Gregory of Nyssa GNO 3/4 [PDF]

Zitiervorschau

GREGORII NYSSENI OPERA

GREGORII NYSSENI ORATIO CATECHETICA

AUXILIO ALIORUM VIRORUM DOCTORUM

OPERA DOGMATICA MINORA, PARS

EDENDACURAVERUNT EDIDn

WERNERUS JAEGERt -

-

HERMANNUSLANGERBECKt HENRICUS DORRIEt

ΕΚΚΕΗΑRDUSΜϋΗLΕΝΒΕRG

VOLUMEN m, PARS IV

E.J.BRILL

LEIDEN· NEW YORK· KOLN 1996

"

ιν

The paper ίη this book meets the guidelines for permanence and durability of the Committee οη Production Guidelines for Book Longevity of the Councίl οη Library Resources.

ι

Ι

LECTORI SALUTEM

ι

Cum mihi ante tredecim annos femina doctissima Hadwiga Horner omnem materiam ad edendam Gregorii Nysseni Orationem catecheticam pertinentem permisit et νίή docti Collegii Patristici, quod ab Academiis Germanicis institutum est, mandaverunt, ut hoc volumen perficiendum curarem, intravi ίη sodalitatem grammaticam a Wernero Jaeger conditam Hermannoque Langerbeck continuatam. laborem anxie suscepi sed magnum praesidium tonsequendi exemplum mortuorum illaeditio, quamJames Η. Srawley anno MCMIII perfecit, mihi adferebat. Gratias ago bibliothecariis qui ea quae quaesiveram rescripserunt. gratias ago omnibus sociis a quibus ίη conferendis tabellis photographicis aliisque laboribus adiutus sum, praesertim Claus Dieter Osthovener et Gabriela Hirsch. gratias quoque sinceras habeo Academiae Gottingensi quae libentissimo animo subsidium, ut hoc opus ίη lucem proditum sit, tulit. ISBN 90 04 10348 1 © Copyright 1996 by E.J. Brill, Leiden, ΑΙΙ

rights reserved.

Νο ρατι oJ this publicαtion may be

Gottingae anno

MCMXCν ΕΚΚΕΗΑRDUS ΜϋΗLΕΝΒΕRG

ΤΜ Netherlαnds

reproduced, trαnslαted, stored in electronic, mechαnicαl,

α retrievαl system, οτ trαnsmitted in αny Jonn οτ by αny meαns,

photocopying, recording οτ otherwise, without ρτίοτ written pennission from the publisher. Authorizαtion Ιο photocopy items Ιοτ intemαl οτ personαl use is grαnted by E.J. Brill provided thαt ιΜ αppropriαteJees αre pαid directly to ΤΜ Copyright CΙeαrαnce Center; 222 Rosewood Drive, Suite 910 Dαnvers ΜΑ 01923, USA.

Fees αre subject to chαnge.

PRINTED ΙΝ ΠΙΕ NETHERLANDS

"

HOC VOLUMINE CONTINENTUR Conspectus siglorum ....................... Conspectus codicum generalis ............... Stemma codicum .......................... Praefatio ................................. Textus ................................... Indices .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

ΙΧ

χι ΧΧΙΧ ΧΧΧΙ

5 107

Χ

CONSPECTUS SIGLORUM

ρ

Vat. Barb. gr. 423

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 26 27 28 29 30

Constant. Sepulchri 773 Bel1. Loll. 8 Haun. 1344 Lond. Old Royal16 D ΧΙ Matrit. 4857 Monac. gr. 23 Monac. gr. 84 Monac. gr. 538 Oxon. Barocc. gr. 108 Oxon. Barocc. gr. 212 Paris. gr. 587 Paris. gr. 588 Paris. gr. 592 Paris. gr. 1008 Paris. gr. 1010 Vat. gr. 445 Vat. gr. 1248 Vat. gr. 1729 Vat. Ottob. gr. 106 Vat. Ottob. gr. 119 Matrit.3179 Ven. Marc. gr. Π 53 Ven. Marc. gr. Π 57 Ven. Marc. gr. 11 57 Paris. Inst. France 2 Hamburg. theo1. 1517 Sinait. gr. 2106 Escor. Ω ιν 24 Ath. Lavr. Β 116

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS Χ

Atheniensis graecus 2086 (οlίω Thessalonicensis gymnasiu 17) - chart., 387 fo1., 22 χ 15 cm - pars prima fo1. 1- 331 ν, saec. XIV, 1 co1., 20 Ιίη. - initium mutilatum, opera Gregorii Nysseni et fragmentum Basilii fo1. 221ν-321ν Or cat Serruys 28-30; GNO νπι 1 Jaeger 109 (saec. ΧΙ/ ΧΙΙ); - ρ. CIII. CV.

a

Atheniensis Musei Benaki 10 - membr., saec. ΧΙΙ, 263 fo1., 25,5 χ 16,4 cm, 1 co1., 31 Ιίη. - opera Gregorii Νysseni et una oratio Ioannis Chrysostomi - fo1. 147 -195 Or cat Lappa-Zizicas (Athen 1991) 21 (saec. Χ); Aubineau 222; Maraval 126; - ρ. LXVI.

30

Athous Lavras Β 116 - membr., anno 1330 scriptus, 202 fo1., 40 χ 29 cm, 1 co1., 41 Ιίη. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 55ν-76ν Or cat Spyridon/Eustratiades 29; - ρ. XLIV. XLVIII. LVI. Athous Pantokratoros 357 - chart., saec. XVI, 388 fo1., 21,5 χ 15 cm, 1 co1., 221ίη. - opera Hesychii, Symeonis Νονί Theologi, Gregorii Nysseni et Basilii - fo1. 328-376 Or cat Polites 146; - ηοη inspexi.

ο

Athous Vatopediu 9 - chart., saec. XV, 267 fo1., 20 χ 15 cm, 1 co1., 25 Ιίη. - opera variorum auctorum ecclesiasticorum - fo1. 89 - 125 Or cat Eustratiades/Arcadios 6; - ρ. LIII.

ΧΙΙ

e

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

Athous Vatopediu 132 - ,membr., saec. XIV, 420 fοΙ, 27 χ 19 cm, 1 cοΙ, 30 Ιίη. - opera Gregorii Nysseni foΙ 348ν - 383 Or cat Eustratiades/Arcadios 33; Maraνal 127; ρ. LXIX. LXXIV.

1

Athous Vatopediu 162 - membr., saec. χιν (a diνersis librariis scriptus), 446 fοΙ, 27 χ 19 cm, 1 cοΙ, 24 Ιίη. - νaria excerpta patrum e Panoplia dogmatica Euthymii Zigabeni- - foΙ 365 -367ν Or cat (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φύσιν) Eustratiades/Arcadios 37; - ρ. CXVIII.

2

C

ΧΙΙΙ

Constantinopolitanus Metochii S. Sepulchri 773 chart., saec. XVI, 233 fo1., 20 χ 14,5 cm, 1 co1., 30-38 Ιίη., scripsit Maximus Margunius - orationes Gregorii Nysseni et aliorum auctorum ecclesiasticorum - fo1. 142 -166ν Or cat Papadopulos-Kerameus 5,263; Mann 54.55; GNO ΙΧ Spira 353.431; Χ Caνarnos CLII. CLVIII. Lendle CLXXXIX; - ρ. LXXXVII. Escorialensis graecus Α Π 3 - chart., anno 1545 circiter, 142 fοΙ, 2 ο - opera νaria et Gregorii Nysseni duo - fo1. 85ν-137 Or cat Andres (Catalogo de los codices griegos desaparecidos de la Real Biblioteca de ΕΙ Escorial, 1968) 16; deperditus.

Bellunensis Bibliothecae Seminarii (Lollianae) 8 chart., saec. XVI, 94 foΙ (et aliqua folia νacua) - opera νariorum auctorum ecclesiasticorum (Gregorii Nysseni hocunum:) - foΙ 57-940rcat(des. 64,12; contulitH. Polack) Mazzatinti 2,119; Mercati (Studi e Testi 68, 1935) 130. 142 (ηοη est de Patmensi 46 descriptus); Declerck (CChr SG 10) XXXV; - ρ. LIX.

Escorialensis Δ V 25 - chart., saec. ignoti, 147 fo1. orationes Gregorii Nysseni et loannίs Chrysostomi foΙ 80-138 Or cat Andres (Catalogo de los codices griegos desaparecidos ... 1968) 125; deperditus.

Cantabrigiensis collegii Trinitatis Β. 9.1 - membr., foΙ 20-213ν pars secunda saec. ΧΙ (olim ίη Athous monasterio Pantokratoros fuit), 37,5 χ 27,6 cm, 2 cοΙ, 371ίη. - opera Gregorii Nysseni et Anastasii Sinaitae foΙ 130ν-162ν Or cat James Ι 257 -259; Srawley XLV; Uthemann (CChr SG 12) ΧΧΧΠ; GNO νπι 1 Jaeger 161, Caνarnos 223; - ρ. XXXV. LXV. CXXI.

