Een kwarteeuw mei 68 9789064457487, 9064457484 [PDF]

Zitiervorschau

Ludo Martens Kris

h

m

m

' ' ■ * *

ipi'?

R I

een k wa

Een kw arteeuw M ei 68

Ludo Martens

Kris Merckx

EP

Dank aan allen die ons hielpen bij het verzamelen van de foto's: Archief Ulb: blz. 76, 82, 88, 94 Archief Vlaams Studentenleven van de K.U. Leuven: blz. 10, 22, 34, 40, 52, 58, 64, 100, 106, 184, 192,198, 202, 208 Archief auteurs: blz. 16, 28, 46, 214, 220, 226, 232 D. Beke: blz. 118, 140, 146, 154, 160, 166, 172 R. Willockx: blz. 70, 112, 124, 130, 178

Omslagontwerp: Compagnie Paul Verrept Vormgeving: EPO Druk: drukkerij EPO Eindredactie Jan Savels © Uitgeverij EPO vzw, 1993 Lange Pastoorstraat 25-27 2600 Berchem Tel: 32 (0)3/239.68.74 Fax: 32 (0)3/218.46.04 ISBN 90 6445 748 4 D 1993/2204/5 N U G I646 Verspreiding voor Nederland Uitgeverij De Geus Postbus 1878 4801 BW Breda Tel.: 076/22.81.51

INHOUD Woord vooraf 7 D eel een 9 D raaiboek van de gebeurtenissen in L euven en G ent 1. D e m e ir e v o lte 1966. 'In L e u v e n is h e t tijd p e rk der g e u z e n in g e lu id ' 11 2. J a n u a r i'6 8 . H e t d a g b o ek v a n ee n re v o lte 35 3. D e G e n ts e M a a rtb e w e g in g 59

D eel twee 91 O ntstaan , werking en groei van de nieuwe linkse stroming 1. N ie u w L in k s 92 2. H e t ee n h e id sfro n t v a n d e L e u v e n se stu d e n te n

119

3. D e g e e st v a n m e i '6 8 w a a it d o or de fa c u lta ire w e rk in g 134

4. D e stu d e n te n g a a n n aa r de a rb e id ers 141 5. D e F ra n se K p te g e n de g a u c h istisc h e p ro v o k a te u rs v a n m e i '6 8

167

6. D e B e lg isc h e K p e n de stu d e n te n re v o lte v a n de ja r e n '6 0

183

D eel drie 191 H et platform van de revolutionaire studenten anno 1968-1969

1. A rbeiders en stu d en ten : één front... M aar w aaro m en hoe? 193 2. Z o e k to c h t n a a r ee n sa m e n h a n g e n d e th e o rie 210 D o k u m e n t 1969. E en le id raa d do o rh een de m a r x is tisc h e th e o rie 1969 218

N awoord 255 V ragen over de ' restauratie'

W

oord

vooraf

W o o r d v o o r a f v a n d e u it g e v e r V ijfe n tw in tig ja a r g eled en : 1968, h e t v e e l b e sp ro k e n w o n d er­ jaar. 'V oor m ij w a s m e i '6 8 ee n c o m p le te v e rra ssin g ,' b ek e n d e JeanP a u l Sa rtre o o tm o ed ig , 'ik h a d h e t n ie t z ie n a a n k o m e n .' E n a a n de v o o ra v o n d v a n de m e ir e v o lte b e k la a g d e c o m m e n ta ­ to r P ierre V ian sso n -P o n té z ic h in ee n - a c h te ra f b e ro e m d g e ­ w o rd e n - h o o fd a rtik e l in Le Monde o v er d e gro te m a th e id die z ic h a a n h e m m e ed ee ld e. H e t s t u k v e rsc h e e n op 15 m a a rt '68 o n d er de k o p 'F ra n k rijk v e rv e e lt z ich '. E en p a a r w e k e n la te r sto n d F ra n k rijk in lic h te rla a ie . 'H e t g e b e u rt h ier, h e t g e b eu rt in N e w Y ork , in B erlijn . H e t is n ie t ie t s o m w e g te w u iv e n o f g e m a k z u c h tig te o n tk e n n en . H e t i s o o k n ie t ie t s d a t w e l lo s z a l lo p e n o f w a a rv o o r m e n h an g m o e t z ijn ... W at de b e te k e n is erv a n z a l zijn , k a n ik n ie t sc h a tte n , m a a r h e t i s h e t d e fin itie v e ein d e v a n e e n tijd p erk , h e t k a n n o o it m e e r w o rd e n z o a ls h e t w a s .' Z o b e sch re e f C e e s N o o te b o o m a ls v e rsla g g e v e r v o o r De Volkskrant de P a rijse re­ v o lte . Een v a n de ee rste b o e k e n d ie u itgev erij E po op de m a rk t b rach t w a s D at was 1968. L u d o M a rte n s en K ris M erck x, tw ee h o ofd ­ ro lsp e le rs in h e t V la a m se m e i '68, m a a k te n d aarin tie n ja a r la ­ ter h e t te sta m e n t op v a n h u n reb else jeugd. W at b ezield e de h e m e lb e sto rm e rs v a n toen? W aarom m o e st a l­ le s an d ers w orden? En w aren er din gen fu n d a m en te el veran ­ derd? O f w aren de to e sta n d e n in de u n iv e rsite ite n en in de w e­ reld w aartegen m e i '68 a ls een v u lk a a n u itb a rstte , er n og altijd? W e g e lo v en d a t v a n d a a g ee n n ie u w m e i '6 8 ev en le g itie m z o u zijn .

Een kwarteeuw Mei 68 i s op de e e rste p la a ts ee n b o e k vo or stu d e n te n en jo n geren . H e t i s n ie t ge sch re v e n v o o r h e t h eim -

7

E e n k w a r t e e u w me i 68 w e e v a n de 'o u d strijd e rs' m a a r h e t i s g e ë n t op h e t lijf v a n de stu d e n ten b ew eg in g . W e h e b b en v o o r d e z e h e rw e rk te u itg a v e de e e rste v e rsie v a n 1978 in gro te lijn e n b eh o u d en . T ijd sg e b o n d e n p a s sa g e s w e r­ den g e a c tu a lise e rd en ee n a a n ta l c ita te n v a n L u d o M a rte n s en P a u l G o o ss e n s u it h e t b o e k Het gevecht m et de Mammon v a n fo s D e M a n (1968) z ijn in h e t ge h ee l v e rw e rk t. D e z e c ita te n z o rg en er m e e v o o r d a t h e t re la a s v a n de g e b e u rte n isse n in een b reder p e rsp e c tie f w o rd t g e p la a tst. W e h eb b en o o k ee n go rd i­ a a n se sp e llin g k n o o p m o e te n d o o rh ak k en . In '6 8 w erd m e t a l­ le rle i sp e llin g e n g e ëx p erim e n tee rd . Z o v o n d en w e ee n d o c u ­ m e n t d a t de t ite l h a d m e eg e k reg e n : 'D e fa sjiz a tie v a n h e t Belg ie s re g im e '. E n in v e e l d o c u m e n te n w a s de ee n v o rm ig h eid v a n sp e llin g h e le m a a l zo e k . H e t w a s d u s a a n g e w e z en ee n en an d er te stro o m lijn e n : de eig e n lijk e t e k s t w o rd t in de v o o r­ k e u rsp e llin g ge sch rev en , m a a r a lle d o c u m e n te n z ijn u itg e tik t in w a t g e n o e m d w erd 'd e p ro g re ssie v e sp e llin g ' (een a a rz e le n ­ de sta p in de ric h tin g v a n fo n e tisc h sc h rift v o o r b a sta a rd w o o r­ den). E lk d o c u m e n t w o rd t aan g e k o n d ig d en a fg e slo te n m e t e e n v a n de lo g o 's u it d ie tijd : de v u ist. B o v en d ien h e b b en w e in d eze u itg a v e v e e l a a n d a c h t b e ste e d a a n fo to 's en illu str a tie s. W e z ijn er z e k e r v a n d a t d o or d eze in sp a n n in g e n Een kw art­

eeuw Mei 68 z ijn w e g z a l v in d e n n a a r de stu d e n te n g e n e ra tie v a n van d aag. A p ril 1993 Ja n S a v e ls en H u g o F ra n sse n

8

D eel een D r a a ib o e k VAN DE GEBEURTENISSEN in

L eu v en

en

G en t

mmM

D eel E en

1 D e m e ir e v o l t e

1966

1I n L e u v e n is h e t t ijd p e r k DER GEUZEN INGELUID’

M e n n o e m t h e t m e i '6 8 . M a a r d eze z o n n ig e m a a n d v a n h e t v ru ch tb are ja a r '68 s t a a t e ig e n lijk sy m b o o l v o o r de ro erige jaren t u s se n '6 5 e n '7 0 d ie ee n o n stu im ig e , o v erm o ed ig e op gan g v a n d e d e m o c ra tisc h e e n re v o lu tio n a ire id e e ë n in d e stu d e n ­ te n g e m e e n sc h a p h e b b e n v o o rtgeb rach t. D e L e u v e n se re v o lte w ierp v a n a f 16 m e i '6 6 d u iz e n d e n s t u ­ d e n te n op s tr a a t in b e to g in g e n d ie k e e r op k e e r w e rd en b e­ sto r m d d o or h e le p e lo to n s rijk sw a c h te rs. D e stu d e n te n le id e rs n a m e n c o lle c tie f o n tsla g , z o z e e r h a d de v re e s v o o r sa n c tie s v a n w eg e d e a c a d e m isc h e o v erh eid h e n te p a k k e n . Z ij h u u rd e n ee n V la a m se z a k e n m a n in , R ik Seg h ers, d ie u itg e d o st a ls d a n ­ dy in ee n g lo e d n ie u w e M e rc e d e s 2 3 0 L e u v e n b in n en ree d o m z ic h a a n h e t h o o fd te p la a tse n v a n h e t A c tie c o m ité . W ein ig fe ite n illu stre re n z o d u id e lijk h e t o n geo rgan iseerd e k a ra k te r v a n d e to e n m a lig e b ew eg in g e n h e t g e b rek a a n b e w u ste le i­ ding. M a a n d ag 16 m e i. O m 2 2 .3 0 u u r gro eid e h e t a a n ta l 'avon d w an d e la a rs' d ie a a n de A lm a op d e B o n d g en o ten laa n v a n sta rt w a ­ ren ge g a a n a a n to t d rie d u iz e n d b eto g ers.

Gent, 20 m aait ‘69. In do M artens roept de 700 studenten in de Blandijn op niet te wijken voor de chantage van decaan Van Elslander en het auditorium te behouden als kern voor een creatieve universiteit in dienst van het volkEen tijd later zal de rijksw acht het auditorium ontruimen.

11

E e n k w a r t e e u w m e i 68 Z e lie p e n a ch te r éé n sp a n d o e k : “Werp al uw kommer op de

Heer. ’ W at la te r h o ren de o m sta a n d e rs ee n lie d a a n z w e lle n d a t o v erg e n o m en w o rd t d o o r d rie d u iz e n d ste m m e n . H e t w o rd t ge zo n ge n op ee n trio m fa n te lijk e to o n d ie h e t sa r c a sm e m o e t on d e rstre p e n : ‘Tantum ergo, Sacram entum ...’ D e ro ep 'Stop een bisschop in uw tank!’ d reu n t o v er L e u v en . P lo ts h e ft ie m a n d de k re e t 'Revolutie’ a a n en w e ld ra b o ts t te g e n de en ge k u ip v a n de n a c h te lijk e g e v e ls v a n de B o n d g en o ten laa n h e t geroep: ‘Revolutie! Revolutie!’ D in sd a g 17 m e i w o rd e n a a n de v la g g e sto k k e n v a n de stu d e n ­ te n h u iz e n g e m ijte rd e p o p p en o p geh an ge n d ie de b issc h o p p e n u itb e e ld e n . E r w o rd t w e lisw a a r n o g a ltijd z in g e n d m e e g e d e e ld d a t z e 'hem niet zullen temmen, de fiere Vlaam se Leeuw1 m a a r er k lin k t to ch o o k a l een n ie u w ge zan g: 'A bas la calot­

te...' H e t d w a z e ‘Walen buiten' k rijg t ee n o n v erw a ch te v a ­ ria n t a ls er ge ro e p e n w o rd t: 'Purperen gieren buiten!' M a a r die d in sd ag av o n d z u lle n rijk sw a c h te r s a ls b la u w e g ie re n w ild n e e rd u ik e n op de d u iz en d b eto g ers. D e m a tra k k e n k n u p p ele n z w a a r op de n e k k e n . D e 'o rd eh a n d h a v e rs' sc h ie te n b la u w e v e rfg ra n ate n af. Z ij sp u ite n d e b e to g e rs u ite e n m e t w a te r­ k a n o n n e n en ra z en m e t h u n co lo n n e s d o or de s m a lle stra te n o m h e t 'g e sp u is' w e g te vegen . W o en sd ag 18 m e i: derd e op ee n v o lg en d e o p v o e rin g v a n de a v o n d w an d elin g. E en k le in e d u iz e n d m a n op de Bond. 'E r w erd g e sp o te n m e t ee n ijv e r d ie de in d ru k g a f d a t de g e n ­ d a rm e n v a n de g e e ste lijk e o v erh eid w ijw a te r in de ta n k s h a d ­ den m e eg e k reg e n o m m e e r e ffe k t te b e re ik e n m e t d e sp u iterij.' De Standaard-jo u rn a list L o u is D e L e n td e c k e r h e e ft z ijn p e n a llic h t m o e te n fo rceren o m d e rg e lijk e g e e stig h e d e n te p rod u ceren . N a e lk e sp u ito p e ra tie sto r m t ee n rijk sw a c h ttro e p v o o rw a a rts o m m e t w ijd e m a tra k h a le n in de n a tg e sp o te n m e ­ n ig te te m a a ie n . S tu d e n t S im v a n N ie u w e n h o v e w o rd t in de sm a lle E ik stra a t in h e t n a u w ge d re v en en do or m a a r lie fs t tie n p o litie a g e n te n b u ite n w e ste n g e sla g en . E en a m b u la n c e tran s-

12

D eel E en p o rte e rt h e m n a a r de k lin ie k . S im h e e ft ee n h e rse n sc h u d d in g en e e n ru g a ls ee n m e e ste rw e rk v a n K a rei A p p el: v o l rode, b la u w e e n ge le p le k k e n . D o n d e rd a g 19 m e i. T e rw ijl O n z e H ee r te n h e m e l v a a rt, b re n ­ ge n 5 0 0 stu d e n te n ee n k e rk b e z o e k a a n S in t-P ieters te L eu v en . T ijd e n s de p le c h tig e u itre ik in g v a n de h e ilig e c o m m u n ie b e ­ g in t de h e le stu d e n te n g ro e p g e d e m p t te n eu rië n : ‘We shall

oveicom e!’ D e g e u z e n g e n e ra tie i s b lijk b a a r n ie t m e e r te l ij­ m e n m e t h e ilig v o e d se l; w a n n e e r d e groep n a d e m is n a a r A l­ m a II tre k t en er a a n g ro e it to t 1.000 b eto g ers, w o rd t sle c h ts é é n k re e t geh oord : ‘Eet m eet papen...' V rijd ag 2 0 m e i. O m de sto r m a c h tig e o n tp lo o iin g v a n de s t u ­ d en te n b e w eg in g te sto p p e n , b e s lis t de A c a d e m isc h e O v e rh e id h e t u n iv e r sita ire ja a r v e rv ro egd op te sc h o rte n . Z e v o e g t eraan to e d a t stu d e n te n d ie g e w eld d a d e n p le g en u it de u n iv e r site it z u lle n w o rd e n ge ze t. O o k de p e rs st e lt m e t o n tste lte n is v a s t d a t de stu d e n te n re v o lte z ic h ric h t te g e n de h e ersen d e m a c h ­ ten , te g e n k erk , k a p ita a l en k ro o n . N a de w a te rk a n o n n e n v a n de rijk sw a c h t, b eg in n e n n u o o k de in k tk a n o n n e n v a n d e b u r­ g e rlijk e p ers h e t g if v a n de le u g e n te sp u ite n . D a t g a a t d an op 21-22 m e i in De Standaard a ls v o lg t: 'D e v reem d e e le m e n te n z ijn er m e d e de o o rz aa k v a n d at de ge n d arm erie in so m m ig e g e v a lle n z o b ru ta a l is g a a n op tred en .' 's A v o n d s tre k k e n 2 0 0 L e u v e n se stu d e n te n n a a r M e ch e le n w a a r z e in de S in t-R o m b o u tsk a th e d ra a l ee n h o n g e rsta k in g v a n 2 4 u ren in z e tte n . M a a r d e b issc h o p p e lijk e o v erh eid ge eft o p d ra c h t a a n d e rijk sw a c h t o m h e t g o d sh u is te z u iv e re n v a n h e t stu d e n ten o n g ed ierte. E en G e n te n a a r m e rk t op: 'T ijd e n s de o o rlo g b eto o g d e n de stu d e n te n tege n de D u itse rs; to e n z e w e g v lu c h tte n in S in t-B aafs, w a a g d en de n a z i's h e t n ie t de k e rk b in n e n te d rin gen .' D e z e e e rste gro te stu d e n te n re v o lte w a s n a vier, v ijf d agen u it ­ ge ra a sd . M a a r de m e p p e n d ie in L e u v en w are n u itg e d e e ld aan

13

E e n k w a r t e e u w me i 68 k le r ik a lism e en a u to r ita rism e , riep en ee n e c h o op d ie z ic h v a n 23 to t 31 m e i g e le id e lijk o v e r h e e l V la an d e re n u itb re id d e . D in sd a g 2 4 m e i b e to o g d e n 2 .0 0 0 sc h o lie re n in A arsch o t, w o e n sd a g 25 m e i sta a k te n 15 m id d e lb a re sc h o le n in A n tw e r­ p en ; o o k S in t- N ik la a s en B ru sse l z a g e n sc h o lie re n m a n ife sta ­ tie s en in K o rtrijk d e m o n streerd e n op 31 m e i 3 0 0 sc h o liere n .

Het historische document van de revolte van ‘66 D e in h o u d v a n d e m e ir e v o lte v a n '6 6 in L e u v e n w e rd in de v lu c h t v a stg e g re p e n en op p a p ie r g e z e t d o o r G a b y V a n D ro m m e . 'E e n h isto r is c h e v e rk la r in g ,' z o w e rd a l b ij de v e rsp re i­ d in g v a n d it Dokument 19 m ei ‘66 gezegd . D e t e k s t le g t in ­ d e rd aad g o e d v a s t w a t er to e n o n d e r d e b e w u s te stu d e n te n leefd e.

‘In Leuven is het tijdperk der geuzen ingeluid.’ D e z e s lo t ­ w o o rd en co n ce n trere n d e h e le g e e st v a n d ie tijd . D e g e u z e n b ele geren de tra d itio n e le v e stin g e n d ie a ls n a a m dragen : h e t lib e ra a l-k le rik a lism e en de a u to c ra tisc h e g e z a g su ito e fe n in g v a n h e t k a p ita lism e . M a a r d eze b ele g erin g w o rd t n o g m e t prim itie v è w a p e n s u itg e v o e rd : er i s n o g erg v e e l id e o lo g isc h e en p o litie k e v a a g h e id o n d er de lin k se stu d e n te n le id e rs. Z ij h e b ­ b en a l h u n en ergie g e b ru ik t o m z ic h lo s te ru k k e n u it de d w a n g b u is v a n de re c h tse V la a m se id e o lo gie. H e t terrein w a a ro p s t r a k s ee n gro n d ige d is c u s sie z a l k u n n e n p la a tsv in d e n o v er h e t s o c ia lism e e n d e s o c ia lis tis c h e re v o lu tie , i s n u p a s sch o o n ge v ee gd . E r i s d u s n o g w e rk v o o r de g e n e ra tie d ie z ic h in '6 6 a a n m e ld t. L a te n w e n u e e rst ev en s t ils t a a n b ij de b issc h o p p e lijk e v e rk la ­ rin g d ie h e e l L e u v e n in v u u r z e tte en w a a ro p h e t Dokument

19 m ei ‘66 ee n a n tw o o rd w a s. In h u n v e rk la rin g v a n 13 m e i v o ere n de b issc h o p p e n d e ta a l v a n rid d ers u it 1425 d ie v e r­ d w a a ld z ijn g e ra a k t in de tw in tig ste eeu w . W ie n u , v ijfe n ­ tw in tig ja a r la te r, d eze v e ro rd en in g le e st, b eg rijp t o n m id d e l­ lijk w a a ro m d e stu d e n te n to e n z o d rie st te k e e r gin g en teg e n

14

D eel E en de 'p u rp eren giere n '. M a a r te rze lfd e rtijd k a n m e n n ie t n a la te n de b e d e n k in g te fo rm u le re n d a t d ie ze lfd e fe o d a le g e e st o o k v a n d a a g n o g o v er h e t k a th o lie k o n d e rw ijs w a a it. Z ij d ie h e t le ra r e n sta tu u t v o o r h e t k a th o lie k o n d e rw ijs h eb b en u itg e ­ broed, z ijn n o g ste e d s v a n m e n in g d a t h e n h e t re ch t to e k o m t u it te m a k e n w e lk e o p v a ttin g e n ov er de m a a tsc h a p p ij een le ­ ra a r w e l o f n ie t m a g a a n k lev en . V a n d a ag w e k k e n v o lg e n d e p a s sa g e s u it de b issc h o p p e lijk e v e rk la rin g v a n 13 m e i 1966 n o g a ltijd v e ro n tw a a rd ig in g op. 'W ij w ille n h e t b e h o u d v a n d e in s titu tio n e le en fu n c tio n e le e e n h e id v a n de A lm a M ate r, a lsm e d e h a a r fu n d a m e n te le g e o ­ g ra fisc h e een h eid, d it i s h a a r e e n h eid te L e u v en zelf, en w ij a a n v aa rd e n n ie t d a t d e z e ee n h eid d o or a l w ie to t de u n iv ersite it b eh o o rt, p u b lie k in h e t ged ran g w o rd t g e b rach t. (...) In d ie n st v a n d eze d o e lste llin g lig t, a a n de top , de en e In rich ­ te n d e M a c h t: n l. d e re sid e n tië le b issc h o p p e n v a n B elgië, die, z o a ls h u n v o o rgan gers, v a s tb e slo te n zijn , v o o r d e to e k o m st, h u n g a n se v e ra n tw o o rd e lijk h e id op te n e m e n ten o v e rsta a n v a n de u n iv e r site it die, m e t de g o e d k e u rin g v a n p a u s M artin u s V, in 1425 w erd op gerich t. (...) N u de b e s lis sin g e n g e n o m e n z ijn w ille n w ij ze, vrij v a n elk e d ru k k in g, m e t b e s lis th e id do o rv o eren en v rag en w ij a a n a lle n z e te a an v aard en . W ij rich te n d e z e op roep to t a lle n d ie b u ite n d e u n iv e r site it v e ra n tw o o rd e lijk h e id dragen . D e z e op roep w o rd t ee n ve ro rd en in g w a a r h e t g a a t o m de le d e n v a n h e t a c a ­ d e m isc h , w e te n sc h a p p e lijk en a d m in istra tie f p e rso n e e l v a n d e b e id e t a a ls te lse ls . N ie m a n d is v e rp lic h t z ic h v o o r ee n a m b t a a n de u n iv e r site it k a n d id a a t te ste lle n . W ie ech ter, te n w e l­ k e n tite l o o k , to t de u n iv e r site it to e treed t, o n d erw erp t z ic h v r ijw illig a a n h e n d ie h e t g e za g vo eren . M e n b eg rijp t w e lis­ w a a r d a t u n iv e rsita ire n h u n o p in ie re ch t en h u n m e n in g su i­ tin g w ille n v rijw a ren m a a r h e t re c h t v a n d e a c a d e m isc h e o v erh ed en i s e v en ee n s o n b e tw istb a a r: a a n h e n k o m t h e t to e de b e s lis sin g e n v a n de In rich te n d e M a c h t u it te v o ere n e n a lle h in d erp a len v a stb e ra d e n u it de w e g te ru im en . (...)

15

D eel E en V an d e g e lo v ig e n v a n o n s la n d v rag e n w ij o o k o n z e b e s lis s in ­ ge n te a an v aard en . (...) D e H e ilig e G e e s t sc h e n k e z ijn lic h t en z ijn k ra ch t o p d a t de u n iv e r site it v a n L e u v en in de to e k o m st z o a ls in h e t verled en , h a a r b e la n g rijk e en o n m isb a re zen d in g tro u w m o g e v e rv u lle n .' E n o w o n d er, de H e ih g e G e e s t sc h o n k h c h t e n k ra c h t! A lle e n w a s de u itw e rk in g w a t o n v o o rzie n . In h e ih g e t o o m o n tsto ­ k en , gin g en d u iz en d en stu d e n te n ied ere n a c h t de s tr a a t op. M e t ee n k o o r tsa c h tig e b ed rijv ig h e id b e u k te n zij in op a h e a f­ ta n d se fe o d a le g e za g sp a tro n e n . T e m id d e n v a n d eze w e rv e l­ w in d v a n p ro te ste re n d stu d e n te n g e w e ld , z e tte G a b y V an D ro m m e h a a s tig ee n p a a r v o lz in n e n op p a p ie r d ie de u itd r u k ­ k in g w a re n v a n a lle s w a t sin d s 1 9 6 4 o n d er d e a c tie v e stu d e n ­ ten w a s gerijpt.

D O KUM ENT19 MEI 1966 De verklaring van het episkopaat heeft in Leuven met een verbijsterende spontaneïteit een situatie geschapen die men vrijwel als revolutionair kan bestempelen. Het is voor eenieder duidelijk dat - dank zij de episkopale beslissing - de konkrete eis tot overheveling van de Franstalige afdeling naar Wallonië thans heeft plaatsgemaakt voor de algemene kontekst waarin het pro­ bleem Leuven moet worden gezien. Deze algemene kontekst is dat in deze toestand de studenten in Leuven heldhaftig getuigenis afleggen van hun demokratische principes. Het wordt tijd dat ten opzichte van de onwetendheid van het buitenland, ten opzichte van de kerkelijke en wereldrijke verantwoordelijken, de si­ tuatie in Leuven zuiver bepaald en duidelijk omlijnd wordt.

Ç Leuven, december '68. fos De Man interviewt Kris Merckx. 17

E e n k w a r t e e u w me i 6 8 Het wordt tijd dat kordaat gezegd wordt waarvoor de Vlaamse studenten in feite strijden, wat voor hen de inzet is van deze beweging. I. Sinds een drietal jaren tekent zich in Leuven zeer duidelijk het groei­ end verlangen af van de studenten om als gesprekspartners te worden be­ schouwd. Zij wensen dat degenen die verantwoordelijkheid dragen voor het beheer van de universiteit in een open dialoog zouden treden met de studenten, zodanig dat alle beslissingen over de universitaire politiek als het ware mede-ontstaan uit de brede opinie van de studenten. Het is evi­ dent dat de studenten niet in staat zijn om over louter technische proble­ men altijd kompetente beslissingen te nemen. Maar het is niet om die re­ den dat over de algemene tendens en over de grondrichting van de proble­ men de studenten nog altijd op een vernederende wijze als onmondig mogen worden beschouwd. De Vlaamse akademische overheid heeft wel een poging gedaan om een dialoog te struktureren. Mgr. Descamps heeft zich echter in het begin van het akademiejaar 65-66 onwetend getoond tegenover deze stroming. Dit onbegrip tegenover demokratische bewustwording van de studenten was een historische vergissing die zich noodzakelijk wreekt. De ondemokratische rektor hield niet alleen geen rekening met de algemene opi­ nie van de Vlaamse studenten in verband met splitsing van subsidies en autonomie, maar vond het ook niet nodig om in een rustig gesprek met de studenten zijn redenen daartoe uiteen te zetten. Het episkopaat heeft thans met zijn beslissing op een definitieve manier bewezen dat het de dialoog met de studenten niet wenst, dat het volsla­ gen onverschillig en afwijzend staat tegenover de groeiende en onstuit­ bare bewustwording van de studenten. De Godsvrede die de studenten aarzelend hebben aanvaard was bedoeld om nadien nog tot een gesprek te kunnen komen, en was dus zeker niet bedoeld om nadien een verklaring te aanhoren waarin zij als laten wor­ den beschouwd. De bewoordingen van het diktaat zijn in dit stadium van studentensyndikalisme onbegrijpbaar. H. De ganse Vlaamse gemeenschap bij monde zowel van gelovigen als vrijzinnigen als pluralistische organisaties, heeft zich in duidelijke be­ woordingen uitgesproken voor de overheveling. Een deel van de Waalse

18

D eel E en opinie, o.a. 'Renovation Wallonne' heeft in dezelfde zin geageerd. Deze organisaties hadden daar het recht en de plicht toe omdat de Kul wordt gefinancierd door staatssubsidies, waarin de ganse gemeenschap ver­ plicht is bij te dragen. De episkopale verklaring houdt niet alleen geen rekening met de stand­ punten van deze organisaties, maar bovendien heeft zij in paternalistische bewoordingen haar mening te kennen gegeven dat zij de Kul beschouwt als een volslagen Vrije Universiteit, wat betekent: een universiteit, die willekeurig is overgeleverd aan het autoritair gezag van het episkopaat, een universiteit die tegenover haar gemeenschap geen enkele verantwoor­ delijkheid heeft af te leggen en alleen onderworpen is aan een toevallig ge­ zag dat autokratische diktaten meent te mogen uitvaardigen. Op die ma­ nier is een algemene toestand van liberaal-klerikalisme, neigend naar een door Mgr. Desmedt zo afgekeurd triomfalisme, nog eens geaksentueerd. De agitatie van de Leuvense studenten tegen dit klerikalisme moet dan ook niet begrepen worden als een reaktie naar aanleiding van een toeval­ lig of voorbijgaand gebeuren, maar als fundamentele stellingname. De studenten zijn er zich tevens ten volle van bewust dat door hun aktie in Leuven Vlaanderen volwassen, vastberaden en vrijer zal reageren tegen elke vorm van klerikalisme. IK. De Vlaamse studenten willen duidelijk stellen aan de Vlaamse bevol­ king dat het gebeuren in Leuven niet mogelijk zou geweest zijn zonder de demokratisering van het onderwijs die een gewijzigde mentaliteit heeft teweeg gebracht en die de studenten bewust heeft gemaakt van hun verantwoordelijkheid en hun verbondenheid met het ganse maatschap­ pelijke gebeuren, met de sociaal-ekonomische dimensie in de eerste plaats. De Vlaamse studenten maken een verstrekkende mentale rekonversie mee. Zij zijn bezield door fundamentele demokratische ideeën die zij niet alleen op het politieke vlak, maar ook in het sociaal-ekonomi­ sche leven wensen gerealiseerd te zien. Langzamerhand begint de zo noodzakelijke verbondenheid van de stu­ denten met de arbeiders vastere vormen aan te nemen. Het spontane me­ deleven met Zwartberg was daar reeds een voorbeeld van. Naar aanlei­ ding van de episkopale verklaring hebben die studenten in deze atmo­ sfeer betoogd.

19

E e n k w a r t e e u w m e i 68 De episkopale beslissing moet gezien worden in haar feitelijke samen­ hang. De feitelijke samenhang is dat de krachten die openbaar of achter­ baks voor het behoud van de éne universiteit zijn uitgekomen, de geves­ tigde machten zijn, uiteraard konservatief, en wonderwel hand in hand gaan: het klerikalisme, het unitarisme en het kapitalisme. Het is dan ook niet tegen bepaalde individualiteiten dat de studenten re­ ageren maar tegen een systeem als dusdanig, een struktuur in haar ge­ heel, waarvan het episkopaal diktaat een symbool is. Konklusie. De Vlaamse studenten hopen nu dat de ganse Vlaamse gemeenschap, ge­ lovig en vrijzinnig, en op de eerste plaats de arbeiders, de fakkel van het verzet zullen ovememen. De studenten hopen dat deze Leuvense revolutie de bakens van de Vlaamse Beweging zal verzetten en dat de verstarde strukturen in de Vlaamse Beweging struktureel maar zeker qua geest, zullen doorbroken worden. In Leuven is het tijdperk der geuzen ingeluid. De geuzen rekenen op de steun van Vlaanderen: postrekening KB 18915 met vermelding 'Broeder­ lijk Bedelen'. Uitgave: Komitee Leuven

Hoe deze ‘tijd der geuzen’ was voorbereid... D ez e te k st lu id t de o p stan d ige tijd der geu zen in,- die ideeën zijn la n gzaam gerijpt v an af 1962. T o t b egin '6 0 w ist de b ou rgeoisie in V laan deren h aar in tellec tu e le n op te fok k en in de bek rom p en w ereld van het re ch tse V la am s n a tio n a lism e en van h e t k le rik a ­ lism e ; de A lm a M ate r w ist h aar k ro o st verh even id ealen in te lepelen , z o a ls de besch erm in g v a n de b elan gen v a n de vrije w e­ reld in de k o lo n ie s en de verdediging van de vrije on dernem ing tegen aan v allen v a n de eigen inboorlin gen , de arbeiders. D e stu-

20

D eel E en den ten w aren a l te lan g gevoederd m e t deze h y p ok riete en b a a t­ z u ch tige id eologie van de heersen de k lasse . D ez e ideeën w ereld w a s n ie t b esta n d tegen de geb eu rten issen die op h aar in w erk ­ ten: de a rb e id ersstak in g van 60-61, de fiere on afh an k elijk h eid s­ v e rk larin g v a n de op stan d ige L u m u m b a, de gew apende strijd te ­ gen de A m erik a a n se in terv en tie in San D o m in g o en in V iet­ n am , de strijd v a n de m ijn w erk ers v a n Z w artberg. W at w a s er aan de u itb a rstin g v a n m e i '6 6 voorafgegaan ? W at w a s er gerijpt b in n en de stu den ten w ereld ?

Het studentensyndicalisme In 1962 w a s de V eren igin g va n V la a m se S tu d en ten officieel h e t stu d e n te n sy n d ic a lism e gaan belijd en . In 1964 d ru k k en R o lan d A erd en en Jan B au w en s d e e is v a n de d e m o c ratiserin g v a n h e t on derw ijs door: 'A a n g e lijk w ie de m o g elijk h eid bied en o m te stu d eren vo lgen s zijn b ek w aam h eid ; h ierv o o r is de u itslu itin g n odig v a n a lle so ­ ciale, fin an cië le, k u ltu re le en p sy ch o lo g isch e h in d erpalen .' In 1965 fo rm u lee rt V vs-vo orzitter Jan B au w en s een tw eed e d o el v o o r h e t stu d e n ten sy n d ica lism e : 'D e erk en n in g b e k o m e n v a n de stu d e n t a ls jo n ge in te lle k tu e le arbeid er.' E en re so lu tie w o rd t ge stem d : 'V vs e ist een in teg raal en een v orm ig stu d ie lo o n in een vo lle d ig g e d e m o k ra tisee rd en w e ten sch a p p elijk on derw ijs a ls verm ateria liserin g van h e t so c ia le sta tu u t v a n de stu d en t, d at w il zeg­ gen de m a te rië le u itd ru k k in g v a n de erk en n in g v a n de p re sta tie die de stu d e n t lev e rt in zijn stu d ie zelf.'

De solidariteit met de arbeiders na Zwartberg U it d e z e stro m in g sc h ie t in ja n u a ri 1966, b ij de d o o d v a n tw e e L im b u rg se m ijn w e rk e rs d o o r de rijk sw a c h t, ee n n ie u w e re v o ­ lu tio n a ire id e e op: so lid a r ite it tu s s e n stu d e n te n en arb eid ers.

