144 67 69MB
Polish Pages 743 [782] Year 1911
HANDBOUND AT THE
UNIVERSITY OF
TORONTO PRESS
Digitized by the Internet Archive in
2010 with funding from University of Toronto
http://www.archive.org/details/dyaryuszsejmuzr06pola
RÓDA
DO DZIEJÓW
POROZBIOROWYCH
POLSKI
I
DYARYUSZ SEJMU Z
R.
1830—1831 WYDA
MICHA ROSTWOROWSKI.
TOM OD
22
LIPCA DO
W NAKADEM
23
VI.
WRZENIA
1831.
KRAKOWIE
AKADEMII UMIEJ. I TOW. POPIERANIA WYDAWNICTW AKADEMII UMIEJ.
SKAD GÓWNY W KSIGARNI 1912.
G.
GEBETHNERA
I
SPÓKI
y
\
DYARYUSZ SEJMU Z
R.
1830—1831 WYDA
MICHA ROSTWOROWSKI.
TOM OD
22
LIPCA DO
W NAKADEM
23
VI.
WRZENIA
1831.
KRAKOWIE
AKADEMII UMIEJ. TOW. POPIERANIA WYDAWNICTW AKADEMII UMIEJ. I
SKAD GÓWNY W KSIGARNI
1912.
G.
GEBETHNERA
I
SPÓKI
1-1
fi
'
/Ci
hi
906364
Drukarnia Uniwersytetu Jagielloskiego pod zarzdem
J.
Filipowskiego.
vi
Tre
tomu
szóstego.
Spis rzeczy
Omyki
III— VIII
str.
druku
Sowo wstpne Posiedzenie Izby Poselskiej z
d.
22 lipca 1831 r
»
IX
»
XI— XXIII
»
1—28
Kwestya posów nieobecnych, posiadajcych urlopy nieograniczone (2—5). Uchwala Izby w tej materyi (5). Urlopy udzielone posom (6—7). Kwestya maego wielkiego kompletu (7— 23). Przygotowania do wyco boru Komisyi sejmowych (23 25). Dyskusya co do interpelacyi do terminu ich wniesienia (25—28). Izba odkada wybory do Komisyi na dzie nastpny (28). 28—76 Posiedzenie [tajne] Izby Poselskiej z d. 23 lipca 1831 r. str. Dyskusya w kwestyi, czy wybory do Komisyi maj by przeprowadzone, czy te udzielony gos Niemojowskiemu w innej materyi (28—36). Izba zamienia si w Wydzia tajny (36—37). Interpelacya Niewniosek mojowskiego w sprawie bezczynnoci Wodza Naczelnego o zwoanie Rady wojennej, przy którejby ustanowiono Komitet z Izby Poselskiej (37—39). Dyskusya w tej materyi (39—67). Izba uchwala wygotowanie odezwy do Rzdu Narodowego bez uczestnictwa Senatu (67—68). Uchwalenie wniosku Niemojowskiego (69—74). Izba odkada wybory do Komisyi do 25 lipca (74—75). Zatwierdzenie wyboru Deput. i
—
i
.
i
Teodora Morawskiego Posiedzenie Izby Poselskiej
(76).
z d. 24 lipca 1831 r
str.
76—79
odezw do Rzdu Narodowego (77 — 78). poszczególnych województw do delegacyi do
Izba jednomylnie uchwala Lista osób
Rzdu
powoanych
Narodowego
z
(78—79).
str. 79—86 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 25 lipca 1831 r wojskoskarbowych Izba przystpuje do wyboru Komisyi do praw organicznych Komisyi do praw cywilnych, kryminalnych wych (80—83). Odczytanie odezwy od Naczelnego Wodza co do charakteru proponowanej narady (83). Po dyskusyi Izba owiadcza si za charakterem konfidencyonalnym (83—85). Izba przystpuje do wyboru Komisyi do praw administracyjnych i przedmiotów dyplomatycznych i
i
(85-86).
i
— IV Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 28 lipca 1831 r Zdanie sprawy przez Delegacy Izby Poselskiej
86-110 Rady Wo-
str.
z odbytej
wprowadza projekt odezwy w tej materyi Wojska (90—91). wirski odczytuje od Izby Poselskiej do Narodu swój projekt (91—93). Izba odsya oba projekty do Komisyi dyploma-
jennej
(88—90). Jelowicki
i
Interpelacy Jeowiekiego w materyi dyplomatycznej dyskusya nad ni w zwizku z poprzedniemi odezwami (93 110). Izba odmawia Wykowi urlopu (110). Posiedzenie wieczorne Izby Poselskiej z d. 28 lipca 1831 r. str. 110—114 Odczytanie odezwy Izby Poselskiej do Wojska i Narodu polskiego przyjcie jej przez Izb (110—114). Izba przesya przez osobn deputacy odezw t do Senatu (114). str. 114—154 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 30 lipca 1831 r wirski wnosi projekt o odszkodowaniu oficerów za stracone konie, który zostaje odesany do Komisyi (115 — 116). Nakwaski interpeluje w sprawie szpiegostwa (116—117). Dyskusya nad interpelacy (117 137). Interpelacy w sprawie artykuów »Nowej Polski « (137), dyskusya w tej materyi w zwizku z ni bdcej wolnoci druku (137—149). Chemicki interpeluje Rzd w sprawie listu Naczelnego Wodza do Króla pruskiego (149—150). Dyskusya w tej materyi (150—152). Drotycznej
(93).
i
—
i
t
i
bniejsze interpelacye (152—154). str. 155—188 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 1 sierpnia 1831 r. kwestyi dyplomatyczn w adresów do Komisy przez Zdanie sprawy do Wgrów (161). Izba obcych reprezentacyi narodowych (156—160), przystpuje do rozbioru projektu o rekwizycyi woów (161 188), który te zostaje odesany do Komisyj poczonych (188). Wniosek Gostkowskiego w sprawie obrachunku wydatków wojennych (188). Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 3 sierpnia 1831 r. ... str. 189—206 zaopatrzenia WarNiemojowski czyni wniosek dotyczcy obrony szawy (191—192). Dalszy cig dyskusyi nad projektem o rekwizycyi woów (192—206) przyjcie projektu (206). str. 207—225 Posiedzenie Izby Poselskiej z d. 4 sierpnia 1831 r. Wprowadzenie projektu w sprawie obrony zaopatrzenia miasta Warszawy (208—209); dyskusya w tej materyi (209 — 223) przyjcie pro.
.
.
i
—
i
i
.
.
.
i
i
jektu (223—225).
Posiedzenie Izb
poczonych
z d. 5 sierpnia 1831 r.
.
.
str.
225-247
naboestwa za pomylno ora polskiego (227—228). Prouchway w sprawie odwrotu jeneraa Henryka Dembiskiego przyjcie projektu (239). Zdanie sprawy przez Komisy (228—239) Kwestya
jekt do
i
dyskusya nad nim odnonie do adresu do Narodu wgierskiego (239—246). Odesanie projektu w sprawie regulaminu Izb do Komisyi i
(246-247).
Posiedzenie Izby Poselskiej
z d. 6
sierpnia
1831 r.
.
.
.
str.
247—274
Wybór dwóch czonków do Komitetu obrony m. Warszawy (248—251). Wnioski róne (251). Zwierkowski interpeluje w sprawie aresztowania Krpowieckiego(252); dyskusya w tej materyi (252— 265). Rozprawy w materyi odpowiedzi Radców Stanu na interpelacye zwrócone do ministrów
(265—268) uchwaa Izby (268). Cheinicki interpeluje w sprawie korespondencyi Naczelnego Wodza z Królem pruskim (2(38— 269) w spra— wie buntu w Kaliszu (269 270). Minister sprawiedliwoci daje wyjanienia co do aresztowania Krepo wiecki ego (270—271), a Izba. uchwala, i
i
by Krpowiecki z wolnoci sdom odpowiada (273). Posiedzenie Izb poczonych z d. 8 sierpnia 1831 r. Wybory Senatorów stojca z nimi w zwizku kwest} a i
o mniejszej liczbie
podkrele ni
jest miejsc
sir.
.
274—297
wanoci
kartek
wakujcych (275— 29£).
Izby
wybieraj Senatorami Kasztelanami: Narcyza hr. Olizara, Stanisawa ze ck ego, Ludwika empickiego Ksa-
Wgr
wer ego
hr.
i
i
Niesioowskiego
(291-
-297).
Posiedzenie [tajne] Izb poczonych zd.9 sierpnia 1831 r. str. 297—324 Na wniosek wirskiego Izby zamieniaj si w wy zia tajny wirski czyni wniosek co do wysiania delegacji do gó(299). wnej kwatery w sprawie naczelnego dowództwa; dyskusya w tej materyi (300—322). Izby uchwalaj odnony projekt desygnuj czon(i
i
ków
— poczonych
delegaeyi (322
324-).
Posiedzenie Izb z d, 10 sierpnia Wybór Senatorów Wojewodów. Izby wybieraj
1831 r.
.
str.
325—330
Senatorami Wojewodami: Franciszka Nakwaskigo, Kajetana Sierakow-
skiego
Wojciecha
i
hr.
Mciskiego
(326
329,i.
poczonych
Posiedzenie Izb z d. 11 sierpnia 1831 r. dalszym cigu wyborów do Senatu, Izby wybieraj
W
Wojewod Stanisawa
.
Maachowskiego
hr.
.
str.
330—336
Senatorem
(331—336;. Wnio-
róne (336). Allegat: Akta delegaeyi sejmowej wyprawionej do ski
uchwa
obozu Wielkiej Armii
Izb
poczonych
dnia
9 sierpnia 1831 r
Posiedzenie Izb
poczonych
z d. 13 sierpnia
1831
zrana
w y borów
str.
337—381
str.
381—401
r.
Woj Grodzieskiego Józefa Kaszy ca, Aleksandra mg. Wielopolskiego, Karola Ursyna Niemcewicza Eugeniusza Brezy (383 — 390). Zdanie sprawy przez delegacy do gównej kwatery wysan (390—399). Kwestya projektu wzgldem zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza (399 — 401). Sprawa,
z
.
:
i
Posiedzenie wieczorne Izby Poselskiej pnia 1831 r
z
d.
13
sierstr.
401—432
projektu wzgldem zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza dyskusya nad tym projektem (404—428) przyjcie projektu (429-43). Posiedzenie Izb str. 432—462 z d. 17 sierpnia 1831 r. Iiezygnacya Uzdu Narodowego (434—435). Wniosek Olizara w sprawie reformy Rzdu (435 436). Zatwierdzenie wyborów litewskich: z Województwa Biaostockiego Józefa hr. Potockiego Jana
Wniesienie
(402—404),
i
poczonych
.
—
i
Karwowskiego;
Województwa Wileskiego Antoniego Przeci szewski ego, Adama Koyski, Cezarego Plater a, Józefa Zienkowicza, Ludwika Pietkiewicza, Ludwika Z e m b r z yz
VI
ckiego; z Województwa Miskiego Aleksandra opaciskiego Feliksa Keniewicza, Waleryana Pietkiewicza, Wadysawa Platera Antoniego Hluszniewicza (436—446). Przemówienie okolicznociowe Waleryana Pietkiewicza (446 — 448). Komisye i
w
sprawie reformy Rzdu (448—449). Dyskusya inny projekt przyjcie projektu (449—460). Izby wybieraj Prezesem Rady
wnosz i
Ministrów: jeneraa hr. Krukowieckiego (460—462). Przemówienie okolicznociowe nowego Prezesa Rzdu (462).
poczonych
str. 463—477 z d. 27 sierpnia 1831 r. do Komitetu obrony m. Warszawy (464 — 465). Izby desygnuj Teofila Morawskiego (466). Projekt ustanowienia deleodesany do Komigacyi w zastpstwie b. Rady Stanu (466—476) Sprawa raportu delegacyi bolimowskiej (477). Wnioski syi (477).
Posiedzenie Izb
.
Wybór czonka
róne
(477).
str. 478—513 Posiedzenie Izb poczonych z d. 30 sierpnia 1831 r. Rozprawy nad projektem o ustanowienia delegacyi w zastpstwie przyjcie projektu (496-498). Teodor Mob. Rady Stanu (479—496) rawski skada sprawozdanie delegacyi bolimowskiej (498—500). Rozprawy w tej materyi zakoczone odesaniem raportu do Komisyi (500—505). Wniosek Chemickiego o nienaleenie czonków delegacyi do Komisyi (504, 505—507). Odezwa Rzdu Narodowego w sprawie interpelacyi sejmowych (507). Dalsze rozprawy nad wnioskiem Che.
i
w
materyi (507 — 513). str. 513—544 z d. 3 wrzenia 1831 r. Posiedzenie Izb delegacyi bolidziaa sprawie Komisyi w Godebski odczytuje raport mowskiej (513—518). Rozprawy w tej materyi (518—520). Interpelacya Klimontowicza co do taksy na miso (520—522) po dyskusyi przesana Rzdowi (523 -527). Chomentowski podnosi zarzuty przeciw Skrzywynurzenia mu nieukontentowania (527—530). Rozneckiemu mickiego
uchwaa
i
tej
poczonych
.
da
i
prawy nad tym wnioskiem (530—544). Wnioski róne Posiedzenie [tajne] Izb 1831 r. (ranne)
poczonych
(544).
wrzenia
z d. 7
str. 545-568 Prjeneraa upowanienie Odezwa Prezesa Rzdu dzyskiego do przedstawienia w Izbach rozmowy Krukowieckiego z Paszkiewiczem (546). Izby zamieniaj si w wydzia tajny
Narodowego
(546—548).