Υ

Escorialensis graecus Ω ΠΙ 14 - membr. (foΙ Ι, Π chart.), anno 1285 ίη Messanensi monasterio Sancti Salνatoris scriptus, 286 fo1., 25,9 χ 21,8 cm, 2 co1., 311ίη. plerumque - opera νariorum auctorum ecclesiasticorum - fo1. 247 - 286ν Or cat Andres 3, 191-195; Miller 483; Aubineau 230; GNO νπι 1 Caνarnos 227; - ρ. LXXVI. LXXXI. LXXXIII. Escorialensis graecus Ω ιν 16 - chart., saec. χνι (anno 1574 ab Andrea Darmario foΙ 58ν subscriptus et foΙ 1-86ν ab eodem exaratus), 283 fo1., 19,9 χ 14,3 cm, 1 co1., 13 lin. - opera et excerpta νariorum auctorum ecclesiasticorum (Gregorii Nysseni hoc unum:) - fo1. 68-73r Or cat (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φύσ1:ν)

Constantinopolitanus Metochii S. Sepulchri 321 chart., saec. XVI, 183 pag., 21 χ 15 cin, 1 col., 231ίη. - νaria excerpta liturgica - pag. 8Q - 84 Or cat (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φύσιν) Papadopulos - Kerameus 5,294; - ρ. CXVIII.

Ι

~ Ι

I~,

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

χιν

- membr., saec. ΧΙ (vel Χ), 93 fo1. nunc restant, 20,8 χ 14,4 cm, 1 co1., 27 lίη. - opera Gregorii Nysseni et Basilii - fo1. 1-51ν Or cat (inc. 6,4 mut.) Catalogue of Add. 655; Richard (528) 39; Srawley XLV (saec. Χ vel ΧΙ); Maraval 123; GNO ΠΙ 2 Horner CIV; νπ 1 Musurίllo νι (saec. Χ); νπι 1 Woods Callahan 349; ΙΧ Spira 348 (saec. Χ vel ΧΙ); - ρ. LXXVI. CXXIII.

Andres 3,221; Miller 491; Vogel-Gardthausen 19; - ρ. CXVIII. 29

c

Escorialensis graecus Ω ιν 24 - chart., anno 1570 scriptus, 229 fo1., 19,6 χ 14,5 cm, 2 co1., 131ίη. - Gregοήί Nysseni Hex et fo1. 94-229 Or cat Miller 495; Andres 3,231; - ρ. LXXXVII. CXXIII. Florentinus Laurentianus plutei 86,13 - membr., saec. 253 fo1., 25 χ 12 cm, 1 co1., 25 Ιίη. - opera Gregorii Νysseni - fo1. 157 - 211 Or cat Bandini 3,335 (saec. χιν); GNO ΠΙ 1 Mίiller XLVIII (saec. XIV); νπι 1 Jaeger 110; νπι 2 Pasquali LIII; - ρ. LXXVI. XCVIII. CIII.

Λ

ΧΠΙ,

27

Hamburgensis theologicus 1517 - chart., saec. χνι, 602 pag., 22 χ 16 cm, 1 co1., 211ίη. - opera Gregorii Nysseni, Ioannis Damasceni et Synesii Cyrenensis pag. 7 -193 Or cat Krίiger 69; Omont (Leipzig 1890) 9; Ι.Η. Maius, Bibliotheca Uffenbachiana (1720) Ι 425; - ρ. LX.

3

Hauniensis fundi antiqui 1344 - chart., saec. 56 fo1., 40, 1 co1., 18 Ιίη. - Or cat Ruelle 265; - ρ. XCVII.

Syr

Londinensis Musei Britannici Additional 14597 membr., anno 569,190 fo1., 26 χ 17 cm, 2 co1., 34-36 Ιίη. - opera variorum auctorum ecclesiasticorum (Gregorii Nysseni hoc unum:) - fo1. 1-35ν Or cat (aliqua folia desiderantur; vide infra pag. CXIX) Wright 648 (DCCXXX); Parmentier (Orientalia Lovaniensia Periodica 20, 1989) 153 (cum erroribus); - ρ. CXVIII. CXXIII.

Β

Londinensis Musei Britannici graecus Additional 22509

χνι,

χν

4

Londinensis Musei Britannici graecus Old Royal 16 D Ι - membr., saec. ΧΠ, 479 fo1., 24 χ 16,5 cm, 1 co1., 401ίη. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 283ν - 309 Or cat Warner/Gίlson 2,187 (saec. ΧΠΙ); Srawley XLVI (saec. ΧΠΙ); Aubineau 221; Lendle 102. 189; Mann 53. 58; GNO ΠΙ 1 Mίiller ΧΧΠΙ. χχνι. XLVI. XLIX; ΠΙ 2 McDonough LVIII; Horner CVIII; ν Alexander 211; νι Langerbeck ΧΧIV; νπ 1 Musurillo νπ; νιπ 1 Jaeger 99. 158; Cavarnos 231; ΙΧ Heίl 4, van Heck 81, Gebhardt 142. 173. 180. 182. 187, Spira 351.431; Χ 1 Heίl XCY, Lendle CLXXXIX. CCXLIII. CCLI; Supp1. Ι Horner CXXII; - ρ. LXXIY. LXXVI. LXXXI. LXXXIY. Londinensis Musei Britannici graecus Old Royal 16 D ΧΙ - chart., saec. χνι (ex officina Darmarii a Michael Myrokephalites fo1. 1-178ν scriptus), 371 fo1., 31 χ 21 cm, 1 co1., 24-26 Ιίη. - opera Gregorii Nysseni fo1. 40 - 95ν Or cat Warner/Gilson 2,190; Gamίllscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 30. 154. 168; Srawley XLVI; Maraval120; GNO ΠΙ 1 Mίiller ΧΧΠΙ. ΧΧΙΧ. XLIII. XLIV; ΠΙ 2 McDonough LXXIV; fIorner CXXXV; νι Langerbeck XL; νπ 1 Musurillo χνι; νπι 1 Jaeger 37, Woods Callahan 358; νπι 2 Pasquali XLVI; ΙΧ Heil 8, Gebhardt 138; Χ 1 Lendle CCXXVI; - ρ. LXXXVII. CXXIII.

χνι

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

ΧΥΙΙ

21

Matritensis graecus 3179 (olim Regius Palatinus graecus 13, nunc Salamanticensis Universitatis 2728) - chart., saec. ΧΥΙ (ex officina Andreae Darmarii), 483 fοΙ, 20, 1 cοΙ, 271ίη. - operaGregorii Nysseni - fo1. 35-80 Or cat GrauxlMartin 74; Vogel-Gardthausen 24 annot. 2; GNO ΠΙ 2 Downing ΧΧΙΥ; V McDonough 19, Alexander 252; νπ 1 Musurillo ΧΙΥ; νπι 1 Jaeger 103. 152; νπι 2 Pasquali ΧΧΧ; ~. ρ. ~ bXXXVII. CXXIII.

6

Monacensis graecuS 23 - chart., anno 1552 a Cornelio Murmureo Naupliensi Venetiis scriptus, 415 foΙ, 20,1 coΙ, 30 Ιίη. - opera Gregorii Nysseni et orationes Leonis imperatoris - fo1. 107 -145 Or cat Hardt 1,105; Vogel/Gardthausen 233; Krabinger sub siglo Α adhibuit; Srawley XLIV; Maraval 123; GNO ΠΙ 1 Mίiller χχχνπι; νπ 1 Musurillo ΙΧ; νπι 1 Jaeger 158, Cavarnos 226, Woods Callahan 348; ΙΧ Heil 17; - ρ. χχχνπι. LXIV. CXXXVIII.

5

Matriten&is graecus 4857 (olim archivo historico nacional164,8) - chart., anno 1562 (ab Antonios Kalosynas 12 Ν ovembris folia 1 - Ην et a Michael Μyrokephalites 15 Decembris Tridento reliqua folia scripta sunt), 274 fοΙ, 1 cοΙ, 281ίη. plerumque - opera Gregorii Nysseni - foΙ 1 - Ην Or cat GrauxlMartin Η;' Gamillscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 40.154; GNO Π Jaeger LI; νπι 1 Jaeger 164, Woods Callahan 358; - ρ. LIX. CXXIII.

7

Monacensis graecus 84 - chart., saec. ΧΥΙ, 476 fo1., 20, 1 coΙ, 30 lίη. plerumque - opera variorum auctorum ecclesiasticorum - foΙ 138ν-173 Or cat Hardt 1,477; Krabinger sub siglo Β adhibuit; Srawley XLIV; GNO ΥΙ Langerbeck ΧΧΙΥ; ρ. LIX. CXXXVIII.

