Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach. Część 1. Rzeczownik, przymiotnik i liczebnik [PDF]

Zitiervorschau

Publikacja dofinansowana ze środków: Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej

oraz Senatu RP

Recenzentka: Jolanta Tambor

© Copyright by Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytet Śląski w Katowicach © Copyright by Marcin Maciołek

Wydanie drugie, uzupełnione

Szkoła Języka i Kultury Polskiej Stowarzyszenie Sympatyków Szkoły Języka i Kultury Polskiej 40-032 Katowice, pl. Sejmu Śląskiego 1 tel./fax: +48 32 2512991; tel. +48 32 2009424 e-mail: [email protected]; www.sjikp.us.edu.pl

Wstęp Tęczowa gramatyka języka polskiego w tabelach – to zbiór podstawowych wiadomości z zakresu polskiej gramatyki, przeznaczony dla uczących się języka polskiego cudzoziemców. W tabelarycznej formie książka przedstawia modele odmiany polskich rzeczowników (w tym również rzeczowników osobliwych, o niestandardowej odmianie), przymiotników oraz liczebników głównych, porządkowych i zbiorowych. W pracy zaprezentowano również typowe zakończenia form męsko- i niemęskoosobowych przymiotników oraz sposoby tworzenia ich stopnia wyższego i najwyższego, omówiono zakres łączliwości semantycznoskładniowej liczebników zbiorowych we współczesnej polszczyźnie. W Tęczowej gramatyce znaleźć można także informacje dotyczące podawania godzin w systemie oficjalnym i nieformalnym czy prawidłowego zapisu i odczytywania dat w języku polskim. Prezentowana książeczka jest już drugim wydaniem, poprawionym i uzupełnionym, opublikowanej w 2009 roku pracy o tym samym tytule. Do niniejszej edycji Tęczowej gramatyki dołączono wykaz użytych w niej terminów gramatycznych przetłumaczonych na dziesięć języków: cztery słowiańskie (bułgarski, czeski, rosyjski, ukraiński), trzy romańskie (francuski, hiszpański, włoski), a ponadto arabski, chiński oraz turecki. W tym miejscu pragnę najserdeczniej podziękować wszystkim, którzy podjęli się tłumaczenia zastosowanej przeze mnie terminologii na poszczególne języki. Są to następujące osoby: Rania A-Kader (przekład arabski), Iskra Likomanowa i Rozalia Matkowska (bułgarski), Zhao Gang 赵刚 (chiński), Jan Jeništa (czeski), Guillaume Gardin i Anna Synoradzka-Demandre (francuski), Alvaro Castellanos (hiszpański), Helena Kazancewa i Monika Gałuszka (rosyjski), Seyyal Körpe (turecki), Ałła Krawczuk i Julia Sahata (ukraiński), Andrea de Carlo i Claudio Salmeri (włoski). Szczególne wyrazy wdzięczności kieruję do Pani Profesor Jolanty Tambor, która poddała pomysł napisania tej książki, była jej pierwszą Czytelniczką i Recenzentką, a poczynione przez nią celne uwagi i sugestie znacząco wpłynęły na ostateczny kształt niniejszej publikacji. Marcin Maciołek

3

RZECZOWNIK/ NOUN/ DAS SUBSTANTIV PRZYPADKI/ CASES/ KASUS (FÄLLE) Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Miejscownik

Nominative Genitive Dative Accusative Instrumental Locative

Nominativ Genitiv Dativ Akkusativ Instrumental Lokativ

M D C B N Ms

To jest… Nie ma… Przyglądam się… Widzę… Interesuję się… Rozmawiam o…

Wołacz

Vocative

Vokativ

W

Kochany/a/-e… Kochani/-e…

kto? co? kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? (z) kim? (z) czym? o (przy, na, w, po) kim? o (przy, na, w, po) czym? –

DEKLINACJA MĘSKA/ MASCULINE DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER MÄNNLICHEN SUBSTANTIVE STUDENT

CHŁOP

UCZEŃ

GOŚĆ

WĄŻ

TELEFON

LIŚĆ

M D C B N Ms W

student-Ø student-a student-owi student-a student-em o studenci-e studenci-e!

chłop-Ø chłop-a chłop-u chłop-a chłop-em o chłopi-e chłopi-e!

uczeń-Ø uczni-a uczni-owi uczni-a uczni-em o uczni-u uczni-u!

gość-Ø gości-a gości-owi gości-a gości-em o gości-u gości-u!

wąż-Ø węż-a węż-owi węż-a węż-em o węż-u węż-u!

telefon-Ø telefon-u telefon-owi telefon-Ø telefon-em o telefoni-e telefoni-e!

liść-Ø liści-a liści-owi liść-Ø liści-em o liści-u liści-u!

