Dyaryusz sejmu z r. 1830-1831. T. 6, Od 22 lipca do 23 września 1831 [PDF]

Zitiervorschau

HANDBOUND AT THE

UNIVERSITY OF

TORONTO PRESS

Digitized by the Internet Archive in

2010 with funding from University of Toronto

http://www.archive.org/details/dyaryuszsejmuzr06pola

RÓDA

DO DZIEJÓW

POROZBIOROWYCH

POLSKI

I

DYARYUSZ SEJMU Z

R.

1830—1831 WYDA

MICHA ROSTWOROWSKI.

TOM OD

22

LIPCA DO

W NAKADEM

23

VI.

WRZENIA

1831.

KRAKOWIE

AKADEMII UMIEJ. I TOW. POPIERANIA WYDAWNICTW AKADEMII UMIEJ.

SKAD GÓWNY W KSIGARNI 1912.

G.

GEBETHNERA

I

SPÓKI

y

\

DYARYUSZ SEJMU Z

R.

1830—1831 WYDA

MICHA ROSTWOROWSKI.

TOM OD

22

LIPCA DO

W NAKADEM

23

VI.

WRZENIA

1831.

KRAKOWIE

AKADEMII UMIEJ. TOW. POPIERANIA WYDAWNICTW AKADEMII UMIEJ. I

SKAD GÓWNY W KSIGARNI

1912.

G.

GEBETHNERA

I

SPÓKI

1-1

fi

'

/Ci

hi

906364

Drukarnia Uniwersytetu Jagielloskiego pod zarzdem

J.

Filipowskiego.

vi

Tre

tomu

szóstego.

Spis rzeczy

Omyki

III— VIII

str.

druku

Sowo wstpne Posiedzenie Izby Poselskiej z

d.

22 lipca 1831 r

»

IX

»

XI— XXIII

»

1—28

Kwestya posów nieobecnych, posiadajcych urlopy nieograniczone (2—5). Uchwala Izby w tej materyi (5). Urlopy udzielone posom (6—7). Kwestya maego wielkiego kompletu (7— 23). Przygotowania do wyco boru Komisyi sejmowych (23 25). Dyskusya co do interpelacyi do terminu ich wniesienia (25—28). Izba odkada wybory do Komisyi na dzie nastpny (28). 28—76 Posiedzenie [tajne] Izby Poselskiej z d. 23 lipca 1831 r. str. Dyskusya w kwestyi, czy wybory do Komisyi maj by przeprowadzone, czy te udzielony gos Niemojowskiemu w innej materyi (28—36). Izba zamienia si w Wydzia tajny (36—37). Interpelacya Niewniosek mojowskiego w sprawie bezczynnoci Wodza Naczelnego o zwoanie Rady wojennej, przy którejby ustanowiono Komitet z Izby Poselskiej (37—39). Dyskusya w tej materyi (39—67). Izba uchwala wygotowanie odezwy do Rzdu Narodowego bez uczestnictwa Senatu (67—68). Uchwalenie wniosku Niemojowskiego (69—74). Izba odkada wybory do Komisyi do 25 lipca (74—75). Zatwierdzenie wyboru Deput. i

—

i

.

i

Teodora Morawskiego Posiedzenie Izby Poselskiej

(76).

z d. 24 lipca 1831 r

str.

76—79

odezw do Rzdu Narodowego (77 — 78). poszczególnych województw do delegacyi do

Izba jednomylnie uchwala Lista osób

Rzdu

powoanych

Narodowego

z

(78—79).

str. 79—86 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 25 lipca 1831 r wojskoskarbowych Izba przystpuje do wyboru Komisyi do praw organicznych Komisyi do praw cywilnych, kryminalnych wych (80—83). Odczytanie odezwy od Naczelnego Wodza co do charakteru proponowanej narady (83). Po dyskusyi Izba owiadcza si za charakterem konfidencyonalnym (83—85). Izba przystpuje do wyboru Komisyi do praw administracyjnych i przedmiotów dyplomatycznych i

i

(85-86).

i

— IV Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 28 lipca 1831 r Zdanie sprawy przez Delegacy Izby Poselskiej

86-110 Rady Wo-

str.

z odbytej

wprowadza projekt odezwy w tej materyi Wojska (90—91). wirski odczytuje od Izby Poselskiej do Narodu swój projekt (91—93). Izba odsya oba projekty do Komisyi dyploma-

jennej

(88—90). Jelowicki

i

Interpelacy Jeowiekiego w materyi dyplomatycznej dyskusya nad ni w zwizku z poprzedniemi odezwami (93 110). Izba odmawia Wykowi urlopu (110). Posiedzenie wieczorne Izby Poselskiej z d. 28 lipca 1831 r. str. 110—114 Odczytanie odezwy Izby Poselskiej do Wojska i Narodu polskiego przyjcie jej przez Izb (110—114). Izba przesya przez osobn deputacy odezw t do Senatu (114). str. 114—154 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 30 lipca 1831 r wirski wnosi projekt o odszkodowaniu oficerów za stracone konie, który zostaje odesany do Komisyi (115 — 116). Nakwaski interpeluje w sprawie szpiegostwa (116—117). Dyskusya nad interpelacy (117 137). Interpelacy w sprawie artykuów »Nowej Polski « (137), dyskusya w tej materyi w zwizku z ni bdcej wolnoci druku (137—149). Chemicki interpeluje Rzd w sprawie listu Naczelnego Wodza do Króla pruskiego (149—150). Dyskusya w tej materyi (150—152). Drotycznej

(93).

i

—

i

t

i

bniejsze interpelacye (152—154). str. 155—188 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 1 sierpnia 1831 r. kwestyi dyplomatyczn w adresów do Komisy przez Zdanie sprawy do Wgrów (161). Izba obcych reprezentacyi narodowych (156—160), przystpuje do rozbioru projektu o rekwizycyi woów (161 188), który te zostaje odesany do Komisyj poczonych (188). Wniosek Gostkowskiego w sprawie obrachunku wydatków wojennych (188). Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 3 sierpnia 1831 r. ... str. 189—206 zaopatrzenia WarNiemojowski czyni wniosek dotyczcy obrony szawy (191—192). Dalszy cig dyskusyi nad projektem o rekwizycyi woów (192—206) przyjcie projektu (206). str. 207—225 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 4 sierpnia 1831 r. Wprowadzenie projektu w sprawie obrony zaopatrzenia miasta Warszawy (208—209); dyskusya w tej materyi (209 — 223) przyjcie pro.

.

.

i

—

i

i

.

.

.

i

i

jektu (223—225).

Posiedzenie Izb

poczonych

z d. 5 sierpnia 1831 r.

.

.

str.

225-247

naboestwa za pomylno ora polskiego (227—228). Prouchway w sprawie odwrotu jeneraa Henryka Dembiskiego przyjcie projektu (239). Zdanie sprawy przez Komisy (228—239) Kwestya

jekt do

i

dyskusya nad nim odnonie do adresu do Narodu wgierskiego (239—246). Odesanie projektu w sprawie regulaminu Izb do Komisyi i

(246-247).

Posiedzenie Izby Poselskiej

z d. 6

sierpnia

1831 r.

.

.

.

str.

247—274

Wybór dwóch czonków do Komitetu obrony m. Warszawy (248—251). Wnioski róne (251). Zwierkowski interpeluje w sprawie aresztowania Krpowieckiego(252); dyskusya w tej materyi (252— 265). Rozprawy w materyi odpowiedzi Radców Stanu na interpelacye zwrócone do ministrów

(265—268) uchwaa Izby (268). Cheinicki interpeluje w sprawie korespondencyi Naczelnego Wodza z Królem pruskim (2(38— 269) w spra— wie buntu w Kaliszu (269 270). Minister sprawiedliwoci daje wyjanienia co do aresztowania Krepo wiecki ego (270—271), a Izba. uchwala, i

i

by Krpowiecki z wolnoci sdom odpowiada (273). Posiedzenie Izb poczonych z d. 8 sierpnia 1831 r. Wybory Senatorów stojca z nimi w zwizku kwest} a i

o mniejszej liczbie

podkrele ni

jest miejsc

sir.

.

274—297

wanoci

kartek

wakujcych (275— 29£).

Izby

wybieraj Senatorami Kasztelanami: Narcyza hr. Olizara, Stanisawa ze ck ego, Ludwika empickiego Ksa-

Wgr

wer ego

hr.

i

i

Niesioowskiego

(291-

-297).

Posiedzenie [tajne] Izb poczonych zd.9 sierpnia 1831 r. str. 297—324 Na wniosek wirskiego Izby zamieniaj si w wy zia tajny wirski czyni wniosek co do wysiania delegacji do gó(299). wnej kwatery w sprawie naczelnego dowództwa; dyskusya w tej materyi (300—322). Izby uchwalaj odnony projekt desygnuj czon(i

i

ków

— poczonych

delegaeyi (322

324-).

Posiedzenie Izb z d, 10 sierpnia Wybór Senatorów Wojewodów. Izby wybieraj

1831 r.

.

str.

325—330

Senatorami Wojewodami: Franciszka Nakwaskigo, Kajetana Sierakow-

skiego

Wojciecha

i

hr.

Mciskiego

(326

329,i.

poczonych

Posiedzenie Izb z d. 11 sierpnia 1831 r. dalszym cigu wyborów do Senatu, Izby wybieraj

W

Wojewod Stanisawa

.

Maachowskiego

hr.

.

str.

330—336

Senatorem

(331—336;. Wnio-

róne (336). Allegat: Akta delegaeyi sejmowej wyprawionej do ski

uchwa

obozu Wielkiej Armii

Izb

poczonych

dnia

9 sierpnia 1831 r

Posiedzenie Izb

poczonych

z d. 13 sierpnia

1831

zrana

w y borów

str.

337—381

str.

381—401

r.

Woj Grodzieskiego Józefa Kaszy ca, Aleksandra mg. Wielopolskiego, Karola Ursyna Niemcewicza Eugeniusza Brezy (383 — 390). Zdanie sprawy przez delegacy do gównej kwatery wysan (390—399). Kwestya projektu wzgldem zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza (399 — 401). Sprawa,

z

.

:

i

Posiedzenie wieczorne Izby Poselskiej pnia 1831 r

z

d.

13

sierstr.

401—432

projektu wzgldem zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza dyskusya nad tym projektem (404—428) przyjcie projektu (429-43). Posiedzenie Izb str. 432—462 z d. 17 sierpnia 1831 r. Iiezygnacya Uzdu Narodowego (434—435). Wniosek Olizara w sprawie reformy Rzdu (435 436). Zatwierdzenie wyborów litewskich: z Województwa Biaostockiego Józefa hr. Potockiego Jana

Wniesienie

(402—404),

i

poczonych

.

—

i

Karwowskiego;

Województwa Wileskiego Antoniego Przeci szewski ego, Adama Koyski, Cezarego Plater a, Józefa Zienkowicza, Ludwika Pietkiewicza, Ludwika Z e m b r z yz

VI

ckiego; z Województwa Miskiego Aleksandra opaciskiego Feliksa Keniewicza, Waleryana Pietkiewicza, Wadysawa Platera Antoniego Hluszniewicza (436—446). Przemówienie okolicznociowe Waleryana Pietkiewicza (446 — 448). Komisye i

w

sprawie reformy Rzdu (448—449). Dyskusya inny projekt przyjcie projektu (449—460). Izby wybieraj Prezesem Rady

wnosz i

Ministrów: jeneraa hr. Krukowieckiego (460—462). Przemówienie okolicznociowe nowego Prezesa Rzdu (462).

poczonych

str. 463—477 z d. 27 sierpnia 1831 r. do Komitetu obrony m. Warszawy (464 — 465). Izby desygnuj Teofila Morawskiego (466). Projekt ustanowienia deleodesany do Komigacyi w zastpstwie b. Rady Stanu (466—476) Sprawa raportu delegacyi bolimowskiej (477). Wnioski syi (477).

Posiedzenie Izb

.

Wybór czonka

róne

(477).

str. 478—513 Posiedzenie Izb poczonych z d. 30 sierpnia 1831 r. Rozprawy nad projektem o ustanowienia delegacyi w zastpstwie przyjcie projektu (496-498). Teodor Mob. Rady Stanu (479—496) rawski skada sprawozdanie delegacyi bolimowskiej (498—500). Rozprawy w tej materyi zakoczone odesaniem raportu do Komisyi (500—505). Wniosek Chemickiego o nienaleenie czonków delegacyi do Komisyi (504, 505—507). Odezwa Rzdu Narodowego w sprawie interpelacyi sejmowych (507). Dalsze rozprawy nad wnioskiem Che.

i

w

materyi (507 — 513). str. 513—544 z d. 3 wrzenia 1831 r. Posiedzenie Izb delegacyi bolidziaa sprawie Komisyi w Godebski odczytuje raport mowskiej (513—518). Rozprawy w tej materyi (518—520). Interpelacya Klimontowicza co do taksy na miso (520—522) po dyskusyi przesana Rzdowi (523 -527). Chomentowski podnosi zarzuty przeciw Skrzywynurzenia mu nieukontentowania (527—530). Rozneckiemu mickiego

uchwaa

i

tej

poczonych

.

da

i

prawy nad tym wnioskiem (530—544). Wnioski róne Posiedzenie [tajne] Izb 1831 r. (ranne)

poczonych

(544).

wrzenia

z d. 7

str. 545-568 Prjeneraa upowanienie Odezwa Prezesa Rzdu dzyskiego do przedstawienia w Izbach rozmowy Krukowieckiego z Paszkiewiczem (546). Izby zamieniaj si w wydzia tajny

Narodowego

(546—548).

