Gregory of Nyssa GNO 6 [PDF]

Zitiervorschau

GREGORII NYSSENI ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

GREGORII NYSSENI OPERA AUXILIO ALIORUM VIRORUM DOCTORUM EDENDA CURAνΙΤ

EDIDIT

WERNERUSJAEGER HERMANNUSLANGERBECK VOLUMEN

νι

ι

LEIDEN Ε.

J.

BRILL 1960

LEIDEN Ε.

J. BRILL 1960

PRAEFAT10

Copyright Ι960 by Ε. J. Brill, Leiden, Netherlαnds. ΑΙΙ rights reserved. Ν ο pαrt of this book may be reproduced ΟΥ trαnslαted in αny form, by print, photoprint, microfilm ΟΥ αny other meαns without written permission from the publisher.

PRINTED

ΙΝ ΤΗΕ

NETHERLANDS

1η' Commentario ίη Canticum Canticorum edendo secutus sum principia critica, quae Wernerus J aeger ίη Prolegomenis librorum Contra Eunomium a se anno 192Ieditorum (νοι 11, ρ. V11/V11I) luculenter declaravit. unam, quaeso, praesertim ίη animo tene sententiam: "ίη varietate lectionis adnotanda operam dedi, ut codicum mutua ratio et auctoritas, quantum id fieri posset, ex ipsa mantissa critica perspiceretur". timeo ut semper commoditati lectoris satisfecerim copia lectionis ηοη raro superfluente, sed memoria textus per omnes librorum familias antiquitus 'contaminata', ut dicere solemus, traditionem singulae vel familiae vel stirpis υηο siglo significare vel potius simplificare ηοlυί, ne usquam obscuraretur vera lectio tradita vel υηο libro vel paucis, cum plures eiusdem stirpis falso consentiant. unumquemque ergo codicem ηοη nisi υηο siglo significavi. ηοη autem esse ortam hanc contaminationem aetate demum Byzantinorum sed exstitisse iam saeculo quinto me tibi persuasurum esse spero. totiens enim est traditus commentarius et tot variis modis, ut quae fuerit condicio textus saeculo quinto /sexto, ηοη solum divinari sed etiam certe ac distincte scire possimus. quem ad finem adiuvat imprimis versio pervetusta Syriaca, quae ηοη raro exhibet vellectionem veram una cum υηο alterove libro manuscripto vel utramque lectionem, et veram et falsam, ab interprete iuxtapositam, a variis autem scribis per varios libros dispersam, adiuvant ηοη minus menda codicum propria e litteris orta uncialibus falso intellectis, quae separant ηοη solum totas inter se familias vel stirpes sed etiam singulos li-

νπι

PRAEFATIO

bros a ceteris eiusdem stirpis. conclusionem νίχ poteris evitare ηοη solum singulas. familias sed etiam singulos codices recta via· (id est archetypo illo famoso ηοη intermisso) a libris uncialibus originem traxisse. eandem poscunt conclusionem litterae vel duodevicenae vel vicenae sparsim omissae ηοη solum ίη totis familiis sed etiam ίη singulis libris. exhibuerant enim hos litterarum numeros lineae singulae codicum uncialium binis vel trinis columnis ad pompam magis quam ad usum exaratorum. eandem poscunt verba (scil. de scriptura continua) falso distincta: et haec quoque ηοη separant solum (ut "menda separativa") familias sed etiam (ut "menda propria") singulos codices. unde apparet saeculis ΙΧ-ΧΙΙΙ ηοη solum viros artis grammaticae peritiores sed etiam quemvis monachum quamvis barbarum scripturam antiquam uncialem et legere et transcribere potuisse, quippe qui errores vel stupidiores ηοη semper evitarent. "archetypum" ergo illum quem semper fere postulant cum editores tum critici vestigiis insistentes Lachmanni, confingere nolui. alia est enim memoria poetarum a grammaticis imprimis et conservata et tradita, alia auctorum per omnia saecula ubicumque celebratorum. ne autem putes me inconsu1tius regulas violav,isse artis criticae, ad ea te relego, quae Georgius Pasquali ad amussim auctorum recentium praeclare disputavit de "autographis" auctorum antiquorum. ηοη ergo mendis vel totius traditionis communibus repertis iam probatus est "archetypus". opus erit disquisitione subtiliore. proinde carere nequivi mantissa critica abundante. recepi ηοη solum lectiones varias sed etiam minutias illas ad textum constituendum quamvis inutiles, quas quidem ad antiquitatem redire apparet. errores autem orthographicos scribarum praetermisi neque talibus paginas praefationis implere -νοlυί. ηοη igitur vel ex apparatu vel e praefatione de

PRAEFATIO

ΙΧ

ν έφελκυσηκι}) similibusque certior fies. imprudentius forsitan fecerim, quod data traditione singulariter ampla ηοη copiam de talibus quoque prudentioribus attuli, sed sunt certi denique fines. id quidem assequi νοlυί, ut undique e silentio apparatus concludi possit codices ηοη lauda·tos consentire cum textu. hic illic laudavi etiam codices consentientes sigl0 usus "cett" pro libris ηοη nominatis, ne enumeratis dissentientibus defatigarem lectorem. sed nota bene hoc sigl0 solos codices mantissae suprascriptos significatos esse. de ceteris ergo ίη apparatu ηοη adhibitis nihil est concludendum. et scilicet ne de versione Syriaca e' silentio concluseris. ubicumque operis pretium erat, notavi assensionem Syriaci et proinde omnium quoque codicum consentientium. ηοη placet, sed evitare nescivi. item undique notavi menda innumerabilia editionis Mignei (ν). ubicumque autem sive ίη apparatu critico sive ίη praefatione usus sum voce 'archetypo', intellege sensu commodo: fons vetus vel unius familiae vel plurium vel etiam omnium codicum. abbreviatio est, ηοη terminus technicus. suppeditabant autem mihi ηοη nisi aut tabellae codicum lucis ope pictae aut collationes a sociis operis de tabellis photographicis factae, exceptis solis codicibus et Monacensibus et Tubingensibus et partim Berolinensibus, quos contulerunt a me rogati Hilda Polack et Henricus Happ. quod ipsos libros examinare ηοη potui, aegre fero. proinde nonnunquam erat exercenda ars nesciendi. ne de lectionibus e tabellis photographicis sumptis iudicium audacius proferrem, cavi, quantum fieri ρο­ tuit. dubium ηοη est, quin ipsis libris collatis haec et illa fuerint corrigenda. tamen data copia vel potius abundantialibrorum errores nonnusquam sparsos editioni detrimento futuros ηοη esse spero.

DE CODICIBUS FAM. SIC. -CRET.

PRAEFATIO

χ

Ι. DE CODICIBUS

Ι.

De

jαmiliα '5iculo-Creticα.

Codex Pαrisinus Coisliniαnus grαecus 58 membranaCoisl. ceus, binis columnis litteris minusculis nitide scriptus, gr.58 optime conservatus, sed rasuris et correcturis variis = Ε temporibus crudeliter vexatus. continet Gregorii ι De beatit.' (ίο1. Ι-52), ιDe orat. domin.' (ίο1. 52-85 ν), ιDe virgin.' (cf. J. Ρ. Cavarnos νο1. νιιι, ι ρ. 217/18) (ίο1. 85 ν-Ι29 r), ιΙη Ecc1.' (ίο1. 129 V-I94r), ΙΙη Cant. Cant.' (ίο1. 194 ν-360 ν), ΙDe deitate ίilίί et Spiritus Sancti'

Pαris.

STEMMA FAMILIAE QUAM ΝΟΜΙΝΑΥΙ

SICULO-CRETICAM

fons communis Constantinopoli scriptus saec. νι saec.IXjX

Ι

Ε

saec. saec. seac.

Ι

Ι

Ι

Ι

Ra

ΧΙΙΙ

Q Ι L

χιν

χνι ιχνιι

.

Ι Matrlt. 4593

Ι . fons communlS Λ Υ (initium et pag. 272-286)

Ι

codex Creticus

codex barbarus

Ι

Ι

Ι

Berol. Phill. 1492 Ι

Vat. Ottob. 44

360 v-365 ν). erat olim ίη bibliotheca cuiusdam hieromonachi του Χαλκοότζ1). quod autem Robertus Devreesse (Cata1. des Ms. Grecs 11, Le Fonds Coislin, Paris 1945) opinatus est codicem esse ortum ίη Italia meridionali (vel, adiungo, ίη Sicilia), valde adridet. cum enim codex Laur. νιι, 30 (cf. infra) ίη Creta emptus sit, nimis audax ηοη erit, qui totam familiam aetate arabica et Siciliae et Cretae de exemplari unciali ίη bibliotheca quadam Siciliae conservato diffusam esse per fines novissimae Caliphatus provinciae (ίο1.

Ν athanael

ΧΙ

ratiocinetur. accedit quod Ra (vide infra) exaratus est a scriba indocto vel barbaro sci1. ίη extrema provincia. quaestio decisa erit, si probari poterit Q, id est fontem Laurentiani, ίη Creta esse descriptum, quod quidem, e forma litterarum similibusque vestigiis νίΧ demonstrari posse ,non nego. quae quamvis incerta celare nolui ίη­ dicio adhuc valde desiderato, quo incunabnla inveniantur plurium codicum communia. vestigium ostendi, conceptum odorem sectari ηοη po.tui. Contulit tabellas photographicas W. Solmitz, iterum examinavit J. Ρ. Cooke, permu1tis locis denuo inspexi, codicem ipsum pro me nonnullis locis inspexit Hilda Polack. at tamen, moneo, habet cautiones. et recte iudicavit Cavarnos 1.1. : "Ε frequenter vacillat modo cum uno modo cum alio trium praecipua um familiarum codice consentiens" (sci1. ίη ΙDe vlrgln.'), et tamen ηοη recte iudicavit. ne, consentit, sed ηοη vacillat. cum enim certe fluxerit de traditione mixta ηοη minus quam omnes fere libri, unam eandemque et distantiam et viciniam tenet ad alias familias. cum autem alia stirps per partem quandam appropinquat, illa quidem suppleta est e fonte stirpis Ε, ηοη Ε ex illa. quod infra demonstrabitur descriptis et Λ Υ et Τ. Ε autem tenere cursum suae familiae probatur collata a1tera progenie ex eodem fonte orta (RaQ). at tamen restat difficu1tas. Ε enim nonnullis locis consenserat cum traditione aliena (cum "vulgata" praesertim), sed haec plerumque mutata sunt a manu vetusta, fortasse etiam a manu prima, ίη lectionem familiae suae. quid? exhibueratne exemplar vel ίη margine vel inter lineas variam lectionem, quam prius praetulerat scriba Ε postea autem sive ipse sive corrector correxit ad textum eiusdem exemplaris? casum similem ego quidemnusquam inveni. sed si re vera Ε descriptus est vel ίη Italia vel ίη Sicilia, excludi ηοη potest correctorem (vel ipsum scribam

ΧΙΙ

DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET

PRAEFATIO

labore iterato) opus iam perfectum de ipso exemplari correxisse, cum aliud exemplar, ut ίη extrema provincia, ei ηοη suppeditaret. sed haec manent incertiora, cum e tabellis photographicis manus diversas distinguere neque volui neque potui. omnes itaque correcturas, quae certe ηοη omnes ab una eademque manu ortae sunt, siglo Ε2 notavi, licet sit pars earum aetate demum recentiore orta de libris recentioribus eiusdem familiae. proinde hic illic ίη apparatu Ε2 ordine mutato post Ra laudavi. talia, quaeso, gravioris momenti ne aestimes. indicare νοlυί: cautio est. Codex Pαrisinus gr. 584 Α, bombycinus, saec. ΧΙΙΙ, Pαris. gr. 584 Α exaratus est a manu nitida, ingenio stupido. testis est = Ra sincerus. continet Gregorii 'De orat. domin.' (fo!. 1-14), Ίη Ecc!.' (fo!. 15-64 r), 'Ιη Cant.' (fo!. 64 V-2II ν), 'De divinitate Filii et Spiritus' (fo!. 211 V-2I6), id est eadem quae Ε ordine leviter mutato et praetermisso 'De beatit.'. contulit Berta Stenzel, iterum examinavi. scatet mendis orthographicis vocibusque aut ηοη aut falso distinctis. maiorem partem scriba ant ηοη intellexit aut arbitratus se aliquid intellexisse semper fere erravit erravitque stupidissime. perpauca exempla sufficient: ρ. 79,9 έπαΙνων. Ιίη. 10 έν πεσων. Ιίη. 18 μ"f)νο εl8ως. ρ. 80,2, (Sρμοu et ένολΙγω. Ιίn 5 πρωτο. ιiη. 7 άπρ6σκοπ6. Ιίη. 9 om ού. Ιίη. 11 πα.ν τατ~. Ιίη. 17 ~μo~ 6>θ~ (sed corr ό ex ~). iam satis est: vides hominem linguae atticae ηοη peritum de codice unciali scriptura continua scripto et descripsisse et transcripsisse. unde iam apparet Ra ex Ε ηοη fluxisse. quod tamen cuicumque apparatum criticum oculis celeriter percurrenti adridebit. inquisitione acutissima eget. sunt autem haec cognationis exempla gravissima: ρ. 151, 11 l8~&ζον cr"f)μα~νoμένoυ Ε: l8~&ζων έκμα~νoμένoυ Ra. ρ. 132, 10 σ"f)μαΙνε~ Ε: έκμαΙνε~ Ra. utroque loco scriba Ε scripsit clare et distincte, sed homo imperitus potuit per errorem legere

ΧΙΙΙ

pro cr"f). at tamen etiam a quovis alio codice litteris minusculis exarato talia fluere potuerunt. concludendum est igitur inter codicem uncialem et Ra interfuisse alterum codicem minusculum, cui vitia scribae Ra ex parte attribuantur. sed quivis scriba Byzantinus arte grammatica imbutus talia corrigebat suo Marte. ρ. 297, 14 έπ~τιΧττε~ Ε ita scriptum, ut τ tertium legi posset pro γ. έπ~τ&γε~ inepte Ra. aut omisit τ alterum aut hausit mendum ex fonte alio. ρ. 389,.17 /18 τ~ 8~~ της λοχεΙας γ~ν6μενα Ε, ίη marg adnotat manus altera tenuissima ad τ~: έν &λλω τ~ 8Ιχα. ίη textu ineptissime τ~ έν &.λλω τ~ 8Ιχα 8~~ της λοχεΙας γ~ν6μενα Ra. num demonstratur Ra ex Ε a manu secunda correcto fluxisse? adridet, sed, nisi fallor, ηοη quadrat (cf. infra ρ. XVII). ρ. 96, 7 κόπρον τ~ νυν &.ve"f) Ε, ίη margine manus fortasse prima, sed certe diversa a manu notae ρ. 389, 17, adnotat ad τ~: έν &.λλω τ~ν olv&ve"f)V. apud Ra invenitur ίη textu: κόπρον τ~ νυν έν &.λλω τ~ν olv&ve"f)V. licet exp1ices scribam Ra notam marginalem ίη textum intrudentem per errorem omisisse &.ve"f) (cf. infra ρ. XVI), sed obstant menda codicis Ε propria quamvis pauca. cum autem iam constet scribamRa stultiorem fuisse, quam cui emendationem velleviorem tribuas, conclusio est certa atque firma Ra ηοη de Ε descriptum esse sed de gemello eius quam simillimo, qui easdem adnotationes quas Ε sive ίη margine sive inter 1ineas exhibuerat. unde etiam probatur Ε ηοη alterum exemplar contulisse, quod ex notis mariginalibus έν &.λλω (cf. supra) ratiocinatus sis, sed archetypum totius familiae ornatum fuisse varia lectione, quod e correcturis codicis Ε iam apparuit. ροπο ηοη est dubium, quin archetypus exaratus sit Constantinopoli. nam eo usus erat, sci!. antequam venit ίη Siciliam, fons communis Λ Υ (vide infra). gemellus autem iste, id est fons Ra nUllC perditus, fuit ηοη minus barbarus quam Ra. de ipso autem archetypo fluxit tertium quoque άπ6έκ

1 χιν

Paris. gr. 999 = Q

Laur. V ΙΙ, 30 = L

Berol. Phill. Ι492

PRAEFATIO

γραφον, quod saeculo ηοηο ίη Cretam perductum est, fons codicis Q. de Q autem ad verbum fere descripti sunt et L et Berol. Phill. 1492. hi omnes quibus vinculis inter se et cum Ε coniuncti sint, infra demonstrabo collata lectione varia. Codex Parisinus gr. 999 bombycinus, fugiente calamo permultis compendiis scriptus ηοη raro difficilis est lectu. subscriptio est: έτελε~~θ'Y) ~ παρων (sed sscr οΟσα man. fort. alt.) βΙβλος μ'Υ)νΙ ίανουαρΙω κcτ έν έ:τϊ (sed corr.) ~ν3~ΚτLωνoς c),t: id est: scriptus est anno ρ. Ch.ll. 1272. est autem nunc mutilus. deest initium usque ad ρ. 7, 9 περΙ et unum folium inter ρ. 31, 2 έν et ρ. 35, 6 καΙ alt., quae folia utrumque &π6γραφον, et L et Phill, exhibet. erat igitur Q saec. χιν integer. prima folia umore et vermibus male deformata. continet fol. 1-120 r 'Ιη Cant.' et fol. 121-182 catenam ίη Prov. contulit Berta Stenzel. Codex Laurentianus VII, 30, chartaceus. subscriptio est: έτελε~~θ'Y) ~ παρουσα βΙβλος μ'Υ)νΙ MαρτΙιr κα'. έν ~τε~ ,ςωλα'. id est: scriptus est anno ρ. Ch. η. 1323. ίη paenultimae autem paginae margine inferiore haec legitur notula: "AnnoDomini MCCCCXV v. mensis Maii apud castellum Belvedere insulae Cretae a quodam Caloghero emi istum librum hyperperis νιιιι presbyter Christophorus Raynerii de Bondelmontibus de Florencia scolaris ίn graecis scientiis". continet 'Ιη Cant.' (ίοΙ ι r-ll'2 r) et (fol. 112 v-245) varia, praecipue versus biblicos librorum Salomonis. contulit J. Ρ. Cooke. Codex Berolinensis Phillippicus 1492, chartaceus saec. χι ν, olim Bibliothecae collegii societatis Jesu Claromontani. continet fol. 1-177 v, id est usque ad finem, nihilnisi Ίη Cant.'. fol. ι et fol. 177 suppleta sunt a manu recentiore (saec. χνΙ), sed certe lectionem eiusdem familiae, dicere ausim eiusdem codicis, exhibent. videtur scriba iste recens et primum et ultimum folium, scil.

ι

DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET.

Xv

male laceratum, diligenter descripsisse, antequam liber nova compactione muniretur. ίη margine perraro scripsit manus prima adnotationes vel potius correcturas, quas contra usum scribarum signavit nota γρ. ex. gr. ρ. 51, 12 φωτ6ς: θεου Phill (contra fontem), ίη marg recte: γρ φωτ6ς. et sic quater vel quinquies. apparet scribam ηοη contulisse exemplar alterum. specimen (= ρ. 3-32, 11) contulit de codice Henricus Happ, iterum examinavi usus tabellis photographicis. Iam progrediamur ad codices comparandos inde ab initio codicis Q (ρ. 7, 9 το &ν): ρ. 8, 17 συν~έντων recte RaL: σuνέντωνΕQΡhίΙΙ (etA Υ, videinfra). ρ. 10,13 θεου: πατρος ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 10, 17 μεσαίτατον recte E2RaQL Phill: μεσ~τατoν Ε (et Υ). ρ. 11, 2 καΙ pr recte Ε: delevit Ε2, om RaQL Phill. ρ. 11, 17 ~ των ταύρων ~ συναγωγ~ ~ έπαφ~εμέν'Y) recte ERa Phill: ~ των ι ( , ( , ' Q (et super ....... . ταυρων 'Υ) ...... γωγ'Υ) 'Υ) επαφ~εμεν'Y) scripsit 'Υ).? βο? (βοων ut videtur), Ύι alt (ante έπαφ~εμέν'Y)) omisit spatio quattuor litterarum relicto L. suspicor scribam L variam lectionem super συναγ legere nequisse et spatio relicto falso loco inserere voluisse iterata examinatione. sed resignavit. Phill autem neglexit variam lectionem. ρ. 12, 7 ante των &χύρων om έκ falso ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 13, 21 ad finem prologi addunt clausulam: ~ χάρ~ς του κυρΙου ~μων Ί'Υ)σου Xρ~στoυ μετα πάντων ~μων είς τοος αιωνας των αΙ~νων &μ~ν ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 14, ι titulum exhibent: Λ6γος πρωτος. του έν άγΙo~ς πατρος ~μων ΓΡ'Υ)γορΙου Ν ύσσ'Υ)ς εις τ~ν έρμ'Υ)­

ERa, et addunt λ6γος α' QL Phill. ρ. 17, Ι την recte ERa: om QL Phill. ρ. 18, 4/5 Ι3ε~ν coll post Ψuχn ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 18, 13/14 καΙ-σου recte ERa: om QL Phill. ρ. 18, 15 ε6πλαστον recte Ε: &πλαστον E2RaQ Phill, &παστον L.p. 19, 11 αύτί}> om ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 20, 10 λείπε~ recte ERa: βλέπε~ QL Phill. ρ. 22, 12 έπερχ6μενον ERaQL Phill (et νείαν του &σματος των &σμάτων

χνι

PRAEFATIO

Υ). ρ. 23, 12 et άλλα et προκεΙμενος om Q (add ίη marg superiore Q2), ά.λλα scripsit prima manus super XOΙL Phill, habent omnia ERBL. ρ. 25, 6 έκβας recte EQL Phill: έκστας RB (cum V). num tribues scribae ίΙΙί coniecturam? ρ. 25, 14 ~μων τα Ιμ&:ηα: υμων τα νo~ματα ERBQL Phill (et Λ Υ). ρ. 27, 7 υψηγ~σεως recte RBQL Phill: εlσ"fjγ+;σεως Ε (et Λ Υ), suprascripsit uφ"fj ηοη deleto εlσ"fj Ε2. sed iam praetermittam Phill. graviora solum laudabo: ρ. 32, 12 ante τη Π"fjγη add (scil variam lectionem) τη Ψuχη Ε (cum Λ YC), expunxit Ε2, om RBL (deest Q). ρ. 39, 11 ΠΟΡεu6μενα~ recte RBQL: crou πορεόσ"fj Ε, expunxit et ίη marg scr ΠΟΡεu6μενα~ Ε2. ρ. 40, 4 εόχ~ς recte EQL: Ψuχ~ς RB. ρ. 42, ι ~~~αγμ&:των recte EQL: ~oγμ&:των RB. ρ. 44, 13 ποθοόμενον recte RBQL: προθοό­ μενον Ε. ρ. 63, 9 ~~αλέγoντα~ recte EQL: ~~αλoγΙζoντα~ RB. ρ. 68, 12 πεp~λαμβ&:νετα~ recte QL: ~~αλαμβ&:νετα~ Ε (sscr πεp~ Ε2), παpαλαμβ&:νετα~ RB. ρ. 75, 8 ~ππo~ς ceteri et ίότΙ Ε: γραφαίς Ε2(ίη ras) RBQL. Ρ.77, 17 τ~ς recte Ε (ut vid): erasit Ε2, om RBQL, scr ίη ras Ε3. ρ. 96, 7 (cf. supra ρ. ΧΙ Ι!) Q idem quod Ε, id est exhibet ίη marg eandem glossam. L ίη marg man. rec. έν&:λλω Τ"fjν o~ν&νθε~ (sic). ηοη erat igitur conclusio firma RB de Ε descriptum esse. ρ. 110, Ι πpoσΙεντα~ recte RBQL: προσΙ­ ενατα~ Ε. ρ. 145, 7 ελλαμΨ~ς recte RBQ (sed λ a1t de correctura), εγpαμΨ~ς L, ελλαΨ~ς Ε. ρ. 173; 12 π&:ντως recte RBQ: π&:ντος L, π&:ντων Ε. ρ. 175, 21 καταστρεψαμέν"fj recte RB: κατατρεψαμέν"fj EQL. ρ. 176, 15 οΙκον recte RBQL: οΙ (sic) ίη fine paginae Ε. licet talia elnendaverint ubicumque Byzantini, num scriba quoque RB? ρ. 197, 14 βασ~λέως recte RBQL: βαλέως Ε. ρ. 219,6 έσην recte QL: om Ε (adscr. Ε2), iteravit RB. ρ. 249, 2 τ~ς πέτρας recte RBQL: τη πέτρας Ε. ρ. 266, 11 πρoσ&:γε~ recte RBQL: προ ίη fine paginae Ε. locum sanare potuit ηοη quislibet. ρ. 267, 13 τοϊς γ~νoμένo~ς cum ceteris Ε (ut videtur): erasit et ίη ras scr του προφ~τοu υπ6ντος Ε2, om RBQL.

Ι

DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET.

272, ι post ιiγ&:Π"fjν scr in tas ~ε Ε2, ηοη exhibent RBQL.p. 304, 11 τΙ;> recte Ra: τό EQL. ρ. 349, 13 κέντρω recte Ε2 (ίη marg) QL: κόκλω ERB (ίη marg κέντρω). ρ. 355, ι φuλ&:ττων ERBQL. tota familia exhibet formam atticam contra ceteros omnes. ρ. 360, 8 άπo~ε~υσθα~ recte: &πε~ε~όσθα~ Ε (super ε prim scr κ Ε2), άπεκ~όσθα~ Q (sscr ~ε), άπεκ~ε~υσθα~ L, άπεκ~όσασθα~ RB. ρ. 374, 13 δρκος ρτο όρκ~σμός ERB (uterque ίη marg όρκ~σμ6ς), δρκος QL (uterque sine adnotatione marginali). ρ. 389, 17/18 τα ~~α τ~ς λοχεΙας γ~ν6μενα Ε (ίη marg ad τα adnotat έν &λλω τα ~Ιχα E2)QL, τα έν &λλω τα ~Ιχα ~~α τ~ς λοχεΙας γ~ν6μενα Ra. scil glossam inter 1ineas scriptam ίη textum intrusit RB, marg adscr Ε2, om QL. ρ. 418, 6 post τελε~6Τ"fjτα add εγνωκεν QLE2(in marg) , add εγνωμεν RB. ρ. 420, 9 ~: ε'l"fj EQL, &ν ε'l"fj RB. ρ. 423, 10 άγαθων om Ε, habent RBQL. ρ. 433, 3 του xupLou recte EQL: lacuna RB. item Ιίη. 5 πρός recte EQL: lacuna RB. scil scriba R aηοη potuit legere ίη exemplari suo utramque vocem neque του xupLou neque πρός. at ίη Ε utraque neque laesa est neque evanuit. eadem ratione concludendum est Q ηοη fluxisse de fonte codicis RB. exstitit ergo tertius codex praeter Ε et fontem codicis RB, quod supra (ρ. ΧΙΙ!) ratiocinati sumus et ab omnibus fere exemp1is adhuc prolatis pIobatur. ρ. 453, 19 άγΙας recte cett: θεΙας ERB, om QL(coll γραφ~ς ante εση). ρ. 460, 19 καθ~~ρuμέν"fjν recte Ε (corr XOΙL i~ρuμέν"fjν Ε2): i~ρuμέν"fjν RBQL. ρ. 463, 20 ~ξ Ε, expunxit et ίη marg scr έξ~κoντα Ε2, έξ~κoντα QL, έξ"fjκοντα ~ξ (sic) RB. ergo praebuit fons communis έξ~κoντα ίη textu et sscr variam lectionem ~ξ, quam RB inepte textui inseruit, QL neglexerunt, Ε praetulit, corrector Ε iterum cum lectione vera mutavit. Cum ergo L et Phill de Q sint descripti, ERBQ. autem testes sint aequi iuris utroque exemplari et codicis RB et codicis Q deperdito, ERBQ digni sunt qui audiantur. at tamen ne mantissam criticam minutiis ρ.

ι

XVI!

DE CODICIBUS FAM. DOCTAE

PRAEFATIO

χνιιι

inflarem, seclusi Q, cum archetypus familiae ab Ε et Ra iam satis repraesentetur. ' Mαtrit. De L autem descripti sunt duo libri: codex Mαtritensis 4593 4593 (olim 0·3 Bibl. Regis), chartaceus saec. XVI. continet ίοΙ 1-78 solum Ίη Cantica" contulit ίοΙ ι r-13 r Erica Rupprecht-Hauke, iterum examinavi. Ottob. Codex V αticαnus Ottoboniαnus gr. 44, chartaceus, saec. gr.44 XVII. continet 'In Cant.' ίοΙ 1-~50 et ?~egorii Sc?olarii orationes dogmaticas ad Graecos ιη concllio Florentιno pro unione habitas ίοΙ 151-209. contulit ίοΙ ι r-6 r Erica Rupprecht-Hauke, iterumexaminavi. iam adferam exempla lectionum propriarum L Matr Ottob (id est nonconsentientium cum fonteQ), quas uterque, et Matret Ottob, ηοη nisi ex L hauserunt. praeterea autem exhibent propria menda et Matr et Ottob, quibus demonstratur etiam Ottob fluxisse e L ηοη e Matr. ρ. 11, 19 μόσχου: κόσμου. ρ. 13, 4 το β~βλίoν τουτο: του β~βλίoυ τούτου. ρ. 13,7-8 om. 8τ~ usque ad κόπον. Ιίη. 8 συντεταμένος. lill. 20 om (λε~πo)μένo~ς-τoυ ~(μίσεως), ut sit λε~πoμίσεως (sic) L et Matr, om ~σως -~μίσεως Ottob sive de coniectura sive quia praeter L habebat ante oculos a1terum exemplar, quod ίη notis quoque marginalibus describendis diligenter secutus est. ρ. 15, ι om ακούσατε2 δμείς per ha"plographiam L et Matr, om ι δμε~ς - 3 καθαροίς τε Ottob praetern1ittens a1teram quoque llneam. ίη margine autem, ut solet, omissa ex a1tero fonte supplevit. ρ. 15, 7 καΙ τ~ς νύμφΎjς: καΙ τους νύμφους L et Ottob, κα~νoυς (sic) νύμφους Matr. vides haec omnia et omnes hos codices nullius esse pretii. 2.

De

fαmiliα doctα.

V αticαn. De codice V αticαno grαeco 1907 ηοη est, cur verba gr. Ι907 faciam (cf. quae disputaverunt W. Jaeger νοι. I~ ~. = 5 χχχνιι sqq., νοι VIII, ι ρ.6, 95 sqq, 158; Vlrglllla Woods Callahan νοι VIII, ι ρ. 359; Fr. Mίiller νοι 111,

ΧΙΧ

ι ρ. XI.continet 'Ιη Cant.' ίοΙ 157 v-185 r. contulit Johannes Ρ. Cooke, iterum examinavi. ut indolem illustrarem codicis il1ustrissimi, ίη mantissam criticam recepi codicem minoris pretii sed ortum ex eodem fοήte. apparatu inspecto videbis S nonnusquam suo Mart~ coniecisse, saepius exemplar fideliter secutum esse. . Athen. Est autem iste codex Atheniensis 448 chartaceus 448 saec. XV. perdidit plus quam tertiam partem foliorum, =Θ quae invenies ennmerata ίη apparatu. continet 'Ιη ΕccΙ' STEMMA FAMILIAE DOCTAE

saec. VfVI

fons comm unis transcriptio in

.............................................................................................

saec.

νι/νπ

codices membranaceos

Ι

codex hiera ticus saec. descriptus de fonte VIII/IX iam mutilo

codex doctus descriptus de fonte integro !

~-~=~. _--~~------------------------------I·--~~~~~?~~-~:~~--~~--?~-~-~~~-~--- .--~~~~~~-~~~-~-------- . ---- --------------------!

saec.

ΧΠ

saec.

ΧΠ-ΧΙΙΙ

saec.

ΧΙΙΙ

saec.

χν

Λ

Ι

Υ

Burneiants

521 Θ

saec. XVI.

Ottob. Ottob. Monac 56 ΙΙ2 84 (orat. νι etXII)

ίοΙ 1-64, Ίη Cant.' ίοΙ 65-197, quo ίη numero ηοη snnt numerata folia deperdita. erant olim mu1to plura. ex·aratns est diligenter, perraro vel correctns vellaesns. contnlit Berta Stenzel, iterum examinavit Hilda Polack. Ac primum probemns Θ ηοη esse apographon codicis S: ρ. 27, 10 l)σΎjν Θ falso cnm ceteris cognatis et cum ERaA Υ, 8σον recte S (de coniectnra nt videtur). ρ. 31, 8 Gregorii Ν ysseni Opera, νι

b

ΧΧ

DE CODICIBUS FAM. DOCTAE

PRAEFΑΊΙΟ

404, 24 έπιθυμΙαν: om Θ, έλπΙ8α S (scil supplevit ipse fontem communem). ρ. 406,4 γΙνεται recte cum cett Θ:

ό Mωϋσ~ς, ~ νομψη recte Θ (una cum ΕRIιΣΤ et Syr) : om ~ νομφΎ)ς S spatio sex litterarum relicto, om et Α Υ, sed spatio ηοη relicto. id est, nisi fallor: ίη fonte SΘ erat scriptum ι ~ νΟμφΎ). S abhorruit ab imagine virginis Moysis. ~mendatione ηοη inventa reliquit scriba ille et prudens ! et cautus spatium. ab~orruit et exemplar librorum Α Υ, sed imprudenter et impudenter delevit offensam. ρ. 33, 5 τοϊ) τό Θ cum cett:_ τό τοιοuτον S. ρ. 50, Ι7 τοότου falso ΘΑ Υ, τοότων recte S. ρ. 64, ι έαυτούς recte ΘΑ Υ: falso έαυτo~ς S (et ν). ρ. 65,5 έστι τΙ; recte cum cett Θ: τί έστιν; S solus. ρ. 68, ι8 ού8ε ό recte cum cett Θ: ού8εν et om ό S. ρ. 74, ΙΟ τ~ν om S solus. ρ. 76, ι8 8υναστεΙαν recte cum cett Θ: 8οναμιν έν S solus. ρ. 78, Ι2 κατάγχειν recte Θ cum Α Υ: κατέχειν S solus. ρ. 8Ι,5 recte τοϊ) πελάγους Θ: falso 8ια πελάγους Α YS. scil aetate fontis libri Θ erat correctus archetypus

familiae secundum vulgatam, quod ex aliis quoque vestigiis ratiocinaberis, ex. gr .. ρ. 8ι, Ι7 τo~ς όρμΙσκοις recte Θ: om τοίς S (ίη marg add έπαινουμένοις S2), έπαινου­ μένοις όρμΙσκοις Α Υ. ρ. Ι40, 6 κατανενΟΎ)μένοις falso Α ΥΘ, προκατανενΟΎ)μένοις recte S. ρ. Ι56, Ι9 ~κτασις falso Α ΥΘ, ~κστασις recte S. ρ. Ι57, ι6 περιεΙργουσα recte Θ cum Α Υ: falso περιέχουσα S. ρ. ι64, ι6 τ~ν εύχ~ν τ~ς εύχ~ς 8ικαίαν ο\)σαν Α Υ. corruptelam archetypi emendare conati sunt diverso modo et S et Θ; nam φων~ν ρτο εύχ~ν S, 8ικαΙας o~σΎ)ς Θ, ignoravit ergo Θ codicem S. ρ. Ι7 0 , ι6 έξαναλΙσκων recte cum cett Θ: έξαφανΙζων de coniectura S. ρ. Ι95, 4 πάντες falso Α ΥΘ, πέντε recte cum plurimis S. ρ. 3ι6, 3 αί αρχαΙ, οί πλοuτοι recte cum cett Θ: οί αρχαίοι πλοuτοι S. ρ. 320, Ι4 έντός falso Α ΥΘ, έκτός recte cum cett S. ρ. 327, Ι2 post πλΎ)σΙον add αύτ~ν Α ΥΘ, ηοη exhibet S. ρ. 339, 20 βλέπει falso SΘ, sed correxit S prima manus. ergo Θ ηοη vidit S. ρ. 349, 6 τοίς 8ιαστ~­ μασιν recte cum cett Θ: τοϊ) 8ιαστ~ματoς S. ρ. 376, ι6 έλάφων recte cum cett Θ: lapsu calami 80ρκά8ων S. ρ.

ΧΧΙ

λέγεται

Mus. Br. Burn.52

Ottob.

gr.56

S.

igitur fluxit Θ de S. at contra utrumque et S et Θ fluxisse e fonte coinmuni unaquaeque pagina probat. si mavis, pone tertium codicem inter fontem SΘ et Θ. sed utrum tibi persuadeas codicem pervetustum (id est fontem communem) per saecula iterum iterumque correctum ante oculos fuisse scribae Θ an potius codicem gemellum codicis S, satis constat exemplis supra adlatis cum S nonnusquam sive per errorem sive per coniecturam lectionem traditam mutavisse tum omnes has lectiones proprias, quamvis hic illic sagaces, falsas esse. probatur igitur quod W. ]aeger (νοι νιιι, ι ρ. ΙΟ/ΙΙ et 95/6) iudicaverat omnes lectiones proprias codicis S habere cautiones quam maximas, licet ηοη semper ίη aliis Gregorii operibus probari possit. erat ergo Θ recipiendus ίη apparatum, per se quoque testis ηοη indignus, qui audiatur, etsi coniecturis aliisve mendis minime vacat. Est autem apographon codicis S codex Musei Britannici Burneianus 52 saec. χιιι/χιν, de quo cf. W. ]aeger νοι 11 ρ. ΧΧΧΙΧ. continet fol. ι r-I6 v finem commentarii Ίη Cant.' inde a ρ. 405, ΙΟ (τε)θν~κει. contu1it ]ohannes Μ. Schreiber, iterum examinavi. descriptum autem esse Burneianum ad verbum de S probatur omnibus locis ubi differt Θ a S comparatis. Adiungo descriptionem trium librorum, qui, quamquam neque ex S neque ex Θ fluxerunt, tamen artissimis vinculis cum Θ coniuncti sunt. orti sunt aut ex fonte codicis Θ aut exgemel10 Θ nunc perdito. Codex Vaticanus Ottob. gr. 56 saec. χνι continet fol. Ι54-323 Gregorii (Ιη Cant.' et fol. 326-4Ι3 Ίη ΕccΙ' foliis 324/5 praetermissis vacuis. ίη folio primo inferiore legimus: το παρόν βιβλίον κτ~μά έστιν (sscr man alt ~ν) Αρσενίου τοϊ) ΜονεμβασΙας. ίη fine folii 4I31egitur, etsi postea deletum, Ν οη

ΧΧΙΙ

PRAEFATIO

nomen Iulii Poggiani. id est: codicem ίη oriente scriptum emit Iulius Poggianus. contulit specimen (ίοΙ 154 r160 ν) Erica Rupprecht-Hauke, iterum examinavi. cur autem prologo finito sine ulla lacuna vel adnotatione perrexerit scriba ίοΙ 158 r verbis ρ. 17, 12 καθάπερ γcΧρ usque ad ρ. 18, 14 το άπαλον exaratis, ηοη intellego. nam deinde sequitur titulo omisso lemma et textus orationis primae(p. 14,2 sqq). iterantur autem nnnc ordine recto lineae supra iam additae. verba quidem eadem bis (ίοΙ 158 r et 159 v /160 r) sed ηοη eodem modo: primo enim loco secundum traditionem aliunde ignotam, altero secundum traditionem stirpis SΘ. invenitne scriba ίη exemplari suo schedam solutam haec verba praebentem ? pauciora enim sunt quam quae singula folia amplectuntur. aenigma est. cum autem Ottob semper fere consentiat cum stirpe SΘ, perpauca proferam exempla lectionis communis Ottob et Θ, ηοη autem S: ρ. 3, 4 έπέθοu: ύπέθοu Θ et Ottob (et Σ). ρ. 4, 7 om γενέσθαι Θ et Ottob. ρ. 7,7 \, \ "\ om εΙ Θ (add Θ2) et Ο tto. b ρ. 7, 9 κατα ταuτο: κατ αuτον Θ Ottob (et ΣΡ). ρ. 7, 16 post πάσ'Yjς add τ~ς Θ Ottob. ρ. 8, 2 (;}ν: ώς Θ et Ottob. ρ. 11, 3 om το Θ Ottob. ρ. 11, 8 μακρον &ν: μακρcΧν &ν Θ Ottob. ρ. 11, 13 add καΙ ante τ~ν Θ Ottob. ρ. 12, 6 om τραπέζ'Yjς Θ Ottob. ρ. 12, 17 κακων: καλων Θ Ottob. ρ. 12, 18 Τcf) 8έν8ρ~ recte Θ et Ottob contra familiam Λ VS. Lineae autem falso loco insertae ηοη nisi cum S (vel familia) comparari possunt, cum Θ desit inde a ρ. 13, 4 usque ad ρ. 23, 11 κάλλοuς. menda huius particulae, quae ηοη inveniuntur ίη iteratione (vide supra), sunt haec: ρ. 17,14 om ~μΙ:ν. ρ. 18,1/2 om γcΧρ το­ μετέρχεται ουτε. ρ. 18, 5 post ~λικίας add αναλογίας (cf app). ρ. 18, 130m uίέ. Εχ initio autem orationis primae (nota bene deest Θ) collegi haec cum S communia: exhibet lemma (= ρ. 14,2-12) una cum S et Τ solis. ρ. 14, 9 εΙσ~γαγέ

DE CODICIBUS FAM. DOCTAE

ΧΧΙΙΙ

recte S Ottob contra Τ. ρ. 15,7 om φωνcΧς S Ottob. Ιίη. 7-8 έν ΚΤ'Yjνώ8ει καΙ αλ6γ~ κατέχων πάθει S Ottob. Ιίη. 12 &πτεσθαι: &ρξασθαι S Ottob. ρ. 16, 10 coll τε ante καρ8Ιας S Ottob. Manus autem recentior vel certe diversa correxit ίη margine plerumque Ottobonianum de V vel simillimo. ex. gr. ρ. 4, 12 ad εtρ~σθC(ι adscr cum V δρασθαι. ad ρ. 17, 2 δ ίη margine uίος cum V. conclusio est: cum tertia fere pars codicis Θ C1-1iquot fQliis perditis desit, dubitavi, num Ottobonianum ut testem digniorem, qui ίη apparatum reciperetur, Θ mutilo praeferrem. sed Θ, ut est cum vetustior tum aliis Gregorii operibus edendis magno fructui, praetermittere ηοlιιί. sufficiet, puto, tibi Θ quamvis mutilus ad illustrandam lectionem stirpis SΘ propriam lectione varia totius familiae Λ VSΘ iam abundanter prolata. Ottob. Codex Vaticanus Ottob. gr. 112, chartaceus, initio ac gr. ΙΙ2 fine mutilus. ίοΙ 78 legitur: 'Εγράφ'Yj το παρον βιβλίον ~τοuς ,ζνά κ~τcΧ μ'Yjνα .... βρίοu ~κoστ~ τετάρτ'Υ). 8ιcΧ χειρος" 58'Yjνος 11 αρ8. + ούκ ~χει &ρθρον. scriptus igitur est anno 1542-3. continet ίοΙ 81-140: Gregorii 'Ιη Cant.' (solas orationes XII-XV). specimen (ίοΙ 81 r-86 = ρ. 340, 5-352, 17) contulit Erica Rupprecht-Hauke, iterum examinavi. congruit undique ηοη solum cum stirpe SΘ sed etiam ίη minutiis cum Θ, ubicumque Θ dissentit a S, exceptis his locis: ρ. 341, 18 έν Ottob cum cett: auv SΘ(σuμ). ρ. 341,19 πλουν recte Λ Υ: σκοπον SΘ Ottob (sed corr πλουν), πλουτον ceteri. ρ. 342, 16 παραπέτασμα recte Ottob cum Λ V (et ceteris): καταπέτασμα SΘ. ρ. 347, 9 έν ζω'?) recte Ottob cum plurimis: ~ ζω~ SΘ. ρ. 347, 16 εύκριν'Yjθ~ναι recte Θ et Rιι-Σ: εύκριθ~ναι Ottob cumS (etplurimis).p.350, 2θείωνrecte: 8ύο SΘ, 8ύο θείων Ottob. proinde Ottob 112 vel de Θ descriptus postea de alio fonte (an Υ?) correctus est vel de gemello codicis Θ fluxit. quod comperto Ottoboniano 56 praestare videtur.

r

χχιν

Μon. 84

Lond. Mus. Brit. I6D.I.=A

Vat.graec. ι802

=

Υ

PRAEFATIO

Cum lectione stirpis SΘ plerumque congruit Μonacensis 84, chartaceus saec. χνι. exhibet ίοΙ Ι-56 r excerpta Gregorii et Ni1i (cf. stemma ρ. XXXVIII), ίοΙ 57 ν-73 ν orationes νι et ΧΙΙ. contulit Hi1da Polack, iterum examinavit G. L. Mίiller. cum autem textum utriusque orationis cum saepius corruptum tum de aliis fontibus correctum praebeat, displicet inutilem farraginem hic coacervare. sat erit audivisse nullam inveniri ίη Μοη. lectionem, exceptis scil manifestis erroribus, quam aliunde ηοη cognoverimus. At nunc primum describemus alteram eiusdem familiae stirpem duos saec. ΧΙΙ libros amplectentem: codex Londinensis Mus. Brit. 16 D.I. iam saepius ίn hac editione descriptus est (cf. νοι νιιι, ι ρ. 99, 158, 231 et νοι 111, ι ρ. ΧΧΙΙΙ). continet 'Τη Cant.' ίοΙ 28 ν117 ν. contulit Johannes Ρ. Cooke, iterum examinavit Margareta Foley. est autem cum mirum ίη modum ab homine diligentissimo de exemplari suo ad litteram fere descriptus tum a correctore recentiore rasuris correcturisque crudeliter vexatus. proinde gemello eius Vaticano gr. 1802 egere ηοη possumus, quo conlato lectionem primam ίη Λ deletam legamus vel restituamus. est autem Υ membranaceus, binis columnis exaratus pulcherrime ab homine neglegentiore, quam quem suo iure ίn mantissa critica laudemus. continet 'Τη Cant.' ίοΙ 187 ν-3ΙΙ r. contulit Μ. Foley, iterum examinavit J. Ρ. Cooke. Menda propria ίn Λ νίχ sufficiunt, ut demonstremus Υ de Λ ηοη esse descriptum, quod tamen utroque diligenter comparato elucebit: ρ. 22, 10 8~αλαβων Λ (et Ρ), 8~αβαλων recte Υ. ρ. 29, 3 σοφΙας recte cum ceteris Υ: φύσεως Λ (an ex correctura?). ρ. 36, 10 ~μίν ΥSΘ, ~μων recte cum ceteris Λ. ρ. 44, 10 φ~λoσoφΙαν Λ falso cum ΣCΝ, φ~λoσoφΙας recte Υ cum SΘ (et ceteris). ρ. 47,5 παρcμΧYjκ6τος recte Λ: falso παρεσΧYjκ6τος Υ. ρ. 51,

t 'i. If

DE CODICIBUS FAM. DOCTAE

15

χχν

cum SΘ (et CN). ρ. 69, 3 113, 6 8~εξέρχετα~: ύπεξ­ έρχετα~ Λ, 8~' ύπεξέρχετα~ Υ. ergo erat ίη exemplari Λ Υ super δπεξέρχετα~ scriptum 8~, quod Λ neglexit, Υ inepte textui inseruit. ρ. 138, 13 ευφραΙνουσαν recte cum ceteris Λ (seil de coniectura): ευφραΙνουσα ΥSΘ. apparet hic illic Λ quoque ηοη solum diligenter descripsisse, sed etiam suo Marte emendavisse. ρ. 149, 16 ~ργoν recte cum ceteris Υ: ~ργoυ Λ. ρ. 294, I~ πλεΙονος: post πλέον (sic) spatium 3 fere litterarum Λ, πλέον ~ς Υ. habes differentiam, quae est inter scribam prudenter cautiosum et scribam, ut solent esse mercennarii. ρ. 306, 10 τρυφ~ς recte cum cett Υ: τρoφ~ς Λ (et Τ). ρ. 340,15 post με alt iterat verba 14 οΙ φύλακες-Ι5 έτραυμcΧτ~σcΧν μεΛ solus. ρ. 429, 11 post μου pr add έστΙ ΥSΘ, ηοη add Λ, id est om lectionem fontis communis. ρ. 202, 11 &ν recte cum cett Λ: &.~ Υ. nonne de exemplari unciali? item ρ. 242, 16 καταργ~ση: καταργΙσΥ) Υ, καταρτΙσΥ) Λ de codice unciali. ρ. 302, 6 γ θεC}> περΙ των βοων, αλλ' 8τι ΔΙ.' έκ

OLtX τουτό φ1jσLν ΟΤL ΤΟ

κocΙ

5 ώφελε'L προς &.ρετ~ν τον &.κούοντoc γεγονότων, αλλ'Υ)­

γορίocν όνομάζει τ~ν περΙ ocύτων θεωρίocν, πάλιν 8ε πράγ­

νό'Υ)σιν

7

PROLOGUS

CANTICUM CANTICORUM

Ι I~

8

COMMENTARIUS

ΙΝ

PROLOGUS

CANTICUM CANTICORUM

&νακαλύπτοντα ~μ~ν τα. του νόμου νo~ματα, &στε τοός 3ύο

τ~ς

&νθρd>ποuς, &ν &λΎ)θ~ς έστ~ν ~ μαρτυρία, έαυτον καL τον

μαθΎ)των παραηθέντων

πατέρα λέγε~ν ε!να~' καt τον χαλκουν ()φ~ν τον έπt του δψους

~χω φαγε~ν, ~ν ύμε~ς ούκ o'~3ατε, ύπονΟΎ)σάντων αύτων περt

&νατεθέντα, δς ~ν τ~ λα~ των θαναΤΎ)φόρων 3Ύ)γμάτων 5 &λεξΎ)τ~ρ~oς, εΙς τ~ν 3~α. του σταυρου γενομένΎ)ν ύπερ ~μων

οΙκονομίαν

μεταλαμβάνοντα'

καt

αύτων

3ε

των

ιχγίων

ζύμΎ)ς

3Ύ)λούμενον.

καt

9

πάλ~ν

τράπεζαν

αυτ~

&πoκρ~νόμενoς δτ~ Έγω

των

βρωσ~ν

σωμαηκ~ς αύτον λέγε~ν τρoφ~ς ~ς έτέρωθεν αύτ~ προσε5 νεχθείσΎ)ς,

έρμΎ)νεύε~ τον έαυτου λόγον δτ~ βρωσίς έσην

αύτ~ πρέπουσα καt κατάλλΎ)λος ~ του σωΤΎ)ρίου θελ~ματoς

μαθΎ)των τ~ν &γχίνo~αν 3~α. των έπ~κεκαλυμμένων

&πoπλ~ρωσΙς. καt μυρία τo~αυτα έκ των εύαγγελ~κων φωνων

τε καt έπ~κεκρυμμένων λόγων 3~αγυμνάζoντα έν παραβoλα~ς,

~σην &ναλέξασθα~, έφ' &ν. &λλο μεν ~στ~ το έκ του προχείρου

αύτου

έν όμο~d>μασ~ν, έν σκoτε~νo~ς λόγo~ς, έν &πoφθέγμασ~, τo~ς . 10 3~'

αΙν~γμάτων πρoφερoμένo~ς, ύπερ

&ν κατα. μόνας μεν

έπo~ε~τo τα.ς έξΎ)γ~σε~ς έπ~λύων αύτo~ς τ~ν &σάφε~αν, ~στι.

νοούμενον, ~τερoν 3ε προς δ βλέπ~~ ~ των λεγομένων 3~ιΧνo~α' 10 οίον το δ3ωρ δ τo~ς 3~ψωσ~ κατεΠΎ)γγείλατο 3~' οό ΠΎ)γαt

.....,

ποταμων

(

γ~νoντα~

o~

,

, , 'αρτον

π~στευoντες,

τον

"

τον

εκ

.....

των

3ε δπου, εΙ μ~ κατελ~φθΎ) παρ' αύτων ~ των λεγομένων 3~ά­

ούρανων καταβαίνοντα, τον ναον τον λυόμενον καt 3~α. τρ~ων

νo~α, 3~εμέμφετo αύτων το βρα3ύνουν καL περt τ~ν σύνεσ~ν

~μερων έγεφόμενον, τ~ν ό3όν, τ~ν θύραν, τον λίθον τον

&τονον' δτε γα.ρ &πέχεσθα~ τ~ς Φαρ~σα'ίκ~ς αύτo~ς ένεκελεύετο ι 15 ζυμΎ)ς,

(

o~

~\

οε

μ~κρo

Ψ Ι

υχως

\

προς

\

τας

αίς τον έκ των &ρτων έπ~σ~τ~σμoν

Ι

ΠΎ)ρας

,ι βλ

απε

επον,

'

εν

ούκ έπ~γoντo, τότε

καθάπτετα~ των μ~ συν~έντων, δη 3~3ασκαλία ~ν το 3~α.

cf Joh 8, Ι7/ι8; cf Deut Ι9, Ι5 6 sqq cf ex.gr. Matth Ι3,34-36 Ι-2

ERa

ΛΥSΘ

Σ

ρντ

CN(B) Syr

3 cf Joh 3, Ι4; Num 2Ι, 8 Ι4 cf Matth ι6,6-Ι2 ι νοήματα: μυστήΡLα καΙ

νοήματα ΣΤCSΥr νοήματα καΙ μυστήΡLα Ν, scil utrique var lect ίη text ins 2 ων: ώς Θ έσΤLν σω Ε (sscr Ε2) ~ άμαρτΙα έαυτων Υ 3 λέγων Ε (sscr εL Ε2)Λ(ω corr ex εL ut vίd)ΥSΘ ~ν εLναL PVN ένεΤναL C(eras έν) τον 8φLν τον χαλκουν τον PVTCN έπΙ: εΙς ρν το υΨος PVC(corr C2)N 4 &ναταθέντα SΘΛ2 (e -τεθ-) aηγματων Ε(Ί) e corr ut vid) aογμάτων Υ 5 &λεξLτήΡLος ΕΘν γLνομένΊ)ν ERaA Υ 6 άγΙων: άπλως

v

7

9 v

ERaA Υν 8 τε σω Ρ τε καΙ TC scil var lect esse credentes, fort recte

κεκαλυμμένων

έΠLκεκρυμμένων σω

όμΟLώσεσLν ΣVΤCΝ

ισ προσφερομένΟLς νΝ π τας σω Ι2 κατελεΙφθΊ) Ε (corr E2)A(corr A2)YC(corr C2) Ι3 post βραΜνουν add ώς ιaLωτLκωτέρων αύτων 8ντων TCN (ιaLκωτέρων C, corr C2, ιaLκώτερον Ν) Ι4 &τ6νων TC2(ex &τονον ut vid)

&τοπον v ζυμου v

&ποσχέσθαL ERaA Υν Ι4-Ι5 του ΦαΡLσα'cκου .... Ι5 ae μLκροψύχως: ae aη όλοψύχως ΤC2(cσrraη ίη

ras) ae μη bλLγοψύχως Ν προς: εΙς Τ πεΙρας A(corr Λ2) ΥΕ (ut vid, corr Ε2 )C(ut vid, corr C2) Ν πονΊ)ρας Σ έπέβλεπον Ν ι6 ο!ς Ν τον: των V ante ούκ add καΙ Υ έπήγετο YA(ut vid, corr Λ2) έΠΊ)γάγοντο TCN Ι7 συνέντων ΕΛΥ

παρα.

των

οΙκο3όμων

έξουθενΎ) μένον

καt

τη

έπ~γωνί~

15 κεφαλη ιχρμοζόμε.νον, τοός 3ύο τοός έπt κλίνΎ)ς μ~ας, τον

μυλωνα,

τα.ς

&λΎ)θούσας,

τ~ν

παραλαμβανομένΎ)ν,

τ~ν

καταλ~μπανoμένΎ)ν, το πτωμα, τοός &ετούς, τ~ν συκ~ν τ~ν ιχπαλυνομένΎ)ν καt τοός κλά30υς έκφύουσαν. &περ πάντα καt

δσα τo~αυτα γένo~τo &ν εΙς πρoτρoπ~ν ~μ~ν του χρ~ναι.

cf Joh 4,3 Ι -34 ισ-π cf Joh 7,37/38; cf Joh 4, Ι3/ Ι 4 cf Joh 6, 33 Ι2- Ι 3 cf Joh 2, Ι9 Ι3 cf Joh Ι4, 6 (όΜς); Joh ισ, 9 (θύρα); Act 4, π; cf Matth 2Ι, 42; Ps Π7, 22 (λιθος) Ι5 cf Luc Ι7, 34 ι6 cf Matth 24, 4Ι Ι7 cf Matth 24,28 ι8 cf Matth 24,32 Ι9 sq cf Joh5, 39; cf ΙΙ Τίω 3, Ι4-ι6; cf Origen 1.1. 3,5 (ρ 33Ι,2 sqq) Ι-7

Π-Ι2

ERa την

ΛΥSΘ Σ

τράπεζαν

ρντ ΟΝ

Ra

2

Syr

παραθέντων

ι

της

σω

Ρ του ζυμου

ERaA ΥSΘv

v

&ΠΟΚΡLνά­

μενος ΘΣΤCΝ &ποκρΙνεταL ρν 3 φαγεΤν ~χω βρωσLν PVCN ~μεΤς Ν αύτων σω ΘΣ 4 αύτον: αύτων Ν σω ρν λέγεLν coll ante 3 περΙ ρν coll post τροφης TCN 5 έρμΊ)νεύεLν Υ έστLν: ~ν ρν 6 καΙ σω A(add Λ2)Υ καταλλήλως Υ

7 πλήρωσLς PVTCN

ρν

ισ δ σω SΘ

καΤΊ)γγεΙλατο Σ έΠΊ)γγεΙλατο

Π-Ι2 του ούρανου ΣVΤCΝSΥr

Ι2 καταβάντα Σ Ι3 την όΜν - Ι5 άρμοζ6μενον σω S (add ίn marg S2)Θ Ι3 την θύραν την όΜν Σ Ι4 οικοaομουμένων S(corr ίη marg S2)Θv

ERaA YS2 (ίη marg) έξουaενούμενον SΘv έΠLalt: του Σ της κλΙνΊ)ς της μLας Λ Υ ι6-ι7 την καταλψπανομένΊ)ν σω V Ι7 πωμα C(corr C2) σωμα V ι8 &πολυμένΊ)ν C &πολλυμένΊ)ν Τ Ι9 ές v προκοπην Υ ~μΤν coll ante εΙς ERaA Υν post χρηναL add καΙ v έξουθενούμενον

γωνΙα Ν

Ι5 τους

10

761

COMMENTARIUS

ΙΝ

11

PROLOGUS

CANTICUM CANTICORUM

8~ερευνιΧν τα:ζ θεΙας φωνα:ς καΙ πρoσέχε~ν τη άναγνώσε~ ΥαΙ

πως φ'Y)σ~ν δ λόγος Ι8~αζόντως μεν έκάτερον θεωρείσθαι.

κατα: πάντα τρόπον άν~χνsόε~Υ, εΊ ποό ης εδρεθεΙ'Υ) λόγος

των ξόλων, έπΙ 8ε του μέσου εΤνα~ καΙ τουτο καΙ τουτο,

Μ. τ~ς προχεΙρου κατανo~σεως δψ'Υ)λότερος έπΙ τα: θε~ότερά

(;)ν το θαναΤ'Υ)φόρον τ~ς του θεου φυτεΙας άλλότρ~oν εΤναι.

τε καΙ άσώματα χεφαγωγων τ~ν 8~άνo~αν. τοότου χάp~ν

8~8άσκε~ δ πάντα καλα: λΙαν εΤνα~ τα: του θεου ~ργα άποφ'Υ)νά-

5 το άΠ'Υ)γορευμένον τη βρώσε~ ξόλον ούχΙ συκ~ν, &ς τr.νες

5 μενος λόγος; ο!ς εΙ μ~ τ~ς 8~α: φ~λoσoφΙας ένθεωρ~σε~ε τ~ν

άπεφ~ναντo, οί)τε &λλο τ~ των άκρ08ρόων εΤνα~ πε~θόμεθα'

άλ~θε~αν, άσόστατον ~ μυθω8ες εΤνα~ τοίς άνεπ~σκέπτo~ς το

εΙ γα:ρ τότε θαναΤ'Υ)φόρος ~ν ~ συκ~, ού8' &ν νυν πάντως

λεγόμενον 8όξε~.

