Spraakleer der Maleische taal [PDF]

Zitiervorschau

MADISON

UNIVERSITY

? OF WISCONSI

LIBRARY

SIN

.

SPRAAKLEER DER

MALEISCHE TAAL DOOR

D. GERTH Leeraar

VAN WIJK

aan de afdeeling Indische Taal- , Land- en Volkenkunde Gymnasium te Batavia Willem

Ill

BATAVIA

-

G. KOLFF 1890

&

Co.

van het

I

MADISON

UNIVERSITY

OF WISCONSTV

van

Kolff

&

Snelpersdrukkerij

G.

LIBRARY

Co.

ALN

PL

5107

3602

G47

1890

INHOUD . BI.

...

INLEIDING

$

1-11

1

13-21 22-29

5

Afdeeling .

Eerste

SPRAAKLEER

.

UITSPRAAK EN SCHRIFT . HOOFDSTUK

I.

KLANKEN , A,

Medeklinkers .

$

B. Klinkers .....

$

HOOFDSTUK

II .

Klinkers

.

en

),

‫ق‬

.

....

, en klinkers De Arabische klankandere orthographi

30-50

9

§

51-52

15

53--55

17

..

56-68

18

HOOFDSTUK

69-74

23

III

.

sche teekens

$

en

.II

I.

‫ا‬

§

van

als

B.

Gebruik

$

A. Medeklinkers ..

§

SCHRIFT .

76-79 80-84

35

$

.

De suffixen

De praefixen

31

$

II .

.....

woorden

..

Stamwoorden Afgeleide 1.

A. B.

.

SPELLING

II

INHOUD .

Bl. C.

Samengestelde

....

woorden

Verdubbeling ..

D.

$

...

Klemtoon

42

85 -

87

88

94

44

95 -

96

46

97--100

49

Tweede Afdeeling .

WOORDLEER

....

§

HOOFDSTUK

I.

HET WERKWOORD

....

....

........

§ § §

78

§

145-146

89

$

147—153

90

§

ş

107

181--191

113

§

176-180 192-207

120

§

§

154–163 164-175

208

139

$

wijs

Afgeleide naamwoorden

134-144

§

,

.

.. ..

wijs

HOOFDSTUK

B.

...

Verdubbeling

Stamwoorden

65

123–133

en

,

,

werkwoorden

HET ZELFSTANDIG

A.

62

119--122

209--210

140

211-219

144

151 152

220--224 225--227

228-229

231

153

232

154

§

‫ رب‬gü

....

56

§

Tijden

113–118

, ,

, , ,

8

92

verbiedende

§

148

NAAMWOORD

.

XVI

De

gebiedende

50

54

II .

. .

.

XIV XV

De

De wederkeerigheidsvormen

.

De wederkeerende

.....

suffixul

.... ....

.

běr

koe

het passief

met het

.

n

suffix

van

w

pron

85

praefixen

an

,

...

het gebruik

Het praefix

101–110

111-112

$

pěr

het

kau

en

De

B.

, C.

“ S

.IX .

...

pronominale

Over

X.

XI XII XIII

‫يأ‬, ..i

Het praefix

,

.

A.

, ..kan

.

.

12

Het passief

...

těr ka ,

VI

‫نک‬

§ §

.....

di

suffix

1

VII

VIII

Ja ,

99

V.

mě

pa?

.

§

Het praefix

S

III . IV.

werkwoorden

$

Stamwoordelijke

$

I. De koppelwoorden

II.

.

97 94

woordsoorten

in

nja

Verdeeling

.

III BI.

INHOUD .

—

$

§ $ $ . §

268-270 271-277 278-283

186 187 192

§ $

285-300 301--303 304-306

196

207 208 209

315-333 334-339

213

340— 344

226

345

227

246

§

307-310 311--313

$

vermenigvuldigende

179

.

72 »

verzamelende

.

18+

IV

.

.

IV

259-264 265-267

.

..

rangschikkende telwoorden

V.

178

§

III

.....

258

$

..

II . I.

HET TELWOORD

breuken

176

.

...

HOOFDSTUK

De hoofdtelwoorden

255-257

§

verdubbeling

het adjectief Vergelijking van

175

163

III

NAAMWOORD

.

,

,

getal

169

25+

.

te

HOOFDSTUK

Vorm

§

en

, ,

.

en

hang

HET BIJVOEGELIJK

Plaats

drukken

..

om

,

si ,

en

dang

249--253

248

§

Sang

243

§

G.

gelijkenis uit

nevenstelling

160

240—242

§

Samenstelling

154

met het

..... een

234-239

§

Reduplicatie

....

..

D. C.

F. E.

suffix

Geslacht Getal

suffixul

an

ul ,

praefix

en

V.

, ,

praefix

pě pě

praefixºs , ka ,met

»

$

$

.

154

§ 233

§

an

....

§

ka

, ,

suffix

III . IV .

,

ul,

an

II .

8

, , het pěr për ,

praefix

ms ws

I. Het

211

betrekkelijke

—

....

223

351

227

232

§ §

77

vragende

n

.IV V.

bezittelijke voornaamwoorden aanwijzende

.

III

12

II .

wederkeerigheid

..

wederkeerende

352-359

§

onbepaalde

360-364

235

365–370

238

§

voornaamwoorden

.

De »

I.

persoonlijke

VOORNAAMWOORDEN

.

)

HOOFI STUK V. DE

INHOUD ,

IV

HOOFDSTUK DE Vorm

B.

Beteekenis . . I. Bijwoorden

III .

. §

hoedanigheid

van

graad

7

tijd

$

. .

244 246 247

386--387 388 -393

251

§

$

394-412

256

§

413—426

268

§

427—443

285

§

444–445

302

253

voorstellings wijze (mo

n

daliteit )

HOOFDSTUK

....

De Voegwoorden

377--379

380-381

$

nadruk .

242 244

382-385

$

.

plaats

De Voorzetsels

372–375

$ 376

IV .

V. VI.

VI.

...

A.

II.

BIJWOORDEN

BI,

....

De Tusschenwerpsels

HOOFDSTUK

..

HOOFDSTUK

VII .

VIII. IX .

i

V

.

al

. .

.

.

,

..

.

.

.

. . .

itoe

.

karadjaan

.... boenji

.

.

voegen

....

.

běr- ikoet

.

19

.‫تنرب‬

. .

maar niet beide enz

,

suffix

nl .

.

worden

,

werkwoorden een

en

.berbahasa

... běrkoeli de

beteekenis

,

met causatieve

transitieve

pěr ,

bij andere praefix

...

.

voegen

lees

,

met

te

..

‫ساهبرب‬

jó

Ook

.

roemah

.

te

lees

.

.......

voegen

..

.‫یكقدود‬ bětapa

děngan

...

het

berkoeli

te .

,

.. in

te

17

.‫لغم‬

..

:

achter

.(

)

,

.

, 97

..

....

‫درب‬

..

..akan

voegen

lees in

:

sẽgala

dengan

, .

:

bij

..

bij

te

,

, bu .

..

...

kěradjaan

.

...

..

0.

měngotai

patik

lees

...

.

..

over

disěděkahkån

te

di

.....

panggoengan

:

.

0

0

.

....

bě rikoet

naar

..měnoetoepi

měnjaběrangi

a

,

0

.

.

b

.

. b .

. b .

. .0

134

Jio...

lees

‫ربوك روبق‬

moet

wordt

‫نكقودد‬

. 0 . .

. kangkang

měloedahi

lees

sěděkahkăn

voor

behalve santap

.stamwoord

voor pěrinja itoe roemah

. b . .

§

.

c,

$

het

0

.

, b . .

. b .

v

v

v § v

noot

...

....

......

...

v

14 6

v

12 8 14 9 8

v

8 4

v . 0 .

132

8

11

..

:

.

b

. . . 0.

14

1

:

2

124

n

120

achter

v . 0 .

112

2

n

109

9

107

hamba

v . 0 .

8

106

..

..

. . .0 0. .

na

137

werkwoord

v

8 19

voegen

lees

voorbeeld brengen naar

y . b .

105

bewustzijn

99

voeg

worden

y

104

14

4

102

...

werkwoorden

v

s

...

voorbeeld ‫يهادلم‬ overgebracht worden lees menoetoepi

v . . b 0 . 12 . v

96

27

101

.

Zij

Dergelijke

)

‫هتاج‬

12

(

12

.

0

7

,

.

0

.

.

b

0.

‫هناج‬

mengotai

v

s

I.

tien

Det het

v

82

93

wie

noot vier

v

9

81

sěděkab

n

kankang

v

80

alaihi

...aanspraakwoord

22

bewust zijn

v v

3

‫רל‬

79

1

71

1

7

9

61

»

n

.

.

v .

1 7

v . 0 . .

14

56

alwie

.37.b 5

55

sēdekah

v

54 s

....

lees

aanspraakswoord

y . v 0 b .

52

v

.

v v

22

47

15 8

39 r . 43

slaihi

...

67

.

....

.

,

43

30

.r

22

AANVULLINGEN

EN

. .

VERBETERINGEN

BI

VI

145r. 164

3

166

.v

7 v

. 0.

7 v.

168

.

.b 77.0.

12

.‫تهيلعف‬

v. 0.

,

perwira

, heldhaf

held

..

. prawfra .

.

.‫نوفما‬ grammatica ver

‫نوف‬

Bij

,

:

voegen

te

jongste

zijn

In

klaart Prof. Pijnappel ‫ نوفرف‬, perampoean , paraampoean als waarin dus para eveneens zijn eigenlijke beteekenis zou verloren hebben be

,

en

,

ook

7.0.

4

..menjisiblah . .‫لسوپم‬

, list, .

pradaja 175

...

‫تهلشف‬

perdaja tigheid

7

lees

‫لسوبس‬

0.

171

...

menjisilah

schouwt het dan als

(

:

. .,

in

.

. ‫لاو‬

.‫تدب‬ dibawahnja

...

.‫هيفاعلاو‬

.‫ترفس‬ .‫ییاپم‬

.‫بمه‬

geschreven

‫غرفرب‬ soeroh

enz

.

enz

.pl v .

.

...

.

bij

doeli

i.

.‫شرف‬ soeroeh

voegen

lees

‫یاهس‬

.

.

te

.‫قراب‬

kabawah

b

enkele maal

،

..

en

.

de

.

bb .

...

‫قراس‬

na

.

...

‫ببج‬ staat

‫مگیب‬

aangetroffen verzameling van het

‫يترفس‬

.

v v.

.0 13

.v

.

0 b

. .

0

. b .

der

waarvoor

‫یبایم‬

is

Een

7

284

V.

273 279

‫هيفاع‬

.v v

16

6

256

voegen

ook

sedert

lees

dibawanja

v

77.

bětina

),

.

,

..

. De

heb

when

‫تیا‬

.v . .v b .0 . .0

14 16 4

252

9

245

13

van

‫نوربرف‬ tjerdik

...

‫رمیس‬

.on

12

9

242

12

5

231

en

215

oostelijker

..

sapěrti kalakoean lees

grew

ik

welis

bij

Sědj Mal Ms. Nº 191 Bat Gen. van K. W. 221

een vrouw

),

(

lees

salakoe

lezing

uitspraak

te

,

Minangkabausche

.

ook

.

b

.

.

W. K. zegt men van padoesi paradoesi

...

:

b

. b .

v

‫نوبرق‬ tjerdik achter

0

v

noot

208

batina

.

16 16

47. 9

201

in

.v

189

Sum

.

.

Op

algemeen

het

.

In

.

bětina

173

de

een beleefder benaming voor het Riousche gebruikt Maleier tot sprekende gewoonlijk een meerdere van een vrouw

vrouw

wat

hoofdzaak

in

bevat

ik

spraakleer

aangeboden

de

De

hierbij

se

.

VOORBERICHT

inrichting alhier voor als leeraar het Maleisch aan Indische taal landvolkenkunde heb onderwezen niet alleen wat afzonderlijke behandeling der grammatica pas kram maar grammaticale bijzonderheden tot bespreking waarvan het ook gaf geschriften aanleiding lezen van Dat het hoofdstuk over

,

te

.

de

de

de

te

het

in

,

de

,

.

te in

ik

,

zin

,

in

,

,

in

en

te

den

affix

dien

transitief

een

omdat

dikwijls dienst doet

of

,

de

;

beteekenis heeft

ge In

.

zien

uitdrukking minder

het Maleisch een

er

moeten

gewoonlijk

bedienen

tweede

dikwijls niets

te

meenen

te en

,

bij

af

keuren

daarbij

die het noodeloos

in

plaats

ook

degenen

,

term

wordt

om

,

vollediger

dien

van

te

těmpat

die

object bezig

zoo

woord

.

ik

;

tot

,

mij

duiden

gewoonte

woorden met recht geleerdheidsvertoon

,

lot

worden

object

mij

omdat het algemeen bekende termen zijn gemakkelijk door Hollandsche sommige cren

verontschuldiging

persoonlijk

worden

woorden als ultima

ik in

dat

geaarzeld te

ik het

dit

.

ik

.

van

plaatselijk

aan

alleen

vreemde

een zucht

plaats

Gebruik

toegeef

vervangen

kunnen

natuur bruik van dan

is

.,

dan

schoon

Dit

enz

door den maker begrepen

aan hecht

na

termen die dik ieder geval het gebrek

grammaticale

van nieuwe

innerlijke tegenspraak

aan

alleen

er

hij

hebben

bekend

mij

het smeden

van

wijls lijden

die

,

;

Evenals bij

onzen

met Indische klanken was met dat onderwerp bezig houden onderwijs heb het mondeling dit geschrift dus

onnoodig

onthouden

bijgevoegd

hen

opgevoed

tuurlijk

behoeft nauwelijks opgemerkt cursus volgden allen Indië geboren

is ,

opzettelijk voor

en

of

worden

een

uitspraak

heb

bij

de

.,

en in

1877

,

dert

persoon

11

die m . en

juist zijn , of wel aan

i. minder den

leerling

dienen kunnen

tot

,

Op

-

,

ik

altijd zorgvuldig vermeden dekmantel van niet begrijpen heb oorspronkelijkheid maakt dit werk geen aanspraak daar

den

,

Wall

en

leeren

van

;

is

eigen de

vooral wat

Hr H. von

heb mogen

uit

nut

wijlen

geweest

uitgege

mij bij mijn die

veel

geschreven

goeds hebben medegedeeld

voor

van

anderen onderwezen is

daarin

reeds door

spruakkunsten

en

,

wat

de ik

van

,

hebben

studie geschriften

N.

voorkomt

,

ven

veel

die vóór mij Maleische

.

wat

in

,zij

natuurlijk

.

,

tot misverstand

er

geven

bij

Algemeene benamingen leiding

H. Ma

Dr.

der Tuuk wier namen door elken beoefenaar van het altijd met meeste erkenning zullen genoemd worden aangaat liefst had uitvoering Wat voor het Muleisch het karakter zien gebruiken dat Fransche uitgaven gebezigd wordt waarbij letterverbindingen meer overeenkomen met die van het ik

;

het

niei

bestaan

der duartoe

noodige

noten

ge

Maleisch ten

de

het geschreven in

pěpět

en

drukletters

Ook

de

onze

--

tusschen

uitkomen

.

verschillen noeg doen

is

de

.

,

de

zal

is

zijn alhier van typen Maleisch het niet aanwezig dat aan mijn wensch niet voldaan kon worden Inmiddels bladzijde aan het eind van het boek gelithographeerde

geschreven

oorzaak

die

en

de

,

in

,

de

.

de

,

van

leisch

gevolge van

druktype niet door

een teeken

.

aangeduid

1889

D. GERTH

VAN

WIJK

,

April

.

,

BATAVIA

INLEIDING .

.

heet het Měnang

bovenlanden

,

dit

in

werk

I.

O.

.

( ? )

.

Riousch be

op de

be

Het Ma

Westkust

Borneo's

de

westkust, het eilandengroe

de

(1 )

genoemd

het Maleisch door den geheelen taal die door vreemde handelaren gebruikt hun aanrakingen met bevolkingen wier taal niet machtig zich

en

,

gewijzigd

door het naar

opnemen

van

taal der streek is

;

is

werd

.

in

,

niet geworden

,

trouwens

ook

en

dus nergens zuiver het daar taal der eigenlijk inheemsche maar die der vreemde gemengde bevolking welke zich daar gevestigd heeft De inlander drukt zich ondertusschen ook dat locale

waar het

de

ingevoerd

natuurlijk

vormen

de

Maleisch

uitdrukkingen

woorden

,

heeft

zij

Dat

,

in

zijn

,

wordt

zich

de

heeft

als

Daarenboven

Archipel verspreid

.

W.

wordt door

tot

terwijl het andere gewoonlijk het Djohorsch Alleen deze laatste taal wordt wordt

kabausch handeld

Maleische koloniën

Sumatra's

van

oost-

zuiden daarvan gelegen

en

de

in

en

leisch

ten

Malaka met de

de

van

of

Midden - Sumatra

van

schiereiland pen

is de taal , die gesproken

Het Maleisch

K.

1.

$

volking

-

is

die

den

,

te

-

,

althans tegenover niet Europeanen naar Maleisch Poly taalopvatting uit zoodat zijn taal niet gelijk stellen

,

Maleisch nesische

de

is

en

,

de

Europeaan meestal gebruikte gewoonlijk niets door waarbij met dan een Europeesche met Maleische woorden tegen het Polynesische taaleigen gezondigd meeste vrijmoedigheid

met

naam

gekre

de

Op

-

in

op

,

.

,

de

(1 )

in

Verder wordt ook nog binnenlanden van Malaka met name Negeri Sambilan het Menangkabausch aangetroffen hetgeen rechtstreek sche immigratie uit Midden Sumatra wijst de

.

in

en

,

,

,

-

in

.

(2 )

taalkaart voorkomende het Kol Verslag van 1885 wordt nog genoemd het Midden Maleisch welke naam daarop gegeven wordt aan taal gesproken Indrapoera een gedeelte van Palembang Moko Moko een deel van Benkoelen

11

wandeling den

7

de

heeft

in

Onzuiver Maleisch

de

2.

§

.

wordt

IV van laag -Maleisch , in hoog -Maleisch heet .

gen

tegenoverstelling

van zuiver Maleisch

, dat

ge Deze benamingen zijn vermoedelijk uitdrukkingen hoog- en in navolging van de oneigenaardige

,

op

laag.Javaansch vaansch

Ja

gewoonlijk

dwaalspoor

een

dengene die niets weet van het helpen Het zoogenaamde hoog

zullen

.a . .

geven

die

dan

taalsoorten gebruikt

, )

,

om

,

,

,

,

,

;

)

of

bersalin

,

heet

;

of

persembah

mindere

doch niet van

re

titah gebruikt wordt mangkat gaan menghadap verschijnen voor

;

, ,

heen

,

van

een

,

in

in

,

,

gunst

welke altijd

berangkat ergens

soe

geschenk

(

. v , ,

anoegěraha

eveneens spreken

sabda

drinken

de

,

van

eten

lichaamsdeel

,

geerende vorsten

;

persembahan

aanbiedt spreken

santap

hoofd

;

,

;

titah

;

meerdere

bevallen

het algemeen positie dan wel

terwijl daarentegen wat

mindere

,

aan

hoeloe

karoenia

,

een meerdere

een

;

of

hoofdhaar koernia

zijn

baden

;

bersiram

,

;

.

slapen

,

in

běradoe

werden maar gebruik hebben ge

op

worden

b

toegepast

ook

hetzij die meerderheid bestaat Dergelijke woorden leeftijd

gebezigd

uitgebreider

en

en

en

meerderen maatschappelijke

of

kregen

sterven

of

die oorspronkelijk alleen

personen

;

,

ook

aantal woorden

klein

een

tot

heeft het

vorstelijke van vorsten langzamerhand grootendeels een

rai ,

de

al

in

de

de

te

,

,

al

een ander woord bezigt dan meerdere het laatste gebruikte een wijziging van vorm doet ondergaan

drukken

den

een

door den

worden

,

In

uit

respectievelijk

die

,

twee

meerdere

den

het Maleisch doet zich niet zooals het Javaansch zoo veel het verschijnsel voor dat mindere hetzelfde begrip

vuldig door

zij

,

en

beteekenen

mindere

.

de

zij

en

.

de

.

,

0. a

(

;

. v .

b

de

o

,

en

is

)

(

toch

de

taal die door den mindere tegen gebruikt eerbiedige over den meerdere wordt moest dus terwijl laag.Javaansch zoogenaamde ngoko beleefde taal heeten het gesproken door den meerdere tot den mindere wordt wat men benaming zeker niet zou opmaken zijn uit Maar namen laag voor het Javaansch minder juist hoog drukken iets uit

kråmå

Javaansch

en

).

(

de

.

slechts

tot wanbegrippen

kun

aanleiding

verschil

tusschen

in

dat evenals

bestaat

de

het verschijnsel

eenig

,

evenwel

het Maleisch

is

.

Natuurlijk

ook

in

talen

welke

Waar derhalve niet van twee gebruike men niet benamingen hoog

geven 3,

$

nen

kan

gesproken

zijn

de

taalsoorten laag.Maleisch

,

sprake

.

en

,

,

,

,

er

die door den mindere

,

en

is

a

;

;

ajah met het ach gaan naar moerka toorn toornig vader tervoegsel nd gevormde namen van familiebetrekkingen pag 218 geen Overigens door den meerdere taal tusschen verschil

alle

ge

uit

en

en

de

hij

.

des meer naarmate meer omgang heeft zich schuldig aan slordigheden waarvan sommige

Maleier

als

als ze

,

,

Europeanen

met

in

, in

maakt

, of

worden

te

en

woorden

zaamd

de

vormen

deftiger

die

regel

den

in

zaak

aard der taal ; de laatste toch is sierlijker wat bedient zich van dagelijksche omgangstaal veronacht geraakt schrijvende echter onbruik zijn Ook

de geschreven

en

en

sproken

den

V

.

in

,

de

,

bijna niet meer zoo veelvuldig voorkomen dat men fouten tegen vrijheden door het gebruik taal kan beschouwen maar gewettigd gewoonlijk Zoo treft men ook handschriften tal van onnauwkeurigheden

,

aan

gevolg

een

onoplettendheid

van

schrij

van

en

.

niet voorkomen wijlen

van

medegedeeld

von

hun juiste

.

heeft

*

woordenboek

Hr H.

den

opgespoord

die woorden

van

.

verdiensten

en

,

zooveel

zijn

in

beteekenis

handelende

der grootste

,

in

,

dat

,

de

is

Het Wall

hij

een

perkt getal onderwerpen

de

.

de

;

of

afschrijver grammaticaal zuivere ver dus geheel vertrouwbare manuscripten Daarentegen heeft gesproken ontmoet men niet taal een groot aantal woorden die litteratuur over een be

de

,

.

.i .

d

zien dat Archipel het spoe welke in

Tuuk

,

der den

,

de

eerst algemeen aangenomen werd door Maleiers dig zulke ijverige aanhangers van Mohammad's leer werden

al

I.

van

die

de

,

,

in

de

Dr.

Islam

emigran

dat

de

zij

,

Malajoe

bahasa

door wegloopers

, . v , .

;

landverhuizers anderen Malajoe overloopers naar den

,

hun taal

orang Malajoe

, 0.

verklaren

en

waardoor Malajoe

in

ten

Sommigen

be )

(

de

Soengai Ma wordt Palembang ge kleine rivier loopt heet dan tanah Malajoe

een

b

,

de

,

snelstroomende rivier streek orang

alajoe

(M

Maleier

;

niet

het historische

de

;

bewoners

naam

zekerheid dienaangaande Sadjarah Malajoe Maleische kro gedeelte begint met verhuizing

Sapoerba uit Palembang naar Bintan

( 1 ),

van Sang lajoe noemd

nog

waarvan

den

van

gemaakt

de

evenwel

gissingen

In

staat nieken

oorsprong

den

.

verschillende ), er

.

$ 4

Omtrent

zijn

orang Malajoe dezelfde beteekenis kreeg als orang Islam ver tegen basterd tot orang selam inlander Mohammedaansche

.

in

nl .

,

het Maleisch

niet anders terwijl

ladjo

e,

vorm

nu

Maleische

is

tegenwoordig

in

is

;

gedichten

de

dan Javaansch

is

in

lajoe

snel vooruitgaan

gebruik

in

e,

Lajo

( 1 ) meer

,

-

orerstelling van niet Mohammedaan

).

,

(

naam

VI

0.

;

-

in

.

en

Java de

om

de

,

,

en

uit

nam zoo

gods

uit die vermoedelijk

Hindoes

.

de

drukken

taal der immigranten

van den

hun landbouw

de

in

I.

begrippen

I.

zij

;

en

op

oefenden

,

in

, uit

zij

,

,

,

op

en

toestand

eerste eeuwen onzer jaartelling naar eilanden kwamen De woorden noodig

voerde

zijn

uitsluitend eigen ontwikkeling der bewoners

invloed hun maatschappelijken

ont

Archipel talen

andere

het Maleisch

aan

Grooten

Archipel

daarnaast

,

dus

die

heeft met het

den

noemen

van

bestanddeelen

gemeen

talen

woorden

Maleische

wetgeving

uit

andere

zich

dienst

O.

verschillende die

element kunnen

Archipel reeds

, en

Polynesisch beteekent

het Polynesisch

voorkomen

6.

§

het Soendaneesch

de

wikkelden

,

woorden

de

,

en

wij

bevat

te

de

in

De Maleische taal bestaat

die

gebruikt men in plaats van dat niet alleen Javaansch ,

i,

w

Maleisch vertalen , měndjawikán .

eerste plaats

Javaansch

niet

Dja

woord

het algemeen benedenwindsch

in

in het

5.

$

het

en

maar daar

taal , dan

de Maleische

wel

,

Bedoelt men

Malajoe ook

nieuw

andere inge

gevestigde bevolking

over

grootendeels

hun

de

, de

.

aantal woorden ondergingen slechts

een

zoodat hun oorsprong meestal gemakkelijker

te

vorm

Ook

is

,

taal der Hindoes

dat hun

de

,

Ara

.

hun

godsdienst

en in

,

in

kwamen

,

gelukte

voeren

.

later

der 13de eeuw

Archipel waar het hun

,

in

andere

wetgering

den te

12de

handelaars

eerder

hun

het begin

of

de

In

als

in

ook

herkenbaar

is

7. te

§

streken

gejavaniseerd

zoo

dikwijls moeielijk

aan

maar deze behielden

geringe wijzigingen rug vinden bieren

langzamerhand

of

Maleiers ontleenden

in

die

,

zijn

oorsprong

Sanskritsche

de

ettelijke

en

men

en

de

,

en

.

de

in

en

het Sanskrit een nieuw Op Java waar belangrijk element taal macht invloed der Hindoes het grootst werd het meest alle klassen gretig opgeno der maatschappij doordrong werden woorden werd

sommige daarmee

Vooral de Maleiers betoonden

,

.

.

n

'

70

die

;

de

,

,

as

,

----

---

zij

,

taal der Hindoes het geval was geweest ge leende aan het Ma

weer met die der Arabieren

;

de

.

in

ook

nu

Wat vroeger met beurde

de

ijverige aanhangers der nieuwe leer volgens weldra Să djarah Malajoe Mohammad Sjah die omstreeks 1276 Chr den troon van Malaka beklom eerste Sultan van dat rijk terwijl reeds ruim jaar vroeger Sultan Djo den Islam omhelsde Atjeh had ingevoerd han Sjah hem

zich

VII nieuwe begrippen van zedelijkheid , van de nieuwe beschaving uit te drukken . Enkele dezer woorden zijn in de dagelijksche taal doorgedrongen , sommige zelfs zoo vermaleischt , dat de Maleier ze niet meer Arabische kent meeste evenwel worden alleen gebruikt geschriften voornamelijk behandeling van onder om

de

,

de

eigene

die

terwijl het Arabisch

woorden

verontschuldiging

Een van

het toekomstige

of

Arabische

,

van

gaat het ook den het spreken in

,

gebruik

bestaan

hij wel studie maakt

dat

zoo

het Arabische taal maar is

gaarne voor

leggen

vooral maakt zoowel

de

er

,

dag

den

de in

de

;

in

als

schrijven

zijn

van

aan

geplaatste

Maleische

hem

niet

hooger

het

schoon

aard

,

beschaving

Maleier

juridischen

zijn eigen taal gaarne doorspekt met uitdrukkingen meenende daardoor een hooger

.

woorden

graad van

zedekundigen

inmiddels en

Fransche

voor

bij

;

Nederlander

,

als

,

in

van godsdienstigen

de

werpen

woord

één

als

in

of

,

wetgeving

.

aantal woorden

de

,

te

een

godsdienst

van

leisch

leven toch van geen nut

.

is

. v .

b

hij

te

,

.

is

en

is

,

,

is ,

taal het heilige land gesproken door den Profeet die het verdienstelijk voor hem kennen Opmerkelijk het dat voor godsdienst het Sanskritsche

.,

,

Polynesische

begrippen

evenals men

de

bij

Hindoesche

,

met allerlei

en

is

s a

. i.

a

d

ga ma behouden heeft voor vasten het heidensche woord po ea gelijk zijn eveneens uit het Sanskrit oorspronkelijke enz geheele Mohammedaansche godsdienstopvatting nog vermengd

schrift

de

,

aan

zij

.

8

§

.

Christelijke volken van Europa nog zoovele sporen trouwens van het oude heidendom aantreft Met den Islam namen de Maleiers het Arabische letter waarmede

ongetwijfeld

reeds

geraakt waren

bekend

die veel vroeger handelsverkeer met hen hadden De wijzigingen het Arabisch alfabet onderging het bruik bepalen zich evenals baar maken voor het Maleisch het Per zisch tot het toevoegen van puntjes boven onder het lettertee

verloren

ontwikkeld

en

in

,

,

.

hebben

Rědjangsche daarbij voor

waaruit Lampongsche

,

Java

en

te

ging

,

inscripties

oude

op

van

Bataksche

en

dat het

letterschrift waarvan beschreven steenen nog overblijfselen geven zien

gevonden

de

op

schrift

aan

Sumatra

had met den

overeenkomst

,

landen

,

,

ontleende

Maleische

gelijk

geheel zich

voorkomende

meeste

voorstellen waarvoor als niet het nog geen letterteeken bestond Het oude

Hindoes

.

in

de de

Arabisch aan

wilde

men

,

,

dien

uitspraak

de

dat

in

,

ken

klank

de

of

,

in

die

om

.

