Venerabilis Bedae, anglo-saxonis presbyteri ... [92] [PDF]

Zitiervorschau

^igne^ daus les i m p r i meries a presque tout ce qui s'edite; i l est vrai aussi qu'un ceriain nombre d'aulres volumes, appartenant a diverses Publications, furent imprlmes ou trop noir ou trop blanc. Mais, depuis ces temps eloigues, les mecaniques otit ce"d6 le travail aux presses a bras, et Timpresslon qui en sort, sans dtre du luxe, attendu que le luxe jurerait dans des ouvrages d*une telle nalure, est parfaitement convenable sous tous les rapports. Quaot a la correctioo, i l est de fait qu'elle n'a jamais 6te portee si loindans aucune edition ancienneou contemporaioe. Etcommeni en serait-lt autrement, apres toutes les peines et toutes les dgpenses que noos subissous pour arriver a purger nos epreuves de loutes laules? L'habitude, en typographie, meme dans jes meilleures maisons, est de ne cornger que deux epreuve* et d'en conferer une troisieme avecla seconde, sans avoir prepare en rien le manuscritde l^uteur. Daus \esAtetiers Calholiqups la diflerence est presque incomraensorable. Au rooyen de correcteur* blanchis sous le harnais et dont le coup d'a«il typographique est sans piti6 pour les fautes, oo commence par preparer la copie d'un bout a 1'autre sans en excepter un seul mot. On l i t ensuite en premiere epreuve avec la copie aiusi preparee. On t i l en seconde de la merue maniere, roais en colationoanl avee la premiere. On fait la mtme chose en tierce, en collationnant avec la seconde. On agit de meme en quarle, en collationnant avec ia tierce. On renouvelle la meme operation-en quiute, eu collaliooiiaot avec la quarte. Ces coilationnements ont pour but de voir si aucunedes fautes signalees au bureau par MM. les correcteurs, sur la marge des Ipreuves, n a echappe a MM. les corrigeurs sur lo marbre e l le melal. Apres ces cinq lectures enlierss controlees l'uoe par 1'autre, et en dehors de la preparation ci-dessus menlionnee, vienl une revision, e i souventil en vient deux ou trois; puis l'on rliche. Le clichage opere, par consequent la purete du lexte se trouvant immobilisee, on fait, avec la copie, une nouvelle lecture d'un bout de 1*6preuve a 1'autre, on se livre a une noovelle revision, et le tirage n'arrive qu'apres ces innombrables precaulions. Aussi y a t i l a Montrougedes correcleurs de louteslesnations et en plus grand uombre que dans vingt-rioq imprimeries de Paris reunies ! Aussi eucore, la correclion y coule-t-elle autant que la compositioo. landis qu'ai leurs elle ne coole que le dixieine ! Aus«ien(ln, bien que 1'assertion puisse paraltre temeraire, Texactitude obienue par tant de frais et de soins, fait-elle que la pluparl des Editions des Ateliert CaUtoligues laissent bien Ioin derriere elies celles merae des celebres Ben^dictins Mabillon el Moutfaucon et des celebres J^suites Pelau et Sirmond. Que l'on compare, en eflet, n'importe quelles feuilles de leurs euitions avec celles des ndtres qui ^eur correspondent, en grec comme en lalin, on se couvaincra que 1'invraisemblable est une realite. D ailleur?, ces savants eminents^ plus pr6occupes du sens des textes que de la partie typographique et n*etant poiut correcteurs de profession, lisaient, non ce que portaient les epreuves, mais ce qui devait s'.v troover, leur liaule intelligence suppleant aux fautes de 1'edition. De plus le« Benedictins, comme les Jesuites, op^raieut presqu« teujourssur des manuscrils, cause perpetuellc de la rnultiplicite des fautes, pendaut que les Atehert Catholiquet, dont le propre est surtout de ressusciter la Tradition, n'operent le plus souvenl que sur des imprimes. Le R. P. De Buch, Jesuite Bollandiste de Bruxelles, nous ecrivait, i l y a quelque lcrops, u'avoir pu trouver en dix-huit mois d'elude, utie seule faute daos notre Patrotogie latine. M. Denzinger, professeur de Th6ologie a l f n i versite de Wurzbourg, et M. Beissmann, Vicaire General de la mdme ville, nous mandaient. a la date du 1 9 j u i l l e t . navoir pu egalemeni surprendre une seule faule, soitdans !e latin«oit dans le grecde nolre double Patrologie. Enfln, le savant P. Pitra, B'nedictin de Solesme, et M. Booetty, directeur des Annaiet de philo&ophie chrdtiemie, mis au defl de noua convaincre d'une seule erreur typograpinque, onl ele lorces d'avouer que nous n'avions pas trnp presume de nolre parfaite correction. Dans le Cierge se trouvent de bons latinistes et de bons he lenistes. et, ce q u i est plus rare, des hommes tres-positifs et tres-pratiques, eh bien ! nous leur promeltons ooe prime de 25 ceutimes par cbaque faute qu'ils decouvriroot daos n'importe lequel de i.os volumes, surtout d ms les grecs. Malgre ce qui precede, 1'Edileur des Court complets, sentant de plus en plus 1'importance et meme la necessite d'une corrcction parfaite pour qu'on ouvrage soit verilablement otile et estimable. se livre depuis plus d'un an. et est resolu de se livrer jusqu'a la fin k une operatioo longue, penible et coAteuse, savoir, la revisi^n entiere et universelle de ses innomhrables cliches. Ainsi chacun de Ses volumes, au fur et a mesure qu'il les remet sous presse. eslcorrige root pour mot d u n nout k 1'autre. Quarante hommes y sont ou y seront occupes peodanl tO ans, et uno somme qoi ne saurait etre moiodre d'un demi-million de francs est consacree a cet important conirdle. De cette maniere, les Publications des Ateiiert Catholiquet, qui deja se distiuguaient entre toules par la superiorite de leur eorreciion, nauront de rivales, ious ce rapport, dans aucun temps ni daus aucun pays; car quel est l'edileui qut pourrait et voodrait se livrer APRES COUP a des travaox si giganlesques et d'uo prix si exorbitaot? II faut certes dtre bien penetre d'une voeation divine a cel eflet, pur ne reculer ni devant la peine ni devant la depense, surtout lorsque 1'Eurupe savante proclame que jamais voumes n'ont ete ddit6s avec tant d'exactilude que ceux de la BiblioV.eque univeiselle du Ctergi. Le present volume esl du nombre de ceux revises, et tous ceux qui le seront a l'avenir porteront cette note. Kn consequence, pour juger les productions des Atetiert Cathotiquet sotis le rapport de la correclion, i i ne faudra prendre que ceux qtii porteroot tn ifite 1'avis ici trac^. Nous ne reronnaissons que cette edilion et celles qui suivront sur nos planches de metal ainsi eorrigees. On croyail autrefois que la st»'reotvpie imraobilisait les fautes, atteudu qu'un cliche de metal n'est poiut 6iastiaue; pasdu tout, i l iotroduit la perfection, car on a t ouve le moyende le corriger jusqu'a extinction de fautes. L'Hebreu a 6t6 revu par M. Drach, le Grec nar des Grecs, le Latin et le Krancais par les premierJi correfteurs de.Ia ca^itale en ces langues. •Nous avons la consolation de pouvoir o o i t l e t ^ s Bar.je;s teff&xioiA*6»vani^s : Enfin, ootre exemple a fioi pa. Gbranler les graodes publicatioos en Itafie, 5 » 4 l l e » W P * ^ « . 5 ^ f t l u e : A f e n , France, par les Canont grecs de Roine le Gerdil de Naples, le S a M Tlurmas de Pafme, YEnryclopSdie retigieuse de Muuich, le recueil des dectarahons des rilet de Bruxelles, les Boilandistes, le Suarez et le Spicittge de Paris,, Jusaji*it propter eam.

Je$u Chritti.

d i c i t u r . l n veteri eteniin lege sacerdoles et reges u n geb.tntur, et iste m c r i l o uncius d i c i m r , q u i verus saccrdos est, 6emetipsum otferens pro peccatis

no-

Joram

De Joram autem Ocho-

autem genuit Oziam.

ziain iialum legimus , qui genuit Joas, cui successit fitius

ejns Amasias,

ct po>t

hunc A z a r i a s , qui et

• t r i s , et rcx o m n i u m r e g u m , i n cujus nomine omne

Ozias:

genu

nealogia Salvatoris o m i t t u n t t i r , quia Joram se m i s -

flectitur,

et q u i , Psatmisla leste , oleo sancii

Filii

David,

/i/it Abraham.

sed propterea t r i u m regum

c u i t iinpiissimae genli

Spiritus iinctus est pras consortibus sttis. Q u a r i t u r cur David ante

Abraham nominaverit, vel cur istos l a n l u m m o d u tot

nomina i n ge-

Jezabel, e t u l j . x t a

tiouem ejus tres tessaresce dec.ides Josiat yenuit Jechoniam,

et fratret

[refini-

fierent. ejus in

iruntnth

Quod l l i e r o n y m u s v i t i o s c i i p t o -

palribus inlermissis ; sed, u t 11 eronymus a i t , ordo

gratione Babytonis.

pra?i osteros e s t , sed

necessario commutatu*, alio-

r u m iuler Graccos e l Lalinos confusum esse n a r r a v i t ,

quin Abraham n o i n i n a t o , ac deinde D a v i d , necesse

et patrcm qui i n Ilebraeo Joacliim nominaius esi, n o n

liliuni

i n C l i a l d x a m d u c t u m , sed defunctum in terra sua,

David esse m o n s l r a r c t . Et uolandum quod lios ideo

et filium Joachim de captivitate redieutem, Salaibicl

n o m i n a v i t quia his Christus f u i l ex eortim

semine

gcnuisse

nasci promissus.

temime

mysterii factum esse u a r r a v i t , u t Jechonias q u i i n -

terras (Gcn.

xu),

terpreiatur praeparatio D e i , bis numeratus e s t : i n

quod semen Christus e s t ; David vero i u : De

fruciu

fine p r i o r i s , c i in capite sequenlis c a u l o g i ponereiur,

cxxxi,

lapidem angularem Cbristum dcsignans, i n quo prse-

nabuit Abrahaui i t e r u m n o m i n n r e , ut cjus

tuo

bentdicentur

ventris

Abraluc namqne omnet

tui ponam super

famitice sedem

ita : In

meam (PM.

perbibebal.

Augusiiuus vero causa

boc

I p&ravit Dcus Paier duos populos quasi parietes i i i

ii). Judas autem

genuit

Pharet

et Zara

de

Thamar.

Quaeritur c u r Thamar e l Raab alienigenas et peccatrices U n t u m m o d o nominaverit i n genealogia Chi i -

unamjuugere domiim. Jacob autem genuit Joseph.

I n t e r r o g a r i solet quo«

modo M a i i h x u s Joseph Jacob patrem habere d i x e r i i ,

s t i . Sed respondendum est ideo hoc fecisse evange-

Lucas vero I l e l i n a r r a v e r i t . Sed

l i s U m , ut oslenderet Cbrisluin non solum Judaeorum

quod isti Jacob et l l e l i fratres erant, babentes diver-

respondendum est

sed et gentium salvatorem. Tbamar interpretatur

sis temporibus ex diverso venientes genere, qui avi

amaritudo sive p a l m a , et signilicat Ecclestam, quae

Joseph esse v i d e n t u r , ex una eademque usore Esai,

fuit amara i n peccatis, sed obdulcaU est

propler

nomine Mathan, q u i per Salomouem

genus

ducii,

grailam C b r i s t i ; cui eiiaui palmae vocabulum conve-

filium

l i a b u i t Jacob et M a t b a l , qui uer Natbau genus

nire videlur, ob c e n a m i n u m v i c t o r i a m et corouam

d u c i t ex eadem t r i b t i , sed non eodem genere, eo de«

coslestium praemiorum. Raab i n l e r p r e U t u r l a i i t u d o ,

f u n c t o , filium accepit l l e l i :

q u x c t i a m Ecclesiam

verso genere p a t r u m fratres >unt u i e r i o i , q u o r u m

conveiiienter signiflcare v i d e -

et sic Jacob et l l e l i d i -

t t i r , d i l a t a i a m pcr l o u i m i n u n t l i i m , sicul s c r i p l u m e s l :

aher,

Dilata tocum tentorti i n i , et pettet tabernaculorum

u x o r e m , g e n u i l Joseph secundum n a t u m m s u a m ;

rum exiendere ne parcas (ha.

tuo-

u v , 2 ) . R u l b inierpreta-

t u r videns, s g i i i t i c a t Ecclesiam p u r i u t e mentis Deum PJTROL. X C I I . 0

sti fbrtiler persistere s l a t u i t , u t Aposto!us :

*

i d est Jarob, defiiucti frairis l l e l i

accpieus

secundum vcro pra?ceptum legis, f i a i r i s d i i u m . Virum

Marice. Id e s t , ministrum Mario»: uon t i b l 1

V f i f t £ T E N E R A B i U S O P * . P A * 3 I I . SECT. I . — E X E C T T I C A G K M J I H A .

«

t t

tubeal nuptiarum sestimatio, scd qued tn Seripiuris j ! mlnatis progenitoribus, si istam senlentiam ad priora vss n d d e r e ; si ?ero sd sequeniia, demonstrat quod spona* vocentur uxnrcs mernento. De qua natus Jesui

Christm.

islo modo incipiebal Beri.

Paicbrd posuit now

Cttin cssel desponsata matcr ejus Maria

de quibus, sed tte qua, k l est, sola virgtne, sioe v i r i l i t e i i i i o e . Omnes ergo gencrationes

Jeseph.

IB-

terrogari solet quare Cbristus ex v i r g f n e , et tamea

ab Abraham « s *

que ad David, generationes quatuordecim : nam p t i -

desnonsata, nasci voluisset.

iua tessaresee deeadis incipieosabAbrabam i n David,

quod quatuor caosis boc ita gestora esse credhnos: tit

Sed respondenttum est

lerminatur seeundum D a v i d , id e s t , juxta David a

Maria i n JSgypto fogiens, solatiam ministerii babe-

Salomone incnoatis, i n Jeeboniam p r i o r e m , boe eal

r e t a J o s e p h , et ne qnasi adultera l a p i d a r e l o r , et

pairem, q u i Joacbim apud Hebraeos vncatur, desiuit.

Christus quasi fornicationis Alitts despiceretur, et u t

Tertia a serundo Jecbonis, i d est, filio Joachim, q u i

genus Christi per Joaeph ostenderet.

Uebraire Jocbin d i c i i u r , i n i l i u m sumens, usque ad

Qtti fuit propinquus

Marice.

Quia non erat coosue-

Christusn pertiugit, u t ipse Chrisius c o n n u m e r e t u r :

tudo historicis mulieres i n genealogia n o m e r a r a , et

iste vero numerus quaterdenarius ter

ut diabolum laleret uativila? r j u s , aRStimantem C h r i -

positus, t r i -

plicem Israetitici populi hisiorice demonstrat d i s l i n -

stum de Josepb semine n a t u m ; aliier enitn i n e u m etionem, quarum prima sub pairiarcbis e t sacerdo- ' manos exlendere non auderet. tibus et judicibns fuit ante reges ; secunda sub regiInventu e$t in utero hnbens de Spiritu sancto. A b u s , ct prophctis, et sacerdotibus; tertia sub ducibus,

Joseph i n utero eara habere

et propbetis, et sacerdotibus

p o t t reges. Nam m y -

qoasi specialiter dicat de Spiritu

Mice decem ad Decalogum,

quatuor ad Evangelia,

dere debemus quod bominem Jesum non solus S p i -

dicit i n v e n i a m ; et l i c e i tancie,

tamen c r e -

i r i a ad Trinitatis fidem r e s p i c i u n l : quia per concor-

r i l u s sanctus, sed tota Trinitas i n uiero

n d i posita persecutionum fluctibus tunditur,

Dominum Petro dixisse: Ex hoc jam erit hominet

0t lamen undis v o l u p u t u m mersos retibus Evangelii

pient (Luc.

liberare non cessat. Quae i n finibus Zabulon, quod

navibus, Dominom fuisse pariler secutos. Unde I n -

est babiuculutn fortitodinis p o s i u e s t , etNepbthalim,

telligeadom est hoc p r i m o factum esse qood L u c u

C4-

v, 1 0 ) ; et sic i l l o s , adductis in terrnto

qood est dilatatio, qood i n medio gentium ad dila- Jfcinsinuat, nec tunc eos a Domioo vocatos, sed U o tum Petro p n e d i c t u m fuisse quod horaines esset landti» fortiter verbum Dei coneistii, atque credenc a p t n n t s , et postea fleret quod Matthxus et Marcus

lihne refughim proiectionis impend.t. Vt haiam ius

adimpleretur ; Terra

quod dictum

ett

per

prophetam

Zabuton et terra Nephthatim

9

usque,

erm e$t eit. Duae sunt Galilaeae: alia trans Jorda-

stem, in qua v g i u t i civilates Salomon d e d i i H i r a m

iiarrant, biuos et binos fuisse vocatos, ut sequerentur Dominum. Itli

autem, ttatim

relicti$

retibut

et patrt

t

eecuti

eunt eum. Isti quatuor discipuli duos signiflcant po-

r e g i T y r o r u m i n soile tribus Nepbtbalim ; alia ju.ua

pttloe, de amore et sollicittidinibtis bitjus s x c u l i ad

t U f n u m Geoesareth i n trihu Zabulon circa Tyberia-

spiritale studium p e r g r a t i a m Dcivoeatos; nam Pe-

d e t n , ad cujus distiiiciioiieui trans Jordauem dicit

trus et Jacobus signiflcant Judaeos

Galiheae g e n t i u i n , et reliqua.

scentes D o m i n u m , sopplantantesque viiia : Andreaa

fldeles,

cogno-

ma-

vcro r t Joannes significant gentes, v i r i l i t e r creden*

gnam. SancU Ecclesia de pristinis erroribus ablata,

tes ta C h r i s t u m , e t g r a t i a Dei salvatos; duae namque

Poputut

qui udebat

in tenebrit

vidit

lucem

e p t r i u l i s Galikea, i d esl, transmigratio facta esi,

naves duas Ecdesias ex circumcisione e l praepoUo

«ptae prius r i i u genUli i n umbra m o r t i s , id est, car-

significant vocatas: retia, pnedicaUontm EvaiigeJii,

N

»

tWDJE V E N E R A B I L I S OPP. P A R S I I . SECT. I . —

mare q t n q n e , m m i d u m ; pisces, horoines v o l u p i a t i - A bus m u n d i sulnnersos et carnali sapientia deditos;

21

EXEGETICA GENUINA. • CAPUT V.

Videns

autem Jesut

turbat atceudit

portus, finem praescntis vitnc. Zebedaeus interpreta-

eum sedisset aecesserunt

l u r flucns, et significat iabeutium r e r u m instabilita-

aperiem

in montem, et

ad eum disciputi

ejut,

et

docebat eot dicens, etc. Nam Lucas

ot tuum

9

9

Moralitcr autem quatuor nomiua i n se unus-

narrat eum i n montem aseendisse, et i l l i c i n ora-

qtii que fidelis potest Itabere, si itla i n qtiatuor v i r -

tione pernoctasse; et cum dies sit factus, quod duo-

ucn.

ttitibus s t u d u e r i t ostenderc : est Simon Petrus, cum

decim de discipulis suis eligeret, quos et apesiolos

agnoscit per prudenliam peccnta, e l his deletis per

n o m i n a r e t ; et post descensum

mandatorum Dei

loco campestri turbis stando p n e d i c a r e t : quod ita

fbrtem

obedientiam,

evadit i n j u r i a m ; Andreas temperantiam

sustinet

prcnarum

v e r o , cum v i r i l i t e r per tcniationes; Jacob

potest intelligi quod

de monte, quod i n

k i aliqua excelsiore

roontis

autem

parte esset p r i m o cum doodecim eleclis discipulis,

non ficlc v o c a t u r , qtti supplanlando per f o r t i t t i d i -

ac deinde non de morne, sed de ipsioa celsitudine

n c m vitia v i n c i t : et conveuicnler

cum iis descendisset i n locum campestrem, quasi i n

Joannes, i d est

gratia Dei, nominari notest, cum per j u s t i t i a m Crea-

latus m o n t i s , et bic stetisset, donec turbse congretoris mandata i m p l e v e r i t , et tamen s i b i inde n i h i l g garentur ad e u m , et post consederet, et accedentit r i b u e r i t , sed Deo. bus discipulis et praesentibus turbis nnum sermonem Kl circuibat Jesus totam Galilasam, docent in tynI i a b e r e t , qtiem Mattbaeus Lucasque narraverunt. agogis corum.et

pradicans

emnem languorem

Evangelium

et omnem

regni, e\ tanans

in/irmitatem

in

Mystice in montem

poputo.

qui majora

atcendit,

justitiae commendare

pnecepta

v o i u i t , et cum sedisset utiqtie

U t suo excmplo studiosos impigrosque doceret esse

i n forma

debere magistros, et verbom Dei sitie personarum

devotione a n i m i , et pietate fidei, u t montes aeterna-

acceptione

discipult

ut in

les susciperent pacis justitiam populo propinandam.

conventiculis m u l t o r u m non inanes fabulas, sed quae

A p e r t i o oris longitudinem sermonis sive manifesta-

ad utiiitatem proficiant audtentium ,

tionem doctrinae demonstrat.

Sanant

ministrare : in tynagogit

servi apparuisset, accesserunt

omnem languorem

animarum,

eorum,

corporum

pradicarent. et

t

inprmitatem

Beati pauperee tpirilu,

praebens nobis exeraplum, ut i n s p i r i t a l i -

bus et corporalibus p r o m p t i stmus ad praestandum in totam Syriam.

secundum c

qtie ad i E g y p t u m , habens i n se tres provincias m a x i m a s , Commagenam,

Phoeniciam

et

Palaestinam,

i u qna gens Jodaeorum babilat. Et obiuterunt ribus

y

ei omnet male habentet variis

usqtie, tunalicos et paralyticos,

tanguo-

et curavit

iptorunt

est regnum bumiles;

sed eodem sensu, e l istis c o n g r u t Spiritus t h n o r i a

Quae genera-

l i t e r d i c i t u r omnis regio a flumiue Eupbrate usque ad mare inagnttm, et a Cappadocia et Armenia us

quoniam

voluntaria paupertate

nam istas beatitudines Isaias enumeravit alio o r d i n e ,

p r o x i m i s nostris solatitim. Et abiit opinio ejut

Id est,

cmlofum.

eos.

L u n a t i c i dicuntur quorum dolor i n ascepsione lunae crescebat, non qood inde vere (ieret, sed ob d.Tmoj i n m fallaciam, u t Itac creaturae infamia i n Creatoris redundaret blasphemiam. Paralytici s u n l qui vigore aunt corporis d e s t i t u l i , nam paralysis Crcece, disaolutio d i c i t u r Latine. Mystice GaliUea, qnae v o l u b i l i s sive rota i n t c r p r e t a t u r , et S y r i a , quae s u b l i m i tatem sonai, hunc m m i d u m significant, qui licet se

a c q u i r i l u r >

q

l s a i a m , quia per b u m i l i u t e m regnitm r b i a i n d i n . i t t i videu

o

d

p

r

o

p

t

e

r

s u p C

batur. Beati

mites.

Ultque qui improbitatis amaritudhie

cedunt, possidebtint terram non maledictionis s p i n a m germinantcm, sed anintam siue defeclu

pa-

sccntem, qttibus congruit Spirilus p i e l a l i s , quia so cuiiformat obediendo divinis S c r i p t u r i s . Beati qni tugenl.

Videlicet

non

communi

luciu

saecularis tristitiae, sed secundum Deum pcenitentiae peccatorum i n s l i n c l u , v c l etiam seternae damnationis m e t u , aut amore ccelestium desideriorum, seu per compassionem

p r o x i m o r u m , quia aeterna

laetilia

consolabuntur. Sunt namque lacrymae his q u a t u o r speciebtts distinctae : sunt humidae ad abluenda p c c -

i n s a b l i m e e r i g . i . i a m e n ad defectom v e r g i i , e i »d D T * ** P '» »"! saisae et amarae ad restringendam carnis l u x u r i a m ; ima r o u t u r : et fama ejus per totum orbem est d i suut calidae contra frigus i n f i d e l i u t i s , et ad a c c e n apersa; ttt : la omnem terram exiit sonus eorum dendum ardorem c b a r i U l i s ; sunt purae ad r e s i i t u e n (Rom. x , 18). Tunc quoque curati sunt daemoniaci, dam vitae munditiam : horttm est Spiritus scientia?, i d est, gentiles ad fidem conversi idola relinquebant, et m e r i t o , quia semetipsos i n sacris S c r i p t m i s d i nec non Innatici et paralytici sanati sunt, i d est, i n dicerunt esse lugendos. subilea et per varios errores n o u n t e s confortabanBeali qui esuriunt et siliunt justitiam. I d est, q t i i t u r ; onde s u b d i t u r : toia mente iropiendi pastum justtliue desider.mt, Et secutce tunl eum turbce muttce de GaliUea, et Der e s i U u e n

capoli, bium

et reliqtia. Decapolis

regio est decem u r -

trans Jordanem ad orientem circa Hippum ;

J

d t t m

b a

et studio perseverandi rerectionc

in

fortitudii.is, i d est, sfhe

postquam cognitio nominis ejus usque ad fines terras

operis.

vestigia mandatorum ejus.

Beati

sitiunt,

infastidiosa

salurabuntnr, qtiibus congruit s p i r i t t i s

bene autem dicunttir turbae eum fuisse secutae, quia pervenit, ex o m n i naiione turba fid "lium secuU est

eo

t i s m u m

miscricordes.

ipsis bcnefacieudo

pigritia et

defectu

bonl

Misericordes sunt q u i s e i n e l consulunt, et corri^endis p r o x i ^

1N M A T T I I j C I E V A N G E L I l t M

S5

EXPOSlTIO. —

L I B . f.

2*

; dtiigentiam i m p e n d n n t , o t a misericorde jtidice A gimns vrctorum i r a sa!e seminatas; et lioc c o n r c n i t snisericordiam

consequantnr

aeternnm;

apostolicae

quornm

doctrinae, u t saia sapieotto

comnescat

e s i sptritus consiltt, qtto sibi c t aliis consulere non

in terra humanae carnis l u s u m saeculi, a n l fcedita-

desistam.

tem v i t i o r t i m germinare.

Beatl mmnde corde. Id est, simpliciter Denm quse-

tn quo $atietur

Quod si $al evanuerit,

f

ad niHitum

rontes et n i h i l araaritudinis h.ibentps, tota vanitate

vaUt ultra

ni$i t i l mittatur

*acante*, et sincero amore Dettm

hominibus.

I d est : Si vos per qtios condiendi stint

contemplsnies:

fora$

%

et concutcetur

ab

borunt eat spiriiua iniellectus, quia eortim aspectui

populi propter m e l u m perseculionum aut errorem

sapienttsi thesaurns patet.

amiseritis regna c o e l o r u m , e x t r a Ecclesiam

Beeui podfici.

positi

i n i m i c o r u m opprobria sustinetis non d u b i u m .

Utique qnornm cnro adversus spt-

Vos esti$ tux mundi.

ritnm non concupiscir, e l alios pacificando i n v i c e m ,

I d e s t : Vos quia vera tttce

i t l u m i n a t i e s l i s , lux eis q u i i n mtiiido sunt esse de-

e l i a m cnm h i s pacem habere desiderant qui oderont pacem; et sic merito filii Dei vocabtintur, i n qnibus

betis. Non potest civitas abscondi supra montem po-

Deo nibil contrarium i n v e n l u r : ad hos enim refer-

sifo, i d e s t , apostolica doctrina soper Christom f u n -

spiritiis sapientia , qnia eornm rationi cuncta

iur

R

conglutinata , quae fit tuta i n t r a n t i b u s , et laboriosa

tuique s r n l e n l i a , qna d i c i t u r : Beuti qui perseeutionem

A d Domini r e -

patiuntur.

tarrectionera pertinere videtur^ quia scptimo d i e , boc est, sabbato transeunte, et octava captte d i e r u m r e d e u n t e ,

adeuntibus : habitatores custodit, et omnes i n i m i cos secludit. Neque accendunt tucernam,

die quasi

caput s u r r e x i t Ecclesiae

devicto persecutionis l a b o r e ;

data , sive Ecclesia super Cbristum ex roultis g c n t i bus fidei nnitate constrocta, et charitatis bitumine

• h l e m p e r a i i t , et ipsa ratio subjicitttr Deo octava

et reliqua. Sttb modio

ergo lucernam p o n l t , qtiisquis lucem doctrinae com-

namque

modis temporalibus obscural et t e g i t ; super caude-

quadraginia

labrum v e r o , qui se ita mintsterio Dei subjtcit, u t

novem elficiuntur, c u i u n i utique oclava, et capite

superior sit doctrina v e r i t a t i s , quam servitus c o r -

n u m e r o septempliciter s>rcuU

dierum

septenario

moltiplicato ,

addito, quinquaginta r e p e r i u n t u r :

p o r i s . A l i t e r Salvator accendit l u c e r n a m , q u i h u -

c n d e et nos ntique Spiritus sancti* gralia et remis-

n a n » leslam naturae,

smne peccalorum a c c e p a , i n cnelorutn regnum i n -

p l e v i t , et hanc super candelabrom, i d e s t , Eccle-

docimur, u b i h x r e d i l a t e m

consolamur

siam p o s u i t , quod i n frontibus nostris fidcm suae

et pascimnr, misericordiam consequimur, et m u n -

incarnationis fixit. Quac luccrtta uon potuit sub m o -

accipimus,

flamma

suae divinitatis i m -

dantur et pacificamur, u t j a m post transaciam sepli- Q dio p o n i , i d e s t , sub mensura legis i n c l u d i , nec i n manam hujus saeculi vitam inlremus

resurgentes

rtttnram. E t sic fit ut qui primus erat dies labentis vita?, fiat innc p r i m u s acternae. propter

Sic luceat

iux vestra coram hominibus,

et r e l i q u a . '

Quia expedit unicuique per opera bona placere Deo,

Beati estis cum vobis maledixerint Mentientet

sola Judaea, sed i n universo illuxit orbe.

homines , usque

me. Supeiiores atitem sentenlias

et non b o m i n u m falso favore gaudere. Nolite

putare quod veni sotvere tegem aut prophe~

geoeraliter digesserat usque ad octavam ; inde jara

tas;

c t r p t t l o q u i , praesentes compellans,

quac impcrfecta

quamvis non

non veni $otvere

sed imptere.

%

Iuiplere

venil

f u e r a n t , i r a m t o l l e n s , et talionis

fti.htm ad eos ista \ e r t i n e a n t , qui praesentes audie-

vicem excludens, et occultam mentis concupiscen-

b a o t , sed etiam ad iilos qui absentes vel post ftituri

tiam p r o b i b c n s .

e r a n l , sicut t u p e r i u s d i c t a , i n quibus non d i x i t : Veetrum

e$t regnum

coslorum,

aut vos

Amen quoque

dico vobis,

donec transeal ccetum et

possidevitis,

terra,

iota unum aut unus apex non prceteribit a lege,

sed ipsi ad eos pertinebanl l a n t t i m , quibus prasen-

donec

omnia

liatiter loqoebatur.

m u t a n t u r i n metius. lota v e r o , quae est caeteris l i l -

Sed ideo roaxime ad eos apo-

atropbam facit praesentibus loquens, quia intimare

fiant.

Iljec enim transeu*nt, qttando

teris m i n o r , et apex, quae est ejus summa portiun-

ets TOlebat d i g n i u t e m gradus eorum praediccns pas- J} c u l a , ostendunt quod vel miniroa legis pra-ccpta ad quaa p r o noroine ejus passi erant.

perfectum perducontur, et quia omuia legis S i c r a copio$a

menta plena sont s p i r i u l i s . Apte autem iota Grae-

ett in cosii$. Q u i vanam sequilur gtoriam boc implere

c u m , et non ioth posuit llebraeum, quia i o u i u n u -

non poteai o l laceratus infamiae opprobriis exsnltet

roero decem e x p r i m i t , et Decalogum legis enumerat,

in D o m i n o : sicut scriptum e s t : Ne quceras

cujus quidem apex et perfectio Evangclium est.

Caudete et exsuitate

quoniam merces vettra

t

et non dolebit

cum ingloriosus

fuerie.

gtoriam

f

Nos gaudere

debemos u t nobis praeparetur merces i n coelestibufl. Sk

enim persecuti

sunt prophetas qui fuerunt

anle

Qui enim sotverit unum de mandatis isiis et docuerit coslorum

%

sic homines,

minimus vocabitnr

minimi$

f

in regno

e l reliqua. M i n i m u m est mors c r u c i s , et

vee. Bene e x h o r u t o s est eos exempio prophetarum,

qui secuudum i d quod solvcrit alios docuerit, et non

qoi timore persecutionis non defecerunt a praedica-

secundum i d qood invenit et l e g i l , minimus

lione v e r i u t i s .

tur in regno coetorum;

Vtm ettit

tat terra*.

I n lerra humana n a t u r a , i n

votabi-

vel forUsse ibi non e r i t , u b i

nisi magni esse non possuut. Polest et

rooraliter

sale sapientia verbi significatur. Salis etiim natura

a c c i p i , quia quamvis i n semetipsa

Scrlptura Solvi

terra efbcitur infrucluosa, u:ide qtiasdam urbes l e -

non possit, tamen qni non implet Dei maiulaiuta

17

BEDximam

speciem coelum habeat, et terra minimam*,

tanquam

praesentior excellenti pulchritudioi vis d i -

4&nda *jdep*otclt,

a

alicujns tunicant confi-

u» ^ 4 t Snvidia, t u p e r b i a , et bis e

simHia. E f p a i l i b i n i p t f e d*mKHt, c u m exteriora quse corpns gessit f a c i u o r a , simul confiteri non

ern-

v i n a , m i n i m a m vero ordinet i n inflmis SerteVe fn coelo, lerramqne calcare d i c i t u r . S p i r i t a l i t e r autem & ** Et qmcunque

i^aifanav&rir

*milte

pattut,

vade

Hoc t e t t i m o n i o coropassionis u t i -

tanctas animas coeli nomine signiflcat, et terrae pec-

cum itlo alia due.

catriccs. Spiritalis autem

que aflectum praecipit, et stodium solatii impendere

nemine

Peccat-r aotem terram

q u i omnia j u d i c a t , et a

j u d i e a t u r , convenienter sedes Dei d i c i t u r . ibit,

cni d i c t u m est : Terra

e$ etin %

per justitiam digna meritis tribuentem

ei q u i a te e x p e t i t , quod u l t r a vires veile debet i n t i n u a r e . A l i t e r si quis volens credere te inlerrogav e r i t q u i d s i t Deus, t u non solom ei Patrem, sed et F i l i u m , et S p i r i t u m t a n c t u m ottendere f e t t i n a .

i n infimit ordinatur. SU autem termo vetter, Ett e$t Non non;

qued au-

9

Qui petit a te duci,

et votenti mutuari

atene

aver-

a malo ett. Ac s i d i c e r e t : Quod

tari$. Non boc tantum de eleemosyna dicturo i n t e l l i -

e s t , sufficiat d i e e r e , et quod non snfflciat non. Sive

gimus, cura et divitea pauperet fiunt, t i semper d e -

tem ki$ abundontiutett,

i d e o bis dichur E s t est, Non n o n , n t quod ore coo-

d e r i n t , t e d d o c t o r i b u t prsecipitur ot gratis accepta

firmes operibus probes , ut quod verbo neges factit

gratia

t r i b u a a t , quia istiusmodi pecunia nunquam

non confirmes.

deficiL

Ita e n i m o m n i petenti d a b i s , quamvis non

Non

d i x i t : quod aroplius e t t , mo-

ium e$t, sed a malo ett,

ab illios videlicet

infirmi-

semper i d quod

l a t e , a quo cogeris j t i r a r e ; et baec i n f i r m i t a s , m a - ^ j u s t i t i a ,

pelit d a b i s , c u m e u m , ind!cata

non inanem

diroittis,

quam noa

petat

l u m e s t , t u autem bene f a c i t , q u i bene juratione

qood dabis. E t i n t u p e r oportet t p i r i t a l e m doeto-

n t e r i t , n l a l t e r i persuadeat quod u t i l i t e r tuades.

r e m a u d i t o r i b u t t u i t verbum Dei accommodare,

Audittit pro dente;

quia dictum e$t: oculum

pro ocuto

mato. I n

*go autem dico vobis non retittere

Ifge emendaiur

dentem

%

c u l p a , i n Evangelio

peecatorum

ut

boni operis ab i i l i s retributionem possit accipere. Audittit

quia dictum : Diliges proximum

odio habebit inimicum

vettrot,

tuum,

ego autem dico benefacite

hit qui

ei

vobit:

auferuntur exordia. I n lege quatuor gradus v i d e n l i i r

Diligite

esse vindictae. Primus e s i , ne Isesus uU iscatur t e

vo$, et r e l i q u a . Sciendum est ergo non impossibi-

gravius ; fccundus qucm lex p o s u i t , d i c e n s :

Ocutum

l i a , u t quidam aeslimant, i n diieclioue i n i m i c o r u m

ne vindicta i n j u r i a m t r a n t e a t , et h a c est

Cbristum praecipere, sed perfecta, quae fecit David

pre ocuio,

inimicot

tuum;

oderunt

incboatio pacis, ad quam perveniendam duo gradus

i n S a u l , et m a r t y r Stepbanut cum p r o

adboc r e s i a u t , i d e s t , u t non reddat t a n t o m , t e d

ribus o r a v i L H i c ergo minus iuteiligentibus difficilis

persecuto-

m i n o s . V e r b i g r a t i a , pro duobot p u g n i t unum ad

o r i t u r quaestio,

tertiuro p e r v e n i t ,

versut i n i m i c o t i m p r e c a t i o n e t , quse potantur m a l e -

d u m n i b i l mali r e p e n d i t ,

imo

quod inveniuntur i n prophetia ad •

d i c t i o n e t , sicut e s t : Fiat men$a eorum (P$at. L X V I I I ) , bonum p r o m a l o ; nec tamen adhuc i b i e t l quod a i l : Nou retittere malo, i d e s t , ut non solum i r r o - j > reWqnu. Sed ba»c p r o p b e u d i x i t non v o l o opian fatucn aon rependas, sed etiam ne aliud irrogetur

t i t , t e d S p i r i t u praevidentis. E t Dominus d i x i t : Var

J*MI

i t t i , Capharnaum

retistas,

qood

etiam

consequenter

exponit

optabat,

dicent: Sed

st qui$ te percutteril

preebe ilii et alteram.

Non

in dexteram

maxitlam

enim a i t : T u

perculere

9

(Matth.

x i ) . Non boc malevolentia

sed m e r i l o infidelitatis f u l u r u m ei

fore

cernebat. Rursus alia o r i t u r quaeslio, quia Dominus jubet p r o i n i m i c i s o r a r e ,

et Joannes pro peccan-

n o ! i , sed adbuc ad percutiendum te para : docens

tibus usque ad mortem non rogare ; et hoc j d e o ,

wcdicus a n i m a r u m u t q u o r u m t a i u t i contulere v e l -

quia sont i n fratribtis qtuedam

l e n t , eorum imbecillitates aequo aniroo lolerarenl.

perseculione graviora. Peccalum

V y s l i c e j u b e m u r percutienti alteram praebere dexte-

esse p u t o , post agnitionem Dei per g r a l i a m sancti

peccata ininticorom usque ad mortem

r a m , non t i n i s t r a m , quam justus non babet. l d

Spiritus impngnare f r a t e r n i l a t e m , c l adversus ipsam

e a t , si n o t haereticus i n disputatione percusserit, et

gratiam invidiae facibus a g i t a r i : et pcccatum non ad

d e x t e r u m dogma v u l n e r a v e r i t , opponanlur ei

dex-

Et

ei qui vutt judicio

contendere

9

et tunicam

m o r t e m , c u m quis debiia officia

fraternitati n o n

exhibuerit per aliqtiam i n f l r m i t a t e m a n i m i .

Irae, donec victus bssescat i n i m i c u s . tuam

Vt titit filii Patrit

vc$'ri, usque, Ptuit tuper

ju$to$

Sl

B E h . f l VE*\ERABILIS OPP.

PARS I I . SECT. I . -

Non a i l : Facile isia qtti cstis F i i i i DJM A

ettnjutlot.

a e d , ut sitis Filii

Nam unus est natoraliter F i -

Dei.

Receperunt

51

EXEGETICA C E N C I X A .

Et cum orafis,

t

nen

mercedem

eritis

sieut

frypocrice,

lisqun

Anguli platearum sunr,

suam.

Ihis D e i , nos atttem potcstate accepta, i n qe * i b i certaui i n j u d i c i o Dei d a m u a t i o n e i u fuluratu , cui per lsaiatu d i c i i u r : Va qui nonne

et ipse prmdaleris

(Isai.

sationein d i v i n i c o n s i l i i , quae nobis e r a t , scire

non

pradaris;

XXMII)? sed d i s p e n -

p o t u i u Unde

manifestauda

d o m i i i i c i adveitttis

poienliaoi pertimescens, ad suam

tendere

damna-

tionem. Erat autem non tonge a'> eis grex Milte nos in gregem porcorum. tem

usque

porcorum,

Marc.is dicit circa

fuisse gregem porcorum (Marc.

\);

rejiugnat, quod Lucas d i x i t , in monte

roon-

cui

niliil viu).

(Luc.

Ctex e u i i i i tam magnus fuit, u t aliqui essent i n o u n l e , aliqui circa m o n t e i u . Et ait Jesus:

Ite.

Erubescat M a n i c h x u s , q u i I t o -

ipae gubernator nobis salutis indulgeat t i t t u s , u t , de

m i n u m et besliarum uuam d i c i t esse s u b s t a u t i a m ,

ttimiilttbus i r b e r a l i , adtniremur ejus circa nos beoe-

d u m pro unius bominis salutc duo m i l l i a , u t M a r c u s c o m m e m o r a t , porcorum suffocautur, i » q u o r u m t a -

>volriitias, et mirantes gralias agamus. *Et cumvemsset

trans frelum in

regionemVeraseno-

rum. Cerasa urbs est Arabiae trans Jordaticm, j u n c l j

meu inleritu immutidi bomines eum accipiet potesiatein

indicantur. N o n

in

diabolus ad p e r d e m l u t n ,

inonii Galaad, quem tenuit tribus Manasse, non l o n - p nisi q u i ntore p o r c i v i x e r i t , et montem s u p e r b i ^ p a ge a stagno

stint. S gniftcat gentes quas Dominus post somnom

T i b c r i a d i s , i n quod porci praccipitati

scitur. At itliexeuntes

passiouis ct gloriam resurrectionis per prxdicatores

sunt in aquis. Ecclesia a daemoiium d o m i n a t i o n e l i -

usque el

abierunt in porcos,

moriui

dignatusest visitare, unde bene Gerasa interpretattir,

bera, sacrilegos stios ritus i n abditis agunt q u i C t i r i -

colonum ej ciens, vei advena propinquans.

sto credere noltint. Et notandiim e s t q t i o d nec p e c o -

VJceurreruM

ei duo habentes damonia.

Quod Marcns

ribus

nocere

possunt

daemones,

quanto

ntinus

e\ Lncas unuin coinmeinorant, intelligas unum famo-

h o m i n i b u s , nisi concessa a Deo potestate, q n a n t i t t

sioris p e r o n . T , quem

nobis bonus Oeusocculla j u s l i t i a dare potesi, i n j n n t e

regio i«la maxime d o l e b a t :

sed allegoricc sicut mins a dasmouio possessns; sic e\ duo i l l i geutiles poli i d e l i s occupati typum nou biconveuienter e x p r i m u n t . De moaumentis

exeuntes sa*vi nimis. Isti dao h o m i -

non potesl. Pastores nuntiavemnl

autem fugerunt, omnia

t

et venientes tn civitatem

et de his qui dmmonia

,

habuerunt.

Quod pastores porcortun fugientes ista u u n l i a n t

%

si-

n e s , qui a daemouibiis v e x a b u i t u r , riuorum poptilo

gnilicni qnosdani eliam primafes

r a m oon inconvtnienter figuram g c s t a r c r u n t : g e n *

qtiam Chrisiiaiiam legem f u g i a n t , quod p o t e n i i a t u

impiorum, q u a n -

4S

iN IIAfTILfil

EVANGELlUM

EXPOSlTtO -

Llft. I I .

4*

taraeu ejus p e r g e n l e s stupendo ei m rando praedi- A e t i d e o ( i l signum carnale, u t probctur s.driLYe , H care nou cessant.

datur intetligi quia ob peccata corporu:n i n debil t a -

Et ecce teta civitas

exiit

les v e n i u u t ; idcirco priino d i m i l t u n t u r peccala, ut

obviam Je$u , ei vt$o eo,

ul tran irel a finibu$ eorum. U i nonnulli ar-

sanilas r c s t i l u a t u r . Quinque siquidem sunt differeu-

b i t r a n l u r , non snperbia boc f a c i u n l , sed h u m i l i t a t e ,

t i * causarum, p r o quibus i n hac vita corporalibus

rogabant

conacii fragililatis suae , jiidicantcs sc praisentia Do- ^ m o l e s t i i s a l t i g i m u r : aut ad augenda merila per pa* roiai

quando d i x i t : Exi a me Domlne, quia homo

indignos, quod et Peiro coniigisse legimos , peccator

l i e n i i a m , u t beatus Job ; aut ob custodiam virtutum* sicut apostolo Paulo datus est siiuiuJus rar.iis su.r ,

$um (Luc. v ) . M y s t k e autetn quod Gcresani

invene-

angelus Satanae colaphizans, ne magnittidine rcvcl.i

t

r n n t h o m i n e m v e s t i i u m , e i mente sana sedere ad

tionum e x t o l l e r e l u r ; aut ad corrigeuda peccata, sic

pedes J i s u , u t Lucas d i c i t :

ut Maria

cogno$ccnte$

quoi

t

soror A a r o n , propler tcnieritatis verba

lepra percussa est; a u l ad gloriam Dei, sicut infirmitas

ut disccdat ab ei$ (Luc. v i u ) ,

factum sit rogmit Jesum

hono-

Lazari non ad m o r t e m , sed pro g l o r i i Dei f u i t ; aut

r a r e , et C h i i s t b n a m legem p a l i n o l l e , nec impiere

ad iuchoationem uiernae d u n n a i i o n i s , quod repro-

significat rouititudinem vetustam vitam suam

borum est proprium , sicut A n i i o t h u s et

posse, admirantes lameu Udelem populum a pristina

B praesenti mheria cunctis O j t c n d e b n t

ac perdila conversatione sanatum.

perpeluo erant i n gehenna. Uude

CAPUT I X . & a$ccnden$ naviculam

contritione

et venit in ct-

lran$(retavit,

quod factum sit i a Capharnaum : quae difficilius s o l -

tem in terra dimittendi

v c r e t u r , si Mattbseus Nazareth noininaret; nunc vero

Surge, lolle lectum tuum

liomlnis

peccata

f

t

Tolle,

veniens i u G a l i l x a m , recte d i c i t u r venisse i n suam

dicitur: habet

tunc ait

potesttt* paratytico:

el vade in domum

tuam.

ait, tectum luum, ut quoJ fu:t testimouiunt

c i v i t a i e m , i n quocunque oppido essel GalHacac, prae-

inftrmiiuiis s i t probatio Sanitatis. Vdde

s e r t i m quia et ipsa Capbarnaum i t a excellebat i u

tuam

t

Dapticl

xvn).

eos (Jerem.

Ut sciatis autem quod Filius

suam. H i c o r i t u r quaeslio, quia Marcus d i c i t

vitatem

con'e.e

llcrodes

quod passuti

ia

domum

n e , Christiana fide curatns, i n Viis Judaicne

perfidiae j a m moreris. S p i r i t a l i l e r sanus q u i langui-

Galilaea, ut tanquam metropolis baberetur. Pa-

d u i erat, domum reportat l c c t n m , cum anitua, pec*

meriluin ad

catorum remissione accepta, ad internam sai custo*

C b r i s t u m suspirautis aiiimus saivationem signilicat,

diam c u m ipso se corpore r e f e r t , ne quid post vu*

quae p r i m o m i n i s t r i s , i d est, bonis docloribus i n d i -

niatn uude ilerutn juste ferialur admittat.

Ecce oblulerunt ei paratgticum ralytici

bujus curatio post

in tecto jacentem. carnale

get, q u i eam Cbristo afferant, quia bene quatuor,

r

Videntes autem turbce, timuerunt,

etc. Quam a d m i -

Marco narrante, r e p e r i u n t u r , sive quia quatuor l i b r i s

randa divinsc |>otentioe v i r t u s , tibi nulla intervciHcitl^

Evangelii omnis praedicatorum v i r l u s

inora, tam festina comitatur salus.

firtttalur,

sive

quod quatuor v i r i u t i b u s fiducia mentis ad p r o m e rendam

sospitalem

erigttur sobrietate , sapieittia,

j u s t i t i a et v i r t u t e , quibus utilius nihit est i u humana

vidii

t

Ua thxum

t

l.ominem $eden*

nomine et ait iii:

Sequere

me. Id est, Mitericordiae intuitu aspcxit hutuattis s t u -

vita. Et

videns Jesus

Confidc

f

Uomo

Et cum transisset indeJe$u$ tem in teleuio

fiti,

fidem

remitluntur

t/iorum, dixit

paralgtico

:

tua. Lucas dicit

tibi peccata

(Luc. v ) . Quod si quem movel, scial titrumque

diis d e d i t u m , et temporalibus iucris i n h i a u i e m , sicut Petrum ttt tiegalionis reatum :*gnosceret, respexit. Tc4o$ e n i m Grjice,

Latine

vectigat

inlerprelatur.

i H u m dicere simui posse: e t , Ftde, l i l i ; e t , D i m i u u n -

Matthceus llebraice, donatu$ d i c i l u r L a t i n e ; uec i m -

t u r t i b i , homo, peccata tua.

m e r i t o , qtiia tantum supermc gratias monus accepil*

Et

se: Hic

Porro caeteri evaugelistse proptcr honorem ejus, n o -

Quid dicant esse blasphcmiam , Marcus

iuerunt eum vulgato nomine appellari,sed L c v i d i x e -

ecce quidum de scribis dixerunl

btasphemal.

consequenler resl dimittere

exponit, dicens : Quis

t

peccata

t

intra

inquiunt, po-

r u n L ipse vero sc Maithaemn et publicauum u o m i -

n ) 7 llaec 0 nat, secundutn qtiod a Salomone praeci,»itur : Ju$tu$

nisi soius Deus (Marc.

x v a i ) . I n principio a i t ,

contmemorantes, qui eum tantum bominem pulabant,

prior accusator esi sui (Prov.

licet neseieiites v e r u m , d i c e b a n t : Quia nemo

potest

ut i n se osteudat ntillum de satute desperare debere,

et quibus ipse dat

c u m ipse de publicano sit i n apostolum comtnuiatus.

dimitlerepeccata, potesutem

ni$i sotus Deu$

t

d i m i t t e n d i ; et ideo Cbrisltis probalur

esse verus Deus, dimitieus peccata quasi Detis. Et

cum vidisset Jesus

cogitationes

eorum

t

elc, E t

q u o d a m loco osteodit se Deum^ qui potesl occulta

Levi hic, prceadditus, sive assumptus significat, quod assuroptus est per elcctioitem a Domiuo, et additus Oumero aposloiortim. Et surgens secutus est tunu

Lticas d i c i t :

Rehctt*

c o r d i s cognoscere, modo tacens loquitur : Dum v e -

omnibus secutus est cum (Luc. v ) . Sequi enim imitat i

s t r a s cogitationes inlueor, ex vobis intelligite quid

est. E t bene sequebatur, dum relinqueret p r o p r i a ,

p a r a l y u c u s consequatur. Quid est facitius d i c e r e :

qui rapere solebat aliena , e l qiiomodo

Dimiliunlur

sit d o c u i i , quod comemnens uegolia humana, faclus

tibi peccata

t

aut dicere:

Surge et ambula f

u t r u m sint paralytico peccata dimissa, solus noverat, q u i d t m i l t e b . i t . Surge

autem et ambula

t

tam ilie q u i

surgebat qnam bi qui videbanl ap;Tobare p o i e r a n t ;

sequenduut

cst fidelis dominicorum dispentus i n affectu

Nemo auieni immittit

rredetilium r e c u m b i t , n t f r u a l u r b o n o r u m s p i r i l a l i

vcstime.ilum

eonvivio, quo dives egel, patiper autem e p n l t i u r . Et

videntes

Quare

Pharismi,

cum publicanis

4*

factiim esse grande A cata nostra evolaveril, tunc indicenduin jVjuuium,

dicebant

discipuiis

el peccatoribus

manducut

commtssuram

panni rudis in

vetus , toltit enim ptenitudinem

et p*jor

tjus a ve*

scissura fit. Docet namque hoc re-

ejus:

stimcnto,

ma-

spooso D uninus non posse j ^ j u u i i austeriora

superbiae fastu a juslitia longe excesserant, et m a g i -

pissionis suae e l resurrectionis fide solidatos, quibus

stro veritalis derogabani

adjiuc

susceptionem

peccaloruin.

praecepta

veteri

suslinerc

et cintinenliae

yister vester ? Uuplici errore lencbantur Pharisaei, q u i

consuetudini

aposlolos,

nccduin

d e d i t i s , inconvenienter

Myslice aulem per Matthsei eleciioneni et vocationein

novus pannus assuitur, i d est, aliqua particula d o -

pnblicanorum fides e x p r i m i t u r g e n t i u m , quae prius

ctiinae, qnae ad novae vilae temperanliam p e r t i n e l :

mundi l u c i i s i n h i a b a u t , nuuc c u m Domitto cpulis

quia si boc fiat, et ipsa doctrina (|iiodammodo scin-

chariiatis et scdula

d i l u r , cujtis p a r i i c u l a , qnae ad j e j u n i u m ciborum

reficiuntur bonorum

operutn

s t i p c r c i l i u m scribaruni Judaeo-

valei, impo luue t r a d i t u r , c u m iila doceal geuerale

rumque i n v i d i a m , qua de gentium salute l o r q u e n i u r ,

j e j u n i u m , non a concupiscetitia eihorum t n t t u m , sed

devotione : profecto

iusinuat, coiivivantibus cum Domino publicattis m u r - B ab o m n i l.ctiiia temporalium delect.itionum. - nimantes Pharissci

de j e j u n i o g l o r i . t n t u r , quia q u i

Ncque

mittunt

vinnm

ctc.

novum in utres veteres

t

legem s e q i u u t u r fameni patiuntur x t e r n a m ; q u i v e r o

LJtres veteres fuerunt apostoli ant«» infusio em S p i -

verbum

ritus saucii, sed illis post t r i u m p l i u m

i n i n t e r i c r i b n s animce receperunt coeleslis

aliiticiiti ubertate recreati esurire e t s i . i e non pos-

resurreciio-

nis, et per g l o r i a m asccnsionis jant roboratis, qua

sunt.

u l r i b u s novis v i u u m novum venerat, d u m Spiritus

AtJesus

mcdi-

sancti fervor corda i l l »rum repleveral. Ahter v e s t i -

Seipsnm medicttm d i c i t , c u -

mentum insinuat opera nostra bona quae foris a g i -

andiens ait: Non est opus vaientibus

c u , sed male habentibus.

jus.cruore sanati sumus : sanos aulem et j u s t o i a p -

mns et coram hominibtis l u c e m u s ; vino autem novc

peljat eos, qui sub legc sua p r x s u m e i u e s , Evangclii

fervor fidci, spei et charitatis , e x p r i m i t u r , quo in noviiatem scnsus nostri r e f o r m a m u r .

.^gratiam nou quaerunt; inale habe.ites eos vocat q u i , suae fragi i t «tis c o n s c i i ,

Christi gratide

ll(vc illo loqncnte

| oenitendo

st/, usque impone

colla s i i b i n i l i u n L Euntes

autem discite quiJ

est: Miscrtcordiam

trs discant per opera misericordiae, u t supernae sibi* met misericordiae praemia coiisequantur. Non enim veni vocare justot

t

sed u t poenitentesraisericord

tercolligcrem.

Tunc accesserunt ad eum discipuli tes:

Quare nos et Phariscei

scipuiiautem

tui non jejunanl?

diccn-

t

(requeuter

Marcus

accet

Jairum esse dicuitt, et Domino ttuntiasse non d c f u n ctam, sed m o r t i

p r o x h n a i n ; Mattbaeus vero, caus;

brevitatis, altendens non vcrba patris, scd v o l u n t a filiam pro qua rogaverat. My lice

Jairus, q u i i n t e r

pretatur i l l u m i u a t u s , sive itlumi.ians, Moyses i n t e i l i g i l u r , qui de S p i r i t u sancto i l l u m i n a l u s , verba v i l ;

Joannit

jejunamus

unus

tuam tuper eam, et vivet

tem : uon credebat enim Pater vivam invenire p o s s I d esl,

sed peccatores.

ut falso se justificantes inaui lavore e x t o l l c r e m ,

non

t

Dunc et Marcus et Lucas^rchisynagogum, et n o m i m

colo,

Quidam slulLe v i t i p e r a t i o n i s eu.i- Q

rt nonsacrificiunt.

ad eos ecce princeps manum

t

di~

c t Lucas ita

acceperal, u t per b x c alios i l l u m i n a r e t : q u i d

enii

pcr pedes Jesu, nisi ipsius humanitas i n t e l l i g i l u r , a quam j u x t a alios evangclis*as, procidit (cgislator c u i

boc narrant, quasi a!ii aliqni h a n c e i quacstionem i n -

tota progettie

t u l c i i n l , unde colligendum e 3 l a p l u r i b n s q u i b u s l i b e l

l o n g e s i b i dignitatis glori.i praferendum csse c o g n t

banc quaeslionem Domiuoesse object >m : s p i r i l a l i t e r

v i l . Fitia natnquc Syuagnga cst qune unica erat M o y *

autem i l l i j c j u n a b a n t , q u i , spiritalibus bouis absti-

et quam fere pater duodecim a n u o r u m mode d e f u i

n c i i i e s , jcjuno corde tabescebant

p a t r u m , Mediatorem Dci ct h > i m n u i

traditiones b o m i -

clam esse conqueritur, quia post educationera 1
tidte i n idipsutn atigcn*

r e m ductus, sanatus est. Et admiratw

tur. Et

cum venissJ

Jcs is in domum principis

sunt turbce dicentet:

, et vidis-

paruit in l$rael

t

Nunquam

sic ap -

e l reliqua. l n lurba nationum con-

tutnuluan-

fessio est. Pharisaei autem Judaeorum demonstraut

tibicines. Magislri suiit, c^nncn

infidclitatem. Ilaec de duobtis csccis e i m u t o daeoao-

lngubre canenles , et qni Synagogam laelitiam d»mi-

nio solus Matthaeus p o n i t ; i l l i autem caeci d u o j de

tct

tibicines et turbam

tem dieebat:Recediie t

t

fluctuantem

a'que

nicae" inhsbitaiionis, merilo infidelilatis a m i s i t ; quasi - — " — ..w...w, ...w. ..V • . • •IV*V>I • l I.J t|UCPI

qnibus et" alii non sunt, n a r r a n l i s t i ,w sed tamen s i '| ——>

snter flemes et ejulanles usque bodie io domo p r i n -

mile f a i t u m est; s r p e enim s i m i i i a et i n eis aliquid

_

mortua l a t e t : nec lamen fundilus a Domino

conlrariuin , quod solvi non p o t c s t , inveuimus : ut

dimissa, sed circa finem saeculi erit reslituia s a l u l i ;

iutelligamus non idem esse f a c t u t n , sed aliud siinile

nnde apte s u b j u n g i t u r :

vel s i m i l i l e r factum.

cipis

Non est mortua puetla

t

Et circuibat

sed dormit. Allegorice, cum

Jctut

civitates et castelta , usque, CMQui urbibus videlicet c t

anima peccaverit, et nobis quasi m >nua esse v i d e t u r ,

rant omnem

tamen i l l i ad vitam eatn tevocauti, n S:

aum a Domino i n montein d u c i , e l aliqttando sonum de nuhe terrificum percipere meruerunt. Philipput

indiciis amea erant prae.iotati ad disp n

et Barthotomams.

l o r o n i s , et alia his «isnilia. In

Philippus os lampadis

in:erpretatur, et rccte : quia a Domino vocatus, mox

viam gentinm

qum perierunt

et reli raa ( Matth.

v t t , dicens : Quem scripsit

oportebat

Miyses

t i tege

%

elc. Bar-

ov

Non esl i s t u d e i !
est d c culua. Nihil enim opertum

quod non reveletur,

neque

oc-

cultum quod non tcietur. Et est seusus : Nolite timere rabiem blasphemanltum, quia vei.iet dies j u d i c i i , i n

quaerunt: i u v i r apostolicus omnem vitam p qua et v i r l u s nostra e l eorum demonstrabitur n e circa principalem partem auiinae ponit, u t i i laeaa maneat Cbristo adjuvante, q u i est p e t r a ;

et

imbnente s u b t i l i sanctarum Scripluraruin documento,

quitia. Quod dko vobis in tenebrit, iu aure eudistis

t

dicite in lumine;

et qued

prmdicate super tecta. Quod didictsiU

quod cauda significat, u i m i o m balagit ne audiat i u -

mystice et absconse, loqnintini p u b l i c e ; et quod

eaatantes, boc

mentis euiollientes.

erudivi i n parvo Jtidaeas loco, audacier dicite i n toto

Ilesn serpena per anguslnm foramen petrarum ingre-

m u n d o . Palaestino more ciilminibus subtimaia super

est, vigprem

diens, squamis se e x u i l v e t e r i b u s : sic debet C h r i -

teeia praedicaie docet, quae ipsi nou nostre m o r o ,

atianus per s t r i c i u r a m poeuitentiae deponere velerem

aed plano scnemate

nominem c u m actibus suia, ut induat n o v u m , q u i kominibus.

Ilominea enim iidem suot

qai e i l n p i , q u i sunt peccatores et fragiles, sed

ts-

%

occidere:

qui potest et ammam et corput

usque, m

testlmomum

ud

cerput

animam

9

ponus

perdme

t/

eum

timete

gehennam.

Noinen gebennae a Salvaiore priuium pomiur : uam id

Jerusalem ad raJicrs mnntis uon semel e.se l c g i m u s : b « c

BEDJE VENERABJUS OPP. PARS I I . SECT. I . —

55

EXEGETICA GENUINA.

S6

vallis i r n g u a et neinorosa habebat lucum Idolo c o n - A est me dignue. Accipere enim crucem, et post Dom i n u m i r e , est abstmentiam c a m i s vel compasaiosccratum, ubi populus fllios suos daemoni accendenem p r o x i m i aeternae beatitudinis studio cxhibere.

b a t : e t n p p e l l a t u r lucus i l l e Gebrnnon, i d est, vallis filiorum E n n o n . Ipsum locum comminatur se D o m i -

Qui invenit animam $uam

9

perdet illam

9

et r e l i q u n .

nus cadaveribus m o r t u o r u m i m p l c t u r u m , ut non vo-

A n i m a m dicittjpraeseiilem v i t a m , quam q u i negave-

cetur Topbeth

rit

lumulus

e l Baal,

?ed

m o r l u o r u m , et

duplex poena Nenne

p o l y a n d r i u m , i d est,

sic

hujus loci

vocabulr

ignis e l frigoris dcnotatur.

Uuo passcres asu vencunt,

non cadit super terram

praeparat perditioni

aeternae;

i l l i c vivificabit.

et unus ex

ilhs

Qui recipilvoe,

Hic est sen-

sine patre tesiro.

i n perseculione,

qui tota die pro Christo mortificandam t r a d i d e r i t , me recipit;

et qui me recipit

reet-

9

me mt$it. Docet m se etiam mediatqris

pit eum qui

sits : Si parva et vilia animalia abminum impendenda.

mundontur,

apud eum qni salvarc potest, aeqnnlis

CSl. Quod autem a i t : Beatns qui non fuerit

scandati-

57

IN M A T T f l i E I

EVANGELl m

EXPOSITIO. -

LIB. I I .

£8

coaqualitntus in me i n t e r i m nuntios p c r r u t i t , sicnt i n sequen- A est pueris sedentibus m foro qni clamantes bu* dicunt : Cecinimus vobis et non sattastis; lemenlitMis d e n n n s l r a b i t u r . %

%

%

Abeunibns de Joanne

%

auiem ilii$

%

coepit Jesns dicere ad turbat

ttsqtic, ecce qui

moltibus

vestiuntur,

in

tavimus vobis

et non

%

F o r u m doniinictim

pianxistii.

Synagoga est, vel ipsa Jerusalem, ubi olim sedens

domibus regum sunl. Qitia tnrba Joannem non d i s c l -

gens Judteorum prophetas accipiebal;

pulis, sed s bi de Gbristo dubitanti interrogare p u -

patria voce admonilus recte exprobratttr, quod nec

t a v i t : Quid exferis, inquit, indesertum

videre?

arundi-

nem? nttnquid ob hoc[Add. u t ] hominem videietis ca-

psalmis allecti primo Davidicis,

cui quoiidie

nec threnis

postea

correeii prophclicis, voltierint annuere.

lair.o simitem? qui orani vento c i r c u m f e r l u r , et deeo

Venit enim Joannes neque manducans

%

neque bibens

9

dobitaret qucmantea praedicaverat? a n q u i c o n l r a me

et dicunt,

invidiae stimnlis cogitur, ut praedicatione sua l u c r u m

manducans

qttaereret t c r r e n u m , cum deliciis pascitur ? sed fo-

tttnc, im et nunc utramijue salutis viam resptiistis :

Dasmonium habef : venit et

et

bibens,

Filius

caetera.

hominis

%

Sicut

inqtiit

cuslis vescitur et camelorum i n d u i t u r pilis ; i s t i u s -

quia cum Jonmie lamentanie, e l poenitenliam praedi-

modf cibus et vestis hospitio recipinnttir carceris,

cante, humiliari noiueritnt : el

n o m tale liabitacultim habet prsedicalio veritatis :

cum caeteris utendo cibo e l potu laeiitiam regni prae-

ctim Christo,

qui

qui autem falso p r x d i c a n t , adulatores suut, e l de- * ligurabat, gaudere renuerunt. liciis affluunt, el i n domibus regum mollibus vesttuntur. Sed

Et justificata

est sapientia

Ostendit

a fitiis suts.

filios sapientiae inteiligere, nec i n abslinendn, uec i n

quid

existis

vobis, plusquam

viJere?

prophetam? 1n eo

prophetam.

dico

manducando esse j u s t i l i a m , sed in aequanimitate l o -

caetcris

lerandi inopiam : e l temperantia non se c w r r u m -

etiam

Joannes

propbetis major est, qtiod quem i l l i praedic verunt

pettdi pcr abundantiain, quia regnum Dei non est

v e n t u i u m . hic digito prxsentem d e m o n s l r a v i t .

esca, etc.

Amcn mutierum

dico vobis

non

%

turrexil

Joanne Baptittn.

major

inter

natos

Hominibtts ergo praefertur

Tunc ccepil exprobrare $unt plurima*

civHatibus

virtutes ejus, quia

in quibus

nvn

factce

egissent posni»

q u i de mutieribus sunt nati et do concubitti v i : i ,

tentiam.

non

factas virtutcs c l signa q n a i n p l u r i n n , iion egcrtinl

ei qni Spiritu sancto et Virgiue uaius est, n< n

cunciis bominibus, palriarchis et prophetis Joannetn

Qui autem minor illo.

est in regno

quia post

pQenitenliam

p r x t u l i t , sed Joanni caeteros exaequavit, ttt aequalit.item cnm caeteris habeat aanctis.

Ideo exprobr.it civitatibus his,

Vce tibi, Corozaim

vaz tibi

%

%

Corozaim,

Detznida.

qtitt interpretatiir ntystcritim m c t i m , et ccelorum

mnjor

est

Multi hoc de Salvatore v o l u n l i n l e l l i g i , quod qni

Betsaida,

qtiae domus fructtium, vel domus venatorum d i c i t u r , civitates stint GalifaeaD et Tiberiadis, s i l e j u x t a lacum

m i n o r est tempore, major est dfgnitate; nos autcm

Genesareth, qui Jordane

simpliciter intelligamus quod omnis sanctns qui est

cvangelisti

cum

Plangit ergo Dominus civitates qu:c qttondam myste-

Deo, j a m major est i l l o qtii adbuc consstit i n

interflttente efficitur, et ab

Calilacae

el

Tiberiadis d i c i t u r .

r i u m Dei t e n u e r u n l , et v i r t u t u m

praelio. A

mare

diebvs autem

Joannis

usque,

Baptisfa,

regnum costorum vim patitur,

et viotcnti

Nunc

diripiunt

il-

debuertmt, i n quas e l

fructum gignere

spiritales venatores missi

sunt, quod post tanta iniracula deteriores gcntilibus *

lud. Regnum ccelorum quid esi, nisi locus j u s t o r u m :

exstiterunt, et iugratj gratiam Dei spernere non t i -

cum

muerunt.

vero quis per superbinm tumidtis, vel

facinore pollutus, ad poenitenliam, quaro

carnis Joannes

Quia si in Tgro et Sidone facta* essent virtutes

quat

pracdicavit, r c d i l , et v i i a m acternam percipit, quasi

facice sunt in vobis, olim in cilicio

i n locum peccaior

tiam egissent. I n cilicio asperilas peccati significatur,

i n t r a t alienum. Grnndis namque

el cinere

pamiten-

violentia est, nos i n terra generatos, posse regnum

quam sinistra pars i n die j n d i c i i est i n t u e n d a ; i n

coelorum possidere per v i r t u t e m , quod non possu-

cinere m o n i s significatio est, per quam l o l a generis

mns per n a t u r a m .

bnmani massa i n puiverem est redigenda. Cur no-

Omnes namque prophetce et Ux usque ad prophetaverunt.

Joannem

lentibus prandicalum s i t , e l non bis qui o l i m c r c -

Non quippe post Joannein exclodit

dere voluerunt, ipsius est scire cujtis universae vinc

prophetas, sed ipsins D o m i n i tempus o s t e n d i t u r ;

misericordia et veritas. Notandum autem qtiod T y -

qnia quem i l l i dixerunt v e n t u n i m , Joannes ostende-

rus

r i l vcnisse.

quondam i n saecula alto m a r i posita, sed nunc terrae

Et si vuttis rectpere

%

ipse est Eiias

Qui habet anres audiendi

%

audiat.

meuropolis esl Phoenicix in t r i b u

Nephthalim,

est.

contigua, et interpretatur angtistia; et Sidon, quae

Qui habet aures

urbs est Phceniciae, o l i m terminus Chananaeorum, ad

qui venturus

dicendo, mysiicutn demonstrat esse quod d i c i t ; una

Aquilonem

namque i n amborum vita ansleritatis et rtgoris erat

cecidit autem i n sortem

respiciens,

e l postea

regionis Judae ;

tribus A s e r ; sed n o n eam

mensura : ambo i n eremo, ambo contra i n i q u u m r e -

possedit,quia bostes nequaquam expellerepraevaiuit.

gem et reginam

Re-

Sidon venatio : sigiiificantqite h x duas gcntes quas

secundum Blalachinm, erit j u -

venator diaboius i n angustia peccati comprebcndit,

d e m p t o r i s , Elias,

decerlabant.

Joaunes

praeco

scd Salvator Jesiis per Evangelium liberavit.

dicis. Cui simitcm

astimabo

generaiionem

istam ? simitis

Et tu,Capharnatm,

nunquid

usque adcoslum

exalla*

B E D J E Y E N E R A B I L I S OPP.

59 berts

%

PAftS I I . SECT. I . -

plari r e p e r i m t t s : Et tu

Capharnaum

qum utque

ad

tor, gravi peccatoram pondere oppressos : vel gra-

descendisti.

Et

vissimo legis jtigo subjectos, unde e l sequitur.

%

%

est dtiplex inte'Iigentia ; vel ideo ad infernadescendcs, quia contra praedicationem meam superbissime r e s t i i t s t i ; vel quia exaltata es usque ad coelum roeo hospitio et mets stgnis, majoribtis plecteris s n p p l i r i i s , quod

rondemnatur Jerusalein incredula , cui dicitur per Ezechiclem : Jutlificatii

ett

Sodoma

toror

etc.

tua

%

Unde consequenler siibditttr. Quia

ti in

j mansiwnt

Toliile

jugum

meum tuper vo$ ct ditcite %

Jtigiitn

Sodomis

euim C h r i s t i

Evangelium e s l , quod Ju

daeos et genles in tinilate fidei c o n j u n g i l . CAPUT X I I . Abiit

Jesus

fuistent

vtrlutes

fortc

%

Majoris injustitiae r e -

usque in hunc diem.

prehenditur Jerusalem, cum Sodoma exemplo L o t h

Iste gressus incarna

per sata sabbalo.

tionem ejus siguifical inter homines conversantis Sata significant populos; et bene sabbato, quia tuu e r a l vacanduin a v i i i i s ,

factm

et i n ejus couteiiiplalion

pcr fidem itnmorandtim. Discipuli

autem

ejus

esurientes

cmperunt

%

e x s t i t e r i t iograta, et omnes san-

cios persecuta e s t , nec n o n ipsum S a l v a l o r e m . Vcrumtamen

dico

vobit

quol

terrm

quam tibi. Remissior ergo

remissiua erit in die judicii

c r i t eortim pcena, quorum m i n o r e s t ctilpa. In

illo

tempore %

respondens Jesus

dxit:

%

Confiteor

per pcenitentiara, sed gratiarum nctinncm s i g n i f i c i t . Confundantur e n i m q u i Salvatorem uon natttm, sed r r e a t u m c a i u n t n i a n t u r , qttia P a l r c m

sibi

invocat

Deum, cceli ct terrae D o m i n u m .

Videntes

auem

Phurismi

tui faciunt

quod

non

dixeruni ei: licet

eit

Ecce

dtsc

%

facere subbati

Semper enim J u d x i et doctrinae apostolorumetgei tium

ittvidebant s a l u l i , quasi tra .sgressorem leg

Chrislutn roprebenJebant. Al ilteduit esuriit

eis: Mon tcgistls quid feceril David quam

et qui

%

eo eraul. Cbristus de transgre

cum

smnc legis i l l u m reprebeudeiitibus tearL. j n i u m
etc. L i b e -

Serve nequam

9

9

r a t i ab attgti6tiis, nullam poslea compassiottem erga proximos

pauperes

habebanf, sed debitores

sooa

atroeiter repetebanl.

m i t t a t u r , sicut m u l t i religionis causa Dicunt

ei ditcipuli

: Si ita ett cauta homini

uxorCy non expedit nubcre. elc.

Et hatut Dominut ejut tradidit eum tortoribuf,

subjicere

erit snstiuenda.

fine

punirent.

le* cum

Id est, si tam grave est

jugum u x o r u m , non expedil liberum voluntarie se

aive malignis spiritibus, qui iocorrigibilem animam nequitiamque eorum aeternis crutiatibus sine

fecisse

guntur.

I d e s t , blasphcmnm popnlum in manua R o m a n o r u m ;

s e r v i t u t i , cum gulosa, maledica, et vaga

Qui dixit eit:

etc.

Non omnet capiunt verbum ittud

9

Id esi, itis datum est qui pciiverunt virginitatem, et

Sie et Pater rneut cmiestit

etc. Bx q u i -

faciet vobis

9

bns videlieet diclis constat quia si hoc quod i u nos dclinqtrilur noo ex corde d i m i t i i m u s , et tllud rurstim a nobis exigiiur quod nobis j a m per poetiiteutiam d i roissum foisse gattdebamus. faetum

ut acciperent laboraverunt, non quibus necessitateiu castis et fortuna imposuit. Sunt sunt

9

enim

eunuchi

qui de matrit

9

utero tic

nati

elc. Duo ergo sunt genera eunuchorum carna-

B l i a , let t i u m spiritale, c u i praemium promittitur,. eo quod propter Chrislum cum possenl esse v b i , fiunt

CAPUT X I X . Et

**

A ergo solumroodo carnaiis estcausa, i d est foruicatio,

ett cum consummauet

Jesus

tcrmonet

ittoty e t c l l i n c ergo incipit ea narrare, quae i n J u d * a Dominus fecit, docuit, sive passus e s t ; et p r i m o

e u n u c h i : caeleris quibus castimoniae nccessitas est, iton voluntas, n i h i l omnino debetur. Qui

polest

capere

Hortantis vox

capiat.

9

est, et

quidem trans Jordanem ad Orientem, deinde eiiam

milites suos ad praemiuro pudicitiae concitanlis, ac

cis Jordanem, quando venit J e r i c h u m ,

si dicat : Qui potest puguarc, pugnet, superet ac

Bethpbage

et Jerosolymam. Nam omnis Judoeorum provincia, qttamvis generaliier, ad distinctionem aiiaruro gen-

triumphet. Tunc obtati sunt ei parvuli,

ut manut imponeret

et

l i u m , Jodasa dicta sit, specialius tamen meridiana

oraret. Putabant enim quia Dominus corpore mundoa

ejus plaga appellatur Judaca, ad distinctionem Sama-

tantum laudaret, non et voluniate, nescienles quia

liae, Galikeae,

Decapolis, et caeterarum i n eadem

provincia regionum.

Dominus illos noA beatilicavil eunucbos, quos pueritiae necessitas facit castos, sed coniiuenliae v i r t u s .

Et secutce sunt turbce muttce et curavit eot ibi. G a l i -

Discipuli

autem

increpaut

eos. Mocdum

babentes

laeos i n Judaeae fiuibus curat, ut peccata gentiuro in

plenissimam fidem, putabant eum iu s i m i l i i u d i o e m

eam veniam, quae Judaeae parabaiur, adn.itteret.

b o m i n u m , offerentium impoi tunitale lassari.

quacunque

Jesus vero ait eis: Sinite parvutot venire ad tne, etc.

ax causa. Interrogant, ut quasi cornuto qiiodcunque

Significanter d i x i i , l a i i u u i , non istorum, ut ostende-

responderit leneant syllogismo. Si diceret d i m i t l e n -

ret non aetatem regnare, sed mores.

Si

licet

homini

dimittere

uxorem tuam

dam esse, et aliam ducendam, sibimet prsedicator

Et cum imposuisset eis manut, abiit inde. I m p o n i t

pudicitise, docere v i d e r e t u r ; si non d i m i t t i respon-

ergo Dominus paivulis manus, quando humilibus

derel, quasi sacriiegus adversus

auxiiii sui graiiain tribuens,-secundum voluntatem

doctrinam Moysi,

et per Moysen Dei teneretur. Sed Scripturam i n l e -

suaro eos d i r i g i t , ut suis possint obsequi

stimonium ducens Domious, ut decipulam transeat,

ptis.

at naturalem legem, primamque Dei senientiam se-

Et ecce unut accedent

ail illi:

praece-

Magtster bone

9

etc.

Cundo opponens, quae non volunlate D e i , sed pec-

Audierat, credo,

tpantium neceasitate concessa est.

esse similes, dignos esse introitu regni cmlestis, a u

tantum eos q u i parvuloruin velint

fedt

que ideo cupiebat non parabolas, sed aperte quibus

eot etc. Singulari numero p r o l u l i t , ut unius coi»ju-

operum meritis vitam aeternam consequi possit, e x -

Quia qui fecit ab initio

masculum

et feminam

9

gis consortia necterentur. Prasmium nuptiarum, ex ry p o u i . duobus unam fieri carnem. Caslitas juncta s p i r i t u i Quod orgo Deut conjunxit

9

Quod

homo non uparet.

Deus unam efficicndo earnem conjunxit. non potest nomo separare, nisi forte solus Deus. l l o m o separai, ^uando propter desiderium secundai uxoris p r i m a m Quomodo Mogtet ad duritiam dimittere

de bono ? nnut estbonus

Dtut^

que Deo

excludit errorero, i n cujus comparalione

nullus est bonus. Si autem vis ad vitam ingrtdi

9

strva

mandata,

etc.

Adolescentem istum tentatorem esse ex eo probare possumus, quod fraudulenter quae s i n l illa maiidata.

Jimitlit. nobit

Quid me inlerrogas

Non bonitatis testimonium renuit, sed inagistri abs-

unus efficitur spiritus.

uxoret

vettras

9

cordit

vestri

permitit

elc. Nou Deus, sed

Moysea p e r m i s i t ; videns desiderium

secundaruni,

quia m a l u i t indulgere discordiam, qtiam oJia et homicidia perseverara, u t , j u x l a Aposiolum, consilium esset hominis, iton imperium Dei. Quia quicunque

dimiserit

uxorem

quasi nou ipse legeril, inlerrogat, aut Dominus possit Deo jubere coutraria. Omnia hac cuslodivi

9

etc. M e n l i l u r adolcscens, si

qt od i n mandalis propositum e>l opere Diliges proximum

tuum sicut teipsum.

cotnpiesse;. Nequaquam

tristis abi.isset, qtii sua vendi ct pauperibus audlsset suam, elc.

Una

ciogari debere.

8* P A B S I I . S E C T . I . — E X E G E T I C A GENUINA. recipere Dcitatis, quam i n paradiso i i v o r e serpentis Si vis perfecius esse vade etc. Facilius enim sac- i perdiderat. IIujus vinese operarii p r i m o patres, dein de cus contemnitur, quarn volunlas. M u l l t , divilias r e legis doctores et propbctae, ad e x t r e m u m a p o s t o l i , Hnquentes, Dominum non"sequunlur, quem sequi est sacrorum i n ea m o r u m excolebant, p r o u t tempus d i i i n i t a r i . I n praeceptis legalibus activa vita commcnctaverai, venustatem. dkbatur, de cujus perfectione gloriantem ad evangeEt earessus circa horam terliam etc. A b initro enim licae contempiationis decorem Salvator transmisit B E D J E V E N E R A B I L I S OPP.

87

9

9

9

dicens : Vade, vende

usque ad finem m u n d i i s l i u s , ad erudiendam

etc.

%

Amen dico vobis, quia dives difficile

piebem,

Dominus destinare

pradicatores

fidelium non d e -

intrabit

in re~

gnum ccelorum. Non a i t : Impossibile est, sed

difficite,

s i s t i t : cujus mane ab Adam ad Noe usque p r o l e n -

quia m a x i m i laboris est, i n pecuniis confidentes a u -

d e b a t ; hora vero t e r l i a , a Noe usque ad A b r s b a m ,

)am regni coelestis i n t r a r e . Unde Salomon a i t : Qui

sexta vero, usque ad Moysen; nona a Moyse usque

amai divitias, fructus non capiet ex eis.

ad adventum Domini f u i t ,

Facilius

etc.

est camelum per foramen aeus transirc,

Quod inlelligens Psalmista a i t : cor apponere (Psal.

Divitioe$iafftuant,noiitc

LXI). E t de seipso a i t :

Quoniam

i n quibus antiquus i l l e

populus, d u m recta fide Deum colere studuit, quasi in cultura vineae l a b o r a v i i . Undecima

vero est ab

adventu D o m i n i usque ad fiuem m u n d i , i n qna gen-

x x i v ) . A l l i o r i autem ' tiles, q u i antea otiosi stabant, per operatores apostolos, ad vineam Domini v o c a n t u r ; qui d i c e b a n t : sensu facilius est Cbristum pati pro dilectoribus Quia nemo no$ conduxii i d est, vitae vias a p e r u i t . saeculi, quam dilectores saeculi aJ C l i r i s t u m posse Possumus etiam easdem b o r a r u m diversitates ad converli. Cameli enim nomine se voluit i n l e l l i g i , unicuset

paupersum

ego (Psai.

9

quia sponte bumiliatus, inftnnitatis nostrae

onera

etc. Quo pertinei ista respon-

Auditis his discipuH,

sio, nisi quia intellexerunt omnes q u i diviiias amant, etiamsi adipisci nequeant,

in divitum nuinerode-

per aetatum momenta d i -

alius i n adolescentia, alius in j u v e n t u l e , alius i n senectute, alius i n decrepila aetate perducitur. Cum

autcm

$ero factum e$$et etc. Tempore enira 9

praelerito, f u t u r i temporis per s i m i l i t u d i n e m exponit

putari. Apud

unumquemque bominem

stinguere, quia ad v i t a m bonam alius i n p u e r i t i a ,

sustuilt.

est, etc. Id est, pos-

homines hoc impossibile

r a t i o n e m , i n quo Christus totius crealurae p r o c u r a t o i

sibile est Deo ut per verbum a cupiditate tempora-

et rector omnibus mercedem

l i u m . ad amorem convertautur aeternorum. Po*su-

unusquisque propria corporis, prout gessit. E t ittci-

mus i n divite islo

piet a novissimis usque ad primos, vel quia piertim-

Jndaicum intelligere p o p u l u m ,

restituet, ut recipiat

falso i n observatione legis gloriantem, et evangeli- ^ que ante remunerantur 6erio venientes, quia prius 4'am perfectionem

spernentem : cui merito camelus,

id est, geotilis populus praefertur, q u i facilius a r duam v i a m mandatorum Dei elegit i n g r e d i , sicnt i n Isaia legimus, quod cameli Madiam et Epham p o r -

ad regnum exeunt de corpore, vel quia aequalem vitae aeiernae r e t r i b u t i o n e m s o r t i u n t u r . Cum

venissent

abierant,

ergo

qui

circa

undecimam

horam

etc. Quasi ergo post m u r m u r a t i o n e m de-

tas Jerusaiem cum donis et muneribus ingrediantur.

nariuro acceperunt, q u i post longa iuferni tempora

etc. Ac si d i c e r e t : Feci-

ad gaudia regni pervenerunt, quem nos quasi sine

Tunc

Petrus respondens,

murrouratione post Mediatoris adventum sumimus,

nius quod jussisti, quid dabis nobis praemii ? Amen dieo vobis quod vos qui secuti estis

me

9

elc.

Quia enira duodenario saepe numero solet uoiversitas designari, per x u sedes apostolorum, j u d i c a n t i u m

quia m o x , ut de corpore eximus, sine mora illa percipimus. At ille respondens

etc. Iste amicus q u i

uni eorum,

otnnium numerositas, et per x n tribus Israel, u n i -

increpatur proioplasium et eos q u i in illo tempore

versitas eorum qui j u d i c a n d i sunt ostenditur.

crediderant potest significare, cui d i c i t u r : Nonne

Et omnis qui retiquerit

elc. E t est sensus :

domum

9

Qui carnalia pro Salvalore dimiserit spiritalia r e -

denario

convenisti

meeum,

i d est,

recepisti

d e m , quam l i b i p r o m i s e r a m , boc est,

ex

merce-

imaginem

et

et m e r i t o sui ita e r u n t , | similitudinem meam. Quid quaeris amplius, et non tam ipse pius accipere quam aliud n i b i l accipere quasi parvo nomero centenaritis comparetur. desideras? Multi autem erunt primi novi$$imi et novis$imi cipict, qttae comparatione

9

9

primi. Iloc i n Juda e l latrone, nec non et quotidie i m p l e t u r , quia aiii quod spiritu incipiunt carne consummant, alii sero incipiunt, sed booo iine consummant. CAPUT Simile

e$t regnum

XX.

ccelorum

dare, etc. Vere c n i m

Volo autem et huic novissimo

Jud.ei oculum p r a v u m , i d est, nequam habentes i n tentionem, quesli stint contra

benigntlatem

Dei;

et stulte, cum collatio regni non bumani est m e -

homini

patrifamilia$

9

elc. Paurfamilias conditor noster est, q u i i n vineam suam, i d est, Ecclcsiam, quot sanctos ab Abel justo

r i t i aut diguitatis, sed divinae est praeslatio b o n i taiis. Sic

erunt

novissimi

primi,

et primi

novisdmi.

ld

usquc ad u l i i m t i m s a n c t u m , qui i n fine m u n d i ven-

est, Judaei de capite vertentur i n caudam, et geutes

turus est, p r o l u l i t , quasi tot palmites m i s i t .

de cauda m u t a b u n t u r i n caput.

Conventione l i u s imaginem Ecclesiam

autem facta cum operariis,

elc. Dena-

regis habet, et unusquisque q u i ad

propinquat i n Christo

debet ima U t n calumtiiam facimtt. commutant et a i u n t : Ego ego,

ditsolvam

et S a l v a t o r : Vot

manufactum;

f

temptum

hoc

i n q u i t , toloite,

nou

quia i l l i c i t u m est ut ipsi nobis

m o r l e m . Deinde v e r l u n l : El pott triduum

Patrem

meum f

manufactum

inferamus aliud non

cedi/icabo, ut proprie de tempto Jttdaico

e t reliqua. A c si d i c a t : Non indigeo

duodecim apodixisse videatur. Dominus a u e m , ut osienderet a u l s t o l o r u m a u x i l i o , etiarosi omnes me defenderent, qui n mal v i v n m et spirans t e m p b i m , dixerat : Et ego possum habere duodecim

legiones Angelici exerci

tus. A l i t e r autam bic numerus omne genus h o m i msm sigoifieat com Romano i m p e r i o ; hi sunt angeli

m triduo

tusciiabo

aliud est aedificare, aliud

illud:

suscitare. Et

turgent

princept

et reliqua. l r a

tacerdotum,

Dei q u i Det exercuerunt j u d i c i u r o , quando post suam

praeceps et impatiens non inveniens calumniae l o c u n i ,

reaurrectionem, anno quadragesimo secundo missi a

excutit de solio pontificem, u t iusaniam mentis motu

Domioo sceleratam urbem perdiderunt.

corporis demonstraret.

et reliqua. Stultum

In itta kora dixit Jetut turbit,

est, i n q u i t , cum gladiis u l l r o se offerentem

quaerere,

r t i n nocte quasi latitantem per proditorem investi-

Et princept $actrdotum vivum

f

ait itli:

Adjuro

It per

Deum

etc. I n adjurando arguiiur condemnare tacen-

tero, quia ronfitenti credere n o l u i l .

gare, c u m qnotldie i n templo d o c e a t ; sed ideo i o

Dicit ilti Je$u$: Tu dixi$ti. S i m i l i sententia adversus

tenebria adversum me c o n g r e g a m i n i , quia potesUs

Pilatum usus est, ut propria sementia condemneiituc»

vestra i n lenebris e?t.

Marcus p o s u i t , Ego $um f

p r o p b e u r u m s u n l , Foderunt

manus mea$

f

etc. (P$at.

lere quod ei dicit Jesus,

Tu dixisti,

quantum si dice-

ret, Ego m m . Verumtamen dico vobi$ usque Vtnitnttm

x x i , 17). Tunc,

ut ostenderet U n t u m va-

f

Hoc autem totum factum est etc. Scripturae ergo

f

reiicto

eo di$ciputi

f

fugerunt.

Mysiice sicut

cctli.

in

nubibut

Id esi, i n perpetua felicitate regnaturum pro-

Petrua, q u i cutpam negationis i n lacrymis abluit, et

baveritis e u m , et venturum c u m majestate, ut judicet

confessione dominici amoris funditus exstirpavit,

i n aequiiaie, quem modo i t i i n A r m i U i e p o s i t u m , i n

recuperationem eorum o>tendit qui i n m a r t y r i o l a -

juste j u d i c a l i s .

bontor. I u caeteri d i s c i p u l i , q u i a r i i c u l u m comprehensionis fugiendo praevenerant, docent eos q u i se

Tunc princtpt

$ocerdutum

f

etc. Consuetudinis J u -

daicae est, cum aliquid blaspbemiae et quasi contra

minus idoneos ad toleranda supplicia semiunt.quibus

Deum a u d i e r i n t , scindere vestimenta sua : qued

tutius est m u l t o praesidia latebrarum p e t e r e , quam

Paulum et Barnabam fecisse tegimus. Mystice vero. in passione Domini scidit ipse pontifex vestimenu

se d b c r i i u i n i c e r u m i n u m exponere. Petrue autem $equebatur a longe et reliqua. M i r a n f

s u a , ot ostendat

Judaeos pro sceleribos ipsorum

des est, et u m e n venerandus, qui Dominuro non

pontificium sacerdoule gtoriam perdidisse, et vacuam

r e i i q u i t , etiam c u m thneret. Quod enim t i m e t , na-

sedem habere pentifices : quod vero tunica Domini

turseest;

negat,

nec ab ipsis qui eum c r u c i f i x e r u n t , nec a militMHis

Mystice, quod ad

scindi p o t u e r i t , significal quod soliditas sanrtae ci»

qnod sequitur, d e v o t i o n i s ; quod

obreptionis ; qtiod poenhel,

fldei.

f 19

B E D . € Y E N E R A B I L I S OPP.

PARS I I . SECT. I . -

E X E G E T I C A GENUINA.

i*o

universalis Ecclesise, quae vestis sui Redemptoris A signiflcat, si per s u i u m temporum vis m e r i l u m causarum. solet appeHari nonquam valeal tillo pacto p e r t o r -

inielligere

v

Ei

bationis d i s r u m p i .

recordatus

est Petrus

verbi Domini. etc. I n alio

evangclisu legimus, Respcxit

et r e l i -

Alii autem palmas in facitm ejus dederunt,

Dominus

Mibi

Pttrum.

qua. Qui tunc a Judacis caesns e s t , nunc etiam f a l -

v i d e t u r illa resurrectio divinttus f a c u , u t ei veniret

sorum Christianornm blasphemiis caeditur, colaphis

i n mentem quoties j a m negasset, et q u i d ei Dominus

vero caedilnr ab his q u i ei honores suos praeferunt.

pnedixisset.

S p u i n l in fanem ejus i l l i q u i ejus praesentiae gratiam

cienie, poeniteret e u m , et salubriter ficret, sicut

respunnt.

quotidie dicimus i n aliquo periculo, vel labore p o -

Palmas i n faciem c i d a n t , qui perlidia

s i t i , Domine, respice in me, etc.

caecaii etim non venlsse a f l i r m a n t , U n q u a m praesentiam ejus eiterminantes et repellentes.

Atque u l misericorditer Domino respi-

Et egressus Pelrus.

Error

ftevit amare.

Egreditur foras,

haereticorum de Christo t r i b u s generibus t e r m i n a -

ut ab i m p i o r u m concilio sccrelos, pavidae negationis

t n r : aut enim de d i v i u i U l e , aut de humanitate, a u t

sordes liberis fletibus a b l u a t : sic quolidie convenit

de uiroque falluntur.

poenitentibus a pravorom consorlio segregari.

Petrus

vtro sedebat feris in atrio.

Non appropin-

qoabat Jesu m i n i s t r i s , ne aliqua suspicio nasceretor. Et aceessit una ancilla ad * * m , dicens: Jesu Calilao

tras.

CAP13T X X V I » . B

Ei tu cum

Prima utique m u l i e r prodit e u m ,

El

vinctum adduxerunl

eum, e i c

Joannes declarai

qtiod mox comprehenstim noete l i g a v e r u n t , et

sic

adduxerunt eum ad Annam p r i m u m , et sic ad C a i -

ut etiam iste sexns peccasse i n necem D o m i n i v i d e -

pham, deinde ad P i l a t u m , nec non et ad

r e t o r , et per passionem Domini r e d i m e r e l u r ; unde

o t uterque Domino i l l u d e r e t . Habebanl enim bone

resurrectionis accipit p r i m a m y s t e r i u m , u t veterem

m o r e m ut quem adjudicassent

praevaricationis aboleret e r r o r e m .

traderent.

Exeunte

autem ilto januam.

E x i i t ergo posl p r i m a m

negaiionem ante a l r i u r a , et mox gallus cantavit, quod

Tunc vident Judas,

Herodem,

m o r t i iigalom d u c i

qui cum tradidit.

Quid ad n o s ,

i n q u i u n t , pertinet acceplnm pretiitm ? T u illnd p r o -

Marcus c o m m e m o r a t : quo reverso iteruro t n a t r i u m ,

baveras, t u fac inde quod volueris. N i h i l

fit quod sequilur.

oefando p r o d i l o r i profuit egisse poenitentism,

per

quam scelus corrigere non potttit. Si quando

sic

Vidit eum alia aneilla, etc. A duobus hic compellatns est, ancilla seilicet, quam commemoranl MatIhaeus et Marcus; et ab a l i o , quem

quidero

fraier peccat i n f r a t r e m , n t emendare valeat q u o d

commemorat

Lucas. Post p r i m a m i g i l u r negationem

peccavit, potest ei d i m i i t i . Si autem permanent rediens i n ^ opcra, frustra voce assumitur poenitentia, hoc quod

a t r i u m , slabat, j u x t a Joannem, ad focum, et a n i -

in

psalmo de eodem infelicissimo Juda d i c i t u r

m a d v e r t i l eum ancilla, cum resurgeret u t e x i r e t ; e l

Et

otatio

d i x i l his q u i ad ignem aderanl intua i n atrio, Et

non solum emendare non quiverit proditionis nefas,

erat cum Jesu rat,

Nazareno

hic

: ille autem q u i foras exie-

hoc audilo r e d i e n s , j u r a t illis contranitentibus

quod non novisset hominem.

(Psal.

cvm, 7),

ut

sed ad prius scelus etiam p r o p r i i homicidii c r i m e n addiderit. Consilio

Et pest pusitium accesserunt qui slabant, elc. Mat-

ejus fiat in pucatum

auttm inito, tmtrunt

tx iilis agrum

fguti

%

elc. A g e r , i n t e r p r e u n t e Domino, mundus v o c a t u r ;

Ihseus et Marcus plurali numero enuntiant eos q u i

fignlus vero noster Chrisius esi, qui nos p r i m i t u s d e

cum Petro aiebant. Locas vero et Joannes s i n g o l a r i .

l i m o terrae c r e a v i t , iteromque per corpus t e r r e n u o i

Intelligendum est quod aut pluralem n u m e r u m i l l i

recreavit. Cujus sanguinis pretium i n peregrinorum

p r o sfngulari u s i u t a locutione posuerunt, aut quod

datum esl s e p u l t u r a m ; quia nos qui peregriiii e r a m u s

unus maxime U n q u a m sciens, et q u i eum y i d e r a t ,

a lege et prophetis, prava eorum siudia 6uscipimus

a f f i r m a b a t : caeleri a u l e m , secuti ejus fidem, Petrum

i n salulem, et requiem i n pretio sanguinis aeternam

simul arguebant.

possidemus.

Nam et toqueta tua manifestum

te facit.

Non qood p

alia lingua Galilaei loqnerentor, sed quod unaqnaeque

Tunc imptelum eic.

tst quod dictum tst ptr

Jeremiam,

Hoc testimonium i n Jeremia nou i o v e n i t u r , i n

provincia et regio suas habendo proprieUtes, verna-

Zacharia

culum loquendi sonum vitare non possit.

quanquam sensus noo m u l t u m discrepet, lamen o r d o

Et continuo gallus cantavit.

Quod enim Petrus ante

vero invenitor quaedam s i m i l i t u d o ;

et verba diversa sunt. E s l apud Jeremiam

ei

quod

illos significat q u i

emerit agrum a filiis fratris s u i , et dederit ei a r -

Christum ante resurrectionem Deum esse non p u -

g e n t u m ; non quidem sub hoc noroiue p r e t i i , q u o d

i s v e r u n t , ejus morte l o r b a t i . Quod vero bis ante

positum e s l apud Zachariaro triginta argenleis,

secundum galli cantum n e g a v i t ,

r u m U m e n agri emplio non est apud Zachariam :

p r i m u m galli cantum negavit

illos

significasse

credendua est q u i nunc i n i l l o , vel secundum

veei

ho-

indubilanter accipere debemus, qtiaecunque per e o s

m i n e m , vel secundum Deum, errant i n utraque s u b -

Spirilus sauctus d i x i i , singula esse o m n i u t n , et o m n i n

stantia, et ideo v e r i u t e m negant. Primus enim galli

singuloruro. Com i g i t u r et quas dicta sunt pcr J e r e -

canius capitis esl resurrectio, hoc est ipsius D o m i n i .

m i a m , lam sint Zacbariai quam Jeremiae, e l quae

Secundos autem i p s i u s , sed i n corpore Ecclesiss.

universse

Moraliter autem gallus aliquem doctorum

dicta sunt per Z a c h a r i a m , tam sint Jeremiss q u a n i Zachariae, quid opus erat ut e m o i d i r e t M a t t l u e J ^ ,

121

I N MATTH _

: _

__

.

!__!___

cruenta sustentat, sive ejus carnem, quam passioni-

fidelis

_>...

pro Christo i n eamdem gloriam futiira ,

iOom c u m quo conversabatnr,

purpura sit r o b r a et cocco s i m i H i m a , peragentium

etc. I n muliere

aulem illo pro tribunali,

e n m c u m qno conversabaiur, incredulum popttlum ad C b r i s t i fidem a d v o c a l : quae quia ipsa m u l i u m _:»

rex

quam Marcus purpuram n o m i n a t , eo quod quaedam

autem species plebis g e n t i l i o m e s i , qose j a m

sit passa,

%

m u s , sacramenta tribnebant. l u chlamyde coccinea,

filius

appellatur. Sedente

usqua Ave

prmidis,

Milites qnodcunque fecerunt, tamen nobis q u i c r e d i -

lionero factam i n civitate, e t homicidiuro, missnin

insintiat. HaT e n i m

bus objecil, insinuai. I n corona spinea, maledictum - o l ^ i i antiquum, sive susceptionem nostrorum pecca-

r

^

— n l _ l A M . I Altm..».t..a m%m>t ^.o*_Msc emi lere

spirituro, ut ipse quoque dixerat : ntnto lert animam.

potest

lol-

etc. f

r r f e r t virtules aiigebcas,

praesides qtiondam

templi, tunc pariter conclamasse, Tranteamut Mystice

sedihus.

civitas

Helcaiue et Samuelis, i n regiooe Tbamnitica j u x t a Diospo!ira. Et acceple corpore Joseph

involvit

f

itlud in

tindene

munda. Ex simplici sepultura Domini ambtiio d h i tum condemnatiir, qui ne i n tureulis quidem poisunt carere d i v i l i i s . Possuinus atiletM j t i x t a inlelligeutiam spiritalcro hue sentire quod corpus Doroiui non a u r o ,

£ l tcce xelum tempti scittum ett etc. Josephus quo • que

quare a Pilato corpus Jesu p o t u e r i l impe-

t r a r e . A r i m a i b i a autem ipsa Kantatbahii, e - l

scinditur velum

ab his

templi, ut

arca

ie*um«-nti, et oinnia legis sacrameiita, quae tegehantur, appareant, atque ad

et geniiiiis et serico, sed l i n i e a u i i i i e puro obvolveodum s i t ; quanquam et boc

significet quod ille i n

sindone munda involvat Jesum, q u i pura eum mente susce;>erit. Et potuit iltud in monumento

novo,

etc. I n novo

populum trauseant na- r j pouitur monumento, ne post resurrectionem caeteris

uooom.

corporibus remanentibus surrexisse aliud

flngeretur.

Et terra mota ett etc. Non d u b i u m esl quid signi-

Potest n novum sepulcrttm Mariae virginis uternm

fieet j u x t a l i t t e r a m magnitudo signorum : u t cruci-

d e m o n s t r a r e ; saxumque ostio appo«itum, et saxutn

ixom

maguum i i l u d ostendere,

f

scilicet

Domiituio suuiu et coelum et terra

oasnia demonstrarent.

Sed m i h i videtur lerrsemotus

et reliqua t y p u m ferre g e n i i u i n , qttod pr.siiuis erv i t i i s , et cordis e n t o l l i n d u r i i i a ,

qui prios

> erant tumulis m o r t u o r u i n , postea agnoveriiit

quo non absque auxilio

p l u r i m o r u m potuisset sepulcrum reserari. De m o n u menlo Domiui ferunt q u i nostrjn aelatis tempore subjaceine

rune e n i>a, tantae a l t t l m l i n i s , u t i n t i o

coitsisiens homo v i x manu extenia culmen

Creaiorem*

de

Jernsolymis veuere, quod d»mus fuerit rotuiida, de possit

sur-

attingere; quas babet i n t r o i t u m ab o r i e n l e , c u i lapis

etc. Sanctorum eorpora surrexer n t , ut

ille magntis advolutus alque impositus est, i n cujus

D u m i n o m ostendereni resurgentero; et ta ntuui curo

m o n u m e n t i parte aquilonali sepulcruro ipsuro, boo

Et multa rexerunt

f

corpora

tanctorum

qur dormhrant,

moonmenta aperta s u a l , non ante surrexerunt quam

est loctts demin.ci corparis, de eadem petra f ictua

Donvinus, ut c^set p r i m r ^ e n i t u s e x mortuis. Sanctam

est, septem habens pedes longitudi.tis, triuro

vero

WLbJE

1*7

VENERABILIS

OPP. PARS I I . SECT. I . — L X E G E T I C A C K N C l N \.

palmarum mensura caMeropavimentoaltiuseminens: A venerunt, i d est, vespere a r o m a u paraverunl, seo q n i videlicel locus non desuper, sed a latere m c r i parata roane ad scpulcruro d e l u l e r u n t , quod Mat diano per totum patulus est,utide corpoa inferebatur, tbaeos quidem b r e v i u t i s cansa obscurius posuit, %%4 color autem ejusdem monumeuti a c l o c u l i rubicundo

evangelistae alii quo ordine s i t factnm evidentitn

et albo dicitur esse permistus.

ostendunt. Sepolto namque sexta feria Domino, re

Erat autem ibi Maria Magdalene,

etc. Omnibus ad

sua remeantibus sola? m u l i e r e * quae arctius amabattt,

versae a monumento molieres,

paraverunt aromau

et unguenta, quandiu operari l i c e b a t , et sabbau

funus subsecuiae, quomodo poneretur inspicere c u -

quidem silueruot secunduro m a n d a t u r o , sicut Lucat

rabatit, nt ei tempore congroo mnnus possent devo-

aperte

tionis oflferre. Sed et bsctenus sancise mulieres d i e i

vesperaque advenienle

Paraseeve praeparafionis idem faciunt, curo animae

mox prompte ad devotionem

humiles, et quo majoris sibi consciae fragilitatis, eo

paraveranl aromata, sicut Marcus commeroorat, u

majori Salvatoris amore ferventes,

venientes ungcrent

passionis

ejus

vestigiis i n boc saeculo, qao requies est praeparanda futura, ditigenler o b s e q u o n t u r ; et s i forte valeant , , i m i t a r i , pia c u r i o s i l a l e , quo ordine sit eadcm passio completa, perpendun?. quee est post

Parasceven.

Quia

tempus operandi rediisset emeront quss minut

eum.

Et vatde mane una sabbaterum, metttum.

0

Allera autem die,

designat. Curo autem transisset sabbatnm

venerunt

Sed qtiaeriiur qtiomodo dicat

-

,

ad monu evangelista

—

Q

Vespere auiem sabbati, quse lucescit in prima sabbali cum consuetus ordo temporum habeat vesperan magis tenebrescere i n noctem quam i n diem lucescere

ergo sexio die bomo factus et tota e s t m n n d i creatura

Sed mystice loquens evangelista, quanttim dignitatt:

tierfecta, septimo atilem conditor ab opere suo r e -

haec sacratissima nox de gloria devict«e mortis acce

q u i e v i t , unde et hanc sabbatum, boc est reqtiiem,

perit, insinuare studuit. Siquidem ab exordio m o n d

volnit appellari, recte Salvator eadem sexio die c r u -

usque buc, ita tempornm curstis distfegucbatur, u

cifixns, humanae restaurationis .implevit a r c a n u m .

dies n o c e m praecederel, j u x l a ordinera primae c o n d i

Sabbato autem i n seputcro requiescens,

resurre-

tionis. Ilac autero nocte per mysterium resurrectio

c i i o n i s , quae octava die erat v e u t u r a , exspectabat

nis D o m i n i , lempornra ordo mutatus est. Nam q u

eventum, n b i nostrae simul devolionis ar beatae r e l r i -

nocte stirrexit a mortois, die vero seqnenle ejus

hutionts praelucet exempluro, quos i n hac quidero

dcm

sexta saeculi aetate pro Domino pati, et velut mundo

reciissime nox i l l a sequentis diei conjuncta est l u c i

neresse est crucifigi. I n seplima vero aetate, i d est,

ac sic temporum ordo statutus, u t dies

resurrectionis effectum

d h c i p u l i s ostendil noctem ae

eum lethi qois debitum solvit, corpora quidem i n ttt- - q u a t u r . E t quidem aptissime quondam diem seqoe m u l i s , animss autem secreta i n pace cum Domino .n.ilia OtiSmta n ln *vi lilios pater e r n d i t , a l j u e ad posses-

siouein fuiurae h a r e d i alis erudiendo provehit.

ORATIO DOMINICA

EXPLANATA-

evangelistam

sive corporaliter, sive utroqtte modo i n t e l i g a l t i r .

Mttthaeum, septem petitiones continere v i d e i u r o r a -

flic est etiatn remissio qnam poscimus, nbi est con>

,

Pater no$ter, qui e$ in costie.