έ8ώ8~μoς ~ν' &μα 8ε καΙ μεμαθ~καμεν παρα: τ~ς του 8εσπότου φων~ς,

8~'

άποφάσεως

τουτο

80γματ~ζoόσ'Y)ς,

8

8η Ού8έν

ΚαΙ μακρον &ν εΊ'Υ) τα: καθ' ~καστoν έκ των προφ'Υ)των άναλέγεσθα~' πως δ M~χαΙας .έπ'

έσχάτων των

~μερων

8όνατα~ κo~νωσα~

10 έμφανες 6ρος λέγε~ γεν~σεσθα~ έπΙ τα:ς κορυφα:ς των όρέων,

τον &νθρωπον· άλλ' έτέραν τ~να: ζ'Υ)τουμεν 8~άνo~αν έπΙ του

το έπΙ καθαφέσε~ των άνηκεψένων 8υνάμεων άνα8ε~κνό­

10 έση των εΙσπορευομένων 8~α: στόματος

νόμου τοότου, άξΙαν τ~ς του νομοθέτου μεγαλε~όΤ'Y)τoς' κ&ν

μενον τ~ς εύσεβεΙας μυστ~ρ~oν οδτω κατονομάζων' πως 8ε

τ~ς του θεου φυτεΙας ~pγoν τον παρά8ε~σoν εΤνα~ άκοόσωμεν,

ράβ80ν άνατέλλε~ν φ'Υ)σΙ καΙ &νθος έκ τ~ς ρΙζ'Υ)ς, τ~ν 8~α:

κ&ν ξόλον ζω~ς έν μέσφ του παρα8εΙσου πεφυτευμένον,

"~ ξ Ψ λ' )Η ι σαρκος του κυρ~oυ αναoε~ ~ν ο υ 'Υ) ος σα ας ουτω μ'Υ)νυων'

15 ζ'Υ)τουμεν παρα: του άποκαλόπτοντος τα: κεκρυμμένα μυστ~ρ~α

,

..,

,

((

15 ~ το τετυρωμένον 6ρος παρα: τφ

t"

μεγάλφ ΔαβΙ8, ποίον

καΙ

~χε~ νουν έν τη λέξε~ φα~νόμενoν' ~ το μυρ~oπλάσ~oν &ρμα'

φυΤ'Υ)κόμος, καΙ πως 8υνατόν έστ~ κατα: το μεσαΙτατον του

~ των ταόρων ~ συναγωγ~ ~ έπαφ~εμέν'Y) ταίς 8αμάλεσ~

παρα8εΙσου τα: 8όο εΤναι. ξόλα, τό τε τ~ς σωΤ'Υ)ρΙας καΙ το

των λαων' ~ δ βαπτόμενος τφ α~ματ~ πους ~ των κυνων

τ~ς άπωλεΙας' το γα:ρ άκρ~βως μέσον καθάπερ έν κόκλου

αΙ γλωσσα~' ~ καθ' δμo~ότητα του μόσχου 8~αλεπτυνόμενoς

20 περ~γραφη έν τφ ένΙ κέντρφ πάντως έστΙν. εΙ 8ε παρατεθεΙ'Υ)

4 cf Gen Ι,3Ι 5-6 cf Origen Homil ίη Cant 1,2 (ρ 3Ι, ι Baehrens); Comm Ι Ρ ισ6, ι5/ι6 9 cf Mich 4, ι Ι3-Ι4 cf Isai ΙΙ, ι Ι5 cf Ps 67, ι6 ι6 cf Ps 67, ι8 Ι7 cf Ps 67, 3Ι ι8 cf Ps 67,24 Ι9 cf Ps 28,6

μαθείν, ποΙων φυτων γΙνετα~

δ πατ~ρ

γεωργός

τε

τφ κέντρφ κατά τ~ μέρος ~τερoν κέντρον, άνάγκ'Υ) πιΧσα συμμετατεθ~να~ τφ κέντρφ τον κόκλον, &στε μ'Y)κέτ~ μέσον εΤνα~ το πρότερον. έκεί τοΙνυν ένος 6ντος του παρα8εΙσου ,

cf Ι Tim 4, Ι3 Matth Ι5, ΙΙ Ι3 348, I2~35σ, 7 ERa ΛYSe Σ ρντ om PVN (ut vid) ι

5 cf Gen 2, ι6/Ι7 cf Gen 2,8/9

g-ID Marc Ι3-Ρ ΙΙ, 4 cf

7, Ι5 ~ infra Ρ

CN Syr ι φωνας: γΡιΧφας TCN 4 τε post χάΡLν add ΚιΧΙ Syr 5 τη βρώσεL: τίϊ> γένεL του 'Α8αμ Syr ξύλον: του ξύλου ν ξύλον coll ante τη Ρ ούχΙ: ουτε ΣΡVΤCΝ 6 ουτε: ού8ε ERaAYv 7 et - ρ. Ι ι, 7 8όξεL om Syr 9 8L' άποφάσεως om TC ισ post 8LιX add του V ι ι τ~ς 8LιΧνΟΙιΧς Λ Υ Ι2 τούτου om ν Ι3 θεου: ΠιΧτρος ERaA Υ Ι5 ζΎ)τωμεν ΕRaΣΡv Ι7 φυτο­ κόμος E{corr E2)RaS{corr pr m)ΘΣΡVΝν μεσώΤιΧτον Ε {corr Ε2)Υ ι8 εΤνιΧL: θεΤνιΧL ρν το alt om ΛΥΘΝν Ι9 το: ού ERaY post κύκλου add τη ν Ι9-2σ κύκλ~ πεΡLγΡιΧφ~ς V 2σ έν: Ιν Ν 2Ι τίϊ> κέντρ~: το κέντρον C (corr C2) ΤL: το TCN πασιΧ om Ρ

ERa ΛYSe Σ ρντ CN Syr ι δ λόγος om V t8LιΧζόντος C (corr C2) t8LιΧζόνΤιΧς N{ut vid) 2 έπΙ: έπεΙ VC{corr C2) ΚιΧΙ pr del Ε2 om RaΣν ΚιΧτα V τουτο pr: τούτων ρν ΚιΧΙ τουτο alt eras et corr κάκεΤνο Λ2 om YPV κάκεΤνο SΘΣ 3 ων om ρν το om Θ ante τ~ς add δ V 4-5 άποφΎ)νάμενος λόγος ante εΤνιΧL coll Ν 5 ante λόγος et add et eras δ C 6 ά.νεΠLσκόΠΤΟLς Ν 7 8όξΎ) TC 8εΙξεL Υ 8 μιΧκραν &ν Θ τα: το Ρ 9 πως: ώς ERaAYv δ om TCN έσχάτου ΣΤCΝ των om ERaA{sscr Λ2)Υρνν ισ λέγεL δρος Σ γΙνεσθιΧL TCN ΙΙ post ΚιΧθιΧφέσεL add γΙνεσθιΧL ν ι 3 ράβ80ς TC2 (corr -ς e -ν) άνιΧτελεΤ TC2{corr e -τέλλεL) έκ τ~ς ρΙζΎ)ς om ρν post ρΙζΎ)ς add tecrcrOCL SΘΣΛ2{sscr) ante την add ΚιΧΙ Θ Ι4 μΎ)νύων: μνΎ)μονεύων Υ Λ{?, corr Λ2) Ι5 δποΤον ΣΤCΝν ι6 νουν ltxeL V Ι7 έΠιΧφLωμένΎ) S έΠιΧφLώμενΟL ΥΛ{?, corr Λ2) ante ΤιΧΤς add έν V ι8 τc;>: το E{corr Ε2) έν Σ Ι9 coll ιΧΙ ante ι8 των alt ΣΤCΝ

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

PROLOGUS

μετατων κέ~ρων ό ΛΙβοινος' κοιι μυρΙοι προς ΤΟUΤΟLς gσΤLν

άπολογΙοι ης γεγράφθω προς τοδς μYj2)εν πλέον ποιρα τ~ν

έκ τ~ς λΟLπ~ς άνοιλεξάμενον προψητεΙοις 2)ειξΟΙL το άνοιγκοιιον

πρ6χεφον

Ι2

λέξεως

gμφοισLν

έκ των

θεΙων

ΡYjμάτων

τ~ς κοιτα 2)LάνΟLοιν. των ΡYjτων θεωρΙοις, ~ς άποβοιλλομένYjς,

άνοιζYjτείν νομοθετουντοις. εΙ2)ε του 'ΩΡLγένους φLλοπ6νως

κοιθ6.>ς άρέσκεL ΤLσΙν, δμΟLον ε!νοιΙ μΟL 2)οκει το γLν6μενον,

περι

5 ώς ε~ ης άκοιτέργοιστοι προθεΙΥ) προς άνθρωπΙνYjν βρωσLν

το

βLβλΙον

5 ΠΟΙΡΟΙ2)ουνΟΙL

τον

τουτο π6νον

σπου2)άσοιντος ~μων

κοιι

~μεις

προεθυμ~θYjμεν,

γροιψΏ

έγκοιλεΙτω

έπι τροιπέζYjς τα λ~ϊoι, μ~ τρΙψοις τ~ν κοιλάμYjν, μ~ Τcf> λLκμYjτφ

μYj2)εις 'προς το θειον του άποστ6λου λ6γLον

2)LοικρΙνοις έκ των άχυρων τα σπέρμοιτοι, μ~ λεπτυνοις τον σιτον

""Ε κοιστος τον ,,'~ φYjσLν ΟΤL LοLον μLσ θ' ον λ'ψ εΤΟΙL

κοιτοι τον ,'~ LοLον

εΙς &λευρον, μYj2)ε κοιτοισκευάσοις &ρτον Τcf> κοιθ~κονΤL τρ6πιμ τ~ς σ~ΤΟΠΟL·tα.ς. (.)σπερ σΟν το OCκατέργα.στον γέVΎ)μoc

κ6πον.

συντετοιγμένος

10 ΚΤYjνων έσΤL κοιΙ. οόκ άνθρώπων τρoφ~, ο{)τως ε'~ΠΟL ΤLς

764 Μ.

τ~ς

Ι3

Yj

έμοι

2)ε

οό

προς

έπ(2)εLξΙν

έσΤL

βλέπων,

,

,

δς

ό λ6γος' άλλ' έπεL2)~ τα πολλα τ.ων έπ' έκκλYjσΙοις ΡYjθέντων ΣΟ ΤLνες Τ6)ν συν6ντων ~μιν ύπο φLλομοιθεLοις έσYjμεLώσοιντο,

2)L'

&ν άλ6γων μαλλον ~ λογLκων ε!νΟΙL τρoφ~ν μ~ κοιτεργοισθέντοι

τιΧ μεν ποιρ' έκεΙνων λοιβών, δσοι

2)LιX τ~ς λεπτοτέροις θεωρΙοις τα θε6πνευστοι ρ~μoιτoι οό

~ σYjμεLωσLς, τα 2)ε κοιι άπ' έμοιυτου προσθεΙς, ι1ν άνοιγκοιΙοι

μ6νον τ~ς ποιλΟΙLας 2)Lοιθ~ΚYjς, άλλιΧ κοιι τα πολλα τ~ς εόοιγ­

~ν ~ προσθ~κYj, έν όμLλLων e'~2)eL τ~ν ύΠYjγΟΡLοιν πεΠΟΙYjμΟΙL

άκολουθου gσχεν οιότων

γελLκ~ς 2)L2)οισκοιλΙοις' το πτόον το 2)Lί.χκοιθοιΙρον τ~ν &λωνοι,

κoιθεξ~ς προς λέξLν προοιγοιγ6.>ν τ~ν των ΡYjτων θεωρΙοιν,

15 το άποφυσώμενον &χυρον, ό παραμένων σίτος τοις ποσΙ του

15 έφ' δσον ό κοιφ6ς τε κοιΙ τα πράγμοιτοι τ~ν περΙ τοΌτου μΟL

λLκμ~τορος, το &σβεστον πυρ, ~ άγoιθ~ άποθ~κYj, το των

σχoλ~ν ένε2)Ι2)ου κοιτα τας ~μέρoις των νYjστεLων' έν ΤΟΙUΤΟΙLς

κοικων εiJφορον 2)έν2)ρον, ~ άπεLλ~ τ~ς άξΙνYjς ~ φοβερως

γαρ ~μιν προς τ~ν 2)YjμοσLοιν άκo~ν ό περΙ τοΌτου λ6γος

Τcf> 2)έν2)ρcμ τ~ν άκμ~ν ΠΡΟ2)εLκνuουσοι, οΙ προς τ~ν άνθρω­

2)Lεσπου2)άσθYj. εΙ 2)ε ποιράσΧΟL κοιΙ ζω~ς χρ6νον ό τ~ς ζω~ς

πΙνYjν φuσLν μεΤΟΙΠΟLοuμενΟL λ(θΟL. 20

τοιυτά μΟL 2)LιX των προς τ~ν σόνεσΙν σου γροιμμάτων 14-16 cf Matth 3, 12 19 cf Matth 3, 9

17-18 cf Matth 3, 10; cf Luc 13,6-9

ERa AYSe Σ ρντ CN Syr ι μετα om TCNv ό coll ante Ρ ΙΙ, 19 καθ' SΘΣΛ2(eras hic, sscr illic) ~στ~ν om V 2 8~8άξα~ PVTCNv 3 ρ-ητων: άρετων Υ tις corr ίn ras C2 άποβαλλόμενος NC(ut vid, corr C2)V 5 άκατέργαστος Υ 6 έπl.: έπl. της Τ της C(add έπl. C2)Nv om Θ τραπέζ-ης om Θ post μ-η add πρωτον Ρ τ-ην καλάμ-ην: τον fXσταχυν TCNv post καλάμ-ην add έν τη fXλω Σ τι'j) λ~κμ-ητι'j) om Syr 7 έκ om ERBA Υ το fXχυρον έκ των σπερμάτων Syr 7-8 τον σΤτον εΙς fXλευρον: αότα τι'j) μύλ~ Syr 8 fXρτον: fXρτ" Ρ 9 γένν-ημα v 10 ante κτ-ηνων add των TCNv add άλόγων Syr post άνθρώπων add λoγ~κων Syr τροφ-η ante καΙ. coll ΣΤCΝv ΙΙ (λ)oγ~κ(ων) corr ίn ras C2 τροφ-η S 13 πολλα.: παρα TC2 (-ρα corr ίn ras 3 fere litt) 14 καθαΤρον Ρ &.λω SΘΣ (fX-) 15 άπoφυσ~ώμενoν v 16 λ~κμ-ητηρoς PTC το alt: τον Υ A(ut vid, corr Λ2) 17 καλων Θ 8έν8ρων Υ 18 των 8έν8ρων YA(ut vid, corr 8έν8ρον A2)SV το 8έν8ρον Ν άκμ-ην: τομ-ην S παρα8ε~κνύoυσα ΣΤCv o~: οό C(corr C2) 20 post σου add κατα σπου8-ην TCNv

~μων τοιμΙοις θεος κοιΙ εΙΡYjνLκ~ν εόκοιφΙοιν, κοιΙ τοις λεLΠΟ20 μένΟLς'~σως έΠL2)ροιμοuμεθοι' νυν γαρ ~μιν μέΧΡL του ~μΙσεoς

πρo~λθεν ό λ6γος κοιΙ ~ θεωρΙοι.

7

Ι

Cor 3,8

ERa AYS

Σ

2 ~μφασ~ν:

ιtννo~αν

τουντας τον Σ

9

έπ':

CN Syr e(post 4 τούτο de:ff fo11 4) ERBA Υ ρ-ητων SΘΣΡVΤC 3 νουθεv 4 γραφαΤς Ρ 5 ~μων om ERBA ΥΡ 6 το: λόγον Σ δς: ώς C(corr C2) 7 δη om ERBY έπl. της S ι ι έκεΙνου TC post λαβων add καΙ. RB ρντ

8~' άκ.: 8-η άκολούθως Σ (;)ν: πρoθ~σων Ν

13

αότον Ν ένoμ~λων Ν

12

ύπ' Ν

όμ-ηλε~ων 1)8-η

προσθεΙς,

C(corr C2)

RB 15 τούτων V 16 έ8Ι80υ om TSyr 18 καΙ. παράσχo~ V 19 ταμεΙας E(eras ε)ΛΥC(cοrr C2) 20 tσως om Syr ~μΙσεως Ε (corr Ε2)ΥΣVC(cοrr C2)V 21 ό λόγος και' om SPV και' ~ θ.: της θεωρΙας ERB Λ YSyr (ut vid) fort recte add clausUlam ~ χάρ~ς του κυρΙου ~μων Ί-ησου Xρ~στoυ (add εt-η ΛΥ) μετα πάντων ~μων εΙς τούς αιωνας των αΙώνων. άμ~ν. ERBA Υν add: 'finita est oratio prima qua datur argumentum apologiae' Syr ύπαγορΙαν Σ Σν

17

14

προς άγαγων

περl. τούτου

14

ORATIO

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

προς το ά.Παθές τε XΙXL θεLότερον, ύμείς ά.κούσατε των

Λόγος α'

ΦLλ1jσιχτω με άπο φLλ'ημιχτων στόματος αύτου,

(ι,

2)

765 Μ. μυσΤ1jρΙων του ''ΑLσμιχτος των' ΑLσμιχτων . ύμείς έντος γένεσθε: του άΚ1jριχτου νυμφωνος λευχεLμονουντες τοίς καθαροίς τε

8ΤL ά.γαθοL μαστοΙ σου ύπερ ο!νον, Κ

5

" ,Ι ΙXL οσμ1j μυρων

~

~,~

"

,

,

ι

,

XΙXL

σου υπερ παντα τα αρωματα,

μύρον έκκενωθεν i5νομιχ ,~,

,

,

,Ι

~

,

"

Ι

"

τι

β ι

πεΡL ολαLον

~

,

ρυπαρον

άπεaύσασθε

15 συν ταίς πριχζεσL XΙXL ταίς έΠLθυμΙαις αύτου XΙXL τΙ:Ι φωτεινΙ:Ι του κυρΙου tμιχΤLα, οία έπΙ τ~ς του· i5ρους μεταμορφώσεως ~aεLζε, aLιX τ~ς καθαρόΤ1jτος του βΙου πεΡLεβιχλεσθε, μαλλον

a'ε OL· αυτον " τον , κυΡLον Ι ~ ~ 'Ι 1jσουν ~ Χ ΡLστον ' μετα, τ~ς ιΧγΙας 1jμων

αύτου στoλ~ς ένaυσιχμενΟL XΙXL συμμεταμορφωθέντες αύτιf> Ι3 cf Col 3,9 Ι5 cf Matth Ι7, 2.-. Marc9, 3 I7 cfApoc 3,5 I8~I9 cf Rom Ι3, Ι4; Gal 3, 27; cf Apoc 6, ΙΙ (στολ1)} Ι9 cf Phll 3, ΙΟ; 3, 2Ι; Rom 8, 29; Ι Cor Ι5,53

~~a

AYS Σ ρντ CN Syr

ι λόγος α ' του έν άγΙΟLς πατρος

-ημων ΓρηγορΙου έΠLσκόπου Νύσσης εΙς τ-ην έρμ-ηνεΙαν του &σματος των άσμά.των ΕRa.(Νύσης} λόγος α ' ΓρηγορΙου έΠLσκόπου Ν ύσσ-ης εΙς το άσμα των άσμά.των Λ Υ (λόγος α

coll

ίη ίίη)

εΙς

το άσμα των άσμά.των όμLλΙα πρώτη S όμLλΙα Γρ-ηγορΙου έΠL­ σκόπου Νύσσης εΙς τα. πρωτα του &σματος των άσμά.των ρν (sed

rro

πρωτα scr προοΙμLα, add ίη marg Λόγος α / ) ΓρηγορΙοι> εΠLσκόπου Νύσσης προοΙμLον εΙς το άσμα των άσμά.των Σ(ίη marg

τ? προοΙμLον Σ2} λόγος πρωτος Νν λόγος 8εύτερος Syr οω tltul TC 2-Ι2 lemma praebent STvSyr(scil vertit de exempl Graec cf Eynde Ρ 74 et Ρ ιοο} οω cett 4 σοι> οω ~. 5 σΟL ~ LXX(cod Alexandr}: σου SvSyr. LXX (plurιml codd), cf Infra Ρ 36, Ι5 8 8ραμούμεθα (cf infra Ρ 39, Ι5) ST: 8ραμουμεν v LXX 9 εΙσ1)γαγέ (cf infra Ρ 40, ι) S: εΙσ1)νεγκέν Τν LXX ταμεϊον v Ι4 άπεκΜσασθε Ρ ι6 δρου Ν Ι7 του βΙου οω V πεΡLεβά.λλεσθε V ι8 αότοΙ Υ

μορφωθέντες

ι ~

σαρκωΟ1j

άγΙας: άγά.πης Νν

ERa.A YVTCNv

aL'

αύτων ταίς

aLιX γΙ:Ιρ των ένταυθα γεγραμμένων νυμφοστολείταL τρόπον

,

'Όσοι κατΙ:Ι τ~ν συμβoυλ~ν τουΠαύλου τον παλαιον ωσπερ

και

&πτεσθαι τ~ς έν τιf> ''ΑLσματι των' ΑLσμιχτων μυσΤLκ~ς θεωρΙας.

εύθύΤ1jς ~γιχΠ1jσέ σε.

αν ρωπον

εμπα

παστιχa~ χαρας άλλαζιχμενος. ταυτα aιαμαρτόρομαL μέλλων

~,-

αγαΠ1jσωμεν μαστους σου υπερ οΙνον'

,ι

1j

'θ~'

τις

10 aρυνομένων άπορριφη, τον βρυγμδν XΙXL το aιχκρυον άνΤL τ~ς έν

,

'θ α και ευφραν θ~ ι αγα λλ Lασωμε ωμεν εν σοι,

θ

ι

μ1j

αLσχραίς ένaεθεLς φαντασΙαLς ~ζω των έν τιf> γιχμιι> φαι-

εLσ~γαγέ με ό βασLλευς εLς το ταμLείον αύτου.

,ι

νΟ1jμασLν.

ΚΤ1jνώa1j xΙXL &λογα καθέλκων πιχθ1j, XΙXL

ι

ΟΠLσω σου εLς οσμ1jν μυρων σου οραμουμεθα.

10

υντοις

τΙ:Ις άΚ1jριχτους του νυμφΙου τε XΙXL τ~ς νύμφ1jς φωνΙ:Ις εLς

ΕΙλκυσάν σε, ι

,

λ ι

το τ~ς, συνεLa~σεως ~νaυμα συνaεθη τοίς LaΙΟLς νο~μασL,

ι

oLΙX τουτο νεανLοες 1jγαΠ1jσαν σε,

,

,

αμο

5 λογLσμον έπαγόμενος XΙXL μ~ ~χων πρέπον τιf> θεΙιι> γιχμιι>

crOL.

ι

15

Ι

Ι9 αύτου οω Ρ

συμ­

ΤLνα

15

1j~

Ul1j

ψ'

,

προς

,

Τ1jν

"ι

ασωματον

"tE

,

και

"

πνευμαΤLΚ1jν

και

ά.μόλυντον του θεου συζυγΙαν' ό γΙ:Ιρ πιχντας θέλων σωθ~ναι XΙXL εLς έπΙγνωσLν άλ1jθε(ας έλθείν τον τελεώτατον ένταυθα ,

και

ι

~

μακαριον

Τ1jς

,~~

σωΤ1jριας

Ι

υποοεικνυσι

,

τροπον,

,~

τον

,

οια

τ~ς άγιχΠ1jς λέγω. ~στι μεν γΙ:Ιρ xΙXL aLιX φόβου τισL γLνομέν1j

~ σωΤ1jρΙα, 8ταν προς τΙ:Ις ά.πειλΙ:Ις τ~ς έν τη γεέννη κολάσεως

cf Matth 22, ΙΟ-Ι3; 6ί Apoc Ι9,7-9 3 cf Eccles 9,8 cf Origen ίn Matth Τοω XVII,24 (ρ 650 Klostermann) Ι4 cf Eph 5,32(?} Ι5-ι6 Ι Τίω 2,4 ι8-ρ ι6, 4 cf ex. gr. Plato Phaed ΙΙ3 d sqq (ΙΙ4 cl)

2-ΙΙ

(λευχεLμονουντες);

CN Syr ι τε οω SΣVΤCΝ de Ρ ηοη ιi­ PVTCNv 2 έντος γΙνεσθε. PVv έντος γΙνεσθαL C(corr γένεσθε C2} έν τφ γΙνεσθαL Ν 3 λευχη­ μονουντες E(corr Ε2}Ν λευσχημονουντες YVC(ut vid, corr C2} 4 ante καΙ alt add τε Σ 5 έπαγόμενος οω Λ (ίn marg add Λ 2) Υ πρέπων Ra.C(corr C2)N 6 συν8εθεΙς Σ 7 τε οω PVTCN φωνα.ς οω S (ίn marg add S2) εΙς οω Υ 7-8 έν κτηνώ8εL καΙ άλόγφ κατέχων πά.θεL S 9 συν8εθεΙς Ρ έν8υθεΙς Νν ιο άΠΟΡΡLψn οω ρν άντΙ οω Τ eras C2 post έν add τη Σρν ιι άνταλλαξά.μενος TCNv post ταυτα add 8ε Σ Ι2 &πτεσθαL: &ΡξασθαL S μυσΤLκΊjς οω ρν Ι3-Ι4 'rLVcX. τρόπον Σ οω Syr Ι5 άμόλυντον: &σλον TCNv ι6 τελεLότατον Sv Ι7 έΠL8εΙκνυσL ERa.AY post ύπο8. add ~μϊν Syr ι8 post άγά.πης add θεου Syr λέγων Υ φόβον Τ γLνομέν-η ΤLσΙν SΣ γενομέν-η VC(corr C2} γενέσθαL Λ Υ Ι9 ~ οω ERa.A ΥΣ των . . . κολά.σεων Syr τη οω Υ ERa quet

ΛYS Σ ρντ ι -2 του

μυστ-ηρΙου

16

COMMENTARIUS

ΙΝ

CANTICUM CANTICORUM

OL

βλέποντες τοϊ) κακοϊ) χωΡLζώμεθα. εΙσΙ aέ ηνες

ORATIO

καΙ aLιX

προς τ~ν άμαρτΙαν ΧΡ"fjσάμενον; &λλιΧ Σολομων aLιX τούτου

(

,

'"

Lo

τ~ν &ποκεψέν'Υ)ν τοίς εδ βεβLωκόσL των μLσθων έλπ(aα τ~ν

σ'Υ)μαLνεταL

&ρετ~ν κατορθοuντες,

&λλιΧ τη

~o κατα σάρκα γενόμενος, Φ 6νομα εΙρ~ν'Y), ό &λ'Υ)θLνος τοϊ)

προσaοκ(Cf τ~ς &μΟLβ~ς κατακτώμενΟL. ό μένΤΟL προς το

Ίσρα~λ βασLλεύς, ό οlκοaόμος τοϊ) ναοϊ) τοϊ) θεοu, ό πάντων

ούκ &γάπη τοϊ)

&γαθοu,

5 τέλεLον &ναaραμων τη ψυχη&πωθείταL μεν τον φόβον (&ν­

aραποaώa'Υ)ς

γαρ ~ ΤΟLαύτ'Υ) aLάθεσLς, το μ~

aL' &γάΠ'Υ)ς

ι

,

ταύΤ"fjν το (νυν ό καλων ~μας προς τ~ν έαυτοϊ) μετουσ(αν νομοθετεί ταίς των &κουόντων ψυχαίς τ~ν aLάθεσLν. ό

ae:

15 βεβαLων τ~ν νομοθεσ(αν ταύΤ'Υ)ν έστΙ Σολομων, οό ~ σοφ(α

κατα τ~ν θε(αν μαρτυρ(αν μέτρον ούκ ~xeL, πασLν έπ' ~σ"fjς τοίς τε προγεγονόσL καΙ τοίς έσομένΟLς &σύγΚΡLτος οδσα καΙ &παράθετος, 8ν ~λαθε των 6ντων ούaέν. ιiρά με ΤOOUΤOOv

o'leL λέγεLν τον έκ τ~ς Β'Υ)ρσαβεε Σολομωντα, τον έπΙ του 6ρους &νενεγκόντα τ~ν ΧLλLόμβ'Υ)ν, τον έκ τ~ς ΣLaων(ας συμβόλφ ι sqq cf Clem Alex Strom ιν 53, ι 4-5 cf Ι Joh 4,18 5 cf Plato Phaed 69 b (&ν8ραπο8ώ8Ύ)ς); cf Vita Moys Ρ 429 C/D (Migne) 10 cf Deut 6, 5 ΙΙ cf Sap Sal 13, 1-8; cf Rom 1,25 12 cf infra Ρ 255, 16 et adnot 13 cf Ι Cor 1,9 15-18 cf ΠΙ Reg 3, 12; 5, 9-14 19-20 cf ΠΙ Reg 3, 4; ΙΙ, 6-8

CN Syr ι χωΡLζοΙμεθα S χωΡLζόμεθα ΣΡ C xιxt om ν 2 εύσεβως SΣΤCΝv τον μLσθον νΝν 3 το ά.γαθΟν S (corr pr ut vid m)ΣρνΤCΝv om Syr τη om ρν 4 post ά.μoLβ'Yίς add τ~ν ά.ρετ~ν ERo. Α YS add το ά.γαθΟν ν 5 ά.ποθε'LταL ρν 6 το: τίi) Α ΥSΣ νΤΝν 7 φ6β το έπιθυμ'Υ)τικον αυξ'Υ)θεΙ'Υ) μετατεθεν άπο τ~ς δλικΊjς προσπαθεΙας προς τ~ν Γ1σλον σχέσιν, ώρα·tζει 3ια των έγκω­

''ΑΚΟJε, φ'Υ)σΙν, υΙέ, νόμους πατρός σο\.) καΙ μ~ άπώση θεσμούς

μΙων τΊjς σοφΙας το κάλλος. καΙ ou μόνον το κάλλος τ~ς &ρας

μ1jτρός σ'ου. 6ρ~ς έκ των λεγομένων το άπαλον ~τι τ~ς

3ια των λόγων πρ03εΙκνυσιν, άλλα καΙ τον πλοατον αύτ~ς άπ-

\

κατα

Ψ

\

υΧ'Υ)ν

1j(λ' ικιας

\" λ " ευπ αστον' ετι

και

,

μ1jτρcμων

, \

αυτον

15 αριθμείται,

06 κύριος πάντως 6 συνoικ~σας γεν~σεται.

θεσμων έπι3εiΧ βλέπει καΙ πατρικ~ς νουθεσΙας καΙ, ώς &ν

6 3ε πλοατος τέως έν τοίς πρoκoσμ~μασιν αύτ~ς θεωρείται·

προθυμότερον προσέχοι τοίς γονεασι το ν~πιoν, τούς παι3ι­

κόσμος μεν γαρ αυτη περι3έξLOς αιωνες δλοι οΙJτως εΙ­

κούς αύτί!'> κατεπαγγέλλεται κόσμους έκ τ~ς περΙ τα μαθ~ματα

πόντος τοα λόγου δη MΊjκoς βΙου καΙ ~Τ'Y) ζωΊjς έν τη 3εξι,*

αύτ~ς, έν 3ε τη έτέρ~ χεφΙ τον πολύτιμον των άρετων

σπoυ3~ς πρoσγεν~σεσθαι' 13 Prov

παι3Ιcμ γάρ

έστι κόσμος

8 14-15 το άπαλΟν .... Xrlt ε()πλαστον: Plato Resp 377 a/b Ι9-Ρ 19, 2 cf Prov 1,9 ι,

cf.

ERa ΛYS Σ ρντ CN Syr 2 ηθΊJVOύσ'Y)ς ΣΤCΝ μ'Υ)τρος V 3 post &λλ' add έν ΣΤCΝv 4 καΙ pr οαι Ν ουτος C(corr' C2) Ι8εΤν post 5 ψυχη coll ERe.A Υ καΙ alt οαι Ρ 5 &νάλογ?ν (scil adverb) correxi sequens paraphrasim quamvis incertam interpr. Syr: &ναλογΙαν codd v τ~να scil plural neutr post 'ήλ~κΙας add &ναλογΙας Ottob 56 scil de coniectura sua 6 ης οαι PVTCN 9 του 'Ά~σματoς οαι ERe.A YSV 9-10 ύψ'Υ)­ λων Ρ ΙΙ πo~εΤ Vv 12 την νουθεσΙαν: τούς λόγους ERe.v άρμόζουσαν ΥΝ άρμόζοντα V 14 ~τ~: δη Υ 15 add την ante ψυχην Ρ ε()πλαστον Ε (ut vid, eras εύ et sscr & Ε2): ιΧπλαστον Re.TC &8~άπλαστoν ΛSΣΡV 'ή 8~άπλασ~ς των Υ ιΧπαστον ΝvSyr ('indigens" 'carens') ~τ~: των S αύτων Υ 16 έΠL8εoc βλέπε~: έπ~8~αβλέπε~ Υ έπεΙ 8~αβλέπε~ C(corr C2) 17 προθύμως NSyr προσέχ'Υ) ST πρoσέχε~ V 18 καταγγέλλετα~ Ρ περΙ οαι Ν 19 πρoσγενέσθα~ ERe.A Υ πα~8Ιφ TC: πα~8Ιoν Λ Υ (corr -8Ιου) πα~8Ιoυ Syr κλo~oς Ρ πα~8Ιων cett v δ supplevi

8-10 cf Orig Comm Prol Ρ 79,19: 'perspecta pulchritudine Verbi Dei salutari ίη eum amore succendi' 13 κάλλος: cf Sap 8, 2 14 cf Prov 8, 18/19 15 συνo~κ-ήσας: cf Sap 8, 2; 8, 9; 8, 16-18; cf Prov 6,22; 7, 4;" 8, 17; 4, 6 18 Prov 3, 16

ERa

ΛYS Σ ρντ

CN Syr ι χρύσε~oς Ρ χρύσεως V ad adnot ίη marg γρ περΙ άπτ6μενος Σ2 1-2 Xrltστέφανος οαι TCN 2 &νθέων V έπ~χαρΙτως Λ YSVE(fort, eras -ς et corr -ν Ε2) post στέφανος add καΙ τη κεφαλη έπ~τ~θέμενος Syr 3 ταυτα χρη Σν πάντως οαι Syr δ8'Υ)γ-ής Re. (π)ρος το corr ίη ras Ε2 το οαι Ρ 4 του αlνιγματoς οαι ρν 5 τε οαι ΛΥ καΙ οαι Σ (add Σ2) 6 &στε οαι v &νάγκη τ~ν~ καΙ φ6βφ ΣΤCΝ 8 έπ~γραφη v 9 προς το 8ε~κν.: πp08ε~κνύμενoν Ε (corr Ε2) πρ08ε~κνυμέν'Y) Λ Υ πp08~86μενoν ρν allte προς alt add Xrlt Λ Υ 10 &πopρ~πΙζoυσα Λ Υ ΙΙ αύτcϊ>οmΕRe.ΛΥαύτΟV'ήμΤνSΥr το omC (addC2) έπ~θυμ'Υ)τον S 12 ante 8~α. add 8ε V 15 ου: ού Ν πάντων SC (ut vid, corr C2)N 16 πρoκoσμ-ήσασ~ν Ρ αύτοΤς Ρ οαι V δ 8ε θεωρεΤτα~ οαι Syr 17 αύτ~ς ERe.A Υν 19 έτέρq. STCNSyr: &ρ~στερ~ ERe.A ΥΣΡV(add αύτ~ς)ν πολυτΙμ'Υ)τον περ~λαμπόμενoς

SΣ

''f" .

..,.

'!,"."

i

.~

20

COMMENTARIUS

ΙΝ

Ι

CANTICUM CANTICORUM

21

Ι

των έν τη κτ(σε~ θεωρουμένων εΙς την τ~ς σοφΙα:ς άνάγε~

περΙκε~τα:~ πλουτον τη λα:μΠ'η~όν~ τ~ς ~όξ'Yjς συν~~α:λάμ­

769

ORATIO

ποντα:' λέγε~ γαρ ()τ~ 'Εν τη άρ~στερ,* α:ύτ~ς πλουτος κα:Ι ~όξα:.

~ύνα:μ~ν ~~α:πo~κΙλλων α:ύτ~ν τo~ς όνόμα:σ~ν' την γαρ α:ύτην

είτα: κα:Ι του στόμα:τος α:ύτ~ς λέγε~ τ~ν ε()πνo~α:ν του κα:λου

κα:Ι σοφΙα:ν λέγε~ κα:Ι φρόν'Yjσ~ν, α:Ίσθ'YjσΙν τε κα:Ι γνωσ~ν κα:Ι

τ~ς ~~κα:~οσύν'Yjς άρώμα:τος άποπνέουσα:ν λέγων 'Εκ του

σύνεσ~ν κα:Ι τα τοr.α:υτα:. μετα ~ε τα:υτα: νυμφoστoλε~ν &ρχετα:r.

5 στόμα:τος α:ύτης έκπoρεύετα:~' ~~κα:~οσύν'Yj. τo~ς ~ε χεΙλεσ~ν

5 τον νέον προς τ~ν το~α:ύΤ'Yjν συνΟΙΚ'Yjσ~ν ~~'Yj προς τον θε~oν

α:ύτ~ς φ'Yjσ~ν άντΙ του φυσαου έρυθ~μα:τoς τον νόμον έπα:ν­

θάλα:μον βλέπεr.ν έγκελευόμενοζ' λέγεΙ. γαρ ()τr. M~ έγκα:τα:­

θε~ν κα:Ι τον ~λεoν. κα:Ι ώς &ν ~~α πάντων εύρεθεΙ'Yj τη τo~α:ύτη

λΙπης α:ύτην κα:Ι άνθέξετα:Ι σου' έράσθ'YjΤ~ α:ύτ~ς κα:Ι Τ'Yjρ~σεr.

νύμφη το κάλλος έρα:ν~ζόμενoν, έπα:r.νε~τα:~ α:ύτ~ς κα:Ι το

σε, περr.χα:ρα:κωσον α:υΤ'Yjν κα:r. υ

,

σε περ~λάβη,

Μ. βά~~σμα:' φ'YjσΙ γαρ ()τ~ 'Εν δ~o~ς ~~κα:~οσύν'Yjς περ~πα:τε~. ού

'"

,

(ψ'

, ,

ωσε~ σε' ΤLμ'Yjσον α:υΤ'Yjν

Ινα: ~ τη ση. κεφα:λη

,Ι

,-να:

στέφα:νον χα:ρΙτων,

10 στεφάνcr ~ε τρυφ~ς ύπερα:σπΙση σου. έν τoύτo~ς ~ε τo~ς

10 λεΙπεr. τo~ς έπα:Ινo~ς τ~ς &ρα:ς oύ~ε το μέγεθος Ίσα: φυτ

τ~ν~ των εύερνων τ~ς α:ύξ~σεως άνα:~ρα:μούσ'Yjς. το ~ε φυτον

στεφάνo~ς ~~'Yj τo~ς γα:μικo~ς ώς νυμφΙον

τουτο Φ το ()ψος α:ύτ~ς πρoσε~κάζετα:~, Αύτό, φ'Yjσι, το τ~ς

άχώρr.στον

ζω~ς ξύλον έστΙν, δ τρoφ~ μεν γΙνετα:r. τo~ς άντεχoμένo~ς,

περ~πα:της, έπάγου α:ύτ~ν κα:Ι μετα σου ~στω' ώς ~' &ν

στυλος ~ε, τo~ς έπερε~~oμένOLς άσφα:λ~ς τε κα:Ι &σε~στoς.

κα:θεύ~ης, φυλα:σσέτω σε, Ινα: έγεr.pομένcr συλλα:λ~ση σοΙ..

15 νοω ~ε ~~' άμφοτέρων τον κύρ~oν' α:ύτος γάρ έση κα:Ι ~

15 ~r.ιx τούτων κα:Ι των τo~oύτων του νεάζοντος ~η κα:τα τον

α:ύτ~ς

ε!να:r.

~~α:κελεύετα:r.

κα:τα:κoσμ~σα:ς

λέγων

(ΗνΙκα:

&ν

ζω~ κα:Ι το ~ρε~σμα:. ~χε~ ~ε ~ λέξ~ς ο()τως' Ξύλον ζω~ς

~σω

έστ~ πασ~ τo~ς άντεχoμένo~ς α:ύτ~ς κα:Ι τo~ς έπερε~~oμένo~ς

έκεΙν'Yjν τα περΙ έα:υτ~ς ~r.'Yjγουμέν'Yjν ύπo~εΙξα:ς τ λόγcr,

&νθρωπον

το

έπr.θυμ'YjτLκΟν

άνα:φλέξα:ς

κα:Ι

α:ύτ~ν

έπ' α:ύτ~ν ώς έπΙ κύρ~oν άσφα:λ~ς. συμπα:ρα:λα:μβάνετα:~ ~ε

~r.'

μετ α των λo~πων έγκωμΙων α:ύτ~ς κα:Ι ~ ~ύνα:μ~ς, ώς &ν

έφέλκετα:r. τουτο μετα των &λλων ειπουσα: ()τr. Τοος έμε

20 ~~α πάντων των άγα:θων πλ'YjρωθεΙ'Yj του κάλλους τ~ς σοφΙα:ς

(,

~" οε

"

ουρα:νους

εν

,

φρον'Yjσε~,

κα:~"θ' τα: κα:

μάλr.στα: τ~ν άγα:Π'YjΤLκ~ν

σχέσr.ν των άκουόντων

3-4 cf Prov 1,2-4; cf Origen Comm Prol Ρ 76, 26sqq Prov 4,6-9 12-14 Prov 6,22 19 Prov 8, 17

δ ~πα:~νoς. (ο θεος γάρ, φ'Yjσι, τη σoφΙ~ έθεμελΙωσε τ~ν γ~ν, 'Yjτο~μα:σε

&ν

"

εκα:στον

6-10

ERa AYS ::ε ρντ CN Syr ι των om A(sscr Λ2)γ &γε~ Νν 2 8~α πo~κΙλων V όν6μασ~ν: νoήμασ~ν TCN 3 φp6νΊjσ~ν: σύνεσ~ν Ν v 4 σύνεσ~ν: φρ6νΊjσ~ν Ν 8ε v Syr: om codd 6 στ~ om ERaA γ 6-7 έγκαταλεΙΠΊjς ΕΛΣVC(cοrr E2A2C2) 7 αύτη ς Ε (corr Ε2). ι &νθέξει ταΙ Σ ΤΊjρήσΊj ~(~or: C2) 8 π~p~χαp~κωσον υΨωσε~ σε om Syr 8-9 αυΤΊjν ~να σε πεp~λαβ'{)' τ~μΊjσOν αύτ~ν καΙ ύΨώσε~ σε' (να 8CJ) coll TC 9 περ~λάβo~ Τ πεp~βάλ'{) Νν τη ση κεφαλη: τη κορυφη v 10 ante τρυφης add της Ra ύπερασπΙσ'{): 'honorat' vel 'glorificat' Syr σου om v 8ε alt: 8~ NvSyr om V ΙΙ ~8Ίj om ρν το'Lς γαμ~κο'Lς om Ρ ώς νυμφΙον SA2(ίη ras) ΣVSΥr: ό νυμφΙος Ρ ώς νύμφΊjν TCN νύμφΊjν v om ERaY κοσμήσας SA2(in ras)Σ (-μΙσ-)ρντ κοσμήσασα NC(ut vid, eras -α) 12 αύτ~ν V 14 φυλαττέτω S συλλαλη TCv συνλαλ~ γΝ 13 αύτης V 15 τούς νεάζοντας S τα νεάζοντα Λ2(ίη ras) του εχοντος ERo.YA (fort) ετ~: έστΙ γ 16 το: τον; Ra 17 τα om ERaA γρν αύτης SA2(ex έαυ,)ΣΡΤCΝ έκ8~ΊjγoυμένΊjν SΣΡVΤCΝ 18 8~' ων: 8~' .ην S 19 ante τούς add (scil de Prov 8, 17)

11 φυτον: 2 Prov 3, 16 4-5 Prov 3, 16a 9 Prov 8, 20 16 sqq cf Prov 3, 18; cf Ilias Σ 56: ό a' &νέaΡocμεν ερνε" !σος Prov 3, 18 21-22 Prov 3, 19 ERa ΛYS Σ ρντ CN Syr ι aόξΊjς: aεξ~iiς S 3 ε(5πνοαν S (corr S2) εμπνo~αν V . 6 αύτης om SΣ super (αύτ)ης sscr ου Ρ 7 ελαων ΣC(cοrr C2)N τη om Ν 8 το pr om v έναp~ζ6μενoν Ν έpάσμ~oν Λ 9 στ~ om v 'Εν - περ~πατε'L: αΙ ό80Ι αύτης ΜοΙ 8~κα~oσύνΊjς Syr(cf Prov 3, 17) 10 οΜε om V ΙΙ έαp~νων ERa 12 τουτο om E(marg adscr Ε2) Λ γSΣΡV Φ το: στ', Ν αύτ~ς: αύτου V παpε~κάζετα~ Λ γ φΊjσΙ om Syr το alt om Ρ 14 ante στυλος una litt eras Ε ά.ντεpε~80μένo~ς Ρ τε om V 15 νοω: νυν Ρ καΙ om Sv 17 πιΧσ~ om ERaA ySPV super (πιΧσ)~ sscr Ίjς Ν 18 &σφάλε~α Λ γ συμπεp~λαμβάνετα~ SPVTCNv 19 έγκωμΙων om Ν καΙ om Σ 20 πλΊjpωθη ERaA γ 21 γάρ om ERaA γ 22. ante ούρανούς add τούς v καθέκαστα S

έγω Ε2(sscr)RaΣVSΥr

11

22

COMMENTARIUS

ΙΝ

ORATIO

CANTICUM CANTICORUM

φLλουντας άγαπω (~ γαρ έλπις του άνταγαΠ"f)θ~ναL σφ08ρ6τερον

, , θ' \, \ εLς εΠL υμLαν τον ερασΤ"f)ν

~

'θ

οLαΤL

) "f)σL ,

\ XOΙL

\ μετα

Ι

τουτων

23

Ι

έσην άνάκρασLς. 8La τουτο νύμφΊ) 1}8ε δ έν -ταίς ΠαροψΙαLς υΙος δνομάζεταL XOΙL ~ σοφία εις νυμφΙου τάξLν άντψεθΙσταταL,

τας λΟLπας έπαγαγ6Jν συμβουλας έν άποφανΤLκοίς ΤLσL και

tνα μν"f)στευθη τίf) θείf) δ &.νθρωπος άγν~ παρθένος έκ νυμφΙου

εuπεΡLγράΠΤΟLς άποφθέγμασL και είς τελεLοτέραν ~ξLν αότον

γεν6μενος και κολλ"f)θεις τίf) κυρΙφ γέν"f)ταL πνευμα ~ν 8La

5 άγαγ6Jν εΙτα προς τοίς τελευταΙως των ΠαΡΟLμLων μακαρΙσας

5 τ~ς προς το άκ~ρατ6ν τε και άπαθες άνακράσεως ν6"f)μα

ταύΤ"f)ν τ~ν άγαθ~ν συζυγΙαν, έν οΙς 8Lεξ~λθε τα τ~ς άν8ρεΙας

καθαρον άντι σαρκος βαρεΙας γεν6μενος. έπεL8~ τοΙνυν σοφΙα

τίf)

έστΙν ~ λαλουσα, άγάΠ"f)σον 5σον 8ύνασαL έξ 5λ"f)ς καρ8Ιας τε

Έκκλ"f)σLαστη φLλοσοφΙαν τίf) Ικανως 8La τ~ς παΡΟLμLώ80υς

καΙ 8υνάμεως, έΠLθύμ"f)σον 5σον χωρείς. προστιθ"f)μL 8ε θαρρων

άγωγ~ς

ΤΟLς

γυναLκος έκεΙν"f)ς

έγκώμLα,

εισ"f)γμένcμ

τ6τε προστιθ"f)σL τ~ν

εις τ~ν των

άρετων

έν

έΠLθυμΙαν.

και

10 8Lαβαλ6Jν έν τούτφ τίf) λ6γφ τ~ν περι τα φαLν6μενα των

~

~

,

Ρ"f)μασL

Ι

τουΤΟLς

10 τουτο και άπαθες

\

XOΙL

\

,

,

το ,ερασ

θ

"f)ΤL'

"λ'

ανεγκ

"f)τον

\

γαρ

έπι των άσωμάτων το πάθος, καθώς

άνθρώπων σχέσLν και μάταLον εΙΠ6Jν εΙναL πα.ν το άστατουν

φ"f)σLν ~ σοφΙα έν τct.ίς ΠαΡΟLμΙαLς του θεΙου κάλλους νομο­

τε και παρερχ6μενον, έν οΙς φ"f)σLν 5ΤL πα.ν το έρχ6μενον

θετουσα τον ~ρωτα. άλλα και δ νυν προκεΙμενος λ6γος τα

ματαL6Τ"f)ς, ύπερτιθ"f)σL παντος του 8L' αισθ~σεως καταλαμ­

Ίσα 8LακελεύεταL οό γυμν~ν σΟL τ~ν περι τούτου συμβoυλ~ν

βανομένου τ~ν έΠLθυμ"f)ηκ~ν τ~ς Ψυχ~ς ~μων κΙν"f)σLν έπι

προσάγων, άλλα 8L' άπoρρ~των φLλοσοφεί τοίς νο~μασLν

15 το ά6ρατον κάλλος και οί5τως έκκαθάρας τ~ν καρ8Ιαν τ~ς

15 εικ6να ΤLνα των κατα τον βΙον ~8έων εις τ~ν των 80γμάτων

περι τα φαLν6μενα σχέσεως τ6τε 8La του ''ΑLσμα't'ος των

τούτων κατασκευ~ν προσΤ"f)σάμενος. ~ 8ε εΙΚ6Jν γαμLΚ~ τΙς

μυσταγωγεί τ~ν 8LάνΟLαν .

έσΤL 8Lασκευ~, έν ~ κάλλους έΠLθυμΙα μεσLτεύεL τίf) π6θφ,

772 Μ.' ΑLσμάτων έντος των θεΙων ά8ύτων

έν οΙς -το μεν ύπογραφ6μενον έΠLθαλάμL6ς τΙς έση 8Lασκευ~,

οό κατα τ~ν άνθρωπΙν"f)ν συν~θεLαν του νυμφΙου τ~ς έΠLθυμΙας

το 8ε νοούμενον τ~ς άνθρωπΙν"f)ς Ψυχ~ς ~ προς το θεί6ν

κατάρξαντος,

3 έν &ποφαντικο'i.'ς καt εύπεριγράπτοις: cf Orig Comm Prol Ρ 77, 16: Σολομωντ!. το βr.βλΙον έκ τ~ς έπr.γραφ~ς 5 cf Plato Tim 28 c 6-7 cf Plato Resp 573 e 9-12 cf Plato Conv 2ΙΙ b-e 13 cf Plato Phaedr 251 b/c 14-15 Luc 12, 49

ERa AYSe

CN(post 17 ΡΥ)μάτων deff 2 foH) Syr Ra γραφης V 2 τOC post άγΙων coll et uncinis secl v om Θ 3 ante ~σματα add άσμάτων ERa 4 άσωμάτων Υ 5 εόρεΤν: λαβεΤν Ρ χωρησαL: εόρεΤν Ρ ante φύσLς add άκο-η καΙ ΣΤCΝ v post φύσLς eras ι litt Ε 7 super (aje sscr Ί) Ε2 a-ηRaSΘΣΡv ει.σΊ)γ~σεως Ε (sscr όφΊ) Ε2)Λ Υ 10 άτενΙζουσαν TC εραν: δραν V εκεΤνον v οσψ ΕRaΛΥΘ ΙΙ τ-ην om Τ μετενεγκουσα SΘC(sscrν C2) 13 ενωΤLκως Υ 14 θερμαΙνεLν C(corr C2) 17 άκούοντες A2(corr ex -τας) άκουόντων v 18 καΙ αύτας om Θ et της et 19 φωνης Θ ~σμάτων om E(adscr Ε2) 19 προσθ-ηναL C προθεΤναL ERaT προθ-ηναL V του λόγου om Syr προτέραν ΣC 20 γε: τε Ρ γραφ-ης PVCv 21 σολομωνL S (sic passim) post βLβλΙον 'add τουτο Σ Σ ρντ

ι τουτο: του

,: } {~

VLADIlν1IR'S

SEMINARY LIBRARY

575 SCARSDALE ROAD

28

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

i, Ι]

[Ι, Ι

άνocτεθε~σθoc~) άλλ' &στε yevIfcreOC~ 3~άνο~ocν τo~ς έντuγχάνοuσ~

του μέγoc τ~ ,

~

\

\ yocp

,

τε

xoct θε~oν έν τo~ς λεγoμένo~ς προσ3έχεσθoc~. ι

βλ

ι,

,

(Ι

~

~

\

29

Ι

xoct άγocθον έξoμoΙωσ~ς. τocυτά έστ~ τα νο~μocτoc τα μocρ­

τuρουντoc τ~ Σoλoμωντ~ τ~ν σοφΙocν έκεΙνΎ)ν τ~ν ύπερβocΙνουσocν

\

περι.

τοuς ()ρους τΊ)ς άνθρωπΙνΎ)ς σοφΙocς. τΙ γαρ &ν γένo~τo τούτου

ocύτου μαρτuρΙαςέπt τη σοφΙq; το θαυμα, τούτοu χάρ~ν

πocρoc30ξ6τερον ~ το ocύτ~ν πο~Ί)σoc~ τ~ν φύσ~ν των ι3Ιων

επε~OΎ)

ocνuπερ

Ύ)τον

εση

πocρ

εκαστCι>

o~α

ΤΎ)ς

5 εύθuς έκ προοψΙων ~ του δv6μocτος μν~μΎ) παρocλαμβάνετoc~,

&στε τ~ μέγoc

xcxt

5 πocθΎ)μάτων

τΊ)ς περt ocύτου 36ξ-ης έπάξ~oν έλπ~σθΊ)νocr.

κocθάρσ~ον

a~ιX

των

νoμ~ζoμένων

ΡΎ)μάτων τ~ν άπά.θε~ocν νομοθετουσάν τε

xoct

έμπocθων

πoc~3εύουσocν;

a~ιX του β~βλΙοu τούτοu τo~ς έντuγχάνοuσ~ν. &σπερ 3ε κocτα

ού γαρ λέγε~ το 3ε~ν gξω των τΊ)ς σocρκος γΙνεσθιχ~ κ~νΎ)μάτων

τ~ν γραφ~κ~ν έπ~στημΎ)ν {)λΎ) μέν ης πάντως έστtν έν a~αφ6ρο~ς

xoct

etx6voc

βλέπων τ~ν έκ τΊ)ς τέχνΎ)ς 3~α των χρωμάτων σuμ­

πλΎ)ρωθε~σocν ού τα~ς έπ~χρωσθεΙσα~ς

τ~

πΙνακ~

νεκρουν τα μέλΎ) τα έπt τΊ)ς γΊ)ς

έμπιχθων ΡΎ)μάτων τ~

βαφα~ς ~ σuμπλΎ)ρουσoc του ζΦοu τ~ν μΙμΎ)σ~ν, ό 3ε προς τ~ν 10

ORATIO

10

Ψ

ι

υΧΎ)ν,

(

~\

~,

στ6μocη! Ι

xoct

κιχθocρεύε~ν άπο των

άλλ'

ο{)τω

a~έθΎ)κε τ~ν \

~,

ως o~oc των ocπεμφoc~νε~ν

\

οοκουντων προς ΤΎ)ν

xoc ocθ

βαφoc~ς

ρ6ΤΎ)ΤOC βλέπε~ν, 3~α των έμπocθων ρ~σεων τ~ν άκ~ριχτoν

έμφ~λoχωρε~ τ~ θεάμocτ~, άλλα προς το εΙ30ς βλέπε~ μ6νον,

έρμΎ)νεύων 3~άνο~ocν. Ιν μεν a~ τουτο a~ιX των προοψΙων

8 3~α των χρωμάτων ό τεχνΙΤΎ)ς άνέ3ε~ξεν, ο{)τω πρoσ~κει. xcxt έπtτΊ)ς παρούσΎ)ς γΡOGφΊ)ς μ~ προς τ~ν {)λΎ)ν των έν

~μας πoc~3ευσάτω ό λ6γος,

15 τo~ς ρ~μασ~ χρωμάτων βλέπε~ν, άλλα καθάπερ τ~ βασ~λέως

εΙ30ς έν ocύτo~ς καθοραν το 3~α των

xcxeOCpiiJv

τοuς έπt τα t13υτoc 15 εισocγομένους

άλλα

των

το

του

μΎ)κέτ~

β~βλΙoυ

μεΤOCΠΟ~Ύ)θΊ)νoc~

άνθρώπους τούτου

eIvoc~

μυσΤΎ)ρΙων

τη φύσε~ 3~α τΊ)ς του

νΟΎ)μάτων

κυρΙου μocθΎ)τεΙocς προς το θε~6τεpoν, κocθως μocρτυρε~ τo~ς

άνατuπούμενον. λεuκον γαρ ~ 6:>χρον ~ μέλocν ~ έρuθρον ~

έocuτου μocθΎ)τoc~ς ό λ6γος, ()η κρεΙττοuς ~σιχν ~ κocτα t1νθρω­

κuάνεον ~ t1λλο τ~ χρωμά έση τα ρ~μocτα τocuτoc κατα τας

πον, οδς 3~έκρ~νεν άπο των άνθρώπων ~ γενομένΎ) προς ocύτοuς

xoct φΙλΎ)μoc xoct μύρον xoct δν6μocτoc xoct κλΙνΎ) xoct νεάν~3ες

20 οΙ t1νθρωπο~ eIvoc~; (Yμε~ς 3ε τΙνoc με λέγετε eIvoc~; άλΎ)θως

προχεΙροuς έμφάσε~ς, 20 οΙνος

xoct

στ6μoc

τα των μελων

xoct τα το~ocυτoc· ~ 3ε 3~α τούτων άποτελοuμένΎ) μoρφ~ μocκocρ~6ΤΎ)ς έστt xoct άπάθε~oc xoct ~ προς το θε~oν σuνάφε~oc xoct ~ των XOCxiiJv άλλoτρΙωσ~ς xoct ~ προς το οντως κocλ6ν 4 cf ΠΙ Reg 3, 12; cf ΠΙ Reg 5, 9-14 cf Plato Tlleaet 176 b sqq.

5 cf Cant 1,1

22-23

ERa ΛΥSΘ Σ ΡΤ C V(post 4 μιχρτυρ(ιχς vacant 10 fol1) Syr ι ante γενέσθα~ add άπ' άρχης Syr 3 έκάστου Ε (corr Ε2) Ra. Λ ΥΡ περΙ: παρ'Τ 4 τη om Λ Υ 6 &στε: &ς Ρ post &στε add ώς ~λεγoν Syr 7 8~α - τούτου om Syr 8ε: γαρ Θ 8 ζωγραφ~κ~ν Τ τις post έστΙ coll ERa om A(add Λ2)ΥΡ έση πάν't'ως v 8-9 έν 8~αφόΡOLς βαφαις om Τ (adscr pr ut vid m ίn marg post 9 σνμπληρουσα) 9 του ζου om Syr 12 τω θεάματ~ om Τ Syr βλέπεινRa. J3 πρoσ~κει coll post 14 παρούσης Λ Υ 14 των: τ~ν v 15 ante χρωμάτων add των Ε (exp Ε2)Λ Υ βασΙλειον Λ Υ βασιλεΙας v 15-16 ε!80ς βασ~λέως PC 16 αύτη P(sscr οΤς) 18 post ~r)'η (sic) add γαρ Λ ΥSΘ 19 στόμα om Ρ 20 καΙ pr om Ρ 21 έπ~τελoυμένη Τ

πocρα του κuρΙου 3~ocστολ~,

()τε φΎ)σΙ' ΤΙνoc με λέγoυσ~ν

2-3 cf ΠΙ Reg 5, 10 sq 8 cf Col 3, 5 14 cf Plato Theaet 162 a 15 cf ex. gr. Rom 12,2 19-20 Marc 8,27 et 29

ERa ΛΥSΘ Σ ΡΤ C Syr ι τε om v post άγαθον add έστ~ν (ut vid)C(eras) νo~ματα: όνόματα A2(corr όνό- ίn ras) 2 'r θε4'> συναπτομέν1j " Τ1jς ~'λ' !!. ~Ψ' απο αυσεως, υσι:> οα ι.λεστερον Ψ Ul1j'"ακορεστως εχει. έμφορε'i:ταL 'tou κά.λλους, τοσούτι:> σφo~ρ6τερoν το'i:ς π6θοι.ς άκμά.ζουσα. έπει.~~ γαρ τα ρ~ματα 'tou νυμφΙου πνεUμά. έστι. καΙ ζω~ έστι, πας ~ε ό τ4'> πνεύματ!. κολλώμενος πνεuμα 10 γΙνεται. καΙ ό τη ζωη συναπτ6μενος άπο θανά.του εΙς ζω~ν

780

μεταβαΙνει. κατα τ~ν 'tou κυρΙου φων~ν, ~ι.α τοuτο ποθεΊ: προσεγΜ. γΙσαι. τη Π1jγη τ-ης πνευματι.κ-ης ζωΎ)ς ~ παρθένος Ψυχ~. ~ ~ε Π1jγ~ έστ!. 'tou νυμφΙου το στ6μα, δθεν τα Ρ~μά.τα τΎ)ς αΙωνΙου ζωΎ)ς

33

στ6ματος αύτοU.καΙ ό πασι. τ~ν ζω~ν βρύων καΙ πά.ντας

(θ ει.ος ~ 'θ ος ~'β'θ ,~­ ΟLς ο πο α ους ενεκεLΤΟ, ουοαμου 7

Ι

στ6ματι. βόύλεται. λέγουσα ΦLλ1jσά.τω με άπο φι.λ1jμά.των

ώς μ~πω τεθεαμένος t~e'i:v άξLων τον ποθούμενον, ο{)τως οΙ

λ ΟLΠΟL" παντες,

ORATIO

φιλ~ματoς είναι. άμέτοχον' καθά.ρσιον γά.ρ έστ!. ρύπου παντος 5 τοuτο το φΙλ1jμα. ~ι6 μο!. 80κεΊ: τ4'> λεπρ4'> ΣΙμωνι. το ΤΟLοuτον

όνει~ι.σηκως προφέρειν ό κύρι.ος, δΤL ΦΙλ1jμά. μΟL ούκ ~~ωκας. ~ γαρ σιν έκαθαρΙσθ1jς 'tou πά.θους τ4'> στ6ματ!. σπά.σας τ~ν καθαρ6Τ1jτα. άλλ' έκε'i:νος μεν εΙκ6τως άνέραστος ~ν ύπερσαρ­

κ~σας ~LιX τΎ)ς ν6σου καΙ προς τ~ν θεΙαν έπι.θυμΙαν μένων ύπο 10

του πά.θοt>ς άΔν1jτος, ~ 3ε κεκαθαρμέν1j Ψυχ~ μ1j3εμLας σαρκώ30υς λέπρας έπιπροσθούσΊ)ς βλέπει. τον των άγαθων θΊ)σαυρ6ν.

6νομα 3έ έση τ4'> θΊ)σαυρ4'> ~ καρ3Ια, άφ' ~ς έστι. το'i:ς μαζο'i:ζ

~ ΧΟΡΊ)γΙα 'tou θεΙου γά.λακτος, Φ τρέφεται. ~. Ψt>χ~ κατα τ~ν

άναβρύοντα πλ1jΡΟ'i: το στ6μα το έφελκ6μενον, καθως έποΙει.

άναλογΙαν τΎ)ς πΙστεως έφελκομένΊ) τ~ν χά.ρι.ν. 3ια τοuτ6 φΊ)σιν

'tou στ6ματος ~λκων το πνεUμα. έπει~~ τοΙνυν

15 δη' ΑγαθοΙ μαστοΙ σου ύπερ οίνον, έκ τΎ)ς τοπι.κΎ)ς θέσεως ~ια

15 ό προφ~Τ1jς ~ια

χρ~ προσθε'i:ναL το στ6μα τ4'> στ6ματ!. τον έκ τΎ)ς Π1jγΎ)ς

, , λ' ποτον εφε κομενον,

, , ερχεσ

θ

ω

' προς

πρoσαγαγε~ν

, Π1jγ1j

,Ι

με και.

(" ειπων

~'(' οε Ο κυριος ο

πινετω,

~,

~

οι.α τουτο

1j

(ψ

q..,

Ε" ~ ψ~ ι. τι.ς οι.

Ul1j, 1j(

~ψ~

ο!.

