Tablice historyczne 05. Epoka nowożytna od 1914 do dziś [PDF]

Zitiervorschau

OD 1914 DO DZiŚ

94

I WOJNA ŚWIATOWA - STRONY WALCZĄCE Sojusz T R Ó J P O R O Z U M I E N I a E T R Ó J P R Z y M I E R Z Eb

PaJ\stwo

W zgl. sila

Wielka Brydc tania

Indie (z Binnll). duża Afryki. cztery 127.2 systemem politycznym dominia: Kanada, 532 (monarchia Afryka Pd .. Australia. parlamentarna) Nowa Zelandia

Sytuacja

wew n ętrz n a

R ozw inię ta

Francja

cd

gospo-

45,6 da rczo. ze stabilnym

39,7 57.3 910

Cele w wojnie

Kolonie

Republika parlamentarno-prezydencka

część

Afryka Pn .. Senegal, Odzyska nie Alzacji i LoFr. Afryka Równiko- taryngii , rewa n ż za klęs wa. Guj ana Fr. , Fran- kę 1870. ewent. zaj ęc ie cuska Afryka Zach. Ruh ry i Zagl. Saary

Kryzys cesarstwa po Zasiedlanie Syberi i. w pł ywy na Dalektm w wojnie z Wschodzie (Chin y. 175,1 Japoni 'l i rewolucji 76.6 ł 905. zacofanie gospo- M a ndżu ria) i w Azj i 1352 darcze. Próby reform . Środ k . (Afganistan) dość szybki rozwój ekonomiczny k ł ęsce

Rosja,e

Cesarstwo. Dynamiczny rozwój gospodarczy 66,9 po zjednoczeniu, g Niemc/ ł37 ,7 dobrze zorganizowana 891 annia i administracja Cesarstwo. Problemy:

Budowa imperium kolonialnego - chęć dokonania nowego podziału świata. W miarę możliwości - nabytki kosztem Rosji, w iększe wpływy w Turcji

Brak kolonii

Ekspansja na Ba łka n y, pacyfikacja nastrojów

WIochyg

S łowia n

Pd. (Bośnia ) przez zniszczenie Serbii

pa ń s t wa

Monarchi a konstytucyjna. Nierów nomier22,5 ny rozwój pd. i pn . 345 częśc i kraju

35,1

niepodł eg ł ośc i owyc h

we, bardzo nierówno-

444 mierny rozwój

Ekspansja na B a łk a n y ku c ieśnin o m tureckim ; powstrzymanie podobnych dąże ń Austrii . W mi a rę możłi wośc i przył ącze ni e Galicji i Prus Wschodn ich

Niem. Afryka Wsch., Zanzibar. Niem. Afryka Pd.-Zach .. Togo. Kamenm. niektóre wyspy Pacyfiku

52,1 antagonizmy narodo-

Austro40.7 -Węgry fg

Przec iwstawienie s i ę ekspansji Niemiec (szczególnie na morzu), d'lże n ie do zachowania rów nowagi w Europie

Libi a, Somalia, Erytrea

Wyparcie Austrii z pn . WIoch .. zdobycie kolonii w Afryce Pn. , opanowa nie wybrz. Adriatyku

Wzg l ęd na

si la: Ludność (mln w 19 13). pot en cj a ł prze m ys łowy w 19 13 (Wl k. Brytani a w 1900= I00). lic:.el",,,.'" wojska w /9/4 (tys.). " - ente nta: b - pań st wa ce ntralne: ' - soj usz od 1892. d - sojusz od 1892: ' - ukł ad od 1907: r _ sojusz od 1879: g - Wiochy w"lczone do przymierza 1882. ale w wojnie od 19'15 przeciwko Austro-Węgrom

Inne ważniejsze państwa zaangażowane w działania zbrojne Kraj"

Udział b

Ce le w woj nie, uwagi

Serbia (E) Tradycyjny sojusznik Rosji, zaatakowana przez A u stro -Węgry Pocziltkowo n e utrałn a , nieoczekiwanie zaatakowana przez Niemcy Be ł g i a (E) Japonia (E) Chęć poszerzenia strefy w pł ywów w Azji Wsch. i na Pacyfiku Turcja (C) Fatalna sytuacja wew nętrzna, groźba rozpadu imperium osmań s kiego Buł gari a (C) Dąże nie do pow ię kszeni a terytorium na B a łka n ac h Rumunia (E) Chęć prLY ł ącze nia Siedmiogrodu znajduj ącego się w rę kac h Węgier D ąże ni e do przywrócenia równowagi w Europie USA (E) Grecja (E) Zag roże nie przez B ułga rię , Au st ro -Węg ry i Tu rcję "- wskazano kraj e walczące po stroni e e nte nt y (E) i państ w cent ra ln yc h (C):

b-

28 VII ł 9 ł 4 4 VIII 1 9 ł 4 23 VIII 19 14 5 XI ł 9 1 4 24 IX ł 9 1 5 26 VIII ł 9 ł 6 6 IV ł 9 ł7 29 VI ł 9 ł7

data przys t'IPJellla do wOjny

O D 1914 DO DZi Ś

95

I WOJNA ŚWIATOWA W LICZBACH Przygotowania do wojny Wyszczególnienie jedno Pod b ro nią 19 14 Po mobi lizacji

Wlk. Bryt.