8

Monacensis graecus 538 - chart., anno 1592 a Maximo Margunio 23 Septembris Venetiis scriptus et a David Hoeschel possessus, 125 foΙ, 40, 1 coΙ, 34 Ιίη. plerumque - opera Gregorii Nysseni et inde a foΙ 79 variae epistulae contemporaneae additae - foΙ 1 - 26 Or cat Hardt 5,348; Gamillscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 142; Krabinger sub siglo C adhibuit; Srawley XLIV; GNO νπ 1 Musurillo ΧΥ; - ρ. LXXXVII. CXXXVIII.

Mediolanensis Ambrosianus Η 257 inf - membr., saec. 259 fοΙ, 32,1 χ 22,5 cm, 1 coΙ, 40 Ιίη. Anastasii Sinaitae Quaestiones et florilegia - foΙ 170 Or cat (fragm. 38,5 μικρσν - 23 λαβείν) Martini/Bassi 1,1108; - ρ. CXV. ΧΠΙ,

Η

Mediolanensis Ambrosianus Q 14 sup - chart., anno 1487 (pars posterior, inde a foΙ 164) et 1489 (pars prior) a Michael Suliardos scriptu~; ιν + 490 + Π fo1., 22,6 χ 16,6cm, 1 coΙ, 261ίη. - BasiliihomiliaelnHex et opera Gregorii Nysseni - foΙ 320-365 Or cat Martini/Bassi 2,751; Vogel/Gardthausen 318; GNO ΠΙ 1 Mίiller XLII. XLIV; ΠΙ 2 Downing ΧΙΥ, McDonough LXIV, Homer CXXXV; V McDonough 182; νπι 1 Jaeger 122. 158, Cavarnos 219; ΙΧ Heil12, Gebhardt 131.136. 188, Spira 422. 431; - ρ. XLVIII.

,Ι

Monacensis graecus 551 - bomb., saec. XV, 359 foΙ, 40, 1 coΙ, 30 Ιίη. - codex miscellaneus - foΙ 35 - 36ν Or cat (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φυσιν) Hardt 5,870; - ρ. CXVIII.

Ι

h

Neapolitanus graecus Π Α Α 20 - chart., saec. ΧΥΙ, 116 21,3 χ 16 cm, 1 co1., 23 Ιίη. - opera Ioannis Damasceni (Gregorii Nysseni hoc unum:) - foΙ 1-63ν Or cat Cyrillus 1,50;,Pierleoni 1,75; - ρ. LIX.

foΙ,

ΧVΙΙΙ

Ω

9

10

Ν

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

Oxoniensis Bodleianus Baroccianus graecus 27 - chart., saec. ΧΙΥ, 324 fo1., 40,1 co1., 27Ιίη. - opera et excerpta variorum auctorum ecclesiasticorum ad quae ίη parte secunda (inde a fo1. 124ν) accedunt septem tractatus Gregorii Nysseni - fo1. 228ν-276ν Or cat Coxe 1,41; GNO ΠΙ 2 Horner CXVII; νπι 1 Jaeger 104. 146. 153; ΙΧ Heil 7; - ρ. LXXVI. LXXXI. XCIV. CXXI.

liturgica - pag. 27 -41 Or cat (fragm. 93,8 98,7 φύσιν) Coxe 1,494; - ρ. CXVIII.

-'

Oxoniensis Bodleianus Cromvellianus 9 - membr., saec. ΧΠΙ (pars prima), 342 fo1. (= 68~ pag.), 21 χ 13,5 cm, 1 et 2 co1., 261ίη. - opera Gregοήί Nysseni (pars prima usque ad pag. 271) et Cyrilli Alexandrini pag. 1-71 Orcat(inc. 11,11 καΙτΟmut.) Coxe 427; Srawley XLV; Lendle 102. 132;_ Maraval 122; GNO ΠΙ 1 Mίiller XLV; V McDonough 180; ΥΙΠ 1 Jaeger 113. 157; Woods Callahan 347; ΙΧ van Heck 84, Spira 363. 418. 428; Χ 1 Cavarnos CXLI, Lendle CLXXX. CCXXI. CCXL. CCXLVIII; - ρ. ΧΧΧΙΧ. LXXVI. XCVIII. CIX. CXXI. Oxoniensis Bodleianus Laudianus graecus 6 - chart., saec. ΧΥΙ, 37 fo1., 40 minor, 1 co1., 161ίη. - fragmenta

d>σπερ

-

Oxoniensis Bodleianus Laudianus graecus 92 Β membr., saec. Χ, 227 fοΙ, 40 minor, 1 co1., 20-211ίη. - opera Leontii Byzantini et epistulae Cyrilli Alexandήηί et Julii papae - fo1. 208rν Or cat (fragm. 38,5 Άλλα μικρον - 23 λαβείν) Coxe 1,580; vide Vat. gr. 2195; - ρ. CXIII.

Oxoniensis Bodleianus Barocciaήus graecus 108 chart., anno 1574 ab Auxentios Trachotes scήρtus, 244 fo1., 40, 1 co1., 271ίη. plerumque - opera Gregorii Nysseni et aliorum auctorum - fo1. 113ν-160ν Or cat Coxe 1,176; Gamillscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 43; GNO νπι 1 Jaeger 109. 111; - ρ. CV. Oxoniensis Bodleianus Baroccianus graecus 212 chart., anno 1572 a Maximo Margunio partim usque ad fo1. 333ν scriptus, 410 fo1., 40, 1 co1., 20 Ιίη. - codex mixtus (Gregorii Nysseni hoc unum opus:) - fo1. 336410 Or cat Coxe 1,369; Gamillscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 45. 142; - ρ. LIII.

ΧΙΧ

Oxoniensis Bodleianus Miscellaneus 134 - chart., saec. 9 + 332 fοΙ, 20 maximus, 1 cοΙ, 32 Ιίη. - varia opera dogmatica - fo1. 226ν-228 Or cat (fragm. 93,8 d>σπερ - 98,7 φύσιν) Coxe 1,698; - ρ. CXVIII.

ΧΥΙ,

26

Parisinus graecus 'Institut de France' 2 - chart., saec. ΧΥΙ (ex officina Andreae Darmarii), 132 fo1., 30 χ 21 cm, 1 co1., 26 Ιίη. - opera Anastasii Sinaitae, Gregorii Νysseni et Ioannis Chrysostomi - fo1. 43 - 95 Or cat Omont 3,354; Bouteron/Tremblot 1; Gamillschegl Harlfinger 1 Α (1981) 29; 2 Α (1989) 32.147; GNO ΠΙ 2 Downing XXVI. XXXVI. χχχνπ; - ρ. LXXXVII. CXXIII. CXXXV.

11

Parisinus graecus 587 - chart., saec. ΧΥΙ, 280 fo1., 2 ο , 1 co1., 30 Ιίη. - codex miscellaneus (Gregorii Nysseni hoc unum:) - fo1. 1-40ν Or cat Omont 1,100; Gainillscheg/Ha~lfinger 2 Α (1989) 98; - ρ. LIX. CXXXV.

12

Parisinus graecus 588 -: chart., saec. ΧΥΙ (ab ~ndrea Darmario et eius officina scήρtus), 222 f91., 29,5 χ 20 cm, 1 col., 26Ίίη. - opera Gregorii Nysseni - foΙ 1,51ν Or cat

χχ

Omont 1,100; Garnillscheg/Harlfinger 2 Α (1989) 32; GNO ΠΙ 2 Downing XXVI; νι Langerbeck XLII; νπι 1 Jaeger 150; - ρ. LXXXVII. CXXIII. CXXXVI. 13

14

15

F

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS π

Parisinusgraecus 592 - chart., saec. XVI, 122 pag., circiter 27 χ 17,5 cm, 1 col., 24 Ιίn. - Gregorii Nysseni Oratio catechetica Omont 1,100 (indicat scribarn Ange Verg~ce); Vogel-Gardthausen 4 (" Κγγελος Βεργίκιος); Gamillscheg/Harlfinger 2 Α (1989) dissentisse videtur; - ρ. LIX. CXXXV. Parisinus graecus 1008 - chart., saec. XVI, 208 fo1., circiter 20 χ 14,5 cm, 1 col., 13 Ιίπ. - opera Gregorii Nysseni - fol. 84 - 113 Or cat Omont 1,201; Gamίllscheg/Harlfinger 2 Α (1989) 32; GNO ΙΧ Heil 19; - ρ. LXXXVII. CXXIII. Parisinus graecus 1010 - chart., saec. XVI, 252 fol., circiter 21 χ 14,5 cm, 1 col., 191ίn. - opera Gregorίi Nysseni et aliorum auctorum ecclesiasticorum - fol. 114ν-167ν Or cat Omont 1,201; GNO νπι 1 Jaeger 109. 111; ΙΧ Geb'hardt 175; - ρ. CV. Parisinus graecus 1268 - membr., saec. ΧΠ, 304 fol., 20 χ 15 cm, 1 col., 281ίπ. - opera Gregorii Nysseni et aliorum auctorum - fol. 152ν-188 Or cat Omont 1,282; Srawley XLV; GNO ΠΙ 2 Downing ΧΙΧ. ΧΧΙΠ; V McDonough 10. 181; νπι 2 PasqualiXXXV; - ρ. XLIV. XLVIII. LVI. LlX. CXXIII. CXXXVII. Parisinus Coislinianus graecus 120 - membr., saec. Χ, 263 fol., 30 χ 20,6 cm, 1 col., 311ίn. - Excerpta patristica et philosophica - fol. 22rv Or cat (fragm. 38,5 μικρόν - 23 λαβείν) Devreesse 109; - ρ. CXV.