ωσα

το έαυτΎ)ς στ6μα τ4'> τ~ν ζω~ν Π1jγά.ζονΤL

4 cf Xenophon Conv IV, 25 6 cf Xenophon Conv νπι, 15 8-9 ]oh 6,63 9 cf Ι Cor 6, 17 ΙΟ-ΙΙ cf ]oh 5, 24 12 cf ]oh 4, 14 13 cf ]oh 6, 68 15 cf Ps ιι8, 131; cf Origen Comm Ι Ρ 91, 27 17 ]oh 7, 37

ERa AYSeE

ΡΤ C Syr ι μ-ήπω: μ-ή S(add πωΡrutvίdm)Θ μ-ήπω τεθεαμένος corr ίη μ-ήποτε θεάμενος C2 μ-ήποτε θεασάμενος ΣΡ 4 γενόμενον Ε (corr Ε2) 5 θεΙ Λ Υ πpoσαπτoμένΊJ

S (litt ~~ et ~:~ vix legi possunt) 7 του κάλλους ~ 'τ-ης &;'~λαύσεως Cv τοσουτον Λ Υ v 8 έση om v 9 έστ~ PTC v Syr: om cett κολλώμενος ante τφ coll Τ 10 post εΙς add την SΘΣΡΤ v ΙΙ κυρΙου: νυμφΙου Syr ΙΙ-Ι2 post πpoσεγγΙσα~ add τη ψυχη E(exp E2)A(eras A2)YC(eras C2) add την ψυχην Ρ v 12 τη πνευμαηκη ΠΊJγη τ-ης ζω-ης Syr την ΠΊJγην EC(corr E2C2) ~ παρθένος ψυχ-ή om Syr παpθεν~κη Θ 8ε om C 13 έστΙ post νυμφΙου coll Ρ 14 το στόμα το: τφ στόματ~ Υ το alt om YC 16 προθεLνα~ ΣΤ(eχ cοrr)C(-θ-ην-) το στόμα om PC τφ στόματ~ ΣC(cοrr το στόμα C2) Syr (add τ-ης ΠΊJγ-ης) : τφ {)8ατ~ cett v τον: το Σ 17 δ alt om Λ ΥSΘ 18 ~ Ψυχη"ή 8~ψωσα ERa. Syr: ~ 8~ψωσα ψυχη cett ~. 8~ψωσα om v 19 πpoσάγε~ν Λ ΥSΘ πpoσάγε~ Syr (om 33, ι βoύλετα~) αύτ-ηςΕ αύτ-ηςRa.Τ

των μαζων τ~ν καρ3Ιαν ύποσΊ)μαΙνουσα. πά.ντως 3ε καρ~Ιαν

μεν τ~ν κεκρυμμ~νΊ)ν τε καΙ άπ6ρρ1jτον τΎ)ς θε6Τ1jτος 3ύναμι.ν

νοων τις ούχ άμαρτ~σεται.. μαζοδς ~ε -τας άγαθας τΎ)ς θεΙας 3υνά.μεως ύπερ ~μων ένεργεΙας εΙκ6τως &ν ΤLς ύπoνo~σει.ε, 20 3ι.'

i1v ΤLθ1jνε'i:ταL τ~ν έκά.στου ζω~ν ό θεος κατά.λλ1jλον έκά.στιr

των 3εχομένων τ~ν τρoφ~ν χαριζ6μενος. Ι Cant ι, (λεπρφ)

2-3 cf Ι Tim 2,4 5-6 Luc 7,45; cf Matth 26, 6 cf Luc 6,45; cf Col 2, 3; cf Origen Comm Ι Ρ 93, 13-15; 25 13 cf Ι Petr 2,2; cf Ι Cor 3,2; Hebr 5, 12 13-14 cf Origen Comm Ι Ρ 102,8-10 2

ΙΙ-Ι2

ERa ΛYSe Σ ΡΤ C Syr ι με om C post άπο add των v 3 του om Σ 3-4 τo~oυτo φΙλΊJμα Σ (corr ΤΟLOύτου Σ2) 5 τουτο το: το τo~oυτoν S μo~ corr ίη ras C2 (eras εο ?) inter colum adscr εο Ε2 λεπρφ: Φαρ~σαΙ Syr 6 πpoσφέpε~ν Λ YPC 7 ~: fι ΥΘ εΙ PC(corr C2) έκαθαp~σOΊJ v 8 εΙκότως omP άπέ­ ραστος C (corr C2) 8 -9 ύπερσαρκΙσας Λ ΥΡ 9 καΙ om v θεΙαν: οΙκεΙαν C(corr τ-ης άγεΙας C2)V de Syr ηοη liquet 10 άκΙνΊJ­ τος: άκένωτος v μ~α.ς Θ ι ι λέπρας: έπ~θυμΙας Syr των άγαθων: άγαθον ERa. θΊJσαυpων Σ (corr pr m) 12 post καρ8Ια add καΙ δ ΠPOφ-ήΤΊJς καθαραν κησθ-ηνα~ καρ8Ιαν παpεκάλε~ CV, cf Ps 50,12 15 post άγαθοΙ add οΙ PCv μασθ.οΙ ΣCv 16 τ-η καρ8Ια C(corr C2) 8ε om Ρ 17 μεν om ERa. τε om Σ 18 νοωντ~ς:νοωντοςΛ(cοrrΛ2)Υ 21 SUΡerΤΡοφηνscrζωηνΡ Gregorii

Νysseni

Opera,

νι

3

7

~ ~~-

-{

34

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[1,3

..

,

ORATIO

"

-Ι

Μocνθάνομεν τ~ς του

~έ τ~ κocτα πάρo~oν κocΙ ~τερoν ~6γμoc ~~α

βLβλΙου τούτου

φLλοσοφΙocς, gτ~ ~~πλ~ τΙς έσην

έν ~μίν ~ ocΊσθ1jσLς, ~ μεν σωμOCΤLΚ~ ~ ~ε θεLοτέρoc, κocθώς φ1jσΙ

που

τ~ς

ΠOCΡΟLμΙocς

δ λ6γος

gΤL ocΊσθ1jσLν

θεΙocν

5 εύρ~σεLς' άνocλογΙoc γάρ τΙς έσΤLν έν τοίς ΨυΧLκοίς ένεργ~μocσL

.προς τα του σώμocτος octσθ1jΤ~ΡLOC. κocΙ τουτο έκ των πocρ6ντων μocνθάνομεν' δ μεν γαρ 0!ν6ς τε κocΙ το γάλoc

~r

ι

~

\

,

35

Ι

\ "

~

μυρων σου υπερ πocντoc τoc ocρωμocτoc. 0Ί)

781

Μ. κocθως ~μείς ύπεLλ~φocμεν, οό μ~κρ6ν ν61jμoc' τάχoc γαρ έν

λ

~

~\

ΟυΤOCL οε

oLOC\ ~

Ι

τουτων,

'rL Oό~ε εuκocτocφρ6ν1jτον

'rc'{) ύπερθείνoc~ ~La συγκρΙσεως το έκ των

θεΙων μocστων γάλoc. τ~ς έκ του οΊνου γLνομέν1jς ~μίν εόφρο-

5 σύν1jς μocνθάνομεν ~La των εtΡ1jμένων, gΤL πα.σoc άνθρωπΙνΊ) σοφΙα: κocΙ έΠLστ~μ1j των οντων κocΙ πα.σoc ~ύνocμLς θεωΡ1jηκ~ κocΙ

κocτocλ1jΠΤLΚ~

τη γεύσεl. κρΙνεΤOCL, νΟ1jτων ~ε 6ντων έκεΙνων νΟ1jΤ~ πάντως

~La

συγκρΙσεως

κocΙ ~ άνΤLλ1jΠΤLΚ~ τούτων τ~ς Ψυχ~ς έσΤL ~ύνocμLς. το ~ε

τροφη. έκ γαρ των μocστων το γάλoc φέρεΤOCL' ν1jΠLων ~έ

10 φΙλ1jμoc ~La τ~ς άπηκΎjς ocΙσθ~σεως ένεργείΤOCL' έφάπτετocι. γαρ

10 έση το γάλoc τρoφ~. δ ~ε οίνος ~L' εότονΙocν τε κocΙ θερμ6Τ1jΤOC

άλλ~λων τα χεΙλΊ) έν ~ ~ Ψ υΧ1jς 1j

~

,

ocπτομενΊ)

'rc'{) ~

του

φLλ~μOCΤL. ~στ~ ~έ ΤLς κocΙ άφ~ τΎjς λ'

ογου

~ , oLOC

τι.νος

"

ocσωμocτου

κoc

Ι

νΟ1jτ~ς έπocφ~σεως ένεργουμέν1j, κocθως ε!πεν δ ειπων gη

φocντocσΙoc τη

ά~υνάτως

άπλουστέρCf

των

~χεt θεΙων

ΠOCΡLσωθΎjνoc~ μocθ1jμάτων

των τελεLοτέρων άπ6λocυσLς γΙvεΤOCL. άλλ' gμως το έν τη

~ξω σοφΙCf τέλεLον τΎjς ν1jΠLώ~ους του θεΙου λ6γου ~L~ocσκocλΙocς έστΙ μLκρ6τερον. ~La τουτο κρεΙττους

ot

θείΟL μocστοΙ του

ΑΙ χείρες ~μων έψ1jλάφ1jσocν περΙ του λ6γου τ~ς ζωΎjς.

άνθρωπΙνου οΊνου. ~ ~ε όσμ~ των θεΙων μύρων κocλλΙων έστΙ

15 (~σocύ'~ως ~ε κocΙ ~ των θεΙων μύρων όσμ~ οό μυκτ~ρων

15 πάσ1jς τΎjς έν τοίς άρώμocσLν εόω~(ocς. gπερ ΤΟLουτ6ν μo~

έστΙν όσμ~, άλλά τ~νoς νΟ1jτ~ς κocΙ άόλου .~υνάμεως τη του πνεύμocτος

δλκη

τ~ν

του

ΧΡLστου

συνεφελκομέν1jς

~oκεί νουν ύπο~ε~κνύεLν' άρώμocτoc νοουμεν τα:ς άρετα:ς οίον σοφ(ocν σωφροσύν1jν ~LΚOCLοσύν1jν άν~ρε(ocν φρ6ν1jσLν κocΙ τα:

εόω~Ιocν. ο{)τω γαρ ~ άκολουθΙoc τ~ς ΠOCρθεν~κΎjς εόχ~ς έν

το LOCυτOC,

ΠΡΟΟLμLΟLς ~χε~ 'ΌτΙ. άγocθοΙ μocστοΙ σου ύπερ οίνον κocΙ όσμ~

κocΙ πρooc(ρεσ~ν ~κocστoς &λλος &λλως έν εuω~(Cf γLν6μεθoc' δ

2 sqq cf Origen Comm Ι Ρ 105,3 sqq; ίη Joh Ρ 386,23 sqq 4 cf Prov 2,3-5; 10 14 Ι Joh ι, ι 17-18 cf Π Cor 2,15; Eph 5, 2; Ezech 20, 41 ERa AYSe Σ ΡΤ C Syr ι περΙο80ν Ε {corr Ε2)Τ{ίn marg γρ πάρο80ν Τ2) κα:τα πάρο80ν om Syr 3 ~ ante α:rσθ"l)σLς om Σ Τν 4 ΟΤL om Ρ 5 έν om Εν ένεργημα:σL: ΚLνημα:σL C ΚLνημα:σL κα:r. ένεργημα:σL E2{adscr XLV. κ. ίn marg) RaΣνSΥr 6 των πα:ρόντων: τ~ς των πα:ΡΟLμLων γpα:φ~ς Syr (scil interpres de coniectura sua) 7 ρ"l)μάτων supplevi (cf ex. gr. supra Ρ 28, 17-20 post μα:νθάνομεν add λογΙων του πνεύμα:τος Cv, displicet supplementum quamvis pervetustum μεν om Cv το om ν 8 post γεύσεL add κα:r. τη ι5ψεL Syr 8ε: τε Θ νο"l)τικ-η C(corr C 2 ) 9 άντιλ1) .. ΠΤΙΚΎ) (post 1) 2 litt eras) Σ τούτων col1 post έσΤL Σ έσΤL om Ρ ι ο (έφάπτ) ετα:ι corr ίn ras C2 γαρ: 8ε Τ om Ρ ΙΙ άλληλων coll post χεΙλ"l) Ρ έν τφ φLλημα:ΤL om Syr τ~ς om Τ 12 ~ om ERaA Υ 13 έπα:φ~ς E2{exp -εως) RaΣCν ένεργουμέν"l)ς Υ ΟΤL om PC 14 inter col adscr έν E2{ad έψ"l)λάφ"l)σα:ν ?) ζω~ς: άλ"l)θεΙα:ς ΕRaΛΥSΘΡ{sscr ζω~ς)T, fort recte 15 ό8μ~ ERa 16 6σμη Cv Syr: ~80ν~ cett scil corruptum ex (ΈCΤΙ) ΝΟΔΜΗ (sic Ι) νo"l)τ~ς ΤLνος Σ 17 συνεφελκομέν"l) E2{eras -ς)Ra{cοrr R a2) ΣΤC 18-19 έν ΠΡΟΟΨΙΟLςοmSΥr 19 άγα:θο!.οmΕ (adscrinmargE2) μα:σθοΙΣν

οίς προσχρωννύμενος κocτα τ~ν

έocυτου ~ύνocμ~ν

6 σοφΙα: κα:!. έΠLστημ"l): cf ex. gr. Aristoteles Met Λ 10 (1075 b 20) 7 spectat ad Stoicos 8 cf Ι Cor 1,25 16 sqq άρώ­ μα:τα:-άρετας: cf Xenophon Conv Π,4; cf Origen Comm Ι Ρ 100,17 sqq ΛYSe Σ ΡΤ C Syr ι σου om Ra 8ε: 8~ERa 3 super (ύπ)εΡ{θ~να:L)sscr τε C2 το: τω C{corr C2) 4 μα:σθων Ρν έκ om Ρ γενομέν"l)ς ν 5 μα:νθάνωμεν ΣC{cοrr C2) ante 8LιX eras ι vel 2 1itt Ε άνθρωΠLΚ~ Ρ 6 post σοφΙα: add τε Σ ante έΠLστημ"l) add πασα: Syr 7 κα:τα:νΟ"l)ΤLΚ~ ν 8 θεΙων: ΟLκεΙωνRa Ε (ut vid, corr Ε2) 9 μα:σθων ΣΡν έκφέρεΤΙΧL Ρ

ERa

10

έσΤL οω Θ

τε

om REa

ι ι γΙνεΤΙΧL άπόλιχυσLς Σ

post

το ι litt eras Ε 13 add κιχ!. ante 8LιX Syr κρεΙττονες Θ μιχσθο!. Ρν 14 άνθρωπΙνου om Ρ του θεΙου μύρου ERa θεΙων om Ρ 15 πασL Τ τ~ς: το'i:ς Ra τοΤς om ν οπερ: οθεν Cv ΤΟLουτον coll post 16 80κεϊ: ΣCν. μοι om ν 16 ante νουν add τον ν νουν ex corr Ε άπο8εικνύειν E{corr Ε2)ν 17 8Lκα:Lοσύν"l)ν om Cv φρόν"l)σιν coll ante σωφροσύν"l)ν Ρ 18 προσχρωνύμενος C προσχωννύμενος S προχρωννύμενος E{corr Ε2) προχωννύμενος Λ{ο pr ίn ras)Y 19 &λλως: &λλω ΛΥ &λλως &λλος Ρ έν om ΛΥSΘ

~.-) ".

,

· COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM μεν ~κ σωφρoσύνΎjς ~ σοφΙιχς, ό ~\

"

\

λ

" \ ιxρεΤΎjν

~

Ύj ΙΧλ ου 'ηνος των κιχτ

ae:

[1,3

,

( ORATIO

~κ aLΚΙΧLοσύνΎjς ~ ά.νaρεΙιχς

,

~

\

~\

Ιχνων τινων κιχΙ ~νιxυσμιfτων ό λ6γος ~μων του ά.a~λου

\ ,

νοουμενων, ο οε τυχον κιχι; εκ

κιxτιxστoχιfζετιxι

πιfντων των ΤΟLούτων ά.ρωμιfτων συγκεκριxμένΎjν ~χει; ~ν έιxυτ~ τ~ν εύωaΙιχν. ά.λλ'

τινος

δμως τιχυτιχ πιfντιx ούκ αν εις

5 σύγΚΡLσLν ~λθoι; τ~ς πιχντελους ά.ρετ~ς ~κεΙνΎjς,

~ν τους

'ψ

κΙΧλυ

,

\

\ ,

~,

~.,

,\ -,

ΠιfλLν ~ν τοίς ~φεξ~ς δψΎjλoτέριxς &πτετιχι; φLλοσοφΙιχς

~ Ψυχ~, ~ νύμφΎj, το ά.πρ6σLτ6ν τε κιχΙ ά.χώρ~τoν λογLσμοις

'

'θ ιχν ρωΠLνΟ,Lς

~ ΤΎjς

θ' εLιχς

~, ουνιχμεως

''Ι:, ενoεανυμενΎj,

,

εν

7

οις

ψησι;

15 Μύρον ~κκενωθεν 6νoμιf σΟL' ΤΟLουτον γιfρ Τι; aοκεί μοι; aLιX

του λ6γου τούτου σΎjμιχΙνεσθΙΧL, δτ!." ούκ ~στLν όνομΙΧΤLκη

κιχτΙΧλιχμβιχνομένων

'λ

Ύjπτoν.

.,

εικιfζων

\.\',

~κ

ο τι γιχρ ιχν επινOΎjσωμεν,

ούκ

c1)v

αν

μύρον το ~κκενωθεν των ά.γγ~Ιων, οΤ6ν εστιν' εξ ά.μυaρας 10 aέ τινος τ~ς δπoλειφθεΙσΎjς εκ των ά.τμων τ~ ά.γγεΙcμ πoι6ΤΎj-

784 Μ.

τος στοχιχσμ6ν τινιχ περΙ του εκκενωθέντος μύρου ποιούμεθιχ. τουτο οδν εστLν δ aLιX των εΙΡΎjμένων μιxνθιfνoμεν, δτL ιχύτο μεν το τ~ς θε6ΤΎjτoς μύρον, δ τΙ ποτε κιχτ' ούσΙιχν εστΙν, δπερ

παν εσΤLν 6νoμιf τε κιχΙ ν6Ύjμιx' τιΧ ae: τ~ πιχντΙ ~νθεωρoύμενιx 15 θΙΧύμιχτα των θεολογLκων όνoμιfτων τ~ν ίSλΎjν aιaωσL,

σοφ6ν;

aυνιχτ6ν,

ά.γΙΧθ6ν,

&γιον,

aL' c1)v

μιxκιfρι6ν τε κιχΙ ά.·taιον

aL' ά.ΚΡLβεΙιχς τ-ην ά.6ΡLοτον φύσLV"

κιχΙ ΚΡLτ~ν κιχΙ σωτ~ριx κιχΙ τιΧ τοιιχυτιχ κιxτoνoμιfζoμεν'

ά.λλιΧ πασιχ νOΎjμιfτων aύνιχμις κιχΙ πασιχ ΡΎjμιfτων τε κιχΙ

&περ πιfντιx πoι6ΤΎjΤιf τινιχ βριχχείιχν του θεΙου μύρου ~νaεΙ-

σΎjμιχσΙ~ περιλΎjφθ~νιxι , ι ονομιχτων

11

εμφιχσις,

'"

κιχν

τL

μεγιχ

\

κιχι

θ

\ εχεLν "

εοπρεπες

~,~ oo~η,

, ~ όντος Ι "ψ ιχσ θ ιχι φυσιν ' "Ι ,~ 20 ιχυτου του εφιχ ουκ εχεL' ιχ'λλ'"ωσπερ ε~

4-5 cf ex. gr. Vita Moys Ρ 301 Α (Migne) 6-7 Hab 3,3 15 Cant 1,3 16 sqq cf Origen Comm Ι Ρ 103,8 sqq 17 cf Origen Comm Ι Ρ 108, Ι 18-20 cf Plato Resp 508 e

ERa AYSe (corr C2)

Σ ΡΤ

C Syr

1-2

η

ter:

καΙ

ter Syr

2

τυχων ΘC

3 συγκεκραμμέν-ην Τ συγκεκραμένης Θ (corr Θ1 ) συγκεχυμένην Ρ έν om C 4 οόκ α.ν εΙς: κα.ν εΙς C εΙ προς Τ εΙς: εΙ Rn 5 ~ν: 'ijv Υ (corr Υ2)Σ 6 &ββακούμ ΣSΡ(άβ.)Τv ό πρoφ~της &μβακούμ Λ ΥS(&ββ.)Θ 7 αότου om Ρ .ηΤLς: ος Syr 8 καΙ pr om Λ Υ καΙ αότοαλ~ΘεLα om et post πάντα (9) add έν &ληΘεΙrt Syr 9 οδν σων: ουσων Τ οόρανΙων Cv 10 &σώματα A(corr Λ2)ΥΘ ~μΊ.'ν ΥSΘ 12 έξης Λ ΥSΘ σοφΙας Ρ 13 post &χώρη'tον eras 6 litt C 15 σου CvSyrLXX(plurimi codd) ΤΟLουτο Τ τουτο C ΤL: ΤΟL v μΟL ~oκεΊ.' Τ μΟL: μη Ra. 16 bνομασΤLκη Λ YC (-η)ν 16-17 όνομασηκης σημασΙας Τ ~~

των

μυσΤ'Υ)ρΙων

ε!πε

άρετων α.όξΎ)θε~σα.~ κα.Ι κα.θ' &ρα.ν ~?>Ύ) των

του

θεΙου

θα.λάμου

γενόμενα.ι.

άγα.πωσι.

του

νυμφΙου το κάλλος κα.Ι ?>ι.~ τ~ς άγάΠ'Υ)ς προς έα.υτ~ς έπ~στρέ-

τ~ν α.ΙτΙα.ν τ~ς έπα.ι.νετ~ς έπtθυμΙα.ς κα.Ι τ~ς άγα.Π'Y)τ~κ~ς 5 ?>~α.θέσεως. τΙς γ~ρ του τοι.ούτου κάλλους άνέρα.στος γΙνετα.ι"

39

Ι

εύρΙσκει. ~ άνθρωπΙνΎ) ?>~άνoι.α.. α.ι τοι.α.υτα.ι. τοΙνυν νεάνι.?>ες

κνυτα.~,~ν πiiσα. ~ κτΙσtς ?>~~ των ένθεωρουμένων θα.υμάτων ι σκευους

ORATIO

5 φουσι.. τo~oυτoς γ~ρ δ νυμφΙος, ώς άντι.?>~?>όνα.ι. τo~ς άγα.πωσι.

εΙ μόνον όφθα.λμΟν ~χoι. τον ένα.τενΙσα.ι. τη &Ρί{- ?>υνάμενον,

τον πόθον, δ οδτως ειπων έκ προσώπου τ~ς σοφΙα.ς ()τι.

πολυ μεν το κα.τα.λα.μβα.νόμενον χάλλος, άπεφoπλάσ~oν

Έγω τους έμ~ φι.λουντα.ς άγα.πω· κα.Ι ()τι. Mερ~ω τo~.; έμε

00

άγα.πωσι.ν δπα.ρξι.ν

?>ε το ?>~~ του φα.tνομένου στoχα.στ~κως εΙκα.ζόμενον; άλλ'

&σπερ δ ύλ~κoς ~ρως των ~τ~ νΎ)π~α.ζόντων οόχ &πτετα.~ t ')'~" " 10 ( ου" γα.ρ χωρει.~"θ το πα. ος Ύ) νΎ)Π~OΤΎ)ς , ουοε μΎ)ν τους εν

10 προς

μενος

κα.Ι

περι.φερόμενος

() τε ν~π~oς ~τ~ κα.Ι κλυ?>ωνι.ζό­

πα.ντΙ

άνέμ~

τ~ς

έα.υτ~ς του

κα.θως γέγρα.πτα.ι"

έσχάτ~ γ~Ρί{- πεπον'Υ)κότα.ς έν τo~ς τo~oύτoι.ς ~στ~ν Ι?>ε~ν, οδτω κα.Ι έπΙ του θεΙου κάλλους

(α.ότΟς ?>έ έστι.ν ~ δπα.ρξι.ς) κα.Ι τους

θ'Υ)σα.υρους α.ότων έμπλ~σω άγα.θ.ων. ~λκόυσι, τοΙνυν α.ι ψυχα.Ι άφθάρτου νυμφΙου τον

πόθον

όπΙσω,

κυρΙου του θεου πορευόμενα.ι.. τ~ς ?>ε

άγάΠΎ)ς α.ότων α.ΙτΙα. ~ του μύρου εόω?>Ια. γΙνετα.ι., προς ~ν άεΙ τρέχουσα.ι. τo~ς ~μπρoσθεν έπεκτεΙνοντα.ι. του κα.τόπι.ν

?>~?>α.σκα.λΙα.ς

λ~θΎ)ν ποι.ούμενα.ι..

κα.Ι δ πα.λα.~Oς κα.Ι γΎ)ράσα.ς κα.Ι τί{) άφα.ν~σμί{) προσεγγΙσα.ς

ΌπΙσω γάρ

σου,

φΎ)σΙν,

εΙς

όσμ~ν

15 άκΙνΎ)ΤO~ προς τ~ν έπ~θυμΙα.ν τα.ύΤ'Υ)ν εύρΙσκοντα.ι.· οό γ~ρ

15 μύρων σου ?>ρα.μούμεθα.. άλλ~ α.ι μεν οt)πω τ~ς άρετ~ς το

&πτετα.ι. των τo~oύτων το άόρα.τον κάλλος, μόν'Υ) ?>ε ~ τo~α.ύτ'Y)

τέλει,ον ~χoυσα.ι. κα.Ι κα.θ' ~λι.κΙα.ν ~η νεάζουσα.ι. ?>ρα.με~σθα.ι.

Ψυχ~ ~ ?>~α.βiiσα. μεν τ~ν ν'Y)π~ώ?>Ύ) κα.τάστα.σ~ν κα.Ι ?>ι.~ τ~ς

προς τον σκοπόν, 8ν ύπο?>εΙκνυσι.ν ~ όσμ~ των μύρων,

πνευμα.τ~κ~ς ~λ~κΙα.ς άκμάσα.σα., μ~ προσλα.βουσα. ?>ε. σπΙλον

'/

~

t

,~"

~

Ι

t,

t,

,

'θ

ρυτ~oα. Ύ) τι. των τo~oυτων, Ύ) μΎ)τε υπο νΎ)ΠLΟΤ'Υ)τος α.να.~σ 'Υ)-

20 τουσα. μ~τε ύπο πα.λα.ι.ότητος ά?>ρα.νουσα., ~ν veiiv~v όνομάζει.

785 Μ.

κα.τεπα.γγέλλοντα.ι.

σου

?>ρα.μούμεθα.),

20 έπεκτα.θε~σα. τo~ς

(λέγουσι.

~

?>ε

γ~ρ

()τι.

τελει.οτέρα.

~μπρoσθεν

ΕΙς

Ψυχ~

~?>Ύ) τυγχάνει.

όσμ~ν

μύρων

σφο?>ρότερον του

σκοπου,

δ λόγος, α.δτ'Υ) πειθετα.ι. τη μεγάλη κα.Ι πρώτη έντολη του

?>ι,' 8ν δ ?>ρόμος άνύετα.ι" κα.Ι των έν τo~ς τα.μεΙοι.ς θ'Υ)σα.υρων

νόμου έξ ()λΎ)ς κα.ρ?>Ια.ς τε κα.Ι ?>υνάμεως άγα.πωσα. το κάλλος

ι sqq cf Origen Comm Ι Ρ Ι02, 29 sqq 7 Prov 8, Ι7 7-9 Prov 8, 2Ι !Ο-ΙΙ Osee ΙΙ, ιο Ι3-Ι4 cf Phil 3, Ι3 Ι3 sqq cf Origen Comm Ι Ρ Ι03, Ι2 sqq Ι4 Cant ι, 4 Ι7 cf Origen Comm Ι Ρ ι06, 4/5 2Ι cf Origen Comm Ι Ρ ι08, ι8; Ι09, 23/4; cf Col 2, 3 ERa ΛYSe Σ ΡΤ C Syr 2 αΙ οω ERa V 8LcX οω C (sscr C2) &ρετων: έρώτων Τ καθ' &ραν: &ξLαL Ρ 3 ante μυστηρΙων add θεΙων v θαλάμου: όφθαλμου YA(ut vid, corr Λ2)SΘ post θαλάμου add έντος ΣCVSΥr(Ροst 3 μυστ. add των έντος) 4-5 post έπ~στpέφoυσ~ν add αύτόν Syr 8 η οω Λ YST(sscr) 9 ~λκουσαL Υ αΙ ψυχαΙ coll post ιο έαυτας ERa Ιο post έαυτας add τον ~pωτα Τ &φθάρτου οω Τ ante τον add καΙ Τ ΙΙ πορευόμεναL: σου πορεύση Ε (corr Ε2) Ι2 αύτου ERa post μύρου add αύτου Ρ YLveTΙXL εύω8Ια Σ Ι4 σου γαρ Σ Ι5 μύρου Λ Υ 8ραμουμεν LXX ο{)τω Ρ Ι5- ι6 το τέλεLον coll ante τ-ης ERa (τέλεος) ι6 καΙ: αΙ Λ Υ ~TL:~8't) Ε (corr Ε2) Ι 7 σκοπόν: καρπόν Ρ 8ν όπο8εΙκνυσLν: 8που 8eLxvucrLV ERa 20 έπεκτανθε'i:σα YC(eras ν) 2Ι των οω Ρ

έκε~νo,

00

ύπoγρα.φ~ν κα.Ι ύπό?>ει.γμα. κα.Ι έρμΎ)νεΙα.ν οόχ

2-3 Cant ι, 3 Ι2- Ι 3 cf Eph 4, Ι4 Eph 5,27; cf Origen Comm Ι Ρ ΙΟΙ, 37/8; Deut6, 5 ERa Λ YSe 2 έα;υτ om Ε (sscr Ε2) των Λ Υ λογLσμων Ε (corr Ε2)Λ Υ 7 8LΙX8υσα Τ 8LιxMcrιx C2(cr e corr) το om TC v 9 πρώΤ'Υ/ς om v 10 τα βάθ'Υ/ του θεου Λ Υ γενομέν'Υ/ om v 15 αύτόπταL SΘ Syr: αύτόπταL καΙ ύΠ'Υ/ρέτα;L (scil de Luc ι, 2) cett v του λόγου om v έν: αν Λ ΥSΘ 16 τοΤς: τ-ης Υ έκεΙνόLς Σ 17 έΠΟΙ'Υ/σαν ERaA ΥSΘCv 18 post πρώΤ'Υ/ν add τ-ην TE(ut vid, eras) 19 καΙ - 20 ά.ξLωθε'f.'σαν om Τ 20 ά.γαλλLασόμεθα Λ ΥΘΣ 21 post γαρ add καΙ. ERa έστι.ν ~μων Σ έσΤLν ~μΤν' Τ έσΤL om Λ Υ ERa

ΛYSe Σ ΡΤ

ι

Ί!

~~α τουτο

ERa ΛYSe Σ ΡΤ C Syr col Ε2) καΙ. col1 ante ERaT 2 μασθους Ρ

~ε

&γαπωμεν

τ~ν

των

σων

ι το σον ά.γαλλΙαμα om Ε (add inter v οη om Syr &σπερ λόγου: νυμφΙου Syr σε μψησώμεθα: έμ~μ'Y/σώμεθα Σ έμLμ'Υ/σάμεθα Λ ΥSΘ om Syr καΙ alt Ρ Syr: om ά.γαπας

cett v τους om v 3 σους om C μασθους Ρ ante ν'Υ/πΙους eras 4 vel 5 litt, deinde .-...ι.-.,.ι.-...ι.-...ι Σ (ποτΙ) ζεLς corr ίn ras C2 4 &νθρωπον C(corr C2)V ά.γαπ-ήσομεν ΕΛ ΥΣΘΤ ά.γαΠ'Υ/σό­ μενον Ra 4-6 καΙ, ώς - λόγου om Syr 5 έπl. το om Λ Υ προαγάγΟL: ΠΟL-η Λ Υ 6 μαστους ΥΛ (corr Λ 2) μασθους Ρ 7 καΙ. om Ρ 9 των έγκεψένων om Ρ έγκεκρυμμένων Τ κυρΙου: ΧΡLστου Ra(ut vid, corr Ra 2 )ΣCv θεου Syr 10 καρ8Ιqι; om v έπ~χεL Σ ύπέχεL TC2(ex έπ-) ΙΙ πλ-ήΡ'Υ/ς ΣC (corr C2) έντευχθέντων C 12 post Π'Υ/γ-ης add τ-ης ζω-ης Ε2 (ίn marg) Ra ante ά.γαθων add των CT 13 εΙκότως om Ρ προς αύτον col1 ante καΙ Θ 14 ά.γαπ-ήσομεν E(corr Ε2)Λ (corr Λ 2) Θ μασθούς v τους μασθούς Ρ ι 5 μ -ηκ ~η Θ 16 τη omA ΥΣ 17 τη om Ε (sscr Ε2) τ-ης et 18 καταλ'Υ/γούσ'Υ/ς C Τ 18 ά.γαπ-ήσωμεν Σ τ-ην ίn ras Σ τ-η C(corr C2)

=~t, 42

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

ORATIO

[Ι,4

8L8αγμά.των έπφpo~ν, ()η Σε ~ εόθόΤ'Υ)ς ~γά.Π'Y)σεν. οότος

ποϊ> ΠΟLμα(νεLς, ποϊ> ΚΟLτά.ζεLς έν μεσ'Y)μβpΙ~,

γά.ρ έσην δ μαθ'Y)τ~ς, δν ~γά.πα δ 'I'Υ)σοUς. 'I'Υ)σοuς 8έ έσΤLν

μ~πoτε γένωμαL ώς πεΡLβαλλομέν'Υ) έπ' άγέλαLς έταΙρων σου.

~ εόθόΤ'Υ)ς. κά.λλLον 8ε καΙ θεοπρεπέστερον δ λόγος οότος παρα. τον πpoφ~την ΔαβΙ8 όνομά.ζεL τον κόΡLον'

788

5 γά.ρ ψησι.ν ()η Εόθυς κόΡLος δ θεός,

δ

οότος 8ε εόθόΤ'Υ)τα

άλλα. γένΟLΤΟ καΙ ~μLν παν το σκολLον εΙς εόθεLαν καΙ τα. τραχέα εΙς δ80υς λε(ας χά.ΡLΤL τοϊ> κυρΙου ~μων Ί'Υ)σοϊ>

ΧΡLστοu' Φ ~ 8όξα εΙς τους αιωνας των αΙώνων. άμ~ν. 10

ι, οη

'βλ ψι παρ ε ε ε

, ULOL μ'Υ)'φος (

\

με

μου

(8)

~ξελθε συ έν πτέρναι.ς των ΠΟLμνΙων \ , \, , κα~

ΠΟLμαLνε

τας

εΡLφους

έπΙ σΚ'Υ)νώμασL των ΠΟLμνΙων.

T~ς Ιερας τοϊ> μαρτυρΙου σΚ'Y)ν~ς οόχ δμότι.μον ~ν τί;> 10 μεν γα.ρ έκ λLνων ύφασμά.των καΙ αΙ 8LιX των ΤΡLχων των

5)

αΙγων 8έρρεLς καΙ αΙ των έρυθρων 8ερμά.των πεΡLβολαΙ τον

(6)

καΙ τΙμLον ΤΟLς τα. έκτος δρωσL παρα. ταuτα φαLνόμενον,

ΜέλαLνά. εΙμL καΙ καλ~, θυγατέρες Ίεpoυσαλ~μ, (Ι,

M~ βλέψ'Υ)τέ με ()ΤL έγώ εΙμL μεμελανωμέν'Υ),

5

~ν80θεν κεκpυμμέν~ κάλλεL το έκτος ΠΡοφαLν6μενον' αόλαΙαL

Λόγος β' ώς σΚ'Υ)νώματα Κ'Υ) 8ά.ρ , ώς 8έρρεLς Σολομών.

Έα.ν μ~ γνί;>ς σεαυτ~ν, ~ καλ~ έν γuναLξΙν,

μεν

Μ. όνομά.ζεL, Φ παν το σκολLον προς το όρθον άπευθόνεταL,

15

43

ΙΙ

(Ι/λ ο 'Υ) "ος'

" '" εμαχεσαντο εν εμΟL,

~ξωθεν τ~ς σΚ'Y)ν~ς κόσμον έπλ~poυν καΙ οό8εν ~ν μέγα ~σωθεν 8ε χρυσί;> καΙ άpγόp~ καΙ ΤΟLς ΤLμ(ΟLς των λ(θων

15 πασα ~ τοϊ> μαρτυρΙου σΚ'Y)ν~ κατελά.μπετο·

~θεντό με φυλά.ΚLσσαν έν άμπελωσLν' άμπελωνα έμον οόκ έφόλαξα.

8 σκ"l)v~ του μαρτυρΙου cf Act 7,44; Exod 27, 2Ι ad totum locum cf Hebr 8 et 9 et Exod 26 et 27 9-ΙΟ cf Exod 26, ι ΙΟ-ΙΙ cf Exod 26,7; 25, 4/5 Ι4 sqq cfHebr9, 2-5 Ι5-ι6 cfExod 26,33 sqq ERa AYSQ Σ: ΡΤ CN Syr ι ποtμέv"l)ς C2 ("Ι) corr ex ει) μέvεLς Θ ποιμαΙvεL Ν κοtτιΧζ"l)ς EC2{ex ει) κοιτιΧζει Ν 2 έπ': έν Ρ 3 έτέρων Ε2{ε ίη ras)RBA{corr Λ2)ΥSΘ{cοrr)ΣC{cοrr C2)N 4 ε[ Ν 5 σύ om v 6 ποΙμαtvαL E{corr Ε2) ποΙμεναι C τOCς: τούς v post έρΙφους add σου LXX 7 ΠΟLμVLωv codd v Syr: ποιμένων LXX 8 της - μαρτυρΙου: Illtl των μαρτυρΙων (vel-ιxv)C{et eras et corr της του μαρτυρΙου

Άπά.γγεLλόν μΟL, 8ν ~γά.Π'Y)σεν ~ Ψυχ~ μου,

(7)

2 ]oh 2Ι, 20 5 Ps 9Ι, ι6 7 cf Οήgen Comm Ι Ρ ΙΙ2, 24 7-8 Luc 3,5= Isai 40,4 ERa AYSQ Σ: ΡΤ CN(inde a 10) Syr ι 80γμιΧτων RBP et σε post ~γιΧπ"l)σέv coll et om ~ LXX 2 έσΤLV pr om v έσΤL alt C2 ίη ras 4 προφ~τ"l)v om Θ ΔαβΙ8 om Ρ 4-6 τον κύΡLΟV - όvομιΧζεL οω Υ 5 εύθ~ς ΕRΒΘC2 {eΧ-ύ-)Τ LXX εύθης Σ εύθύτα Σ 6 π&ν το: παντος Υ 7 γέVΟLΤΟ coll post ~μΤν Λ ΥSΘ εύθέον Θ 8 τραχεΤα Ε (corr Ε2) Σ τραχεΙα PC (corr C2) αΙ τραχεΤαL Luc 3, 5 ~ τραχεΤα Isai 40, 4 9 post 8όξα add καΙ το κριΧτος ΕRΒSΣ των α[ώνων om Λ ΥΘΡΤC των om Σ άμ~ν om Ρ post άμ~ν add έτελεLώθ"l) λόγος 8εότερος Syr ιο λόγος β' RB (post lemma) Λ Υ2Σ2{ίη marg)N: add του αύτου ε[ς τoc λΟLΠιΧ ERB add του αύτου rp"l)yoPLOU έΠLσκόπου Νόσ"l)ς ε[ς το &σμα των άσμιΧτων Σ (et ίη marg sup λόγος β) λόγος α' (sic) C λόγος γ' Syr όμLλΙα βΎ{8ευτέρα) S του αύτου όμιλΙα β' Ρ{ίη marg) β' {om λόγος vel όμιλΙα)Θ titul om Τ (sed post Ρ 43,7 ποιμνΙων ίη marg λόγος [3) ι ι post ε[μι add έγω Σ Ι2 8έρρις Ε (sscr ε Ε2)Σ{ίη ras)S2{e 8έρεις), pars codd LXX σαλομών ERB σολομων ΘCΤ (corr e ω) σολομωντος Ρ σαλωμων LXX Ι3 βλέψετέ ERe.A βλέψ"l)ταΙ Σ βλέπ"l)τέ Ρ Ι4 πcφέβλαψεΤC2{α alt e corr) Ι5 μ"l)τρΙ Τ ι6 έν om A{sscr Λ2)Υ άμπελωνι A{corr Λ2)Ρ

το

OL στuλοι" αΙ

βά.σει.ς, αΙ κεφαλΙ8ες, το θuμLαΤ~Ρι.ον,

θuσι.ασΤ~ΡLον,

et add ίη fine ιiη Ιερ&ς et ante της add ά~ C2) της Ιερ&ς του eadem man ex corr Θ, subesse videtur alia lectio (τη.α.ω ... ?). ηοη vertit Ιερ&ς, sed post σκ"l)vης add Ί) όvομιΧζεταL σκ"l)v~ του α[ωνος Syr, quod poterat ex Sir 24, 8-9 sumere. lectionem variam pervetustam (num eadem apud 3 testes?) restituere ηοη potui. ούχ όμόΤLμοv ~ν: ούχ ΟΤL μόv"l)v Σ ού μόνον τιμΙα ~ν Syr (e coniect scil interpretatus est: ~ ... σκ"l)v~) 8-9 το et κεκρυμμένον Ν 9 post ~ν80θεν add μεν Λ Υ έγκεκρυμμένω Τ post κOCλλει add άλλOC καΙ Syr το: τίJ) C2 Ν Syr προφαινομέν"l) Syr αύλαΙα v ιο ante έκ add αΙ Λ Υ έκ λLvωv: αΙ κλεινων Ν έκ καLvωv Ρ έκ πολυχρωμιΧτων Syr (paraphr ut vid) ύφασμένων Λ Υ αΙ om Ε {sscr Ε2)Ρ καΙ αΙ 8toc ίη ras Σ ΙΙ α[γεΙων ΕRΒΣΡΤ 8έρρις Ρ αΙ om Ε (sscr Ε2) ΙΙ-Ι2 ~ξωθεν τον Τ Ι4 ~ξωθεν Υ A{ut vid, corr Λ2) άργυρΙφ v Ι5 σκ"l)v~: κατασκευ~ Ρ ι6 το θυμLατ~ρtοv om Σ

44 ι

ΎJ

COMMENTARIUS κ~

β

Ι

ωτος,

'\

ι

ΎJ

\

Ι

Λυχν~α,

Ι'\

το

I,5J

CANTICUM CANTICORUM

ΙΝ

Ι

'\

Ι

~Λαστ'ηp~oν,

o~

~

ΛουΤΎ)ρες,

\

τα.

ORATIO

45

ΙΙ

τ6 τε των κεφαλΙ~ων κcΧλλoς, ~ι' i1v ~ περΙ το ~γεμoν~κoν

~

των

OL

εlσ6~ων καταπετcΧσματα, οΙς το κcΧλλoς έκ παντος εr~ους

τΎjς ψυχΎjς έpμΎJνεύετα~ χcΧρ~ς καΙ

τΎjς εύχpooύσΎJς βιΧφΎjς συνεκΙρνατο, νΎjμα. χρύσεον δακΙνθφ

καΙ πcΧντα. ;)σα. προς τ~ν ούραν(αν τε καΙ άσώματον πoλ~τεΙαν

\

Ι

\

κα~

πορφυρq.

κα~.

\

β'

υσσcμ

Ι

κα~

~

κoκκcμ

Ι

o~α,

τεχν~ΚΎJς

5 λεπτουργΙας εύκ6σμως συνυφ(χ~ν6μενoν, σύγκρατον έκ πcΧντων, κα.

θ απερ

ι

"Ι

εν

~

ιp~ooς

του δφcΧσμαΤOς. προς I~

'\

Ι

ΠΡΟΟΎ)Λον

;)

απoσΤ~Λ

β

,Ι

ε~ν

επo~ε~

\

ΤΎ)ν

,\

αυγΎ)ν

τ~ ~ε βλέπων έντευθεν πρooψ~cΧζoμα.~, ,

~,

υμιν

1'\

,~,

αυγαις

παντως

εκ

~

ι

των

PΎJ

, γενΎ)σετα~.

θ'

rισoμενων

πcΧλ~ν πρ6κε~τα~ ~μ~ν το ';Ά~σμα. των 'A~σμcΧτων εlς πασαν

10 φ~λoσoφΙας τε

καΙ

θεογνωσΙας

δφ~γΎ)σ~ν.

α{)ΤΎJ

δπoγραφ~

καΙ. μν~μΎJ

σωμαηκων

789 Μ.

έΠΙΤΎ)~εΙoυς προς τ~ν εΙς τα &για. των &γΙων ercro~ov έαυτους ~ι'

έπψελεΙα.ς πo~~σαιμεν τ~ λoυτΎjp~ του λ6γου πcΧντα.

ρύπον

αΙσχρας

έννοΙας

άπoκλυσcΧμενo~,

μ~πoτε

θιγ6ντες

παρα: το παρcΧγγελμα. του ν6μου θνΎ)σ~μαΙoυ νo~ματoς ~

xrxt

τΎjς σΚΎJνΎjς θαυμcΧτων άπoκλε~σθωμεν. ού γαρ παpα~έχεται

λ6γo~ καΙ Ρ~μα.τα. τ~ν προς το ποθούμενον σχέσ~ν έμφαΙνοντα. κcΧλλoυς

αΙνιγμcΧτων δ ν6μος ~~ακελεύετα.~, έν τo~ς

10 ηνος των άκαθcΧρτων ένθυμΙων ά"ΨcΧμενoι άθέατo~ των έντος

~έρρε~ς καΙ ~ τΎjς αύλαΙας πεp~βoλ'~ έρωτ~κoΙ τ~νες γΙνονται

καΙ

a~'

5 δπoκεκρυμμένo~ς τη λέξει νo~μασ~ν ~στ~ν εδρε'!:ν, εΙ μ6νον

-ή

έστΙν

άλΎJθ~ν~ του μαρτυρΙου σΚΎJν~, ~ς προκαλύμματα. μεν

&

βλέπε~,

~

ηνος

των ψυχων λουτΥιρες

μελων,

15 των τε πρoφα~νoμένων έν τ~ ΠPOσώπcμ καΙ των δποκεκρυμ­

των τo~oύτων τ~ν ε'ίσo~oν δ του πνεύματος ν6μος, μ~ τ~ς πλύνη το τΎjς συνει~~σεως έαυτου

έαν

ιμcΧηOν κατα:

το Μωϋσέως παρcΧγγελμα. δ νεκρας τινος καΙ β~ελυκτΎjς ' Ι Ι 15 εννοιας rxιψ αμενος.

μένων τη τΎjς έσθΎjτoς περ~βoλη. τα ~ε έντος πολύφωτ6ς

"Αγει ~ε τον λ6γον ~ άκολουθΙα. των πpoεξΎJτασμένων

τΙς έστ~ν ώς άλΎ)θως λυχνΙα. καΙ κ~βωτoς μυσΤΎ)ρΙων πλ~ΡΎJς.

προς τ~ν θεωρΙαν των παρα τΎjς νύμφΎJς προς τας νεcΧν~~ας

\

κα~

\

το

~

ΤΎ)ς

,~,

ευωo~ας

θ

Ι

υμιαΤΎ)ρ~oν

\

και

\

το

κα.

θ Ι

αρσLOν

~

ΤΎ)ς

&μαρτΙας, το πcΧγχpυσOν έκε~νo τΎjς εύσεβεΙας θυσ~αστ~ρ~oν, 20 τ6 τε των καταπετασμcΧτων κcΧλλoς, το ~~α: τΎjς των άρετων

εύχροΙας εύσΧΎJμ6νως έξυφα~ν6μενoν, καΙ

OL

άκλ~νε~ς των

λoγ~σμων στυλo~ καΙ rxL άμετcΧθετO~ των ~OγμcΧτων βcΧσε~ς 2 cf Exod 26,31 ΙΙ cf Hebr 8, 2 . 17 sqq cf Origen Hom in Exod ΙΧ 4 (ρ 240,22 sqq); cf Vita Moys Ρ 385 (Migne) 18-19 cf Exod 29, 36/7 ERa ΛΥSΘ Σ :ρτ CN Syr 2 οΤς: &ν Λ2 (in ras) 3 τ~ς om ν σuνεκφνατο RaVSΣΡ uιακΙνθω C(corr C2)N 4 κοκκΙνω Σ (secundum LXX) 5 εύκόσμω PC(corr C2)N συνυφασμένον ERa ν συγκρατων Ν 6 αύγαις: αύταις Θ άποστΙλβον Ρ 8 ~~λoν Τ ύμιν SΘΤ Syr: ~μΙν cett ν 9 εΙς: προς ΣCΝ 10 φLλοσοφΙαν ΛΣC(cοrr C2)N θεογνωσΙαν C(corr C2) θεογνωσΙας καΙ. φLλοσοφΙας ν ι Ι σΚ'ην~ του μαρτυρΙου C καΙ. Λ VSΘ 12 ~έΡΡLς Ρ γΙνονταL coll post 13 ρ~ματα ν 13 προθούμενον Ε 14 μν~μΎΊ: σχ~ματα Ρ 15 φαLνομένων Λ

om

(corr Λ2)VSΘ

των alt: τον Ν

έγκεκρυμμένων ΛVSΘ κεκρυμμένον Ν

15-16 άποκεκρυμμένων C 16 ante τη add έν Τ τη

om C(sscr C2)N 17 τΙς om Λ ΥSΘ λυχνΙα coll ante ώς Τ 18 το pr: τω C(corr C2) καΙ. - θυμLαΤ~ΡLOν om Ρ καΙ. alt - 19 θυσLασΤ~ΡLον om Τ 19 θυμLαΤ~ΡLον v(sec Hebr 9,4) 20 τε om CN 22 αι om Ε (sscr Ε2) άμετάθυΤΟL C(corr C2)

εΙΡΎJμένων. ~στι ~ε ταυτα' MέλαινcΧ εΙμι καΙ καλ~, θυγατέρες 'Ι

λ Ι ερουσα. ΎJμ,

Ι ως

,

σΚΎJνωματα.

20 καλως ~ ~~~cΧσκαλoς άφ'

i1v

~'Ι~' ΚΎ)οαρ, ως οερρεις

~~ει τα~ς μαθΎJτευoμέναις ψυχαίς

6 sqq cf Num 19,6-10; cf Hebr 9, 13 9 sqq.- cf Num 19, ΙΙ sqq; cf Hebr 9, 14

ERa

ΕRaΣCΝv

8 cf

Ι

Petr 3, 21

18 Cant 1,5

CN Syr V(inc 20 κΙΧΑως)

1-2 περι. coll ante 3 ούράνLόν άσώματόν τε καΙ. ούρανΙον (sic)T 4 post &

Λ ΥSΘ Σ ΡΤ

τ~ς Ε (corr Ε2)

'

Σ λ ο ομων.

2 των ψυχων: των τ~ς Ψυχ~ς Ρ

add καΙ. Ρ λόγος παρακελεύεταL CN 5 εύρειν om ν 6 έΠLτη~εΙως ERaT 7 post έπψελεΙας add του βΙου ΣCΝv, ηοη vert Syr ΠΟL~σωμεν ERa λουτρ

γάρ

απόστολος

έσην λέγων

ό ~ΤL

πόλεμος, Βλέπω

~μiΧς, ~η μεα μεν πασεν έση τοίς οδσLν ο!όν ΤLς μ~τ'Y)P

~τεpoν νόμον

~ των ~ντων αιτεα. και aL~ τουτο αaελφ~ πάντα έστιν αλλ~λων

νόμcι> του νοός μου και αΙχμαλωτΙζοντά με τ~ νόμcι> τ~ς

5 τ~ έν τοίς οδσL νοοόμενα. ~ ae τ~ς προαφέσεως aLαφοΡ~ προς το φLλLόν τε και πολέμLον τ~ν φόσLν aLέσΧLσεν' OL

5 άμαρτΙας τ~ ~νΤL έν τοίς. μέλεσΙ μου. ταόΤ'Υ)ς 'τοΙνυν τ~ς

γ~ρ αφεστωτες τ~ς προς το αγαθον σχέσεως και aL~ τ~ς του ,

κρεLττονος

10

,

,

αποστασεως

\

το

\

κακον

C

,

υποσΤ'Υ)σαντες

(

,~\

ουοε

,

γαρ

έσΤLν r1λλ'Υ) ης κακου όπόστασLς εΙ μ~ ό χωΡLσμος του

'

β λ ε ΤLονος

)

~ πασαν

~ ΠΟLουνταL

~\ σπουΟ'Υ)ν

\ "εΠLνΟLαν

xαoL

~ του

και r1λλους προς τ~ν των κακων ΚΟLνωνLαν προσεταφLσασθαL.

έν τοίς

μέλεσΙ

μου

ανΤLστρατευόμενον

τ~

έμφυλΙόυ μάχ'Υ)ς έν έμοι συστάσ'Υ)ς παρ~ των αaελφων μέν,

έχθρων ae τ~ς έμ~ς σωΤ'Υ)ρΙας, μέλαLνα έγενόμ'Υ)ν ~ττηθείσα των πολεμΙων και τον αμπε.λωνα τον έμον ούκ έφόλαξα.

ταύτον ae χρ~ νοείν τ~ παραpεΙσcι> τον αμπελωνα' και 10 γ~ρ κακεί φυλάσσεLν έτάχθ'Υ) ό r1νθρωπος τον παράaεLσον. ~ ae τ~ς φυλακ~ς, αμέλεLα έκβάλλεL του παραaεLσου τον

και aL~ τουτό φ'Υ)σLν' Ο(.)ΤΟL OL υΙοι τ~ς μ'Υ)τρός μου (τη γ~p

r1νθρωπον και οtκ~τορα των aυσμων ΠΟLεί τ~ς ανατoλ~ς

πλ'Υ)θυνΤLκη σ'Y)μασε~ το πολυσΧLaες τ~ς κακεας ένaεLκνυταL)

απoστ~σασα. aL~ τουτο ~ ανατoλ~ ταίς aυσμαίς έΠLφαLνεταL'

πόλεμον έν έμοι συνεστ~σαντo, ούκ ~ξωθεν έξ έΠLaρομ~ς

Ψάλατε γάρ, φ'Υ)σΙ, τ~ κυρεcι> τ~ έΠLβεβ'Υ)κόΤL έπι aυσμων,

15 πολεμουντες αλλ' αύτ~ν τ~ν Ψυχ~ν ΠΟL'Υ)σάμενΟL του έν αύτη

15 Ινα του φωτος έν τη σκoτε~ λάμψαντος μεταΠΟL'Υ)θη προς τ~ν ακτίνα το σκότος και γέν'Υ)ταL καλ~ πάλLν ~ μέλαLνα. το ae aoxouv ασυνάΡΤ'Υ)τον τ~ς λέξεως ώς προς τ~ν εύρεθείσαν

7-10 cf Origen Comm πι (IV) Ρ 225, 21 -26: τ~ τρόπcι> aυνατόν έστι. παpαμυθ~σασθαι.· 'Έθεντό μ;:,

φ'Υ)σε,

φυλάΚLσσαν έν αμπελωσLν, 8περ Ίσον

20 έστι τ~ ~Eθεντo τ~ν Ίερoυσαλ~μ ώς όπωροφυλάΚLον. ού γ~ρ έκείνΟL κ~τέσΤ'Y)σαν αύτ~ν φόλακα του θεΙου αμπελωνος,

1-6 cf supra Ρ 30, ιι-16 2 sqq Rom 7,23 10 cf Gen 2, 15 14 Ps 67,5 15 cf Joh 1,5; cf Isai 9, ι 12 cf Gen 2,8 15-16 cf Eph 5, 8 20 Ps 78, ι ERa AYSeE ρντ CN Syr ι έσΤLν om ERa V 2 et δΤL om et post βλέπω add aε ERo.A ΥSΘv (aε scil e Rom 7,23) βλέπων YA(corr Λ2) 3 ν6μον έν το'f:ς μέλεσL om T(add man pr ίη marg) 5 τοΙνυν: ουν Λ Υ 6 έν om V μεν codd: μου v Syr 7 έμης om Λ ΥSΘ 8 ante των add ύπο ΣCΝv post κα:Ι add aLιX τουτο Syr (explic) τον έμον &μπελωνα: CN 9 aε om v 10 έκε'!: Ρ ό om Ν ΙΙ έκβάλλεL: έκάλεL Ν ΙΙ -12 τον &νθρωπον έκ του πα:ρα:aεLσου Λ Υ τον &νθρωπον: α:υτον Syr 12 ΠΟLεΤ των aυσμων Σ 13 έΠLστ~σα:σα: V των aυσμων V 14 Ψάλλα:'t'ε V ψάλλετε v φ'1jσL om Λ ΥSΘ 15 τη om V λάμποντος v 16 πάλLν κα:λη Τ 17 &συνάνΤ'1jτον Υ ώς om ΕRaΣΡVv 18 aLάνΟLα:ν om A(sscr Λ2)ΥSΘ τι]) om Σ 19 φ'1jσL om Λ ΥSΘΡ &μπελωνL PTCN δπερ om Λ ΥSΘ 20 τ: το ΕRο.ΣΝ την om ERavLXX ώς: εΙς ERaC(corr C2)NvLXX ηοη vert Syr

,

--ι Ι

[1,6

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

ώς r1v ΤLς έκ τοϊ) προχεΙρου VO~aELEV, ά.λλ' δ καταστ~σας

"

,~ ~'"εμαχεσαντο μονον ' "εν αυτη~ κα!., EXE!.VOL οε "θ ' '(Ω ' " λ~ , ( , ε εντο αυτ'ην ς σΚ'ηνΎ)ν εν αμπε ωνL XΙXL ως , οπωροφυλαΚLον ,εν σLκυΎ)ρατc:>. , ~ , λ ' " ~" ΤΎ)ς γαρ φυ ασσομενΎ)ς οπωρας oLCl ΤΎ)ν μεν

εσΤL

5 παρακo~ν

θ' εος,

στεΡΎ)θείσα

r1ΧΡΎ)στον

θέαμα

κατελεΙφθΎ)

τοϊ)

φυλασσομένου έν αότΊ) μ~ ς σεαoτ~ν, ~ καλ~ έν γoνα~ξΙν, ~ξελθε σύ έν πτέρνα~ς των ποψνΙων καΙ πoΙμα~νε τας έρΙφοος έπΙ σΚΎ)νώμασL

15 των πo~μνΙων. τούτων 8ε των ρημάτων ~ μεν 8~άνo~α πρ68Ύ)λος

καΙ

έκ τΎjς των έξετασθέντων &κολοοθΙας έστΙν, ~ 8ε σύνταξ~ς

εlς δ καταλ~γε~) οότος έν τη μεσΎ)μβρΙ~ παρα του ~λΙoo της

80κε'ϊ πως τ~ν &σάφειαν ~χε~ν. τΙς οδν έστ~ν ~ 8~άνo~α;

ι

σκοτοος

ι

χωρ~σας

ι

τooτεστ~ν

!l"

υΠΟΟ

ι

αρχετα~ το

ι

κακον

,

8~κα~oσύνΎ)ς κo~τάζετα~. γνώρ~σoν οδν μo~, φΎ)σΙ, που χρ~ με πo~μαΙνεσθα~ καΙ τΙς ~ ό8ός της μεσΎ)μβρ~νης &ναπαύσεως, 20 μ~πoτέ

με της &γαθης χεφαγωγΙας &ποσφαλε'ϊσαν τα'ϊς

ι 8Ι8αξον: cf Origen Comm ΙΙ Ρ 140,26; 139,13; 141,4 1-2 cf Joh 10, 9 3 cf Joh 3,5 5 cf Joh 19,34 7 cf Joh 4, 14 et Isai 58, ΙΙ (~ση ... ώς πηγη) 9 cf Ezech 34, 14 12-13 cf Luc ΙΙ, 7 14 Ι Thess 5, 5 17 cf Malach 3, 20 ERa ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι 8εΤξον ERa v (de Syr ηοη liquet) οδν coll post με Τ om ΣCΝ μo~ ERav om Ρ ποψένης C (corr C2) μαΙνα~ς Θ (corr μένε~ς Θ1) 2 ούρανΙου ΤΝ α~ωνΙoυ ΣC 3 έμφαγων Α ΥSΘ ζω~ν: α~ώνLOν Ν 5 προσχέων v 7 {)8ατος om v &αν: &ν ERaC(corr ε~ C2)V ~ν Ν 8 ποψανης Υ ποψανεΤς AS πo~μαΙνης Θ πo~μαΙνε~ς CN om P(sed super με pr add κo~τάσης) κo~τάσης ΣC 9 έπΙ το αύτο om Syr έν alt om Ρ 10 ά.ναπαύσoμα~. Ε (corr Ε2)ΣVC(cοrr C2)Nv Υι μεσημβρΙα πανταχόθεν Σ ΙΙ σύ: σύν C(v eras) 12 σου alt om Α Υ 13 ά.ναπαύσεως: ά.ναστάσεως V της μεσημβρ~νης om Syr 14 υLος alt om v 16 χωρησας Α ΥΣ 17 ο{)τως Ν του 'ήλΙου E(bis sscr ω Ε2) 18 μo~ οδν Σ φησΙ om V Svr που ρ Syr (nisi est error scribae) : πως cett v χρη om ρν με om ΣΡVCΝv 19 πoψαΙνεσθα~: πoψάΙνε~ς Ρ κo~τάζεσθα~ καΙ πο~μαΙνεσθαL ΣCΝ κo~τάζεσθα~ v

ασφα

20

λ Ι

ι,

εστατον εστ~ φο

λ'

ι

~

Ι

(

Ι

Ι,

~

αΚΤΎ)ρ~oν ημων το εαοτον μΎ) αγνοηaαL

μΎ)8έ τ~ &λλο των περΙ αύτόν βλέποντα έα.oτtιν οrεσθα~ βλ ι

επε~ν.