Przemówienie Prdzyskiego przerwane przybyciem adju-
tanta Prezesa i
w
zwizku
przedstawia
z
Rzdu Narodowego (548—551). Rozprawy w tej materyi ni bdcej limity Sejmu (551—564). Roman Sotyk
stan
rzeczy na
naj posiedzenie w ukadach zasiga odezw
i
do onierzy,
j
a
wne
linii
(564).
bojowej
widziski
a
z d. 7
(566
by Prezes
Rzdu
— 568).
wrzenia
1831 r.
568—576 Podczas dyskusyi nad t
Pierwsza rezygnacya Krukowieckiego (568). stanu Szymanowski wynosi z
matery Radca
da,
Rady wojennej (564). Izby uchwalaj drug — do mieszkaców stolicy (565—566).
poczonych
(popoudniowe)
Izby rozpoczy-
zdania
Rozprawy nad wnioskiem Swidziskiego Posiedzenie Izb
(564)-
str.
sali
podanie o
dymisy
VII
Krukowieckiego (569—572). Przybycie jeneraa Prdzyskiego (572). Rozprawy nad limit Sejmu (573—575). Izby nie uchwalaj odroczenia Sejmu (575), utrzymuj Krukowieckiego na dotychczasowem upowaniaj go do wejcia w ukady (575—576). stanowisku Posiedzenie [tajne] Izb poczonych z d. 11 wrzenia i
1831 r.
w Zakroczymiu
str.
577-608
spraw
o sytuacyi Teodor Morawski zdaje po odwoaniu Krukowieckiego z Prezesostwa Rzdu (579—585). Roz-
Zagajenie Marszalka
(578).
w
wymateryi (586—594). Izby zamieniaj si — dzia tajny (594). Dalsza dyskusya (595 603). Na wniosek Krysiskiego Izby uchwalaj, by nazajutrz wszyscy ministrowie zjawili si w Sejmie celem dania objanie (603—605). Izby uchwalaj odezw
w
prawy
tej
do wojska (605-608). Posiedzenie [tajne] Izb 1831 r.
poczonych
z d. 12
wrzenia
w Zakroczymiu
Minister
spraw
(ranne) zagranicznych Morawski
str.
zdaje
spraw
z
609-631 sytuacyi
Na wniosek Subickiego Izby zamieniaj si
(610—612).
tajny (613). Rozprawy w kwestyi informowania Izb ze Rzdu, a ewentualnie wyznaczenia delegacyi Sejmu przy Rz-
w wydzia strony
Sprawozdanie Ministra skarbu Biernackiego (617—618). Dalsze rozprawy o sytuacyi (618-626). Minister sprawiedliwoci rezygnuje z urzdu ministra (627). Izby uchwalaj wezwanie Rzdu o dawyznaczaj delegacy z trzech czonków nie wyjanie (627 628) dzie (613—617).
—
i
(629-631).
Posiedzenie
[tajne]
poczonych w Zakro-
Izb
str. 631—646 czymiu z d. 12 wrzenia 1831 (wieczorne) zamieniaj si w wydzia tajny (633). Kasztelan Olizar zdaje spraw z odbytej delegacyi do Rzdu Narodowego (633—635).
Izby
Rozprawy
w
tej
da
wyznaczenia deznosia si z Prezesem Rzdu (637). Dyskuw materyi ogólnej sytuacyi (637—646).
materyi (635—636), Jeowicki
legacyi, któraby codziennie
sya
w
tej
sprawie, jak
Posiedzenie Izb
i
poczonych
z d. 14
wrzenia
1831 r.
wZakroczymiu
646—653 Protestacya dyrektora Banku ubieskiego przeciw zajciu funduszów bankowych (647—648). Po dyskusyi Izby odsyaj protestacy do
Rzdu
str.
(648-653).
Posiedzenie Izb
wrzenia
poczonych w Zakroczymiu z d. 18 str.
1831 r
653-677
spraw zagranicznych Morawski odczytuje okólnik do misy polskich (655—661). Wniesienie projektu do prawa wzgldem ustanowienia »Gwiazdy Wytrwaoci (661—662). Dyskusya nad projektem przyjcie projektu (675). Jeowicki przypomina projekt (662 674) w sprawie zmiany atrybucyi Naczelnego Wodza (675), lecz po dyskusyi Izby wniosek odrzucaj (677). Minister
—
i
i
Posiedzenie Izb
poczonych
w Zakroczymiu
z d. 19
(streszczone)
Wojewoda Ostrowski
zdaje
spraw
wrzenia
1831 r. str.
677—681
deputacyi wysanej do Naczelnego
VIII
Wodza
(677—678). Izby
uchwalaj limit Sejmu; odkadajc oznaczenie
(678), tudzie polecaj opiece Rzdu Narodowystawione na przeladowania przez Rosy wego osoby ewentualnie reprezentantom (678). Kwestya poyczek do udzielenia senatorom materyi w tej Sporzdzenie listy czonków Izb (.680). uchwala (679) Sejmu owiadczajcych, i nie opuszcz jego kompletu (680—681). Posiedzenie Izb poczonych z d. 23 wrzenia 1831 r. str. 681-709 w Pocku Prezes Rzdu Narodowego Bonawentura Niemojowski rezygnuje ze swej godnoci (682—683); po dyskusyi Izby uchwalaj uwolnienie Niepoczenie wadzy wojskowej mojowskiego, odwoanie Rybiskiego z wadz cywiln w rkach przyszego Naczelnego Wodza (686 — 687). Jenera Umiski wprowadzony do Sejmu (688). Dyskusya nad wnioo ustanowieniu Komitetu skami lskiego o dalszych krokach Sejmu zapewniajcego bezpieczestwo emigrantów (689—692). Jenera Bem wprowadzony do sali obrad (693). Izby obieraj jeneraa Umiskiego Naczelnym Wodzem (693—694). Jenera Umiski, dzikujc za wybór, jej
czasu
miejsca na póniej
i
i
i
i
i
odmawia przyjcia wadzy cywilnej (694 — 695). Izby rozdzielaj wadz ponownie powouj Bonawentur Niemojowwojskow cywiln skiego na Prezesa Rzdu (695 — 697). Odezwa od Sejmu do Wojska (697—699). Sejm wysya deputacy do obozu dla dorczenia Rybii
i
skiemu dymisyi, a Umiskiemu nominacji (699). Dyskusya co do dalszych losów Sejmu (699 — 707]. Na wniosek Marszaka sesya solwuje
si do czasu nieograniczonego, ale nie limituje (707—708). Izby uznaj prawo Rzdu do ewentualnej zmiany Naczelnego Wodza, jakkolwiek przez Izby wybranego (708—709). str. 711-728 Indeks osobowy 729—743 » Indeks rzeczowy
Dostrzeone omyki druku.
Sr.
wiersz
37
13
38
U
od góry >
21 stycznia
t
>
by
powinno
jest
21[24!] Stycznia
»
»
»
"
70
9
»
dou
adnych
adnym
322
22
»
góry
prezydujcemu
prezydujcemu
365
12
»
>
9 sierpnia
7 sierpnia
prefekturalnych 14 [?] sierpnia
382
10
»
»
prekturalnych
502
13
»
B
14 sierpnia
577
5
>
»
621
Obecnymi byli 521
681
(mylna paginacya) 15 od góry
697
15
artykuu 4
»
»
w
Pocku
(622):
Obecnymi
w
Pocku*)
art.
4
[art.
senaci
byli (62):
621 *)
w
2].
Sowo wstpne. Tom
niniejszy
—
szósty
—
obejmuje protokóy 31 posie-
szeciu tajnych) ju to Izby Poselskiej, ju to Izb poczonych od 22 lipca do 23 wrzenia 1831 r. Dwumiesiczny ten okres kocowy dziaalnoci Sejmu okres, otwierajcy si pod zym znakiem przejcia nieprzyja19 lipca), a zamykajcy si ciela na lewy brzeg- Wisy (17 upadkiem powstania jest te okresem wzmoonej akcyi Sejmu w sprawach rzdowych i wojskowych. Mimo, wynika std pewne pomieszanie funkcyi prawodawczej z wykonawcz, nie zasuguje jeszcze Sejm przez to samo na zarzut rewolucyjnoci: ma on o tyle prawo za sob, z istoty przyjtego poprzednio systemu tryalistycznego przypadao wanie Sejmowi nad Rzdem Wodzem najwysze zwierzchnictwo; nowoci bdzie to, kontrol, wykonywan nad Rzdem, a po przez Rzd nad Wodzem, zastpi dziaanie bezporednie, które wprawdzie przejawi si obok Rzdu w czci przy tego
dze
(w
tern
—
—
—
e
e
i
e
i
ale niemniej
udziale,
bezporedniem
by
nie przestanie.
Po-
—
zmiany tkwi ju to zewntrz w odbytym bez przeszkody marszu flankowym armii nieprzyjacielskiej ku gra-
wody
tej
nicy pruskiej
i
równie bez przeszkody dokonanej przeprawie
—
brzeg Wisy, ju to wewntrz w dezorganizacyi Rzdu Naczelnego dowództwa, gdy obie te wadze nie ju liczy na jedyn podstaw ich siy, to jest na zaufanie tam Narodu, a tu wojska. Sejm, a w szczególnoci Izba Poselska, która, ju to cznie z Senatem, ju to na wasn rk, pragnie ratowa spraw publiczn, nie chce pocztkowo zama ani Wodza, ani Rzdu; na lewy
mog
i
owszem, czyni
starania,
by
tchn w
nich
ywszego ducha
XII
wzmocni
i
lub
im zbywa, lub
pozyska której
t wiar
dla nich
i
ufno, na
której
im ubywa. Lecz rzeczy zaszy zbyt da-
podszed zbyt blisko, aeby nawet te patryotyczne wysiki mogy doprowadzi do czego innego, jak Bolimowie, omal w obliczu do jeszcze wikszego rozstroju. obcej armii, nie tylko koczy swoj karyer wybrany przez tak manifestacyjnie po Ostroce przyjmowany Wódz Sejm wadza wojskowa. WarNaczelny, ale kruszy si zarazem druga kreacya sejszawie, w kilka dni póniej, rozpada si równie przeze wybrany w czerwcu zlekka podremowa perowany Rzd Narodowy. Jak w kalejdoskopie przesuwaj si przed naszymi oczami znane momenty: narada wojenna z 27 lipca; komitet obrony arszawy; uznanie dia powracajcego z Litwy Dembiskiego; leko, a nieprzyjaciel
W
i
W
i
i
—
i
W
7
delegacya bolimowska; zoenie Skrzyneckiego; noc sierpniowa, upadek Krukowieckiego; rzdy dymisya Rzdu; wyniesienie i
Niemojowskiego; opuszczenie Warszawy; wreszcie ZaPock, jako ostatnie etapy wdrówki bezdomnego kroczym Sejmu: momenty znane, a niemniej, gdy w debatach sejmoczuje serc bicie, nabiewych syszy si omal dwik sów rajce niezwykej nowej siy tragicznej. Bon.
i
i
Pozostawiajc historykom epoki porozbiorowej wyzyskanie ogoszonego tu róda, ograniczamy na tern miejscu nasze zadanie do ujcia dziaa sejmowych, przybierajcych w tym okresie znowu szersze rozmiary sigajcych te gbiej, ni w kilku miesicach ostatnich, w ramy poprzednio stosowanego i
schematu. A) a)
W zakresie prawodawstwa tak cile
rzeczy
Izby Poselskiej do
biorc
naleaaby
nie
Rzdu
urzdzajcego, jak zwykego: tutaj
24 lipca 1831
odezwa
niej str. 37—74; 83—85; 88—90) udbyta na skutek jej walna narada wojenna z 27 lipca 1831; jeeli jednak tu zamieszczamy, to dlatego, wanie ta odezwa stanowia pierwsze odstpstwo od dotychczasowego systemu rzdów, wzywaa Rzd Narodowy do odbycia narady, w której by oprócz czonków Rzdu, Wodza Naczelnego jeneraów wspólnie przez Rzd Wodza wyznaczonych, mieli udzia czonkowie z
i
j
e
i
i
i
wzi
i
(ob.
XIII
pojednym
Izby,
z
województwa. Cho
pozornie nie pow-
stawao std adne nowe prawo, tworzy si mimo to pewien precedens na korzy bezporedniego udziau czynników parlamentarnych w dziaaniach rzdowych. Wedug myli wnioskodawcy Bon. Niemojowskiego miaa proponowana narada by rodkiem wiodcym do bardzo okretak tylko lonego celu t. j. do obalenia Skrzyneckiego rozumie mona ostre przemówienia, w których nie brak ci-
—
kich przeciw
Wodzowi zarzutów
Wedug myli
Izby, której
(37
-
i
40, 43).
wyrazem
jest
odezwa do
Rzdu
narada walna ma by rodkiem do celu bardziej ogólnikowo zaznaczonego: do obznajmienia Reprezentantów z pooeniem kraju pod wzgldem wojennym, do zado postawienia ich w monoci spokojenia ich troskliwoci sposobów do zwalczenia nieprzyrozwinicia wszelkich si z
24 lipca
(str.
78),
i
i
jaciela.