ΧΧΙ

Patmensis 46 - membr., saec. ΧΙ, 371 fol. (pars prima fol. 1- 73ν) 40, 1 col., 28 lin. - opera Gregorii Nysseni et aliqua excerpta - fol. 1 - 52 Or cat Sakkelion 35 (saec. ΧΠ); GNO Π Jaeger ΧΧΧ; νπι 1 Woods Callahan 364; νπι 2 Pasquali LXXIV; - ρ. LXXVI. XCVIII. CII. CXXI. CXXIII. Patmensis 109 - membr., saec. ΙΧΙΧ, 264 fol., 2 ο , 2 col. , 34 - 35 Ιίπ. - Anastasii Sinaitae Quaestiones et florίlegia - fol. 38ν-39 Or cat (fragm. 38,5 μικρόν - 23 λαβείν) Sakkelion 65; - ρ. CXV. Salamanticensis Bibliothecae Universitatis 2728 - vide Matritensis gr. 3179

28

Sinaiticus graecus 2106 - chart., anno 1544, 303 fol., 33,2 χ 23,2 cm, 1 col., 311ίn. - opera Gregorii Nysseni et aliorum auctorum ecclesiasticorum - fol. 241ν-281 Or cat Benesevic 3,1 324; Karnil 86; - ρ. CV.

Q

Taurίnensis graecus C Ι 11 - pars tertia chart., saec. XIV, fol. 8-330ν, 32,5 χ 24 cm, 1 col., 49-521ίπ. opera Gregorii Nysseni - fol. 62ν-76ν Or cat Pasini 168;lAubineau 221; Lendle 113. 189 annot. 4; Mann 53.55; GNO Π Jaeger LXII; ΠΙ 1 Mίiller L; ΠΙ 2 Downing ΧΧΙ, McDonough LXXVI, Horner CXIV; V McDonough 17.181, A.lexander 216; νπ 1 Musurίllo XIV; νπι 1 Jaeger 100. 146. 149, Cavarnos 232; νπι 2 Pa'squali XXXV; ΙΧ van Heck 82, Gebhardt 144. 176. 180. 183. 188, Spira 351. 431; Χ 1 Cavarnos CLII. CLVIII, Lendle CLXXXIX. CCXLIII. CCLI; - ρ. LXXIV. LXXXV. CXXXVII.

Taurinensis graecus C

Ι

23 - chart., saec. XVI, 56 fol.

ΧΧΙΙ

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

- opera Gregorii Nysseni - fol. 1- 54 Or cat Pasini 1,373; deperditus. d

R

21,2 χ 15 cm, 1 cοΙ, 301ίη. - codex miscellaneus (Gregorii Nysseni hoc unum:) - fol. 47 -84ν Or cat Devreesse 2,490; - ρ. CV.

Vaticanus graecus 401 - chart., saec. ΧΠΙ (Theodosii Principis olim fuit), 332 fοΙ, 30,5 χ 23,4 cm, 1 cοΙ, 301ίη. - opera Athanasii et Gregorii Nysseni - fol. 300-332ν Or cat Devreesse 2,101; Maraval 125; GNO V McDonough 7; νπι 1 J aeger 162, Cavarnos_Q 19, Woods Callahan 362; - ρ. XLIV. XLVIII. Vaticanus graecus 423 - membr., saec. Χ, 423 fοΙ, 23,5 χ 16,5 cm, 1 cοΙ, 241ίη. - Anastasiae Sinaitae Quaestiones et florilegia - fol. 36ν-37 Or cat (fragm. 38,5 μικρόν - 23 λαβείν) Devreesse 2,138; Srawley XLVI; - ρ. CXV. Vaticanus graecus 444 - chart., saec. XIV, 293 fοΙ, 29 χ 20,7 cm, 1 cοΙ, 291ίη. - opera Gregorii Nysseni - fol. 161ν-204 Or catDevreesse 2, 191 ;~o ΠΙ 2 Horner CXVII; νπ 1 MusurilloXIII; Π 1 Jaeger 106.147; ΙΧ Heil7; - ρ. LXXVI. L Ι. XCIV.

16

Vaticanus graecus 445 - chart., saec. XVI, 129 fοΙ, 20,9 χ 15,2 cm, 1 cοΙ, 351ίη. - opera Gregorii Nysseni - fol. 66 ..... '84ν Or cat De*reesse 2,192; Devreesse (Studi e Testi 244, 1965) 433; GNO ΠΙ 1 Mίiller XLII. XLIV; ΠΙ 2 Downing' XIV, McDonough LXIV, Horner CXXXVj V McDonough 182; νπι 1 Jaeger 122. 158, Cavarnos 219; ΙΧ Heil 12, van Heck 77, Gebhardt 131. 137. 188, Spira 422. 431; ρ. XLVIII.

k

Vaticanus graecus 579 - chart., saec. χιν -XV (fol. 47 -84ν anno 1413/1414 a Flamulio exarata), 371 fοΙ,

ΧΧΙΙΙ

Vaticanus graecus 1101 - chart., saec. χπι/χιν, 310 fοΙ,32 χ 20,5 cm, 1 cοΙ, 371ίη. - Panoplia dogmatica Euthymii Zigabeni (fol. 21-169ν) et alia opera dogmatica variorum auctorum - fol. 23 - 26ν Or cat (fragm. 6,14 δταν - 14,13 λόγος) et fol. 159ν (82,1-85,2/3 άμφιβάλλοντες)

Canart 536; Uthemann (CChr SG 8) LX. CII; ρ. CXVII.

17

Ζ

18

Vaticanus graecus 1248 - chart., saec. χνι (e libris Antonii Cardinalis Carafae), 116 fοΙ, 33 χ 22,5 cm, 1 cοΙ, 291ίη. - opera variorum auctorum ecclesiasticorum (Gregorii.Nysseni hoc unum:) - fol. 1-41 Or cat Canart 561; Franchi de' Cavalieri (Catalogus, 1899) 122; - ρ. LIX. CXXIII. Vaticanus graecus 1433 - membr., saec. ΧΠΙ, 476 fοΙ, 34 χ 26 cm, 1 cοΙ, 34 Ιίη. - opera Gregorii Nysseni fol. 32-57ν Or cat Canart 592; Mercati (Studi e Testi 75, 1938) 113; Lendle 111. 220; Mann 11. 30; Aubineau 221; Maraval 125; GNO ΠΙ 1 Mίiller ΧΠ. XLIV. XLVIII. XLIX; ΠΙ 2 Downing ΧΧIΧ, McDonough LXIX, Horner CXII; V McDonough 13. 184, Alexander 202; νπ 1 Musurillo νπι; νπι 1 Jaeger 6. 19.98. 158, Cavarnos 231, Woods Callahan 359; ΙΧ Heil 3, van Heck 72. 81, Gebhardt 132. 143. 168. 183. 188, Spira 356. 418. 429; Χ 1 Heil XCV, Cavarnos CLXI. CLXX, Lendle CXCVII. CCXX. CCXL. CCLI; Suppl Ι Horner LII; - ρ. LXIX. LXXIII. Vaticanus graecus 1729 - chart., saec. XVI, 81 fol.

χχιν

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

(libellum primum), 20,5 χ 14,5 cm, 1 co1., 30 Ιίn. opera Gregorii Nysseni et Basilii et Symeonis nΟΥί theologi - fo1. 36-67 Or cat Gianelli/Canart 108 -111; - ρ. CV.