M D C B N Ms W

studenc-i student-ów student-om student-ów student-ami o student-ach studenc-i!

chłop-i chłop-ów chłop-om chłop-ów chłop-ami o chłop-ach chłop-i!

uczni-owie uczni-ów uczni-om uczni-ów uczni-ami o uczni-ach uczni-owie!

gości-e gośc-i gości-om gośc-i gość-mi o gości-ach gości-e!

węż-e węż-y// węż-ów węż-om węż-e węż-ami o węż-ach węż-e!

telefon-y telefon-ów telefon-om telefon-y telefon-ami o telefon-ach telefon-y!

liści-e liśc-i liści-om liści-e liść-mi o liści-ach liści-e!

DEKLINACJA ŻEŃSKA/ FEMININE DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER WEIBLICHEN SUBSTANTIVE

4

KOBIETA

KLATKA

PANI

DYNIA

KOŚĆ

RÓŻA

MYSZ

M D C B N Ms W

kobiet-a kobiet-y kobieci-e kobiet-ę kobiet-ą o kobieci-e kobiet-o!

klatk-a klatk-i klatc-e klatk-ę klatk-ą o klatc-e klatk-o!

pan-i pan-i pan-i pani-ą pani-ą o pan-i pan-i!

dyni-a dyn-i dyn-i dyni-ę dyni-ą o dyn-i dyni-o!

kość-Ø kośc-i kośc-i kość-Ø kości-ą o kośc-i kośc-i!

róż-a róż-y róż-y róż-ę róż-ą o róż-y róż-o!

mysz-Ø mysz-y mysz-y mysz-Ø mysz-ą o mysz-y mysz-y!

M D C B N Ms W

kobiet-y kobiet-Ø kobiet-om kobiet-y kobiet-ami o kobiet-ach kobiet-y!

klatk-i klatek-Ø klatk-om klatk-i klatk-ami o klatk-ach klatk-i!

pani-e pań-Ø pani-om pani-e pani-ami o pani-ach pani-e!

dyni-e dyń-Ø dyni-om dyni-e dyni-ami o dyni-ach dyni-e!

kośc-i kośc-i kości-om kośc-i kość-mi o kości-ach kośc-i!

róż-e róż-Ø róż-om róż-e róż-ami o róż-ach róż-e!

mysz-y mysz-y mysz-om mysz-y mysz-ami o mysz-ach mysz-y!

DEKLINACJA NIJAKA/ NEUTER DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER SÄCHLICHEN SUBSTANTIVE KRZESŁO

SŁOŃCE

WYBRZEŻE

M D C B N Ms W

krzesł-o krzesł-a krzesł-u krzesł-o krzesł-em o krześl-e krzesł-o!

słońc-e słońc-a słońc-u słońc-e słońc-em o słońc-u słońc-e!

wybrzeż-e wybrzeż-a wybrzeż-u wybrzeż-e wybrzeż-em o wybrzeż-u wybrzeż-e!

M D C B N Ms W

krzesł-a krzeseł-Ø krzesł-om krzesł-a krzesł-ami o krzesł-ach krzesł-a!

słońc-a słońc-Ø słońc-om słońc-a słońc-ami o słońc-ach słońc-a!

wybrzeż-a wybrzeż-y wybrzeż-om wybrzeż-a wybrzeż-ami o wybrzeż-ach wybrzeż-a!

IMIĘ

CIELĘ

MUZEUM

imi-ę imi-eni-a imi-eni-u imi-ę imi-eni-em o imi-eni-u imi-ę! Jan Marcin Łukasz imi-on-a imi-on-Ø imi-on-om imi-on-a imi-on-ami o imi-on-ach imi-on-a!

ciel-ę ciel-ęci-a ciel-ęci-u ciel-ę ciel-ęci-em o ciel-ęci-u ciel-ę!

muze-um muze-um muze-um muze-um muze-um o muze-um muze-um!

ciel-ęt-a ciel-ąt-Ø ciel-ęt-om ciel-ęt-a ciel-ęt-ami o ciel-ęt-ach ciel-ęt-a!

muze-a muze-ów muze-om muze-a muze-ami o muze-ach muze-a!

