Seljački svijet svezak 2. (veljača 1933) [PDF]

Zitiervorschau

Postarina plaiena u gotovo m

SEL3ACKISVIJET

IZDAVAC I U R E D N I K ;

BOZIDAR MAHOVAC

Kniiga I .

Zagreb,

veljao,

1933^

Svezak

2

SELJACKI SVIJET Izdavac i urediiik: B O Z I D A R Kniiga

J

I.

Zagreb,

veljaca

1933.

MAGOVAC. Svezak

2.

I prosvjeta ide svojim redom.

P o r e d s v e z n a n o s t i i m u d r o s t i danasnjeg;a v r e m e n a m i s e i j a c i o s k u d i i e v a m o n a podpunome d u s e v n o m z a d o v o l j s t v u . N e m i s l i m t i m e r e c i , da smo i i p r a v o s a s v i m l i s e n i obcih prosvjetnih d o b a r a . . v e c d r z i m , da ima jos dosta n e p o t r e b n i l i z a p r e k a s i r e n j u seljacke prosvjete i covjecne naobrazbe. P o o b c e dobro jedinaca, ali nikad s t a v n i h i postenih te j a v n o n a p a d a j u znauje narocito z a

cesto je od p o t r e b e s p r i j e c a v a t i pogubne u a m j e r e ponije koristno kuditi dobre i plemenite napore jednol j u d i . P a i p a k s a m o p a z i o , da se m n o g i t o g a ne d r z e i takovo prosvjetno nastojauje, koje pribire obce seljacki .svijet.

A tocno z n a m o , - d a d a n a s jos. m n o g i i i n a r o d u ne m a r e z a c i t a n j e i z a bolje z n a n j e . D o n e k i l i j e m o z d a i d o p r i a k o j a t i s k a n a s t v a r , ali t a k o l o s a i l l n e p r i k l a d n a , te i h i e s a m o o z l o v o l j i l a . Z a t o ie p o k r e t o v e m a l e n e p l a v e k n j i z i c e neobhodno p o t r e b a n i s a s v i m p r i r o d a n : » S e l i a c k i S v i j e t « moze lagano citati i lijepo r a z u m j e t i s v a k i nas pismeni seljak. Sto-pak sa tolikim drugim casdpisima, k o j e o s t a l i spisatelji sire i medu seljake? Bjio i m s l o b o d n o takmicenje u pronalazenju koristnog stiva 'i u n a p r e d i v a n j u m i s l j e n j a . A l i n e k a pr-i torn ne m i s l e , d a Je s a m o i i ed i n 0 k o d n j i i i — i s t i n a . K o d s v a k e u t r k e t r e b a mnogo s l o b o d n o g p r o s t o r a , i z a t o m i s e i j a c i ne s m e t a m o n i j e d i i o m e t r u d b e n i k u u s i r e n j u n j e govih dobrili misli. Medu nama ie mjesto s v a k o m u dobru; mi nastojimo od'toga ' prosuditi i prierliti —-.najbolje. Neprilika je samo u tome, m e d u s o b o m , v e c se p r e n a g l o — grde. I m a casopisa, k o j i su prepirka, — kritika i polemika.

sto g r a d s k i s p i s a t e i j i ne p o s t u p a j u t a k o sude i ii s v o j i m casopisima ponajceSce od p r v e do z a d n j e s t r a n i c e s a m a z u c n a A s v a k i b i . k tome htio bas s v e p r e u d e s i t i

25

po s v o r n u . No m i i p a k

ue m o z e m o i z i n i j e n i t i c i t a v o g a

ne m o z e m o i z m i j e n i t i c o v j e c j e Covjecjoj »Seljackoga

n a r a v i dolikuje Sviieta«

'priznanje zavriiedilo

—

s v i j e t a , a iiapos'-,

n a r a v i. trijezno prlznanje

pod nadpisom

istine. Na p r v o i straiiici

»Ovako

niis!imo«

—

takovo

ie

hvale.

