Spomenici kulture i prirode duvanjskog područja [PDF]

Zitiervorschau

SPOMENICI KULTURE I P !RODE DUV NJSKOG

FODRUČJ

AUTORI INVENTARIZACIJE SPOMENIKA

'

l." Andjelko Z6lenika , historičar umjetnosti 2 . Salih

Rajković ,

etnolog

3. Vukosava

Atanacković -Salčić ,

arheolog 4 . Meliha Sandžaktar , tehničar -konzervator

5• Husein

Fia2libegović ,

tehničar

6 . Ćiro Rajić , V K fotograf

S

D R Ž A

J

i . · uvod

2. h storij

4 . foto doku

5.

hničk

1 pregled

ntacij o

ci

U

V

O

Spomenici kul tur i prirodne rijetkost i pre st vljeju historijska,kulturna , umj tničk i p~irodna dobra od po sebnog društven int r sa . bi se ošlo do pod t o brojnosti i stanju spomenika kulture i prirode no đuvanj ­ sk:om pod:ru .čju , zaj dničkim naporim Skupštine općine Illvno , ._ epubličke z j dnice za kulturu BiH i Z vod za z 8 !;i tu spom ika kultur iz ost ra ,u 197 i 1976 . gođini izvršeno j r kognoscir nj t rena . sa ovog po ručj adno od ceate :~ oatar-Duvno 250.m. nalazi oe veliki tu.mulua zv.Grobnioa(veličine Jo m. promjera 1 J m.visin ). - Iznad njiva ~ odvornica nalazi ee lok litet Gromila sa koga je odneoen ka en z „ gradnju put • - U ~raškoj atijeni,poput natkap1ne,nalazi se pećina 12 m.širine,8 m.visine 1 8 m.dubine,1z koje izvire voda koja n dvadeseta~ metara nizvodno pokre6a dva mlina u mlinioi,dol:z očuvanoj i kameni m pločama pokrivenoj . ~o kaziva~ ju mještana u zale ju ovog izvora nal zi se jeze· .;

- 11 -

nije •npiteno.~ nik sela D.Bukovica kaž ,da su ćenici z vrij e turske uprave u ov·m kr jevi ,u voj p čini govorili isu.Narod j naziva Velika p ćin •

ro koj

tek

etara od eli e pećin nal zi se ! l pećin o'vo o 2xl,5 m. dub no_ 5 m.Iz ove potka ine,kroz uzar. otvor ulaz se g 1.e 1.1u s t lektiti• ma 1 stnla.r.mi ti· .a . u pećini 1mH mnoito podzemnih hodnika. , 0 kazi'llOjU I j stana po. jctiOCi VC prirodne rij .t· O i - led

LLn1.štava.h1 s alakti te i !'•talaszmi te „1 stoj i jezero koje nij~ 1apitnn •

u a borca,

ričaju

da

'J. pećini

po-

dr.oj grobnici pokop· a su c& nepoznata dr oj 3-cn.~jeat ni~Q obilje~ na. j

Bukovic ~ " }

Iznad sele nalaze ee dvij gredin .o ojih jedna naz1 a Ću.rić ,aruga Anića grodin . 6od ~ t ničkog grobl a n luzi o valika kamena go ila. O bara l n br koj ko n - wtoza a.dno od zi ilirsk gradina. - U pravoalevnom 1roblju ,le točno od c ate W.oat 1... uvno ,na tur.iult.t u.(lZxl, 5 ri) nnlaz1 so jt.idan st ćak (p oč a)

ukl 1 ošteć n , kao i n koliko Gt . i križ va.o ~ro­ lje zv . Zelenovo vrlo je zap ~teno. - Ne lokalitetu Neznanovo grob je izm u ce te -~ st - Duvno 1 .c ... k ,n zi v ć nekro ol ete6aka (94) većina ut-n la u mlju,pa j t~oko Etanovi i njihove oblik .~t ćci u ela ij br d i b z ikekvi a. - Sjevcroi točno od ce te • star-Du no,5oo m.u n

t ć a( andu.' i viši ea.nduk).Viši tećak kvalitetnije obraae ukreoen j e ifi irani~ kri~em , k~ njanltom, pol j ecom i poluloptaeti, ispupč njima .

poljll,n laza

d

- U jamu Sl1picu iš e la 1941.godtne ustaše eu. pobaca.le 125 i.rtav s la Cebare.samo je j~dna ž na preživjela ovaj pogrom.~je to j obilježeno spomen ločom .