A u s t ro-Węgry

Francja Rosja Niemcy

Serbia Be lgia

żo ln.

567 ( 1000)

2689 378 1

2500 5461

2 147 3882

142 1 2300

247 380

117 375

szt. szt.

474 ( 1000)

4648 138

7903 244

9388 232

4088 -

6 10 -

74 1 -

tys.

Dziala Samoloty

Produkcja uzbrojenia, sprzętu i amunicji 1914-1918 Wyszczegó lnienie Karabiny Karabiny maszy nowe Dziala M oźd z ie rze

Samoc hody Samoloty

jed no Niemcy

-Węgry

Francja

Wlk. Bryt.

Rosja WIochy

USA

Razem

tys. szt

8547 280 64 12 65 47 ,3 0. 1

3500 40.5 15.9 5.4 -

2500 3 12 23.2 3 110 52, 1 5,3

3854 239 26.4 2,5 87 47,8 2.8

3300 28 11,7 20 3,5 -

2400 10 1 6.5 28 12 -

3500 75 4 0,6 30 13,8 1,0

2760 1 10756 15 1,7 18. 1 18 1.9 340 9,2

mln szt.

306 8200

80 4000

290 6300

2 18 8600

67 13500

70 3600

20 3500

105 1 47700

Czo łgi

Poc iski arty leryjskie Naboje karabinowe"

Austro-

.\ - w tym do karablll6w maszynowych

Siły zbrojne i straty w ludziach w I wojnie światowej Ludność

Kraj

( 19 13)

Zmobilizowania

Straty ogó łe m

jako

część ludn ośc i

mln

tys.

tys.

%

Niemcy Austra-Węgry Turcja Bulgaria

66.9 52,1 24 4.5

11000 7800 2850 1200

1808 1200 325 87.5

2,7 2,3

Rosja Francja Wlk. Brytania WIochy USA Indie Japo nia Serbi a i Czarnogóra Rumunia Kanada kolonie fra nc. Australia Belgia Grecja Pd. Afryka Nowa Ze landia Ponugalia

175 . 1 39.7 45.6 35.1 98.8 32 1.8 52 4.9 7.6 8. 1 52.7 4.9 7.6 4.9 6.3 6. 1

15798 789 1 5704 56 15 4355 953 800 760 750 629 449 4 13 267 230 136 129 100

18 11 1327 7 15 650 11 4 54 0.3 278 336 61 71 60 14 26 7 16 7

10 15.8

67829

8968

Razem '- l ączni e w calym okresie wojny

1.1

1.3 1,9

1.1 3.4 1.6 1.6 0.12 0.Q2 0.0006 5.7 3.3 0.95 0.1 3

J.2 0.50 0.53 0. 11 1.5 0.12 0.9

Front zachodni

,--

rok - c iężki e wa lki o Verdun 6 I Wprowadzenie w Wlk. Bryt. obow iązkowej służby woj skowej 1916 21 II Początek niemieckiej ofensywy na Verdun 3 1 V Nierozstrzyg ni ęt a bitwa morska ko ło Jutlandii, UlrL:ymanie bl okady~()rS ki ej Nie mi(!~

Cały

rok - walki pozycyjne, nie udane próby prlelamania frontu (Flandria, Artois, Szampania) za ce nę wielkich ofiar 19 I Pierwszy nalot bombowy niemieckich 1915 sterowców na A nglię 22 IV Użyc i e prlez Niemców gazów boj owych pod Ypres (na froncie wsch. 2 1 I 19 15) 7 V Zatopien ie statku pasaż. "Lusitania" prL:ez Niemców (gi n ą m.in. obywatele USA)

Cały

3 VIII Wypowiedzenie Francji wojny prL:ez Niemcy 4 VIII Przekroczenie przez wojska niem. granic neutralnej Belgii, w n as tępstwie w lącze nie s i ę do wojny prL:ec iw Niemcom Wlk . Brytanii 6 VIII Ofensywa niem. w Belgii , zaj.ycie mos tów 1914 na Mozie w Liege 14 VIII Nieudany atak Francuzów pod Metzem 20 VIII Zaj ęcie Brukseli przez Niemców 5- 121X Bitwa nad Marn ą, powstrzymanie ofensywy niemieckiej X Wzajemne, nieudane próby oskrzydlenia we Flandrii ("wyścig do morza") X- XII PrL:ejście do walk pozycyjnych