I s t i n a i e , d a s v e n a s v i j e t u i d e s v o j i m r e d o m , pa t a k o i p r o s v j e t a m e du

seljackim svijetom. A s tim vjecnim

i neumitnim

redom

u svijetu

prosvjetu sdruzuju dva iiacela: Ruka

ruku mije, obraz

Kleveta najveca

obadviic.

grehota.

duci s t r u c n i a c i - p r o f e s i o u a l i rijese p o s l a . . .

Milan

Qoliibic,

seljak.

su uciteliiina pravo,

vec z a t o ,

da se

U to s a m — ti j e s e n 1907. — i j a dosao n a s v e u c i l i s t e . K a o s v e u c i l i star.ac ( » a k a d e m i c a r « ) postao s a m » s l o b o d n i g r a d a m n « . S l o b o d a n ! T o m i je godilo. N e m a v i s e g i m n a z i j a l s k i l i » s p o n a i o k o v a « , n e m a v i s e k a l u p a ; m o z e m i se b a r n i i s a o r a z v i j a t i slobodno, k a o sto slobodno r a s t e b i l j k a u.prirodL T a k o Slobodan u p i s e m s e i j a u »klub A B C « . A l i tek b u d e m p r i m l j e n u d r u z t v o (klnb), v e c m e u d a r i po g l a v i » s t r u c n i « , » p r o t e s i o n a l n i « k a l u p u c i t e i i s k o g n a s i i j a : Ne s m i j e s p o u c a v a t i nepisrnene, jer n i s i — » p e dagog«... »Odvaznoscu,

'(Remetinec k r a j Zagreba.)

— dali

Odrasle

Jtoja

analfabete

me

cuva

od

najuspjesnije

ocaja,«-

okrenuli

moze poucavati

batinu

i

rekoli:

o n a j , t k o i m je d u -

ll o v n o n a j b l i z e , t k o n e m a n i k a k v o g a k a l u p a , a to s u o n i , k o j i s u s a m i kao

odrasli

naucili citati i pisati.

analfabete-seljake

trebajn

Dalje

poucavati

s a m i z toga i z v e o , da

doma

(u seljackim

d o m a r i i s u s i e d i . U tn s v r h u i s torn n a m j e r o m

Nepismenost i gospodarska — kriza. B i i o je to p r i j e 27 godina. 1 onda j e s v i j e t j e z i v j e l a s i r o t i n j a , — n.arocito oni," k o j i n i s u frigani, a imali s u posla u gradu, u uredu iii u s u bill n e p i s m e n i . J e d n i m a je t a n e p i s m e n o s t sramotu, a skoro s v i m a zalost.

tezko zivio. Naime, tezko faili » u c e n i « , s p r e t n i , p r e t r g o v i n i , osobito o n i , k o j i donosila stetu, drugima

T o s u t e z k o g l e d a l i n e k o j i s v e u c i l i s t a r c i — budu:;i p r o t e s o r i , s u d c i , o d v i e t n i c i i t. d . , - bilo ih j e s t i d , d a j e d v a s v a k i t r e c i H r v a t z n a d e c i t a t i i . p i s a t i . I s b i l j a , t i s v e u c i l i s t a r c i n a p r a v i l i s u u j e s e n 1905. d r u z t v o z a p o u C a v a n j e o d r a s l i l i n e p i s m e n j a k a i i i kUib A B C . T r a z i s l i s u se »iuristi« po v o j a r n a m a , t v o r n i c a m a i s e l i m a , d a o r g a n i z i r a j u » a n a l f a b e t s k e t e c a j e v e « , da poucavajii odrasle nepismenjake iii analfabete. I s l o j e tezlco. A n a l f a b e t i (osobito ' s e l j a c i ) g l e d a l i s u to s u n m j i v i n t o k o m : B o g z n a , k a k v a je to » f i n t a « ; t k o c e to p l a c a t i . . . J e r s v a k i » g o s p o d i n « , s v a k i » p r o f e s i o u a l « , je — o n d a ! — z a s v a k i s v o j posao t r a z i o p l a c u , i' to i i i o d m a h i i i n e k a d p o s U j e . . . A i p u c k i u c i t e l j i n i s u bili s t i m » t e c a j e v i m a « z a d o v o l j n i , k a o d a s u se b o j a l i » k o n k u r e n c i j e « , te s u g o v o r i l i j p i s a l i : Poucavati nepismeno m o z e s a m o o n a j , k o j i se j e z a t a j posao s p r e m a o , tko je u c i o » p e d a g o g i k u « i » m e t o d i k u « , t k o je s v r s i o p r e p a r a n d i j u i i i u c i t e l j s k u s k o l u , d a k l e s t r u C n j a c i i p r o f e s i o n a ) ] , a ne k a k v i g o d s a m o u k i »laici« i d o b r o v o l j c i i l l amateri... Prepirke

