Tablice historyczne 02. Starożytność [PDF]

Zitiervorschau

STAROŻYTNOŚĆ

DZIEJE STAROŻYTNEGO EGIPTU Charakterystyka, wydarzenia

Epoka" Lata p.n.e.

Prehis- ok. 4000 Pierwsze osady ludno§ci rolniczo-pastersleiej nad Nilem toria przed 3000 Wykształcenie się lokalnych systemów nawadniających

Stare Państwo

(1 - 8)

Io.p. Średnie Państwo

(11-12)

ok. ok. ok. ok. ok.

2850 Zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu, początek I dynastii 2650 Panowanie Dże sera (1lI dynastia) , pierwsza piramida schodkowa 2600 IV dynastia - budowa największych piramid (~ str. 38) 2550 Utrwalenie s ię tradycyjnego podzialu pań stwa na tzw. nomy 2450 Rozwój religijnej doktryny heliopolitańs leiej (kult Slońca), oslabienie władzy centralnej

2180-2040 Rozpad kraju na

niezależne państewka,

znikoma

władza

"dynastii" IX i X

ok. 2040 Ponowne zjednoczenie Egiptu (ze s tolicą w Tebac h) przez Mentuhotepa II ok. 1950 Przesunięcie granic Egiptu na pd. do II katarakty Nilu - opanówanie terenów złotono§nych Nubii przez Sesostrisa I (X II dynastia) ok. 1850 Szczyt potęgi Średniego Państwa za Sesostrisa III. Wplywy egipsleie w Syrii i Palestynie, zagospodarowanie oazy Fajum

1786-1650 IIo.p. 1650-1550 (13-17)

Osłabienie siły państwa, usamodziełnianie Rządy

,,Hyksosów" w Dolnym Egipcie

władców

miast dełty Nilu, utrata Nubii obcego (azjatycleiego) pochodzenia

ok. 1550 Zjednoczenie Egiptu przez wladców Teb, zdobyc ie hyksoskiej twierdzy Awaris w Delcie Nilu 1526-1512 Panowanie Totmesa I - podbój państwa Kusz (w lącze nie doliny Niłu po IV kataraktę do Egiptu), wyprawa zbrojna do Syrii - dotarcie do Eufratu . Odzyskanie znacznej roli przez miasto Memfis ok. 1500 Rozkwit budownictwa grobowców w Dolinie Królów (okolice Teb) Nowe ok. 1470 Pokonanie przez Totmesa m państwa Mitanni oraz opanowanie Syrii Państwo i Palestyny - szczyt potęgi państwa egipskiego (18-20) ok. 1373- Próba zastąpienia tradycyjnej religii nowym kultem Slońca (Atona) przez 1362 faraona Amenhotepa IV - Echnatona; rewolucja w sztuce egipskiej 1361 -52 Panowanie Tutanchamona - przywrócenie tradyj nej religii 1304-1238 Panowanie Ramzesa 11 - okres równowagi w rywalizacji z pa ństwem Hetytów, podzial stref wplywów w Syrii ok. 1250 Wa lki przeciw najazdom "ludów morza" i Libijczyków mo.p. 1085-ó64 Ograniczona władza faraonów, na tronie m.in. Libijczycy i Kuszyci (21-25) ok. 67ł-ó64 Najazdy Asyrii na Egipt, leilkunastoletnia zależno§ć od obcej władzy Okres Późny

(26-30)

664-610 525

332 323 Okres mw.p.n.e. helIenisok. 100 tyczno30 p.n.e. -rzymII-mw. n.e. siei 395-{)4() ne. 641 n.e. a -w

R ządy

Psametyka I - wyzwolenie i ponowne zjednoczenie Egiptu. W sztuce nawrót do wzorów z okresu Starego Państwa Najazd Kambyzesa, Egipt do 332 p. n.e. (z przerwą 404-342) prowincją Persji Wej~cie

wojsk Aleksandra Macedońsleiego do Egiptu, założenie Aleksandrii przez Ptolemeusza I monarchii hellenistycznej Aleksandia staje się głównym o~rodkiem kultury greckiej Początek dominacji rzymskiej nad polityką Egiptu Śmierć Kleopatry, ostatniej władczyni Egiptu, Egipt prowincją rzymską Rozwój chrze~cijaństwa w Egipcie (patriarchat ałeksandyjski) Egipt czę~cią cesarstwa bizantyjsleiego Podbój Egiptu przez Arabów Założenie

nawiasach podano numery panujących dynastii . skrót .. o.p." oznacza Okres Przejściowy

zUmmy (ok. 237 1-47)

bogowie: Enli l, An, Enki, Utu, Inanna

Najważniejsi

miastach.