21

D eel E en O p 4 feb ru a ri '6 6 sc h rijft V an D ro m m e in ee n e d ito ria a l ov er Z w artb erg: 'W ij m e n e n d a t d it d e k ern i s v a n h e t h e le, th a n s d r a m a tisc h e g e v a l Z w artb erg: d a t ee n k a p ita listisc h e s t a a t z o a ls B e lg ië in z ic h ste e d s de k ie m e n d raag t v a n tw e ed ra ch t: t u s se n k a p ita a l en arb e id .' R e c h ts V laan d e re n z a g in d it a rtik e l ee n b la sfe m ie , ee n h e ilig ­ sc h e n n is, ee n k e tte rij, h e t o v e rd u id e lijk e w e rk v a n c o m m u ­ n iste n ... Ja, er w a s ee n gro te sta p n a a r lin k s ge ze t, m a a r er m o e ste n o o k n o g v e le h in d e rn isse n g e n o m e n w o rd en v o o ra le e r to t ec h te c o m m u n istisc h e in z ic h te n te k o m e n ! Z o w a s er v o o re e rs t sp r a k e v a n s o lid a r it e it t u s s e n a rb e id e rs e n s t u d e n te n in e ik a a r s strijd ... z o n d e r d a t m e n t o t h e t in ­ z ic h t g e k o m e n w a s d a t m e n d e z e s tr ijd e e n r e v o lu tio n a ir p e r s p e c tie f m o e s t g e v e n o m h e t k a p it a lis m e o m v e r t e w e r­ p en . T e n tw e e d e b le e f m e n n o g st e k e n in d e a fg o d e n d ie n st v a n de k a p it a lis t is c h e sta a t . D e s t a a t w e rd o p g e ro e p e n o m te n a t io ­ n a lis e r e n e n h e t k a p it a a l te c o n tro le re n . M e n b eg ree p n o g n ie t d a t d e s t a a t s m a c h t h e t g e w a p e n d e h o o fd k w a rtie r v a n d e b e z itte n d e k l a s s e is. T e n derd e b le e f h e t p ro g re ssie v e d e n k e n n o g in z e k e re m a te de gev a n g e n e v a n h e t n a tio n a lism e : de strijd w erd ge stre d en v o o r h e t d ierb are V laan d eren , m a a r d an h e t w a re V laan deren , d a t v a n d e arb e id ers... V an D ro m m e w o u v o o rran g v o o r V la an d e re n en d a t b e te k e n d e v o o r de V la a m se arb eid ers. En hij sch reef: 'In 1965 i s h e t a n tw o o rd v a n H a rm e l: Priorité pour la Wallo­

nie. H e t i s a lle m a a l te gek, te a b su rd .' W at n o g m a a r ee n s b e w ijst h o e diep n a tio n a listisc h e v o o ro o r­ d e len in ge b u rgerd z itte n .

v Gent, 2 februari '66. Vvs brengt 2.000 studenten op straat voor dem ocratisch onderwijs en solidariteit m et de mijnwerkers van Zwartberg. Drager van het bordje 'Besnoeiing van defensie, niet van onderw ijs' is... Luc Van den Bossche, toekom stige m inister van Onderwijs. 23

E e n k w a r t e e u w me i 68

De strijd tegen het rechtse Vlaams nationalisme A ls z ic h in de V la a m se stu d e n te n b e w e g in g in de e e rste h e lft v a n de jaren '6 0 ee n lin k se k e m h e e ft k u n n e n k rista llise re n , d an i s d it ge b eu rd d a n k zij ee n b itte re strijd te g e n h e t z w a rte b e z in k se l, h e t g ra u w e slib v a n tie n ta lle n jaren re c h tse , re a c ­ tio n a ire, m e t f a sc is tisc h e h erin n erin gen d o o rsp e k te V la am sn a tio n a listisc h e pro p ag an d a. D e stu d e n te n b e w e g in g v e rk la a rd e de o o rlo g a a n d a t V la a m s n a tio n a lism e d a t z e lfg e n o e g z a a m sto m p z in n ig e d e n k b e eld e n c u ltiv e e rd e a ls d ie m a a r v a n V la a m se b o d e m w aren , d a t n a t io ­ n a lism e w a a rm e e de V la a m se k a p ita liste n h e t v o e tv o lk recruteren v o o r h u n o p e ra tie s teg e n de a rb e id ers en w e rk ers. D e stu d e n te n b e w e g in g m o e st z ic h ee n w e g b a n e n d o orh een ee n w o u d v a n v o o ro o rd e le n , o m z ic h b e w u st op te ste lle n a a n de z ijd e v a n h e t re v o lu tio n a ire d e n k e n in de D erd e W ereld t e ­ ge n h e t w e ste r s im p e ria lism e . H et is n ie t zon der belan g aan deze strijd te herinneren n u het bu rgerlijke n atio n a lism e zijn m isd ad ig k arak ter dem on streert in ex-foegoslavië. O o k in België w ordt h e t n a tio n a listisc h e ideeën ­ goed door m en sen van allerlei p lu im age, v an fa sc iste n to t pseudo-links, in a llerlei toon aarden opgediend: zelfb estu u r voor V laanderen, zelfb estu u r vo or W allonië, de V la am se grond to t het la a tste duim breed vrijw aren van Frans taalgebru ik, V laam s geld voor V laam se m ensen , region aliseren van de so ciale zek er­ heid,... N a tio n a lism e is rechts, zoveel is van daag w el duidelijk. In h e t KvHV-blad Ons Leven v a n 2 9 o k to b e r 1965 v e rsc h e e n een m e rk w a a rd ig a rtik e l d a t m e t v erv e de n ie u w e g e e st v a n v e rz e t tege n b e k ro m p e n n a tio n a lism e , tege n fa s c is m e en te ­ ge n im p e r ia lism e sc h ild ert.

24

D eel E en

BEDEVAARTWEIDE Wij steunen het IJzerbedevaartkomitee in zijn houding tegenover het boertige optreden van een stoere eenheid van ons defensieapparaat, on­ derafdeling van een organisatie die opgericht werd om vrijheid, demokratie (cfr. Spanje, Portugal, Griekenland, Frankrijk) en van die dingen meer te verdedigen, nl.: de N ato . We steunen hen, maar willen dit 'incident' gebruiken om tegenover het IJzerbedevaartkomitee de strijdbijl op te graven, alleen maar gedreven door de drang naar het oneindige, naar het diepste, naar het hoogste (om termen van de Bedevaart te gebruiken) en bezeten door de drang om za­ kelijk, realistisch en rationeel te wezen, kortom, om op de eerste plaats ongekomplexeerd te zijn. Als een jonge Amsterdamse nozem de bedevaartweide binnenstormt, terwijl iedereen de eed aan Vlaanderen staat te doen, denkt die vent ongetwijfeld gekonfronteerd te zijn met een reus­ achtige happening. De retorische volzinnen die zegger Hein Nackaerts over Vlaanderen doet zweven, roepen bij een mens met humor de vergelijking op met het Mana-halfuurtje van E.P.Leopold. Eigenlijk weten weinigen waarom ze daar precies staan. Het zou een so­ ciologisch uurtje waard zijn te onderzoeken wat tienduizenden voelen op het moment dat ze de eed van trouw zweren. Het zou dus allemaal wel kunnen een voorbeeld zijn van verlicht kabaret, als de kontekst niet zo verouderd was, en als bepaalde veruitwendigheden geen regelrechte clichees waren van het Dritte Reich. Ik kan me levendig voorstellen dat, als een Israëliet op de bedevaartweide stond, hij voortdurend uitkeek naar het nummertje waarop er een Jood vergast werd. Het is helemaal niet zo bedoeld. Zegt men. En wij moeten niet overdrij­ ven. Zegt men. Juist, misschien is het niet zo bedoeld en wij overdrijven schromelijk. Maar wij dachten ook dat het er niet meer op aankomt luidop te verkla­ ren dat het allemaal niet zo moet geïnterpreteerd worden, feit blijft dat

25

E e n k w a r t e e u w me i 68 dit de voor de hand liggende interpretatie is, feit blijft dat men het ge­ makkelijk allemaal anders zou kunnen doen, moderner en met een demokratischer uitzicht, en dat men het niet doet. Feit blijft vooral dat een gewone arbeider zich niet kan thuisvoelen op een dergelijke festiviteit, en feit blijft dat, zolang een arbeider zich niet kan thuisvoelen op een Vlaamse hoogdag, deze hoogdag in wezen para­ doxaal is. Het zijn niet noodzakelijk de zgn. linksen die dit denken. Links zijn is tegenwoordig snob, en als je thans indruk wilt maken op nette dames van middelbare leeftijd moet je links zijn. Neen, het zijn de normale stervelingen die onvermijdelijk het gedoe op de Ijzerbedevaart op zijn minst vreemdsoortig moeten vinden... Zij die 's avonds Tv kijken en als ze een moeilijk woord in de krant lezen aan elkaar vragen wat het precies betekent en wiens woordenschat begint bij 'godver­ domme' en in Bmgge eindigt met 'mokke' en tussen begin en einde weinig woorden over hebben voor het diepste, het hoogste of het oneindige, en wiens leven er niet klaarder door wordt als het lijk van Verschaeve wordt bijgezet in de kripte van de IJzertoren, omdat Verschaeve was: de oneindi­ ge zee (zwemmen maar jongens), het oneindige uitspansel der sterren, de oneindige liefde voor Vlaanderen, zoals het heet in de onvolwassen ge­ schriften waarmee men ons Vlaamse gevoelens probeert aan te kweken. Dat alles betreft alleen het formele aspekt van de bedevaart. De inhoud is niet beter. De eeuwige groet namens 14-18 en 40-45 schildert een oorlogsfresko met een zodanige tonaliteit dat ieder van ons lust krijgt om zo vlug mogelijk in een loopgracht terecht te komen. Bovendien merk ik geen enkel ver­ schil met de 11 november-redevoeringen, die zo uitgekafferd worden door de Vlaamse pers. Bij hogergenoemde speechen moeten wij terugdenken aan een van die gevechtjes waarmee men in de middeleeuwen zijn tijd placht door te bren­ gen, en die later dienden om er historische romans over te schrijven. Wij willen maar zeggen dat er op dit ogenblik nog altijd oorlogen op de wereld zijn, even gruwelijk als al degene die in Europa geleverd zijn in naam van een boel mooie en evenzeer dubbelzinnige frasen. Dat men oogkleppen opzet en oneerlijk is als men over de oorlog spreekt maar intussen lekker zwijgt over de oorlog in Vietnam, dat men wel een

26

D eel E en zeer beperkte visie moet hebben op de wereld als men vrede eist in het ijle alsof vrede enkel een zaak was van de Vlamingen en er geen enkele Amerikaan mee gemoeid was. Als een Vlaming zich niks wil aantrekken van Vietnam en San Domingo en Angola is dat zijn zaak, en uit hoofde van onze liberale konstitutie het volste grondwettelijk recht om zich daar niet mee in te laten. Maar men moet eerlijk blijven en konsekwent en bijgevolg ook geen vredestoren van X meter bouwen en 'nooit meer oorlog' vervangen door 'oost, west, thuis best' bijvoorbeeld. Er zijn met andere woorden maar drie mogelijkheden: ofwel heeft men geen zin voor politieke realiteiten, ofwel is men oneerlijk, ofwel is men hipokriet. Dan is er niks meer tegen dat het 'nooit meer oorlog' weldra zo snob wordt en bijgevolg zo ongevaarlijk dat de beheerders van grote bankinstel­ lingen de leuze op een tena cotta tegeltje op hun schouw plaatsen naast: 'Wie werkt voor vrouw en kind en wordt door hen bemind? 't Is Vader.' Men begrijpe ons dus zeer goed. De oorlogen die Europa heeft gekend zijn een aanfluiting voor een kui­ tuur die beïnvloed is geweest door Griekenland, door Rome en door het Kristendom. Het was een moedige en vooral grootmenselijke daad om de gruwelen die geschied zijn aan te klagen door een dergelijke toren, en door een dergelijke bedevaart. Het was uniek. Laten we deze pacifisti­ sche idealen niet misbruiken door gefrustreerde flaminganten. Het ide­ aal is te schoon. O ns L even

‘t Pallieteike re a g e e rd e in z ijn k l a s s ie k e p la t v lo e r s e s t i jl in h e t n u m m e r v a n 11 n o v e m b e r 1 9 6 5 . In h e t a r tik e l i s er op e e n in trig e r e n d e m a n ie r sp r a k e v a n R. Sch. H e t a r tik e l o n t­ k e n t d a t h e t o m R a y m o n d S c h e y v e n z o u g a a n d ie in d ie tijd a ls w o o rd v o e rd e r v a n h e t p a tr o n a a t n a a m m a a k t e . In w e rk e ­ lijk h e id w a s R. Sch. de sc h u iln a a m v a n K arei D ille n .

27

ïmm

D eel E en O n d er d e t ite l ‘Het moderne K vhv’ g a a t h e t a ls v o lgt: 'H e t i s n ie t v a n g iste re n d a t ik w e e t d a t h e t ee n s z o sc h o n e K a ­ th o lie k V la a m s H o o g stu d e n te n v e rb o n d (Leuven) sin d s en k e le tijd s y s te m a tis c h w o rd t u itg e h o ld d o or e n k e le o n v o lw a sse n in te lle c tu e le n o z e m s. M ij v e rw o n d ert h e t d an o o k n ie t d a t z o ­ v e le L e u v e n se stu d e n te n , d ie h e t u ite r st lin k se sp e lle tje v a n d ie b e p a a ld e e le m e n te n b e u w o rden , b e v e r gin g en to e tred e n to t d e V n s u (V la a m s N a tio n a le S tu d en ten u n ie ) d ie m o m e n ­ te e l re e d s d u iz en d led en te lt. H e t k o m t m ij v o o r d a t h e t Kvhv v e rled en w e ek , v ia z ijn b la d

Ons Leven (so m m ig e w e k e n n a a r in h o u d g e w o o n n ie t m e e r te h erk en n en ) de b e ste p ro p ag an d a h e e ft g e m a a k t o m n o g v é é l m e e r stu d e n te n n a a r de V nsu te d o en o v ersta p p e n . Ik b ed o e l h e t w a lg e b jk a rtik e l, o n d e rtek en d Ons Leven w a a rin de Ijz e r­ b ed ev aa rt, V e rsch a e v e en a lle sc h o n e e n ed ele w a a rd en d ie de V la a m se b ew eg in g h e b b en g ro o t g e m a a k t, to t-en -m e t w erd en b e sp o t. Ik h eb a a n m ijn v rie n d R . S ch . (nee, n ie ts te m a k e n m e t R a y ­ m o n d Sch ey ven ) d ie d e w e k e lijk s e (nieuw e) k ro n ie k der D o d e Z ie le n sc h rijft, ge v ra a g d de sc h rijv e r en d e v e ra n tw o o rd e lijk e u itg e v e r s v a n d a t n o z e m b r a a k se l ev en in h u n e ig e n v u ilig h e id te d u w en . O p d eze p la a ts w o u ik z e lf a a n de v e le o n g etw ijfe ld n o g g o e d m e n e n d e stu d e n te n , d ie n ie tte g e n sta a n d e a lle s, m i s ­ sc h ie n n o g n ie t k la a r z ie n in h e t a k e h g e sp e lle tje v a n deze lin k s e sn o b s, ev en v rag e n w a t z ij, n a d a t n o z e m -w e rk stu k je o v er de b ed ev aa rt, n u n ó g m e e r n o d ig h e b b en o m e in d e lijk k la a r t e z ie n in d ie o p z e tte lijk e e n sy s te m a tisc h e a fta k e lin g v a n w a t e e n s h e t Kvhv en Ons Leven w aren . W at is er in d a t K a th o lie k V la a m s H o o g stu d e n te n v e rb o n d n o g k a th o b e k e n n o g V la a m s? D a t i s de v ra a g d ie v e le h o o g stu ­ d e n te n u it L e u v e n z ic h m e e r en m e e r b eg in n e n te ste lle n . O f n og: w a a r is de e c h te ge zo n d e stu d e n tik o z e V la a m se g e est?

^1Leuven, 13 m ei ‘66. Kris Merckx (links achteraan) m et bordje. De ondertitel bij deze foto in Le Patriote Illustré luidt: “Wanneer sommige extremisten zich afvragen: Moeder, waarom zijn wij katholiek!, dan kan men zich evengoed af vragen waarom de geest van naastenliefde, die toch de basis is van het kristendom , hen niet bewoont.' 29

E e n k w a r t e e u w me i 68 O f: w a a r i s de m e n ta lite it ge b le v e n d ie d e L e u v e n se stu d e n te n vroeger, a ls er to t de a c tie m o e st o v erge gaan w orden , ste e d s a ls e e rste n in de b re s d eed sp rin gen ? In de p la a ts v a n d a t a lle s sp u ite n de n o z e m s d ie th a n s d e rich­

ting a a n w ijz e n b ij v o o rk e u r en z o g o e d a ls u itslu ite n d a lle v u il d a t z e k u n n e n o p b ren gen n a a r a lle s w a t n o g ge zo n d V la a m s is (en w ie h e t m e t h e n n ie t e e n s is, is ee n reaktionair o f ee n rechtse hond) e n op a lle s w a a r de V la a m se b ew eg in g sin d s jaren op sc h raagt.

Onze intellektuele nozems, sc h rijft m ij ee n stu d e n t, moeten reageren om te reageren. Waar generaties zich aan opgetrok­ ken hebben, wordt door hen veroordeeld als niet meer van deze tijd. Een van hun slagzinnen luidt thans b.v. W e e s m o ­ d ern

EN LIJP IN BIJ DE Vi ETCONG!

(...)'

Het nazinderen van de meiievolte T ijd e n s de v a k a n tie v a n '6 6 trad een n ie u w e ge n e ratie stu d e n ­ ten veran tw o ord elijk en n aar voren die de le id in g v a n h e t K a th o ­ lie k V la am s H o o g stu d en ten V erbond (K vh v ) - to en de en ige p o ­ litie k e m a ssa o rg a n isa tie v a n stu d e n ten - in han den n am en . Z ij h a d d e n d e v u u rd o o p g e k reg e n in de m e ire v o lte . E n zij w a ­ re n b e z ie ld d o or d ie o n v erw ach te , o n v o o rz ie n e en o n stu itb a re k ra c h t d ie u itg in g v a n de m a ssa b e w e g in g . Z ij ge lo o fd e n d a t g e p ra a t en g e filo so fe e r m a a r ee n ste rie le b ed o e n in g z ijn en d at d e lin k se id e e ë n m a a r h u n w are b e te k e n is k rijg e n a ls z e o m ­ g e ze t w o rd e n in lin k se daden , a ls z e de m a s s a 's to t de a c tie w e te n te bew egen . D e h e le v a k a n tie w e rd k o o r tsa c h tig ge w erk t a a n h e t in e en stek e n v a n ee n v o e tto c h t d o or V laan d eren . O p 4 o k to b e r gin g en in O o ste n d e 150 stu d e n te n v a n s ta r t v o o r ee n z e sd a a g se V la a m se v e rsie v a n de M e re d ith -m a rs d ie z w a rte n en b la n k e n in A m e r ik a d eed o p sta p p e n v o o r de re ch te n v a n de z w a rte b e ­ v o lk in g . D e v o e tto c h t z a g z ijn a a n ta l d e e ln e m e rs g e sta d ig a an gro eien en u ite in d e lijk m arc h e erd en o n gev ee r 1.000 m a n v a n M e c h e le n n a a r L e u v en . D e n ie u w e, r e so lu u t n a a r lin k s

30

D eel E en n eig en d e id e e ë n d ie in m e i w a re n d o orgeb rok en , w e rd en d age­ lijk s g e w ik t en ge w o g e n o n d er d e sta p p e n d e stu d e n te n . D a a r w e rd d an n o g ied ere a v o n d b ij a a n k o m st in ee n v a n de gro te ste d e n e e n m e e tin g b o v e n o p gegoten . Een ed ito ria a l v a n Ons Leven ov er deze v o e tto c h t geeft goed de to e n m a lig e sta n d v a n h e t p ro gre ssie v e d en k en in L e u v en w eer.

tó b EDITORIAAL De weinige mensen die begrepen wat zich in mei onder de studenten afspeelde, hebben geschreven dat er in Leuven een nieuwe geest geboren werd. De meirevolutie bracht inderdaad een schok mee, ze heeft een mentaliteit doorbroken en een massa energie vrijgemaakt. Alles wijst er­ op dat in Vlaanderen een nieuwe generatie aantreedt die door een nieuwe geest wordt gekenmerkt. De voettocht wordt het eerste massale optre­ den van jongeren die een nieuwe richting willen uitgaan. De ouderejaars hebben tijdens de veelbezongen meimaand in de gebeur­ tenissen zelf een nieuwe mentaliteit aangevoeld. Wie de diktaten van een gesloten konfessionele groep aanhoort, begrijpt wat een open plura­ lisme is. Wie aan den lijve gewaar wordt hoe de politie maar raak slaat, krijgt inzicht in wat een demokratie kan zijn. Met onze voettocht moe­ ten wij op een voor iedereen sprekende wijze getuigenis afleggen van on­ ze demokratische en pluralistische geest. Specifiek voor de eerstejaars­ studenten zal de voettocht een aktieve en onmiddellijke aansluiting met de studentengemeenschap betekenen. Overal ter wereld - Argentinië, New York en Amsterdam - treden de stu­ denten op als een progressief machtsblok. We maken een nieuwe roman­ tiek mee die wordt uitgedragen in begrippen als 'rechtvaardigheid en de­ mokratie'. Met eenzelfde paradijselijk soort overmoed laten studenten zich slaan en opleiden, klagen zij politieteireur en imperialisme aan, re­ ageren zij tegen de burgerlijke idealen uit de opgeruimd-staat-netjes win­ kel. We maken weer een tijd mee waarin de 'totale revolutie' wordt bezon­ gen, een tijd van het grote enthousiasme. Men trekt te velde tegen de windmolens van de verzuiling en de diskriminatie; men wil elke persoon-

31

E en

kw arteeuw

mei

68

lijke uitingsvorm gerespekteerd zien. Met onze voettocht willen we mani­ festeren voor een mentaliteit. De eis: 'Leuven Nederlands' is niet een stel­ ling die wij voorop plaatsen, het is een uitvloeisel van onze nieuwe geest. Wij stellen voorop dat een universiteit volledig in de gemeenschap moet zijn ingebouwd. Er moet een levende wisselwerking zijn tussen de univer­ siteit en de gemeenschap omdat een universiteit als enige taak heeft: het opleiden van mensen voor die gemeenschap. Vanuit dit standpunt hebben ook de studenten de plicht voor Wallonië een eigen universiteit te eisen. O m L even

D e u itb a rstin g va n o p stan d ig h eid in m e i '6 6 w a s ech ter een ge­ b e u rte n is w aarin de stu d e n ten b ew egin g h aar k rach te n fe l te b o v e n w a s gegaan. D e stu d e n ten w e re ld die z ic h h e t h e le jaar '65 vrij m a k en la m h ad gedragen, h a d z ich z e lf ov ertro ffen in die drie d agen v a n m e i '6 6 . H e t z o u n og h e el w a t tijd vergen om a lle opged ane ervaring te verw erk en , o m de lo sg e sla g e n en ergie o m te ze tte n in k lare den k b eelden . H e t aca d e m ie jaa r '66-'67 w a s een ja a r v a n v o ortd u ren d o p laaien d e p o litie k e d isc u ssie s d ie d e sp o n tan e en g e v o e lsm a tig e o p stan d ig h eid v a n de m eire v o lte h eb b en o m g ez e t in b e w u ste lin k se ideeën . H e t a ca d e ­ m ie ja ar '66-'67 w erd o o k ge te k en d door h e t gezw oeg v a n P au l G o o sse n s d ie on verp o osd aan h e t w roeten w a s z o a ls de k op pige b oer die a ch te r z ijn p lo eg sta p t; de grond w a s m o e ilijk te b ew er­ k en in d at jaar. M o e iz a a m w erd h e t a g ita tiew erk vo lgeh ou den m e t a ls h o o gtep u n t in feb ru ari-m ei '6 7 de 'O p eratie U ltim a ­ tu m ', w aarbij a lle rle i p rik a k tie s n aar een c lim a x m o e ste n le i­ den. E r w a s ee n grote a c tie n aa r h e t p arle m e n t, een groep L e u ­ v e n se stu d e n ten gin g h e t A to m iu m b ezetten . D it on dan kb are agitatiew erk , d at sch ijn b aar geen re su lta a t op leverde, vo rm d e een k ern v a n a c tiv iste n en stim u le e rd e h e t strijd verlan gen van de stu d e n ten d at ech ter verborgen en slu im e re n d bleef. Z on der d it m o e iz a m e w roetw erk z o u de jan u ari-rev olte v a n '68 er n o o it z ijn geko m en . 32

D eel E en 11 juli '68 GIJ, VLAMING, GIJ, VLAAMS-NATÏONALIST, gij, die vandaag de Guldensporenslag herdenkt, gij die met wapperende leeuwen, tirades, bedevaarten, marsjliederen uw eigen “volksaard" wilt terugvinden omdat gij uw "volk" hoogverheven, religieus bewogen en cultureel volwassen vindt, herdenkt gij wel genoeg dat op 11 juli 1302 het de Vlaamse arbeidersgilden waren die de feodale heren, de collaborateurs van de Franse adel, bevochten, denkt gij wel genoeg aan het evidente feit dat de vazallen en leenheren van toen vandaag de textielbarons, grondspeculanten, holdings en kapitalisten zijn van de Vlaamse burgerij. VLAMINGEN, uw “eigen aard” , uw "kuituur", het beveiligen van uw bloed en bodem zijn onbelangrijk geleuter vergeleken bij de ware ontvoogding die moet doorgevoerd worden en die de Vlaamse afhankelijkheid van het kapitaalmonopolie moet doorbreken. VLAMINGEN, de geschiedenis van 1302 wordt misbruikt, de Vlaamse beweging staat in dienst van de Vlaamse burgerij die in dienst staat van de Belgische burgerij die opgeslorpt is door internationale belangen. Uw geestdriftig feest zet alleen de burgerij, de kerk en het kapitaal in de bloemetjes. Want de Vlaamse "kuituur" is een masker voor de Vlaamse burgerij die een economische en politieke macht in handen houdt die aan de massa verdoofde en lamgelegde arbeiders toekomt. VLAMINGEN, terwijl gij met de leeuwevlag zwaait, neemt het buitenlands en voornamelijk Amerikaans kapitaal uw industrieën in, worden SHAPE en NATO door Vlaamse parlementairen in uw land gehaald, en telt de Vlaamse burgerij haar dividenden. VLAMINGEN, gij stikt in de sonore domheid van uw volkslied, gij draagt onder het masker van uw taalflamingantisme het waterhoofd van de Vlaamse bourgeoisie. ‘T GEMEEN Hugo Claus - Walter De Bock

33

v

• 1 M : ■ ïiüü î

D eel E en

2 J a n u a r i '6 8 H e t d a g b o e k v a n e e n rev o lte

O p 13 ja n u a ri 1968 p lu k te n de B e lg isc h e b issc h o p p e n , te n h e ­ m e l sta re n d , w e e r e e n b ijz o n d e r b rilja n t id e e u it de sterren . Z ij b e slo te n h u n su c c e s r ijk e sk e tc h v a n m e i '6 6 n o g e e n s ov er t e d o en en v e rk o n d ig d e n n o g m a a ls 'u rb i et o rb i' d a t d e F ra n s­ ta lig e u n iv e r site it in L e u v e n z o u b lijv en . D e z e k e e r b le e f h e t b ijte n d e a n ti-k le r ik a lism e de b issc h o p p e n e v en w el b e sp a a rd : de stu d e n te n b e w e g in g w a s h a a r k in d e rja ­ re n o n tgro eid ; z e h a d alle e n e e n m e e w a rig e sp o t o v er v o o r h e t h a n d v o l g e m ijte rd e g rijsa ard s. W an t n u w ild e n de stu d e n te n a n d ere k a tte n g e sele n , z o a ls b lijk t u it de ord ew o o rd en die p ro m p t op p a m fle tte n de ro n d e deden. B o u rg eo is B u ite n ! V e rn ie tig de S o c ié té G é n é ra le! B r u sse lse fa s c is te n b u ite n ! E en W a a lse U n iv e rsite it v o o r h e t W a a lse v o lk in h e t h a rt v a n W allon ië! O n m id d e llijk e o v erh ev elin g! P lu ra lis tie se u n iv e rsite ite n ! D e m o k r a tie se u n iv e rsite ite n !

^1Leuven, 1 7 m ei ‘66. Stakingspiket voor De Valk: ‘Eruit purperen gieren’ en ‘Suenens bourgeois’.

35

E en k w a r t e e u w mei 68 D in sd a g 16 ja n u a ri. V o o r P a u l G o o s s e n s i s o m 3 u u r in d e n a ­ m id d a g h e t u u r der g lo rie a a n g e b ro k e n . H ij, d ie ee n ja a r la n g m e t de m e g a fo o n z ijn p re d ik in g e n de L e u v e n se w o e stijn h e e ft in g e stu u rd , s t a a t n u p lo ts v o o r ee n n o k v o lle z a a l in h e t a u d ito riu m D e V a lk en e lk e o p ro ep w o rd t m e t la a ie n d e b e ­ z ie lin g d o or de h o n d erd en a a n w e z ig e n o v e rg e n o m e n . ‘Bour­

geois buiten!’ i s d e o o rlo g sk re e t d ie h e t sc h a n d e lijk e ‘Walen buiten!’ te n go e d e v e rv a n g t. D e m a s s a tr e k t op n a a r d e h a lle n w a a r z e ta fe ls, sto e le n , fic h e b a k k e n en a n d e re h u isra a d n a a r b u ite n d raag t en o p sto o k t. H e t v u u r s la a t in d e L e u v e n se p an ... H e t gero ep v a n 2 .0 0 0 b e to g e rs g a lm t t u s s e n de h u iz e n , a ls 's a v o n d s o m 2 2 u u r de e e rste a v o n d w a n d e lin g v a n sta rt gaa t. D e rijk sw a c h t le id t d ie n a c h t 3 2 5 p e rso n e n v o o r. T u s s e n de g e v a n g e n e n b e v in d t z ic h o o k ee n 7 5 -jarige p rie ste r d ie p ro m p t 'd e m o c ra tisc h ' w o rd t v e rk o z e n to t d e c a a n v a n d e fa ­ c u lte it g e v a n g e n is e n re c to r v a n d e rijk sw a c h tk a z e rn e . W o en sd ag 17 ja n u a ri s ta a k t h e e l L e u v e n -N e d e rla n d s. E en gro ­ te groep sta k e r s w o rd t op h e t m id d a g u u r d o or rijk sw a c h te rs u ite e n g e ra n se ld . D e stu d e n te n v lu c h te n h e t P a u sc o lle g e b in ­ n en , w ild a ch te rv o lg d d o or 'd e S tu r m a b te ilu n g '. V a n a f v a n ­ d a a g w o rd t L e u v e n o v e rd e k t m e t ee n la w in e v a n m u u rk ran ten . In m e i '6 6 sc h re eu w d e de m a s s a n o g 'Walen buiten!’ en

‘Suenens of B aiab as! B arabas!’ M e e r h a d zij to e n n ie t te z e g ­ gen. M a a r in ja n u a ri '68 sp ra k de m a s s a m e t d u iz e n d v u rig e to n g e n e n v e le stu d e n te n o n tp o p te n z ic h to t p ro feet; gro te v e rk la rin g e n v lo e id e n u it de p e n en k w a m e n op m u u rk ra n te n te sta a n . A a n de h u iz e n v a n de fa c u lte itsk rin g e n , a a n de s t u ­ d e n te n h u izen , a a n de A lm a 's v e rsc h e n e n m u u rk ra n te n die u itd r u k k in g g a v e n a a n de sp o n ta n e go lf v a n p o litie k e w e lsp re ­ k e n d h e id d ie z ic h v a n de stu d e n te n m e e s te r m a a k te . E én v o o rb eeld , m e t b e z ie lin g n eerg esch rev e n d o or ee n a a n sta a n d e p sy c h o lo o g en o p g e ste ld in de F ra n se ta a l, ee n m u u rk ra n t die m e t ee n z e k e re w a a rd ig h eid en fie rh e id d o or h o n d erd en s t u ­ d e n te n go e d k e u re n d w erd gelezen .

36

D eel E en

Wallons Les troubles actuels n'ont aucun rapport avec une querelle linguistique. La langue française est la seule chose que la bourgeoisie a de commun avec vous. Notre langue qui est aussi la votre est la langue et la mentalité anti-capi­ taliste et anti-bourgeoise. Apparemment, la communauté flamande est seule menacée par des déci­ sions arbitraires de quelques marionnettes du grand capital. A la longue durée, 80 % des Wallons et des Flamands seront dupes du capital bruxellois. Aussi êtes-vous invités à agir avec nous. A ction !

A ction !

A ction !

O m 17 u u r str o o m t A lm a II v o l. N a u w e lijk s z ijn d e e e rste w o o rd e n g e sp ro k e n , o f d e r ijk sw a c h t v a lt de z a a l b in n en . D e b la u w e b e n d e h e e ft d e z e k e e r ge w eren in d e h a n d e n u it de m e n ig te stijg t de sa r c a s tis c h e k re e t op: ‘Schieten! Schieten!

Schieten!’ D e 'b la u w e g iere n ' p ik k e n P a u l G o o s s e n s u it de m a s s a op e n v o e re n h e m n a a r d e k a z e rn e . D e b e re k e n in g is d a t d e o n m o n d ig e m a s s a w e l sn e l z a l z w ijg e n a ls d e ta le n t ­ r ijk s t e a g ita to r e e n m a a l in g e b lik t is. D e lin k s e id e e ë n h e b b en z ic b e c h te r a l la n g m e e s te r g e m a a k t v a n d e h a rte n en t ie n ta l­ le n o n b e k e n d e n z u lle n , v e ro n tw a a rd ig d o v e r d e a a n h o u d in g v a n G o o ss e n s, z ic h z e lf o v ertre ffe n e n de o v e rtu ig in g sk ra c h t v a n d e w e rk le id e r v a n d e S tu d e n te n V a k B e w e g in g (S v b ) m e t s u c c e s im ite re n . D e z e h isto r ie v o e g t o o k e e n strijd k re e t to e a a n d e lita n ie v a n de re v o lte : ‘Goossens uit de handen van de

fascisten !’ V a n a f d o n d erd ag 18 ja n u a ri is er sa m e n sc h o lin g sv e rb o d . D e stu d e n te n p sy c h o lo g ie b e z e tte n ee n a u d ito riu m o m

37

een

E en k w a r t e e u w me i 68 F ra n sta lig e le s te b o y co tte n , m a a r zij w o rd e n d o or de r ijk s ­ w a c h t b u ite n g e w a lst. T ie n ta lle n stu d e n te n w o rd e n o p g e la ­ den ; de rijk sw a c h tk a rre n z ijn o m rin g d d o or h o n d erd en s t u ­ d e n te n d ie h e t lie d 'W e sh all oveicom e’ a fw isse le n m e t ‘G es­

tapo! G estapo!’ G e ïn sp ire e rd d o o r d e G r ie k s e tra g e d ie s, v in d e n d e stu d e n te n e e n n ie u w e a g ita tie v o rm : h e t sp re e k k o o r. In d e m o d e r n e v e r­ s ie i s h e t k o o r g rijsa a r d s v e rv a n g e n d o o r e e n d e rtig ta l s t u ­ d e n te n d ie tr a a g e n d u id e lijk o p re g e lm a tig e k a d a n s d e c la ­ m e ren : 'Kan je niet lezen, kan je niet schrijven, ben je sadist: kom bij de rijkswacht! ' D ie a v o n d v in d t ee n v a n d e g r o o tste m e e tin g s p la a ts : de m e e r d a n 2 .0 0 0 stu d e n te n g e ra k e n n ie t a lle m a a l in d e A lm a . E e n stu d e n t v a n d e F ra n s ta lig e a fd e lin g k o m t z ijn s o lid a r i­ t e it b e tu ig e n m e t d e d e m o c r a tis c h e str ijd v a n L e u v e n -N e d e rla n d s. V rijd a g 19 ja n u a ri z a l de A c a d e m isc h e ra a d o m 16 u u r v e rg a ­ deren. D rie d u iz e n d d e m o n stra n te n v a tte n p o s t op de G ro te M a r k t v o o r de H a lle n . D e rijk sw a c h t ric h t de w a te rk a n o n n e n op de c o m p a c te m a s s a m a a r de stu d e n te n grijp en e lk a a r b ij de a rm e n v a s t en b ied en in b lo k w e e rsta n d a a n de k o u d e w atersto te n . A ls de re se rv o irs le e g zijn , s la a n de b la u w e b e u le n m e t h u n m a tra k k e n op de m e n ig te in,- n e e rv a lle n d e stu d e n te n w o rd e n vertrap p eld . 'Meeting in De Valk! We shall overcome! Goossens uit de handen van de fascisten! Revolutie! Revolutie!' E n ee n ve rb ete rd e v e rsie v a n h e t sp re ek k o o r: 'ABC, één en één is drie, nu heb je voldaan en mag je bij de rijkswacht gaan.'

