Zašto se i kako marksizam bori protiv religije [PDF]

Zitiervorschau

ENVER REDŽrĆ

ZASTO SE I KAKO MARKSIZAM. BORI . PROTIV RELIGIJE

•

Svjetlost

I

Sarajevo

1952

UZ DRUGO IZDANJE Prvo .:izdanje moJ'e brošure »z.ašto se i kako marksizam bori protiv reliigije«, koja je izišla iz štampe krajem janua,ra o. g., rasprodano je već

II

mjesecu martu. Uzrok tome, s jedne strane, nalazi se

II

interesovanju koje široki slojevi trudbenika

,pokazuju za pitanja crkve i religije i njihpve kon­ kretne

uloge'

druge

straIne,

našoj

II II

socijalističkQj

a s Iz istih

praksi,

ma.il.om tiražu brošure.

razloga javila se potreba za drugim izdanjem� što mi je pružilo mogućnost da

II

brošuri izvršim neke

neophodne izmjene, skraćivanja i dopune .. Izmjene

se

uglavnom odnose na pitanje hri­

šćanstva li. uopšte društvene uloge religije, koja je II

istoriji bila i pozitivna, a ne samo negativna, kako

sam

to, navodeći neke »izuzetke«, izložio

II

prvom

izdanju. One koji žele da se iscrpnije upoznaju sa

ovim pitanjem uptićujem na knjigu V. Ribara »1sto­ riska uloga hrišćanstva« (izdanje Prosvete, Osim toga smatrao sam da

II

1951).

ovakvoj brošuri, ko­

ja je namjenjena širokom krugu naše čitalačke pu­ blike, nije potrebno izlagati razne teorije o religiji i sL, jer bi to za čita'Oca pretstavljalo suvišno opte­ rećenje, a izlaganje te materije neizbježno bi z�hti­ jevalo povećanje obima brošure.

6

Enver Redžić

Ovo izdanje dopunjeno je no\.im poglavljem II kome sam dao kratak osvrt na poja\."U i razvitak islama. Tu materiju trebalo je dati i u prvom izda­ nju, all nisam stigao da to još tada učinim. Pored toga u brošllI'i sam, negdje \.iše a negdje manje, izvršio l..fvjesna skraćivanja, sa.ž'...j.:nan a, stilske izmjene i sl. Time bih iscrpio na1važniJj e napomene uz d..� ­ go izdaI1lje. Pisac

r

•

PORIJEKLO I NAJVAŽI>.'TJI OBLICI RELIGIJE Danas 'u svijetu neOspOil'no vlada uvjerenje da čovj:ek nije došao na OViGlj sviJjet kao ddelo nevidlji­

vog bića koje je dobilo ime boga, već se on li dugo­ trajnom. pJ.'10cesu razviJo iz odredene vrste čovjeko11kih m'ađmw1ta. Takvo gledanj.e zasniv a se na čv.rstim naučni'ffi temelglima kQj e j e položio veliki engleski biolog Da:rvthn, a potvrđeno je mnogobroj­ nim otkrićim a i re�ultatJ.ima naučno-istr,až1vačkog rada. 1891 i 1892 godiine na otoku Javo u slojevdma zemlj, ime kore pronađeni su ,komad lubanje, dva kutnjaka i bedrena kost, kogli su pripadali biću na prelazu od mCiljmuna k.a čovjeku poznatom li nauci pod imenom pite&antrop. 1927 godme tl Kini su pronađeni zubi, k.omad!ići donje čeljusti i lubanja bića koje je bilo mnogo razvij enije od onoga čijri su ostaci otkriveni na JaNi ii kqje j e već bilo pravi čo­ vj ek jer je proizvodilo o r uđa za rad od kamena i kosti. Nauka je tom čovjeku dJala ime pekinški sinantrop zbog toga što su njegovi ostaci prona đeni kod Pekinga u Krlll1i. Ova istra�ivanja su nastavlje­ na dalje, i do 1940 go.dine samo u Kini su pronađeni skeletni ostaci još od četrdeset naših sinantropskih predaka. '

,

s

Enver Redžić

Od tih veoma dalekih vremena pa do danas čovjek je prešao ogroman put svog istoriskog raz­ vitka od divljaštva i varvarstva pa do savremenog 'stepena civilizacije, prolazeći kroz razne društveno­ ekonomske formacije i mijenjajući ih II neodolji­ voj težnji da postane p.otpuni gospoda,r prirode i proizvoda svoga r:ada. Razumljivo je već na osnovu ovih činjenica da II najdavnijem vremenu ne može biti nd. riječi o religiji kod tih bića, koja su se nalazi­ la na prelazu od čovjekolikog majmuna ka čovjeku. Odlučujuća uloga II nastanku čovjeka pripada radu.. Rad je ona� .presudni faktor koji je izdvojio čovjeka iz životinjskog carstva, i istovremeno on pretstavlja .bitan uslov ljudskog života. Zahvaljujući r;adu, čovjek je počeo da mijenja prirodu i da je pod­ vrgav-a svojim potrebama. Uslovi II kojima čovjek radi određuju način cjelokupnog njegovog života, a to znači da uslovi rada pretstavljaju onu materijalnu 09I1{)VU koja II su štini određuje cjelokupni duhovni ž�vot ljudi. Prema tome II uslovima ljudskog rada treba tražiti i porijeklo religije kao i njen razvitak. Nije, dakle, nikakvo božanstvo stvorilo čovjeka po sv·ojoj sLici i priilici, nego se dogodilo baš obrartno čovjek je stvorio božanstvo, i to upravo po svo­ joj slici. i prilici. Nastanak reUgije vezan je za društveno-istori­ ske uslove epohe pr . vobitne zajednice, koja II isto­ riji društva pretstavlja prvu društveno-ekonomsku !ormacitiu. Ta veoma duga epoha počivala je na kolektivnoj, svojini sredstava za proizvodnju, koja je bila rezultat veoma niskog stepena razvitka -

Porijeklo religije

t

9

proizvodnih snaga, njihovog siromaštva i krajnje oskudice. Usljed svoje nemoći pred objektivnim .i nepoznatim silama priif:ode čovjek prvobitne za­ jednice bio je v:rlo tijesno vezan za zajednicu i i z tih sasvim sirQmašnih uslova i čovjekove nesavrše­ nosti, kaže Marks, nastala je religija. Čovjek još nije poznavao prirodu i njene sile; sa kojima je rrlOlrao da se bori za opstanak u životu. Njegova oruda za rad bila su veoma pnimitivna. To su ili predmeti nađeni u gotovom obliku ti prirodi (ka­ men, tolj,ag.a) ili jedv,a nešto prerađeni predmeti. Upravo te slabo :r:azvijene proizvodne snage, veoma oskudna opremljenost ljudi II borbi protiv elemen. tarnih sila prirode sačinjavaju onu osnovu, na kojoti se javljaju njihove pogrešne pretstave o pri­ rodi i prirodnim silama. Usljed tog" lju