W
uchwalona w dniu 24 lipca odezwa, odza, skoro go nawet w swej zagodzonej formie, dotyka zmusza do udziau w Radzie Wojennej, której on zwoa poskoro sprowadzi pragnie go na drog przednio nie chcia, ulegoci, której Skrzynecki tak mao skada dowodów. rzeczywistoci,
W
r
i
W
stosunku do Rzdu uchwaa z d. 24 lipca jest wystawieniem mu testimonium paupertatis, stwierdzeniem bezsilnoci z zewntrz nie trzeba pomoc, wadzy krajowej, której aeby wspólnemi siami Sejmu Rzdu wprowadzi w czyn
a
i
to,
czego
Rzd
sam bezskutecznie od
Skrzyneckie ze swojej
r
si domaga.
do
zrcznie paruje atak, proceduraln, czy mianowicie,
strony,
wysuwajc naprzód kwesty
W odza
proponowana narada
mie bdzie urzdowy,
cyonalny charakter?
Zniecierpliwiona Izba
czy
te
konfiden-
owiadcza si
za
drug ewentualnoci, skd Skrzynecki podwójn odnosi rzy: 1° narada nie nabierze cechy sdu za przeszo, a
ko-
suy
jedynie do ogólnikowej
wymiany zda
po-
o teraniejszoci;
tytuu swej poufnoci nie doprowadzi ona na zewntrz do adnej wyraniejszej poza platoniczne zapewnienia wychodzcej deklaracyi to zarówno w Sejmie (83 90), jak wobec narodu wojska (90 — 93, 110 — 114); kwesty wic dowództwa negatywnie nie przesdzi, a pozostawi j co najwyej otwart.
2° z
i
—
i
i
i
—
i
XIV
nieurzdowoci poufnoci, narada na w swych wynikach pewne zobowizania Wo-
Mimo jednak
wewntrz dza
w
daje
kierunku
tej
i
energicznej
czynnej
akcyi
(305,
308)
i
te
zobowizania, cho nie ogoszone, ale z ust do ust podawane, Skrzyneckiego tak wobec Rzdu, jak obecnych jenedelegatów sejmowych. Jeeli ci ostatni raów, jak wreszcie wychodz z narady zaspokojeni udzielaj swego przekonania Narodowi Wojsku, to dlatego, Izbie, a Izba otrzymali który przez od Wodza weksel, którego tre jest im znana Skrzyneckiego powinien by spaconym.
wi
i
i
—
e
i
i
Prawo
1831 o zaborze w rekwi(str. 161 188, 192 206). Rzd Narodowy, nie czekajc przejcia armii rosyjskiej przez Wis, jeszcze 16 lipca 6j
z
4
—
zycy woów 1831
Sierpnia
—
zarzdzi zabór byda na potrzeby Warszawy
r.
w
zagro-
przyszoci, do czego by zreszt uprawniony w okolicach majcych by zajtemi przez nieprzyjaciela moc art. 2 prawa z 7 lutego 1831 (Dyaryusz I. 515). Celem wniesionego przez Rzd projektu byo uzyskanie od Sejmu na przyszo upowanienia o mniej zlokalizowanym charakterze retrospektywnego zatwierdzenia poprzednio dokonanych zaborów. systemacie Skrzyneckiego obrona Warszawy zajmowaa pierwszorzdne miejsce; chodzio wic o to, by w stolicy nagromadzi tak ilo ywnoci, któraby na duszy przecig czasu odcitej ludnoci wystarczy moga.
onej obleniem
bliskiej
i
W
W edug
Rzd przyj ma z pomoc Warszawy w ten sposób, e on przez
T
uchwalonego prawa
Radzie Municypalnej m. Komisarzów Komitety obywatelskie obwodowe zabiera bdzie bydo, woy lub skopy dajc za nie na razie kwity, wymienialne w nastpstwie na obligacye miejskie. Miasto i
—
—
za sprzedawa bdzie miso
tak
prywatnym osobom, jak
ewentualnie Intendenturze, a fundusz otrzymany ze sprzeday obrócony bdzie na wykupno wypuszczonych obligacyj. Na wypadek, gdyby kwity obligacye, przyjmowane w podatkach, znalazy si w rku Skarbu, ten ostatni stawa si wierzycielem w miejsce pierwotnych kontrybuentów. Skarb wreszcie gwarantowa kasie miejskiej pokrycie strat przy rozi
i
przeday misa, które by wyniky tualnie upadku byda.
z
nadzwyczajnego ewen-
— XV
Prawo z 5 Sierpnia 1831 o wyznaczeniu delegacyi naradza si majcej z RadWojenn oobronie zaopatrzeniu miasta Warszawy (Ob. niej str. c)
i
191
— 192,
208
W
— 225).
oczekiwaniu zapowiedzianych
przez
Naczelnego Wodza dziaa wojennych wystpuje Izba Pos. na wniosek Bon. Niemojowskiego z inicyatyw w sprawie uczestnictwa Sejmu w obronie zagroonej obleniem stolicy. I tu
wnioskodawca idzie Proponowany
dalej,
dy.
szawy^
przeze
zechce
»K
o
m
i
t
Izba e
za
nim
po-
War-
obrony
t
na skutek konferencyi Komisyi Sejmowych
GuberMinistrem z
Dowódc Gwardyi Narodowej z zmieni si w »DeIegacy« majc naradza si
natorem miasta, wojny, z
ni
z
(ustanowion
i
poprzednio
Wodza)
przez Naczelnego
Wojenn w
Rad
przedmiotach cigajcych si do obrony zaopatrzenia stolicy we wszystkie potrzeby. Niemniej funkcya deledwaj czonkowie gatów którymi mieli by jeden Senator Izby Poselskiej polegaa nie tylko na udziale w naradach Rady Wojennej, ale na zdawaniu Izbom poczonym raportu ze swych czynnoci, a ewentualnie nawet i na odwoaniu si w wanych przypadkach do Izb decyzyi. i
—
i
—
i
Sierpnia 1831 o wysaniu delegacyi Sejmowej do obozu wielkiej armii w Bolimowie.
Prawo
d)
(Niej
z 9
299—324, 337—381, 390—399, 498-520, 520—544).
str.
Materyaów do jego genezy formalnej dostarczaj nam baty Sejmowe (w szczeg. str. 299 — 324), do jego genezy
de-
du-
—
chowej przede wszystkiem z talentem ex post skrelony piórem Godebskiego raport Komisyi Sejmowych (str. 513 514).
—
przebiegu akcyi delegacyi bolimowskiej 10 — 12 Sierpnia, ze wzgldu na szczupe pocztkowe
Dla
w
dn.
sprawozdania czytane
w
w
Sejmie,
w
caoci zawarte
protokóy delegacyi M (337 sejmowych Akta wspomniony wyej raport Gona których opar si te
allegatach
381),
podalimy
i
i
debskiego (515—518). *)
kóem
z
Umiecilimy
porednie
wany
13 Sierpnia,
d.
z
materyaem
sytuacyi, lepiej
ni
—
niejeden z
papierów bolimowskich.
ten
aeby
dokument
czytelnik
w
tekcie,
móg —
i
to
przed proto-
przez zetknicie
si
bez-
tern lepiej zoryentowa si w wytworzonej posów, który nie mia dostpu do autentycznych
XVI
Sama uchwaa z d. 9 Sierpnia, tak doniosa w swych skutkach, bya wysnuciem konsekwencyj z odezwy z 24 lipca walnej narady wojennej z 27 lipca, w poczeniu z niewyi
konaniem
przez
Skrzyneckiego
przyjtych
zobowiza
(303,
305, 308).
Przewidziana przez ni Delegacya nie bya rodzajem Komisyi sejmowej upowanionej do zbadania sprawy i do przyjcia z wnioskami, ale bya rzeczywist wadz ad hoc delego-
cz
na któr Sejm zlewa w tym konkretnym wypadku swoich zwierzchniczych atrybucyj. Skada si ona miaa z dwóch czynników: 1° rzdowego
wan,
dwóch czonków Rzdu Narodowego, których Sejm sam, nie spuszczajc si na decyzy Rzdu, imiennie wskaza; 2° Sejpiciu czonków Izby Pos., mowego t. j. dwóch Senatorów których nie Sejm, ale odnony przewodniczcy, a wic Prezydujcy w Senacie wzgl. Marszaek Izby Pos. do tej delegacyi t.
j.
i
powoa.
w
sprawach nagej natury sigay bardzo daleko: otrzymywaa ona penomocnictwo nieograniczone w kierunku: 1° rozpoznania istotnego stanu rzeczy na linii bojowej; 2° zarzdzenia w razie potrzeby zmiany Wodza t. j. usunicia Skrzyneckiego od naczelnego dowództwa; 3° mianowania chwilowo Zastpcy Naczelnego Wodza; 4° ustanowienia tego wszystkiego, co w obecnem pooeniu za zbawienne dla OjAtrybucye
jej
czyzny uzna. sprawach mniej nagych, a wic, o ile si to tyczyo zmian w uchwale z 24 stycznia 1831 o atrybucyach Naczelnego Wodza, o wybór definitywny Wodza, zaufanie wojska posiadajcego, które to sprawy Sejm przy sobie zatrzyma, funkcya Delegacyi polega miaa na zwoaniu Rady Wojennej, na zasigniciu jej opinii na zakomunikowaniu w nastpstwie obu tych materyi Sejmowi do zaatwienia.
W
i
i
e)
Prawo
z
14
Sierpnia
atrybucyach Na399— 432) niewaciw nosi
1831
o
czelnego Wodza (ob. niej str. nazw, gdy okrela ono raczej w nowy sposób stosunek prawno-polityczny Wodza do Sejmu Rzdu, ni zmienia jego i
e
stosownie do prawa z 9 sierarszawy, Sejm pnia, po powrocie delegacyi bolimowskiej do oznawinien by zaatwi dwie materye t j. wybra Wodza
dawniejsze atrybucye. Mimo,
W
7
i
XVII
czy
inaczej
atrybucye,
jego
waciwie mówic,
uczyni
nie
on ani jednego, ani drugiego. Wniesienie obu tych kwestyj naraz sprawio ten skutek, walczyy one ze sob pierwotnie o pierwszestwo. Gdy Sejm w nastpstwie przechyli si na strony projektu o atrybucyach do rozstrzygnicia tej Wodza, wybór Wodza odroczono
e
a
Wybór
kwestyi zasadniczej.
ten
odpad
ostatecznie,
gdy Sejm
zrzek si swego prawa wyboru na rzecz Rzdu. Z trzech ewentualnoci: 1° utrzymania istniejcego systemu, a wic prawa wyboru przy Sejmie; 2° przelania tej atrybucyi w przyszoci na Rzd, ale na ten jeden raz dokonania wyboru przez Sejm Sejm; 3° odstpienia tego prawa w caoci Rzdowi wybra system ostatni. Trudno dzi okreli, o ile dziaay tu -
momenty
czystej doktryny,
lub
wzgldy
praktyczne, o
-
ile
nie-
ch —
do zatwierdzenia Dembiskiego, o ile wreszcie — przerzucenia tej cikiej odpowiedzialnoci na barki Rzdu w art. 1 Sejm znaczn wikszoci zasad t uchwali. do, Przepis art. 2 niszczy istniejc równorzdno Wodza
ch
-
e
Rzdu, usuwa Wodza ze skadu Rzdu Narodowego tern samem podporzdkowywa go Rzdowi. Na wicej w tej materyi atrybucyi Sejm na razie si nie zdoby. Projekt odnony i
i
to
W
niemonoci ten
sposób
dawne
jego
odsuny
na póniej, uzasadniajc jego zaatwienia bez dostatecznej rozwagi.
Teod. Morawskiego Komisye art.
utrzyma
3
przy
Wodzu
wszelkie
inne
atrybucye.
Sierpnia 1831 o Rzdzie (434—436, 448 — 460). Podobnie, jak zoenie Skrzyneckiego z dowództwa reform a wic zmiana osoby Wodza sprowadzia te prawa nowe okrelenie prawnego stosunku Wodza do Rzdu, tak rezygnacya Rzdu Narodowego z dat 16 — 17 Sierpnia przebudow samego ukadu Rzdu. pocigna za sob f)
Prawo
z
17
i
i
i
i
W
przecigu kilku dni Sejm pali to, co wystawi w styczniu, nowych wypadków pod wpywem smutnych dowiadcze z 15 Sierpnia zda ku koncentracyi wadzy rzdowej. Nowe prawo o Rzdzie, zaprojektowane przez Komisye Sejmowe, a bdce odbiciem pogldów B. Niemojowskiego, nie ustanawia jeszcze jedyno wadztwa tak, jak tego pragn Chemicki (str. 452), ale raczej now wadz kollegialn, pod nazw Rady Mistwarza ono po stronistrów z Prezesem na czele; tylko i
i
—e
— XVIII
tak przewag, i kollegialno Rzdu
staje
si
Wprawdzie kade postanowienie Prezesa wydanem
by
nie Prezesa
pozorn.
w
powinno
Radzie
strów, ale
wyszo
polega na
tern,
e
zaopatrzone podpisem jednego z MiniPrezesa nad innymi czonkami kollegium 1° on jeden mianuje Ministrów i swojego i
e
on jeden, a wzgl. zastpujcy go ewentualnego Zastpc; 2° te odpowiedzialno, podwiceprezes, ma gos stanowczy czas gdy Ministrowie maj jedynie gos doradczy.
ca
i
Ograniczenie
wic
Prezesa jest raczej
natury procedu-
skoro zmusza go do przedkadania swych postanowie na
ralnej,
Radzie, bez
Pod
obowizku jednake pójcia
wzgldem swych
Rzd
atrybucyj
gosem tej Rady. nowy bierze w spu-
za
cinie po Rzdzie zeszym dawne atrybucye z prawa z 29 odwoania Wodza prawo uastycznia, prawo mianowania i
i
skawienia. Przy Sejmie nadal pozostaj dziaania midzynaro-
dowe: wojna
i
traktaty.