S

1

Vaticanus graecus 1907 - chart., saec. ΧΠ/ΧΠΙ, 308 fo1., 37 χ 26,5 cm, 1 co1., 681ίn. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 17 - 27 Or cat Canart 634-639; Lendle 112:- 218;- Mann rι~ 30; Aubineau 232; Maraval125; Canart 2 (1973) LXI; GNO Π Jaeger χχχνπι; ΠΙ 1 Mίiller ΧΙ. ΧΠ. ΧΧΧΙ. XXXV. XXXVI. XLIII. XLVIII; ΠΙ 2 Downing χχνπι; McDonough LXVIII, Horner CXII; V McDonough 11. 183, Alexander 202; νι Langerbeck χνιπ; νπ 1 Musurillo νπι; νπ 2 Callahan XXVI; νπι 1Jaeger 6.95. 158, Cavarnos 229, Woods qallahan 359; νπι 2 Pasquali LXXIV; ΙΧ Heil 3, van Heck 71. 81, Gebhardt 132. 142. 155. 163. 183. 187, Spira 354.418.429; Χ 1 Heil XCV, Cavamos CLXI, Lendle CXCVII. CCXX. CCXL. CCXLII. CCLI; Supp1. Ι Horner L; - ρ. LXVI. LXIX. CXXI. Vaticanus graecus 2129 - chart., saec. XVI, 701 paginae numerantur, 29,5 χ 21,5 cm, 2 co1. (usque ad pag. 672), 30 Ιίn. - codex miscellaneus - pag. 161-224 Or cat Canart 686; Franchi de' Cavalίeή (Catalogus, 1899) 199; - ρ. LIX. Vaticanus graecus 2195 - membr., saec. Χ (pag. 1-184 a primo scriba exaratus), 410 pag., 25,5 χ 19 cm, 1 co1., 361ίn. - opera Leontii Byzantini et aliorum auctorum - pag. 164 Or cat (fragm. 38,5 Άλλα μικρόν 23 λαβείν) Lilla 124; Devreesse (Revue des sciences religieuses

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

χχν

10, 1930) 545-576; Richard (Opera minora 1, 1976) 3,739; - ρ. CXIII. g

ρ

Vaticanus graecus 2225 - chart., saec. χιν pars prima, fo1. 2-351ν, 21,9 χ 14,1 cm, 1 co1., 241ίn. - opera Gregorii Nysseni et aliorum auctorum ecclesiasticorum (sectio secunda fo1. 68 - 219ν sola Gregorii opera) - fo1. 166- 219ν Or cat Lilla 291 - 296; G ΝΟ V McDonough 7; νι Langerbeck XLVII; - ρ. XLIV. XLVIII. LIII. Vaticanus Barberinianus graecus 423 - chart., saec. XV, 187 fo1., 1 co1., 261ίn. - opera Gregorii Nysseni fo1. 131 v - 17 6ν Or cat Seymour de Ricci 113; GNO V McDonough 9; - ρ. LIII.

19

Vaticanus Ottobonianus grae~us 106 - chart., saec. XVI, 166 fo1., 33,1 χ 22,4 cm, 1 co1., 30 Ιίn. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 129v-165v Or cat Feron/Battaglini 62; GNO νπι 1 Jaeger 163; ρ. LI.

20

Vaticanus Ottobonianus graecus 119 - chart., saec. XVI, 313 fo1., 30,5 χ 20,6 cm, 1 co1., 29lin. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 34-78v Or cat Feron/Battaglini 68; Mann 54; GNO ΠΙ 1 Mίiller LI; ΠΙ 2 Downing XXVI; V McDonugh 19; νπ 1 Musurillo XVI; νπι 1 Jaeger 150; νπι 2 Pasquali ΧΧΧ; ΙΧ Heil 19, Gebhardt 144. 175. 180. 183. 189; - ρ. LXXXVII.

Ρ

Vaticanus Ρίί Π graecus 4 - membr., saec. ΧΙ, 316 fo1., 33,2 χ 25,2 cm, 2 co1., 291ίn. - opera Gregorii Nysseni - fo1. 151-198 Or cat Stevenson 134; Srawley XLVI; Aubineau 220; G ΝΟ ΠΙ 1 Mίiller XL. XLIV; ΠΙ 2 Downing {CIV,

ΧΧVΙ

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

2 Cal1ahanXXIII; νπι 1 Jaeger 112.145. 159, Cavarnos 222, Woods Cal1ahan 347; ΙΧ Heil 6,vanHeck83, Gebhardt 149. 158. 173. 183,Spira 363. 418. 428; Χ 1 Hei1 CXII. CXXIX, Cavarnos CXLI, Lendle CLXXX. CCXXI. CCXL. CCXLVIII; - ρ. XXXV. χχχνπ.

McDonough LXIII, Horner XCIII; V McDonough 182; νπι 1Jaeger 120. 158, Cavarnos 219; ΙΧ Heίl 12, van Heck 76, Gebhardt 131. 136. 187, Spira 421.431; - ρ. XXXV. XLI. CXXI. Vaticanus Reginensis graecus 71 - chart., saec. XV, 94 fοΙ, 40, 1 cοΙ, 29-30 1ίη. - codex miscellaneus - fol. 77-78 Or cat (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φύσιν) Stevenson 58; - ρ. CXVIII: __ Vaticanus Urbinas graecus 9 - chart., saec. χνπ ex editione Morelliana (1615) aJosepho Cretensi descriptus, 270 fοΙ, 35,5 χ 23,8 cm, 1 cοΙ, 27 1ίη. - opera Gregorii Nysseni - fol. 25ν-75ν Or cat Stornajo10 16; Lend1e 113. 131 annot. 1; Mann 257; GNO ΠΙ 1 Mίiller ΧΧΙ. ΧΧΧ. XLII. XLIV. XLIX. LI; ΠΙ 2 Horner CXLV; νπι 1 J aeger 37. 124. 152, Cavarnos 220; ΙΧ Gebhardt 152; Χ 1 Lend1e CLXXX; - ρ. CXXIII. m

Κ

Vaticanus Urbinas graecus 14 - chart., saec. XV, 179 fοΙ, 30 χ 20,5 cm, 1 cοΙ, 311ίη. - opera Gregorii Nysseni et Basίlii et Symeonis ηονί theo10gi - fol. 68ν - 106 Or cat Stornajo10 20; Gamillscheg/Har1finger 1: Α (1981) 159; GNO νπι 1 Jaeger 110. 124; ΙΧ Gebhardt 175; - ρ. CV. Venetus Marcianus graecus 67 - membr., saec. ΧΙ, 332 fol. (perperam numerantur 1 - 232 et 333 - 432), 25 χ 19 cm, 1 cοΙ, 381ίη. - opera Gregorii Nysseni - fol. 338ν - 366 Or cat Μίοηί 92-93; Sraw1ey XLVI; Aubineau 220; Maraval122; Lend1e 113. 132; Mann 10. 23; GNO ΠΙ 1 Mίiller XV. XL. XLIV; ΠΙ 2 Downing ΧΠΙ, Horner XCV; V McDonough 180; νπ 1 Musurillo

ΧΧVΙΙ

ΙΧ; νπ

22

Venetus Marcianus graecus Π 53 - chart., saec. XVI, 287 fοΙ, 20,7 χ 14,6 cm, 1 cοΙ, 21-25 1ίη. - opera Gregorii Nysseni et Basi1ii et Symeonis ηονί theo10gi fol. 116ν-181 Or cat Mingarelli 150; Μίοηί Ι 1, 167; - ρ. CV.

23 et 24 Venetus Marcianus graecus Π 57 - chart., saec. χνι (scriba primus fol. 1 - 361 ν et scriba secundus fol. 363-477ν), 377 fol. (numerantur 471, cum ίη subputatione numeri 126-225 omissi sint), 29,5 χ 20 cm, 1 cοΙ, 181ίη. (scribi primi) et 291ίη. (scribi secundi) opera Gregorii Nysseni - fol. 53 -125ν Or cat (= 23), fol. 435-477 Or cat (= 24) Mingarelli 160; Μίοηί Ι 1,175; GNO V McDonough 9 (saec. χν exeuntis); νπ 1 Musuril10 XVI; - ρ. LIII. LXXXVII. CXXIII. Vindobonensis philosophicus et phίlo10gicus graecus 303 - chart., saec. χνι (e 1ibris J ohannis Sambuci), 283 fοΙ,20 χ 13,8/14 cm, 1 col. - codex miscellaneus (fol. 204 - 247 excerpta e Panop1ia dogmatica Euthymii Zigabeni) - fol. 215ν-217ν Or cat (fragm. 6,14-14,13) Hunger 1,397; - ρ. CXVII. Vindobonensis theo10gicus graecus 40 - chart., saec. ΧΠΙ, 271 fοΙ, 32,8/33 χ 23,5/26 cm, 1 cοΙ, 33 -351ίη. - varia opuscu1a theo10gica (fol. 203 - 250ν excerpta e Panop1ia dogmatica Euthymii Zigabeni) - fol. 230ν-

ΧΧΥΙΙΙ

CONSPECTUS CODICUM GENERALIS

231 Or cat (fragm. 82,1-85,3 αμφιβάλλοντες) et fo1. 232-233 (fragm. 93,8 ώσπερ - 98,7 φύσιν) Hunger 1,72; Uthemann (CChr SG 8) XXXV; - ρ. CXVII. n

Vindobonensis theologicus graecus 216 - chart., saec. χνι (Andreas Darmarios aliquos titulos scripsit), 268 fol., 21 χ 15 cm, 1 col., 24 Ιίη. - codex miscellaneus opera Gregorii Nysseni continen~_:- _fol. 208-229v)Or cat Hunger/Lackner/Hannick 3,60; GNO νπι 1 Jaeger 104; - ρ. XCVII.

b

Vindobonensis Supplementi Graeci 10 - chart., saec. χνι (a Konstantinos Resinos scriptus), 415 fol., 33 χ 23 cm, 1 col., 281ίη. - opera Gregorii Nysseni et Theodori Mopsuesteni - fol. 127 -172v Or cat , Hunger 15; Gamillscheg/Harlfinger 1 Α (1981) 128; GNO V McDonough 9 (saec. XV); - ρ. LIII.