różnych

czczone w

Babilonia 1 śr. Mezosem. potarnIa

Babilon

Babilon

I

Kontynuacja Najazd Kasytów i ich panowanie - oslabienie po lityczne i kryzys gospodarczy religii Sumeru (zasolenie gruntów, wyczerpanie latwo dos tępnych zlóż miedzi) przy trwającym i Akadu. przodownictwie kulturalnym (Kasyci prLejęli kulturę podbitych ludów) Duża rola Nabopalasar Stworzone przez Chaldejczyków - jedno z plemion amoryckich. Po pobiciu Marduka, Asyrii wyprawy ku Syrii i opanowanie zie m aż po granice Egiptu, rywaliz'acja 625- (626-W5 ) Nabuchodonozor bóstwa z innymi po tęgami BI. Wschodu. Znaczny rozwój gospodarczy (m.in. pierwsze 539 LI (604-552) opiekuńczego prywatne domy bankowe), rozkwit nauki (chaldejska astronomia i matematyka). Babilonu Upadek po n ajeździe Perskim, wielokrotne próby odzyskania niezależności

1530(1375- 1330) 1157

Burnaburiasz II

Sargon I (ok.

Bóstwa Utwonone pnez ludn ość se mick ą osiedlającą się pośród Sumerów od III tys. p.n.e. Za Sargona I pokonanie Sumerów i stwonenie potężnego. scentrali zowasumeryjskie Akad 1 1 Akad, b 1 1- 2316)(ok. pod imionami nego pań stwa (zaczątki stalej annii). Klinowe pismo sumeryjskie dostosowano 2340- 1237 Naramsuen . śr. Mezo- sem. Babilon 2200 229 1- 2255) akadyjskimi. do języka akadyjskiego, kultura Akadu staja si ę syn tezą kultury Sumerów i SepotarnIa Wielki kult mitów. Akadyjski pozostal językiem dyplomacji aż do polowy I tys. p.n.e., c h oć Isztar-Inanny, pań stwo upadlo po najeździ e Kutów ok. 2200 p.n.e. IbOginI mIlości Zalożone pnez lud Amorytów. Do świetości doprowadziI Babilon Sumuabu, a Hammurabi b Akad , 1900i płodności (1792-1750) jego następca, Harmnurabi, podporządkowal sobie cale terytorium obecnego Babilon 1590 Iraku. Slynna kodyfikacja praw za Hammurabiego

Larsa, Gudea z Lagasz Kisz, (ok. 2 140) Eridu, Lagasz, 2160- Utuhengal z Ur Umma 2000 (ok. 21(0) Umammu z Ur (ok. 2080)

1 Nippur,

Uruk, Ur,

Lud niewiadomego pochodzenia przybyly w IV tys. p.n.e. Rywalizujące miasta z centralnie polożonymi św i ątyni ami , wladza królów-kaplanów. Rolnictwo oparte na nawadnianiu , rozwinięte rLemioslo i handel (kontakty m.in. Egiptem, Elamem, pn. Mezopotamią oraz krajem DiJmun - wybneżcm Bahrajnu). Ok. 2500 p.n.e. ukształt owa nie dojrLalego pisma klinowego, w czasach pańs twa akadyjskiego spisanie kanonu literatury sumeryjskiej. Po upadku państwa akadyjskiego ponowny rozkwit kultury sumeryjskiej (nądy III dynastii z Ur). Próby pneciwstawienia się najazdom semickich Amorytów (m.in. mur zbudowany pnez Szusuena z Ur) nie powiodly się , w II tys. p.n.e. Sumerowie utracili odrębność etniczn ą , ale j ęzyk sumeryj ski pozostal w użyciu w literaturLe religijnej i naukowej aż do czasów hellenistycznych

Rozbudowany - pań stwa

Uwagi

Religia

2800- Uruk (ok. 2.1 (0), politeizm, różne bóstwa 2340 I,.ugalzagesl

Gilgamesz z

1Okres.1 WybranI. wladcy .Rodz. k Glówne . rnIasta

Ję zy.

Sumer 1 pd. Mezo? potarnIa

region

Państwo

NAJWAŻNIEJSZE PAŃSTWA BLISKIEGO WSCHODU

~

n,

V>.

O

Z

-i

-