Gloaasrium mediae et infimae latinitatis. Domino du Cange. TVWXYZ [vol 8] [PDF]

Zitiervorschau

MEDIAE ET INFIM^E L A T I N I T A T I S

TOMUS VIII.

SIGLJ3 BENEDICTINORUM :

Praeponitur vocabulis de novo additis. Prseponitur explicationibus quibus aut apertius Cangii sententia explanatur, aut emendatur opinio. [ ] Includuntur quae in ipsum textum Cangii inserta sunt. SIGL^E EDITIONIS DIDOTIAN^E :

* [*] ** [c»]

Additamenta CARPENTEEII separatim posita. Additamenta CABPENTERII Cangiano textui inserta. Voces novae quae in hac editione accesserunt. Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt Adelungii subjectum ADEL. SIGL.E NOSTRJE EDITIONIS :

* Additamenta Editoris suis locis inserta. lis quae sunt DIEFENBAGHI subjectum DIEF. lis quae sunt ALOISII FRATI, Eq. Biblioth. municip. Bonon. Praef., subjectum FR.

GLOSSARIUM DOMINO DU CANGE AUCTUM

A M O N A C H I S O R D I N I S S. B E N E D I C T I CUM SUPPLEMENTS INTEGRIS

D. P. C A R P E N T E R I I ADELUNGII, ALIORUM, SUISQUE DIGESSIT

G. A. L. H E N S C H E L SEQUUNTUR

GLOSSARIUM GALLICUM, TABULE, INDICES AUCTORUM ET RERUM, DISSERTATION EDITIO NOVA aucta pluribus verbis aliorum scriptorum A

Leopold FAVRE Membre de la Soci£t£ de 1'Histoire de France et correspondant de la Socie^ des Antiquaires de France.

TOMUS OCTAVUS T—Z

NIORT L. FAVRE, I M P R I M E U R - £ D I T E U R 1887

TOUS DIGITS

GLOSSARIUM MEDIAE ET INFDLE LATINITAm

T TAB T. LITERA numeralis, quae 160. designat. Unde versus:

que est T et C mutatio, etiam apud Latinos.

T quoque centenos et sexaginta tenebit. Seu, ut habet Ugutio:

^ TAAGIUM, male pro Kaagium seu Caagium, Tributum pro fluviorum portubus quos nostri Quais yocant, exsolvendum. Litterae Pbilippi Pulchri Fr. Regis ann. 1309. torn. 2. Ordinat. pag. 159 : Essarum (malim Escarum) nostrum dictse villse parabitur et ponetur in tali statu, quod dicti mercatores abaque solutione Taagii poterunt suas deneriatas et mercaturas bono modo onerare et exonerare de die et de node. Vide Caiagium in Caya, et Kaagium suo loco.

T centumque colit, cum sexaginta bicornis.

Eidem literse si recta linea superaddatur, 160. millia significat.

T in superscriptione cantilenss, trahere vel tenere debere testatur. Notkerus Balbulus Opuse. Quid singulas literas significant in superscript, cantil. Vide A. T Nomini militis appositum, ipsum in bello superstitem esse signabat. Paulus Diacon. de Notis literar.

* Caagii legitur in Reg. 72. Chartoph. reg. ch. 176. unde exscriptae sunt eae Literse.

TAB paulatim combiberet, ut scribit Laui-entius lib. 4. Polymathiae 111. n. 5. 1 TABALDUS. Vide mox in Tabardum. T TABANUM, Bpitfa, in Glossis Lat. Gr. Alise Gr:Lat. : Bp£i«, Tebanum. 1 T A B A N U S , Gallice Taon. Vide Tubas 1. T TABARDATA TUNICA. Vide Tabardum. 1 TABARDILII, Pustulae- pestilentes apud Hispanos. Acta S. Ferdinand! Regis Castellae, torn. 7. Maii pag. 375: Con-. flictatus cum pestilenti ac maculosa febri, quam Peteccias Itali, Tabardilios autem vacant Hispani. * Tabardillo, Acad. Hisp. in Diction. Morbus vel febris tabifica, a Latino Tabes.

T cum duobus punctis suprapositis 11. TAEJE, Mutiss, in Glossis Isid. LeTABARDUM, TABARDUS, Tunica, seu iriterdum pro millesimo numero, interest: Tabani, muscas. Papias : Sagum militare, Anglis Tabard. Boxdum pro nongentesimo sumi in In- gendum Tab anus, animal modicum armentis acu- hornius in Lexico Cambro-Britannic9 : strumentis Aragonicis et Nayarricis, leo permoleslum; idem oestrus, asylum Tabar, tunica longa, chlamys, toga. Hisobservat Hieronym. Blanca in Com- vulgo dicitur. Melius in MS. : Asilus, pani Tavardo dicunt, Itali Tabarro. Canment. Rerum Aragon. pag. 617. 647. quern Grseci oistrum, Rustici Tabanum didus Monachus in Vita Eigili Abb. Vide Historiam Pinnatensem pag. 269. dicunt. Plinius lib. 11. cap. 18. Quibus- Fuldens. apud Browerum : Marquardus -et Ambrosium Moralem in Corduba dam aculeus in ore, ut Asilo, sive Tabano Abbas per Decanum cseterosque Prselatos pag. 130. placet. Adde Virgilium Georg. lib. 3. ssepe monitus, ut in ipsorum maxime prss1 T, pro D scribi, aut vicissim, jam did v. 147. Italis Tafano et Tavano, Gall. sentia, non nisi in cuculla, vel cappa apdictum est in D, ut et D pro Th. passim Taon. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : pareret, respondebat, suum esse Taapud Germanos. Septentnonalibus popu- labanus, Taon, une mousche. barda, seu toga, et, qua libeat, veste uti. lis familiares sunt mutationes literaConcilium Budense ann. 1279. cap. 2 : | 2. TAB.ffi, Pelles Libycse, quibus thoxum T, Z, et C, ut annotat Schilterus in Glossario Teutonico. Notissima quo- racomachos tegebant, ne lana pluvias Permittimus autem fPrselatisJ quod pos\ vni

TAB sint habere mantellos rotundas, sive Tabarda, longitudinis moderates. Charta Fundationis Hospitalis London, de £1singspittel ann. 1331 : Quilibet deb. Presbyteris dicti Hospitalis habeat unam ro6am integram, videlicet tunicam, supertunicam, longum -Tabardum, et cffipucium. Statuta Hospitalis S. Juliani, ifl Additament. ad Matth. Paris pag. 104^: fimtres Sacerdotes dicli Hospitalis f.untc««, supertunica, Tabardo et capucio i$g]ricoloris... utantur. Occurrit pr33t£*e# 'jn Statutis Synodalibus Siffredi A/cfrje'p. Coloniensis ann. 1280. cap. &* Joannis Episcopi Leodiensis et Niqolei Episcopi Andegav. ann. 1264. st^&9. in Ooncilio Ravennensi ann. J3J4.°cap. 10. in alio Ravennensi ana>.l?U7". cap. 4. Toletano ann. 1824. cap%.2°'[Adde Statuta Massil. lib. 2. crfp, 80. | 2. Anecdota Marten, torn. 4.,col.'-250. 485. 727. 794. 855. Statuta ,fiCcl.«*Suession. ann. 1404. apud eumd,/Marten. torn. 8. Ampl. Collect. cof.15^6-. etc.] „ *"i>a*llium, penula, nostris Tabart et •JTflf&arde; diversae pro variis locis formes. «qAcad. Hisp. in Diction. : Tabardo, casa•*con ancho y largo, con las mangas bobas. Acad. Cruse. : Tabarro, mantello. Nostris interdum brevioris pallii genus, quod ad renes tantum descendebat. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Renones a renibus dicuntur, Gallice Tabart, quia usque ad renes contingunt. Unde Midlag, quod medio cruri tenus, Anglis dicitur. Lit. remiss, ann. 1382. in Reg. 121. Chartoph. reg. ch. 238: Lequel s'efforca de ferir de son coustel ledit Aymeri parmi le corps, et de fait I'en feri parmi une Tabarde qu'il avoit vestue. Alias ann. 1389. in Reg. 136. ch. 139 : Icellui Chabace osta et devesti son Tabart ou mantel; et apres ce qu'il ot laissie sondit Tabart ou mantel sur une fenestre, etc. Tribart, in Lit. remiss, ann. 1445. ex Reg. 176. ch. 54 : Icellui Nicaise lira son coustel hors de sa gaigne, qu'il avoit mis dessus son Tribart, etc. Hinc Tabberdarii vocantur Aggregati collegio Reginae Oxonii, quod Tabardum pro veste habeant, in Glossar. ad calcem Operum Chaucerii ad v. Jacket. Ejusdem originis, sed alterius notionis, videtur vox Tabardiaus, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1: Ces pullentes qui si se fardent, Et qui affublent les hardiaus, Font les plus sages, Tabardiaus.

Id est, ex sapientibus imprudentes. 1 TABARRUS, Eadem notione. Statuta Placentiae fol. 81 : Item de aliquo mantello sive Tabarro sive gamerro drapi integri, etc. Ibidem : Et si de cendah fuerit inforalus ipse mantellus sive Tabarrus, etc.] Boccacius : Andatasene al soppidiano, ne trasse il Tabarro, e diello al cherico. T TABARTUM. Statuta Eccl. Reatinse apud Marten, torn. 8. Ampl. Collect, col. 1497 : Indulgemus tamen quod tempore pluviae incedentes (Clerici) possint uti Tabartis decentis coloris et formas.] Henr. de Knyghton ann. 1295 : Dederantque signum inter se ut sic suos mutuo cognoscerent in congressu cum Anglicis, ut Scotus dicer et Anglice Tabart, alter responderet Surcote. et e converse. Balduinus de Condato MS. : Et boin Tahart, si que ne mente, Sons dras, linges et chaucemente.

Vetus Poema de Vulpe Rege coronato MS.:

TAB

TAB

qui rationes conflcit, data et accepta referensin tabulas, Sidonib lib. 4. Epist. Ita TajAiiaptov hac notione usurparunt 11 : Habens eum consiliarium in judiciis, Nicetas in Cod. Barbaro-Grseco, in Ma- vicarium in Ecclesiis, Tabellarium in nuele lib. 4. num. 2. ubi Codex alius tributis, etc. Quidam praeferunt TabulaxXa[/.u8axToi. 1. TABULARE, Tabulas, prseparare, prosternere, Ugutioni. [Ta,bulas parare, prosternere, Johanni de Janua ; Tabler, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. nostris hodie Plancheier, Contabulare, tabulis compingere. Berntenii Chronicon Marienrod. apud Leibnitium torn. 2. Scriptor. Brunsyic. pag. 447 : Ambitum nostrum superius Tabulavit. Hac notione Tabulatus dixit Plinius lib. 2. Epist. 17. Vide Vossium de Vitiis serm. lib. 4. cap. 27J * 2. TABULARE, Libros tabulis seu asseribus compingere. Stat synod, eccl. Castr. ann. 1358. part. 2. cap. 2. ex God. reg. 1592. A : Rectores ecclesiarum faciant ligari libros ecclesiarum suarum et Tabular i, qui ligatura indiguerint. * 3. TABULARE, [Manifestare; exire. T^yri-p "1 TABULARIA. Charta Rogerii Regis Sicilise ann. M. 6652. pro Ecclesia Panormitana apud Rocchum Pirrum torn. 1. pag. 112. et 147 : Donamus prsedictse Ecclesise Tabulariam felicis urbis Panormi, eis potestatem concedentes, ut ipse venerabilis Archiepiscopus et successores ejus nunc et in perpetuum habeant licentiam et perpetuam dominationem concedendi earn Clericis prsedictse Ecclesias, etc. Ubi Pirrus Tabulariam, facultatem tabelliones instituendi interpretatur.Vide Tabularii 2. * Tabulaire appellatur apud moniales ilia, quae seriem officialium, per hebdomadam publicis functionibus deputatarum, in tabula describit. Stat. MSS. monial. Congregat. Casalis Bened. cap. 16. quod inscribitur De la Tabulaire : Ordonnons qu'il y aura une sceur deputee pour toute I'annee pour faire la table du chapitre, en laquelle table elle marquera let soeurs qui devront dire les lecons a matines, les versets, les respons, les Alleluia... 11 faudra que la maitresse des novices lui bailie par memoire les noms des filles qu'elle voudra faire chanter versets, respons ou aultre chose a l'e"glise, afin qu'il n'y ait confusion ; car la maitresse en pourroit instruire aucunes, et la Tabulaire en marqueroit d'autres en ladite table. Vide Tabulae officiales. TABULARIA LEX, Conditio, qua? adhibetur in manumissione per Tabulas, seu libertorum Tabulariorum. Tradit. Fuldenses lib. 2. trad. 143. ann. 825: Decernens, ut lege Tabularia unaquseque de vobis per singulos annos duos denarios argenti solvat. 1. TABULARII, Servi per tabulas, seu per instrumenta chartarum manumissi. Quomodo vero, et quo ritu per tabulas manumitterentur servi, refert Lex Ripuar. tit. 58. 11: Hoc etiam jubemus, ut qualiscumque Francus, Ripuarius, seu Tabularius servum suum pro anim.se. sua? remedio, seu pro pretio secundum legem Romanam libertare voluerit, et in Ecclesia eorum Presbyteris, Diaconibus, seu cuncto Clero et plebe in manu Episcopi servum cum tabulis tradat, et Episcopus Archidiaconum jubeat, ut ei tabulas secundum Legem Romanam, qua Ecclesia vivit, scribere faciat, et tarn ipse, quam omnis procreatio ejus liberi permaneant, et sub- tuitione Ecclesise consist ant, vel omnem reditum status, aut servitium Tabularii eorum Ecclesise reddant. In Capitul. Caroli M. lib. 5. cap. 128. [** 199.]

TAB et in Lege Longob. lib. 3. tit. 5. § 1. [co Carol. M. 12.] ponuntur inter tributaries Ecclesiarum, id est, qui censum Ecclesiis debebant, hac conditione manumissi in Ecclesia, et sub onere alicujus servitii. Sed et si absque liberis decederent, nullum alium nisi Ecclesiam relinquebant haeredem, ut est in eadem Lege Ripuar. | 4. V. Manumissio. 2. TABULARII, Qui tabulas publicas civitatum, et rei vectigalis rationes tractant, ita appellati ex Lege Valentis Imp. cum antea Numerarii dicerentur, Jeg. 9. Cod. Th. de Numerar. (8, 1.) Nee multo post Tabularii duo in singulis provinciis a Theodosio statuti quorum alter fiscalis arcae ratiocinia, alter largitionales titulos curaret, leg. 12. eod. tit. etleg. 30. de Susceptorib. (12, 6.) De •ejusmodi Tabulariis est praeterea tit. in Cod. Theod. ubi multa Jacobus Gothofredus, et alii. De iis etiam agitur in Edicto Theoderici Regis § 126 : Nullus post hsec curialium, siv& Tabulariorum, aut susceptorum, in Ecclesia residens pictacia delegationis emittat; sed si quern fisco debitorem novit, exponat eum extra Ecclesiam constitutes, etc. [Tabularius in tributis, apud Sidonium lib. 4. Epist. 11.] S3S* Eodem Tabularii nomine designatus qui res Ecclesiarum administrabat, apud Gregorium M. lib. 11. Epist. 49. ad Job. Episc. Panorm.: Tabularium autem una cum consensu seniorum et cleri memineris ordinandum, qui annis singulis ad amputandam fraudis suspicionem solemniter suas debeat rationes expenere. 1. TABULARIUM, Offlcina. Concilium Palentinum ann. 1388. cap. 5 : Permittimus (Judaeis) habere operatoria, tentoria, Tabularia seu boticas, etc. * Idem quod Schoppa, Gall. Echoppe, alias Tablier. Libert. Petraeassis. ann. 1341. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch.647: Item quod omnes habitantes hospitia seu ayrilia in garlanda seu ctrcuitu platess dictss ba$titse, possint sedificare cohopertas impune et facere Tabularia, et ea conducere cuicumque ad eorum libitam voluntatem. Occurrit praeterea in Lit. ann. 1388. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 284. art. 6. Charta ann. 1474. inter Probat, torn. 3. Hist. Nem. pag. 325. col. 1: Certaine cense montant xviij. deniers Tournois, ou environ, a nous deue sur ladite loge ou aucuns petiz Tabliers estans a I'entour d'icelle, esquelz se vendoient aux, oignons et autres herbages; lesquelz petiz Tabliers appartenoient a aucuns particuliers de ladite ville. Ung Tablier «ssis en la place de Nismes, in Chron. ejusd. urbis ibid. pag. 3. col. 2. Lit. remiss, ann. 1460. ex Reg. 190. ch. 57: Icellui Peyroton s'en ala a la porte de la maison du suppliant, et illecques demoura aucunement en soy soustenant « ung Tablier. Vide infra Tabularius 2. T 2. TABULARIUM, f. Ambo, suggestum, tabulatum, vel exedra. Statutum Capituli B. M. Podiensis ann. 1386: Statuimus quod nullus descendat Tabularium, donee presbyter dixerit totam orationem seu complendam Missas. 1 3. TABULARIUM, Locus ubi sedet Notarius, et acta ab ipso scripta servantur, Gallice Etude de Notaire. Consuetudines Tolosanae MSS. fol. 34 : Notarii nostri domus communis Tholosss in sitis personaliter non sedent Tabulariis, nee suo offtcio personaliter deserviunt. Vul-gare est hodie eo significatu. Tablier, in Litteris Carpli V. Reg. Fr. ann. 1370. torn. 5. Ordinat. pag. 352: Aucuns de VIII

TAB

9

noz genz ou officiers ont tenus et encores hominum;... voluerunt quod quilibet postiennent certains Tabliers en la ville de sit habere et tenere in fronteria sua Thoulouse, qui oncques ne furent mis en Tabularium fusteum trium palmorum in recette, ne aucune mention n'en est faitte latitudine, et in allitudine palmorum es comptes de la recepte de Thoulouse; duorum et dimidii. Pluries ibi. * 3. TABULARIUS, Inscript. vett. Joan. lesquelz Tabliers Us ont bailie a ferme, et en ont receu et recoivent tres grans emo- Vignol. pag. 302 : Dus MANIB. M. TRElumens. BELLIO ARGOLIGO TABULARIO VIATO» Tablier, eadem acceptione, in Lit. RUM QU^ESTORIORUM AB ^ERARIO, etc. remiss, ann. 1454. ex Reg. 187. Char- Ubi Vignolius : Qui tabulas expensatoph. reg. ch. 222: Les supplians com- rum conficiebat, dum Qusestores iter mencerent a s'en partir d'illec pour eulx facerent. Vide Tabularii 2. * 4. TABULARIUS, Notarius, scriba. en aler en ttng Tablier ou ouvrouer d'escripture,... oil avoient acoustume escrire Vide supra Tabellio. 1 TABULATA, f. ^dicula tabulis comet exercer fait de pratique. Pro officio notarii, ut et vox Gallica Tablier, usur- pacta, vel in qua plures sunt tabulae patur. Charta ann. 1316. in Reg. 54. fol. usibus rusticae domus destinatse. Testa23. r°: Item Stephana de Cossaco clerico mentum ann. 15. Pippini Regis, torn. 2. concessit Tabularium seu offlcium tabel- Annal. Benedict, pag. 708 : Circa curtem lionatiis. Lit. Phil. VI. ann. 1331. torn. stabulum, Tabulata, torbaces vel alia 2. Ordinat. reg. Franc, pag. 66 : Comme hospitalia, vel cellaria, et quidquid ad nous... aions voulu et ordene que touz les ipsam curtem pertinet... Item ad Vicum. seaus, escriptures et Tabliers de nostre curtem meam cum Tabulata, cum bareca, royaume, tant de faiz de contraus, comme cum omnibus quse ad ipsam curtdm pertid'esploiz de justice,... soient mis en nostre nent. Pluries occurrit ibi. * Idem potius quod supra Tabulamain et retenuz a nostre demaine, etc. rium 8. | 4. TABULARIUM, Numerus redituum 1. TABULATUM, Quaevis tabula. Valein tabula scriptus, in Glossulis apud Mabillon. torn. 2. Operum posthum. rianus Cemeliensis Homil. 20 : Requiramus, cujus sit vitium, quod tenui Tabupag. 23. late hominis vita committitur, et dubiis | 5. TABULARIUM, Xoyicnrifjpiov, in Glossis Latino-Gr. Locus vel schola ratioci- casibus incerta tentantur. [Codex Theod. lib. 11. tit. 16. leg. 15 : Materiam, lignum natorum. 1 6. TABULARIUM, Tablier, in Glossis atque Tabulata exceptorum virorum paLat. Gall. Sangerm. Tabularium ad lu- trimonia non praebeant. Et leg. 18. eod. dum tabularum, in Constitut. Frederici tit.: Non eonferendis Tabulates obnoxia, Regis Siciliae cap. 81. Tabularium de non lignis, indultam quoque materiem ebore, in Computo ann. 1333. et seqq. sub eadem exceptions humerabit. Matetorn. 2. Hist. Dalphin. pag. 277. vel^ Ta- riam trabes, Lignum, unde hastilia flunt bulerium, ut habetur in MS. 01. V. Lan- et sagittse, Tabulata, tabulas seu assecelot. Haud scio an eadem notione legi- res interpretatur Gothofredus.] 2. TABULATUM, Abacus, alveolus, seu tur in Inventario ann. 1379. inter Schedas ejusd.: Item tres alie tabule de sapo tabula lusoria. Saxo Graminaticus lib. cum quatuor Tabulariis. Tabulae fulcrum 14 : Calculorum ludum poposcit, gloriatus intelligi potest; nisi idem sit quod mox se cjus apprime peritum... sed cum Tabulata non suppeterent, ne lusui quidem Tabularius. Vide Tabulatum 2. * 7. TABULARIUM, Conventus, ut vi- vacatum est. [Vide Tabularium 6.] * 3. TABULATUM, Idem fortassis quod detur; forte a loco ubi habebatur, Tabulario scilicet forensi, sic nuncupatus. Tabula3. Orbiculus, clayus,in vestibus; nisi sit pro Effigies, imago. Acta S. Vidimus pariag. de villa Montisfalc. in Vallavia ann. 1405. ex Reg. 161. Char- Etheld. torn. 4. Jun. pag. 529. col. 2: Intoph. reg. ch. 104: Apud Montemfalco- signem quoque purpuram, aurifnso unnem in Tabulario extraordinario curias dique cinctam, fecit; et per partes, auro regiae ipsius loci, et corom venerabili et et gemmis pretiosis mirifico opere, velut discreto mro magistro Johanne Alierii de Tabulatis, adornavit. TABULATUM MURORUM, nostris EnTensano, clerico honoris domini nostri tablement. Charta Philippi Pulchri Reregis, etc. * 8. TABULARIUM, Stabulum, Gall. gis Franc, ann. 1299. pro Pariagio oppidi Stable. Libert, de Gleolla ann. 1350. in Sarlatensis in Regesto ejusdem Regis ex Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 124 : Dicti Tabulario Regio n. 6 : Poterunt.... juxta consules...habeant potestatem cognoscendi muros villas praedictas domos ipsas jam de viis publicis,... asdificiis et Tabulariis factas, vel incceptas, vel faciendas extolbestalinis. lere, et alias facere usque ad Tabulatum 1 TABULARIUM CER.E, Massa, ut con- dictorum murorum, et non ultra. Vide in jecto, cerea, Gall. Pain de cire. Historia Materia. * Alias Entablissement. Charta ann. Monast. Beccensis MS. pag. 572. num. 17: Sed etiam dimidium Tabularium 1334. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. cerae, quod monachi Beccenses de Longo- 1461 : Jehan Cornu abati les Enlablislio reddebant illi annuatim de recogni- semens des murs le roy, et en pava ses tions decimss. Supra Tabula cerae. Vide viviers et fosse,-!. Parietis corona, supercilium, muri fastigium, vulgo ChaTabula 6. et Talentum 1. 11. TABULARIUS, Tabula qua ferunt peron. 1. TABULATUS, Instar tabulae planus. cibos in refectoriis monachorum, quibusdam laulier, aliis Tablette. Inyenta- Vita S. Aidoni Episc. Fern, in Hibernia num. 15 : Vir quidam in Britannia Tarium ann. 1341. ex Archivo S. Victoris Massil.: Unam tinam, 2. mensas et 4. bulatam habens faciem, id est, sine Tabularios, item 1. inbucum, etc. Vide oculis et naribus ex utero natus, etc. Tabularii. [Eadem fere occurrunt in Vita S. Char* 2. TABULARIUS, Idem quod supra taci Episc. torn. 3. Maii pag. 381. Tabularium 1. Stat. ann. 1270. inter Pro- num. 16.1 bat, torn. 1. Hist. Nem. pag. 93. col. 2 : T 2. TABULATUS LAPIDEUS, PavimenConstituti per curiam domini regis ad tum. Andreas Floriac. in Vita MS. S. laxandum et reformandum tabulas minus Gauzlini Archiep. Bituric. lib. 1 : Noampliatas et Tabularios hominum hujus vumvicum etiam lapideo Tabulatu fabricivitatis existentes in fronteriis ipsorum cavit ecclesiam. Hinc

2

io

TAB

TAB

1 TABULATUS, pro Pavimento stratus. rum, Ital. Tavola. Stat. Ast. collat. 2. Chronicon Eomualdi II. Archiep. Sa- cap. 3. pag. 12. v°: Potestas Asten. pro se lern. torn. 7. Murator. col. 194: Panormi et judicibus, militib usque et aliis de fapalatium satis pulchrum jussit aedificari, milia sua teneatur ponere ad unum Tain quo fecit capellam miro lapide Ta- bulum boni campsoris de suo feudp libras bulatam. Italis Tavolato proprie est ta- cc. Asten ..... quae ..... remaneant in depobulis seu axibus structus, nostris Plan- sito penes dictum cambiatorem seu Tabucheie. lum pro satisfaciendo communi. Vide 1 TABULERIA, f. Linearis adumbra- Tabulum. tio rei alicujus faciendse in tabulis deTABUR, THABUR, Tympanum belliscripta, Gallis Dessein. Statuta Montis- cum notissimum, vulgo Tambour, olim regalis pag. 251: Item statutum est, quod Tabour, vel Tabur, aut Tabor, ex Arabico eligantur sex homines, qui faciant Ta- Al-Tambor: nam Saracenorum primitus bulerias ad divisionem dictse aquas et fuit, uti pluribus docuimus ad Joinvilsecundum quod divisa fuerit, valeat et lam pag. 61. Vide praeterea Leonem in teneat. Tactic, cap. 18. 1 110. 142. cap. 20. 2 76. T 1. TABULERIUM. Speculum, ut vi- pGlossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. detur, Gall. Miroir. Chronicon Estense reg. 4129 : Timpanum, Tabur.] Radulfus ad ann. 1345. apud Murator. torn. 15. de Diceto ann. 1191 : Juxta sonum illius col. 424 : Prsesentari fecit Delphino tres instrument , quod Ripatoribus vocatur destrerios coopertos scarlato et uxori ejus Tabur, subito cercelld qussdam alarum unum Tabulerium argenti aurati et crys- remigio perniciter evolavit. Ubi Mattalli. thseus Paris habet Thabur. [Mittimus ' 1 2. TABULERIUM, Umbella, seu Um- vobis unum Tabur, in Chronico Danduli braculum, ni fallor, Gall. Ecran. Com- apud Muratorium torn. 12. col. 513.] putus ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalph. TAMBURES. Epistola Arnold! Archiep. pag. 282 : Item pro tabulis ad faciendum Narbon. de Victoria relata contra Mauunum duaczatorium pro domino, Dalphina ros Hisp. ann. 1212. apud Ughellum torn. et duo Tabuleria ad opponendum igni 1. part. 1. pag. 190: Personantibus igitur cum pedibus et clavis necessariis ibidem, valide instrumentis Maurorum, quss Hispani appellant Tambures, figunt gressus XLvni. sol. 1 TABULETA. Vide Tabula 2. Saraceni, etc. | TABULETUS, Tabellula, eadem no- TABURGIUM, TABURCINUM. Henricus tione -qua Tabula 14. Inventar. S. Ca- Huntindon. lib. 7. Histor. : Equi nampellse Paris, ann. 1376. ex Bibl. Beg. : que insolitum non ferentes clamorem, et Item quidam Tabuleti argenti deaurati buccinarum clangorem, et ictus Taburcioclaudentes et firmantes cum cherneriis rum, calcaribus non obtemperabant. Ubi ornati de minula perreria et de perils. Matth. Paris ann. 1097. habet TaburciInventar. aliud Gallicum : Item uns Ta- norum. bleaux d'argent dore fermans a charnie| TAMBORINUM. Annales Mediolan. res, ou il y a plusieurs reliques, aornee de ad ann. 1381. apud Murator. torn. 16. ynenue prierrerie et de pelles. col. 795 : Conduct fecit publice quernTABULINUM. Vide Hyginum de Cas- dam fratrem Ordinis Minorum per civitrametatione pag. 3.11. [et Apuleium in tatem Mediolani cum Tamborino prieceFloridis cap. 22.] dente. * TABULLA. [Ut Tabula : « Ante 1 TAMBURIUM. Memoriale Potestatum quos est eciam Tabulla cristallina. » Regiens. ad ann. 1218. apud Murator. (Inv. Card. Barbo ex transcript. Miintz, torn. 8. col. 1098: Saraceni in civitate cum cimbalis, tubis, Tamburiis et vocibus exul1457.)] 1 TABULLERIUS, Tabula lusoria, Ital. tantes laudabant Deum eorum. Vide GlosTavoliere, Gall. Tablier, Echiquier. Sta- sar. med. Gra3cit. Append, col. 81. voce tuta Civitatis Astae cap. 1. de ludo taxillorum : Qui dictos taxillos vel raianetas TAMBURRUM. Castelli ChTonicon vel Tabullerios prssstant, etc. Vide supra Bergom. ad ann. 1399. apud Murator. in Tabularium 6. torn. 16. col. 917 : Conducta fuit ad lupa1 TABULUM, 'Ixpcov, in Glossis Lat. nar seu ad bordellum cum Tamburris et Gr. Tabula, Tabulatum. Glossae Graec. barteriis dicti domini Potestatis. Lat. : 'Ixpeov, Tabulum, Tignus. Statuta TAMBURLUM. Sanutus lib. 2. part. 4. Vercell. lib. 3. fol. 55. verso : Et quod cap. 22 : Qui sciant nacharas pulsare, totam pecuniam quam recipiet pro Com- tympana, et Tamburla. Le Roman du muni sibi darifacietad dictum Tabulum, Renard MS. : et totum id, quod solvet, solvere debeat Li avoit pendu un bacin, super ipsum Tabulum in eadem pecunia, Dont on fait aux annes paor quam recipiet. Hie mensam intelligit, Nul pares tail les li Tabor. seu abacum nummulariorum ; mensam vero sarcinatoris in Statutis Astens. [Le Roman de chastie Musart MS. : Collat. 7. cap. 5 : Et hoc faciant fsartoQui veil en la marine res) antequam incidant (pannum) ad Faire Tabor soner, etc.] Tabulum suum vel alibi. [« Hac ultima notione nostris alias Taulier et Estau- [Le Roman d'Aubery MS. : lie, nunc Etabli. Lit. remiss, ann. 1415. Sonnent cil cor, et mains Tabour noisa. in Reg. 169. Chartoph. reg. ch. 54 : Le Le Roman de Kanor MS. : suppliant cousturier du lieu de Meset, qui estoit sur son Taulier ou Estaulie, Oist cors et araines sonner, etc.\ Taburset timbres tentir et freseler.] * 1. TABULUS, Stylobata, Gall. Pied'estal. Testam. Guill. de Meled. ar- Le Roman d'Alixandres MS. : chiep. Senon. ann. 1376. in Reg. 108. Ces menuiaus sonner, et ces labours tentir. Chartoph. reg. ch. 338 : Item corpus Tabulorum, super quos dicta crux infixa Qua vero ratione pulsarentur aut perexistit, et plures reliquiss plurimorum cuterentur ejusmodi a Saracenis Tamsanctorum in eisdem, et sunt armatizati burla, docet Auctor MS. Hist. Excidii circumquaque ad arma nostra. Vide Ta- Acconis ann. 1291. ubi de Saracenis : Voces emittebant terribiles, ut mons est bulamentum 1. * 2. TABULUS, Mensa nummulario- eorum, maximaque perculientes tympana

TAG cum baculis retortis ad terrendum inimicos. * TABUSSARE, ut supra Tabollare, Strepitum facere crebris ictibus aliquid percutiendo, nostris alias Tabuster. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 124 : Pervenit quod Ymbertus de Bliez archidiaconus Belsisein ecclesia Aurelianensi ludendo ad pilam in subut" biis civitatis Aurelianensis in vico S. Aniani, ad portam domus Margotae la Fromenline venit et ad earn fortiter Tabussavit, fortiter proclamando et ipsam domum intravit. Alise ann. 1410. in Reg. 165. ch. 126 : Celui qui ainsi Tabustoit laditte cloche, etc. Occurrit apud Rabelais, torn. 1. pag. 35. Hinc Tabuter a Tabust, Rixa, jurgium. Lit. remiss, ann. 1478. in Reg. 205. ch. 17 : Lesquelx compaignons se Tabutoient fort ensemble, a I'occasion duquel Tabust, etc. Alias ann. 1457. in Reg. 187. ch. 174 : Le suppliant dit a son nepveu, je vous prie qu'il n'y ait point de noise ne de Tabust. De quovis strepitu Tabut dixerunt nostri. Lit. remiss, ann. 1400. in Reg. 155. ch. 169 : Sans qu'icellui Simon veist cheoir ledit Jehan, ne le oy crier, pour ce que ladite charrete estoit couverte et pour le grant Tabut d'icelle. Vide Tabustellus. ] TABUSTELLUS, Certa campanae pulsatio, ac fortassis ilia qua altero duntaxat latere pulsatur, Gall. Tintement. Statuta MSS. Eccl. Lugdun. : Clerici de terra ad Matutinas sive ad omnes alias Horas diei conveniant simul in unum locum eisdem prseparatum, scilicet in capella B. Photini, dum Tabustellus sonat, vel retornus cujuscumque Horas, vel classus in festivis diebus. j 1. TAG, Idem, ut puto, quod Taxa, Impositio, Angl. Tax, Gall. Taxe. Formulare Anglican. Th. Madox pag. 188 : Ego Willelmus Patric. dedi... Ormo filio' Willelmi, pro humagio et servitio suo masuagium.... liberum et quietum de Tac et de tol et de stallagio. Vide Tacus et Theam. 12. TAC, Morbi genus seu febris pestifera qua ceu repentino ictu (unde nomen) Parisienses percutiebantur sub ann. 1411. vel 1414. Miracula MSS. Urbani V. PP. ex Tabul. S. Victoria Massil. : Graviter patiens infirmitatern pestilentialem et habens per totum corpus suum lo Tac, quod signum dicebatur esse mortale. Pluries occurrit ibidem. Chron. vet. Gallicum: En Mars audit an (1414.) conimenca a Paris une maladie populaire qu'on nomoit le Tac ou le Horion, qui dura trois semaines ou plus, et plus de cent mille personnes en furent atteinte, mais nul n'en mouroit. * Lit. remiss, ann. 1415. in Reg. 108. Chartoph. reg. ch. 324 : Dictus Jacobus vulneratus, bocio carbunculo et quodam alio morbo, le Tac nuncupate, tactus fuit. 1 TACCA, Patera, Gall. Tasse, Ital. Tazza. Literae ann. 1429 : Vasa aurea et argentea, sicut sunt Taccss, etc. Forte legendum est ut mox Tacea. * TACCULINUM, Ital. Taccolino, Acad. Cruse. : Spezie di panno rozzo, e grossolano. Copertas Tacculini, in Invent, ann. 1230. apud 01. V. Garamp. in Dissert. 7. ad Hist. B. Chiarae pag. 231. Vide Tacolinum. TACGUNATUS. Caesarius Heisterbachensis lib. 12. cap. 20 : Calceos sibi novos, et bene Taccunalos fieri petivit. Alii codd. habent Tacciniatos. [Italis Tacconare est Galceos reiicere, resarcire. Vide Tacones.] TACEA, Patera, crater, nostris Tasse.

TAG Occurrit in Consultatione post Observantias Regni Aragon. pag. 43. v. [in Instrumentis Gall. Christ, novae edit, torn. 1. pag. 70. col. 2. in Libro nigro Scaccarii pag. 673. etc.] 1TACELLUS, Idem quod infra Tassellus. Testamentum Guigonis Episc. Casin. ann. 1345. apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1458 : Insuper volo et mando, dispono et ordino cappam cum historiis et imaginibus et Tacello argenti munitam et complelam. T TAGETA, Crater, patera, Gall. Tasse, Hispan. Taca. Leges Palatinae Jacpbi II. Eegis Majoric. torn. 3. SS. Junii pag. nx : In Tacetis non tamen deauratis bibant. Vide Tacea. |l.TAGHA,Agri limes, signum flnium, forte a Germanicp Teeken, Signum, -ut habet Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. 12. TACHA, Macula, labes, Gall. Tache. Statuta Massil. lib. 1. cap. 36. §1: Tachas et malefacturas et alia vitia et corruptiones ipsorum pannorum, etc. * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Taca, Prov. macula. 1 TACHA CORIORUM uni obolo census obnoxia dicitur in Privilegio Leduini Abb. ann. 1036. e Chartulario V. S. Vedasti Atrebat. pag. 243. Vide Tachia coriorum et Tacra. * 3. TACHA, idem quod Tasca 2. Praestatio agraria. Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 287 : Anno Domini 1360. die 26. Sept. acquisivit dictum capitulum (Narbonense) a Petro Conilhi omnia jura sibi competentia in et super guodam cavalherio, sito in termino de Laurano,.... necnon Tachas bladi et vini, et alia jura, qu& habebat ratione dicti cavalherii. * 4. TACHA, Instrumentum piscationi aptum, Gall. Tache, nisi forte legendum sit Cache. Charta Phil. Pule. ann. 1289. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 35. v: La berroiche, nasse pelee, nasson espes, la Tache, de quibus piscari imperpetuum prohibemus. * 5. TAGHA, Incerta mihi notione, nisi forsan sit pro Corium. Vide infra Tachia 3. Charta ann. 1345. inter Probat. torn. 4. Hist. Occit. col. 201 : Ramundus Arguerii, athilator Tolosss domini nostri Francias regis, recognosco habuisse.... pro iij. umis de Tachis, xiij. pavesiis, etc. *6. TACHA, [Gall. Cordon(?): «... Pro nil. alnis tele pro fenestragiis capelle... item pro ve Tachas. » (Arch, histor. de la Gironde, t. 22, p. 413.)]

ITACHARENTIA TERRA, Ager obno-

xius tascse seu prastationi, quam vulgo dhampart appellamus. Codex censualis Humbert! de Villars domini de Chatelard in agro Dombensi ann. 1391 : Tenet terram Tacharentiam ad decimam tachiam. Vide in Tasca 2. * TACHARIA, Ludus aleatorius, locus ubi alese vacatur, Gall. Academie de jeu. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 77. ex Cod. reg. 4659 : Statuimus ne aliquis in tabernariis, vel Tachariis, vel lupanaribus. postquam campana node pulsata fuerit, ludum audeat exercere. rso p. Tricharia. Vide in Tricare et Taberena.] * TACHETUS, Clavi species, Hisp. Tachon. Comput. ann. 1356. inter Probat. torn. 2. Hist. Nem. pag. 172. col. 2 : Solvit d na Stivana, pro quingentis Tachetis emplis ab eadem, necessariis leclis factis, etc. 11. TACHIA, Praestatio agraria, vulgo Champart. Vide in Tdsca 2. 1 2. TACHIA, f. pro Cachia, Ambitus,

TAG

TAG

septum : nam solebant moenia cratibus Franc, pag. 65. Tenement, eodem sensu, munire, ne ab arietibus, vel missilibus in Lit. ann. 1374. torn. 6. earumd. Ordilapidibus Isederentur; atqui de turre nat. pag. 48. * TACITURNITAS, pro ep quod taceri hurdanda hie agitur. Vide Hurdicium. Computus ann. 1202. apud D. Brussel debet, nee nominari quidem, in Vertorn. 2. de Feudorum usu pag. CLXXVIII: sione 70. Cantici Canticor. cap.^ 4. v. 1 : Pro Tachia turris hardenda etplumbanda, Extra Taciturnitatem tuam, EXTO; T^C et pro aliis Tachiis, quas fecit apud Du- (no5itY)(T£ua pecora et armenta, eorum tamen pastores et armentarios cautos et pervigiles esse volo, ne Talam faciant, id est, segetes alienas non depascant. Talas et vastaliones bonorum, in Charta ann. 1270. ex Archive S. Victoris Massil. : Talam facientes vel damnum aliquod dantes in vineis, ortis, bladiset aliis defensis, in Sententia arbitral! MS. ann. 1292. inter Abbatem et Consules de Gimonte. Adde Statuta Massil. lib. 2. cap. 32. lib. 5. cap. 19. § 13. cap. 20. § 2. Statuta Montis-Olivi dioecesis Carcasson. ann. 1231. apud Marten, torn. 1. Anecdot. col. 968. Statuta MSS. Augerii II. Episc. Gonseran. ann. 1280. rubr. de restitutione, Chartam ann. 1342. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 442. col. 2. etc. Simili, ni fallor, notione Consuetudines Furnenses MSS. ex Archivo Audomarensi : Quicumque fur cum pronuntia captus fuerit, debet in vierscara adduci et ibi debet audire allegationes, id est Tala et Weidtala per manum ipsius, qui eum cepit , et quatuor bonorum virorum. [** Tala et Wedertala, apud Warnkcenig. Hist. Flandr. torn. 2. Probat. pag. 74. art. 10. Accusatio et defensio. Vide ibi et mox Talemanni.] Sed baud satis scio an hue revocari possint veteres Formulae Andegav. art. 33 : Cum per caeca cupiditate per loca orbana semper hostis antiquus bella consurget, et solent homines perfidi et pessimi per malus intolerabilia mala subire, tam ab hostibus, quam latrunculus, per Talas et fortes, per captores et rapacis conmovere et conmutare gravis damnos set at is. Ubi per Talas intelligi possent vastatores seu damna inferentes. Vide mox Talare. t TALLA, Eadem notione. Transactio ann. 1317. e Schedis Praes. de Mazaugues : Si contingeret quod Talla seu damnum, etc. Sententia arbitralis inter Dominos et incolas Calliani ann. 1497 : Item cum prasdictis hominibus de Caliano conlingat aliquando damna eisdem inferri in eorum eysartis et possessionibus, et Tallas tam per homines privates quam exteros, quam animalia seu averia pro prsediciis damnis et Tallis sestimandis, etc. 1 TALLIA, Eodem significatu. Transactio ann. 1295. ex Schedis Praesidis de Mazaugues : Quod si familia laica.... Talliam facer et vel damnum daret.... in bladibus, pratis et aliis consimilibus. 1 TALA, Mulcta ipsa quae pro Tala seu damno exigitur. Charta ann. 1323. ex Tabul. Massil. : Salvo quod si bannum commlserint in vineis, bladis, ortis et pratis, quod pro ipsa animalia bannum et Talam solvunt. 1 2. TALA, Idem quod Tailla, ni fallor, Silva caedua, Gall. Taillis. Charta ann. 1218. apud Stephanotium torn. 4. Antiq. Pictav. MSS. pag. 764 : Concessi dilectis in Christo monachis B. Martini Majorismonasterii calfagium in foresta nostra de Rocha in Tala et branchia ad usum domus suae, quantum eis opus fuerit in perpetuum. * 3. TALA, Cunabula nuptiarum. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7641. *TALAA, [Ut Talea : « Pro Talais et testibus habitis pro certo pretio quae fuerunt necessaries in fabrica dictse salae. » (Mandat. secret. Gamer, apost. ann. 1460 62, f. 150, Arch. Vatic.)] 1 TALAGA, f. pro Tigris. Vide Togala. * TALAGITJM, Praestationis species , nostris etiam Talaige. Charta ann. 1202. ex Tabul. archiep. Camerac. : Recognitum est et concessum quod villa, quae vocatur Solemium, pertinet ad jus et

TAL

TAL

dominium beati Dyonisii, in terris cultis ex Schedis Pr. de Mazaugues : Pro quoet incultis, aquis, pascuis, pratis, nemori- dam blado quod Talaverat cum ovibus bus, molendinis, furnis, Talagiis, introiti- suis, emendavit quatuor sextarios annonss bus, exilibus, mortuis manibus, theloneo, ei cujus erat bladum talatum. Tabulacensu, etc. Charta ann. 1319. in Reg. 59. rium B. Mariae Piperac.: Pastores dicii Chartoph. reg. ch. 316 : Item valet Tala- Comitis cum dicto bestiario Talaverunt gium et focagium xviij. libras Turon. blada dicla&parochiss. Et alibi : Pratum annui redditus. Alia ann. 1321. in Reg. Talaverunt et destruxerunt. Charta ann. 61. ch. 290 : Li Talaige, les coustumes, li 1302. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 98: Tatonlieu et li forage que li cuens avoit, etc. laverunt vineas et prata et animalia prssVide in Tallia 8. daverunt. Alia ann. 1339. ibid. pag. 376: | TALAHIA, f. Id quod Tajata, Inci-Ne quisquam... nemora scindere, accipere audeat. Alia ann. 1342. sura, fossa, vallum cavatum. Vide Mu- vel Talare ibid. pag. 441 : Mandamenta Talavistist ragium. arbores.... tam furtive et clandesTALAMASCA. Vetus Gloss. MS. : ffi- multas tine, quampalamscindislis.] StabilimenT[xa , Delusio imaginaria , Talemasca. tum Communis Tolosae ann. 1181. apud Theodulfus Aurel. in Epigrammate de Catellum in Comitibus Tolpsanis lib. 2 : Talamasca : Qui inveniet Talatorem in vinea, sive suat Pusio persona; cum vultum obducit inanem, sive alterius, vel in prato deves (i. vetito) Quod tremit hinc terret; quod fugit inde fugat. vel in viridario, vel in horto,vel in arboret Credo et prostralus jacuit, pal masque letendit, vel in segetibus hominum urbis Tolosae, Ante Redernplorem parvula membra movens. vel suburbii, capiat eum, et retineat, si palest: et ille Talator factum talem emenHincmarus in Capitul. ad Presbyt. dioecesis suss cap. 14. Regino lib. 1. cap. det illi, cujus est honor, etc. Concilium 213. et Burchard. lib. 2. cap. 161 : Nee Biterrense ann. 1246. cap. 18: Et illi (exlarvas Daemonum, quas vulgo Talamascas communicantur) qui vineis, bladis, arbodicunt, ibi ante se ferri consentiat. Apud ribus Talam faciunt, et aliis bonis, quse Kilianum Talmasche, est larva, ut Tal- ad Ecclesiam pertinent, etc. Synodus Ne-maschen, larvam induere. Vide Masca. mausensis ann. 1284. cap. de PcenitenTALAMASCA LITTERS, pro occultis, tia: De Talis et incendiis, etc. Charta et quae talamascis ac sortilegis solis no- ann. 1383. apud Guesnaium in Annalitae sunt, [et iis quibuscum de earum bus Massil. pag. 437: Quingentos balistaliterarum signiflcationeconventum est.] rios, quingentos pavesiatores, Talatores, Fragmentum Odonis Ariberti de caede vastatores etbombardas in magno numero Bernard! Comitis Barcinonensis : Cae- pro faciendo vastum ante civitatemAquentera, quas pandere periculosum est, lite- sem, etc. Hispani etiamnum Talar, diris Talamascis inscribam. [Vide supra cunt, pro agros depopulari, et Tala, pro Ctfrse.] depOpulatio. Sed et 1 TALAMATIUM. Chronicon Parmense 2. TALARE , est Putare, scindere. ad annum 1308. apud Murator. torn. 9. Charta Garciae Fernandi Comitis, aerae col. 873 : Qui fecerant per ipsas communi- 1010. apud Anton, de Yepez in Chron. tates multa Talamatia et insignia eorum, Ord. S. Benedict! torn. 1: Et per omnes quse ibi habebant, suis aciebus ordina- terminos plantare et arrumpere licentiam tis, iverunt contra dictum dominum Ghi- habeant fratres de Ecclesia S. Petri, ubi voluerint ligna Talare, aut herbaregarda, bertum. \ TALAMELLARII, TALAMEKABll^ Pa- aut vinis per cofinus, aut carro per qualeniflces. Vide Talemarii. cuhque ambiilare, etc. In alia Charta j^ TALAPSUM, [Mare; profunditas ma- aerae 1018. ibidem: Nullusque sit ausus aliqua terra laborare, neque pascua aliris. DIEF.] . 1. TALARE, Vastare, rem invadere, qua ibi defendere, neque vinea plantare, vim auferre. A Sax. t a l o n , Carpere, vel aliqua ligna abscindere, etc. Vide §er etrahere, uti vult.Spelmann. [Malim ab Observantias Regni Aragon. pag. 26. 36. antique Taliare, ut et Gallicum Tailler, edit. 1624. etRepertorium Michaelis del Italicum Tagliare ; unde Talare proprie Molina in Alcaydus, Diffldamentum, et Talator. Nsit Scindendo vastare.] Lex Alamann. tit. 34 : Si quis prsesumpserit infra pro* Charta ann. 1217. inter Probat. torn. vinciam hostiliter res Duds invadere, et 1. Hist. Nem. pag. 55. col. 2: Ponit iteipsas Talare, et post hsec convictus fuerit, rum P. Bonitus, quod Petrus Altrannus quicquid ibi toltum fuerit, mancipia, pe- Talavit quendam clausum suum , etc. cuniam, omnia tripliciter restituat. Rex Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 105. ex Ripuar. tit. 64 : Et quanticumque post Cod. reg. 4659: Statuimus quod si quis auctorem sanguinis effusores, vel post tres Talaverit vel erradicaverit, vel Talari seu priores fuerint, unusquisque 15. sol. mulc- erradicari fecerit, pro singulis corgonibus tetur, et, quidquid ibi Talaverint, resti- Talatis vel erradicatis solvat communi tuant. Eadem, ni fallor, notione nomine pcenx tres solidos. TALARE dicebantur milites, flagrantiTALARE, Alias Latinis est Talo percubus Albigensium bellis, qui vineas et tere, xovSuXi'^stv. * Talervero, Atterere, frangere, vulgo arbores in agris evellebant et exscindebant ; fortean a Gallica yoce Tailler, Froisser, sonat in Lit. remiss, ann. 1417. quam nostri de consueta vinearum pu- ex Reg. 170. Chartoph. reg. ch. 113 : Les tatione usurpant, quasi ii, cum vasta- cyrurgiens qui firent le rapport que icells tionem hanc aggrederentur, id operis femme estoit Talee et froissee de ses memperagere se per Judibrium dictitarent, bres, tout ainsi que s'elle feust cheue d'un vitibus ipsis radicitus excisis etputatis. arbre a terre. * 3. TALARE, Continere. Testam. Isaac [Ut ut est de primaeva vocis origine, Talare dictum est a Tala, vastatio, da- medici Carcass. Judaei ann. 1305. ex m n u m , ut superius pbservavimus.J Chartoph. reg. Montispess. : Item Vitali duo vasa vinaria, quolibet Will, de Podiq-Laurentii in Chronico Astruch cap. 38 : Memini, quod dicebat plus Epis- unius modii, et unam tinam quam ego copus, dum Talando quasi fugientes re- emi, quae tina Talat unum tnodium et dirent, Miro modo fugiendo adversaries dimidii vini. TALARIA, TALARES. Glossse Gr. Lat. : noslros superarnus. Supra dixit vineas demoliri. Gap. seq. : Peracto igitur Talss 'YTCoSr^aTa, Talaria. Glossae Lat. Gr. : hujus negotio, etc. [Inquisitio ann. 1268. Talaria, TteStXa. Talare,TOptcr^up.ov.Isido-

46

TAL

rus lib. 19. cap. 34 : Talares calcei, socci sunt, qui inde nominate videntur, quod, ea fig Ufa sint, vel canting ant talum ; sicut subtolares, quod sub talo sunt, quasi subtalares. Fortunatus lib. 8. Poemate 23: Cui das uncle sibi Tat aria missa ligenlur ; Pellibus et niveis sint sola tecta pedis.

Vide Subtalares. * Unde Gallicum TaZaire.Comput. MS. monast. Clareval. ann. 1364. fol. 11. v°: Pro duodecim Talaires pro retectoribus, j. flor. °* TUNICA. TALARIA. Schol. MSS. ad Juven. Sat. 6. vers. 444. apud Maium in Glossar. noyo : Ante Ciceronem ita mulieres et viri succingebant suas tunicas, quas subar males vacant; sed Cicero primus instituit, ut feminarum tunicas ad talos usque dependerent, propter varices operiendas, quas tunicas Talarias dicuntur. TALARES, Tali ipsi. Baldricus Npviom. lib. 1. cap. 56: Marcentibus nervis, Talares cruribus adhaeserant,ac nulloconamine sejungi valerent. [Glossae Lat. Gr. : Talares, xivSvXoi ^>.pu»v. Talari, x6vSuXoi TtoSwv. Adde Glossas Gr. Lat. Vide Talalrum.] * TALASSUS. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Peada Prov. peda, vestigium, Talassus. TALASTRUS, Colaphus in talos. Papias. [Vide Talitius.1 ^ TALATA, Exactio, Taille. Vide Tallia 8. ' * TALATIUM, pro Matalatium, Culcitra, Oall. Matelas. Inventar. ann. 1449. ex Tabu!. D. Venciae : Quasdam lichiera garnita Talatio et plumari plena lanae. 1 TALATOR, Qui vastat, scindit. Vide supra Talare. •f TALATRUM, K6v8uXo? icoSb? YI X EI P°«> in Glossis Lat. Gr. Alise Gr. Lat.: K6vSuXo? 7ro8b« ri veipo?, hoc Talalrum, Pugnus. Vide Tatoria. TALAVACIUS , Majoris ac spissioris clypei species, Gallis olim Talvas. Lexic. Cambro-Britannicum: Talbos, clypeus; Talwas, clypeus. Ordericus Vitalis lib. 8. pag. 707. de Eoberto Belismensi: Robertus aulem, qui pro duritia jure Talavacius vocabatur, etc. [Rolandinus Patavinus in Chronico Tarvis. lib. 8. cap. 10. apud Murator. torn. 8. col.292: Circa GL. pedites.... cum Talavaciis statuit super turrim et porlam, etc. Le Roman de Vacce MS.: As Talevaz se sout et couvrir et moller.]

Joan, de la Gogue in Hist. MS. Principum de Deals in Biturigibus : Et commando, par tous les loigis de son host,que chascune chambre heust le jour ensuivent un homme d'armes et deux Talevassiers pour assaillir le Chastel. Rursum : Envoia deux des plus esprouvez de sa compaignie pour viser le chastel, accompaigniez de Talvassiers et archiers pour les garder. Vocem Gallicam alibi usurpatam vix reperias. [Vide infra Tavola•cmm.J * Hinc, ut opinor, accersenda vox Gallica Taillevacier, qua praedator, grassator significatur. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 124. Chartoph. reg. ch. 166: Un homme qui sembloit estre pillart, Tellevacier ou fourragier, et parloit estrange langaige. Pillart, Taillevacier ou fourraqier, in Lit. seq. Vide Talare 1. Inde etiam fortassis Talebot, quae vox injurise loco usurpatur, in Lit. remiss, ann. 1470. ex Reg. 195. ch. 428 : L'un d'iceulx comyaignom.... par maniere d'injure appella

iTAL

TAL

le suppliant Talebot. Parquoy ledit sup- coacta, vel extorsionepecuniae, vel victitalium ut solet per regios exact ores, proferpliant soy voyant injurie, etc. *TALAUCHA, Clypei species, nostris ret scriptum, vel Taliam, vel testimonium, olim Taloche. Monstra ann. 1339. inter veljuraret, etc. Atque hac notione pasProbat. torn. 4. Hist. Occit. col. 184 : sim usurpat Fleta lib. 2. cap. 27. § 5. c. Mostra servientum peditum cum lanceis, 30. c. 61.12. c. 63. § 12. c. 70. 11. c. 72. § Talauchis, telis, ensibus et. gladiis, etc. 20. c. 82. § 5. etc. Adde Cowellum lib. 4. Male editum Talanchis. Talebart, eodem tit. 22. | 8. [Glossarium Lobinelli torn. 3. intellectu. Lit. remiss, ann. 1397. in Hist. Paris.] etc. Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 19: Icellui | TAULLIUM, Eadem notione. Tabulade Fortit arme de badelaire et de Taloche rium Ecclesiae Ambianensis : Majores ou Talebart, etc. Aliae ann. 1408. in Reg. vero in his, quas ad grenidam veniunt, 165. cb. 364 : Arnault Dader issy hors de nihil juris habent, excepto quod quando I'ostel portant son esp4e et son Talebart annona mensuratur, si prassentes fuerint ou Taloche. Vide infra Talochia et Tau- ad servitium Ecclesiae, et Taullia sua fecerint, ut de summa annona? rationem lachia. 1 TALAX, Scaurus, in Glossis Isid. Cui possint reddere officialibug Ecclesiae, et sunt exstantes tali. Hinc emendanda saccos et vehicula ad deferendam annosunt Excerpta Pithoei, ubi perperam, nam submoverint, uterque sex nummos Telax, Stamus. pro sua procuratione habebit. * TALAY£, Excubiae excurrentes et CORULINA TALLIA, Laterculus ex coexploratorise, Gall. Patrouilles. Charta rylo arbore. Henr. de Knyghtqn pag. ann. 1322. ex Bibl. reg.: Excubias, gar- 2o70 : In asstate sequenti Rex cepit lanas dias sive Talayas teneri facial ad ilium de tota terra Angltss, per Tallias corulifinem, ut si quid contrarium regno Fran- nas, et parvula brevia scripta, imposito das seu alicui patere eis apparerel, per pretio 9. marcarum ad saccum, etc. signa ignis vel alias ostenderent. Gloss. Lat. Gr. : Corulus, novuxla. Vide 1 TALGUS, Lapis pellucidus, Gallis Tallia. Talc, Germanis Talck, unde nomen. Oc2. TALEA, [Idem yidetur quod Tola 1. currit in Actis S. Juvenalis Episc. Nar- Vastatio, depopulatio, seu mulcta quae niensis, torn. 1. Maii pag. 400. col. 2. ob damnum illatum exsolvitur.] Charta | TALE QUID, Vox generica qua vere-Roberti Regis Francor. ann. 1028. ex cunde signiflcatur Involuntaria pollutio Tabulario Columbensi: Cum terris cultis nocturta. Bernardus in Ordine Cluniac. et incultis, cum vineis et pratis, cum tota part. 1. cap. 18 : -Si Tale quid ei contigit vicaria, et bannis, et incendiis, Taleis, et in node, quod nos verecunde Fragilitatem omnibus legibus cssteris, pascuis, etc. appellamus, etc. Et cap. 35: Qui dum per j 3. TALEA, Societas foadere conflrchorum transit (is, qui textum Evangelii mata, Italis Taglia. Vide Talia 4. defert qsculandum) omnes altius incli1 4. TALEA, Pretium quod exsolvitur nant illi, et si alicui Tale quid contigit, ei, qui rebellem aut perfidum capit vel signum sibi cum manu facit, ut eat in occidit, Ital. Taglia. Chronicon Danduli antea et inclinat. Rursum occurrit eo- apud Murator. torn. 12. col. 470: Inter dem cap. et alibi non semel. Vide Fra- csetera statuitur Talea de perperis viginti gilitas. millibus de Constantinopoli dantibus eum 1. TALEA, TALIA, TALLIA, TALLIUM, vivum, et de perperis decem millibus danVoces unius ejusdemque originis, quae tibus eum interfectum. nostris Tesseram ligneam significant, 1 TALEARE, Idem quod supra Talare, in duas partes flssam, in quarum utra- Scindendo vastare. Petrus Azarius de que debitum continetur, transversaria Bello Canepiciano apud Murator. torn. quadam caesura denotatum, altera penes 16. col. 433 : Ruscanao arbores infinitas... emtorem vel debitqrem, altera penes et Taleando vineas fecerunt vasta apud venditorem vel creditorem remanente : Castrum Montis, etc. nostris vulgo Taille. Quae quidem voces I. TALEATA. Vetus Charta ex Tabulaa Latina Talea et Talia deducuntur. Est rio Abbatiae S. Stephani de Vallibus enim Talea, ramus incisus, in Glossis [edita inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, MSS. Glossae Lat. Gr.: Talia, axop[i6?, novae edit. col. 474. et seq.]: Gamo Ec super variis gistro Hospitalis Jerusalem, et Templico- Begnis Francias receptis nomine dicti dolarum summo prxceptori, etc. Vide supra mini Regis f actis et habitis apud TemTemplares. plum, in quo Thesaurus ejusdem domini TEMPLDM. Tempia appellatas potis- Regis servabatur per fratres Ordinis Temsimum paganorum aedes sacras docet pli ante reprobationem illius ordinis, ex Cod. Th. tit. de Paganis, sacrificiis, et quo postmodum dictae gentes praedicti Dotemplis, (16, 10.) locis a Jacobo Gotho- mini Regis finalem compotum minime refredo indicatis in Paratitlo ejusdem cepisse dicuntur, etc. Data Parisiis 21. tit. 13. Interdum tamen ita dictae Chri- die Martii ann. 1312. Ubi praeterea hsec stianorum aedes sacrae, ut leg. 4. de habentur, quae decent penes Templarios his, qui ad Ecclesias confugiunt (9, 45.), regii thesauri custodiam fuisse, ac de eo compota exegisse : ac proinde dictus d. Cod. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. Ordo, cui bonorum Templi, quse prsedicto 7692 : Templum, Temple, i. net vis monas- domino Regi pro regimine et custodia dicti thesauri regii dictis Templariis Iraterii.