Apud

l i o , quarum i n tribus aeterna poscuntur, reliquis quatuor temporalia : qua* tamen, propter

aeterna

conseqtienda, sum necessaria. Nam quod dicimns : Sanctificctur

ncmen

tuum : Adveniat reqnum

tuum,

missio peccaiorum. Hae

tentationcs, quae nos

ad

3 peccandtim vel alliciunt vel i m p e l l u n i u r . l l i c denique malum unde ctipimus b b e r a r i , illic atitem n i h i ! istoium

esl. Evangelista

vero Lucas

in Oratione

ei fiat voluntas tua $kut in cctto et in lerra. Quod non

Domiuica petitiones non septem, scd quinque

absnrde qtiidam i n l e l l e x e r u n l i n spiritu et corpore,

plexus, iieque ab islo utiqtie discrepavit. Sed quo-

omnine siue fine retinenda esse, et hic inchoantnr.

ntodo isia septem s i n i inteliigenda, sua ipsa b r e v i -

Quantumcunque

proficimus,

Perfecta vero (quod

atigentur i n

nobis.

i n alia vita sperandum

esL)

Panem

nostrum quotidianum nobi$ debita nc$lra,

dtbiloribus

nostris;

da nobi$ kodie

$icut

et no$

e t : Ne nos inducas in

tate commontiit. Nomen quippe Dei sanc ilicatur i n s p i r i t t i ; Dei autem regnum i n camis

resurrectione

venturum est. Ostendens ergo Lttcas l e r l i a m p e i i -

scmpcr possitlebuntur. Quod vero dicimus : Dimitte

am-

;eti

dimittimue tenialionem;

tionem d u a m m superiorum esse qttodam inodo r e p e i i t i o n e m , magis eam

praeicrmiltendo fecit

inlel-

l i g i . Deinde tres illas adjungit de pane q u o t i d i m o ,

e t : Sed tibera nos a malo. Quis non videat ad pra>

de reinissione peccatorum, de lematione

senlis vilae indigentiam pertinere? In illa itaque vita

At vero quod i l l e in t i l l i m o po^uit, Sed tibera nos a

vitanda.

selertta, ubi uos sempcr speramus fuiuros, et t i o -

malo, iste nou posnii ut intelligeremus ad i l l u d s u -

Miinis Dei sanciilicatio, et regnum ejus, et votmiias C perius quod de leuiatione d i c t u m est p e n i n e i e ; ideo t»jus, i n nostro spiritti et corpore

perfecte

atque

qttippe d i c i t : Sed tibera. non ait, et libera;

lanquam

immortaiiter permanebuut. Panis vero quotidianus

unam petitionem esse demottstraus. N di hoc,

ideo dictus est, qttia hic esi necessarius,

hoc, ot *ciat uttusquisque i n eo se liberari a m a l o

auimae carnique

quantus

tnbuendus e s t , sive s p i r i t a l i t e r ,

sed

quod non inferatur in tentaliouem.

IN MARGI EVANGELIUM EXPOSITIO. E P I S T O L A AD

ACCAM.

Expositionem Evangelii secundum M a r c u m , o p i - D p e r i l furto, delectatus e s t ; et fidem eorum

devotio-

tulante ipsa evangelica gratia, s c r i p t u r i , primo quae

nemque per Itaec considcrans, facturo c o n f l r m a v i t ,

f u e r i t eidem Marco causa Evangelii scribendi, b r e -

et i n perpetuum legettdam S c r i p l u r a m Ecclesiis t r a -

v i i e r iiisinuandum esse censuimus. Cum Romanae

didit. Clemens i n sexto Disposilioitum t i b r o hacc iia

u r b i d a r u m veri Dei lumen praedicante beato Petro

gesia esse describit. Cui simile dat

apostolo fuisset e x o r t u m , adeo serme veritatis u n i -

etiam Hierapolites episcopus, nomine Papias, q u i et

tesiimonium

v e r s e r i i m nientes placito illtistrabat a u u i t u , ut quo-

b o c d i c i i , quod Petrus i n prima epistola s u i , q u a m

tidie aiidientibosf eum nulla uuquaro satietas

de urbe Homa s c r i p s i t , m e m i n e r i t M a r c i , i n qua

Unde

flerei.

neque suditto soia eis suflecii, sed Marcura

tropiee Romatn Babyloniam n o m i n a r i l , c n m

discipulum ejus omnibus predbus obsecrantes o i a n t ,

Satutat

vos ea Ecclesia,

ut ea quse ille verbo praedicabat, ad perpetuam eo-

et Harcus

ftlius

meus.

dicit:

qua* in Babylone

etecta

Asstinipto itaque

Evangctio

est

%

r u m commonitionein habendain Scripltirse traderet,

q.iod ipse confecetat, p e r r e x i l in i € g y p t u m , et p r i -

quo d o m i forisque i n hnjusceinodi v e r b i mediiatio-

nium Alexandnae

nibns pertnanerent. Nec prius ah obsecrando

Ecclesiam

desl-

Ctirislum annunlians, constiluit

tanta doctrina, et vitae c o m i n e n t i a , u t

sttint, quam qnas oraverant impetrarettt. Patros vero,

omnes sectalores Christi ad exeinpluro sui c o g e r c i .

u t per S p i r i t u m sanctutn religioso se spoliatuni c o m -

Deuique

Philo

disertissimus

ludaeonim,

videns

133

'

EVANGELIUM EXPOSITIO.

IN MARCI

LID. I .

134

Alexandriae p r i m a m Ecclcsiam adhnc j u d a t x a n t e m , A commonitus h o r t a l u , prout Dominus dederit, s c r i p t u r i , maxirae quae i n P a t r u m veiierabihuin exemquasi i n landem gentis s u s l i b r u m super eorum plis i n v e n i m u s , hinc inde collecta ponere c u r a b i m u s . conversatione s c r i p s i t . E t quomodo Lucas enarrat Jerosolymae credentes

omnia

Sed e l nonnnlla propria ad imitationem sensus eo-

habuisse communia,

^ r u m , ubi opportunum videbitnr, interponemus, l e ctoremque supptex obsecro, ut si haec nostra o p u cemebat memoriae t r a d i d i t . T r a d u n t aulem hunc scula iranscriptioiie digna d u x e r i t , annotatiouem natione feraelitica, et sacerdotali o r t t i m prosapia, ac n e m i n u m eoruro quae supra apposita s u t i t , diligens p o s l passionem ac resurrectionem D o m i n i Salvatoris, sic et ille quod Alexandriae sob Marco

fleri

doctore

ad praedieationem apostolorom evangelica

fide

scriptura conservct, quoroodo i n exposilione

ac

Evan-

sacramenlis i m b o t u m , atqtte ex eorum fuisse u u -

g f h i beati Lucae, quam ante annos plurimos a u x i -

mero, de quibns scribit Luca% quia multa

bante Dei gratia composuirotis, coustat esse faciita-

etiam

v i ) . Quapropler

l u m . O r a n e m pro nobis sanctitalero tuam coe!e tis

u t pote tegalibos instiiutus edictis, o p t i m o m per o t n -

semper gratia protegal. Sed et hoc ante omnia c u n -

n i a vivendi ordinem g e n t i , quam ad fldem vocabat,

ctos qui IIJUC forte leeturi sunt deprecor i n Domino,

praemonstravit. Sed et canotticam Paschae observaa-

ut pro mcis et

tmtba saeerdotum obediebat fidei (Act.

corporis et

animi fragililaiibus,

t i a m , quae universis C h r i s i i Ecclcsiis Ibret imitabilis, B apud pium Judicero intercessores tur. osiendit. In cnjus Evangelium tuo, dileciissime a n -

exislere

dignen-

l i s t i t u m Acca, nec non et aliorum fratruin ptttriom

LIBER PRIMUS. CAPUT Initium

Evongelii

ab i n i t i o evangelicae pradicationis incipiens, p e r v c -

PRIMUM.

Je$u Chri$ti

9

nit ad lempus usque ascensionis D o i n i n i , e l praedi-

elc. Sicut s c r i p t n m

est i n Issia prophcta. Conferendum

boc

cationis discipulortini ejus cunctis gentibus per o r -

Evangelii

M a r c i principium prineipio Mattha», quo a i t : Libef genermionis

Je$u

Chri$ti

filii

t

David,

bem. Lucas, a itaiiviiaie pra?cursoris inchoans Evau

etc. Alqtie ex

gelium l e r m i i t a v i t i n ascensione dominica, c u m r e -

utroque unus Dominus noster Jesus C h r i s t u s , Dei et

deunles d.sctpuli Jerosolymam adventum sancti Spi-

hominU

ritus divinis i n laudibus exspeciabaut.

F i l i o s est

evangelista

intelligendus. E l apie p r i m u s

J aunes, ab

F i l i u m b o m i i t i s eutn, secundus

F i l i u m G aeiernitale verbi D a i , per quod omnia facia suut, Dei n o m i n a l , nt a uiinoribus patilatim ad majora p r i n c i p i u m sumens, et ipse ad tempus usquc d o m i seosns noster exsurgerel, ac per fitlem et sacranicae resurrectionis evangelixaiido p e r t i n g i t . S c r i menta bumanitatis assumptae, ad agnitionem divinae

p i u u i s ergo

aeternitatis aseenderel. Aple q u i humanam erat ge-

o m n i u m p o n i l teslimonia prophelarum quibus boc

Lvangelium

Marcus, congrue

primo

neraiiooem desciiplurus a FiUo horoiuis coepit, Da-

f u t u r u m j a m o l i m praccinebant. U l eo cunclis vera

v i d vidt-Iicet sive Abrahae, de q u o r u m stirpe sub-

ac sine scrupulo dubietatis suscipenda quae scribe-

stantiam carnis assumpsii. Apte is q u i l i b r u m suum

r e l i n l i m a r e t , quo haec a p n p h e t i s sancto

ab i n i t i o Evangelicae praedicationis incboabat F i l i u m

impletis antea

magis Dei appellare vohiit Dominum nustrum Jesum

r e t , simulque uno eodemque Evangelii sui principio

Spiriiu

praescila ac pr.-edicla esse tnonstra-

ChrifctuBt, quia n i i n i r u m et bumanae eral nalurae de

e t Judaeos qui legem ac prophetas susceperant, ad

progenie p a l r i a r c b a r u m , sive r e g u m , verilateni car-

suscipienda etiam Evangelii sacrameula quae ipso-

nis suscipere, et divinae fuit potenliae Evangelitim

r u m prophetae praedixeranl i n s l i t u i t , et gentiles, q u i

mundo praedicare. Evangelium quippe bonmn n u n -

per omnia Evangelii pracconia ad

t i u m d i c i t u r . Quod aulem melius est m i i i t i u i i i quam :

rattt, ad auclorilatem quoque legis et prophetaruni

Posnitentiam

agite

%

appro .inquabit t

enim

regnum

cce- ^ suscipiendam veuerandamque

provocat, ne si q u i

Montiuis ilaqtte est hunianilus

j u x i a hacrcticos aut Vetus solummodo T e s t a m e n l o a i ,

nasci, Dei vero, regui coelesiis i n t r o i t u m poeuilen-

aut solummodo N o v u m Kuscepisset, alienus a lesta-

libus praedicare. E l ideo Maltliaeus recte F i l i u m Da-

inento Dei remanerel.

torum

(Matth.

m)?

Dominmii vene-

vid nuncnpal, qtiem i n carne venientem

asceverat.

Ecce mitio

Rccte Marcus F i l i u m Dei, quem i n prima voluminis s u i fronte auctorem Evangelii e l sponsorem desigiiat aeterni. U b i notandum quod

regni

genis,

Evangelistae

ad offlcium scribendi accesseruni, sed diversum nar-

meum,

eic. Angelus vocatnr

sed officii digniute. Angetuo

Latine nuntiue

s a n d i , q u i dispensalionem nobis doininic;c iiicarnat i o n i s scriptam reliquere, uno quidem spiritu accensi

angelum

Joanues, uen naturae societate j u s t a liaeresim O r i -

w

potuit homo i l l e q u i fuit mi$$u$ a Deo ut perhiberet de lumine (Joan.

Dotninum inundo n o n l i a r e l . Nec

l e r m i t i u m . Maith.cus namque, a n a t i v i t a l e domiuica

Angcluro n o m i n a r i eom quo inter

re-

surreciionis seriem suae narrationis perduxit.Marcns,

major ncmo surrexit

(Matth.

teUimoninm

1), et venientem i n c a m e

rationis suae primordiuro singuli, diversuin statuere e x o r d i u m sumens, ad tempus usque dominicae

enhn Grseee

didtor. Quo nomine reote eppedari

roirandum natoe

roysUce muiierum

x i ) , com constet ontnes

qui sacerdotii gradu r i i e funguniur ob evangeiixandi

133

BEDJE V E N E R A B I U S OPP. PARS I I . SECT. 1 . — EXEGETICA GENUINA.

offlcium

angelos posse vocari

Labia tacerdotit

cuttoditnt

es ore ejut , quia

dieente

engetut

p r o p h e u : A s i t , quam s i o i u n i u m omnia proplietarum uno unius hominis ore dicerentur. E t ideo indubitanter accipi rtquirtnt

et legem

Domini

excerciiuum

debere qusecunque per eos sanctus Spiritus d i x i t , et

eet

singula esse o m u i u m , e t omnia s i n g u i o r u m . Cum

n).

(Malach. Vox

v

tcitntiam,

clamautisin

deterlo:

Parateviam

ergo et quae dicia sunt per Isaiaui u m siut Mala-

Domini,eie.

chise quam lsaias, et quae dicta sunt per Malachiam

Constat quia uttigenitus F i l i u s Verbum Patris vocat n r , J o m n e attesunte qui a i t : In principio bum,

et Verbum

bum (Joan. nius

erat apud

Dtum,

erat

Vtr-

tt Deut trat

Ver-

ttm sint Is.»iae quam Malachiae, qnid opus erat u t emendaret

i ) . E t ex ipsa nostra locuiione cognosci-

quens a u c t o r i u t e i o S p i r i t u s sancti, a q u o meutem suam regi plus nobis ille uliqne s e n t i e b a t , i u boc

possil a u d i r i . Joannes ergo v o x a propheta vocalur,

s c r i p i u m retinqueret? Sic enira adinonendo c o n s t i -

quia verbttm praecedit. A d v e n l u m itaque dotniuicom

tuerat ei Dominus ad informandos nos taniain ver-

praccurrens vox d i c i i u r , quia per ejus m i n i s t e r i u m Pairis V e t b u m ab bominibus a u d i t u r . Q u i etiam i n deserto c l a m a t , quia derelictae ac destitulse Judaexso1atiumredemplionisan.tnnUat.Quidauiem r e t , a p e r i l u r cum s u b d i l u r : Parate tcmitat

tjut.

viam Domini,

Omnis q u i lidem r e c U m et

non

C

ciamantit etmitae

Midacbias,

pararet v i a m e j u s , hoc esl utiqoe quod d i x i t Isaias, votem clamantis audiendam i n deserto, q u i d i c e r e t : Paratt

viam Domini,

rtctat

facitt ttmitat

ejut.

Quia

p o t u i t vocari, p r o eo

quod faciem D o m i n i evangelixando praevenit, ila recte appellari et vox p o t u i t , quia V e r b u m Dei sonando praeibai, sicut e t

supra dicturo e s t . I n utraque

aulem senteittia similiter paranda via D o m i n i praed i c a t u r . Ideoque nou f a l l i t u r e v a n g e l i s u ,

q u i boc jy

dictum ab isaia s c r i b i t : quod etsi n o n eisdem INS, eodein

in

rtmittiontm

prcedicant

baptitmum

peccatorum,

quoniain

quia dare iton p o Pa-

haptisroate, quo peccau solvi non possunt. E t b a -

eoruro

ante faciem Domiiti q u i prae-

sicut Joaiines recte angelus

quibusdaro

poenitentiae quo peccata solvuntur praecurrerit a u o

quanla sit i n ulraque

concordia ? Nam quod d i x i l

i n i t i e n d u i u angelum

etiam

tris praecurrebat verbo praedicationis, i u b a p i i n i i i n

gendum quod elsi non bsec verba quae de Malacbia

sententia

verum

terat, praedicabat, ut sicut incarnatum Verbum

Isaia quod Isaias non scripserit, sed potius i n t e l l i -

Quis e n i m uou videat

praedicavit,

baptisma quod peccata s o l v e r e t ,

putandus est c v a u g e l i s u , q u i hoc s c r i p t u m dicat i n

tjut.

soluin

pttnitentite

invenitur i n Malacbia. Nec u m e n falli aut falkere

rectat facite

etc. C u n c l i s

baptizant,

Unduro itaque quod d i c i t u r ,

n o u n d u m quod ex lestimoitiis proplielicis quae po* suit Marcus, u n u m solummodo i n Isaia, alterum v e r o

Parate viam Domini,

reppe

t o r u m i n solo nobis baptisroo Christi t r i b u i t u r . N o -

nes per sermonem bonae praedicationis format ? Sane

festius i n eo quod h i c ipse s u b j u n x i t : Vox

in dtterto

dktum

catoruro dare non p o t u i t . Reutis*io etcnim pecca-

Deo semilas f a c i a t , dum mundas i n auiino cogitatio-

i n deterto:

concordiam,

dedit, sed U m e n baptisinum i n remUsionem pec-

gratiae peneiret/ut lumen v e r i u t i s i l l u s t r e t , et rectas

Uraen

esse

imo c o n g r u e n t i s s i m e , etiam Isaiae

gentibus liquet quod Joannes baptismuiu poeuilentiae

inino ad corda audientium viam parat, u t baec vis

sensus

ut non ab>urde,

per Malachiam

bona opera praedicat, quid a l i u d quam veitieiiti D o -

posuit i n v e n i u n t u r i n Isaia,

borum suorum inter prophetas

«™us. Fuit Joanntt

re-

i n v e n i t u r i n Isaia, e t i n nonnullis iocis a l i i s , et roani-

M a r c u s , c u m aliud p r o aiio s i b i uomen

occurrens a se scriptum ominus hoc scribi consUtuit. C u r autem ita c o o -

tdtbat,

versatiooisejus n o n iiiconvenienter e x p r i m e r e . N a r a qne austerioribus utebatur i u d u m e n U s , sieut e t i a s u

stituerit Dominus» p r i m a iila causa uUlissima debet

Dominus i n laudibus ejus p r o t e s u i u s est dicens a d

facillime cogitari, etiam sic esse i o s i n u a l u m , i u o m

Judaeos : Quid txitlit

nea sanctos p r o p b e u s

moUibut

u n o f p i r i t u locutos i n i r a b i l i

inter se consentiooe consUre, u t boc m u i t o ainplius

domibut

vettitum?

ecct

in detertum

vidert ?

qui mollibut

regum tunt (Matth.

hominem

vestiuntur,

in

x i ) , quia vitam p c c c a n *

437

EVANCELUJM E I P O S I T K ) . -

I N MARCI

UB. L

r «

in Spiriiu l i o m nou WandimeiilU fevit, sed vigore asperae i n - A manentem super eum hk $st qui baplhit sancto. El ego vidi et testimonium perhibui, quia hk vectionis increpavil dicea* : Genm n* viperarum est Filius Dei. Baptizamur autcm a Domino i n S p i quis vobis demonsiravit fugere a veutura ira (Malth. r i t u sancto, non solum c u m i n die baptismatis fonte x x u i ) ? Zonam peilieeam habebat cirea lombos suos, 9

r

%

qnia carnem snam c r a c i f t x i l cum v i i i i s e l concupi*

viLe i n remissioncm peccatorum a b l u i m u r , v e r u m

seentiis, qnod eorom

e f a m quotidie cum per gratiam ejusdem S p i r i t u s a d

esse p r o p r i u m q u i sunl Jesn

C b r t s l i , Aposlolo sltestanie, didicimus. Locuetas mel eUeeetre edebm,

agenda quae Deo piacent accendimur.

et

El

qnia dulce quidem sapiebal l u r -

factum

esi in diebus

etc.

iltis

$

T r i p l i c e m ob

causam Saivator a Joanne accepit b a p l i s m u m . P r i m o ,

lus prsediestio ejua, existimante populo et c o g i i a n t i bus omnibus i n cordibus suis de eo ne forte ipse

u t , quia homo natus erat, omnem j u s t i t i a m e l h u -

esset Chrfstus. Sed ocius finem sortita est

m i l i i a t e m legis i m p i e r e t . Secundo, ut baptismaie suo

illa o p i -

n i o , inieHigeniibus ejus auditoribus quod non

Joannis baptisma comprobaret. T e r t i o , u l Jordani^

ipse

C h r i s t u s , sed praeeursor et propheta easet C h r i s l L I n

aquam

meUeetenim dulcedo, i n locostis est alacer volatus,

S p i r i t u s sancti i n lavacro

per

descensiottem

columbae

credentium

roons:raret

adventuro.

»ed ctto decidous. .

sanctiflcans,

Et pravdketat dicens:

Veniet fortior, elc. Mos apud

veteres Jbit u t si quis eam quao sibi competeret a c c i * pere u x o r e m noilet, i l l e ei calceamentom

solveret,

qui ad hane sponsus j u r e propinquitatis

veniret.

Quid erge i n t e r homines Christus, nisi sanctae Ecclesiae spoflsus apparuil? De quo et idem Joannes d i c i t : Qui habet sponsam

sponsus esl (Joan.

i u ) . Sed quia

*

Et statim ascendens de aqua vidil

etc*

coslos aperlos,

M y s t e r i u m T r i n i t a t i s i n baptismate Domiui d e m o n * stratur. Dominus baptizatur, S p i r i i u s descendit i o specie columbae, Patris vox

testimoniuro F i l i o prae,-

bentis a u d i t u r . A p e r i u n t u r autero cceli, non reserationc e l e m e n t o r u m , sed spirilualibus oculis, quibus et Ezechiel i n p r i n c i p i o voluroinis sui apertos Sedil

quoque

coluniba

eos

l o a n n e m bomines Cbristum esse pnlaverunt, quod

esse cororoemorat.

super

idem Joannes negat, recte se i n d i g n u m esse ad s o l -

capul Jesu, ne quis p u t a r e l vocem Patris ad Joan-

vendam corrigiam ejus calceamenti denuntiat. Ac si

nem factam, non ad D o m i n u m . Puichre autero c u m

aperte d i c a t : Ego

d i x i s s e l : Et Spiritum

RedemptoHs vestigia

deniidare

tanquam

coiumbam descenden»

addidit, et manentem in ipso.

etenim Me-

o o n valeo, quia sponsi nomcn m i b i i m m e r i i u s non

tem

o s u r p o . Quod tamen i n t e l l i g i et aliter poierft. Quis

d i a t o r i Dei et h o m i u u m donum est speciale c o l l a i u m ,

enim nesciat quod calceamenta ex mortuis a n i m a l i -

u t iroplens scmei eum Spiritus sancius, nunquam

hus fiani? Incarnatns v e r o Domlnos veniens quasi

g recederet, sed perpes i u i i l o maneret. Naro fidelibus ejus ad insignta v i r t u t u m et roiracula facienda a i i -

calceaius a p p a r u i l , q u i i n d i v i n i t a t e sua m o r t i e i n a

9

hoc

nostrae c o r r u p i i o n i s assumpsit. Sed hujus i n c a r n a -

quando gralia Sptritus confertur, aliquando t o t i i t u r .

tkmis m y s t e r i u m humanus oculus penetrare

Quibus u r o e n ad operationem p i e u t i s et justitiae,

non

sufficit. Investigari enim nollatenus potest quomodo

a d amorem Dei et p r o x i m i conservanduro, nunquam

eorporatur V e r b u m , quomodo summus e l viviflcator

g r a l i a S p i r i l u s abest. Unde de iUo S p i r i t u p r o m i t t i -

Spiritua i n t r a uterum matris a n i m a i u r , quomodo is

l u r , dicente eis D o m i n o : Vos autcm cognotceiis

qni i n i t i u m non babet et existit c o n c i p i t u r . Corrigia

quia apud

vos manebit,

et in vobis erit (Joan.

eum xiv).

ergo calceamenti est ligalura m y s t e r i i . Joannes i t a -

V e r u m specialiter i n Domtuo manet S p i r i t u s s e m p e r ,

qne sohrere corrigiam calceamenti ejns

non valet,

non quomodo i o electis ejus j u x t a mensuram

qota incarnationis mysterium nec ipse

investigare

sed sicut Joaunes

sufficit, Ego

q n i banc per prophetiae

baptizavi

spiritum

agnovit.

vos aqua, ilte vero bapthabit

vos S p i -

ritu sancto. Non

quidem

adhuc Joannes Dominnm

riam quasi Vnigenili lis (Joan.

a i t : Vtdimas gioriam

ejus,

a Patre, plenum gratice et

fidei, gloveriia-

i ) . Manet aulem i n i l l o S p t r i l u s , non ex

eo Unturo teropore quo baptixalus est i n Jordane,

sed ex i l l o potius q u o i n utero conceptus est v i r g i sed Untura v i r u m se fortiorem praedicat. Non enim rudes adbuc jy n a l i . Nam quod i n baptizatom desceodere visus est Spiritus, signoro e r a l conferendae nobis In bapiismo aoditores tanti capiebant arcana sacramenti, quod manifeste

Deum aut Dei esse F i l i u m ,

Filius Dei aeternus homine assumpto ex Virgine de-

graiise s p i r i i u a l i s , quibus i n remissionem

nuo natus essei i n mundo, sed p a u l a t i m , per a g n i -

r u m ex aqua et S p i r i l u regeneraiis amplSor ejusdem

peccato-

tionem glorificalae humanitatis, introducendi

erant

Sphritus gratia per

ad fidem divinse acternitatis. Quibus lamen

quasi

soiei coelitus d a r i . Sicut etiam hoc q u o d apenes

impositionem manus episcopi

ac velato sermone

Deum

coelos v i d i t post boptisroa,

honc esse verum declarat, d u m eum S p i r i t u

sancto

etum est, quibus per lavacrum undae

latenter quodam

modo

haptlxaturum esse confirmat. Cui

enrm

dubitim,

nullum posse a l i u m gratiam sancti S p i r i t u * ,

nisi

janua

nostri utique gratia fa-

panditur regni coelestis,

quae,

regeneratricfs peccantibus

quondam protoplaslis ac paradiso ejectis, t o t i generi

Deom dare? T e m p o r e autem procedente cum capa-

humano interpositis eherubim et

ciores

ciattsa est. E x s t i n g u i t u r namque haec flamroa cuiqee

j a m ad inteiiigendum eosdem suos

videret

aodhores, etiam F i l i u m Dei i l t u m aperie praedicavit,

fldelium,

dieees : Sed qui nnsit me baptisare in aqua

angelieis

f

dixtt:

Supsr

quem

videris

PATROL.

Spiritum

XCII.

ille

mihi

descendentem et

flammeo

gladio

cum aquis v i u l i b u s t m g i t u r . Reeoneiltator spiritibus, cum

ad

pacem

sui r e d i c r i t

Creatoris, adeo u t si p e r c e p u fidei sacraroenta puro 5

159

BEDiE VENERABILIS

OPP.

PARS H SECT. 1. — E X E C E T I C A GE.NUNA.

f !ft

00)0101 caroe J in regnum Dei (Act. xrv). Tentatur quadraginU diebus regaa possii intrare cceleslia. A i i o q u i qnomodotunc et q t i a d r a g i n u noctibus, o t indicet quod quandin hie aperirentor Dotnine coeli, q n i c u m hotno fieret et viventes Domiuo servimos, sive prospera blandiantor coriie et corpore

servaverit,

mox

habitaret nobiscum i n t e r r a , ccclum p a r i t e r d i v i n a

(euod ad dies pet t i n e t ) , seu nos adversa feriant (quod

potentia continebat et t e r r a m ? Sed c t hoc qood vox

noctis Ogurse congruii), semper ambolantibus i n lege

paterna de coelis i n n o l u i t : Tu es Filhu

D o m i u i adsit loto orbe adversarius, qui i t e r nostrum

meut

dile-

non ipse F i l i u s quod ncsciebat

stus, in le complacui,

teniando impedire non cessat. Eralque

deeetar, scd nobia qood credere debeamus ostendi-

et angeli

ministrabant

cum betths,

I n i e r besUas commoraior

illi.

t u r : Ipsum videlicet qui baplizandtis cum aliis venit

ut homo, sed oifnisterio u t i t u r aogeJico u l Deus. E l

ad Joannem homo, v e r u m esse Dei F i l i u m ; non

nos cum i n eremo sanctse conversationis besUales

soium ipsius Joannis, sed et totius roundi D o m i n u m ,

hominoro mores iropoiluta mente toleramds, mitriste-

e t ideo veraciter i n S p i r i t u sancto baptizare valcn-

r i u m angelorum m e r e m u r , a quibus corpore absoluU

t e m . Nos

ad aeterna in coelis gaudia transferamur.

quoque vox

eadem doeuit

per

aquam

ablutionis et s p i r i t o m sanctiflcationis Dei posse filios effici. Quolquot

enim receperunt

«tim, dedit tis

Postquam

pott-

autem traditus est Joannes

venitJesut

9

Galitceam ptmdicans Evangelium

regni Dd

f

tn

etc. Joanue

1). Bene autem i n specie 1 tradito, recle iocipit ipse praedicare. Desinente lege, roultum consequenter o r i i u r E v a n g e l i u m . Si autem Salvator simplex est a u i m a l , atqoe a roalitia fellis alienum, eadero praedicat qnse Joannes BaptisU anle d i x e r a t ,

ttelem filios Dei fieri (Joan.

columbae desccndit Spiritus sanclus, quod ul

tigurate nobis insinuarct quod simplicia corda

ostendii se ejusdem Dei esse filium, eujus i i l e p r o -

quacrit, nec habitare dignatur i n mentibus i m p u r i s ,

p h e U esL Nemo autem puiet trsditionem Joannis i n

qualis fuit S i m o n ille c u i dicebat P e l r u s : Non

est

carcerem, statim post j e j u n i u m qoadraginia d i e r u m

in felle enim

e l t e n u t i o n e m Domini facUro. Quisquis enim Joaimis

tibi part,

neque

umari tudimt (Act.

sors in

sermone hoc;

et obtigatione

iniquUetit

vhteo te etee

Evangeliutn legerit, inveniet D o m i n u m ante t r a d i i i o -

viu).

nem illius m u i u et docuisse, et miracula fecisse. De-

Et slatim Matthaeus

Spiritus

exputit

eum in desertum,

s i m i l i t e r , exposito

Domini

e l voce de crolis facla, quae d i c e r e l : Uic est meut dilectut,

in quo mihi

complacui

$

nique habes i n Evangelio ipsius : Uoc

etc.

signorum

bapiismate,

Jesus

ruro : Necdum

Filiut

(Joan.

continuo sub-

in Cana Galileem

fecit

initium

11). E t i i e -

(Joan*

enim erat missus in carcerem

Joannes

111). F e r u n t aulero quia cum legisset Joannea

M ittuaei, Marci et Luese v o l u m i n a , p r o b a v e r i l q u i d e m a Spiritu, i v ) . Yeruro ne c u i ^ t e x i u m bistoriae, et vera eos dixisse firmsverit, s e d unius taatum anni i n quo et passus est, post c a r c e veniret i n d u b i u m a quo eom s p i r i t u d u c t o m sive rero Joannis, bistoriam texisse. Prsetermisso i t a q u e expulsuro dicerent i n d e s e r t u m , consulte Lucaa antio cujus a c u a iribus e x p o s i u fuerant, s u p e r i o r i s p r i m o p o s u i t : quia Jesus plenus Spiritu saneto re-

j u n x i t : Tunc Jesut ductut ett in detertum ut tentaretur

a diaboto

agebamr

temporis, antequam clauderetur Joannes i n c a r e e r e ,

ne quid contra eum valuisse

gesta n a r r a v i t , sicut manifeslum esse poterit i i s q u f

imroundus p u t a r e t u r , q u i plenus S p i r i t u

Evangeliorum diligenier quatuor voiuroina i e g e r i n t .

ac deinde i n t u l i t : Et

gretsut ett a Jordane, in Spiritu spiritus

(Matth.

in detertum

$

sancto, quo volebat digrediens, quae volebat agebat.

Quae res et dissonantiaro quae videbaiur Joannis esse

Quadraginta autem dies e l noctes, quibus eum t e n -

curo caeteris t o l l i t . Cum ergo dixissct Marcus q u o d

t a t , i o t u m bujus sseculi tempus insinuant, quibus

venit Jetus

merobra ejus, videlicel

Dei

nunquam est

desistit.

mundus,

Quia

In quo

cem vere prsecepta

sanctam Ecclesiam, tentare

t

s u n t , per

creditt Evengttio.

De-

quorum observan-

tiam Domino famuiantes contra bostis indefessi mai i t i a m certarous. draginu

prajdicant

tsmpus, tt appropinquavit

n i m i r u m quadripartitus Domino famulamur.

in Catilceam

subjunxit el a i t : £1 dicent: rtgnum

lmpietum

Evangelium

regtd

Quoniamimptelum

eet

Dei. Pmxitemini,

est ttmpus

9

et

inquit, U l u d

n i m i r u m de quo dicit Apostolus : Postquam

autem

vtnil pitniiudo

factum

temporis, tnitit Deus Filium suum

erant Deeem autem quater ducta qua- ] ex mutiere, factum sub legt ut tos qui sub lege rtdimeret (Galat. i v ) . Ergo i n i p l e u sunl l e m p o r a , totum miUtiae nostne (

%

faciutiL Ideoque

teuipus apte quadragenario dierum ac noctium n u -

p m n i l e m i n i . Quam o l i m est quod boc cJamatur,

mero comprehendiiur. Baptisatus ergo Dominos ex-

uUnam aliquando audialur : Quoniaro impleta

pellitur a S p i r i t u i n desertum, et tentatur a SaUna,

tempora, e i approphiquavii regnum D e i .

u t exemplum vitae suis fidelibus prsebeat, q u i posl

et trtdiit

Evangelio.

ei

sonl

PmnJumini

Renuutiale operibos m o r t u i s ,

acceptam i n baptismo remissionem peceatorura, non

credite i n Deum vivuro. Quid prodest eredere s i n e

aelum ad exercenda opera v i r l u t u m , verum eiiam ad

bonis operibus? Non le bonorum operum m e r i t u m

lelerandam propter justitiam persecutionem sint ac-

adduxit ad fidem, sed fides incipit, u l bona o p e r a

eingendi. Secedit enim 111 desertum, u t nos doceat,

couscqiiantur.

retictis m u n d i illecebris, et socieUte praverum, d i -

Et prmttrieus

secus mart Galilmm,

vidit

Simonem

etc. I s l i priroi vocati sout, ut D o m J o n s n

viois per omnia servire mandatis. T e n U t u r s o l k a -

et Andrtam*

r t e s a diabolo, ut nobis insinuet qnod oronea qui vo-

sequerentur. Piscatores

l u n t pie vivere i n C h r o l o , persecutionem patiuntur,

praedicandum, ne fides credentium neo i n v i r t u t e

et quod ptr

D e i , sed eloquenlia atque doctrina n u u r e t u r . Q t t a e r i

multas

tributmiontt

opertet

nos

inlrare

et illilteraU m i l t u n l u r

sul

U l

IN MMXCk

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. — L I B . I .

t:«

tnstem potest qnotnado binos vocaverit de navieuiis A femina, quae prima sedocta est, a carnalis concopiscstores : p r i m o P i t r u r a et A m l r e a m , deinde p r o -

piscentiae febre c u r a r i ; tertio v i r , q u i male suadentis

gressus p i u l o J n m alios duos fiiios Zebedaet, sicut

d i c U conjugis a u d i v i t , ab e r r o r i s sui lepra m u n d a r i ,

oarrsnt Matthaeus et Marcus, eum Lucas dicat ambas

ut ipse esset ordo resuoraiionis i n D o m i n o , q u i

eeram

erat e l casns i n protopfastis: Et ditctrptnt

naviculas • impletas magaa illa captura p i -

s d u m , sociosque

P e l r i commeroorei

Jacobero et

Joatmem fllios Zebedaei vocatos ad adjuvandum, cum

ritus

inmundut,

tt txciamant

tum tpi-

voce magno exhnt ab

to. Lucas de spiritu immundo ait quod sic e x i c r i t ab

retia plena exlrahere non posseiit, simulque miratos

nomiae, u l n i b i l ei noceret. Potest ergo videri c o n -

t m t a m moltitudinero piscium quae capta e r a l , et eura

t r a r i u m , quomodo seeundum Marcum ditcerpens, v e i

Petro tantum dixisse : iVo/i timere, ex hocjam

sicul aiiqui Codices babenl convtxant

net erit capient

homi-

(Luc. v ) , sironl eum tamen subductis

tum

9

cni m b i l

nocnit secundoro Lucaro. Sed e l ipse L u c a s : Et

ad terram navibus secuios fuisse. Unde et i n t e l l i g e n -

cum projtcitttt

d u m est boc p r i m o esse fsctum quod Lncas iusiouat,

txiil

nec tnnc eos a Doroino vocalos, sed tantum Petro

g i l u r boc dixisse Marcom convtxant

fuisse praediclum quod bomiues essel capturos. Quod

ptnt

iiium (inquil) damonium

ab u7o, nihiiqut

in mtdsum

9

ti nocuit (Luc. i v ) . Unde i n i e i l i ditctr-

«tm.sive

quod Lucas d i x i t cum projtcitttt

9

tum in n w -

no» ita d i i turo e s i , quasi jaro pisees nunquam esset B diam, u t quod secutus a i t , nihilque

ti nocuit, hoc

capiurus. Nam et post resurrectionem Domini legimus

inteliigatnr

esse piscaios. Dictum e s l ergo quod deinceps esset

vexatio non eum d e b i l i i a v i i , sicot solent exire dos-

bemines, non dictnm esl qood j a m non esset captu-

monia

rus pisces. Unde daiur secunduro Lucaro inlelligi eos

evubis.

ad capturam piscium ex roore remeasse, u t postea

illa jaclatio membrorum

qnod

atque

mcmbris amputatis a u t

etiam qmbosdam

Et nttraU tunt omnet, ita ul conquirtrtnt,

Visa

etc.

fieret q u o d Maitbaeus et Marcus narrant, quando ees

v i r t u t e m i r a c u l i , n o v i u t e m dominicae adroirantur

binos vocavit,

doctrinsB, atque ad inquisjtiooem eorum qsse audie-

et ipse j u * s i t u t euro sequereniur,

p r i m o duobus Pelro et Andreae, deinde a l i i s Zebe-

rant per ea quae videraot e x c i U n t u r . Quia n i m i r u i n

dssi duobus filiis. Tunc eniro non subductis ad terram

ad boe fiebant signa quas vel ipse Dominus i n assam-

navibus tanqaam cura redeundi, sed ita euro secnti

pto homine faciebat, vel discipulis facere

sunt, tanquaro vocantem ac jubentem u i sequeren-

ut per bsec Evangelio regoi Dei, quod praedicabatur,

t u r . E t iu^rediuntur C a p b a m a u m , et statim sab-

eertius credereiur, dum h i q u i coslestia

baiis ingressus synagogam docebat eos. Qood Sabba-

gaudia

futura

promittebant,

deJit,

terrigsais

coelestiain lerris ae

lis roaxiuie mediciuae doclrinaeque suae dona f r e - Q divina opera monstrabant. Verum discipuli u t p u r i q v e n U l , docet se n o n sub lege esse, sed supra

homioes donaute Domino cuncta gerebaiiL A i Do«

legem, q u i eamdem quoque legem adimplerc, noo

minos ipse singularis virtute poientias et saniuies

aotem solvere, venerit; nec Judaicum eligere Sab-

ac miracula operabalur, e l quae a Patre audiebat,

bainm, quo v e l iguem accendere, vel manuro pedem-

lequebaUir i n m u n d o . Nam e t prius (teste Evange-

que movere

n o n liceat, sed verum Sabbatum, d i -

lio) trat doctns tot quati potettatom

l e c u m q u e Domino esse requiem, s i , saluti studenies

tkut

a n i m a r u m , ab opere a e r v i l i , i d esi, a cunctis contt*

in pottttatt

neamus i l l i c i t i s .

(Marc.

Ei

slupebant tuptr

doctrina

Et

ejut, e l c . 1111 enitn ea

docebanl populos quae s c r i p U sunt i n Moyse et p r o -

tcribct

(Matth.

habent^ ot nou

v u ) . E t none, turba atiestante

imptrat tpirilibut

imnmndit

v

ot obtdiunl ti

9

i). protinut

tgrtditnttt

do tynagega,

etc. S i v i r u m a

domum Smomt

9

vtuerunt in

dsemonio libera-

pbetis : Jesos vero, quasi Deus et Dominus ipsius

tum

Moysi, p r o l i b e r u t e v o l u n u t i s suae, vel ea quae m i -

purgatum signiflcare dixerimus, consequeuler f e m i -

nus videbantur addebat i n l e g e , vel comrouuns

na febribus t e n u u , sed ad imperium Domini c u r a -

praedicabat populis, u t i n Matthaeo legimus : tti antiquit, Et

tgo aulem dico vobit (Uatih.

Dictum

9

anirouro a b immunda

cogiuiioae

carnem ostendit a concupisceiitiae suae fervore pcr

^ contineolisB praecepu f r e n a u m . Omnis enim amari-

v).

trat iii sunagoga tormn homo in tpiritu

U

moraliter

immun-

tudo,

ttira

tt

btatphemia

i v ) , spirilus i m m u n d i furor est.

Fornicotio*

9

tt indignatio

tt ciamor

9

9

40, etc. Non v o l o n u t i s i s u confessio est, quam prae-

(Epha.

m i u m sequitur confitendi, sed necessiutis extorsio,

ntm vero hnmunditiam

quse cogit invitos conflteri. Et velut si servi fugitivi

tam et avaritiam (qum est idotorum servitus [Epnes. v ] )

y

9

tibidinem

9

cencupiscentiam

nu-

9

post m u l t u m teroporis d o m i n u m suom videant, n i b i l

febrem iliecehrosae

aliod nisi de verberibus deprecantur, sic et daemo-

ctinl ei dt iila

nes, cernenies Dominum i n terris repente v e r s a r i ,

manu tjut.

9

carnis

intellige. Et statim d i -

tt accedens tlevavit

l n Evangelio

Lucae

eam

apprthtnsa

scriptum est quod

ad judicandos se venisse credebant. Praesentia S a l -

rogaverunl illum p r o ea, et slaus super illam i m -

vatoris torroenU sunl daemonum. Et commimtut

peravit

ei Jttui

dictnt

: Obmutesce,

nlam invidia diaboti mort (Sap.

tst

et txi dt homint. Quo-

intravit

in orbem

terrarum

x n ) , ideo contra ipsum m o r t i s auctorero priroo

f e b r i . Modo enim Salvator rogatus, modo

u l t r o curat aegrolos,

ostendens se contra v i t i o r u m

quoque passiones, et precibus semper annuere

flde-

l i u m , et ea nonnunquam quse ipsi minime i n se i n -

debuit medicina salotis o p e r a r i : primo lingua ser-

lelligunt, v e i intelligends dare, v.el pie petentibus,

pentina, ne o l t r a virus spargeret, o c c l u d i ; deinde

etiam nou i n l e l l e c U , d i m i t t e r e , et j u x t a boc qnod

t!3

BEDA5 V E N E r U B l L l S OPP.

4>salroisia

poatuhtl; Deliclaquh dimisit eam

febrU,

E I E G E T I C A GENUINA.

cojus commemorationem

144

facit

Maithsus.

Namque Marcus ita s e q u i l u r :

xvm).

mei$ mmnda mt, Domine (P$ai. Et eontinmo

PAUS I I . SECT. I . -

mtttUgU\t Ab oceuttis Amwe,

Nalurale est febriciUntibos incipiente

Et vtnil ad eum ieprotut

ets.

et minietrabal

dtprtcant

tum,

etc. De

hoc leprose mundato c o n n e c t i t , u l ipse intelligatur

taniute las-

•eicere, et aegroutionis sentire motestiam. V e r u m

quem Matthaens commemorat

sanitaa quae D o m i n i confertur i m p e r t o ,

quando

simoi t o u

tunc esse mundatum ,

post i l l u m sermonem

Dominus de

monte

r w i i t . Nec solum ipss r e d i t , sed et tanto robore c o -

descendit. Sic enim a i t Matibaeus : Cum auttm

m i u n t e , u t eis conUnuo qui se adjuveranl ministrare

ctndmet

sufficiat, e t , j u x U leges tropologiae,

membra quse

(Malth.

v i u ) . Et tcct lepro$u$ vtnien$ adorabat eum

immundiiiae ad i n i q u i u i e m ut fructiftca-

dicens:

Domint,

servierant

rent m o r t i , serviant justiUm i n v i u m seternam. Vetpere autem facto cum

occidiaet

tol,

afferebant

ti vi$,

tum

turbte

veni

eotvere

dctmuttet

etc. E t

pote$ me mundart,

Dominus ait : Non

adimplere

tunt

tegem , sed

v ) , ille q n i excludebatur a lege,

(Matth.

purgari se D o m i n i p o t e s u t e praesumens, non ex lege

signiflcal i l i i u s q u i d i z i t : Quandiu in mundo sum, lux

sed sopra legem esse gratiam judicabat, quae leprosi

f

occubitus passionem

ttcutce

morteinque

od eum

etc. Soiis

quia

de montt,

i x ) . E t sole occidente,

$um mundi (Joan.

plures dss-

maculam posset abluere.

Verum u l i n Domino po-

moniaci quam ante, plures sanantur segroti. Quia B testatis a u c i o r i u s , ita i n i i l o fldei c o n s U n t i a dccta q u i temporalUer i n carne vivens riocuii,

paucos Judseorum

calcato regno mortis, omnibus per

geniibus,

fidei

salutisque

ministris quasi vitae c a n i t : Ittr

facUt

LXVU). Super

quippe

Dominus

Et damenia

(P$al.

giouis et fidei plena confessio est. Si vit, pottt

suam

f

tt dictntia:

pant non

tinebat ta toqui

ttiam

ciemantia,

damonia

Quia tu tt Fitiut quia

f

Dti.

tciebant

de

volunlate autem

pc-

Domini non quasi

sed quasi colluvioota

bis

suae conscins non praesumpsit. Jesus autem misertus

a

muitit

ejus e x t e n d i t raanum suam, et Ungens eum ait i l l i :

Et

incrt-

iptum

Volo

mundart.

f

ttte

to lepra,

i v ) . Daemouia ergo F i l i o m Dei c o n -

Chri$tum (Luc.

inquit,

I n voIunUte D o m i n i t r i b u i l

p t e u t i s incredulus d u b i u v i t ,

etc. Lucas

tjicitbat

me mundare.

t e s u t e m . De

manifestavit.

mutta

seribit spertius : Exibant

fitebantur

Oslendit vulnus, remedium postulavit, et ipsa r e i i -

asceudit,

quia unde i n passiooe occubuit, inde majorem gloriam resurgendo

b e s c a t ; sed confessionem verecundia non repressrt.

Psalmisia

ei qui ascendU tuper occasum

est

et p u d o r i s , u t unusqnisque de suse vitae maculis e r u -

dona transmiait. Cujus

lucisque prseconibus

occasum

r a t u r . Ille i n faciem p r o c i d i t , quod bumilitatis

orbem

Et cum dixisset,

tt mundatu$

$tatim di$ctt$it

N i b i t m e d i u m est

ttt.

ab

ioter

opus Dei atque praeceptum, quia i n praecepto

; et sciebant ipsum esse Cbristum, quia £ opus. Denique dixit tt facta $unt (P$al.

est

XXXII). V i d e a

quem d i e r u m XL jejunio fatigatum diaboius hominem

ergo quod d u b i t a r i non potest q u i n voIunUs

cognoveral,

potesus slt? Si ergo v o l u n u s ejus potestas e s t , q u i

nec

tenlando valebat

an e l Dei F i l i u s

Dci

esset e x p e r i r i ; j a m nunc per signorum potentiam

unius v o l o n u t i s

vel i n t e l l e x i t , vel poUus suspicatus est esse F i l i a m

potestatis. Itaque quasi polesutera babens s a n a n d i ,

a s s e r u n t , nnius utique s s s e r u n t

Dei. Non ergo tdeo Jitdaeis eum crucittgere persoasit,

et j u b e n d i auctoritatem, operandi testimonium n o n

qnia Cbristum sive Dei F i i i u m non esse p u u v i t , sed

refugit. Voto enim d i c i t propter P h o t i n u m , i m p e r a t

quia se m o r l e illius non praevidit esse damnandom.

propter A r i u m , tangit propter Manichaeom.

Vere enim de boc mysierio a saeculis

quidem taogi leprosos p r o h i b e t ; sed quia

-dicit Apostolus qood ntmo principum gnovit. Si enim cognovi$$ent

f

rice eruei(isi$tent

abscondito

hujut $mcuii co-

nunquam

Dominum

Et l e x

Dominos

legis est, non obsequitur legi, sed legem facit. N o n

glo-

ergo ideo t e l i g i t , quia sine u c t u m u n d a r i non

(1 Cor. n ) . Quare autem Dominus se

po-

terat, sed u t probaret qula subjectus oon erat l e g i .

l o q u i daemonia probibeat, P s a l m i s u mauifestat q u i - Nec conUgium Umebat ut bomines, sed quia c o i u a — a l t : Ptccatori -juttitnu

autem dixit Dtut

meat

rsntm f Tu

: Quart

et a$$umi$ ttttamtntum

9

vtro

odi$U

disciplinam

tu

tnarrat

m i n a r i non poterat q u i alios l i b e r a b a t , lepra

meum

per et

Domini f u g a t u r , quae solcbat contaminare u n g e n -

XLIX), et

(Psal.

eaetera. Ne ^ u i s dum prsedicantem

a u d i t , sequaiur

D

Siinulque illud m i r a b i l e

um.

f

tacta

quod eo sanavit

nere, quo fuerat obsecralus. Si r t s , potes me

ge-

mundare.

e r r a n t e m . Improbus enim magister est diabolus, q o i

Volo

falsa vcris sseoe permiscet, ut specie veritatis t e s t i -

habes p i e u t i s effectum. Non ergo ( u t plerique L s t i -

m o n i u m fraudis obtexat.

norum

Et

diiucuto

l u m tocum,

vaidt turgent,

egrtttut

abiit in

dt$tr-

$

i n q u i t , mundart.

mundart,

Hubes v o l u n u t e m ,

etiam

p u u n t ) jungendum ebt et legendum sed

etc. Si occasui solis mors e x p r i m i t u r

deinde imperet,

Salvatoris, quare non dihiculo redeunte resurrectio

Et comminalu$

separalum,

ut primum

dicat

Voto) vofe,

mundart. est ti $tatim,

et ejecit

iltum , e t c »

ejus indicelur? Cujus manifestata luce abiit i n de*

Quare p n e c i p i t u r n e m i n i dicere, nisi ut diceret

non

sertum gentium, ibique i n suis

vulganda nostra beneflcia, sed p r e m e n d a ,

non

fidelibus

orabat,

ul

quia corda eorum per gratiam s u i Spiritus ad v i r t u -

solum a mercede abstineamus pecuuiae, sed e t i a r a

tem orationis e x c i u b a t . Et trat

graUae.

gogis eorum et omni Caiilcca,

pradicam

et dcemonia

in

hac prsedicatione quam d i c i t eum babuisse Galilara

i n U l l i g i t u r eUam sermo

tyna-

ejicient.

In

in omni

i l l e h ibitus

in

Sed vade ct ostende tt principi

sacerdotum,

etc.

Os-

tendere se sacerdoti j u b e t u r , ut intelligeret s a c e r d o s eum non legis o r d i n e , sed gra*ia Dei supra l e g e m

UK

I N MARCI

E V A N C E L I U M BXPOSITIO. -

LIB. I .

csse c u r a t u m . Offerre autem sacriftcium, n t osten- A

CVPUT I I .

d e r e l Domious qood legem non solveret, sed a d i m pleret, q u i i e c u n d u m legem g adiens supra legcm

H6\

Et

iterum

intravtt

etc. Salvator

Capharnaum,

sanaret eos quos remedia l e g i s n o n sanaveranl. E l

omnium Deus salutari omnia

bene a d d i d i t : In ttttimonium

tunc i n deserlis, nunc i n c i v i u t e , nunc ad m a r e ,

9

illit,

hoc e s t , si Deo

lustrat incessu. E L

credant, si impietatis lepra discedaL Quod si quem

doctrinae cceleslis et v i r l u t u m dona turbis m i n i s t r a t .

roovet quomodo Dominus Mosaicum videaluT^appro-

Nunc i n montesolus o r a t , nunc laborantes i n m a r i ,

hare s a c r i f i c i n r o , c u m i d non receperil Ecclesia,

ne perire debeant, adjuvat. Ubique munera salutis

meroineat

impertit, u t omnes gradus ac condiliones ad suam

nondum

cmpisse

sacriflcium sanclum

sanctorum, quod corpus ejus est. Nondum eniro

gratiaro pertinere demonstret. Juxta m y s t i c u m vero

obtuierat i n passioue holocausturo suuro. N o n a u -

intelleclum, post faclum i n c i v i u t e m i r a c u l n m , sece-

tem oportehat auferri sigoificantia sacrificia, p r i u s -

dit i n descrlum, ibique

* qttam iilud qnod significabatur confirmatum esset eontestatione

apostolorum praedicantium, et

credentium poputoriim^Quia

fide

vero typice v i r iste

convenientes ad se turbas

benigna pietate suscipit, u t ostendal se magjs q u i e t a m , e i a sseculi curis r e m o u m diligere vitaro, atque, ob hujus appetiltun, se sanandis curaro

adbibere

peccatis langnidom genus designal bumanum, recte * > corporibus. E t q u i d e m more bumano, quasi frequentiam se quserentiuro declinans, nolebal mamfeste i n non solum leprosus, v e r u m e t i a m , j u x u EvangeOmnet

civiiatem i n t r o i r e . Sed allegorice docebat qnia t u -

et egent gtoria Dei (Rom. m ) . I l l a ,

multuosis carnalium mentibus apertam sui m a n i f e -

scilicet, u t , extenta manu Salvatoris, hoc est i n c a r -

staiionem veritas n o n exbibet, sed quoscunque ab

nato Dei Verbo, humanamque contingente n a t u r a m ,

illecebris r e r u m temporalium v i d e r i l esse discretos,

liuro Lucse, plenus lepra fuisse describitur. enim peccaverunt

9

ab e r r o r i s prisci varietate m o n d e o t u r ,

possintqoe

iis suorum lucem dooorum largius infundit. Verum

euro sposiolis audire : Jam vot mundi

ettit p r o -

quia nec carnales superna p i e u s deserit, quin e t i a m

(Joan. x v ) ,

i i s g r a t i a m suoe v i s i u t i o n i s , per quaro et ipsi s p i r i -

popuio D e i ersnt

tuales effici valeant, indulget, posi deserturo D o m i -

pter ttrmontm

qutm iocutut

et q o i diutius

tum vobit

aboroiuabiles a

castris secreti, jaro aliquando iemplo r e d d i , et sacerdoti queanl o f f e r r i , i i l i utique c u i d i c i t u r : Tu tt tactrdot

in mttrnum

stolo : Ttmptum

(Ptal.

tnim

c i x ) , audienles a b A p o -

Dti tanctum ttt quod ettit vot

(I Cor. m ) ; offeranlque p r o emundaiione s u i sicut prsecepit Moyses , i d esl txhibtant tiiam vivenlem,

tanctam

At iUe egrettus uumem, inlroire,

9

corpora

tua ho»

Deo placentem (Rom. x n ) .

cospit prmdicart,

et diffamare s«r-

nus i n c i v i u t e i n r e d i t : roultisque eodem convenien* tibus loquitur verbum : ac sanato paralytico piuribus occasionem inurnae sanationis quae est i n fide t r i b u i i . Quod vero docente Domino et domo t a m m u l t i convenerunt, u l non caperent, neque ad j a n u a m , ' nostram p r o p r i e salvalionem q u i de genlibus ad fidem venimus designal, quia praodicanle i n Judaea Doinino uecdum intrare ad audiendum valuimus. A d

in civitotem

quos tamen etsi foris positos verba suse dociriose

std forit in deteriit locit estet: et conveniebant

fecii pervenire, quia nos ipse per sanclorum ora

ita ul jam non pottet

ad eum undique.

manifette

Unius perfecta s a l v a t i o ,

oiultas

ad Dominum cogil lurbas : u t enim ipse se interius exteriusque docerel esset sanatum, neqiiaquam perceptnm beneficinm, u t ab ipso a quo acceperat j u s sus, u c e t : quin potius evangelistae functus officio, mox egressus coepit prsedicare et diffamare sermonem. Unde merito quseritur quidnam sit quod D o minus nonnulla quse gessit abscondi j i i s s i t , et nec ad boraro potuerunt abscondl ? Nunquid e n i m uni?

praedicatorum collegii, et quamvis e x l r a synagogaoi iu qua ipse praedicabat i n v e n t o s , Evangelii sui fecil esse participes. Et vtntrunt cum

quia a quatuor

t

fertnttt

portabatur.

ad tum paratutiCuratio p a r a l y l i c i

bujus salvationem designat animae post diuturnam illecebrae carnalis inertiam ad Cbristuro snspirautis, quse p r i m o o m n i u m mioistris q u i eam sublevent et Chrislo afferant, i d est bonis doctoribus q u i spen\. sanalionis operoque intercessionis suggerant, indigqt.

genitua Filiits Patri et Spiritui sancto c o a t t c r n n s , |^ Qui bene qualuor fuisse referuntur, sive quia> q n a - . tuor s a n c l i Evangelii libris omnis praedkantium vir> bac i n r e velle b a b n i l qood implere non poiuit ? Sed n o u n d u m quod Redemptor noster per roortale c o r -

tus, omnis sermo l i r m a i u r , seu q u i a qpatuor sunt

pus orone qnod egit hoc nobis i n exemplo aciionis

virtutes quibus ad promerendam sospitatem flducia

prsebuit. Miraculum namque faciens, et taceri j u s s i t ,

mentis erigaur. De quibus i n setertiae sapientiae iaode

et u r o e n taceri non p o t u i l . U t videlicet electi ejus

dicitur : Sobrietatem

exempluro doctrinae i l l i u s sequenles, i n roagnisquae

ttitiam

faciunt latere quidero i n voluntate babeant, sed u t

minibut (Sop. v m ) . Quas noouulli diversis nominilHis

prosint a l i i s , prddanlur i n v i t i , quatenus e l magnae

prudentiam, foriitudinem, teropecantiam et j u s t i t i a m .

et virtutem,

tnim

tt sapientiam docet et ju*.

quibus utiliut

nihii ett in vUa h$-

hurollitatis s i t quod sua opera U c e r i appetont, et

nuucupant. Ef cum non potttnt

magnae sublimilalis s i l quod eomro opera laceri non

turba

possum. Non ergo Deminns v o l u i t quidqoam fieri et

lyticum Chrisio olferre, sed turba

miniase potoit, sed quid velle ejua membra debeant, qoidve de eis etiam noientibus fiat, doctrinse magisterio exetnpluin dedit.

9

nudavtrunt

ttclum

offerrt tum iili prm

ubi erat. Desideranl parainterposita ab

o m n i parle i n t e r c l u d u n t u r , quia saepe anima post i n f l r m i corporis desidiam ad Deum resipiscens, s u * penwcque gratiae remedio ctipiens i n n o v a r i , priscas

117

BED^E V E N E U A B I L I S

OPP.

PARS I I . SECT. I . —

EXEGETICA G E N U I N A .

U8

consoctudiriis obstaculo reiardatur. S x p e i n l e r ipsas A stalim cognito,

Jesus

oralionis secretse dulcedines, e l quasi suave cum

inter se

itlit

Domiiio colloquium, turba cogitationum ititerveniens

vestrit ? Ostendit se D e u m , qui potesl cordis occulta

9

dicit

spiritu : Quid

suo quia ista cogitutit

tic

cogitarent in

cerdibus

aciem mentis ne Cliristus videatur i m p e d i l . E l quid

coguoscere. E t quodam modo Ucens loquitur : Ea-

i u l e r haec agendum? Non utique i n inftmis exteritis

dem majesute

qua turbae tumultuantur remanendum, sed tectuin

intueor, possum et hominibus d c l i c u d i m i l t e r e . E i

et potenlia qua cogitationes vestras

domus i n qua Christus docet ascendeudum, i d est

vobis intelligile q u i d paralyticus consequatur. Quid

sacrae Scripturae sublimilas est appetenda,

ost faeilius dicere paratytico

lexque

Domini cum PsalmisU die noctuque medilanda. ln quo enim cerrigit

junior

inquit, termonet

viam tuam ? In

tuot (Ptai.

custodiendo,

c x v i u ) . E t patefacienles,

: Dimittuntur

an dicere : Surge et tolte grabatum

tibi peccata,

luum et ambuta ?

In:er dicere et facere, mu!la d i s u u t i a est. Utrum sint paralytico peccata

dimissa, solus noveratqtii

submiserunt grabatum i n quo paralyticus jacebal.

dimittebat. Surge autem et ambuta

Patefacto tecto aeger anle i c s i i m s u b m i t l i t u r , quia,

gebat quam i i qui surgentem videbanl approbare po-

reseratis Scripturarum mysteriis, ad notitiam C h r i s l i

lerant. F i t ergo carnaie s i g n u m , u l probetur spiri-

pervenitur, boc est ad ejus b u m i l i u t e m (idei pietaie

tuale, quanquam ejusdem v i r t u l i s s i l ei corporis el

9

tam i l l e qui sur-

descenditur. E t bene domus Jeso j u x u alterius B animae vitia dimittere. E t datur nobis intelligentia. cvangelistae narrationem tegulis esse contecta repepropter peccau plerasque evenire corporum debiiir i t u r , quia sub c o n t e m p t i b i l i l i t t e r a r u m velamine si tates. Et idcirco forsan prius peccata d i m i t t u n t i i r , ut adsit qui reseret divina, spiritualis gratiae virtus i n -

causis d e b i l i u t i s a b l a t i s , s a n i u s r e s l i t u a t u r . Quin-

venieiur. Denudatio eleuim tegularum i n domo Jesu

que siquidem sunt diflerentiae causarum pro quibus

apertio est i n vilitate litterae sensus spiritualis et ar-

in bac vita molesliis corporalibus affligimur. Aut

canorum coelestium. Quod aoiem cum grabato depo-

enim ad m e r i t a augenda per patienllam j u s t i corpo-

i i h u r i n f l r m u s , significat ab homine io isia adbuc

ris i n f i r m i u t e gravamur, u t beati patres, Job e t T o -

carne constituto Christum debere cognosci.

bias et i n n u m e r i marlyres in ulroque Testamento. A u t

Cum vidittet

autem Jetus fidem illorum,

etc. Cura-

ad custodiam v i r l u t u m p e r c e p t a r u m , ne superbia

turus bominem a paraiysi Domintis, p r i m o peccato-

tenUnte dispereant, sicut apostolus Paulus , c u i ne

r t i m vincula d i s s o l v i t , u t ostenJeret eum ob nexus

magniludine revelationum extolleretur, datus est s t i -

t ulparum artuum dissolulione fuisse damnatum, nec

mulus carnis suae angelus Salanae, qui eum colapbixa-

i i s i his relaxatis membrorum posse rccuperatioue

r e t . A i i t ad inlelligenda et corrigeoda pjccata nostra

sanari. Sic e l i l l i paralylico, q u i j u x u

sicul Maria soror Aaron i n eremo ob verba l e m e r i l a -

piscinam d i n m o l u m aquae

sanato a Domino d i c i t u r : Ecce jam noii peccare

9

(Joan.

Probatham

frustra praestolabatur, C lis et superbiae lepra percussa est. Vel sicut paraly-

ne deterius

rs,

ticns de quo traciamus, q u i nonnisi dimissis p r i m o

contingat.

peccatis, poluit ab infirmiiate c u r a r i . A u i ad g l o r i a m

sanus faclus

libi atiquid

xiv).

Dei salvaniis sive per seipsum sive per famulcs snos,

Fi/t, inquh

dimitluntur

tibi peccata. 0 mira b u -

sicut caecus natus i n Evangelio, qui neque ipte

pecca-

militas f Despcclum et debilem totisque membrorum

vit neque parentes ejus, sed uj, manifettarentur

opera

coropaginibus dissolutum fiiium vocat, quem sacerdo-

Dd ifi ilto. Sicut Lazarus, cujus i n f i r m i u s non

les non dignarentur attingere. A u t recie ideo

ad m o r t e m , sed pro gloria Dei, ut gloriflcareiur F i -

9

filium,

fuit

quia d i m i t t u n t u r ei peccata sua. Inluendum sane

lius Dei per e a m . Aut ad incboationero d a m n a t i o n i s

quanti propria cujusque fides apud Deum valeat, u b i

aeternae, qtiod reproborum est, et p r o p r i u m , s i c u t

tanti vatuit aliena, ut totus homo repenle, boc

Antiocbus et Herodes, qoi utrique suo lempore a d -

est,

cxterius interiusque j a m salvatus exsurgeret, a l i o -

versus Deum repugnanles,

rumque m e r i t o aliis laxarentur e r r a u .

gehenna pcrpetuo passuri essent, praesentium

Erant

autem illic quidam describis

lantes in cotdibut

sedentes et cogi-

snts, elc. V e r u m dicunt scribae,

quod t o r m e n t o r u m i n affli-

ciionum rnisera cunctis ostendebant. Quibus c o n g r u i t iiiud prophela? : Et duptici

contritione

contere

eos.

quod nemo diroittere peccaU nisi Deus potest, q u i D Unde necesse est i n omnibus quse l e m p o r a l i t e r

ad-

per eos quoque d i m i l l i t , quibus d i m i t t e n d i t r i b u i t

versa p a l i m u r , cum bumilitate Damino graiias a g a -

p o t e s u t e m . E t ideo Christus vere Deus esse p r o b a -

mus, et iiifirmitatis nostrae conscii de collatis n o b i s

t u r , quia dimittere peccau quasi Deus polest. V e r u m

reroediis gratulemitr. Necesse est u t ad c o n s c i e n -

Deo testimoniuro r e d d u n l , sed personam C h r i s l i negando falluntur. E r r a n l i u q u e Judaei, q u i cum C h r i stum e l Deum esse et peccata d i m i t i e r e posse credant, Jesum tamen Christum esse non eredunt. Sed m u l t o dementius e r r a n l A r i a n i , q u i c u m Jesuro C h r i stum esse, et peccata

posse d i m i t t e r e , Evangetii

liam nostram reversi solerler opera nostta s i m u l e t cogitationes e x p l o r e m u s ,

et quidquid nos peccasse

deprehendimus, digua castigatione p u r g e m u s ; q u i d quid de his quae nos recte fecisse credebamus, v i l i o in nobis eiationis perisse comperirous, et boc b u m i U

verbis d e v i c t i , negare non a u d e a n t , n i h i l o m i n o s

satisfaclione castigemus. Hasc enhn nobis saeptos fti

Deum negare non t i m e n t . A t ipse perfidos

causa flagelloram. Csolerum innoceutes et j u s t o s o b

salvare

desiderans, et occultorum cognitione el v i r t u t e ope-

augmenu praemiorom

r u m Deum se esse manifestat. Nam sequitur : Quo

donum speciale v i r o r u m . Verberibus autem

flagellari,

perfectorum e s t , e t tcmpo-

14»

IN MAttCl

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. — L I B . I .

130

ralibus aJ aeterna tormenta c o i n p e l l i , impojnitenliura j i de teloneario i n evangeluUm Et turgens

est posna r e p r o b o r u m . l / i antem $ciati$ quia potestatem

habet Filius

secutus est eum.

sii repenle mutatus. I n Evangelio

plenius scriptum esl : Et retictis

homi-

omnibus

Luc« surgens

tris, etc. S i et Deus est juxta PsalmisUm, q u i q»»an-

secututest eum (Luc. v ) . Intelligens ergo Matlhaeus quid

t u m distat Oriens ab Occasu elongavit a nobis i n i q u i -

s i l veraciter Dominum seqni, reliclis omnibus seqoi-

tates nostras, et Fitiue terra atmittendi

hominit

potettatem

t u r . Sequi enim i m i l a r i est. Ideoque n t pauperem

habet in

Christum non tam gressu quam affectu

ergo idem ipse et Deus, et

peccata,

coosecUri

filius h o m i n i s est, ut et bomo Christus per d i v i n i u t i s

possel, r e l i q u i t p r o p r i a , q u i rapere solebat

suae potentiam peccata

PerfecUroque nobis abrenuntiationis saecnli formam

dimittere possit, et

idem

aliena.

Deus Christus per humaniiatis suae fragilitatem pro

tribuens, non solum lucra r e l i q u i t vectigalium,

peecatoribus m o r i . Spiritnaliter autem de

periculum c o n t e m p s i l , quod evenire poter.il a prin-»

grabato

sed

surgere est animam se a carnalibus desideriis u b i

cipibus saeculi, quia vectigalium rationes imperfectas

segra jacebat abstrahere. Grabatom vero lollere est

atqne incomposius

ipsam quoque carnem per cootinentiae frena correp-

laie sequendi Doroiniim ductus est, u t i n nullo pror-

t a m , spe Coelestium praemiorum s deliciis segregsre

sus hujus vitae respecium

r e l i q u e r i t . T a n U enim c u p i d i vel c o g i u t i o n e m

sibimet

terrenis. Sublato autem grabato d o m u m i r e , ad ' * reservarit. Si quidem ipse Dominus q u i hunc exterius humsna allocutione u t se sequeretur vocavit, paradisura redire est. Ilaec ete.-iim vera est domus i n t u s d i v i n a i n s p i r a l i o n e u t mox vocantem sequeretur noslra, quae hominem primasuscepli, non j u r e amissa, sedfraude,

accendit,

tandem restitnta per eum qoi fraudu-

ipse i n v i s i b i l i t e r quo modo

esset edocuit. Propter

d o m u m reportat g r a b a t u m , c u m anima, remissione

dom humana contemnens

accepta

eorum fidelis dispensalor factus esi lalentoruro.

peccatortim , ad ioternam sui custodiam

Et

com ipso se corporc refert, ne quid post veniaro unde h e r u m juste ferialur a d m i i t a l . Et rex%t et subkUo grabato 9

mbrarentur Qtda

omne$

nunquam

pofrniiae moraia ,

abiit coram omnibn$

tic vidimut.

v i r t u s , nbi nulla jussu

in domo

illius

9

ei convivium magoum

Levi i n domo

sua,

Quam mirands divinae

doroicHio Christum receperit interno, maximis delec-

festina

corda

ronverturiL El egressut

omnis-

ad mare

9

et docebat

Dominus libenler i n g r e d i l u r , et i n ejus qui crediderit

comita-

damnatis blasphemiae

ett rurtus

u t i o n i b u s exuberantium pascitur v o l u p u t u m . l u q u e

interveuiente

j a c u l i s , ad laudem tantse majestatis stupentia que turba veniebat ad eum,

accumberet

etc. S c r i b i t evangelisU Lucas quod

quod m y s t e r i o r u m flguris aple congruit. Qui enim

salus

tur I Merito q u i a d f u e r a n t ,

est cum

obedientiae

negotia deserit, d o m i n i -

dicentes,

Deum

temporis

Salvaioris

feceril

ita ut

9

et honorificarent

9

factum

multi pubticani,

tlatimiUetur-

quod i l i e merito

sequendum

lento bosti n i b i l debuit. A l i t e r sanus q u i languerat

eos.

Docens

in Capharnaum Domiuos, v i r i u t e m doctrinae suae

(

, recumbit affectu. E t hoc est bonomro operum s p i ' rituale convivioro

quo dives populus eget, pauper

epulatnr. Publicatii autem sicut etiam nomine bant, appellanlur i i q u i veciigalia

pro-

publica exigunt,

sive q u i conductores sunl vectigalium fisci, vel rerura

Quo

publicarom, necnon et i i q u i saeculi bujus lucra per

fccto egressus est ad mare, u t non solum civilem

ncgotia s e c u n t u r , eodem vocabulo ceosenlur. Vide-

vitam h o m i n u m i n via verltalis institueret, v e r u m

r a n l i u q u e publicannro a peccatis ad meliora

etiam h a b i u t o r i b u s maris Evangeliom regni praedi-

versum locum invenisse pronitentiae, et ob i d etiam

coelestem paralytici curatione commendabat.

coa-

r e r u m labentium motus

ipsi oon desperant salutero. Neque vero i n pristinis

eontemnere ac fidei Ormitate superare doceret. De-

v i l i i s perroanentes publicani veniunt ad Jesuro, u t

ntqoe advenienlem ad se i b i t u r b a m p l u r i m a m docel.

Pharissei e l Scribae inurmurantes, sed p m n i l e n t i a m

caret, eosque

fluctivagos

I b i poblicanum de teloneo vocatum apostolum

et

agenies, u t seqnens Evangelistse

sermo

evangeiistam facit. I b i multos peccatores per poeni-

dicens : Erant

tentiam correclos sua dignos coena, suorum auditu

Ibat autem Dominus ad convivia

enim multi

9

significat,

qui et sequebantur

eum.

peccatoruro,

ut

r e d d i l arcanorum, atque ab undis tumenlibus, ac j > occasionem baberet docendi, et spirituales i n v i t a t o cetis c u p i d i l a t u m fallentium sequeslralos sd s o l i d i -

ribus suis praeberei cibos.

u t e m quietae conversationis, quse est i n spe

pergere ad convivium describant, n i h i l refertur aliud

cceles-

nisi quid i b i fecerit,

t i u m bonorum pertrabit. Nam s e q u i t u r : Et cum prmeriret

9

n e u r o , ad

curam

vidil Levi Aiphei, dispensaiionemque

eic. A d

telo-

vectigalium

d i c i t ; TtXoc enim Graece, Latine vectigal

nomioa-

Denique

c u m frequenter

q u i d docuerit, n t et humilitas

Domini eundo ad peccatores, et potentia doctrinss ejus i n conversioue pcenilentiuin demonstretur. El Scribce et Phariscei videntes quia manducaret etc. Si per Matthsei eleclionem

ei

cum vo»

tnr : idem autem Levi q u i e l Matihaeus e s l . Sed

peccatoribus

Lucas Marcusque, propler verecundiam e l bonorero

cationem Pubiicanorum ftdes e x p r i m i t u r g e n t i u m ,

evangelistse,

9

ponere noluerunt v u l g a l u m .

quae prios mundi l u c r u m inhiabant, at nunc c u m D o -

Ipse autem Malthaeus, j u x U i l l u d quod scripturo

m i n o epulis cbaritatis et bonorum operum sedola de-

est, justus accusator sui e s t : i n p r i m o r d i o

sermo-

votione reficiuntur, profecto superciiium Scribaram

nis Mattbaeum se et publicanum n o m i n a t ; u l os-

e i Pharismorum Judaeorum invidiam qua de gentium

lendat legentibus nuliuro debere conversum de sa-

salute torqoentur insinuat. Quibus ipse l o q u i t u r :

lute diffidere, cum ipse de publicano iu apostolum,

Amen dico vobi$ quia

noroen

t

publicani

ei merctrices

prmce*

152 BEDi£ V E N E R A B I L I S OPP. P A R S I L SECT. L - E X E G E T I C A G E N U I N A . autem ille propter peccaU a nobis recesserit et avo-

VA

dent vo$ m regno Dei. — IIoc audito Jetu$ ait ilti$ : iVo** nece$$e habent $ani medicum, bent.

Non enim

$ed qui mate ha-

veni vocare ju$to$

$ed

peccatoret.

l a v e r i l , tunc indicendum j e j u n i u m e s t , tunc luctua recipiendus. Nemo

Suggtilat Scribas e i Pbarisaeos, qui juslos se p u u n l e s

vestimento

peccatorum consoriia dcclinabant. Se ipsum

vum a Viteri,

roedi-

cuni d i c i t , qui rairo medicandi genere vulneratus est LIII).

atsumentum

Atioquin

aufert

panni

mdi$

as$uU

eupptementum

no-

scissura fit. Cum interrogatua

et mojor

esset Doroinus, c u r discipuli ejus non j e j u n a r e n i ,

$anaii

respondit carnales adbuc quosque et necduro pas-

Sanos autem et justos appellal eos

sionis resurreciiooisque suae fide solidaios noo posse

et $uam volentes c o n s t i -

severiora jejunia et continentiae sustinere praecepu,

propter iniquitaies n o s t r a s , $umu$ (Isai.

veleri.

et livore

eju$

q u i ignorantes

Dei ju$litiam

tuere, jusliliaj

Dei non $unt euhjecti (Rom. x ) ; q u i ex

t

ne per a u s t e r i u t e m

n i m i a m ctiam

creduliutem

lege praesiimentes Evangelii gratiam non quscrunL

quam babere videbantur a m i t t a n l . Ipsos, ergo adbuc

Porro male babeutcs et peccatores vocat eos qui suae

discipulos Unquam vetera vestimenU d i c i t , quibus

fragililatis conscientia devicti, nec per legem se j u s -

inconvcnienter novus pannus assuitur, i d est aliqua

tiflcari posse videnles, C b r i s t i graliae poeniteudo colia

parlicula doctrinae quae ad novae vitae

submittunt.

tiam p e r t i n e l , qoia si boc flat, e i ipsa doctrina quoJoannis, etc. A l i i referunt evan-

Et erant discipuli

gelislae ipsos Pbarisaeos ac discipulos Joannis bac D o m i n u m quxstiono pulsasse. I l i c vero i i a sonare videtur evangelicus

sermo, quasi alii a l i q u i quos.

bujus r e i cura movisset,

hanc ei quaestionem i n l u -

l e r i n L Unde colligcndum a pluribus banc

Domino

objectam csse q u x s l i o n e r o , ct a Pbarisaeis scilicet et a discipulis Joannis, c t a convivis, vei aliis quibusl i b e t , quos lioc movcbat, quare discipuli Joannis et Pbarisaei j c j u n a r e n t ; discipuli autem Salvatoris non jejunarent. Mystico auleiu sensu potest i t a e x p o n i : quod d i s t i p u l i Joannis et Pbarisaeorum

jejunant,

temperan-

dam roodo s c i n d i t u r , cujus particuls quas ad J e j u n i u m ciboruro valet, iroporluoe i r a d i t o r , cum ilia doceal

generale j e j u n i u m n o n a concupisccniia c i -

b o r u m U n l u m , sed ab oroni laetitia temporaliuro d e l e c u t i o n u m . Cujus quasi p a n n u m , i d est partem aliquaro quae ad cibos p e i i i n e l , dicit non oporlere hominibus adbuc veteri consueiudini deditis iropert i r i , qula et i l l i n c quasi conscissio videtur fieri, e t ipsi vetusUti non c o n v e n i i . Et nemo mitlit vinum

9

etc. Eosdcm quoque v e l e r i -

bus comparat utribus, quos vino novo, i d e»t s p i r i tualibus praeceptis facilius d i s r u m p i quam i d posse

C b r i s l i aulem non jejunant, quia oinnis q u i v e l de

continere d i c i t . E r a n l autem j a m utres n o v i , c u m

operibus legis sine fide g l o r i a t u r , v e l , quod est g r a -

post ascensum D o m i n i desiderio consolationis ejua

vius, traditiones sequitur b o m i n u m , vel certe ipsum

orando e l sperando i n n o v a b a n l u r . Tunc e n i m acce-

etiam C b r i s l i p r x c o n i u m aure u n t u i n corporis, n o n

p e r u n l S p i r i t u m sanctum, quo iropleti c u m iinguis

autem et fide cordis percipit, spiritualibus abstinens

omnibus

bonis jejuno corde u b e s c i t . Q u i vero C b r i s l i m e m -

laroen vere a l t e s U n l i b u s , d i c l u m e s l : Quia

bris fideli incorporatur aniore, non potest jejunare

pienisunt

loquerentur, a Judaeis nescienlibus, sed musto

i$ti (Act. n ) . Novum enim vinum j a m novis

q u i carne ipsius epulatur et sanguine. A l i t e r Joan-

o l r i b u s veuerai, hoc est Spiriius sancti fervor s p i -

nes v i n u m e t siceram

r i t u a l i u m corda repleverai.

n o u b i b i t , Dominus c o m

A l i t e r . Cavendum d o -

publicanis et peccatoribus manducat ac b i b i t , quia

c l o r i est ne animae nondum renovalae, sed i n v e t u -

i l i e abstiuentia m e r i t u m a u g e t , cui potentia nulla

state maliliae p e r d u r s n t i , novorum

naturae. Domious autem c u i naturaliter soppetebat

secreta c o m m i t l a t . Quod si quaeril aiiquis quid i n t e r

d e i i c u douare, c u r eos declinaret quos a b s t i n e n i i -

v i n u m novum mystice et vestiroentom distel n o v u m ,

bus poterat reddere puriores ? Scd jejunavit et C b r i -

facile patet, quia vino i n l u s reficimur et i n e b r i a -

s t u s , ne prseceptum declmares, peccatoribus,

manducavit c u m

u t gratiam cerneres,

agnosceres p o -

t e s U l e m . E l a i t i l l i s J e s u s : Nunquid nuptiarum, Quanto jejunare.

po$$unt

quandiu $pon$u$ cum ilii$ e$t, jejunare

tempore hubcnt ucum Venient

aulem

$pon$u$; et tunc jejunabunt positum

e s t : Nunquid

quandiu

cum illi$

$pen$um

9

fitii

e$t $pon$u$ (Matth.

ergo Cbristus, sponss

pertineat

I quae foris agimos, et quibus coram bominlbus iuce-

lugere,

i x ) ? Sponsus

Ecclesia est. De quo sancto

et spiriiuali counubio apostoli suut

vitae

?

ab ets

$pon$i

i n d u i m u r . Cum

spiritualis, vestimentum profecto opera nostra bona

in illa die. I n Mattbaeo i u peetunt

u l r u m q u e ad significantiam

filii

non pottunt

diee cum auferetur

m u r , vestiroenlo aulem forinsecus vero

mysteriorum

creati. Qui l u -

mus, insinuat. V i n o autem novo fervor fldei, spei, e t c b a r i u t i s , quo i n conspectu nostri (kmdiioris i n n o viuiesensus nostri inius ipsi reformamur, e x p r i m i l u r . Et factum e$t iterum

cum Sabbetis,

etc. Legimus

i n sequentibus quia erant qui veniebant e t redibant m u l t i , et nec manducandi quidem spatium habebant, c t ideo quasi homines esuriebant. Quod autem

gere ac jejunare noo possunt, quandiu sponsum i o

snicss segetum manibus confricant, et inediam cosv-

tbalamo vident, e t sciunt sponsum esse cum sponsa.

soiaotur, vitse ausierioris i n d i c i u m esl, non praepa-

Quando vero transieriut nupiise et passionis ac r e -

r a u s epulas, sed cibos simpiiees quserentiom. P h a -

surrectionis leropus advenerit,

risaei auiem dicebant e i : Ecce quid faciunt

tunc sponsi filii j e -

diuipuU

sciendum

tui Sabbatie quce non licet ? Nola quod p r i m i apostoli

quod quandiu sponsus nobUcum e s l e t i n iaeiitis

Salvatoris liiteram Sabbati dcstruunt adversuro H e -

suinus, ncc jejuuare possurous, nec lugcro. Cum

biuuitas, q 11 curo cscteros recipiant aposloios, P a u -

j u n a b u n t . Juxta leges autem tropologiae

455

I N MARCI

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. — L I B . I .

154

l a m quasi transgressorcro legis repudianL Mysiice A t r i t i c i quae r e f t c i u n l , i t a sappe sub ea quae videbatur utililatelilterae tegunturtdo ia divinae dilectlonis, q u a a u t e m discipuli per sata tran^eunt, illa videlicet de mentes fidelium esurientes sitientesque j u s t i l i a m qeibtts Dominus a i l : JAVOIC oculot vestros et videte re§ienes quia atbce tunt jam ad messem. Et qui metit, y

uuretdem

aceipit

(Joan.

i v ) , c u m doctores

snncli

suavitatis internae dapibus pascaut. Veruro hnec roentium refectio

stultis quidero Sabbati

defensoribus

eos quos i n fide v e r i l a t i s instituere qunerunt cura

d i s p l i c e t , sed a Doroino Sabbati p r o h a t u r , quia q u i

piae s o l l i c i l u d i n i s i n s p i c i u n t , et qualiler u n u m q u e m -

solaro litterae superficiero sequuntur, uec veram m e n -

ene quove ordine ad salulem sttrabere debeanl se-

t i u m refeciionem nosse , nec ad internam pervenire

duia couaideratione

animarum requiem

perpendunl. Atque Meo n i b i i

roelius esurire quam salutem intelliguntur boruinum, q n a m ipse messorum p r i m u s qiiondam inter preces esuriens, mox oblatis sibi eis quas desiderabat dapib u s , a u d i f i t : Surge, Petre,

occide et manduca (Act. x ) .

E t m i r a sacramenti conconlia, quia e l ibi mactari ac

n o r u n t . Unde

temeritas eorutn

roerito Veritatis ore confunditur, d u m subditur : El ait itlis : Nunquam

legistis,

elc.T A d confutan-

dam calumniam Pharisoeorum veteris rccordatur historiae, quanJo David fugiens Saulem

venit i n Nobe,

et ab Abimelecli sacerdote susceptus postulavit c i -

manducari j u b e n t u r animalia coelilus missa,et bicspi-

bos (/ Reg. x x i ) . Qui cum panes laicos non babcret,

cas Domino lustranle consecratas vulsisse discipuli,

dedit ei consecratos, quibus non licebat vesci nisi

atqoe j u x t a s l i o r u m nsrraiionem evangelisiarum con-

solis sacerdotibus et L e v i t i s . E t hoc l a n l u m i n t e r r o -

frjcantes manibus manducasse perbibetitur. Uoc est

gavit, si mtmdi ettent pueri a mulicribus

e u i m quod. a i t Apostolus : Mortificate

vettra

pondenteab

heri

qtue suntsuper terram, etexuite vot veterem hominem cum

paues dare,

melius a r b i t n t u s (propheta

actibut ejus(Colo$s.

membra

i u ) . Quia oon aliter transit qoisqne

Mitericordiam

et nudiuttertius,

ro/o, et noa sacrificium

: et illo res-

non dubilavent dicente,

[Ose. v i ] ) de

i n corpos C h r i s l i , non aliter doctorem profecius sui

famis periculo botnines liberare, quam Deo offerre

frectibus pascit, quam s i , veleribus abdicatis concu-

sacriQcium.

piscentiis, novo dilectionis mandato

n u m salus est. Oppouii ergo Dominus et d i c i t :

novus

homo

Hostia

eniin

Deo placabitis

homi-

f u e r i t factus. Veilere itaque spicas, est homines a

Si et David sanctus e s t , et Abimelecb

terrena inteniione qoa solum mentis quasi radicero

vobis non reprehenditur, sed legis uterque nianda-

poniifex a

exemplis

t u m probabili excusatione transgressi s u n t , et fames

v i r t u l u m ab ipsa eiiaro carnis concupiscentia quasi

i n caosa est, cur eamdero famem non probaiis i n apo-

loUicuIis

stolis quam probatis iu caeteris ? Quanquatn et i n hoc

Axerant e r u e r e ; f r k a r e autem m a n i b u s ,

atque iniegumentis aristarum pttriiatem

mentis exuere. Grana vero manducare , est munda- C roulia dislantia sit. Isti spicas i n Sabbato manu confriUtm quemque a sordibus v i t i o r u m per ora praedicaii-

cant, i l l i panes comcderunl Leviticos. I b i e l ad Sabbati

tiaro Ecclesiae membris i n c o r p o r a r i . E t bene haec

solemnitatero accendebaut neomeniaruro dies, quibua

discipuli praegredientesante Doroinuro fecisse roemo-

inconvivis requisitus fugit ex aula regia. F i g u r a t e a u -

i s n i o r , quia docloris necesse est sermo

praecedat,

lem quod d i c i t , David et poeri ejus panes accepere

et sic cor auditoris subsequens gratia supernae v i s i -

sanctificatos, ostendii sacerdoialem

tstioois i l l u s t r e t . Bene Sabbatis

transiturura esse populorum, sive quod omnes v i t a m

$

quia sancti doctores

ciburo ad usum

et ipsi i n praedicando pro spe fulurae quietis laborant,

sacerdotalem delemus i m i i a r i , sive quia omues

et aodilores aeque suos admonent non propter amo-

Ecclesiae sacerdotes s u o i . U n g i m u r eniro i n saccrdo-

fiiii

rem saeeuii supervacuis insistere negotiis, sed potius

tiuro sancturo , offerenles nosroeitpsos Deo bostias

pro aeterna requie bonis insudare laboribus.

spirituales. De qua tota historia p r o captu nostro

Item

per sata ambulant cum Domino, q u l divinis obtem-

plenius i n expositione l i b r i Regum d i x i m u s , e t de

perare studentes imperiis solerter eloquia sacra m e -

mensa ac panibus propositionis, i n libro exp*6*itionis

d i u r i delectanlur. Esuriunt i n satis, cum i n

tabernaculi et vasorum ejus. Quod

eisdem

sacris eloquiis quae legendo pertranseunl panem v i -

vero Domiuus

Abiathar princip^ m sacerdotum p r o Abimelecb a p -

laeinvenire desiderant, boc est, ad illa curant ver- D pellat, n i h i l habet dissonanliue. Ambo eienim fuerunt ba p e r v e n i r e , quibus ampliorem i n se sui Conditoris

iliic, cum veniens David panes petiit et accepil, A b i -

sxaorem inceodanL E t boc i a Sabbatis, curo sopita

roelech videlicet princeps sscerdotum , e t AbiaUiar,

meate a turbulentis cogitationibus vscare g a u d e n t ,

filius ejus. Occiso autera Abimelecb

et videre quam suavis est Dominus

qoamque beatus

viris domus suae generis sacerdotalis ocioginta q u i u -

x x x i n ) . Assumploque p i e -

que, fugit Abiathar ad David et comes factos est t o -

$

• i r qui sperat in eo (Psat.

lalis e t h u m i l i l a t i s habitu , ad requiem suaram attingere contendunt.

animarum

V e l l u n l spicas

quae

a Ssule, cuin

tius exsilii ejus. Postea regnanle eo sumroi sacerdotii e l ipse gradum accepit, ac loto tempore regni illius

sorte o c e u r r u n t , e t tandiu versanl manibus c o n t r i -

i n poniiOcato perseveran?, m u l t o majoris

tasque p a r g a n t , donec ad escaro perveniant, curo

tiae quam pater suus effectiis est. Ideoque dignus fuit

leatimooia Scripturaruro ad quae Iegentes perveoiunt

cujus merooriaro D^minus etiam vivenie patre quasi

meditando assumunt, e t laudiu scrutatione

summi faceret sacerdotis. E t dicebat e i s :

sedula

discutiunt, donec i n eis medullam dilectionis

quss

exceilen-

Sabbatum

propter hominem [actum est, et non homo propter Sab-

latere videbatur invenientes extrahant. Sicut enim

batum. Major est cora sanitati et vitae bominis, quam

aspcritale a r i s t a r u m , quae b o r r e n l , velantur

custodix Sabtati adhibcnda. S:c c u i m et mandalMm

grana

155

B E D J E V E N E R A B I L I S OPP. P A R S I I . S E C T . L — E X E G E T I C A G E N U I N A .

156

e>t sabbatiim c u s t o d i r i , u t t i m e n si necessitas esset, A cere i n tentaiionem, non esse aliud quam non liberare a m a l o , ejusque perdere a n i m a m , ease a perditione

Ideo Sabbato

reu? non e>sel q u i sabbatum yiolasset

circumcidi non e s l p r o h i b i l u i n , quia necesse erat

non salvare. Si quem vero m o v e t ,

l i e r i . Nam et Josue muros llieriebo septem

cum

cum

exercitu c i r c u i v i t . E t Macchabaei

diebus

quare Dominus

corpus esset c u r a t u r u s , de animae salvatione

i n t e r n g a v e r i t , i n l e l l i g a t v e l animam more Scriptu-

necessitate

instante Sabbato pngnabant. Unde discipulis esurien-

rartim p r o homine p o s i u m , s i c u l d i c i t u r :

Ilmtunt

l i l m s , quod licitum non erat i n lege, necessiute f a -

animm qum exierunt

1), vel

mis faclum est l i c f l o m . Talis hacc causa est, qualis

quod illa miracula propter animae salulem faciebsl,

bodie i u jcjuniis legitimis : u b i s i quis aeger j e j u -

vel quod ipsa mauus sanatio salutem animae r g n i -

n i n m c o r r u p e r i t , nuila ratione reus tenetur.

Jacob (Exod.

licabat, quae a bonis ( u l praedixi) cessans operibus,

Itaque

aridam quodamtnodo dexteram

Si, inquit,

Dominus ett Fitius hominis, etiam Sabbati.

de femore

David r e x sacerdotaii cibo pastus excusabilis est, et

At illi tacebant.

j n x t a alterius evangelistae

narrationero sacerdotes

trittatut

tuper

sabbatum per templi ministerium violantes c r i i n i n e

Extende

manum

babere videbatur. eot cum t r a . cen-

Et circumtpicient cmcitale luam.

cordit

eorum,

dicit

Et extendit;

homini:

et rntituta ett

manut ilti. Sanauda manus arida j u b e t u r e x l e n d i , carent, quanto magis F i l i u s hominis q u i verus r e x est et verus sacerdos, et ideo Dominus Sabbati, e v u l - B quia infructuosa d e b i l i u s animac nullo melius o r dine, quam eleemosynarum largitate c u r a t u r . Uude sarum sabbalo spiearum noxa non tenelur? Joannes

CAPCT I I I . Et introivit

iterum in synagoga»,

nianum habet aridam, humenuin geuus

B a p t i s l a , turbis scisciunlibus q u i d face-

r e n t , u t n o n velut arbores

etc. Homo q u i

aridae mltterentor i n

ignem, hoc solum praecipit : Qui habet duat

indicat i n

det nen habenti.

fecunditate boni operis arefacturo, sed Doroini m i -

Et qui habet etcat,

9

faciat

m ) . E t i n Ecclesiastico d i c i l u r : Fiti,

seratione c u r a t u m . Cujus dexlera quae i n primo p a -

(Luc.

rente dum vetitae arboris poma decerperet a r u e r a t ,

manut tua ad accipiendum

per Redempioris

repta

gratiam dura insontes manus i n

tunicat

timiliter

(Eccli.

non sit

porrecta

etad aandum cor-

I V ) . Frustra e n i m

manus a d Deum

9

pro peccaiis rogaturus expandit, q u i n o u has a d

crucis arbore tenderet, bonorum operura succis e s l r e s t i l u u saluti. E i bene i n synagoga manus erat a r i -

viduam rogantem , benettcium collaturos , exten-

da, quia ubi scienliae donutn majus, i b i gravius est

derit.

inexcusabilis noxae p e r i c u l u m . Et ipsi eum si Sabbatis

curaret, ut accusarent

Extuntet

observabant iltum.

contilium

Quia

autem Pharitmi, faciebant advertut

Ilerodianos

ifflftm cum

Btrodianit

eum, quemodo

eum pcr-

Herodis

9

tetrarchae

mioistros

desiruciioiiem Sabb.ai quam i n discipulis arguebanl,

derent.

probabili magisler excusaverat e x e m p l o , iiunc ipsum

d i c i t , q u i propler i n i m i c i t i s s qoas dominus i p s o r u m

observando magistruro calumniari v o l u n l , u l si sab-

adversus

balo curet, trnnsgressionis : si non c u r e l , crudelita-

qnem Josnnes prsedicabst, iasidiis insequebanlur e t

tis aut imbecillitatis arguanl. Et ait homini

o d i i s . Magna aulero insipientia fuit eos q u i salute

habenti

Joannem

exercebat,

Salvaioreni

etiam

manum aridum : Surge in medium. Et dicit eis : Si / i -

plurimum

cet Sabbatit bene [ucere, an matc? Praeveniens Domi-

consilium. Qui quantum nequitiae studeant, ostendi-

nus calumniam Judasorum quam sibi perfida

tur,

mente

indigebant,

de nece Salvatoris

agere

c u m et hoc l n criroen r e p u U n t , quod ad v e r -

paraverani, arguit eos quia lcgis praccepU prava i n -

bum illius salvam q u i languebat extendii d e x t e r a m ,

l e r p r c u t i o n e violarent, aestimando i n Sabbato c t i a m

quasi non ipsorum quisque majora Sabbatis e g e r i t ,

a bonis operibus feriandum, cum lex a malis absti-

cibos p o r U n d o , porrigendo calicero, caeteraque quae

nere jubeat dicens : Omne oput tervite non [acietit

v i c t u i necessaria sunt exsequendo. Neque enim i l i e ,

eo, id ett peccatum.

in

Omnis c n i m qui facil peccatum,

qui

dixit

9

servus est pcccati. Quo pnecepto etiam f u t u r i saeculi

convinci.

form.im in pracsenlibus adumbral : ubi i l l i q u i per sex

El Jtsut

htijus s x c u l i aetates UiVMe

bona

fecerunt,

Sabbalo

eifactatunt, cum ditdputit

laburasse p o i e r a t

tuit ttctttit

malorura tantummodo, non aulem e l bono-

quia neque adhtie venerat hora passionis e j u s , n e -

r u i n suiil feiias h a b i l u r i . Nam eisi saecularia opera

que cxtra Jerosalem fuit locus passionis.

conquiescant,

(ogiens sese odio persequentes;

non otiosus Umen boni operis actus

est i n Dei laudibus quiescere. Animam

talvam

facere

9

subdilur : Et multa

est quod p r a m i s e r a t , llene facere , an male ? Non

tsi eum tt ab Jerototymit

quod Deus summe

Jordanem,

auclor

m a l i nobis aut

Secessit

sed illuc

accessii

ubi plures invenit sese per amorem seqtienles. N a m

an perdere ? Hoc esl, hominem curare, an non ? Idem bonus,

Se-

ad mare.

i n septima j ) cessil quasi homo fog:ens persequentium i n s i d i s s ,

turba

e Galitam

et Judrna

tl ab ldumma

%

t

tt qui circa Tyrum

tecuta tt

et Sidoncm,

trans multi-

perdilionis esse possit, sed quod cjus non salvare

tndo

magna

Scriplurje consueludine perdere dicatur. Sicut d i c i t u r

tum.

Ecce Pharisaei et H e r o d i a n i , m a g i s i r i v i d e l l -

9

andientet

qum faciebat,

venerunt

tsd

indurassecor Pbaraonis, non quod molie i n d u r a v e r i t ,

cet plebis et regis

sed q'Jod meritis praecedentibus obduralum misericor-

silio perdere

quaerunt. A t turba indocta et v u l g u s

d i l - r emollire n o l u c r i t . Et nos cum rogamus, Ne not

undecunque

coilecium

inducat Hcd

in tentationcm

tibera nos a malo

(Malth. t

v i ) , protiniis addendo,

manifcstc docemur cjus i n d u -

roinistri,

sequuntur. I l l i videntes

unanimo D o r o i n u m c o n -

unanimi i l l u m opera

virtulum

dilectione ejus,

et

verba doctrinae audientcs , n i h i l amplius d i s c e r o ,

157

TS M A R C ! E V A N G E L I U M

qeam « I

eora pcrtequerentur,

EXPOSITIO. —

LIB. I .

13$

Isti opi- A t d coi.fi tendum ejos msjesUtem compulsi.

volebtnt.

Perctilst

niotte u n t o m d u c t i v i r i u l a m ejus, comjetto sgraioe

enim praesentia v i r t u l i s e j u s ,

permefno

iiequaquam celare aodebaut, quem F i l i u m Dei esse

saloiis

veniunt t d audiendum eum , opemque fltgiundtm.

desiderii

consequi

Unde mox

suse v o i u n u t i s sc

merentur e f l e c t u m ,

piorimis s

jamjamque cognoverant. ram

est

ac n i m i u m p e r t e r r i t i ,

Ubi satis superque ariaeo-

miranda vel polius doleada

caeeius, q u i

Domine s a n t t i s , u t i n sequentibtts legitur. U b i et

i l l u m post r e s u r r e c t i o n u c t ascensionis

e x e m p i e m dedit s u i s , si i n una c i v i U i e 001*8000110-

riam,

•jem p t t e r e n i u r , i n alleram fugiendi. Denique

Pau-

post aedificatas i n omnibus gentibus ecclesias, h u -

Domini edoctus,

datumque i n eis nomen D o m i n i s a l v a t o r i s , a solis

obi insidiis appetebttnr pravo-

o r t u usque ad occasum, repeute oegaoi F i l i u m D e i ,

Ins exemplo s l m o l et fogit ex Damasco,

praecepto

post d i l a U U m

toto orbe

ipsios g i n _

fidetn

Evsngrlii,

n t m . Sed iode digressus, innumeros a H b i , q u i se ad

quem daemones m o r u i i adbuc sab b a b i i u caruia i n -

p i e i a t e m sequereutur, populos i n v e n i t J o w a vero

d a t o m , F i l i u m esse Dei s p e r U vece profiteotur. Sie

leges altegorise, Dominus i n eo quod egressus de s y n -

enim sequitur : Et clamakant dicsntss

agega teeessit ad m a r e ,

ubique venientem ad se

Dti.

Et vehemenler

p l u r i m a m popoli m o l t i t u d i n e m sanaturus ac doctu-

rtnt

ilium.

tomminabatur

g u r a v i t , a d qnos venire per fldem relicta ob perfi-

Peccalori

d i a m Judaea dignatus esl. R e c U enim incredulae d i u

mtas,

autem dixii Dtu$

nationes,

Tu

flucluantis

meot post tt (P$al.

pebgi eomparantur.

odisti

se

iu tnarra$

mtum

di$cipUuam

ti

9

justiliat

per os tuum t

projtcUti

sermoues

X L I X ) .

ad mare

Probibetur er '0 D o m i n u m pnedjcare peccator, ne

com d i s d p o l i s , moltaque torba a diversis provinciis

quis d u m prsedicantem, sequatur errantem. I m p r o -

s e c u u est eora, quia prsedicantibus Apostolis eords

bus enim magister est diabolus, q u i falsa veris ssepe

g e n t i u m sdiR. domom

Sed Dominus venit

vtro

Filuu

maniftsta-

snsnifesut, q u i s i t :

Quart

%

insubiliuti,

obscuriuti

Psalmisia

tt a$$umi$ Itstamtntum

ac d i t e r s i s e r r o r u m anfractibus jacUlse amarituditii,

e$

ne

Q u t r e t u t e m s p i r i l n t immundos de

n o s t r s m manifeste s t l v t t i o n e m pracfi- * loqui p r o b i b e a t ,

rusexcepit,

; Tu

ei$,

E t postquam

i n eis

propitius consecravil;

venientes

jam

dileciam aibi

permiscet, u t specie v e r i i a t i s lesiimonium frsodls

multos ad se

obtexat. C f t e r u m , non soli dacmones,

beoigne suscepit, ac desideratae

dojiavit esse compotes.

salntis

Qnibus apte congruit quod

sequilur : Et atxit dhcipulit

sui$ ut in navicula

detervxrent

nt comprimtrent

propttr

Muitot tttnim fum

turbam ,

$anabai,

9

qui ab eo

sanati sponte

coufiieri voiebant.

orbe prasdicaturi, anie passionem ejus prsecipiuutur

e s t , eotigregata de g e n t i b u s , et

fluctus saeculi b b e n t i s liberae mentis v i r t u l e trans-

de i l l o , ne divina v i d e l k e t maje-

state p r a e d k a u , passionis dispeasatio

amplius

recipiendae

differreiur.

et dilata passione, salus m u n d i quae per banc futura e r a t , negaretur. Et a$cenden$ in montem

s i n n m cordis

Imo

tum.

gressa. Qnaa qoanto

invlti

ipsi apostoii q u i eum post rcsurrectionem toto erant

m etmt, ut i / - g o m a i e o retieere

ita ut irruertnt

qui

confilebaiitur, lubemer silere de C b r i s t o , sed et Hii

srti

tangertni, Navicula etenim deserviens Domino

i n m a r i , Ecclesia

O

ip$e

9

tt venerunt ad tum

9

gratise sui conditoris d i l a l a t , U n t o sublimius cunc-

cum illo.

tis traoseontium r e r u m votaminibus, quasi

vecatit

ad $e quo$ votuit

tt ftcit ut tssent

duodtcim

Mons ille i n quo spestolos etegit D e i u i n e s ,

flucti-

altitudiaem designat j u s t i l t m qua iastitueiidi erant,

bns p e l t g i aestutntts navicula v e n t i s a g i u u secundis

et quam prsodicatnri bominibus. Nam quia inissoras

m s n l t t t . Distat autem i n l e r comprimere D o i n i n u m ,

erat eos ad praedicaodum Evangelhim

et Ungere i l l u m . T a n g i i namque e u m , q u i

stis, m e r i t o per s u b l i m i u t e m loci i n q u o e l e c t i s u n t ,

fidem

regni coele-

admonere voluit e o s , non i n infimis desideriis a n i -

ejos ac dileciionem v e r o corde suscipit. Comprimunt eum qoi camalibus e o g i u t i o n i b u s ,

m a m dissolvere,

sed

sd

superna desideranda

et

aot e t i t m f a c l s pacem eoram, i n q o i b u s v e r i u s m a -

qnaerenda semper erigere debere. Sic etiam legem

nere consueverat, turbant. Unde apte q u i eum t e t i

daturas

p r i o r i populo suo i n moote a p p a r u i t : de

genmt salvati esse p e r n i b e n t u r , quia n i m i r u m vera jy monte quae agenda essent i n t o n u i l . Verura qois nee* fides et dilectio salulem gignere solel aelerntra. Propter turbaro vero, ne se compriroeret,

navi-

cnlaro Dominus ascendit, quia turbidas carnalium mentes

fugiens,

ad eos

potius qui

fluxam

gloriam shnul e l abjectionem spernere

saeculi

didicerant,

Tenire et mansionem apud eos facere gaodet. Quotqeotautem habebant plagas, spiritus i m m u n di, c u m IHum videbant, p r o c i d e b t n l e i . qotdem

otrique

Procidebtnt

Domino, i d est, e t q u i

habebant

dnm erat temput u t dieeretur : Pamittntiam

agite,

appropinquavit

IV) :

tuim

rtgnum

castorum (Matth.

sed t a n l u m d i c e b a l u r , Honora trem,

ut sts longntvus

patrtm

$uper terram

9

Dtus tuut dabil tibi (Exod.

tuum tt me-

quam

Dominut

x x ) , quamvis baec eadem

verba typice nobis regnum a u e r n u m , quod est k t terra

viventioro

p r o m i u a n t : neqtiaquam

loquenti i n monte Doroino

populoa

appropinquare

valoit;

sed de inferioribus quae dicerentur a u d i v i t , quia

plagas m f i r m k a i u m c o r p o r a l i u m , et qui ab spirilibus

necdum menle capaci

vexabantur i m m o n d i s : sed i n f i r i n i s i m p l i c i i n t e n -

dicebantur, ascendere noverat

lione obtinendae salutis , daemoniaci anlem vel po-

qnia legem s p i r i U l i i e r s u d i r e d i d i c e r s t , montis i n

lius b a b i u n i e s i n eis daemones, v i d i v i n i timoris

qno erat Deus, verlicem

coacti, nec solum t d procidendum e i ,

d i c i t u r , quia atcendent

verum e t i t m

ad intelligenda mysteria qus» : solusque

Moyses

conscendit. Bene aniem

in montem

Dommu$

9

vocaxit

DEDiE VENERABILIS

m

ad se quos voluU

P A R S I I . SECT. I . —

OPP.

Fecitque

ul e$teni duodecim

Pelrus, quod Syriace Cepnas. E l i n otraque lingua nomen a petra eerivaium est : haud dubiom q u i n

xv).

$td ego eltgi w$ (Joan

9

ICO

c i u s c o m m e n d a r e t n r . Idem ergo Graece sive L a t i n e

ac s t s d i i , sed divinas erat dignationis et gratiae, u t i n apostolainm vocareotur. Unde et eis aiibi d i d t : Non vo$ me elegittit

E X E G E T K A GENUINA.

Non enim itlornm eteclionis A u t ex ipsa c o m m u u t i o n e neminis , sacrsmenti v i v a -

ipte.

iila de qna Paulus ait : Petra auttm

C e r l i uliqoe

cum illt.

trat

Chrittut

gratia m y s t e r i i , u l videlicei m o n d i salotem qoam

( I Cor.

verbo p r a d i c a r c n t , soo quoque numero commen-

apostoiis, u t l u x m u n d i vocentur, sic e i Simoni q u i

dnrenl. Ter etenim quaterni duodecim faciunt. E t

eredebat i n petram C h r i s t u m , P e t r i largitus est n o -

tcr qoatemi ad praedicandum sunt missi a p o s t o l i ,

m e i i . Cujus alias alludens elymologiae d i x i t : Tu tt

ut per universas quadrati orbis plsgas baptixarent

Pelru$

gentes i n nomiue P a t r i s , e t F i l i i et Spiritus sancti.

mtam

oriente

portts

kanc

pttram

x v i ) . Qood

(Mattk.

mcerorem,

mdificabo

Eccletiam

vero S i m o n ,

ponena

sive audiens t r i s t i t i a m , i n t e r p r e t s t u r ,

scriptum e s l ,

quia erant ei ab

i l l i tempori c o n g r u i t , quando post resarreclionem,

tt ab aquilone

portm trt$, tt ab

viso D o m i n o , vel mortis i l l i u s , v d suse negationis

trtt

9

moerorem d e p o s u i t : sed suae confestim m o r l i s t r i s i i -

auttre portm trtt tt ab occatu portm trtt (Apoc x x i ) . Ubi flguraiiter o s t e n d i t u r , quod praedieantibus %

apostolis

tt tuptr

9

Unde e l de c i v i u t e saneu Jerusalero descendente de cmlo a Deo,

x ) . N a m sicut i u x vera donavit Christus

apostolorumque

successoribus,

B

cunctae

H»ni a u d i v i t , dicente Domino : Cum autem ^enucrit, txttndtt manu$ tuat, tt aliut tt cinget, et dutet quo xn).

non vi$ (Joan.

per orbem nationes m fide sanctae T r i n i t a t i s Ec-

Et

elesiam essent ingressura?. l n qoo etiam sacramento

Jacobum

Ztbtdmi

tt Joanntm

ita quondam filii Israel circa Ubernaculum caslrame-

(Subaudilur a $uperioribu$ vocavit

u b a n t u r , u i ex omni parte per quadrum ternae t r i -

dtrtt

bus mauerent (iVam. i ) . Quta

quod t$t filii lonUrui.

primhiva nimirum

in montem). Et imposuit

fralrtm

Jacobi

ad $t cum a$ceu* 9

ei$ nomina

Boantrget,

Apte filii l o n i t r u i sunt cogno-

m i n a i i , q u o r u m unus e cmleslibus inionans vocem

Ecciesia quae erat i n Judsea, undique per c i r c a i t u m sui credentibus toto orbe n a t i o n i b o s , spiritalia Dee

illara theologicam, quam nemo prius edcre n o v e r a t ,

castra erat i n fide e l confessione

emisiu/ft

principio erat V e r a u m , et Verbum

apud Dtum

tt Dtut trat Verbum,

eancise T r l u i u t i s

lixura.

%

Et ut mitttrtt iliit

potcttatem

to$ prmdicart curandi

Postquam

monia.