Rok

Front wschodni

arcy ks ięc ia

Front pd.-wsch. i inne kontynenty 28 VI Zamach w Sarajewie na Ferdynanda

l- V Front zasadn iczo ustabili zowany 18 III Natarcie ros. 'nad jez. Narocz w celu odciągnięcia sil niem. spod Verdun

cze-Piń s k- KrL:e mi e ni ec

22 III Poddanie twierdzy PrL:emyśl Rosjanom, przejśc i owe sukcesy rosyjskie w Karpatach 2- 6 V Ofensywa niem.-austr. i prlelamanie pod Gorlicami frontu rosyj skiego VI- IX Wielka ofensywa palistw centralnych zdobyty PrL:emyśl (6 VI ), Lwów (22 VI ). Warszawa (5 VIII), Brześć (25 VIII), Grodno (4 IX) XI Stabilizacj a frontu na linii Ryga- Baranowi-

I- II Austriacy wy pi e rają Wł oc hów z Albanii II- IV Sukcesy rosyjskie na froncie tureckim (zajęcie Erzurum w Armenii i Trapezuntu) III Kolejny atak wios ki w rejonie Alp (pi'lta bitwa nad S oczą) IV Ofensywa turecka w Mezopotamii

I Niepowodzenia Turków pod Sary kamyszem i w rej onie Kanalu Sueskiego 19 II Desant ang.-franc. w Dardanelach, wie lomi es ięcz ne próby opanowania cieśnin 30 V Włochy przystępują do wojny prL:eciwko Austrii, początek ciężkich walk w rejonie Alp 24 IX Wojska bulgarskie atakuj ą Serbię IX- XI Zaj ęcie Serbii prL:ez wojska au stro-węgierskie, bulgarskie i niemieckie (Belgmd 9 X)

I VIH Wypowiedzenie Rosj i wojny przez Niemcy 28 VII A u s tro- Węg ry wypow i adaj ą woj n ę 6 VIII Wypowiedzenie Rosji wojny przez Serbii A us t ro-Węgry 3 VIII Włoc hy informują, że pomimo zawar17 VIII Wkroczenie wojsk ros. do Pru s Wsch. tego traktatu nie poprą Austro- Węgie r 26 VIII- 15 IX Powstrzymanie ofe nsywy rosyj21 X Zamkni.ycie przez Turcję żeg lu gi przez skiej w Prusach (bitwy pod Tannenbergiem Bosfor i Dardanele i nad Jeziorami Mazurskimi) 5 XI Alianci wypowiadają wojnę Turcji. wal26 VIII- lO IX Pokonanie przez Rosjan wojsk ki na Bliskim Wschodzie (Mezopotamia) a u s tro-węg .. w Galicji , przesuni.ycie frontu ku Karpatom 8 IX Pierwsza walka samolotów: P. Niestierow taranuje samolot niemiecki

I WOJNA ŚWIATOWA - PRZEBIEG

\.O

Cj),

!::::!

O

O

O

.l:>

\.O

O

o

(j\

Wojna pozycyjna, rosnące niezadowolenie

l VIl Początek bryt.-franc. natarcia nad Sommą 15 IX Pierwsze użyc ie czolgów przez Brytyjczyków (w bitwie nad Som mą)

Front zachodni

Fron t wschodni VI-VlIl Ofensywa Brusilowa w Galicji i na Bukowinie - rozbicie wojsk austro-węg. przez Rosjan , zatrzymanie ofensywy prlez Nie mców pod koniec roku w rejonie Stanislawowa

Fron t pd.-wsch. i inne kontynenty 26 VlIl Rumunia atakuje Austro-Węgry wkraczając do Siedmiogrodu IX- XI Zajęcie przez wojska austro-węg. , bulgarskie i niemieckie w i ększości Rumunii 18 XI Polączenie sil wloskich i bryt. - utworzen ie frontu w Grecji 6 XII Kapitulacja Bukaresztu

l pol. roku - ostatnie próby ofensywy niemieckiej i kontrofensywy aliantów 8 I ,, 14 punktów Wilsona" - deklaracja amerykańskich celów w wojn ie 15 VII- 7 VII! Ofensywa francusko-amerykaliska nad Marną. wyparcie Niemiec z części Belgii VlIl- XI Postępujące oslabienie morale armii 1918 niemieckiej X Przelamanie przez aliantów linii Zygfryda 3 XI Bunt niem. marynarzy w Kilonii, wybuch rewolucji w Niemczech 9 XI Abdykacja Wilhelma II, Niemcy republiką 11 XI Podpisanie prlez Niemcy rozejmu w Compiegne ..