TEM

TEM

diti, sub eorum curaet periculo obligata ratione ann. 1335. apud Ludewig. torn. remanserant, administratio pro Terras 5. Reliq. MSS. pag. 509. et alibi. TempoSanctse subsidio est commissa, in perpe- rales personss, Saeculares, laTci, apud tuum remanebit quitus et penitus absolu- Rymer. torn. 9. pag. 877. col. 2.] TEMPORA.LIS DIES , in leg. 63. de tus, super rationibus aut compotis exhibendis occasions receptse cujuslibet a Fra- Appellat. (11,30.) leg.ult. de Reparat. aptribus ordinis Templi nomine dicti domini pelJat. (11,31.) Cod. Th. et in Cod. JusRegis factse in dicto thesauro vel alibi, tin, etc. dicitur ultimus spatii et temnee non super ornni eo, quod ab Ordine poris illius, quod ad appellationem exnostro prssdicto occasione receptarum aut sequendam vel reparandam legibus triquoque rationum seu compotorum hujusmodi red- buitur: quo exspirante, causa dendorum ex ipsis receptis deinceps peti exspir. Gloss. Gr. Lat. : c OXtyoxp6vio?, Temporalis. [Et alibi: Hpodxaipov, Temposset. Apud Anglos perinde Thesaurus Re- porale. Adde Latino-Grsecas. ius reponebatur in Noyo Templo LonTEMPORA.LIS HOSTIS. Capitulare 2. inensi. Matthaeus Paris ann. 1232. de ann. 813. cap. 9: Habeant loricas vel gaHuberto de Burgo Angliae Justitiario leas, et Temporalem hostem, id est esstivo repetundarum postulate : Exegit ratio- tempore, [hoc est, definite, sestate scilinem.... de quintadecima et ssxtadecima, cet in hostem seu exercitum pergant, ut et aliis redditibus, tarn ad Scacarium jam dictum est in Hostis.] TEMPOR^LIS, Inconstans. S. Columsuum, quam ad Novum Templum Londinense, (ubi Spelmannus in voce Justitia banus Epist. 3: Nos scimus, quod cum addit, ubi etiam reponebantur pecunise gaudio'et fervore suscepimus verbum doregiss,) et alibi. mini. Caveamus nunc, vte simus Tempof TEMPLUM DEI, Deo fidele, cosleste, rales. Coetus Christianorum, Ecclesia, Lactanj 1. TEMPORALITAS, Tempus, aetas, tio lib. 4. Institut. cap. 14. et lib. 2. de temporis ratio. Tertullianus de Pallio Morte persecutorum cap. 2. et 15. cap. 1 { Si quid conditio, vel dignitas, vel | TEMPLUM DOMINI, Templum Mili-Temporalitas veslit. Et de Resurr. carnis tias, Jerosolyrais. Jacobus de Vitriaco cap. 6: Vita transferatur a Temporalilib. 3. Hist. Orient, n. 12. apud Marten, tate ad seternitatem. Utitur etiam Philatorn. 3. Aiiecd. col. 277 : In Templo Do- strius Hasresi 71. mini Abbas est et Canonici regulares. Et 1 2. TEMPORALITAS, Idem quod Temsciendum est, quod aliud est Templum poralia 2. Bona Ecclesiastica, Gall. Le Domini, aliud Templum Militise. Isti Cle- Temporel. Temporalite, in Litteris Phirici, illi Mililes. lippi VI. Reg. Franc, ann. 1342. torn. 5. 1 1. TEMPORALLY, Pulvinus, Gall. Ordinat. pag. 271 : En tant comme il Coussin; forte quod in eo reclinentur touche la Temporalite, etc. Epistola Jutempora, sic dictus. Rituale Suession. liani Csesarini Card, ad Eugenium IV. MS. a Martenio nostro laudatum in PP : Non dico esse negligendam TempoTractatu de antiq. Eccl. Discipl.in divi- ralilatem ; sed dico multo pluris esse sesnis Officiis pag. 382. ubi de Feria vi. timandum animarum salutem. Occurrit Parasceves : Dum cantatur (Tractus,) in Charta ann. 1266. in Instrum. Gall. Archidiaconus ascendat in pulpitum sic : Christ, novae edit. torn. 6. col. 158. in Clericus cum incenso nudis pedibus eum alio Instrum. ann. 1283. apud Baluz. praecedat : deinde.Subdiac.onus ferens torn. 4. Miscell. pag. 270. in Litteris ann. Temporalia, infula indutus, post ilium 1299. torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. Archidiaconus ferens Evangelium panno 331. et 332. in aliis ann. 1356. torn. 3. serico rubro involutum; infula sua plicata earumd. Ordinat. pag. 102. in aliis ann. et in modum stolse super humerum impo- 1355. torn. 1. Anecd. Marten, in aliis Alsita; finitoque Tractu statim incipiat, phonsi Regis Arag. torn. 3. Concil. Hisan. pag. 659. Adde Instrumenta Gall, Passio Domini, etc. In Additis recentiorihrist. novae edit. torn. 1. pag. 34. col. bus ad Missale Suession. ad hunc diem legitur : Subdiacono tunica induto, pul- 2. Probationes Hist. Lugdun. pag. 39. col. 1. Chartam Caroli Regis Franc, ann. vinar tenente, etc. T 2. TEMPORALIA, Bona clericorum. 1374. apud D. Brussel torn. 2. de FeudoGall. Le Temporel, in Instrumentis Gall. rum usu pag. cxxx. Chartam Henrici Christ, novae edit. col. 159. apud Ludewig. VI. Regis Angl. ann. 1441. apud Rymer. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 5. Rymer. torn. torn. 10. pag. 844. col. 2. Glossarium Lo3. pag. 120. col.l. torn. 8. pag. 393. col. binelli torn. 3. Hist. Paris, etc. Vide 1. Kennett. Antiq. Ambrosd. pag. 330. et Regalia 2. alibi passim. Temporale dominium, apud * Sed et bona qusevis, etiam laicorum eumdem Ludewig. torn. 5. pag. 508. Vide hac voce nostris significabantur. Lit. Regalia 2. et Temporalitas 2. [** Haltaus. ann. 1372. torn. 5. Ordinat. reg. Franc, Glossar. German, col. 2073. voc. Welt- pag. 535 : Hz puissent.... imposer pour les lichkeit.] reparations, fortiffications et garde d'icelle * 3. TEMPORALIA, Jejunium quatuor (ville) sur toute maniere de gens lays, qui temporum. Charta ann. 1181. apud Mu- ont et tiennent aucunes Temporalitez en rator. torn. 5. Antiq. ItaL.med. aevi col. ladite ville. 264: Ecclesia sanctse Maries ad Carceres 11. TEMPORALITER, Ad tempus, Gall. debeat solvere annuum censum, scilicet Temporellement. Lex Temporaliter obsersolidos centum pro ecclesia sancti Salva- vata, Tertulliano adv. Judeeos cap. 2. toris nobis et successoribus nostris omni Quo (mundo) Temporaliter libere uti poanno in Temporalibus Nativitatis Do- tuisset, S. Gregorio lib. 2. Dialog, in mini in perpetuum. Praefat. Temporaliter opponit semper S. TEMPORALIS. Temporales potestates, Paulinus Epist. 23. n. 15. spiritaliter in leg., 47. Cod. Th. de Episcop. (16,2.) vero Oarolus IV. Imper. in Diplomate qui ibidem sseculares judices appellan- ann. 1347. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. tur. [Hac eadem notione Litterae Caroli MSS. pag. 44: Incrementum suscepit spiV. Regis Franc, ann. 1366. torn. 4. Ordi- ritaliter et Temporaliter, hoc est, quoad nat. pag. 682 : Cum se.... prsesentare con- res spiritales et terrenas. Vide Temposueverint (Canonici Turon.J coram qui- rarie. buscunque judicibus nostris et aliis Tem* 2. TEMPORALITER, Prospere, feliciporalibus, et negocia sua tractare et pera- ter quoad temporalia. Charta Rob. reg. gere, etc. Temporales domini, in Decla- post ann. 1022. torn. 10. Collect. Histor.

f

g

TEM

53

Franc, pag. 607: Ad instantem vitam Temporaliter transigendam, etc. Ad prassentem vitam cum felicitate transigendam, in alia ejusd. reg. ibid. pag. 604. TEMPORANEE, Temporius, Gall. De bonne heure. Ritusordinandi Episcopum in Ecclesia Rotomagensi: Tertia pulsetur Temporanee, et interim prssparet se Domnus archiepiscopus, etc. [Pontificale MS. Eccl. Bisunt. apud Marten, de Antiqua Eccl. discipl. in divinis Offic. pag. 376: Ita Temporanee vadant, ut hora sexta ad majorem ecclesiam revertantur omnes.] 1 TEMPORANEUS, Maturus, tempestivus. Jac. 5. 7: Ecce agricola expectat pretiosum fntctum terras, patienter ferens donee accipiat Temporaneum (suppl. imbrem, Gr. VETOV icpciijAov) et serotinurn. Passim occurrit in sacris Scripturis. * Gesta comit. Barcin. torn. 10. Collect. Histor. Franc, pag. 318 : Pene per omnem ssstatem et aulumnum siccitas nimia et fervor immanis fuit, ita ut innumerabiles fruges non pervenirent ad Temporaneam maturitatem propter solis 'ardor em. TEMPORARE , Tempus ducere, (Gall. Temporiser) vel in tempore vivere. Adtemporare, contemporare, simul temporare. Joan, de Janua. TEMPORARIE, Ad tempus. Salvianus lib. 5. de Gubernat. Dei : Nihil susceptis tribuunt, sed sibi hoc etiam pacto aliquid a parentibus Temporarie attribuitur, ut in futuro totum filiis auferatur. Utitur etiam libro 8. Disputatio Zachaei lib. 3. cap. 3 : Temporarie abstinentiam et continentiam simulant. Utuntur etiam Latini Scriptores. 1 TEMPORATIM, pro Vario tempore. Tertullianus de Pallio cap. 2 : Sic et terram si recenseas Temporatim vestiri amantem, prope sis eandem negare, memor viridem cum conspicis flavam, mox visurus et canam. Adde eumd. Tertull. lib. de Anima cap. 28. T TEMPORIGARE, ut infra Temporizare. Dum iret Temporicando, in Chronico Estensi ad annum 1388. apud Murator. torn. 15. col. 517. TEMPORINUS, Tener, mollis, Gallis Tendre. Odo Cluniac. lib. 2. de Vita S. Geraldi cap. 27 : Dixerat, et de rupe, quse eidem loco imminet, cervus sese prsscipitavit. Quern ministri gaudentes pariter et mirantes tulerunt, et inde, sicut tune cervorum caro Temporina est , delicatum edulium seniori paraverunt. [** Idem f. quod Temporivus.] TEMPORIVE. Gregorius Tur. lib. 5. Hist. cap. 46: Numquam prandio usus est, nisi tantum ccena, ad quam sic Temporive residebat, ut sole stante consurgeret. Ubi forte legendum Temporius. Vide Temperius. 1 TEMPORIUS, Maturius, citius. Vide Temperius. 1 TEMPORIVUS FRUCTUS, apud Faustum lib. 2. de Libero cap. 10. Medius inter praecocem et serotinum. o TEMPORIVUS, ut Temporaneus. Dudo de Morib. Norman, lib. 2 : Da illi aliquod regnum unde conducat sibi cibum et vestitum, donee impleatur terra, quam illi das, opulenliarum congerie, reddatque Temporivos fructus victuum, hominum et animalium. Haud scio an inde, vel quod temporius secatur, prima pratorum herba Temporial appelletur, in Libert. Laudozi ann. 1392. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. 192: Nulli gentium ecclesiasticarum, nobilium autaliorum licitum sit facere in dicta villa et pertinenliis ejusdem reviore sive duas herbas, sed unicam

TEM

TEN

TEN

tantum, vocatam Temporial. Eadem rur- carnali Tempore, recipiatis. Vide Car- Abbrev. Placit. pag. 279: Jurati dicunt quod Reginus Dingge venit in quadam nale 4. sus occurrunt ibid. pag. 204. art. 26. 8 TEMPUS FATALE, Quod a lege prae- grangia et voluit luctare cum Roberto de T TEMPORIZARE, Gall. Temporiser , Ital. Tempoi-eggiare, Gunctari. Legitur stitutum est ad causas appellationum Clynton ipso Roberto invito, ita quod, in Historia Monasterii S. Laurentii Leo- apud judices instruendas et terminan- cepit ipsum et prostravit ipsum ad ter diensis apud Marten, torn. 4. Ampl. das. Gonstit. MSS. Jacobi II. reg. Ara- ram, et Tenam suam de capite suo cepit Collect, col. 1143. Vide Temporare. gon. ann. 1306: De Tempore fatali. Tem- et in Into projecit.] 1 TEMPTARE, pro Tentare, passim le- pus enim triennale et alia tempora super * 2. TENA, Infirmitas capitis, Taigne, gitur, u t e t Temptatio, pro Tentatio. Vide prasdictis a jure communi statuta et usu Gallice. Tenosus, Tegnons, Gallice. Glosin hac voce. hujus terrss ad dictum tempus anni et sar. Gall, ex Cod. reg. 521. | TEMPTATIVUS, pro Tentativus, Semedii et ad alia tempora prsedicta coarc* TENABILIS, a Gallico Tenable, Qui ducens, fallax, in Charta ann. 1377. tamus. Vide Fatalia. defendi potest. Memor. H. Cam. Corncujus locus exstat in TruffaLicus. * TEMPUS INFIRMUM, Morbis opportu- put. Paris, ad ann. 1423. fol. 162. r : TEMPTATUS. Capitula ad Legem Ala- num. Acta S. Viet. III. PP. torn. 5. Sept. Data est potestas... omnia forlalitia, ecmannor. cap. 22. edit. Baluzianse : Si in pag. 429. col. 1: Quia fervor sestatis ni- clesias et castra, quas per bonum cpnsiclida misa non fuerit, et prisa et Tem- mius erat, propterea tune Romam ire lium inveniet non Tenabilia, nocibilia et ptata fuerit, etc. i. tenta, seu detenta. distulerunt, quousque se et color sestatis prsejudiciabilia reipublicse dictae patrias 1 TEMPTORIUM, pro Tentorium, in imminueret et Tempora infirma Iran- destruendi et demoliendi. Memorial! Potestatum Regiens. apud sirent. 1TENABULA, Idem quod mox Tenacula, Muratorium, torn. 8. col. 1096. * TEMPUS MEDIUM , nostris Temps Forceps, Ital. Tenaglia. Historia Dulcini * Annal. Placent. ad ann. 1447. apud moiens, Intermedium. Lit. ann. circ. Haeresiarchae apud Murator. torn, 9. col. Murator. torn. 20. Script. Ital. col. 893 : 1360. apud Marten, torn. 1. Ampl. Col- 440: Positisque ante eorum conspectum Post venit Carolus marchio Mantuanus lect, col. 1474 : Si vous prions cherement, vasibus igne plenis ordinatis ad calefacum multis militibus, qui tabernacula sua que en le Temps moiens vous veullez con- ciendum Tenabulas et comburendum carsive Temploria firmavit a latere dextro. forter et faire de toutes chases et par es- nes ipsis, adhibitisque carnificibus, qui Rursus legitur ibid. col. 894. et 917. pecial touchant la sauve-gardes des chas- cum Tenabulis ferri candentis carnes eoTemproir vero, Grater, patera, scyphus, teux. rum laniabant, et frustatim in ignem videtur, in Chrqn. Fland. cap. 69. pag. . * TEMPUS MORTUUM, vox artiflcibus ponebant. Vide Tenalea. 138 : Elle (la Reine Jeanne) avoit un bou- nota, Temps mort, Quo scilicet operas 1 TENABULUM. Vide mox Tenaculum. teiller qu'on appelloit Huppin ; celuy cessant. Lit. remiss, ann. 1350. in Reg. TENACES, Forcipes, in Glossis antiquis Huppin apporta clarey en un pot d'ar- 80. Chartoph. reg. ch. 250: Dicendo ei- MSS. Hispanis Tenazas, nostris Tenailgent, et portaun Temproir pour la bouche dem Hugoni quod false ipsum a suo ser- les, a tenendo, inquit Philander ad Vide la reine. vitio in Tempore mortuo sui operis ejece- truvium. Charta Ferdinandi I. Regis T TEMPTUS, pro Tentus, detentus, pas- rat, cum in bono ipsum deservisset. Hispaniae aerasllOl: Servitium de mensa, sim. f TEMPUSGULUM, Tempus, 83tas. Vita id est, salare, inferturia, Tenaces, trulTEMPUS, Ad tempus, suo tempore, vel S. Gerardi Abb. Bron. n. 19. saec. 5. lone cum coclearibus 10. etc. [Fuscinas mature, phrasis Gallica. A temps, vel Benedict, pag. 264: Asseverans ejus tuta- hie intelligo, nostris Fourchettes.] en son temps. Capitula Caroli M. lib. 2. mine revixisse aurea quondam TempusTENACIA, pro Tenacitas, usurpatur ab cap. 18 : Aut si aliqua re praepediente id cula. Jona Aurel. Episc. lib. 3. de Instit. laifacere non potuit, cur nobis ipsam impos* TEMTARE, pro Tentare, in Carm. cali cap. 11. [et a Scriptore Vitae B. sibilitatem ad Tempus non annuntiavit. Adalber. episc. Laudun. torn. 10. Col- Lidwinae torn. 2. Aprilis pag. 278.] Et cap. 27 : Eorum relatu nobis ad Tem- lect. Histor. Franc, pag. 65. Forceps, in Mamotrecto pus indicetur. | TEMTOR, Fidejussor, ut puto. VideadTENACULA, 2. Paralip. cap. 4. nostris Tenaille. T TEMPUS, Aer, coelum, Gallice Temps. Teles. [Tenaculum, ea notione legitur in Vita Annales Genuens. ad ann. 1227. apud * TEN, i. Lutum in Glossar. medic. Dunstani, torn. 4. Maii pag. 363 : Murator. torn. 6. col.,446 : Ubi per plures MS. Simon. Jan. ex Cod. reg. 6959. Tay S. dies moratn fecit, quid procedere non nostris, eadem notione. Lit. remiss, ann. Tenacula, quibus ferra tenebat, etc.] * Glossar. Provinc. Lat.. ex Cod. reg. poterant, novercante maris et Temporis 1410. in Reg. 164. Chartoph. reg. ch. 179 : qualitate ; exinde vero nondum Tempore Jehan Sohier gettast une pierre en la boe 7657: Tenalha, Prov. forceps, Tenacula. tranquillo, etc. Et col. 509 : Circa medium ou Tay,... telement que laditte boe ou Tay Vide mox Tenagla. 1. TENACULUM, Venabulum, Joanni de noctem validissima fortuna maris et Tem- sorti contre le branc ou rochet dudit supJanua. [Lego in Editione ann. 1514: poris fuit in portu Januae, etc. Chronicon pliant. Bestiar. MS : Tenabulum, venabulum, quia retinet Farm, ad ann. 1296. apud eumd. MuraEn Tai et en limon se mouille, aprum venientemJ\ Gloss. Lat. Gall, hator. torn. 9. col. 836 : Semper die noctuEt illuec se devoiire et souille. bet : Tenabulum, Retenail, espie. At aliud que ceeidit pluvia.... nullo modo exire voluerunt propter dictum malum Tempus. Thoi, eadem, ut videtur, notions, in Serm. sonat in M. Chronico Belgico pag. 172. ubi de expugnatione Ascalonitana a Nostris Mauvais temps, Ccelum nubilum 19. ex Cod. MS. S. Viet. Paris. : Comme I'anguile, quant ele sent la roiz, si s'an- Balduino Rege Hieros.: Quod inter maet pluviosum dicitur. LIBER TEMPOBUM, id est Paralipome- fuit et se respont el Thoi qu'ele ne soil xima miranda miracula miraculum esse summum videtur, ut urbs 150. turribus non, apud S. Hieronymum lib. 2. in prise. Rufflnum cap. 8. 1. TENA, vel TENIA, Joanni de Janua, praevalidis munita, et Tenaculis domuum | TEMPUS OGTAVIANUM, Quo Caesara teno dicitur, estque vittarum extremitas in plateis suis quasi crypta laqueariis Augustus imperabat. Charta apud Mei- dependens diversorum colorum, vel ex- supertecta, tandem aliquando vinceretur. chelbec. torn. 2. Hist. Frising. pag. 351: trema pars vittas, quas dependet coronas. Leg. forte Tectaculis. TENAGULUM, Fibula, retinaculum, ReMagna populorum concordia fiebat, le- [Glossse S. Andreae Avenion. MSS. saec. tantes in eo quod Octavianum Tempus se XIII: Tenia seu Tena dicuntur lingule tenail, in Gloss. Lat. Gall, laudato. Veaccepisse mirabantur. que dependent de mitra pontiftcis.] Gloss. tus Charta apud Jo. Schefferum ad 1 TEMPUS PINGUEDINIS, Quo pingue- Lat. Gall.: Tena, vel Tenia, Bende ou Chronic. Upsaliense pag. 152 : Item dux scunt ferae. Charta vetus apud Thomam queue de mitre. Provinciale Ecclesiae ampullae ponderant 2. markas. Item TeBlount in Nomolexicp: Tempus pingue- Cantuar. lib. 3. tit. 1 : Contra Clericos nacula duarum capparum ponderant dinis hie computatur inter festum B. Pe- portantes infulas, aut Tenas coram Prae- quinque markas argenti deaurati. Usus tri ad Vincula et Exaltationem S. Crucis; latis, etc. Concilium Lambethense ann. hac vqce Terentianus Maurus in Prasfat. et tempus firmationis inter festum S. 1281. cap. 22 : Et cum corona sit charac- sed alia notione. [Bern, de Breydenbach ter Christianas mililiae, et revelati cordis Itin. Jerosol. pag. 208 : In navibus, que Martini et Puriftcationem B. Maries. *° TEMPUS APERTUM, Quo in agros ac patuli radiis coslestibus insigne: ipsi non clavis aut aliis ferramentis sunt comdemessos animalia immittere licet. No- ut veraciter ostendant, se hujus characte- pacte, sed funibus quibusdam et lignetis tit, ann., 21. Edward. I. Glouc. rot. 14. ris litulum erubescere, Tena coronas ab- Tenaculis conglutinate, etc.] in Abbrev. Placit. pag. 232: Habeant scondunt, quasi caslestes radios repellen* 2. TENACULUM, Instrumentum scricommuniam pastures per omnes terras tes, etc. Infra : Portantes infulas aut Te- ptoris, in Glossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. suas in Shenington Tempore Aperlo et nas coram Praelatis, aut coram populo 521. post fena et blada collect a. publice deferentes, etc. Ubi Concilium 1 TENAGIARE, Candenti forcipe la* TEMPUS OARNALE, Quo licet Carnes Londinense ann. 1268. cap. 5. habet, niare, Ital. Tenagliare, Gall. Tenailler. comedere. Charta ann. 1365. ex Cod. Infulas, quas vulgo Coifas vacant. Ita Joh. Demussis Chron. Placent. ad ann. reg. 5187. fol. 16. r°: Cum ad vos venerint Tense et Coifse, idem sunt. [** Placit. 1326. apud Murator. torn. 16. col. 494: in vestris ecclesiis.... quadragesimali vel ann. 15. Edward. I. Hereff. rot. 2. in Eodem anno Carcagnus proditor et Ro-

TEN

TEN diilphus ejus socius, et duo alii socii cum eis0 Tenagiati fuerunt. Vide Tenaglare. TENAGLA, Forceps, Ital. Tenaglia, Gall. Tenaille. Instr. ann. 1384. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 66. col. 1: Cum Tenaglis denies aufferendo, etc. * TENAGULA, Eadem notione. Steph. de Infestura MS.ubi de Innoc. VIII. PP : Fuit igitur (Macrinus) ductus per urbem in curru rectus et nudus, et cuidam stipiti alligatus et passim ferris seu Tenagulis et forcipibus infocatis afflictus. Hinc * TENAGLARE, Candenti forcipe laniare, Ital. Tenagliare, supplicii genus. Chron. Patav. ad ann. 1281. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. aevi col. 1149 : Mascharonus prssdictus et duo alii positi in carrectis vincti, et Tenagiati per civitatem, etc. Vide Tenagiare. JTENALEA, Forceps, Gall. Tenaille, Ital. Tenaglia. Job. de Bazano Chron. Mutin. apud Murator. torn. 15. col. 613 : Deinde fuit Tenaleis morsicata super unum lectum accensorum carbonum, etc. Vide Tenella. 1 TENALES , Eadem notione. Index utensilium de Ruminiaco e Ohartulario Cqmpendiensi: Una securis et guidam tripes, et trois chemines de fer, et uncs Tenales et duo treffus. 1 TENALIA, Eodem intellects Chron. D. de Grayina, torn. 12. Muratorii col. 567: Licet in eorum corporibus co.ro modica superesset morsibus Tenaliarum ignearum, etc. Tenaliis igneis mordere, ibid. col. 641. 1 TENALIUM, Eodem significatu. Chronicon Bergom. Castelli de Castello ad ann. 1406 : Quod ipsi ducantur super una carretta ad locum justitise et cum Tenalio ardente deberent attenajari, etc. TTENALLA, Idem. Enumeratio MS. munitionum Sommeriae in Occitania ann. 1260: Item vi. martellos. Item TV. Tenallas. Item L. forcipes. Ubi per forcipes forte minores, per tenallas vero majores forcipes sunt intelligendi. f TENALLEATUS, Candenti forcipe laniatus, Gall. Tenaille. Annales Estenses ad ann. 1403. apud Murator. torn. 18. col. 990 : Villanus debito damnatus supplicio fuit, per civilatem super curru Tenalleatus, etc. Vide Tanajare. 1 TENAMENTUM, Idem quod infra Tenementum, post Tenere. Ibi vide. 1 TENANGIA. Vide in Tenere 1. • TENANCIARIUS. Vide infra in Tenere 1. TENANDRIUS. Statuta Roberti III. Regis Scotise cap. 4. § 3: Statutum est et ordinatum, quod licet in posterum dominus Rex de dicto Comitatu aut dominio, cum Tenandriis et libere tenentibus per chartam suam infeodaverit aliquem etc. Legendum puto Tenanceriis, ex Gallico Tenancier, Tenens. SB3" Nihil est cur certo locum emendes. Tenendria, pro villa, infra occurrit: quidni Tenandrius, pro villicus ? Vide Tenendria in Tenere 1. * Recte quidem, a Tenandia, Villa. Charta Jacobi reg. Scot. ann. 1450. in Chartul. Glasguens. eccl. ex Cod. reg. 5540. fol. 96: Episcopi Glasguenses teneant de nobis dictas terras in meram, puram et liberam regalitatem seu regaliam cum Tenandiis, Tenandriis et libere tenentium servitiis. T TENANTIA. Vide Tenentia, et Tenere 1. T TENASMUS, Egerendi libido continua, sea inanis, Laurentio in Amalthea. Plinius lib. 28. cap. 14. habet: Tenesmos, id est, crebra et inanis voluntas desurgendi. Habet etiam Tenasmus eod. cap.

Saepius alii Tenesmus dicunt, Medicis nostris Tenesme, Epreinte. * Acta B. Amadei torn. 2. Aug. pag. 588. col. 1: Dum ipse dominus Antonius de la Ecclesia infirmaretur quadam infirmitate, quam vulgus appellat infirmitatem canalis, medici autem earn appellant inftrmitatem Tenasmorum quodammodo incurabilem, etc. Vide infra Thenasmus. ] 1. TENATOR, pro Tannator, ut videtur, Tanneur. Constantius de Mongueur Tenator Trecensis, in Charta ann. 1249. ex Chartul. Campan. fol. 533. col. 1. * 2. TENATOR, Qui praedium a domino feudali dependens, et in ejus fe'udo vel dominio tenet et possidet. Charta Jordani de Insula ann. 1171. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 365 : Absolve etiam parenlibus meis, Tenatoribus et hominibus meis, quidquid donare voluerinl de rebus vel terris suis. Vide Tenere 1. * TENATURA, Possessio. Charta ann. 1223. in Chartul. eccl. Glasguens. ex Cod. reg. 5540. fol. 42. r°: Salvo etiam jure et Tenatura rectorum ecclesiarum, qui modo sunt, quousque cesserint vel decesserint. Tenure, eadem acceptione. Vide infra in Tenere 1. j^ [« Decernimus autem ut quicumque hereditatem vel emptionem vel alias quaslibet possessiones per septem annos et unum diem in pace possederit et tenuerit Tenaturam suam deinceps libere el quiete possideat. » (Consuet. Rem. an. 1182, Mus. Arch. dep. p. 88.)] 1 TENCA, Piscis fluviatilis notus, Gall. Tanche, Ital. Tenca, Ausonio in Mosella v. 125. Tinea. Dicitur Tenca Petro Azario apud Murator. torn. 16. col. 428. Rumlero lib. 1. Histor. Monasterii Formac. apud Pezium torn. 1. Anecd. part. 2. col. 433. et aliis. Hinc emendandus alter ejusdem Rumpleri locus col. 468. ubi pro Tenca perperam habetur Tenta. j TENCHA, Eadem notione, in Statutis Astensibus, ubi de intratis portarum, et in Statutis Placentise lib. 6. fol. 79. verso. 1 TENCHIA , Eodem intellectu, in Charta Hugonis Abb. S. Dionysii ann. 1200. ex Archive B. Marias de Argentolio. 1TENCHURERIUS. Sententise Inquisit. Tolos. pag. 9 : Matheus Aycardi Tenchurerius de Tolosa, etc. Forte Tenthurerius, pro Tenturerius, Gall. Teinturier, Tinctor, infector. Vide Teinturarius. * Nihil emendandum ; nam Provinciali idiomate Tenchurie dicitur, pro Tenturier, quo forsan utuntur etiam Occitani. * TENGIA, Induciae, Gall. Suspension d'armes. Stat. Petri archiep. Narbon. contra Albig. ann. 1234. inter Probat. torn. 3. Hist. Occit. col. 370 : Demandent homines burgi incontinenli Tenciam et amicitiam, sive treugas xx. dierum, quas habent cum O. de Termino et fautoribus suis. Vide infra Tenencia. 1. TENDA, Tabernaculum, tentorium, Gallis Tente. [Ital. Tenda.] Tudebodus lib. 2. Hist. Hierosolymitan83: Et in nostras laxatis frssnis concurrerunt Tendas. Florentinus Monachus de Expugnatione Acconensi :

E

Bachanalis Africus mare perturbabat, Evulsa tentoria cuncta laniabat. Si confratres raei tune ibidem fuissent, Et tenere dentibus me Tendam vidissent, Horum quidam, reputo, super me risissent.

Occurrit praeterea apud Ordericum Vital, lib. 9. pag. 742. 743. [in Annalibus Genuens. ad ann. 1213. apud Murator.

55

torn. 6. col. 405. in Memoriali Potestatum Regions, ad ann. 1275. apud eumd. Murator. torn. 8. col. 1138. in Chronico Estensi ad ann. 1350. apud eumd. torn. 15. col. 458. in Chronico P. Azarii, torn. 16. ejusd. Murator. col. 331. in Statutis Astens. col. 17. cap. 71. in Statutis datiariis Riperise cap. 14. etc.] Raymundus Montanerius in Chron. Aragon. cap. 122 : Et lo Senior Rey d'Arago feu anar la crida per la sua host, que tot homes plegas les Tendes, etc. Sic TsvSac et Tlvra;, tabernacula vulgo vocant recentiores Grseci, Leo in Tactic, cap. 5. § 9. cap. 10. § 12. cap. 13. § 3. cap. 18. § 54. Nicetas Grseco-Barb. in Notis Wolphianis pag. 115. edit. Genev. Ducas pag. 37. 188. Joan. Cananus pag. 192. et alii a Rigaltiq et Meursio laudati, [ut et in Glossario mediae Graecitatis.] TENDA, Hispanis, est Static seu offlcina in foro aut locis publicis exponendis et vendendis mercibus. Tentorium exponitur in Foris Aragon. lib. 9. pag. 179. Diploma Weremundi Regis Hispan. apud Ambrosium Moralem : Cum omnibus utensilibus, cupis, torcularibus, et Tendis in mercatello, et vineis, quse servierunt ipsi corti, etc. Charta Aldefonsi VIII. Regis Castellae aerae 1213: Et vestras Tendas nullus Alvarit, neque Almusericus, neque Almocabel violenter intret, etc. Rodericks Toletanus lib. 6. cap. 24: Rex dotavit Ecclesiam Toletanam, et dedit ei in civilate omnes stationes, quas vulgariter Tendas vocamus. Idem in Hist. Arabum cap. 40. Stationes vendentium vocat. Fori Oscae ann. 1247. sub Jacobo I. Rege Aragon. f. 18: Si duo habent domos, Tendas, aut alias haereditates simul, etc. Charta Lusitanica, apud Brandaon. lib. 15. Monarch. Lusitan. cap. 81: Item retineo mihi et successoribus meis omnes Tendas, quas Reges Saraceni solebant tenere tempore Saracenorum. Adde torn. 5. pag. 308. Prseterea Colmenarezium in Hist. Segoviensi cap. 17. % 15. cap. 19. § 1. TENDARII, Qui in Tendis merces suas venum exponunt. Apothecarii et Tendarii, in Foris Aragon. lib. 9. tit. Quod Physici, etc. TENDEBE, Tentorium explicare, vel in tentorio subsistere, castra metari, [Italis Tendare, nostris Tendre.] Gloss. MSS. Reg. Cod. 1013: Tendebat, tentorium habebat. Palmerius ad Salustium pag. 520. restituit yocem Tendentes, pro Tentoria figentes, aitque vocabulum esse Numidarum. Hue viri docti ista referunt Maronis : hie saevus Tendebat Achilles.

Et Suetonii in Galba cap. 12 : Cohors Germanorum juxta hortos Tendebat. Denique Taciti Annal. 13: Milites Tenders omnes extra vallum jussit. ADTENDARE, Eadem notione, [Italis Attendare.] Epist. Tierrici Magistri Templi in Chronico Reicherspergensi ann. 1187 : Et non potuerunt Adtendare ultra tendas tres. Joan. Villaneus lib. 5. cap. 1 : Ove il detto Imperadore s'era Attendato a gran danno di Romani. Adde lib. 7. cap. 147. lib. 9. cap. 46. Hinc nostrum Attendre fluxit, [ut et Italicum Attendere,] pro expectare, quia donee tendas, seu tentoria figantur, subsistunt^ et expectant. Tabernacula autem olim ex coriis confecta constat: unde in Epistola Valeriani ad Zozimipnem, apud Pollionem in Claudio : Pellium tentoriarum decurias triginta. Zonaras in Constantino M.: Sxi^vyj itoTe TO) iraTpt Stexo(At'(T9iQ Ix Ba-

TEN

56 Slpjxotfftv fftxEVT].

2. TENDA, apud Papiam, gua? rusfice Trains dicifur. Cod. alius Trabea praefert. Gloss. Saxon. JSlfrici: Tenda t y l d s y l e , i. Domus limen. '*3. TENDA, TENDALIS, Locus vacuus, in quo aliqua extend! seu expand! possunt, Hisp. Tendalero. Charta admort. Carol! VII. in Reg. Cam. Comput. Paris, alias Bitur. fol. 148. r° : Item super una locata sive Tendali ad Carentenas,... ij. den. obol. Turon Item super una locata Tendse, sita ad Carentenas,... semi pict. Et fol. 150. r°: Item super locata cum Tenda ad Carentenas, quam idem Sparos tenebat, ij. den. Turon. et obol. Rursum fol. 151. v° : Item super duabus Tendis cum suis locatis,... iiij. den. ob. Turon. Tande et Tende, eadem, ni fallor, notiqne, in Charta ann. 1270. ex Tabul. S. Mich, in eremo : Octroions que tou,tefoiz et quanteffois que (les bestes) auront fait aucun damage en aucune ou aucunes de leurs maisons, vignes, levres, salines, pres, Tandes ou autres leurs tenences ou appartenances, etc. Infra : En leurs maisons, vignes, terres, salines, Tendes, ou autres leurs tenances ou appartenances, etc. Vide infra Tenta 3. * TENDARE, pro Tendere, explieare, Gall. Tendre. Comput. ann. 1399. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 150. col. 1 : Pro clavellis ad Tendandum dictos pannos,ij. grosses. Tenderie, Facultas plagas tendendi ad capiendas aves, et praestatio, quae pro ea facultate pensitatur, in Comput. redit. comitat. Pontiv. ann. 1554: De le Tenderie aux oiseaulx du conte de Ponthieu; moyennant le prix et somme de douze livres Parisis par an. Tandeis vero, Propugnaculum ante se protensum, quo quis defenditur ac protegitur, apud Joinvil. in S. Ludoy. edit. Gang. pag. 40 : Les Turcs avoient ja brise et froisse nos Tandeis et gardes. Ibidem pag. 50: Six des chevetaines des furcs vindrent faire ung Tandeis de grosses pierres de taille, affin que noz arbalestriers ne les bleczassent du trect. 1 TENDARII. Vide Tenda I. j TENDARIS, Locus in quo panni explicantur seu extenduntur, ut discimus ex Litteris Philippi VI. Reg. Franc, ann. 1335. torn. 2. Ordinat. pag. 115: Concedimus eisdem quod pro custode Tendaris, seu loci communis in quo panni tirantur seu tenduntur, et in parts adaptantur, possint unum denarium et pro clausura, et aliis reparationibus dicti tendaris imponere desuper, seu supra quemlibet pannum in dido Tendari, et aliis Tendariis dictae villas tirandum, per ilios qui facient pannos ipsos tirari. Vide in Tenda 1. et infra Tiratorium 1. * TENDARIUS, Tinctor, infector, Gall. Teintuner, alias Tandeur. Glossar. Lat. Gall. ann. 1348. ex Cod. reg. 4120 : Tinctores, Gallice Tandeurs, et dicitur ab hoc verbo, Tingo. Libert. Caturc. ann. 1344. in Reg. 68. Chartoph. reg. ch. 312 : Item creant curatores seu gardiatores pannorum, et artificii texlorum et paratorum et Tendariorum in pannis faciendis. T TENDEHEVED, mendose apud Hovedenum in Henrico II. pro Tenth-heved, vel potius Tenheved. Spelm. Vide Tenheved. T TENDELLI, mendose, ut dicitur in Collalerii. 1 TENDERE, Extendere. Codex Theod. lib. 11. tit. 14. leg. 1: Ante omnia autem quse in horreis habentur expendi volumus, ita ut non prius ad id frumentum

TEN Tendatur expensio. Codex Justinian! praefert extendatur. Pro tentorium explicare seu castra metari sumitur paulo ante in Tenda 1. 1 TENDITAS, Voluntas, auctoritasve. Bulla Gregorii IX. PP. e Tabulario Corbeiensi: Ingerannus de Wareignies possessiones, redditus et alia bona ipsius monasterii occupare propria Tenditate praesumens, villas, molendina et grangias monasterii cum non modica quantitate bladi succendit ausu nephario et destruxlt. TENEAMENTUM, Teneatura. Vide infra Tenere 1. t TENEBELL^, Parvae tenebrae. 01. Mamertus.lib. 2. de Statu animae cap. 9: Eruentur mihi atque extrahentur etiam nuncupatim ex abditis Tenebellarum, qui hactenus delituere. TENEBRAE, Ofh'cium Ecclesiasticum, ita appellatum, quod peragitur feria 4. 5. et 6. majoris hebdomadae. His enim diebus Ecclesia Tenebraa colit, et Matutinas in Tenebras finit, inquit Durandus lib. 6. Ration, cap. 72. n. 2 : Primo quia in luctu et mosrore est propter domini Passionem, et propter ejus triduanam mortem exequias celebrat triduanas. Secundo Offtcium I'enebrarum significat tenebras, quae fuerunt super faciem terras, dum pendebat Sol juslitise in cruce, etc. Adde Beletum cap. 100. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 20 : Ad Tenebras in Parasceve per tres dies 13. cerei accenduntur. Hugo Flaviniac. pag. 170 : Ubi vero vantum est ad Tenebras, miser ille, dum .Kyrie eleyson cum versibus cantaretur, corde compunctus genibus patris advolutus est. 3S®° Ad hunc poster!orem locum non satis attendisse videtur Mabillonius, cum Tenebras generatim Matutinas interpretatur in Onomastico ad calcem partis 1. saeculi vi. SS. Benedict. Verum quidem est de Matutinis hie agi; sed de Matutinis nocte Cosnae Domini celebratis, unde a Cosna Domini dictae sunt Tenebrae, non a tenebroso noctis ternpore, ut intellexisse videtur vir doctissimus. 1 TENEBRARE, Obscurare, tenebrosum facere, Johanni de Janua. Tenebrare terras, Martiano Capellaa lib. 6. S. P. Chrysolqgus Serm. 74: 0 si nebulas fumus mulieris Tenebrasset aspectum ! Lactantius lib. 4. cap. 19: Tenebrabitur dies hicis. Guibertus lib. 1. de Pigneribus SS. cap. 1 : Quid dicam de illis, qui nullis aliorsum testimoniis claruerunt, et ex eo quod scripturis qualibuscumque celebran putantur, polissimum Tenebrabuntur ? * Nostris Entenebrer. Vitae SS. MSS. ex Cod. 28. S. Viet. Paris, fol. 2. r». col. l:.Cil qui ont longuement demore en chartre, ont les oelz Entenebrez et oscurs et ne poent veoir clerement. TENEBRARIUS, Vir obscurus, obscuri nominis. Vopiscus in Firmico: Et illi quidem adversum nos contendenti hsec sola ratio fuit, quod dicebat, Aurelianum in edicto suo non scripsisse, quod tyrannum occidisset, sed quod latrunculum quondam a Rep. removisset: perinde quasi digne tanti Princeps nominis debuerit tyrannum appellare hominem Tenebrarium, aut non semper latrones vocitaverint magni Principes eos, quos invadentes purpuras necaverunt. 1 TENEBRATIO, Obscuratio, caligatio. Tenebratio visus, Caelio Aurel. lib. 1. Chron. cap. 2. ^TENEBRESCERE, Tenebrosum fieri, tenebris obduci. S. Aug. de Genes! ad

TEN litt. lib. 1. cap. 10: Quo tempore pars ista, in qua sumus, Tenebrescit in noctem. S. Chrysologus Serm. 74: Tenebrescit vesper, non lucescit. Rursum utitur Serm. 77. Homagium ann. 1257. e Schedis Praesidis de Mazaugues: Quoniam veritatis series plerumque Tenebrescit. | TENEBRICARI, Idem quod Tenebrescere. Sol media die Tenebricavit, apud Tertullianum adv. Judaeos cap. 13. Paschasius Radbertus lib. 3. de Fide, Spe et Char. cap. 12. torn. 9. Ampl. Collect. Marten, col. 570 : Hinc (animaj Tenebricatur peccatorum suorum aspectibus ; illinc resplendet gratia Dei respersa et virtutum muneribus. 1TENEBRICOSITAS, Obscuritas, caligo. Tenebricositate vexari, Coelio Aurel. lib. 1. Chron. cap. 4. * TENEBROSITAS, Obscuritas, caligo, Gall. Tenebres, alias Tenebreur. Lit. remiss, ann. 1398. in Reg. 153. Chartoph. reg. ch. 208 : Lanceam propter Tenebrositatem noctis reperire non poterant. Aliae ann. 1373. in Reg. 105. ch. 219: Lequel compaignon les supplians ne congnoissoient point, comme il ne le peussent choisir ne adviser, pour la Tenebreur et obscurte de la nuit, etc. Vide Tenebricosilas. «TENEGIO, Possessio. Charta ann. 1204. ex Bibl. reg. cot. 17 : Ego Aladaicis Cornelo.... te Bernarde de Turre in Tenecionem miito ex omni illo dono, quern tibi fed in meo novissimo testamento. Vide supra Tenatura. ^TENECULA, Idem quod Tenacula, Forceps, Gall. Tenaille. Acta SS. Martis, torn. 2. pag. 508: Brachium S. Joseph ab Arimathia in argento cum Teneculis in manu de argento. 1 TENEDO, TENEDURA. Vide Tenere 1. * TENEIREA. Vide infra in Tenere I. VTENELLA, Gall. Tenaille., Forceps. Vita B. Lidwinae, torn. 2. Aprilis pag. 274 : Tenella solet calefieri ad ignem. Et pag. 314 : Quod (pomi fragmentum) etiam inter ferreas Tenellas candentesque compressum, insipidum omnino reddebatur. Utitur etiam Cornelius Zantfliet in Chronico apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 365. ubi de eadem B. Lidwina. Vide in Tenalea. 1. TENELLUS, Obturaculum oris dolii. Jo. Laudensis in Vita S. Petri Damiani Card. num. 2. de dolio, seu Una: Evulso Tenello, niliil prorsus vini suscipiunt. | 2. TENELLUS, Cenaculum aulicorum. Ordinatio Humbert! II. super prdine et numero mensarum torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 311. col. 1: Item, quod aliis Militibus simplicibus in nostro Tenello comedentibus seryiatur eodem modo inter duos quoslibet, videlicet de una galUna, etc. Mox : Item, quod omnibus... in Tenello nostri hospitii comedentibus serviatur, etc. Et pag. 312. col. 2: Die Veneris in hospitio non comedetur, nisi semel in die et in Tenello, sicul nee aliis diebus jejunii. Ibid. pag. 313. col. 2 : Potatio de mane in Tenello : Item, volumus et ordinamus, quod qualibet die de mane, quando non est jejunium ordinatum ab Ecclesia, panaterius hospitii nostri portet seu portari facial in loco, ubi tenetur Tenellus mappam cum duodecim panibus parvis.... et quod botellerii portent pro eisdem ad praedictum Tenellum sex mensuras vini puri de Tenello, et quod coquus de coquina nostra portari facial ad dictum locum pro eisdem unum rotulum de carnibus, etc. Similia mox repetuntur, ubi de potatione per diem in Tenello. Rursum infra pag. 317. col. 1: Item, volumus quod illi qui debent in Tenello

TEN communi comedere, etc. Adde pag. 335. col. 1. et vide Tinellus. * 3. TENELLUS, Structa in forcipis modum munitio, Gall. Tenaille. Gharta Galth. comit Brense ann. 1231. ex Tabul. commend. Tree.: Non poterunt forteritiam facere; nisi suss proprisias clausuram de fossatis xiv. pedum. in latitudine tantum, et palatii vel muri x. pedum in altitudine super terram, sine tornellis, archeriis et Tenellis. Inquisit. ann. 1371. in Access, ad Hist. Cassin. part. 1. pag. 433. col. 2 : Camera etiam habet curtim cum Tenello, casalenum et turrim supra portam. Teniau inter instrumenta piscandi recensetur in Lit. ann. 1367. torn. 6. Ordinal, reg. Franc, pag. 471. 1 TENEMENTARIUS, TENEMENTUM , TENENDRIA, etc. Vide Tenere 1. * TENEMIUM, Vox mendose scripta aut plane barbara, qua designari intellectum suspicantur docti Editores ad Acta S. Hildegard. torn. 5. Sept. pag. 699. col. 2:: Prasterea cum magnum Tenemium non habuerit, quadragesimo secundo get at is suss anno libros non paucos scribere incepit Spiritus sancti revelatione. * TENENCIA, Inducise, securitas data coram judice vel domino feudali inter inimicos, idem quod practices nostris Assecuramentum. Stat. Jacobi I. reg. Aragon. ann. 1251: Similiter quicumque habuerit cum aliquo Tenencias ad aliquem certum vel certos dies, infra illas Tenencias, nee ratione pignorationis, nee aliqua ratione vel occasione, possit malum facere alteri, nee illas Tenencias infringere, et quicumque infra treugas vel Tenencias adratas malum fecerit alicui, cum quo treugas habuerit, vel pignorationes fecerit vel dampmim aliquod intulerit, dampnum emendet in duplo. Vide supra Tencia. * TENENGIORES, lidem qui Tenentes. Vide infra in Tenere 1. TENENS, forense vocabulum, pro reo, ut contra, Petens pro actore, in Regiam Majestatem lib. 2. cap. 2. Occurrit passim in Legibus ScoticiselAnglicis.Vide Tenere 1. 1 TENENSA, Possessio quam quis tenet ab alio. Gharta ann. 1210. e Ghartulario Lezatensi : Ego Guill. Abb. Lezat. solvo et derelinquo Bernardum de Vauro et omnem suam Tenensam, et omnes suas res mobiles et immobiles, quocumque loco prsedicta Tenensa sit vel esse debet, et omnem suam progeniem tali pacto quod prsedictus B. de Vauro et qui per eum erunt, reddant et donent duos solidos de bonis Tholosanis annuatim ex parte dominalionis per seipsos et per omnem suam Tenensam, scilicet prsedicto G. Abbati Lezatensi, etc. Vide infra Tenere 1. [* Vide supra Tenecio.] iliter exer- Christi jejuniuin celebratum non fuerit: de statu dicti Themurbei et filii sui requi- cere, nee philosophos se ostendant; sed neque enim vigilia computari debet inrentis confederationem et amicitiam dom. satagant fieri Theodocti. Teulagie, pro ter 12. dies post Natale decurrentes. JeRegis Karoli VI. et mercatorum sibi sub- Theologie, in Chron. ad ann. 1674. inter junio itaque caruit, quod eo.anno, quo ditorum.... In dicto etiam rotulo continen- Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 7. col. scriptum est Theophili Edictum, vigilia tur litterse Miranxa filii dicti Themurbei. 1 : Sermon dit par ,ung bien suffisent in Dominican! diem incideret. Praeterea H33C nesciit auctor Historiae ejusdem mestre en Teulagie dudit ordre (de S. Do- Natale Christi ab Epiphaniae festo disImperatoris editae ann. 1722. minique). tinguit Cangius, quod iis temporibus THENAGIUM. Vide supra in Thainus. 1 THEODORIGUS, Dei contemplator, sive non obtinebat: nam Theophili aetate, * THENASMUS, ut supra Tenasmus, divinorum speculator, exponitur in Vita ea etiam quae ipsum secuta est, uno Morbi genus. Alex. latrosoph. MS. lib. B. Theodorici Abb. Andag. ssec. 6. SS. eodemque die apud JSgyptios celebra2. Passion, cap. 80: Thenasmus est passio Bened. part. 2. pag. 561. batur festivitas Nativitatis Christi ejusintestini apeutismeni. Patitur igitur cona* THEODOSION. Vide infra Thylus. que baptismatis sub nomine 'Eiuqxxvia tiones cum assellandi delectalione et ven* THEOHYPOGTHONIOI. [Dii inferna- vel ©eo^avia. Cassianus Collat. 10. c. 2 : tositate : faciunt enim per secessus ven- les. Ita daemones dicuntur ab anon, Intra Mgyptii regionem mos iste antiqua tris muccilagines cum pondere. [** Oc- script. ChroniciFontanellensis, cap. IX, traditione servatur, ut peracto Epiphacurrit apud Richer. Histor. lib. 3. cap. in codice Portugratianensis. Quod divi- niorum die, quern provincise illius Sacer109.1 sim etquidem graece scribitur inter var. dotes vel Dominici Baptismi, vel secunTHENCA. Pactus Legis Salicae tit. 11. lectt. Spicilegii Dacheriani, vol. Ill, ad dum carnem Nativitatis esse definiunt, et | 8 : In alio pacto dicit, de ipsis Malb. calcem (ed. in 4°.)] idcirco utriusque Sacramenti solemnitaThenca texata is mala texaca, amba te« THEOLOGANS, Ital. Teologante, in tetn non bifarie, ut in Occiduis provinciis, xaca, amba othoma, prsecia hsec sol. in Theologia versatus. Barel. serm. in Do- sed sub una diei hujus festivitate concelesumma 85. qui faciunt denar. 3200. cul- min. Quinquag.: Trita et vulgata senten- brant. pabilis judicetur, etc. Ubi Wendelinus : tia omnium Theologantium, etc. SSW Idem mos Natale Christi et BapMalbergo Thenca texeca, est ipsa contenT THEOLOGARE, Deum praedicare, an- tismum uno festivitatis die, sexto Januarii, concludendi etiam obtinuit in tio, quse disceptatur ac ventilatur super nunciare, de Deo loqui, Theologiam

THE Grsecia primis Ecclesiae saeculis, nee nisi desinente quarto sseculo consuetudinem Occidentalium, qui duas festivitates, ut nos hodie celebrabant, amplexi sunt Orientales, ut discimus ex Chrysostomo qui ait Homil.72. nondum decem elapsos fuisse annos, cum primum dies (Natalitiorum Christi) innotuisset Ecclesiae Oriental!: Otfmo, mquit, Sexoaov IffTtv STOI;, e| ou S^X?) v.a.\ yvtiptfxog r)[/.tv YI Y]u.£pa yeyevY]To«. Vide Suiceri Thesaurum' in 'Em9avia, Bailletum ad Natale et Epiphaniam Domini et vocem Epiphania suo loco. SPT Posterioribus temporibus vox Theophania solam Epiphaniorum festivitatem signiflcare solet, hacque notione legitur apud Lobinellum torn. 2. Hist. Britan. col. 292. Rymerum torn. 2. pag. 795. et seq. in Hist. Harcur. torn. 4. pag. 2212. et alibi. Johannes de Janua : Epiphania... vocatur Theophania a Theos, quod est Deus, et Phanos, apparitio, vel Phanos, Sonus; quod Deus Trinitas tune (in Baptismo Christi) apparuit; Pater in voce, Filius in carne, Spiritus in columbse specie. Gloss. Lat. Gall. Sangerman. : Theophania, Tiphaine, une feste. Varie effertur haec vox apud Scriptores Gallicos. Alanus Chartier pag. 140. ad ann. 1441 : Ou mois de Janvier apres la Tiphaine. Enpres la Tyephaine, in Litteris ann. 1290. torn. 2. Ordinat. Reg. Fr. pag. 33. Tiphagne, in Chartul. S. Vandreg. torn. 1. pag. 975 : Che fu feile Van de grace mil n. chens mi. xx. et quinze le merquesdi devant la Typhagne de Noel. Ex quo illud etiam efficitur hac setate utrumque festum, Natalitiorum nempe et Epiphaniorum Theophanise nomine appellatum fuisse : alias frustra annotaretur la Typhagne de Noel; quod ad alterius discrimen factum est. Tabular. Episc. Paris.: Ces lettres scellees sous le seel de la dite Prevoste, qui furent faictes Van de grace 1312. le Vendredi veelle de la Tiephanie. Ghartular. 21. Corb. fol. 100 : Au terme de la Tiephaigne nostre Seigneur a commenchier a le Tiephaigne, qui sera Van 1353. Tiephagne,in alia ann. 1382. ibid. fol. v°. Guillelmus Guiart. sub ann. 1286 :

THE

THE

ris, tradidistis nobis coram patribus et Coepiscopis nostris die octava Iduum Juniarum hora diei tertia in Ecclesia Theoprepia. Lexicon MS. Cyrilli : ©eoitpimov, TO ex ©eoO [xavrevfJMX, •np09YJT£V[J.a. Lexic. Gr. MS. Reg. sign. 930 : ©eoupoiresa, ajxapTea, xa\ Oeonpoirelov, TO ex 6eoO (xavTsu^a ri upocpY)Teca. Leg. YI [Aavreca, pro ajAafma. HesyChius : ©eoTtpoTctov, (iavceiov ex ©eou. 6eoupoTtoi, 7cpo«py]Tat, (xavtet;, ex ©eoO TtpoXeyovTe?. Ita usurpant Philo 1. nep'i ovespwv, et alii. Vide Clementem Alexandr. lib. 7. Strom. [ Adde cap. 40. et 54.] ton. * Glossar. Lat. Gall, ex God. reg. T THEOTONIA, Germania. Regnum Theotoniae, apud Marten, torn. 2. Anecd. 7692: Teristrum , soucanie. Terristrum, col. 13. ex Epist. Urban! IV. PP. ann. ceinse de fame veuve. * THERITA, ut Tarida, Navis pnerariae 1263. 1 THEOTONICUS, Germanus, apud. Mu- species. Constitut. MSS. Carol! reg. Sirator. torn. 3. pag. 490. col. 2. torn. 6. col. cil. : Amiranti vice, prothontini, amirati in reparatione navium, galearum, Theri94. 421. et alibi. Vide Theotisci. * THEOTONISI, lidem qui Theotisci, tarum, et aliorum vassellorum, etc. Vide Teutones, Germani. Mirac. S. Patric. supra Tharida. f THERMAPALUS, ©ep[ia7raX6c, Callidus torn. 5. Aug. pag. 221. col. 2 : Cum Theotonisi civitatem Acerrarum possiderent, et mollis. Ova Thermapala, Sorbilia, Th. quidam eorum postposito Dei timore, ra- Prisciano 20.10. THERMARIUM, Therm83. Gloss. Sapinam exercebantper circumstantes villas. Haud scio an inde vox Theudrier, qua xon. Mlfrici: Balnearium vel Thermo,Extraneus, alienigena signiflcari vide- Hum, basth b u s , i. domus thermarum. THERMIPHIL^, pro Thermopylae, Quaetur, in Lit. remiss, ann. 1482. ex Reg. 206. Chartoph. reg. ch. 889 : Icellui Bos- vis montium angustise, clusurae. Chroquier avoit dit plusieurs parolles inju- nicon Reichersperg. ann. 753 : Haistulrieuses et diffamatoires de la personne du phus Rex Thermiphilas, id est clusas Lonsuppliant, et entre autres qu'il estoit ung gobardorum peliit. Regino habet Thervillain Theudrier, et que on ne scavoit mopylas. 1 THESAURARE, Facere thesaurum, qui il estoit. * THEPHANIA. Vide supra Thefania. thesaurum congregare, Job. de Janua. 1 THERASCHIA, Teorascia, Tierache. Vide Thesaurizare. 1 L THESAURARIA, Gall. Thresorerie, Juvenis canonicus de Roseto in Theraschia, etc. in Oharta ann. 1254. ex Ghartul. Thesaurarii dignitas, vel locus ubi theCampan. fol. 158. Theraisse, in Peagio saurus reconditur. Occurrit posteriori notione apud Rymer. torn. 2. pag. 930. ex Chartul. 21. Corb. fol. 344. * Thieraisse, in Lit. ann. 1371. torn. 5. 1046. torn. 4. pag. 648. in ReparationiOrdinat. Reg. Franc, pag. 450. Vide su- bus factis in Senescallia Oarcasson. pra Terasca. ann. 1435. e MS. 01. V. Lancelot, etc. 3Je THEREBRARE. [« Therebrare, forer. » Priori vero in Obarta Philippi V. Fr. (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. XIII. Regis pro S. Capella Paris, ann. 1318. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, ann. s.)] jjc THEREBRUM. [« Therebrum, ta- 126. col. 2. in Synodo Mexicana ann. rere. » (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 1585. torn. 4. Concil. Hispan. pag. 385. * 2. THESAURARIA, Vasa sacra, alia23. XIII. s.)] 1 THERIA. Annales Genuenses ad ann. que pretiosior ecclesiastica suppellex in 1242. apud Murator. torn. 6. col. 495: thesauro ecclesise asservata. Instr. ann.