Et

dtdil

Untae v i r t u t i s pondere gravida r e l i q u i t , ut si a l i -

ot tjieitndi

dm-

quando plus inionare voluisset, nec ipse capere m u n -

Evangttium.

infirmitaitt,

trat

etc. (Joan i ) . Quae

nefsndos spiritos se

prsedicare

dus posset.

Sed et ambo saepe seorsum et io raon-

p r o b i b u i i , elcgit sanctos, qni et immundos spiritus Q tera a Domino d u c i , et aliquando sonum de nube lerrificum percipere m e r u c r u a t : Bic t$t filiut meut ejicerent, et ipsi munda E v a n g d i u m mente ac lingua ditectus ip$um audiu (Marc. u.) praedicarenl. Quibus etiam cssteras i n f i r m i u t e s c u 9

r a n d i , nec non et mortuos s u s d u n d i ( u t Mattlisees

Prisca quoque nomioa meritis aptissima geslabant.

evangclisu scribit) contulil f a c u l u u m , n t promisso-

Jacobus enim soppianutor. Joannes i n quo et gratia,

r u m ccelestium magnitudini, stlesiaretur eliam m a -

vel Doroini g r a t i a , d i d t u r . Namque i l i e et carnis

gaitudo

verbis

daret virtus

c t i r a m , Domino vocante, supplantare, et ipsam car-

«stensa, et nova facerent q u i nova

prsedicsrent.

nem, Herode trucidante, gavisus est

Unde crevit,

factorum ,

fidemque

nunc quoque cum intra

sancUro

fidelium Ecclesiam

numerosius

ex-

m u i i i s u n t , qui

viam v i r t u i u m tenent, et signa v i r t u t u m nou h a -

iste ob

gloria m e r u e r a t , super Redemptoris s u i pectus i n coena recubuil. El

bent. Qoia frustra miraculum foris o s t e u d i t u r , si deesl

contemnere;

amoris praecipui gratiam quam virginali

Andrtam

Mauhmum

tt

Phiiippum

et Thomam.

%

tt Bartholommum,

Andreas Graecum

et

nomen

qood intus operetur. Nam j u x t a magistri gentium

e s t , et inierpretatur vmli$,

vocem, tingum in tignum

appellalur Amp. Qno aptissiroe vocabulo decoralor

dtiibu$

(Cor.

xiv)

tunl non fidclibu$

9

ttd

infi-

ab eo quod Graecc vir

%

0 ille qui ad praedicationem Josnais mox Agnum Dei

#

Et impo$uit Simoni m u m Simooi Petri

nomen Petru$.

Non nuue p r i -

nomen i n d i d i l ,

verum longe

sequi, videre et audire curavit, et postroodum ipsum sevocantem

reliclis orouibus sequi, ipsi perpatuo

ante cum a fratre Andrea ad se adductum i n t u i t u s ,

adhserere non u r d a v i t . Philippus os iampsdis sive

d i x i t : Ta tt Simon filiut Joanna; tu vocaberis Cepha$

lampadarum i n U r p r e u t u r . E t recte, quia v« calus a

9

quod inlerpretatur

Petrut

(Joen.

i ) . Sed cum volens

Domino lumen gratiae, quo ipse i n corde

aceeusus

Evsngelista nomina duodecim apostoloruni enume-

atque iilustratus est, confestim invento f r s t r i per

r a r e , necesse haberel Petrum d i c e r e , breviter i n -

oris officium propinare studuit, diceas : Quem $cri-

timare curavit quia non hoc anie v o c a r e t u r , sed

p$it Mey$e$ in Itge

iu

Jotepk

et prephetm

a Natoreth

%

(Joan.

invtnimus

9

Jttum

i ) . Bartboiouiseus

quamvis

non

filtum

l a n c , sed qnando Joannes ipsa Domini verba

po-

S y r u m est, oon Hebraeum, et i n u r p r e t a t u r , fitius

eum Dominus c o g n o m i n a v e r i i ,

suspendentis aquas, quod evidenter F i l i u m Dei so-

suit, intentos videlicet reddens auditores. Nara si hoc aute v o c a r e l u r , non ita v i d e r e s m y -

nat, q u i praedicatorum suorum roentes ad cmlestia

non

cooteroplanda suspendit, ut quo celsa Kberius pervo-

provideuiia D e i . Idco voluit eum prius aliud vocari,

l a n l , eo terrenorum corda feracius dictorum suorum

sterium pelrae,

putans eum casu sic vocari,

161

IN MARCf EYANGELIUM

EXPOSITiO. — U B . I .

IGl

g u t t i s i o e b r i e n t . Matthaeus donatus d i c i t u r , videlicet A deserius, a socio proditus, moderate feras quia roagno D o m i n i munere de teloneario ac publfca-

tumn

errasse j u d i c i u m , periisse beneficium. Ordinatis a u -

o o i n apostoli est et evangelistae delegatns o f f i c i u m .

tem i n monte aposlolis, qui sd prsedicandum E v a n -

rboraas, abyssus vel gemious, quod estGraece Aifopoc

gelium initterentor, apte subditur :

9

qoae utraque interpreiatie ejus statui congruit. D i * d j m u s e t e n i m recte vocari potuit, propier d u b i u m

Et veniunt ad domum.

Eleeios naraque h i monte

apostolos ad d o m u m reducit, qussi tacile eos a d -

resurrectionis.

monens u t post acceptnm spostolatus gradutn ad

Abjssus i d e m potuit j u r e d i c i , cum altitudinem d o -

conscientiam suara redeanl, et quo ampliorem d o -

mmicae v i r t n t i s i n resurrectione celebratam certa fide

eendorum curam susceperunt populorum, eo soler-

penetravit. Notandum sane quod apostolorura n o -

tius ipsi babitacula m e n t i u m suarum

mfcte deseribens

Matthaeus, i t a p o n i t :

penetrent, et ne quid i b i forte quod occolti inspecto-

Pbilippus et Bartholomseus, Thomas, etMatlhaeus p u -

ris ocolos offendat i n v e n i a l u r , sedula examinatione

cor i n credendo

effeclu dominicae

evangelista

considerando

bticanns.Caeteri ergoevangelistac i n conjunctione no-

perquirant. Sic etenim quisque, sic p r o x i m u m r i t e

m i n u m primum pononi Matthaeum, et postea Thomam,

r e g i t , s i a soo prius corde

e t publicanutn e u m non ascribunt, ne atitiqoae c o n -

quidquid inerat pravitatis expurgac.

versaiionis recordantes, suggillare evangelistam v i - B

studiosa exploratione

Et convemt iterum turba, ita ut non potttnt

d e r e n l u r . Ipse vero e l T h d m a m sibi antepouit, etse p u -

panem manducare.

b i k a n n m sppellat, u t ubi abundavit pcccatum,

neque

0 quam felixoccupatio Salvaioris,

tupera-

quam b e a u frequeniia turbae confluentis, c u i U u i u r a

buudet gratia (Rom. v ) . E t Jacobum Alpbaei,et T h a d -

studii ad audiendum verbum D e i , taiiiura fuit curas

daeum. Jacobum Alpbaei c u m a d d i u m e n t o p o s u i l ,

sd obtinendam s a l u l e m , u t a u c t o r i salutis c u m eis

ad distinctionem Jacobi Zebedaei. Ipse est q o i i n

qui secum e m n t , ne vescendi qnidem hora a soiatio

Evangeliis nominatur frater D o m i n i , e t i n Epistola

vitae miseris impendendo, libera maneret I U l i n a m ,

ad Galatas : quia Maria uxor Alphaei soror fuit Mariae

Domine Jeso, et i n nostri lemporibus aevi

m a t r i s D o m i n i , quara

Jeannes

graliae tuis fidelibus largiaris, q n i doctores suos assi-

evsngetisU cognominat, fortasse quia v e l idem A l -

d o i U U discendi, non solum ab appetitu carnaljum

Mariam Cieophae

untum

phaeus etiam Cieophas est dictus vel ipsa Maria, de-

voloptatum, verum etiam uonnunquam ab ipsa q u o -

f n u c t o post natum Jacobom Alpbaeo, Cleophae n o p s i l .

que panis quetidiani perceptione

Q o i a vero Jacobns m e r i t o tflius Alphsei, i d e s t d o c t i ,

quem turba f r e q u e n u t

s i t cognominalus, ipsi testantur a p o s t o l i , qui eum

bunc propinquorum aestimaiio pendat. Sequitor,

p o s t D o m i n i passionem s U t i m regendae Hierosolymo-

Ei cum auditient

praepediaut. Sed

externa, videamus quanti

sui, exiernnt

tenere eum

9

dicebaut

ram o r d i n a v e r u n t Ecclesiae.

Tbaddaeus autem ipse ^ * " * t 1*oniam in furorem vertutett. Vere sicut ipse d i c i l a l i b i , Non ttt prophela tine honort niti in patrim est quem Lucas et i n Evangelio suo, e t i n Aclibus tuattin domo tutu Quem enim caeteri quasi auctoapostolorom Judam Jacobi nomtnat. Erat enim frater 9

Jacobi f r a t r i s D o m i n i , u t i p s e i n Epistola soa s c r i b i t .

r e m vitae, et sspientiam Dei adire, videre, e l audire

Unde etiam ipse frater Dominl vocabator, attesUn-

desideraol, bune p r o p i n q u i , quasi menlis impotem,

libus civibus ipsius, qui de virtutibus ejus stopetites

esse ligandum decernunt. Quia enim a i i i i u d i n e m

a i e b a o t : Nonne

sapientiae quaro audiebant capere non p o t e r a n t ,

Jacobi

Ei Simontm tradidit

itte eit fabri

iltum.

fiiiut

tt Marim

9

frater

(Matth.

xui)?

qnasi alieno eum seoso locutum esse c r e d e b a n l :

Chananmum, tl Judam Scarioth,

qui tt

j u x U exempluro eorum q u i sacramenium earnis ejus

tt Joteph,

tt Judm

%

tt Simonit

E t bos cum addiuraento posuit, ad

manducandae e t bibendi sanguinis non ferenles a i e -

distinctionem Simonis Pelri et Judae Jacobi. S i m o n

baot : Durut

autem Cbananaeus a Chana vico Galilssae

Et prepttrta

cognomen

ttt hie tefmo.

Quit eum potett audire t

rttro abierunt, ttjam

cum itio non ambu-

a c c e p i t , quod evangelisu Lucas cum iiiterpreUtione

tabent. Allegorice a u l e m i n eo quod turba ad i i l u m

posnit, Simon Zelotes. Cbana quippe, zelus. Chana-

conveniente frequenti, ut furiosus a suis contemnitur,

Bseus d i c i l u r Zelotes, i d est aemulator. Judas autem p salus credentium de geutibus approbalor, e l invidia Judseerum perfidiaque n o t a t u r . De quibus a i l JoanScarioth, sut a vico i n quo ortus est, aut ex t r i b u lasaebar, praesagium soae damnationis, vocabulura sorapsiL Issacnar quippe, quod d i c i t u r merces, p r e t i a m proditioois insiouat. Scarioth, aulem quod m e aseria m o r t i s i n l e r p r e u t u r , a r g u i l eum non repente persuasom , sed m e d i u t n m dinlius dominicae t r a d i tienis patrasse flagitiura. Qui non per i m p r u d e n t i a m , ssd per providentiam inlerapostolos e l i g i t o r . Qnsnta e a i m est veritas, qoam nec adversarius minister i n firmat? Quanta m o r a l i u s D o m i n i , qui p e r i c l i U r i apud aos j o d i c i u m suum qusm sffectura msluit ? Susceper a l enim hominis f r s g i l i u i e m , et ideo nec has parles recusavit m f l r m i i a t i s humanae. Voluit deseri, vo* l e i t p r o d i , v o l u i l ab apostolo suo t r a d i , ut to a socio

n e s : In propria vtnit

t

tt tui eum non rectperunl

(Joan

i ) . M u l t u m sane d i s U t i n t e r eos q u i verbum Dei p r o mentis t a r d i u t e non inlelligunt, et eos q u i boc quod inteUigunt de induslris blasphemant ac persequunt u r . His etenim spes ssiutis adhuc, s i forte intellex e r i n t , r e s i a t ; illis autem qui nolentes iuteiligere o t bene agant, et i o i q u i u t e m m e d i u i i l u r i n cubili suo, quss spes salvandi u l l r a remanet, cum et boc quod pro salute ahimae suae recle inteiligendo perceperuot detesundo atque odiis insequendo

rejicere e o n u u -

d u n t ? Vide eniro quid sequitur. Et

teribm qui ab Hierotoiumit

bant quoniam

BeeUebub

habet:

detcenderant, tt qukx in

dice* primipt

IG3

liF.Difi Y E X E f t A B I U S

OPP.

P A R S I I . SECT. I . — E X E G E T I C A

tjtcit dmmonia. Nec sine cauea q u i t a u l u m A

tmmonum

blaspheroiae

Domino i n f e r e b a n t , ab

Iliereeolymis

GENIJINA.

161

Nemo potett va$a fortit ingretsus in domum niti priut fortem alligtt,

el tune domum

Hriptrt

9

ejut

diripiet.

descendisse d i c u n t u r ; sed f u l u r u m uiique portende-

Fortem diabolum d i c i t , vasa ejus, homincs ab eo

bant eum a civibus orbis i l l i u s usque ad m o r t e m

deceptos; domum ejus , m u n d u m q u i i n maligno po-

esse persequendum. Legimus quidem

situs esL I n quo osqoe ad Satvatoris a d v e n t u m , male

supra quia

mutta turba a Gatitma tecuta ett eum, el ab mi$ ti ab Idumma tt trant Jordantm 9

9

pacato poliebatur i r o p e r i o , quia i n cordibus infi !e-

llitrotoly-

tt qui eirca T y -

l i u m sine ulia contradiclione quiescebat.

Alligavit

qum (a~

autem fortem Dominus, boc est ab clectorum sedu-

ciebat, vtnerunt ad eunu Turba ergo ab Uierosolymis

ctione compescuit d i a b o l u m , et lunc domuro ejus

r a m et Sidoncm,

multitudo

magna

auditnttt

9

veniens secula est Dominuro, s k u t et sb aliis r c g i o -

d i r i p u i t , quia creptos a diaboli laqueis eos quos suos

nibus Judaeorum, sive etiam g e n t i u m . Quis e n i m ne-

esse praevidit, Ecclesiae suae

scit Idumaeam, T y r u m et S i d o n e m , provincias sive

per distinctas i n ea graduum v a r i o r u m dignitates or-

civitates fuisse gentilium? Sed scribae ab fiieroeoly-

d i n a v i l . Yel certe domum ejus d i r i p u i l , quia omnes

rois descendentes biaspuemiis i i l u m persequebantur

m u n d i partes quibus o i i m bostis dominabatur anti-

h o r r e n d i s , quia sic n i m i r u m erat passionis tempore

quus, apostolorumque successoribus, u l i n sua quis-

raembris

adunavit, ac

f u t n r u m , u t lurba i l l u m populi Judseorum com p a l - & que provincia revocalos ab errore populos ad viam mis ac iaudibus Ilierosolymam perduceret, genliles

vitae converteret, d i s t r i b u i t . Ostendit ergo per para-

videre desiderarent, sed scribae et seniores p o p u l i de

bolam, sed j a m roanifeslissimam Dominus, quod non

ejus nece t r a c t a r e n t . T u r b i s ergo, qoae minos e r u -

concordi fallax operatione c o m daemonibus, ut ca-

ditaevidebantur,Domiui semper facta mirantibus, i t l i

iumniabanlur, sed

contra vei negare bsec, vel quae negare neqniverant

v i r t u t e d i v i n i u t i s homines a daemonibus l i b e r a r e t :

diversa prorsus atque adversa

sinistra i n l e r p r e u t i o n e pervertere laborabanl, quasi

ideoque grande scelus c o m m i t t e r e n l , q u i hoc quod

non bsec D i v i n i U t i s , sed opera essent immundiasimi

Dei esse cognoveranl diaboli esse claraabant.

s p i r i t u s , i d est Beelzebub, qui deus erat

Accaron.

Amen

dico vobit quoniam

omnia

dimittentur

fitiit

Nam Beei quidem ipse est Baal, Z e b u b a u t e m musca

kominum ptccala,

vocaiur. Nec j u x t a quaedam mendosa exemplaria, /

rm«. Omnia peccau e l blaspbemiae non passiin d i m i t -

tt btasphemim quibut

blatphemave-

b.

t u n t u r omnibus hominibus, sed iis q n i dignaro pro

Beeixebub ergo Baal muscaruro, i d est v i r muscarum,

erratibus suis i n hac v i u poenitentiam egerint.Neqoe

l i t t e r a , vel d , m fine est nominis legenda, sed

u l l u m babet locum pravae asserti»nis vel Novatianus

sive babens muscas i n t e r p r e u i u r , ob sordes v i d e l i -

cet i m m o l s t i l i i c r u o r i s , ex cujus spurcissimo r i t u u t poeui^eottbus eis qui i n m a r t y r i o lapsi sunt v e M.I a_«v.M-««_l ..IHAIIUUM iliAMfklltnMIIM —— —~- — — — —. — •—. . . _ . _ . _* l_ _ _. _ _ __ _ _.._! 4 ___ _ „. _ _ _ vel nomine principem dsemonioruro eogneminabant. niam negct esse I r i b u e n d a m ; vel Origenes, u t asser

Et convocatit

eis

9

modo potest Satanas in st dividatur

9

in parabolis Solanam

non petest start

Quo-

r a t post j u d i c i u m universale, transactis I k e t saeculo-

ejicere f Et si reguum

dictbat

r u m voiuminibus i n n u m e r i s , cunclos peccatores ac

rtgnum

domus suptr semetipsam di$pertiatur

9

mut illa $tare. Non drvi$a,

perttart.

crt$cunt

ittud.

Et si

blaspbemos veniam peccatorum esse c o n s e c u t u m s ,

do-

atque ad regnum cmleste perduccndos. Cujus e r r o -

non poierit

potest rtgnum tt cmtat

Sed quomodo

$ic discordia maxmm

9

itUs :

concordia dilabuntur

centra $e parvm

rtt

(SaHutt.).

Si ergo Salanas pugnat contra se, et daemon i o i m i -

rem

sequenlia

quoque

D o m i n i verba r e d a r g u u n t ,

cum subditur : Qui auttm

btasphemavtrit

non habet rtmismntm

in Spiriium

in mttrnum,

sanctum

$td rtu$ trit

,

mierni

con-

detictu Qui ergo manifeste intelligens opera D e i c u m

sumroalio, ne baberent i u eo locum adversariae p o -

de v i r l u t e negare non possit, stimulatus i n v i d i a c a -

cus est daemonis, deberet j a m mundi venisse

t e * u i e s , quarum i n t e r se bellum pax b o m i n u m est.

l u m n i a t u r , et C b r i s t u m Deique v e r b u m , e t S p i r i t u e

S i autem putatis, o Scribae et Pbarisaei, qood reces-

sancti opera d i c i l esse Beelxebub, i s i i Non

sio daemcnuro obedientia sit i n principem s u u m , u t

neque in prmsenti smcuto

faomines

9

dimittetut Non

neque in futuro.

quod

ignoraotes f r a u d u l e n u simulatione d e l u - D negerous e i e i , si poenitentiam agere v o l u e r i t , posse

d a n t , quid polestis dicere de corporum s a n i u t i b u s ,

d i m i t t i ab eo q u i vult omnes bomines salvos

qoas Dominus perpeiravit. A i i o d est si m e m b r o r u m

i n sgnitionem v e r i u t i s v e n i r e ; sed qood i p s i j u d i c j

quoque d e b i l i u i e s , et spiritualium v i r t u t u m insignia

et isrgitori veniae credentes, q u i et se poenitentian

daemonibus assignatis. Et si Satanas contunexerU

in

seroper acceptnrum, et hanc blaspbemiaro n u n q u a n

sed

d i d t esse reroittendam, credamus hunc b l a s p h e m u e

semtHp$um

9

ditpertitus

t$t, et non poterii

ttare

9

fieri,

ot

finem lutbtt. Hoc dicens ex ipsorura cenfessione

vole-

exigentibus m e r i t i s , sicut nunquam ad r e m i s s i o n e i n

bst i n t e l l i g i , quod i n eum non credendo i n

regno

i u nec ad ipsos dignae poenilenliac fructus esse p e f

diaboli esse delegissent, quod utique adversuro se d i -

v e n t u r u m . J u x U hoc quod Joannes evangelista

visum s u r e non posset. Eligsnt ergo P b a r i s c i quod vo-

quibusdaro blaspbemiae suae merito excaecatis,

l u e r i n t . Si SaUnas SaUnam non potest ejicere, n i b i l

cissime s c r i p s i t : Propterta

contra D o m i n u m quod dicerenl invenire p o l u e r i o t .

iterum dixit I$aia$ : Excmcavit

non pottram

credere

9

oculo$ eorum

9

arum,

condat. Modii namque et lecii n o m i u c , vitaiu haiic

q m se esse veraeiter faletitur tanquam .nihil haben-

praesenlem, e t c a r n c m , in qtia v i v i m u s ; tucernse ao-

PATROL.

XCIl.

G

T

7I

BED.E VENERABILIS

0?P.

P A R S I I . SECT. I . -

E X E C E T I C A GENUINA.

175

tem voeabtilo, verbHm quo illustramur, designai. A specialitor dictura esse videtur du apostolis, quibus c b a r i u t e fideque potius daiutn est scire mysteriuui

Nam quia tempua viia» noslrse sob certa divinae p r o vtstouis mensura c o n t i n e t u r , reeie raodio compara-

regtti Dei, et de perQdis Judaeis, qui i n parabolis vi-

t u r . Lectnm vero animae, corpus, i n quo

dentes,

tempora-

l i t e r i n h a b i u n s , q u i e s c i t , recte appellari posse quts

non \ i d e b a n t ; et audientcs, non intellige-

b a n t ; quod videlicet lilteram legis i n qua gloriabm-

Surgt,

t u r , essent a m i s s u r i : potest tanien et genrraliterac»

tollt

tectum tuum, et vedt in domum

(Halth.

cipi quod nonuonquam lector iiigeuiosii» negligendo

ix ).

Qt*«l est aperte dicere : Surge de corpore ne-

se p r i v e l sapienlia, quam Urdus ingeuio, sed studio-

non videai?

Unde sanato cuidam o l c i i u r : luam

g l i g e i i l i t e ; e i corpus, i n cujus desideriis diutius j a celtas, i n esercitia bonorura operom sedulus a t t o l l e :

sus, eiaborandn degu»tat. Et Uicebat Hlu : Sic res porcorum f u -

corperis, a u t a n i m i sensu vigilantes dermientesveper-

in civitatemet

raleriut,

gieules ista nuntiaut, significat quosdam eiiam p r i -

eonfiieudo patenter exponant.

Quod vere dicebal spiritus, Legio nomen mihi e$t

9

mates i t n p i o r u m , quanquam Cliristianam legem

fii-

quia sne/rtsamiM,significat populum genlium non u n i

g i a n l , potestatem tamen ejus per genies stupcndo c t :

euiltbet, sed innumeris ac diversis idoiolalrise c u l t i -

mirando prsedicare.

bus esse

Et egressi $unt videre qnid e$$et factum.

roaneipatum.

Cui contra scriptura est, quod multitudinis tium

eret cor

unum

t

et anima una (Act.

credeni v ) . Unde

ad Jesum,

et vident iltum

$edentem vevtitum 9

Et

qui a damonio

veniunt vexabatur

et $ame mentis, ei timuerunl,

e:c.

bene i n Babylonis conslruciione lingusrura uniias

In Evangelio Lucae scriptum esl, Sedenlem

per s p i r i t u m superbias scissa, i n Jerosolyma est per

eju$. Significat aulem m u l l i t u d i n e m ^etusa sua vita

gratiam saneti linguarum varietas

adunata. E l illa

delectatam, bonorare quidem, sed nolle p»ti C b r i -

coufosio, ba^c visio pacis i n l e r p r e t a t u r , quia videli* cet eleclos i n piuribus linguis et gentibns una fides

stianam l e g e m , dum dicunt quod eam implere non possunt, admiranles tamen fidelem populutn a p r i -

ac pietas toto orbe pacificando c o n f i r m a t ;

"

,

•

ad pedes

r

reprobos

stina perdita conversatione sanattim. Sedere namqtte

aulem plurcs sectse quam linguae dissociando confun-

ad pedes D o m i n i , est eom a quo d&monia exierant,

dunt

eos qoi a peccatis correcli fuerint, fixa menlis iitten-

Et deprecabatur regionem.

eum muttum,

ne $e expelterel

exlru

I n Evangelio Lucae ita seriptum e s t : Et

rogabant eum

9

ne imperaret

iili$

9

ut in abg$$um irent.

lioue vesiigia sui Saivaioris quie sequanlur t n t u e r i . Vestilum resumere, est v i r t u l u m sludia quae vesani p e r d i d e r a n t , j a m sana mente recipere.

Cui

figurae

Sciebant ergo daemones aJiqusndo futurum u l per

aple congroii iila Domini parabola, In qua rediens

adventum Domini m i u e r e n t o r i n abyssom, non ipsi

ad patrera lilius l u i u r i o s n s et p r o d i g u s , mox stota

futura

praedivinantes, sed propbeiarum de se dicla

reeelentes.

Idcoque

gloriam

dommici

advenlus,

prima c u m

annulo i n d u i l u r , manifesie insinuans

quod quisquis vero corde

de amissis p o e n i l u e r i l ,

quam m i r a b a a t u r , ad suam pertimescebsnt tendere

potest donanie Christi g r a t i a , prima justiti» opera .

damnatiouetn.

de qoibus ceciderat, cum snnulo inviolatae fidei r e c u * magnus D perare. Et rogare eum cosperunt dicentes : Mitte

Eeat autem ibi cirea montem grex porcorum paeeene. Et deprecabamur enm $piritu$

t

no$ in porce$

t

ut in eoe introeamus.

9

Et

concessit

eis

ttalim Je$u$. Ideo permisit, quod petebant, daemonib u s , n t per interfeciionem

porcorum , hominibus

rum.

ut ditcederet a /inibue #©-

Conscii fragititatis suoe Geraseni,

Dei, nec infirma adhuc mente pondus sapientiae sus-

saluus occasio praebereiur. Pastores enim ista cer-

tinere valentes. Quod et

nentes, statim n o n l i a n l c i v i i a i i .

miraculo contigisse legilur : E t

Erubescal Mani-

praesenlia

Domini judicant se indignos, non capientes verbum Petro ipsi viso piscium vidus

Sareptana.

cbaros. S i de eadem subsianiia et ex eodem aoctore

beali Eliae cujus se sensit bospitio benedici, nihilo-

b o m i n u m bestiaruinque sunt animae, quomodo ob

minus se

unios nominis salutem duo millia porcorum suffocan-

tnihi et tibi

i o r . l o qoorom tamen i n i e r i l o

rentur iniquitates mea> et occidem

ftguratiter

homines

i m m u n d i , vocis et raiionis experles, j u d i c a n i u r , qui i n m o n i e superbisB pascentes,

lutulemis oblectantur

putavit praesenlia gravari dicens : 9

Quid

vir Dei? Ingressus e$ ad me ut rememera» 9

fltium meum (11 i

Reg. x v i i ) . Cumque ascenderet

navem

9

cmpit illum

deprecaru

In actibus.Talibus enim per cullus idolorum possunt

qui a dmmonio vexalus fuerat, ut es$el cum illo; et non

dsemonia dorainari. Nani nisi quis porci more v i x e -

admi$iteum

%

$ed ait ilfi:

Vade in domuni

tuam n d

BEDJE V E N E R A B I L I S

7*

OPP.

uot et annuntia iltit quanla tibi Dominue mi$erlu$$iltui.

P A R S I I . SECT. I . —

feeerU

9

9

et e$te eum

$te

in came,

180

CENUINV.

e$t, veni, mpone

manu$ euper eam, ut

I n Evangeiio

taiva $u et vioat.

I l x c es illa Apostoii senlentia recte

possunl intelligi, cum a i l : Diuolvi

EIEGEIICA

et A nwa in exiremk

Lucae i u s c r i p t u m

Chri-

est qnia Ulia unica erat ilii fere annoruni d u o d e c i m ,

nece$$a-

et bacc moriebatur. F i l i a ergo arcbisynagogi ipaa esi

i ) ; u l sic quisque iutelligat

Synagoga, qune sola legali iiistitutione c o m p o s i U ,

post reinixsionein peccatoruni redctindum esse sibi

quasi ttnica Moysi nata e r a t . E t hasc r e l u t duodeci-

i n conscienliain bonaro, et serviendiim

ino aetatis anno , noc est lempore puberlatis sppro-

mutte mag $ optimum,

9

rium propter vo$ (Philip.

manere

Evangeiio, cutn

p i n q u a n t e , m o r i e b a l o r , quia nobiiiier a prophetis

Chrislo requiescal, ne cum praepropere j a m v u l l e»se

educata, postquam ad inteiligibiles aunos pervenerat,

cum

postquam spiritalem Deo sobolem generare debebat,

propter a l k m i m etiam Cbri&lo,

saluiem,

negligat

ut deinde

ministerium praedicationis

liaternaeredemptioiii accommodatuin. Quod v e r o M a l -

subito e r r o r u m languore c o n s t e r n a u , s p i r i u l i s vitae

ibaeus duos dicit a d ^ m o n u m legione curalos, Mar-

vias iiigredi desperabiliter o m i s i t , et si n o n a C h r i s t e

cus autem et Lucas unum commemoranl, intelligas

succurreretur, horrendam per omnia eorruisset i n

iittum eorum fuisse personae alicujus clarioris et fa-

moriem.

mosioris, quem regio illa inaxime dolebai, et

pro

Et abiit cum Ule

t

cuJHSsalute p l u r i m u m saiagebat. Hoc volentes signi- B et comprimebant ftcare

duo EvaugelislaB,

dam Domiuus a

soluin comroemoraijduiii

et eequebatur eum

ittum.

turba

mutta:

A d puellam pergens sanao»

turba

c o m p r i m i l u r , quia g e n t i

judicaverunt, de quo facti hujtis faina lalius praecla-

Judoeae saloUria n i o n i U praebens,

tius Aagraverat.

v i i i i s ejus conscientiam erigerei,

quibus acgram noxia carnaiium

populoruin est consueludine gravatus.

Sed ej allegorijbsumma concordat, quia sicut unus a tt>moiiio possessus, sic et duo g e n t i l i s populi t y -

Et mulier qum erat in profiuvio

pum non iitcouveiiicnter e x p r i m u n l . Naio cum tres

annit.

$anguini$

duodecim

Mulier sanguine fluens, sed a Domino c u r a i a ,

filios Noe g e n e r u v e r i t , unius solum familia i n po.>-

Ecclesia

sessionem asciia est Dei, ex duobus reiiquis diversa-

carnalium

r u m nationum quae idolis

coeto j a m ftierat segregau ftdelium, sed d u m verbum

roanciparentur,

procreati

sunt populi.

est congregaia de gentibus, quae iogenito delecutionum polluU

Dei Judaeam salvare decernerei,

Et venit quidam de urihi$unagegu et viden$ eum, procidil

nomine

9

9

sed pergente ad d o m u m ejus Domiuo, pratoccupans

i m o de m o r i e revocata est ad v i u m ,

illa p a r a u m j a m

taiidumque quod et arohisynagogi doodeuis sit f i l i a ,

ad pedet eju$ etc. I n bac le-

et muiier bsec a b a u n i s duodeeim sanguine

ctione u b i arcbisynagogus saivare filiam p e l i t s u a i n , .

ftlia arcliisynagogi ad oplaiaro perveoit

aique a

promissanique aiiis praeripuit spe certa salutem. i h >

Jaiiu$

bsemerrboissa inulier praeripit s a u i t a t e i u , ac deinde

fluxu,

( 1

fluxerii,

boc est eodem quo haec u a u sit tempore, ilia coeperit

' infirmari.

saniialem,

Uude euim peue eademque sseculi bujus aetate,

salus o s i e n d i -

et Syuagoga i n pairiarchis nasci, et gentiure e i l e m -

t u r generis b u m a n i , quae Domino i n carne veuiente

t uiu nalio per orbem coepit idololatriae sanie foedari.

i u dispensaia est, u l p r i m o aliqui ex Israei ad ftdem

Nam et fluxus sanguittis b i f a r i j m , hoc est, et soper

venirent, deinde pienitudo g e n t i u m i n t r a r e t , et sic

itlololalrius p o l l u t i o n e , et

omnis lsrael salvus fieret.

tanguiuis d e i e c u t i o o e

Quis ergo archuynsgogus iste, q u i d ad Domiotim p r o ftlia rogalurus advenit, meiius quam ijtse Moyses

super

iis quse carnis ac

g e r u n t u r , potest

recte i n -

leiiigi. Et fuerat multa perpe$$a a compluribu$

medidt,

et

h i t e l l i g i t u r ? Unde bene Jairus, i d est i l l u m i u a n s ,

erogaverat

sive iltuminalus, vocatur, quia accepit verba vitaedare

magit deteriut habebal.

n o b i s et per baec c e i e r o s i l l u m i n a t , et ipse a Spiritu

theob gos, sive philosophos legumque doctores saecu-

sancto, quo vitalia nioniia scribere vei docere possel,

l a r i u m , qui m u i u de virtutibus viuisqne subtilissime

illuiiiinains est.

disputauies, utilia vivendi credendique

omnia $ua, nec quidquam

profecerat

$ed

9

Medtcos sive falsos

iutellige

instituta

se

Qui videus Jesum, procidit ad pedes ejus, qu a p morUlibns dare promittebaiit, seu certe ipsos s p i r i * praevideus i n s p i r i t u

venturum i n carne

Doiiiinuui,

tus i m i u u i t d o s , q u i

b u m i l i corde se ejus potenlias subdidit : queui ita

sese pro

circa

Utim

fiuero

cognovit, existere

saeculi

hominero

incarnandum esse

u t aeteriium ante omne saeculum Deum nou d u b i U r e t . Si enim capui Cbristi Deus,

Deo

veiut

colendos

hominibus

cousuiendo

ingerebanl. Quibus

cer-

sudiendis genlililas quanto magis naturaiis

industriae vires expenderai, tauto m i n u s potuit ab i u i q u i U t i s suae sorde p u r g a r i . Sed

haec ubi popu-

pedes e j u s , quid aplius quam assumpta b u m a n i u s ,

lum Judaeorum segrousse, verumque de coelo co-

qua l e r r a m noslrae m o r t a l i u t i s t e t i g i i , accipiendi

g n o v i i adesse m e d i c u m , coepii e l ipsa languoris sui

sunt?

sperare pariter et inquirere remeditun.

E t procidere archisynagogum ad pedes Jesu,

est legislatorem cura t o u progenie p a t r u m M e d i t t o rem Dei et h o m i n u m longe

sibi

d i g n t a t i s gloria

prseferendum esse cognoscere, et confiieri cum A p o Stolo, quia quod infirmumetl (I

Dei, fartiut eti

hominibut

Cor. i ) . Et deprecabatur eum multum,

Cum audi$$et de Je$u venit in turba retro, et ve$limentum ejut.

Dicebat enim quia $i letigero

mentum ejut, talva ero. Et confeetim $anguini$ eju$.

letigit vetti-

$iccatu$ e$t fon*

Venit, et Dominum U n g i l Ecclesia,

CUIII ei per fidei v e r i u t e m appropinquai. Venit auteui dicent:

Quouiam

filia

r e t r o , sive j u x t a i d quod ipse a i t : Si qui$ mihi

miui*

iM

MAItCI EVANGCLIUM

m

tfrmt, mo $equatur (Joan. Pott Dominum

xn).

Ei

Dominum

—

Llfi. i l .

ISt

slibi praecipitur : A nata a profluviosanguiuis rauJJcre,mox filia arcbisyn Sive quia praa-

D$um tuum ambviabit.

aeniem i n earne

EXPOSIIIO.

non videns,

agogi m o r l n a t i u n t i a l u r , quia dum Ecclesis a v i l i o -

persciis

r u m labe mundata, et ob lidei m e r i t u m filia est

fidei

cogiieminata, contiouo Synagoga perfidise s i m u l et

jant sacraroeiilis inearnationis i l l U s , ad

ei

agSMtionis ejus graliam perveoit. Sicqoe dum p a r t i c i -

mvidiae luctu soluta est. Perfidis* quidem, quia i n

paiione sacrameoiorum ejua salvari a peccalis m e r u i l ,

C b r i s t o credere n o l u i t . Invidias vero, quia EccJesiain

qoasi lactu vesliinentorem ejus foBlem sui aanguinis

credere doiuit. Scriptum namque

stcesvit.

apostoloriim : Sequenti autem

Fooeqoippe sanguinis esi origo peccaii. Cujusque

in

Aciibus

$abbato, peue

est

umverto

civilat convenit audire verbum Domini.

Videnlet

ions sanguinis, esi immondse p r i f n o r d k i m cogkatio-

tem turbatJudmi,

coutradieebant

repteti $unt oele , et

uis, e i quo peccalum omne nascitur. Sed Demiuus

hitqum

f o m verbis evangeliris non soium opers et ve.rlia

E l quod aiebant n u n l i i

mala

vexat maqittrum

eompescere, sed

el

cogiiaitenum

neqoam

au-

maledicentet

(Act.

xm).

arebisynagogo,

Quid

uttra

a Pauto dieebantur,

? per eos bodieque d i c i i u r q u i adeo

t-adicem t x s t i r p a r e c u r a v i t , e u m bsec ulraque sa-

desittutum synagogae statum vident, u i restaurari

eraineniis

poBse non c r e d a n t ; ideoque pro resuscitatione illius

evangelicis

emuodsri

donavit ,

quasi

virtttiem exsiccandi fontis obscent suis vestimenlis 8 suftplicandum esse non*s4imenl.Sedeiouioipo«ttet7ie tndtdit. euntapud homint$ pot$ibiiia tuntapud Dtmn(Marc .x>; Et ttatku Je$m$ cognotcent in ttmttipto viitmtmqum unde apte s e q u i t u r : f

esierat de to, emtvertut ad turbem

tuebet:

Quit

ee$timenta tnea f Non ut ipse quse nesciat isnerrogat, eeam

sed

ut v i r i u s quam bene noverat,

ipse dederot,

deemrata

tetioH

docealur

agnitaque

in muliere

imo

declarareiur,

et

v i r t u t e lidei w u U i ad salutem

eerveniani.

Jesus aulem verbo quod dicebatur audito Noli timtre

«ngogus, coelus d o c l o r u m legis Dominus sit : Super Scribm

el Pharitmi

tui : Vide$

turbam

compri

Et

f

veniunt

iu

aomum

tumuttum , et fltniet inquit , omnet

tur

nseresibos, srve perversis

exsuUabunt, et iuhabUabk

eatboliese Ecclesiae

fideiiter

corde

solo

veneratur. Nam

x x i u ).

quo

$ederunt

Qui s i

subjecia

ei

cre-

Synsgoga

t

archisynugogi,

et ejutantes

tangit, quia q u i diversis i n o r d i i u t e g l o m e r a n t i u m moribus gravatur,

Moy$i

salva e r i t .

mentem te, et dici$ Quit mt ttiigit ? Quem turba passim comitans c o m p r i m i t , una creduia m u l i e r Dominutn

sccipuur, de

cathedram

( Matth.

archi-

crede. Arebisyn-

tanlummedo

t

dere ipse v o t u e r i l , eliam

Et dieebent ei ditcipuli

ati

f

tynagogo:

qui tptrant

tt

muttum. in te,

vldtnt

Ei Imten*

tn

mttrnum

Quia veroSynagoga

in tit.

lablitiara bonc domiuiea: i n h a b i t a t i o n i s m e r i t o i n f l J e -

sicut q u i d a m videntes non vident, e i audienies non

i i l a i i s amisit, quasi inter fienies e i ejulantes m o r t u a

aodientj, ila etiam tangentes non tangunt, qui non

j a c e l . Nec tamen superna ptetas fundiius eam i m e r -

stmpiici, sed dubio vel simulato corde Cbristum t a n -

i r e p a t i t u r , quin potius circa finem saecnli reliquias

gent. Unde cttidam amanti quidem ,

cjus secundum eleclionein gratiss saloti et vilae r e s t i -

sed

nondum

plene c r e d e n t i , d i c i i ipse : Noii mt tangtrt.

Nondum

enim aucndi

t u i t . Unde apte subjungilur :

meum (Joan. x x ) . Aperte d i -

ad Patrem

Et tngrtttut

ait tit:

Quid

turbamini

tt

ptoretit T

c f n s q u i d s i t ipsuin veraciter langere, Patri sciticel

Putlta

aequatem credere.

qui suscitare nequiverant, Deo d o r m i e b a t , i n cejus

non ttt morlua

t

ted dormil.

Hominibosmortua.

Non

dispositione et anima recepta vivebai, e t caro resu-

obJiviscUur fidelium soorom Dominus, nee i n se spe-

scitands quiescebal. Unde mos Cbristianus o b i i n u i *

rantes i n t u e r i desistif,

ui

Ei circumtpiciebat

rentur,

videre eam qum koc fecerat.

sue dignos

i$te autem

pouper

sed omnes qui

salvari

me-

intuitu ac miseratione j u d t c a t . clamavit,

el Dominut

exaudivit

morlui

q u i resurrecturi esse non

dormientes v o c e n t u r ; sicut Apostolus inquit, vo$ ignorart conlri$temini

Mutier

autem

ttmenv

et trtmtnt,

fattum e$$tt ttt $e venit et procidit ti ornnem veritatem.

quod |> (/ Thett. tt rft-

ante tum

t

tit

$cien$ f

Ecce quo iiiierrogatto

Do-

quae

praevidit

verilatem suae diutinas i n f i n n i i a t i s , subltae credulita-

fuisse,

lis, divioae p r o p i t i a t i o n i s , ac donatae sibi sanatiouis,

potesi.

fide,

et

pluribtu

qui tptm

f

peccaverit

ipsa

f

ut

non

m o r i a t u r , lamen atque sd

ei obdormivisse

Et irridebant

Nolumut

non

habent

et i n parte allegoriae, cum snima

esse v e u t u r a u i , nobis sed

:

de dormientibut,

$icut tt cmteri

i v ) . Sed

Dominus reeuscitandara

arini tendebat, ut videtieet confllente palam motiere

et ipsa certius coufirmarelur i n

fratrtt

dubttantur,

dici

ea quam

v i t a n aeternam quidem non

mortua

incongrue

eum. Ipte vero ejectit omnibut, f

a$$u-

salutis et vita? praeberetur e x e m p l u m . Denique se-

mit pairem ei motrem pnetlm, etc. Quia verbum resu-

quitur.

scitaittis i r r i d e r e quam credere nialebanl,

Ille autem

dixit

: Fitia,

fidet

tua te tatvam

fecit.

merito

foras e x c l u d u n t u r , ut poie indigni q u i poteiitiam

Vade inpace, et eito $anaa ptaga tua. Nec d i x i t : Fides

rcsuscitaniis

tua te salvam factura est, sed

In eo

Item foras loiba e j i c i i u r , ut puella Miscitetur, quia

enim quod c r e d i d i s t i , j a m salva facta es : Adhuc eo

si non prius a secretioribos cordis expeUilur, impor-

salvatn

fecit.

ac

resurgentis

m y s t e r i u m videreut.

Quia

tuna s x c u l a r i u m m u l t i l u d o curarom aniiua quas i u -

hlia tua mortua est, qud ullra vexat magisirum ? Sa-

trinsccus jaret m o r t u a , non resurgel. Nam dum se

lequente,

veniunt ad archisgnagogum

dicentet:

B £ D i £ VENERABILIS

Ift&

OPP. P A B S H . SECT- I . — E X E G E T I C A GENUINA*

per iiinumeras terrenorum desideriorum eogitationes

184

A sima noxios actus solet fama c o m i t a r i . Noiandnra

spargit, ad cousiderationem sui sese nullatenus c o i -

aulem, quod quanto gravior animae mors i u g r u e r i t ,

ligit

tanlo acrins necesse est, nt resurgere

mereatur,

poenitentis fervor insistat. Nam leviores

et q u o t i -

Et tenens manum pueltm, quodestinterpretatum:

ait illi:

Puella tibidico,

Tabatha

cumi,

surge. Quaerat

diani erratus levioris poenitentiae possonl curari.

toris espoiieus, interposuerit de suo : tibi dico , cuin

jacenlem i n conclavi moriuaro facillima ac brevis-

i n Syro sermoue quem

sima voce resuscilal d i c e n s : Puelta

quam Puelta

posuit non plus s i t diclum

turge.

9

Nisi forte propter exprimendam jussionia,

Iioc

agendum

loqueotis quam

putavit,

ipsa verba

vim

dominicaa

magis

suis curans

sensutn intimare

occulte nolens osiendere

ob

facililatem

fuisse

negaverat.

Qttam

surge.

9

etiaiu

Dominus,

resusciiandi

j a m inortoain

Delatum autem

foras

juveneni

m o r l u u m , pluribus ut reviviscere debeat dictis corroborat, cum a i l : Juvenis

tibi

9

surge. Q u a t r i -

dico

9

duanus vero m o r t u u s , u t longa prementis sepulcri

lectoribus. Nam e i familiare constat esse Evangelistis atqoe apostolis,

Quod

remedio

diligens lectorquare verax Evangelista dictum Salva-

cum de

Veteri

Testamento

testimonia

rlaustra evadere posset. Fremuit bavit teipsum

tacrgmas

9

fudit,

tpiriiu rursum

fur-

Jesut

9

fremuit

ac

%

assomunt, magis seusum propbelicom ponere curare ^ magna vocs clamavit: Laxare veni forat. E l sic tandem q u i erat desperatus, discusso lenebrarum pou* quam veiba. Tenens autein manum ptiellse D o m i 9

nus, suscitavit e a w , quia nisi prius mundalae fue-

dere, vitae locique r e d d i t u r . Sed et boc notandum,

r i n t inanus Judseorum, quae sanguine plenae sunt,

quod qoia publica noxa poblico eget remedio,

synagoga eorum mortua non consorget.

aulem peccata leviori e i secreia queunt pceniteniia

Et confeslm eurresit

surrexit

et ambulabat.

puella

%

Benc,

et ambulabat.

Quemcunque enim

peccatis

levia

d e i e r i , puella i n domo jacens paucis a r b i l r i s e x s u r g i t , eisdemque

vebemenler

u l nemini i d

manife-

m o r t u u m supernae manus miseralionis resuscitaiura

stent praecipitur. Juvenis extra portam lurba multa

letigerit, non soium a sordibus et veterno scelerittii

comitante aique i n i u e n i e , susciiator. Laxarus de

exsurgere, sed e l i n bonis continuo proficere debet

monumento vocatus, i n tantuui populis i u n o i u i t , ut

o p e r i b u s , videlicet j u x t a

ob eorum qui videre l e s l i m o n i u m , pturimae Doiniuo

psalmistam,

ingrediens

lurbae c u m palmis occurrerenl, et n i u i t i propter i l -

sine macula, et opera exerceus justitise. El obstupuerunt

stuporo

maximo.

iliis

)um abirent ex

Jodaeis,

et

crederent

mon-

A d testimonium quidem verae resuscilatio-

nus a u d i v i t , sed quia q u i pro ejtis excitatioae preca-

Et jutsit

dari ilti

nia darl puellae manducare prsecepit, ne non veritas

r e n l u r , v i v i d e f u e r a n t : Dimitte

sed phantasma, quod apparebat, ab incredulis p u -

sepeliant mortuos

tarelur. Sed coelesti

i n Jesutn.

Quartum vero mortuuin nuntiante discipulo D o m i -

vehemenier ut nemo id sciret. ducore.

Et prcecepit

et si quis a spiritali morte surrexerit,

necesse est mox pane

saiietur, et d i v i n i

scilicet verbi et sacrosancti allaris parliceps

elfe-

Salvalor

i n corporibus s u s c i t a v i l , tria

noxiis laudibus g r a v e n t : et quia non adest j u s t u s , pinguel caput eorura. CAPUT V I . Et egressus inde abiit in patriam suam et sequeban9

genera resurrectionis a n i m a r u m significant. S i q u i -

tur illum discipuli

Jeui nonnulli consensum

agoga docere.

malae delectationi

prae-

sui; et facto sabbato ccrpit in «yn-

Et multi aud.entes admirebantur

hendo, latente l a n t u m cogiiaiione peccaii sibi m o r -

ctrina ejus dicentet

teui consciscunt. Sed laies se vivificare

est sapientia qum data est illi

significans

Salvator, resuscitavit filiam arcbisynagogi nondum

mortui

i x ) , i d est m a l i malos

qui corripiat i n misericordia, oleum peccaioris i m -

c us. Naui j u s t a moralein i n t e l l e c t u m , tres i l l i morm i quos

i n q u i t , ut

9

suos (Luc.

:Unde

huic hcec omnia? 9

manut ejut eficiuntur?

in doEt uuet

et virlutes tales qum per

Palriain ejus Naxiretb d i c i t ,

foras elalam, sed i n domo m o r t u a m , quasi v i i i u m

i n qtia e r a l u u l r i t u s . Sed quanta Naxarenorum caeci-

tecreto i n corde regentem. A l i i non solum noxiae

las, q u i eum quem i n verbis faclisque ipsius, si mens

delectationi consentiendo, sed e l ipsum malum quo J J non teva (uittet Cbristum cognoscere poterant, oh deleciantur explendo, m o r t u u m suum qtiasi exlra solaro geueris n o t i l i a m conlemnant. Sapienliam a u portas eflerunt. E t bos se si poeuileani, resu^citari tein ad d o c t r i n a m , v i r t u t e m referunt ad saniiatea et 9

demonstrans, suscitavit juvenem filium viduae extra

miracula, quae faciebat. Quae s o l e r l i ac pulchra d i -

portas civiiatis e l a l u m , et reddidit m a t r i suae, quia

siantia commemoral Apostolus dicens : Judmi

tesipiscentem

petunt

a peccati

tenebris

animam

r e s i i l u i t Ecdesiae. Quidam vero non solom

unitaii cogi-

el Grmci tapientiam

9

dicamus Chrittum

qumrunt;

crucifixum

%

signa

nos autem

Judmit quidem

prm-

scauda-

lando, vei facieudo i l l i c i t a , sed et ipsa peccandi

lum

consuetttdine se, quasi sepeliendo c o r r u i n p u i i t . Ve-

Judmit

r u m nec ad bos erigeudos m i n o r fit virtus e l gratia

pientiam (/ Cor. i ) . In qua n i i n i r u m seiitentia v i r t u -

Salvatoris, si tainen adsint cogilationes

gentibus

%

autem

et Crmcit

9

ttultitiam.

Chrittum

Jpsit

vero

Dei virlutem

vocatit

et Dei

sa-

soliicilae,

iem ad signa r e t u l i l propter Judaos, s;>pienliaiu

,juae super eorum saluie velul devoue Cbristo sro-

aulem ad d o c l r i n a m propter Graecos, i d est geules.

rea h t v i g i l a n l . Nam ad boc i n t i m a n d u m , resuscitavil

Nonne

iste ett faber fiiius Marim

9

frater Jacobi

Laxarum quatuor dies in monnmento habcntein, e i

Jtseph

sorore altestantc jam fetcntem, quia nimirutn pes-

hic nobitcum tunt ? Et scandatixabantur

9

et Judm

%

et Simonit?

Nonne

%

et sorores in illo.

et ejus

Scau-

f*5

IN MAUCI

E V A N C E L I U M EXPOSITIO. — L I D . I I .

t$*

dalum et c r r o r Judaeorum, salus nostra eat, ct nae- i occulta cordis, quo«l inirandum iutimare vult hnii. nibtis, m i r a r i se coram homiuibus osteudit. Mirauda retieorum condemnatio. In taittum eniin cernebanl hominem

et

enim e r a l fides C e n t m i o i i i s , q u i sine boniiue d o .

filium;

ctore, sine eloqniis S c r i p l u r a r u m , siue oraculis a n -

Jesum C b r i s t u m , u t hunc f a b r m n ,

j o x t a a l i o m Evaogelislam,

fabri clamarent

fratres quoque et sorores ejus sccuin esse teslaren-

g e l o r u m , tantum naturali sensu diviuitus illumiuato

t u r . Qui lamen non l i b e r i Joseph aut Mariae, j u x t a

cognovit per miracula Deum esse verum quein per

hsfreticos,

nutandi s u n i , sed poiius jitxta ntorem

sarrss Scriptnrae, cognati ipsorum s u n l inlelligetidi,

bumatiae fragilitalis infirma hominem

esse vertiui

noverat. A l c o n l r a , non mintts admirauda Naxare-

qno modo A b r a b a m et L o t fratres appellamur, ctim

noruin infidelitas, qui e l doctoribus abundanles, et

esset L o l tllius fralris Abrabae. Et m u l i a babes h u -

eloquiis divinis in quibus C l n i s l i prjcdicabaiur a d -

jnsraodi.

veittus, ipsum etiam praeseuiem habentes Christtiiu,

N o n autem sine certi proviMone sacramenii Do-

aguiiionem sui iliis et vei bis ingerentem et signis,

mioos i n carne apparens, faber et f s b r i filius aesii-

iiibilomiutis increduli durabaut. Sed i n uno c o i u m ,

m a r i ac dici v o l u i t : quin poiius e i i a m per boc

J u d a o r u m miranda notaiur caecitas, q u i nec

ejus ante ssecula

filium

e m n i u m in principio Nam

se

phetis suis credere de C h r i s t o , nec ipsi iuter se

i).

> nalo voiueruut credcre Chrislo. I n altero fides co-

ereavil ceelum et terram (Joan.

etsi humana non sunt cnmparanda d i v i n i s ,

lypus tameu iuleger esl, quia pater

C h r i s l i igni

ronatnr g e n t i u m ,

qui inler Judaeos

n a t u m , sed

expulsum ipsi cum oraculis sacris mediatorem

operator et s p i r i l u . Unde et de ipso lanquam tle

et h o m i i t u i u , homiuem Jesum Christum

fabri

mcriierunt.

filin

Spiritu

praecursor suus a i t : lp$o vo$ bzptisabti

sancto

pro-

esse docuit, q u i fahricator

.n

I U ) . Qui in domo n i a -

et igni (Matth.

El circumibat

castetla in circuitu

Dei

suscipere

docens;

ot voca-

gaa b u j u s m u n d i diversi geueris vasa fabricai, imo

vit duodecim et ccepit eos mittere bino$

vasa irae s u i spirUus igne niollieudo, i n misei icor-

poleslatem

diae vasa commutat : sed

mcns Dominus ac magister non invidel scrvis atque

bujus sacramenti J u d # i

ignari : divinss v i r t u t i s opera

prosapiae

carnalis

Et domo

Benignus e l c l c -

immundorum.

discipulis ad virtules suas; et sicut ipse

curaverai

sine

quoque suis dedit potestatem, ut c i i r a r e n l oinmmi

$ua el in

i t i f i n i i i t a t e m , et omitcm laiiguorem. Sed multa d i -

sua. Prophetam d i c i i n Scripturis Dominuin

stantia e>l i m e r habere e l tribtiere, douare et acci-

dicebat eis Jesu$

quia

t

%

spiriluum

omnem languorem et omnem i n f i r m i t a t e m , apostolis

cootemplaiione despiciuni. konore

et dubat itlis

%

nisi in patria sua

non ett propheia

et in cognatione

%

%

Jesnm C h r t s l u m , et Moys» s teslis esl, qui futuram

pere. iste quodcun |ue agit, potestaie Domini agit,

ejus incarnationem pra?dicens filiis Israei, a i t :

i l l i si quid faciunt, imhecillil;ilem s*

ungentet

Et ti m peccatit

*it, dimittenlur

ti

v). Unde patet ab ipsts apo«tolis tnmc sanctae

Eccle iae tnoreni esse tradttum, u t energumeni,

vel

siguificata est) etiam quac non portantur, non de-

alii qtiilibet aegroli uugantur oieo, ponttficali hene-

e r u n l . Hoc

dic ioue consecrato.

et de duabus tunicis inlelligendum est,

n e quidquam eorttm praeter eam, quam esset indut u s , aliam portandam ptitarct, sollicittis ne opus

E l audivit Herodet ttt nomen

ejus)

ret

(manifestum

et dicebant,

quia

enhn

factum

Joannet

Baptitta

Qtianta Judaeorum i n v i d i a , qui cootra esset, cum ex illa poieslate posset accipere. Proinde Q rtsurrexit. Dominuni malitiae furor e x s t i t e r i l , ex omnibus peite Blarcus dicendo calceari eos sandaliis vel soleis, siliquid

hoc calceameiiium

habere admonet,

ut pes

mysticae

neqtie

signiflcatiouis

tectus sit, neque

tcis Evangelii d o c e m u r ;

eece e n i m Joannem

quo dictum est, quia tignum

de

a morlois

fecit nullum,

uudus ad t e r r a m , i d est, nec occultetur Evangelium,

polttisse rcsurgere, nnlio attestante credebant. J e •

nec terrenis conunodis innitatur.

tum

Et quod non portari vel haberi duas tunicas, sed

tignit

autem virum (Act.

approbatum

a Deo

virtutibut

u ) , i n cujus videiicet morte

expressins indui prohibct, d . c e u s ; e t n e i n d u e r e n -

tremiierunt,

t u r duabus t u n i c i s , quid eos admonet, nisi non d u -

nem,

resnrrectionem

p l i c i l e r , sed simpliciter ambulure? A l i t e r . In dua-

praedicabant;

bus lunicis videtur m i l i i duplex ostendere vestimen-

ablatum, credere nialiierunf.

angeli,

apostoli, non

et

elemenla

vero atqoe ascensio-

v i r i ac

resurrexisse,

feminae sed

certaliru

fortim

ease

t u m , non quod i n locis Scythiae glnciali nive r i g e n -

Qui cum dicerent Joannem resurrexisse a i n o r -

t i b u s , una quis tunica debeat esse c o n t e n t u s ; sed

t u i s , e l propterea vtrtules inopiuatas sive o p e r a t a s

c s

eorum.

f'3

IN MARCI EVANGELHJM

sancta v i d e r e ;

qtiibus per revelationem

EXPOSITIO. -

LIB. IL

101

assisteiis A ut videlieet lurba fidelium escam suam e l locis d i Herodis

s t i n c l a , et moribus conjtincta perciperet. Jubitaei

q u o t d a m regis nabitaculum accedentes, caput suum

quippe requies quinquagenarii numeri mysterio eon-

i b i r e q u i r e r e n t , et invenlum digno bonore reconde-

tinetur, et quinquagenarius bis ducitnr, ut ad cen-

idem praecnrsor

Domini praecepit, ut ad

r e n l , Quod i b i ab eis inventum et assump u m , sed

tenarium perveniatur. Quia ergo prius a mato q n i e -

non m n l t o post culpa incuriae p c r d i t n m , p e i l a t u m

scilur opere, u t post anima ptenius quiescai i n cogi-

cst Edess*m

lationc, alii quinquageni; alii aulem cenieni discain-

ab aliis, e l in quodam specu i n urna

sub t e r r a , non pauco tempore

ignobibler

b u n l , quoiiiam sunt nonnulli q u i a pravis actibus

recondi*

t u m , donec denuo idem Joannes sese suumque ca-

babeut requiem operis, et sunt uonnulli qtii a per-

pnt

vcrsis cogiialionibus halient j a m requiem meutis.

oslendit Marcello

cuidain religioso abbali ac

d u m i n eodem specu babitaret. Quod

Bene etiam super viride foenum discubuerum. S c r i -

videlicet caput Julioramo ejusdem episcopo civitatis,

ptum quippeest, Omnis caro famum (Isa. X L ) . Et i i l i

per p r x f a t o i n presbyterum constat i n v e n t u m . E z

super viride

presbytero,

qno

foeuuni discumbentes

Dominicis

pa-

t e m p o r e coepit i n eadem civitate beati praecursoris

scuutur altmentis, q u i per studium contineutiae c a l -

d e c o l l a t i o , ipso ( ut a r b i t r a m u r ) die quo capot i n -

catis iliecebris carnalium concupiscenliaruin, a u -

v e m u m sive elevaturo est celebrari. De quibus lalius I * djendis imptemlisque D< i verbis 0|>eram impenduot. Et acceptis quinque panibus, et duobus pitcibus, t n -

in praefato C h r o n i c o r u m t i b r o scriptum reperies. Et

dicit

eis : Quot panes habetis? Ite ct videle.

cum cognovissent,

dicunt:

Quinque

9

et duos

tuens in ccelum benedixit,

Et

pisces.

et dedil

ducipuiis

suis ut ponerent ante eos et duos pisccs divitit

omnibus.

9

et fregit

9

9

Per quinque panes Apostolorum, et duos pisces,tota

Turbis esurientibus Salvator non nova creat cibaria,

Testamenli veleris scriplura signatnr. Per

quittque

sed acceptis eis quae habuerunt d i s c i p u l i , benedicit;

videlicet panes, q u i n i u e Mosaicae legis H b r i , quibus

quia veniens i n carne, non alia quain praedicu s u u t ,

divinae aeiernitatis cognitio, mundi crealio, procur-

praedicabat, sed legis e l prophetaruui scripta, quam

sus sarculi labentis, et vera

Deo serviendi

religio

s i u l mysteriis gratiae gravida demonstrat. Intuelur i u

dtios vero

pisces,

coetum, ut illuc dirigeudatu meotis aciem, i b i lucem

p s a l m i s o n t , et propbelae ligtirati, qui e r u d i l u m i n

scientiae doceat esse quaeremlain. F r a n g i t , et aute

lege Dei populum de promissioue Dominicae iucar-

turbas ponenda discipulis d i s t r i b u i i , qtiia sacramenia

generi

humano i n n o t u i t . Per

propltelius sauctis

nalionis nova gratia? dulcedine pascebaut. Qua trina Scripturae sacrae d i s t i n c l i o n e , lotam veteris i n s t r u menti seriem comprehendi Domiuica aucloriiate docemur. Apparens eniro posl resurreciionem discipulis a i t Doutiiius ipse, quia oportebat imptert

omnia

quee scripta

9

qui haec t o l o

orbe

Et manducaverunt C

U

omnes et saturati sunt

%

et sustu-

1*i«» fragmentorum duodecimcophinospte /105, etde piscibus. Quod turbis superest, a discipulis r

u

n

l

reii

et

s t i H n l i i i u r ; quia sacraliora mysleria quae a rudtbus

I X I V ) . E t cum aperuit illis sen-

capi nequeum, non negligeuler o m i i t e u d a , sed suut

sunt in tege

%

Psalmis de me (Lnc.

doctoribus

praedicent, palefecil.

Uogsi

et prophetis

9

i u m u t intelligerent Scripturas, et intellectas s p i r i -

inquireuda perfeclis.

uliter

apostoli, et per apostolos cuucti sequeniiuni docto-

fidelibus

tradereiit a u d i t o r i b u s , quasi bene-

Naiu per cophioos duodecim

dicens panibus aposiolicis ac piscibus, hosqueiuterme

r u i n chori

suaviiatisdonomultipticans, l u r b i s d i s p e r l i r i praece-

specii, sed itiius salularis cibi reliquiis ad alenda

figuranlur,

foris quidem bominibus d c -

pit. Bene aulem j u x t a Evangeliutn Joamiis, panes

buiniliuui corda c o m u l a t i . Coostat e i t i m , cophinis

qui legem designanl, hordeacei

opera servilia geri solere, sed

fuisse referuntur,

qui j u m e n t o r u m u i a i i m e rusticoruiiiqtie est s e r v o r o m , quia

incipientibus necdumque

auditoribus, asperiora et quasi grossiora

cibus

perfectis

sunt c o m -

mineiKia praecepta. Animalis enim homo non

perci\dt

n ) . Atque ideo Do-

ta qua} sunt spiritus Dei (I Cor.

ipse copliinos panum

fragmenlis i m p i e v i l , qui i n f i r m a hujus m u u d i , ttt forlia confuuderel, elegil. Erant virorum.

auiem

qui

manducaverunt

qumque

9

miitla

Quia quiuque sunt exlerioris hominis seu-

sus, qtiinque m i l l i a ^ i r i Dominum

secuti desigiiaut

mitius pro suis cuiquc viribus dona tribuens, sem-

eos, qui in saeculari habitu adhuc positi exterioribu*,

perque

ad perfecliora

provocans,

primo

quinque

quae possidem, bene uti no verun l . Qui recte quinque pa-

septem

pauibus

nibus aluiitur, quia tales necesse e>t legalibus adbuc

quatuor h o m i n u m m i i l i a reficit, l e r i i o discipttlis su.e

piaecep i s i n s l i i u i . N a m q u i m u n d o a d i i i t e g r u m r e u u u -

earnis et sanguinis mysterium c r e d i t : ad u l t i m u m

tiant, e l quatuor

magno munere dat electis, u t edant et bibaut super

r t f t - c t i , hoc est e l Evangelica perfeciioue

mensam suam i n regno suo.

et s p i i i t a l i s u n t g r n t i a intus e r u d i t i .

panibus quinque m i l l i a , secundo

Et prcrcepit

itlit,

cujuiuM contubemia runt

in partes

9

ut accumbere

facerent

super viride fcenum. Et

per centenos,

et per

omnes sediscnbue-

quinquagenos.

Diversi c o n v i v a n l i n m discubitus dislinctos ner

or-

Et ttatim

coegii

ut t rcecederent iiise dimitteret

sunl millia, el

discipulos

suot

septem

panibus subiimes

auendere

navem,

eum trant fretum ad Belh$aidam

dum

9

poputum

9

etc. Quare coegerit discipu-

los asccndere navem, et ipse mox

dimisso

populo

bem Ecclesiarum conventus, qune unam calh licam

i i r m o n t e m oraturus abierit, Joannes manifeste

faciant, desgnant. Qoos bene Dominus quinquage-

clar.it, q u i , completa refectione illa cce-esti, coiitiniio

nos per turmas vel cemcnos discnru'iere

suhj c i i : Jcsus

praccepit,

ergo cum cognovittet

9

quia

de-

vemuri

B E D i E V E N E R A B I L I S OPP.

105

t*$ent u l raperent

eum

9

PARS I I . S E C T . L — E X E G E T I C A GENUINA.

196

enm regem, fugit A qnx peecatuin facit. Sed qui hene o r a l , qui Dcum

et facerent

v i ) . Ubi neccssa

iternm in montem ipse sotus (Joan.

o

rando qnaerit, uic a terrenis ad superiora progredieus,

r i i i m nobis vivendi ntonstrat exempltim, ut iir bonis

ver icein curae sublimioris ascendii. Qui vero de d i v i -

i\uv agitttus, liumani favoris retribntionein vitemtis,

tits, atit de

neque nos operatio v i r l u t i i m spiritualiom a d con •

morte sollicittts ob^ecral,

cupiscrntiam

viles ad Deum preces i n i t t i t . Orat autem Domiuus,

reflectat

lemporaiiuui voluptattitn.

honore

saeculi, attt certe de ipse

iuiuiici

i n * inflmis

ut pro me

jaceus,

Nnunullis etenim contigit, ut diun ob i n e r i l u m vila?

non ut pro se ob«ecrel, sed

M i b l i m i o r i s m i r a n d i i n moribus ac hudabiles e x i -

Natn etsi omnia posueril i u poteslate

impetret.

sterent, et j u r e bonorandi puiarcittur, acceptis pecu-

lameit, ut forinam hominis i m p i e r e t , obsecranduin

filii;

filitts

uiis sive p r a d i i s , inclioala justiliae rudimenta per-

patrem putat pro nobis, quia ttdvocatus est noster.

derenl, r t cum

Advocaium

ca>nalihos

sese illecebris

atque

inquil Aposlolus, habemus apstd pa-

enim

t

u ) . Si advocatus esl,

avaritia incattti corrtimperent, ipsis etiam a qttihtis

trem Jesum Christum

bonorahaotur

debel pro meis intervenire peccatis. Non ergo qttasi

pro bonis, detitio pro malis actibus

(I Joan.

non snlum tn fastidiunt, verutn eliam devenireut iu

inflrmus, sed

odium. Mifiusque m u l l o periculosum est i n his qoae

ouwiia quas velit possi* T Et advocattis et jtidex

est.

recie agimus, adversantium nos improbitate fatigari, B I n altero pietatis of. c i n m , in altero insigue est

po-

qoam

honorantittm favore demnlceri.

l i i c elenim

quasi pius ohsecrat. Vis scire quod

testati*.

securioretn sa?pe c o r r u t n p i l a n i t n u m , illa c i r c u m -

Et cumteroetset

factnm, erat navisin medio mari

t

et

spectutn semper r e l d i t e l canlum. Unde Domiuus

ip$e totut in terra. Et vident eo$ taborantet in remiyan-

viom nubis vilae qu «ra sequamur

do erat enim venius contranusei$.

initiaus, cum i i

y

Labor discipulorutn

in remigando. ei contrarioH eis ventus, labores sauctae

qui vinutes ejus admirabanlur, regem euut facere veilent, fugit iu montem orare. Cum vero i l l i qui

Ecclesia; varios designat, qnae inler undas saecttli a d -

virtutibus ejus invidebaut, eum niorti tradere dis-

ver>antis, et i m m u n d o r u i n fiatus spiritttum ad quie-

ponerenl. o c c u r r i l promptus, e l vinciendum se c r u -

tem patriae coelcstis quasi ad fid >m littoris statiouetti

cifigendumque

pervenire conattir. Ubi bene d i c i t u r , quiu navis erat

fureutibus o b l u i l , evidenti nos i u -

Quia n o n n u n -

forinans exeroplo, u l parati simus ad adversa saeculi

in medio mari, et ip$e soius in terra.

toleranda, cauti ad blandimenta cum forte a r r i s e r i n t ,

quam Ecclesia lantis g e i i l i l i u m pressttris, non solum

dechnaitda : et ne nos prospera m u n d i affluant,

afflicta, sed et foedata est, ut (si fieri possei) redem-

emolliendo decipiatit, c r e b r i s a Domiuo precibus i m -

ptor ipsitts eam prorsus desernisse ad tempus videre-

ploremus. Prse; edebant aulem

l u r . Unde est itla vox ejus inter undas

Domintiin discipuli

trons fretum ad Bethsaidam, quae cst i n Galihea c i - '

1

vitas Andreae e l Petri et P h i l i p p i apostolorum, prope

protectionis

stagnum Genezireth, ut in locorum libris invenimus.

Undt quid

Domine

Ubi merito mnet, quomodo dicat Marcu?,

tunitatibu$

in tribntatione

peracto

procellasque

teotaiionum verrentium deprehlnsae, alque auxiliuin

9

9

illius gemebundo 9

clamore

quaereutis.

recessisti tonge, despicis in oppor(Pso/. ix)? Quai pariier vo-

miraculo pattum discipulos veuisse trans frelum ad

cem inrmici persequentis e x p o n i l sequentibus psalmi

Beibsaidam, cum videatur dicere Lucas, quod in locis

subjicieus : Dixit

Betbsaidae factum fueril miraculum ilttid mcmorabile,

avertit faciem tuam nt vidtal utqut

etrefectioccelestis.Aitenim

Verum ille

:

A$$umptisitli$ $ece$$it: 9

enim in corde swo, obtitus est in

Deut;

finem

(Ibid.).

non obliviscittir orationem pauperum,

seortum in locum de$ertum qui et Dethsaida. Quod cum

neque avertit facicm suam a sperantibus in se: quin po-

cognovitsenl

9

illit

tius et certantes citm hostibus tit vincal adjuvat, et

(Luc. i x ) . Et caetera quae sequuulur, usquead comple-

victores i n aeternum cornnai. Unde hic quoque aperte

tamsacrse rcfeclionis historiam. Nis»i forie intelli-amus

d t c i l u r , quia vidit eot taborantet in remgando.

eo, quod Lucas ait i n locum deserlum, qui est Betb-

qttippe Doo.inus laborantes in m a r i , quamvis

saida, non ipsius viciniam civitatis, sed loca deserti

postttis in t e r r a , qtiia etsi ad horam differre

turbce, tecutce tunt illum,

et excepit

Viilit ipse

videa-

ad eam pertiiientis esse designata. Marcus enim p i u r auxilium tribotatis itnpendere, nihiloininus eos dicit aperte, quod praecedereni eum ad Bethsaidam ne iu iribulationibus dellcianl, soae respectu piclalis ubi ipsius ftnes civitatis constat esse notatos. Lucas corroborat, et aliquando etiam manifesto adjutorio, vero, qui non dicit i n locum desertum quae est B e t h -

victis adversitatibus, quasi calcatis, sedatisque

saida, sed q u i est Bethsaida, potest, nisi fallor, recte

ctuum volominibtis, Uberat, sicut hic quoque s t i b -

i n t e l t i g i , qttta non ipsam civitatem voluerit i n t e l b g i ,

seqoenter insinuattir cum dicitur .

sed locum desertum ipsius, i d est ad ejns confinia periittentem.

Narrat

autem

Evangelista

Joannes

Et eirca quartam vigitiam butans

super

mare.

neclis

Staiiones

flu-

venit ad eo$ am-

el vigiliae

militares

mandticasse panem turbas juxta Tiberiadem, ct as-

in terna borarum spatia dividnntur. Quando ergo

cendentes navem discipulos, venissc trans mare i n

diperieiid:e,

luino sanandos oflerant, quateuus eos quos buinana

a rctinaculis erat suae tarditalis solvetida; unde et

fragiliias nequit, ipse gratiaa suae dextera salvet.

subditur :

Et appreliendent tos suos muui educL

eum de turba seorsum

in omriculat.

apprebeudenie Apprebendens

misit

%

Pi iuia salutis janua est Domino

de

diyi-

Et

seorsum

nauique i u f i r m u m

de lurba languidam,

autem ait : Effeta,

id ett

ad-

ad aures proprie pertine:. Aures etenim

ad

liugua vcro ut loqui p sset

ttatim apertce sunt aures e/tis, et sotutum ett r t n -

i n l i r - p cutum Uuguce ejut,

lurba

seorsutu educit, cum meutem peccatis

y

unius ejusdemque

et loquebatur

recte.

Ubi uiraque

mediatoris Dei e l b o m i n u m

na-

(ura maiiifeste distincta est. Suscipieus eniiii i u < m l u m quasi homo

Deum precaturus i n g e m u i t , scd

visilatione suae pietalis iliustrans, a consueiis b u -

mox

manae conversationis

c u i a v i l . Benc autem dicitur de eo, cujus Domiuus

moribus avocat, atque ad se-

I I I I O

sermone quasi divina

potens

majestalc

quenda piaeceplorutn suorum itinera provocat. M i l -

aperuit aures, ac liuguae vincuium solvit, quia l o -

l i t digitos suos i n suriculas, cum per dona

smcli

quebatur recte. l i l e eteniui solus recte l o q u i t u r , ^ive

S p i r i i u s aures cordis ad intelligenda ac suscipienda

Deum confitendo, seu aliis pr&dicattdo, cujus audi-

verba saluiis a p e r i i . Namque d i g i t u m Dei appellari

tum ut coBtcstibus possit auscullare et

S p i r i t u m sauctum t e s u t u r ipse Dominus, c u m d i c i t

mandatis, divina gratia rescral, cujus linguam Do-

Judaeis: Si ergo in digito esri iu quo ejiciunt

(Luc.

Dei ejicio darmonia, fitii ven ) ? Qnod cxponens nlius

Kvangelisla d i c i t : Si ego in spiritu uia (Matth.

Dei ejicio

dcemo-

x u ) . Quo n i m i r u m digito et magi i n

obsecundare

minus laciu sapicutiae, quae ipse cst, ad Inqoendutn instituit.

Talis

autem

roeiito

pote^l dicere

PsalmisU : Domine, labia meaaperiet, nunti&bit iaudem

tuam (Psal.

cum

tt os meum an-

L). E l cum I&aia : Do-

IN MARCl E V A N G E U U M

m

EXPOSiTk).

-

UB. II.

tnrmut dedit ntihi Hnguam eruditum, ui tciam tutten- A sanalionem i n f i r m o r u m suorum sestitiet, cum electi tare emm qui tattut ett verbo. Erigit mane mane erigit quique ttde sanctae T r i n i U t i s i u c i d i Dotuiuo pro sois miki aurem ut andktm quaei magittrum (Isai. L ) . suorutnque peccatis, animae videlicet languoribus, 9

%

Et prmcepit iltit prmcipiebm,

ue eui dicerent.

Quanto aulem eie

tanto magit ptut prmdicabant,

piiut admirmbantur dieentet: tiot fetii audrrt,

perseveranli instantis s u p p l i c a u u I t e m turba t r i d o o

tt eo am-

D o m i n u m sustitiet, quando multitudo

Btnt omnia fec4t et sur-

cau

f

et mutot loqui. Si sciebal eos, sfcut

fideliuin,

pec

quae perpetravit per pmiiitentbim declinaiis, ad

Domiuum se i n opere, i n loculione, atque i u c o g i u -

ille q o i neiss bsbebsl e i prawenlea c l fuiuras h o m i -

tione converiit. Quos diniittere j stadiosius quanloque fervenlius eum praedi-

pabulo d i m i t i a n t u r . Ne ergo latsenlur i u bujus perc-

i debeant, quibtts jnbet u t prssdicent, quando i l i i

grinatiouis itinere, pasceudi sunl sacra admonilione.

q e i prohihehantur tscere non poterant?

Valdc autem pensanda est pia sententia quae process i l ex ore v e r i u t i s , qua dicitur :

CAPUT VIII. / n ittit dieimt

iterum

cum turba mutta ttttt

9

nec •

Quidam enim ex eit dt longt t ncrunt.

Est enim

nabertnl quod

mandueartnt,

ait

qui n i b i i fraudis e l n i l i i l carnalis corruptionis ex|ier-

Ulit:

tuper turbam, quia tcct jam triduo sns-

tus ad omuipoteulis Dei servitium festinavit. Iste de

e t c Et i n

longinquo uon venit, quia per incorruptionein et i n -

Mitertor

Hnent me,

nee habtnt

contocatit

quod

ditcipulit,

manducent

9

hac leciione consideranda est i n uno eodemque Re-

nocentiam proximus f u i l . Alius uulla

demptore

nostro distincla operatio d i v i n i u t i s et

nuilis flagitiis inquinatus, solum aulem conjugioin

iuipudicitia,

h u m a n i u t i s ; a t q u e e r r o r Eutychetis, qul unam U n -

expertus, ad m i u i s t e r i u m s p i r i u l e couversus cst.

tnm i n Christo operalionem dogmaiixsre praesumit,

Neque iste veuit e longinquo, quia usus conjunctione

p r o c e l a Christiania fiiiibos expeHendus.

Quis enim

coucessa per i l l i c i i a non e r r a v i t . A l i i vero post c a r -

ston videat noc quod super turham miseretur D o m i -

nis flagilia, a l i i post falsa lestimonia, a i i i po i facU

n o s , ne vel inedia vel viss longioris labore deficiat,

f u r U , a i i i post illatas injurias et violeutias, a l i i post

aflectum esse et compassionem bumanse frsgilitaiis?

p e r p e l r a u bomicidia, ad pmniteutiain redeunt, aique

Quod vero de seniem panibus et pisciculis paucis

ad ouiuipotenlis Dei s e r v i i i u m c o n v e r t u u t u r . U i v i -

qoatuor b o m i n u m miHis saturavit, divinae opus esse

deiicet ad Dominum de longinqoo veniunt. Quaolo

v i n o t i s ? Mystice aetem

boc miraculo desiguatur g euim quisque pius i n pravo opere e r r a v i i , u u t o ab oiniiipotente Domino iougius rece»sit. Dentur ergo

quod v b m saecoli praesenlis aliter incolumes transire nostri a i i -

a l i m e u U eis etiam q u i de longinquo v e n i u n i , qtiia

meaie v e r b i soi r e f i d a t . Hoc vero typice ioter banc

conversis pcccatoribus doctrinse sauctae cibi praebcu-

refectienem et i l l a m quinque panum ac duorura p i s -

d i s u u t , u t i n Deum vires r e p a r e n t , quas i n Oagitiia

nequimes, eisi nos gratia Rcdempioris

csom dist.it, quod i b i littera Veleris lnstrumeuti spi-

amiserunt. I t e m Judssi quicunque i n Cbrislo c r e d U

ritali gratia plena esse s i g n a u est, bic autem Novi

d e r u n l , de prope ad i i l u m v e n e r u n t , quia legis e l

ministrauda

p r o p b e u r u r o eraiit litteris edocti de i l l o . Credcntes

monsirata est. Sane ulraque refeclio i n monte cele-

vero ex gentibus de longe uiique vencrunt s d C b r i -

b r a u est, u l a l i o r u i n evangelUUruin n a r m i i o decla-

s i u m , quia nullis pagiuarum s a u c u r u m iiionimeutis

v e r i u s ac gratia TesUmenti

fidelibus

rat, quia utriusque Scriptura To»uutenti recte iittel •

de ejus eraut fide prauuoniti.

l e c u a l t i t o J i n e m nobis cmlestium et

i

pneceplorum

mandatet praemiorom : utraque altiiudiuem C h r i s t i , qei esl mons domus D o m i u i in vertice montium c o n -

Ei

iuterrogavit

dixerunt

: Septem.

tot

: Quoi

pantt

hatttitt

Qui

Bene septem paues i n mysterto

Novi TesUmeiiti ponuntur, i n quo sepliforiuis gratia , Spiritus sancti plenius Uilvlibu* cunciis et credenda

sona voce praedicat. Q u i enim sedificaum super se civitatem sive d o m u m D o m i n i , id e i t , Ecclesiam in j> r e v e l a t u r , et c r e d i u d a t u r . Neque hordeacei fuisse produutur, sicut i l l i quiuque, de quibus quinqee sltum bonorum e x t o l i i t operum, et cuuclis manifestam gentibus exbibet, ipse hsuc sb infimis delecta-

sunt botuiuum m i l l i a s a t u r a U , n e i l e r u m sicut i u l e -

tionibus abstractam pane cceli reficit, atque ad appe-

ge v i u l e aniinas a l i m e n t u m corporalibus sacramen-

titoiu supernae s u s v i u t i s dato pignore cibi s p t r i u l i s

lis obtegeretur. l l o r d e i etenim uiedulla tenacissima

accendit.

palea t e g i l n r .

Mistrtor,

inquit, tuptr turbam , quia tcctjam

due tuttinent

me, nec habent quod manducent.

iriEt ti

Et prmctpit

' turbm discumbtrt

tuptr

Itrram.

Supra

i n refectione quinque panum turba super fenum v i -

invia.

ride discuiiibebai, nunc u b i sepiem panibos r r f i c i e n -

Qnarc t r i d u o iurba Dominnm s u s t i n u e r i t , Matihseus

da est» supra l e r r a m discumbere pnectpitur , qnia

c s p o n i l plenius, qui a i t : Et atctndent

per Scripiurain legis carnis desideria calcare et c o m -

dimitero

eotjtjunot

in domum tuam

debat ibi. Et acctsttunt ttt

tecum mutet,

muitot,

in momem

ad tum turbm multm

cmcot,

claudot

9

debiltt,

tt-

habenet aliot

primere j u b e m u r . Omnit tnim caro ftnum, gloria tjut

tanquam flet feui (IPttr.

tt omnit

i ) . I n Novo ae*

curavit

tem Testameuio ipsam quoque terram ac faatltates

x v ) . Turba crgo tfiduo Dominum propter

temporales derelinquere praecipimor. Yel c e r u quia

tt projectrunt

eet (Metth.

dejicient

9

tot

ad pedet tjut,

tt

BED/E Y E N E R A B I L I S OPP. PARS I L SECT. I . — E X E C E T I C A CENUhNA.

101

tOS

mone i n quo turba doiuiuicis panibus reficiebatur, A gerunt referent. Unde roerito ad v i u m ioteriorte hominis seternam, utpole paoe viiae saturati pervealtitudiiiein (ut supra d i i i m u s ) Redemptoris iiostri signiOcat, i b i super fenum , bic super terram refici-

nient. Cui contra lardis auditoribus per prophetam

t u r . Ibi enim ceUitudo Cbristi propter carnales b o -

e x p r o b r a i u r : Monducatiit,

mines e l Jerusalem lerrenam, carnali spe etdeside-

ducaiit namque e l non s e l u r a n t u r , q u i pauem v e r o i

et non tttis smurali.

Man-

rio l e g i l n r ; bic a u i c m , remoia o m u i cupiditate car-

Dei audtendo d e g u s t a u l , sed n o n faciendo qnae a u -

n a l i , convivas N o r i T e s t s m e o t i ,

d i u n l , n i h i l ex his iuteruae dulcedinis quo cor ipsu-

spei permanentis

firmamentum tanquam ipsius m o n l i s soliditas, n o l l o Et accipitnt

r u m confirmctur i u venlre tnemorias r e c i p i u u t . Et

feno inlerposito, contihebat. septem panes gralias agens fregtl 9

9

kat discipulis tuit ut apponerent

et apposuerunt

9

tuttultrunl

quod tuperaveral

de fragmentit

se-

l u i b i s s a l u r a t i s supercr.t apostoli

et da-

pttrntportas.Quod

turbce.

s u s i o l l u u t , et septem sporias i u i p l e n t , qnia suut a l -

discipulis, u l ipsi

liora perfeciionis praeeepla, vei potius e x b o r t a m e n U

accepltai lurbae apponerent, quia spiritalis dona scien-

e l c o n s i l i a , quae generalis l i d d i u m m u l l i l u d o nequit

Dominus accipiens panes dabat

tiae tribuens apostolis, per eorom m i u i s t e r i u m voluit

servando et hiipiendo altingere. Quoruin exsecutio

Ecclesiaesuae, per orbem vitae cibaria d i s i r i b u i . Quod

illos proprie r e s p i c i t , q u i uiajore saocti

autem fregit panes quos discipulis daret, apertionem

gratia

designat sscramenlorum, quibus ad perpetuam saiu-

ineutis atque operis s u b l i m i u t e transcenduut. Qua-

pieni, geueraiem

| tein nutriendus erat mundus. C u m enim ait ipse Do-

libus dicitur : Si vis perftctut

( minus : Et nemo novit Filium

nia qum habet (Malth.

quit

novit

nisi Fitius

nui Patcr

9

, et cui voluerit

neque Patrem Filiutrevelare

Spiritos

populi Dei couversionem esst,

vedt,

vende em*

x i x ) , etc. Unde bene sportae.,

quibus dominicorum suut c o n d t u fragmenU

cibo-

n ) , quid nisi panem viiaenobis perse aperien-

r u m , propter septiformem spiriios grsiiam , septem

d u m dem >nstravit,ad cujus interiora cernenda per nos

fttisse memorsntur. Nam quia sportae junco et p a ! -

ipsos penetrare nequivimusf C u i contra propbcta

marum foliis solent e o n t e x i , m e r i l o i n sanctorum s i -

ntiserabilem qnorumdam famem depl »rans aiebat :

gnifieatione ponuntur. Juncus quippe super aquaa

Parvuli

petierunl

nasci consuevit, palma vero victricem o r n a l m a n u m .

(Thrtn.

i v ) . Quod esl aliis verbis diccre : Indocti

(Mmtk.

panem,

nec erat qui (rungeret

eis

E l junceis vasis recie comparantur elecli, euin r a d i -

quaesierant pabulum verbi D e i , quo ad v i r t u t e m b o -

cetii cordis, ne forle a b a m o r e a l e r n i i a l i s arescal, i n

nae operationis convalescerenl

r e f i c i , nec erat, m a -

ipso vilse fonte collocant. Assimilanlur et eis qtiae d e

gistris defieientibus, q u i eis Scriptorarum arcana

palmarum sunt foiiis c o n t e x U , cum i n defeclivam

patefaceret,

arlernae retributionis memoriam puro i n corde r e l i -

eosque ad v i a m veritatis i n s t i t u e r c i . panibus Dominus

uei. E t bene turba quamvis reiiquias dominici p r a i i -

gratias a g i t , u t et ipse quanlum de salute generis

d i i non c a p e r e t , nianducasse Uiuen e l s a l u r a u cs e

humani eongaudeal oi c a -

JN MARGI

flS nmt i n m e n b r i t suts

f

E V A N G E U U M EXP0SIT10. -

qukunque

me suueptrit,

enm qui me misit. Talem

£26

homo

9

Et quisquit tcandalizarerit

q a o d videbaiur, adjunxit atque a i t : Et

LID. HL

QUCB enim seminaverit

ne p u U r e l u r hoe etse t o l u m l non me suscipit,

mela atinaria collo ejus, tt in mart

se utique ac tanlum credi

(Ibid.).

unum ex hh putitht

in tne, bonum ett ei magh si

dentibus

$ed

httc 01 mtttt

crt-

circumdaretur Qoan-

miittrttur.

quam baec generalis possit esse sententia adver»um

votens qualis et quantus est Pater. Usque adeo e n i m , i a q u i t , n i b i l d i s u t inter me et e u m , ut q u i me rece-

omnes qui aliquem scandalixant, Umen juxta coose-

p e r i t , recipiat et eum q u i misit m e .

queniiam

Hespondit

ilii

Jeonnes

dicens:

Uagister,

qmemdam ht nomine tne ejicientem sequitur nos, et prohibuimus devotione

i t l o r u m inajor, videbantur invicem d e d g n i t n t e c o n -

datmenia, qui non

tendere. E t si i n boc v i i i o permansissent,

eum. Joannes praecipua

eos quos ad

Doiitinum amans, ideoque redamari d i -

gnus, e x d u d e n d u m beneficio

sermonis, eliam contra apostoles d i c t u m

inteiiigi potest, q u i inter se disputantes, quis esset

vidimus

fidem

perdere, d u i i i Apostolos vidcreiit i n t e r s e de bonore

p u t a v i l eum qui non

n i a t u r ofttcio, aed docetor neminem a bono quod ex

pugnare. Quod aulem d i x i t : Donum

p a r t e habet arcendum, aed ad hec polios, qtiod n o n -

circumdaretur

d i u n babel, esae provocanduin. Nam s e q u i t u r : smiem ait: NoUte

faciat ohrtutem h t nounnt meo, etpossit cito mate loqui tte me. Qei enim non est adversum vot, pro vobis Hac doctus sentenlia d i c i l Apostolus: Sed sive skme, ttet veritate Chrislus annuntittur, deo sed et gaudebo (Philip. 9

tst. eccor

et in hoc gou-

i ) . Sed iicet illegaudeat,

etiam de bis q u i C b r U l u m annuutiaot non sincere,

1

1

ut ti magit

ti

mola asinaria collo ejus, secundnm r i -

l u m provinciae l o q u i t u r , quo

Jetus

prohibere eum; nemo est enbn qui

poteraut

vocabant, per suutn scandalum

majorum c r i m i n u m

spud veteres Judseos i oena f u e r i l ,

ut i n profundum

ligato saxo demergerentur. E t revera melios est h v n o x i u m , pmna quamvis atroctssima t e m p o r s l i , u m e n vium

fiiiire

corpoream,

quam laedendo

fratrem,

m o r l e m auimae m e r e r i perpeluam. Recie aotem q u i scandslizari

potest, pusillus appellalur. Qui euim

magnus est, quaecunque v i d e r i l , quaecunqse |>assus

e t u l e a aliquando i n nomine Christi signa facientes

fuerit, non decliitai a flde. Qui auiem pusillus est

o b a l i o t u m salotem censeantur non essc p r o b i b e n d i ;

animo et p a r r u s , occasiones quaeril iiuomodo scan-

sjott l a m e n ipsis |»er talia signa, secura sua conscieu-

dslizetur. Propieres denique o p o r t e i nos maxime iis

t i e r e d d i t u r , qoin p»lius i n illa die cum d i x e r i u t :

cousulere, q u i psrvi *unt i n fide, ne occasione nostri

Bomine,

oflVndantur, et recedanta lide.ac decidant a salute.

Domine, nonne in nontine tuo

et in noatine virtuus

tuo dmmonia

tnultas fecimus

nomme

Notaudum sane, quod i n nostro bono opcre, nli -

vn) ? RespoiiEUiu ac-

quando cavendtim est scandalum p r o x i m i : aliquandn

ejecimut,

(Matth.

prophclQvhnus,

et in tuo

a ntr, ^ , vero pro n i b i l o coiitemnendum. I n quantum enim omnes qui operamini iniquiUUem (Ibid.). ltaqtte i u bac- ' s i n t peccatopossuinosvitareproximorumscandalum, debemus. Si autem de veriiate scandalum o r i i u r , reticis ac malis calbolicis non sacramenia comtiiu-

tiptrnt:

Quia

nunquam

novi

vot;

diuedite

aia, i n quibus oobiscum sunt, et adversum uos iton

utilius p e r m i t l i t u r ^candalum nasci, quam verilas

sostt, sed divisiones pacts v e r i l a t i c o m r a r i a s , qua

relinquatur.

sdversom nos s u n t , et Dominom non sequuntur n o -

vilae circuitus ac labor e x p r i m i t o r , e l pcr profunduiti

i l e m per molam as n a r i a m , sarcularis

maris, exlrema damnatio designaiur. Qni ergo ad

k e c o m , detestari et prohibere debemtts. enim potum dederit vobit calicem uqum fri-

sanclitaiis speciein deductus , vei verbo caeterosde-

gidot in nontine meo quia christi etlis, amen dico vo-

stroit, vel e x e m p l o ; melius profeclo erat u l hunc ad

Quisquit

9

cxi.). Legimus

mortem sub e x t e r i o r i h a b i l u terrena acta c o u s i r i n -

i n propheta David : A d excusandas excusatiunes i n

gerent, quain sacra ofticia i n culpa caeteris i r o i u b i -

peecatis, qood m u l t i peccatorum suorum quasi j u -

lem demonstrarcnt. Quia n i m i r u m

stas prseiendebant

r e t , utcunque hutic tolcrabilior inferni

fct, umn perttet

mercedem suam (Ptal.

occssiones,

u t quod v o l u n u t e

eclittqNunt, videantur necessiute

peccare. Dominus

s c r e u t u r eordis et r e n e m , q o i futuras cogiutiones i n

si solos cadepoena c r u -

ciarct. Et si tcandalixaverlt

te manut tua. abtcinJt

iltam.

in vitam, quam duat \ ) Bonum tst tibi dtbiitm introirt manut habentem bre in gehennam, in ignem inexstmrcceperit in nemine meo me recipit. Potcral aliquis guibilem. Quia supra doctierat, ne scandalizemus eo* ca«sart et d i c e r e : Pauperute prohibeor, tenoilas me q u i credunt i n e i i i u , nunc consequenler admonet retioet, o t bosptUlis esse uon possiin. Et hanc excusmguhs ceotuemr, d i x e m t : Quisquis unum parvulum 9

setioeeni levissimo preceplo d i l o i l , ut calicem aq »*,

q u a n l u m cavere debeamits eos qui scmdarizare

et benc Xrigidse, j n x U Matibseom, toto auimo |K»rri-

id est, verbo vel excmplo suo ad r u i n s m peccati

nos,

gaoins. FrighJaf, i o q n i t , aqoa>, non caiidac, ne e l i n

propellere c e r u u t . Manum quippe nostram appell.it

eaJtda paopertalis et peuurisr lignornm occasio quae-

necessariumamicnm,cujus opere atque anxilio qoo-

r e r e t n r . Tale qnid e l Aposlolns ad Galatas praecipit,

tidtano opns

Gemmuuieelis

in

catisa snimae voluerit, excludendus est a nostra so-

bonh {GaU v i ) . E t discipolos ad magistro-

cietatc, ne si cum perdito i n bac vita partem baheve

emnibut

qtd catechizatur

rtftn refrigeTta

ei qui se catechixat,

c o h o r u t u r . E l qnis poterai quilibet

cbteodere pauperuiem ,

et

praecepltim

eludere,

p n o s q n a m UluJ p r o p o n a t , imminentem soivit quaetitotteitt d i c e n s : Nolilt

trrart:

Dcusnon

irridttur.

balicmus. Sed talis si nos laedere I n

voluerimus, siroul i n futnra c u m i l l o pereamus.Quod aui s u b d i t u r : Vbi vermh torum guetur.

non moritur, tt tgnit non

tsstin-

I n verme putredinem gehennao, s k n t i n igne

m tt7 B K D i f i Y E N E R A B I L I S OPP. PARS 11. SECT. L — E X E G E T I C A C E N U I N A . ardorem desigu.it, sive vermis d i c i i seram scelerum A a l u r i b u s spta possit effici. Unde bene, cum dixisset, Omnis enim igne salietur a d d i d i l : Et omnis victima p a n i i u d i n e i i i , quse uunquam i u lormeniis coiiscieit%

llle etenim veraciter

viciinta Domiai

t i a m affliclorum mordere c e * s a b i t ; m i g n i * s i l pcsua

$ale saiietur.

extiinsecus saevietis, v e r m i s d o l o r iuierius accusans.

existil q u i suum corpus et aniinam a vitiis e m u n -

Et si pes tuus scandatiiat tst tibi claudum introire

te amputa illum.

Bonum

%

in vitam mternam, quam duos

pedes habentem mitti in gehennwn ignis

inexstingubi-

dandu per aroorein sancti Spiritus Deo

cotisecral.

Nec solum victima u l i s sale aspergitur, &ed et igni consumitur, quando uon

pcccaii U n l u m comagio

fis, elc. In pede sicul et i n mauu chnros, inemendabiles

p d l i t u r , sed ab eleclorum mente ipsa eliam viiaj

docet alienandos a nobis, ne per immtindiiiani eorum

praesentis quas i n caroe est delecUtio, l o . l i t u r , ct

pereamus.

fuiurae magis vitae couversatio i i i l e n u uie.ile su>pi-

Sed manus proplcr opns necessarium nobis, pes suut

r a t u r . A u nou bosiia sacro igue saiita erat qui dice-

quos casiigare nequimus, el ipsi polluli

d i c t i lales propier m i n i s t e r i u m discursusque i n n o -

b a t : Nottra

slris usibus

Uude eliam Salvalorem

exspectamus Dominum

Christum qui reformabil

corpus humiliiaiis

accomroodos.

Quod $i oculus tuus scandalizat num esl tibi luscum introire

Bo-

%

%

quam duos

figuratum corpori

in coslit tst (Phil.

m). Jesum

nestraiconQui eniiu spe

ctaritalis tutt (Ibid.).

oculo

certissinia futurae i m m o r u l i u t i s quasi jaui refonua-

propier scaadalum erueudo, iidem uostri

t u m i u s i m i l i t u d i n e m douiiuicae resurreclionis, eorpus

oculot habentem quoque

te ejice eum.

in regnum Dti

autem convertatio

mitti in

gehennam

ignis.

carnaliter a m i c i , spiritaliter vcro

lu

adversarii dusi-

stwe f r a g i i i u t i s iutuebaiiiur, quasi s a c r a u igne s p i r i -

gnantur. Sed cum nos eorum consultu ac provhnone

U h Deo victima etiain i n praisenti vivebant, j u x u

opus habemus, i l i i vero consilio nos pravo decipere,

illud ejusdem apo»toli: Obsecre vo$ fratre$ per mise-

aique i n iter c r r o r i s deflectere quaerunt, penitua i i o -

ricordiam

his c o r u m omitlenda est socielas. Scandalum quippe

ventem

sermo Graecus est, quod nos oftendiculum, vel r u i -

mus et i t s recte inleiiigeie quod d i c t u m est :

nam et i m p a c l i pedis dicere possumus. Quidam,

enim

%

%

Dei

%

$anctam

igut

%

salittur.

Deo placenlem Et

omnit

%

vestra hvstium st-

ut exhibeati$ cerpora

(Rom. viclima

x v ) . Possusale

Omnie saiietur

acandalum Graece, Latiue scrupuluni d i c u u t . Itle

(J/arc. I X ) , quod a l u r e sit Dei cor electorutn, hos-

ergo scattdalizat fratrem, q u i ei dicto factove mious

tiaj vero sacrificia i u hoc a l u r i oflerenda, bona sint

recto occasioiiem ruinae d c d c r i t . Potest et simpiiciter

opera fidelium : I n omuibus auiein sacrificiis sal de-

d i c i : Si quis ila necessarius nobis esse videtur, u t

beat o f f e r i i , quia nullum esiopus bonum quod non

manus, pes, et oculus, utilis videlicet atque sollicitus

sal sapientiae ab omni corruptioue v a n * laudis, cae-

et acntus

tcrisque pravis sive superfluis cogiutionibus expur-

bis

ad perspiciendum, scaudaluiu autcm n o -

facil, et |icr dissooautiam inorum uos i r a h i l i u

get. Nam cura coiitinentiae a carualibus castigat i l i e -

gcbeiinam, ne sic quidem lcmporalibus ejus c o i i u i o -

cebris. Ignis autem qui sacrilicia i u a l U r i c o i i s u i n i i ,

dis cum periculo a n i m a r u m nostrarum u t i ac refo-

ille cst utique de quo Joannes a i t : Ipse vos baptixabU

veri deberous. Quia vero Dominus lertio nientionetn

in Spritu

sancto tt

igni (Ibid.

m ) ; per quem noslra*

v e i m U c t iguis fccit aHerui, restat dicere quouiodo

boua opera,

fetoreiu veriuis, et iguis valeamus evitare toriuen-

v.tniur,

tum. Sequitur:

lidelittni utpcrfeciuro opus babere pobsint exercietur.

Omnis enhn igne sattetur

%

et omnis victima sale

saiit-

tur. Fetor quipi e v e r m i u m de corruptiooe solet uasci

ut vei iucboari vel peifici valeant, j u -

vel certe iguis tribulationis quo

Omnis ergo igne tatittur

%

paLeotia

et victima tait salittur

(Ibid.

i x ) , quia ouitiis lidclis q u i seterni verroem t o r m e u t i

carnis et s a i g u i n i s . Ideoque caro recens sale coudi-

cavere v u l l , igue vel gralhe a p i r i i a l i s , vel h i c u r r e n -

t u r , ut exsiccato bumore saiiguineo veruiescere ne-

tium defuris tribulationum debet casligari, u t d t -

queant. Caro ergo et sanguis vermes creant, quia

guum Deo sacr.ficium fieri possil. Respieil bic locus

delectaiio

ad stiperiora, ubi membrs scandslizantia evelU praa-

c a r n a l i s , c u i condimentuin continentbc

non resistit, poenam

luxuriosis geuerat

ajlernam.

cepla s u n l : qula et boc igni saltri est, id est, t e n i a -

Cujus fetoreiu quisquis v i u r e desiderat, et corpus

lionibus exerccri,

s;do contiiienlia.*, e l mentem studeat coudimento

Cbrisii amoretn negare.

pientise ab erroris et v i l i o r u u i labe I l i r e autem dictum e s t : Omnit

sa-

constringere.

tnim igut

salietur.

Quod euim sale salitur, veriuis putredinem a r c e i .

proximos nobis ac dilectos, o b

Bonum sat. Quod st sat intut$um futrit

%

conditdt?

in quo

iUutt

Donum esl Dei verbuui audire freqoentiiis,

sale sapientiae spiiitalis cordis arcana eondire, into

Quod vero igne salitur, i d est, ignibus sale aspersis

ipsum eum apostolis sal terrse l i e r i , id est, e o r u m

conditur, non soluro omnem vermium contagioneui

quoque q u i adhuc terrena sapiunt, irobuendis m e n -

longe a b i g i l , sed ipsam quoque quae i u salitur car-

libus sulficere. A t si quis semel condiaienio v e r i t a -

nem c o n s u m i l . Quod i n hosliis quae i n a l i a r i crema-

tis refectus, ad apostasiam r e d i e r i l , quo alio dociore

bantur, fieri aulere divinae legis s c i u declarant, u b i

corrigitur, qui eam quam ipse g u s t i v i t s«pieotim

i o o m u i victima et sacrificio sal ofterri praeceptum

dulcedinem, vel adversus saoculi p e n e r r i l u s , vei a l -

esU

S»l

ergo dulcedinem sapienliac, iguis Spiritus

aancti gratiam designat. Et onmit igut satietur,

quia

leclus prosperis respuit T Cui apte congruil i l l o d v i r l sspieutis : Quis medebitur

incantatori

a strpentt

per-

omtiis electus, sapientia debet s p i r i u l i a corruptione

cusso? Hac ssne seiitenlis tpecisliter Judae S c a r i o t h u

coticnpb eoliae carnabs expurgari, ut victims divinis

socios ipsumque designari non i m m e r i t o c r c d e t u r

IN MARCI E V A N G E L I U M

M9

EXPOSITIO. — L l f i . I I L

259

q u i p h i l a i g ) r i a corruptus et gradom apostol.itus pcr- A quae vel dktores vel juniores vel pulchriores essent. d c r e , et Dominum tradere non dubitavit. Verum

primas uxores interfici, aut malam v i t a m ducere,

quia sunt t i o n n u i l i , quos d u m major scientia erigit,

m a l u i t indutgere discordiam, qoam odia, et h o m k i -

n caeterorum societate d i s j u n g i t , et qtiasi qno plus

dia perseverare ac p e r p e t n r i . Simulque considera

a a p i u n t , eo longius a concordiae v i r t u l e desipiscunt,

quod non d i x i t , propter d u r k i a m cordis v r s i r i p c r misit vobis Deus, sed Moyses; u t juxta Apostolunt,

recte s u b j u n g i t u r : Habete iu vobit sal, et paeem habete inter vos.

Per

consilium sit h o n t h t i s oon i m p c r i u m Dei. Ab initio anlem crealurr

aal quippe verbi sapientia designatur. Qui ergo loqui aapienter n i t i t u r , magnopere metual ne ejus eloquio

eos

mascutum

et feminam

feeit

Iloc i n exordio Geneseos scriplom est.

Deus.

audienlium onilas confundalur. Sal quippe sine pace

Dicendo aittem masculum et f e m i n a m , ostendit se-

u o u v i r t u l i s esl donum , sed damnationis aogmen-

cunda vitanda coojtigia. Non enitn ait mascuium et

t u m . Quo enim quisque melius sapit, eo deterius de-

femioas,

l i n q u i t . E t ideo inexcusahiliter merebitur s u p p l i -

niasculum e l f e m i n a m , ut unius eonjtigis consort o

c i u m , qui prudenter, si voluisset, potuit vitare pec-

uecierentur. Proptet

eatum. Et inde txsurgcns mino

venit in fintt Judace

ultra

Jorda-

Mareus evangtiista ea narravit

quct in Galitam

hoc relinqnet homo patrem suum et matrem

%

B et adhcerebit ad uxorem suam. Stmiliter ait, Adtutrebit

CAPUT X . nem. Bucusque

quod ex priore repudio quaerebatur, sed

Hic incipit ea

(ecit et doctiit.

ad uxorem m n m , non ad uxores. Et erunt duo in earne tma. Itaquejam

de Dottd

una earo.

narren Dei facrre,

in similitudinem h o i n i m i m , offerentium i m p o f t u u i -

l g i t u r Domiuus sic re.ponsioueiii lempcrat ut deci*

tale lassari.

pulam t r a n s e a l , Sciipturam sanciam adduceus in

Quot cum vidtrtt

t e s t i m o i i i o m , et naturalem legem primamque Dei

Sinitt

senteutiam bccuiido opponens,

talium ttt tnim

quae i i o u voluntate

%

i o q u i t , vobit practpit

Mogtet

permisU Ubtllum

Quibut

tttpondtnt

motlri tcriptit

Jttut

Mogtts?

rtpudii

Qui

tcribere

ait : Ad

tt

auvitiam

rtgnum

%

indignt

ad mt

%

Dti.

tt ait

itiis;

tt nt prohibueritit

tutil

eot

%

%

Significanter d i x i i , l a -

lium est, non i s t o r u m , u t ostenderei non aetatem.

I>ei, sed p e c c n t i u i n necositate concessa est. Quid

Jetut

parvntos vtnirt

dixtrunt:

regnare, sed m o r e s ; et his qui similem baberent i n - J

dimiltere.

noceiiliam et s i m p l i c i i a t e m , praemium r e p r o m i t i i .

cordit

Apostolo quoqoe i n eamdem seutentiam congruente:

vobis, etc. Quod dicit istiusmodi est.

Itunqoid potest Deus sibi esse conlrarius, u l aliud aaie j u s s e r i t , et seiileutiam suam novo frangat i m -

Fratret,

nolite fitri pueri tensibut,

estote, sensu autem ut perftcti Amtn dico vobit, quitquit

perio? Non ita seniiendum est. Sed Moyses cum v i -

velut parvuiut,

deret proptcr deehlcrium secundarum

perseverat

conjngum,

sed malitia

parvuti

titit. non receperit

regnum

Dei

non intrabit in Utud. Sicut puer non

i n iracondia, non laesos m e m i n i t , neti

23!