STEMMA CODICUM

ΧΧΙΧ

οι

....----f/) -

t-

v

Ν

--_cς αν δια τών παρ' άμφοτέροις

ταύτης συγκαταθήσεται. τούτου δέ δοθέντος ουκετ'αν είη

όμολογουμένων έκκαλυφθείη κατα το άκόλουθον ή

χαλεπον το έσκεδασμένον τής διανοίας είς πλήθος θεών

άλήθεια.

προς μιας θεότητος περιαγαγείν όμολογίαν- εί γαρ το τέ­

Ούκοϋν δταν πρός τινα τών έλληνιζόντων ή διάλεξις Ό,

λειον έν παντΙ δοίη περΙ το ύποκείμενον όμολογείσθαι,

15 καλώς αν εχοι ταύτη ν ποιείσθαι τοϋ λόγου την άρχήν, πότερον είναι το θείον ύπείληφεν η τφ τών άθέων συμ­ φέρεται δόγματι. εί μέν ουν μη είναι λέγοι, έκ τών τεχ­ νικώς καΙ σοφώς κατα τον κόσμον οίκονομουμένων προσαχθήσεται προς το δια τούτων είναί τινα δύναμιν την

20 έν τούτοις διαδεικνυμένην καΙ τοϋ παντος ύπερκειμένην δμολσΥήσαι· εί δέ το μέν είναι μη άμφιβάλλοι, είς πλήθος δέ θεών ταίς ύπονοίαις έκφέροιτο, τοιαύΤ1) χρησόμεθα

2 cfJoh 1,18 12 δμολογουμένων: ηοη ad sententias singulorum philosophorum sed ad traditionem philosophicam spectat et imprimis ad philosophiam Platonicorum. testimoniis reperiendis fere desisti 17 -21 cf ex. gr. Sext Εωρ Adv math ΙΧ 75. 93 sq 121 sq

KPCS (Β)ΥΛΠ 4 ου γαρ inc Β fo11r 5 έπανορθώσοιτο KPCY 6 ίη ώφελήσει add ς Ac (ut vid) 8 προς: περΙ Β υπολήψεις Λ (corr AC ?) v 9 προσεγκειμένην Β 10 ante τινας add δέ Β λέξεως C 11 αν: καΙ Υ 13 άλήθεια: διάνοια Λ (corr Μ) v 15 ταύτην (corr ίη ταύΤΌ Κ, add την Κ man tard) άρχην ποιείσθαι τοΟ λόγου coll KPCS 16 το: τι Β τφ: το Υ 17 λέγει Λ v 20 δεικνυμένην Ρ καΙ οω ΥΛ v 21 άμφιβάλοι Β πληθυν C 22 θεοτήτων ΒΥΛΠ v χρησώμεθα PCcBAcn χρήμεθα Υ

7

l

15 πολλα δέ είναι τα τέλεια δια ~ών αυτών χαρακτηριζόμενα λέγοι, άνάγκη πασα έπΙ τών μηδεμι~ παραλλαγi] διακρι­ νομένων άλλ' έν τοίς αύτόις θεωρουμένων η έπιδείξαι το ίδιον

11, εί μηδέν ίδιαζόντως καταλαμβάνοι ή εννοια,

έφ'

ών το διακρίνον ούκ εστι μη ύπονοείν την διάκρισιν- εί

20 γαρ μήτε παρα το 'Πλέον καΙ ελαττον την διαφοραν έξευ­ ρίσΚΟΙ,(διότι την έλάττωσιν ό τής τελειότητος ού παραδέ­ χεται λόγος) μήτε την παρα το χείρον καΙ προτιμότερον

(ού γαρ αν ετι θεότητος ύπόληψίν τις σχοίη, ου ή τοϋ χεί­ ρονος ούκ άπεστι προσηγορία) μήτε κατα το άρχαίον καΙ

25 πρόσφατον (το γαρ μη άεΙ ον εξω τής περΙ το θείόν έστιν ύπολήψεως), άλλ' εΙς καΙ δ αύτος τής θεότητος λόγος ούδεμιας ίδιότητος έν oύδενi κατα το εύλογον εύρισκο-

KPCS ΒΥΛΠ 1 έλλειπες ΚUYΛ (cou ΛΟ) v ήγητείται 4 θεωρουμένων Υ άπαιτήσωμεν PCBY άπαιτήσομαι Λ (corr ΛΟ) v 5 θεωροίτο: οίτο ίη correctura Π έλλειποΟς BYC v 7 εννοιαν ΒΥΛ v 9 προκειμένην CB τύχη Β 11 post δοθέντος add ήμίν ΒΥΛ v, ουκέτι v 12 έσκεδασμένων Β 13 διαγαγείν ΠΑ (corr supra lineam AC) δμολor!~Υ incertum Λ 14 έν παντΙ: πάντη Υ 18 καταλάβοι ΥΛ v 19 διακρίνων Β 20 παρα οω Υ καΙ: fί Β 21 παραδέχοιτο C 23 ου: ο!ίτε Υ αν οω C τις σχοίη υπόληψιν Υ Λ v τις οω ΚPC 24 άπέστη ΥΠ 25 {hv Β 27 άϊδιότητος C

Λ

8

ORATIO

ORATIO

ΟΑΤΕΟΗΕΤΙΟΑ

Μ.

9

μένης, ανάγκη πασα προς μιας θεότητος όμολογίαν συν­

τοιούτων όνομάτων έμφάσεις. έπειδη γαρ φθαρτη καΙ

θλιβηναι την πεπλανημένην περΙ του πλήθους τών θεών

ασθεVΗς ήμών ή φύσις, δια τουτο ώκύμορος ή ζωή,

φαντασίαν- εί γαρ το αγαθον καΙ το δίκαιον, τό τε σοφον

ανυπόστατος ή δύναμις, απαγης ό λόγος έπι δε της υπερ­

5 ότης καΙ πασα ευσεβης διάνοια κατα τον αυτον όμολογοί­

5 περΙ αυτης λεγόμενον συνεπαίρεται. ουκουν καν λόγος

το τρόπον, πάσης κατα πάντα λόγον διαφορας υφαιρου­

θεου λέγηται, ουκ έν τij όρμύ του φθεγγομένου την υπό­

μένης, συνυφαιρείται κατ' άνάγκην το τών θεών πληθος

στασιν έχειν νομισθήσεται καθ' όμοιότητα του ήμετέρου

καΙ το δυνατον ώσαύτως λέγοιτο 11 τε αφθαρσία καΙ ή άϊδι-

13

ΟΑΤΕΟΗΕΤΙΟΑ

κειμένης φύσεως τφ μεγαλείφ του θεωρουμένου παν το

από του δόγματος, της δια πάντων ταυτότητος είς το εν

μεταχωρών είς ανύπαρκτον, άλλ' ώσπερ ή ήμετέρα φύσις

την πίστιν περιαγούσης.

έπίκηρος ουσα καΙ έπίκηρον τον λόγον εχει, ούτως ή ά-

Άλλ' έπειδη καΙ ό της ευσεβείας λόγος οίδέ τινα διμκρι­

10 φθαρτος καΙ αεΙ έστώσα φύσις αίδιον εχει και υφεστώτα

σιν υποστάσεων έν τύ ένότητι της φύσεως βλέπειν, ώς αν

τον λόγον. εί δε τουτο κατα το ακόλουθον όμολογηθείη το

μη τύ προς τους VΕλληνας μάχΊ] προς τον Ίουδαϊσμον

υφεστάναι τον του θεου λόγον αϊδίως, ανάγκη πασα έν

ήμίν ό λόγος υπενεχθείη, πάλιν προσήκει διαστολύ τινι

ζωύ του λόγου την υπόστασιν είναι όμολογείν- ου γαρ καθ'

τεχνικύ καΙ την περΙ τουτο πλάνην έπανορθώσασθαι.