, ,

Perzen

te

door

Maleiers geheel

VIII overnemen

om

invloed litteratuur heeft uitgeoefend

Maleische

de

,

gunstigen

minder

den

zeer

Ara

dien het

, te

vermeerde

schrift gebruikende zag de Maleier er het het Arabisch nog minder bezwaar den Arabischen is

Makota

met een zuiver

onnoodig

en

terwijl het overdreven

constructie

de

, . v . b

in

onmiskenbaar

,

Maleische

werken strijd zoo dikwijls

verscheiden

in

,

,

gala radja

en

volgen

te

na

stijl

die

vertalen

in

uit

Zelf het heilige

sě

op

bisch ren .

het Arabische letterschrift heeft stellig

van

bijgedragen

bij

Het veel

gebruik

een

gering

al

te

om

om

,

worden die daargelaten nog

,

maken

Arabische klankgebruikt zich van

en

;

de

taal

orthogra

die nieuwe

letters de

enkele

de

geen

moeten

het Arabische schrift worden

volkomen

vocalen

voor

.

is

letters voorgesteld Dit bezwaar be groote woordenkennis wanneer men een zeer

niet door

,

trekkelijk

het daarvoor geschikt

,

in

uit ,

.

deel zelfs

een

reeds geheel niet

het

Drukken

zou

klanken

zelfs

in

bedienen

nu

er

,

teekens

Polynesische

een

teekens aan toegevoegd schrijven lastiger zouden

in

de

of

lezen

Maleier

phische de

die en

zouden

het

weer

het

is

,

te

maken

Arabisch karakter passen voor Se geheel ongeschikt een duidelijke voorstel

moge

Daarenboven

mitische taal het ling geven van

.

.

,

op

.

er

Arabische woorden door toenam Het geschreven Maleisch opgenomen heeft deze wijs verscheiden Arabismen welke dio taal niet minder ontsieren dan Germanismen enz de onze van

woord

ontmoet

, ,

-

on

een

ander

de ,

geschreven

is

mede

schijnt het met

genegen

daar

Ma

verwis

die

hen

welks taal zooveel woorden

geen

Portugeesch

het

16e eeuw

waar

in

den

eilanden

deze

Ar be

na

de

de

in

in

,

volken

der

Portugeezen

het Maleisch

aan

heerschappij

hebben

niet alleen maar ook daar waar nooit eigenlijk over heerschers zijn geweest zijn nog een aantal Portugeesche woorden Dergelijke zwang zelfs echt Maleische hebben verdrongen

.

antero

geheel

;

ofschoon

,

maski

;

tijd

,

uitstel

;

tempoh

,

tempo

,

:

zijo

of die

,

in

,

,

gevoerd

Europeesche

het begin

plaats

zij zij

geleend

kwamen eerste

;

de

en

er

zochten heeft

van is

, ;

chipel

Arabieren

wel

als

.

Europeanen

de

.

Na

9

selen

niet

wil maken te en

voorloopig

het Maleisch

van

geheele Maleische litteratuur

leier

.

de

studie

die

,

hem

er

voor

kennis

de

de

misbaar

uitspraak van eigennamen met name bij van het Arabisch Maleische letterschrift

de

is

Toch

§

of ,

en

telkens

waar het veel gebruikte woorden geldt maar het laat zich gevoelen wanneer men een onbekend weinig voorkomend

bezit

IX

, konijn ; gredja

;

kerk

algodja

,

tēroengkoe

gevangenis

;

térigoe

, tarwe ;

, tabaki

těmbakau

; kadera (vooral in , rijtuig ; kaldoe , bouillon ;

venster

de

kăreta

kedjoe ,

de

in

die

=

b

; . ; ; ; ; v.

;

taksir sēpier

gepensioneerde

koesir

,

=

=

flesch

r

van de

eerste en

de

de ;

a r

uit

drukken

,

begrippen

te

en

van

Almender

Batavia

leg odjo

Java

vreemde woorden

verandering

omzetting

.

beul

op

.

v

ma rio

Armeniaan

,

;

en

L a

algodja

lagondor

gevangenis

bottel

boei

daarbij

de

van

, b.

;

la

io

al

mender

opnemen

Het

husaar

sēkotji

enz

is

In

zoo wordt

Hol

.

schout

pensioenan

het Portugeesch dit woord omgekeerd heeft dikwijls plaats

lettergreep dit weer ( 2 )

;

=

,

;

,

;

orang

oesar

botol

dagvaarden

( 1 ),

;

)

(

( 1 ) 1

=

sěkout

tafel ; almari ( 1),

worden

hengsel

soldaat

citeeren

gevangenis

koetsier

in

sěrdadoe

sita

;

cipier

;

=

;

=

takseeren

geschreven

=

niet dagelijksche taal gesproken schuitje doeit duit engsel dragonder

,

bevat

=

woorden

Maleisch

en om

,

of

landsche

medja

opziener ,mandoer ; marinjo , schout .

natuurlijk ook alleen officieele maar ook zulke

hedendaagsche

Het

10.

mandor ,

kast ;

kaas

;

lont

;

=

lamari ,

gewoonlijk §

; moerang ,

met drie masten

;

vaartuig

), stoel ; , garpoe vork ; lantja , gebruikelijk

Molukken

gezaghebber

=

djendela

=

hoed

( djénela ),

bal ; těrweloe ,

bola ,

;

vlag

; tjenela , muil ; minggoe (dominggoe ), zondag ; real , geld ; sanggěrah , aderlaten ; pasiar , wan delen ; pěloeroe , kogel ; pita , lint, band ; pěniti , speld ; petor , opziener , tjapiau

;

bandera ,

;

beul

te

,

,

die

is

,

is

en

ge

te

en

er

in

.

;

,

de ),

,

.

,

gemaakte gezeten

overdreven

purisme kan oorsprong

naar streven

verdrijven

maar

dergelijke woorden slagen zal het die in

alleen

als niet van Hollandschen

,

bediende hooger

,

de

hij

(i

,

.

in

,

in

Europeanen

door

die koetsiex

,

;

had gebruikt Woor taal opgenomen zijn drukken veel

er

behoude

ledikant

zegt

verlof

volgens inlandsche begrippen eigenlijk een onmogelijkheid dus zijn Hollandschen naam Ook wij spreken wel van kantoor

heer

,

zijn

gij

zaak waarvoor

diizin kan

uit dan

woorden

verlof vergunning

.

hij

dan

met Maleische

djin

toean

,

het daaraan

omschrijvingen

te

beter

even goed alsof sedert jaren begrip verbonden

die

;

esir

izin

het Arabische

jang dipermissikan

dit

,

gegeven hebt dan als ko

den

als

perkara

, is

Maleier dus

in

van

verkregen

),

katwal ambtenaar van policie voor gedaan hebben het belang der taalzuivering Per overgenomen woord heeft evenzeer het bur Nederlanders

is

de

de

,

,

een

behoorende voor Wie het algemeen verbannen het bijna geheel huis

de

katoeal

gerrecht

die taal

overal bekende sekout zou willen

onbekende Perzische plaats stellen zou niets

missi

niet

.

de

door

taal strijdige constructies

(

bruikte

woorden

van met

het invoeren en

al

van echt Maleische

;

te

,

in

Maleische maatschappij niet bestaan waarvoor Jus het Maleisch on mogelijk oorspronkelijke benamingen kan hebben een zeer natuurlijk iets dat volstrekt niet behoeft afgekeurd worden iets anders het verdringen

X

doorgedrongen

zijn

;

in

.

;

(=

als

=

(

),

,

vorm

,

,

van

geheel het burgerrecht vreemdelingen beschouwd

dat

niet meer

en

verkregen

hebben

gewijzigd

meer er

taal

. v , .

-

hetzij min

,

de

in

zoo

b

Zuid Hindostan

van

zij

talen

hetzij geheel onveranderd

),

der

heeft het Maleisch het Tamil uit het Perzisch het Chineesch woorden die

als

een

woorden

,

.

wat

india

genoemde talen

reeds

overgenomen

of

uit

),

11

nog

(

§

Behalve

vrij

andjiman

machine

.

),

Oostindievaarder

man

wagen

een

van

de

engine

(=

djin

as

;

woorden

te

Engelsche

enkele

ten

treft men er in aan , zoowel op gevolge Sumatra's W. K. en in Benkoelen Riou enz gevangenis djail djel Singapoerschen van invloed Ook

.

worden

; ,

;

,

,

bandar koopstad

bihoes

bewusteloos

,

bioes

ēdap

bedrog

streek

,

;

versieren of

)

,

havenmeester

zuur

ingelegd

honar

,

of ,

:

;

.

het werkwoord

van

sjahbandar

;

stam

(e

wijn

,

zeehaven

; (

,

de

;

andam

atjar zijn woorden ig onar druif

Perzische

anggoer

)

Dergelijke trom

;

,

,

,

;

sa

(

;

,

; ;

,

;

in

(

of of

uit

te

;

te

om

stam

,

Indische poffertjes nepam scheppen schaal water

, ,

batil

, ,

;

,

;

),

Arabisch

een

het algemeen grafsteen

nisan paard

;

,

)

feest

worstelen

sabas

kėdji ver

).

,

,

;

(

lijkfeest

koopman

zadel

,

.:

apam

;

,

),

,

;

;

.

bruineeren

;

,

b

-

)

polijsten

tedji

koeda v

),

Arabisch zijn

saudagar soedagar pěri nimf pělana

kandoeri

kan

chandjar matroos schaap såloear broek

kalasi

domba

het werkwoord

van

Tamil woorden van

; ;

,

stam

(

de

;

kedai kraam

tedji

(

tezi

(

,

goesti

, ,

;

,

kar suiker sakělat laken bravo pasoena betoovering achtelijk

;

),

,

;

hoofddoek

(

chalasi

sluier

děstar

,

),

; ;

dolk

, ,

tjadir

;

derpokken

djar

);

,

(

;

(

,

slaapmiddel biadap onbeleefd djam uur obat bioes slaapdrank horloge tjaboek zweep lokaal tjamboek tasmak bril tjatjar kin

,

,

;

tirai

,

;

),

worden kan gestoken zijn

,

waarin

zij

,

het kleed

in

oorspronkelijk

,

die

,

ontstaan

e ,

.

ka

g e

te

dat nog wel

te

Maar geen bezwaar bestaan veel met Europeanen heeft omgegaan en

die

noemt

makker

moeten beschouwd

brabbeltaal overneemt

beschaafd

(

;

,

de

vorm

.

gesproken

Maleier

,

,

mits

tolan

aanrakingen met vreemden langza

behoeft daartegen

de

,

is

dezen stadsch

vertalingen

als

,

,

het

datis

;

door

ng an

Maleisch

, d . i.

de

betrenren

veelvuldige

uitdrukkingen

Maleische en

.

Dat verder door

verschillende

hun taal niet voorkwamen geen verwondering baren behoorlijk

de

niet

de

poging merhand

rang dan

in

minder

,

boord

,

,

;

;

;

taulan

),

serang

een

(

;

,

;

drinken bagai soort pelbagai allerlei běloenggoe handvoet jongere broeder groen vitriool boei toersi těroesi tambi woord Klingalees aanspreekt waarmee men tandil onderofficier aan

do

XI

;

gordijn

djoedoe

, weerga ,

; tjèrpělai,

sandalen

leerling, student

;

gan , schotel

gade , paar

; tjanai , draaislijpsteen ; tjarpoe ,

slangendooder "; tjěměti

;

de theologie

in

djoeadah

,

,

provisie

, zweep ; santěri , priester pěti , kist ; părisai , rond schild ; ping snoeperij ; poedi, kleine edelsteenen ;

, ;

; ; ;

.

,

;

ontkiemde katjang tjawan kopje

een

),

,

,

;

,

, (

; ,

) , ;

(

;

,

tim

bouillon

komfoor

vereeniging

, ,

,

,

;

look

ook

,

van

een

,

Chinees

;

lotjing

aarden

koeah saus klok njonjah

;

van

, bel ,

;

zolder

een

,

;

een

;

, ,

van

een soort

kipsiau

, ;

een

;

, ,

scheepskapitein

Euro

.

enkele woorden manoera

,

ook

. v .

dat

afkomstig

tooneelvoorstelling

anglo

thee

b

Siameesch

,

;

vrouw

teh

een

) , ,

,

; ;

) nl . ,

;

loteng

gebak

,

het

geleend

zulk

koetjai

koken

.

van

Mevrouw

is

,

Uit heeft

-

(

koewé kwee kwee getrouwde vrouw peaan

v

.

;

;

, ,

water

pričel

togé

tjintjau pijpje opium tjoenia kongsi vereeniging stalmand

platte

van

,

om

potje

gebouw

te

, ;

;

tjoelim koeldrank poengki laadvaartuig

vennootschap

taugé

tjintjoe opiumpijp

model een

of ,

,

en

tangloeng lantaarn geprepareerde opium tjontoh

angloeng

.:

zijn

Chineesch

b

Uit het teng tengkoh tjonto

; ; (

,

,

;

,

,

een

;

),

g'a

katil , ledikant, sofa ; kawal, wacht ; kerampagi, scheermes ; kaldai , ezel ; kenděri , een boontje ( soort van sa dienende tot goudge twintig papier logam wicht kodi snees riem metaal maligai paleis manikam robijn matjam monster staal misai knevel nělajan visscher měmpělai bruidegom bruid

aan het Maleisch

benaming

van

een

soort

SPRAAKLEER DER

om

het

MALEISCHE TAAL . De taal is

verbinding

zinnen

de

bij

een

verklaring

.

,

.

is

,

.

is

leer der samenstelling eenvoudigheid der Maleische

van

dergelijke afzonderlijke behandeling onnoodig

der

van zelf ter sprake

;

,

zinnen

syntaxis

het geheel dier taalregels den naam van etymologie

;

maakt

afgescheiden

de

,

woorden

tot

der

taalregels

telkens

van

of

waarin zulk een grammatica spraakleer behandeld

zich

vorm wijziging van beteekenis functie verschijnsel uitgedrukt wordt een

De leer der vormen wordt meestal onder afzonderlijk

doen

samenstelling

woordsoorten

komen

de

en

tot van

of

en

,

formule taalregel

daardoor

de

De

verandering

van

der woorden verschijnselen voor

wederkeerende

de

de

Bij

.

,

en

,

en

,

drukken

,

te

12.

die

zijn gedachten middel voor den mensch hetzij door gearticuleerde klanken een vaste hetzij door daartoe beteekenis hebben die wij woorden noemen het aangenomen teekens welke die klanken zichtbaar voorstellen schrift uitmaken §

uit

syntaxische

regels

EERSTE

.

AFDEELING

UITSPRAAK EN SCHRIFT .

HOOFDSTUK

I.

KLANKEN .

A. Medeklinkers . §

Alle klanken

13. 23

Naar klinkers uit te spreken , kunnen

Nasaal

k

8

ng

tj

dj

t

d

Lipletters ..

р

b

Sisser

8

....

j

tot de

verhemelte-

,

die

. .

o

a

vóór

, , u ,

is

zij

dj

;

de

Fransche

of tj ,

Verder bedenke men

dat schoon

geneigd zijn

.pl v .

i.

Pantjang zeggen

wij

Padang

zorgende vaak

dj

daarbij

de

. .v

jongetje

zooals Nederlanders

de

tsj ,

in

sisklank zooals dit som maar spreke die letters geheel uit

,

. v .

aan

de

altijd

zooals

verwarren b

te

is

g

,

dsj

,

.

Pandjang

dan

j

de

letters komt geheel overeen met uitgezonderd nooit gelijk

b

,

,

,

te

doen

waarvan

guerre

geen

schuive

ons taaleigen

niet met

h

1

hiervan

maar

of

;

in de

Men

( trillers )

m

dezer

goudron

voorgesteld

:

Aspiratie .

behoort

Hollandsche garçon

14.

volgens

alleen

in

nj

,

w

en

uitspraak

tj

§

. .

v

b

aan

taal

is

in

onze

lipletters

de

13.

die de

§

de w

De de

tot

Half klinkers

worden

Smeltletters

,

.

.

Tandletters

verdeeld

Zacht

..

Verhemelteletters

deze

Scherp

,

Keelletters

tijds

taal kunnen voorgesteld worden

der Maleische

letters , nl. 18 voor de medeklinkers en 5 voor de klinkers . organen , welke voornamelijk de dienst doen om de mede

door

Padang

samengestelde

3

men

persoon

te

g

.

-

.

achtermond

den

in

of

,

dient

al

de

op

de

in

maken

uitspraak

voorafgaanden

den

maar blijft

abis

eens emphase

meer om

,

te

en

doffer

als

;

korter

teruggehouden

zal

zij bij

denzelfden

gemoedsstemming nu

te

is

;

en

het

klank

van

weer habis het laatste eind van een woord dient

dan

sterkere

of , zal

spreker

den

ta

,

de

van

op

zwakkere

waarneembaar de

zij

wijl

woorden

regel daarvoor geven niet aspiratie dikwijls geheel afhangt van

hooren Aan

j

dě -

-

,

schrift dient

het Maleische

sommige

nja

ngan

meestal niet hoor

is

woord

mo

, of

van

tjan

is

-

in

een

de

in

n

, , t,

in

; . v . b

niet

běla

,

15

.

djam

van

eigenlijk

dan

blijken

.

op

pag maar een

Bij

h

aan het begin

waartoe

;

baar

De

breking

worden zij

§ 15 .

niet anders kunnen voorstellen dan door werkelijkheid slechts één

het Maleisch

de d

dus

gescheiden

gen

bij zij

en

zijn

letter

nj

en

,

ta

ng

twee letterteekens

af

dj, tj,

letters

niet aanwezigheid

,

in

of

i

dit æ

na

zij

;

In

(

.

is

goeroe sluiter gelet worden iets anders als Menangkabausch het wordt een klank uitgestooten met een sterke aspiratie zoodat men dialect voor haar aanwezigheid achter genoemde klanken duidelijk gewaarschuwd dezer letter goeroeh

,

kasihan

het tegen

onderscheiden

te

w

in

j

de

in

;

, .spr

.spr

wel

pěliara

zooals

toea

uitspraak

of

zij

of

;

; ; b. . v .

van

.

zij

plus

de

om

van

. en

zucht

.

,

maha

v

van het

;

.pl

. i. .v

;

en om

de

. v .

b

.

in

eens

woord

gebruikt maken

; . v .

wel

b

h

ook nog tweelettergrepig Roem

b

zij

tengevolge

vreemde taal overgenomen woord

te

de

,

voor

Roehoem

tahadi

voorbeelden

te

een

voor djin

saja van somtijds

mahanoesia

het eveneens aan het Sanskrit ontleende schijn van geleerdheid vertoonen

Eindelijk wordt éénlettergrepig een

uitspraak

onkunde zoo

dient

makoeta

.

v

.pl

i.

wordt

niet behoort

volstrekt

een

uit

daarentegen

huit

als onze

Waar

heeft gewoonlijk plaats samentrekking

laatste twee

van het

duidelijk

lèhèr

;

,

;

,

,

,

,

waar

in

enz

niet begrijpen

tjahari

mabakoeta

.;

manoesia

;

tadi

scheiden schrift zij

een

geplaatst

.pl h v .

i.

het

uit

tjari

in

sahaja

;

ook

te

a's

dikwijls

gelijke klinkers wordt djahat pohon poehoen

van

open

twee

om

,

.

v

. v .

b

;

twee

de

Tusschen gesproken

van

toeba

wordt

gespeld

meestal

ook

tiarap

gaat over

pělihara

klank

spr

valt

.

toeah

taoen

en

woordig

een

tiharap

.

.

;

spr kasian

klinkers

verschillende spr tahoen e

een

of .

na

i

.

nl

b

;

Tusschen twee geheel weg

zij

.)

wordt

een

djihin

4

aan

overeen met

,

De

.

;

=

e

=

; . v .

in

heeft

in

uitspraak

het schrift plaats warna- oerna

;

meer de

zij

gaat

van

het begin van een woord en de Engelsche ; tengevolge daar dikwijls over wat dan ook wel wang oeang walajat pelajat

is zeer vocalisch

daardoor

b

De w

16.

in

§

komt

in

Zij

.

in

worden

dient

maken

de

.

sa

,

of si (k )

(po k )

ta

doffer

te

zij

en

een ander geheel ver

dialectisch

uit in

en

an

, i

of

in

Arabische

gaan

aanneemt

b

; . v .

didjawapi pěndjawapan

van

.

t

en

p

de

in

en

in

tenzij

voor

het achtervoegsel

19 . ;

waarvan

zelfs

pěr

het schrift

dan

is

tér

in

of

spr

.

,

.

,

běr

uitge het ge pěnah

, ;

zacht brouwend

è

na

. v .

voorvoegsels in

tengevolge

streken

dikwijls nauwelijks pergi spr pěgi pernah de r en

de

bij

ook

;

heel niet hoorbaar

sommige

sluiter b

is als

zoodat

in

wordt

r

De

zij

,

ti,

)

(k ),

een

woord

,

in

§

zij

is ,

,

sa (k

,

(k ( ), 8 van

deze wanneer het woord scherpe weer over djawab van maksoed dimaksoeti

vooral

veel minder

door

vaak

van een woord

eind

iets

nooit als sluiters

sproken

zich dikwijls

gaan minder scherp dialectisch zelfs deze laatste komen het hier behandelde Maleisch

;

over

het

aan

t

en

De

gewoonlijk

d

en

p

b

om

§

18.

laat

onze taal zoodat vervangen wordt

ana boesoe voorafgaanden klinker minder open

den

spraak

67 ) in

; , . de v .

dan

hamza

dwijnt dus

het woord

van

hooren

teeken

,

;

,

de

laatste

duidelijk

b

,

-k

§

is

dit niet

zij

blijft achter slot wordt nauwelijks gehoord teruggehouden niet alleen aan het eind van een woord het geval maar ook aan het eind van een lettergreep die

17.

mond

den

dit het geval weggelaten

vaak

de

en

is

in

;

,

maar pisang

,

,

bệzar

,

z

pizang

běsar

Twee medeklinkers kunnen nooit gezamenlijk uitgesproken ook niet een smeltletter voorafgegaan door een anderen

.

, nj ,

ng

,dj

een

die wel samengestelde

In

.

in

,

=

.

de

het eind van

wordt waar dit het dezelfde klinker pikir fikr

v

.

b

;

lettergreep

tj ,

( )

Dit slaat natuurlijk niet zijn niet twee medeklinkers

ook niet aan

uit het Arabisch

twee medeklinkers

vorige

op

de

als

derhalve

woorden

tusschen in

zijn

,

zou

geschoven

kunnen in

voorkomen

;

;

medeklinker

zij

( 1 ),

$

21.

geval

mag tusschen twee klinkers staande

niet verward worden met het Maleisch niet zooals door Nederlanders dikwijls geschiedt men spreke

.

de

bestaande

woord

altijd scherp

uitspraak

dus niet uit worden

s

20.

§ in

De

.

wordt

maar

uitspraak

. .v

b

;

.

e

.

è

,

zij

,

zij

te

op

in

.

komt

overeen

koeda

,

; . v .

woord

een

uitgesproken

b

a

,

van

Ja

;

)

ö

of

(

in

in

.

eu

de å (

ą

De

uit

limè voor lima

daar

să

of

al

,

a

die

zegt men

;

;

door

,

D.

è

de

uitspraak

het

Duitsche

dat het woord niet gesloten wordt dialect wordt niet gevolgd

aan onze open

dikwijls

, ;

echter

eerste lettergreep

, ,

,

,

kapal pasang patah van

asam

,

de

a

is in

als

,

in

klinkt

berkata

als

,

in

, b . v .

zij de

derde

kåpala

gelijk

paren

ons

papa

,

is

,

,

orang pantang

besar

ěmas

is

woorden

en

. v .

;

de

b

in

onze taal

in

;

gelijk

.

,

als

,

als

ofschoon

,

gaat toch V. D.

Hr

tandletter

pěpět

WALL

door

de

aijar

,

echter

maar

.

,

te

;

de

Singapoer

of

gesloten door een lip-

de

vooral

haar helderheid verliezen pèpět wel transcribeert

de

,

te

stal

nagenoeg

getranscribeerd met

e

grondwoord

een

zij

van

.

,

in

),

ajěr

in

van

in

in

; . v .

å

als

iets

geheel over

(=

ajer

lettergreep

kapal paar haas

eindlettergreep

zij

een

schijnt nooit

gesloten

,

in

lang

achteren

het genoemde woordenboek kåpala tărima påriksa

dwang

In

zij als

In

een

hier met

van

b

pèpět

;

de

In

.

nagenoeg

apa

de

.) .

,

. v .

wat doffer

,

open voorlaatste lettergreep datang lari padang

b

In

.

het Bataviaasch

als

klank

den

zachte dit aangegeven

såbělah enz

een

waar mama

Wall zoo

is in

voor

v

te

.

),

( In

h

bělè

van

waarschuwing

een

.

h

door

van

heeft is een

Riou dien

zij

.

,

In spraak

;

eind

iets korter

Menangkabausch

het

vaansch het Woordb

a

vergeleken altijd iets

doesta

beta

door

het

aan

gewoonlijk

a

§

open

open

waarbij

merken

,

in

en de

De

23.

de ,

e

,

zij

valt het volgende

gehouden moet worden dat voor zoover het overeenkomstige klanken worden met onze taal minder lang vol zijn oog

met onze

komt

weinig

pěpět genoemd

is

er

,

uitspraak

hun

nog

in

,

e

i,

,

e

die

en

Omtrent

twee

gouvernement

waarbij

onze

gemakshalve waar hier sprake van aangeduid door het schrift wordt

in

;

met

in

a

$

e,

22. De grondklinkers zijn de toonlooze klank overeenkomende

.,

uitgaande

Klinkers

en

B.

enz wordt

op

taal overgenomen

laatste zoo wordt goeberněmen

o

en

in

schrift

Europeesche

verdwijnt

medeklinkers

.

woorden

de

uit

een

5

6

door u . De uitspraak ajer komt trou bajar lajar wens niet overeen met van Verder transcribeert achtervoegsel Hr WALL het kan door ken ken hier wordt

Engelschen

de

)

, N.

.) . e

, de

,

,

,

belok

teloer

de

zij

als

de

,

, ,

tengok sepak

is

onze

, .

,

bellen

in

e

eerste

DER

volgg

sewa tjena vooral als

beda

,

,

; , ; b . de b. v v . .

beta

VAN

als

a

de (

,

;

.

XVII

klinkt ongeveer bega

hel

gesloten

niet zoo hel

H.

Dr.

(

lettergreep

in

e

;

als

lettergreep

dat

Zie hierover Pandja Tandėran

van regel

de

bebas

ekoer

volgende

in

e

of

, de

in

lettergreep

eerste

aan toonen

.

de

open

24.

een

De

§

Tuuk's aanteekeningen

op

. v .

in

door kån pěkan

b

als

klinkt

bl .

om

D.

V.

.

het teruggegeven der

en

die

wordt teruggeven

is

.

è

het é

,

,

, e,

in

en

,

en of

wêreld

,

lobang

b

letter

gesloten

of

bohong

meer

solok

,

rogol

kebon

,

In

een

;

in

open

,

.

,

;

. v .

,

nooit

natuurlijk min

klank

sluitletter

,

,

,

zij

; b . v .

ie

, ,

i

,

onze solek

, .

. v .

; b . v .

dien laatsten

iring

,

door

behoudt

,

i

is

met onze

pipi bibi bidjak dien klank ge

pipis bibit pětir dit ding

de in

,

pidjit

; b . .v

gewijzigd

altijd

de

heeft

onze

aan

lettergreep

kan zijn gelijk aan sorong bol in

die

aan

zij

greep

o

De

zij

,

dosa

een

iets korter geheel overeen

26. of

§

komt

gelijk

gesloten

;

woonlijk

open

in

;

pidjat

b

De

25.

ook

$

v

.b )..

,

een

persoon

kwestie van localen ons kerel kèrel wereld

,

denke aan

(

Men

daarop haar invloed doet gelden en

aard

lettergreep

overhelling

è

. is

lijken

volgende

tot

dat

dikwijls

de

worden

de

;

te

in

b

; . v .

in

lettergrepen heeft gesloten pépet Ook niet dendeng benteng lembek lempar den laatstgenoemden klank regel wanneer lettergreep Een een open wanneer uit spreken laat zich niet opgeven algemeen gezegd kan

;

,

min

. .v

b

toeroen

,

; b . v 0 . ; ,

of

naar

roesak

maar iets

gelijk

en

slechts twee

woord kunnen

.nl ; b ai .

ai

Maleisch

een

voorkomen

V.

die

het

,

heeft

twee

i

en

transcriptie

pakai

.

),

de

van

aii komt

an

ei ;

( de

daar

achtervoegsels

aji

een

onze

)

en

)

pakaian

(

volgt dat

,

het bovengezegde

pakajan

aan van

in

(

in

. .

b

;

nagenoeg

het aannemen ajan aian v

van

zich echter het schrift oplost verkieslijk voor

bij is

.

,

koeda

dien klank

overhellend

alleen aan het eind van poelau

De klank

ai in

meer

onze

ekoer

Tweeklanken

klank

Uit

behoudt

.

,

,

dikwijls min tidoer

met

overeen

die

§

,

au

lalai

komt

lettergrepen

zij de

gesloten

der vol koempoel

28.

ve

De

27. en

ook

in

§

.

bentoh

Maleisch woord een twee

7

klank niet in het dus niet

kan

.

voorkomen

Aangezien

karakter overbodig , evenzeer

Latijnsch

in

als

of laoet

transcriptie

lettergreep

is door een teeken aan te toonen , dat b . v . tweelettergrepig is (ka- in , la -oet ), is de trema bij

noodig

bij

kain

gesloten

een

wanneer

het stam wijl woord ada met het voorvoegsel het achtervoegsel verdubbeling verlenging den klinker van den klank nooit plaats heeft het zoo even genoemde woord luidt enkele vreemde woorden vindt men een tweeklank ook een kaadaan

b

),

an

.

an

-

da

.) ,

(

; . v .

in

.

de

;

;

.

,

af ze

(1 )

als

in

vooral ook

lout

.

,

of

,

.

,

-

. v . oet

antepenul

achteren

van

(

-

of

laut

het spreken scherp

voor

;

1

,

maar

bě -

pěpět van den

dezer woorden komt vooral

.

de

smeltletters

bě -r

een

of

de

.