D E B i E V E N K R A B I L I S OPP. PARS

I. SECT. I . — EXEGET1CA GENUSNA.

232

videos pelehram muherem d e l e e u i u r , non aliud co- i et non ex parte vendere sicut Ananias et Sapphira, sed totum vendere, et cum vendiuVrtl dare omoe g i t a i , aliud i o q o i i i r ; sic o i vos niai u t e m h a b n e r i l i i innoeentiaan et anirai p u r i u t e m , reguum coBtorum

pauperibus, et sic sibi praeparare tliesaurum iu regno

non poteritis i n t r a r e . A l i i e r regnum Dei, i d est, d o -

c m l o r u m . Ner hoc ad perfectionem suflicit, nisi pisteos, sed (idelitrr sescipil quod doee-

Domintim 11011 sequuotur. Sei|uitur sutem D o m i n u t n ,

t n r , et cum melu obtemperat et quiescit; i u et nos

qui i m i u t o r ejns e s l , e l per vesiigia illius graditur.

i n oliedieudo shnpliciter et sine ulla

Qui e n i m dicit se i n Cbristo credere, debei quouiodo

retractatiooe

ille ambulavit et ipse ambulare.

vetbis Bomini facere dehcmus. Et comptesmns eos et imponens

manus super

Qui contrittatus

illos

in verbo abiit mosrens. Erat

enim

benedkebat eos. Complexus benedicit pervulos, ut b u -

habens possessiones multat. llaec est tristitia, qtinp d u -

mtles sptrilu sus benedictione, grstia e t dilectioue

cit ad m o r t e i u . Causaque trislitiae redditur, quod babuerit possessiones n i u l u s , i d est, spinas

dignos esse signiucet. Et cum egressus esset im waw, proeurrens genuflexo

quidam

nasceiites

^ c t trtbulos, quse semenlem dontinicam suflbcaveruiiL Et circumspiciens

anle eum rogabat eum dicens, etc. Audierst

Jesus ail discipuiis

suis :

Quam

crede iste quaesitor vilse aeternse a Domino, u n i u m

difficite qui ptcunias habent, tn reg., e t c Q a r e t q u i -

eos qui parvulorum velint esse similes, dignos esse

d e m , quia q u i hic multiplicaiidis divitiis incumbuut,

atque ideo euraiu gerens

alterius vitae gaudia quaerere contemnuiit : sed ioter

i n i r o i t u regni coelestls,

i r s c u i u s certioris possil sibi non per parabolas, sed

pecunias habere, et pecuuias amare, mnlta d i s u o i i a

aperte quihos operam meritis v i u r a seternam consc-

est. Mtilti enim habentes non a m a n t , m u l t i non h a -

qui possit, exponi.

benics amant. Item alii et habent e l amatit. Ali) nec Nemo

habere, nec amare se divitias saeculi gaudent, q u o -

Quia magistrum vocaverat

r u m l u l i o r sUlus e s t , quia dicere cum Apostolo v a -

Jesus autem dixit ei: Quid me dlcis bonumf bonus

nm unus

Deus.

h o n u m , et noo Deuin, vel Dei filium confessus fuerat,

lent : Piobis

discit qusmvis saucium liominem, eomparaiione Dei

(Gal.

noii esse booum, de quo d i c i t u r : Confitemini

qui amat divitias,

quoniam

bonut (PsaL

Domiuo

bonus (Joan. x ) ; sed et Spi-

ritus sanctus, quis Pater de cmlo dabit Spiritum

crucifixus

esf, et nos mundo

fructus

non capiet ex eit (Ecele. v ) .

E t ipse Doininus obslupesceiitibus i n verbis hujua

c v ) . Uuus autem Deus bonus,

tton Pater solus inteiligendus e s t , sed et Fillus qui d i i i t : Ego sum pastor

mundus

v ) . Unde e t Salomon non a i t , q u i habet, scd

t 1

scittentiae discipnlis exponendo subjunxit dicens : Filioli, regnum

60-

quam diffieile est confidenles in pecuniis, in Dei introire.

U!d iioiandiim quod uon a i t ,

qnain iuipossibilc, sed quam dilficile e*t. Quod e n i m

num petenlibus se (Luc. x i ) , i d e s t , ipsa uua et i n J i vidua T r i n i u s , Pater, c t F i l i u s , e t Spiritus ssnctu*,

impossibile e s t , fieri oiiiiiiuo non polest. Qood d i f -

solus et unus Deus, bonos est. Non ergo Domiuits se

uVile, cutn labore potcbl. Polesi eienim fieri, sed

honum negst, sed esse Deum significat; non m s g i -

cuii» maximo iabore, juvatite Dei g r a t i a , ut pecunias

s t r u m bonum se esse negat, sed msgistrum absque

habeiites, v e l i n pecuniis confidenles, Facilius

IIa?c e*t puerilis inuoceotise c a s t i u s , quse nobis

eaui a juveutute,

e t c Non esl puiandus homo iste vel

rogasse, vel de sua esse vita mentitus, cum se legis m a n d a U custodisse dicebal, sed simpliciter, o t v i x e r i t esse coofessus. Quia s i meudacii aut simulatioois noxa reos teocretur, nequaquam intuitus srcana cordis e j u s , eum diligere dicerelur Jesus.

Diligil

euiai Dominus eos, qui m a n d a u tegis quamvis m i ners c u s t o d i u n l , sed nihilomiiius qtiod i n lege m i uus fuerat, iis q u i perfecii esse desiderant, oslendit, quis noo venit solvere Legem aut Propbetas, sed adiiuplere. A d quam profeclo adiuipletionem p e r t i net quod bic consequeiiier adjjiiigitur. Vade, qusteuuque habes vende

%

et da elc. Quicun9

que pcrfcclus esse voiuci it, dcbct vendcre quae habci,

xix).

in regnum Dei. E t quomodo vel i n Evsngelio Matthaeus, Zaccbaeos, e t Joseph, v e l i o Veteri Testa-

obser-

voto lentantis (ut quidani putavere) Doiuinum i m e r -

eic. (Matth.

tem intrare i n regnum Dei, nullus ergo dives i n t r s b i t

culioribus v i t a m confcrebat seternam. hmc omnia

per foramen,

m e m , angustum foramen acus penetrare, quara d i v i -

icmpore

c u s t o d i u , non solum bons terrse, verum etism suis Et iltc respondens ait: Magister,

est camelum

Si facilius est cainelum iogentibus membris ener-

imitanda p r o p o n i t u r , si regnum Dei volumus i n t r a r e . Nolandum saue, quod justitia legis suo

exutis p h i U

argyriae retinaculis, januam i n l r e n t regni cmlesus :

Deo o u l l u m bonum esse tesiatur.

(

metito quam p l u r i m i diviies i n t r a v e r u n l i n regnum Det f Nisi forte, quis diviiias vel p r o uihilo babere, Vel ex toto corde relinquere, Domiuo inspiranie, d i diceruuL Nunquid e u i m David i n regni d i v i t i i s c e n fidebatt

qui et de semetipso c s n i l : Quonunu

unicue

et pauper sum ego (Psal.

x x i v ) ; et ahos h o r u t u r ,

Divitios ti afftuant, nolite

cor apponere

(Psal.

LXI).

Credo non susus dicere, nolite soscipere. Nmtquid Abrabsm Domino subsiaiitism praetulisse

eredibile

est, pro quo unicom ferire non dubHsvit haeredem? Altiore autem sensu tacilius e t t C h r i s t u m pati pro di» lecloribos saacufi quam dilectores saeculi ad Cbrietutn posse converti. Caraeli enim nomine se intelligi v o l u i t , qui sponte h u m i l r U t i s mfirmiUlh) nostrm ooera sustulit. I n quo enim manifesthts i n t e l l i g i t u r quam i n

IN MARCI

« 3

EVANGELIUM

E X P O S I T I O . «—LIB. I I I .

Sot

i p s o q u o d scriplum e s l : Quanto magnus es, humilia te A aposlolorum, quod multit»dinit

eredentium

t

im omnibut

m ) ? Per a r u m autem punciioncs

(Eccli.

unum,

erat

et anima una, et erant iltis omnia

cor

communia,

' s i f nificat, per punctiones dolores i n passione susce-

nuttusque egent erat inier eot (Act.

j p t o s . Foramen ergo acus d i c i t angustias

pnssionis.

Domino

reliquernnt. De quibus et Apostolus

ait,

Qua scissa nostrae quasi vestimetiia naturae quodam

Tanquam

nihU habcnles, el omnia potsidentes (II

Cor.

nsodo resarcire, id est, recuperare dignatus est; qoa-

M ) . Potest sane boc qtiod a i t , Accipiet centiet

teuus post lapsum melius r e f o r m a l i , gaudeamus

ad

nunc in tempore hoc, domot,

testimonium

in

m?/rrs, et filiot, et ogrot cum persecutionibut

Ckritto

Apostoli dicentis : Quicunque

baptizati

ettit, Christum

Qui magis admirabantur

induistis

m).

(Cat.

tantum

et torores,

ct x),

(Marc.

per significalionein altius i n t e l l i g i . Cenlenaritts quippe numerus de laeva transfalus i n d e x t e r a m , licet eam-

Quo pertinet i la r e -

dem i n flexu digitorum videatur tenere liguram qtiam

spousio c u m incoroparabiliter major sit turba paupe-

habueraldenarius in la?va,nimium tamen quantitatis

rum

nisi

inagnitudine supercrescil. Quia videlicet omnes q u i

q u i a inlellexerunt cunctos qui diviiias a m a n t , etiam

propter regntim Dei temporalia spernunt, eti.ira i n

s i adipisci nequeant, i n d i v i t u m numero deputari ?

hac vita persecutionibus plenissima, ejusdem

quit

potett

tatvut

fieri?

ad temetipsot

et fratres,

:

Et

dicentet

enim

i v ) , qui sua p r o

quae d i v i t i b u s perditis potuerit salvari,

f

Et intuent itlot Jetut bilt ttt,

ait : Apud

homintt

Omnia enim possibilia

ttd non apud Dtum.

regni

imposti- ^ gatidium fide certa d e g u s t m t , atque i n exspectatione patriae crelestis (quie j u r e in dextera significatur)

soot apud D e u m . Non ita accipiendum est, quod cu-

omnium

p i d i et s u p e r b i , q u i noroine iliius divitis significati

f r u u i i t u r . V e r u m quia ronlti v i r t u t u m sludia non ea-

sunl

dem qua i n c i p i u n l inlenlione p elatis consummant,

i n regnnm coelorum sint i n t r a t u r i curo suis

9

pariler elcctorum

shicerissima

dileclione

:

c n p i d i i a l bus et superbia : sed possibile esl Deo, u t

sed vel accepto v i r t u t u m amore t p e s c u n t , vel

per v e r b u m e j u s , sicut etiam factum esse et q u o t i -

integro ad scelerum volutabra relabuntur, t e r r i b i l s

die fieri v i d e m u s , a cupiditate temporalium ad cha-

mox sententia subinfermr.

r i t a t e m aeternorum, e l a perniciosa superbia ad b u -

Multi

aeilitalem saluberrimam convertantur. Corpii Pclrut

ti dicere : Ecce

not dimitimut

omnia

in

pri-

apostaiam

versum, et dicito, quod m u l t i erunt p r i m i novlssimi; vide latronem in cruce faclum coufessorem, eodem-

e r a t , dives non l u e r a i , cibos manu et arte quaerebar,

que die quo pro suis crucifixus est peccatis gratia

tocuti

fiducia.

et novittimi

Judam de apostoto

Petrus piscator

tt

tumut te. Grandis

autcm erunt primi novittimi,

Vide enim

mi.

ex

e t tamcn l o q u i l u r confidenter, Dimitimut

omnia. E t fidei cum Cbrislo i n paradiso gaudentem, et dicito qnia oon suflicit t a n l u m d i m i t l e r e , j u n g i t quod per- Q quod et novissimi erunt p r i i u i . Sed et quotidie vidctectum est : Et ttcuti tumut te. Fecimus quod j u s mus mullos i n laico habitu constilulos magois viiae s i s i i , q u i d ergo nobis dabis pracmii? meritis excellere, et alios a prima aetale spiriLtli Retpondent

Jetut

qui reUquerit trtm,

out matrcm,

propttr

ait:

domum,

nuuret,

tl filiot,

tttcuto

futuro

aojuscemodi

qui non accipiat

ctntiet

hoc, domot, tt fralret, tt agrot, vitam

post

tixant,

quando

etl

studio fervenles, ad e x t r e m u m otio torpenles,

cum pertecutionibut,

ceternam.

resurrectionem omnia

quas

carne consummare. Erant

et

propter

m u l l i p l i c i nobis sint foenore

autem

pracedcbal

et in

bant.

Quidam ex occasione

in via ascendentet

illot Jetut,

Jerototgmam,

et ttupt bant, ct tequentet

Ideo Jerosolymam

lendentes

et time-

disciouli

cittn

Domino, stupebant et timcbaiit, quia meroinerant

annorum

justorum

flac*

cescere, atque inerti s i u l t i t i a , quod spiritn coeperant,

tantum

et tororet,

senteuCae, Jndaicam m i l l e

Jabulam misimus,

Ntmo

aut tororet, aut pa-

aul fiUot, aut agrot propter me, et

Evangeiium,

mtmc in tempore

Amen dico vobit:

aut fratret,

sertnouis ejus quo se passurum m u l u a sutnmis sa-

dogma-

cetdotibus

et scribis, et

occidendum

pr^dixerat

Dcum d i -

esse, m e t u e n l e s n e v e l ipsi cum e i o c c d e r c n t u r , vel

reddenda,

saltera ilte cujus vita et magisletio gaudebant, i n i -

insuper et vila aeterna donanda. Nec videul i n e p t i , quod et s i i n caeieris digna sit repromissio, io u x o r i -

micorum manibus orcuniberet. ^

Et

atsument

hos u m e n j u x l a alios evangejblas centenis appareat

quce etseit

iteritm

ei ventura.

duodecim

, cctpil

illit

Qu\a ecce ascendimut

dicert Jerosolg-

t o r p i t u d o , praesertim cutn Dominus et i n resurre-

mam,

ctioue nubendum non esse testetur, e l ea quae d i -

lum, et scribis,

tntssa f u e i i n t propter se, rccipienda in hoc lempore

eum gentibus,

c n m t ersecutionibus asseveret. Quas ulique persecu-

geitabunt

tiooes i l l i Chiliastae, sicut et caete;a quoquc contra-

get. Redeinplor

rla,

annis suis omniinode abe^se confinuant.

discipulorom aniraos perturbandos, eis longe a n l e e i

Seesos ergo iste est : Qui propter Evangeiium C b r i -

ejusdem passionis poenam, et resurrectionis suae glo-

roille

et Filiut

hominit tradetur el damnabunt et illudent

principibus

ei, et conspuenl

eum, et inlerficient

sacerdo-

eum mone, et

tradtnt

eum, et fla-

eum, et tertia die

noster praevidens ex

resur-

passlone sua

s t i carnaiia r e l i q u e r i t , s p i r i u l i a bona r e c i p i e t : quas

r i a m praedicit, nt cum morientem (sicut praedictum

comparalione

esset) cernerent, etiam resurrecturum non dubitarent

et m c r i l o sui i u e r u n t , quasi

parvo

awmero ceolenarius numerus comparelur. Quia n i -

Ubi paganorum quoque dementiam, qua ejus crucem

snirum a fratribus atque consortibus proposili s u i ,

deridere solent, apenissime c o n f u u t , cum proxim«

q n i ei s p i r i t a l i g l u l i n o colligantur, m u l t o g r a i i o r e m

suae passionis et tempus quasi futurorum

e u a m i n hac v i u recipiet c b a r i u t e m . Lege Aclus

ostendiL ct locum mortis quasi itttrepidus adiit.

PATBOL.

XCII.

8

prsascius

155

VENEftABJLIS

BEDM

OPP.

PARS I I . SECT. I . — E X E G E T I C A C E N U I N A . A Joannt.

Et acctdunt ad cum Jacobus et Joannes filii Ztbtdmi dicentts:

Magisttr

votumus ut quodcunqut

9

facias

nobis. At ilie

dixit

vobisf

Et

Da

dixerunt:

pelierhnus,

eis : Quid vuitis ut nobis ut unus ad

tuam et atius ad sinistram t

tuam tedcamut

r u m Zebedsei, nec ad m u l i e r e m audaciam

faeiam

referum

postulationis, sed ad filios, q u i Ignorantes mensuram

dexteram in

*3t

Deeem apostoli non indignantur m i t r i I I N V

suam, immodica

gloria

cupiditate exarserunl. Quibos et

Dominus d i x e r a t : Nescitis

tua. Mattbaeus scrihit, baec matrem filiorum Zebedaei

Jesus

autem

Dominum postulasse pro i l l i s ; sed Marcus ipaorum

qui videntur

desideriuin atqueeonsiiium volens aperire legentibus,

prineipes

vocans

9

principari

eorum

quid

eot

petatis.

ait iiiis:

gentibus,

poteslatem

Scitis

quia ht

dominantur

habtnt

tk

et

t

ipsorum.

Non ita

tacel de intenreniente matre, ipsos potius d i c i t postu-

autem

lare, quod ipsorum rogatu p e r m a t r e m noveratesse

c u p i d i u t i s immodicae duos arguit postulantes, nec

poslulatum. Denique

decem reliquos indignationis increpat e l livoris, sed

Dominus secundum utrumque

E v a n g e l i s u m , non m a t r i , sed ipsis r e s p o n d i t : Nescitis

quid

petatis.

Potestit

9

ei: Potsumus.

u l e pooit exemplum, quo doceat eum majorem esae

bibere caticem

ego bibo aut baptismo quo ego baptisor itii dixerunt

etc. H u m i l i s magister et mitis, uec

in vobis,

qoi m i n o r fuerit, et i l l u m d o m i n u m fieri q u i omniom

quem

baptixari f

servus s i i . Frustra i g i t u r aut i l l i immoderata qoae-

At

sierunt, aut isti doleot super majorum

Nesciunl q u i d petant, q u i

desiderio.

sedem gloriae a Domino quam nondum merebantur B cum ad summitatem v i r t u t u m non poientia, sed h u i u q u i r u n t . Jam enim delecubat eos culmeu honoris,

m i l i l a t e veniatur. Denique sui proponit exemplum,

sed p r i u s viam babebant exercere laboris. Desidera-

ut si d i c u parvi penderent,

bant

Et dicil :

regnare

s u b l i m i t e r cum C h r i s t o , sed priua

erat pati b u m i i i t e r pro Christo. Nomine enim

erubescerent ad opera. ei,

ca-

Nam et Fiiius

mariyrii,

sed ut minittrartt

qua et ipsum, et illos decebat consummari. Unde et

nem pro muhis.

ahbi de sua passiooe loquitur : Baptismo

m i n i s t r a r e t , F i l i u m hominis appellari, et dare a n i -

licis sive b a p t i s m i , passionem

beo baptizari

t

et quomodo coarctor

xii)?

tur (Luc.

Et

orabat d i c e n s : Pater Jesus bibetis;

eidem

hominit non venit ut ministrarstur et daret animam suam

t

smtem ha-

usque dum

paasioni

st vis, transfer

t

a me (Marc.

designat

N o U quod crebro d i x l m u s , euin q u i

perficia-

m a m suam redemptionem pro m u l t i s ; qnando f o r -

sppropisns,

m a m servi accepit, u t pro mundo sanguincm f u n -

caticem

istum

d e r e l . E t non d i x i t , dare animam suam r e d e m p t i o -

xiv).

nem pro omnibus, sed

autem aiteis: et baptismo

Calicem

quidem quemego

quo ego baptisor

redemptio-

bibo

baptisabimini.

Qttseritur, quo modo calicem m a r t y r i i Zebedaei

pro m u l l i s , i d est,

pro

eis

q u i credere volueruot.

9

Et

filii,

veniunt Jericho

et proficiscente

9

' et ditcipuiit

Jacobus videiicei e i Josnnes b i b e r i n t , aut quomodo C Bartimatut

ejus

9

et pturima

eo de

multitudine,

cmcut tedebal juxta

viam

Jericho

9

filius

Timati Q«i

mendiamt.

baptismo D o m i n i fuerint baptixati, cum Scriplura

cum audisstt,

narret, Jacobum U n l u m apostoluui ab Herode capite

rt

truncalum;

vium

denies, e i ad D o m i n u m clamantes caecos d i t i t esse

bistorias, i n

illuminatos. Lucas autem c u m appropinquaret J e r i -

finierit.

Joannes

autem

propria morte

Sed si legamus ecciesiasticas

quibus fertur quia et ipse

t

propter m a n y r i u m sit

quia Jttut

Nazartnut

esl, ccepit

ctuma-

etc. Matthaeus boc i n loco duos Juxta viam

cbo, p a r i ordine i l l u m i n a t u m ab eo caecum

se-

esse

missus i n ferventis olei d o l i u m , et inde ad s u s c i -

perhibet. Ubi nemo sapiens a u t u m t t

piendam coronam Cbristi alhlcla processerit, sta-

sibimet cootrsria scribere, sed s l i u m s c r i b r r e p l e -

l i m q u e exsilio

relegalus

i n Pulbmos

insolam s i t ,

Evaugclisfcis

uius quod s l t e r o m i s i t . Quod vero Maltbaeo

referente,

videbimus m a r t y r i o animum non defuisse, et bibisse

quia

Joannem calicem confessionis, quem et tres pueri

u u u m m a l u i t p o n e r e i l l u m i n a t u m , c u i lamen a l i e r u n i

i o camino ignis b i b e r o u t , licet persecutor nou fude-

sdfuisse non negat, intelligendum est unum e o r o s n

r i t sanguinem. Quod autem s u b j u n g i t : Sedere

autem ad dexteram

Marcus

fuisse notissimum. Qucd ex hoc etiam satis a p p a r e t ,

meum vet ad

sinistram,

non est meum dare vobit ted quibut paratum 9

u ) , sed quicunque u l e m se prae-

b u e r i t , u t regno ccelorum dignus s i t , bic

accipiet

quod non persoose, sed vilae psraium est. Si

quod

sic

ttt,

intelligendum e s t : Regnum cmlorum non tst dantis, sed accipientit. Non ttt tnim ptrtonarum acceptio apud Dtum (Rom.

Dominus duos i l l u m i n a v e r i t caecos,

D

n

et nomen

ejos et pairis ejus Marcus

eom-

m e m o r a v i t , quod i n t o t superius sanaiis a D o o a i n o o n facile o c c u r r i t , fiisi c u m Jairum a r c h i a y n a ^ o g u m etiam nomine expressit, cujus filhun r e s o s c i t a v i t Jesus. i n quo etiam magis iste sensus s p p a r e t , quia et i l l e archisynagogus utique i n loco i l l o n o b i l i -

iUque

fuil.

Procui

u l e s estis qui consequamini regnum c m l o r o m , quod

filius,

ex aliqua magna f e l i c i u t e dejectos, n o t i s s i m a

dubio

i u q u e Bartimaeus iste T i t n a r i

Pater meus triumpbantibus et victoribus praeparavit,

et famosissimae

vos quoqoe accipietis i l l u d . I t e m , non tst mtum

dart

cus, verum etism

paratum est. Non est meuro

dare

go, quod ipsum solum voluit commemorare

vobis, ted quibut

miserisB fuit, q u i non solom mendicus

cae>

sedebat. H i n c e s t

er

Mai-cuo

superbis, boc enim adbuc e r a n l . Sed si vultis acci-

cujus i l l u m i n a t i o U m claram famam buic

pere i l l u d , notite esse quod estis. A l i i s paratum est,

comparavit, quam erat illius nota c a l a m i u s .

et vos alii estote, et vubis paratum est. Quid est, a l i i

ergo quos Dominosad se clamanles illumiuavit»

estote?Prius b u m i l i a m i n i , q u i j a m vultis e x a l i a t i .

mines sunt verae lucis (quae Cliristus est) i o s c i i , «

Et audicnttt

dtctm

cmptrunt

indignnri

dt Jacobo

tt

luiracul

ipso donante ad cognoscendam coufiiendamquc

O e t tn

s\s

137

IN I M R C I

eaecitaiem ac peteudam

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. -

LIB. IIL

2:8

veritatis lacem compuncti. A iiluminationis spem hnbere. De qno bene d i c i i u r , quia iedebat juxta viam mendicam. Mendicat enim j u x i a dcfe-

Jeriebo aulem quae i n t e r p r e u r i dicitur luna,

nestrae m u U b i l i t a t i s ac m o r t a l i t a t i s signifi-

viam sedens, qui necdum iter verilatis ingrediens,

c a l . Quod ex iila roaxime Evangelii parabola c l a r u i t ,

necdum cognoscens, sedula intcntione atque i n q n i -

etem

i b t bomo descendens a Jerosalem i n Jericho incidit

sitione desiderii saluUris ad boc pervenire conten-

m latrones, et vuliieratus ab eis ac despoliatus, per

d i t , et qui sit verus religionis cultus investigare per-

piam S a m a r i u n i industriam ad salulem revocatus

sistit. Quod i n hlstoria C o n elii centurionis praecipue

est, quia n i m i r u m genus bumanum a visione sumroac

declaratum est, qui Deum quem

pacis, i n desideria saeculi liujus labe roorlifera deci-

precibus ut scse i l l u m i n a r c dignaretur, orabat. Quid

dens,

est autem transcundo audire, stando lumen r c s t i -

per

D o m i n u m Salvatorcm ad v i i a m quam

colebal

crebris

errando perdiderat, reducitur. Appropiuqtians ergo

toere,

Dominus Jericbo, caeco lumen r e d d i d i l , quia veniens

esl, qui per d i v i n i U l i s potenliam a tiotiis mettlis

i n earnem et passioni appropinquansmultos ad lidem

nostrae tenebras exclusit? Qui enim propter nos na-

et cenfessionem

t u s e i passus est, q u i r e s u r r e x i t et asccudit i n coe-

divinae cognilionis a d d u x i t . Non

nist quod per bumanitaicm suam miserius

e c i m primis iiicarnationis suae temporibus, sed paucis

l u m , quasi Iransiil J e s u i ; quia baec nimi u m a c i o

aatequam pateretur annis, i d est, poslquam t r i g i n u

I lemporalis est. Sed stans caecunn i l l u m i n a v i t , quia

esse coeperat a n n o r u m , m i n i s t e r i u m v e r b i mundo

non sicut illa temporalis dispensatio, ita verbi aeter-

quo i l l u m i n a r e t u r e x b i b u i t . Sed et de Jericho p r o f l -

nilas transil, quae i n se manens innovat omnia. Stare

ciscens, caecos i l l u m i n a v i t : quia resurgens a m o r -

cnim Dei, est incommutabiK cogitaiione mutabilis

tuis atque ascendens i n ccelum, m i s i t S p i r i t u m san-

cuncia disponere. Qui ergo voces pelcntis transicns

etem apostolui, eosque ad iliusiratiooem o m o i u m

a n d i v i t , stans lumen reddidit. Quia ctsi propter nos

p e p u l o r u m d i s p e r s i t i n m u n d u m . Quod autem appro-

temporalia p e r l u l i i , inde U m e n nobis lucem t r i b u i t ,

pinquans Jericbo unum i l l u m i n a v i l , e l

proficiscens

unde bsbere mutsbilitatis transituro nescit. Sed q u i

de Jericho duos, fai c i n t i m a v i t lypice,

quod

snte

psssiooem soam u n i tantum populo Judueorum praed l e a v i t , post resurrectionem vcro atque ascensionem

Deum quem colebat, crebris precibus, u l sese i l l u minare dignaretur, orabat. Cum ouduset

soam mani/estios per apostolos c l J u d x i s et g e u t i -

mare

b o s , e l aelernae divinitatis et assumptae a se h u m a n i -

comminabantur

tatis arcana patefecit. Quod vero Marcus unum sainatom s c f i b i t , sd genlium saiulem

illu-

specialiter

ett, catpit r/a-

quia Jesus Naxarenut

ae dicere : Fiti

David

Jetu

miterere

ei multi ut taceret. At ille mglt

bat multo dicens,

Fili

David

mei.

Et

clama-

mhi enim Jetu neque circumcitio aliquid vaitt, nequt prmenim qui confitenltir Christura esse v e n t u r u m , h o m i putium, ttd fidtt qum ptr dittctiontm operatur ( Canem simplicem et sanctutn asserunt de genere lat.v). David. Inierrogemtts ergo eos d o c i i a Domino, si Et ail ilti tcnba: Ben*, maghter, in veritate dixitti simplex est hoino, et lantttm fiiius David, quomodo cinia respuentes. S i u l t u m ergo eral inde

quia unut ett Deut,

et non etl atiut

ut diligaiur ex toto corde,

prceter eum.

et ex toto intettectu,

iota anima, et ex tola fortitudine,

el diligere

tanquam seipsum , majus est omnibut

Et

et ex

proximum

hotocauttomatit

nec propria voluntate, sed in S p i r i t u sancto.

Non

auletn reprehenduntur, quia David filium d i c u n t , sed quia Dei F i l i u m etim esse non c r e d u n t : siqnidem

scribae

ipseet Dominus David, Deus anletempora manendo,

gravem sappe i n l r r scribas et Phari^aj >s quaestiotiem

et filius David apparuit homo in temporis fine n a -

esse ver»atam quod esset mandattim p r i m u m sive

scendo. Quod autcm a Patre subjicimitur ei i n i m i c i ,

et sacrificiit.

Ostenditur ex hac responsione

vocet eum David D o m i n u m s u u m , non erroris i n c e r l o ,

m a x i m u m ditinae I r g t s , quibusdam videlicet hostias

iion iufirinilaiem F i l i i , sed unitatem natur.r, quia i n

et sacrificia l a u d a u l i b u s , aiii6 vero majore auctori-

altero alter opcTatur, significat. Nam ct Filius s u b -

85* 1N MARCI E Y A N G E L I U M EXPOSITIO. — L I B . U L ingrediemibus j i e i l inimicos P a t r i , quia Patrem clarificai super / potuit iltud juxta altare ad dexteram domum Domini. Mittebantque in eo sacerdetes, qui terram. cuttodiebant ostia, omnem pecuniam qum deferebatur El dicebal eit in docirina tua : Cavete a teribit qui ad temptum Domini. Cumque viderent nimiam peeuyotttnt in ttotis ambulare et talutari in foro et in priniam esse in gazophylacio, escendebat scriba regis et mit eathedrit udere in tyncgogit* et primot ditcubilus pontifexi effundebant et numerabant pecuniam qum in cemis. Ambulare i n stolis, culiioribus veslimentis imveniebatur in domo Domini (IV Rum sbondasse.

apestoli ne terreantur, ne

Domino sunt instituta, admirando sanctum saeculare,

Jerosolymsm, Judaeamque desersnt,

paulatim a sinceritate ftdei, quae est i n Christo Jeau,

quis videlicet statim finis, quae i n quadragesimam

ad carnalem laberetur j u d a i s m u m . Providena

potius diflerends sit annum, i d est desolatio p r o *

ergo

sdmouentur,

Deus i n f i r m i t a t i noslra?, et Ecclesiam suam m u l t i p i i -

vinche, ultimumqtte urbis ac tempti sequatur e x c i -

cari desiderans, omnia iila aubverti fecit ac penitua

dium.

auferri, quatenus umbra et lypo cessante, ipsa j a m veritas per

veriorem

orbem declarata pahnam tene-

Et cum ttdtrtt interrogahant Joennts

in montt Olivarum

tum

ttparatim

tt Audreat.

contra

Petrus

Jacobut

9

Dic nobit

templum,

quando

itta

fitnt

9

laudantibus quibusdam

tt

Initium

dolorum

9

ante

et peslilenlios ti

hatc. I n Evangelio

scriptum est : Et ttrrttmotut ! ptttiltntim

tuper

9

ptr loea

et famet (Luc.

Lucse ita

magni trunt per toca

9

ei

x x i ) . Constst autem bsee

ultimos scerbissimesque

dolores,

qu3ms

contum-

omnis est vastata, imo erasa provincia, hoc est t e m -

aedificaliones

pore Judaicae s e d i t i o n i s , sd l i i t e r a m contigisse.

quod tignum trit quando hcec omnia incipitnt Quia

tt

9

autem gtnt conira gentem et regnum

tt trunt ttrrttmotut

9

famtt.

ret.

mari?

Exturget rtgnum

l e m p l i , Dominus palam responderat baec esse omnia

Potest vero regnum super r e g n u m , et pesliientia

destruenda, discipuli secreto lempus et signa prae-

eorum q u o r u m sermo

dictae destructionis interrogant. Sedet autem D o m i -

audiendi verbum Dei, et commolio uoiversae

nus i n monte Olivarum contra t e m p i u m , cum de

et a vera flde separatio, i n haereticis magis i n t e l h f i ,

ruina l e m p l i et excidio gentis dispulat, ut etiam ipso

q u i , cootra se invicem dimicanles, Eeclesist victo-

aerpit u t caocer, et

fames terrs»,

corporis situ verbis quae loquitur congruat, mystice

r i a m faciunt. Quod sulem merito Jeresolymis sc

designans quia quietus manens

provinciae Judacorum universae tot eroganda f u e r i a t

i n sanctis, superbo-

r u m detestatur a m c n i i a m . Quis enim non

videat

quod mona Oliveti fructiferam dcsignet sanctae Eccle-

adversa, Dominus subdendo Vidttt

auttm votmttiptot,

ahe celsitudinem, quam Dominus semper inbabitare

ciliit

tt in tgnagogit

deleclatur? Quia videlicet mons i i l e non infructuosas

tidtt

ttabitit

9

propttr

roanifeslat

eum d i e i t :

tradtnt tnim

vot in cou»

vapuiabilit. mt

in

ti ante rtgtt tettimonium

tt

pret-

illit.

Ea

nabere arbores, et silvam sterilem, sed olivas g i - ) quippe Judaicae genti, vel sola v r l maxima caosa erat e x i i i i , quia post occUionem Doroioi Salvateris, gnere solebat, quibus ad repellendas noctium umbras iumen a l i l u r ,

solvuntor inflrmitates et requtes lassis

t r i b u i l u r . Quae cuncta specialiter i n Ecclesia probat ipsa cum d i c i l : Ego auttm ticut ftra in domo Domini (Ptal.

oliva

in mitericordia

fructiDei mei

Jetut

vot teducat.

dicentct,

Quia

nominis quoque ac lidei ejus praecones s i m u l c l c o n fessores im^.ia crndelitate vexabat. Et in omnet gcnltt gttinm

primum oportet prmdicari

Dei. H>c ita fuisse completum

Evan-

Ecclesiasticae

tesvanlur historise, i n quibus refertur qnod a p o s t o l i

LI).

Et retpondent quit

tptrabo

fieri

tgo

cospit dicert

Mutti

iltit:

Vidttt

enim venient in nomine

sum

f

tt

multot

ttductnt.

nt

omnes muho ante excidium Jud.nje p r o v i n c i f t ad

meo

praeilicandum E r a n g c l i u m toto fueriot orbe d i s p e r s i ,

Multi

excepto Jacobo Zcbedaei, et Jacobo fratre D o m i n i ,

1N M A R C I E V A N G E L I U M

EXPOSITIO. — L I B . I V .

m

q u i prtes l o Judaea pro verbo Evangelli sanguinem A v i r t u l u m eulmen debemus ascendere,

qeaote plorea

f o d e r a n l . Quoniam ergo noverat Dominos eorda dis-

smpla et errabunda v i t i o r u m sequi i t i n e r s videmos.

eJpolorom de exeidlo sc perditiotie suac geniis esse

Tunc qui tuptr

eoelrislanda,

mocarnalh,

boc eos

soiatio s l l e v s t , u t nossent

hoc est q u i exeedens ani*

ttctum ett

9

(anquam

i n aura libera spiritualiter

sjbi etism Jodaeis abjectis, socios nnn defore gaudii

v i v i t , ne descendal ad infimoe actns prisiinse conver-

regniqoe cmlestis, imo plures m u l t o quam de Judses

sationis, neque ea quae reliquerat m u n d i

p e r i r e n t ex omnibus t c t o orbe oationibus esse colK-

desideria repetat. Domus namque nostra, vel mundos

sjeodos.

h i c , vel ipsa i n qua degimus,

El emm duxerint fuhi

lequamini

notite

9

led qnod datum

9

tnwa ta* loquimini. Spiritut

vos tradentet Non

vobit

enim tttit

vot

fuerit

in

itla

loquentet,

ted

ti ttrrtslrit valur

domut

nostra

quod wdificationem

9

hujut

enim

habitationit

quod dittot-

ex Deo habemut (/ Cor. v ) .

E t q u i operatur in Ecctesia, ac s i c u l Paulus et A p o l l o

Cum propter Christum d u c i m u r sd

tanetut.

u o t r a intelligeuda

est caro, de qua dicit Apostolus : Scimut

prcecogitnre

carnisve

j n d i e e s , voluntalem tantum noslram pro Chrisiodebe-

plantat et rigat (/ Cor. m ) , non resptciat spem sae-

xeos efterre. Caelerum ipse Christus qui

cularem, cui reituntiavit, itec retinacuia vitae iaben-

i n nobis

l i s , quibus se j a m jamque, u l nudua Cbristus seque-

b a b i t a t , loqaitor, et S p i r i l u s sancti i n respondendo

B r e t u r , exuerat, resumere incauius praesumat.

gratla minislratur. Tradet autem frater fratrem Btnu

et eonturgent

9

%

filii in porentet

propter nomen meum.

tt nutritnlibut

in illit

die-

Vae prsesenti captivitate praegnantibus et n u -

but.

et morte afftcient

f

eot. Et eritit odio omnibut,

Vm auttm prmgnantibut

et pater / i -

in mortem

t r i e n t i b u s , quarum vel u t e r i vel manus filiorura sai>

Qui

», ete. I l o c i n persecuiionibus crebro fieri v i d l -

cina praegravatae, fugae necessilatem n o n m i n i m u m

i nec ullos est i n t e r eos fidns affectus, quorum d i -

i m p e d i u n t . Lege Regum b i s t o r i a m , u b i uxor Jonatbae malum captivitatis praBpropera fuga vitando l a p -

versa fides est. Csnvi sttCriR

vidtritit

abommationcm

detotationit

slawfwi u s i non debet qui tegit inttltigat.

Pro eo quod

Oralt vero ut hieme non finnt. I n Maithaeo scriptum

i n Mstthaeo scrip-

e s t : Orate autem ut non /iat fuga vettra hieme vet tab»

x x i v ) ; qui

bato. Si de captivitate Jerusslem volucrimus a c c i -

9

M s r e o s a i t : Stantem ubi non dtbtt

%

tom est : Stanttm m toco tanclo

sum sinu filium perpetua claudum r e c e p i l .

(Matth.

o x t o m omnimodis idemqne signiflcat, quoniam n i m i -

pere, quando a T i t o e l Vespasiaoo cspta eat, orare

r o m l n sancto loco noo debet abominaiio stare d e -

debeut ne fuga eorum bieme vel sabbato fiat, quia

selatieois. Qoando antem ad inlelligentiam provoca-

i n altero d u r i t i a

saor, m y s t i c o m monstratur esse quod d i c t u m

pergere, et i n montibus desenisque l a t i t a r e ; i n al«

est.

Petest s o t e m simpliciler sut de A n t i c h r i s l o sccipl,

C

frigoris prohibet ad solitudinem

tero aut trsnsgressio legis est, si fugere v o l u e r i n t ,

sot d e imagine Csessris qusm Pilatus posuit i n t e m -

s u t mors i m m i n e n s , si remanserint. S i aotem d e

ple,aot d e A d r i s n i equestri statua, qua? i n ipso ssncto

coosommaiione

ssoetorom

n o n refrigescat fldes nostra et i n C b r i s i u m c h a r i t a s ,

leco m u l t o tempore stetit. Abominatio

m u n d i i i i t e H t g i t u r , boc prascipit u t

qeoqoe secunJum veterem S e r i p t n r a m i d o l u m n u n c u -

neque otiosi i n opere Dei torpeamus v i r t i i t u m aab-

p a t u r . Elidcirco»dditur,dfiofoffoms,quod indesolate

bato. Hsec enim D o m i n i locutio parttm ad c a p i i v i tatem Jodaicam quse a Romanis facta est, p a r i i m ad

t e m p i o aique deserto idolum positum s i t . Tsnvc qui in Judma tunl fugiant tuftr

teelum

9

nt detcendat

in montet.

in domum

9

nec

totlere attquid dt domo tua. Et qui in agro rtvertatur

rttro

totlert veslimentum

tuum.

K t t e r s m fscia esse c o n s l a t , cum

Et

qui

introtat erit

9

non

Ilaec j u x l a

appropinquaete

Rosnano bello et exlermiuio Judaicae gentis, oraculo a d m o n i t i , omnes qui erant i n provincia C b r i s l b n i ss^usdUcememiil,uleccIesiasticanarrallliRtor^ et Irans Jordancm sedentes, manebant ad tempus i n

diem j o d i c i i p e r i i o e i . Nam e i apud Matthaeum i t a discipuli D o m i n o m , c u m hsec esset l o c u t u i w , i n terrogasse leguntur : Dic nobit quod tignum adventut lui

9

Erunt tnbn diet futrunt nunc

9

ab initio ntque

fitnt.

quando hctc emnt

tt contumnuuionit

itli tributationit

talet,

crtaturce quam condidU

et

tmenUt qualet Deut

nom utque

Ilaec lemporibus A n t i c b r i s l i p r o -

cougruunt, qusndo non solum tormenta c r e briora quam prins eonsoeverunt, ingereoda suot

eivltate Pella sub lutela Agrippae regis Judaeorum,

fidelibos,

esj}os i o Actibus apostolorum mentio est, q u i c u m ca

operatio eos q u i t o r m e n u i n g e r u n t , comitabitur :

sed ( q u e d gravius e s t ) 8%norum quoque

sjaos aibi obtemperare volebat parte Judaeorum, sem-

teste Apostolo, q u i a i t , Quju* ett advtntut

p e r Romanorum imperio subditus agebat. Juxta vero

operationtm

sesums

prodight

spiritales, com

viderimus abominationera

regnare iuter eos

%

mendacii (II

in ornni teductiont

%

Thttt.

tttuudum tignit ti 9

n ) . Quanta e n i m sarpe

et

m i r a c u l a , quot virtutes saneti martyres eoram per-

qui coslestibus mysteriis

secutoribos feceruiit, nec tsmen credere tlli neque

eesolationis stare ubi non debet, boc est haereses ftagitu

Satanm

iniqui-

s persequendo cessare voiueruni. Quis ergo ad fideui

t a t e m , loquetites m e n d a c i u m , vtros sanguinttm et

converlitur i i i c r e d o * u s , cnjus j a m credentis non

v i d e b a n l u r esse consecrati, cum operantes dolosos quos abominabitur Dominus, pacem

fidclium

t o r b a r e perpenderimus, tunc quicunquein Judaea, hoc est i o conlessione verae fidei persistimus, non t e r r c n i s ixUirmisquc actibus mancipari, sed lanto aitiua

pavet e l concuiiior fides, quando persecutor ptetatia fll cliam operator v i r i u t i s , idemque inse qui t o r mentis saevit ut Christus negctur, provocat miracolis ut Antichristo c cdalur ? Quod ergo i n bis suffugium,

BEDAS V E N E R A B I L I S

PARS I I . S E C T . I . — E X E G E T I C A

OPP.

GENUINA.

264

quae spes remanebit eleetts , tiisi u t superna gratia A lumnae ? Quid v i r g u h deserli p a t i t u r , cum qoai v i r t u i e m patienliae piis l a r g i t u r , polenltam per* sequendi ac tribulandi jextatem t p i r i t u s i n vcrbis Dei com«

st daturot.

tune tradtrtt.

gaviti stmf, tt nromittrunt

volentibus, hoc est Christi sacrameatis i m b u i , e u u i que suae mentis bospitie suscipere quaerentibus, fa-

Et qucsrtbai quomedo illum

27*

l i t D / E V E N E R A B I L I S OPP.

policn.lere

nccdnm

PARS I I . SECT. I . -

d i d i c i t . A l q u i aquac b a j u l u m , A corpttt

bic per s p r i t u i n

27i

Finii.3 pascbae veteris

solemnibos,

quae in cornincniorationc anliquae de _Egy, to libera*

l.ec est gratije proeconem, i n domuin Ecciesiie f u e r i l secutos,

E X E G E T I C A GENUINA.

meum.

lionis populi Dei agebanlur, t r a n s i i l ad n o v n m qnod

illuslrantemsoperficiem

l i t i e r x transcendendo i n allo menlis soiario Cliristo

in suae redemptionis memoriam Ecclesiam

rcfectionem prarparat, quia cuiicta vel pascbx sacra-

L.rc volebal, ut videiicel procarne agni ac sanguine,

monta, vel caetera legis decreta,

sui corporis sanguinisque sacramemuro . u b s l i t u e r t f ,

ejuscssesacramenta

ipsmnque se esse m o n s t r a r e i : Cui juravit

cognoscit* Vespere

autem

facto,

venit cum duodecim.

eis, et manducantibut,

cumbeutibus

ait Jesus

dico vobit quia unus ex vobis tradet me, qui

non

Etdit-

pmnitebit

» cundum

: Amen

aulem

nmnducat

eum : Tu et

ordinem ipse

tacerdos

Me!chi$edech

frequen-

Dominut et

in mternum se-

(Ptai.

c i x ) . Fraqgit

paucm quem discipulis p o r r i g i l , ut os-

mecum. Qui de passione pr;cdix6rat, e l de prodilore

lendat

corporis

l>rttdictt, daiislocum poQnitenlto, u t c u m iiitellcxisset

sponle

ac procuraiione v e n t u r a m . sed sicut a l i b i

sui

fraclionem

non absque

sua

sciri eogitatioues suas, et occulta conscientiae, poeni-

dicif, p o t c u n e m

teret eum f a c l i s u i . E t laraen non designaispeciaiiter,

et potestatem se babere i t e r u m somendi eam. Quem

se babere poneudi a n i m a m suam.

ne manifeste coargulus impudentior fierel. I l i l i i t ' videlicet panem ceriisiuoquegratia sacramenti, prius • i n n u m e i o , ut agat conscius poeniteti- ti quain frangeret benedixit, quia n a i u r a m bumauam

crimen

quain pissurus assumpsit, ipse una cum Patre e t

tiam. et dicere ci singUtatim

:

S p i r i l u sancto gratia divinae v i r l u i i s i m p l e v i t . B^ne-

Et certe novetant undccim apostoii

d i x i t panem e t f r e g i t , quia bominem as umptum i t a

quod n i b i l tale centra Doiuiuum cogitarenl, sed plus

m o r l i subdere digualus est, u t ei divinae i i u m o r l a l i -

At ilii cmperunt conirutari

%

Nuuquid

egof

erederent magistro quam s i b i ; et litnentes fragiiita-

tatis veraciter inessc potentiam d e m o n s t r a r e t , i d e o -

tem s u a m , tristes hilerrogabant de peccaio cujus

que

conscieutiam uon babebaut.

ceret.

Qui aititlit manum

in

: Vnut ex dnodecim qui intingit

calice gratias agent dedit eis, ef

Et accepto

mecum

bbeunt

otunet. Cuui a p p o p i n q u a r e passioni d i c i t u r , •

ex illo

catino. 0 iuira Domini j.otentia! Ptimura

d i x c r a t j unus ex vobit me tradet,

velocius eum a raorie resuscitandum e s s e d o -

accepto pane gratias egisse perhibetur. Gratias i t a -

perseveral p r o t i i -

t o r i n malo, mauifcstius arguit, et tamen noinen

quc agit, qui

proprie

q u i i i i b i l dignum percussione c x b i b u i l , b u m i l i t e r i n

noo desigoat. Jodas caeteris contristatis et

retraheutibus ntanum, et iulerdicentibus cibos o r i

percussione

stio, teiuoritale - e t impudentia qua inagislrum p r o -

quid

fligella

alienae i n i q u i t a l i s suscipit

benedicil,

uuusquisque

ut hiuc videlicet o s i e n d a t ,

i u Aagello culpte proprite facere

diturus erat, etiam m a n u m c u m magistro m i t t i t i n ^ debeat, si ipse aequatiimitcr c a t i n u m , ut audacia beuam

couscientiam m e n t i -

subditus, si i . i t//i, per quem Filius

homini

cutpae p o r u t

fiagelio

positus patri gratias

agii

sequales.

Et Fiiius quidem hominit vadit, sicut scriptum ett de autem

flagella

alien e ; ut binc osieudat q u i d i n correplione f a c i a t

retur. ee. Vm

Et

hominis

El

ait illis : Uic

est sanguit meus novi

tettamemti,

tradetur. Nec p r i m o , nec secundo correptiis a p r o d i -

qui pro multis effundetur. Quia panis corpos c o n f i r m a t ,

tione rctradiil pedem,

vinum vero sanguinoin operatur in c a r n e : hic ad c o r -

sed

patientia Doroini n o t r i t

impudentiam stiam, e l tbesaorizat sibi i r a m i o d i e

pus C h t i s t i mystice,

irae. Pcciiaui pra*dicil, ut quem pudor non vicernt,

Verum quia et nos in Cbristo, et i n nobis C b r i s t u i n

illud

refertur ad s a n g u i o e o u

r o r r i g a n t dcuuntiata supplicia. Scd ei bodie quoque

nianere oportet, vino d o m i n i c i calicis aqua m i s c e t o r *

et i u sempiteriiuin vue i l i bomioi qui ad mensam

A t t e s t j u t e c n i m Joautie, aqum popuii sunt.

Dtimini nuVigtius accedit, qui insiiliis inente c o n d i -

aquam solam,

neque

Etneqne

solum v i n u m , sicut nec g r a -

l i S q u i praecordiis aliqtio scelere pollutis, myslerio-

num frumeoli solum sine aquae admistione e i c o n -

r u n . Cbristi oblationibus sacrosanclis participare non

fectione

m e t u i t . Et i i l e euiiu i u exemplum Judae F i l i u m bomiiiis

t r a d i t , non quidem Juda.is peccateribus, sed

tameti peccatoribus,

membris videiicet suis, quibus

n

i n panem

cuipiara licet oflerre, ne t a l i o

viJelicct oblatio quasi caput a membris s e c e r n e u d i i m esse significet, et vel C b r i s l u m siue nostne r e d e r u ptionis amore

pati potuisse, vel nos sine iJlius p a s ~

il ud i n x s t i i n a b i i e e l iiiviolabile d o m i n i c i cerporis ac

sione salvari ac P a t r i offerri posse contingau Q u o d

sauguinis sacraroentum

autetii d i c i t : Uic

temerare

praesuinit. I l l e

Deum vendil, qui ejus tiinore atque amore

neglecto,

(Matth.

est sanguis meus nevi

testamemsi

x x v i ) , ad distinctionem respicit veteris

te~

terrcna pro i l l o e l caduca, imo etiam crtminosa, d i i i -

siameiiti, quod b i r c o r u m ot v i t u l o r u m esl s a n g u i n c

gore et curare convincitur.

dedicatum, dicenle i u t e r aspergenduin l e g i s l a t o r e

Dunum

c$*ei

ei

9

^

ti non esset natus homo ille. Nqn

Hic est tanguit tettamcnii,

quod mandavit ad vos

:

sOeste

idco putaudus c s l snte fuisse qttam nasceretur, q*iia

(Hebr.

n u l i i possit esse bene, uisi ei qui f u e r i t . Sed s i i u p t i -

t o r u m bis m u n d a r i ; ipsa autem coelestia m e t i o r i b u j

I X ) . Necesse est enim exemplaria qnidenx

vo-

c i l e r dictuiu est, m u l t o melius esse non sabsisterc,

bostiis quam i s t i s ; j u x U quod Apostol.ts per t o t a n

qu:uii maic subsistere.^f

ad Ilcbrafos cpistolam, inter legera d i s t i u g u c a s terio dignus e s s e l , et pcr nobilitatem potetttiae saecularis f a c o l u t e m posset obtinere m i n i s t r a n d i . Non enim qsiHbet ignotus aut medi-cris ad praesidem accedere et crucifixi corpus poterat iuipetrare. Joseph

autem mercatus

eum, invoivU tindone.

est sindonem,

E l ex s i m p l i c i sepultura Do-

Maria Jacobi

9

tes ungerent Jesum.

hivolvat J e s u m , q u i pura eum mente

suseeperit.

et

vcivtn-

I n Evangelio Lucse s c r i p l u m est

i n a n d a i u m . Mandatum ergo legis erat u t Sabbati s i l e n l i u m a vespera

usque ad vesperam servaretur ;

ideoque religiosse m u l i e r e s , sepulto D o m i n o , q u a n ^ d i u licebat o p e r a r i , id e s t , usqoe ad solis eccasum, unguentis praeparandis erant occupatae, u t Lucaa

s c r i b i i . E t quia t u a c , ptae angustia t e m p o r i s , opus explere

n e q u i b a n t , f< stinaverunt m o x , Iraii^ario

refert,

serice, sed lintearoine puro obvolvendum s i t , q o s n -

9

ut

et u n g u e n U , et Sabbato quidem siluerunt prepter

lem j u x t a

onam et hoc significet, quod i i l e ia siudoue munua

Maria Magdaleue

quod revertentes a monumento paraverunt aromata

centia remeaverst,

et

9

9

Kiulis quidem possunt carere d i v i t i i x . Possumus ausentire,

Sabbatum

et Sarome, emerunt etomata

Sabbato,

intelligeniiam spiritalero hoc

futura,

CAPUT X V I . Et cum transis-et

m i i i i arobitio d i v i t u r a condemnatur, q u i ne i n t u -

quod corpus D o m i n i non a u r o , non gemrois,

passionis ejus vesligiis i n

quo requies est praeparanda

pleta perp ndunt.

Win el deponens

ferveiites*

i d e s t , occideute s o l e ,

ubi operandi i%

eraere a r o m a u , sicut Msrcus

ut venienles

mane ungerent eorpus ejus.

Neque enim vespere Sabbati prseoccupante j s m nectis articulo monumentiim adire voluernnt. Et valde mane suta Sabbotorum menium

9

orte

jum

sole.

veniunt ad mome-

Prima Sahhaiorum prima

Uiuc Ecclesiae mos e b t i n u i t u t sacrificium altaris

dies est a die S a b b a t o r u m , i d est, r e q u i e t k m u i n ,

aon i n serico, neque i n panoo l i n c t e , sed i n iino

qusm nune diem Dominicam propter rosorreciionetn

terreno c e l e b r e t u r , sindone

raundi

s i c u t corpus est Domini i n

sepultum, j o x u

qnod

in

gestis

Domini Salvatoria mos ecctesiastices appellat. Idipsum sotem c s t , cum una S a h b a t i , sive bna Sabbalorum

B£Di£ V E N E R A B I L I S OPP. P A R S I I . S E C T . i . -

m

EXEGETK;A GENUINA.

legimus, i«I e s t , una dies a S ibhatorunt d i c , lioc est, / stola caudida coopertus a p p a r u i t , quia

39« festivitatis

r e q o i e t i o n u m , quae i n Sabbatis custodiebantur. San-

uostrae gaudia

ctae autem mulleres, quac Dominum fueranl secutae,

splendorem

cum aromatibus ad monumentum v e n e r u n t , et e i ,

dicamus an suae? Sed u t fatearrtur v e r i u s , et s u »

quem viventem d i l e x e r a n t , etiam mortuo studio bu-

dicamus et nostraf. Illa quippe Redemptoris

n u n l i a v i t . Candor

nostrae

etenlra

veStis,

denuntiat festivitatis.

Nostrae

manitatis obsequunlur. E t nos ergo in e u m q u i est . r e s u r r e c t i o , et nostra festivilas

nostri

f u i l , quia nos ad

mortuus credentes, s i , odore v i r l u t u m r e f e r t i , cum

iinmortalitatem

opinione bonorum operum Doniiiium quaerimus, ad

exstitit,

r e d u x i t , et angelorum

festivitas

monumenlum profecto illius cum aromatibus veni-

nuraerutn i m p l e v i t . I n sua ergo ac nosira festivilate

mus. Quod autem valde manc mulieres venerunt ad

angelus i n albis vestibus a p p a r u i t , quia d u m nos per

quia nos revocando ad coelestia,

eorura

nionumeutum orto j a m sole, i d est, cum j a m coelum

resurrectionem dominicam nd superna r e d u c i m u r ,

ab Orientis parte albesceret, quod non (lt u l i q u e , nisi

coelestis patriae damua reparanlur. Sed j a m q u i v e -

solis orientis v i c i n i l a t e , juxta bistoriam quidem m a -

nientes feminas affatur audiamus.

gnus q u x r e n d i c t inveuiendi Dominum fervor c b a r i -

Nolite expavetcere,

tatis ostenditur. Juxta intellectum vero myslicutn n o -

eifixum;

surrextl,

Jesum quceritit Nazarenum

non eU hic. Ecce tocut ubi

bis datur e x e t n p l u n i , illuminata facie, decussisque " eum. Nolite, i n q u i t , expavetcere. 1

cru-

potuerunt

Ac si aperte d i c a t :

v i l i o r u i n teuebris, odoretu bonorum operum Domino

Paveant i l l i q u i non amant a d v e n u m supernoriim

et orationum stiavitatetn offerre.

c i v i u m . Pertiniescant qui carualibus desideriis p r e s s i ,

Ei dicebint ad invicem:

Quit revotvet nobit

tapidem

ab ottio monumemi ? Et respicienles vtdtrunt re otutum tapidem.

Erat

quippe magnus

valde,

Quomodo lapis

per angelum revolutus s i t , Maliliaeus

sufftcienter

ad eorum se societatem pertingere posse desperant. Vos

autem c u r pertimescitis, q u i vestros coneives

videtis ? Unde et Mattbaeus angelum apparuisse d c scribens ait : Erat autem aspectut ejus ticut fulgur

et

9

ejut ticut

nix (Matth.

x x v i u ) . In fulgure

exponit. Sed revolutio lapidis inystice reserationem

vettimenta

sacrameutorum C h r i s t i , qu-e velamine liiterae legalis

etenim l e r r o r l i m >ris est, i u nive au.em b i m d i u i e n -

tegebanlur, insinuat. Lex enim i n topidc scripta est,

tum eandoris. Quia vero ouinipoteits Deus e l t e r r i b i -

cujus ablato legmine, gtoria rcsurrcciionis ostensa,

lis est peccatoribus, et blandus j u s t s , recie te^tis

ct abotilio mortis autiquu*, ac \ i i a nobis speranda

resurrtctionis ejus angelus et i n fulgui e vultus, e t i n candore babiius dcmonslratur, ut de ipsa sua specie

perpettia, toto coepit orbe praedicati. Et

intrveuntet

tedentem

in monumentum

in dextrit

coopertum

, viderunt

juvenem

Ct terrerct reprobos, et mulcerel pios. Jesum

ttola candida et ob- ^ , tit Naxarenum. %

quatri-

Jesus L a t i n o eloquio salutaris, i d e s t

Introeuntes ab Ortcnte in d o m u m i l l a m

' sslvator interpretatur. A t vero m u l t i boc notiiine d i c i

rolundam , quae i n petra est c x c i s a , viderunt ange-

p o i e r a n t t u n c , uon tamcn substantialiter, sed n u t i c u -

ttupuerunt.

luin sedentem

ad meridtaiiam partcm loci i t l i u s ,

u b i positum fuerat corpus J e s u , boc namque

erat

pative. Ideoque locus subjuugitur, u t de quo J e s u d i c i u m sit manifesletur : Nazareuum;

et causam p r o -

i n d e x t r i s . Qtiia n i u i i r u m corpus, quod supinum j a -

tiuus subdit, crucifixum,

cens caput babebat ad occasum, dcxteram necesse

non e*t hic. Non ett hic dicitur per praeseuliaui c a r t i i g ,

est baberet

ad A u s t r u m . S c r i b i t autem Maltbaeus

quod angelum q u i revolvit lapidem ab ostio m o t i u uienli primo v i d e r u n t super ipsum lapidem

seden-

qui tauien nusquam

alquc addidit,

resurrexit

9

deerat per praeseutiam

raaje-

stalis. Sed itc et dicite ditcipulis

ejut tt Pttro,

quia

prceca-

tem q u i eas i n i r a r e i n locum ubi Dominus erat po-

dtt vos i i i Galilceam. Quaercnduni nobis est cur n o i n i -

situs j u s s e r i t , et videre quod j a m resurrexisset a

natis discipulis Petrus designatur ex nomine. Sed s i

m o r t u i s . Scribit Lucas, quod intrantes iu ntoniiiiicii-

bunc angelus n o m i n a t i m non exprimeret, q u i u i a g i -

1 7 t u m , duos angelos m i b i stantes i n v e n e r i n l . lllae ergo

s i r u m negaverat, venire inier discipulos non a u d e r e t .

mulieres angetos vident quae cum aromatibus vene-

Vocatur ergo ex noniiue, ne do perarei ex negationc.

'

c i v c a j I Qua i n r e considerandum nobis est, cur o m u i p o i e n s aspiciunt, qua* cum virtutibus ad Deum per sancta ^Deus c u m quem cunctae Ecclesiae pracferre d i s p o suerat, ancillae vocem peruinescere, et seipsum i t e desideria proticiscunitir. Nutaiidum vero nobis e s t , gare permisit. Quod n i m i r u m magnae actum p i c t a t i s quiduam sit quod i n dextris sedere angeius c e r n i t u r . r u n t , quia

'

f s

videiicet

itlae menies

supernos

Quid namque per sinistram nisi vila p r * s e n s ? Quid •

dispensatione cogooscimus, u t is qui futuros crat p a -

vero per dexteram nisi perpeiua vita signatur ? Unde

stor Ecclesiae, in sua culpa discvret qualiler atiis m i -

scriptuin e s t : Lanm

$ub capile meo, et dextera

sereri debuftset. Prius itaque eum osteudil s i b i , e t

me ( Cant. u ).|SinistYHni namque

tunc p r ^ p o s u i l c a t e r i s , u t ex sua infirmiiate c o g n o -

Dei E c d c s i a , prosperitatein videlicet viuc praesentis

sceret quam misericorditer alieua iufirma t o l e r a r e t .

quasi sub capite posuil, quatn inientione sommi amo-

Bene auteiu de Redemptore noslro d i c i t u r :

iiiiut

ampiexabitur

ejus

ibi tum vidtbitit,

ticm

dixii

Pracedet

ris preutit. Dextro vero Dei eam amplectitur, quia

vot in Gatilaam,

oub a teroa ejus beatitudine tota devotione coniine-

Galilaea

vobie.

tur.^Quia ergo Redemptor noster j a m pncsetnis vitas

Jam quippe Redemptor oos.er a passione ad r c s u r -

nauique transmigratio facia i n l e r p r e l a t u r .

corrupiioneui tratisierat, rccte angelus qui nunliare

reetiouem, a morte ad viram, a poeua ad g i o r i a m , a

pst cuucut ejus v t u m venerat, i n dextera sedebat. Qui

Et

eorruptione ad incorruptiottero, transmigraverat.

297

IN MARCl

EVANGELIUM

Exposrno. -

I.IB. iv.

m

p r i m o m posl resurrecttonem i n Galilapa a discipolis l poni. Quae ergo a septem daemonibtis curata, boc est v i d e t u r , quia resurreciionis ejtis gloriam post laeli

ab universis erat liberata sceleribus, priroa r e s u r -

r i d e b i m u s , si modo a vitiis ad v i r t u t u m cHsitudinem

gentem a mortuis Dominum v i d i t , ne quisquam digne

transmigramus. Qui ergo i n sepulcro n u u t i a i u r , i n

pcenitens de admissorum venia desperaret,

Iransinigraticne ostenditur, quia is qui i n morlifica-

eam quae tot ac tantis quondam erat subdita vitiis i n

videns

tione caruis agnoscilur, i n transmigratiotie inentis

t a u i u m culminis subito tncrito fidei ac dilection^s

videtur^

esse promotaro, ut ipsis evaugelistis aique apostoiis

At illce exeunles

de monumenlo

fugerunt

(invaterat

enim eat tremor et pavor) et nemini quidquam

CKristi p r i m a ilia m i r a c u l u m patralae resurrectionis evangelizaret.

enim. Merito movet quomodo Marcus s c r i -

Timebant

b a l : El nemini quidquam dixerunt. Et regretim a monumenlo undecim,

Et exitrunl

Cum dicat L u c a s :

annuntiaverunt

El

itli audientes quod viveret

%

non crediderunt.

et vitut essel

ab ta

%

Quia resurrectionem domiuicam d i -

hwc omnia

scipuii tarde crediderunt, non tam i l i o r u m i n f i r m i t a *

el cmterit omnibut. S i m i l i t e r Mattbaeus:

quam nostra (ut ita dicam) futura firmitas fuit. Ipsa

9

iltit

dixerunt.

(inquit) cito dt monumenlo, nuntiart

ditcipuiit

ejut

namque resurrectio illis dubitantibus per multa a r -

yaudio

magno

(Matth.

x x v i u ) . Nisi inlelligamus, ipsorum angelorum ' scimus, q u i d a l i u d quam de i l l o r u m dubitatione soli-

f

currentet

cum timore et

gumenta monstrata est, quae dum nos tegentes agno-

o e i n i n i ausas fuisse aliquid dicere, i d est respondero

d a m u r ? M i n u s e n i m m i h i Maria Magdalene praestitit,

ad ea quae ab illis a u d i e r a n t ; aut certe custodibus

quae citius credidD, quam Thomas, q u i d i u d u b i t a v i t .

quos jaceutes viderunt. Nam i l l u d gaudium quod

Ille etenim dubitando v u l n e r u m cicatrices t e t i g i i , et

Mattbacus commemorat, non repuguat t i m o r i , de quo

de nostro pectore dubitationis vulnus amputavit.

Marcus d i c i t . Debemus euim utruinque io i l l a r u m

Post hajc autem duobus ex eis ambutantibus

anitno factum iiitelligcre, etiainsi ipse Matthueus dc

tus

t i m o r e non diceret.

renuntiaverunt

Surgtnt

autem Jetut

mant prima Sabbati,

pthuo Marice Magdatenm. modo

apparuil

ilaec apparitio Domini quo-

et u b i sit facta, Joanues plenissime

docet.

est in alia effigie euntibut in viltam. cceterit

%

nec illis crediderunt.

d i t i t Marcus, ostensus esl in alia effigie, dicit Lucas, quia oculi eorum tenebanlur scerent

et ponenlet ei mtnsam quasi peregrino

i t l u d Psalmistae : Ad vttperum dtmorabitur

verunt eum t n fracthne

matutinum

lcetitia (Psai.

et ad

hocapertius ne eum agno-

9

q o o sero j a u i facto erat deposittis, ut adimpleretur 9

Quoinodo

hoc factum s i t , Lucas expouit latius. Quod autem

S u r r e x i t autem Doutinus mane de monunieuto, in ftttut

otttn-

Et illi euntes

donec cum illo vtnientes in castetlum quo ibant.

%

tandem

%

cogna-

x t i v ) . Qut, sicut

panis (Luc.

x x i x ) . Sepultus ergo sexta j idem Lucas consequenter adjungit, surgentet

tadtm

Sabbati, quae d i c i l u r Parasceve, circa horam vesper-

hora rtgrtsti

t i u a m , sequenti nocte ac die Sabbati cum nocte sub-

gatot undecim, et tos qui cum iptis trant dictntt$

sequeuli i n monutuento positus, sic die tertia, i d est

turrtxit

Dominut vtre tt apparuit Simoni.

Et ipsi narcognoveruni

tunt i u Jerutalem.

Et invenerunt

congrequod

9

%

maoe s u r r e x i t p r i m a Sabbati. Non autero merito uno

rabant qum gestu erant in via, et quomodo

die i n sepuicro et duabus noctibus j a c u i t , quia vide-

eum in fractione

Quod autem a i t Mar-

panis (Ibid.).

Ucet lucem suae simplu» m o r t i s , tencbris duplae no-

cus, annuntiaverunt

slrae m o r t i s adjonxit. A d nos quippe venit, qui i n

Lucas dicat quod j a m inde loquebantur, vere r e s u r -

morte spiritus carnisque tenebamur. Unam ad nos

rexisse, et S i m o n i apparuisse,quid intelligenduro est,

cceteris

%

cum

vel iliis crtdiderunt

%

suam, i d est, carnis mortero detulit, et duas nostras

nisi aliqnos fuisse i b i q u i hoc noileut crederef

quas reperit solvit. Si enim ipse utramque susciperet,

autem non eluceat, praeiermisisse

Cuv

M a r c u m , quod

nus a neutra liberaret. Sed unam misericorditer ac-

Lucas narrando explicavit? Hoc est, quae curo i i l i a

cepif, et jusle utramque damnavit. Simplain suam

locuius fuerit Jesus aotequam cognoscereot e u m , e t

duplae nostrae c o n t u l i t , et duplam noslraro moriens

quomodo eum i n fractione panis agnoverunt, q u a n -

stibegiL

doquidem mox u t d i x i t eis apparuisse alia effigie

Apparuily inqnit, primo Marice ejtcerat

teptem dcemonia. llla

Magdattna

de qua ; I euntibus i n villaro, continuo c o n j u n x i t : Ei illi

9

vudent nuntiavit Itis qui

nuutiavtrunt

cjeteris, nec illit credidtrunt.

tuutet

Quasi pos-

Sicut i n p r i n -

sent nuniiare quem non cpgnoverant, aut possent

c i p i o mulier attctrix culpae v i r o fuit, \ i r exsecutor

aguoscere quibus aiia effigies ejus apparuerat. Quo-

cum eo fuerant lugenlibut

et flemibut.

e r r o r i s , ita nunc quae p r i o r roortem i n l u l e r a t et g u -

roodo

staverat, resurreciionem prior v i d i t . E t ne perpetui

Marctts sine duhio praetermisit. Quod ideo memorias

reatus apud viros opprobrium sustineret, quac c u l -

commeodaodum e s t , u t assuescarous

p a m viro transftiderat, transfudit et gratja.

Unde

gelistarum m o r e m , ita praBjermiUeniium quae non

r e c t e et m u i i e r haec quae v i r i s lugeniibus ac

ergo eum agnoverunt

ut nuntiare possent, advertereEvan-

flentibus

corometnorant, e t c o n j u u g e m i u m quas commemprant,

feetitiam dominicae resurrectionis prima nuntiavit, a

ut eis qui usum i n bac consideratione non habent,

scptem daeinonibus curata esse memoratur, u t u n i -

non aliunde maxiroe e r r o r o r i a t u r , quo p u u n t eos

• e r s i s v i t i i s plena fuisse, sed ab bis omnibus d i v i u o

non s i b i congruere.

m u n e r e mumlata esse signelur, et ubi ahundavit pec-

Nothsime

c a t u m , superabundasse gratia tnon^tretur. Septena-

txprobravit

rius namqne numerus pro univcrsitale solet mysticc

auia hit

PlTBOL.

XCIL

rsmmktntibus incrtdutUaiem

qui vidtrant

UUt uedteim iltorum

apptruit

%

et duritiem

tum rtsurrtsitse

9

10

uon

tt

cerdit

9

crtdide-

5inio

toties eum viderant?

die

Iltud crgo accipiamus, posl

fidelibut

9

sed infidelxbui

virtutibusquaeadbuc subtilitis considerare debeamus^

multas demonstrationes ejus, quibus per dies quadra-

Sancla

ginta discipulis snis praegis propagatione A

Efanl

L I B . 1.

autem jutti

310

ambo ante Deum,

et justificationibut

iucedentes

in

sesceptam liberius praedicaret. E t quoniam quidem A n r o a p r i m i i n lege poutificis, ctinclis est noia d i -

omnibus mandatit

Domini sine que-

g u i t a s , dicendum paucis de Abia. Cum David rex et

justus ante boniiitetn, juslus est nutc Detim. A l i t e r

p r o p b e u magna devotione

vident homines, aiiter videt Deus. Homines i n facie,

reta. Dene justi attte Deum : non euitn omtiis q u i

peteret, ut inveniret ta-

b e r n a c u i u m Deo Jacob, Domiiius autem magis boc

Deus i n corde. E t ideo fieri potest, tit aliquis affecUta

a Salomone fieri decerneret, atque ideo David eidem

b o n i u t e populari j u s i u s viileatur m i h i , justus auicm

S a i o m o n i o m n i a q u a ad impensas

ante Deum non s i t , si justitia non ex mentis s i m p l i -

domus pertine-

h a n t prmpararet, ipsius quoque domus per singula,

c l u t e fnrmetur, sed

mensnraa, et descriptionem daret, u t crescente ex-

autem ille q u i iu conspectu Dei j u s i u s est. Beatus

trinsecus s i s i u c u l t u r s e , etiam devoiionis interius

ille de quo

ceinieo augesceret, divisionera

Israelita,

iiihiiominus sacer-

adulatione simnletur. Bealu?

Domiitus dignatur dicere

: Ecce

vere

in quo dotus non est. Verus eitim Israelita

d o t a l i u m L e v i t i c o r n m q u e gradnum i n omnia opers

qui D«um v i d c t , et v i d c r i se novit a Domino, et ipsi

d o m o s D o m i n i d i s t r t b u i t . Eraat enini principes san-

exhibet occulta cordis. Incedentes

c t o a r i i , et princi|tes Dei, i d est summi Sacerdotes, de filiis Eleazar quam de ttliis l l h a m a r . Qtiorom viees secundum ministeria s u a ,

B

cationibus

(inquit) in omnibus mmidatis, Prius

DominL

vt

juslificatio. Cutn enim mandatis coelestibtis

ut ingrederentur

justifi-

mandatura , secunda

e»t

obedi-

docnum D e i , v i g i n t i quatuor sortibus d i s t i n x i t , i n

m u s , i n mandatis incedimus D o m i n i . Cum j u d i c a -

quihus A b i a

m u s , et congrue j u d i c a m u s , lenere Domitti justifica-

famtliam, de qua Zacharias ortns est,

sors c o n t i g i t o c u v a . D i v i s i t enim utrasque i n t c r se

tiones v i d e m u r . Plena igitur

broiiiss s o r t i b u s , unam domum qoae caeteris prae-

mores,

laudalio, quae genus,

o f f i c i t i r o , factum, j u d i c i u m comprebendit.

erat Eleasar, et a l t e r a m d o m u m qn.it sub se habebat

Gcnus i n majoribus, mores i n aequiuie, officium i n

caeteros, Itbamar. Lege Verba d i e r u m , sed et A n t i -

sacerdotio, factum i n mandato, i n jiistificatioue j u -

q o i u t o m Josepbi l i b r u m septimnm, u b i ststuttim re-

d i c i u m . Quodque a d d i d i t : Sine quereta,

fert, o t etraqtte generatio j u x t s ordinem s o r l i t i o n h

Apostolus a i t : Providentes

m i n i s i r a r e t Deo per dies ecto a Sabbato usque ad

Deo

S a h h a t o m . Ubi etiam de t r i b u L e v i t a r u m , vigiuti

ctesiastes : Ne sis (inquit) muitum justus

9

(tiom.

coram

x u ) . Et

Ec-

(EccL

vn).

provocaL Quae vero temperata est, ipsa suae d u l -

modo s o r t i t i , j o x t a morem sacerdotom octonis d i e Testameoti

hominibus

boc est quod

non tantum

Quia plerumque justitia d u r i o r , b o m i m i m qtierclani

" q u a t u o r psrtes faetas asscrit, u t ipsi quoqoe eodem hus m i n i s l r a r e i i t . Non aelem frustra primus N»»vi

sed etiam coram

bona,

cedinis gralia etiatn invidiae qtierimnniam vitai

r

Ei non erat iitis fitiut, eo quod esset Elitabeth

praeco m ociavae sortis vice nascitur,

lis, et ambo processitsenl

qeia sieutseptenario saepe numero propier Ssbbatum

steri-

in diebus suis. D i v i n i i u s est

Vetus T e s u m e n t u m , sic Novum aliqnolies ocionario

p r o c u r a l u m ut proveciae aeutis diuqtie conjugii f n i -

propler sacramentum, vel dominicae vel nostrac r e -

ctu p r i v a t i s Joannes parentibus nascerctur, quateuus

Mirreciioois e x p r i m i t u r . Unde qitia non a l i i e r quam

inopioato prolis o r t u et ipsos donum gratius affice-

coe-

r e t , et caeteros m i r a c u l i stupor futuri prophetae pa-

lestis auia nenetratur, recte et i n templo Salomonis

r a r e t a u d i t u i . Dcuique posueruot omnes q u i sudie-

mystieoe quindecim graduom ascensus fuisse n a r r a -

rant i n corde soo dicentes, quid putas puer iste

per ebservantiam

otrhisque T e s U m e n t i

l u r . E t ia q n i ad D o m i n u m

regni

Factum

i n t r i b u l a l i o n e clamans

exaodiior, lotidem gradoum

dine

psalmis ad superna

etl autem cum sacerdotio

vicis surn ante

Deum,

fungeretur

tecundum

eritf in or-

consueiudinem

Per Moysen quidem Dominus unuin cou-

p e r d o c i i u r , qno U n d e m i n a i r i i s domus Dei positus,

sacerdotii.

aodire p o s s i t : Benedicat

s t i t u i t s u m m u i n sacerdotem, cui mortuo unum per

te Dominus

c x x x i i ) . Tempus quoque Herodis

ex Sion

(Psat.

licet regis, etiam ipsom Dominico atteslatur adven t o i . Praedictom namque fueral, quia non deficiet princeps ex Juda

9

neque dux

ordinem succetlere

alienigenaa , vide-

de femoribus

ejut, donec ve-

niot qui mittendus ett (Gen. XLIX). E X quo enim patres

j u s s i t , et hoc ad David

tempora servatutu esi, a quo plures

fieri

usque

(ut d i x i -

Domino nihilominus agente decreluro esl, q u i

D

victssiin

m i i i i s l r a n i e s , tempore

vicis suae singuli

ca>timoniaB studerent, domumque suam omnino non

_£gypto e x i e r u n t , soas gentis judicibus usque ad Sa-

Ungerent. Unde nunc Zacharias i n ordine vicis suas

moel prophetam, ac deinde regibus usque ad trans-

s.icerdotio functus asseveratur.

migratiooem Rabytoniae

regebanlor.

Post r e d i t u m

6'or^ exiil ut incensum poneret ingressut et omnis

Domini;

rehatur, usque ad Hyrcanum regem s i m u l et 00011«

hora

ueent, qoo f r a t r i s invidia rouhis cataroiutibus vexato,

incessuro esset sdolenduro, sed priscs tunc sorie

incensi.

multitudo

erat poputi

in lemptum

vero de Babylone, per pontifices r e r u m summa ge-

erans

foris,

Non nova nunc sorte Jectus e s t , cuni

et ad u l t i m u m ab Herode (cujus patrem Ipse de igno-

praelccius, cum p r i m o ex

b i h advena, boc est geoere Iduroaeo, subliroem fece-

vicem Abia succederet.

o r d i n e sui ponlificatus i n

r a t et civem) v i fraodis interempto, Judaeae reguum

satictorum a pontiiice d e f e r r i , ex*pectsnte extra tem-

Iucensum auiem i n s a n c u

ipai Herodi jossu Caesaris Augusti t r a d i t u r gubernan-

ptutn o u i i i i popttlo, decima die septimi mensis est

d o m . Cujos tricesiroo priroo snno, j u x u prophetiam

jussum. E t banc diem expialionis, sive propitiationis

sopradicUm, q u i m t l t c n d t t i e r a t , advenit.

v o c a i i , quae apud nos ob variuro lunac discursuni a

*ii

PARS H

BEDA_ V E N E R A B I L I S OPP.

SECT. I . —

E X E G E T I C A GENUINA.

511

qua mensescomptttant Hebraei, modo i n Septembrem

Deum v i d i t , h r a e l appetlari m e r u i l . Sic Josias rex

inensem, modo incidit i n O c t o b r e i n ; quia scilieet

ob eximi.e v i r t u l i s

mensis qoo Pascha geritur, et ordine conditionis, et

m u l i o antequstn nsius. Joannes ergo i n t e r p r e t a l u r :

culroen, nominalus a Deo

est

edicto legis anni principium tenel, dicente Domino

i n qoo esl gratia, vel Domini g r a t i a . Quo nemine

ad Moysen : Mensis

declaraiur, p r i m o parentibus ejus graliam quibus

iste vobis principium

mensium,

primus crii in mensibus anni. Decima die mensis

hujus,

decrepitis (iiius nascereiur, esse d n n s t a t n ; deinde

x n ) . Hujus au-

ipsi Joanni, q u i magnus coram Domino futurus, et

tem diei Aposiolus ad Hebraeos scribens, ita m e m i -

adbuc ex utero matris S p i r i i u s sancti sit mmiere

n i t : ln prius quidem tabernaculum

diiandus : postremo etiam filiis israei, quos ad D o -

iotlat unusifuisque agnum, e\c.(Exod.

saccrdotes,

sacrificiorum

semper

imroibani

officia consummantes;

cundum autem temet in anno sotus pontifex etc. (ticbr.

$anguine quem offert

9

in $e-

non

sine

i x ) . Quibus diei h u -

minuro Deum ipsorum erat conversurus. Et erit gaudium

tibi et exullatio,

et multi in

nativi-

Merito gaudet pster q u o d , v e l

tate ejus gaudebunt.

Jus mysterium pandens, i e s u m osiendit pontificem

in setiecta n a i u m , vel talis gratiae acceperit

esse v e r u m , q u i consummaiis officii s u i diebus, boc

Gaudent et a l i i quibus i n a u d i l u m eatenus regui COB-

filiuro.

est impleia dispensaiione carnis i n sanguine p r o p r i o ,

lestis evangelizarit

cceli secrcia s u b i i i , u t p r o p i t i u m nobis faceret

Pa-

nato praecursore roulti gaudent, naio auiem Domino

t r e m , et interpellaret pro peccatis eorum qui adbuc

annuntiat angelus gaudiuro magnoro quod e r i t o m n i

p r a foribus orantes exspcclant, et d i l i g u n t adven-

populo. Quia videlicet hic salutem m u l l i s praedkare,

t u m ejus. Pulchre i g i i u r ea die descensio ejus per

i l l e omnibus qui v e l i n t advenit donare.

angelum n u n t i a t u r , qna ejns per legem ascensio figurabatur.

Quia qui de$cendit

dit. (Ephes.

iv) : E t , u t Psalmus a i t , a summo ccelo

egressio (Psat.

t

ejus,

et occursus

ip$e e$t et qui a$cen-

ejus

utque summum

ejus

xvm).

Apparuit

ingressum. E i noiandum q u o d

Erit enim magnus coram ram non bibet

9

el Spiritu

Domino, sancto

et vinum et sice—

replebitur

adhuc

ex

utero matris suw. Maguae coram Domino v i r l u i i s e s i praedicantem i n deserio ccelestia gaudia terrenas e x iulegro sprevisse delicias. Sed c t boc eoram D o m i i i o

autem ilti angetus

stans a dextris

atturis

magnum

eminet, quarovis hominibus videstur esse

Bene angelus, c t i n lemplo, et j u x t a altare,

despectum, quod is cui i n natis roulierum major n e -

e l a dextris apparet, qoia videlicet et veri sacerdotis

roo cst, lascivientts ob l u d u m puellac capite i r t i n c a -

incenti.

adventum, et mysterium sacrificii universalis, et cce-

tus est. Cujus ordinem magiiitudinis ipse qui p r o p o -

lestis doni gaudium pra?dicat. Nam sicut per s i n i -

suit angelus

stram prsesentia, sic per dexteram saepe hona prae-

i n q u i t , et siceram

nnntiantur aeterna. Joxta quud i n sapientiac iande

ebrietas, quo vocabulo Ilebrsei omne quod i n e b r i a r e

c a n H u r : Longitudo

dierum in dextera ejus:

in sini$ira

non

exponens : Et

bibet.

vinum*

Sicera i n t e r p r e l a t u r

potest poculeuium, sive de pomis, sive de f r u g i b u s , seu de qualibet alia materia confectum s i g n i f i c a o t .

iltius divitia? et gtoria. ElZacharias

subsequenler

iurbalus e$t viden$ et timor irruit super 9

P r o p r i u m vero i n lege Nazarenorum

erat v i o o e t

Trementem

sicera tempore consecrationis abstinere. Unde J o a o -

Zachariam cunfonat angelus, q u i a sicut humanae

nes, Samson et Jeremias, caeterique tales, u t s e m -

fragilitatis e*t spiriialis creaturae visione t u r b a r i , ita

per Nazareni, id est sancti, manere possint, s e m p e r

et augeiicae benignitatis e s t ,

his abstinere satagunt. Decet enim vas ccelesti g r a -

eum.

Ait autem ad itlum

Angefus,

etc.

pavenles de

aspectu

soo mortales mox Wandiendo solari. A t conira dae-

tias mancipalum, a saeculi illecebris castigari,

monicae est ferocitatis, qoos sui pracsentia lerritos

v i n o , i n quo est luxuria, i n e b r i a r i eum q u i m u s t o

senserit a m p l i o r i semper

Spiritus sancti desiderat

horrore concutere, qoas

nulta melius ratione quam Ade superatur i n t r e p i d a . Et uxor

tua Etisabeth

pariet tibi

fitium;

et vocabis

Deprecationem diccns exaudi-

nomen ejus Joannem.

t a m , partum continuo p r o m i t t i t u x o r i s . Non quod

nee

i r o p l e r i . Unde recte c o i

v i u i ebrieias t o l l i t u r , Spiritus gratia cumulatur. Qua sc tunc ( u t praedictum erat) ipse repletum m o n s l r a v i l , c u m intratite beala Maria i n

utero genitricis

exsultavit, et praecursionis SUSB cognoscens o f f i d u m ,

i l l e qui pro populo obtaturus i n t r a v e r a l , relictis p u -

D o m i n i q u a n l i i m adhuc potuit, evangelisavit adven—

blicis votis pro accipiendis filiis orare potuerit, prae-

tom.

sertim qnia nemo orat quod se acceptorum desperal.

Et

muttos

Adeo autem ille j a m suae aelatis et infecundae c o n j u -

Deum ipsorum,

gis memor, nasci sibi filios desperahat,

virtute

u t nec a n -

filiorum

Israet

et ipse prmedet

coneertet

ad

Dominum

ante illum in spiritu

et

EHee. Cum Joannes q u i Christo t e s t i m o o i u m

gelo boc p r o m i t t e n t i c r c d e r e l , sed quod d i c i t , exau>

perhibens, i n ejus fide popuios baptizabat, d i c i t u r

pro popitli redemptione s i g n i -

filios Israel ad Doroinum Deum ipsorum convertisse,

dita est deprecatio tua

9

l i c a t : Et uxor tua pariet tibi fiihtm, ejosdem rcdem-

patel profecto Cbristum esse D o m i n u m Deum IsraeL

ptionis ordinem p a n d i l , quod videlicet nalus Zachariae

Si auiem Christus est, i m o qaia Christus est D o m i -

filius

redemptori i l l i u s populi praeconando sit i t e r

nus Deus Israel, desiuant A r i a n i C h r i s t u m D o m i n u m

facturus. Singolaris auteni m e r i t i indicium d a t u r ,

Deum esse negare. Erubescant Pbotiniani Chrisu»

qooties homioibus a Deo vel i r o p o n i l u r nomen

ex virgine p r i n c i p i u m d a r e . Cessent Maniehsei aliomi

vel

n i u t a t u r . Sic A b r a m qnia pater m u l t a r u m gentium

populi Israel, atqne

erat futurus, Abraham esl vocatos. Sie Jacob, qoia

crodere. Et quia Joannes praecedere ante i l l u m dicK-

alium

C b r i s l i a n o r u m Deotn

515

1N LUCAS E V A N G K L I U M EXPOSITIO. — L I B . I .

t e r , Yhfeant aeternum ante saecula Deum post h o m i - /

Et

erm plcbt

3U

txtpectant

nem i n sreculis n a t o m , ideoque a suo praecursore modo

quod

v i r o m post se ventururo, modo

Dei FHiura esse n o -

potcrat

loqui

m ttmplo,

tardaret

ipte

Zachariam,

in ttmpto.

n t n a t u m . Q u i bene i n spirito et v i r t u t e Eliae praere"

vidisstt

mansit mutut.

ita

ejut, abiit in domum tuam.

hic

praeco

factus

est

prorsus

secoti,

frugi,

victo

despecti.

Ambo

Redemptoris.

sirnillima

vestiiu inctiHi,

regis

et

Uude

atnbo

reginas

et

deserta

cinclu

vesaniam

Egrttsnt

ad ittot. Et cognoverunt

dere d i e i t u r , quia sicut i l l e pra?co venturus j u d i c i s , eonversaiione

et

tt

mirabatur auttm

quod

iptt erat innuent

ittit

et per*

9

Et factum est ul impterentur

non

visientm diet officH

Iloc est quod d i x i , quod

vicis suae teinpore ponttfices, t e m p l i t a n t o m officiis

stint

mancipati

tote-

ipso quoque d o m o r u m suarum abstinereni ingressn.

non solum a complexn u x o r u m , sed ab

rant. I l l e Jordanem ccetum pctiturus d i v i s i t , hic ad

U b i nostri teroporis saeerdotibus, qoibus semper a l l a r i

lavacrum

servire j u b e t u r , perpetuo servnndae eastitatis exem-

salutare

quo

coelum petatur, homines

c o o v e r t i t . I l i e cum Domino versatur i n terris, Hle

pium

e n m eo roanifcstatur in g l o r i a .

Aaron

Et

convertat

corda putrum

in

fitios

et

9

e t c Corda patruro i n filios convertere,

incredulos, est s p i r i t a -

d a t n r . Quia enim tunc sacerdotalis ex s t i r p e successto

quaerebatur,

necessario

tempus

substhuendae soholi procorabalur. A l quia nunc non carnalis successio,

lem sanctorum antiquoruro scientiam populis prae- ] ; conseqtienter

sed perfectio spiritalis inquh-ilur,

sacerdolibus nt semper

altari qucant

dicando k i f u n d e r e . Prudentia vero j t i s t o m m , est non

assistere, semper ab uxoribus c o n t i n e n d u m , semper

de legis

operibus j u s t i l i a m praesumere, sed ex fide

castitas observanda praecipitur.

sahjiem

quaererc.

U t quamvis i n lege

posiii legis

Post

hot

autem

diet

concepit

Elitabeth

uxor

ejus.

jassa perficiant, gratia se tamen Dei per Christum

Post tlies videlicet officii Zacharise completos. Rnjns

satvandos

sacratissimae eonceptionis Juannes Constaniinopoli-

(Bom.

intelligant. Justus

enim

ex

fide

i ) . E t Petrns de jngo legis a i t : Quod

patret noslri,

ntqut not portare potuimut

r l t i (Aet.

ttd per gra-

9

tiam D e m i a i Jetu

crtdimus

tatvari

vivit nequa

qvemadmodum

9

et

x v ) . Qua prudentia quia diutras increduli et

tanse nrbis aniistes mentionem

faciens: Gesta

hmc

inquir, menst Septembri

oetavo Katendat

brit

indpientt

quando

9

9

9

tnna undtcima,

dmot jejunium

Scenopegim

tunt Octo-

oportebal

Ju-

E t inventum est

celebrart.

p e r J o s n n e m i m b u t i , et r e r E l i a m snnt i m h u e n d i ,

ipsa die octava Kalendaruin Octobrium esse aequi-

recte haec sententia

n o e i i u m , i n qua est incboatio noctis major quam

quae per

angelem

de Joanne

d k f a est, iisdem pene syllabis est de E l i a per M a l a -

lucis.

caiam praedicta. Parate (inquit) Domino

ntinui (Joan.

pttbem

per-

Quia enim Zacbariam p r o plebe supplicau-

ftttam.

Itlum

enim oportet

i n q u i l , me autem

crctctrc,

m ) . Minorata etenim fuerat lux a tene-

b r i s , curo Judaei secundum iegemet prophetiam saeri-

tsm d i x e r a t e x a u d i t u m , docet quo ordinc plebs es- ( fieia Deo offerebant: i n qua et Joannes eonceptus esf. dero

s a l v a r i et

perfici debeai, ad

praedicattonem

vMetieet Joannls paenitendo et credendo i n C h r i s t u m . Et stixit Zachariat tge euim tum tenex

9

ad angetum : Undt hoc et uxor mea procettit

in

Hsec s u n t e n i m quas ante pro peccatis p«ipult offerehantnr, quae j a m cessare oportebal, c u m Joannes,

tciamf

i d est baptisies,

dkbut

pater ejus, sacerdos Jodacorum e r a u l u i l , quia j a m

conciperetur. E t ideo

Zachariss

tuk. Ou a l i i t o d i n e m promissorum hsesitans signum

cessare et emutescere

qeo credere valeat i n q u i r i t , c n i sola angeli visio v e l

quae pro peccatis populi otferebanlur. Veniebat e n i m

alloeotio

oportebat sacrilicia e o r u m ,

p r o signo sufficere debuerat. Unde m e r i -

solus sacerdos, q u i de sgno suo p r o p r i o iramolato,

tam diffidenliae tacendo poenam l u i t , cui tsciturnitss

sacrificium Deo pro peccaiis o m n i u m offerret. Q u i -

eadem et signuro fidei quod quaesivit, et inftdelitatis

bos B . Joannis verhis edocerotir, prima mox die post

esset poens quaro m e r u i t . El rttpendent

angtiut

diero expiationis, motationem tunc sacerdotalis vicis

edtte ante Deum

et mittut

ffW evangtiitare.

Et

9

loqui

9

utque

tum

ecce trit

toqui ad lt

9

tacent

9

et nen

in diem quo hmc fiant pro to 9

h v e t l i g i quod si bomo signom

fiagitare

qui

esse celehratam, ideoque i n hac praecursoris Doiuini

et hmc

conceptionem fieri. Quae nott frostra dies j e j u n i o r o m

poterit

et affilctionis est ah angelo nraedicta, quia per ipsum

dixit ei: Ego tum G-jbrist

9

etc. V u l t

lalia p r o m i t l e r e t , impune 1

l i c e r e t ; a t c u m angelus p r o m i t t a t ,

j a m d u h i t a r i non deceat. Datque signum quod roga-

e r a l homtnibus affliciio pmnitentiae praedicanda. Et occuttabat te mensibus qumque

dicens

ftcit mihi Dominus in diebus quibus

respexit

9

opprobrium

meum inttr

hominet.

quia sic

9

9

auftrre

Quanta sanciis cnra

t a r , u t qoi discredendo locutus est, j a m tacendo

sit, ne quhJ turpe de quo erubescere debeant s d m i t -

credere

t a n t , ostendit Elisabeth, quae et de ipsis quae a c c i -

discat. U b i notandam quod angelus se e t

smte Dettm

adsiare, et evangelixandum

Zacharias

pere copiebal

donis criibescit, et licet de

ablato

foissom esse tesiatur. Quia et cum ad nos veniont

gaudeat opprobrio steriliiatis, de partu tamen s n i l i s

aogeli, sic exterius

verecundsiur aetatis. Sed podet onus m a l r i s , quandiu

impieot m i n i s t e r i u m , u t tsmen

nooquam desint i n t e r i u s per cottteinplaiionem. E t

latet bonor p r o i i s . Nam quae o c c u l u b a t se, quia c o n -

m i t t u n t u r igitur et assistunt, quia et si c i r c u m s c r i -

ceperat

ptes est angelicus s p i r i t u s , s u m m u * tamcn spiritus

mosa e x s t t l u v i t , quia p a r i t u r a e r a t p r o p h e u m . Alle-

ipse q u i Dens est, circumscriptus non est. Angeli

gorice autem per Zachariaro sarcrdoUum Juda?orom,

filium,

j a m i n t r a n t e b e a u Dei genitrice c l a -

itaqoe e t missi ante ipsum sunt, quia qnolibet roissi

ner EUxabeth potest lex ipsa designari, qnas sacer>

v e o i u n t , intra ipsum c u r r u n t .

d o t u m docirinis exercita, qussi a u x i l i o v i r i l i fulta,

315

PARS I I . S E C T . I . —

BEDJE V E N E R A B I L I S OPP.

E X E G E T I C A GENUINA.

31«

spiritsles deos ftlios gignere debebal, sed quasi ob A potentis Dei plena scientia perfecit, idcirco propria nomina sortiuntur, n r c eorum personae siae notnis i e r i l i u i i s i n j u r i a m m i i t i m e valebat. Non quia nou uibus sciri non possint : sed ctuu ad nos aliquid m u l t i , e t ante legem, et i n lege perfectissimae vitae m i n i s l r a t u r i v e n i u n l , apud nos etiam nomina a m i -

fuerint, sed quia neminem ad perfecttim adduxit l e x , quae regnum coelorum

reserare,

nisteriis t r a h u n t . A d Mariam ergo v i r g i n e m

nisi Christo prae-

cedente non potuit. Bene autem d i c i t u r quod erant

nuutiare veniebat,

j u s t i ambo ante Deum, quia sicut bona est iex, et

states

mandatum sanctum e l j u s t u m , et bonum, ita etiam

potent

sanctum, bonum et j u s t u m est. E t quod seqtiitnr, ambo procettittent

in

diebus

r u e r i t : incumbente autem senectus

ordo

per ambitiones

et contentioncs

efflo-

traditiones lilios

I n g r e d i l u r ergo Zachartas l e m p l u m , qnia

sacerdotum esl i n l r a r e i n sanctuarium Dei, et i n l e l ligere

i n novissitna mysteriorum coelestiuin. Orat

feris m u l t l l u d o , qtiia secreta penetrare

quaequa et

my>tica

subKmiter nequeunt, doctiorum necesse

est monitis h u m i l i i e r i n l e n d a n l . Dum vero Zacbarias alUri

thymiama i m p o n i t , nasciturura Joannem co-

g n o s c i l : quia duin doctores a m p l i o r i flamroa divinae lectionis inardescunt, gratiam Dei per Jesum C b r i stum venltiram, et de i n t e r i o r i l i t t e r a r u m medulla, lujasi de vutva Elisabeth, p r o d i l u r a m esse ret»eriunt. E t hoc bene per angelom,

quia et lex est o r d i n a u ^

per angelos i n maau Mediatoris. Sed q u i audita credere disstmulat, silentii pcena m u l c U l u r , quia itiutus est q u i non sensum spiriulem. magistcr

litteris i n t e l l i g i t inesse

Nec talis j a m verba

dare populo quasi

novit, sed quasi verbi et raiionis

tacitis (ut

ita dicam) uutibus i n n u i t .

expers,

Qttale

tuiic

Dominus Domimt

Per

ipte est rex glorias (Ibid.).

vc.niebat.

Mensem

inlellige, cujus

sacerdotii

discissa, roinus babilis est ad gignendum Deo eflecU.

belia

pontiticum B

confusus, et ipsa lex per pbarisaeornm

De quo per

xxm). E l rursum,

et potens i n prailio, contra

Salvatoris adveotu, d i r a

i n c u r v a v e r i l , quando et

aereas pote-

dignatus est.

Dei ergo

f o r t i l u d i n e m nuntiandus e r a l , q u i v i r t u t u r o Dominus

exponi, quod legali devotioni quasi adolescentia, vel

eam

in prazlio (Ptal.

virtutum

snis, ila potest

juventus ipsius Moysi temporibus et deinceps

q u i ad debeilandas

bumilis apparere

PsahnisUin d i c i t u r , Dominut fortis et potent,

sacerdotium legale pro dispensalione teitiporis iliius quia

Gabriei

i n i t l i l u r , qui Dei f o r t i t u d o n o m i n a t u r . Itlutn quippe

potesutes

aereas ad

autem s e x t u m , Martium

vicesimo

et quinto

die

Dominus

uoster et conccptus traditur et passus, o i c u t e i v i c e simo quinto die mensis Decembris boc bodie

(ut

nonnulli

na t u s . Quod vel

arbttranlur) aequinoctiuro

vernale, vel i l i o solstilitim brumale

fleri

credamus,

convenit utique cum lucis incremenlo c o n c i p i , vel nasci eum q u i i l l u m i n a t omnero b o m i n e i n venienlero i u munduro. A t si quis aule dominicae n a t i v i u t i s et conceptionis tempus lucem vel crescere, v e l leuebras sttperare convicerit, dicirous et nos q u i a et Joannes tunc anle

faciero

adventus ejus

regnum c ^lorura

evangelizabat, et nunc quoque prssdicatoribus i m p e r a t u r : Iter (Psai.

facite

ei

qui atcendit

LXVII). Cur auiem

Joannes

super

occatum

eirca

aequino-

c t i u m autumnale conceplus, circa s o l s t i l i u m aestivutn sit natus, docet ipse q u i vel ex sua, vel e x TesUmenli ( u t m u l t i autumant) persona Itium oportet cretcere

9

causas

viro. cui nomen

David, et nomen virginis Salvator

m).

me autem minui (Joan.

Ad virginem detponsatam de domo

Veteris

loquitur;

Marios.

non de siinplici

eratJoseph Mullas

virgine,

sed

ob de

sponsa voluit nasci. Primo videlicet, o l p e r g e n e r a -

rationem

t i o n e m Josepb, cujtis Maria cognata erat, Mariae q u o -

sacrinciornm, nec d i c u curaret scire prophetarum.

que noscerelur origo. Neque eniro moris est S c r i p i u -

erat

sscerdotium

Judaeorum,

Muto ergo permanente

cum

nec

Zacharia, concipil Joannem

rae feminaruni genealogiam texere. Nam e t d e u t r o -

Elisabetb, qttia IIOII i n l e l l i g a n l licet pontiflces d i s t i n -

que potest

i n t e l l i g i quod dicitur

ciionem

Deinde, ne

velut

fidei, Pbarisaei

aroittant e l Scribae, ita u t

adultera

de d o m o

lapidaretur a

DavkL Judsais,

nec ipsi i n t r e n t , nec auditores suos i n l r a r e p e r m i t -

malens aliquos de suo o r t u , quam de p u d o r e d u b i -

tant, interiora tamen legis C b r i s l i sacrameiitis abun-

U r e parentis. S i m u l et v i r g i n i b u s impudicis o c c a s i o -

dant. E l bene conceptum

nem tollens, ne roatrem quoque Salvatoris d i c e r e n t

suum Elisabetb quinque

legifer Moyses Q falsis suspiciouibus i n f a m a u m . T e r t i o , u t i n i £ g y p l u m fugiens et inde rediens baberet s o l a t i u m v i r i , quinque libris mysteria Cbristi parabolatim designat, q u i integerrimae v i r g i n i u t i s custos pariter a c t e s t i s seu quia tota Veteris Itistrumenti series eamdem existeret* Quarto, ne partus ejus diaboto p a t e r c t ; Cbristi dispensationem in quinque m u n d i aeutibus q u i si eum de virgine n a i u m coguoscerei, forsiUo per sanctorum f a c u , vel d i c U praefigurat. Et ideo quasi caeteris hominibus eminentiorem m o r t i t r a d e r e quia Cbristi incarnatio, vel s e x U aeute saeculi futura, l i m e r e t . Maria autem Hebraice siella m a r i s , S y r i o c e vel ad impletionero legis erat profutura, recte scxto Vero domina vocatur; et roerito, quia e l t o i i o s m u n roense concepti Joannis missus ad Mariam angelus, d i Dominuro, et lucera saeculis meruit g e n e r a r e p e nasciiurum nuntiat S a l v a t o r e m , ut sequciis ex rennem. ordine lectio demonstrat. mensibus occultai, sive

In mense texto, in chitatem

quia ipse

missus eet angelut

Gatiteoi,

cui

nomen

Gabriei a Deo

Naxareth.

9

Idcirco

Et ingressus angelusad eam dixit, Av>>, gratia f

Domiaus

tecum : benedicta

tu m

augeli privatis nominibus censeniur, u t sigoetur per

gratia plcna vocatur, quae n i m i n i m g r a t i a m

vocabula eliam tn operanone q u i d valeanl. Neque

itulla alia mertterat, assequilur, ut ipsuin

eleuim i n illa sancla civitatc, quam de visione o m n i -

' graiije concipiat et generet auctorem.

ptena, Beue

mulieribue.

quam

videlicet

317

IN LVCJE

Qnot cum audi$$et

turbaia

t

eogitabat quali$

estet itia

moribus, disce virginem

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. -

esl in sermone eju$

9

et

Disce v i r g i n e m

salutatio.

verecundia, disce virginem

oracuio, disce mysterio. Trepidare

v i r g i n u m est, et

ad omnes v i r i ingressus pavere, omues

v i r i aftatus

Et regnabit

LIB. I .

et regni

E t Isaias ait : Muttipticabitur

eju$ non erit pni$. imperium,

3|g

in domo Jacob iu aUernum,

ejut

et paci$ non erit finis. Super soUum

et super regnum ejus , ut eonfimtet in judicio

et justitia

(I*a.

ix).

iltud et

David

9

corroboret

Non d i x i l i n acquisi-

vereri. Discant mulieres proposilum pudoris i m i t a r i .

tione gloriae gazarumque t e r r e s t r i t i m , non i n v i c t o -

Sola i n penetralibus quam

ria gentitim p l u r i m a r u m , urbiumque

nemo

v i r o r u m viderct,

solus angelus reperit, sola sine comite, leste, ne quo degeneri

soia

sine

depravarctur affectu, ab a n -

debellatione

s u p e r b a r u m , sed in j u d i c i o et j u s t i t i a .

Per

h&c

e n i m r e g n u m C b r i s t i , et i n singulis quibusqtie fide-

geio salutatur. Disce, v i r g o , verborum vitare lasci-

libus, et i n universa pcr orbem m u l t i p l i c a t u r p a r i t e r

v i a m . Maria etiam salutationem angeli

et confirroatur

verebatur.

Ecclesia.

Donium namque

Jacob

salutatio.

loiaro Ecclesiam d i c i t , quae vei de bona radice nata,

E t ideo cum verecundia, quia pavebat. Gum p r u d e n -

vel cum oleaster esset, merito tamen fidei i n bo-

t t a , qnia benedictionis novam formulam mirabatur,

naro e*t inserta olivam. Quam post t r i u m p b u m pas-

Erat taraen cogitans

inquit, quaiit esset hcec

9

sionis alloquens Salvator a i t : Qui timetis

quae nusquam lerta est, nusquam ante comperta. Et ait anattus ei Nt timea$ Maria, invenisti enim gra9

uamapud

9

Quam salutatione iusolita, u t pole

Deum.

Dominum,

laudate eum; universum semen Jacob, magnificate

quae ei soli servabaiur, viderat l u r b a t a m , quasi fami-

magnus e x s t i i u r u s Jesus AUissimi vocaudus,

liarius n o t a m vocans ex n o m i n e ,

p t r u m David a c c e p t u r u s ,

jubet. E t quia gratia grtiam

et astruit

plenam

ne timere debeat

vocaverat,

plenius, et

uberitis

eum

x x i ) . Non autem ideo l u t u r i tetnporis verbis

(P$al.

sce-

et i n doroo Jacob regna-

eamdem

turus asseriltir, quia j u x t a quoJ ban-etici sapiunt

explicat,

atque a veritate desipitinl, Cbristus ante

Mariam

non fuerit, sed quod horoo assumptus i n

Deum,

dicens : et vecabi»

clarificatus est ea claritate quam Verbum Dei h a -

nomen eju$ Jetum. Jesus salvator, sive aalutaris i n t e r -

huit priusquatn mundus esset apud P a t r e m , hoc est

p r e t a t u r . Cuju*

u t idem

Ecce concipies in utero

9

et parie$ Fitium

9

sacramentum

nominis

alloquens

Josepb angelua expoauit: lp$e enirn, inquiens, $aivum faciet poputum

Non ait, popu •

euum a peccato eorum.

lom I s r a e i , sed populum

$uum

9

boc est i n unitatem

fidei ex praeputio et circumcisione vocatum, ex diversa

parte congregatis

fieret

quibus

uuus paslor et

Eic

erit

Chri>ti

personam,

Dixit

autem Marid ad angetum : Quomodo fiet utud Proposttum suaa m e n -

quoniamvirum

non cognosco?

tis revereuter

e x p o s u i t , vitam videltcet virginalem

se ducere decrevisse* Quaa quia prima

feminarom

lantae se v i r t u t i mancipare c u r a v i t , j t i r e singolari

j n u m ovile. dabit

F i l i i nomen eamdem

homo c u m Deo plenusgratia et veritate s o r t i r e t u r .

magnu$

9

Uti Dominus

et Filius Deus

Aitissimi

udem

vocabitur.

David

patris

Dtctum est et de Joanne quod erit magnus, quasi homo

magnus,

sed i i l e

prae caeleris ieminis beatitate m e r u i t e x c e l l e r c

Quo-

modo iitquit, fiet istud? N o n a i l : Uode hoc s c i a i o ; sed, t

Qtiomodo fiet, i n q u i t , quoniam v i r u m non cognosco.

lile

Ordinem videlicet obsequii c u i subdalur inqoirens,

magnu$,

non sutem signom c u i credst flagitans. Neque e n i m

bic quasi Deus maguus.

eaiin magnus coram Domino, hic autem erit

Et ejus.

Idem ergo filius

decebat electam generando Deo virginem duhiam d i f -

Alttashni q u i i n utero v i r g i n a l i conceptus et natus

Adenlta sed prudentia cautam existere, quia nec facile

ioquit, et Fitiut esu I d e m

allissimi

vocabilur.

bomo i n tempore, creatus ex matre, q u i

poterat homo nosse mysteritim quod i n Deo msnebata

Deus est aate tempora natus ex Patre. Si autem

saeculis absconditoro. Quia ergo legerat, Ecce

idem homo q u i Deus esi, o m i t i a t Nestorius hominem

in utero

tantim

fieri

dicere ex

Dei noo

virgine n a t u m , et hunc a Verbo

i n onitatem personae,

inseparabilem

sed

in

societatem

esse receptum. A l i o q u i n non u n m n

Cbristom, verum Deum ct h o m i n e m , sed duos (quod

habebit,

fitium,

virgo

sed quomodo

id

posset non legerat, merito credula iis quae le-

gerat,

sciscitatnr ah angeio quod i n propheta neo

invenit (l$a. Et

et pariet

vn).

respondens angelus,

dixil ei:

Spbritus

Attittimi

obumbrabit

sanetut

dici nefas est) asserere, ac per boc non T r i o i t a t e m ,

superveniet

sed quaternilatem praedicare

Non v i r i l i , I n q u i t , quod non cognoscis, semine, sed

c o n v i n c i t n r . Cstholica

in te

9

et virtut

iibi*

autem fides sicut o n u m quemlibet bominem carnem

Spiritus sancli quo hnpleris, opere eoncipies.

et animam, ita hominem et Verbum, unum Christum

in te conceptio,

rectissime

non e r i t sestus, ubi umbram faciet Spiritus sanctus.

coofitetur, j u x i a quod et

angeli

verba

l i b i d o non e r i t .

significant, quje dandam i l l i sedetn David patris cjus

V e r u m i n eo quod a i t , El virtus AUishimi

asseruerant.

tibi,

Q u i enim eumdem ipsum patreiu ba-

Erit

Concupisceniiae obumbrabit

potest etiam incarnati Salvatoris utraqne n a -

l»eret D a v i d , quem F i l i u t n A l t i s s i m i voeari p r o n u n -

tura designari. U m b r a quippe a l u m i n e solet et c o r -

tiat, i n duabus utique naiuris unain Christi personam

pore f o r m a r i . E t c u i o b u m b r s t u r , l u m i n e quidein

demonslrat. Accepit autem sedem David, itt n i m i -

vel calore solis quantum sufficit reficitur, sed ipse

r n m getitem, cui David quondam e l filii ejus lempo-

solis ardor, ne f e r r i n e q u e a t ,

ralis regni gubernacula praebuerunt, ipse perpeiuum

cula l e v i , vel

vocaret ad regnum, qtiod eis paratum est sb origiue

Beatae itaquo V i r g i n i , quta quasi pura homo o m n e m

mundi.

plenitudinem divinitatis corporaliter capere n e q u i -

interposita vel n u b e -

quolibet alio corpore

temperator.