Przemówienie Prdzyskiego przerwane przybyciem adju-

tanta Prezesa i

w

zwizku

przedstawia

z

Rzdu Narodowego (548—551). Rozprawy w tej materyi ni bdcej limity Sejmu (551—564). Roman Sotyk

stan

rzeczy na

naj posiedzenie w ukadach zasiga odezw

i

do onierzy,

j

a

wne

linii

(564).

bojowej

widziski

a

z d. 7

(566

by Prezes

Rzdu

— 568).

wrzenia

1831 r.

568—576 Podczas dyskusyi nad t

Pierwsza rezygnacya Krukowieckiego (568). stanu Szymanowski wynosi z

matery Radca

da,

Rady wojennej (564). Izby uchwalaj drug — do mieszkaców stolicy (565—566).

poczonych

(popoudniowe)

Izby rozpoczy-

zdania

Rozprawy nad wnioskiem Swidziskiego Posiedzenie Izb

(564)-

str.

sali

podanie o

dymisy

VII

Krukowieckiego (569—572). Przybycie jeneraa Prdzyskiego (572). Rozprawy nad limit Sejmu (573—575). Izby nie uchwalaj odroczenia Sejmu (575), utrzymuj Krukowieckiego na dotychczasowem upowaniaj go do wejcia w ukady (575—576). stanowisku Posiedzenie [tajne] Izb poczonych z d. 11 wrzenia i

1831 r.

w Zakroczymiu

str.

577-608

spraw

o sytuacyi Teodor Morawski zdaje po odwoaniu Krukowieckiego z Prezesostwa Rzdu (579—585). Roz-

Zagajenie Marszalka

(578).

w

wymateryi (586—594). Izby zamieniaj si — dzia tajny (594). Dalsza dyskusya (595 603). Na wniosek Krysiskiego Izby uchwalaj, by nazajutrz wszyscy ministrowie zjawili si w Sejmie celem dania objanie (603—605). Izby uchwalaj odezw

w

prawy

tej

do wojska (605-608). Posiedzenie [tajne] Izb 1831 r.

poczonych

z d. 12

wrzenia

w Zakroczymiu

Minister

spraw

(ranne) zagranicznych Morawski

str.

zdaje

spraw

z

609-631 sytuacyi

Na wniosek Subickiego Izby zamieniaj si

(610—612).

tajny (613). Rozprawy w kwestyi informowania Izb ze Rzdu, a ewentualnie wyznaczenia delegacyi Sejmu przy Rz-

w wydzia strony

Sprawozdanie Ministra skarbu Biernackiego (617—618). Dalsze rozprawy o sytuacyi (618-626). Minister sprawiedliwoci rezygnuje z urzdu ministra (627). Izby uchwalaj wezwanie Rzdu o dawyznaczaj delegacy z trzech czonków nie wyjanie (627 628) dzie (613—617).

—

i

(629-631).

Posiedzenie

[tajne]

poczonych w Zakro-

Izb

str. 631—646 czymiu z d. 12 wrzenia 1831 (wieczorne) zamieniaj si w wydzia tajny (633). Kasztelan Olizar zdaje spraw z odbytej delegacyi do Rzdu Narodowego (633—635).

Izby

Rozprawy

w

tej

da

wyznaczenia deznosia si z Prezesem Rzdu (637). Dyskuw materyi ogólnej sytuacyi (637—646).

materyi (635—636), Jeowicki

legacyi, któraby codziennie

sya

w

tej

sprawie, jak

Posiedzenie Izb

i

poczonych

z d. 14

wrzenia

1831 r.

wZakroczymiu

646—653 Protestacya dyrektora Banku ubieskiego przeciw zajciu funduszów bankowych (647—648). Po dyskusyi Izby odsyaj protestacy do

Rzdu

str.

(648-653).

Posiedzenie Izb

wrzenia

poczonych w Zakroczymiu z d. 18 str.

1831 r

653-677

spraw zagranicznych Morawski odczytuje okólnik do misy polskich (655—661). Wniesienie projektu do prawa wzgldem ustanowienia »Gwiazdy Wytrwaoci (661—662). Dyskusya nad projektem przyjcie projektu (675). Jeowicki przypomina projekt (662 674) w sprawie zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza (675), lecz po dyskusyi Izby wniosek odrzucaj (677). Minister

—

i

i

Posiedzenie Izb

poczonych

w Zakroczymiu

z d. 19

(streszczone)

Wojewoda Ostrowski

zdaje

spraw

wrzenia

1831 r. str.

677—681

deputacyi wysanej do Naczelnego

VIII

Wodza

(677—678). Izby

uchwalaj limit Sejmu; odkadajc oznaczenie

(678), tudzie polecaj opiece Rzdu Narodowystawione na przeladowania przez Rosy wego osoby ewentualnie reprezentantom (678). Kwestya poyczek do udzielenia senatorom materyi w tej Sporzdzenie listy czonków Izb (.680). uchwala (679) Sejmu owiadczajcych, i nie opuszcz jego kompletu (680—681). Posiedzenie Izb poczonych z d. 23 wrzenia 1831 r. str. 681-709 w Pocku Prezes Rzdu Narodowego Bonawentura Niemojowski rezygnuje ze swej godnoci (682—683); po dyskusyi Izby uchwalaj uwolnienie Niepoczenie wadzy wojskowej mojowskiego, odwoanie Rybiskiego z wadz cywiln w rkach przyszego Naczelnego Wodza (686 — 687). Jenera Umiski wprowadzony do Sejmu (688). Dyskusya nad wnioo ustanowieniu Komitetu skami lskiego o dalszych krokach Sejmu zapewniajcego bezpieczestwo emigrantów (689—692). Jenera Bem wprowadzony do sali obrad (693). Izby obieraj jeneraa Umiskiego Naczelnym Wodzem (693—694). Jenera Umiski, dzikujc za wybór, jej

czasu

miejsca na póniej

i

i

i

i

i

odmawia przyjcia wadzy cywilnej (694 — 695). Izby rozdzielaj wadz ponownie powouj Bonawentur Niemojowwojskow cywiln skiego na Prezesa Rzdu (695 — 697). Odezwa od Sejmu do Wojska (697—699). Sejm wysya deputacy do obozu dla dorczenia Rybii

i

skiemu dymisyi, a Umiskiemu nominacji (699). Dyskusya co do dalszych losów Sejmu (699 — 707]. Na wniosek Marszaka sesya solwuje

si do czasu nieograniczonego, ale nie limituje (707—708). Izby uznaj prawo Rzdu do ewentualnej zmiany Naczelnego Wodza, jakkolwiek przez Izby wybranego (708—709). str. 711-728 Indeks osobowy 729—743 » Indeks rzeczowy

Dostrzeone omyki druku.

Sr.

wiersz

37

13

38

U

od góry >

21 stycznia

t

>

by

powinno

jest

21[24!] Stycznia

»

»

»

"

70

9

»

dou

adnych

adnym

322

22

»

góry

prezydujcemu

prezydujcemu

365

12

»

>

9 sierpnia

7 sierpnia

prefekturalnych 14 [?] sierpnia

382

10

»

»

prekturalnych

502

13

»

B

14 sierpnia

577

5

>

»

621

Obecnymi byli 521

681

(mylna paginacya) 15 od góry

697

15

artykuu 4

»

»

w

Pocku

(622):

Obecnymi

w

Pocku*)

art.

4

[art.

senaci

byli (62):

621 *)

w

2].

Sowo wstpne. Tom

niniejszy

—

szósty

—

obejmuje protokóy 31 posie-

szeciu tajnych) ju to Izby Poselskiej, ju to Izb poczonych od 22 lipca do 23 wrzenia 1831 r. Dwumiesiczny ten okres kocowy dziaalnoci Sejmu okres, otwierajcy si pod zym znakiem przejcia nieprzyja19 lipca), a zamykajcy si ciela na lewy brzeg- Wisy (17 upadkiem powstania jest te okresem wzmoonej akcyi Sejmu w sprawach rzdowych i wojskowych. Mimo, wynika std pewne pomieszanie funkcyi prawodawczej z wykonawcz, nie zasuguje jeszcze Sejm przez to samo na zarzut rewolucyjnoci: ma on o tyle prawo za sob, z istoty przyjtego poprzednio systemu tryalistycznego przypadao wanie Sejmowi nad Rzdem Wodzem najwysze zwierzchnictwo; nowoci bdzie to, kontrol, wykonywan nad Rzdem, a po przez Rzd nad Wodzem, zastpi dziaanie bezporednie, które wprawdzie przejawi si obok Rzdu w czci przy tego

dze

(w

tern

—

—

—

e

e

i

e

i

ale niemniej

udziale,

bezporedniem

by

nie przestanie.

Po-

—

zmiany tkwi ju to zewntrz w odbytym bez przeszkody marszu flankowym armii nieprzyjacielskiej ku gra-

wody

tej

nicy pruskiej

i

równie bez przeszkody dokonanej przeprawie

—

brzeg Wisy, ju to wewntrz w dezorganizacyi Rzdu Naczelnego dowództwa, gdy obie te wadze nie ju liczy na jedyn podstaw ich siy, to jest na zaufanie tam Narodu, a tu wojska. Sejm, a w szczególnoci Izba Poselska, która, ju to cznie z Senatem, ju to na wasn rk, pragnie ratowa spraw publiczn, nie chce pocztkowo zama ani Wodza, ani Rzdu; na lewy

mog

i

owszem, czyni

starania,

by

tchn w

nich

ywszego ducha

XII

wzmocni

i

lub

im zbywa, lub

pozyska której

t wiar

dla nich

i

ufno, na

której

im ubywa. Lecz rzeczy zaszy zbyt da-

podszed zbyt blisko, aeby nawet te patryotyczne wysiki mogy doprowadzi do czego innego, jak Bolimowie, omal w obliczu do jeszcze wikszego rozstroju. obcej armii, nie tylko koczy swoj karyer wybrany przez tak manifestacyjnie po Ostroce przyjmowany Wódz Sejm wadza wojskowa. WarNaczelny, ale kruszy si zarazem druga kreacya sejszawie, w kilka dni póniej, rozpada si równie przeze wybrany w czerwcu zlekka podremowa perowany Rzd Narodowy. Jak w kalejdoskopie przesuwaj si przed naszymi oczami znane momenty: narada wojenna z 27 lipca; komitet obrony arszawy; uznanie dia powracajcego z Litwy Dembiskiego; leko, a nieprzyjaciel

W

i

W

i

i

—

i

W

7

delegacya bolimowska; zoenie Skrzyneckiego; noc sierpniowa, upadek Krukowieckiego; rzdy dymisya Rzdu; wyniesienie i

Niemojowskiego; opuszczenie Warszawy; wreszcie ZaPock, jako ostatnie etapy wdrówki bezdomnego kroczym Sejmu: momenty znane, a niemniej, gdy w debatach sejmoczuje serc bicie, nabiewych syszy si omal dwik sów rajce niezwykej nowej siy tragicznej. Bon.

i

i

Pozostawiajc historykom epoki porozbiorowej wyzyskanie ogoszonego tu róda, ograniczamy na tern miejscu nasze zadanie do ujcia dziaa sejmowych, przybierajcych w tym okresie znowu szersze rozmiary sigajcych te gbiej, ni w kilku miesicach ostatnich, w ramy poprzednio stosowanego i

schematu. A) a)

W zakresie prawodawstwa tak cile

rzeczy

Izby Poselskiej do

biorc

naleaaby

nie

Rzdu

urzdzajcego, jak zwykego: tutaj

24 lipca 1831

odezwa

niej str. 37—74; 83—85; 88—90) udbyta na skutek jej walna narada wojenna z 27 lipca 1831; jeeli jednak tu zamieszczamy, to dlatego, wanie ta odezwa stanowia pierwsze odstpstwo od dotychczasowego systemu rzdów, wzywaa Rzd Narodowy do odbycia narady, w której by oprócz czonków Rzdu, Wodza Naczelnego jeneraów wspólnie przez Rzd Wodza wyznaczonych, mieli udzia czonkowie z

i

j

e

i

i

i

wzi

i

(ob.

XIII

pojednym

Izby,

z

województwa. Cho

pozornie nie pow-

stawao std adne nowe prawo, tworzy si mimo to pewien precedens na korzy bezporedniego udziau czynników parlamentarnych w dziaaniach rzdowych. Wedug myli wnioskodawcy Bon. Niemojowskiego miaa proponowana narada by rodkiem wiodcym do bardzo okretak tylko lonego celu t. j. do obalenia Skrzyneckiego rozumie mona ostre przemówienia, w których nie brak ci-

—

kich przeciw

Wodzowi zarzutów

Wedug myli

Izby, której

(37

-

i

40, 43).

wyrazem

jest

odezwa do

Rzdu

narada walna ma by rodkiem do celu bardziej ogólnikowo zaznaczonego: do obznajmienia Reprezentantów z pooeniem kraju pod wzgldem wojennym, do zado postawienia ich w monoci spokojenia ich troskliwoci sposobów do zwalczenia nieprzyrozwinicia wszelkich si z

24 lipca

(str.

78),

i

i

jaciela.