THE 1308. torn. 5. Cod. diplom. Pqlon. pag. 32. col. 2: Thesaurum ecclesix de ipsa ecclesia , confractis seris , Thesauraria manibits sacrilegis abstulerunt. T THESAURARIATUS, Thesaurarii dignitas in Ecclesiis apud Rymer. torn. 9. pag. 541. in Historia Mediani Monasterii pag. 410. et in Inventario S. Capellae Paris, ann. 1383. ex Bibl. Reg. THESAURARIUM, pro Thesaurus, apud S. Augustin. enarrat. in Psal. 48 : Numquid perdes in Thesaurario Christi ponens? Ibidem : Inveniunt nummos, et ponunt in Thesaurario. Vita Burchardi Episcopi Wormaciensis : Tune Principes, qui aderant, intrantes Thesaurarium et cameram, ubi putabant pecuniam reconditam, diligenter angulos omnes perscrutati sunt, etc. THESAURARIUS, Thesauri Regii custos. Desiderius Thesaurarius Dagoberti Regis, in ejusdem Regis praecepto de Episcopali dignitate Cadurcae urbis eidem Desiderio collata. Rado Thesaurorum regalium summus Procurator, apud Fridegodum in Vita S. Audoeni Episc. Rotom. cap. 4. apud Surium. 1 THESAURIS, Eadem notione, in Mandate Johannis Reg. Fr. ann. 1352. torn. 2. Ordinat. pag. 513: Prsesentibus Thesauribus et Magistris monetarum, etc. * Nicolas Braique Tressouriers de Normandie, in Chartul. S. Benigni Divion. ad ann. 1350. THESAURARIUS, Dignitas in Ecclesiis Oathedralibus et Capitularibus, cui thesauri Ecclesiae servandi cura incumbit, quod ipsa docet nomenclatura. [Thesaurier, non semel in Chartul. Latiniac.] Isidorus Hispalensis in Epist. ad Leufredum Cprdubensem Episcqpum : Ad Thesaurarium pertinet ostiarii basilicarum ordinatio, incensi prasparatio, cura Chrismatis conficiendi, cura Baptisterii ordinandi, praeparatio luminariorum in sacriflcio. Rodericus Zamocensis Episc. in Speculo Vitas humanae lib. 2. cap. 16 : Thesaurarius sive custos, praecipua quadarn prasrogativa, ac honoris praeeminentia in sacrosancta Ecclesia fulget. lllorum enim dignitati et officio, basilicarum primo incumbit custodia et tuitio, ostiariorum institutio, luminarium incensio et praeparatio, cura denique baptisterii : vasorum quoque sanctorum, ac sacerdotalium vestium, necnon sacrarum reliquiarum, et tandem totius Ecclesiae thesauri ad eum pertinet principalis custodia. Sed et inter Ecclesiae ministros, pro modo obsequii, et personarum differentiis, redilus et oblationes dividit. Leges Alfonsi IX. Regis Castellae part. 1. tit. 6. leg. 6 : Tesorero tanto quier dezir como guardador de Tesorq ca a su oftcio conviene de guardar las cruzes, e los calices et las vestimentas, e los libros, et todos los otros ornamentos de la santa Eglesia, et el deve componer los altares, et tener la Eglesia limpia et apuesta, e a bonda de encienso, et de candelas, et de las otras luminarias, que son menester. Otrosi el deve guardar la chrisma, e mandar e ordenar como se faga el Baptismo. E a su oficio pertenesee de fazer tanner las campanas. [Synodus Mexic. ann. 1585. torn. 4. Cone. Hisp. pag. 385: Thesaurariam (creamus) ad quam Ecclesiam claudere et aperire, campanas pulsare facere, omnia utensilia Ecclesiae custodire, lampades et luminaria curare, de incenso, luminibus, pane et vino ac reliquis ad celebrandum necessariia, de redditibus fabricae Ecclesiae exponendis ad votum Capituli providere pertinebit.] Joann. de Deo in Poenitentiario lib. 5. cap. 12 : Thesaurarius vel Sacrista,.

THE quod idem est -in officio, licet nomina sint diversa, etc. Thesaurarii officio potissimum munus inc'umbit luminaria Ecclesiae providere. Hincmarus Epist. 4. ex Labbeanis : Thesaurarius de luminaribus et de aliis omnibus, quse ad Ecclesiae honestatem, utilitatem, atque salvationem, et ad suum ministerium pertinent, providentiam gerat. Concilium Goloniense ann. 1260. cap. 8 : Thesaurarii seu custodes, quorum interest Ecclesiae luminaria ministrare, ea ita fideliter administrent, et generaliter omnis Ecclesiastics^ supellectilis seu thesauri custodiam eorum fidei atque cures commissam ita conservent fideliter et solerter, etc. Adde Statuta Leichefeldensis Ecclesiae in Monastico Anglic, torn. 3. pag. 241. 250. et Statuta Ecclesiae Londinensis ibid. pag. 337. [necnon Probationes Hist. Cabilon. pag. 95.] * Charta ann. 1164. in Chartul. S. Corn. C9mpend. fol. 174. r°. col. 1: '.ZVbtum fieri volumus.... quod inter Meldensem episcopum et Thesaurarium Compendiensis ecclesiae, dominum videlicet Philippum fratrem regis, diulina fuerat controversia de qiiadam annona, quam prasfatsR Compendiensis ecclesiae matricularii in decima Nantolii accipiebant. Si quidem Meldensis episcopus annonam illam saisierat, quia de suo erat feodo, et prsenominatus Thesaurarius ei hominium inde facere nolebat. Prasdicta igitur controversia in hunc modum compositionis est terminata. Abbas Compendii, in cujus manus Thesauraria devenit, quia, hominium facere non potest, Meldensi episcopo annuatim persolvet in festo beati Stephani mense Augusta decem solidos. Malta hie babes notatu digna. SUBTHESAURARIUS, Dignitas pariter Ecclesiastica in Ecclesia Bemensi, apud Joannem Sarisberiensem Epist. 268. T THESAURARIUS, f. Procurator, Syndicus. Legitur torn. 4. Annal. Benedict, pag. 425. ad ann. 1038. Widonem Thesaurarium S. Mauricii Andecavensis, cum consensu uxoris suae, triumque filiorum fundasse atque dptasse Ecclesiam in honorem S. Martini Vertavensis in villa Legi9nis ad Oldonem fluvium, ut monachi S. Albini earn monasticae religioni aptarent. Postmodum Wido ipse apud S. Albinum monachus factus est. 1 THESAURARIUS, Cellerarius. Consuetud. Fontanell. MSS. pag. 397 : Thesaurarius, qui in aliquibus monasteries Cellerarius vocatur, recipit debita et redditus totius monasterii. * THESAURARIUS, ^Edituus, Gall. Marguilier. Cfrarta ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 599 : Matricularii seu Thesaurarii et alii parreciani parrochialis ecclesiss B. M. Magdalenes civitatis Paris, etc. THESAURARIUS ANGLIC. Hujus offlcium et dignitas describuntur in Fleta lib. 2. cap. 25. 26. 27. 28. THESAURARIUS SCACARII, apud Anglos, de quo Matth. Westmonaster. ann. 1295. THESAURARIUS GARDEROB^E, in Anglicana Curia, est is, cui cura expensarum Regis et familise suse commissa est. Ejus offlcium est pecuniam, jocalia et exenia Regi facta recipere, receptaque Regis secreta custodire, et de receptis expensas facere rationabiles, etc. Vide Fletara lib. 2. cap. 17. 11. THESAURENSES , Offlciales Comitis Thesaurorum dicuntur in lege 14. Cod. Th. de Divers, offlc. (8,7.) et lege 2. Cod. eow,Servus,homo rit, et aamund a se fecerit, etc. Lex Lon- Nov. in vol. 11. arestor. parlam. Paris. : vilis. Placitum in Itiner. apud Cestriam gob. lib. 2. tit. 34. | 8. habet hoc Johannes loco Cognati experimentator et venann. 14. Henrici VII. : Georgius Grey nude Thingaverit. ditor, ex eo guod Tyriacam inutilem et Comes Cantii clamat in maner. de BuTHINX, Idem quod Thingatio,in eadem ineptam vendebat, etc. Lit. remiss, ann. shton et Ayton punire delinguentes con- Lege Longob. lib. 2. tit. 8.1 6. tit. 14. 1460. in Reg. 189. Chartoph. reg. ch. tra assisam panis et cervisiss per ires 113. tit. 15. | 2. 3. tit. 20. § 1. lib. 1. 476:tit.Icelle femme bailla entre deux esvices per amerciamenta, et guarta vice 82. I 5. [» Liutpr. 104. (6, 51.) Roth. 171. cailles ou quoquilles de jambles, qui croispistores per pilloriam, braciatores per 173. 174. Liutpr. 64. (6, 11.) 140. (6, 87.)] sent en la mer, une chose resemblant de tumbrellum, et rixatrices per Thewe, hoc Charta donatiqnis ann. 1060. in Tabula- couleur a Tiriacle ou metridat. Vide Tiest ponere eas super scabellum vocatum a rio Casauriensi : Hsec traditio de memo- riaca et Tyriaca. Cucking stoole. Monasticum Anglic, torn. ratis rebus firma permaneat in sempiter«THIROTINUM, Tirocinium, scientise 1. pag. 977 : Habere possint Thew, pillo- num, guia in loca sanctorum nee Thinx, argumentum. Gesta Gaufr. episc. Consrium atque tumbrellum propunilione ma- nee launegild impedire debet, eo guod tant, inter Instr. torn. 11. Gall. Christ.

THO col. 220 : Si cuilibet et eorum (juniorum Fromistano Abbate fundasti in isto loco clericorum) scriptum vel versus, vel Thi- jam dicto Oveta Basilicam S. Vincentii rotinum, vel aliquid utile videbat, con- Levitse, etc. Ita in alia apud Colmenaregratulans ei sublimiter illud collau- zium in Historia Segoviensi cap. 13. | 13. Hist. Miscella : Ubi erat Isbaali Thius dabat. j THIRUS, Serpens venenosissimus, de Madi. Theophanes, x w y , duo, et h i n g, vel h u n d , centum : ita Tihindus, homo est, qui in aestimatione capitis ducentorum solidorum TIHLA, seu t i h t l a , Saxonibus Accusatio, postulatio, compellatio, quasi titulus accusatorius. Leges Canuti Regis Angl. cap. 62 : Si quis amicis destitutes, vel alienigena ad tantum laborem venial, ut plegium non habeat in prima Tihla, i. accusatione, ponatur in carcanno. Leges Henrici I. Angliae Regis cap. 9 : Differt etiam an aliquis cum suo vel alterius homine causam agat, et si quid in actu, vel in sola Tihla consistat. Cap. 45 : De nemore in operato per Tihlam nemo respondeat, nisi sit ibi captus, vel sit homo ejus, cujus est nemus. Cap. 57 : Inter homines aliorum Comitatuum observelur, et de Tihla pariter veniant in curias, etc. Adde cap. 59. 64. T TILANS, TlepvY]?, onw6Xi|, in Glossis Lat. Gr. Forte Tcapvri?, inquit Vulcanius. Desideratur haec vox in Glossis Graec. Lat. sed habetur SxtaXv]?, Tilans, vermiculus, vermis. An Tinea? ° TILE dicitur Sappa, mustum coctum. Glossar. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 TILEA, pro Tilia, Gall. Tilleul, in Descriptione censuum Monasterii de Crisenone. 1 TILETUS, Schedula qua quis in jus

cleu, Tille, cavels, terre, etc. Eadem notione accipienda haec vox in Tilium. Vide supra Tiliatus. * Hinc fortassis vox Gallica Tyolle, qua ligni fragmentum signiflcari videtur, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 204. ch. 112 : Le suppliant dist d icellui Taveau: Pourquoy as-tu rompu man matras, et le frappa des Tyolles. Id est, ex hujusmodi sagittae fragmentis. * Tilletaige vero, nescio unde, inter Commentaria Condaeana torn. 1. ult. edit. pag. 505. appellatur Jus quod regi penditur pro obtinendis officiis : Le Tilletaige, c'est-a-dire, une somme inestimable, qui revient du renouvellement des offices de ce royaume. « TILLETUM, a Gallico Tillet, Locus tiliis consitus. Charta Guid. episc. Lingon. ann. 1260. in Chartul. ejusd. eccl. fol. 238. r°: Quatuor jornalia, sita in comma Remforti et in Tilleto, dicto de Maiseio. | TILLIOLUS, a Gallico Tilleul, Tilia, in Chartulario S. Vandregisili torn. 2. pag. 1455. * Subtillatz, Eadem forsan notione, in Lit. remiss, ann. 1474. ex Reg. 195. Chartoph. -rcg. ch. 1392 : Lesquelx compaignons prindrenl ung beuf et le atacherent d'une corde par les cornes d ung petit Subtillatz. TILLUM. Vita S. Samsonis Episc. Dolens, lib. 1. cap. 16: Venenum poculo miscuit, Tilium quoddam fricans, dedit ei bibere. [Nescio an hue pertineat vox Gallica Tille, in Pedagio Bapalm. ex Chartul. 21. Corb. fol. 359. v°: Carette a roisins, d mortiers, Tille, etc.] TILFTALIUM, Linteolum, minutissime carminatum , sive carpia. Ita Glossae MSS. ad Alexandrum latrosoph. et Gra3c. TiXTa, linteamenta, apud JEginetam, vel TtXT6?, discerptus, unde TI^TOJ U.6-CO?, linteum carptum. Vide Carpia. 1 TIMALLUS, TJMALUS. Vide Thymallus. * TIMANIADARIS, Thuribulum, vas, in quo thymiama adoletur. Charj;a ex Tabul.Cassin.inter schedas Montisfalc.: Quatuor calices de argentum, e duo Timaniadares de argentum. Vide Thymiamaterium. ^TIMAR, seu Timarium prsedium, apud Turcas, Pensio, vel stipendium, vel reditus bene meritis militibus assignatus in prssdiis et possessionibus castrorum, oppidorum, pagqrum, agrorum, vel in percipiendis decimis aliisve fructibus, cum praefectura illorum locorum, vulgo Timarion, commenda, dynastia, reditus 9000. asprorum et infra. Ita Meninski. Simile est apud nos Feudum. [*» Vide Glossar. med. Graecit. voce Ttaaptov, col. 1578.] 1 TlMARATI, TlMARATORES, et VUlga-

tius Timariotss, nonnunquam Timarei, Gall. Timariots, lidem fere qui Milites limitanei, Vassallorum genus apud eosdem Turcas, qui praedia pqssident Timaria, ea conditione, ut militent ipsi, si jubentur, cum certo equitum numero, majori vel minori, habita Timarii valoris ratione. Passim memprantur apud Scriptores de rebus Turcicis. Vide Jovium Hist. 1. 14. Geprg. Hornium Orb. Polit. pag. 33. Gallicam Descriptionem Status Turcici, Diarii Eurppaeicontinuationem, Ottonis Menckenii animadversion, et supra vocem Flamburum. TIMBERLODE, Servitutis genus, quo vassallus obligatur materiam sive lignum de silva, ubi prosternitur, ad domini sui domum devehere: a Saxon. T i m b e r , Anglis, Timber, i. lignum, ti-

TIM gnum, et lade, Anglis load, onus. Occurrit apud Willel. Thorn, ann. 1364: Et debent pro qualibet swolinga 14. den. per annum, pro schippeshere, Timberlode, et bordlode, vel curiare extra Waldam per mare, vel per terram, ad manerium praedictum. TIMBRELIUS, Parvus coetus. Sic Skenaeus de verborum signincatione. 1 TIMBRELLUM, Genus torraenti, eidetn Skenseo de verbor. signiflcat. Idem quod Tumbrellum. TIMBRIUM, fasciculus, vel certus numerus pretiosarum pellium, cujusmodi sunt Marturum, Murium Ponticorum, etc. quse ab exteris regionibus deferuntur : Gallis Timbre. In Glossis antiquis MSS. lego : Timbre, locus propellium. Sed an hue pertineant, vix putem. Charta Swecica ann. 1314. apud Schefferum ad Chronicon Archiepisc. Upsaliensium pag. 228: Unam ulnam telss vel ejus valorem, de quolibet aratro. De qualibet Timbria pellium variorum, unam pellem meliorem. Fleta lib. 2. c. 12. § 8 : Lunda pellium continet 32. Timbria. Skenaeo de verbor. signiflcat: And timmer of skins. Oharta Communiae Rotomagensis ann. 1207: Unde nos de unaquaque navi habebimus unum Timbr. martrinarum, vel 10. libras, si mercatores navis jurare poterunt, quod matrinas non invenerint emendas ad portum, in quo chargiaverunt, neque id fecerint pro consuetudine nobis auferenda. Usatica MSS. Vicecomitatus Aquarum Rotomagi : La nef qui vient de Yllande doit a la Vicomte 20. s. Item au Chastel de Rouen un Timbre de martres, ou 10. livres tournois, premierement receu le serment des merchans que il ne pourront trouver a vendre ledit Timbre es parties d'Yllande ou la nef fut carchie, et se elle apporte ledit Timbre, les merchans jureront que il fu achete es parties d' Yllande, et n'est pas d rechevoir ledit Timbre autrement. Computum Stephani de la Fontaine Argentarii Regis ann. 1351 : Pour 60. Timbres et 31. pel sans couroy, et sans appareil, contenans chacun Timbre 60. peaux, etc. [Tabular. Latiniac. fol. 241: Le Timbre de vair, c'est assavoir quarente peaulx basties, 1111. den.] [*ffl Vide Cimber 1. Timmera, in chart, ann. 1252. apud Lappenberg. Hist. Orig. Hanseat. Probat. pag. 59. Vide ibi not. 2. et pag. 278. not. 3.] TIMBRUM. Oharta Martini Regis Aragonum apud Brizium Martinezium in Hist. Pinnatensi lib. 1. c. 47: In quo quidem calice aureo supradicto sunt signa sequentia, videlicet in pede Ires esmalti, duo Timbra, et unus cruciflxus JesuChristi, et in porno, qui est in media sex esmalti , duo ad signum Aragon , etc. Ubi Timbrium, pro scuto insignium seu armorum videtur sumi. Vide Tymbris. * 1. TIMBRE IN ALIQUEM, pro Alicui timere, metuere, Gall. Craindre pour quelqu'un. Arest. ann. 1355. 12. Mart, in vol. 4. arestor. parlam. Paris. : Naturaliter parentes magis Timent in liberos, quam Timeant in se ipsos. * 2. TIMERE, Cogere, compellere. Charta ann. 1264. ex Ghartul. Oampan. fol. 369. v°. col. 2 : Excellentise vestrx placeat quod nos et abbatia nostra (Vallislucentis) unius tantum sint ballivae et unius praeposituras vestrse, et quod non Timeamur coram tot baillivis et praepositis comparere. Sed legendum videtur, Teneamur. * TIMIAMATERIA. [THYMIAMATERIUM : « Timiamateria I. cum cloqueo. » (Thesaur. Claromontis in Alvern. 980, mus. Arch. dep. 40.)]

1 TIMIAMATHERIUM, etc. Vide supra Thymiamatenum. * TIMIGAR vel TINCAR, Arabice, Borax, quod capistrum Avicenna dicit, eo quod cum ipso aurifaber aurum auro consolidat. Glossar. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. 6959. 1 TIMIDUS, Horribilis, qui timorem incutit. Miracula B. ^Egidii torn. 3. Aprilis pag. 244 : Subito earn arripuit infirmitas qussdam horrenda multum et Timida non modicum omnibus assistentibus. * TIMINUS, Mensurae species Siculis et Neapolitanis. Charta ann. 1233. apud Cenc. inter Cens. eccl. Rom. : Pro majoribus vero salibus aquaticis, debemus abbatias de Egris xacvj. marcas pro quolibet Timino. Vide Tuminus et Tumulus. TIMMERA. Vide Timbrium. * TIMMERHOUD, Timo navis, ut videtur, gubernaculum. Telon. S, Bertini : Navis cum Timmerhoud, j. denarium. Vide Timo. [#* Materia lignea, ex qua sedificium constat. Kilianus.] * TIMNIPARE. Carmen de Philomela ad calcem Cod. reg. 6816 :

TIM

107

| TIMONUS, Gubernaculum navis, seu gubernaculi manubrium, Gall. Timon. Informationes civitatis Massil. de passagio transmarine e MS. Sangerman. : Sunt etiam necessarii ad unam navem tres Timoni, scilicet duo in capcia et unus superfluus habentes longitudinis xvi. goas et latitudinis ix. palmos. *Ital. Timone. Charta ann. 1381. ex Tabul. S.Vict. Massil.: Qusslibet barchia duorum Tirnonorum solvat pro quolibet viagio unum grossum.... Qu&libet barchia unius Timoni, etc.

ITIMORANTER, Timide, in Actis B.

Christinas torn. 4. Junii pag. 298. TIMORARE, Timorem incutere, apud Ottonem Morenam in Hist. Rer. Laud, pag. 46. 54. * Charta ann. circ. 1401. inter Probat. torn. 3. Hist. Nem. pag. 157. col. 1: Item destinantur comissarii ad reparandum itinera,.... et Timorant gentes, sic et taliter quod loqui non audent. | TIMORATIUS, Cum majore reverentia, in Glossario Barthii, torn. 3. Reliq. MSS. Ludewig. pag. 418. ex Guiberti Hist. Palaestina. Garrus enim qaamquam per noctem Timnipet omnem, TIMORATUS. Wippo de Vita Chunradi Sed sua vox null! jure placere potest. Salici pag. 428: In Dei servitio Timorata, in | TIMO, pro Temo, Gall. Timon, Ital. orationibus et eleemosynis assidua. Gesta Innocentii III. pag. 77 : Devotus et Timone. Timones quadrige, in Literis timoratus. lib. 2 : Filiam bene ann. 1253. torn. 3. Ordin. Reg. Fr. pag. timoratam,Ditmarus etc. Humiliter et timorate, 634. Timo wains, gubernadulum seu gu- apud eumdem lib. 3. Fulbertus Carnot. bernaculi manubrium, iii lib. 6. Annal. 40 : Hasrebam timorate suspensus Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 394. Epist. et exspectans, etc. Occurrit non semel : Francias Timonem obtinere , Francise re- [nostris Timore, Dei timidus et a levignum gubernare, in Charta ann. 1103. bus culpis aversus. Timoratus et totus torn. 5. Annal. Bened. pag. 461. Phrasis Gallica Tenir le timon des affaires. Vide plenus Deo, in Chronico Novalic. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 735. Temo 1. et 2. « TIMOA, Paulo cap. De dolore puden- Adde lib. 2. de Imit. Christi, c. 10. n. 3. etc.] dorum, est species verucarum. Glossar. * Extat in Bibl. Universit. Argent. medic. MS. Sim. Januens. ex Cod. reg. Codex MS. cui titulus : Johannis Nideri 6959. * TIMONACHUM, idem quod Themona- Tractatus de Timorata Conscientia. VTIMOROSE, Timide. Murmurabatur ticum et Timonagium, Tributum seu pensitatio pro currus temone. Charta latenter et Timorose, Rolandino PataOdon. abb. in Chartul. S. Dion. pag. vino in Chron. Tarvisino apud Murator. 417. col. 2 : Pro quibusdam injustis exac- torn. 8. col. 304. Paulo alia notione tionibus, quas Hugo, cognomento Lupus, Statuta Canonicorum Regul. ssec. xm. et homines sui in decimis nostris de apud R. Duellium torn. 1. Miscell. Villa-picta, quas Timonachum vacant, pag. 87 : antiquitus extorquere consueverant, etc. Servile Deo sapienter TIMONAGIUM, [Idem quod ThemonatiAtque Timoroseque decenter ad haec, et ovanter. cum. Vide in hac voce.] Charta Willelmi TIMOROSUS, Timidus, Gallis Peureux. Cardinalis Archiep^ Remensis ann. 1182: Forifactum quoque de Timonagio nobis Constantinus Afric. lib. de Gradibus : per 7. solidos et dimidium emendabilur. Timorosos et cardiacos confortat. Utitur [Charta Johannis Comit. Suession. ann. hac yoce non semel, ut et Albertus Ar1230 : Ecclesigs S. Medardi Suession. gentin. in Chronic, pag. 155. [necnon dedi in elemosinam puram et perpetuam Rolandinus Patav. apud Murator. torn. Timonagium quod habebam in locis infra 8. col. 255. et alii.j scriptis... cum omni jure et dominio quod 1 TIMPA, f. Limbus. Job. Buschius de habebam in Timonagio supradicto, quod Reformat. Monaster. c. 3 : Tune dixit tale est, videlicet quod mihi pro qualibet Archiepiscopus, accipiens Timpam cappse quadriga, quse vino onerabatur, in dictis Praepositi: Non obest vobis, etc. locis, tres oboli Suession. monetss debeban1 TIMPANI. Vide Tinpeni. * TIMPANUM, idem quod Timbrium, tur.] Oh. Radulfl Com. Suession. ann. 1233. pro Communia Nantoliensi: Homi- Fasciculus vel certus numerus pretiosanes etiam de Nantolio, si opus fuerit, po- rum pellium. Reg. S. Justi ex Cam. terunt chiminum meliorare sine mesfacere. Comput. Paris, fol. 192. r" : Quaelibet naTimonagium autem et theloneagium quas vis de Ybernia, unum Timpanum de marhabebam apud Nantolium, cum emendis tis vel x. lib. perpetuum. 1 TIMPORA, pro Tempora, ssec. 3. SS. inde provenientibus concedo dictse Ecclesise, etc. [Chartul. S. Vandreg. torn. 2. Benedict, part. 1. pag. 182. et alibi. * TIMPUS, Capitis pars, tempus, Gall. pag. 1967 : Cum ego haberem quoddam Timonagium in decima dam. Prioris de Temple. Lit. remiss, ann. 1352. in Reg. 81. Chartoph. reg. ch. 657: Lapis de ipsa Brandenestoch, etc.] elapsus super capud dicti « TIMONARIUS, Gubernaculum, clavus fondibula navis. Pedag. castri de Les ann. 1263. ex Theobaldi in parte Timporis casualiter Cod. reg. 4659 : In singulis antennis et in corruit. Tin, eodem sensu, in aliis Lit. singulis timonis et Timonariis, quinque ann. 1459. ex Reg. 188. ch. 82 : Jehan Armand arracha ung pal de la clousture solidos Melgorienses. d'un affar, et donna dudit pal sur le T TIMONATICUM. Vide Themonaticum.

108

TIN

TIN

TIN

Tin du chief d'icellui Anthoine au droit de I'oreille, etc. 1 TIMULUS, in Glossis Lat. Graec. et Graec. Lat. £ de- cessoribus, de usu dalmaticse, narius, pensitatio, et t i n , stannum. sandaliorumquidquid nee non chirothecarum, Charta Henrici II. Regis Angliae torn. et licentiam ,ferendi Tintinnabulum ca1. Monastici Angl. pag. 419 : Nontributa, pellfe, ex Apostolica auctoritate non xenia, non lestagia, non telhin- rum nostrorum habere meruisti,antecessoetc. ' peni, non Tinpeni.... exigat. Charta alia Tintinnabulis exornatas interdum ejusdem Henrici torn. 2. Monastici An- fuisse Sacerdotales yestes observamus glic, pag. 1003: Nulla persona... exigat... in w. Capa, Stola, Tinniolum et Tunica. non saumagia, non vectigalia, non navi- Sed et procerum ita depingit Apuleius gia, non opera, non tributa, non xenia, lib. 10: Et pictillbus baltheis, et Tintinnon lestagia, non tethingpanie, non Tim- nabulis perargutis exornatum, resipany. [Alia apud Th. Blount in Nomq- dens amantissime nonnunquamipse comissilexico : Sint quieti de tributis et lastagiis mis affatur sermonibus. [Eccardus in et stallagiis, et theting-peny et Tympeny, Legem Salicam pag. 151. observat etiam, et summonitionibus, etc.] sasculo praesertim xiv. lautioris condi* TINPHONICUS, A, UM, Vent. (Glos. tionis hominum vestibus addita fuisse Lat. Gal. E. 36. XV. S.) Cf. Typhonicus. tintinnabula.] Sed maxime equorum | TINSIRETA, Bestiaa genus mihi igno-instrata exornasse nostros tintinnabulis tum. Epistola Johanni Presbytero seu legimus. Nicetas in Manuele lib. 6. n.4. Regi Abissin. falso adscripta ad calcem Francos Antiochenos describens torneaMS. Corbpiensis: In terra nostra oriuntur mentum inituros cum Imperatore : Ka\ et nutriuntur elephantes cameleones, Tinsirete, pantere, onagri, etc. , aXXa $T) xat TINTA. Charta ann. 1083. apudUghel- ayXa£(T[ia(Ttv, ex ^wv auyxetjxlvoii; fometwv, lum torn. 4. pag. 1457 : Sedimonium I? Ixavbv wv , xa\ 7r£ptY)pTY][JL£voy? unum cum Tinta, cum acra, quss ibi exxtoSwvac. AmolduS Lutat, et campo insimul tenenti, etc. Infra : becensis lib. 2. cap. 16 : Sedens in equo Idem sedimen cum Tinta, etc. Vide phaleralo, cujus operimento filia PrinciTincta 2. pis inser uerat Tintinnabula plurima , * TINTENETUM. Vide supra Tinctene- turn pro ostentatione, turn equi alterius turn. fugatione. Philippus Mouskes in Philippo * TINTIARE. Vide supra Baulare. Aug. : * TINTIGNAMENTUM, Tinnitus, Gall. Es vous alant le Due Ricart, Tintement. Charta ann. 1399. ex CharSon fil u venoit d'autre part, Aplanoiies et acesmes, tul. episc. Carnot.: Pro sacramento dictse Et mult coinlement atorn^s, majoris Missss, una campanularum, suA Cloketes et as lorains, per media chori appensarum, pulsabitur Venoit si tost que ne post ains. cum Tintignamento usque adelevationem Corporis Christi, et dum Christi Corpus Raimundus Montanerius in Chron. Ara elevabitur, pulsabitur ad plenum. gon. cap. 124. de milite Gallo : E guarda, 1 1. TINTILLARE, proprie pro Titillare, e vae en lorech que era enlre lo seu art, el un altre, un Cavalier Frances ab son cametaphorice Tentare, ad malum quasi titillando inducere. Acta S. Franciscae vall armat, e ab lo pitrall de CampanelRom. torn. 2. Martii pag. 172 * : Anima las, etc. Monstrelletus 1. vol. cap. 62. de semper vel per unum vel per alium mo- Rege Ludovico : Son cheval estoit couvert dum Tintillatur et tangitur ab ipsa turma et pare de Clochettes dorees. Ghronicon, dsemonum. quod Scandalosum vocant, pag. 20: Les« 2. TINTILLARE, Iterato tinnitu fores quelles housseures (des chevaux) estoient... pulsare, tintinnare. Mirac. S. Pantal. chargees de grosses Campanes d'argent, torn. 6. Jul.pag.423.col. 1 : Cum quadam blanches et dorees. Et pag. 93 : 11 estoit node ex more venisset regiamque Tintil- monte dessus un beau coursier a une laret, et fratres, assiduitate ilia permoti, moult belle houssure, toute couverte de Bien sai qu'il est entrez dedens.h son comment, Avec lui qualre cent de son Tinel plus grant.

TIO

TIR

untur et exercentur.] Charta Longobardica ann. 745. apud Ughellum in Episcopis Aretinis : Ad hsec respondebat quod Ecclesiae istas vel Tiocia, unde agimus, in territorio Senensi posit as sunt. Sur leurs chevaux d'or et d'argent Cloehettes. Infra : Dum ad tantorum annorum curAdde Wlsonem Columberium in Thea- ricula possessionem S. Donati in praediclis tro Honoris torn. 1. pag. 60. et Ceremo- baptisteriis et Tiociis esse cognovissemus, niale Francicum, ubi de solemnibus etc. [** Confer Tinctorium l.J 1 TIORDO. Charta saec. xn. ex Archivo Regum ingressibus : praeterea Radulphum in Vita S. Richardi Episcopi Ces- S. Victoris Massil.: Post hasc venit dies, ut acciperent uxores suas, venerunt ad trensis num. 44. [Vide Tintinnum.] 1 TINTINNABULUM CAMPANE, Clava, monachos ut facerent eis Tiordinem. Sic tudicula, Gall. Battant. Obituarium MS. mos est. Haud scio an bene scriptum: ut Eccl. Morin. fol. 42 : Et ut ad illam Mis- ut est, Praestatio qusedam hie indicatur, sam populus convocari possit, Tintinna- quam dpminis suis exhibebant vassalli, bulum grosses campanse. ter tangetur.Yide ut ab iis matrimonium contrahendi facultatem obtinerent. Pulsare 3. T I P E T T U M . Concilium Londinense * TINTINNARE, Tinnire. Cum campanella Tintinnando, in Cone. Virtzburg. ann. 1342. cap. 2. ubi de habitus Clericorum abusu : Ac caputii cum Tipettis ann. 1287. Vide Tinnitare. TINTINNUM, Tintinnabulum armen- mirae longitudinis, etc. Quo loco Tipettprum collo appensum. Lex Burgund. tum, est quod Toitppet vulgo dicimus, tit. 4. § 5; Qui Tintinnum caballi furto apex, qui capitio imminet. Unde nescio abstulerit, etc. Lex Salica tit. 29. | 2 : Sian non legendum fuerit Tuppetis. Glosvero de pecoribus Tintinnum furaverit, sarium ^Elfrici : Apex, summitas galese, etc.... Si quis Skellam de caballis furave- h e l m e s t o p . Vide Tufa. * TIPHONIA, An idem quod Typhus 1. rit, etc. Fortunatus lib. 2. Poem. 17 : Superbia, elatio mentis ? Lit. remiss, Tintinnum rapit alter inops magis improbus ille, ann. 1355. in Reg. 84. Chartoph. reg. Qui jumentorum colla tenere solet. ch. 236 : Cum dictus supplicans et post Walafridus Strabo: eum Johanna filia Gerardi JBoucherii transirent coram hospitio Droconis, Mala Adem Tinliuna sonant documenta saluto. idem Droco verba talia protulit, videlicet Tintinnabulum de caballo vel de bove fu- Tiphonia ante et Tiphonia post, et alia rari, in Lege Wisigoth. lib. 7. tit. 2. § opprobria. Nisi legendum sit Ciphonia, 11. in Lege Bajw. tit. 8. 111. Greges Tin- ab Italico Ciffone. garcio, garciunculus. tinnabulatos dixit Sidonius lib. 2. Epist. Vide Cifo. jjc TIPITE. [Typice : « Tipite, par figu2. ubi sat multa in hanc rem Savaro. In armentis porro tintinnabula collo ap- re. » (Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23, penduntur, ne in silyis aberrando amit- xm. s.V] %. TIPLEA, [Strata pastoris. DIEF.] tantur. Aimoinus lib. 3. Hist. Franc, 1 TIPPA, f. Idem quod Tophus, Gall. cap. 82: Nunquid non audis Tintinnabula pascentium equorum collis dependentia? Tuf, Ital. Tufo. Chronicon Romualdi II. mos quippe antiquis inoleverat Francis, Archiep. Salern. apud Murator. torn. 7. et maxime Austrasiis, ut pascentibus col 81: Nixum ex Tippa amianti in labro equis Tintinnabula imponerent, quo si fontis agnum ex auro purissimo fundenforte longius in pascendo aberrassent, eo- tem aquam, etc. Vide Tufus. * TIPPUS, perperam pro Cippus, in rum sonitu dignosci possent. Ubi Ado Viennensis in CBron. : Nam tune tempo- Charta Eduardi reg. Angl. ex Cod. reg. vis Tinnitos equos Austrasii ad pastum 8387. 4. fol. 46. r°: Prohibemus ne... ante emittebant. Equis vero, sagmariis prae- sententiam latam in ferris, trassis, Tipsertim ac mulis onerariis, tintinnabula pis aut aliis tormentis ponatis aut ponere pariter dantur, quod tinnitu mulcean- prsssumatis. 1 TIPSANA. Vide Nebula 2. et Tisana. tur, et sono laborem leniant. Vide-Vii TIPUS, Simulatio, causa, praetextus. tam S. Frontonis Abbat. n. 12. * TINTIRCONUS, Infector, Hisp. Tinto- Libert. Lautr. ann. 1273. torn. 8. Ordirero, Gall, Teinturier, f. pro Tinturarius. nal, reg. Franc, pag. 39 :Ne autem Tipo Lit. admort. ann. 1375. in Reg. 109. Char- conjuracionis olim factas a dicta univertoph. reg. ch. 401: Cum vinea Andreas sitate et singulis de eadem, vestra liberaCastanheti Tintirconi Montispessulani, litas remaneat diminuta, etc. Vide alia etc. Vide supra Tinctor. notione in Typus. | TINTON. Vide Symphonia. * [« Tipus, orgeul. » (Lex. Lat. Gal. TINTORIA, Offlcina tinctoria, ubi tin- Bibl. Ebroic. n. 23, xm. s.)] guntur panni, in Charta Caroli II. Re* TIRA, Tortilis ex virgultis laqueus, gis Siciliae apud Ugbellum torn. 9. Ital. vimineum vel ex cortice vinculum. sacrae pag. 929. Vide Tincta 2. Charta ann. 1332. in Reg. 66. Chartoph. 1 TINTULUS, Promulgatip, quse flebat reg. ch. 1098: Usum in tola foresta habere per campanse tinnitum in parochiis. consueverunt, videlicet pro suis Tiris Inquisitio ann. 1323. torn. 1. Hist. Dal- seu cordis vel redortis. phin. pag. 41 : Anno et die praedictis Ite sub irnperium, sub Tiluluraque lares. Epist. 173, Synodus Remensig ann. 813. Vide titulum .utriusque Codicis c(e his, cap. 20 :' Ut jpresbyteris de minore Titulo qui potentiorumf etc. ,et Glossar. med. ad majorem non liceat transmigrare. Addit Turon. III. cap. 14 : Sed in do perGrsecit. vpce Savi&s, cql. 135L Hinc TITULARS, Fiscp addicere tttulis ap- maneat, ad quern ordin«lf«s 'est. Concipositis. Domus Titulata, apud Gregor, lium Catehutens'e 'ann. 787. can. 6: Et M. lib. 1. E'pi'st. 63 : cui flscalis titulus in'illo'Titulo persevereM, ad quern consecrati sunti it a ut nullum de alteritts appositus est. Adde lib. 4, Epist. 4'4. TITULATIO, Conflscatio, qua yoefe SY)- TiMlo Presbyterum aut Diaconum susci|j.su •* TOLLEONE, idem quod Tolle num. Locus est supra ia Pas&arinus. Vide ibi. ^TOLLERE, Liberare, redimere. Pactus Legis Salicae tit. 41, art, 2:H0«od si etiam non habet, ut leg em solvat^et totam legem componat, tune ilium quit homicidium fecit, Tollit, qui eum in fide sua habet, et per quatuor mallos prxsepiqm faciat ; et si eum per cornpositionem aut fidem nullua suorum Tulerit, hoe est, eum redimat aut pro eo persolvit, tune de vitacomponat. [** Tollere*, Emere, apud .Richer, lib. 1. cap. 5: Ouis vero tribus unciis atque vacca iabo Tollebatuv; vini nulla coemptio eratt etc.] Alia natioae Qccurrit in Tolta* Jn Giossis Isidori legi^tur Tollerunt, Genuerunt, ^FQ.Tulerunt. /Vide Tollutus, A tollere, pro Auferre Touldre, vel Toudre , nostris alias in . usu . fuit. Le Roman de Sertrand du Guesclin: . , La teste vous Touldrai par dessous le men ton, Si quejamais n'aurci besoin de chapperon. '• ' '

Bellomanerius in Cpnsuetudi Bellovac. ,cap« 32: Se il arrivoit que tin Her res eut emble aucune chose, e$ cil qui.la chose seroitf la Toussit du larron sa»,s justiche, et li lierres requefroit a estre resesis, dvant tout il le resesiroit. Adde cap. 34. - * Toldre, in Lit. remiss. - turffi :' 1$74. ex Reg. 106. Chartoph. Teg. ch. 241i; iJewous Toldrai la vie du corps,,eu vous me Id. Toldrez. GlossaP. Province Lat. ex Cod. reg. 7657 : Tolre, JProv. Toller e, vapere. Hinc Tollerres^ qui rem quamlibet alicui tollere nititur, in Stabil. S. Ludov. torn. 1. Ordinat. reg. Fr-a;n6. -pag. 140, TeiJZe»v eodem sensu> in Bestiar. MS. : . : ;

Pour le Dragons qui'les espie, . " '•>•' En une eiie grans replevie, • • Vaitfaonner pour le dragon . • Qu'il ne li Teille son faon.

i

*: TOLLES, .Gallica lingua dicuntur, quas vulgo per dimiwutianem tussillas vacant, qu&in faucibus turgescere solent. -Glossar. vet ex Cod. reg: 7613. Vide ' 'Tu-

'••-.•* TOLLETUM, idem quod Teloneum, .Tributum, veetigal. Pactum inter Raven. et Ferrar. ann. 1221- apud Murator. torn. 4, Antiq. Ital. med. asvi col. 435 : De toloneis sine maltolettis, quas ab initio Si vivras de tea rentes, sans proie et Sans Tolage. morum regiminum fuerunt ablata, in di* TOLLEFERU, Census, prasstatio an- ctarum pot estatum cognitione esse debet, et hua, idem quod supraTotogium, Charta cognita veritate ex utraque parte, quid Henr. reg. Angl. pro monast. Montis- quantumque exigere debeant seit reeipere burg, in Reg. 119. Chartoph. reg. ch. 42.: a Ferrariensibus, exigant etaceipiant RaApud Vernonem decem modios vini in vennates et non ultra. Et si dliquid ultra Longuavilla, ita quod quinque sunt de Tolletum commune, quod debent, penitus modialione et quinque de Tolleferu. restituatur Ferrariensibus sine aliqua, 1 TOLLEMENTUM, Exactio. Donatio quseslione. Vide in Telon. ann. 1044. facta S. Victori Massil. in 1 TOLUCIUM. Charta ann. 1205. apud Probat< novae Hist. Occit. torn. 2. col. Stephanotium torn. 2. Antiq. Occitan. 210: A.liquam- vim inferre in ecclesia, MSS. pag. 461 : Dona Deo et B. M. de loco aut BurgoS. Promasii, neque perar- Villa tonga Tollicium -de Serra me j ana bergariam, neque per Tollementum (nemo sicut habeo. Ail idem quod Teloneum? praasumat.) Vide in Telon. *Melius, ut videtur, quam Coliemen1 TOLLINUM. Vide Tollenum. tum, ut ex Tabui. S. Viet. Massil. editTOLLIRE, pro Tollere, nostris alias tum est supra ad hanc vocem. Tollir. Et si castellum prssdictum vos TOLLENUM, pro Tolleno, seu Machina, Tolliam , in Charta ann. 1145. inter qua hauriuntur aquae, pondere praegra- Probat. novae Hist. Occit. torn, 2. vante alterum ejus flnem, apud Fes- col. 506.

TQL

119

Olivi ann. 1251. torn-1- Anecd. Marten, cartonibus vini medium cartonum vini col. 967. 968. in Saisimento Comitatus sive ejits pretium. Litterae ann. 1358. inTolosse ann. 1271. et alibi] passim. Vide ter Ordinat. Reg. Franc, torn. 3. pag. Doubletum pag. 887. Galliam Christia- 255 : Et quod nichilominus a Malatota venam Sammarthan. torn. 4. pag. 128. Ca- teri quatuor denariorum pro libra, vocata telliim in Comitib. Tolosan. pag. 226. Buta Lombardorum et a dupbus denariis, Plantavitium in Episcopis Lodovensib. qui solvuntur pro clavaria Aquarumpag. 106. Monasticum Anglic, torn. 1. mortuarum pro intuitu (introitu) et exitu pag. 763. etc. •'- • regni praedicti, etc. Alias adde Litteras 1 TOLO, TOLOGIUM. Vide Telocium. TOUTA. Libertates oppidi Jasseronis Johannis Fr. Reg. ibid. pag. 478. Con* TOLOMENA, Census, praestatio anin Sebusianis ann. 1283: Nee dare teventiones ann. 1220. apud Marten, torn. nua, quam quis exigere potest. Charta Ludov. Pii pro monast. Anian. ann. 822. neantur nobis vel aliis Toutam, talliam, 1. Ampliss. Collect, col. 1145. Chronicon torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. 528 : charreamen, corvatam, etc. Synodus Ne- Cornelii Zantfliet torn. 5. ejusdem Ampl. Placuit etiam nobis hujus congregationi mausens. ann. 1284 : Usura et indebita Collect, pol. 145, 272. 397. 1113. Statuta monasterii, quando Dominits abundanter extorsio, tallies, questiae, vel Touttse, etc. Vercell. fol. 132. y°. Statuta Montis-reg. largiri dignatus fuerit, decem modia de [Adde Statuta ejusd. Eccl. torn. 4. Anecd. pag. 286. etc.] Guillel. Guiart sub ann. holeo dare, id est de Tolomena et solatia, Marten, col. 1030. Libertates Moirenci 1302: quando vero minus, sex modia. Vide su- ann. 1164. torn. 1. Hist. Dalphin. pag. 16. Mut a Bruges un mortel contens, pra Tolaffium. Literas ann. 1079. torn. 4. Ordinat. Reg. Bnlre les grans et menus gens, Et fust empris et soustenus, * TOLONEARIUS, Tolonei exactor. Vide Franc, pag. 45. Chartam ann. 1194. inCe dit-il sus qui ge m'accosle, supra in Telon: ter Instrum. Gall. Chr. novae edit. torn. Par raison de la Maleloste, f TOLONEUM, ToLONitfM, etc. Vide 6. col, 142. aliarn ann. 1224. torn. 1. Ma-'' Con ot illenc alevee, Telon. ceriaruni Insulse Barbarae pag. 136. etc.] • Car la gent s'ea rait a grevee. ] TOLOSIPETA, Qui petit, seu tendit Charta Catharinae Comitissa? Blesensis Tolosam, apud Joannem Sarisber. Epist. et Clarimontis ann. 1202, in Tabul. Vide Hemeraeum in Augusta Virom. in 60. Vide Romipetss: Abb. Frigidi montis : Unum quarte- Regesto pag. 58. Hanc voceni agnoverunt *TOLPA. Charta ann. 1212. ex Cod- riwn vim, quod annuatim mihi redde- etiam Lusitani. Charta Joannis II. Episreg. 4659 : Non haberent aliquam batur de exactions, quse vulgb dppellatur copi Portensis in Lusitania era 1864. apud Rodericum da Cunha in Hist. farciam 4>el Tolpam seu exactionem Toute. \ TULTA. Charta ann. 1160. ex Ar-Episc. Portens. part; 2. pag. 138 : Manaliquam. Haud dubie legeiidum est Toltam. , : :,-. :.-..chivo S. Victoris Massil. : Malos,vero dovos que metade? o nosso Cabido do 1T0LPRI, f. Idem quod Polpre. Vide MS-US, Tultas, tortUiidine,s, districtiones..:. Porto, ou Outrem por el em seu nome in hac voce: Privilegia Abbatiae Elno- funditus abrenuntiamus. Alia ann. cir- em corporal possicon da terca parte dos nens.'ann. 1116. apud Mirssum torn. :2. citet 1128. in Probat. Histor. Occitan. dereitos et dos -rendas da Maltosta, et pag. 1153: Neque exactionein quam vulgo torn. 2. eol. 445: Nee facient ibi Tul- dos almudes, dos pesos que a nossa Tolpri vacant, sive'herbam aut corvedas tam, nee quistam. Occurrit alibi non igrejd ha de aver na nossa cidade dp inconsultoi Abbate exigat (Praepositus). samel. • • '."..-. : , Porto. ® Malatolta etiahl dicta Ordinatio reTorpri mendose ex Litteris Gerardi TorTUTTA. Charta Amedei III. Sabaudias' ia, qua tributum aliquod decernitur. nac. Episc. annV 1152. pro eodem Mbnas- Comftis, apud Guichenbnunl : Jnsuper it. Joan, locumten. senesc. Bellic. ann. terio apud Marten; torn. 1. Anecd'.col. remit to ornnes injurias, et omnes Tuttds 1296. in Cod. reg. 8409. fol. 68. r° : Cum etbannosfetcavalcataiStetc. 432. Vide Torni. dpminus noster senescallus nobis.... dedeTOLSESTER, Praestatio pro cdttfec* * Tolte, in Lit. Ferrici duels Lotharf tidne 1 cerevMae. • Vetus Gharta apud ann. 5126. torn. 7. Ordinat. reg; France rit in mandatis, ut quandam ordinationemfaclam a domino nostro rege FrancoSomnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 363. art. 1. TotLERE, Tributum fexigere. Tabula- ruiiij.... quasi ordindtio Malatolta appellapag. 24 : De Tolsester aervisiae, hoc est de quolibet brdcino per annum undm rium Majoris Mbhastefii ch. 129 : Nobis- tur, publicdremus, etc. T MALATOSTA. Litterae Johannis Colatjenam de cervuiu. Vide [Th. Blount in cufn hanc etidm firmavit convenientiam, Nomoleiieo: et] Gavelsester, quod idem ; ut in t&rMsS. Martini nihil amplms Tol~ mitis Carnot. ann. 1222 : Noverint uni~ versi, quod ego volo et concedo.qupd Masonat. • -' : ' .•• • "°- •••>•"•••••• •'•' in quo virgis Torquatis muros perficientes, primam hujus regni construxerunt ecclesiam anno post passionem Domini XXXI.