Jan

ODMIANA OSOBLIWA/ SPECIAL DECLENSION/ DIE UNREGELMÄßIGE/ GEMISCHTE DEKLINATION ~ę

książę

I (~mię): ramię, imię, brzemię, ciemię znamię, wymię, plemię, strzemię M D C B N Ms W

RAMIĘ rami-ę rami-on-a rami-eni-a rami-on-Ø rami-eni-u rami-on-om rami-ę rami-on-a rami-eni-em rami-on-ami o rami-eni-u o rami-on-ach rami-ę! rami-on-a!

II: pisklę, prosię, szczenię, jagnię, cielę, źrebię, kurczę, kaczę, lwię, kocię, niemowlę, bliźnię, dziecię PISKLĘ piskl-ę piskl-ęt-a M piskl-ęci-a piskl-ąt-Ø D piskl-ęci-u piskl-ęt-om C piskl-ę piskl-ęt-a B piskl-ęci-em piskl-ęt-ami N Ms o piskl-ęci-u o piskl-ęt-ach piskl-ę! piskl-ęt-a! W

LICZBA POJEDYNCZA /SINGULAR odmiana współczesna odmiana archaiczna contemporary declension obsolete declension heutige Deklination archaische Deklination M D C B N Ms W

księci-a księci-u księci-a księci-em o księci-u

~um

~anin

liceum, technikum, muzeum, seminarium, studium, archiwum, konserwatorium

I ~kanin: Afrykanin, Amerykanin, anglikanin Meksykanin, dominikanin, franciszkanin + salezjanin, augustianin, bazylianin, wegetarianin, luteranin

M D C B N Ms W

LICEUM lice-um lice-a lice-um lice-ów lice-um lice-om lice-um lice-a lice-um lice-ami o lice-um o lice-ach lice-um lice-a!

M D C B N Ms W

AMERYKANIN Amerykanin-Ø Amerykani-e Amerykanin-a Amerykan-ów Amerykanin-owi Amerykan-om Amerykanin-a Amerykan-ów Amerykanin-em Amerykan-ami o Anerykanini-e o Amerykan-ach Amerykanini-e! Amerykani-e!

książ-ę książ-ęci-a książ-ęci-u książ-ęci-a książ-ęci-em o książ-ęci-u książ-ę!

LICZBA MNOGA PLURAL książ-ęt-a książ-ąt-Ø książ-ęt-om książ-ęt-a książ-ęt-ami o książ-ęt-ach książ-ęt-a!

II: katowiczanin, paryżanin, Wielkopolanin, Mazowszanin, Pomorzanin, Ślężanin + dworzanin, mieszczanin, niebianin, parafianin, chrześcijanin, poganin, włościanin, ziemianin, powodzianin ROSJANIN Rosjanin-Ø Rosjani-e M Rosjanin-a Rosjan-Ø D Rosjanin-owi Rosjan-om C Rosjanin-a Rosjan-Ø B Rosjanin-em Rosjan-ami N Ms o Rosjanini-e o Rosjan-ach Rosjanini-e! Rosjani-e! W

Rzeczowniki męskie na ~a/ Masculine nouns ending with ~a/ Männliche Substantive auf ~a: dentysta, artysta, poeta, mężczyzna liczba pojedyncza = rodzaj żeński (jak „kobieta”), liczba mnoga = rodzaj męski singular = feminine (like “kobieta”), plural = masculine Singular = Femininum (wie „kobieta”), Plural = Maskulinum

M D C B N Ms W

DENTYSTA dentyst-a dentyśc-i dentyst-y dentyst-ów dentyści-e dentyst-om dentyst-ę dentyst-ów dentyst-ą dentyst-ami o dentyści-e o dentyst-ach dentyst-o! dentyśc-i!

5

sędzia

M D C B N Ms W

hrabia SĘDZIA sędzi-a sędzi-owie sędzi-ego sędzi-ów sędzi-emu sędzi-om sędzi-ego sędzi-ów sędzi-ą sędzi-ami o sędz-i// sędz-im o sędzi-ach sędzi-o! sędzi-owie!