W

uchwalona w dniu 24 lipca odezwa, odza, skoro go nawet w swej zagodzonej formie, dotyka zmusza do udziau w Radzie Wojennej, której on zwoa poskoro sprowadzi pragnie go na drog przednio nie chcia, ulegoci, której Skrzynecki tak mao skada dowodów. rzeczywistoci,

W

r

i

W

stosunku do Rzdu uchwaa z d. 24 lipca jest wystawieniem mu testimonium paupertatis, stwierdzeniem bezsilnoci z zewntrz nie trzeba pomoc, wadzy krajowej, której aeby wspólnemi siami Sejmu Rzdu wprowadzi w czyn

a

i

to,

czego

Rzd

sam bezskutecznie od

Skrzyneckie ze swojej

r

si domaga.

do

zrcznie paruje atak, proceduraln, czy mianowicie,

strony,

wysuwajc naprzód kwesty

W odza

proponowana narada

mie bdzie urzdowy,

cyonalny charakter?

Zniecierpliwiona Izba

czy

te

konfiden-

owiadcza si

za

drug ewentualnoci, skd Skrzynecki podwójn odnosi rzy: 1° narada nie nabierze cechy sdu za przeszo, a

ko-

suy

jedynie do ogólnikowej

wymiany zda

po-

o teraniejszoci;

tytuu swej poufnoci nie doprowadzi ona na zewntrz do adnej wyraniejszej poza platoniczne zapewnienia wychodzcej deklaracyi to zarówno w Sejmie (83 90), jak wobec narodu wojska (90 — 93, 110 — 114); kwesty wic dowództwa negatywnie nie przesdzi, a pozostawi j co najwyej otwart.

2° z

i

—

i

i

i

—

i

XIV

nieurzdowoci poufnoci, narada na w swych wynikach pewne zobowizania Wo-

Mimo jednak

wewntrz dza

w

daje

kierunku

tej

i

energicznej

czynnej

akcyi

(305,

308)

i

te

zobowizania, cho nie ogoszone, ale z ust do ust podawane, Skrzyneckiego tak wobec Rzdu, jak obecnych jenedelegatów sejmowych. Jeeli ci ostatni raów, jak wreszcie wychodz z narady zaspokojeni udzielaj swego przekonania Narodowi Wojsku, to dlatego, Izbie, a Izba otrzymali który przez od Wodza weksel, którego tre jest im znana Skrzyneckiego powinien by spaconym.

wi

i

i

—

e

i

i

Prawo

1831 o zaborze w rekwi(str. 161 188, 192 206). Rzd Narodowy, nie czekajc przejcia armii rosyjskiej przez Wis, jeszcze 16 lipca 6j

z

4

—

zycy woów 1831

Sierpnia

—

zarzdzi zabór byda na potrzeby Warszawy

r.

w

zagro-

przyszoci, do czego by zreszt uprawniony w okolicach majcych by zajtemi przez nieprzyjaciela moc art. 2 prawa z 7 lutego 1831 (Dyaryusz I. 515). Celem wniesionego przez Rzd projektu byo uzyskanie od Sejmu na przyszo upowanienia o mniej zlokalizowanym charakterze retrospektywnego zatwierdzenia poprzednio dokonanych zaborów. systemacie Skrzyneckiego obrona Warszawy zajmowaa pierwszorzdne miejsce; chodzio wic o to, by w stolicy nagromadzi tak ilo ywnoci, któraby na duszy przecig czasu odcitej ludnoci wystarczy moga.

onej obleniem

bliskiej

i

W

W edug

Rzd przyj ma z pomoc Warszawy w ten sposób, e on przez

T

uchwalonego prawa

Radzie Municypalnej m. Komisarzów Komitety obywatelskie obwodowe zabiera bdzie bydo, woy lub skopy dajc za nie na razie kwity, wymienialne w nastpstwie na obligacye miejskie. Miasto i

—

—

za sprzedawa bdzie miso

tak

prywatnym osobom, jak

ewentualnie Intendenturze, a fundusz otrzymany ze sprzeday obrócony bdzie na wykupno wypuszczonych obligacyj. Na wypadek, gdyby kwity obligacye, przyjmowane w podatkach, znalazy si w rku Skarbu, ten ostatni stawa si wierzycielem w miejsce pierwotnych kontrybuentów. Skarb wreszcie gwarantowa kasie miejskiej pokrycie strat przy rozi

i

przeday misa, które by wyniky tualnie upadku byda.

z

nadzwyczajnego ewen-

— XV

Prawo z 5 Sierpnia 1831 o wyznaczeniu delegacyi naradza si majcej z RadWojenn oobronie zaopatrzeniu miasta Warszawy (Ob. niej str. c)

i

191

— 192,

208

W

— 225).

oczekiwaniu zapowiedzianych

przez

Naczelnego Wodza dziaa wojennych wystpuje Izba Pos. na wniosek Bon. Niemojowskiego z inicyatyw w sprawie uczestnictwa Sejmu w obronie zagroonej obleniem stolicy. I tu

wnioskodawca idzie Proponowany

dalej,

dy.

szawy^

przeze

zechce

»K

o

m

i

t

Izba e

za

nim

po-

War-

obrony

t

na skutek konferencyi Komisyi Sejmowych

GuberMinistrem z

Dowódc Gwardyi Narodowej z zmieni si w »DeIegacy« majc naradza si

natorem miasta, wojny, z

ni

z

(ustanowion

i

poprzednio

Wodza)

przez Naczelnego

Wojenn w

Rad

przedmiotach cigajcych si do obrony zaopatrzenia stolicy we wszystkie potrzeby. Niemniej funkcya deledwaj czonkowie gatów którymi mieli by jeden Senator Izby Poselskiej polegaa nie tylko na udziale w naradach Rady Wojennej, ale na zdawaniu Izbom poczonym raportu ze swych czynnoci, a ewentualnie nawet i na odwoaniu si w wanych przypadkach do Izb decyzyi. i

—

i

—

i

Sierpnia 1831 o wysaniu delegacyi Sejmowej do obozu wielkiej armii w Bolimowie.

Prawo

d)

(Niej

z 9

299—324, 337—381, 390—399, 498-520, 520—544).

str.

Materyaów do jego genezy formalnej dostarczaj nam baty Sejmowe (w szczeg. str. 299 — 324), do jego genezy

de-

du-

—

chowej przede wszystkiem z talentem ex post skrelony piórem Godebskiego raport Komisyi Sejmowych (str. 513 514).

—

przebiegu akcyi delegacyi bolimowskiej 10 — 12 Sierpnia, ze wzgldu na szczupe pocztkowe

Dla

w

dn.

sprawozdania czytane

w

w

Sejmie,

w

caoci zawarte

protokóy delegacyi M (337 sejmowych Akta wspomniony wyej raport Gona których opar si te

allegatach

381),

podalimy

i

i

debskiego (515—518). *)

kóem

z

Umiecilimy

porednie

wany

13 Sierpnia,

d.

z

materyaem

sytuacyi, lepiej

ni

—

niejeden z

papierów bolimowskich.

ten

aeby

dokument

czytelnik

w

tekcie,

móg —

i

to

przed proto-

przez zetknicie

si

bez-

tern lepiej zoryentowa si w wytworzonej posów, który nie mia dostpu do autentycznych

XVI

Sama uchwaa z d. 9 Sierpnia, tak doniosa w swych skutkach, bya wysnuciem konsekwencyj z odezwy z 24 lipca walnej narady wojennej z 27 lipca, w poczeniu z niewyi

konaniem

przez

Skrzyneckiego

przyjtych

zobowiza

(303,

305, 308).

Przewidziana przez ni Delegacya nie bya rodzajem Komisyi sejmowej upowanionej do zbadania sprawy i do przyjcia z wnioskami, ale bya rzeczywist wadz ad hoc delego-

cz

na któr Sejm zlewa w tym konkretnym wypadku swoich zwierzchniczych atrybucyj. Skada si ona miaa z dwóch czynników: 1° rzdowego

wan,

dwóch czonków Rzdu Narodowego, których Sejm sam, nie spuszczajc si na decyzy Rzdu, imiennie wskaza; 2° Sejpiciu czonków Izby Pos., mowego t. j. dwóch Senatorów których nie Sejm, ale odnony przewodniczcy, a wic Prezydujcy w Senacie wzgl. Marszaek Izby Pos. do tej delegacyi t.

j.

i

powoa.

w

sprawach nagej natury sigay bardzo daleko: otrzymywaa ona penomocnictwo nieograniczone w kierunku: 1° rozpoznania istotnego stanu rzeczy na linii bojowej; 2° zarzdzenia w razie potrzeby zmiany Wodza t. j. usunicia Skrzyneckiego od naczelnego dowództwa; 3° mianowania chwilowo Zastpcy Naczelnego Wodza; 4° ustanowienia tego wszystkiego, co w obecnem pooeniu za zbawienne dla OjAtrybucye

jej

czyzny uzna. sprawach mniej nagych, a wic, o ile si to tyczyo zmian w uchwale z 24 stycznia 1831 o atrybucyach Naczelnego Wodza, o wybór definitywny Wodza, zaufanie wojska posiadajcego, które to sprawy Sejm przy sobie zatrzyma, funkcya Delegacyi polega miaa na zwoaniu Rady Wojennej, na zasigniciu jej opinii na zakomunikowaniu w nastpstwie obu tych materyi Sejmowi do zaatwienia.

W

i

i

e)

Prawo

z

14

Sierpnia

atrybucyach Na399— 432) niewaciw nosi

1831

o

czelnego Wodza (ob. niej str. nazw, gdy okrela ono raczej w nowy sposób stosunek prawno-polityczny Wodza do Sejmu Rzdu, ni zmienia jego i

e

stosownie do prawa z 9 sierarszawy, Sejm pnia, po powrocie delegacyi bolimowskiej do oznawinien by zaatwi dwie materye t j. wybra Wodza

dawniejsze atrybucye. Mimo,

W

7

i

XVII

czy

inaczej

atrybucye,

jego

waciwie mówic,

uczyni

nie

on ani jednego, ani drugiego. Wniesienie obu tych kwestyj naraz sprawio ten skutek, walczyy one ze sob pierwotnie o pierwszestwo. Gdy Sejm w nastpstwie przechyli si na strony projektu o atrybucyach do rozstrzygnicia tej Wodza, wybór Wodza odroczono

e

a

Wybór

kwestyi zasadniczej.

ten

odpad

ostatecznie,

gdy Sejm

zrzek si swego prawa wyboru na rzecz Rzdu. Z trzech ewentualnoci: 1° utrzymania istniejcego systemu, a wic prawa wyboru przy Sejmie; 2° przelania tej atrybucyi w przyszoci na Rzd, ale na ten jeden raz dokonania wyboru przez Sejm Sejm; 3° odstpienia tego prawa w caoci Rzdowi wybra system ostatni. Trudno dzi okreli, o ile dziaay tu -

momenty

czystej doktryny,

lub

wzgldy

praktyczne, o

-

ile

nie-

ch —

do zatwierdzenia Dembiskiego, o ile wreszcie — przerzucenia tej cikiej odpowiedzialnoci na barki Rzdu w art. 1 Sejm znaczn wikszoci zasad t uchwali. do, Przepis art. 2 niszczy istniejc równorzdno Wodza

ch

-

e

Rzdu, usuwa Wodza ze skadu Rzdu Narodowego tern samem podporzdkowywa go Rzdowi. Na wicej w tej materyi atrybucyi Sejm na razie si nie zdoby. Projekt odnony i

i

to

W

niemonoci ten

sposób

dawne

jego

odsuny

na póniej, uzasadniajc jego zaatwienia bez dostatecznej rozwagi.

Teod. Morawskiego Komisye art.

utrzyma

3

przy

Wodzu

wszelkie

inne

atrybucye.

Sierpnia 1831 o Rzdzie (434—436, 448 — 460). Podobnie, jak zoenie Skrzyneckiego z dowództwa reform a wic zmiana osoby Wodza sprowadzia te prawa nowe okrelenie prawnego stosunku Wodza do Rzdu, tak rezygnacya Rzdu Narodowego z dat 16 — 17 Sierpnia przebudow samego ukadu Rzdu. pocigna za sob f)

Prawo

z

17

i

i

i

i

W

przecigu kilku dni Sejm pali to, co wystawi w styczniu, nowych wypadków pod wpywem smutnych dowiadcze z 15 Sierpnia zda ku koncentracyi wadzy rzdowej. Nowe prawo o Rzdzie, zaprojektowane przez Komisye Sejmowe, a bdce odbiciem pogldów B. Niemojowskiego, nie ustanawia jeszcze jedyno wadztwa tak, jak tego pragn Chemicki (str. 452), ale raczej now wadz kollegialn, pod nazw Rady Mistwarza ono po stronistrów z Prezesem na czele; tylko i

i

—e

— XVIII

tak przewag, i kollegialno Rzdu

staje

si

Wprawdzie kade postanowienie Prezesa wydanem

by

nie Prezesa

pozorn.

w

powinno

Radzie

strów, ale

wyszo

polega na

tern,

e

zaopatrzone podpisem jednego z MiniPrezesa nad innymi czonkami kollegium 1° on jeden mianuje Ministrów i swojego i

e

on jeden, a wzgl. zastpujcy go ewentualnego Zastpc; 2° te odpowiedzialno, podwiceprezes, ma gos stanowczy czas gdy Ministrowie maj jedynie gos doradczy.

ca

i

Ograniczenie

wic

Prezesa jest raczej

natury procedu-

skoro zmusza go do przedkadania swych postanowie na

ralnej,

Radzie, bez

Pod

obowizku jednake pójcia

wzgldem swych

Rzd

atrybucyj

gosem tej Rady. nowy bierze w spu-

za

cinie po Rzdzie zeszym dawne atrybucye z prawa z 29 odwoania Wodza prawo uastycznia, prawo mianowania i

i

skawienia. Przy Sejmie nadal pozostaj dziaania midzynaro-

dowe: wojna

i

traktaty.