* TORQUERE, Molestare, damnum inferre. Bulla Honor. PP. in Chartul. S. Petri Gand. ch. 20 : .466os et conventus prsedicti super terris et rebus aliis inju-

|TOR

TOR

TOR

133

Eligii lib. 1. cap. 14: POTTO Rex Dago- .... doit ix. den. Toursel, in eodem Charbertus Torrens, pulcher et inclytus, ita ut tul. fol. 85. v°. Vide Trossa et ibid. Trosnullus ei similis fuerit in cunctis retro sellus. * Adjective sumi videtur Torsata a Francorum Regibus, etc. An ingenii vis, verbo forsare, id est, in fascem cogere ; colorve oris adustior significatur ? * 2. TORRENS, Fluviolus, rivus, Gall. unde etiam nostris, Tourser, fasciculurn Courant d'eau. Chartul. Major, monast. imponere, portare, in Bestiario MS. ubi pro pago Vindoc. ch. 65: Terra Vindo- de formicis : cinensis pagi, inter Torrentes duos sita, Tant qu'il sont el lieu venu, Glandessam et Gubernessam. Paulo ante Ou li autre se sont Tourse.. Fluvioli dicuntur. Charta ann. 1319. in * Torsel nostris alias Tourse. Lit. ann. Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 87 : Item de 1400. torn. 8. Ordinat. reg. Franc, pag. quodam prato quatuor falcatas conti- 378. art. Chevaulx qui porte a Tourse, nente, sito supra villam prgsdictam de ne doit 2: riens. Le Roman de Robert le Barro in capite vici pontis monachorum Diable MS. : prope Torrentem sive ruissellum. Vide Ains ne regardent lor tentes Torrentulus. Li Turc qui ont autres ententes : TORRENTULUS, Parvus torrens, rivuOnques par eulx n'y ot Tourse, lus, fluviolus. Charta Fulconis Comitis Pavilion, n'avoir en bourse. Andegav. ann. 1033. in Histor. S. Nico* Toussel, Eodem sensu, in Lit. relai Andegav. pag. 6: Si vinum cum banno vendidero, bannerius meus Torren- miss, ann. 1411. ex Reg. 166. Chartoph. tulum de barra non transibit, causa ca- reg. ch. 42 : Icelle femme fist aler la piendi vasa ementium monachorum vi- suppliante querir un Toursel enveloppe, num. Supra : Trans flumen vero vineas ouquel son argent estoit. Unde diminutivum Tourselet, in aliis ann. 1387. ex Reg. alias, etc. * TORRES, dicitur a torrendo, et est 131. ch. 30 : Laquelle femme avoit none magnus truncus, qui ponitur in capite en un Tourselet huit frans et quatre floignis, Galilee Trefouel a mettre en feu. rins de Flandres. * 2. TORSELLUS, Scalprum signatoGlossar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7679. riam, Gall. Coin, poincon, Acad. Cruse.: Vide Tornculus. * TORREXANUS, Turris seu campani- Torsello, Conio, o punzone, con che s'imlis custos. Inventar. MS. ann. 1366: prontan le monete. Stat. ann. Florent. Claves palatii veteris Bononiensis et tur- lib. 3. cap. 129. ex Cod. reg. 4621 -.Dpris palatii certo clvi Bononiensi tradide- mini monetas seu aliquis alias.... partiri quonium, Torsellum, pilam, runt, ipsum constituendo Torrexanum et facial campanarium ad pulsandum ad consi- puntellum, marchium seu pondus monetae aurex vel argentese. lium communis Bononiensis, quotiens opus esset. TORSATORIUM. Gl. MS. : Laceroli, Tor1 TORRIGULTIS, Parvus torris, Johanni satoria. 1 TORSERIA, Idem quod Torsata, seu de Janua; Tinonnet de feu, in Glossis Lat. Gall. Sangerman. hippopera, vidulus. Statuta Eccl. Anic. ann. 1267. apud Marten, torn. 2. Anecd. * TORRIDUS, [Ustus. DIEF.] 1 TORS. Epistola ann. 1113. apud Mar- col. 485. n. 50: Item quod nullus Canoten, torn. 1. Ampliss. Collect, col. 1114 : nicus vel Clericus quilibet sine cappa vel Duas archas quarrellorum , unam ad mantello.... audeat equitare, nee mantiestrif et alteram ad duos pedes, et n. cam seu Torseriam post se deferre. TORSIA, Agger, etc. Vide Torcia 2. Tors, et n. cros, et u. glomos fili et c. li| TORSOR, Tourmenteur, in Glossis bras cerae. Idem videtur quod supra Tornus 1. Lat. Gall. Sangerm. ex J. de Janua, Lymphamque roganti apud quern Torsores, tortores vel crucia| TORSA, Fax, taeda. nostris alias Dulce dedit tosta quod coxerat ante polenta. Torse, nunc Torche. Obituarium MS. tores. 1 TORSORIUM, Peniculum, Gall. TorPolentam vero Plinius ait ex hordeo Eccl. Morin. fol. 36. v°: Ordinavit prius tosto fieri. Veteres denique tarn duabus Torsis ardentibus decantari anti- chon. Munda sicut Torsorium culinse,M.efar quam hordeum prius molebant, phona, 0 salutaris hostia. Litterae ann. noto in Sermonibus Quadragesim. fol. deinde torrebant; unde Virgilius lib. 1. 1344. e Tabulario S. Audomari: Recepi- 121. verso. Vide Tersorium. * Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. mus duas Torsas ponderis xxxiy. liGeorg.: brarum cerse. Vide Torcia 1. et Tortisius. reg. 4120: Torsorium, Escuvillon de four. Et Torrere parant flammis, et frangere saxo. * Une poignie de chandeilles de cire ou Toullon, eodem sensu, in Lit. remiss, TORRALE, ^Ediflcium, in quo frumenta une Torse de chambre, in Declarat. MS. ann. 1471. ex JReg. 195. Chartoph. reg. ch. 586 : Des Toullons ou essuyons a eset grana torrentur et exsiccantur ; a feud. Camerac. j TORSATA, TORSEL, TORSELLUS, Fa- cuelles. torrendo dictum. Leges Burgorum Scoticorum cap. 54 : Si aliquis accommoda- scis, fasciculus, Gall. Trousseau. Consue| TORT, Gallica vox, quae non semel vit Torrale suum alicui, et fuerit combu- tudines et jura Eccl. Audomar. e Tabu- occurrit apud Latino-oarbaros. Vide st um tempore, quo commodatur, etc. Vide lario ejusdem : De pensa filorum 11. d. Tortus 1. 1. TORTA, Placenta, nostris Tourte. Skenaeum de Verborum signif. verbo si Torsata fuerit n. d. ballae iv. d. item de Torsel IV. d Torsel ollarum metal- [Tourterie, qupdvis placentae genus diciTorralium. TOREELLAGIUM , Pensitatio, quae ex linarum iv. d. Torsel patenarum senea- tur, in Litteris ann. 1355. inter Ordinat. torrali exsolvitur. Charta Episc. Am- rum iv. d. Torsel pannorum cordis liga- Reg. Fr. torn. 5. pag. 509 : Et ne puet bian. ann. 1301: Torrellagium Ambian. tus iv. d. Et mox: Si aliquis mercator nuls ne nulle faire boulengherie,ne Tourvalet 10. modios vel circiter. Alia Philippi hue venerit et Torsellum post tergum terie, etc.] Guill. Brito in Vocab. : Torta, Com. Flandr. pro teloneis urbis Am- suum cordis ligatum super equum attule- unde tortula diminutivum, genus cibi est bian : Cascune oechine a cambier de. la rit, dabit n. d....:. Torsellus gladiorum li- vel panis, quod vulgo dicitur ita.^ Erotiachile d'Amiens, la ou on seke brais a gatus cordis iv. d. Annales Genuens. nus in Onomastico ait, aprov lyxpvcptav Toralle, se elle n'est en franc lieu, doit apud Murator. torn. 6. col. 836 : Furtim ab Atticis appellatum esse panem ex cascun an 22. sestiers d'avaines au Ve- lignum unum armaverunt et quemdam pinguibus palmulis, farina et aqua consque, et 22. sestiers d'avaine au Comte. bucium Torsellorum Astensium carrica- fectum, hascque verba addit, 8v ToOptav Mais li Quens en rent de sa part du Tor- tum ceperunt. Col. 512 : Dues galeas Mas- xaXoGff-.v, quaa addita a recentiori existirellage 4. muis d'avaine au Vidame cha- siliensium oneratge Torsellis pannis Fran- mat Hieronymus Mercurialis lib. 2. vascun an, et c'est a scavoir que chil qui cise. Emendo Torsellis et pannis Franciae, riar. lection, cap. 5. tametsi sacrorum seke a Toraille, et franc lieu, il ne doit ut legitur col. 513. Rursum col. 522: Bibliorum interpretes Sprov lyxpuipiav, point de Toraille. Torsellum ad formam pannorum qui fe- Tortam panis transtulerint, Exod. 29. *TORRACHA, Prov. Specula, Glossar. runtur de Francia. Toursee, in Peagio Numer. 6. 1. Reg. 2. 10. 1. Paralip. 26. Provinc. Lat. 7657. ex Cod. reg. Peronnae ex Chartul. 21. Corb. fol. 339 : et Jerem. 37. Rituale Hebraeorum, a Ba11. TORRENS. S. Audoenus in Vita S. Item le cheval qui porte Toursee deriere ronio laudatum : Deinde paterfamilias

riabantur eisdem (abatissae et conventui). Ne.... in abbatis et conventus monasterii prsejudicium Torqueri contingat, etc f TORQUERE NAVES, in Statutis Massil. lib. 4. cap. 6. Eas in latus invertere, ut commodius purgari possunt. Vide locum in Raspare. 1 TORQUILLA, Tpo^tXia, in Glossis Lat. Grsec. Trochlea. Laurentius in Amalthea: Torquilla, Tortula, Avis ita dicta, quod collum crebro torqueat. TORQUIMENTUM, Bio-avo;. Gloss. Gr. Lat. MS. Editum habet Tormentum. *TORQUIS,pro Torques, in Vita S. Lugid. torn. 1. Aug. pag. 343. col. 2: Quod puer Lugidius Torquidem aureum circa collum suum dedisset, etc. TORRA, TARRA, seu THAERA, Locus vel fornax, in quo torretur avena, quae olim Alamannis, ut et hodie, Turgaviis maxime, in cibo et pulmento fuH. Ea vero sic conflcitur. Torretur primum avena cruda, turn molitori pinsenda seu molenda traditur, non in farinam minutam, sed crassam, ad instar hordei, quod ubivis locorum ad earn formam teritur. Haec Goldastus ad hunc locum Eckeardi junioris de Casib. S. Galli cap. 1: Simile eliam quiddam de lebeteseneo grandi, et de Tarra avenis centum maltrarum commoda cum projectasset, etc. [**» Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 200. yoce Darra.] Ubi malim Torra ; nam et inde Torrale et Torrelagium dicta, a torrendo scilicet; hordeum quippe vel avena ad cerevisiam torretur priusquam molatur. Gregorius Turon. de Gloria Confess, c. 81. Quidam de vicinis annonas diu infectas aqua ac germine producto conflatas , facto igne super vimina contexta Torrere parat ad pocula facienda. Et cap. 1: Jubet fieri ex annonis aqua infusis atque decoclis, messoribus poculum praeparari. Hanc autem coctionem Orosius a coquendo Coctiam vocan narravit. Ovidius de potione, quam Anus Attica Oereri propinavit:

134

TOR

Tortam azymam sub mappa hactenus servatam in frusta frangebat, in tot particulas illam dividens, quot essent in coena discumbentes, etc. Althelmus de Laude Virg. cap. 28 :

TOK

Geraldi lib. 1. cap. 25. Occurrit praeterea 1. Numer. 11. [Bernardus Mon. part. 1. Ord. Cluniac. cap. 6: In quinque principalibus f festis) prseter solitum panem dari solet singulis una Tortula de ovis farinaque conspersa.] Punica mala vident granis scitisque referta, TORTELLA. Papias : Artocrea panis Botros, et ficos, et plures ordine Tortas. carnem continents, vulgo Tortella. AdelVita S. Tilonis Monachi n. 23 : Vilissi- bertus Abb. Heidenheimens. pag. 328 : mam panis Tortam ab eis pro benedic- De farina domini sui furabatur, et Tortione (eulogia) sibimet vendicabat. Vita tellam inde, quam comederet, confecit. B. Stephani Abbatis Obasinensis lib. 1. [Rolandinus Patavinus lib. Chron. Tarcap. 4 : Accessit, deferens eis dimidiam vis, cap. 13. apud Murator. torn. 8. col. Tortam panis et vas lactis, etc. [** Torta 181. Dactylis et muscatis, Tprtellis, pyris panis, in Ecbasi vers. 42. et 544.] Guigo et cotanis, rosis, liliis et violis.] II. in Statutis Ord. Cartusiensis cap. 7. TORTELLUS, ex Gallico Tourteau. Pa| 10 : Post csenam, singulas Tortas tan- pias : Pastilli, Tortelli pigmentati, vel unquam Christi mendici accipientes, cellas guenta. Ordericus Vitalis lib. 6. pag. repetimus. Et cap. 34: Panis quivis de 624: Ad tumulum S. Ebrulfi accessit, latritico, Torta est, album enim panem non minamque reverenter amovit, sanctaeque facimus. Adde cap. 53. Statuta antiqua carnis pulverem instar Tortellorum conejusd. Ordin. 1. part. cap. 34. | 10. part. gessit. [Oharta ann. 1226. apud Stepha2. cap. 13. | 39. cap. 14. i 16. cap. 31.notium 117. torn. 3. Antiq. Pictav. MSS. pag. Bernardus Mon. in Oonsuet. Cluniac. 810 : Petebat unum boisellum (siliginis) ab MSS. cap. 14. et ex eo Udalricus lib. 3. illo, qui non habebat nee bovem nee asicap. 24 : Quotidie dantur et 12. Tortx, nurn, et Tortellum a guolibet sive denaquarum una qu&libet 3. libras appendit. rium pro eodem. Alia ann. 1232. ibid, Warnerius MS. in Macrum Poetam pag. 822 : Serviens percipit per se consueScottum: tudines suas, videlicet terrageurias, aostagia, mestivam, gallos, caseos, Tortellos His ita perceptis, divisque ex csede placatis, Tres Tortas caldas ex humeris religat, et corveiam suam, etc. Alia ann. 1298. e Ut sibi per populum sic fas foret ire quietam, Chartulario S. Vandreg. torn. 1. pag. Securamque suara cernere Glycerium. 850 : Dedimus unampechiam terras [Torta panis siliginis, in Gharta ann. 1322. pro iy. sol. Tur. n. garbis, i. Tortello et torn. 1. Maceriarum" Insulae Barbaras v. outs annui reditus.] Charta Mauricii pag. 203.] Adde Volphardum Presb. lib. Episc. Paris, ann. 1189. in Tabular. S. 3. Miracul. S. Walburgis n. 4. Decreta Maglorii : Consuetudinem Tortellorum Hungarica Mathiae Regis cap. 86. Monas- ad Natale, et ovorum ad Pascha reddent ticum Anglic, tom.l. pag. 106. Labbeum hospites S. Juliani. Charta Roberti Comitorn. 2. Biblioth. pag. 744. [Chronicon tis Drocensis: Tenentur et quilibet hossingulis annis Bergom. ad ann. 1386. apud Murator. pitum Ecclesias reddere torn. 16. col. 855.] etc. Rob. Gaguinus in in crastino Natalis Domini unum Tortellum, vel unum obolum pro Tortello, si Poem, vernaculo : maluerit hospes. De ejusmodi tortellis Le poure mangue sa Torte, in crastino Natalis Christi Domino offeSes aux, oignons, sans cremeur. rendi more, qui etiamnum in aliquot 1 TORTA CER^E, in Tabulario Compen- Gallias provinciis non omninq abrogatus diensi. pCerta cerae meta vel massa, est, agunt Chartae aliae in Hist. Monasnostris Pain de cire.] terii S. Martini de Campis pag. 187.188. 1 TOURTA. Gerardus in Vita S. Ste- 514. Usatica MSS. Vicecomitatus Aqu83 phani Grandimont. apud Marten, torn. Rothomagi: A la ferme des estaulx ap6. Ampliss. Collect, col. 1085 : Attulit ei partient la porte Cauchoise, et la porte Tourtam panis et ait ad eum : Esto Estoupee, et les Tourteaulx que I'en y securus et vade, ac de isto pane... procura paye, et la porte de Bouvereul, et le Baruxorem tttam, prout tibi duraverit. Char- rage, et les Torteaulx, et la porte Beautular. S. Vandregesili torn. 1. pag. 803 : voisine, et les Tourteaulx, et le Barrage, Vendidi unam sammam hordei... ratione et les escroes des taillies. Ibidem : L'Abbe cujusdam Tourtse, quam habere consueve- de Fescam doit a la porte Beauvoisine ram ibidem annuatim diebus singulis, une mine de fourment par an pour aller quam Tourtam excambiaveram pro querre les Tourteaulx a sainte Marie des Fontaines, et doit le Fermier dudit Abbe summa ordei supradicta. TURTA. Liber Ordinis S. Victoris Pa- faire paier les Tourteaulx au barrier a risiens. MS. cap. 25 : Panis, qui vulgari- ses cousts et despens. ter Turta appellalur. Udalricus lib. 2. * Torelli ad natale Christi dominis Oonsuet. Cluniac. cap. 4 : Pro signo pa- offerebantur a subditis, quse praestatio nis sigali, qui Turta vulgariter appella- in pecuniam saepius est commutata, retur. [Rursum occurrit apud Murator. tento nihilominus Tourteau nomine. torn. 9. col. 772. torn. 12. col. 1084. torn. Charta ann. 1309. in Lib. rub. Cam. 16. col. 581. in Statutis Montisregalis Comput. Paris, fol. 347. r°. col. 1 : Derepag. 13. et alibi.] De vocis etymo raulta chef, les Tourteaux de Noel du forestage, viri docti congessere, Vossius, Mena- cine solz Par. Alia ann. 1318. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 520 : Rentes que on gius, Ferrarius, et alii. TORTULA, Quoddam genus cibi vel pa- appelle Tourtiaus, terrages sur plusieurs nis, quod vulgo ita dicitur, Ugutioni. Di- terres de la ville. minutivum a Torta. Gregorius Turon. j TOURTELLUS. Codex MS. reddituum lib. 1. Miraculor. cap. 7: De qua Tortulss Episcopatus Autissiod.: Quicunque affert unctum in hac villa, solvit de Tourtello I. parvulss formantur. Vita S. Lupicini Abbatis Jurensis n. 11: Non quadrupedi ob. Tourtel, pluries in Chartular. Latiinvictus est equo, sed sufficiebat cuique niac. fol. 159. v°. cum sustentatione baeuli crassior fortior1 TURTELLUS. Charta ann. 1112. torn. que Monasterii Tortula. Udalricus lib. 2. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 21: Tertia pars Consuet. Clun.cap. 4 : Pro signo Tortulee, Turtellorum monachorum est. Infra: Turqu& prseter solitam libram datur in qua- tellos de Nativitate. Ita legendum est in fwr principalibus festis , etc. Tortula Bulla Alexandri III. PP. ann. 1169. ex cerae, apud Odonem Cluniac. in Vita S. Chartul. Pontisar.: Apud Herovillam in

Ecclesia duas partes offerendse et Turtellorum. Haec rursum iafra occurrunt. 1 TORTH, eadem notione, Aremoricis Tors. Chartularium S. Crucis Kemperleg.: Ad Pascha Torth panis cum ovis suisi, ad Natale Domini iterum Torth panis cum IT. gallinis. 2. TORTA, Virga torta, qua sepes continentur ac vinciuntur. Vide in Retorta. 8 Tortilis ex virgultis laqueus. Stat. Avellae ann. 1496. cap. 146. ex Cod. reg. 4624 : Si alicui bubulco vel conducenti boves cum plaustro, vel laboranti terram alicubi, contingat, quod ruperit aysale vel Tortam, seu aysalia vel Tortas, etc. c Tourte, Pars molendini, in Chartul. Corb. sign. Ezechiel ad ann. 1415. fol. 25. v°: Pour I'arbre, le roeue, le rouet, les Tourtes et tout ce qui tourne, etc. f 3. TORTA, Fascis, fasciculus. Statuta civitatis Astae collat. 4. cap. 32 : Teneatur Potestas eligi facere duos ponderatores lini, qui totum Unum pensent, ut sciatur, si quelibet Torta est libr. L. et cap. 1. corruptions 1: Prsefatus Bernardus in omnibus hoc quad am, vel laxatione extreme cutis in denegavit, et dixit quod nequaquam ipcorporibus generetur, humor ab interio- sam villam per suos ivadios prsedicto episribus, seu, ut idem scribit, altioribus, ad copo, nee partibus S. Marias rediderat : et superficiem transmittitur, seu transpor- in manu Heralii vicicomitis et ipsius Bertatur. narii ipsam noticiam Transpunxit. Tune 1 TRANSPORTARE, Cedere, transcri- judices et personas interrogaverunt prsebere, transferre, Practicis nostris Trans- dicto episcopo et Bernario ejus advocato porter, in Litteris ann. 1369. inter Ordi- super ipsam noticiam veram adprobare nal. Reg. Fr. torn. 5. pag. 325. Pactio poterant, an non ? Sed prs&sencialiter dinuptialis inter Carolum VIII. Regem xerunt, quia sic poterant. Fr. et Annam Britan. ann. 1491. apud 1 TRANSREMIGARE, Navigare. ElmhaLobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 1541: mus in Vita Henrici V. Regis Angl.cap. Domina Anna.... domino nostro Regi do- 59: Nulla Neptuni tumida comparente navit, cessit, quitavit et dimisit, prsesen- lirannide, regiones Transremigantur tisque instrumenti serie donat, cedit, quit- aquaticse. tat, dimittit et Transportat (Ducatum 1 TRANSRIPARIA, Ripa quse est ultra Britannias.) Adde Statuta Collegii Ceno- fluvium. Testam. ann. 1509. inter Scheman. ann. 1526. apud eumd. Lobinell. das D. Le Fournier: Item lego quamdam torn. 3. Hist. Paris, pag. 587. col. 1. meam bastidam cum Transriparia Sa* TRANSPORTATIO, Idem quod Trans- reti, etc, Vide Riparia. portus, Cessio, transcriptio. Charta ann. JTRANSSARTANUS, Qui trans Sar1409. ex sched. Pr. a S. Vincent. : In tham, agri Cenomanensis fluvium, hadictis laudimiis seu trezeni receptis de bitat. Pluries occurrit in Chartul. S. alienationibus et Transportationibus dic- Vincentii Cenom. ut fol. 28. 33. etc. larum possessionum et proprietatum. TRANSSOLVERE, Idem quod Solvere. | TRANSPORTUS, Cessio, transcriptio,Formulae vett. Pithoei MSS. cap. 28 : In Gall. Transport. Charta EcclesiaeJMuen- festivitate Sancti illius in luminaribus sis, qua Praepositura ejusd.Eccl. annec- ipsius loci solidos tantos vobis et actoribus titur mensae Episcopal!: Rogantes dic- vestris dare et Transsolvere faciam. Cap. tum nostrum Capitulum prasdictum Trans- 30 : In festivitate iSancti illius loci triante portum, annexam et appropriationem uno dare et Transsolvere facias. Cap. 75 : ratificari.... promittens per fidem nostram Minime habui,unde Transsolvere debeam, contra prassens Transporlum seu aliquod etc. [Marculfus lib. 2. form. 18: Ita ut prsemissorum non venire. Charta ann. pro ipsa causa solidos tantos in pagalia 1377. e Bibl. Regia : Mirabatur quomodo mihi dare deberes, quos et in praesente dictus Dux cessionem et Transportum re- per wadio tuo visus es Transolsisse. Perceperat. Rursum occurrit in Litteris Jo- peram Transselsisse, pro Transolsisse, hannis Franc. Regis ann. 1360. torn. 3. legitur in Charta ann. 716. apud FeliOrdinat. Reg. pag. 453. Arresto Parla- bian. Hist. San-Dionys. pag. xxi.] menti ann. 1394. apud Menesterium in 1 TRANSSUMERE, TEA.NSSUMPTARE , Probat. Hist. Lugdun. pag. 79. col. 2. Transcribere, Gall. Copier ; TranssumpRegesto ann. 1450. apud Baluz. torn. 2. tum, Copie. Acta S. Juvenalis Episc. Hist. Arvern.pag. 388. apud Rymer.tom. Narn. n. 27. torn. 1. Mail pag. 405: Ad 9. pag.763. col. 2. Marten, torn. 1. Anecd. effectum exemplandi et Transsumptandi col. 1518. et passim in Chartis recentio- ....- quandam inscriptionem, etc. Statuta Genuae lib. 4. cap. 12: Si libri vel Scripribus. T TRANSPOSITIO SUBITANEA , Mors, tursB essent in loco, quo exlrahi non pos-

TRA

TRA

TRA

157

sunt, debeant Transumptari, et exem- litarum, nee in aliis Transverciis, seu et Transversaria et in remo, quern de unoquoque navigio descendente per aquam, plari, quod Transumptum et eocemplatio muris dictse civilatis. Vide Traversia 1. 1 TRANSVERSA, Pars obliqua, latus, antiquitus habent, etc. In Instrum. Gall. legitime facta facial fidem sicut originals. Epistola ann. 1259. in Instrum. Gall. Gall. Travers. Lex Bajwar. tit. 12. cap. Chr. novae edit. torn. 6. col. 300. habetur Chr. novfe edit. torn. 6. col. 158 : Pree- 6: Si quis messem vel pratum alterius Traversaria. 1 TRANSVERSARIUS. Vide in Traversenti pagina inseri fecimus in Transsumi araverit usque ad tres sulces in longituab originali nihil addilo vel remoto. dine jugeris, vel in Transversa sex sulces, sum. cum tribus solidis componat. 1 TRANSVERSERIS. Statuta Massil. lib. Charta ann. 1399. apud Menest. in Pro1 TRANSVERSALIS, Vitruyio Transver- 2. cap. 39. de Sartoribus | 2 : Item, de bat. Hist. Lugdun. pag. 126 : Exhibuerunt Transsumptum revocationis impetra- sarius. In singulis vicis civitatis ejusdem capsa Transverseris drapi de colore cum tionis prsedictss. Exstat hujusraodi Tran- ponendo catenas ferreas Transversales, in penna.... xii. den. Genus est panni, si sumptum ann. 1432. apud Marten, torn. Charta ann. 1269. apud Menester. in genuina lectio est: sed potior videtur 8. Ampliss. Collect, col. 153. in cujus Probat. Hist. Lugdun. pag. 16. col. 1. lectio MS.: Item, de capa Transversoria (vel Tranversaria) drapi. In statutis Areprooemio declarant Notarii duo se ab Vide Transumalis. ]1. TRANSVERSARE, Transire, traji- lat. MSS. habetur capae Iraversarise, quod Imperatore Sigismundo requisitos fuisse, literas apostolicas et cediilam per se cere, Gall. Traverser. Charta Thossiaci de yeste transversa, Gall, qui eroise, inTranssumi et exemplari, quodque exinde ann. 1452: Pro hcentia capiendi et pro telli potest. T TRANSVERSIA, f. Apothecae clathri, capias aulhenlicas et Transsumata (f. Transversando iter publicum. Miracula Transsumpta vel Transsumptata) facere MSS. Urbani V. PP.: Vidit dictum Ma- ut videtur, cancelli, transenna, Gallice deberent. Extracta et Transumptata, in theum Transversantem aquam cum equo Treillis. Statuta Massil. lib. 2. cap. 40. Vita S. Ubaldi torn. 3. Maii pag. 628. suo ac si traheretur per gentes. Statuta | 4 : Quandiu panni unius operatorii insAdde Concil. Hisp. torn. 4. pag. 314. Ry- Eccl. Pictav. torn. 4. Anecd. Marten, picientur... in carreria extra operatorium mer. torn. 14. pag. 391. etc. Vide Trans- col. 1073 : Intrans quoque et exiens.... re- vel Transversiam, alii panni alterius opedonee criptum. verentiam deo facial. Chorum Transver- ratorii non afferentur ab aliquo illi panni, primo ibi apportati causa fTRANSTOLLERE, Transferre. Vita S. sari caveat. 1 2. TRANSVERSARE. Statuta Eccles. emendi, fuerint reportati infra operatoGuthlaci, torn. 2. Aprilis pag. 48 : Decursis hujus vitae terminis, ad in/inita gau- Arabian, cap. 1. art. 10. apud Marten. rium de quo sunt. 1 TRANSVERSORIA CAPA. Vide Transdia Spiritus Transtolli malit. t9m. 7. Ampliss. Collect, col. 1230: Cle« TRANSTOLLERE SE, Oblectari, lu- rici vero in sacris ordinibus constitute, vel verseris. TRANSVERSUM. Vide in Traversum. dere, Italis Trastullare. Bonifac. Cons. beneficium ecclesiasticum habentes, qui in * TRANSVERSUM FLUVII, Pensitatio, Mirac. SS. Cyri et Johan. sect. 11. torn. platea vel in loco publico publics cum ta3. Spicil. Roman, pag. 162 : Ludentem et xillis ludere prxsumpserint, ipso facto ab quse ab iis exsolvitur, qui trans flumen se Transtollentem inveniunt. Vide Murat. execulione sui ordinis sint suspensi; lu- eunt vel merces portant, in Charta ann. Antiq. Ital. torn. 2. col. 1321. dere in prsemissis casibus intelligimus 936. torn. 9. Collect. Histor. Franc, pag. TRANSTOLLEUS. Gloss. Arabicp-Lat. ilium qui Transversal, vel qui ludi est 585. Vide Traversum 1. 1 TRANSVERSUS. Transversa linea, Fidicina, Transtolleus, vel Cantatrix. particeps, vel lucrum exinde consequitur, TRANSVADARE. Willel. Brito in Vo- sive damnum. Cone. Trevirense ann. Transversus cognationis gradus, Galcab. MS.: Transvadare dicitur ultrava- 1310. apud eumd. Marten, torn. 4. Anecd. lice Ligne collaterals, in Lege 6. dare, trans vadum ire, vel trans vadum col. 252 : Ludere in prxmissis casibus in- Cod. Theod. lib. 8. tit. 18. de maternis ducere. [Transvadato Rheno, apud Cal- telligimus ad puncla, ut sic dicamus, po- bonis. * TRANSVERTARE, perperam pro Transraet. in Probat. Hist. Lotharing. torn. nendo eum qui Transverserat (sic) vel 2. col. 2. Transvadalo fluvio, apud Mura- qui ludi est particeps, vel lucrum exinde versare, in Stat. MSS. S. FJori fol. 56 : tor. torn. 12. col. 1022. Occurrit etiam in consequitur sive damnum. Transversan- Ludere in prsemissis casibus intelligimus tem hie intelligo eum qui pignore con- ilium, qui Transvertat, vel qui ludi est sacris Bibliis.] 1 1. TRANSVASARE, Vasa transferre, tendit cum alio ratione ludi, licet ipse particeps, vel lucrum exinde consequinon ludat, a Gallico Traverser, quod tur, sive damnum. Vide supra Transversedem mutare, in Lexico Goclenii. 1 2. TRANSVASARE, Transfundere, aliquando idem sonat quod Adversari. sare 2. 1 TRANSVERTERE, Commutare, apud Gall. Transvaser. Epistola Petri Delphini Eodem intellectu Traversare legitur ann. 1477. torn. 3. Ampliss. Collect. Mar- in Statutis Bertrandi de Turre Episc. Apuleium in Apolog. : Ut quss defensio ten, col. 1015 : Vinum quod Fanni eme- Tail. ann. 1359. supra laudatis in Punc- fuerat, eadem, manentibus iisdem lilteris, in accusationem Transverteretur. ras, hodie tandem hue applicuit, Trans- tare. * Traverser, eadem acceptione, in Lit. f TRANSVIARE RIANAM, sive aquam, vasaturque modo in cellam vinariam reremiss, ann. 1393. ex Reg. 145. Chartoph. Rivulum avertere, in alium cursum deponendum. Vide Travasare. reg. ch.107 : Ouquel lieu le suppliant eust torquere, in Statutis Montis-regalis pag. 1 TRANSUBSTANTIARE , Unam sub- trouve compaignons jouans aux grosses 214. stantiam in aliam convertere ; Transub- boules ; et la lui estant abuvre de vin se 1 TRANSUMALIS. Litterse de nullitate stantiatio, hujusmodi conversio. Voces feust mis a Traverser pour un petit blanc matrimonii 1530. apud Rymer. torn. Theologis familiares, ubi de sacrosancto contre un autre. Triper, eodem, ut vide- 14. pag. 391.ann. col. 1 : Item in linea TranEucharistise Sacramento. Alio transfer- tur, sensu, in aliis Lit. ann. 1454. ex sumali in primo gradu prohibetur contur in Actis S. Godelevae, torn. 2. Junii 184. ch. 492 : Pierre Fecondeman et sanguinitas et affinilas jure divino et napag. 373: Terra Transubstantiatur, in Beg. le suppliant commencerent a jouer au jeu turali, nee Papa potest dispensare. Patet gemmas effiyiatur. boules. et mettre gaige et Triper I'un a legendum esse Transversali. Vide Trans* TRANSVEGTORIUS, Portatu facilis, de Vide Transvertare. versus. interprete D., Bouquet ad Vit. Ludov. I'autre. TRANSVERSARIA, Trabes, quse reo1 T R A N S U M E R E , TBANSUMPTABB, Pii torn. 6. Collect. Histor. Franc, pag. rum in cippo, seu Iv TW |yX&> positorum, Vide in Transsumere. 93 : Naves Transvectorias fabricantes, pedes constringebant. S. Cyprian. Epist. TBANSUMPTUM. 1 TRANSUNDARE FJLUVIUM, Ilium traunamquamque earum in quaternas par- 77: 0 pedes compedibus et Transversariis jicere, in Epitome Chron. Casin. apud tirentur partes, quatenus pars quaterna cunctabundi; sed celeriter ad Christum Murator. torn. 2. pag. 369. col. 1. Quamcujusque duobus equis vel mulis vehi glorioso itinere cursuri. Gregorius Turon. vis analogice satis transundare dici posset. de Vitis Patr. cap. 7: Trabes ilia, qua queat, vereor tamen ne legendum sit TRANSVECTURA, Oneris vel prsesta- vinctorum pedes coarctantur.Vide disser- Transvadare. Vide in hac voce. tionis species, pro transvehendis forte tationem 19. ad Joinvillam pag. 254. 1 TRANSVOLUTIO, Fornix. Vide Vodomini rebus, in Charta Waldemari In Consuetudine Turon. art. 63. Tra- lutio. regis Danise ann. 1180. Vide in Paratge. versier, est species dolii vinarii. 1 TRANSVORARE, Devorare, deglutire, * TRANSVERCIA, Via transversaria. 1.TRANSVERSARIUM, Species retisquo apud Apuleium in Apolog. : Jam univerStat. ann. 1352. inter Probat. torn. 2. pisces in fluminibus capiuntur ; descri- sas opes Transvorararn, etc. Vide TransHist. Nem. pag. 150. col. 2 : Item quod bitur a Petro de Crescentiis lib. 12. de gulare 1. nulla persona sit ausa aliquas laysanas Agricult. cap. 37. | TRANTORIUM, f. pro Tranatorium, facere seu prohicere juxta portalia et in | 2. TRANSVERSARIUM, Lignum, ut Piscaria. Charta ann. 1058. ex Archive dpguis, Transverciis, vallatis protenden- puto, transversum, quo caetera ratis li- S. Victoris Massil. : Ab occidente sicut tibus deportale B. M. Magdalenes, usque gna colligantur. Charta ann. 1164. in est Trantorium de laFaga et costa plena. adjanuam sororum S. Claras, nee ultra, Probat. torn. 2. novae Hist. Occitan. col. Vide Trana 2. nee juxta portalia, nee etiam in dogua et 603 : In omnibus consuetudinibus, quas de 1 TRANVERSIA. Ita lego in Compute Transverciis protendentibus a portale ratibus, quse per aquam veniunt, accipere ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Carmelitarum usque ad ecclesiatn Carme- solent, quse sunt decimss et gubernacula Feudorum usu pag. CLII. col. 2 : Pro

458

TRA

TRA xx

TRA

Tranv'siis et servientibus xix . lib. sed et Henrici I. Reg. ann. 1059. pro e9dem 141. ch. 139 : Le suppliant.... dudit planquid significet haec vox non occurrit, nisi Monasterio. Historia Translations S. cher desterra et osta un Trapen pour y sit pro Vectura, Gall. Voiture, transport. Sebastiani n. 43 : Monetam etiam publi- cuidier avaler et entrer et prendre de la cani incudibus, et Trapezetam perpetuo finance. Aliae ann. 1404. in Reg. 158. ch. Vide Transvectura. TRAOLIUM, [Instrumentum ad fllum famulatu sacris ipsius deservituram sub- 389 : Par nuit le suppliant leva un aiz in spiram convolvendum, Gall. Devi- didit. Arnoldus Lubecensis lib. 2. cap. ou Trapant, qui estoit couchiez en la madoir. Armoricis Traouil et Trail.] Mi- 40 : Comiti Adolfo medietatem tributorum niere de plancher, etc. Trepant, in aliis racula S. Bertse Blangiac. Abbat. n. 8 : totius civitatis de teloniis, de molendinis, ann. 1369. ex Reg. 100. ch. 405. Haud Filum in Traolium de fuso extrahere de Trapezitis, in beneflcio dedit. Notitia scio an eadem notione Trappan, in coepit.] Viennensis monetae, in Tabulariq ejus- aliis Lit. ann. 1398. ex Reg. 154. ch. 50 : TRAPA. Fundi domestic! species, [Lo- dem Ecclesiae fol. 25. de monetario, qui Sur lequel siege avoit un Trappan de cus secretior et remotior.] Consuetudi- falsam monetam cuderat : Tamen et bois. Ubi Muscipula significari videtur. nes seu Libertates Prioratus S. Dionysii omnibus notum fiat, Trapezeta a domno Trappe vero, Vasis genus, in Lit. rede Capella in Biturigibus, a Richardo Leone IX. PP. excommunicatus, paralysi miss, ann. 1459. ex Reg. 188. ch. 127 : et Aymone Archiepiscopis confirmatae : perculsus, membris omnibus dissolutus, Ung vessel, qui se nomme Trappe, a metQuin eliam si aliquis infra determinates impiam vitam digna morte finivit* Vide tre lect. 1 TRAPPATURA, Ornatus e trapo seu 4. cruces moretur ad alium furnum, nisi lib. Miraculor. S. Vulfrani Episc. n. 13. ad S. Dionysii panem coxerit, et cerium, [et Rolandinum Patav. lib. 12. cap. 2. panrio, amplum equi stratum undique erit, imprimis reddito furnacio, legem apud Muratorium . torn. 8. col. 345.] aefluens. Elmhamus in Vita Henrici V. suam emendabit. Si quis etiam Trapam [** Guerard. in Prolog. Chartul. S.Petri Regis Angl. cap. 26 : Equos etiam hahabuerit, et sub ea panem consuetudi- Carnot. pag. 63.1 bens sequaces, ditissimis Trappaturis naliter coxerit, si convictus fuerit, Trapa 1TRAPEZETUM, Mensa Trapezetss. Vide modp regio decoratos. Et cap. Ill : Equi nobiles ditissimis Trappaturis amicli. frangetur, el ipse legem solvet. Vide in Cambiare, pag. 45. col. 1. Trappa. 1 TRAPHAX, Tabula, qua panis ad fur- Rursum cap. 129 : Manni nobiles ejus1 TRAPACCETA, Idem, ut videtur, qui num fertur, apud Martinium. dem sectse nigerrimas Trappaturis induti. mox Trapezeta. Analecta de vn. Marty1 TRAPITUM, ut Trapetum. Vide ibi. ribus torn. 3. Julii p. 24 : Qui Hludari 1 TRAPPULA. Vide in Trappa. « TRAPOGNERE, Reflcere. Lit. reImperalons jussu obcsecatus, eo quod ar- miss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. * TRAPSETA, [Cangeur. (Gloss. Lat. tem Trapaccetarum exercebat. reg. ch. 14 : Solam calciamenti cum Gal. Bibl. Insul. E. 36, xv s.) Of. Tra* TRAPASSUS, Deceptor, impostor, ut certa cordula et una aleyna, more agri- pezila.] videtur, ab Italico Trappola, decipula, colas, perforabat ipse exponens, et secunTRAPUS, Pannus, panniculus, Hispadolus. Stat. antiq. Florent. lib. 3. cap. dum morem patrias (Dalphinatus) Trapo- nis Trapo, Gallis Drap. Vetus Charta 115. ex Cod. reg. 4621 : Nullus taberna- gnebat. apud Martinezium in Hist. Pinnatensi rius seu coqus audeat in domo pro1 TRAPOLA, Idem quod mox Trappa. lib. 1. cap. ^4 : Et quia negaverat, quod pria seu taberna propria vel conducta Statuta Montis-regalis pag. 283 : Nulla sancto Joanni servire non debebat, judireceplare lalrones, malandrinos seu persona...... audeat capere columbos ad cavit Rex, ut tollerent ei, quicquid habeTrapassos, vel aliquem puerum cum filatum seu ad Trapolas sub posna bat in Lecueita, domos, et terras, et vieisdem. sol. 60. neas, et panem et vinum, et Trapos, et * TRAPENTUM, Tabula, f. quae Trapis TRAPPA, Muscipula, transenna, deci- sic fecerunt, et abstulerunt ei totum, et conflciendis est idonea. Comput. MS. pula avibus capiendis, Gallis Trappe, duos horreos plenos de tritico. Vide monast. Clareval. ann. 1364. fol. 3. r° : Italis Trappola, unde Teutonib. Trappen, Drappus. Pro secatura mille iiij°. I. Trapentorum, capere, irretire ; nqstris A ttraper. PacTRAPEBIUS, [TRAPERARIUS, et TRExij. flor. Ibid. fol. 45. r° : Pro secatoribus tus Legis Salicae tit. 7. § 9 : Si quis tur- PERARIUS, apud R. Duellium torn. 2. Trapentorum, j. flor. vij. gros. Vide mox turem de Trappa furaverit, etc. Ubi Lex Miscell. pag. 53. et59.] in Statutis OrdiTrappa. Salica tit. 7. | 7. habet turturem de reti.nis Teutonici, qui in Hospitalarioruni 1 TRAPERARIUS, TEAPERIUS. Vide Formula 14. ex Baluzianis: Nonest homo Statutis Draperius vocitatur, qui sciliTrapus. hie, miser talis latrat, sed non ut canis, cet curam habet vestimentorum fra11. TRAPETUM, Mola olearia, Latinis; psallat de Trapa ut linguaris dilator ma- trum. Vide Christophorum HartknoItalis vero ac praecipue Siculis Mola, qua jor, etc. Miracula S. Ludgeri Episc. Mi- chiuminDissertationibus Prussicis cap. cannse melleae conteruntur ad consti- migard. n. 49 : Pauper quidam in diver- 19. pag. 419. tuendum saccharum. Vide Hierolexicon ticulis Episcopalis dpmus monasterii re1 TRASCINARE, Italis, Trahere, Gall. Macri. Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Tra- pertus a servis, quasi reus furti pugnis Trainer. Chron. Parm. ad ann. 1294. peta et hoc Trapetum, meuleabroyer her- mulctabatur, et certatim crinibus ad apud Murator. torn. 9. col. 828 : Capti bes ou enclume a monnoiers. aquam trahebatur. Delude infra : Erat fuerunt et ducti Parmam, et Trascinati * Glossar. yet. ex Cod. reg. 7613 : Tra- enim ei valde contritum (crus) quando ad caudas mulorum. Vide Trasinare. petae, molse olivarise. Trapetum, conca oli- crinibus de Trappa Episcopalis domus 1 TRASCODRYGITJE. Vide Tascodrovaria. trahebatur. Ubi quidam codd. habent gitse. 1. TRASELLUM, [f. Transitus.] Charta | TRAPITUM, Eodem significatu, inTrappia. [* Trappa ex Miraculis S. LudCharta ann. 1219. apud Ughelluni torn. 1. geri episc. Mimigard. Locus secretior et Willel. Comitis Matiscon. ann. 1214. me Ital. Sacrae col. 1123. edit. 1717 : Item remotior designari videtur, ut ex voce apud Perardum : Notum facio concedimus monasterio sxpe dicto et fra- Diverticulum paulo ante colligere est. assignasse D. Odoni Duci Burgundiae tribus ejusdem facere, et in perpetuwn Vide Trapa.] [** F. Scalae, gradus, Ger- 4. denarios in unoquoque Trasello pehabere, ac libere et franche possidere Tra- man. Treppe.] [Si credimus Eccardo in dagiorum meorum, ubicumque recipianpitum unum pro faciendo oleo in domanio Notis ad Pactum Legis Salicas, Trappa, tlJtf* &tC Comitatus Laureli. idem est quod Tensum, a veteri Germa12. TRASELLUM, Numerosus et mo^. 2. TRAPETUM. [Tapes : « Trapeta nico Drepen, aut Treffen, quod Tendere dulatus sonitus, Carillon, a Burgunviginti magna inter bona antiqua et olim significavit.] Vide Origines linguaa dico Tresel&r, campanas argute et nuantiquissima. » (Invent. Her. Forr. Pal. Italic83 Menagii et Ferrarii. merose pulsare, Carillonner. Vide Glqs\Apost. 10 Oct. 1464.)J 1 TRAPPULA., diminut. a Trappa, Ea- sariolum ad calcem Canticorum natalit. TRAPEZETA, Monetarius. Jo. de Janua : dem notione. Inquisitio ann. 1196. apud Burgund. Statuta Capituli Tull. ann. Trapezeta, vel Trapezita, nummularius, Cencium inter Census Eccl. Rom. : 1497 : Pulsantur Matutinse in annualivel mensarius, qui pecuniam super men- Item si quis paret laqueum vel Trap- bus majoribus solemnitatibus cum sam dinumerat. [Gloss. Lat. Gall. San- pulas in silva vel campis, in. sol. dabit magnis campanis et Trasello per omnes germ. Trapezeta, changeur de monnoye.] curiss. campanas vicissim et successive. Vide * Hinc nostris Destrapper, pro Dega- Trinion. Gloss. Saxon. Wlfrici : Trapezita, vel monetarius, M y n e t e r e . Gloss. Lat. MS. ger, debarrasser, Expedire. Lit. remiss, * Trisellum semel in laudatis Stat. fol. Reg.: Trapezeta, Nummularius, Mensula- ann. 1393. in Reg. 144. Cbartoph.reg. ch. 5. r°: In dictis autem solemnitatibus pul252 : Lequel de Saint Symon embrassa le rius. Gloss. Gr. MS. Reg. cod. 1673: KoXsatur cum glasiaco et Trisello per majores Xu6iSa? ut plurimum, non excedant. Hincnarii. Possent etiam intelligi Saltatores germ. : Tripos, tretel, ou table, ou instruDominica Septuagesimse interdum nude a veteri Gallico Triper, Saltare. Vide ment qui a trois piez.] SeverusSulpitius Dial. 2. de Vita S. Martini: Sedebat audicitur etiam TpiwSiov. Vide Allatium Tripa, Tripare et Triperius. * Triepie, Personatus seu dignitatis. tem S. Martinus in sellula rusticana, ut Dissert. 1. de Libris Eccl. Grsec. Cangium in Glossario med. Graecit. et Sui- appellatip in ecclesia Abrincensi, ignota est in usibus servulorum, quas nos rustici mihi vocis origine : nisi praecentor hie Galli Tripetias, vos Scholastici, aut certe cerum in Thesauro. 1 TRIONES, in Charta Thossiaci ann. designetur, a sede sua tripede sic dictus. tu, qui de Grsecia venis, Tripodas nuncu1404. vox est vernacula, qua significant Charta ann. 1452. in Reg. 188. Chartoph. patis. Wolphardus Presbyter libr. 1. arbores certa ratione decaeuminatas, reg. ch. 54 : Maistre Jehan Basset tenant Vitae S. Walburgis Virg. n. 13: Cum quibus agri, prata, prsesertimque silvae et possidant de present le personnaige de ecce Tripediaz, quibus sua usus est in Triepie"(dans I'eglise cathedralle d'Avran- vita, divinitus e manibus... projectse sunt. disterminantur in pago Dombensi. Supra scabella appellavit, [intelligitque TRIPA, Interanea , intestina , Gall. ches), etc j TRIPASSALUM, Tptuass.ar. Lat. Gall, ex Cod. reg. 7692: Truda, trorte. TRUDANUS, TRUDENNIS. Vide Trutanus. * TRUDERE, Bouder, in eod. Glossar. f. pro Bouter. TRUDIO. Gregor. Turon. de Vitis Patr. cap. 4 : Sennit autem sacerdos Dei, et in tantum estate provectus est, ut sputum oris in terram projicere non valeret, sed adhibito labiis Trudione, in earn salivas oris exponeret. Videtur diminutivum Trudis, qui Isidoro lib. 18. cap. 6. in Gloss. Arabico-Lat. et Joanni de Janua, dicitur Contus et fustis ferratus, quo naves truduntur. [Vide Truca, Trulio et Trullio.] TRUEGA, Sus, ex Gallico Truie. Charta ann. 1342 : Item 25. inter porcos et Truegas. ' *TRUEIA, Sus femina, Gall. Truie. Stat. Avenion. ann. 1243. cap. 106. ex Cod. reg. 4659 : Pro porco vel Trueia quatuor denarios. Vide Truega. 1. TRUELLA, Trulla, Ferrum latum, quo parietes linuntur, Papiae, ex Gall. Truelle. Charta ann. 1163. apud Brolium in Hist. Parisiensi lib. 2. [et Lobinell. torn. 3. pag. 64:] Dominus autem Papa reliquias inter altare posuit, et accepto instrumento, quod vulgo Truella dicitur, easdem c&mentointrosigillavit. Vox forte formata a Latinorum Trua, de qua voce Varro lib. 4. de L. L. cap. 25. et Nonius cap. 1. num. 68. [Vide Sagoma.] * 2. TRUELLA, a Gallico Truau, Sesquimodium continens in quibusdam locis, mensura annonaria. Oharta Phil, abb. da Cultura ann. 1224 : Reddet dictus

198 abbas quatuor sextarios avense de forragio ad legalem mensuram minoti adsequati, ad Truellam cumulatam et sernel pulsatam. Vide Trugga. * TRUELLIUM, ut supra Troillium 1. Moiendinum, quo olivae aliave grana ad oleum conflciendum premuntur. Charta Henr. regent. Dalph. ann. 1322. in Reg. 101. Ohartoph. reg. ch. 105: Concedentes eidem Soffredo quod ipse ac haeredes et successores ipsius soli et in solidum possint molendina, batistoria, gauchatoria, Truellia, seu alia aisiamenta similia, quse aqua mediante operantur, in dicto loco et ejus mandamento construere Quod dicti Soffredus, hssredes ac successores ipsius possint compellere omnes habitantes in dicto castro et ejus mandamento molere, bannire, gauchire et Trulliare ad molendina, bauchoria, Troillatoria prsedicta. T TRUERE. Vita S. Caesarii Arelat. Episc. lib. 1. n. 26 : At ille publica voce, elevatis oculis et manibus In cesium, dixit: Domine Jesu Christe, ne in loco ultra apri accessum habeant. Et eadem hora usque in prsesentem diem nunquam ibi Truerunt, etc. Quidam habent nutrierunt; sed truerunt praefert Mabillonius, cui truere idem videtur ac destruere, quod apris oiptime convenit. Malim a Gallico veteri Truir, pro Trouver, invenire, vocem deducere : ita ut sensus sit, ex eadem hora usque in prsesentem diem numquam ibi inventi sunt. * Fortassis male scriptum vel lectum Truerunt, pro Fuerunt. [** vel Ruerunt.] TRUFA, TRUFFA, TRUPHA, Fraus, nequitia, jocus. Guill. Britto in Vocab.: Nuga dicitur Trufa, unde Nugor, aris, nugas [f. Trufas] facere. Gloss. Lat. Gall.: bluga, Truffe. Jo. Bromptou. in Ricardo I : Minx sunt, et quasi Truffse, guas loqueris. Csesarius lib. 2. Mirac. cap. 25: Ille cogitans qualiter liberaret puellam, hujusmodi Trupham invenit. \Trusam male editum apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. 108.] Alberic. in Chron. MS. ann. 1239 : Heu me, inquit, quamdiu durabit Truffa ista. Raymundus in Summula: Sed quis sortilegas compescet ab hac mulieres, Sectas et Trufas harum qai scribere vellet.

Vide Will. Thorn, pag. 2064. Vitam B. Angelas de Fulginio cap. 6. Indicem error. Valdensium § 15. Synodum Goloniensem ann. 1280. can. 4. Michaelem Scotum lib. 4. Mensae Philosophies cap. 43. [Gesta Archiep. Trevir. apud Marten, torn. 4. Ampliss. Collect, col. 277. Synodum Avenion. ann. 1340. apud eumd. torn. 4. Anecd. col. 564. Trecorensem ann. 1435. ibid. col. 1140. Chronicon Petri Azarii apud Murator. torn. 16". col. 331.] etc. W. Guiart: Et ne cuit pas emplir mes pages De Trufes, ne de fanfelues, Dont les histoires sont velues.

[Le Roman de la Rose MS.: Certes je tendroie a grant Trade, Qui diroit que tu fusses horn.

Neque alio sensu IVuMeapudPhilippum Mouskes in Henrico I : Et I'Abbe" qui sot mult de Trulle, S'en ala droit en Pulle.

Hue etiam, ni fallor, revocandum est Trut, quod pro fallacia, dolo vel fraude usurpat Poeta vetus in Historia Johannis IV. Ducis Britan. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 730:

TRU Francois prenoint trop divers noms Pour faire paour aux Bretons ; Mais ils savoient plus de vieil Trut Que vueille truie qui est en rut.

Alias Tracth veteribus Aremoricis idem est quod nostris Flaterie, Blanditias, teste Lobinello.] Vide Ghristinam Pisanam 1. part, du Tresor de la Cite des Dames cap. 4. 24. H. Stephanus Trufer a Graeco -rp^ipetv, subsannare , deducit: Ferrari us a tropha, alii a Germanico, etc. 3SS" Ex iis emendo Litteras ann. 1342. apud Rymer. torn. 5. pag. 305 : Et quamvis per diversos tractatus, per Trussas et ambages, nos diu protraxit sine fructu, etc. Lego Truffas. * Truffe inter ornatus muliebres recensetur in Diario regni Garoli VII. pag. 511. ad ann. 1429 : Les hommes ardoient tables et tabliers, et les femmes les atours de leurs testes, come bourreaux, Truffe, etc. Haud scio an hue spectet vox Truiflet, in Lit. remiss, ann. 1385. ex Reg. 127. Chartoph. reg. ch. 41 : En laquelle boursette laditte femme avoit pris... un Truiflet, qui estoit a clochettes de plon. TRTJFARE, TRUFFARE, vel TRUFFARI, Illudere, fallere, apud eumdem Caesarium, lib. 5. cap. 29. et in Vita B. Angelse de Fulginio cap. 23. Mamotrecttis ad 28. Isaiae : Illudere, i. Trufari et deridere. [Rursum occurrit in Actis SS. torn. 2. Aprilis pag. 825. torn. 4. Maii pag. 538. torn. 1. Junii pag. 791. torn. 2. pag. 733. apud Marten, torn. 2. Anecd. col. 1454. torn. 7. Ampliss. Collect, col. 833. Robertum Avesbur. in Hist. Eduardi III. Regis Angl. pag. 209. 241. Murator. torn. 12. col. 950. torn. 16. col. 394. torn. 19. col. 388. etc.] Le Roman du Chevalier au Barisel: Mais que gi vois pour aus Trufer.

* Truffler, pro s'Amuser, se divertir, Nugari, jocari, apud Christ. Pisan. in Carolo V. part. 1. cap. 16 : Avec ses serviteurs par bonne familiarite se Truffloit de paroles joyeuses et honnestes. Unde additur Se Truiffler en raille ou moquerie, in Lit. remiss, ann. 1453. ex Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 317. cum in malam partem accipitur. * Aliud sonat vox Gallica Trufflet, Ictum nempe in faciem, ni fallor, in Lit. remiss, ann. 1397. ex Reg. 152. Chartoph. reg. ch. 184 : Icellui Riviere respondit qu'il esconvenoit que le suppliant eust un Trufflet, qui est a dire un cop. . TRUFATOR, apud eumdem Csesarium, et in Cont. Nangii ann. 1351. Trufandie Occitanis. [Saratator et Trufator, in Memoriali Potestatum Regiens. ad ann. 1284. apud Murator. .torn. 8. col. 1163. Abusores sive Truffatores, in Synodo Trecor. ann. 1435. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 1140. et Lobinell. torn. 2. Hist. Britann. col. 1609. Truffatores et terrarum exploratores, in Synodo Salisburg. ann. 1456. apud Hansizium torn. 2. German, sacrae pag. 505.] Matth. Silvaticus: Ambagum, id est Trufarium, vel vagum. Will. Guiart: Si vraiment come en ce livre Ne veuil les Trufeeurs ensuivre Qui pour estre delitables, Ont leurs Romans emplis de fables.

^ TRUFATORIUS, Dolosus, fraudulentus. Processus ann. 1306. in Probat. Libertatum Gallic, cap. 39. n. 20 : Archidiaconus... comparuit, proponendo multas exceptiones Trufatorias, etc. * TRUFFATORIUS , Jocosus, facetus. Lit. remiss, ann. 1385. in Reg. 127. Char-

TRU toph. reg. ch. 16 : Verba Truffatoria seu jocosa et ociosa ad tempus eludendum inter se proferendo, etc. Vide supra Trufare. ] TRUFFATIGUS , Eadem notione. Charta ann. 1377. e Bibl. Regia : Incepimus eis dicere, quod ista erat oblatio temptativa et videbatur Truffatica. 1 TRUFATIGE , Jocose. Vita S. Contardi, torn. 2. Aprilis, pag. 449 : Arbitrates aliquos insolentes et juvenes in campanilis vertice fore, qui sonitum hunc Trufatice causarent. 1 TRUFABUFA et TRUFEBUFA. Sic in Ecclesia Lugdunensi nuncupatur Solemnis nominatio, quse publice 23. Decembris fit, eorum qui in pfflciis divinis festivitatis Natalitii Christi deservire debent, voce, ut videtur, composita ex Bifarii et Trifarii; uti appellantur ii, qui ad bifaria vel trifaria offlcia designantur. Ordinar. MS. Offlc. divin.Eccl. Lugdun.: Item panitarius debet facere candelas Trufebufe. Hue spectat Monachus Sangall. lib. 1. de Carolo M. cap. 5: Fuit autem consuetudo ut magister Scholarum designaret pridie singulis quod responsorium cantare debereni in nocte Na/tivitatis Christi. | TRUGGA, Mensura frumentaria, de qua haec habet Th. Blount in Nomolexic. e Codice MS.: Tres Trugge frumenti vel avenss faciunt 2. bushels. Anglis Trugg proprie alveus est atque ferculum humerale, quo utuntur caementarii, Saxon. Trog. 1TRUIA, Sus, Gall. Truie. Duas Truias et octo porcellos, in Archivo S. Victoris Massil. Vide Troya. *TRUIGA, Sus femina, Gall. Truie. Consuet. Carcass, in Reg. L. Chartoph. reg. ch. 3 : Nee quis vendat.... carnem de Truigapro carne porci. Vide Truia. * TROITA, a Gallico Truite, Piscis fluviatilis notus. Charta ann. 1220. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ, col. 389 : Moriente comite Gebennensi, successor ejus hominium faciet et fidelitatem jurabit domino Tarentasein,si archiepiscopo, et nomine recognitionis duas mannas Truitas (dabit). Vide infra Truta. * TRULA, TRULLA, Instrumentum piscatorium, vulgo Truble. Charta ann. 1267. in Chartul. Buxer. part. 12. ch. 11 : Ego G-uido dominus de Choun confiteor religiosos Buxerise habere in dictis aquis usuagium plenum piscarias seu piscationis ad Trulam, si necesse fuerit et voluerint. Alia Boson, episc. Catalaun. ex Chartul. Monast. in Argona fol. 9. r°: Concessit piscationem cum Trullain aqua sua pro infirmis. Vide Trubla et Trullia. T TRULIO. Scriptura ann. 780. torn. 3. Concil. Hispan. pag. 90 : Damus.... tres vasos Salomoniegos, et xil. culiares argenteos, et 1. argenteum Trulionem. Vide Truca et Trullio. 1. TRULLA, Joanni de Janua, Bombus vel sibilus ani, quia trudendo emittitur. Florentinis, Trullare, est pedere, sonitum ventris emittere. [Vide Trullus.] * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Trulla, vesse ou pet. Occurrit etiam in Glossar. Prov. Lat. ex Cod. 7657. Ital. Trullo. * 2. TRULLA, Astutia, dolus, fraus. Mirac. S. Gundech. torn. 1. Aug. pag. 185. col. 1 : O qualem Trullam adinveniunt Eichstettenses clerici pro pecunia, obtinenda! Trulle, nostratibus, eadem acceptione, ut videre est in Trufa. | TRULLARE , Uvas praelo premere^ Gall. Pressurer, alias Truiller. Transactio inter Abbates et Monachos Cras-

TRU

TRU senses ann. 1351. e libro viridi fol. 53: Quod Ortolanus praedictus recipiat fimum totum stabulorum omnium et totam vindemiam Trullatam tempore vindemiarum. Litterae ann. 1354. torn. 4. Ordinal. Reg. Franc, pag. 296. n. 15: Lidit habitant ne moorront , cuirront, Truilleront a autres molins , fours et Treuls, que aux nostres; se n'estoit par le deffaut desdiz molins, des meuniers ; desdiz fours, des fourniers ; desdiz Treuls, des Treullours: et se autrement le faisoient, cils qui autrement le feroit, paieroit cinq sols d'amende avec le prof fit, c'est assavoir la mousture, le fournaige et Truillaige. Vide Trolium et Trullum 1. 1TRULLARIA, Zw^apvff-rov, in GI. Lat. Gr. Vide Casaub. ad Theophr. Gharact. pag. 221. TRULLIA, Instrumentum piscatorium. Charta Otton. Gomitis Burgund. ann. 1281. apud Perardum : Eis concedimus et dpnamus perpetuo piscariam liberam in ripariis de Lupa et de Clogia alte et basse pro voluntate sua, ad vernale, ad Trulliam, et ad alia omnia genera ingeniorum, absque nave et sagena, et mag no rete. Sed videtur legendum Trubliam. Vide Trubla. * TRULLIARE, Truellio premere. Vide supra Truellium. TRULLIO, Olla vel trulleum, apud Octavium Horatianum lib. 4. Rer. medicarum pag. 94. [Vide Trulio et Inferturia, ubi legitur Trulio.] 1. TRULLUM, Torcular,Pressoir. Charta Hugonis Ducis Burgundies ann. 1253. apud Perardum pag. 476 : Bannum Trullorum, furnorum , vinorum , nemorum, vindemiarum, etc. Infra : Et in furno de 12. panibus grossis et parvis, et de placentis, et de pitanciis, unam prsestare (tenentur) et in Trullis pro pressura suarum uvarum de singulis modiis vini sextarium dimidium reddere debent. [Vide Trolium et Trullare.] 1 2. TRULLUM, Vas vinarium. Frodoardus lib. 14. Carm. cap. 18. de S. Columbano :

riae species, vel Jaculum. Stat. Mutin. ann. 1306. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. med. aevi col. 484 : Eligantur unus dominus et unus hotarius pro qualibet porta, qui facial parari trabuchos, sive manganos, balistas grossas, sagittamenta, Trulos, et alia necessaria. * TRUMA, Plaga, contusio, Gall. Meurtrissure. Lit. remiss, ann. 1376. in Reg. 110. Chartoph. reg. ch. 159 : Johannes de la Treille.... venit quadam die Jovis ad dictum Michaelem clamando alta voce, Michael amice, ecce ventrem meum, qualiter et quomodo Johannes del Bume vulneravit, et michi fecit Trumas, qux apparent in ventre meo. 1 TRUM.33, IIapwTs8eS, in Gl. Lat. Gr. Strumae. j TRUMBA, Buccina, Ital. Tromba. Godefridi Viterb. Pantheon torn. 7. Muratorii col. 420 : Venit et imperil gestivit in urbe coronam, Organa cum cithara, fistula, Trumba sonant.