38 I

D eel E en D e A c a d e m isc h e raad , d o or de b u rg e rlijk e p e rs b e sc h re v e n a ls d e k o e n e m a n n e n der V la a m se w eerb aarh eid , h e e ft m e t een b a n g h a rtje de k re te n op gev an ge n d ie v a n de G ro te M a r k t n aa r o m h o o g stijg e n : 'R e v o lu tie ! R e v o lu tie !' In p a n ie k w o rd t h e t b e s lu it ge tro ffen o m d e le s se n t e sc h o rse n tu s s e n 19 e n 2 7 ja n u a ri. E n in de v e rk la rin g d ie w o rd t o p ge­ ste ld , k o n d ig e n d e z e gro te V la m in g e n te v e n s a f 'd a t a lle v o r­ m e n v a n g e w e ld te g e n p e rso n e n en b e sc h a d ig in g v a n g e b o u ­ w e n , b e n e v e n s op ro ep en d aarto e , te n stre n g ste d ie n e n a fg e­ k e u rd te w o rd e n .' D e z e v e rk la rin g w o rd t n eergep en d te rw ijl ee n p a a r m e te r v e r­ der, v o o r de d e u ren v a n d e H a lle n , de stu d e n te n w e e rlo o s n e e rg e m a a id en in e lk a a r g e tra p t w o rd e n in n a a m v a n o p e n b a ­ re ord e e n ru st! V a n d a ag w o rd t h e t tw e e d e n u m m e r v a n h e t 'ille g a le d agb lad '

Revolte ro n d ged eeld . G e e n a n d er d ru k w e rk u it ja n u a ri '6 8 w is t z o k la a r de 's te m v a n d e m a s s a ' v a s t te legg en . H e t w erd g e sc h re v e n do or ee n to e v a llig sa m e n tre ffe n v a n a c tiv iste n . D e e n e b e k o m m e rd e z ic h g e e n sz in s o m de lite ra ire k w a lite ite n v a n z ijn v e rh a k k e ld en h o rte n d p ro za, de an d ere n a m h e t n ie t z o n a u w m e t d e p o litie k e p re c isie v a n z ijn o o rlo g sk re ten ,

maar g e z a m e n lijk ste ld e n d e z e o n b ek en d e n p a m fle tte n op die sn e l e e n gro te v e rm a a rd h e id verw ierv en .

39

|.

,.:.:;.5‘- -r y

y ÏH Ü

wmmmgrnm MMWW

• •

■

V

...... ................ _....... .m - . . . _ ............... ........ .... jP P H

lila

T l

W m WÊÊ

•,

■

£$?i': * • '. * ‘

"S S ^ K B

...I ....

tD

lste Jaargang - 1 9 januari 1968 - Nr. 2 REVOLTE (Illegaal dagblad) K erk en K apitaal worden te Leuven in het gedrang gebracht.

Door wie werd het diktaat van 13 januari 1968 uitgevaardigd? Welke machtsgroepen gaan er schuil achter de naam van de 16 Franstalige on­ dertekenaars? De Vlaamse studenten weten dat in de eerste plaats de Bel­ gische Bisschoppen, hetzelfde klerikale bolwerk dat in mei '66 een eerste diktaat de wereld instuurde, dit tweede anti-Vlaamse dokument heeft mede opgesteld. Drie purperen handtekeningen sieren het: Monseigneur Edouard Massaux, Monseigneur Joseph Devroede en Monseigneur Gus­ tave Thils. In de tweede plaats weten wij studenten dat de holdings en banken, die een bijzondere macht uitoefenen in ons negentiende-eeuwse land, dit franskiljonse opzet krachtdadig steunen: twee hooggeplaatste vertegenwoordigers van de kapitalistische wereld hebben persoonlijk on­ dertekend: le professeur Michel Woitrin, beheerder van de bank 'La So­ ciété Générale de Belgique', en de heer Maurice Schot, financieel raads­ man van kardinaal Suenens en direkteur van dezelfde holding La Société Générale de Belgique'. Kerk en kapitaal tegen het Vlaamse en het Waalse volk. Reaktionair kristendom in plaats van demokratie: ziedaar de machtige vijanden der Vlaamse studenten. Kerk en kapitaal kunnen de studenten echter niet in hun macht krijgen. Daartoe behoeven zij beroep te doen op het repressieapparaat van Zwart­ berg (twee doden) en Oudenaarde (één dode): de rijkswacht.

Leuven, 1968. Paul Goossens en Ludo Maztens.

E en

kw arteeuw

mei

68

Wanneer de rijkswacht dient op te treden - op een ernstige manier zoals momenteel sinds enkele dagen te Leuven - dan zien de studenten dit ge­ paard gaan met een volledig wankelen der Belgische zogenaamde demokratie. De Belgische grondwet garandeert elke Belg vrijheid van vergadering: momenteel wordt te Leuven elke vergadering tot binnen de universitaire gebouwen toe uit elkaar geklopt. De Belgische grondwet garandeert elke Belg vrijheid van spreken en van betogen: momenteel worden in Leuven honderden willekeurige aanhoudingen verricht en slagen of verwondin­ gen toegebracht. In Leuven heeft voortaan de rijkswacht het monopolie van het geweld: de politieke rechten en vrijheden worden van de kaart geveegd: omdat kerk en kapitaal in het gedrang komen. Om dezelfde re­ den werden vanaf donderdag de samenscholingen van meer dan vijf per­ sonen verboden door het stadsbestuur. Onze tegenstanders stapelen fata­ le flaters op want het studentenverzet groeit van dag tot dag ondanks de repressie. Gisteren reeds kwamen de eerste stakingsberichten uit hogere technische scholen, kolleges en andere universiteiten. Volgende week groeit de Leuvense Revolte tot een Nationale oppositiebeweging.

Hoe dient de studentenaktie georganiseerd te wordenl Vrije meningsuiting bestaat niet meer in onze stad. Toch zullen de 'orde­ handhavers' er nooit in slagen de stem van de studenten het zwijgen op te leggen; zelfs al diende R evolte illegaal te worden verspreid. D it blad wil de eensgezindheid der studenten in de komende dagen en weken mee handhaven en meehelpen aan de organisatie van het studentenverzet. Hoe dient de verdere aktie geleid te worden? Het is duidelijk dat, gezien de uitzonderingstoestand, de klassieke drukkingsmiddelen - waaronder studentendelegaties, overleg met de overheid, bureaukratische kamergesprekken of diskussies binnen bestaande studentenorganisaties - niet meer volstaan en zelfs gevaren inhouden voor het demokratisch verloop der aktie. Daarom is en blijft de dagelijkse volksvergadering, waarop honderden studenten zelf de toestand bespreken en besluiten nemen, het beslissingsorgaan waaraan de studentenvertegenwoordigers nu ver­ antwoording verschuldigd zijn: de massale aanwezigheid der Leuvense studenten zal in deze dagen de studentenleiders een richting aanwijzen

42

D eel E en voor komende akties. Alleen de volksvergadering zal van de studenten­ revolte een demokratische massabeweging blijven maken. Wellicht wordt het ook mogelijk een Vlaamse Studentenraad op te richten samen met de vrienden uit Gent, Bmssel, Antwerpen en het Niet-Universitair Hoger Onderwijs om de aktie een nationaal karakter te verlenen. Ondertussen staat dit vast: wij studenten moeten eisen dat de universiteit blijft toestaan dat dagelijks een auditorium wordt afgestaan aan de studenten om hun standpunt te bepalen en de situatie te bespreken in hun eigen universiteit.

Geslaagde guérilla In onze eerste uitgave vermeldden wij reeds de geslaagde guerilla-akties in de nacht van 17 op 18 januari. Het huis van de heer Woitrin werd met een bezoek vereerd, bezoek dat niet vertrok zonder enige duidelijke spo­ ren van zijn aanwezigheid achter te laten. Dergelijke mededelingen bereikten ons in overstelpende hoeveelheden. Wij willen vanaf deze plaats de verzetstroepen met hun bliksemakties gelukwensen. De methode van de guérilla blijkt ook in Leuven uiterst ef­ ficiënt en wat meer is, de bende van de Dagobertstraat staat hier machte­ loos tegenover. Het aantal pluimpjes dat de majoor uit Brussel krijgt gaat sterk achteruit. D it is duidelijk te zien aan zijn anders altijd zo arrogante maar nu steeds paniekeriger wordend gezicht. In het Sencie-instituut vond een vechtpartij plaats tussen Vlaamse en Waalse studenten. De ordediensten kwamen tussenbeide, natuurlijk te laat. Een Vlaams student werd bewerkt met een ijzeren staaf. In de gege­ ven omstandigheden is zijn toestand redelijk te noemen. Praktisch alle universiteitsgebouwen hebben nieuwe portiers gekregen. De kleding is een beetje extravagant, helm en wapenstok en zo. De ruiten van de residentie van Descamps werden verstevigd. De kerk in haar bedreigde veste! ! ! Diezelfde Descamps legde klacht neer tegen Paul Goossens die eerstko­ mende dinsdag wordt voorgeleid. De klacht luidt als volgt: 'schenden van woonsteden door private personen' en 'aanzetten tot het plegen van misdaden en wanbedrijven'. Het blijkt duidelijk dat karikatuur D es­ camps eens te meer niet weet waarover hij het heeft.

43

E en k w a r t e e u w mei 68 Bij Paul Goossens thuis is huiszoeking verricht, eveneens werd zijn ka­ mer op S vb overhoop gehaald. Gearresteerde en weer vrijgelaten studen­ ten deelden ons mee dat de taktiek van ondervragen erop gericht is om Paul Goossens allerlei zaken in de schoenen te schuiven. Wanneer de studenten dat doen worden ze vrijgelaten. Deze walgelijke nazi-methodes worden toegepast in het België van de twintigste eeuw. Reviers vindt altijd wel een stok om iemand te slaan. De rijkswacht heeft de vrije hand gekregen in het doen van huiszoekingen. Wanneer zij ergens subversieve aktiviteiten vermoeden, mogen zij binnenvallen ter meerdere eer en glo­ rie van de demokratie. Een professor (Van Roey) in de Germaanse filologie, lesgevend aan Vlaamse studenten maar ingeschreven op de Franse taalrol, heeft gewei­ gerd deze studenten nog les te geven of examens af te nemen.

D e L e u v e n se re v o lte w e rk t a ls ee n k a ta ly sa to r : in h e t h e le la n d w o rd t ee n p ro c e s v a n p o litie k e b e w u s tm a k in g v e rsn eld . D e u itw e rk in g v a n ee n w e e k m a s sa - a c tie in L e u v e n b e g in t o v e ra l d o or t e sijp e le n : de K a th o lie k e Jeu gd raad ste u n t d e s t u ­ d en ten , in m id d e lb a re sc h o le n g a a n a c tie s v a n sta rt. M a a n d a g 22 ja n u a ri ste lle n de a u to r ite ite n h u n m isre k e n in g v a st. Z ij h a d d e n ge w ed op h e t sp o n ta n e u itd o v e n v a n een sp o n ta n e re v o lte. M a a r de stu d e n te n le id e rs h e b b en b egrep en d a t m e n o rg a n isa tie , p la n n in g en p o litie k e v is ie m o e t ste k e n in de sp o n ta n e beroerin g. In de n a m id d a g k o m e n 2 .0 0 0 stu d e n te n sa m e n in A lm a H. D e ­ z e v o lk sv e rg a d e rin g is a l ee n in geb u rgerd e d a g e lijk se g e w o o n ­ te gew ord en , ee n b e te k e n isv o l co n tra st m e t m e i '6 6 to e n h e le ­ m a a l g é én p o litie k e m a ssa - b ijç e n k o m ste n p la a tsv o n d e n . O p d eze v o lk sv e rg a d e rin g w o rd t b e slo te n de L e u v e n se re v o lte te b e sc h o u w e n a ls de sta rt v o o r e e n n a tio n a le p o litie k e c a m p a g ­ n e: d o n d erd ag m o e t er ee n n a tio n a le stu d e n te n b e to g in g k o ­ m e n en v o lg e n d e w e e k m a a n d a g w il m e n a lle m id d elb a re sc h o le n b u ite n b ren gen en a a n de fa b rie k sp o o rte n in fo rm a tie v e rsp re id en o v e r de stu d e n te n strijd .

44

D eel E en D e v isw ijv e n v a n de b u rg e rlijk e p e rs h e b b en o n m id d e llijk in de g a te n d a t er in L e u v e n ie t s to ta a l n ie u w s te b e sp e u re n v a lt. 'D e stu d e n te n sp re k e rs p a rafrase re n to e sp ra k e n d ie m e n in dok u m e n ta tie v e rz a m e lin g e n o v er re v o lu tie s v a n h e t v e rled en a a n tre ft.' V o o r de o u w e ta n te d ie z o h a a r le v e n sw ijsh e id o p d ist in De

Standaard v a n 23 ja n u a ri, i s 're v o lu tie ' ie t s u it d o n k ere, la n g v e rv lo g e n tijd e n , ie t s u it ee n gra u w en v e r verled en , te rw ijl de stra le n d e, d y n a m isc h e to e k o m st o n g e tw ijfe ld a ls o p sc h rift d raag t: w aard ig h eid , so lid a rite it, o n d e rd an ig h eid a a n de vo rst, g e h o o rz aa m h e id aa n de regen ten , b u ig z a a m h e id v o o r d e h a n d ­ h a v e rs v a n de o p en b are orde. Z o h e e ft ied ere k la s s e h a a r id e e o v er w a t to t de t o e k o m st en w a t t o t h e t v e rled en b eh oort. M a a r op d a tz e lfd e o g e n b lik b re k e n o o k de m id d e lb a re sc h o lie ­ re n de sc h o o lp o o rte n o p en e n k o m e n op stra a t, in M ech elen aan -d e -M aas en E lsen e, in G e e l en in T ie n e n ... D e o p sta n d ig e g e sc h rifte n d ie in L e u v e n circ u le re n n e m e n m e e r e n m e e r ee n v e rb e te n k a ra k te r aan .

lste Jaargang - 22 januari 1968 - Nr. 3 REVOLTE {illegaal dagblad) R evolte (n o g

illegaler dan vorige keren )

(...) Moet Leuven Branden? In onze revolte tegen de unitaire beslissingen van de bourgeoisregering die ook de universiteit te Leuven beheerst, hebben wij dit stadium bereikt: de studenten hebben een week lang in Leuven het akademisch leven ónmoge­ lijk gemaakt. Er werd guerrilla gevoerd. De professoren en Lovan zijn ook tot staking overgegaan. Is deze aktie daarom geslaagd? In feite nee, want nu begint ze pas. Nu moeten wij de konsekwenties van hetgeen wij hier in Leuven veroorzaakt hebben ten volle beseffen en opnemen.

45

D eel E en We mogen ons niet laten misleiden door allerhande schijnmaneuvers die alleen maar tot doel hebben Leuven - en niet alleen Leuven, maar ook het ganse land - kalm te houden. Onze revolte is nu het kritieke stadium aan het bereiken. N u moeten wij verder gaan, zoniet doen de kapitalisti­ sche marionetten onze aktie doodvriezen. Iedereen moet weten dat zo'n aktie op verscheidene niveaus wordt gevoerd. Het niveau van de volksvergaderingen en konferenties. Het niveau van de ondergrondse, daadwerkelijke guérilla. Velen hebben zich de laatste tijd afgevraagd hoe men bommen moet ver­ vaardigen. 1) Molotov: giet een bierfles vol benzine. In een reep doek maakt men een paar knopen. Steek de vod in de met benzine gevulde fles, zodat met de knopen de fles goed wordt afgesloten. Een stuk van de vod steekt met 15 cm boven de met knopen gevulde hals uit en doet dienst als lont. Dit projektiel moet men gewoon aansteken en te pletter gooien op het te ver­ nietigen objektief. Een molotov moet onmiddellijk gegooid worden (geen dag laten staan). 2) Twee flessen, één met benzine, een andere met zwavelzuur, stopt men af en bindt men aan elkaar. Gewoon te pletter gooien en de ontbranding gebeurt vanzelf. Als iemand dit doet, en het is noodzakehjk dat dit gebeurt, dan doet hij het liefst alleen of hoogstens met één kameraad. Wij moeten kunnen af­ zien van onze eigenliefde om aan de anderen te tonen: ik durf het ook. Dus zo stil mogelijk houden. Het effekt is het enige dat van belang is voor de revolte. Niet het vooruit­ schuiven van je eigen ik. Ten andere moet goed opgelet worden voor de speciale brigades die er op gebrand zijn iemand op heterdaad te betrap­ pen. Als men alleen werkt bestaat dit gevaar niet. Een goed voorbereide aktie kan men niet uitvissen. Nog een goeie raad: vervaardig die dingen nooit op je eigen kot.

QLeuven, december 1967. Optreden Golden Gate Quartet. Onder de aanwezigen o.a.: Annemie M els, Kris Merckx, rector De Somer, cardioloog prof. Joossens, pneumoloog prof. Gijselen, vice-rector Monseigneur Guido Maertens. 47

E en k w a r t e e u w mei 68 Voertuigen die te mijden of te bewerken zijn: volgende BoB-wagens: 38RY7 en 38RY4, twee lichtgrijze R4 zijn dit; 13W65, een kleine grijze Simca; 1KEK9, een Borgward Izabella; 2AY36, een beige Opel Rekord; Y2015, een zwarte VW; verder nog: twee witte R4, een donkerblauwe Peugeot, een lichtblauwe Peugeot met zwaailamp, een witte VW (met Reviers persoonlijk aan boord). Let vooral op de spiraalantennes op het dak! Richtlijnen voor konkrete aktie. Spreiding van de aktie over de ganse stad en daarbuiten, zo kan de rijks­ wacht het niet meer aan. Grondig werk leveren in kleine groepen van hoogstens 5 tot 6 man. N a het werk vlug maar kalm verdwijnen, de mist is hiervoor een geschikt middel. Nog enkele objektieven: Société Génér­ ale, Shoe-Post. Al deze akties zijn zonder gevaar, wanneer zij goed zijn voorbereid. Werkmiddelen: Katapulten met knikkers (zeer goedkoop). Eieren met verf: maak twee gaten van 1 mm. Blaas het uit. Maak onderste gaatje met kaars dicht. Trek verf op in plasticspuit (te bekomen bij alle apothekers). Spuit ongeveer 30 cc in het ei. Sluit het goed af met kaars. Het gooien van traangas in brievenbussen levert ook resultaten op. Hetzelfde voor rook­ bommen.

D in sd a g 23 ja n u a ri k o m e n de p a rle m e n ta ire n b ijee n : d it u itg e ­ le z e n g e z e lsc h a p v a n eerb are lied en , stre n g g e se le c te e rd door de h o o fd k w a rtie re n der b u rg e rlijk e p a rtije n en v o o r de a a n ­ d a c h t v a n h e t k ie z e rsk o rp s g e d u w d d an k z ij de v e le m iljo e n e n d ie d e rijk e n a a n d it z a a k je sp en d eren . Z ij z ijn er v o o rn a m e lijk o m to e te z ie n op de go e d e g a n g v a n z a k e n . In de p a r le m e n ta i­ re w a n d e lg an g e n z in d e rt de v e ro n tw a a rd ig in g o m de L e u v e n ­ s e re v o lte. In De Standaard v a n 2 4 ja n u a ri s t e lt v a st: 'D e g e w eld p leg in g in de u n iv e r site its sta d en h e t g ro eien d e re ­ v o lu tio n a ire k a ra k te r v a n de stu d e n te n a k tie s v o rm d e h e t h o o fd m o tie f v a n de g e sp re k k e n .' V a n a f v a n d a a g s ta a k t de G e n ts e u n iv e r site it. In d e z elfd e sta d tre k k e n sta k e n d e sc h o lie re n v a n de en e sc h o o l n aa r d e an d ere

48

D eel E en o m h u n lo tg e n o te n d ie de le s se n n o g v o lgen , m e e te k rijgen . In M o l en in L o m m e l te lt m e n 1 .5 0 0 b eto g ers. In M e c h e le n en O o ste n d e lo p e n m id d e lb a re e n te c h n isc h e sc h o le n leeg. In A n tw e rp en stro m e n 3 .0 0 0 stu d e n te n en sc h o lie re n sa m e n . W oen sdag 24 jan u ari overtreft de L e u v en se rector D e S o m er op z ijn één tje de h e le B elgisch e sta a tsv e ilig h e id : hij leg t b e sla g op h e t 'ille g a le dagblad Revolte', vierde aflevering. A an leid in g to t d it in grijp en w a s vo lgen d ed ito riaal van De Standaard: 'O p de m a a n o f op een andere p lan eet?E en a a n ta l L eu v en se st u ­ d en ten leid ers is b lijk b aar n ie t m e er v a n deze w ereld. M aan dag w erd n u m m e r 3 v a n de illegale k ran t Revolte verspreid ; h e t riep n ie t alle en op to t een guerillataktiek m a a r gaf oo k drie zeer d u i­ d e lijk e recep ten vo or h e t m a k en va n m o lo to v -co ck tails. (...) D ie stu d e n te n le id e rs, g e ste u n d d o or e e n gro ep je v a n ee n 2 0 0 a g ita to re n , w ille n te L e u v e n ee n v r a a g stu k ste lle n d a t th a n s v o o ra l d e D u it s e u n iv e r site ite n b ero ert... H e t i s h e t v r a a g stu k v a n d e z o g e z eg d e kritische universiteit d ie d o or ee n so c ia le re v o lu tie , n ie t a lle e n b in n e n de in ste llin g , a a n stu u rt op een n ie u w e m a a tsc h a p p ij - w a t d a t d a n o o k m o g e w ezen ... A lle e n m a k e n z ij z ic h ill u s i e s t e d e n k e n d a t z ij d e o p in ie a a n h u n k a n t z u lle n k rijg e n o f d a t z ij o v e rm o rg e n in v ijf t ig fa ­ b rie k e n d e s o c ia le o p s ta n d z u lle n u it lo k k e n (sic). D e z a a k L e u v e n i s v e e l t e e r n s tig d a n d a t z ij a a n d e z e t o v e n a a r s le e r ­ lin g e n z o u w o rd e n o v e rg e la te n e n h e t V la a m s e fro n t v a n a k a d e m is c h e o v e rh e id , a k a d e m is c h e ra a d , p ro fe sso r e n , s t u ­ d e n te n e n e e n p a a r m iljo e n V la m in g e n i s te h e c h t d a n d a t h e t d o o r e n k e le u to p is t e n z o u w o rd e n g e b ro k e n .' E rg o n th u lle n d p ro z a . W ie d e re v o lte v o o r s ta a t, i s 'n ie t m e e r v a n d e z e w e re ld '. Ja, w a a r o m z o ie m a n d n ie t m e te e n in e e n p s y c h ia tr is c h e in ­ s t e llin g g e sto p t? In L e u v e n k o m e n d a g e lijk s 2 .0 0 0 s tu d e n te n b ije e n . E e n g o lf v a n s ta k in g e n g a a t o v e r h e t la n d e n tie n d u iz e n d e n s c h o lie ­ re n s lu it e n z ic h b ij d e a c t ie a a n . D it b re d e d e m o c r a tis c h e

49

E en k w a r t e e u w mei 68 fro n t i s re a lite it, i s d a g e lijk s z ic h t b a a r o p d e s tr a a t. D ie re a li­ t e it w o rd t m in a c h te n d o p z ijg e s c h o v e n m e t w a t g e m o m p e l o v e r 'to v e n a a r s le e r lin g e n ' e n '2 0 0 a g ita to r e n '. M a a r o m d it a c tie v e , strijd e n d e , d e m o c r a tis c h e fro n t t e k ra k e n , d r u k t m e n p ro n k e rig e re th o rie k a f o v e r 'h e t V la a m s e fro n t v a n a k a d e m is c h e o v e rh e id en e e n p a a r m iljo e n V la m in g e n '. V o o r d e V la a m s e b o u r g e o isie i s d e 'z a a k L e u v e n ' e e n g e le ­ g e n h e id o m e e n g ro te r s t u k v a n h e t B e lg is c h e sta a t s a p p a r a a t o n d e r c o n tr o le t e k rijg e n . M a a r de ra d ic a le d e m o c ra tisc h e v e rz u c h tin g e n d ie de V la a m se je u g d n aa r v o ren sc h u ift, w o rd en d o or d ie V la a m se bu rgerij n aa r een an d ere p la n e e t verw en st. D e b eto g in g en v a n ja n u a ri '6 8 v o rm e n een o v ertu ige n d e w e er­ legg in g v a n de la ste r v a n de V la a m se b o u rg e o isie . L e u v e n se stu d e n te n v o ere n in a lle u ith o e k e n v a n h e t la n d h e t w o ord en bren gen d e d e m o c ra tisc h e g e e st o v er b ij tie n d u iz en d e n jo n ge m e n sen . E r zijn v ierd u iz e n d b eto g ers in G e n t. E en slo g an : ‘La­

ten wij alle bouigeois-univeisiteiten vernietigen, laten wij volwaardige democratische universiteiten opbouwen.’ In A n tw e rp en grijp t de sta k in g sk o o rts o m z ic h h e en in 4 5 m id ­ delb are sc h o le n ; v an o p de G ro e n p la a ts w o rd t b eto o g d in een w are sn e e u w sto rm . En h e t b lijft cijfe rs regen en : H a ss e lt 4 .0 0 0 , B ilz en 3.0 0 0 , S in t- N ik la a s 2 .0 0 0 , K o rtrijk 2 .0 0 0 betogers. D o n d e rd a g 25 ja n u a ri. V a n a v o n d i s ee n gro te n a tio n a le b e to ­ g in g v o o rzien . M a a r 's m o rg e n s b e w ijst de rijk sw a c h t a l d a t zij to t gro te v e rrich tin g e n in s t a a t is. O m 9 .3 0 u u r sta a n 6 0 0 m e is je s en jo n g e n s op h e t b in n e n p le in v a n h e t M a te r D e i L y ­ c e u m in Sin t-P ieters-W o lu w e. M a n m o e d ig e n p lic h tsb e w u st tre k t de g e n d arm e rie er op af. O n g ev raagd sto r m t ee n p e lo to n v a n 4 0 m a n de sc h o o l b in n en en ja a g t de h o n d erd en m e is je s en jo n g e n s d o o r ee n s m a lle u itg a n g n a a r b u ite n . D a n b eg in t ee n w a re k lo p jac h t. D e b u it i s gro ot: 109 le e rlin g e n w o rd en op gep ik t! O p d a tz elfd e o g e n b lik te lle n w ij 3 .5 0 0 b e to g e rs in D ie st, 3 .0 0 0 in B rugge, 1.500 in Iz e g em . l.OOOin G e raard sb erg en ...

50

D eel E en 's A v o n d s z ijn er op h e t A ren bergplein in H ev erlee m eer dan 2 .0 0 0 aan w ezigen vo or de m eetin g. D aarn a tre k t de groep L e u ­ ven binn en . O p n aar de H allen ! O p de G ro te M ark t w orden ze van a lle k an ten o m sin g e ld door rijk sw ach ters z o d at de jach t w eer k a n beginnen. O vervalw agen s razen door Leuven . A ls ze p lo ts h a lt m ak en , sto rten de rijk sw ach ters z ic h op de p assan ten . Een zw an gere v rou w v erzet z ic h sch reeu w en d tegen h aar aa n ­ h o u d in g m a a r w ordt m e t gew eld in de w agen gesleep t. D e ca ­ m e ra van een fo tograaf die deze scèn e v a stle g d e w ordt stu k g e ­ slagen . Een A m erik a a n se T v-p loeg w ordt m e t h e t w aterkan on b esto o k t; m e n sen en m aterie el w orden w eggesp oten . De Stan­

daard van 27-28 jan u ari la a t een oo ggetu ige aan h e t w oord: 'Ik h eb ee n tijd in K o n go ge ze ten . W eln u, z o a ls de F orce P u b li­ q u e gin d er op de n e g e rs k lo p te z o k lo p t de rijk sw a c h t h ie r op de stu d e n te n .' D a t i s de n a g e l op de k o p : in de tw e e g e v a lle n d ie n t de g e w a ­ p en d e m a c h t o m d e b e la n g e n v a n h e t g ro o tk a p ita a l te v rijw a ­ ren, z o w e l tege n de n a tio n a le b e v rijd in g sb ew eg in g in de (ex-) k o lo n ie a ls te g e n de so c ia le b e v rijd in g sb ew eg in g v a n a rb e i­ d ers e n d e m o c ra te n in e ig e n lan d . D ie n a c h t w o rd en 675 p e rso n e n o p g ep ik t, w aaro n d er ee n a a n ­ t a l L im b u rg se m ijn w e rk e rs. V rijd a g o ch te n d 2 6 ja n u a ri: h u isz o e k in g e n 'op S vb ' in de Eiks tr a a t en op h e t V erbond . O p S vb z ijn d e v o g e ls g a a n vlieg e n ... e n w e l in de ric h tin g v a n de L u ik se fa b riek en . Z o w a t o v er h e t h e le la n d sta a n stu d e n te n v o o r de fa b rie k sp o o rte n v o o r een gro te in fo rm a tie c a m p a g n e . Z ij sta a n a a n de d o k k e n , a a n G ev a e rt, a a n G e n e ra l M o to rs en B e ll T é lé p h o n é in Antwerpen,a a n b ed rijv e n in G e n t, in L u ik en in Z ed elg e m . D e z e lfd e d ag v a lle n w e er ta lr ijk e sc h o lie re n o p to c h te n te n o ­ te re n m e t o n d e rm e er in T ie lt 1 .5 0 0 en in P u u rs 1.000 m a n .

‘Brusselse bourgeois buiten!’ w o rd t er in L e u v e n g e sch re v e n e n g e sch ree u w d . D ie slo g a n i s e e n to e g e v in g a a n h e t V la a m s n a tio n a lism e , v o o r w ie B ru sse l d e b a k e rm a t is v a n a lle k w aad .

51

D eel E en M aar th an s, n a tw ee v o lle w ek en revolte, proberen de b ou rgeois u it V laan deren, B ru ssel en W allon ië a n g stig e lk aar te vinden. H u n een sgezin d h eid is roerend: er m o et een ein de k o m en aan de 'C o m m u n e v a n L eu v en '. M a n u R u y s sch rijft in De Stan­

daard v a n 27-28 jan uari: 'W ellich t is h e t n og m o g elijk d at voor L eu v en een verstan d ig ak k o o rd w o rdt b ereik t: om d at m e n n ie t straffe lo o s m aan d en ­ la n g stu d e n ten in een ch a o tisch e re volu tion aire situ a tie la a t sto v en .' A lle 'V laam se ' partijen hebben b eh oefte aan kletterende, V laam ­ se dem agogie: h e t gem iddelde k ie sv ee m arch eert daar im m ers blin delin gs op. M aar de Leu v en se stu den ten zijn d at V laam se ge­ jan k beu en zijn op h et on zalige idee gek o m en hu n strijd in z u i­ ver d em o cratisch e term en te stellen , o m de h ele V la am se jeugd aan te voeren in een heid en se k ru isto ch t tegen k erk en k apitaal. D e b ou rgeoisie h eeft m aar één dw angidee: b eletten d at in L eu ­ ven ie ts o n tsta a t dat defin itief on tsn ap t aan de greep van de ge­ v estigd e partijen. De Standaard van 27-28 jan uari schrijft: 'D e ag ita tie over h e t h e le lan d leid t o n v erm ijd elijk to t een radik a lise rin g en m e n zo u er goed aan doen te bed en k en d at b ijvoo r­ b ee ld in N ed erlan d de jongere gen eratie n ie t lan ger in h et k ie l­ zo g v a n de gevestigd e p artijen w e n st te varen .' D e burgerij is n og n o o it aan h e t sch rik k e n geb rach t door harde w oorden of door b ijten d e verb ale p rotesten , n o ch door aan ­ k lach ten en p e titie s. A lleen o p stan d ig h eid doet de burgerij overein d veren. A lle en de beroerin g die o m z ich h een grijpt on­ der stu den ten , sch olieren en jongeren sp oort de burgerij aan tot toegeven. Bid, sm ee k , k ru ip, k n ie l en k la a g en z e trappen je. M aar a ls de m a ssa strijd losb reek t, on v erzéttelijk b lijft, zich n iet la a t verdelen of bedw elm en , ste v ig v a sth o u d t aan de e ise n en b esten d ig m eer m e n se n in de a ctie b etrek t, dan z a l de burgerij, m e t lee d in h e t hart, een a a n ta l toegevin gen doen.

Leuven, 15 januari ‘68. Vergadering Fk. Kris Merckx (met de rug n aar de foto), rechts van hem René De Prêter, voor hem Karei Geboes. Staand: Dirk De Wildeman en Guido Geckiere.

53

E en k w a r t e e u w mei 68 D e b u rgerij b eg rijp t b e te r d an de a rb e id ersb ew eg in g d a t er in L e u v e n b e la n g rijk e o m w e n te lin g e n p la a tsg rijp e n . A lle e n h e t n a tio n a a l se c re ta ria a t v a n d e Kwb b eg ro e t de 'V la a m se so c ia le b e w u stw o rd in g ' v a n de stu d e n ten . M a a n d a g 29 ja n u a ri sta p t Jan M o n d e la e rs, de p ra e se s v a n h e t F a c u lte ite n c o n v e n t, op de b u s d ie 4 5 stu d e n te n n a a r de L im ­ b u rg se m ijn e n v o ert. E r i s een e c h te m a ssa b e r o e r in g ge gro e id ro n d h e t ord ew oord 'n a a r de fa b rie k e n g a a n ' en stu d e n te n v an d iv e rse stre k k in g e n p ro p ag ere n de d e m o c ra tisc h e strijd in L e u v e n a a n de fa b riek sp o o rte n . V an d aag w o rdt in A lm a II o m 2 0 u u r een b ijzon der bizarre ver­ ton in g opgevoerd. In de A lm a z itte n tw ee w erelden bijeen en h et geh eel w e k t de in d ru k v a n een su rre a listisc h sch ild erij. V ooraan, d ich t tegen h e t p o d iu m aan gedruk t, z itte n tw ee rijen V la am se professoren . Z e k ijk e n w a t b lee k jes m a a r p le c h tsta tig vo or z ich u it. A ch te r h en h an gt h e t gelad en e n th o u sia sm e van de tw eed u izen dk op pige m en igte. Een p rop volle A lm a. P rofessor D erin e vo ert h e t w o ord n am en s h e t a ca d em isc h e k orp s en zijn v o lzin n en gaan af en to e de agita to risch e toer op. D e za a l n eem t h em d at in dan k a f en er w ordt geroepen: 'R ev o lu tie, re v o lu ­ tie ...' H et z a l w el n ie t zo erg v a a k zijn vo orgevallen d at een pro­ fesso ra le rede h erh aald elijk w erd on derstreep t m e t de k reet: re­ v o lu tie ! P rofessor D erin e h eeft zozeer de sfeer te p ak k e n d at hij zijn to e sp raak a fslu it m e t de k rach tige in z et van ‘We Shall ovei-

come’. D e aan w ezigen n em e n d at sto rm a ch tig over. O p de eer­ ste tw ee rijen lisp e len de co llegae m e t een lan g gezich t: ‘Deep in my heart, I do believe that we shall oveicome, some day...’ D a a rn a is h e t d e b e u rt a a n M ic h ie l V an den B u ssc h e o m de st e m v a n de stu d e n te n te la te n h o ren n a m e n s h e t V la a m se ee n h eid sfro n t: 'H e t h e eft n u la n g g e n o e g ged u u rd , w ij m o e te n a lle m a a l b e­ g in n en m e t h e t h ard e v e rz e t!'

‘Revolutie!’ k lin k t o p n ie u w de o n d u b b e lz in n ig e ech o. ‘Wij willen universiteiten ten dienste van het volk en w ij willen dem ociatie binnen de universiteit zelf!’ 54

D eel E en D e stu d en ten b ew egin g is p o litie k m o n d ig gew orden en zij w eet h aar rad icale v isie te verdedigen b in n en h e t eenh eidsfron t. D in sd a g 3 0 ja n u a ri: ee n v o lk sv e rg a d e rin g g e w ijd a a n de p o li­ tie k e d is c u s s ie o v er 'd e fa sc ise rin g '. H e t k a p ita lism e v a n de m o n o p o lie s w o rd t g e k e n m e rk t d o or de h o o g ste v o rm v a n ec o ­ n o m isc h e co n ce n tratie ; d a a ra a n b e a n tw o o rd t ee n g e lijk a a rd i­ ge m a c h tsc o n c e n tr a tie op p o litie k g e b ie d en h e t sy s te m a tisc h g e b ru ik v a n a n ti-d e m o c ratisc h e , re p re ssie v e m e th o d e s. V a n d a ag k o m t P a u l G o o ss e n s u it d e g e v a n g e n is. D o o r h e m op te slu ite n , h o o p te de b u rgerij z ijn st e m te sm o re n . M a a r S vb v o n d h iero p ee n re p liek . P a u l G o o ss e n s h a d op 16 d e ce m b er 1967 in de A u la ee n t e k s t n a a r v o ren g e b ra ch t d ie n u a ls h e t w a re d o or z ijn in h e c h te n isn e m in g w e rd g e ïllu stre e rd . S vb d ru k te ee n d e el v a n d e z e te k s t a f a ls m u u r k r a n t d ie op d u iz e n ­ d e n e x e m p la re n in V laan d e re n w e rd versp reid .

G evangenistekst van Paul G oossens Er bestaat een gigantische ekonomische en financiële macht, gekoncentreerd in zeer weinige handen. Die wordt door niemand gekontroleerd. Men kan gemakkelijk begrijpen dat deze gigantische macht ook zijn in­ vloed uitoefent op de politiek, de massamedia, het leger, de massaorganisaties. Een zeer beperkt aantal personen eigent zich de macht toe op ongekontroleerde wijze, dank zij hun ekonomische en financiële positie. Wat staat de studenten te wachten als zij revolteren tegen de prijsstijgin­ gen, de verminderingen van de studiebeurzen en het bedrog inzake uni­ versitaire expansie? Weten onze Vlaamse vrienden dat een hooggeplaats­ te Leuvense ambtenaar de rijkswacht uitschold omdat ze niet hadden ge­ schoten op deze vuile kommunistenbende in Leuven? Laten wij ons herinneren dat Andréas Papandreou 14 dagen voor de staatsgreep heeft gezegd: 'Ik geloof niet in een fascistische staatsgreep.'