W
stosunku do Sejmu, któremu Rzd zawdzicza swoje istnienie, nie moe Prezes go ani zalimitowa, ani rozwiza; to uczyni jedynie same Izby, które odtd te maj pra-
mog
cowa poczone. g) Prawo z 30 sierpnia 1831 o ustanowieniu delegacyi w zastpstwie byej Rady Stanu (str. 4(56 498).
Od
byo na
chwili,
gdy prawo
z
Rzdzie zawiesio
29 stycznia o
bezkrólewia przepisy o Radzie Stanu (Ob. Dyaryusz I. str. XX 365), powstaa i pozostaa niezapenion pewna luka w aparacie rzdowym odnonie do niektórych atryczas
i
oddawania pod sd urzdników spraw allewiacyjadministracyjnych, sporów jurysdykcyjnych nych. Celem wniesionego projektu byo luk t usun. Prawo nowe, rozbierane z takim spokojem powag, jak gdyby Sejm twonie obradowa na tydzie przed szturmem Warszawy rzy dla penienia wspomnianych funkcyj Rady Stanu organ specyalny zwany »delegacy«, zoony z dziesiciu osób mianowanych przez Prezesa Rzdu Narodowego w Radzie Ministrów z pomidzy sdziów najwyszej instancyi, czynnych Radców Stanu Referendarzy Delegacya z ona swego de-
Rady Stanu w
bucyj
zakresie
i
i
—
1
i
J )
).
Mimo zawieszenia Rady
Radcy Stanu
i
Referendarze, a
i
Stanu,
pozostali
nowi mogli
by
na urzdach niektórzy mianowani.
XIX
zygnowa miaa
czonków
trzech
z
zoon
Komisy
Instruk-
przygotowywania przedmiotów pod rozstrzygnienie Delegacyi przychodzcych. Prawo z 30 sierpnia nie zdyo wej w ycie. Interesujcem jest ono juz tylko jako jeden dalszy objaw tej stwierdzonej poprzednio tendencyi Sejmu do zmieniania swoich wasnych wytworów, a jak w obecnym przypadku do restaurowania instytucyi przez tene Sejm rewolucyjny zawieszonej. na Proponowana Delegacya. jeeli zwaymy na jej skad
cyjn
dla
i
obowizujce
j
przepisy zaczerpnite z statutu o Radzie Stanu,
—
ze wzgldów prowizoryczn redukcy dawnej Rady Stanu o okrojo-
niczem innem, jak
nie byJa
—
oszczdnociowych
nych cokolwiek atrybucyach.
Prawo
h)
Wrzenia
18
z
ustanowieniu »G w a z d y y t r w a-
183 1
o
W
znaku zaszczytnego pod nazw oci«, uchwalone w Zakroczymiu (str. 661—675) i
wojskowych lub cywilnych, wojennych, strzygnienia.
mogoby
wytrwali
Prawo
wywoa
a to,
dla
tych
pomimo zmiany wypadków
którzy,
do stanowczego losów Ojczyzny roz-
swoim przedmiotem
które
tak
atwo
w
owie-
krytyki lub lekcewaenie, nabiera
rozpraw sejmowych gbszego moralnego znaczenia. Nie chodzio tu ju ani o blaszki, ani o skromne uposaenie pienine dla podoficerów onierzy. Chodzio o to ostatnie kocowe oddanie sprawiedliwoci dowód uznania ze strony Sejmu, jako jednego z czynników rewolucyjnych na rzecz drugiego czynnika teje rewolucyi t. j. wojska narodowego. »Ofiarujemy, mówi Krysiski (671), temu niezrównanemu woj»sku naszemu to tylko, co nam ubóstwo nasze ofiarowa potleniu
i
i
»zwala«. i)
i
k)
Dwa
—
pra
Wrzenia uchwalone w Pocku wa
1831 o
z 23
Rz
d
z
i
e
o tyle sprzeczne oba (682—687, 696) pierwsze, przyjmujc rezygnacy Prezesa jedno z drugiem, odwoujc Rybiskiego z NaRzdu Bon. Niemojowskiego i
e
i
czelnego wodzostwa,
czy odtd wadz
cywiln
i
woj-
skow w jednym rku
upatrzonego na Naczelnego Wodza Umiskiego; stanowioby ono ostatnie ogniwo acucha w rozwoju idei koncentracyi wadzy niepodlegej Polski, gdyby nie prawo drugie, które, wobec nieprzyjcia tak rozlegej wadzy przez
Umiskiego,
ponownie rozdziela
wadz
woj-
XX
tego 23 wrzenia 1831 (708 — potwierdzi Sejm prawo Rzdu Narodowego do zmiany
skow 709)
i
cywiln. Decyzy
z
Naczelnego Wodza, jakkolwiek ten ostatni w przerwie midzy jednem prawem a drugiem by znowu przez Sejm, a nie przez
Rzd, mianowany.
W
B)
zakresie
i
konstytuowania
Akta
a)
wadzy rzdowej
wykonawczej:
organów prawem
przepisanych:
W
Rzdu —
Narodowego, po rezygnacyi skadzie tego w dniu 16 17 sierpnia nastpuje wybór Jeneraa Jana hr. Krukowieckiego na Prezesa Rzdu Nar. w Radzie Po upadku Krukowieckiego w dniu Ministrów (460 462) pierwszy wybór Bon. Niemojowskiego wrzenia 1831 7 ponowny w dniu 23 wrzenia (695 — 697) 1 (581—582, nota) sprawie obsadzenia Naczelnego Dowództwa, po zoeniu Skrzyneckiego przez Delegacy Bolimowsk przeniesieniu prawa nominacyi na Rzd, mianowania Dembiskiego, Prdzyskiego, Maachowskiego, Rybiskiego, czy to na Zastpców, czy to na Wodzów, odbyway si poza Sejmem dopiero po odebraniu komendy Rybiskiemu (682—687) podczas tego interregnum. jakie wytworzya rezygnacya Bon. Niemojowskiego, Sejm wybra znowu sam Wodza (zreszt
—
—
i
).
W
i
i
w osobie Jeneraa Umiskiego, ofiarujc wadz cywiln, której tene nie przyj (693 — 697).
bezskutecznie)
mu
nadto
W
wybra zara c k
i
e
skadzie Senatu, Sejm wprowadzi zmiany o
tyle,
e
inowych kasztelanów: Narcyza hr. Woj. Woyskiego), Stanisawa Wgrze-
czterech
(posa
1
go (Sdziego Najw\
Ludwika
instancyi),
e
m p ickiego
(deputowanego opatowskiego) K s a w e r e g o hr. Niesioowskiego (posa kazimierskiego (275 297), a posun do godnoci wojewodów czterech kasztelanów: Franciszka i
—
Nak wask
i
e
g
o,
Kajetana
Sierakowskiego,
hr.
Wo
j-
Krukowiecki, zachowujc w Ministeryum Jeneraa MorawLeona Dembowskiego Wojew od Gliszczyskiego, powoa Teodora Morawskiego na Min. spraw zagranicznych, kasztelana Lewiskiego na Ministra sprawiedliwoci Garbiskiego na Ministra wyzna. Bon. Niemojowski za wyjtkiem Jeneraa Morawskiego Teodora Moraw*)
skiego,
r
i
i
i
skiego
powoa nowych
Olrycha Szanieckiego do teki sprawiedliwoci, wirskiego do min. spraw wewntrznych, Al. Biernackiego do min. skarbu Lelewela do min. wyzna owiecenia publicznego. i
Ministrów:
i
XXI
ciecha hr. Mciskiego Stanisawa nr. Maachowskiego (325 — 336). Z Izby Poselskiej uby przez rezygnacy pose solecki Suchodolski. Przybyli natomiast: Teodor Morawski, jako i
deputowany
cyrk.
Faltza
czterej
(76);
Józef Kaszyc
Wielopolski pow. (str. 383
I
(z
(z
posowie Województwa Grodzieskiego: po w. nowogrodzkiego), Al ex. margr.
pow. grodzieskiego),
Karol Niemcewicz
Eug. Breza (z pow. Sonimskiego) dwaj posowie Wojew. Biaostockiego: Józef
brzeskiego)
(z
m. Kalisza na miejsco wykluczonego Ern.
— 390);
i
pow. bielskiego) Jan Karwowski (z pow. biaostockiego); szeciu posów W^ojew. Wileskiego: Antoni Przeciszewski (z pow. rosieskiego), Adam Koysko pow. upitskiego), Cezary Plater (z pow. wileskiego), (z Józef Zienkowicz (z pow. oszmiaskiego), Ludwik Pietkiewicz (z pow. wikomierskiego) L u d w i k Ze m b rz ycki hr.
Potocki
(z
i
i
pow. brasawskiego); piciu, wreszcie, posów Wojew. Miskiego: Aleks. opaciski (z pow. dzinieskiego), Feliks
(z
Kieniewicz {z
pow.
skiego), (str.
(z
suckiego), i
Waleryan Pietkiewicz
pow. mozyrskiego)
Wadysaw
Plater
Antoni Huszniewicz
(z
(z
pow.
wilej-
pow. boryssowskiego)
436—448).
Sejm dokona wyboru nowych
Komisy
i
Sejmowych
(80—83, 85—86).
Wybrani te
zostali
czonkowie Delegacyi
do wal-
—
narady wojennej (78 79); do Rady wojennej miasta Warszawy (248—251, 464—466); do obozu wielkiej armii (314, 324); do Rzdu w sprawie losów korpusu Ramorina (613 — 617, 627—631). sprawie swojej wasnej egzystencyi powzi Sejm uchwa w kierunku solwowania jedynie sesyi bez limity (678, 699—708). nej
W b)
Zarzdzenia skarbowe
i
wojskowe,
jak
za-
atwienie protestu Henr. hr. ubieskiego w sprawie zajtych przez Rzd funduszów Banku Polskiego (647 653) upowanienie dane Marszakowi Sejmowemu do udzielenia poyczki emigrujcym Senatorom, Posom Deputowanym (679—680). deklaracye w imieniu Sejmu czyej Solenne nione, jak odezwa do Rzdu (77 78), do Narodu Wojska
—
i
i
—
i
— XXII
Wgrów
(niewysana) 99—110, 161, (90—93, 103-114), do 239 246), do obcych reprezentacyi narodowych (niewysana) 93—110, 156—161); do Jeneraa Dembiskiego (228—239); do onierzy (565) do mieszkaców stolicy (565 566); do wojska
—
—
i
(605-608
697—699).
i
Akta kontroli nad dziaaniami Rzdu Narodowego Ministrów. Tu nale: interpelacya Bon. Niemojowskiego w sprawie bezczynnoci Nacz. Wodza (37 — 74); d)
i
Komitecie do przejrzenia papierów tajnej policyi (116 — 137); Dembowskiego w sprawie artykuów »Nowej Polskk (129, 137 149); Chemickiego o list Skrzyneckiego do Króla Pruskiego (149 152, 268 269); winiaiskiego o srebra kocielne (153 154); Zwierkowskiego w sprawie aresztowania Krempowieckiego (252 265, 270 273). Wreszcie sprawa tak
Nakwaskiego
o
—
—
—
—
—
doniosa, jak
waha si
ukady
wci
z
— Rosy — w
midzy dwiema
której to materyi
Sejm
ostatecznociami: niewchodze-
upowanieniem do ukadów, ich ratyfikowaniem w ukady niem lub nieratyfikowaniem (546 — 577, passim 578 — 605, 610 sytuacya Sejmu, któr tak dobitnie scha678) 646, 677 rakteryzowa Wielopolski (691), gdy przemawia za jego limit: »...Sejm, od aktów przez siebie poprzednio wydanych nie mo»gc odstpi, byby tylko na przeszkodzie wszystkim ukadom, »jakieby zaproponowane by mogy; danoby zawsze od niego »nadania im sankcyi, którejby udzieli w aden sposób nie »móg, dlatego wanie, aby utrzyma honor narodowy, widz potrzeb limity«. Limita Sejmu, gdyby nawet bya uchwalon, co, jak wiadomo, nie nastpio, nie wyczerpywaa jeszcze kwestyi. Pozoi
—
—
i
staway do zaatwienia
w
liczne pytania natury politycznej:
Czy
wchodzi w ukady? Kiedy, wzgldnie najpomylniejszej wypadao
ogóle naley, czy nie naley,
to jest,
w jakiej
chwili
uczyni? Co stara si osign czego unikn? A z niemi wizao si ewentualnie pytanie prawno-polityczne: Kto, i
i
jaki
organ pastwowy,
interesów,
Otó
bdzie
móg
w
imieniu narodu
czyni
i
i
w
zastpstwie jego
przyjmowa zobowizania?
e
na tym gruncie, przyzna trzeba, Sejm, który, co bd, zorganizowa i prowadzi Królestwo Polskie jako udzielne pastwo, nie zdoby si na ten jeden jeszcze, ostatni, wysiek myli politycznej na t roztropno aeby,
bd
tu,
i
—
XXIII
zawiedzionych nana wypadek niepomylnej akcyi ornej przetrutynowa we dziei na obc interwency, przewidzie wszystkich moliwociach sposoby zakoczenia walki, a przedewszystkiem nie dopuci do tego, co byo najcisz katabez adnych debellatio strof: do zwykego zawojowania i
i
—
—
ukadów
i
do wydania na
pastw
i
zemst zwycizcy
bezbron-
nego narodu. Jeeli Wodzowie Naczelni, zapominajc o misyi wojennej, wykonawczej, zbytnio politykuj
swojej i
myl
ukadach za wiele, to Sejm, w swojej reakcyi przeciw ukadom, posuwa si zadaleko znowu, wbrew swojej misyi kierowniczej, tej ewentualnoci powica uwagi zbyt mao, na a tern swojem czysto negatywnem stanowiskiem, które Rzd Narodowy nie pozostaje bez skutku, porednio doprowadza do takiej sytuacyi, która jest zaprzeczeniem caego przeo
i
i
biegu rewolucyi koczy swój byt
z
r.