M D C B N Ms W

Odmiana przymiotnikowa rzeczowników Noums declension like adjectives Die adjektivische Deklination der Substantive

krewny, znajomy, myśliwy, leśniczy, woźny

MYŚLIWY M D C B N Ms W

myśliw-y myśliw-ego myśliw-emu myśliw-ego myśliw-ym o myśliw-ym myśliw-y!

ucho

uch-o uch-a uch-u uch-o uch-em o uch-u uch-o!

usz-y usz-u//usz-ów usz-om usz-y usz-ami //usz-yma o usz-ach usz-y!

M D C B N Ms W

UCHO ucho dzbana ucho torby uch-o uch-a uch-a uch-Ø uch-u uch-om uch-o uch-a uch-em uch-ami o uch-u o uch-ach uch-o! uch-a!

OKO M D C B N Ms W

ręka

ksiądz

RĘKA M D C B N Ms W

ręk-a ręk-i ręc-e ręk-ę ręk-ą w ręc-e//w ręk-u ręk-o!

ręc-e rąk-Ø ręk-om ręc-e ręk-ami//ręk-oma w ręk-ach ręc-e!

PRZYJACIEL przyjaciel-Ø przyjaciel-e przyjaciel-a przyjaciół-Ø przyjaciel-owi przyjacioł-om przyjaciel-a przyjaciół-Ø przyjaciel-em przyjaciół-mi o przyjaciel-u o przyjacioł-ach przyjaciel-u! przyjaciel-e!

M D C B N Ms W

ksiądz-Ø księdz-a księdz-u księdz-a księdz-em o księdz-u księż-e!

księż-a księż-y księż-om księż-y księż-mi o księż-ach księż-a!

człowiek

M D C B N Ms W

ocz-y ocz-u ocz-om ocz-y ocz-ami //ocz-yma o ocz-ach ocz-y!

M D C B N Ms W

brat

KSIĄDZ

przyjaciel

M D C B N Ms W

ok-o ok-a ok-u ok-o oki-em o ok-u ok-o!

OKO oko w rosole oko sieci ok-o ok-a ok-a ok-Ø ok-u ok-om ok-o ok-a oki-em ok-ami o ok-u o ok-ach ok-o! ok-a!

Kruk krukowi oka nie wykole

Dopóty dzban wodę nosi, dopóki mu się ucho nie urwie

6

myśliw-i mysliw-ych myśliw-ym myśliw-ych myśliw-ymi o myśliw-ych myśliw-i!

oko UCHO

M D C B N Ms W

HRABIA hrabi-a hrabi-owie hrabi-ego hrabi-ów hrabi-emu hrabi-om hrabi-ego hrabi-ów hrabi-ą hrabi-ami o hrab-i// hrab-im o hrabi-ach hrabi-o! hrabi-owie!

CZŁOWIEK człowiek-Ø ludzi-e człowiek-a ludz-i człowiek-owi ludzi-om człowiek-a ludz-i człowieki-em ludź-mi o człowiek-u o ludzi-ach człowiek-u! ludzi-e!

M D C B N Ms W

BRAT brat-Ø braci-a brat-a brac-i brat-u braci-om brat-a brac-i brat-em brać-mi o braci-e o braci-ach braci-e! braci-a!

rok

M D C B N Ms W

ROK rok-Ø lat-a rok-u lat-Ø rok-owi lat-om rok-Ø lat-a roki-em lat-ami o rok-u o lat-ach rok-u! lat-a!

PRZYMIOTNIK/ ADJECTIVE/ DAS ADJEKTIV KOLORY/ COLOURS/ FARBEN

biały

szary

czarny

brązowy

fioletowy

zielony

czerwony

pomarańczowy

żółty

niebieski

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Masculine Feminine Neuter Maskulinum Femininum Neutrum -y// -i* -a -e biały, zielony, szary, żółty biała, zielona, szara, żółta białe, zielone, szare, żółte niebieski niebieska niebieskie *-i po/ after/ nach k, g (wysoki, niski, drogi, długi), ale także/ but also/ aber auch: tani, głupi, koci, krowi, lisi, lwi, malusi, tyci

DEKLINACJA PRZYMIOTNIKÓW TWARDOTEMATOWYCH/ ADJECTIVES WITH HARD STEM DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER HARTSTÄMMIGEN ADJEKTIVE