«Sb 55

E en k w a r t e e u w mei 68 D e sc h o lie re n b e w e g in g b lijft u itb re id e n . B o o m 1 .8 0 0 b e to ­ g e rs, E e k lo 1 .5 0 0 , W a re g e m 2 .0 0 0 , e n in V e u m e v o e re n 7 0 0 sc h o lie r e n d e le u z e m e e : ‘Werk in de W esthoek!’ W o e n sd a g 31 ja n u a ri. In V ie tn a m v in d t h e t b e r o e m d e T e to ffe n sie f p la a t s . D e A m e r ik a n e n v e rk o n d ig e n s in d s d r ie ja a r d a t z e d e V ie tc o n g v o lle d ig a a n h e t u itr o e ie n z ijn . M a a r t o ­ ta a l o n v e r w a c h t w e te n d e re v o lu tio n a ir e tro e p e n p lo t s a lle g ro te s te d e n v a n Z u id - V ie tn a m te b e s to r m e n . E e n b a ta ljo n v a n 6 0 0 V ie tc o n g - strijd e rs i s c la n d e s t ie n S a ig o n b in n e n g e ­ d ro n gen . Z ij la te n h u n b o m m e n o n tp lo ffe n t o t in h e t h o o fd ­ k w a r tie r v a n g e n e ra a l W e stm o re la n d , t o t in d e Z u id v ie tn a m e s e g e n e ra le sta f, to t in d e V s- a m b a ss a d e . E e n k le in v o lk d a t v a s tb e s lo t e n i s z ijn o n a fh a n k e lijk h e id t e v e rd e d ig e n , d a t g o e d g e o rg a n ise e rd i s o n d e r d e le id in g v a n e e n st e v ig e c o m ­ m u n is t is c h e p a r tij, k a n d e m o d e r n s te o o r lo g sm a c h in e v e r­ sla a n . D o n d e rd a g 1 fe b ru a ri: in h e t h o ls t v a n d e n a c h t v e rtre k k e n tw e e b u s s e n m e t h o n d e rd s t u d e n te n o m in tie n L u ik s e fa ­ b rie k e n p a m fle t te n t e v e rsp re id e n . V o o r z e d e fa b r ie k e n b e ­ re ik e n , b o tse n z ij o p d e rijk s w a c h t d ie 91 m a n o p p ik t. O n d e r h e n de o n fo r tu in lijk e G o o s s e n s d ie n a u w e lijk s é é n d a g u it d e g e v a n g e n is is... E r h e e ft e e n sc h o lie r e n b e to g in g p la a t s in K o rtrijk : 3 .0 0 0 m a n ; e r i s o o k 8 0 0 m a n in M e n e n e n 1 .0 0 0 in M a a s e ik . V rijd ag 2 feb ru ari b e d e n k t de ee n o f an d ere a a n g e sc h o te n s t u ­ d e n t ee n d o l v e rh aal. O p 16 ja n u a ri z o u de rijk sw a c h t éé n v a n h a a r w a g e n s o n b e w a a k t h eb b en a c h te rg e la te n tijd e n s ee n w il­ de k lo p p a rtij teg e n ee n gro ep stu d e n te n ; ee n 'v o lk sgu erriU a'groep z o u u it d e z e w age n 2 3 gew eren h e b b en g e ja t... D it v e r­ h a a l s la a t bij de rijk sw a c h te r s in a ls ee n b o m . P a n ie k a lo m . W a n n e e r o o k m a a r éé n r ijk sw a c h te r z ijn g e z ic h t o p s t r a a t la a t z ie n , w o rd t h e m d o o r ee n k o o r to e g e ro e p e n : ‘Eén ge­

weer, twee geweren, drie geweren... ’ e n d a t g a a t z o d o o r to t h e t tr io m fa n te lijk e ‘D rieëntw intig gew eren!'

56

D eel E en

Z a te r d a g 3 fe b r u a ri sta p p e n 1 .7 0 0 le r a a r s o p d o o r h e t A n t ­ w e r p se sta d s c e n tr u m . D it g e b e u rt w e lis w a a r in e e n o n v e r­ m ijd e lijk e sfe e r v a n w a a rd ig h e id , m a a r h e t b lijft ee n p r e s ta ­ t ie v o o r h e t z o m o e ilijk t e b e w e g e n le ra re n k o rp s. D in s d a g 6 fe b r u a ri w a s in d e lo o p v a n d e v o rig e w e e k u it g e ­ ro e p e n t o t 'z w a r te d in sd a g ', e e n d a g w a a ro p d e z w a rte v la g v a n h e t p r o t e s t e n d e re v o lte o v e r h e t h e le la n d z o u w o rd e n g e h e se n . D e u n iv e r site ite n , d e t e c h n is c h e e n d e m id d e lb a re sc h o le n n e m e n m a s s a a l d e e l a a n d e z e 'z w a rte d in sd a g ' e n in A n tw e rp e n e n M e c h e le n v in d e n d e m o n s t r a t ie s p la a t s d ie m e e r d a n 5 .0 0 0 d e e ln e m e rs te lle n . W o e n sd a g 7 fe b ru a ri: d e re g e rin g -V a n d e n B o e y n a n ts v a lt. D a a r m e e k o m t e e n sp e c t a c u la ir e in d e a a n d e L e u v e n se s t u ­ d e n te n re v o lte .

57

D eel E en

3 D e G e n t s e M a a r t b e w e g in g D e stu d e n te n b e w e g in g in V la an d e re n : d a t w a s L e u v en , d a a r h a d L e u v e n e e n p a te n t op. T o t 12 m a a r t 1 9 6 9 w a s d it a x io m a in g e b u rg erd a a n d e G e n ts e u n iv e r site it. D e stu d e n te n b e v o l­ k in g v a n G e n t, d ie u it m e e r p o p u la ire m ilie u s a fk o m s tig w a s d a n d ie v a n B r u s se l en L e u v en , h a d m e t in te r e s se de F ra n se g e b e u rte n isse n in m e i '6 8 ge v o lgd . D e w il gro e id e o m d e L e u ­ v e n s e m o n o p o lie h o u d e rs in z a k e stu d e n te n str ijd n a a r de k ro o n te ste k e n . H e t v e rla n g e n g ro e id e o m v a n u it d e G e n ts e u n iv e r site it ee n m e i '6 8 u it te ze n d e n in u itg e ste ld re la is. D e v o o r z itte r v a n P r o k u s (P ro g re ssie v e K u itu u r) z a l o n g e ­ tw ijfe ld n ie t v o o rz ie n h e b b e n in w a t v o o r a v o n tu u r h ij z ic h sto r tte , to e n h ij o p ee n m a a r td a g v a n '6 9 n a a r h e t re c to ra a t gin g , w a a r h ij v a n re c to r J.J. B o u c k a e rt d e to e la tin g w o u k r ij­ g e n o m e e n w e te n sc h a p p e lijk c o llo q u iu m te o r g a n ise re n o n ­ d er d e g e w ic h tig e t it e l ‘Pornografie, zin of onzinl’ E e n k e u re v a n e m in e n te sp re k e rs - D a n ië l R o b b e re c h ts, p r o fe s so r V erm e e rsc h , p r o fe s so r B ro e c k x , a d v o c a a t B u ltin c k en d rs. S m o ld e rs - z o u z ijn w e te n sc h a p p e lijk lic h t la te n sc h ijn e n o v e r d it on d e rw e rp . P r o fe sso r V e r m e e rsc h in Het N ieuw sblad v a n 14 m a a r t 1969: 'E lk v a n o n s z o u v a n u it z ijn d is c ip lin e op e e n w e te n sc h a p p e ­ l ijk v e ra n tw o o rd e m a n ie r h e t fe n o m e e n p o rn o g ra fie b e sp r e ­ k e n . D o k u m e n ta tie m a te r ia a l, d ia 's, f ilm s e n z o v o o rts z o u ­ d e n d o o r d e o r g a n isa to re n te r b e s c h ik k in g w o rd e n g e ste ld .'

^1Leuven, 20 januari ‘68. V.Ln.r. Jan Demeulemeester (zittend), Michiel Vandenbussche (met de rug n aar de foto), fan M ondelaeis, Herwig Lerouge, Gui Polspoel, Wilfried Adam s en Walter De Bock.

59

E en k wa r t e e u w mei 6 8 D e v o o rz itte r v a n P r o k u s h a d e c h te r u it h e t re c to ra a t een b rie f m e e g e k re g e n w a a rin w e rd m e e g e d e e ld d a t de a ca d e m ie r a a d z a a l w e l te r b e s c h ik k in g v a n P r o k u s w e rd g e ste ld , m it s d e re str ic tie d a t 'd ia 's d ie k e n n e lijk g e en k u n s t z ijn , n ie t (ver­ to o n d m o g e n w orden)(...) a lle e n d ia 's v a n R o m e in se e n G r ie k ­ se, z o g e n a a m d e e r o tisc h e k u n stw e rk e n , m o g e n g e b ru ik t w o rd e n '. A rm e re c to r J.J. B o u c k a e rt. H o e sle c h t k e n d e h ij d e sp e c ifie k e tre k k e n v a n d e G e n ts e stu d e n te n d ie a ltijd a l z e e r g e v o e lig w a re n v o o r a a n sla g e n op de p e rso o n lijk e v rijh eid . E n h o e s le c h t k e n d e h ij d e a lg e m e n e tre k k e n v a n de stu d e n te n b e w e ­ g in g d ie u it m e i '6 8 g e le e rd h a d o m de a a n v a lle n v a n d e g e v e s­ tig d e a u to r ite ite n te b e a n tw o o rd e n m e t ee n re p lie k ... O p de ro ep 'Pornografie, zin of onzin!’ kwamen 4 0 0 stu d e n te n b ije e n in de g ro te a c a d e m ie ra a d z a a l. T o e n zij h e t v e rb o d v a n h e t re c to ra a t v e rn a m en , o n tsp o n z ic h ee n d is c u s sie . D e av o n d to c h la te n d o o rgaan en la te r ee n p ro te s ta c tie vo eren ? L u id e a f­ k eu rin g: 'D a t b e te k e n t ca p itu le re n , d a t b e te k e n t h e t v erb o d a an v aard en , d a t b e te k e n t h e t p ro te st d o en v e rv age n to t een fo rm e le en o n g e v a arlijk e d aad .' A lg e m e n e in ste m m in g . M e n w il e ffic ië n t te w e rk gaan . V rijw illig e rs w o rd e n g e v ra a g d v o o r ee n 'w e rk gro ep ' d ie b e la st w o rd t m e t h e t o p ste lle n v a n een m o tie . D e z e m o tie lu id t u ite in d e lijk a ls v o lgt: 'W oensdag 12 m a a rt w erd een w e ten sch a p p elijk e vo ordrach t in gerich t door P ro k u s on der de tite l Pornografie, zin of onzin! D e verto n in g v a n h e t d o k u m e n ta tie m a te ria a l w erd z on d er en i­ ge m o tiv e rin g door de u n iv e rsite itsa d m in istra tie verboden. D it leid t to t w illek eu rig e b ep erk in g v a n id e o lo g isch e of p o litie k e v rijh eid b in n en de u n iv e rsite it. Wij p ro testere n m e t k le m te­ gen elk e vo rm v an ce n su u r of dw an gm aatregelen . W ij eise n dat de v o o rste llin g m e t h e t verboden d o k u m e n ta tie m a te ria a l in te ­ graal in een u n iv ersiteitsg eb o u w , a u d ito riu m E v a n de Blandijnberg, op w o en sd a g 19 m a a rt 1969 z a l doorgaan, w aarb ij de a k a d e m isc h e ov erh eid vo or de g e m a a k te o n k o ste n in sta a t.' B e slo te n w o rd t 's an d eren d a a g s o m 14 u u r m a s s a a l n a a r h e t re c to ra a t te tre k k e n o m de m o tie te o v erh an d igen . In p am fle t-

60

D eel E en te n z a l d e h e le stu d e n te n g e m e e n sc h a p w o rd e n o p geroep en o m a a n w e z ig te zijn . In d e z e o u v e rtu re to t d e G e n ts e M a a rtb e w e g in g lig g e n reed s e e n a a n ta l e le m e n te n b e slo te n d ie h a a r ste r k te u itm a a k te n . V o o re e rst w a s er de a a n d a c h t o m d ie p u n te n a a n te grijp en die de stu d e n te n b ero eren e n do en re v o ltere n . V erv o lg en s de w il o m z ic h n ie t la n g e r stra ffe lo o s te la te n sla a n m a a r o m v o o r e l­ k e g e ïn c a sse e rd e sla g , z e lf ee n d u b b ele v o ltre ffe r u it te delen . T e n derde, de b e k o m m e rn is o m k la re ord ew o o rd en op te s te l­ le n d ie bred e m o b ib s a t ie v o o r h u n r e a h sa tie m o g e lijk m a k e n . E n te n slo tte de k u n s t o m h o n d erd en stu d e n te n a c tie f in de strijd te b etre k k e n . V o o raleer w e v a n de ou v ertu re o v erstap p en n aa r de eige n lijk e m a a rtse opera, m o e te n een p aa r w o ord en gezegd w orden over d e p o litie k e in z ich te n w aarm ee de p a rtitu u r w erd gesch reven . O m de ervarin g v a n tw ee m a s sa le stu d e n ten re v o ltes - m e i '66 en jan u ari '68 - te ordenen, v a n o n k ru id te on tdoen en aan te zuiveren , h ad d en een a a n ta l stu d e n ten leid e rs b e slo te n en k ele b o e k e n ov er de m a rx istisc h e v isie op h e t verloop v a n de k la s ­ se n strijd in te k ijk e n . M a rx h ad im m e rs h e t v erloop v a n de strijd in h e t F ran k rijk van de 19de eeu w b esch rev en en hij tro k er algem en e c o n c lu sie s u it in z ijn b o e k De 18de brumaire van

Louis Bonaparte (1853) en in De burgeroorlog in Frankrijk (1871). In b eid e w e rk en b esch rijft M a rx h o e de b o u rg e o isie m e t v e e l h eld erh eid v a n g e e st en op sy ste m a tisc h e w ijz e elk e strijdb ew egin g v a n de m a s s a 's w il b e le tte n o f lam legg en en d aartoe gew eld, in tim id a tie en ch an tage geb ru ik t. M a rx ste ld e v a s t dat de bu rgerij o p en lijk e re p re ssie op aan d o en lijk e w ijz e w e et af te w isse le n m e t gro te b eloften , m e t ch arm e o ffen siev e n in de ric h ­ tin g v a n w eifelen d e k rach ten , m e t h e t co rru m peren van b e­ p aa ld e leid ers, m e t h u m a n istisc h e redevoerin gen ov er liefd e en v e rstan d h o u d in g on der a lle m e n sen . Bij d it a lle s b lijft de b lik v a n de b o u rg e o isie k eih ard gerich t op h e t en e doel: de m assastrijd v o ork om en , verdelen , v e rlam m e n , o n tk rac h ten of v er­ p le tte ren zo d at de teru gk eer n aar 'orde en ru st' m o g e lijk w ordt.

61

E en k w a r t e e u w mei 68 M a r x z e t u it e e n h o e d e k le in b u rg e rij g r o o tm o e d ig a a n de s t r ijd b e g in t, m a a r z ic h d o o r h a a r g o e d g e lo v ig h e id la a t s t r ik ­ k e n . D e k le in b u rg e rij a a rz e lt, tw ijfe lt, w a c h t p a s s ie f a f en la a t a lle k a n s e n v o o rb ijg a a n . Z e d a v e rt v a n s c h r ik z o d r a d e e e r s te k la p p e n v a lle n e n z e b e lo o ft n o o it m e e r t e h e rb e g in ­ n e n z o d ra d e b o u r g e o isie n a a r te r re u rm id d e le n g rijp t. 'D e v e rte g e n w o o rd ig e rs v a n d e k le in e b u rg e rij b re n g e n h u n v r e e s n a a r v o re n d a t h e t p r o le ta r ia a t, m e e g e sle u r d d o o r d e r e v o lu tio n a ir e s it u a t ie te vei z al gaan. In p la a t s v a n e e n o p e n lijk e p o lit ie k e o p p o sitie , z o e k e n z ij h e t a lg e m e n e c o m ­ p r o m is; in p la a t s v a n t e str ijd e n te g e n d e re g e rin g e n d e b u r­ g e rij, p ro b e re n z ij h e n v o o r h u n z a a k t e w in n e n d o o r o v e r­ tu ig in g ; in p la a t s v a n w e e r s ta n d t e b ie d e n in d e g e e s t v a n de g e u z e n a a n a lle g e w e ld d a t v a n b o v e n k o m t, o n d e rw e rp e n z ij z ic h n e d e rig e n b e k e n n e n z ij d a t z e d e k a s t ijd in g v e r d ie ­ n en . A lle h is t o r is c h n o o d z a k e lijk e c o n flic te n k o m e n h e n v o o r a l s e e n m is v e r s t a n d en a lle d is c u s s ie s e in d ig e n m e t de v e rz e k e r in g d a t ie d e re e n h e t in d e g ro n d e e n s i s .'

[M aix-Engels aan Bebel, Liebknecht en Biacke, 1879) D o o r h u n e ig e n n e g a tie v e e r v a rin g e n h a d d e n d e s t u d e n te n ­ le id e r s d e z e le s v a n M a r x g o e d in d e o r e n g e k n o o p t. L e u v e n h a d in '6 8 e e n 'a c t ie in fo r m a tie r e c h t' g e k e n d . E r w a s to e n v e e l t e d o e n o v e r h e t 'm e d e b e h e e r ' w a a r m e e d e o v e rh e id e e n sc h o k d e m p e r w o u p la a t s e n t u s s e n d e s t u d e n t e n m a s s a e n d e a u to r ite ite n . D e lin k s e stu d e n te n b e w e g in g w o u d e ja ­ g e r in z ijn e ig e n n e tte n s t r ik k e n d o o r v a n h e t 'm e d e b e h e e r ' g e b ru ik t e m a k e n o m in fo r m a tie a f t e d w in g e n d ie h e t v e r­ tr e k p u n t k o n z ijn v o o r n ie u w e m a s s a s t r ijd . D e a c a d e m is c h e o v e rh e id h a d in d e lijn v a n d e b e s t e fe o d a le en k le r ik a le tr a d it ie e e n p a a r 'tu c h tm a a tr e g e le n ' g e tro ffe n en d it le e k d e stu d e n te n e e n g o e d e g e le g e n h e id o m d e ro ep n a a r m e d e b e h e e r op z ijn g e b r u ik sw a a r d e te te s te n . E r w e rd e e n v e ra n tw o o rd in g v a n d e t u c h tm a a tr e g e le n e n e e n re c h t o p r e p lie k v a n d e b e tr o k k e n e n g e ë ist, en w e l o p e e n aca d em ie r a a d in a a n w e z ig h e id v a n stu d e n te n v e r a n tw o o r d e lij­ ken .

62

D eel E en T o e n d eze a c tie g o e d b eg o n te lo p en , dron gen ee n p a a r h o n ­ derd en stu d e n te n d e u n iv e r site its h a lle n b in n en , w a a r zij één v a n d ie p le c h ts ta tig e p a le is e lijk e z a le n b e z e tte n te r g e le g en ­ h e id v a n d e b ije e n k o m st v a n de a c a d e m ie ra a d d ie ee n p a a r v e rd ie p in g e n h o ger do orgin g. D e le id in g v a n de b e z e tte rs b le e f p a ssie f, v e rz u im d e h e t o m te r p la a tse ee n d is c u s sie te o rg a n i­ se re n m e t de p a a r h o n d erd a a n w e z ig e n o m u it h e t ge sp an n e n k lim a a t co n cre te a c tie p la n n e n te d istille re n w a a rd o o r de h e le m a s s a b e w u st en e e n sg e z in d z o u reageren op a lle e v e n tu a li­ te ite n z o a ls ee n 'o n d e rh a n d e lin g ' m e t D e S o m e r en v o o ra l een e v e n tu e e l tre ffe n m e t R e v ie rs en z ijn rijk sw a c h te rs. D e strijd ­ lu s t z a k te dan o o k a ls ee n p u d d in g in een . R e c to r D e S o m e r w o u ee n b e p e rk te a fv a a rd ig in g in a u d ië n tie o n tv a n g e n in z ijn lu x u e u z e sa lo n s d ie v e ilig in d e h o o g ste re­ g io n en v a n d e H a lle n w a re n g e ïn sta lle e rd . D it w e rd a a n v aa rd en er w e rd v e rz a a k t a a n de e is d a t D e S o m e r z o u n ed e rd ale n en in b e v a tte lijk e , a a rd se te rm e n z ijn b e s lis sin g e n z o u v e ra n t­ w o o rd en te n ge h o re v a n de b e z e tte n d e stu d e n te n . A ls je e e n ­ m a a l op h e t go e d in g e z e e p te h e lle n d e v la k v a n de to e g ev in g en z it, g lijd je o n v e rm ijd e lijk de d ie p e rik in . V oor ee n p a a r g o e d ­ k o p e b e lo fte n v a n de a c a d e m isc h e o v erh eid w erd de a fto c h t ge b laze n . In d ie n de stu d e n te n le id e rs z ic h r e so lu u t op de c o n fro n ta tie h a d d e n a f g e ste m d ... D e v o o rh o ed e k a n d e sy m p a th ie v a n de g e m e e n sc h a p m a a r w in n e n a ls zij w e rk e lijk v o o rg a a t in de strijd v o o r ee n z a a k w a a rv a n ied ere en de gegro n d h eid erk en t. D e m a s s a w o rd t v e ro v e rd in h e t p ro c e s v a n de strijd . E n de v o o rh o e d e k a n z ic h z e lf m a a r b eh o ed en v o o r o n tb in d in g , a ls zij re so lu u t m a a r op d o o rd ach te e n v e rsta n d ig e w ijz e h e t g e ­ v e c h t aa n g a a t. 'D e ta a k v a n d e re v o lu tio n a ire vo o rh o ed e b e s ta a t erin ee n p re ­ c ie s b eg rip te v e rw e rv e n v a n de ric h tin g v a n de strijd en a lle m o g e lijk h e d e n , a lle k a n se n op de o v erw in n in g in te g ra a l te b e ­ n u tte n .' L e n in tro k d eze le s o v er h e t le id e n v a n de m a s s a 's in z ijn p o le m isc h a rtik e l De k iisis van het m ensjevism e (1906,

Oeuvres XI, b lz. 353-379). 63

D eel E en L a te n w e n u d e G e n ts e g e b e u rte n isse n b e k ijk e n m e t d eze w ij­ z e w o o rd en v a n M a r x en L e n in in h e t ach terh o o fd . D o n d e rd a g 13 m a a rt '6 9 o m 14 u u r i s h e t v e rz a m e le n g e b la ­ z e n v o o r z o w a t 3 5 0 stu d e n te n a a n de in g a n g v a n d e Brug. D e h o n d erd m e te r n a a r h e t re c to ra a t w o rd e n a fg e sle n te rd on der de k re te n ‘Geen censuur’, ‘Vrije m eningsuiting’ en, te n b e ­ h o e v e v a n h e t a lg e m e e n v e rm a a k , de ro ep ‘Het gezag geeft

zich bloot’. W at h ie r o o k v a n z ij, h e t g e z a g h e eft in a lle g e v a l de to e g a n g sd e u re n to t h e t re c to ra a t g e slo te n . D e re cto r z it v e ilig v e rsc h a n st in z ijn w a te rd ic h te sc h u ilp la a ts. W ater­ d ich t? N e e n , h e la a s! H e t n o o d lo t w il d a t ee n k eld e rd eu r de la a ts t e tijd n ie t z o b e s t m e e r slu it. D ie d e u r w o rd t d an o o k op en ged u w d , ee n p a a r v e rk e n n e rs g lip p e n n a a r b in n e n e n de h o o fd in g a n g w o rd t w a g e n w ijd o p e n g e m a a k t. D e 3 5 0 m a n d o en h u n fe e ste lijk e in tre d e en ru k k e n op n a a r de derd e v e rd ie p in g w a a r h e t re c to ra le k a b in e t z ic h b ev in d t. In de g a n g h eb b en d rie z o e a v e n p o stg e v a t: de p ro fe sso re n Planck e en P ica rd en a d v ise u r V an D e n B roeck . N a a r h u n zegg en is Z ijn e E x c e lle n tie n ie t aan w ez ig. D e m o tie w o rd t h e n te r h an d g e ste ld . E r w o rd t w a t v rie n d e lijk en o n v rie n d e lijk o v er en w e e r g e p raat. T o t ee n w ijsn e u s, d ie ev en d o or h e t sle u te lg a t k ijk t, de lijfe lijk e a a n w e z ig h e id v a n de re cto r op z ijn k a b in e t v a s ts te lt... O p d a tz elfd e m o m e n t d o en ee n p o litie c o m m is s a ­ ris en tw e e ag e n te n h u n in tred e, 'o p a a n v ra ag v a n de re cto r' z o a ls z e a a n de v e rb o u w e ree rd e P ica rd m e ed elen . H e t b e s lu it w o rd t g e n o m e n o m n ie t v rijw illig h e t v e ld te ru im e n . Z o h e t h e n z in t, m o e te n d e o rd eh an d h av ers m a a r ied ere en n a a r b u i­ te n dragen . V ijf n ie u w e a g e n te n sto r te n z ic h op de a ch te rh o e ­ de, tie n p e rso n e n w o rd en v a n de trap g e sle u rd en o o k p ro fe s­ so r R o e ls w o rd t o n z a c h t o v er de ste n e n g e tro k k e n . O n d e rtu s­ se n i s de re c to r b ereid gev o n d en w e lg e te ld éé n stu d e n t te o n tv an gen .

\] Leuven, 20 januari ‘68. O.a. Jos Verhuist, Norman Verhelst en Guido Van Zieleghem. 65

E en k w a r t e e u w mei 68 A a n g e d ro n g e n w o rd t d a t d e re c to r d e g ro e p t e w o o rd st a a t , e e n r u s t ig e en o r d e n te lijk e d is c u s s ie w o rd t h e m g e w a a r ­ b o rg d . M a a r d e b e s lis s in g w a s e ld e rs a l g e v a lle n . 'A le a ia c t a e s t / z u lle n d e tw in t ig a g e n te n b ij z ic h z e lf a llic h t h e b b e n g e d a c h t, to e n z ij m a t r a k z w a a ie n d d e tra p b e s t o r m ­ d e n en a lle h o o p o p d ia lo o g d e fin itie f a a n d ig g e le n k n u p p e l­ den . D e h e lft v a n d e s t u d e n te n w o rd t b u ite n g e k n o k t. E en k le in e h o n d e rd m a n w o rd t a c h te ru itg e d re v e n e n m o e t z ijn to e v lu c h t z o e k e n in h e t l a a t s t e sc h u ilo o rd ... h e t k a b in e t v a n d e re c to r. D e g o e d e m a n , d ie d e h o o p h a d g e k o e ste r d d a t h e t p o litie - g e k n u p p e l z ijn b e la g e r s n a a r b u it e n z o u k e re n , s t e lt m e t o n tz e ttin g v a s t d a t h e t n ie t b ijs t e r v e r sta n d ig e in terv e n tie k o r p s d e stu d e n te n in z ijn r e c to r a le k a m e r b in n e n ­ k lo p t. N u t a c h tig s tu d e n te n in z ijn b u r e a u s t a a n o p e e n g e ­ p a k t, i s d e r e c to r p lo t s t o t p r a te n b e re id . M a a r w a t h ij d a n te z e g g e n h e e ft i s n ie t b e p a a ld e e n b r ilja n te t a c t is c h e z e t: 'J u l­ lie m o e te n é é rst n a a r b u it e n e n d a n la a t i k d e p o lit ie te r u g ­ tr e k k e n .' D e stu d e n te n z e t t e n z ic h h e e r en h o u d e n e lk a a r b ij d e a r­ m e n v a s t. D r ie a g e n te n s to r te n z ic h o p e e n p ro o i. D e a n d e re p o t e n tië le p r o o ie n g rijp e n n a a r a s b a k k e n , s ig a r e n k is te n en d o ss ie r s. D e a g r e ss o r s d e in z e n te ru g . N e t v e r g e n o e g o p d a t d e d e u r p r o m p t v o o r h u n n e u s w o rd t d ic h tg e s m a k t. D e a rm d e r w e t z ie t z ic h g e n o o d z a a k t o m d e d u b b e le in g a n g sd e u r o p e n t e b e u k e n . H e t k a b in e t v a n d e r e c to r w o rd t d o o r k u n ­ d ig e p o litie h a n d e n t o t e e n p u in h o o p h e rsc h a p e n . V o o r de in g a n g v a n h e t re c to r a a t s t a a n n u 4 0 0 stu d e n te n de b a tte r ije n v a n h u n v e ro n tw a a rd ig in g o p t e la d e n . D e d e m o n ­ st r a t ie v a n b ed ro g , w ille k e u r e n r e p r e ss ie d ie d o o r d e re c to r e n d e p o lit ie te n b e s t e w o rd t g e g e v e n , v a lt n ie t b e p a a ld in de s m a a k . E n k e le a g e n te n m e t e e n h o o g o n tw ik k e ld e z in v o o r t a c t, p ik k e n n o g d rie s t u d e n te n o p v o o r d e o g e n v a n 4 0 0 t o e ­ sc h o u w e rs. E r w o rd t e e n b e to g in g g e v o rm d . V o o r d e B ru g w o rd e n n o g e e n a a n t a l stu d e n te n n a a r b u it e n g e sc h re e u w d z o d a t in t o t a a l z o w a t 5 0 0 c o n te s ta n te n n a a r d e B la n d ijn tre k k e n . D a a r w o rd t b e s lo t e n o m in d e r e s t a u r a n t s in groe-

66

D eel E en p e n h e t r e la a s t e d o e n v a n d e g e b e u r te n is se n e n ie d e re e n op t e ro e p e n o m 's a v o n d s in d e B la n d ijn b ije e n t e k o m e n . O m 2 0 u u r v in d t in de B la n d ijn een m e rk w a a rd ig e o n tm o e ­ tin g tu s s e n tw e e w e re ld e n p la a ts. O ffic ie e l s t a a t in A u d ito r i­ u m E te n b e h o e v e v a n ju riste n in w o rd in g ee n p an e lg e sp re k

'Voor of tegen de jury' op de dagorde. E en w a a rd ig g e z e lsc h a p v a n p ro fesso ren , g e re c h tsd ie n a re n en jo u rn a liste n h e e ft z ic h in de z a a l aa n g e m e ld . Z ij k ijk e n d an o o k m e t v e rb a z in g a a n tege n e e n b o m v o lle z a a l d ie u it h o n ­ derd en k e le n dond ert:

‘Het is m aar een begin, w ij gaan door m et de strijd !’ H e t is de d u iz en d stu d e n te n n ie t te d o en o m d e v raa g 'V oor of teg e n de ju ry ' m a a r 'V o o r o f teg e n de re p re ssie '. P ro fe sso r G h ijsb re c h t, ee n slu w e v o s, p ro b ee rt d e w o e lig e g o l­ v e n v a n de c o n te s ta tie te b re k e n m e t e n k e le k w in k sla g e n en g o e d g e p la a tste grap pen . E en o u d re cep t: w e b ren gen h e n ee rst w a t a a n 't la c h e n o m de e rg ste sp a n n in g te b re k e n , w e la te n h e n d an ee n p a a r w o o rd en zegg en en w e le id e n h e t h e le z a a k je d a arn a v o o rz ic h tig n a a r h e t th e m a 'V o o r o f teg e n de ju ry '. T a c tis c h n ie t o n a a rd ig b e k e k e n , m a a r h e t z a l to c h n ie t m o g en zijn . E r z a l ee n go e d e ta c tis c h e p arad e w o rd en ge v o n d e n op de z e tte n v a n p ro fe sso r G h ijsb re ch t. V o o ree rst k o m e n ee n a a n ta l stu d e n te n v e rsla g u itb re n g e n v a n h u n w ed ervaren . D a a ro p w o rd e n m o tie s v o o rg e le z en d ie door d e v e rsc h ille n d e ve ren ig in g e n z ijn b ijee n ge sch re v en . E n d an w o rd t de sp ro n g g e m a a k t d ie de h e le z a a k een breder p e rsp e c tie f geeft. A an de sta rt van de A n ti-A to o m m ars van 9 m a a rt - v ier dagen eerder - w aren 2.500 gen d arm en versch en en , b lin d elin gs opgeh itst tegen a l w a t betoogde. V oor h e t eerst h ad de rijk sw ach t C N -gasgran ate n afgevuurd. C N -g a s dat, in grote co n cen tratie in gen om en , to t zw are v erm in k in g o f to t de dood k a n leiden en d at tegelijk , in d ien in h o rizo n tale lijn afgevuurd, een regelrecht m oord w apen is. L o u is D e L entdecker, jo u rn a list van De Stan­

daard en o lijk e vrien d van m e n ig BoB-officier, h ad h e t gepres­ teerd om n a de A n ti-A to o m m ars w eer z o 'n leu k stu k je te plegen

67

E en k w a r t e e u w mei 68 d a t o p lu im ig e to o n v e rk o n d ig d e d a t m e n d ie k w e s t ie v a n r e ­ p r e s s ie en p o lit ie s t a a t n u to c h o o k w e e r n ie t m o e s t o v e rd rij­ ven. E n u itg e re k e n d d e z e L o u is D e L e n td e c k e r z a t a c h te r d e sprek e rsta fe l. D a t lie t d e stu d e n te n d a n o o k to e o m h e t o n d e r­ w e rp 'V o o r o f te g e n de ju ry ' w e g t e v e g e n . N u d e G e n t s e s t u ­ d e n te n m e t ee n sto r tv lo e d v a n r e p re ss ie v e m a a tre g e le n w e r­ d e n g e co n fro n te e rd , e is te n z ij v a n D e L e n td e c k e r v e r a n t­ w o o rd in g v o o r z ijn b e sc h e rm e n d e p le id o o ie n v o o r d e repress ie k r a c h te n in B e lg ië . H e t t h e m a v a n de re p re ss ie v e r o l d ie d e b u rg e r lijk e p e r s sp e e lt te n d ie n ste v a n de h e e rse n d e ord e w a s n ie t m e e r te o n tlo p e n . L o u is D e L e n td e c k e r, d ie d o o d g ra a g w a t g e le u te rd h a d 'p ro o f c o n tra d e ju ry ', w e rd n ie t b e r e id g e v o n d e n z ijn 'p ro d e re p re s­ s ie ' t e a rg u m e n te re n . H e t h e le p a n e l s t a p te m e t h e m op. D e v o lk sv e rg a d e r in g p la n t d a a rn a d e in te r v e n tie s v o o r d e v o l­ g e n d e o c h te n d in d e le s s e n en ro e p t o p to t e e n a lg e m e n e b ij­ e e n k o m s t o m 11 u u r. V rijd a g o m 11 u u r k lin k t u it v ijftie n h o n d e r d k e le n de s tr ijd ­ k re e t: ‘Het is m aai een begin...’ W at in v r a a g w o rd t g e ste ld , i s d e g e h e le u n iv e r sita ir e m a c h in e v a n v e rslu ie rd e re p re ssie . V a n d a a r d e tw e e b o n d ig e b e s lu ite n u it d e z e g e e std riftig e v o lk sv e rg a d e rin g : 'W ij w e n se n g e e n le s s e n t e v o lg e n z o la n g o n z e g e v a n g e n k a ­ m e ra d e n d it n ie t k u n n e n . W ij w e n se n t e w e rk e n a a n d e u itb o u w v a n e e n n ie t-re p ressie v e u n iv e r site it, z o la n g d e o u d e u n iv e r site it a u to r ita ir en r e p re ssie f is .' E e n u u r la n g w o rd t h e t G e n ts e c e n tru m d o o r k r u is t d o o r v ijf­ tie n h o n d e rd stu d e n te n d ie h e t o n v e r m ijd e lijk e " t Is m aai

een begin, w ij gaan dooi m et de stiijd !’ la te n a fw iss e le n m e t 'A ibeideis-studenten, één fio n t!’ O m 1 4 .3 0 u u r g a a n z e sh o n d e rd stu d e n te n op z o e k n a a r ee n in sp o e d z ittin g b ije e n g e tro m m e ld e R a a d v a n B eh eer. D e p la a t s v a n de b ije e n k o m st b lijft e c h te r o n v in d b a ar. G ro e p e n

68

D eel E en v a n h o n d e rd stu d e n te n w o rd e n d a n n o g u itg e stu u rd , sp e c ia a l n a a r de m in d e r g e m a k k e lijk in ly rie k e n r o m a n tie k t u im e ­ le n d e w e te n sc h a p p e lijk e fa c u lte ite n . V e r sla g v a n d it overtu ig in g sw e r k w o rd t u itg e b r a c h t o p de v o lk sv e rg a d e r in g v a n 17 u u r, w a a r o o k w e rk g ro e p e n in h e t le v e n w o rd e n g e ro e p e n o m p la n n e n t e o n tw e rp e n d ie h e t e la n v a n d e b e w e g in g k u n ­ n e n g a a n d e h o u d e n o v e r d e g e v a a rlijk e , d o o d se k lo o f v a n h e t w e e k e n d h een . D ie z e lfd e v rijd a g w e rd d o o r h e t w e te n sc h a p p e lijk p e rso n e e l e e n m o tie u itg e g e v e n : 'H e t a k tie k o m ite e , s a m e n g e s te ld u it de v e rte g e n w o o rd ig e rs de sy n d ik a le o r g a n isa tie s, A clvb, A c o D -o n d e rw ijs, C cod en d e V e re n ig in g v a n h e t W e te n sc h a p p e lijk P e rso n e e l

van

e n v a n d e W p-R aad s t e lt v a s t: 1) d a t re k to r B o u c k a e rt z o n d e r e n ig e p o g in g to t d ia lo o g de p o lit ie b in n e n de u n iv e r sita ir e g e b o u w e n riep , te r b e s le c h ­ tin g v a n ee n g e sc h il v a n se k u n d a ir b e la n g ; 2) d a t de p o lit ie h e t g e b o u w b e tra d op h e t o g e n b lik d a t b e ­ sp re k in g e n a a n d e g a n g w a re n (...),3) d a t h e t p o litië le r e p re ssie a p p a ra a t o p tra d m e t o n g e w o n e b r u t a lit e it (...). H e t s t e lt d e rh a lv e d e re k to r m o re e l en fin a n c ie e l v e r a n t­ w o o rd e lijk v o o r h e t h e le in c id e n t e n z ie t h ie r in e e n n ie u w b e w ijs v a n h e t a u to r ita ir e k a r a k te r v a n d e h u id ig e A k a d e m is c h e O v e rh e id , w a a rv a n z o w e l h e t p e rso n e e l a ls de stu d e n ­ te n h e t sla c h to ffe r z ijn .' D e m a a n d a g o p e n b a art o n s e e n c a le id o sc o o p v a n in fo rm a tie te k ste n , m u u rk ra n te n , w e r k stu k k e n v a n de v e rsc h ille n d e fa ­ c u lte ite n , p a m fle tte n . T ijd e n s h e t w e e k e n d h e e ft h e t vergad e rv iru s o m z ic h h e e n ge g rep en en in a lle rle i 'w e rk b ije e n ­ k o m s te n ' is h e t la te n te o n g en o e g en in

c o n c re te v o rm

gego ten . H e t a u to rita ire , to t s la a fse v o lg z a a m h e id v e rp lic h te n d e o n ­ d e rw ijs d a t w e re ld v re e m d m a a r k a p ita a lv r ie n d e lijk is, w e k t sin d s la n g h e e l w a t w revel.