.,

οπερ

~ Ι

ΟΎ)

«

Ι

~

πα.σχooσ~ν οι. εαοτων

,Ι

ανεπ~σκεπτo~'

' \

~σχoν

~ κάλλος ~ 86ξαν ~ 8οναστεΙαν ~ τ~νoc πλούτοο περ!οοσΙαν ~ τυφον

~ 6γχον ~ σώματος μέγεθος ~ μoρφΎjς ευμοφΙαν ~

I-2CfEph4,I8 I2CantI,8

I8cfOrigenCommIIpI42,I6sq

ERa

ι ά.γέλα~ς

ΛΥSΘ Σ ρντ

V

3

CN Syr

&ν om Ρ παραμένη Ρ παθεΤν NC(ut vid, corr

om Τ

2 αύτης ERaCN v 4 εύφο-

παραμένo~ αύτη 06ποτε Θ

C2) 06πω ο{)τω alt om V αύτ~ν ΥΑ (corr Α2)SΘ 9 8~αλoγΙζoντα~ ΙΙ ante συμβουλης add·της ΑΥ ύφηγούμενος Ρ ά.σφαλεΙας Ε (corr Ε2) 12 δ om C(sscr C2) Ν παρ' om Syr γOCρ: 8ε Ρ Syr 'ή λέξ~ς ο{)τως ΣΡΤ 13 έαυτ~ν ΘΝ 'ή om Σ 14 post ποψνΙων add σου Vv τOCς: τούς v 14-15 καΙ - πo~μνΙων om Ρ 15 των pr: τω Ν ποψένων VvLXX 16 έστ~ν coll ante έκ V Syr(ut vid, add ώς έγΦμα~) 17 έστ~ν om ERav 18 έστ~ coll post φυλακτη­ ρ~oν Α ΥSΘ post 'ήμων Σ έαυτων Θ (sed corr) 19 των: τον C (corr C2) Ν τ~ν Θ (ut vid, sed corr) αύτον: έαυτον Σ αύτον RaT αύτων V 20 8~: 8ε ΑΥ 22. ~ tert coll post σώματος Α ΥSΘ μέγεθος σώματος CN εύμορφΙαν ΘΕ (ut vid, corr Ε2) εύμορΙαν Σ(sscr ~ Σ2) ρΙα Ν

Syr

κατηξΙωτα~

CN

5 Ra

του

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[1,8

1,8J

&λλο ττ έν έοωτοις τοι.ουτον δρωντες τουτα έα.υτους ε!νιχι

άφι.εΙς, το 8ε κιχτα.σχεΙν μ~ 8υνάμενος. 8ι.α. τουτ6 φ"f)σι.ν ~ των

νομΙζουσl.ν. atιX τουτο σφΙΧλεΡΟL φόλα.κές εLσιν έιχυτων τη

φΙλων του νυμφΙου συμβoυλ~ τα. εLρ-ημένιχ 8τι. Έα.ν μ~ γνc}>ς

πεΡL το άλλ6τρι.ον σχέσεΙ. άφόλιχκτον περιορωντες το 'Ι8ιον. πως γα.ρ &.ν τr.ς φυλάξειέ ΤΙ.,

()

μ~ έπΙστιχτιχr.; ούκουν άσφΙΧλε-

5 στάτη φρουρα. των έν ~μιν άγΙΧθων το έιχυτους μ.~ άγνο-ησα.ι.

XΙXL το

γνωνιχι.

~κιxστoν

έιχυτον

8περ

έσΤL

XΙXL

σειxυτ~ν, ~ κιxλ~ έν γυνιχι.ξΙν, ~ξελθε συ έν πτέρνιχι.ς των ποι.μνΙων κα.Ι ποΙμα.ι.νε τα.ς

έρΙφους έΠL σκ-ηνώμα.σι. των ποι.μνΙων.

5 τουτο aέ έστι. τΙ; 8τι. δ έιχυτον άγνo~σα.ς έκπΙπτει. μεν τ-ης

άκρι.βως

των προβάτων άγέλ-ης, σόννομος 8ε γΙνετα.ι. τοις έρΙφοι.ς, ι1ν

έιχυτον άπο των πεΡL ιχύτον atΙXxptver.v, ώς &ν μ~ λάθοι.

~ στάσι.ς έΠL το σκα.ι.Ον άπεώσθ-η, οf5τω του κα.λου ποι.μένος έκ

φυλάσσων άνθ' έιχυτου το άλλ6τρι.Cιν· δ γα.ρ προς τ~ν έν

'rc}>

8εξι.ων

μεν τα. πρ6βα.τα. στ·~σα.ντoς,

άφορΙσα.ντος 8ε τ-ης

κ6σμcμ ΤOότcμ βλέπων ζω~ν ΚΙΧL τα. έντα.υθιχ τΙμr.α. φυλιχκ-ης

κρεΙττονος λ~ξεως έΠL το άρι.στερΟν τα. έρΙφι.α.. τουτο τοΙνυν

10 &.ξr.ιχ κρΙνων ούκ ο!8ε το ~8r.ov 8r.ιxxpLvocr. του άλλοτρΙου' ού8εν

10 έκ τ-ης των φΙλων του νυμφΙου συμβουλ-ης πιχι.8ευ6μεθα. το

XOCL μ~

γα.ρ των πιχρερχομένων έσΤLν ~μέτερoν. πως γα.ρ &.ν τr.ς

8ειν εLς α.ύτ~ν βλέπει.ν τ~ν των πρα.γμάτων φόσι.ν

κριxτ~σει.ε του πα.ροaι.κου τε XΙXL ρέοντος; έπεL οδν ~ν μ6νον

πεπλιχν"f)μένοι.ς ~χνεσι. τ-ης άλ"f)θεΙιχς πιχρα.στοχάζεσθα.ι..

ώσΙΧότως ~χει., ~ νΟ"f)Τ~ τε XΙXL &.ϋλος φόσι.ς, ~ 8ε

f5A"f)

τιχι.

άλλοι.ουμένΊ),

πολλΟL των άνθρώπων ούκ ιχύΤΟL κρΙνουσι.ν 8πως ~χει. τα.

άστα.τουντι.

15 πράγμιχτα. φόσεως, άλλα. προς τ~ν συν~θει.ιxν των προβεβι.ω­

πάντως συμπιχριχφέρετα.ι. XΙXL δτο πιχρερχ6μενον 8ι.ώκων XΙXL

κ6των δρωντες τ-ης ύγι.ους των 6ντων κρΙσεως άμιχρτάνουσι.ν

το

ούκ

8ι.α. ρο-ης

15 άνιχγκιχΙως

έστως

δ

τr.νoς του

XΙXL

κι.ν~σεως

έστωτος

κα.τΙΧλεΙπων

πάντοτε

χωρι.ζ6μενος

άμφοτέρων

'rc}>

8ι.ιχμιχρτάνει.

πιχρέρχε­

το

μεν

6 sqq cf ex. gr. De mortuis Ρ 508 D (Migne) 12-13 cf Aristoteles Met Λ 7 15-16 cf Plato Cratyl 437 a? ERa Λ YSe Σ ρντ CN Syr ι έocυτο Τς: ocύτο Τς C ΤΟLΟυΤΟν coll ante έν Νν om ERa τουτο: ΤΟLΟυΤΟν E2(e τουτο)Ra ΤΟLούτους v τocυτoc Syr έιχυτούς: έocυτοΤς SV 3 περ~: προς Λ ΥSΘ 4 &ν om Λ ΥSΘ ΤLς φυλάξεLέ 'rL: φυλάξεLέ ΤLς Λ ΥSΘ ης φυλάξεLεν ERa V ΤLς φυλάξεL ~ΤL V 5 έocυτον TC έocυτων Ν άγνοεΤν ERaTv 6 post το add τε Θ έocυτον om Ρ 7 έocυτων Ν ocδτον correxi : έocυτον ρν ocύτον cett v λάθ'1) Θ ΣΤ 8 post τ~ν add έocυτου Λ ΥSΘ 9 βλέπων om Ρ κocΙ om V. τΙμLOC corr e 'rLVOC ut vid Ε 108LιX­ κρΙνOCL (sic) coll ante το Σ 8LocκρΙνεLν ρν ante του add άπο ΣΡ 12 πocρω8Lκου Ν O?v C(eras ον et infra scr ι;; C2) sscr το Λ2 ~ν post μ6νον coll V om Syr ~μμoνoν RaA ΥSΘC(έμμ6νον, corr C2)V έμμ6νον Ε (acc. acut. del et ίη ~ coll Ε2) 13 ante ώσocύ­ τως add κoc~ E2(sscr)Rav ώσocύτως coll post φύσLς C(notis oc β sscr corr C2) Ν ~χεL vel eras vel laes Ε ~χεLν C (ν eras) 1) pr exp Ε 15 ante άνocγκocΙως 2 vel 3 litt eras Ε 16 συμπεΡL­ φέρεΤOCL Λ ΥSΘΣΝ, sed Greg hunc circumvehi dicere noluit sed a recta via ad inanem motum abstrahi. cf ex. gr. var lect Cόd Marc 5ΙΙ ad Xenoph Cyneg. ΠΙ, 10. sed cf Plato Craty1437 a μετoc8Lώκων Ρ om v 17 έστος Ε (corr E2)V κocτocλεΙπων A(ut vid) Sl(eΧ-λLπον ut vid)PTN: κocτocλΙπων Υ κocτocλεLπων C κocταλLπων ΕRaΘΣVv

Σα.φέστερον

aε

χρ~

τον πεΡL τοότων έκθέσθα.ι. λ6γον.

~μφρoνά τι.νιχ λογι.σμΟν άλλα. συν~θει.α.ν &.λογον

κα.λου κρι.τ~ρι.oν προβα.λλ6μενοι.· aυνιχστεΙα.ς έα.υτους εLσωθουσι.

XOCL

δθεν εLς άρχάς τε τα.ς έν

'tc}>

του

XOCL

κ6σμcμ τoότcμ

XOCL τους ύλι.κους 6γκους πεΡL πολλου ποι.ουντιχι., &.8"f)Aov 6ν, εLς 8 τι. τοότων ~κιxστoν κιxτιxλ~ξει. μετα. τον τηaε

20 περι.φιχνεΙα.ς

6 sqq cf Matth 25, 32 sqq ERa AYSe Σ ρντ CN Syr 1άφεις ΘΣCΝ κατέχεLν ERa V 2 ante ΟΤL add βεβαLΟ'i: Θ μ~ om Ρ 3 σεocυτον Υ έocυτ~ν ΘΡΝ σύ: σo~ C (corr C2) post ποψνΙων add, σου V 4 τας: τούς v ΠΟLμένων v LXX 5 τΙ έσΤLν; S τΙ om PVCN δ om Υ 6 ΤΟLς ΕΣ ν: τοΊ: (sic) Ν om RaV ταΤς cett. Gregorius hic loquitur suo nomine de haedis ων: & Σ (add ν Σ2) 9 λέξεως NC (ut vid, C2 corr τάξεως) γρ τάξεως Τ ίη marg ~ΡLφoc Ε (corr Ε2) 10 συμβουλΙας Ρ ΙΙ βλέπ~~,:, Σ(εLν ίη ras corr) 14 ocύτο E(corr E2)Ra ~Χ'η Ra ~XOL Ρ . 15 ante προς add ώς Τ 15-16 προβεβLωμένωνκ6των(sίc) ΥΛ(μένων eras) βεβLωκ6των C(sscr προ C2)N προβεβ'1)κ6των ERa V των προ αύτων Syr (paraphr) 16 κρΙσεως των ντων Τ 8LocμocρτάνουσLν V 18 ΚΡLΤ'1)ρΙου Λ YC2(ex - LOV) om Τ 19 εΙσωθούμενΟL E(ut vid, corr Ε2) τούτφ om ERa V 21 &8'1)λον: 8 8Ίjλoν V ν: &ν Ν οΟν έσΤLν Θ ν, εΙς om ρν ΟΤL ρν Gregorii Nysseni Opera,

νι

5

66

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

8]

ΟRΑ1ΊΟ ΙΙ

00 γαρ &σφαλ~ς των μελλόντων έγγυΎJτ~ς ~ συν~θεια,

τ~ν χάρι.ν, μ~ τοις txvecrLV έπι.πλανω των προω8ευκότων τον βΙονο &8ΎJλoν γαρ εΙ μ~ τρΙβος έρ(φων έστΙ το φαι.νόμενον,

Μ. aγέλΎJ. νοείς 8ε πάντως τον λόγον έκ τ~ς τοϊ) εόαγγελ(ου

t8Lov τ~ς &νθρωπ(νΎJς φόσεως βλέπων

φων~ς. δ 8ε προς το

5 (τοuτο 8έ έστιν δ λόγος) xαταφρoν~σει μεν τ~ς &λόγου

συνΎJθεΙας, οό8εν 8ε ώς καλον αΙρ~σεται, 8 μ~ τη ψυχη

~ σδ κατόπι.ν &κολουθοuσα 8ι.α το μ~ φαΙνεσθαΙ σοΙ. τοδς 8ι.α ~

των

\,

,~

ι.χνων

ΤΎJν

\

ατραπον

ιψ

ΤΡL

αντας,

,~

\

επει.οαν

'λθ

παρε

ης

\

τον

5 βΙον καΙ κατακλει.σθης έν τη τοϊ) θανάτου μάν8ρlf, μ~πoτε

προστεθης τη των

έρΙφων &γέλη, ο!ς &yvooucrιx 8ι.α των

φέρεΙ. τι. κέρ80ς. ouxouv οό χρ~ προς τα 'ιχνΎJ των βoσΚΎJμάτων

Ιχνων τοϊ) βΙου κατόπιν έΠΎJκoλoόθΎJσας.

βλέπειν,

Έαν γαρ μ~ γνcrς σεαυτ~ν, φΎJσΙν, ~ καλ~ έν γυναι.ξΙν, έ!ξελθε σδ έν πτέρναι.ς των ποι.μνΙων καΙ ποΙμαι.νε τας έρΙφους

01.t 10

1,8]

~ς το πέρας έρΙφων εδρ(σκεται. πολλάκις οόχΙ προβάτων

βΙον'

805

Ι,

& τcr

γεώ8ει. β(Cf> 8ι.α των πτερνων ένσΎJμαΙνoνται. \

~,

προωοευκοτες τον ~

του

,

προτtμοτερου

, ~ κακει.

β'

,

κρι.σι.ς,

, τι.σι.ν

,

\

.,

αν

\,

, t

~

ι.ον· αφανΎJς γαρ εκ των φαι.νομενων ΎJ

εως

.\

"ι:

ε~ω

~

του

t, ο τοι.νυν

β'

'θ

ι.ου γενωμε α

\ μΎJ

10 έπΙ σΚΎJνώμασι. των ποι.μν(ων. gπερ

81.' έτέρου τι.νΟς &ντι.γρά­

αυτων

φου σαφέστερόν έση κατανo~σαι., ώς μΎJ8ε τ~ν σόνταξι.ν

των πραγμάτων 8ι.ακρΙνων το καλον έκ τοϊ) χεΙρονος άλλα

των ΡΎJμάτων 80κείν &συναρτ~τως έ!χει.ν. φΎJσΙ γαρ gτι. Έαν

τοίς 'ίχνεσι. των προω8ευκ6των έπόμενος τ~ν παρελθοuσαν

μ~ γνcrς σεαυτ~ν,

~

γνωμεν,

'λ

ΎJΚO

θ'

ου ΎJσαμεν.

'Ι:

ε~

,~

τοϊ) β(ου συν~θει.αν 8ι.8άσκαλον τ~ς Ι8(ας ζω~ς προβαλλόμενος 15 λανθάνει. πολλάκι.ς κατα τον και.ρΟν τ~ς 8ι.κα(ας κρΙσεως

"

ερι.φος

,\

αντι.

προ

" " εστι.ν ακουει.ν

γενOμένΎJ καλ~,

,

β' ατου

~

των

'λ

φΙ.

γενομενος.

ων

., οτι.

,~~ ουκουν ταυτα

,';' συ, ω

ψ

,

υΧΎJ,

t, ΎJ εκ

λ' εγοντων λ

'

με αι.νΎJς

et σοΙ. μέλεΙ. τοϊ) 8ι.αι.ωνΙζει.ν σοΙ. τ~ς εόμορφ(ας

ι nescio an comparandum Aristot Polit Γ 9 (1280 b 10): καΙ ό νόμος συνθ~κ'Y) καΙ, καθάπερ ~φ'Y) Λυκόφρων ό σοφLστ~ς, εγγυ'Υ)της ιχλλ~λΟLς των 8LκαΙων, ιχλλ' ούχ ο!ος ΠΟLε'i:ν ιχγαθούς καΙ 8LκαΙους -:rούς πολΙτας 6-7 cf Matth 16, 26 15 8LακρΙσεως: cf Ezech 34, 17 8LαΚΡLνω; cf Matth 25, 31 sqq 18 cf ΙΙ

Cor 4, 17 ERa ΛΥSΘ Σ ρντ ΟΝ Syr γΙνεταL Ν 4 το: τον Ν καταφρον~σεL add 8ς V

ι εγκυ'Υ)τηζ Ν post συν~θεLα add βλέπων coll ante τΊjς Σ 5 ante ού8εν 8ε: ού8ε Syr ως om CN Syr

6 marg Ε2) 7 't"L ΛΥSΘΤ: το ERa.pV v om ΣCΝ Syr(ut vid) 8 γεώ8'Υ) E(sscr εL E2)C(corr C2) ante βΙω add 8Lαζωντα V τον γεώ8'Υ) 8Lαζωντα βΙον Ρ 8LcX των πτερνων om Syr 9 ante ot ι litt eras ut vid Ε προ08ευκότες plurimi codd passim ιχφανε'i:ς C(corr C2) εκ: ή Θ ή om Θ 10 post ~ως add ου Ρ ΙΙ ό om Σ μη: 8L' Ν σαι Ra. 12 εκ: άπο Τ 14 8L8ασκαλΙαν CN (-εΙαν) 15 πολλά Υ 8LκαΙας κρΙσεως: 8LακρΙσεως CN Syr θεΙας κρΙσεως Σ 16. (ΠΡ04 βάτ)ων corr E2(ex -ου) exp et sscr ου Ε3 γLνόμενος ERa. Σ(γεLν-)ΡVΤCΝ ταυτα: των Θ(ut vid, cοrrΘl) 17 άκούεLν coll post φΙλων Λ Υ ή om ρν μέλανος CN 18 γLνομέν'Υ) Τ μέλλεL Λ YPV 8LαLωνΙζεLν E(sscr συν E2)V Syr: 8LαLνΙζεLν Ρ συν8LαLωνΙζεLν cett v 18-ρ 67, ι την xcXPLV τΊjς εύμορφΙας Τ ερ~σεταL ΣΕ(cοrr ίη

-

πτερνων

-

του

~ καλ~ έν γυναι.ξΙν, έξ~λθες έκ των Ι

ποι.μνι.ου

15 μάτων ποι.μν(ων· &στε

\

καΙ.

Ι

ποι.μαι.νει.ς

,Ι

ερι.φους

"

αντι.

σΚΎJνω-

81.' &κρι.βεΙας συμβα(νει.ν τ~ν έν το'1:ς

Ρ~μασι. τοότοι.ς έμφαι.νoμένΎJν 8ι.άνοι.αν τη προαπ080θε(ση θεωρΙIf τοϊ) λόγου. ouxouv (να μ~ ταuτα πάθης, πρόσεχε σεαυτη, φΎJσΙν δ λόγος' τοuτο γάρ έστι. το &σφαλες των 2 cf Matth 7, 13 8-10 et 12-15 : nota bene utrumque Gregorii exemplar ηοη solum a LXX sed etiam ab exemplari Origenis differre. cf Origen Comm ΙΙ Ρ 141, 19. ('ίη tabernaculis pastorum') et Ρ 150, 4 ('pastores quoque'). 17-18 cf Deut 15,9 18 sqq cf Basil Hom Άttende tibi ipsi' PG 31, Ρ 212 Β (Migne), scil de fonte Stoico.

ERa

Λ YSe Σ ρντ ΟΝ

Syr

2 τα φαLνόμενα ΣΤCΝ

3

η

Syr: ~ς ΕRa.ΛΥSΘ ο!ς VTv το: του CN crOL om ρν του et 4 τρΙΨαντος Ρ τον et τρΙΨαντά V 4 &τροπον Ν post επεL8&ν add 8ε Ε (eras ) παρέλθ'Υ) C (add ζ C2) παρέλθΟL Ν παρΊjλθες v 5 κατακλεLσθ1jς Ε Ra.ΣVΤ Syr: κατακλLθΊjς SΘΡ καταΚΡLθΊjς ΥΛ (ut vid, corr -λεLσθΊjς Λ2) κατολLσθΊjL C(sscr 'Υ)ς C2)N κατολΙσθης v μ~πω Ρ 6 προσθεΙς Ν ο!ς: η Syr 8 &ν v έαυτην PCN φ'Υ)σΙ coll ante σεαυτ~ν SΘ om ΣCv ή om Ν v 9 post ποψνΙων add σου V τας: τούς v 9-10 καΙ - ποψνΙων om CN 10 ποψένων v LXX 10-15 οπερ - ποψνΙων om Λ (add ίη marg Λ2)Υ ΙΙ μ'Υ)8ε: 8ε μη v 12 Ρ'Υ)των CN ιχσυναρτΙστως V 13 έαυτην PVCN ε:ξελθες σύ C ~ξελθε σύ ΣΝ 13-14 τωνποψνΙου: των ποψνΙων των προβάτων Syr (fort errore scribae pro ΣΡCΝ

των προβάτων του ΠΟLμνΙου) 14 ποψανε'i:ς ΣρνΤΛ2 15 ΠΟLμνΙων: προβάτων Syr ποψένων v ως Λ ΥSΘ 16 Ρ'Υ)το'i:ς ΣCΝ 15-16 εν - εμφαLνομέν'Υ)ν om Syr 16 προαποθ~σεL NC (ut vid, corr C2 προεκ80θεΙσ'Υ)) 17 του λόγου om Syr 18 το om ΣνΝ

Ι

ί

68

[1,8

·1,8J

ά.γαθων . φυλακτ~ρ~oν' γνωθl. π6σον ύπερ τ~ν λo~π~ν κτισ~ν

τοός

παρα. του

μoνr.μ.ώτερoν; οΙ μεν γαρ παρέρχονταΙ., σό ~ε τί}) &eL ()ντ~

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

πεπo~Ύjκ6τoς

τετΙμΎjσα~.

ούκ

ούρανος

γέγονεν

ε~κων του θεου, ού σελ~νΎj, ούχ ~λ~oς, ού το ά.στρ~oν κάλλος, ούκ tJ.λλο τ~ των κατα. τ~ν κτισ~ν φα~νoμένων oύ~έν. μ6νΎj σό 5 γέγονας τ~ς ύπερεΧOύσΎjς πάντα νουν φύσεως ά.πε~κ6ν~σμα,

του ά.φθάρτου κάλλους δμοΙωμα, τ~ς ά.λΎjθ~ν~ς θε6ΤΎjτ~ς

ORNfIO

ούρανούς,

συν~~αμένε~ς oύ~ε

πελάγΎj

5 έτάχθΎjς

69

ΙΙ

tJ.νθρωπε, σεαυτον βλέπων των ούΡιΧνων

προς προς

το

ά.·t~~ον.

tJ.πεr.ρον

ού

θαυμάσε~ς

έκτε~ν6μενα,

πλάτη γ~ς

(i)v έπ~στατεLν

&σπερ τ~νoς ξυνωρΙ~oς πώλων ~νΙoχoς εύπε~θ~

προς το ~oκoυν ~χων τα. στοr.χεLα ταυτα καΙ ύπεξoύσ~α' ~

ά.ποτύπωμα, τ~ς μακαρΙας ζω~ς ~οχεLον, του ά.λΎjθ~νOυ φωτος

τε γα.ρ γ~ σo~ προς τα.ζ του βΙου χρεΙας ύΠΎjρετε'i:ταl. καL ~

έκμαγεLον,

θάλασσα καθάπερ τ~ς πωλος εύ~ν~oς ύπέχε~ σo~ τα. νωτα

προς

8

βλέπουσα

έκεLνο

γΙνη,

5περ

έκεLν6ς

έστι, μ~μOυμένΎj τον έν crOL λάμποντα ~~α. τ~ς ά.ντ~λαμΠOύσΎjς 10 αύγ~ς έκ τ~ς σ~ς καθαρ6ΤΎjτoς. oύ~εν ο{)τω των ()ντων μέγα,

καL έπ~βάΤΎjν έαυτ~ς τον tJ.νθρ, 8~' ~ς τα &ρματα των ΑΙγυπτΙων τ~ βυθ~ κατεπoντΙσθΎj, εΙ μ~ τ~ς 8~α του μυστ~κoυ

'1:!0 'ξ σ~ε ε~σ~,

{)8ατος τΊ)ς του άντ~κε~μένoυ 80υλεΙας έλευθερούμενος παν

5 8~' &ν γΙνετα~ τοίς ΊσραΎjλΙτα~ς ~ σωΤΎjρΙα, έπαΙνων έστΙν

5 AΙγυπτ~άζoν νόΎjμα καΙ πασαν άλλόφυλον κακΙαν τε καΙ

,

παντα

~

ταυτα

\

"

κα~

οσα

\

προς

\

το

~

κρειττον

Ι

Ύj

!

ι

~στoρ~α

ύπόθεσ~ς τη τ~ θε~ συναπτομένη ψυχη· ού γαρ &ν ώμo~ώθΎj

άμαρτΙα~ τ~ {)8ατ~ καταλ~πων καθαρος άνα8ύη μΎj8εν

τη 8υνάμε~ έκεΙνη τη καθαφεηκη των ΑΙγυπτΙων κακων,

τΊ)ς ΑΙγυπτΙας συνε~8~σεως τ~ μετα ταυτα βιCΜ συνεπαγό­

8~' ~ς έλευθερoυτα~ δ Ίσρα~λ τΊ)ς ΠOνΎjρας τυραννΙ80ς, εΙ

\, μΎj παντα

\, κα~ ταυτη

~

ταυ τα

, κατωρ

θ

ωτο

' τα

τε

κα

θ

\ αφετ~κα

10 τΊ)ς ΑΙγύπτου καΙ τα Πάρασκευαστ~κα τΊ)ς προς τον θεον

813

ORATIO

[1,9

πορεΙας των μετo~κ~ζoμένων προς τ~ν γΊ)ν τΊ)ς έπαγγελΙας

Μ

,\ . απο

,

~

Α'ιγυπηας

ΤΎjς

'λ' υος. ι

,~, '1:!0' ουκουν· επε~σΎj,

κα

'

θ ως

φΎjσ~ν

ι

ο

θείος άπόστολος, πάντα προς νουθεσΙαν ~μων άναγέγραπτα~, 8σα ~ θεόπνευστος περ~έχε~ γραφ~, ού8εν Γ1λλο ~ συμβουλεύει

15 8~α των προς τ~ν νύμφΎjν εΙΡΎjμένων δ λόγος ~μίν 8η χρ~

, εφ

10 άκρΙ80ς τε καΙ σκν~πων καΙ χαλάζΎjς καΙ τΊ)ς του πυρος

έπομβρΙας καΙ των λo~πων, &ν δ τΊ)ς ΙστορΙας μέμνΎjτα~ λόγος, οότος Γ1ξ~ός έστ~ν δμo~ωθΊ)να~ τη 8υνάμε~ έκεΙνη, ~ς g,ποχος δ λόγος γΙνετα~. πάντως 8ε ούκ άγνοουμεν τα 8~α

των πλΎjγων σΎjμα~νόμενα, πως γΙνεται τοίς AΙγυπτΙo~ς το 15 αΙμα πληγ~ καΙ ~ των βατράχων όσμ~ καΙ ~ του φωτος εΙς

κα~

το σκότος μεταβoλ~ καΙ τα καθ' ~καστoν πάντα. τΙς γαρ

καταγων~σαμένoυς τ~ν ΑΙγυπτΙαν ~ππoν αύτοίς &ρμασ~ καΙ

ούκ οΤ8ε, 8ια ποταπου βΙου αίμά τ~ς γΙνετα~ έκ ποτΙμου

\

κα~

Ι

~,'

Ύjμας

εποχον

'1:!0

ξ'

σε αμενους

,Ι

~

εαυτων

\ ,

τον

λογον

\

άναβάτα~ς καΙ πασαν αύτων τ~ν πoνΎjραν 8υναστεΙαν τ~ 20

μενος·. δ γαρ άκρ~βc7)ς πασων καθαρεύσας των ΑΙγυπτΙων

πλΎjγων, α~ματoς καΙ βατράχων καΙ φλυκτΙ8ων καΙ σκότους,

{)8ατ~ καταπνΙξαντας ο{)τως δμo~ωθΊ)να~ τη 8υνάμε~ έκεΙνη κα

θ

' απερ

\ τ~να

Ι,

ρυπον

\, , ΤΎjν αντ~κεψενΎjν

\" στρατ~αν εναφεντας τιι> ~

ι κcφLναΙα κόνLς: cf Exod 9, 8-10 2 άκρΙς: cf Exod 10, 4-19 3 σκνΤπες: cf Exod 8, 12-14 βρουχος: cf Ps 104, 34 χάλαζα: cf Exod 9, 18-34 πρωτοτόκων πάθ'Υ): cf Exod ιι ι 5 12, 30 13 cf Ι Cor 10, ΙΙ 17-19 cf Exod 14, 23; 15,4 19 sqq cf Vita Moys Ρ 361 D sqq (Migne)

ERa Α ΥSΘ Σ: ρντ CN Syr ι ~ρπουσLν TCN ε~ργουσL Θ ante εΙσέρπουσL eras 2 litt Λ καμLνLαΙα Ra Λ ΥΣντ φλυκταΙνας Θ έκ: άπο ERa ν 2 τα om Θ 3 σκΙπες Rap σκνΤφες LXX (sed σκνΤπες Ps 104,31) 4 ταυτα πάντα ERaA ΥSΘ ν 6 α.ν om Θ (sscr Θι)ν 9 post μη add γαρ Ρ πάντα ταυτα ΣΤΝ Syr: ταυτα πάντα ERapVCv ταυτα om Λ ΥSΘ καΙ ταύτη om PVCN 10 τον oIh Ra Λ ΥSΘV 12 Ιλύος: ίSλεως Σ 13 θεΤος om Ρ post πάντα add τα C (eras ) γέγραπταL Ρ ι 4 -η om PVTCN 15 των: το C(corr C2) ante ΟΤL add η VTC2 (sscr) 16 έαυτω V 17 αότοΤς: έν τοΤς Θ συν τοΤς Τ 18 άναβάτας Ra aυναστεΙαν: ΜναμLν έν S 19 κατακλύσαντας Τ(ίη marg: γρ πνΙξαντας) 20ρύπον: ~ππoν N2(man rec sscr, del ρύπον) ν στρατεΙαν C (corr C2) Ν έναφέντας τφ : έν άφαντάστω C (corr C2) Ν

του πρότερον εΙς 8~αφθoραν άλλo~oύμενoς καΙ τΙ πo~ων ζωογονεί τ~ Ι8Ιιι> ο'Ικιι> τ~ν των βατράχων 8υσω8Ιαν καΙ 20 πως μεταποιεί τον φωτε~νoν βΙον εΙς ~ργα νυκτΙ φΙλα καΙ

ζoφώ8Ύj, 8~' &ν ~ τΊ)ς γεέννΎjς κάμ~νoς ταζ πoνΎjρας τΊ)ς

κατακρΙσεως φλυκτΙ8ας άναζέε~ν πo~εί; ο{)τω 8ε καΙ τα καθ' ~καστoν των εν ΑΙγύπτιι> κακων ρ~8~oν μεταλαβείν εΙς παΙ8ευσΙν τε χαΙ σωφρoν~σμoν του άκούοντος, άλλα περ~ττoν

6 sqq cf Hebr 10, 22; Eph 5,26 ΙΙ πυρος έπομβρΙα: cf Exod 9, 23/4 20-21 cf Rom 13, 12 21 cf Matth 13, 42 ERa Α YSe Σ: ρντ CN Syr 2-3 των ΑΙγυπτΙων: του Φαραω Syr 3 κατεποντΙσθ'Υ) Λ ΥSΘ SΥr(veΙ-τώθ'Υ)), cf Exod 15, 4/5: κατεποντώθ'Υ) ν κατεπόθ'Υ) cett 5 άλλόφυλον om Syr 6 έν Syr: om codd ν καθαρως Λ YSN (corr Ν2) μη ae V 7 αΙγυΠτLακΊjς ΣCΝ (-ΠLα-) 7-8 συνεπαγόμενος βιιμ Σ 8 καθαρεύσας πασων PVCN 9 φλυκταΙνων Θ 10 άκριaων PVCN ΙΙ ante ών eras 2 litt C (subesse vid άνων) ό τΊjς om ν 16 το om SV 17 post ποταπου add του Λ ΥSΘΣΤ .ΤLς cοπ ίη ras Ε3 om Ra 18 του: το ΣΤC aLαφοραν E(sscr θ Ε2)Ν 21 ζοφώa'Υ) ΕR"ΣΤ ν Syr: ζόφω cett e ζόφω aL' corr ζοφώa'Υ) C2 22 ae: aη TCN 23 έν om Θ (sscr ΘΙ) μετoi.λαβεΤν: μετα­ βαλεΤν ΘΣνΝ ν Syr

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [1,10

&'1

ε'ΙΎ) , μΎ)κόνεtν 8La των δμολογουμένων τον λ6γον. τοότων

το(νυν κιχι των ΤΟLοότων κρεΙττους γεν6μενΟL

5

1,1oJ

ORATIO

79

ΠΙ

ΤΟLιχυτιχ τεΤΎ)ΡΎ)κ6των τουτο το 6ρνεον μένεLν, εΙ 8LΙΧζευχθεΙΎ)

τΊ)ς συζυγΙιχς, εΙς το έφεξΊ)ς &.συν8όιχστον, ώς φυσLκως έν

κιχι Τ θεφ

πλΎ)σLάσιχντες κιχι ιχόΤΟL πάντως ιΧκουσ6μεθΙΧ ()ΤL τη Ιππφ

ΙΧότί{> κιχτορθουσθΙΧL τ~ν σωφροσόνΎ)ν. 8LΙΙ τουτο τί{> ΙΧίνΙγμΙΧΤL

μου έν &ρμιχσL φιχριχω ώμοΙωσά σε:, ~ πλΎ)σΙον μου.

των έπιχΙνων συμπιxρελ~φθΎ) ύπο του λ6γου τουτο το 6ρνεον,

' ΑλλιΧ λυπε~ τυχον τούς τον σώφρονιχ ΚΙΧL κΙΧθιχρον έξΎ)σΚΎ)-

5

ώς ιΧνΤL ΧΙΧλLνου γενέσθΙΧL τη σLιχγ6νL τΊ)ς θεΙιχς Ιππου τ~ν

κ6τιχς βΙον ~ προς τον Ιππον δμοΙωσLς, 8L6ΤL πολλΟL των

τΊ)ς τρυγ6νος δμοΙωσLν, 8L'~ς ~ κΙΧθιχρα ζω~ έΠLπρέπεLν τη

προφΎ)των ιΧπιχγορεόουσLν ~μ~ν το δμΟLουσθΙΧL τo~ς ΙΠΠΟLς, το\)

ΤΟLΙΧότη ~ΠΠ€J! 8LιχσYjμιχΙνεΤΙΧL. 8LO θΙXυμΙXστLκως φYjσL προς

μεν ΊερεμΙου τ~ν μΟLΧLκ~ν λόσσιχν τί{> όν6μΙXτL των ~ππων

ιxότ~ν δ λ6γος ΤΙ ώΡΙΧLώθYjσιχν σLιχγ6νες σου ώς τρυγ6νας.

8LιχσYjμάνιχντος, έν ο!ς φΎ)σLν ''IΠΠΟL θYjλυμιχνε~ς έγεν~θYjσιχν,

ΈπάγεL 8ε τoόΤ€J! ΚΙΧL ~τερoν 8L' δμΟLώσεως gΠΙΧLνον

10 ~κιxστoς έΠL την γυνιx~κιx του πλYjσΙον ιχότου έχρεμέΤLζεν,

10 λέγων ΤράΧYjλ6ς σου ώς δρμΙσΚΟL. &πιχξ γαρ έμπεσων τη

του 8ε μεγάλου ΔΙΧβL8 φοβερον ΠΟLουμένου το ώς ~ππoν ΤLνιΧ

ΤΡΟΠLκη σYjμιχσΙ~ 8La των πεΡL τ~)ν Ιππων θεωρουμένων

ΚΙΧL ~μΙoνoν γΙνεσθΙΧL, ων κελεόεL κιχτάγχεLν έν ΚΎ)μί{> τε:

έΠLνοε~ τη νόμφη τον gΠΙΧLνον' έΠΙΧLνε~ γαρ τον τράΧYjλον

ΚΙΧL ΧΙΧλLνί{> τας σLιχγ6νιχς.

τον έν σχ~μΙΧΤL κόκλου γυροόμενον,

8LιX

τουτο

πιχριχμυθε~ΤΙΧL

τί{>

έφεξΊ)ς λ6γ€J! τ~ν ΤΟLΙΧόΤYjν 8LάνΟLιχν λέγων ()ΤL οό ΤΟLΙΧUΤΙΧΙ

15 σοό εΙσLν ΙΧΙ σLιχγ6νες, κ&ν ~ππoς ης, ώς ΚΎ)μου ΧΡήζεLν

816 Μ.

8

8~ πεΡL τούς γΙΧόρους

των πώλων δρωμεν γr.ν6μενον· ~ γαρ των δρμΙσκων μν~μΎ)

15 τον κόκλον έν8εΙκνυΤΙΧL,

οδ το σχΊ)μιχ έΠL του ΙΧόχένος

ΚΙΧL ΧΙΧλLνου εΙς ιΧγχ6νΎ)ν, ιΧλλά GOL 8LιX τΊ)ς ΚΙΧθιχρ6ΤYjτος

8εLκνόμενον εόπρεπέστε:ρον έιχυτου τον πωλον ΠΟLε~. ()ρμος

των τρυγ6νων ~ σLιχγων κιχλλωπΙζεΤΙΧL. φΎ)σL γιΧρ ΤΙ ώΡΙΧLώθYj­

8ε λέγεΤΙΧL κυρΙως μεν έΠL των πιχρΙΧλΙων τ6πων, έν ο!ς ~

σιχν σLιχγ6νες σου ώς τρυγ6νος; μιχρτυρε~ΤΙΧL 8ε πιχρα των τιΧ

9 Ierem 5,8

ΙΙ- 1 3

cf Ps 31, 9

17 Cant

ι,

10

ERa

ΛΥSΘ Σ. ρντ CN Syr ι άνομολογουμένων Λ Υ 2 ante κρεΙττους add κocι ocύτοΙ Τ 3 πάντες Rs Λ (corr Λ 2) YPV άκουσώμεθoc Λ YPVTC (corr C2) 5 τον σώφρονoc: σώφρονocς v 6 τον: την Σ Ιππον: βΙον Ρ 7 το: τωΣ του V 9 8~ocσημ~νocντος (sed cfex.gr.p83, II)AYSVTCN 8~ocσημocΙνoντoς Θ εγενν~­ θησocν Ν ι ι ante το add το πραγμoc ΣCΝ 12 γενέσθoc~ ΣCΝ κocτάγχε~ν κελεύε~ Λ YS (κocτέχε~ν) Θ κocτέχε~ν S κocτocσχεΊ:ν ERsv εν om Λ ΥSΘ 12-13 χocλ~ν τε κocΙ κημ Σ LXX κημ τε κocΙ om Syr 13-14 et om τo~ocύτην et coll την 8~άνo~ocν ante τ Θ 14 τocύτην την Syr 15 καν Ιππος ~ς: κocΙ ή Ιππος NC{ut vid, cou κocΙ εΙ Ιππος ε! C2) κocΙ ή Ιππωσ~ς Τ{ίn marg εΙ Ιππος ε!ς) C2 ίn marg cum nota γρ 'ijς ώς iterat Rs 15-16 ώς κημοu χρήζε~ν κocΙ χocλ~νoυ RsΘ ν: ώς κημων χρ. κocΙ χocλ~νων E{corr Ε2) SPVT ώς κημον χρ. κocΙ χocλ~νoν Λ Υ ώς χρήζε~ν χocλ~νoυ Syr

NC (ut vid, corr ώς χocλ~νoυ κocΙ κημου χρ. C2) 17 τ-ης τρυγόνος Syr 18 ante σ~ocγόνες add ocΙ CN σου om Ν τρυγόνος codd (praeter ERs) Syr, exemplar Οήgenίs (cf Comm ΙΙ Ρ 153, 25): τρυγόνες ERsv LXX μocρτυρεΊ: Θ πocρα om Ρ τα om Ρ ώς χocληνων κocΙ κημων χρ~ζε~ν Σ χocλ~νω κocΙ ώς κημω χρ~ζε~ν

6χθΎ) κιχτιχ το έντος μYjνοεL8ως ΚΟLλιχνθε~σιχ ύπ08έχεΤΙΧL τί{> κ6λΠ€J! τ~ν θάλιχσσιχν ΚΙΧL &.νιχπιχόεL 8L' έιχυτΊ)ς τούς έκ του 20 πελάγους προσπλέοντιχς, έκ μετιχφοριΧς 8ε 8LιX του σχ~μιxτoς

1-3 cf Origen Comm ΙΙ Ρ 155, 16-20 et quae adnot Baehrens. add velim et Aristot Hist Anim Ρ 613 a 14: ~χε~ 8ε τον &ρρενoc ή τρυγων τον ocύτον κocΙ φάττoc, κocΙ &λλον ού πρoσΙεντoc~.

ERa

ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι πocρocτετηρηκότων ΕRsΣΡv τουτο το ορνεον coll antep 78,18 πocρα ΣΤCΝ 2 έξ-ης Ν 8~ηνεκες Τ 3 έocυτω Σ ante κocτoρθoυσθoc~ add το v το octν~γμoc ERs v 4 litt επ vocis επocΙνων ex corr C2 5 γΙνεσθoc~ ERspVv 6 επ~τρέπε~ν Λ YPC{corr C2) 7-8 φησ~ coll ante ό Λ ΥSΘ om ρν 8 ocύτον Θ (corr ΘΙ) ante σ~ocγόνες add ocΙ TC τρυγόνες ERsv 9 τουτο A{cou Λ2)Υ 8~' om ρν 10 post ώς add ίn marg ocύτου ut vid Θ ΙΙ περΙ: επι Ρ των Ιππων ΣCΝv Syr{in paraphr): την Ιππον TC2 τον Ιππον cett 12 τ-ης νύμφης C{ut vid, eras bίsς) 13 ante περΙ add κocΙ ΣCΝ 14 των alt: τον Θ 15 00: @v Syr 16 post τον add των Σ όρμός Ρ {scil secund doctr illam gramm, cf Eustath 1788,46) et

sic passim 18 post ύπ08έχετoc~ add om ERsv 20 εν

κocτα: κocΙ τε ERsv

Ρ

μετocφoρ~.P

19

μoνoε~8ως Ρ μ ηνoε~8ης v ocύτ-ης Θ ocύτ-ης Λ YS Tou

80

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [1,10

ORATIO

1,10]

81

ΠΙ

παραμυθου'μενΟL. ούκ έ!σην αυτοίς οuκέΤL ναυαγΙου φόβος

ό πεΡLτραχ~λLος κόσμος gρμος λέγεταL. gταν ~ε ύΠΟΚΟΡL­

σΤLκως όρμΙσκον άντt gρμου λέγωμεν, τ~ν έν όλΙγ~ του.

οϋτε ~ των ύφάλων ύπόνΟLα οϋτε πεφατων κΙν~υνoς οϋτε

σχ~ματoς όμΟLόΤΎjτα ~LιX τ1jς ΤΟLαυΤΎjς φων1jς έν~εLκνυμεθα.

πνευμάτων ταραχ~ ο\5τε έκ βυθων ιXVOL~OΙLveL ~LιX των άνέμων

~ θάλασσα,

πολλα τοΙνυν εΙς έγκώμLα συντελουντα τη νυμφη ~ προς

5 γΙνονταL

5 τους όρμΙσκους όμΟLόΤΎjς τoστραχ~λoυ έν~εΙκνυταL' πρωτον

ζοντες.. εΙ τοΙνυν 05τω ΤLς τ~ν έαυτοσ Ψυχ~ν καταστ~σεLεν,

μεν gη εΙς κυκλου σχ1jμα κάμπτων ό πωλος τον αυχένα

προς τας ι~Ιας των πo~ων βάσεLς όρ~, ~L' (;}ν άπρόσκοπόν τε

XOΙL άσφαλ1j ΠΟLε~ταL τον ~ρόμoν μ~τε

-rc7)

λLθ~ προσπταΙων

μ~τε κενεμβατων έν τφ βόθρ~ (τοστο ~ε ou μLκρον εΙς 10 ευφΎjμΙαν έσΤL ψυχ1jς το προς έαυτ~ν βλέπεLν XOΙL ~L' άσφαλεΙας

πάσΎjς προς τον πεφασμων

ΤLνων

θε~oν

~ρόμoν έπεΙγεσθαL πάντα τα έκ

έγγLνόμενα

προς

τον

~ρόμoν

έμπό~Lα

άλλα πάντων των ΤΟLουτων ΚLν~υνων έκτος

ot χεLμαζόμενΟL του πελάγους έν τφ gρμ~ γαλΎjνLά-

817

ώς αύτ~ν τε γαλ~νΎjν έ!χεLν έν άκυμονL τη ~cruxLq. μΎj~εν Μ. παραΚLνουμένΎjν έκ των πνευμάτων τ1jς πoνΎjρΙας μ~τε. ~r.' ύπεΡΎjφανΙας 'ι: 'ζ ουσαν 10 ε~αφΡL

oι~αΙνoυσαν μ~τε τοις τοσ θυμοσ κυμασιν , κατ "'λλ' 'θ ος κλυσωνL '" ζ' μΎjτε α ο τ~ πα oμενΎjν καΙ.\

πεΡLφερομένΎjν πανΤL άνέμ~ τφ τα ΠΟLκΙλα κυματα των παθΎjμάτων έγεΙρονΤL, εΙ τοΙνυν αύΤ~ τε 05τως έ!ΧΟL XOΙL τους

~LαλλομένΎjν καΙ ύπερβαΙνουσαν), έ!πεLτα ~ε xoιt αύτο το

έν τφ πελάγεL του βΙου χεLμαζομένους έν ταις παντo~απαις

πρωτότυπον

των κακων ΤΡLκυμΙαLς έν έαυτη καταστέλλΟL λεΙαν αύτοις

των

gρμων

(5νομα,

gθεν

~LιX

τ~ν

τοσ

15 σχ~ματoς όμΟLόΤΎjτα ό πεΡL~έραLος κόσμος όρμΙσκος ώνόμα­

15 XOΙL

. άκυμαντον

τ~ν

~L' άρετ1jς

ζω~ν

ύφαπλώσασα,

&στε

σταL, μεγάλων ΤLνων έγκωμΙων ύπερβoλ~ν πεΡLέχεL, gταν

τους έν αυτη γεγονότας έκτος γενέσθαΙ. των έκ ναυαγΙου

όμΟLωθη τοΤς όρμΙσΚΟLς ό τpάχΎjλoς. τΙνα ~έ έσΤL τα έγκώμLατα

κακων, καλως ύπο τοσ λόγου τοις όρμΙσΚΟLς όμΟLοuταL τ1jς

~LιX τουτων ~μιν ύπο του λόγου ~Ύjλoυμενα; ~~υ ΤL XOΙL

πλΎjθυνηκ~ς

σωΤ~ΡLόν έση τοις καταπλέουσLν ό λLμ~ν xoιt το μετα τ~ν έν

τε

20 θαλάσση κακοπάθεLαν gρμον 'rLVιX καταλαβειν εU~Lάζοντα,

έν Φ λ~θΎjν ΠΟLΎjσάμενΟL των έν θαλάσση κακων gλΟL τ1jς άναπαυσεως

γΙνoντα~

τους

μακρους

πόνους

~L'

~συχΙας

ΙΟ-ΙΙ cf (Plat) Axioch 370 e: καΙ πάλαL μετεωρολογω καΙ 8LεΨL τον (H8LOV καΙ θεLον 8ρόμον, εκ τε τΊjς άσθενεΙας έμαυτον συνεΙλεγμαL καΙ γέγονα καLνός. 18 sqq cf De virg Ρ 340,15-24 (Υοl νπι, ι

]aeger)

ERa Λ YSe Σ ρντ CN Syr 1-3 οταν - έν8εLκνύμεθα om Syr 2 δρμΙσκος ρν ante ορμου add του ΘΡ ante του add 8LOC S 4 τ~ν νύμψην v 6 εLς: έν Σ σχ~(sed eras)ΘΛ2(sscr) μαΤL Σ πτωχος V 7 τε: 'rL V (add να V2) 9 έν om ERa V ού om Ra 9-10 έσΤLν coll ante εLς ERa V 10 ante ΨυχΊjς add τΊjς Σρν ΙΙ πάντας C(eras ς) 12 γLνόμενα CN 13 8Lctλεγομέν'Υ)ν CN βαλλομέν'Υ)ν Ρ 8ραμουμέν'Υ)ν Τ επεLτα .8ε om A(sscr Λ2)Υ 14 τ~ν om Θ(sscr ΘΙ) 15 κόσμLος v δρμΙσκος om Τ 16 post μεγάλων add 8ε Λ (eras Λ2)ΥSΘ(eras) 17 ώμΟLώθ'Υ) v ορμΟLς PTCN V τΙνα: ΠΟLα V 19 το καΙ Θ 20 θαλάττ'Υ) Ν ante ορμον ι vel 2 litt eras et spirit sscr C2N2 22 μακρούς: αύτούς Υ Λ (corr 2 ι κακων: κακοπαθεLων ΣCΝ αύτων Λ2) 'ήσυχΙαν v

' λ εLΟΤΎjτα

σrιμασΙας τ~ν έν έκάστ~ εΊ~εL τ1jς άρετ1jς

,,' \

σrιμαLνουσΎjς' εΙ. γαρ

,J.

IJV

(\

,

,

ενι. μoν~ προσεLκασμενΎj

20 όρμΙσκ~, άτελ~ς ~ν πάντως ό έ!παr.νος ~ν ώς

ou τ~ν αύτ~ν

3 cf Arat Phaenom 909: σΊjμα 8έ 'rOL άνέμΟLΟ καΙ oL8ΙXLVOUcrιx θάλασσα IQ-II cf Eph 4, 14 13-14 cf IV,Maccab 7, 1-3 ERa Λ YSe Σ ρντ CN Syr ι ούκέΤL: ούκ εσΤL Θν om PTCN 2 ο{)τε pr: ού8ε TCN ο{)τε alt: 00 τε Ν ante πεφατων add δ έκ Σ 3 έκ TCN: 'ή έκ ERaA YPV(ut vid, eras 'ή)ν εL έκ SΘ (eras εL)Σ &ν ΟL8αLνη PιXvoL8ΙXLVOL V ιXvoL8ΙXLVOucrιxERaA Υ(-νυ8-)ν 4'ή om ERaA Υν v ΚLν8ύνων: κακων Syr 5 χεLμαζομένου Σ του: 8LOC RaE2(ex corr)AYS έκ του V πέλαγος E(corr Ε2) 5-6 γαλ'Υ)νLάζοντος TCNv 6 οότω: 6ντως C(corr C2) 7 έν om S(add S2)Θ 8 ante έκ add εχεLν V 8L': έξ Τ om C (ut vid, add έξ C2) 9 ΤΟLς: τΊjς V 10 μ~ 8ε Ρ 12 post έγεLρονΤL ι litt eras C εχεL Σντ 13 παντο8απων v 14 αύτη Λ ΥSΘ Ν καταστέλλεL Τ λΙαν Σ C (corr C2) Ν (corr Ν2) v αύτο Lς: αύτΊjς Ρ αύτΊj Λ 2(-Ίj ex corr) 15 post 8LOC add 't"Ίjς Λ ΥSΘ 16 γενέσθαL TCN: γLνεσθαL cett v έκ om Ε (add Ε2) 17 ante όπο add ΤΟLς RaA YTCNE2S2 V υπο του λόγου om Syr ΤΟLς E(ut vid, eras)ΘΣΡV Syr: έπαLνουμένΟLς RaE2A YTCNv om S (ίn marg add έπαLνουμένΟLς sη 18 έν: ένΙ Ρ 19 ένΙ: έν C (eras ) Ν προσεLκασμένος CN 20 &ν om ΣΤ τ~ν αύτ~ν om Syr Gregorii Nysseni Opera,

νι

6

82

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [Ι, ΙΟ

καΙ έπΙ των λοιπων άρετων μαρτυρΙαν ~χων' νυν 8ε παοων συλλαμβάνει -rc'J} λόγ εόαγγελίιι> αότοσ

των ~8Ύ) τετελε~ωμένων έστίν. τί οδν έστ~ το εΙΡ1jμένον;

15 καταχεθεν τοί) κυρίου πλ1jροί τ~ς εόω8ίας τον οίκον, έν Φ

15 'Από8εσμος στακτ~ς α8ελφ~8ός μου έμοί' ανα μέσον των

το συμπόσ~oν ~ν.

80κεί γάρ

μo~ κακεί προφ1jτ~κί{> τ~νι.

μαστων

μου

αόλ~σθ~σετα~·

φασΙν

έΠLμέλε~αν

είνα~

ταίς

πνεύματ~ προμ1jνuσα~ 8~α 'rou' μύρου ~ γυν~ το τοί) θανάτου

φ~λoκόσμo~ς των γυνα~κων μ~ τοίς ~ξωθεν πρoκoσμ~μασι.

μυστ~ρ~oν, καθως μαρτυρεί τοίς παρ' αότ~ς γεγεν1jμένο~ς

μόνον έπ~νoείν έαυταίς το έπΙ των συμβ~oύντων έράσμ~oν,

δ κύρ~oς λέγων 8τ~ Προέλαβεν εις το ένταφ~άσα~ με. καΙ 20 τον οίκον τον πλ1jρωθέντα τ~ς εόω8ίας αντΙ παντοςτοσ

κόσμου καΙ 8λ1jς τ~ς ΟLκουμέν1jς νοείν ύπoτιθετα~ ειπων ()τι. ι cf Ι Tim 4, 12-15; Phil 1,25 'Αλέξαν8ρος cf ΙΙ Tim 4, 14 5 sqq ΙΙ Cor 2, 15/6 10-ΙΙ cf Ρ 166, 6 sqq ΙΙ cf Marc 14, 3

2 Δημας cf ΙΙ Tim 4, 10; 3 Έρμογένης cf ΙΙ Tim ι, 15 Joh 12,3; cf Origen Comm ΙΙ 12 cf Joh 12,3 19 προέμε Matth 26,12 20-21 cf

λαβεν Marc 14,8; το ένταφLάσαι Origen Comm ΙΙ Ρ 166, 17-19 ERa Λ YS Σ ΡΤ CN Syr ι μύρου ΡΤCΝνΣ2 (ίη marg cum nota γρ): βΙου ERBA ΥSΣΡ(sscr) μύρου καΙ βΙου Syr 2 Δημας: έλυμας(sίc) P(scil e coniectura) ·4 καθάρων RB 5 τοΤς οω PTCN 7 ante θανάτου add έκ TCN ante ζω-ης add έκ TCN 8 post τΙ ι litt eras C ~ οω Y(sscr Υ2) &.γγελLκ-η Syr ι ο (τΙ) ς legi ηοη potest, fort eras Τ ι ι τ-η κεφαλ-η CN 12 8ε: μεν NC(eras et sscr 8ε C2) γαρ: μεν Ρ 14 ό8μ-ην ERBv 8ε οω ERB 15 καταχυθεν ν post πληροΤ add 8ε E2(sscr)RB 16 -ην om Ρ κ&.κεΤ ERBA ΥSΣ ν Syr: καΙ Ρ οω TCN 17 προμηνυσαL coll post μύρου TCN 18 τοΤς: τοΤ (sic) Ν γεγενημένης Ρ λεγομένΟLς N(cou ead m ut vid) 20 τον alt οω ν τ-ης: εΙς Υ 21 τ-ης οω Σ εΙωκουμένης Ν,

ι Matth 26, 13. Cum sententiae tum verba singula et Joh et Marc et Matth (sed ηοη Lucl) mirum ίη modum inter se mixtae sunt. Ν onne Gregorius collatione illa eccl orient, Tatiani ΔLα τεσσάρων, usus est? Immo invenies omnia ίη versione Arabica cap ΧΧΧΙΧ (Tatians Diatessaron aus d. Arab. ίibers. ν. Ε. Preuschen, Ρ 185) 4-9 cf Origen Comm ΙΙ Ρ 166, 22-26 15 Cant ι, 13

ERa Λ YS Σ ΡΤ CN Syr (V) 2 ~ οω Ρ μύρου ΥΣΤCΝ Syr: ε:ργου ERBA Υ(ίη marg cum nota γρ)SΣ2(in marg cum nota γρ) Ρν συν80θ~σεταL Ρ 3 φησΙν ε:σταL PCN 4 έπεL8-η οω ERB ν 5 τ-ην νύμφην C(corr C2) " 8Lα8Ι8ωσLν Ρ 7 χρΤσμα Ύι ΣΡΤCΝ Syr: ΧΡLστου ERBAYS(xu, υ ίη ras)T2(in marg cum nota γρ)ν ~ alt οω C 7-8 τότε coll post ο!κον Ν οω Syr 8-9 8LιX τούτων ΚΟLνωνΙα ERB ν ΙΙ έΠLθαμ(ου Ρ 8ραμόντος ERB τ-ης: του Υ 12 παρασκευασμένης CN 13 μόνον Υν 15 ύπό8εσμος P(sed corr) ante στακτ-ης add τ-ης ERBv LXX &;8ελφL80ύς Λ Υ &.8ελφL80υς PTC μου: μΟL C οω Ρ 16 μασθων Νν post φασΙν add γαρ V έπψέλεLαν ε!ναL coll post 17 γυναLκων Τ ταΤς: τοΤς C(corr C2)N 18 έΠLνοεΤν: έπανθεΤν Τ αύταΤς Λ YSV συμβLούντων έράσμLον: συμεράσμLον V έράσμLον σων

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

94

[Ι,

13

άλλ' έΠ~Τ'Y)3εόει.ν 3~ά τ~νoς εύπνοΙας ~3Ιω τα. σώματα τοtς

ΟλλΤΙΟ Τ

παρασκευάζεΙ. τ~ έκ τ~ς καρ3Ιας 3~~κoντι. πνεόματι. μ'Υ)3εμι.ας

,

,

,

,

\

έαυτων άν3ράσ~ φαΙνεσθα~ το καταλλ~λως ένεργουν προς

ανομι.ας Τ'Υ)ν προς τον

τ~ν τo~αόΤ'Y)ν χρεΙαν &ρωμα έντος τ~ς κατα. τ~ν έσθ~τα

τος καταψυχοόσ'Υ)ς. 'Αλλ' .

περ~βoλ:ης άπoκρόπτoυσα~' 00 τον ΟLκεtον άτμον έκ3~36ντoς

828

5 κα.Ι το σωμoc τη του άρώμα.τΌ ς εύπνOίίf σuγκα.τα.ΧΡώννUΤOCL. Μ. ταόΤ'Υ)ς

έμοΙ,

φ'Υ)σΙν,

"

επι.

,

"

θ'

,

εφε ξ~ 'Υ)ς

τον

,

~"λ

~,

εον αγαΠ'Υ)ν εν μ'Y)oεν~ με εΙ. του σωμα-

λ'ογον

μετε'λθ ωμεν.

"

ακουσωμεν,

5 τΙ ~ &μπελος ~ εύθ'Υ)νουσα περΙ των καρπων έαυτ~ς 3~αλέγεται.

~ έν πασι. τοίς κλΙτεσι. τ~ς του θεου οίκΙας, καθώς φ'Υ)σι.ν ό

3ε o~σ'Y)ς έν αύταtς τ~ς συν'Υ)θεΙας οΤον τoλμ~ ~

μεγαλ6φρων αi)τ'Υ) παρθένος.

95

ΠΙ

,

πρoφ~Τ'Y)ς, 3ι.'Υ)πλωμέν'Υ) καΙ 3~α. των τ~ς άγάΠ'Υ)ς έλΙκων

άπ63εσμος, 8ν

'

"/

,

έξαρτω ~oυ αύχένος έπΙ το στ~θoς, 3~' 00 τ~ν εύοσμΙαν

' ~ θ ε~~ τε κα~ αΚ'Υ)ρατιμ ζ ωη. ~ Ε'οτρυς, φ'Υ)σι., περ~ε λ ~σσoμεν'Y) τη

παρέχω τιr σώματΙ., ούκ &λλο τι. των εύπνοοόντων άρωμάτων , , α'λλ' αυτος " ι ,. " ,/ , 10 εστ~ν, ο κυρι.ος στακτ'Υ) γενομενος εγκει.ται. εν

τ~ς κόπρου ά3ελφι.36ς μου έμοΙ έν άμπελων~ έν Γα3Ι τΙς

τιr άπ03έσμιμ τ~ς συνει.3~σεως, αύτη μου τη καρ3Ι~ έναυλι.ζ6μενος. ~ γα.ρ τoπι.κ~ τ~ς καρ3Ιας θέσ~ς έν τ~ μέσιμ των

10

οi)τω μακάρ~oς, μαλλον 3ε τΙς οδτω κρεΙττων πάσ'Υ)ς μακα,

"

,

,,/~

Ρ~OΤ'Y)τoς, ωστε τον ιo~oν καρπον

,

βλ'

,~

~

επων εν αυτιμ τιμ

β'

oτρυ~

τ~ς έαυτου Ψυχ~ς όραν τον του άμπελωνος 3εσπ6Τ'Υ)ν; L30,}

μαζων παρα. των τα. τοι.αυτα έπεσκεμμένων είναΙ. λέγεταΙ..

γα.ρ 8σον 'Y)ύξ~θ'Y) έν τη Ι3Ι~ νάρ3ιμ του νυμφΙου έπ~γνoυσα

έκεt 3έ φ'Y)σ~ν ~ νόμφ'Υ) ~χε~ν τον άπ63εσμον, έν Φ τ6πιμ

Τ'Υ)ν

15 το άγαθον θ'Υ)σαυρΙζεται.. άλλα. καΙ Π'Y)γ~ν τι.να του έν ~μtν

θερμου τ~ν καρ3Ιαν φασΙν, άφ' ~ς 3~α. των άΡΤ'Y)ρ~ων έφ' απαν

,,'

ευπνοιαν'

Ι 'Υ)

" "

σταΚΤ'Υ)ν

αυτον

, ~ ευωο'Υ)

"

ΠΟΙ'Υ)σαμεν'Υ)

15 3~αλαβoυσα τ~ τ~ς καρ3Ιας έν3έσμιμ το &ρωμα,

,

,~"

θ'

~,

"~

,

καΙ.