όμοιότητα τών λίθων αψύχως υφεστάναι τον λόγον ευ-

15 ούδε γαρ τοίς έξω του καθ' ήμας δόγματος άλογον είναι

15 αγές έστιν οίεσθαι, άλλ' εί υφέστηκε νοερόν τι χρημα και

10

το θείον υπείληπται' τουτο δε παρ' έκείνων όμολογούμε­

ασώματον ων, ζύ πάντως εί δε του ζην κεχώρισται, ούδε

νον ίκανώς διαρθρώσει τον ήμέτερον λόγον' ό γαρ όμολο­

έν υποστάσει πάντως έστίν. άλλα μην ασεβες απεδείχθη

γών μη άλογον είναι τον θεον πάντως λόγον έχειν τον μη

τον του θεου λόγον ανυπόστατον είναι. ουκουν συναπε­

άλογον συγκαταθήσεται. άλλα μην καΙ ό ανθρώπινος

δείχθη κατα το ακόλουθον το έν ζωύ τουτον θεωρείσθαι

20 όμωνύμως λέγεται λόγος. ουκουν εί λέγοι καθ' όμοιότητα

20 τον λόγον. άπλης δε της του λόγου φύσεως κατα το είκος

του παρ' ήμίν καΙ τον του θεου λόγον υπονοείν, ούτω

είναι πεπιστευμένης καΙ ούδεμίαν διπλόην και σύνθεσιν έν

μεταχθήσεται προς την υψηλοτέραν υπόληψιν- ανάγκη

έαυτύ δεικνυούσης, ουκετ' άν τις κατα μετουσίαν ζωης

γαρ πασα κατάλληλον είναι πιστεύειν τύ φύσει τον λόγον

τον λόγον έν ζωύ θεωροίη (ου γαρ αν έκτος είη συνθέσεως

ώς καΙ τα άλλα πάντα' και γαρ δύναμίς τις και ζωη καΙ

ή τοιαύτη υπόληψις το έτερον έν έτέρφ λέγειν είναι), αλλ'

25 σοφία περι το ανθρώπινον βλέπεται' αλλ' ουκ άν τις έκ

25 ανάγκη πασα της άπλότητος όμολογουμένης αυτοζωην είναι τον λόγον οίεσθαι, ου ζωης μετ ουσίαν . εί ουν ζύ ό λό-

της όμωνυμίας τοιαύτην καΙ έπΙ του θεου την ζωην Τι την δύναμιν Τι την σοφίαν υπονοήσειεν, αλλα προς το της

φύσεως της ήμετέρας μέτρον συνταπεινουνται και αί τών

25-26 cfex. gr.

KPCS

KPCS ΒΥΛΠ 3 έπεΙ sed sscr ι Β 4 μεγάλω γ 5 αότην γΑ v αότον Β συνε~έρεται γ 6 ante την add καΙ Α v 9 έπίκηρος: άνύπαρκτος Β 11 δε Βγπ: δη cett v 12 ,Ιδίως γ 15 εΙ om γ 16 δν γΑ v 19 το alt: τώ Υ post έν add τη Α v 21 καΙ alt: i\ γ 22 οόκέτι v οόκ Β 23 τον λόγον post θεωροίη coll Α v έν ζωΌ om γ 24 άλλα Α v 26 είναι post λόγον coll Π, om Β μετουσία Π 26-10,1 ζη (add ίn marg Π) δ λόγος ώς (om Π) ζωη KPCSn

(sed corr Λμολόγηται Υ όμολογεί Λ (corr AC) v καΙ add post άρχην (cοπ ex άρχη man post) Β 13 μεθ' έαυτην Λ v μετ' - κατα: μετα C αίτία Β (fort cοπ) 14 ύγιεία Sll 14 τό ante καθ' atque 16 τό ante έν corr in τώ Π 19 γεγενημένη Β γινομένη Λ v 20 ροπη: δρμη Β μεθ' έαυτην BCA v κακών: παθών Π

χαναται, αις αν εΜλωτος αυτφ προς την έπιβουλην κατα­ σταίη, καί ώσπερ έπΙ λύχνου του πυρος της θρυαλλίδος

5 βρ{σας cf Plato Phaed 81c8 10 sq cfOrigen Orat 19,3 (343,3 sq Koetschau); Hierocl Comm Carm Aur Ι 5 (9,7-9 KoeWer); nescio an Gen 4,1-8 13-14 cfGen 1,28-30 15 cf Sap 2,24 KPCS

correctura) 5 βρίσας: om Β add την v συνεργίαν ΚΡΟΒ (συνεργείαν) Υ (συνέργειαν) AΠC v (συνέργειαν): συνεργόν άντΙ S του om ΒΥΠ 8 αΙρεσιν S 10 διέρχεται Λ v 11 γενέσθαι coll post πείσας Λ v τε καΙ αύτόχειρα glossam suspicavit Langerbeck 13 τε om Υ 14 αότij Β άπάντων PS καλόν Υ 15 άπαθεΙς Υ 20 ύπερίχυσε Ν 21 βίας: βασιλείας Υ 24 του om Υ ΒΥΛΠ

2

ίη

άκρωρ!ψ?

βαρήσας καΙ κατανεύσας Λ

v

Υ

7

(ίη

είς:

26

ORATIO CATECHETICA

περιδεδραγμένου, εί τις άδυνατών τφ φυσήματι σβέσαι

ετερον χρη της τοιαυτης ζωης αίτιον οίεσθαι, Φ προς

την φλόγα i)δωρ έμμίξειε τφ έλαίφ, δια της έπινοίας

πονηρίαν ή φυσις έπιρρεπώς έχει' ταϋτα γαρ πάντα καΙ τα

ταυτης άμαυρώσει την φλόγα, ούτω δι' άπάτης τΌ προαι­

τοιαϋτα τοϊς μεν έν βάθει καθάπερ τινα δευσοποιον βαφην

ρέσει τοϋ άνθρώπου την κακίαν έμμίξας ό άντικείμενος

την αίρετικην παραδεδεγμένοις άπάτην ίσχυν τινα δια της

5 σβέσιν τινα καΙ άμαυρωσιν της ευλογίας έποίησεν, ής

5 έπιπολαίου πιθανότητος έχειν δοκεϊ, τοϊς δε διορατικωτέ­

έπιλειπουσης έξ άνάγκης το άντικείμενον άντεισέρχεται.

ροις της άληθείας σαθρα οντα καΙ πρόχειρον την της

άντίκειται δε τΌ ζωΌ μεν ό θάνατος, ή άσθένεια δε τΌ δυνά­

άπάτης άπόδ~ιξιν έχοντα σαφώς καθοράται. καί μοι

μει, τΌ ευλoγί~ δε ή κατάρα, τΌ παρρησί~ δε ή αίσχυνη,

δοκεϊ καλώς έχειν τον άπόστολον έν τουτοις συνήγορον

καΙ πάσι τοϊς άγαθοϊς τα κατα το έναντίον νοουμενα.όΙα

της κατ' αυτών κατηγορίας προστήσασθαι' διαιρεϊγαρ έν

10 τφ προς Κορινθίους λόγφ τάς τε σαρκώδεις και τας πνευ­

10 τοϋτο έν τοίς παροϋσι κακοίς έστι νϋν το άνθρώπινον, της άρχης έκείνης τοϋ τοιουτου τέλους τας άφορμας παρα­

ματικας τών ψυχών καταστάσεις, δεικνυς οίμαι δια τών

σχουσης.

λεγομένων δτι ου δι' αίσθήσεως το καλΟν η το κακον

Και μηδεΙς έρωτάτω, εί προειδως την άνθρωπίνην συμ­

κρίνειν προσήκει, άλλ' έξω τών κατα το σώμα φαινομέ­

φοραν ό θεος την έκ της άβουλίας αυτφ συμβησομένην

νων τον νοϋν άποστήσαντας αυτην έφ' έαυτης τοϋ καλοϋ

15 τε καΙ τοϋ έναντίου διακρίνειν την φυσιψ Ό γαρ πνευ­

15 ήλθεν είς το κτίσαι τον άνθρωπον, Φ το μη γενέσθαι μάλ­

32

Μ.