żolnierzy

18 II Natarcie niemieckie po zerwaniu rokowań , szybkie postępy wojsk niemieckich przy sIabym oporze zanarchizowanej armii rosyjskiej 3 1Il Podpisanie przez Rosję Radziecką pokoju z Niemcami, rezygnacja z terytoriów w Europie Śr.-Wsch. (pokój brzeski) , obietnice dostaw IV- XI Desanty wojsk alianckich na wybrzeżach Rosji mające utrudnić dostawy rosyjskie dla Niemiec X-XI Rozpad monarchii austro-węgierskiej, na ziemiach znajdujących się pod okupacj'l nie miecką zaczy nają powstawać lokalne ośrodki wladzy miejscowej ludności

-

l pol. roku - dominacja palistw centralnych na Balkanach przy nasilających s i ę oznakac h wyczerpania 15 IX Atak aliantów na Bulgarię i jej kapitulacja (29 IX ) 19 IX KJęska wojsk tureckich pod Megiddo, w następs t wie utrata Damaszku (I X) i Aleppo (26 X) 30 X Klęska Austriaków pod Vittorio Veneto 30 X Kapitulacja Turcji X Rozpad monarchii aus tro- węgie rskiej 3 XI Podpisanie zawieszenia broni przez Austrię i ( l I XI) abdykacja cesarza

16 1Il Rewolucja lutowa. abdykacja cara w Rosji Zac i ę te walki pozycyjne na froncie austr.l VII Ostatnia ofensywa rosyjska, przejściowe -wIoskim, klęska Wlochów pod Caporetto, sukcesy w Galicji zatrzymanie frontu 30 km od Wenecji l II Proklamowanie przez Niemcy nieograniczoVII-X Sukcesy niemieckie - przelamanie frontu 11 1Il Wkroczenie Brytyjczyków do Bagdadu nej wojny podwodnej po pokonaniu Turków pod Kut al-Amara ros. pod Zloczowem (16 V[(), zajęcie Rygi (3 IX) 16- 18 III Taktyczne wycofanie się Niemców i niektórych wysp na Bałtyku (X) XI Operacje brytyjskie w Palestynie 1917 z rejonu Arras na "linię Zygfryda" 6 IV Wypowiedzenie wojny Niemcom przez USA 7 XI Zamach stanu i przejęc ie wladzy w Rosji 9 XII Wkroczenie Brytyjczyków do Jerozoprl.ez bolszewików, obiec uj ącyc h żolnierzom limy, ustabilizowanie frontu w Palestynie IV-V Nieudana ofensywa francuska w Szampanii do IX 19 18 rosyjski m szybkie zawarcie pokoju 27 VI Pierwsze oddzialy USA we Francji 14 XI Uklad o zawieszeniu broni przez Rosję 20 XI Zmasowane u życie czolgów pod Cambrai VlIl- XII Lokalne sukcesy wojsk Ententy

1916

Rok

1.0 '.J

!:::! Vh

O

O

O

J:-

1.0

oO

Vitto rio Ve neto

Mam~ (I/)

Nad

(Skagerra k)

Jutlandia

Somm~

Nad

Ve rdun

Gorlice

Pó lwysep Ga llipo li

Nad Jezio rami Maz urskimi

24 X3 XI

1918

7V łłł

18 VI/ -

1918

1916

Prze biC'g. znacze nie. uwagi

All e nby. Haig. Foch

A lianc i - 3. i 4. armia bryt.. 6. armi a franc. -

Anllando

Di str. 199) 29 VIII 1944 wybuch powstania (45 tys. żoln. armii regu larnej i 20 tys. partyzantów). 30 VIII zajęcie Bań s kiej Bystrzycy (zdobyta przez Niemców 27 X). zimą walki resztek powstańców w górach. w styczniu 1945 ofensywa radziecka

Zamachy. akcje dywersyjne na zapiecz u frontu. ataki na transport. ki lkaset tworzenie "krajów partyzanckich". tys. terror wobec ludności niechętnej komunistom (m.in . polskiej)

500 tys.