,

door

dus niet

bl ,

de

in

uitspraak

medeklinkers

twee

Zelfs

worden

br ,

is

4

.

.

in

ka

b

.

in

te

),

,

;

twee

met toonlooze voorlaatste

derde

tweelettergrepigheid běras běli het Měnangkabausch sterk uit

,

kawts

enz

maar zorge

kijn

opgemerkt kunnen

medeklinker gescheiden

. v .

het Arab

klanken

dus niet

woorden

een

uitgesproken

worden

r

en

I

trillers

gaanden

pag

besar

reeds gezamenlijk

niet

sětěroe

op

. v . (

b

)

;

tima Gelijk

ook

oes

majt

twee

spreke

kein

§

penultima

die

,

uit

niet éénlettergrepig maken De pěpět komt voor 29. lettergreep

dat

men

;

samenvloeien gescheiden lettergrepen

het Arab

la

;

.

is

Overigens

it,

mawt ma het natuurlijk

;

tweelettergrepig

eenigszins

,

Archipel

.

gebruikt de

in

tweeklank

en

zij

Indischen

voortdurend au

den

of

,

.

maoe

is

dit werk

tusschen en

lalau

in in

verschil

;

het

den Nederlandsch

-

of

,

tevens

zichtbaar

inlanders verkieslijk

; b . v .

a ce

Hierdoor blijft klanken

taal voor

schrijfwijze

æ

inlandsche

opgesteld

de

andere

in

is m . .i

aanbevelenswaardig

u

ce

Ofschoon

de

dikwijls door hetgeen Duitsche wordt weergegeven kan zijn waar ook voor vreemdelingen geschreven wordt een Hollandsch werk voor Nederlanders ook Maleisch een de

in b

een

in

in

,

die

op

wijze een

het Arab

(™ )

stijl

gesloten lettergreep zeer dik Arabische woorden komt wij Maleier scheidt noemen zouden wat een tweeklank voor dan twee klanken maakt van een éénlettergrepig woord

ma oet

-

;

,

,

soedagar

en

In hem

deze

tolan alleen meer deftigen uitspraak hoort men den tweeklank

gemaakte

wijls

maar

Tam

soedara

, ka in ,

bij

saudagar Sanskr nitge gewoonlijk woorden worden saudara

en

taulan

(

(

.) ,

Perz

sproken

lettergreep

laatste

.) ,

andere dan

b

de

in

In

;

ka a -

tot

van

van

(

komen

, . v .

elkaar

ka

klinkers

en

twee gelijke

twee

8

Ook

gesloten

in

Hr.

kan

;

pěpět voorkomen

een

b . v.

PIJNAPEL

overgenomen

gebruik

gemaakt van dub

te sluiten . Ofschoon die schrijfwijze heeft

geroemd , is de invoering dier en als een bijzondere verbetering i . niet aanbevelenswaardig . De Maleier zelf maakt nooit ge

in het Arabisch bestaande verdubbelingsteeken ; de dubbele in een transcriptie met Latijnsch karakter dient dus niet om een voorstelling te geven van de Maleische spelling . Ook blijkt niet

van

het

medeklinker

dat eerste

en

,

,

,

op

,

,

;

de

deelen

verdub

voorstelling na

om

een duidelijker

mij dus aan

,

.

te

-

getrouwer

doen

zijn verdient

,

de

-d

of

-

. .i

en of

transcriptie

derhalve overtollig de

houd

voor ieder

leesbare

verdubbeling

wordt door

zijn schrift schijn pepet sluit hij die

,

Maleier

voorafgegaan

de in

enz

de .

ik te

;

de

op

)

(

de

en

de

,

V. b . D. v .

(

de

en

de

is

bij

andere

lettergreep

is m

om

,

;

in

,

de

nj

,

geval laat

wanneer

djedjak

stellen

;

n

lettergreep wel eens door middel van een een wezenlijke verdub dit evenwel niet een vaste regel het gebruik van die sluitende jap

aan

.

als len

n

is

lenjap

. .v

even vaak

b

men treft

-n

evenmin

dengan

ook

toonlooze

kena duidelijker dan ken djed djak dan djedj jak Het

en

; is

toonlooze

beling

in

;

toe

één

,

. i.

Slechts

-

of

,

voor geen aanbeveling

volstrekt spelling kena benar

baar

die niet dienen

juister

nl .

,

van letters uitspraak

m

òf

gebruik

In Hr . a;

.

; in

)

er (

,

de

de nu

-

te

geven van uitspraak tegendeel dengan dan deng ngan den ngan djedjak zijn

hem gelijk geeft maar werkelijke noodzakelijkheid

de

de

in

uitspraak

WALL

bepraten met zijn

latende

tegenspreekt

zelf overtuigd van samengestelde medeklinkers

zich

latak

het nauw gebracht eindelijk een verdubbelingsteeken be

maar

langer

Wat

).

is

e

v .

b .

i,

vragen

benak be het Agamsche

bennar

meestal een korte

pitaroeh

voorafgaande mede aan beling van den medeklinker draagt dus niet zich

en

,

tusschen opmerken

door den Europeaan

dezen niet

Niet alleen

.

de

bij

dat

tasjdid

de

,

,

),

,

;

;

een

,

de

,

hij

geenszins

die

Maleier door tasjdid zet

:

. i.

beleefdheid

gearticuleerde

zachtjes met tusschen tepok hand slaan dekoes uitroepende nabootsing van een blazend

banai somtijds

alleen dat hij zich

m

gewone

bij

de

bij

of

ik

de

),

syllabe

laatste

Menangkabausch

het

verder mededeelt dat zal zeggen boeboehlah

der

in

is

op

,

,

banar

wijst

;

,

.

(

de

van

,

dialect banam

zoovele andere afgeleide noch bij

hoorbaar zou zijn tus een klinkend geluid lettak

zetten

besmeeren bekalken dekkoes

of

;

voorlaatste

895

klemtoon

kenna

verschil

geluid voortbrengen zulk voor mij heb dat verschil nooit kunnen

ik

nam

werkelijk

van den Maleier

klemtoon

op

,

,

en

(

en

geluid

dat

dit noch bij het stamwoord gebrekkig En zoo betwijfel

vorm

het geval monotone uitspraak letak

dient aan toonen lettergreep valt maar

toonlooze

denzelfden

klemtoon teppok

te

verdubbeling

schoon

vormen schen

om

,

;

D.

,

. v,

van

grond

WALL steunt

de

ken

de

op welken

Hr

uit

bewerkte

het gebruik van den dubbelen medeklinker den hetgeen hij voorrede van het door hem zelf 1ste deel van zijn Wdb omtrent redda zegt zou men moeten opma

de

getrouwer duidelijk

heeft in zijn woordenboek

na een pepet om de open lettergreep in de 3de editie van zijn woordenboek

m.

nieuwigheid

bruik

Wall

V. D.

bij

(") De

bele medeklinkers

Prof.

lettergrepen

, bentar. (1)

děndam

9

II.

HOOFDSTUK SCHRIFT .

A. Medeklinkers .

digers

niet bestaan

uit

klanken

waarvoor

of

de die

zij

drukken

vertegenwoor

geen

dus

door

onder

.

,

en 33

,

al ;

,

en

de *

zijn

woorden

. en

op

en

vreemde woorden aangeduid

enkele Perzische

. .

1

pa

р

qaf

g

(

)gr

ng

q

fa

nga

f

grain

t

( tl )

1

.

ta

( dl )

s

s

S

( )sj

($ )

.

v

en

in

en

‫ش‬

keelklank

**

* b

dlad

ain

? *)

*

çad

WAARDE

tla

Vid

,

dj

sjin

Wall

* bi

3333

** * s k z

D.

, ,

.

b t

( ts ) dj

tj d r Z

j

dzal

( )dz

,

cha

dal

j

sin

h

ha

za

Naam

.

.

tja

ra

PIJNAPPEL

zachte aspir

ba

djim

j

van

WAARDE

ch ,

,

de

alif

ta

in

woordenboeken

NAAM

tsa

*

Arabische

andere

lijst met

ondervolgende

der karakters wanneer zich zelf staan voorafgaande noch met een volgende letter ver wordt hieronder opgegeven wel dezelfde volg

‫ثر‬

*

Maleische

Indische

een

T

໑ ະ ະ ະ ະ ?

voor

van rechts

letters waarvan echter geheel het burger

zij

De

31.

§

ງ”

zijn

voor

vorm

dus noch met orde als

-

,

noodzakelijk

bonden

Maleische alfabet waarmee

heeft dus

de

zijn

hebbende

de

,

overige

13

verkregen

in

20

noodig

recht

de

slechts

ontstane Arabisch

wordt geschreven

links

ka

naar

*

boven

waren

Het aldus

leen

punten

,

gevoegd hebben

5

Arabisch

voegen van

te

bij

, . i. d

,

het

in

nog

er

letter

heeft , waarbij

letterteekens

28

het Arabische letter .

de Maleiers

is hebben

om

gezegd

en

Gelijk

30.

§

schrift aangenomen , dat wijziging door het

10

C C

kaf

k

ga

g

m

‫م‬

wau

W

8

ha

h

ja

nja

n

noen

‫ز‬

]،

lam

min

WAARDE .

N AAM .

.‫تسا‬

G

WAARDE .

nj

NAAM .

de

de

‫ث‬

om

.beza Hierbij komt nog

te

letters

zij

en

er

,

,

, ‫ش‬

on

,

‫ز‬

wel

zich

‫پ‬

,

, be

,

.‫ص‬

‫فو‬ ‫پ‬

(

,

^

‫و‬ ,

‫د‬

‫و‬

:

of van

,

us

8

Bij en

de

op

de

als

die

;

hebben

‫لدب‬

‫اچ اج‬ ‫اخ‬

‫اد‬

‫دص ادص‬ ‫خم اخم‬

‫خي‬

‫خر‬

‫حص‬

‫لچک‬

‫چک‬

‫جن‬

‫چا‬

‫اب‬ ‫ات‬ ‫اث‬

‫حو‬

‫هب‬

:

.

verbindingen

‫دق‬

‫اجن‬

‫ةب‬

‫لثم‬

alleen

zelf staande figuur

‫دا‬

‫جن‬

‫جا‬

‫ثم كا‬

‫ثم‬

‫تر‬

‫تب‬

‫اج‬

‫با‬

worden

zich

‫جن‬

aldus ‫هب‬

deze letters

op

doorgetrokken

eenigszins

‫ايب اتب‬

een

naar beneden

zich

‫شو‬

links verbonden worden verbin letter het eind zelf staand voorkomt naar den linkerkant

,

op of

of

,

een woord

‫رازو‬

of

‫ظ‬

waarbij dan wanneer rechts dingshaaltjes streepjes komen

worden

met

volgenden

men den

,

,

‫خ‬

,

‫د‬

‫چ‬

,

‫جر‬

, , , , ), , , ‫اک‬ , ,

, ‫ث‬ ,

‫برت‬

daarbij

‫ق‬

‫چ‬

kan

laten

verbinden

.

1

al

‫د‬

volgende

:

der

‫هدر‬

en

on

, , de ‫ذ‬ ,

,

grondvorm

keelletters

‫غ‬

:

.

.32

$ de

$

Als

33.

‫روز‬

‫ع‬

tandletters

N

zijn

letters

letters voorafgaande maar niet met

schouwen

‫ار طر‬

Maleische

Westkust

Sumatra's

‫و‬

‫ظ‬

,

‫خ‬

‫ح‬

zijn

.Zes

‫و‬

tongletters

De bijgevoegde

in

;

,

,

op

is

en

en

‫ض‬

,

dat

uitgesproken

‫ط‬

in

beda

letters

‫ص‬

*

‫ث‬

lipletter

geteekende

‫ذ‬,

met

de

het woord

wordt geschreven

,

,

Van

,

,

‫ذيب‬ ‫ف‬

vinden

te

misschien

in

zij (

,

d

)

zij

bij

in

,

is

-

te

d

uit

Singapoer linguale het alfabet transcriptie van Javaansch waarvoor ook pegon gebruikt wordt met Arabisch Maleisch karakter het uitspraak Maleisch die linguale zoo bestaan heeft schrift geheel verloren gegaan het eenig overblijpel van drukken

‫اف‬

‫فص‬

‫اق اق‬

‫قت قب‬

‫اک‬

‫کب‬

‫انا‬

‫ام‬ ‫او اه‬ ‫اي‬ ‫اپ‬

‫م‬

‫يت‬

‫يت‬

‫اهب‬

‫ال‬

‫ات‬

‫هب‬ ‫نب‬

‫مت‬

‫دب‬

‫دلب‬ ‫ومت‬ ‫نب‬

‫وب هب‬

‫نت‬ ‫هت‬

‫هو‬ ‫يت‬

‫يا‬

‫نب‬

‫ملپم‬

gewonen

den

nokta

of

zij

schrijft men ge streepje met een de

(

titik

)

, :

zijn

.pl v .

,

‫عقت اقبسکب ینب‬

‫کی‬

‫من‬

‫ي‬

‫لا‬

‫ما‬ ‫نو‬

‫لي‬

‫اص‬

‫ان‬ ‫امش‬

‫هب‬

de

,

i.

van

drie punten een boven naar gelang

onder

letter

p

en

de

verwarring b

;

dus

.

om

dit

of

duidelijkheid

geschreven

waar

andere reden

naar

;

punt

bevordert

,

de

één

een

slechts

letter

zet men

es

;

aan

kan

gěloeng

.

en

,

ontstaat

gělang

zich zelf reeds onduidelijk waarlijk niet door dergelijke

slechts slordigheden

vermeer

,

oorspronkelijk misschien

k

,

moeielijkheden

,

,

-

Maleische schrift de

keling

kěloeng

wat echter niet

op

kělang

de

is

behoeven

, (? is ),

vrijheden

,

,

die

de

g

met

,

te

genoeg

evenmin

geen

letter

worden

Waar het Arabisch

punten

. v .

,

dus toch

Dikwijls wordt die punt geheel weggelaten wijl daardoor verwarring met prijzen gelezen

zonder

.

die punt onder

daar hierdoor

schrijver

den

niet bestaat

het Maleisch

in

f

van

gewoonlijk

‫ي‬

de

,

de p

,

in

;

.

d

wordt

ontbreekt boven

meening

zonder

met slechts één punt geschreven schrijfwijs gevolgd wordt

werk

de

C.

,

di

dit

of

ja

of

-

,

‫ی‬

altijd

Eveneens

plaats

met

wordt

Arabisch

ontstaan kan pada

dan

‫فت‬

‫نا قد‬ ‫کا‬

‫ا‬

‫اش‬

‫عف‬ ‫غش‬

‫لغش‬ ‫سهب‬

‫اض‬

‫طي‬

‫اظ‬

‫ظف‬

‫عم‬ ‫غل نب‬ er

of

onder

wordt

Aangezien

het

in

‫اطي‬

‫ضي‬

‫طر ظو‬ De

.

b

slot

geschreven

de

afwijkingen

komen

.

boven

‫تسا‬

‫كود‬

voornaamste punten twee

streepje

‫ةفص‬

‫اط‬

‫سب شپ‬

‫زا‬

‫زع سب شت صف ضف‬

‫را‬ ‫سب‬ ‫شر‬

‫بس‬ ‫صأ‬ ‫ضو‬

‫غو غد‬

er

punt staan

‫لعف‬

waarvan plaats van

een

‫اس‬

‫ظع اظع‬

,

In

0 .

woonlijk

‫ار رب‬

schrijven

het

In

$

voor

vorm

‫رضح‬

‫طس‬

‫عد‬ 34.

‫لصف‬

‫صت‬

‫فر‬

‫ذ خل‬

‫ثرت‬

‫ةذل‬

‫اع‬

‫ذا‬

‫فص‬

11

;

el

, ,

. v .

b

;

‫نيثب‬

haar

,

at

gebruikelijk

de sèr

,

ögw

;

wanneer

met

een op

niet verbonden

van

een

het begin

aan

ook

in

lettergreep

het woord

van

zij

zoo

van

•

,

.

' er

geschre

boven

de

dit ook dikwijls met

staande

Ć

zij

worden

,

letters

die rechts

,

verbonden

en T

T'T

'

,

van

punten

laloe

;

b.v.

,

geschreven

3

wordt gewoonlijk

en

,

bijbeboorende

let

.

door

worden vooral wanneer eenige dezer eenvoudig door een streep uitgedrukt

;

alif

, nj

en

.

j

,

,

t,

b

n

komen

de

het eind

naar

van

een

woord

links onverbind bare

dik

)

verbonden met

worden overigens

, ,

(

en

op

.lari ♡

1 . en

Lam

De

wijls

elkander

onderscheiden

, . k

‫يرال‬

rechts

de

alleen

letters

geschiedt

,

bij

i ters

de

;

verder aan het eind van een woord krijgt welk laatste geval slothaak

met deze moeten

worden zoo de staan De m

ven van

de

,

wanneer

zij

.

h

Evenals

in

zelf staande

zich

en

,

de

b

; . v .

zij

de

,

de

punten

Maleiers

. v . 3 , is yw , dit

; ,

samenkomt

soerat gebruik

b

heeft

van

woord aan het begin van voorafgaande letter staat

het

.;

enz

,

.

ook

een

de

gali , ,

g

,

k

;

,

een op

vorm

dien

;

de

den

cu

),

van

letter

maar zelfs als laatste letter

sluitletter der laatste lettergreep

dikwijls

woord

een

zooals uitgang

s

(

ö

ä

plaats

zij

In

.

niet

weglaten

menigte

zoodat

aanbevelenswaardig

itoe

tjèmpaka

boven

veroorzaken

Arabischen

aangetroffen

;

en

. als

zelfs

g

,

ta

ö is , ,

niet

staan

wel niet alleen als sluiter

ook

van Maleische woorden

‫ثويلك‬

woord komt

wel eens wanneer

geknoopte

vrouwelijken

den

van

zouden

een

wordt

, .

ta

bersimpoel

,

wit

njanjinja

in

)

f.

De

het

voor

,

boenjinja

oog

bloem

gewoonlijk

eind

punten

ook

met

graven

Sleas

de

onduidelijkheid

punten

het

geschiedt

waaronder

dialectisch

dialecten

,

,

met letters

riekende

sterk

worden

dit

katanja

;

,

nja

wanneer

en

zijdgeweer

ook

zij

de

.

e

, Bij

verwart dus

geplaatst

noemen

gělewang

, ,

lens

kali,

‫يلاك‬

.

; b . .v

en

, ,

edus

tjèmpaga

der punten

wis

,

verwisseld

kělewang

worden

de

kander

Daarenboven

t,

worden

te

derd

‫ يئاگ‬en

12

13

etter en

.

voorafgaande den

zijn medeklinkers

letters

Lign

naam

de

aan

met

,

Al

§

opgegeven

Arabischen

wordt dikwijls vervangen

woord

een

haak

,

een

neerhaal

35.

den

aan het eind van

8

of

De

door

de

n.

hoeroef

met

heeten

Sanskrietschen

de

een

,

,

de

, ü

,

tot

:

wi ,

¿

Ei

S

Tot

.

)

, b , b , d , ¿ ?

een

en

,

,

, en

wo

in

,

ge

Koran

zij

.

Ali

,

sēnen

, ; .

tsalatsa spr

,

tot

. v .

b

;

s

sěnain

.hoekoem

,

‫مكح‬

en

uitgesprokeni kalasi

.

h

moet dus zeer

;

;

djaman

djoeadah

.

zoeadah

of

‫هداوج‬

,

of

‫ةداوز‬

‫ نامز‬zaman

of

z

,

aan onze maar wordt gewoonlijk gebruik ook wel woorden van veelvuldig

; b . .v

in

gelijk

chalasi

.gew

sols

hoeroef

gewoonlijk

k

,2 ,

ch

‫فورح‬

,

.

;

kabar

is

djakat

;

of

Arabische den

zooveel mogelijk

verbasterd

geaspireerde

somtijds

het schrift door deze vervangen

zakat

van

. sterk

een

wordt

gew

,

als

djza ,

,

uitgesproken

*

in

;

,

.spr

isnain

; b . v .

TY cha

chabar

bij

ze

een

als

tsa , ,

,

ha

.

,

scherpe

gehoord worden De

het lezen

geteekend

sabit

en

hts

40.

41.

,

De

, ,

il

duidelijk

TY

De

De

39.

wanneer

uitspraak

Arabische

itsnain

tsabit spr

welke met

wordt natuurlijk

werken

is

in

, ;

salasa

gebruiken

zuivere

een

, ,

omtrent die der letters uitspreken Maleiers

het Maleisch

naar

38.

,

zon

,

,

,

,

2

1

:

,

, de

worden

,j

streefd $

zal

der medeklinkers Maleische woorden hier nog slechts een enkele opmerking

behoeft

andere Arabische

$

maan

:

te

nl .

,

of

woorden

§

zonneletters

dus

‫ي‬

uitspraak

Daar

zooals

200

,,

letters

der

der tweede

wordt melding gemaakt

verdeeling

deze

de is ,

37.

zijn

§

verdeeld

.

65

§

$

van

gemaakt

‫ةاکز‬

lip-

ac

von

blijken

reeds behandeld

in

dus

,

de

en

*

Waartoe

met

begint

maan

dat zijn tand-

overige

88

letters

qamar

,

jej

sjams

(

alle tong-

,

j

woord

worden

genoemd omdat met

aldus

mac

cü ,

het

soort behooren

paz

soort het woord

eerste

het Arabische alfabet

van

maanletters

cu

in

zonneletters

‫دو‬

letters en

De

36.

§

28

,

.aksara

‫راسقا‬

)

,

als

of

),

de

cü

)

na

7

b

hij

zoo

;

te

. )

,

,

s

. v .

b

;

een

;

,

v

. .

b

7

;

,

. v .

b

t;

een

een

als

, .

de

om

te zij

uitspreken

doen

,

. v .

b

);

getranscribeerd

laat haar zij

hij

;

sier jani

waar door

in

zij

eigen

verdub

teruggehouden

een

of

;

dus geen

een zachte

',

hier

aan

Maleier haar geheel öjle beneden

of

,

maäloem

maloem

den

de

zie

in

polero

zij

, , .spr

, l; b . als v , d . , .spr . rila ; ,

hoj

, ;

de

. ui

.

klinker

mond

den

aspiratie

, ;

‫رهاظ‬

Polynesische

dient

beschouwt

een

bij

,

,

is

mana

wordt

tabib

min

dus

.

,

masgoel masroel

-

,

Ugcüro

een

,

de

in

ze

,

grain wordt gewoonlijk uitgesproken zeer hoort men als een diep keel gevormde

. v .

b

als

.

į

De

;

48.

gebrouwde

soms r

harde

niet hooren hoorbaar

Web

ma’loem

9

§

,

ma'na

sieo maäna

,

. .v

b

meer

;

of

het

geheel

in

om

.

,

in

zachte

scherpe

( uit ,

een

,

echter

harde

het Arabisch

achter

sól

padoeli

lalim

in

is

,

van

alif

,

;

;

-

k

klank

Lowo uro gebruikt

ridla

lettergreep het eind van waar klank heeft drukt haar gewoonlijk door beling van den klinker achter den mond adat

en

esco dlaif

vreemd aan

even

woord

een

spr

,

; ,

E

heeft

zich

begin

aan )

een

bij

het

,

zij

Aan

,

; , tla ,

b

De

.spr

,

dien

tlalim

talen

wel

).

),

,

ta

(

b

De

een

, , , spr als .

De

, ; , ve , in ta

(

,

, ( laip 44. .spr );

§

, $

Europeesche

als

fadloeli

běsar

evenals

lahir pub 47. De ain

tlahir

laten uitko

Europeesche

wanneer

scherpe

halir

.tahir

46.

§

hadlir

kali

45.

‫رهاط‬

de

dlad

synes

dik

het ware een

worden

op

,

,

§

.

laif §

qadli

-sjaksi

ook

worden

scherpe klinkt 43. spr sahabat waarvoor ook Java gewoonlijk wordt uitgesproken sobat sohbat

gols

(

;

. v . b

s

de

,

)

en

, b . v .

als

çad

ve

, .

geschreven

karakters

‫یسقش‬

Nog wordt

het woord meer

zoo

běsar gebruikt

8

en

. i. .pl v .

.

De

en

te

stellen

jus

Mal

(,

en

,

‫سز‬

v

s

voor

sjiksa

‫سقشو‬

siksa saksi willekeurig gebruikt

geheel

van

Ar

men met

jolü sjoekoer Maleier waarschijnlijk voor gebruikt het schrift dik

die

saksi

das

pr

,

; . v . b

plaats

in

uitspreekt

ofschoon

hoofdletter men

nl .

,

schoon

hij

siksa

.pl

wijls wijls

een

ze

;

.in

paar woorden

houdt

‫ش‬

Arabische

in

soekoer

gewoonlijk gelijk

,

De

,

42.

§

sjin

14

als

f,

;

paham

)

faham

(

;

,

pana

anders

sommige

als

.,

.mafhoem

‫موهفم‬

in

woorden

Bilso

scherpet

een

;

,

de h

,

;

ook

.

meht

9

.

al

( en

in

over

stomme

h

in de

nl . of

zelf

een

in

het Arabisch

met moet

pag

);

ook

.‫ق‬

en

het Grieksch

het Maleisch

klinker altijd door

me

een

nu

geschreven

karakter

Chabor

de

,

en

in

wordt

in

,

.

b . v een

;

,

in

dan verandert

een

,

zij

het Fransch.t Evenals

pae

‫ةدياف‬

hadiah

genoemd zachte aspiratie aan het begin van een woord geheel

is

de

; b . v .

,

van

in

een

Gebruik

spiritus lenis

met Arabisch

het schrift dihadiatkån

t

komt

äidd

achtervoegsel

Circlow

alif

,

§

51 .

Del

met den

als

; , .nl

te

in

h

van

,

als

vervult

de

i

de

de

dragen klinker waar Maleier het ware horang

dien

rol de

om

,

,

,

,

,

,,

‫غروا‬

öl waarbij

schrijft

hom

zij

niet

,

men

onder

die

dan zoeke men het onder

nu

een

letter

gespeld woord in

Ontmoet

8

1

,

vindt het

weer met

dan

en

opgegeven

oetan

dienst verricht zoo

denzelfden

eens met

8

beginletter

woordenboek

vöget

dikwijls willekeurig wordt

de

of

cigle

en

met

woord

,

de

; b . v .

vindt

dat

.

hetzelfde

,

met

dat men

s

verwisseld

maakt

gewoonlijk nu

van

,

functie

de

Deze

die de

b . v .

me

hanak

als

,

anak

de

een

aspiratie

orang

wij dus

. .i

zachte

zeggen

stomme

h

d

en

begint deklinker gedragen worden een woord naar onze spel ling met klinker dan doet dienst medeklinker

het

omge

in

onder

ter

aanduiding eens beginletter alleen

}

in

omdat

gebruikt wordt komt

wel

de

almee

zij

,

van

hoofdletter

kaf běsar genoemd als

een

Maleiers

)

van

door S

scheiding

De

de (

52.

ü

.

keerd §

.

Arabische wijze

inderdaad

zij

,

; op

zij

uitspraak

open

Krijgt

lalalah

.

Ölo

dah

klank minder

a

afgaanden

,

,

;

,

,

een

zij

. v .

b

;

uitgesproken adat sahabat šlo salat meestal echter doet denzelfden dienst als aan het eind van woord wordt niet uitgesproken maar maakt alleen den voor

öjle

)

wordt

ö

fana

(

b

;

)

)

De

50.

gewoonlijk

sluiter

pes

wordt

)

,

. v ; .' lis ,

fa

fadloeli padoeli

,

‫يلونف‬ $

,

De

uitgesproken

p

als

§ 49.

als

15

16

In

staat

en ge

Maleische

aan het eind

alleen

als

woorden

te

van

voor .

woorden

beschouwde

zij

enkele Perzische

en

zoodanig

om

heel

uit

als

Arabische

in

,

het

;

(0 )

a

en ce

)

4

de

(

☺

;

. ,

;

de ‫رات‬

als

;

,

☺

,

tarik

‫قديلس‬

al

,

evenmin

treft men

,

op

regel

geschriften

in

de

de

,

;

,

;

,

tjerdik

met alle worden

zoo

die

gemakkelijker

in

,

,

,

of

qoeboer

,

in

te

,

,

graib

bestaat

gebruikt sjoekoer

,

d

,

gaib

nansay

hoe men dan ook die alleen

in

d

d

Yule minang

, ,

lana

soekoer

waar dergelijke woorden het Maleisch Latijnsch karakter terug geven met tsabit çohbat ridla

;

.

, . i. d

.i , . . , :laip .i .i . pilo , ;

animam

, ,

,

Sgü

, ;

, rila

sabit

ajáni

numayr

inn

in

in

,

wordt geschreven

;

ze

b . v .

de de

.

den

woorden getranscribeerd

Arabische

reden

tlalim

)

;

de

, als

sluiter gebruikt

dezen

;

en

aan

(1 ) is

in

,

dit

,

; ;

,

v

als

te ,

Cli

evco

,

in

,

volgens

setan

' d, . Loj , i. dlaif

saksi

kelek

‫قدرچ‬

pokta

evenals volken den Archipel die hun hun uitspraak hun karakter schrijven Ge

sobat

;

sjetan

,

worden

ze

enkele

smäw

het ongetwijfeld

dit werk

, d., om , i. d .i .

,

ang

lalim

i., geen

uitspraak

ann

pare

en

In

de

in

manas

,

in

,

,

gebruikte

Maleisch

vreemde

woorden

zijn geworden

zoodat

die door hij

als het ware

,

ook geschiedt met veel

gebruik

,

als trouwens

dat veelvuldig

de

,

Had

.

stellen

,

Maleische woorden voorkomende medeklinkers wil voor Maleier niet het Arabische schrift overgenomen dan zou hij woorden natuurlijk ook volgens zijn eigen schrijfstelsel uitdrukken 200

niet

Arabische

nu

er d

Javaansch

adik

laatste

‫تقف‬

wordt weer

dan

echter aan spelregels doet

‫کیاب‬

worden

Maleische hebben

dik

zich

Voor ons volgen

het vervolg

het

äismo

zulke

‫قیاب‬

regel

eigen schrift lijk

andere

aan

.

)

ek

(

(1 ) volgens

Maleier houdt

uitgaan

opgegeven

‫قدا‬

.