Vide Tromba et Trumpa. 1 TRUMBA., Fistula seu pars caya tormenti bellici, in qua lapis ejiciendus ponitur. Chronicon Tarvisin. apud Murator. torn. 19. col. 754 : Est enim bombarda instrumentum ferreum fortissimum cum Trumba anteriore lata, in qua lapis rotundus ad formam Trumbse imponitur, habens cannonem a parte posteriori secum conjungentem, longum bis tanto quanta Trumba, sed exiliorem, in quo imponitur pulvis niger artificiatus cum salmitrio et sulphure, etc. TTRUMBARE, Trumba canere, buccinare, Ital. Trombare, Gall. Trompetter. Ghron. Parm. ad ann. 1282. apud Murator. torn. 9. col. 800 : Equitaverunt et iverunt prope Cremonam et ibi diu steterunt et Trumbaverunt, et nemo exivit ad eos. 1 TRUMBATOR, Qui canit trumba, Ital. Trombatore, Gall. Trompette. Legitur in Gomputo ann. 1333. torn. 2. Hist. Dalphin. pag. 279. «• TRUMELATOR, a yeteri Gallico Trumeleur, f. Scortator, libidinosus, a voee Et quondam liquor emissus famulante clients, Trumel, femur. Vide mox Trumulieres. Nee taraen effusus pervadens claustra coronae Spargit humum, qnia insueto petit agmine coelum, Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. GharTollitur in vacuum, duplicatque cacumine Trullum. tqph. reg. ch. 341 : Praedictus Fromage dixit et reprobavit prssfatp des Poulies, Vide alia notione mox in Trullus. quod ipse non erat nisi quidam assidator TRULLUS, JMificium rotundum, aqpai- scotorum et etiam Trumelator, publicuspoeiSls, concameratum in formam ovi, due lusor tallorum. Quas Gallice sic haunde WWTOV etiam quibusdam appella- bentur in Reg. 90. ch. 119 : Lequel Frotum : quo quidem nomine dicta prae cae- mage reprocha et dist audit des Poulies teris aedes in Palatio Constantinopoli- que il n'estoit que un asseeur d'escoz, Trutano, in quo habita Synodus, quae inde meleur publique et joueur de dez. Trullana, vel in Trulio dicitur, uti pluri1 TRUMEN, Tpvx°? tptxivoaev, in Glosbus a nobis observatum in Descriptione sis Lat. Graec. Vulcanius suspicatur aedis Sophianae n. 32. ubi etiam id nomi- emendandum, rp^^o? rapc^tvov. Martinis Byzantinos Scriptores tribuere po- nius mallet, Turben , Tpe»x6?, Tpo/oev tissimum docuimus excelsp et sublimi TI. Hunc consule. haemisphaerio, quod toti ejusdem aedis TRUMMETA, Tuba, Trompette. Thwrostructurae incumbit, -rpoOXXav et TpoOX- czius in Ludov. Rege Hungar. cap. 22 : Xov promiscue appellantes. Anastasius Cui Tribunus cum Romanis potioribus per in Sergio PP : Trullum vero ejusdem Ec- quatuor milliaria Gallicana, vestibus seu clesias fusis chartis plumbeis cooperuit pannis purpureis ad hoc specialiter sub atque munivit. A forma concameratio- uniformitate aptatis, solenniter in Trumnis rotundae, Trullum, Ciburium, inter- metis, et diversi generis musicorum appapretatur Papias ; nam ea fuit Ciborio- ratibus, circa centum personas de una rum, uti alibi docuimus. Vide Glossar. vestitura bene induti obviam venientes, med. Graecit. col. 1618. et in voce 'Qa- etc. [Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 16?, col. 1787. 18. legit in recto Trummetum, a GerTRULLUM, vel TRULLUS, Quaevis aedes, manico Trumme, vel Trummen, Belgis a forma scilicet tecti in rotundam con- Trommel.] camerationem confecti. Gesta InnocenTRUMPA, Buccinae species, Trompe, tii III. PP. pag. 146 : Pene pmnes capi Trompette, Italis Tromba et Trombetta. fecerunt, et in Trulio Joannis de Stacio Gloss. Theotisc. Lipsii : Drumbon, tuba, violenter includi. Infra Domus Joannis de Alibi : Triumbon, tubas. Lexicon CamStacio dicitur. bro-Britannic. Trwmpls, tuba. Vitae Ab* TRULUS, Machines bellicae jaculato- batum S. Albani : Tuba, quam vulgus

199

Trumpam vocat. [Vossius lib. 2. de Vitiis serm. cap. 18. vocem hanc deducit a veteri Germanico Trompe; unde, inquit, et Gallicum Trompe etltal. Tromba, et Hispan. Trompa : Belgae usitatius Trompet : Angli et Trump et Trompet dicuntj 1 TRUMPETTIS. Litterae ann. 1482. apud Rymer. torn. 12. pag. 160 : Assignavimus marinarios, magistros navium, soldarios.... alias artifices pro hujusmodi navibus necessarios quoscunque, et homines vocatos Trompettis. Non alios puto quam Tubicines, Angl. Trumpetters, noStris Trompettes. * Qui ignem, dictum Trompe, in naves hostium projicit, nostris etiapa Trompette. Lit. remiss, ann. 1405. in Reg. 160. Chartoph. reg. ch. 131 : Un appelle Gabriel le Pescheur Trompette de ladite barge, etc. 1 TRUMULIERES. Locus est in Armatura. Vide Trilices Loricas. *Trumelieres, apud Joan, de Meun,Ocreae seu femorum armatura, vulgo Cuissarts. TrumiOu, pro Jambe, Crus, torn. 2. Fabul. pag. 226 : Cela a escorcie ses Trumiaux, Qui sorit gros devers les talons.

Trumel, Vervecis femur, vulgo Gigot, in Lit. remiss, ann. 1423. ex Reg. 172. Chartoph. reg. ch. 414: Vn Trumel de mouton, qui avoit este mengie par les compaignons. Le Roman de Garin: Un pauvre gars tot le Trumiax rostis. Ibidem : Quatre ribauz toz les Trumiax rostis.

** TRUNCAGIUM. Commissiones ann. 5. Edward. II. reg. Angl. Northumbr. rot. 11. in Abbreviat. Rotul. torn. 1. pag. 186 : Rex commisit Henrico de Percy custodiam castri regis de Baumburgh cum Truncagio regis ibidem et redditu in villa de Warnemuth habendum quamdiu regi placuerit, reddendo inde per annum 110. libr. Ibidem pag. 193. ann. 6. ejusd. Line. Dors. rot. 3: Rex concessit Isabellas de Bello Monte dominas de Veacy in recompensacionem pro castro de Bamburgh cum Truncagio regis ibidem et redditu, etc. Ita etiam pag. 220. 224. etc. Pag. vero 156. ann. 1. ejusd. regis scribitur custodiam castri regis de Hamburgh cum Tronagio regis ibidem et redditu, etc. Et pag. 145. ann. 33. Edward. 1. cum turn, regis. TRUNCARIUS, Papiae, Devorator. t TRUNCATA. Charta Willelmi Ducis Aquitan. ann. 1087. apud Beslium pag. 404 : Dederam in civitate de levagio salis duas partes. Dono etiam eis Truncatas a stagno usque ad fluvium Clennis. Vide Truncus salts post Truncus 7. j TRUNGATIO, Obtruncatio, amputatio. Truncatio digitorum, in Cod. Theod. lib. 7. tit. 13. leg. 5. Truncatio capitis, in Chronico Dom. de Gravina apud Murator. torn. 12. col. 583. TRUNCATUM, pro Trunco, apud Adamnanum lib. 1. de Locis SS. cap. 11. * TRUNCATURA, Mutilatio,amputatio. Lit. remiss, ann. 1334. in Reg. 69. Chartoph. reg. ch. 236 : Item probare intendit dictus Alquerius quod (Petrus) in fine suo et post finem corpus suum seu cadaver erat et fuit et apparuit omnibus qui viderunt, palpaverunt et tenuerunt absque aliquo vulnere et absque aliquo ictu, Truncatura,vel macatura,vellesura. Vide Truncatio. JTRUNCATUS, Amputatus, vox baud prorsus ignota. Truncatas callgas in mo-

200

TRU

dum pcenitentis habere dicuntur Canonici Regulares , in Epistola Odonis ejusd. Ord. torn. 2. Spicil. Acher. pag. 535. 1 TRUNCHETUS , Poenitentiae genus apud Monachos. Vide Truncus 7. Statuta Sangerman. in Probat. Hist, ejusd. Abbatiae pag. GLXXI : Item si aliquis fuerit in sententia Truncheti, non debet radi, donee fuerit absolutus. 1 1. TRUNCHUS, Decretus, statutus, definitus, ut Trancher dicimus pro praecise decernere. gtatuta Vercell. fol. 74 : Prsedicta omnia et singula sint Truncha, prsscisa et jurata, et inviolabiliter seryentur, etc. * Vide supra Trencator. * 2. TRUNCHUS, Arcula in ecclesiis ad recipiendas fidelium eleemosynas, Gall. Tronc. Charta ann. 1286. in Suppl. ad Mirseum pag. 142. col. 1 : Retinentes nobis medietatem oblationum,.... quse fient in denariis, sive projiciantur vel ponantur in Truncho infra ecclesiam civicam, vel extra. Vide Truncus 3. «TRUNCIA, Caesio, putatio ; dicitur de ramis arborum truncatis. Inquisit. forestae Britolii in Reg. 34. bis Chartoph. reg. part. 2. fol. 137. v°. col. 2 : Unam quadrigam (habent) ad fagotos de residuis asinorum; et post primam Trunciam, residuus, quicumque secet arbor em. 1. TRUNCUS, aut Lapis cavus, ubi; aqua, unde sacra lavantur, effunditur, in aedibus sacris, apud Gillebertum Lunicensem Episcopum de usu Ecclesiastico. 2. TRUNCUS, Vas apum, in truncis arborum. Vetus Charta apud Augustinum du Pas in Stemmat. Armoric. pag. 823. [etLobinell. torn. 2. Hist. Brit. col. 173 :] De panagio et de herbagio, atque de omnibus vasis apum, guxvasa Truncos vacant vel Eroisa. * Chauta Petri epise. Tull. ann. 1179. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonstr. col. 553: Dedit etiam prssdicttus Odo prsedictis fratribus Truncos mustarum{leg. muscarum) de nemoribus in banno de Baigneval, ubicumque inventi fuerint. 2. TRUNGUS, Arcella, cujusmodi in Ecclesiis nostris prostant ad recipiendas fidelium eleemosynas, sic dicta, quod trunci arboris specie m referat; vel quod eae arcellae ex truncis arborum cavatis fieri solerent. Radulfus de Diceto ann. 1166 : Collectam Jerosolymitanorum usibus destinandam Truncus in singulis Ecclesiis adacta sera conclusit. Gervasius Episc. Sagiensis Epist. 8 : Pecunia Truncorum, qui fuerunt in singulis Ecclesiis institute Innocentius III. PP. in Epist. quae habetur in Gestis ejusdem Pontificis pag. 74 : Ad hsec in singulis Ecclesiis Truncum concavum poni pr&cipimus.... ut et in eo fidelis quilibet, juxta quod Dominus eorum mentibus inspiraverit, suas eleemosynas firmitate statuta deponere in remissionem eorum peccaminum moneantur. Occurrit praeterea in Charta Henrici II. Regis Angl. apud Gervasium Dorobern. ann. 1166. in Synodo Exon. ann. 1287. can. 12. Cicestr. ann. 1292. can. 5. fin Anecdotis Marten, torn. 4. col. 376. 640.1300. in Charta ann. 1178. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 348. in alia ann. 1291. torn. 10. Spicil. Acher. pag. 277. in alia ann. 1313. torn. 2. Hist. Eccl. Meld. pag. 201. in Statutis S. Capellae Paris, apud eumd. Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 157. in Concilio Hispal. ann. 1512. torn. 5. Concil. Hispan. pag. 9. Vide Truncus et] Joseph, lib. 9. Antiq. Judaic, cap. 8. etc.

TRU 4. TRUNGDS. Adalardus lib. 2. Statu- scelere datus fuisset in exsilii Truslo* tor. Corbeiensium cap. 1: Et unusquis- nem. TRUSORIUM, Instrumentum ferreum, que habeat ad hortum excolendum, siye ad alias necessitates explendas, fussorios quo aliquid truditur. Ericus Upsalien6. (fossoria) bessos 2. secures 2. dolato- sis lib. 3. Hist. Succor, ann. las/: Intrariam, taratra 2.... falcilia 2. falcem 1. verunt cum parva lucerna 7. viri armati, Truncos 2. cultrum 1. serram 1. etc. quorum unus Regis caput cum manu sup[«* Genus ferramenti quod truncat, posita, grosso Trusorio perforavit. Vide Guerardo. Idem forte quod Fractorium Trusale. 1 TRUSSA, pro Truffa. Vide in Trufa. apud Notker Psalm. 73. verso 6 : Mit TRUSSARE, TBUSSELLUS. Vide Trossa. partum unde mit Sticchcle bracken sie sia, In dolabro et fractorio dejecerunt ea. TRUSTIS, Fides, fiducia, ex Germ. Ubi Vulgata in securi et ascia dejecerunt Trost, vel Trust, aut Teutonico Troost, earn. Vide Schmeller. Glossar. Bavar. quod idem sonat, praeterea solamen, solatium, levamen, etc. Marculfus lib. 1. torn. 3. pag. 609.] 5. TRUNCUS, Stipes, ad quern alligan- form. 18 : In manu nostra Trustem et fldelitatem visus est conjurasse, id est, tur rei. Andreas Suenonis lib. 7. Legum Scanicar. cap. 1 : Ac sic capto, nee licet fidelitatem Sacramento firmasse. Capiei Trunco pedes infigere, nee manus vin- tulare ann. 779. cap. 14. et Lex Longob.culis colligare. Charta Rudolphi Imp. lib. 3. tit. 4. | 2. [** Carol. M, 11.]: De ann. 1277. in Metropoli Salisburg. torn. Truste facienda, ut nemo prsesumat ad 1. pag. 390. et 394 : Furcas seu patibula, nos venienti mansionem vetare, et quse Truncos et alia tormenta, quibus reorum necessaria sunt,sicut vicino suo eivendat. crimina puniuntur , publice erigenda , Ubi Boherius : Expone de Truste faconcesso ipsis etiam quod Bannum vulga- cienda, i. regali servitio faciendo. Glossae riter appellatur. Vide Cippus, Lignum. aliae Caballicatam, hoc loco Trustem in[**Haltaus. Glossar. German, voce Stock, terpretantur, sed perperam: est enim Trustem facere, fidem, seu, ut posteriocol. 1747.1 res locuti sant,hominium Regi praestare. | 6. TRUNCUS, Truncati seu mutilati membri extremitas, Gall. Moignon. Pas- Lex Salica tit. 43. § 4. Si guts eum Occisio S. Savini Episc. torn. 2. Miscell. dent, qui in Truste dominica, est, etc. Ita Baluz. pag. 52 : Tune Savinus Episc. tit. 44. i 2. et in Recapitul. ejusdem [cui manus abeissaefuerant] posuit Trun- Leg. | 31. Lex Rip. tit. 11. | 1 : Si quis eum interfecerit, qui in Truste Regis est, cos suos super oculos cssci, etc. Homo ex Truste regali, in eadem Lege V7. TRUNCUS, Sedile ligneum et hu- etc. Sal. tit. 66. § 2. Quibus locis In Truste mile. Guido lib. 2. Discipl. Farf. cap. dominica, truste Regis, vel Ex trusts 16 : Nullus bibat in refectorio sedens ^n regali esseIndieuntur qui regi ipsi fidem sedilium suppedaneis aut puerorum Trun- jurarunt quod Procerum praesertim fuit, cis. Vide Trunchetus. inde Antrustiones vocarunt, Fideles TEUNCUS SALIS. Charta Alexandri PP. quos pqstmodum dicti. Vetus Codex MS. in. in Tabulario S. Nicasii Mellenten- ii Salici ex Bibl. Regia, pro eo, quod sis fol. 10 : In theloneo aquae 10. libras, et Pacti habetur in edito : Si quis eum occiderit, decimum Truncorum salts, etc. Alia Phi- qui in Dominica est, etc. haec prselippl Regis Franc, ann. 1195. fol. 14 : To- fert: SiTruste Antrustionem Dominicum tam decimam de reditu salis Truncorum occisserit,quis Malb. Malcha, 24. denariis, qui per aquam transeuntium, etc. [Vide faciunt solidos 600. culpabilis judicetur. Truncata et fuminus.] Id praBterea omnino declarat Marculfus ^ TRUNGULUS, Ko),o66VIA

VIA

cselesti pulsatus desiderio, Viam sepulchri utriusque partis,.... prse cseteris quibus«=VIAGERIA, Jurisdictio seu justitia aggredi deliberavi. cumque Viis elegimus et eligimus tanquam viarii; interdum quod ratione viarise VIA SPIRITUS SANCTI. Vide Inspi- breviorem. Occurrit prseterea apud Ry- prsestatur a tenentibus, Gall. Voirie, in ratio. mer. torn. 8. pag. 353. 381. et alibi : sed Transact, inter abbat. S. Albini et abbaVIA TRIUMPHALIS, Quae ducit ad civi- et Latio etiam eo signiflcatu vox nota et tis. Fontis-Ebraldi ann. 1229. Vide in Viarius. tatem, in Charta Fulconis Comit. An- usurpata est. T VIAGERITTS, Usufructuarius. Viager, deg. ann. 1033. pro Monast. S. Nicolai * 3. VIA. Charta Phil. Aug. pro comite Andegav. Bellimont. ann. 1216. in Reg. 34. bis in Consuetudinibus Insulensi art. 187. T VIA VIARIA, Trita, Gall. Chemin Chartoph. reg. part. 2. fol. 59. v°. col. 2 : Montensi cap. 21. 28. 25. Camerac. tit. 9. passant. Charta ann. 1213. apud Stepha- Mercatores reddent quatuor solidos tan- art. 6. tit. 12. art. 24. etc. Viager ou Vianot. in Antiq. Aureh Bened. MSS. pag. tum, et ita erunt quiti de navigio illo, nisi geresse, in Statut. Lossens. art. 19. Are286: Qui (hospites) manent apud pratella, quod reddent pro gubernaculo de qualibet stum Parlamenti ann. 1450. apud Baluz. sicut Via viaria et metss dividunt et de- Via unum denarium. Id est, pro qualibet torn. 2. Hist. Arvern. pag. 400 : Jurando monstrant. Chemin voiere, in Charta ann. vice. Duabus Viabus, pro Vicibus,in Vita quod bene et rationabiliter dictis terris et dominiis utetur,.... et circa haec omnia fa1330. Vide locum supra in Via Peda- MS. S. Amabilis. giaria. * VIAM ET RECTUM FACERE, Juri ciet quse bonus paterfamilias Viagerius facere debet. * VIA VIGINALIS, Quse est in vicis stare. Charta Alienor. ducissae Aquit. vel in vicos ducit, ut interpretantur ann. 1199. in Reg. A. Chartoph. reg. ch. 1 VIAGERIUS REDDITUS, Annua pendocti Editores ad Acta S. Alex. torn. 6. 33 : Si tortitudinem aliquis hominum mo- sio qua? morte exstinguitur, Rente on Sept. pag. 232. col. 2 : Ego vero simul nachorum fecerit prseposito nostro, non pension viagere, passim in Consuetud. cum quibus eram, pauperum more secus cog at eum prsepositus noster in curia Viam municipal. Arestum Parlamenti ann. Viam vicinalem sedenles, exspectaba- et rectum facere. 1499. apud eumd. Baluz. ibid. pag. 465 : idem defensor ad mille dumus in loco, quo mihi prsecepit angelus 1 VIA GULTIONIS DIVINE, Clerica- Cum quo Domini. Alia notione, vide in Via convi- tus, in Cod. Theod. lib. 12. tit. 1. centas libras Paris, annui et Viagerii redditus pro dicta redemptione appunctacinalis. leg. 49. 1 VIA ULTRAMARINA, ut supra Via | VIA EXECUTIVA, Pignorum ablatio,verat. Vide Viagium 2. Viarium et VitaSanctorum, Gall. Voyage d'outremer. In- pigneratio, Gall. Execution. Statuta Ave- litium. ventar. Chartar. ann. 1482. sub Ludo- nion. lib. 1. rubr. 31. art. 2. pag. 105 : 1. VIAGIDM, Iter, Gall. Voiage. Histovico XI. fol. 13. v° : Littera consensus Item conductor operarum, si non solverit ria fundationis Hospitalis S. Leonard! dom. Ludovici Regis prsestiti per eum su- die conventionis de solvendo factse, vel Eboracensis : Deinde ad Eboracum decliper redemptione Vise ultramarinse quam intra diem sequentem, post prsestitas ope- nans, in Ecclesia B. Petri ibidem diu et per juramentum tenebatur facere Ingerra- ras, Via executiva quoad bona solvere co- devote precibus insistens, se et Viagium nus de_ Coussiaco ratione delicti et fore- gatur. Deo et B. Marias humiliter commendafacti per eum commissi et per dictum Rej VIA REGARDI. Charta ann. 1430. bat. [Testam. Bernardi Comit. Armaniaci gem translati et transmutati in dictam apud Rymer. torn. 10. pag. 454 : Pro la- ann. 1302. apud Marten, torn. 1. Ampl. Viam ultramarinam... anno 1261. bore et expensis dictorum Ricardi et Ri- Collect, col. 1409 : Item, legamus militi* Voie d'Oultremeire, in Charta ann. cardi, centum marcas per Viam regardi. bus, scutiferis,.... clericis solmentariis et 1424. torn. 2. Hist. Leod. pag. 446. Sed et Alia ann. 1432. ibid. pag. 514: Ambassia- quartonibus hospitii nostri, qui in isto quselibet peregrinatio a nostris Voie tor domini nostri Papse, nuper per ipsum Viagio nobiscum sunt, etc. Ordinat. Humnuncupata. Voie de Rochemadou, in Ch. domino nostro Regi certis de causis mis- berti II. ann. 1340. torn. 2. Hist. Dalph. ann. 1355. ibid. pag. 422. Lit. remiss, sus, habeat de dono Regis, per Viam re- pag. 396. col. 1 : Quando extra hospitium ann. 1368. in Beg. 100. Chartoph. reg. ch. gardi L. Marcas. Id est, beneflcii seu pro nostris negotiis (messagerius) trans535 : Lequel Michault fu condampne par mercedis titulo. Occurrit rursum pag. mittetur, habeat pro expensis personse suss die qualibet qua vacaverit in Viagio fala loy de Tournay en une amende de Ix. 522. et 526. Vide Regardum 1. livres et a faire une Voie a S. Jaques en 1 VIA REGIA, Titulus libri, cujus men- ciendo per eum unum grossum. Charta Galice. tio est in Indice librorum ad calcem an- ann. 1473. ex Scbedis Prass. de Mazaugues : Ultra sumptum et Viagia quss conViarum et itinerum exstructiones ac tiquissimi Pontiflcalis. * VIACH, Prov. Veretrum, ramex, pe- tingeret facere. Occurrit prseterea apud reparationes inter publica onera recensentur, a quibus nemo,cujuscumque di- nis. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. eumd. Marten, torn. 2. Anecd. col. 1540, et torn. 3. col. 29. Lobinell. torn. 2. Hist gnitatis esset, immunis erat, ut est in tit. 7657. deltinere muniendoinCod. Th.etinleg. * VIACULUM, diminut. a Via, semita. Britan. col. 855. Menester. in Hist. Lug4. Cod.de Privileg. domus augustse. 'OSoO Lit. remiss, ann. 1356. in Reg. 84. Char- dun, pag. 78. col. 2. Elmham. in Vita xa-uacTaan; dicitur Leoni Imp. in Tacticis toph. reg. ch. 714 : Eas vaccas ducentes Henrici V. Reg. Angl. cap. 23. pag. cap. 20. | 71. Purgatio sen stramentum, per unum Viaculum seu eemitam ad 51. in Statutis Massil. lib. 3. cap. 5. vel impletio coenosorum itinerum, Mona- campos. Viaul, eadem notione, in aliis 16.17.18. et alibi. Veage, in Inquisitione cho Sangallensi lib. 1. de Carolo M. cap. ann. 1416. ex Reg. 169. ch. 102 : Le ann. 1378. ex Tabul. Cartusia? B. M. de 32. quo spectant, quse habet Cogitosus, suppliant passant par un certain Viaul parco.] T VIAGIUM, Itineris terminus. Tabul. in S. Brigida pagin. 637 : Cum Regis il- ou pasturage, ouquel estoit son varlet lius patrise per plebes et provincias, quse et gens gardans et repaissans ses che- S. Victoris Massil. : Videns dominus Admiratus non posse navigare versus Via' sub ejus erant ditione, prseceptum inva- vaulx, etc. lesceret, ut de omnibus ejus regionibus et | VIACdLUS, je VIGOROSUS. L« Idcirco erit intelleecivitatis suse communitatem relationem tus Vigorosus, agens et fortis. » (B. N. faciant. Ms. Lat. 10272, p. 97.)] 1 VIGRA. Charta ann. 1097. apud Mu* VIGNALIS , Ager vineis consitus , Gall. Vigne, alias Vignau. Codex reg. rator. delle Antic. Estensi pag. 82 : Has 4189. fol. 20. r° : Item unum Vignalem autem suprascriptas massaritias cum ompositum supra S. Felicem. Lit. remiss, nibus earum pertinentiis, cum casts, ann. 1474. in Reg. 195. Chartoph. reg. terris, Vigris, aratoriis, vineis, campis, ch. 1195 : Les supplians osterent du che- etc. Vide infra Vilaria. * Vel potius adject. Vigrus, Incultus, min icellui compaignon et le mirent en ut videtur. Charta ann. 952. apud Muraung Vignau. 1 VIGNEA, pro Vinea, in Litteris ann. tor. torn. 2. Antiq. Ital. med. aeyi col. 133: 1248. inter Ordinat. Reg. Franc, torn. 5. Idem in integrum omnibus casis et rebus illius juris el proprietatis nostrse,... qui pag. 601. art. 18. Hinc ^VIGNET^, Viticulae, ornamenta in positi sunt ipsis casis et rebus,... tarn termodum vitium, Gall. Vignettes. Inven- ris casalivis et terris cum vineis et terris tar. S. Capellas Paris, ann. 1376. ex Bibl. aratoreis seu Vigris, vineis, campis, praReg. : Item, duo alii morsus argenti tis, pascuis, etc. 1 VIGRINARE, VIGRINULA. Vide Virgideaurati et hachiati ad Vignetas. BoOpuSia, Graecis recentioribus eadem notione. nare et Virginula. 1 VIGUA. Vide supra Viga. Vide Vineatus. T VIGUERIA, VlGUERIATUS, VlGUE* VIGNOBLUM, a Gallico Vignoble, Vinetum, alias Vignoy. Charta ann. 1320. Rius. Vide in Vigerius. 1 VIGUS, pro Vicus, in Charta Childeex Tabul. Busser. : Renaudus legavit conventui de Busseriis unam summam berti III. Reg. Fr. ann. 710. apud Felisuper vineam suam de Nota in Vignoblo bian. Hist. Sandion. pag. 18. et in Bulla. Herissonii pro anniversario suo. Lit. re- Agapeti PP. ann. 954. inter Probat. torn. miss, ann. 1408. in Reg. 163. Chartoph. 2. novae Hist. Occitan. col. 96. VILAGER. Tabularium Prioratus de reg. ch. 1 : Quarante quarreaux de vigne assis ou Vignoy d'Argenteuil. Vide infra Lewes in Anglia fol. 16 : Et flagellabit prasbendam Prioris per unum diem cum Vinolium. ] VIGNOLA) pro Vignicola, Viticola. Vi- corredio domini, et habebit 2. panes ad gneron, apud Cigaltium de Bello Ital. : vesperam cum campanagio, exceptis illis, Caritas me instigat adlaborem vinese, quia qui non dant Vilager. Ibid. fol. 14 : Quicumque in villa de Hecham habuerit boVignola grossus. * VIGOR, Consuetude, usus. Libert. vem et vaccam, dabit, 1. den. ad InventioDalph. ann. 1349. in Reg. Cam. Comput. nem S. Crucis, et pro vitulo unius anni Paris, sign. Vienne fol. 10. v° : Antiquis obol. Et qui plures habuerit, tot denarios duntaxat gabellis, pedagiis antiquis et de Vilager, Et paulo post: Osemundus bonis usibus et Vigoribus permansuris. de Stane pro sup Vilager cum suo censu, [Charta Garoli Reg. Hungar. ann. 1338. etc. [** Idem videtur quod Villenagium, apud Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. Servitium Villani.] 488 : Salvis et suis juribus et Vigoribus * VILAGIUM, Pannus laneus, ut videquoad omnes et singulos suos articu- tur, villosus. Pactum ann. 1406. inter los, etc.] abb. et convent. S. Viet. Massil. ex Lib. 1VIGORARE, Corroborare, confirmare, Statut. ejusd. ubi de vestibus : Unicuique de Vilagiis secundum gradum suum. vigorem praestare. Charta Henrici III. Regis ann. 1040. apud Marten, torn. 2. Vide Vilanus. Alia notione exponitur in Ampl. Collect, col. 60 : Bannique nostri Villagium. Haud scio an melius. impositione, ne deinceps quisquam hsec 1VILANAGIUM, VILANATICUM, VILAaudeat infringere, Vigoramus. Bull a Leo- NIA. Vide infra in Villenagium. * VILANITER, Injuriose, contumenis IX. PP. apud Mabill. torn. 4. Annal. Bened. pag. 735. col. 1 : Eadem quoque liose. Instr. ann. 1401. inter Probat. firmitate Vigoramus acta et instituta Re- torn. 3. Hist. Nem. pag. 158. col. 1: gum Clodovei, Dagoberti, Childerici , Quandoque gentes verberando, aut alias Theoderici, qui eadem prseceptis suis verbo Vilaniter injuriando, etc. Vide Vilconfirmaverunt. Arnaudus in Rosario lania.

VIL I VILANUS, f. pro Villosus. Vide Villosa. Statuta Eccl. Arabian, apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 1226 : Juppones quoque, houppelandas, Vilanos, et alia vestimentorum diversorum genera non portent (Clerici.) Vide alia notions in Villani, Villanicus, et Villenagium. 1 VILARIA, Villula, viculus, ni fallor, idem quod Villare. Testam. Guillelmi D. Montispessulani ann. 1146. apud Acher. torn. 9. Spicil. pag. 142 : Ditnitto ei castrum de Monteferrario cum omnibus suis perlinentiis, orratas, caminos, boscos et pascua, aquas et Vilarias, etc. 1 VILARIUM, Eadem, ut videtur, notione. Charta ann. circ. 1132. inter Probat, torn. 2. novae Hist. Occitan. col. 465: Guillelmus de Mpntepessulo similiter reddat puellse et viro suo omnem honorem Melgoriensis Comitatus, qui infra praedictos honores supra caminum versus Montemferrarium est, excepto Vilario vetulas Melgoriensis comitissas, si viva fuerit. [* Oharta ann. 990. inter Instr. torn. 6. Gall. Christ, col. 482 : Qux sunt fundatae in comitatu Rossilionensi, et in Vilarium, quern vacant Fontanas.] Neque aliud forte sonat 1 VILARUS, in Charta Odaccaris Episc. Lemovic. ann. 833. inter Instrum. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 165 : Ipsum jam dictum mansum vobis cedo cum ecclesia in honore S. Sebastiani martyris, Vilaris, pratis, pascuis, silvis, etc. Vide Villagium. VILARNIPINNIUM. Vide in Usis. I VILATGIUM. Vide infra Villagium. T VILATUS. Expositio antiques Liturg. Gall, apud Marten, torn. 5. Anecd. col. 98 : Membra parvoli sabana, id est candido ac Vilati linteo exterguntur, ne corium ei laedatur. Leg. Villoso. Vide Villosa. ^VILEFACERE, Parvifacere, Villi habere, in Gemma. ^ VILEINAGIUM, VILENAGIUM. Vide infra Villenagium. *VILENIARE, Vulnerare, grave vulnus infligere, nostris Villener, eodem sensu; unde Villanie, vulnus grave. Arest. parlam. Paris, ann. 1306. in Reg. Olim: Dominus de Poix procuraverat plures de hominibus dictse communisB Vileniari et mutilari. Lit. remiss, ann. 1389. in Reg. 137. Chartoph. reg. ch. 10 : Jean Richier courut sur ledit Lancelot, lequel doubt ant qu'il ne le tuast ou Villenast, feri ledit Richier d'un coustel. Aliae ejusd. ann. ibid. col. 45 :11 lui jetta une plerre a la teste et lui fist une grande plate et Villanie. Quse vox eadem notione intelligenda in Villania. Unde Envillenir, eodem sensu, in Lit. ann. 1407. ex Reg. 162. ch. 185 : llz le ruerent dessoubz eux au plat de la terre, pour le cuider Envillenir de son corps. T VILERE, Vilipendi. Elogium Milonis Monac. apud Mabill. torn. 5. Annal. Bened. pag. 670. col. 2 : Provehitur census, Vilet sine nomine sensus.

Vila, adnikilo, ivceX^co, in Gloss. Lat. Gr. Vilio, in Sangerm. MSS. 1 VILESCERE, Contemnere, vili habere. Sermq S. Humilit. inter Acta SS. torn. 7. Maii pag. 834 : Quia qui Vilescunt eas (virtutes) omnia perdunt. Pro in contemtum adduci, occurrit in Litteris Caroli Johannis Reg. primogeniti ann. 1359. torn. 3. Ordinat. -pag. 395 : Nolens quod humana creatura quam sue similitudini conformarat, ruditate Vilesceret, etc. IIIA.

VIL T VILHETA, pro Bilheta, Schedula, libellus, syngraphum. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus unum aliud debitum de summa viginti sex scutorum auri mediante apoca sive Vilheta per eumdem nobilem Stephanum manu sua propria subsignata. Vide Billa 1. 1 VILIABUNDUS. Papias MS. Bituric. : Amorreus interpretatur amarus; unde Amorrei. filius fuit Canaham. vel Viliabundus interpretatur. [** In cod. reg. 7609: Amorreus interpretatur amarus vel Viliabundus, dictus ab Emor patre Sichem, qui fuit filius Chanaan, unde Amorrei dicuntur. In cod. reg. 7644. ex Origene : Amorreus interpretatur Viliabundus et amarus et amaritudo.] In indice vocum hebraicarum ad calcem Bibliorum : Amorrh&i, amari, rebelles. Nihil prssterea succurrit. 1VILIARI, pro Biliari, irasci. Gloss. Lat. Gr. : Vilior, y_o\&. Bilior, in MSS. Sangerm. Vide Vilere. I VILICUS. Vide infra Villicus. T VILIFICARE, Vilem reddere, submittere. Auctor Imitat. Christi lib. 3. cap. 8: Si autem me Vilificavero, et ad nihilum redegero, etc. 1 VILIPENDIUM, Contemtus. Statuta Ecclesiae Avenion. ann. 1341. apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 567 : Item ut excommunicationis sententia quas habetur in hac dioscesi, ut plurimum, Vilipendio, de cetera amplius timeatur. Cbarta Caroli VI. Reg. Franc, apud Menester. Hist. Lugdun. pag. 123 : Ad sedem Matisconensem evocavit in nostrum,.... et ipsius curia? nostras Vilipendium et contemptum, etc. Occurrit praeterea in Cone. Hisp. torn. 3. pag. 663. in Actis SS. torn. 1. Mart. pag. 589. apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 61. et Rymer. torn. 8. pag. 577. 1 VILIPENSIO, Eodem significatu. Guibertus in Vita sua lib. 3. cap. 7: Ipsos etiam tantis addici constiterat Vilipensionibus clericos, etc. * Viltance, in Hist, contin. Guill. Tyrii apud Marten, torn. 5. Ampl. Collect, col. 699:J£w la Viltance des pelerins Ternpliers, etc. Vieutanche, eodem sensu, in Mirac. MSS. B. M. V. lib. 1 :

VIL

329

Itiner. dum oppida a civitatibus distinguit, et ortas civitates ex oppidis indicat : Nunc villae ingentes, oppida parva prius.

[** Ubi villa sensu Latino usurpatum pro vitius, Gall. Village. Loquitur Rutil. (locus est lib. 1. vers. 223.) de Pyrgis et Alsio, olim oppidis Etruriae nunc excisis.] Lambertus Schafnaburg. ann. 1073. de urbe Hartesburg. f** De Goslaria. Apud Pertz. torn. 5. Script, pag. 205. Conf. pag. 179. lin. 14.] : Et quia Villam viris fortibus, vallis et serfs undique munitam incursare hand satis tutum putabatur, etc. [Juramentum Universit. Paris, ann. 1251. torn. 7. Spicil. Acher. pag. 226 : Promiserunt quod juramenta.... a magistris et scholaribus facerent renovari et jurari quod servarent pacem Villae bona fide pro posse suo. Villa nostra Parisius, in Litteris Caroli VI. Reg. Franc, ann. 1386. apud Lobinell. torn. 3. Hist. Paris, pag. 225. Occurrit rursum ibid. pag. 171. col. 1. 173. col. 2. et 175. col. 1. Adde eumd. Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. in Gloss, et Murator. torn. 12. col. 662.] Will. Brito lib. 2. Philipp. : Hinc obstat Comiti, ne vires transferal ultra, Tarn bona ne pereat sub eodem Villa furore.

Et Nicolaus de Braia in Ludovico VIII. de Rupella : Ingreditur Villam, victor! supplicat hostis. De Avinione : Quos villae statuit custodes Rex Ludovicus.

Villas hodie, non quomodo Latini prae- > dia rustica ; sed complurium in agris mansionum vel sedium collectionem appellamus. Jo. de Janua : Villa, dicitur a vallis, quasi vallata, eo quod vallata sit solum vallatione vallorum, et non munitione murorum. Inde Villanus. GlosS83 Basil. : Al Se olxo6o(ux\ ev [iev TYJ oixetat >.eyovTat, Iv S^ tot? ^toptot?, 'BiX Vita S. Gregorii primi Episc. Aniciensis : In quodam vico,.... quern situmjuxta fluvium Bornse vulgar is lingua Villam nuncupavit, eo quod polleret quondam frequentia pagensium, ac pluribus tuguriis. [Charta ann. 1264. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 436 : ArEn despit de tous Crestiens, bitrabuntur fore necessarium ad conEt en Vientanche de lor loy. struendam et faciendum bastidam seu Grans merveilles ferai de toy. Villam, et ad plateas et carreyrias dictss Viute vero, pro Vilte, dicitur de re vili, bastidae seu Villas capacem convenienter in Chron. S. Dion. torn. 8. Collect. Hi- praedicti abbas et convent us se devestistor. Franc, pag. 343 : Et li offrirent par verunt.] charite du pain d'orge et de I'iaue : et li « Charta ann. 1308. in Reg. 40. Chardux ne la vot prendre, ainz en ot des- toph. reg. ch. 57 : In Villa seu manso de daing pour la Viute du pain. Hinc Vpu- Sauvac, continente quindecim focos paleos toier et Vuitoier, Contemnere, in iisd. seu palea coopertos. Lioer inscriptus Cartaria, scriptus Chron. ibid. torn. 3. pag. 183 : La commenca d Voutoier: ne pas I'aimoit, ne temppre Ricardi II. Regis Angl. villas honouroit comme roine. Ibid. pag. 277 : dividit in murales et rurales : ac rurales Disoit que li enfes estoit encore trap jo- quidem ait, continere campum, pratum nes, et qtie il le convenoit Vuitoier et tenir et boscum. Sic passim in Chartis, terra souz piez. arabilis, prata, pascua, bosci, dicuntur f VILITAS, Ignavia, Gall. Lachete. Lan- jacere in villa de, etc. Jo. Fortescutus franci Pignoli Annal. Genuens. ad ann. de Laude Legum Angliae cap. 24 : Hun1266. apud Murator. torn. 6. col. 538 : dreda dividuntur per villas, sub quarum Quum sanius consilium foret intrare mare appellatione continentur et burgi atque et se parare ad helium : admiratus ta- civitates. Vittarum etenim metae, non mumen stupefactus et Vilitate prssditus mu- ris, aedificiis, aut stratis terminantur ; Red tavit consilium, etc. agrorum ambitibus, territoriis magnis, | VILITER, Cum dedecore et contume-hamiletis quibusdam, et multis aliis, sicut lia. Diarium belli Hussit. apud Lude- aquarum, boscorum, et vastorum termiwig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 196 : Re- nis, quas jam non expedit nominibus desiliquias Sanctorum de monstrantiis et gnare, quia vix in Anglia est locus alialtaribus sumentes Viliter ad angulos quis, qui non infra villarum ambitus conprojiciebant. tineatur, licet privilegiati loci quidam VILLA, Civitas, Gallis Ville. Ita usur- infra villas de iisdem villis pars esse non passe videtur Rutilius Numatianus in censentur. Bracton. lib. 4. tract. 1. cap. 42

330

VIL

31. § 1 : Sciendum, quod de jure gentium agris sunt termini positi, eedificia sunt collata sive vicinata, et ex qua collations fiunt civitates et villas, et ex pluribus asdificiis collatis et vicinatis, et non ex uno sedificio constructo, ut si quis in agro unicum facial asdificium, non erit ibi villa ; sed cum ex processu temporis cceperint coadunari et vicinari plura asdificia, incipit esse Villa, etc. Et lib. 5. tract. 5. cap. 28.11 : Villa est ex pluribus mansionibus vicinata, et collata ex pluribus vicinis. Quo loco pro collata, Fleta lib. 6. cap. 51. | 2. habet Villata. Vide Villeta. * VILLA ARRESTI, in qua mercatoribus foraneis licet bona personasve debitorum suorum arrestare seu manum apponere. Vide supra in Arrestum 1. VILL.E CAPITANE.E, Majores, in Capitulari de Villis cap. 19. * VILLA AD CLOCHERIUM, Paroecia, Ga.}\. Parroisse. Catal. MS. episc. Carnot. ann. circ. 400 : Pro parte capituli, extra partem episcopi et comitis, sunt in diocesi Carnotensi septuaginta dugs Villas ad clocherium, videlicet quod in qualibet villa est ecclesia parrochialis. VILL^E DOMINICALES, Dominicatas, et Indominicatae, proprie Regum vel dominorum. Villas dominicatas, quibus opponuntur Villa* vassallorum, in Annalib. Francor. Bertinianis ann. 870. Edictum Pistense cap. 5. 8 : Villas nostras indominicatas, etc. Charta Divisionis Imperil Ludovici Pii, edita a Steph. Baluzio, cap. 2 : Et insuper duas Villas dominicales ad suum servitium, etc. Poeta Saxonicus in Carolo M. ann. 785 : Properarunt protinus ambo Ad Regem, jam turn fuerat qui forte reyersus Ad Villam propriam, quse dicitur Attiniacus.

Ubi propriam, idem valet, quod Dominicam. Vide Dominicum S. VILL.E FISGALES, Quae ad Oscum pertinent, apud Gregorium Turon. lib. 6. cap. 32. [Marculfum lib. 2. form. 52.] Flodoardum lib. 1. Hist. Remensis cap. 20. etc. [*° Villas regalis fisci, apud Lambert. Schafnaburg. ann. 1070. Pertz. Scriptor. torn. 5. pag. 178. lin. 26.] f ViLL-as FORENSES, Rurales, quae a civitatibus distinguuntur. Charta Rudolphi I. Imper. ann. 1277. apud Ludewig. torn. 4. Reliq. MSS. pag. 261 : Ad hasc statuimus auctoritate qua fungimur, confirmantes.... homines ipsorum proprietatis vel in prssdiis eorum modo quolibet positos, qui ad civitates vel Villas forenses, quse. erectas per omnem ipsam terram fuerint et libertati dediti, etc. 1 VILLA FRANCA, Libera, immunis a certis praestationibus et oneribus. Charta Guillelmi de Bellovidere ann. 1256* torn. 1. Hist. Dalpb. edit. Paris, pag. 67 : Volentes facere Villam francam pro nobis nostrisque successoribus concedimus plenariam libertatem quam habent et habere debent habitantes alias Villas /rancas,.... scilicet quod infra metas inferius declaratas capi vel detineri personse, vel bona ipsorum a D. de Bellovidere velquavis alia persona non possint, nisi tale eos crimen commisisse constiterit propter quod videlicet furtum, hornicidium, adulterium, falsa mensura, etc. I VILLA INGENUA, Eadem notione, in Cone. Legion, inter Hisp. torn. 3. pag. 190 : Junior vero qui transient de una mandatione in aliam et emerit hssreditatem, possideat earn integram;et si noluerit in ea habitare, mutet se in Villam ingenuam.

VILLA LEGIS, Quae legibus suis regitur, et judices suos habet, Majores et

VIL

VIL

Scabinos : Ville de Loy, in Consuetud. etc. Alias in Anglia proferunt Asserus Bononiensi art. 13. 99. [Ville de com- de Gestis ^Elfredi ann. 853. 871. 878. 885. mune, cui opponitur Ville baptice vel Matth. Westmonast. ann. 870. Simeon bateiche. Bellomaner. cap. 4 : Entendons Dunelm. ann. 887. nous pour Villes bateiches hors de commu* VILLA VIELHA, vulgo Ville-vieille. nes, car les Villes de communes ont leurs Charta ann. 1539 : Item quamdam aliam Maires et leurs Jurez.] Aresta Candelosae terram,... sitam in eodem territorio, loco ann. 1262. f. 125 : Determinatum, quod vulgariter appellato a la Villa-vielha. homines Crispiaci in Laudunesio possunt Rursus : Item aliam terram.... in eodem arrestari in villa D. Ingeranni de Cociaco, territorio de Villa-laura, loco dicta a la quas dicitur Fara, et est Villa legis, pro Villa-vielha. debitis ipsorum, per justitiam ipsius IngeURBANA, Quae prope urbem ranni, etc. Ibidem fol. 14 : Non est pro- est1 VILLA exstructa. Chartul. majus S. Victobatum, quod Burgenses D. Regis non pos- ris Massil. 103 : Et est ipse alodis sunt arrestari in Villa regente se per beneficium inpag. comitatu Aptensis civitatis, legem. In alio Arresto 20. Aug. ann. 1411. ex parte in territorio et quasdam latifunTenremondia , seu Teneraemunda in Villas urbanas Sunt namque alibi Flandriae Comitatu , dicitur notabilis dia terras, sicut prasdiximus, in territorio Villas Villa legis, habens campanam, sigillum, urbanas, aratro et tritico apt as. burgesiam, et banleucam, etc. In Hist. * VILLAM PERDERE, E civitate ejici, Betuniensi pag. 116. Vide Raguellum in ejusque privilegiis privari. Charta ann. v. Loi. * Quomodo etiam legendum, pro Ville 1338. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 657 : de lay, in Stat. ann. 1399. torn. 8. Ordi- Quicunques est presens, aidans ou confortans a occire homme ou femme dedens la nat. reg. Franc, pag. 358. art. 7. VILL.E MERGATORLE, MARCHANDLE, ville et banlieue (de Tournay) et li occiz Quae habent jus nundinarum, in Fleta murt sans parler, ne accuser le malfailib. 1. cap. 24. | 8. lib. 2. cap. 50. § teur, 30. tous les presens sont encoulpe du fait et Perdent la ville a tousjourmais. | VILLA PACIS , Cujus civibus non Unde Rendre la ville, pro In civitatem licet bellum indicereyel facere, autillatas sibi injurias ulcisci. Ejusmodi est e t j u r a civium restituere, apud Math, civitas Parisiensis, ut patet ex Charta de Couciaco in Hist. Caroli VII. pag. 682. ann. 1344. laudata in Gloss. Jur. Gall, VILLAGIUM, Villa, vicus, ex Gallico voce Ville. Village. [Charta ann. 1235. apud LobiVILL^E PUBLICS, Quae ad Fiscum re- nell. torn. 2. Hist. Britan. col. 385 : Bergium pertinent. Eutropius lib. 10 : Nico- nardus filius Tangui juratus dixit, quod medias in Villa publica obiit. Anonymus vidit quod avus ipsius et pater et avuncude Gestis Constantini M. : Et in Villa lus saisiti fuerunt de terris illis et Villapublica Appias vise custodiri fecit. giis, tanquam de hasreditate sua. Charta Alibi, mortuum ait Constantinum M. in ann. 1336. torn. 2. Hist. Dalph. pag. 318. suburbano Constantinopolitano, Villa pu- col. 1-: Transtulit ad vitam ipsius dom. blica, juxta Nicomediam. Fredegarius : Dalphinas subscripta castra sua cum homiOmnes Francos, sicut mos Francorum est, nibus, fortaliciis, Villagiis, mandamentis, Bernaco Villa publica ad se venire prse- etc. Adrian, de Veteri-busco de Reb. cepit. Idem ann. 761 : Melciacum Villam Leod. apud Marten. t9m. 4. Ampl. Colpublicam incendio cremaverunt. Et ann. lect, col. 1271 : Et ubicumque veniebat, 766 : Totam regionem illam vastans, Villas fiebat magna solemnitas, et ex omnibus publicas, quas ditionis Vuaifarii erant, Villagiis occurrerunt ad eum videndum. totas igne cremare prsecepit. Sparnacus, Occurrit praeterea in Actis SS. torn. 2. prasdium publicum, in Passione S. Ber- April, pag. 348. Gall. Christ, novae edit, charii apud Camusatum pag. 69. Adde torn. 3. col. 734. apud eumd. Marten, Jonam in Vita S. Columbani cap. 19. torn. 3. Anecd. col. 1446. Menotum serin, Annales Francor. Metenses ann. 692.714. fol. 164.176.] Nicolaum Uptonum lib. 4. 754. Chronicon Hildesheimense ann. 741. de Militari officio pag. 135. Perardum etc. Vide Vicus publicus. in Burgundis pag. 313. et in Chartis VILL^ REGI^;, Dominicae, quae Re- variis. gum erant propriae. Palatia, Curtes Re1 VILAGIUM, in Statute ann. 1446. ex gissj Fisci et vici Regis, interdum nude Tabul. S. Victor. Massil. -..Super diffeVillas appellatse in Francorum Annali- rentia pannorum alborum Olandorum bus. Villas regies atque proprietates, in anno quolibet in festo S. Michaelis monaAnnalibus Francor. Bertinianis anno chis conventualibus ministrandorum, vi858. Theganus de Ludovico Pio Imp. cap. delicet unicuique de Vilagiis secundum 19 : In tantum largus, ut antea nee in gradus suos. Ubiii videntur indicari Moantiquis libris, nee in modernis tempori- nachi qui in praediis rusticis habitabant, bus auditum est, ut Villas Regias, quas ut iis excolendis invigilarent. Vide Vilaerant' sui, et avi et trilavi, fidelibus suis gium suo loco. tradidit eas possessiones sempiternas, et | VILLATGIUM, Eadem notione, Arverprascepta construxit, et annuli sui impres- nis, in Charta ann. 1445. apud Baluz. sione cum subscriptione manu propria ro- torn. 2. Hist. Arvern. pag. 734. boravit. .Unde colligitur , villas istas ^ VILLAGIUM, VILAGIUM, Mansus, praefuisse ex propriis Regum patrimoniis, dium rusticum. Charta Comit. Marchiae quando quidem Ludovici tritavorum ann. 1406 : Ad assensam perpetuam trafuere. lidem Annales Bertiniani ann. diderunt quemdam mansum suum , 867 : Vicario scilicet Salomonis Comitatum sive Villagium vulgariter nuncupatum lo Constantini cum omnibus fiscis et Villis Chuo-au-brun situm et situatum in paroRegiis et Abbatiis in eodem Comitatu con- chiaS. Aredii le Boust.... cum omnibus et sistentibus confirmat. Charta Henrici singulis ipsius mansi sive Villagii et tenII. Imp. ann. 1023. apud Nicol. Zylle- gude supradicte introitibus, exitibus, etc. sium. sic clauditur : Actum in Triburia, Obituar. MS. S. Gerardi Lemovic. fol. Regia villa, Palatio publico, etc. Eadem 20 : Martialis de la Lande nobis legavit Villas Regias nomenclatura donantur decem libras pro decem solidis levandis Weimodus, apud Miraeum in Cod. Do- et percipiendis in et super totam suam nat. piar. pag. 28. Carisiacum, in Vita partem Vilagii sui. Ibid. fol. 22 : Ex qua Lud. Pii ann. 834. Cassinogilus, apud quidem summa fuerunt empti quinque Ademarum in Vita Ludov. Pii initio, solidi in quadam terra situata in pa.ro-

VIL

VIL

cliia S. Gentiani prope Vilagium de la * Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657: Vilan, Prov. paganus, rusticus agelChatre. * Charta ann. 1308. in Reg. 44. Char- larius. Vilania, Prov. rusticitas, rustitoph. reg. ch. 140 : Nos considerantes catio. VILLANI proprie apud Scriptores sevi grata servitia, guss magister Petrus Barriere, dilectus clericus noster, nobis exhi- inferipris dicuntur, qui villas seu glebae buit,.... eidem locum seu Villagium villas adscript! sunt, et vilis ac seryilis habenRasent cum domibus, terris, pratis.... tur conditionis, et ut servi in coinmerdamns et concedimus. Pariag. inter reg. cio erant, et cum villis ac praediis veniet abbat. Elnon. in Ruthen. ann. 1313. bant. Gharta Willelmi II. Regis Angliae ex Reg. 61. ch. 21 : Quia locus sive Vila- apud Ordericum Vital, lib. 6. pag. 602 : gium de sancto Paulo contiguus est terras Dedit et 16. rusticos ad ipsas decimas cusdicti monasterii, etc. Lit. admort. ann. todiendas, atque 9. Ecclesias. Dedit enim 1443. in Reg. 184. ch. 600 : Dictus testator 3. Villanos, etc. Ubi Rustici et Villani dimisit ecclesise S. Stephani de Gimello iidem sunt. Eodem lib.: Ipse quoque quoddam Villagium, nuncupatum de La- terram et Villanos, et omnes consuetudileu, situm in parrochia de Champagniaco nes de ipsis Villanis in vico Silvatico condicecesis Lemovicensis. Testam. Joan. cessit. [Charta ann. 1233. apud Kennett. Chati ann. 1482. in Reg. 3. Armor, gener. Antiquit. Ambrosd. pag. 212 : Concessi... part. 1 : Item do.... tria septeria siliginis sex virgatas terras de villenagio cum Vilmensurss S. Aredii rendualia, quae assi- lanis et eorum sectis et servitiis. Eadem gno supra mansum seu Villagium de occurrunt infra pag. 216.272. 288. et 310.] Charta Alfonsi Regis Castellae aerae 1240. la Chieze. * VILLAGIUM, Villas districtus, territo- apud Marcam in Hist. Beneharn. cap. rium. Chartul. Floriac. fol. 105. r° : Po- 14. n. 6: Dono igitur vobis quindecim Viltent unusquisque existens in villa Castel- lanos, quos habeo in Angonne et in Sa, lione, conftnio seu finagio et Villagio cum omnibus juribus, quibus mihi teneejusdem parochias pressoriare ubicumque banlur jure hssreditario, ut in perpetuum voluerit. habendos, et irrevocabililer possidendos. | VILLALINUS, f. Villanus, rusticus,Britton. in Legib. Angl. pag. 78 : Nul ne rudis. Vita S. Menelei torn. 5. Jul. pag. poit estre vilein, fors que de auncienne 316 : Sicut in superioribus noster Villali- nativite, ou par reconnaissance, ne nul nus calamus descripsit. ne peut estre plus vilein de autre. Car * VILLAMENTUM, Eodem intellects un que est serfe, il est ausi serfe comme Lit. remiss, ann. 1340. in Reg. 74. Char- nul autre; car sount touts de autele contqph. reg. ch. 175 : Cum Nobilis de Bur- dition. Vilain, in Consuetud. Marchensi nino miles diceretur culpabilis de morte art. 153. Le Roman de Vacces ou de Rou Petri Arnaldi, dicti Bastol, murtro per MS. : eundem in Villamentis Paraserii , ut Et porce qu'il tollut as Villains lor labor, dicitur interfecti. Vide Villicatus in VilLes sentences et leg biens, et tout lor antre ator, etc. licus. 1 1. VILLANAGIUM , ut Vinagium 2. Occurrit passim vox Villani ea notione quomodo etiam forte legendum est. in Chartis Normanno-Siculis apud RocObituar. MS. Bellijoc. ann. circ. 400. chum Pirrum. Hunc vide torn. 2. pag. vel 500 : Berardus Bordon decanus Belli- 387. 388. etc. et Fulconem Benev. pag. .joci dealt medietatem Villanagii vinea- 341. etc. * Horum occisio apud Hannones trirum del Sauncy. Dedit pro melioramento anniversarii patris sui Villanagium Pon- ginta Turonensibus redimebatur. Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 581. v°: tii Vela. 1 2. VILLANAGIUM, ut Villenagium. Vous scavez que la coustume de Haynaut est, que qui tue un Villain, puisque il est Vide ibi. VILLANI dicti sunt a villa, eo quod in chevalier ou filz de chevalier dessouz xxvj. villis commorentur, qui et Rustici, a ru- ans, il est quictes pour xxvij. blancs, ce ribus, quae excolunt et Pagenses, etc. sont xxx. Tournois. Et avecques ce, se noapud Vitalem Episcopum Oscensem. bles ou non, forfait le corps en Haynaut, Constitut. Neapolit. lib. 2. tit. 32: Villa- il nepert ne heritage, ne chastel, et a ses nus, qui in villis et casis habitat, etc. Brito noblesces. Longe humanius habentur a Wenceslao imperatore in Edicto ann. in Synonymis : 1398. ex Tabul. eccl. Camerac.: Comme Rusticus, agricola, rudus, et Villanus, agrestis, .... aucun soy disant nobles ayent use Runco, ruricula, rurestf is, villicus assint. de envayr bonnes gens paisibles des dictes cite et conte (de Cambresis), iceulx ochir, Ebrardus Betuniensis in Grsecismo : navrer et de leurs bien persecuter et deQuando mulcetur Villanus, pejor habetur, pouiller, disant qu'il leitr loist contre tels, Pungas Villanum, polluet ille manum : que il appellent, de leur volente temeUngentem pungit, pungentem rusticus ungit. raire, Villains : Nous deffendons a tous Notum apud nos proverbium. [* Dialog, et singuliers, de quelconque estat ou concreatur. dial. 51. ubi de fabula agni et dition qu'il soient, fermement et estroitelupi : Tune clamavit lupus : An loqueris, ment que il ne precedent contre aucuns furcifer, id est-Villane ? ac irruit in eum des dictes cite et conte, en offendant en et devoravit.] Capitul. Karlomanni tit. corps ou en biens, sans deffiances prece2. cap. 14 : Volumus, ut Presbyteri et Mi- dentes, lesquelles deffiances Us doivent nistri Comitis Villanis prascipiant, ne col- notefier competamment, et en icelles deflectam faciant, quam Geldam vacant, fiances mettre cause raisonnable ad ce contra illos, qui aliquid rapuerunt. [Sen- mouvans : car quiconques fera le contraire tentia Navarri Episc. Conseran. ann. ou mandera estre fait, nous le declarerons 1208. apud Marten, torn. 7. Ampl. Col- encourre paine capital et confiscation de lect, col. 93 : Possessiones etiam rustico- tous biens. rum et Villanorum S. Severi emptionis Differunt tamen Villani a servis. Petitulo et pignoris sibi vendicant violenter. trus de Fontanio in Consilio a nobis Adde Litteras Philippi Aug. Reg. Franc, edito cap. 21 : Et sache bien, ke selonc ann. 1186. torn.4. Ordinal.pag.75.Chron. Diex ke tu n'as mie pleniere poeste seur Domin. de Gravina apud Murator. torn. ton vilain. Dont se tu prens du sien fors 12. col. 645. et Chron. Modoet. ibid, les droites r'edevances ki te doit, tu les col. 1134.] prens contre Dieu et seur le peril de fame

VIL

331

et come robierres. Et ce kon dit, toutes les coses ke vilains a, sont son Seigneur, c'est voirs a garder. Car s'il estoient son Seigneur propre, il n'avoit nule difference entre serf et vilain, mais par notre usage n'a entre toi et ton vilain Juge fors Dieu, tant com il est tes coukans et tes levans, s'il n'a autre loi vers toi fors le commune. Adde Brittonum de Legib. Angl.cap. 31. initio. SSS" Villani iis opponuntur qui tenent per feudum, in Charta torn. 1. Hist. Dalph. pag. 94. col. 2 : Omnes autem homines Villani de toto Oysentio, praster quosdam,....-: sunt taillabiles dom. Comiti Item omnes tenentes in Oysentio per feudum, si placitum non sit determinatum, debent placitum ad misericordiam, ad mutationem tenementarii, et omnes lenentes per Villenagium, si placitum non est determinatum, debent placitum ad duplicem censum, et ad mutationem tenementarii. A Militibus distinguuntur, in Charta ann. 1026. apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 161 : Omnia jura et dominia quss tarn super Militibus quam super Villanis jure hereditario habebam, etc. Chron. Farf. apud Murator. torn. 2. part. 2. col. 631 : Suaserunt ei ut armatam manum equitum nostrorum seu Villanorum ad nos compescendos et conterrendos in hoc monasterio faceret venire. ** VILLA.NUS, Villicus, villae oaconomus. Anastas. Mirac. S. Cyri sect. 43. pag. 470. torn. 3. Spicilegii Romani: Possessionis Villanus Taurinus erat. VILLANI SOGMANNI, Qui tenent tenementa sua in socagio. VILLANI ADVENTITII, Oui ea tenent per certa servitia et expressa ex conventione, etc. apud Bractonum lib. 2. cap. 8. S 2Villanorum rursum alii sunt aspicientes ad manerium, vel tenementum aliquod, qui scilicet ad ea spectant, et quibus adscript! sunt, ita ut cum iis veneant. Aspicere enim Manerium, et soli villani dicuntur ; res vero alias ab iis dependere. Alii denique nuncupantur VILLANI IN GROSSO, seu Villains en gros, Qui nullas terras habent, ratione quarum certo tenemento adscribantur, vel qui in curia record! se pro villanis agnoscunt. Vide Littletonem sect. 181. et seqq. 1 VILLANI PLBNARII, Qui Villenagium purum debent. Vide infra Villenagium* Chartul. SS. Trinit. Cadom. fol. 20. v°: In Oistrehan habemus 29. Vilanos plenarios, etc. Villani uxor, non Villana; sed Nativa appellatur, solique viro Villani appellatio congruit. Idem Littleton, sect. 286. 5SST Id moris non ubique obtinuisse docent Statuta Widonis Aniciensis Episc. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 226 : Villanum aut Villanarn propter redemptionem non nisi per suum sorsfactum (forsfactum) et in eundem villanum qui alterius terram araverit, etc. VILLANI COLLATERII, et de Parada, apud Hispanos, de quibus ita Vitalis Episcopus Oscensis : Villani Collaterii tarn crudeli erant subditi servituti, ut etiam inter filios dominorum suorum ducerentur gladio dividendi, qui quondam, temporum conditione cogente pestifera eorumdem, contra dominos suos insurgentes, tandem composuerunt cum eis communiter, et ultranea voluntate certa tributa et conditiones supra se et suis fi-

332

VIL

liis assignantes. Qui post compositionem hujusmodi Villani de Parada taliter nuncupatif hoc cum suis dominis inter csetera pepigerunt, ut quotiescunque domini eorum fidejussione indigeant, hujusmodi solvere sint compulsi; nee si dominus, pro quo fidejussit, indemnitati ejus voluerit providere, nunquam posted pro ipso domino fidejussione casu aliguo teneantur. Eximinus Petri Salanova Justitia Aragonum, et Martinus Didacus Daux Justitia Aragon. lib. 6. Observant, tit. de Privileg. Militum 1 7 : Item sunt quidam, qui dicuntur Villani de Parada, id est, de conventione ; scilicet Mi, qui nihil habent, nisi de bonis Infancionum, et in domibus Infancionum populati sunt cum conventione, ut semper ibi sint. Et tales non peytant in aliquo cum hominibus signi Regis, nee pro ganatis, neque aquis, ut quidam dixerunt. Ubi Salanova videtur indicare Villanos ejusmodi de Parada nuncupates, quod ita cum dominis de specie servitutis convenerint. Atqui Parada apud Hispanos, non est conventio, sed hospitium.yelpotiuspraebitio hospitii, quomodo Parata usurpatur Scriptoribus aeyi inferioris, uti suo loco docuimus. Proinde longe probabilius yidetur, ita appellatos,quod paratas dominis suis praeberent, hoc est hospitia, praestationes, et procurationes. Quod sane satis docet idem Vitalis Episcopus : Quae deveria sunt reliquiae illius pestilentis et miserabilis conditionis Villanorum de Parada ; quae in usu per dissuetudinem kabentur, Ea autem deveria, de quibus loquitur, quaeque Rids hominibus praestabantur, sunt quaedam personalia tributa, ut est panis et pullus ; et quaedam alia, quae secundum. diversas consuetudines pra&stantur a singulis domibus annuatim. In Foris Oscae ann. 1247. fol. 21: Villanus de parada tenetur fidejubere pro suo domino, quotiescumque necesse fuerit ipso domino, etc. Vide Michaelem delMolino in Repertorio in voce Villanus. * VILLANA ECCLESIA, Ruralis. Vide supra in Ecclesia. * VILLANUS Locus illi opponitur, qui jure gaudet immunitatis, quique idcirco Francus appellatur. Liber rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. ad ann. 1268. fol. 29. r° : II fu atire, par I'assentement de vies eskevins et de nouviaus, que li boulengiers ki sera trouves manans au jour de le saint Remi en Vilain lieu, il patera I'amende, tele comme on le doit au visconte, et chil ki sera manans a le saint Remi en franc lieu, n'en paiera riens. *VILLANUS, Piscis genus. Tract. MS. de Pise, ex Cod. reg. 6838. 0. cap. 11: Capita, a Gallis Munier, quod circa moletrinas plurimus sit; ab aliis Villain, id est turpis ac foedus, a yictus ratione, quia stercore, cceno, sordibus 'delectetur ac vivat. t * Villain praeterea nostri appellarunt Candelabrum quoddam ligneum. Lit. remiss, ann. 1378. in Reg.113. Chartopb. reg. ch. 299 : Laquelle Margueron print en sa main un chandellier de bois, appelle un Villain. VILLANIA , Probrosa actio , qualem villani et viri ignobiles facere solent, ex Gallico Villenie, Italico Villania. Auctor Destructorii vitiorum cap. 105 : Vulgariter dicitur, Villanus ille est, qui facit Villaniam, non qui in villa nascitur. Le Songecreux : Gens sont Villains qui Villanie font.