69

m

j

»

llM .-> •

■:

/' | ^ „

BB JBIBB _ i.P p **

.

•

•’

:..

m T

liÉ ■

! :?

--

■

«s

1 i

^

»

mM

«_ _l i_ l_ : I

M

ma

s

■

I

|(#;:Spg

.J1

m

«

R

WÊÈMÈmÊm

M .

'"''•^4 San ■ H

■ ■ K

i- iii

■ l r

Wk\

«

I

' W V m

\

I

m

■

|||f » M P M M

D eel E en E r w a s a lle e n e e n a a n le id in g n o d ig o m h e t v e rz e t te d o en o p ­ w e lle n ; de re p re ssie b ra c h t d e n o o d z a k e lijk e v o n k in h e t lic h t o n tv la m b a re m a te r ia a l, d e m a s sa b ije e n k o m ste n g a v e n de stu d e n te n h e t b e s e f v a n e ig e n m a c h t en d a a ru it h a a ld e m e n d e d u rf o m h e t h e le o n d e rw ijsste lse l in v ra a g te ste lle n . O p de v o lk sv e rg ad e rin g v a n 14 urn: lig t de k le m to o n a l op de p ro b lem en v a n in h o u d en m e th o d e v a n h e t on d e rw ijs en m e n h e eft h e t ov er d e k lo o f tu s se n d e u n iv e rsita ire lee fw ereld en h e t re ële b e sta a n v a n de arb eid ers. M e n m a g ech ter de co n crete a a n z e t to t de b ew egin g n ie t u it h e t oo g ve rlie zen . A lle re p re ssie fe ite n va n de vo rig e w e e k w o r­ den n o g ee n s op een rijtje gezet, er w o rd t te lk e n s een co n crete e is a a n v a stg e k n o o p t, h e t geh eel w o rd t g e b ru ik sk la a r g e m a a k t in de v o rm v a n ee n m o tie d ie door een d e leg a tie v a n tie n s t u ­ d e n te n z a l w o rd en o v erh an d igd a a n de rector: d u izen d stu d e n ­ ten z u lle n a ls ru g g e ste u n m e e o p sta p p en to t v o o r de in gan g. D e re cto r la a t te le fo n isc h w e te n d a t hij n ie m a n d w il zien . 'K o m m o rg en ee n s teru g m e t ee n d e leg a tie v a n drie m a n .' D a t n o e m t m e n : de z a a k la te n a a n sle p e n o m de v e erk rac h t v a n de b ew egin g te breken . S tilsta n d , dode tijden , geb rek a a n n ie u w e in itia tie v e n d ie de b e z ie lin g w e er k u n n e n o p w ek k en , b ren gen h e t sn e lle u ite e n ­ v a lle n m e e v a n ied ere bew egin g in de stu d en ten w ereld . D e rector slu it zich op in zijn rectoraat. H ij w il n ie m an d zien. Wij k u n n en h e m b e st begrijpen. D e goede m a n h eeft ru im te en ru st n odig o m n a te den k en over de to e k o m st van de repressieve u n iv ersiteit die h e m zo dierbaar is. M a a r w an n eer deze geleerde m an , die toch gew oon is den k w erk te verrichten, ru im te en ru st n odig heeft, w aaro m zou den w ij, stu d en ten , n ie t dezelfde fa c ili­ teiten op eisen ? O ok w ij w illen n aden ken , m a a r dan over de to e ­ k o m st van een n iet-repressieve, d e m o cratisch e u n iv e rsite it die w ij in d ie n st w ille n ste lle n van de w erk en de m a ssa 's.

0 Gent, 23 januari '68. Vierduizend studenten en scholieren op het SintPietersplein.

71

E en k w a r t e e u w mei 68 W ij gu n n en de re cto r z ijn b ev rijd geb ied, z ijn re cto raat; en w ij z u lle n v a n d e B lan d ijn o n s eige n b ev rijd g e b ied m a k e n , o n ze v rije b a s is w a a r w ij op eige n k ra ch te n z u lle n w e rk en a a n een a lte rn a tie v e u n iv e rsite itso p v a ttin g . D e B lan d ijn z a l d ag en n ac h t b e stu u rd w o rd en do or de stu d e n ten b ew eg in g a ls ee n u itstra lin g sc e n tru m v o o r de n ie u w e id eeën . L a a t de re cto r de tijd o m z ijn id e eën te orden en en la a t dan v rijd a g een d e m o c ra ti­ sch e, op en b are d is c u s sie p la a tsv in d e n tu s se n de tw e e 'a u to n o ­ m e geb ied en ', h e t re c to ra a t en de b a s is v a n de B lan dijn . V oor d e re st v a n de w e e k z a l de B lan d ijn o n tsn ap p e n aan de v e rstik k e n d e w u rggreep v a n de k la s sie k e 'ord e en tu c h t' w a a r­ v a n de d a g e lijk se in w erk in g en g g e estig e en h e b z u c h tig e v a k ­ id io te n k n eed t. H on d erd en stu d e n te n w ille n in ee n g e e st v a n sy m p a th ie k e o v erm o ed de w e reld veran d eren , te b eg in n en b ij de B lan d ijn . E r w o rd t v ergaderd en gesch rev en , g e d isc u ssie e rd en gedru k t, ge h an d eld en o v er en w e er gelo pen , er w o rd t geargu m en teerd , gep leit, ov ertu igd . In d eze h e le w a rw in k e l w are n v a n z e lfsp re ­ k en d de m e e s t v e rsc h eid en en b iza rre id eeën te k oop , m a a r de alg e m e n e stro m in g gin g o n stu im ig in de rich tin g v a n de d e m o ­ cratie en h e t so c ia lism e , in de rich tin g v a n de a rb e id e rsk la sse . O p 11 en 12 m a a rt h a d in G e n t ee n n a tio n a a l V vs-congres p la a ts, w a a rv an h e t slo t - v o o rz ien v o o r 13 m a a rt - door de g e ­ b e u rte n isse n w erd w eggesp o eld . H e t co n g res w a s ee n g e le g en ­ h e id o m de m e e s t lin k se id e eën ov er de stu d e n ten b ew egin g, d ie to e n in L e u v en leefden , w ijd te v ersp reid en . D it co n gres w a s in G e n t v o o rb ereid door fa c u lta ire w erk gro ep en b ij de in ­ ge n ieu rs, d e g e rm a n iste n , de sta a ts- en so c iale , de re ch te n en b iologie. V ele g iftig e p ijle n w erd en afg e sch o te n tege n de so c ia le se le c ­ tie, de zw are p ro g ra m m a 's, de ov erd rev en co n tro le, d e z in lo z e sto f, de ab su rd e e x a m e n sy ste m e n , de w a a rd elo z e m a ssa c o lle ges, de a u to rita ire p ed a g o g isch e verh o u d in gen ... D e m e e s t gevord erde p o litie k e id e eën w aren d u s goed gerijpt on der een vo orh o ed e v a n a c tie v e stu d e n ten . Z ij h ad d e n w an-

72

D eel E en to e sta n d e n b lo o tgelegd , arg u m e n ten u itg e w e rk t en een a lte r­ n atie v e w e g u itg e stip p e ld . D e G e n tse M a a rtb e w eg in g z a l dan o o k a ls r e su lta a t h eb b en d a t een g ro te m a s s a z ic h in één k lap m e e s te r m a a k t v a n a lle id e eën d ie to t d an to e sle c h ts aa n h e t k ie m e n w are n bij een b e w u ste m in d erh eid . W ann eer de m a s ­ sa b e w e g in g u itb re e k t, st e lt m e n m e t v e rw o n d erin g v a s t d at o n d e r de o g e n sc h ijn lijk o n g e ïn te re sse e rd e m a s s a 's ee n gro te h o n ge r o n tsta a t n a a r p o litie k e k e n n is en n a a r co n cree t b e­ w ijsm a te ria a l. M a a n d a g 17 m a a rt w o rd t stu d e n te n le id e r R e n a a t W illo c k x op b e v e l v a n o n d e rz o e k srec h ter D e B a e ts aan geh o u d en en in a f­ zo n d e rin g o p g e slo te n in de G e n tse g e v an ge n is. H ij w o rd t b e ­ sc h u ld ig d v a n 'h o o fd e n a a n sto k e r te z ijn v a n ee n b en d e d ie o n ­ ro eren d e goed eren ve rn ie ld h e e ft' en v a n 'h u isv red e b re u k door m id d e l v a n in b ra a k '.R e c to r B o u ck a e rt h a d h e m aan gew ezen a ls v o o rn a a m ste a a n sto k e r va n de b e z è ttin g v a n h e t recto raat. O p d in sd a g 18 m a a rt w o rd e n de e ise n n o g m a a ls h ern o m en . H o n d e rd e n stu d e n te n v e rg e ze lle n h u n d rie a fgev aard igd e n n a a r de recto r. D e R a a d v a n B eh eer b e lo o ft o m d o n d erd ag a n t­ w o o rd te geven . L a te r op de dag, o m 14.3 0 u u r, s ta r t ee n b e to g in g v a n d u iz en d m a n v a n u it de B lan d ijn . D e b u rgerij i s e c h te r n ie t v a n p la n ee n d e m o c ra tisc h e m a ssa b e w e g in g a a n de G e n ts e u n iv e r site it a a n k ra c h t te la te n w in n e n . N u d e a c a d e m isc h e o rd eh an d h a­ v e rs er n ie t in sla g e n m e t de z a c h te h a n d de stu d e n te n t o t de ord e te ro epen , z a l m e n er de p ro fe ssio n e le k n o k k e rs m a a r op a fstu re n : n a u w e lijk s k o m e n de stu d e n te n de B la n d ijn b u ite n o f h e t a a n ru k k e n d e p o litie k o rp s b e g in t w ild o m z ic h h e en te m e p p en . D e b e to g in g ra a k t e c h te r to t a a n h e t re cto ra a t, en w o rd t daar d o or ee n n ie u w e ch arge b e sto o k t. T e ru g in d e B la n d ijn o n tw ik k e lt z ic h ee n d e b a t te g e n de n e i­ g in g to t c a p itu la tie v o o r h e t flik k e n g e w e ld . A a n g e z ie n h ie r en d a a r w e l ie m a n d in de b o e k e n v a n M a o o v er de gu errilla-o orlo g ge b la d erd h eeft, g a a n er ste m m e n op d ie v a r ia tie s p ro d u c e ­ ren op h e t v o lg e n d e th e m a :

73

E en k w a r t e e u w mei 68 'D e k r a c h te n v e rsp re id e n o m d e m a s s a 's t e d o e n ópstaan,- de k ra c h te n c o n c e n tr e re n o m h e t h o o fd te b ie d e n a a n d e v ij­ a n d . D e v ija n d g a a t v o o ru it, w ij t r e k k e n te ru g ; d e v ija n d h o u d t s t il, w ij b e s t o k e n h e m ; d e v ija n d r a a k t u itg e p u t, w ij tre ffe n h e m ; d e v ija n d w ijk t a c h te r u it e n w ij a c h te rv o lg e n h e m .' H e t r e s u lt a a t ? D e s tu d e n te n z u lle n in k le in e g ro e p je s de B la n d ijn v e rla te n , z ic h v e rsp re id e n e n w e e r b ije e n k o m e n in d e d r u k ste w in k e ls tr a a t, d e V e ld stra a t. D a a r z u lle n z e ee n v o e tp a d b e to g in g h o u d e n e n p a m fle t te n v e rsp re id e n . D e p o litie , d ie o n d e r tu s se n d e s m a a k t e p a k k e n h e e ft, z a l g ro te g ro e p e n s tu d e n te n m e t d e m a t r a k in d e G r a n d B a z a r b in n e n d rijv e n e n z ic h d a a rn a in e e n w ild e a c h te rv o lg in g b in n e n in h e t w a r e n h u is sto r te n . O o k d e r ijk s w a c h t la a t z ic h n ie t la n g e r o n b e tu ig d e n o n t r u im t m e t b e h u lp v a n w a ­ te r k a n o n n e n d e V e ld str a a t. E e n a a n t a l c e n tr a le p u n te n w o r­ d e n b e z e t e n d e G e n t s e w e rk e n d e b e v o lk in g k r ijg t d e g e le ­ g e n h e id h a a r h a a t te g e n d e z e 'b la u w e b e u le n ' t o t u it in g te b re n g e n o n d e r d e g e k e n d e k re e t ‘G estapo, G estapo’. W o e n sd a g . O p d e v o lk sv e r g a d e r in g w o rd t d e c o lle c tie v e er­ v a r in g v a n g iste r e n a a n g e g re p e n o m a a n t e to n e n d a t d e s t u ­ d e n te n b e w e g in g d e t a a k op z ic h m o e t n e m e n o m d e a rb e i­ d e r s k la s s e te in fo r m e r e n o v e r h e t d o e l v a n d e strijd . D e b ru g s la a n n a a r d e a rb e id e rs i s e e n t a a k v o o r ie d e re e n d ie d e e l­ n e e m t a a n d e z e G e n t s e stu d e n te n b e w e g in g . E e n p a a r h o n ­ d e rd stu d e n te n z ijn in d e n a c h t v a n w o e n sd a g op d o n d e rd a g p r e s e n t a a n de fa b r ie k sp o o r te n v a n A cec , F a b e lta , E b e s, T e x a c o , A rb ed , S id a c , d e te x tie lb e d rijv e n ... E e n g o e d e w e e r ­ le g g in g v a n d e b e w e rin g v a n t r o t s k is t e n a ls z o u d e s tu d e n ­ t e n m a s s a g e e n b e la n g ste lin g h e b b e n v o o r de a r b e id e r s k la s ­ se , n ie t 'r ijp ' z ijn , e n z o v o o rt. In d e M a a rtb e w e g in g b le e k de s t u d e n t e n m a s s a in te g e n d e e l s n e l in s t a a t o m d e b a n d t e le g ­ g e n m e t d e s tr ijd v a n d e a rb e id e rs. D e s tu d e n te n le id e r s g re ­ p e n o o k e lk e g e le g e n h e id a a n o m v o o r d e stu d e n te n h e t b e ­ la n g , d e n o o d z a a k , de m o g e lijk h e id v a n a a n s lu itin g b ij d e ar-

74

D eel E en b e id e r s a a n te to n e n . E n a lle s w a t o p d a t te rre in d o o r d e b r e ­ d e stu d e n te n b e w e g in g i s g e p re ste e rd , i s v e r w e z e n lijk t in de s tr ijd te g e n d e e lite o p v a ttin g e n , te g e n d e in tr ig e s e n d e m an ip u la tie p o g in g e n v a n d e t r o t s k is t e n in . O p d o n d e rd a g 2 0 m a a r t w o rd t v a n u it d e B la n d ijn d e v la m v a n d e c o n t e s t a t ie d o o r m id d e l v a n p a m fle t te n o v e rg e b ra c h t n a a r d e m id d e lb a re sc h o le n e n n a a r h e t n ie t- u n iv e r sita ir h o ­ g e r o n d e rw ijs. D e R a a d v a n B e h e e r b e s lu it m e t ee n p a rig h e id , e n m e t de n u k k ig e , m is p la a t s t e tr o ts v a n g e p a ss e e r d e p a tria rc h e n , h e t v o lg e n d e : 'D e m o tie d ie o p 18 m a a r t a a n d e r e k to r w e rd o v e rh an d ig d , m o e t w o rd e n b e s c h o u w d a ls e e n a n o n ie m e m o tie o f e e n a n o n ie m e b rie f w a a r m e e g e e n re k e n in g k a n w o rd e n g e h o u ­ d en , a a n g e z ie n d e d rie s tu d e n te n g e w e ig e rd h e b b e n h u n n a a m e n h u n m a n d a a t t e re c h tv a a rd ig e n . D e R a a d b lijft b e ­ r e id z o a ls v r o e g e r e e n d ia lo o g t e v o e re n m e t r e g e lm a tig v e r­ k o z e n a fg e v a a r d ig d e n .' 's A v o n d s v in d t e e n g ro te v o lk sv e r g a d e r in g p la a t s . E e n a a n ­ t a l p r o fe s so r e n e n le d e n v a n h e t w e te n sc h a p p e lijk p e rso n e e l n e m e n d e e l a a n d e d is c u s s ie . V o o r a l d e v in n ig e in te r v e n tie s v a n p r o fe s so r V e r m e e rsc h , d ie v a n a f d e e e r s te d a g p o s t v a t t e t u s s e n d e ro e rig e stu d e n te n , w o rd e n g e a p p re c ie e rd : 'G e z ijt a a n i e t s b e g o n n e n , e n ik h o o p d a t g e g o e d b e s e ft d a t d it e e n z a a k i s w a a rv o o r g e la n g e ja re n z u lt m o e te n b lijv e n v e c h te n .' O p b e le e fd e w ijz e i s d a a rn a d e v r a a g g e ste ld : 'H e t i s m a a r e e n b e g in , m a a r a l s de e e r s te g e e std r ift e n de e e r s te s u c c e s s e n v o o rb ij z ijn , h o e la n g z u lle n ju llie d a n n o g d o o r k u n n e n g a a n m e t d e str ijd ? ' N a e e n d is c u s s ie o v e r e e n o n tw e r p te k s t a a n v a a r d t d e v o lk s ­ v e rg a d e rin g b ij s t e m m in g v r ijw e l u n a n ie m d e v o lg e n d e t e k st:

75

D

eel

E

en

Het VIJFPUNTENPROGRAMMAVOOR UNIVERSITAIRE HERVORMING 1. De repressieve funktie van de professor die het monopolie bezit van zijn leerstoel en met een soort onfeilbaarheid zijn discipline brengt, is duidelijk voor alle studenten. In de wetenschappen wordt deze onfeil­ baarheid gemaskerd door die waarborg daar de feiten die aangeleerd wor­ den allemaal experimenteel worden vastgesteld. De evolutie van de fei­ ten verliezen ze bbjkbaar uit het oog (zie kursus Moens). De studenten krijgen echter geen gelegenheid om zelf de problemen waarvoor ze zich gesteld zien op te lossen: op praktika mag de student slechts één vastge­ stelde uitslag bekomen. De angst en de onzekerheid voor de autoriteit van de prof is dag aan dag aanwezig, vooral tijdens de eerste universiteitsjaren. fe moet letterlijk vertellen wat hij vertelt, de discipline bekijken zoals hij ze bekijkt, een vraagstuk aanpakken zoals hij het aanpakt. fe moet zijn tekst, zijn lievelingsvoorwerpen en zijn favoriete strikvragen kennen. Het monopolie van de leerstoel is een van de elementen die de repressie­ ve funktie van de universiteit konstitueert. De leerstoel van een bepaal­ de discipline dient afgeschaft en vervangen door een kollektieve groep van gelijkwaardige werkleiders. Deze wijden zich deels aan een weten­ schappelijk onderzoek, deels aan de begeleiding van de jongere wetenschapsmensen, de studenten. 2. Het ex-kathedra-onderwijs en het slaafs van buiten leren der kursussen hebben een afstompende invloed. Het zijn juist de afstomping en de passiviteit van de studenten die de voorwaarde zijn opdat de repressieve funktie van de universiteit niet in vraag zou worden gesteld. Zo hebben het persoonlijk werk, het bibliotheekwerk en het labowerk meestal slechts tot doel te vinden wat de prof ons heeft opgedragen te vinden. Het oefent op zijn manier dezelfde repressieve invloed uit.

Brussel, 1 juni ‘68. O.a. Paul Goossens (midden), Ludo M artens (achteraan links), Ainout Van Reusel bezoeken de Ulb.

77

E en k w a r t e e u w mei 68 Het ex-kathedra-onderwijs en kursus geven, dienen afgeschaft. We wil­ len dit vervangen door werkgroepen van een twintigtal mensen die bij het begin van het jaar, met een uit hen gekozen technisch raadgever, sa­ menkomen en kollektief diskussiëren over de manier waarop de disci­ pline zal behandeld worden. Men stelt bij het begin van het jaar met een groep een projekt op dat aan­ sluit bij de konkrete maatschappelijke realiteit. Deze bestaat er bijvoor­ beeld in het werk van de fabrieken te leren kennen en te weten hoe ge­ zond de chemische bedrijven wel zijn. Als projekt zou men kunnen ne­ men: welk zijn de minst schadelijke chemische processen die het minst gevaar opleveren in een fabriek? Het projekt moet zo zijn opgesteld dat het ons konkreet inleidt in de dis­ cipline en in het wetenschappelijk onderzoek. Theoretische lacunes kunnen dan nog, en marge van het projekt, door de werkleider worden aangevuld. Van doorslaggevend belang is dat de aldus funktionerende groep zich voor een bepaalde periode kan wijden aan de direkte maatschappelijke praktijk, wat tot het projekt leidt. 3. De repressieve funktie van de universiteit neemt het duidelijkst ge­ stalte aan in de examens, in de permanente kontrole of de periodieke oe­ feningen en de praktika. Het examen komt voor als een absurd rechtsgeding, waar je slechts rus­ tig kan heengaan wanneer je de absurditeit tot het uiterste drijft: wan­ neer je de stof haarfijn van buiten kent en je je buigzaam plooit naar alle eigenzinnigheden van de prof. Het examen en de permanente kontrole dienen afgeschaft. Op het einde van het jaar beoordeelt de werkleider zijn studenten op ba­ sis van een werkstuk, dat in de loop van het jaar tot stand is gekomen. Dit werkstuk groeit in de permanente diskussie en in de inwerking van de praktische voorstellen van de ganse groep. 4. De starre, overbelaste en verouderde programma's vormen een ander element van het repressief karakter van de universiteit. Deze repressie is vooral scherp in de wetenschappelijke fakulteiten en bij de toegepaste wetenschappen.

78

D eel E en De starre leerprogramma's dienen afgeschaft en een reeks van leergangen moet worden ingelegd. Daaruit kan de student dan zijn vakken kiezen. Op zijn diploma worden de gevolgde leergangen opgegeven. 5. Even duidelijk neemt de repressieve universiteit gestalte aan in de meedogenloze strijd bij de selektie, de strijd van allen tegen allen om over te blijven. Door het systeem van leergangen en het projektonderwijs dat kollektief is, wordt de selektie als repressieve maatregel uitgeschakeld. Wie het projekt van een bepaalde leergang niet aankan, mag overschakelen naar een andere leergang en zo, na een oriëntatie, de maximale ontplooiing van de globale mens realiseren. Wanneer de student een voldoende aantal leergangen heeft gevolgd, krijgt hij zijn diploma. Dan kan hij zich toeleggen op het wetenschappe­ lijk onderzoek en de derde cyclus beginnen. Voor deze derde cyclus, die ten minste uit twee jaar wetenschappelijke arbeid bestaat, dient een integrale studiekostenvergoeding, d.w.z. een studieloon voorzien. Geen enkele speciale selektie mag de demokratisering van de derde cy­ clus in de weg staan. De mensen van de derde cyclus kunnen ingescha­ keld worden als werkleiders voor de jongere studenten. Door het leergangensysteem valt het onderscheid tussen N uho en U ni­ versiteit

volledig weg. Een Nimo-student kan deelnemen aan een pro-

jektgroep over sociologie en moderne talen. Zo kan hij zijn theoretisch niveau verhogen. Een universiteitsstudent kan deelnemen aan de konkrete technische of sociale projekten in een fabriek. Zo kan hij zijn handen leren gebruiken. Door het systeem van leergangen kan iedereen permanent terugkeren naar de studie en kunnen de projektgroepen toegankelijk gemaakt wor­ den voor werkende mensen en bedienden. De ruimte voor dit sociaal engagement is essentieel omdat ze een einde maakt aan de nefaste scheiding tussen theorie en praktijk, tussen denken en doen, tussen weten en toepassen. Vijf konkrete punten als synthese: 1. afschaffing van de leerstoel en vervanging door het systeem van werk­ leiders;

79

E en k w a r t e e u w mei 68 2. afschaffing van het ex-kathedra-onderwijs en het kursus geven, vervan­ gen door werkgroepen die, bij het begin van het jaar, een projekt opstellen; 3. afschaffing van examen en permanente kontrole, vervangen door een beoordeling op basis van een werkstuk dat in de loop van het jaar tot stand is gekomen; 4. afschaffing van de programma's zoals die nu bestaan, vervangen door het systeem van leergangen waarin de student zijn vakken kiest; 5. afschaffing van de repressieve selektie, vervangen door oriëntatie.

D e stu d e n te n le id e r R e n a a t W illo c k x w o rd t zo n d e r en ig e v e r­ k la rin g v rijg ela te n ; n o rm a a l g e z ie n m o e st h ij 's a n d eren d aags v o o r d e R a a d k a m e r v e rsc h ijn e n . H ij k o m t n o g n e t op tijd o m de v o lk sv e rg ad e rin g to e te sp rek en . W an n eer de rijk sw a c h t 's n a c h ts de B la n d ijn o n tru im t, w o rd t h ij o p n ie u w a an ge h o u d e n , sa m e n m e t d e 7 0 0 an d eren . D e R a a d v a n B eh eer h e e ft ee n u lt im a t u m g e ste ld : de B lan d ijn m o e t o n tru im d z ijn o m m id d ern a ch t. E r h a n g t ee n o n h e ilsp e lle n d e , g e sp an n e n s t ilte o v er d e 700 aan w ezigen , a ls o m 2 3 .3 0 u u r d e ca a n V an E lsla n d e r n a a r v o ­ ren sta p t en op ee n d r a m a tisc h e to o n b eg in t te sp rek en : 'Ik s t a h ier n ie t a ls d ek en , m a a r a ls m e n s; e n ik h a d m e a a n d it a lle s k u n n e n o n ttre k k e n d o or o n tsla g t e n e m e n . M a a r u it de g e sp re k k e n d ie ik g e h a d h eb m e t d e stu d e n te n , i s ie t s g e ­ groeid, ee n in d ru k v a n v e rtro u w e n i s g e k o m e n - w e d e rz ijd s, h o o p ik - d a t ik n ie t w il b e sc h a m e n . Ik b en h e t m iss c h ie n n ie t e e n s op v e le p u n te n , m a a r ik k a n h e t v e rla n g e n n a a r ee n b e te ­ re w ereld , ee n w e re ld z o n d e r oo rlog, z o n d e r arm o ed e, w e l v o l­ ge n .' V erder b e v e stig t d e p ro fe sso r d a t de stu d e n te n z ic h g e ­ h o u d en h e b b en a a n d e re g e ls v a n ord e en n eth eid , w a a ro p hij a ls v o lg t b e slu it: 'A lsje b lie ft, v o o r ju llie eige n w e lzijn , b lijf n ie t lan ger. W eg­ g a a n is ge en n ed e rlaag.' Iedereen w e et n u d a t str a k s de rijk sw a c h t b in n en v a lt. V an E ls ­ lan d er h e eft de se n tim e n te le sn a a r b e sp e e ld en er is ee n duide-

80

D eel E en lijk e k lim a a tsw ijz ig in g ten v o o rd e le v a n ee n d iscre te a fto ch t. H o e d an o o k , er m o e t ee n re p lie k w o rd e n ge gev e n op de t u s ­ s e n k o m st v a n V an E lsla n d e r. D e d r a m a tisc h e g e la d en h eid m o e t w o rd e n w e g g e p ra a t en p la a ts m a k e n v o o r n u c h te re p o li­ tie k e ov erw egin g en . W ij d a n k e n de d e c a a n v o o r z ijn b ereid ­ h e id o m v r iju it z ijn p e rso o n lijk e m e n in g u ite e n te z etten , b re n ge n b egrip op v o o r z ijn s itu a tie o m d a t o n g e tw ijfe ld zw are d ru k op h e m w o rd t u itg e o efe n d , w ijz e n op h e t o n d e rsc h eid tu s s e n e n erz ijd s p ro fe sso re n a ls V an E lsla n d e r d ie te n m in ste de m o e d h e b b en o m o p e n h a rtig te d ia lo g e ren m e t de stu d e n ­ te n e n a n d e rzijd s d e ra a d se la c h tig e sc h im m e n v a n de R a a d v a n B eh eer d ie w e l m e t de b a n b lik se m z w a a ie n m a a r n o o it h e t d a g lic h t w ille n aa n sch o u w e n , d ie n o o it b e re id z ijn v o o r de stu d e n te n t e v e rsc h ijn e n . N o g m a a ls a lle w a n d a d e n v a n h e t h a n d v o l a c a d e m isc h e fe o d a le n ov erlop en , v o e rt a ls v a n z e lf to t de c o n c lu sie d a t h e t b ijz o n d e r o n g e p a st z o u z ijn th a n s v o o r h u n c h a n ta g e te w ijk e n . N o g m a a ls a lle v e rw o rv en h e d e n v a n de v rije b a s is de B la n d ijn o p so m m e n , b ren gt lo g isc h e rw ijz e h e t b e s lu it m e e d a t w e de B la n d ijn d ie n e n te b eh o u d en a ls k e m v o o r ee n c re a tie v e u n iv e r site it in d ie n st v a n h e t v o lk . T o t b e s lu it n o d ig en w ij de R a a d v a n B eh eer u it o m m orgen n am id d a g ee n v o lk sv e rg a d e rin g o v er h e t v ijfp u n te n p ro g ra m m a b ij te w o n en . D e g e e st v a n so lid a r ite it b e r e ik t ee n h o o g te p u n t o n d er de 700 stu d e n te n . O m de strijd b a re g e e st in sta n d te h o u d en , w o rden de aa n w e z ig e n o p gero ep en ee n b ijd rag e te lev e re n v o o r een p e rm a n e n t o n tsp an n in g sp ro g ra m m a . E r w o rd e n te r p la a tse lie d te k ste n o n tw o rp en ov er ‘Onze basis in Gent, de Blandijn-

berg’, ge zo n g e n op de w ijs v a n ‘Theie’s a valley in Spain called Jaiam a’. S tu d e n te n k o m e n h u n actie-erv arin g v e rtellen ; C o rijn g a a t de p o ë tisc h e to e r op m e t de d e c la m a tie v a n ee n g e ­ d ic h t o v e r gro te en k le in e v isse n ; W on derboy, d ie z ic h v e r­ sc h u ilt a ch te r de n a a m V an M eir, le e st v o o r u it eige n w e rk m a a r sp ijtig g e n o e g n ie t o v er L u tte n b e ir, de a fz ic h te lijk e ge n ­ d arm ; M o n g, to e n n o g n ie t o p v a lle n d v u il, sp e e lt g ita a r en zin gt.

81

D eel E en O m tw e e u u r 's n a c h ts: de sto r m a c h tig e in v a l v a n de b la u w e b en de, d ie z o g ra a g a a n h e t p u b lie k v o o rh o u d t d a t z ij geroep en i s o m ee n ed ele t a a k te v e rv u lle n : h e t re g ele n v a n h e t v e rk ee r e n h e t b e sc h e rm e n v a n de z w a k k e n . In h e t h o ls t v a n d e n ac h t, in g e v e c h tsk le d ij, h e lm op de k op , m a tr a k en z a k la m p in de h an d, h o p e n de ge n d arm e n ee n g e ­ m a k k e lijk e k lu if te h e b b en a a n ee n v ijftig ta l slo n z ig e , sla p e ri­ ge, ro tz o o i m a k e n d e a n a rc h iste n . H o e z e e r v a lt h u n 'b a k k e s' v a n v e rb ijste rin g open , a ls zij d e d e u ren w egtrap p en , b o v e n in a u d ito riu m E, en e e n z a a l v a n o n gev ee r 8 0 0 m a n v o o r z ic h z ie n z itte n . T e rw ijl n u in a lle deu ren ge n d arm e n p o stv a tte n , b eg in n e n a lle a a n w e z ig e n g e d e m p t te n eu rie ën : “We shall

oveicom e’. D e z e s t ille w ra a k op de g e w eld en aa rs w o rd t door a lle a a n w e z ig e n te n v o lle g e sm a a k t. E en g ro o t d e el v a n de n a c h t rijd en d ie v en k arren op en a f t u s ­ se n de B la n d ijn en d e k a z e rn e v a n d e G ro en d re ef w a a r een 7 0 0 -tal stu d e n te n w o rd e n o p ee n ge p ak t. P a sse n w o rd e n a fg e­ sch rev en , f o to 's g e m a a k t. H e t z a l du ren to t v rijd a g o ch ten d 1 0.30 u u r v o o r de la a ts te n de k a z e rn e m o g e n v e rla te n ...

y Brussel, m ei ‘68. Volksvergadering in de Grote H al van de Ulb. Op de achtergrond schilderwerken van Mendelbaum en Roger Som ville 83

E en k w a r t e e u w mei 68

Persbericht Het bestuur van Acoü-Onderwijs, afdeling Gent, in vergadering bijeen op vrijdag 21 maart - wenst al de studenten en personeelsleden geluk die donderdagnacht hun waardigheid en kalmte bewaarden, gedurende de drie uur lange ontrui­ ming door de rijkswacht van het universitaire gebouw op defilandijnberg; - veroordeelt de rektorale overheid die beroep deed op de rijkswacht om verdere vergaderingen der studenten onmogelijk te maken, alsook de massale machtsontplooiing der zogenaamde ordestrijdkrachten, de inti­ midatie van 800 personen en de willekeurige aanhoudingen, bij verschil­ lende gelegenheden; - spreekt zijn verontrusting uit over de herhaaldelijke belemmering der vrije berichtgeving zoals het opleiden, in de rijksuniversiteit, van een Vlaams joemalist en het hinderen van een Nederlands Tv-team.