W

stosunku do Sejmu, któremu Rzd zawdzicza swoje istnienie, nie moe Prezes go ani zalimitowa, ani rozwiza; to uczyni jedynie same Izby, które odtd te maj pra-

mog

cowa poczone. g) Prawo z 30 sierpnia 1831 o ustanowieniu delegacyi w zastpstwie byej Rady Stanu (str. 4(56 498).

Od

byo na

chwili,

gdy prawo

z

Rzdzie zawiesio

29 stycznia o

bezkrólewia przepisy o Radzie Stanu (Ob. Dyaryusz I. str. XX 365), powstaa i pozostaa niezapenion pewna luka w aparacie rzdowym odnonie do niektórych atryczas

i

oddawania pod sd urzdników spraw allewiacyjadministracyjnych, sporów jurysdykcyjnych nych. Celem wniesionego projektu byo luk t usun. Prawo nowe, rozbierane z takim spokojem powag, jak gdyby Sejm twonie obradowa na tydzie przed szturmem Warszawy rzy dla penienia wspomnianych funkcyj Rady Stanu organ specyalny zwany »delegacy«, zoony z dziesiciu osób mianowanych przez Prezesa Rzdu Narodowego w Radzie Ministrów z pomidzy sdziów najwyszej instancyi, czynnych Radców Stanu Referendarzy Delegacya z ona swego de-

Rady Stanu w

bucyj

zakresie

i

i

—

1

i

J )

).

Mimo zawieszenia Rady

Radcy Stanu

i

Referendarze, a

i

Stanu,

pozostali

nowi mogli

by

na urzdach niektórzy mianowani.

XIX

zygnowa miaa

czonków

trzech

z

zoon

Komisy

Instruk-

przygotowywania przedmiotów pod rozstrzygnienie Delegacyi przychodzcych. Prawo z 30 sierpnia nie zdyo wej w ycie. Interesujcem jest ono juz tylko jako jeden dalszy objaw tej stwierdzonej poprzednio tendencyi Sejmu do zmieniania swoich wasnych wytworów, a jak w obecnym przypadku do restaurowania instytucyi przez tene Sejm rewolucyjny zawieszonej. na Proponowana Delegacya. jeeli zwaymy na jej skad

cyjn

dla

i

obowizujce

j

przepisy zaczerpnite z statutu o Radzie Stanu,

—

ze wzgldów prowizoryczn redukcy dawnej Rady Stanu o okrojo-

niczem innem, jak

nie byJa

—

oszczdnociowych

nych cokolwiek atrybucyach.

Prawo

h)

Wrzenia

18

z

ustanowieniu »G w a z d y y t r w a-

183 1

o

W

znaku zaszczytnego pod nazw oci«, uchwalone w Zakroczymiu (str. 661—675) i

wojskowych lub cywilnych, wojennych, strzygnienia.

mogoby

wytrwali

Prawo

wywoa

a to,

dla

tych

pomimo zmiany wypadków

którzy,

do stanowczego losów Ojczyzny roz-

swoim przedmiotem

które

tak

atwo

w

owie-

krytyki lub lekcewaenie, nabiera

rozpraw sejmowych gbszego moralnego znaczenia. Nie chodzio tu ju ani o blaszki, ani o skromne uposaenie pienine dla podoficerów onierzy. Chodzio o to ostatnie kocowe oddanie sprawiedliwoci dowód uznania ze strony Sejmu, jako jednego z czynników rewolucyjnych na rzecz drugiego czynnika teje rewolucyi t. j. wojska narodowego. »Ofiarujemy, mówi Krysiski (671), temu niezrównanemu woj»sku naszemu to tylko, co nam ubóstwo nasze ofiarowa potleniu

i

i

»zwala«. i)

i

k)

Dwa

—

pra

Wrzenia uchwalone w Pocku wa

1831 o

z 23

Rz

d

z

i

e

o tyle sprzeczne oba (682—687, 696) pierwsze, przyjmujc rezygnacy Prezesa jedno z drugiem, odwoujc Rybiskiego z NaRzdu Bon. Niemojowskiego i

e

i

czelnego wodzostwa,

czy odtd wadz

cywiln

i

woj-

skow w jednym rku

upatrzonego na Naczelnego Wodza Umiskiego; stanowioby ono ostatnie ogniwo acucha w rozwoju idei koncentracyi wadzy niepodlegej Polski, gdyby nie prawo drugie, które, wobec nieprzyjcia tak rozlegej wadzy przez

Umiskiego,

ponownie rozdziela

wadz

woj-

XX

tego 23 wrzenia 1831 (708 — potwierdzi Sejm prawo Rzdu Narodowego do zmiany

skow 709)

i

cywiln. Decyzy

z

Naczelnego Wodza, jakkolwiek ten ostatni w przerwie midzy jednem prawem a drugiem by znowu przez Sejm, a nie przez

Rzd, mianowany.

W

B)

zakresie

i

konstytuowania

Akta

a)

wadzy rzdowej

wykonawczej:

organów prawem

przepisanych:

W

Rzdu —

Narodowego, po rezygnacyi skadzie tego w dniu 16 17 sierpnia nastpuje wybór Jeneraa Jana hr. Krukowieckiego na Prezesa Rzdu Nar. w Radzie Po upadku Krukowieckiego w dniu Ministrów (460 462) pierwszy wybór Bon. Niemojowskiego wrzenia 1831 7 ponowny w dniu 23 wrzenia (695 — 697) 1 (581—582, nota) sprawie obsadzenia Naczelnego Dowództwa, po zoeniu Skrzyneckiego przez Delegacy Bolimowsk przeniesieniu prawa nominacyi na Rzd, mianowania Dembiskiego, Prdzyskiego, Maachowskiego, Rybiskiego, czy to na Zastpców, czy to na Wodzów, odbyway si poza Sejmem dopiero po odebraniu komendy Rybiskiemu (682—687) podczas tego interregnum. jakie wytworzya rezygnacya Bon. Niemojowskiego, Sejm wybra znowu sam Wodza (zreszt

—

—

i

).

W

i

i

w osobie Jeneraa Umiskiego, ofiarujc wadz cywiln, której tene nie przyj (693 — 697).

bezskutecznie)

mu

nadto

W

wybra zara c k

i

e

skadzie Senatu, Sejm wprowadzi zmiany o

tyle,

e

inowych kasztelanów: Narcyza hr. Woj. Woyskiego), Stanisawa Wgrze-

czterech

(posa

1

go (Sdziego Najw\

Ludwika

instancyi),

e

m p ickiego

(deputowanego opatowskiego) K s a w e r e g o hr. Niesioowskiego (posa kazimierskiego (275 297), a posun do godnoci wojewodów czterech kasztelanów: Franciszka i

—

Nak wask

i

e

g

o,

Kajetana

Sierakowskiego,

hr.

Wo

j-

Krukowiecki, zachowujc w Ministeryum Jeneraa MorawLeona Dembowskiego Wojew od Gliszczyskiego, powoa Teodora Morawskiego na Min. spraw zagranicznych, kasztelana Lewiskiego na Ministra sprawiedliwoci Garbiskiego na Ministra wyzna. Bon. Niemojowski za wyjtkiem Jeneraa Morawskiego Teodora Moraw*)

skiego,

r

i

i

i

skiego

powoa nowych

Olrycha Szanieckiego do teki sprawiedliwoci, wirskiego do min. spraw wewntrznych, Al. Biernackiego do min. skarbu Lelewela do min. wyzna owiecenia publicznego. i

Ministrów:

i

XXI

ciecha hr. Mciskiego Stanisawa nr. Maachowskiego (325 — 336). Z Izby Poselskiej uby przez rezygnacy pose solecki Suchodolski. Przybyli natomiast: Teodor Morawski, jako i

deputowany

cyrk.

Faltza

czterej

(76);

Józef Kaszyc

Wielopolski pow. (str. 383

I

(z

(z

posowie Województwa Grodzieskiego: po w. nowogrodzkiego), Al ex. margr.

pow. grodzieskiego),

Karol Niemcewicz

Eug. Breza (z pow. Sonimskiego) dwaj posowie Wojew. Biaostockiego: Józef

brzeskiego)

(z

m. Kalisza na miejsco wykluczonego Ern.

— 390);

i

pow. bielskiego) Jan Karwowski (z pow. biaostockiego); szeciu posów W^ojew. Wileskiego: Antoni Przeciszewski (z pow. rosieskiego), Adam Koysko pow. upitskiego), Cezary Plater (z pow. wileskiego), (z Józef Zienkowicz (z pow. oszmiaskiego), Ludwik Pietkiewicz (z pow. wikomierskiego) L u d w i k Ze m b rz ycki hr.

Potocki

(z

i

i

pow. brasawskiego); piciu, wreszcie, posów Wojew. Miskiego: Aleks. opaciski (z pow. dzinieskiego), Feliks

(z

Kieniewicz {z

pow.

skiego), (str.

(z

suckiego), i

Waleryan Pietkiewicz

pow. mozyrskiego)

Wadysaw

Plater

Antoni Huszniewicz

(z

(z

pow.

wilej-

pow. boryssowskiego)

436—448).

Sejm dokona wyboru nowych

Komisy

i

Sejmowych

(80—83, 85—86).

Wybrani te

zostali

czonkowie Delegacyi

do wal-

—

narady wojennej (78 79); do Rady wojennej miasta Warszawy (248—251, 464—466); do obozu wielkiej armii (314, 324); do Rzdu w sprawie losów korpusu Ramorina (613 — 617, 627—631). sprawie swojej wasnej egzystencyi powzi Sejm uchwa w kierunku solwowania jedynie sesyi bez limity (678, 699—708). nej

W b)

Zarzdzenia skarbowe

i

wojskowe,

jak

za-

atwienie protestu Henr. hr. ubieskiego w sprawie zajtych przez Rzd funduszów Banku Polskiego (647 653) upowanienie dane Marszakowi Sejmowemu do udzielenia poyczki emigrujcym Senatorom, Posom Deputowanym (679—680). deklaracye w imieniu Sejmu czyej Solenne nione, jak odezwa do Rzdu (77 78), do Narodu Wojska

—

i

i

—

i

— XXII

Wgrów

(niewysana) 99—110, 161, (90—93, 103-114), do 239 246), do obcych reprezentacyi narodowych (niewysana) 93—110, 156—161); do Jeneraa Dembiskiego (228—239); do onierzy (565) do mieszkaców stolicy (565 566); do wojska

—

—

i

(605-608

697—699).

i

Akta kontroli nad dziaaniami Rzdu Narodowego Ministrów. Tu nale: interpelacya Bon. Niemojowskiego w sprawie bezczynnoci Nacz. Wodza (37 — 74); d)

i

Komitecie do przejrzenia papierów tajnej policyi (116 — 137); Dembowskiego w sprawie artykuów »Nowej Polskk (129, 137 149); Chemickiego o list Skrzyneckiego do Króla Pruskiego (149 152, 268 269); winiaiskiego o srebra kocielne (153 154); Zwierkowskiego w sprawie aresztowania Krempowieckiego (252 265, 270 273). Wreszcie sprawa tak

Nakwaskiego

o

—

—

—

—

—

doniosa, jak

waha si

ukady

wci

z

— Rosy — w

midzy dwiema

której to materyi

Sejm

ostatecznociami: niewchodze-

upowanieniem do ukadów, ich ratyfikowaniem w ukady niem lub nieratyfikowaniem (546 — 577, passim 578 — 605, 610 sytuacya Sejmu, któr tak dobitnie scha678) 646, 677 rakteryzowa Wielopolski (691), gdy przemawia za jego limit: »...Sejm, od aktów przez siebie poprzednio wydanych nie mo»gc odstpi, byby tylko na przeszkodzie wszystkim ukadom, »jakieby zaproponowane by mogy; danoby zawsze od niego »nadania im sankcyi, którejby udzieli w aden sposób nie »móg, dlatego wanie, aby utrzyma honor narodowy, widz potrzeb limity«. Limita Sejmu, gdyby nawet bya uchwalon, co, jak wiadomo, nie nastpio, nie wyczerpywaa jeszcze kwestyi. Pozoi

—

—

i

staway do zaatwienia

w

liczne pytania natury politycznej:

Czy

wchodzi w ukady? Kiedy, wzgldnie najpomylniejszej wypadao

ogóle naley, czy nie naley,

to jest,

w jakiej

chwili

uczyni? Co stara si osign czego unikn? A z niemi wizao si ewentualnie pytanie prawno-polityczne: Kto, i

i

jaki

organ pastwowy,

interesów,

Otó

bdzie

móg

w

imieniu narodu

czyni

i

i

w

zastpstwie jego

przyjmowa zobowizania?

e

na tym gruncie, przyzna trzeba, Sejm, który, co bd, zorganizowa i prowadzi Królestwo Polskie jako udzielne pastwo, nie zdoby si na ten jeden jeszcze, ostatni, wysiek myli politycznej na t roztropno aeby,

bd

tu,

i

—

XXIII

zawiedzionych nana wypadek niepomylnej akcyi ornej przetrutynowa we dziei na obc interwency, przewidzie wszystkich moliwociach sposoby zakoczenia walki, a przedewszystkiem nie dopuci do tego, co byo najcisz katabez adnych debellatio strof: do zwykego zawojowania i

i

—

—

ukadów

i

do wydania na

pastw

i

zemst zwycizcy

bezbron-

nego narodu. Jeeli Wodzowie Naczelni, zapominajc o misyi wojennej, wykonawczej, zbytnio politykuj

swojej i

myl

ukadach za wiele, to Sejm, w swojej reakcyi przeciw ukadom, posuwa si zadaleko znowu, wbrew swojej misyi kierowniczej, tej ewentualnoci powica uwagi zbyt mao, na a tern swojem czysto negatywnem stanowiskiem, które Rzd Narodowy nie pozostaje bez skutku, porednio doprowadza do takiej sytuacyi, która jest zaprzeczeniem caego przeo

i

i

biegu rewolucyi koczy swój byt

z

r.