26

o torn, t r a j a l e s u dosta

dago.

I mnogi sveucilistarci — bu-

dana

Penliceva

nioja

Nova

Abecedarka

Abecedarka

(zajedno

s mojom

Citankom), seijaci

Najvise

osobito

u kotaru

uspjelia

nagovorio

i poucavanje

postignntim

nepismenjaka.

1910. bilo

4 8 % . ) Qodiiie

1920. v e c s a m o

manje im

toliko

ie neobliodiio No

s

uspje-

imali su bas seijaci, gdje

je

lijecnik F e r e t i c — slicno k a o brijegu

u

Hercegovini. podatci:

treba

uvaziti: Djeca

izpod

7

godina

je t a k o v i h

( o d r a s l i l i ) analfabeta

od 1930. j o s n i s u p o z n a t i .

4 5 % , a" U

tim

( k r i z i ) se z a to t o l i k o i ne p i t a — d a n a s , k a d

natrag n a selo.

dapace v e l e :

Nepismeni

posla s trgovinom.

proizvode

raoze

P i s m e n i h je d a k l e bilo j o s puno m a n j e n e -

3 2 % . Podatci

potezkocama

liudi i z g r a d a b j e z e

organizirao

( K o d toga

go

Neki

subjekt

1900. bilo j e u H r v a t s k o j i S l a v o n i j i 5 2 % ( o d s t o )

analfabete.

gospodarskim

budu

te u b r i n j s k o m ,

govore nam ovi statisticki

lie b r o j e s e m e d u godiiie

nepismenosti

i stul-)ickom,

Buntic na Sirokom

uspjesima

K o d obceg popisa odraslih

u pobijanju

pregradsliom

svojedobno f r a ' D i d a k O

a isto tako i

s a m o o n a j , t k o j e ucio p e d a g o g i j u . J e r dos.kora se p o k a -

zalo : Ijude

1912. i z -

radu.

I ^ s l i j e toga bila je s v e r j e d a t v r d n j a , da analfabete horn p o u c a v a t i

njiliovi

bila je u jesen

1922., 1926. i 1928. : N e k a

(glavni cinbenik) i u prosvjetnom

odrasle

kucama)

i takve potrebno

k r i z e toliko

i ne osiecaju.

Gospodare »naturaIno« stvari,

koje

sami

z a hranu, odjecn

Oni iinaju

(jednostavno-prirodno):

i potrose,

to j e s t o n o , s t o

i stan.

0 tom bi v i s e i tocnije mogao pisati k o j i seljak od pluga

t i k e , a l i t a k a v , k o j i j o s v j e r u i e u B o g a , u sebe i u s e l j a c k o

i mo-'

postenje.

Rudolf

tlerceK.