Norwegia

Walki partyzanckie. duży udzial w wyzwoleniu kraju po 1943

Akcje partyzanckie na wielką s kalę ( 1943 . po kapi tulacji Wioch. wyzwolenie wlasnymi silami znacznej części kraju przez 500 tys . oddzialy Tito). 1944 tworzenie armii regu larnej. 1945 zniszczenie oddzialów Michaj lovicia przez komunistów

Od VI 1940 czę ść . Francuskie Si ly Wewnętrzne a od XI 1942 caly (utworzone 1944) związane kraj pod okupacją z emigracyjnym Komi tetem Wolnych Francuzów de niemiecką Gaulle'a

Francja

Charakterystyka dzialań . wybrane akcje

Wojsko Jugoslawii (komun i ści Josifa " Braz" Tito) i wierne rządowi emigracyjnemu Wojsko J ugo s lowiańskie w Ojczyźn i e (Draża Michaj l ović "czetnicy") Ludowowyzwo l eńcze

Kraj formalnie lecz posluszny Niemcom

nieza l eżny.

Slowacja

Organizacje

Akcje dywersyjne. zwl. pod koniec wojny (paraliżowanie niem. transportu). powstanie w Paryżu ( 19 VIII) i opanowanie miasta przed wyzwoleniem przez aliantów Dywersja. strajki. "Bitwa o

100 tys.

ciężką

wodę"

Strajki. demonstracje. dywersja. uc hylanie s i ę od pracy w Niemczech. pomoc dla ukrywających s ię . pomoc w wyzwalaniu kraju Strajki. partyzantka na pól nocy kraju od 1943. 25 IV 1945 powstanie przeciwko Niemcom i samodzielne opanowanie wielu miast

osób poszukiwanych przez Niemców: c - Milrog

O D 1914 DO DZi Ś

109

KOALICJA ANTYHITLEROWSKA Data

Wydarzenie

Uczestnicy

1939 19V

Traktat polsko-fmncuski

gen. Kasprzycki. gen. Gamelin (Paryż)

1939 25 Vlll

Traktat polsko-brytyjski

ambasador Edward

1941 II III

Lend-Lease Act

1941 14 Vlll

Postanowienia Wzajemna pomoc w wypadku agresji niemieckiej

Konsekwencje Poez'ltek koalicji antyhitlerowskiej Niemcy przekladają atak na Polskę z 26 V III na I IX 1939

Raczyń s ki .

lord Halifax (Londyn)

Objęcie pomocą mi l itarną

Uchwala Kongresu USA

Dostawy zaopatrzenia i uzbrojenia do państw sprzymierzonych

Karla Atlan tycka

Prez. USA Roosevelt. premier W lk. Brytanii Churchill (na pancerniku "Prince of Wales")

Potępienie agresji i przemocy w stosunkach międzynarodowych. Prawo narodów do s uwerenno ści i wyboru formy rządów. Równoprawna wspó lpraca międzynarodowa

1942 II

Deklaracja Narodów Zjednocz.

26 państw-czlonk ów Zaakceptowanie zasad Karty koalicji (Waszyngton) Atlantyckiej. Wspóldzialanie w wojnie

Formalne powstanie koalicj i antyhitlerowskiej

1943 1820X

Konferencja w Moskwie

Ministrowie spr.

Przygotowanie konferencji na szczycie (Teheran). Deklaracja o śc iganiu zbrodniarzy wojennych

Ści sl a wspólpraca Wielkiej Trójki - glównych decydentów w sprawach

Roosevelt, Stali n. Churchill . przedstawiciel Chin

Wspóldzialanie w dalszym prowadzeniu wojny (otwarty zostanie drugi front we Francji). PowoI anie organizacji międzynarodowej po wojnie. Sprawa polska

W stępna akceptacja podzialu Europy na strefy wplywów. Upadek planu Churchilla ofensywy z Balkanów

USA. W lk. Brytania. Chiny

Dążenie do pozbawienia Japonii wsze lkich zdobyczy terytorialn ych

Japonii na kompromis

Ministrowie spr.

W s tępny projekt przyszlej organizacji międzynarodowej. Ustalenie parytetu wplywu mocarstw w Europie Środk. i na Balkanach

Podwaliny pod utworzenie ONZ

Podzial Europy na strefy wp lywów. pomoc w ustalaniu porządku demokratycznego. Wspóldzialanie dla osiągnięcia bezwaru nk owej kapitulacj i Niemiec. W 3 miesiące po zakończeniu wojny w Europie ZSRR prz yst ąpi

Powstanie tzw.