1830

— 1831:

pastwo

istotnie

niepodlege podczas jej

jakgdyby przed rewolucy trwania, byo tylko niezadowolon, a póniej zrewoltowan nie braku zroprowincy. Charakterystycznym przykadem ale zaamania si myli polityzumienia doniosoci klski cznej, jest przemówienie Godebskiego w d. 7 wrzenia: »Kie»dycie, panowie, podnosili sztandar rewolucyi, by kraj gwarantowany przez dwory, który mia z konstytucy narodowo, »urzdników polskich, wojsko polskie, chorgwie polskie. Dzi »nie mamy adnych gwarancyi; s tylko sowa... Comy zastali? »Zastalimy naród urzdzony; dzi zostawiamy ruiny«. Czy konkluzy tej wizyi historycznej bdzie wezwanie do akcyi politycznej, póki aparat pastwowy przedstawia jeszcze jak si zbiorow, do ratowania dla narodu, co do uratowania jest jeszcze moliwem? Bynajmniej; desperacka konstanu, zda do rozbicia kluzy, godna powstaca, ale nie zorganizowanej mocy narodu na bezsilne fragmenty: niech kapituluje miasto; niech Rzd przedsiwemie rodki dla za»bo nie myl, aby bezpieczenia osób; niech czci wojska ukadaj si o siebie. A Sejm? »Zagranic Sejm dziacae« tak,

i

—

—

ma

—

—

a bdzie

!«

(str.

555).

Micha

Rostworowski.

Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 22 lipca 1831 roku. Po zebraniu si Czonków Izby staa

lista

Z

obecnoci. Byli obecnymi

Poselskiej

Województwa Krakowskiego. Posowie: JJWW.

Z Województwa pryan Baczyski.

Deputowani: JW.

Województwa

tura Niemojowski. Stan.

zo-

(72):

lski. Micha Gostkowski. Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych

Z

odczytan

Teodor

Szaniecki.

Sandomierskiego. Posowie: JW. CyIgnacy eleski.

Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawen-

Kaczkowski. [Floryan Suchecki]. Kantorbery Ty-

Wad. nr. Ostrowski. Deputowani: JJWW.

mowski.

Stan.

Miczyski. Alojzy

Biernacki.

Józef

Ziemicki. Ksawery Biedrzycki.

ZW oj ewództwaLubelskieg

o. Posowie: JJWW. Ksawery hr. Niesioowski. Ignacy Bielski. Alojzy Józef wirski. Tomasz br. Wyszyski. Feliks Doliski.

rozewicz].

[Kalikst hr.

Mo-

Poletyo.

Deputowani: JJWW. Adam Fritsch. Andrzej Mazurkiewicz. Z Województwa Pockiego. Posowie: JJWW. Jan Turski. Maryan Cissowski.

Deputowani: JJWW.

Ignacy Dembowski. Kajetan Kozowski. Kle-

mens Witkowski. Wojciech Chobrzyski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Jan Rostworowski. Jakób Okcki. Antoni Plichta. Fra. Dbrowski. Ignacy Starzyski. Adam uszczewski. Fra. Trzciski. Eugeni bubicki. Józef Kretkowski. Józef Modliski. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski. Dominik Krysiski. Józef Brinken. Micha Piotrowski. Walenty Zwierkowski. Ludwik Lutostaski. Fra. Woowski. Wojciech Chodecki. Walenty Zwa. Dyaryusz T. VI.

1

Z Województwa Podlaskiego. Markowski]. Franc. Zalewski. Ignacy

Wyk.

Posowie: JJWW.

[Feliks

Teodor Jasieski.

Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. AnStarzeski. Jan Augustowski. Fra. Kisielnioki. Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz. Deputowani: JJWW. Jakób Klimontowicz. Józef Wiszniewski.

toni

Bykowski. Józef

Z

hr.

Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW.

hr. Olizar.

Ksawery Godebski.

Narcyz

Stan. hr. Worcell.

Z Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW. Aleksander Jeowicki. Ksawery Sabbatyn. Henryk Nakwaski. Z Województwa Kijowskiego. Posowie: JJWW. Daniel Tchorzewski. Jakób Malinowski. Józef Bohdan Zaleski.

Nadeszli póniej

(13):

JJWW.

Wiktor uniewski. Jakób Piotrowski. Antoni Zawadzki. Aleksander Szymanowski. Fra. Chomentowski. Wincenty Chemicki. Konstanty Jezierski. Antoni Libiszewski. Roman Sotyk. Wad. Zawadzki. Augustyn Morzkowski. Józef hr. Maachowski. Gustaw hr. Maachowski.

Marszaek: »Nim do wyboru Komisyów przystpimy, musz Izbie przedstawi okoliczno, dotyczc osób, które dotd na Sejm nie zjechay, bo od tego postanowienia Izby zalee bdzie, kto jest Czonkiem Izby, a kto nim by przesta, kogo wic mona do Komisyi wybiera? I tak JW. (Sebastyan) Szymon s ki (Deput. m. Piotrkowa) donosi mi, jest saby, na co zacza wiadectwo doktora, i uprasza o przeduenie urlopu na czas nieograniczony «. JW. Tymowski: »Ile mi wiadomo, kolega Szymoski nawet bez uriopu wyjecha«. JW. Marszaek: »Nie mog powiedzie, eby si myli JW. Tymowski, lecz to na obron JW. Szymoskiego przytoczy mona, wyjecha, bo si czu sabym zaraz z Rawy przysa wiadectwo doktora. Jeeli Izba nie przychyli si do przeduenia urlopu, wtenczas na mocy art. 7-go uchway z 18 czerwca trzeba bdzie nowy wybór zarzdzi«. JW.

e

e

i

»W

tym wzgldzie trzeba nam si pewnej zasady trzyma. Jeeli wiadectwu lekarza wierzymy co JW. Mazurkiewicz:

do jednego

do drugiego powinnimy wierzy; inaczej postpowalibymy bez staej zasady, postpo-

walibymy

Reprezentanta,

to

i

co

stronnie«.

JW. Morozewicz:

»Ta rónica zachodzi

w

tym przypadku,

— e

kolega

Szymoski

—

3

da urlopu nieograniczonego;

nie

mamy

wic pewnoci, kiedy miejsce jego w Izbie bdzie zapenione; w innych za razach wiadectwo lekarza suyo do uzyskania urlopu na termin oznaczonym JW. Marszaek: »Z tego

powodu moeby dobrze byo, abym

napisa do JW. Szymoskiego, zapytujc si, czy wkrótce spodziewa si przyj do zdrowia, lub te czy nowego wyboru na swoje miejsce«. JW. Szaniecki: »Kolega Szymoski sdzi nie moe, jak dwie prdko przyjdzie do zdrowia, ale przeciwko niemu

da

ci

e

okolicznoci: pierwsza,

powróci na termin

wyjecha bez

uchwa

urlopu,

druga,

e

nie

18 czerwca przepisany«.

»Cho wyjecha Deputowany Szymoski bra mu tego za ze nie mona, bo móg myle,

JW. Chobrzyski:

bez urlopu,

e

par

za

ktora,

Kiedy teraz nadesa wiadectwo do-

dni powróci.

naley

mu da wiar cc

dug

list opatrzonych Niesioowski: » Widziaem urlopami nieograniczonymi. Jeeli kto teraz potrzebuje urlopu

JW.

eby

na daiszy czas usugi swoje dla kraju odoy, bo Izba czynnych Czonków potrzebuje«. w miejscu JW. lski: »Popieram wniosek bardzo trafny uczyniony kolegi Mazurkiewicza. Izba powinna staej zasady nieograniczonego,

lepiej,

i

si trzyma

w

uznawaniu wiadectw lekarza«. JW. Marszalek: »Tu jedynym warunkiem do niewanoci pruby jest przecig czasu, w jakim

dziewa JW. Szymoski powróci() do

wanoci

moe

zdrowia.

S

lub

si spobowiem

pocztku okazuj, e duszej wymaga kuracyi. Powtarzam wic, e mógbym napisa do JW. Szymoskiego, zapytujc go si, czyli prdko spodziewa si do naszego grona powróci, a w przeciwnym razie, czy nie zezwoli na zwoanie nowego wyboru? tym samym sposobie pisaem ju do kilku Czonków Izby Posel-

choroby chroniczne, które zaraz

z

bd

W

midzy innymi do

skiej,

eckiego),

który

W

7

J

.

Su

(Posa Sozwoanie nowego wy-

c h o d o

mi odpisa, proszc

o

1

s k

i

e go,

boru «. JW. Zwlerkowski:

»Powinnibymy wstrzyma si

od wy-

dawania urlopów nieograniczonych; urlopy te stawiaj nas w trudnoci obradowania w wielkim komplecie; bybym nawet 1*

—

4

—

aby cofn urlopy nieograniczone, które ju powydawane zostay «. JW. Jasieski: »Zupenie dziel zdanie kolegi Zwierkowskiego. Chciabym, eby do tych, co urlopy nieograniczone wzili, posane byo wezwanie, aby zoyli mandaty i eby nowe wybory na ich miejsce nastpiy. Co si tyczy kolegi Szymoskiego, jeeli nie znalaz doktora w Warszawie, tylko w Rawie musia go szuka, trzeba mu da wiar, ale gdy teraz nie przysya nowego wiadectwa, nie mamy wic przekonania, czy dotd jest saby«. »JW. Szymoski teraz skada wiaJW. Chobrzyski: umrze za tydectwo; doktór mu nie moe powiedzie, dzie, wic nie moe te on wiedzie, jak dugo bdzie chorowa«. JW. Dembowski: »Na najpierwszym wzgldzie trzeba mie obowizki Reprezentanta dla kraju. Jeeli Reprezentant jest saby i nie jest w stanie ich dopenia, powiat jego nie moe by pozbawiony reprezentacyi. Co do kolegi Szymoskiego, wnosz, eby byo postanowione, ma by zdrów na czas, jaki Izba oznaczy, a jeeli nie wyzdrowieje, eby by nowy za tern,

e

e

wybór zwoany«. Urlopy nieograniczone daway si tylko w pierwszych chwilach; od dw óch prawie miesicy nikt podobnego urlopu nie dosta; najczciej wtenczas byy dawane, gdy Czonkowie Izb do wód si oddalali. Urlopy takie otrzymao 10 Czonków Izby Poselskiej; nadal podobne nie ju wydawane; do tych za, co je otrzymali, jeeli to jest zdaniem wikszoci Izby, napisz, si dla nich ogranicza potrzebny czas do powrotu do -go Michaa; krótszego czasu oznacza JW. Marszaek:

»

r

bd

e

nie

mona, gdy bowiem ju

trudno, aby pierwej JW.

wróci

s

za granic

i

rozpoczli kuracy,

mogliDyskusya jest ju zamknit; stpimy do wydania decyzyi naszej. Odczytuj kwesty, któr izbie poddani pod rozstrzygnienie, jeeli po odczytania j tizi si na ni. Kwestya jest nastpujca: Kto jest zdania, i d e c y z y a Izby bez u c z e s t n c i w a Senatu

to jedno, co

:

zapa

i

i

w skutku

sa

jej o d e

m o e ?«

a b y

G

o

i

T

w a do R z a

z

s

y

»

:

Zgod a

!

d u

Narodowego

zgod a !«

kwesty podda nastpnie

JW. Marszaek

przez powstanie, lecz gdy

gnienia Izbie

prze-

do rozstrzy-

w powstaniu

po-

kazaa si wtpliwo, przystpiono do imiennego wotów a n a przy pooeniu nastpujcej kwestyi: »K o jest t

i

zdania,

zapa w e go c

i

Izby bez uczestnictwa Senatu wskutku jej odezwa do Rzdu Naród odecy

i

i

r z

p

e s

w n y temu,

z y a

ana n e

by moe,

gat v i

e

affirmative;

t

o

p r z e-

«.

Województwo Krakowskie. ski negafc.

k

P o sowie JJW W. Teodor Wiktor uniewski negat. Micha Gostkowski negat. :

Deputowani: JJW W. Fra. Jaboski

afiir.

l-

Jan Olrych Szanie-

cki affir.

Województwo Sandomierskie. Posowie. JJWW.

Antoni

Roman Sotyk negat. Gustaw hr. Maachowski negat. Deputowani: JJWW. Fra. Chomentowski negat. Ignacy ele-

Libiszewski negat. ski negat.

Ludwik empicki

negat. Jan Posturzyski negat. Jan Gratkow-

ski affir.

Województwo Niemojowski

affir.

Stan.

Kaliskie. Kaczkowski

Posowie: JJWW. Bonawentura affir.

Floryan Suchecki

affir. Wad. hr. Ostrowski affir. Deputowani: JJWW. Alojzy Biernacki

affir.

Kantor-

bery Tymowski

Ksawery Biedrzycki

affir.

affir.