- 12 -

Crvenic - ~ ugoistočno od sela nalazi se ~radina Stražnic! sa obtacio utvz~j nj .cisterno .x uhozidin . a 1 zidovi· m malterom. 1Ia gradini su 196t:: /6J. odine pron djeni rheološ ki p1 dmeti iz ilir kog perioda k ji se nalaze u .o s t rsko:n muze iu. - N

lokali tetu

1

odstr žnica 1 Hi tke Liske nala-

zi ae nekropola sa vidljivi m grobovima na povrftini. - Na njivi Badanj 189J.godine selja k nt Radoš pronaš o je antički natpis.J dan rimski novčić seljko poklonio j Pranjeva~ko oet n n Humcu. - Na lokali . tu Crkvin ,o o no njiv ale ta•ice, l i i i ~ali Badanj,1964/65.~odlne uz j ~erceg ovin radio je na t r V nju r no rvćan~k zili • lo allte Glavic lazi v liki tumulus elipt čno oblik (Jox2o m.1 v sine J m.)n - k me su vidljivi ost ci grobov • - ~je l n 1 e pet ~o 1la. - N lo alitetu Tisno,kod baz na . vo u, lazi s neKol ko v · Ćih tumulu • a lok ite u a z,n D inl,u ~oritu, nalazi ae 2o eteđaka(l~ ploS ,9 sanduka i jed1 n vi oki an uk).Ve6ina ih je o~tećena,j e dni z uti r·ječnim pies kom,služe pr 1 z pre o Drine. S mo jed n je r š n polwnje com.ro ziv ju elj ka,pr ne eni st ćci potiču lok litet og:-ebnice koj eu u alj n 150 m. r lokalitetu Gl ic ,n veće tu ulu u eliptičnog oblik (Jox2o m.i viain 3 .)n l~zi n koliko tarih robova. Dučići

- U atoličkom groblju 'lavič ce,iz ~ u c~ste Duvno-Li no Buškog Blats-jezera,n laze dv obradjen ulomka,vjerojatno rimsk i četiri stećka,utonula u zemlju-plo: ,slabije obr de .od grob l ja 5o m pr

a jezeru

na zemlj nom tumulusu nalazi e 5 stećaka braelih žbunje,slab1jt• kvalitets djelomično utonuli u zemlju.

- 13 -

- U aelu ae nalazi be ova kula,n a Jedan boj aa podrumom.Na ulazu u podrum,u kameni dovratn1k upisana ~o­ d1na gr~đnje kule 1281.po hidžri.Objeka t je solidno zi an,bez prozora,bio je po riven k~enim pl o črun. .ovo je ustvari btofha bar za žito 1 epremi š t za m:r koga eu. tol čkim Aizvanbe~ovićima,prema kazLva . j~ seljak ,dav 1 kmetovi.Kula je sliiSna ovoj u selu Gracu. kod Neum •

.r oaljednji

beg bio j e

:~ uatafa H izvanbegović.