Item Injuria, pipbrum, convicium, contumelia. Aresta ann. 1284. in Re-

VIL

VIL

Johannis de Bosco et totius Vilani et liberi feodi Johannis Coisbel eisdem in perpetuum remanent. 1 VILLANITER, Villani more. Idem Chartul. torn. 1. pag. 171: Garnerius autem dimidiam acram francae terra? secundum consuetudinem villanx terras suse Villaniter tenebit. Id est, sub onere prasstationis, census et operarum. Vide in Villenagium. 1 VILLAR, ut mox Villare. Cone. Hisp. torn. 3. pag. 168 : Usque adcacumen montium, quas vocitant Villar Solanu. Omnes habitantes.... per Villar Masarefe, ibid, pag. 195. VILLARE, VILLAEIS, Villula, vel viculus decem aut 12. domorum, seu familiarum, in Scaligerianis: Hameau. Charta Cyliniae flliaa Deodati uxoris Bajonis Viri inlustris ann. 7. Childerici Regis, ex Tabul. Flaviniacensi : Terras scilicet Villares, cum ipsa casa indominicata, cum omnibus aBdificiis, etc. Testamentum Bertichramni Episcopi Cenoman.: Cum villare, cui nomen Pinciniaco, etc. Stephanus Monachus in Vita S. Rudisindi Episc. Dumiensis n. 5 : Hoc Villare fuit haereditas avorum suorum, situmque erat in amoena valle. Charta Caroli C. ex Archivo Gerundensis Ecclesiae: Et in pago Bisuldunensi villam, quae nominatur Baschara cum suis Villaribus, etc. Aliae ejusdem Caroli ann. 869: Villulam, quae vocatur Prunetas, cum suo Villare Domnolina. Flodoardus lib. 2. Hist. Remens. cap. 2: Childebertus etiam rex Vilfarem quendam situm in Vosogo prope fluvium Satoam, tarn ipsi quam Ecclesiae suae possidendum, instrumentis adhuc manentibus invenitur tradidisse. Et cap. 5. n. 27 : Ac portionem suam de Villari quodam cum mancipiis, vineis, pratis, caeterisque adjacentibus, etc. Vetus Charta ann. 679. ex Tabulario S. Benigni, apud Perardum : Curtiferis, Villaribus, campis, etc. Alia ann. 890. apud eumdem : Donatumque in perpeNe pour chou ne lairies rnie tuum esse volo,.... id est, Villarem inteNe me feissies Vilonnie. grum cum casas indominicatas, etc. Adde Vilaner et Villener, Conviciis insectari. Chartam 62. inter Alamannicas Goldasti Litterae Caroli V. Reg. Franc, ann. 1370. et alias apud Baldricnm in Chronico pro restitutione Communiae Tornac. Camerac. lib. 1. cap. 52. Doubletum in torn. 5. Ordinal, pag. 378. | 28: Et s'au-Hist. Sandionys. pag. 813. Catellum lib. cuns, sur la paix de la ville criee par 5. Rerum Occitan. pag. 747. 777. [Hist, Sergent, comme dit est, Villenoit ou feroit Occitan. novam torn. 2. col. 562. Marpersonne aucune, etc. La Vie de Jesus- cam Hisp. col. 772. Acta SS. torn. 6. Christ MS. : Maii. pag. 820.] Baluzium in Notis ad Concilia Narbon. pag. 70. 75. 76. et in Ensi 1'ont toute nuit gabe, Appendice ad -Capitul. num. 60. 62. 64. Et escopi et Vilan6. 75. 78. 96. 119. 144. [** Confer. Graff. 1 VILLANICUS, VILLANUS, ad Villa- Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 844. num spectans, Villani more. Villanica voce WUari.] s.ervitus, Villana consuetude, Idem quod VILLABICELLUS, diminut. a Villaris, infra Villenagium. Vide in hae voce. Villula, in Charta ann. 878. ibid. n. 110. Tabul. Roth on. : Quidam eqv.es accepit 1 VILLARUNGULA, Eadem notione.Cwm ab abbate Perenesio locum Tetguitel in villulis vel Vilarunculis earum, in Actis servitutem Villanicam, reddendo quid- consecrat. Eccl. Urgell. in Append, ad quid villani reddere consueverunt. Pla- Marcam Hisp. col. 762. cit. ann. 34. Henrici III. Reg. Angl. 1 VILLABIA, ut Villare, in Compute apud Th. Blount in Nomolex. Anglic.: ann. 1202. apud D. Brussel torn. 2. de Willelmus Maynard qui tenuit terras in Usu feud. pag. GLXXVII : Villariae S. Heurst, cognoscit se esse Villanum abba- Pauli, c. s. tis de Abbendon et tenere de eo in Ville1 VILLABITUM , Eodem intellectu. nagio et per Villanas consuetudines, vide- Charta ann. 875. inter Probat. torn. 1. licet per servitium 18. den. per annum et novae Hist. Occitan.col. 127 : In alia loco dandi maritagium et marchetum pro filia mansos duos, qui dicitur Frominio ad et sorore suaad voluntatem ipsius abbatis ilium Villaritum mansos duos. et faciendo omnes Villanas consuetudines. VILLABIUM, non semel in Foris AraVide in Villenagium. gonum. [Charta ann. 1152. inter Probat. | VILANUM FEODUM, Censui certisvetorn. 2. novae Hist. Occitan. col. 527 : praestationibus obnoxium. Charta ann. Donamus omne jus nostrum quod ha1223. in Chartul. S. Vandreg. torn. 1. bemus... in Villario S. Johannis de Villapag. 1162 : Duse partes omnium decima- longa. Antiquit. Bened. Pictav. MSS. rum bladi, et omnium minutarum deci- apud Stephanot. torn. 3. pag. 686: Domarum terrarum et pomorum totius feodi navit insuper praedictus Stephanus pargesto Parlam. B. fol. 69 : Occasione cujusdam injuries seu Villaniae dicto Girardo irrogatae, etc. Villanias seu improperia, in Gharta ann. 1338. apud Petrum Mariam Campum in Regesto 3. part. Hist. Placent. pag. 290. [Jacobi Auriae Annal. Genuens. apud Murator. torn. 6. col. 578 : Dixerunt se multa opprobria, et Villanias a Januensibus recepisse.] Veins Consuetude Normannise cap. 86 : En simple ledange, se cil qui I'a dit, en est attaint, il le doit amander a la Justice, et d celui qu'il ledanga, et doit dire simplement que la Villanie, que il lui dist par follie, n'est pas en lui. Statutum Philippi Pulchri Regis Franc, ann. 1302. pro Castelleto Parisiensi in Regesto 12. Ghartophyl. Regii ch. 12: Et autel sera fait as Villanies dites entre petites personnes et batteures legeres, et en petites querelles. Vide in Villenagium. 5SP* T'iiJome^Eadem notione, in Charta Auberti Abb. Castricii ann. 1247. ex Chartul. Campan. fol. 343. col. 2. y°: La femme qui dira Vilonie a autre, _si come de putage, paiera v. s. ou elle portera la pierre toute nue an sa chemise d la procession, et cele la poindra apres an la nage d'un aguillon, et cele disoit autre Vilonnie qui atourt a honte de cars, elle paieroit in. s. et li hons ausinc. Ubi conviciatoris poenam observare est. Notanda perinde est Sententia Ballivi Valesii ann. 1320. qua damnatur Isabella de Lergny pour avoir appelle Renaut Copperel puant et coqu, a faire trois processions nuds pieds, en pur corps, deceinte, desaffublee et dire devant tous quand les processions rentreroient au moustier, que les laides paroles qu'elle avoit dit dudit Renaut et sa femme, elle avoit menti, et qu'elle ne scavoit rien en ladite Teneuse qu'elle ne fust prude femme et de bonne vie. La Vie de JesusChrist MS. :

VIL

VIL

tern suam de pratis et Villarium Lemovi- torn. 4. Junii pag. 574 : Juraverunt Ricinum. Statuta Montis Regal, fol. 6: chardus sacerdos et tota Villatica SteTeneatur dictus dominus vicarius ire, si phani, etc. VILLATICUS , Rusticus , in Legibus opus fuerit per totam jurisdictionem dictse Presbyterorum Northumbrensium cap. civitatis et per ejus Villaria.'] * Nostris Villois et Vilois. Charta Rob. 51. T VILLATURIA, Territoria. Gloss. Isid. duels Barrens, ann. 1388. in Reg. 136. 1. VILLATUS, MS, Fori Oscae sub JaChartoph. reg. ch. 157: Toutes les villes et Villois y appartenans appendens de cobo I. Rege Arag. ann. 1247: Ad conpresent en ladite ville de Dun et a la chas- structionem et reparationem villas Villatellerie et prevoste d'icelle. Chron. S. tuum, et murorum. Sed videtur legenDion. torn. 8. Collect. Histor. Franc, dum Vallatuum. Vide Foros Aragon. pag. 335 : Et vindrent jusques aus portes fol. 145. et supra in hac voce. * 2. VILLATUS, Villae incola, rusticus. de la cite de Rains ; ce que il troverent dehors les murs roberent, et aucuns Vilois Charta Henrici VI. reg. Angl. ex Cod. d'entor mistrent tout a feu et a flamme. reg. 8387. 4. fol. 108. v°: Concessimus Ubi Anna!. Bertin. ad ann. 882. ibid, potestatem.... jura quaecumque rustica vel urbana, homagia a quibuscumque lipag. 37. habent, Villulas. 1 VILLARIDS, Villicus : nisi legendum geis nostris, feudatoribus, affevatis, enfiteosit Villanus. Charta ann. 1141. inter tis, censuariis et tenenciariis, ecclesiastiInstr. torn. 2. Gall. Christ, novse edit, cis seu secularibus, nobilibus, burgensibus, col. 200 : Ego ipse Amelius dono eisdem Villatis et quaestalibus.... recipiendi. Lit. fratribus quidquid poterunt acquirere de Ludpv. reg. Sicil. ex Tabul. Massil. : fevalibus meis, et servientibus, et Villa- Inclitum principem comitem Gebennenriis ubique, et in omnibus locis. Vide Vil- sem, consanguineum nostrum carissimum, lani. cum copioso Villatorum costu compos inVILLATA, VILLETA, Adunatio plurium traturum jam pridem transmisimus. mansionum, seu villa major. Fleta lib. VILLENAGIUM, Conditio villani. Glan6. cap. 51: Inter Mansionem, et Villam, villa lib. 5. cap. 1: Placiturn est quanet Manerium est differentia ; quia Mansio doque inter aliquos, quando quis trahit esse poterit constructa ex una domo vel alium a libertate in Villenagium; vel pluribus, et sic dicitur habitatio una et quando aliquis, in Villenagio positus, sola, cum nulli sit vicina. Si autem alii petit libertatem. Cum quis autem petit mansioni fuerit vicinata,ideo propter hoc alium in Villenagio positum tanquam erit Villa. Villa vero ex pluribus mansio- nativum suum, habebit breve de nativis nibus est vicinata, et Villeta ex pluribus Vicecomiti directum, etc. Cap. 5: Pluribus vicinis ; Manerium autem fieri potest ex autem modis potest in libertatem aliquis pluribus villis, vel ex una ; plures enim in Villenagio positus deduci, etc. Adde villae esse possunt in corpore unius mane- Regiam Majestatem lib. 2. cap. 11. 12. rii, sicut et una, etc. Ingulfus pag. 860 : * Villenage, in Charta domini et abQuod si extra praedictos 20. pedes in ripis batis Britolii : Et si li dis religieux metexterioribus aquarum vestrarum, aut ex- toient les mazures qui sont franques, en tra Villata, quss communia vpfyscum ven- Villenage, etc. dicant in occidentalibus mariscis vestris, VILLENAGIUM, praeterea definitur Viletc. Geryasius Dorpbernensis ann. 1169 : lanum servitium, id est, illud, quod VilEt Missis servientibus suis per omnes lani praestant. [Hinc tenere in VillenaVillatas Angliae faciant jurare omnes gium est tenere sub onere villani servitii illos, qui ad Comitatus non fuerunt, quod mox exponitur. Charta ann. 1253. quod htec mandata cum cseteris tenebunt. ex Tabul. Sangerm. : Item Henricus fide Idem Scriptor ann. 1170 : Inquiratur de praestita in manu nostra corporali quod Vicecomitibus et Ballivis eorum, quid dictam domum ipse et ejus heredes et illi vel quantum acceperint de singulis ho- qui causam habebunt, ab ipso in Villenaminibus, etc. Monasticum Angl. torn. 1. gium tenebunt. Quam terram tenebat a pag. 583 : Extra vero hos terminos, hoc Monachis in Vilenagio, in Charta ann. sive aliarum Villatarum facere potuimus, 1232. ex Tabul. B. M. de Bono-nuntio etc. Mox : Sic enim Turkillus per Regem Aurelian.] [** Facere Vilenagium, in Cnud constituit, ut nulla Villata in al- Placit. 9. Johan. reg. Angl. Norf. rot. 9. terius marisco foderet vel falcaret sine in Abbrev. Placit. pag. 57: Willelmus licentia. Officium Coronatoris : Statim dicit quod non potest contradicere, quin accedere debet (Ooronator) et statim cartes factss fuissent, (quod libere tenet et mandare 4. Villatas vicinas, vel 5. vel tenere debet Radulfus), sed dicit quod 6. quod sint coram ipsis in tali loco. In- ipse Radulfus, numquam usus est cartis, fra : Appretiare faciant terras, blada et quia semper fecit Vilenagium et consuecat alia, sicut statim vendi possint, et sta- tudines, ita quod ipse Willelmus vendidit tim liberentur toti Villatse, ad responden- quandam sororem suam (Radulfl) pro 4. dum de praedictis coram Justitiariis. Fleta sol. et inde producit sectam, etc.] lib. 1. cap. 18. | 11: Si aliquid receperit VILLENAGIDM, Circuitus manerii vel de Villatis, in quibus fieri fecit adjura- feudi, cui villani adscribuntur. [Chartul. tiones. Adde cap. 24. | 7. [Oharta ann. SS. Trinitat. Cadom. fol. 61: Si dederit 1102. inter Probat. torn. 2. novae Hist. filiam suam extra Vilanagium dabit 3. Occitan. col. 357 : Ego praedietus Bertran- sol. Abbatissas.l Statuta S. Ludpvici : Si dus Archiepiscopus et nos praedicti cano- tes vilains achete un Fief, qui tient de nici Narbonensis sedis damus, laudamus toi franchement, et il lieve et couche en et concedimus Deo et monasterio S. Pontii ton Vilenage. (Thpmeriarium) monasterium S. VILLENAGIUM denique est TenemenAniani praedictum cum ipsa Villata cum tum villani, vel quod villano concessum omnibus junbus suis et servitiis et perti- est ad excolendum, sub onere praestanentiis. Chron. Joh. Whethamstedii pag. tionis, census, et operarum ; ita ut qui 383 : Ac etiam quod omnes honores, castra, ejusmodi tenementum possidet, hisce dominia, villse, Villatae, maneria, terras, servitutibus obnoxius sit, sive villanus etc. In omnibus burgis et Villatis nostris, sive liber. Nam liberi possunt etiam tein Charta ann. 1288. apud Kennett. An- nere villenagia, nee ei, qui liber est, Villenagium vel servitium quidquam detiquit. Ambrosd. pag. 311.] Vide Villa. 1 VILLATICA, Communitas, homines trahit libertatis, ait Bracton. lib. 1. cap. unius villae. Miracula S. Etheldredae 6. § 1. cap. 8. § 1. Littleton, sect. 172.

VIL

333

Britton. pag. 165. et alii. [** Placit. ann. 29. Edward. I. reg. Angl. Ebor. rot. 30. in Abbrev. Placit. pag. 243: Compertum est quod prasdictus Martinus, avus praedicti Johannis, adventicius fuit et sic liberae conditionis quoad prssdictum Willelmum, et eciam praedicti Robertus et Johannes, qui ipsum succiderunt de sanguine , licet servam terram tenuerunt; nee ejusmodi terra ipsos sic liberos de sanguine existentes villanos facere potest, etc.] [* Quod adeo certum est, ut rex Nayarrae domum Parisiis ea conditione obtinuerit. Charta ann. 1263. in Reg. parvo S. Germ. Prat. fol. 29. r° : H. Dei gratia rex Navarrae, etc. Notum facimus quod quandam domum, sitam Parisius... in fundo et dominio religiosorum virorum abbatis et conventus S. Germani de pratis, quam a niagistro Symone de Verzellis clerico emimus, cum ipsius domus pertinentiis et appenditiis, volumus quod, tarn nos quam successores nostri, in eadem domo et pertinentiis ipsius teneamus non in manu mortua, sed ad usus et consuetudines et onera, cum aliis domibus seu virgultis aut locis ibidem a nobis seu nostro nomine emptis. Charta vero sic inscribitur : Hsec littera est quod rex Navarrae tenet in Vilenagium domum suam.'] [** vide mox : Villenagium a manu mortua, etc.] (Bellomaner. cap. 14 : Nous appellons Villenage, heritage quiesttenu de Seigneur a cens, ou a rentes, ou d champart; car de chelle qui est tenu en fief, Von ne doit rendre nule redevanceJ] Fleta lib. 5. cap. 5. | 18: Villenagium est, quod traditur villanis ad excolendum, et terra precarie dimissa, quae tempestive, et pro voluntate domini poterit revocari. Bracton. lib. 1. cap. 11. § 1. ait servos, sive natives appellari, qui tenent Villenagia, et per villana servitia et incerta, qui.... yillanas faciunt consuetudines, et quidquid eis praeceptum fuerit. Charta Edw. III. Regis Angl. : Cum wardis, releviis, et escaetis, nativis et coterellis suis et eorum catallis et sequelis et tenementis, quae quondam quidam nativi et coterelli de ipso tenuerunt in Villenagio. Charta Philippi Aug. Regis Franc, ann. 1185. in Hist. Vastinensi pag. 707: Omnes feodi servientium ca.de.nt et venient ad censum in Villenagium ea ratione, quod qui domum in feodo habuerat, earn ab Ecclesia Ferrerarium tenebit ad censum 5. solid, donee aliam in terra habeat, unde 5. sol. reddat. Si autem in terra Ecclesise domum jam habet, vel deinceps habuerit, quae non sit in feodo, de ea 5. solidos reddet, sicut et alii. Domum vero suam de feodo, cum alio feodo suo, ad censum 12. denar. in Villenagio tenebit. Tabularium Campaniae ann. 1279 : Quos nos tenemus in Villenagium, id est, ad censum quidquid habemus ad Triamb. sicut alii, etc. Charta Abbatis Grassensis in Occitania in Regesto Carcassonensi fol. 34 : Abbas vero et Conventus, qui supra sumus nominati, habebimus in castris et villis propriis nostris Villenagia et burgencias, quae propter haeresim et faidimentum cadent in commissum, si a nobis teneantur quicunque dicta Villenagia , seu Burgencias, vel partem ex eis tenuerint. Si sit Miles, Burgensis, vel alius, habebimus mobilia, quae erunt in Villenagio et burgis nostris et castris, et villis propriis nostris, si propter haeresim vel faidimentum ceciderint in commissum. Charta Abbatis Fiscamnensis in Tab. Fisc. fol. 37: Concessit Roberto.... dimidium Villenagium. apud Escrutevillam tenendum de Ecclesia Fiscanensi,faciendo omne jus vel servitium, quod debelur de

334

VIL

VIL

dimidio villenagio. M. Pastorale Eccl. Villenagium iis aliisque similibus in loParisiensis lib. 1. cap. 15. arm. 1263 : ci s idem sonat quod Feudo-firma. Vide Quam domum ipse Presbyter promisit in Feudum, et supra : Villenagium, Tebona fide, quod ipse tenebit in Villena- nementum. gium, et ipse solvet ratione dictae damns S5®" Neque aliam ob causam, ut opitalliam, costumas, redhibitiones et alia nor, Villenagium opponitur proprio seu onera. Adde lib. 5. ch. 25. 26. 27. 30. 31. dominio, in Charta ann. 1205. apud 32. ubi (lej)illenagiis agilur. Tabularium Madox in Formul. Anglic, pag. 26 : Si Fossatense fol. 34. Monasticura Anglic, vero collates fuerint eis post tempus metorn. 1. pag. 148. 493. 554. torn. 2. pag. moratum aliquas terras in manerio de 138.139. Historian* Academiae Parisien- Hembiria, sive de dominio, sive de Villasis torn. 3. pag. 498. etc. nagio Episcopi, de omnibus illis terris in., T ViLANAGiyM, VILLANAGIUM, Eadera tegre decimas garbarum ecclesias de Hemnotione. Inquisitio ann. 1181. apud Lo- biria per-solvent. .Et in Gharta ann. 1291. binell. torn. 2. Hist. Britan. col. 135 : torn. 2. Hist. Dalph. pag. 43. col. 2 : AbsTerras quas tenet Alanus Brientii et Vila- que eo quod dictus dom. Archiepiscopus nag ia sunt de dominico Archiepiscopi. et capitulum (Viennensis Ecclesiae) jura Polyptychus Fiscamn. ann. 1235 : Rober- sua tarn in feudis, jurisdictione quam tus Viton tenet unum Villanagium, et proprietate et territories, seu Villenagio reddit.... servitia omnia. Ibidem : Philip- et jure spirituali, etc. Vide mox Vilnapus filius Ricardi tenet duas partes unius gium. 1 VILNAGIUM, ut Villenagium. Gharta Vilanagii. j ViLEiNAGiUM,Pariintellectu. Gharta ann. 1193. apud Kennett. in Antiquit. Petri Meld. Episc. ann. 1239. ex Chartul. Ambrosd. pag. 151 : Dedimus totam terCampan. fol. 188. v°. col. 1: Notum faci- ram nostrum de Votesdun et de Westcote mus quod magister H. de Lusarchiis Ar- cum omnibus pertinentiis suis, scilicet chidiaconus Meld, in nostra prsssentia dominium nostrum cum Vilnagw. constitutus recognovit se tenere in VileiVILANIA et VILLANIA, Idem quod Vilnagium, scilicet ad censum, quidquid ha- lenagium. Tabularium S. Amantii Incubet apud Triam Bardoli. lismensis : Accepit Guillelmus Gastolius VILLENAGIORUM aliud purum, aliud de Abbate Joscelino Vilaniam deu Vilar privilegiatum. Villenagium purum est, de la Croz Bochart, cum hominio. Tabuquod sic tenetur, quod ille, qui tenet in lar. Dalonensis Abbatiae fol. 148: Davillenagio, sive liber, sive servus, faciet mus in perpetuam eleemosynam Vilaniam de villenagio, quidquid ei praeceptum supradicti loci. Observanti33 Regni Araf uerit, nee scire debeat sero, quid facere gon. lib. 6. de Munitionib. : De cpnsuedebeat in crastino, et semper tenebitur tudine licet Infantionibus regni sic proad incerta. Talliari autem potest ad prium recipere, et non dare pro aliqua voluntatem domini ad plus vel minus, Villania, et per consequens exactiombus etc. regalibus cum peteriis non teneantur conVILLENAGIUM PRIVILEGIATUM est tribuere, etc. [Charta ann. 1152. inter Proillud, quod tenetur a Rege, idque dici- bat, torn. 2. novas Hist. Occitan. col. 541: tur soccagium villanum. Eorum autem Militias meas neque Vilanias quas castello privilegium est, quod a gleba amoveri praenominato habeo vobis non authorizo. non debent, quam diu yelint, et pos- Tabul. Piperac. : Jordanus de la Rocha sint facere servitium debitum, et hujus- dedit G-. abbati Villaniam clausati post modi Sockmanni dicuntur.Gte&a? adscrip- turrem. Charta ann. 1290. ex Ghartul. titii. Villana autem faciunt servitia, sed S. Vandreg. torn. 1. pag. 185 : Je Robert determinata. Nee compelli possunt con- du Tybout.... de la volente Aelis ma mere tra voluntatem suam ad tenenda hujus- en terns de sa veuvete ai donne.... trois modi tenementa, et ideo dicuntur Li- acres de terre et une vergine a campart beri. Dare autem non possunt tene- et a Vileine que j'avois.] menta sua, nee ex causa donationis ad * VILLENAGIUM, Census ipse, qui noalios transferre, non magis quam Vil- mine villenagii debetur. Lit. remiss, lani puri, et unde, si transferri debeant, ann. 1383. in Reg. 123. Charboph. reg. restituunt ea domino, vel ballivo, et si ch. 181 : Icellui Roussel ot paroles a icelipsi ea tradunt aliis in villenagium te- lui Domas de achater le Vilenage d'une nenda. Ita Bracton. lib. 4. tract. 1. cap. sienne terre, dont ledit Chaucial fit le 38. 11. Vide eumdem lib. 1. cap. 6. 11. marchie. cap. 8. | 2. lib. 2. cap. 6. J 2. Plura de t VILLANIA, Servitium, maxi.me cui Villenagiis habentur apud Littletonem praedium alioqui liberum, obnoxium sect. 172. et sequentibus, Brittonem cap. est. Charta ann. 1128. ex Tabul. S. Epar66. et in Consuetudine Marchensi art. chii : Dedit ipse Hugo Abbas Helise Ramnulfi et Gerardo Ramnulfi nepotibus meis 147. et seqq. SKU* Villenagium a manu mortua di>- ut habeant Villaniam istius allodii ab Abstinguitur in Charta ann. 1219. ex Ta- bate S. Eparchii, ita ut reddant omnibus ta ul. Sangerm. : Recognoscimus quod nos annis in cena Domini ad mandatum paudictam domum et ejus pertinentias ex perum oblias, 11. solidos de terra et de sufferentia et speciali gratia dicti abbatis bosce. non in manu mortua, sed in Vilenagium, f VILLENATIO, Eodem intellectu. sicut antecessores, habemus. Et quidem Charta apud Madox Formul. Anglic, ea setate usus invaluit ut viri Ecclesias- pag. 419 : Cum toto claimo servitutis et tici et Nobiles terras ab aliis tenerent yillenationis quod ego vel hseredes mei in villenagium. Charta ann. 1229. ex Ta- in eis habuimus.... Ita tamen quod nee bul. S. Clodoaldi: Odo presbyter vicarius ego Aundrina, nee hseredes mei.... aliquid S. Victoris in ecclesia S. Clodoaldi reco- clamii servitutis vel Villenatioms in megnovit se tenere in Villenagium dimidium moratis Agnete et Symone.... de csetero arpentum vineae sites, ut asserit, in cen- vindicare nee exigere poterimus. siva Canonicorum S. Clodoaldi ad septem VILANATICUM, Per vilanaticum tenere, pictavinas censuales. Arrestum Magn. in Judicato Consulum Placentinorum Dier. Gampaniae ann. 1286. apud D. Brus- ann. 1153. apud Petrum Mariam Camsel tom.l.de Usu feud. pag. 155 : Pronun- pum in Hist. Eccl. Placentin. tiatum fuit, quod si in feodum teneatur, T VILLICALIS, VILLICANUS, VILLICARE, hominem de dicta terra habebit; si autem VlLLIGARIA, VlLLIOATIO, VlLLICATURA, in Villenagio, tenentem obtinebit. Sed VILLICATUS, etc. Vide in Villicus.

VIL VILLICUS. Gloss. Lat. MS. Reg. : Villicus, Actor, Exactor villse pensionum, Insularius. Papias ex Isidore lib. 9. cap. 4: Villicus, Dispensator vel Gubernator Proprie villas est Gubernator, unde a villa nomenhabet.[yillicu8,Gouverneurdeville, in Gloss. Lat. Gall. Sangerm.] Gloss. S. Benedicti cap. de Agric.: Villicus, otxov6(Jio;. GlOSS. Gr. Lat. : Ocxov6{io? Iw\ TYJC x(i{i.Y);, Villicus. S. HJeronymus Ep. 151. Qu33St. 6 : Villicus prpprie villas gubernator est, unde et a villa Villicus nomen accepit: olxovofio? autem tarn pecunise quam frugum et omnium, quas dominus possidet, dispensator est; unde et olxovo(1.1x61;, Xenophontis pulcherrimus liber est, qui non gubernationem villas, sed dispensationem universes domus, Tullio interprete, significat. Riculfus Suessiqnensis Episcopusann. 889. cap. 15: Villici, id est, provisores villarum. [Vilicus Aquse Claudias, in vet. Inscript. apud Reines. pag. 565. quern consule.] Passim Scriptores Latini veteres, et ex recentioribus Rudolfus Presbyter in Vita Rabani Mauri, Wil. Malmesbur. lib. 1. de Gest. Anglor. cap. 2. praeterea Lex Wisigothor. lib. 6. tit. 1.11. lib. 9. tit. 1. § 8. 9. lib. 11. tit. 1. § 2. Capitula Carol! Magni lib. 6. cap. 120. [** 122.] etc. Sed posterioribus seculis pro eo accipitur, qui vulgo Major villas dicitur, seu is sit ad tempus, ut sunt Majores Sea-bini in civitatibus ; sive id muiieris habeant in prsediis rusticis ratione feudi. Charta Abbatis de Christa in Tabular. ; Campan. Bibl. Regise fol. 365: Institutio autem et destitutio Villici, id est, majoris' et omnium servientium villas.... erit in dispositione prasfati dom. Regis. Lambertus Ardensis : Ab Antiquo Cpmitis Wai' teri tempore, quemdam Villicum, vel Praspositum, quern antiquiora tempora Vassum suum appellant, in terra Ghis^ nensi habebant, qui de omnibus decimis et possessiunculis, quas in eadem terra possidebant, eis, ut Villicus, sufficientef respondebat, etc. Charta Adalberonis Episcopi Metensis ann. 1065 : Casterum testati sunt Abbatis vel Villici mei esse arbitrii, ut legitime et libere quicquid libuerit, sine Advocato possent placitare de terris, de domibus, etc. Joannes de BekS ann. 1322 : Ex parte sua Ballivum sive Villicum deputavit. Idem in Hereberto Episcopo : Nam antea Pontifices, aut per seipsos, aut per villicos eadem dominia ' judicaverunt. Villicus et Scabini Leodienses, apud Joannem Hqcsemium cap. 10. Villicus et Scabini de Vilvordia,ia. Gharta ann. 1232. apudMiraeum in Donat. Belgic. lib. 1. cap. 99. fCharta ann. 1140. apud eumd. torn. 1. pag. 688. col. 1: Nullus Villicus, qui vulgariter Major vocatur, etc. Adde pag. 197. 227. et Litteras ann. 1248. torn. 5. Ordinal. Reg. Franc, pag. 600. etc.] Atque hac notione passim accipitur, in Orig. Murensis Monasterii pag. 36. in Chronico S. Trudonis lib. 5. pag. 395. apud ^Egidium Monach. Aureaa vallis cap. 26. Innocentium III. lib. 33. Epist. 55. et in Ohartis variis apud Meurissium in Hist. Episcopor. Metensium pag. 437. 473. Hieron. Vignerium in Stemmate Alsatico pag. 110. 112. 118. 121.122. Petrum Chiffletium in Beatrice Cabilon. pag. 134. 156. 159.171. Ghapeavillum in Hist. Leodiensi torn. 2. pag. 54. 305. Miraeum in Cod. Donat. piar. pag. 310. Duchesnium in Historia Luxemburgensi pagin. 28. etc. [** Vide Haltaus. Glossar. German, yoce Schuldheiss, col. 1657. et Schuldheiss-amt, col. seq.] Villici conditio apud Ecclesiasti-

VIL

VIL

jus administrate Villico committebatur. Charta Conradi II. Imp. apud Browerum lib. 3. Antiquit. Fuldens. cap. 17 : Cui primum in mandatis dedimus, ut omnes Villicationes a Laicis reciperet, et per Praepositos suos, viros honestos et religiosos officia dispensando disponeret. Alia Marcwardi Abbatis Fuld. ibidem cap. 18 : Nee mirum, nam Laid habebant inter se divisas Villicationes, et, quod volebant, retinebant.Hac inquam occasione maxima distractio primum facta est huic Ecclesias. Nam quicunque Laicorum aliquanto ternpore habebat inter manus Villicationem hujus Abbatise, optimos exinde sibi excepit mansos , epsque pro beneftciali jure in suos hsereditavit filios, ita ut aliqua Villicatio plures "amitteret hubas , quam retineret ; et Villicatio, quie debebat servire in monasterio ad 14. dies, vix 7. serviret fratribus, et quae 7. vix tres dies, vel prorsus nihil serviret fratribus. Infra: Villicationes meas Laicis interdixi, quas statim cum fratribus meis et quibusdam rustids, sicut mihi ratum et consulturn videbatur, disposui. Alia Conradi VlLLICALES CURTES , qU83 SUbSUIlt Villicis. Charta Eberhardi Bambergensis Imp. ann. 1114. apud Miraeum lib. 2. Episcopi , in Chronico Reich ersperg. Donat. Belgic. cap. 4 -.Adjicimus quoque, ann. 1154 : Tres videlicet cartes Villicales ut sicut ex sententia Principum coram cum adjacentibus molendinis, etc. [et in nobis judicatum est, nullus Villicationem Metropoli Salisburgensi torn. 1. pag. 373.] in possessionibus ad eundem locum pertiT VILLICANJE GURTES, Eadem notione, nentibus hasreditario jure teneat vel repein eadem Metropoli torn. 3. pag. 494. tat ; sed Abbas, qui pro tempore fuerit, VILLICARE. Glossae Lat. MSS. Regiae : idoneum et fidelem Villicum de familia Villicat, villam agit, vel colligit. [Villi- monasterii constiluat. Vide Traditiones care, Gouverner ville, in Gloss. Lat. Gall. Fuldenses lib. 3. tradit. 40. Sangerm. Villicari, coli, in Gloss. Gasp. T VILLIGATIO, ut infra Villicaria, idem Barthii apud Ludewig. torn. 3. Reliq. quod Viaria seu Vicaria, vulgo Voirie. MSS. pag. 343. ex Hist. Falsest. Fulche- Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Bririi Carnot.] Epist. Nicephori Patriarchae tan. col. 199 : Per omnes enim novem cirCP. apud Baron, ann. 811. n. 81 : Ego cumjacentes parrochias, hoc est quantumautem non eorum, qui possunt Villicare et cumque extenditur Lupidni Villicatio, regere hsec, sed dispositione et regimine quas etiam vulgari vocabulo Viatura diciindigentium particeps sum, etc. tur. Tabul. S. Vincentii Cenoman. : Con1 VILLICATUS, Districtus villie. Charta cessit.... terram de Paleis quam dedit Jphannis Abbat. Corbeiensis ex Tabul. Robertus filius Frogerii cum Villicatione et cum decima. ejusd. Monast. : Pro quadam terra quam ei dederat Comes Flandriae Philip* Homag. praestitum Aymer. vicecom. pus in Parrochia et Villicatu Usciae, Narbon. ann. 1273. inter Probat. torn. 4. quam terram cum nemore dicebamus no- Hist. Occit. col. 59 : Tu Guillelmus Raymundi de Burgo a nobis tenes hodie stri juris esse. Vide mox Villicatio. VILLICATURA, Munus Villici. Lamber- Villicationem sive yicariam dominationis Tenetis tus Ardensis : Ghisnensis Comes factus vicecomitalis 'burgi Narbonse Sifridus, Villicaturam sive Praeposituram pro ipsa vicaria usaticum anguillarum, villico et suisreliquit haeredibus, a quibus etc. Vide in Villicus. denuo Ardensibus usque in hodiernum 1 VILLIGATIO , Parochise districtus. diem Villicatura sive Praepositura succes- Charta ann. 1203. ex Tabul. Latiniac. : Notum facimus quod cum abbas et monasit dominis. [Diploma Lotharii Imper. ann. 1136. apud Marten, torn. 2. Ampl. chi S. Petri Latigniacensis haberent meCollect, col. 97: Prsesenti privilegio invio- dietatem in quodam operalorio silo in Villabiliter sancimus, ne jure hereditario licatione S. Petri et quod adhaerebat villici vel judices fiant, sed utrumque Ecclesix S. Furcei, etc. ministerium, id est, Villicaturae et juVILLICATIONES , Praestationes , quse werise, in potestate abbatis et gratia con- fiunt Villicis a Tenentibus. Charta Gausistat.] fredi Vicecomitis Bituricensis ann. 1012. \ VILLICATUS, Eodem signiflcatu, of- pro monasterio S. Ambrosii Bituricensi: ficium et munus Villici, seu Majoris Relinquo quoque omnes consuetudines, vill83. Charta Roberti Abbat. Corbeiens. videlicet Villicationem, stabulationem, et ex Tabul. ejusd. Monast. : Nosque Villi- ita liberum reddo eundem burgum, -etc. catum et in feodum concessimus, apposita Notitia ann. 1190. ex Tabulario Eccl. S. determinatione infra scripta. Igitur de Laudi Andegav. fol. 79 : Cum... molendiVillicatu concessimus ei unam masuram nis, piscationibus, sanguine, Villicatione, cum curtillo, et duo ruptida, porro duos etc. Tabularium S. Martini de Campis : sextarios vini de venditionibus, de banis Dedit S. Martina de Campis.... Villicatioduos sextarios, de mortua manu duos sex- nem et capturam, et omnem consuetuditarios, duos denarios de donatione terras, nem justain et injustam, quam habebant qui dicuntur de wantibus. in terra de Tullo, etc. [Tabul. S. Vincen1 VILLIGATIO, Eadem notione. Charta tii Cenoman. fol. 103: Tenetur idem Hugo ann. 1140. apud Miraeum torn. 1. pag. et ejus haeres successive omnes tallias prss688 : Quod ministeriales siti curtium sua- dicti arpenni dominis feodi omnino redrum ministeria, id est judiciarias potesta- dere, et monachi debent de cetera unum tes et Villicationes per feudum et heredi- denarium de Villicatione tantummodo tario jure vellent obtinere. Occurrit rur- reddere annuatim.} sum ibid. pag. 742. col. 1. 1 VILLIGATUS, Pari intellectu. TesVILLICATIO, Praedium rusticum, cu- tam. Roberti Vicedom. Carnot. ex Tacos eadem fuisse videtur quae Praepositi apud Laicos. Charta ann. 1206. apud D. Brussel torn. 1. de Usu feud. pag. 433 : Licet Praeposito justitiam exercere in homines Duds, sine Villico; et Villico similiter in homines Episcopi, sine Praeposito. 1 ViLLiCANUS, ut Villicus, in Sententia Navarri Episc. Conser. ann. 1208. apud Marten, torn. 7. Ampl. Collect, col. 96 : De terris rusticorum et Villicanorum, quos sine consensu abbatis in pignus accipiunt, vel emunt, decernimus quod de cetera non fiat. VILLICI MINISTERIALES. Charta Conradi Imp. ann. 1145 : Villicos ministeriales et Scabinos ponere vel deponere poterit Praepositus Marsnensis sine Advocato. De reditibus S. Remigii per Villicum et Scabinos placitabit Praepositus sine Advocate. 1 SUBVILLICUS, Qui sub Majore, seu Villico cseteris villae incolis praeest, apud Stephanot. torn. 5. Fragm. MSS. 1 VILLICA, Uxor villici, vel quae tale officium exercet. Job. de Janua.

VIL

335

bul. B. M. de Josaphat: Leprosis de Belloloco in meis Villicatibus Carnoti xx. sol. annuatim constitutos ad faciendam eis pitanciam. VILLICARIA, Idem quod Viaria, seu Vicaria, vulgo Voirie. Regestum Castri Lidi : Ad Texuam habet Comes Villicariam, sanguinem, raptum, furtum, incendium. Occurrit ibi non semel. Charta ann. 1227. in eodem Regesto fol. 13 : Et hsec teneat de me cum omni Villicaria et cum justitia ad servitium equorum et armorum ad meas expensas, nee pro rebus prsedictis aliud mihi teneatur impendere. Ego autem ipsius augmentum facere cupiens, ipsi pro servitio suo honore scilicet et amore, augmentavi et concessi eidem Fulquero et suis hasredibus in homagium praedictam totam Senescaliam et Vilhcariam de Mota Achart, etc. Charta Fulconis Regis Hierosol. et Comitis Andegav. pro Canonicis S. Laudi : Quia.... Gaufridus Comes pater metis eisdem Canonicis dederat terram de Bulta Meduanee, cum aquis et Villicaria, et omnibus consuetudinibus terrse, etc. [Charta ann. 1265. ex Tabul. S. Albini Andegav. : Concedimus monachis S. Albini... omnem Villicariam et omnem jurisdiclionem et districtum quos habebamus in parochia de cello, Guirchiensi.] Vide Major, Viarius, Vicarius. 1 VILLIGARIA, Exactio quam Villicus faeiebat intra limites Villicariss suse. Ghartul. Vincentii Cenoman. fol. 51 : Itaque villa de Soudai remansit monachis cum prasfatis duobus mansionariis quita et libera.... ab omni exactione, scilicet fenatoribus, Villicaria et omni gravamine, in perpetuum possidenda. Ibidem : Ipse autem Galterus Villicariam habet in mansionariis extra dmiterium. Charta ann. 1269. ex.Tabul. S. Albini Andegav.: Vendidit et concessit omnes fructus quos habere poterat in pressoragiis, meseria vaeria sive vaeriis, dominiis, et Villicariis universis. | VILLIGOL.E , Habitatores villarum, rustici. Hist. Episc. Rom. MS. apud Stephanot. torn. 7. Fragm. pag. 204 : Per urbes, vicos et villas Villicolas incedebant se flagellis et loris casdentes, etc. if. VILLIPENDERE, [« Villipendere, petit prisier. »(Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s.)] *VILLONIA, Probrum, cpnvicium, contumelia, nostris alias Vilonie. Vide in Villania. Lit. remiss, ann. 1357. in Reg. 89. Chartoph. reg. ch. 36 : Dictus Johannes.... tot injurias, diffamationes et Villonias verbis et aliter dicta commissario fecit et intulit, etc. Hinc Envillener pro Deshonorer, Probro afficere, in aliis Lit. ann. 1391. ex Reg. 141. ch. 145 : Icellui Perceval s'estoit mis en peine de Envillener la femme dudit Bouher. VILLOSA, VILLOSUS, VILLUSUS, Pannus Tpt^wTo?, Gallis Velu, vox Latinis nota. Glossae Lat. Gr. : Villosum, [xaUwtov. [Gloss. Lat. Gall. Sangerm. : Villosus, plain de floches ou de peaulx.] Hinc nostri Velous appellarunt pannos laneos, vel potius sericos villpsos, licet alii, ut Goldastus ad S. Valerianum Cimelenensem pag. 105. a Vellus deducat. Matth. Paris in Vitis Abbatum S. Albani : Quemdam pannum villosum, qui Gallis Villuse dicitur,.... ipsum asserens esse S. Amphibali Caracallam. Regula Templariqrum cap. 70 : In omni tempore tegmine lineo, id est, Veluso, frui bene licebit. Necrologium Ecclesise Parisiensis 17. Kl. Junii : Dedit duas cappas de cangio viridi, unum pannum sericurn, qui vocatur Veluel, et unum manutergium sencum. Concilium Senonenseann.

336

VIL

VIM

VILLUM, to otvaptov, Petit vin, vox a 1320. can. 4. et ann. 1346. can. 2: A parte exteriori almutias de cendeto seu de Vel- Terentio usurpata. Petrus Cluniacens. veto deferre. [Vestimentum rubeum de lib. 2. de Miracul. cap. 28. de CartusienVelvet, in Testam. Job. de Newill ann. sibus : Inde est, quod pane furfureo sem1386. apud .MarfoajFormul. Anglic, pag. per utuntur, vino adeo adaquato, ut me428. Inventar. S. Capellae Paris, ann. rito magis Villum, quam vinum dicatur. 1363. ex Bibl. Reg. : Item una tpaillia Utitur semel alibi. parata de Velveto yndo ad flares lilii au* VILLUS, Qui dependet et longus est. reos. Inventar. Gallicum : Item une tou- Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. aille paree de Velluyau ynde a fleurs de ^VILMIUS, pro Ulmeus, apud Bern. Us d'or. Aliud ann. 1376 : Tunica de Vel- Pezium in Praefat. ad torn. 1. Anecd. vello ad aves auri.] Vide Monasticum pag. xvill : Exemplar fuit scriptum CamAnglic, torn. 3. pag. 176. Vulgo Veloux pidonas pro liberaria super cortice Vilmio appellamus, quam vocem a Graeco p?j- caduco in mullis passibus vetustate prsepo? deducit Cuja'cius ad leg. 4. de Ves- nimia. tib. holoveris tit. 9. lib. 11. Serica enim, T VILNAGIUM, ut Villenagium. Vide inquit, dixere prjpou?, ut nunc Galli Ve- ibi. rours. Sed aliud est vocis etymon. * VILTBAN , Jus foresti , interprete Joan. Nic. ab Hontheim torn. 1. Hist. | VELLUETUM, Eadem notione, in Gomputo Grasivod. ann. 1332 : Item pro Trevir. pag. 670. col. 2. Vide Wildbann. expensis duarum peciarum de Vellueto 1 VILTRATUS, pro Filtratus, ex filtro tractarum dom. Dalphinse apud Avenio- seu grossiori et villoso panno. Chron. nem, 39. sol. 7. den. Mellicense pag. 360 : Qui voluerit acum | VELLUTUM, in Actis S. Antonini torn. cum filo, duas caligas, duos calceos par7. Mail pag. 682 : Operimento coloris ru- vos in testate, duos etiam mag nos Viltratos bei, vulgo dicto Velluto rosso. Quoddam in hyeme saccos, etc. Viltrum enim pro bravium Velluti rubei, in Chron. Estensi Filtrum aliquot Scriptores usurpasse apud Murator. torn. 15. col. 512. supra monuimus in v. Feltrum. f VELUTPM. Testam. ann. 1433. ex VIMARIUM, [Procella, tempestas.] ReTabul. Eccl. Massil. : Paramenta altaris ?stum Castri Lidi in Andibus f. 52. v. : de panno auri et de Veluto rubeo circumprendre la bruiere sans fauchier circa cum armis nostris. Inventar. Eccl. ent poeut lou ou il a bois. Et poeut prendre les Aniciens. ann. 1444: Item quoddam repo- arbres arrachiez et brisiez sans Vimaire ; sitorium corporalium de Veluto nigro. Oc- et se Vimaire i avient, n'i ont riens. Vicurrit praeterea in Hist. Dalphin. torn. 2. maires est quant I'en ilpuet voir cinq arpag. 276. et apud Acher. torn. 5. Spicil. bres chaieiz tout d'une veue. pag. 626. *Calamitas,casus quivis adyersus. Vi1 VELUTTJS, in Serm. de Vita et obitu glaciei, in Transact, inter abb. Fregosii Abbatis S. Benigni Divion. marium S. Albini et abbatis. Fontis-Ebr. ann. ann. 1540.,ex Tabul. ejusd. Monast.: Ad 1229. ubi et Vimarium guerrae. nos misit munus egregium trium panno* VIMBRERIA, si bene scriptum aut rum sericeorum quos Velutos vocdmus, lectum, Jurisdictio qusedam videtur ; triplicis coloris. 1 VELLUVIUM, in Cbarta ann. 1308. forte etiam pro Vinagiaria, jus vinagium apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. seu pedagium percipiendi. Vide mox Vi25 : Pro capitalibus sericis aut byssynis nagiarius. Arest. parlam. Paris, ann. 1323. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 305 : Velluvio intextis. 1 VELOTUM. Abstineant a.... caligis Ve- Ejusdem prsspositus Vimbrerias Burdegaloto ubicumque circumdatis, in Cone. lensis pro dicto duce (Aquitaniae) uxorem Lugdun. ann. 1449. apud Marten, torn. et familiam dicti Gombaudi a possessions 4. Anecd. col. 380. Unam casulam de Ve- prssdictorum ejecit. 1 VIMENA, Viimen, ut videtur, Vimine, loto, in Necrolog. Eccl. Paris. MS. T VELLONUS, ut Villosus, apud Mabill. Italis. Statuta Vercell. lib. 5. fol. 127 : Item quod quilibet portonarius vel custos S33C. 3. Bened. part. 1. pag. 102. Sic porro vocabant tersoria, sive lin- portarum dvitatis et locorum teneatur jutea villosa ad tergendos pedes vel ma- rare et bonam securitatem prssstare cotnnus. Bonifacius Moguntin. Episcop. Ep. muni quod non permitteret portari in ci3 : Transmitto Villosam ad tergendos vitate, vel loco, vel etiam aho, quod sciat, pedes Dilectionis vestras. Zacharias PP. carracias, rebias, Vimenas, plantas, etc. Epist. 1. ad eumdem Bonifac. Episc. : Vide Vimus. j|c VIMETUM, [Osiere. (Gloss. Lat. Gal. Interea munuscula parva vobis direximus, id est, Villosam unam, et argenti et Bibl. Insul. E 36, xv. s.)] VIMICILLUM, Crates, Gall. Claye, quia auri t ant ilium. Alia ejusdem Bonifacii, quae est 8 : Villosam ad tergendos pedes ex viminibus confecta. Mauritius Chenservorum Dei. Occurrit praeterea nay Cartusianus in Hist. Mart. subHenEpist. 74. et 95. Ghronicon Fontanel- rico VIII. Reg. Angl. cap. 10 : Educti de lense : Lintea ad manus tergendas vil- carcere, statim dejecti erant super Vimilosa. Traditiones Fuldenses lib. 2. trad. cillum, vulgariter a Hurdle dictum, et re38 : Lectaria, sive Villosi, sive manutergia, supini huic alligati fuerunt toto corpore sive camselli, sive cujuscunque sint vesti- extenso in longum. 1 VIMPLA , Velum muliebre. Vide menta linea vel lanea. VVILLULA, Ircocxtoy, in Gloss. Lat. Gr. Guimpa. Villula, petite ville,villette, in Gloss. Lat. VIMPUM. Charta Philippi Regis Franc. Gall. Sangerm. Gharta ann. 1180. apud ann. 1304. ex 12. Regesto Chartophylacii Baluz. torn. 7. Miscell. pag. 293: Quicum- Regii n. 195 -.Plumbum, stamen, seu quodque sunt Aurelianis et in suburbiis vici et cunque metallum, cineres, Vimpum, seu Villulis ejus infra quintam leugam exis- gravellam vinorum, et quascunque mertentibus, etc. ces seu mercaturas alias, etc. Videtur esse * VILLULA PR.EDIOSA, Prsedium rusti- vappa Latinorum. cum. Bulla Eugen. PP. III. ann. 1152. 5SS" Vox est contracte scripta pro Viinter Probat. torn. 2. Annal. Praemonst. niperum, ut legitur in eadem Charta COl. 446 : Alia qusecumque bona, sive con- edita torn. 1. Ordinat. Reg. Franc, pag. cambiis, sive qualicumque alio pretio con- 423. ubi habetur : Quodcumque metallum, quisita in Villulis praediosis. Vide Vil- cineres, viniperum, seu gravellam vinolula. rum, etc. Haud dubie pro Juniperus,

f

YIN Gall. Genevrier,cuj\is usus frequens apud Medicos. * Lectoris vitium fuit, non scriptoris: Winiperum quippe exhibet Registrum 12. in Charta laudata. ^ VIMUS, Vimen, Italis Vime, Occitanis Vims vel Bims. Consuet. Brager. art. 76 : Item nullus sit ausus extra villam dicti loci et districtus ejusdem dolia tonellorum vacuorum transferre, neque mayramen, neque Vimos, neque codram. Ceremoniale vetus B. M. Deauratae Tolos. : Monachi surgent ad mandatum prioris et recipient scobas sive Vimes, et ferient super excommunicatum nudum. Vimois nqstri eadem notione dixerunt. Vide Vismeria. T VINABLIUM. Vide infra Vinoblium. t VINACEA, VINAGENUM. Vide mox 1 VINACHERI^B, ut Vinagerias infra. Testam. Johannis Gasgui Episc. Massil. ann. 1344. ex Tabul. Eccl. Massil. : Item lego.... duas Vinacherias meas argenteas. Vide Vinagium 1. 1 VINACIA, atejjupuXa, in Gloss. Lat. Gr. Papias : Vinacea, quse remanent in uvis, quando premuntur a vino. Statuta Vercell. lib. 7. fol. 150. v°: Item statutum est quod si quis homo, vel aliquis de familia sua aliquas scopaturas vel letamen, Vinacias, in viis projecerit, etc. Statuta Montis Regal, fol. 208 : Et si aliquis projiceret, vel projici faceret, terrarn, fimum seu Vinaciam in aliquam viam, etc. Statuta Astens. cap. 79. fol. 33 : Statutum est et ordinatum quod ille qui intus civitate Ast. projecerit Vinaciam in via publica, etc. Vide Vinatium. | VINACIUM, Eadem notione. Gloss. Lat. Gr. Vinacium, aTe^uXov. G1OSS33 BiblicaB MSS. Anonymi ex Ugutione: Vinacium et Vinarium idem significant: sed posterius vinum quod et Vinacenum dicitur et est quasi fex totius vini et projicitur extra. Statuta Eccl. Meld, apud Marten, torn. 4. Anecd. col. 901 : Prohibeant sacerdotes... maxime tempore vindemiarum, ne aliquis Christianus Vinacium vindemiarum quas Judsei caleant, retineant in aliquo modo. * Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684: Vinacium, marc que I'en gette quant le vin est fait. Vide infra Vinatium. 1 VINAGULUM, Agellus vineis consitus. Chartul. S. Vincentii Cenoman. fol. 68 : Abbas et monachi S. Vincentii Cenomanensis fecerunt quoddam escambium cum Vitali Estallart de quodam Vinaculo sito apud Noenz.... et pro eodem Vinaculo quod Galterus presbyter de S. Audoeno eisdem monachisin eleemosinam assignavit, habuerunt quoddam jornale terras. Vide Vineatica. 1. VINADA, Gall. Vinade, in Consuetudine Marchensi, dicitur obligatio, qua qui possidet praedium villanum, seu servile, tenetur semel in anno, vinum domini cum duobus bourn jugis et carro in ejus domum deducere, nisi malit dominus quindecim solidos sibi pro hisce operis praestari, art. 138. 139. 140. etc. 192. 430. et in Arvernensi cap. 25. art. 21. [Vide Vinagium 3. et Vinata 2.] 1 2. VINADA, ut Vinagium 2. Vide in hac voce. Charta ann. 1201. inter Instr. torn. 2. Gall. Christ, novae edit. col. 323: Unum sextarium frumenti, et unam saumam vini ad Missus cantandas in Faezia pro redemtione animas meas totiusque generis mei, de frumentada et de Vinada, quas censualiter in terra et podio Johannis sine contradictione nuncio domus de Faezia omnibus annis prascipio reddendam. Tabul. S. Petri de Cella-froini in pago

YIN Engolism. 12. circ. saec. : Dedit Deo et S. Petro et servitoribus ejus quosdam redditus gui dicuntur Vinade, quos famuli ejus accipiebant de terra S. Petri. Vide Vinata 1. 13. VINADA. Inventar. ann. 1476. ex Tabul. Flamar. : Item plus unam barriquam poculo sive Vinada plenum. Vinum acidum aquae mixtum pro vili plebecula, Gatt.Piquette. VINAGERIJE, Ampullae vinariae, inquibus vinum reponituradsacrificium, Burettes, Hispanis Vinogera, unde nostris vinaigrier, ampulla aceto reponendo idonea. Kalendarium Ecclesiae Lemovicensis 9. Kl. April, apud Labbeum torn. 2. Biblioth. pag. 760 : Qui decoravit sanctum Lemoyicensem Ecclesiam de 4. capellis munitis (f. minutis) novis, cum paramentis altaris, duobus calicibus, uno argenteo aurato cum armis suis, et alio ex auro, cum duabus Vinageriis, etc. [Vide Vinacheriss et Vinateriae.] 1VINAGIALIS, Vinagio obnoxius, in Charta Suession. ann. 1267 : Ex altera (parte) Vinagialis eidem ecclesiss, vel totum vinagium, etc. 1 VIKAGIALIS CULTURA, Ager vincis consitus. Chartul. S. Job. Laudun. ann. 1217 : Pronuntiaverunt quod tota decima de culturis censualibus est ecclesise nostrse, tota decima de culturis Vinagialibus est ecclesise. S. Johannis. * VINAGIARIUS, Qui vinagium seu pedagium exigit. Arest. ann. 1348.10. Jul. in vol. 2. arestor. parlam. Paris. : Robertus, dictus le Grand, pedagiarius seu Vinagiarius de Maisiaco super Auxonam,... ratione pedagii seu vinagii non soluti, etc. Vide mox Vinagium 5. 1. VINAGIUM, Idem quod Vinageriss. Acta Episcopor. Cenoman. torn. 3. Analect. Mabill. pag. 310 : Et per ipsum S. Juliana cum maxima balsami quantitate, et cum quinque palliis pretiosis, et Vinagiis argenteis et deauratis, et acerra arentea, cujus materia artificium superaat, destinavit. [Vide Vinearium 1.] 2. VINAGIUM, Preestatio certae vini mensurae pro vineis, quae vulgo domino feudi exsolvitur vice census, ut est in Consuetudine Claromontensi art. 121: Les droits de vinages deuz pour et au lieu de censives sur vignes, se doivent paier a bord de cuves, et ne peut tirer le detenteur son vin, sans avoir premierement ipaie- ledit Vinage, etc. Ejusdem Vinagii meminitpraeterea Consuetude Retnensis art. 161. et Silvanectensis art. 263. Charta Gaufredi Cqmitis Andegavor. pro Abbatia S. Sergii : Dono ergo..., Vinagium ex quatuor arpennis vinearum dominicarum. Alia ejusdem Comitis in Hist, monasterii S. Nicolai Andegav. pag. 10 : Perdonavi quoque Vinagium omnium vinearum suarum, quamdiu ipsi vel Condonati eorum ipsas coluerint, etc. Charta Gaufridi Andegavorum Comitis ann. 1135. ex Archivo Regio : Notum sit omnibus,... quod Gaufridus Andegaviss Comes, Fulconis venerabilis Hierosolymitanorum Regis filius, concessit omnibus hominibus Andegavise, quod debitores Vinagii sui, unqquoque arpento suss terras, unde ipse Vinagium habere debebat et solebat, per singulos annos proximo- die post festum S. Michaelis pro Vinagiis suis census ei reddant. Quod si ilia die non reddiderint, proximo, die sequenti et censum, et consuetam Vinagii leg em persolvent. Ac si nee censum nee legem reddere voluerint, Comes de vinea sive de terra suum velle faciet. Alia ejusdem Gaufredi Comitis Andegav. ann. 1136. pag. 71 : Vinagium omnium vinearum suarum, et foragium

?