;

De

.

als even

dikwijls

ik

hij het

,

;

de

is

gebezigd

selidik

siksa

baik

lettergreep

laatste b

. .;

maar

cuén

raksaksa

,

‫یاب‬

i

, (e )

.b

.sluiter enz

‫سقسقر‬

klank wordt meestal

naik

‫كيان‬

wordt

die niet

;

;

süäw

,

;

of

sakti

,

;

,

den

een

‫ لیک‬3

.

,

; . v . b

van

raksa3a

‫يساسقر‬

păriksa

zij ,

als

sluiter

niet zijn

lettergreep

,

ook

houdt ofschoon

geschreven

de

Arabische

‫قكوف‬

de

voor

In

wel

Na

,

;

,

zij

v

.

gesproken

pokok

schrift door hamza waarover later 867 Maleier misschien enkele woorden die doedoek

vervangen

wel wordt

cmind

‫قدود‬

banjak

‫قپاب‬

wordt

is

en

,

.b

.

(

in

k

een woord den klank drukken die daar niet pag onze taal duidelijk uitgesproken maar achter den wel achter mond teruggehouden wordt klanken

vaak

17

Klinkers

het

aan

nl .

(

;

,

;

;

!

;

, ,

bij

,

,

;

,

,

de

,

in

,

de de

, ,

,

.

zeer dikwijls

.

b . v .

,

enus

die taal

in

,

;

de d

door

;

,

òlèng meestal ten

,

el

lai

Is

ai

. en

.

.v

de

enau

(

anau

uitgedrukt door een

);

au

te

,

‫ونا‬

men het

maken

tweeklanken

boven

schrift achter noodig acht den

Arabisch nl .

wanneer

overigens

boeken zou men

en

slechts bij minder algemeen bekende woorden wie onbekendheid daarmede verondersteld wordt

.

het volstrekt

niet

2

gebruik

-

de

op

grondbe

in

a

en å

å

,

door

door

Arabisch

verlengingsletters

ontmoet men

b

è

plaatsen

de

worden

evenals

niet

.

behoeve van personen Een algemeen heerschend

kregen

geschreven

opmerkzaam

is

trouwens

toe

.

, ,

K.

‫زو‬

letter

die

bepaalde

met

spelling

het Arabische woord

plaatsen

spelling

en

boven de

( )

.

,

,

.pl v .

i,

de

.

W.

talen

teeken

bij

geschiedt

Sum

dit

het teeken

kunnen

Arabische

de 3

boven

wel doen

te

de op Op

(" )

lezer

‫ليه‬

die

,

;

; , is

;

‫ین‬

‫دملا‬

,

zij

,

Makassaren

getranscribeerde

het

enz

‫يصالخ‬ met Latijnach karakter

In

zooals

200

chalaçi

niet kent

.kalasi

‫يسالك‬ Maleische

alok

dus niet

worden

hoeroefoe'lmaddi

‫فورح‬

spelling

oorspronkelijke

welke

heeft

gebruikt moesten worden

‫م‬

boeta

‫قلیا‬

westersche

onze

het Maleisch

toen

orthographie

Arabische

van

van

paste men

werd

als klinkers

den naam de

).

der

geschreven

ginselen

waar

Maar

; b . v .

karakter

hela

de

,

. v .

a

in

voorgesteld

teeken

bala

haar eigen schrift hebben komt

van een klinker voorzien den klank overgaat gevallen die klanken een

zij h

,

zij

; b . v . ‫ولا يلال‬ 2 die

alau

aspi

voor

een

klinker door een afzonderlijk behalve wanneer klank reeds aan het Javaansch iedere medeklinker

b

zooals

zoodra

begin

zachte

de

lettergreep

(

is

talen

-

jedere

in

overeen met

biroe

spelling

wordt uitgedrukt eigen

klinkers

lalai

kosong

alle Archipel

In

54.

$ in

een

‫وریب‬

;

;

kelek

de

,

‫نسوک‬

zooverre

dat

worden

so

medeklinkers

medeklinker behooren

loba

‫لیک‬

‫بول‬

lettergreep

uitgedrukt

schrift

e, è, i , ai ;

in

,

afgaanden

zijnde

,

j

en

w

),

ratie

woord

het Maleische

in

, o , , au , en

of

een

de

van

,,

) , a,

, ,,

door

De klinkers worden

en

53.

§

als klinkers .

en

Jų

I. Del, ,

.

1

B.

18

al

en

,

de ,

,

het

‫ياک‬

;

de

dit

dit

,

a

en

als

zij

, .v .

wat men wij

de

,

een

een in

het

; . v . adap spelt

(

)

‫فداه‬

adap

;

(

of

‫فدا‬

een

eerste

‫فداه‬

dubbele

‫فدا‬

;

eerste

,

(

waarvan

asoth

,

;

of

of

,

hidam eigenlijk

tenzij alweer

ada

‫غریا‬

en

, dus

; ),

b

,

, , of

.idam hootan

die de

,

‫ نتوه‬op

neerkomt

=

a

,

;

,

‫هسأ‬

woord

tenzij deze weer door

‫مدیه‬ dan zal deze

schrijft echter nooit asap

. aan

de

is

, a

!,

,

II

;

de a

de

;

;

of

,

of

,

h

wordt

voorstelt

van

zal die klinker

dan

oetan

klank

begin

van

hetzelfde

‫مدیا‬

door twee

aldus

‫فسا‬

.atap

,

‫سما‬

ělang

;

,

‫غله‬

of

. .v

b

;

;

,

dram

wordt eenvoudig door ‫غلا‬

lettergreep

uitgedrukt ‫مره‬

of

8

eerste open

door ‫مرا‬

;

.mas

De Arabische klankverdere orthographische teekens

56.

Ofschoon

de

$

.

en

‫يله‬

II . ,

de

of

in

pěpět

consonant

of

‫يلا‬

als

evenals

(,

de

Ook

wat

of

),

‫نتوا‬

andere

De Maleier ‫فتاه‬ada

>

)

‫فتا‬

‫دا‬

dus

, .

hadap

elai

de

I

of

vervangen

klinker

voorafgegaan 15

.

;

iris

,

oepah

uitgedrakt moeten worden door

. of

‫ياك‬

,

s

,

is

;

is

h

‫هفوا‬

;

‫سریا‬

de

nu

,

de

en

8

; ,

pag

lettergreep

eerste

een

iring ‫يسريه‬ hiris Heeft die eerste lettergreep den stomme

dienst

klanken

schrijft

doet

uitdrukken

opgemerkt

worden

vervangen wordt oesoeng

‫غسوا‬

ontmoeten

door

stomme volgens onze spelling

het schrift door een

wij

dien

Gelijk reeds

55.

woord open

voorstelt

(

,

is

§

den klank

klinkers

verlengingsletter teruggeven waarin geen volgens het Arabisch toeân zou zijn maar eenvoudig

toean

door

zoodat het

een

woord

der

b

.

in

Maleier die kan

hij

volgens

z00als

why

De

zoodra vertegenwoordigers

met hun wijzigingen geschriften zoo dikwijls

klinkers

van

waarschuwen

zijn

moeten

en

l,

,

,

,

. v .

zijn

dan

de

,

niet anders

geletterde

theorie moeten

, i

zou

zelfs

ve

en

niet

systeem

Inderdaad doen

,

kajoe

Europeesche

dat

Maleier

dier

b

schrijft

dat

het verkeerde ‫ویاک‬

,

tegen

theorie de

ook het gebruik

maakt

hebben dat stelsel verder uitgewerkt gevestigd der verlengingsletters had

taalgeleerden zich

de

heeft

zoo

de

Europeesche

Maleier

voor zijn

eigen taal nooit gebruik

,

te

ze

treft men

ze

woorden

vocalen

uit

de

, 5 , , of ,

pó ,

,

, zij

zij ,

maar

aan die

zijn

vertaald

boven

door

den

.

dan

krijgt

zich

de

of

a

),

boven

begin

dandan

met

en

; . v .

walis

mede

de

, ,

schuin streepje

beneden

Tuuk ge

.

Dr.

V. is d

inleiding

overgenomen

Perzen

-,

van

geleden

,

de

,

geschreven

dat het Arabisch schrift niet

b

zie

benamingen

daarboven

op

.

dendeng

.

Š v .

D. de

zelf de

hem

het

;

in

,

WALL

.

,

,

zij

, en

,

niet gebruiken de

goede

een

uitgaaf

van

en

ook

Tuuk

de

;

dan

bij

Hr

D. ze

Wall

. . v .

D.

V.

zich niet van bedient onnoodig maakt bij

er

de

.

bewerking

van

tran

teksten

met recht genoemd

,

2

beneden den

;

di

‫غدند‬

,

b

v

heeft

streepje

. . J,

schuin

;

klank

een

is

den

kesrah

(e )

Symus

,

weggelaten

i

De

$

medeklinker

den

,

ze

de

ze

,

Hr

door

58.

Maleier

daarenboven

woordenboek

en

uitgaaf

voor

Hr

klank gewenscht zijn een woordenboek dat geen duide transcriptie praktisch ons karakter heeft nut hebben

daar scriptie

wilde

heeft

tot

het

niet

zijn

door

woordenboek

in

lijke

zijn

in

waren

arsjada

van

Maleische woorden toegepast b.v. Juol ambil aanduiding van den gebruik van dergelijke teekens

die

dit

1ste deel

teeken

Moge

sü ,

tatah

bewerkte

de

-,

;

dus

5

(

,

-

baris diha

lamma

).

,

,

,

zü

Leesboek

a

een -

,

)

en

,

,

maar

;

te

meer

hamza

,

,

zü

.

bewijs

‫تاجنس‬

bovenstreep

deze Maleische

verder dat

harakat

, , ,

het

,

,

zijn

,

,

zie

De

58. (

worden

klinker den klank heeft Begint het woord met een korte letter

Dat

plaats waar

jaren

streep

fatah baris diatas

gevormd

fatah

baris

benedenstreep

Arabieren

korte

Arabisch

‫یسراب‬

voorstreep

reeds

Maleisch

die

is

van

opmerking

een

$

een

de

Perzisch

rechtstreeks

maakt

aan

mond

de

uit het

in

zij

niet ontleend zijn waar

het

didepan

een

of

baris dibawah

baris

is

kesrah

dapan

geheeten

,

,

Squs

,

sěndjata wapen

Maleisch

de

, ,

, ,

klinker

in

beweging

in

deze klankteekens

;

drukken

heeft drie teekens

ě,

Het Arabisch

de

te

§

57.

om

.

.

toch noodig kennen wijl ook daar volstrekt niet altijd voor Europeesche

vermaleischt

in

komen Ook soms aan

is

ofschoon

,

,

in

,

van deze teekens

Arabische woorden

het

maakt

zij

19

dinding

20

zoo

verlengd

dan

den ‫ركشب‬

boentar

,

boven

;

‫رتنب‬

b

( 6 )

; . v .

klank heeft

.,

, ,,

een

is

kleine liggende

,,

vv.

. .

b

91

b.

met

verlenging

. . of

,

;

b

,

in

madda

scal

en

do ,

, gw

angka

,

,

getal

penat

,

,

‫تنف‬

of .

,

zou zijn gelijk

bedient

de

,

;

bevorderlijk

siang

van twee overigens en

,

boven

klinker heeft

banding

somtijds

pinta

hetwelk

of

.

in of

‫غدنب‬

van

, .

versterking

heeft

den

wen dient

vorm

zij

,

tasjdid

te

en

,

,

,

; . v .

,

ter

b

de

‫تنف‬

vijf

het Maleisch tanda boogje

dat deze geen

djazma

schrift nooit

v

in

,

,

bolletje

onderscheiding

de

in

dychíš

,

,

,

,

, b . v .

De

er

zijn

,

de

de

.

w

. a .

m

64.

een

sluit

woorden zich

komt afsnijding

aantoont

van

wasla

Maleische teeken

geheeten

is

,

,

§

het gebruik

duidelijkheid

geschreven

§

lettergreep

tasjdid

zijn

teekens

dog

,

angka

medeklinker geplaatst

Maleier

.maloen

an

om

,

ook

djazma 63. De piz baris mati doodteeken

Ofschoon

;

,

dushi

doea

eenvoudig

bintin

het

,

djazma

vocalen

woorden voor boven oen uit drukken

orthographische

jad

voor

korte

in

,

‫تنب‬

,

pja

De Arabische

de

§

62.

,

,

madinetan

hamza waarbij nog

een

der

tanwin komen Arabische laatsten medeklinker

den

‫ةنيدم‬

nl . , ,

teekens

),

(

,

wyü

verdubbelde

‫لام‬

De

.

..

§

61.

onder

om

en

,

,

š

ani

b

cemmat

ge

oeloe

,,

os

. .v

;

scheiden

de

van

door

woord door

een

s

het begin van

Alweer aan

de

.

,

den

maar

en

.

,

lamma

,

medeklinker die bongkar

lange

iqbâl ;

îlâ

ut

æ

mo

. . v

;

b

u

$

60.

De

door

begint met

het woord

,

ook wanneer

, 5,

de hamza

; b. v . Jlet

de kesrah

en

komt weer

dan

een

de beginletter

tusschen

i,

een korte

i,

Begint het woord met

,

dien

bij

de

,

bij

behoort

de

lettergreep

;

volgende

de

,

de

bij

,

heeft

,

dat

de

toonen

;

te

medeklinker boven welken staat ver dubbeld moet worden eerste medeklinker sluit dan voor terwijl gaande lettergreep tweede met den klinker dien aan

medeklinker

21

,

als

.

zakkoem

woorden gelijktijdig klin tasjdid boven geplaatst de

,

,

;

,

,

van

ů

‫نید‬

;

,

,

de een

( ) een

als

.

1

lég !,

uit

die ‫غیس‬

; b . v .

is

van

,

,

Es

‫هب‬

;

op

van

van

,

en

aan

geplaatst

de

in

de één

tot

en

schrijven

,

te

. v .

b

,

J)

ze in

en

in

spelling

met

woorden

een transcriptie

,

weergeven

dus

heeft kniejen

in

,

o

,

als wij bowa

,

;

volgende

evenmin

i,

daarop

plaats

a

met

j

,

J)

, al ,

,

zijner

staat

transcriptie van Maleisch geheel over de

i

en

de

voor

w

door

het

. v .'

b

j de

zelf

uit den aard

worden men oorspronkelijke spelling getrouw

,

.

van

lidwoord

geschreven

of

,

wil men

.aboelwaziri

‫اوبا‬

‫ريزول‬

;

waarvoor

de en

,

tijang

al ;

in

bij

,

,

woord

de w

,

‫رهمگ‬

het Javaansch

in

nu

het

,

(1 )

Ofschoon

ons karakter

in

boenga

woord

het bepalend lidwoord

tammatoe'lkalam

zijn die letters moet gebruiken bodig De verbinding van de

welk

wordt geschreven

de

,

.

,

‫تمت مالكلا‬

uitspraak

geheel

zal opmaken

uitspraak dat deze letter met haar vocaal laatste klinker van het voorgaande woord zich lettergreep medeklinker verbindt

zelden anders aan dan

als boewang

dian

door een andere spelling

begin

het

boeang

Maleische geschriften treft men wasla een pas kan Arabisch teeken dat het Maleisch zelf nooit

uitsluitend

Begint

verbinding

,

of

de

,

is

De dit

zoodat volgenden

samensmelt

komen

‫غيس‬

ú den

boven

tasjdid

echter

wenschelijk

wasla

singa

In

,

verdwijnt

chos

boeta

het verband

toont het onderscheid

mogelijk

woord

een

dezelfde wijs gespeld wordt

verwaarloost

lezer zelf wel

toonen

te

om

aan

kleine

en

ho

$

65.

,

bedoeld

waar

met

De Maleier

dat

de

woord aan

;

,

,

overtuigd

siang

1

‫غوب‬

boenga

.dina

‫نید‬

er

,

onderscheiding

in

,

. v .

b

dat

een ander

van

Men boeat

van

zou zijn

,

onderscheiden

om

Maleische

in

en

;

en

de

medeklinker dienst doen zou worden wat dikwijls wenschelijk

moeten

te

pyj

tammat

Wanneer

geplaatst , b . v .

de tasjdid

boven

ür

9

,

tač

•

ker

of lamma wordt

fatah

‫ي‬

behoorende own

.

de

, ,

ia

ik

de

in in

ze

j

of

is w

, ,

de

geheel voldoende daar deze schrijfwijs als men verlangen kan is ,

.,

,

loear enz wat zoo duidelijk voorstelt

i.

tiap

, m . .

te

.

de

,

,

noodig boeang maar eenvoudig boa knieën evenmin tasjdid enz Schreef Maleier het zou rationeel zijn tran scriptie terug geven Een vijand van overtollige letters zijnde schrijf tiang

uitspraak

de

bij

),

ubas

,

,

,

.

kitáboo’nnabi

lauic

we

,

a'rrahîm

a’ssalâm

.

pw

;

poggi

,

;

;

,

ww

woooor

wa

abdoe’rrahmân

samentrekking

beginletter van het volgende woord

Tulas

;

wordt

b

verdubbeld

13

terwijl

uitspraak

verdwijnt

dan

de

de

J

in

de

pag

.

(

zonneletter

een

zie

22

en

op

hij

.

.

v

een

,

dient

).

eenvoudig

Maleier

),

),

de

Ī

18

schrijft

Gelijk

1

de

Ś

; b . v .

i.

.pl

,

, ,

,

;

(

.

,

somtijds

zoo ook

zij

1

,

Arabische

;

als

Isus

maar

i

niet

Moesa

niet

Arabische

Isa

,

Lugo

het waarschijnlijk

heet dan

;

is

dat die

; . v .

worden

als een waarbij

van sommige

,

,

toonen

u

.pl v . slot

deze

‫نامحر‬

dit

en

;

,

‫ يلاعت‬ta'alla

de

, .i

aan

uitgesproken

moet

boven

ook

b

wordt

geplaatst

de

rahmân

‫نمحر‬

te

Zij

,,

verlengings

medeklinker geschreven

den

,

; . v .

.

wordt

boven

om

In ‫فتا‬

drukken

vervangt dus eigenlijk

pag

woorden

b

alif

woorden a

de

atap

streepje

verticaal

madd

liggende

.‫فتاه‬

Arabische

behoort

uit

te

‫ فتآ‬a

; of is

‫دآ‬,

opgemerkt

reeds

als

eigenlijk madda verlenging aan het begin van een woord

,

Delo

lange

ada

de

om

$

66.

-

.v .

b

let ;

in

de

,

de

,

in

Hierbij dient opgemerkt dat ofschoon het Arabisch deze regel streng opgevolgd wordt Maleier hem dikwijls verwaarloost uitspraak behoudt gelijk het lidwoord eveneens den kitâboe’nnabiji enz genitief uitgang niet kitâboe’nnabi

maar

,

zij

In

naam

den

van

,

Mohammad

de

,

çalla’llahoe slaihi wasallama gewone behoede hem

www

, i. .pl .v

heil

en

,

geve

,

achter

‫هللا‬ hem

;

zegenspreuk

‫هيلع‬

sho

plung

hem

zegene

of

God

en

i., .vpl .

peło

b

de

; . v . .

in

.

,

geval heet daarvoor gehouden bois hatta madd açal maar wordt ook dan zeer zelden Maleische geschriften aangetroffen Nog wordt madda soms geschreven boven afkortingen

zij

ge con

staat

gelijk een

waarboven

wordt

,

,

eigenlijk

het Arabisch zij

.

e

de

dat

',

toonen

voortstooting In

,

,

,

persing

is

.

aan

,

ain

hamza

wordt geschreven te

De

jaid

en

bruikt

sasoenggoehnja

om

aan

67. de

$

welêmw

om en

ge

us den

;

maken

sluitende

een

te

zij

te

den medeklinker

wordt

2 en °

plaats

om

1 °

.

æ

de

boven

alif vervangen

k

in

klinkers van

de

van

dient

en

geschreven

:zij

het Maleisch

s

en

gehamzeerde

deze een drukken

te

i

klank uit

In

en

,

wanneer

, ,

aspiratie ) is ; ook wordt

sonant (zachte plaatst

zij

23

heet

vervangen

dikwijls

ook

hamza tanda

dan

,

of

het

,

djalan

-

‫ناتکاد‬

,

běrdjalan

herhaald

verdubbeling

die

;

,

of

,

te

. v .

b

zich

cijfer

Arabische

verdubbeld

bepaalt

Pubb

de

en

,

drukken

angka

wordt

dan

-

,

pěngampoe pěngampoe

,

rpw saekoer ,

;

één

voor

cw

de

.

één

,

-

,

dient

het distributieve voorvoegsel

ook

saorang saorang

saekoer enz Bij spelling

uit

rginës

,

; b . bij v .

;

later

)

waarover

zoo

naamwoord

een

te

woord

herhaald

räistw

; b . v .

een woord

woorden

(

een

sa

,

regenten

angka

.

-

om

meervoud

het gebeele woord voogden

dat

toonen

echter het afgeleide

doea

angka doea

afgeleide

;

tot het stamwoord diangkat angkatnja Is

.

(

low

In

.

aan

).29

,

De de

om

bij

68.

$ 2

N

, ,

dient

moet worden

okol

schrift voorkomt

Maleisch

in

dit teeken dat zeer veel spelling pag

Over verder

zie

.

mati

gebruikte

uit

teeken

8

88

wordt over dit veelvuldig

.

III .

)

gesproken

(

voeriger

HOOFDSTUK

.

SPELLING

hebbenden zijn

of

,

měngedja het

,

das

in

dat

Sgu

,

ook

,

,

dit

‫جيا‬

;

laatste

le

Ma

soekoe

letten

verwante

het Maleisch

of zij zij in

.

het

mỏngidja

hun tegenwoordigen

vorm

zich uit een korteren vroeger talen nog bestaanden ontwikkeld

meestal tweelettergrepig

.

,

hebben

zooals

te

,

bestaan

beteekent

stamwoorden

zonder

uko

het Arabische

,

De

Maleisch

woord op

70.

voorkomen

of er

,

$

lettergreep

deel van

in

leisch kalimah

van

in

ook

de werkwoordevorm

het

in

Spellen

is

§

69.

.

A. Stamwoorden

Wel zijn

2013

24

de

‫يلو‬

, , of roe , 2 ,, , !,

Be

. ;

čnau

adjoong

čroe

»

g

een

gint

‫عجا‬

djoong

;

,

amas

;

,

sto

‫شج‬

, ‫سمأ‬ , nau , ; wil ,

,

hij

,

,

en

;,

Ég

,

,

‫س‬ of

st

v

.

mas

člai

,

, op

wgó

,

dan

de

is

;

lai ,

wis ,

zooals

weinig roeng eenige interjecties maar gesteld dat die éénlettergrepigheid nevens gewoonlijk dissyllaben maakt door voorvoeging van

poen

Maleier monosyllaben

.b

,

uitgezonderd

woorden

zoo

enkele éénlettergrepige

hiervan

,

,

,

,

‫قرا‬

,

,

,

en

bij

.

vooral

,

nevens

‫غبین‬

‫وميره‬

.alipan

,

,

;

,

amarah

‫ننیله‬

afgeleide vormen

de

in

‫نفيلا‬

of

nevens

eerste

,

anoegěraha

slechts

anjaja

Europeesche

buiten

woorden

van

en

‫نوفمس‬

beschouwing

Portugeesche

( 1 ),

-sam

even zoo

de

worden

verkregen hebben

,

het Maleisch

meer

overgenomen

of

hier

vele drie-

talen

; b . v .

,

herkomst

echter ook Indische

beschouwd

blijven Arabische woorden gemakkelijk herkenbare

zeer

.

meestal

De

als Maleische woorden

(1 )

en

woorden deels maar die geheel het burgerrecht

,

het Maleisch uit

zijn

lettergrepige

in

71.

in

Er

§

,

.njaja

aniaja

),

,

sul

van

(

,

&

B

Sanskritsche

zelfs noegěrah

;

een

riman

‫ومیر‬

wel

Maleier dat

vreemde taal oorspronkelijke woorden weg

het of

den

dus drielettergrepige woor

,

;

,

lipan

daarentegen

den klank

die met een nasaal

,

,

,

en

,

, 8, , ho , we

hij

marah

aniboeng

van

.v .

a

uit

van

noegěraha

vorm

‫ياپ‬

laat

b

en

gebruikt

den

;

)

(

Omgekeerd lettergreep

. v .

b

;

arimau

,

harimau

b . . v.

;

n

hå ) bak

er

of

hě *

,

van (

of

,

ombak

nevens ‫ةرامأ‬

‫غبينا‬

wak

neemt het voorvoegsel

maakt

nevens

‫قو‬

,

,

,

oeang

den

niboeng

‫تفما‬

.hioe

ă

‫ویه‬

;

‫غوا‬

die met van

keelletters

neemt het voor voegsel den

dan

zelfs plaatst voor dissyllaben een smeltletter beginnen

dien

de

d

),

2

tandletters

Wang

ě

,

Bol

die voorslag

is

.

de

(

is

,

m

of

ioe

,

. v .

b

;

o

‫غو‬ ,

in

; b . .v

i

aan

of

ce

‫ویار‬

voor

niet meer bestaande pat

enkel ander woord

een

Zoo gewild

voor

half klinker

een

aan

joe

,

Ook

in

æ

of

;

‫وي‬

Is oeak

pag

het Maleisch

beginletter

klank

hij

lipletters

het

van

de

,

ěmpat

gelijksoortig

de

voor

,

ng de

beginletter

, i.

de

de

,

het woord niet met nasaal smeltletter halfklinker dan voorvoeging dikwijls gesloten met wordt neusletter die met

andere

;

,

;

,

,

‫ينوب‬

van

,

l;

of

r

,

m

aan

, ,

; , diri

; . .v

, ,

te

;

van

,

,

,

.

geheel

,

üili

gelijk

tapak

of

te

těloen

wijzen

,

, om

. v .

b

een

,

;

. v .

b

van

;

,

,

in

;

is

van

;

, ,

,

,

en

, , ,

,

,

,

gemaakt

om

, ,

], of

,

,

‫فلیش‬

van

b

,

,

shi

tand

),

,

en

:

beteekenis

-kem

langdurig

üszili

wijzen

toonen

woord

ligt

,

.

,

,

van

gelintjir aitglijden

, en

,

Makasaarsch

,

‫رچنل‬

koeliling van

bestaande

elus

,

nog

inschuiving gevormde woor

gebruik

, in b .v . het

(

gintjir

,

puis

een

zulk

koeling

kintjir

palissadeering

.

door

niet meer

kelintjir

tjèroetjoek

,

sommige

in

,

,

insteken

of

van

nauwkeurig

sělidik

vooral gebruikt wordt

steken

grondwoord

(;

lippen maken

van

voetzool maar dan toch het begrip van zeker ten grondslag aan het afgeleide

‫رچنلك‬

of

ümuw

toendjoek

die

Dajaksch

,

schitteren

lucht

,

,

. i.

. .v

,

,

het

,

rondom

flikkeren

‫فليمحت‬

door

özgji

ook

tjoetjoek Van

glimmen

herhaling

b

;

72. is

den §

öz

zoo

palm

gilap

hetzelfde

opgezwollen

waarvan

, , ,

,

tělapak

veelvuldigheid woord

d

, ,

üb

woord

goemilang

kělěmboeng

zoo ontstane

,

;

het

aan

het

is

Somtijds

getand

‫ثبمك‬

üşü

van

wijsvinger

gěrigi

tandeknarsen

onderzoeken

,

,

djoek

étals

voortdurend

hard

grijnzen

kěrěnjoet

in

onderzoeken

,

of

;

,

‫فلم‬

,

sidik

,

Gw

opgezet

tong

door

versterkt

donderend

gěměntar

gěměrlap

beweging met

, S,

,

, ,

boeng

(

,

,

,

,

of

,

kënjoet

gěmirlap

grondwoord

gegeven beteekenis glibberig hebben

gěmilang

van

,

sěnoenggang

cléiw

gồmoeroeh

jüa

beven

s3

glinsteren

zuigen

sě

ww

; . v .

. v .

gěntar

maar sterker uitgedrukt gemilap

b

, de

bibberen

donder

van

;

,

els ,

gilang

iteratieve

smeltletter

sąmboeni

het

van

trappelen

,

;

van

sidderen

beven

b

,

goeroeh

,,

geluid

‫رتنك‬

,

van

neus-

door inschuiving van

beteekenis

frequentatieve

een

onze taal

8,8in

zooals

God

het

wordt

er

of

die inschuiving wordt

spraw

, s, luas , gigi , , gas , ,

.,

,

toenggang

2e

sěndiri

;

°

1

;

Speciw

‫لكشت‬

deels

samoeděra

behalve voor

van

)

nasaal

,

door

boeni

I,

, een

voorvoeging

door

van

koetika katika Maleische dissyllaben

uit

;

ontstaan

gesloten

of

Küs

poerna

law

25

‫رچذك‬

26

om

i

;

of

a

de de

.

het

,

,

is

of

,

in

in

de

op

,

of

,

de

in

;

. v .

b

ze en

in

hij

de de

;

of

( 1 )

.

,

ugl

;

,

gek

gila

J. ,

; )

(

penultima

geschreven worden

;

,

waar

zijn oogenblik

overschot

verwachten

, ,

niet

is

voorloopig

het de

ofschoon

te

,

,

wenschen

blind

klinkers

weglaat

lettergreep

klinker

een

boeta

lezer

den

zich aan

.

;

,

sesa

voor

voorlaatste

niet toonloos

,

m

de b

; . v .

en

,

,

,

de

zij In

open

,

te

. zij

duidelijkheid

de

ware

te

,

( °)

Het

regel niet mag gewoonlijk volgt daarbij

van

ut

spelling

hoofdzaak

afwijkt

van

den

kata woord

begeerig

;

5

.v .

,

,

wanneer

b

loba

a

.