ώς &ν

,

παραμενοι. αυτη το αγα ον οι.α παντος αοι.απνευστον, μ'Υ)Τ'Υ)Ρ

~ θερμ6Τ'Υ)ς το σωμα καταμερΙζετα~, 31.' ~ς ~νθερμά τε καΙ

του θεΙου βότρυος γΙνετα~ του προ μεν του πάθους κυπρΙζον-

ζωτ~κα. τα. μέλ'Υ) του σώματος γΙνεται. τ~ πυρΙ τ~ς καρ3Ιας

τος, οπερ εστι.ν αν

όποθαλπ6μενα, ~ τοΙνυν έν τcr ~γεμoνι.κ~ παρα3εξαμέν'Υ)

τος. ό γα.ρ τ~ν καρ3Ιαν ~μων εύφραΙνων οίνος αίμα σταφυλ~ς

20 του κυρΙου τ~ν εύω3Ιαν καΙ τ~ν καρ3Ιαν έαυτ~ς ~ν3εσμoν

5-6 cf Ps 127, 3 8 Cant ι, 14 ι6-ρ 97, 9 cf Origen Comm ΙΙ Ρ 171, 5-23 18 cf Matth 26, 28 et parallel 19 cf Ps 103, 15; αΤμα σταφυλης cf Deut 32, 14 ERa AYS Σ ρντ CNSyr ι παρασκευάσεLΕRaΛΥSΡ (σίnras, suberat ut vid ζ)Τ παρεσκευάσθΊJ V παρασκευάΊJεL Ν (sed corr, sci1 ex exempl unciali Η pro Ζ describens) τ: το Ν 2 τον om Λ YSP 3 καταψυχoύσΊJς Ε RapTv : καταψυγoύσΊJς cett, an recte? 4 έξης ERapVv μετέλθωμεν λόγον Σ ά:κούσομεν Σ 5 περΙ: 3LιX Ρ τον καρπον C (corr C2) αύτης v 6 οΙκΙας του θεου Λ YS 8 περ'cεLλLσσομένΊJ ΡΤ ά:Κ'ηράΤος έα.υτφ

αΚLβ?>~λευτον.

μα.ρτυρ~ση το κα.θα.ρόν τε κα.L

τΙνος ?>ε χάΡLν τ~ς πα.ρoόσΊjς των ανεγνω­

σμένων θεωρΙα.ς ιΧπτόμενΟL τουτων τ~ν μν~μΊjν έΠΟLΊjσάμεθα., 15 8~λoν ύμ'Lν έξ α.ύτ~ς ~8Ίj τ~ς 8Lα.νοΙα.ς των γεγρα.μμένων

γεν~σετα.L. φόσLς

κα.L

χρυσ'LΤLς λάμπουσα.

~ν

το τη

κα.τ' προς

αρχΙΙς το

~

ανθρώπΙνΊj

ακ~ρα.τoν

αγα.θΟν

όμΟLόΤΊjτL, αλλΙΙ ?>όσχρους κα.L μέλα.Lνα. μετΙΙ τουτο τη έΠΨLξΙ~ τ~ς κα.κΙα.ς έγένετο, κα.θως έν το'Lς πρώΤΟLς του ''ΑLσμα.τος τ~ς 20 νυμφΊjς ~κoόσα.μεν ()τL μέλα.Lνα.ν α.ύτ~ν έΠOΙΊjσεν ~ τ1jς φυλα.κ1jς

του αμπελωνος όλLγωρΙα.· ~ς θερα.πεόων τ~ν 8υσμορφΙα.ν

cf Method De resurr Ι 43 (= Ρ 289, 12-291, 10) ERa Λ YS Σ ρντ CN Syr 2 'ήμας Ν 3 ante 8υνάμεσ~ add τα.'i:ς ERaA ΥΣLΧΧ 8υνάμε~ V ante Ισχύσεσ.~addταΤςLΧΧ Ισχύο,ν 4 έγεΙρ-ητα~ Ra et έγεΙp-ητα~ et έξεγεΙp-ητα.~ Ε (sscr bis ε Ε2)Σ XIΧ:t έξεγεΙρ-ητε om Ν θελ~σε~ ΣVΤC 5 τεχν~κως om v 6 ρυπωτέρας S post ρυπαρωτέρας eras 2 litt C έπ~βoλην ΣΡ (sed corr) v Syr, sed cf Method 1.1. Ρ 291,3 7 του om Ρ 9 έπ~σκoπην ΣC(cοrr C2) 9-10 παρ α - έφεξ~ς om Syr 10 έν το'i:ς om V δ χρυσος γέγονεν (sic) coll ante έν Σ ι ι α.ν om ERav αότου PVTCN του om ERav ΙΙ -12 το εΙ80ς coll ante του Σ 12 το pr μαpτυp~ση om Ra μαpτυp~σε~ E2(ε~ ex -η)Σ μαρ'VUp~cre~e V 13 ακ~β8~λωτoν CN 15 'ήμΤν ERapVv de Syr ηοη liquet(paraphr) -η8-η om ERav 16 χρυσ'i:τ~ς Τ: χρυσ-η τ~ς cett v χρυσΙον Syr 17 post τ-η ι litt eras C 18 δμo~6τ-ητα Ρ 8ύσχροος TC Mσχpo~oςPN μετα 't"ουτο om Ρ 19 γεγέν-ητα~ Σ &σματος των ασμάτων Τ ante τ-ης alt add παρα Σ 20 μέλα~να. V τ~ς φυλακ-ης om v 5-Ρ 101, 4

;1

. Ι,

I5J

ORATIO

ιν

ΙΟΙ

ό πάντα. έν σoφΙ~ τεχνLτεόων θεος ού κα.Lνόν ΤL κάλλος

8 μ~ πρότερον ~ν, αλλ' έΠL τ~ν πρώΤΊjν ?>L' ανα.λόσεως τ~ν τφ κα.κφ μελα.νθε'L­ σα.ν μετα.χωνεόων προς το ακ~ρα.τoν. &σπερ τοΙνυν ot αΚΡLβε'Lς έπ' α.ύτ1jς μΊjχα.να.τα.L έπα.νάγεL χάΡLν

."

ι

.

5 χρυσογνωμονες

" οσον

,Ι ~

μετα.

ΤΊjν

"λλ

επεσωκεν εLς κα.

ι

Ι

πρωΤΊjν "λ

~

"

χωνεLα.ν

ιv

εΠLσκοπουσLν,

"Ι,

,~

,

ος Ίj υ Ίj τιr πυΡL τον ρυπον ενσα.πα.νΊj-

σα.σα., κα.L πάλLν ?>ευτέρα.ς γενOμένΊjς χωνεΙα.ς, εΙ μ~ tκα.νως

πα.ρΙΙ τ~ν πρώΤΊjν απεκα.θάρθΊj, το προστεθεν κάλλος έΠL­ λογΙζοντα.L κα.L πολλάΚLς το ~σoν ΠΟLουντες cXeL τΙΙς του 10 κάλλους

πρoσθ~κα.ς

?>LΙΙ

τ~ς' έΠLστημονLκ1jς

?>ΟΚLμα.σΙα.ς

έΠLγLνώσκουσLν, ο{)τω κα.L νυν ό θερα.πευτ~ς του μελα.νθέντος l χρυσ~oυ κα. θ' α.περ

προσα.χθέντων

Ιππου τLνOς 15 νυν

?>ε

ώς

'Ψ' ι τLVL,ι χωνη ΤΊjν υΧΊjν λ α.μπρυνα.ς

α.ύτη

φα.ρμάκων

εύμορφΙα.ν τφ πα.ρθένου

έν

μεν

φα.Lνομένιr

λΟLπον

το'Lς

~,~ oLoι. των

φθάσα.σLν

ΠΡOσεμα.ρτόΡΊjσε,

απο?>έχετα.L

το

αν α.φ α.ν εν

α.ύτ~ς κάλλος. φΊjσL γΙΙρ 'Ι?>ου εΙ κα.λ~, ~ πλΊjσΙOν μου,

. Ι80υ εΙ κα.λ~· όφθα.λμοΙ σου πεΡLστερα.Ι πα.L?>εόεL 8ε 8LΙΙ των εΙΡΊjμένων ό λόγος τα.όΤΊjν εΙνα.L του κάλλους τ~ν έπα.νάλΊjψLν τφ προσεγγΙσα.L πάλLν τφ αλΊjθLνφ κάλλεL, 00 20 απεφOΙΤΊjσε·

φΊjσL γΙΙρ 'Ι80υ εΙ κα.λ~, ~ πλΊjσΙOν μου·

16 Cant ι, 15 18-19 cf Origen Comm ΙΙ Ρ ΙΙ4, 23: 'Suscepi enim ίη me filium Dei ... Accessi ad eum qui est imago Dei ... et facta sum formosa'.

ERa Λ YS Σ ρντ CN Syr 1-2 οό - αλλ' om Syr 2 αότ~ Λ (add ς Λ2)Ε2 (eras ς) Ra αότην v 3 8~' αναλύσεως: 8~αλύσεως Ν των κακων ντ (ν bis eras) 6 έπ~8έ8ωκεν Σ 'ή om Σ 7 γεγο­ νυΙας v 07 -8 εΙ - απεκαθάρθ-η om Syr 8 έπεκαθάρθ-η Ν έκαθάρθ-η AYS 9 το οω Ν 12 χώνη RaTCN(-v'r:)v: χωάν-η E(eras α)Ρ χοάν-η Λ ΥSΣ an recte? χωνεΙ~ V την om v 13 προλεχθέντων Ρ 15 παρθένω ΤΕ (ut vid, corr Ε2) 16 αότη ERa V φoYjcrt γαρ: καΙ φ-ησΙν V εΙ: 'ή Ε (corr Ε2)ΣΡC(veΙ-ij, corr C2) 17 εΙ: 'ή E(corr Ε2)ΣΡ ante όφθαλμοΙ add οΕ v 8ε οω Ε RaVv post 8ε add 'ήμας Τ Syr 19 τi{:ι pr ERapC (corr το C2) Ν Syr: το cett v 19-20 πpoσεγγΙσα~ - απεφοΙτ-ησε ΣΡVCΝ Syr(om ο,) απεφοΙτ-ησε): πλ-ησΙον 'L~ς του καλου γενέσθα~ π-ηγ~ς Λ YS hanc variarp. lect add post απεφοΙτ-ησεν Σ (add το ante πλ-ησΙον) add ante πpoσεγγΙσα~ T(add καΙ ante ΠΡοσεγγ(σα~)Ε(et add καΙ et coll γενέσθα~ ante τ~ς)Ra(= E)v(= Ε) 19 πάλ~ν: λo~πoν Σ αλ-ηθ~νφ: απροσΙτιμ Syr ο,): ώ Τ 20 εΙ:'ή ΣΡ

102

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[1,15

·I,15J

ORATIO

103

ιν

l)περ έστtν 8τ~ a~ιX τουτο πρ6τερον οόκ ~σθα. κα.λ~, a~6η του

του ένα.ντΙου το μα.κρ6θυμον, το κα.θαρ6ν, το elpΎjv~x6v, το

&ρχετόπου

&6ργΎjτoν, το &λυπον, το ε:όθα.ρσές, το &πτ6Ύjτoν, πάντα.

κάλλους

&ποξενωθείσα. τη· ΠOνΎjΡ~

γε~τν~άσε~

ae

λεγ6μενον

τ~ς κα.κΙα.ς προς το ειaεχθες ~λλO~ώθΎjς. το

τα.υτα.

έν

έα.υτη

aε:ξα.μένΎj

έκάστου

τοότων

έπ~σΎjμα.Ινε:ι.

aεκηκ~ των κα.τα: γνώμΎjν ~ &νθρωπΙνΎj

833 Μ. τον χα.ρα.κτ~ρα.· τη κα.τα.στάσε:~ τ~ς Ψυχ~ς έν &τα.ρα.ξΙ εtρμί!'> τ~ς

8LανοΙας έστΙν. βρoχ~ν δνομάζεL τας ΠΟLκΙλας των πεφασμων

προσβολας έν τί!'> εuαγγελΙcp δ κύΡLος λέγων έπι του καλως

τ~ν οΙκΙαν έπι τ~ς πέτρας οlκο80μ~σαντος δΤL ΚατέβΥ) ~

β ΡΟΧΥ),

20 άπαθες

,,'επνευσαν OL t

καL

~μεLνεν

έν

"

QινεμOL

τούΤΟLς το

Yj

'';'λθ καL ον

OL t

οLκο86μYjμα.

ποταμΟL

"

καL

ταύΤYjς

οδν

~νεκεν τ~ς κακ~ς έπομβρΙας χρεΙα ΤΟLούτων ~μ'i:ν έσΤLν 80κων. αοταL 8' cι.ν είεν oct άρεταΙ, oct τας των πεφασμων έπφροας

2-3 cf Origen Comm ΠΙ Ρ 176, 19 4 οΙκο86μος: cf Π Cor 5, ι; Hebr π, 10 5 ίSλΊ): cf Eph 2, 20; Matth 21, 42 (= Ps Π7, 22) 13 Cant ι, 17 _ 18 Matth 7,25 ERa Λ YS Σ ρντ CN Syr 3 μόνον νυμφΙος Τ 4 αότος om Τ έν om ΡΤ 5 ίSλΊ): 8λΊ)ς v γενόμενος TCN 6 καλλωπ~ζόμενος C (post π eras ι litt) 9 σηκας Ρ οόχ εόpωτ~ AS oόχ~ βpωτ~ Υ 10 έπΙμΊ)κες A(corr A2)YS 12 ante την 2 vel 3 litt eras Ε post ~ν80θεν add του orxou ERaA YSVv add του ~pγoυ ΣΡΤCΝ om Syr, quem sequens utramque glossam delevi 13 οΊκων Ε RapTC2 (sscr)v Syr LXX: om cett 14 φατν~ματα v κυπάp~σσoς v 15 αlν(γματα: φατνώματα Ρ 16 όνομάζων Λ YS 18 την πέτραν ERaAYS v (secund Matth 7, 24) oΙκo80μ~ματoς Ρ 19 καΙ pr - &νεμo~ om V δ~έπνευσαν Ρ ~λθoν - καΙ tert om Λ YSTC 20 έν om PVTCN 21 ante τo~oύτων add των Σ έστΙν ~μLν Σ

:4Ρ'-·.:

110

.-

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [1,17

έντος έocυτων ού πpoσ(εντoc~ στερρoc( τε ooσoc~ κocΙ &νέν80ΤΟι. κocΙ το προς κocκ(ocν &μάλocκτον έν τοϊ:ς πεφocσμοίς 8~ocσΦζoυ'θ

σoc~.

~'.I

Ι

μoc o~μεν ο ocν το

ρ~σ~ν

5'

Ι

-rcr

oκνΎ)P~oc~ς Ιξ

λ'

Ι,

~

εγομενον ΤΎ)ν εν τιr

'Ε

θ Ι

,(.ι

~Ι

ι,

,

στoc ε~ o~κ~oc. ωσπερ γocρ ε~ ocσ

θ

'" ενΎ)

{

Ι,,

ooκωσ~ς

κoc~ Ι

τε κoc~

εν

" ocτονoc

...

ocpγ~~ ~

χεφων

Ι

Ι

υπο λεΠΤΟΤΎ)-

~ Ι or.xou οεσΠΟΤΎ)ς, ού8εν &πώνocτο τ~ς στέγΎ) ς του 6μβρου 8~α στocγόνων '"

ι

προς ΤΎ)ν του

10

'ι ε~σpεoντoς

~ Ι

'Ιλ

οωμocτος επψε ε~ocν

(

(λ κo~ oc~νετoc~

ι γocρ

~

"','

ο του

Ι ε'ξ' ocνocγΚΎ)ς

ο~,' οροφος

ORATIO

' ~ 'Ν ι, Ιθ Ύ)μ~ν τoc ocπο ετoc. θ εφετoc~

,

,

~,

εφυτευσεν

... κκλΎ)σ~ocσΤΏ

τος εΊΎ) τα ξύλoc τα 8~ε~λΎ)φότoc τον 6ροφον, όκνΎ)ρως 8ε ~χoι. ι

φ

ο

~ ~I'~

ocr.ς

ογ

...

oc~ οε κεopo~ ocυτoc~τoυ ,

ογ,

κυp~oς,

111

ιν

εννoσσευoυσ~

\

τoc

Λ β'

στρου

~

ιΙ

ocνου, ocς

';' ων

θ'

~oc,

~

-η

του έpω8~oυ κocλ~α κocθΎ)γεr;τoc~, ocOτoc~ το (νυν ocΙ κέ8po~, ocΙ

πpoκεψένιr συνεξετάσocντες' έκεϊ: γάρ Ψ'Y)σ~ν 'Εν τocπε~νω Ύ)σετoc~

.

1,17J

&ρετoc(, τον οίκον τ~ς νυμφ~κ~ς πocστά80ς κocτocσφocλ(ζoντoc~, 5

'r' , oc~ς εννoσσευoυσ~ν

πocγ(8ων

~

oc~

Ψ

ύπεp~πτάμενoc~,

' t-ην l 'o~κ~αν " 840 Μ . κocλ~α,

\

υχoc!.

στρου

θ"

~oc

γ~νoμενoc~

\

κoc~

'"

των

iliv κocθ-ηγείτoc~ ~ του έpω8~oσ

\

~I' ονομα'ζ ε~ ο~ λ'ογος. λ'εγoυσ~ οε απεχθ'" ως περι.

τας μ(ξε~ς ~χε~ν τουτο το 6ρνεον κoc( τ~ν~ φύσεως &νάγκη

προς &λλ-ηλoc συν8υάζεσθoc~, κp~ζoντά τε κocΙ 8υσocνασχε-

" εr.κων

10 τουντα καΙ την &Ύ)8(ocν έπ~σΎ)μoc(νoντoc. δθεν μo~ 80κεϊ: την

βάpε~ του δ80cτος κocΙ ούκ &ντέχε~ των ξύλων ~ &τον(oc προς την του βάρους προσβολην ύποκλάζουσoc. 8~α τουτο

κocθαρόΤΎ)ΤOC έν octν(γμocτ~ 8~α του όνόμocτος τούτου σΎ)μoc(νε~ν

-rcr

,ι

επ~

Ι,

τoc

ι

εντος

~

~,~

O~OCo~oOΤOC~

ι,

το

λ·

Ι

ενocπε~ Ύ)μμενον

...

τη

Ι

κo~λOΤΎ)Τ!.

ϋ8ωρ κocΙ oct στocγόνες ocOτoc~ κocτα τον Πocpoψ~ώ8Ύ) λόγον

ό λόγος. ταύτας οον τας 80κο,)ς έπΙ του όρόφου τ~ς κocθocρας

πocστά80ς βλέπε~ ~ νύμφΎ), όp~ 8ε κocΙ τον έκ τ~ς κυπocρ(σσου κόσμον 8~ά τ~νoς εύξέστου τε κocΙ ένocρμον(ου συνθέσεως το

15 έκβάλλoυσ~ του οΊκου τον &νθρωπον έν τη ~μέp~ του ύετου),

-rcr

οδτως ~μίν τ~ς πocpocβoλ~ς octν(γμocη 8~ocκελεύετocι. 8~α τ~ς των &ρετων εύτον(ocς &νεν8ότους είνoc~ προς τας των πεφocσμων έπφροάς, μ~ ποτε μocλocκ~σθέντες 8~α τ~ς

των

πocθΎ)μάτων

έμπτώσεως

κoίλo~

γενώμεθoc κocΙ την

20 επφΡΟΎ)ν ' Ι... , ~~ Ι "ξ θ '~I ~Ι των τo~oυτων υοocτων ε ω εν επ~ ΤΎ)ν κocpo~ocν

εtσρέουσocν έντος των τocμ~ε(ων πocρoc8εξώμεθoc, 4 Eccles 10, 18

8r.' iliv

14 Prov 27, 15

ERa ΛYS Σ: ρντ αΝ Syr ι εντος: εντοΤς V αύτων Ρ προσΙε­ νατα~ (SiC) Ε(( ίη fine Ιίη ex corr) τερραΙ Ν 2 το om R& ante κακΙαν add τ-ην V άναμάλακτον V 3 post &ν add άκρ~βέστερoν Syr 5 ante δόκωσ~ς add ~ Re.Ε2(sscr)Σ ν LXX εναργεΙα (om εν) C(corr C2) εναρχεΙα Ν 6 στάζε~ ERe.VCN ν ante οΙκΙα add ~ Σ Re.E2 (sscr)P ν LXX οΙκεΙα Ν εΙ: εα.ν Σ 7 τα alt om Ρ ~χε~ ΡΥΤ ~χη ν 8 δόγματος A(eras γ) Υ (eras γ) δ om Re. 9 της: τη C(corr C2) σταγ6νος Λ YS ΙΙ τ: το Σ ούκ άντέχε~: ού κατέχε~ Υ ~ om Σ (sscr Σ2) 12 προσβολ-ην του βάρους Σ εποκλάζουσα PVTCN 13 τα: το Σ δ~αδΙδετα~ NC(corr C2) 14 αΙ om Υ 15 post εκβάλλoυσ~ add εκ ERe.y LXX ante οΚκου add ΙδΙου ERe. ν, cf LXX 16 ~μΤν om ν αKν~γμα Re. παρακελεύετα~ Ρ 19 συμπτώσεως Re.E2(corr ex εμ- ut vid)AYSv 20 επφρο-ην των: επφρούντων ν 21 εΙσρέοσαν E(corr Ε2) των iterat Ρ ταμ~εΙων ΕRe.ΣVν: ταμεΙων cett δεξώμεθα Λ YS

1-3 et 7 cf Ps 103, 16/7 5-6 cf Ps 123, 7 7-10 cf Aristot Hist anim Ρ 609 b 21 sqq: των 8' ερω8~ων εστ~ τρΙα γέν'Υ), Syr τον (vel του?) C (eras v C2) αύτην: του νυμφΙου Syr πεΡLστεραν VC(corr C2)N πεΡLστερocς plurimi codd ν ΠΟL-ησαL (scίl 'rcj> άτενΙζεLν τη πεΡLστερ~ του πνεύματος, cf Ρ 105,16 sqq): γενέσθαL Syr 7 νυν: τοΙνυν CNv 8 γαρ om ν φΊ)σΙ coll ante ΠΟL~ση Ρ om Λ YS 8-9 ΠΟL~σεL coll post μου Σ 9 τοΤς eras Ρ om Τ post ούτος add δ ν 9-10 μου άaελφος ΣΤ (scil sec Matth 12, 50) 10 post άaελφ~ add μου Cv Syr post μ~ΤΊ)ρ-add μου C Syr ΙΙ άκαν­ θΊ)φ6ρων E(et Ί) et ο ίη ras)RaA ΥΡν 12 post λαου add αύτ-ης Syr 13 ante προς add καΙ Τ τον: το Ν 13-14 προς - υιου om V 14 υΙοϋ: κυρΙου ν (υ μου cοπ ίη ras C2 όνομάζεταL του υιου Σ πνεύμαΤL: πατρΙ Syr 15 εLΠΟLΊ)θε'Lσα Ν έΚΠΟLΊ)θε'Lσα V 16 του ex cοπ Τ του πατρος 'rqi) ψεύaους Syr

116

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[2,3

ORATIO

117

ιν

πάλLν έιxυτ~ς γΙνεΤΙΧL ύψ'Yjλοτέριχ κιχΙ βλέπεL ΤL μυσΤ~ΡLον

κιχθ' δμΟL6τητιχ χωρΙς άμιχρτ(ιχς), τι'J} 3ε ΤΟLουτον φέρεLν

3LιX των τ~ς πεΡLστερας όφθΙΧλμων (λέγω 3ε τι'J) πνεόμΙΧΤL

κιχρπ6ν,

τΎjς προφ'YjτεΙιχς).

πλεΙονιχ

8 3ε

βλέπεL, τουτ6 έσΤLν' (Ως μΎjλoν έν το'i:ς

ξόλΟLς του 3ρυμου, ο{)τως &3ελφL36ς μου &να μέσον των 5 υιων. τΙ οδν έσΤLν,

8

τεθέιχτιΧL; 3ρυμον όνομάζεL συν~θως

~ θεΙιχ γριxφ~ τον ύλώ3Ύ) των &νθρώπων βΙον τον τα ΠΟLκΙλιχ

ei:3'Yj των ΠΙΧθ'Yjμάτων ύλoμιxν~σιxντιx, έν Φ τα φθΙΧΡΤLκα e'YjPLιx φωλεόεL κιχΙ κιχτιχκρόπτεΤΙΧL, &ν ~ φόσLς έν φωτΙ κιχΙ

~λΙφ

&νενέΡYΎJτoς μένουσιχ 3LιX σκ6τους τ~ν' ίσχόν

10 μετα γαρ

gxeL'

το 3UVΙXL τον ~λL6ν φ'YjσLν δ προφ~Τ'Yjς νυκτος

3L' 00 γλυκιχΙνεΤΙΧL τα τ~ς Ψυχ~ς ιχlσθ'YjΤ~ΡLΙΧ, gxeL τ~ν προς τον 3ρυμον πιxριxλλιxγ~ν ~ ()σ'YjV

gxeL προς τας &κάνθιχς το κρΙνονο το μεν γαρ κρΙνον μέΧΡL gxeL, ~ 3ε του μ~λoυ

5 του ε'Ι30υς κιχΙ τΎjς εύπνοΙιχς το τερπνον

χάΡLς' προς τας τρε'i:ς ιχlσθ~σεLς άρμ03Ιως κιχτιχμερΙζεΤΙΧL κιχΙ όφθΙΧλμον εύφριχΙνουσιχ τη όσφριχνΤLκ~ν

τρoφ~

~3όνoυσιx

γLνομέν'Yj

&pCf

ιχ'Ισθ'YjσLν

3LιX

του ε'Ι30υς κιχΙ τ~ν τΎjς

εύπνοΙιχς

κιχΙ

κιxτιxγλυκιxΙνε~ τα γευσΤLκα ιχlσθ'YjΤ~ΡLΙΧ.

10 κιχλως οδν ε!3εν ~ νόμφΎ) το έιxυτ~ς προς τον 3εσπ6Τ'Yjν

έΠLγενομέν'Yjς έν ΙΧύτη τα e'YjPLΙX του 3ρυμου των φωλεων

3LcfcpOPOV, ()τL έκε'i:νος μεν ~μ'i:ν κιχΙ όφθΙΧλμων γΙνεΤΙΧL

&νιχ3όεσθΙΧL. έπεL3~ τοΙνυν δ μονLος δ έν τι'J} 3ρυμωνL τρεφ6-

χάΡLς φως γLν6μενος κιχΙ μόρον [ένJ τη όσφρ~σεL κιχΙ ζω~

μενος τ~ν κιxλ~ν τΎjς &νθρωπΙν'Yjς φόσεως &μπελον έλυμ~νιxτo,

~ τοι.ς

κΙΧθώς φ'YjσLν δ προφ~Τ'Yjς ()ΤL Έλυμ~νιxτo ιxύτ~ν ος έκ 3ρυμου

'λ που το ευιχγγε

15 κιχΙ μονLος &γΡLος κιxτενεμ~σιxτo ιxύτ~ν, 3LιX τουτο έμφόε-

844 Μ.

, 2,3J

ΤΙΧL τι'J) 3ρυμωνL το μΎjλoν,

8 τι'J}

πΙν'Yjς {)λ'Yjς έστΙν δμοοόσLον

'θ'LουσLν εσ

"

(ο (γιχρ '

LOV ) , 'Y(j

'" ιχυτον ζ' 'YjσεΤΙΧL, ' , oL

φιχγων

'

κιχ θ ως

φ'Yjσιt

~, ιχν 'θ ρωΠLν'Yj φυσLς ~" ιχρεΤ'Yjς ~ τε λ εLωοε

15 θε'i:σιχ &νθος γ(νεΤΙΧL μ6νον, ού τον γεωργον τρέφουσιχ &λλ'

μεν ξόλον e!VΙXL τ~ς &νθρω­

έιxυτ~ν κιχλλωπΙζουσιχ' ού γαρ έκε'i:νος έν3ε~ς των ~μετέρων

(έπεφάσθΎ) γαρ κιχτα πάντιχ

&γΙΧθων, &λλ' ~με'i:ς των έκεΙνου 3ε6μεθΙΧ, κΙΧθώς φ'YjσLν δ

3 Cant 2, 3, ΙΟ-ΙΙ cf Ps 103, 20 14 Ps 79, 14 17 cf Hebr 4, 15 ERaAYS Σ ρντ CN Syr ι γΙνετocι έιχυτ-ης ERa.v τ~: το CNv 2 -3 8~α - έστ~ν: κocΙ 8ια τουτό φΎJσ~ν 8τ~ Syr 2 8ε ΣΡCΝν: 8-η cett 3 βλέπε~: λέγε~ v τουτο: τo~oυτoν ERa.Tv 4 οΟτος Σ ά;8ελφ~80υς Ρ μέσων V 5 8ρυμωνoc Λ YS 6 θεΙoc: ocγΙoc ΕRa.ΣΤv om V τα τον (alt) V 7 τωνπocθΎJμάτων et8ΎJ Ra.v et ε'Ι8ΎJ post πocθΎJμάτων coll et ante et8ΎJ add τα Ε (τα εΙ ίη ras 5 ve161itt, quarum e numero litt ~ post τα subfuisse etiam nunc videre potes) μocθΎJμάτων Syr an recte? cf Origen Comm ΠΙ Ρ 181, 8 om LXX μου: α;ότου C Ι3 γλυκεΤα; Ε (corr E2)VN γλυκΙα; ΣC(ut vid, corr C2) ό προφ-ήτης coll ante φ1JσΙν Λ ΥSΣΤ coll post Ι4 σου ERav ante τίi'> add έν Τ Ι3-Ι4 τα λόγLOC σου om RaC(post γαρ adscr C2)N Ι4 όπερ-μου om ERa Ι5-ι8 ώς-μου om V Ι5 οδτος Σ &ΒελφιΒους Ρ ι6 μέσων Ρ έπ~θύμ1Jσα; Σ ι8 post μου add όπερ μέλ"' τω στόμα;τΙ μου Ν ώς om ERav τίi'> λ6γφ coll post Ι9 α;Lσθ1Jτ-ήρtα; Τ Ι9 'ήμας om Ra τον om ΡΝ έκ οαι Ν ERa

ΛYS Σ: ρντ

2 πα;ρα;σκευocσε~ Λ ΥΣ

οό

πολυε~a~ς γΙνετα~ τοίς

εύωaΙαν καΙ το σωμα τpέφετα~ καΙ το στόμα γλυκαΙνετα~ 10 και ό καύσων άπoστpέφετα~ και ~ σκ~α θρόνος γ(νετα~, ~

γεγυμνασμέν'Yj τα αΙσθ'Yjτ~ρ~α 8τ~ (ο καρπος αύτοu γλυκδς

(Ως μΎjλoν έν τοίς ξύλo~ς τοu aΡυμοu, ο{)τως άaελφ~aός

μ~λoυ,

τοu κάλλους πpoσαναπαύετα~ καt ό μυκτ~p άναπνεί τ~ν

σκότους και τέκνα όpγΎjς τη κο~νων(Cf τοu καρποu εΙς υLοuς

σου, ύπερ μέλ~ Τ cett v προεLκα;σθε'i:σα; Ν (corr Ν2 ut vid) ι6 συντετα;γμένοtς Ρ α;Ιμα;σL Υ ι6-Ι7 έπεκτεΙν1Jτα;L Λ Υ Ι7 πόσον Rap ι8 έντοΤς: έντος (sic) Ν ΒtΨ~ ΕRaΣv ΒΙψους: δψους Ρ Ι9 Ο 'tt scripsi: ΟΤL codd v Syr, sed ΟΤL sensu consecutivo construi ηοη potest. itaque construendum ~st: τοσουτον το Σ: ρντ

2 'ήμας

120 ,

~H

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

ORATIO ιν

[2,4

"

'

"Ι 'θ εραπε~αν ι ~ ~ΙΨ ΙΙλ έ θ o~ετα~ προς Τ'Υ)ς o~ 'Υ)ς ο ον εγχ ασ α~

ουο ~κανoν

απεφ'Υ)νατο.

τον κρατ~ρα τcr στόματ~, αλλ' ε~ς αύτον του o~νoυ τον ο!κον παραχθ~να~

ζ'Y)τε~ καΙ

αύτα~ς τα~ς λ'Y)νo~ς

ένθλ~βόμενoν καΙ τ~ν &μπελον

έκεΙν'Υ)ν τ~ν τον τo~oυτoν βότρυν έκτρέφουσαν καΙ τον γεωργον τ~ς αλ'Y)θ~ν~ς αμπέλου ,τον

ο{)τως

ε()τροφον τον

δπως γαρ &ν χρ~ση τη αναστροφη του λόγου, ταύτόν έσΤL

aL'

• Ι

1 :~

'Ή τά.χα ΤL καΙ aόγμα των αστεLοτέρων aLιX ταύΤ'Υ)ς

~

βότρυν

τ~ς

του νυμφΙου ΙμάΤLα, περΙ

00 φ'Υ)σLν δ πρoφ~της Δ~α τΙ σου

έρυθρα τα ΙμάΤLα καΙ τα ένaύματά σου ώς απο παΤ'Υ)του λ'Υ)νου; aLιX ταυτα καΙ τα ΤΟLαυτα έντος γενέσθα~ του ο'ικου 15 πoθε~, έν Φ το κατα τον ο!νόν έση μυσΤ~ΡLον. είτα έντος

γενομέν'Υ) πάλLν. έπΙ το μεϊζον έξάλλεταL' ζ'Υ)τε'!: γαρ ύπoταγ~­

vrxL τη αγάπη. αγάπ'Υ) af έσην δ θεος κατα τ~ν 'Ιωάννου ι ~ ,ι ~ 'ψ' ,~ι Δ β~ ~ φων'Υ)ν, φ το υποταγ'Υ)ναL Τ'Υ)ν υΧ'Υ)ν σωΤ'Υ)ΡLαν e~vrxL ο α ω

3-4 cf Prov 3,10 12 Isai 63,2 17

Ι

6-7 cf J oh 15,1; cf Οήgen 1.1. 14/5 Joh 4,8;16 18 cf Ps 61,2

8ΙΨος, 8 τι (scil το 8ΙΨος) ούκ άρκ. cf ex. gr. Herod νπ 49 ο\5τε ~σΤL λLμ~ν τοσουτος "', 8σΤLς " ~σταL. της σοφΙας: του otvou τοϋ νυμφΙου Syr, quod praestare putares, nisi ex Οήgene 1.1.

eluceret Gregοήum ad Prov 9,2 spectavisse. ERa ΛYS Σ ρντ CN Syr ι &κχέασθαL Rap &γχέεσθαL Λ YSN 2 του otvou om Ρ 3 παραχεθηναL Λ YS 4 α~: ταΤς ERav τον -1jMv om Syr -1j8ύν: -1j ex corr et ν sscr C2 super ύπερβλύζουσL scr άπο Ρ ύπερβλΙζουσαL Ν ύπερβλυζούσαLς ERo.v 5 ταΤς: τοΤς Ν ante ταΤς2ιitt eras A(ut vid &ν) &κθλLβόμενον Ν 6 τον pr om ΡΤ 7 ~ντρoφoν Ρ τον alt om Σ 8 -1j8t> NC (add ν C2) άπεργαζόμενον ERav iI>v: 8ν Ν 9 έκάστου Λ (cou Λ2)ΥSΣ 10 κάκεΤνο: &κεΤνο Ν κατι8εΤν: καΙ Ι8εΤν ΛΥ ΙΙ &ρυθαΙνεταL ERo.T(eras Ρ post e)CN: &ρυθραΙνετο Ρ &ρυ­ θραΙνεταL cett v της: του Λ Υν 12 ante 8Lα add 8ΤL ERo. Λ ΥSΣv 13 παΤΊ)της Τ 14 του otxou γενέσθαL ERav 15 ποθω Υ ποθ ""Λ(εΤ ίη ras 4 litt Λ2) ποθη C(corr C2) 16 γLνομένΊ) PC2 (ex γεν- ) πάλLν coll post μεΤζον Σ omA Υ post γαρ add το Rav 17 post 8ε add αδΤΊ) Syr 18σωΤ~ΡLον Τ LXX

aLaασκόμεθα,

o~αν

αναΤLθέναL

προσ~κεL

τ4'>

ε~ γαρ χρ~ πάντα κατα τάξLν .καΙ εύσχ'Υ)μόνως

YLvecrerxL,

10 πολό μαλλον έν τοίς ΤΟLούΤΟLς ~ τά.ξLς άρμόaLος. ού γαρ

κακείνο βoύλετα~ καΤLaε'i:ν

το μυστ~ρ~oν, πως έρυθαΙνεταL τcr πατητcr τ~ς λ'Υ)νου τα

φων~ς

θε4'> τ~ν αγά.Π'Υ)ν καΙ δπως προς τοός ανθρώπους ~xeLV'

νείσθα~ φανερας ο()σ'Υ)ς τ~ς έκάστφ τούτων ένθεωρουμέν'Υ)ς

ae

έκατέρου το σ'Υ)μαLνόμενον, ~κ τε του ύπο τ~ν αγάΠ'Υ)ν

5 ταχθ~να~ καΙ έκ του τ~ν αγά.Π'Υ)ν αύτη έπ~ταχθ~ναL .

κ«Ι ~aόν έργαζόμενον' &ν ~καστoν περ~ττoν &ν εΊ'Υ) a~euxp~­ 10 τρoπ~κ~ς σΎ)μασΙας. πάντως

-" o~νoυ,

,'Ν,' φ'Y)σ~ν, εν τφ o~κφ του

ύποτάξατέ με τη αγάπη ~τo~ τάξατε έπ'έμε τ~ν αγάΠ'Υ)ν.

ύπoσχε~ν το

στόμα, αΙ τον ο!νον τον ~atN ύπερβλύζoυσ~, καΙ ~ae~v τον

5 βότρυν τον τα~ς λ'Y)νO~ς

"" r' ουν γεγονα.,

επε~

121

&ν

~ ;1

Ι

γ

olIae δ KιX'cv έπΙ τ4'> κακως aLe:λε'i:ν κατεκρ ω'Υ), ε~ μετα

του όρθως προσενεγκείν καΙ το πρέπον έν τη τά.ξεL έφύλαξε των αύτ4'> τε προς τ~ν χρείαν καταλεLπομένων καΙ των τ4'> θε4'> αφLερουμένων'

15

afov

γαρ έκ των πρωτογεν'Υ)μά.των

τ4'> θε4'> τ~ς θυσίας απά.ρξασθαL,

, θ" εμφορ'Υ) ε~ς

θ' ~ λ τον εον τοι.ς

eL

αύτος των ΤLμLωτέρων

Ψ α.νΟLς ι ,~ ξ ι εοε Lωσατο.

' ΤΟLνυν l

ΧΡ'Υ)

9 cf Ι Cor 14,40; cf Origen Comm ΠΙ Ρ 187, 12-14 ΙΙ sqq cf Gen 4,7 13-14 cf ex. gr. Deut 15, 19-22 14-15 cf Exod 23, 19 ERa AYS Σ ρντ CN Syr ι φασΙν Ν 2 et ύποτάξετέ et τάξετε Ν ante τη add &ν Ρ έπ'&με: &μ'&με P(supra μ pr ι litt eras) &πεμοΙ Ν 3 γαρ om Λ Υν post α.ν add ΤL YSA ( ?, &ν χρ~σΏ ex corr Λ2) ante τ~ν άναστρoφ~ν (sic, corr C2) add τη άγάΠΊ) ~ C ταύτόν: του το Syr 5 καΙ-&ΠLταχθηναL om Λ Υ &κ om v 6 8όγμα των Ε RaTC2v Syr: 80γμάτων cett 7 οΤον C ante οΙαvadd τουτέσΤLν Syr άνατεθηναι Λ YS (ε evan) 7-8 προσ­ ~κει coll post άγάΠΊ)ν Rav om Ε (post άγάΠΊ)ν ίη marg adscr Ε2) 8 άνθρώπους restitui: άνθρώπους καΙ το λΟLπον Syr(scil legit ίη

exempl suo: ΆΝΟΥCΚΑΙΤΟΥCΆΛΛΟΥC) α.λλους codd v ~xeL AYS(ut vid,sed evan) 10 πολλΕRaΛΥSv -1jτάξLς coll ante &ν ERav το Τς om Ν forma άρμό8Lος pro feminino alibi ηοη invenitur; sed cum persaepe ίη codd mss aliorum scriptorum voces άρμό8Lος et άρμόνως inter se mutentur, confirmare ηοη possumus formam άρμό8Lος pro femin alienam esse ab usu linguae ού: ού8ε Λ YS Ι ι &ν om Ρ ού8ε: ?\5τε v τ: το PC(cou C2)N 12 πεφύλαχε v 13 ante των pr add καΙ Ρ αύτ Syr: αύτ codd v τ~ν om v κατα­ λ'r:πομένων Ν καταλΙμπανομένων Λ YS 14 άφLερωμένων ERo.TNv πρωτογεννΊ)μάτων Λ YS (sscr ν pr) πρώτων γενΊ)μάτων RaE2(corr πρώτων e πρωτ.ο)ν(γεννΊ)-) 15 ante -r add αύτω Ρ της: τας AYS

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

122

εtaέναL τ~ς άγ&ΠΎ)ς τ~ν τ&ξLν, ~ν ύφΎ)γε~ταL μ~πoτε

aLa τοα ν6μου,

&τακτ6ς

ΤLς

καΙ

ένΎ)λλαγμένΎ) γένΎ)ταL τ~ς άγ&ΠΎ)ς ~ άποπλ~ρωσLς- aε~ γαρ

5 τον θεον μεν άγαπαν έξ 8λΎ)ς καρaΙας τε καΙ Ψυχ~ς καΙ aυν&μεως , 'θ' ' ' ' ' ' λ' (' ( " ~ καL αLσ Ύ)σεως, τον οε Π 'YjaLOV ως εαυτον, ΤΎ)ν γυναLκα

a' ,

ε,

εκκ

848 Μ.

"

εL

μεν

κα θ'" αρωτερας εση

ΤLς

("'" οε

λ'

Ύ)σLαν,

ο

εμπα

θ'

εστερος,

(

' , (ουτω "

Ψ υΧΎ)ς, ~ (χ ΡLστος ΤΎ)ν ως ο

(, ,'''' το LoLOV

ως

~

σωμα

γαρ κελεύεL δ των ΤΟLούτων aLαΤ&ΚΤΎ)ς Πααλος), τον έχθρον

10 οε "'" εν ΤCf> ~, " ανΤLοουναL '" ~ ~ α'λ' μΎ) κακον κακου, λα

, '''''

ΤΎ)ν

"Ψ ασ θ αL. αμεL

αοLΚLαν

""

~ νυν

οε

,

και.

,

ημας

15 ΟLακεLμενΟL, ""

,

καL

,

ΤΎ)ν

ζ

πεπ

,

καL

,

" ανΎ)μενως ~

γυναι.κας,

'ξ ε

ωΎ)ν

λ

"

"λΎ)ς ο

αν

(,

,"

αν

τυχωσι.

ΧΡΎ)ματα

ερμοτερον

'θ λ~ ε ε Ύ)σαL

καL

"

προς

'''''

,~ αυτων

ae

," οι.

θ'

Ψ υΧΎ)ς ~

τοσοατον 8σον aοκε~ψ τ~

'''' ~ Lοει.ν

aLa τ~ς άκαταλλ~λoυ

, ενεργουμενΎ)ν,

' ~ αγαπωσL

υπερ

l ευεργεσ~ας

'!l συγκεχυμενΎ)ν εσΤLν

καΙ &τακτον έπΙ των πολλων τ~ν άγ&ΠΎ)ν,

, , αναρμοσΤLας

"'" oL

, μεν

,

θ' εον

Λ YS Σ ρντ

CN Syr

τ&ξατε

οδν,

φΎ)σΙν,

έπ'έμε τ~ν άγ&ΠΎ)ν,

ae

άναθε~ναL 8σον όφεΙλεταL, έπΙ ι

\,

Ι

&στε θε~

μεν

των &λλων έκ&στου τοα

~

~

\

cu

ι,

ΠΡΟΟ'Ύ)κοντος μετρου μΎ) ασΤΟΧΎ)σαL. Ύ) καL τουτο τυχον εσΤLν

5 ύπονο~σαL aLa τοα λ6γου, 8ΤL έπεLa~ άγαΠΎ)θε~σα παρα τ~ν πρώΤΎ)ν' aLa τ~ς πoφακo~ς έν τo~ς έχθροίς έλογΙσθΎ)ν, νυνΙ ae π&λLν εtς τ~ν αότ~ν έπαν~λθoν X&PLV aL' άγ&ΠΎ)ς τ~ aεσπ6τη συναρμοσθείσα,

κυρώσατέ

μΟL

το

τ~ς

Χ&ΡLτος

ταύΤΎ) ς

τεταγμένον καΙ ά.μετ&στατον, ύμε~ς οΙ φΙλΟL του νυμφΙου,

10 aL' έπψελεΙας καΙ πρoσoχ~ς τ~ παγΙCf> συνΤΎ)ροαντές μΟL τ~ν προς το κρε~ττoν poπ~ν; ~ Ταυτα

""

οε

,~ εLπουσα

'λ πα

Lv

'

προς

'(Ψ το υ Ύ) λ' οτερον

,

μετεLσL'

σΤΎ)ΡLχθ~ναL γαρ προς τ~ν των άγαθων βεβαL6ΤΎ)τα τοϊς

ως οε

γΙνονταL; πως τη εuπνοΙCf το π&γLον τ~ς τοα όρ6φου κατα­

(

""

σκευ~ς aLερειaεταL; ~ a~λον π&ντως έστΙν 8ΤL το των ά.ρετων

ae προς τον μLσοuντα

χρ~μα πολυεLaως έν ~μϊν κατορθούμενον κατα τας aLαφορας

1 sqq cf Origen Comm ΠΙ Ρ 186, 18 sqq 4-6 cf Marc 12, 30jl et parallel (cf Deut6, 5; Lev 19,18) 7cfEph5, 25; cfOrigenComm ΠΙ Ρ 188, 22 sq 8 cf Eph 5, 28 10 cf Rom 12, 17; Ι Thess 5, 15 ERa

σχέσLς έστΙ το μεΙζονL κακ~ τους προλελυΠΎ)κ6τας άμύνεσθαL.

πλΎ)σΙον μ6γLς cι.ν έΠLaεΙξαLντο

τ~ν τo~ς έχθρo~ς άφΟΡLσθε~σαν άγ&ΠΎ)ν. ~

3 μ~πως Ρ 4 έV"t)λλocγμέV"t) ERa. A2)YS ύπ"t)λλ. PVCN πocΡ"t)λλ. Σ 5 τον PVCN: om cett v μεν om V τε om PVTCN post, ~υνάμεως add xoct Ισχύος C 6 creOCUTOV Λ (corr Λ2) ante τ~ν add xocl PVCN 7 8ε coll ante 6 yuvoc'i:xoc ERa.Tv om PVCN τ~ς: της ERa.AYSC2(COH e τις) om v έστ~ κocθocρωτέρocς Τ 8 δ: εΙ Λ2C2 9-10 8ε coll ante έχθρον Τ eras C2 (add post έχθρον in fine lin i;n,ter column άγocπιΧν) 10 ιXVT~80UVOC~ ERa.CNv: ιXVTt8LMVOCL Λ YSPT άπο80υνOCL V άντocπο80υVOCL Σ xocxou ΣΡVC: xocxov Ν τω xocxc;) Τ (sscr bis ου) xocxc'l) ERa.A YSv post εuεργεσΙocς add ΤLνος C 12 κocτocλλ~λου Σν άκocτocλ~πτου Λ Υ 13 άνocρμοσΙocς Υ ένεργουμέν"t)ν: δ8"t)γουμέV"t)ν Ν 14 OCUTιX Λ YS 14-15 &ν-8LocκεΙμεVΟL om Syr 15 άγocπωσLν coll post ~υνάμεως ERa.v ante ψυχης add xocl Ρ 16 έθελησOCL om Ε (ίη marg adscr Ε2) θεω ΡΝ 17 (8ox)e'i:v corr Λ2 in ras ν eras C2 Tc'l): τον A(corr A2)YSV μ6λLς ERa.A YSTv έΠL8ε'i:ξOCL το Ν έΠL8εΙξεLε Τ (sscr OCL) 18 τον: το PE(ut vid, corr τους Ε2) τους μLσουντας Ra.Ε2(adscr-ς alt)A ΥSΣΝ(cοrr ut vid e τ?ν et -τα) v Τν: έπ"t)λλocγμέV"t) Λ (corr

123

ιν

μύΡΟLς ζΎ)τεϊ. ΣΤΎ)ρΙσατέ με, φΎ)σΙν, έν μύΡΟLς. & παραa6ξων 15 στύλων καΙ καLνων έρεLσμ&των. πως τα μύρα στi3λΟL τοα ο'ικου

αυτας

ουναμεως,

'θ προεσ αL,

'ORATIO

4

ae τον πλΎ)σΙον καΙ

πως μεν άγαπασθαL χρ~ τον θε6ν, πως

τ~ν γυνα~κα καΙ τον έχθρ6ν,

[2,

των ένεργΎ)μ&των καΙ

όνομ&ζεταL;

άρετ~

γ&ρ

έσΤLν

οό

4 cf Origen Comm ΠΙ Ρ 189,16: 'ut uniuscuiusque loci et ordinis mensuras possit tenere caritatis' (scil sponsa) 6 cf Rom 5,19; 10 14 Cant 2, 5 17-19 cf ex. gr. Aristot Eth Nic Β 7, Ρ !Ι 0 7 a 28-33 19 sq cf Plato Theaet 176 c ERa AYS Σ ρντ CN Syr ι το: Tc'l) A(corr Λ2)ΥΡΝν με'i:ζον C(corr C2) τους om PVC(sscr C2)N λελυπ"t)κ6τocς Λ YS άμύνocσθαL Λ YS 2 γουν Σ φ"t)σΙν coll post άγάΠ"t)ν Σ τ~ν om Ρ τ~ν άγάΠ"t)ν έπ' έμέ Λ YS μεν: με PVCN 3 άνocθε'i:vαL Λ ΥSΣΤ: άνocτεθηνOCL C2(corr e -ΤLθlναL) Syr άVOCΤLθέVOCL cett v όφεΙλετε νΝ ώφεΙλετε C (corr C2) έκάστω Τ 3-5 't'OU-8LιX om Ra. 4 1j: εΙ. YA(ut vid, corr Λ2) τουτο: το Λ YS 5 πocρα: περΙ v 6 νυν Λ YS 7 Tc'l) 8εσπ6τη: Tc'l) νυμφΙφ Ra.E2(corr ίη ras)Σv om V 8 μου Σ post μΟL add φ"t)σΙ v ante της add 8LιX Σ 10 ante Tc'l) add έν Λ ΥSΣΤ πocνocγΙω C (corr C2) Ν 12 8ε om Σ προς: έπΙ PVCN μέτεLσL: μεθΙστ"t)σL TE(ut vid, corr Ε2) 14 crT"t)ρΙξocτε v μΟL Υ φ"t)σΙ γαρ (sic) coll post ζ"t)τε'i: V φ"t)σΙν coll post μύΡΟLς alt Σ 15 στύλων: μύρων Syr om v 't'c'I) o~κφ Syr 16 πανάγLον Ν 17 8LερΙζεΤOCL V ~: εΙ. Ν 18 (χρη)μα om Ε (sscr Ε2)

-

.~

124

,

,

μονοντο

, θ γ~νεσ α~,

" , κα~

", " , , το αμεταπτωτον εν

βλ' θ' ,~( επε~ν το αγα ον κα~ το εν μετουσ~Cf του κρε~ττoνoς 'λλ'

α

α

~

τιμ

~

καλιμ

, o~ασιμ~

ζεσθα~. ό τοΙνυν σΤ1jρ~χθΊjνα~ βουλ6μενος έν το'i:ς μόρo~ς το

βέβα~oν έν τα'i:ς άρετα'i:ς αύτ4'> πρoσγενέσθα~ ζ1jτε'i:' &ρετ~ 5 γιΧρ το μόρον, a~6τ~ πάσ1jς aυσωaΙας ά:μαΡΤ1jμάτων κεχώρ~­ στα~. θαυμάσε~ε

a'&'v ης κα.Ι το των εΙΡ1jμένων άκ6λουθον,

a~a τΙνων στo~βασθΊjνα~ τον

έαυτΊjς

οίκον

έπ~θυμε'i:'

ο,)

βάτo~ς τ~σΙ καΙ άκάνθα~ς καΙ φορυτ4'> καΙ καλάμη (μίΧλλον

'

~, οε

κα θ ως

φ1jσ~ν

C αποστο " λος

ο

'

ξυ'λ o~ς

ου

,

κα~'λ' κα αμη

κα~

10 χορτιμ ' ) , o~ς 7 ~ ';' o~C υCλ' ωoε~ς o~κo~ κατασκευα'ζ" oντα~, αλλα στo~ β' 1j

τΊjς του otxou τοότου στέγ1jς τιχ μΊjλα ΎΙνετα~' λέγε~ γιΧρ

,

, εν

849 Μ.

ORATIO

125

ιν

γιΧρ &.ν ης έπ~νo~σε~ε περ~καλλέστερoν θέαμα μ~λων συνθέ­ σεως, δταν ε6a~άθετος ~ όπώρα κατιΧ το συνεχες έφ' ύπτΙου

,

' cεαυΤ1jν , 1jνωμεν1j C,

τ~νoς

του

προς

έρυθ~ματoς

τΊjς

"'ψ κατα Τ1jν πε ~ν

όπώρας

πo~κ~'λλ1jτα~

καταμε~γνυμένoυ

προς

το

5 ύπ6λευκον. εΙ τοΙνυν aυνατον ~ν τ~ν έξ έπ~πέaου τωνμ~λων θέσ~ν &.νωθεν έπα~ωρoυμέν-ην όρίXσθα~, τΙ &ν τΊjς τo~αότης 6ψεως ~ν γλαφυρώτερον; δπερ έπΙ τΊjς των νο-ητων άγαθων

06 γιΧρ βαρυ τΊjς όπώρας 06ae εΙς γΊjν βρ'i:θον καΙ καθελκ6μενον, 10 άλλιΧ προς το ΊSψOς τ~ν ρoπ~ν &κ φόσεως gxe~' άνωφυ~ς έπ~θυμΙας έστΙν 06κ άaόνατον' έκεΙν1jς το ειaος

γιΧρ .~ άρετ~ καΙ προς το &.νω βλέπε~. a~O τ4'> κάλλε~ των

, εν ' C γλυκασμος, -η

τo~oότων μ~λων έπ~θυμεϊ: ~ νόμφ-η τον 6ροφον του ιaΙου

τρoφ~, ~ a~a τΊjς σκ~ίXς άνάΨυξ~ς, ό άναπαόων θρ6νος, ό

μεν ον τ4'> λ6γιμ σπουaάζεσθα~, ώς ε6φανές τ~ θέαμα a~a

Σ

β' τo~ ασατε

οC

με

'7

καρπος

ουτος'

. ,' " ~να γεν1jτα~ παντα "λλ , ' C το κα ος, το μυρον, ο

2,5J

[2,5

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

'λ μΎ) o~ς,

~ ~ πασ~ν αυτη

15 βεβα~ων στυλος, ό έπ~σκεπάζων 6ροφος. ώς κάλλος γιΧρ μετιΧ

έπ~θυμΙας όρίXτα~, ώς μόρον ~aόνε~ τ~ν 6σφρ-ησ~ν, ώς τρoφ~

, π~α~νε~ ,

τον

,~

'λ'

το σωμα κα~ γ ι

καυσωνα,

C

ως

υκα~νε~

θ'

ρονος

,

, Τ1jν

~

γευσ~ν, Ι

αναπαυε~

,

τον

C ως ,

, σκ~α

κοπον,

κατα C

ως

ψΙ

υχε~ ,

στεγ-η

του otxou σκέΠΎ) τ4'> ένO~ΚOυνη γΙνετα~, ώς στυλος παρέχε~ 20 το άμετάπτωτον, ώς ε6φανες μΊjλoν ώραtζε~ τον 6ροφον. τΙ

9-10 cf Ι Cor 3,12

12 cf Col 3,

ΙΙ

ERaAyse(inde a 3 ό) Σ ρντ CN Syr ι το pr: του C(corr C2) το tert om ΣΤ 2-3 8~ασώσασθα~ Λ YSPCN 3 τοΤς om V 4 αύτ J aeger : ttIJT codd v Syr πρoσγΙνεσθα~ (maluit Jaeger, sed displicet clausula) VC(corr C2)N πεp~­ γΙνεσθα~ Ρ 5 8τ~ PVCN 7 τ~νoς Ν έναυτ~ς Ν om ERe.v 8 φορυτ: χ6ρτφ ERe.v ad φορυτ ίη marg adnot &χόρω Λ 2ΥΘ 8-9 μιΧλλον-καλάμη om PVCN 10 οΙ om' VCN κατασκε­ πάζoντα~ (vel καταστεγάζoντα~) Syr, quod praestare putaveris, sed cf Ι Cor 3, 12. ΙΙ et τ~ς et στέγης om Syr τοότου Ε2 adscr in marg) Re.Λ ΥSΣΤ Syr: om cett v γΙνoντα~ CN 12 μo~ Λ Υ μ-ήλo~ς corr e μόpo~ς Ρ πάντα om Syr ante πάντα add τα Ρ 13 το κάλλος om Θ 15 έπ~σκ~άζων Λ ΥSΘ e κάλλος corr καλος Λ 2 16 μόρον-ώς alt om Σ τρυψη Λ (corr Λ2)ΥSΘ 17 π~αΙνεt: λ~παΙνε~ ΛΥSΘ 18 στέγ"t): σκέΠ"t) Λ ΥSΘ 19 τω o~κω A(ut vid ex corr)Y των ένo~κoόντων Σ plural Syr(in paraphr) 20 εύφρανες Θ έμφα­ νεςΛΥνΝν

o'~κoυ ένωρα·tζεσθα~·

06 γάρ μo~ τουτο aoxe'i: κατιΧ το ΠΡΟ'Υ)γοό­

15 τΊjς των μ~λων συνθέσεως έπΙ τΊjς στέγ1jς όρίXσθα~. τΙς γιΧρ

&ν γένo~τo a~ιX τοότων προς άρετ~ν όa-ηγΙα, εΙ μ~ τ~ ν6-ημα των ώφελoυντων~μίXς etYJ το'i:ς εΙΡ1jμένο~ς ένθεωροόμενον; τΙ ο15ν έσην δ εΙκάζομεν; ό έν τ4'> aρυμων~ τΊjς φόσεως ~μων ύπο φ~λανθρωπΙας άναβλαστ~σας a~a του μετασχε'i:ν 20 σαρκ6ς

τε

καΙ

αΙματος

γιΧρ τοότων gσην

16-17 cf

ΙΙ

ERa Λ YSe

Tim 3,16; Σ ρντ

μΊjλoν

έγένετο'

προς

έκάτερον

tae'i:v έν τη όπώρCf ταότη a~a τΊjς χρ6ας Ι

Cor

CN Syr

1Ο,ΙΙ;

cf supra

ι έΠLνο-ήσε~

5 sqq

T(sscr

ε Τ2)

(corr

βιCΜ καΙ άντΙ τ~ς προκεr.μένΎJς αύτcf> χαρας 20 έν μετoυσΙ~ τ~ς ταπεr.νόΤΎJτος ~μων έκουσΙως γενόμενος

, ~ ~ καΙ.\ μεχρr. ΤΎJς του

Ψ

'Υ1σr.ν οι

~, ΎJ νυμΨ1)

Σ

θ'

ανατου κατελθ\' ων πεr.ραςo

,

β' τοr. ασατε

με

8 cf Joh 3,31 10 cf Joh 13, 15 2,5-7 20-21 cf Phil 2,8

ERa ΛYSe Σ

ρντ

CN Syr

, εν

'λ μΎJ οr.ς,

ΙΙ

Matth

"r.vιx

~ \ or.ιx ταυτά

,

παντοτε

15 Phil

ΙΙ, 29

ι ύπεpλευκα;(νoντ~ Ν ν

,

εr.ς

2 l8ι6τητα;:

TC2(ex nomlnat corr) 3 μα;pτυpεΤτα;~ Λ ΥSΘ Syr: μα;ρτύρετα;t cett ν, fort recte, praestat claus 4 τρυφωσα; PVTCN post στέγην add του οΚκου Syr 5 τα;υτα;: τα;ύτην ν βλέπη C(corr C2) τουτο ΕRιι.ΘΣν Syr: τούΤ αΙνΙγματι. παr.(i)ευόμεθα·

127

ORAT~O ιν

ε

~

ους

\

\ καΙ.

\

\

Ι,

συνεr.σαγαγη

μετα

Ι,!!,

ο

κυρr.ος

υτι.

\

εγω

'Ελ ευσομε 'θ α καΙ. μOνΎJν παρ "~ 'θ αυτCΜ ποr.ΎJσομε α.

δρ~ τοΙνυν ~ (i)r.ιX των θεΙων άναβάσεων υΨωθε'i:σα Ψυχ~ το

8 Cant 2, 5 ΙΙ cf Ι J oh 4, 8; 16 12 το έκλεκτον βέλος: cf Isai 49,2; cf Origen Comm ΠΙ Ρ 194,8 sqq 13 τον μoν~γενη θεον: cf Joh 1,18; cf Ι Cor 1,18 (τοΤς σ ~ οε ιχμενος,

10 ΤLς εόρεθεΙ'Υ) λ6γος ~τερoς μαλλον προσεγγΙζων τη άλ'Y)θεΙ~ ~ ξ' θ \, \, / των ζ'Υ)τουμ έ νων, οε ωμε ιχ Τ'Υ)ν lΙXpLV XΙXL ευΧΙΧΡLσΤ'Υ)σωμεν

κ6σμιι> ζω~ν προς τ~ν έλΠLζομέν'Υ)ν μετα: τιχστιχ πιχριχσκευάζε­

π~εύμιxτoς έν ΧΡLστ~ 'Ι'Υ)σοσ τ~ κυρΙιι> ~μων, Φ ~ S6ξΙΧ ε~ς

ι

σθιχι., ίf:Jστε έν crιxpxt ζωντιχς xιxt έν τ~ άγρ~ τοσ κ6σμου

15

SLάγοντιχς μ~ κιχτα: σάρκιχ ζ~ν μ'Υ)sε συσχ'Υ)μιχτΙζεσθΙΧL τ~

κ6σμιι> τούτιι>, άλλα: προμελεταν τον έλΠLζ6μενον βΙον SLa

\

/

~

\

~

C

/

τους ιx~ωνιxς. άμ~ν.

15

Λ6γος εΙ

τ~ς έν τ~ κ6σμιι> ζω~ς.

Φων~ τοσ άSελφLSΟU μου'

ίf:Jστε τ~ν ζω~ν ιχότων τ~ν έν τ~ άγρ~ τούτιι> κιχτορθουμέν'Υ)ν

SLΙΧλλ6μενος έπt τους βουνούς.