27

ORATIO CATECHETICA

λον ίσως η το έν κακοίς είναι λυσιτελέστερον ήν. ταϋτα

ματικός, φησίν, άνακρίνει τα πάντα. ταυτην οίμαι την

γαρ οί τοϊς Μανιχαϊκοίς δόγμασι δι' άπάτης παρασυρέν­

αίτίαν της τών δογμάτων τουτων μυθοποιίας τοϊς τα τοι­

τες είς συστασιν της έαυτών πλάνης προβάλλουσιν, ώς

αϋτα προφέρουσιν έγγεγενησθαι, δτι προς το ήΔU της

δια τουτου πονηρον είναι τον της άνθρωπίνης φυσεως

σωματικής άπολαυσεως το άγαθον όριζόμενοι δια το

20 κτίστην άποδεικνυοντες εί γι'φ άγνοεϊ μεν τών οντων

20 πάθεσι καΙ άρρωστήμασιν ύποκεϊσθαι κατ' άνάγκην την

oUδεν ό θεός, έν κακοίς δε ό άνθρωπος, ουκέτ' αν ό της

τοϋ σώματος φυσιν συνθετον ούσαν καΙ είς διάλυσιν ρέου­

άγαθότητος τοϋ θεοϋ διασφζοιτο λόγος, είπερ έν κακοίς

σαν, έπακολουθείν δέ πως τοϊς τοιουτοις παθήμασιν άλ­

μέλλοντα τον άνθρωπον ζήσεσθαι προς τον βίον παρήγα­

γεινήν τινα αίσθησιν πονηροϋ θεοϋ την άνθρωποποιίαν

γεψ εί γαρ άγαθης φυσεως ή κατα το άγαθον ένέργεια

25 πάντως έστίν, ό λυπηρος ούτος καΙ έπίκηρος βίος ουκέτ' άν, φησίν, είς την τοϋ άγαθοϋ δημιουργίαν άνάγοιτο, άλλ'

KPCS ΒΥΑΠ 1 έπιδεδραγμένου ΒΥ είστις Υ έμφυσή­ ματι C 2 ένμίξειεν Β έμμίξει (έπι - Υ) έν ΥΑΠ v ante δια add καΙ PSB (sed del) Λ v 3 δι' ι'ιπάτης: δη καΙ έπΙ ταύτης Π (sed corr ίη marg) 6 έπιλιπούσης Π έπεισέρχεται SY 7 δε alt om Ρ 8 δε post παρρησί~ om Υ 9 τό: τόν Ρ 11 του τοιούτου: του om Α v τούτου του Υ τας ι'ιφορμας: ι'ιντΙ της αφθαρσίας Π (τας ι'ιφορμας ίη marg) παρεχούσης Υ 16 είναι: γενέσθαι Β 17oi:ttA(corrAc) 17-18 δι' - σύστασιν om Β 19 τούτων ΒΝ τουτο Λ v 21 ούδεν coll post θεός Λ v 23 πρός: εΙς Β 24 γαρ: δε Υ τό om v 25 δ om et δε add ante oιJτoς ΥΠ λυπηρός: δδυνηρός ΒΠ ante βίος add δ Π

ι'

3 cf Plato Resp 42ge1-3 9-11 cfI Cor 2,14 sq 15-16 Ι Cor 2,15 KPCS

oιJ Ρ δ KS 3 δεσοποιόν Β (sscr υ) δεψο­ (ut vid, corr AC) v 5 διαρρυτικωτέροις Υ 9 αύτόν ΥΛΠ v παρηγορίας Λ (corr Ν) v συστήσασθαι Β διαιρείται Β 13 κρίνειν coll post προσήκει Λ v 14 ι'ιποστήσαντα ΥΛ v ι'ιφ' Β 15 του post καΙ om Β φύσιν: δύναμιν Π (φύσιν ίη marg) γαρ: δε Β 16 διακρίνει ΒΠ 17 τούτων om C 18 προσφέρουσιν ΚΥΛ ένγεγεVΗσθαι ΒΥ (-είσθαι) Λ αν γεγεVΗσθαι v δτι: οί sscr AC 22 πως om C τοιαύτοις Υ 23 θεου om Λ (corr AC) v ι'ινθρωποιίαν Λ (corr AC) ΒΥΑΠ

1

ποιόν Υ ψευδοποιόν Λ

,

i 28

ORATIO

ΟΑΤΕΟΗΕΤΙΟΑ

έργον είναι νομίζουσιν, ώς, είγε πρός τό ύψηλότερον έβλε­

,

\ ι

ORATIO CATECHETICA

33

Μ.

29

Άλλ' άγανακτεί πάντως ό πρός την διάλυσιν βλέπων

πεν αύτοίς ή διάνοια καΙ της περΙ τας ήδονας διαθέσεως

του σώματος καΙ χαλεπόν ποιείται τφ θανάτφ την ζωην

τόν νουν άποικίσαντες άπαθώς έπεσκόπουν την τών όν­

ήμών διαλύεσθαι καΙ τουτό φησι τών κακών έσχατον είναι

των φύσιν, ούκ αν άλλο τι κακόν είναι παρα την πονηρίαν

τό τόν βίον ήμών τΌ νεκρότητι σβέννυσθαι. ούκουν έπι-

5 Φήθησαν. πονηρία δε πασα έν τΌ του άγαθου στερήσει

5 σκεψάσθω δια του σκυθρωπου τούτου την ύπερβολην της

χαρακτηρίζεται, ού καθ' έαυτην ουσα ούδε καθ' ύπόστα­

θείας εύεργεσίας τάχα γαρ αν μαλλον δια τούτου προσ­

σιν θεωρουμένη· κακόν γαρ ούδεν έξω προαιρέσεως έφ'

αχθείη θαυμάσαι την χάριν της περΙ τόν άνθρωπον του

έαυτου κείται, άλλα τό μη είναι [τό άγαθόν] ουτω κατονο­

θεου κηδεμονίάς. τό ζην δια την τών καταθυμίων άπόλαυ­

μάζεται· τό δε μη ον ούχ ύφέστηκε, του δε μη ύφεστώτος

σιν αίρετόν έστι τοίς του βίου μετέχουσιν, ώς, εί γέ ης έν

10 δημιουργός ό τών ύφεστώτων δημιουργός ούκ έσην. ούκ­

10 όδύναις διαβιφη, παρα πολυ τφ τοιούτφ τό μη είναι του

ουν έξω της τών κακών αίτίας ό θεός, ό τών όντων ούχ ό

άλγεινώς είναι προτιμότερον κρίνεται. ούκουν έξετάσω­

τών μη όντων ποιητης ων, ό την δρασιν ού την πήρωσιν

μεν εΙ ό της ζωης χορηγός πρός άλλο τι βλέπει καΙ ούχ

δημιουργήσας, ό την άρετην ού την στέρησιν αύτης άνα­

δπως αν έν τοίς καλλίστοις βιφημεν. έπειδη γαρ τφ αύτεξ­

δείξας, ό άθλον της προαιρέσεως τό τών αγαθών γέρας

15 τοίς κατ' άρετην πολιτευομένοις προθείς, ούκ άνάγΚ1] τινt βιαί~ πρός τό έαυτφ δοκουν ύποζεύξας την άνθρωπίνην φύσιν καθάπερ τι σκευος άψυχον άκουσίως πρός τό κα­

λόν έφελκόμενος. εί δε του φωτός έξ αΙθρίας καθαρώς περιλάμποντος έκουσίως τις άποβάλοι τοίς βλεφάροις

20 την δρασιν, έξω της του μη βλέπειν αίτίας ό ήλιος.

ουσίφ κινήματι του κακου την κοινωνίαν έπεσπασάμεθα

15 διά τινος ήδoνfjς οίόν τι δηλητήριον μέλιτι παραρτυθεν τΌ φύσει τό κακόν καταμίξαντες καΙ δια τουτο της κατα τό άπαθες νοουμένης μακαριότητος έκπεσόντες πρός την

κακίαν μετεμορφώθημεν, τούτου ένεκεν οίόν τι σκευος όστράκινον πάλιν ό άνθρωπος είς yfίν άναλύεται, δπως αν

20 της νυν έναπειλημμένης αύτφ ρυπαρίας άποκριθείσης είς τό έξ άρχης σχημα δια της άναστάσεως άναπλασθείη, εί γε τό κατ' είκόνα έν τΌ παρούσ1] ζωΌ διεσώσατο. τό δε

5-20 cfΟήgen Comm inJohIl13 (69,15 sqqPreuschen); VirgVIII 1 298,10-300,2; Cant νι 56,7 -10 et adnot 7 - 9 cf Origen Contra Ce!s lν 66 14-18 cfOrigen Hom 20 inJer (178,9-23 Κlostermann) 18 - 20 cf P!ato Resp 508b9 sq et 617 e4 sq KPCS

2 είδονας Β θέσεως Β (sscr δια) 3 απο­ 7 06τε Β έφ': όφ' Κ 1\ αφ' Β 8 τό: τώ PCSBA ν τό αγαθόν: de! Langerbeck τό om Β 9 μη alt om Α (sscr οόχ Λ