31*

PARS I I . ! SECT. I . -

BEDJ3 V E N E R A B I L I S OPP.

EXEGETICA GENUINA.

521)

b a t , • i r t i t s Altissimi obumbravit, i d est, incorpore* A mihi secundum verbum luum. Quanta cum devotione httmililas, qitae et angeli promissum optat i m p l e r i , lux d i v i n i u t i s corpus i n ea suscepit h u m a n i t a t i s . e l seipsam quae mater eligitur ancillam nuncupat ? De qua p u l r b r e prophela : F.ece Dominus, inquit, asctndit

tuper

nnbem

levem,

et ingredietur

apenissime insinuans quam n i l sibi m e r i l i v i n d i c e t ,

AZqq-

iti eo quod Domini jussis obsecttndel.

x i x ) , quod est dicere : Ecce Vertmm Dci

ptnm (Isa.

sine v i r i semine

Patri eonrternum , lumenqne de lumine anle saecula n a t u m , r a r n e m i u fine sreculorum alque iuillo peccati

pondere

utero virginaii, (Psat.

gravatam

tanquam

sponsut

XVTII) procedet i n

Ideoque

de thulamo

suo

y

Dei.

Jesus

stngulariter

sancttts

Et discetsit ab ilta angeius. Exsnrgens

nasciturus

civitattm

enim

Propbeta gementes s i n in iniqnitatibus

sam, et in delictis peperit

me maier

Dei

autem

Maria

festinatione

in

petit montana. Festinat

E l i s a b e t h , non qnasi incredula de oraculo,

v e l dubia de e x e m p l o , ' giosa pro officio.

L).

cum

Accepto virginis consensu , mox a n -

Juda.

invisere

conceptus

mea (Psat.

in montana

gelus ccelestia r e p e t i t , i l l a

asseritur.

m u r , quia ipsa naturae corroptibilis conditione conguti dicamus : Ecce

abiit

t

Nos quippe et si sancti erficimur, non tamen nascisiringttnur. Ut m e r i t o c o m

maire sine bomine p a l r e , vocetur

in diebus illis

distinctionem nostra» sanctitatis,

Fitius

femina

Filius.

vocabitur

9

Ad

de

et de

raundum.

et quod nascetur ex te sanctum

9

Spiritu sancto integra carne sancttim, quod nascetur

animam

suscipiet,

Ftat ( i n q u i t ) ,

conceptus i n v i r g i n e , nascatur de

boens,

sed u t tata pro v o t o ,

reli-

T y p i c u m pariter exemptom t r i -

qnod omnis anima qtiae verbom Dei

mente

ronceperit v i r t u l n m siatim celsa cactimina

gressu

l l l e autem solus veraciter sancttts est qui-, ut ipsam

con cendat a m o r i s , quatentis civitatem Jud», id est,

conditionem natnrae c o r n i p t i b i l i s v i n c e r e t ,

ex c o m -

confessionis et laudis, arcem penetrare, et usque ad

mistiene camalis copulae conceptus non esl.

Sanctum

perfectioncro fidei, spei et cbaritatis, quasi tribus i n

(inqtiil) vocabitur

Dei. Quid bic d i c i s ,

Filius

r i a n e , q u i beatam Mariam Dei apertam nheris

Neslo-

negansessegcnitricem,

impugnare veritatem ? Ecce Deum

c

ea menhibtts valeat c o m m o r a r i . Et intravit in domum Zacharim

tt salutavit

%

Eiita-

btth. Disce, virgo b u m i l i l a t e m , Mariae, u t et corpore

d i x l t s u p e r v e n t i t r u m , Dei F i l i t i m nasciturtioi. Quo-

casta et pectore possis esse devota.

mode ergo aut Dei Filius Deits non est,

atit quae

seniorem, saluiat virgo u x o r e m . Decet enhn u t q u o

id c s t , Dei geni-

castior v i r g o , eo sit b o m i l i o r , et senioribus deferens,

Denm edidit, quomodo eroroxo?,

habiium c a s i i u t i s praeconio corotnendet h u m i l i u t i s .

t r i x non esse potest ? Et ecce Elisabeth

Vishat j u n i o r

cognata tna et ipsa concepit

filium

Abter : Maria ad Elisabeth, Dominus v e n i l ad J o a n -

in senectute sua. Et hic mensis sextus est itii qum vo- ^ , nem, baec nt Sprriiti sancte repieatur, iliios u t b o catur tteritis,

quia non erit impostibite

omne verbum.

Ne virge se narere posse diflidat, ac-

apud

Deum

' ptisma conseeretiir. Majorumque b u m i l i a t i o

cipit exemplum sterilis anus p a r i t u r » , ut discai o m -

El

nia Dee possibilia, e t i a m quae natursa ordine v i d e n -

beth

t u r este c o n t r a r i a . Si quem vero movet

Spiritu

quomodo

factum est ut eudivit

9

exsultavit

infans

salutalionem

sanclo Etisabeth.

lorumque verborum proprietates. a u d i v i t , sed Joannes

Vocem p r i o r E l i -

p r i o r g r a t i a m sensit.

Illa naturae ordine a u d i v i t , iste e x s u l u v i t

ratione

p t u m traditis ntrsmqiie t r i b u m potoisse conjungere.

roysterii.

Cui si IISPC expositio forte non suflecertt c o n l e n t i o -

IsUe gratiam loquunttir, i l l i intus e p e r s n t u r , p i e U -

sius i n s f c t e n l i , qossi

eontra i n t e r d i c t u m legis

tisque mysterium maternis aderiuntur p r o f e c t i b u s ,

fieri n e q u i v e r i t , legat Exoduro , ubi s c r i p t u m est :

duplicique mirsculo p r o p h e u n t roalres spiritu p s r -

Accepit

autem

nedab

sorortm

Abiud,

tt Eltazar,

hoe

Aaron

uxorem

haason,

qum peperit

tt Ithamar

ante edir.tum legis,

Elitabtth

ei Nadab, vi).

(Exod.

Aim-

fiUam

superna provisione

tt

Videatque j sacerdota-

l e m , regali j u n c i a m j a m fuisse progeniero.

U t vide-

111«

ett

Vide disliociionero, singu-

sabetb

nu-

Eiisa-

et ttpltia

9

d o m o David, illa de filiabus A s r o n originem d u x e r i t , proavos e s r n m liberis invicem

Marim

in utere ejus

beatae Marise cognatam dicat Elisabeth, cum haec de animadvertat

roinorum

est utique exaltatio. Deniqtie sequilur :

Mariae, iste Domiui sensii a d v e n t u m .

v u l o r u m . E x s u l u v i t i n f a n s , et r e p i e u Non prius mater repleta quam

filius,

water

est.

sed curo

filius

esset repletus S p i r i t n saneto, replevit e t m a t r e m . Et exctamavit inter

voct

magna,

et

btntdictut

mulieres

9

tt dixit : Benedicta fructut

tu

vtntrit

iui.

licet Doroinus Jesus Cbristus, qui secundum carnem

Notandum quod praeroissa de Cbristo propbetia n o n

verus Rex et sacerdos erat f u t u r u s , ipsam

rerum U n t u m i n i r a c u l i s ,

quoque

sed et verborutn p r o p r i e -

e a m e m de u t r a q u e , David s c i l i c e t e t Aaron stirpe

u i e completur.

susciperet. Unde et i n bac utraque t r i h u cbrisma

patriarchae sub jurejurando p r o m i t t i t u r : De

per legem roysticum celebrabatur , Cbristi n i m i r u m

vtntrit

neminis

Simulque intuendum quod

psriter et generstionis

praenunlium. E t

ipse David domum Dei i n g r e d i e n s , panem sanetum

Iste est enim f r u c t u s ,

tui ponam

super sedtm meam (Psai. eadcm

qui

David fructu cxxxi).

voce Maria

ab

Elisabeth qua a Gabricle benedicitur , quatenus e t

et gladium qussi rex et sscerdor rccepit. I l l u r o , v i -

angelis et hominihus veneranda , et cunetis m e r i t o

delicei, de suo seroine venturum praefigurans, qui et

feminis pnufereiida m o n s l r e t u r .

p r o noslra liberiate regis j u r e p u g u a r e t , et

pro

iiestra absolutione panem suae earnis offerret. Duxii

autem

Maria:

Ecct

anciiia

Domini.

Et unde hoc mihi

9

me? Fiat

Non

quasi

ut veniat mater Domini mei ad

nescia

p e r q u i r i t quod

sancti Spiritus esse cognoscit,

nimirum

se videlicet a matre

522 !N LUCJE E V A N G E U U M E I P O S I T I O . — L I B . I . Quia fecit mihi magna qui potens est ,> et sanctum D e m i n i t d pignoris sni proleeutm sahifairi, sed, m i - I i nomon ejus. A d i n i l i u m carminis r e s p r c i t , ubi d i r a e u i i n e v i u t e p e r c u l s a , n u n boc sui m e r i l i , sed c t u m e s t : Magnificat anhna mea Dominum. Solet rounerte f a u t u r esse d i v i n i . qoippe anhoa illia c u i Dominus magna facere dignaEcce enbn « I facta eet vox sakuatienis tum in aurit u r , dignis eum praeconis magnificare, et ad consorbus roris, exsuitavit in gaudio infans in utoro meo. tes e}usdem v o t i ac proposifi potest cobortando Erubeseebat Elisabeth onus p s r i e w i s , quandiu uedieere : Magnificate Dominum mecum et extuitemus aeiebat m j a t e r i o m religionis. Sed quas oceultahat se nomen ejus invicem (Psat. x x x i u ) . Nam qui Doraiq o m conceperat fiiiom , j a c U r e se ccepil quia genenum quera cognovit, quantum i n se est, magnificare r a h a t p r o p h e U m . E t quse anie eruhescebat benedie l nomenejus sanctificare comempserii, minimus c i t , e t quas d u b i u b a t ante firmatur. Eccc enim ( i n v o c s b i i u r i n regito ooelorom. Sancium autem noq u i t ) ui vox saiutationis tum facta est in auribus m e n ejos vocatur, quia singularis culmine p o i e n t i mois , exsultavU gaudio infant in utero meo. l u q u e transcendit omtiem c r e a t n r a m , atque ab universis magna voce clamavit, u b i D o m i n i sensit a d v e n t u m , qnse fecil longe segregatur. Quod Gracca locutione q o i a religiosom credidit p a r t u m . Nulla enim eausa melius m t e l l i g i t u r , in qua ipsom verbnm quod d i c i e r a t pudoria, u b i prophetae oriua dafce, non aftecuue turor/fov, quasi extra terram esse significat. Cujus fidem generatiouis ascisceret. 1 etiam nos imitatione p r o modulo nostro segregari Et beaia qum credidit, quoniam perficientur ea quce praecipimur ab omnibus q u i non sunt sancti, nec Deo dicta smni ri a Domino. Vhies non dubitasse M a r i a m , dedicati. Dicente Domino : Sancti ettote, quia et ego aed c r e d t d i s s e , et hieo fructum fidei eonaecutam. sanctus tum (Levit. x i ) . Quiennque enim se cooseBeata ( i a q u i t ) quce crtdidit. Et vere heaU , quae s a c r a v e r i t , m e r i t o extra t e r r a m et extra m u n d u m v i cerdote prasetantior. C u m sacerdos negasset, virgo d e b i t u r . Potest enim c t ipse dicere, super terram e o r r e x i t e r r o r e m . Nec m i r u m s i D o m i n u s , redem ambuiantes conversationem i n coelis habemus. pturus m u n d n m , operstionem suam inchoavit a Et misericordia ejus in progenie et progenies timenm s t r e , U L per quam salus o m n i h u s psrahatur, eadera tibus eum. A speciaflbus se donis ad generafia Dei p r i m a fructum salutis h a u r i r e t e i pignore. P a r i l e r judicia eonveriens, totins bumani generis s u t u m q u e ootandum q u a n u Elisabelh a n i m u m g r a t i a , describit, et quid superbi, quid humiles mereantur, Maria i n l r a n t e , d i l a v i t , quem simul de p r a i e r i l o , quid filii Adae per l i b e r u m a r b i t r i u m , quid filii Dei praesenti, atque futuro, per propbetiae s p i r i t n m N sint per grallam, alternis versibus explicat. Nou hisrravit. Dicens e n i m , Beata eute erediduti, sperte ergo, i n q u i t , soli m i h i fecil roagna qoi potens e s t , ioufcat quia verha angeli quas d i c U ad Mariam fucsed et in oroni gente et progenie qui timet euin et r a n t per s p i r i t u m agoovit. Alque subjungens: Perfi- i operatur justitiaro, acceptus est i l l i . eumttvr ea qum dicta sunt tibi a Domino, qoas etiam FecH potentiam in brachio tuo, dupertit tuperbos eam i n f u t u r o seqoerentur praevhlit. Matrem vero mente cordit sui. fn bracbio suo, i n ipso Dei F i l i o D e m i n i sui n o m i n s n s , quia Kederaptorem bumani significat. Non quod Deus Pater figura deierminetur geoeris i n u t e r o portare l o t e l l e x i t . carnis humanae, eique Filius tanquam membrum corEt ait Maria : Magniftcat asuma mea Dominum. Et poris haereat, sed quia otnnia per ipsunt fau u s u n t , exsuhomt Spiritus meus in Deo saUttari meo. Tanto ideo brachiuut Doinini diclus esl. S i u t r n i m tuutn ( i n q u i l ) mc Dominns tamque iaaudito munere s u b l i brachium per quod oprratis, sic Dei brachium d i m a v i t , quod noo ullo Ihiguse oificio exptiesri, sed clutti est ejus V e r b u m , quia per Verbum operatus ipso v i i i u u m i pectoris aflectu valeat c o m p r e h e n d i , est mttndum. Ctir enim homo bracbium ut aliquid et ideo t o u s animae vires m agendis gratiarum l a u operetur extendit, uisi quia continuo fit quod d i x e dihus o f f e r o , totura i n contemplanda magnitudine r i t ? Si autem U n U potesute praevaleret ut sine ullo ejos cojus noo est finis, q u i d q u i d v i v o , sentio, d i s m o t u corporis sui quod diceret fieret, brachium ejus c e r n o , gratulanter Hopeodo, quia et ejusdem Jesu, verbnm ejus esset. Cum ergo audivimus bracbiuin i d est s a l u t a r i s , spirilus meus, aeterna divinitaie > Dei Patris esse Dentn fllium, non nobis obstrepat I s u i u r , cujus mea caro temporali conceptione feta- • consuetudo c a m a l i s , sed quantum i l l o donante post o r . C u i Simile est Ulod Psalmistae. Anima autem surotts Dei virtotetn et sapientiam cogttemus, per uum exeuUabU in Domino, et deicctabUur super semqoam facU sunt omnia. tariejus (Psal. x x x i v ) . E t ipse enim pairem P i f i u m Depomit potentes de sede et exattavit humites. Esuqoe p a r i venerabatur amore.

321

f

f

Qma

retpexit

ex hoc beatam

humilUatem me dicent

ancUlm sum.

omnet

Ecce

generationts.

euim Cujus

rienlet imptevit bonit, et divitet dimisit d i x i l i i i brachio

inanes.

suo et quod p r o m i s i l in 9

his quoque «7r6

Quod

progeuus

per singula c o m -

b o m i i i u s resprcttur , recte beata ab emnibus eo-

et progenies,

giromtnaiida g r s t u l a t u r , sicul e contrario cujus s u -

m a u est adnectendum versiculis, quia videlicet per

XOCVOU

perbis despecto eondemnatur, Evae, i d est, vae, sive

omnes saeculi generationes et perire s u p e r b i , et h n -

eaiamilatis n o m i n e , m u h a u taheseil. Deeehst enim

miles e x a l U r i , pia justaque diviuae potemiae diapen-

^ut sicut per soperbism primse nostne pareutis m o r s i n m u n d u m i n t r a v i t , isa deooo per h u m i l i t a t e m M a riat vita? introitus panderelur.

saiione non cessant. Suscepit dim.

Israet puerum suum, recordatut

misericor-

Pnicbre poerum Domini appellat Israel, q u i ab

B E D i f i V E N E R A B i L I S OPP.

323

P A K S 11. SECT. I . —

EXEGETICA GENUINA.

eo sit ad salvsndum susceptes, obedieniem videlicet A tia exsnltstione et humilero, j u x U quod Osee d i c i i : Quia puer

A

putrum

x i ) . Nam q u i contemnit h o m i l i s r i ,

et diiexi eum (Ote.

vicinorum praflgursnte

et vocahani

f

tum

non poiest uiique s a l v a r i , nec dicere cum PropbeU :

riam.

Kcct

ted vocabitur Joaunet.

enim Deu$ adjuvat

liavtrit

me , et Domiuut L I I I ) . Quicunqut

ett animce mem (Ptal. $e ticut parvutut

Sicut tocutut tjut

nomine

mater

ejut,

cmumetaert

pmrie

tui

dixU :

Zacha-

Nequaquam,

Mire sanctus evangelhua

p u U v i t , quod p l u r i m i

prae-

infantetti patris

n o m i n e Zacharhe appellandum p u U r n n t , u t a d v e r -

hic ett major in regno cmto-

%

Et rttpondent

miltendum

humi-

tas m a t r i non nomen slicujus dispiicuisse degeneris,

xvin).

rum (Malth. temini

susceptor

autem

signatur.

factum ett m die octava ventrunt

Et

Israel,

3fi

ttt

ad

tt

sed i d u n c t o infusum S p i r i t u quod sb angelo a n t e

Semen Abrahae, non earnale,

Zachariae fuerat praenunliatum. E t q u i d e m i l l e m o t u s

Patret

in tmcuta.

nottrot

Abraham

f

aed s p i r i u i e significat, i d esi, non ejus U n t u m carne

i n t i m a r e vocabulum

progenitos, sed sive i n circumcisione, seu i n praepu-

pbetiam Elisabeth d i d i c i t , qnod non

t i o fidei illius vestigia seculos. Nam et i n praeputio

martto.

positus ipse eredidit, r e p u U l u m q u e est e i s d j u s t i t i a m .

Et dixerunt

Atque ejusdem fldei signacuium circumcisionem ac-

tua qui voctiur

c e p i t , u t sic utriusque populi pater fleret per fidem, K y e

M J j

e

|

ed illam

lnnutbant

a

cognatieme

autem

ett ( i n q u i t ) nomen ejut,

patri

hoc est

j u x t a quod Apostolus ad Romanos pleuissime d i s -

non e i nos nomen imponimns q u i j a m s Deo

seruit. Adventus ergo Salvatoris Abrahae est et

accepil. Habel vocabulnm suum quod

se-

pro-

didicerat

: Quia nemo ttt in

hoc nommt.

Joannet

C
i i futurae

t u m , cnm datur ad pmnam increduiitaiis et signum

gratia secntura v i r t u -

credendi, proficit, sed et curo au/ertur, oinnes v i c i -

communis est v i r i u s . Et ideo i a o r t u vitae insigne praemittitur, et

et

Za-

Domini

LIV).

vicini tt cognati tjut

illud

sacrificiorum u m -

tharias o c u v a die proiis

i v ) . A t contra dies i m p i o r u i n inanes sunt et

bunt diet tuot (Ptal.

sacerdotium

ett j I brrs eidero lestimonium perbibent. Pulchreque

pottquam

Filium

Cbristi prsedicanl, et

pareret

esl A b r a h a m , vel alius

a l i q u i s patrum senex et pienus d i e i u m . Et

ipsa

psalmique »c prophetae spertis sententiarum vocibus

consuevil, quortim vitam pienitudinem temput paritndi.

affiniUle

paler l i i t e r i s i i i t i m a r e satsgunt, quia et lex

i n bonorum tantutn o r t t i , vel h a b i t u , vel actu ponere perfeciionis

quasi

32$

1N L U C A

E V A N C E L I U M EXPOSITIO. -

LIB. I .

826

t h n o r e stupefacit. Omnia c i r - J ad Abraham patrem nottrum, etc. Dixerat Demlnum j u x U eloquia proptietarum i n domo David nascitoenmquaqoo m o n i a n a , fama nati prophctae p e r f u n d i t , r u m , dieit euindem, ad explendum testsmentuui o m n c s q u i audire poteraitt ad perquirendum d i l i quod Abrahae disposuit, nos esse l i b e r s t u r u m . Qois g e n l i u s p o e r i q u i nalus esi m o d u m statumque sol-

n o s cjos m i r s c u l o ac

l i c i u t , u t b i s , videlicet,

atque

hujusmodi

futurus

videlicei iis praecipue patriarcbis de suo semine, vel

C h r i s t i propheta commendetur suspiciis, iterque ( u t

congregatio

i u d i x e r i m ) pnecursori veritatis praecurrentis signa

promisss. Qood Maltbaeus quoque

p r * h e a n t . Et Zaeharias

v o l u i t , q u i Evsngelii sui p r i n c i p i u i n hoc m o d o c c s p i t :

sjocfo, Deut

et prophetatit

tsraet,

paterejut dicent

impleiut

est

: Benedictus

auia vitUavit et ffdt

Spiritu Dominus

redemptionem

piebis

g e n t i u m , vel

C b r t s t i esl

incarnatio

breviter i n t i m a r e

/i/it David, /fh'i Abrohum»

Liber generalionkJetu

Chritti

U b i n o u n d u i u quod

apud u t r u m q u e e v a n g e l i s u m ,

tum. Quanta t u p e r n i muneris est largilas, si p r o m -

David praeferlur Abrabae. Quia et si lemporis ordioe

p t a ad accipiendum nostrse Odei sit pietas. Ecce l o -

posterior, promissionis

quela quse sola est ahlala diffidenti, cum s p i r i l u p r o phetiae est restituta c r e d e n l i . Visitavit auiein D o m i n n s piebem soam, qussi longs i n f i r m i t a t e Ubescen-

est munere

major.

Abrabae namqne, q u i adhuc i n prseputto

tamen

posttus

propria d e r e l i q t i i l , Deum cognovit, fidei testimoniem m e r u i t , fides U n t u u i gentium et sacrosanctus Eccle»

sui 1 I siae C 0 3 U S est promissus, dicente ad eum D o h i i n o : Atque in te benedicentur unhertm cognmionet ttrrct sanguine r e d e i n i t . Quod quia beatus Zacbarias p r o (Gtn. XXVIII). David autem oraculo sublimiore, quod x i n i e facietidum cognoveral, piopbetico more qi.a«i ex ipso Cbristus secundum carnem nasciturus esset, j a m f s c t u m n s r r s t . E ; n o u n d u m quod visiUsse et t e m , et quasi

TCttdita sub peccato, u n i c i

filii

vedemisse plebem suam d i c i t u r , n o n q u i a

videlicet

hanc veniens suam i n v e n i t , sed quis visitando suam fecit. C u i s i m i l e est quod i n P r o v c r b i o r o m eadem plebe c a n u t u r : Muliertm

fortem

x i x i ) ! Neque e n i m

niet (Prooerb.

fine

de

iitve-

quit

eamdcm m u l i e -

r e m , videlicet Ecclesiam fortem, i d est, fide devotam i n v e n i t , sed s i b i desponsando

fortem t e d d i d i i , quia

suae fidei sublimitate perfccit. Et erexit

tornu

satutis nobis, in domo David

pueri

C o r n u t a l u t i s firmam celsitudineni salutis d i c i t .

suL

siquidem omuia

ihsu

earne involuta s t t n i , cornu

excedit c a r n e m , et ideo c o r n u salutis regntim Salvat e r U C h r i s t i vocatur, quo mundo

s p i r i u t i s et quse

carnis gaudia superet, aliitudo n u n t i a l u r . I n cttjus tigoram

David vel Salomon c o r n u olei sunt i n regni

g l o r i a m consecrati. Sicut

tocutus

tst ptr

os tanctorum,

ejus. A stecuio,

pnetarum

a tmcuto

i n q u i t , quia tota

pro-

Veteris

T e s U m e n t i S c r i p t u r a , propbetia de Cbristo process i l . Nec soli Jeremias, Daniel, et U l e s , q u i et prophelse

Isaias,

specialiler

caeteriqtie

appellati, e l de

ejos adveotu manifesU s u n l l o c u t i , v e r u m ipse pater Adsm, Abel,

e l Enoclt, et cseteri P a t r u m ,

factis

audivit * Cumque

impleverk

vadas adparet

t

tuos

quod erit de filiis tuk

filium

ut

post

fr,

Jit tanctitate

tjus.

Iptt

tjut

usque

tt ipse erit miki irt

xvu). et juslitia

Aperte

et

coram ipto

tt coram ipto

9

vei snte m o r t e m

omnibut

9

breviier

quomodo

servieudum desigttai, videiicet juttitia,

rtgnum

et firmabo solium

Ego ero ei in patrem,

(1 Parat.

nostrk.

tuos,

senum tuum

tt stabitiam

9

cedificabit mihi domum, tit mttmum.

( i n q u i t ) dies

suscitabo

et

et omnibut

ab ejus

in

sit

ditbut Domioo

sanctitate

ae

Nam qui

ditbut.

servitio discedii, vel i m -

I m u n d i i i a qualibet sive injustitia lidei suae s i n c e r i u tein cominaculat, vel coram

hominibus l a n t u m et

non eiiam coram Domino sanctus perdurare contend i t ; et j u s t u s , necdum perfecte de manu s p i r t u b u m i n i m i c o r u m liberalus Domiiio s e r v i t , sed, v e l e r u m S a m a r i u n o r u m , diis gentimo

exemplo

pariter,

et

Domino servire conatur. Ei

tu

vocaberit.

Prmibis

vias ejus.

Pulcbre

curo de Doroino loqueietur, ad propbetam

repenie

9

putr

propheta

9

enim anle faciem

attittimi

Domini, purare

sua verba c o n v e r t i i , ut boc quoque beneficium esse D o m i n i designaret.

V e r u m quaeritur quoroodo octo

qoique suis ejus dispensationi testiinonium reddunt.

d i e r o m alloquatur infantero. Sed qua ratione vocem

Cade D o n i i n u s i p s e Judseorum d u r i t i a m redarguens,

patris n o n a u d i e r i l nalus, q u i

a i t : Si ertderttis

Moysi,

Dt mt enim itle seriptit

(Joan.

Mariae

v).

qui

fntura sui filii munera, quae d u d u m per Angelum d i dicerat, mox ut l o q u i potuit praedicare voluisse. A u -

uobit, i d est, erexit nobis sulutem ex inimicis

diant saue A r i a u i , et erobescaut: audiant mansueti,

oderunt

ex inimkit

not.

nottrit, et de manu omnium

oostris. C u m e n i i n p r i m o b r e v i i c r pncmisisset : Et erexit

saluutionem

et mihi. | I adbuc utero clausus a u d i v i t ? Nisi forte p u U n d u s e s t Zacfaarias propter eos potius q u i aderant instruendos,

fortilan

Juugendum est a superiori versiculo

Satuiem ercxii

crtdereiit

cornu

continoo quasi

satutis nobit

9

aperlius

q e i d d i x e r i t expianaus : Satutem (iaquit) ex ttestris

9

et de manu omuium

qui oderunt

inimick

nos. Omties

et laetenlur, quod C h r i s t u m Dominum qoem Joannes propbetando prssibat, a l l i s s i m u m vocai. Juxta quod et Psalntista

Deum hominemqoe

persona collaudans, a i t : Mater

perfecium i n una

Sion dicet

o n t e m q u i oderont nos, vel homines perversof, vei

homo factut tti in ea et ipse fundavit

immundos S p i r i t u s significat. De qttorum iiianu

(Psal.

et

i a t e r i m spe salvi facti somus, et i n futuro re ipsa Ad faciendam

mhericordiam

testamenti

tui.

cum patribut

Jutjurandum

noitrk,

quod

et

juravit,

eam

homo

9

tt

Aitksimus

LXXXVI). Euro facium q u i f u n d a v i l , ettmdero

hominero, quem A l t i s s i t i i u m nuncupat. Ad dandam stitntiam

salvandi. memorari

9

ntm peccatorum

eorum.

salutispUbi

ejus in

remistio*

Quasi Jesu, i d esi, Salvatoris

nomen exponere ac diligentius commendare deside-

OPP. P A I i S I I . SECT. I . —

BKDiE VENERABILIS

3*7

E X E C E T I C A GEXUINA.

3*g

rsos, sstutis meationem f r e q u e n U l , c u m corou saiu- A quam una l o l u m o i b e m descripiione coucludi, codem cunctos longe lateque m u n d i fines census n u -

tis erigendum, ssluiem e i i u i m i c i s futuram, scien-

ne

misroate comprehendi ? Cujus auctor ac moderator

temporalem earnalemque p r o u i i t t i sslutem p u U r e s ,

Augustus, lattia, j u x U fidem h i s i o r i a r u m , duodechn

s» rmmmhnem

annos circa lempus n a l i v i u t i s d o m i n i c x pace regna-

tisro sslutis plebi dandam commeroorat. ( i n q u i t ) peccatorum

Sed

Verum

eorum.

Jodsei idoo non Cbristuin Jesum auscipere, sed A n -

vit,

ticbvistum malunt exspecure, quia non intus sed

o r b e s o p i t i s , s p i r i i a l e propbetae

feris s a l v a r i , non a peccaii d o m i n i o , sed ab humanae

ad litteram videalur implesse. Qui videlicet p r o p h e u

servitutis cupiunt Jugo l i b e r a r i .

cuin mystica dispensationem C h r i s i i voce praecine*

Per viscera misericordim

Dei nostri,

in quibus

euens : Ecee rir, i n q u i t , Oriene

nomen

tjut

forinsecis q u a m

civilibus beiiis toto

ret dicens : El erit in novissimis

viti-

tavit noe orient es alte. Et p r o p h e u de Doroioo

ut U m

mons domut Domini

lo-

in vertice

praesagium etisin

diebus

projparatus

momium, et etevabitur iv).

super celles, et ftuent ad tum onmes gentet (Mich.

(Zach.

v t ) . Qoi idee recte Oriens vocatur, q o i nobis o r t u m

Post pauca etiam lemporis illius sacratissimi s u t u n i

vcrse lucis speriens fitios, noctiset tenebrarum, lucis

describere c u r a v i t : Et

effecit fiiios, j u i t a quod beatus Zacbsrias consequen-

suos in vomerts,

(inquil)

gladiot

tt lanceat tuas in falces. Non

tevabit

conftabunt

B gens contra gentem gladium, nec exercebunlur tdtra ad preslium. Domus Jacob venile et ambulemut in tumint lttuminere his qui in Itntbrit et in umbra mortis Domini (lb:d.). Non solum atitem baec nova inundi eedent od diriqendos ptdtt nostros in viam pacit. Sedescriptio illius s u m m i regis adventui teslimoniuui dentibes quippe i n tenebris et i n urobrs roortis D o ter exponit dicens :

f

m i n o i l l u m i n a r e est, nis q u i i n peccatis et ignorantise

pcrbibebat, q u i congregatos a m u n d i p l a g i s o m u i b u s

eoeciute v i x e r e n t , agnitionis amorisque sui radies

electos suoa aeternae beatitudinis albo conscriberet,

infundere. Qualibus d i i i t

verum etbim ejusdem regni duces, q u i e u sui

quendo

tentbroe,

Aposlolus

nunc autem lux

: Fuistis

in Domino.

ati-

mode-

ramiuis pace juvabat, quia n i m i r u m , compressis a

Pedes

sutem nostri i n viam pacis d i r i g u u t e r , cum actionem ' praeliorom t u r b i n e gentibus universis, pra*dicaturos o r b i C b r i s l i discipulos, quoiibei propler v e r h u i n ire n o s t r a r u m i t e r per omnia, Redempioris illoroinatorisque nostri grathe concordat. Congruo sane o r d i n e ,

velletii, ab ingruentium fervore seditionum, i r e n i e n -

p r i m o itluniinanda corda, et post opera

da i d temporis (ut ita d i x e r i m ) Rcroaui

dirigenda

urobra protegebat. Exiit

valet operari. Unde recte Psalmisia: Inquhrc (inquit)

guslo, ul censum profiteretur

poeem, et sequere eam (Psai. x x i m ) . Quod est dicere :

roinebat edictum Regis C b r i s t i , quo saiulcm conse-

U l u m i n a r e q u i i n tenebris sedebas, et viara pacis a Puer erat Israet.

autem crescebat et eonfortabatur

in desertis

usque ad diem

C

Spiritu,

ostensionis

tum

a Cctsare A u -

universus otbis

t

quia iro-

queretur universus orbis. Qui vocabuluro A u g u s t i perfectissime

qua diulius ex»ulabas, utgredere*

ergo tdictum

oomiuis

testatnr, quia nemo quam non ante didicerit pacem

coinplens, utpote suos et augescere

et

desiderans, e l ipse augere sufficiens, censoribu* suae

ad

profectionis, nou ablatione pecuuias bubjeclos, sed

Praedicator poenitentiae futurus, opportunum

fidei obiatione signare praecipit. Euntet

i n q u i e n s , t/i

9

j u s t u m q u e est u t solitodinis aspera sequalur; et quo

mundum universum, prosdicate Evangeiium

omni

liberius juvenis audilores suos s mundi Hiecebris

tures.

saivus

erudiendo sustollat, ipse etiam prirosevam squalidus

(Marc.

i n desertis v i U m transigat. est autem in ditbusUlit,

exiii edictum a Cat-

el baptixatut

fuerit,

creatrit

xvi).

Ilcec descriptio Cgrino.

CAPUT I I . Faclum

Qui crediderit

prima

Et ibant omntt ut

civiuttem.

%

Uunc C j r i n i

facta

esi a praside

profiiertuiur

Syrim

singuliin

euam

temporibus b a b i i u m

cen-

universus otbis. Nascitu-

snm etiam Josepbus illtistris llebraeorum b i s t o r i o g r a -

r u s i n carue Dei F i l i u s sicut parentes sibi quos vo-

phu8, i n octavo decimo A n t i q u i u t u m l i b r o h o c o i o d o

l u i t , et locum n a t i v i u t i s quein v o l u i i , elegit, eosqite

m e m o r a t : C y r i n u s a u U w v i r unusex consensu c u r i e

sare Augusto, ut dttcriberetur

^ Roroanae per singutos magistratus usque ad g r a d u m consulatus ascendens, per csetera quoque h o u o r a b i voluit advexit, iia etiam teropore quo v o l u i t , iroo quo lis, curo paucis S y r i a m venit, a Csesare j u s d a r e g e n * ipse uua cum Patre et S p i r i i u saucto a saeculis dispotibus missus, et censor s i m u l p a t r i m o i i i o r u m f u t u suerat, perque ora p r o p b e u r u m praediserat, m u n ad ipsum locum priusquam nasceretur quomodo

duro u t salvaret i n t r a v i t . Quomodo enim de virgine

r u s . l U q u e quod ait : Mccc dcsciiplo

raatre natus, v i r g i n i u i i s sibi gloriam e l augeiicum

a prctside Sgrim

Cyrino,

prima

facta

est

siguifical hauc d e s c r i p u o -

decus ostendii es»e gratissimuro, sic

n e m , vel p r i m a m esse earuui quas toiutn o r b e m c o n -

quoque pacatissimo sseculi tempore procreatus, quia

cluserint, quia pleraeque j a m paries t e r r a r u m ssspe

pacem roagnopere quaereret atque amaret

edocuit,

legmitur fuisse descriptae, vel certe primo t u n c cce-

quia pacis cbariutisque secutores

invisere

castimoniae

semper

pisse, quando Cyrinus i n Syriam missus e s u

Qyo-

d t g u a r e t u r , indicavit. J u i t a quod ipse fidelibus p r o -

uiodo autem tuuc, impcrante Augusto et C y r i n o p r m -

roiltens a i t : Ubi enim sunt duo vet tres congrtgati

in

sidente, i b a n t omnes, u t c e n s u r o p r o f i t e r e u t u r s i u g u i i ,

xviu).

in suam c t v i u t e m , i u e l nunc imperanle per Ecciesise

nomine mto

%

ibi tum in mtdio eorum

(MaUh.

Quod euim majus regni quietissiini, et pulcherrimae,

prassidas, i d est doctores,

quantum ad bomines, p o l u i t esae pacis i u d i c i u m ,

pollicente Christo, eamus omnes, nuilus e x c i p i a t u r

imo suadeule et p r m m i a

829

I N LUCi£ BVANGELIUM

EXPOSITKL -

LIB. L

530

a censu justiUse. Venismos ad e u m , q n i laboramoa, A euam qnisqae patriam i r e j u b e r e t u r . Non et oneraU sumus, et ipse reficiet nos.

ToHsmus

tsntum

propler m y s l o r i u m qnod d i x i m u s , v e r u m e t i a m u t

j n g u i n ejus super nos, e l discamus ab eo quia ntitis

Dominus aiibi conceptus, s l i b i aatus, insidiantis s i b i

est et n u m i l i s c o r d e , e t i n v e e i e m u s requiem seima*

Herodis furorem facilins evaderet. Q u i si

bes nostris (Matth.

s i ) . Hsec e s i eniro nostra civ Kas

m i t i s parentibus nasceretur, fugam eorum subitam

e i p a i r i a , requies videlicet beaia et cmlestis a n i m a -

callidus scrutator potutsset babere suspecttm, pras-

rum,

Dee

s e r t i m c u m eos de siirpe D a v i d , unde Clirislus e r a t

C b r i s l o c r c a t i , ad quam ab neroine Cbristo sumus i n

futurua, cuncU genusdneere nossem. Cui David ipse,

fine ssrculorum r e c r e a t i . A d quam n i m i r o m c i v i u -

suo et u o u i i a e e t p a t r i a , e t oflieio, i e s t i m o n i u m per-

ad quara i u saeculi nasceniis e i o r d i e a

Betbiee-

l e m pacis et q u i e t i s i r e , e t devotos regi eostro t n e -

hibes. David q o i p p e , manu forUs, sivo desiderabiHs,

ssuros

i n t e r p r e t s t u r . Nomen quidem inde mutuans, quod e t

Jidei

ferre, est crescentibus

profectibus

aupernae

quotidie v i r t o t i s ac

l u c i s quae s i o l gaudia

gigantem f o r t i t e r s t r a v e r i t , et pulcber aspectu dece-

prospera

r a q u e f a c i e f u e r i t ; sed a l t i o r i mysierio illura d e s u a

m u u d i simul et adverss contemnere, et bis acquisitis,

domo ac faroilia nascilurum praefigttrans, qoi singu-

mendaios nos s b o m n i inquinaroento carnis et S p i r i

l a r i t e r m u u d i principem debellaret, spedosus

aeterna speculari, et p r o bis acquirendis

tus pretiesius aure Deo rouous oflerre (// C o n m ) . & prmfMi$kouunum(P$ai. Qeod s i e t i s m gemis iiumismaiis quod Caesari

pen-

debatur diligentius i n s p e i e r i m u s , non psruro nobis

formu

I L I V ) , e t i p s e i o B e t b l e e m na-

t u s e i i u l e l l e c t u s i i u m psstor o v i u i n ,

faecestsimplicioni

r e c i o r a n i m a r u r o . Cujusnon praHereuiilerlanta t a m -

devotioois e t ipsum roundare probabimus, quod n o n

que benigna est boroilitas intuenda, q u i non solum

aliunde melius quam de ipso Evangelio quaerere et i u -

incarnari pro n o b i s , sed et eo tempore diguates s i t

venire valemus, u b i lenUnUbus se de t r i b n i e Caesari

iucarnari, quo mox censu Caesaris aseriberetur, stque

reddendo, D o m i n u s a i t : Osttndittmihi

ob nostri

At i7/t, i n q n i t , Jesus

obtuterunt

; Cujus est imago

ei denarium.

Et

hete et superscriptio

« i , Ceesaris. Tunc ait iUk: Casark

mtmumacensuu

Reddile

ait ?

ergo

Cmsari, et qum sunt Dd Deo (Luc.

itUs Dkunt

i i b e r a t i o u e m , ipse serviUo

e n i m condiUones venit

qum

sunt

insinual:

xx).

Ubi

creaturm

propter

rouure,

sed animos) Petrus

inquiens, estote

SuedUi,

Deum,

eiee regi

9

p r i m u m iiotanduro, qirnd Caesari denarius q u i decem

SUH ducibus,

o u i n m o s bahebat, quod etiam nouiine p r o d i t , iroa-

ceapostoies ejus Paulus : Reddite,

g i n e ejos et

debita. Cui tribulum,

subscripUone

titulatus,

solvebatur.

snbderetur.

Quam eUam nebis b n r o i l i u U s ejus s e m i u m (neque

lanquam ab to missu (l iributum.

omni

quasi

humaum

prmceUents\

Petr. n ) . Sed e t ioquit,

Cui vectigal,

omnibus vectigal.

iYeDeiode roferendum quia j u b e n l e Dominequse Caesaris ^ Cui limorem, timortm. Cui honorem, honerem. mini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis Caesari, et quae Dei sunt Deo esse reddenda, nobis quoque solerter i m i m a t u r , i n s i m i l i t u d i n e m d e n a r i i

(Rom.

xui).

regalis Deo regi nosire decalogum legis oflerendum,

Factum

boc est aroorem Dei et p t o x i m i , q u o r u m unus t r i b s s

ut partrtt

pereepUs septem

regii stemroaUs, sed et propter noroiuis sacrameii-

slios c o m p l e c t i t u r , integro esse

tst aultm cum ttstnt etc.

%

Beae

ibi,

impleti sunt

dits

n o n solum propter indiclmn

c o t d e servandum. I n quo videlicet Scripturae sscrae

turo Dominus i n Betbieem nascitur. Betbieem n a m -

d e o a r i o , decem mandatis coelesUbus quasi totidem

que domus panu i n t e r p r e t a i u r . Ipse namque est, q u i

aoreia oumrois i n s i g n i t o , v u l t u m

a i t : Ego sum panis vivus, qui dt cmto desctndi

nomenque

regis

(Jeau.

asteroi, boc e s l agnitionem divinae v o l u n i a i i s q u i s -

vi;. Locusergoin

qus ftoteeri

panis ante vocatus est, quia f u i u r u i u profecto erat

a

n o v i t , inveniet. Quod i n U b u l i s s u i

cordie quisque perfecte c r e d i t , sperat, d i l i g i t , sedulae castigaUonis e i a r a t . ittffiam

stylo

E t bunc nobiscum d e -

quasi saccuio ineiusum i n via p o r t a m u s ,

quande dicere scientes c u m Psalmists :

Signatum

quo Dominus nascereiur dorous

ut i l l e i b i per materiam carnis appareret, qui electorom

menles i n t e r n a satieUte

reficeret. Sed usque

bodie, et usque ad consunimalionem saeculi, D o m i uus i n Naxareib c o n c i p i , nasci i n Bethleem non de-

r> » , ™ quilibet a u d i e n t i u m , verbi flore susceplo, €tl d o m u m se aeterni panis efticit. Quotidie i n u l e r o in cordemeo (Peal. i v ) , ipsum Uroen hactenus fidei v i r g i n a l i , hoc est i n a n i m o credentiutu per fidem fNgsttculum gsudiumque spefi et eharit&tis, i n occulta concipitur, per baptisma g i g u i t u r . Quotidie Dei genostrae eonseieiiihe i n e d i u t i o n e servarous Deo teste tumenuuUut

reconditnw.

tui, Domine, dcdisti imtitiam

V e r u i n i n p a t r i s m pervenientes

regi

i n i t

r a

n i t r i x Ecclesia

suum c o r o i u u doctorero, de

rota

nestre eujus visionem siUrous, ad quem i n suo de-

roundanae eouversationis quod Galilaea sonat, i n c i -

c e r e eootuendum

l o u mentis

v i u t e m Juda, confessionis, videlicet, etlaudisascen-

isHemiooe, pro|ieramus, quse i u t e r r i s latuerant, i n

dens, censum suae devotionis aeterno regi persolvit.

e m l i s eoronauda nosirse bonae conversationis donaria

Quie i n exemplum beatss semper v i r g i n i s Mariae n u -

s>ro(erenius,

toto oisu v i r t u t i s ,

quaudo

quae in tenebris d i x i m u s i n

Issmine e i c e n t u r , et quod i u s u r e m l o c u t i surous h i e o b i c u l i s , praedieabitur i n leciis (Malth. Ascendit autem twtth

in Judmam

x).

et Joseph

a CatUma de civitate

dvitatem

David,

Na-

etc. Superna dis-

sseosatione professio census i u descripta est, u l i n PATOOL. X C I I .

pta

sfmul et

imroacuiata, concipit nos virgo

de

S p i r i t u , p a r i t nos virgo sine geroitu, et quasi a i i i quidem desponsau, sed ab aiio f e c u n d a u , per s i n gulas sui partes quae u n a m cathoticam faciunt, praeposito sibi Ponlifici v i s i b i l i t e r j u n g i t u r , sed

invisi-

b i l i Sptritus sancU v i r t n t e c u m u l a t u r . Undc et bene 11

531

P A I t S I I . S E C T . I . — E X E G E T I C A GENUINA.

B E D J E V E N E I U W L I S OPP.

3*2

Joaeph aucius i u t e r p r e t a l u r . Indicans n i m i r u m hoc A ostendatur i l l u d sdeste t e m p u t , quod verus ct soltts bonns Pastor o l i m p r o m i s i t dicens : Ecce ego ivse vocabulo quod insiantia magistri loquentis n i l t a l e t t

t i non augmentum superni j u v a m i n i s ut audiatur ac-

rtquiram

eeperii.

ttor grtgtm

Quod

autem

filium

suum primogenituro

Maria peperisse describitur, non j u x u

ovet meas,

quibut di$ptr$m

Helvidianos

tt visitabo

suum, tt iibtrabo futrani

paulo p o s t : Et tutdtabo

quasi nequeat

qui patcat ta, tervum

qui

habeat

tuper

mtum

Et

David,

unum,

el ctttart

fadam

x x x i v ) , elc. Qum

selel a p p e l l a r i . Quia et testimonium legis, et aperU

m i r a b i l i l e r a propheU praedicu, mirabilius a D o m i -

ratio declarat omnes unigenitos etiam primogenitos,

no videmus impleta. Meminit et Michaeas p r o p h e u

n o n autem omnes primogeniios etiam

i o c i hujus et temporis d i c e u s : Et ntbulota,

non solum esse p r i m o g e n i -

fiiim

ttrra

ea pattorem

btetiat

posse vocari. Hoc esi

dt

pa-

locit in

f r a i r e t , sicut non unigenitus nisi q u i caret frattibus,

unigemlos

peuimat

ticut visitai

in dit nubit tt caiiginit.

accipiendum est, alios quoque fllios eam procreas&e, primogenilus d i c i , nisi

tat.

eat dt omnibut

(Etech.

t u m posl qucm a l i i , sed omnem aiitequam nullus e

ttstat prima,

vulva processerit. Denique quia omnt

quippe Gregis quaj Hebraice

quod aperil

vulvam,

tanctum

Domino

matculinum (Hic,

tu

turrit

9

Sion usqut ad tt vtnitnt, rtgnum

filim

Sion

Gregit

tl veniet

po-

rv). T u r r i s

(Mick.

turris Ailer

vocatur,

mtlie c i r c i t e r passibus a c i v i u t e Betbleem ad O r i e n -

infra),

vocari prtecipttur, sive fratres s e q u s n l u r , s i v e n o n ' tem d i s u t , vaticinio s u i ntmiinis pastores bos m o l t o ante demonstrans, ad quam usqne filiae Sion angesequantur, quod p r i m u m de vulva nascitur, p r i m o 1

g e n i t i est j o r o consecrandum. V e r u m a l t i o r i ratione

licae videlicet potesutes pastoribus apparendo vene-

D e i F i l i u s i n carne sppareus, e l j u x t a d i v i n i u t i s ex-

r u n t . Vigjlent

eelleniiam uuigenitus a Patre,

gregem ovium s u a r u m , signiflcent ejus dispensatione

et j u x t a fraternam

i u q u e nato Domino pastores supra

socieUtem Primogenitus est omnis creatnrae. De bac

m a n i f e s u u vigilaturos i n Ecclesia pasiores

d i c i t u r : Nam quod proudvit

r u m c a s u r u m . Quibus dicatur : Pasdtt,

mtt fieri imaginis muiiis fratribut mut gioriam (Joan.

FiiH

(Rom.

ct prmdtttinavii

confor»

tui, ut iptt Primogtnitut

in

quati

Unigeniti

a

Dd (I Pttr.

vobit

v ) . Bene aoiem vigilant bus

vidi-

pasloribus sngelus sppsret, eosque Dei claritas c i r -

Patre

cumfulget, quia i l l i p r a caeterit videre sublimia m e -

v i u ) . De illa autem : Et

ejus, gloriam

tot, grtgtm

anima-

quiin

i ) . Est ergo Unigenitus i n snbsUntia D e i U t i s ,

rentur,

qui

Udelibus

gregibus

praeesse

solliciie

Primogenitos i n susceptione b u m a n i u t i s . Prirooge-

sciunt, dumque ipsi pie super gregero vigilant, d i -

nitus i n gratia, Unigenitus i n n a l u r a . Inde est quod

vina super eos gretia largius coruscai. A l i i e r ange-

frater nuncupaiur, et

Dominus. Frater, quia P r i -

Et panniteum

involvit,

et reclinawt eum in

quia non trai ei locut in divtrsorio. Domino,

pro

omnibut qum rttribuit

lus Mariaro, angelus ioseph, angelus paslores , s l r u i t . E t concipiendum,

mogeititus; Dominus, quia Unigenilus. prmtepio,

— Quid mihi

rtlribuam rx)?

(Itai.

Quid enim major est omni i a u d e : Parvulut

natut

ttt

nobit, ut nos v i r i possimus esse perfecti ? Qui t o l u m nmnduin vario vestit o r n a t u , pannis vilibus i n v o l v i t u r , u t nos stolam primain recipere

valeamus.

* cceli cives Dominuro (estautur, u t e l m o r u l e s sufficienier imbuant, et suum auctori serviiiuro sanler iropeudant. Naro

et i n seqoentibus,

iucestenuto,

passuro, resurgenti atque ad coelos sscendeiiti, s e m per adesse perbibentur. Et iimuerunt Nolilt

timore magno.

timtrt.

Ecct

tnim

Et dixit

tvangtUzo

Utit

angttut:

vobit

gaudmm

Per quem omnia f a c u s u n l , manus pedesque ctinis

magnum,

aslringitur,

Jodaeorum, q u o r u m p l u r i m i rebelles exstitere,

ut

nostrae

manus

ad

opus

bonuni

in-

et conceptum, et itatum

quod

trit omni poputo.

Non o m n i

popolo sed

exertae, nostri sint pedes i n viam pacis d i r e c t i . C u i

o m n i Adelium populo de conctis tribubus, gentibos e l

coelum sedes est, d u r i praesepis angustia c o n t i n e t u r ,

linguis

u l nos per coelestis regni gaudia dilatet. Qui panisest

SBternnro gaudium evangelixatur et m s g n u m .

angelorum,

i n praesepio reclinatur, u t uos

quasi

sancta animalia carnis suae frumento reflciat. Qui

in

unam

Chrisii

Ecclesiam

Quia natut eti vobu kodio Salvator, Dominut,

in ddtalt

David.

congregato,

qui ttt

Ckrittut

Haec est p o t e t u s p r i m a ,

ad dexteram Patris sedet, i n diversorio loco eget, • ) hoc regnuro filiae Sion, qood prsefato prophetae t e s t i u t nobis i n domo Patris sui roolus maiisiones prae- " m o n i o p r o m i t s u m est i n t u r r e gregis v e n t u r o m . pararet. Quamvis hoc quod non i n parentum domo, U b i notsndum quod angelus q u i i n nocils u i i q u e v i sed i n diversorio et i u via nascitur, per signiilcatio-

g i l i i s pasiores affatnr, non a i t : l l s c nocte sed

nem i n U l l i g i altius potesi. Ipse nam>|ue a i t :

naiut tti vobis Salcater.

tum via, tt vtritat,

ti vita

(Joan.

Ego

x i v ) . Qui ergo per

d i v h i i u t i s essenliaro veritas et vita permanei,

Hodit

Nott aliam scilicet o b

cao-

sam, nisi quia gaudiuro magnuin evangelixare v e o i e -

per

bat. Nam ubi tristitia quseque nociurnis temporthos

Incarnationis m j s i c r i u m via factus est, qua nos ad

gesta vel gerenda significantur, i b i sa>pe nox vei a d -

patriam ubi v e r i u t e et viia frueremor

j u n g i t u r , vel etiam sola t i o m i t i a i u r . U t est

Et pattoret ttodienies angttus cumfuttit

erant in regiont

vigiliat

noctit

tupra

tt cu-

grtgem

vot

tcandalum

x x v i ) . E l a l i b i : Amen dico tibi, ONie tu

tcct

(Matth.

Dd

cir-

in nocte hac, priusquam

Pulcherrima ratione Domino

naio

ittos,

tuum.

Omntt

Et

Domini ttttit juxta itios.

adduceret.

tadtm vigUanttt tt claritat

me et negaturus

(Marc.

paiitmini bit gailut

in mt

illod:

itta

vocem dederit,

nocte kodit ttr

x i v ) . Neqoe enim f r u s l r a

paslores vigilant, gregemque suum ab insidiis noctis

angelus lanlo luinine ciuclus a p p a r u i i , u l c l a r i u s

custodiendo dcfendunt. Ut videlicet etiam per

Dei pastores

hoc

circumfulsisse, boc est ex o m n i p a r t e

333

1N LUC/E E V A N G E L I U M

EIPOSITIO. -

LIB. I .

334

iUorum radtos l e m i n i s i t p e r t i t s e dicatur, qtiod n u n - A a n i i c h r i s t i i , qu? ejus nativitaie audita l u r b a t i suet, quam i n tota Testamenti Veleris serie totiea angelis

eumque quantum valueie gladiis inseciiti. Non

apparentibus adjungitur. Sed

tnim pax impih,

mystice

quod aperte postea m o n u i t Aposloius prmctssU,

ditt autem apprepinquavit.

optra ttnebrarum m dit konesit

et induamur

not

et

positum

in

dicens : Abjicidmut

arma

lucit,

Nox

iigentibut

nomtn

scandalum

(Itai.

sicut

pannit t a -

Oebris

infaaiia

Salvatorts et angelorum preconiis, et e v a n g e l i s u r u m

(Psel.

ttt e*i-

Pax auttm mulm

tuum, Domine, tt non ttt

in

itiit

XLVMI). Qoibus et boc quod sequi-

t u r , aptissitne c o n g r u i t . Exsptctabam Domint

infantem

prmsepio.

dicit Dominut.

trgo

xnt).

umbutemus (Rom.

Ei koc vobit signum. Invenietit voiutum,

praemonuit

satutart

tuum,

c x v n i ) , hoc est veuturutn Christi a d -

ventum, longa votorum prsestolatione suspirabam. Ei factum ett ut discesterunt pastores ioqutbantur

ab eit angeli in

cmlum,

Transeamus usque

ad invicem.

nobia e s l i n c u l c a u tesiimoniis, u t nostris a l t i u s c o r -

Bethleem ct videamus hoc verbum quod factom est,

dibus q u i d pro nobis s i t factot infigstur. Quia vido-

quod fecit Dominus, et ostendit nobis. Verba pasto-

licet vutneratus

et t n -

r o m quam siut rationabilia, et pastoribus Ecclesiss

u t i ) . Et no-

digna, diiigenter htspice. Vere enim quasi vigilantes

firmatut

ttt propter

iniquitatts

nostras,

tsi propter peccata nostra (Isai.

U n d o m t o l e r t i u s quod signum nati Salvatoris d a t u r , iufantem non T y r i o

excepium

ostro,

non

d i x e r u n t : Videamus p u e r u m , videamus

qnid

sed pannis & d i c i t u r , sed : Videamus verbum quod factum e s t : In

squalentibus i n v o l u t u m , non i n ornatis auro t t r a t o -

principio

r i i % sed i n praesepibus inveniendum. Hoc est

(Joan.

non

erat

Vtrbum,

tt Yerbum

caro

faetum

est

i ) . Verbum quod temper e r a t , videamnt q u o -

u n t u m b u m i l i u t i s eum et m o r U l i U l i s , sed et p a u -

modo pro n o b i t faclum est, quod fecit

perutis

ostendit nobis. Verbum hoc, ipsum se f e c i t : s i q u i -

h a b i t u m suscepisse pro nobis. Qoia

divet esset, pauper faeius est pro nobis, inopia diiaremur

(II

Cor.

cum

ut nos

iliius

v m ) . Cum esset Dominus

dem hoc

ipsum Verbum

igitur quomodo

Dominus et

Dominus esL

Videamus

hoc ipsum V e r b u m , hoc est

Domi-

coelorum, pauper faclus e*l i n l e r r i s , ut Urrigenas

uus ipse se fecerit, et oslenderit nubis csrnem s u a m .

edoceret paupertaie Spiritus reguum adqtiirere pos*e

Quod enim videre non poteramus dum erat Verbum

coeloruni.

videamus factum quia caro esl. C u i simile est quod

Ei subito faeta cetiettit

ieudantium

tissimit tatit.

Dto,

est cum

consono

multitudo : Gloria

tt in ttrra pax kominibut

U n o evangelixante

D e u m , mox

angelo

Deum el dicentium

bonct

nuntio natum i n

m u i t i t o d o militiae coatestis

miUtitt

Joannes ait : Quod fuit

in o/-

quod vidimus oculit

votun-

nus nostrm traeiaverunt

carne

ttata ett, tt Vidimut,

advolans, g bit vitam mttrnam

i n laiidem Creatoris ore p r o r o m p i t , ut sui

nobh (l Joan.

sicot seinper obseqoii devotionem Cliristo iropendat,

El vtntrunt

et nos

suo pariter iostituat exemplo,

quoties vel

tem cognovtrunt

vei i p s i l e c u sive a u d i u quas pietatis sunt ad m e n -

fuero

quod

audivbnut, et mo-

nostris, quod prospeximus, de verbo vitm, tt vila

tt ttttamur,

manift-

tt annuniiamut

qum trat apud Patrtm,

tt

vionem, Jerusa-

peeeati

illo.

Per

tegem enim

m ) . Et a l i b i : V$que ad legem

(Rom.

peccatum erat in mundo. Peeeatum tatur

t

lem aMalus et Domino oblams est, q u i j u x i a e u m

v ) . Et iterum : Lex au-

cum lex non e$t (Rom.

iem subintratit,

autem non

ut abundaret detictum. Nam

qui dicit : Dtclina

concupi-

a malo tt fac bmum

postquam desiit a pcccalis, bonis ccepit

peccaium per

manda-

abundare. Qut dicere potest : Oculi

tum opcratum e$t in me omnem concupitcentiam

(Rom.

netciebam,

$ct$. Occationt

niti lex diceret:

autem accepta,

Non

Dtminum

tl circumibo

t

operibos

m i ' temper ad

aitare luum

Domine, ut au-

t

v n ) . Sed Josue populo in tenram repromissionis i n - ^ diam vocem laudis tuas (P$at. x x v ) . Qui d i c i t : bonut odor $umu% Deo (II Cor. u ) , et, Levavi accreverat,

ducto, p n r p u t i u m quod Moyse vivente

cullris petriids i n c i d i t . Quia ubi abundavii tuperabundaoit

v).

gratia (Rom.

ad circumcidendum Josue c u l t r i s u t a t u r , qui legit, qula pelra

erat Chritlut

(I

x v i ) . Quod enim impottibile

infirmabatur

per carnem,

in tmilitudine

x),

Cor.

peccatum nobit,

in carne

qui

tecundum

non tecundum tpiritum

(Rom.

suum

et de peccato

ut juttificatio

t

f

vm).

et converti pedet meos iit tetii-

cxvm).

Qtii sive mandttcai, sive

(/ Cor. x ) , et d i c i t : Quam dulcia faucibusmeis

el

eUquUt

c x v t n ) ; el sd extremum : Cor meum

lua (Psal.

et

LXXXIII).

in quo

caro mta exsultavefunt

mittent

Sed et insa bona aclio sua quae i n absrondilo est,

in

ambulamut,

ted

in Deum vivum (Psai.

ciicomcisione non minus tndiget, n t c u m j e j u n o ,

damnavit

legit impl.vetur

carnem

tua (Psal.

Chritti nutnut

b l h i l , sive aliud quid agit, omnia i n gloriam Dei facit

meam

eral legi

Deut Filium

carnit peccati,

t

monia

intelligit

tuper hanc, ittquit, petram cedificabo Kccletiam (Matth.

mea$ ad mandata tua

peccatum,

Nam quare petrinia

m),

(I Pttr.

cncupi-

ecientiam

o r o , eleemosynam

facio, gloriam intrinsertis qtise-

r a m . Nam si i n angttlis p l a t r a r u m sto, f*ciem

Ilarc auietn C b r i s t i

de-

m o l i o r , tuba ante me cano ut videar et lauder s b

gratia, nmt solum Novi Trsiatnenti fldeles jusiiflcat,

faoiiiiuibus

verum quicunque in iege perfecii

appareo, sed immundus i u corde perinanens, poenas

operibus l e g i s , sed

fuere,

non ex

cadem Christi i n carne v e n -

D

(Matlh.

vt),

foris quidem circumcisus

insuper simttlatss sauclilaiis i i t c o r r o . I u exemphtmj

t u r i gralla sunt salvi factl per fldetn. Et bos popolus

videlicet Sicbiinitarutn qui^cu.n patriarcbaruin c i r -

a Josue circumcistis, illos Moysi

cumcislonem viderentur i m i i a r i , quia non oh D o -

q u i cum legis severiiaie

fllius

designai,

coacii discerenl C b r i s t i

graliam flagitare, quasi iinpendentem Domint

gla*

m h i i testamentum, sed ob catisam feceie

luxurisr,

non modo n i l acqtiisiere mercedis, vernm tertia d i e

d i u m , petrss circumcisionem v i l a b a n l , Petro a t t e -

quando gravissimtis v u l n e r u m dolor est, ioter suao

stante qoi de j u g o legis loquens a i t : Quod

civiiatis periere ruinas. Tales nauique obliti

patret

nottri,

ntqut

nos potuimus

gratiam Domini Jetu tt illi(Act.

portart

t

credimus salvari,

ntque

ted

per

qutmadmodum

x v ) . E t Psaimista, qui quasi carcerali le-

pheticse monitionis : Circumcidimini ferte prctputia cordium vtttrorum

Domino

t

(Jertm.

proet

au-

iv), ubi l e m *

pus resurrectioiiis i n g m e r i t , evactiatis quibus c o n -

gis ctistodi i conc^nsus, et viam evadendt nullam nisi

fidebani

i n grsiia C b r i s l i reperiens, exclamai : Dum

Quapropter et Apostolus abscondiiam in corde c r -

retur cor meum, quia(aelutt$tpt

in pelra txaltatti

mt. Dtduxitti

mea turrh fortitudinit t

o faeie

anxiame, inimici

v i r t i i t i b u s , in roortem m i t i e n t u r aeternam.

cisiottcm sedulo commettdai, cujiu minibus. tcd cx Dco t$t (Rom.

n).

laut uon ex

to-

541

IN LUCJ5 E V A N G E L I U M

Et pestquam impUti

sunt dies purgaUonU

cundum itgem Jfoyst, lultruut tUttrtnt

EXPOSITIO. — L I B . I .

542

te~ A mini gralise deputare, male aulem gesta redimere

ejut

ut

debeamus, dignos videlicel poenitentiae fructus pro

eum Domino. Decrelum quidem legis erat,

iltum in Jerutatem,

singulis quinque corporis vel animae sensibus offe-

parvnlum posl tricesimum t e r t i u m circumcisionis

rentes. Itaque quod a i t , adaperiens

diem ad templum Domini d e f e r r i , darique

bosliam

nativitatis more I o q u i l u r . Non quod Dominus noster .

p r i m o g e n i t u m autem masculum, sanctum

sacri ventris hospitium qitod ingressus sanctiflcarai, [

pro e o ; Domino

fleri.

Mystice, sicut d i x i m u s , insinuans

vutvam, consueiaa

egressus devirginasse credendos s i l , juxta haereti-

neminem nisi circumcisum v i t i i s , dominicis dignum

cos qui dicunt beatain Mariam virgiuem usque

esse conspectibus, neminem nisi mortalttatis n e x i -

p a n u m uon virginem esse post p a r t u m , sed j u x t a fldem

bus a b s o i u t o m , supernae civitatis gaudia

perfecte

eatholicam clauso virgmis u t e r o , qussi sponsus, suo

posse subire. Quia non habitavit, i n q u i i , juxla

tt m a -

proeessisse de Ihalamo. De quo pulchre Prophela :

Kgnus,

neque permantbunt

injnsti

antt

oculot

tuot

(PseL v ) . E t Apostolus : Caro tt tanguU, rtgnum nen postidtbunl,

neaue cerruptio

incorruplelam

Dti potti-

debit ( f Cor. xv). Verum si legis ipsius verba d i l i gentius inspexeris, profecto reperies

me inquit, ad viam portce sanctuarii

Et convirtil riorit,

ad

exte-

%

qum respiciebal ad oriemem , et erat ctausa ,

el dixit

Dominus ad me : Porla

aptrittur,

luec clauta trit,

non

tt vir non transiet ptr eam, quoniam

qitia non so- B nut Deut Itraet

ingrestut

lom Dominos incarnatus, quantum a peccati conta-

principi

, princept

gione, tantum a conditioue legts fuerit hber, quam

ramDommo(E%ech.

oh hoc magis suscipere dignatus e s t ,

ttt ptr tam,

in ta ttdebit,

Domi-

tritqut

ciausa

ut comtdat pantm

co-

X L I V ) . Quamvis possit etiam m y -

u t et eam

sticedesignsri, nutlum praeler Dominum Ecctesiae v i r -

sanetam, justam ac bonam esse probaiet, e l nos ab

ginis uteriim per aquam e l Spiritum sanctum sd gene-

ejus servitute ac t i m o r e , fidei gratia liberarei, sed

randos Deo fllios posse reserare, ideoque bunc tuascu-

etiam ipsa Dei genitrix sicut ab admistione v i r i i i ,

l u m i n c o m p a n h i l i digniiate Domino sanctum v o c a r i .

sic et a legali sit j u r e i i n m u n i s . Dicit enim Moyses : st suseepto semine peperit matculum,

Mutier erit

septem diebus juxta

dies teparaiionit

et die octava eircumcidetur ginia

infantulut.

tluarium,

donto

etc. (Levit.y

non tanget, impUantur

dici

Et nt darent hostiam,

seeundum quod diclum est in

Uge Domini, par turlurum,

aut duot pullot

columba-

menstrum,

rum. Dictum est i n l e g e , o i t pro iufaote si mascotus

Ipsa vero, i r t -

sit, ut praedixi, quadrageshno, si femina , octogesi-

purificalionis

mo die n a t i v i t s t i s , sgnus anniculus immacutalus i n

tribus diebus manebit in sanguine

ssue. Omne tanctum

immunda

nec ingrtdittur

tan-

holocauslutn , et l u r t u r sive pullus columbious offe-

purificationit

tum

retur pro peccalo : Si auttm

x n ) , quae ad r i t u m parientis pertinentia

manut ejut,

nec poluerit

non invenerit,

offerre

agnum,

inquit,

tumel

duot sequuiitur. Nota ergo quod non omnis mulier pa- C turturtt, vtl duos puttos columbm, unum in holocauriens, sed ea quae suscepto semine pepererit, desislum, et allerum pro peccato (Levit. x u ) . Dominus gnatur i m m u n d a , rituque legis docetur esse m u n ergo Chi b l u s Jesus c u m dives esset, psuper factus danda, ad d i s l i m lionem videlicet i l l i u s , quae virgo

pro nobis , panperem pro se bostiam voluit d a r i . Ut

concepit

et peperii

fitium,

Em-

videlicet una sua paupertate nos et bic diviies i n

manuet,

quod tst

initrpretatum

(Isa.

fiile, et illic faceret haeredes regni, quod repromisit

et vocavit nomen ejut Nobitcum

Deut

vij. Non ergo filius qui cum homine Deus est, non

Deus diligentibus se. Moraliter autem, sive fortia

mater qose Spiritu sanclo operante peperit, victimis

q u i s o p e i a , seu creaverit i u f i r m a , quae masculi ac

bostiarum quibus purgaretur indigebal, sed

u t nos

feminae vocabulo distinguuntur, ut baec legitiine D o -

a legis vinculo sotveremur, sicut Dominus Cbristus,

mino vateaut consecrari, ovem necesse est innocen-

iia et b e a u

tiae, et turturem pariter sive columbam compunctio-

setnper virgo Maria legi est

sponle

aubjecU.

nis offerat. Quia enim volucres bae pro cantu g e m i -

tus habenl, non i m m e r i t o lacrymas h u m i l i u m d e s i Sicut scriptum tsl in Ugt Domini : Quia omne mag n a n l , quibus plurimtim i n ipsis ettam bonis o p e r i scuiinum adaperient vulvam, tanclum Domino vocabif i r . Quod d i c i t : Omne masculinum adaperient vulvam, p bus indigemus. Quia e l si bona esse quae sgimus et hominis e l pecoris piimogenilutn s i g n i f i c a t , quod

noverimus, qua tamen districlione a Domino e x a m i -

olrumque sanctum Domino vocari, atque ideo sacer-

nanda, qua a iiobis perseveratttia sint consummanda,

dotis esse praeceptum esi. l u duntaxat, ut pro b o m i -

nescimus. Qui vero diviiias v i r t o i u m non nahendo,

nis primogenito

de quibus ad Corintbios Aposiolus s i t : Quia in o m -

pretititn acciperel, et omne animal

i m m u n d u m r e d i m i faceret. Cujus ( i u q u i t ) redemptio

nibus divitts

erit pott

omni

unum mensem sictis

argenti

quinque

(Le-

scitntia

facti (I

tstis

in itio,

in omni vtrbo tt in

Cor. i ) , agnum viue innocuae i n

wit. x x v u ) . Ubi salvo subliliore tractatu breviter i n -

actuum suoruui grege oon i n v e n e r i t , duos salleut

timandum , quod ilta omnia p r i t n o g e n i u , vel ligtira

turlures, aut dttos c o l u u i b * pullos oflerat, hoc esl ad

fucrinl ejus qui cuin unigenitus esset Dei T i l i u s , p r i -

lacrymarum

naogeuitus fieri dignatus est omnis creaturae , vere

duot,

e t singulariter sanctus D o m i n o , quia peccatum

(Ltvit.

non

flagitanda

suffragia confugiat. E t bene

unum pro peccato , et aUerum in

holoeauttum

x u ) . Uolocauslum namque t o l u m incensutii

vei

d i c i t u r ; quia duo s u n i n i m i r u m genera compunctio-

c e r t e nostrae fuerint devotionis i n d i c i u t n , q u i omnia

o i s . Deum namque sitiens anima prius l i m o r e c o t t i -

Louae actiouis i u a i a , quae quasi corde giguitiius, Do-

puiigitur, post ainoro. Prius euim sese lacrymis af-

ftcit,

ntc invtnlut

tst dolut in ere ejui (l*a.

LIII),

$35

BEDA5 V E N E R A B I U S . OPP.

pascit m r , tt nikil

PARS I I . SECT. 1. -

EXEGETICA GENUINA.

336

iu loce patcum ibi mt A cogiiovit instar ralesUura c e t r o b h n socia sui vultus race concordia. ™ Dixerat ~'~ enim G a b-* r i e•l -: -Ecct cencicollocavit (Psat. x x n ) . E t osulo p o s i : Paratti in * » piet in uttro, ef paries fUium (Luc. 1). Prsedixerat tojuotftftf meo m#ns«m odwrstis ionem,

lem attatus et Domino qui dicit : Dectina

cncupi-

postquam desiit a peccati*,

peccatum per

manda-

abundare. Qtii dicere putest : Oculi

tum opcratum est in me omnem concupitcentiam

(Rom.

Occasione

autem

accepta,

Dsminum

et circumibo

%

bonis coepit

attare tuum

%

nperibus

mn semper Domine

v i t ) . Sed Josue poputo in tenram repromissionis i n - C diam vocem taudis tuas (Psai. x x v ) . Qui d i c i t : benus odor sumu% Deo (II Cor. u ) , et, Levavi accreverat,

r n l l r i s petrinis i n c i d i t . Quia ubi abundavit v).

gralia (Rom.

peccatum,

Nam quare petrinis

meat ad mandaia

l u a , et converti

monia

cxvui).

tua (Psal.

ad

ut

%

au-

Christi manus

ducio, p r o p u t i u m qttod Moyse vivente superabundavit

m),

a malo et fac bonum (I Petr.

concupi-

nisi tex dicerel:

Jerusa-

oblams est, qtti j t i x t a eum

Non

ues.

suos

corpus

ad legem

ut abundaret delictum.

nesciebam,

(Psat.

via mala probibet pedes

Nam

scientiam

iniqoitatem

qui lavat inter innocentes mantis suas

autem non

v ) . Et i t e r n m : Lex au-

cum lex non est (Rom.

%

jnstificabi-

legem enim

111). Et a l i b i : Vsque

(Rom.

non

%

pedes meos in

testi-

Qui sive mandticat,

sive

ad circumcidendum Josue c n l t r i s u t a t u r , intetligit

blhif, sive aliud quid agit, omnia i n gloriam D e i facit

qui legit, qula pelra

( I Cor. x ) , et d i c i t : Q u a m dulcia (aucibutmeis

erat Chrislus

x),

(I Cor.

super hanc, i u q u i l , petram cedificabo Kcctesiam xvt). Qnod enim impossibite eral tegi

(Matlh.

%

infirmobatur

per carnem,

in simiiitudine peccatum nobis

y

in carne

qui

non

ucundum

spirilum

(Rom.

suum

et de peccato

ul juttificatio

t

secundum

Deus Fitium

carnis peccati,

etoquia

c x v t u ) ; et ad extremum : Cor meum

tua (Ptal.

caro mea cxtultavetunt

mitiens

Sed et insa bona actio sua qttne i n absrondito est,

damnavit

ambuiamus,

in sed

v u i ) . llarc autein Cbristi

in Deum vivum (Psal.

ciicumcisione non minus indiget, nt cum

r a m . Nam si i n angttlis plateanun sto, fnciem

verum quicunqtie in lege perfecti

appareo, sed immundus i n corde perinanens,

non ex

de-

m o l i o r , luba anle me cano u t vtdear e> l a u d e r faotnittibus

fuere,

jejuno,

o r o , eleemosynam facio, gloriam intrinseciis qnae-

gratia, n«>n snlum Novi Trstamettti fldeles justiflcat, operibus l e g i s , sed

et

LXXXIII).

in quo

legis impt.retur

carnem

et

meam

(Matlh.

vi),

foris quidem

ab

circumrisus pnenas

eadem Cbristi i n carne v e n -

insnper sinnilatsB sanclitaiis i u c u r r o . I n e x e m p l u m

t u r i gratia sitnt salvi facti per fidetn. Et Ims poputus

videlicet Sicbimitarum qui^cum p a l r i a r c b a r u i n c i r -

s Josue circumclstis, illos Moysi

cuntcisienem

q u i cum legis severiiate

filius

designai,

coacti discerent

Cbristi

gratiam flagitare, quasi iinpendeniem Domint d i t i m , petrae circumcisionem

stante qui de j u g o legis luqueits a i t : Quod patres nostri

neque nos potuimus

t

graiiom

Domini Jesu

et itli (Act.

gla-

vitabant, Petro atteportare

credimus tatvari,

%

neque

sed per

quemadmodum

x v ) . E t Psalmista, qui quasi careerali l e -

viderentur i m i t a r i , quia non o b

m i n i testsmeiitum, sed ob causam non modo n i l acquisiere

Do-

feceie l u x u r i a ? ,

mercedis, v e n i m t e r t i a d i e

quando gravissimtts vulneruut dobtr est, i u t e r suae civiiatis periere

ruinas. Tales nautque o b t i t i

pheticse monitionis : Circumcidimini

Donino.

ferte prosputia cordium vestrorum (Jerem. pus resurrectionis

proet

au-

tv), n b t l e m -

i n g m e r i t , evacuatis q u i b o s c n n -

gis ctistodi i conc^nsus, et viam evadendi nullam nisi

fitlebatit

i n gratia C h r i s l i reperiens, exclamal : D*m

Quap opter et Apostolus abscondiiam in cor«le c r -

retur eor meum,

in petra exaltasti me. Deduxisti

quiafectusesspe

mea turris fortiludinit t

e faeie

anxiame

%

inimici

v i r t u l i b u s , i n roortem n»ii«entur

aeternam.

cisioitcm sedulo rommendal, cujns taus non minibus* tcd cx Dco est (Rom.

n).

ex

he~

541

IN L U C J 5 E V A N G E L I U M

Et pestquam impseti sunt dies purgationis Itgem Jfoyst, tuttrunt §uuereut eum Domino.

iltum iti Jerutalem

ut

%

Decrelttm quidem legis erat,

parvulura post tricesimum t e r t i u m ctrcumcisionia d i e m ed t e m p l u m D o m i n i d e f e r r i , darique pro e o ;

EXPOSITIO. -

L».

I.

U2

s r - A mini gralise deputare, male autem gesu

ejus

redimere

debeamus, dignos videlicel prenitenliae fructus pro singulis quinque corporis vel animae sensibus rentes. Itaque quod a i t , adaperiens

offe-

vulvam, consuetm

bosiiam

n s t i v i u t i s more l o q u i t u r . Non quod Dominus noster .

p r i m o g e n i l u m autem masculum, sancium

sacri ventris hospitium quod ingressus sanctiflcarat, (

Domino

fieri.

Ifystice,

sicut d i x i m u s , insinttans

egressus devirginasse credendos s i l , j u x u

haereti-

neminem nisi circumcisum v i l i i s , dominicis dignum

cos q u i dicunt b e a u m Mariatn virginem usque

ease eoospectibus, neminem n i s i

partum iton virginemessepost p a r t u m , s e d j u x u fidem

bus a b s o l o i n m , sopernae

morulitatis nexi-

c i v i u t i s gaudia

perfecte

eatholicam clauso virgmis u t e r o , quasi sponsus, suo

te ma-

processisse de thslamo. De quo pulcbre P r o p h e u :

posse subire. Qaia non habitavit- i n q u i t , juxta ffsoas,

neque permanebunt

injusti

ante oculos

tuos

( P s e i . v ) . E t Apostolus : Coro et tanguit rtgnum

Dei

%

non po$sidtbunt

neaue cerruptio

f

incorruplelam

( f Cor. x v ) . Verum si legis

po$$i-

ipsius verba d i l i -

geotius inspexeris, profecto reperies

me inquit, ad viam portm sanctuarii

Et convtrlit rioris, et dixit

ad orientem , et erat etausa ,

Dominus ad me : Porla

aptrittur,

exte-

%

qum retpiciebal

hmc ctau$a erit,

et vir non trantiet ptr eam quoniam %

qttia non so- B nut Deut l$rael

ingrcttut

hsm Dominua incarnatus, quantum a peccati conta-

principi,

g k m e , tantum a conditione legis fuerit liber, quam

ramDomino(Ezech

ofe boc

magis susci|>ere dignatus e s t ,

ad

est ptr tam,

princeps iit ea stdebil,

tritqut

non Domiciausa

ut tomedat pantm

co-

X L I V ) . Quamvis possit etiam m y -

ut et eam

sticedesignari, n u l l u m praeter Dominum Ecclesiae v i r -

s a n e u m , j u s t a m ac bonam esse probaiet, et nos ab

ginis uierum per aquam e l Soiritutn sanctum adgene-

ejos s e r v i i u l e ac tiroore, fidei graiia l i b e r a r e i , sed

randos Deo fiiios posse reserare, ideoque hunc tuascu-

etiam ipss Dei genilrix sicut ab admistione v i r i l i ,

l u m incomparjbili digniiate Domiuo sancium v o c a r i .

ste et a legali sit j u r e i m i n u n i s . Dicit enim Moyses : st suseepto semine peperil ma$cuium

Mutier erit

septem diebus juxta

die$ separaiionit

et dit octeva eircumcidttur atnta

immunda

f

tribut

ditbus

tsue. Omnt tanctum cluorium,

donec

ete. (Levit.

infantulut. tangtt,

impieantur

secundum quod diclum est in

par turlurum,

aut duos putios

columba-

rum. Dictum est i n lege , a i t pro iofattle si masculus

Ipsa vtro I r t -

sit, u t prsedixi, qusdragesimo, si femina , octogesi-

purificationis

mo die n a t i v i u i i s , agttus annicutus immacnlatus i n

%

san-

nec ingredietur

dict purificationit

tum

x n ) , qtiae ad r i t u m parienlis pertinentia

t

%

menttrum,

mantbit in sanguine non

Et nt darent hostiam, ttge Domini

holocausium , et t u r t u r sive ptiltus columbinus offer e i u r pro peccalo : Si auttm manus ejut,

nec poluerit

non invtntrit

offerre

9

agnum,

inquil,

$umel duot

s e q u u i i t u r . Noia ergo quod non omnis mutier pa- C turturet, vtt duot puitot columbm, unum bt holocauriens, sed ea quae suscepto semine pepererit, desitlum et alterum pro peccalo (Levit. x u ) . D.iminus gnatur i m m u n d a , r i t u q u e legis docetur esse m o n ergo C h r h l u s Je>us c u m dives esset, psuper factus f

d s n d a , ad dislinc tionem videlicet iltius, quae virgo

pro nobis , pauperem pro se bostiam v o l u i i d a r i . Ut

Em-

videlicet una sua p a u p e r u t e nos et bic divites i n

cencepit

tt peperit

masse/, quod ttl

fiiium

f

el vocavit nomen ejut

(Isa.

fide, et i l l i c faceret baeredes r e g n i , quod repromisit

v i ) . Non ergo filios q u i cum homine Deus est, non

Dens diligetiiibus se. Moraliter autem, sive f o r t i a

saater qose Spiritu sancto operanU peperit, victimis

q u i s o p e i a , seu creaverit i u f i r m a , quae masculi ac

hosiiarum quibus purgaretur indigebat, sed

u t nos

feminae vocabulo dislinguuntur, u l hssc legitime D o -

a legis vinculo solveremur, sicut Dominus Christus,

mino valeaut consecrari, evem necesse est innocen-

iu

et b e a u

inttrprelatum

Nobitcum

Deut

setnper virgo Maria legi est

sponte

subjecu. Sieut scriptum tst in ttge Domini scuiinum

tiae, et t u r l u r e m pariter sive columbam componctionis offeral. Quia enim veiucres bse pro cantu g e m i -

adaperient vuivam

f

: Quia omnt me-

sanclum Domino

vocabi-

tur. Quod d i c i l : Omne mascutinum adaperiens vulvam

f

tus habenl, iton i m m e r i t o lacrymas b u m i l i u m d e s i g n a n t , quibus plurimttm i n ipsis etiam bonis o p e r i ^ bus indigetnus. Quis e l si bona esse quae sgimus

et hominis et pecoris piimogenitutn s i g n i f i c a t , quod

noverimus, qua U m e n districtione a Domino e x a n t i -

utrumque sanctum Domino vocari, atque ideo sacer-

nanda, qoa a itohis perseverantia sint consummanda,

dotis esse praeceptum esi. l u d u n t a x a l , u l pro h o m i -

nescimus. Qui vero diviiias v i r l u t u m non babendo,

nis primogeuito

de quibtts ad Corinlhios Apostolus a i t : Quia in o m -

preiimn acciperet, et omue animal

i m m u n d u m r e d i m i faceret. Cujus (iuqoil) erit

poti

unum men$em ticlit

argenii

redemptio

quinque

(Lc-

nibus diviltt omni

sdtntia

facti (I

tstis Cor.

t n ilio,

in omni verbo tt in

i ) , agnum viue innocuas i n

s i t . x x v u ) . U b i salvo subtiliore tractaiu breviter i n -

actuum suorum grege uon i n v e n e r i t , duos saltem

timandum , quod illa omnia p r i i n o g e n i u , vel ligura

turlures, aut duos coluuibae pullos oflerat, hoc est ad

fuerint ejus qui cum unigenitus es>et Dei Fitius, p r i -

lacrymarum

nsogeiiitus fieri dignatus est oronis c r c a l u r a s , vere

duo$,

e t s i n g u l a r i u r sanctus D o m i n o , quia peccatum

(Levit.

non

flagiunda

suffragia confugiat. E t bene

unum pro peccato , et atttrum

in

hotocaustum

x u ) . Ilolocausiuin namque l o l u m incensutu

L I I I ) , vel

d i c t t u r ; quia duo sunt iiimiruro genera coropunctio-

c e n e nosirac fuerinl devolionis i n d i c i u m , q u i omuia

o i s . Deum namque sitiens anima prius t i m o r e c o t t i -

b o u x actiouis i n i t i a , quas quasi corde gigtiiuius, Do-

pungitur, post amorc. Prius etiim sese lacrymis af-

ftcit,

utc invtntut

tst dotut in tre ejut (Ita.

5*3

D E D i f i V E N E R A B I U » OPP.

ftVii,

PARS I I . SECT. t . —

EXEGGTICA GENUINA.

Ui

quia d u m m a l e r u m suorum recottt, pro bis A p r e t r a x H , q u i d ipte d i e r u m porgaitoiiis

perpeii sopplieia sBteroe periimesch. A t vero c o m

cnntineal

longa meeroris s n i i e t a i e fuerit formido eonsempta,

cis purgstione geroinari s i t jussus

qmedam j a m de praesumptione veni® securitas nasci-

gruentius explanabitnr

l u r , et i n amore cmlestHim gsudiorum s n i m u s i n fUmrostur. C o o i e m p l a t i i r etenim meus q n i sint i l l i

roytterii,

ei q u s r e idcro i n feminst g e n i t r i -

Et tcce homo erat wt Jerusattm, et homo iste justus

et timoraiut,

i o Levhico

cui nomen

coo-

Simeon,

estpeciant

conteiatie-

sanctus etat in eo. Nato i o

angeloroin c h o r i , quao ipsa societas beatorum s p i r i -

tientm

t u u m , quse majestas aeternas visionis D e i et amplius

csrne D o m i n o , non soiuin angeli de eeelis , sed e t

piangit, quia s boois perennibus deest, qusm

flebat

oinnis aetas morlaliuro, et uiereue sexus testimofnom

a t e r n a metuebat. Qui ergo p r h i s

r e d d i i . Decebat e n i m oronium Salvatorem sicet v e n -

t

prius c u m m a k ttendo

ne duceretur s d sopplicinm, ttirturero

pro

Israel,

oomerus

et Spiritus

t u r n m i n carne, e m n i u m toio steculi lempore

fide-

peecato oflerebat, de altero faeit hoiocsustum , cum

l i u m faeto vel d clo praesagari, i l a etiam venienlem

pestmodum flere amarissime i n c i p i t , qnia d i f l e r t o r a

c o n u n u n i e m n i u m laude prsedicari, iropleta prephe-

regno. Cohirobam pro peccato offeri, q u i laborat i n

lia quss dicit : Laudate

g e m i t u suo, lavat per singulas noctes lcetum s o u m ,

CXLVIII), e t c , usquequo a i t : Juvenes et virgine$

lacrymis

juniuribus

taudent nomen

et terram.

diflicile justitia sine

recordaremur

t

tui

f

Domini, quia

Justus

i n q u i t , ei timormus

ablnere non cessat. Columbarum pultos i u holocau-

mus dum

(PtaL senes exatta

tum esl nomen sjus sotius. Confessio ejus super eoUmm

atom ferunl, q u i palriae emlestis a b s e n t b m deflerites aiunt r Super ftumina Bahgionis

ds cestis %

boc est per singolas p u h a n l i s culpss teuebraa opera & cum sea b e n a , i n quibos requiescere d e b e a l ,

Dominum

%

qoia

(Ibid.),

timore custoditur. Non

illum

Uhc sedimus et (tevi*

dice l i m o r e m q n i sub lege pronali temporalia bona

c x x x v i ) . Sic-

Sibi subtrabi perborrescit. quein perfecla dilectio l o -

Sion (Psat.

o t enim eolurobae super fluenlu residere delectan-

ras m i t i e r e consoevit, sed timorem Domini satietum

l u r , u t accipitris sdvenium umbrae cursu per aquas

q n i permanet i n ssecnlum s a e c u i , quo ju^lus D c n m

prsevidere simul e l e v a d e r e q o e a n t : s i c profecto, sic

soum qttauto ardeiithis d i l i g i t , tsnto soiertius offen-

aniroae pauperttm spiritu fluctus sseculi menle t r a n -

dere cavet.

scendentes, quo piura i n hac Babylone qua suis gem i l i b u s pascuator, maligni hestis exeropla

eonspi-

Ei responsum acceperat

a Spirilu

rum se mortem , nisi prius viderel

sancto non Christum

visu-

Domsm;

eiont, ee crebriores ad aeterna sui desiderii pennas

et venit in Spiriiu

sustollunt. Hoc sane i n t e r turturis et eolumbae s i g u i -

S e r i p t o r s r e m , m o r t e m v i d e r i d i x i t . Quomodo v i d e *

Neanlisro d i s t a l , qaod columba qoae gregatim c o n -

, t u r quibusve oeutis, quae veniendo ipsos oculos c l a u -

v e r s s r i , velare,

' d i t , ne aiiquid videant ? Sed v i d e r i m o r i e m , experhri

et gemere eonsoevit,

activaa

(requentiaro d e m o n s t r a t : De qua dicttur : sns autem quhquam dkebat

%

credentium

eral cor el anima

eorum qum possidebat, sed erant

Turtnr vero qoi

itiis

aliquid

communia

omnia

vitse

Multitudiuna

sancto in tempium.

Vide

locoiiones

significal. Multumque felix m o r i e m videbit c a r n i s ,

nec

quicmique C h r i ^ t u m Domlni prius oculis cordis v i -

suum csse

dere sategerit, conversationem habendo 8n ca?lesii

IV).

Jertisatem, t e m p l i Dei limina frequentando, hoc est

%

(Act.

singularitsie g s u d e t ,

adee ut si

pia sanetorum i n qnibus Dominus iuhabitat exempla

conjugem casu perdiderit, solus exinde

pennaneat,

sectando, suspiraodo citm Psalmisla : Vnam petn a

specuiativae vitse culmina d e n u n t i s t , quia et pauco*

Domino

r u m est ista v i r t u s , e l hht singiltalim a t t r i b u l s , Solus

omnibus diibus

Esaias Domionm exereituum v i d e t , laudes Serapbim

mini (Psat.

eontemplatur^ et euia male l a e u e r i l , qnasi t u r i u r

nibus accipcre, et fidei charitalisque soae brachiis

singularis h i g e m i t . Moyses pavente

proeul populo

%

hanc requiram

%

ut inhabitem in domo

viiai mem,

Demini

ut videam voluntmem

Do-

x x v i ) . S i e e u i m et ipse verbum Dei m m a -

merebiiur a m p l e c l i . Quod atitem a i t : Et venit in 5 p t -

sehis ascendit ad D o m i n u m , et ne idem populus fe •

ritu temptum,

r i a t u r , lacrjmeais precibus iropetrat. Solus f u g i e n i i -

qua o l i m venturnm prsecognoveral,

signiflcat eum eadem Spiritus g r a i i a , e l i a m nmie v e -

bossoeiis, Daniel i n t e r angelos remsoet. Solns Exe- p nietitem et j a m jamqne a se videnditm cognovisse c b i e l qosdrigas C b e r u b i m , el sopernae c i v i t a t i s aedifteia eelsa m i r a t u r . Solus Paolus ad delicias paradisi,

Salvatorem. Et cum inducerent

puerum Jesum

parentes ejus,

m?

et viseuda eroii t e r t i i seereta r s p t a t u r . Hem c u m

(acerent secundum

iatrans cobicotum dauso estio oro Pairem i n abscon-

uccepit eum in ulnas tuat. Magna quidem D o m i n i p o -

contuetudinem

iegis pro co

%

et ipse

d H o , t u r t n r e m offere. A t com ejusdem operis c o m -

l e m i a , sed non roinor clarel hunlillias, ut q u i ccelo

pares quaero, canendo cum P r o p b e t a : Yenite,

terraque non capitnr, grandaevi hominis gestetur totoe

mus

f

et procidamus

ndno qui fedt

anie Deum,

nos (Psai.

xciv),

adore-

ptoremus cerum

Do+

columbas ad altare

deporto. E t quta aeque utraque condHori acCepta est

in u l n i s . Sed et tropice accipit Simeon C h r t s t o m , v e teranus i n f a n i e m , u t doceat nos exuere

hostla, eonsulte Lttcss u t r u m t n r t u r e s , an polli co-

novaios s p i r i t u meniis nostrae induere eum

lunibarum pro Domino sint o b l a t i , non d i x i t ,

cundum

ne

veterena

hominero qtii c o r r o m p i i u r cum actibus ejns , et re— Deum

creatus est in juslilia

f

qui

et tanclitate

$eet

i v ) , boc est deponentes mendacinm»

nnum aiteri vivendl ordinem praeferrel, sed utrumqne

vcritaie (Ephtt.

^eqeendnm, utrnmque divinis cultibos doeeret offe-

loqoi veritatem, et csetera qose ad novi hotuinis s t a *

r c n d u m . Igitur quis de purgatlone longior se sermo

t u m p c r t i a c n t , o r c , corde, et opere perficere. A c c i *

H* L U C i f i E V A N G E L I U M

54«

E X POSITIO. — L I B . 1.

p i t t e n l o r justus seeundum legem et timoratos pue- A vis et eo modo pster illius valeal d i c i , qno et v i r rnm iesom

Mariae recte

i n elnas s o a s , u t signifieet Jusliliam

i n t e l l i g i l u r sine commistione

carnis,

npernm quae ex lege erat (Quis e n i m n e s c i a i , opera

ipss eopnlatione eonjugii, m u l t o videlicet conjunctius

aer manns et brarhta solere

quam si esset aliunde adoptatus.

figurarit),

humili qui-

Neqne enhn p r n -

ilem, * r d snlotari fidei Evatigelioegratla mutand«m.

pteres

Areipit seninr infanfotn C l t r i s t u t n , n t hisinuet hnc

quia

s . m i l i i m quaai sen o j a m et Inngaeva

quidem recte pater esset eiiam ejtis, qtieui nou

aetate defes-

ChrUtianae conversaiionis r e d i t u r u m , et sicut aquilae

Etdixit

j u v e n l u t e m illius esse renovandam. tuum

Dtum,

Domint

%

%

et dixit:

ad Mariam mairem ejut:

in rninam

Nune dtmitth

pater C h n s i i .

nemo eum conctiinht*ndo g«*ntifrat, quando-

sus conjuge procreatum alicuhi adot*tasset.

s t t m , ad Innocetittatn et ( n t ira d l x e r i m ) hifantiam

Et bentdixU

non erat appellanilus Jnseph

tervum

et in rtturrectidnem

tt Uie

in Itraet.

et

Bene i n restirreclionem

in signum cui contredicetur.

seeundum verbum tnum in pace. Vides

Ecce positut

mnltornm

quis lumeu est, quia gloria plehis Israel, qnia d i r i t :

non solutn N o v i , sed et Veleris Testamenti justos

Ego tum resurrectio

spe fiiturae vitae desidcrium hahuisse, dissolvi s cor-

mortuus fuerit

pore,

non morietur

i m o pacis viam deputasse sarcinam deponere

qui credil in me, etiamsi

et vita:

vivet et omnit qui vivit el credit in me

%

%

t

x i ) . Qttomodo dnteiii

in mternum (Joan.

lerrcstrem , ut pote q n i se in sinu Abrahae requiem & i n r u i n a m , nisi qtiia et lapis offensionis est, el pelra scandali? i d esl, r u i n » his qui offendunt v e r b u m , nec

non d u b i l a r e n l babituros esse perpeiuam. Deniqtte et I d i t h u n , boc est transilitor cupiditatum saecularium,

credunt. De quibus ipse d i c i t : Si non venittem

postquam multa d i u taritos m u n d i mala contempla-

tocutut eit fuistem,

lus,

tem

i m e r n a secum cordls meditatione concaluit,

promeiis : Notum, %

i o q u i t , miki fac Domine %

%

(Ptal.

nut

x x x v u i ) . Quibus absque d u b o veibis a p e r i t , quam

hit

diet meot

dt ptccato

tuo

(Joan.

que n i u l t o r u m , testante Apostolo qui a i i : Chriti

tt numerum dierum meorum quis est ui sciam

quid detil mihi. Ecce Veteret potuhti

non habtnt

et au-

praedicatttibtis in ruinatu posilus esl, restirreclionem-

finem

%

txcutationem

%

nunc

x x i i ) . Qui noti i n seipso latttum , sed i n suis q u o q i e

tsndem locotus i n littgus s t i s , e l quid inius egeril meum

peccatum non habtrtnt;

odor

tumut

Deo

qui pereunl (11

in hit

qui

tatvi

bo-

fiunl,

cl

in

Cor. n ) . Qui enim prapdicanle

inaximiimse pra?sentium calamitaluiti nactorum speret

Apostolo verbum quod audit amando sequiiur, botto

iu fine solaiiiim, quem lantisper advenire desiderat.

odore resurgit e i s s l v a l u r . Qui odiendo i n s e q u i f u r ,

Quia videruni tli ante faciem

ocuh' mei taiutare omnium

para-

eodem ipso odore c o r r u i i et m o r i t u r . Signum attteiti

Beati ocoli qui

c u i contradicetnr, fldem d o m i n i c e crncis accipe. De

tuum

%

poputorum.

quod

qua aposlolo Paulo d i c u n l Jud • i : Nam de tecla hac r» ^ trtdiderunt (Joan. x x ) . l l l u d ipsum , i n q u i t , quod notum etl nobit, quod ubique ei contradicitur (Act. x x v i u ) . Et Apostolns ipse : Not tnim (inquii) prmdiomnibus post modum g e n l i b t i s , populis e l linguis viiienl

quae Simeon v i d i t : beaii qui non viderunl, 1

7

et

w

r

u

menie sc fide conspicienduin parasti, spe ac dilectio-

camut

ne qoaerendniu prsevidisti, ipse d i u desideralum nunc

tcandalum

et c a r n i s e i cordis oculis tuum salutare contemplor. Lumen tum Itratt.

ad revelationem

gentium

et gtoriam

Jttum %

Chrittum

crucifixum

gentibut aulem

Et tuam iptiut

animam

Judceit

%

ttuttiiiam perirantitt

quidem

(1 Cor. i ) . gladiut.

Nulla

ptebit

docet historia beatam Mariam ex bac vita gladii occi-

Lumen quidem u l r i q u e populo salutare

sione migrssse, p r ^ s e r t i m cum non anima, se t , Christus a Deopatre paratur. Qui tantum

pus ferro soleat i n t e r f i c i . Unde resiat i n t e l l i g i gla-

gloria magis Israel, c n i d i u sperattis, et ex quo prae-

d i u m illtim de quo d i c i t u r : Et gladiut

nuntiatius a d v e n i t , geutium vero diciiur esse reve-

eorum (Ptat.

ttt in

labiit

LVIU) , hoc e>t dolorem dotninicae pas-

lalio , quaruin inentis octilos profunda j a m caecitate

sionis, ejus animam penraiisisse. Quae et si Chtisttim

demersos, neque ulla spe adventus dominici ereclos,

nt pote Dei F i l i u m sppnte propria m o r i , mortemquo

ipse visilare, pariter revelare atque illustrare digna-

ipsam non dubilaret esse d e v i l a t u r u i n , u l sua tamen

tus est. E t b e n e r e v e U i o g e n i i u m , Israelisglonae prae-

carne procreatum non sine doloris affectti p o l u i t v i -

l e r i u r , quia cum pleniludo geutium i n t r o i e r i l , tunc JJ dere cnic.figL Nam et ferrum quod animatn Joseph omnis Israel salvos fiet. Quomodo e l Psalmista cutn d i -

pertransisse c a n i t u r , n u l l u m melius quam dura i r i -

c r r e t : Nolum fecit Dominus salutare suum,

bulatio menlis i m e l l i g i t u r .

aweconspe-

ctum geniium revelavit juttiliam

tuam (Ptal.

subjiin&it siqtte ait : Memor

fuit

Jocob, el veiiiaiis

tum domui Itratl

Et erat paier ejnt et mater,

LXXXIX);

misericordim (Ptal.

tuce

xcvn).

cogitationtt.

Incer-

qnam veniuram utiqtie noverant, rccipere, qui auiem

hit qum

respuere mallent. A t ejus nativitale audiia, revelatis

Patrem

mox r o r d i u m cogilalionibtts Herodes rex luib>tus

vere j u x t a

e s l , et omtiis Jerosolytna c u m i l l o . Pastores c u m t i -

Photinianos pater fuerit ejus, sed quo ad famam Ma-

more et gaudio Deo laudem r e s o t i a n l , hoiuinibus

dicebantur de Uto

%

et benedixit

Salvatoris appellat Josepb,

mirantet tuptr

Vt revetentur tx muiiit cordibut

t u m erat q u o n d a m , qui Judaeorum g r a i i a m C h r i t i ,

illit

Simeon.

uon quod

r i * conla , quod eam de S p i -

diffamata ,

ad etim quasi

r i i u sancto coiicepisse et virginem pepcrisse n a r r a -

confluunt, alii ab eo quasi sedtictore rcfugiuut. Ejus s i -

r i t , sed opioiottem vulgi exprimens, quae vers h i s t o -

gne crucis e r e c l o , b i quasi juste m o r t i dali blaspbe-

riat lex cst, paireni Joseph nuitrupat C b r i s t i . Quam-

maittcs i r r i d e n l , i l l i quast vitse auctorcm m o r i a c r i -

alii

virtttte

magistrum vetitatis

S4S PARS I I . S E C T . L — E X E G E T I C A G E N U I N A . ab llerode necandus i n v e n i r e t u r , ASgyptum a parenl e r dolent. Sed e l usque hodie , et usque ad consum- A tibus esse deiatum, defunctoque Herode sic demum inalionem sseculi pnesentis Ecclesi» atiimam gladiua i n Gatilaeam reversmn, Naxareth c i v i l a i e m suain durissimie tribulationis pertransire non cessat, cum inhabitare cotpisse. Solenl enim evangelistae singuli signo ftdei ah improbis c o n t r a d i c i , cum audito Dei sic oinitiere quaedam, quae vel ab aliis coroinerooraia verbo multos cum Cltrislo resurgere, sed plures a v i d e i i n i , vel ab aliis commeinoranda i n spiritu praecredulilate ruere gemebunda pertractat. Cum reveviderint, u t contin.uata suae narralionis serie quasi latis muhorutn cordituu cogiiatiouibus, u b i o p l i m u m nulla p w t e r m i s i s s e videantur. Quae tamen alieriua Evangelii sevit semen , i b i zizania v i t i o r u m vel plus evangeiisiae coiisiderata s c r i p l u r a , quo loco Irausijttsto prTvalere,vel etiam, qttod dicto grave est, sola l i i a fuerint, diligens leclor i t i v c n i a l . gerniinare ac regnare conspicit. Puer autem crescebat et con(ortabatur plenus l a Et erat Anna prophetissa, fitia Phanuel de tribu

347

B E D i E V E N E R A B I L I S OPP.

t

Aser;

Imc

proce^serat

in

diebus

mulHs, etc. Jnxia

pientia, et gratia Dei erat in iile.

Notanda distinctio

histor am devntne ccnversationis, et venerandae pa-

verborum, quia Dominus Jesus Christus iu eo quod

r i l e r aelatis, di?naque

per omnia qnae Domino i n -

puer erat, id est, habitum humanae fragilitalis indue-

carnato t^slimonium f « r r e l , Anna fuisse docetur.

rat, crescere et conforlari habebat. l u eo vero qtmd

Juxta iniellecttim vero m y s t i c u m , quia

eiiam verbum Dei et Deus aeleruus e r a l , nec confor-

Ecclesiam

significat, qttae in praesenli quasi sponsi Dominiqne

lari indigebat, nec habebat augeri. Unde rectissinie

sui est morle viduata, nitmerus eliam annoruin v i -

pleuus sapientia perbibetur et g r a l i a . Sapientia q u i -

duiiaiis ejits. lempus Erc'esiae designat, quo in cor-

dem, ijuia in ipso habitat omnis plenitudo

por> constituta, peregrinatur a D imino , magna?que

corporaliter.

k

devoiionis

affeciu

divinitatis

Gratia autero, quia eidem mediator

Dei

et hoiuiiiiim, liotniiii Jesu Christo magna gratia do-

roelestis letnpli l i m i n a S T v a n s ,

quotid a n i t m illum Domiui pra?stolatiir adventum. De

naium est, u l ex quo hoino fieri coepisset,

quo dicit : Veniemus

facie-

esset et Deus. Cui siiuile esl, quod Joannes s c r i b i t ,

et mansionem

apud eum

perfectua

x i v ) . Septies quippe duodeni octoginla

euni plenum gratia et veritaie, eamdem ipse d i v i u i -

qnatuor faciunt. Et septem quidem ad htijus sa?culi

tatis excellentiain veritatis, quam Lueas sapientiae

c t t r s u m , qtti diebus seplem volviiur* Duodecim vero

nomine commendans.

mus (Joan.

Et ibant parcntes ejus per omnes annos in

ad perfectionem doctrinae apostolicae pertinent. Ideo-

Jcruialem,

Vides htinc evatigeli*iam i n -

in die sotemni Paschcv.

que sive itniversalis Ecclesia, seu quaelibet anima fidelis qu.-e totum v i t » suae tetnpus apostolicis man-

l e r a n i m a l i a quatuor non frustra vitulo comparatum,

cipare cnrat i n s t i i u t i s , qtiasi septem per dtiodectm

q u i , quasi hostiis deputatum antmal, circa templutn

mttlttpticire, et tynicis octogiula q u H u o r annis Do-

maxime et Jerosolym*

mino sorvTrt laudatur. Sicut etiam tempiis

incessu. Siquidem iu principiis sacerdotein

a n n o r t i m , qti i cuui viro stto mauserat,

septem

narratiouis suae diversatur collocat

ad aram orantem, populi m u l t i t u d i n e m lempli s i s t i t

doroinicae

incarttationU tempori decenti^sime congruit. Seple-

in a i r i i s , Mariam mox

narin osurpo.

Quod

de Ecclesia sacerdotali castigatione r e j i c i t u r , vel o b

tamen i n l e l l i g i et aliter potest: Quis enim nesciat

occulla posl u i o r t e m diviiia districtione d a m n a t u r ,

quod

et nniversaliter i n fine perficietur, quando i n i n e t

calceamenti

calceamenla

deuuntiat. Ac si aperte

ex

mortuis

animslibus

Incarnatus vero Dominos veniens

quasi

fisnt?

cslcealus

l o l i o r u m , quae

flammis

Filius bominis angelos s u o s ,

sunt mancipanda

et colligent de regno

a p p a r u i t , q u i i n divinitate sua morticinia nostrae

ejus omnia scandala. V e n t i l a b r u m itaque Dominus

corruptionis

incarnalionis

i n m a n n , i d esl j u d i c i t discrimen babet i n polestate,

m y s i e r i u m hnmanus oculus peneirare non sufficit.

quia Pater non j u d i c a t q u r m q n a m , scd j u d i c i u m

Investigari enim nuilatenus potest, quomodo

omne dedit F i l i o .

assumpsit.

Sed

poratur verbom , quoinode

hujus

summus et

cor-

viviflcator

spiritus i n l r a uterum malris animatur, quomodo is

Et congregabit autem comburet

triticum

in horreum

igni exstinguibili.

suum ,

paleas

E t ip*e Dominus

1N L U C i f i E V A N G E L I U M

557

EXPOSITIO. — L I O . I .

358

parabolam boni seminis, cui stiperseminavil inimicus A lemnere, sed occidere uou d«bitatil. A l i i o r i s aulem Um-

ratione m y s t e r i i , quia Joniucs evau^elUU , de d i -

primnm

v i i u u i e C h r i s l i , ties auteitt alii Ue ejus b u m a n i u i e

uofoo zisanis, il»leriuinaveril ut d i c e r e t : Ei in pore mesus dicam messoribus meis:

Coitigite

tri-

i n i n i t l e r i u i i i suscepere scribenili, B a p t i s u vero Joan-

XIII).

ne^ legis ve e n s (quae praecursor est gratiae) t y p u m

wumniu; et alligatt ea in fascUutos ad comburendum; ticnm auiem congregate

in horreum mtum(Matth.