VIII

YIN omnium terrarum suarum eidem Ecclesiss concedo. Alia ann. 1162. in Hist. Castilqnea pag. 26 : Septem modios vini de Vinagio meo de Motana ad mensuram Castellionis, et illud vinum jure perpetuo possidendum concedo. Alia anno 1209. ibid. pag. 36 : Et sex modios vini in Vi'nagiis ejusdem villas. Charta Guillelmi Episcopi Laudunensis in 31. Regesto Tabularii Regii : Vinagia villarum Lavalli et Novienti, videlicet 80. modios, et 4. sextaria, et dimidium vini annui reditus. [Charta ann. 1216. ex Tabul. S. Medardi Suession.: Recognoverunt se vendidisse ecclesise B. Medardi Suessionensis decem et septem sextarios Vinagii, scilicet undecim alias et dimidium vini super vineam, etc.] Charta Beatricis Abbatissae B. Mariae Suession. ann. 1232. pro Communia Aisiaci: Sciendum est etiam, quod si forte contingat, quod homines prsedicti velint solvere Vinagium suum in vindemiis, et nos ea capere voluerimus, ipsi debent ea afferre in curiam nostrum apud Aisiacum, nee tenemur ea recipere ante medium Martium, nisi voluerimus. Neque possumus homines compellere ad ea solvenda ante medium Martium. Et qui die medii Martii in solutione Vinagii defecerit, emendaret nobis per 7. sol. et dimid. monetse patrias, et nihilominus reddere teneretur Vinagium, et nos vinagh forum apponemus, secundum quod consuevimus. Et sciendum, quod omnia Vinagia debent esse ab albo vino, sano, legali, et pagabili. Libertates concessae a Galchero Comite Regitestensi ann. 1255. villis de Raucourt et Heraucourt: Contuli adhuc eisdem et concessi, quod quicunque in dictis villis sub ista libertate et assisia manserit, vel venerit, quod ibi remaneat, et qui voluerit, libere recedat, et de omnibus, qugs reliquerit, ubicunque gaudeat absolute, ita tamen, quod duos solidos dictos assisiss solvet, et adhuc solvet Vinagium, sicut aliquis extraneus, salvo intercursu, sialiquis sit, etc. Eadem habentur in Charta Libertatum Maceriarum concess. ab Hugone Comite Regitestensi ann. 1233. Vide Alexandrum III. Epist. 32. apud Sirmondum, Sammarthanos in Archiep. Turonensib. pag. 771. 772. in Episc. Andegav. pag. 125. Monast. Anglic, torn. 2. pag. 980. etc. * Vinagia seu census vinearum, in Charta Phil. Pulcr. ann. 1306. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 285. r°. col. 1. et in Chartul. Regalis loci ch. 12. * VINATGITJM , Eadem notione, in Charta ann. 1281. ex Chartul. S. Vincent. Laudun. VINAGINES. Charta Berlaii de Monsterello ex Tabulario Monast. Fontis Evraldi fol. 189 : Scilicet vineas, prata, nemus, census, Vinagines, vel quasdam alias res, etc. Ita edidit Michael Cosnierus ad Vitam B. Robert! de Arbresello pag. 178. sed vereor, ne legendum sit vinagia. Regestum Ludovici Regis Siciliae et Ducis Andegav. fol. 55 : Les Vinaiges desdits lieux, qui se paient en moustoisons. Tabularium magnum Corbeiensis monasterii : Tout li roage et li forage de ledite ville sont sien (a 1'Abbe) et li Vinages, chest a savoir de tous les vins, qui sont amene en ledite ville et vendu. [Charta ann. 1383. apud D. Brussel torn. 2. de Usu feud. pag. 758 : Item les cens et Vinages de Chuudefosse, etc. Terrarium Insulse Adami : Au lieu de Parmainil-y a deux grands pressoirs a vin, banniers, dont a le droit de Vinage a raison de quatre seaux du vin y pressure.]

YIN

337

1 3. VINAGIUM, Idem quod supra Vinada 1. Charta Ansoldi Abbat. Compend. ex Tabul. ejusd. loci : Quisque equus harum trium villarum ad submonitionem advocati debet Vinagium ; et debent ire in Belvacensi territorio citra Tsaram, ita quod illi qui duxerint carrum vacui redibunt, et alii vinum adducent. 1 4. VINAGIDM, Vox ibrida, ni fallor, ex vinum et ayiov, Vinum benedictum, sacrum orationibus et Reliquiarum alicujus Sancti tactu, apud Tortarium in Mirac. S. Benedict! cap. 21.et43. Mirac. S. Petri Mart. torn. 3, April, pag. 719 : Petebant ut ampulla cristallina, in qua dictse erant Reliquise, perfunderetur vino; et bibentes multi ab infirmilatibus suis curati sunt Venit qussdam mulier petens sibi dictum Vinagium fieri. Mirac. B. Edmundi Cantuar. apud Marten, torn. 3. Anecd. col. 1893 : Mulier ab inflammatione nimia sanatur sumto Vinagio.... Lijart de Castellione super Sequanam cseca illuminatur, oculis ad portam monasterii Vinagio lotis. Exstat in Ritualibus antiquis Benedictio vinagii. Vide VinaticumS. * Consuet. MSS. S. Crucis Burdeg/ ante ann. 1305: Item debet (sacrists.) semper esse paratus ad faciendum sanctum Vinagium cum Reliquiis S. Mummoli. Infra : Quando sacrista vel ejus vicarius benedicet vinum vel aquam cum reliquiis, etc. *5. VINAGIUM, Pro qualibet praestatione. Assignatio dotalitii Johan. Regin. Franc, ann. 1319. in Reg. 60. Chartoph. reg. ch. 69 : Item pro Vinagio forestse de Vernone, quinquaginta solidos. Charta ann. 1310. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris, fol. 324. v°. col. 2 : Pour les Vinaiges des chevaus d'ilecques, dont chacunz resseanz qui a cheval, doit a la S. Martin d'iver quinze deniers. Charta ann. 1343. ex Chartul. S. Vine. Laudun. : Seront tenu de envoier un vallet au lieu dou droit Winage, pour dire d nos Winigeurs qu'il passent ou rapassent par lesdiz faux travers ou passages. Vide Vinagium in Guida. * 6. VINAGIUM, Pro eq quod praeter pretium corollarii vice in emptionibus conceditur, aut in domanii locationibus a ministris regiis exigitur, mercedis loco. Lit. ann. 1388. torn. 7. Ordinat. reg. Franc, pag. 766. art. 10 : Qu'aucuns esleus et commis nepourront avoir neprendre sur fermier quelconque, ne autres, douze deniers pour livre pour Vinage. Lit. remiss, ann. 1383. in Reg. 123. Chartoph. reg. ch. 181 : Icellui Chaucial fit le murchie, et ce fait ledit Roussel envoia querir un pichier de vin pour le Vinage ; lequel ilz beurent tous ensemble. Aliae ann. 1479. in Reg. 205. ch. 235 : Le suppliant dist d icellui Glaude qu'il estoit content lui laisser lesdJK pourceaulx pour quarente solz, parmi ce qu'il paieroit pinte de vin pour le Vinaige. Vide supra Stilus 2. 1 VINAGO, Avis species. Gloss. Lat.Gr. Vinago, ^ olva?. Vide alia notione in Vinagium 2. * VINAGRERIUM, a Gallico Vinaigrier, Acetabulum. Invent, ann. 1218. inter Probat. torn. 1. Hist. Nem. pag. 67. col. 2 : Inveni etiam in solaria primo... canistrum et Vinagrerium, novemscutellas, etc. Glossar. Provinc. Lat. ex Cod. reg. 7657 : Vinaygriara, Prov. acetabulum. * VINAGUERIUS, Vinarius.Invent, ann. 1320. ex Tabul. S. Viet. Massil. : Item

43

338

YIN

duos dollaires, quorum unua est asaquerius, alter Vinagerius. T VINAJERIJE, ut Vinagerise, in Inventar. ann. 1329. ex Tabul. S. Victoris Massil. nisi legendum sit Vinaterias. Vide in hac voce. 1. VINALE. Tabular. Dalonensis Abbat. fol. 104 : Cpncedimus in perpetuam eleemosynam Vinalia mansi Pollenc. Infra : Et quod requirere poteramus in , prsedictis Vinalibus. Idem videtur Vinale, quod Vinagium 2. * 2. VINALE, VINHALE, Vineaticum semen , Columellae, Gall. Jeune vigne. Charta ann. 1308. in Eeg. 42. Chartoph. reg. ch. 6 : Item emit ab Hugone Bee nobili xij. denariis Ruth, censualibus, quos sibi debebat pro quodam Vinali seu ortis de Rienvielh. Alia ann. 1311. in Reg. 48. ch. 39 : Sub hac venditione comprehends specialiter volumus...vineam cum Vinhali et campo contiguis.

YIN

1 2. VINARIUM, Vas vinarium, poculum. Necrolog. Ebcl. Paris. MS. ad calcem : Servienti de vino dantur dux candelas ad servandum et trahendum Vinaria. VINARIUS, Vinosus, qui multum vini bibit, olvoicoTYj?, 6 uoXu mvwv, in Gloss. Gr. Lat. Usurpant Lex 4. 11. et lex 25. § 6. D. de ^Edilit. Edict. (21,1.) T VINARIUS, Torcular. Gloss. Lat. Gr. Vinarius, uTcoXrjvtov. In MSS. Sangerm. Lacus vinarius. VINARIUS, Qui vina vendit, institor vinarius : olvouc5XY)c, in iisdem Glossis Gr. Lat. Victor Schotti in Galieno: Inter hs£C ipse popinas ganeasque obiens, lenonum ac Vinariorum amicitiis hserebat, etc. Senator lib. 10. Epist. 28 : Et idea arcarios, prorogatores tritici, vini et casei, macellarios, Vinarios, Capitularios horreariorum et tabernariorum, etc. Meiitio est apud Lampridium, ut Carports vi| VINALIA, meenyia, in GlOSS. Lat. Gr. nariorum Lugdunensium, in vet. Inscript. 466. 7. [Prince des Viniers, qui institoriVINARIA, in Gloss. Gr. Lat. : OlveSv, 6 TOTCOC. Olvoqjopoc y?i, vinifera ferro.[cYita[x- bus vinariis praeest, in Statute pro iisure TO>P? y^» in J Graeco-Rom. pag. 152. dem ann. 1373. torn. 5; Ordinal. Reg. Cella ubi vinum reponitur, in Gloss. Bi- Franc, pag. 614 : Aiant lesdis seignifians ordenne, et accoustume de tres lone et anblicis MSS. Anonymi.] VINARIUM, Eadem notione, in Charta cien temps, a. faire eslire et renouveller de Balduini Comitis Gisnensis, quae habe- commun assentement et par I'accord de tur in Chron. Andrensi pag. 459: Prseter chascun d'eulx, chascun an, un chief auterram, quae contigua est Vinario Mona- quel il out recour, conseil et advis sur les^ chorum. [** Fragment. Polypt. S. Remi- fais dessus diz, lequel ont dist et appelle gii post Irminon. pag. 294 : In Tasiaco le Prince des Viniers.] habet mansum dominicatum cum cseteris VINARIUS, Offlcium Monasticum, cui sedificiis, hortum cum arboretis, Vinario, vini cura incumbit. Tabularium Cisqetc. Charta Emmerici Ep. Wormat. ann. niense ann. 1266 : Conventus quoqite Vi1315. apud Guden. Cod. Diplom. torn. 1. narium sibi eligat, et vinis prasponat, ut pag. 132 : Tradimus ortum et Vinarium fieri solet, per diversum in officio suo dunostrum cum pomcerio, etc.] [Charta ann. raturum,etc. Historia ejusdem Monaste1252. ex Chartul. Campan. fol. 295. v°. rii pag. 528 : Potest autem dictus Abbas cdl. 1 : Tenet in feodo ab illustri domino officiales suos et obedientiarios, excepto Theobaldo Dei gratia Rege Navarrss,... Vinario Conventus, instituere et destituere calceiam et patellam Vinarii suide Le- pro sues libito voluntatis. Prater Vinarius cheriis et quod dictse calceia et patella dicitur apud Joan, Monachum Bertiniadicti Vinarii sunt de justitia dom. Regis num in Vita S. Bernardi Poanitentis supradicti. Charta Caroli Regentis ann. num. 18. Gustos vini, apud Bernardum 1358. ex Bibl. Reg. : Item sexdecim libras Monach. in Consuetud. Cluniac. MSS. redditus quas quolibet anno percipit do- cap. 9. ubi de ejus officio haec habet: minus Rex super Vinariis de Rogny. Gustos vini est, qui vinum recipit et custoCum... aquis, stagnis, Vinariis, viis, etc. dit, vindemia consummata, sicut granatain Litteris Henrici IV. Reg. Angl. apud rins de annona, etc. Adde Udalricum in Rymer. torn. 8. pag. 95. ubi legendum iisd. Consuet. lib. 3. cap. 19. [Vide Vineator et Vinitarius.] videtur Vivariis.] 1. VINATA, [Idem quod Vinada 2. et * Charta Hugon. dom. Brecarum ann. 1168. inter Instr. torn. 12. Gall. Christ. Vinagium 2. Tabul. Aurel. : Petrus de COl, 272 : Quantum sedes abbatias et Vina- Charlut dedit mansum unum de villa quas. rii cbntinet in eleemosynam concessi et dicitur al Poi Deo et S. Johanni quidquid donayi... Qui (rivulus) juxta pratum Rai- habebat, scilicet la Vinatd, xii. denarios naldi situs est subtus Vinarium. Charts. in ortis, etc. Tabul. Vosiense: Mansits de Theob. reg. Navar. ann. 1269. ex Bibl. la Sparia Vinata vi. den.] Charta Vulreg. : Adjunxit cuidam Vinario, quod ha- grini-Comitis Engolismensis ann. 1147 : bet apud Ulcheium duos septuarios bladi Ego vero habebam in ipsa curte Vinatam, hyemails Vendiderunt priori dicti loci ita quod de singulis domibus, in quibus quoddam Vinarium, situm versus gran- inveniebatur, singulis annis sommam vini habebam, exceptis domibus cimeterii, de giam. JVINARIENSES NUMMI, Moneta ur- quibus inter me et Canonicos querela habis Vinariae, vulgo Weimar, cuius men- bebatur. Tabular. S. Eparchii fol. 95:' Et tio occurrit in Charta ann. 1293. apud in his vineis habebat Comes Willelmus Schlegelium in Dissertat. de Nummis Taglofet Vinatam, quam dedit B. Eparantiquis, etc. pag. 196. ubi varies ejus- chio, etc. [Vide Vinataria 1.1 ] 2. VINATA, ut Vinada 1. Charta Codem monetse typos exhibet. Hunc conmitat. Marchi33 ann. 1406 : Tenebuntur sule. t 1. VINARIUM, Idem quod Vinagium reddere et solvere annuatim et anno quo2. Charta ann. 1219. ex Chartul. Priora- libet prsefatis conjugibus assensatoribus tus Lehunii : Cum Vinarium quod prior et suis successoribus unam Vinatam sive et conventus Lehuni habebant inter Cur- boatam cum quadam quadrigua et cum chy et Foucheles omnino desicatum fuis- duobus bobus, et in casu in quo prseset,... Concesserunt mihi tertiam partem dicti conjuges non vellent dictam, Vinaterras in qua erat Vinarium, et ipsi duas tam, etc. alias partes de me tenebunt per censum 1 3. VINATA, Vinea, vinetum, Gallice XII. den. singulis annis. Occurrit etiam Vianoble. Consuet. Brageriac. art. 75 : in Necrolog. Abb. Heder. Vide alia no- Item, nullus sit ausus vina sua deferre tione in Vinaria. [** Hie ut eo loco le- apud Brageriacum nee in districtu ejusgendum videtur Vivarium.] dem, nisi ea duntaxat qu& crescunt in

YIN vineis quas sunt et nominantur de Vi nata dicti loci Brageriaci. Vide infra Vineta. 1 1. VINATARIA, ut Vinata 1. Litterae Humberti Dalph. ann. 1348. inter Ordinat. Reg. Fr. torn. 3. pag. 275 : Ecclesia de Romanis sola et in solidum habuit, habere consuevit et habet in singulis cellariis seu penoribus sitis infra villam de Romanis, a tenentibus cellaria, unum quartale vini semel in anno, quod Vinataria appellatur. * 2. VINATARIA. [Vinea : « Ista honpre donaverunt et istam ecclesiam et airalos et Vinataria, in cqnveniencia que sit formida ecclesia in servicio Dei. » (Cartul. Conchar. Ruthen. p. 395,xii saec.)] I. VINATARIUS, Institor vinarius, Marchand de vin, Vinotier. Charta Ildefonsi Comitis Tolosae ann. 1141. apud Catellum : Vinatarii ipsius villae, qui foris ibunt emere vinum, et in hanc villam revendere portabunt, etc. [Cone. Legion, ann. 1012. can. 39. inter Hisp. torn. 3. pag. 192 : Qui Vinatarius non fuerit per forum, vendat vinum suum in domo sua sicut voluerit, per veram mensuram.] Vide Vinator et Vinetarius. * 2. VINATARIUS, Qui vinum domini in ejus dornum vehere tenetur ; quod seryitium Vinadam appellabant. Charta Guid. viceconi. de Combornio ann. 1284. in Reg. 61. Chartoph. reg. ch. 424 : Item volumus et concedimus quod Vinatarii de Traymhaco nobis ,et successoribus noslris non teneantur ad compor* turn faciendum, nisi pro proprio vino nostro apportando. Vide Vinada 1. et Vinata 2. 1VINATERLE, Ampullae vinariae, in quibus vinum reponitur ad sacrificium, Gall. Burettes. Inventar. ann. 1342. ex Tabular. S. Victoris Massil. : Item duds Vinaterias de stagno. Duas Vinaterias argenteas, vel duas canetas, in alio Inventario ex eodena Tabulario. Vide Vinageriae et Vinajerias. 1 VINATGERI^;, Eadem notione. Inventar. Eccl. S. Martial. Lemovic. : Item duas Vinatgeriae de argenteo. * VINATERIUS, Vineis consitus, in Charta ann. 1460. ex Tabul. S. Viet. Massil. Vide Vineatus. 1 VINATICIUM, ut Vinagium 2. Charta ann. 1218. in Chartul. S. Joh. Laudun. Ch. 77 : Recognovit... se contulisse in elemosinam prsefatse ecclesiss sex modios Vinaticiorum albi vini. Occurrit iterum ibidem. Vide Vinaticum 2. I I . VINATIGUM, Vini pen.us, suppeditatio, praebitio, Gall. Provision, fourniture de vin. Charta Caroli 0. apud Mabill, torn. 3. Annal. Bened. pag. 665 : Quapropter statuimus ut ad ecclesias luminaria concinnanda et Vinaticum ac oblationes, istas res habeant concessas atqueindultas. Alia ejusd. Imp. ann. 877. apud Miraeum torn. 1. pag. 138. col. 2 : Ad Vinaticum similiter de indominicato, de vino modia XII. 1 2. VINATICUM, Eadem notione qua Vinagium 2. Charta ann. 1150. ex Chartul. Charmensi qua Goslenus Episcopus Suessionensis concedit Ecclesiae de Char mo duos modios Vinatici apud Ciriacum. Alia Nivelonis itidem Suession. Episc. ann. 1192. ex Tabul- S. Crispini in Cavea: Guido de Guni dedit eis unum modium Vinatici in vinea ecclesias S. Crispini apud Biaumont. Rursum alia ejusd. Nivelonis ann. 1183. ibid. : Unum modium vini et dimidium in Vinaticis ... apud Billi annis singulis recipiendum. Vide Vinaticium.

YIN J3. VINATICUM, ut Vmagium 4. in Mirac. S. Richarii tom.2.AnnaI. Bened. pag. 473. VINATIO, Gall. VintSe, Certa vini quantitas, quam in torculari suo percipit dominus feudi ex vindemiis tenentium et hominum suorum. Pactum inter Comitissam Campan. et Episc. Meldensem ann. 1218. in Tabul. Campan. Bibl. Thuan. f. 276 : Comitissa Campania? habet justitiam in praedicto clauso salva Vinatione Episcopi, et eo salvo, quod nullus audet removere vindemiam , donee Episcopus habuerit Vinationem swam. [Vide Vinata 1.] ^ VINATIUM, ut supra Vinacia. Constitut. Frederici Reg. Sicil. cap. 116: Idem quad procurent immunditias terrarum, maragmatum et Vinatium deferri et ejici extra civitatem prsedictam. * Glossar. Lat. Gall, ex Cod.reg.7692 : Vinatium, la pel du resin. Vide supra Vinacium. VINATOR, Vini venditor. Jacob. I. Rex Aragon. in Foris Oscas ann. 1247. fol. 30 : Vinatores, tabernarii, qui emunt vinum per villas et castella, et ducunt eum per civitates, etc. Vide Vinatarius. * VINATUM, ut supra Vinagium 2. Charta Hugon. comit. Tree. ann. 1114. ex Tabul. Dervens.: Pater meus... Vinatum vinearum, quas tune ibi habebant vel habituri essent, eidem dono addidit. Vinote eodem sensu, in Ch. ann. 1270. ex Tabul. S. Mich, in Eremo: Octroyons perpetuellement esdis religieux et a leurs successeurs que de leurs vignes, ne soient tenuz a nous payer receit ou Vinote. VINCANUALAGIJE, Labiorum obtorsiones, in Glossis MSS. VINCELUNA. Indiculus superstitionum et paganiarum, in Concilio Liptin. ann. 743 : De lunae defectione, quod dicunt Vinceluna. Disjungendse voces videntur, Vince Luna, quia forte, dum Luna deficeret, superstitiosi clamarent : Vince Luna, id est, non patere te a Sole stiperari: idque ex veterum superstitione, qui Lunae deficient! ac laboranti tuendae tinnitum dabant, ut auctor est Plutarchus in ^milio, et Tacitus lib.l. Annal. Seneca lib. 7. Natural, qusest. cap. 1. etc. quod pridem docuere Criticorum filii. S. Eligius, apud Audoenum in ejus Vita lib. 2. cap. 15: Nullus si quando Luna obscuratur, vociferare praesumat, etc. S. Maxiraus Taurin. Homil. de defectu Lunae: Nam cum ante dies plerosque de yestree avaritise cupiditate pulsaverim, ipsa die circa vesperam, tanta vociferatio populi extitit, ut irreligiositas ejus penetraret ad cselum. Quod cum requirerem, quid sibi clamor hie velit, dixerunt mihi, quod laboranti Lunee vestra vociferatio subveniret, et defectum ejus suis clamoribus adjuvaret. Hue spectant etiam ista Gregorii III. PP. in Poenitent. cap. 23. et Bedae lib. de Remed. peccator. cap. 21: Vel quando Luna obscuratur, vel clamoribus suis, vel maleficiis sdcrilego usu se defensare posse confidunt. [---*Theodor. Poenitent.ed.Thorpe cap. 27.125 : Qui student exercere quando lima obscuratur, ut clamoribus suis vel sacriftciis sacrilego usu earn defendere confidunt, etc. Adde Burchard. lib. 19. cap. 5. pag. 269. v°. edit. Paris.] Tune enim Lunam a Sole impeti credebant. Narrat praeterea Delrius in Notis ad Senecse Hippolytum, Indos etiamnum existimare, turn Lunam usque ad sanuinis effusionem flagellari. Vide Oct. errar. in orig. Ital. v. Glubiana. [** Grimm. Mythol. German, pag. 401.

f

YIN

VIN

339

An pro Vinceluna legendum Vinstrina, alias Vintrie;cuius officii, nomine feudi concessi, jura explieantur torn. 1. Hist. vel quid simile?] « VINCENNARIUS, Qui curionis vices Vales, pag. 250. et torn. 2. pag. 365. idem agit, seu vicarius perpetuus. Charta quod Geolagium et Turragium. Vide in Albr. archid. Metens. ann. 1300. ex Reg. his vocibus. 3. feud, episc. ejusd. eccl. fol. 153. in VINCULARE, Ligare, Joanni de Janua ; Bibl. reg.: Cumvicarii et Vincenarii, qui in vincula conjicere. Vinculatus, ligatus, ad vitam suam debent in suis ecclesiis apud Papiam, carceri mancipatus; ocdeservire, nobis sint prsesentandi, etc. currit apud Martianum Capellam lib. 1. Vide Viceplebanus. Gregorium M. lib. 3. Epist. 31. Thuri* VINCENTISSIMUS, ut supra Victoria- biumEpiscopumAsturicensem de Libris sissimus. Joan, ab Insula de Gest. me- apocryphis,Venericum Vercellensem de morab. Franc, apud Lam. torn. 3. De- Unitate Eccles'iae conserv. pag. 34. in lic. erudit. pag. 26: Vincentissimus nos- Lege Wisigoth. lib. 9. tit. 1. § 2. in Hister comes (Montis-fortis) Anglise regem toria Cortusiorum non semel, apud propulit et devicit. Vide supra Vic- Alanum de Planctu naturae pag. 288. et toriosus. alios. 1 ViNCULARijObligari, astringi.Charta * VINCENUM, VINCHENUS, pro Vintenum et Vinthenus. Libert, castri de Gut- apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. siaco ann. 1333. in Reg. 69. Chartoph. 1554 : Item, ex juramento generatur oblireg. ch. 54 : Quod consules et consiliarii gatio principaliter Deo; sed Deus non dicti loci.... possint,.... si de dictas univer- vult aliquem Vinculari ad iniquitatem : sitatis seu majoris partis ejusdem proces- ergo dictum juramentum nullomodo est serit voluntate, Vincenum seu Vinchenos servandum. IN VINCULO COMPONERE. Vide Compovel alias quotas.... levare facere. Vide in Vintenum. nere 2. VINGULATA BONA, Practicis Hispanis 1 VINCENA, pro Vintenum. Vide in hac dicuntur, qu33 hypothecae vel substituvoce. T VINGERE, Convincere. Cone, incerti tion! subjacent, apud Michaelem del loci apud Marten, torn. 4. Anecd. col. Molina in Repertorip Foror. Aragon. 156 : Diffamati fama publica vel verisimi- Vide Foros Aragon. lib. 6. tit. de Rebus libus indiciis super crimine aliquo, de vinculatis, et Observantias Regni Araquo Vinci non possunt, moneantur semel, gon. lib. 5. eodem titulo. VINCULATORIUM, 6s(T(j(. xa6uTco6aXXea8at Set xat TOU? apx-roui; eiitarupojjievouc ^ -cotaO-ua ?wa, itpb? •natyvtov xa\ SXa&/)v T&V airXouch. 205: Comme une chambriere, appellee Jehannette, feust venue abuvrer un cheval au Woue ou gue, qui estoit devant I'ostel, etc. A Lat. Wadum dictum videtur. WEDREOO. Pactus Legis Salicse tit. 76. § 1 : Et qui admallatur, si eo venerit, tune qui eum admallavit, si causa minor fuerit, aut minus, quam 35. solid, componatur, debet ibi sextus Wedredo jurare, etc. Ubi Wendelinus : Compositum est a Weder, quod sonat, vicissim, contra, juxta, et Ede, quod est jusjurandum, ut sit reciprocum juramentum, etc. [oo vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, pag. 906.] *WEEDT, ut supra Wede. Charta ann. 1316. ex Cod. reg. 10197. 2. 2. fol. 82. r>: Exceptis quatuor mensuris, videlicet mellis, salts et herbarum tinctoriarum, quse Weedt et jmede vocantur. Wuoed editum apud Marten, torn. 1. Ampl. Collect, col. 1422. WEGALAUGEN. Capitula ad Legem Alamannor. edita a Baluzio cap. 27 : Si ancilla fuerit, 12. sol. componat, aut cum 12. medios electos juret, de Wegalaugen sex solidos solvat. Si litus fuerit, solvat solidos 4. 1 WEGLOSE. Charta Hermann! Herbiol. Episc. ann. 1334. ex Schedis Maill. : Mansum autem ipsum abbas vel procurator ecclesiss instituendi vel destituendi liberam habeat potestatem, cum eo jure quod Weglose vocatur. [** Vide Haltaus. Glossar. German, voce Weglos, col. 2047.] WEGORF, WEGORANIT. Vide Oberos. 1 WEGSTURA, Tributum ab itinerantibus ad reparandas vias exsolutum, apud Germanos, ex Weg, via, et Stura, idem forte quod Storium, copia. Ita B. Rhenanus, lib. 2. Rer. Germ. pag. 171. Vide Transitus. WEHADING. Lex Bajwar. tit. 11. cap.

E

WEN 5 : Et si alia probatio nusquam inyenin dignoscitur, nee utriusque invasionem compensare voluerint, tune spondeant invicem Wehadinc, quod dicimus, et in campiones non sortiantur; sed cui Deus dederit fortiam et victoriam, ad ipsius partem designata pars, ut quseritur, pertinent. Ubi Herold. Weladinc. Decretum Tassilonis de Legibus popularib. cap. 5 : De pugna duorum, quod Weadinc vocatur, etc. Loccenius lib. 2. Antiq. Suecicar. cap. 8. vocem hanc deducit a Wehen, Weihen, sacrare, vel consecrare, quod ejusmodi sponsio quasi sacra haberetur. Spelmannus vero Wehadinc, ait esse Saxonibus, pignoris depqsitionem vel praestationem, ex we a d, pignus; ita ut fuerit quod nostri appellant gagium duelli, seu sponsio ineundi duelli, le gage de bataille. Vossius denique scribit, Wehahinc esse sacram sponsionem singularem cum aliquo certamine; ex Weha, vel Weihe, Belgis Wie, sacer, et Ding, sponsio, contractus. [Vide Schilteri Gloss. Teuton, pag. 224. ][** Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 5. col. 183.] SWEHRGELD, Idem quod Weregeldum. Charta Cunradi archiep. Magdeburg, ann. 1226. apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 321 : Pro pcena majori, quae Wehrgeldt appellatur, qui earn incident, sex talenta judici exhibebit. T WEIDTALA, Vastatio, invasio, ac praesertim ea quae in agris fit; Wieden Belgis est evellere. Vide Tala 1. et Talare. Consuetud. Furnenses ex Tabul. Audomar.: Quicumque fur cum pronuntia captus fuerit debet in vierscara adduci, et ibi debet audire allegationes, id est tala et Weidtala per manum ipsius qui eum cepit et quatuor bonorum virorum. r°* Vide Tala 1.] 1 WEIF, WEIFE. Vide in Wayf. WEILREF. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 83 : Qui rectum offerentem occiderit, vel aflixerit in aliquo, emendet wytam, vel vulnus, vel denique sicul egerit, et quicquid adversus eum habeat, forisfaciat; et qui ad aliquem quoquo modo perimit, videat ne Weilref dominis (deest forte depereat); si quis mortuum refabit armis aut vestibus, etc. [** Yide Wealreaf.l 1 WEKKUM. Charta Edwardi I. Reg. Angl. ann. 1283. apud Rymer. torn. 2. pag. 238 : Concessimus Johanni de Britannia libertatem honoris Richemondise cum omnibus ad'libertatem illam pertinentibus, ut in visu franciplegii, wayviis, Wekkis, et omnibus aliis libertatibus consimilibus. Legendum videtur Wrekkis. Vide Wrekum. 1 WELADINC. Vide in Wehadinc. T WELRWST. Vide in Walaworf. WEMMINGE. Leges Henrici I. Regis Angliae cap. 33 : Injusto quoque judicio contradici poterit Wemminge majori et sapientiori, praesertim si in redditione fuerit advocatum. Adde cap. 64. 67. Somnerus in Glossario Anglo-Saxonico; wem, v e m m e , labes, macula, menda, vitium. Hinc autem Wemminga, alias Wenunga in Legibus Henrici I. id est causse, vel sententiae frustratio appellationis remedio; vel, si placet, vitii, erroris, falsitatis, et injustitiae decreti, vel sententiae per inferiorem judicem in prima, ut vocant, instantia latae, coram judice superiori ostensio, etjudicii abrogatio. Vide Falsarejudicium. WENDUS, Procinctus terrae amplior, plura juga in se cqntinens, perambulatio, circuitus, a prisco Anglico towend, i. meare, atque hoc a Saxonicoo wendan, quod est vertere et convertere.

WER Rentale Regalis manerii de Wy pag. 31 : Tres sunt Wendi, videlicet Downewend, Chiloniswend, et Bronsforwend, et in quolibet Wendo sunt 10. juga; et sic in tribus Wendis sunt 30. juga, quorum 26. juga et dimidium sunt in Wy, etc. Infra : Quilibet Wendus faciet 10. averagia semper de tribus septimanis in tres, etc. * WENELACIA, An idem quod supra Wenela, semita, via strictior? Charta Willel. reg. Scot, in Chartul. eccl. Glasg. ex Cod. reg. 5540. fol. 76. r° : De sic susum usque ad Wenelaciam Ricardi Cumin, et sic deinde susum, etc. Nisi idem sit quod Venna 1. Vide in hac voce. | WENERDON. Charta apud Lobinell. torn. 2. Hist. Britan. col. 70 : Dedit istam terram sicut de transmare super scapulas suas in sacco suo detulisset, sine censu et sine tributo, prseter censum Regis et Wenerdon. Leg. fortassis Werrerdon, pro Guerrerdon, merces, munus. ^ WEN-MENED, Aremorica vox quae montem album sonat, ex Charta ann. 1137. in Tabul. Eccl. Nannet. 1 WENUNGA. Vide Wemminge. WEPONA, Anglis Weapon, idem quod telum apud Latinos, sonat. Vide Cowell. lib. 4. Institut. tit. 18. § 47. 11. WERA, Specula, ut videtur, Guerite. Litterae Henrici VII. Reg. Angl. ann. 1509. apud Rymer. torn. 13. pag. 243 : Pardonavimus nobis forisfacta.... contra formam seu effectum statutorum, actuum sive ordinationum, pro ripariis,.... Weris aut mothis factis, sedificatis, etc. 2. WERA, vox Saxonica, were, homo, praeterea hominis, seu capitis aestimatio, voce Gelt, subintellecta, quae pretium sonat. Pretium nativitatis, seu Wera, in Legibus Inae Regis cap. 17. Canuti Reet Henrici I. Regum Angl. ut supra §is, ocuimus in voce Pretium. Pretium redemptionis, in Legibus Edw. Confessor. • cap. 12. Forisfactura cap. 36. Quippe apud Saxones, et Anglos, quomodo etiam apud. alias nationes Septentrionales, ut ex Legibus antiquis colligitur, forisfacta irrogata alicui puniebantur mulcta, pro hominis, cui facta fuerat, aestimatione, cum pro dignitate etnativitate cuj usque varia esset aestimatio ; nobilis enim, seu Thaini, aestimatio fuit 20. libr. villani centum solidorum, ut est in Legibus vernaculis Will. Nothi cap. 8. Ejusmodi hominum aestimationis mentio est apud Egbertum in Dialogo de Ecclesiastica Instit. pag. 103. in Legibus Inae Regis cap. 73. edit. Lat. 69. edit. Saxon, et Henrici I. cap. 8.11.76. etc. de qua etiam egimus in voce Hindenus. Lege Henrici I. cap. 12 : Ex Us placitis quaedam emendantur centum solidis, quaedam Wera, quaedam Wita. quaedam non possunt emendari, etc. Sed Weras adeo crebra est mentio in Legibus antiquis Anglorum, ut supervacaneum sit locos adducere. PLENA. WERA, Solida. Leges Henrici I. cap. 70: Si praegnans occidatur, etpuer in ea vivat, uterque plena Wera reddatur. Infra : Si infans occidat vel occidatur, sive nomen habeat, sive non habeat, plena Wera conjectetur. DIMIDIA WERA, in Legibus ejusdem Henrici I. cap. 51. 70. 75. in Legibus Vernaculis Will. Nothi cap. 13. demiwere. Wera duplex, in Legibus Edw. Confess, cap. 35. Dimidium Weregeldum, in Speculo Saxonico lib. 3. art. 48. 11.

WER

WER

Media recompense, in Wichbild Magde- ut mos est, suum Wergelt. Vide supra Wede.] burg, art. 17.16. j WIREGILDUM, in Charta Henrici HI. WER^E FRACTIO. Leges Inae Regis cap. 51 : Omni homini liceat firmationem et Imper. apud Marten, torn. 1. Anecd. col. Werss fractionem negare, si possit et velit. 434 : Si ecclesias homo interfectus fuerit, Ubi Somnerus emendat weras factionem et abbas aut villicus ejus ab homicida Wiaffirmare ex Saxonica edit. On sac on, regildum exigere poterit, totum sui juris affirmare. Praeterea factionem, pro frac- erit. tionem reponit, ut Weras factio, sit faidas, WIRGILDUM. Vetus Charta apud Cainimicitiarum scilicet propinqui mei tellum in Comitib. Tolosanis pag. 152 : susceptio pro ratione capitis aestimatio- Et si quis hanc chartam donationis homo nis, nempe ut eatenus pro eo respon- utriusque sexus voluerit infringere, comdeam, et causam ejus praestem. Leges ponat tibi ipsi, qui hoc facere voluerit Inae Regis apud Spelmannum : Qui We- Virgildum, libras mille auri in perperefaccionis, id est, homicidii fuerit accu- tuum. Codex MS. quern vidi, praefert in satus, etc. vinculum. 1 WERDER, Silva caedua, Germanis. ^WUIEGILDUM. Cone. Berghamst. ann. Litterae Hermanni Episc. Monaster. 697. can. 9. apud Gpdefridum Hermant apud Ludewig. torn. 2. Reliq. MSS. pag. Clavis ecclesiast. discipl. pag. 448: Si 385 : Forestum, quod, vulgo Werder dici- quis servum suum ad altare manumiserit, tur, praefato molendino contiguum. Vide liber esto et habilis sit ad gaudendum Jisein Viride 1. reditate et Wuiegildo. I WEREDIF, pro Weif. Vide Wayf. WIDRIGILD. Papias : Vidrigilth, i. se1 WEREFACCIO. Vide in Wera 2. cundum quod appretiatus fuerit. Decretip W E R E G E L D U M , vel WEREGILDUM, Childefoerti Regis cap. 10 : Suum WidriIdem quod Wera, verae, seu pretii homi- gildum omnino componat. Decretum Lunis solutio, id enim geld son'at; proinde dovici II. Imp. quod exstat in Histor. idem quod Wera. Capitulare 3. ann. 813. Lqngob. Ignoti Casinensis, edita a Cacap. 6 : Si guts Comes in suo Comitatu millo Peregrine, et apud Baluzium in occisus fuerit, in tres Werigildos, sicut Capitularib. Regum Francor. torn. 2. col. sua nativitas est, componere faciat. Adde 357 : Quicumque de mobilibus Widrigild cap. 7. Eginhardus Epist. 18 : Duo servi suum habere potest, pergat in hoste. Qui de villa Hedabatho.... fugerunt ad limina vero medium Widrigild habet, duo juncti BB. Christi Martyrum Marcellini et Petri, in unum qualitatem'instruant, ut bene ire pro eo, quod frater eorum quondam so- possint. cium suum occidisset; rogantes, ut eis liGUIDRIGILD, Eadem notione. Capituceat solvers ilium Weregeldum pro fratre lare Arechisi Princ. Beneventani cap. 13. suo, etutei membra perdonentur. Charta de viduis, quae sub Monasticae vitae praeHenrici Olaudi Imp. apud Browerum textu ad lasciviam prolabuntur : Si stulib. 3. Antiq. Fuldens. cap. 15 : Si autem pri crimine detectas fuerint, componat aliquis occiditur, vel vulneratur, auctor Guidrigild suum in Palatium, Princeps homicidii, yulneris, obtruncationis, Were- videlicet ejusdem temporis cum ipso Guigeldum illi Ecclesix, cujus homo est occi- drigild, rebusque propriis retrudat eas in sus vel truncatus, restituet. Alia Henrici monasterium. Postremis his vocibus II. Imp. ann. 1023. in Chronico Lauris- aliunde etymon accersit Wendelinus : hamensi : Si autem ibi occiditur, omnes, Wedrigildum enim dictum putat a Teugui hujus homicidii vel invdsionis partici- tonico Weder, \. contra, vicissim, juxta, pes sunt, cute et capillis perditis supra- et Gelt, i. aestimatio, pecunia; ita ut dicta combustione sequentur; ac Werigel- Wedregeldum sit aestimatio, qua caput dum occisi domino suo autor homicidii alicujus, vel res quaspiam taxetur. Sed persolvat, et cum proximis ejusdem inter- videtur potius a Weregildum detortas fecti reconciliationem faciat. Alia Henrici arbitrari. III. ann. 1056. apud Nicol. Zyllesium in 1 QUIDRIGILD, semel et iterum in S. Maximino: Si aliquis ex familia inter- Legibus Ludovici Augusti apud Mufectus fuerit, pretium illius, id est, Were- rator. torn. 1. part. 2. pag. 129. col. 1. gelt, si sine advocato acquiri poterit, to- et 2. SS3?" Weregeldum et Widrigildum ditum Abbatis erit. Donationes factae Eccl. Salisb. cap. 13 : Saxo quidam debuit stinguit Eccardus in Notis ad Leg. Saunum Weregildum solvere ad Salzburg. licam pag. 97. illud hominis pretium siIta usurpant Concilium Triburiense gniflcat, hoc quamlibet compositionem ann. 895. cap. 3. 4. Leges Inse cap. 13. seu quodcumque, quo alia res compen17. (ubi Weregildum dicitur natalis pre- satur. Recte quidem, si vocum originatium) 35. 36. 60. Henrici I. Regis Angl. tiones consulas : at in usu promiscue cap. 70. 75. 76. 88. Speculum Saxonicum utramque vocem usurpatam fuisse dolib. 1. art. 8. § 4. art. 42. § 3. art. 65. § 4. cent superius allata. WEREGELTEF, seu WEREGELT-THEF, lib. 2. art. 10. 3 2. art. 16. § 6. lib. 3. art. Fletae lib. 1. cap. 47. § 13. est latro, qui 45. | 3. 7. 8. 9. 16. art. 48. 11. Wichbild. Magdeb. art. 17. | 8. Burchardus redimi potest; wera enim (inquit) idem Wormaciensis in Lege familiae, etc. est in Saxonis lingua, vel pretium vitas [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. hominis appretiatum. Quae quidem ita interpretatur Somnerus, ut latro, qui re650.] WARGILDA, in Gapitulis Caroli M. pro dimi potest, sit is, cujus vita, pretio, pro partibus Saxoniae ann. 797. editis ab capitis sui aestimati ratione, persolutq Holstenio cap. 4. redimatur, siquidem occulti latrocinii 1 WERGELDUM. Charta ann. 1095. apud reus sit, secus autem si manifest!. At Calmet. torn. 1. Hist. Lothar. inter Pro- Bromptonus Weregelthef ait esse, solubat, col. 501 : Item approbaverunt, ut si tionem latronis evasi, id est, (Gallice) quis de familia ecclesise occisus fuerit, si soute de larron eschappe. Quam quidem pretium ejus, quod Wergeldum vulgari interpretationem non video cur improlocutione vacant, etc. bet idem Somnerus, cum definition! ex WERGELT, in Regiam Majestat. lib. Fleta non repugnet. Latronis enim, qui 3. cap. 19. [Acta Josephi III. Episc. evaserat e carcere, pretium reddere Frising. apud Meichelbec. torn. 1. Hist, tenebantur, qui ejus custodiam habeejusd. Eccl. pag. 54 : Et sciat se alie- bant, ut in vpce Escapium observamus, nam invasisse et judice terreno solvat, proinde pretium illud fuerit Weregelt-

WER

413

thef, id est, Weregeldum latronis; est enim thef, latro. Quale autem in Scotia fuerit Weregeldum, seu aestimatio furis, habes in Regiam Majestatem lib. 3. cap. 19 : De unoquoque fure per totam Scotiam est Wergelt 30. vaccse una juvenca, sive fuerit liber homo, sive servus. WERELADA, ad verbum, Lex weras; quo loco Lex idem valet quod purgatio. Est igitur Werelada, purgatio per tol sacramentales, quot requirit hominis sese a crimine purgantis pretium vel aestimatio, seu dignitas. Quippe pro modo cujusque aestimationis sacramentalium numerus exigebatur. Qui pluris enim aestimabatur, majori compurgatorum numero sese expurgabat, quam qui minoris censebatur. Unde in Legibus Henrici I. cap. 64. Thayni et Presbyteri de quacunque compellatione capitah vel communi plane jurare dicuntur, congruo numero consacramentalium, et qualitate parium suorum retenla. Quia Thayni jusjurandum contra valet jusjurandum sex villanorum. Ita in Speculo Saxonico lib. 1. art. 8. § 3 : Testimonium prasconis vice slat duorum, ubi testimonium septem virorum agetur, id est, ubi septem testibus probanda venit causa. Easdem Leges Henrici cap. 12 : Homicidium wera solvatur, vel Werelada negetur. Cap. 64: Si quis de homicidio accusatur, et idem se purgare velit secundum natale suum, perneget, quse est Werelada. Cap. 75 : Et si placitum in accusatione sit, Werelada sicut ipse dominus natus est, abnegabit. Cap. 66 : Si quis ministrum altaris occidat, utlaga sit erga Deum et homines, nisi digna satisfactione pceniteat, et parentibus illius juste componat, vel Werilada perneget, etc. Cap. 74: Si parentes eorum purgare velint eos, qui injuste vel sine judicio fuerint occisi, liceat eis secunjlum Legem pristinam Werelada pernegare. Si ad 4. libras natus sit, cum 18. ex patre sint, ex matre 4. Si ad 14. libras, cum sexdecim. Si bene juraverint, atrium ei quasrat, qui occidit, et emendet ei per omnia, etc. Adde cap. 75. 88. 92. Eodem sensu secundum weram suam negare habent Leges Inae Regis cap. 17 : Qui herethaynus, i. est conducens exercitus fuerit accusatus, weregildo, i. natalis sui pretio redirnat, vel secundum weram suam neget. T WERENDARE, Defendere. Vide in Warantus. 1 WERETHENA, Minister, a Saxon, were, homo, et t e n i a n , minister: idem qui Thainus. Vide in hac voce. Hist. MS. Monast. Beccensis pag. 142 : Dederunt Beccensi caenobio unum tornatorem in foresta de Conchis et pasnagium de dominicis porcis et unam fabricam apud Perrariam , et apud Achigneum unum burgensem,... et in Anglia magnum Werethenam. WERETOFF. Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 669: Et sint quieti de warpeny, et averpeny, de hundredpeny, et theugdpeny, de Weretoff, et de omnibus quae. contingent facienda per Angliam. [Th. Blount in Nomolex. est accipere pretium hominis occisi, a Saxon, fortassis were, homo, e t t o f o n . capere, accipere.] J WERGELDUM, WERGELT, etc. Vide Weregeldum. WERHADES, in Legibus Edmundi Regis cap. 1. Virilis sexus, ex Saxon, were, homo, vir, et H a d , ordp, sexus, genus, persona: ut wif hades, ibid.muliebris sexus, ex w i f , femina, mulier. T WERILADA, ut Werelada. Vide ibi. * WERINA, Agnominatio, a Germanico Wehren, ut notant docti Editores ad vit.