1830
— 1831:
pastwo
istotnie
niepodlege podczas jej
jakgdyby przed rewolucy trwania, byo tylko niezadowolon, a póniej zrewoltowan nie braku zroprowincy. Charakterystycznym przykadem ale zaamania si myli polityzumienia doniosoci klski cznej, jest przemówienie Godebskiego w d. 7 wrzenia: »Kie»dycie, panowie, podnosili sztandar rewolucyi, by kraj gwarantowany przez dwory, który mia z konstytucy narodowo, »urzdników polskich, wojsko polskie, chorgwie polskie. Dzi »nie mamy adnych gwarancyi; s tylko sowa... Comy zastali? »Zastalimy naród urzdzony; dzi zostawiamy ruiny«. Czy konkluzy tej wizyi historycznej bdzie wezwanie do akcyi politycznej, póki aparat pastwowy przedstawia jeszcze jak si zbiorow, do ratowania dla narodu, co do uratowania jest jeszcze moliwem? Bynajmniej; desperacka konstanu, zda do rozbicia kluzy, godna powstaca, ale nie zorganizowanej mocy narodu na bezsilne fragmenty: niech kapituluje miasto; niech Rzd przedsiwemie rodki dla za»bo nie myl, aby bezpieczenia osób; niech czci wojska ukadaj si o siebie. A Sejm? »Zagranic Sejm dziacae« tak,
i
—
—
ma
—
—
a bdzie
!«
(str.
555).
Micha
Rostworowski.
Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 22 lipca 1831 roku. Po zebraniu si Czonków Izby staa
lista
Z
obecnoci. Byli obecnymi
Poselskiej
Województwa Krakowskiego. Posowie: JJWW.
Z Województwa pryan Baczyski.
Deputowani: JW.
Województwa
tura Niemojowski. Stan.
zo-
(72):
lski. Micha Gostkowski. Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych
Z
odczytan
Teodor
Szaniecki.
Sandomierskiego. Posowie: JW. CyIgnacy eleski.
Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawen-
Kaczkowski. [Floryan Suchecki]. Kantorbery Ty-
Wad. nr. Ostrowski. Deputowani: JJWW.
mowski.
Stan.
Miczyski. Alojzy
Biernacki.
Józef
Ziemicki. Ksawery Biedrzycki.
ZW oj ewództwaLubelskieg
o. Posowie: JJWW. Ksawery hr. Niesioowski. Ignacy Bielski. Alojzy Józef wirski. Tomasz br. Wyszyski. Feliks Doliski.
rozewicz].
[Kalikst hr.
Mo-
Poletyo.
Deputowani: JJWW. Adam Fritsch. Andrzej Mazurkiewicz. Z Województwa Pockiego. Posowie: JJWW. Jan Turski. Maryan Cissowski.
Deputowani: JJWW.
Ignacy Dembowski. Kajetan Kozowski. Kle-
mens Witkowski. Wojciech Chobrzyski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Jan Rostworowski. Jakób Okcki. Antoni Plichta. Fra. Dbrowski. Ignacy Starzyski. Adam uszczewski. Fra. Trzciski. Eugeni bubicki. Józef Kretkowski. Józef Modliski. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski. Dominik Krysiski. Józef Brinken. Micha Piotrowski. Walenty Zwierkowski. Ludwik Lutostaski. Fra. Woowski. Wojciech Chodecki. Walenty Zwa. Dyaryusz T. VI.
1
Z Województwa Podlaskiego. Markowski]. Franc. Zalewski. Ignacy
Wyk.
Posowie: JJWW.
[Feliks
Teodor Jasieski.
Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. AnStarzeski. Jan Augustowski. Fra. Kisielnioki. Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz. Deputowani: JJWW. Jakób Klimontowicz. Józef Wiszniewski.
toni
Bykowski. Józef
Z
hr.
Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW.
hr. Olizar.
Ksawery Godebski.
Narcyz
Stan. hr. Worcell.
Z Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW. Aleksander Jeowicki. Ksawery Sabbatyn. Henryk Nakwaski. Z Województwa Kijowskiego. Posowie: JJWW. Daniel Tchorzewski. Jakób Malinowski. Józef Bohdan Zaleski.
Nadeszli póniej
(13):
JJWW.
Wiktor uniewski. Jakób Piotrowski. Antoni Zawadzki. Aleksander Szymanowski. Fra. Chomentowski. Wincenty Chemicki. Konstanty Jezierski. Antoni Libiszewski. Roman Sotyk. Wad. Zawadzki. Augustyn Morzkowski. Józef hr. Maachowski. Gustaw hr. Maachowski.
Marszaek: »Nim do wyboru Komisyów przystpimy, musz Izbie przedstawi okoliczno, dotyczc osób, które dotd na Sejm nie zjechay, bo od tego postanowienia Izby zalee bdzie, kto jest Czonkiem Izby, a kto nim by przesta, kogo wic mona do Komisyi wybiera? I tak JW. (Sebastyan) Szymon s ki (Deput. m. Piotrkowa) donosi mi, jest saby, na co zacza wiadectwo doktora, i uprasza o przeduenie urlopu na czas nieograniczony «. JW. Tymowski: »Ile mi wiadomo, kolega Szymoski nawet bez uriopu wyjecha«. JW. Marszaek: »Nie mog powiedzie, eby si myli JW. Tymowski, lecz to na obron JW. Szymoskiego przytoczy mona, wyjecha, bo si czu sabym zaraz z Rawy przysa wiadectwo doktora. Jeeli Izba nie przychyli si do przeduenia urlopu, wtenczas na mocy art. 7-go uchway z 18 czerwca trzeba bdzie nowy wybór zarzdzi«. JW.
e
e
i
»W
tym wzgldzie trzeba nam si pewnej zasady trzyma. Jeeli wiadectwu lekarza wierzymy co JW. Mazurkiewicz:
do jednego
do drugiego powinnimy wierzy; inaczej postpowalibymy bez staej zasady, postpo-
walibymy
Reprezentanta,
to
i
co
stronnie«.
JW. Morozewicz:
»Ta rónica zachodzi
w
tym przypadku,
— e
kolega
Szymoski
—
3
da urlopu nieograniczonego;
nie
mamy
wic pewnoci, kiedy miejsce jego w Izbie bdzie zapenione; w innych za razach wiadectwo lekarza suyo do uzyskania urlopu na termin oznaczonym JW. Marszaek: »Z tego
powodu moeby dobrze byo, abym
napisa do JW. Szymoskiego, zapytujc si, czy wkrótce spodziewa si przyj do zdrowia, lub te czy nowego wyboru na swoje miejsce«. JW. Szaniecki: »Kolega Szymoski sdzi nie moe, jak dwie prdko przyjdzie do zdrowia, ale przeciwko niemu
da
ci
e
okolicznoci: pierwsza,
powróci na termin
wyjecha bez
uchwa
urlopu,
druga,
e
nie
18 czerwca przepisany«.
»Cho wyjecha Deputowany Szymoski bra mu tego za ze nie mona, bo móg myle,
JW. Chobrzyski:
bez urlopu,
e
par
za
ktora,
Kiedy teraz nadesa wiadectwo do-
dni powróci.
naley
mu da wiar cc
dug
list opatrzonych Niesioowski: » Widziaem urlopami nieograniczonymi. Jeeli kto teraz potrzebuje urlopu
JW.
eby
na daiszy czas usugi swoje dla kraju odoy, bo Izba czynnych Czonków potrzebuje«. w miejscu JW. lski: »Popieram wniosek bardzo trafny uczyniony kolegi Mazurkiewicza. Izba powinna staej zasady nieograniczonego,
lepiej,
i
si trzyma
w
uznawaniu wiadectw lekarza«. JW. Marszalek: »Tu jedynym warunkiem do niewanoci pruby jest przecig czasu, w jakim
dziewa JW. Szymoski powróci() do
wanoci
moe
zdrowia.
S
lub
si spobowiem
pocztku okazuj, e duszej wymaga kuracyi. Powtarzam wic, e mógbym napisa do JW. Szymoskiego, zapytujc go si, czyli prdko spodziewa si do naszego grona powróci, a w przeciwnym razie, czy nie zezwoli na zwoanie nowego wyboru? tym samym sposobie pisaem ju do kilku Czonków Izby Posel-
choroby chroniczne, które zaraz
z
bd
W
midzy innymi do
skiej,
eckiego),
który
W
7
J
.
Su
(Posa Sozwoanie nowego wy-
c h o d o
mi odpisa, proszc
o
1
s k
i
e go,
boru «. JW. Zwlerkowski:
»Powinnibymy wstrzyma si
od wy-
dawania urlopów nieograniczonych; urlopy te stawiaj nas w trudnoci obradowania w wielkim komplecie; bybym nawet 1*
—
4
—
aby cofn urlopy nieograniczone, które ju powydawane zostay «. JW. Jasieski: »Zupenie dziel zdanie kolegi Zwierkowskiego. Chciabym, eby do tych, co urlopy nieograniczone wzili, posane byo wezwanie, aby zoyli mandaty i eby nowe wybory na ich miejsce nastpiy. Co si tyczy kolegi Szymoskiego, jeeli nie znalaz doktora w Warszawie, tylko w Rawie musia go szuka, trzeba mu da wiar, ale gdy teraz nie przysya nowego wiadectwa, nie mamy wic przekonania, czy dotd jest saby«. »JW. Szymoski teraz skada wiaJW. Chobrzyski: umrze za tydectwo; doktór mu nie moe powiedzie, dzie, wic nie moe te on wiedzie, jak dugo bdzie chorowa«. JW. Dembowski: »Na najpierwszym wzgldzie trzeba mie obowizki Reprezentanta dla kraju. Jeeli Reprezentant jest saby i nie jest w stanie ich dopenia, powiat jego nie moe by pozbawiony reprezentacyi. Co do kolegi Szymoskiego, wnosz, eby byo postanowione, ma by zdrów na czas, jaki Izba oznaczy, a jeeli nie wyzdrowieje, eby by nowy za tern,
e
e
wybór zwoany«. Urlopy nieograniczone daway si tylko w pierwszych chwilach; od dw óch prawie miesicy nikt podobnego urlopu nie dosta; najczciej wtenczas byy dawane, gdy Czonkowie Izb do wód si oddalali. Urlopy takie otrzymao 10 Czonków Izby Poselskiej; nadal podobne nie ju wydawane; do tych za, co je otrzymali, jeeli to jest zdaniem wikszoci Izby, napisz, si dla nich ogranicza potrzebny czas do powrotu do -go Michaa; krótszego czasu oznacza JW. Marszaek:
»
r
bd
e
nie
mona, gdy bowiem ju
trudno, aby pierwej JW.
wróci
s
za granic
i
rozpoczli kuracy,
mogliDyskusya jest ju zamknit; stpimy do wydania decyzyi naszej. Odczytuj kwesty, któr izbie poddani pod rozstrzygnienie, jeeli po odczytania j tizi si na ni. Kwestya jest nastpujca: Kto jest zdania, i d e c y z y a Izby bez u c z e s t n c i w a Senatu
to jedno, co
:
zapa
i
i
w skutku
sa
jej o d e
m o e ?«
a b y
G
o
i
T
w a do R z a
z
s
y
»
:
Zgod a
!
d u
Narodowego
zgod a !«
kwesty podda nastpnie
JW. Marszaek
przez powstanie, lecz gdy
gnienia Izbie
prze-
do rozstrzy-
w powstaniu
po-
kazaa si wtpliwo, przystpiono do imiennego wotów a n a przy pooeniu nastpujcej kwestyi: »K o jest t
i
zdania,
zapa w e go c
i
Izby bez uczestnictwa Senatu wskutku jej odezwa do Rzdu Naród odecy
i
i
r z
p
e s
w n y temu,
z y a
ana n e
by moe,
gat v i
e
affirmative;
t
o
p r z e-
«.
Województwo Krakowskie. ski negafc.
k
P o sowie JJW W. Teodor Wiktor uniewski negat. Micha Gostkowski negat. :
Deputowani: JJW W. Fra. Jaboski
afiir.
l-
Jan Olrych Szanie-
cki affir.
Województwo Sandomierskie. Posowie. JJWW.
Antoni
Roman Sotyk negat. Gustaw hr. Maachowski negat. Deputowani: JJWW. Fra. Chomentowski negat. Ignacy ele-
Libiszewski negat. ski negat.
Ludwik empicki
negat. Jan Posturzyski negat. Jan Gratkow-
ski affir.
Województwo Niemojowski
affir.
Stan.
Kaliskie. Kaczkowski
Posowie: JJWW. Bonawentura affir.
Floryan Suchecki
affir. Wad. hr. Ostrowski affir. Deputowani: JJWW. Alojzy Biernacki
affir.
Kantor-
bery Tymowski
Ksawery Biedrzycki
affir.
affir.
Józef Ziemieki
affir.
_ Województwo zewicz negat. Ksawery hr.
Poletyo
negat.
—
68
Posowie: JJWW.
Lubelskie.
Niesioowski
hr.
affir.
Józef Swirski negat.
Kalikst Moro-
Ignacy Bielski negat. Alojzy
Tomasz
br.