27

Seljacki zivot u ]apanu. Japan

ie d a n a s d o m o v i n a od s e s t d e s e t a k a m i l i i u n a s e l j a c k o g a

zute p u t i , j e d n o g a g o v o r a

i g o t o v o jedne

sa velikom kinezkom zemljom,

v j e r e . U b l i z k o m je

ali je d r z a v n a ustanova

naroda

snsjedstvu

iapanskog

imena

u maio nc trajnora neprijateljstvu sa d r z a v n o m nstanovom u K i n i . K a d spominju

Japan,

tivno

od K i n e , s a s v i m . s l o z i l a s a i z k u s t v o m

v e c i n a ljudi misle na takovu

azijsku zemlju, koja ,obicajima

p u t n i l i n a s e l j a u A m e r i c i i u E v r o p i . A l i mi n a t a k a v jer m i s i i m o

na japanske —

se,

i manama Japan

ue

probjelo-

misiimo,

seljake.

R a d n i c i - b e z k u c n i c i u japanskira t v o r n i c a m a nevjerojatno su bijedn i j i od n a j s i r o m a s n i j l ! s t a n o v n i k a u E v r o p i . J e d n a k o t a k o o c a j n i m z i votom z i v i i ogromna vecina pucanstva, naime japansko seljactvo. G o t o v o p o l o v i c u j a p a n s k o g a t l a z a p r e m a s a m v e l i k i p o s j e d , ali 'je taj pos j e d do u n a j m a n j e d i j e l o v e r a z d i j e l j e n m e d u s e l j a c k e z a k u p n i k e . O v i »sitni« z a k u p n i c i d u z n i s u z a k o n s k i m v l a s t n i c i m a u i m e z a k u p n i n e p r e dati p o l o v i c u g o d i s n j e g a p r i r o d a . K a d s e i j a c i t o m u ue m o g u u d o v o I j i t i — sto s v e c e s c e i b i v a — od t a k o v i h z a o s t a l i h i z n o s a u a s t a j e , n a r a v s k i , beznadno zaduzenje. F r e o s t a l a polovica obradive zemlje nalazi se u p o s j e d u s a m o s t a l n i h s e l j a k a : m a i i h g o s p o d a r a , d o c i m je » s r e d n j i « seljacki posjed p r a v a riiedkost u Japanu. No z a o b r a d i v a n j e i z a u z g o j sposobno je t e k dvanaest od s t o od u k u p n e p o v r s i n e j a p a n s k o g a t l a . . P u c a n s t v o j e n a d a s v e gusto naseijeno ( s a d a o.ko 160 d u s a na c e t v o r n o m k i l o m e t r u ! ) , p a je s a m o po sebi r a z u m l j i v o , d a je pojedino seljacko gospodarstvo u Japann u p r a v o n e z n a t n o . . T a k o z a s e l j a c k o g s l u g u J a p a n c i u obce ne z n a j u , a v o zno blago r i j e d k o j e n a c i i po c i j e l i m p o k r a j i n a m a . P o e v r o p s k o m u z o r u s a v r e m e n i h p o l j o d j e l s k i h s t r o j e v a t a m o n e m a , a napose n e m a c u v e n i h — t r a k t o r a . L j u d i , r a d i n i i s i r o m a s n i l j u d i , na j a p a n s k o j s u z e m l j i s a m i s e b i i s t r o j e v i i o r n d e i — blago. N j i v e i o r a n i c e p o n a j c e s c e s u t o l i k o n e p o v o l j n o p o l o z e n e , te se uz ono j e d n o s t a v n o o r n d e jos n a j b o l j e i z p l a t i m a r l j i v o v r 11 j a r s t v o. S v a k a s t o p a z e m l j e do k r a j a se i z k o r i s c u j e i s p r e t n o n j e g u j e . P r i t o m j e mnogo r o d n i j a — od one u s j e v e r n o m — z e m l j a u j u z n o m J a p a n n , g d j e uspijeva i d v o s t r u k a zetva. Uz s v u upravo n e o p i s i v u marljivost seliactvo nije nikad zivjeio u bilo k a k v o m e b l a g o s t a n j u , i s e l j a c k e n e v o l j e u J a p a n u od d a v n a s u v e c p r e s l e u — u a r o d n e p o s l o v i c e . P o s l j e d n j i h godina g o s p o d a r s k i polozaj japanskoga s e l j a c t v a n a r o c i t o se p o g o r s a o . S e l j a c k i m p r o i z v o d i -