1ste REGEL

naar willekeur

volgens

staan

kelijke opvatting moet

er

,

dit

,

zij

behoorden

hun eigen

schoon

is

waar

houdende

Maleier

de

schrijft

dat

,

tweede regelen

bij

het oog Maleische

het burgerrecht verkregen heb anderen oorsprong

zoodanig

van Sanskritschen gewoonlijk behouden

echter

plaats

houde men toepassing zijn

ook

de

zij

de

en

Arabische

ge

lachen

schudden van aangaat

stamwoorden

regelen van

,

gemgretjik

met doffer scheller lettergreep

dezer

alleen

,

‫چرمگ‬

laatste

schateren

spelling

geheel

zijn

de

de

of

,

,

bende

al

woorden

van

kletteren

klinker

volgende

hieronder daarvoor eerste plaats dat

ingeschoven

nader

‫ كچر‬, retjik , spat; ‫غجنرمک‬,

gěmělatoek

nu

,

,

gělak

Wat

74.

water

gěměrěntjing

naar gelang

luid

$

spattend

als van

gěměrěntjang

uitkomen

doen

,

geluid

een

te

het frequentatieve

gekomen

stam

in

den

;

voorvoegsel

als

bij

$ 73. Een zelfde begrip van aanhoudendheid , voortduring, her haling is gelegen weinige woorden , die een geluid te in eenige geven en beginnen met gemě ; misschien kennen is daarbij gě als

het

,

onduidelijk

,

en

;

is

teekens gebruik gemaakt groote menigte streepjes

is

,

in

.

,

de in

de

regelen voor hun spelling vaststelden dat Maleiers zelven eens voor goed waarbij natuurlijk het ideaal zou zijn dat iedere lettergreep klinker door een eigen letterteeken werd voorgesteld Dat baris daartoe minder geschikt zijn blijkt terstond wanneer men Maleisch schrift handen krijgt waarbij van die tengevolge

vermoeiend

van

voorkomen

.

in

die

,

zoodat

door ons vastgestelde regels

In

–

dan onze spelling ook zijn dit werk

verstaanbaar

.

kan

te

en

wij

,

te

,

duidelijkheid

lees-

afgeweken

.

dan van

schuldig

schrijvers

en

is .

,

bruikbaar althans de

voor den inlander wordt opzettelijk

de

in

telkens verschillend eenige regelen hoe minder met eenige concessiën aan

inconsequenties

maar ook bij denzelfden die toestand bestaat zijn wel ge hoe liever maken ons daaraan

verschillende Zoolang

,

;

houden

ons oog schromelijkste

niet alleen

en

schrijver noodzaakt

aan

bij

spelling

nu

de

voortdurend

de

en

.

,

,

er

en

ze

de

De Maleier ge bruikt dan ook hoogst zelden maar schrijft veel liever klinkers Ongelukkig maakt zich daardoor houdt hij zich daarbij niet aan een vast systeem punten

van

i de

,

en

de

van

,

,

,

,

of

‫نیا‬

;

,

,

in

die

of

;

ik

;

,

dag

, , ,

;

,

.۷

;

;

of

en

op

te

in

er

ze

,

.

;

en

,

,

.

;

, ce

de

,

Cew

klank

een

, , ,

,

-

,

),

,

biz

;

,

, ; ;

een

, ,

),

koendi

,

de

zij .

Lis

;

, ,

vijand

nègěri land

,

;

kěna

stad

de

i.

,

. v .

persoonlijke

Sui

pěpět

spoedig

sětěroe

Men

boeang

klank door

verhaal

kěnděri

boenga

, ,

van

,

d is , .

heeft

bow sigěra

suikerriet

djoea

dergelijke

tjèritěra

, ,,

gjüw

lög

wel

meer

open

deze

;

,

ontmoeten

,

Sais

uitge

niet

vasten

den

soea

en

,

těboe

uitge

penultima niet

a

,

,

,

low

;

, , ; \;

;

aan

b

;

you

'g,

;

,

,

sky

ai

, ter

,

,

dus

bescherming

tot goudgewicht

poeasa

onderscheiding

ultima wanneer

prinses

,

klin

soeatoe

‫رتاوس‬

gewoonlijk

penultima toonloos

.

dienende

in

,

zoo

,

daglicht

open

; , ,

běla

, ,

gestold

poetëri

itoe

onverschillig

terwijl

(

de

,

,

a

;

,

In zij

en

,

,

.

. , v. , oud 1-, ; ,

běkoe

,

Szü

,

y

,

getroffen

dit

alau voortdrijven

ontmoet men ook

vorstelijke zoon

%

, ;

prins

poetěra

.ari deur

duidelijkheidshalve meestal wel

dag

uitgedrukt worden

of

‫و‬

in

moet

dan

de

.

e

Is

;

Edw

eindelijk

waarin

twee

leeuw

siang

door

lalai

cwly

tegenwoordig

singa

‫تاوس‬

het schrift

woorden

b

Leww

niet die van

pintoe

güis

‫تیا‬

tegenhouden

paard

toea

wegwerpen

klanken

steen

altijd

moeten

klank

den

die

doea

,

;

,

lg

;

; ,

geschreven

‫ي‬

niet

met dan weer zonder die

schudden

koeda

wordt

bloem

nu

au

;

b

de

de

,

,

is b

,

meening

voorafgaat

toch

,

,

of

,

,

y

. v . g ),

lalau

ultima

wordt

dan

. v .

;

veeren

open Dys

.

d

,

kirai Heeft

drukt

,

en b

Jø

. .v

;

;

een

drukt worden

sangka

akoe

laloe vervolgens

De tweeklanken

toonloos

eens

‫ككا‬

C.

Sus

of

viel het meer meer schrijven bevordert

van

batoe

weggelaten

of

;

aan

de

om

;

;

,

,

In

,

kers

geregeld

andere treft men

deze

wel

9

door

‫ يرود‬doeri doorn ‫يرا‬ ‫يراه‬ zeer veelvuldig voorkomende woorden worden

sommige

geval

ini ,

dus

joils

van

kiri links

‫يريك‬

niet

den

het Arabisch

werkelijke beteekenis

. .v

die

verlengingsletters

navolging

vertegenwoordigers b

nl .

,

geeft

en

duidelijkheid weer

klemtoon gebruik

wordend

‫وكا‬

,

wanneer

algemeen

en

gedaan

de

;

dit

,

klank dan wordt deze uitgedrukt werd vroeger

en heeft

gewoonlijk

æ

(ultima ) open

tegenwoordig

,

Is de laatste lettergreep

;

.

a

b

zij

27

boontje

28

f. Uitzonderingen

deel

,

;

;

, , ,

,

,

Jeo

; ,

Jil

wel

?; ;

sw ook

,

) ‫بو‬

;

in

,

,

,

J,

;

,

,

-,, (

ook

,

,

in

',

schrijven

, ;

i., .vpl .

išlwLaw

, lai ,

law te

de

de

de

, ,

üs

,

,

als

,pl

, .v.

b

,

saga

regel

den

.

een

,

.

( 1 )

;

,

tiental

volgens het dialect Vooral van dezen

ma tot

hij

geen gebruik

telkens

als

is

. ;

,

wiaw

dit

, ,

, ,

werpen

wül

wios

wegen

poeloh

enz

afgeweken

schrijft

; ;

lot

taroeh

hij

,

veelvuldig

enz

.

taroh

,

,

basoh

basoeh

klinker

voorspoed

lempar

;

, ) ;

poeloh

poeloeh

, ,

nooit

'dy ,

, ,

;

,

van

twisten

,

dü

įrav

, ster

b

(

die

tegen

timbang

,

tot groote onduidelijkheid gelijk zijn eischt het

,

woorden

en

),

baris

(

sendjata

van verschillende

in

de

de

der harakat

medeklinkers

, bij .

in

en

der

het ongebruikt laten wanneer

djika

noodig acht den klinker duidelijkheid een gesloten letter kunnen navolgen dit consequent wij zouden hem moeten gesloten lettergrepen leidt het niet schrijven van klinkers

deed

Inderdaad

bantah

of

;

greep

oentoeng

peai

door den Maleier

klankteekens

mahal

kapal

nama

fouten

,

bevordering

wordt

hij

van

de

regel

uitspraak

elders hoort men

vindt

Sco

kunnen

mag

planten

=

,

2den kende

üül

-

De spelling

Riouw

bewaren

;

,

,

bergen

Maleier

einde door

lettergreep

bintang

stoel

‫هدس‬

geschreven

.‫يلود‬

dat

ten

gesloten

. v .

çüü

struik

,

simpan ( -)

In

diamant

roempoen

en

intan

een

,

,

worden

met

als door het gebruik gewettigde vrijheden

maar

, ; , , , dus

. a .

geschreven

van

,

,

,

Regel

2de

uan

,

,

(,

,

,

te

staan

de

wes

, ,

,

worden

ultima plaatst

worden

ook

te ‫يئاب‬

dat

,

,

;

zelden

bagi

uitspraak

uitdrukt

dari

altijd zon

bahagi

xyu

schip

sahaja ‫تاك‬ kata sama ‫ياهس‬ dergelijke schrijfwijzen moeten dus niet

aangemerkt

bagi

verstand

Jes kapal

naar

dari pada

geschreven

meervoud

;

in

‫يئاهب‬

)=

en

,

, ;

behoorde de

.g

dikwijls

boedi

mnajesteit

Opgemerkt moet

penultima

verwarren

lexw

,

,

woord

,

stof

, ,

,

doeli

uyla

wel

dat men echter ook

tjita gedachte

,

>

;

als

niet

reeds

duur

kapada

samenstelling

su

,

sẽgala

schaarsch

‫يئد‬

soort

,

bagai

afgedaan

JL ) ;

staande

voor

,

,

,

336

,

lên

alleen

aan

So , maka, toen , dat ;

:

zijn

woorden

aan , te , op , voor ( het adjectief pada , voldoende,

in

van

,

klinkers

praepositie

een

,

der van

komende

soedah

dezer

' geschreven

wordt met

en

ook

pada , praepositie

‫ماس‬

di,

voornaamste

de

regel zijn eenige woorden , eersten waarin de klinkers niet geschreven

dezen

de

;

worden

op

voorkomen

een

die zeer dikwijls

29 b. Wanneer de penultima open is en den klank a heeft , terwijl de ultima gesloten is en met een klinker begint , b . v. da - oen ,

na- ik , dan zou die laatste lettergreep

eigenlijk

niet te schrijven

zijn

$

lain

de

klank

heeft

fli

;

wild

aan

eveneens goed

baik

,

,

'


de

en

,

door

is .

genoemd

;

)

22

.

(

pag

,

van

k

sluiter

dikwijls niet geschreven den klinker der ultima

in

c .

Is

de

.

is

in

,

strijd met vindt heel foutief

transcriptie

dat een

dawoen sommige die

,

men

de

.,

zooals

lain

.p v .

enz

blijkt

,

laoet

i.

bovenstaande

,

het lajin

.pl v .

Uit kain

i. i.

.

,

en

un

,

;

in

bezoeken

gelijke

verloren

3 < 34

als

;

wordt men

aantreffen

spelling

evenwel oorzaak

is

of

of

aules

verschil

den

slordigheid

, b .v .

niet geschreven

zelfs

, wat

boven

, ,

,

laoen

dan

ander

dikwijls

,

bij

er

,

s

klinkers

usy

Onnauwkeurigheid

lawat

een hamza

wij zouden dus

en

.

,

,

laoet

schrijft

drager

,

, , zee en ;

dat

toont

wy

De Maleier doet

alif consonant

een

Y

plaatst

en

us

of

9

van

.

(pag . 22 ) ,

gebeurt

ook

16

$

1,

en

de

van

;

ulls ,

krijgen

maken

te

Š

zijn van

gebruik

door

lain

dan

,

,

).

4

; .

.;

, let

voor

boesoek

,

cwg

of

w

van

of

wës

s

, b . v .

een

, als

ook

,

de

tak

zoo '65

of

(p

,

,

,

.pl v .

;

6

.

v

van

pokta

die

nu

,

hamza

of

,

,

200

;

,

het

en

. who

al

man

Sans die

wan

dan

,

;

wijders

sjahadan

,

de

uts

uit

,

,

verzoeken

en

adjectieven

,

il,

,

in

de

,

en

a

naast

vragen

tanda mati

bapa vader

, ,

uit een

niet

een

,

,

tjih

,

,

worden

snuit van

in te

om

een

ge

,

boedjangga

olifant zuiger

zal men

in

).

stof

(

),

klinker

,

,

;

,

slurf

(

aantreffen

.

;

,

.

.

.

b

v

‫ ارتیس‬enz

‫ناوت‬

;

,

bělalai

),

boelalai

‫کشجب‬

zijde sětěra insekt ‫ ارتس‬soetěra Natuurlijk wordt ook hiervan afgeweken

ten

,

,

geen

sigera spoedig

,

. v .

,

‫غارب‬

wordt

.

‫ارس‬

, In

open

een

en

van

een

leerde

de

antepenultima

;

boeang

niet

enz

(

;

‫;يلالب‬ > b

geschreven

.

.

Regel

a

!, ,

sly

;

3de

boeah

klinkers vooral

zeer dikwijls

‫ غاروا‬orang

zeggen altijd geschreven worden toean

n

hof

,

,

door

gesloten

ng in

lettergrepen

,

zij

.

,

dos

, b . v ,

),

raadzaal balai benevens eenige interjecties meestal met een klinker geschreven opgemerkt Hierbij dat handschriften (

of

g

de

(

de

roeng klinker geschreven worden andere zooals vorstelijke woning astana naar audiëntie-

)

,

met

tijd

overloop

minta

ulaz

zelfs

overgenomen

bapak

, ; ul ,

ook

.

krit

ontkenning

regel zijn uitgezonderd

tweeden

dezen

pon

wio

naast

op

Van

d

ugly

,

,

mintak

;

plüino

;

, ;

op

,

;

uitgedrukt wordt

weer door

die dan ook

k

een

zoo

door

Mijn

.

wel maar dan

,

nog sloten

benaming

nagenoeg klank uitgaande wordt hadden dien vroeger thans ook vooral minder beschaafde uitspraak ge een

uitgesproken

open

enz

met ons

sluiter

‫ توف‬meer dan

willekeurig

500

grootvader

rot

,

,

vuil stinkend Eenige woorden geheel

datoek

aanspraalsuoord

tidak

zij b.

woord

andere

met hamza constant

öls

maar

ag

,

als

,

üles

een

bij

in

;

treffelijk

,

Mejuffrouw

van

wordt

ongeveer overeenkomende

Maleier

is

verkorting tergreep

intjik

,

v

,

,

Mevrouw

uitgesproken

,

, . .pl

s

heer

in

zla

‫كچنا‬

‫يچنا‬ welgestelden

een

spelling

deze

is

woorden

ontmoet men altijd

in

sommige

. v , . 64 ,

Bij

niet volkomen

sluiter

den mond teruggehouden

b

als

en

.i

, dat de k het ware achter

aangetoond

,

30

geschrif

31

ook

het

in

,

, , ),

; ,

),

,

;

, ,

2

,

;

of

,

,

,

,

.

,

,

,

‫ك‬

de

antepenultima

er

de geen

open

en

de

in

de

,

de

in

en

die

open penultima

antepenultima

de

haar klinker aanhechting dier

.

bij

antepenultima

,

in

de

,

er

uw

,

;

; ,

,

,

sli

een

niet

mijn woord

katakoe

goeroemoe

onderwijzer

,

dan s

an

ul , dat

den

van

de

toonen

a

of

sl . i,,

drager

,

aan

suffixen

te

,

der

in

,

, ,

zeg

po $

, ,

ultima

het stamwoord

zijn doorn

consonant

lettergreep

hij

de

er

al

doerinja

ul

de

als

een

, . -, , woord

terwijl

om

de

had

stond

onderwijzer

dient

in

),

die

zulk

i

een

een

doorn

de

er

en

doeri

,

goeroe

het stamwoord open dan die penultima haar

van

achter komt

ook

sis ,

,

,

9,95

nu

dat

zich

ultima

katakăn

kata

en

;

,

, , ,

wls

zeg

kan

wijzigt somtijds

:

, zij

1 °

b

. v .

verliezen zoo geschreven moet worden

ik

‫نک‬

:

.,

,

;

,

behoudt gevallen doen

de

$

gesloten

klinker

de

talen

gevormd

.

regel geldt hierbij weer

De volgende

klinker

hoeroef

uit andere

woorden

aanhechting

hun

penultima zal onverschillig welk suffix

wordt

(

,

hel

ook

.

en

,

Maleische afgeleide

ontleende

; :

nja

,

w

,

,

p

enz

tambahan

is

de

penultima

Krijgt

saudagar

311gw

achtervoegsels worden

klinker moet geschreven worden mag gebruikt worden alleen wanneer

Syd

paleis

hoeroef

een

voor

alge

stamwoorden

Als algemeene

Zijn

maligai

an

a

moe

suffixen

gunst

suffixen

,

zijn

77.

zuster

pólo

‫نا‬

De suffixen

,

koernia

,

76.

,

Hollandsch

§

karoenia

als

zoowel

,

stamwoorden

der

smilo

en

sels

Arabisch

koe spelling

) ),

ook

affixen

,

van

voorvoeg

de

, de

praefixen

,

nl .

§ van

kroon

Afgeleide woorden

Door middel

75.

makoeta

.

,

),

(

B. datang

kărana

Perzische

‫يا‬ , i,

,

,

robijn manikam koopman handelaar soedagar

pacilo

ulas

vaak

broeder

naraka

zoo

,

bloedverwant

, ,

,

qw

'

;

meen

),

$

soedara

;

; , ,

geschenk

tegenwoordig

saudara

mensch

manoesia

Sanskritsche

oorspronkelijke spelliog behouden heb siss gło

,

wisho

w

oorzaak

derden regel zijn eenige

dezen

die hun

karěna

:

; 5,

als

ben

, ,

reden

op

,

het

Uitzonderingen

Tamil woorden

js ( ( ( ( ook

.

85 en 60

b en

klank

32

,

,

, ,

osy

van

,

, , ,

;

a

,

i

,

van

bij

te

worden

.

,

, op

s

toch

bij

a

sol ,

is

de

irawi

j

en

w

de

het

ter

,

;

l,

, met ,

wan

‫نواللف‬

,

oerai losgemaakt

,

;

zich

.pelala

'Sig ,

,

‫ولال‬

,

,

,

;

lalan

),

‫يورا‬

,

kilauan

transcriptie met Latijnsch pakajan pelalawan

,

of

men pakaian

‫نولك‬

of

de

bij

groen

;

;

,

is

,

,

,

,

het

, of

is

golo geen vergis

weten

,

,

en

aji

,

, gd te

, een

,

na

of

æ

,

,

,

,

ai

au

, ‫يكاف‬

. v .

,

,

b

;

‫يكاتنم‬

minta

,

in

,

de

';

zijn

‫تنم‬

.

en

de

de

,

van

krijgt het het

woord

dan

geen

;

aannemen

consonant

één

ils ) ,

Aangezien

het stamwoord

.v .

van

b

kunnen

had

.

er

een

van zelf dat s

plaats tredende

sluiter

zij

den

zij

als

,

de

,

krijgt

dan

het afgeleide woord wordt dus open antepenultima overeenkomstig het

van

met

spreekt

moeder

open

het stamwoord

ultima gesloten voegt zich sluiter

verliest an

en

i

,

de

in

daarvoor

vormen

ultima

verzoek

open

het

an

of

de

,

haar klinker verder de suffixen lettergreep

dan

,

een

, ,

pěrmintaan

,

krijgt

boendanja

penultima klinker terwijl

;

het suffix

stond die niet

penultima

de ¿

Is

.

het siffix

maar

gesloten

al

,

‫نادنب‬

wʻlüigi

a

,

poedjian

gebruiken ‫ نیاکف‬pakajan hat gebruikt even gangbare spelling ondertusschen

zoodat

ook

,

,

boenda

.

wglas

.

de

Is

.

,

‫دنب‬

‫نئیرچک‬

gedrag

gemaakt

bemoeien

stapelplaats

‫ وجيه‬hidjau

1ste geval

of

kilawan

gaan

penultima

klinker

een

3º en bij

.; van

,

,

on

schrijft

2º

pělalauan

woord

en

,

.b .v

,

;

,,

,

; , s .

oeraii

verschillig

karakter

irau

pakai

enz

hidjauan

iraui

mintai

lakoe

zich het aannemen der blijft ajan dat klank

terwijl

stain woord

‫نوالك‬

verder

‫ ييارا‬oeraji wordt kleeding

,

in

an

en

;

,

som

,

hindering

ontbinden

awi awan het

van

glans

kilau

geen aanmerking

er

.

i

de

in

ultima voegen

deze

,

weggelaten

‫نيجف ولامز‬

van

schaamte

,

;

,

behoeft

De tweeklanken

‫نوجه‬

,

‫ ياتك‬katai

tjoeri

‫يئيرچ‬

uşgico měngatahoei door deze weglating der

poedji

Aangezien

sing kan ontstaan

‫ولیک‬

laloei

kalakoean

words

zich

zal

,

van

,

lof

sigs

enz

,

men ontmoeten

beschaamd gemaakt

kamaloean

suffix

evenwel

tjoeri

,

kata

. zoo

;

nooit

suffixen

s'all

laloe

‫يروچ‬

des

Herhaaldelijk wordt

tahoe

‫تاك‬

, ;

kalakoean

‫نوكلك‬

katjoerian

,,

,

s ; b . v . van

,

,

;

van van

pěrkataan ;

,

na

D'UiSj ,

door hamza

, ,

rvangen is, vervs

,

ge

,

;

.

,

de

in

de

h

laoetan

echter die

Maleier

spelling

permainan

‫نكيانك‬

.

,

,

,

,

baoenja

,

wj4

laoetan

*

zij bij

,

,

,

, den

!,

zelf

een

og

een

de is

,

dat

toonen

;

te

om om

,

en

,

en

de als

)

,

sar

‫رسب‬

, ,

pollo 1

) (;

tan

-

ngi

iri -

,

,

,

staan

,

en

de

,

,

g

. v .

,

,

zij

kan

beginletter

blijven

,

;

,

‫يكادبمم‬

maar

membedaki

‫قدود‬

,

,

,

,

us

de

en

;

te

b

),

i

of

ce of

.katjioeman

‫نمویپک‬

niet behouden

b8dak

de

, in

als

,

,

,

bawoenja

,

,

‫نووب‬

heeft haar

ontstaan

verlengingsletter

daoen

3

de

is ,

sommige spraakkunsten en

de van

dapat datang

lettergreep nage

.

v .

verkeerde begrip

. i.

danken aan het transcriptie dawoen enz

,

an

permajinan

voor den Maleier onleesbaar

‫شتادك‬

lettergreep

laatste

lawoetan in

, enz .,

,

‫یتوول‬

met harakat

,

,

maar

in

van

maken

wlas

dezelfde

staan met een uitspraak

waarbij

is .

als

,

wirtoys

aanneemt

spelling

die

,

dan

de a

1

blijft derhalve

de

het suffix

verband kan

vöggt

wordt

,

dan

boeat

.

wat wel

te

kan

ontmoet men zeer dikwijls

de

. Een

,

,

,

het woord

van het grondwoord pepet aan

baoe

tjioemi

woord

ultima begint

blijven

dan

drukken

‫يمويچ‬

.pl

,

‫قدب‬

klank

kadoedoekan

klinker

spelling

ki een ,

van

in

de

.;

,

enz

$ 4

.v .

.

(

j

,

tjioem

.

, b;

in

,

In

(1 )

handschriften

enz noeg gelijk

(* )

antepenultima den alge

maar

laoet

‫ینیامرف‬

tjioem

klank uit

lettergreep

wsuus

het stamwoord

foutieve

b

;

;

den

boeat

en

w van

‫میچ‬

Vooral wanneer

waarschijnlijk

osy

barbaiki

‫يكيابرب‬

sluiter de

van

onderwezen

eenvoudig

derhalve

.verandert

van

Deze

begint

( )?

;

de

☺

Is

wordende

hadap

aan

will

,

,

om

,

.

d

wordt

openlijk

volgens

daar

spelling

van

behoudt

klinker

den

‫نيتاوب‬boeatan

willow

worden worden

naiki

penultima

anderen

behouden

doedoek

klinker

klinker mag

geen

‫نزاسبك‬

.

de

,

,

enz

Heeft

c .

,

,

te

geleerd

ménaiki

een

hij

,

,

dit

in

‫يكيانم‬

met

se

naik

lahir

medeklinker behooren

vormen

werk gevolgd

kanaikan

,

geschreven geschreven

zou

dan

,

b&

enz

vervallen

antepenultima

standige lettergreep

efl

),

( de

een in s

bijen

,

woord moeten

voorafgaanden

den

blijkbaar

naik

daoen

i

.

b

de

niet

de

of

æ

regel

meenen

,

‫نويهظك‬

het afgeleide

van

woodligi

kalahiran geboorte penultima

,

doorden

Heeft het woord

ultima met

-

,

,

,

iring

,

,

boren

kadapa

‫نتافدك‬

in

dapa

Eu

‫ينافد‬

-ti

,

,

dapat

an

.pl van ver v .

,

i.,

.

(

,

,

),

,

een

në

. v .

; (

.

en

de

dan

,

, ,

angkatan

‫قجنا‬

;

,

,

‫نتنب‬

,

,

‫يغاتنب‬

banding

;

,

onveran

, ,

,

an

; b . v .

de

de

,

.

, , ,

; ,

‫نبك‬

;

,

het

op

, het

,

s

wordt

na

ook

;

,

dengan

radja

geschreven

‫تیا‬ itoe

,

‫تيجار‬

van

)

de

dan

,

wordt marika itoe

worden

,

dezelfde

zoo

dat

, ,

dikwijls

‫ادنغد‬

;

waarbij

kah

volgende pronomen

dia

wijs

lijn

ook op

dan

nja

;

,

,

kan

ors

,

akan

zich zelf

dikwijls aan

jang mana

,

Op

.

roemahkoe

ieder

jang

dezelfde

geschreven

;

‫ككيان‬

,

de

, ,

b . .v

het

,

; of

,

,

,

er

‫يدنكا‬

niet

lempar

wiat

.anaknja

woorden

ulass

200

blijft

penultima

masoekkan

‫همور‬

der

een

van het afge

nadrukswoordjes

vier

;

en

dus

datangkăn

‫نقنا‬

suffix

; . v dia .

)

het woord

had

‫نكقسام‬

,

anak

b

, één

en

,

,

p

als

zij

,

, , ‫قنا‬

zijn

in

( 1 ),

, de

‫تیا‬

woord

‫تیکیرم‬

en

.‫ا‬

,

dan_behoudt

so go

.;

altijd

wordt door

kunten

masoekkan als

,

ugo

;

Wut vervangen

dengan

vastgeschreven

Suicewho

kind

worden

bentang

antepenultima

roemah

het Maleisch

wordt

krijgt

küls

ma masoek

‫همور‬

verbonden

JEJ

moe

dien

,

. v ; . ; ; ,

‫منبك‬

akan

‫نتاکشا‬

onveranderd

hierop maakt

,

),

US

uitzondering

dikwijls daaraan dakoe

naikkan

k8bonmoe

woord

anak

veranderingen

dezelfde

gantoengan

angkat

datang

‫تسام‬

worden

,

7

Een

volgende

üls

Ofschoon

geschreven

b

,

,

,

stamwoord

b

, ,

naik

bon

&

§

78.

äl

het afgeleide

van

gesloten

koe

kån

parkin

‫نککیان‬

de

en in

,

ultima

het

; , lem

, , ,

‫نکرغمل‬

afstammeling

van

oendjoeki

,

,

S van

. ,

, ; de

soul

leide woord

of

ufquis

klinker dan behoudt

een

‫قپاب‬

van

zij een ,

)

gantoeng

s

, , ;

geval

eindelijk

Is

5º . suffixen spelling

antepenultima

‫تكشا‬

met

ultima beide gesloten neemt het blijft penultima van aan

het vorige

bandingan

‫نشیدنب‬

oendjoek

substantief

deze fout niet mogen nagevolgd

b . v .

,

quis

běntangi

kabanjakkăn

‫نكقنارف‬

ultima van het stamwoord

ondergaat als

k

. i,

de d,

derd

terwijl

,

stamwoord

de

der suffixen

een

het

in

woord

het suffix

-pdranakkan

inlandsche moeder

i

de

.

4º

Zijn

banjak

pěranakan

zelf dat penultima

,

van

dus

en

een

i.

)

vorm

vreemden vader

Het spreekt

enz

Sli

,

.vpl .

,

kabanjakan

‫نكاپبك‬

bale

schrijven

en

het suffix kån

verwarren Was

Maleiers hierbij dikwijls fouten ;

nl .

zij

34

,

, de

;

&

nu

,

,

in

sia

of

de

of

(1 ) ; ,

i ,

-

de

an

.

op

in

,

,

;

,

de

in

, ,

,

;

ja

de

de

,

,

,

, S , di ,

ka

in

,

het stamwoord

.

van

Maleische

in

, m .a .w .

klinker verlengd

het opvolgen

van

adakah

,

,

,

‫هکدا‬

;

;

derhalve hier niet gevolgd wordt ada

en

,

en

en

,

te .

,

85

,

‫وك‬

op

plaatsing

de

,

,

pě

en

.kau

een door hem vervaardigde

‫دا‬2

lezen

pě

en

in in

,

,

, ‫راکد‬

per , , mě , , ,

;

,

‫هليا‬

, ,

,

, ,

,

,

,

is

en

dj

de

in

, s

den

echter zeer inconsequent

ialah

niet

die meestal een neusletter bepaalde laatsten vorm

voorafgaande

verdient

naiki

enz

uit

koe

invloed

beginconsonant leert

lastig

‫نيكلد‬

p

zijn

,

er

,

.

,

,

van

diambilnjalab enz

‫ارترچ‬

‫نيئاينراكد‬

dilaloeinja

toch zeker

dan

‫يكيان‬

karoeniai

ea

laloei

,

, ‫رت‬ ,

.

zelf

die geen aanbeveling ia

b . v .

wordt

den

naik

‫ياينراك‬

‫نیین‬

veroorzaken

van Riou Hij

,

, ,

geschreven dien regel

dat vóór

‫يا‬ ,

(4 )

Ali Hadji

Radja

grammatica

dilihatinja

‫نيتهلد‬

, ‫رف‬ ,

tar

praefixen

hebben

het

de

,

-

‫يتاهل‬

, ,

, ;

y

De

karoenia

‫نيكد‬

verandering

bezittelijk pronominale

‫كيان‬

van

niet onleesbare

,

8a

zich

gevallen

kån aangenomen nja bijkomen

een

‫ينراك‬

;

in

hem

80.