Wyszyski
negat.
Feliks Doliski negat.
Deputowani: JW. Adam Fritsch negat. Województwo Pockie. Posowie: JJWW. Maryan Cissowski
Konstanty Witkowski
negat.
affir.
Jan Turski
affir.
Wincenty Chemi-
cki affir.
Deputowani: JJWW. ski negat.
Kozow-
Ignacy Dembowski negat. Kajetan
Klemens Witkowski negat. Wojciech Chobrzyski negat.
Województwo Mazowieckie. Posowie: JJWW.
Aleksan-
Szymanowski affir. Konstanty Jezierski affir. Jan Rostworowski negat. Jakób Okcki negat. Antoni Plichta affir. Fra. Dbrowski affir. Ignacy Starzyski affir. Adam uszczewski negat. Fra. Trzciski affir. Eugeni Subicki affir. Józef Modliski negat. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski affir. Jakób Piotrowski negat. Dominik Krysiski affir. Józef Brinken affir. Micha Piotrowski affir. Walenty Zwierkowski affir. Ludwik Lutostaski affir. Fra. Woowski affir. Ksawery Czarnocki negat. Augustyn Morzkowski affir. Wojciech Chodecki affir. Antoni Zawadzki affir. Walenty Zwa affir. Województwo Podlaskie. Posowie: JJWW. Feliks Markowski negat. Fra. Zalewski negat. Wad. Zawadzki negat. Ignacy iyk negat. Józef hr. Maachowski negat. der
W-
Deputowani: JJWW.
Franciszek Obniski negat.
Feliks
Gumow-
ski negat.
Województwo Augustowskie. Posowie: JJWW. Bykowski affir. Józef hr. Starzeski negat. Franciszek Wincenty Gawroski negat. Jan Floryanowicz negat. Deputowani: JW. Jakób Klimontowicz affir.
Województwo Woyskie. Posowie: JJWW. Olizar
affir.
Ksawery Godebski
Stan. hr. Worcell
affir.
Województwo Podolskie. Posowie: owicki
affir.
Ksawery Sabbatyn
affir.
Herman affir.
JW. Marszaek
:
hr.
Józef
»
Bohdan
Zaleski
Narcyz
hr.
affir.
Henryk Nakwaski
Potocki negat.
affir.
JJWW. Aleksander
Je-
affir.
Województwo Kijowskie. Posowie: JJWW. Tyszkiewicz affir. Jakób Malinowski
Antoni
Kisielnicki
Wincenty
hr.
Daniel Tchorzewski negat.
affir.
A zatem w s k u t k u wotów ani
po-
kazao si 45 affirmative, a 40 negative, wikszoci Izba zdecydowaa, aeby odezwa do Rzdu Narodowego wygotowana bya bez uczestnictwa i
Senatu. Jednakowo bybym
zdania,
aeby odezwa
ta trans-
komunikowan bya, aby Senat, jeeli zechce, od siebie podobn uczyni. Nastpnie wypada nam zgodzi si na zasad, aby Czonkowie majcy si zaj wymisoryjnie Senatowi
— gotowaniem
odezwy
tej
—
69
na
wiedzieli,
jakiej
zasadzie
si
oprze«.
lski: »Przedewszystkiem wypada nam zdecydowa, Rzdowi Narodowemu czy odezwa ma by wygotowana JW.
i
przesana
?«
JW. Marszaek:
gotowana
powsta
i
Rzdowi
tern,
raczy«.
Znaczna
wikszo
JW. Nismojowski:
powiedzie, z
aby odezwa wyNarodowemu przesana bya,
»Kto jest za
powstaa.
»Syszaem
aby si
aby wyranie
ma si wdawa w przeszo, wdawaa w przyszo. Z tych
i Rada Wojenna
drugiej strony,
z jednej strony,
nie
nie
uwag wypada, i nie powinno by adnej. Poniewa zdecydowalimy ju, i ma by Rada, odezwa do Rzdu Narodowego i
przesana, odczytam wniosek mój;
wadzi zasad, o któr xVby
1.
moe
z
niego Izba wypro-
idzie.
Rzd Narodowy
zosta
wezwany do zwoania Rady
rodki obrony Wojennej, któraby obecne niebezpieczestwo rozpoznaa. 2. Aby z Izby Poselskiej ustanowiony zosta komitet przy i
teje Radzie Wojennej. Jestem w ogólnoci za nie
raz
Rzdowi Narodowemu
aby
w
tym wzgldzie zasad. Wszak zwopodobn Rad; tych samych form teraz trzyma
przepisywa adnych
ywa ju
tern,
i
si moe«. »Do gosu JW. Niemojowskiego dodam sów kilka. Mamy ju prejudykaty, i Czonkowie Izby w potak: gdymy po zodobnych radach wojennych zasiadali, eniu Dyktatora, Naczelnego Wodza obierali, bya Rada Wojenna z Rad Najwysz, którym dodana bya deputacya sejmowa«. » Wanie z przytoczonych przez JW. Gustaw Maachowski JW. Niemojowskiego powodów jestem przeciwko Radzie WoJW.
Marszaek;
i
:
jennej. Niektórzy
nie
wgldaa w przeszo;
znowu niebezpieczestwo wgldania
okazali
jem zdaniem, czyli
daj, aeby
druga, kto do niej
.
pierwsza,
czonków wy-
?«
Karkowski:
»Moe
ju
zadecydowana«. nigdy tak dugo materya adna
JW. fcrszaek: »Pierwsza kwestya jest f
przyszo. Mo-
s tutaj dwie kwestye do rozstrzygnienia:
ma by Rada Wojenna?
biera bdzie
w
inni
toczya si, jak
nie
70
Lecz
dzisiaj.
— bdcie panowie
cierpliwi.
Jako ojciec majcy dw óch synów i dwóch ziciów w wojsku, stan obecny czuj moe wicej od wielu innych, lecz uwaam, wielu na ni wniesiona materya nie jest dosy jasna, przygotowanych byo, nas za trafia znienacka. Idzie tu o to teraz, kto ma stanowi t Rad. Pozwólmy sobie powiedzie, w Rzdzie nie pokadamy ufnoci. Kiedy ta skarga podana r
e
e e
z tej strony dowiadujemy si o grocem Posa, nam niebezpieczestwie, byby to moe z naszej strony gatunek, jakiej ulegoci dla Rzdu, gdybymy mu zostawiali mowybrania Rady, kiedy on nie dopeni swojej powinnoci. Co do zasad tej Komisyi, z boleci przychodzi mi wspomnie, ju dzisiaj zwycistwa inne odniesione nad nieprzyjacielem kiedy zabrane korzyci niewiele nas obchodz. Widzimy, zostanie 1200, 1300 niewolników, to ju to teraz za nic uwaaj, to czsto z ust nawet byych jeneraów sysze si daje. 8 'adamy tutaj jak jedn famili: dlatego moemy sobie pow tern jest jaka niech, jaki interes prywatny. wiedzie, Jeeli do tej Komisyi maj nalee Czonkowie z Izby Poselskiej, radzibym, aby do niej po jednym z kadego Wojewódzw niektórych twa wybrano, bo zdaje mi si to spostrzega, jewództwach wicej pokazuj nieufnoci do Naczelnego Wodza, jak w innych; niech ci zatem Czonkowie wybior jeneraów do Rady Wojennej, bo i midzy jeneraami widzimy
jest przez
i
no e
i
e
i
e
e
i
wielu, którzy od
suby
oddaleni zostali;
ci
instyguj, nieci
udzia w Radzie Wojennej, nie mielibymy tego rzetelnego wyjanienia stanu rzeczy, o jaki nam idzie. Mnie aden zwizek z Naczelnym Wodzem nie czy; mówi zupenie bezinteresownie, wszak znam niektórych czon-
siej.
ków d
Gdyby
ci
teraniejszego
obowizków,
i
mieli
z
Rzdu, jednak od adnych z nich
czasu, jak ich nie
widziaem
powoalimy si,
bo oni
e
w Radzie tej Woswoje zatrudnienia, Ale powtarzam, jennej nie mog mie udziau ci jeneraowie, którzy dla jakichk dwiek powodów od suby oddaleni zostali, bo ci rzucaj ty ko niepotrzebne wieci niezgod siej. Nad to, co powiemaj
bd
i
i
dziaem, nie mam nic wicej cloda«. JW. uszczewski: »Bardzo wchodz b
'.>
jeeli >j
ma by wybrana
deputacya,
w myl
ja jej
preopinenta,
celu nie
rozumie, tylko jak gdyby miaa stanowi
mog
ina-
o oddaleniu
—
71
—
Naczelnego Wodza. Samo przez si ma si rozumie, ze jeeli mamy nadal projekta do dalszej kampanii podawa. Wódz Naczelny albo
je
przyjmie, albo nie. Jeeli przyjmie, partya utrzy-
mujca jego stron zwyciy. Nie rozumiem zatem, aeby rzecz sdz, e w niej naley postpowa ta bya maej wagi, i
z
wszelk bezstronnoci«.
gosów preopinentów to jeszcze najmocniej za tern, aeby Czonków do
JW. Morozewicz: »I)o
daj,
i
jestem jak
dotej
sama Izba wybieraa, czyli to Izba bezporednio zajmie si ich wyborem, czyli te wybór ich organom swoim powierzy. »Zupenie w sprzecznem pooylimy si JW. Desnliowski stanowisku. Któ bliej, jak Rzd Narodowy, powinien by deputacyi
:
ohznajmiony o niebezpieczestwie, co od Rzdu do nas powinno byo przyj, to przeciwnie wychodzi od nas do Rzdu. Jeeli Wódz Naczelny nie chcia si znosi z Rzdem, Rzd powinien nas o tern zawiadomi. Wprzód wypadaoby zapyta i
si Rzdu,
Rada
czyii ta
jest potrzebna, lub
nie.
Jeeli
s jakie
niebezpieczestwa, te zostaj zawsze w stosunku z nerwami czowieka; nie kady moe miaem czoem zapatrywa si na niebezpieczestwo. Jeeli deputacya ta siy fizyczne rachowa bdzie, to wypadnie tak, jak za dyktatury, kiedy Chopicki manie powinnimy jc trzydzieci tysicy wojska, powiedzia, si targn na olbrzyma pónocy. A zatem sdz, i Rzd Narodowy powinien nas naprzód zawiadomi, czyli jest jakie nie-
e
bezpieczestwo ?« JW. Worcell:
»
Wanie w
tej
chwili zabieram gos, kiedy
mi odpowiedzie wypada. Kiedy brzmia wniosek JW. Niemojowskiego, i ma by Rada, któraby to rozpoznaa, obecne niebezpieczestwo rodki zaradcze obmylia, wanie, kto tylko jest Polakiem, innego rodka nie móg widzie, jak poddanie tej materyi pod rozbiór ludzi, odpowiednie znajomoci mie mogcych. Nie idzie o to, abymy dali ukadów lub zgody z Rosy, bo nad to nie byoby adnego wikszego niebezpieczestwa. Samo przychylenie si do wniosku JW. Niemojowskiego jest rkojmi, nikt tu z nas o ukadach nie myli, o to tylko wanie idzie, aby reszt ludu zabezpieczy od tego pooenia, w którem niejeden zachwiaby si w determii
e
i
nacyi swojej«.
— Wyk: »Juemy
JW.
72
—
zadecydowali,
e
ma by odezwa
do Rzdu Narodowego; wnosi wic teraz pytanie, na co ta odezwa, po co, dla czego, ju zapóno. Jedni z Czonków zdania, aby Rada ta nie wgldaa w przeszo, inni, aby nie
s
wgldaa w przyszo; godzc tak podzielone zdania owiadczam, i kiedy nie moemy trutyno wa przeszoci, ani przyszoci, moemy wejrze w teraniejszo, bo midzy czasem przeszym a przyszym jest czas teraniejszy, nad którym wanie Rada ta co wanie odpowiada duchowi wniozastanawia si bdzie, i
sku JW. Niemojowskiego. Nastpnie rzucona bya kwestya: kto bdzie do Rady tej nominowa czonków wojskowych? Zdanie kilku z nas byo, ebymy my nominowali; JW. Nie-
mojowski chcia,
eby Rzd Narodowy
o
poniewa to bdzie narada, odbywa, a zatem n aj stosów niej,
Wódz
Rzdem
z
i
wybra; ja za sdz, narada ta ma si w Rzdzie
kiedy
ich
czonków do
wybierze. Co si tyczy
Czonków
tej
z
narady
Izby Po-
zdaniem JW. Marszaka, aby z kadego Województwa jeden by wybrany, aby tym sposobem zdania
zgadzam si
selskiej,
byy
bezparcyalne
z
aby
i
kade Województwo miao w
tej
na-
radzie udzia«.
Marszaek: »Poniewa bdziemy rozbiera jeszcze redakcy odezwy, gdy nam przedstawiona bdzie, jabym si omieli zaproponowa zasad, podug której ta odezwa ma JW.
by uoona.
»Zdanie wyjanienia o pooeniu kraju we wzgldzie wojennym, a to za porednictwem Rady zoonej z Rzdu Narodowego z Wodzem, Czonków Izby po jednym z kadego Województwa jeneraów, których tene Rzd Narodowy z Wodzem Czonkami Izby wspólnie Odczytam j:
i
i
w
yb
iorcc JW. Woowski:
Poselska,
nie
za
»
Wanie
w Wodzem
jako Sejm
aeby Rzd Narodowy
z
wybiera jeneraów, albowiem art.