1943 27 XII XII

Konferen cja w Teheranie

1943 I XII

Deklaracja Kairska

zagr.: USA (Hu II ). ZSRR (Molotow). Wlk. Bryt. (Eden)

Konferen- zagr.: USA. ZSRR. 1944 2OYlll- cja w Dum- Chin. Wlk. Bryt. 7X barton Oaks Roosevelt. Stalin. Churchill 1945 4-1111

Konferencja w Jałcie

Wlk . Brytanii i (po agresji niem.) ZSRR Platforma ideowa przyszlej ONZ. Inspiracja dla ruchów niepodleglo ściowych i wolnościowych w koloniach

światowych

Rozwianie nadziei

ł adu

pojaltańsk i ego

(podzialu Europy między dwa bloki ~olit yczne): Europa Srodk. w radzieckiej strefie wplywów

do wojny z J aponi'ł w zamian za koncesje terytorialne 1945 25 IV

1945 17 VlI2 V III

Konferencja w San

Francisco

Konfe-

rencja w Poczdamie

50 państw- sygnatari uszy Karty Narodów Zjednoczonyc h

Okre śl en i e celów. zasad i struktu ry ONZ

Powstanie międzynarodowej organizacji dla wsp61pracy. pokoju i bezpieczeńs t wa

Przywódcy: Rozwiązanie kwestii niemieckiej: USA (Truman). denazyfikacja i demil itaryzacja ZSRR (Stalin). Niemiec i ich podzial na strefy Wlk. Brytanii (Att lee) okupacyjne. Ustalenie zachodniej gra nic y Polski. Rejon Królewca zostanie wlączony do Rosji

Potwierdzenia ukladu usta lenie

jaltańskiego.

granic Niemiec. Proces norymberski

O D 1914 DO DZiŚ

110

" WOJNA ŚWIATOWA W LICZBACH Przygotowania do wojny Produkcja samolotów (szt.) Kraj

1932

1933

1934

1935

1936

36 368 1968 3183 5 112 Wł oc h y (500) (500) (750) (1000) (1000) Japonia 69 1 766 688 952 1181 ZSRR c 2595 2595 2595 3578 3578 Francja (600) (600) (600) 785 890 740 1140 1877 Wlk. Brytania 445 633 Ił 40 466 437 459 USA 593 Niemcy

' _ jako część dochodu narodowego:

b-

1937

1938

5606 (1500) 151 1 3578 743 2153 1877

5235 1850 320 1 7500 1382 2827 2153

Wydatki wojskowe 1937 (%)' 23,5 14,5 28,2 26,4 9,1 5, l b 1.5

Liczba żoln ierzy

1938 (mln) 0,7 1,2d 1,1 1,4< 0,8 1,3 0,4

wraz z kolomaml: ' - ocena: d - 1939: ' - 1937

Produkcja samolot6w w czasie wojny (szt.)

Włoc hy

Japonii ZSRR W. Brytania USA

' - lącznie od 1932 do 1945:

b-

1941 11776 3503 5088 15735 20094 26277

1940 10247 2142 4768 10565 15049 12804

1939 8295 (1800) 4467 10382 7940 5856

Kraj Niemcy

1942 15409 2818 886 1 25436 23672 47836

1943 24807 967 b 16693 34900 26263 85898

1944 39807

1945 7540

-

-

28 180 40300 2646 1 963 18

11066 20900 12070 49761

Razem' 139389 18330 88 113 184237 14 1364 331875

do kwietnia

Produkcja czołgów (szt.) Kraj Niemcy ZSRR USA Wlk. Brytania' a _ W

1939

1940 2295 2794 33 1 1399

969

194 1 5290 6590 4052 4841

1942 1943 1944 9395 19885 26345 24668 (20000) 17023 24997 29497 17565 861 1 7476 (5000)

1945 9050 b

Razem 1940-44 632 10 71075 76442 27327

tym dzia ł a ppanc .: b _ pierwsze pó ł rocze : c - zsumowano liczby podane w tabe li

Wojna na morzu Wyszczególnienie jedno szt. Statki alianckie zatopione na Atlantyku tys. BRT Zatopione statki japoliskie tys. BRT tys. t Statki wo- I w USA dowane w W. Brytanii tys. t Zatopione niem. okręty podw. szt.

1939 1940 194 1 212 999 846 810 4407 4398 58 101 439 1169 231 780 815 24 9 35

1942 1943 1097 309 8245 361 1 1065 1821 5339 12384 1843 220 1 87 237

1944 108 1422 3892 11 639 1710 242

1945 Razem 92 3663 458 2335 1 1782 86 18 355 1 34622 283 7863 151 785

Zrzucone bomby (tys. t) Wyszczególnienie na Wielką Bryta nię na Niemcy

1939 -

1940 37 14.6

194 1 22 35,5

1942 3,3 53,8

1943 2,3 226.5

1944 9,2 11 88.6

1945 0,8 477.1

Razem 74,6 1996,1

O D 1914 DO DZi Ś

111

Gospodarka w Niemczech Wyszczególnienie

jedno

1939

1940

194 1

1942

1943

1944

Produkcja prze mys iowa Udzial przem. zbrojeniowego w prou. Udzia l cudzoziemskich robotn oprzem.