m a c i j e n a se j e u p o s l i j c r a t n i m g o d i n a m a s t r a h o v i t o s n i z i v a l a n a s u p r o t stainome porastu cijena seijackih' kupovnih proizvoda. T a k o je na p r i m j e r c i j e n a r i z e u p o s l j e d n j e d v i j e godine p o j e f t i n i l a z a p o l o v i c u , a j o s s l a b i j a j e p r o d a j n a v r i j e d n o s t s i r o v e s v i l e , p r e m d a je s v i l a r s t v o g l a v n o zanimanje seljactva u mnogim k r a j e v i m a Japana. V i d i t e , d a k l e , n a d a l e k o m I z t o k u o s i r o m a s e n j e s e l j a c t v a k a o i po blizim. p r e d j e l i m a p r o s t r a n e n a s e Z e m l j e . G o s p o d a r s k a nevolja danasn j e g a z i v o t a s t r a h o v i t i m je g r c e m s g r c i l a l j u d s k i r a z v o j p r o u z r o c i v s i tajcove o b n o v e u I j u d s k o m m i s l j e n j u , - k a k o v e jos n i s u p r i m j e c e n e n i p r i j e ni pos"lije r a z p e c a t e s a r e v o g a S i n a iz N a z a r e t a . . P a u kakvoj klanjaju Suncu?

je v e z i R a z p e t i

iz N a z a r e t a

sa zutim Ijudima, koji

se

Japanski seijaci razpeti su na skucenora prostoru svoje cvjetne z e m l j i c e ; n o g a m a s u d u b o k o u v l a z n i m n a s a d i m a r i z e , dok r u k a m a u z a h i d c e z n u z a r a d o s c u , k o j u i m j e odnio n o v i c i v i l i z i r a n i — g r a d . O t a c , m a t i i d i j e t e d a n n a d a n g a z e do k o l j e n a po v o d i i p r i r e d u j u r i z i n n a s a d p o m o c u lopate i m o t i k e — b e z i k a k v o g p l u g a ~ na b l a t n o r n i m u i j nom d n u . Hi p a k m l a t e zito poput s v o j i h p r e d a k a u » s r e d n j e m v i j e k u ^ . M a r l j i v u p o v o d n j u t l a o b a v l j a j u t a m o na i s t i n a c i n , k a o u s t a r o m e B a ~ bilonu pred cetiri tisuce g o d i n a . . . S e l j a c k i poslovi kod nas p r a v a su j d j e t i n j a r i j a p r e m a rnuci j a p a n s k i h s e l j a k a . A k r a j s v e g t o g a m a r a j a p a n s k i seijaci v e c desetljecima jedu jeftinu i losu r i z u s a oskudnih rizista iz susjedne K o r e j e , samo da mogu prodati s v u svoju dobru zetvu... J e s t e I i p o m i s l i l i k a k v a j e to r a d o s t , sto i m j e o d n e s e n o v i c i v i l i z i r a n i g r a d ? T o s u n i i h o v a s e l j a c k a d j e c a . S a m o j e d a n dio o b i t e l j i obicno ostaje na roditeljsjfom posjedu, jer ostali m o r a j u seliti u tvornice, da z a s l u z e •— h l j e b . O d d a v n i n e p o s t o j i u J a p a n u o b i c a j , d a se p r e k o b r o j n a z e n s k a djeca smjestaju u gradske tvornice, ali tako, da ih roditeiji z a p r a v o t a m o » i z n a i m l j u j u « n a pet i i i deset g o d i n a z a o d r e d e n u s v o t u , k o j a i m se t a d a j e d n o m z a s v a k d a i z p l a c u j e . O d i a z e k a o d j e v o j k e , c e sto k a o d j e c a , a v r a c a j u se k a o p a t n i c i i i i se u obce ne v r a c a j u . . . . D o k god s u t a k o »u n a j m u « , z i v u te r a d n i c e iedino pod z a g u s l j i v i m plaStem t v o r n i c k o g dima, s p a v a j u i noce u o g r o m n i m spavaonicama pokraj t v o r •nica, ,koje ne m o g u i ne s m i j u n a p u s t i t i . A l i v e c i dio s v o j e z e n s k e d j e c e p r o d a v a l i b i n e s r e t n i r o d i t e i j i u J a p a n n z a o d r e d e n u n o v c a n u odstetu t a k o z v a n i m » c a j a n a m a « , z a p r a v o — j a v n i m zabaviStima. 0 tim japanskim »cajanama« i m a j u bijelci cesto i ngodne p r e d o c b e , n k n j i z e v n o s t i c i v i l i z i r a n i h n a r o d a m n o g o se p r i c a o lijepim d j e v o j k a m a » g e s a m a « , koje s v o j i m p j e v a n j e m i plesom z a b a v l j a j u goste i s t r a n c e . . . No p o k u § a l i k o j a » g e s a « p o b i e c i i z tog » r a i a « , i m a r e d a i : s t v o d u z n o s t v r a t i t i je o n a m o , k a r n o je — p r o d a n a . T e k