SLa τοστο τ~ν SLa τοσ 8ρκου βεβΙΧLωσLν έμΠΟLείΤΙΧL τΙΧίς ψυχιχίς των μιχθ'Υ)τευομένων ~ νύμφ'Υ) ,

6 cf Ι Cor 7, 31 1Ο-ΙΙ cf Matth 22,30 parall 14-15 cf ΙΙ Cor 10,3; Rom 8,12 15-16 cf Rom 12,2 ERa Λ ΥSΘ Σ ρντ αΝ Syr 3 &.γεLν Σ έπάγεLν coniecit J aeger άκου όντων : εΙΡΊ)μένων Τ 4 οiΚLσμον Λ (corr Λ Ι!) Υ κεκρυμμένων ΣνΝ (-υμέ-) 5 8L8ιχσΚΙΧλΙιχς Vv 6 πιχριχγιχγόντος ΣC(cοrr CI!) Ν super πιχράγοντος scr γιχγον Ρ γΙνεΤΙΧL Ν 7 έΠLμενούσΊ)ς S (sscr 8LΙX) εΙς om νΝ εΙς άεΙ om Syr 8 ante στάσψον add το ΛSΘ 10 τον: το Ν om Ρ έπιχγγέλλεΤΙΧL Σ ΙΙ άγγελLκη om v των άνθρώπων codd(corr τον &.νθρωπον E2)V delevi om Syr. aut interpretamentum ίη marg archetypi ad 10 βΙον falso loco ίn textum receptum aut corruptum e varia lectione των άγγέλων, cf paraphr Syr pro τη άγγελLκη κιχτιχστάσεL: τι'J} των άγγέλων (scil βΙφ) 12 8ε: γαρ ERoT(corr 8ε)ν οω Σ έΠΊ)γγεLλάμενος Υ 13 post κόσμφ add τούτφ Syr 14 κιχΙ om TCN τι'J} om v et om άγρι'J} του et scr κόσμω τούτω Ε (add άγρι'J) του et corr κόσμου τούτου Ε2) post κόσμου add τούτου Rav Syr 16 κόσμφ: ΙΧLωνL (scil de Rom12, 2) E2(inras)Ra v μελεταν Λ ΥSΘ 17 τι'J} om Λ ΥSΘΣ post την add του Ν 8LιX alt οω Λ ΥSΘ 18 έμΠΟLεΤ ΕRaSΘVv τιχΤς om A(add ΛΙ!)Υ 19 ιχύτων την om Ρ

Ι

τω άποκΙΧλυπτονη τιχ κεκρυμμενιχ μυσΤ'Υ)ΡLΙΧ oLΙX του ΙXYLOU

~Sou οδτος ~κει. Π'Υ)sων έπt τα:

άτενΙζ οντι.

'λλ" α

'ζ ων αφαρπα

C \ ~ εαυτον των

"ψ εων, ο

\, ει.ς

πρι.ν

'

τε λ ει.αν

γνωσι.ν έλθείν- ΠΎ)8ων γάρ φΎ)σι.ν έπΙ τα 15 προσει.κάζεται.· ΙΌμοι.ος γάρ φΎ)σι.ν ά8ελφι.8ός μού έστι. τη

80ρκά8ι.

~

10 Cant 2,8

νεβρί{> Ι5

έλάφων

έπΙ τα

καλcΊ'>

έπλΊ)σΙασε

καΙ τη

εΙκόνι τοϊ) θεΙου κάλλους ένεμορφώθΊ). &σπερ γαρ το τοϊ)

\

\

( ( \ Ο υετος

\ κακον

10 (

αΠΊ)

\ κατα

,\

\

,~

'~λθ

εν,

\ τας

\

,

\ οιαφορας ~

\

\

,(

'I~'

' ,θ επορευ Ί)

\

~

θ

οου, φΊ)σιν, ο χειμων παΡΊ)λ εν, (~,

εαυτιv.

πολυωνυμον

\ (\

\

,

ο αυτος γαρ και χειμων και υετος και σταγονες, κα

\

ποιεt το

, , των, ενεργΊ)ματων ονομα ~,

ζ'

ομενον'

,

θ'

έκαστον

των όνομάτων πεφασμοϊ) τινος κατα το Ι8ιάζον σΊ)μαLνομένου' χεLμων λέγεταΙ. 8Lα τ~ν πoλυει8Ύj των κακων σΊ)μασΙαν' έν

\

~

\

~

θ

γαρ τιv χειμωνL τα τε Ί)

,

λ'

\ , \

~

~,~

οτα μαραLνεταL, το επι των οενορων

6φεως ε!χεν ε!80ς ~ως ~κειτo έπΙ τΎjς γΎjς καΙ προς αότον

κάλλος, δ 8ια" των φύλλων φυσLκως ώρα'έζεταL, απορρεt

15 αφεώρα, κατα τον αότον τρόπον έπει8~ ανέσΤΊ) καΙ τcΊ'> αγαθcΊ'>

15 των κλά8ων καΙ τη γη καταμΙγνυταL, σLγq. των μουσLκων

~8ειξεν

έαυτ~ν

αντιπρόσωπον

κατα

νώτου

τ~ν

κακΙαν

ΠΟΙΊ)σαμένΊ), προς δ βλέπει κατ' έκεtνο καΙ σχΊ)ματΙζεται'

869

Ι

Μ. βλέπει 8ε προς το αρχέτυπον κάλλος. 8ια τοuτο τcΊ'> φωτΙ προσεγγΙσασα

φως

γΙνεται,

τcΊ'>

8ε

φωτΙ το καλον

τΎjς

"θ

ορνι ων

(

Ί)

λ~'

με ΙV OLα ,

ι

φευγεL

( , ~, Ί) αΊ)οων,

~

ναρκ~

( Ί)

~ , χελLοων,

αποξενοuταL τΎjς καλLας ~ τρυγών, μιμεtταL τα πάντα τ~ν

,

'

~θ' ~ (βλ αστος, του ανατου καΤΊ)φεLαν, νεκρουταL ο ι

ποα'

f/

ωσπερ

",...,.

οστεα

Ι

11

(

'θ' απο νη σκει Ί)

σαρκων κεχωρισμενα ουτως

01. (

,~

κλαοοι.

20 των φύλλων γυμνωθέντες εΙ8εχθες θέαμα γΙνονταL αντΙ" τΎjς

3 Cant 2, 10 11-13 cf Οήgen Comm πι (IV) Ρ 223, 22: 'nec diceret eam speciosam, nisi videret imaginem eius renovari de die ίη diem' (cf Π Cor 4, 16); cf Π Cor 3, 18; 17 cf supra Ρ 103, 15-104, 15 18 sq cf PIotin Ι 6, 9; cf ex, gr. De Perf Ρ 195,3/4 (Vol νπι, 1 Jaeger)

ERa

Λ YS Σ ρντ

CN Syr

1 ~στocτoc~: &νΙστocτoc~ Σν

1 -2 του

φωτος γΙνετoc~ Λ Υ 3 τφ λ6γCΜ Syr ante κocλ-ή add ~ Σ μου aIt om Λ YS 5 το ~τερoν του έτέρου v 6 το : τω C (corr C2) ένaυνocμουΥΤOC~ C (eras v) 8 πρoέρχετoc~ ΥΛ (? corr Λ 2 ίη ras προσ- )SP Syr(ut vid): πρoσέρχετoc~ cett v 9 έν om Λ YS

4 7

κocτ6πτω Υ Λ( ?ut

VTC2(-CΜ σΙocζε Ρ

ex

vid) γενέσθoc~: tae'i:v ERBTv 10 aεξocμένcμ -ου) Syr: 8εξocμένου cett v ~μφυσ~ν C 12 έπλ-η13 έμορφώθ-η TC το om Ρ 14 ετaος εΤχεν Σ

om Ρ εως:~ς)Ε(cοrr Ε2) ~ως ο;:) Σροst ~κειτo add τε SΣ add τ6τε Λ Y'~ 15 &φεώρoc-τρ6πον om Σ(add ίη marg inf cum nota γρ Σ2) τφ: το V v &γocθον v 16 ocύτην Ν κocκΙocν: σκ"';ocν (sic) Ν 17 post ποι-ησocμέν-η eras 1 Iitt Ε 18 κάλλος om Ρ ante a~oc add περ~στερoc ae το κάλλος omnes praeter TCN Syr ante a~oc add κoct Syr τούτω C (corr C2) 19 ante φως add κocΙ V εΤχεν

1 -2 cf Luc 3, 22; J oh 1, 32 j cf Origen Comm πι (IV) Ρ 223,24/5 7 Cant 2,11 10 sqq cf Origen Comm πι (IV) Ρ 228,2/3

CN Syr 1 ετaος: κάλλος V ένε~κoνΙζετo Ν πocρουσ(oc Λ Υ 3 λ6γος: νυμφΙος Syr ante όνομάσocς add ό Ν 4 ocύτην om V περ~στερoc (sic) Ν 5 κoct eras ut vid Ε τoc: το Τ (corr Τ2) CN aLέρχετoc~ Ν 6 λεψωνος P(sscr χ) 7 &κτΤνocν Ν του κρύους Ρ post taού add γOCρ Ρ ό χε~μων φ-ησΙν Σ 9 κocκον corr e κocλον V όνομocζ6μενον om Syr 10 γOCρ om Ρ ante κocθ' add κoct Ν ERa

ΛYS Σ ρντ

2 την: ~ Λ Υ

11 ante

των add a~oc V(a~ ta~άζων έκμoc~νoμένoυ RB

corr

ίη

ras)

των

om C(sscr C2)

12 χε~μων""':""σ"t)μocσΙocν om v post χεψων add ae RΒΕ2ΣSΥr λέγε (sic) Ν 13 τφ om Ν 14 8: 6) ERBA YSP ώρoc'Ιζετoc~: όνoμάζετoc~ κoct ώρoc'Ιζετoc~ C όριΧτoc~ Syr(an errore interpr pro όρoc'tζεΤOCL?) 16 φεύγεL: φεύγ-η RB φέγγ-η C(ut vid, corr C2) 17 τOC om ERBv 18 θocνάτου: χεψωνος Λ Υ 19 ante &σπερ add κocΙ RBE2 v Syr όστιΧ Λ YS

ante

σocρκων

add

των

v

152

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [2,11

153

ORATIO V

2,12J

προσούΟ'Ύ)ς α;όΤ'οίς έκ των βλα;στωV'Λ&γλα;'tα;ς. τΙ ~'&ν ΤLς λέγΟL

μέν'Ί) κα;Ι θάλλουσα;, ()τε ~ν άντΙ φύλλων ό τ~ς άθα;να;σΙα;ς

τα; κα;τα;

βλα;στος ώρα;'tζων τ~ν φύσLν' άλλα του χει,μωνος τ~ς πα;ρα;κοΊ)ς

\

\ θ α;'λ α;σσα;ν

'θ 'Ί),

πα;

\ oLrJ; '" \

τα;

(~

,

~

~

του χεLμωνος γLνομενα;, πως

τ~ν

έκ βυθων άνα;στρεφομέν'Ί) κα;Ι ~LΟL~α;Ινουσα; σκοπέλους κα;Ι

ρΙζα;ν

άποζ'Ί)ράνα;ντος

άπεηνάχθ'Ί)

το

&νθος

κα;Ι

εΙς

~Ρ'Ί) μψείτα;L προς το ~peLOV σχΊ)μα; κορυφουμέν'Ί) τίj) δ~α;η,

γ~ν άνελύθ'Ί), κα;Ι έγυμνώθ'Ί) του κάλλους τ~ς άθα;να;σΙα;ς

5 πως έφoρμ~ κα;θάπερ πολεμΙα; τη γη ύπερ τας ~Ί:όνα;ς έα;υτ~ν

5 ό &νθρωπος κα;Ι ~ των άρετων πόα; κα;τεζ'Ί)ράνθ'Ί) τ~ς προς τον

έπεκβάλλουσα; καΙ τα;ίς έπα;λλ~λΟLς των κυμάτων πλ'Ί)γα;ίς οΙόν

'rLcrL

μ'Ί)χα;ν'Ί)μάτων

προσβολα;ίς

α;ότ~ν

κα;τα;σεΙουσα;;

κα;τα;

θεον

Ψ

άγάπ'Ί) ς

, υγεLcr"!)ς,

~LιX

\

το

πλ'Ί)θυνθΊ)να;L

τ~ν

άνομΙα;ν

"θ 'λ θ ι ~, , ο εν τα; ποι,ΚL α; πα; 'Ί)μα;τα; τοr.ς α;ντι,κεψενοι,ς

άλλά μΟL νόεL τα του χεLμωνος πάθ'Ί) τα;υτα; κα;Ι τα ΤΟLα;υτα;

πνεύμα;σLν έν ~μίν έκορυφώθ'Ί), ~L' (;)ν τα πον'Ί)ρα τ~ς ψυχΊ)ς

πάντα;

να;υάγι,α; γΙνετα;ι,. άλλα έλθόντος

μετα;λα;μβάνων

εΙς

ΤΡΟΠLκ~ν

σ'Ί)μα;σΙα;ν,

τΙ

έσΤLν

10 έν χεLμωνL το άπα;νθουν τε κα;Ι μα;ρα;Lνόμενον, τΙ το εΙς γ~ν έκ των άκρεμόνων άνα;λυόμενον, τΙς ~ σLωπωσα; των

φ~Lκων όρνιθων φων~, τΙς ~ θάλα;σσα; ~ έπωρυομέν'Ί) τοίς κύμα;σL, τΙς έπΙ τούΤΟLς ό ύετός, τΙνες του δετου α;Ι στα;γόνες, ((,

'" \ oLrJ;

\

\"

,

-rOiJ

το {tα;ρ ~μίν των Ψυχων

10 έμπoι,~σα;ντoς, 8ς του πον'Ί)ρου άνέμου τ~ν θάλα;σσάν ποτε

872 Μ.

~ι,εγεΙρα;ντoς κα;Ι τοίς πνεύμα;σLν έΠLτι,μ~ κα;Ι τη θα;λάσση λέγει, Σι,ώπα; πεφΙμωσο, πάντα; εΙς γα;λ~ν'Ί)ν κα;Ι ν'Ί)νεμΙα;ν μετεσκευάσθ'Ί),

κα;Ι

πάλι,ν

άνα;θάλλει,ν

&ρχετα;ι,

κα;Ι

τοίς

υχον

Ι~Ιoι,ς &νθεσι,ν ~ φύσι,ς ~μων ώρα'tζεσθα;ι,. &νθ'Ί) ~ε τ~ς ζωΊ)ς

15 τε κα.Ι ΠΡΟOCLρεΤLκον του τοιούτου χειμώνος ύποσ1)μα.(νει το

15 ~μων α;Ι άρετα;Ι νυν μεν άνθουσα;ι" τον ~ε κα;ρπον α;ότων τίj)

~

πως

(~

εα;υτιμ

Ι

πορευετα;L

ο

υετος'

Ι

τουτου

γα;ρ

το

εμ

Ψ

α;'ίνLγμα;. τάχα; γαρ κ&ν μ~ τα κα;θ' ~κα;στoν ~Lα;σα;φ~ση ό

Ι~Ιιμ κα;r.ρίj) πα;ρεχόμενα;r.. ~LιX τουτό φ'Ί)σLν ό λόγος (ο χει,μων

λόγος, πρό~'Ί)λός έσΤL τίj) άκούονη ~ έκάστιμ τούτων έμφα;r.νο­

πα;ρ~λθεν,

μέν'Ί)~LάνΟLα;, πως τεθ~λεL το κα;τ' άρχας ~ άνθρωπΙν'Ί) φύσLς,

C6φθ'Ί) έν τη γη, κα;r.ρOς τ~ς τoμ~ς {tφθα;κεν. όρ~ς, φ'Ί)σΙ, τον

~ως έν τίj) πα;ρα;~εΙσιμ ~ν τίj) τ~ς Π'Ί)γ~ς έκεΙν'Ί)ς δ~α;ΤL πι,α;Lνο-

3 cf supra Ρ 8ι, 3 4 sqq cf Ilias 4, 422-6 epica, cf ex. gr. Ilias Ι7, 265

5

~'cόvας, νοχ

ERa Λ YS Σ ρντ CN Syr ι λέγΎ) Λ ΥΤ 2 τα pr om Ρ (sed sscr) γ~νόμενα; om Ρ 4 προς: ς eras C (add C2) κορυφουμένων τών Μ&των (vel singul) Syr 5 τας: τ-ης Ρ ~'cόvα;ς ΣΥΤΕ2 Syr: ΙΎ)όνα;ς S ~όνα;ς Ra.A Υ Ιόνα;ς Ε ~'cόvος Ρ μονας CNv α;ύτην ΛΥ 6 ύπεκβ&λλουσα; TP(sed corr) έπεκβiX.λουσα; Ν έκβ&λ­ λουσα; Λ YS 7 ex οΤόν cou 8ν ut vid Ρ o~ων Ν έα;υτην V 8 ante τα pr add π&ντα; Syr 9 π&ντα; om Τ μετα;β&λλων Ε (cou Ε2)Ρ ιο post έν add τφ V έπα;νθουν ERa. άπα;θουν P(sed sscr ν) Ν ΙΙ γ-ην: την (sic) Λ YS την γ-ην το Ρ γ-ην το VCN έκ τών om A(sscr A2)YS ad άκρεμόνων adnot in marg βλα;στών .η κλ&aωv Λ2Υ2 Ι2 έπωρυομένΎ): super ω sscr α; Ρ έπωρωμένΎ) Ra. Ι3 κύμα;σ~: ~aIΧcr~ v τΙς: τΙ v Ι4 post a~tt spatium 2litt S το om Syr Ι5 τον τo~oυτoν χε~μώνα; Syr ι6 et καν om et post μ 6 fere litt eras C(et sscr καν et cou μη C2) τα om ERa.Vv ~κα;στα; Τ post δ add -ημέτερος Syr Ι7 άκoύσαντ~ v έκ&στφ ΛΥSΣC(ut vid, corr -ου C2)Syr: έκ&στου cett v ι8 έτεθήλε~ Ε Ra.STC2 (adscr έ-)ν ante ή add -ημ~ν C Ι9 έκεΙνω S

8

ό

δετος

άπ~λθεν,

έπορεύθ'Ί)

να;υ&γ~α: cf Ι Tim Ι,Ι9; cf Origen ΙΟ-Ι3 cf Marc 4,39 Ι4- Ι 5 cf 224, Ι2/3 ι6 Cant 2,ΙΙ/2

έα;υτίj) , τα

&νθ'Ί)

Comm ΠΙ (IV) Ρ 226,6 Origen Comm ΠΙ (IV) Ρ

ERaAYS Σ ρντ CN Syr Θ(inde a 18 lfφθ«σεν) 2 βλαστος: κα;ρπος V Syr 3 ύποξΎ)ρ&ναντος Λ Υ άποξΎ)ραΙνοντος C κα;Ι om Σ 4 άνελύθΎ) om Σ του om Ρ 5 δ &νθρωπος om Syr κα;τεξΎ)ρ&νθΎ)ν Ν 6 τον om ΡΝ 7 καταψυχούσΎ)ς v π&θΎ) ΕRa.Σv 7-8 τών άντ~κε~μένων πνευμ&των Σ 8 άπεκορυφώθΎ) Λ YS 8-9 να;υ&για; col1 ante τ-ης Τ 9 γΙνoντα;~ Σ -ημ~ν coll post Ψυχών Λ ΥSΣ -ημών (sic) coll post ψυχών ERa.v Ιο 8ς: ώς ΣΛ2 (ex 8ς) ποτε col1 ante την ΡΤ τότε Λ YSC ΙΙ πνεύμασ~ν: κύμασ~ν Τ Ι2 σ~ώπα om V γαλήνΎ)') καΙ om Ρ κα;Ι νΎ)νεμΙαν: Κα;Lνην καΙ μΙα;ν V κα~νην ERa. καΙ μΙα;ν C(sscr eIJaLav? ut vid C2) ad καΙ adn ίη marg γρ κα~νην Σ2 Ι3 κατεσκευ&σθΎ) ST άναθ&λλει') ΕRa.ΣΤv Syr: άνατέλλε~ν A(cou A2)YS om PVCN post &ρχετα~ adscr ίη marg το ~α;ρ C2 καΙ alt om V Ι4 ώρα;'εζεσθαι ΡΥΝ Syr: ώρα;'εζε ... C(4 fere litt eras, adscr τα~ Ο) ώρα'εζεται cett v Ι5 ιXveoucr'Cv C(corr C2)N ι6 παρεχόμεναι καφφ ERav παρερχόμεναι Ν δ λόγος om PVCN ι6-Ι7 δ χειμωνύετος om Σ Ι7 δ ύετος άπ-ηλθεν om CN ι8 ante κα;φος add δ ΥΤ ~φθασεν Θ πέφθακεv TC2(add π)

154

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [2,12

λε~μωνα. τον ~~α των άρετων άνθουντα., δρ~ς τ~ν σωφροσύν1jν,

~~α.φερόντως ύπο θερμόΤ1jτός έσην ~ συκ~, πoλλ~ς ~ε κα.τα

τουτέση το λα.μπρόν τε κα.~ εύω~ες κρΙνον, δρ~ς τ~ν α.ί~ω,

τας

το ρό~oν, δρ~ς το '~oν, του Xρ~στoυ τ~ν εύω~Ια.ν. τΙ οδν ού

σθα.~. δ κα.ιρΟς τ~ς τoμ~ς α.ύτων ~φθα.κεν. τουτό σo~ ~~α.μα.ρτύ­

ίκμά~oς συν~στα.μέν1jς

άνα.γκα.Ιως

~

τοάχρεΙόν τε κα.~ γεω~ες τ~ς ίκμά~oς έκ των άκρε μόνων 5 άπoσκευάζετα.~, κα.Ι πoλλάκ~ς τουτο πo~εI, g,ως CΛν το είλ~κρ~νές

τε κα.~ 'τρόφ~μoν έν τφ κα.θ~κoντ~ κα.ιρί}) προβάλη κεκα.θα.ρ­

ρετα.~ ~ φων~ του τρυγόνος, τoυτέστ~ν ~ φων~ του βοωντος

μένον τ~ς άχρ~στoυ πο~όΤ1jτος. το τοΙνυν προ του γλυκέος

έν τη έρ~μιμ' 'Iωάνν1jς γάρ έστ~ν δ τρυγων οδτος, δ του

τε κα.~ τελεΙου κα.ρπου ύπο τ~ς συκ~ς έν κα.ρπων ε'~~ε~

φα.~~ρoυ τούτου gα.ρος πρό~ρoμoς δ τα κα.λα τ~ς άρετ~ς 10

έντερ~ώνα.ς τ~ς

φύσ~ς ~~α τ~ς των ύγρων πέψεως τ~ς έν τφ φυτφ γ~νομέν1jς

στεφα.ν1jπλοκεΙς ~~α τούτων; οδτός έστ~ν δ κα.ιρός, έν Φ χρ~

5 ~ρεΨάμενoν τη πλοκη των τo~oύτων στεφάνων έγκα.λλωπΙσα.­

()RATIO V

[2,13

προβα.λλόμενον l)λυνθος λέγετα.~, 8περ κα.Ι α.ύτΟ μεν έ~ώ~~μoν

&ve1j τοις άνθρώπo~ς ~ε~κνύων κα.Ι τοΙς βoυλoμένo~ς άνθολογεΙν προτεΙνων, ~~' i1v ύπε~εΙκνυε το έκ τ~ς ρΙζ1jς του 'Ιεσσα.Ι

10 ~σθ'8τε τοΙς βoυλoμένo~ς έστΙν. ού μ~ν έκεινό έσην δ κα.ρπός,

&νθος, τον άμνον του θεου τον α.Ίροντα. τ~ν άμα.ρτΙα.ν του

νος κα.Ι τον κα.ρπΟν 8σον oύ~έπω πάντως έκ~έχετα.~· σ1jμεΙον

κόσμου, κα.Ι ύπετωετο τ~ν έκ των κα.κων μετάνo~α.ν κα.Ι

γαρ των έ~ω~Ιμων σύκων οΙ l)λυνθο~ γΙνoντα.~, ο{)ς έξεν1jνοχέ­

άλλα του κα.ρπου πρόoΙμ~oν γΙνετα.~· δ τα.υτα. τοΙνυν θεα.σάμε­

τ~ν κα.τ' άρετ~ν πoλ~τεΙα.ν· Ήκούσθ1j γάρ φ1jσ~ν ~ φων~ 15 του τρυγόνος έν τη γη ~μων. τάχα, Ύ~ν τους κα.τεγνωσμένους

έν κα.κΙ~ κα.τoνoμάζε~, ο{)ς τελώνα.ς τε κα.~ πόρνα.ς λέγε~ το

εύα.γγέλ~oν,

έν οΙς ~κούσθ1j του 'Ιωάννου

να.~ φ1jσΙ τ~ν συκ~ν. έπε~~~ γαρ το πνευμα.ηκΟν gαop ύπoγράφε~ 15 τη νύμφη δ λόγος, δ ~ε κα.ιρΟς οδτος μεθόρ~ός έστ~ των ~ύo

κα.ιρων, τ~ς τε χε~μερ~ν~ς κα.Τ1jφεΙα.ς κα.Ι τ~ς έν τί}) θέρε~

δ λόγος των

των κα.ρπων

. λo~πων ού πα.ρα.~εξα.μένων το κ~ρυγμα.. το ~ε περ~ τ~ς

μετουσΙα.ς,

~~α τουτο το

μεν πα.ριμΧ1jκένα.~

τα κα.κα ~~αoPP~~1jV εύα.γγελΙζετα.~, τους ~ε κα.ρπους τ~ς

συκ~ς είΡ1jμένον 8η Έξ~νεγκε τους όλύνθους α.ύτ~ς ούτωσΙ

άρετ~ς οί5πω τελεΙως πρo~εΙκνυσ~ν. άλλα τούτους μεν έν τί})

20 τφ λόγιμ κα.τα.νo~σωμεν· έλκηκ~ τ~ς έν τφ βάθε~ νoτΙ~oς

20 κα.θ~κoντ~· κα.ιρί}) τα.μ~εύσετα.~, 8τα.ν ένστη το θέρος (oί~α.ς

7-8 cf J oh ι, 23; Matth 3, 3 parall . ΙΙ-12 cf Isai ΙΙ, Ι 12 cf J oh ι, 29 13 cf Matth 3, 7 t - ' Luc 3, 7 14 Cant 2, 12 16 cf Matth 21, 32 19 Cant 2, 13

~ε πάντως το ~~α του θέρους ~1jλούμενον έκ τ~ς του κυρΙου

ERa ΑΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι χεtμωνα Υ τον: των Σ 8t' &ρετων PTCN 2 εύω8ες καΙ λαμπρόν τε Τ τε om V 3 δρ~ς om ERu.y το ~oν om Syr ού: εΙ Ρ 4 στεφαν'Υ)πλοκεΤς Ε (cou 'Υ) ίη ο Ε2) SΘ: στεφαν~πλoκες Ν C (corr 1j ίη ο et ες ίη εΤς C2) στεφανοπλοκεΤς cett ν 5-6 έγκαλλοπΙζεσθαt VT(sscr σoc Τ2) 6 post κocφος add γα.ρ Σ ocύτων om VCNv ~φθocσεν Θ πέφθocκε TC2(add π) post τουτο add γα.ρ Syr σοt om Ρ 6-7 έπt8tocμocρτόρεταt Ρ 7 του pr: τ-ης Ε2 (e του) Ru.Θν om Σ(sscr του Σ2) 8 γάρ om ERu.Tv δ pr: Τι Ε2 (ex δ) Ru.Θν ούτος oIi:ι.Θ 9 το ότου coll post ~ocρoς Ε super ~ocρoς scr Ru. om ν πρό8ρομον Υ 10 τοΤς &νθρώποtς om PVCN &νθομολογεΤν YA(ut vid, corr Λ2) ΙΙ έπε8εΙκνυε Ρ του om Λ ΥSΘΣΤ 14 κοόσθ'Υ) Ε (cou Ε2) φ'Υ)σtν om V Τι om ERu.y 15 του: τ-ης E2(e του) Ru.Θν 16 τε om Θ πόρνους RaΛ YST πόρνους τε κocΙ τελώνocς Σ 20 κocτανο1jσομεν ΘΣ ante έλκτtκ~ ι litt eras C έκλ"ωτtΚ~ Ρ 't1jς: τtς E(cou Ε2)

873 Μ.

φων~ς, ~ τουτό φ1jσ~ν 8η (ο θερ~σμoς συντέλε~α. του α.ίωνός

10-1 ι cf Οήgen Comm ΠΙ (IV) Ρ 224, 23

22 Matth 13, 39

CN Syr ι όπο corr fort ex όπερ V 1-2 κα­ 2 ad έντερtώνας adnot ίη marg τα. ~σω των 8έν8ρων -ηγουν ocL κocρ8Ιoct Λ Υ2 τούς κocρ8Ιocςτων 8έν8ρων Θ της om V &νocγκocΙως om E(adscr inter col Ε2) 3 φόσtς ERu.PVCNA2y Syr: ρόσLς cett τ-ης pr om E(sscr Ε2) γενομέν'Υ)ς TCN 4 ante τ-ης add 8tιX. V έκ om Ρ 5 ~ως: ώς ERu.TNv 6 προβάλλη PCNv 7 το: τουτο ERu.T(ut vid, sed eras του)ν γλυκέως Ενν 8 κocρπων: κocρπου Θ ~νκocρπoν -η8'Υ) CP (έγκ.) ένκocρε~8εt (sic) Ν 9 λέγετ(ΧL: γΙνεΤOCt V έ868ψον μεν Ν 10 έκεΤνος ΥΣΤCΝ ΙΙ τοΙνυν ταυτoc ΡΤ 12 σ'Υ)μεΙων V 15 των om ERu.pVCNv 17 το om Λ YPVCN 19 τελεΙους SA2(OU cou ίη ras) post τελεΙως add φocΙνεσθOCL Syr έν om Syr 20 τocμtεόσεταL Jaeger (cf 156,1 νυν 8ε et 15 πλ'Υ)ρώσεL et 20 νυν): τocμtεόεταL codd ν στη ν 22 ~ τουτό φ'Υ)σLν om PVCN δ om Ρ ante συντέλεLOC add Τι Σ του om Matth 13, 39 ERa Α ΥSΘ Σ τocσεντερ',ωνocς

ρντ

(sic)

Ν

2, I3J

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [2, Ι3

ORATIO V

Ι57

έστ~ν); νυν 3ε τας έλπΙ3ας 3εΙκνυσ~ 3~α των άρετων άνθούσας,

ης έκ3Ι30τα~ παρ' αότης &τμός εόω3~άζων, ~3υς καΙ προσ'Υ)­

&ν ό καρπός, καθώς φ'Y)σ~ν ό πρoφ~Τ'Y)ς, έν τι'J} καφι'J} τι'J}

ν~ς, πρός τό περ~έχoν πνευμα κατακφνάμενος. 0!3ας 3ε τό

L3Ιcμ πρoφαΙνετα~. της τοΙνυν άνθρωπΙν'Υ)ς φύσεως κατα τ~ν

πνευμα πάντως,

μν'Υ)μονευθείσαν ένταυθα συκην πoλλ~ν 3~α του νO'Y)θ~ντoς

έργάζετα~, παρα του Παύλου μαθών. 5

5 ~μίν χε~μωνoς τ~ν κακ~ν Lκμά3α συλλεξαμ~ν'Y)ς καλως ό

8

τ~ν εόω3Ιαν ταύΤ'Υ)ν τοίς σCΜζoμένo~ς

Τ αυτα πρ03εΙκνυσ~ τη νύμφη ό λόγος του καλου των \

\

,

\

\

τό Ψυχ~κόν gιxp ~μίν έργαζόμενος καΙ τη καθ'Υ)κούση γεωπονΙCf

Ψ

φυΤ'Υ)κομων τό άνθρώπ~νoν πρωτον μεν έκβάλλε~ της φύσεως

πρoκε~μ~νων άπ6λαυσ~ν 3~εγεΙρων αότ~ν τι'J} λόγCΜ 'Ανάστα,

~

,Ι

Ι

υχων εαρος τα γνωρ~σματα κα~

I~

επ~σπευoε~ προς

Τ'Υ)ν

~

των

παν ;)σον γεω3ες καΙ &ΧΡ'Υ)στον άντΙ άκρεμόνων 3~' έξομο­

λ~γων, έλθ~, ~ πλ'Υ)σΙον μου, καλ~

λoγ~σεως άποσκευάζων τα περ~ττώματα, είθ' ο{)τως χαρα-

;)σα 3όγματα 31.' όλΙγων έν τo~ς ρ~μασ~ τoύτo~ς ό λόγος

μου, περ~στερά μου.

10 κτηρά τ~να της έλπ~ζoμ~ν'Y)ς μακαρ~όΤ'Y)τoς 3~ατης άστε~oτ~ρας

10 ~μίν ύπ03εΙκνυσ~ν. οό γαρ κατά ηνα περ~ττ~ν καΙ παρ~λ­

ζωης έπ~βάλλων τι'J} βιCΜ οΙόν τ~σ~ν όλύνθo~ς τ~ν μ~λλoυσαν

κουσαν ματα~oλoγιαν τοίς αότοίς ρ~μασ~ν έμφ~λoχωρείν τ~ν

γλυκύΤ'Υ)τα των σύκων εόαγγελΙζετα~. καΙ τουτό έση το

θεόπνευστον 3~3ασκαλιαν έστΙν εLκ6ς,

λεγόμενον ()τ~

θεοπρεπες νό'Υ)μα 3~α της παλ~λλoγΙας ~μιν ύπ03εΙκνυτα~.

CH

συκη έξ~νεγκε τους όλύνθ04ς αότης.

τό 3ε λεγόμενον τοι.ουτόν έστr.ν·

Ο{)τω μo~ νό'Υ)σον καΙ τ~ν κυπρΙζουσαν &μπελον, ~ς ό"

άλλά η μ~γα καΙ

~ μακαρΙα καΙ ά't3ως

15 μεν ο!νος ό τ~ν καρ3Ιαν εόφραΙνων πλ'Y)ρώσε~ ποτε τόν της

15 καΙ πάντα νουν ύπερέχουσoc φόσ~ς πOCντoc τa λoycι> προσκειμενα' ο γαρ κα Ύjν εκ κα Ύ)ς γενεσ αι.

κελεύων το &ποστολι.κΟν &ντικρυς υπoτLθεται. τ~ν αύτ~ν ,

,

,\

~'I:

'~'!:'

~

θ

(

εΙκονα προστασσων απο OO~Ύjς ει.ς oo~αν μεταμορφουσ αι., ως

πά.ντοτε a6ξαν ε!ναι. το λαμβαν6μενον καΙ το &εΙ ευρ~σκ6μενoν, 5 κ&ν {)τι. μά.λι.στα μέγα τε καΙ υψΎjλOν ~, μι.κρ6τερον ε!ναι. του

έλπι.ζομένου πι.στεύεσθα!.. οδτω τοΙνυν περι.στεριΧν οδσαν έν τοίς 7t;ροκατωρ

L θ ωμ!::νοι.ς

,~\ ~ \ ,\ 'λ ουοεν ΎjΤΤOν περι.στεραν αυΤΎ)ν πα ι.ν

a\ ι.α

τ~ς προς το κρείττον μεταμορφώσεως γενέσθαι. aι.ακελεύεται. καΙ, εΙ τουτο γένοι.το, το ύπερ τουτο πά.λι.ν ό λ6γος καθεξ~ς

~ \ " (~'I: λ' \ 10 οι.α του ονοματος υπooει~ει.· εγει. γαρ

- περι.στερα, ευρο σεαυτη,

Δ ~

μου, έν σκέπη τ~ς πέτρας έχ6μενα του προτει.χΙσματος.

τΙς οδν ~ προς το τέλει.ον &νοaος, ~τις τοίς νυν εΙρΎjμένOι.ς

"

εμφαι.νεται.; ~

,

,

\ μΎjκετι. , προς \ ΤΎ)ν \ των ~ 'λ κομενων ' βλ' εφε επει.ν ,(OoΎjγOν \ προς , \ το\ κρει.ττον ΤΎ)ν ι.οι.αν επι υμιαν '

το

σπουΟΎ)ν, αλλ

~

~

\,~"

θ

15 ~χει.ν. Δευρο, γά.ρ φΎjσι., σεαυτη, μ~ έκ λύΠΎ)ς μΎjaε έξ &νά.γΚΎ)ς,

877 Μ.

&λλιΧ σεαυτη, τοίς ιaΙοι.ς λογισμοίς τ~ν έπι.θυμΙαν προς το

καλον έπφρώσασα, ούκ &νά.γΚΎ)ς καθΎ)γουμένΎ)ς' &aέσποτον

2-3 cfII Cor 3,18 10 Cant 2,14 16 ad virtutem Αήstοte­ licam σωφρoσόνΎJν spectare videtur cf ex. gr. Nic Eth Η 8, Ρ ΙΙ5 0 a 26 17-161, ι cf De hom ορίί Ρ 184 Β (Migne) ERaAYSe Σ PVT CN Syr ι προκεΙμενα ΕRIΙΘΡVΤΛ2(eras-σ-) V 't'oG λόγου (sic) coll post προκεΙμενα v 1-2 κελεόων γενέσθαL PVCN 2 αύτ-ην om Ρ 4 το pr om v μεταλαμβανόμενον Σ κατα­ λαμβανόμενον Τ καΙ το &εΙ εύρισκόμενον om Σ &εΙ: μετα: τουτο Syr 5 καν: καΙ C post καν add γα:ρ Syr τε: τ~ ER IITv fι PVT: om Ε (sscr .η Ε2) .η cett v εΤνα~ 80κ1j, χρ-η (vel 8εη Syr μακρότερον A(corr Λ2)ΥSΘ 6 π~στεόΎJτα~ S π~στεόετα~ RIIE2(ex -εσθα~)Θν 7 προκα't'ορθωμένο~ς Σ πρoκατoρθoυμένo~ς PVCN πάλ~ν om Ρ 8 8~ακελεόετα~ om C 9 γένΎJτα~ VCN το: τα: Σ τουτο alt corr ίη τοότου Ρ πάλLν coll ante το Τ ιι έχoμένΎJ Θ2(eχ έχόμενα)ν , εΙ τιΧς aLιX των προφΎ)τι.κων θυριaων 20 αύγιΧς τη aLιxvot~ τεθέασαι.,

μΎ)κέτι. ύπο τ~ν του νομι.κου

ι cf Aristot Nic Eth Γ 7, Ρ ΙΙΙ3 b 3 sqψ-·Εud Eth Β 6, Ρ 1222 b 14 sqq nec ηοη Stoicos; cf Οήgen Comm πι (IV) Ρ 227,7 sqq 2-3 cf Ps ιι8, 108 3-4 cf Ps 53, 8 12-14 cf Π Cor 3,7-18 15 cf Ι Cor 10, 4; cf Matth 7, 24.-...Luc 6, 48; cf Origen Comm πι (IV) Ρ 230, 14/5 17 praeter ad loc laud ΝΤ Gregοήus ad locos Vet Test allegorice explicatos spectare videtur, ex. gr. Deut 32, 13 ; Ps 26, 5; Ps 39, 3 (cf Οήgen Comm πι (IV) Ρ 231, 2 sqq) 19-20 cf supra Ρ 145, 3/4

ERa Λ YSe Σ PVT CN Syr 2 δ pr om ΕRIιΣVΤΝv αύτω Ε αύτων RII 4 θόσεLν (secundum LXX) V 5 προσαγόμενος Λ ΥSΘ 6 έν om ERllv τφ: του v σεαυτ-ην Τ τ-ης: τ-η Λ (corr Λ2) Υ 7 &νο8ον Θ 8 -ηξεLς: έξ-ης Λ ΥSΘ τ-ην πέτραν τ-ης σκέΠΎJς Ν έχόμενα Λ ΥSΘΣC2 (ex έχoμένΎJ) Syr: έχoμένΎJ ERIIPV (add ν post 7) V2)CNv 8εχoμένΎJ Τ 8-9 του-μετ.αβαλε'Lν om Τ 9 μεταβάλλεLν v μεταλαβε'Lν Υ A(ut vid, cou -βαλε'Lν A2)SN ΙΙ έστΙ om Λ ΥSΘ ψυχ-ης: φύσεως Σ 12 σκ~ώ80υς Λ ΥΤν 13 προ8έεταL V 15 &γγελLκ-ην Λ (corr A2)Y(corr Υ2) όνομάζεL Ν αν om Λ ΥΘνν 17 το alt om v 18 et om Syr 18-19 ένεγυμνάσθΎJ C(cou C2) 19 et τα:ς om Ν εΤτα Syr 20-162,1 των νομLκων τοΙχων Θ Gr~gorii

Nysseni Opera,

νι

ΙΙ

162 /

\ , ουκ

τo~χoυ· σκ~ιxν

,

α.γιχ

[2,14

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

θ ~

ων,

/ ( ,\ α.υΤΎjν

\ \ ΤΎjν

\ ο~ τo~χoς ~ ~ ~ λλ/ πo~ει. των με οντων ,/ ~ / ) 'λλ" επ~\ ε~κoνιx των πριχγμιχτων ,ΙΧ

μενε σκ~ιxν γιχρ

2,14]

ORATIO V

μάθ6:>ν δτι. 'Έξεση τ M~ έπr.θυμ~σιχ~ XΙXL τοα

τ~ν

~r.ιXVOr.ΙXv,

μετΙΧλιχμβιΧνεr. των ΡΎjμιXτων

οί5τως εΙπόντος τοα Πιχόλου 8τ~ ~o νόμος

ΚΙXθΙXpεόε~ν &πο φόνου τσΙ μου γενέσθΙΧr.· εΙ γαρ ~ ~~α

ERa ΛYSe Σ ρντ CN Syr ι τοΙχου: τοΙχους Ν τo~χoς: 't'ε~χος Ra 7 του pr: τφ A2(corr e του) μ-η prom S 't'li> Syr: του Pfort recte, de Λ et Λ2 ηοη liquet το cett ν του alt: το Λ (corr Λ2 τω) ΥΘC(cοπ C2)N 8 τφ Syr: το codd ν ante όργη add τη Λ YS τ-ην όργ-ην έν τη κιxρδΙ~ Θ μoλόνεσθιx~: ~χε~ν Θ 10 έστΙ: ~στιx~ ERa ~στω Υ (corr ex ~στ~, ut vid) έπΙ Θ τεΙχους P(sed corr ε~ ίη o~) ante έπΙ add ·rι Ν πt't'ραν om Λ (add Λ2) Υ ΙΟ-Π μετιΧστασ~ν A(corr Λ2)Υ 13 ιχύτων om Υ Ι48σον: ώς έν NC(ut vid, corr C2) δε: μεν Ν 15 Φ: ώς YA(corr Λ2) συνιχπtπλιχσ't'ιχ~ Θ (cou Θ2) καΙ om ν 16 post εύιχγγελ~κ-η add πνευματ~κ-η Λ ΥSΘ σΠ"f'ιλoν Σ 17 καΙ pr om C δ om PVTCN 18 δ~ιχμtvε~ Σ 19 φυλιΧττε~ (add C vel C2) Σ των om Ρ 20 τ-ην om PCN ού om C(adscr C2) παραδtχε't'ιχ~ ERaPv

ι Matth 12, 12 parallel; secundum Tatiani ΔLα τεσσιΧρων ut vid (cf Tat Diat aus d. Arab ίibers νοη Preuschen νπ, 53 = ρ 85) 3-4 cf Matth 15, ΙΙ 7 Rom 7, 14 14-16 Cant 2, 14 ERa AYSe Σ ρντ CN Syr ι έξtσ't'α~ CNV(utvid, corr V2) κιχλΟΠΟLε~ν PVCN δ~ιΧκρ~τoν Ra 2 τ-ην om Ρ 3 &πτεσθα~ Θ ούδεν: ούδε Θ του ΕRβΣCΝν: οω cett 5 πιχρωσαμtv"f'ι Θ &ποθεμtv"f'ι ERay 6 πvευμα't'Lκόν: &σώματόν PVCN ρ"f'ιτων PVCN 8 ο{)τως: ~ντως ν έκβαλων Νν 9 εύιχγγελL(κης) cou ίη ras Ε2 π post τιχυτα et add et eras aLιX C λόγου: νυμφΙου Syr 12 ante πεΡLσ't'ερα add χιχρΙεσσα Syr 12-13 δ~α των τ(;>ν φωνων ιχύτου &κτΙνων Syr 13 αμγης: αύχης (sic) Ν νo~σιxσιx,! Y(sed eras v) ηη Ra 14 post γαρ add 8η Σν 15 με: μo~ Σν 16 rι om ν ώραΙιχ οω P(sed marg adscr) δε om Ρ 17 δ~ΙΧλtγου coll post αLVLγμιΧ't'ων Λ ΥSΘ δLΙΧλtγεL P(sed cou) αLνLγμιΧτων: δLδαγμιΧ't'ων Θ (ίη marg var lect ιχtνLγμιΧ't'ων Θ2)Τ(? fort, sed corr ίη ras) 18 σειχυτον Σ ιχύτον Ν 19 γtvομα~ V γΙνομΙΧL Ρ 20 το οm Λ (sscr A2)Y(sed sscr) 21 εΙ γαρ rι: rι γαρ Ν

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [2, Ι4

·2, I5J

ORATIO V

ι65

oct &μπελοι., εΙ μΎ)κέη ε'ίΎ) τα λυμOCLνόμενoc. ΠLάσocτε

των θυριaων φων~ τοσοατόν έσΤLν ~aείoc, πολύ μαλλον ~ κocτα

γαρ

πρόσωπόν σου έμφάνεLOC το έράσμLον ~ξεL. τocuτoc λέγεL ~

~μίν άλώπεκocς μLκρούς άφocνΙζοντocς άμπελωνocς, XOCL ocl

νύμφΎ) νο~σocσocτο κocτα τ~ν εύocγγελLκ~ν πέτρocν μυσΤ~ΡLον, εΙς ()περ ocύτ~ν ό πολυμερως

xocL

&μπελΟL ~μων κυπρΙζουσLν. &.ρ' έσΤL aυνocτον κocτ' άξΙocν

πολυτρόπως έν τocίς θυρΙσL

έφLκέσθOCL τ~ς μεγocλοφυ'tocς των νΟΎ)μάτων; ()σσν θocuμoc τ~ς

5 γενόμενος λόγος έχεφocγώγΎ)σε~ XOCL έν έΠLθυμΙ~ γΙνεΤOCL τ~ς aLιX σocρκος θεοφocνεΙocς, &στε τον λόγον γενέσθOCL σάρκoc XOCL τον θεον έν σocρκΙ φocνερωθ~νOCL XOCL πocρocθέσθOCL τocίς άκοocίς

5 θεΙocς μεγocλεLόΤΎ)τος πεΡLέχει. ό λόγος, ()σΎ)ν έμφocΙνεL τ~ς

10

06

ό έν κocκΙ~ aυνocτός,

ocΙωνΙocν μOCΚOCΡLόΤΎ)ΤOC. πως συμβoc(νουσL τη εύχη τ~ς νύμφΎ)ς

περΙ

OCt

τοα Συμεωνος φωνoc(, ()ς φΎ)σL Ναν άπολύεLς τον aοuλόν

οφθocλμο( μου το σωΤ~ΡLόν σου; ειaε γαρ έκείνος, ώς laείν

έπεπόθΎ)σεν OC{)ΤΎ). τ~ν

ae: φων~ν ocύτοu τ~ν ~aείocν οι aεξάμενΟL

τοα εύocγγελ(ου τ~ν χάΡLν έΠLγLνώσκουσ~ν οι εΙπόντες ()ΤL

ΔLα τocuτoc aέχετoc~ τ~ν εύχ~ν τ~ς νύμφΎ)ς aLκoc(ocν οοσocν

XOCL

τη μάνaρ~ ocύτοu, ό aράκων ό μέγocς, ό άποστάΤΎ)ς, ό ~aΎ)ς ό πλocτύνων το στόμoc ocύτοu, ό κοσμοκράτωρ τ~ς έξουσΙocς τοα σκότους, ό ~χων τσα θocνάτου το κράτος,

μέλλων aεLκνύεLν έocυτον έμφocνως

έθνων

άγγέλων

&

~σΤΎ)σε

ocύτοu,

ό

κocτocλocμβάνων

τ~ν

οΙκουμένΎ)ν

ηθένOCL έπάνω των νεφελων τον θρόνον ocύτοu γ~νεσ

6ντocς,

4 cf Hebr 29/30

άφocνLσηκούς

ι, ι Ι3-Ι4

ae:

6 cf J oh ι, Ι4 cf ΙΙ Cor 6, ι

των

7 cf Ι5

άμπελώνων' Ι Tim 3, ι6 Joh 6, 68

άνθ~σoυσι. ΙΟ-Ι2

Luc 2,

ERa ΛYSe Σ ρντ CN Syr ι φων~: αόγ~ Λ ΥSΘ post φων~ add σου Syr έσ'ην om Θ πολλώ ΣΝ post κατα add 't'o Ρ 3 νo~σασα : πoθ~σασα Syr 4 αύτ~ν coll post πολυμερώς Σ 5 λόγος om E(adscr Ε2) γεγένΎ)τα~ ER&v 6 &στε: καΙ εϋχετα~ Syr γΙνεσθα~ Τ καΙ om Ν 9 αΙών~oν ER&PTv ante πώς add δρα 8ε Syr post πώς add 8ε E2R&v ιο ΙXL om C (add C2) δς: ώς SΘ &ς TC2(ex ώς ut vid) ά.πoλύε~ς νυν ν ΙΙ 8έσποτα om CN Ι2 μου: σου Ρ εΤ8ε: Ί8ε EC(corr C2)V ώς: δ τ~ Syr Ι3 έπόθΎ)σεν Λ ΥSΘΤΝ έπεθύμΎ)σεν V αί5ΤΎ) om Σ Syr αότ~ν PCN post OL add 8ε Ρ Ι5 ρ~ματ~ Ρ ι6 ταυ τα : τουτο S ante τ~ν add καΙ Syr τ~ν om ν εύχ~ν: φων~νS(scίΙecοnί) νύμφΎ)ς:εύχΊjς ΥΛ(?, erasetcοrrΛ2)SΘ 8~καΙας οϋσΎ)ς Θ Ι7 post νυμφΙος et add et exp καΙ μέλλων 8ε~κνύε~ν έαυτον έμφανώς πρώτον ό καθαρος νυμφΙος Υ ι8 θ'Υ)ρεύοντας C 2Ι ά.νθoύσ~ Σ

ώς

88ι Μ. νοσσLαν xocL ώς κocτocλελεLμμένoc 6>α oc~ρων ocύτ~ν, ό λέγων

πέκων, ώς μΎ)κέτ~ τον άμπελωνoc a~' ocύτων προς τον κυπρr.μεν

()σoc έκ

(aΎ)λονόΤL ό {)ψLστος) κocτ' άΡLθμον

πρωτον τούς θΎ)ρευτας πocρορμ~ προς τ~ν &γρocν των άλω­ 20 σμον έμποaΙζεσθOCL, λέγων ΠLάσocτε ~μίν άλώπεκocς, μLκρούς

XOCL

προσώπου ocύτοu aι.Ύ)γείΤOCL ~ προφΎ)τεΙoc, ό άφocφούμενος

15 ()pLOC

(Ρ~μocτoc ζω~ς oclων(ου ~χεLς. ό κocθocρος νυμφ(ος

10 σύν

τιΧ ΤΎ)λLΚOCUΤOC λέγεΤOCL, ό άνθρωποκτόνος,

06 ~ γλωσσoc ώσεΙ ξυρον ~κoνΎ)μένoν, 06 φΎ)σLν ό πρoφ~ΤΎ)ς ()η T~ βέλΎ) τοα aυνocτοu ~κονΎ)μένoc τοίς &νθρocξL τοίς έρΎ)μLκοίς, xocL ΈνεaρεύεL ώς λέων έν

~μων τας θεΙocς φωνας τας έπocγγελλομένocς τοίς άξΙΟLς τ~ν

σου, aέσποτoc, κocτα το ρ~μά σου έν εΙρ~νη, ()η ειaον οι

15

aυνάμεως τοα θεοα τ~ν ύπερβoλ~ν ~ των εΙΡΎ)μένωνaLάνΟLOC. πως έκείνος, περΙ

(θ

OCL

~

τιμ

(ψι

υ

Lστιμ,

XOCL\

,ι

οσoc

,

εν

~

τιμ

'Ι

\ β ο•

ω

xocL

λ

Ι

()μΟLος

ογος

\

περι.

Cant 2, Ι5 7 cf Joh 8, 44 8 cf Ps 5 Ι , 3/4 9 Ps ΙΙ9, 4 Ps 9, 30 ΙΙ cf Ezech 29, 3 (ό 8ράκων ό μέγας) ΙΙ-Ι2 cf Isai 5, Ι4 Ι2 cf Eph 6, Ι2 Ι3 cf Hebr 2, Ι4 Ι4-Ι7 cf Isai ιο, Ι3/14 Ι4-16 cf Deut 32, 8 ι8-19 cf Isai Ι4, Ι3/Ι4 ERa Λ YSe Σ ρντ CN Syr ι εΙ: ~ C(corr C2) λoψα~νόμενα Ε (sed corr)VC(corr C2) Ι-3 π~άσα't'ε-κυπρΙζουσ~ν om V seclusit Jaeger de Ρ Ι68, 4-5 sumpta et hic adscripta existimans 2 post ~μLν add γάρ φ'Y)σ~ν Syr ά.λωπέκους Τ ante ά.μπελώ­ νας add τούς ν 5 δσ'Υ)ν ΕR&ΣΡΤv Syr: ~ν cett(corr οΤαν Λ2, ~ν' Ο) 8 ου: ω Τ 9 περΙ-δτ~: ου Syr ό πρoφ~της om ER& δτ~ om ν 10 έΡΎ)μ~ΚΟLς: έΡ'Y)μένo~ς P(sed corr) καΙ om V ένε8ρεύσε~ Ρ ι ι αύτου om V post αύτου eras 3 vel 4- litt Ε μέγας: ά.ν~μερoς ER& ό tert: καΙ Syr Ι3 του pr: τους Ν έκ: ά.πΟ Τ Ι4 ό πρoφ~Τ'Y)ς V super (ά.φα~)ρού(μενος) sscr μεν Ρ 15 post & add 8ε V ί5Ψ~στoς: κύρ~oς Θ ι6 ά.γγέλων: &λλ~λων ν ό: καΙ Syr Ι7 καταλελεψένα ASVv ante αΊρων add ό C(eras) αύτ~ν SΡΛ2(_~ν corr ίη ras) Syr: αύτά cett ν ηοη habet Isai 10, 14 18 τ~θένα.~ coll post νεφελών Λ Υ Ι9 γΙνεσθα.~ ER&VTCv: γενέσθα.~ cett ante τφ pr add έν Ν του ύψΙστου Λ Υ ι

ιο

166

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[2,15

ae χυτος ~ Ρά.ΧLς, ~γκατα ae αύτοσ σμφΙΤΊJς λ(θος, καΙ πά.ντα τιΚ ΤΟLαuτα, aL' &ν τ~ν cρoβεριΚν

έν~ργΊJσαν τ~ν ά.νθρωπΙνΊJν &λεΙαν τη των λόγων πεΡLβολη

ΤΟLοuτος, δ στραΤΊJγOς των έντοίς aαΙμοσL λεγεώνων, πως όνομά.ζεταL παριΚ τ~ς άλΊJθLν~ς τε καΙ μόνΊJς auνά.μεως;

\

μLκρον

xotL\ OL(

'λ'

α

ωπεΚLον.

\αυτον , \

πεΡL

,

παντες,

((uποχεφLος ,

ΎJ

αύτc;> στραηά, πάντες κατιΚ το ϊσον έξεuτελLσθέντες κατονο­ μάζονταL παριΚ τοσ παρορμωντος προς τ~ν κατ' αύτων &γραν 'θ

τους

'

ΊJρευτας.

...

ει.εν

~,.\

σ αν

7

ΟUΤΟL

,

ταχα

\

μεν

otL( ,αγγι:;λLκαl.\

auνάμεLς αΙ τ~ς aεσποηκ~ς παρουσΙας έπΙ τ~ν γ~ν προπομι πεuοuσαL

xotL\

\ τον

β

,

\

, LOU παραγου-

λ' ~ ~ 'ξ ~ β' ασL εα ΤΊJς σΟ ΊJς εντος του

σαL, αΙ τοίς άγνοοuσLν ύποaεLκνύοuσαL, ΤΙς έστl.ν οότος δ βασLλεύς τ~ς aόξΊJς, δ κραταLος καΙ auνατος έν πολέμιμ, ϊσως

15

ORATIO V

προς οδς ε!πεν gΤL ΠΟL~σω ύμας &λLεr.ς άνθρώπων' ού γιΚρ &ν

cρύσLν έκεΙνΊJν ύπογρά.cρεL δ λόγος οότος οον δ τοσοστος καΙ

10

)

αύτοσ aLεξέρχεταL τιΚ cρoβεριΚ καΙ CΡΡLκώaΊJ, οό χαλκαι. μεν αΙ πλευραΙ, σιaΊJρος

5

2,15J

\ ,εκ

τας

~ των ~

των

σιμ

ζ' ομενων

λ

~

CΡω εων

τα\

Ψ

\

υχας

θ'

\ ' eL'μΊJ προτερον , μLκροuς , αλον, τους

Ι σαγΊJνευOντας, ~

'ξ'β

ΊJpLot ταυτα ε ε

5 έκεΙνους άλώπεκας έκ των καρaLων λέγω, αΙς ένεCΡώλευOν, &στε 'ΠΟL~σαL τόπον τC;> UtC;> τοσ θεοσ, δπου έαυτοσ τ~ν κεCΡαλ~ν άναπαύσεL, μΊJκέτl. τοσ γένους των άλωπέκων έν ταίς καρaΙαLς CΡωλεύOνΤOς. πλ~ν ο{)σπερ &ν ύποθ~ταL τούς άγρευτιΚς ε!ναL δ λόγος, το μεγαλείον καΙ &CΡρασΤOν τ~ς

10 θεΙας auνάfLεως aLιX των πρoσ~εταγμένων αύτοίς aLaασκό­ μεθα' ού γιΚρ ε!πεν δη θΊJράσατε τον όν τον έκ τοσ aρuμοu

τ~ν &μπελον τοσ θεοσ λuμαLνόμενον ~ τον μονLον τον &γΡLον ~ τον &ρυόμενον λέοντα ~ το μέγα κ~τoς ~ τον ύποβρύχl.ον aράκοντα (~ γιΚρ &ν ηνα aύναμLν των άνΤLμαχούντων aLιX των

a'&ν ΤLς εϊΠΟL καΙ τιΚ ΛεLτοuργLΚιΚ πνεύματα τιΚ εlς aLακονΙαν

15 ΤΟLούτων δ λόγος τοίς θΊJρευταίς ένεaεΙκνuτο), άλλιΚ πασαL,

άποστελλόμενα aLιX τούς μέλλοντας κλΊJΡOνOμείν σωΤΊJρΙαν,

CΡΊJσΙν, έκεr.ναL αΙ περ(γεLΟL auναστεr.αL, προς &ς ~ πάλΊJ τοίς

τάχα

ae

θΊJρευτιΚς ε'~ΠΟL ΤLς &ν καΙ τούς &γΙους άποστόλους

άνθρώΠΟLς έστ(ν, άρχαΙ τε καΙ έξοuσΙαL καΙ κοσμοκράτορες

ε!ναL τούς εlς τ~ν &γραν των θΊJρΙων τούτων έκπεμπομένους,

σκότους καΙ πνεύματα ΠOνΊJρΙας,

1-2 cf Job 40, 18 2-3 cf Job 41, 7 5 cf Marc 5,9 parall 7-8 cf Comm ΠΙ (IV) Ρ 235,18/9: cvulpescontrariaepotestates et nequitiae daemonum intelligi debeant'; cf Ps 62, 11 ΙΟ-ΙΙ cf Οήgen Comm ΠΙ (IV) Ρ 236, ΙΟ/ΙΙ 13 Ps 23, 8 15 Hebr ι, 14; cf Οήgen Comm ΠΙ (IV) Ρ 235,21 sqq ERa Α YSe Σ ρντ CN Syr ι τOC om V φοβερOC: φανερOC Ν χάλκεLαL PVCN J ob 40, 18 3 σμφΙτης ERa J ob 41, 7: σμυρΙτης ν σμηρΙτης SΘΣV σμηρ~της ΥΛ (--ηΤLς Λ 2) μυρΙτης Ρ όμηρΙτης TCN τOC om ν 4-5 οuτος-ΤΟLουτος V: οΌτος καΙ ΤΟLουτος Syr οδτως οΌτος ό ΤΟLουτος Υ Λ (eras οδτως) οΌτος οον οΌτος ό ΤΟLουτος SΘ οΌτος οον ό τοσουτος ό ΤΟLουτος ΡΝC(οδτως pr, corr C2)

aολερά τε καΙ aύσΤΊJνα, προς την ύμετέραν ΚΡLνόμενα aύναμLν.