1938= 100 % %

106 9 1.0

102 16 2.6

105 16 9.5

106 22 14.3

11 9 31 25.7

117 40 29.3

Gospodarka ZSRR w czasie wojny Wyszczególn ienie

jedno

1939

1940

194 1

1942

1943

1944

1945

Prod. przemysiowa Prod. wojskowa Prod. stali Prod. rolna

1938=1 00 1940= 100 mln t 1940=1 00

107

11 2 100 18.3 100

94 140 17.8 62

74 186 8.0 38

87 224 8.4 37

100 25 1 10.8 54

89

17.6

12.2

Dostawy z ZSRR do Niemiec i z USA do ZSRR Kierunek ZSRR~

Niemcy USA~

ZSRR

Okres

jedno

Dostawy

X 1939Ropa naftowa 865. rudy manganu 140. rudy chromu 26. bawe lna tys. t VI 194 1 10 I, pszenica 1462. drewno 1000 VII 194 1 - 1945

tys.

Samochody 400. samoloty 18.7. czolgi i dziala pancerne l 1.6.

szt. dzia la 9.6. parowozy 1.86: produkty naft owe 2.599 mln t

Import surowców do Japonii Surowiec Węgie l żelaza

Ruda Ryż

Siły

jedn o

1941

1942

1943

1944

1945

Razem 194 1-45

tys. t tys . t tys . t

6459 6309 2 11 5

6388 4700 2247

5 18 1 4298 990

2635 2 153 652

548 34 1 20 1

2 12 1l 1780 1 6205

zbrojne i straty w ludziach w " wojnie światowej Ludność

Kraj

Nie mcy Japonia Wiochy ZS RR W lk. Brytania USA Francja Polska J u gos ławia

Rumunia

Grecja Węgry

Holandia Indi e (z Birrn'l) Chin y

Straty

1938

Zmobilizowani;1

mln

m ln

tys.

%b

78.8 71.3 43.6 175.5 47.3' 129.3' 42.0 34.8 15.4 19.4 7. 1 10. 1 8.7 366 4 35

9.2 5.7 4.5 (20) 4.5 14.9 5 I I' ( I) 0.6 0.-1 0,4 3 (5- 14')

4280 1972 395 ( 14500') 357 298 563 6030 1505 500 413 3-10 208 (72-1) ( 10000')

11.7 8.0 0.9 (8.3) 0.8 0.2 1.3 17.3 9.8 2.6 5.8 3,4 2.4 (0.2) (2.3)

w tym cywile

ogó ł e m

.

wśród

zmobili zowanych

tys.

%l'

tys.

%d

780 672 152.9 (7000') 92.7 6 350 5907 1200 200 325 200 200 (700h) (8700')

18 34 39 (48) 26 2 62 98 80 40 79 59 96 (97) (90)

3500 1300 242.2 (7500') 264.4 292. 1 213 .3 123.2 305 300 88.3 140 7.9 24.3 13 10'

38 23 5 (52) 6 2 4 32 30 (30) 15 . 18 2 I ( 10-25')

' - l ącznie: b _ jako część ludnośc i: ' - jako odsetek ogólu strat: d - jako odsetek zmobilizowanych: ' - oceny b. niepewne: ' - 1937: g - wraz z partyzantami: h_gl. Binma: '- tylko sily anm ii '""Idowej (Kuomintangu). stmty partyzantów komunistycznych rzędu I mln. Łączne stmt)' innych kmjów (tys.): Czcchoslowacja 225. Filipiny I 18. Belgia 88. Finlandia 84. Kanada 38. Australia 24. Bulgaria 20. Norwegia 10. Nowa Zelandia 10. Afryka Pd. 7. Dan ia 4. Brazylia I

OD 1914 DO DZiŚ

112

SKUTKI WOJEN ŚWIATOWYCH Wyszczególnienie

S K U T K I D L A P O S Z C Z E G Ó L N y C H

K R A J Ó W

I wojna

świat owa

Utrata części terytoriów, wielkie straty w ludziach, wyczerpanie Niemcy gospodarcze, upadek monarchii

Austria Węgry

Francja

II wojna

św iatowa

Ogromne zniszczenia, straty terytorialne, okupacja przez aliantów, wieloletnia utrata samodzielności politycznej (podzial na dwa państwa)

Rozpad rozległej monarchii Austro- Zniszczenia wojenne, okupacja przez - Węgierskiej, powstanie Austrii i aliantów do 1955 Węgier jako niewielkich państw Podporządkowanie kraju Związkowi bez wiełkiej roli międzynarodowej Radzieckiemu Ogromne straty w ludziach, niezna- Utrata czne nabytki terytorialne

prestiżu

i roli wielkomocarstwowej

Włk. Wielkie straty w łudziach, zachowa- Osłabienie pozycji w koloniach, utrata poBrytania nie silnej pozycji międzynarodowej zycji wielkomocarstwowej na rzecz USA