N a de stu d e n ten u it de B lan d ijn te h eb b en geb ezem d, b e slu it de re cto r de gren d el op h e t geb ou w te ze tte n to t 2 8 m aart, ein de v a n h e t tw eed e trim ester. Iedereen lo o p t rond m e t een slap erige k op w aarin n o g d e sp o o k ­ a ch tig e ged aan ten ron d dw arrelen va n de gen d arm en w aartegen de stu d e n ten een h e le n ach t heb b en z itte n a an k ijk en . E r w o rd t b e slo te n o m d ie v rijd a g o m 14 u u r ee n v o lk sv e rg a d e ­ rin g t e b ele g g en in de P la te a u stra a t, in ee n g e b o u w v a n de fa ­ c u lte it W eten sch ap p en . D e z e m e e tin g , b ijg e w o o n d d o or 8 0 0 m a n , z it b o o rd e v o l v e ro n tw a a rd ig d p ro te st; m a a r v e rd e r dan d a t k o m e n de stu d e n te n n ie t. T ie n d agen k o o r tsa c h tig e a c tie m e t d aar bo v e n o p ee n sla p e lo z e n ac h t, h e b b en de v in d in g rijk ­ h e id w a t afgeb o t. N ie m a n d h e eft ee n vo ld o e n d e fr iss e k o p o m ee n a a n v a lle n d p la n u it te w e rk en , o m p io n n e n n aa r v o ren te sc h u iv e n op ee n n ie u w terrein , o m b esH ssin g en te treffen d ie

84

D eel E en h e t in itia tie f w e er te n v o lle bij de stu d e n te n b e w e g in g leggen . T o c h w a s h e t co rre ct o m de g e slo te n B la n d ijn n a a r d e fa c u l­ te it W eten sc h ap p en o v er te b re n ge n en d a a r ee n v rije b a s is te m a k e n . W an t de stu d e n te n b e w e g in g k o n m a a r ee n n ie u w e la n v e rw e rv e n in d ie n d e k lo o f tu s s e n de h u m a n e fa c u lte ite n en de w e te n sc h a p p e lijk e ric h tin g e n o v erb ru gd k o n w orden. H e t o n tb ra k de stu d e n te n e c h ter a a n o n d e rn e m in g sg e e st en v a stb e ra d e n h e id . D e stu d e n te n h ad d e n a lle d e n k w erk m o e te n stu w e n in éé n rich tin g , a lle p ro te st m o e te n sa m e n b a lle n ro n d éé n o b jectief, a lle e n to e s ia s m e m o e te n k a n a lise r e n n a a r é é n doel: te n a lle n p rijze, m e t a lle m o g e lijk e m id d e le n ee n g e b o u w v a n de fa c u l­ t e it W eten sc h a p p en v ero v eren a ls v rije b a sis. D e M a a rtb e w e g in g in G e n t h e e ft z ic h o n tp lo o id m e t ee n gro te sp o n ta n e ïte it. M a a r o m d eze sp o n ta n e ïte it de k a n s te geven z ic h te m a n ife ste re n , w a s e e n k ra c h tig e le id in g n o o d za k e lijk . D e a n a rc h iste n d ie z ic h in de k ijk e r b ru ld en m e t h u n lo fz a n g op d e sp o n ta n e ïte it, h e b b en d it n o o it begrep en . W an n eer a lle s o v e rg e late n w o rd t a a n de 'sp o n ta n e ïte it', z a k t d e m a ssa b e w e ­ g in g in e e n en ra a k t z e v e rstrik t in b ijz a k e n . V o o r so m m ig e stu d e n te n w e rd h e t la n g z a m e rh a n d d u id e lijk d a t er ee n re v o lu tio n a ire p artij n o d ig is, w a a rv an de led en p e r­ m a n e n t d e ste m m in g o n d er d e m a s s a re gistreren ; led en d ie de b lin d e b ed rijv ig h e id o v e rstijg e n e n p la n n e n u itw e rk e n op een te rm ijn v a n één, tw ee, d rie w e k en , d ie v o o rz ie n w e lk e t a c tie ­ k e n d e te g e n stre v e r z o u k u n n e n ge b ru ik en , d ie v o o r e lk e s it u ­ a tie v e rsc h ille n d e u itw e g e n b ed en k en . D e le id in g m o e t a lle p la n n e n u itv o e rig v o o rste lle n a a n de m a s s a en a lle e n de id e e ë n d ie de ste u n v a n de gro te m e erd erh eid w in n e n , v e rw e ­ z e n lijk e n . A lle e n o n d e r d e z e v o o rw aard en k a n de sp o n ta n e ï­ te it v a n de m a s s a 's z ic h ve rd e r o n tp lo o ien .

In plaats van het hoofdprobleem op te sporen, werden allerlei snipperbezigheden ondernomen: pamfletten aan een voetbal­ veld en aan de Kns uitdelen, aanwezigheid op de NuHO-betoging van maandag, en diezelfde avond deelnemen aan een meeting in de Brug... 85

E en k w a r t e e u w mei 68 E en a c tie te r v e ro v e rin g v a n ee n v rije b a s is in de fa c u lte it W e­ te n sc h a p p e n z o u z e k e r v e e l p ro b le m e n m e eb re n g en . M a a r h e t w a s d u id e lijk d a t de a c a d e m isc h e en de b u rg e rlijk e o v erh eid z o u v o lh ard e n in h a a r o u d -m o d isc h p o ten ta ten g e d ra g . D ie h a lssta r rig e h o u d in g m ó e st d an o o k le id e n to t h e t b ijle g ­ g e n v a n de g e sc h ille n o n d er de stu d e n te n zelf. D in sd a g 25 m a a rt. 16 u u r. D e R a a d v a n B eh eer k rijg t - s n u i­ v e n d v a n w o ed e - ee n lijs t v o o r de n e u s g e sc h o v e n v a n 3 0 s t u ­ d e n te n v a n w ie de id e n tite it op 12 m a a rt d o or de p o litie i s g e ­ n o teerd . U it d eze lijs t w o rd e n 17 n a m e n g e g rab b eld d ie h e t v o lg e n d e b e ric h t to e g e stu u rd k rijgen :

‘1. H ierbij verzoek ik U op vrijdag 28 dezer te 17 uur, aanwe­ zig te zijn in de zaal van de akadem ieraad, Volderstraat te Gent. 2. H ierbij heb ik de eer U mede te delen dat U voortaan voor een ‘job ’ aan de universiteit niet meer in aanm erking komt. Hoogachtend, Prof. Dr. J.J.Bouckaert.’ Z o w e e t re cto r B o u c k a e rt de e e n sg e z in d h e id o n d er de stu d e n ­ te n b ije e n te b o k se n . D e w e te n sc h a p p e lijk e fa c u lte ite n h ie l­ den z ic h to t n u to e w a t o n w e n n ig op ee n a fsta n d v a n d e o n ­ stu im ig e ly rie k v a n de G e n ts e stu d e n te n b e w e g in g ; m a a r o o k d a a r b re e k t n u h e t in z ic h t d o or d a t d e stu d e n te n z ic h n ie t la n ­ ger in m e k a a r k u n n e n la te n m e p p en . S y m p to m a tis c h v o o r d e­ z e o m m e k e e r is v o lg e n d e m o tie , d ie m e t k a lm e b ew o g e n h eid g e d e clam e e rd w o rd t op de v o lk sv e rg a d e rin g d o or PK-voorzitte r B e rk v en s:

Het Pk - heeft kennis genomen van de beslissing van de Raad van Beheer van de Rug, die erin bestaat een aantal studenten willekeurig gekozen op de lijs­ ten van de politie, voor de Akademieraad ter verantwoording te roepen, en tegen deze studenten diskriminatoire maatregelen uit te vaardigen wat betreft de jobs;

86

D eel E en - stelt hier vast dat de akademische overheid tot eskalatie van de repres­ sie is overgegeaan, spijts de kalme en niet provocerende houding van de studenten,- beschouwt de disciplinaire maatregelen vanwege de akademische over­ heid als een poging om de aktie tot vernieuwing van het Universitair on­ derwijs definitief te breken, door eenvoudigweg een aantal gijzelaars als zondebokken te behandelen; - vraagt de Akademieraad zijn beslissingen, in zover zij disciplinaire maatregelen inhouden tegen leden van de universitaire gemeenschap, zeer ernstig en zorgvuldig af te wegen; - roept de ganse universitaire gemeenschap op om haar solidariteit te be­ tuigen met de betrokken studenten door op donderdag 27 maart ter ver­ wittiging over te gaan tot een aktieve boycot van de lessen aan de R ug; - verzoekt de rektor, een antwoord te geven op deze motie voor 17 uur op woensdag 26 maart; - verder heeft het Fk bij unanimiteit beslist dat in plaats van de studenten die voor de akademieraad van vrijdag e.k. moeten verschijnen, een af­ vaardiging van het Fk en de présidés van alle fakulteitskringen naar deze akademieraadzaal zullen gaan om de houding van de studenten te ver­ antwoorden.

W oensdag 26 m a a rt w ordt h e t FK -stakingsparool n aar de fa c u l­ teiten overgebracht, 's N a m id d a g s k o m e n 1.000 m an bijeen om h e t en th o u sia sm e aan te scherpen in h et vo o ru itzich t van deze algem en e sta k in g en o m sta k ersp o sten te organ iseren vo or de ta a iste facu lte ite n . N a de m e etin g w ordt een algem en e 'zitstak in g' geh ou den vo or h et gebouw van de V ooruit o m de v rijlatin g v an tw ee n og gevangen gehouden k am erad en af te dw ingen. C e e s V an de Poel, jo u rn alist bij de Vooruit, h ad h e t genoegen ge­ sm a a k t o m de n ach telijk e volk sv ergad erin g die door de rijk s­ w ach t w a s geën scen eerd in de k azern e van de G roendreef, bij te w onen. A ls w ederdien st gaf hij de zw ervende stu d en ten b ew e­ ging, n ie t m e er in sta a t een u n iv ersiteitsgeb o u w te veroveren, on derdak in de V ooruit vo or een la a tste m a ssa le b ijeen k o m st.

87

D eel E en D ie n a c h t v a tte n ee n 70 -tal stu d e n te n p o st a a n v ijf G e n ts e fa ­ b rie k e n o m er e e n u itg e b re id e b ro ch u re o v e r d e g e b e u rte n is­ se n te k o o p a a n t e b ied en . D on derdag: g e sla a g d e alg em en e stak in g, op gev at a ls een sp rin g p lan k n aa r de m a s sa m o b ilis a tie v o o r vrijd agn am id dag. D e stu d e n ten b ew egin g h eeft een h a a stig e sc h e ts op p ap ier g e­ z e t v a n een d e m o c ra tisch e u n iv e rsite it in d ie n st v a n de w er­ k en d e m a s sa 's. O m verder te b o u w en a a n d it alte rn a tie f dienen de stu d e n ten z ic h b e w u st a f te k eren v a n de ou de rep ressiev e u n iv e rsite it d ie in gro te m a te m isb a k se ls p rodu ceert, geleerde dw azen d ie b ereid z ijn de w ille k e u r en de grillen v an h e t k a p i­ ta a l te v o lgen o m z ich v a n een rijk e lijk lev en te verzek eren . H on derden stu d e n ten zu lle n ten a a n sch o u w e v a n h e t h e le lan d de m g to e k e ren n aar de feo d alen die deze ou d e u n iv e rsite it re­ geren en zij z u lle n een d o d en m ars aan h effen o m d u id e lijk te m a k e n w a t vo o r lo t zij de b u rgerlijk e u n iv e rsite it toew en sen . D e v e rsla g g e v e r v a n d e Vooruit z a g h e t zo: 'R o n d h a lf d rie b e g av e n z ic h z e s to t z ev en h o n d e rd stu d e n te n n a a r de V o ld e rstra a t en v a tte n p o s t v o o r d e a u la w a a r d e A kad e m ie ra a d b ije e n k w a m . E en tie n ta l p o litie a g e n te n zorg d en e rv o o r d a t d e in g a n g n ie t te d ic h t b en ad e rd w erd en d a t h e t v e rk ee r v lo t k o n ve rlo p e n . O m k w a rt v o o r d rie k w a m e n de e e rste p ro fe sso re n a a n en a lle stu d e n te n d raaid en h u n d e m g to e o n d er h e t n e u rië n v a n de d o d e n m a rs. P ro fe sso re n d ie v ro e­ ger h u n sy m p a th ie h a d d e n b etu ig d , w e rd en op a p p la u s o n t­ h aald . E én p ro fe sso r w a s b lijk b a a r n ie t g o e d th u is in h e t ged oe v a n d e A k a d e m ie ra a d en d e A u la w a n t h ij w o u de n a a s t de u n iv e r site it ge le gge n p ia n o h a n d e l b in n e n sta p p e n . G e lu k k ig k o n de p o litie h e m terech tw ijz en . O m 15.30 u u r w a re n a lle p ro fe sso re n b in n e n en a lle stu d e n ­ te n gin g en u ite e n zo n d e r d a t z ic h in c id e n te n vo ord ed en ...

^1Brussel, m ei ‘68. Slogan van Mao Zedong op de muren van de Ulb: ‘Het is m et het reactionaire altijd zo: wanneer men het geen slagen toebrengt, kan men het onmogelijk doen vallen. Het is zoals b ij het vegen: w aar men niet veegt, bhjft het stof liggen. ' 89

E en k w a r t e e u w mei 6 8 In tu sse n g in g h e t in de A k a d e m ie ra a d , in b u ite n g e w o n e v e r­ gaderin g, h a rd teg e n h ard . P ro fe sso re n d ie h e t w o o rd vo erd en te n g u n ste v a n de stu d e n te n w erd en h e rh a a ld e lijk u itg e ­ jo u w d . H e t w a re n o.a. P. G h ijsb re c h t, Ja ap K ru ith o f, E tie n n e V erm ee rsc h en W illy C a lle w a e rt. H o o g le ra re n d ie d o or h u n t u s se n k o m st b lijk g a v e n de stu d e n ­ te n te ste u n e n w a re n o.a. L. A p o ste l, L. D e C o n in c k , A . D e B lo ck , J. B ro eck x , J. D 'H o n d t, A . V e rh u ist, A . V an E lsla n d e r en R . B o eh m . A ls v o o rsta n d e r v a n de h ard e lijn m a n ife ste e rd e n z ic h v o o ra l R . D e ro ly , W. D e lv a en M . V an M e erh aege n . (...)' D ie h ard e lijn w ild e ten a lle n p rijz e ee n sla ch to ffe r. S tu d e n t R e n a a t W illo c k x w erd m e t ee n u itslu itin g u it de u n iv e r site it b ed ach t.

Het Fk geeft diezelfde avond een motie uit: 'H e t Fk b e s lu it a lle a k tie m id d e le n in te ro ep e n m e t h e t o o g op de in tre k k in g v a n d eze o n geo o rlo o fd e b e slissin g .

Het Fk beslist dat het normale universitaire leven aan de Rug niet kan hernomen worden, vooraleer deze willekeurige en persoonlijke sanktie is ingetrokken.' M a a r d e v a k a n tie z a l d e z e strijd b a re in te n tie s w e g sp o e le n ; de ren n aa r de e x a m e n s is in g e z et. D e m a s s a w e rd b ije e n g e h o u ­ den d o or de d y n a m ie k v a n de b ew eg in g en de a c tie ; u it v a k a n ­ tie k o m e n v e rstro o id e e e n z a te n teru g d ie z ic h o v er h u n b o e ­ k e n b u ige n , h e t h o o fd in d e h a n d e n h o u d en en de m a g isc h e fo rm u le s o n g e sch o n d e n in h u n h e rse n e n p ren ten . ★

90

D eel twee O n t st a a n ,

w e r k in g

EN GROEI VAN DE NIEUWE LINKSE STROMING

E en k w a r t e e u w mei 68

1 N ie u w L in k s D e g e n e ra tie v a n '6 2 -'6 6 h a d in L e u v e n h e t terrein k la a r g e ­ m a a k t. H e t g iftig e o n k ru id v a n de fa s c is tis c h e tra d itie w a s u itg e ro e id , de sc h a d e lijk e in se k te n v a n h e t e n g g e e stig n a tio ­ n a lism e w a re n verd elgd . D e z e g e n e ra tie b eg o n a l h a a r b e v in ­ d in gen m e t de o v erw egin g d a t m e n de d in gen 'in h u n so ciaa le c o n o m isc h e c o n te x t m o e s t p la a tse n '. D e m e e s t v o o ru itg e ­ sc h o v e n lin k s e p o s it ie s v o erd en to e n o n d er de v la g v a n : 'E en d e m o c ra tisc h e u n iv e r site it in ee n d e m o c ra tisc h e m a a tsc h a p ­ p ij!' en 'S tu d en ten -a rb e id ers, so lid a r ite it!' D e m e irev o lte v a n '6 6 gaf leven aan N ie u w L in k s. D e ge e st van deze m e id agen b lijk t a llic h t h e t b e st in d at b eeld v a n die n ac h ­ te lijk e b etogin g w aaro p een d u izen d tal stu d e n te n v a n de roep

‘Leuven Vlaam s’ o v e rsch a k e lt n aa r de k reet d ie m e t v o lle ov er­ g a v e w o rd t u itg e sto te n : ‘Revolutie, revolutie, revolutie...’ H et is een ra a d sel w a t d it w o ord bete k e n d e v o o r al d ie v e rsc h il­ len d e in d iv id u en , m a a r h e t w a s een o m m e k e e r in de m e n ta li­ te it en de do orbraak n aa r een ra d ic aa l lin k se op stellin g. In m e i '6 6 tra d ee n n ie u w e g e n e ra tie stu d e n te n le id e rs aan . Z ij k reg en d e v u u rd o o p in ee n o n stu im ig e stu d e n te n re v o lte . D a t z e tte ee n ste m p e l op h u n h e le verd ere e v o lu tie . B o v en d ien slo e g h e t d rie ste o p tred en v a n de rijk sw a c h t ee n b re s in h e t to t d an to e 'b ra v e ' lin k se den k en . In '6 8 v e rsc h e e n h e t b o e k Het gevecht m et de mammon. D a a rin v e rz a m e ld e Jo s D e M a n g e sp re k k e n m e t de b e la n g rijk ­ s t e stu d e n te n le id e rs u it W est-E uropa. B a sisin te rv ie w w a s d a t m e t L u d o M a rte n s en P a u l G o o sse n s. Jo s D e M a n vroeg: 'W at is de id e o lo g isc h e sta r t g e w e e st?' M & G an tw oord d en :

92

D e e l T we e 'D e id e o lo g isc h e s t a r t i s n ie t d o o r a u t e u r s g e g e v e n . In e e n e e r s te s t a d iu m z ijn e n k e le m e n s e n g a a n n a d e n k e n o v e r w a t in L e u v e n w a s g e b e u rd in '6 6 . E r w a s h ie r p lo ts e lin g ee n u i t ­ b a r s tin g d ie n ie m a n d h a d v o o r z ie n e n w a a r n ie m a n d ie t s v a n b e g re e p . M e n w a s h e le m a a l n ie t in s t a a t t e z ie n w a t d a t in h ield , w a t d e m o g e lijk h e d e n w a re n . G e d u re n d e v ijf, z e s d a g e n w a re n e r ie d e re n a c h t v ijfd u iz e n d m e n s e n o p str a a t, w e rd er z w a a r g e v o c h te n m e t d e p o lit ie , in e e n r e a k t ie te g e n a l w a t m e n r e a k t io n a ir n o e m d e e n d a t g in g d a n v a n d e s t a a t o v e r d e r e a k tio n a ir e k l e m s n a a r b e p a a ld e v o r m e n v a n r e a k ­ t io n a ir g e za g . D ie s c h o k i s b u ite n g e w o o n h e v ig g e w e e st g e ­ d u re n d e d ie w e e k n a 13 m e i '6 6 . N a d ie k o n k r e te s tr ijd z ijn w e h ie r m e t e e n a a n t a l m e n s e n g e d u re n d e d e v a k a n t ie g e ­ b le v e n . W e h a d d e n n ie t s m e e r t e d o en , w e w a re n b ijn a g e ­ d w o n g e n o m n a te d e n k e n . W e m a a k t e n p la n n e n v o o r h e t v o lg e n d e ja a r e n z o z ijn w e s t ila a n g e k o m e n t o t d is k u s s ie s o v e r d e g ro n d v a n d e z a a k . W e z ijn t o t t h e m a 's g e k o m e n a ls d e a rb e id e rs e n d e d e m o k r a tise r in g . D in g e n d ie z e e r a lg e ­ m e e n e n a b s t r a k t w a re n v o o r o n s. W e w ild e n L e u v e n V la a m s , d it w il z e g g e n : w e w ild e n d a t h e t V la a m s e v o lk a a n d e u n iv e r s it e it z o u k o m e n . M a a r b ij d e V la a m s e b e w e g in g e n g in g h e t n o o it v e rd e r d a n d ie z e e r a b s t r a k t e k re te n . M e n w i s t n o o it w ie d a t v o lk w a s . W ij z ijn d e e e r s te n g e w e e st d ie d e v r a a g ste ld e n : w ie i s h e t v o lk ? Z ijn d a t d e V la a m s e b a n ­ k ie r s d ie h u n v e t r e e d s g e sm e e r d h e b b e n e n d ie n u z itt e n te w a c h te n o p de sp ro n g n a a r d e h o g e e lite ? W a s d a t h e t V la a m s e v o lk ? W ij v o n d e n d a t h e t V la a m s e v o lk n ie t d e V la a m s e b a n k ie r s m o e s t e n z ijn d ie w e l V la a m s p r a te n m a a r o p p r e c ie s d e z e lfd e m a n ie r h u n v e t sm e r e n a ls d e fra n ssp re k e n d e b a n k ie r s . W e z ijn g a a n d e n k e n a a n d e a rb e id e rs. W e h e b b e n th e o r e ti­ sc h e t e k s t e n g e fo rm u le e rd , o v e r d e a rb e id e rs, o v e r e e n s y s ­ t e e m d a t te n d ie n ste z o u st a a n v a n d e a rb e id e rs, d a t h e n op d e e e r s te p la a t s st e lt , d a t a lle m a c h te n k a p o t m a a k t . D a t w a s d e e e r s te id e o lo g ie . H e t w a s z e e r m o o i e n id e a lis t is c h m a a r h e i v ie l e ig e n lijk e e n b e e tje b u ite n d e r e a lite it.

93

D e e l T wee M e e s ta l st e lt m e n h e t n u v o o r a lso f w ij d a t ge h a a ld h eb b en u it M a rx , m a a r er w a s n ie m a n d v a n o n s d ie o o it m a a r ee n le tte r v a n M a rx o f L e n in of w ie dan o o k ge le z en had. W e h eb b en e e rst z e lf een w e g afgelegd en b ep a a ld e p ro b lem en ge steld . En to e n z e i m e n d a t w e m a rx iste n en le n in iste n w aren . W e z ijn op de d u u r z o d an ig v o o r m a rx ist en le n in ist v e rw e ten d a t w e de g e sc h ie d e n is z ijn g a a n b e stu d e re n en d a t w e gin g en k ijk e n w a t d ie M a rx eig e n lijk ge sch rev en h ad . D u s p a s een jaar la te r zijn w e in k o n ta k t g e k o m e n m e t de a n a ly se v a n d e a rb e id ersb ew e­ ging. In d ie arb e id ersb ew egin g heb b en w ij h e t w e rk ge zie n v a n re v o lu tio n a ire le id e rs a ls M arx , L e n in en M a o T se to e n g . W e z a g e n d at de p ro b lem en w a a r w e n u m e e gek o n fro n tee rd w o r­ den, a l re z en in D u itsla n d b ij h e t b eg in v a n deze eeuw , in F ra n k rijk in de jaren 1870; d a t d ie a lle m a a l g e an a ly see rd zijn. D a a ro m z ijn w e d ie a u te u rs g a a n b estu d ere n : o m te z ie n h o e zij d ie m o e ih jk h e d e n h eb b en o p g e lo st.' (blz. 14 to t 16) V óór m e i '6 6 ijv e rd e de stu d e n te n g e n e ra tie a l v o o r ee n d e m o ­ c r a tisc h e m a a tsc h a p p ij. D e m e id a g e n d ed en h e n e c h ter b e se f­ fe n d a t a c h te r de k u ise slu ie r v a n de 'd e m o c ra tie ' een rijk sw a c h ttro n ie sc h u ilg in g e n d a t de h e le sa m e n le v in g in de w u rggreep v a n de d ic ta tu u r v a n h e t g ro o tk a p ita a l w erd g e h o u ­ den. H e t in z ic h t g ro eid e d a t z o la n g de m a c h tsp o sitie v a n de gro o tb u rgerij n ie t e c h t in g e v a a r k o m t, er n a a r d e m o c ra tisc h e w a p e n s gegrep en m a g w o rd en . P e titie s, v e rz o e k sch rifte n , sm e e k b e d e n , w e e k la c h te n , p ro te std e m o n stra tie s, h e t k a n en m a g a lle m a a l... M a a r a ls h e t er é c h t op a a n k o m t, b lijk t de b u r­ gerij p lo ts o v e r a lle m a c h tsm id d e le n v o o r ee n o p e n lijk e d ic ta ­ tu u r te b e sc h ik k e n en z e b lijk t o o k n ie t te a a rz e le n o m ze in te z etten . D a a ro v e r o p n ie u w h e t b a sisin te rv ie w in Het gevecht m et de

mammon.

ALLE MACHT AAN HET VOLK *

derde wereld beweging

vertchljnt om da 3 weken

D eel D rie Deze opstand wordt neergeslagen door het keizerlijk leger, bijgestaan door Engelse troepen en Engelse huurlingen. De burgerlijke revolutie die in Europa 'spontaan' kon worden doorge­ voerd, zal vanaf 1864 door Engeland en het imperialistische Westen in het Verre Oosten worden onmogelijk gemaakt. Op deze manier bestaat er vanaf 1870 een 'ijzeren band' tussen het kapitalistische Westen en de 'Derde Wereld', tussen de 'ontwikkelde' en de 'onderontwikkelde' lan­ den. De anti-feodale, demokratische revolutie in het Verre Oosten botst op de gewapende weerstand van het ontwikkelde Westerse kapitalisme.

1. Maix’ methode: het dialektisch mateiialisme De burgerij heeft samen met de boeren en de arbeiders tegen de feodale adel gevochten. Een eeuwenoude wereld diende afgebroken. De boeren werkten in dienst van de heer: de heer kon steeds een beroep doen op de persoonlijke diensten van zijn 'horigen' en de heer palmde het grootste deel van de landbouwprodukten van die horigen in; de grond was eigen­ dom van de heer en de boeren waren als het ware gebonden aan die grond. De produktie in de steden werd geregeld door gilden en ambachten. Zij remden de ontwikkeling van de produktiekrachten in hoge mate: ver­ bod machines in te voeren, verbod méér dan een bepaald aantal arbei­ ders te werk te stellen. Zo stonden de boeren en de arbeiders en burgers tegenover de feodaliteit en haar ideologisch wapen: de Kerk. Tijdens deze periode van de demokratische revolutie, kon de leiding van de revolutie alléén maar waargenomen worden door de bourgeoisie. De boeren waren versnipperd, de arbeiders nog weinig talrijk en ongeorga­ niseerd. De intellektuelen van de burgerij treden in die periode op als grote revo­ lutionairen. De Franse intellektuelen zijn erg sociaal gericht: Diderot en vooral Rousseau. De Duitse filosoof Hegel bouwt zijn globaal filosofisch systeem uit als kroonstuk van de jonge bourgeoisie.

4 1970. Voorpagina van een themanummer van het tijdschrift Alle Macht aan het Volk van de Derde Wereld Beweging. 227

E en k wa r t e e u w mei 68 Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid zijn de revolutionaire ordewoorden waarmee de burgerij tegen de feodale adel vecht. Ook de arbeiders en boe­ ren strijden onder deze vlag. Zodra de bourgeoisie echter in het zadel zat, bleek dat 'vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid' alléén voor de burgerij, maar niet voor de arbeiders­ klasse gold. De 'vrijheid' van uitbuiten voor de burgerij, hield de slavernij en de ongelijkheid in voor de arbeiders. Deze vaststelling veroorzaakte een schok bij alle jonge intellektuelen. Zij formuleerden kritieken op het idealisme, op de dubbelzinnigheid van de revolutionaire frasen van de bourgeoisie. Karl Marx was de briljantste van deze jonge intellektuelen die een grondi­ ge kritiek op de burgerlijke revolutionaire denkbeelden uitwerkten. In zijn kritiek heeft hij het historisch materialisme uitgewerkt. Het bevat volgende essentiële stellingen. Het ontwikkelingspeil van de produktiekrachten is bepalend voor het soort maatschappij. Als de produktiekrachten nog maar weinig ontwik­ keld zijn, is alleen een feodale maatschappij mogelijk. De ontwikkeling van de techniek, de machines, de kommunikatie, maakt de burgerlijke maatschappij mogelijk en die komt na een aantal revoluties tot stand. Er is een nog verdere ontwikkeling van de produktiekrachten nodig opdat een socialistische maatschappij zou mogelijk zijn. De ontwikkeling van de produktiekrachten brengt mee dat bepaalde ideeën op een bepaald ogenblik in de massa doorbreken. Wanneer deze ideeën veld winnen, leiden zij naar de revolutie. De revolutie heeft als doel een nieuwe sociale ordening te vinden die overeenkomt met de ont­ wikkeling van de produktiekrachten. Het sociale zijn van de mens bepaalt zijn bewustzijn. Het is niet het be­ wustzijn van de mens dat eerst komt en dat bepaalt welke sociale rol ie­ mand speelt. De sociale rol die iemand vervult als bankier, fabrikant, in­ genieur, arbeider, bepaalt in het algemeen gesproken, het bewustzijn van die man. De geschiedenis van de mensheid is de geschiedenis van de klas­ senstrijd. De klassen zijn gebaseerd op de positie die de mensen innemen in de sociale produktie. Wanneer de produktiekrachten zich ontwikkelen komt er een ogenblik waarop de verdrukte klassen de bestaande sociale ordening willen doorbreken. Daarom is de klassenstrijd de motor die de mensheid vooruit drijft.

228

D e e l D ri e Het historisch materialisme is een essentieel instrument om de klassebetekenis van allerlei progressieve en allernieuwste theorieën van de socio­ logie, de psychologie en de ekonomie te begrijpen. Het is essentieel voor elk inzicht in de geschiedenis. De methode die Marx heeft gebruikt voor zijn wetenschappelijk en kritisch werk, noemen wij de materialistische dialektiek. Hiermee hebben we het eerste element van de revolutionaire theorie zo­ als die in de vorige eeuw is ontstaan, beschreven. Een globale kritiek wordt geleverd op het hele filosofisch systeem en op de hele denkme­ thode van de bourgeoisie. D it filosofisch systeem van de bourgeoisie is het best uitgewerkt in Duitsland, vooral dan door Hegel. Marx en En­ gels hebben dan ook een grondige kritiek gemaakt op Hegels systeem. Deze kritiek is voor ons nog altijd een eerste opgave omdat de filosofie en de denkmethodes van de bourgeoisie fundamenteel dezelfde zijn ge­ bleven. 2. Maix’ politieke opvattingen In de vorige eeuw was Frankrijk het land van de hevigste klassen­ botsingen. Daarom kwamen in Frankrijk de burgerlijke politiek en de proletarische politiek het scherpst tot uiting. De proletarische politiek is gegroeid uit scherpe botsingen met allerlei niet-proletarische stro­ mingen van de arbeidersbeweging. Deze stromingen waren de arbei­ ders toegewijd, maar verloren een aantal fundamentele doelstellingen en methodes van de arbeidersstrijd uit het oog, waardoor ze in de greep van de bourgeoisie terecht kwamen. Tussen 1840 en 1870 werd de belangrijkste politieke strijd in de arbei­ dersklasse geleverd tussen de anarchisten en de voorstanders van het wetenschappelijke socialisme. De anarchisten wilden niet dat de arbei­ ders zich m et politiek bezighielden 'omdat alle politiek burgerlijk was'. D e anarchisten wilden de onmiddellijke 'afschaffing' van de staat en een federatie van vrije Kommunes. De anarchisten hielden het bij een idealistische opvatting van de 'basis' die zichzelf m oest bevrijden. Marx beweerde dat deze stellingen utopisch en kleinburgerlijk waren en dat zij de arbeiders zeker naar de nederlaag brachten. D e Kommune van Parijs bewees het failliet van het anarchisme en de opvattingen van

229

E en k w a r t e e u w mei 6 8 Marx haalden in heel Europa de bovenhand. Het marxisme werd de lij­ dende gedachtenstroming in de arheidershe.wp.ging Na 1870 duiken allerlei 'opportunistische' stromingen op die zich 'marxistisch' noemen, maar die totaal kapituleren voor de 'progressieve vleugel' van de bourgeoisie. Ze zoeken samenwerking met de progressie­ ve bourgeoisie en slijpen daarom de scherpste kanten af van het marxis­ me. Men doet toegevingen op het eigen revolutionaire programma en op de eigen revolutionaire partij. Een tweede bron waaruit de opvattingen van de proletarische politiek zijn geput, is de konkrete analyse van de klassenstrijd. De periode tussen 1840 en 1871, een periode van heftige strijd, is uiterst nauwgezet door Karl Marx geanalyseerd. Deze konkrete analyses zijn een meesterwerk van ge­ schiedkundig onderzoek gebaseerd op het historisch materialisme.

3. Marx' ekonomische analyse Engeland was in 1850 het enige volwassen kapitalistisch land. Zijn in­ dustrie was superieur aan heel Europa, zijn produktie veroverde de hele wereld. Friedrich Engels en Karl Marx hebben de wetten die de ontwikkeling van dit volwassen kapitalisme bepalen, geanalyseerd. Ze hebben geen 'histo­ riek gemaakt. Hun analyse kan daarom ook niet 'historisch' voorbijge­ streefd zijn. Ze hebben de methodes blootgelegd die de grondslag vormen van het funktioneren van een kapitalistische industrie. Ze hebben de ba­ sis gelegd voor iedere revolutionaire analyse van het kapitalisme, dat wil zeggen: een analyse die de verandering van de wereld als praktisch doel heeft. Daarom ook is hun analyse 'voorbijgestreefd' voor iedereen die het kapitalisme wil in stand houden... De produktiekrachten en de ontwikkeling van de produktiekrachten vormen de grondslag van iedere maatschappij. De manier waarop de pro­ duktiekrachten zich ontwikkelen in een kapitalistische land, is door tal­ rijke onoplosbare tegenstellingen bepaald. De politiek en de politieke strijd is steeds het kernprobleem voor een re­ volutionair. Een juiste politieke lijn eist echter een juiste ekonomische analyse. Daarvoor is een grondige studie van ‘Het Kapitaal’ absoluut on­ ontbeerlijk.

230

D eel D rie

4. Het koloniale systeem Vanaf zijn ontstaan op het einde van de jaren 1600 heeft het kapitalisme te maken gehad met een 'koloniaal probleem'. Gedurende honderden ja­ ren is de ekonomische band tussen het kapitalisme en de 'rest van de we­ reld' strakker en strakker geworden. Het is één van de historische taken van het kapitalisme geweest, de hele wereld werkelijk in één ijzeren greep bijeen te brengen. Vanaf de 16de eeuw is Zuid-Amerika onderworpen aan Spanje en Portu­ gal. De moordpartijen tegen de Inca's en de Azteken, de uitroeiing van de gehele oorspronkelijke kuituur en maatschappij, zijn door allen gekend. Zuid-Amerika werd door de Spanjaarden gebruikt in het kader van zijn handelsbelangen: Zuid-Amerika leverde goud en zilver. Later werd ZuidAmerika vooral als plantagegebied gebruikt. Alle grond werd gekoncentreerd in handen van de Spanjaarden en Portugezen en slaven bewerkten de plantages. Vanaf de 19de eeuw deden zich revoluties voor die heel Zuid-Amerika beroerden. Men wilde de Spanjaarden verjagen en de nationale onafhan­ kelijkheid bereiken. Simon Bolivar streed in Bolivie, José Marti in Cuba. De Verenigde Staten hebben zich ondertussen echter al ontwikkeld tot een machtig kapitalistisch land. Ze profiteren van de strijd tegen de Spanjaarden om hun ekonomische en politieke heerschappij in ZuidAmerika te vestigen. Vanaf 1900 zal het Amerikaanse kapitalisme zich met de wapens verzetten tegen elke nationale, burgerlijk demokratische revolutie in Zuid-Amerika. Vanaf de 16de eeuw wordt Afrika door het Westen geplunderd. Voor zijn 'ontwikkeling' had het kapitalisme in Indië en vooral in Zuid- en NoordAmerika goedkope arbeidskrachten nodig. Honderdvijftien miljoen ne­ gers werden uit Afrika gevoerd als slaven. Pas op het einde van de 19de eeuw heeft het kapitalisme behoefte aan de ontginning van de mijnen in Afrika. Van dan af aan is het 'voordeliger' om de slavenhandel als on­ menselijk uit te roepen en de negers in Afrika zélf aan het werk te zetten. Zo produceert Afrika niet langer 'negers' maar wel steenkool, diamant en goud. Afrika is pas zeer recent ingeschakeld in het kapitalistische wereldmechanisme. De industriële ontwikkeling is gering, de afhankelijkheid totaal.