N i r o i r u m doceus impios e i peccalores geheunae i g n i

tenet, pulcbre Joaune evaugelista pratdicanie adbuc,

tradendos, sanctos vero coelestt gloria coronandos.

e l baptizanie Domiui praecursore, ip^um Duroiuuro

Veruin boc inter paleas et aizauia d i * t a t , quia paleae

plures discipulos facere et baptizare te>tatur. M y s t i -

n o n alio quam t n t i c u i n seutitie p r o d e m i i , quamvis

ce

a radicis bonae nobilitate degenereiit. Z i i a n i a atttem

a l e r n u r a per saecula D e u m , e l

non tructus solum tuerito d i s i T r p a u l , sed et diversa

doctorein fuisse p o p u i o r u m . Pulchre et evang» lisLe

docens eum

pritts qttaiit i u carne nasceretur, fideLuui

per le^em

prorsos origme procreautur. Quod palea» suiil i J i

atii posl tradituro carceri Joaiinem doiniuicae piaedi-

q u i ejusdein c u m electis ttdei mysteriis iitibuuiiiur,

calionis exordium s u m u i i i , q u o r u i n oflicii e r a l , post

sed ab eorum solida perfectione, vet operuni levtlaie,

corruptam a Jud&is lcgem e l quasi lenebris c >rceiis

vel perfidue vacuitate dissentiunt. Zizania vero, q u i

ignorantia caeca, saevaque tradilioite foedatain, D o ne audire quidero fidei verba dignaittur, ideoque a R m i u i i n carne apparcntis ac per carnem operantis, bottoruin sorte, et opere s i m u l et professione secerquasi advenientis i n Gaiilaea coelcstem pandere d o n o n t u r . E t i l a i u agro m u n d i istius, unus e l e t t o r u m , ctriuam. c t duo s u n l fructus r e p r o b o r u m , quia et oinnia quss hiiroicus s e m i n a t ,

flammis

est gravius, plurima ez

obuoxia s u n t , et quod

bis quae bonus sator j a c i l ,

Factum

est autem cum baptitareiur

et Jetu baplizato ptizatus

tt

omnis

populus, Ba-

orante, aperium est cmlum.

est D o u i i n u s , non ipse

aqu s m u n d a r i ,

aut a volatilibus rapta, aut sole arefacla, aut spmis

sed ipsas Miiiudarc cttpieus aquas, quse ablutae

auffocata, aut certe i n paleas versa depereunt. Soluui

carneiii ejus peccali uttque nesciam baplistni, jus i n -

auiero de terra bona creatum et patientia digna pro-

duerent, et quod tam innumera sub lege baptisutau

batum triticura electorum coelestis vitae recondeiur

non puteranl contra praevaiicationis n i a l u m , vim r e -

per

i n borreum. Quouiodo j u x l a aliain parabolam, non

generativae sanclificatiotiis concipereut. Uude

solum p.sces q u i Aposlolicae

cum baptizatum diceret omiiein p o p u l u m , n i b i l inagni

fidei

relia declinaul,

bene

irois peccatorum obscuri residetit i u u n d i s , v e r u m

addidit. Jetu auttm baptizalo

m u l t i ad l i t t u s , usque discretionis extreinae inter

inquit, cmium. Quia d u m corporis humilitate Dotni-

tl orantt

%

apertum

eic,

bonos attracti, tuuc ob suae nequiliae noxam e x l e - ~ uus undas Jordauis s u b i i i , divinltatis sua? poientia tiores roitti roerentur i n tenebras. Ignem autem coeli nobis januas p a n d i l . Dumque caro innoxia f r i gehennsB bifaria ratione inexstinguibtlem v o c a t , i d gentibus ttngitur a q u i s , opposita quoudam noxiis est quia neque ille perpeiuo posstl exstiugoi, neque eosqoos cruciat unquam exslincturus, sed i i n m o r t a i i (at i u dixeriro) s i l moi le plexurus. A d distincliouem videlicet illius sacratissimi iguis, quo eleclos C h n s t i bsptizaudos esse praemiserat. De quo et P s a l m i s u : Jgne nos txaminasti,

LXV). E t paulo p o s l : Non

tnm (P*al. mltrnum,

a i t , sicut igne examinalur

argtu-

hm$imu*

in

ud transivimus ( i n q u i l ) per ignem et aquam,

et induxi$ii

nos in refrigerium*

tuam in holocaustis

(ltid.)

y

Introibo

in

domum

id est devictis pressuia-

r u m a n g o r i b u s , i n gratiarum aclione regni l u i coslestis atria peneirabo. Berodtt

auttm

dt Herodiade qum ftcit ctutit

uxore fratrit

Utrodtt,

Joannem

tttrarcha, odjtcit

tit carcere.

coromemoraniur,

romphaea restinguitur ignea. Quid enitn, nunquid e i tunc cnelum sperturo e s i , cujus oculi coeloiuro i u i e riora cerneb.intt Sed virtus i b i bapti^matis ostend i t u r , de quo quisque cum egredilttr, regni cosleslis ei janua declaratur. Sicut et i l l u d , quod Jesus cujus omnia quae Pairissunt, baptizatusorassemerooralur, ad nos informaudos actum non d u b i t a t u r , q u i b u s p o s t lavacrunt baptismaiis,utaula coeli paudatur, uon otiose vivendum, sed j e j u n i i s , precibus atque eleeroosynis est insistcnduro. Quia etsi peccala

sunt omnia

solidata. Nani quasi transito m a r i Rubro cum corriptrttur sui,

io

baptismo l a x a U . n o n adhuctainen estcarnis f r a g i l i u s uecatos

ab itlo, p quidem gratulamur i f i g y p t i o s , sed i n deserlo m u n -

tt dt omnibut

nvatit

danae conversationis bostes occurruut s l i i qui duce

tt hoc supra omnia,

t% i n -

e l eooperatrice Christi gratia nostro sudore vincatt-

Plenius haec a Matthaeo

t u r , donec promissam vitae aeternae perveniamus ad

et Marco, Joanuem videlicct He-

rodiadis insidiis non modo v i n c u i a t u m , sed

etiam

patriam. Et de cendit Spiritut

tanctue

corporati

specie

sicut

Bene corporali specie, qnia i n

capite capsum. Quod IIOII his diebus, sed j u x t a Evan-

cotumba

geliom Joanuis posl aliquot a Domino sigua patrata,

nalura d i v i n i t a i i s a l u o r u l i b u s v i d e r i non

ejusque j a m baptisma dilTaraatum sciendum esl esse

Bene sicut columba, quia spiritus disciplinae effugie»

in ipsum.

potuii.

gestoro, verum sb hoc EvangelisU propter exagge-

fictum,

randam llerodis m a l i t i a m praeoccupando commeino-

quia ad exempluui Simonis in felle amaritudiiiis, ct

r a l u m . Qoia c u m ad praedicationem Joannis i m p e r i -

iuiquilaiis obligatioue perdtirant, sortem i n eo

t u m vulgus confiueret, mibtes crederent, publh-ani

teniqueb ibcre nullatenus possuni. Ui>de cttm muudi

peeniterent,

totns i u commune

popiilits bapiistna

susciperet, ipse c contrano i l l u n i nou soltnn c o n -

uec babilabit iti corpore subdito peccatis. E t

crimina q u o n l a m in liguram baptismi diluvio

parpttr-

gnrentur, non c o r v i , scd coluiobae ore delatus olivae

559

BEDA5 V E N E R A B I L I S OPP. P A R S I I . S E C T . I . —

EXEGETICA CENUINA.

5130

r s m u s paeem saeculo redditam n u n t i a v i t . Mystice A miracula i n esemplo operstionis non aunt I r s h e n d s . doeens soiis eis qui i n cordis simplicilale baptizatt

Omuipotens enim Deus et linguas itifantium

stini, u t u t i o i i e m sancti S p i r i t u s adfuluram. Nemo

disertas, et ex ore i n f a n t i n m et lactentiuin perfecit

facit

eniin pub*i Douiiniiiii post baptisma p r i m u m S p i r i t u s

laudem. Sed aliud esl qttod nos doctrina» usu diciraus,

sanoii gtalia pcriinctum , a u t a l i q n e m divinas naturae

aliud quod de miraculo seiinus. Potest autem t r i c e n -

per tempora gessisse pwJVcitim, sed novent potius a

naiis baptixati Salvatoris aeias etiam nostri baptisma-

prittio conceptus hiitiiani lempore qtiem m i n e m , ettmdem et Deum existere

venim

verum.

tis i n l i t n a r e m y s t e r i u m , propter lidem, scilicet san-

ho-

ctse T r i n i t a i i s et operationem

Adventu

id est EcHesia, praecipue baplizati

legalis. Qui

mius i n t e l l i g i t u r , eo et devotius impletur. Quasi enim

accipiunl S p i r i -

quoddam sacrosanctum trienuii lemptis baptixuitdos

tum s a n r t u m . Et vox de emto facta e$t: Tu es Filiue in tecompiacui

decalogi

n i m i r u m decalogus revelata fidei g r a t i a , qu » subti-

a u t r m colnmtia* demtuistraiiim, quod i n corpore ejus,

meut

habere docuit, q u i a i t : \te docete omnet gentet, ba-

dilectu$

%

%

plioantet

mihi. Merito Joannes ittter natos m u -

tancli

i i e n i m ntilli secundus esl, cui se baptizandtim C h r i atus,se videiiditm invisibilis ezbibet s p i i i t u s . s u u m de coelo Filittm commetidat Paier. Nei|ueenimipsi F i l i o

eos in nomint

(Mailh.

Patris

%

et Fiii,

et

Spiritus

x x v m ) . Quasi boc idem t r i e n u i u m pet

.decem multiplicart praecepit, eutn s u b j u n x i t : Docen-

qood optime noverai, sed vel Joanni vel caeteris qui

te$ cos tervare omnia qumcunque mandavivobi$(lbid.). l o cujus etiam figuram mare aeneum, in quo sacer-

aderant, quod nossent, indicabatur. Unde nolandum

dotes templum i u t r a t u r i lavabantur, et triginta c u b i -

quod idein Joaunes qui eatenus v i r t i m so fortiorem

l o r u m funiculo c i r c u i r i exterius, et intus tria m i l l i a

descen-

ineiretas capere potuissenarratur. Quia (corde c r e d i -

Pairis altestatione praemonitus,

tur ad justitiam, ore autetn confessio fit ad salutem.)

F i l i u m p r a r d i c a v e r i t : Hic e$t, i n q u i t , de

Cui sensui suflragatur, quod apostoli percepla sancti

et C h r i s t u m evangelizabat, exinde j a m sione Spiriitis, vel aperte Dei

vel

quo dixi, po$t me venit vir, qui ante me factus e$t

%

priorme

B

erat, et ego nesciebam eum (Joan.

de colomba : Et tgo vidi, et tettimonium hic esl Filius Dei (Ibid.).

quia

Spiritus gratia, priino animarum tria millia

zant. Et quia maris a nei mentio incidit, l i b e l et i u

perhibui qnia

caeleris quomodo baptisnii regul.e congruat inquirere.

%

Itaqtie mysterium Trhtitatis

A iabio

(inquit) usque

ad labium

cubitorum

i n baptismo Salvatoris ostettditur, ut et nos i n cjus

(III

nomine

coangustari, sed coelestis denarii oporiet

dicil:

baptizandos In te compiacui

esse

docealur.

bapti-

t ) . Itemqtie

Quod

aulem

m i n i , tale est ac si d i c a l : In

decem

Reg. v n ) , quia non terrena nos sollicitudine exspecta-

lione d i l a t a r i . L a b i u m cjus quasi labium caiicis

vel

te placitum meum constitui/ boc est, per le gerere, ^ rollutara repandi l i l i i : qiioruin uno poculum domiuicas quod m i l i i placel. Quod vero secundum Mattliaeum passionis, altero patefacta resurrectionis ejus claritas d i c i t n r : In quo mihi comptacui (Matth. m ) , ita exe x p r i m i t u r . Nam quod att Apostolus : Quicuuqut aeponitur : Quod umnis qui poeniteitdo corrigit aliqua ptixati tumut Christo Jetu in morte iptiut baptixati tuqoae fecit, eo ipso quo poeuitet se sibi dispticttisse mu$ (tiom. vi), ad labium caiicis pertinet. Quod vere indicat, quf emeudat quod fecit. Et quia omnipotens subjungit: Vt quomodo surrexit Christus a mortuis per Pater sicut intelligi ab bominibus poteral, humano gloriam Patris, ita tt nos in novitate vitm ambuttmue modo loculus esl de peccatonbus dicens : Pmnitet (Ibid.), ad florem repandi l i l i i respicit. Ciassitudo mt ftcistt Irommem super lerram (Cen. v i ) , quasi sibiejus, t r t u m u n c i a r u m , u t omne baptizatorutn r o b u r , melipsi displicuit i n peccatoribus quos creavit. I n fidei, s p e i , cbaritatisque perfcctione solidetur. solo autem sibi unigenito Domino nostro Jesu Christo %

complacoit. Quia hitnc i n t c r homines, hominem crc-

Quiuque cubitos habebat a h i t u d i n i s , quia quidquid

asse nmi poenituii, i n quo peccatum nullum omiiino

visu, a u d i t u , gustu, olfactu, vei lactu d e l i o q u i t u r ,

i n v e u i t , sic dc illo per Psalmistam d i c i l u r :

totum unda regeiierationis abluitur. Boves q u i por-

Dommut et non pmnitebit eum; num (Psal.

Juravit

tu e$ sacerdos in mter*

tant, singulas c m l i plagas t e r n i asptciunt, u i in

fide

p sanclae T r i n i i a i i s , o r b s baptizetur uuiversus. S u h a t

ctx).

El ipte Jesus erat incipiens

quasi annorum

triginta,

autem i n lalere dextro a t r i i sacerdotuiu cotitra Orien-

ut putabatur filiut Jo$eph. Jesus aunorum triginta ba-

lem ad Meridiem, quia stanieNovi Te^Umenti gratia,

ptizatur, et tunc demuin incipit signa facere ct doce-

datum est per euiu qui

r e , legitimutn videlicet et mattirum lentpus ostendens

(Luc.

aetatis, his q u i omnem aeutem, vel ad

tricenarius numerus Cbristi et Ecclesia? sscramentis

sacerdoiem,

vititavit

net oriene

vel ad docendum ptitant opportoiiam. Qui e t i a m , u t

sptatus ittvenilur. Natn et Joseph, qui i n

supra

resurrectionis

lectuin esi, anno duodecimo

aelatis suae i n

ex alto

i ) . Sed et innumeris Scripturae sanctae

locis

figuram

Nuvique Tcstaincnli o c t o g i n u annis

m^tlio doctoriiin sedens i n lemplo, non docens, sed

iEgyptios a fame defendit, triceuarius ablutis erga-

inlerrogans, v o l u i t i n v e n i r i . Ut enim non auderent

s i u l i s o r d i b u s regni gubernacula suscepit, et

bomines in innrina a t a t c ptaedicare,

eadem

Interro at liomines

David

acUle regnum, quod septuageuarius, hoc

est

per divinitateui

perpelua quiete dignus contpleret. inchoavit, et Eze-

siiam setnper angelos docet i n coelo. Nec contra baec

chiel trigtnta annorum apertis sibi coslis propheiiae

movere

dona p r o m e r u i l . Et qtiia per fldem et adversa longa-

qMenvfuam

in terra, qtti

ille duodenis

debct,

quod Hieremias

atque

Daniel prophet;ae spirituin pueri pcrceperunt, quia

n i m i t e r f e r r i , et sublimiter debeut praemia

spersri.

IN L U C i E

Zll

EXPOSITIO. -

EVANGELI

LIB. I .

Sflf

reperla et arcac vel tcmpti a l l l t u d o , et tahernaculi longiiudo, A venit Deum. Hcec auiem non nobis ad tubitum aut obsqut utiis auctoribut commtntata sunt, sed ipn i r i g i n t a cubitis uiensnralur. hmc Saivatoris nostri, secundum camem propinqui, { j i p a t o f a / i i r f t n q u i t ) fitiutJouph. H o c v e r b u m p r o seu studio tanti seminit demonstraudi, seu dectndi qutt pter itlos p o s o i t , q u i eutn ex Joseph s i c n t a l i i bomincs ucundum vtritatem gesta sunt, iradidemnt. Haec A f r i generantur, rebantur ease progenitum. Unde si quem canus his ipsis syllabis profert, exceplo quod prr, movet, cum Maria de Spiritu sancto genuerit C t i r i Maithat, posuit Melcbi, quia furtasse vel cedex illtos s i u m , et Josepb illins non vere, sed pntative pater *ic habuit, vel i n bisloria i u qua haec d i d i c e r s l , e u u i appcltetur, cur non Maria polius quam Josepb, qtise dem Matthal i n v e n k esse clvotiyinum. Quia ergo n i h i l a d e u m pertiuere videbatur,generatio descrihaMatlltaeus regulem, Lucas sacerdotalem DomSui p e r t o r , scial p r i m u m non esse consueltidinis S c r i p t u r a sottam suscepere taxatidatn, imde et i n quadriga r u m u t m i i l i e r i i m i u generationibus ordo t c x a t u r . chcruhim httnc.ieo fortissimiis besiiarum, i l l u m v i t n Deinde ex una tribtt fuisse Joseph et M a r i a m , tinde lus sacerdotum videlicct hostia desiguat, eamdem e t iege eam accfpere cogebalur, u t propinquam. E t uterque sui operis inleutioneui i n genealogia quuque q n o d simui censenlur i n Belblehem, u t de una videSalvatoris lexenda servavit. Aculc namque a i i i i n a d l i c e t stirpe g e n e r a t i , stqne ideo per generationem versum est Matthaeum qui regiam i n Chrisio institue» Josepfa, orlgo qooque M a r t e inonstretur. P u l c b e r r i rat insinuare persotiam, excepto ipso Ciiristo qusdrame sane Lucas, gencatogiam Cbristi d i c t u r u s , ipsutn ginta bomines i n generatiouiiui serie tiomiiiasse. N u patrem p r a m i s i t loquetiiem : Tu es fitius meut dilemerus s u i e m i s t e i l l u d lempus sigirittrat, quo i n hoe ctut iVarc. i ) , u t eumdem verum Dei F i l i u m diviua saeculo, et i n bac terra regi nos oportet a Christo sealteMatione, quera v e r u m bominis fllium humanae cundum disciplinam iaboriosam, qua flagtiiat Deut successionis ordine comprobaret. (ut scriptum esl) omnem filium quem recipit (Hehr. x u ) . Qui fuit Heli, qui (uil Mathat, qui fuit Ltvi, qui Neqtie e n i m quadragiuta duae, quod factunt tcr que> fuil Melchi, elc. Merito movet quomodo Joseph duos terni et deui,sed propter iinum Jechouiam bis niuucpatres ex diversa proavorum stirpe veniemes, unum ratum quadragima una geuerationes fiunt, si et ipsum q u e m Lucas, alterum quem Matthaeus commemoraf, Cbristum adnuineremus, q u i buie regendje vitae n o habere poluerit. Dicit enim Maltbaeus : Mathan austrae teinporaii atque terrenae, tanquaro numcro quatem genuit Jacob. Jacob autem genuit Joteph,virum drageuario rcgulariter prsesidet. Naro quia numerus Marist. Sed hujus nodum quaeslionis, Africantts de laboriosi bujus temporis sacrameiitum e s t , quod consonanlia Evangeliorum scribens, apertissime sojsub discipliua regis Christi adversus diabolum d i m i v i t . Mathan, i u q u i t , ei Mathal diversis temporibus 9

(

de una eademque uxore procreaverunt.

Estha

nomine

filios

Quia. Mathan, qui per Salomonem

scendit, uxorem eam primus fiko Jacob nomine, quoniam

singulos

lexviduam

de-

acceperat, et relicto

defunctus est. Post cujus alii viro nonvetat

uno

dragenis

Mothat tribu,

tentabatur a d i a b o l o , q u i d aliud quain per oiniie hujus saeculi teiopus leutalionera nostram i n carne sua, quam de nostra mortaiitate assumere diguatus

Jacob et

est p r x f i g u r a n t ? l d c i r c o aulem iste uumerus hane

fratres. Quorum aiter, id est Jacob, frat> it

teroporalem vitaro terrenaroque sigoificat, quia e i

uxorem,

ex qua et ipse accepit

Meti sinc tiberit defnncti, eipiens, genuit Joseph,

fiiiut,

retictam

Matthas

fitium

nomine

uxorem ex mandato legis acnatura quidem

propter quod et scribilur Secundum

cujus Jacob quia fraler

: Jacob

suum

autem

genuil

eral, uxorem

compelenti

obtervatione

iur, qui [utrat

naiivitatem

Qui et ipse

hanc

successiotatit

per hoc detignavit

obtervans

per quod digna distinctione

competenti Evangelista, genuitte non

ne

aliquem

descendent,

t e J ascendens, usque ad Adam et ad ipsum usque PaTROL. X C I I

Christuro

Abraham usque ad Josepli,et usquead ipsius C b r i s t i

Qui

veritalem

nominaret,

curo p a r i i c i p a n d a m , quia descendentem

dictnt:

Heli ette fiiius putaba-

tuccetsionibus

ipse

enu-

stat, magit quam germinis hujuscemodi

Porro

^ consummantur. Ad isiam ilaque mortaiitaiero tiobis-

con-

omninoin

quater babent decem.

ad susci»

nem, quct vetul adoptione quadam erga defunctos indicio,

draginta aulem

: et ta quam

detignat,

Mutthat, quia legalem

curruut,

voluit significare Matthaeus, ideo ipsasgenerationes a h

putabatur ttst fitiut Joteph, qui fuit Heti. subsannante eadem dislinciionc,

annorum quadriparlitis vicibus

decem ah uno usque ad quatuor progrediente nuroero

Et per hoc rata inveni-

autem gtnuit Joteph

tempora

et mundus ipse quaiuor pariihus t e r m i u a t u r . Qua>

efficitur

integra generatio, et ea quam Matlhccut

merat dictntiJacob Lucat

germinis

vero tegis prasceptum Reti

tandum fratri semen acceperat. turatque

per

Heli,

ex eodem gencre,

Joteph.

diebus j e j u n a v e r u n t , et Evangelium

accepit

sed non

fiiium,

E t lex et propheto per Moyscn et i l e l i a m , q u i q u a ipsius D o m i n i jejuniura, q u i diebus quadragtnta etiam

nubere,

per quod ex diverto patrum genere efficiunlur

'

camus, etiam i i l u d declarat quod quadragiuta dierutu

j e j u n i u m , hcc est humiliationein animae consecravit.

obitum,

qui per Nathan genus ducit, cum esset ex eadem

Heii inltrim

1

per-

descendendo coromemoravit ab

iuiiio

Evangelii sui. Lucasautem non ab initio Evangelii s u i

9

sed a bapiismo Cbristi generationes enarrat, nec descendendo sed ascendendo, tanquaro sacerdotemin expiandis peccalis magis assiguaas, u b i e u m vox decoeh» declaravii, u b i tostimoniuin Joannes ipse p e r h i b u i t , d i c e n s : Ecce

qui tollit

peccata mundi.

Asccodeodo

autem Irausit sd A b r a h a m , e t perveuit ad Deum, c u i mundati et expiati reconciliamur. Merilo et adoptiov nis originem ipse suscepit, quia per adoptioncm eCQ» 12

5C5

BED/E V E N E B A B I L I S

OPP.

PABS I I . SECT. I . — E X E G E T I C A

3tfl

GENUINA.

r i m u r filri Dei credendo i n F i l i u m D e i . Per carmilem A Deum Palrem ascendens, scptuagesimo gradu Enoch vero generationem Filius Dei, potius filius liominis

babel, qui dilata raorte tranststus est paradisum, u t

factus est. Salis autem demonsiravit

significel eos

non se

ideo

d i i i s s e Josepli l l e l i quod de i l i o geniius, sed

q u i i n g r a t i a m adoplionis

filiorum

ez

quod

aqua et S p i r i t u sancto regenerantur, i n t e r i m , post

i l t i fuerit adoplatus, c u m et ipsum Adam filium Dei

absolutioiiem corporis, aeteruam snsclpiendos i n r e -

d i x i t , c u m sit factus a Deo, sed per gratiam quain

quiem (septuagenarius quippe numerus propter ^c-

postea |ieccando amisit, tanquam lilius i n paradiso

ptimam Sabhati, ad requiem e o r u i u sigiiiticaudam

constitiittts sit. Quapropter i n generaliouibus M a t t b x i ,

q u i , juvante C h r i s t i gralta, decalogtim legis impleve-

significatur nostroritm siisceptio peccatorum s

r i n t , aptissime congruit) et i n tempore resurrcctio-

Do-

inino Cbristo : i n generationibus autem Lucae, signiticatnr

s

abolilio n o s t r o r u m peccalorum

nis, i n d e m u t a h i l i Dei sapientiae

Doinino

Ghristo. Ideo eas ille descendens enarrat, iste ascendens. Qood enim dicit Apostolus : Mitit

per

Qui fuit Seth,

qui fuit

Adam,

qul fuit

Dei. Quia

tuum

Ctiristi aliqua i n i q u i u s , q u i nullam babuit, uon est

vm),haec esl sus-

utique conjuncta i n i q u i u t i b u s h o m i n u m , quas i n sua

ceptio peccatorum. Quod autem a d d i t : Ut de peccato

carne suscepit; ideo numerus penes Maithseum, e x -

in timilitudine

carnit

peccati (Rom.

Fitium

coutemplaiidae

saecula monstret esse jungeiidos.

damnaret peccalum in carne, baec est expiaiio pecca- B cepto Cbristo, est qusdragenaritis. Quia vero j u s t i t o r n m . Prohide Matthaeus ab ipso David per

Salo-

tiac suae Patrisque nos expiatos ab o m n i peccato e t

inoiieiii descendit, i n cujus matre iile pecravit.Lucas

purgatos c o n j t i n g i l , u t i i a l quod ait Apostolus : Qui

vero ad ipsum David per Nathan sscendit, per cujus

autem adhceret Domino,

itominis p r o p b e u m Deus peccatum illius expiavit.

ideo i n eo

Quifuit ieue.

(inquit) Mathan

9

qui fuit

David, qui

Cbristus s quo i n c i p i t enumeratio, et Deus ad queoi

fuit

pervenit, connumerantur, e l fit numerus

Iste quoque numerus qucm Lucas exsequitur,

peccatorum. Nam et bujus n u m e r i mentionem D o -

m i r e r i s , si Lucas a

uiinus fecit, c u m eum Petrus de dimittendis pccca-

Da^id usque ad C h r i s t u m phires successiones, M a t t h a i t s pauciores : boc est, iste quadraginta tres, ilie v i g i n t i octo posuii, com per alias personas

genera-

lionem fatearis esse decursam. Potest e n i m

fieri

Nomeu et generatio

fuit

Arphaxat.

u t e m , ncqtte i n Gcnesi, neque i n Verbis Dierutn i n Sela, vel Sale l i l i u m , nulto

i t i t c r r o s i t o genuisse

p e r h i b c t u r ; sic enim babes :

Porro

triginta

Arphaxut

viait

annot, et genuit

(Gen. x i ) . Itemque e l Paralipomenon : Arphaxat tem genuit Sala,

qni et ipie genuit Heber ( f Parai.

Sale au1).

Scito ergo beatuiii Lucam,hanc generatioiietn de S e ptuaginta iutcrpretuin ettitione sumpsisse, ubi scrip t i i n i est, quod Arphaxat ceiilum iriginta quinqtte M i n o r u m genuerit C a i n a n , et ipse Cainan , curu centum t r i g i n u ruerit amtorum, genuerit Sela.

Sed

quid h o r u m s i l v e r i u * , aut si uirumque v e r u m

csse

p o s s i i , Deus n o v e r i i . Nos

simpiiciter admonemus

lectorem u u t a i n inter utrosque codices in serie t e m porum esse discrepantiam, u t a diluvio usque ad u a t i v i u t e m Ahrahae i n Hebraica v e r i u t e anni c c x c u i n septuaginta

Interpretum translatione M septua-

g i n u septem reperiantur esse comprehensi. E t quod quidam cbronograpbi medii h o r u m incedctiles,ablata t a n t u m Cainan geiieratiooe, nec

eaeteri* stmis a 1

f i r b n e u m exemplar emeadatis,

nongentos quadra-

ginta duos annos ejusdem describanl aeutis.

temere D o m i -

et septima gciteratiooe

venil aboliturus omuia p e c c a u , nisi quia i n ilto n u oniniuui peccaiorum. i l o c autem i n uitdenario n u uiero e l sepienario coiisiderandum est. Qui n u m e r i pei se multiplicati ad t a n l u m perveniuut. Nam u n decies sepiem, vel seplies undeni, LXXVII fiunl. U n decitn autcm transgressionem denarii signifiesnt. At s i i u deuario perfectio

bealitudinis s i g n i f i c a t u r ,

unde e s l etiam i l l u d , qttod omnes conducti ad v i neam denario r e m u n e r a i i l u r (Matih.

x x ) , quod

frt

ciim scptenaria creatura t r i n i l a l i Creatoris a d j u n g i l u r , manifestum est quod transgressio d e n a r i i p e c catum significat, per superbatn plus aliquid babere cupienlis, el

i n t e g r i u t e m perfectioncmque

p teutis. i l o c autein sepiies

amit-

prupterea d u c i t u r ,

molu liominis facta significelur illa

ol

transgressio.

T i T n a r i o enim n u m e r o incorporea pars bominis s i gtiificaiur. Undeest quod ex totocorde, ex tois a n i m a , ex t o u m e n t e d i l i g e r e j u b e m u r D e u m ( l f a r c . x u ) .

Qua-

ternario vero corpus; m u l i i s e n i m m o d i s q u a d r i p a r t i i a i invenitur natura c o r p o r i s . Ex bomo c o n s u n s , non

his ergo c o n j u n c i i s

absurde septenark) numero s i -

gnificatur. Motus autem i n numeris nou e x p r i m i t u r cum dicimus u n u m , duo, cum

dicimus, semel,

%

t r i a , quatuor, c t c . , s e < i

bis, t e r , quater. Q u a p r o p t e r

(ut dixt) non septem e l undecim, sed septies cim significatur transgressio,

unde—

qtiae m o i u f a c u

esi

Pulcbre

ge-

hominis peccanlis, boc easeiiiittr. Utrumque Apostolus simul nos agere osteudit, dicens : Spe gaudtnttt, tieutes (liom.

m ) . Tanquam

pa-

in tribulatione

i l l u d esset i n cibo, hoc

in jejunio. Simul enim cutn viam Domini carpimus, et a vatiilale praesentis saeculi jejunamus, et futuri

ECT. I . — E X E 6 E T I C A GENUINA.

368

nos positos, quanto magis sibi rebeltare conspicil, tanto atnptius expuguare conlendil. Eos eiiitn p u ! sare negltgit, quos quieto j n r e possidere se sentit. Contra nos vero eo vehemcntius i n c i i a t u r , quo ex corde nostro quasi ex j u r e propriae habitalioiiis expellitttr. Iloc enim i n seipso Dominus suh qu*d»in di- / , t u t i . E t si invidere noti d e s i n a l , lamen insiare form i d s t , quia frequenlius refugu triuropbari. A u d i i n Xivcn*. Jubemur u n i Deo servire, quod cst Graece W p t v t t v . Unde dicitur : Et UU soli ttrvits, grssee saxftvottc.

S e i r t t i u Od serviemUt (Phiiipp.

tumct$ie

f

e s t i n Grmco

advenit. Qusmvis

m ) , quod

in Jtruttdem,

tt ttatuit tum

malitiae finem p r a b e a t , sed u t corda quse per quie-.. tem secura reddiderit, repente rediens, facilius i n -

illum,

opinatus i r r u m p a t . Notandum autem quod tribus so-

vel ipsa victoriae suae jactantia dejicere q u e a i . Dd tt mitle tt hinc

l u m teniatoris fraudibus expositis, omnero teutatio-

dtertum.

%

nem d i c i t esse consummatam,

I n omnibus tentaiioaibus boc agit diabolus, ut intelrelinquat a m b i g u u m . Mittt

cadere desideral. Mitte te i n q u i t : persuadere potest, '

ett, concupiscentia > r a m , et superbia

%

te et quia in manibut tolleni fe, nt

Villam

forte

%

illa. Et aliut

paalrao Iegimus. V e r u m i b i non de Christo, sed viro

vtnirt.

sancto prophetia est.Male ergo interpretatur S c r i p t u -

am-

iabis

Dontinum

Deum

tuum.

Dictum

ett:

Falsas de

Non

K t notandum quod necessaria

1

Deute-

rmmroio t a n t u m p r o t u l e r i t , u t secundae legis sacraineroa monstraret. Non

lentabis, i n q u i t ,

Dominum

Deum tuum. Suggerebalur enim tanquam bomint, ut signo aliquo exploraret ipse quantus esset, id esl, qitam multuro apud Deqro posset. enro

fit.

Pertinel namque

Quod vitiose

fit,

ad sanaro d o c t r i n a m ,

quando habet quod faciat homo, non lenlare D o m i -

dixil:

Uxorem

duxi,

illam.

et to

probare

ideo non

postum

%

Uxoris quippe appetitus, sicut et gula, ad

facie ad faciem teotatur. Nos vero cutn ipsi, percct

Scripturis ^

lestimonia de

Juga boum emi quinque

tas praevalet, et his quidero Dominus quasi f o r t i o r

ten-

diaboli sagittas, vcris S c r i p l u r a r u m f r a n g i l clypeis.

et videre

%

curiositas, quae est vana gloria, ad concupiscentiam

s u i concutcatione quasi tcrgiversator tacet. ait ilti:

( i n q u i l ) dixit :

habeo txirt

refertur o c u i o r u m . Nam per eculos maxiroe curiosi-

D e angelorum auxilio qnasi ad infirmuro l o q u i t u r , de

%

tl ntctstt

batio quinque j u g o r u m , i d e s t , corporalium rerum

leonem et draconem (Psa/.xc).

£ f retpondent Jtsus

evangelica

avaritia non caret, ad superbiam vitae respicit. Pro-

r a t , debuerat et i l l u d dicere, quod i n eodem psalroo tt conculcabit

11). E t i n

concupiscentiam carnis pertinet. Villae e m p t i o , qme

ras diaboius«Certe si veredeSatvatorescriplum novec o n t r a se s e q u i t u r : Super atpidem et batiliscum

tmi,

Et alltr dixit:

effendat ad iapidem pedem tuum. Hoc i n nonagesiroo

buiabit,

oculo-

t

Joan.

vltae dapibus e x c l u d u n t u r . Primut

ett cnim quod angtlit tuit mandavit dt le,

«f contervent

carnis est et concupisctntia vitct (I

parabola tribus solum reprobi negotiis, ab aiternae

praecipitare non polest. Scriptum

hls

Joanne atlestante q u i a i t : Quia omne quod in mundo

te

Vox diaboli, qua seroper orooes deorsum

deortum.

Quia videlicet

oronium v i t i o r u m origines amplecluntur et fontes.

ligat si Filius Dei s i t , sed Dominns sic responsionem t e m p e r a t , u t eom

ah

ipso suo certamine ad teropus recedit, non u t illatse

tuptr

n o n poierat, tentet et vana gloria, si forte £t ditat Hli: Si Filiut

stepe amiquus bostis poslquam

menti nostrss tenlationuro cerlamen i n t i x e r i t ,

U t quem guls vel avarilia superare

templi.

tempue.

Pestea eniro non tentaturus, sed aperte pugnaturns

cir*

Xnreevevttc.

Et dmxil iilum pinnem

itaque Dei nomioe, recestit ( i n q u i t ) usque ad

qnod est

E l Kerum : Non enhn tumus

pto baptismate gratia spiritus, ercmum adimus, eum j e j u u i u m quadragesimale

virtutuni

suscipimus,

id est, ab iliecebris sxcularibus toto vitae nostrae tempore continere disponrmus, vel tacitis appetimur i n s i d i i s , vel aliquando etiam proximiore polsamur. Qui cum blandiens d i c i t : Homo fortis es,

roanduca

et bibe, et similis m a n e , videndum e s t , ne nobis serpentis antiqui nescius venena d u m q u e : Non in solo pane vivii

propinet. Dicenhomo, sed in

omni

verbo Dei. Verum m u l t i , concupiscentia carnis d o v i c u , ii.ox svariiia p u l s s n t u r , et aiiquoites ethtro

itnm Deum suttm. Ncque enim et ipse Salvator non

superattlur, adeo ut pro oblatis rooneribus diabolum

potcrat t u e r i disciputos suos, quibtis tamen a i t : Si

adorare non metusnt. Quornro u b i p l u r i m i continen-

vot

pertecuti

(Matth.

fuerint in una civitate

9

fugite

in atiam

x ) . Ctijtis r e i p r i o r exempltitn praebuil. Nam

t i a m i a u d a n l , majores etiam personae

bonorant,

dona tribuunt, fil u t voluptatom v k t o r e s phiiargyria

c u m poteslatem baberet ponendi animam suam, nec

^ vincantur, et crescente per tempus insania, divites poneret nisi cum veltet, i u A l g y p t u m tamen j quosque quos per aperta taeiuora daemone plenos infans portautibus parentibus fugit. E t ad diem fcagnoscunt, oon modo exsecrentur et arguant, aed eam

sturo non evidenter, sed lateitler ascendit, cum alias

et flexa cervice adorent

pelam loqueretur Judaeis irascenlibus, et de i n i m i -

Apostolus a v a r i t i a m , simuiaerorum esse servituieui.

cissimo animo audientibtts , nec laroen valentibtts

Qui si et hanc Saivstoris exemplo

i n eom m i l t e r e manus, quta nondum venerat bora

D o m i n u m , videlieet, Deum suura adorando, et pro

ejus. Qui ergo palam docendo et arguendo, e i tamen

aeternis gaudiis i l l i soli serviendo, a d e r i l et tertia

iohnicorum rabiem valere i n se aliquid non sinendo,

vanse gtoriae pestis, quas v i t i o r u m praecedentium v i -

B e i demoustrabat potestatem, idem taroen

fugiendo

etores de suis viribus extollat, ut quast i n v i r t u t u m

e t latendo hominis instruebat i n f i r m i t a l e m , ne Deum

cuhnine posilos ulterius se jant cadere non posso

tentare audeat, quando habet quod faciat, ut quod

praesuroant. E l hoc plane curiosis oculis Deum t e n -

cavere oporiet evadat.

tare esi, de suis quempiaro meritis g i o r i a r i . Centra

Et contummata

omni

ab itlo usque ad lemput.

tentatione,

diabolut

et suscipiant. Unde d i c i t triumpharint,

recestit

hoc quod ipse fidem djscipulis augens a i t : Cum per-

Vides ipsum diabolum non

feceritis emnia qme prwcepta tunt vobis, dicite : Strvk

e*se tn studio p c r t i w c e t n , ceJcre vcro solere v i r -

572 OPP. PARS I I . S E C T . I . — E X E G E T I C A GENUINA. t u r m e r i l o r u m . Haec de principiis evangelicae dispentHMtUes tumus qutt debuimut facert feeimut (Luc. A sationis uno iibello dixisse sufflciai, verum quae se* %nt). Qui cum s l i b i prasciperet ne justitinin nostram coram boininibes fscismos, i n ejusdem detlnitioiie quuntur gests vel d i c u Salvaloris, non solum nosiraB BEDiC VENERABILIS

371

%

jrjunmm

l a n t u m , eleemosynam

atque

q u i e i i , sed e t legentium comraodo consulenies, a b

orationem

sobjunxit, t r i p l i c i , seilicet, hostia telo totidem arma

alio magis intueamur exordio. Nescio quo enim m o d o ,

defcnsionir opponens, nt jejunio concuptsceiitia car-

ut Augustiuus a i t , ita l i b r i termino reflcitur lecteris

ids, eleemosynis a v a r i l i a , precibus j a c u n t i a pella-

inlentio, sicut labor vistoris hospilio.

LIBER SECUNDUS. Ecclesisstica narrat hisioris , beaiissimum Joan-

utique nisi praesentibus factorum dictorumve

eem apostoluin, usque a d u l i i m u m pene vitae suae

fieri

posset i n d i c i i s . S e d horum tempus et ordinem i o

tempus, absque uBius Scripturae indiciis Evangelium Joannis (ut d i c t u m est) Evangelio, qoisqitis quaesiepredicasse. Sed cum i r i u m , i n q u i t , Evangefiorom, ] r i t inveniet. Cujus u t c x t e r a praeierniiiiens, u u u m ethim ad ipsum notitia pervenissei, probasse quidem solumroodo testiroonium ponsm. Gum venitset, i n dlcrtur fldem et verilalein d i c t o r u m , deesse tamen

quit, i n Galito*am

v i d i t aliqua, et ea maxime quae, primo pnedicationis

diuent

omnia

sttse tempore, Dominos geeserat. Certum esl enim

(Joan.

i v ) . N o U n d u m sane, quod primo Jesum v i r -

qood in auperiorroos Iribus Evangelistis haec viden-

tutem spiritus demonstrasse, et post doctrinae g r a -

exceperunt

%

cum v i -

eum Galilcti

%

t n Jerosotymt

quce (ecit

in die festo

t u r sols c o n t i n e r i , quae i n eo gesta sunt anno quo

liani miuislrasse, p r i m o de virtutibus famam cgres-

Joannea B a p t i s u vel inclusus est i n carcerem, vel

sam, et sic doctrinam magnificaiain esse commemo-

p u n i t u s . Denique si observes, statim i n initiis n a r r a -

rat. Juxta o r d i u e m , videlicei, quem et i u Aciibue

lionum, posleaquam refert Mattbaeus de quadraginta

apostoloruin breviter

d i e r o m jejunio, et de tenUtione ejus, eontinuo subjecil,

cctpii Jctut factrt tt docere (Act. i ) . Prius enim lacere,

dicens : Audient autem quia Joanues Baptista

et postea posuit docere, ne quis doctor atiditoribus

e$t ucestk

a Judtfa,

traditut

et venit in Galiloeam

(Math.

10). Sed e t Marcus similiter : Patteaquam

(inquii)

9

frorfifas ett Joannet, vtnit Jctut

euravit : Qum

suts quae nondum factis ipse patravit, iroperare praeaumai.

(Uarc. i ) .

in Galitaam

comniendare

E l venit Nazartth

ubi erat nulritut,

et intravit

Lttcas vero etiam priiisqnam i n c i p u t aliquid de acti-1

cundum contuetudintm

bos referre J e s u , dicit quia adjecit

Synagoga Graece, Latine d i c i l u r congregatio,

omnia maia quee qetterat

Herodet

super

Joannem

u-

Synagogam* quo n o -

in car-

mine nonsolum affluentium turbarmn conventuin, sed

cerem (Luc. i I ) . Quia, inquam, ab his haec videban-

ei domuro, qoa ad audiendum dicendumve Dei v e r b u m

t u r omissa, rogaius dicitur Joannes apostoliis u t ea

conveniebant Jtidaei, appellare solebant. Uude D t u o i -

%

et inciutit

tuam die tabbati in

quae prselerierant priores ante tradilionem Joannis

nus a d A n n a m pontificem : Egottmptr,

Salvatoris gesia descriherel. E t ideo dicit in Evan-

in tgnagoga

g e l i o : Uttc

nitint. Sicut et nos Ecciesias

Jetut (Joan.

n). Et

i t e r u m i n alio loco iudicat dicens: Nondum

enim

Joanntt

fecit initio

mwut

tignorum

%

et in tempio

%

choros vocitantus. Yerum

fuerat in carcerem (Joan. I I I ) . Ex qui-

qttae congrtgatio

%

Ims coosUt quod es quae antequam Joannes tradere-

inquit,

docui

quo omnes Judaei convofidenom,

et loca e t

difiert hiter Synagogana

et Ecclesiaro quae convocatio

p r e u t u r , quod veteris Testamenti

inter-

poputus ' u t r o q u e

t u r a Jesu fuerant gesia describit. His memoratm

vocabulo, Novi autero lantum Ecclesia n u t i c u p a i u r .

bistoriaB dictis iniiium bujusce, hoc est secundi no-

Quia videlicel et pecora, e l inanimae qu^que r e s

s t r i i n Luesm l i b e l l i , praemunire curavimus, ne quis

congregari i u unum possunt, convocari aotem n o n

legentium puiaret ea qune per ordinem sunt exponcoda posl dieruro x i j e j u n i u m confestim facta, sed

nisi ratione ittentia possunt. Ideoque novae graltae 1

populum qtiasi majori dignilate praeditum, rectius

post aliquot a Domino miracula, vel In Jodaea, vel

coiivocatiiui i n unitatem

i n Galihea p a t r a u poiius aiiimadverteret esse secuta.

dicere, i d est, Ecclesiam, quatn Synagogam n o m i -

Et ingrtuut

ttt Jttut

tecam tt fama txiit %

et ipu doctbat in tgnagogit torum,

quam

congregatum

tpiritut

in Gali-

n a r e , apostolicis scriptoribus e t doctoribus v i s u m

rtgionem

de Ulo;

esi. Confluebani autem die Sabbati i n synagogis, u t ,

in virtutt

per univertam

fidei,

tt

magnificabmur

j u x U quod Dominus praecepit : (P*al.

et

d i c i t . Sicut e t alibi Judaei admirsnies. Vndt (inquiuut)

negotiis, ad m e d i u n d a legis moniia quielo

xiu)? Sspieiiliam,

Deut

Vacate

quoniam

huic sapientia hwc tt vlrtut (Hatth.

egotum

vidtte*

XLV), ferialis m u n d i

ab omnibut. V i r t u t e m s p i r i t u s , signa m i r a c u l o r u m

cordo

residerent. Cujus eo die devotionis agendae haclenus

videlicet, ad d o c t r i i i s m , virtutero vero s d opers r e -

in Ecclesia perdurat i n d i c i u m , quos ad

ferentes. Quae utraque pariler et i n hoc loco juuguu-

priscae religionis caniicum Deuterouoroii, i n quo u u i -

memoriao)

t u r , dum Jesus e t i n v i r t u l e spirilus ingressus esse,

versus veteris populi status, qttid videiicet

et i n synagogis eormii docuisse perhibeiur. Unde

quid propitio Deo roeruerit, c o n t i n e t u r , uounullts i n

suerito et inaguifkatus a prseseiitibus, ct per absen-

locis Sabbato dicere consuevit. Alioquiu es^el p r . e -

tes quosque faiua vulgatus asseveralur.

posterum u t prioribus sepiiaianx diebus

Quod non

olTcnso,

propheu*

IN LUCiE EVANCELIUM

575 rura

EXPOSITIO. — L I B . I I .

dictis c a r m i n i b u s , Moysi u l l i i n u m diceretur. A cium, tnquit, Dco

.

tpiritus

9

Dtut

centribulatut,

cor

574

eontritum

L ) . Atque ideo

I n t r s v i t ergo Jesus die Sabbali i n synagogam , u t

et humUiolum

r i t u r o legta Mosakae cumulo gratiae codlestis a d i m -

missum sive unctum se dicit, ad medendiim eonfra«

non spernit (Psal.

1

ctis, sive contrilis corde; juxta quod et Psalmista de

pteret.

Et turrexit icqcrty tt traditut ttt ilii Ubtr prophetos J*ite.

Indici.ini qoidem

humiltimae dispensalionis

e s l , qua Deus iuter boinines

m i u i s t r a r e , non m i n i -

i i l o : Qui sanat,

inquit,

contritiones

eorum

(Psal.

coiifractos

in remissionero

conlritos

corde

et alligat

9

CXLVI). Vel ccrle d i m i l t e r e eos q u i legis

pondere

a t r a r i venerat, quod etiam lectoris suscipere nou de*

gravi atque itnportabili

dignaiur o f l i c i u m . Sed

alque i n remissionem venit gratiae spiritalis a d i n i i -

lectione

ahiore providentia Lucas a

et explanatione

reievare,

Domini

lere. E t boc ipsutn esl pr;edicare annum D o m i n i ac-

prophetiae

ceplnm. Tuuc eniro verus J u b i l x i , i d e s l , l i b e r t a t i s a n -

pertingens, per ipsuui

nusaderattempus, videlicet, Ecclesiae, q u o i t i corpore

prophetsB gesta

acripturua i n c h o a v i i , quia scilicet omnis S c r i p l u r a ad ipsum usque

fuerant depressi

nubis aperieoda, et i n ipso constiterit sdimplenda.

versaia peregrinatur a D o m i n o . De quo

U n d e et otmmque h o c i n Evangelii sui fine manifestius

c a n i t : Benedices coronam anni benignitatis

Psalmista tuce

(Psat.

, quo e x p i i c a t , cum posito l»w»nv prius dicto Salvaforis— :- Quo— u LXIV). / Neque » c n i m i l i e» - l — Domiitos rp r' x d i'c a b a t*, ttt impltri omnia quct tcripta sunt in solus fuit acceptabilis, sed eliam i s t e q u o pnedicat niam necesse iege Mog*\ tt prophelis, inttUigtrtnt

Scripturas

ittis stntum

ut

9

Surrexit igitur legere

(ibid.).

Jesus, u t quos novs

xxiv);

et psalmis de me (Luc.

mox et ipse s o b j u n x i t : Tunc aperuit

signorum operatione

non c o n -

Apostolus dicens : Ecce nunc tempus acceptabite, nunc dies salutis (II acceplabilem, in gloria

geret.

que stcundum

Et ui orat.

revotvit

librum,

invenit

locum

ubi

scriptum

P u k h t e i i b r o m propbetae clausum accipit, sed

r e v o l u t u m legit, quia m y s t e r i u m Incarnaiionis suae p r o p b e l a r u m voce praescriptum, e l prius suscepit

etiam d i e m

praedical, dicetts : Filius

verterat, vel propheticae lectionis aiteslatione c o r r i -

retributionis

enim

hominis

extremx

venturus

augelis snis, tt tunc rtddtl

sua cum

ecce

Cor. v i ) . Post annum satie Domitii

opus ejus (Malth.

t u r hoec evangelixauda

cst

unicui-

x v i ) . A d cuncla i g i -

tdeo sc d i c i t missum, quia

spiritus Domini est super euro. Et cum plicuisset Librum, reddidil

ministro,

et sedit.

L i b r u m Douiiiius oronibus qui aderant audiemibus

e x h i b e n d u m , et post iolelligenduiu mortalibus ape-

fegit, lectuin vero roinistro r e d d i d i l . Qnia sictit ipse

toit.

alibi testatur, cum es«el in roundo, palam locutus est

Sphritus

Domini

me evangelizare vocatione

gentium et

prophelam Ego (lsai.

m e , propter

super

paupcribus,

Salvator,

c u m inter ejus

quod

unxil

omnes Judaei convenire consueverant. Sed ad coclestia

caetcra diceret :

fuerunt sermonis, evaugelizandi officium tradidlt. E t

subito faciam

istud

LX), confeslim hoc, quod bic lectum est, i n t t i -

l i t : Sphitus

Domini

super mt.

inundo, semper ducens i n synagoga c l i n templo, qin>

supra de confirmatione per

Loquens

Ecclesiae

i n tempore

Dominus,

etc.

Non quod Doroinus

regrcsfurus, bis qui ab h i i t i o ipsi viderunt, et m i n i s t r i bene s u n s quidem legit, sed l i b r o r e d d i l o resedit. Stare eoiiti, o p e r a n t i s ; sedere, quiescenlis

vei judicantis

cst. Quia Domiiius Jesns CbriStus, ut viam

nobis

Deus babeal Dominuro Deum, sed qttod j u x t a dispen-

scientiae quae de se erat scripta patefaceret, ad t e m -

sationem

pus i n carne dignatus est o p e r a r i . * Peracto autem»

carnis

sssumptae dicat ea quae

humili.t

s u n l . A d quem Psalroista jaro d i x e r a t :

Diltxistiju-

pise dispensatmuis offtcio, d i s c i p u b s suse doctrinae

ttttiam ti odisti

le

sequaces elegit, seque supernae quietrs solio r e s t i l u i t ,

iniquitattm

%

propterea unxit

Deus

9

(Psal.

unde et nunc occulta judicio cuncta dispenset, et i n

X L I V ) . Quando e n i m consories n o m i n a n t u r , naturam

ftne lotius saeculi j u d e x manifestus spparest. S i m u l

Deus

tuus, oteo Uetitim prts

consortibus

tuis

carnis intellige, qua Deus consortes substantiae suss

exempium mystice propouens, t t t verbi quisque prae-

IIOS babel. E t quis erat unctio spirilalis, e i nequa-

dicator ejusdem sit etiam factor. Surgat, l e g s t , et

q u a m bomaui corporis, ut f o i t i n sscerdotibus Judaeo

r e s i d e a t : hoc est, operetur, praedicei, et sic praemia

r o m , idcirco prae consoriibus, i d est, caeteris sanctis ry q t t k t i s exspectet. E t notandum quia l i b r u m ipse r e ouctus esss memoratur. Cujtis unciio i l l o

expleta

est tempore, qusndo baptixatus est i n J o r d a n e ,

et

volutum

l e g t t , m i n i s l r o autem plicatum r e d d i d i t .

Quia et Ecclesiam suam misso s Patre s p i r i l u v r r i i a -

Spiritus sanctus i n specie cotumbae descendit stiper

l i s , docuit i n omiiem v e r i t a t e m , et tamen non o m -

e u m , et mansit i n ilto. Unclus est igitur oleo s p i r i -

iiibus omnia dicenda, sed pro csptu audientium ver-

ttlis

et v i r t u t e coelesti, ut |>aupertalein conditionis

btim doctoridispensandum suo praemonebat exemplo,

bnman» thesauro resurreciioiiis rigaret aelerno, ca-

ciim ait : Mutta

p t i v i i a t e m mentis a u f e r r e t , c x c i t a i e m

itta portare

a o i i i i o r u m . Beati, est rtgnum BberavcrU,

inquiens, pauperes

vere liberi eritis (Joan. t

Dimitlere

quia

t

vestrum

v i ) . E t i t e r u m : Si vos

Dei (Luc.

Qtd sequitur me non ambulat iumen vitas

illuminaret Filiut

i.xxxv). Et i l e r t i m :

in tenebrit,

sed habebit

Et omnium in tgnagoga eum. Ccepit autem dictrt tst ha?c Scriptura

confractot

in remissionem.

num Domini acccplum

9

Pradicare

ct dicm rctributionh.

. vocalos. Non euim eos Lucas nunc a Domino v o c a piscibus quserens s u i s , corda quoque genlium fidci los, sed U n t u m Petro fuisse praedicturo quod b o o i i gratia replet. Et beue rupto rete socia navis advo9

eatur, quoniani snte Judas proditor, ante fidei

abkrunt

rttro

%

ditcipulorum

piscatos. scium ex

(Joan.

El venerunt tntrgerentur.

ct imptevtrunt

submersione

premuntur (non enim

et trunl

homints

ttipsot

periculota,

etc. (// Tim.

amanlet,

ui).

o

n

w

a

n

l

D o m i n i legimus eos esse

more

remeasse, u t postea

fieret

quod

rogavU tum dictnt,

Domine, si vis

f

et tcct vir i n faciem

tt procUent

9

potet mt

menaart.

Beae * b i ieprosus m u n d s t u r , cerlus non e x p r i m i t u r specialio

alicojus civitalis, sed oroniuro populos fuisse s a n a tos. Ei quia Doroinus a i t : Non veni sojttre legem,

morum praviiale relabi.

adimpitrt

Qttales et ipsc Petrus adbuc i n infirmitate posilus,

(Uatth.

sed

v ) , ille qui excludebaiur a lege,

purgari se Doroini p o i e s u t e praesuroens,

hoc loco demoustrat. Unde sequitur : Quod cum videret Simon Petrus

n

loeus, ut ostendatur non unuro populum

Nam mergi naves cs», homines i n saecultim, ex quo elati per fidem foeranl,

l

Et factum tst, cum tttet in una civitaium,

submersae,

diebut erunt tempora

a

Unde dstur i n i e l l i g i eos ad captoraro p i -

pitnus lepre. Et vidtnt Jetum,

sed tamen sunt pcriclitatae), Aposlotus e x p o n i l , d i - C cens : In novittimit

r

Unquam vocantem ac jubentem u i sequerealur.

I l a r u i n impletio n a v i u m , usque i n finem

saeculi crescit. Sed quod impletae merguntur, hoc est in

o

U n q u a m cura redeundi, sed i i a enm ssouti s u n l ,

ita ut

9

D

cavit. T u u c e n i m noo subductis ad terram navibos

xiu). ambat naviculat

1

Malthaeus et Marcus u a r r a n l , quando eos binos v o -

v i ) . Ac deinde Barnabas et Paulus ad gentium sunt apostolatum segregati (Act.

Z e b e d l B i

et post resurreetioeem

tjut

et jam non cum iilo ambulabant

fi lios

est, quasi j a m pisces nunquam esset capturus. Nam

rete subdole tentabant ingredi,

ante, ut Joannes testatur, multi

d e i l l d e

nes esset capturus, insinuat. Qnod non i u dfctom

Simon

Magus, pisces neqoissimi, capti sunt, ante Ananias et Sapphira

m

non e x

lege, sed supra legeni esse gratiam j u J i c a b a i , quao

procidil

ad genua

leprosi maculam possit abluere. Veruro u t in D o -

Exi a mt, quia homo ptccator

sum, Do-

roino pptesUtis auctoriias, i u i n illo fiJei c o n ^ t a u -

tnint. Quia carnales quique i n Ecclesia regimen s p i -

tia det iaratur. tlle i n faciem procidit, quod b u m i l i t a ^

t

Jetu, dictnt:

r i t a l i u m , i n quibus maxiroe Christi persona

eroioet,

tis est et pudoris, ut unusquisque de sua? viiae ma—

a se quodanimodo repellunt. Non enim boc voce t i n -

culis erubescal.

gtt.e dicunt bouis ministris Dei, ut eos a se r e p e l -

rrpressit, ostendit vulnus, remedium postulavit. E t

l a u t , sed voce morum et actuum suorum suadenl a se recedi, ne per bonos reg m t u r , et eo vebementius

ipsa religionis D

Sed confessionem verccumiia et fidei plena eonfessio est. Si

( i o q u i l ) , potts mt mundart.

tioss vie

In volunUte Doroioi t r i »

quo deferunt eis bonorem, attamen factis suis a se

buit polestatem. De vo!unta,ie aulem

rtccdere admonent, ut bonorificentiam eorum s i g n i -

quasi p i e u t i s incredulus d u b i u v i t , sed quasi c o l l u -

firaverit

vionis suae conscius non praesumpsiu

Petrus, cadens ad pedes D o m i n i ;

autero i n eo quod a i t : Exi a me Domine %

f

quia

raores pecca-

Et

txteudtnt

manum,

ttligU

iUum

Domini nors

dictns:

Voto

9

tor homo sum. Quod U m e n quia non fecit Dominus,

mundart.

E t confestim lepra discessit ab i l i o . N i l n l est inter opus Dei atque praDceptom, quia

non enim recessit ab eis, sed eos subduciis navibus

roediuro

ad littus perduxit, significat i n bonis et s p i r i u l i b u s

i n praecepto est opus.

viris nou esse oportere hanc v o l o n u t e m , ut pecca-

Vides i g i t u r quod dubitari non potest quia v o t u n u e

tis turbarum commoti, quo quasi securius tran sed premenda?

uosler pcr i n o r u i l e corpus ointie quod uobis i n exeroplo actionis p r x b u i t . M i r a -

cuiuut uatnque faciens et taceri j u s s i l , et lamen t a -

bes voiuntatem, iiabes e t i a m pietalis eifectum. Et ipee prmcepit ilii

Redemptor egit, boc

ut non solum a

mereede abstineamus pecunise, sed e l i s m gratise.

ceri non p o t u i t . U t videlicel doclrinae

iilius sequentes,

electi ejus,

exempla

i n magnis quas faciuiit

b t e i e quidem i n voluutate babeanl, sed u t p r o s i n l aliis, prodantiir i n v i t i : qualenus et magnae b u m i l i -

B talis sit quod opera taceri appetuni, e l maguae s t i bliinitatis sit quod eorum opera taceri non possunu lione tuoy eicut prmcepit Moytet in k$iimenium t i Non ergo Dominus v o l u i t quidquam fieri et miniroe fts, etc. Ostendere se sacerdoti jobetur, u t inieiligep o t u i t , sed quid velle ejus roenibra debeant, quidvo r e t sacerdos eom non legis ordine, sed g r s t i a Dei Et

vade ostende te $aeerdon %

et offer pro emunda-

%

%

stipra l e g e m , esse c n r a i u m ; oflerre

autem sacrifi-

c i s m , u l ostenderet Doinmus quia legem non soiver e t , sed i m p l e r e t : q u i secundum legem gradiens, suprs legem

sanaret eos quos remedia

legis non

sanaveranl. E t bene addidit In testimonium

illi$,

e s i | s i Deo c r e d a n l , s i impielatis lepra

discedat.

Q u o d si quem

boc

movot quomodo Dominus Mosaieum

de eis etiaro

nolentibus fiat, doctriiue

magisterio

exemplum dedit. lp$e autem secedebat in de$erlum

%

Quod

el orabat.

secedit orare,

non ei naturas tribuas quae d i c i t ,

Vo/o, mundure

et cursbat ab infirmitatibus, sed e i

%

qtue extetidens manum tetigit leprosum : non q u o , j u x t a Nestorium geraina

sit F d i i persona, sed quo

r i d e a t u r approbare sacrificium, cum i d non recepe-

ejusdem personae sicut naturse, sic et

r i t Ecclesia, m e m i n e r i t nondum esse coepisse s a c r i -

siut duae. A l i t e r : quod i n urbe m i r s c u l a f a c i i , i n

liciuro sancium sanctoram, quod corpus ejus

deserto vero vei i n monte ( u t infra legitur) oraudo

esi.

operationes

bolocaustum

pernociat, utriusque vitae nobis, et activae scilicet et

stram. Noa sutem oportebal auferri significantia sa-

contemplativae documenta praemonstrat, u l nec c o n -

Nonduro

e n i m ebtulerat i u passione

crificia priusquara Ulud quod sigitificabatur confir-

templationis studio quis p r o x i m o r u m c u r a m n e g l i -

m a l u m esset contestatione apostolorum

gat, nec cura p r o x i m o r u m immoderatius obligatus,

prsedican-

t i u m e l flde credeiitium populorum. Quia vero typice

contemplationis studia d e r e l i n q u a t : quatenus

v i r iste peccatis languidum genus designat b u i u a -

amorem Dei praepediat amor p r o x i r o i , uec auiorem

n u m , recte non solum leprosus, sed et plenus lepra

p r o x i m i , qtiia transcendit, a b j i c i a l amor D e i . I n

i l e s r r i b i t n r . Omnes enim

monte quippe orare est, reiictis i o f i r m a r u m cogita-

peccaverunt

et egent

%

gloria

111). l l l a m scilicel, u t , extenla manu Sai-

Dei (Rom.

nee

t i o n u m c u r i s , tota roente qtierolibet ad aeterna a u -

v a i o r i s , boc est, incarnato Dei Verbo, bumanamque

pernae

roiitiugeiite n a t u r a m , ab erroris prisci

tutn secedere e l orare est, exsurgentem iotriusecus

varietale

conteraplaiionis gaudia feslinare,

i n u n d c n l u r , possinlque curo apostolis a u d i r e : Jam

strepitum terrenoruro desideriorum

vos mundi e$tis

quodilam

%

vobis (Josn.

propter

sermonem quem tocutus $um

x v ) ; e l q u i diutius atpminabiles a po-

p u l i Dei eratit. castris secreti, j a m aliquando templo r c d d i et sacerdoti queant o f l e r r i , i l l i ulique cui d i - jy c i t u r : Tu

es sacerdos

in mternum

dientes ab A p o s t o l o : Templum

(Psal. enhn

cix),

Dei

au-

sanctum

I n deser-

preroere ,

et

sibi cuni Domino intra se secretum qtiae-

r e r c , ubi cum i l l o e x t c r i o r e cessante l u m u l t u , per interna desideria silenter loquatur. Et fuctum est in una dierum

%

et erant pharismi

et ipse sedebat decen$

%

sedentes , etc. Ubi Dominos sedens

docuerit quando scribis ct pharisaeis consedeniibtis

e$t quod estis vo$ (I Cor. 111); offerantque pro e m u n -

paralyticum curavit, Lucas breviandi gralia praeierit,

datione sua sicot praecepil Moyses, id est,

exhibeant

sed Matthaeus et Marcus q u i n a r r a n t , quaesiionem

sanctam, Deo

placen-

facere videntur. Quoniaro quidem Matthaeos i n c i v i -

$ermo

et con-

stanlur. Quae difficilius solverelur, si Matthaeus ctiaiu

curarentur

Nazareth nominaret. Nunc vero vel ipsa Ga!i aea i n

%

corpora

$ua hostiam vivenlem,

lem (Roin.

tate sua, Marcus i n Capharnauni hoc euro fecisse l e -

xu).

Perambuiabat

autem

magis

dt iilo

veniebant turbm mullm ut audirent eum

%

%

ab inprmitaiibue

et

$ui$. Unius perfecta salvatio multas ad

qua erat

Nazaretb,

inlelligeiida esl dicta

civitas

Dominum cogit turbas. U t euim ipse se exterius i n -

C h r i s i i , ad distinctionem videlicet regionis transma-

teriusque doceret esse sanaturo, nequaquam peice-

ritiae Gerasenoruro, de qua traosfretando, sicul M a t -

ptuni beneficium vcl ab ipso a quo acceperat ju^sus

thaeus s c r i b i l , vencrat Galilaeam. Vel certe ipsa C a -

lacct. Quiu potius, ut Marcus n a r r a t , evangelisue

pbarnaum civitas Christi est dicta, quam uon nasccn*

functtts officio, mox egrcssus ccepit prmdicare

do, sed virtulibus iilustrando, suam ipse fecerat.

et diffa-

"87

BEDiE VENEKABILIS

OPP.

P A I t S I I . SECT. I . —

E X E G E T I C A GENOINA.

Z9B

Et ecce vtrt portahtes in leeto hominem qni erat pa- A h l est, exterius interinsque j a m .«alvatus e s s u r g r r e t . aliortunque m e r i t o , aliis laxarentur errata. rahjticus, et quarebant eum inferre et ponere ante eum. Curatio paralylici hnjus, animae post dintnrnam illccebrae carnalis inertiain ad Cbristum suspiraniis indicnt

Et

coeperunt cogitare

scriba et pherisan

dicentee :

btasphemias ? Quis peiest d i -

Quis est hic qui toquitur

6alvalionem. Qu.-c p r i m o o m n i u m ministris q u i eam

mittere p^ccata, nisi solus Deus * Verum dicunl scribse,

sirblevent et Cbristo alferant, i d c s l , bonis doctoribus

quia nemo d i m i l t e r e peccata nisi Deus p o t e s t , qoi

qui spem sanationM opemque intercessionis sttgge-

per

r a n t , indiget. Qui bene, Marconarrante, quatuor fuisse

potesiatem. Et ideo Christus vere Deus esse p r o b a i u r ,

eos quoque d i m i t t i t , quibtis dimittendi tribtdt

reperiuntnr, sive quia quatuor Evangelii libris omnis

quia dimittere pcccau quasi Deus potest. Veruin Deo

p r K d i c a n i i u m virtus, omnis semio firmator, sen quia

testiiiionium reddunt, sed personam Cbristi negando

quatuor suut v i r l i i t e s , qtiibus ad promerendam sospi-

f a l l u n l u r . E r r a i i l iUque Judaei, q u i cum Christom e t

tatem fiducia mentis e r i g i l u r . De quibus i n aeternae

Deum esse et peccata dimittere posse credant, Jesum

sapientiae laude d i c i l u r : Sobrietaiem

U m e n Christum esse non crednnt. Sed m u l t o deinen-

tiam docet, et jnslitiam ast in vita hominibus

el virtutem,

enim et

sapien-

quibus utilius

niltil

v m ) . Quas nonnulli ver-

(Sap.

tius errant A r i a n i , q u i cum Jesum et Christum e>se

t

et peccau posse dimittere Evangelii verbis d e v i c t i ,

sis nomioibus, prudentiam, f o r t i t u d i u e m , temperan- B negare non audeant, nihilominus tamen Deura negaro non t i m e n t . A t ipse perfidos sslvare desiderans , e t t i a m , et j u s i i t i a m appellant. Et

non invenienles

turba,

ascenderunt

qua parte illum

inferrent

prce

supra tectum per tegulas. Deside-

rant paralyticum Christo o f l e r r e , sed turba interpo-

occuliorum c o g n i t i o n e , et v i r t u t e o p e r u m , Deum so esse m a n i f e s u t . RespondeHS enim,

dixit ad ilios:

Quid cogitatis

in

sita ab o m n i parte rccluduntur. Qnia sacpe anima

cordibus vestris ? Eidem namque Deo qui d i c i t :

post infitni corporis dcsidiam ad Deum rcsipiscens,

sum , ego sum ipse qui deleo iniquitates

supernaeque gratiae remedio cupiens innovari, priscae

X L I I I ) , sapientissimus orator a i t : Tu enim sotus nosti

consuetudinis obsUculo retardatur. S T O C inter ipsas

corda omnium fitiorum

orationis secretae d u l c c d i n e s , et quasi snave c n m

dem ergo, i n q u i t , majestate et potentia qua coghav

homiHum (///

tuos

Ego (Ism.

Reg. viti). E a -

Domino coltoquium, turba c o g i u i i o n u m interventens

liones vestras i n t n e o r , nossum et hominibos delicia

acicm mentis , ne Cbristus videalur , intercludit. Et

dhnittere. E x vobis i n t e l l i g i i e , quid paralyticus coo-

quid inter b x c agendum ? non utique i n infimis exte-

seqttatur.

rius qtia lurbac tumultuantur remanendiim , scd tec l u m domos i n qua Chrisliis docel ascendendiim, i d ,

-

Quid esl facilius dicere

f

,

dicere

%

Dimiiiunlur

tibi peccata, an

Surge et ambuta? Utrum sint paralytico pec„

est, sacra? Scripturne s u b l i m i u s cstappetemia, lexquc ^ c a u dimissa , solus noverat q u i dimittebst. Surge autero et ambuia, tam ille q u i surgebat, quaro i i q u i Domiui cnm PsalmisU die noctuque medilanda. etiiro corrigit junior

Inquo

viam suam? / n custodiendo,

i t i q t i i t , sermones tnos (Psat.

Et submiserunt itlum cum lecto in medium ante J e sum.

Paltfaclo tecto arger ante Jesutn s u b m i l t i t u r ,

quia reseralis

surgenlem v i d e b a n t , approbare poterant. F i l i g i t u t carnale signum, ut probetur spiriiale.

cxviu).

Scripturarum mysteriis ad notitiam

Ut autem sciatis quia Fitius bet in terra dimittere

hominis poteslatem

Ae«

peccata. Si et Deus est, j u x t o

memoratum Isaiae testimonium , qui delet L ) , et Filius

nostras (Ptal.

pielate descendiiur. E t bene domus Jesu tegulis c o n -

in terra

t e c U d e s c r i b i l u r , quia sub contemptibill l i t t e r a r o m

ipse et Deus et Filius hominis est, u t et homo C h r i -

velamine, si adsit qui reserel doctor, divina s p i r i u l i s

stus per divinitatis suae potentiam dimittere peccaie

dimittendi

hominis

iniquitate*

Christi pervenitur, hoc est ad cjus h u m i l i u t e m fidei

potestatem ix ) ,

peccuta ( Matlh.

habet

ergo idem

gratiae virtus iuvenietur. Quod autem cum lecto de-

p o s s i i , et idem Deus Cbristus per b u m a n i u t i s suar

ponittir , sighificat ab homine i n ista carne adbuc

f r a g i l i u t e m pro peccatoribus m o r i .

constituto Cbristum debere cognosci. Quorum fidem ut vidil,

dixit:

Homo,

Ail paralytico: remtttuntur

Tibi dico, surge;

tolletectum

luum.

^ ** vade in domum tuam. S p i r i u l i t e r de lecto surgere,

tibi peccaia tua. Hominero Dominus s paralysi cura

est animam se a carnalibus d e s i d e r i i s , u b i opgro

t u r u s p r i m o peccalorum vincula d i s s o l v i t , u t osten-

quiescebat,

d e r e l e u m ob nexos culparum , arluum dissolutione

ipsam quoque carnem per continentiae frena corre-

abstrahere. Lectum vero tollere est ^

d s m n a r i , nec nisi his relaxatis merobrorum posse

p i a m , spe coelesiium praemioruro d t l i c i i s privsre ter-

recuperatione sanari. Sic et i l l i paralytico qui j u x t a

renis. lpse eniro lectus q u i per singulas noctes l a v a -

probaticam piscinam d i u motnm aquae frustra prae-

l u r a David, i d est, pro uniusctijusque noxae maculis

sndabatur, sanato a Domino d i c i t u r : Ecce

digno poenitentiae flumiue castigaiur. Sublato auteni

ctus e$ jam noli peccare

sanus (acon-

Iccto doroom i r e , sd paradisitm redire est. Ipsa e s i

v ) . E t bene is cui peccata d i m i t l e b a u -

enim vera d o m u s , quae bominem prima s u s c e p i t

U i r , bomo vocator, qui hoc ipso quod honio erat, non

non j u r e amissa , fed f r a u d e , tandemque restituta

9

lingat (Joan.

f

ne detertus tibi atiquid

t

posset d i c e r e , Non p e c c a v i , simul eiiatn u t ille qui

per eum qui fraudulento bosti n i b i l debtiit. A l i t c r .

h o m i n i d i m i t t e b a t , intelligcretur Deus. Intucndum

Sanus qui languebat, lectum r e p o r u t domum , cunt

sane quanti propria cnjusque fides apud Deitm va-

atiima pcccatorom remissione accepta , ad i n t e r n a m

icat, ubi tanti valuit alicna , ut toius homo repenle,

sui custodiam cum ipso se c o r p o c r c f e r t , ne p o U

339

IN L D C i B E V A N G E L I U M

EXPOSITIO. -

LIR. I I .

390

veoiam

q u i d , nnde i t e r u m juste feriatur, admitlat. A quae prius mundi lucris i u h i a b a n t , scd n u n c e o r m i s Cbristi sedula devotione relieiuni, e x p r i m i l u r , p r o Ei eenfestim surgens eoram i//ts, tulit lectum in quo fecto supercilium pbarisaeorum, Judaeorum i n v i d i a m , jaeebat, et obut in domum suam magni/icans Deum, ctc. qua de gentium ?alute lorquentur, insinuat.

M i r a divinre pnientise v i r t u s , ubi nulla temporis i n l c r -

Et respondens Jcsus,

veuiente m o r o l a , jnssaSalvaiorissalusfestina comita-

dixit ad iites:

Non egcnt qui

t u r . Merito q o i a d f u e r a n t , dan.natis blasphemiae j a -

sani sunt medico, sed qui male habent. Non veni

eolis , ad laudem Untse majesUtis

justos

stupcntia corda

ei pbarisaeos,

eouYertunt. El posi kofc exiit,

et vidit publicanum

sedenlem ad teionium , et ait illi:

nomine

Sequere

consortia

Levi,

qui justos se puuntes ,

decliuabant. Seipsum

peccatorum

namque

medicum

d c i t , qui m i r o medicandi genere, vutneratus

me. l d e m

pler

verecundiam et bonorem evangelistae noluerunt n o -

(fsa.

m e n ponere v u l g a t u m . Ipse auiem Mattbacus j u x t a

ignoranles Dei j u s t i t i a m , et suam volentes c w s t i -

i l l o d q u o d s c r i p m m e s t , Justus

esl

luere, ju»tiiiae Dei non s u i . l s u b j e c l i , q u i ex lege

( P r o t . x v n i ) , i n p r i m o r d i o sermonis Matthaeom se

prscsumentes, Evang* Tii gratiam IIOII quaerunt. Porro

sui

nostras,

et livore

ejus

est p r e -

L e v i q o i Maltbaeus est, sed Lucas Marcusque propter

accusator

iniquitates

vocare

poenilentiam. Suggillat scribas

sed peccatoresin

9

sanati

sumus

Sanos aotem et justos appellai e o s , q u i

L I I I ) .

et p o b l k a n u m i r o m i n a t : u t osieudat legentibus n u l - B male babenies et peccatores vocat eos, qui suae fragil e m debere conversom de sshite diffidere, cum ipse

l i u t i s conscientia d e v i c t i , nec per legem justificaii

de pohlicano i n apostolum , de telonario i n evangc-

posse videntes, Cbristi se g r a t i * pceniiendo s u b m i l -

Ihttam s i t repeote m u U t u s . Et retictis

sur-

t u u t . Ubi simul ostenditur quod non i n pristinis vitiis

Intelligens Mattbaeus q u i d sit

p e r m a n e n t e s , ut pbarisaei et scribae m u r m u r a b a n t ,

veraciier D o m i n u m sequi, relictis oinnibus sequittir.

sed pcenitentiam agentes publicani veneriiit ad Jesum:

Seqni e n i m , i m i u r i c s l . Ideoque ot panperem C h r i -

et ipse quoque Jesus convivia peccatorum u t occa-

s t u m oon u m gressu qusm aflectu conseciari potuis-

sionera baberet d o c e n d i , et s p i r i u l e s inviiatoribus

s e t , r e l i q u i t propria q u i rapere solebat aiiena , p c r -

suis praeberet cibos, adire dignatus s i l . Denique c u m

fecumqne

nobis abrenuntiationis saRculi formam t r i -

frequenter pergere ad convivium d e s c r i b a i u r , n i b i l

b u e n s , non solum Incra reliquit vectigalium , sed et

refertur aliud, nisi q u i d i b i f e c e r i t , quhl d o c u e r i l ,

p e i i c i i h t m contempsit quod evenire poterat a p r i n c i -

u l et bumilitas Domini eundo ad peccatores , et po-

gene setutus est eum.

omnibus,

p i b o s sarculi, quia vectigalium raiiones imperfecUs,

tetitia doctrinas ejus I n poenitentium

aique incompos.las r e l i q u e r i t . T a n U enim cupiditate

monstretur.

seqnendi D o m i i i u m ducius e s t ,

u t i n nullo prorsus

bujus vitae r f S j e c t u m vel cogiiationem

At ilii

sibimet r e - C jejunanl

dixerunt

ad eum:

frequenter

Quare discipuii

et obsecrmiones

9

conversione Joannis

faciunt,

similiter Matth.cus

servaveril. Propter quod jusia mercededum humana

et phar satorum, tui autem edunt et bibunt?

sedulus negolia deserit, dominicorum fidelis dispen-

r e f c r t , ipsos Joamiis discipulos baec dixisse

sator raeruil esse lalentorum.

t o r i , unde patet ulrosque conjunctos hac euro quae-

Salva-

m domo sua.

stione pulsasse. Ubi Joannis maxime reprebendendi

Qui d o m i c i l i o Cbristum recipit interno, maximis de-

discipuli non solum de sui j a c U n t i a j e j u n i i , verum

lectatioitibos

e i s u p e r a t i t i t i m pascitur voluptatum.

q>*ia caluroniabantur quam scieltent a magislro prae-

l u q u e Diiminus libenter i n g r e d i l u r , et i n ejus q u i

d i c a t i t m , et jungebantur pbarhu'is quos ab eo nove-

c r e d i d c r i l recutnSit a f l e c t u n i , et boc est botioriiiii

r a n l condemnatos. S p i r i U l i t e r autem discipttli Joan-

Et fecit ei convivium

magnum

Levi,

operum spiritaie Convivium, quo divcs populus egel,

nis et pharisaeoruro j r j u n a n t , C h i i s t i autem edunt

paoper epulatur.

et b i b u n t , quia sive opera qtiis legis seu trsditiones qui

sequaiur h o m i n u m , sive ipsum etiaro C h r i s t i prseco-

Viderant publicanum a

n i u m , aure U n t u r o percipiat c o r p o r i s , spiritualibua

peccatis ad meliora conversum, locum invenisse pce-

absiinens boois jejuno corde u b e s c i l . Q u i vero Chrislt

Et eral

turba

mula

publicanorum

cum iilis erant discumbentes.

et aliorum

merobris fideli incorporatur amore, non poiest j e j u -

niientiae, et o b i d etiam ipsi uon desperant saluiero T

Et murmurabanl ad discipulos ejus: ribus manducatis

r

—

r

pharisaH et scribos eorum dicentes Quare cum publicanis et peccatoet bibitis ? Convivantibus cum Do-

u

#-»-

r

nare, quia carne ipsius epulatur et sanguine. Aliter Joannes v i n u m et siceram non b i b i l , Dominus cum publicanis et peccatoribus manducat e l b i b i t , quia

mino p u b i i c a n i s , pharisaei murmurantes de jejunio

i l i e abstineniia m e r i t u m a u g e l , c u i poieniia

glorianlur. U b i priroo legis et graliae quanU sit d i -

nalurae : Dominus autem cui naturaliter suppetebat

nulla

staniia declaratur. Quia qui legera sequuntur, jpjunae

delicu donare,

roeniis famem patiantur seternam. Qui vero verburo

tihus poterat

i o interioribus aniroae receperunt alintentis c a l e s i b ,

Christus, ne p r x c c p t u m declinares. Manducavit cum

et fontis n b e r U t e recreati, estirire et s i i i r e non pos-

peccatoribus, u t gratiaro cerneres, agiiosceres potc-

sint. Deinde retribuiionis futurae species praefiguratur,

statero.

quando epulantibus cum Christo electis perfidia s u perbororo jejona torquebitur. Quibos d i c i t u r , trkes

et publicani

prmcedenl vos in regno Dei

Mere(Matth.

x x i ) . QuoJ si per Matthaei elcctionem fides gentium

Quibus

c u r eos declinaret quos absiinen-

reddere

ipse ait:

piiriores? Sed

Nunquid

dum cum itlis est sponsus, aulem dies

9

jejunabunt

potestis

jejunavit et

fiiios

facere jejunare?

sponsi

9

Venienl

et cum obtatus fuerit ab ittis sponsus

9

tunc

in iilis diebus. Sponsus C b r i s t u s , sponsa

591

D£D*E V E N E R A B I L I S

OPP.

P A R S I I . SECT. I . -

EXECETICA CENdlNA.

*Qf

hcclesia c s l . Dd lioc sancto spiritalique connttbio , A veieribus comparai u t r i b u s , quos vino novo, i d est, spiritalibus prseceptis facilios d i s r u m p i , quam i d apostoli sunl creali. Unde bene Marcus evange'ista posse conlinere d i c i t . E r u n t autem j a m u l r c s n o v i , filioseos appellat nttptiariiin, non lantum sponsi, sed com post ascensum Domini desiderio cooaolaiionis etiam spousae, volens intelligi quia pcr lavacri regen c r a t i o u e m , tn jus divinae generationis assumpti

ejus orando et sperando i n m v a t t t u r . T u n c enim ao-

s u n l . Qui jejunare ac lugere non possunt qnanilin

ceperunt Spirituro s a n c i u m , quo i m p l e i i cum linguia

sponsum in tbalamo viuVnt, et ipsttm sciunt esse cum

omnibus loquereuiiir, a Judaeh» ncseieutibus, sed U -

sponsa. Quando vero transierint nuptae, etpassionis

men vere atteslantibus dictum est, quia rousto pleni

ac resurrectionis lcmpus advenerit, tunc sponsi

sunt i s t i . Novnm euim vinitra jam uovis utriltus n o -

filii

jejtinabunl. Qood atitem Lticas non ait ut c t r t e r i :

v e r a l , hoc est S p i r i l u s sancti fervor

Ntinquid possunt filii sponsi attt ntiptlarnm jejnnare

corda repleverat. A l i t e r . Cavendum d o c t o r i , ne smV

vel lugere , sed nunquid potestit ftliot

mae noudum renovatae, sed i n vetusiaie malhlae per-

jejunare

(Luc.

tponti

facere

v) ? elegantcr intimavit ensdem ipsos

qui loquebantur fuisse (acturos , u t lugentes jojunn rctit filii s p o n s i , quoniam ipsi essent sponsum occi-

spiriulhmt

d u r a n t i , novorum mysteriorum s e c r e u c o m m i t u i . Et nemo bibent vetut, statim vutt novum

f

Dtcit

c*hu

$

Judaeos signiftcat, quibus viise vete-

Vetutmetiutesl.

a u i i . Notandum vero bunc lucttim abseniias s p o n s i , B ris saliva i m b u t i s , novae gratiae praecepu sorduerant* Quia profecto m s j o r u m tradilionibus commaeelati, iion nunc taittum , i d est, post mortem restirrectiottemqtie ejusdem s p o n s i , sed et ante incarnationem

dulcedinem s p i r i t a l i o m verborem percipere nequa-

illius per totum hujus sacculi tempos esse celebratnm.

quam valebant.

P r i m a quippe tempora Ecclesiae anie V i r g i n i s partttm sanctos

liabuere,

q u i desiderarent

incarnationis

CAPUT Faclum

VI.

esl autem in Sdbbato secundo primo

cum

Christi adventuin. Ista vero tempora ex quo ascendit

trantirel

i n coelum sanctos babent, qui desiderent ejus man fe-

manducabant

stationem ad vivos et mortuos judicandos. Neque hic

Marcus a i i , quia d i s c i p u l i propier nimiam eoruul q u i

per $atd ,pellebant

disciputi

f

confricantet

manibus.

ejUt tpica$

f

IIoc

et

est q u o d

de>iderabilis Ecclesiae luctus requievit a l i q u a n t u m ,

ven ebanl u t curarcntur i m p o i t u i i i u t e m , ne m a n -

nisi qnandiu bic cum discipulis i n carne vcrsatus

ducandi quidem spatium babebanl, et

cst. Juxia legcs autem tropologiae scienoum , quod

homines esuriebant.

quandiii sponsus nobiscnm c s t , et i n laetitia s u -

manibus coufricant, et inediam consolantur, vitao

Quod

ideo qnast

autem spicas

segetum

utus, nec jejunare possutnus, nec lujjere. Cum a u -

austerioris i n d i c i u m est, non praeparatas epulas, se*l

tem ilie propter peccata a nobis recesserit et avola-

cibos

v e r i t , tunc indiccndum jejtniium , lunc recipiendus

apostoli Salvatoris litteraro Sabbati destruunt, adver-

est luctus.

suro Ebiooitas, qui cum cateros recipiant apostolos,

Dicebat autem el timililudinem cammitturam

a vettimento

ad illot:

novo

f

Quia nemo

immittit in

tum vetut. Aiioquin

et nocum rumpit,

conveuit committura

a novo.

vetlimen-

et veteri

non

Cum intcrrogatus esset

Dotuinus cur discipvli ejus non jejunarent, respondit

simpHces quaerentium. E t nota quod p r i m i

Paulum quasi transgressorem legis repudiant. U n d e beue Lucas diem quo Sabbati littera sol i c c c p e r a t , secundo-primum

Sabbatum

nuncupat, volens intimare Sabbati legalis

observan-

5«UTI/>O7T/)WTOV

boc

est

l i a m cessare ultra debere, et naluralis Sabbati l i b e r -

carnales adbuc quosque, et necdum passionis resur-

tatem quae ad Moysi usque tempora caeterorum d i e -

reciionisque suss fide solidatos, non posse severiora

r u m siroilis erat, oportere restitui. Ut nicul Ecclesiatn

jejunia et continentiae snsiinerc praecepta, ne per

non circumcisio vel caereinoniae legis, sed fides A b r a -

austerilalem nimiara , eliam c r e d u l i u t e m quam ba-

hae qua i n praeputio justificalus est, per d i l e c t i o i i e m

bere videbantur aroiuaat. Ipsos ergo adhuc d i s c i -

o p e r a u salvai, i l a hanc etiam non aliud q u a m s p i r i -

pulos tanquam veiera vestimeuta d i c i t , quibus i u -

U l e Sabbatum, quo e l ipse Abraham seinper a s e r -

convenienter uovus pannus a s s u i t u r , i d e s t , aiiqua

v i l i , i d est, noxia vacabst actione , per septifonnena

particula doctriuae, quae ad novae vilae temperantiam D Spiritus sancti gratiam Deo commendet. Iltijus i t a que temporis Sabbatum, quo sicut in caeteris diebus p e r t i u e i . Quia si boc fiat, e l ipsa doctrina quodaromodo s c i n d i l u r , cujus particuia quae ad j e j u o i u m c i -

u t i l i a quaeque licet o p e r a r i , ad d i s i i m lionem J u d a u d

borum v a l e t , inopportuoe t r a d i t u r . Cum illa doceat

Sabbati quo nou i t e r facere, non ligna colligere, n o u

generale jejuniuro non a concupisceiitia cibornro

alia quaelibet necessaria facere licebat, s e c u n d o - p r i -

taiituro, sed ab o m n i laetiiia teroporaliuro delecUlio-

n i u m appellal. Primuro videUcet hoc a secundo prae-

i t u t n , cujus quasi pannuro, i d est, partero aliquam

latum sive temporis ordine, quia per innutnera a n t e

quae ad cibos pertinet, d i c i t nou oportere bominibus

legem s x c u l a , quomodo nunc agitur a palribus ago»

adbuc veterae consuetudini deditis i m p e r t i r i , Quia et

baiur, seu certe gratiae munere significans u t o i l

t l l i u c quasi conscissio videtur ficri, et ipsi vetustati

aliud secundo-primum, quaro i n f e r i o r i superius i u -

non conveuit.

lelligas esse Sabbatuin. Nam et primus hotno d e

Ei uemo miilit

vinum novum in utret veteret,

alio-

terra terre»us, secundus homo

de coeio c m l e s t i a .

effunditur

Nec u m e n errat, si quis Dominum Jesum C b r i s t o m

et ulret peribunt. Sed vinum novum in utret novot mit-

secundo-prhnum Adam velit appellare, q u i m e r i t o

Eosdem quoque

scilicet et gratia nou humanae n a t i v i u t i s ordine p r i -

quin rumpil

vinum novum ulret,

et iptum

tendum ett et utraquc contervantur. 9

f

S48

IN LUCJE

EVANGLLIUM EXPOSlTIO. -

snum pnrcesserK Adara, j a x u qnod de i l l o praecnrme factus est,

caluiMittatoribus, et d i c i t : Si et D a r i d ssttctus est, et Abitnelech pontifex a v o b i s non r e p r e b e n d i u i r , sed

antt

9

me eret (Joan.

Sfta

LIB. I I .

m i i i u m salus es». Opponit crgo Doroinus Pharisarhi

i ) . Polesi e l i l s i n SabLalo

eor seus a i l : Qui post me vtnit fsue prior

b

secundo p r i m o dielom h i t e l l i g i , u i unum

idemque

legis uterque mandatum probabili escusatione i r a n s -

N o v i T e s u m e m i Sabbatom, e i secondum e i p r i m u m

gresai s u u t , et faines i u causa est, cur caradein

siu

mem

Secundum, quia posl legale Sabbatum a nobis

o b s e r r a l u r . P r i m u m , quia et sote decreta

legis a

11011 probatis i n apostolis,

fa-

quam pruliatis H I

c&teris? Quamquam et i n boc multa di»Untia s i t ,

j o s t t s o b s e r v a b a t u r a n t i q u i s . Myslice antem disciptili

i»li spicas i n Sahbato roanu c o i i f r i c a n l , i l i i

p e r s a u transeunt, illa v i d e l i c r t de quibus Dominus

couiedere

o i t , Lcv*te

cedehant. Coquebantur e n i m panes pnroosilionis snte

ecniue vt$tro$

el videte regionet,

9

tmnt jam ad me$$em, et qui (Joan. lem

metit

quia albes

mercedem

9

accipit

panea

Leviticos, et ad Sabbati s o l e m n i u t e m ac-

Sabbaluin, et Sabbato

mane oMati super

sacram

i v ) . E t hJeo n i b i l melius esurire, quam saiu-

mensam ponebantur, bis setti ad alterutros conversi,

i n t e l l i g u n t u r , bominum qusm ipse messorum

d u a t n s pateris aureis superpositis t h u r e plenis. Quas

primus qiiondsm i n i e r preces esurieus, mox ostensis

permanebant ad aliud Sabbaturo, et tunc pro illis i l i i

qnas cupiebal dspibus, a u d i l ; Surge

d e p o r u b a n t u r , i l l i vero saccrdotibos

Peirt

9

mauduca

(Act.

occide et

9

x ) . E t m i r a sacramenti concordia,

exhibebautur.

E l t h u r e ittcenso i n igne sacro i n qoo

omnia

bolo-

quia et i b i mactari c t maiiducari j u b e n t u r animalia,

causia

fieri

et bic c o n f r i c a r i et nihilomious manducari spicae

deciin

panes adjiciebatur. Qua

i r f e r o n l u r . Moc est enim : MortifUme

David, panesque consecratos accipiens, ostendit figti-

quer $unt euper terram

9

cum octibut

membra

et esuitt vot veterem

vettra

kominem

9

111). Quia non aliter quis-

ejut (Coiott.

que i r a n s i t i n corpus C b r i s l i , non a l i i e r

dottotem

profectus soi fructibus pascit. V t t l e r e i u q u e

spicas

esse bomines s terrens intentione, qua solum m e n tis quasi radiceni

fixerant,

eruere. Fricare autem

memhus, exempKs T i r t u t o m ab ipsa etiam concapiscentia, qoasi arisurom,

felliculia stque

carnis

integumentis

puritatem mentis exnere.

Crana

solebant, aiiud tbus super alios duohora suiierveittons

rate sacerdotalem c i b u m , s d usum t r a n s i l u r u m esse p o p u l o r u m . S i v e quod omnes vitaro

sacerdoulem

deherons i m i u r i , sive quia omnes filii Ecctesiae saerrdotes s u n t . Ungimur e n i m i n sacerdotium sanctnm, offerentes nosmelipsos Deo hostias s p i r i u l e s . Et

dictbat Ulit

9

ttiam

Sabbati.

quia

Dominut

ett

Filiut

hominit

S i , iitqtiit, David rex sacerdoUli cibo

pastus excusabilis e s t , et j u x u

alterius Evangelii

vero

fidem sacerdotes Ssbbaium per templi m i n i s i e r i e m

maodueari est, emundatum quemque ab o m n i i n q u i -

violatttescrimine carent, qnanto m a g i s F i l i u s h o m i n i s ,

namento carnis et S p i i i t u s , per ora praedicantiiim,

qui verus rex et verus sacerdos, et ideo Dorainus est

Ecclesiae membris i n c o r p o r s r i . Et bene baec disci-

Sabbati,

puii apud M a r c u m , D o m i n u m praegredientes

tenetur.

rgisse

referuutor, quia docloris necesse est sermo precedat, etsic cor audilorisgratiasupemaevisitationis illustret. Quidam facitit

autem

quod

Pharitmorum

dicebant itlis : Quid Hsec a l i i Evangc-

non ticel bi Sabbatit?

Fadum

evulsarum Sabbalo ttt auttm

9

9

arida.

et erat ibi homo

9

non

stl intraret

tt in aiio Sabbato

sgnagogdm tt doceret dextera

spicarum n o i a

et manut

in ejut

SabBalis praecipue Doiiiinus i n s y n -

agoga docet, operaturqne virtutes, non soluro propter

lislae n a r r a n t ipsi Domino fuisse msgis o b j e c U . Sed

insinuanditm spiriiale Ssbbaiuro, sed et propter ce-

sive i l l i , sivo discipulis ejus, sive per plures passim

iebrioretii eo dte popoli conventuut. Cui tuuc ex a n -

criminantes utrisqoe s i n t d i c U (neque e n i m ullus

tiqua Patrum instilutione rooris erat, q u i vacare a

evangelisia fslsum scribere p o t u i l ) U m e n quia q u i d -

labore per legt

bonis operibus feriandum, cum lex a malis abstinere

enim oratio quae peccatum facit. Sed qui bene o r a t ,

jubeat dicens : Omne opu$ servile

qui Deum oraudo quaerit, bie a terrenis ad superiora

(Levit.

non facietis in eo

x x u i ) , i d est peccatum : Omnisenim

qui facit

irogrediens, verlicem curse sublimioris ascendiu Q u i

servus e$l peccati (Joan. v i u ) . Eodem praa-

vero de d i v i t i i s , aut de bonore saeculi, aut certe d e

cepto simul et f u i u r i saeculi formam i n praesentibus

i n i m i c i niorte solfKitus obsecrai, ipse i n inOinis j a -

edutnbrans, u b i q u i per sex saeculi bujus aeutes

cens, viles ad Deum preces m i t t i t . Orat auiem D e -

boua fecerunt, i n septima quiete malorum

tantum-

minus, non ut pro se obsecret, sed u t pro me i m p e -

raodo, non autem e t bonorum siut ferias

habituri.

t r e t . Nam et s i omnia p o s u t r i t Pater i n potestate

peccatum

9

Nam licet ssecularia opera conquiescant, non otiosus

F i l i i , F i l i u s lamen ut forroam houiinis iropleret, o b -

U m e n honi operis actus est i n Dei laude quiescere.

secranduro Patrein pulat e>se pro n o b i s , quia a d v o -

Animamsaivam

[acere, aut perdere?

Hocest hoini-

nem curare, an n o n . ldem est quod praemiserat :

catus est noster : Advocmum

enim,

hiquit,

hubemue

apud Patrem Jesum Christum (1 Joan. u ) . Si aiJvocaius

Dene facere an nmle. Non quod Deus summe bonus,

esi, dcbet pro roeis intervenire peccatis. Nou e r ^ o

auctor m a l i nobis aut perditionis esse possit, sed

quasi infirmus, sed quasi pius obsecrat. Vis s c i r e

f

quod ejus non salvare, Scripturae consuetudine p e r -

quam omnia quse velit, possit ? et advocalus, e t j o -

dere dicatur. Sicut dicitur indurasse c o r Pbaraonh),

dex est. I n a l t e r o , p i e u t i s o f l i c i u m ; i n aitero, i n s i -

non quod molle o b d u r a v e r i i , sed quod meritis prae-

gne est p o t e s u t i s .

cedentibua obduratum, misericorditer emollire n o l u e r i l . E t noa c u m rogamua, ne nos inducas in tenta-

Et erm pernoctans in oratione

Dei. Forma tibi prae-

scribitur quam debeas semuiari. Quid euim te p r o

tionem (Matth.

v i ) , protinus addendo : Sed iibera nos

salute lua facere o p o r t e l , quando pro l e Cbristus i o

a maio (Ibid.),

manifeste docemur ejus non inducere

oratione pernoctat? Quid te facere conveuit, eum v i s

tenUlionero, n o n esse a l i u d , quaro liberare a

aliquod officiiim p i e U l i s a d o r i r i , quando C h r i s t t i s

in

m a i o ; ejuaperdereauimaro esse, a perditione salvam

inissurus aposlolos prius orare c u r a v i l ? Vis s c i r o

non facere. S i qnem vere movet quare Dominus cum

quam m i h i , non sibi oraverit ?

eorpus esset c u r a l u r u s , de animae salvatione i n t e r r o g a v e r i t , i n t e l l i g a l v e l a n i m a m roore Scripturarum

Et cum dies i n q u i t , factus esset, vocavit y

discipulos

$uo$ et elegit duodecim ex ipsis. Ubi notandum, q u o d p r o bomine p o s i u m , sicut dicitur : Um sunt animm p evangeiica et apostolica Scriptura non soluro i l l o s 9

i ) ; vel quod illa

duodecim appellat discipulos C b r i s t i , sed et orones

miracula propter aniniae saliiieui faciebatj vel quod

q u i i n eum credentes magislerio ejus ad regnuro cce-

ipsa maous sanalio salutem snimse sigiiifieabat, quae a

l o r u m erudiebantur. Discipuli quippe a discendo s u o t

qum exkrunt

de femore Jacob (Exod.

bonis (ut prsedixi) cessans operibtH, artdatii quudam

vocati,

roodo dextram habere videbatur.

elegit.

Et

circumspeclit

omnibus,

manum luam. Et extendit,

dixil

homini:

Extende

et rettituta est manus ejus.

ex quoruin inultitudine quos ipse v o l u i i

Quos et apostoios uominavk.

Apostoii Graece, L s t i n e

niissi dicuntur. Cujus sacramentum nomine exponens

Sananda manus arida j u b e l u r e i l e u d i , quia i n f r u -

evangelisu M a r c u s , a i t : Et fecit ut essenl

etuosae d e b i l i u s animae nullo melius ordiue quaro

cum illo

eieemosyoarum

ipse Dominus d i c i t : Sicm

l a r g i u t e curatur. Uude

loaones

9

duoaecitrs

et ut mUteret eos prmdicare Evangelium.

El

misit me Paier, et ego mitlo

Oaptisu turbis scisciuntibus qtiid facerent, u t non

vos. Q u i bene duodecim sunt e l e c t i , u l videiicet

velot arbores aridae mitterentur in ignem, boc soluro

mundi salutem quam verbo praedicareni, suo qtioqno

prsecepH : Qui habet duat tunicat, qui habet etcat, simititer

det non habenti, et

(aciat (Luc. m ) . E l i n Eccle-

numero mystice commendarent. T e r euim quaternf, decus dtpondium (sic). i l i n c est c n i m qood et superius

597

IN L U C i G E V A N G E L H M

EXPOSITIO. — L I B . If.

308

d i x i , qua cnm i n typo Ecctesiae Salomon Domino A Matlhneus, juxta quod scriptuui e s t : Dic tu

iniqnita-

et manifeste Matthaciini de

t e m p l u m conderet, fccit et mare a n e u m , i n quo sa-

tes lua%

cerdotes lavarentur, duodecimque iltud boum clunis

lelonio vocatmu, e l in ordine se apostolomm p u b l i -

i m p o s u i i , quorom tres aquilonem, tres occideniem,

canum coguonvn i t , sed et compari suo Tbomae cniu

t r e s m e r i d i e m , e l tres aspicercnl o r i e n t e m ,

figttrali-

a c&teris cvangelistis sit p r x l a t u s , se in ordine sup-

t e r insinuans quoniam aposloli aposlolorumque suc-

p o n i i . Jacobus sane et Joanncs qui ob eximiuni

ut justificeris;

ce-sores, cunrtas orbis qnadrati plagas fide et con-

v i r l i i t i s et animi cuimen filii touitrui boc esi,

fesmoue sanctsc T r i i i i t a t i s essent a peccatorum

vsfiysi;, sive ut emendatius s c r i b i t u r ,

labe

sutit a Domino cognominati. Nec frustra. Quorttm

purgaturi. Andream

miiis e rceleslibus intonans vocem illaro ibcologi-

ejns. Non nunc p r i m u m Simoni Petri cogno-

cam, quam nemo prius edere noverat e i n i s i t : In

Simonem fratrem

(So«-

banereem,

quem cognnminavit

Petrum,

et

men i n d i d i t , sed longe a n t e c u m a fratre Andrea ad

principio

ae addnctum intniius d i x i l : Tu esSimon /Uius Joannce,

Deus

tn vocaberis Cephas, qnod interprttatur

gmvida

Petrus

(Joan.

i ) . Sed cum volens Lucas uoniina duodecim aposto-

erat Verbum

et Verbum erat apud Deum

$

t

etc. {Joan.

erat Verbum

t

et

i ) . Quae tanto robote

r e l i q u i l , ct si aliquanto plus iuionare vo-

luisset, tiec ipse capere iiiuiidus posset. Sed et ambo

l o r u m e n t t m e r a r e , neresso baberet Petrum diceie, B gaepe seorsum, et i n roontem a Domino d u c i , e t a l i breviier innuere vo.uit quod non hoc ante vocaretur,

quando sonutu de nube (errilictitn percipcre mertte-

aed ita eum Domiitu» cognominaverit, quamvis non

r u n t : Hic

t u n c , sed quando Joanties ipsa Domini verba posttit,

nomitia tneritis aplissima gcstaruut. Jacobus enim

intentos videlicet reJdens auditores. Nam si boc aute

supplantalor. Joannes, i n qtio est gratia, vel Do-

vocaretur, non ila videres mysterium petrne, putans

m i n i gratia d i c i t u r . Nam ille et carnis curam Domino

e u m casu sic v o c a r i , tion providentia Dei. Idco vo-

vocaute

supplantarc, ct ipsam carnem llerode t r u -

l u i t euro prius aliud vocart, ut ex i p i a commutatione

cidante

gavisus est conieranere.

o o m i n i s , Sacramenti vivacitas commendarelur. Idera

prsecipui g r a t i a m , quam virginali gloria meruerat,

Prisca

est fitius meus dllectus.

quoqne

Iste ob amoris

ergo Latine Petrus, qnod Syriace Cephas, e l i n utra-

super redemptoris sui pectus i n coena

q u e lingua nomen a pelra derivalum est, haud d u -

Pbilippus os lampadis interpretatur. E t recle, quia

b i u m quiu ilta, de qna Paultts a i l : Petra autem erat

et vocatus a Domino, mox invento Nathatiaeli lumen

(l Cor. x ) . Nam sicut lux vera Christus, do-

Christus

quod agnoverat

praedicavit diccns : Quem

n a v i t apostolis ut lux inundi vocenlur, sic et S i m o n i

Blegses in lege et prophetce.

q u i credebai i n petram C h r i s l u m , Petri largitus est sioroen. Cujus alias alludens etyroologiae d i x i t : Tu

Joseph

es Petrus

v i t : Domine,

et super hanc petram

t

tneem (Maiih.

cedificabo

Ecciesiam

x v t ) . Violenter ergo quidaro L a t i t i o vel

Grseco n o i u i n i ilebraeain qusereiites

etyroologiain,

d k u n t Petrum dissoivetitem, sive discalcianlein, vel

recubuit.

a Nazarelh

(Joan.

invenimus

scripsit

Jesum,

filium

i ) . E t postmodutii quod se

de l u m i n e mintis scire sentiebat, suppliciler quaesiinqtiiens, ostende nobis Patrem,

tt suffi-

x i v ) . Bartbolomacus Syrum est non

cii nobis (Joan.

llebrseum, e l interprelalur filius suspendentis

aquas

%

hoc cst, F i l i u s Dei. Qui praedicatorum suorum m c n -

agnosceniero interpreiari : cum et exposilio Joannis

tes ad coelestia

Evangelistae cujus m e m i n i , et ipsa ltngua Hebraea,

celsa liberitts pervolant, eo lerrenortun corda fera-

qeae P

contemplanda suspendit,

u t quo

litterani omniuo non sonat, ilebraeuiu boc

cius d i c i o r u m suortun gottis inebrient. Unde bene

noroen non esse lestetur. Abusive euim F e t r u m pro

Moysesde Ecclesia mystice disserens a i t : Quia none. i

Petro, sicut et Faulum pro Paulo, et F t U t u m pro

lerra

P i l a l o scribentes, violeuter ficto nomini falssm i n -

JEggpti

terpretatioitem subuectunt. Simon sutem

obedieus

i i i t e r p r e t a l u r . Porro Andreas, Graecum nomen est, Tov in&pbc, hoc est a v i r o , v i r i l i s appellatur.

ad quam ingredimini

%

%

de qua existis

morem aquw ducuntur exspectans

%

quam

possidendam,

ubi jacto

%

Deus

semine

irriguce

in

terrm

horiorum

sed de ceslo ptuvias

t

suus

similis

invisit

omni

tempore.

Saecularis eniin sapientia quasi coitiber per h u m u m

Quibus recle vorabulis, apostolorom p r i m i decorsn- p s e r p i i , diviua autom de coelestibus iiitonat. Mattbaeus donatus d i c i t u r , videticet, q u i a ntagno Dom r , qui mox aguuro Dei a Joanne eognoverunt, euro v i d e r e et audire curaverunt. Quod vero Simon po-

ntini rounere de teloneario publicatio i n apostoli est

neus rooerorem vel audiens irisliiiaro interpreiatur,

et evangelistae delegatus officium. Thomas, abgstus

i l t i t e m p o r i c o n g r u i l , quando post resiirrectioneni

vel geminus.

viso Domino, vel tuoriis illius vel stiae ttegationis mro-

quia quo caeteris diutius d u b i t a v i t , eo dooimiese r e -

r o r e m deposuil, sed suae cnnfesiim morlis t r i s l i t i a m

surrectionis veritatem altius d i d i c i t . De quo pulcbre

audivit, dicenle Domino : Cum autem senueris

Pauliuus Nolse antistes c e c i n i t :

%

exten-

dee manus tuas et alius te cingel et ducet quo non vis %

xxi).

(Joan.

Jacobum

%

nurum

t

ei Joannem

Motthamm

t

Philippum,

et Thomam.

et

Barthoto-

Pulchre ac reveren-

ter Lucas i n calaiogo aposiolertim ushato iiomine Matlliscnm, i n prima vero de telonio vocatione, ut superius admonui, L e v i n appellare m a l u i l . Ipse vere

Unde et Grsece Didymus appellatur,

Hic dubfus gemlno, Didymui cogsomine, Tbomas, Adjacet, hunc Chrisius pavidae cunctaroiae meotlt, Pre nottra dubitare fide perroisit. ut e i nos Hoc duce fircoati, Doniinumque Deomqoe trementes, Virere post mortem vero fateamar Jesum Corpore, viva suae inonstrantem vuloera camis. Jacobum

Aiphozi,

et Simenem

qui vocatur

tetoies.

Hos cum additarocnto postiil, ad distinctionem Ja-

509

B E D i E V E N E R A B I L I S OPP.

PARS 11. SECT. I . — E X E C E T I C A GENUINA.

Cobt Zebedaci et Simonis P e l r i , vel etiam Judse t r a - A Electorns apostolos

Dominus

400

i n montana s u b i i t ,

d i t o r i s . Nam et bunc Sitnonem fuisse d i r t u m , Joan-

turbas vero doclurits ad campestria r e d i t , quia n o n -

nes ostendit, qtii ait : Et

cum

nisiitt h t i m i l i Christum turbae videre sufficiunt. Nam

dcdit Juaw

E l Jacobus quidem A l -

Simoni

hcariet.

intinxistet

panem

9

baec est norma qua secuttis Apostolus a i t : Non

phaei, ipsc est qui in Evangelio fraler Domini n o m i naiur, quia Maria uxor Alphaei, soror

fuit

m a l r i s D o m i n i , quam Mariam Cleophae,

tui vobis loqui quasi $piritalibu$

9

Mariae

Quati parvuHt

Joannes

ia Chri$to

scd quasi

po-

carnaiibus.

tac vobis potum dedi

9

non

9

escam. Nondum

enim

evangclista cognominat. Fortasse quia idem Alphoeus

potestis (I Cor.

m ) . Aposloli autem ipsi secundum

etiam Cleopbas est dictns, vel ipsa Maria defuucto

Matthaeum quasi perfectiores, et i n monte et aperto

post natum Jacobum Alpbaeo, Cleophae nupsit. Cui

Salvatoris ore docti esse n a r r a n t u r . U b i si quis d i -

Simeonem

ligentius u t r u m q u e velit evangelistam

filium

genuisse,

eumque

consobrinum

poterati$

9

ud

ne nunc

quidem

perscruiari,

Domini e x i t l e n i e m , eo qtiod Cleophas frater fuerit

potesi i n t e l l i g i , c u m i n monte duodecim discipuios

Josepb, Jerosolymae posl Jacobum rexisse Ecclesiam,

elegit e p l u r i b u s , quos et apostoios nominavit, quod

bistoria ecclesiastica

Matthaeus praetermisit, tunc i l l u m bsbtiisse s e r m o -

t r a d i t ; sive hic apostolus S i -

m o n , seu quitibet alius Simeon

f u e r i t . Quia vero

netn qttem Mattbsrus interposnit et Lucas t a c u i t ,

Jacobus inerito filius Alphaei, i d est, docti sit cogno- B \ est i n monte. Ac deinde cum descendisset, i n minattis, ipsi testantur apostoli, q u i eum post D o loco campestri babuisse alterum s i m i l c m , de q u o m i n i passioncm s i a t i m Jerosolymorum ordinaverunt Matthaeus tacet, Locas non u c e t , et u t r u m q u e s c r m o l 0 C

episcopum. Quia et aute sanguinis efTusionem

verus

nem eodem modo esse conclusum.

etiam ipse carnalis desiderii sit suppianlalor, lestat u r Uegesippus vicinus aposlolorum temporum b i storicus. Sutcepit

i n q u i e u s , Ecciesiam

9

mcc post apottolos

frater Domini Jacobus

Jerosoly* cognomeuto

Multi quidem Jacubi vocantur, hic de

Justus.