28 29

i\e v r i j e m e p o j a v i s e se l i J a p a n u g l a s o v i , k o j i s u p o javnosti z a g r m i l i , d a s e n a t a j n a c i n u n j i i i o v o j d o m o v i n i z a k o n o m dopusta p r a v o r o b s t v o , k o j e s e do s a d s k r i v a l o z a p r i v i d n e u g o v o r e . 1 doslo j e po c i j e l o m u ' s v i j e t u do n e v o l j e , .koju s u n a z v a l i »krizonv.-. 1 a k r i z a j e i u Japanu ostavila svoj osjetljivi t r a g : pad i z v o z a , unistenje kupovne sposobnosti i — nezaposlenost. V i d i t e obcn svjetskn pojavu: neobskrbljeni radnici v r a c a j u se n a t r a g u selo m e d u svoje obitelii; v r a c a j u s e i » g e s e « , j e r j e p a i a k u p o v n a sposobnost j e d n a k o i z a — z i v u r o b u . A l i sto ce s a d a b l i z u 170 l j u d i n a j e d n o m c e t v o r n o m kilometru zemlje! M o z d a j e rauka j a p a n s k i h s e l j a k a n a j t e z a ; t e z a od b o l i k i n e z k i h s e l j a k a n a n j i h o v o j dosta p r o s t r a n o j z e m l j i i t e z a o d s a v r e m e n j h n e v o l j a ostaloga s e l j a c k o g a s v i j e t a . M i cemo polako i redom zagledati u k o j i taj kutic zivota malo poznatih seljackih k r a j e v a : vidjet cemo slicne a l l i posebne pojave medu s e l j a c t v o m u Indiji i u Spaniii, n golemim predjelima S i b i r a i n a p r e k r a s n i m o t o c i m a M a l a j a . 1 upoznat c e m o d r u z t v e u e rane i b o l i : k a k o n a s t a j u i k a k o se — l i j e c e ; • Seijaci postivanje zivotni japanski sva.kog red,

n i

Japanu

bitni

smisao. seijaci dana

koji

postuju

obred

Tstinu, u

cijelim

predke

vjere

vjeri

strane

zivotom

i

otcevi

narocito

»izlazi«, Svemirom

na narocit

(Sinto).

da su i ujihovi

svojoj

s a ist e

svoje

njihove

nacin

Vjera trpili

ocituju.

d a podsj eti naizmjeiice

te

njihova

im

ima

ali o s t a l i

klanjanjem ljude sije

j

to

na zemlji,

Suncu,

na nadmocui vedrinu

je

duboki koje i

i)lac.

visi

Se jak i pravo. rav

P o t r e b n o je i v r i j e d n o r a z m a t r a t i posebnu seljackoga posjeda.