Józef Ziemieki

affir.

_ Województwo zewicz negat. Ksawery hr.

Poletyo

negat.

—

68

Posowie: JJWW.

Lubelskie.

Niesioowski

hr.

affir.

Józef Swirski negat.

Kalikst Moro-

Ignacy Bielski negat. Alojzy

Tomasz

br.

Wyszyski

negat.

Feliks Doliski negat.

Deputowani: JW. Adam Fritsch negat. Województwo Pockie. Posowie: JJWW. Maryan Cissowski

Konstanty Witkowski

negat.

affir.

Jan Turski

affir.

Wincenty Chemi-

cki affir.

Deputowani: JJWW. ski negat.

Kozow-

Ignacy Dembowski negat. Kajetan

Klemens Witkowski negat. Wojciech Chobrzyski negat.

Województwo Mazowieckie. Posowie: JJWW.

Aleksan-

Szymanowski affir. Konstanty Jezierski affir. Jan Rostworowski negat. Jakób Okcki negat. Antoni Plichta affir. Fra. Dbrowski affir. Ignacy Starzyski affir. Adam uszczewski negat. Fra. Trzciski affir. Eugeni Subicki affir. Józef Modliski negat. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski affir. Jakób Piotrowski negat. Dominik Krysiski affir. Józef Brinken affir. Micha Piotrowski affir. Walenty Zwierkowski affir. Ludwik Lutostaski affir. Fra. Woowski affir. Ksawery Czarnocki negat. Augustyn Morzkowski affir. Wojciech Chodecki affir. Antoni Zawadzki affir. Walenty Zwa affir. Województwo Podlaskie. Posowie: JJWW. Feliks Markowski negat. Fra. Zalewski negat. Wad. Zawadzki negat. Ignacy iyk negat. Józef hr. Maachowski negat. der

W-

Deputowani: JJWW.

Franciszek Obniski negat.

Feliks

Gumow-

ski negat.

Województwo Augustowskie. Posowie: JJWW. Bykowski affir. Józef hr. Starzeski negat. Franciszek Wincenty Gawroski negat. Jan Floryanowicz negat. Deputowani: JW. Jakób Klimontowicz affir.

Województwo Woyskie. Posowie: JJWW. Olizar

affir.

Ksawery Godebski

Stan. hr. Worcell

affir.

Województwo Podolskie. Posowie: owicki

affir.

Ksawery Sabbatyn

affir.

Herman affir.

JW. Marszaek

:

hr.

Józef

»

Bohdan

Zaleski

Narcyz

hr.

affir.

Henryk Nakwaski

Potocki negat.

affir.

JJWW. Aleksander

Je-

affir.

Województwo Kijowskie. Posowie: JJWW. Tyszkiewicz affir. Jakób Malinowski

Antoni

Kisielnicki

Wincenty

hr.

Daniel Tchorzewski negat.

affir.

A zatem w s k u t k u wotów ani

po-

kazao si 45 affirmative, a 40 negative, wikszoci Izba zdecydowaa, aeby odezwa do Rzdu Narodowego wygotowana bya bez uczestnictwa i

Senatu. Jednakowo bybym

zdania,

aeby odezwa

ta trans-

komunikowan bya, aby Senat, jeeli zechce, od siebie podobn uczyni. Nastpnie wypada nam zgodzi si na zasad, aby Czonkowie majcy si zaj wymisoryjnie Senatowi

— gotowaniem

odezwy

tej

—

69

na

wiedzieli,

jakiej

zasadzie

si

oprze«.

lski: »Przedewszystkiem wypada nam zdecydowa, Rzdowi Narodowemu czy odezwa ma by wygotowana JW.

i

przesana

?«

JW. Marszaek:

gotowana

powsta

i

Rzdowi

tern,

raczy«.

Znaczna

wikszo

JW. Nismojowski:

powiedzie, z

aby odezwa wyNarodowemu przesana bya,

»Kto jest za

powstaa.

»Syszaem

aby si

aby wyranie

ma si wdawa w przeszo, wdawaa w przyszo. Z tych

i Rada Wojenna

drugiej strony,

z jednej strony,

nie

nie

uwag wypada, i nie powinno by adnej. Poniewa zdecydowalimy ju, i ma by Rada, odezwa do Rzdu Narodowego i

przesana, odczytam wniosek mój;

wadzi zasad, o któr xVby

1.

moe

z

niego Izba wypro-

idzie.

Rzd Narodowy

zosta

wezwany do zwoania Rady

rodki obrony Wojennej, któraby obecne niebezpieczestwo rozpoznaa. 2. Aby z Izby Poselskiej ustanowiony zosta komitet przy i

teje Radzie Wojennej. Jestem w ogólnoci za nie

raz

Rzdowi Narodowemu

aby

w

tym wzgldzie zasad. Wszak zwopodobn Rad; tych samych form teraz trzyma

przepisywa adnych

ywa ju

tern,

i

si moe«. »Do gosu JW. Niemojowskiego dodam sów kilka. Mamy ju prejudykaty, i Czonkowie Izby w potak: gdymy po zodobnych radach wojennych zasiadali, eniu Dyktatora, Naczelnego Wodza obierali, bya Rada Wojenna z Rad Najwysz, którym dodana bya deputacya sejmowa«. » Wanie z przytoczonych przez JW. Gustaw Maachowski JW. Niemojowskiego powodów jestem przeciwko Radzie WoJW.

Marszaek;

i

:

jennej. Niektórzy

nie

wgldaa w przeszo;

znowu niebezpieczestwo wgldania

okazali

jem zdaniem, czyli

daj, aeby

druga, kto do niej

.

pierwsza,

czonków wy-

?«

Karkowski:

»Moe

ju

zadecydowana«. nigdy tak dugo materya adna

JW. fcrszaek: »Pierwsza kwestya jest f

przyszo. Mo-

s tutaj dwie kwestye do rozstrzygnienia:

ma by Rada Wojenna?

biera bdzie

w

inni

toczya si, jak

nie

70

Lecz

dzisiaj.

— bdcie panowie

cierpliwi.

Jako ojciec majcy dw óch synów i dwóch ziciów w wojsku, stan obecny czuj moe wicej od wielu innych, lecz uwaam, wielu na ni wniesiona materya nie jest dosy jasna, przygotowanych byo, nas za trafia znienacka. Idzie tu o to teraz, kto ma stanowi t Rad. Pozwólmy sobie powiedzie, w Rzdzie nie pokadamy ufnoci. Kiedy ta skarga podana r

e

e e

z tej strony dowiadujemy si o grocem Posa, nam niebezpieczestwie, byby to moe z naszej strony gatunek, jakiej ulegoci dla Rzdu, gdybymy mu zostawiali mowybrania Rady, kiedy on nie dopeni swojej powinnoci. Co do zasad tej Komisyi, z boleci przychodzi mi wspomnie, ju dzisiaj zwycistwa inne odniesione nad nieprzyjacielem kiedy zabrane korzyci niewiele nas obchodz. Widzimy, zostanie 1200, 1300 niewolników, to ju to teraz za nic uwaaj, to czsto z ust nawet byych jeneraów sysze si daje. 8 'adamy tutaj jak jedn famili: dlatego moemy sobie pow tern jest jaka niech, jaki interes prywatny. wiedzie, Jeeli do tej Komisyi maj nalee Czonkowie z Izby Poselskiej, radzibym, aby do niej po jednym z kadego Wojewódzw niektórych twa wybrano, bo zdaje mi si to spostrzega, jewództwach wicej pokazuj nieufnoci do Naczelnego Wodza, jak w innych; niech ci zatem Czonkowie wybior jeneraów do Rady Wojennej, bo i midzy jeneraami widzimy

jest przez

i

no e

i

e

i

e

e

i

wielu, którzy od

suby

oddaleni zostali;

ci

instyguj, nieci

udzia w Radzie Wojennej, nie mielibymy tego rzetelnego wyjanienia stanu rzeczy, o jaki nam idzie. Mnie aden zwizek z Naczelnym Wodzem nie czy; mówi zupenie bezinteresownie, wszak znam niektórych czon-

siej.

ków d

Gdyby

ci

teraniejszego

obowizków,

i

mieli

z

Rzdu, jednak od adnych z nich

czasu, jak ich nie

widziaem

powoalimy si,

bo oni

e

w Radzie tej Woswoje zatrudnienia, Ale powtarzam, jennej nie mog mie udziau ci jeneraowie, którzy dla jakichk dwiek powodów od suby oddaleni zostali, bo ci rzucaj ty ko niepotrzebne wieci niezgod siej. Nad to, co powiemaj

bd

i

i

dziaem, nie mam nic wicej cloda«. JW. uszczewski: »Bardzo wchodz b

'.>

jeeli >j

ma by wybrana

deputacya,

w myl

ja jej

preopinenta,

celu nie

rozumie, tylko jak gdyby miaa stanowi

mog

ina-

o oddaleniu

—

71

—

Naczelnego Wodza. Samo przez si ma si rozumie, ze jeeli mamy nadal projekta do dalszej kampanii podawa. Wódz Naczelny albo

je

przyjmie, albo nie. Jeeli przyjmie, partya utrzy-

mujca jego stron zwyciy. Nie rozumiem zatem, aeby rzecz sdz, e w niej naley postpowa ta bya maej wagi, i

z

wszelk bezstronnoci«.

gosów preopinentów to jeszcze najmocniej za tern, aeby Czonków do

JW. Morozewicz: »I)o

daj,

i

jestem jak

dotej

sama Izba wybieraa, czyli to Izba bezporednio zajmie si ich wyborem, czyli te wybór ich organom swoim powierzy. »Zupenie w sprzecznem pooylimy si JW. Desnliowski stanowisku. Któ bliej, jak Rzd Narodowy, powinien by deputacyi

:

ohznajmiony o niebezpieczestwie, co od Rzdu do nas powinno byo przyj, to przeciwnie wychodzi od nas do Rzdu. Jeeli Wódz Naczelny nie chcia si znosi z Rzdem, Rzd powinien nas o tern zawiadomi. Wprzód wypadaoby zapyta i

si Rzdu,

Rada

czyii ta

jest potrzebna, lub

nie.

Jeeli

s jakie

niebezpieczestwa, te zostaj zawsze w stosunku z nerwami czowieka; nie kady moe miaem czoem zapatrywa si na niebezpieczestwo. Jeeli deputacya ta siy fizyczne rachowa bdzie, to wypadnie tak, jak za dyktatury, kiedy Chopicki manie powinnimy jc trzydzieci tysicy wojska, powiedzia, si targn na olbrzyma pónocy. A zatem sdz, i Rzd Narodowy powinien nas naprzód zawiadomi, czyli jest jakie nie-

e

bezpieczestwo ?« JW. Worcell:

»

Wanie w

tej

chwili zabieram gos, kiedy

mi odpowiedzie wypada. Kiedy brzmia wniosek JW. Niemojowskiego, i ma by Rada, któraby to rozpoznaa, obecne niebezpieczestwo rodki zaradcze obmylia, wanie, kto tylko jest Polakiem, innego rodka nie móg widzie, jak poddanie tej materyi pod rozbiór ludzi, odpowiednie znajomoci mie mogcych. Nie idzie o to, abymy dali ukadów lub zgody z Rosy, bo nad to nie byoby adnego wikszego niebezpieczestwa. Samo przychylenie si do wniosku JW. Niemojowskiego jest rkojmi, nikt tu z nas o ukadach nie myli, o to tylko wanie idzie, aby reszt ludu zabezpieczy od tego pooenia, w którem niejeden zachwiaby si w determii

e

i

nacyi swojej«.

— Wyk: »Juemy

JW.

72

—

zadecydowali,

e

ma by odezwa

do Rzdu Narodowego; wnosi wic teraz pytanie, na co ta odezwa, po co, dla czego, ju zapóno. Jedni z Czonków zdania, aby Rada ta nie wgldaa w przeszo, inni, aby nie

s

wgldaa w przyszo; godzc tak podzielone zdania owiadczam, i kiedy nie moemy trutyno wa przeszoci, ani przyszoci, moemy wejrze w teraniejszo, bo midzy czasem przeszym a przyszym jest czas teraniejszy, nad którym wanie Rada ta co wanie odpowiada duchowi wniozastanawia si bdzie, i

sku JW. Niemojowskiego. Nastpnie rzucona bya kwestya: kto bdzie do Rady tej nominowa czonków wojskowych? Zdanie kilku z nas byo, ebymy my nominowali; JW. Nie-

mojowski chcia,

eby Rzd Narodowy

o

poniewa to bdzie narada, odbywa, a zatem n aj stosów niej,

Wódz

Rzdem

z

i

wybra; ja za sdz, narada ta ma si w Rzdzie

kiedy

ich

czonków do

wybierze. Co si tyczy

Czonków

tej

z

narady

Izby Po-

zdaniem JW. Marszaka, aby z kadego Województwa jeden by wybrany, aby tym sposobem zdania

zgadzam si

selskiej,

byy

bezparcyalne

z

aby

i

kade Województwo miao w

tej

na-

radzie udzia«.

Marszaek: »Poniewa bdziemy rozbiera jeszcze redakcy odezwy, gdy nam przedstawiona bdzie, jabym si omieli zaproponowa zasad, podug której ta odezwa ma JW.

by uoona.