10
mu uchway
e
obradujemy jako Izba komplecie, nie zdaje mi si,
dlatego,
i
z
Czonkami
Izby mieli
sprzeciwiaoby si widocznie stanowicej atrybucye Wodza Naczelnego. to
Jestem zdania, aeby Rzd Narodowy z Wodzem wybrali Rad, do której aeby nasi Czonkowie byli dopuszczenia JW. Zwierkowski: »Dziel zdanie JW. Woowskiego, lecz
—
73
—
sdz, i w zasadach przez .IW. Marszaka nad rodkami obron y«. doda:
odczytanych trzeba
i
Maachowski: »Gdyby odrazu kwestya stana bya na tem miejscu, jak teraz stoi, bylibymy j odrazu przyjli. Teraz trzeba nam si stara, aeby wszelka obawa usunit zostaa, dlaczego radzibym, aeby w odezwie do Rzdu NaroRady, niczem si cho dowego zamieszczone byo, jednak zaufanie nasze nie zachwiao. JW. Niemojowski: »Gdybymy si usprawiedliwiali, moniezaufanie byo powodem do gaby by porozumienie, JW.
e
damy
e
Wniosek by motywowany, przyznawalimy zautanie by Wodzowi. Wniosek nie rozbiera czynnoci Wodza dopenia wnioskiem pojedynczego Czonka, który myla obowizku swojego; dlatego Izba nie ma prawa adnych owiadcze czyni, jestem zupenie przeciwny wnioskowi JW. Maachowskiego^ JW. Marszaek: »Jeeli Izby zgodz si na t zasad, któr odczytaem, zaprosibym trzech Czonków do zredagowania tego.
i
i
i
odezwy«. JW.
lski: »Tutaj potrzeba zadecydowa,
jak
Rzd ma
w
wyborze jeneraów. Wiadomo nam. i wielu jest jeneraów niechtnych. JW. Markowski wspomina o malkontentach w wojsku zostajcych na retrecie; chciabym, aeby Izba tym podobni do Rady tej nalee nie zadecydowaa, ci gosu w Rzdzie maj. Wódz Naczelny ma jedn pit
postpi
e
Narodowym;
i
cz
czterech innych
czonków przewa
go.
Niechaj
pójd nasi Czonkowie: wybrani by mog tacy, którzy, chcc jego zniesienia, sprowadz najzgubniejsze skutki na nasz Ojczyzn. Trzeba zapobiedz, aeby jeneraowie za nimi jeszcze
i
niechtni do tej narady nie naleeli«. JW. Marszaek: »Dla zaspokojenia troskliwoci JW. lci wojskowi skiego mam honor zwróci uwag jego, wybierani przez Rzd Narodowy z Wodzem Naczelnym. Moemy si wic spuci na patryotyzm, delikatno szlachetno uczu Rzdu Narodowego, i nie bdzie wybiera osoby interesowane, ale wolne od wszelkiego w pywu i od widoków
bd
e
i
r
oso b sty eh «. i
JW. f.
lski: »Odstpuj od wniosku mojego«. Marszaek: »Odczytam Izbie jeszcze raz zasady odezwy.
•
wzgldem
aby
74
decyzy swoj przez powstanie objawia:
nich
wyjanienia o pooeniu k r a u w e wzgldzie wojennym, a to za porednictwem Rady zoonej z Rzdu Narodowego z Wodzem, Czonków Izby po jednym z kadego W ojewództwa wojskowych wybranych p r z e z R z d Narodo w y z Wodze m «. dan
»
e
i
j
i
Kto popiera
—W
i
powsta
te zasady,
raczy «.
powstaa.
k s z o
»A wic skoro zasady do
upraszam
i
wsk
o
j
i
e
W W.
JJ
go
i
Gustawa M a aKrysiskiego. Nadto
kade Województwo samo
aby
Izby,
mo
e
odezwy Izba wikszoci
tej
przyja, zapraszam na redaktorów
chowskiego, N
—
z siebie
wybrao
po jednym Czonku, którzy w tej Radzie zasiada bd. Czy zgadza si Izba na to, aby wybór na czonków Rady z Izby
wybra si majcych Województwom by
Poselskiej
zosta-
wiony ?«.
»Chc si owieci,
JW. I^akwaski:
bory
bd«.
uskuteczniane
te
jakim porzdkiem wy-
Gosy:
»To naley zostawi Reprezentantom Województwac;. JW.
PHarScaek:
»
Wypada nam zdecydowa,
z
kadego wyte sesy
czy do
przystpi mamy, czyli zasól w,o wa ? A zatem kto jest zdani a, a b y w y b ó r K om s y ó w do p o n e d z a k u o d o y , p o w sta r a c z y « boru Komisyów
dzisiaj jeszcze
i
i
i
— Wtpliwo
w
powstaniu.
—
»Poniewa w powstaniu pokazuje si wtpliwo, przystpimy do imiennego wotowania. Na asesorów zapraszam K ach t JJ WW. Jezierskiego, Klimontowicza, P 1
i
i
Kozowskiego. K westya jest nast pujca K o e s w y bory K ozdania, aby d o p oniedziaku o d o y m s y ó w — a f f r m a v e, a kto, eby d z s aj nastpiy — n e g a ve«.
j
e
t
an a
:
i
t i
i
t
i
j
t
i
i
Województwo Krakowskie. Posowie: JJWW. ski affir.
t
Micha Walewski
affir.
Deputowani: JJWW.
Józef Gostkowski
Franciszek
Teodor
l-
affir.
Jaboski
affir.
Jan Olrych Sza-
niecki negat.
Województwo Sandomierskie. Posowie: JJWW. Roman Soltyk
affir.
Gustaw
hr.
Maachowski
affir.
—
-
75
Ignacy eleski affir. Ludwik empioki Jan Gratkowski affir. Województwo Kaliskie. Posowie: JJWW. Bonawentura Niemojowski negat. Stan. Kaczkowski negat. Floryan Suchecki negat. Kantorbery Tymowski negat. Wlad. hr. Ostrowski affir.
Deputowani: JJWW.
affir.
Jan Posturzyski
affir.
Deputowani: JJWW. gat. Józef
Stan.
Miczyski
affir.
Alojzy Biernacki ne-
Ziemicki negat. Ksawery Biedrzycki negat.
Województwo
Lubelskie. Posowie:
JJWW.
Kalikst Moro-
zewicz affir. Ksawery hr. Niesioowski affir. Ignacy Bielski affir. Alojzy hr. PoletyHo affir. Józef wirski affir. Tomasz br. Wyszyski affir. Feliks
Doliski
affir.
W. Adam Fritsch affir. Województwo Pockie. Posowie: JJWW. Maryan
Deputowani:
af.ir.
J
Konstanty Witkowski
afiir.
Deputowani: JJWW.
Wincenty Chemicki
Kajetan Kozowski
affir.
Cissowski
negat.
Wojciech Chobrzy-
ski affir.
Województwo Mazowieckie. Posowie: JJWW.
Aleksander negat. JaJezierski Konstanty Szymanowski affir. kób Okcki affir. Antoni Plichta affir. Fra. Dbrowski affir. Ignacy Starzyski affir. Fra Trzciski negat, Eugeni Subicki negat. Józef KretkowJan Rostworowski
ski negat. [Józef
Modliski
affir.
affir.].
Deputowani: JJWW.
Jan Charzewski affir. Jakób Piotrowski Dominik Krysiski negat. Józef Brinken affir. Micha Piotrowski negat Walenty Zwierkowski negat. Ludwik Lutostaski affir. Fra. Woowski Augustyn Morzkowski negat. Wojciech Chodecki affir. Antoni Zaaffir. wadzki affir. Walenty Zwa affir.
affir.
Podlaskie. Posowie: JJWW. Feliks MarkowFra. Zalewski affir. Wad. Zawadzki negat. Ignacy Józef hr. Maachowski negat.
Województwo
Wyk
ski negat.
negat.
Deputowani: JJWW.
Franciszek Obniski negat.
Feliks
Gumow-
ski negat.
Województwo Augustowskie. Posowie: JJWW. Bykowski
affir.
Fra.
Kisielnicki
JW Jakób Klimontowicz negat. Województwo Woyskie. Posowie: JJWW.
Deputowani: negat.
Olizar
.
Ksawery
Narcyz
wicki negat. Ksawery Sabbatyn
affir.
Aleksander Jeo-
Henryk Nakwaski negat.
Województwo Kijowskie. Posowie: JJWW. Herman affir.
Bohdan i
Daniel
Zaleski
Tchorzewski
negat.
Jakób Malinowski
hr.
negat.
Po-
Józef
affir.
W. Marszaek
ciwko
hr.
Godebski negat. Stan. hr. Worcell negat.
Województwo Podolskie. Posowie: JJWW.
tocki
Antoni
affir.
:
»
W ikszoci
wybory Ko misy ów
zate
m gosów
odoone
45 prze-
do poniedziaku. Dzisiaj racz Województwa wybra z pomidzy nalee majcych. siebie pojedynczych Czonków do Rady 31
—
—
76
Czonkowie wybrani na redaktorów racz si midzy sob porozumie wzgldem wygotowania odezwy oraz, o której godzinie zebra si maj, abymy jutro o godz. 10- tej mogli j mie sobie przedstawion. Sesya solwuje si do dnia nastpnego na godz. 10 zrana. Przy tern mam honor oznajmi Izbie, i Senat zatwierdzi wybór na Posa Teodora Mor a wi
s k
i
e go«.
W.
hr.
Ostr(owski).
Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 24 lipca 1831 roku. Po zebraniu si Czonków
JW. Zwierkowski
kretarza odczyta list obecnoci, Z
Obecnymi
w
zastpstwie Se-
byli (77):
Województwa Krakowskiego. Posowie: JJWW.
lski. Wiktor uniewski. Micha Gostkowski. Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych
Teodor
Szaniecki.
Z
Województwa Sandomierskiego. Posowie: JW.
Z
Województwa
Cyhr. MaaGustaw Roman Antoni Libiszewski. Sotyk. pryan Baczyski. chowski. Deputowani: JJWW. Fra. Chomentowski. Ignacy eleski. Ludwik empicki. Jan Gratkowski. tura Niemojowski.
Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawen-
Stan. Kaczkowski. Floryan
Wad. hr. Ostrowski. Deputowani: JJWW. Alojzy
Suchecki.
Kantorbery Ty-
mowski.
Biernacki.
Ksawery
Biedrzycki.
Z Województwa Lubelskiego. Posowie: JJWW. Kalikst Morozewicz. Ksawery hr. Niesioowski. Ignacy Bielski. Alojzy hr. Polety-o. Józef wirski. Tomasz br. Wyszyski. Feliks Doliski.' Deputowani: JW. Adam Fritsch. Z Województwa Pockiego. Posowie: JJWW. Jan Turski. Maryan Cissowski. Konstanty Witkowski. Deputowani: JW. Ignacy Dembowski. Kajetan Kozowski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Aleksander Szymanowski. Konstanty Jezierski. Jan Rostworowski. Szczepan winiarski. Jakób Okcki. Fra. Dbrowski. Ignacy Starzyski. Fra. Trzciski. Eugeni Subicki. Józef Modliski.
—
77
Deputowani: J.IWW. Dominik
— Krysiski. Józef Brinken. Micha
Piotrowski. Walenty Zwierkowski. Ludwik Lutostaski. Fra. Woowski.
Wojciech Chodecki. Antoni Zawadzki. Walenty Zwa. Z Województwa Podlaskiego. Posowie: JJWW. Feliks Józef hr. Maachowski. Markowski. Wad. Zawadzki. Ignacy
Wyk.
Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. AnJózef hr. Starzeski. Jan
toni Bykowski.
Augustowski. Fra. Kisielnicki.
Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz.
Deputowani: JJWW. Jakób Z
Klimontowicz. Józef Wiszniewski.
Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW. Ksawery Godebski.
hr. Olizar,
Narcyz
Stan. hr. Worcell.
Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW.
Aleksander Jelowicki. Ksawery Sabbatyn. Henryk Nakwaski. Amancyusz Zarczyski. Z Województwa Kijowskiego. P o sowie: JJWW. Wincenty hr. Tyszkiewicz. Herman hr. Potocki. [Jakób] Malinowski. Józef Z
Bohdan
Zaleski.
f
.
Marszaek:
»
Upraszam JW. Krysiskiego, aby
czy przedstawi nam
dowego,
redakcy odezwy
jaka przyjta
bya
przez
do
Czonków
Rzdu do
jej
ra-
Naro-
uoenia
wyznaczonych «.
wzgldem zasad do Rzdu Narodo-
JW. Krysiski: Stosownie do decyzyi Izby
deputacya
uoya nastpujc
wego odezw: »Izba Poselska, biorc na
w
uwag przewane
okolicznoci,
w
obecnej stanowczej chwili co do wszechstronnych stosunków wojennych znajduje, pragnc oraz powzi wzgldem tyche stosunków i okolicznoci z obron kraju
których si Naród
zwizek majcych rzeteln dokadn wiadomo, któraby Reprezentantów Narodu z pooeniem kraju pod wzgldem woi
jennym obznajmi, a razem troskliwo ich w tej mierze zaspokoi moga, pragnc tym sposobem postawi si w monoci rozwinicia wszelkich si i sposobów do zwalczenia nieprzyjaciela, Izba Poselska, stosownie do swej pod dniem 23 lipca 1831 r. zapadej decyzyi, ma honor wezwa Rzd Narodowy, iby zaraz po odebraniu niniejszej odezwy zwoa Rad, która si skada bdzie z Czonków Rzdu Narodowego z Wodzem, z Czonków Izby Poselskiej po jednym z kadego Województwa, z wojskowych wybranych przez Rzd Narodowy wraz 7
i
z
Wodzem f.