Upadek monarchii , utrata zachodnich połaci imperium, nis zcząca Rosja wojna domowa i przejęcie władzy (ZSRR) przez komunistów. wypadnięcie z polityki europejskiej USA

Wykazanie s ił y militarnej i gospodarczej , wpływ na spr. europejskie

Umocnienie znaczenia, nabytki Japonia terytorialne na wyspach Pacyfiku

Wielkie zniszczenia, a ł e ogromna eks pan~a terytorialna, zdominowanie Europy rodk .. uzyskanie statusu supennocarstwa

Uzyskanie statusu supennocarstwa, stała obecność wojskowa w Europie Zach. Utrata mocarstwowej pozycji w Azji, ogromne zniszczenia kraju. okupacja amerykańska

Polska Kraje

Odzyskanie niepodległo śc i, znaczne zniszczenia

Zniszczenia wojenne, zmiany terytorialne, podporządkowanie kraju Związkowi Radzieckiemu

Umocnienie niepodległości przy pokonfliktów terytorialnych

Zdominowanie regionu przez reżimy komunistyczne i Związek Radziecki

bałkańskie głębieniu

Kraje

Uzyskanie

niepodległośc i

bałtyckie

Turcja

Upadek monarchii, utrata dużej terytorium. znaczne

Utrata niepodległo śc i (aneksja przez ZSRR) Neutralność

części

os ł abienie państwa

Ukształtowanie się

Ogólna sytu- Upadek wie lkich monarchii, acja połityczna powstanie nowych państw w Europie narodowych po wojnie

dwubiegunowego politycznego Europa Środk. zdominowana przez ZSRR Rywalizacja Wschód-Zachód

Wzrost znaczenia pracy sztabowej w warunkach woj ny pozycyjnej Pierwsze zastosowanie czołgów i broni chemicznej Nowe sposoby Duża ro ł a okrętów podwodnych walki Rosnąca rola lotnictwa Utrata znaczenia przez kawalerię

Dominacja wojsk pancernych i zmotoryzowanych. utrata znaczenia fortyfikacji Decydująca roła lotnictwa, na morzach wielka rola lotni skowców Operacje powietrzno-desantowe Powstanie urządzeń radiolokacyjnych Zastosowanie broni rakietowej i śmig łowców Pierwsze u życie broni atomowej

układu

O D 1914 DO DZ i Ś

113

OBOZYZAGlADYIOBOZYPRACY (NIEMCY I ZSRR) Funkcjonowanie

Pol oże nie

Nazwa

Liczba ofi ar

Uwagi

G ŁÓWNE HITLEROWSKIE MIEJ SCA ZAGŁADY ŻYDÓW Auschwitz-Birkenau Treblinka

k.

V 1940I 1945

Węg rowa

XI 194 1XI 1943

700-800 Miejsce zaglady Żydów w pobli ż u nie zbyl wielkiego Iys. ( 10 Iys. więź ni ów) obozu pracy

k.

1-2.5 mln

Najwi ę k szy obóz zaglady Żyd ów i Cyganów z calej Europy. lak że obóz koncenlracyj ny

O św i ęc im i a

Be l żec

k. Tomaszowa Lubelskiego

111 1942VI 1943

500-600 Żydzi z Polski . Niemiec. Auslrii i in. krajów Iys.

Sobibór

k. Wlodawy

V 1942XI 1943

150-250 Po buncie i ucieczce kilkusel Iys. zlikwidowany

Chelmno (Ku lmhof)

( k o niń sk ie )

IX 193911 945

150-300 Gl. Żyd z i z Polski i Węgi er. Pierwszy obóz zaglady na Iys. ziemiach polskich

Majdanek

k. Lublina

V 1942VII 1944

50-200 Iys.

nad Nere m

w i ęź n iów

( 14 X 1943)

Od 194 1 obóz jeńców radz .. od 1942 obóz zaglady Żyd ów

INNE ZNANE OBOZY KONCENTRACYJ NE k. Nowego Dworu Gd .

IX 193911 945

80 1ys.

Dac hau

Baw ..uia

II I 1933IV 1945

701ys.

Najstarszy w Nie mczech. Początk owo przeciwnicy polilyczni z Nie miec. nasI. w i ęź ni ow i e z calej Europy

Sachsenhause n

k. Oranienburga

IX 1936IV 1945

100 Iys.

Jeden z pierwszych. w klórych dokonywa no ..eksperymenlów" medycznych na ludziach

Buchenwald

k. Weimaru

VII 1937IV 1945

55 1ys.

POCZ