§

, ‫رب‬ ,

dus

sol

laloe

vormen

uita

blijkt dat alleen door spelling kan gebracht wor

ber 81. Deze praefixen oefenen geen klinkers maar twee van mě

achter

dus

;

,

de

‫سر‬ $ der

zoo

schrijven

II,

te

voor

pon

, ,

, ¿

te

het schrift

dinaikinja

dikaroeniainja

deze

waarvan

ditjēritērainja zoodra echter van klinker men genoodzaakt zou zijn Maleier Arabische klankteekens behoudt

door het niet schrijven toevlucht nemen tot

klinker

geen

suffix

regels

lihati

,

tjēritēra

,

, ,

)

tjèritěrai

b

lihat

komen

diambilnjalah

suffix pronominale

wijziging

‫تهيل‬

, . -s

;

.den

‫نيكاند‬

alios

de

moe

l.vl ambillah

het schrift wel door

verbale

substantiveerende suffix opgegeven nja Uit

nja achter het suffix

den

het

patah

woord

een

deze

diambilnja

woord

.

,

koe

het

heeft

nog het persoonlijk

er

kan

achter

een

b

Heeft

en

dan

,

whols

; . .v

§

79.

klank

,

den

achter

vier

het schrift verbonden

Ofschoon deze woordjes spelling uitoefenen

invloed zij

,

wanneer

,

,

wordt

woord

xülaw

mantěri itoepon dus geen

ultima

gedrukt

soedahkah

en

zijn

suffixen open

wy

,

,

;

weil süo

eerste drie altijd

waarvan

het voorafgaande

aan

b.v. Ghostw

worden

wijzigen

en

, , 4

gewoonlijk

a

de

tah

,

xü

lah

35

‫هليلبماد‬

36

; na zich

,

terwijl

de

de Ë

achter

volgende syllabe de

,

in

.

zij

dat wanneer alleen lettergreep staat plaats verdwijnt maken

,

merken

een

),

open lettergreep de

in 1

den 1

die

of

klank

te

om

,

gesloten

een

.pl v .

a

den

'

terwijl

5

niet gehoord worden

i.

eigenlijk

de

het

, op

,

,

,

/

tevens

opgaan

of

nasaal het praefix zelf dikwijls behouden het schrift

uitspraak

de

dus

; Ë

medeklinker

drukt zij

en

staat

zij

vertegenwoordigt

nasaal

van

I

een

zoodat

blijft

& in

)

pag

.

(

beginletter

È

de

of uit

behouden

dus

pěpět

praefix

wordt als beginletter blijft

,

keelletters

Sin

en

valt hierbij

de

voor

heeft

doet als medeklinker

Omtrent dienst

de zie de

;

aanneemt

maar mag

een der

zij in te

‫من‬

de zachte

dan

•

uitgesproken

saal

(1 ) met

scherpe

3

,

dat

in

en

wel zoo

de

of

een

,

een

Begint het woord

de

1° ,

verandert

dan

klinker uitdrukt natuur

,

.; de op

.

.

nasaal

hebben

,

ngěmbat

-

,

,

. v .

, -pě

.

-

ngadang

, .

ngambil

, -pě

,

mě

, ,

ĉuleo

afwachten

ngěrang

hacs

ngambil

climaco

belagen

,

¿

mě -

.

-

nemen

Èës

ngerang

, mě

adang

, ,

ambil

po

,

chrol

taix mě

een rotting

ngembat

kermen

Eut

, , , -pě

èrang

met

b

slaan

daci

Öl

te

op

ěmbat

, , , , , pě

.

a

,

stol

, ,

Voorbeelden

met

dien

hier gewezen

die bijzonderheid

geeft

:

is

D.

. v .

in

genoeg

măangkat enz

zijn Wrdb

.

;

miambil

maar

het Měnang

de

is

,

nasaal

het door hem zelf bewerkte 1ste deel van Hr WALL ook dien vorm telkens naast Het

somtijds

men

in

ontmoet

zeer zelden het voorvoegsel mě zonder kabausch Maleisch dit een vast gebruik

,

beginnen

met

, de

,

woorden

,

die

Bij

.

lijk behouden blijft

cules

-pě

nauwkeurig

--

.

neus snuiten mengesang

2

,

bezien mengetjam

.

,

bij het aannemen dezer praefixen

stands

eerst

pengetjam

;

1 1 e

,

, ; b .v .

tjam

ngiring

,

krijgen

Entero

ngobah

,

woorden

,

,

ä

sang

den

(" )

voorslag

,

den

Eenlettergrepige

,

,

gevolg

ligês

mě -

ngobah

,

,

als

,

,

,

iring begeleiden ngiring

dogiro

mě -

.

,

obah veranderen

-pě

Ë

,

Log

ngadang

-pě

člés

,

ngarang

diges

,

ngoenjah

,

duger

, .

,

ngopoeng

-

Slev

,

kauwen

, ,

, «

,

,

-pě

,

mummelen

,

Hog

koenjah

mě

die

,

samenstellen

ngarang

giës

mo -

-pě

,

opstellen

ngěpoeng

,

karang

,

EV

, kèpoeng ,omsingelen ,

mě -

37

, -pě

‫نفادهقف‬

. of

islado

-pang

,

of

,

,

,

, me

pe

‫نفادهف‬

bedekken

‫غروفو‬

of

,

ngoeroong

of

geeno

,

,

omgeven

me -

in

,

menigte

-pě

‫نروهشف‬

,

‫ نکفدیهشم‬menghidoepkan

,

,

legend leven

‫نفو‬

.

of

ngoeroeng

,

, ,

,

,

hidoep

‫فدیه‬

ngirim

verschijnen

ngadapan

menghoeroeng

penghoeroeng

poles

ngirim

iemand

ngadap

hoeroeng

‫شروشم‬

mě -

, voor

-

of

( Ĉis !)

soo

of

,

,

)

(

‫فداغم‬ hadapan Ei

hadap

zenden

menghadap

,

.

Julo

polio

,

,

,

kirim

of

LJ

pois b

.

ngoenjab

‫دهشف‬

,

-peng

‫هناشف‬

,

,

,

,

menggalah

‫هلاثم‬

.

boom

,

lange

galah galah

,

C.

stok

dili

.

penghidoepan

van

, ,

,

‫رضاح‬

, ,

. v .

b

;

kabar

bericht

-meng

‫یکلمكم‬

menggaibkan

;

, ;

,

maar

‫لوبق‬

.

woorden

.pl v .

opgenomen

mengabarkản

in

leven

.b v .

.

,

het

į

,

, ,

het dagelijksch wel weg

,

en

‫لمع‬

,

‫نکبیافغم‬

měngkaboelkån

Arabische

uitgesproken

nasaal

wordt

, als

,

zachte

die V

us

de

krijgt

,

opgaat

dan

; b . v .

volgende syllabe

waarbij weer

de

zich

scherpe

of

een

achter

,

L

terwijl

der lipletters

in

van

,

beginletter

nasaal

de

de

behouden

blijft

de

het praefix

beginletter

de

Is

20.

.

ook

daatil

pěnggiling

praefix

behouden

amal

.penggosok

,

, ,

,

☺ ?

¿ ?

als

Ey de

,

de

achter

',

,

In

gebruikte

chicas

beginletters

uitspraak

tevaduoenen

unglišo

,

, ,

gaib

beginletter valt měngkabarkắn

‫نسوتف‬

Spoilsio měnghalirkån

;

‫بیاغ‬

měnggiling

nasaal

mengkabarkan

kaboel welgevallig veel

wo

schrift

,

,

;

amalkan

,

¿ ?

eveneens

tegenwoordig

‫نکربخم‬

,

, ,

?2

eischen blijven

in

,

clicão

,

zij

malen T

keelletters

zelf

halir

, ,

giling

woorden

‫ قسوم‬menggosok

movijeen

in

De

elit

, ,

‫ قسوگ‬gosok

38

vervolgen

gjetao

měmboeroe

9jgtas

pěmboeroe

Sants bisik pěmbisik

,

,

boeroe

Santiao

měmbisik

Sumas

pě

,

,

-

,

-pě

, ,

ge

,

,

,

-mem

‫ركفمم‬

uitgesproken

,

en

fikr

‫ركف‬

,

pě

, .

,

mě -

-

, .b v .

;

verma

,

,

,

,

,

van

,

‫ يايفمم‬.ménpoenjai terwijl

nasaal

u

de

het praefix

behouden

woord is

verkorting

een

be

,

lettergreep een

, ,

alsof

en

,

poenja

zij

,

pertjaja

‫ياچرف‬

de

, van

,

,

,

,

,

,

zoo

-pertje

‫تفجرف‬

de

en

peristeri

wygoj poenja

behoudt

krijgt

blijft

w

ook

,

dus

‫يرتسارف‬

snel

duiden

,

;

aan

pěr dan blijft

scherpe

.

pěnděngar

‫تفا‬

,

‫تفادنم‬

jüdü

mendapat

‫دنف‬

měnděngar

, ,

,

perhijgen

,

jidio

,

hooren

,

,

, ,

. v .

b

de in

wi

en

, ,

te

is . de

,

‫ف‬

,

, een

om

Bij

de

;

,

mě

,

,

;

,

,

, .

,

‫تناد‬

suaj

měmfitnahkån

měmpērtjajai

Eveneens

bezit

zachte

dapat

pikir

oronto

tjapat

‫تفچ‬

tandletters

děngar

moetar

.

,

; b . v .

, 2º

van

de

Is pat pèr

ampoenja

JJ

getrouuode

slippeso

hier het praefix

opgaat

fieno

měmpērtjěpat

vertrouwen

jógas

wel hoort měmpikirkăn

ook

het praefixy

isteri

‫يرتسا‬

memperisteri

achter zich

men

achterklap

beginletter

dat dient

.

schoon

,

,

,

laster

wengine

sulao

‫نوف‬

het

in

;

fitnah

‫يرتسارفمم‬

a

Ġuliai

midjit

behouden

Maleisch

houden

weer

mandang

moetar

geschreven

měmikirkan

leischt měmpitnahkan

geloof

,

,

.

De

fikir woonlijk

sügav

vi blijft

Arabische

,

,

,

,

draaien

pidjit masseeren

,

,

su

,

poetar

midjit

tiö

ĉuiao

beschouwen

.

mongs

b

.

,

Gulis pandang mandang

mě

.

fluisteren

, . .

pěmbakar

, , ,

whias

, ,

měmbakar

, ,

glavo

, ,

bakar

,

e

verbranden

, ,

, Sky ,

.

9jg

a

-pen

.

mendikar

,

‫رکیدنم‬

,

sclernen

pěndoea

,

,

,

luis

,

meester

měndoea het

,

Iglio in

,

,

dikar

twee

,

doea

‫رکید‬

,

,

low

.

dapat

‫رکیدنف‬

.

naroh

-

pě

, , lis ,

naroh

7

bezitten

mě -

taroh

, .enz , 8, lio ,

,

b

. 8 b, ,

.

pěndikar

.pe

een

de

, , b , b

‫نم‬ ; ,

, , , ‫لبط‬

ook

; ,

,

.

en

Spidézio

,

měn

měntaksirkăn

;

, ,

onderworpen

woorden

uit

Gösio měna’loek

dat

,

als

ta’loek

,

is

cles

, ,

, ,

;

gezonderd

Sarrio

nalatig

taksir

lahir

měnabalkản

Arabische

van

voorbeschikking

,

mazs

takdir

niché

pollo

melahirkan

chio

beginletter

,

takdirkăn

b

. v .

;

behouden

,

,

,

den

maar

mensabitkin

aantreft

,

měntábalkặn

,

ulubio

, ,

tabal

,

menlahbirkan

blijft

‫نكتبا‬

měnjabitkån

‫نکرهاظتم‬

trom

wo

.

, ,j

, ,

ook

Guillo

krijgen

daarbij gewoonlijk

blijven

standoastig

openbaar

Eveneens

wo

,

,

; b . v .

sabit

‫تباث‬

men echter

praefix

het

, ,

,

behouden

ışiio

kijkplaats

hooge

of

De

-

w

achter

, -noetoep

‫نتونن‬

nindjau

Arabische beginletters

zelfde nasaal

van

, ,

usii

mě nindjau

dat

-pě (

uitkijken

tindjau

,

puis

me-noetoep ,

‫نتونمر‬

,

, toetoep ,bedehken ,

),

‫فتوت‬

39

krijgen

nasaal

voor

u

en

T

gehemelteletters

de

; .4º , b . v . De .

kån wordt

,

.pen

,

-pen

mendjoedi

‫يدوجنف‬

mentjabari

‫نیرهچنف‬

,

,

‫يدوجنم‬

,

,

,

‫يراهجنم‬

zoelen

,

,

såbab

,

,

sědekah

, .

,

‫يفاچ‬

van

tjoekoer

.

měntjapai

,

silsio

Boetji

,

en

,

bestaat

,

ez

;

, ,

mentjockoor

měnjapai naast

,

sillo

Sexio

tjoetji van

; ,

‫يچوس‬

,

naast

verandert deze begin

een nevenvorm

ulusuo měnjoetjikăn

,

töho

z00

;

www

,

,

. v .

b

;

beginnen

wanneer

‫يچوچ‬

,

,

grijpen

benevens

er

,

die

vooral

Sato mēnjoekoer

naar

penjakit

měnjěděkahkắn

met

v

,

beide

,

, ,

van

.

b

;

‫س‬

,

,

, ,

ecolo

.begint

zuiver

scheren

měnjábabkån

woorden

wel

ook

met

tjapai

,

enkele

iets

rein die

letter

aalmoes

V

Van

in

,

liefdegift

‫تکاپف‬

geworden Arabische woord

luto

omdat

,

,

reden

menjakit

en

,

het geheel Maleisch

ook

in

‫تکاپم‬

,

‫تکاس‬

,

cu

verandert

sakit Riek

sisser

,

5º .

De

.

,

tjahari ‫يراهچ‬ tjaharian

,

.

,

dobbelen

,

djoedi djoedi

‫يدوج‬

,

zich

40

in

; de

J

,

,

,

spreekt het

; . v . pěminoem

.

picas

,

,

měminoem

mně

b

er

, ,

,

voorkomen

,

.

,

,

,

;

is

echter

altijd behouden

pěngětoea

locaal

(

,

lgies

bio

měnoea

stamwoord

zonder

,

,

verbaal vorm zoowel

den

měmoe

ws

de

,

,

,

oud

pěntoea

ook

,

in

daarentegen

, ,

;

,

,

toea

güis

sigoro

vorming

regelmatige

blijft

měnděngar

,

měndidih

,

wolio de

,

,

1g

Van

pétio

naast

naast

uitzonderingen

zelden

měněngar

měmboenoeh

substantiefvorm

),

na

,

,

dan

onveranderd

‫يتننم‬

, men

.

,

geoorloofd den

‫منيمم‬

veio

koken

digao

pangkatoea

,

,

.

‫ي‬

,

en

9

. v .

,

mědidih

altijd

,

,

er

,

,

,

zoo

,

ontmoet

noeh

,

.mentoeakan

helder

vóór het veroorzaken

.

te

komen

beginletter

.

weiss katjioeman ‫ نغارتك‬.katerangan

ruiken

,

, ,

terang

praefixen

tjioem

, ,

pabo

–

5

, ka ‫ غرت‬, ,

in

$

overige 83. eenige wijziging

, ,

De

‫نكاوتنم‬

de

in

consonanten

njanji Op deze regels komen slechts zeer

paast

als

.pewarta

.menanti openstaan gapen ulico měngangákăn aingen ‫ يبابم‬.menjanji

nanti tachten

,

, ‫يپاپ‬

;

solido

dubbele

drinken

nganga

82.

voor

geen

minoem

‫يتنن‬

‫منیم‬

‫تروف‬

mewartakan

.mejatimkan

‫نکمیتی‬

,

,

daar

, ,

,

blijft

$

uoees

‫نكاتروم‬

het woord met een nasaal geen aanneemt dat het voorvoegsel

zelf

geen

en

jatim

bericht

Begint eindelijk

8º . van

ook

,

‫ميتي‬

, ,

,

,

warta

,

‫ترو‬

,

zich

gewoonlijk

nemen

b

saal voor

trouwens zeer weinig

waarmede

beginnen

het Maleisch

;

in

woorden

en

elles

,

de

De halfklinkers

ne

illes

en

dus

mělihat

substantieven

uitspraak voegt pěpět tusschen Maleier spreekt dus uit pěngělihat pěngělihatan

70.

,

‫غدنر‬

.

fuo

wijze wel

Ë

praefix

;

b. v .

përěndang

een

achter

pelompar

gevormde

dat stamwoord

van

,

‫رفملف‬

,

ću

,

wordt

die

op

,

měrěndang

zien

,

melempar

de

naszal

,

nasaal voor zich ;

geen

,

de

,

maar

,

de

men

de en

lihat

,

Can

Van gemaakt

po

braden

‫ ل‬nemen

‫رفملم‬

,

,

,

,

rěndang

,

gooien

en

.

ĉu

par

,

lem

‫رفمل‬

De smeltletters

het

6º .

41

twist

dü

‫تشیا‬

ingat

denken

.

,

.

.

. .

,

,

,

,

,

,

,

.

.

saekoer

,

,

klinker dan blijft deze behouden tenzij ook klinker verdwijnen moet

; b . v .

‫ نادك‬.kaadaan ,

maar

. v .

b

zelts

fraad

geschreven wel vrij constant

v66r

begint deze

,

'

met

bevelen met het oog antepenultima daar

,

bevorderen

.

duidelijkheid

te

dit

komt

vorm

te

dien

‫ناداک‬

;

of

dikwijls den

zelfs

de

is

de

ook

;

.

,

ook

in

ook

;

toch

‫ناداك‬

als

,

is )

.

hier niet noodig

zoodat

dan

niet aan gezegde omtrent om

spelling

pag

30

( De

.

blijft het vroeger

zoo

en

, de

b

;

van

wordt

‫ستاد‬

v

.pl

,

i,

,

V.

het onveranderde stamwoord de op

di ,

, ,

voorvoegsel

.diatas

houden

‫قلیا‬

kaelokan

enkel woord schijnt deze spelling

een

‫ستاید‬

Maleier

moest

»

die

,

Verd wijnen

Het

kaesoekan

schrijft

, .

,

,

,

,

,

,

ajar

v

bij$

84.

Syu's

esoek morgen

‫نكوليك‬

kaajaran

het , b . v be . ;

saada

wu

Duidelijkheidshalve

‫يكوسيكز‬

zij

.

,

,

saorang

.klinker .elok Camil

ver

; kaěmpat

de

slaw

water

als en

,

vervalt

deze

,

dat

.

,

w

komen

merken

te

op

,

,

,

saw

,

suffixen

,

en

ka

tevens

zijn

Ej

,

glow

,

van

nu

,

, ut ,

tengevolge ada

staart

die

ekoer

,

mensch

,

out

Dient

.koelihat

kauděngar

woord

wieas

vier

, ,

orang

pěrtapa

hamza

,

,

,

ěmpat

, ,

Egl

těrbongkar

menggu

pēringatan

‫تهیلك‬

pemas

beginnend

vangen wordt door

Lidl

,

, ,

'

met

de

een

,

yS

voor

děngar

bijs

valt

gulēt

lihat

‫تهيل‬

--JËS

Alleen

halen

afzondering

tapa

.teringat

‫تفيارت‬

boven

ingat

běroentoeng

běrbantah

lige

Cisl

naar

Büly

,

bongkar

, ,

bantah

prés

Ju

yeluk

,

oentoeng

.

sabilah

‫ نکامد‬, .dimakan

eten ,

als

xüs

jul , , , , ,

gos ‫رت‬ , , , ‫ك‬, tr pěr , kau běr , , koe , -, ‫س‬ , , , ---

,

s

makan

,

sa

‫ نکام‬,

di ,

, , ,

things

,

J,

,

bilah , spaander , thew

,

ww , 8a ,

Wel

evenzeer

, .v . b

am

a en in

en

uitgesproken

meer

alle

waarde

uw

gespeld

als

twee

worden

;

een

kracht omdat men

,

zouden

ster

veel

duidelijk

vindt voor allerlei andere

.

woorden

noodzakelijk zou

dat woord

en

te

di

geschriften

i ,

,

. v .

b

dergelijk argument mist in

in

s

diambil waarin

lettergrepen

diatas

di

dan afgescheiden

geheel

culo

verbinding tusschen in

,

omdat

is

ker

beweerd

de

zijn

de

wordt

dat

42

tot

den algemeenen

samengestelde

gevormd

woorden

één

.

zijn

spelling

volgen

regel dat alleen

;

,

een

,

goed

; ,

, , , ,

,

van

,

,

, ,

,

,

misschien

die

west

van

, itoe , ,

nog

in

), van uit

,

die

who

üric‫يئاب‬

,

);

,,

apa

wijs

en

hoedanig

JG

verkorten

een

bak bak

, į,,

vormų

of

bagai

toen

hoedanig

běgitoe

apa

‫برف‬

bestaande

, ,

laatste

,

,

bětapa

en

,

,

,

of

Jö

‫سغب‬

tatkala

oudtijds

op

het

,

;

van

van

),

,

Jų

,

,

,

;

Jlü

bagaimana

wc ,

Läs

,

,

,

,

whač

‫يئاب‬

,

tijd

,

;

,

wanneer

Ll

wanneer van

Sanskriet overgenomen

,

Öll

; ,

tijd

het

kala

leger

bala

hoeloe

‫ولوه‬

poerbakala

bestaanden

,

;

ini ,

deze

van

JLagi

mana

wijs

voor

apabila

kala

het Měnangkabausch

wil ,

behouden

krijgsoverste

cwl

, ;

,

, ,

,

deze

JU

,

,

op

,

,

,

en

bagai soort

en

,

manakala

who

Jlcio

mana welke

begini

en

(

rechtstreeks

kala

,

:zijn en

,

,

,

tijdens

volksstam

stam

bila

,

vroeger

poerba

hoeloebalang

ongebruikelijk

uit JL

,

cow

en

wat

evenmin

öllulo

hoeloebangsa

geslacht

,

bangsa

daarvan

zelf staande zonder klinkers krijgt wanneer het met ander

zich

.

,

,

hoofd

cuirlo

lettergreep

eerste

is

Voorbeelden hoeloe

de

het die

wordt

samengesteld

van

woord

een

, ,

geschreven

die

op

althans

,

,

eerste

terwijl wanneer

(

lid

de

en

de

ultima een klinker geschreven wordt slechts uit het Sanskrit overgenomen namen blijven klinkers van het de

penultima

twee

,

In

§

86.

weinig

zeer

uit

samengesmolten

woord

slechts

zij

,

woorden

in in

.

Het Maleisch heeft dat zijn zulke die

85.

de

§

C.

Samengestelde woorden

hetzelfde

, , , , ,

, , ;

, .;

Wowl

id

g

;

,

wul

itoe

,

,

',

,

van

wie

, ‫كوس‬ , , , ; ; , als

van

, ,

djikalau

lau

,

doekatjita

wil

pon zelfs

en

,

,

den

in 4

,

,

wit

tijd

;

,

glo

spelling

,

of de

,

, "‫فایس‬

.

de

,

-

,

wss

tjita

‫نوف‬

de

Soeralaja

‫يروس‬

;

,

, ,

,

, , ,

; ;

id

of

.dag )

; \

, , ,

,

. $ go 4 , , , id,

s4

den

van en en

,

, ,

‫نوت‬

,

(

, ,

ook

slow

;

,

in

itoe

, ; .i .vpl , (; .

,

ik

;

de

,

.

van

, , ,

,

zon

,

,

, ,

en

,

, en en

uit

,

, , , , id ., id., J)

en het

dag

die

id

, .

; .

,

,

itoe

(

.

bloedver

‫توب‬

boeat

.

nemen

en

van

te

,

ait

betapa

aan

‫فاتب‬

benamingen

beteekenis niet

waarover Tot

woorden

,

,

,

sa

cu de

,

van

hebben

samengestelde

worden

op

gerekend

oog

met

ook

,

ook

het

is

,

vroegen

Inděrapoera

preugde

gemoed

die het praefix

eigenlijk

De vermeende samenstelling

,

,,

.

,

zijn

)

292

kunnen

apa

alwie

Arabische

welke samenstelling

balai

naar

blijft

De woorden wo

$

,

deze

ada

de

87.

van

vergaderzaal

woning

Boekatjita

wo

balairoeng

‫غوریلب‬

Inderagiri

gedachte

djika

, ,

van van

evenwel

onveranderd

tjita

doeka

wat betreft

,

,

35,0 8

, ., ,

adapon

§

het

,

,

‫تچاکس‬

gevaar onge

‫ ارتنتلب‬balatantera

balai

wel dinihari

Soerawasa

‫وكنوت‬

regeerend

een

marabahaja

van

itoe

toeanhamba

nederig

vorstelijke

‫يريگردنأ‬

sahaja

toean hamba mijn

tegenover

‫فايسغراب‬

krieken

co

Çmagigi

.bahaja .tantera

‫ارتنت‬

Singapoers

id

, , ,

indien

later

dinahari

(

kid

ug

;

smart

id

,

,

,

,

ook

‫ساوروس‬

pon

barangsiapa

voor

‫اروفيس‬

(1 )

overloop

in

ËS )

roeng

ochtend

bala

‫ياهب‬

een vergaderzaal

van

‫فايسغرب‬

Jl

,

, Jų

,

van

benaming

soeka

mara

weight

Vuod ugi

beleefd

toeantoe

sahaja toean

aanspraakswoord

persoon

uitoefenend

‫رام‬

,

van

leger

titel

ook

gezag

luk

heer

,

heer

of

,

toeankoe

weight

hamba toeantoe

van

mata

ondertusschen

dienaar van mijnheer

onderscheiden

te

‫نوتبمه‬

heer

wlo

van

tusschenruimte

well

hambatoean

, ,

,

;

wel

samantara

antara

yao

,

toean

Mijnheer

een

toean

wigo

itoe

,

toeantoe hamba

liaw

jföl

en

,

,

van

wyö

sama

, matahari

‫يراهتم‬

, , ;,

,

hari

gelijk

,

en

,

usilo

ook

en

)1(;

apa

‫فا‬

en

en

' 3

plan oog

43

viis

($

anda

323 ) ; ‫نین‬

wil ,

,

;

anakanda

‫دنقنا‬

nenenda

.

,

,

,

grootmoeder

,

,

anakda

,

grootvader

‫دقنا‬

da , of

of

nenek

hind

,

»

,

,

anal

door het suffix

,

ontstaan

b . v.

‫قنا‬

wantschap

.

D. Verdubbeling

,

of

,

; . v .

,

is

‫ناوغدد‬

,

brengt

geen

ver

-

is

,

suffix

b

er

;

pěntjoeri péntjoeri

,

Sisi

dat

suffixen naam

een

of

resso

,

;

-

,

;

,

, ,

-

.

laki

een

:

,

1 °

.v .

bělian

-

.

běli

;

-

er

-

. v .

b

(

uso

praefix

mělihat lihat

van prae-

het stamwoord

,

in

de

,

b

pag ; . 23 30 ); :

zijn

van

kanaikan

diděngar děngarnja

laki

pussy

recubo

spelling

kanaikan

schrijft

roemah roemah

wanneer

door middel

-

:

wanneer

als

20

;

-

wordt

moet worden

,

,

‫شسام‬

gevormd

andering

her

rodbog

b

, . ; v.

achter

masing masing

;

niet herhaald

běrkata kata

Plis

2

,

verdubbeld

Dit heeft eveneens plaats

woorden

door

M

stamwoord

eenvoudig

;

-

tiap

90.

on

,

avgka het cijfer

of

doea

. een

angka tiap

de

§

er ‫فيت‬

, dat

$

۲

Wanneer

89.

men

angka het woord

teeken

van

,

door het

haling

in

,

de

;

,

$

,

verschillig tot 88. Het gebeurt zeer dikwijls dat een woord welke woordsoort het behoort verdubbeld wordt die verdubbeling over beteekenis waarvan later wordt het schrift uitgedrukt

upitëls

, b . v . ,

;

. .

er b v

,

zelfs

boven

tikamnja

suffix

,

stamwoord

waardoor verandering

in

een

-

ditikam

Krijgt het

91.

daarachter

, i. pl . .v.

-

§

,

Law

geplaatst

wcis

diangkat angkatnja

of

en

vastgeschreven

woord

de

;

bij

in

en

Regelmatig staat het laatste geval de tusschen het woord dikwijls vlug het suffix echter wordt schrift het suffix aan het

.

is

nl .

,

‫ينالجنلاج‬

-botah

,

‫نهاوبهوب‬

,

‫تکاربنتوکا‬

of

‫یلاج‬

of

‫نهارب‬

‫هوب‬

,

volgen

,

,

vrucht

‫ينالج‬

of

ikoet

weg

,

,

boeah

djalan

,

,

‫تکیا‬

běrikoet ikoetan -

oslo

,

.

b

,

;

-d

boeahan

ded v .

jalani

;

djalan

;

geworden

is

en

de

,

,

de

spelling veroorzaakt wordt dan moet het woord eigenlijk twee gespeld maal geschreven worden eerst zooals het stamwoord voor tweede maal zooals het door den invloed van het suffix

‫نتوكتكیارب‬

45

toe en maken

‫نههوب‬

en

,

de

, mě

,

de

, ,

, ,

laatste

is

!, niet

laatste

; . v .

herhaald

b

nasaal

de

;

mengada ngada

is

het tweede deel

in

ook

Ë

en

.

wordt

,

die

,

,

-

,

,

te

om

aan

;

om

.v . b

,

arm

terwijl het

man

arme

;

het

miskin

röggów

eerste orang met

uitdrukt

,

orang

een

,

,

dus

een

toonen dat

,

,

maar

worlas

tikam

tikaman

.

b

;

van het stamwoord

.

makan makanan

met den sluiter

-

het suffix

V. ,

in (

dan

,

der

en

,

)

slordige maal vindt men handschriften den sluiter van niet geschreven maar wel den klinker der laatste lettergreep

enkele

;

,

moedah moe

ook nog wel gebruikt niet

drukken

moest geschreven worden

bij miskin

-

daarachter

laki

2

; b . v .

is

,

,

cmoldado

ada saorang orang miskin waarvan het niet bepalend lidwoord

stamwoord

‫ يكال‬de

de

,

laki

de r te

uit

, Een

en

,

, -

,

$

tweemaal

behoort

spelling

mannelijk

man mannelijk persoon

verbonden

tweede

ook

opgegeven

licht gemakkelijk

Eindelijk 94. wordt werkelijke verdubbeling

wwmo

dan

.