»Zdanie wyjanienia o pooeniu kraju we wzgldzie wojennym, a to za porednictwem Rady zoonej z Rzdu Narodowego z Wodzem, Czonków Izby po jednym z kadego Województwa jeneraów, których tene Rzd Narodowy z Wodzem Czonkami Izby wspólnie Odczytam j:

i

i

w

yb

iorcc JW. Woowski:

Poselska,

nie

za

»

Wanie

w Wodzem

jako Sejm

aeby Rzd Narodowy

z

wybiera jeneraów, albowiem art.

10

mu uchway

e

obradujemy jako Izba komplecie, nie zdaje mi si,

dlatego,

i

z

Czonkami

Izby mieli

sprzeciwiaoby si widocznie stanowicej atrybucye Wodza Naczelnego. to

Jestem zdania, aeby Rzd Narodowy z Wodzem wybrali Rad, do której aeby nasi Czonkowie byli dopuszczenia JW. Zwierkowski: »Dziel zdanie JW. Woowskiego, lecz

—

73

—

sdz, i w zasadach przez .IW. Marszaka nad rodkami obron y«. doda:

odczytanych trzeba

i

Maachowski: »Gdyby odrazu kwestya stana bya na tem miejscu, jak teraz stoi, bylibymy j odrazu przyjli. Teraz trzeba nam si stara, aeby wszelka obawa usunit zostaa, dlaczego radzibym, aeby w odezwie do Rzdu NaroRady, niczem si cho dowego zamieszczone byo, jednak zaufanie nasze nie zachwiao. JW. Niemojowski: »Gdybymy si usprawiedliwiali, moniezaufanie byo powodem do gaby by porozumienie, JW.

e

damy

e

Wniosek by motywowany, przyznawalimy zautanie by Wodzowi. Wniosek nie rozbiera czynnoci Wodza dopenia wnioskiem pojedynczego Czonka, który myla obowizku swojego; dlatego Izba nie ma prawa adnych owiadcze czyni, jestem zupenie przeciwny wnioskowi JW. Maachowskiego^ JW. Marszaek: »Jeeli Izby zgodz si na t zasad, któr odczytaem, zaprosibym trzech Czonków do zredagowania tego.

i

i

i

odezwy«. JW.

lski: »Tutaj potrzeba zadecydowa,

jak

Rzd ma

w

wyborze jeneraów. Wiadomo nam. i wielu jest jeneraów niechtnych. JW. Markowski wspomina o malkontentach w wojsku zostajcych na retrecie; chciabym, aeby Izba tym podobni do Rady tej nalee nie zadecydowaa, ci gosu w Rzdzie maj. Wódz Naczelny ma jedn pit

postpi

e

Narodowym;

i

cz

czterech innych

czonków przewa

go.

Niechaj

pójd nasi Czonkowie: wybrani by mog tacy, którzy, chcc jego zniesienia, sprowadz najzgubniejsze skutki na nasz Ojczyzn. Trzeba zapobiedz, aeby jeneraowie za nimi jeszcze

i

niechtni do tej narady nie naleeli«. JW. Marszaek: »Dla zaspokojenia troskliwoci JW. lci wojskowi skiego mam honor zwróci uwag jego, wybierani przez Rzd Narodowy z Wodzem Naczelnym. Moemy si wic spuci na patryotyzm, delikatno szlachetno uczu Rzdu Narodowego, i nie bdzie wybiera osoby interesowane, ale wolne od wszelkiego w pywu i od widoków

bd

e

i

r

oso b sty eh «. i

JW. f.

lski: »Odstpuj od wniosku mojego«. Marszaek: »Odczytam Izbie jeszcze raz zasady odezwy.

•

wzgldem

aby

74

decyzy swoj przez powstanie objawia:

nich

wyjanienia o pooeniu k r a u w e wzgldzie wojennym, a to za porednictwem Rady zoonej z Rzdu Narodowego z Wodzem, Czonków Izby po jednym z kadego W ojewództwa wojskowych wybranych p r z e z R z d Narodo w y z Wodze m «. dan

»

e

i

j

i

Kto popiera

—W

i

powsta

te zasady,

raczy «.

powstaa.

k s z o

»A wic skoro zasady do

upraszam

i

wsk

o

j

i

e

W W.

JJ

go

i

Gustawa M a aKrysiskiego. Nadto

kade Województwo samo

aby

Izby,

mo

e

odezwy Izba wikszoci

tej

przyja, zapraszam na redaktorów

chowskiego, N

—

z siebie

wybrao

po jednym Czonku, którzy w tej Radzie zasiada bd. Czy zgadza si Izba na to, aby wybór na czonków Rady z Izby

wybra si majcych Województwom by

Poselskiej

zosta-

wiony ?«.

»Chc si owieci,

JW. I^akwaski:

bory

bd«.

uskuteczniane

te

jakim porzdkiem wy-

Gosy:

»To naley zostawi Reprezentantom Województwac;. JW.

PHarScaek:

»

Wypada nam zdecydowa,

z

kadego wyte sesy

czy do

przystpi mamy, czyli zasól w,o wa ? A zatem kto jest zdani a, a b y w y b ó r K om s y ó w do p o n e d z a k u o d o y , p o w sta r a c z y « boru Komisyów

dzisiaj jeszcze

i

i

i

— Wtpliwo

w

powstaniu.

—

»Poniewa w powstaniu pokazuje si wtpliwo, przystpimy do imiennego wotowania. Na asesorów zapraszam K ach t JJ WW. Jezierskiego, Klimontowicza, P 1

i

i

Kozowskiego. K westya jest nast pujca K o e s w y bory K ozdania, aby d o p oniedziaku o d o y m s y ó w — a f f r m a v e, a kto, eby d z s aj nastpiy — n e g a ve«.

j

e

t

an a

:

i

t i

i

t

i

j

t

i

i

Województwo Krakowskie. Posowie: JJWW. ski affir.

t

Micha Walewski

affir.

Deputowani: JJWW.

Józef Gostkowski

Franciszek

Teodor

l-

affir.

Jaboski

affir.

Jan Olrych Sza-

niecki negat.

Województwo Sandomierskie. Posowie: JJWW. Roman Soltyk

affir.

Gustaw

hr.

Maachowski

affir.

—

-

75

Ignacy eleski affir. Ludwik empioki Jan Gratkowski affir. Województwo Kaliskie. Posowie: JJWW. Bonawentura Niemojowski negat. Stan. Kaczkowski negat. Floryan Suchecki negat. Kantorbery Tymowski negat. Wlad. hr. Ostrowski affir.

Deputowani: JJWW.

affir.

Jan Posturzyski

affir.

Deputowani: JJWW. gat. Józef

Stan.

Miczyski

affir.

Alojzy Biernacki ne-

Ziemicki negat. Ksawery Biedrzycki negat.

Województwo

Lubelskie. Posowie:

JJWW.

Kalikst Moro-

zewicz affir. Ksawery hr. Niesioowski affir. Ignacy Bielski affir. Alojzy hr. PoletyHo affir. Józef wirski affir. Tomasz br. Wyszyski affir. Feliks

Doliski

affir.

W. Adam Fritsch affir. Województwo Pockie. Posowie: JJWW. Maryan

Deputowani:

af.ir.

J

Konstanty Witkowski

afiir.

Deputowani: JJWW.

Wincenty Chemicki

Kajetan Kozowski

affir.

Cissowski

negat.

Wojciech Chobrzy-

ski affir.

Województwo Mazowieckie. Posowie: JJWW.

Aleksander negat. JaJezierski Konstanty Szymanowski affir. kób Okcki affir. Antoni Plichta affir. Fra. Dbrowski affir. Ignacy Starzyski affir. Fra Trzciski negat, Eugeni Subicki negat. Józef KretkowJan Rostworowski

ski negat. [Józef

Modliski

affir.

affir.].

Deputowani: JJWW.

Jan Charzewski affir. Jakób Piotrowski Dominik Krysiski negat. Józef Brinken affir. Micha Piotrowski negat Walenty Zwierkowski negat. Ludwik Lutostaski affir. Fra. Woowski Augustyn Morzkowski negat. Wojciech Chodecki affir. Antoni Zaaffir. wadzki affir. Walenty Zwa affir.

affir.

Podlaskie. Posowie: JJWW. Feliks MarkowFra. Zalewski affir. Wad. Zawadzki negat. Ignacy Józef hr. Maachowski negat.

Województwo

Wyk

ski negat.

negat.

Deputowani: JJWW.

Franciszek Obniski negat.

Feliks

Gumow-

ski negat.

Województwo Augustowskie. Posowie: JJWW. Bykowski

affir.

Fra.

Kisielnicki

JW Jakób Klimontowicz negat. Województwo Woyskie. Posowie: JJWW.

Deputowani: negat.

Olizar

.

Ksawery

Narcyz

wicki negat. Ksawery Sabbatyn

affir.

Aleksander Jeo-

Henryk Nakwaski negat.

Województwo Kijowskie. Posowie: JJWW. Herman affir.

Bohdan i

Daniel

Zaleski

Tchorzewski

negat.

Jakób Malinowski

hr.

negat.

Po-

Józef

affir.

W. Marszaek

ciwko

hr.

Godebski negat. Stan. hr. Worcell negat.

Województwo Podolskie. Posowie: JJWW.

tocki

Antoni

affir.

:

»

W ikszoci

wybory Ko misy ów

zate

m gosów

odoone

45 prze-

do poniedziaku. Dzisiaj racz Województwa wybra z pomidzy nalee majcych. siebie pojedynczych Czonków do Rady 31

—

—

76

Czonkowie wybrani na redaktorów racz si midzy sob porozumie wzgldem wygotowania odezwy oraz, o której godzinie zebra si maj, abymy jutro o godz. 10- tej mogli j mie sobie przedstawion. Sesya solwuje si do dnia nastpnego na godz. 10 zrana. Przy tern mam honor oznajmi Izbie, i Senat zatwierdzi wybór na Posa Teodora Mor a wi

s k

i

e go«.

W.

hr.

Ostr(owski).

Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 24 lipca 1831 roku. Po zebraniu si Czonków

JW. Zwierkowski

kretarza odczyta list obecnoci, Z

Obecnymi

w

zastpstwie Se-

byli (77):

Województwa Krakowskiego. Posowie: JJWW.

lski. Wiktor uniewski. Micha Gostkowski. Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych

Teodor

Szaniecki.

Z

Województwa Sandomierskiego. Posowie: JW.

Z

Województwa

Cyhr. MaaGustaw Roman Antoni Libiszewski. Sotyk. pryan Baczyski. chowski. Deputowani: JJWW. Fra. Chomentowski. Ignacy eleski. Ludwik empicki. Jan Gratkowski. tura Niemojowski.

Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawen-

Stan. Kaczkowski. Floryan

Wad. hr. Ostrowski. Deputowani: JJWW. Alojzy

Suchecki.

Kantorbery Ty-

mowski.

Biernacki.

Ksawery

Biedrzycki.

Z Województwa Lubelskiego. Posowie: JJWW. Kalikst Morozewicz. Ksawery hr. Niesioowski. Ignacy Bielski. Alojzy hr. Polety-o. Józef wirski. Tomasz br. Wyszyski. Feliks Doliski.' Deputowani: JW. Adam Fritsch. Z Województwa Pockiego. Posowie: JJWW. Jan Turski. Maryan Cissowski. Konstanty Witkowski. Deputowani: JW. Ignacy Dembowski. Kajetan Kozowski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Aleksander Szymanowski. Konstanty Jezierski. Jan Rostworowski. Szczepan winiarski. Jakób Okcki. Fra. Dbrowski. Ignacy Starzyski. Fra. Trzciski. Eugeni Subicki. Józef Modliski.

—

77

Deputowani: J.IWW. Dominik

— Krysiski. Józef Brinken. Micha

Piotrowski. Walenty Zwierkowski. Ludwik Lutostaski. Fra. Woowski.

Wojciech Chodecki. Antoni Zawadzki. Walenty Zwa. Z Województwa Podlaskiego. Posowie: JJWW. Feliks Józef hr. Maachowski. Markowski. Wad. Zawadzki. Ignacy

Wyk.

Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. AnJózef hr. Starzeski. Jan

toni Bykowski.

Augustowski. Fra. Kisielnicki.

Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz.

Deputowani: JJWW. Jakób Z

Klimontowicz. Józef Wiszniewski.

Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW. Ksawery Godebski.

hr. Olizar,

Narcyz

Stan. hr. Worcell.

Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW.

Aleksander Jelowicki. Ksawery Sabbatyn. Henryk Nakwaski. Amancyusz Zarczyski. Z Województwa Kijowskiego. P o sowie: JJWW. Wincenty hr. Tyszkiewicz. Herman hr. Potocki. [Jakób] Malinowski. Józef Z

Bohdan

Zaleski.

f

.

Marszaek:

»

Upraszam JW. Krysiskiego, aby

czy przedstawi nam

dowego,

redakcy odezwy

jaka przyjta

bya

przez

do

Czonków

Rzdu do

jej

ra-

Naro-

uoenia

wyznaczonych «.

wzgldem zasad do Rzdu Narodo-

JW. Krysiski: Stosownie do decyzyi Izby

deputacya

uoya nastpujc

wego odezw: »Izba Poselska, biorc na

w

uwag przewane

okolicznoci,

w

obecnej stanowczej chwili co do wszechstronnych stosunków wojennych znajduje, pragnc oraz powzi wzgldem tyche stosunków i okolicznoci z obron kraju

których si Naród

zwizek majcych rzeteln dokadn wiadomo, któraby Reprezentantów Narodu z pooeniem kraju pod wzgldem woi

jennym obznajmi, a razem troskliwo ich w tej mierze zaspokoi moga, pragnc tym sposobem postawi si w monoci rozwinicia wszelkich si i sposobów do zwalczenia nieprzyjaciela, Izba Poselska, stosownie do swej pod dniem 23 lipca 1831 r. zapadej decyzyi, ma honor wezwa Rzd Narodowy, iby zaraz po odebraniu niniejszej odezwy zwoa Rad, która si skada bdzie z Czonków Rzdu Narodowego z Wodzem, z Czonków Izby Poselskiej po jednym z kadego Województwa, z wojskowych wybranych przez Rzd Narodowy wraz 7

i

z

Wodzem f.