231

0 . o N .rre - U M ,r

* if 'V UK hau»L%*

D eel D rie Azië, en dan vooral Indië en China, vormt vanaf 1850 het gloeipunt waarin zich alle koloniale problemen koncentreren. Zijn immense rijk­ dom en zijn enorme bevolking zijn hier de oorzaak van. In 1854 kent In­ dië een grote opstand; in 1864 maakt China de grote Taiping-opstand mee. Het gaat hier om de eerste burgerlijk-demokratische revoluties. Ze keerden zich tegen de feodaliteit maar... ze werden bloedig onderdrukt door het Engelse imperialisme. Hierdoor krijgt de revolutie ook een na­ tionaal karakter: het gaat om de nationale bevrijding van de imperialisti­ sche onderdrukking. De burgerlijk demokratische revolutie heeft als doel een kapitalistische organisatie van de maatschappij tot stand te brengen. D it komt echter in botsing met de belangen van de kapitalisti­ sche landen die al helemaal 'rijp' zijn geworden en een imperialistisch karakter hebben aangenomen. Dit wordt de kruciale vraag voor heel de koloniale en semi-koloniale we­ reld: hoe de nationale idealen en de burgerlijk demokratische idealen verwezenlijken in een periode waarin het kapitalisme zijn heerschappij over de wereld uitbreidt? Deze vraag zal steeds scherper worden naarma­ te het kapitalisme méér belangen heeft in de kolonies en naarmate de strijd tussen de kapitalistische landen om de kolonies toeneemt. In 1854-'64 heeft alleen Engeland een volwassen kapitalistisch systeem. Frankrijk onder Napoleon EI is nog een boerenland met zeer geringe in­ dustrialisatie. Duitsland is versnipperd in kleine rijkjes.

Literatuurlijst Marx en Engels over de klassen en de klassenstrijd

Het Kommunistisch Manifest, Marx-Engels, 1848. Het socialisme van utopie tot wetenschap, Engels, 1877. Marx en Lenin over de Parijse Kommune

Staat en revolutie, Lenin, 1917. De burgeroorlog in Frankrijk, Marx, 1871.

^11970. Tekening uit tijdschrift A lle Macht aan het Volk.. 233

E en k w a r t e e u w mei 68 Dialektisch materialisme

Over de praktijk, Mao Tsetoeng, 1937. Over de tegenstelling, Mao Tsetoeng, 1937. Sur Ie matérialisme dialectique. Studieboek vertaald uit het Chinees, Edition du centenaire, 1976. Marxistische ekonomie

Leerboek voor politieke ekonomie. Systematisch studieboek, opgesteld onder leiding van Stalin.

Etudions l’économie politique. Studieboek vertaald uit het Chinees, Edition du centenaire, 1975. Marx en Engels tegen het anarchisme

L’Alliance de la démocratie socialiste. L’Association Internationale des travailleurs, Marx en Engels, 1873. Les Bakounistes au travail, Engels, 1873. Marx en Engels tegen het reformisme

Kritiek op het programma van Gotha, Marx, 1875. Marx en Engels aan Bebel, Liebknecht, Bracke e.a. Brief van 17-18 september 1879.

H 1917. De Russische revolutie De vestiging van de diktatuur van het proletariaat De socialistische beweging die zich op Marx beroept, splitst zich uiteen in twee onverzoenlijk tegengestelde tendenzen. De revolutionaire ten­ dens loopt uit op de zege van de Russische revolutie; de opportunistische tendens voert naar de gewapende onderdrukking van de arbeidersopstand in Duitsland. In de eerste wereldoorlog strijdt het tsaristische Rusland tegen Duits­ land. Rusland is een weinig ontwikkeld land waar de boeren, arbeiders en intellektuelen aan een heftige diktatuur onderworpen zijn. Het Russi­ sche leger is in 1916 totaal verslagen. De sociale beroering die sinds tien­ tallen jaren in Rusland aanwezig is, wordt nu versterkt door de neder­ laag, de hongersnood, de ontreddering.

234

D eel D rie De februarirevolutie van 1917 maakt een einde aan de tsaristische diktatuur. De Russische bourgeoisie neemt het land in handen. De sociale be­ roering blijft toenemen. De soldaten, boeren en arbeiders eisen een onmid­ dellijke stopzetting van de oorlog en een regering van arbeiders en boeren. De oktoberrevolutie brengt een verbond van arbeiders en boeren aan de macht. De grootgrondbezitters en de bourgeoisie richten legers op met geld uit het buitenland om de arbeiders- en boerenlegers te bevechten. Amerikaanse, Franse, Tsjechische, Engelse troepen trekken Rusland bin­ nen. Ze worden echter verslagen door het Rode Leger. Rusland is totaal verwoest. Maar Rusland is het eerste land waar de arbeiders hun macht blijvend hebben gevestigd. Toen de oorlog uitbrak, zetelden er 'socialisten' in de oorlogvoerende re­ geringen van België, Duitsland, Frankrijk en Engeland. Al deze 'socialis­ ten' zaten samen met de Russische Bolsjevieken in de nde Internationale. N a de oorlog brak in Duitsland een opstand uit van soldaten en arbei­ ders. Ze eisten de oprichting van een Sovjet-regering naar Russisch m o­ del. De 'socialisten' Scheidemann en N oske lieten de opstand neer­ slaan. De Kommune van Berlijn werd door 'socialisten' uitgemoord. N aast Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht lieten tienduizenden arbei­ ders het leven. We kunnen die twee historische feiten nu in hun kontekst plaatsen.

i. De ‘vreedzame’ ontwikkeling van het kapitalisme Tussen 1871 en 1900 ontwikkelt het Westers kapitalisme zich op een re­ latief vreedzame manier, zonder oorlogen of totale krisissen. Frankrijk kent een expansie; Duitsland is thans ééngemaakt en kent een sterke in­ dustrialisatie; de Verenigde Staten bouwen hun onafhankelijke kapita­ listische ekonomie op; Engeland blijft wereldheerser. Expansie in het binnenland, maar ook expansie in het buitenland. Het rijke Afrika wordt 'beschaafd'. De kolonies leveren fabelachtige profijten op. Met een deel van deze superwinst kan men op geregelde tijden tege­ moet komen aan een aantal dringende eisen van de arbeiders. Loonsver­ hoging, reglementering van de meest brute vormen van uitbuiting. Deze 'overwinningen' zetten de leiding van de partijen steeds meer op de weg van de wettelijkheid, een weg die 'konkrete' perspektieven opent. Gelei-

235

E en k w a r t e e u w mei 68 delijk worden de arbeiderspartijen respektabel, gewaardeerd en ingescha­ keld in het sociale apparaat van de burgerij. De theoretische 'verantwoording' van dit gebeuren werd aangeboden door de reformistische lijn. Het was de eerste manifestatie op wereld­ schaal van het revisionisme. De revisionisten waren de mening toege­ daan dat het kapitalisme tussen 1870 en 1900 fundamenteel was veran­ derd en dat het marxisme dus 'kreatief' moest herzien worden. Hun stellingen waren de volgende. Het is niet langer noodzakelijk dat het kapitalisme krisissen en oorlogen kent. Het kapitalisme kan door sociale vooruitgang en door afspraak der­ gelijke katastrofes vermijden. De positieve hervormingen ten voordele van de arbeiders spreken het proletariaat méér aan dan het verre en vage einddoel van de revolutie. De arbeiders vormen de meerderheid van de bevolking en kunnen langs parlementaire weg hun wil opleggen aan de kapitalisten die maar een kleine minderheid uitmaken. De staat moet niet beschouwd worden als een instrument in handen van de bourgeoisie maar als een neutrale regelaar. Het gevolg van deze stellingen was dat men brede partijen en brede, onpreciese programma's wilde. Kadervorming in funktie van revolutionai­ re taken werd niet meer doorgevoerd. De massa werd niet langer voorbe­ reid op 'la lutte finale'. De illegale strijdmethodes en de illegale voorbe­ reiding werden volledig weggelaten.

2. De wereldoorlog onder de imperialistische rovers Engeland is niet langer het enige volwassen kapitalistisch land. Frankrijk en Duitsland zijn serieuze rivalen geworden. Rusland en Japan kennen eveneens een kapitalistische ontwikkeling. Een meer 'billijke' machts­ verdeling zal zich opdringen. Iedereen wil zijn grenzen aanpassen aan zijn 'mogelijkheden', iedereen wil zijn deel van de koloniale rijkdom. In 1900 heeft men een gemeenschappelijke veroveringsoorlog gevoerd met acht Westerse landen tegen China. De Chinese kolonie wordt in in­ vloedssferen verdeeld. Deze 'eenheid' duurt echter niet lang. In 1914 zijn de belangen grondig tegengesteld geworden. De eerste imperialistische wereldoorlog breekt uit, voorbereid en gepland door de Westerse bour­ geoisie, met de herverdeling van de wereld als doelstelling.

236

D eel D rie Tijdens deze wereldkrisis blijkt zonneklaar dat de reformisten inderdaad

‘de pionnen van de bourgeoispolitiek binnen de arbeidersklasse’ zijn, zoals ze door de revolutionairen werden genoemd. Tijdens vreedzame periodes kon hun 'theorie' nog een schijn van ernst behouden. Thans blijkt dat hun politiek en hun theorie volslagen burgerlijk zijn. De bour­ geoisie kan haar oorlog niet op eigen kracht voeren omdat de onderdruk­ te arbeiders en boeren uit de band zouden springen. De sociale revolutie zou het onvermijdelijke resultaat zijn van de oorlog. De burgerij heeft dit begrepen en heeft daarom de steun van de 'socialisten' nodig om haar im ­ perialistische oorlog te kunnen voeren. In Duitsland, Frankrijk, België en Engeland leiden de 'socialisten' de oorlog in naam van 'de verdediging van het vaderland'. 3. De arbeidersrevolutie zegeviert in Rusland Tijdens de periode 1915-1920 maakt heel West-Europa een revolutionai­ re krisis door. Alleen in Rusland wordt die krisis in een overwinning om­ gezet. De reden is dat Rusland de zwakste schakel vormde in de rij der kapitalistische landen en dat het Russische proletariaat het best was voorbereid op de revolutie. Rusland was onder het tsarisme nog bijna een feodaal land: de lijfeigendom werd er pas in 1860 afgeschaft. Er was nog maar weinig industrie en die werd dan nog beheerst door buitenlanders, door Duitse, Franse en Engelse banken. Het tsaristische Rusland be­ schikte niet over de koloniale 'superwinsten' van de andere kapitalisti­ sche landen, zodat het ook niet zo 'mild' kon zijn voor zijn arbeidersklas­ se. Het tsaristische Rusland was zeer diktatoriaal, zodat de illusies van 'vreedzaam kapitalisme' niet zo'n sukses hadden als in het Westen. Daarbij was de revolutionaire partij onder leiding van Lenin goed getraind in de legale en in de illegale strijd. Ideologisch was de partij stevig ééngemaakt in de ideologische strijd tegen de mensjevieken (reformisten) Martov, Axelrod en Martynov en tegen de centristen Plekhanov en Trotsky, die een verzoening met de mensjevieken wilden. Lenin was de onbetwiste leider van de revolutionaire lijn in Rusland. Hij gaf de ekonomische analy­ ses, die de grondslag van de revolutionaire strategie uitmaakten: Het impe­ rialisme, het hoogste stadium van het kapitalisme. Hij formuleerde de juiste manier om een revolutionaire partij op te bouwen in zijn boek Wat

237

E en k w a r t e e u w mei 68

te doen? Hij hield steeds vast aan de revolutionaire marxistische lijn en sloeg alle aanvallen van het reformisme af, onder meer in zijn werken Het imperialisme en de scheuring van het socialisme en Het mihtaüe pro­ gramma van de proletarische revolutie en in zijn beroemde Staat en Revo­ lutie. Hij ontwikkelde de leer van de diktatuur van het proletariaat en gaf de lijn voor de socialistiche opbouw aan: De proletarische revolutie en de renegaat Kautsky en Het grote initiatief. Deze uitwerking van een revolutionaire lijn door Lenin is opnieuw van uitzonderlijk belang geworden voor West-Europa, nu we een nieuwe op­ mars van de arbeidersbeweging kennen, tesamen met een welig tierend re­ formisme en revisionisme. De polemische kant van de werken van Lenin, behandelt een hele reeks problemen. Daarom is het noodzakelijk eerst de geschiedenis van de Russische partij en het leven van Lenin ter studie te nemen. We vermelden vooral De geschiedenis van de KPSU (Bolsjevie-

ken). 4. De opbouw van het socialisme in Rusland Toen de bolsjevieken in Rusland hun revolutie maakten, hoopten ze dat de Duitse revolutie in een paar maanden zou volgen. Het geïndustrialiseerde Duitsland en het agrarische Rusland zouden dan tesamen het socialisme kunnen opbouwen. Zoals gezegd werd de Duitse revolutie echter neerge­ slagen. De grote vraag stelde zich: wat moet men nu doen? Het grote debat over de 'permanente revolutie' speelde zich af tussen de oude bolsjevieken en Trotsky. Trotsky meende dat het absurd was het socialisme op te willen bouwen in één land en daarom wilde hij 'de we­ reldrevolutie'. Stalin stelde dat hij het wel anders had gewild, maar dat men nu geen keuze had: het Westen was niet gevolgd en daarom moest Rusland alléén proberen het socialisme op te bouwen. 'Er bestaat echter geen garantie dat we niet terug zullen keren naar het kapitalisme, zolang we alleen staan,' beweerde Stalin. De oude bolsjevieken stonden allen achter Stalin tegen Trotsky. Dit was het eerste van een hele rij konflikten tussen deze beiden. Trotsky had van 1904 tot 1917 buiten de partij van Lenin gestaan. In vrijwel alle belangrijke kwesties was hij hevig door Lenin bekampt. In het algemeen

238

D eel D rie kan men hem kenmerken als een kleinburgerlijke revolutionair. Hij hanteerde altijd schitterende theoretische argumenten die vol socialis­ tische stellingen zaten. Deze schitterende theorie had echter meestal niets te maken met de konkrete, praktische problemen die moesten op­ gelost worden. Bij de opbouw van het socialisme in Rusland stonden Stalin en de bolsjevieken voor enorme problemen. Negentig procent van het volk be­ stond uit boeren die geen enkel begrip hadden van het socialisme. Er was vrijwel geen industrie in Rusland. De arbeidersklasse was tijdens de oorlog, de burgeroorlog en de oorlog tegen de vreemde interventie gro­ tendeels uitgeroeid: iedere arbeider met een proletarisch ideaal nam aan de strijd deel. In de fabrieken werkten veelal boeren zonder ervaring van de arbeidersstrijd en van de socialistische politiek. Er bleef een perma­ nente dreiging van agressie door de Westerse landen. Die hadden de in­ terventie tegen de Sovjet-Unie vooral moeten staken omwille van bin­ nenlandse moeilijkheden. Tenslotte bestond er geen enkele historische ervaring van de opbouw van het socialisme. De problemen op korte ter­ mijn waren onbekend, maar men wist ook niet met welke gevaren men op lange termijn moest rekening houden. Onder Stalin werd voor het eerst in de geschiedenis het gigantische werk van de opbouw van een socialistisch land aangepakt. De industria­ lisering van heel het land werd doorgevoerd. De kollektivisering van de landbouw werd doorgevoerd. Men slaagde erin een breuk tussen land­ bouw en industrie te vermijden. Dank zij enorme inspanningen werd de fascistische agressor door het Rode Leger verslagen. Het is nodig de verdiensten van Stalin naar hun juiste waarde te schat­ ten. Alleen op die manier kan men ook een juiste analyse maken van de fouten van Stalin. Alleen zo kan men de juiste historische lessen trek­ ken wat de revolutionairen helpt om niet dezelfde vergissingen te be­ gaan. Het is essentieel uit te maken wat juist was en wat fout was. De bourgeoisie en de trotskisten propageren hun 'afkeer' van Stalin. Er is geen onderscheid meer tussen het juiste en het verkeerde. Het belang­ rijkste gevolg daarvan is dat men de fouten van Stalin niet juist kan her­ kennen en dat men dus helemaal niet in staat is lessen te trekken uit de negatieve ervaring die Stalin heeft meegemaakt.

239

E en k w a r t e e u w mei 68 5. China volgt de weg van de Oktobeiievoluüe Vanaf 1900 is het kapitalisme in zijn imperialistisch stadium getreden. De kapitalisten halen fabelachtige winsten uit de kolonies. We hebben reeds aangestipt dat vanaf 1864 iedere nationale, burgerlijk demokratische revolutie in de kolonies frontaal in botsing komt met de belangen van het imperialisme. Dit is zo in Zuid-Amerika en Afrika en in bijzon­ der Scherpe vorm in Azië (China, Indië en Indonesië op de eerste plaats). De toestand is het meest dramatisch in het dichtstbevolkte land ter we­ reld: China. De repressie neemt er ongeloofwaardige afmetingen De nationalistische-opstand van 1900 wordt door acht Westerse landen onderdrukt: hele steden worden uitgemoord, men telt meer dan 500.000 doden onder de Chinezen. De nationale anti-feodale en anti-imperialistische revolutie breekt uit in heel China in 1911. Het keizerrijk valt. Juan Che-Kai wordt president­ en staat meteen voor het dilemma: de revolutie doorzetten, de massa verder mobiliseren of de 'hulp' van het Westen aanvaarden. Hij verkoopt het land precies zoals zijn voorgangers aan de Westerse kapitalisten, on­ derdrukt alle volksopstanden en wil zichzelf tot... keizer kronen. Sun Yat-Sen richt in het Zuiden een revolutionaire republiek op. De strijd te­ gen de feodaliteit en het imperialisme blijft met wisselende kansen door­ gaan in een versnipperd China dat ten prooi valt aan allerlei oorlogsheren en generaals. Miljoenen Chinese boeren zijn gesneuveld tussen 1864 en 1920 in de nationale, burgerlijk demokratische strijd. Het lijkt een strijd die miljoenen levens kost en die zonder uitzicht is. De oktoberrevolutie in Rusland begeestert geheel de Chinese intelligentia: wat sinds 50 jaar in China mislukte, is in Rusland geslaagd. Alle intellektuelen ontdekken het marxisme en het wetenschappelijk socialis­ me als sleutel voor de revolutie. Een kommunistische partij wordt in 1921 gesticht. Onder leiding van de kommunisten zullen de revolutio­ naire boerenoorlogen elkaar opvolgen van 1924 tot 1935. Dan begint de bevrijdingsoorlog tegen Japan. Als deze strijd is gewonnen, begint in 1945 de oorlog van Tchang Kai-Tchek met zijn Kwomintang en met de steun van het Amerikaanse leger tegen de kommunistische partij. Toen de Chinese revolutionairen in 1924 hun eerste boerenoorlog begon­ nen, konden zij steunen op de theoretische en praktische verwezenlij-

240

D eel D rie kingen van de Russische revolutie en van haar leider, Lenin. Toen de Chinese revolutie in 1949 zegevierde, kon ze voor de opbouw van het so­ cialisme (het landbouwprobleem, de industrialisering) steunen op de po­ sitieve en negatieve ervaring van Rusland onder Stalin. De Chinese revo­ lutie had daarbij in haar groei een aantal belangrijke positieve kenmer­ ken die voor haar verdere ontwikkeling doorslaggevend zijn. De Chinese revolutie is ontstaan uit vijfentwintig jaar intense versmel­ ting tussen de revolutionairen en de m assa van de boeren en de arbeiders. China had een leger en een partij die tot één blok waren versmolten met het volk. Voor het leiden van de revolutie ging men altijd uit van opzoe­ kingen en enketes onder de massa: elk besluit steunde op de arme boeren en op het proletariaat. Er werden herhaaldelijk massale kampagnes geor­ ganiseerd voor politieke opvoeding en politieke diskussie. Honderden miljoenen boeren waren in de revolutie gemobiliseerd, een massale deel­ name van alle onderdrukten was het belangrijkste kenmerk van de Chi­ nese revolutie. De Russische revolutie is in geforceerd tempo doorgevoerd. De Chinese re­ volutie kon 25 jaar lang rijpen in de schaduw van de Sovjetunie. In die 25 jaar rijping werden onverbrekelijke banden gesmeed tussen de partij en de onderdrukte boeren en arbeiders. Rusland was historisch het éérste land dat de kapitalistische greep doorbrak: de revolutie kreeg niet zolang de tijd om te rijpen en om sterke banden met alle onderdrukten te smeden. Literatuurlijst De geschiedenis van de Russische revolutie

De geschiedenis van de KPSU (Bolsjevieken), Stalin, 1938. Het belangrijkste studieboek voor de theorie en de praktijk van de Russische revolutie. Lenin tegen het reformisme, voor het behoud van het marxisme

Het imperialisme en de scheuring van het socialisme, 1916, Keuze H. Het bankroet van de llde Internationale, 1915, Keuze H. De Partij

Wat te doenl Lenin, 1902. 241

E en k w a r t e e u w mei 68 De ekonomische ontwikkeling van de kapitalistische ekonomie

Het imperialisme, het hoogste stadium vau het kapitalisme, Lenin, 1916, KeuzeD.

L’imperialisme aujourd’hui, 1976. Vertaald uit het Chinees, Edition de centenaire. De socialistische opbouw en de diktatuur van het proletariaat

De proletarische revolutie en de renegaat Kautsky, Lenin, 1918. Het grote initiatief, Lenin, 1919, Keuze Dl. Stalin, een grote kommunistische leider.Stalin heeft veel bijgedragen tot de ontwikkeling van de marxistische theorie, vooral inzake de opbouw van de socialistische ekonomie. Al zijn belangrijke werken vindt men in de twee verzamelbundels, uitgegeven door EPO.

Keuze uit zijn werken, deel I en II. Stalin tegen het trotskisme

De Oktoberrevolutie en de tdktiek der Russische kommunisten. Bijdrage tot de vraagstukken van het leninisme, Keuze deel I. De fouten van Stalin

Over de tien grote verhoudingen, Mao Tsetoeng, 1956. Discours du 27 janvier 1957, Mao Tsetoeng, Tome V.

m 1966. De Kulturele Revolutie in China De voortzetting van de revolutie onder de diktatuur van het proletariaat De Grote Proletarische Kulturele Revolutie zet in 1966 in China miljoe­ nen jongeren in beweging. Ze beginnen een regelrechte aanval tegen alle partijleiders die de massa onderdrukken en zich als hoge sinjeuren gedra­ gen. De aanvallen richten zich tegen die verantwoordelijken, die de kapitalisti­ sche weg opgaan. Het zijn diegenen die zich afsnijden van de massa, zich steunen op hun administratieve macht, zich privilegies toeëigenen. Als

242

D eel D rie deze verantwoordelijken aan de macht blijven, gaat men onvermijdelijk de weg op die naar het kapitalisme terugleidt, zoals in Rusland is gebleken. Tijdens de Kulturele Revolutie wordt de nadruk gelegd op de klassen­ strijd die blijft voortduren na de machtsovername. De kaders moeten blijvend in kontakt staan met de arbeiders en de arme boeren, hun lei­ ding bij het werk aanvaarden en hen helpen de strijd te voeren tegen alles wat hen onderdrukt. De kaders moeten intellektueel werk koppelen aan handenarbeid: iedereen gaat een zekere tijd per jaar in de fabriek of op het land werken. Daarbij is niet alleen het werk van belang: de intellektuelen moeten zich laten heropvoeden door de arbeiders om hun gezichts­ punten in zich op te nemen. De Kulturele Revolutie brengt een omwenteling mee in het onderwijs dat helemaal ten dienste wordt gezet van arbeiders en boeren, dat gezui­ verd wordt van diep ingewortelde burgerlijke tradities. Ze brengt even­ eens een omwenteling mee in de administratie. De verantwoordelijken worden tot een minimum beperkt en moeten geregeld werk verrichten als gewone arbeiders en boeren. De Kulturele Revolutie moet één scherp probleem oplossen: welke op­ volgers wil men vormen: mensen die de kapitalistische weg opgaan zoals in Rusland is gebeurd of mensen die verder vooruittrekken op de socia­ listische weg? Mensen die het marxisme-leninisme in toepassing bren­ gen en de klassenstrijd voortzetten onder de diktatuur van het proletari­ aat of mensen die het marxisme als een bedrieglijke vlag gebruiken om de klassenstrijd te onderdrukken en terug te keren naar het kapitalisme? Onder Kroetsjov is in Rusland een nieuwe klasse aan de macht gekomen. Een heersende klasse waarvan de individuen zijn opgeklommen als lei­ dend kader in de ekonomie, als intellektueel, als man van het apparaat. Het is een klasse die de Russische ekonomie de facto beheerst en ook het gehele sociale leven in handen heeft. Politieke en ekonomische beslis­ singen worden door en voor deze klasse genomen, en ingekleed in een vaag socialistisch jargon. De 'socialistische broederlanden' als Polen, Tsjechoslowakije, Honga­ rije enz. worden steeds meer afgestemd op noden van Rusland. Opdat de nieuwe bourgeoisie haar macht zou kunnen bestendigen, is een vol­ strekte politieke rust nodig. Zelfs de geringste politieke opvoeding (d.w.z. opvoeding gebaseerd op de klassenstrijd en het principe van de

243

E en k w a r t e e u w mei 68 diktatuur van de arbeidersklasse) wordt vermeden. De arbeidersklasse moet volstrekt a-politiek worden gemaakt opdat een nieuwe leidende klasse de diktatuur van de bourgeoisie kan instellen. De terugkeer naar het kapitalisme wordt in 1968 op onrustwekkende manier gedemon­ streerd. De belangenkonflikten tussen de Russische en de Tsjechische bourgeoisie zijn sinds lang aan 't broeien. Het burgerlijke nationalisme geeft de Tsjechoslowaakse leiders een brede m assabasis. De bezetting van Tsjechoslowakije door een half miljoen Russische soldaten, mar­ keert de definitieve terugkeer naar het kapitalisme en het imperialisme in Rusland.

1. De fouten van Stalin We hebben de enorme verwezenlijkingen die onder Stalin in Rusland zijn tot stand gebracht, al onderstreept. In de manier waarop Stalin de lei­ ding van de socialistische staat heeft opgevat, staken echter een aantal belangrijke fouten. Vooreerst heeft Stalin zich, vooral op het einde van zijn leven, schuldig gemaakt aan subjektivisme. Hij nam zware besluiten op een subjektieve manier, zonder eerst een ernstige enkete te maken bij de basis. Het demokratisch centralisme, dat erin bestaat te vertrekken van de basis, een wetenschappelijke analyse te maken van de feiten en gebeurtenissen om tenslotte de strategie en taktiek van de partij terug te brengen naar de ba­ sis, werd door Stalin verloochend. De gevolgen waren: subjektivisme en dirigisme, gebrek aan vertrouwen in de socialistische kreativiteit van de massa, afsluiten van de m assa van deelname aan de uitwerking van het socialisme. Een tweede ernstige fout die door Stalin werd begaan is zijn ekonomisch determinisme, zijn mechanische interpretatie van het marxisme. Stalin geloofde dat de socialistische ekonomie na een zekere tijd vanzelf een so­ cialistische mens zou voortbrengen. Een socialistische levenswijze zou mechanisch worden voortgebracht door een socialistische ekonomie. Volgens de dialektische zienswijze is de socialistische ekonomie een ab­ solute voorwaarde voor een nieuw menstype; de socialistische mens wordt echter slechts geboren uit de politieke strijd. Dat wil zeggen de strijd van de arbeiders en van de m assa voor hun totale ontvoogding.

244

D e e l D ri e Men moet de politiek op de kommandopost zetten. Dat wil zeggen dat men elke sociale of ekonomische beslissing als een strijdobjekt moet zien. Er is een strijd tussen twee richtingen: de richting van de deelname van de massa, van de ontvoogding van de massa, van de diktatuur van de arbeidersklasse. En er is ook de richting van de uitsluiting van de massa, van de onderwerping van de massa, van de teruggang naar de diktatuur van de bourgeoisie. Dit ekonomisch determinisme van Stalin hangt samen met zijn belang­ rijkste theoretische fout: hij erkende niet dat de klassen en de klassen­ strijd verder gingen na de vestiging van de diktatuur van het proletariaat. Daaruit volgt dat Stalin onmogelijk een juiste methode kon vinden voor de verderzetting van de revolutie onder de diktatuur van het proletariaat. Deze methode bestaat er juist in de arbeidersklasse en de m assa te mobi­ liseren in de klassenstrijd tegen alle resten van uitbuiting en tegen alle neigingen tot nieuwe onderdrukking. Deze fouten van Stalin zijn de basis waarop Kroetsjov zijn revisionisme en zijn verraad zal kunnen bouwen. Stalin zelf kan men echter op geen enkele manier als revisionist beschouwen. In het laatste jaar van zijn le­ ven schreef hij Over de fouten van kameraad Iarotchenko. Iarotchenko beweert dat de klassen in Rusland niet meer bestaan en dat de kommunistische ekonomie nu een zuivere kwestie van cijfers, van optima en van 'wetenschap' is geworden. Stalin valt deze opvatting, die de basis is van het revisionisme, scherp aan en zegt dat men door zo te re­ deneren, kan terugvallen in een kapitalistisch stelsel.

2. Het verval van de Westerse kommunistische partijen De Westerse 'socialistische' partijen hebben allen de eerste wereldoorlog helpen 'leiden' ten voordele van hun eigen bourgeoisie. De kommunisti­ sche partijen ontstaan in het Westen tengevolge van afsplitsingen met de sociaal-demokraten. Deze afsplitsingen zijn in de meeste gevallen op een vrij zwakke basis gebeurd; er werd niet op eigen krachten een allesom­ vattende en grondige kritiek gemaakt van de politiek van de socialisti­ sche partijen. Heel wat opportunistische ideeën slopen zo van bij de aan­ vang binnen (ekonomisme en anarcho-syndikalisme, maar ook dogma­ tisme en anarchisme). Strategie en taktiek werden onvoldoende gehaald

245

E en k w a r t e e u w mei 68 uit de eigen situatie, uit de strijdervaringen van het eigen proletariaat, maar uit de raadgevingen van Moskou. De oorzaak van het failliet kan niet gezocht worden in de raadgevingen van Moskou, maar in de vaak anti-marxistische houding van de leiding van de Westerse KP's. De vuurproef - en het definitieve failliet - kwam met de Tweede Wereld­ oorlog. Alle lessen uit de Eerste Wereldoorlog - lessen met het bloed van miljoenen arbeiders betaald - werden van de tafel geveegd. De kommunistische partijen moesten resoluut de leiding nemen in een front dat alle mo­ gelijke krachten verenigde voor de gewapende strijd. De partizanenoorlog en de gewapende strijd moesten de basisprincipes uitmaken. Men moest de gewapende strijd gebruiken om onder de massa aan politieke opvoeding te doen. Het klassekarakter van de oorlog moest duidelijk worden aange­ toond: de Duitse bourgeoisie streed voor de vernietiging van de Sovjet­ unie en voor de wereldheerschappij over de Franse en Engelse bourgeoisie. Zo was het mogelijk geweest om na de oorlog, dank zij de partizanenlegers en dank zij het politieke werk onder de massa, de eigen bourgeoisie, die he­ lemaal verzwakt was, te verslaan. Na de oorlog schaarden de kommunistische partijen zich definitief aan de zijde van de bourgeoisie: zij gingen deel­ nemen aan de burgerlijke regeringen 'voor de heropbouw van het vader­ land'. Men leze: voor de heropbouw van het nationaal kapitalisme en de nationale bourgeoisie. De vervallen kommunistische partijen uit het Wes­ ten zullen dan ook geen enkele weerstand bieden wanneer de Sovjet-Unie onder Kroetsjov, in de jaren '50, definitief de kapitalistische weg opgaat. 3. Het revisionisme van Kioetsjov Kroetsjov heeft alle revolutionaire principes van Marx en Lenin over­ boord gegooid en definitief de weg gekozen naar het herstel van een kapi­ talistisch Rusland. Hij heeft dit gedaan onder de demagogische mantel van 'de strijd tegen de terreur van Stalin'. Hij heeft echter niet de fouten van Stalin aan een klasseanalyse onder­ worpen om, op basis van een mobilisatie en een politieke strijd van de ar­ beidersklasse, die fouten te herstellen. Hij heeft Stalin als geheel verwor­ pen omdat dit de gemakkelijkste manier was om de revolutionaire prin­ cipes die Stalin, ondanks zijn fouten, heeft verdedigd, te verwerpen en te bekladden.

246

D eel D rie Kroetsjov heeft 75% van alle partijkaders ('stalinisten') vervangen door intellektuelen en profiteurs van zijn soort. Om dit herstel van een nieu­ we heersende bourgeoisklasse te rechtvaardigen, heeft hij de meest antimarxistische theorieën moeten prediken. 'In Rusland zijn er geen klassen en geen tegenstellingen meer!' 'Rusland zal in 1980 het stadium van de kommunistische maatschappij, zonder klassentegenstellingen en met volledige overvloed bereiken!' 'In Rus­ land kent men niet meer de diktatuur van de arbeidersklasse, maar de staat van het hele volk!' De theorie van 'de staat van het hele volk' wordt ook in het Westen ge­ bruikt om de diktatuur van de bourgeoisie te kamoefleren. Op ekonomisch gebied kent men in Rusland een terugkeer naar de winstekonomie en de marktekonomie. De direkteurs van de fabrieken heb­ ben vrijwel onbeperkte macht. Elke politieke opvoeding gebaseerd op de klasseheerschappij van de arbeiders en op de internationale revolutionai­ re strijd van alle onderdrukten, wordt volstrekt geweerd. De universiteiten leveren volstrekt a-politieke vakidioten die alleen nog de hoogste posten najagen. Op internationaal gebied zoekt Rusland een stabilisatie van zijn macht. Met de theorie 'vrede te allen prijze' en 'de atoomoorlog kan de wereld uitroeien', verzet Kroetsjov zich tegen elke bevrijdingsstrijd in de Derde Wereld. De internationale klassenstrijd bestaat niet in de ogen van de re­ visionisten en de arbeiders moeten via de stembrieven vreedzaam de weg naar het socialisme, model Rusland, bewandelen. Voor het bestendigen van haar macht heeft de Russische bourgeoisie een bondgenootschap nodig met de Verenigde Staten. Beide 'wereldmogendheden' verdelen de wereld in twee invloedssferen. De Russen prediken de 'theorie' van de 'internationale socialistische diktatuur' om hun burgerlijke diktatuur over de andere socialistische landen te rechtvaardigen. De invasie in Tsjechoslowakije is een eerste uiting van deze diktatuur. Naast Tsjechoslowakije willen de Russen ook het socialistische China onder hun heerschappij brengen. Vanaf 1960 hebben zij honderdduizenden soldaten aan de Chinese grens gezet. De stevigheid van het Chinese volksleger weerhoudt er hen voorlopig van om ook een oorlog tegen China te beginnen. Het Russische regime gaat in het binnenland steeds meer fascistische

247

E en k w a r t e e u w mei 68 kenmerken vertonen. De arbeidersklasse wordt volstrekt a-politiek ge­ maakt elke massastrijd van de arbeiders wordt systematisch verhinderd. Er is vrijwel geen informatie over de revolutionaire strijd in het buiten­ land. Het volk wordt geïndoktrineerd op een nationalistische en burger­ lijke manier. Het leger is volstrekt a-politiek en afgesneden van de arbei­ dersklasse, de blinde gehoorzaamheid wordt er ingeprent zoals in het Hitler-leger. Rusland is dus fascistisch in die zin dat het een reaktionaire politiek voert, dat er sterke neigingen tot militarisme zijn, dat het nationalisme elke politieke opvoeding vervangt en dat de m assa van de arbeiders aan permanente politiekontrole is onderworpen. Naarmate de nationale en internationale positie van de Russische bourgeoisie zwakker wordt, gaan allerlei wegen openstaan voor de meest vreselijke avonturen.