,

laki

moedah mogelijk

hetzelfde woord

ondergaat

samengestelde

, SMC ,

man

voor

,

;

,

wijziging

eenige

dago heid dahan moge

bo

Eléo

‫ يناتماشم‬.mengamatramati

de

die

,

getrouwd

(° )

;

een

de

,

«

nasaal

ruleo

-

b

,

,

$

volgt

with

memoekoel

amat Het gebeurt wel dat een herhaald woord geschreven wordt samengesteld woord beteekenis door vooral wanneer

verdubbeling

sa

karang opstellen

de

dan

de

. v . , ut , gesloten

;

ada

lettergreep

een

blijft

dan

,

open

gno

slaan

klinker dus met

een

,

lettergreep

het

‫ينايلاج‬

werk meestal

ngarang

měngarang

Begint het woord met

behouden

E

moekoel

,

S

- ,

,

röléo

poekoel

,

;

. - v.

měmoekoel

ngarang

als

wordt

praefix beginletter het aannemen van reduplicatie die gewijzigde be gi

aan

, ,

Syao

93.

van het woord

schrijfwijs

dan neemt ook

,

woord

ginletter

‫تمأ‬

het woord schrijven

achter

(1 )

bij

Verandert

het

b

$

92.

van

sluiter

Deze

‫ تست‬.‫کیارب‬

.

gevolgd

die

. v .

het suffix met den

van

b

daarachter

,

gebruik

dit

der ,

eenvoudig

het genoemde geval

in

in

gebrekkig

zeer

regel , passen

zich echter zeer weinig aan dezen

storen

althans

zij

De Maleiers hem

een

u

,

ik

,

-

,

radja

tjaharikăn

akoe

vorst zoeken

is .

‫نکیرهچ‬

adil adil nan boekan oelah celah zal rechtvaardig bij uitnemendheid die rechtvaardig nan

,

est

,

‫عي‬

‫ینالداع‬

‫نکوب‬

‫مهلوا‬

‫جار‬

46

.

Klemtoon

in

te

of

,

ze

te

,

in

een

pěpět

,

kàta

. v .

b

en

is

dus

;

,

.

te

of

de

op

en

te

de

,

;

is

te

op

de

lettergreep

,

.

,

,

(2 );

,

,

in

welke lettergreep

,

; ng ,

ultima der

de

op

dan

kleurloosheid dit

het

de

penultima bij

de

op is

dikwijls

uit

geval den

. v .

b

;

de

de

lettergreep

zal men wel gewoon zekere emphase gesproken

zoo

wel rekken soedah pětjah

,

juist

pě een

;

verkeert

,

spreker

maar wanneer met de

hoort men

de en

,

,

;

pětjàh

meer

beide nagenoeg even lang gerekt worden uitspraak gemoeds vaak afhangt van

,

,

,

waarin

hooren

wordt

verheffen

spreken

voorlaatste

laatste lettergreep

beslissen

te

moeielijk

stemming

lijk

uit

deze open

wanneer

,

;

,

. v . b

děngar

tầngah

klemtoon heeft daar běngis děngoeng

in

.

,

, de

oor måjor

; .

; . .v

mě

lempar

die majoor

,

woorden

laatste hebben

banding

, in

taal overgenomen

v

; b.

;

mendàpati

regel

den

tàmboer

manoèsja

in

;

,

moèlja

enz

.

op

nagenoeg karoènja

,

uitspraak

woorden zijn slechts antepenultima

de

,

eenige dergelijke karoènia als hebbende het accent

,

de

toch

is

werkelijkheid

,

( )

Manoèsia moèlia schijnbaar uitzonderingen

en

.

,

dàpat

b

in

(1 )

aanneemt

,

,

koempoelan

Ook uit een Europeesche spronkelijke uitspraak het accent tamboer

suffixen

,

koompoel

;

bandingan

woord

op

wanneer

natuurlijke klemtoon blijft

de

,

behouden

het

96. De oorspronkelijke

,

.

gebroken

$

al

en

;

( )

1

,

valt het accent toch

spraak

klemtoon

alleen

stem

die

Wordt dan

verdeelen

daarentegen bělom děndam binàsa bělàlai djědjàk pětjàh běsàr kěná kénàl open toonlooze lettergreep gevolgd door echter

běnàr

,

,

těmpat

,

,

boèroeng

tjeraì

de

valt

komt het accent

,

heeft

drukken langzamer

wat gerekter de

algemeen

het

het stamwoord

van

uitgesproken

op

door

zeer

met

korte dan ook geheel noodeloos alleen laatste wordt wat meer klemtoon gelegd niet

sterker

er

door

alleen

In

in

voorlaatste

zoozeer

maar

lange

of

de

op

onderscheiden

het

nadruk

denzelfden

ze

§

;

nagenoeg

,

alle lettergrepen

zwak

Maleisch het algemeen zijn worden geheel toonloos die niet

is

De klemtoon

95.

47

; .

,

(

nl .

,

te

,

,

, :

sè

,

en

.

D.

.

v

al

om

ge

,

,

de

op en

op

er de

ver

niet

;

woorden

zijn

zwak

bij

er als

,

de en

( ? ),

zijn

of

grammaticale

tàmbang

van

doch

(3 )

;

en

,

nog

de

de

Kamàjoran

Petamboeran

verschillende

van

pangan

,

,

ampoènja

dat

klemtoon

die

, ,

op

verspringt

de bij

Ook

.

doet

,

dienst

panganan

woord

.

Javaansch

gemoedsstemmingen

van hetzelfde

in

:

. v .

hierbij

de

als

alleen

tambangan

.”

geeft

een

stamwoord

b

dit

eigenlijk

is

In

Voeg

(? )

(1 )

Zoo ook

klemtoon

sterk

regel bestaat

gaat

kàta

van

woordenboek

zelf weer

grammaticale

tusschen

vaste

het syllabe

naar

het ware twee klemtoonen natuurlijke klemtoon

verschillende een

verloren

tambangan

hoort ook zijn

bantoei

bantoe

wijzigen

hij

. v .

b

;

geheel katànja

,

van

maar

ver

uit

doch zeer zeldzaam waarin door het verspringen natuurlijke klemtoon van den langen klinker ook

het grondwoord overblijft men

te

,

als

zoodat

en

zoo

en

ontstaan

terecht

,

,

woorden

zegt

zekere mate

voorheerschende

in

,

, .

de

zeer menigvuldig

schillende individuen zelfs

H.

Hr .

,

volk

ook

,

sterke

het

het grondwoord een zwakke lange vocaal De schakeeringen

van

400

de

of

,

,

,

de

.;

van

hij

de

uitspraak

een

Tijdschr

WALL pag

sèwa sèwakăn sèwai persewaan echter bij den geletterden Maleier veelal een zucht enz

woord zoo drukt lange vocaal heeft

ontstaan

in

„

.

den

bantoenja

,

die

klemtoon

de

, op

.

. om

de

schreven

oorspronkelijken

Daar

enz

bestaat

dat ver

uitkomt

die gevallen een vocaal

letterteeken

een

van

VIII

deel

Maleier behoudt

en

)

pěrbantoean

volkenkunde

,

land-

het volgende springen ontstaan

wanja

dikwijls scherper

woord

onderwerp merkt

taal-

drukken

niet

.

,

Ind

voor zoo duidelijk

kabèngisan

běngis

Omtrent voor

,

het verschijnsel

zich

de klemtoon

het afgeleide

en

,

De

is

dit

b

. v .

neembaar

het hij

in

doet

grondwoord in

wanneer

(1) En hierbij

in

.

lemparkån

.

dividu

en

in

an

,

.

.

,

,

is

;

,

.

)

,

de

;

op

in

,

is

;

siseo

zoo perkàtā uitgedrukt worden enz Bij menemperāskan een druk ‫نشوبهرف‬ natuurlijk menemperàskan verspreiden verstrooien

moet door

perhodboangan ‫ناتكرف‬ fout ingeslopen bedoeld

;

het accent aan door het een klinker dat alleen

toonen dat Maleisch karakter die klinker moet uitgedrukt adjar komt voor mengàdjāri het accent valt eerste

onder

,

. v .

tweede

D.

V. te

aan

a

, a

de

worden

zijn woordenboek WALL geeft verwarren met het teeken boven

(ā )

; om

niet

b

dient

te

.

(* )

De Hr

teeken

48

bet grondwoord ampoe natuurlijk op de voorlaatste valt . (1) De neiging om het accent min of meer te verplaatsen is , naar het

in

de

,

die in

de

een

;

,

penultima

het stamwoord

op

,

van Pelala

deze naam

,

van den naam

wordt

de

de

met het accent

oorsprong

,

uitgesproken

verbastering op is

is

. ;

te an

.

,

,

,

pe

wellicht

naar mij verzekerd

Pelalà

lalau

met

vergeten wordt kan hieruit uitspraak Poeloelawan dat dan verklaard wordt verdedigingseiland ofschoon eiland ook suffix

ontstaan zijn daar poelau heet

,

danken

de

,

K

0.

altijd

daar hierdoor en

in

,

praefix

en

Sumatra's wan

een klankverspringing

zulk

Poeloelawan

het geval kan alleen toegeschreven worden van den

de

Aan

(" ) wan

invloed

nooit

ze

Maleier hoort men

met katànja

is

,

tweede valt zooals Europeesch Javaanschen

-

aan

dit

de

op

en

,

,

a

;

bij

mij voorkomt , hoofdzakelijk merkbaar woorden laatste lettergreep den uitspraak echter als koedanja klank hebben padànja van pàda waarbij van koèda eerste lettergreep van het oorspronkelijke woord den klemtoon geheel verliest deze geheel

.

AFDEELING

TWEEDE

Woordleer . Evenals in andere talen dienen in het Maleisch de woor benamingen uit te drukken van voorwerpen (personen of hunne eigenschappen en hoedanigheden , van hoeveelheden ,

§ 97. den

om

zaken ) ,

klanken

;

of

te

en

bij

die

woorden

gewaarwordingen

zekere

worden

,

of

,

zin

in

, ,

sakit

,

üvgd

,

;

,

als

voeg

komen

, , ,

,

is

,

van

,

; . v . wille datang

een

kan

werkwoord

‫تکاس‬

üla

tot welke

woord

zelfde

b

,

het

ter

bij ,

zien

dien

Riek

doedoek

het

Een

, , tot ,

stand

te

dienst

naa aamwoord

oorzaak omdat

rang

zitten

andere

,

in

niet

ook

optreden

woord

of

karěna

tot het

bijvoegelijk

;

, ,

,

, , ;

de

,

.

mwoord naam

voorzetsel

zitten

stamwoord

een

het behoort alleen uit den worden kan dit opgemaakt

zelfstandig

beteekenis

veranderlijke zijn die welke verbuiging het Maleisch niet terwijl Beide bestaan

.

,

verricht

ziekte

van

waarvan

vorm

veranderlijk

,

woordsoort

woord

in

ondergaan vorm

eenige

;

den

naar hun

woorden

woordsoorten

zijn

.

vervoeging aan

gewoon

, , , , , ,

§ te

verdeelen onveranderlijk

zijn

De

Wij

98.

en

.

geuit

,

er

zijn

,

;

een

zij

geven betrekkingen van handelingen ; of tusschen twee voor werpen dan wel tusschen voorwerp een handeling ken eindelijk nen verbinden woorden deelen van volzinnen volzinnen

komen

ze in

.

zin

een

in

in

aan

substantiva

(

numeralia

),

(

naamwoorden telwoorden

),

.

zij

zelfstandige adjectiva

),

naamwoorden

functie

de

is

de

de

in

spreken derhalve

voegelijke

(

welke

van

in

bij

tweede plaats hun hoedanigheid optreden

,

behooren

en

gaan

wijst Wij

,

te

,

§

;

sampai uankomen genoeg siaw 99. Ofschoon dus onze soort verdeeling der woorden niet past voor het Maleisch alle opzichten het toch wenschelijk gebruiken ook voor deze taal daar stamwoorden eerste plaats door het aannemen van affixen tot bepaalde woordsoorten komst

voor

50 (pronomina ), werkwoorden (verba ), bijwoorden (ad , praeposities voegwoorden voorzetsels ( ) ( conjuncties ) , tus schenwerpsels interjecties ( ). melding gemaakt van In deze opsomming is geen afzonderlijke lidwoorden . Sprekende over het Maleisch is het niet noodig ze een woordsoort zich zelf behandelen want dat zijn Soms bezigt het Maleisch niet taal eigenlijk nog niet geworden waar wij dat wel doen hoe worden uitgedrukt worden me behandeling prono degedeeld substantiva numeralia naamwoorden

die als

zij

in

,

zal

en

,

,

der

de

bij

;

zij

.

ze

,

te

op

verbia ) ,

kent

vormen

de

. de

,

de

;

men

I, .

, ,

,

tijden

verleden

zoodanig

dienst tijds

persoons-

en

worden

,

als

tegenwoordig de

meervoud pronomina de

zoo ook modaal verhoudingen zelfden trant

-

met

dit

noodig

als praedicaat

te

werkwoord

de

geen

in

dat

hebben wij koppelwoorden

, is,

.

en

vervoegings

wordt gebruikt als infinitief of

of

in

woord

geen

voor wijzen

vormen

,

;

en een

een

,

Om

§

in

I. of

3de

;

2de

;

uitgedrukt

optreden

vorm

van tijd

adverbia

weer andere woorden 102.

dezelfde

enkelmet behulp van

doende woorden

het Maleisch

verschillende

persoon

toekomend

doen

heeft

geen

getallen

verhoudingen

WERKWOORD

De koppelwoorden

Het werkwoord het kent of

8

of

,

1ste

naam

wanneer

.

HET

personen

afgeleide

zijn

.

.

HOOFDSTUK

101.

terwijl

begrijpen

,

en

te

pas

het

behandeling der woordsoorten hier met het werkwoord begonnen

daarom

vormen

.

(

is

verbale

meeste affixen gemakkelijkst

stam

Bij het werk

grammatica

Maleische te

het

der

ondergaan

de

de

komen

woordsvormen

wordt

beteekenis

gedeelte

Bij

van

voornaamste woord

de

$

verklaring

de

pag

affixen vormveranderingen het gebruik dier affixen

is

100. Gelijk reeds gezegd woorden door het aannemen van

31 )

.

mina

eerste plaats in

;

is

‫نهمور‬

-roemahnja ke

‫لچک‬

,

verbinden

; . v .

subject

b

het

te

aan

om

een

,

als

in

;

zijn het Maleisch niet het geval ieder woord kan die praedicaat taal dienst doen zonder dat daarbij gebruik gemaakt wordt van woord overeenkomende met onze copula zijn bet

itoe

te is skow

t,jil

zijn

51

,

de

in

is

on

ada

,

‫دا‬,

‫غي‬

, ‫دا‬

‫وتاب‬

)

,

,

,

is

zich

adorang radja

‫نشد‬

‫رفملم‬

, .

);

.

ada

lihat

,

‫تیا‬

,

)

‫ملادد غغمك‬ zijn wonen

,

Keling

orang

slow

drie vrouwen

er

dat

er

ik

‫فاربب‬

saja

,

, ‫دا‬

‫تهيل‬ zag

‫دا‬

Ēigl

itoe

itoe ada běběrapa

hout

met stukken

‫یت‬

bilik

hout gooiden

met stukken

,

die kampong

‫دا‬

‫غي‬

waren

‫ نوا‬,

leven

taman itoe bevond

persoonlijke

met onze

die

,

,

ils

;

kampoeng

(

is

‫جار‬

. v .

‫ نمشد‬b

);

dat

vertrek waren

stond

ada jang melempar děngan kajoe er

‫دا‬

‫هوبس‬

‫تلیب‬ ‫نوتمرف منادد‬ orang perampoean didalam

didalam

‫غروئس‬

anderen

tiga

werkwoord

was

overeen

‫رفملم‬

in

‫تیا‬

dan

met steenen

didalam

‫ملادد‬

‫نمات‬

batoe

die met steenen

gooiden

sommigen

(

děngan

er

;

er

er

waren

in

,

er

(

is

er

koning

ada jang melempar

was

aan ons zelfstandig

lusthof

dien

‫ویاک‬

. een

was

‫تیا‬

Eigenlijk komt het

paleis

uitdrukking er

,

,

,

; b . v .

‫يلام‬

saboeah maligai

ada een

geheel gelijk

dat dan

zijn

.

,

§

ut ,

ada

,

is

;

huis klein Crea este ceas kampoeng mijn woonplaats die kampong 103. Maar wil men kennen geven dat iets betee kenis van bestaat zich bevindt dan heeft men daarvoor het woord ‫و‬

těmpat saja

de

,

dat

.

,

‫اجرک‬

zijn rijk ‫تیا‬

,

er

.

, b .Y۲ ,

;

seer

‫تما‬

‫نن‬

,

er

,

,

zin

het

het

de

een

en

.i .

zeer

‫رگادوس‬ die

‫نیکمد‬

staat even

,

verbonden

,

meestal met

is

die

, , ,

what this cow

,

enz

.,

,

.

,

brieven

loopman

handeling

Bij

dikwijls alleen

door het volgende werkwoord

te

adalah

,

,

‫هلدا‬

zelden weggelaten

om

,

.

,

is

dat geen andere beteekenis heeft sierlijke het vroeger gezegde

,

van

of

s

het

‫نیکمد‬

Verdler dient

bevestigen

een

zijn

.demikian

bevestiging

schrijvers wordt 105.

d

er

,

eener

20odanig

hoofdstukken

200

‫دا‬

die

eind adanja

adanja

wlot

Datzelfde

‫هلنيكمد‬

,

děmikianlah

kaja

itoe amat

rijk

zeer

van

eens aan

het of

,

demikian

tan

, zijn

van

běsar adanja

groot

het

het praedicaat

subject uitdrukt

těrlaloe

aas

waarin

waardoor

van

krijgt

-demikianlah

soedagar

)

kooplieden

karadjaannja

nja

beteekenis

van

,

of

zijn

,

‫نادا‬

hoedanigheid

dat

in

.

‫ ياك‬het

groot

suffix

dikwijls achter

ada

‫ نادا‬jus

dan

optreedt

substantief

ul ,

als $

.eigenschap Met het possessieve

104

komt

verscheidene Klingaleezen

uitge

,

u

;

;

;

,

‫ربخ‬

is

hij

,

zit

eten

het

, zin

.

om

,

die ‫غتاب‬

ada

,

‫دا‬

‫ریپ‬

;

saja

),

,

,

al

‫ناومس‬

klapper

al

,

‫وتا‬

,

Engl in

ada had

ada

,

,

is

,

ons

bagi hamba

wlost

,

te

cut

of

en

‫دا‬

crew

‫ب‬

;

een

‫ياهس‬

sahaja

een

gebruikt

ada om

.

,

,

ada

,

‫رکیس‬

sus

akan

dan

ezel

‫دا‬

‫دوک‬

wordt

,

, , w

,

dochter

hadden

pada

drukken

-84

.

itoe

;

-saja wel

saja

poe

ook

anak

, ,

‫ياهس‬

wil

Slow ‫نوف‬

teruggeven

Maleier

nl ,

geheel andere

moeten

paarden hebt

;

hoeveel

gij

koeda toean ada berapa aapooloh tingkapnja

,

stuks

roomah

de

‫قنا‬

w

,

‫دوك‬

‫نوت‬

es

‫دا‬

. v .

b

‫یت‬

zegt

een

in

,

,

ada

ada

‫همور‬

ramen

ist

‫غروا‬ ‫نارب‬

hoeveel

,

‫تیا‬

ut

. dat

weer door hebben

of

, zijn

‫دا‬

ik

,

,

het

drie

paarden

;

‫رکیا‬

ada

tiga

sijne

ik

Maleier

orang

orang

‫هنوفس نفکشت‬

uit

praeposities

drie kinderen

dat huis heeft vier

bagi

, d . .i

waar

,

anak

,

uw

nja ada

tiga

‫تیا‬

een paard

wij de

ik

,

En

zoo gebruikt

.pl v .

i.

heb

heb

zij

. v .

te

drukken

ekoer

aan

,

,

die

bezit uit

;

ook

zonder

mijn kinderen

ada soeka

welke voorbeelden

‫بمه‬

‫غروئس‬

b

Maar

heb

bevesti

een

‫ياهس‬

itoe ada běrboeah

één

‫نوفمرف‬

kaldai

zinwending

‫تنارب‬

den

waar het overigens

djikalau tоean

‫كیت‬

bezit

een

såekoer

ekoer koeda

us

ut

om

saorang anak pěrampoean ada padanja

‫ياهسو‬

.

de

praeposities

‫قنأ‬

; b . v .

hebben

reeds

worden

ut

,

dient

verbonden

vruchten

;

(

Met

kunnen weggelaten 106.

is

(

wel

gebruikt

drie kinderen

njioer

‫دا‬

dragen

boomen

batang )

ut ,

samoeanja

‫تفاد‬

altijd tevens

toch

glo

wilt

,

,

tiga orang

baranak

dan

Cryo

het wandelen

gezeten

‫كئاب‬

ogs

ut

adalah saja datang kamari zal stellig hier komen

perkataan

mēmaniskan

zijt Ju

. v .

;

indien

aan

sierlijkheidsbalve

alleen

b

zin

genegen

genden

atau

maar het heeft

gij

;

is

niet noodig

ia

,

slechte

maken

te

vloeiender

‫هربرب‬

djahat tijding krijg

wordt het

Vaak

‫تهاج‬

‫هلدا‬

baik

usto

Tuloge

zijn

doedoek

;

of

goede

kabar

of

dapat

adalah

‫ياهس‬

‫عتاد‬

‫يرامك‬ saja ik

wel

; b . r.

is

zij

djalan

heb

Ügd

berdjalan

ada

ik

itoe

ist

,

makan mijnheer

marika

§

of geschied eet

toean

geschiedt

-

werkelijk

ik

drakt

ada

52

bij

de

is

zie

van

en

slow

boos

,

is

esto

;

, ,

was

; b . v .

in

en

wordt werd bang

werd

dan

volgg

.,

te

,

146

,

vormen

maken

)

(

‫رسب‬

, in

,

ge

rijk

,

‫نشد‬

is

‫يداجنم‬

;

měn ‫نونیس‬

orang berperang de

voor

strij

dergelijke zinnen měndjadi

,

suscio

,

,

eww

hij rijk

tjoeatja

fakkels

dat het

djadi dan

dit

u

‫هليا‬

hij

zal

,

)

(

of

,

‫جار‬

,

)

coule

men

akan

pernia

siang

soeloh

werden

blijkt

voorbeelden

ialah

vorst

auister

sinarnja mendjadi

bun kronen

voedsel

,

saksi

bruidegom

getuige

bruid wor

bedevaart gaan

,

,

naik hadji pelgrim worden

‫كيان‬

,

naik

,

beteekent

vervangen

‫جار‬

; ,

,

Sol

naik mampělai

,

djadi

ter

, ;

V

slimo

suiw

sulo

. , , enz

dat

worden

,

,

koning

eigenljk klinment

zbu

;

zijn

,

den

worden

zijn

ranja

naik

naik

,

door

uitdrukkingen wordt

volgende ‫ئان‬ ; , ,

In

de

.

is

van

‫يريد‬

kami memberi

handel

dien

in

opgegeven

onverschillig gebruikt

door

‫چاوچ‬

djadi

‫يداج‬

wij

‫نكا‬

het en

‫يا‬

‫هلوس‬

sub hoeda

een

,

is

komen

-dengan

‫نانینرف‬

kaja

wel

de

Uit

‫نوا‬

stralen

ini

dag terd

heldere

sbab omdat

‫يداج‬

,

de

,

denden

.

‫غرفرب‬

‫تیا‬

jadi

,

‫تیا‬

kaboet

něgeri

‫يداجنم‬

de

kelam

itoe

‫ملك‬

‫تباک‬

,

;

geoorden

(d

‫يداجنم‬ měndjadi

itoe

djadi

.b v .

‫ياک‬

)

dalam

of

gaan

‫يرگن‬

( nl .

;

woorden

dik geworden

radja

(

měndjadi

‫مجنف‬

pandjang

besar

ia

hebben

djadi

‫ببس‬

‫يماك‬

sub

daarvoor

,

genen

groot

Maleisch

‫ملاد‬

zijt

;

,

makanan

ajadi

‫نيا‬

gij

‫يربمم‬

‫يناکم‬

)

,

měndjadi

,

suscio

gebruikt

;

) , ,

nigheid

diri

(

stantief

dan

,

het

of

eeneen

,

dat het onderwerp iets zal ander karakter aanneemt uitgedrukt door betrekking waardigheid door een adjectief

of

Maar beteekent worden zijn

te

.

daarvoor

werkwoord

een

eigen

in $

zijn

die

het passief van

,

Dient worden heeft het Maleisch behandeld worden

prae

.

,

ik

marah word

wijziging

het slechts een

,

,

hij

sl ,

«

, ia

,

te

zglo

saja takoet

sub

onderwerp dus alleen dient wordt het Maleisch niet uitgedrukt

verbinden

om

§

dicaat

te drukken

om

wanneer

,

107. Ook worden zijn koppelwoord

het

uit

het bezit

verder

om

pronomina

.

en

de

Over de wijze stantiva

54

.

, ,

in

‫ثب‬

,

, ‫جار‬

‫هلكا‬

, den

,

.

,

);

is

(=

'

,

,

b

het

, ,

in

,

waar

roepanja

,

,

orang

gila

‫غروا‬

itoe

of

al

,

is

,

van

. van

‫لیگ‬

,

,

,

.

en

,

,

, ,

1938

,;

,

;

id

‫ينمس‬

terugkeeren

terugkeeren

‫هشس‬

;

balik

zitten

;

,

poelang

,

,

.tiba

,

&

‫بیت‬

liggen

, , ,

,

Zij

doedoek

baring

gaan ally

;

üsyat

; ; ;, 4 , ,

, ,

,

vooral die eenige ver

treden zonder

zijn

homen

pěrgi

terugkomen

onder

.

,

handeling

een

opstaan

datang

si

,

;

,

die

,

‫غناد‬

‫ملاد‬

‫ثي‬

sahadja

arm

.op

of

,

wel

;

kombali

bangoen

. v .

slechts

mijn broeder

‫نیکمد‬

itoe miskin

rust uitdrukken

werkwoorden

;

maar

sakit djoea

‫تیا‬

toe

adverbiago b

de

,

sahadja saja

,

,

zij

van

veranderen

‫لاح‬

niet

, ,

, . i. d

kw

en

,

,

;

II . ;

, ,

gün

met

verbonden

dezelfde beteekenis

‫تیکیرم‬ itoe marika

stamwoorden

sampai aankomen ‫يلابمک‬

Maleisch wej

Stamwoordelijke werkwoorden

hard loopen

,

lari

zitten

cut

namanja mijn zoon

.

het slow

aiek

‫نیکسم‬

beweging

andering gaan

‫تیا‬

‫جاهس‬

Eenige

een

niet

van

soedara

jang

als

$

111.

hebben

blijven

low

demikian die omstandigheden blijven

welke

mişlow

Maleisch uitgedrukt door

djoea

,

Show

les

blijft maar dalam hal

ik v

,

?

;

&

? ‫نافر‬

of

lym

of

djoega

‫مانرب‬

gek

in

,

wordt

hebben

hier koning heet

het die

Soelaiman

woorden

Ons koppelwoord

110.

stand

den

,

het

. .v

schijnt

die man §

b

later

schijn

voorkomen andere

,

;

,

over

,

gelijk

,

,

plej

2

§

săpērti

naam

het

jang běrnama mahakoeasa

heet

jang èntjik

wordt

heet

Schijnen

roepanja

‫ینیسد‬

ben

cordogd toehan

saja

Soelaiman

109.

běrnama genaamd

naam radja disini

oppermachtige

anak

,

ulasku

Entjik

die

de

,

die

);

is

(=

calyseo

Heer

wlai

zijn

jang bernama

plij

,

$

‫نامن‬ akoelah of

uitgedrukt door

Sě

,

como

,

;

,

—

djatoh sakit Ziek worden shu tilo hebben den naam heeten Ons koppelwoord

caulo

is

masoek

cambo

.namanja 108

Maleisch

de

worden

Mohammedaan

Christen worden

islam

is

pshow

. ),

rani

masoek

, b . v.

aannemen

sil

godsdienst

Een

55

, ergens

; ,

,

, een

als

,

tak

een

,

,

;

, ; ; ,

id

;

dapat

, ,

, .

,

,

toem

tjitjir

het

;

toendoek

drinken

.

eten

;

verande

werkwoorden

dat

,

in

toch niet tot deze soort van

drinken minoem praefix aan maar

,

het actief geen

zij

pito

,

eten

en

,

.

zonder

gris

;

,

, ,

,

jels

,

, het

;

, ,

, ,

;

op

, , ,

in

, ,

, ,

,

; ,

zich

,

,

,

,

,

,

3,3

;, ,

y

, 4: 95 9 , ),

);

wj go

;

,

, , ,

,

,

;

,

,

,

; ), ,

,

,

;

,

worden

of

,

, ;

,

;

,

( zijn

,

den

makan regel

El.co

,

,

yw

;

,

;

;

wel

gebruikt

who

gebed doen

su

üsis

santap

verlangen

djawab antwoorden

werkwoorden

kaboel

ontwaken

Guav

;

behooren

ook

,

2

;

woorden

nemen

Volgo

in

De

Jeli

vorm

b.v.

goedkeuren

,

,

denken

van

woorden

,

,

Ook Arabische pikir ring

Leüiw

kaloear

Wils

druppels

mandi baden

naar

hebben

begeeren

slagen

gebeuren

neervallen

usuio

waken

willen

begeeren

toeroet

tinggal blijven

bewust zijn ingin

toem

roboh

neerzetten

sěmbahjang

čedaw

djadi

tjoetjoer

etas

toeroen

zitten

djaga

juil

laloe

;-)

Jies

wonen

comel

hěndak

culo

korrels

zitten

‫كاج‬

zich onderwerpen

als

buigen

in

neervallen hoofd

;

zijn

,

bij

bob

;

,

groeien

; stil

,

,

; , ”gol ,

Gais

mogelijk

gaan

tengger

weten

vertrouwen

willen

maoe

kunnen

, ,

,

;

pěrtjaja

omvervallen

zich herinneren

tahoe

,

,

denken

vergeten

sloj flo

, ; ,

loepa

verloren

vallen

naar binnen gaan

tinggir

slapen

tidoer

djatoh

voorwerpen

hinggap

,

; ; pad

tak

een

op

mes

ingat

clés

hilang

verdrinken

tampil oprukken

boven

, , , ;

;

ümbo

dian

;

iets

gelsi

, ), ; ,

wonen

.;

, id,

,

masoek

,

naar

dergelijks

vogel

rẽbah

Jiai

naik

naar buiten gaan

dilo

verhuizen

; ,," ,

komen

terugtrekken

soeroet

,,

;

)

( fu

roentoh

gaan

verzinken

rechtopstaande

jfis

;

çün

meeguan beneden

van

;

(

omvallen

instorten

afvallen

,

,

suis

ontijdig

,

goegoer

pindah

,

,

voorbijgaan

tổnggělam

, ,

achteruitgaan

oendoer

bang

,

sterren

naar boven

, verdwijnen ;

lēnjap

plis

;

,

gaan

,

w

)

, vergaan ;

karam

,

voorschijn

te

,

,

timboel

,

,

horas

,

;

opkomen

d

springen

beneden

,

naar

; en , tērbang, vliegen ; wij , těrdjoon , jj terbit , ; wires , bangkit , oprijzen ;

aangaan

,

singgah

het

56

verbaal praefix berbangkit berpindah

, ,

te

als

te

,

in

wat

dan

reden niet zijn

kan

,

ook

zien

de

maar

opvatting

onze

daar

een

bij

noemen

;

toestand zijn vele een

volgens

niets

er

blijft

,

handeling

en

,

wij

, . v .

het begrip van geheel buitengesloten is

eenige

althans

een

kunnen

woorden even goed met měngoendoer měnampil

dit

Bij

opgegeven

voorkomen

wel

beteekenis dienst

werkwoord

.