Naczelnym«.

Klimontowicz

i

JW. wirski zrobili uwagi,

aeby do

tej

—

—

78

Rady wezwani byli wojskowi, ale w subie czynnej zostajcy. Gdy uwagi te trafiy do przekonania Izby, JW. Marszaek zaprosi JW. Krysiskiego do odczytania jeszcze raz redakcyi

wicza

i

z

poprawk

JJWW.

do uwag-

stosownie

Klimonto-

wirskiego.

JW. Krysiski czy

a:

i

biorc na uwag przewane okolicznoci, w których si Naród w obecnej stanowczej chwili codo wszechstronnych stosunków wojennych znajd u e, pragnc oraz powzi wzglokolicznoci z obron dem tyche stosunków dokadn wiakraju zwizek majcych rzeteln domo, k ó r a b y Reprezentantó w Narodu z p o oeniem kraju pod wzgldem w o e n n y m o b z n a m , a razem troskliwo ich w tej mierze zaspokoi moga, pragnc tym sposobem postawi si w monoci rozwinicia wszelkich sil sposobów do »Izba Poselska,

j

i

i

t

j

j

i

i

zwalczenia nieprzyjaciela, Izba Poselska, stosownie do swej pod dniem 23 lipca 1831 r. zapadej d ecy zy ma honor wezwa Rzd Narodowy, iby zaraz po odebraniu niniejszej odezwy, z w o a R a d , która si skada bdzie z Czonków Rzdu Naroi,

dowego z Wodzem, z Czonków Izby Poselskiej po jednym z kadego Województ w a, z wojskowych w subie czynnej bdcych, wybranych przez Rzd Narodowy wraz z Wodzem N a c z e n y m i

1

JW. Marszaek:

odezwa do

Rzdu

«.

aby dopiero odczytana Narodowego bez adnej odmiany przyjta »Kto

jest

zdania,

bya, powsta raczy «.

Wszyscy powstali. — »A wic odezwa ta jednomylnie przez Izb przyjta. Nastpnie mam honor przedstawi Izbie imiona osób, które wybrane zostay z kadego wojewódz-

—

twa na

sa

czonków

de egacy 1

i

do

Rzd u

Narodowego wy-

Województwa Krakowskiego JW. Wiki r uniewski; z Województwa Sandomierskiego Gue hr. Maachowski; z Województwa Kaliskiego Bonawentura Niemojowski; z Województwa Lubelskiego wirski; z Województwa Pockiego Chem icki«. si mianej:

z

— f.

—

79

Pockiego nie

e

wybory z Województwa odbyy si wcale, co chcc wyjani, zada gosu

Dembowski rzuci kwesty,

(JW. Cissowski).

Wczoraj zgromadzio si 5 Czonków z Województwa Pockiego, bo wicej Czonków z lego Województwa nie znajduje si obecnych w Warszawie. Ci wic wybrali JW. Chemickiego«. jednozgodnie yczyli sobie rzecz dostatecznie jest wyJW. Marszaek: »Rozumiem, janiona, skoro wicej Czonków z tego Województwa niema JW.

Cissowski:

»

i

e

obecnych

w

Warszawie, a

którzy

ci,

s

obecni, zgodzili

si na

wybór JW. Chem ickiego. Czytam dalsz list osób z innych województw do tej delegacyi wybranych: z Województwa Mazowieckiego JW. Zwierkowski; z Podlaskiego Ignacy z Wos z n e w s k z Augustowskiego J ó z e f z Podolskiego Ale ksan 1 z a r; yskiego N a r c y z h r. der Jeowicki; z Kijowskiego [Józef] Bohdan Zaleski. Sesya salwuje si na dzie jutrzejszy, godzin 9 zrana. Przed-

W

Wyk;

i

i

i

;

i

miot posiedzenia:

wybory K o m

i

s

y ó w«.

W.

hr.

Ostr(owski).

Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 25 lipca 3\ roku. Po zebraniu si Czonków Izby Poselskiej odczytano list obecnoci. Byli obecnymi (68): Z Województwa Krakowskiego. Luniewski. Micha Gostkowski.

Posowie: JJWW. Wik tor

Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych Szaniecki. Z Województwa Sandomierskiego. Posowie. JJWW. pryan Baczyski. Antoni Libiszewski. Deputowani: JJWW. Ignacy eleski.

Cy-

Ludwik Lempicki. Jan

Gratkowski.

Z Województwa Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawentura Niemojowski. Marcin Radoski. Stan. Kaczkowski. Floryan Suchecki. Kantorbery Tymowski. Wad. hr. Ostrowski.

— Deputowani: JJWW.

80

—

Teodor Morawski. Antoni Rembowski. Ksa-

wery Biedrzycki.

ZWojewództwa Lubelskiego. Posowie: rozewicz. Ignacy Bielski. Alojzy hr. Poletyo. liks

Tomasz

JJWW. Kalikst MoWyszyski. Fe-

br.

Doliski.

Deputowani: JW, Z

Andrzej Mazurkiewicz.

Województwa Pockiego. Posowie: JJWW.

Jan Turski.

Maryan Cissowski. Konstanty Witkowski. Wincenty Chemicki. Deputowani: JJWW. Kajetan Kozowski. Wojciech Chobrzyski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Jan Rostworowski. Jakób Okcki. Ignacy Starzyski. Adam uszczewski. Fra. Trzciski. Bugeni Subicki. Józef Modliski. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski. Dominik Krysiski. Józef Brinken. Micha Piotrowski. Ludwik Lutostaski. Wojciech Chodecki. Antoni Zawadzki. Walenty Zwa.

Województwa Podlaskiego. Posowie: JJWW. Fra.

Z

Wad. Zawadzki. Ignacy Wyk. Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. An-

Zalewski.

oni Bykowski. Józef hr. Starzeski.

Jan Augustowski.

Fra.

Kisielnicki.

Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz. Deputowani: JJWW. Jakób Klimontowicz. Józef Wiszniewski. Z Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW. Narcyz hr. Olizar. Ksawery Godebski. Stan. hr. Worcell. Z

Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW.

der Jeowicki.

Ksawery Sabbatyn.

Amancyusz Zarczyski.

Aleksan-

Henryk Na-

k wski.

Z enty

Województwa Kijowskiego. Posowie: JJWW. Win-

hr.

Tyszkiewicz. Daniel Tchorzewski. Józef Bohdan Zaleski.

Podczas czytania

listy przybyli

(14):

JJWW.

Ignacy Dembowski. Józef Maachowski. Jan Pusztynika. Ksawery hr. Niesioowski. Antoni Plichta. Alojzy Biernacki. Konstanty Jezierski. Aleksander Szymanowski. Józef wirski. Teodor lski. Gustaw hr. Maachowski. Adam Fritsch. Fra. Dbrowski. Fra. Ohomentowski.

Po odczytaniu JJWW.

przybyli

listy

(12):

Jakób Piotrowski. Ksawery Czarnocki.

Roman

Sotyk.

Wa-

Fra. Woowski.' Jan Nep. GliszczyMiczyski. Augustyn Morzkowski. Ludwik Bieniecki. Józef

lenty Zwierkowski. Jan Posturzyski. ski.

Stan.

Ziemicki.

JW. Marszaek:

sy ów. Nie

bd

bowiem zna wybór, im wiksze

z

nas

"Przystpujemy dzi do

mówi, to

ile

dobrze

wan i

wie,

zaufanie posiada

jest ta

e

im

bd

wyboru Ko miczynno; kady trafniejszy

nastpi

wybrani przez nas

— Czonkowie Komisyi,

—

81

skróc si dyskusye, tem wicej zyskamy na czasie. J W. Olizar zabra gos przed wyborem Komisyów. Ma wic gos JW. 01izar«. JW. Olzar: » Kilku kolegów owiadczyo mi, e mnie do jednej chc przeznaczy Komisyi. Poniewa prawo nie pozwala nikomu odmawia, skoroby zosta wybrany, obowizany jesieni przeoy przewietnej Izbie, e adnym sposobem urzdu komisarza przyjbym nie móg. Od dawnego ju czasu potrzebuj opuci Warszaw, na czas wprawdzie krótki, zawsze jednak oddali si z niej musz. Bior w tem na wiadectwo JW. Marszaka, który ju nawet urlop wyda mi rozkaza. Dopiero okolicznoci zagraajce stolicy odwróciy mnie na chwil od mego zamiaru; nie chciabym bowiem, aby si zdawao, e uciekam przed nieprzyjacielem. Postanowiem dzieli z wami tern bardziej

da

kady

los. jaki

mego

projektu.

nas zele, lecz za odmian okolicznoci, która zapewne wkrótce nastpi, znowu powróc do

noci

z

Opatrzno na Poczytam

to

wic

za

dowód aski

i

przychyl-

waszej strony, jeeli do adnej Komisyi mnie nie

w er

zwiecie«.

Potem

JW. Marszaek

zaprosi na asesorów

do wotowa-

JW. Michaa Gostkowskiego, Posa Stopnickiego; JW. Ignacego Bielskiego, Posa Krasnostawskiego; JW. F ran. O b n iski e go, Deputowanego z okr. Siedleckiego JW. Jakóba Klimo nt owi z a, Deputowanego z okrgu Augustowskiego. Przystpiono naprzód do wyboru Komisyi do praw skarbowych wojskowych. Wetujcych byo 84. Jedna lista okazaa si niewan, a zatem byo wanych list 83; nia

i

i

kad po 5 kresek wypada w ogóle kresek 415. Po obliwotów okazao si, e JW. Biernacki otrzyma kre-

rachujc na czeniu

sek 46, Klimontowicz 38,

lski

Mazurkiewicz 29, Rostworowski 25, Tymow ski 21, Morozewicz 19. Gawroski 19, Krysiski 15, Dembowski 14, Zwierkowski 13, Godebski 13, Jeowicki 12, Chodecki 11, August Morzkowski 10, Plichta 9, Bieniecki 9, Wgliski 8, uszczewski 6, Wiszniewski 6, yk 5, Swidziski 4, Obniski 4, Niemojowski 3, wirski 3, Chemicki 3, Klemens Witkowski 3, Sabbatyn 3, Baczyski 2, Chomentowski 2, Kaczkowski 2, Ziemicki 2. Jasieski 2, Nakwaski 2, Micha Gostkowski 1, Jaboski 1, Szaniecki 1, Libiszewski 1, Posturzyski 1, Ignacy Morzkowski 1, Teodor Mo35,

r

W-

Dyaryusz T. VI.

(j

>

—

—

82

Konstanty Witkowski 1, Chobrzyski 1, Subicki Modliski 1, Gumowski 1, Mierzejewski 1, Augustowski Worcell 1, Malinowski 1, [Józef B.] Zaleski 1. Razem kresek 415.

rawski

1,

Gdy jeden mieli

J J

W W.

Moroz ewicz

i

Gawroski,

mia by drugim, a drugi trzecim zastpc równ ilo kresek, cignli pomidzy sob

wycign

Gawroski zastpcy, Wskutku

a

J

1,

których

komisarza, losem.

JW.

dla siebie miejsce drugiego

W. Mor o z ewicz trzeciego zastpcy.

tego JW. Marszaek ogosi,

bowych wybrani

e

nakoraisarzy skar-

zostali:

JJWW. Biernacki

lski

z

1,

46

Klimontowicz Rostworowski 25.

gosami,

38,

Mazurkiewicz 29, Na zastpców za: JJWW. Tymowski 21 gosami Gawroski 19, Morozewicz 19 gosami. Nastpnie przystpiono do wyboru na komisarzy dopraw cywilnych, kryminalnych organicznych. Wotujcych byo 89, w ogóle zatem kresek 445. Z tych 35,

7

i

otrzymali:

JJWW. Woowski

kresek

72,

Szaniecki

39,

Chobrzy-

Posturzyski 35, Rembowski 32, Turski 29, Gumowski 25, Sabbatyn 25. Kozowski 23, arczyski 19, Gustaw Maachowski 15. Kaczkowski 13, Niemojowski 9, Morozewicz 8 Obniski 7, widziski 5, Radoski 5, Micha Gostkowski 4, wirski 4, Doliski 4, Teodor Morawski 3, Dembowski 3, Godebski 3, Nakwaski 3, Niesioowski 2, Mazurkiewicz 2, Chemicki 2, Krysiski 2, Brinken 2, [Józef B.] Zaleski 2, lski 1, Józef Gostkowski 1, Bukowski 1, Pusztynika 1, Poletyo 1, Fritsch 1, winiarski 1, Modliski 1, Bieniecki 1, 1, Józef Maachowski 1, Bykowski 1. ski 36,

7

Wyk

ilo

Razem

kresek 445.

Gdy

WW

JJ

kresek,

wycign a

Gumowski

i

cignli pomidzy sob

Sabbatyn losy,

i

J

W.

mieli

równ

Gumowski

miejsce drugiego zastpcy komisarza, J W. Sabbatyn trzeciego zastpcy. Wskutku teg