Duvno

- N

rilezu gradu s

ilir~ke

j

ra n laz dvije tod Gaja 111 gr di-

gr dine, S elimović~ i gradin na u Podga.ju. - 1-riliko:n rheološ 1 1 tr žl vanja 1897 /9S. odine na lokalit tu Crkvina u s mom gr du,n, jeetu an af.njeg franjevačkog a;no tan ,pron dj~ni u ost ci rimskog foru a a gradj,vinama I do III stolj BĆe,kao i metalno orudje 9 nakit,dijelov1 atatu ,ulomci ploča sa rimoki ~

natpis1roa,rimsk1 novci o

republik u do

oatro~ot­

ske vladavine u VI etolj ću 1 grčki novac iz IV toljeća prije n.e.Na lok 11tetu Karaule ronejjeni su dijelovi ntičko~ sarkofw;;a,kapitela,ka nih fra~menata natpi• ·im 1 đ~.zn čajni su 1 keramički n 1 zi,komadi o eke aa ž i ~ovim rim~klh radionica ~ani 1 Salona T kodjer a pronadjeni ostaci tarokrećanske rhit ktu.re ijelov1earko!ag 1 kapitel • - u k tolic o groblju bila j nekropol ~ ~eć alje kn od koje je ost lo os , komad (tri c duka, d menj k 1 četiri ploče),potonuli u ze ju,ošteć ni 1 pre vrnuti. N ročito je ukr ~en l,; nj k. - Duvanjeki kr j pada u turske ruke 1477. odin , pominJ gr Rog koji j,., b.10 r dnjevjokovna utB

vrda u ovom~ kr ju. r m o· cima Turc1 korist gr d Rog kao vojno uporište 1 o takvo s ominje se 15o3 1 1519. godi n .l'ored Ro a,za turski obrambeni o1$te m pr v ne• cijan koj grani c i.značajnu ulogu i~ra duv r~jaki kadiluk koji ae prvi put spominje l6JJ. godin ,da bi ka nije prera3tao u knpet niju.Turci kraj m 17. toljeća naziveju Duvno L..upan potok.

- 14 -

u Du

nu j 72 • ~ 1n agr dj n t r 1 gr i did ( ov t rdj v )n uzvi nju oj do ini no n pa noj st na gr da.~rad j bio dobro s čuv n o 1878 • •odin od d p o lo nj govo wiistavanj t to da su o o t ci

n a vidlji 1 lzv

i

ina.

rađakih ~idin

S didžedida

!lo je

e oliko rlo načajnih et mbeno-fortif1kac1onih objekata.kul '.koje u u vrij m n p du n rij telje 1 le svoju ulogu.s eu ul 1~a1 d bel zidove s pušk n1c .očuvane u lij deće tlle:Diz er va kula u lici D. uić 1

,Kri .ić

ć

al

u ulie

rovića

1 S f

1 (OVh j

- Od obj kat

ž

om nuti Džudž

n~kol1

roblju im

1

većim

i

i

n

i

ih br1g

hlivano -

,1

n~u).

u v lo lov m

iz

r~rovu

.u

o

n

i

a ukr

Oml din

dob

i

broj

i

U tok

zna a.jnu

j

JOD

lo u,. oaecno u rijcm

,·ud j u samo r du boravio drug Tito a čl novi VŠ a.Tu 1 koa žn o lu z alj. naet je Vrhovni št b onio tor i nj g vih alag „;n i.>laninskirn k borb ro "" v o 1~ br j bj ~11i u I n. f zivi bo vio j ij ,k i onoštvo p r z~n "hr c iz 5 j i o ovi n 511 to i - towi~n ni o gr u uvnu ~odit lij po ~ ti o pot • g

zi

obl

tlih bor

n

t vlj n

r..)r

z ~ de vkiu> česmi

l

la i s

p

n

roj

v

ć

o 6in Du no,n ć oslobo j nj

6

Boriš

·ov

č

o-

•

loč

j

nog

•

l

č

tin

o

,o

n

D vna

-

nj ovo o lobo j n · 19 2. od l , bitk m su ...c aca " , IV prole rska(crnogor 1 . k ) 1 I! br da. _,u. no n• z e ćin f i :ku "' in pom n ploc u zn „ ::Jj ć j. na 7. Juli 1942 ,O ne k. a t) or r n )r ki NOC z Duvn · ~

-

15 -

i

·t

j

č

• ro m .er ju B rivi Ko o ·n is o ron e •

ić

(19o -1943)