Οήgen

ουτος οον ό τοσουτος Τ οΌτος οον ό ΤΟLουτος ό τοσουτος ΕΣν οΌτος

Ra, quas lect varias e linea ηοη distincta fluxisse 5 ό om Λ ΥSΘ των 8αψόνων (om εν) Syr 8 αύτου 9 παρορμουντος NC(corr C2) 10 ante μεν add &ν Ν ι ι παρρουσΙας Ν 12 καΙ: αΙ ΣΡVCΝ εν ΤCJ) βιCj) PVCN 13 αΙ: καΙ νν Syr(in paraphr) εΠL8εLκνύουσαL ERay τΙ Ν οΌτος om Σν 14 Ισω Ra 15 ε~πη ΥΤ πνευμα C(corr C2) ε~ς: ε~ Ν 16 post σωτηρΙαν add et exp τάχα 8ε θηρευτOCς ε~ΠΟL καΙ τOC λεLτουργLΚOC πνεύματα τOC εΙς 8LακονΙαν &ποστελλόμενα 8LOC τούς μέλλοντας κληρoνoμε~ν σωτηρΙαν Υ 17 OCγΙους om ν 18 ante των add την TC οον ό ΤΟLουτος

patet. Σ om Τ

άλωπέΚLά έσΤL

μLκρά,

ι Matth 4, 19 4-7 cf Matth 8, 20 ΙΙ-Ι2 cf Ps 79, 14 13 cf Ps 21, 14; μέγα κ-ητος: cf Ιοη 2, ι 13-14 8ράκων ό εν τη θαλάσση: cf· Ezech 32, 2 1:6-18 cf Eph 6, 12 ERa ΑYSe Σ ρντ CN Syr ι post εΤπεν add ό νυμφΙος Syr Ύjμας Ra ante &νθρώπων add των ν &ν om V 2 λογΙων ν 4 ταυτα om TCN εξέβαλλον Υ ΠLκρούς C 5 εκ-λέγω om V λέγων NC(eras ν) om Τ 6 του θεου: καΙ OeCJ) Ν την έαυτου ν 7 &ναπαύση ΕRaΣΡν του: τούς Ρ 8 &σπερ Υ όπότερον Syr(in paraphr) 9 &γρεύοντας C θηρευτOCς ERay 10 αύτ-ης Ρ ΙΙ 8ΤL om Λ YPVC θηρεύσατε Σν post θηράσατε add Ύjμ~ν Syr τον pr om ν ULv (sic) Ν υΙον Υ εκ om Syr post 8ρυμου add τον Λ ΥSΘΣ 12 τ-η &μπέλω Ε (corr Ε2)ΣΥΤΝ της &μπέλου C(ut vid, corr τη &μπέλCj) C2) 1) pr-&YPLov om Syr 12-131) Ρr-κ-ητος om Υ 13 όρυόμενον ΡΝ (όρυώμ-) ~ρυόμενoν καΙ όρυόμενον Syr 1) Ρr-κ-ητος om Ra 13-14 το-8ράκοντα: τον μέγαν καΙ κραταLον 8ράκοντα Syr 14 8ράκοντα: λέοντα Ν 1) Σν Syr γOCρ r1v ΤLνα: έτέραν Syr γOCρτων pr om Σ 8ιOC coll ante των pr Τ ante 8LOC add ut vid & vel oi:'ις Syr(in paraphr) 16 περΙγεLαL ΥΤ 17 &νθρωπΙνΟLς Ν 19 ύμετέραν ΣVΤC Syr: Ύjμετέραν cett ν

168 ,\

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM ,

[2,16

\

2,17J

~o~αν

καθαροίς κρΙνo~ς τρέφε~ τα πρόβατα' αλΎ)θως γαρ ό μΎ)κέΤL

καΙ

Τcf) χόρτιΡ τρέφων τον χόρτον· Ι~ία γαρ τροφη της αλόγου

την των βοτρύων φοραν ~~α τοσ ~νθoυς της έναρέτου πoλ~τεΙας

φύσεως ό χόρτος έστίν, ό ~ε ~νθρωπoς λoγ~κoς (1ν Τcf)

εαν

Ι

εΚξ:~νων

χάρ~ν

ό

Ι

κατακραΤΎ)σΎ)τε,

αμπελων

ι,

τοτε

ό ~μέτερoς,

~

λΙψ

απο Ύ)

ετα~

ανθρωπΙνΎ)

ΤΎ)ν

'~I

φύσ~ς,

αλΎ)θ~νcf) τρέφετα~ λόγιΡ, εΙ ~ε τοσ τo~oύτoυ χόρτου έμφΟΡΎ)-

πρoo~μ~άσετα~. Π~άσιΧτε οδν ~μίν αλώπεκας μ~κρoυς αφανΙ-

5 θεΙΎ), καΙ αύτος γίνεταL χόρτος' πασα γάρ φΎ)σ~ σαρξ χόρτος

5 ζοντας αμπελωνας καΙ αΙ ~μπελo~ ~μων κυπρΙζoυσ~ν.

έστίν, ~ως &.ν ~ σάρξ. εί ~έ ης πνεσμα γένΟLΤΟ γεννΎ)θεΙς έκ

'Ήκουσε τοσ θεΙου προστάγματος ~ ~μπελoς, ~ γυν~,

CH γυν~

περΙ ~ς φΎ)σ~ν ό ΔαβΙ~ 8τ~

τοσ πνεύματος, ούκέη τον χoρτώ~Ύ) έπ~βοσΚΎ)θ~σεταL βΙον,

σου ώς ~μπελoς εύθΎ)νοσσα,

καΙ εϊ~εν έαυτην έν τη ~υνάμε~ τοσ κελεύσαντος της έκ των

αλλα το πνεσμα ~σταL αύτοσ τρoφ~, 8περ ~ καθαρόΤΎ)ς καΙ

θΎ)ρΙων

Ύ) ευπνo~α του κp~νoυ α~ν~σσετα~.

τούτων

λύμΎ)ς

κεκαθαρμένΎ)ν

καΙ εύθυς

e,'

~Ι~ωσ~ν

10 έαυτην Τcf) γεωργcf) Τcf) το μεσότo~χoν τοσ φραγμοσ λύσαντ~·

884 Μ.

169

ORATIO V

10

.....

Ι

,

,

),

";'

'"

,

εσταL ουν κα~ αυτος κρ~νoν

καθαρον καΙ εi5πνουν προς την φύσ~ν τηςτροφης αλλo~oύμενoς.

oύκέτ~ γαρ Τcf) τοΙχιρ τοσ νόμου προς την συνάφε~αν τοσ

τοστό έστ~ν ~ ~~αχεoμένΎ) ταίς ακτίσ~ν ~μέρα ~ΤΟL ~~απνέoυσα,

ποθουμένου ~~ατε~χΙζετ~~, αλλά φΎ)σ~ν Έγω Τcf) α~ελφ~~cf)

καθως ώνόμασεν ~ θεΙoc φωνη την ~~α τοσ πνεύματος των

μου καΙ ό α~ελφ~~ός μου έμοΙ, ό πo~μαΙνων έν τοις κρΙνo~ς, ~ως

ακτίνων γ~νoμένΎ)ν ~~άχυσLν ~Lαπνοην όνομάσασα, 8θεν αΙ

οδ ~~απνεύση ~ ~μέρα καΙ κ~νΎ)θωσ~ν αΙ σκ~αΙ τοστο ~έ

τοσ βίου μετακ~νoσντα~ σΚLαΙ, περΙ &ς κατα σπoυ~ην όρωσLν

15 έσην' εϊ~oν, φΎ)σΙ, πρόσωπον προς πρόσωπον τον αεΙ μεν 6ντα.

8περ έστΙ, ~~' έμε ~ε έκ της α~ελφης μου της συναγωγης ανθρωπ~κως

ανατεΙλαντα

καΙ

έν

αύτcf)

αναπαύoμα~

καΙ

γΙνoμα~ αύτcf) OΙΚΎ)τ~ρ~oν. οδτος γάρ έστ~ν ό πo~μην ό καλός, 8ς ούχΙ χόρτον πo~είτα~ την των πo~μνίων νoμ~ν,

7 Ps 127,3 10 cf Eph 2, 14 12 Cant 2, 16/7 13, 12 15-16 cf Exod 3, 14 17 cf ΙΙ Cor 5,2 3, 16/7; ΙΙ Cor 6, 16; cf ]oh 10, ΙΙ

αλλα

15 cf Ι Cor 18 cf Ι Cor

Λ YSe Σ PVT CN Syr ι κατακρατ~σ"t)τα~ C(corr C2) κατακρατ1ισετα~ Ρ τότε V Syr: om cett ν άπολήψετε RBN ν 2 καΙ om PVCN 3 φοραν: 8~αφoραν V έναρέτου: άρετ~ς Ρ 4 πρooψ~άσατε ΥΛ (corr Λ2) πρoo~μ~άζετα~ ν οΟν om Ν μ~κρoύς άλώπεκας ERBv 5 άμπελωνα ν άμπέλους C καΙ fort eras Λ 6 'ή alt: καΙ Ρ 8 (8εν EC(corr C2)V τ~ς: την Ρ έκ coll ante τ~ς Λ ΥSΘ Syr(vel om) 9 τούτων om Λ Υ 10 τφ γεωργφ έαυτην Σ 8~ιΧλύσιΧντ~ (claus praestat; fort recte)Λ Υ 12 άλλά: καΙ 8~α τουτο Syr 13 ά8ελφ~80υς Τ

ERa

14 8~απνεύσε~ Σν Τι om Ρ 15 post έστ~ add τΙ Λ ΥSΘΣ ψησΙ om PVCN post ψησΙ add τον θεον Syr προς πρόσωπον om P(sed sscr) μεν ~ντα: μένοντα·ΡVΤCΝ μεν om ν post μένοντα add έπΙ το αύτο V ι 7 άνθρωπ~κως om Θ άνιΧτεΙλωντα Υ άνατέλαντα RB άναπαύσoμα~ Ρ post άνιΧπαύoμιΧ~ add ΚιΧΙ αύτος έν έμοΙ Syr 18 έιΧυτφ Ν post οtκ"t)τ1ιρ~ον add καΙ γΙνoμα~ έν αύτφ ένo~κέτ~ς Syr 19 ού ΣΝ post άλλα add κιΧ!. V

5 Isai 40, 6; cf Ι Petr ι, 24 6-7 cf ]oh 3,6 8 cf Hebr 5, 14; 6, 4 9-10 cf ΙΙ Cor 2, 15 Ι4-Ρ 170,3 cf Plato Resp 515 c

ERa ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι ante άλ"t)θως add ώς Syr άλ"t)θως yιXpomRBv (άλ"t))θωςutvίdeχcοπίnfίnelin Ε2 ante ό add ποψην Τ add ίη marg ποψην ΚιΧλΟς C2 ό: ού ν 2 τφ om ERBVTv χόρτον eras et corr &νθρωπον C2 ίη marg adnot γρ &νθρωπον Τ super χόρτον sscr γρ τον λόγον Ρ 1-2 verba ό~χόρτoν SiC fere interpret Syr: οδτος ό ούκ έν τφ χόρτιμ ποψαΙνων τα πρόβατα έαυτου, άλλα έν το'i:ς κρΙνo~ς, έν πνευματ~κη νομη τρέφε~ αύτά. Gregorius voce τον χόρτον (2) allegorice pro την σάρκιΧ USUS est

(cf infra 5). sententiam anacoluthum άλ"t)θως- χόρτον recte interpr sunt Tet C2, sed cave, ηθ interpretamentum in textum inseras. 2 t8LCG: 'ή8εΙα V 4 post 8έ add τ~ς Τ του ΣρνΤΝ: om cett ν του τo~oύτoυ om Syr χόρτου om ν 5 ante κιΧ!. add ού μόνον e"t)PLov γΙνετιΧ~ άλλα Syr χόρτος γΙνετα~ ν φ"t)σ~ om Λ ΥSΘ coll post σάρξ ν 6 έστΙν om Ρ (scil sec Isai 40, 6) σαρξ η ν τ~ς om Λ ΥSΘ γεν"t)θε!.ς Ν 7 του om Λ ΥSΘ έπ~βoσκ1ισετα~ Ρ 8 αύτου ~στιΧ~ ERBv 8περ: 8που Υ 9 ~νπνo~α V ante του add αύτου Ρ αΙνΙσσετα~ coll ante του A(corr fort m pr) γουν Ν aute ιΧύτος add ό Ρ 9-10 ΚιΧθιΧρον κρΙνον ERBv 10 et om τ~ς et coll τρoφ~ς ante φύσ~ν ν ΙΙ τoυτέστ~ν Ε (corr Ε2) VTv 8~ιΧ8εχομέν"t) E(ut vid, eras 8εχ et corr χε E2)V 12 των corr ίη ras Υ 13 γενομέν"t)ν VTC(corr C2)N όνόμα χωρ~ματι. τ~ς

καρaΙας ένaΊ)σαμένΊ), μετa τουτο καρπον έαυτ~ς ποι.είται.

a'ι.α

,

'"

,

'β' 'ζ ου σα Ί)ου Ι"', η καΙ. προσηνες γεωργον οτρυν αυτον ονομα

~ αν ,ι θ ους ευωοι.α '''' 'ζ οντα, καΙ."ουτως , ~ του αυ'ξ η θ εισα aι.a των ι

Ι"'~

λ'

τοι.ουτων οοων κα Ί)

λ'

εγεται.

, και

Ι

l

πλΊ)σι.ον γLνεται. καΙ περιστε-

10 ραίς το έν τοίς ~μμασι.ν αότ~ς παρει.κάζεται. κάλλος. είτα πάλι.ν

προς το μείζον χωρεί' aι.οραηκωτέρα yap γι.νομένΊ) κάκεΙνΊ)

177

νι

τε καΙ aι.αφθορiiς άνεπιaεκτος, aι.' δ>ν το μόνι.μόν τε καΙ

"Ι

το

, "'" γαρ της ~ ι.οι.ας ,,,,Ι '''' την 'θ" , προει.σι. . οι.α ναροου ει.αν επι.γι.νωσκει. εuωaΙαν

, τον

ORATIO

Ι

άμετάβλΊ)τον τ~ς προς το &γαθον σχέσεως aι.ερμΊ)νεύει. τί{>

889

Μ. λόγcp. αότ~ς

έπι τούτοι.ς aι.a συγκρΙσεως ~ προς το κρείττον παραλλαγ~

aι.α.aεΙκνυται.

καΙ

κρΙνον

έν

άκάνθαι.ς

5 aOXe'!:. καΙ πάλι.ν παρ' έκεΙνΊ)ς καθοραται. του νυμφΙου το προς τους

β.λλους

aι.άφΟΡον·

μ~λoν

yap

όνομάζεται.

μεταξυ

aρυμωνος άκάρπου τη ευχρoΙ~ τ~ς όπώρας &ρα.·~ζόμενoν, οδ τ~ν σκι.aν υπελθουσα έν τί{> ο~κcp του o~νoυ γΙνετα.ι.. κα.ι μύροις σΤΊ)ρΙζεται. καΙ τοίς κα.ρποίς του μ~λoυ στοι.βάζεταt

10 καΙ το έκλεκτον βέλος έν τη καρa·ι~ aεξα.μένΊ) ata τ~ς γλυκεΙ(Χς

πλΊ)γ~ς πάλι.ν κα.Ι (χόΤ~ γΙνετα.ι. βέλος έν τα.ίς χερσι του

πως

τοξότου τ~ς μεν ευωνύμου τ~ν κεφα.λ~ν προς τον Γ1νω σκοπον

σύσκι.ος έπι τ~ν κλΙνην τ~ς κάτω ζω~ς καταβα.Ινει. τη υλι.κη του άνθρωπΙνου σώματος φύσεΙ. συσκι.αζόμενος. 15 προς τούτω ς τον τ~ς άρετ~ς οίκον aι.αγράφει. τί{> λόγcp, οδ

το βέλος. μετa ταυτ(Χ &ς ~aΊ) προς το τέλεtον φθάσ(Χσα καΙ

του

λόγου

καταμανθάνει. τ~ν

&ραν καΙ

θαυμάζεΙ.,

, "ψ ι.μος υ"λΊ) κεορος '''' γι.νεται. Ί)ι ερε τε και" κυπα.ρι.σσος σΊ)πεaόνος

2 cf Cant ι, 12 (cf supra Ρ 88,10-93,9) 3-6 cf Cant ι, 13 (cf supra Ρ 93,15-95,3) 6-8 cf Cant ι, 14 (cf supra Ρ 95,5-97,9) 9-10 cf Cant ι, 15 (cf supra 101,15-106,4) ιι -14 cf Cant ι, 16 (cf supra Ρ ιο6,5-Ι09,3) IS-P 177,3 cf Cant ι, 17 (cf supra Ρ Ι09,4-ΙΙ2,2Ι) ΕRaΛΥSΘ Σ: ρντ CN Syr ι το om ERav 2 Ι8Ιιχς: 1)8εΙιχς RaE2(corr 1)8εΙ in ras)Nv θεΙιχς Τ 3 τοόΤΟLς VCN μέV"t) Σ ante πάλLν add κιχΙ Σ ~πoθoόμενoν C(eras ~) 4 έιχυτ-ης

έξάπτεL PCNV(col1 έιχυτ-ης ante εί)πνουν)

5

4-5 τον λογLκον μιχζον Ν

μιχσθων V 86γμιχτιχ V 6 ante κιχρ8Ιιχς add θεΙιχς Ρ έv8"t)σιχμέV"t) ΕRβΛΥΣC2(cοrr e -8υσ-) Syr, cf supra Ρ 94,20: έv8υσιχμέV"t) cett v ante μετα add κιχΙ Ρ 8 το &νθος Ν ά:ήθους Υ εύω8ι.άζουσιχ PVCN 9 άν68ων RaE2(ex δ8ων ut vid)Σv ώ8ων V λέγεΤΙΧL: γΙνετιχι. ΘΡΥ, fort E(eras γΙν et corr Ε2) γΙνετιχι.: λέγεΤΙΧL CV(col1 λέγεΤΙΧL ante πλ'Υ)σΙον) περι.στερας SP(sed eras -ς) περι.στεραι. (sic) Θ Syr, sed cf supra Ρ 105,5 10 ΙΧύτης om Σ άπει.κάζετιχι. Σ ΙΙ 8ριχστΊ:κοτέριχ V γεvομέV"t) ΕRβΣv κάκεΙν"t) om Σν Syr 13 εί)σκι.ος ERaVv της-κιχτΙΧβιχΙνει. om Σ άνΙΧβιχΙνει. Ra 15 ο!-

κον: ο! Ε in fine pag 1) έρέΨψος: Ιερεόσψος Ρ

Tc'j} λ6γφ 8ιιχγράφει. v

16 γΙγνετιχι. Σ ad έρέΨψος adnot in marg 1) ·πρΟς το στεγάσιχι. ~ στεφιχνωσιχι. έπι.τή8εLOς Λ2Υ2 adnot in marg quaedam, quae vix legi possunt, ut vid πιχρα άγΙων η γεννιχΙων κρ--' (?) το τε φιχι.ν6μενον ΙΧύτ-ηι. Θ σ"t)π"t)86vιχς Ρ (sscr ο)

ευθυνούσΊ)ς,

τ~ς

aεξι.iiς

ae: προς έα.υτ~ν aιαλαμβ(ΧνούσΊ)ς

15 τ(Χίς λοι.πα.ίς τ~ν έπι -ra (Χuτa προθυμΙ(Χν υφΊ)γείτ(Χι τί{> λόγcp

aι.' όρκtσμοu. τι.νος τ~ν περι τ~ν &γάΠΊ)ν (Χότων σπουa~ν 'Ι ρουσ(Χ. ης '''''~' ,Ι '" ~ ιψ ω θ εισ(Χν ~ επεγε ουν ουκ (Χν ει.ποι. την επι τοσουτον υ

Ψυχ~ν έν τί{> άκροτάτcp γεγεν~σθα.ι. 8pcp τ~ς τελει.όΤΊ)τος; άλλ' 8μως το πέρ(Χς των προaι.Ί)νυσμένων &ρχ~ γΙνετα.t τ~ς έπι

4 cf Cant 2,2 (cf supra Ρ ΙΙ4,ΙΟ-ΙΙ5,ι6) 6-7 cf Cant 2,3 (cf supra Ρ ιι6, 3-ΙΙ9, ιι) 8-9 cf Ca.nt 2, 4 (cf supra Ρ ΙΙ9, 12-127, 6) 9-14 cf Cant 2,5/6 (cf supra Ρ 127,7-129, 19) 16 cf Cant 2, 7 (cf supra Ρ 129,20-135,9)

ERa ΛΥSΘ Σ ρντ CN(ll χερσΙ-ρ 178,16lvinpartesup pag man alt sed eiusdem temp) Syr ι 8ι.ιχφορας N(sscr θ Ν2 ut vid) 4 8εΙκνυτιχι. ERav 5 ante πιχρ' add κιχΙ ERav έκεΙνΟLς Ν το coll ante του Σ 7 8ρυμου Σ εύχρε~ιx Ν ώρΙΧΊ: (ζ6μενον) Ε2 in ras 5 fere litt 8 ύπερθουσιχ Υ το13 o~νoυ coll ante έν Λ Υ om v 9 στ"t)ρΙζεΤΙΧL-μήλου om Ρ κιχΙ τo~ς-στoι.βάζεΤΙXL om VCN 10 έν om ΡΥΝ ΙΟ-ΙΙ έν-βέλος om C 11 ΙΧύτ-η Ν βέλος γΙνεΤΙΧL v τιx~ς om Ρ 12 την κεφΙΧλην coll post σκοπον V προς τον: πρωτιχ C(corr προς τα C2) σκoπε~ν C2(e σκοπον ut vid) 13 εύθ"t)vοόσ"t)ς V ΙΧύτην V 14 ώς: 8ε ώς Λ2 in ras τέλος Ε( ut vid, eras ος et corr Ε2) 15 τo~ς λOLπo~ς Θ τα ΙΧύτα:' ~ιxυτιx Λ ΥSΘ τον' ποθοόμενον v έΠLθυμΙιχν Τ ut vid, sed corr 16 όΡΚLσμους C(corr C2) περΙ την om v άγάΠ"t)ν om V ιχύτου V σπου8ην om Νv 17 ουν ERaNv Syr: om cett εtπ"t) ΡΝ έπΙ: εΙς ΛΥSΘ 18 &κρω CN γενέσθΙΧL Σ &ρω C(corr C2) 19 γΙγνεΤΙΧL Σ έπΙ: ύπερ C(corr C2)N(sed corr ead alt man) Gregorii Nysseni Opera,

νι

12

COMMENTARIUS

ΙΝ

ORATIO

CANTICUM CANTICORUM

τιχ ύπερκεΙμενα χεφαγωγΙας'

πιΧντα γιΧρ

έκε~να

179

νι

των μεν προaL'ηνυσμένων πέρας έστΙ, τ~ς aε των ύπερκεL­

φων~ς

~χoς ένομΙσθ'η προς τ~ν των μυσηκων θεωρΙαν τ~ν Ψυχ~ν

μένων έλπιaος άρχ~ γΙνεταL' πιΧλLν γιΧρ τ~ς φων~ς άκούεL

aLa τ~ς άκo~ς έΠLστρεφούσ'ης. καL βλέπεLν &ρχεταL τον

τ~ς aLακελευομέν'ης τo~ς θ'ηρευτα~ς έΠL σωτ'ηΡΙ~ των λογLκων

ποθούμενον &λλcμ ε'ιaεL τo~ς όφθαλμo~ς έμφαLν6μενον' aορκιΧaL 5 γιΧρ δμΟLουταL καL νεβρc'f} παρεLκιΧζεταL, καL ούχ ~σΤ'ηκεν οί)τε

έΠL τ~ς

μLας

6ψεως

άμπελώνων 5 τούς

οί)τε έΠL του τ6που του αύτου το

άγρευσαL

μLκρούς

τιχ

έκεΙνους

βλαπηκιΧ

άλώπεκας.

των

καL

καρπων

τούτου

θ'ηρΙα,

γενομένου

μεταχωρε~ τιχ aύο εlς &λλ'ηλα' δ τε γιΧρ θεος έν τη ψυχη

,

\

'

\

\

\

φαLν6μενον, άλλ' έΠLΠ'ηa~ τo~ς 6ρεσLν άπο των άκρωρεLων

γLνεταL

έΠL τιΧς των βουνων έξοχιΧς μεθαλλ6μενος. καL πιΧλLν έν

γιΧρ δη 'ΑaελφLa6ς μου έμΟL κάγω αύτc'f) , τc'f} έν κρΙνΟLς

μεΙζονL κατιΧστασεL ~ νύμφ'η γΙνεταL φων~ς aευτέρας προς

ποψαΙνονη

10 αύτ~ν έλθούσ'ης,

aL' ~ς παρορματαL καταλLπε~ν τ~ν έκ του

τοΙχου σΚLaν καL έν ύπαtθρcμ γενέσθαL καL τη σκέπη τ~ς πέτρας έναναπαύσασθαL τ~ς έχομέν'ης του προτεLχΙσματος

καL

'λ Lν

πα

καL

εLς

τον

θ εον

μεταΤLθένΤL

(Ψ υχ'η

'η

-τ:~ν

'ζ εταL.

μεΤΟLΚL

άνθρωπΙν'ην

ζω~ν

λ' εγεL

άπο

10 των σΚLοεLaων φαντασμιΧτων έΠL τ~ν των 6ντων άλ~θεLαν.

' "οσον

(~ oρ~ς εLς

892 Μ.

'β'β ανα ε 'ηκεν

"ψ υ ος

(,

'η

εκ

~, ,~, ουναμεως εLς ουναμLν

κατιΧ τον προφ'ηΤLκον λ6γον πορε:υομέν'η, ώς του άκροτιΧτου

καL τ~ς έαΡLν~ς &ρας κατατρυφ~σαL aρεπομέν'ην του καφου

τ~ς των άγαθων έλπιaος τετυΧ'ηκέναL aοκε~ν . τΙ γιΧρ άνώτερον

τιχ &νθ'η άκμα~α 6ντα καL &PLOΙ καL προς τoμ~ν έΠLτ~aεLα

του έν αύτc'f) γενέσθαL τc'f} πoθoυμένcμ καL έν έαυτc'f} τον

15 καL δσα &λλα προς άπ6λαυσLν δ καφος τo~ς τρυφωσL χαρΙζεταL

15 ποθούμενον aέξασθαL; άλλ' δμως έν τoύτcμ γενομέν'η πιΧλLν

aL' &ν πιΧλLν τελεLοτέρα

ώς ένaε~ς οόσα του άγαθου όaύρεταL καL ώς μ~πω lJ.χουσα το

γLνομέν'η ~ νύμφ'η αύτ~ν άξLΟ~ του φθεγγομένου τ~ν 6ψLν

τη έΠLθυμΙ~ προκεΙμενον άμ'ηχανε~ τε καΙ aυσχεραΙνεL καL

laε~ν έμφανως καL τον λ6γον παρ' αύτου aέξασθαL μ'ηκέΤL

τ~ν ΤΟLαύΤ'ην τ~ς Ψυχ~ς άμ'ηχανΙαν a'ημοσLεύεL τc'f} aL'ηγ~μαΤL

aL'έτέρων

καL δπως εδρε το ζ'ητούμενον ύπογριΧφεL τc'f} λ6γcμ.

έν τα~ς των μουσLκων όρνtθων φωνα~ς.

φθεγγ6μενον.

20 μακαΡLσθ~ναL

τ~ν

πιΧλLν

Ψυχ~ν

τ~ς

εΙκ6ς

έσΤLν

ύΨ'ηλ~ς

έΠL

τούΤΟLς

άναβιΧσεως,

του

άκροτιΧτου των ποθουμένων έφLκομέν'ην' τΙ γιΧρ &ν ΤLς με~ζoν εΙς μακαΡLσμον έννο~σεLε του laε~ν τον θε6ν; άλλιΧ καL τουτο

1-3 cfCant 2, 8 (cf supra Ρ 138,9-139,9) 4-8 cf Cant 2, 8/9 (cf supra Ρ 141,1-143,16) 10-16 cf Cant 2, 10-14 (cf supra Ρ 145, 14-163, 10) 17 sqq cf Cant 2, 14 (cf supra Ρ 163, ΙΙ164, 15) ERa ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι προκεΙμενα Τ ύπερέκε~να ERa. 2 έλογΙσθ'Υ) V μυσΤ'Υ)ρΙων Τ φυσ",κων Ν θεωρΙων Υ 4 όίλλφέμφoc~ν6μενoν om V 5 ούκ ~στ'Y) Ρ ούκ ~σην VCN (ού)τε cοπ ίη ras Ε2 6 μ~ας: ~μετέρocς v του alt om ERa.v 7 &;πο: έπt Ν &;κροτηρΙων Ε (-ρωτ-) Ra. v 8 μεθocλλόμενον Ρ 9 κocταγάσε~ Ν 10 έκ om ERa.v 12 ένανocπocύσocσθα~ ΡΥ: έπocνocπαύσocσθoc~ CN ένανocπocύεσθα~ cett συνocναπocύεσθoc~ v 13 8ρεπομέν'Υ) ERa.Vv ηοη minus recte 14 &;κμocΤoc (5ντα: &;κμάζοντα Σ &ρ~oc Ε (corr ώραΤα E2)VC: 8ρ~oc Ν &ρψoc Ρ ώρocΤα cett v 15 όίλλα om Θ προς &;π6λαυσ~ν coll post χocρΙζετα~ Ν 16 μoυσ~κων όρνιθων: μϋστ~κων Ρ 17 γενομέν'Υ) Λ ΥSΘΣ 8εξ~oΊ.' Υ 19 8~' έτέρων: 8ευτέρων Υ φθεγγομένων Ν έπt τoύτo~ς om Ρ 20 ante του add ώς Λ ΥSΘ 20-21 το &;κρότατον Ν 21 έφ~κoμέν'Y) V 22 νo~σε~εν V εΙ8εΤν v

20

Ταυτα aε πιΧντα

. θεωρΙας

μανθιΧνομεν,

aLa τ~ς aL' &ν

των προκεψένων ~μ~ν Ρ'ητων σαφως aLaασκ6μεθα το μ~τε

3-5 cf Cant 2, 15 (cf supra Ρ 164,16-168,5) 8-15 cf Cant 2, 16/7 (cf supra Ρ 168,6-170,9) ΙΙ-12 cf Ps 83, 8 ERa Λ ΥSΘ Σ ρντ CN Syr 1 των pr om Υ μεν coll post πρo8~'Y)νυσμένων Τ om SV 8ε om T(sed sscr) 2 &;ρΧ'Υ)γος Λ Υ γΙγνετoc~ Σ γαρ: 8ε Ρ 3-4 των άμπελώνων των λoγ~κων v 4 βλocσηκα Ν 5 γ'νομένου V 6 μετocχωρΙζε~ Ρ γαρ om v ~ Ψυχ~ προς τον θεον Θ 8 ante ά8ελφ~8ός 7 γ~νόμενoς ERa.v add δ Λ ΥSΘV ά8ελφ~80υς Τ ante αύτ add έν Vv τ: το ΥΛ(cοπ Λ2) om PVCN ante κρΙνo~ς add τοΤς ERa.Tv 9 μετατ~θέντ~ Ra.A ΥSΣVC2(sscr τ~): μετατεθένη Ε μετocθέντ~ ΘΡΤC(cοπ C2)Nv ante τ~ν add προς ERa. ζω~ν: φύσ~ν Τ 10 σκ~ω8ων C του ()ντος V 12 πορευομέν'Υ) λόγον ERa.v 13 της om V(sscr V2) 14 έocυτ ERa.pVT: αύτ~ Σ έαυτ-η C2 (ex αύτω) αύτ cett v 15 γ~νoμέν'Y) Θ 16 σχουσα Τ το: τω Σ 17 τ-ης έπ~θυμΙocς Τ (ς bis eras) &;μ'Υ)χocνεΊ.' τε: &;μ'Y)χocνεΤτα~ Ρ 19 το:" τον Λ Υ" τον ποθούμενον Σ 20 πάντα om Ρ Ρ'Υ)μά.των Λ Υ 21 8~8ασκώμεθα Σ

το: τω Σ

μ~τε: μ~ 8ε Ρ

180

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[3,

ι

3,

τl.νΙ πέρα:η το μεγοιλείον τ~ς θεΙοις όρΙζεσθοιl. φύσεως μ~τε τι.

νo~σεως, μεθ'8ν στ~νoιl. χρ~ τ~ς έπΙ το πρόσω φορας τον των ορεγόμενον,

άλλ'

ο{Jτως ~xel.v τον

81.ιΧ τ~ς των

5 ύπερκεl.μένων κoιτoινo~σεως έπΙ το &νω τρέχοντοι νουν, ώς

πασοιν

τελεl.όΤΎ)ΤΟΙ

γνώσεως

τ~ν

έφl.κτ~ν

τη

5'~' ενοεl.κνυτοιl.

άνθρωπΙνη

τουτο

81.'

()τl.

θάλοιμός

έστl.ν

~

θεωρΙq. τιΧς {Jλοις,

iI>v

~ φl.λοσοφΙοι προς το κοιθοιρόν τε κοιΙ

10'

λόγος, ό 8ε έξ ()λΎ)ς κοιρ8Ιοις τε κοιΙ Ψυχ~ς κοιΙ 8υνάμεως

15

όμοl.ότητοι

εγχει.ρΎ)σσιντες·

,Ι ~,

Ύ)ΟΎ)

γοιρ

φΎ)σl.ν

ι

ως

των

τελεΙων

τΥ; ." θε'Ι. οιι νυκτΙ.' " τον εν

/

,

,

,

/

~, 'rCJ) γνοφCJ)

" κεκρυμμενον οινοιζΎ)τουσοι,

ι τοτε ΤΎ)ν μεν οιγσιΠΎ)ν προς τον πο ουμενον ε~χoν, οιύτο 8ε το "θ

άγοιπώμενον 81.έπτη των λογl.σμων τ~ν λoιβ~ν' έζ~τoυν γιΧρ

ποιρ' oιύτ~ς άγοιπώμενος νυμφΙος κοιτονομάζετοιl., άκολούθως ~

3 scil cum Aristot pugnat Gregorius permultis locis demonstraute oτ~ στηνα,~ χρ~ (cf Bonitz, Ind Arist Ρ 348 a 42 -52). cave ne hunc processum in infinitum mystici Christiani confundas cum έκστά.σε~ Platonicorum. 5 τρέχοντα,: cf Ι Cor 9, 24; Hebr 12, ι 6 cf Aristot Eth Nic Κ 7 Ρ ΙΙ77 b 31 sqq 16-17 cf Deut 6, 5 ERa ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι δρΙζετα,~ RB 2 γΙγνεσθα,~ Σ 3 8ν ΣC: 8 cett ν τον: των Ε (ut vid, postea 2 lίtt eras, cOU Ε2) των: τω Ν 4 τον: των C(COu C2) των om ν 5 ύπερκε~μένΎjς νν το Λ ΥSΘΣ: τον cett ν, de Syro ηοη liquet (paraphr). Gregorium deum τον &νω νουν nominasse nunquam credes. 6 έψεκτην Ρ 7 γενέσθα,~ Λ ΥSΘΤ super έΠLθυ­ μΙα,ς sscr έΠLψα,νεΙα,ς P(scil var lect) 8 ά;κρΙβεLα,ν ν της θεωρΙα,ς Τ 10 ΤLς: τΊ: Ρ 8Lα,σκευη ~ Σ: 8Lα,σκευ~~ (sic) Ν (~ inc, sed νίχ alt Ύj) 8Lα,σκευη C 8~α,σκευη cett ν, fort 8Lα,σκευη κα,Ι Syr(sed inc, paraphr). scil erat ίη archetypo ΔΙΑCΚΕΥΗΗ, quod archetypus codd_ CN et male legit ρτο - CKEYHN et transscripsit - CKEYH. cett aut lineolam super Η neglexerunt aut om ~ per haplographiam. 8Ι8ως (sic) Σ 12 έν οαι ERBV 13-14 γενομένων Ν 14 χρΎjσα,μένΎj V 15 έπεL8η ERBTv νό' μΨΎjν Ε (post υ eras ι litt) νόμΨΎj RB μεν om CN ύπετΙθετο Λ ΥSΘ την ψυχην ύπέθετο Ρ 16 τε κα,ρ8Ια,ς Τ post κα,Ι alt eras ι litt Θ 17 ά;γα,πώμενος Λ ΥSΘ Syr: ά;γα,πώμενος θεος cett ν iι ΕRΒΣΡCΝ: τη Τ om Λ ΥSΘVν

κσιθ'

άξl.ωθείσοι κσιθάπερ έπΙ ΚΟΙΤΎ)ς τl.νΟς τ~ς των έγνωσμένων κoιτoιλ~Ψεως έμoιυτ~ν άνοιποιύουσοι ()τε των άοράτων , ", λ ~ "θ' , εντος εγενομΎ)ν κσιτσι Ι.πουσοι τοι OΙl.cr Ύ)ΤΎ)ΡI.ΟΙ, ότε περl.εσχέθΎ)ν

yl.vO-

μένων οιΙνΙγμοισl. συγΧΡΎ)σοιμένΎ) προς τ~ν των 8Ύ)λουμένων 15 σοιφΎ)νεl.οιν. ' " ', ι 'Ι'θ 'ψ' ι επεl. JOI.VUV νυμφΎ)ν μεν υπε ετο ΤΎ)ν υΧΎ)ν ο

" ,

σιΡΧΎ)ν

&ϋλον μετενεγκουσοι τιΧς των νΟΎ)μάτων έμφάσεl.ς 81.ιΧ των έν οιύτοίς έπl.τελουμένων προάγεΙ. τιΧ 8όγμοιτοι τοίς των

'θ' ΤΎ)ν εωρl.οιν

κύκλCJ) οιύτου. έν Φ κοιτοιστασοι τότε 81.8άσκετοιl. ()τl. τοσουτον άπέσχε του έπl.β~νοιl. τ~ς τελε.l.ότητος ()σον οΙ μΎ)8ε τ~ν

σωμOΙτr.κ~

10 του λόγου ύπoγρoιφ~ κοιΙ γοιμl.κ~ τl.ς 8I.OΙσκευ~, ~ 8Ι8ωσl. τη

~" των οιοροιτων

'Έθ ετο, κοι θ' , " ως φΎ)σl.ν οι προφΎ)ΤΎ)ς, σκοτος oιπoκρυφ~ν οιύτου

άκρl.βεΙοις τον προκεΙμενον τη θεωρΙq. λόγον

πρoκoιτoινo~σoις

181

νι

Μωϋσέως του έν τφ γνόφCJ) γεγονότος έν Φ i)v ό θεός, 8ς

φύσεΙ. άρχ~ν γΙνεσθοιl. τ~ς των δψΎ)λοτέρων έπl.θυμΙοις. κοιΙ μοl. σκόπεl.

ORATIO

έπΙ το άκρότοιτον ώς Φετο των έλπl.ζομένων έλθουσοι κοιΙ ~8Ύ) προς τον ποθούμενον άνοικεκρασθοιl. νομΙσοισοι κοΙτην ονομάζεΙ. τ~ν τελεl.οτέροιν του άγοιθου μετουσΙοιν κοιΙ νύκτοι λέγεΙ. τον τ~ς ΚΟΙΤΎ)ς κοιι.ρόν. 81.ιΧ 8ε του ονόμοιτος τ~ς νυκτος

γνώσεως μέτρον ()ρον γΙνεσθοιl. τ~ς των ζΎ)τουμένων κοιτοι­ δψΎ)λων

ι]

οι" "" '~~ι / υτον επl. ΤΎ)ν ΚΟI.ΤΎ)ν μου εν ΤΟΙLς VU~LV, ώστε γνωνοιl. τΙς

~ ούσΙοι, πόθεν &ρχετοιl., εΙς τΙ κοιτσιλ~γεl., έν τΙνl. το εϊν οι ι. ~xel.· άλλ' ουχ ,~ , / , ·/λ "'ξ ονομοιτος , / Ι ευρον οιυτον. εκοι ουν οιυτον ε ως

20

i)v μοl. 8υνοιτον έξευρείν έπΙ του άκοιτονομάστου ονόμοιτοι, άλλ' ούκ i)v ονόμοιτος ~μφσισLς ~ κσιθl.κνουμένΎ) του ζΎ)τουμένου. 4-6 cf Vita Moys Ρ 317 AjB(Migne); cf Philo Post. Cain 14/15 6 cf Exod 20,21 7 Ps 17,12 19 sqq cf infra Ρ 357,18 sqq ~Ra ΛYS~ Σ ρντ CN Syr ι ante έλΠLζομένων add έiΧ Τ (scil e dlt!ographia ΕΛΕΛ archet sui) έλθOόσΎj Τ 2 Ί:8Ύj Ν 4 ΤΎjς κοΙτης: του σκότους ν 5 την coll ante των Σ 6 ante ΜωΟσέως add του ERBy μωσσέος Λ YSPVT μωσέως Σ μουσέως Ν 8 post α,ότου add iι σΚΎjνη α,ύτου V (scil e Ps ι?, 12), 9 post του add μ η Τ την τελεLόΤΎjΤα, C (corr C2) 10 .εγχε,LρLσα,ντε ς ΣC(cοrr C2)N ΙΙ της om V(sscr V2) 12 εα,υΤΎjν ντ 13 κα,τα,λε~πoυσα, E(corr Ε2)ΣVC(cοrr C2) τα,βΊ:σθΎjτηΡLα, Ν(τα,βΊ: ίη fin ιiη) 14 τον: των Τ (sed corr)C(corr C2) 15 τον: το ERBPVCv εΤχεν C(corr C2)N et α,ότο 8ε om et post το sscr~ 8ε Ρ α,ύτος Θ 16 τον λογLσμον Σ 17 την τη ΚΟΙΤη ΕRΒSΘν της κοΙτης Σ τα,~ς om Σ οαι Λ Υ 18 ~ρχετα,L NE(fort, eras ~ et corr & Ε2) ante εΙς add κα,Ι Τ ante έν add κα,Ι ν το: τω Σ 20 μΟL om Ρ όνόμα,τα, VTC Syr: 6νομα, ΛΘ, de S ηοΏ, 1iquet όνόμα,τ~ Ρ όνόμα,τος RΒΥΣΝν om Ε (add όνόμα,τος Ε2) e Ρ restituissem 6νομά. 't'L, nisi clausula obstaret. 2 ι του om ν

182

[3,2

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

893 Μ. πως γcίp &ν ό· δπερ πα,ν 6νομα &ν aLCΊ τ~ς όνομασΤLκ~ς κλ~σεως έξευρεθεί'Yj;

06 xιXpLV φ'YjσΙν ΟΤL Έκάλεσα αδτον

ORATIO

&.σωμάΤΟLς

eraev

νι

οίον έπ6θ'Yjσεν, τ6τε καταλLποuσα πα,ν το

εUΡLσκ6μενον ο{)τως έγνώΡLσε το ζ'Yjτοόμενον, το έν μ6νcμ

καΙ οδχ δπ~κoυσέ μου. τ6τε ~γνων ΟΤL τ~ς μεγαλοπρεπείας,

τ~ μ~ καταλαμβάνεσθαL τΙ έσΤLν οτι ~στι γLνωσκ6μενον,

τ~ς a6ξ'Yjς, τ~ς άγLωσόν'Yjς αδτου οδκ ~σΤL πέρας. aLO πάλLν

06. πα,ν

5 &.νίσΤ'YjσLν έαυτ~ν κα1 πεΡLπολεϊ: τη aLIΧVOt κα,Ι κονLορτός ης

του της νυμφΊ)ς κάλλους του πα,ρεLκα,σθέντος Τ τόπφ τουτφ νοουμενον

έν τη πόλεL έν τα,ίς ά.γορα,ίς κα,Ι έν τα,ίς πλα,τεΙα,Lς κα,Ι ζΊ)τ~σω

~γάΠΊ)σεν ~ Ψυχ~ μου ε~8ετε ; ~ς μLκρον 8τε πα,ρ~λθoν

10

λόγον

νι

'" Ί)γα,ΠΊ)σεν " ι ψ' 'ζ' 7 " ον Ί) υΧΊ) μου. ε Ί)ΤΊ)σα, α,υτον XΙXL ουχ ευρονα,υτον.

,\

5

ORATIO

~

8LιX: των λεΠΤΟΠΟLΊ)θέντων ά.ρωμάτων συνΊ)γεΙρετό τε κα,Ι

Μ. ά.κάνθα,ς δ λόγος &νόμα,σε, κα,Ι 8LιX: του 8ρκου των έν Τν 8tιX τουτο οuaεΙς ά.πόβλ1)τος γΙνεταt, 8tόη πάσΎ)ς φυλ~ς ά.παρχ~

ώς έν ά.ρχα~ς μέν τ~ς νομοθεσΙας μΙαν εύρεθ~ναt ράβ80ν \ , \ ~\ λ \ ( ~ ,

κεφαλαtοόμενος

10 ζωσάν τε xιxt βλαστανουσαν, τας οε

οtπας ως ~1)ρας τε

10 τοΙνυν

,

\

(

\

,

~

,

πέντε γΙνονταt, if>ν ό ά.ρtθμΟς 8ω8εκάκtς

το

ά.φ'

τ~ς του

πλ~ρωμα

έκάσΤΎ)ς βασtλέως

ποtε~

φuλ~ς

των

έξ~κoντα.

φοβερους

κλΙνΎ)ς γενέσθαt,

χρ~

όπλομάχους ώς,

ε~ γε

λεΙποt τ~ ά.ρtθμ~ των πέντε, ά.παρά8εκτον είναt καΙ το

\

λεtπόμενον.

κατανο~σεt γεγεν1)μενων, ως XΙXL την εκ οευτερου περtτομ1)ν

τ~ν παρα του 'Ι1)σου αότo~ς έπαγομένΎ)ν καΙ νο~σαt καΙ 8έξασθαt τ~ς πετρΙνΎ)ς μαχαΙρας περtελοόσΎ)ς αότων παν το

πέντε

φόλακας

οίίσας καΙ ά.κάρπους ά.ποβλ1)θ~ναt. πλεΙονος 8έ 8Lαγεγονότος χρόνου καΙ των νομLκων αότοίς παραγγελμάτων έν ά.ΚΡLβεστέρ~

15

OL

γάρ ηνα του λαου προς το τελεtότερον ό λόγος έν8εΙκνuταt,

15

.,.Αρ' έση λotπον κατατολμ~σαt του ένθυμ~ματoς, πως ά.φ' έκάσΤΎ)ς φυλ~ς OL πέντε όπλΙζονταt, ~να τ~ς βασtλtκ~ς

ά.κάθαρτον (νoε~ 8έ πάντως ό συνετος ά.κρoατ~ς τ~ς τε πέτρας καΙ τ~ς μαχαΙρας το σΎ)μαtνόμενον), εικος ~ν βεβαtω­

κλΙνΎ)ς φόλακες γένωνταt, πως ~καστoς των πέντε τοότων

θεΙσΎ)ς έν αότo~ς τ~ς νομΙμου τε καΙ έναρέτου ζω~ς μ1)8ένα

ρομφαΙαν

των λιθων των έπ'

ό είς &.νθρωπος

'

όνόματt των Ίσρ(1)λtτtκων

20 παραλ1)φ θ εντων ευρε 1)ναt απο

(θ~'

'βλ

,\

~\

\

φυλων

,

1)τον. επεt οε ΧΡΎ) παντοτε

των ά.γαθων τας έπαuξ~σεtς έπtζ1)τείν, ()τε πρo~λθεν ό 2-3 cf Num 17,23 3-6 cf Josua 4,2-9; 20 13-16 cf Josua 5, 2-9 (sec cod Alexandr Ι) 20-21 cf supra Ρ 174, 8/9

ERa ΛΥSΘ Σ PVT CN Syr 1 μωυσέος Λ YPVT μωσέως CN μώσεος S 2 μ6νΎ) om Ε (adscr ίη ίίη Ιίη Ε2) post μ6νΎ) add 1) Σ πocρoc τOCς &λλocς om Syr 3 του του correxi: τω του Σ τω PVN των C (corr τω του C2) του cett v νocβη Ra. νocβε~ ~ νocουμ YA(ut vid, corr Λ2) 4" 't'oc~ς-λιθΟL om C(adscr ln marg λιθΟL C2) 5 ων: 8ν C(corr C2) γΙγνε't'OCL Σ 6 λΎ)φθέντων Λ ΥSΘ 7 κocΙ πολύ: πολύ 8ε Syr Ισ't'ΟΡΎ)μένΟLς Θ προτροπην Ρ 12 ocύτo~ς om Ρ έν om Θ 14 την om Ra. e πocρOC corr περΙ ut vid Ν κocΙ pr om Λ ΥSΘ" 15 ocύτον ΝΛ (ut vid, corr Λ2) om Ρ το om Θ 16 πάντων Ra. συνεστος Τ συνεστως v &κροoc C(sscr της Ο) τε om Ra.A ΥSΘV 17 μOCΧOCΙΡΎ)ς C(corr C2)N ante εΙκος add ώς Ra.E2(s,scr~v add 8 Σ 19 ΙσΡOCΎ)λL't'ων PVC(corr Ο)Νν 20 πocρoc των λΎ)φθέντων Σ έπεΙ 8ε: έπεL8η A(corr Λ2)ΥSΘ 21 έΠLζΎ)'t'~σεLς έπocυζε~ν Ν

ζΎ)τε~ν Λ ΥSΘ

προσηλθεν Ρ

φοβερος τo~ς ά.ντtτεταγμένotς 8tιX τ~ς όπλΙσεως γΙνεταt τ~ν

ERa

του

μΎ)ρου

προβαλλόμενος; ~ 8~λόν έστtν ()τt

OL πέντε οi3τοt όπλίταΙ είσtν έκάσΤΎ)ς αισθ~σεως

CN Syr 1 μεΙζον V έγΙνετο Ρ 2 ΡΎ)τοΤς 3 8υνocτων om v 4 πocρocλocμβάνεΤOCL Ρ πέντε: A(corr Λ2)ΥΘΝ 5-6 oc~poντες ρομφocΙocν col1 post v 6-7 πεΡLσ't'ΟLχΙζον't'ες Ε RoTNv, sed Gregorius praefert formam mediam (cf supra Ρ 192,14) 7 ων: ώς Σ το ύτ ων ERa. 8 γΙγνον't'OCL Σ ΙΙ φύλocς Σ(sscr ocκ Σ2) ΛΥSΘ Σ ρντ

1)μ~ν V πάντες Ίσρocηλ

14 iίp': &pOC V κoc't'oc't'ολμησOCL λΟLπον έγχεφ~μocτoς Ν 15 φυλ-ης οΙ om V βocσLκ-ης Ε (sscr 17 τo~ς όπλL't'OCLς Ν γΙγνε't'OCL Σ γLνον't'OCL E(corr Ε2)

12 λLΠΟL Λ Υ λΙΠΎ) Ρ

ERlLv

λL Ε2)

18 ante τω μΎ)ρω (sic) add ocύτου Σ

19-Ρ

196," 1 ό εΙς - κocτά­

om ΥΛ (et add ίη marg (j't'L ό εΙς - εΙς et eras δη, quod scripserat pr m, et corr ίη ras κocτoc Λ2) 19 &νθρωπος restitui: λιθος codd v Syr όπλΤ't'OCL Ο;)ΤΟL ERa.A Υν post εΙσLν add τουτέση 8ε ocΙ πέντε ocΙσθ~σεLς Syr erat, nisi fal1or, ίη exemplari pervetusto (auserim dicere ίη autographo Gregorii) scriptum ANOC, quod ita laesum, ut videretur esse AI~OC, a scribis per errorem legebatur AlBOC. formam angustam litterae θ persaepe in ΡaΡΥήs invenies. quod ad sensum cf infra Ρ 197,12/3. λιθος e Ιίη 3 inrepsisse apparet, hic tolerari ηοη potest. interpreti Syr quam intel1exit corruptelam, ut sanaret, parum successit. (πλΎ)ζLν)

196

[3,8

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

·3,8J

ORATIO

197

νι

τ~ν πρόσφορον έαυτη ρομφαΙαν εις κατάπλ-ηξ~ν των έναντΙων

κυρΙως τη

προβαλλομέν-ης;

τοα όρωντός έση τον θεον το μ'YjοενL των α~σθ-ητ-ηρΙων προς

,

οφθαλμοα ρομφαΙα το

"

, ,

προς τον κυρ~oν κα!. ορ

θ' α

βλ' επε~ν

o~α παντος

' 'μ-ηoεν~ '' ,

(

όραν

~ ~ των ρυπαρων

κα~

θεαμάτων καταμoλύνεσθα~, &κοης δπλον ώσαύτως ~ των

5 θεΙων

o~oαγμάτων

,

,(

λογον

εν

&κρόασ~ς ""1:

~

εαυτη

θ

XClL το

παραοει..,ασ α~.

μ-ηοέποτε

"

"

ουτως

(

εστ~ν

μάτα~oν

λ'

οπ ~σα~

,

κα~

τ~ν γεασ~ν XClL τ~ν άφ~ν XClL τ~ν 6σφρ-ησ~ν τη της έγκρατεΙας

,

(,

~,

θ'

ΡομφαΙq. καταλλ-ηλως εκαστ-ην των α~σ -ησεων

θ

'ζ

ωρακ~ οντα,

o~' (;)ν γΙνετα~ θάμβος XClL ~κπλ-ηξ~ς τοίς σκoτε~νoίς έχθροίς, 10 (;)ν καφος εις τ~ν κατα των ψυχων έπ~βoυλ~ν ~ νυξ γΙνετα~

XClL το σκότος. έν ταύτη γαρ ε!πεν ό πρoφ~τ-ης τα θ-ηρΙα τοα &γροα τ~ν πον-ηραν βρωσ~ν έαυτοίς έκ των τοα θεοα

,

πo~μν~ων

, , εγενετο

'ζ εσ θ α~' περ~εργα

' 1 : "εν νυι..,·

~ αυτη

"Ε θ ου

'

,

γαρ,

'

'" λ ευσoντα~ σιε

φ-ησ~,

"

παν τα

τα

,

σκοτος

θ' -ηρ~α

~ , " (, ' ' ' ' ' τo~νυν , 15 ορυμου, σκυμνo~ ωρυoμενo~ αρπασα~. επε~o-η

~ γΙνετα~ πας ο(

crς ν μεν θεμελΙους ERay έαυτου ΣΝ 2 τοΤς pr om Ρ έν alt ERaTv Syr: om cett 3 τε om ν τοΤς om ΕRaΣν 3έ om ν 4 ~π69'1'9λoς C(ut vid, eras ~ et 9'1'9 et cocr παυλος C2) Syr: άπ6στολος παυλος Ra παυλος cett ν καΙ ERapTv Eph 2, 20.: καΙ των Σ τε καΙ των cett 5 τε: το Ν om ERa ν ante έμψόχους add τους ERay 6 κεκυλtσμένους ν, fort Ε (eras κεκυλtσ et corr κυλ'LΟ Ε2). 8-9 εΙς coll ante τον ναον Ν 9 arite θεου add 't'oG Σ θε Syr om P\TCN 10 τη alt om Λ ΥSΘ σαλομων (vel -ων) ERaC ΙΙ σοφΙαν om Ρ &ν: ά~ Υ om Ν τε om E(add Ε2)Σ 12 προς om E(add pr man ut vid) μεν om ΣΡνCΝ 13 ΕστορΙας: προφ't)τεΙας PVCN έκεΤνος coll ante 12 ύπο ERay τους om A(sscr Λ2)Υ της om Θ 16 κατα-φόσ~ν om Syr έαυτου: αότου ν 17 άλ~θε~ά-oόσΙ~ correxi: εΙ άλ~θεLα .καΙ εΙ 3όναμ~ς καΙ εΙ 3όναμLς, oόσΙ~ Syr (scil

ό γαρ βασLλεός πάσ1)ς τ~ς γ~ς XΙXL του μέρους πάντως

1 unde? an Ps 103, 24 πάντα 7 Matth 27,37,-....ι Luc 23, 38

έν σoφΙ~ έποΙ't)σας?

2-3 Col

ι,

16

et δ κόΡLος subiectum esse sententiolae αότο 8περ έστΙν interpretans et post έστΙν distinguens) άλ't)θεΙας τε καΙ σοφΙας καΙ 8υνάμεως οόσΙα codd (3υνάμεως καΙ σοφΙας Ρ)ν fort e triplici εΙ Syriaci ter ~ restituendum, sed consensus codd obstare videtur. J aeger coniectura mea probata maluit delere oόσΙ~. ERa ΛYSe Σ ρντ CN Syr 1 τουτο: το Rap 2 έγένετο: έποΙ't)σας ERaTv (scilde Ps 103, 24) cave ne lect cum difficiliorem tum ad explicationem Gregorii adaptatam ίη dubium trahas. ante τον add 3ε Ρ θεΤος: θεσπέσLος Λ ΥSΘ 3 έκτεΤσθαL Ν ~εκτΙσθα~ Ε (eras ~) τουτο Τ του om Ρ 6 ύπογραφ't)κ6των Λ Υ ύπογεγραφ6των ERay έΠLγεγραφ't)κ6των J aeger, sed ύπογράφεLν terminus technicus esse videtur: οΕ μάρτυρες ύπογρά­ φoυσ~ τ~ν δμολογΙαν, ergo hic: τ~ν έΠLγραφ~ν scribentes testimonium 'subscribunt'o cf ex. gr. Thucyd 5, 56: 'Ae't)vaLOL .... τη .. ΛακωνLκη ύπέγραψαν 8τι οόκ ένέμε~ναν οΕ Λακε8αψόνLΟL τοΤς 8ΡΚΟLς

7 οδτος: αότος PVCN 8 γαρ om Ν νομΙζετε C(corr C2) 9 τω,. corr ίn ras Ε2 του 'Iσρα~λ Syr 10 ~xeL om Ε (adscr ίη marg Ε2) ΙΙ αl5τ't): αl5τηΤΎ) Ra τ σταυρουμένφ Syr, an recte? τ έν σταυρ Ρ 12 1.-: το A(corr A2)YSC (corr C2) Ν πρoσθηνα~ ΣΡC (sscr τε C2) προστεθεΤναL Τ 8ΤL om Ρ μ6νον ΣΤC 14 τ~ν: τη Ρ 15 το om Ν συμπαρέλαβεν ERay 16 του: τους Ρ πάντως om Ν

204

09 9

Μ

.

COMMENTARIUS

\~.

Τ'ί'jν

Ι

oεσπoτε~αν

,Ι

~\

C

εχε~.

'ί'j

. ORATIO

CANTICUM CANTICORUM

ΙΝ

\

οε

περ~

~

\

Τ'ί'jν

Ι

o~κα~αν

Ι

κρ~σ~ν

AΙθ~όπων τ~ν βασ~λεΙαν καL τοσουτον ~~αβασα τον έν τι})

~

του

μέσιμ τόπον προς τον Σολομωνα ~~a το κλέος τ~ς σοφΙας

Σολομωνος σπoυ~~ τον &.λ'ί'jθ~νOν κρ~τ~ν του παντος κόσμου

8~ασ'ί'jμα~νε~, Ι

5

'tl

,Ι

~

~

~,~

\

(ο

ος φ'ί'jσ~ν oτ~

\.,

c~

\

έπεΙγετα~ λιθo~ς τε ημΙo~ς καL χρυσι}) καL τοίς των &.ρωμάτων

,

,~/

πατ'ί'jΡ κρ~νε~ ουοενα, αλλa τ~ν

κρ~σ~ν πασαν οεοωκε τιμ υ~ιμ' κα~ οη

\

Ι

;,

O'~'

υ oυναμα~

,

\

205

νπ

, " απ εμαυτου

c

~,

'ί'joυσμασ~

~

οε

ξ

,

~oυμεν'ί'j

\

τον

β

ασ~

λ'

~~λ

εα,

o'ί'j

ον

, \γενo~τo ,

αν

~

τιμ

κρΙσ~ς ~

5 έπ~στ~σαντ~, προς δ Τ~ των εύαγγελ~κων βλέπε~ θαυμάτων'

εμ'ί'j o~κα~α εσην. ουτος γαρ ο ακροτατος Τ'ί'jς o~καΙας κρΙσεως

τΙς γ~ ούκ oΙ~εν δη μέλα~να ~ν έξ εΙ~ωλoλατρΙας το

~

πo~εr.ν ,

\

,~,

ουοεν,

~

Ι

,

'λλ

α

θ

α κα ως

''r

\

ακουω

c"

κρ~νω ~

C

καΙ. 'ί'j ~

δρος το μ~ &.φ' έαυτου η κατά ηνά προσπάθειαν ~ &.πoκλ~ρω­

κατ' &.ρχaς ~ έξ έθνων έκκλ'ί'jσΙα ΠΡLν έκκλ'ί'jσΙα γενέσθαΙ. πολλι})

σLν

\ θ εον

τοίς. κρ~νoμένo~ς

νέμε~ν,

&'λλa πρωτον

&.κoύε~ν

μεταξυ τι}) τ~ς &.γνο(ας ~~αστ~μαη τ~ς προς τον άλ'ί'jθ~νoν , , "λλ"" Ι c, ~ γνωσεως απιμκ~σμεν'ί'j; α οτε επεφαν'ί'j 'ί'j χαρ~ς του

των

ύπo~Ικων τη κρΙσε~, είθ' οί)τω τ~ν έπ' αύτοίς Ψ~φoν έκτιθε10 σθαι.

10 θεου καL ~ σοφΙα ~~έλαμΨε κα~ το φως το άλ'ί'jθ~νoν προς

03 χάρ~ν ~ του θεου ~ύναμΙς ηνα δμολογε'!: καL μ~ \ \ "ξ ~ ~ Ι 'ψ \ l το γαρ ε ω του o~καr.oυ παρατρε α~ Τ'ί'jν ΚΡLσ~ν

τους έν σκότε~ καL σκ~~ θανάτου καθ'ί'jμένoυς τ~ν &.κτίνα

~ι θ υνασ α~'

,

~ Ψ o~επεμ ε,

&.~υνατε'!: ~ &.λ~θε~α. το ~ε έκ του σπέρματος ΔαβL~ εΙναL το \,

\ ,

\

~

Ι

,

~

κατα σαρκα τον κυρ~oν παρα του γεγονοτος εκ του

Δ

\

μελανΙαν άπoκλυσάμενo~,

3 Joh 5,22

4 Joh 5, 30 (textus sec Tatian, cf Tatians Diatess ίibe~s νοη Ε. Pr~uschen, cap ΧΧΠ 38 = Ρ 132) 10 Origenem Saplt, cf locum tl1um famosum De princ Π 9, ι (ρ 164,3 sqq): πεπερασμέν'l)ν γαρ ε!ναL κα~ τ~ν 8ύναμ~ν τ-ου θεου κτλ ΙΙ-12 cf Pla~o -;heaet 176 c: θεος oύaαμη oύaαμως &8~κoς 12-13 το κατ-α σαρκα: Rom 9,5 15-Ρ 205,4 cf ΠΙ Reg 10', 1-13,; cf Origen Comm Π Ρ ΙΙ4, 28 sqq; ιι8, 22 sqq

\

το

~ φως

"

εΠLμυσαντος

\

κα~

&στε τ~ν AΙθ~oπΙαν πρoφθάσα~

,

"

\ \

'

,

~'β' ~ θ τα τε Τ'ί'jς ευσε ε~ας αρωματα καΙ. το Τ'ί'jς εoγνωσ~ας χρυσ~oν

καL τους τιμΙους λιθους τ~ς των έντολων τε καL των άρετων 20 έργασΙας.

6-7 cf Origen Comm Π Ρ ΙΙ3, 24: 'Haec sponsa ... ecclesiae personam tenet ex gentibus congregatae.' 10 cf Joh 1,9 ι ι cf Luc ι, 79 15 cf Eph 2, 17 (Isai 57, 19) 16 cf Isai ι, 18

ΛΥSΘ Σ ρντ CN Syr ι 8~κα~oκρ~σΙαν T(in marg γρ 8~καΙαν κρΙσ~ν) 2 σολομωνος Ε (corr -ωντ- Ε2)SΡV(σολ6μονος) CN: σολομωντος cett ν 3 σημαΙνει Ν 8ς: &ς SΘΣ 8τ~ om ERay post πατ~ρ add ού RaE2(sscr)v κρ~νεϊ Σ

παρησωμεν ΕRaΣ παρΙσωμεν Ν τηρ~σoμεν Υ παΡΙ'l)μL Θ 15 αlθω­ πΙαν E(corr αlθ~6ΠLσαν Ε2) αlθL6π~σαν Ra αΙθL6ΠLσσαν Λ ΥSΘν Τ~" των ΑΙθL6πων βασΙλ~σσαν Syr

\

προς

χείρα αύτ~ς τι}) θει}) καL προσαγαγείν ~ωρα τι}) βασ~λε'!:

ERa

8α8 πρoμηνύεσθα~ παρα του γεγον6τος έκ του 8α8

\λ σρα'ί'j

15 ποτε (5ντες μακρaν έγγυς γΙνoντα~ τι}) μυσηκι}) ί)~ατ~ τ~ν

15 ~ε, κατa τ~ν AtθιoπΙ~α μυστ~ρ~oν, πως καταλ~πoυσα των

ε!να~ το κατα σάρκα τον κύρ~oν Τ 12-13 ε!ναL-ΔαβΙ8 om PVCN 13 κατα σάρκα om Syr ante παρα add καΙ ERay 13-14 παρ~-προμ'l)νύεσθαL om Syr 14 τίJ) λ6γματος λ6γιμ κατιΧ τ~ν

ae: προσ~κεt πρωτον τ~ς τρtχός τ~ν φύσtν,

Γαλαά.a. vo~crιxt

δ

προκεLμένΎJν φων~ν ~ φΎJσLν 5τt ΤρΙχωμά. σου ώς ά:γέλαt

λ6γος τη νύμφη χαρΙζεταt. ούκουν a6ξα μεν γυναtκός ~.