Liczba number Numerus

Przypadek case Kasus

męskoosobowy masculine-personal Maskulinum (männlich personal)

Rodzaj/ gender/ Geschlecht męskożywotny męskonieżywotny masculine-animate masculine-inanimate Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt)

ładn-y

M

ładn-a ładn-ej

ładn-ego

B

żeński feminine Femininum

ładn-ej

ładn-emu

C

ładn-y

ładn-e

ładn-ą

N

ładn-ym

ładn-ą

Ms

ładn-ym

ładn-ej

ładn-i

M mnoga plural Plural

ładn-e

ładn-ego

D pojedyncza singular Singular

nijaki neuter Neutrum

ładne-e

D

ładn-ych

C

ładn-ym ładn-ych

B

ładn-e

N

ładn-ymi

Ms

ładn-ych

DEKLINACJA PRZYMIOTNIKÓW MIĘKKOTEMATOWYCH/ ADJECTIVES WITH SOFT STEM DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER WEICHSTÄMMIGEN ADJEKTIVE Liczba number Numerus

Przypadek case Kasus

męskoosobowy masculine-personal Maskulinum (männlich personal)

brzydk-i

M

brzydki-ego

B N

brzydki-e

brzydk-ą brzydk-ą

brzydk-im

brzydki-ej brzydki-e

brzydk-ich

D

brzydk-im

C B

brzydk-a brzydki-ej

brzydk-i

brzydc-y

żeński feminine Femininum

brzydki-ej

brzydk-im

Ms

mnoga plural Plural

brzydki-e

brzydki-emu

C

M

nijaki neuter Neutrum

brzydki-ego

D pojedyncza singular Singular

Rodzaj/ gender/ Geschlecht męskożywotny męskonieżywotny masculine-animate masculine-inanimate Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt)

brzydk-ich

brzydki-e

N

brzydk-imi

Ms

brzydk-ich

7

RZECZOWNIK + PRZYMIOTNIK/ NOUN + ADJECTIVE/ SUBSTANTIV + ADJEKTIV =

Rodzaj męski Masculine Maskulinum biały kapelusz czerwony krawat czarny garnitur niebieski sweter tani płaszcz

M D C B N Ms

To jest... Nie ma… Przyglądam się… Mam na sobie… Zachwycam się… Rozmawiamy o…

Rodzaj żeński Feminine Femininum biała czapka czerwona sukienka czarna marynarka niebieska koszula tania kamizelka

brązowy sweter brązowego swetra brązowemu swetrowi brązowy sweter brązowym swetrem brązowym swetrze

Rodzaj nijaki Neuter Neutrum białe bolerko czerwone palto czarne futro niebieskie kimono tanie body

brązowa koszula brązowej koszuli brązowej koszuli brązową koszulę brązową koszulą brązowej koszuli

brązowe futro brązowego futra brązowemu futru brązowe futro brązowym futrem brązowym futrze

MIANOWNIK LICZBY MNOGIEJ PRZYMIOTNIKÓW/NOMINATIVE PLURAL OF ADJECTIVES/DER NOMINATIV PLURAL DER ADJEKTIVE męski masculine Maskulinum

~py

Rodzaj/ gender/ Geschlecht męskoosobowy niemęskoosobowy masculine-personal non-masculine-personal Personalform Sachform

~pi

tępy – tępi – tępe

~by

~bi

~be

gruby – grubi – grube

~my

~mi

~me

niewidomy – niewidomi – niewidome zdrowy – zdrowi – zdrowe

~wy

~wi

~we

~chy

~si

~che

głuchy – głusi – głuche

~dy

~dzi

~de

młody – młodzi – młode

~ty

~ci

~te

bogaty – bogaci – bogate

~ny

~ni

~ne

dynamiczny – dynamiczni – dynamiczne

~sy

~si

~se

łysy – łysi – łyse

~sty

~ści

~ste

czysty – czyści – czyste

~szy

~si

~sze

pieszy – piesi – piesze

~sły

~śli

~słe

dorosły – dorośli – dorosłe

~ły

~li

~łe

miły – mili – miłe

~sny

~śni

~sne

radosny – radośni – radosne

~zny

~źni

~zne

przyjazny – przyjaźni – przyjazne

~ry

~rzy

~re

chory – chorzy – chore

~ki

~cy

~kie

wysoki – wysocy – wysokie

~gie

ubogi – ubodzy – ubogie

~gi ~dzy Uwaga/ Attention/ Achtung: wesoły – weseli – wesołe, ale zielony – zieleni – zielone, ale

biały – biali – białe (nie)śmiały – (nie)śmiali – (nie)śmiałe śniady – śniadzi – śniade