414

WES

WIG

WESFELDINGI, Normannqrum populi S. Verenae torn. 1. Sept. pag. 169. col. 1: Unde contigit, ut cives loci illius earn We- sic dicti, ex ea forte Daniae regione, rinam vocitarent, quia omnia, quae ab ea quam Werstarfoldam nuncupant. Anfideliter postulantur, sine dubio impe- nales Francor. ann. 813. Chronicon Ademari Cabanensis ann. 843 : Nannetis citrantur. 1 WERK-GAVEL. Vide supra Gavel- vitas a Wesfeldingis capitur. Chronica alia habent Wesfaldingis. Vide torn. 2. werck. 1 WERLAMSTREAT. Vide Erminstreat. Biblioth. Labbei pag. 291. 324. T WESTECROFT. Vide infra Wetecroft. j WERLUDE dicti homines qui fruJ WESTLEED, Decimarum species in mentum exigebant a mansionariis silvse Flandria. Vide supra Oestleed. Vele, nomine abbatum Indensis et Brun1 WESTOC, Quinquaginta veteribus •willarensis, ad quos baec silva pertinebat. Haec post Martenium in Glossario Francis. Locus est in Chunna. WESTRUM. Vetus Scrip tor: In tantum ad calcem torn. 9. Ampl. Collect. Gharta Piligrini Colon. Archiep. ann. 1028. torn. igitur diebus illis religio ilia excrevit, ut 1. ejusd. Collect, col. 394: Nullus autem illi de Cistercio forent omnium Monachoextraneorum in ea aliquid sibi, quasi pro rum exercitium, studiosorum speculum, justitia, usurpandi licentiam habeat, prse- desidum Westrum. Legendum Oestrum, ter illos tan turn, quos prsedicti abbates in stimulus, aculeus. WESTSAXENELEGA. Vide Lex Westillam silvam pro solvendo sibi frumento consignaverint, qui vulgo dicuntur Wer- Saxonum. 1 WESTUA. Charta Edwardi II. Reg. lude, in ea tamen conditione, ut si ipsi homines aliquid contrarii admiserint li- Angl. ann. 1316. apud Rymer. torn. 3. ceat ipsis abbatibus eos inde expellere, et pag. 550: Et quod in consuetudine, quae alios quos voluerint pro eis admittere. Ea- vocatur Westua , recipienda, pro qua dem occurruntin Diplomate Henricilll. vacca, vel quinque solidi solvuntur, sit in Imper. apud Tolner. Hist. Palat. inter electione ballivarum nostrorum vaccam quam tenentes optulerint, vel quinque Instr. pag. 27. 1 WERPIRE, Abdicare. Vide in Guer- solidos recipere. Vide in Vestire 1. 1 WETECROFT. IVfonast. Anglic, torn. pire. 1 WERPLANDIDM, Terra derelicta, vel 2. pag. 40: Habebit mensuram unam, inculta, a Saxon, w u p a n , deserere, scilicet Wetecroft, cum orto, ubi possit et l a n d , terra. Charta BalduiniFlandr. manere, etc. Leg. forte Westecroft, quo Comit. ann. 1197. apud Mirseum torn. 2. ager ad occidentem positus signiflcatur. pag. 1321. col. 1: Quinque mensuras, par- Angl. West, Occidens, et Croft, ager, tint dunarum, partim Werplandii mei clausum. apud Grevening a ad retia desiccanda. * WETHERNWISTBOOTH, Mulcta ilWERRA, WERRARE, WERRIRE, WER- lius, qui ad caedem alterius prsesens fuit. Leges Danicae apud Ludewig. torn. 12. RINUS. Vide supra in Guerra. * WERRA, Li tigium, controversia. Tra- Reliq. MSS. pag. 167 : Item de Wetherndit. Diessens. ad ann. 1210. apud Oefe- wistbooth, qui morti alicujus interfuerit, lium torn. 2. Script, rer. Boicar. pag. solvat hseredibus interfecti sex marcas et 685. col. 1 : Litigium sive Werra, quae regi tres marcas. fuit intra canonicos Diezzensis ecclesias et WEYCZ, Loca uda, separata, sagenismililes quosdam, etc. Vide in Guerra.que apta, in Legibus Hungaricis, apud * WERRARE, WERRIARE, Werram seu Sambucum, et Albertum Molnarum. bellum inferre, facere. Vide supra in WEYF, WEYVUM. Vide Wayf. Guerra. 1 WEZISTEIN, Coscotis, in Glossis ad WERVAGIUM, WHARVAGIUM. Charta calcem Collect. Canonum ex Bibliot. Henrici III. Regl. Angl. in Monastico DD. Chauvelin regiorum sigillorum CusAnglic, torn. 1. pag. 550 : Cum saka et todis. Vide Coscez. [** Cos, cotis. Vide sokna, tol et theam, et infangenethef, et Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 6. col. cum omnibus aliis consuetudinibus, legi- 689.] bus, et libertatibus suis, et Wervagio suo j WHARFA, Littus ubi merces vaeneunt bislande et bistrande, et sint quieti d& et permutantur, a Saxon, h w y r f e n , placitis et querelis, etc. Alia Henrici V. permutare, in Leg. Ethelredi Reg. cap. Reg. ibidem pag. 976 : Quietam de omni- 4. Spelman. modo panagio, passagio, lestagio, chiWHARVAGIUM. Vide Wervagium. minagio, ankeragio, Wharvagio, et tallaWHASSDM. Vide Wasshum. gio, etc. [Legendum fortassis Wionagium. * WHITEVUETE. Charta Joan. I. reg. Vide in Gttida.] Angl. ann. 1199. inter Probat. torn. 2. * WERVELA VACCA, Recens taurum Annal. Praemonst. col. 402: Usque ad passa. Charta Ludov. comit. ann. ,1331. viam, qu& dicitur Alba via, et Anglice in Chartul. 2. Fland. ch. 573. ex Cam. Whitevueye. Comput. Insul. : Item le tierce part d'une T WIARE, Eodem sensu atque Wirpire, Wervele vache, pour lequel tierch on dimittere possessionem rei alicujus. paie quarente deniers. Vide Guerpire. Charta Hugonis Episc. -WERVUM. Charta Quid, comit. Fland. Autiss. ann. 1148. ex Tabul. S. Germani ann. 1269. inter Probat. torn. 2. Annal. Autiss.: Qusedam etiam terra erat apud Praemonst. col. 219: Viginti solidos an- Linerolias quam idem ipse Iterius calumpnui census.... super duas paries mensural niabatur. Hanc quoque B. Germano sicut juxta Wervumsuum. Forte pro Wernum, Milo major ejusdem villas prius Wiaverat, alnetum. Vide supra Vernetum. ac postmodum Petrus ejus filius in perpeTWESDIA, Glastum, Picardis Waide. tuum guerpivit. Polyptychus Fiscamn. ann. 1235: De T WIBORAT , Germanis , Consilium ecclesia S. Petri de Vauvrei est abbas pa- mulierum, a Weib, mulier, et Rath, contronus, et percipit quatuor partes garba- silium. Hartmannus in Vita S. Wiborum Wesdise. De ecclesia S. Stephani est radae saec. 5. Bened. pag. 44: Wiborat similiter patronus, et percipit quatuor Teutonica lingua prolatum, si Latini serpartes garbarum bladi et Wesdiarum. monis translatione mutetur, consilium mulierum sonat. Vide Waydia. | WESDUM, Eadem notione. Super WIG. Lex Bajwar. tit. 21. § 6 : Si vero decimis Wesdorum in terris bladiferis de minutis silvis de Wic, vel quaecunque crescentium responsurus, in Hist. MS. kaneio vegetum reciderit, etc. Tiliana Monast. Beccensis pag.384. Vide Vesdum. editio : Si vero de minutis silvis, de luco,

WID vel quacunque kaheir vegetum reciderit. Ubi Lindenbrogius de luco esse interpretationem too Wic ait, et Wic Germanis esse silvam, unde Wicgreve, forestarius, aX(jo9u>la|. [Vide Wicha.] [*» Wic est lat. Vicus. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 721. Wicgerefa vel Burh-gerefa est Oppidi praefectus. Vide Haltaus. Glossar. Germ. col. 2112.1 Wic, Fluminis ostium Saxonibus significare docet Rhenanus, vel Stationem securam, ut Hadrianus Junius, vel denique Castellum. 1 WICHA, Silva, ut videtur, idem quod Wic. Charta apud Th. Blount in Npmolex. Anglic.: Ego Isabella Comitissa Penbr. pro salute animsz mese.... dedi Deo et abbathiss de Nutteleg. totam Wicham juxta prsedictam abbathiam, etc. Hinc 1 WICHARIA, WIGHARISGA, f. Servitii genus quod praestant vassalli in silva dominica. Codex censualis Irminonis Abbat. Sangerm. fol. 85. v« : Carropera quantum ei jubetur, pullos in. ova xv. arat ad hibernaticum perticas mi. ad tramesum n. ad tertium annum Wicharia. Ibid. pag. 46: Faciunt curvadas quantumcumque necesse fuerit, et quando non arant, faciunt tres dies manopera ; et faciunt omni anno inter totas tres decanias carrum 1. ad Wichariscam, si eis injungitur. [** Br. 16. sect. 3. et Br. 9. sect. 9. Guerardo Vecturae genus. German. Wicca est Vicia. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 727.] WICHBILD, ita appellatur jus civitatis Magdeburgensis , cujus compilatorem esse aiunt Burchardum Mangepheldium, qui vixit sub Ottone IV. Imperatore, Duce Saxoniae Brunswicensi, Comiteque Pictaviensi; sic autem appellatum, quasi jus municipale, in Vocabulario Juris Saxonici, Weichbild, etc. Vide Goldastum in prolegomenis ad idem Wichbild, Joannem Gryphiandrum in Commentario de Wichbildis Saxonicis cap., 72. Hermannum Conringium de Origine Juris Germanici, Joan. Winkelmannum in NotitiaSaxo-Westphalica, etc. [** Haltaus. Glossar. German, col. 2051. sqq. supra Banleuca, Burgbannus.] WICHENCREF, in Legibus Kanuti Regis cap. 27. edit. Saxon. 5. vox Saxon, w i c c a n - c r e f t , Ars venefica, a wicca, Anglis Witch, saga, venefica, et c r e f t , Anal. Craft, ars. WICHTERTHILA. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 24: Nemo de cessione nemoris inoperati jure cogitur respondere per Wichterthilam, nisi domino suo, vel captus in eo. [Infra ex iisdem Legibus cap. 23. Witherdla. Vide ibi.J 1 WICLEFIST^B, Haeretici qui Johannem Wiclefum natione Anglum patrem agnoscunt, cujus notissimos errores damnavit Concilium Cpnstantiense. Consule ejusdem Concilii Historiam auctore Lenfant. * 1. WIDA, pro Guida, Praestatio, quae domino exsolvitur pro securo transitu, vel mercium exportatione, per terram illius. Dipl. Frider. I. imper. ann. 1164. apud Murator. torn. 4. Antiq. Ital. med. asvi col. 220: Concedimus.... mercatum supra Roccam de Metula in secundo Sabbato uniuscujusque mensis, et Widam stratse a ponte Cornelii usque Glozam, et si ultra juste habere potuerit. Aliud ejusd. imper. pro civit. Ferrar. eod. ann. ibid, col. 257: Concessimus et confirmavimus, ut de cetera habeant.... dimidium ripse, dimidium quoque fori S. Martini, Widas et tansas omnes a flumine Tartari usque ad mare, etc. Vide in Guida. * 2. WIDA, Germanis Weide, Salix.

WIF

W1L

WIL

445

Gloss. Ratisbon. saeculo ix. conscriptae: saisire, lingua vulgari Eyden. Vide Gif- mus. Wildpant, in Dipl. Caroli IV. imSalix, Wida. per. ann. 1346. ibid. pag. 170. col. 2. fare. WIFARE in eadem Lege lib. 3. tit. 3. [** Vide Pfefflng. ad Vitriar. lib. 3. tit. | WIDECOQS. Vide supra Videcoqs. * WIDEGLAGE, Glossae Caesar. Heister- | 6: Si iterum contemptores existunt, 18. | 8. torn. 3. pag. 1387. sqq. Haltaus. bac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. tune per publicam auctoritatem domus Glossar. Germ. col. 2012. sqq. MitterJoan. Nic. ab Hontheim pag. 663. col. 1: vel casse eorum Wifentur, etc. Germanis, maier. Princip. Jur. Germ. | 213. sqq.] Pro lignario isto adducet quilibet mansus ut est apud Lindenbrogium, Wip, est ^ WILDEHORSE, Equus indomitus, a carradas duodecim ; quae ligna vulgariter signum, quod rei venali affigitur, ut Wild, ferus, indomitus, et Horse, equus. appellantur, kunikeges holtz sive Wide- vino hedera. Testam. Radulphi de Nevill ann. 1423. WIF-HADES. Vide Werhades. glage. apud Madox in Formul. Anglic, pag. ^ WIFVER. Charta ann. 1130. apud 432: Item do et lego dicto Ricardo filio WIDERBORA, Papiae, libera per garaCalmet. torn. 2. Hist. Lothar. inter Pro thinx. Est autem garathinx, donum , meo mi. Wildehorsez, ad tune nuper traeidem Scriptori. Lex Longob. Lib. 2. bat. col. 290: Si autem fuerint duella, ctos, vel in stabulo meo existentes. tit. l.§8. 9. [** Roth. 223. Liutpr. 106. raptus mulierum, quod vulgo Wifver, WILDFANGIATUS, Jus et facultas, (6,53)]: Liberam thingare, et sic ' facere druga, homicidia, infra prxdictos termi- ex1privilegio Electoratui Palatino comliberam quod est Widerboram. Ubi Edic- nos extra atrium evenerint. Melius unica petens, retinendi homines alterius dovoce editum Wifverdragan ex eadem minii, ita ut a propriis tum Rotharis Regis tit. 89. | 2. habet repeti Wridibora. Vossius Widerboran, rena- Charta, apud Miraeum torn. 1. pag. 277. non possint: idem quod dominis apud nos Attum interpretatur, ex wider, iterum, bo- col. 2. Occurrit rursum in Charta Caroli tractus dicitur. Vide in hac voce num. ran, natus; quod libertate donatus, quo- Boni ann. 1123. ibid. pag. 374. col. 1: Si 2. Consule Imhof Notit. Imperii lib. 2. dammodo renascatur. Vide Garathinx. autem furta, duella, raptus mulierum, pag. 70. edit. ann. 1699. Theoph. MaieWIDERDONUM , Tabularium Casau- quod vulgo dicitur Wifverdragan, homi- rum Crusian. Tract, de jure yenandi riense anno Imp. Carol! C. 2 : Quia tu, cidia, etc. Belgis Wiif, mulier, et Var16. pag. 351. et Schilterum in GlosDom. Romane Abbas, dedisti mihi Ful- dragen, ferre aliquid ex loco in alium cap. sario Teuton, voce Wilt. [** Mitterchrado pro memorata convenientia Wider- locum. maier. Princip. Jur. Germ. 1106. Grimm. donum, caballum unum, et argentum so* WIGANIATIO, idem quod Pignoratio, lidos centum. [Vox ibrida, Widar Teu- Cautio, pignus, hypotheca, Gall. Cau- Antiq. Jur. Germ. pag. 399.] f WILLANI, ut Villani, in Leg. Henton, pro, et donum, munus: qua voce tionnement, engagement. Charta ann. significatur id quod pro consensu prae- 838. apud Murator. torn. 2. Antiq. Ital. rici I. Reg. Angl. cap. 30. WILLEKEUR, Arbitrium, electio listito concedi solet.] med. 33vi col. 980 : Scivi Johannem epiWIDRIGILD, WIDBIGILDUM. Vide We- scopum et Jacobum episcopum abentem bera. Vox Germanica. Leges Opstalboregeldum. ecclesiam sancti Fridiani, et imperantes micae cap. 13: Pcena centum marcarum * WIENAGIDM. Vide supra in Guida. usque ad diem mortis eorum, et Wigania- pumatur, et puerum restituat, et eidem * WIERENTARE, Cavere ab evictione, tionem exinde faciebant de res ipsius ec- puero secundum antiquum Willekeur, et salvum et tutum praestare, Gall. Garan- clesiss, et prandia recipiebat. Nisi Bono- novas constitutiones satisfaciat. 1 WILLELMENSES. Vide Guillelmenses tir. Charta ann. 1100. apud Lam. in De- rum ecclesiae administrationem malis in Monetse Baronum. lic. erudit. inter not. ad Hist. Sicul. Bo- intelligere. nincont. part. 2. pag. 333 : Et si omni t WIGARIA, Jurisdictio viarii. Vide in 1 WILLELMI, WlLLELMIANI, WlLLELtempore, ita ut ipsa cartula legitur, per Viarius. MICI, WILLELMINI, Monetae Germanicae omnia non observaverimus et non Wie* WIGCH, Mars, bellicosus. Ermoldi species, de qua pluribus Schlegel. de rentaverimus et non defensaverimus, tune Nigel. Carmen de Ludov. Pio torn. 6. nummis Gothanis pag. 82. 83. 84. 85. et 157. Grossi Willelmi cum capite Judsei dare et componere debeamus.... tibi jam Collect. Histor. Franc, pag. 13 : dicto Andreas abbati, tuisque successoribus pileato percussi ann. 1439. vel 1440. dicti Nam Hludowicus enim ludi de nomine diclus, Ludere subjectos pacificando monet. etiam Grossi barbati, quod caput illud pcenam auri optimi libras centum. Vide Seu quis Franciscam mavult reserare loquelam, Warantus. Judaicum promissa ut plurimum esset Nominis ut possit noscere notitiam. barba, ibid. pag. 79. 81.116. et 154. WIFA, GUIFA, GUIFFA, Signum, quod Nempe sonat Hluto praeclarum; Wigch quoqueMars est. praedio, possession!, vel aedi, cujus posWILLOT. Charta Comrauniae Ambiasessionem quis adit, vel quam auctori- Vide ibi notam docti Editoris. [** lib. 1. nensis ann. 1109. [1209.] : Qui juratum tate judicis sibi vendicat, apponit. Lex vers. 49. Apud Pertz. Wicgch. Vide Graff. suum servum recreditum, traditorem. .Bajwar. tit. 9. cap. 10: Quid signum, Thesaur. Ling. Franc, torn. 1. col. 704. Willot, id est, Coup, appellaverit, 12. [20.] quod propter defensionem ponitur, aut voce Wig.] sol. persolvet. Alia MS. habet Wislot, et iter exscindendum, vel pascendum, vel * WIHEGAZ. Mirac. S. Verenae torn. Gfuop. [Wisloth edidit Baluzius torn. 7. campum defendendum, vel amplifican- 1. Sept. pag. 168. col. 2: Qui etiam, ut Miscell. pag. 324.] Fauchetus lib. 2. de dum, secundum morem antiquum, quod ipsi postea referebant, visus est eis se le- Poetis Gallic, de Hugone li Maroniers signum Wifam vocarnus, abstulerit, vel vare a platea, quae. usque hodie dicitur scribens, ait, ilium ab Simone d'Athies injuste reciderit, componat, etc. Lex Lon- Wihegaz, quod est Sanctitatis via, etc. petere : Lequel il aymeroit mieux, que sa gob. lib. 3. tit. 3. | 6. [*» Ludov. P. 34.]WILDBANN, : WILTBAN, Vox Germa- femme sceust qu'il la fist Viothe, et elle Quod si denuo reoelles vel contradictores nica, quasi bannum seu Jurisdictio in en fut jalouse, ou elle le fist Wihot, et il esse voluerint, et super ipsam Wifam sua silva : Wild enim silvam sonat. Browero n'en sceust rien. Populares nostri hoc auctoritate prsesumpserint introire, etc. lib. 16. Anna]. Treyir. pag. 905. 1. edit. vocabulo Wihot, frequenter utuntur in Ubi quidam legunt hiufam. [Ratherius Wiltban, definitur jus piscandi aut ve- hac signiflcatione. Joann. de Condato Veron. Episc. lib. 4. Praeloq. apud Mar- nandi. [Schiltero in Gloss. Teuton, pag. MS.: ten, torn. 9. Ampl. Collect, col. 890 : 80. col. 1. Bannus ferarum, potestas II fu debonnaire et francs, Wiffam etiam quoddam vacant signum, banni supra feras: Wild enim Teuton, Car il estoit Wihos sofrans. quod qui regali habuerit dono, et alicujus est ferus, Silvester. Charta Piligrini tnvasu alicui subjacuerit damno, vindice Archiep. Colon, ann. 1028. apud Marten, Infra: defenditur gladio.] •[** Vide Graff. The- torn. 1. Anecd. col. 395: Praeterea quaCar du mestier estoit aprise tuor silvas cum omni integritate juris saur. Ling. Franc, torn. 1. col. 784.] Vrais Wihos estoit ses maris. GUIFA, GUIFFA, Eadem notione. Sta- quod vulgariter dicitur Willban libera, tuta Venetorum ann. 1242. lib. 3. cap. traditione prssfato monasterio donavit. * Vir, cujus uxor mcechatur; unde 34: Nulla investitio valeat, nisi duo testes Ita proinde legendum in Charta alia Wihoterie, hujusce viri conditio. Lit. et ministerialis fuerint prsesentes ejusd. Piligrini de eadem re ibid. col. remiss, ann. 1397. in Reg. 152. Chartoph. quando Guiffam imposuerit Riparius, 393. ubi editum Witkan.] Charta Hen- reg. ch. 246 : En Vappellant par plusieurs etc. Hinc rici VII. Imp. ann. 1234. apud Goldast. fois coux ou Wihot, qui est a dire, selon GUIFFARE, Titulum et signum appo- torn. 1. Imperial. Constitut. pag. 300: la couatume dudit lieu de Tournay, coux. nere. Lex Longob. lib. 1. tit. 27. § 8. Hermannus Marchio de Baden et Egino Aliae ann. 1469. in Reg. 195. cb. 300: [** Liutpr. 148. (6,95.)]: Si quis sua auc- Comes de Friburg, contendentes de ar- Icellui Bauldet dist a sa femme que icellui toritate terram alienam sine publico jussu gentifodinis, et custodiis silvarum per Motoys estoit Wihot, et que par sa WihoGuiffaverit, dicendo, quod sua debeat esse, Brigaugeran, quod vulgariter Wildbann terie il avoit este prive a la Wirewite. et postea non potuerit probare, quod sua dicitur, etc. [Vide Wiltpenne.] Occurrit rursum in aliis ann. 1451. ex sit, etc. Editio Heroldi habet Geinfahue* Diploma Ludov. IV. imperat. ann. Reg. 184. ch. 168. Wilps, eadem acceprit, pag. 254. Glossae vett. ad ilia verba 1332. torn. 2. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab tione, in Lit. remiss, ann. 1367. ex Reg. rubricae Cod. Ut nemo privat....: Vela Hontheim pag. 121. col. 2: Insuper mo- 97. ch. 425 : Pour diffamer I'est at d'icelregia suspendat; quod vulgo Longobar- netas, Judxos, jurisdictiones forestarias, lui suppliant et donner blaspheme deshondico more Guiphare dicitur, apud nos diet as. Wildbant, dominia, etc. confirma- norable, le clama pour ce Wilps ou coup,

446

WIN

en reputant la femmedudit suppliant pour ribaude. WILPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. WILTBAN. Vide Wildbann. 1 WILTPENNE, Idem quod Wilbann. Charta Caroli VI. Imper. ann. 1354. apud Miraeum torn. 1. pag. 221. col. 2: Cum omnibus silvis, rubetis,... bannis, sive inhibitionibus venationum, quse vulgariter Teutonice Wiltpenne nominantur, et poems inde sequentibus, etc. Vide Wita. WILZ. Lex Bajwar. tit. 13. cap. 10. de equo: Si mediocris fuerit, quern Wilz vacant, etc. [Wlz edit. Baluzii.] WIMPLA, Peplum. Vide Guimpa. WINAGIUM, ut mox Winaticum. Locus est supra in Guida. * WINAGIUM, pro qualibet praestatione. Vide supra in Guida. 1 WINATICUM, Praestafto quae domino exsolvitur pro secure transitu. Tabular. 5. Remigii Remensis: Si monachi per loca ubi Winaticum et roaticum requiritur duxerint, nihil a viris qui super hoc negotium a me constituti sunt, extorquetur. Vide in Guida. WINCHILSUL, Columna interioris aedificii dicitur, in Lege Bajwar. tit. 9. cap. 6. vox deducta a Winchel, angulus, et Zuyl, columna, quasi columna angularis.' *» WINDALDM, a Gallico Guindal, Tolleno. Comput. ann. 1367. ex Tabul. S. Petri Insul.: Item pro quadam rondella ferrea et kavilla ejusdem, quae est ad Windalum supra chorum, ponderis de decem libris. Vide mox 1 WINDASIUM, Instrumentum ligneum, quo in exonerandis doliis utuntur, rudentem circa illud obvolvendo, ab Anglico Wind, versare, volvere, Gall. Tourner: idem, ut videtur quod Nautis Windlass dicitur, quo anchoras sustollunt; unde Windlasium fortassis legendum est. Vide Skinneri Etymolog. Ohartul. S. Vandreges. torn. 1. pag. 998: Concesserunt descarkagium sexaginta doliorum vel aliorum suis instruments scilicet caablis et Windasio t ant urn. * Nostri quippe ut Guindal, ita et Guindas vel Windas dixerunt, eodem sensu. Lit. remiss, ann. 1450. in Reg. 184. Chartoph. reg. ch. 46: Le suppliant se appuya contre la volee du Windas, estans sur le rivage d'icellui kay (d'Amiens). 1 WINEGIATOR, Judex viarum, seu qui itinerantium securitati invigilabat: atque adeo Wionagii exactor. Vide Guida. Charta Thomas Dom. Codiciac. ann. 1218: Mercatores habebunt cheminum quale solent habere et transitum liberum sicut habere solebant et justificabuntur tantummodo per WTinegiatores prsedicti domini mei. * Nostris alias Wignageur. Vide supra Wienagium in Guida. 1 WINERICIA. Vide supra Vmericia. WINILEODES. Capitula Caroli M. de Diversis reb. ann. 789. cap. 3 : De monasteriis minutis, ubi nonnanes sine regula sedent, volumus, ut earum claustra sint bene firmata, et nullatenus Winileodes scribere, vel mittere prsesumant. Videntur esse epistolae amatoriae, vulgo des poulets, voce conficta ex Saxonico wine, dilectus, charus, et Leodis, et Leuden, homo; quod ex dilectis scribantur, vel ab hac voce vulgo inciperent, Dilecte, et Dilecta. Vide Leudes. [cs Potius Lied, Carmen. Vide Graff. Thesaur. Ling. Franc, torn. 2. col. 200.] ' ^ WINKINGA, Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 592 : Et dedi eis totas Winningas in boschis et planis.

WIT * WINLEEE, Proclamatio vini venalis. Charta ann. 1424. torn. 2. Hist. Leod. pag. 455 : Ordinons que nuls queilconques vendans vins dedains la citteit de Liege, ne polrat faire nonchier vin, etc. Et se le Winleke se faisoit sains le congies ou mandement de son maistre, etc. 1 WINOAGIUM. Chron. Bonae Spei pag. 181 : Nulli pedagia, Winoagia et roagia, quae pro hiis a saecularibus exiguntur, solvere teneamini. Leg. Wionagium. Vide in Guida. T WIPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. WIRDIRA. Capitulare 3. ann. 813. cap. 24: De quicquid in casa furaverit, in Wirdira solidos septem. De warnione, in Wirdira solidos septem. Infra : De porcis et vervecibus et animalibus juvenibus et de capris tertiam partem, quantum valet in Wirdira. Adde cap. 25. Codex Nayarraeus habet murdera. Hie vero sumitur forte pro Weregeldum. 1 WIREGILDDM, ut Weregeldum. Vide ibi. j WIRPIRE, WIRPITIO, Dimittere, deserere, Dimissio. Vide in Guerpire. WISCARDUS. Vide Guischardus. | WISCHEPELE. Locus est in Corns. * WISELEC, vox Bohemica. Charta Wencesl. reg. Bohem. ann. 1249. inter Probat. torn. 1. Annal. Praemonst. col. 522 : Si vero aliquis hominum nominates ecclesias suspensus fuerit vel suspendendus, quod Wiselec dicitur Bohemice, etc. Wiseti, pendere, in Diction. Bohem. Lat. Germ. * WISEVENE. Glossae Caesar. Heisterbac. in Reg. Prum. torn. 1. Hist. Trevir. Joan. Nic. ab Hontheim pag. 684. col. 1 : Ad natalem Christi duo maldera avense magnse tnensurse, quae appellatur Wisevene. 1 WISLOT, WISLOTH. Vide Willot. j WISSEL, Fidejussor, ut videtur, qui pro alio spondet. Consuet. Furnenses ex Tabul. Audomar.: Quicumque per judicium coralorum in obsidium venerint, debent facere per tres quadragenas in domo Comitis, vel ubi ponuntur, vel ipsi, vel Wissel pro eis sine ferro et compedi6us, datis etiam tam a Wissel quam obsedibus bonis plegiis quatuor pro quolibet. Hue septat vox Wison quae pro Testis, Gall. Temoin, usurpari videtur in charta ann. 1378. ex Chartul. 23. Corb.: Et aussi aie prins Wison pour reprendre et deffaire deux routures qui estoient esdites mettes. * WISS-KORN. Charta ann. 1367. torn. 2. Hontheim, Hist. Trevir. pag. 239. col.. 1: Assignavimus redditus annuos centum maldrorum tritici seu grani, quod vulgariter dicitur Wiss-korn. WISTA, Mensura agraria, ex Saxonico wiste, dimidia hida, seu dimidium carrucatus terras. Monasticum Angficanum torn. 1. pag. 313 : Octo virgatse (ail. virgae) unam hidam faciunt; Wist a vero quatuor virgatis constat. Chronicon MS. Mqnasterii de Bello : In Perlea est una Wista in dominio, ista enim 48. acris constat. Ibidem : Pretium maxime solenne unius Wistx est 3. solid. WITA, Mulcta, Amerciamentum : vox Saxon, wite, quae idem sonat. Leges Inae Regis cap. 3: Et dominus (servi) emendet 30. solidos ad Witam. Cap. 27 : Vel emendet 36. solidis Witse, i. forisfactursz emendationi. Occurrit non semel in Legibus Henrici I. Regis Anglic, ubi crebro junguntur Wera, manbota, et Wita, ita ut Wera, quae est pretium hominis, agnatis, Manbota, Domino, Wita, parti 133S33 exsolvi dicantur, in cap. 79.

WIT 87. etc. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 657. num. 12.] WITA PLENA, Eadem quae Regis, et 20. mancarum, quae 50. solidos conficiunt, fuisse dicitur, in Legibus Henrici I. Regis Angl. cap. 11. 35. et 79. cum Episcoporum et Comitum, decem mancarum esset, Thanorum vel Baronum quinque. Eaedem Leges cap. 40 : Si Pundbreche, i. infractura parci fiat in Curia Regis, plena Wita sit, alibi quinque mancx. Cap. 51: Tertia vice plena Wita sit. Ita cap. 66. 71. Eadem et plenee forefacturas nomine donatur in Legibus Edw. Confess, cap. 35 : Et omnis sit venatione sua dignus in nemore, in campo, in dominio suo, et abslineat omnis homo et venariis Regis, ubicumque pacem eis habere voluerit, super plenum Witam, id est, forisfacturam. In Legibus vero Willelmi Nothi cap. 64. Regis fonsfactura ; in Legibus ejusd. Henrici cap. 64. Capitalis eadem nuncupatur. Vide Bannum Regis, et Bannum plenum, in Bannum 2. SECUNDUM WITAM JURAEE, est pro modo mulctse irrogandae pro crimine, tot adhibere testes, quot criminis qualitas requirit. Leges Inae Regis cap. 63 : Juret secundum Witam, quod nee furti conscius vel coadjutor fuerit in eo, vel emendet 36. solid. Witae, i. est forisfacturse emendationi. Vide Werelada. Ab hac porro voce formatae et compositae complusculae alias, de quibus agimus suis locis, Blodwita, Fintwita, Legerwita, Ferdwita, Chilwita, Wardwita, Heingwita, Flitwita, Leirwita, etc. Ex praedictis licet colligere quid sit WITTA apud Anastasium in Stephano VI. PP.: In supradicta venerabili basilica cum idem sanctissimus Papa omnium vitiorum fortissimus extirpator, malam consuetudinem inveniret, ut Presbyteri, qui ibidem quotidie Domino sacrificium offerebant, omni anno unam Wittam consuetudinem darent, etc. ubi Baronius ann. 890. n. 7. perperam in Wactam emendat. Codex editus habet mulctam, recte. * WITELLUS, Mensurae annonariae species, dimidia pars quartalis, Alamannis Vierthel dicti; unde Witelata, modus agri Witellum sementis continens, GalloBelgis Witel et Witelee. Gharta ann. 1291. in Chartul. Thenol. ex Cod. reg. 5649. fol. 46. r°: Dicebamus nos habere tres jaletos et unum Witellum frumenti, ad mensuram de Brueriis, super molendinellum ad Barram... Pro tribus galetis et Witello, etc. Obituar. MS. eccl. Camerac. fol. 54. r°: Acquisivit eidem ecclesise Cameracensi in territorio de Willers dom. Pauli undecim Wytelatas terras arabilis, decem Wytelatas pratorum et quinque Wytelatas nemorum. Infra non semel Witelatas. Redit. comitat. Hannoniae ann. 1265. in Reg. Cam. Comput. sign. Papier velu: Pieres Grebiers pour sept Witeus et demi de terre deseure Biauliu... xiij. Witeus de bos.... j. Witel de pois.... Et si a encore deux Witeus de terre, ki doivent de rente six den. ob. Charta Margar. comitis. ann. 1274. in Chartul. 1. Fland. ch. 265. ex ead. Cam.: Encore doit Clarembaus avoir no rente de douze Witeus d'avaine et de douze Witeus de blei. Hinc Witelage, Jus quod ex mensione ad Witellum percipitur, in alia ejusd. Margar. Charta eod. ann. ibid, ch. 263 : Nous avons donne a loial cense... nos Witelages, nos Wienages par terre et par ewe. Charta Guill. comit. Hannon. ann. 1312. ex Cod. reg. 10196. 2. 2. fol. 18. v°: Nous avons donnei a rente... xxij. Witelees et demie de terre ahanaule ;

WLA et pour cest arrentement... nous en doit... rendre... trots muis et Witel et demi d'avaine,... cascun Witel livre en no ville de Valenchiennes. Alia aim. 1850. in Chartul. Godefr. dom. Asperim. ex Bibl. reg. fol. 6. r°: Deux muis, deux Witelees, noef verges et demie de terre ahanaule,... dont cascune Witelee de tiere est en pris de wit sauls blans par an... Item xv. muis, slept Witeuls et demi, etc. Vide supra Octalium. » WITERCH. Charta Oudardi milit. dom. de Olesi ann. 1217. ex Tabul. abbat. Hamens.: Prasterea iidem hospites ad furnum meum coquere panes suos, et annonas suas ad molendinum meum molere tenebuntur ; ita quod de duobus sextariis unum boistellum Witerch persolvent. an Rasus ? WITEREDEN, vox Saxonica, qua? apud Bedae interpretem lib. 3. cap. 8. witehraedenne, effertur. Sic autem punitiones, ibi Saxonice versum. Sed proprie est Witae, seu mulctae, redditio, ex Saxon, wite, mulcta, et r e d e n n e , redditio. Oharta Ethelwlphi Regis Occidentalium Saxonum apud Willelmum Malmesbur. lib. 1. Hist. Angl. cap. 2 : Ut sit tuta ac munita ab omnibus secularibus servitutibus, nee non regalibus tributis majoribus et minoribus, sive taxationibus, quod nos dicimus Witereden. Perperam apud Ingulfum Saxonicum, w i n t e r d e n habetur. Vide Stephanum Skinnerum in Etymologico Anglicano. WITERSACAN, Apostatae, transfugae, qui omnes leges aut divinas aut humanas refugiunt, in Leg. Kanuti Reg. cap27. ubi Utlagaz Dei etiam dicuntur. Vox Saxon, composita a wider, contra; adversus, et secgan, dicere, loqui, quasi ablocutores, qui contra leges divinas et humanas loquuntur. fWITETHEOD, vox Saxonica, Mulcta servi, J?eow enim servum sonat, in • Leg. Inae cap. 23. WITHERCILA. Leges Henrici I. Regis Angl. cap. 23 : Nemo enim de csssione nemoris inoperati jure cogitur respondere per Withercilam, nisi domino suo, vel captus in eo. Ubi Somnerus restituit Witer-tithtlam, i. est recriminationem contrariam, vel adversam accusationem ex Saxon, witer, contra, ettihtla, accusatio. [Vide Wichterthila.] WITHERLOGH. Vide Lex Danorum, in Lex. WITHERNAMIUM. Liber Anglic, inscriptus Justice of peace pag. 145: De plures replegiando ou le plus avera. Unde Withernamium. Britton. in Leg. Angl. pag. 54. v.: Et les,bestes soient clos dedans meson, ou dedans parkes, ou si eles soient choses hors del Counte, ou se le Ballife autre disturbance trove, tantost face prendre des bestes le deforceur a la double vaive come Withernam. [Idem quod infra Wythernamium.] T WITHEYS, Salicetum, ut videtur, a Saxon. W i f i g et Angl. Withy, Salix. Kennett. in Antiquit. Ambrosd. ad ann. 1325. pag. 395 : Item tres acrse apud le Whitheyes. Ibidem pag. 400 : A quo quidem prato dimidia roda jacet atte Witheyes juxta pratum prioris. WITHINGI, Piratae, Danis. Adam Bremensis cap. 213 : Ipsi enim pirates, quos illi Withingos appellant, nostris Ascamonnos, Regi Danico tributum solvunt, ut liceat eis prxdam exercere a barbaris, qui circa hoc mare plurimi abundant. Vide Ascomanni, [Vargi, Viccingi et Warengangi.] 1 WITISCALCI. Vide infra Wittescalchi: VIII

WOG

417

T WITKAN. Vide in Wildbann. Longinum in Vita B. Kingae torn. 5. * WITRAGIUM, Tributum pro vino, Jul. pag. 739: Petri Cracoviensis Episquod in urbem adducitur. Vide supra copi Sandeczensis Uladarius Joannes in Vineragium. Czudisch. WLGALITER, pro Vulgariter, in Lit\ WITREPERA, Quadrivium apud Longobardos, ut videtur. Ohron. S. Sophiae teris Caroli V. Reg. Franc, ann. 1368. Benevent. pag. 637: In quarta manu torn. 5. Ordinal, pag. 151. Vide Vulgatradidimus, qui te per nostrum jussionem liter. in Witrepera, in galida, etgisil constituit * WLGE, pro Vulgo, in Charta Ludov, una cum filia tua. Ubi de ritu manumit- VI. ann. 1124. ex Reg. 108. Chartoph. tendi Longobardis usitato. Eadem for- reg. ch. 272. Vide Wlgaliter. * WLPIA , Regio Belgica, interdum a mula legitur in Lege Longobard. lib. 2. tit. 35. § 1. [** Roth. 225.]: Et ipse quar- maricircumcincta.cujus incolae Wlpingi tus ducat eum in quadrivium, et thingat nuncupantur. Charta Phil, comit. Fland. in wadia, et gisiles ibi sint. Vide in Ma- pro libert. castel. Brug. ex Cam. Comnumissio, pag. 246. col. 2. [«* Vide Wi- put. Insul.: De Wlpingit. Homines de derbora.~\ Wlpia sive de Caedslandt submoniti, po* WlfSCHEPA. Charta Phil, comit. terunt se ipsos sinuare (son i are) prssstito Fland. pro libert. castel.Brug. ex Cam. juramento ad diem placiti, ad quern citius Comput. Insul. : Cum prgeco vocaverit pro mari venire poterunt. hominem ad lapidem, debet prius jurare WLPIRE, Dimittere. Vide Guerpire. cum Witschepa, vel testimonium a scaWLTWRFO, WLWRST. Vide Walabinis habere, quod eum submonuerit. worf. Flandris, Schepen, scabinus, judex civWTiZ. Vide supra Wilz. vilis. WNCUS. Vita S. Columbani cap. 15 : Tegumenta manuum, quss Galli Wuncos 1 WITTA, ut Wita. Vide in hac voce. WITTEMON. Lex Burgund. tit. 66 : vacant. Sed legendum indubie Wantos. Puella quse marito traditur, patrem et Vide in hac voce. fratres non habens, nisi patruum et soroJWOARECH, ut Wreckum. Vide ibi. res, de Wittemon tertiam par tern patriWODAN, Deus, a populis Septentrionus accipiat, et alteram tertiam sorores nalibus cultus,quern rei militari praeesse sibi noverint vindicandum. Adde | 2. tit.credebant. Vide Paulum Warnefrid. de 26. § 2. et Addit. 1. ejusdem Legis tit. 14. Gest. Langob. lib. 1. cap. 9. Adamum Gloss. Lat. Theotisc. : .Dos, Widimo. Sa- Bremensem, Saxonem Grammat. lib. 6. xonibus w i t u m a , w e o t o m a , vel et quae Lindenbrogius annotat ad Warw e o t u m a , dos, w e o t u m a n , dotis, nefridum. Vossius lib. 1. de Idololatria quod coram testibus (Saxon, w e o t u n , cap. 7. Olaus Wormius in Monumentis vel w i t t u m ) facta sit, inquit Spelman- Danicis lib. 1. cap. 4. et alii passim. Ab nus. [** Vide Grimm. Antiq. Jur. Germ, eo etiam Regum suorum originem repepag. 424. Graff. Thesaur. Ling. Franc, tebant Angli, ut auctor est Malmesbur. torn. 1. pag. 777. voce Widamo.] lib. 1. de Gestis Angl. WITTESCALCHI, Ministri, sive praefecti j VODANUS, apud Jonam in Vita S. ad irrogandas mulctas, Seldeno in Ti- Columbani saec. 2. Bened. pag. 26 : Illi tul. honor, pag. 261. 262.1. edit, rel, ut aiunt Deo suo Vodano, quern Mercurium Spelmannus, Ministri Regii, qui jussa vacant alii, se velle litare. Anonymus ibiRegia exsequebantur, et mulctas a ju- dem in Notis a Mabillonio laudatus: dice decretas exigebant,ex Saxon, wite, Qui apud eos Vuotant vocatur ; Latini aumulcta, et s c a l e , minister. Lex Bur- tem Martem ilium appellant, wo •'ben, gundion. tit. 76. de Wiltescalchis : Co- Mercurius, Somnero. mitum nostrorum querela processit, quod * Vita S. Kentigerni torn. 1. Jan. pag. aliqui in populo nostro ejusmodi prx- 820. col. 1 : Woden vero, quern principasumptionibus abutantur, ut pueros nos- lem Deum crediderunt et Angli, de quo tros, qui judicia exequuntur, quibusque originem duxerant, cui et quartam femulctam jubemus exigere, etc. § 3 : Mu- riam consecraverant, hominem fuisse lieres quoque si Witiscalcos nostros con- mortalem asseruit, et regem Saxonum, a tempserint, ad solutionem mulctas tene- quo plures nationes genus duxerant. Vide buntur. Bekker. in Mundo incantato lib. 1. cap. * WITTO, f. Circumforaneus pharma- 2. pag. 18. copola, Gall. Charlatan. Mirac. S. ViciWODENIS DIES, Feria 6. Anglis, Wonii torn. 6. Aug. pag. 192. col. 2 : Hanc dano Deo sacra. Ordericus Vitalis lib. (catenam) quidam de Wittonibus, qui 7. pag. 639 : De quo Woden ortus est, a medicando terram circumeunt, dum tanti quo Angli feriam 6. Wodenis diem nunsacramenti (in propellendis scilicet dae- cupant. Ita etiam Willel. Malmesbur. moniacisspiritibus) earn ignoraret, fura- de Gest. Regum Anglor. lib. 1. cap. 1. tus est. Ubi legendum de viatoribus sus- et Matthaeus Westmonast. pag. 155.1. edit. picantur docti Editores. WODEGELDUM, [Census vel tributum, 1 WITWORD, vox Saxonica, \vitw o r d , Responsa prudentum, Somnero. quod ratione nemorum in forestis colliLeges Ethelredi Reg. apud Venetyngum gitur, a Wood, silva, et g i l d , vectigal, editas § 3 : Et Landcopum et domini do- tributum. Vide Gildum. \ Monasticum num, quod per rectum habeat dari, et Anglicanum torn. 2. pag. 827 : De omnilacopum et Witword, gewitnessa, hoc ita bus Geldis, et Daneldis, et Wodegeldis, permaneat. ut nullus evertat. etc. Vide Edward. Cokum ad Littleton, WITWORF. Vide supra Walaworf. sect. 378. WODESPECHES. Monasticum Anglican, WLADARIDS, Villicus, qui bladorum domini curam habet. Statuta Poloniae torn. 1. pag. 722 : Et amerciamenta propag. 520. de inculpate villico per ipsius priorum hominum tenentium et seryiendominum : Prssterea cum Dominus suum tium suorum, nos et hssredes seu assignaWladarium, aut contra alium familiarem tas nostras tangentia in curiis nostris, pro aliquibus rebus, aut injuriis moverit hundredis, shir is, halemotis, et Wodespequsestionem, tune ipse Wladarius aut fa- ches, infra burgum et extra, etc. [Legenmiliaris domino suo non deferendo jura- dum forte Wodespleches, a Wood, silva, mentum, teneatur se cum sex testibus et Esplencha. Vide in hac voce. I expurgare. Vide Bladarius. T WOGIMOTINZA. Charta ann. 1158. 1 ULADARIUS, Eadem notione, apud apud Ludewig. torn. 6. Reliq. MSS. pag. 53

418

WOR

WRE

236: Sed liberi sint ab omni gravamine et a Wogimotinza, qui census ducis dicitur. * WOLDFOR. Leges Danicae apud Ludewig. torn. 12. Reliq. MSS. pag. 172: Item violentia, quse dicitur Woldfor, est talis, si aliquis aliquem violenter tulerit alicui, contra voluntatem, et est potens super eum, tanquam super cap turn. 1 WONG. Ager cultus et satus, ut videtur. Anglo-Saxon. Wong, Campus, ager. Charta ann. 14. Edwardi III. Reg. apud Th. Blount in Nomolex. : Tres acres terras jacentes in lez Wongs. Vide Wangnale. WOODWARDUS, vox Angl. Silvarius, Viridarius, Saltuarius, proprie silvse custos, Forestarius. Charta scripta sub Edw. I. apud Prynn. torn. 3. Libertat. Angl. pag. 1233 : Constabularius de Windesor nititur omnibus modis compellere Wodewardos nostros de manerio de Weregrave ad prsestandum fidelitatis sacramentum de venatione Domini Regis fideliter conservanda, etc. Vetus Inquisitio apud W. Dugdalum in Antiquit. Warwici pag. 665 : Et solebant inter eos habere dimidiam partem feodi Woodwardi de venatione capta. Iter Justitiarior. pro forestis de Pickering, ann. 8. Edw. Ill: Quod prasdictus Henricus de Percy, et omnes antecessores sui, tenentes manerium prasdictum a tempore, quo non exstat memoria, et sine interruptions aliquali tenuerunt prsedictum manerium cum pertinentiis extra Regardum forestss, et habuerunt Woodwardum portantem arcum et sagittas ad praesentandum prassentanda de venatione tantum, etc.

nicam signiflcare contendit, ex Saxon, weor:?,.

WRI

Corona cap. 2. | 4. 5. et ad solum Regem pertinere ait, quidquid ex naufra* WORTHELDH. Constit. Erici reg. giis ad littus appellit, nisi quis de Daciae ann. 1282. apud Ludewig. Reliq. Wrecko habendo spedali gaudeat privileMSS. torn. 12. pag. 207: Item non debet gio; cujusmodi exempla aliquot profert aliquis, pro aliquo delicto, terram suam Monasticum Anglic, torn. 1. pag. 21. amittere, nisi pro crimine lassse majestatis 237. 920. etc. Adde Statuta Alexandri II. convictus fuerit, cum juramento Wor- Regis Scotiae cap. 25. Fletam lib. 1. cap. theldh. 20. 111. 52. 76. etc. et quae annotavimus WORULD-THEINE, vel Thegne, Secu- in vocibus Ejectus 2. Lagan, et Naujralaris Thanus, vox Anglo-Saxonica, ex gium. Varie autem vox haec scribitur: Wrecw o r u l d , seculum, et ^ e i n , nobilis, in Concilio Grateleano ann. 928. cap. eum et Wreckum locis laudatis. Wrec, in Monastico Angl. torn. 1. pag. 21. 13. et in Legibus Adelstani Regis apud (Vide Ejectus) Wrectum et Wreck, in Bromptonum pag. 845. Vide Thainus. JWOSTINIA, perperam pro Wastina. Statutis Alexandri II. Regis Scotiae cap. Vide in Vastum. Charta Caroli Boni Go- 25. Werech, in yeteri Consuetud. Nor-mitis Flandriae ann. 1119. apud Miraeum man. Veriscum, in Charta Ludovici Retorn. 1. pag. 680: Condonavi duas partes, gis Franc, anno 1315. pro Normannis, decimal, id est, duas garbas totius solitu- et in Jurib. et Consuetudinib. Norman, dinis seu deserti, quod Teutonice vocatur cap. 17. Woarech, in 1. Regesto Parlautfanc vel Wostinia. menti Parisiensis fol. 126. v°. [Varesc* Eodem certe sensu quo Wastina; dum, in Litteris Joannae Reginae Cassed nequaquam mendose scriptum, ut tellae ann. 1257. torn. 4. Hist. Harcur. efficitur ex Charta Frider. I. imper. pag. 1654. Veresc, in Charta Philippi V. ann. 1154. apud Ludewig. torn. 10. Reliq. Reg. Franc, ann. 1319 : Dedma totius MSS. pag. 145: Quatuor mansos terras ejectivi, quod in illis finibus didtur Veincultfe, frutectis tantum et arbustis occu- resc. Warec, in Charta ann. 1181. ex Tapatam, quas Wostene vocatur, contradidi- bul. Eccl.Dolensis : Jurati dixerunt quod mus. totum le Warec et magni pisces, sunt WOUNKARLE, Aurigae,Danis, in Charta de dominio Archiepiscopi. Warech, in Waldemari Regis Daniae ann. 1326. Monast. Anglic, torn. 1. pag. 783. Vereapud Pontanum lib. 7. Rer. Danicar. cum, in Tabul. Monast. SS. Trinit. Capag. 443. dom. Wreceum, in Charta Edwardi II. 1 WOYTIECH. Vita S. Adalberti saec. 5. Reg. Angl. apud Rymer. torn. 3. pag. 2. Bened. pag. 850: In sacribaptismatis la- Tabul. S. Vandreg.: Nous avons portion vacro datum est nomen Woytiech. Alia de dimes a Ruenville avec droit de ejusdem Adalberti Vita ibid. pag. 865: heurtage et Varre sur la mer. Vide GlosWoytiech, quod nomen interpretatum so- sar. Teuton. Schilteri pag. 799. et 885.] nat, Consolatio exercitus. Etymon vulgo arcessitur a Saxonico WOODWARDIA SOU WODEWABDIA, Sil*WOZNY, Nomen offlcii apud Polo- wraec, i. detortum, abdicatum, seu, ut varum custodia, in Charta Edw. III. nos. Stat. Casimiri ann. 1347. inter Leg. Somnerus habet, Exilium. Reg. Angl. laudata in Raglorium. Polon. torn. 1. pag. 51: Subjudex vel * Charta ann. 1375. in Reg. 173. Char* WOORSEDE-GERDE, in Legibus Da- offidalis , qui dicitur Wpzny, habeant toph. reg. ch. 548 : Comme feust venuz et nic. apud Ludew. Reliq. MSS. torn. 12. facultatem dandi ministerialem ad citan- arrivez a Werecq en la parroisse de Morpag. 175: Sepes autem, quas dicuntur dum. salmes ou gravage, deux tonneaulx de Woorsede-gerde,debent antefestum beatas WRANG et UNLAUCH. Prima Statut. vin, etc. Lit. remiss, ann. 1407. in Reg. Walburgis sepiri. Vide Woodwardus. Roberti I. Regis Scotiae cap. 17. | 1: 162. ch. 113 : Le suppliant nostre fermier WORDERINDE. Vetus Charta Anglica Nulla defensio seu exceptlo sit calum- de Sie. Honorine de Pertes et de Coleville, apud Somnerum in tractatu de Gavel- niata, nee defendens sit indefensus, ou diocese de Bayeux, print un certain kinde pag. 190: Idem pro cibo Prioris quamdiu defendens, aut suus praelocutor Wrec de suif et de cire, qui estoit arrivee guasrendo, et pro servitio, quod dicitur defendet tort, et non reason, quod dicitur es mettes de sa ferme, etc. Worderinde, et pro pomis frangendis 12. Wrong et Unlauch, et damna in certo %. [Navis dicta Sancta Maria profecta den. etc. nominabuntur per querelantem. Adde § ex portu Aberdeen rapta fuerat ut WORFIN. Vide Marahworfi. 3. Quoniam attachiamenta cap. 1. § 1 : Wreceum ab episcopp, postquam rupi1 WOROP. Vide infra Worrop. Quoniam attachiamenta sunt principium bus ad Jernemuth illisa fuisset; redde| WORPIRE, Possessionem rei alicujuset origo placitorum de Wrong et Unlauch, tur autem « quia secundum legem et dimittere. Charta ann. 1125. apud Mi- et aliorum, quas prosecuta sunt de Sicker- consuetudinem regni npstri, navis aliraeum torn. 2. pag. 817 : Worpivit proprio borg, ideo de attachiamentis inchoandum. qua, in qua aliquod animal vivens inet totius curias mess judicio, nihil sibi ju- Ubi Skenseus : Wrang, id est, injuria, ventum fuerit, seu bona in navi ilia ris in his quas donaverat reliquit. Vide Gallice Tort. Unlauch, id est, sine lege, existentia, Wreceum non sunt nee dici Guerpire. vel contra leg em, avojiia. Quibus verbis poterunt. » (Rymer, t. VI. p. 464. an. \ WORROP. Charta Wichmanni Ar- intelliguntur actiones civiles, ut crimi- 1365.)] chiep. Magdeburg, apud Ludewig. torn. nales per Sicher-borg, id est, secures pleWREZ, Tributi species apud Bohemos. 2. Reliq. MSS. pag. 339: De tribus man- gios. Adde Leges Burgorum Scoticor. Occurrit in Charta Ottocari Regis ann. sis quorum hereditas ipsi ecclesiae cap. 33. 103. et eumdem Skenaeum de 1221. in Bohemia pia pag. 58. prius pertinuit, censum , decimam, et Verbor. signific. in hac voce. * vel Servitii genus. Charta Wencesl. Worrop, cum omnium reliqua justitia WRECKUM, inquit Bracton. lib. 3. reg. Bohem. ann. 1249. inter Probat. ipsi ecclesise contradimus. Alia ibid. pag. tract, de Corona cap. 2. | 5. did poterit, torn. 1. Annal. Praemonst. col. 522 : Sint 415: Insuper decimam persolvet, et pen- quasi derelictum, utsi quid navis levandss etiam pauper es ab hoc quod dicitur Wrez sionem quae Worop appellatur. causa a nave projectum fuerit ab aliquo, et a succisione sylvae liberi et absoluti. 1 WORSTEDE, Lana texta, ab oppidp sine animo retinendi, vel repetendi. Id Wres, sisara, erica, in Diction. Bohem. Worsted in comitatu Norfolc. ejus opi- proprie did poterit Wreckum, cum res Lat. Germ. Unde de servitio intelhgenficio nobili, sic dicta. Litterae Henrici projecta habita sit pro derelicta Item dum est, quo subditi dumeta succidere IV. Reg. Angl. ann. 1402. apud Rymer. .magis proprie did poterit Wreckum, si et in culturam redigere tenentur. Vide torn. 8. pag. 277 : Unum tapetum de rube navis frangatur, et de qua nullus vivus Exarlus. Worstede brouderatum, et unum lectum evaserit, et maxime si dominus rerum 1 WRIDDAHIALF. Charta ann. 811. pro de Worstede nigro et blodio cum curtinis. submersus fuerit. Adde Fletam lib. 1. Eccles. Cantuar. : Duas mansiones et diVide Skinner. Etymolog. cap. 43.12. et cap. 44. Vetus Consuetudo midiam, quod Angli dicunt Wriddahialf WORTH, Curtis, sive prgedium rusti- Normanniae 1. part. sect. 2. cap. 5: Toute hag a. [** Leg. thriddahialf.] f WRIDIBORA. Vide in Widerbora. cum. Matth. Westmonast. ann. 870: In icele chose est dite Werech, que la mer WRISTE, Carpus, vox Anglica. Leges villa Regia, quas lingua Anglorum Beo- deboute et gete toute hors a la terre. Adde dricheswort, Latine vero Beodrici curtis novam art. 597. et seq. et 194. Wreceum Athelstani Regis part. ult. cap. 19: 1msive habitatio nominatur. Cambdenus maris, inter jura Regia describit Brac- mergatur manus post lapidem vel examen usque ad Wriste. vero in Britannia, Worth, Insiilam am- ton. lib. 2. cap. 24. | 1. lib. 3. tract, de

win

WYK

liensium Wuiugin vocatur. [Voviugin | WROINDE. Regest. Prumiense cum Gloss. Csesarii Heisterbach. : Mansi absi editum apud Eccardum in Orig. Habssunt, qui non habent cultores, sed domi- burgo-Austr. col. 95.] WULFESHEOFOD. Vide Caqut Lupinus eos habet in sua potestate, qui vulgariter appellantur Wroinde. Vide Ab- num. T WULITIVA. Vide in Vultava. sus. | WULTATICUS. Vide Vultaticum. * WRONHOFF. Glossae Caesar. HeisterWULTWORF. Vide Walaworf. bac. in Reg. Prum. torn. 1. Hisi. Trevir. * WURPICIO, [Gallice Abandon:« Hoc Joan. Nic. ab Hontheim pag. 662. col. 2 : De his fasciculis procurabitur lumen in donum et Wurpicionem fecerunt Gausdomo dominica, quam appellamus com- fredus et fllii ejus Aimericus. » (Arch, muniter Wronhoff. dep. Haute-Vienne , f. s. Martial. H. inter 1063. et 1086.)] 1 WROTEBOLLA. Vide Throtebolla. * WDRPIRE, [Gallice Abandonner : j WRTECOC, Vox Anglica. Habendum et tenendum (masagiumj eidem Laurentio « Raimundus deFauras et Gaufredus et hasredibus suis,.... libere et hsereditarie, del Brol et uxor ejus, qui tenebant ipper liberum servitium sex denariorum, sam aecclesiam, Wurpiverunt illam per annum et 1. Wrtecoc, pro omni servi- sancto Martiali. » (Arch. dep. Hautecio, etc. in Charta apud Madox Formul. Vienne, f. s. Martial. H. 1098.)] 1WDRTPENNINGE. Charta Wichmanni Angl. pag. 58. * WSTECZ, Polonica vox. Stat. Casi- Archiep. Magdeburg, ann. 1182. apud miri ann. 1347. inter Leg. Pplon. torn. Ludewig. torn. 5. Reliq. MSS. pag. 3 : 1. pag. 42: Quando super judicato dubi- Remittentes etiam censum arearum, qui tabitur et ad judicem recipietur, alias dicitur Wurtpenninge, in omnibus curiis eorum. Vide Worth. WUDEHETH, Nemoris caesio, in Legi1 WYKA, Praedium rusticum, vel vilbus Henrici I. Regis Angl. cap. 37. ex lula, Angl. Wick. Monast. Anglic, torn. Saxon, w u d e , silva. 2. pag. 154 : Et totarn Wykam cum homiWUIUGIN. Vita S. Odilise n. 21 : Vas nibus, etc. vinarium.... quod secundum idioma Gal1 WYKETTUM, Portula, ostiolum, An-

X X. LITERA numeralis, quae decem sonat. Unde versus : X. duplex denos numero tlbi dat retinendos. Seu ut habet Ugutio : Duplex X. solito decem jam more putatur.

Eidem literae si recta linea superaddatur, decem millia significat. X. inquit Nqtkerus Balbulus opusc. Quid singular literas significent in superscriptione cantilenas : Quamvis Latina verba per se inchoet, tamen expectare expetit. Vide A. X. pro Ch. Inscriptio nummi Ludovici Pit Imper. XRISTIANA RELIGIO. Decanus Xristianitatis, in Charta ann. 1221. apud Perardum. Secundinus Episcop. in Hymno Alphabetico in S. Patricium : XRS. ilium sibi elegit in terris vicarium, etc. Versus antiqui apud Joan. Antonium

Castil. de Antiquitate basil. Vincentianae : Girculus hie summi comprehendit nomina Regis, Quern sine principle et sine fine Tides. Principiura cum fine simul tibi donat A cum O, X, et P, Xristi nomina sancta tenent.

Joan, de Janua : Xristus, quia Grsecum est, per X scribendum est Christus. Sed quia figura X reprassentat Ch. jam multi Latini scribunt Christus, per Ch. [Vide infra Xpt'owws.] j X. versibus praefigere solent veteres Critici, ut ex antiquis Scholiastis cognoscere est, cum x«'r«XPY) Comptes de 1'Arch. de Bordeaux,du xm. et xiv. s. Arch. Hist, de la Gironde, t. 22. p. 351. EMPIREUM. « Empireum, de feu. » Lex. Lat. Gal. Bibl. Ebroic. n. 23. xm. s. EMPLECHIA, EMPLECHA : « Licet predicta bona sint sive consistant in staribus sive... Emplechiis. » Chevalier, Inv. Archiv. delphin. n. 1305. an. 1274. ENFONIL, Gall. Entonnoir : « Emi unum Enforiilh cum longa canera ad implendumet colorandum dicta vina...» Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 189. ENNOYCUS, Gustos caprarum. Glos. Lat. Gal. Bibl. Insul. E.36. xv s. ENTREPLANTZ. « ... Unum par bourn ad arandum los Entreplantz vinearum de Pessaco... » Comptes de 1'Arch. de Bordeaux du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 184. EPIFUM, Parune. Glos. Ms. Turon. xn s. Bibl. Schol. Chart. 1869. p. 329. EPISCAUTERIUM, Gall. Cheminee (?), fourneau (?): « Solvi duobus hominibus qui repararunt combustionem domus de Passacoprope-Ept'scouterium.» Comptes de 1'Arch. de Bordeaux, du xm. et xiv. s. Arch. hist, de la Gironde, t. 22. p. 414. EPISTILIUM.