Ab omni Judcta et Jerusaiem 9

ximo

et maritiu%e

9

et T y r t et

eic. Maritimam m u l l i l u d i n e m non a p r o -

Sgdoni$

m a r i Galilaeae (neque e n i m hoc miraculi locrj

poneret), sed a m a r i magno reor esse cognomina-

utero

t a m , i n qua e t i a m T y r u s et Sidon comprehendi no->

iuatris sanctus vocatus f u i t , v i n u m et siceram non

teraiit. V e r u m , quia geutium civilates sunt, Judacis

b i b i i , carnem nullam comedii,

quidcm sorte ilatae, sed non ab eis possessae, o o

nunquam ationsus

est, neqttc unctus est unguenio,

ueque usus est

quod bostes e x t e r m i n a r i nequirent. consulte n o m i -

halneo. l l u i c solitum erat i n g t e d i sancta sanctorum.

n a i i m ponuntur, ut quanta sit fama virtusque S a l -

Siquidem vestibus laneis non utebatur, sed lineis,

vatoris i n t i m e l t i r , quae exteras etiam ad sanitatem capessendam civitates accersiat. U b i

solusque ingrediebatur i n t e m p l u m , et fixis genibus pro populo deprecabatur. I n t a n t u m , ut cameiorum d u r i t i a m coiitraxisse ejus geuua crederentur. Simon aulem Zelotes, ipse est et Simon Cananaeus de vico Galilaeae Cana ,

iibi

aquas

Dominus convertit i n

v i n u m . Cana qtiippe xelus, Canaiiaeus Zelotcs i n lerpretalur. Judam

Jacobi

9

et Judam I$cariol

9

qui fuit

proditor.

Et b o r u m distinctionis gratis, nomiua duplicavit. Quorutn unus, ut ipse i n catbolica scribit Epistola, Irater est Jacobi, qui etiam Thadaeus

vocabatur.

A i t e r , aut a vico i n quo ortus est, aut ex tribu Issachar pncsagium sumpsit.

suae condemnationis

Issachar

quippe

quod

vocabulum

dicitur

mercee,

p r e l i u m proditioitis insinuat. Iscariot autem quod memoria

mortis

iraditionis subiis.e piaculum. Qui nou per i m p r u dentiam, sed per providentiam inter apostolos cligit u r . Quanta enim est veritas, quam nec adversarius infirmat? quanta moralitas D o m i n i , q u i

p e r i c l i l a r i apud nos j u d i c i u m suutii, quam affectum maluit? Susceperal

cnim bominis fragilitatem, et

ideo nec has psrtes recusavit infirmitatis humanae. Voloit tradi,

deseri, v o l u i l p r o d i , v o l u i t ab

apostolosuo

ut tu a socio deserlus, a socio p r o d i t u s ,

moderate feras tuum errasse j t i d i c i u m , periisse

be-

neficium. Et turba

c

l

r

i

n

a

i

n

q

u

c

tilibtis misertns sit, unde et puerum centurionis e t Cbananseae filiam approbata pelenlium fide c u r a v i t , non lamen eorum civitales intras

interpretatur, a r g u i i eum non re- D mino langenle

pente pcrsuasum, sed meditatum diutius dominicae

minister

d

ejus

9

el multitudo

copio$a

et

bas Dominum ad aitiora sequi, vel qtiempiatn d e b i -

plebis.

lem invenics i n monte c u r a r i , sed cxstincia febre

401

I N LUCJE E V A N G E L I U M EXPOSITIO. —

libUinum,

LIB. I I .

m

aecensaque

scieniiae l u c e , pedetentim A conseqoenter iltius e i profeclo noa gratulari, et d c fectu necesse est t r i b u l a r i ; nec solum t r i h u l a r i , v e itoemque ad culmen sobire t i r t n t u m . Nam e t i n Y e t e r i Testamento Moyses solus c u m Josue m o n t e m

r u m ad lacrymas nsque succemfi. Sic e n i m Sarauel

D e i ascendens; ad regendum vulgus i n campo donec

et David, peccatum Ssulis et m t e r l t u m lugent. Slc

r e d i r e n t , Aaron ordinavit et H u r . A a r o n quippe qui

peccalricem Dominus ipse flevit super civitatem, et

i n t e r p r e t a t u r mons fortiludinis, tncarnationis excellentiam,

singularem dominicae H u r vero q u i ignis d i c i -

t n r , d o n u m sancti Spirilus i n s i n u a t . Quia plures i n

mcestis compassus s o r o i i b u s , L a x a r u m qnem divina erat majestate

r e s u s c i u t n r u s , httmana p r i u s m i s c -

ratioue deflebat. Mystice significans eos q u i peccatt

Gcclesia p a r v u l i , e l si c o m i t a r i magistros ad pene-

m o r t e s o p i u n t t i r , u t reviviscere

tranda summas Bivinitatis arcana neqncunt, d o m i -

esse plangetidos. Qtiod autem nunc flenies risurosesse

nicae lamen Incarnationis sacramentis redirot, et S p i -

p r o m i t t i t , non p u e r i l i t e r a c c i p i e n d n m ,

r t n s sancti possunt ardore signari.

lurae more risus nomine mentts e x s u l u i i o et affectos

£f tpse, eleoatis

oentis in disdputos

suos

dicebot

f

f

Dei. E l si g e -

Bemti peuperes, quiu vestrum est regnum

n e r a l i i e r o m n i b u s l o q u i t o r , specialius tamen o c u -

lamen aperiat. Cui simile est quod Matthaeus a i t : Et cum sedisset,

uccetserunt

ad eum

ditciputi

ct aperiens os suum docebat eo% dicens : Beati res spiritu

f

paupe*

v ) . Nam qttibus os i n monte se-

(MaUh.

deosaperit,

ejus

u t magna

sublimiter audiant, i n

eos

sed S c r i -

q u i d a m laetior inleiligendus est esse designatns. Sieu t Sara : Rieum

( i n q u i t ) mihi fecit Deus (Gen.

E l i n Job d i c t o m e s t : Os autem veracium

los Salvator i n discipulos l e v a t , u t his q u i verbum B risu. i n t e n u cordis aure perctpiutit latius saporis i n t i m i

queat a proximht

Per quas ( u t d i x i )

figuratur

n o m i n a , gaodiutn aniinae

interius.

tieali eritis cum vos oderint raverint

xxi).

reptebitur

vos

f

homines

et cum

f

sepa-

Q u i propter divilias

et exprobraverint.

haerediutis C h r i s t i i n sanctis, p r o p t e r panem vitae aeternae, fletus

propterque spem

coelestium

gaudiorom,

esoriem p a o p e r u t e m q u e pati desiderat, bea-

oenios stans i n campo d i r i g i t , ut audita patenter

tus esu Multo s u t e m beatror, q u i has Inter adversa

inteHigant. Beati itaque pauperes. Non tttiqtte o m -

virtutes servare non trepidat. Quia odiaot licet ho-

rtea, sed i l l i latituinmodo q u i omne praesenlis sae-

mines corde nefando, dilectum cor Christo Isedere

euli,

nequeunt. Scparent et synagoga depellant, Christus

lametsi

aitum

vide>lur, pro n i h i l o culmen

d e c u n L Q o i m e r i t o regni ccelestis perbibcntur m u -

invenit et confirmat. E x p r o b r e n t notr.en C r u c i f i i i ,

nere d i g n i , quia delectationis bnmanse probantur

ipse commortuos s i b i c o n r e s u s c i u t , et

c n p i d i t a t e n u d a i i . Quatem se rex David pauperient

f a c i l i n coelesiibus (Ephes.

sostinuisse dcclarans a i t : Ego vero egenus et pauper Et alibi

snm.

Docnino

non modo terrestria, sed et ipsa pro

supercceiesiia

parvi pendens

dicensque:

(P$al.

LXXII)?

nomen vestrum tanquam malum,

proptcr

Nomen vestrum quod d i c i i , nomen

hominis.

C h r i s t i a n o r u m fignifical, quod a gentibus Judseisque

tuper

saepissime q u a n t u m ad ipsos memoriae abrasum, et

mox u b i spei suae flxisset a n -

ab bominibos est ejectum, nulla j a m existenie causa

Quid enim mihi restat in ccelo, et a te quid votui terram

Et ejecerini Fiiium

cousedere

n).

c h e r a m , subdendo m a n i f e s t a t : Mihi autem adhcerere

o d i i , n i s i propter filium b o m i n i s , quia videlicet, no-

Deo

m e n C b r i s t i , credentes suum v o l u e r i n t facere cogno-

bonum

est

f

ponere in Domino Deo spem

meam.

Atiuqoin n o n n o l l i m i s e r r i m a conditione p a u p e r u t i s ,

m e n ; atque ideo nominis s u m m i perseculores,

et bic saectili gaudiis ob ioopiam r e r u m , et i b i regno

m i n u m non i m m e r i t o nomine n o U n l u r . Beati ( i n q u i l )

Dei ob m e r i t o r u m nequttiam carent.

eritis

Bemti qui nunc eturitit,

quia saturabimini.

r i r e b e a t i , q o i s i t i r e debeant,

Quid esu-

Matthaeus

exponit,

videlicet j u s t i t i a m , apertissime nos instituens n u n -

f

cum

hominibus

vos

oderint

homines,

insecundos,

scd

bo-

docens eos

ullra

ab

homittes esse

beandos. Gaudete in itla die

%

et exsultate.

Ecce

enim

merces

qeam nos satis justos aestimare debere, sed q u o t i -

vestra

dianom justitiae semper aroare, i m o ardere profe-

sed sb eo q u i snpernai tsntum mercedis i n t u i l u pa-

multa

in ccelo.

Non boc a quolibet paliente,

c t n m . Cujus perfectsm saturtiatem non i n boc sae- jy t i t u r , praeceptuin potest i m p t e r f , ut scilicet cnlo,

sed i n f u l u r o posse provenire supernorum

desiderio PsalmisU autem cumjuttitia

flagrans

osteodit, qui a i t : Ego

apparebo incontpectu

sfum manifestabkur

gioria tua (Psal.

shnpficiter a c c i p i : Beati quinunc

tuo

inter

odis c o r d i u m , Inter probra l i n g u a r u m , i n l e r ipsas persequentium m a n u s , aequali, i m o laetiori adbuc

satiabor

corde versetur, non ad hoc nostri similes valeant,

x v i ) ; potesl et

sed eorum q u i ibant gsudentes a conspectu c o n s i h i ,

qui casti-

quoniam d i g n i b a b i l i sunt pro nomine Jesu c o n t o -

f

csuritis

f

gatis corpus veslrum et servituti subjiciiis (/

Cor.

meliam pati (Act.

v ) . Qoi ergo m u l u i n t e r r i s pro

I X ) , qui i n fame et s i l i v e r b o operam datis (11 Cor.

Christo suslinet adversa, m u l u

x i ) , qoia coetestium tunc gaudiorum babetis u b e r u t e

recipiet dona. Caeterum qoanta a h Elia verborum

i n ccelis a Christo

jacula falsi sustinuere prophetae, quos deridens aieBeaH qui nunc fetis

quia ridebitit.

f

Non t e m p o r a -

b a t : Clamate

voce majere:

Deus

l i e m damna c o m m o d o r u m , sed v i r t o t u m d e t r i m e n t a

forsitan toquitur, aut in divertorio

ephiuHum qni

aut cerle dormit

flent,

acterna beatitudine consola-

f

ut excitetur

enim est

f

ett Baat

f

aut in

et

itinerc

f

(111 Beg. x v n i ) . Quan-

bentur* U b i non nostra s o l u m , sed et p r o x i m i j u b e -

U m dedere stragem qui octiugenti' simul et q u i n -

xaur commissa

ouagcni sunt i n l e r e m p t i ? Verum quia

dcflere.

Quem si ut nos d i l i g i m u s ,

Baaletnoo

405

BED-E V E N E R A B I L I S OPP.

P A R S I I . SECT. I . — E X E G E T I C A G E N U I N A .

404

Cbrislus i n causa e r a i , nec

i r r i s i gaud< b a n l , nec A tiearii erogare, usu quidem b o r u m deleclatur ad praes e n s , s e l f r u c t u , quem d a n d o , poterat acquirere, CKCISI p s l m s m , sed pceoam meruere perennem cnrebit i n p o s t r m m . E t a l i b i legimus : Beatus divet Stcundum htte tnim facitbant prophttit patrts eoqui iuventut ett tint macula qui pott aurum non abiit tum. Bene exemplo adbortatus e s i , quia vera dicenf

%

ntctptraoit

les soleni persecutionem p a i i . Nec lamen ideo pro-

in pecunia tt thetauris

Vat vobis, qui saturati etlit

pbelas antiqui tiiuore pereeeutionis, a veritatis prae-

f

(Eccti.

xxxi). xvi).

quia esurietis (Luc.

Saturatns erat dives ilie p u r p u r a t u s , quando e p u l a -

dicalione deXecernnu N o U o d u m sane quia sicut Matoclavam

batur quutidie splentlide, sed d i r u m vae sustinebat

quae resurrectionis gloria

esuriens, quantlo de L a z a r i , quem despexerat, digito

Ibasus per octo quas posuit beatitudioes spei nostrae perfectionem

f

dedicalur insinuat, i u Lncas per quatuor virtuies

guttam aquae quaerebat.

aroplectitnr cardinales.

A l i t e r . Si beati sunt i l l i q u i

qui

jusiiiiae semper esuriunt opera, infelices e c o n t r a r i o

illecebris.

sunt aestimandi q u i sibi i n desideriis placentes, n u l -

q u i sua fame commoniti e s i i r i e u l i -

I ira veri et iitconcussi boni famem patiuntur, satis se

bus esse iniserenduin, et ipsi per justiiiatn mUeren-

r a t i beatos, si non ad teropus sua v u l u p u t e p r i -

tur u t valent. Nam eleemosynam qua Cbristo non

veutur.

Beuii

enim pauperet

%

per temperanliam a m u n d i refrenantur Beati

eturientet

f

Vm vobit qui ridetis nunc,

nostra donamus, sed sua reddimus, j u s t i t i a m recte dici lestalur Psalmi>la, qui a i t : Dhperdit juttitia

ejut

mauet

in smculum

tceculi

Et Salomou ait : Bitut

pauperibus, (Ptal.

gaudii tuctus occupat (Prov.

cxi).

Justitia est c n i m , qua sua cuique i r i b u i m u s , nemini

pientium

quidquam

(Eccl.

debentes,

nisi

ul

invicem

diligamus.

quia lugebitit

et

flebilit.

miscebitur,

et

extrema

dolore

x i v ) . E t i i e r u m : Cor

ubi tristitia est et cor v n ) . Manifesle

ttultorum

f

prudentiam, u l sttpra docuimus,

et m a l n m , occidua flere, et ad aeterna norunt anlie-

asctibendam. Vce cum

bene vobit

dixerinl

fleutibus

semper Iloc

omnes homines.

molesta tolcrore. I g i t i i r , qui necdum consummaue

cst, quod P>alnti*ta depioral, qttoniam taudalur

v i r l u t i s arcem conscendere valcnt, generalis i n t e r i m

cator in detideris

perfectionis sunt beatiludiue perfovendi.

nedicitur

Quatenus

ta-

tcttitia

dncens s i u l t i t i a m , ridentibus

Bcati qui per p r u d c n l i a m inter bouum dignoscentes l a r e . Bcati q u i per fortiludinem lidei omnia vaient

ubi

pec-

animai suce et qui iniqua gerit,

be-

f

Hebr. x ) . Cui non m i n i m a poenae

(Ptal.

a bonis paulatim ad ineliora progressi, dum consi-

pars est sua scelera imn modo non a r g u i , sed i n s u -

stenti i n planitie Doiniuo libeuter a u s c u l U n t , ad

per quasi bene gesta laudari. Unde provide Doiniuus

bunc quandoque i n iiiome setlentem sublimiter asccndaiit. Nam quorum adliucedomandis i u s t r u e u A: ___„:i...« insistit, ilios quasi: stans, _ qui situs ....._ disque cordibus

non a i t : Vae, quia bette vnbis dicunt l i o i n i n c s , quasi c

msUnte aliquaiiium tempore culpaui tardius pcena sequalur, scd res (inquit) cum dixerint cum bene vobit

est laborantis, affalur. Quos vero longo studii s p i r i -

cmnes homines.

U l i s exetcitio proinplos j a m ac dociles i n v e u i t , bis

sicut oleutn

Quia ipsa

flammis,

peccati uutrix

adulatio;

sic i n culpa ardeutibus s u l i l a

liberlaie ac diguitate magistri, quasi quieliisJSalvator

minisirare fotneuttim , maxima est uliquc poena pec-

residens, mystica quaeque de .supernis i u t i m a t . Quae

c a n l i u m . Nam quomodo pauperes esurientes et

»piritalium differeniia

fien-

Lraeliticae

tes, maloruiii decel improbitale p r o b a r i , ita d i v i t i i s

piebis est babilu pulcberrimis expressa figuris. Ubi

e p u l i s , risuique vacanles, per d i s t r i c t i judicis i r a m

vulgus omue quibuslibel vesUbus utens, i n quatuor

male obsequentiutn clientela

angulis

pcenam.

paliiorum

profectuum , i n

hyacintbinas

siiu

liinbrias est

faccre praeceplum Sacerdoles qualuor babere vestes,

Secnndnm hwc enim,

9

tnajoretu foventur a d

(aciebant

prophetis

pairts

to-

totidem myslicis coloribus m i r a v a r i e u t e dislinctas.

rum. Pseudopropbetas siguilicat, qui et ipsi s&pe

Pontifices et ea quae sacerdotes e l alia quatuor i n d u -

Scriptura sacra propbelae solent appellari, eo quod

nienti genera, c o l o i u m quidem eoruindem, scd s u -

ob captaudum vulgi favorem futura praefari, i d est»

blimioris

gratia

d i g n i t a t i s , et auro

ii»

iitierluceiite

praetoqut conentur. Unde dicit Ezecbiel : Vts pro~ corusca, et patriarcbarum aique ipsius domini no- D phtlis insipientibus qui sequuntur spiritum suum et mine r e d i i n i u gestare. Quae per singula vel exponihil vident. Quasi vulpes in deserlo prophetst Uti uere, vel solum proponere, proprii industriam speJsratl erant (Ezech. x i u ) . Itaque Dominus i n monte c u t operis. beatiiudines solununodo p r o b o r u m , i n caiopo vere> f

f

f

Verumtamen

vts vobit divitibus,

f

tationtm

vestram.

qui habttit

conso-

Quod s i l vae divitibus a d f u l u r u m ,

etiam

vae

describil r c p r o b o r u m .

Quia rudes ad—

liuc auditores minis necesse e s t , ac territoribus a d

a contrario melius i n t e l i i g i t u r , u b i patiperum d i c i t u r

bona compelli, perfectos autem sat est praemiis i n -

esse reguum Dei. A quo se regno per omnia, qtti hic

vilari.

eonsolari quaeruni, alienanl, audituri a justo judice : bona in vita

vestra

f

qui auditis:

Diligite

inimicos

vtslre$

9

recordamini

(Luc,

x v i ) . Ubi notandum quod non U m divitiae quam

qtiid ~ab inimicis pati ptissint, nunc quaJiler ipsi cum

d i v i t i a r u m amor i n culpa est. Non enim omnis q u i

eisdem inimicis agere debeant ostendit. M u i t i s u l c o t

9

quia recepistis

Sed vobit dico

FUii

habet d i v i t i a s , sed ut Ecclesiasies a i t : Qui amant di~ vitiat,

fructus

non

cepient ex eis (Eccl.

v ) , quia q u i

babita temporalia vei animo contemnere, vel pauperi

btnefacite

his qui odtrunt

putaut sufficere

vo$. Quia dixerat suprs.

virtutibus non odisse i n i m i c o s , cst-

l e r u m diligere pius praecipi, quam bumsna n a t u m p a t i a l u r , non videnies, quia et Moyses, Samuei

et

405

I N LUC/£

EVANGELIUM EXPOSITK). — L I B . I I .

400

Stepbanus pro iniraicis orabant, et mortoos David J i quam hoc etiam m a g m r n praeceptum sif, sed a i t : Para te adhuc percuti. Qtiod ad misericordiam perp u m x i t inimicos. Neque enim Dominus impossibilia, sed perfecta juberet. Non deficienles ergo d u m t e m -

tinere h i maxime sentiunt, qui eis, quos

pes est, operemur bonum ad omnes, maxime autem

diligtint, lanquam ttiiis, vel quibuslibel dite tissimis

ad domesticos

suis ae^roisntibus serviunt, vel parvulis, vel phrene-

fidei.

roiillum

calum-

licis, s quibus multa saepe patiuntur. Et si eorum

uiantibus vobis. Et hsec sesuique similes egisse, lests-

salus id exigat, praebent se etiam, ut plura patian-

Menedicite

male dicentibus

vobit, orate pro

benedicimns.

t u r , donec vel aetatis vel morbi inttrra tas transeat.

et obsecramus (I Cor. I V ) . S e d b i c me-

Quos ergo Dominus, medicus a n i m a r u m , curandis

l u r Aposlolus, q u i a i t : Matedicimur, Blaspkeinamur

t

et

rito m o v e t , quomodo huic praecepto Domini non sit

proximis insiruebat, quid eos aliud docere

possei,

adversum, quod et i n prophetis iuveniunlur multae

nisi u t eorum quornui saiuli consulere vellent i m -

imprecationes adversus inimicos, quae matedietiones

becillitates aequo auimo tolerarent ? Oinuis namque

putantur, sicuti est iliud : Fiat

eoram

improbitas ex imbecillitate animi veuit, quia i t i b i l

et caetera, quaeibi dicuntur. Joannes

innocenlius est eo qui i n virtute perfeclus est. M u l t i

ipsis in loqueum

t

mensa eorum

apostolus a i t : Qni scit fratrem suum peccare

autem alteram maxitlam praebere noverunt, diligere

peccatum

ei vita pecconti non ^ * vero i l l u m , a quo feriuntur ignorant. At vero ipse Dominus, q u i utique praecepta quae docuit primus ad mortem. Ett peccatum ad mortem non pro itto dico implevit, percutienti se i n m a x i l l a m m i n i s t r o sacerutroget quis. Ubi p r i m o videndum quia propbetae dotis non praebuit a l t e r a m , sed insuper d i x i t : Si male per imprecationem q u i d esset f u t u r u m , cecinerunt, uon ad mortem

9

petet

et dabitur

$

t

non optantis voto, sed spiritu praevidentis, qui m a -

tocutus sum, testimonium

xime solent figura imprecantis fotura praedicere, s i -

bene

cat figura praeteriti temporis ea quae ventura erant

paraius corde non f u i l , non solum i n alteram m a x i l -

$

perhibe

quid me cmdis (Joan.

de malo;

si autem

xvut)? Non lamen ideo

saepe cecinerunt. Deinde i n Apostoli verbis i n t e l l i -

laro caedl p r o salute o m n i u m , sed etiam toto corpore

gendum esse quosdam fratres, pro quibus orare non

crncifigi. Et ab eo qui aufert tibi vestimentum

uobis praecipitur, cum Dominus etiam pro persecn-

t

etiam

tunicam

Quod de vestimento et tunica dictum

toribus nostris orare nos jubeat. Quae solvi qusestio

noii prohibere.

non potesi, nisi faieamur esse aliqua peccala i n fra-

est, non i n eis solis, sed i n omnibus faciendura est,

tribus inimicorum persecutione

quae aliquo j u r e temporatiter nostra esse dicimns.

graviora.

Fratres

Si enim de necessariis

autem Cbristianos significari, m u h i d i v i n a r u m S c r i -

hoc imperatum e s t , quanlo

pturarum doeumemis prohari potest. Peccatum ergo ^ , magis superflua contemnere convenit. Omni autem petenti te tribue. Omni petenti fratris ad mortera puto esse, c u m post agnitionem ' t

t

inquit,

Dei per gratiam Domini nostri Jesu C b r i s l i quisqne

non omnia petenti, ut i d des quod dare honeste et

oppugnat fraterniistem, et adversus ipsam g r a t i a m ,

juste poles. Quid si enim pecuniam petai, qua inno-

qua reconciliatus est Deo, iuvidentiae facibus agita-

ceniem

t u r . Peccatum autem non ad mortem est, si q u i s -

pruro petat? Sed ne muita persequar, quae sunt i n -

q u a m non amorero a fratre alienaverit, sed officia

n u m e r a b i l i a , i d profecto danduui e s t , quod nec tibi

fraternitatis debila per aliquam i n f i r m i l a t e m a n i m i

nec alteri noceat, quantum sciri aut credi ab homine

conetur opprimere ? Quid si postremo s l u -

non exhibuerit. Quapropter et Dominus in cruce a i t :

potest. E i cui juste negaveris, quod petit, indicanda

Pater,

(Luc.

est ipsa j u s t i t i a , u t non eum inanem dimittas. Ita

x x i n ) . Nondum enim gratiae S p i r i t u s sancti p a r t i c i -

omui petenti te tribues, quamvis non semper i d quod

pes f a c t i , societatem

p e t i t , tribues. E l aliquando melius a l i q u i d tribues,

ignosce

ittis quia nesciunt t

sanctae

quid faeiunt

fraternitaiis i n i e r a n l .

Et heatus Stephanus orat pro eis, a quibtis lapidat u r , quia nondum Cbrislo crediderant, ncque adver-

cum petentem injusts correxeris. Et qui aufert

qum tua sunt

$

ne repetas. De veste,

stts i l l a m communem gratiam dimicabant. E l aposto-

domo, fundo, jumenlo, et generaliter de oroni peco-

lus Paulus propterea, credo, non orat pro Alexan- i

nia d i c i t . U t r u m autem de servis accipiendom sft,

d r o , quia j a m fraler e r a t , et ad m o r t e m , id est, i n -

magna quaestio est. Noo enim Christianom opertet

videntiam,

peccaverii.

sic possidere servnm, quomodo equum aut argentom.

Pro his autem qtii non abruperant a m o r e m , sed l i -

Quanquam fleri possit, ut majore pretio valeat eqnus,

more succubuerant, orat ut eis ignoscatur. Sic enim

quam servus, et m u l t o magis aliquid aureum vel a r -

d i c i t : Atexander

oppngnando

mihi

o$tendil

t

genieum. Sed i l l e servus, si rectius et honestios, et

ittius;

quem et

sd Deum colendum accommodatius abs l e domino

sermonibus ( f f

educatur aut regitur, quam ab i l l o potest, q o i e i m i

I V ) . Deinde subjungit, pro quibus orat, ita d i -

cupit auferre, nescio u t r u m quisquam dicere audeat,

reddet

mrarius

itii Dominus

tu evita

t

Tim.

fraterniiatem

muita

secundum

vatde enim

resistit

mala opera

nostris

cens : In prima mea defensione nemo mihi adfuit

t

sed

ut vestimenlum eum debere contemni.

Hominem

(Ibid.).

namque bomo tanquam seipsum diligere debet, c u l

Ista differentia peccatorum , Judam tradentem a Pe-

ab omniuin Domino etiam ut iniroicos diligat irope-

t r o negante distinguit.

ratur.

omnes

me dereliquerunl:

Si quis ie percutit

non ittis imputetur

in maxittam

t

prmbe et

alteram.

N o n a i t , cum qui tc percutit noli t u pcrcutcre, quan-

Et prout vultis ut faciani vobis homincs

t

ilii$ similiLr.

Quia chariias patiens est,

et vos faciis benigna

e$t,

407

BEDA. V E N E I U B I L I S

OPP.

PAKS I I . S E C T . I . —

EXEGETICA CENCINA.

408

non lantum injtiria3 i n i m i c i forlissime suffert, sed A e r i t . Mutuatur enim peccator, et non s o l v i t , justus autem miseretur ei eommodat (Psai. c x i ) . Quouiam amici quoque gratiara benignissime praevenit. N.im redamare amantein, cunctos natura docuit. Non a-

benrdicenUs

mantem vero benefieiis ad amorem cogere Cbristi

E t alibi cum d i c e r e t :

solum doctrina perfertos i n s i i t u i t . Q u i cnm nos prio-

et commodat

res, prout uobis lieri velimus, aliis facere j u b e r e i ,

na erit justus (P$at.

eumdem max sensum latius astruendo

ftrraavit,

di-

cens:

eum,

possidebunt

lerram

Jucundus

xxxvi).

(Psai.

homo qui

mtseretur,

continuo s u b j u u x i t : In memoria

t

mter-

cxt).

Et erit merces vestra muita

t

et eriiis fiiii

Attisshni.

NtiUa major potest esse m e r c e s , quam filios b o m i -

Et i i diligitis

eos

r

qui vo$ ditigunt

qum vobis est

t

gratia f Nam et peccatores

ditigentes

$e dUigunt,

etc.

num terrigenas, effici fiUos A l t i s s i m i , q u i i n coelts est. Itaque quod ait : Et eriiis /S/it Alti$$imi,

ex i i l a

Si etiam peccatores, publicani et ethnici, erga dile-

regula est i n t e l l i g e n d u m , q u a et Joannes d i c i t :

ctores suos natura duce norunt esse lienefiri, quan-

eis polestatem fitios Dei fieri.

Dedii

Untis enim n a t u r a l i l e r

l u m vos (inquit) qnibus ut gradus professionis e x i -

fiiius e s l , qui nescit omnino peccare. Nos autem p o -

m i o r , ita cura necesse esl s i l v i r l u t i s uberior, latiori

testa:e accepta efficimur fiKi, i n quautnm ea, miae a b

ainu dilectionis amplecli debetis etiam non amantes?

itlo p r a e i p i u n t u r implemus.

Unde apostoiica

disei-

Unde quaesitti dignum v i d e l u r quomodo cum D o m i - ^ plina adoptioaem appellat, q u a in aeternam haeredilatem voeamur, ut cobaeredes esse possimus. I g i t u r nns eos q u i diligentes se solum d i l i g u n l , benefacientibus sibi benefaciunt, amicis fenerautur, non modo

non a i t : Facile i s t a , quia eslis filii

perfeclam non habere c h a r i l a l e m , verum pecratori-

et eritis ftln. Cum aulem ad boc nos vocat per ipsunm

hus scquiparari l e s t e t u r , i l l e pectoris dominici recu-

Unigenilum, ad simiiitudinem suam nos vocat.

bitor Epistolam de Dei et p r o x i m i dilecti* ne cons u m m a n s , non uspiam iniiuicos monuerit esse d i l i -

r

sed facite t$te>

9

Quia ipse benignus est finquien») super ingratos

ei

etc. Benignus est Deus super ingralos et m s -

maios

t

gendos, sed absolute d i x e r i t : Quia si diligamus i n w -

tos, vel multiplici scilicet, soa misericnrdia, q n a

cem

Deus in nobis manet, et charilas Dei in nobis per-

eiiam jttmenta salvat, temporalia bona largiettdo,

i v ) . Quod si quem m o v e i , seialeuni

vel ad coelestia dona siugulari gratia, qoa eiectos s o -

t

fectaest (I Joan

non de i n i m i c o r u m amore tacoisse, sed e i ilios f r a -

l u m g l o r i f i c a i , inspirando. Sed sive h o e , sive tolud,

trttm nomine comprebendisse

sive ulrumque i n l e l l i g a s , magna

fraterniqne amotis i n -

Dei bonitate

fii,

l n i l u d i l i g i , et pro eis pracepisse o r a r i . Scilicet, ut

qoae nobis imiianda prsecipitur, si filii Dei esse v o -

non semper inimici remaneani, sed resipiscant a dia-

lumus.

boli laqueis, nobisque germano

ftedere socientur.

Nvlitejudicare

et non judicabimini;

t

notite

condem-

lloc loco n i l i i l

alitid

Nec d u r u m v i d e a t u r , quod nondutn credentes, pro-

nare et non condenmabimmi.

pter spem tamen credendi fratres apellari posse d i -

nobis praecipi e x i s t i u i o , nisi ut ea facia quae d u h i u m

cimus. Nam idem Joannes, eos etiam filios Dei voci-

est quo animo fianl, i n meliorem parlem i u t e r p r e t e -

tare legilur. Quia Jesus

erat pro

i n u r . Quod enim scriptum e s t : Ex

Dci,

cognoscetic

gente

t

( i n q u i t ) moriturus

et non tautum pro gente, sed ut fitios

erant di$per$i

t

congregaret

in unum (Joan.

qui

x i ) . Quan-

diu euiro dispersi, nondum filii sunt Dei, sed conveniendo i n unuro, j a m efficiuntur Verumtamen

ddigite immicos

eotum

possutit bono animo

fieri,

sicuti sunt stupra, vet

blasphemiae, vel f u r t a , vel ebrietas, e t s i qua s u n t lalia, de quibus nobis judicare p e r m i t t i i u r . De gene-

filii.

vestros, et

ftuctibus

eo$ , de manifeslis diclum e s t , qttae n o n

benefacite,

re auiem c i b o r u i n , quia possunt bono aniino et s i m -

inde sperantes. Quia dileclio-

plici corde sine vitio concupiscientiae qtticunque h o -

nem heneficiumque m u t u u m peccatorum, infructuosa

mani cibi indifferenter s u m i , prohibet Apostolus j a i -

r e d a r g u i l , nunc qualiter haec a

dicari eos qui carnibus vescebantur,

et mutuum

date

t

nihii

fidelibus

fructuose

et v i n u m b i b e -

i i e r i debeant, osteiidit. Muluatur autem omnis qtti

b a n t , ab eis qui se ab bujusmodi alimentis teinuera-

a c c i p i t , eiiam si nou ipse soluturus est. Cum enim

bant. Quinmnducat

(inquit) non manducuntem

non

manducantem nonjumisericordibus Deus plura reslituat, omnis q u i bene- JJ spernat; et qui non manducal dicet (Rom. x i v ) . A d hoc pertinel etiam i l l t t d , quod (icium praestat, feneratur. A u l si non placet accipere alio loco d i c i t : Nolite ante tempus quidquam judicare n m t u a n t e m , nisi eum q u i a c c i p i l reddilurus» i n t e l l i t

gendum est dominutn ipsa duo genera praeslaudi esse

quoadusque

complexum. Namque aut donamus, quod damus be-

condila

ienebrarum

(1 Cor.

i v ) . S u n l ergo qu&'dam facta media,

nevole, aut reddituro commodamus. Quia eniui n i u l t i ( o t s c r i p t u m e s t ) quasi inventionem aeslitiiaveriinl fenus, et molestiam praestiterunt his qui se adjuver u m , m u i t i non cansa nequitiae non fencrati s u n t , aed fraudari gratis t i m u e r u n l . l l u i c eliam

intirmi-

l a l i divina medetur auctoritas, dicens : Et

mutuum

date

f

nihit

inde $peran'es

(Luc

v i ) . Id e s t , non i u

humine spcm mcrceositionem, ita d i s t i n g u i l u r : Qui anttm rtgno

Ac

Dei.

minor

ttt

deinde s u b i n f e r t u r , major ttt

Secuodum po t e r i o r e m , ila : Qui auiem

in ilto.

mi:iortst,ac

deinde s u b i n f e r t u r , in rtgno Dti, major est illo. El omuis popuius runi

Dtum

audiens et pubt cani,

baptizati

baptismo

justificaveJustificatur

Joannis.

Deos ipse per baptismutn, dura se homines peccata propria coofitendo Dic tu iuhntitotes

justificant, sictit scriptum e s t : E t justilicatur

tuat, ut justificcris.

i n eo, quia non per coulumaciam refutsttir, sed per justitiam Del munus sguoscitttr. Juslus uus,

ttjustitiet

dilexit

(Ptaim.

enim

Domi-

x ) . In eo ergo j u s t i l i -

catio Dei est, st n o n ad indignos et noxios, sed ad iaoocentes per ablutionem factos videatur et jostos sna menera

iranstulisse. David quoqoe d i c i t :

toii peccavi, et maium coram nibut

tuit

te feci,

ut justificerit

et vincas dum judicaris

(Psatm.

Tibi in

cxprobrare, quod uec l\>almis p r i m o

nec tbrenis postea correpii voluerint a u -

nucre propbeticis. Quoiie* victoria de boste vel futura praecincbatur, vel facta recolebaiur, nec ad v i r lntis opera conseiiliebaut assurgere. Nam saltationis verbo non bislrionieis molibus sinuali corporis r o tatus, sed i m p i g r i devotio c o r d i s , et religiosa m e m b r o r u m designatur agiiitas. Quolies excidia vel facta ab bostc, vel Aenda propbelarum lamenia

resona-

bant, et nec sic audiiores ad poenitentiae

remedia

confugere curabant. Canit Psalaiista : Extuttate ^ adjutori tt

datt

nottro, jubitatt tgmpanum

Dto Jacob,

(Psal.

tumitt

, et

L X X X )

quid sequitur ? El non uudivit populvs et lsraet non intendit Hcec dicit Dominus vtitro,

corda vestra,

el non vestimenta

(Jerem.

et

corae scindile n ) . Et

veslra (Jotl.

meum, ventrem meum doieo,

mei conturbali

vocem buccince

Sed meam,

ad me in lolo

et t/i ftetu, et i u ptanctu,

i t e r u m : Venlrem cordis

caetera. vocem

Clamal propbeta :

mihi (lbid.).

: Convertimini

in jejunio

Dto

ptaimmn,

sunt

hudivit

in me.

auima mea,

unsus

Non lacebo, clamorem

i v ) . Et paulo posl : Quia

ttuttut

quia prceiii

populus

meus me non cognovit, fitii insipientes sunt, et vecordes (Ibid.). Venil enim Joannet Baptitia,

L).

neque manducans

pa-

Ergo t s q n i peccat, et confitelur Deo,peccatum,jus- D * • » . \ * * Dmmomum habet Venit Fitiut hominit, manducant tt bibent, tt dicitit: tificat D e u m , cedens ei v i n c e n t i , e t ab eo gratiam Ecct homo dtvorator, tt bibtnt rinum, amicut pubticasperans. I n baptisraate igitur juslificatur D e u s , i n norum tt peccatorum. Sicut ( i n q u i l ) t u u c , sic neqoe qeo est et confessio et venia peccatoruro. e l nunc uiramque salutis viam recipielis. Nam quod Pharistti auitm tt tegit ptriti, consitium Dei tprtvtn e a u e

runt iu semeiipsos, seutetipsos,

non baptisari ab to. Quod dicit t n

vcl contra ttmttiptot,

siguificat quia qui

ait,

h i b e n

H

Lamenlavimut,

m

m

tt

e

t

d i c i l i e :

non

ptorattit,

ad Joannem

pertiuet, cujus abstinentia a cibis et potu l u c t n m

sjrstiam Dei r e s p u i t , contra semetipsum f a c i t , vel a

pceniientiae significaliat. Quod aulem a i t :

eemetipsos missum Dei consilium s t u l i i et i n g r a t i v i -

mus

teeerantur noloisse recipere. Consilium ergo D e i est,

utendo cum c r t e r i s cibo et p o t u , laeiitiaro regni Agura-

tibiis,

tt non saltastis,

Cantevi'

ad ipsum D o m i n u m , q u i

qao per passionem et m o r i e m Donvni Jesu m u n d t i m

bat. A t i l l i uec h u m i l i a r i cum Joanne, nec c u n i C h r i s t o

salvare d e c r e v i t . Sed

gaudere voluerunt, diceute i l l u m daemoniom liabere,

boc Pharissei et legis n e i i t i

spreveruni, respuentes secretum et satubre rttystea, cujos auspicia i n Joannis prsedicatione baptismoqtte praecesserunt, sed tamen eidcm consilio ne-

isium voracem et ebriosom, et amicom publicanontm et peccatorum. Quod autera s u b j u n g i t : Et

justificata

est tapieWia

ab omnibus

fitiit

suis,

PARS I I . S E C T . I . -

B E D i E V E N E R A B I L I S OPP.

m

E X E G E T I C A GENUINA.

iU

sancio. osiendit filios sapientiae inlelligere nec i n abstincndo, A de carnalibus e p n l i s , a d d i d i l , / n Spiritu A l i t c r . Justificata esl sapienlia ab omnibus filiis s u i s , nec i n manducando esse j u s i i l i a m , sed i n aequanisuperbis

milate tolerandi inopiam, et temperantia per a b u n -

id est, Dt i dispensatio, alque doctrina, qune

danliam non se corrumpendi, atque opportune su-

resistit

m e n d i , vel nen suraendi ea q u o r u m non usus, sed

fecUse, a fidelibus suis comprobala est. Ex q u o r u n i

concupiscentia reprehendenda

esl. Non est enim r e -

omnis

diuro. E l qtiia

Deum.

homines m u l t u m gaudere

autem

dat gratiam

(Jacob.

iv), jusie

sunt e i i l l i , de qtiibus supra d i c i t u r : Et

numero

gnom Dei esca et potus, sed justitia et p a x , et gaus«lent

humilibus

%

populut

audiens,

et

pubticani

justificaverunt

Amen.

LIBER TERTIUS. Sanctissima Mariae pceniientis b i s t o r i a , qox* t e r t i i nostri i n Lucam capul est l i b r i , etsi ob laborem legentitim miimeiidum

a

r e r u m tamen nexura

secundi i i b r i

novo

inchoatur exordio , finem

respicit.

num

unguento,

[Joan.

et

extersit

pedes

ejus

capillis

suis

x i ] ) . Secuudo autem i n Bethania (iiam p r i u s

in G a l i l x a factum esl) uon j a m peccatiix, sed casia, sancla, devotaque Chrislo mulier, non solum pedcs,

Nam quia superius sive ex persona evangeiistae, sive

sed et captit ejus unxisse r e p e r i i u r . Quod et regnlis

D o m i n i S a l v a l o r i s ( u t q u i b u s d a m placuit) d i c t u m fue-

allegoriae pttlcherrimae congruit. Quia et tiitaqtiaeque

r a t : Et cmnis verunt

Deum

populut

audient,

, bapiixati

et publxcam

baplitmo

Joannit.

justificaQuod si a

Domino d i c l t i m i n t e r p r e t e r i s , audiens Joannem po-

fidelis anima, prius ad Doniini pedes bumiliata |teccatisque absolvenda c u r v a t t i r ; deinde,

augescenti-

bus per lempora m c r i i i s , laeiap fidei flagramia Domint

Si ab evangelisla

quasi caput odoie perfundii aromatum. Et ipsa u n i -

intcrpositum , audiens ipsum D o m i n u m , de Joannis

versalis Ecclesia C b r i s i i , i n praeseuti quidem i n c a r -

itiagiiiludine disptttantem restat i n t e l l i g i . Pharisaei

nalionis ejus, quae pedum nominedesignaiur, m y s t e -

pttlus i n l e l l i g i t u r esse designalus.

autem et legis p e r i t i consjlium Dei spreverunt i n

r i a celebrando, devota Redemptori suo redJit o b s e -

semetipsos non baptixati ab eo. Pergit idem E v a n -

quia. In fuluro auiem et bumanitatis cjus g l o r i a m ,

gelista quae verbis proposuerat etiam factis astruere,

et d i v i u i i a t i s ejus aeiernilalem,

justificatam

Deus, simui iulueitdo, perpetuis confessio ium l a u d t -

videlicet

sapienliam

ab omnibus (iliis

suis, id est, et j u s t i s , et posl injustitiam poeuitenti-

bus, quasi pistica natdo

bus, decentissimo comprobans e x e m p l o .

q u i t , alabastrutn unguenti. Et

CAP13T X X V I I L Hogabai

autem,

ut manducaret distubuit. trix,

cumillo.

cognovit atabastrum

quulam

E l ingressus

Et ecce mulier

ut

attulit

i n q u i t , illum

de

Pharitcsls,

domum

Phariswi,

quos erat in ciritate,

quod

accubuit

unguenti.

in

domo

Alabasirum

peccaPhniiswi,

est

geittis

gioriticat. A t l u i i i ergo, i n -

siuns retro secus pedes ejus

tacrgmis

t

pedes ejus

t

batur

et capillis

pedes ejus

t

quia caput C b r i s t i

capitis

sui

et unguewo

Urgebat.

guentum

stbi pro odore su;e carnis adhibuit. Q u o d

e i g o s i b i t u r p i t e r exhibuerat, lioc j a m Deo l a u d a b i l i tcr offerebai.

ad vasa unguentaria cavare solent, eo quod optitne servare ittcorrupta dicalnr. Nascitur circa Tbebas

composiiionein vultus exbibuerat,

At^ypltas

lacrymas

caeteris candiditts,

Oculis terrena

tergebat.

probatissimum vero i n lndia. Qtiidam dictint banc

Dotnini osculans,

eanideui

figebat.

non esse mulierem quae imntiiicnte d o m i -

nica passione caput pedesque ejus unguenlo perfu-

osculu-

Liquet o m t i i -

ungebat.

j a m per p O B n t i e i i i i a m

Damascum S y r i » ,

rigare

Et

bus quod illicitis actibtts prius mulier ititenta, u n -

marmoris candidi, variis coloribus i n t e r s t i n c l i , qtiod

et

cwpit

concupierat, sed h o s

conterens flebat. Capiilos

ad

sed j a m c a p i l l i s

Ore superba d i r e r a t , scd p e d e s boc i n Uedemptoris

sui

vestighi

Quol ergo i n se babuit obleciamenta, lot d e

se iiivenit bolocausta. ConverUt ad v i r t u t u m n u m e -

d i t , quia haec lacrymis U v e r i t , et crine pedes terse-

r t u n , numerum c r i m i n u m , u t totum serviret Deo i n

r i t , e l manifeste peccatrix appelletur; de illa autem

poeniteutia, quidquid ex se Deutn contenipserat

n i h i l tale scripttim s i t , nec

Culpa.

potuerit stalim

capite

Domini meretrix digua f i e r i . Verum, qtti diligeuliiis invesligattt,

inveniuitt eamdem m t i l i c r e m , Mariatn

Videns intra

aulem

sr, dicens

Pharisceus, : Hic

qui

si esset

vocaverat

propheta,

eum,

sciret

videlicet Magdalenam sororem Lazuri, sicut Joanttes

qucc et quatis esset mulier

narrat, bis eodem fotictam

catrix est. Ecce P b a r i s i us veraciter apud se

fuisse obseqtiio.

Semel

quidem boc loco, cum primo accedeus cum h u m i l i tale et lacrymis, remissionem

meruit peccatoruni.

qum

tangit

eum

t

iu ait

uiique

quia

pet-

super-

bus, fallaciier j t i s t u s , aegram rcprebendit d e aegritudine, m e d c u m

dc sttbventione, qtii ipse q t i o q t i c d e

Nam ct Joaunes boc,qu:tmvis non u l Lucas quomodo

elatiouis v u l n e r e argrotabat, et igttorabat. Unde

factum

ipsam Martam com-

cesse s e m p e r est u t cttm peccatores qttosque c o n s p i -

uhi de resuscitato fralre

cimus, nosinetipsos prius i n i l l o r u m calamitate d e -

s i l narraverit, tamen

mendans

eommemoiavit,

j u s ccepit loqui. Erat autem quidam, guens

Lazarus

thw sororis

a Be!hania

ejus.

t

(Maria

de castelto

inquieits, tanMaria?, et

autem erat quce unxit

MarDomi-

fleamus.

ne-

Quia fortasse in sitnilibus aut l a p s i s u m u s ,

a u t labi p o s s u m u s , si lapsi uon stimtts. Et si censuro magi>terii debet semper virtutedhcip!iiiae vitia per-

m EVANGEL113M EXPOSITIO. — L I B . I I I . ejus (Ibid.). Et ingressus, i n q u i t , domum Phorisai, s c q u i , oportet tamen u t sollicite dlscernarous, qoia J diseubuit. Domus Pharisaei, ipsa iegis p r o p b e l a r u m diatrictiotiem dchemus v i t i i s , compassionem naturae. qne costodia est, i n qua se populus Judaeorum m a n S e d j a m iate auperbns et arrogans, qua sententia sionem continuae conversationis babere g l o r i a b a t u r . coovineatur, andiamus. Quam Dominus ingressus e s t , quia temporaliter i n Duo, i n q u i t , skbitores erani cuidam feneratori. carne apparens, n o n venit solvere legem aut p r o Onus debebat- denarios qumgeniot, alius qninquaginta. phetas, sed adimplere. D i s c u b u i t a a t e m , q u i a q u i i o / f o i t habentibus itlis unde redderent donavit utritque. s u b l i m i u t e suae majesutis inteiligi uon poterat, formae Quis ergo plue eum diUgit t Hespondent Simon, dixii: servilis h u m i i i u t e r o , qua v i d e r i posset, assumpsit. JEslimo quia is cui piue donaeit. Qus i n re n o t a n Cognovit itaque mutier quce erat in civitate, peccatrix, d e m est quia d u m sua sententia Pharisaeus c o n v i n quod accuboit i p domo Pbarisaei, quia gentilitas e i t u r , quasi phreneticus funem pertat ex quo ligei m m u n d i s prios actibus i n saeculi conversatione t e r . E n n m e r a n t u r bona peccatricis, enumerantur d e v i n c u , fama sermonis apostolici d i d i c i t , quod maia faisi j u s t i , c u m d i c i t u r : misit Deus Fitium suum factum ex mutiere , facium i n t r s v i t n domum tuam, aquam pedibus meis non sub lege, ut eos qui sub tege erant redimeret(Calat. iv). deJisii. Mmc autem tacrgmis rigavit pedes meos, et I Atque i n domo Pharisaei, n o n Pharisaeus, sed illa eapiiiis suis tersit. Oseulum mihi non dedhti. Hmc ott- I justificatur, d u m populus Judaeorum l i t t e r a m u n t u m tem, ex quo intravit, non cessavit oscutari pedes meos. legis, nos autem e t gratiam Spiritus i n lege sequiOieo caput meum non unxisti, hmc autem unguento m u r . i l l e Jesum non esse p r o p h e u m , eo quod peccaantxtl pedet meot. Post enumerationem vero s u b tores recipiat, aestimat; nos vero hunc etiam Deum i n f e r t u r sententia. v e r u m , qui peccatores justificare possit, agnoscimus. Propter quod dko t t e i , re.uiitentur ei peccata mti/Attutit autem mulier alabastrum unguenti. Quid i n ta, quoniam ditexit muitum. Q u i d esse diiectionem unguento n i s i bonae odor opinionis e x p r i m i t u r ? cjedimos, nisi ignem? e t q u i d cuipas, nisi r u b i g i Uttde e l Paulus d i c i t : Christi bonus odor sumus Deo o e m ? Unde d i c i t u r : Remittentur ei peccata mutta in ornni loco (// Cor. n ) . S i i g i t u r r e c U opera a g i quia dilexit multum. Ac si aperte diceretur : Incendit m u s , quibus opinionis bonae odore Ecclesiam r e plene peccati r u b i g i n e m , q u i a ardet valide per a m o apergamus, q u i d i n D o m i n i corpore nisi unguentum r i s i g n e m . Tanto namque amplius peccaii rubigo fundimus ? Sed secos pedes m u l i e r stelit, Cuntra c o n s u m i t u r , quanto peccatoria c o r magno c h a r i u t i s pedes enim Domini stetimus, c u m i n peccatis p o igne coocrematur. Ecce eaquaead medicum venerat ^ s i l i , ejus i t i n e r i b u s retinebamur. Sed s i a d veram segra, sanata est,sed de salute ejus adhuc a l i i aegro' pmnitentiam post peccata c o n v e r t i m u r , j a m r e t r o t a n t ; nam s e q u i t u r : secus pedes stamus, quia ejus vestigia sequimur qme Et cmperunt, qui shnui discumbebant dicere intra se: impugnabamus. Lacrymis m n l i e r pedes r i g a t , quod Quis est hic qui etiam peccata dimittitt Sed coeieslis nos quoqoe veraciter agimus, s i quibuslibet u i t i m i s m e d k t t s aegros non respicit, q u o etisin de medicamerabris D o m i n i per compassionis afiecturo i n c i i n e m e n t o fleri deteriores videt. E a m quam sanaverat m u r , s i sanctis ejus i n tribulatione c o m p a t i m u r , s i per pietatis aoae senlentiam confirmat, d i c e n s : eoruin t r i s t i t i a m nostram p u U m u s . Capillis roulier Fides tua te salvam (ecit, vadein pace. Fides e t pedesquos rigaverat tersit. Capilli quippe supere n i m saivam f e c i t , quia hoc quod p e t i i t posse se fluunt c o r p o r i . E t quid abundans terrena substantis, aecipere non d u b i t a r i t , sed ipsam quoque spci c e r n i s i c a p i l l o r u m speciera tenet ? Quae d u m ad usum t i t u d i n e m j a m ab i l l o acceperat a quo per spem necessiiatis s u p e r f l u i t , etiam sbscissa n o n sentit. etiam salutem quaerebat. I n pace autem i r e praecipiCapillis ergo pedes D o m i n i l e r g i m u s , quando sanclis t u r , u t a v e r i u t i a itinere i n viaro scandali ulterius ejus, quibus ex c b a r i u t e c o m p a i i m u r , etiam ex b i s non d e r i v e t u r . Haec historica expositione d i c U sint, quae nobis superfluunt m i s e r e m u r , quatenus sic nunc m y s t i c i intellectus s e c r e u videamus. Quem roen8 per compassionem d o l e a t , u t etiam manus namque Pbarhueus de falsa justitia praesumetui, nisi larga effectum dotoris osteudat. Osculaiur raulier i u d a i c u m populum ? quem peccatrix m u l i e r , sed ad pedes quos tergit. Quod nos quoque plene agimus , vestigia Domini veniens e t plorans, n i s i conversam s i stndiose diligimos quos ex i a r g i u t e continemus, g e n t i i i u t e m designat? Rogabat aulem Pbarisseus ne gravis nobis sit necessiUs p r o x i m i , ne ipsa ejos D o m i n u m , u t msnducaret c u m i l l o , quia populus indigentia quae s u s t e n u t n r flat onerosa, et c u m raai d e m quem venientem credere noluit v e n t u r u m spenus necessarla t r i b u i t , animus a dilectione torpescat. r a r e n o n d e s i i t , i m o votis precatoriis, u t veoiat, Polest quoque per pedes ipsum mysterium incantao p U r e dicens : Excita potentiam tuam, et veni, ut tionis ejus i n t e l l i g i , quo d i v i n i u s t e r r a m t e t i g i t , satvet facias not (Psaim. L X X I X ) . Domino qulppe c u m quia carnem sumpsit. Verbum enim caro faclum est Pharisaeo manducare est, de credentis populi devoet habitavit in nobis (Joan. 1 ) . Osculamur igitur pet i o n e mentis gaudia suscipere. Unde ipse alibi c r e des Redemptoris, cum m y s t e r i u m incarnationis ejus d i t u r a Samaria discipulis a i t : Ego cibum habeo m a n ex toto corde diligimus. Unguenio pedes ungirous , ducare, quem vos nescitis (Joan. i v ) . Illisque baesiUncum ipsam bumaniiatis ejus potentiatn sacri eloquii t i b u s q u i d diceret, exponcns a i t : Meus eibus est ut bona opinione prasdicamus. Sed hoc Pharisaeus faciam votuntatem ejus qui me misit, ut perficiam opue IfcS

IN L U C J E

f

f

f

9

9

PATROL.

XCII.

U

427

RKDJE Y E N E R A U I L I S OPP.

SECT. I . — EXEGETICA CENUINA.

PAKS I I

\ i d c l , e t invidet. Quia ctim Judaicus popuius genli-

A unde reddercnt donavilulritque.Et

i i l a l c m Deum praedicare conspicit, sua apud t e malitia tabescii. Scd Redemplor noster faeta ei m u l i e r i s , quasi bona gentilitatis enumerat, ut i n quo malo jaceat ognoscat. Inlravi dibut mei$ non deditti.

in domnm tuam , aquam llmc

autem

lacrymie

ptlijavil

pede$ meo$. Aqua quippc extra nos esf, l a c r y m a i u i n bumor intra

nos. Quia videlicet infidtdis ille po-

pulus, nec ea quae extra se erant unquam pro Do-

cui plu$ donatur.

.

428

uliqutptut

dUigit,

Cui auiem minut dimittilur,

miuus

%

Quia sive bona perficiendse, quam accepimus

ditigit.

scientiae, seu vitandae quam i u c u r r i m n s iasipientise, veiis intelligere, n:uito uiique plus Ecciesiaequam Synagogje donatur, quae et fosdiori quondam, n t pote quam nullus doctor p r o h i b u i t , idololairise aorde corrupta est, sed ubi abundavit

ptuatum

,

$upcrabun-

v), et majori nunc est perfeetionts

davit gratia (Rom.

miuo t r i b u i t ; convcrsa auteui genlililas pro r a uon

evaugelicas sublimaia praeconio. C u i dicttur : Quia

solum

SAngui-

multi

aulem,

detit,

pede$

audierunl

rerum

substantiara, sed

ucm fudit. Oscutum ex

quo

iutravit

mihi

,

non

etiam

non dedieti. Heec cessavit

otcuiari

prophtlm

tt jutti

(l non viderunt;

cupitrunt

et audirt

w-

vidtrtqumvot

tt non

qum auditk,

x i t i ) . Congruit sane huic loco quod

(Malth.

est signnm. E l

Numeroruro hisloria refert, divisis stqoaliter caeso-

infidelis ille populus, Deo osculum non d e d i t , quia

rtun Madianiiarum spoUis, eea quidem q u i de pogna

meo$. Osrulum quippe dilectionis

ex cbaritaie Deum amare n o l u i t , cui ex timore s e r - I v e n e r u n t , quingeutesimum de sua portione c a p o i , caeieros vero quinquagesimum Domiuo dedis^e. v i v i t . Vocata aulem gentililas , Redemptoris sui vestig a os> ulari non cessat, quia in ejus amore coo-

Qtiia et magna offert

tinuo suspirat. Oleo caput meum non unxisli.

Si pedes

exercendo t u t u m ab incursioue conservat b o s t i l i , sed

Domiui mysterium incarnatiouis accipiuius, congrue

majora utiqnc q u i gladium verbi v brando, hmomeras

per caput iilius ipsa Diviuilas designattir. Unde et

adversarii exercitus copias s t e r n i t .

;

per Apostolum d i c i l u r : Capul Christi Deus (lCor.

xt).

In Deo quippe, et non se, quasi i n bnmine credere

qui se

in

castria v i r u t e m

C A P U T VMI. Et factum t$t deineep$, tt ipie iter faciebal

Judaictts populus fatcbalur. Sed Pbarisano dicitur ,

tatem et cattettum,

prmdicant

per

tt tvangtiixan$

civirtgnum

Oteo caput meum non unxisti, quia ipsam quoque D i -

Dti

viniiatis putenti.ira, i n qua sc Judaicus pnpuius cre-

lis impietum quod de antiquo i l l o Hebraeornm populo

dcre

negiexit.

legimus d i c i u m . Nec m i r u m , quia unus ulrinsque

mcos. Quia dum

Testamenti Deus ipse per filium benedictionem d a -

Fpupondit,

Urec awein iticaniatioiiis

digna laude praedicaie

uwjuento rjus

unxil

pedet

niysteriuro genlilitas credid t ,

9

cum iiio. Vtdemus in Christi d i s r i p o *

tl duodtcim

b i t , q u i legem dedit per famulum. Sicut

(iuqiiii)

6umma laude etiain ejus itna praedicavit. Duo quoque ^

aquita

debitores, de quibus Simonis paradigma o p p o n i l u r ,

eo$ volitan$, txpandil

utruiuque pnpulum , Judaeorum scilicet et gentiuin ,

porlavit in humeri$ tuit (Deut. x x x i t ) . Nam s i c u l m o x

designant, qui uno feneratori, id est, suo G r e a l o r i ,

nati p u l l i , donec piumescant, aera volando

nn materialem pecuuiain, sed propriae saluiis n u m -

rare non v a l e n t : iia quiqne fi leles, u t ad coelesiia

mutn debebant.

prrvolanda sufficiant, i n nido prius Ildei necesse est

imaginem et

Condilor etenim n o s t e r , quos ad

pullot

$uo$, tt

aiat $ua$, tt auumptit

suptr

tum,

tt

supe-

virtutum penna se vestiant. Ita ipsi fidelium docton^s

commodato ad servandum sublimavit denario. Nam

apostoli pcdetentim ad s o b l i m i a , quatenus et a l i i s

denarius solet regis iiuagine uc nomine

erudiendis prsefici possint, ascenduut. Prius si j u i -

aulem

cui multum

retur ah eo. Et

cui

datum

mullum

petunt ab eo. E l quidem

creavit,

ad votandum

quasi

Omni

similitudinem suam

provocant

t$t,

formati.

multum

commtndaverunt,

qum-

dem Dominus docet i n synagogis, miracula f a c i t ,

plu$

famam ubiqiie dispergit, convenienlcs ad se t u r b a s

utriusque populi debitum,

pcr quinariutn nttmerum

rooltiplicatur.

suscipii, curat, i n s i r i t i t . Hinc discipulos f a c i l , i n

vide-

sponsi nupiiis reficit, per sata d u c i t , atque a c a l u m -

I cct quiuque sunt sensus, quibus i n hac vilautentes,

itiatoribtis Pharisaeis , quasi teneros aquila pullos a

imagiuem quam accepimus

Qoia

n o s l r i Conditoris exco-

serpe.liuis morsibus allato aeiile defendit.

Ex UU

lere debemus : sed minus debet populus, c u i legis

) duodecim, quos apostolos n o m i n a t , eligit, sed e l bos

dei alogus per servum data est. Amplius autem, cui

p r i m o pnrsente turba docet, comminante cum eis

graiia vitae aeternae per

t u r b a , solita miseris beneficia

filium

commissa. Ideoque

reddit.

Poslmodom

hnjus per d e n a r i u m , illius per centenarium n u m e -

v e r o , u t in praesenti lectum est,

r u m fenus accutnulalur, quem ad regni cmlestis,

castelh praedieans, solos secum, q u i eum f a m i l i a -

qood dextris dabitur, bignificatioucm pertinere nemo

rius a u d i a n t , r e t i n e t , solis mysteria regni Dei, quae

qui dubitet. Neque euim frustra eodero fiexo digito-

rseteris parabulalim d i x e r a t , expomt. Ac si deroum

r t i m , quo denarius i n laeva, ipse figuratur i n dextera.

v i r l u t u m suaruro ostensione, quasi a l a r u m p r o t e -

Nisi qufa e l nunc opera Decalogi,

ctione

quae l i l t e r a

non

poterat, fides perficit, et i n futuro reddet unicuique secundum opera

e j u s , bis quidem q u i secundum

patientiam boni operis gloriam , et honorem, et i n c o r r u p t i o n e m , quaerentibus v i l a m aeteruam. V e r u m , quia n e u l r i nostris v i i i b u s , s e d illiusgratia tumu$ per fidem

9

recte d i c i l u r : Non

$alri

facti

habentibue

illi$

firmatis,

dat

et

per civitates

i l l i s potestatem

et

curandi,

mittiti|ue praedicare regnum Dei. Et mutieree msiigni$,tt

oliqum,

qum erant curatm ab

infirmitalibut,

gdalene, de qua daemouia

tptritibut

Maria quae vocalur M a septem exiorant. M a r i a

Magdalene, ipsa est cujus tacito nomine

proxima

lcctio pmuiientiam n a r r a t . Nam pulchre ac r e v e r e n -

4£>

1N LUCi£ E V A N G E L I U M

EXPOSITIO. — L I O . I I I .

430

ter evangeliaU, uei eam cam Domino i t e r facere, A non erat accessns, egrediens, ad lioc venit i n m u n eique de fscukatibus suis m i n i s t r a r e comroeniorat,

d u m ut testimonium perbiberet v e r i t a l i . Unde beue

nata banc vocabulo manifeatat. Ubi vero peccalricem,

j u x t a evangeiisus alios banc parabolam dicturus, de

sed pmnitentem

domo exisse, mare adisse, navem conscendisse

describil,

d i c i t ; ne vidalieet tanlse onmea

bodie

roulierem

generaliter

nomen famse, quo per

veneratur E c c l e s i a s ,

prisci e r r o r i s

nota fuscaret. De qua dsemonia septem exisse refer a a t o r , ot i n i m m e r i s , i m o umversis vitiis plena fuisse

per-

bibetur, ipsutn n i m i r u m situ eorporis quod processu sermonis insinuans. Et dum seminai

aiiud cecidit secus viam

t

et

%

catum est ei volucres cmli comederunt f

concut-

Qttse Do-

illud.

mon^trelur. Nam quia septenis d ebnssaecula c u r r t i n t ,

minus exposuit, pia fide suscipienda s u n u Quae a u -

septenario saepe numero solet i n Scriptnris universi-

tem t a c i u nostrae intelligentiae d e r e l i q u i l , perstrin*

las i n t i m a r i . Uode et sancti quoque Spiritus gratiam

genda

p r o p h e u septem virtuiuro distinctione complectitur.

duplici laesura disj>eriil, et a viantibus scilicet c o n -

s u m breviter. Seroen quodsecus viam cecidit,

Si

culcatum, et a volucribus r a p t u m . Via est ergu c o r ,

Maria m u a d a U m a sorde v i t i o r u m Ec< lesiam d e g e n -

s e d u l o m a l a r u m c o g i i a t o n u m t r a n s i t u a t t r i t u m atque

tibus i n s i n u a l , c u r non Joanna eamdem

arefactum, ne verbi

Et Joanna,

uxor

Chu%a

t

procuratoris

Herodit.

designat

Eeclesiam, quoodam quidem idolorum cultui s u b d i - B sufficiat. Atque

semen excipere

ac

germinare

ideo qtiidquid boni seminis

viciuia

tsm, sed j s m nunc Cbristi pietate r e d e m p u m ? Nam

talis viae c o n t i n g i t , pessiroae c o g i u t i o n i s meatu c o n -

quilibet maligeus spiritus, ad deceptionem

generis

culeaium, a daemonibus e r i p i t u r . Q u i volucres coeli,

bomani premptus, d o m pro regno dioboli facit, quasi

sive quia ccelestis spiritalisque sint natorae, seu quia

llerodis i m p i t s s i m i procurstor esislit.

per aera v o l i t a u t , appellanlur.

Et Susanna, facuttatibus

et atim multm, qum ministrabant Consueludinis Jodaicae

suis.

ei de

fuit,

nec

ducebatur i n culpam, more gentis antiquo, ut m u lieres desubstantia sua v i c t u m atque vestitum praeeeptoribus m i n i s i r a r e u t . Hoc quia scandalum facere poterat i n nationibus, Paulus se abjecisse Nunquid

roemorat:

non kabemus poleslatem sorores mutieres

eumducendi,

sicut

et cmteri apostoti

faciunt

(I

cirCor.

ix)?—Ministrabant autem Domino de substantia $ua> ut

Et aiiud cecidit super petram,

et natum aruit,

quia

Petrambic recte d i c i t , d u r u m

non kabebal kumorem.

et i n d o m i t u m cor, ac n u l i o verae fidei vomere penet r a t u m . Iloc est autem huroor ad radicero seminis quod j o x t a

aliam parabolam, oteum ad lampft«les

v i r g i n u m nutriendas, i d est, smor et perseverantia virtutis. Et

aliud cecidit

fructum

in terram bonam.

centuptum.

meteret earum carnalia, cujus illae metebant s p i r i - g perfectum d i c i l .

Et ortum

feiit

Frucium centuplum, fructum

Nam denarius numerus pro per-

talia. Non quod indigcret cibis Doroiuus crealura-

feciione semper accipitur, qoia

r u m , sed ut typura ostenderet

legis custodia continetur. Activa enim e l cantempla-

m a g i s t r o r u m , quod

in decem praeceptis

victu atque vesliltt ex discipulis deberent esse con-

liva v i t a , siraul i n decatogi maudatis coiijtincta est,

tenti. Interpretatur autem Susanna H l i u m , aut gratia

quia

ejus. Sed

jubetur.

melius, si femininum nomen (iguretur a

i n eo et ainor D e i , et amor s< rvari p r o x i r a i Amor

quippe

Dei, ad

contemplativam,

l i l i o , credo propter odoriferum coelesiis fidei can-

amor vcro proxitni pertinel ad activam.

dor»m, aurosumque intemse dilectionis

autem

ardorem.

uumerus per

Denarius

semetipsum multiplicatus, i n

Joanna, Dominus gratia ejus, vel Dominus m i s e r i -

centenarlum surgit. Unde

cors;

magna perfcctio designatur, sicut de ilio qui sua p r o

videlicet quia ejus est omne quod vivimus.

recte per

centenarhim

Maria, a m a r u m mare, propter utiqoe insitum poeni-

Donrino terrena relinquif, d i c i i u r : Centuptum

teuiiae r o g i t u m , quo vcl ipsa Maria, vel nos s i n g u l i ,

piet

f

et vitam alernam

possidebit

(Matth.

vitia prisca deflemus, tit ad gratiam splendoremque

quisquis p r o Dei nomine tempnralia atque

pervenire mereamur

contemnit, et hic perfectionem

aeiernum. Magdalene,

turris;

sed melius sicut a monte motiUnus, ita ttirrensis a

acci-

x i x ) . Quia terrena

mentis r e c i p i t , u t

j a m ea non appelat quae contemnit, et i n sequenti

t o r r e d i c a t u r . Hla scilicet c u i Psatmista c a n i t : De- ry saeculo ad seternam vilse gloriam pervcnit. T e r r a duxisti

me, quia factvses

a facie tnimxci (Psal. Cumautem properarent

spes mea

t

turris

fortiiudnis

ergo bona fructu cenluplo fecundatur, quando

cor

dociie v i r t u t u m s p i r i u l i u m perfectione donatnr.

LX).

turba plurima conveniret

t

ct de civitatibus

ad eum, dixit per similitudinem:

Exiit

qui

Heec dicen$

t

clamabat

: Qui habei aures

audiendi

t

audiat. Quoties haec admonitiuncuta, vel in Evange-

semhsat seminare semen suum. Hanc parabolam D o m i -

l i o , vel i n Apocalypsi

nus ideo per seipsum exponere dignatus est, ut figu-

ctim esse quod d i c i t n r , quaerendumque a nobis i u *

r s t e se l o q u i innotesceret, rerumque

teniius ostenditor.

signiftcaliones

i n i i s e t i s m quae per semetipsnm noluit explanare, doceret esse quaerCndas. Sed quia semen, quod

ver-

Interrogabant hasc parabola.

autem

Joannis i n t e r p o n i t u r , tny>ti-

eum discipuli

e,u$ qucc e$set

Nemo putet finila mox parabola dfcci-

b u m D e i s i l , terramque variant, quod diversum cor

potos hacc interrogasse Salvatorem,

a u d i t o r u m signiflcet, ipse Dominus a p c r u i t , satorem

ait, cum esset singularis, inierrogaverunt eum

quein

qui cum eo

nobis quaerendum r e l i q u i l ,

n u l l u m meiius

q u a m F i l i u m Dei inielligere possumus, qui exiit minare

se»

semen $uum quia de sinu Patris, quo creaturae 9

sed, u t Marctts ei

erant duodecim, paraboias. E t dicebat

eis : Vobi$ datum est nosse mystmum Cmteris autem in paraboli$

t

regni

Dei.

ut videntee non

vidtant,

451

PARS I I SECT. I . — E X E C E T I C A C E N U I N A .

BEDA2 V E N E R A B I L I S OPP.

4~i

A resolvunt : r e e n i m c o n t r a r i a , possesseres suos et afflietos et lubricos faciunt* Sed qitis voluptas cooautem qui (orU $unt in parabolis ornnia fiunt (Mare. venire cum afflictione non potest, alio quidem t e m i v ) . Ideoque et nos c u m discipulis C h r i s t i intremus pore per custodiae suse solticitudiuem alfligunt, atqoe i n sanctuarium Dei, ut inteMigamus i n novissima et audiente* non

Marcns

inttiligant.

ita d i c i t : lltis

9

m y s t e r i o r u m regni Dei. Nam qui appropinquant pedihus e j u s , accipient de doctrina i l l i u s , dicentes c u m Psalmista * Revela rabimut

mirabiiia

de

oculot lege

no$tro$

et

9

tua

contidtcxvin).

(P$al.

alio per abundantiam ad v o l u p u t e s e n i o l l i u n l . Quod autem in bonam terram

9

bono tt oplimo auditntet afftrunl

in

hi tunt

qui in

verbum rttinent,

el

Bona l e r r a ( u t

palientia.

cordt

fructum

praediximus)

Kecte iiaque i n parabolis a u d i n n t , et i n aenigmate,

omnibus iribus terrae nequam varielatibus contraria

quiclausis sensibus c o r d i s , neque i n t r a r e , neque

facit,

ruranl

et quod suscipit i n t e r adversa et prospera

cegnoscere

pra-ceptionis

:

veritatem ,

Qui habet

aures

obliti

dominicas

audiendi

audiat

9

ad fructus usque tempora servando.

patienier

A l i t e r . Bona

lerra fructum per patientiam r e d d i t , quia scilicet

xi).

(Matth.

et libenter videlicet semen verbi suscipiendo,

Qui autem $ecu$ viam

9

hi $unt qui audium.

venii diabolus, et toltit verbum

de corde

Deinde

eorum,

ne

De hoc semine Marcus ita s c r i - B quisque altius profecerit, lanto i n hec mundo invenit

credentes salvi fiant.

b i t : Hi autem $unt qui circa viam ubi tenunatur 9

bum. Et cum audierint,

confestim

venit

ver-

quod durius portet. Quia d u m a praesenti saecuh)

et

mentis nostrae diiectio deflcit, ejusdem saecuii sdver-

Satana$

9

aufert. Matthaeus ita : Omnis qui audit verbum

regni

E x quo

mani-

et non intelligit

9

nulla sunt bona quae agimus, si non aequanimiter etiam p r o x i m o r u m mala toleramus. Qnanto enim

venit

maius et rapit.

9

sitas crescit. l l i n c est

enim quod plerosque

cerni-

mus, et bona agere, et U m e n sub gravi t r i b u l a l i o -

feste docetur eos circa viam seminatos, q u i verbum

num fasce desudare. Sed j u x u vocem D o m i n i , f r u -

quod audiunt nulla fide, nullo intellecto, nuila sal-

ctum per patieuliam redduut. Quia cum h u m i l i t e r

tem tentante utilitatis occasiotie percipere d i g n a n i u r .

flagella

P o r r o super petrosa et i n spinis (ut Dominus e i p o -

ter suscipiuntur. Quod vero secundum Matthaeum d i c i -

suscipiunt, post flagella ad requiem sublimi-

n i t ) seminantur h i q u i auditi quidem verbi e l u t i l i t a -

tur : Et fructum affert

et facit aiiud quidem

lem probant, et desiderium g u s t a n t : aed ne ad i d

aliud autem $exaginta

porro

9

9

centum, triginU

aiiud lriginla

9

quod probant perveniant, bujus vitae eos vel adversa

referuuiur ad nuptias. Nam et ipsa d i g i l o r u m con-

terrendo, vel prospera blandiendo retardant. Contra

j u n c t i o , quasi m o l l i osculo se complexins et foede-

quae utraque damna, semen quod acceperat curabal q u i ait, Per arma ju$titice

a dtxirit

9

stris ; per gtoriam, bonam famam

9

et ignobilitatem,

ut itductoree,

tulari

quod i n angustia et

ad

tribulatione sint

et

positae. Unde et i n superiore digito d e p r i m u n t u r .

Cor. v i ) .

Quantoque major est difficulUs expertae quondam

ptr infamiam

9

el veraces (II

r a n s , m a r i t u m pingit et conjugcm. SexaginU ^ viduas, eo

et atini-

Uis ergo tribus terrae generibus, scito omoes q u i

v o l u p u t i s illecebris abstinere, tanto majus et prse-

verbum a u d i t u m non faciunt, esse designatos.

m i u m . Porro centesimus numerus, quaeso ditigenter,

A

quibus o m u i b u s , q u i semen acceptum servat, terra

leclor, altende, a sinislra transfertur ad dexteram,

boua est. E x c i p i u n t u r sane Judaei et gentiles, q u i ne

et iisdem quidem d i g i t i s , scd non eadem m a n u , q u i bus i n laeva manu nuptae significantur et viduae, c i r -

audire quidem m e r e n l u r . Quod autem in spinis cecidit

hi $unt qui

9

et sollicitudinibus $uffocatur

9

et divitiis tt votuptatibut

ct non reftrunt

fructum.

audierunt

9

vitas

tunttt

M i r u m quomodo

culum faciens, e x p r i m i t v i r g i n i u t i s coronam. A l i t e r . F r u c l u m tricesimum v e r b u m p r o f e r t , quod

N n n i n u s spinas divitias interpretatus s i l , cum illae

perfectionem

pungant, istae delecleat. E t tamen spinae. s u u l , quia

oportet operari. Cenlesimum, quod ad

cogitationum suarum puuctionibus mentem laceraut,

regni vitam praedicat aeternam.

et cum usque ad peccatum p e r t r a b u n t , quasi i n flicto vulnere cruentant. Quas

docet. Quia sex dies s u n l , i n quibus

Nemo autem lucernam

bene hoc i n ioco, v j aut $ubtu$ lectum ponit

alio evangelista testante, nequaquam

9

Dominus d i -

ut intranltt

videant

vitias, sed fallaces divitias appeiiat. Fallaces enim

s t o l i s : Vobis

sunt, quae nobiscum d i u permanere

casttrit

non possunt.

Fallaces sunt, quae mentis nostrae inopiam non ex-

fidem

sanctae T r i n i t a t i s aedificat. Sexagesimum, quod operis

aulem

accendent,

optril

dexteram tam va$e

9

$ed supra camtetabrum

ponit

9

Quia supra dixerat apo-

lumen.

datum e$t nosse mgslerium in paraboli$

%

regni

nunc ostendit per

Dei

9

eos

aliquaudo etiam caeteris idem mysterium esse r e v e -

pellunt. Solae autem divitiae verae sunt, quae nos

landum, et pectus o m n i u m q u i d o m u m Dei essent

divites virtutibus f a c i u n t Notandum vero est quod

inlraturi

exponens Dominus d i c i t , quia $olticitudine$

verbis typice fiduciam docet praedicandi, ne quis t i -

iuptates,

tt divitim

tuffocanl.

tt

vo-

Suflbcanl e n i m , quia

fidei

flammis

illuslranduin. Quibus etiam

more c a m a l i u m incommodorum lucem scientiae quam

importunis cogitalionibus suis g u t t u r menlis s t r a n -

tiovit abscondat. Vasis c n i m et lecti nomine,

g u l a n t : et d u m bonum desiderium intrare ad

cor

n e m ; lucernae autem vocabulo, verbum

oon sinuiit, quasi a d i t u m fialus vitalis necant.

car-

designaL

Nu-

Quod q u i ob melum (ut d i x i ) carnalium incommodo-

u n d u m etiam quod duo sunt quae d i v i t i i s j u n g J,,

r u m o c c u t u t , ipsam carnero utique praeponit m a n i -

sollicitudines videlicel et volupUles, quia

profecto

frsiationi veritatis, et ea qnasi operit verbum q u o d

et per curam menlem o p p r i m i t n t , ei pcr afflucntiam

praedicare t r r p i d a t . Supra candetabrum autem p o n i t

W3

1N L U C £

E V A N G E L I U M EXPOSITIO. —

UB. III.

4M

recernara, q u i corpos suum m i n i s t c r i o Dei subjicit, A opus s p i r i u l e carnis cognatiooi prseferens, r c l i g i o siorem cordium copulam docet esse quam c o r p o r u m . u t superior sit praedicatio veritatis, et inferior servttus c o r p o r i s , per i p s t m tamen corporis servitutem

Mystice autem haec lectio superiori c o n c i n i t , ubi de

escetsior leceat d o c t r m a , quac per offlcia corporalia,

Judaeis l i u e r a m solum legis inluentibus dicitur : Et

i d eat, per vocem et lingoam et cseteros corporis

quicunqut

metos*,

ferttur

i n boois operibos

insinustnr discentibus.

non habtt,

ttiam quod pulat te habere,

au-

ab iflo. Nam roater c t fratres Jesu, synagega,

Soper candelabrem ergo ponit luccrnaro, cum d i c i t

ex cujtis carne est editus, et populus est Judaeorum ;

A s o s t o l o e : Non tk

q u i Salvatore inius docente, venientes intrare ne-

tod catHgo corput atnt praHtictmt,

pugno

ef ttrvituti

meum

9

aerom

caden$

tubjicio,

ne forte

9

ntc

q u i a , differente Judaea, gentiiitas confluxit ad C b r i -

veniat.

s t u m , atque interna vitse m y s t e t i s , quanto fide v i c i -

quod non manifettttur,

quod non cognotcatur

NoHte ( i n q u i t ) erubetcere

q u e u n t , cujus s p i r i u l i t e r intelligere dicta negligunt. Praeoccopans enim turba, ejus ingreditur d o m u u i ,

inveniar (1 Cor. i x ) .

ipte reprobut

Non enhn ttt occuitum ebttendit*m

tonguam

9

et in palam

Evangetium

n i o r , tanto mente capacior hausit. Juxta quod psal-

sed i n t e r

Dei,

leoebrss p e r s e c u t o r u m , lumen v e r b i supra vestri

m u s s i t : Acceditead

rorperis candelabrum levate, fixa mente reiinentes

XXXIIl).

fllum

r e t r i b o t i o n i s extremae d i e m , quo

Deut

abtcondita

tentbrarum,

Uluminabit B

et manifcttabit

cogita-

( I Cor. i v ) . Tunc enim et vos a

tkmet cordtum

Deo

ergo quomodo

Instanter nos docet

audiiit.

t e r b o a n s c u l u r e , quatenus et nostro iilud

pectore

condnue r u m i n a r c , et alieno r u c u r e sufflciamus a u Qui enhn habet

9

bet etiem

quod

9

dabUur itli.

pulat

Et quicunque

te habere

9

non ha-

auferetur

ab

Et numiatum ett itii: forit, vottntet

(Psatm.

Mater tua tt fretres tui ttant

tt videre.

lntus v e r b u m , intus est l u -

m e n ; unde s u p r a : Ut iniranttt

( i n q u i i ) vidtant

lumen.

Si ergo foris sUntes nec ipsi agnoscuntur parentes,

ftaus, et adversario veritatis pmna manet aMerna. Videte

e u m , et ittuminamini

iilo.

T o u ( h M p i O ioientione verbo quod auditis operam date. Qoia q o i amorem babet v e r b i , dabitur i l l i c t

c t propter nostrum fortasse non sgnoscuntur exerop l u m , querosdmodum nos agnoscemur, si foris stcrous? F o i i s e n i m stantes volunt Dominum videre, qui s p i r i u l e m i n lege sensum non quaerentes, sese a d c u s t o d i a m liiterae foris

fixerunt,

et quasi C b r i -

s i u m pbtius ad carnaiia docenda cogunt exire, quam se ad discenda spiritalia consentiunt i n t r a r e . Qui retpondtntf

dixit ad eot:

Mattr

mea et fratrts

mei hi tunt qui verbum Dei audiunt,

•oo habet a u d i e n d i , etiamsi vel naturali ingenio vel

vitae coelestis perfectio duobus bis compreheoditur,

fiiterarie

el fadunt.

Tou

sensoe i a t e i l i g e n d i quod smst. A t q u i v e r b i amorem

se callere p u u r i t exercttio, nulla verae sa- Q verhom scilicet Dei audire et facere. Unde supra Dominus parabolaro seminis exponens, a i t eos q u i

f i e n t e d u k e d i n e gandebit. Quod etsi speclaliter de apostoBs, qoibus c b a r i u t e fideqne potitis, datum ueete mutterium

rtgni

Dei

9

ttt

et de perfidis Jodacis, qui

n parabotls videntes non videbant, et audientes non hueiHgebant, qood videlicet l i t t e r a m legis, i n qua gteriabantur,sroissori essent,dictum v i d e a t u r : potest lainen et geoeraliter a c e i p i , quia n i m i r u m saej.e lectar ingeuiosns negligendo se p r i v a t sapienlis, quam simpJex, sed studiosos, elsborando degustat. Idcirco aetem saepe et desidiosus ingenium accipit, u t de

auditu U n t u m verbum susceperint l e r r a m esse reprobam; bonam vero eos q u i

i n corde

booo et

opiiroo verburo quod audiunt r e t i n e s n t , et fructum afferant i n patientia. Qui mater Domini vocantur, eo quod i l l u m quotidie suo vel exemplo vel dicto quasi pariant i n menle p r o x i m o r u m . Fratres qooque sunt e j u s , cum et ipsi faciunl v o l u n u t e m Patris ejus q u l i u coeiis est. Factum

ett autem in una dierum,

srghgenlia j u s t i u s p n n i a t u r , qnia quod sine labore

unem

asseqoi p o t u i t scire contemnit. E t idcirco n o n n u n -

Trantfrttemut

naviculam,

tt ditcipuli

trant ttagnum.

et ipte atcendit in

ejut

et ait ad

9

Et atctnderunt.

ittot: I n hac

aeam stodiosus tardilate Iiitelligentise p r e m i l o r , u t

navigstione Dominus utramque unins

eo majora prsemia r e t r i b o l i o n i s i n v e n i a t , quo rosgis

suae persons) naturam dignaiur osteudere, d u m is

ejusderoque

D qui ut homo d o r m i t i n n a v i , furorem maris ut Deus

stndio inventioois elshorat. et

verbo coercet. P o r r o , j u x U allegoriam, roare sive

non poteranl adire ad eum prm turba. Fratres D o m i n i ,

s u g n u m quod cum suis transire desiderat, teuebro-

aeo ffiii b e a t s semper v i r g i n i s Msriae, j u x u H e l v i -

sus amartisque saeculi praesentis accipitur sestus.

Wtnenmt

autem ad ilium

mater et fratret tjut

9

eounj, nec fllii Joseph de alia u x o r e , j u x i a q o o s d a m ,

Navicula autem, quam ascenduni, nulla melius qoam

p e t a n d i , sed eorom potius intelligendi sunt esse co-

dominicse passionis intelligitur arbor. Cujus bene-

g a a t i , s k u t e t snpra disseruimus. Sane quod D o m i -

ficio quique fideles a d j u t i , emensis

nes ad m a t r e m fratresque rogatus, ab ofificio verbi

h a b i u t i o n e m palriae cmlcstis quasi s u b i i i u t e m se-

dhstmolst egredi,

c u r i l i t i o r i a obtinent. Quod autem ipae i n unam na-

non materme r e f o U t

pietatis, cojoa praeceptom est, Honora

obsequta

patrem tt me-

roundi

fluctibos,

viculam c u m discipulis Salvator ascendit, s l i b i q u i d

smplius

significet a p e r i l , c o m , praenuntiato suae passionis

qeam nsstemis sffectibos debere demonsirat, idem

resuriectmnisque mysterio, mox dicebat ad omnes :

trtm (Exod.

x x ) ; sed p s t e m i s se

roysteriis

oobts exemplo quod verbo commendans, petrtm (Mauh.

Qui

aut ntatrem piut quam me, non ttt mt x).

amat dignut

Non injuriose firatres c o n t e m n i t , sed

Si quit vuit pott me venire, abneget ttiptum, cructm tuam quotidie, Navigantibut

auttm

tt tequatur illi$

9

et teilat

mt.

obdormivit.

Dtscipulis

45« PARS 11. SECT. I . — E X E G E T I C A G E N U I N A . hoinines appellatos q u i necdum polentiam noverant navigantibus Christus o b d o r m i v i t qttia calcanUbus A Salvaioris. E t nos quoque sioguli c u m sigoo d o m i saeculum fidelibus, futuxique regni qtrietem a n i m o nicae crucis intbuti saeculum rclinquere disponimtis, meditantibus, et vel secundo Spiritus sancti flatu, navem pr«f«cto eum Jesu cooscendimus, stagnum vel p r o p r i i remigio conato infidos m u n d i fasius certran^fretare conamnr. Sed q u i nen dormitavit uequc t a l i m post terga jactantibus, tempus subito dominicas ebdormiet cuslodiens temper israel (Psal. c i x ) , ao passionis advenit. Unde bene Marcos hoc imminente bis tamen saepe navigantibus, quasi inter aequoris frenoctis tempore gestum fuisse p e r b i b e t , nt veri soiis raitus o b d o n n i t , quando crebresceute i n t e r medios occubitum, non sola D o m i n i d o r m i t i o , sed et ipsa v i n u t u m nisus, vel i m m u n d o r u m s p i r i t u u m , vel h o decedcntis locls hora significet. m i n u m p r a v o r u m , vel ipso nostrarurc c o g i u t i o n u m Et descenJit procella venti in stagnum, et comptei m p e t u , fldei spiendor obtenebrescit, spei celsitodo bantur et perictilabantur. Domino puppim crucis, cottiabescit, smoris flamma refrigescit. V e r u m i n t e r qua somnum mortis carperet, ascendenle, fluetus bujusmodi procellas, ad i l l u m necesse est gubernablaspbemantium persecutorum daemonicis excitaii torem cttrramus, illuro seduli excitemus q u i non serprocellis assurgunt. Quibus tamen non ipsius paT t a t , sed imperet ,venlis. Mox tempesUtes c o m tientia l u r b a l u r , sed discipulorum imbccillitas c o n p e s c e t , refundet t r a n q u i l l i i a t e m , p o r t u m saiutis c u t i t o r , trepid.it, periclilatur. * indulgebit. Libet inter haec paucia diseussa apostoAccedentes autem suscitaverunt enm, dicentes : Prcel i c i navigii varieUte, quatiter bonos suum secretum cepter perimus. Suscitanl Dominum d i s c i p u i i , ne eo j u v e t , malorumve permixtio t u r b e t , i n t u e r i . Ecce d o r m i e n t e , fluctuum feritate dispereant, quia cujus e n i m , ut a peifectioribus inchoemus, post celebraia mortem v i d e r a n t , maximts votis resnrrectionem dominicae resurreclionis solemnia, septero electi d i quaerebant, ne si diutius ipse morte carnis sopirescipuli navero piscaturi ascendunt, et quia non l o n g e t o r , eorum mens spiritali i n perpetuum morte p e r i a terra perpetuae quietis, sed quasi cubitis duceotts r e t . Unde bene sequitnr : aberant, boc est, U n t u m munde a e i m u m , q u a n t u i n Af itte surgent, increpavit ventum et ttmptttatem gemlna dilectio poscebat apposuerant, quia se P e t r u s aqum et ceuavit, et facta est tranquiiliiat. Ventum negotiis saecularibus exuerat, j a m Dominum i n l i t quippe surgens i n c r e p a v i t , quia, resurrectione celetore mortaUlaiis stantem c e r u e r e , j a m cum i l l o b r a t a , diaboli soperbiam s t r a v i t , dum per inortera e p u l a r i , j a m mane supernae lucis aspiranle, m j s l i t o destruxit eum qui hab

crediderit,

j a m m o x desinet csse de

et tgo non infirmor

%

t

n o U n d u m qood h a n c

bemur.

turba. Hetpondent

Sitnon

Pttrut

dixil,

Chritlum

Dei.

Qut tnim voluerit anlmam suam salvam fuctrt,

L i c e t eaeteri apostoli sciani, Petrus U m e n respondit

det

prsB carteris. Complexus

n:e taleam

est i u q u e o m n i s , q u i e t

iUam. %

Nam qui perdiderit

per

animam $uam

propter

feciet illam. Sic dicitur fideli: Qtti

votuerit

natoram et nomen expressit, i n quosuroroa virtutura p tmimam tuam $aivam facere

%

perdtt eam et qui perdi%

est. Eiiamne nos de generaiiooe Dei (erimus quae-

derit

suones ? C u m Paulus judicaverit n i b i l se s d r e nisi

ac si agricolae dicatur : F r u m e n t u m si servas, p e r d i s ,

Jesum C h r i a t u m , et hunc crucifixum (/ Cor. n ) , Pe-

si seminss renovas. Qnis e n i m nesciat quod f r u r o e n -

i r o s n i b i l amplius qnam Dei F i t i u m putaverit c o n f i -

turo, cum i n semine m i t t i t u r ,

leodum oos e t quando et quomodo

terra

natus s i t , e t

animam

tuam

vroper

me $alvam faciet ehm , %

p e r i t a b oculis, i n

deficit ? Sed unde putresch i n pulvere, i n d e

quanlus s i t , bumanse inflrmitaUs contemplaiione

viridescii i n renovaUone. Quia vero sancta Ecclesia

rimasnur? F i u U erge fidei meje Christus est, finis

aliud tempus habet persecutionis, atqoe altod pacis,

fidd

Redemptor nesier

meae D d F i l i u s est. Non licet m i b i s d r e gene-

ipsa ejus tempors designavit i n

ratioois seriero, noo licet tamen nescire generalio-

prseceptis. Nam persecutionis tempore ponenda e s t

n i s Adem.

aiihnn, pacis autem Uropore ea quae a m p l u s d c m i -

Af iiie incrtpant dictnt;

iUot,

quUt eperttt

prmcepit ne cui dicerent

FiUum

hominit

hoe

9

multa pati

%

et

caHera. I d d r c o se ante passionem et resurreciiooem oolsjit

prstdieari, u t , eompleto posiea sanguinis sa-

nari possunt, frangenda sunt desideria terrena. Unde et nunc d i d t u r : Quid tnim dum

f

tteutem

proficU homo ti tucrttur iptum pernat

t

univertum mun

etdetrimentumsui

faciat

455

IN L U C A

E V A N G R L I U M EXPOSITIO. —

LIR. I I I .

454

G u m perseculio ab adversariis deest, valdo vigilantiu> J i pore resurrectionis gaodium doceat esse f e n t o r u m . Nam e t i p s e oeuva die, id est post sexlam Sabbati, c o r custodieudum est. Nam pacis tempore, qoia l i cet vivere, licet etiam a m b i r e .

Plerumque autem

qua crucem

ascendit, et septimam S a b b a t i , ooa i n

*abentia c u n c u despicimu*, sed tamen a d h u c h u m a -

sepulcro

nae verecundiae

usu praepedimur, ut rectitudinem

sex

i n mente, nonduin exprimere va-

et laborare gaudemus,

quam servamus leamus

i n voce. Sed

buic quoque

vulneri

con-

quievit, a mortuis r e s u r r e x i i . Et nos post

hiijtts saeculi aeutes, i n quibus pro D o n i n o pati et septimam qniel s anima*

r u m , quae i n i e i i n i n alia vila geriiur, quasi o c u v a

g r u u m sitbjungitur medicameiitum, cum Dominus

aetate resurgemus.

dicat :

Blarcusque post sex dies iransflgnratum d i c u n t , nee

Nam qui me erubueril ei meos sermones, hunc

Filiut

cum venerit in majettate tua, et Pa-

hominit erubetcei,

Nam

quud M.itih.rus Dommum

temporis ordine, nec m y s t e r i i ratione resultat. Quta et

i l l i medios U n t u m p o n t i n l dies, unde et absofuie

Sed ecce nunc apud sc bo-

post sex dies facttnn d i c u n t : bic p r i m u m adjmigit et

mines d i c u n t : Nos j a m Doininuni et sermones ejus

t i l t i m u m , ideoque temperatius fere dies oclo comnte-

trit, et tanctorum

angelomm.

n o n erubescimus, quia aperta eum voce confliemur.

morat. Ct i l e post i c x mundi aetalcs ^anctis a i.tbore

Quibus cgo respondeo quod i n hac plebe Christiana

quiescendum,

bic vero tempore octavo de^ignal r e -

s u n t n o n n u l l i qui Christuin ideo confltcntur, quia cun- 1 t surgenduin. Unde et pulcbre sexttis psalmus Pre ecUva inscribitur, cujus i n i t l u m esi, Domine, ne in ira etosCbristianos esse cou*piciunt. Non ergo ad prbationem fldei vox sufficii professiouis, quam defendit

tua arguas me. Quia n i m i r u m post sex aetates qnibus

a verecundia professio g e n e r a l i u t i s . Csttamen ubi se

operari l c e t ,

qoisque

r e t r i b u t i u n i s teropore

interroget, ut i n confessione Christi se

raciter probet.

Certe cnim persecuiionis

erubescere polerant

fldeles

ve-

tempore

substantiis n u d a r i , do

d i g n i u t i b u s dcjici, verberibus affligi : p.scis autein tempore,

quia a nostris persecutionibus desunt, est

precibus

est iitstandnro ne i n o c u v o a judice

corripiamur irato.

Quod et ipse Dominus boc loco voluit nos osteuso suae orationis exemplo d»cere, de quo s u b d i t u r : El que

ascendit

in montem ut oraret.

I n montem n a m -

o r a t u r u s , et sic transflgurandus ascendit, u t

alrud u b i ostendamur nobis. Yeremur s#pe a p r o x i -

ostendat eos q u i fructum resurrectionis e x s p e c u n t ,

mis despici, dedignamur injurias verbi lolerare : si

qui regem i n dccore suo videre desiderant, mente i n

eontingat j u r g i u m forUsse cum p r o x i m o , erubesci-

excelsis b a b i u r e ,

rous priores satisfacere.

debere. Tres soluromodo secom discipulos d u c i t ,

Cor qtiippe carnale, dtim

bujus vilae gloriam quaerit, hiimilitatem respuit. Dico non

autem

vobit

gustabunt

Itegnuro

quia mutti

vere, sunt atiqui hic stantes qui

mortem

9

donec

videant

regnum

Dei hoc loco praesens Ccclesia

Dei.

vocatur;

et qnia nonuulli ex discipulis usque adeo i n corpore victuri erant, ut Ceclesiam Dei cousiruciam c o n s p i -

sunt

et continuis precibus iucumbere

vocati,

pauci vero etecti

(Mallh.xx).

, Et qui hic fldem, qua i m b u t i sunt, sanctae T r i n i U t i s ' incorrupta mente servaverint, i l l i c ejus aeterna merentur visione I x t a r i . Et fuclum esl dum orarel species vullus ejus et vestitus ejus albus refutgens.

allera,

Transflguratus Salva-

cerent, e t c o m r a roundi htijus gloriaro e r e c U m , c o n -

l o r non substantiam vcrae caruis amisit, sed gloriam

solatoria promissione nunc d i c i t u r : Suni quidam de

futurae, vel suae vel nostrae resurrectionis o s t e n d i i .

donec r i -

Qui qualis tunc apostolis apparuit, talis posl judiciutn

Sed cum tanta Dominus subeun-

cunctis apparebit electis. Nam i n ipso tempore j i t d i -

hic

stanlibus

qui

deant regnum Dei.

non guttabunt

dae mortis praecepia

mortem,

ederet, quid necessariuro

fuit

ut ad banc subito promissionem veniret? nisi quia discipuHs

rudibus etiam de praesenti v i t a aliquid

promittendum

f u i t , utpossent robustius i n fulura

candi et bonis s i m u l et malis, i n forroa servi

vide-

b i t u r , ut videlicet impii quem sprevere, Jutlaei qm-m negavere, mililes quem cruciflxere, Pilatus Herodesque quem jttdicavere, queant agnoscere j u d i c e m .

s o l i d a r i , quibus videndum regnum Dei p r o m i t t i t i n

Yestitus autem d o m i n i , sanctoruro iilius chorus ac-

t e t r a , u t hoc ab eis fidehus i n coelo praesumatur.

c i p i t u r , quem gloriflcans Aposlolus

a i t : Quotquot Quod si regnum Dci i n hac sententia futuraro in cce- j ) ergo tu Christo baptizati e$tis Christum induisiis (Galis beatitudinem velimus accipere, et boc quidam de tat. m ) . Qui videlicet habiltis domino i n lerris conastaittibus non post multos dies i n monte viderunt, sistenie despectus, aliorumque s i m i l i videbatur, sed scilicet u t maoentis gaudii conteroplatione, taroeui i l l i , montem petenU novo candore refulget, quia t

raptitn

delibaia,

roodestius

instantia saeculi t r a n s -

euntis adversa toierarent. Decenlissimo sane verbo sanclos

roortem

gusUre testator, a quibus niroirura

nunc fllii Dci sumus, et nondum mu$. Scimus

quia cum apparuerit,

apparuit,

quod e r i -

similes ei rrtmas,

videbimus enim eum sicuti est (I Joan. m ) . Unde bene

mors corporis libando g u s u t u r , vita animae possi-

Marcus haec v e s t i m e n u describens, a i l : qunlia

futto

dendo teuetur.

super

m ).

Factum assumpsit

est autem post hajc verba fere dies octo

%

Petrum

et Jacobum

et Joannem.

et

OcUva die

terram

Nam quia i l l e boc loco intelligendus est fullo, queui poenitens PsalmisU p r e c a t u r : Amptius tava me ab in-

Dominus promissuram futuroe beatitudinis g l o r i a m

juttiiia

discipulis manifestat, u l et osteusa coeleslis

potest suis

viu

dulcedine, cunctorum q u i baec audire possint corda refoveat, et octonario dierutn numero, verum t c m -

non potest candida facere ( Mare.

mea ei a deiicto meo munda me (Psat. y

fldelibus

L), non

i n terra dare c l a r i u t e m , quae

cos conservau manet i n cmlis. Et ecce duo viri

toqnebantur

cum eo. Eraut autem

455

BEDAS V E N E R A B I L I S OPP.

PARS 11. SEGT. I . -

Moses et Elias, quoruro unura raoriuura, alterum i n A coelis raptnm legimus, niai i n majestate cum Doraino

EXEGETIGA GENUINA.

Hctc autem Uio toquentt

456

faeta e$l nubes, ei

%

obum-

bravit ees. Qui materiale tabernaculuin quaesivit, n u -

futuram o m n i u m sauctorum gloriam signiflcant, q u i

bis accipit umbraculum, u t discat i n resurrectione

videlicet

non tegmine d o m o r u m , sed Spiritus ssncii

tempore

j u d i c i i , vel

v i v i i n carne

repe-

gloria

r i e n d i , vel ab o l i m gustata roorte r e s u s c i u n d i p a r i -

sanctos esse protegendos. De qua P>almisia:

t e r aunt cum i l l o r e g n a t u r i . Teste enim Aposlolo,

autem hominum

Mortui

bunt (Ptal.

qui in Ckristo sunt resurgent primi

deinde nos

t

qui vivimus, qui relinquimur

simui rapiemur cum Utis

%

in nubibus obviam Domino

in aera

et sic semper cum

%

Domino erimus ( I Thess. i v ) . A l i t e r . Moses et Elias,

in protectiont

%

spera-

L V I ) . Et i n Apocalypsi sua Joannes: inquit, non vidi in ta

temptum

FUii

atarum tuarum Dominus

t

intrantibus

iltis in nubem

et vos

%

Mic ett Filius

Et

omni-

xxi).

potens templum itlius est et agnus (Apoc. Et timuerunt

enim

facta tp-

i d est, legistaior et propneUrum maximus, apparent

est de nube dicens:

et loquuutur c u m D o m i n o , u t ostendant ipsum esse

smn audite.

quem cuncta legis e l prophetiae s c r i p U promiserunt.

gloriae ferre non susiinet, ac toto animo et corpore

%

meus ditectut

f

Humana fragilitas conspeclum

inajort*

Apparent autem non i n infirois, sed i n roonte cum

contremiscens ad terram cadit. Quanto quis amptiora

i l l o , quia s o l i , qui mente superna petierint, m a j e s u -

quaesierit, u n l o raagis ad inferiora collabitor, s l

tem sanctae Scripturse, quae i n Doraino est adimpleta, B ignoraverit mensuram suam. Vox sane de coelo P a perspicient. Denique et Judaei videre Mosen, sed ad

t r i s loquentis a u d i t u r , q u a testimoniuro

Deum i n m o n u n a subeuntem sequi non merentur.

fllio, et Pelruro errore sublato doceat v e r i u t e m , i m o

perhibeai

A d se quoque reversum non sine velamine vident.

i n Petro cxteros aposlolos. Hic est (ait) Fitius

E l i s m novere, sed solus t r i u m p h u m asceudentis cum

diltclut

meue

buic faciendum est tabernaculuro, huic o b -

%

p r o p b e u r u m coniemplatur Eliseus, quia m u l i i

teroperanduro. Hic est F i l i u s , i l t i servi sunt Moses

passim Scripturae verba legimus, sed quam celsa i n

et Elias, debent e l ipsi vobiscum i n penetrslibus

Christi mysteriis splendeat, perpsuci intelligimus.

cordis sui Domino u b e r n a c u l u m pracparare. E t n o t a ,

filiis

erat

sicut Domino i n Jordane baptizalo, sic et i n m o n t o

Et usque hodie iex et prophetae qtios-

clariflcato, totius T r i n i U t i s roysterium d e c U r a r i , q u i

cunque i n verae fidei cacumine repererint, dispensa-

gloriam i l l i u s , quam i n baptismate confltemur, i n

Ei

dicebant

escessum

in Jerusalem.

ejus

quem completurus

t

lionis dominicae mysterium mutuis vocibus docent. Petrus

vero

%

evigilantcs

ei qui cum illo gravati erant somno

%

viderunt majestatem

ejus et duot viros

resurrecUone videbimus. Nec

frusira Spiritus s a n -

et

ctus hic i n lucida nube, illic apparet i n c o l u m b a ,

qui

quia q u i nunc simplici corde fidem quam p e r c i p i t

stabant cum illo. Non forluito casu, sed mysterii ra , j

servat, tunc luce apertte visionis, quod ,

—

—

,

r

crediderat

i—

tione gravati erant somno d i s c i p u l i , scilicet ut resur- ^ contemplabitur, ipsaque qua i l l u s t r a h i t u r , i n

perpe-

reelioois speciem post corporis quietem viderenl. C u j u s e x c i u i i ad gloriam sancU, eo verius majestatem

tuura gratia protegetur. Et dum fitrtt vox invtntut

Domini videbunt, quo eUam suae c s r n i s , i n qua m o r -

pit Filius designari, mox servi discesserunl, ne a d

t

tst Jtsus sotus. U b i COB-

tem vicerant, i m m o r U l i u t e gaudebunt. Tunc Mosen

illos paterna vox emissa p u U r e t u r . A l i t e r : cum

et Eliam speculabuntur i n g l o r i a , quia melius i n t e l l i -

ret vox super F i l i u m , inventus est ipse solus, q o i a

gent, quomodo i o u unum a u t u n u s apex non praeter-

cum manifesuverit seipsum electis, erit Deos o m n i a

fle-

i e r i l a lege, nec Dominus solvere iegem vel prophe-

i n omnibus (1 Cor. x v ) , i m o ipse cum suis, unus p e r

u s , sed sdimplere advenerit (Maith.

oronia Chrislus, i d cst, caput cum corpore

Ei factum ttt dum disctdtrent Jesum mui

: Pra*ceptor

t

netcitm

t

t

tria tabernacuta t

ab Uto oit Petrus

bonum tst not hic tttt

t

unum Etice

v).

unum

tibi

y

quid dicertt.

et unum

tt

ad

facia-

Mosi,

et

0 q u a n u felicitas

visione D e i u t i s inter angelorum choros adesse per-

nemo

atcendU in coelum

FiUus

niti

t

societas sanctorum, ad punctum visa

qui dt cctio dtsctndit

t

hominis, qui ttt in coslo^Joan. Et ipsi tacuerunt

t

quidquam,

tt ntmini

m). dixerunt

in UUs

ditbut

F u l u r i regni praeme-

ex hit quas vidtrant.

petuo, si tanturo t r a n s f o r m a u C h r i s t i huraanitas, ^ d i u t i o , et gtoria duoromque

spiende-

b i t . Propter quem unitatem alibi d i c e b a t : Et

triumpbanUs ostensa

fuerat

in

monle. Tacent ergo d i s c i p u l i , et imperanle D o m i n o ,

delectet, ut eos ne discedant, etiam obsequio Petrus

nemini dicunt v i s i o n e m , donec Filius hominis a

sistere veiit t Qui et si pro bumana conditione nesciat,

mortuis resurgat, ne e l incredibile s i t pro rei m a g n i -

quiddicat, i n s i l i u m e n sibi dat ardoris i n d i c i u m . Ne~ sciebat tnim

quid

qui oblitus est

dicertt,

regnum

sanctis a Domino n o n i n aiiquo t e r r a r u m loco, sed i n cmiis esse promissum, se suosque rooruli

coapostolos

sdhuc carne grsvatos, i m r o o r u l i s vitat statum

tudine, et post t a n U m gloriam apud rudes animoa seqnens crux scaudalum faciat. Factum

ttt

auitm

in tequenti

illit de monte, occurril

die

t

descendentibus

ilti turba multa, el ecce vhr da

turba exclamavit,

dicens:

subire non posse, et i l l o i n saeculo domoro msno fa-

in filium

quia unicus

c u m non esse necessariam.

congruunt, i n monte Doroinus orat, transforroatur,

peritia

n o u t u r , quisque

Sed et usque nuuc i m -

%

Magister

t

ett

obsecro te

t

mihi.

respica

Loca rebus

Evan-

discipulis srcana soae majesuUs aperit, i n inferiora

gelio t r i s Ubernacula facere c u p i t , cum haec nequa-

descendens turbae occursu excipitur, miseroruro fietu

quam valeant sb invicem

legi, prophetis, et

meum

sepsrari, u n u m

tabernaculum, hoc est, Ecclesiam Dei.

babenlia

pulsatur. Sursuro disciputis roysleria regni

reserat,

deorsum turbis pcccata infldelitalis exprobrat. S u r -

457

IN LUCifi EYANGELIUM EXP03IT10. — L I B . I I I .