... tJ j

.I

VIL. 7 •

.inovo sel

og p ta nj ) o

l zi ljuđ

o c j

i

~

G '

clo u bovo n

l;j

ote-

' 'O rj

Od Mjlj

•

enj ' ć

n--

),ela ije

a

~

n u

- u po

191+1.

ku ć

uk

n

,

-

1

I

joj i

l

j

ulo ionic ra.

e

n

r

1

c

1

•

o

•,ka

vid

ine dij 1

vo

o

ro

l

t ro-

1 n

e •

- 16 -

lu š čavine

l'ored st Glu s čevine,n

ro ~

put a

ujicl -8trž::!lj u

3,

on),nala-

p o č iv vl j

loknlitetu maš at (ispod

f':!eoku

zi se velik n ol teć ,r zl-. ... c ,j_ 1 · 'ini ođ 200 mel;ar ,u u~ no 39 kom~a(23 pl o če,1~ s ja ra nj ka i 12

sandu

) . ~ amo

je

· e đan

ukrA~cn

olumjesecom, aok ostali

slabo obradjeni , dost ošte '.eni, oj dini se l ze na saom putu. ··;tećci su pretežno raorfni.JB ob li::a. G:-.:"" bovica

lu a. Sj zv.

- U biliziai sela nalaz se ceti!:i verno od sel nal zi se veći tumu . us 45 m.p i muz j iz j v 196R. romila.z

izvr~io

aživanja j nog tumulusa u ko e j ·proiz starije ~ želj zno n • od Ivančića kuć nalazi s~ 11 e u kosr joj jo pron nekoliko F;robova. i djen ri~ski ovae. ire području za ok 1.- klo .,, 1 vi: - 1' : e ;:,tarih g mov • - U zaseok Naklo n . azi se .ol stećnk sa 35 kom đ . (8 ,snduka 27 ~l•č ) . ~te·c~ cu nešto bo je obrađo,a nt1r0 ,::! ito su ukr ~on . v visol -, s nduka a

l

(kolo,konjnnik,j t• len i dru i":e životin;' e,zvij e zdR, mje, e i

tropomorfnn figura •

-

Južno od ove nekropo o~ lJ..j st ćka(jed n sljomenj ' t.&. 11'.n I-V l..T.J bo obr djeni, orfni

ra

j

. n l az i sa skupina

4o

s

duk J..

i

-

loč

3 j

• a1

- '""

), n ul-:-

ko ru zvijezd m

"" U lizi

Antonija , nalazi

~

o e ,u j ~>dan stećak - loča,

n;jom kuća" uništ na đv

- TJ o

r ~ darn

tećk zv . 0 1

•

1;

ok su

Iv ni" ij

gr

ć

đ-

„

br žuljku , u n kropo tri

j e đn ~

blizini jez.rs- ško Bl t , nal ?.i ·. toćka(pl .J če ) . - Kod sela se · 13z1 j a se 16

~ F~-a .

- U zaseoku Naklo nalaze se ootaei tu ...·s}co kule i

avlije .

? -

, 1

j . sn

..., 11

t

i

z

rival

'1

o

j

,

1 t

OJT..

c i

n

la

l

i

' e

v.

~

I

soju,z

eo

Iv

bla\# ) 1 ć

nči

,iz ed c i tetu ' ... oti,n lazi u onul u o lik i ,đ

o

o

k teć

ni

ze o ob OD

e t

loč

-

k;q u

11

J f) a

ično...,.

t rih kri" v, rh n „ život inje).

j

st

-

v rno o

. c

je

d

.l.0.

te

c

- z .....

c

l

r

"'koliko 1 motov

krl.~

j

izn đ b1ć JČ vno-I1 vno, n zi e D ro ol utonul u z mlju i obro je

n i

u obl

r~

l>e

tr

i

la 1

"

j

Jo'l

o ' od lo•

•

te

p dno

Jo21e uzi

-

•

ok lit tu -q·v1n

• Većin 1 oor e i

ltović

zidov

re

st t

o~

obov e,na ijov j

11 oto - na u zvi.'.) ini n q zi i .X „iri .n ulr a. cki -u o"t Aen ,ut.cnlli u ·~nm ·u 1 ::.z ukr a . Tq .Kropoli i i t ih gro'bov •

OD

- 18 -

A

ljeli z

u

o

trož c _ i veliki 'b el • ;Ti ol i dr. nj iz u olja.