~cy

~cy

~ce

gorący – gorący – gorące

~czy

~czy

~cze

opiekuńczy – opiekuńczy – opiekuńcze

~dzy

~dzy

~dze

cudzy – cudzy – cudze

~ży*

8

~pe

Przykłady Examples Beispiele

~ży ~że ryży – ryży – ryże *Jedyny wyjątek/ The only exception/ Einzelfall: duży – duzi – duże

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW/ ADJECTIVE’S COMPARISON/ DIE KOMPARATION DER ADJEKTIVE

175 cm

180 cm

wysoki

Stopień równy/ Positive degree Positiv (Grundstufe) stary młody biedny zimny

185 cm

wyższy

najwyższy

Stopień wyższy/ Comparative degree Komparativ (Vergleichsstufe) starszy młodszy biedniejszy zimniejszy

Stopień najwyższy/ Superlative degree Superlativ (Höchststufe) najstarszy najmłodszy najbiedniejszy najzimniejszy

STOPIEŃ WYŻSZY/ COMPARATIVE DEGREE / DER KOMPARATIV Stopniowanie regularne (syntetyczne)/ Regular comparison (synthetic)/ Die regelmäßige (synthetische) Komparation Struktura tematu przymiotnika Adjective’s structure of stem Struktur des Adjektivstamms młod-y -C-y

grub-y

Sposób tworzenia stopnia wyższego Derivation of creating comparative degree Bildung des Komparativs młodszy + -szy

such-y

suchszy

biedn-y -CC-y

zimn-y

grubszy biedniejszy

+ -ejszy

ciepł-y

zimniejszy cieplejszy

*C – spółgłoska/ consonant/ Konsonant

Alternacje w tematach typu -CAlternations in type -CLautveränderungen im Stamm des Types -Ca:e biały – bielszy o:e wesoły – weselszy ą:ę gorący – gorętszy n:ń czerwony – czerwieńszy ł:l miły – milszy g:ż długi – dłuższy *c : t gorący – gorętszy *rzadko/ seldom/ selten

Struktura tematu przymiotnika Adjective’s structure of stem Struktur des Adjektivstamms -k-i brzydki -ek-i daleki -ok-i szeroki -rd-y twardy -st-y prosty

Alternacje w tematach typu -CCAlternations in type -CCLautveränderungen im Stamm des Types -CCł:l ciepły – cieplejszy n : ni brudny – brudniejszy m : mi uprzejmy – uprzejmiejszy sn : śni jasny – jaśniejszy sł : śl dorosły – doroślejszy st : ści gęsty – gęściejszy r : rz mądry – mądrzejszy w : wi łatwy – łatwiejszy

Sposób tworzenia stopnia wyższego Derivation of creating comparative degree Bildung des Komparativs [bez/without/ ohne -k-] + szy brzydszy [bez/without/ ohne -ek-] + szy dalszy [bez/ without/ ohne -ok-] + szy szerszy + -szy twardszy + -szy prostszy

Typowa alternacja s : ż/ Typical alternation s : ż/ Typische Lautveränderung s : ż bliski – bliższy niski – niższy wąski – węższy wysoki – wyższy

9

Stopniowanie analityczne/ Analytic comparison (periphrastic)/ Die analytische Komparation

bardziej (mniej) + stopień równy = stopień wyższy bardziej (mniej) + positive degree = comparative degree bardziej (mniej) + Positiv = Komparativ

Stopień równy/ Positive degree/ Positiv chory interesujący przekonujący błyszczący opalony opłacalny

Stopień wyższy/ Comparative degree/ Komparativ bardziej chory mniej chory bardziej interesujący mniej interesujący bardziej przekonujący mniej przekonujący bardziej błyszczący mniej błyszczący bardziej opalony mniej opalony bardziej opłacalny mniej opłacalny