Naczelnym«.
Klimontowicz
i
JW. wirski zrobili uwagi,
aeby do
tej
—
—
78
Rady wezwani byli wojskowi, ale w subie czynnej zostajcy. Gdy uwagi te trafiy do przekonania Izby, JW. Marszaek zaprosi JW. Krysiskiego do odczytania jeszcze raz redakcyi
wicza
i
z
poprawk
JJWW.
do uwag-
stosownie
Klimonto-
wirskiego.
JW. Krysiski czy
a:
i
biorc na uwag przewane okolicznoci, w których si Naród w obecnej stanowczej chwili codo wszechstronnych stosunków wojennych znajd u e, pragnc oraz powzi wzglokolicznoci z obron dem tyche stosunków dokadn wiakraju zwizek majcych rzeteln domo, k ó r a b y Reprezentantó w Narodu z p o oeniem kraju pod wzgldem w o e n n y m o b z n a m , a razem troskliwo ich w tej mierze zaspokoi moga, pragnc tym sposobem postawi si w monoci rozwinicia wszelkich sil sposobów do »Izba Poselska,
j
i
i
t
j
j
i
i
zwalczenia nieprzyjaciela, Izba Poselska, stosownie do swej pod dniem 23 lipca 1831 r. zapadej d ecy zy ma honor wezwa Rzd Narodowy, iby zaraz po odebraniu niniejszej odezwy, z w o a R a d , która si skada bdzie z Czonków Rzdu Naroi,
dowego z Wodzem, z Czonków Izby Poselskiej po jednym z kadego Województ w a, z wojskowych w subie czynnej bdcych, wybranych przez Rzd Narodowy wraz z Wodzem N a c z e n y m i
1
JW. Marszaek:
odezwa do
Rzdu
«.
aby dopiero odczytana Narodowego bez adnej odmiany przyjta »Kto
jest
zdania,
bya, powsta raczy «.
Wszyscy powstali. — »A wic odezwa ta jednomylnie przez Izb przyjta. Nastpnie mam honor przedstawi Izbie imiona osób, które wybrane zostay z kadego wojewódz-
—
twa na
sa
czonków
de egacy 1
i
do
Rzd u
Narodowego wy-
Województwa Krakowskiego JW. Wiki r uniewski; z Województwa Sandomierskiego Gue hr. Maachowski; z Województwa Kaliskiego Bonawentura Niemojowski; z Województwa Lubelskiego wirski; z Województwa Pockiego Chem icki«. si mianej:
z
— f.
—
79
Pockiego nie
e
wybory z Województwa odbyy si wcale, co chcc wyjani, zada gosu
Dembowski rzuci kwesty,
(JW. Cissowski).
Wczoraj zgromadzio si 5 Czonków z Województwa Pockiego, bo wicej Czonków z lego Województwa nie znajduje si obecnych w Warszawie. Ci wic wybrali JW. Chemickiego«. jednozgodnie yczyli sobie rzecz dostatecznie jest wyJW. Marszaek: »Rozumiem, janiona, skoro wicej Czonków z tego Województwa niema JW.
Cissowski:
»
i
e
obecnych
w
Warszawie, a
którzy
ci,
s
obecni, zgodzili
si na
wybór JW. Chem ickiego. Czytam dalsz list osób z innych województw do tej delegacyi wybranych: z Województwa Mazowieckiego JW. Zwierkowski; z Podlaskiego Ignacy z Wos z n e w s k z Augustowskiego J ó z e f z Podolskiego Ale ksan 1 z a r; yskiego N a r c y z h r. der Jeowicki; z Kijowskiego [Józef] Bohdan Zaleski. Sesya salwuje si na dzie jutrzejszy, godzin 9 zrana. Przed-
W
Wyk;
i
i
i
;
i
miot posiedzenia:
wybory K o m
i
s
y ó w«.
W.
hr.
Ostr(owski).
Posiedzenie Izby Poselskiej z dnia 25 lipca 3\ roku. Po zebraniu si Czonków Izby Poselskiej odczytano list obecnoci. Byli obecnymi (68): Z Województwa Krakowskiego. Luniewski. Micha Gostkowski.
Posowie: JJWW. Wik tor
Deputowani: JJWW. Fra. Jaboski. Jan Olrych Szaniecki. Z Województwa Sandomierskiego. Posowie. JJWW. pryan Baczyski. Antoni Libiszewski. Deputowani: JJWW. Ignacy eleski.
Cy-
Ludwik Lempicki. Jan
Gratkowski.
Z Województwa Kaliskiego. Posowie: JJWW. Bonawentura Niemojowski. Marcin Radoski. Stan. Kaczkowski. Floryan Suchecki. Kantorbery Tymowski. Wad. hr. Ostrowski.
— Deputowani: JJWW.
80
—
Teodor Morawski. Antoni Rembowski. Ksa-
wery Biedrzycki.
ZWojewództwa Lubelskiego. Posowie: rozewicz. Ignacy Bielski. Alojzy hr. Poletyo. liks
Tomasz
JJWW. Kalikst MoWyszyski. Fe-
br.
Doliski.
Deputowani: JW, Z
Andrzej Mazurkiewicz.
Województwa Pockiego. Posowie: JJWW.
Jan Turski.
Maryan Cissowski. Konstanty Witkowski. Wincenty Chemicki. Deputowani: JJWW. Kajetan Kozowski. Wojciech Chobrzyski. Z Województwa Mazowieckiego. Posowie: JJWW. Jan Rostworowski. Jakób Okcki. Ignacy Starzyski. Adam uszczewski. Fra. Trzciski. Bugeni Subicki. Józef Modliski. Deputowani: JJWW. Jan Charzewski. Dominik Krysiski. Józef Brinken. Micha Piotrowski. Ludwik Lutostaski. Wojciech Chodecki. Antoni Zawadzki. Walenty Zwa.
Województwa Podlaskiego. Posowie: JJWW. Fra.
Z
Wad. Zawadzki. Ignacy Wyk. Deputowani: JJWW. Fra. Obniski. Feliks Gumowski. Z Województwa Augustowskiego. Posowie: JJWW. An-
Zalewski.
oni Bykowski. Józef hr. Starzeski.
Jan Augustowski.
Fra.
Kisielnicki.
Wincenty Gawroski. Jan Floryanowicz. Deputowani: JJWW. Jakób Klimontowicz. Józef Wiszniewski. Z Województwa Woyskiego. Posowie: JJWW. Narcyz hr. Olizar. Ksawery Godebski. Stan. hr. Worcell. Z
Województwa Podolskiego. Posowie: JJWW.
der Jeowicki.
Ksawery Sabbatyn.
Amancyusz Zarczyski.
Aleksan-
Henryk Na-
k wski.
Z enty
Województwa Kijowskiego. Posowie: JJWW. Win-
hr.
Tyszkiewicz. Daniel Tchorzewski. Józef Bohdan Zaleski.
Podczas czytania
listy przybyli
(14):
JJWW.
Ignacy Dembowski. Józef Maachowski. Jan Pusztynika. Ksawery hr. Niesioowski. Antoni Plichta. Alojzy Biernacki. Konstanty Jezierski. Aleksander Szymanowski. Józef wirski. Teodor lski. Gustaw hr. Maachowski. Adam Fritsch. Fra. Dbrowski. Fra. Ohomentowski.
Po odczytaniu JJWW.
przybyli
listy
(12):
Jakób Piotrowski. Ksawery Czarnocki.
Roman
Sotyk.
Wa-
Fra. Woowski.' Jan Nep. GliszczyMiczyski. Augustyn Morzkowski. Ludwik Bieniecki. Józef
lenty Zwierkowski. Jan Posturzyski. ski.
Stan.
Ziemicki.
JW. Marszaek:
sy ów. Nie
bd
bowiem zna wybór, im wiksze
z
nas
"Przystpujemy dzi do
mówi, to
ile
dobrze
wan i
wie,
zaufanie posiada
jest ta
e
im
bd
wyboru Ko miczynno; kady trafniejszy
nastpi
wybrani przez nas
— Czonkowie Komisyi,
—
81
skróc si dyskusye, tem wicej zyskamy na czasie. J W. Olizar zabra gos przed wyborem Komisyów. Ma wic gos JW. 01izar«. JW. Olzar: » Kilku kolegów owiadczyo mi, e mnie do jednej chc przeznaczy Komisyi. Poniewa prawo nie pozwala nikomu odmawia, skoroby zosta wybrany, obowizany jesieni przeoy przewietnej Izbie, e adnym sposobem urzdu komisarza przyjbym nie móg. Od dawnego ju czasu potrzebuj opuci Warszaw, na czas wprawdzie krótki, zawsze jednak oddali si z niej musz. Bior w tem na wiadectwo JW. Marszaka, który ju nawet urlop wyda mi rozkaza. Dopiero okolicznoci zagraajce stolicy odwróciy mnie na chwil od mego zamiaru; nie chciabym bowiem, aby si zdawao, e uciekam przed nieprzyjacielem. Postanowiem dzieli z wami tern bardziej
da
kady
los. jaki
mego
projektu.
nas zele, lecz za odmian okolicznoci, która zapewne wkrótce nastpi, znowu powróc do
noci
z
Opatrzno na Poczytam
to
wic
za
dowód aski
i
przychyl-
waszej strony, jeeli do adnej Komisyi mnie nie
w er
zwiecie«.
Potem
JW. Marszaek
zaprosi na asesorów
do wotowa-
JW. Michaa Gostkowskiego, Posa Stopnickiego; JW. Ignacego Bielskiego, Posa Krasnostawskiego; JW. F ran. O b n iski e go, Deputowanego z okr. Siedleckiego JW. Jakóba Klimo nt owi z a, Deputowanego z okrgu Augustowskiego. Przystpiono naprzód do wyboru Komisyi do praw skarbowych wojskowych. Wetujcych byo 84. Jedna lista okazaa si niewan, a zatem byo wanych list 83; nia
i
i
kad po 5 kresek wypada w ogóle kresek 415. Po obliwotów okazao si, e JW. Biernacki otrzyma kre-
rachujc na czeniu
sek 46, Klimontowicz 38,
lski
Mazurkiewicz 29, Rostworowski 25, Tymow ski 21, Morozewicz 19. Gawroski 19, Krysiski 15, Dembowski 14, Zwierkowski 13, Godebski 13, Jeowicki 12, Chodecki 11, August Morzkowski 10, Plichta 9, Bieniecki 9, Wgliski 8, uszczewski 6, Wiszniewski 6, yk 5, Swidziski 4, Obniski 4, Niemojowski 3, wirski 3, Chemicki 3, Klemens Witkowski 3, Sabbatyn 3, Baczyski 2, Chomentowski 2, Kaczkowski 2, Ziemicki 2. Jasieski 2, Nakwaski 2, Micha Gostkowski 1, Jaboski 1, Szaniecki 1, Libiszewski 1, Posturzyski 1, Ignacy Morzkowski 1, Teodor Mo35,
r
W-
Dyaryusz T. VI.
(j
>
—
—
82
Konstanty Witkowski 1, Chobrzyski 1, Subicki Modliski 1, Gumowski 1, Mierzejewski 1, Augustowski Worcell 1, Malinowski 1, [Józef B.] Zaleski 1. Razem kresek 415.
rawski
1,
Gdy jeden mieli
J J
W W.
Moroz ewicz
i
Gawroski,
mia by drugim, a drugi trzecim zastpc równ ilo kresek, cignli pomidzy sob
wycign
Gawroski zastpcy, Wskutku
a
J
1,
których
komisarza, losem.
JW.
dla siebie miejsce drugiego
W. Mor o z ewicz trzeciego zastpcy.
tego JW. Marszaek ogosi,
bowych wybrani
e
nakoraisarzy skar-
zostali:
JJWW. Biernacki
lski
z
1,
46
Klimontowicz Rostworowski 25.
gosami,
38,
Mazurkiewicz 29, Na zastpców za: JJWW. Tymowski 21 gosami Gawroski 19, Morozewicz 19 gosami. Nastpnie przystpiono do wyboru na komisarzy dopraw cywilnych, kryminalnych organicznych. Wotujcych byo 89, w ogóle zatem kresek 445. Z tych 35,
7
i
otrzymali:
JJWW. Woowski
kresek
72,
Szaniecki
39,
Chobrzy-
Posturzyski 35, Rembowski 32, Turski 29, Gumowski 25, Sabbatyn 25. Kozowski 23, arczyski 19, Gustaw Maachowski 15. Kaczkowski 13, Niemojowski 9, Morozewicz 8 Obniski 7, widziski 5, Radoski 5, Micha Gostkowski 4, wirski 4, Doliski 4, Teodor Morawski 3, Dembowski 3, Godebski 3, Nakwaski 3, Niesioowski 2, Mazurkiewicz 2, Chemicki 2, Krysiski 2, Brinken 2, [Józef B.] Zaleski 2, lski 1, Józef Gostkowski 1, Bukowski 1, Pusztynika 1, Poletyo 1, Fritsch 1, winiarski 1, Modliski 1, Bieniecki 1, 1, Józef Maachowski 1, Bykowski 1. ski 36,
7
Wyk
ilo
Razem
kresek 445.
Gdy
WW
JJ
kresek,
wycign a
Gumowski
i
cignli pomidzy sob
Sabbatyn losy,
i
J
W.
mieli
równ
Gumowski
miejsce drugiego zastpcy komisarza, J W. Sabbatyn trzeciego zastpcy. Wskutku teg