458

t u m Patris vocem bis q u i sequi ae poterant p a n d i i , A potentiae erebrins inculcat et replicat humanae pas • p e l l i t . Q n i etiam nunc pro qualitate m e r i t o r u m aliis

sionis aluVcta, ne repente veniens t e r r e a t , sed praemeditata mente feratur. Sane quod a i t : Ponitt

ostendere, sliis descendere non desinit. N a m t e r r e -

vos, expressius et v i intenliore legendum vot

nos adbuc et i n c i p i e n t c s qnasi i m a petens eonfortat,

meo discipulatui farailiarius adhaeretis, quibus i n -

docet, castigat; perfectos a u t e m , quorum conversa-

certa et occulla sspienttae meae manifestius aperui

deoraom s p i r i t u s mslos s b iis q u i vexabantur e x -

qui

9

L ) , caeteris divina tantum facla m i r a n t i b n s ,

t i o i n coeiis est, sublimius extollendo g i o r i f i c s t , l i -

(Psat.

b; rius de a ternls i n s t r u i t , et saepe ea quae t u r b l s ne

sanguinis quoque pretiosi, quo mundus est r e d i m e n -

audiri quidem valeant docet.

dus, eventum mente recondite.

Et ecce tpiritut

apprehendit

illum

At

illi

ignorabant

verbum

Haec

istud.

ignoratio

tt tubito

clamat

et vix

diecedit

d i s c i p u l o r u m , non t a m de u r d i u t e quam de smore

diianumt tum. Daemouiacum bune, quem descendens

pronascitur, q u i caritaies adbuc, et m y s t e r i i crucis

9

et eUdit et dissipat eum cum spuma

9

9

de monte Dominus sanavit, Matthaeus i u n a t i c u m ,

i g n a r i , qttem Deutn v e r u m cognoverunt, m o r i t n r u m

Marcus surdura mutumque d e s c r i b i u Signiflcat s u -

credere nequiverunt. E t quia per figuras eum saepe

t e m eos, de quibus s c r i p t o m e s t : Stuitut mutatur

(Eccli.

ut

loquentem audire soIebanV, etiam qu;c de sui t r a -

luna

x x v n ) , q u i nunquam i n eodem s U t u

B

permanentes, nunc ad baec, nunc ad illa v i t i a m u -

ditione loquebatur * Intravit

U t i , crescunt atque decrescunt, m u t i non confitendo fidem,

s u r d i nec

aliud significare

autem

cogitatio

in to

9

quit

puu-

torum

etstt. Quia viderant Petrum, Jacobum et

ipsum aliquatenus fidei audiendo

major

Joannem

seorsum ductos i n m o n t e m , secretuinqtie eis i b i a l i -

sermonem. et non

quod esse c r e d i t o m , sed et Petro superius claves

Latenter boc dicto accusal apostoios, c u m

regni crolorum proinissas, Ecclesiamque super e u m

Ei rogavi ditcipulot potuerunt.

figtirate

D a n t

tuos ut

tjicertnt

9

Utum

9

hnpossibiiiUs curaudi i t i l e r d u m non ad i r a b e c i i i i u -

aedificandam, r a t i sunt vel ipsos tres caeteris, vel

tem c u r a n t i u m , sed ad eorura q u i curandi sunt

omnibus spostolis, Petrum esse praelatum. S u n t q u t

dem referstur, dicente D o m i n o : Fiat fidtm

tibi

fi-

p u u n t banc c o g i u t i o n e m discipulis ex eo m o u m ,

tecundum

quod Domiuus, j o x t s Matthaeum, s u t e r e m de

tuam.

Jtetpondtnt

auttm

Jtsus

dixit:

9

i»/i-

0 gentratio

ore

piscis s u m p t u m his q u i t r i b u U exigebant pre se et

patiar

Petro, qussi caeteris ementiore, dederit, u t pote q u i

quod laedio superatus sit mansuetus ac

ipsi Domino sit i n t r i b u t i redditiooe comparatus.

m i t i s , q u i non aperuit, sicut agnus coram tondente,

Sed et diligens lector hanc i n t e r eos qoaestionem, et

delit

ti

votf

Noo

9

pcrversa,

os soum ( f s e i .

usquequo

LIII),

tro

apud vot, tt

nec i n verba furoris e r u p i t ; sed C ante didrachma r c d d i t u m , inveniet fuisse v e r s a u m

qeia i n s i m i l i t u d i n e m m e d i c i , s i aegrotum videat

Denique

e o n t r a sua praccepta se gerere, d i c a t : Usquequo ac-

esse gestum. D i c i t aulem Marcus : Et venerunt

Matthseus

cedam ad domum tuam? quottsque artis perdam i n -

pharnaum

d u a t r i a m , me aliud jubenle, et te a l i u d perpetrante?

Quid iu via tractabatitt

qui cum

9

hoc i n Capharnaum domi

ettent

memorat

interrogabai

9

at Uli tacebant.

tot:

Siquidem

I n U n t u m auiem non est iratus h o m i u i , sed v i t i o ,

ttr se in via disputaverant (Marc.

sutim inlulerit:

fuerint occasione c o m m o n i t i , videns

Jesus

Utiones

intelligcns,

Adduc ittum

huc

filium

dttmonium,

tuum.

Et

et dissipavit.

cum

accederet,

elltit

Appropinquante enim

Jesu, puerum e i i d i t d x m o n , et dissipat, quia sa pe

ittorum

rn-

e t per n n u m bomincra Judaeos arguit i i i f l d e l i U l i s , u t

9

quis tsstt

Ca*

major

i x ) . V e r u m sive hac, sive i l l a , sive u t r a q u c eoruro, el

caosas erroruro

cogi-

vult desideriuro gloriae h u m i l i t a t i s contentione sanare.

eonversi ad Deum posl p e c c a u , majoribus novisque

Apprthtndens

a n t i q u i bostis pulsamur insidiis, agentis, v i d e l i c e t ,

te tt ait iUis:

i n q o i t , puerum,

9

Quicunqut

9

statuil

tum

secut

susceperit puerum istum in Vel

simpliciier

paupercs

u t vel o d i u m v i r t u t i s i n c u l i a t , vel expulsionis suae

nomine

vmdicet h i j u r i a m . Unde est (ut de specie transeamus

C h r i s t i ab i i s , q u i v c l i i t t esse majores, p r o ejus d o -

meo

9

me rtcipit.

a d genus) quod Ecclesiae primordiis tot gravissima ^ cet honore snscipiendos, vel certe malitia parvuloa i a t u l i t c e r u m i n a , quod suo regito d o l u i t subito i l l a u

ipsos esse suadet, ut instar innocentiae pucris s i m p l i c i u t e m sine arroganlia, c h a r i u t e m sine invidia,

dispendia. El incrtpavii

Jtsut

tpiritum

immundum

9

et sanavit

devotionem

sine iracundia conservent. Unde

bene

pmerum, et red lidit itlum patri ejus. Non p u e r u m , q u i

cum d i c e r e t : Quicunque

v i m patiebatur, sed daemonium, q u i inferebat, i u -

a d d h l i t . In nomine mto. U t videlicet forroam v i r l u t i s ,

erepat, quia q u i peccantem

vi-

quaro natura duce puer observat, ipsi pro

se.l

C h r i s t i , juvante rationis i u d u s l r i a , sequantur. Sed

tium

utique arguendo

bominem

emendare desiderat

et odiendo

depellere,

debct amaudo refovere, donec sauatuiu

Omnibusque etrit

mirautibus

ad discipulos termontt

uttradatur

in

istos. Fitius

tnim

in utanus hominum. PATROL.

omnibusquct

tues : Ponitt

XCIl.

facitbnt

9

vot in cordibus homnis

puerum

istum, noinine

quia se i n puero suscipi docebat, videlicet

quia et

ipse puer natus est nobis, ne putaretur, hoc essc

spiritalibus Ecclesiae possit reddere patribus. dixU

susceperit

vr-

futurum est

Inter m.tgnalia dhinaa

soluro quod videbatur, adjunxit atque a i t : Et

quicunqut

mtrecipit

9

rtcipit

tum qui mt

nrisit.

T a ' e m se utique ac U n t u m c r e d i volens, qualis et quanlus est paier. Usque adco enim n i b i l d i s u t (iu«, 15

DEDJE VENEftABlLIS

m

OPP.

PARS U. SEGT. I . -

EXEGETICA GENUINA.

m

4|«?ii) inrer eum et me, ut qui me recipit, recipiat A prehendit i n eis Dominns non exemplum propbetse saocti, sed ignerautiam vindicandi, qoae adbuc e r a t

euro qui m i s i t me, Rttpondent aulem

Joannet dixit:

mut quemdam in nomine

i n rudibus, animadvertens eos non amore c o r r e p t i o -

et

n e m , sed odio desiderare v i n d i c t a m . Itaqne postca-

Joannes

qnam eos docuit q u i d esset diligere p r o x i m u m l a o -

9

tuo ejicientem

enm, quia non tequilur

prohibuimut

vidi-

Prmceptor

dmmonia

9

nobitcum.

praecipua devotione Dominom amans, ideoque reda-

quam seipsum, infuso etiam S p i r i t u

m a r i dignus, exeludendqm

benebcio putavit eum

defuernnt tales vindictae, quamvis multo r a r i u s , quam

non ntator obsequio. Sed docetur neminem a

i n Veteri Testamento. Ibi enim ex majore parte s e r -

qei

bono quod ex parte babet arcendum, sed ad

hoc

vientes,

p o t i u s quod nondum babet, esse provocandum. Et

ait ad ilium

Jetut:

non ett advertum

vot

Nalite

prohibere.

tentia d i c i t A p o s l o l u s : Sed tive occatione

t

tutt

Chribtut

annuntittur

tt

t

Qui

enim

tivt

quodam pcccatore:

ttd et

t

s e p u l t i , et Paulug

Quem tradidi

ut anima tatva tit (l Cer. v ) .

Filiut

non venit animat

honunii

d i c i t de

Satanm in

tum carnit,

i ) . Sed licet ille gaudeat etiam de

aaudtbo (Philipp.

maxbne

Petri Anaoias et uxor ejus exanimes ceciderunt, nec resuscitati s u n t , sed

veri-

in hee §audeo

hic autem

eon

diiectione l i b e r i nutriebantur. Nam et verbis apostoli

ilac doctus sen-

pro voblt tti.

9

timore premebantur,

sancio,

ptrdere

inttri-

ttd

t

tat-

i i s , qui Christum annuntiant non sincere, et tates B wrt. E t vos ergo, i u q u i t , cujus s p i r i t u signati estis, aliquando iu nomine C h r i s t i sigua facietiles, ob alio-

ejus et acta aectamini, nunc pie consuleutes, sed i n

r u m salutem eenseautur

furore juste judicantes.

non esse proitibendi, non

lamen ipsis per talia signa secura soa conscientia

Factum

r e d d i l u r . Quin potius i n illa die cum d i x e r i n t : Domine

Domiue

t

in

nonne in nomine tuo prophetavimut

9

9

tuo nomine

virtultt

dmmonia

multat

nunquam

et in luo

t

fecimut t

novi vot,

quitatem

ejecimut

retpontum

ditctdile

a mt

et

accipient

quia

cum compierentur

et cae-

t

dispensstio

feriri

probibentur. Iste seqni

nec p e r m i t t i t u r . Quidam C h r i s t u m non sequens, i n Christi nomine virtutes o p e r a t u r , et o o n p r o h i b e r i j u b e t u r . Sed i n bis singulis i l l u d nobis Apostoli d i cendum : 0 altitudo diviliarum tapientim et tcientitt " Dti quam incomprehensibdia tunt judicia ejut tt in-

dies assumplio-

t

nit tjut

tl ipte faciem tuam firniavit

9

9

ut irtt

Jerutaiem.

Bomo

pedeteniim Jerosotymis advehitur. Cessent

9

rtctinet.

cifigendus erat firmata facie, i d est, obslinata atque

9

quia faciet tjut

trat

tunlit

intuetur

Filiut

Vutpet fovtat auttm

hominit

habtnt

et

t

votucret

non habtt ubi caput

E x Domini verbis osteudilur bunc q u i obsigno-

Salvato-

r e m , u t iucra ex operum miraculis quaereret, idem destyerans,

Dominum non recipiunt. Non euhu coutuntur Judaei

quod et Simon Magus

hoc

a Petro

emere voiuerat. Talis crgo fides juste sententia D o -

Santaritanis, u t Evangelisia Joannes ostendit. autem discipuii

autem

r u m videns m a g n i t u d i n e m , sequi voluerit

Quia Jerusalem ire conspiciunt Samaritae,

Cum viditstnt

Dominut

xvi).

sequium p r o m i t t i t ob hoc repudiatum, quod

miperterrita mente petisse. tum

9

cosli nidot

disse, et quasi sponte crucifigenduro locum quo cru«

xi) ! E t cum Samuele :

(Hom.

videt ea quei patent

El ait iltu Jtsut:

teropus suae crucifixionis constat quasi Deum praevi-

Et non rectptrum

vict tjut

cor (JReg.

ergo pagani quasi hominero i r r i d e r e c r u c i f i x u m , et

Jtrutatem.

t

vtttigabiltt

Diem assuirplionis, tempos passionis d i c i t , quo i m * roinente

se

m i n u m secuturus, hoc ipsuro doroi renuntiare c u p i t ,

nos non sunt, sed d i v i s i o -

Dominum non sequuutur nobiscum,

9

dixU

t

ierit

desiderat, et ad evangelixandum c o g i l u r . A l i u s d o -

detestari et probibere debemus. Factumcttautem

iltit in via

spondet et reinovetur, aher p r i m o patrem sepelirc

nero paci veritatique c o n t r a r i a m , qua adversum nos non 6unt, et

ambutantibut

: Sequar te quocunque

t u r , nolentesque

ini-

catholicis non sacrsmenta coromunia, quae nobiscum sunt, et adversum

auttm

secreta j u d i c i i . Samaritae Domiuuin recipere p e t u n -

v a ) . liaque i n baereticis et malis

(Matth.

ttt

ad illum

tera. l l i r a n d a s i m u l et tremenda j u s i i

nomint

qui optramini

t

quidam

mini

ejut Jacobut et Joan-

condemuatur, et d i c i l u r ei : Quid me propter

vi* dicimut ui ignU detcend* ' « '" T* « p. . ... W paupertatis, ut ne bespttiolum quidem hahearo, e t illot f Et convtrtut incrtpavit non meo u i a r teclo ? A l i l e r , intelligitur miraculia Ulos tt dixit: Nttcitit cujuttpirituttttitt Magni et D o m i n i comrootus propter inanero jac a n l i a m e u m saucti v i r i , q u i jaro optime scirent m o r t e m istaro, seqtti voluisse, quam significant aves. F i n i i s s e a u quae anhnam dissoivit a corpore, non esse f o r m i d a n tem d b c i p u l i obsequitiut, quae fictio v u i p i u m n o d a m , secundum eorum tamen aoiroum qui i l i a m l i roine significata est. Reclinatioue vero capitis h u meieut, noiinulla pcccata morte p u n i v e r u n t , quo et niilitatem suam signiflcavit, quae i n iilo siroulalore viventibus u l i l i s metus ineuteretur, et Ulis q u i raorte ac superbo nou babebat l o c u m . poniebantor, non ipsa mors noeeret, sed peccatum, A i t autem ad alterum : Sequert me. Ille autem quod augeri posse, st viverent, non letnere i l l i j u d i c a -

u»,

dixerunt

de cmlo

t

:Domine,

n

d i

, , i a 8

8 a ! C U , i

c r a

C

s e (

u !

c

u

m

U

n

u

e

8

l

B

et consumat

9

bant, quibos tale j u d i c i u m donaverat Deus. Inde est

dixit : Domine

permitte

quod Elias multos roorte aSecit, et propria m a n u , c t

patnm

Non d i s c i p u l a t u m respuit, sed

igne d i v i n i l u s impetrato. i n cujus exempluro, cum

pleta p r i m u m paterni funeris pietate, liberior bunc

voluissent ap >sioti petere de coelo ignem ad consu-

assequi d e s i d e r a t , dignus per o m o i a , i n quo F i l t u a

tncuilum eos q u i sibi hospitiuro non pcjeberent, r c -

hominis caput reciiuet,

9

mtum.

milii primum

ire

t

el

tepttire ex-

hoc est, tn cujus buraiU

4Cf

E V A N G E L I U M KXPOSiriO. - L I 8 . I I I . mansione q u i e - } lumine, Deum vtrum dt Deo vero (Jean.

IN LUCiE

pectorc divinitas fainiliari quadam

multis ssnctae S c r i p t u n e iocis per tres dies myste-

tcat. Ditntque taot tuee

9

ei Jttut:

Sint

tu autem vadt

ut mortui

mar*

teptiiant

annuntia regnum

9

No-

Dei.

tandum i n liac acntcntia qoia aliquanao i n a c t i o u i bos noatris m i n o r a bona praetermittenda snnt pro e t i l i t a t e m a j o r u m . Nam quis ignoret esse boni oper i s m e r i t u m , m o r t u u m sepelire? et tamen e i , qui ad sepelienduin patrem se d i m i t t i poposcerat est : Sine ul mortui tepeliant morluot $uot

9

uade

9

H2 t ) . Scd e t

dictum _ tu

Postponendum

annuntia regnum Dei.

auttm

namque

erat obsequium hujus m i n i s t e r i i oflicio praedicatio-

r i u m T r i n i l a l i s ostenditur, praecipue quia Dominos tertia die r e s u r r e x i l s m o r t u i s . Scd et i n V e t c r i Testsmenie

popuius ad montem Sinai perveniens

die tertia legem accepit. Idem fluvium Jordanem, quo baptismi gratia commendats est, lertia quara adierat die, traosivit. Et mitit ittot binot ante facitm tuam vitattm

, et locum

quo erat ipte

in omntm

ci-

Quia duo

vtnturut.

sunt prsecepta c h a r i t a t i s , Dei, videlicet, amor

et

p r o x i m i , et mioos quam inter duos baberi < harilas

uis. Quia i l l o carne mortuos i n t e r r a m conderet,

nnn potest ( n e m o e n i m proprie ad seipsum hsbere

isto autem anima mortoos sd vitam suscitaret. Quo-

cbaritstem

m o d o sutem m o r t u i mortuos sepelire qoeont,

t e n d i t , ut esse charitas possit) binos ad praedtcan-

nisi

dicitur,

sed dilectione se

i n alterum

geminam intelligas mortem? Unam nalurae, alteram I dum discipulos Dominos m i t t i t , quatenus hoc nubis taciius innuat, quia qui charitatem erga alterum culpae ; unam qua anima a carne, alteram qua Deus separatur ab anima. Sive mortuos, non

credentes

non habet, praedicationis officium suscipere n u i l a -

d i c i t . Mortuos suos autem, q u i nihilominus sine flde

lenus debet.

de corpore e x i r e n t .

snte fsctem suam i n omnem civitatem et locum quo

Et

ait atttr : Stquar tt Domint 9

9

ted primum

ptr-

Bene autem dicitur quod m i s i t eos

erat ipse venturus. Praedicatores

enim suos Domt-

iit qui domi tunt. Si secuturus

nos sequitur, quia pra?dlcatio praevenit, et tunc ad

Dominum discipulus, quia vcl hoc domi renontiare

mentis nostrse habitaculum Dominus veuit. Verba

veltt, a r g u i t u r , q u i d (ict iilis qui nulla

exhortationis praecurrunt, atque \ er ha?c veritas i n

mitle mihi renuntiart

uiilitalis,

nulla fidei sedificandae gratia, saepius suorum quos i n mundo reliquere domus revisere non timent? Et ait ad ittnm Jetut: in aratrum,

tt atpiciens

Nemo mitttnt retro

manum

aptut ttt

9

mente suscipitur. Et dicebat illis : Mettit

tuam

rtgno

Dti.

Manum cuilibet i n a r a t r u m m i t t e r e est, quasi q u o -

ttm pauci. opcrariot

Rogate

quidem multa

mettit

ut

9

miitat

Messis muUa populorum

in messem tuam.

significat

ea>

operarii

%

ergo dominum

m u l t i t u d i n e m . Operarii pauci penuriam

dam compunciionis instrumento, ligno

etferrodom a g i s t r o r u m . Isti sunt o p e r a r i i , de quibus Psalmimiuicae passinnis d u r i l i e m sui cordis atterere, atque ( sta l o q u i t u r : Qui ttminant in tacrymit in gaudio ad proferendos operum booorum fructns a p e r i r e . mttent. Eunttt ibant tt flebanl portanttt semina tua. Quam si quis excolere incipiens c u m uxore L o t ad Vtnientet autemvenientin extutiationt porlanttt maea qose reiiqnerat vitia rcspicere deleciatur, f u t u r i

nipulot

Jam regni munere p r i v a t u r .

messis multa omnis turba credemitim est. O p e r a r i i

CArUT X.

tuot

(Ptal.

c x x v ) . E t ut apertius loquar,

pauci, apostoli, et imitatores eoruro qui m i t t u n t u r

Posf hmc auttm detignavit Dominut

9

ginta duot. Sicut duodecira apostolos

tt atios

ttptua-

forraam e p i -

ad

rocssein. Jtt

9

ecce tgo mitto vot sicut agnot inter tupot.

Lo-

scoporum exhibere simul et prsemonstrare nemo est

pos scribas et Pbarisaeos vocat, q u i s u n t c l e r i c i J u *

q n i dubitet, sic e l hos septuaginta duos

daeorum.

figurum

p r e t b y t e r o r u m , i d est, secundi ordinis sacerdotuin

Noiitt

portart

taccutum

9

ntqut

peram, neque

cal-

gessisse sciendum est. Tametsi p r i m i s Ecclesise t c m -

ceamtnta,

poribos, u t Apostolica Scriptura lestis est, utrique

pnedicatori debot i n Deo esse fiducia, u t praeseutis

presbjteri, unura

et ntminem

per viam tatvtavtwit.

Tauta

u t r i q u e vocabantur episcopi. Q u o r u m

vitae sumptus, qusmvis non prs?videat, tamen sibi

sapientho m a t o r i l a t e m , alterum industriam

j hos non deesse eertissime sciat. Ne d n m mens ejns

curae pastoralis significat.

fiene

autem septuaginta

occupatur ad t e m p o r a l i a , minns aliis

praevideat

doo m i i t n n t u r . Sive q u i i totidcm mundi gentibus

aeterna. C u i etiam per viam neminero salutare coo-

Evangelium praedicandum erat, ut quomodo duode-

e e d i t u r , u t sub qusnts festinatione iter praedicatio-

ehn tribus Israel, ita et b i propter exteras gentes desli-

nis pergere debeat,

narenlur imbuendas. Seu quod ipso praedicantiom

etiam per allegoriam v e l i t i n t e l l i g i , i n saccnlo p e -

nomero tolus orbis per Evangelium summae et i n -

conia clausa est. Pecunia vero claosa est sapientia

dividuae T r i n i t a t i s illustrandus i n t i m a b a t u r . Sicnt

occuita. Qni i g i t u r sapienthe verbum

solem

hoc erogare proximo negligit, quasi pecuniam i n

honc constat triduanuin suse lucis a m b i t u m

ostendaiur. Quas si qais verba

habet,

m u n d o per septuaginta duas horas affiare s o l i t u m .

sacculo ligatam tenet. E t scriptum e s t :

N m et Dominus ipse se d i e m , snos vero apostdus

abttondita

b o r t s sppeHat, dicens : Nonnt

utritqutt

ttieit

Si quit ambutavtrh

in dit

duodtcim 9

horm

non offtndit

tunt (Joan.

x t ) . E t i n Psalmis praeeipitur bene : Nuntiatt dc die teiutart

tjus

( PtaL

xcv ), boc e t , tumen

ditm de

9

et thetaurut

abtconditut

9

sed

Sapientia

qutt utiiitat

in

Quid vero per p e r s m , nisi opera saecuh?

Et quid hoc loco per calceameau, nisi m o r t n e r u m operum exempla prxdicaliouis

igltur

officium

suscipit, dignum non est,

signaotur ? Qui

u t onus

B E D J E Y E N E R A B I L I S OPP.

m

f A R S I L SECT. L — E X E C E T I C A GENUXNA.

404

sxeuiarium negoiiorum p o r t e l , ne d u m hoc ejus A ttinera mundi uno v i x calcaneo t e r r x pulverem l e gunt. Q u i ergo receperint v e r b u m , ipsi afflictiones eolla d e p r i m i t , ad p r x d i t a n d a ccelcstia non assurcurasque d o c t o r u m , quas pro se t o l e r a b a n t , m a r gat. Nec debet stultorum operum exempla conspicere, n e sua opera, qua»i ex m o r t u i s pellibus, c r e -

gumentum sibi vertunt b u m i l i t a t i s . Qui vero spre-

dat m u n i r e . Omnis vcro q u i salutat i a v i a , ex occa-

verint d o c t r i n a m , docentium sibi labores et p e r i -

sione salutat i t i n e r i s , non ex

cula

studio obtinendx

ejusdem saluiis. Qui Igitur non amore x t e r n x pa-

taediumque

sollicitudinum ad

testimonium

damnationia inflectunt. E t ipse est p u l v i s , qui m

triae, sed p r x m i o r u m ambitu salutem audientibus

Evangetii conicmptores e x t e r g i , et a quo per bonos

p r x d i c a t , quasi i n i t i n c r e salutat, quia ex occasione,

soditores evsngeiistarum j u h e n t n r pedes a b l u i , imo

ct non ex intentione, salutem audienlibus exoptat.

per ipsum Salvatorem narrantur a b l u t i .

In quamcunque

domum intraverUi$

primum

9

Pax huic domui.

Et si ibi fuerit filius paci$

tuper itlum

vtslra.

pux

9

Sin autem

dicitc: rtquittcet

ad vot

9

reverle*

Pax q u x ab ore p r x d i c a t o r i s offertur, aut r e -

tur.

Dico aulem vobit quia Sodomit trit

quam ilti

in die itla

remittiut

S o d o m i t x quidem inter tot

civitati.

carnis a n i m x q u e flagitia, quibus insatiabiliter ardeb a n t , inhospitales quoque , Ezecbieie

attesWtte,

quiescit i n domo, si i n ea fuerit filius paeis, aut ad

fuerunt, sed n u l l i apud eos tales bospites, quales eumdcm p r x d i c a t o r e m r e v e r t i t u r , quia aut e i i t B j j d x o s p r o p h e t x , quaies apostoli r e p e r t i sunt. quisque prxdeslinatus ad v i t a m , e l cceieste verbuin E t L o t quidem aspectu et auditu justus e r a t , uon a p u (

sequitur, quod a o d i l ; aut si nulius audire v o l u e r i t ,

u

aliquid tamen docuisse, nulla i b i fecisse sigoa per-

ipse p r x d i c a t o r sine fructu non e r i t , quia ad eum

bibetur. Atque ideo, cui muttum datum esf,

pax r e v e r t i t u r , qooniam ei a Domino pro labore sui

quwretur

operis

mcnta patientur

recompensatur.

Ecce autem qui p r r a m et

sacculuin p o r t a r i p r o b i b u i t , sumptus et alimenta ex In tadtm

autem domo manete,

Vce tibi

9

eadem prxdicatione concedit. Nam sequitur :

(Sap.

Coroxaim,

muitum

potenter

lor-

vi). vce tibi,

Bethsaida.

Corosaim,

Betbsaida, et Capbarnaum, Tiberias quoqtie, qusm

tdentes tt bibente$

$

quesapud illos sunt. Sl pax nostra r e c i p i t u r , d i g n u m est ut i n eadem domo maneamns, edentes et bibentes q u x apud illos s u n t , u l ab cis lerrena stipendia consequamur, quibus p r x m i a p a t r i x cceleslis offer i m u s . Unde etiam Pauius p r o m i n i m o b x c

x u ) , potentttque

ab to (Luc.

ipsa

Joannes n o m i n a t , civitates sunt Galilaex, s i t x i n i i t tore iaci Genesareth, qut Jordane fluente efQcitur, et ab evangelistis

etiam mare G a l i l x x , vei mare

Tiberiadis appellatur. Plangit ergo Dominua c i v i tates q u x post tanta miracula atque v i r t u i e a non

poenituerint. Pejoresque gentilibus, q u i naturale suscipiens, dteit : Si not vobit tpiritaiia seminavi . ' . i, r solummodo j u s dissipabant, post descriptss legis mu$ magnum ttt si vtstra carnalm metamut (I Cor. C f n n l A m n l l i m r i l i l i m * ^ .«n™ c o n t e m p t u m , F i l i u m quoque Dei conculcare, grai x ) ? E t nolandum quod subditur : tiamque ingratis spernere non t i m u e r u n t . Dignus tsl tnim operariut mtrctde tua. Quia j a m de Quia $i in Tgro et Sidont facta» (uitunt virtuiet, mercede sunt operts, ipsa alimenta sustentationis, qum in vobit factct tunt oiim in cUkio ei cinetre **• o t hic merces de labore p r x d i c a t i o n i s inchoetur, dentet pceniterent. ImpJetum videmus hodie dictum q u x i l l i c de veritatis visione p e r f l c i i u r . Qua i n r e Salvatoris, quia s c i l i c e t Corozaim et Bethsaida p r x eonsiderandum est quod u n i nostro operi d u x m e r sente Domino credere n o l u e r u n t . T j r u s autem ae cedes debentur, una i n v i a , altera i n p a l r i a : una Sidon , et quondam David ac S a i o m o n i a m i c x q u x nos i n labore sustentat, alia q u x nos io resurfuere, et post evangelizantibus C h r i s l i credidere rectioneremunerai. discipuiis. Tantaque fidem devotione susceperont, El in quamcunqut dvitatcm intravtritit et tutctu l Paulum apostolum T j r o abeuntem c u n c t i d v e s perint vos manducatt qux apponuntur vobit etc. cum uxoribus et filiis usque foras c i v i u t e m proseDescripto d i v e r s x domus bospitio, quod etiam i n querentur, pulcberrimoqoe spectacuio U n u b o m i civitatibus agere debeani, docet, piis videiicet i n n u m m u l t i t u d o paucissimos bospitcs, sed Christi p r e omuibus communicare, sb i m p i o r u m vero per o m D fide clarissimos, ad naves usque valefactura dedunia s o c i e u t e secerni. ceret. Sed quare non o l i m his q u i credere potueIn quamcunque civitatem intraveriti$ tt non rtctr u u t , v c r u m J u d x i s , q u i credere n o l u e r u n t , ait perint vt$ extunttt in plateat eju$ dicitt: Etiam evangelizatum, ipsius est s c i r e , cujus oniversss putverem, qui adhajtit nobit de civitatt «esfre, exierv i x , misericordia et v e r i u s (Ptal. x x i v ) . Saiiequod ginmt in vo$. A u t ad contesUtionem iaboris t e r r e n i , Dominus a i t : In cilicio et cinert sedentes pmnitertut: qoem pro iilis inaniler suscepissent, aut ut osteni n c i l i c i o , quod de pilis caprarum contexhur, aspederent usque adeo se ab ipsis n i h i l terrennm q u x r a m peccati pungentis m e m o r i s m , qua i n die j u d i c i i r e r e , u t etiam pulverem de terra eorum non sibi sini^lra pars est inducnda, significat; i n cinere a u paterentur adbaerere. A i i t e r : P e d e s d i s c i p u I o r u m i p tem m o r t i s considerationem, per qoam t o U bomani som opus incessumque p r x d i c a t i o n i s significant. generis massa i n pulverem est redigenda, demooPulvis vero, quo aspergunlur, t e r r e n x levitas est strat. Porro i n sessiooe, humiliationem proprhe cogiiationis, a qua ipsi etiam s u m m i d o c t o r e s i m * conscientix designat. De qna Psalmisia : Surgite uiunes esse nequenot, cum pro auditoribus sollicitis pottquem $tderiti$ ( P$al. c x x v i ) , quod est dicere : salubribus curis inccssaoter intenduut, e l quasi per y

r

r

9

a

n

9

9

9

9

9

9

9

n

n

JT IL

463

IN L U C i E EVANGELIUM

Uumiliamini

sub polenli

tempore visitationis

tnanu Dei

9

ul ves exallcl

in A

v).

( l Peir.

EXPOSITIO. — L I B . I I I . Verumtamen

466

in hoc nolite

gaudere,

quia

spiritoi

De subjectione s p i r i t u u m , c u m

vobis subjiciunlur. usque

caro s i n t , gaudere prohibentur, quia spiritus ejicere,

i n bac sententia

sicut et v i r t u l e s alias facere, i n l e r d u m non est ejus

sensns esc. Vel hieo ad infernum demergeris, quia

m e r i t i q u i operatur, sed invocatio nomiois C b r i s t i

Et tu Capharnaum ad

infemum

usque in cmtum exattata, Duplex

demergeris.

c o n t r a praedicationeni meam superbissime r e s t i t i s t i ;

hoc s g i t , ad condemnationem eorum q u i invocant,

v e l i d e o , quia exaltata es

vel ob utilitatem eorum qut vident et audiunt, coa-

h o a p i l i o , ex

uaque ad ccelum

meo

ccditur, ut licet homines despiciant signa

meis signis alque v i r l u t i b u s tantum

facientes,

tamen Deum h o n o r e n t , ad ctijus invocationem fiant

habens p r i v i l e g i u m , majoribus pJectcris suppliciis, q u a m hia quoque credere n o l u i s t i . Ct ne quis puta-

t a n U roiracula. N a m et i n Actihus apostolorum filii

ret banc increpationem i l l i s tantummodo c i v i u t i b u s

Scevse videbantur ejicere

v e l personis, qux. D o m i n u m i n carne videntes sper-

slolus c u m animo proditoi is multa signa i u t e r c a >

nebant, et non o m n i b u s , q u i bodieque

teros apostolos fecisse u a r r a t u r .

Evangelii

v e r b a despiciunt, convenire, consequenter adjunxit

Gaudete

dicens: Qui voe audit

me audit

9

9

autem quod nomina vestra tcripta

sunt in

me B c u m sociis s m i s i t , non oportet vos de i i i o r u m h u m i -

et qui vos tpernit

9

gelii prsedicatore, non viles quasque personas, D o m i n u m salvatorem, imo ipsum Patrem Qui autem me spernit,

spernit

tenus unde i l l i ruere sublevati, vos humiles ascen-

spernere

datis. Non autem pueriliter sapiendum, quasi Deus ad remediuro oblivionis bonos i n coelis, roalos s c r i -

eum qui me

misil.

Quia precul dubio i n discipulo magister auditur, et pater

honoratur. Potest et i u i n t e l l i g i :

Qui vos spernii

me spernit.

l i a t i o n e , sed de vestra sublimatione gaudere, qoa-

sed

se, v e l a u d i r e , disceret. Nam scquitur :

filio

et Judas apo-

cmlit. Si SaUnas (inquit) per superbiaro, coeli sedem

spernit. U t i n sudiendo quisque vel spernendo E v a n -

in

daemones,

Qui non facit misericor-

bat i n t e r r i s , dicente Jeremia : Univerti quunt le confundantur;

recedentes

9

qui

in terra

9

dereiith seribantur

x v n ) . Sed s s l u b r i t e r intelligendum, quod

(Jerem.

sive coelestia, scu terrestria, quis opcra gesserit, pcr

d l a m u n i de fratribus meis m i n i m i s , nec m i h i facit,

baec quasi l i t t e r i s adnoUlus, apud Dei memoriam sU

q u i a et ipse pro his formam servi et pauperis h a b i -

acternaliter affixus.

t u m suscepi. Qui autem me spernit, nolens credera

, In ipsa hora exsultavit Spiritu

D e u m , et filium Dei conculcans, spernit eum q u i me

fiteor tibi

m i - i t , quia ego et Pater unum sumus.

semper

Beversi

sunt autem

sepluaginta

duo cum

gaudio,

9

sancto, et dixil:

Pater domine cmli et terrm.

Cott*

Confessio non

pcsnitentiam, sed et gratiarom actionem s i -

guificat, u t i n Psalmis saepissime legimus. Audiant

nobis

qui Salvatorem non n a l u m , sed creatunv c a l u m n b H -

in nomine tuo. Bene quidem confessi s u n t , deferen-

t u r , quod Patrem suuro vocet coeli et terrae D o m i -

dicentes : Domine,

eliam

dmmonia subjiciuntur

tes bonorem n o m i n i C h r i s t i , sed quia infirma adhnc

num.

fide gaodebant i n v i r t u t i b u s , vide q u i d a u d i u n t .

ditorem sui patrem appellare potest, stultum

Et

ail illh:

Videbam

Satanam,

sieut fulgur

dc

Non n o d o video, sed prius videbam,

cmio cadentem.

qnaodoeorrsjit. Quod aulem ait : Sicut

vel

fulgur

9

S i enim et ipse creatura est, et creatura c o n fuit

non et suuro et cceli ac terrae D o m i u u m vel Patretn siiniliter appellare. Quod abscondisti hmc a sapientibut

et

9

prudentibuo,

Gratias agit, e x s u l u t i n Patre,

prarcipilem de supernis ad ima lapsom significat,

ct revetasti ea parvuiit.

vel quia dejectus, sdhoc transfigurat se i n angelum

quod apostolis adventus sui aperuerit sacramenU,

operatione " quae ignorsverint scribae et Pbarissei, q u i sibi sa-

loeis. Quia ergo discipulos de signorum

v i d H elatos, exemplo eos t e r r e t , stqoe ad buroani-

pientes videntup, et i n conspectu soo prudentes j u -

taiem revocat ejua q u i p r i m u s superbiendo cecidit,

stificata sspientia a filiis suis (Luc.

u t q u i hunc ob superbiam de coelo recordarentur

sapientibus et prudentibus nou insipientes et hebe-

ejectum, m u h o magis se de terra e d i t o s , si super-

tcs, sed parvulos, i d est, huroiles opposuit, ut probaret se tumorem damnasse, non acumen. Quia baec

b i e r i n t hurailiandos agnoscant. Ecee,

dedi vobit potestatem calcandi

tes et scorpiones

9

et supra

et ntet/ vebit nocebit,

omnem

v n ) . Ubi pulchre

supra

virtutem

terpen-

est clavis, de qua alihi d i c i t : Tulistis

inhnici

fim, boc est, h u m i l i u t e r o fidei C h r i s t i , qua ad d r v i -

9

hoc est, omne genus i m r o u n -

d o r u m s p i r i t o u m de obsessis corporibos ejicieodi, qoamvis et ad l i l t e r a m rectissime possit a e c i p i ; s i qeidera et Paulus a vipera invasus, n i l adversi

pa-

scien-

nitatis ejus agnitionem pervenire potoratis, spernenles abjicere Etiam

9

raaluislis.

Patcr,

verhis exempla

quia tic placuil ante te. I l i s D ittiiii b u m i l i i a t i s a c c i p i m u s , no

t i t u r . E t Joannes, u t historia t r a d i t , bausto veneno,

discutere superna consilia de

non laediiur. Iloc sane inter serpentes

aliorum vero repulsiooe

qtii dente,

ctavem

aliorom

lemere

vocatione,

praesumamus. C u m enim

et s c o r p i o n c r qtii caoda n o c e n t , distare a r b i t r o r ,

intulisset u t r u m q u e , non mox

rationem reddidit,

q u o d serpeotes aperte sssvientes,

sed s c D e o placitttradixit. Hoc,

videlicet,osleedens,

scorpiones c l a n -

s « i o insidiantes, v e i horoincs vel daeroones, signific e u t . Serpenles,

q u i inchoandi v i r t u t i b t i s venena

pravse persuasionis o b j i c i u n l ; scorpiooes,

q u i con-

summatas virtuies ad finem v i t a r e contendunt.

quia inJQStura esse non potest quod placuii justo. Unde et i n vmea mercedem

labora» tibus reddens,

cum quosdam operarios inxqualcs i n opcre aequaret i n p r x m i o , et plus i u merccde q u c r c r c t , qui l a b o r i

4C7

BEDjfi VENERABILIS

OPP. PARS I I

•mplius insndasset, ait : Nonne ex denarie mecum?

Volo autem el huic novittimo

convenitti,

dart

ticut et

t

SECT. I . -

E X E C E T I C A GENUINA.

A l ille dLit

ad eum: Jn lege quki

Quomodo legit? Illt

retpondent,

dixit:

468 tcriptum

ett?

Diliget

De-

tibi. Aut uon licet m i a i , quod voto facore (Matth. x x ) ?

minum Deum tuum tx toto eordt tuo et tx loto

anima

I n conctis ergo qnse exterius disponnnlur apetia

tua

et ex omnibut

fsts, et tx omni

mente

cansa rationis e*t occultse justitia voluntatis.

tua,

tt presimum

t

t

viribut

Dum legispe-

tuum ekut ttiptum.

tunl a Patre meo. Cum omnia

r l t o r e s p o n d e t , perfectem nobis Sarvator iter viue

legis, omuipotctitem agnoscis, non decolorem, n o n

cmlestis ostendit. C u i p r i m o de dUectiooe Dei et

degenerero Patris. Cum tradita legis, F i l i u m confite-

p r o x i m i legis scripta propenenti d i c i t :

Omniu miki tredita

Btcte

r i s , cui per naturam omnia unius substantia Jure sutetn quse sibi tradita d i c i t , non m u n d i

retponditti

: Moe fac

Deinde post

tt vivet.

9

inductam psrabolam respondenti Hlum fuisse p r o x i -

s u n i p r o p r i a , non dono collata per gratiam. Omnia elementa,

mum

volnersto q e i fecit misericordiam i n i l l u m ,

qus* ipae creavit, inlelligenda snnt, sed h i quibus

a d j i c i l : Vadt

parvulis spiritu sacramenta

Pster revelavii, e t

ricordiae studio proximoro tuuro necesse habentem

ile q u o r u m salote idem F i l i o s , c u m bsec loqueretur,

diligere et sustenUre memento. Aperlissiroe decro-

S p i r i t u ssncto e s s u l U v i t . De quibus omnibus alias

rans solam esse d i l e c t i o n e m , et ipssm non verbo

filii

dicit : Omne quod dat nnki

Pater,

Et

9

quse perpetuam ducat ad v h a m .

neme tdt qui tit Fitiut, t

hf e s t , U t i mise-

tt tu foc thniiittr

tenus o s t e n U U m , sed operis exsccuiione p r o b a u m ,

ad me veniet

(Joan. T I ) . Puter

9

niti Fitiut

nhi Pater

ilie

tt qui tit

9

et cui votuerit

9

tum:

reveiare. Non

Filiut

aulem vottnt juttificart

teiptum,

Et quit ttt mtut proximut

dixit

ad Jt>

? Q u s n U inanis glo*

rise d e m e n t i a ! Legisperitus ob vulgi fsvorem c a -

ila itiletligeiidum e s t , quasi F i l i u s a nullo possit s c i r i , nisi a Patre solo, Pater autem non solum a

p t a n d u m , quo sapienter respondisse jactaretur, p r i -

F i l i o , sed ab eis etiaro quibus revelaverit F i l i u s , sed

m u m sc legis fatctur ignorare m s n d a t u m , vere j u x i a

m l otrumque referendum est quod a i t : Et cui volut-

Salvstoris s e n t e n i i a m , sapiens et prudens i n lege,

r . l Fdiut rtvelart, u t et Patrem inteliigamus, et i p - sed quia non b n m i l i s r i c u m parvulis C h r i s t i , sed seipsum justiflcare desiderat, heatos ecolos c o l u m aum F U i o m per F i l i u m r e v e l a r l . barum innocentiae lacte l o t a r o m , qoibus Christi s r Ei convtrtut ad ditcipulot tuot dixit: Btati ocuti ete. N o n o c u l i scribaruro e t

qui vident qutc vidttit,

cana videre posset, accipere recusans. Cui profecto Doroinus i u responsum temperavit s u u m , u t o m -

Pbarisseornm, q u i corpus tautum Domtni v i d e r e , aed i l i i besti o c u l i q u i ejos possunt cognoscere sa-

nem q u i misericordiam faceret

c r a m e n t a , de quibus d i c i t u r : Et revtiatti

doceret, et U m e n hsec eadem p a r a b o l a , specialiter

ea par-

{

cuilibet p r c i i r o u m

m/ii. Besti oculi p a r v o l o r u m , quibus et se et patrem

ipsuin Dei F i l i u m , q o i nobis ner h t t m a n i u t e m p r o -

F i i i u s revelare dignatur.

ximus fieri dignatus e s t , designaret. Neqne e n i m i u volue-

p r o x i m u m , quem sicut nos diligere jubemur, super

et audirt

Cbristo i n t e r p r e u r i debemus, ut m o r s l i a mutnse f r a -

Dico enim vobit quod muiti prephetct tt rtqet runt tidtrt

qua vot vidttit,

qntt auditit

9

tt non viderunt,

tt non audierunt.

vidertt ditm Ckritti,

Abrokam

el vidit

tt gavitut

9

t e r n i u t i a i n s t i t u u sub ailegorhe

extultavii ut eet. Isaias

Sutpicient

q u o q u e , e t M i c b a , m u l t i a l i i propbetas viderunt gloriam D o m i n i , q n i e t propterea Videntes aunt a p -

tctndtbat

pellati. Sed b i orones a longe aspficientesetsalotsn-

intelUgilur

m

regulis

extenoare

et auferre conemur. auttm Jetut

dixit:

9

a Jtrutalem

Bomo

quidam de-

Homo iste Adsm

in Jtricho.

i n genere bumano. Jernsalero

civiias

tes p e r speculem e t i n senlgmste videruot ( I Cor.*

pacis illa c m l e s t i s , a cujus beatitudine lapses t n

x i u ) , spostoli autem imprseaentisrum hsbentes Do-

hsnc m o r u l e m miseramque v i t a m devenit.

m i n u m , conveseentesque e i , e t quseeunque v o i u i s -

hene J e r i c h o , q u a tuna

aent interrogando discentes, neqnaquam per angelos

v a r i i a , v i d e i i c e t , defeetuum laboribos eiroribusqoe

aut varias visionora species opus hsbebant doceri.

semper i n c e r u m .

Quos vero Lucas multos prophetas et reges d i c i t , |

Et

incidit

m latronet.

Qeam

interpreutur, signlflcat,

Lstrones disbolom e t s n *

Hattbseus apertiua prophetas et justos appellaL Ipsi

gelos ejus i n t e l l i g e , i n q u o s , quia

auot e n i m reges m a g n i , quia tentationum suarum

i n c i d i t . N a m n i s i prius intus intumeseeret, foris

motibus non censentiendo succumberc, sed regendo

t e n u t u s tam fscile n o n caderet. Vera est e n i m s a t k sentent a , quae d i c i t : Ante ruinam

prseesse noveruut. Et tcct quidam Itgitptrttut dictnt: debo?

Magitter

turrexit,

quid facitndo

ttntant tum

t

vitam mternam

tt

potti-

cor iProverb.

descendebat,

tnim

exattetur

xvi).

Qui etiam detpoliaverunt

eum. Gloria videlieet i m -

L e g i s p e r i l u s , q u i de v i u ssterua D o m i n u m

in

textusque sermonis ad diabolum r e f e r t u r , et quod

mones.

non possiot

Ideo ( i n q u i t ) ipti judiett

trunt

vettri

9

ipsi

opera

Salvatoris Beelxebuh

operibus

( i n q n i t ) i p s i ignobilia et contemptibilia hujus m u n d i ,

comparari. I l l e cupit animas bominuro lenere c a p t t -

i n qnibus non artificiosa m s l i g n i U s , sedsancta simpli»

vas, Dominus l i b e r a r e ; i l l e prsedicat idola, h i c unius

citas meae v i r t o i i s apparet, ipsi tesles mei, judices

Dei n o t i t i a m ; i l l e trahit ad v i t i a , hic ad v i r t u l e m

e n m t v e s t r i . A l i t e r : FUios Judaeorum, exorcistas

E

geetis illius ex more shjniflcat, q n i ad invocationem

revocat : qoomodo ergo possnnt babere concordiam i n l e r se, q u o r u m opera diviss sunt?

e j k i e b a n t daeroones. E t coarctat eos interrogatione

Cum immundut

Spiriiut

txierit

dt homint,

perambu-

p r n d e n t i , st conflleaniur Spiritus ssncti es;e o p u * .

iat per loca inaquota.

Quod si espulsio (inqtiit) daemonuro i n filiis v e r t r i s ,

possit, Dominum bsec ad distinctionem snoruro et

I V o , nen dsemoafhus oeus non earodem

Quamvis s i m p l i c i l e r i n l e l l i g i

deputatnr, quare i n me idem

Sauoae operuro adjunxisse, quod scilicet ipse sem-

babeat caosaro? Ergo ipsi vestri

per polluta mundare, Satanas vero m u n d a U gravio-

pjdiccs e m n t , non potesiate, sed comparatione, d u m

ribus festinet a t U m i n a r e sordibus, U m e n et de hae*

i l l i expulsionem daemonuro Deo assignant, vos Beel-

retico quolibet, vel

xebub principi daemonioruro.

catholico, potest non inconvenienter accipi. De quo

Porro ti ht digito Dei ejieio dctmonia

9

profecto

per*

etiam

roaio

teropore baptisroalis Spiritus iromondus qui i n eo

Dei. lsle est digitus quem c o n f i -

eenit in vot rtgnum

schismatico, vei

prius h a b i u v e r a t , ad confessionem catbolicae

fidei,

t e n t n r et magi, qui coutra lloysen et Aaron signa fa-

abrenuntiationemqoe

conversaUonis

eji-

tiebant,

ciatur locaque inaquosa peragret, id e s i , corda

fide-

dicentes : Digitut

Dei ett ittt

vm),

(Exod.

q n o et UbuLe lapideae scriplae sunt i n n i o n t e Sina.

(

roundame

Uum quae a molIiUe

fluxae

cogiiationis e x p u r g a u

I g i t s r roanus e l brachium Dei F i l i u s est, et digitus

s i n t , callidos insidiator exploret, si quos i b i forte suae

ejus Spiritus sanctus. P a t r i s , et F i l i i , et Spiritus

nequitiae gressus figere possit. Sed bene d i c i i u r :

snncti una substanUa est. Non te scandalixel

roeui-

b r o r n m inaeqnalitas, c u m aedificet unitas corporis.

Quttrtnt

rtquiem et non invenient

9

quia castas roen-

tes effugiens, i n solo diabolus corde pravorum gra-

A l i t e r : Digitus Dei vocatur Spiritus sanctus, proptcr

u r o sibi potest invenire quietem. Unde de illo Do-

p a i t i t i o n e m donorum quae i n eo d a n l u r unicuique

minus : Sub umbra ( i n q u i t ) dormil

p r o p r i a , sive hominuro, sive angelorum. I n nullis

et tocit humtntibut

(Job.

in tecreto

catami

%

XL). I n u m b r a , videlicet le

e n i m membris nostris roagis spparet partitio quam

nebrosas conscientias; i n calamo, qui foris niUdus,

i n dtgitis. Quod aulem d i x i t , Pervenit

iotus est vacuus, simulatrices; i n locis bomentibus,

rtgnum

regnum Dei nune d i c i t quo damnantur i m p i i ,

Dti

9

et

in vot

a

fideiibus

de peccatis suis poenilentiam nunc

ngentibus secernontur. Cum fortit

armatut

tmnt ea gutt pottidet.

euttodit

lascivas mollesqoe menies insinuans. Dicit: Revertar in domum meam unde exivi.

Timeo-

dus est iste versieulus, nou exponendus, ne culps atrium

tuum

in paet

9

F o r t e m , d i a b o l u m ; s t r i u m vero

i i l i u s , m u n d u m qui i n maligno positus est appellat, i n quo usque ad S a l v a o r i s adventom male

pacato

quam i n nobis exstinctsm credebsmns, per incnriam nos vacantes oppriroat. Et cum venerit,

invtnit tcopit

mundatam,

boe est,

gratia baptismatis a peccatorum labe c a s t i g a u m , sed

potiebaior i m p e r i o , quia i n cordibus iufideliitm sine

nuHa boni operis indostria cumulatam. Unde beoe

nlla centradictione quiescebat. Unde et alibi

prinetpt

Maithaeus hanc d o m u m vacantem, scopis m u n d a U r o ,

mundi vocalur, dicente Domino : Venit enim

princept

aique o r n a u m d i c i t inventam : m u n d a u m videiicet a

mundi, et in me nihii invenitt (Joan. x i v ) . E t ileruro :

vitiis pristinis per b a p t h m o m , vacantem a bonis ac-

mundi ejieietur forat (Joan. x i i ) , de qua

tibus per negligenliam, ornalam simuiatis v i r l o t i b u s

Nunc ptinttpt

et hic ejectione subjungiior. Si tmttm

[ortior

uerta arma ejut auferel in quibut ejut dittribuel.

per hypocrisin.

ilto tupervenient

vieerit eum

confidebat

9

9

et

unltpolia

De seipso quippe l o q u i l u r , qiiod non

Et quiortt

tunc vadit

9

tt

9

et attumit

tt ingrttti

teptem

habitant

atiot

tpiritut

no-

ibi. Per septem malos

spiritus, universa v i t i a designat. Qoemcunque e n i m

eoneordi fallax operatione queroadmodum c a l u m n i a -

post baptisma, sive pravitas baeretica, seu mundana

bantur, sed f o r t i o r i potent'a victor homines a dacmo-

c u p i d i u s a r r i p u e r i t , roox oninium prosternet i n hna

nio bberaret. Arma i n quibus male fortis ille confl-

v i t i o r u m . Unde recte nequiores tunc eom s p i r i i u s

dcbat, a s t u t i x doliquc sunt ncquitise s p i r i u l i s . Spoiia

dicunlur ingrossi. Quia non soluui babebit illa septem

4W

BEDiE VENEBABILIS

OPP. PARS I I . SECT. I . — E X E G E T I C A G E N U I N A .

v i t i a , quae septem s p i r i u l i b u s suul contraria v i r t u t i bus, sed et per bypoerisin, ipsas se virlutes babere

, csse conceptus?

m

c u m ex unius ejusdcroque

luniis

origtne, secnnduro pbysicos, uterque liquor emanare probetur. Nisi forte puUnda est virgo seroentivam

simulabiL prioribus.

suifi carnis materiaro nutriendo i n carne Dei F i l i e

Melios qoippe erat ei viam veritatis non cognoscere,

suggerere potuisse, incarnando autem quasi m a j o r i

q u a m post agnitionem retrorsom c o n v c n i . Quod i n

e i i n u s i u t o mirsculo miniroe poluisse. Sed huic o p i -

Et

sunl novissima

hominis

itlius

prjora

Juda traditore, v e l Simone mago, caeterisque talibus,

nioni ohsUt Apostolus dicens : Quia misil Deus F t -

sp**c'taiiter legimus i m p l e l u m . Quo autem generaliter

tium suvm, factum ex muliere, factum sub tege(Gal.

haec parabola tendat, ipsesecundum Matthaeum S i l v a -

Neqtie enim audiendi sunt qui legendum p u U n t , n e -

tor exposuit, u b i , ea l e r m i n a u , mox subdidit dicens:

lum ex muliere,

Sic erit et generationi

huic pessimm.

factum sub legt

9

iv).

sed, factum ex nut-

I d est, quoJ de

liere. Quia cottceptus ex utero v i r g i n a l i , carnero n o n

uno quolibet specialiier geri solere n a r r a v i , boc i n l o U

de n i b i l o , iton aliunde, sed roaterna t r a x i t ex carne.

generaliter bujus populi gente geri non desinit. I m -

A l i o q u i n nec vere Filius boroinis diceretur, q u i o r i -

mundus quippe spiritus e x i v i l a Judaeis, quando acce-

ginero

nerttnt legem. E t ambulavit per loca a r i d a , quaerens

c o m r a Eutychcn dictis exiollamus voccm coro E c -

sibi reqiuem. Expulsus videlicet a Judaeis, ambulavil

* clesia catbolics, cujus baec m u l i e r typum gessit, e x -

per geutium solitudines. Quae cum postea

Domino

n o n haberet

ex homine. E t nos i / i t u r bis

tollarous et mentero de roedio t u r h a r u m , dicsrousque

credidisseut, ilte n o n invento loco i n nalionibus

S a l v a t o r i : Beatus venler qui te pertavit

d i x i t : Revertar

tuxisti (Luc. x i ) . Vere e n i m b e a U parene, quae (sicut

ad domum meam pristinam,

undeexivi.

ilabebo Judaeos, quos ante d i m i s e r a m . Et invenit vacantem

9

scopis mundatam.

veniens

9

Vacabat enim t e m -

p l u m Judaeonim, et Christum bospitem non habehat, dicentem : Dimittetur

vobis domus vestra deserta. Quia

i g i t u r Dei et angelorom praesidia iieu habebant, et n r n a t i erant superfluis observaiionibus Pbarisaeorum,

9

quidam ait) enixa est puerpera

et ubera qum

Btgem.

Qni coelum terramqoe tenet per ssecuis, cujas Numen et aeterno compleclens emnia gvro, Imperium sine fine manet; quas veotre beato, Gaudla matris habeos cum virgioiutis bonore, Nec primam similejn visa est, nec habere sequentem. At itte dixil: Quin imo beati qui audiunl verbum Dei 9

Pulcbre Salvator a t t e s u t i o n i mulieris

r e v e r l i t u r ad eos diabolus, et sepienario sibi numero

et custodiunt.

daemonum addilo habitat pristiuam d o m u m et fiunt

annuit, non eam taiituinmodo qujc Verbum Dei c o r -

posteriora illius populi pcjors p r i o r i b u s . M u l l o enim

poraliter generare meruerat, sed et omnes q u i i d e m

nunc majore daemonum numero possidentur blasphe-

Verbum s p i r i t a l i l e r auditu fldei concipere,

mantes i n synagogis suis Christum Jesum, quam i n

operis custodia vel i n suo vel i n p r o x i m o r u m corde

et boni

^Egyplo possessi fuerant anle icgis n o t i i i a m . Quia

parere,

aliud est v e n l u r u m non credere, s l i u d eum non sus-

beaios. Quia et eadem Dei g e n i t r i x , et inde quidem

et quasi alere s t u d u e r i m , asseverans csse

ecpisse q u i venerit. Scptenarium autem n u m e r u m

beaia, quia Verbi incarnandi ministra est facU t e m -

adjunctum diaboio, v e l propter sabbatum intellige,

poralis, sed inde m u l t o beatior quia ejusdem semper

vel propter n u m e r u m Spiritus sancti. U t quomodu i n

amandi custos manebat aeterna. Qua sententia s a -

lsaia, super virgsm de radice Jesse, et florem q u i de

pienies Judaeorum clam percutit, q u i Verbum Dei n o n

radice conscendit, septem spiriius v i r t u l u m descen-

audire c t custodire, aed negare et blaspberoare quae-

disse narrantur, ita et e contrario v i t i o r u m nomerua

rebant. Turbis aulem concurrentibus

i n diabolo consecratus s i i . Factnm

esl aulem cum hcec diceret.

qumdam mutier te portavit,

exlotiens

vocem

de turba, dixit Wi: Beatus venter qui

el ubera quce suxisti.

Magnae devotionis et

cmpit dicert:

Generatio

hmc generalio

nequam est: tignum qumrit et

non dabituriiti

niti tignum

9

y

9

tignunt

Jonm. Duplici fuerat quac-

stione pulsatus. Quidam enim calumniabantur eum i u

fidei baec m u l i e r osteudiiiir, qoae Scribis e l Pharisaeis

Beelxebub

Dominnm tentantibus s i m u l et

biasphemanlibus,

responsum. E t alij tentautes, signum de caelo quae-

ejecisse daemonia, quibus hactenus

tanta ejus incarnationem prae omnibus sinceritate

rebanl ab eo, quibusabbinc respondere i n c i p i t , n o n

esl

cognoscit, tanU fiducta confiietur, u t et praesentium

eis signum de coeio, quod indigui eranl videre, v e -

procerdm calumniam, et f u l u r o r u m confundal haerc-

r u m de profundo inferni tribuens, quale Jonas p r o -

ticorom perfidiam. Nam s i c u l tunc J u d x i saiicti S p i -

pheta naufragus, cetoque sorbente voratus, sed d e

ritus opera blasphemando, v e r u m consubsUnlialem-

abysso ac m o r t i s fauce liberatus, et acccpit e l d e d i t ,

qne P s t r i Dei F i l i u m negabant, sic hacretici poslea

signum videlicet incarnationis, non divinitatis, p a s -

negando Mariaro semper

sionis,

virginem sancti Spiritus

operante v i r l u t c nasciluro ex humanis membris u n i -

non glorificationis. Discipulis autem

suis

signum de coelo d e d i i , quibus aeternae beatitudinis

genito Deo carnis suae materiam minislrasse, v e r u m

glortam et prius figuraliter i n monte transformatos,

eonsnbstantialemque m a t r i F i l i u m hominis fatcri non

c l post veraciter i n coe'um sublevatus ostendii.

debere dixerunt. Sed si caro Verbi Dei secundum

Nam ticut Jonas fuit signum Ninivitis,

ila erit et F t -

carnem nascentis a carnc virginis matris p r o n u n l i a t u r

•tus hominis

e i l r a n e a , sine causa venter q u i eam portasset, ubera

dum N i n i v i i a r u m pcccatis gravibus involutos, e t s u b -

generationi

isti. Oslendil Judaeos i n m o -

qnae lactssseni, hcaliflcantur. Qua enim consequcntia

vcrsioni, si non posnituerint, esse proximos. Y e r o m

ejus lacte credaiur nutritus, cujus semine

sicut N i n i v i l i s ct denunliatur suppliciom, ct r e m e *

negatur

4H

I N L U C J E E V A N G E L I U M EXPOSniO. — U B . I V .

4S1

d i u m demoastratur, i t i etism Jodaei non debent de- A ingredi v o l u e r i u t , lumeo veritatis palam qoeant m t u e r i . Qua sententia

s p e r a r e indulgentiam si v c l i n t agcre pcenitentiam Se*J t i d e q n i d sequitur : ttegina kujut

9

Austri surget in judicio

cum viris

preceres

lucis j a n u s m noluerhit i n t r s r e credetido.

generatioiiis

Denique

praecipit ne opera t i n t u m m o d o , sed et cogiutiones

illot. Condemnsbit utique non

et condtmneeit

Judaeorum quoque

conJemnat, q u i shjna quaercntes exterius, apertam

potestate j u d i c i i , sed comparatione facti melioris. S i

et ipsas etiam cordis inteniiones muudare et castigare

a o i e m regina A u s t r i , quae electa esse non d u b i t a t u r ,

m e m i n e r i n t ; nam sequitur : Lucerna

smrget i n j u d i c i o cum reprobis, ostenditur una c u n c t e r u m , b o n o r u m scilicel malorumque

dicit

resurrectio

vero ipsam mentis inieutionem operatur, et de ctijus

snortaliom, e t baec nou j u x t a fabulas Judaeorum m i l l e

m e r i t o e a d e n i opera, locis an tenebraium sinl opera,

annis ante j u d i c i u m , sed i n Ipso e>*e futnra j u d i c i o . Quie oenH a fhubut

lerrm audire tapienllam

nis, et ecce ptusSalomone

hic.—

corporis tui est ocules tuus. Cor,ms quippe

opers quae palam cunctis a p p a r e n t , oculus

di^cernuntur,sicut ipse coiisequenler expasuii,diceiis:

Salomo*

Si ocutus tuus fuerit

Hic in boc loco non

pronomea, sed s d r e r b i u m loci signiOcat, id est, i m -

lucidum

prarsentiarum i n t e r vos conversatur, q u i incompara-

tuum

erit.

tentbrotum

timplex

totum

nequam

fuerit,

9

Si autem

corput

tuum

etiam

corpus

erit. S i , i n q n i t , pura recUqoe i n -

biliter est Salomone praestaiitior. Hefert autem Scri* 8 teiitioiie quae poles agere bona studueris, lucis p r o fecto * u u t opera quae fjcis, etiamsi corsut bominihus ptnra quomodo regina Saba per tantas dilficultales gente sna et imperio derelictis venerit i n Judaeam

imperfectionis aliqoid

sapientiam aodire Salomonis, et el m u l t a munera

diligenlibus Deum, omuia cooperanlur i n b o n u m , bis

babcre

videamur.

Quoniam

d e f e r e n s ab eo plura perceperit. Quae ideo Jodaeos

qoi secundum propositum vocati sunt sancti. Si a u -

m j o d i c i o c o n d e m n a b i t , quouiam ipsa a b u l t i m i s terrae

tem perversa est i u l e n t i o quse prae. e d i t , parvum est

i n m o s eum qusesivit, quem perceplo dono sapienliae

omne opus quod sequilur, quamvis r e c t u m esse v i -

crgnoverat esse lamosum. I l l i vere secum

deatur.

babentes

Vide ergo

enm q u i n o n aliunde sapiens, scd ipse Dei sapientia

9

llee

ne tumen quod in te ett tenebrm sinL

el t i r t u s e s t , non modo non audire, sed blaspbemare

est, ne ipsa cordis h i t e n i i o , quse lumen est auiutae,

atque insidiis agitare malebant.

v i t i o r o m ealiginc fuscutur, sedula di^cretione

Viri Kinivitm

turgcnt m judicio

et condemnabunt ueteaHcsuionem

iliam

9

Jonm

9

cum generatione

guia pomitentiam et ecce ptus quam

pende.

hac

per-

custodia iv).

serca iuum cor quouiam ex ipso viia procedit (Pree.

egerunt ad Jona

Juxta quod a l i b i praecipitur: Omni 9

Si ergo corpus tuum totum

hic.

beus aliquam partem

Jonas paucis diebus praedicavit, ego tanto tempore.

non a a -

tucidum fuerit.

ieuebrarum.

erit iucidum

totum

$

klle Assyriis genti incredulae, ego Judaeis populo D e i . ^ et sicut lueerna fuigoris iUuminabit te. T o t u m corpua n o s t r u m omnia nostra opera d i c i t , quia et Apestolus H l e peregrinis, ego civibus. l l l e voce locutus s i m p l i r i n i l q n e signorum facieiu)

acceptu*

est,

ego

ergo esf Jona hic

9

hoc est i n medio

membra nostrs noncupat quaedam opera, quas i m -

tanta

signa u c i e n s Beelxebnb calumniam snstineo.

prebat, et mortificanda praecipit dicens :

Plus

ergo membra vestra

vestrum praedi-

cans. E t propterea eodem modo quo regina

tionem

Aostri,

(ornka-

9

immundiliam

9

Mortificats

qum sunt super terram

9

Ubidinem

9

(CoJ. m ) , et eaetera

coiidemuabunt

u l i a . Si i g i t u r ipse bonum bona intentione patrave-

Judaeornm, boc est i n l i d e t i u t i s srguent. A l i t e r : l n

r i s , non babens i u tna cooscientia aliqttam part sn

Ninivitis et regiiia A u s t r i , fides Ecclesiae praefertur

teuebrosx cogitationis, etiamsi centigerit

Israeli, qttae non minns per poenitentiam peractse i n -

p r o x i m o r u m tua bona actione n o c e r i , verhi gratia,

sipientiae, quam per sspieoliae discendse i n d u s t r i a m

aut de pecuuia quam a te indigeus et petena aceepe»

Domino c o n c i l i a t u r . E x duabus quippe parlibus u n i -

r a t , facere vef pati aliquid^mali, aut de verbo exhor-

tas Eeclesise congregatur, eorum videlicet q u i peccare

u t i o n i s quo erraotem corrigere volebas, forte per-

v i r i qooque Ninivitae geoeratioiiem

niciosios errare, l u lamen p r o too simplici et lucido

ne*eiunt, et eorum q u i peccsre dcsistunt. Poeniteniis

U corde et bie et i n futuro, iucis gratia donaberis. IISBC

i d e l i c t u m sbolet, sapientia cavet. ne-

conlra bypocrisin Pharisaeorum subdole sigtta quae-

De seipso Doininus bsec l o q u i t n r , os-

r e n t i u m specialiier dicta, nos j u x t a sensum moralem

Nemo tucernam que sub modio.

aliqoem

accendit et in abscondito ponU

9

teudens etsi suprs d i x e r i t n u l l u m generationi nequam a b t signnm Jonae dandum, n e i u s q n s m lamen lucis

generaliter io^tituant Et eum loqueretur

9

Pharismus

et ingressus recubuit.

Consnlle

ut pranderet

hjeernara

Lucas non a i t , Et cum hmc loquereiur

sccendit,

q u i te»Um

humanae

nalurae

apud se

rogavU iUum quidam

suae c i a r i u t e m Odelibus occultandam. Ipse qoippc

9

9

sed, Cum

loque-

u l ostendat eum non s U t i m finitis quae prarposue-

i a m m a suae d i v i n i u t i s i m p l e v i t . Quam profecto l o -

retur

c e m a m nee eredeutibus abscoadere, nec modio sup-

rat verbis, sed aliquot i n t e r p o s i t i s , spod Pbarisseum

neoere, hoc est sob mensurs iegis i n d u d e r e , vel i u -

prandere r o g a l u m . Quse aotem

tra unins Jadseae gentis terminos voluit cobibere.

explicsf, q u i boc Domini lerminato sermone, quem

Sed supra candelabrum, hmsen videant.

i n q u i t , ut qui

Candelabmm

Ecclesiam

ingrediuntur

9

dicit, cui

9

u m e n p a r t i m brevhis L u c a , p a r t i m p r o l i x i n s c o m m e m o r s i , eontinoo s u b j u u x i t : Adhuc eo loquente

Incemam superposuit, quia nostris i n frontibus II l e m

turbas,

tust inearnationis affixit, ut q u i Ecclesiam

renles loquiei.

fidehter

s i n t i l l a Mattbaeus

ecce mater ejus et fratres Adhuc

9

stabant foris

i n q * d i , co loquente.

9

ast qum*

u l inlelli-

B E B £ VENERABILIS

485

OPP.

PABS I I . SECT. I . —

EXKGETICA CENUINA.

4g4

geres, hace loqitente quae s u p e r i u i indicabat. Sed et A vel orst n t ei d i m i t t a t u r , non solnm i n e o qned d i m i t i i t atque orat, versm etiaro i n eo quod c o r r i p i t JBarcus, post i l l u d quod de blasphemia Spiritus sanet aliqua emendatoria poena plectit, eleemosynsm Cii, quid Dominus d i x e r i l r e t u l e r a t : Et veniunt, i n q u i i , mv.cr ejus et (ratres.

Lucas

aotem non htijus

rei gcstae ordinem t e n u i l , sed pnnoccupavit boc, et

dat, quia misericordiam praesUl. M u l u

recordatam anle n a r r a v i u Denique hoc sic i n t e r p o -

ramur ut d i m i i u u t u r

auit, u t solutum appareat a n e i u et superiorum et

ea n i h i l est

p o s l e r i o r u m . Itaque postquam nuntiatis sibi foris

in

inatre et fratribus a i t : Qui

eieemotunam,

enim

(eeerit

voiuntatem

iuque

ge-

nera sunl eleeroosynarum, quae eum f a c i m u s , a d j u nobis nostra peccau,

sed

msjus qua ex corde d i r o i t l i m u a quod

nos quisque peccavii. tt ecce omnia

A u vero quod a i t : Date munda sunt vobi$ i u i n 9

(Marc.

U l i e c t u r i suwua, u t Pharistsis unn babentibus ftdem

i i i ) , datur i a t e i l i g i , rogatus Pharissei intrasae c o n -

C b r i s t i , ctiamsi non i n eum c r e d i d e r k i t , nec renati

viviuro.

fuerint ex aqua et S p i r i t u sancto, mimda sint o m n i a ,

Dei hic [rater mtut 9

Pharismus quare

et soror mea, et mater est

9

autem

ecepit

non baptitatus

essei

intra

dicere

U n t u m si eleemosynas d e d e r i n t , sicut quidam eas

Causam

dandas p u U n l , cum sint imroundi omnes quos n o n

se repuiant

ante prandium.

Pharisaei cogitationis evangelista Marcus speruit d i -

mundat fides C b r i s t i , de qua scriplum e s t :

Mundane

eeos : Pktvrisen enim et emnes Judmi niti crebro /a- B fidt cor torum ? E i tamen vcrum est qood audier a n t , Datt eleemosynam, et ecct owmia munda suut unxf ssemss non nntnducant, tenentes iraduiouem sevobis. Qui enim vult ordinate dare eleemosynasa, a niorum, et a (oro nisi baptiuniur non eemedunt seipso debet incipere, et eam sibi p r i m o m dare. Es4 (Marc. v u ) . enhn eleemosyna opus misericordiae, verissimequo Et ait Dominus ad illum : Nunc vos Pkariemi quod d k t u m e s t : Miserere animm tum ptactnt Deo (Ec~ deforis etlcalicis et catiui mumietis. Quod auiem intus cti. x x x ) . Propter hoc renascirour, u t Deo pUceasst vestrum, pieuum est rapina et iniquitatt. Et Marmus, cui m e r i l o displicct quod nascendo c o n t r a x i cus quidem referi eos bapiismata calicum et urceem u s . Il;cc est prima eleemosyna quam nobia d e d i r u m leciorumque et aeramentorum observare solitos, * m u s , quoniam nosipsos miseros per miserantis Dei sed magis sub nomiue vasorum ipsi mendacii sirau» misericordiam reqoisivimus* Propter qnem dilectiolationis a r g u u n t u r , quod aliud ostenlent hominibus nis ordinem dictum e s t : Diiigtt proximum tuum l e n foris, aiiud d o m i sgsnt, formam p i e u t i s habentes quam ieiptum (Marc. x u ) . Cum ergo increpaaset e«*a e i t r i n s s c u s , sed intus v i i i o r u m sorde deformes. quod forinsecus se l a v a r e n i , intus autero rapina e t Vuit enim Duniinus explicare latius quse supra b r e iuiquitate p l e n i esseut, admouens quamdam eleeviier de mundando cordis oculo protuJerat. , C mosynam, quum sibi bomo debet p r i m i t u s dare, et StuUi, nonne qui (eeii quod deforis est etiam id interiora m u n d a r i : Verumlamen, i u q u i t , quod >uperquoddeintus est (ecii?QvA inquit, utramque hominis tst date eteemosynam, et tcce omnia munda tuut. naturam fecit, utramqoe m u n d a r i desiderat. IIoc Deinde u t osUnderet q u i d admoouisaet, et quid ipsi eonira Msnichseos, qni animam l a n t u m a D e o , carfacere non curarent, ne i l l u m putareat e o r u m eleenem vero putaut a diabolo c r e a U m . IIoc contra illos mosynas ignorare. q u i corporalia peccsta, fornicationem videiicet, i m Sed vm vobis i n q u i t , Pharismi. Tanquam diceret, m u u d i t i s m , l i b i d i n e m , f u r t u m , rapinam et caetera 9

9

9

U l i a , quasi gravissima d e t e s U n t u r ; s p i r i u l i a vero

ego quidem commonui vos eleemosynam

qnae non minus damnat Apostolus, hoc est a m a r i t u -

per quam vobis munda sint omnis : sed vae

dinem, i r a m ,

indignationem , c U m o r e m , blasphe-

m i s m , s u p e r b i a m , et avarUiam.

qum est i d o l o r u m

quod

superttt

datt eteemotynam,

et

ecce emnia munda tunt vobu. Quod necessario victui et vcstimenlo superesi, date pauperibus. J u x U quod et Joannes prsecipit: Qui habtt duat tuidcat, dti kabeuti(Luc.

tt rutam

non

m ) . Neque enim i u facienda j u b e t u r

Et prmlerUit mosyna

judicium

tt charitalem

p roundsri, u t vobis munda essent et corpera qtiss l a vatis, hoc est enim o m n i s , et inieriora s c i l k e t et exteriora , sicot siibl

l e g i t u r : Mundate

c o r s corporis e x p l e u inopem qusnlum vsles suslen-

Sed

l e s . Vel i u inleiligendum, quod superest, quod U m

terrae respuisse videretur, s i t :

m o l l o sceiere praeoccupaiis solum remedium r e s u t , miseraiione

fiunt,

Dei. Qoa elec-

possetis ab o m n i inquinaroeoto i n l e r i o r e

tunt, et qum (orit

eleemosunam.

olut;

bas e n i m n o v i eleemosynas vestrss, ne de i i l i s roe

eleemosyna, u t teipsum consumas inopia, sed u l l u i

date

vobis,

tt omne

nuuc vos admoeuisse a r b i t r e m i n i .

servitus (Cotott. 111), u t levia contemnunt. Verumtamtn

Quia decuuatis mtniam

daodam.

ne

tunt munda

qum

crunt (Mattk.

imut xxiu).

i s u s eleemosynaa quss fiunt de fructibus

Mmc autem, h t q u i i , oportuit facert.

I d est j u d i c i o m

Qui sermo ad omnia quae ut I I

et c h a r i u t e m Dei, u t et nos versciler de

v s l e l . Non

miseris judicantes, et Dei c h a r i u i e m quam donavit

solum enim qui dat

nostrs

esurienti c i b u m , s i l i e n t i p o t u m , nudo vestimentum,

ipse diligentes pie recteque vivsmus, j u s t u m j u d i -

pcrcgrinsnti bospitium, et cseters bujusmodi, verum

c i u m ejus conQteules, quod d i c i t Apostolus, J n d i -

ctiam q u i dat veniam p e c c a n t i , eleemosynam

dai.

K t q u i cmendat verbere i u quem potesus d a t u r , vel coercel aliqua disciplina, et u m e n

peccatum ejus

quo ab i i l o laisus aut oflensus est, d i m i t i i t cx corde,

cium quidt*m tx uue in coudtmnatknem: chariuti

rjus gratiss agentes (Rom.

et

msgnae

v ) , de qua

idem ipse d i c i t graiiae praedicator : Commtndat

autcm

sumn charitattm

adliuc

Deut in nobit, quoniam

cum

IN LCCiE

485 pecoatoret

tttemut,

Chrittut

pro

EVANGELtUM EXPOSITIO. —

ett j , o c r f d e r u n l argeebaat,

nobit mortuut

486

sed palerna f s r i n o r a ssmu-

laado, d u m Christum aposiolosque

(tbid.). Mme autem oportuit

factre,

lur,

id

et Uta nou omittere,

i n seinsos

sententiam

illius insequun-

r e t o r q u e h a n l , eadera

videlicet ipsi quae m parentibus damnabanl ageotes.

est eleemosynas f r u c t u o m t e r r e n o r u m . Non erge se

U B . IV.

Profecto

failant q u i per eleemosynas qnaslibet largissi-

itttificamini

quod conttntitit

n i u t e m se emere e x i s t i m a n i , i n faeinorum i m m s n i -

vot autem mdificatit

tate ae

dem se, ob favorem v u l g i c a p U n d u m , patrutn suo-

nequitia permanende.

torum

ipti tot

pa-

trum vttlrorum.

flagitiorum

Quonmm qukkm

eperibut

mas fructunm s u o r u m , vel eujusque peeuniae, i m p u -

occiderunt,

Simulabaut q u i -

tepuicra.

eathedrat

r n m horrere perfidiaro, memorias prophetarum q u i

Vse nobis m i s e -

ab eis occisi stinl msgnifice ornando, sed inso opere

r i s , ad qoos Pharisaeornm v i t i a t r a n s i e r u n t , q u i

testificantur quanlttm paiernse nequitiae consenliant,

breve et i n c e t t u m vitae nosirae eurrieolnm qno pec-

Dominom qui ab eisdem propbetis est praenuniiatus,

Vm vobtt Pharitmk iu tgnogogit,

eui

ditigitit

tt talutetionet

primat

in (oro.

prioratu

injuriis agendo. U b i se p s r i l e r et fiiios homicidarum

i n v i c e m superbe certando, peccatis smplius onerare

et ad suae damnatiouis aogmeiitum scieutes peccare

cata h u m i l i t e r plangere debueramus, pro

declarant. Unde recte subjungitur :

n o n metuimus. Vm vobit qui tttit ef komintt

ut monumtnta

ambulanttt

tupra,

'^

gum non parent

9

perstiiionem Pharisaeorum sententis

Proptereael prophttat

Et haec s u -

netcium.

topitntia

tt apottolot

9

Dti tt

drxil:

ex Uik

MUtam

ad ittot

occidtnl ti

foris speeiem rectae doctrinae praetendant, intus vero

Dei v i r t u s et Dei sapientia, sicnt Apestohis

qnid

(I

toditalis

perte-

quentur. Sapientiam Dei seipsum d i c i t , ipse est e n i m

redarguit, q u i

geranl, oecultent, instar monumen-

doeet

Cor. i ) . Denique i n l l a t t n a r o i u habes :

tcce tgo mUto ad vot prophetae,

t e u t , intus vermescentium sunt cadavernm

plena

Si auiem eadem sapieittia Dsi p r o p b e u s quss snoste-

fetore. De quibus PsalmisU c u m d i c e r e t :

Sepni-

los m i s i t , cesscnt haeretici Christo ex Virgine p r i n -

v ) ; mos qnid

cipium dare, o m i t U n t alium legis et prophetarum,

erum patent ttt

guttur

torum

(Ptalm.

dixisset aperuit adjungens : Lingmt

tuit

doiott

a l i u m Novi TesUmenti

ogt-

tt tapkntet

et

Ideo

l o r o m , quao cum superficiem terrae communis osten-

ttrtbat.

Deora praedicare, quamvis

ssepe etiam aposiolica Seriptura prophetas non eos

bemt. Rttpondtnt Magittcr,

autem quidam

ex kgkperitk

hmt dicent etiam nobit

soiura q u i futuram Cbristi incarnationem, sed et e o j

aU UU :

contumtnam

qui ventura ccelestis regni gaudia prssdicent, appei-

(acit.

lat. Prophem

Qnam misers cousciemis, quae, audito Dei verbo, sibi contumeliam

fieri

putst,

et c o m m e m o r s u

, dijudicent.

poena

(ioqoit) duo out trtt dicant,

serfidorum se semper ititeiligil esse damnandum. * i n caUlogi ordine praeferendos. Ut inquiratur tanguit omnium Unde m t b i meisque similibus uuicum superestsuffuginm,

Domino cum propheU suppiicare :

dkigantur

wkt mcm

ttuuu Tunc

non con(undar

nutndata

ad cuModumdat

9

digko vttiro

qui itte.

Quaeriiur quomodo sanguis o m n i u m prophetarnm atque j u s l o r u m ab una Judseorum generatione r e q n i r a t u r , com e t m u l t i sanctorum sive ante incarnatioiiem, seu post raortem resurrectioneroque S a l v a t o r i s , ab

uno

aliis sint nationibus i n t e r e m p t i , et ipse Dominus Ju«

Non possuat onera

daeis licet acclamantibtts, a Romano tamen praeside,

quia oneratk

9

non tongitk

prophetarum a generatione

ho-

vob.t kgkperitkvm

non postnnl, tt

tuinet oneribut qum porlari

mundi

in omnia

cxvtti).

tua (Ptaim.

4 1 Uie aU:Et

emteri

juetifkmiontt

dum rttpkiam

9

effutut tti a eonttitulione

Utinam

tt

Sed itequaquam hos c r e d i d e r i m apostoos

tarcinat.

ipti

legis p o r t a r i eo modo quo i s l i legisperili baec i m p o -

Romanisque

nebaut bominibus. Unde recte audiunt quodsarciuas

Scripturaruro

ejus ono digito uon Ungereut, hoc est ae m i n i m i s

bonorum scilicel malorumque c o m p u u r e , hoc

esi

quidem eam perficerent, quam se cootra m o r e m pa-

eorum qui non tx tanguinibut

car-

t r u m sine fide et gratia Jesu Cbristi et servare

nit,

et

aervandam tradere prsesumebant, atque ideo j u g u m

sit m i l i t i b u s crucifixus. Sed m n r i s est duas ssepe generstiones b o m i n u m ,

9

(Joan.

neque ex voluntate viri

9

ntqut ex votuntatt ttd e% Dto

i ) ; e l eorum qoibus dicitur : Vot

C b r i s t i soave et s a r d n a m ejus levero, ubi requies

diaboio ettit (Joan. v n t ) . E t a l i b i : Serpentet,

est a o i m s m m , procul abjicere et exterminare t e n u -

viperarum

bant, c u m s c r i p t u m s i t : Jutlut

autem ex fide

vivii

i ) . E t apostolus Petrus, bis q u i credentes ex

(Rom.

(Mmth.

inter eltore

tnnt

ex

patre

generatio

xxin).

A tanguine Abel utque ad tanguinem perUt

nati

et mdem.

Zeeharim

9

qui

Quare a sanguine Abel

geniibus c i r c u m c i d i docebatil, protestetur et d i c a t :

qoi primus m a r t y r i u r o psssus est,

roirum

non est,

Et nunc quid tentatk Deum

tuper

sed qnare osqne sd sangninem Zaenariae,

qeaereii-

quod ntqut patret nottri

9

ntque

dum e s t , c n m et raulti post eum vsque sd n a t i v i u t e n r

ted per graiiam Domini

nottri

C h r i s t i , et ipso mox nsto, innoeentes i n Belbfceen»

impontre

9

cervkem

ducipulorum

9

noe potuimut Jttn

ertdimut

portare? talvari

9

qutmadmodum

Vm vobk qui matfkatit pairtt

auttm vtttri

jugum

monumenta

occiderunt

xv).

poeri sint ab bac generatione perempti, msi I b r t e

prophttarum

quis Abel paster o v i o m , Zacharias sacerdos h i h v

tt illi (Act.

9

illot. Non monumenta

p r e p h e u r u m ornare, sed interfectores prophetarum

et hic i n campo,

i l l e i n a t r i o l e m p l i neeatus e s i

r

atriusqne gradus msrtyres, et Isici scilicet et s l u r i »

i m i i a r i , sceleris est. Judaei ergo propheiarem m o -

efficio m a n c i p a l i , sub eorum v o i n i t inthnare v o c a -

s m m c n u sedificando, patrum suoruro facta q u i hos

bulo.

B E D J ; V E N E R A B I U S OPP. P A R S I I SECT. I . — E X E G E T I C A CIENCINA.

487

488

i i n g y r o , ne fonderetur i h i sangnis inuexins, labeose sliquo et i u praeceps ruenle. E t i n t e m p l i coostrnipti non introhtit, ti eot qui introibant prehibuLtt. clione legimns : Tesit quoqut domum lequearibmt Clavit tcieotiae b u m i l i u t Cbristi est, quani lcgispectdrinit, tt mdificavit tabutalum tuper omnem domum r i i i nec ipsi i n lege e i propbeiis inlelligere, nee ab Vm vo*h

Ugi$perilit,

quia iutittk

cutvtm

tckntke,

Ergo prtsdicabitnr i n teeUs

alils iiitelligi volebant. I n i r a r e esl euira, non esse

quinque cubitit aUUudmh.

contentum suporftcie lilierse, sed usque sd i n t e l l i -

cunclis audieutibus pslam dicetur. JJico autem vobh amich meis, ne Uneamini

genlise sacratioris arcana penetrare. A l i t e r : Omnis

9

ak kk

doctor q u i auditores quos verbo tedificat exempio

qui occidunt corput

scandalizat, nec ipse regnum Dei i n t r a l , nec e o s q u i

facicul. S i per ecutoressaiicti r u m oeeisis c o r p o r i b u * ,

9

potcratit intrare p e r m i t t i t . Cum hmc ad illot diceret, cmperunt Pharitmi tt legitperiti graviter inutttre, tt ot tjnt opprimtre , dt muitit intidiantet ei, tt qumrtnttt atiquid captrt dt ort ejut, ut accutartnt eum. Quam vera p e r f i d i * , s i inulationis,etirometaiis suaecrimina audierint ipsi l e s U n t u r q u i U n i o i n l o n a a i e turbine non ipsi resipi c c - 1 r e , sed doctorcm veritatis insidiis raoliuntur aggredi. CAPUT X I I . MuUit auttm turbit concurrentibut ita ut tt intictm concutcarent,cmpit dicere ad dhcipulottuot: Atttndite a fermento Pharitmorum quod ett hgpocrith. A d boc rermenium pertinent omnia quae recumbens apud Pbaritteum superius d i s p u u v e r a t . De quo et ApostoIns p r t e c i p i t : liaque epulemur, non in fermentoveteri, neque in ftrmtnto maUtkt et nequitim, ted in azgmit ttnceritatit et vtrilatk ( i Cer.v). Nam sicut modicuin termentum t o u m farinae q u i i u j i c i t u r masssm cori n m p i l , universsmque m o x conspersionem s o o s s pore comBtaculal, sic n i m k u m simulstio cujus semel animum i m b u e r i t , t o U v i r t u t u m siiieeriiate c t v e r i U t e fraudabiu t

{

NihU autem opertum ttt quod non reveleiur, neque abtcondilum quod non tciatur. E t qnomodo i n praesenti ssscelo niultorum d i n Utet hypoorttis? Ergo de f u l u r o tempore inlelligendum, quando judicabit Deus o c c u l u b o m i n u m . Nam sicut unus a r o k o r u m beati Job verissime d i x i t : Lautimpiorum brcvhett, elgaudium hypocrilm ad inttar puncti. Si atcenderU utque ad cmium tuperbia tjut, et caput tjut nubtt tetigerU, quati tierquUinium in fine perdttur (Job. x x ) . I n fine, i n q u i t , perdetur, q u i i u principio florere videbstur. £ t t ergo sensus : A t t e n d i u ne aemulemini s i m u l a t o -

non

tt pott hmc nen habtnt ampliut

qukt

hahent amplius quid contra illos agant, ergo

aupervacua furiunt insauia, q u i roorlua m a r t y r u m roerobra feris avibnsque discerpends i n snras e x t e n u s r i ,

projiciunt, vel

vel i n undss solvi, vel per

flaromas i n d n e r e m faciunt redigi, curo nequaquani omnipotentiae

Dei q u i n ea resusciUndo

vivificet

ob>istere possint. Timete eum qui pottquam ttm nulttre in gehennam.

occiderit,

habet

potetta-

Quia duo sunt geners p e r ~

secutorum, unum palsm stevientium, a l t c r u m ficte fraudulenterque b l a n d i e n t i u m : contrs utrumqne noe mnnire aique iiistitnere volens Salvator, et s n p m sb bypocribi PnarUaeorum stiendere, et bic s c a r nificum caede praecipit n o n t i m e r e , quia vuleiicet post m o r i e m nec b o r o m crudelitss, nec i l i o r u m v a leat simulatio durare. Domino potius qui sentper r i deat p l s c e n d u m , D o m i n u m q n i semper punire v e l liberare queat, esse t i m e n d u m . Nennt quinque patteret txUUtnouett

in obiiviont

teneunt

dipondw,

coram

Deo?

et nnne

Si minntia-

sima, inquit, aniroalia, et quae qnolibet per aera f e r u n t n r voiatiiia Dena oblivisci n o n potest, vos q n i sd iroaginem facti estis Creatoris, n o n debetis t e r r e r i ab iis q n i occidunt corpus, qnia q u i i r r a t i u o a b i lia gubemat, ralionabilia curare non d e s i n i u D i p o n * dins qno qoinqne passeres veueunt, i d est veudno» t u r , genus e t t ponderis levissimi, ex duobus sssibns compositi. Quterit fortasse ahquis, quomodo dicat Apostolua : Nunquid

de bobut cura eti Dto (I C e r .

ix) 7 eum ntiqne bos passere preiiosior e x i s u t . S e d aliud c u r a , aliud vero est scientis. Denique n n m e rus capHlorum de quo eonsequenier s i t :

Std et capiUi capitk vettri omntt numeroM tunt, n o o res, quia veniet profecto teinpus , i n quo et vestra i n actn compotationis, sed i n faculute eognitionis v i r l u s o m n i b u s , et eorum rcveletur bypocrisis. V e s c c i p i i u r . Non e n i m s o i l i c i u m Deos curte nuraeranr u m quod sequilur : I tis inteodit excubiara, sed cui c o g n i u sunt o m n i a , Qtumidut qum in tenebrit dixittit, in lumine dictnquasi n u m e r a u snnl o m n i a . Bene laroen o u m e r a u lur, tt quod in aurt loculi cabitur in tettk,

ttUt

in cubkulit,

prttdi-

non solum i n futuro, qusndo cnncta

d i c u n t u r , quia quss volumus servare

nnmeramns.

Ubi immenssm Dei erga homines oslendh p r o v i d e n -

c o r d i u m abscondiU profereniur ad l u c e m , sed et i n

t i s m , et hietfabilem signal aflecium

pfftesenti tempore potest congruenier sccipi. Queniam

s i r u m Deuro lateat, et parva etiam otiosaque d i c t a

qute i m e r Unebrss

carce-

ejus scieoliam non fngiaut. Derident inielligentiara

rnmque umbras vel locnti vei passi sunt apostoli,

ecdesia»ticam i u boc loco, q u i carnis r e s u r r e c t i o -

quoudam pressnrarum

qnod n i l n o -

nunc clarilkcau per orbem Ecciesia, iectis eorum

nem negant, quasi nos ipsam terrensm inateriem

aetibus publice prtsdicantur. Sane qnod a i i ,

quts discedente auima fit cadaver, i u resurrectione

eabUurin

UcUt,

juxu

roorem

provinche

ioqoitur, nbi solent i n tectis residere.

Prmdi-

Palestinae

reparaudam dicamus, u t ea qnts d i i a b u n l u r , e t i r .

Non enim

aliss atque alias a l i a r u m reruro species forroasqne

tec a nostro more culminibns sublimata, sed plano

v e r t u u l u r , qusrovis s d corpus redesnt unde d i U p - a

si liemate faciunt tequalia. Unde lex pr:rcepit u t q u i

suut, a d easdero quoque corporis partes u b i f u e r u u t

uovam

redire ncccsse s i l . A l i o q u i n s i capiilis capiiis redit»

douium aedificaret,

rourum

tecti pooeiet

IN L l C i E EVANGELI13M EXPOSITIO. — LIB. IV.

199

490

quod t a m crebra tonsuxa d e l r a x i t , ai «nguibns qaod A busdam blasphemi» sune m e r i l o excs*catis toties dempsit exsectht, immoderaia et imleccns co

s c r i p h i l : Prepterea\

ghei tibtts, et iileo resnrrertioneiii carnis uon cre-

dixit

deotibus oceurrit informosiias. Sed

quemadmudura

eorum

nen poterant

Isaias

: Excascav.t

cor

ut non videant

%

credere:

v ut s eorum, oculit,

iterum induravit

et iuteltiyent (Joan.

eerde,

ei convertantur

sreret, aut coutereretur i n p u l v e r e m , a u t coufuude-

satte v o l u u l i l l u m dicere verbttm, vel

r e t o r i n massam, e t esm vellet artifex rursus ex

i n S p i r i t u m snnclum, qui u n t t i

i l l i u s maieriss quaniitate r e p a r a r e , n i h i l

sancto Spiritu fit remissio peccatoriim, corde im-

iuleresset

illot

el

si statua cujusliber solubilis i n e t a l l i , aut igne lique-

9

et sanem

verissime

quia

111).

Quid.itn

blaspliemare

Erclcsia

ubi i n

ad ejus i u i e g r i t a t e m , quae p a i t i c u l a materiae cui

pocuitetili resistil, dicentes unutn esse suff»g iim ne

m e m b r o staluae r e d d e r e t o r ,

sit irre:i issibilis blasphemia, cor iinpcenjiens cavca-

d u m tamen t o t u m cx

:

qoo ceostUuta fuerit r e s u m e r e t : ita Deus, m i r a b i i i -

tur.

t e r atqoe inefftbiliter a r t i f c x , de toto quo caro uo-

d e l u r , quia videlicel qutsjtiis unitati Eec!c>ia3 corde

Quorum m u l t i s senlenlia nequaqtiam Uruta v i -

stra constiterai, eam m i r a b i l i et i n e l a b i l i celeritale

inipceuitenti resistit, sivc i le Judaeus, seu G e n t i -

r e s t i t a e i , nec aliqtiid aUinebit ad ejus r e d i n l e g r a t i o -

lis, sive eliam baereticns s i t , potest utiq«»e remissio-

n e m u t r u m capilli a d capillos redeant, et ungucs ad nctu babere peccatorum i n S p i r i l u ssncto, si ad u n i ungues, a n quidquid eorum perierat m u t e l u r i u car- B tateiii Ecclesi e corde poenUenti refugerSt. Sed d i n e m , e t i n partes alias corporia r e v o c e t u r , curante cur.t quandiu cordc iinpceuitenli qois S p i r h u i gratiax artificia providentia, ne q u i d indecens fiat. r e s i s i l , laud u non babet remissioncm. A t i l l i o b j i . Nolite

Non

ergo

timere,

plures eslis,

multis

patseribus

legendum,

nem uumeri pcrtinet, sed pluris ris apud

piurit

estis.

quod ad coroparatioes?is

%

hoc est maj ?-

Deuiu m e r i t i , d i g n i t a t i s , et a s i h u a t i o i i i s

quam innumera passeruro,

vei c o r p o r a ,

vel geitcra

coroputaiuini. Diee me

iltum

omnis

hominibus,

ceram

hominibus,

btis. Q u o m o l o

euiiii quandiu quis

farnicationem,

i d o l o l a t r i a m , a d u l t e r i t i m , masculorum concubitum, f u r t u i u , ca lcraque flagilia gesserit, non habet baereJitatem i u reguo C b r i s t i et D e i : his vero c r i i i r n i bus abdicalis, potest abloi, sanctificari, justibVai i i t i

autem vo'is,

coram

c i u n t banc couditionem i n cunctis constare c r i i n i u i -

quicunque

et FUius

fuerit

noroine Bomini nostri Jeso C b r i s l i e t i n Spiritu Dei

confitebitur

n o s t r i ; i t a , iiiquiunt, etiam impoenitens q?iandiu cor

confessus

hominis

angciis D» i . Qui autem negaverit me denegabitur

coram

augelis

Dei.

coram

Respicit

ad superiora, ubi d i c t u m est operta qoaelibet et s b s -

impceniteus babucrit, n o n potest

babere w n i

roox vero ut peenHtieiit, consequetur ei

m;

veniain.

Nuiloque discriminc impoenitentia cssteris obiigattor

oendita esse r e v e b n d a , concludens hanc revelatio- p aot irremissibilior i n v e n i t u r esse peccstis,

quse i . i

^ .J

. —? I?

slmilitudinem sceleiom caeteroriim usqne ad p o c n i nem non i n v i l i qnolibet conciliabulo, sed i n con_ _ . 1 ^l! L _ _ _ ^.t I!A I.»IA. ^m^m*. eiMiLlllAiMAAI AAAlAldlMi ^ c fJ W c f lAaAMM^O 4* mm.. A Jk\ m*. m^.mm.Z lentiam m a n t i s , mex ncla pocniieotia delebitnr. snectn snpernae civitatis aelerniqne regis ac jndieis agendam. E t ne ex eo quod a i t , eos q u i se iiegave-

So1a auteot bbspbcniia i u S p i r i t u m sauctun», tjua

r i n t esse denegandos, nna o o n c t o r u m , boc est eo-

quisque i n s i i i i i l i h i d i n e n i d h b o l i et atigeloruiii ejus

rom

cnuira coiiscientiam suam, nisjestitein Deitaiis

q u i stuiiio et eoruro q u i infirmitate vel i g n o -

rantia ncgant, conditio p o t a r e t u r , continuo

ptignare non t r e p i d a l , n o n habet rentissiottem i n

rendt-

gelista Marcus evidenter expenit, q u i , posito hoc Do-

avernom,

cit: E t omuis qui dicit verbum m Fitium tetur itli.

marerit,

E i autem

qui in Spiritum

non remittetur.

hommis

9

sanctum

op-

subje-

blasphe-

Quiscandalizaiur cartie m r a ,

me bouiinem taittum arbitraus quod filius et fratres

sed reos c r i t aMerni d e l i c t i . Sicui evan-

m i u i tesiimonio, s u h j u n x i t , atque a i t : Quoniam etbant,

tpiritum

immundum

di

habet. Nam neque h i q u i

S p i r i t u m sanetum non esse, neque q u i hunc esse

bab aro Jacobtim, et Josepb, et Judatit, et bomo vo-

quident, sed Deum non esse, neque q u i bnnc Deuin

rator ac v i u i potator s i m , talis opiuio atque blasphe-

qtiidcm esse, sed P a l i e Filioque iniuorem ereduiit et

mia q u a i t q i u i n cuipa non careat e r r o r i s , lameii ba

confilcntur, quia non iuvidentia diabolica, sed l i u -

bet veniam propter corporis utilitatero. Qui au:eui rx ntana

igiiorantia ducti f a c i u n l , lioc irremissibilis

tiiauifeste iutelligeits opera Dei c u m de v i r t u t e ne-

blaspbemU c r i u i i i i e tenentur^ Quapropter |>tincipes

gare nou possit, eadetn stimulatus iuvidia caiumuia-

Judae'ruui, et quique similis in%idhe peste c o r r u p i i ,

t u r , et Christuro Deique V e r b u m et opera S, iritus

inajesiatero hlasphemanl, siue liue p c r i b u n l

sancti d i c i l esse Beelzebub, isti non dimittetur,

beaii Augusiiui i i b r u m p r i m u m de Serroone Dotuini

iu prauemi

smculo,

neque in futuro.

neque

Nou quod uege-

mus ct ri, si pmnitenliam agere possil, posse d i m i l t i sb eu qui v u l t omuas

boniines salvos fieri, e t

in m o n t c . Cum

autem inducent

ttrmut

9

et potestates.

a d aguitionem veritatis veuire, sed qnod ipsi j u d i t i

ad illos prophetas

e t l a r g i t o r i venias credentes,

persequcntur.

qui ct se pmnitciiliuui

seroper accepiurum, et banc blaspiietuiam nusquam

Legc

Netite

solticui

vos in synegogat,

et ad wo j t -

Supra euim d i x e r a t : 311 tain

et apo>tolos

et vx illis

9

esse quatiter

ant quid

oceidcnt

respoudce

ei

it

%

d i c i t es«e remitlendam, credimus bunc blaspbcuium

aut quid dicatis.

exigentibus meritis sicut nunquam ad rcmissionem,

ipsa

i i a ucc ad ipsos diguae pmulentiae ftuctus esse p«*r-

Cbristum dticinior ad j u d i c e s , v »ltintaieui lauttiut

v ^ n t i n u i n . Juxta quod Joannrs cvangelisti

no^lram pro Chrisio (ebeinus

PATK.IL.

XCII

de q u i -

horo

Spiritus

quee oporleat

enim sanctus diccre.

docebit

Cuiit ergo

olferre; 16

vox tn pronter

caetetuia

*01

B E D J E VENERABtLtS

4»

PAUS 11 SECT. i . — E X E C E T I C A C E N U I N A .

OPP.

ipse Christus qui i n nobis h a b i l a t , loquitur pro se, j nis meis solut, el nescit quod tempus prjeiereat tinqnat omnia atiis (Eccl. x t ) . et Spirilus sanct-i i n respondendo gratia m i n i s t r a -

et re-

y

Dixit eutem

bitur. Ail autcm qnidam ei de turba : Magistcr, meo ul dividat llomo,

mecum

hmreditatem.

quis me constituit judiccm

dic

At itte dixit

aul divisorem

pernae pacis unilalisque gaudia

Stutte, auiem

hac uocte

ammmn

paresti eujus eruni ?

Qui mulla t i b i d e l i c i a r u m tempora" stultus i n v i t a

ei:

promittebas, proxima hac n o c t e m o t t e

supra

aliis congregata

M e r i l o refutatur hic frater, q u i magistro su-

vos?

itti Dtus:

tuam repetunt a te : qua

fratri

dicere est,

commendanti, ler-

pnereptoa,

relinques. Haec Deo ad

bominem

pravas ejus inachinationcs subita amV

renae divisionis v u l l iugerere molcstiam. Merito ho-

madverstone

minis vocabulo n o l a t u r . Cum enim cit inter vos

cst anima, quae i n obscuiitale e s t c o r d i s , a c i n i s e r a .

in-

t

q t t i l , zelus el contentio, homines etlit,

nonne

etsecundum

carnales estis,

hominem

In nocte ablata est, quae cmisiderationis lacem b a -

nonne

here n o l u i l , u t quod polerat p a t i , praevidereu

Ne-

ambutatis?

compescere. A l i t e r : I n nocte ablata

beoe discipulis fuiura

galque se Domiuus boniinum e»se divisorern, ad

cogitanlibus Paulus

«juos ct sccuin et cum angelis pacificaudos venerat.

lus d i c i t : Vot anlem, fratret,

Non enim est Deus dissensionis,

vos dies illa tanquam fur comprehendat.

tndinis credentium

sed pacis.

Et

erat cor et anima una,

multi»

nec

quis-

1

Unde

aposto-

non estis in lenebris, n l

vos filii lucis e>tis et filii diei. v).

Omnet

Non t-mut

enim

nectis,

ne-

Dies enim exitus t a n -

quam eorum qum possidebant atiquid suum esse dicebat,

que tenebrarum (/ Thett.

scd erant illit omnia communia (Act. i v ) . Soius autem

qnam fur i n nocte comprehendit, qoando s t u l t o r u m

fi nternitatis divisor e l auctor dissensionis est iite

animas futura non praemeditantes ejicit.

de quo supra dicitur : Et qui non coliigit mecum, pergit.

Et de mcmbris illius : Omnc regnum

dis-

Dixilque tia, quia

dives.

se-

stultus est et i n nocte rapiendus, ergo qui v u l t ease i n Deum dives, non sibi tbesaurizet, sed panperibus

xn).

(Matth.

et non est in Deum

cadit

in

ipsum divisum desotatur et domus supra domum

Sic est qui sibi thesaurizat,

Si is qui sibi tbesaurizat, et non est i n Deum d i v e s ,

ad illos : Videte et cavele ab omni non in abundantia

cx eis quat possidet.

cujusquam

avari-

vita ejus

tti

9

Sicut supra Dominus adversum

blaspbemos et hypocritas m u l a d i x e r a t , sic e l ex occasione bujus stulti p e l i l o r i s , adversus

bic

avari-

tiae pestem, qua plerique m o r t a l i u m salis superque iaborant, et lurbas et disciptilos praeceptis pariter c l i exemplis munire satagit. E t notandum quod non a i t , Cavete ab avarila,

sed a d j u n x i t , ab omni, quia

nonnulla simpliciter hominibus geri videntur, sed internus a r b i l c r qna intentioiie fi m t , quia c e r u i t , j u d i c a t . Quis e n i m cum fralre baereditalem

dividi,

adultos i n agro proprio fructus i n borrea recondi pro c r i m i n e deputaret ? Sed ipse est testis et judex

ut

t

scriptum est.

possessa distribuat. Sic eniro sapiens et filiua lucia esse m e r e b i t u r . Unde bene Psalmista c u m de avaro qiioiibet di vile praemisisset: Sed et frustra thesaurizat

et

xxxvtti),

ignorat

Dominut

' (Ibid.)

conyregabit

conturbatur^ ea

(Psalm.

mox ubi cordis sui thesaurum locasset,

aperuit dicens : Et nonne

cui

?

nunc qum esi exspectatio et

substantia

mea apud

meaf te

esi

?

Dixitque solticitt

ad discipulos suot:

este anmm

quid vestiamini.

Ideo d.co vobit,

quid manducetit,

Quod a i t ,

Ideo

neque

dko

%

neUta corpori

ad superiora

respicit, hoc est, ideo temporalitiro s o l i k i t u d i n e m veto, ne cum divitibus ss?cu!i vobis tliesaurixare convincamini. Ergo quod omnibus natura i r i b u i t , e t j u m e n t i s , ac bestiis, hominibus quoqne

commune

cst, hujus cura penitus l i b e r a m t i r , sed praecipitnr :

Hotvi-

nobis ne s« l l i c i t i s i m u s q u i d comedamtis. E t q n i a I n

wis cujusdam divitis uberes fruetus ager attulit,

Dixlt autem similitudinem

et co-

sttdore vultus praeparamus nobispanem, labor e x e r -

gitabai intra se dicens: beo qno congrcgem ciam

y

destruam

Quid

frvctus

horrea

itluc congregabo

omnia

ad illos, dittns facidm,

meot?

mea,

quod non Au-

Et dixit:

et majora

qum naia suni

Hoc

fa-

faeiam,

el

milu\ et bona

mea. Non i n eo reprehenditur iste dives quod ratn coluerit, natosve ex ea fructus in borrea

lercolle-

g e r i t , sed quod omnem vitse soae fiduciaro i n ipsa abundautia reruro posuerit, fructusque quos uberio> res solito terra p r o t u l i t ,

suos fructus et sua bona

computans, non pauperibus crogare,

juxta

rhiro Domini dicenlis : Quod tuperest date

impe-

eleemotg-

nam, sed, factis receplnculis majoribus, suae in f u t u r u m luxuriae reservare s t u d u e r i t . Anima, rimos,

inquiens, habes mutla

reauiesce,

comede

qtiid i n Ecclesiasiico l e g t i n r : Est qui jnnce agendo, dicit:

et est pars

mercedis

Inveni requiem mihi

t

Anima ptus est quam esca, mentum.

et corpus

quam

vetti-

Admonet, ut meminerimus m u l t o amplius

\ nobis Deum dedisse, quod nos fecit et composuit e x anima et corpore , quam est aiimentum atque leg^ii n e n t u m , nt inlelligas eum q u i dedit a n i m s m , m u h o fucilius escam esse daturum. S i m i l i t e r eum q u i c o r pus dedit, multo facilius daturutn esse v e s l i m e n t u m . Quo loco quaeri solet u t r u m ad animam cibus i s t e perveniat,

curo aniina incorporea bit, iste auteto

cibus corporeus.

Sed atiimnm hoe loco pro ista v i i n

positam noverirous, cujus retinacuium est a l i t n e n tum isltid corporeum. Secundum hanc significatic*-

posita in annps plu-

bibe, epulare.

%

cendus est, sollicitndo tollenda.

illiut

Cui sitnilc lecupletatur in eo

et nunc maiducabo

nem d i c t u m est ctiam i i l u d : Qui amat ptrdet

Ulam (Matth.

animamsuem

%

x ) . Quod nisi de hac vita a c c e *

perimns, quam oportet pro reguo Dei perdere, q u o d

quod

poiuhse martyres c l a r u i t , contrariu:u hoc prseceptom

de bo-

e r i l i i i i sententiae, qua d i c l u m e s l : Qnid ptoaest ho~>

405

IN L U C i E E V A N G E L I U M

mini ti univertum mundum lucrttnr sum detrimenlum (aciat (Matth. xvt) ! t

Considerme lunt.

corvet

neque me-

t

Quibus uanasi

cellarium,

nequs horreum

et

t

quis jaciet qnia habet mulla emplaslra iu domo, cum boc i i l i bonum esset t t l vulnera non b iberet, et na

seruranis, Dei a l u n i u r providentia, qtiae bodie sunt et erat non erunt, quorum anima mortalts est,

ai

superbire d