των αΙγων, ιxt ά:νεκαλύφθΎJσαν ά:πό του Γαλαά.a· atιX τούτων

et

,

tl

'θ'

c..ι

"Ι

ι\

ουτως επtγνωναt τον επαtνον, ον

5 θρΙξ παριΧ του

....,

~,

ωα των τρtχων

5 γιΧρ

Παύλου ών6μασταt καΙ ά:ντΙ περtβολαΙου

a a'

'"

eYEL.

~ yuvιxtxt ΤΎJν κoμΎJν λ' ε οσ θ ιxt τη

,

~

τιμ

(, ., ΡΎJματι. οη .

uη

10

' ""

"'λλ γαρ α ΎJν

" . oo~αν '" , 1: πρεπεt

,

,

μενων

έπΙ τ~ς έπαγγελλoμένΎJς θεοσέβεLαν Ψυχ~ς εΙ μ~ τ~ν ιxlaiJJ ,

ι

ι,

τε XΙXL σωφρoσυνΎJν, ΎJν Κ

, " κoμΎJν ωνομασεν,

ι,.,

ΎJν οταν

" μΎJ

έχη

ae: ταυτα περΙ των ΤΡLχων δ Παυλος έφLλοσ6φΎJσε,

4-6

Ι

Cor

ΙΙ,

15

8

Ι

Tim

2,

10

9 ibid 9

15

Ι

Cor

ΙΙ,

αμοφουσLν

ιxt

κομαL'

ου

t

~,

"

έκφύονταL, 'όaυναταt παραηλλ6μενον, ,'" ," et" τεμνΟLΤΟ ουτε et φλεγοtτο ουτε EL κομμωΤLκ~ς έΠLμελεΙας καταλεαΙνΟLΤΟ των YLVOθ

5θεν

'1:"

pt~ ουτε

αισ θ ΎJσιν

'

"'έ χεταt. ο

~" οε

το

Ν αμοφειν

~ ΤΎJς

'θ' ΙXLcr ΎJσεως

μ~τε ύπό a6ξΎJς τε καΙ ημ~ς έξογκούμενος μ~τε

at' ί5βρε6:>ς

τε καΙ ά:ΤLμΙας ά:λγεLνως atαΤLθέμενος, ά:λλ' έν δμοΙιμ καθ'

5

ERa AYSe Σ ρντ C Syr 3 έπ~γνωνα.~τΟvοmΛ(sscrτΟνΛ2)Υ 4 γυνα.LκΟς Syr: γυνα.ικΟς κεφα.λ1jς ERo.y κεφα.λ1jς γυνα.ικΟς ΣΤ κεφα.λ1jς γυνα.tκεΙα.ςcett 5 θρΙξ om Ro. id est: in archetypo erat scriptum super fι θρΙξ interpretamentum κεφα.λ1jς, quod sua sponte codd cum inseruerunt tum coniecturis vexaverunt, ineptissime ut solet Ro.. sententia Gregorii e Ι Cor ΙΙ, 15 late patet: γυν~8ε έιΧν κομff, Μξα. α.ύτη έστιν. 68εΜσθω Υ 8ε8ύ­ σθα.ι S 8Ι80σθα.ι C τη-κόμΊ)ν: α.ύτη Syr (scil sec Ι Cor ΙΙ, 15) 8ε om Ρ σωφροσόνΊ) Ε (adscr ν Ε2) 6-7 λέγε~-φΊ)σι om V 6-8 α.Ζ8ω-Ρήμα.τι: έν &λλφ 8ε τόπφ λέγεL Syr (interpr ut vid) 7 φΊ)σι: λέγε~ Λ Υ 8 δΤL om ERo.y γυνα.~ξΙν om PVC(sscr C2) έπα.γα.λλομέναις A(corr Λ2)Υ 8-9 θεοσεβεΤν ERa.Vv 9 &ς om ν ΙΙ ante α.Ζ8ω add τ~ν ERa.y ex α.Ι8ω corr α.Ζ80Τ C2 σωφροσόνΊ) C του om Τ ΙΙ-12 8ιιi-Mξα.ν om Ρ 12 &λλον Υ πρέπειν ηνιi ERa. πρέπε~ τ~νιi ν όνoμ&:ζεσθα.~ Λ ΥSΘ Syr: νομΙζεLν Σ νομΙζεσθα.ι cett, quod minus placet, etsi excludi ηοη potest 13 έπα.γα.λλομένΊ)ς A(corr Λ2) Υ 14 post καΙ add την omnespraeter ΣΡΤ sed claus obstat ~ν pr om ERa. ~ν alt: Ιν' Θ ~χει ΣC(cοrr C2) 15 κα.ΤιΥ.LσχόνΊ) ΘΣCΤ(fοrt, sed corr pr m) α.ύτ1jς ΕRο.Σν κα.θώς: &ς Λ Υ 16 8ε: 8~ Ε Ra.Σν post τα.υτα. add κα.Ι τιi τοια.υτα. Syr post δ add ιΧπόστολος Ρ Πα.υλος: λόγος Λ ΥSΘ post πα.υλος add ο(Sτως Σ

ωτtΚΎJς

των νεκρων έσην 'caLOV. ούκουν δ μΎ}aεμΙαν των έν τ~ 15 ' , ~ ζ ομενων , '" , " θ ΎJcrLV κοσμιμ τουτιμ σπουοα παραοεχομενος αισ

' , κεφαλ'ΎJν εαυΤΎJς,· t ~ , αταLσχυνεt ΤΎJν κα θ' ως φΎJσLν ο(, αποστολος.

εΙ

σωμα, ,

aLάo τtνος

' 'ζ εσ θ ιxt ονομα

ηνα

γιΧρ

αυΤΎJ οε ΎJ

ιxlaiJJ καΙ σωφροσύνΊJν aLιX τ~ς του Παύλου σοφΙας καταλαμουοε

ιxtcr ΎJσεως

π6νου μ~τε ~aον~ς αΊσθΎJσLν έν ταις θρtξΙν e!VΙXL' τό μεν

ώς

10 aLιX τούτων τιΧς έπΙ τ~ς κεφαλ~ς τρΙχας, α!ς κομCf ~ γυν~, 'θ ιxt· β ανεσ

πασΎJς

μLκρόν γιΧρ εΙς έπαύξΎJσtν έγκωμΙων καΙ τουτο τό μ~τε

1:' , 'θ' ς πρεπεt YUVΙXL~LV επαγγελλομεναLς εοσε-

(Ω'

βεLαν ΜετιΧ αιaους καΙ σωφρoσύνΎJς κοσμειν έαυτά.ς,

τ~ν ένά.ρετον πολtτεΙαν έν έπαΙνιμ ΠΟLειταt δ λ6γος.

ά:λλιΧ κ έλαΙιμ

κλυ3ωνιζομένων, άλλ' έκ τοϊ) κρατ~ρoς τ~ς σοφΙας έμφο­

3ιαβεβρεγμένYjν

ρε~σθαι 3υναμένωντij'> στόματι τα άγαθα xaL έφέλκεσθαι.

καΙ τα &λλα πάντα ()σα 3ια πυρος εΤχε τ~ν άγιστεΙαν έν

σεμΙ3αλιν,

το

θυμΙαμα

τ-ης

συνθέσεως,

Έπαινέσας τοΙνυν τους μαζους 3ια τ~ν τοϊ) ο'ίνου φοραν

τij'>καταλόγιμ των άρωμάτων ~στω. ()ταν οδν άκοόσωμεν

5 προστιθYjσι xaL τ~ς εύ03μΙας τον ~παινoν εLπων ()τι ΚαΙ

5 το τ~ς νόμφYjς μόρον πλεΙονος ύπερ πάντα τα άρ~ματα τ~ς

άξιοόμενον,

τοuτο

'rij'> λόγιμ μανθάνομεν,

oσμ~ μόρων σου ύπερ πάντα τα άρ~ματα. νo~σαι 3ε χρ~

άπ030χ~ς

τον τοιοuτον ~παινoν έκ τ~ς άγΙας γραφ~ς των ονομασθέντων

το τ~ς άλYjθεΙας μυστ~ριoν το 3ια τ-ης εύαγγελικ~ς 3ι3α­

()τι

άρωμάτων 3ι3αχθέντας τ~ν φόσιν. πα.ν το εί)πνουν &ρωμα

σκαλΙας έπιτελοόμενον μόνον εύω3ές έστι 'rij'> θεij'>, πάντων

τ~ς οσφραντικ-ης αLσθ~σεως ~30ν~ γΙνεται. ούκοuν έκε~να

των νομικων άρωμάτων προκεκρψένον, &τε μYjκέτι τόπιμ

10 λέγειν άρ~ματα τον λόγον νo~σoμεν, ()σα παρα τ~ς γραφ~ς

10 τινΙ καΙ σκι~ καλυπτόμενον άλλα τη φανερ~σει τ~ς άλYjθεΙας

εύπνoε~ν έ3ι3άχθYjμεν' οίον προσάγει Ν ωε 'rij'> θεij'> τ~ν 957 Μ. θυσΙαν ΚαΙ &σφράνθΥ) κόριος oσμ~ν εύω3Ιας. ούκοuν άρ~ματα γΙνεται 'rij'> θεij'> ~ θυσΙα. πολλαΙ καΙ μετ α ταuτα προσάγονται 'rij'> θεij'> 3ια τοϊ) νόμου ιλεωηκαΙ θυσΙαι, χαριστ~ριoΙ τε καΙ

εί)πνουν γινόμενον' eL γάρ τι καΙ των προλαβόντων άρωμάτων

15 σωτ~ριCιΙ κα1 καθάρσιο ι καΙ περΙ άμαρτΙας' πάντα ταuτα

τιθει έν τo~ς άρ~μασι,

καΙ τας όλoκαρπ~σε;ις

καΙ τας

&σφράνθΥ) κόριος εLς oσμ~ν εύω3Ιας, κατα τον έμφαινόμενον λόγον τo~ς γινομένοις ~καστoν αύτων τ~ς άπ030χ-ης ~ξι~θY)

ού κατα το πρόχεφόν τε καL σωματικονεΤ30ς των γινομένων. 15 καΙ τοuτο 3~λόν έση έκ τ-ης μεγάλYjς τοϊ) πρoφ~τoυ φων~ς

~ φYjσιν ()τι Ού 3έξομαι έκ τοϊ) ο'ίκου σου μόσχους ού3ε

όλoκαυτ~σεις καΙ τας μερικας των άφαφεμάτων άφιερ~σεις,

έκ των ποψνΙων σου χψάρους'

το σΤYjθόνιον τοϊ) ιερεΙου, τον λοβον τοϊ) ~πατoς, το έπινεφρΙ-

ταόρων ού3ε αίμα τράγων πΙο μαι. καΙτοι πάλαι πολλάκις

1-2 cf Eph 4,14 2-3 cf Prov 9,2 et 5 12 Gen 8, 21 13-Ρ 267, 4 cf Lev 6, 7-9, 21

5-6 Cant 4,10

ERa ΛYSe Σ ρντ CN Syr 2 κρατΊjρoς: χαρακτΊjρoς Λ ΥSΘ (fort, eras et corr Θ2, ίη marg κρατηρος ΘΙ) της σοφΙας οm Τ 3 καΙ col1 ante τα v ante τι'j) Syr οm Λ ΥSΘ 4 μαζούς Ε RaΣv : μαστούς cett 5 εύω8Ιας Λ ΥΣΝ καΙ alt οm Σ Syr 6 μύρων: ΙματΙων ΡVCΝv(τωv Ιμ.) 7-8 όνομασθέντων άρωμOCτων: όνομOCτων Ρ 8 8~8αχθέντα SΘΣCΝ λέγε~ Λ Υ ante παν add oτ~ Ρ εύπνοουν ΕΣΤ εύπνουν Ra 9 γΙνετα~ -ή80ν-ή Ρ (sed corr n umeris β et α sscr) ι ο λέγε~ Υ Λ (u t vid, cοπ Λ2) τα των λόγων N(add τα) νο-ήσομεν Θ: νο-ήσωμεν cett v ante γραφης add άγΙας Ρ Syr ΙΙ post οΤον add λέγω Syr πρoσocγε~: προ Ε (οm σocγε~ ίη fine pag) τ~ν οm Σ 12 όσφρOCντ'η V post κύΡ~Ός add εLς (scil de,Exod 29,18; cf Ρ 267,12) AYTE(ut vid, eras) add δ θεος LXX άρώματα Ρ Syr: &.ρωμα cett v 13 καΙ &.λλα~ πολλαΙ Syr dist post πολλ-ή (sic) CN πρoσocγoντα~: γΙνoντα~ .Ρ οm V 15 σωτ-ήρ~o~ καΙ οm Ρ πOCντα ταυτα Ε RaVCNv : ταυτα πOCντα cett Syr, fort recte 16 tτιθε~ ΘΡ(sed eras ut vid t) xιxt 'ι·ας δλoκαρπώσε~ς οm Σ post δλoκαρπώσε~ς add καΙ τας θυσΙας V 16-17 τας Ρr-άφ~ερώσε~ς οm Syr 17 τας οm Σ 18 στυθ-ήν~oν SVN λωβον PVE(ut vid, corr Ε2) δπατος Ν

ού γαρ

φάγομαι κρέα

αι ζωοθυσΙαι γεγόνασιν. άλλα κ&ν γένYjται ταuτα, ~τερόν 20 έστι το

3ια τοότων έν αLνΙγματΙ σοι νομοθετοόμενον το

9-10 cf Ι Cor 10,6 et ΙΙ; Hepr 10, ι; ΙΙ Cor 3, 15/16; 4,2 12 cf Exod 29, 18 (εΙς όσμ~ν εύω8Ιας) 16-17 Ps 49, 9 17-18 cf Ps 49, 13 20 cf Ι Cor 13, 12; 10, ΙΙ ERa

AYSe(post

20

έστι

deff 3 foll)

Σ ρντ

CN Syr

ι στέας ERa ante τι'j) add έν νΝ 2 βεβρεγμέν'ην V μεμ~γ­ μέν'ην Ρ 3 πOCντα οm V gxe~ Θ &Ύ~αστεΙαν (vel -στΙ-) E(ut vid, corr E2)A(eras α aΙt)ΥΘΣΤ άγχ~στεΙαν Νν 4 έστΙν

PVCN 5 et τα et της alt οm ERav 6 τούτω E(ut vid, corr per ras)ΣVΤCv Syr οδτω Ra τι'j) λ6γ~ οm Syr 7 8~α οm Ν 8 μόνον οm ΣΡ τι'j) θει'j) έστ~ Λ ΥSΘ 9 προκεκρψένων C(corr C2)N post 9'τε add 8~ ERaTv ΙΙ γενόμενον Ra(sed cοrr)Σ 12 ante κύρ~oς sscr δ Τ εΙς οm (scil sec Gen 8,21) ΣνΝ 13 το Τς γ~νoμένo~ς οm Rav eras Ε (ίη ras scrτου προφ-ήτου ύπόντος Ε2) ύπ080χΊjς Λ Υ 14 τε: 8ε C σωματ~κων Θ ε!80ς: gpyov Ν 15 post του per dittogr iterat 14 πρόχεφΟV-15 του Υ 16 οη οm Σ 17 χψOCρρους SΣΡC 18 ού8ε: .η (scil sec Ps 49, 13) ERaVv τρOCγων: ταύρων Ν πocλα~ ΣΤ (ίη marg) Syr: πολλαΙ cett v γΙν'ητα Θ γέV'η(sίc) S 20 το ρτ: τω Ν 19 αΕ οm ERav τούτων: των τo~oύτων Τ (corr e τούτων) έν οm Ν

268

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [4,10 (

269

ΙΧ

~ε~ν τα. π&:θΎj τα. έν σΟL σφιχγL&:ζεσθΙΧL' ΘυσΙιχ γά.ρ, φ1JσΙ,

λόγ~' έπεL~~ γα.ρ πιχρα. τ~ν μέλLσσιχν φΟLταν τον τ~ς σοφΙιχς

τcr θεcr πνεαμιχ συντετρψμένον,

μιχθ1Jτ~ν δ ΠΙΧΡΟψLιχκος βούλεΤΙΧL λόγος (νοείς ~ε πά.ντως

κιxρ~Ιιxν συντεΤΡLμμέν1Jν

,

XΙXL τετιχπεLνωμέν1Jν δ θεος ούκ έξου~ενώσεL. δθεν γΙνεΤΙΧL'

νόμου άρώμιχτιχ ύπερβασιχ ~ πνευμΙΧΤLκως εύπνοοασιχ κιχτα.

...

εκ

~ θυσΙιχ τ~ς ιχΙνέσεως ~μων ~ ~oξά.ζoυσιx τον τ~ν ΤΟLιχύΤ1Jν

5 όσμ~ν όσφΡΙΧLνόμενον. έπεL~~ τοΙνυν τα. τυΠLΚα. πά.ντιχ τοα

των

θ ι μιχ Ύ)μιχτων

ι Τ1Jν

~ ~ ι λ οLοιχσκιχ ον

,Ι Ύ)ης

'Ι) εσΤLν

λ' εγων

τοίς έριχστιχίς τ~ς σοφΙιχς Πορεύθ1JΤL προς τ~ν μέλLσσιχν

5

960 Μ.

τον πιχαλον Ψυχ~, Βς ΧΡLστοu εύω3Ιιχ ~ν, ΙΧ{)Τ1J ~La τοα βΙου

XΙXL μά.θε ώς έργά.ης έσΤL τ~ν τε έργιχσΙιχν ώς σεμν~ν έμπορεύεΤΙΧL', ~ς τους πόνους βιχσLλε~ς τε XΙXL t~LωΤΙΧL προς ύγε~ιxν

προσφέρονΤΙΧL

(ποθεLν~ν

~ε λέγεL πασLν etVΙXL ιxύτ~ν XΙXL

έγένετο XΙXL το μύρον τ~ς Lερωσύν1Jς XΙXL το θυμΙιχμιχ τ~ς

έπΙ~oξoν, άσθενοασιχν μεν κιχτα. τ~ν ρώμΎ)ν, τ~ν ~ε σοφίιχν

συνθέσεως ~La τ~ς ΠΟLκΙλ1Jς των &ρετων συνεLσφορας τε

ημ~σιxσιxν XΙXL ~La τοατο πρoιxχθε~σιxν εΙς ύπό~εLγμιχ βίου

10 XΙXL μίξεως κιχλως εύπνo~σιxσιx, ~ς δ βΙος έφά.νΎ) τη όσφρ~σεL

10

~"

τοις ενιχρεΤΟLς'

ΤΙ

ι

Ι

Ι,

,

θ

Ύ)ν γιχρ σοφLιχν, φ1JσL, ΤLμΎ)σιχσιχ ΠΡΟ1JΧ Ύ)

συμβουλεύεL

κιχθως δ Σολομων όνομά.ζεL, των σωμιχηκων άρωμά.των

των άγΙΧθων μΙΧθΎ)μά.των! άλλα. τcr λεLμωνL των θεοπνεύστων

τοα νόμου προτιθΎ)σL τ~ν &ϋλον έκεΙν1Jν XΙXL κΙΧθιχρα.ν τ~ν

έφLπτά.μενον λόγων, άφ' έκά.στου ΤL προς τ~ν κτ~σLν τ~ς

, ξ~ εφε Ύ)ς

ι προς

ι το

άπιχνθLζόμενον

εΙΡΎ) μένων

ΚΎ)ρoπλιxστε~ν

μ1J~ενος

έιχυτcr

άπέχεσθΙΧL

το

ΚΎ)ρΙον,

άΠΟΤLθέμενον, &σπερ ΤLνα.ς έν ΚΎ)ΡΙ~ σύριγγιχς των πολυεL~ων

~ΠΙΧLνον τ~ν έκ μελέΤΎ)ς τε XΙXL πρoσoχ~ς γενομέν1Jν ΙΧύτη

μιχθ1Jμά.των άσυγχύτους έν τη μν~μη τα.ς θ~κιxς ~Ύ)μιoυργ~­

πνευμΙΧΤLκων

λι ογος

των

ι τον

των

~I οε

~La

15 οίον έν σΙμβλ~ ΤLνL τη έιχυτοα κιxΡ~(ίf τ~ν φιλεργίιχν τιχύΤΎ)ν

μύρων σου ύπερ πά.ντιχ τα. άρώμιχτιχ. 'Ο

σοφίιχς

~~

),

τοα νυμφΙου εΙς όσμ~ν εύω~Ιιxς, ~La τοατο ~ θεΙιχ ιχ~σθΎ)σLς,

~La των άρετων μυρεψουμένΎ)ν εύω~ειxν λέγων KΙXL όσμ~

15

ORATIO

4,11J )

ΧΙΧΡLσμά.των

~Ψ λι υ Ύ) οτερον

πεΡLουσΙιχν

ι προιχγεL

μιχρτυρων

σιχντιχ, XΙXL ο{)τω κιχτα. μΙμΎ)σLν τ~ς σoφ~ς έκεΙνΎ)ς μελΙσσ1Jς,

τcr

Ζ.

1-3 Ps 50, 19 7 μα; τ-ης συνθέσεως:

cf ΙΙ Cor 2, 15 8 cf Exod 30, 25 cf ex. gr. Lev 4, 18; Exod 30,37 spectatne ad Prov 22,12 simi1?

ERa AYS

8-9 θυμΙα;­ ΙΙ-Ι2

Σ ρντ αΝ Syr ι -rιXalt om ERaA YSv σφα;γΙζεσθα;~ Ν 1-2 τω θεω φΎ)σΙ PVCN 2 κα;ρ8Ια; Ρ ante κα;ρ8Ια;ν add κα;Ι Syr 4 τον om Λ (sscr Λ2)Υ τ~ν om RaSNv 4-5 της τo~α;ύΤΎ)ς όσμ-ης Ρ τη τo~α;ύτη όσμη Syr 5 εόφρα;~νόμενον CN Syr πάντα; om Ν 6 νόμου: κόσμου Λ Υ 7 8ς: ώς C α;{)ΤΎ): κα;Ι α;ότ~ RaE2 (sscr κα;Ι et cou ex α;{)ΤΎ))ν ante 8~α add εόω8Ια; RaE2 (eras 8~α ut vid et scr ίn ras εόω8Ια;' 8"&, sic) add εόώ8Ύ)ς ν βΙου: μύρου Λ YS 8~α του βΙου καΙ 8~α του μύρου fort Syr, sed totum locum male intellexit 9 τ-ης om ν πo~κ~λΙα;ς Ρ Syr(ut vid) &ρετων: &ρωμάτων Τ (ίn marg γρ &ρετων) 10 κα;λ-ης Syr ης δ βΙος: άξΙα; RaE2 (cou ίn ras 7 fere litt)v ΙΙ εΙς om T(sed sscr) 12 σα;λομών E(corr Ε2) post όνoμάζε~ add α;ότ~ν Syr 13 προστΙθΎ)σ~ E(eras σ pr)Nv 14 λέγω Υ 16 λόγος: ~πα;~νoς Λ Υ το: τον Ν ύψΎ)λΟν Ρ πρoσάγε~ ΕΛ YS(eras σ EAS) πρoλέγε~ V 17 et των et γενομένων VE(ut vid, corr Ε2) τε om ERav 18 των om Ρ χα;ρ~σμάτων: χάρ~ν Υ ante περ~oυσΙα;ν

add

τ~ν

VCN

ι/ς

20

~ ~\

Ι

Ύ)ου

Ι

μεν το

τιχύΤ1Jν

των

Ι

ΚΎ)ΡLον

άρετων

,Ι

α.π

λ

~I

Ύ)κτον

Ι

οε το

έργιχσΙιχν

έ

κ ντρον,

~La πιχντος

ι

Τ1Jν

ι

σεμν1Jν

έμπορεύεσθΙΧι.

έμπορεύετιχι. γα.ρ ώς άλΎ)θως δ τα. άγΙΧθα. τα. ιχΙώνLΙΧ των

... ~

,

~

τηοε πονων ΟLιχμεL

β Ι

Ι

\

'~I

Ι

ύγε~ιxν βιχσLλεuσΙ τε XΙXL Ι~LώΤΙΧLς νέμων,

4-7 Prov 6, 8 a/b

'ψ

ομενος XΙXL τους r.οLους πονους εLς

7-10

cf Prov 6, 8 b/c

ι

υχr.ΚΎ)ν

&στε ποθεr.ν~ν 10

ibid 6,8 c

ERa ΛYS Σ ρντ αΝ Syr ι πα;ρα: περΙ Ρ 2 βoύλετα;~ om Ε (adscr Ε2) col1 ante ι τον ν 3 μα;θΎ)των RaE2 (eras -μά-) ΤΡ (fort ?, sed corr)v Syr 8~8α;σκα;λΙα;ν CN λέγουσα; Ρ 4 της: τοΤς Ν 5 έργάΤΎ)ς ΣΤ (sed cou) C τε: 8ε Syr 5-6 έκπoρεύετα;~ YA(ut vid, cou Λ2) πo~εΤτα;~ LXX 6 τε om ERaSTv LXX, at cf infra 23 ύγΙε~α;ν Λ ΥΤ LXX ύγΙ~α;ν Ν ύγΙα;ν Cv 7 ποθΙνΎ) Σ λέγε~ coll post πασ~ ERaTv coll post ε!να;~ Σ ε!να~ om PVCN α;ότ~ν coll ante λέγε~ PVCN coll ante ε!να;~ ν 9 ΤLμ~σα;σα; V κα;Ι 8~α τούτο om Ρ προσα;χθεΤσα;ν V 10 τ~μ~σα;σα; φΎ)σΙ ΕRιι.Σ ΙΙ 8~ correxi: 8ε codd ν Syr 13 έφαπτόμενον Ρ έφ~σ',άμενoν Ν τ~ν om V 21 δ om ERav 23 ύγΙε~α;ν ΕRιι.Σν ύγΙα;ν C

27°

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM [4,11

τίi) νυμφΙCΜ τ~ν ΤΟLocυΤ'Υ)ν γενέσθOCL Ψυχ~ν XOCL τοtς άγγέλΟLς

, '~ξ , 'θ ' λ ~ '~I εΠLοο ον εν ocσ ενει~τε ειουσocν Τ'Υ)ν ουνocμLν ,

,

τιμ'Υ)ν.

~"

επειο'Υ)

τοινυν

~

"

Ι

ΠOCLοευσεως

εστι

~" ~ l οΙOC Τ'Υ)νΤ'Υ)ς σoφ~ocς

l

,

κocι

φιλoπoν~ocς

ύποSεΙγμocτoc τα περΙ τ~ν σoφ~ν έκεΙν'Υ)ν μέλLσσocν SΙ'Υ)γ~μocτoc 5

XOCL oct ποικΙλocι των πνευμocτικων χocρισμ&:των Sιocφέσεις κocτα τ~ν τ~ς σποuS~ς άνocλογΙocν τοtς πεπον'Υ)κόσι προγΙνον­ τocι, SLιX τουτό φ'Υ)σι προς τ~ν νυμφ'Υ)ν κ~πcμ ειπων 8τ~ K~πoς κεκλει.σμένος, π't)γ~ έσφραγ~σμένTι. τον 8ε περΙ τ~ς ΠTιγ~ς λόγον ~ Παρo~μΙα

8υσεπ~χεΙρ't)τον πo~εί τον έαυτου καρπον τοίς κλέπτα~ς δ

8~8άσκε~ ~μας 8~' αΙνΙγματος έν οίς φ't)σ~ν 8τ~

των

έντολων

έρκΙcμ

20 κυρΙως κατoνoμάζετα~ κατά γε τον έμον λόγον ~ 8tανοYjηκ~

ΙΙ-Ι5

τ~ς Ψυχ~ς ~μων 8ύναμ~ς ~ παντοΙους λoγ~σμoύς έν ~μίν

ERaAY S Σ ρντ CN Syr e(inde a 15 ευώδης) ι ποφέλκων R"(ut vid)A(corr Ν!)ΥΝ 3 δ alt om Σ 5 κιχρπος coll ante κιχΙ Σ γενόμενος ΣΡCΝ κιχΙ om Ν 6 ΊιμΤν: ~ν C(coa C2) ante Ίι add κιχΙ ER"A ΥΤν 7 τε om R"Λ ΥΣ 8 τη όπώρq.: ΙΧύτη Syr post τιχυτιχ add 8ε SV 9 κιχτ' &λλου Σ πεπιχνώσεως Ρ ι ο μετιχβΙΧλουσιχ S μετιχβΙΧλλούσ'Υ)ς AYE(ut vid, coa Ε2) &του ΕR"Σv: 8 'rL (ve18ΤL) cett 12 συνέργεLΙΧ scripsi proptel claus: συνεργεΙιχ CN συνεργΙιχ ce"t v 8πως Τ post 8ε add κιχΙ Ρ 13 το\) έιχυτου κιχρπον om Λ(ίn marg ante ΠΟLεΤ add τον κιχρπον Λ2)Υ et om τον et coll έιχυτου κιχρπον ante ΠΟLεΤ ER"v 14 C!nte &νω add δ PVCN &νωθεν v 15 της: του v εύι.L8-ης Τ 16 μυρσΙν'Υ)ς: σμύρν'Υ)ς T(super Ρ scr σ'ε) πάντιχ τιχυτιχ ΣΤ Syr 17 κιχτιχ­ λ'Υ)φθέντιχ ER"A Υν ante 16 8LιX add κιχτιχλ'Υ)φθέντιχ κιχΙ Syr (scil ίn marg exempl sui invenit var lect ΚΙΧΤΙΧλ'Υ)φθέντιχ) 18 προς 8 'rL βλέπεL om R" των om v 19 post ΤΟLούτων add δντων ΛΥ γεγενως Υ 20 ~σφΙΧλLσμένος : πεφυλιχγμένος Ν πεφυλιχγμ. κιχΙ ~σφΙΧλLσμ, Syr

τ~ς 8~ανoΙας το κΙνΤιμα, 8ταν προς τα συμφέροντα ~μίν

(ρ

123, 19-20)

~σφαλ~σμένoς,

8τ~ πεφυλαγμένΤι. το 8ε λεγόμενον τo~oυτόν έστ~' π't)γ~

~ς

3 cf Method Conv Χ 2 13-14 cf Matth 6, 20

πανταχόθεν

8~α του εΙπείν 8η Έσφραγ~σμέν't), 8περ ~σoν έστΙ 'tcf> εΙπείν

9-ΙΙ

cf ibid

βρύουσά τε καΙ ΠΤιγάζουσα. άλλα τότε ~μέτερoν γΙνετα~ 1-2 cf Ambros De Isaac (scil de Origen Comm) Ρ 672, 15: c••• hortusclusus ne incursetur a bestiis' 3-4 cf Ps 79, 14 12-13 Cant 4, 12 13-14 Prov 5, 18 14-15 Prov 5, 17

ERaAY Se Σ ρντ CN Syr 3 έντολων: &ρετων SΘ 8LεLλεL­ μένος Ν C (coa C2) 4 αύτων C (corr C2) Ός ιχύτον Λ Υ κιχΙ SΘΡVCΝ Syr: om cett v 5 κιχΙ pr om Σ ante &8ελφ-η add κιχΙ Syr 6 τ-ην om Ρ 9 8Lιχμέν'Υ) ΤΝ 10 έν om ER"A Υν 13 8L': 8LιX του Θ 8ΤL om ER"A Υν 14 σου PC Syr: coll ante του Σ LXX om cett v σΟL pr om Ν Ι8Ιιχ: Ίι8εΤιχ NT(eras et corr)v κιχΙ Ρr-μόνφ om ΘΣ σύ μόνος Ν 15 μ'Υ)θεΙς S μετεχέτω SΘ σου PCN 16 post οί5τως add κιχΙ Syr 17 post προς add τούς SΘ 18 8LιX του εΙπεΤν om Θ 8TL om C 8ΤL έσφριχγLσμέν'Υ) om E(adscr Ε2) &σπερ V -r(j>: το VCN om Τ 19 8TL om Σ 20 γε om Τ 21 έν ΊιμΤν λογLσμούς ΣΝ 22 τότε: το R" ημερον V

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

[4,

Ι2

ORATIO

I2J

ΚLνΎjτοιL πασαν ~μ!:ν συνεργΙαν προς τ~ν κτΎjσLν των άγαθων

c;~ω

παρεχόμενον. gταν 8έ ης τρέΨη των λογLσμων 'ι~ν ένέργεLαν

νομΙζοντες τα άλλόΤΡLα (τΙ γαρ

προς κακΙας έπΙνΟLαν, τότε το!:ς άλλΟΤΡΙΟLς έν8απαναταL

φυσεL

το ρε!:θρον, ώς εύτροφε!:ν μεν τον άκανθώ81j βΙον τη συμμαχΙ~

965

4,

- 5 των λογLσμων καταρ8όμενον, άποξ1jραΙνεσθαL 8ε καΙ μαραΙ-

Μ. νεσθαL τ~ν κρεΙττω φόσLν μ'f)8εμLας τΎjς έκ λογLσμων lκμ&80ς

!!~

θ εν

λ' εγω,

~

ι

OLαo

ι

ΤLνος

277

ΙΧ

ι

Ι

1jμαΡΤ1jμεν1jς

υπο

1j

λ ι Ψ εως

"~ l.oLαo

,

XOLVOV τη άόλ~ τΎjς ψυχΎjς ) , τουτου , ι !l xαopLV u γε

παΡΟLμLώ81jς συμβουλεόεL λόγος

μ~ το!:ς άλλΟΤΡΙΟLς ~μων,

,

'r1jV

LX1jV

"Ιλ'

προς

υ

παχυμερεLαν;

5 το!:ς περΙ το σωμά φ1jμL καΙ τα ~ξωθεν,

τ~ν Π1jγ~ν τΎjς

8LανοΙας έναναλΙσκεσθαL, άλλα περΙ τον ~8LOV άναστρέφεσθαL

uποτρεφοόσ1jς τ~ν ΡΙζαν. έπεL8~ τοΙνυν ~ σφραγΙς το (J.συλον

κΎjπoν τ~ν του θεου φυτεΙαν ΠLαΙνουσαν. άρετας 8ε eIvαoL

8L' αύτΎjς φυλασσoμέν~ χαρΙζεταL φοβουσα τ~ σ1)μάντρ~

τ~ν φυτεΙαν του θεου μεμαθ~καμεν, περΙ &ς ~ 8LανΟ1jηκ~

τ~

τον κλέΠΤ1jν, παν 8ε το μ~ κλεπτόμενον τ~ 8εσπότη μένεL 10 άκέραLον,

τ~ν

&κροτάΤ1jν

~OLxev

άρετ~ν

μαρτυρε!:ν

τη

νόμφη ένταυθα δ ~παLνος, gΤL άνέπαφος αύτΎjς μένε:L το!:ς

τΎjςψυχΎjς

~μων

8όναμLς

10 των ~ξωθεν άπορρέουσα

'rc})

άσχολουμέν1j

καΙ

προς

ού8εν

χαρακτΎjΡL τΎjς άλ1jθεΙας σφραγΙ­

ζεταL, τη προς το άγαθον σχέσεL έμμορφουμέν1j.

έχθρο!:ς ~ 8LάoVOLαo έν καθαρότηη καΙ άπαθεΙ~ φυλασσομέν1j

'Ί8ωμεν 8ε καΙ των έφεξΎjς έπαΙνων τ~ν 8όναμLν . 'Αποστο­

τ~ Ι8Ι~ 8εσπότη' σφραγΙζεταL γαρ τ~ν Π1jγ~ν ταόΤ1jν ~

λαΙ σου, φ1jσΙ, παρά8εLσος ροων μετα καρπου άκρο8ρόων,

καθαρόΤ1jς μ1j8εμL~ νΟ1jμάτων lλό'L το 8Lαυγές τε καΙ άερω8ες 15 τΎjς καρ8Ιας έΠLθολώσασα. ώς

8' (J.v

ης έπΙ το σαφέστερον

κόπρος

μετα νάρ80υ,

15 ΚLννάμωμον

μετα

νάρ80ς

πάντων

καΙ

ξόλων

κρόκος, του

κάλαμος

λLβάνου,

καΙ

σμόρνα,

προαγάγΟL το νό1jμα, ΤΟLουτόν έσην' έπεL8~ των έν ~μ!:ν τα

άλό1j

μεν ώς άλ1jθως έσην ~μέτερα, gcrαo τΎjς ψυχΎjς έσην ~8ια,

ΊS8ατoς ζωντος καΙ ΡΟLζουντος άπο του λLβάνου.

τα 8ε οlκεLοόμεθα ώς ~μέτερα, τα περΙ το σωμά τε καΙ τα

οδν παμμέγεθές η καΙ έξαΙσLον το!:ς εlρ1jμένΟLς ~γκεLταL

7-13 cf Method Conv νπ. ι (scil ίη explicatione Cant 4,9-12) Ρ 72, 12: ,.. παρά8ε~σoν &σπερ έσφραγ~σμέν'Y)ν, έν Φ πάντα της

1Ο-ΙΙ cf Ambros De Isaac (id est Origen Comm) Ρ 673, 5: 'quae merito fons signatus dicitur, eo quod imago ίη ea dE"i invisibilis exprimatur'. 12-17 Cant 4,13-15

εόω8Ιας των οόρανων φύε~ τoc άρώματα, tvιx μόνος έλθων αότOC 8ρέΨ'Y)τα~ Xρ~στoς άσωμάτοις βλαστήσαντOG σπορα'i:ς, (fort e Comm

Origenis) 16 sqq locus communis omnium fere philosophorum inprimis Platonicorum (vide Ρ 277,2-3)

ERaAY

SΘ Σ ρντ CN P(sscr συν)

Syr

ι ante ~μ'i:ν add έν Ρ συνεργεΙOGν C συνεργΙOGν ~μ'i:ν Σ 2 παρεχομέν'Υ) Λ ΥΕ (ut vid, corr E2)T(ut vid, sed corr) στρέψ'Υ) Λ ΥΣVCΝ 4 εί5στροφον Ρ (corr εόστροφε'i:ν) εί5τροφον μεν ε!ναι SΘ 5 λoγ~σμων SΘΡVCΝ Syr: πον'Υ)ρων λoγ~σμων cett ν 6 έκ ένέργειαν

. SΘVΤCΝ Syr: έκ των Ρ έξ άγOGθων ERaA ΥΣν λογισμων om Λ Υ post λογισμων add άγαθων Τ 7 ύποστρεφούσ'Υ)ς Ρ (super στ scr τ) το: τον C(eras ν) 9 8ε: γOCρ P(sscr 8ε) 9-10 τφ-άκέραιον om Σ 10 άκροτάΤ'Υ)ν: &συλον Ρ άκρότ'Υ)ΤOG ν ΙΙ αότο'i:ς A(corr Λ2)ν αότη Ν 12 έν om SΘ 13 γOCρ: 8ε SVN οαι ν 14 et μ'Υ)8εμιιΧς et Ιλύος et 15 έπιθολωσάσ'Υ)ς Syr (interpr ut vid) 15 έπιθοιλώσασOG Θ 16 ΠΡΟOGγάγ'Υ) ρν έν ex cou Τ 17 ~ς om Ν έστ~ν ~ς άλ'l)θως ERaA ΥΣν 17-18 oσOG-~μέτερα om V 18 ante ~ς add μη Ρ το om V τε οαι ΕRaΣν τOC tert οαι ΡΤ

μετα

πάντων

πρωτομόρων,

Π1jγ~

κ~πων,

φρέαρ gΤL μεν

ERaAY SΘ Σ ρντ CN Syr ι λέγω coll ante 276,18 καΙ ν 2 (τμ Ε2 ex cou τ~σocρ Ra(sed COu) . άόλ'l) Ν post ψυχης add ~μων Ν 3 τό(υτου) sic E2(corr ίη ras) γε correxi: τε Λ ΥSΘΣΡCΝ eras Ε οαι RaVTv τε omnino excludi ηοη potest, cf Radermacher 'Nt, Gramm.'2 Ρ 5 et Bonitz, Index Aristot Ρ 749 b 53 sqq 5 φ'l)μι om Ν 6 post 8ιανο(ας add ~μων ERaA Υν Syr έπαναλΙσκεσθαι V άναλΙσκεσθαι Ra έναλΙσκεσθOGΙ ΥΛ (fort ?, sed eras έν) Θν έναναστρέφεσθα~ Ε RaΣν 7 π~αΙνoυσα Ν 7-8 πιαΙνουσαν-φυτεΙOGν οαι Θ 8 την του θεου φυτεΙOGν ERaA Υν ΙΙ τη: της C 12 έξης Ρ (sed COu) έπαΙνων έφεξης SΘ 13 φ'Υ)σΙ οαι Σ 13-15 μετOC -κιννάμωμον οαι ERaA(add ίη marg Λ2)Υ 14 κύπρος (cf

infra 281, 8) Θ Syr: κύπρο~cettνLΧΧ νάρ80υ Syr: νάρ8ων codd ν LXX post κρόκος add καΙ Σ 15 κ~νάμωμoν SPCNA2 (ίη marg) σμύρν'Υ) Σ post σμύρνα add ΚOGΙ Ον Syr 16 post πάντων add των ERaTv πρώτων μύρων ν LXX 17 καΙ om Syr ροΙζοντος SΘ άπο om Ρ του om A(add Λ2)Υ

18η: τε ΥSΘ

έξαΙρετον Θ

278

COMMENTARIUS

ΙΝ

CANTICUM CANTICORUM

νόΎJμα, ~L' οό τ~ς κατα θεόν ύψωθεΙσΎJς τό κάλλος έν θαύμαΤL γLνεταL ταίς πολυτρόΠΟLς των έπαΙνων ύπερβολαίς εόφΎJμOυ­

μένΎJς, ~~λoν xotL έκ τ~ς προχεΙρου λέξεως των ειρημένων έστΙν. τΙς ~ε ~ ά.λΎJθ~ς έση ~LάνOLα, ~ν ~LασΎJμαΙνεL ταυτα 5 τα ρ~ματα μόνου &ν ε~ΎJ σαφώς ει~έναL του κατα τόν &γ~oν

ORATIO

279

ΙΧ

&γευσΤΟL των έν τ τόπcμ τoύτcμ προκεLμένων

968 Μ. xotL

ά.ναπόλαυσΤΟL

καταλεLφθεΙΎJμεν,

~L' όλΙγων

ά.γαθων

τ

λόγcμ

προσάξομεν αότόν τόν θεόν λόγον καθΎJγεμόνα τ~ς σπoυ~~ς ΠΟLΎJσάμενΟL. ~ΟLκεν &πας ό των έπαΙνων κατάλογος, 8 τε 5 πρό τούτων εΙΡΎJμένoς

xotL 8σα νυν πεΡL αότ~ς ~μίν ό λόγος ΨL λ'Ύjν κατα " το ΠΡOΎjγOυι

" , . ηνα , προς' ευφΎJμLαν

Παυλον έΠLσταμένου πνεύμαη λαλείν τα θεία μυσΤ~ΡLα'

'θ ετο, παρ ε

πως γαρ τό ά.ποστελλόμενον παρα τ~ς νύμφΎJς ροων έση

μενον βλέπεLν, ά.λλιi ~ύναμLν ένηθέναL ~LιX των λεγομένων

παρά~εLσος; πως ~ε έκ των ροων ό καρπός των ά.κρo~ρύων

'Ιζ προς ΤΎjν εΠL τα με~ ω τε

\

μΎJ

, , \

~ ~'" β xotL, υ(ψ ΎJ λ'οτερα ΤΎjς καΡΟLας ανα ασLν'

xotL ά.ρωμά-

-, οίον ά.~ελφ~ xotL νύμφΎJ του ~όγoυ κατονομάζεταL, ά.λλα

10 των κατάλογος; έν γαρ τοίς των ά.κρo~ρύων καρποίς κύπρος

10 συνάπτεΙ. των όνομάτων τούτων έκάτερον τ~ν Ψυχ~ν τ

προφέρεταL; πως ~ε τα ά.κρό~ρυα μύρων γΙνεταL

xotL νάρ~oς xotL κρόκος έστΙ, κάλαμός τε yotL ΚLννάμωμον xotL παν του λLβάνου ξύλον ώς οu~εμLας τ~ς κατα τό &ρωμα

νυμφΙcμ

του λLβάνου ~Lαφορας έν τοίς ά.ΠΎJΡLθμΎJμένΟLς λεLπούσΎJς.

νυμφΙcμ, τ~ς ~ε πεΡL τα θελ~ματα σπoυ~~ς εις ά.~ελφLκ~ν

xotL

ά.λΎJθ~

κατα τ~ν. νύμφΎJν

σΎjμασΙας

σύσσωμον

ά.γΧLστεLαν πρoσαγoύσΎJς κατα τ~ν του εόαγγελΙου φων~ν'

~ πρότερον κ~πoς [έν τοίς &νω] παρα του έπαLνουν­

15 είτα έπαLνείταL φύσLς μαζων ~ ά.ντL γάλακτος οίνον προχέ-

τος όνομασθείσα νυν ΠΎJγ~ λέγεταL κ~πων ζωντος

μεν

xotL ά.λόΎJ xotL τα πρωτόμυρα

οίς προστLθεταL σμύρνα τε 15 πάντα'

τ~ς

αότ~ν, καθως όνομάζεL ό Παυλος, ΠΟLούσΎJς τ ά.φθάρτcμ

xotL φρέαρ δ~ατoς

xotL ΡΟLζουντος ά.πό του λLβάνου. ά.λλα τόν μεν πεΡL τούτων λόγον

ει~είεν

&ν,

καθως προείπον,

~~λ ,',' (" , (' xotL\ oΎj ον οη εργον ο επαLνος γLνεταL ου \, ) \ \ ζ εταL το ανυπαρκτον . προς τουΤΟLς το μυρον

ουσα

Ι

Ι

των ά.ρωμάτων ύπέρτερον κρΙνεταL,

Ι

\,

,

γαρ εγκωμLα,~

,

αυΤΎjς παντων

8περ οόκ &ν οδτως

xotL τ~ς σοφΙας xotL τ~ς γνώσεως

~χεLν έκρLθΎj μ~ κατ' ά.λ~θεLαν πρός έκείνο τό δψος αότ~ς

20 του θεου ~LερευνασθαL ~υνάμενΟL, ~μείς ~έ, ώς &ν μ~ παντελως

20 ~LιX τ~ς έν τ κρεΙττονι πρoκoπ~ς ά.να~ραμoύσΎjς· θαυμάζεταL

οΙ τό βάθος του πλούτου

6 cf

Ι

Cor

Ι4, 2; 2.

7

19-20 cf Rom

ΙΙ,

33;

Ι

Cor 2,

!Ο

ERaAΥ Se Σ ρντ CN Syr ι post ύψωθεΙσ"f)ς add Ψυχ.!fjς Σ Syr 2 γΙνετα~ om Ρ 2-3 εύφ"f)μούμένον T(corr ex -"f)ς ut vid) 4 ~ om v έστ~ν'Y) (sic)N 5 τα om Ra μόνον PVv 7 πω(ς)Ε2 ίn ras γαρ: 8ε Ρ post έση add καΙ NC(eras) 8 πω (ς)Ε2(ίn ras) 8πως Σ 9 πρoσφέρετα~ Ν φέρετα~ v μυρον Σ 10 ante κύπρος add ό SΘ π κ~νά.μωμoν RaA YSPCN 12 post πα.ν add το SΘ τ.!fjς om Rn τα &ρώματα ρν &ρώματα (om τα) CN 13 &παρ~θμ"f)μένο~ς ΡΝ λ'Υ)γούσ"f)ς CN Ι4 πρoτιeετα~ Ε (corr Ε2)Λ Υ τε om ERaCNv &λώ'Υ) Ρ πρωτα μυρα ERav 15 κ.!fjπρος Υ έν τοΤς rlνω om Syr, delevi 15-16 παρα-όνο(μασθεΤσα) om T(add ίn marg) , scil 21 litt= ι ιin cod columnis exarati 16 γΙνετα~ Σ 17 καΙ om Syr ρo~ζωντoς A(corr Λ2) ρo~ζόντoς Υ ροΙζοντος SΘ του om A(sscr Λ2)Υ 18 τούτων: του πά.ντων C λόγον coll ante περΙ ERaA Υν εΙ8εΤεν &ν SΣV: εΙ80Τεν (vel ε~80~εν)&ν PTC(corr C2) ΝΘ(cοrr ex ~8-) ~80~εν &ν ERav ~80~ Μν YA(ut vid, corrA2) 19 τ.!fjς alt om Τ 20 έρευνα.σθαL Ρ

μετα τουτο τα ΚΎJρΙα του λόγου τα του στόματος αότ~ς Π-Ι3

cf Eph 3,6;5,30/1

13-14 cf Marc 3,35

ERaAΥ Se

Σ ρντ CN Syr ι προκεψένω Ν 2 καΙ om Ρ καταλ"f)φθεΙ'Υ)μεν ΣCΝ post όλΙγων add λόγων ERaA Υν 3 προσά.ξομεν ΘΡν: προσέξομεν Σ προσέξωμεν Τ προσά.ξωμεν

cett 4 &πας: 'τοΙνυν Syr &πας ό: ό πολύς SΘ τε: γε PVCN 5 αύτ.!fjς: τ.!fjς νύμφ'Υ)ς V ~μΤν coll ante περΙ Τ post λόγος V 6 μη: καΙ ΥΛ (fort?, eras et corr ού Λ2) το: τον Θ (eras ν) 6-7 κατα το ΠΡΟ"f)γούμενον om Syr 7 post έντ~θένα~ add τη νύμφη Syr 8~α : παρα V 8 τα: την Ρ ύψ"f)λοτέραν Λ YPC(eras ν)Ν ύψ"f)λοτέρας V τ.!fjς καρ8Ιας om Syr 8ιά.βασ~ν CN 9 post οΤον add λέγω Syr(interpr ut vid) κατoνoμά.ζεσθα~ Ν 10 τούτων coll ante των CN Π-Ι3 τ.!fjς-νυμφΙφ om Ρ π την: τ.!fjς ERa(sed corr):V νύμφ'Υ)ς V 12 όνομά.ζε~οmv ό οmSΘ (&φ)θά.ρτ(ω)cοrrιn ras Ε2 &φθά.ρτφ corr ίη ras Υ 12-13 τc{>-νυμφΙφ: αύτc{> Syr 14 προαγούσ"f)ς ERav 15 μαζων scripsi (cf supra Ρ 265, 13 et adnot): μαστων codd v post μαζών add αύτ.!fjς Syr fι om Σ 16 ό om Σ ό ~πα~νoς ~ργoν Λ Υ 18 κρΙνετα~ om V 2 ι τουτο: του Θ τα alt: κατα Λ Υ

280

COMMENTARIUS

ΙΝ

ORATIO

CANTICUM CANTICORUM

281

ΙΧ

α.ποστάζοντα καΙ ~ σύγκρατος τ~ς σοφΙας παρασκευ~ ~

~στ"lj, α.λλ' ε~ς τοσοuτον ~φθασε τ~ς έπΙ το μείζον αύξ~σεως,

ύποκεψέν"lj τη γλώσση γάλακτος προς μέλL συγκεκραμένου'

ως

( ,εκ

~,

του

στοματος

'~βλ'

αUΤ"ljς

αστανε!.ν

,~

παραοεισον

(ο (γαρ '

u "Ij-rou λ6γου τοσοuτον

α.κρ!.βέστερον προσσχων τητ~ς (Eβρα'~κ~ς λέξεως έμφάσε·ι.

5 "ιjύξ~θ"lj, &στε μέλ!.τος πο!.~σα!.Π"ljγ~ν το στ6μα καΙ ταμ!.είον

5 Παρά3εισος ροων, ()περ το!.οUτ6ν έσην ()η δ λ6γος σου, δ

,

~

~ι

"

κα!. ταυτα οuναμLς εστ!.ν

,

(ι

ου Ρ"ljματα'

'"

~

προς γαρ Τ"ljν των

λοτέρων &ν030ν χεφαγωγοuμέν"lj ύπο

(ψ

-rOU στ6ματ6ς σου α.ποστελλ6μενος, παρά3εισ6ς έση

τ~ς συμμΙκτου σοφΙας τ~ν γλωσσαν, ~ ένθεωρείταL ~ γ~

3ιΙΙ

τ~ς έπαγγελΙας ~ ρέουσα γάλα καΙ μέλL' τοσοuτον 3~ αύτ~ν

ροων. αΙ 3~ Ρ6α!. παγκαρπΙαν τ!.νΙΙ των άκρ03ρόων έκφόουσι,

~,

~

,

oLιX των ανα

(

u

"

u

β' (ψ' λ' "(ψ "Ij λ' ασεων. ωσας ο ογος εη προς το οτερον

&γε!. τ~ν έσθ~τα αύτ~ς εύπνοείν λέγων κατΙΙ τ~ν -rOU λLβάνου

3!.' 06 το έν3ε3uσθαL αύτ~ν τον ΧΡLστον μαρτυρεί δ λ6γος' παντος γΙΙρ έναρέτου βΙου τέλος ~ -rou θεοu μετουσΙα γΙνετα!. (3!.ΙΙ γΙΙρ -rou λLβάνοu το θείον έν3εΙκνυτα!.)· καΙ ,~" ι " ( , '(ψ λ' , , ουοε εν τουτο!.ς εστ"lj "Ij προς το u "Ij οτερον oceL χεφαγωγουμέν"lj ύπο -rou λ6γου Ψυχ~, α.λλα μετΙΙ το δμoιωθ~ναι. τ~ 15 λ!.βάνcr τ~ν εύ03μΙαν κ~πoς γΙνετα!. καθ' δμοr.6Τ"ljτα -rou 10 όσμ~ν,

969

Μ. τΙΙ 3~ α.κρ63ρυα κόπρος μετα νάρ30υ, νάρ30ς καΙ κρ6κος, κάλαμ6ς τε καΙ κιννάμωμον καΙ .παν εί30ς

-rou λ!.βάνου καΙ

ι , )'~" 10 σμυρνα κα!."λ' α o"lj κα!." τα πρωτομυρα . επεr.ο"lj τοινυν κατα,

τον έν τη Ψαλμcr3Ιq; μακαρισμον τ~ς α.ντιλ~Ψεως αύτη παρΙΙ

-rou θεοu γr.νομέν"ljς τΙΙς καλΙΙς ταότας α.ναβάσεις έν τη καρ3Ιq; 3ιέθετο πάντοτε έκ 3υνάμεως πορεuομέν"lj εLς 3όναμ!.ν, καλως έπΙ τ~ς τελειοτέρας καταστάσεως ροων παρά3εισος 15 αΙ

-rou στ6ματος αύτ~ς α.ποστολαΙ όνομάζονται. προσφυως

παρα3εΙσου, κ~πoς ούχ ώς έν τοίς πρώτο!.ς α.νθρώπο!.ς ~ν

3~ τ~ ύποκε!.μένcr νo~ματ!. ~ λέξις τ~ς άποστολ~ςέφ"ljρμ6σθ"lj'

&νετ6ς τε καΙ άφόλακτος,

το γΙΙρ α.ποστελλ6μενον α.πο

α.λλΙΙ τη

μν~μη τ~ς έντoλ~ς

πανταχ6θεν τετε!.χισμένος.

(Oρ~ς ()σ"ljν προσέλαβεν ε~ς το &νω τ~ν 3όναμ!.ν. πάλιν 20

α.ντΙ τοu ε~πείν' 'ΑποστολαΙ σου έκ στ6ματ6ς σου, φ"ljσΙ'

()ρα μο!. τ~ν ύπ~ρ τοuτο α.νάβασιν· ού γΙΙρ· μ6νον κ~πoς κεκλε!.σμένος

έγένετο

τ~ν

~3Ιαν καρποφοροuσα τρoφ~ν,

α.λλa καΙ π6ημος γΙνετα!. τοίς 3ιψωσιν ε~ς Π"ljγ~ς φόσ!.ν μετατεθείσα καΙ ταόΤ"ljς έσφραγr.σμέν"ljς. καΙ oύ3~ έν τοότο!.ς

7 cf Exod 3,8 et Ι7; Deut 6,3; 3Ι, 20 et alibi ιο cf Ga13. 27; Rom Ι3, Ι4 ΙΙ-Ι2 cf supra Ρ 272, Ι2-Ι9 ERaAΥ Se Σ ρντ CN Syr ι -ή alt SΘΣ: om cett v 3-4 ύψ"t)λών Ρ 5 "t)ύξ~νθ"t) Ν 1ιξ~ώθΊ) V π"t)γ~ν πo~-ησα~ Ν ταμε'i:ον Λ ΥΡΝ 6 γλώτταν Λ Υ θεωρε'i:τα~ Λ Υ 7 μέλ~ καΙ γάλα ERaA YVv 8ε eras Ε omRav 8 το om V ιο όσμ~ν col1 ante 9 του Ρ το om SΘ έν8ύεσθα~ Ρ (αύτ~)ν corr ίη ras Ε2 αύτη Syr, fort recte ΙΙ θεου: χρ~στoυ Τ Ι3 έστΙν Σ(cοrr Σ2)ν &et om SΘ Ι3-Ι4 ύπο του λόγου col1 ante χεφαγωγουμένΊ) ERaA Υν post Ψυχ~ Σ Ι4-Ι5 του λ~βάνoυ ERaA Υν τ~ν col1 ante του λ~βάνoυ Λ Υ Ι5 corr et τη et εύο8μ(q; Λ2 εύω8(αν ντ ι6 κ-ηπος: παρά8ε~σoς Syr Ι9 προσέλαβον Λ Υ τ~ν om Ε (ίn marg adscr Ε2) ante πάλ~ν add καΙ SΘ 20 post μo~ add xιxt Syr τούτου Ρ 2Ι έγ(νετο Λ ΥΡ τ~ν-τρoφ~ν om SΘ Ι8Ιαν ΣΡVΤCΝ Syr: Ι8εΙαν Ra -ή8ε'i:αν ΕΛ Υν

-rou πέμποντος εLς τον ύπ03εχ6μεν ον μεταβα(νει. καΙ τοuτο έκ τ~ς συν~θoυς -rou ρ~ματoς ΙΙ-Ι3

cf Ps 83,6 et 8

ERaAY Se(post 18

μΕταβαΙ"'ΕΙ deff foH 4) Σ ρντ CN Syr ι τοσουτον: τουτο SΘΡVCΝ ~φθασε: ε,;σΤΊ) Ν 2 του om Ρ αύτ~ν Ν 3 προσσχων CNT(sscr σ pr): προσχων SΘΣΡV προσέχων ERaA Υν προσχων coll post λέξεως SΘ 8~αλέξεως ERaA Υ om v τη-έμφάσε~: τη (Εβρα'Lκη λέξε~ Syr 4 εLπε'i:ν om Syr ante &ποστολα( add α[ v post σου pr add παρά8ε~σoς ροών Syr post έκ add του ERaA Υν σου alt om Θ φ"t)σ( codd ν: εύρ~σε~ Syr(et add ante άντt interpretamentum: &σπερ εδρομεν έν τα'i:ς β(βλo~ς) scil ante 5 Παρά8ε~σoς subaudiendum: 'Αποστολα( σου 5 δη om V σου om ERaAYv σου ό: ού Σ 6 8~ιX: &πο v του om Σν post σου iterat verba inde a 4 φ"t)σΙ usque ad 6 σου Ra: 8 κύπρος: κ-ηπος P(sed cou)VT(in marg γρ κύπρος)CΝ νάρ80ς (cfinfra Ρ 283, Ι9) Syr: om codd v post κρόκου (sic) add καΙ Σ 9 τε om ERaΛ ΥΣν κ~νάμωμoν RaΛ YSPCN post πάν add rί.λλo Ν καt tert om Syr ιο πρώτα μυρα ERaA Υν ΙΙ τ~ Ψαλμ~ 8~αμακαρ~σμόν v άνταμε(ψεως Λ Υ αύτ-ης C Ι2 γενομέν"t)ς S Ι3 πορευόμενος Ra Ι4 τελεLωτέρας Σ ι6 πρoκεtμένω Σ έφ"t)ρμόσθ"t): όνο μάζετα~ Σ ι 7 &πο: ύπο PC (corr C2) Ν ι 8 τ-ης: του Υ

282

COMMENTARIUS ΙΝ CANTICUM CANTICORUM

καταχρ~σεως. έ:στ~

()τ~ τούς

μαθεϊν,

~ς καΙ το ευαγγέλων

[4,

λέγε~,

μαθ'Υ)τας τούς προς το κ~ρυγμα τΎ)ς άλ 'Υ)θείας

έκπεμπομένους

άποστ6λους

δ

λ6γος

6>ν6μασεν.

τί

οδν

έστιν 8 άπoστέλλε~ το στ6μα τΎ)ς νόμψrις; ~Ύjλoν ()τι τον 5 λ6γον τΎ)ς πίστεως,

ORATIO

Ι3

8ς έντοϊς ύπo~εχoμένo~ς γεν6μενος

ΙΧ

καΙ τρυφΎ)ς κατα τ~ν παρουσαν ζω~ν μαλακίζεσθα~, άλλα τον

κατεσκλ'Υ)κ6τα

~~α

τΎ)ς

έγκρατείας

αΙρεϊσθα~

βίον'

05τω γαρ &ν άπρ6σ~τoς γένo~τo τοϊς κλέπτα~ς δ τΎjς άρετΎ)ς

καρποςτη στυφη τΎ)ς έγκρατείας περ~βoλη πεφραγμένος 5 καΙ

~~α τΎ)ς σεμνΎjς τε καΙ άμε~~oυς καταστάσεως

οΤ6ν

παρά~ε~σoς γίνετα~ ~~α τΎjς άκοΎ)ς ταϊς καρ~ία~ς έμφυτευ6-

τ~σ~ν ά.κανθων άκμαϊς άμόσσων τούς έπΙ κακ