„

„

h·n

1

-Rlit

u

~re

, u z :-- o

za

~u

'

li":

1 t-„ ploX

•

T

1

. om su

o likr ,al bijo obr u b

ći

leko , 1re K pulico n- lAzi oo

m. QT'1

· d

l

00

•

t' ll

tećsk(s .đur

l,3oxl m. ) - N lok litetu ča.nic ,n esnoj obli d le o most , n.rilnze s ije obt'Ađe,b ploče z trpsn k m s gradine . - 200 m istočno od andine gr din l z1 s v 61 tumulu r omjera 3"0 m. vi ne 4 rn j ~ s n laze 3 ploče ukrgšene križem , polumje~ecem.z ~jez om 1 cik cek

nu

bordurom. pečat

koji s

mq at rijoj e~1dencij1 u selu je pronedjen pripisuje srađnjevj~kovnom samo tanu Labo-

tina{~lbostina) .

- Na lokalitetu Reze nalazi se ilirska gradina.

- 24 -

Na kraju sela prema Lipi nalazi se jedan olabije obradjeni stećak-p!oč i nekoliko vrlo ZRnimljvih, rhničnih križeva, vrlo stare obr de . - Na istom lokalitetu prema sjeveru nalazi se Grčko g oblje sa tri stećka-ploče o

·-

,·~toč

od sel ,u ln Ot 43 ste~* 2 ploče i s:i. 1Jl" • 1· '"''l r· • · ni od 1 k lni· s te', ka nl'.i ovo p:i "'ru~j J. ."ii„ ,_,i1 ukras drij stojeće figure s, o .xe

r

e"'.ul~-

no'TI

J

n k opo-

...

1 .10

r.

o u-i

~

jed

O'"l

':;r:•ćci

onj -

c.·u dob-

utobuli u zemlju i zar8nli u )ibljc. - Od azaf·inc a pro'

osnova

lOL.O

1

fasada

1:100 V

/1

,,.

SUJ I CA KARAKTERISTICNA STAMBENA ZGRADA V L. STIPIC M. .f OTOTE KA SR: 17.t.27, . 17. l.28, 19.034, 19.0JS, 19.036. 19.037. 20. 639 19.659 . •

I

-

oU")

o

Ol

osnova prizemlja

1'.100

955

osnova sprata 1'.100

"

.. .

15.15

a

.

'°

V

SU JI . CA KARAKTERIST ICNA STAMBENA ZGRADA OD BONORUKA I KAME NA ~

VLAS_N IK : OUVN JAK lllJA

FOTOTEKA

BR . 19.662, 19.661 , 19.661., 20.640, 20.641 ,

1----I r---

I

I

["-.

cn

I I

N

I

1 l

I I I I

I II I I

@)

@)

@]

I I I I

I I

N

I I I I

o

N

pogled odo-zgo

r so

"

SUICA SPOMENIK ŽRTVAMA FAŠIST~ĆKOG TERORA FOTOTEKA SR : 19.636, 1g.637. 19.638 , 19639 , 19 .640 ,

o o

~'

izgled

"

1

154

...,

~

ra

..., ._

' • V'>

N

.

@ N

405 pogled odozgo

l'. 50

20L.L.Sl

~

,

V E DASICI / DRVENI HAMBAR POPIC IVANA FOTOTEKA Reg . l!>r. 20450 · 20 Sl; 2Ci.S3

/

/

PERC!NOVIC

,.

.

~ I

Gsnova

I

620

1

fdsclda

1:100

20 240

V INI C A PEHLLVANOVICA KULA FOTOTE . reg . br. 2023 8 ·, 20 23~ ·1 2021.1 I

·D

o

D

D

·„·„ · D

D

D

D I I

\.

o N