4. De nieuwe fase in de algemene kiisis van het imperialisme In de ogen van de 'socialisten' leerde het kapitalisme tijdens de 'vreedza­ me' periode van 1870 tot 1900 zijn krisissen beheersen In 1914 brak de eerste imperialistische wereldoorlog uit. N a deze ramp zouden de kapi­ talisten wel verstandig genoeg geworden zijn. In 1940 begint de tweede imperialistische oorlog. Sindsdien beheerst het kapitalisme (dank zij Keynes) zijn krisissen. In 1945 begon het wereldrijk van de Verenigde Staten. Duitsland en Ja­ pan waren verslagen. Engeland en Frankrijk hadden enorme schulden bij de Verenigde Staten. De Chinese bevrijding is er gekomen, de oorlog in Korea, de oorlog in Vietnam. De Verenigde Staten hebben een militair apparaat van 2.800.000 man over de wereld verspreid. Dit doet enorme fondsen uit het land wegvloei­ en. Duitsland en Japan zijn na 20 jaar opnieuw ambitieuze imperialisti­ sche landen geworden. De monetaire krisis bedreigt de dollar, de sterling en de Franse frank. De sociale problemen en het rassenprobleem spitsen zich toe in de Verenigde Staten. De arbeidersklasse onderneemt massale akties in Italië, Frankrijk en Engeland. De klassenstrijd wordt in alle im­ perialistische landen heviger. De internationale strijd om de kolonies en de markten wordt met de dag scherper (Duitsland, Japan, Verenigde Sta­ ten, Sovjet-Unie). De revolutionaire strijd in de kolonies tegen het impe-

248

D eel D rie rialisme neemt met de dag uitbreiding (Zuid-Amerika, Afrika, Azië). Een nieuwe wereldkrisis van het imperialisme kondigt zich aan. Daarom kan de terugkeer van Rusland naar het kapitalisme en het bond­ genootschap tussen Rusland en het Westerse kapitalisme helemaal niet gezien worden als een blijk van 'vitaliteit* van het kapitalisme. Vanuit strategisch oogpunt is het de koortsige vitaliteit die iemand kan doorma­ ken een paar dagen voor zijn dood. Het is dezelfde koortsachtige vitali­ teit die het kapitalisme heeft gekend vlak voor 1914 en vlak voor 1940. 5. De voortzetting van de revolutie onder de diktatuur van het prole­

tariaat We hehhen reeds opgemerkt dat de Chinese revolutie op een veel stevi­ ger basis was opgetrokken dan de Russische. De Chinezen konden ver­ trekken van de immense ervaring - theoretische en praktische, positie­ ve en negatieve - van de Russische revolutie. D e band tussen de revolu­ tionaire kaders en de m assa van de boeren en arbeiders was in 25 jaar strijd uiterst stevig geworden. M assale rektifikatiekampagnes voor po­ litieke en ideologische opvoeding hadden een hoog klassebewustzijn voortgebracht. De deelname van de m assa aan de uitwerking van alle aspekten van de revolutie was een zeer specifiek kenmerk van de Chi­ nese revolutie. Tegen deze achtergrond moet de verwijdering tussen Rusland en China en tenslotte de breuk tussen beiden worden gezien. In 1956 houdt Kroetsjov een principeloos en demagogisch pleidooi tegen Stalin om in feite de grondslagen van de revolutionaire theorie te verwerpen. De Chi­ nezen publiceren Over de historische ervaring van de diktatuur van het proletariaat waarin ze nauwgezet onderscheid maken tussen het juiste en het verkeerde bij Stalin. In 1957 en 1960 worden de twee Verklaringen van Moskou uitgegeven, ondertekend door de Russen en de Chinezen. Het is een kompromis waarin tegengestelde opvattingen zijn opgeno­ men. In 1960 trekken de Russen al hun technische hulp uit China terug, wat een ekonomische krisis tot gevolg heeft. Vanaf 1960 ook trekken de Russen hun troepen samen aan de Chinese grens. In 1963 vindt 'het grote debat over de algemene lijn van de kommunistische beweging' plaats. Het is het eerste grote internationale debat dat al-

249

E en k w a r t e e u w mei 68 Ie problemen van de revolutionaire ideologie en theorie aanraakt. Men vindt hier zeer klaar uitgedrukt de revisionistische lijn zoals de Russen die sinds jaren in de praktijk hadden gevolgd en de revolutionaire lijn die door de Chinezen wordt verdedigd en uitgewerkt. In dit debat speelt langs Chinese kant reeds de vraag mee: welke klasseanalyse en welke strijdmethode kan verhinderen dat China dezelfde weg opgaat als Kroetsjov? In een merkwaardig dokument Over het pseudo-kommunis-

me van Kroetsjov en de historische lessen die hij aan de wereld geeft, komen reeds alle theoretische stellingen voor die drie jaar later de Kulturele Revolutie gaan bezielen. Het internationale debat tussen revisionisme en revolutionaire theorie krijgt zijn verlengde in China zelf. Een bepaalde strekking in de Chinese partij verdedigt opvattingen en werkmethodes die helemaal de revisio­ nistische kant uitgaan. De Kulturele Revolutie van 1966 is het hoogte­ punt van de strijd tussen de revisionistische lijn en de revolutionaire lijn in de Chinese partij. De Kulturele Revolutie verzekert de overwinning van de revolutionaire lijn op de revisionistische lijn. Wat is de internationale draagwijdte van deze overwinning? A. De Kulturele Revolutie verzekert de verdediging en het behoud van de revolutionaire theorie van Lenin, van de revolutionaire ervaring van de Oktoberrevolutie. Ze betekent de bevestiging van alle basisprincipes die door Lenin zijn uitgewerkt. Tijdens het 'grote debat' zijn deze basisprin­ cipes één voor één hernomen en getoetst aan de ervaringen van de revo­ lutionaire strijd uit de laatste decennia. Negatief betekent zij de strijd tot het uiterste tegen het revisionisme: zij brengt een klasseanalyse van de wortels en van de methodes van het revisionisme. B. De Kulturele Revolutie betekent de praktische oplossing op massaniveau van het probleem: hoe de revolutie verderzetten onder de diktatuur van het proletariaat? Dit is een historische stap vooruit in de revolutio­ naire theorie. De Kulturele Revolutie leert dat het grootste gevaar voor het socialisme komt van de verantwoordelijken en leiders die de kapita­ listische weg opgaan. De methode om deze te verwijderen en hun in­ vloed uit te schakelen bestaat erin resoluut de massa van de arbeiders en de boeren te mobiliseren tegen alles wat hen onderdrukt. De opgave be­ staat erin intellektuelen te vormen die in hun handelen hun voelen en

250

D eel D rie hun denken de zijde kiezen van de arbeiders. Om deze opgave op te los­ sen moet men in elk feit en in elk gebeuren de klassenstrijd voor ogen houden en de revolutionaire zienswijze en methode aannemen. Tenslot­ te moet men elk intellektueel werk laten gepaard gaan met handenar­ beid in de fabriek en op het land en alles in het werk stellen om de kloof tussen geestelijke arbeid en handenarbeid te overbruggen. C. De Kulturele Revolutie betekent de bevestiging van de revolutionaire theorie in die aspekten die in de huidige wereldsituatie van doorslagge­ vend belang zijn. Voor de Derde Wereld betekent de Kulturele Revolutie de bevestiging dat de weg, gevolgd door miljoenen Chinese revolutionairen, de enige weg is naar de ontwikkeling en naar de bevrijding van de volksmassa's. Noch onder Lenin, noch onder Stalin, bestond er een revolutionaire theorie voor de Derde Wereld. De theorie van Mao Tsetoeng bevat de kristallisatie van tientallen jaren revolutionaire strijd in het meest ver­ drukte deel van de Derde Wereld. Voor het kapitalistische Westen betekent de Kulturele Revolutie de be­ vestiging van een revolutionaire weg voor de opbouw van een revolu­ tionaire partij. Welk soort partij heeft men nodig, welke moet de ver­ houding zijn van die partij tot de m assa van de arbeiders? We hebben reeds vermeld dat bij het ontstaan van de kommunistische partijen in de jaren '20 deze vraag niet met de nodige grondigheid werd aangepakt. Het failliet van de Westerse KP's en de ervaring van de Kulturele Revo­ lutie bewijst dat het hier gaat om een fundamenteel probleem voor de revolutie. 6. Politieke samenvatting [A] Het kapitalisme gaat een nieuwe krisisperiode tegemoet. De Verenig­ de Staten, de hoofdpeiler van het wereldkapitalisme, geraken steeds die­ per in moeilijkheden. De internationale strijd tussen kapitalistische machten neemt toe (Verenigde Staten, Duitsland, Japan, USSR). De eer­ ste tekenen zijn waar te nemen van een nieuw strijdelan van de arbei­ dersklasse (Italië, Frankrijk, Engeland). Het probleem van de revolutio­ naire opbouw van een proletarische partij wordt het belangrijkste pro­ bleem voor de revolutionairen.

251

E en k w a r t e e u w mei 68 [B] De terugkeer naar het kapitalisme maakt Rusland in steeds sterkere mate tot een fascistisch land. De repressie in het binnenland en in de 'so­ cialistische broederlanden' zal steeds scherpere vormen aannemen naar­ mate de ekonomische moeilijkheden groter worden. De ekonomische problemen zullen er Rusland toe brengen meer 'voor­ deel' te halen uit de Derde Wereld. Daar op nationaal en internationaal gebied de Russische bourgeoisie het meest bedreigd wordt door de links­ en (de gauchisten in het Westen en de maoïsten in het Oosten) kan men een toenemende aktie tegen links verwachten. Het behoud van hun in­ ternationale macht kan voor de Russen een oorlog met China noodzake­ lijk maken. [C] De Derde Wereld is het gebied waar zich alle wereldproblemen koncentreren. Vele landen kennen een feodaal of half-feodaal regime. De grootgrondbezitters onderwerpen de boeren sinds honderden jaren aan de meest brutale uitbuiting (Indonesië, India, Brazilië...). Deze landen vor­ men het terrein waar het imperialisme zijn grootste winsten haalt. Goedkope grondstoffen en goedkope arbeidskracht maken de Derde We­ reld tot een onvervangbaar wingewest van het kapitalisme. Deze landen geraken in toenemende mate onder de invloed van de Russi­ sche bourgeoisie. De Arabische landen en India zijn de twee gebieden waar de Russische penetratie het hevigst is: petroleumvelden en rijke mijnen staan op het spel. De Derde Wereld gaat gehukt onder het feoda­ lisme, het imperialisme en de macht van het revisionistische Rusland. India en de Arabische landen zijn de twee gebieden waar deze onderdruk­ king het hevigst is en waar de volksm assa's de revolutionaire weg kie­ zen. Grote gebieden van Zuidoost-Azië zijn deze weg al opgegaan (Viet­ nam, Laos, Thailand, Birma, Indonesië). Grote delen van Zuid-Amerika geraken in een identieke situatie (Brazilië). [D] China is met zijn 750 miljoen mensen de belangrijkste basis van de wereldrevolutie. De ervaring en de theorie van de Chinese revolutionai­ ren zijn van onschatbare waarde voor de revolutionaire strijd in het kapi­ talistische Westen, in het revisionistische Oosten en in de hele Derde Wereld.

252

D eel D rie

Literatuurlijst Mao Tsetoeng over de voortzetting van de revolutie onder de diktatuur van het proletariaat

Over de juiste oplossing van de tegenstellingen onder het volk, 1957.

Tussenkomst op dekonferentie overpropagandawerk. Over de intellektaelen, 1957. Soyons les promoteurs de la révolution, 1957, Tome V. Il faut avoir une confiance inébranlable dans la grande majorité des masses, 1957, Tome V. Het bilan van de Grote Proletarische Kulturele Revolutie

Beslissing van het Centraal Komitee van de CKP over de Grote Proletarische Kultmele Revolutie, 8 augustus 1966. Rapport voor het IXe Kongres, 1969. Rapport voor het Xe Kongres, Chou En-lai, 1973. Rapport voor het Xle Kongres, Hua Kuo-feng. Het grote theoretische debat tegen het Russische revisionisme

Het grote debat. (Dit boek bevat het Algemeen Programma voor de Internationale Kommunistische Beweging alsook de negen teksten over negen essentiële meningsverschillen tussen de Chinese KP en de KP van de Sovjet-Unie).

★

253

N awoord

V ragen

over d e

' r e s t a u r a t ie '

E en k w a r t e e u w mei 68

1 ‘R e v o l u t ie i n d e ja r e n z e s t ig , RESTAURATIE IN DE JAREN ZEVENTIG. H o e v e r k l a a r je d a t V

D it is v raa g n u m m e r éé n b o v e n a a n h e t lijs tje v a n ie d e re jo u r­ n a lis t d ie ee n a rtik e l m o e t b ed en k en o v er m e i '6 8 . E n je z it d an w e l w a t ve rb ijste rd te g e n d ie v r a a g a a n te k ijk e n , w a n t d ie 're v o lu tie v a n de jaren z e s tig ' i s v o o r ee n n ie t o n b ela n g rijk d e el op m y th e n geb ou w d . O o k in de jaren z e stig w a s h e t d u iv e lsw e rk o m de a p a th isc h e m eerd erh eid der stu d e n ten in v la m te zetten . S o m s k rijgen de lin k se stu d e n ten m a a r m o e iz a a m een k e m b ijeen v a n 50, 100 to t 2 0 0 aan w ezigen v o o r p o litie k e deb atten . M a a r in 1965, in v o lle h y ste rie v a n 'L e u v en V la a m s en W alen b u iten ', k w a m e n n au w e lijk s 100 stu d e n ten opdagen v o o r m e e tin g s terzak e. H et gin g z o ver d a t W ilfried V an C au w e lae rt in Het Volk, n u n iet b ep a a ld de b o lsje v istisc h e a g ita tie k ra n t b ij u itste k , de stu d e n ­ ten u itk affe rd e o m h u n la k sh e id . E en em in en te k eu re v a n sp re­ k ers tro k op 27 ok to b e r '65 am p er 100 stu d e n ten a a n v o o r de sch reeu w erige affich e ‘Leuven, Belgisch bastion’. V ertw ijfeld geeft V an C au w e lae rt een b esch rijv in g v a n de stu d e n t u it 1965 die n ie t ver a f sta a t v a n h e t b ee ld d at so m s ov er de stu d e n ten w o rdt op geh an gen in on ze h ed en d aag se resta u ratietijd . 'H e t is v o o r n ie m a n d n o g ee n ge h eim , d a t de V la a m se stu d e n t 1965 v o o r n ie ts m e e r w a rm te k rijg e n is, te n z ij v o o r d a n s­ a v o n d jes, k ro eglo p en , e le k trisc h e tre k b ilja rts en z o n u en dan w a t stu d e n tik o z e fo lk lo re a n n o 1 9 2 0 z o a ls de vrijd agavon drelle tje s op de B o n d gen o ten laan . E n n u m a g h e t v e rb o n d v a n d a a g

256

N awoord e x tre e m -lin k s zijn , m o rg e n u ltra -re c h ts en o v erm o rge n h o p e ­ lo o s co n se rv a tie f, h e t ra a k t a lle m a a l h u n k o u d e k le re n n ie t.' 'Z ij w o rd e n h o e lan g e r h o e m e e r ee n tro e p v a n d e ftig e b u rger­ m a n n e tje s, k ru id e n ie rtje s, d ie sle c h ts é é n d o e l h eb b en : e e n dip lo m a a tje te h a len , e e n b e m id d e ld v ro u w tje tro u w e n , een p a a r k in d je s k o p e n en w e g z a k k e n in e e n g e sty le e rd sa lo n . D e gro te m a s s a o n tb re e k t h e t a a n d e e le m e n ta ir ste in te r e sse v o o r h u n eige n u n iv e r sita ire p ro b le m e n .'

(Het Volk, 30-31 o k to b e r 1965). D e stu d e n te n b e w e g in g v a n de ja re n z e s tig w e rd g e k e n m e rk t d o or ee n d ie p e m a a r slu im e re n d e m iste v re d e n h e id o v er h e t g e h e e l v a n de m a a tsc h a p p e lijk e s itu a tie m a a r o o k d o or u ite r­ lijk e o n v e rsch illig h e id , d o or p o g in g e n o m in d iv id u e e l te o n t­ sn a p p e n a a n de v e rstik k in g . E r la g e n ee n h e le r e e k s o b je ctiev e , m a te r ië le red e n e n a a n de b a s is v a n de stu d e n te n re v o lte s v a n 1 9 66-1970. M o re e l p ro te st te g e n de g e w e te n lo z e u itb u itin g v a n de D e rd e W ereld. H e t d o o rb re k en v a n de b u rg e rlijk e le u g e n s o v e r so lid a rite it, g e lijk ­ h e id en re ch tv aard ig h eid , te g e n de h a rd e w e rk e lijk h e id v a n de strijd v a n de w e rk e n d e m e n se n . D e a u to r ita ire g e z a g sstru c tu ­ ren, d ie h e t ee rg e v o e le n v a n de in te lle c tu e e l k ren k en . D e w e ­ re ld v re em d e stu d ie d ie o n b eh ag en w e k t. H e ilig e v e ro n tw a a r­ d ig in g o v er de re p re ssie v a n rijk sw a c h t en p o litie . A l d e z e o b je c tie v e g e g e v e n s b lijv e n o o k th a n s b e sta a n . M e er n og: de h u id ig e e c o n o m isc h e c r is is v e rle e n t h e n ee n v e e l gro ­ te re d ie p te. D o o r h e t sp o o k b e e ld v a n to e k o m stig e w e rk lo o s­ h e id b e se ft de h e d e n d a a g se stu d e n t v e e l g e m a k k e lijk e r d a t hij d e sp e e lb a l is v a n h e t g ro o tk a p ita a l. In de ja re n z e s tig k o n d en de gro te p a tro o n s z ic h n o g in ee n vrij gro te g e m o e d sru st v e tm e ste n . E n h u n u n iv e rsita ire h o fn arren v e rk la a rd en : er i s geen p ro le ta ria a t, g e en k la s se n s tr ijd m eer, w ij re iz e n g e z a m e n lijk n a a r h e t lu ile k k e rla n d v a n de c o n ­ su m p tie m a a tsc h a p p ij, o n s g ro o tste p ro b le e m z a l e rin b e sta a n h o e w ij o n z e v rije tijd z u lle n do orb ren gen ... D e u n iv e rsita ire re v o lte w e rd erv aren a ls e e n w o n d e rlijk e v e rsc h ijn in g , een g ro o t p o litie k L o u rd es.

257

E en k w a r t e e u w mei 68 H e t i s n o c h ta n s n ie t e ig e n a a rd ig d a t de e e rste v o o rte k e n e n v a n ee n n ie u w e p erio d e v a n so c ia le strijd a a n de u n iv e rsite ite n w erd en g e sig n a lee rd . D e in te lle c tu e le n w a re n h e t g e v o e ­ lig s t v o o r de h e ld h a ftig h e id v a n de V ie tn a m e se w e ersta n d . M a a r h e t is p a s in de jaren z e v e n tig d a t de v o o ru itg a n g v a n de re v o lu tie in de D e rd e W ereld o o k ee n te r u g sla g k rijg t op de e c o n o m ie v a n de im p e r ia listisc h e th u isla n d e n . O o k w a re n de in te lle c tu e le n de e e rste n o m de h y p o c risie en de le u g e n a c h ­ tig h e id v a n de fra se n o v er d e e e u w ig d u ren d e w e lv a a rtssta a t a a n te v o elen . M a a r h e t is p a s in de ja re n z e v e n tig d a t de c r isis w e er ten v o lle de u itb u ite r sm e c h a n ism e n v a n h e t k a p it a lis ­ m e z a l d e m o n strere n . D e stu d e n te n b e w e g in g v a n de jaren z e s tig h e eft a a n k n o p in g s­ p u n te n w e te n te grijp en w a a rv o o r de h e le stu d e n te n m a s sa to e n h e t g e v o e lig st w a s. Z ij h e eft v o o rtd u re n d de strijd en de c o n fro n ta tie g e z o c h t o m ee n z o g ro o t m o g e lijk a a n ta l stu d e n ­ te n in de a c tie te b e tre k k e n . M a a r h e t b le e f h a rd k n o k k e n o m de b o e l in b ew eg in g te k rijgen . H e t le id t g e en tw ijfe l d a t W estE u ro p a n ie u w e stu d e n te n re v o lte s z a l z ie n , m a a r d ie z u lle n v e e l rijk e r v a n in h o u d z ijn d an de vo rig e ed itie.

258

N awoord

2 ‘M e i 6 8 , d e e e r s t e r e v o l u t ie v a n HET POST-INDUSTRIELE TIJDPERKl’

E en p n nlf aanhanger v erteld e v o o r een rad io u itzen d in g hoe gro n d ig h e t h e m de k e e l u ith a n g t d a t hij op café vo ortdu ren d w o rd t la stig g e v alle n door figu ren d ie b esch rijv en h o e zij vo or gro te id e ale n v o ch ten in 1968 en die b etreu ren d at de je u gd van tegen w oordig zo la a g is gevallen . W aarsch ijn lijk n e e m t m e i '68 v o o r de o u d strijd e rs d ie z ich th an s in de k roegen heb b en on der­ gegraven, g ig a n tisc h e re v o lu tio n a ire afm etin g en aan. D iegen en d ie n a m e i '68 z ijn on dergedok en in de fab riek en , heb b en w el een m e er re a listisc h e k ijk op w a t '6 8 eige n lijk vo orsteld e. In B elgië b ete k e n d e '6 8 een o v erm oed ige rev o lte v a n de k le in ­ bu rgerij, v a n d e stu d e n t en de in tellec tu e el, tegen de a lle s v er­ p le tte ren d e o v erm ac h t v a n h e t m o n o p o lie k a p itaa l en zijn sta a tsm a c h t. V ele stu d e n ten k o m e n u it de klein b u rgerij, u it de m ilie u s v a n de k le in e m id d en stan d , leraars, am b ten aren en b e ­ dienden : a lle m a a l m e n se n d ie h e t vo ortd u ren d m o e ilijk h eb ­ ben. A ls in te lle c tu e le ee n zaat d room t de stu d e n t v a n to ta le in ­ d iv id u ele v rijh eid en hij ste lt m e t afgrijzen v a s t d at de gro ot­ in d u strie , de G u im a rd stra a t, de rijk sw a ch t, z ic h m e e r en m eer m e t z ijn p e rso o n lijk lev en in laten . H e t an ti-a u to rita rism e en h e t v erlan gen n aar v o lle d ig e in d iv id u e le v rijh eid w aren de sp o n tan e drijfveren v o o r de revolte,- deze stro m in g k reeg de n a a m m e e v a n 'zelfbeh eren d so c ia lism e '. D e stu d e n t w o u 'z ich z e lf beh eren ' en geen v e rstik k e n d e a u to rite it b o v e n zich v o elen . P recies op dezelfde m a n ie r d ro o m t de w in k e lie r van een id e ale m a a tsc h a p p ij w a a rin hij 'z ich z e lf en z ijn w in k e l k an b eh eren ' en geen v e rstik k e n d e b e la stin g sla w in e m o e t dragen,

259

E en k w a r t e e u w mei 68 m in d er in tre st m o e t b e ta le n a a n de b a n k e n en lagere p rijzen aan de gro oth an d elaars. S p ijtig gen o eg v o o r deze m o o ie d rom en v a n de k lein bu rgerij, toon d e M arx d a t h e t 'zelfb eh eer' v a n de k le in e p rod u cen ten een ec o n o m isc h w aan b eeld is. D e v rije m a rk te c o n o m ie brengt o n v erm ijd e lijk m o n o p o lie s voort. En a lle e n d e a rb e id e rsk la sse k a n z ich to ta a l on v erzo en lijk o p ste lle n tegen deze m o n op olied ictatu u r. E en ec o n o m isc h a lte rn a tie f k a n a lle en veroverd w o r­ den door h e t p ro leta ria a t d at sta a t o p g esteld in de k e m v a n de m o d ern e m a a tsc h a p p ij: de gro te p rodu k tie-een h ed en . Sch rijv ers die n aa r frapp eren de u itsp ra k e n h engelen , n o em d en m e i '68 'd e ee rste re v o lu tie v a n h e t p o st-in d u strië le tijdp erk '. M aar h e t id eeën goed d a t in m e i '68 op de m a rk t w erd gebrach t, w a s a l in 1848 in o m lo o p . D e re v o lu tio n airen v a n de k lein b u r­ gerij d ie in de vo rig e eeu w v e e la l on der een a n a rc h istisc h e vlag aan de v o lk so p sta n d e n deeln am en , riep en d ezelfd e slo g an s die n u op de m u re n v a n de Sorb o n n e w erd en gesp o ten . En o o k de k en m e rk en z ijn dezelfde: zero in z a k e o rgan isatie, ein d elo ze versn ipp erin g, h o p e lo o s in d iv id u a lism e ; zero in z a k e efficiën ­ tie: d e en e is vrij o m v o o ru it te tre k k en terw ijl de tw eed e vrij is o m n aa r ach teren te duw en; n ih il in z a k e e c o n o m isc h e fu n d e­ rin g m a a r op geb lazen en goedk op e fra se n in p la a ts van een m a ­ te r ia listisc h e o n tled in g v a n de w e tm a tig e teg e n stellin g en van de k a p ita listisc h e econ om ie... H e t p ro le ta ria a t h e eft o m w ille v a n z ijn w e rk situ a tie een m a x im u m a a n o rg a n isa tie k ra c h t en h e t h e e ft ee n greep op de e c o n o m isc h e h e fb o m e n v a n de m o d ern e m a a tsc h a p p ij. D e k lein b u rg e rij s ta a t lo sg e h a a k t v a n de m o d ern e p ro d u k tie en is e in d e lo o s v ersn ip p erd : v a n d a a r h a a r sto r m a c h tig e v u rig h e id in p e rio d e s v a n re v o lte en h a a r g re n z e lo o s p e s s im is m e w a n ­ n eer 'orde en r u s t ' z ijn h e rste ld . O m d a t h a a r re v o lu tio n a ire d ro m e n v o lle d ig u it d e lu c h t z ijn gegrep en , v e rv a lt de k le in ­ b u rgerij sn e l in b itte re o n tg o o c h e lin g en v o lsla g e n p a s siv ite it. O p de g ro te o p o ffe rin g sg e e st v o lg t h e t e n g g e e stig ste e g o ïsm e , op de g e z w o lle n m a r x istisc h - le n in istisc h e re to rie k v o lg t h e t v u lg a ire a n ti-c o m m u n ism e v a n de n ie u w e filo so fen .

260

N a w o o r d

3 \M e i '6 8 , NIETS DAN STUKGESLAGEN ILLUSIES*’

D e re v o lte v a n '6 8 w a s ee n re v o lu tio n a ire strijd v a n de k le in ­ b u rgerij. D e erv arin g b ra c h t ta lr ijk e jo n g e re v o lu tio n a ire n to t in z ic h t in de h isto r isc h e b e p e rk th e id v a n d e z e strijd . Z e b e ­ grepen d a t z e m o e ste n u itb re k e n u it de p o litie k e d e n k w ere ld v a n d e z e k la s se . H e t d u u rd e ja re n v o o ra le e r zij z ic h d o orh een h e t k lu w e n v a n u to p isc h e , s o c ia listisc h e d e n k b e eld e n h ad d en ge w o rsteld , v o o ra le e r zij de g ro o tsp ra k e rig e b lu f v a n a n a rc h is­ m e e n tr o t s k is m e k o n d en d o o rlich te n , v o o ra lee r zij h e t w e ­ te n sc h a p p e lijk s o c ia lis m e v a n de a rb e id e rsk la sse o n td e k te n in de w e rk e n v a n M arx , L e n in , M a o . T e rz e lfd e rtijd w e rd een g e v e c h t ge le v e rd o m lo s te b re k e n u it h e t en ge w e reld je v a n de k lein b u rg e rij e n o m z ic h b lijv e n d in te p la n te n in d e a rb e i­ d e rsk la sse , de en ig e k la s s e d ie in d e k o m e n d e p erio d e v a n de g e sc h ie d e n is k a n o p to m e n te g e n h e t g ro o tk a p ita a l. D e re v o lte s v a n de ja re n '6 0 z ijn ee n n o o d z a k e lijk e d o o rto c h t e n ee n o v ergan g g e w e e st n a a r w e rk e lijk re v o lu tio n a ir w erk . D e e e rste d agen v a n de ja re n '7 0 w ild e n a ls h e t w a re h e t s y m ­ b o lisc h e b e w ijs lev e re n d a t de so c ia le strijd n u p a s v o lle e rn st w e rd e n d a t de stu d e n te n b e w e g in g v o o r d ie strijd w a s u itg e ­ teld . O p 5 ja n u a ri 1970 b eg o n n en de 2 3 .0 0 0 L im b u rg se m ijn ­ w e rk e rs h u n z e s w e k e n du ren d e w ild e sta k in g . T ie n ta lle n SvB-ers lee rd e n er strijd e n m id d e n de a rb e id e rsk la sse en le g ­ den er de b a s is v o o r de u itb o u w Van A mada . In de m y th o lo g ie v a n m e i '6 8 w o rd e n de stu d e n te n v o o rg e ste ld a ls on versaagd e, o n b ev ree sd e v e c h te rs. M a a r z e lfs de ste r k ste stu d e n te n re v o l­ te, d ie v a n ja n u a ri '68, le e d a l n a tw e e w e k e n a a n z w a re ver-

261

E en k w a r t e e u w mei 68 m o e id h e id e n sto r tte n a d rie w e k e n v a n u itp u ttin g in elk aar. M a a r d e m ijn w e rk e rs, d ie g e en sta k in g sg e ld o n tv in g e n en d ie to c h h u n g e z in m o e ste n v o ed e n , h ie ld e n sta n d ge d u ren d e z e s la n g e w e k en . In '7 3 v o c h te n de d o k w e rk e rs in d e z elfd e o m ­ sta n d ig h e d e n ged u ren d e a c h t v o lle w e k en . D e ta a ih e id , de v e rb ete n h e id , de b e reid h eid to t on tb erin g , d e a fk e e r v o o r de u itb u ite r sk la sse d ie le e ft o n d er de arb eid ers, i s v a n ee n ga n s an d er k a lib e r d an de a n ti-a u to rita ire g e v o e le n s v a n d e stu d e n ­ ten w ereld . 'D e stre n g e o r g a n isa tie in p artije n is te rze lfd e rtijd een te k e n en ee n r e su lta a t v a n ee n k la s se n s tr ijd d ie to t ee n h o g e graad v a n o n tw ik k e lin g i s g e k o m en . E n o m gek ee rd , h e t b e la n g v a n de o p e n lijk e en bred e k la s se n s tr ijd e is t ee n stre n g e o rg a n isa tie in p artije n . D a a ro m v o e rt de p artij v a n h e t b e w u ste p ro le ta ri­ a a t (...) te re ch t o n o p h o u d e lijk strijd te g e n h e t a -p o litism e en g a a t zij o n b u ig z a a m v o o rt m e t de u itb o u w v a n ee n s o c ia lis t i­ sc h e a rb e id ersp artij d ie ste v ig v a sth o u d t a a n d e p rin c ip e s en d ie h e c h t a a n e e n g e slo te n is .' D it z e i L e n in in 1905 in de b e ­ g in p erio d e v a n de o p b o u w v a n de b o lsje v istisc h e p artij. In de jaren n a de tw e e d e w e reld o o rlo g h e eft d e B e lg isc h e Kp a l­ le p rin c ip e s v a n L e n in afgezw oren . D e le id in g v a n d e K pb z o rg ­ d e v o o r de o n tw a p e n in g v a n de p a rtiz a n e n , k ee rd e z ic h tegen ied ere a rb e id e rssta k in g m e t h e t p a tro n a le ord ew o o rd 'd e prod u k tie e e rst' en b e z o n g de o n tg in n in g v a n 'o n z e n a tio n a le rijk d o m m e n '... in B e lg isc h K on go! H e t b e la n g rijk ste re su lta a t v a n de stu d e n te n re v o lte v a n de ja ­ ren 60 w a s d a t d o orh een de m a s sa str ijd e n do o rh een de id e o lo ­ g isc h e strijd ee n k e m v a n m ilita n te n w e rd g e v o rm d d ie h e t w e te n sc h a p p e lijk s o c ia lism e d a a d w e rk e lijk g in g aan w en d e n a ls ee n le id raa d v o o r de a c tie . E r w a s ee n e c h te c o m m u n isti­ sc h e k e m o n tsta a n . E n deze k e m z o u b lijk g e v en v a n v ita lite it en d y n a m ism e o m d a t z e z ich tw e e e sse n tië le k w a lite ite n h a d eige n ge m a a k t. V o o ree rst w a s de n ie u w e g e n e ra tie v a n m a rx ist- le n in iste n n a a r v o ren getred en in de m a ssa strijd . M ao :

262

N awoord 'In h e t p ro c e s v a n de m a s sa str ijd en n ie t g e ïso le e rd d aarvan , k a n g e le id e lijk ee n leid e n d e gro ep w o rd e n g e v o rm d d ie w e r­ k e lijk ve re n ig d i s en v e rb o n d e n m e t de m a s s a 's .' D e n ie u w e ge n e ra tie w a s v a s tb e slo te n on der h e t v o lk te gaan , d e e l te n e m e n a a n h u n strijd en v a n h e n t e leren ; zij ste ld e de re v o lu tio n a ire p ra k tijk v a n de m ilita n te n in h e t c e n tru m en b e sc h o u w d e de m a r x is tisc h e th e o rie a ls ee n h u lp m id d e l o m d ie p ra k tijk b e te r te rich te n . T e n tw eed e: de jo n ge m ilita n te n h ad d e n h e le m a a l op eigen k ra c h t g e ste u n d o m h e t m a r x is m e te o n td e k k en . D a a rv o o r h a d d e n z e n ie t a lle e n a lle rle i p se u d o -so c ia listisc h e th eorieën , d ie sc h e rin g en in s la g z ijn o n d er in te lle c tu e le n , m o e te n k r iti­ seren , m a a r z e h ad d e n o o k h u n e ig e n k le in b u rg e rlijk e u it ­ g a n g sp u n te n sy s te m a tis c h m o e te n afb rek en . M ao : 'H e t m a r x is m e h e e ft z ic h a l strijd e n d o n tw ik k e ld . (...) D a t is in h e t v e rled en de en ig m o g e lijk e w e g g e w e e st, z o i s h e t o o k n u en z o z a l h e t in de t o e k o m st b lijv en . W at ju is t is, o n tw ik ­ k e lt z ic h a ltijd in h e t g e v e c h t m e t h e t v e rk ee rd e .' (U it: 'Over de juiste oplossing van de tegenstellingen onder het volk. ') O n d a n k s z ijn b e p e rk th e id op re v o lu tio n a ir en s o c ia listisc h g e b ie d h e e ft '6 8 o o k ee n d ie p g aan d e in w e rk in g g e h a d op een h e le ge n e ratie . Jo n ge in te lle c tu e le n en a rb e id ers h e b b en z ic h m e e ste r g e m a a k t v a n ra d ic a a l-d e m o c ra tisc h e o p v a ttin g e n en h e b b en z ic h a f g e k e e rd v a n de h y p o crie te b a a tz u c h t v a n de b u rg e rlijk e id e o lo gie. A llé é n de m a s sa - a c tie sc h u d t de g e e ste n w a k k e r en w e k t n ie u w e k ra ch te n . In de b ew eg in g v a n d e jaren '6 0 w are n de m e e s t d iv e rse en de m e e s t e ige n aard ige o p v a ttin g e n aan w ez ig. M a a r h e t geh eel v a n d e z e b ew eg in g h e eft op d u iz en d en jo n geren ee n ste m p e l g e d ru k t. Z e z ijn n ie t la n g e r b e re id z ic h in de ro l v a n sla a fse h o rig en v a n h e t p a tro n a a t te la te n verd rin gen . Z ij b lijv e n sy m p a th ie k o e ste re n v o o r a lle d e m o c ra tisc h e m a ssa b e w e g in ­ ge n in de w e re ld d ie z ic h d u rv en o p ste lle n teg e n de tira n n ie v a n h e t g ro o tk a p ita a l.

263

E en k w a r t e e u w mei 68 H e t lijd t ge en tw ijfe l d a t d e ta lr ijk e p ro g re ssie v e n d ie in de jare n '6 0 h u n p o litie k e v u u rd o o p kregen , z ic h z u lle n v e ren ig en in d e strijd v o o r vrede, d e m o c ra tie en so c ia le v o o ru itg a n g . En d e z e strijd i s th a n s ee n h isto r isc h e v o o rw a a rd e o m de w e g te b a n e n n a a r de s o c ia lis tis c h e re v o lu tie .

★★★

264

M e i '68: voor sommigen een vervlogen utopie die alleen ontgoocheling naiiet, voor anderen een eerste, aarzelende stap op w e g naar de revolutie. Ludo Martens en Kris Merckx waren hoofdrol­ spelers. Ze maken een uitvoerig feitenverslag: het oproer van mei ‘66, de januari-revolte die zich in ‘68 uitbreidde over heel Vlaanderen, de Gentse

AAaartbewëging. Het boek bevat de belangrijkste originele documenten het 'illegale' blad Revolte, de Gevangenistekst van Paul Goossens, het 11 juli-gedicht van Hugo Claus en Walter De Bock... Je leest hoe door een wirwar van acties en dis­ cussies een generatie op zoek ging naar een samenhangende theorie en aansluiting zocht bij de arbeidersbeweging. Een k w arte e u w M e i 6 8

is geënt op het lijf van de

studentenbeweging. Het is er op de eerste plaats voor de studenten en de jongeren van vandaag.

Ludo Martens is a u te u r v a n C V P

(E p o , 1 9 8 4 ) ,

(E p o , 1 9 8 8 ), b u r k in a b è re v o lu t ie

T ie n

Sa nka ra,

C o m p ao ré

(Epo , 1 9 8 9 ),

H e t g e ld

ja a r r e v o lu t ie

U

(Ep o , 1 9 9 1 ) en

ssr

in

van

de

K ongo

e t la r é v o l u t i o n

- D e flu w e le n c o n t r a ­

A b o - E e n v r o u w in K o n g o

(Ep o , 1 9 9 2 ).

Kris Merckx is oprichter van de groepspraktijken 'Geneeskunde voor het volk' en is nu hoofd­ redacteur van het weekblad

S o lid a ir .