STOPIEŃ NAJWYŻSZY/ SUPERLATIVE DEGREE/ DER SUPERLATIV Stopniowanie regularne (syntetyczne)

Stopniowanie analityczne (opisowe)

Regular comparison (synthetic)

Analytic comparison (periphrastic)

Die regelmäßige (synthetische) Komparation

Die analytische Komparation

naj- + stopień wyższy = stopień najwyższy

najbardziej || najmniej + stopień równy = stopień najwyższy

naj- + comparative degree = superlative degree

najbardziej || najmniej + positive degree = superlative degree

naj- + Komparativ = Superlativ

najbardziej || najmniej + Positiv = Superlativ

młodszy → najmłodszy

chory → najbardziej chory || najmniej chory

cieplejszy → najcieplejszy

interesujący → najbardziej interesujący || najmniej interesujący

brzydszy → najbrzydszy

opalony → najbardziej opalony || najmniej opalony

Stopniowanie nieregularne/ Irregular comparison/ Die unregelmäßige Komparation Stopień równy Positive degree Positiv dobry duży/ wielki mały zły

10

Stopień wyższy Comparative degree Komparativ lepszy większy mniejszy gorszy

Stopień najwyższy Superlative degree Superlativ najlepszy największy najmniejszy najgorszy

LICZEBNIKI GŁÓWNE/ CARDINAL NUMERALS/ DIE KARDINALIA (GRUNDZAHLEN) 0 zero 1 jeden 2 dwa 3 trzy 4 cztery 5 pięć 6 sześć 7 siedem 8 osiem 9 dziewięć 10 dziesięć

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

100 sto 200 dwieście 300 trzysta 400 czterysta 500 pięćset 600 sześćset 700 siedemset 800 osiemset 900 dziewięćset 1000 tysiąc

101 102 103 104 105 106 107 108 109 110

jedenaście dwanaście trzynaście czternaście piętnaście szesnaście siedemnaście osiemnaście dziewiętnaście dwadzieścia sto jeden sto dwa sto trzy sto cztery sto pięć sto sześć sto siedem sto osiem sto dziewięć sto dziesięć

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

dwadzieścia jeden dwadzieścia dwa dwadzieścia trzy dwadzieścia cztery dwadzieścia pięć dwadzieścia sześć dwadzieścia siedem dwadzieścia osiem dwadzieścia dziewięć trzydzieści

111 112 113 114 115 116 117 118 119 120

sto jedenaście sto dwanaście sto trzynaście sto czternaście sto piętnaście sto szesnaście sto siedemnaście sto osiemnaście sto dziewiętnaście sto dwadzieścia

40 czterdzieści 50 pięćdziesiąt 60 sześćdziesiąt 70 siedemdziesiąt 80 osiemdziesiąt 90 dziewięćdziesiąt 100 sto 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130

sto dwadzieścia jeden sto dwadzieścia dwa sto dwadzieścia trzy sto dwadzieścia cztery sto dwadzieścia pięć sto dwadzieścia sześć sto dwadzieścia siedem sto dwadzieścia osiem sto dwadzieścia dziewięć sto trzydzieści

1 000 – tysiąc 1 000 000 – milion 1 000 000 000 – miliard 1 000 000 000 000 – bilion

PODSTAWOWE DZIAŁANIA MATEMATYCZNE/ BASIC MATHEMATICAL OPERATIONS/ DIE GRUNDRECHNENARTEN równa się (jest) plus (dodać) minus (odjąć) razy (mnożone przez) podzielić na (dzielone przez) pierwiastek (kwadratowy) z x pierwiastek sześcienny z x jest mniejsze niż jest większe od jest mniejsze lub równe jest większe lub równe

x = 4 (iks równa się cztery) 2 + 2 = 4 (dwa plus dwa równa się cztery) 4 – 2 = 2 (cztery minus dwa równa się dwa) 2 x/· 2 = 4 (dwa razy dwa równa się cztery) 4 ÷/: 2 = 2 (cztery dzielone przez dwa równa się dwa) 4 = 2 (pierwiastek kwadratowy z czterech równa się dwa) 3 8 = 2 (pierwiastek sześcienny z ośmiu równa się dwa) 2 < 4 (dwa jest mniejsze niż cztery) 4 > 2 (cztery jest większe od dwóch) x < 2 (x jest mniejsze lub równe dwa) x 2 (x jest większe lub równe dwa)