,

zonder

blijven

,

sommige der hier

en

doen

moeten aannemen

intransitief

hun onveranderd

van

met overeenkomstige

daar andere intransitieven voorvoegsel

reden als

toch

zijn

werkwoorden

,

ligt

b

maar niet daarin

zelf reeds ver

.

stamwoordelijke

die

de

§

112.

hebben

vorm

Al

van

wel , omdat

is

ondergaan

om

andering

zij

blijven

actief meestal onveranderd

;

en

,

de

,

er

die ook voor ons wel degelijk werkzaamheid tegenstelling uitdrukken van het subject terwijl van handeling toestand voor den Maleier daarenboven niet bestaat voor hem goed handelingen

even

zooals

,

,

Wij

niet ver

nog

reden

nasaal

hier dus

hebben

zij

.

III

.

om

,

,

werkwoord

,

worm

ambil

berkata

‫تاكرب‬

het

zijn , , b . is , het v.

;

te

měngambil

weenende

,

zoo

staat

al

om

door kan een

drukken

;

dient

er

weenen

uit

gevolgd

praefix

of

beteekenen

)

. .

werkwoord

Dit

te

het

36

in

uitzonderingen

het praefix

steeds

,

měnangis

van

aanmerking

pag

,

vormen

,

actieve

komt regelen

(

opgegeven

behalve

,

eerst

eerste plaats

nasaal

cuélio

wordt

Juol

werkwoord

Juiceo

een praefix

.

volgens

de de

114.

,

de

drukken zonder zulk

den

‫تاك‬ kata spreken In

§

,

een

de

maar eerst

werkwoord

mě

vorm

de

;

halen

, ,

worde gehaald

uit

,

kan het wel

werkwoord

van

een

pi mě

Het praefix

het

een

van

een

infinitief

in

woord

suffix

genoemde moet een hierboven stam voorvoegsel wat wij noemen den aannemen

,

§

.

Uitgezonderd

altijd

door het aannemen praefix krijgen

het verbaal

genoemde een

.

,

ook

dat wanneer

van

werkwoorden

transitief worden

113

opgemerkt

,

loops

ter

in

zij

Overigens stamwoordelijke

de

is .

,

te

.

de

blijkt afgeleide naamwoordsvormen doen met een taalgebruik waarvan klaard door

van het subject

het aannemen van de

als

sukkelen

schrijven

de

eten

uit

luieren

loopen

,

slapen

, ,

zijn

bij

, . v zal . b

,

heb

.;

enz

gij

mě

enz

in

ta

,

in

of

. , b . v .

om

.

het

deze taal zijn

In

het Maleisch

Ba

verwante gewoonlijk alleen

andere

in

,

Culogo

sommige

In

.

te

de

geweend

,

,

, ,

ik

het

, van

, als

,

vormen

in

is

om

vinden wij hetzelfde

taksch

ligt

praefix

vindt men tegenwoordig

het werkwoord

als

nu

Of

de

, . v , b

de

voor ons van

weent

weenen

belang

geen

het Javaansch

nasaal

weende

ween

kamoe měnangis

marika itoe měnangis het actieve element

nasaal

len

měnangis

,

mélio

weenen

imelio

saja

gols

, ;

uslow

dienst doend woord

zoodanig

,

,

Cuélio

of

zij

pronomen

persoonlijk

als

57

zijn

als

,

duiken

des

kan

;

. v .

b

zoo

intr

moetiara

be

.

,

en

,

op

,

van een rivier

naar

, ),

bovenlanden

měngoendoer

.

,

dico

de

,

bovenloop

(

be

,

,

,

,

,

.7

wordt ‫تکشم‬ mengangkat

lico

oedik

,

,

komt het werkwoord ‫تنمم‬ wordt met wegwerping

aan

van

nasaal aan zonder

omstandigheid

dat

schrijven

.m8

,

geschriften

de

Maleische

de

hiervan

te

misschien alleen een Javaan wag

.

een

.),

(

;

b

,

dit

in

verzoeken

angkat

opzwemmen

toe

pinta

,

,

vragen

is

,

),

, ‫م‬

,

achteruitgaan

‫اتنف‬

‫تکشا‬

vindt men zoowel

,

moendoer

‫تنف‬

dan afschrijver

en

in

in

.) ,

ait

oendoer

Treft men een enkele maal me

(1 )

,

minta

‫قدوا‬

rivier opvaren

,

,

Van

,

,

;

als

julio

jail

terwijl

;

,

van

opheffen

een

gaan

,

moedik

.m

vorsten

(

,

ögo

de

van

sterven

optillen

teekent

intran

intransitief duiken

měnjělam

‫ملپم‬

,

Bij

praefix alleen

mangkat

of

staat

(

;

het

$

115.

měnjělam

‫رايتم‬

wel transitief

logeeren ësaio měnoempang Eiaio kapal trans passagier zijn schip eenige met een klinker beginnende werkwoorden

naar paarlen měnoempang

po

, ,

. .v

;

transitief dailen maar

tot welke soort het

beslist

werkwoord

pelto

b

,

en

sitief kan

het werkwoord

van

een zelfde

,, ,

beteekenis

terwijl

behoort

zijn

alleen

en

de

het praefix aangeduià onze taal door den uitgang zoowel transitieve als intransitieve werkwoorden nemen het aan

en

als

,

is

of

.

is ,

,

van

(1 ),

te

,

,

p

,

,

zoowel mě nasaal noodig den actieven vorm het werkwoord maken die altijd uitdrukt dat een sub ject een handeling verricht hetzij die handeling werkelijk iets doen hetzij het zich voordoen als iets Of het werkwoord daarbij transitief intransitief wordt het Maleisch evenmin door

beide

58

zoo

;

,

daarvan

afscheid nemen die

,

ook

.

,

?,

;

verzoeken

běrmoehoen

,

andere woorden

,

in

of

§

en

měmoehoen

ubgroo

in het actief

verbale stainmen dat zijn zulke het bandeling zich bevatten maar ook

116. Niet alleen van werking begrip van een van substantieven

pinta

dat zoowel

gebruikt wordt

,

,

,

,

dank

ik

door middel van het

kunnen

,

dat

,

of

,

, .v , .

wordt volgens

b

,

visch vangen

,

werkwoord

een

er

is

,

, ,

mogelijkheid

de

),

voorgekomen

zulk

zoo

vogel mij nooit een werkwoord

,

,

měmboeroeng

niet buitensluit

boeroeng

ezelen

paard

van

měngikan

wat

‫غروب‬

visch

fieo

werkwoord

een

zetel

= =

,

;

van

wel

ikan

werkwoord

van een werkwoord verzameling stengels

stam

stoel

ezel

stoel

,

. d .

Ejerano

terwijl

van

van

Maleisch

Wall

v

,

,

gemaakt

doen

>

Hr .

, ook

den

in

het

stoelen

dit niet

maar

6

werkwoord

een

maken

of

;

maar

van

zijn

het

wel

niet ieder woord evenals wij van

waarom

is

reden

zou kunnen

het

kele

en

,

.

de en

,

p

,

mě

in

gemaakt worden zooals wij dat werkwoorden Logisch onze taal doen door het achtervoegsel geen

praefix

is

,

moehoen

,

wogao

poehoen

u

dogs

wabgo

cis

gelijk

,

het passief

voor

,

gemaakt

en

wrio , minta ,

stamwoord

een

van

als

mě

echter zou

gemaakt

kunnen

§

beteekenis

dier afgeleide

aan

werkwoorden

in

het Maleisch onder onze taal laat zich die evenmin als regel brengen gevallen waarin dit geschieden vasten wel zijn zij

, , , ;

;

‫تفمر‬

, op kbó , , na

tandjoeng

;

houden

taboen

mengadoen

volio

met

,

ruleo jaar

uit

, ,

,

měndjika met djika spreken wee

. v .

;

b

vangen

pělihara

,

woli

ésü

,

ach

,

weeklagen

met

te

,

,

Ekşio

adoeh

,

indien

out

omvaren

beschermen

, ,

zoeken

, ,

měmělihara verzorgen

djika

inaamelen

, ;

,

kaap

zoo

vogellijm

er

, ,

, ,

wieden

een

,

,

,

měroempoet

,

adoeh

eoru

měnandjoeng

äşüio

spreken

hars

,

vluchten

měnggětah

dat

waarbij

geeft

kennen

mendamar

hars ‫رمادنم‬

gras

khao

zičio

;

Da

handeling uitdrukken

een

,

,

, , ,

kaap

zorg

gom

,

damar

roempoet

hars

,

,

‫رماد‬

van

;

zij ,

,

te

gětah

dat een be het stamwoord ten

zeggen

alleen die

pas komt wat het grondwoord

, , , , , ; , als , ,

,

xüs

gene

waaraan

,

,

teekenis moeten hebben ligt zoodat grondslag

,

het algemeen kan men

in

kan maar

,

;

er

in

een

de

Wat

117.

,

gaat

nu

.

worden

měnahoen

, dia

.

,

;

.

,

,

, ,

,

, ,

,

,

,

,

,

, ,

,

,

, ,

,

zich verzetten

gtao

,

, of

wie

wat dient

,

;

,

hoeden

Schw

üsul

üsuko

,

)

ösuceo

palm

,

(

aren

tamme

,

van

oppasser

ver

,

wydio

mờngganti

zijn

vaga

,

,

zijn

ganti

,

.

; b . v .

zijn

tegenpartij

, ,

,

, , slot , ,

, ,

;

,

, Dg5 ,

,

, ,

;

voordoen

ěnau

ge

zich

beteekent

persoon

herder

een

dan beteekent

vagebond

,

den

van

dit

de

de te

, , , ;

;

¿

een

of

die

,

,

;

měnggoembala

dekken

van

vervult

müleo

goembala

měngobat

gw

op

JSB

,

,

,

;

als

zich

,

Jlias

zoodanig

Ja ;

,

;

,

,

,

zijn

,

vergoeding

zwarte harige vezels

,

měngidjoek

,

of

,

Jacio

,

,

, ,

herder de

dieren

vervanger

vervangen

, ;

zijn

vervanging

vanger

aan

lawan

süß

sikkel

een

hoedanigheid

ongehuwd

leven

met

toedoeng wat dient

tegenpartij

boedjang

met

měnoedoeng

stamwoord

wgd

gedragen

Jiler

měndjala

geo

betrekking

,

een

als

;

ongehuwd

, ,

,

als zoodanig

geweer

léo mengait vast

Esto

měrisau

losbandig leven leiden

bestrijden

měmboedjang

idjoek

het

, is gero , ,

,

een

,

,

zich

wat

gur

vischhuak

betrekking

subject

vagebond

koentji

geneesmiddel

het

,

,

,

risau

şşis

menjabit

bijzondere

panah

bědil

haak

hoed

verrichten

b.v. tils

Jio

‫تبابم‬

waardigheid

dat

voordoet

mělawan

tot

, ,

zaak

bondeeren

tegen

, ,

,

of

.

b

gues

kait

werktuig

van een

handeling

kail

werpnet

deksel hoofddeksel stamwoord een

het

het werkwoord

}

,

,

;

;

,

te

om

dekken

naam

schieten

doen

werk

niet kan

worden

geweer schieten

obat

waar

wordt

geneesmiddelen geven

met obat behandelen

Duidt

boog

silhel

ugl

maaien

Sabit

,

snijden

een

slot

n

;

;

net

een

visschen

‫تباس‬

draagt

of

,

met op

, ,

djala

Ja

hengelen

haken

persoon

met

mỏngoentji

měngail zulk

měmanah

gebleven

beteekenis van het

een

gebezigd

middel

měmbědil

, ,

Liko

substantief

,

,

,

,

dilao

Jawao

opgegeven

het werkwoord

,

waartoe dat werktuig

Java

worden

,

stamwoord

middel dan beteekent

boog

kan

vasten regel bepaald

een

het

in

Is zij

a .

gevallen

het woordenboek

lang ergens verblijven

waktoe itoe saja menahoen

‫تقو‬

jaren lang

,

$

In

118. volgens een

of

ben

volgende

jaren

,

de

,

in

dien tijd

woord dient

‫تیا‬

‫ياهس‬

ik

‫نهانم‬

Djawa

een

‫واجد‬

jaar

of

of jaren duren ,

jaar

een

een

59

soen

,

pon )

.

, los ,

işsico

esco

open

,

,

naam

‫شهس‬

,

,

kwijnen

kwijnen

‫ةينرب‬

orang

,

, ‫جار‬

‫ دا‬,

opstaan

;

tijd

‫و‬

sahingga

slow Ësh

,

, , !, ,

;

ligt

öştis

rijkssieraad

geruimen

tegen ‫نربخ‬

de

pětjah

dşao

, ,

,

gebroken

,

, , ,

cum

is

,

desi

van

bisoel běndak měmětjah schaarsch

,

schaarsch

koetika

ini

,

oüs

,

way

vruchten

vruchten

mělawas schaarsch

,

,

cuello

.

lawas

By

zijn

, , ;

,

‫شنوگ‬

, weg

,

,

yol

uş

,

‫نارم‬

,

een ‫فارب‬

,

;

,

tijd

;

! fig

,

zijn

,

den

in

,

,

,

,

, ;

een

,

, ,

;

ufus

;

,

!,

een

, als

,

äuilo

berniat hendak mendoerhaka radja van plan dat

de

cuylo

zich

,

,

zo

,

tak

čia

woje

,

zij

,

,

;

dezen

,

,

in

,

mělawas

slapen

handelen

sukkelen

měndoerbaka

voorkomende dingen op

op

de

bijna

worden

oud

of

,

,

,

op

te

, den

,

cugs

of

,

boeah

,

,

doorbreken

andere periodiek

staat

mèrana

‫قدنه‬

staan

ciis

steen

boeta

oerai

een

van

men zegt

iştao

doorbreken

zweer

zijn

Soeltan

Sultan

,

měmětjah

Padoeka

H.

2.

tegen

Seri

‫كاهردنم‬

kabarnja radja

‫كداف‬

‫ناطلس‬

kapada

ook

oproerig

Socio

oproerling

perceten

‫نامل‬

zoodat

ongehoorzaam

‫يرس‬

doerhaka

een

doerhaka

wlpo

‫دوك‬

,

, ,

Orlow

planten

lamanja

,

běrapa

kwijnend

,

,

menschen

měrana

ich

sukkelend en

,

,

van uly

rana

verhalen

ada

,

prinsessen

schoone

van

zorgeloos

Spio losgaan openen ontbinden opengaande bloemtros der palmboomen

měngoerai

mengoerai

weduw

batoe

de

,

géo

wakkert

randa

stijf worden

měngěntjang

wind

měranting zich

steen

dwars

dwars

bladerlooze

voordoen

, aan ; ,

angin měngěntjang majang

fig

ëşico

,

strak

mělintang

berg

in

kếntjang

, stijf ,

mělintang

de

, , , , , de

,

,

,

,

goenoeng

üilo

wj

mělengah

die

dwars

měranggai

van

Züpo

als blind

,

lintang

měranggas

bosch

leven

blijven

zich

als idjoek vertoont

lěmbing

weduw

Lello

,

zorgeloos

cucē

worden

zich

,

,

lengah

Led ää

měmboeta

,

glao

zijn

hard

,

,

měmbatoe

blind

, , .

,

,

gulino

zijn

weduw

al

er

takje

bladerloos

voordoen

měranda

als

waren

als

,

ranting

ranting

,

voor

,

;,

j

; een

als

takken

zich

ontbladerde

cucego

zoodanig voordoen deden

ziet

snor

(

ranggas

combe

speren

zijn

,

,,

;

reeds

Ijo

,

soedah mengidjoek

zijn

de als

zich

goetnja

uit

60

61

,

‫يباب‬

een

of

,

als

;

, ‫غتب‬

oude weduw niet meer

‫يداج‬

‫هلدابت‬

zij ,

van

‫يا‬

‫ناه‬

‫عتارم‬

ouderdom

‫يكالرب‬

aoer

meranting

randa toea

toea

‫دنرم‬

ranting

, ,

, lyd .fig ,

mộranda

‫ناملس‬

ög

wj

;

oud

zeer jo ,

worden

‫توب‬

měmbabi boeta

, js ,

;

handelen

,

,

bruikbaar

,

,

,

stao

bladerlooze bamboe

‫اوت‬

aijn

we

(

aver

oude vrijster

rapoeh hati week

teekhartig worden

;

zijn

van

dily

,

,

,

. .i

onbeşuisd

d

.fig

, ),

,

‫غتب‬

bětoeng

blind varken

ranting betoeng

usilo

hati

een

varken

‫غتنر‬

blind

mera poeh

lut

,

boeta

week

broos

uitdrukking

samengestelde

een

en

,

,

babi

, ,

‫يتاه‬

‫هفارم‬

hart

daarbij

kan

rapoeh

,

.b .y

tily

Het stamwoord

.le

,

,

den lela

,

ty

lela

,

,

,

als

op

(

,

.

in

bakoeng

,

měngěmbang

,

(1 )

.

van

‫شم‬

‫لابم‬

,

het

ook

't

‫تنا‬

de

,

,

Jav

; .v b

‫ هبل‬als

,

de &

Slo

,

,

dienst ‫ياهس‬

adverbia ‫وتاس نهات‬

ook

, ,

,

mengkoeda

Soléo

het Riousch niet

schriftelijk

,

van daar mij

ces

,

meer

kankang

,

opgegeven

hebben schijnt

in

)

;

geleefd

,

als

‫قنا‬

,

,

,

een

,

de

Wall

laante van een paard autoriteiten

eas

bloem

saja doedoek měmboedjang

(

F.

vox

‫يکشب‬

zich

fraaie haarlokken

vrijgezel ongehuwd

A.

.

,

, ; , w ;

, ajam ,

,

, en

de

een

zooals Maleische

evenals

,

,

,

bijkomend werkwoord

ge Hr

ik

Het door

zich voordoen als

‫يسنام‬

stapelden

bakoeng

iaco

-memboe

‫تکربمم‬

bedoelde werkwoorden

,

jaar

radja

pluimgedierte

‫تكوبمس‬

lijken

verhalen

satoe tahoen lěbih

de den heb

een

dan

(1 )

ügd

heuvel

waterlelie bakoeng bloem

deze sub

van

bepalingen

bekend bobben

als

,

,

als

Somtijds doen

Özgloo

van

soort

voordoen

(

poëzie

měmbagoes moe

voor

bakoeng hikajats

kěmbang

etas

)

een

,

zich

in este

;

),

bloem

zijn

heuoel

anak

cusly

kappenhoeder

kippenhoeder

měmboekit

zoodat

also měradja allerlei ongeoorloofde hande

goombala

boekit anal

Doordoen

bangkai manoesia heuvels kẽmbang

‫لابمك‬

ajam

‫تکرب‬

aich

,

;

kit

anak

lief

,

,

měnggoembala ‫قنا‬

,

pazil

lingen verrichten

baas spelen

,

;

‫میا‬

,

den

cuslymo

voordoen

naar willekeur handelt

radja lela uitgangen

2orgen

mond

b

die

een

,

een

torst

go

van

zetten

vrijster blijft

oude

,

,

,

mooi mondje

bagoes moeloet mooi

loet

een

,

altijd

maar

niet trouwt

salamanja

toea

go

běrlaki hanja mēranda

zich

tiadalah

ia

djadi

verzekerd

62

, eläeo lago , běrdjalan měngangkang ,wijdbeens loopen ; ‫ لکوک‬, koekoel, ineengedolen , ‫لكوثم‬ ‫ قدود‬, doedoek mengoekool ,

openstaand

oude lieden .

als

of richting aan , dan betee plaats richting bewegen naar die of in

,

,

, , ,

,

illo

, zee ,

. i. d

,

,

,

,

,

, ; , ,

,

,

e

links

claro

, gaan

.

als

;

,

, , ,

stw

,

;

È

, ,

,

die 2

,

wils

zijweg

weg

,

,

aan

,

verliest

de

maar

eerste lettergreep

op als

,

jó

,

praefix

de pěr

.

-,, het

ten

de

de

,

gaan

,

.

den actie werkwoorden pag vermeld blijft

de

,

is

38

.

praefix

mě

terwijl

in

van het De zoo ontstaande woorden

het

is . in

r

měniti

brug dient

SS

mě

kiri ,

;

que

,

s @

,

, enz

,

reeds

behouden

;

die

,

,

het

şöö

titi

; , ,

,

,

mě

Gelijk

,

te

.

van

op

j

treden

een

sitio

pěr

wordt geplaatst

wanneer

waarvoor bet komt

over

měněpi

såso

Särio

simpang elaw ter zijde uit den

nemen

stam

beneden

měnjáběrang

vonder

gaan

rechtsaf

rantau

rantau

săběrang

těpi kunt zijde

IV .

,

wordt

muito

Ê

,

,

,

ilir , de

de abil ,

,

;

, ,

; een

,

een

,

Sommige woorden

de

daarbij

rivier

Het praefix

onveranderden

vorm

cener

inslaan

krijgen weer het praefix ven

benedenloop

zijweg

p

,

měnganan

měndarat

güz

naar

loopen

,

dus

woord

een

laoet

smalle brug

boomstam

,

den

wiléo

, pě ,

§

119.

over

měngiri linksaf gaan

menjimpang

vóór

brug

smallen weg

rechts

Soldo

siu

laio

kust varen

oversteken

op

hoog

mělangit

land afgaan

rivier afzakken

oversteken

kant gaan

, ,

, ,

kanan

,

rivier

kajoe

batang

zee

,

,

,, ,

een

, over den

niti ,

naar

měngilir

měnjáběrang

‫غربیم‬

soengai

,

, , , , ;

,

kant

langs

gaan

glueo

,

landen

wiko

gaan

wolken

vliegen

wal

vaste

van

naar

wolken

uitspansel

land

houden

měrantau

benedenlanden

,

de

,

kust Jüpo

naar

landwaarts ingaan

houden

volle

hemel

darat

ls

;

de

den

wal

mělaoet

en

langit

,

;

hemel stijgen

naar

,

těrbang měngawan

we

stijgen

měngawan

om

,

‫غدرت‬

wgléo

,

,

,

. v .

b

‫نواشم‬

wolk

awan

,

wyl

plaais

een

, y , , , ; , ,

kent het werkwoord zich

dat

Duidt het stamwoord

c.

de

in elkaar zitten

krom

nasaal

63

m aanneemt

dus

en

wordt ;

měm

b . v.

.mk ,

,

sitief

,

radja

‫يرتسارف‬

,

el

,

pěradja

,

mperadja

op deze wijs gevormde werkwoorden beteekenen :

als

en

as ,

;

měmpěristěri

,

isteri

De

zij

‫جارفمم‬ § 120.

,

Szülémo

,

altijd

zijn

een

pěristěri

‫يرتسا‬

tran

,

,

, ; , , , ), ,

‫يا‬ , de

we ; , , ) ;

;

d

,

, een

van

,

lěmboe

tröjor

; tot

els

;

op

behandelen

kawan

memperkoeda

sigues

,

(

, als

,

-

itoe

sangat

anal

;

gebruiken bedekken

maken

als

te

om

gestoken

,

hoofdbedekking

, , , ,

haar

pi zoo

het

in

,

tot

iets

gast behandelen

versiersel

wat dient

-mempertoedoeng daoen

‫عدوترفمم‬

als toedoeng

als

,

zoodanig

al

als als

versiersel

gebruiken

.

‫نواد‬

,

als

,

tot

, ,

,

;

paard

nemen

měmpērkoeda

,

‫ثسيف‬

blad

bijwijf

Fuled

wgSpino

,

iets

,

pisang

als

,

, ,

)

itoe

is

;

bloem

měmpěrtoedoeng

danig gebruiken een

,

, , ,

,

,

pino

‫قدنف‬

měmpěrkoeda

měmpěrdjanioe

toedoeng

met

behandelen

streng hard voor zijn onderhoorigen

zeer

měmpěrsoenting

versieren

als

,

,

,

die

,

,

;

Züwpéco

toean

hamba

paardje met elkaar

golojiao

soenting

čübw

vrouw

Yrad

erkennen

běrmain main

penghoeloe

pềnghoeloe

gast

rijden

‫يماوسرغمم‬

rorst erkennen

sosiao

mem

dochter van

getrouud man

měmpérgoendik

gia

,

een

op

-

die

knapen spelen

‫دوكرفمم‬

onthalen

,

paard

met

dientaar

-ia maken

vrouw

‫يرتسارفمم‬

měmpěrkoeda

streng zijn

djamoe

golon

ais

,

,

,

‫قنأ‬

‫نهوب‬

boeahnja

sang

JoSpino

boedak boedak

kawannja

zich

als

, , (

rund

,

,

Wys

een

gebruiken

ugls

zwieso

paard

koeda

,

;

bijwijf

istěri getrouw

getrouwde

getrouwd

heer

memperhamba

‫مهرفمم‬

goendik

‫تنس‬

měmpěradja

měmpērtoean

,

dienaar

Boeami

tot

wieso

, , , ‫ب‬ , .fig

heer

elimo

,

, ,

radja vorst

‫يماوس‬

Süwl

getrouwd man maken huwen

,

měmpěrsceami

w

,

hamponghoofd

ĉsgb , , , ,

het

,

pěristěri anak kapala kampoeng

is

‫غغمك‬

‫تنا‬

‫لافك‬

man

hij

,

uitgedrukt

měmpěristěri

(;

(

een

van

vrouw

trouteen

wordt

ugüfpéro

,

de

door het stamwoord

.b v .

,

,

a: van substantief gemaakt zijn gewoonlijk dat het subject het object maakt tot behandelt erkent datgene wat

64

uit ,

het

,

,

de

, , met

,

sto

pas

,

, goed , ,

,

, ,

,

,

,

,

.

,

,

het

,

,

,

,

,

de

of

,

in

of

,

,

op

, , ;

,

maar

, ad

;

verzamelen

,

‫بمذم‬

,

=

;

,

grijpen

is

,

;

,

,

wiadino

een substantief

memnpertimba

bijbegrip

, ,

;

of

peao

měnangkap

het stamwoord het

ter

,

. v .

is

,

iccio

‫بمترفمم‬

met

ontrukken

voortdurend

,

maar

měm

vervolgen

,

emmer

pero

met geweld

,

,

,

,

timba

uitscheppen

, ,

,

, ,




vabas ,

; b. v.

woord

who

we

overeenkomstig

de

161

moelia

11

162

, ;

,

,

ma uw

,

de

,

, itoe odio

;

,

Law

, ü

slow

,

,

groot

mijn

, w ,

, ,

,

indien

, ,

,

schuld

jikalau kiranja gij

in

nu

,

,

pues

lunes

hati

!

till

kaběsaran

szeüäo

zlew

sahadja menga gambaran toean itoe

,

‫ يناه‬w

‫تفادن‬ ‫ياهس‬ hati saja karena mendapat

lames

;

onge

-Allah wlanes

, , ,

over

‫نارک‬

,

‫نوت‬

‫دایت‬

vreugde

hen

moeielijkheden

saja

běsar

aan

maakt

kasakitan

misdrijf

so

,

,

,

zin

zoo

‫نوابمك‬

tahoei kabësaran

aanzien

goeden

‫نراک‬

‫نوت‬

trotschheid

in

, ,

kaběsaran

glo

,

, ,

, ,

,

,

),

-

jums

kasalahan

pracht

perbahasaan dergelijke

edelen

wiss

verkeer

toornigheid

een

‫ناسهبرف‬

ziekte

hardvoch

,

kamarahan

feest

aanzien

(

webbas

zwaar mocht opnemen

grootheid

,

,

,

kaběngisan

ik

,

,

opbloms

het

nu

curtis

, ,

kaměgahan

pijnlijk

of

,

pijn

,

niet

,

verkeerd

esta

,

;

,

een

,

is

ini ,

gěnděrang kasoekaan

,

,

orang kasockaan menschen

‫نالسك‬ ‫تیتب ترب‬ ‫لبمشم‬ tiada měngambil bėgitoe běrat kasalahan

misslag

‫تیا‬

kasakitan

dalam

ook

‫ياهس‬ toean

salah

niet

2

,

aw

saja

,

sakarang

(

,

stw

;

)

moeielijkheid

,

mak

ziek

kasoekaan

wolčas

‫تیا يداج‬

sakit

kasč

genot van

wʻlm

verheugd

,

,

., , enz

,

smaak

djadi kamarahan pada anak radja radja itoe spraak wordt een reden van gramschap voor die vertoornd

wilaus

lekker

,

‫دف‬

‫نهارمک‬

ma

schaamdeelen

‫ هلميرت مهلوا نفادسک‬tarimalah

Egl

Euis

toornig

God

kamaloean jang zeer groote schande

,

soeka

wreed

de

,

‫تاد‬

aangenaam

,

w

Lanus

marah

‫قنأ‬

‫تیا‬

bởngis

bo

‫ جار‬3

tigheid

usis

schande

,

,

dat

,

,

Syw

,

;

čo , , , ,

; ; ;