pravnu i gospodarsku n a -

N a s e i n se n e » p r i v r e d u j e « : n a s e l n s e p r o i z v O d i i drugo i d r u g c i i c nego u gradu. Obraduje se z e m l j a i timari blago, a suvisak proizvoda .predaje g r a d u , k o j i z e m a l j s k e s i r o v i n e { stocne p r o i z v o d e p r e r a d n j e ill .njima trguje. Na seljackom posjedu, k a d navale poslovi, radi cijela o b i t e U ; gradanin — obrtnik i i i trgovac — radi s a m i l l s a placenim pomocnicima doticno r a d n i c i m a . S e l j a c k i ( " m a l i ^ i » s r e d n ! i « ) p o s j e d n i k n e m o z e s v o j ,g l a v n i p o s a o p r e v a l i t i s a s e b e n a d r u g o g a u g l a v n o m i z d v a r a z l o g a . P r v o zato, j e r m u se to," n a r o c i t o u d a n a s n j i m p r i l i k a m a , n e i z p l a t i , a d r u g o — sto j e jos v a z n i j e — z a t o , j e r s£^ma p r i r o d a s e l j a c k o g a p o s l a , n a i m e o b r a d i v a n j e z e m l j e t r a z i , d a se tome n a j v a z n i j e m i n a j t e z e m i j u d s k o m posln p o s v e t i s a v z i v o t s e l j a c k e o b i t e l i i ; — p r i r o d a i i i n a r a v zemlje t r e b a citavog c o v j e k a , s v u njegovu snagn, privrzenost i volju, •a t o g a s v e g a ne moze z e m l j i d a t i t u d a p l a c e n a — r a d n a s i l a ! S p r a v o m ie m o j p o k o j u i u c i t e l j m i s l i o , d a z e m l j a hoce s v o g a p r i v r z e n o g a »nm" -za«, a ne p r o l a z n o g a » l j u b a v n i k a « , d a z e m l j a hoce c o v j e k a - g o s p o d a r a , a ne — s l u g u . Z a t o j e s e l j a c k a obitelj p r a v a i t r a j n a z a j e d n i c a r a d a , i r a d i •seljacko d i j e t e o p o s j e d a v e l i » o v o j e n a s e « , a ne » m o g a o t c a « .

toga

T o j e j e d n o , a drugo j e u o v o m : S e l j a c k i p o s j e d k a o g o s p o d a r s k a j e d i n i c a m o r a i m a t i s t a n o v i t i o b s e g , a mi u p r a v o m i s i i m o o b s e g — »sreG.nje« v e l i c i n e . P r e m a r a z n i m i p o s e b n i m p r i l i k a m a k r a j a i t l a , n a r a v s k i •da b i t a » s r e d n i a « v e l i c i n a i m a l a r a z n i i p o s e b n i , v e c i i l l m a n j i obseg. A l i s e l j a c k i p o s j e d n i k a d n e b i s m i o biti t o l i k o m a l e n , d a p r e s t a n e biti gospodarskom j e d i n i c o m , j e r t a d umjesto slobodnih (»srednjih«) s e ljackih posjednika s t v a r a bezkucnike, nezaposiene, — proletere. A sa p r e v e l i k i m o b s e g o m s e l j a c k i p o s j e d p r e s t a j e biti s e l j a c k i m p o s j e d o m ; i z posjeda nastaje neka v r s t tvornice i industrije s a obiljezjem i udesom^ ovih gradskih gospodarskih oblika.

Crtez.

30

Nikolai

Kuprejanov.

M i e r i l o z d r a v o g s e l j a c k o g p o s j e d a bilo bi s t o g a : toliko zemlje, koliko i e potrebno, da se s v o j i m r a d o m s a m a p r e h r a n i i u z d r z i i e d n a s e l j a c k a obitelj. Z a t a k a v s e l j a c k i posted potrebna je i istinita oznaka ^>s r e d n j e g « p o s j e d a s v e dotle, d o k j o s i m a d e i d r u g i h s e l j a c k i h p o s j e d a , v e c i h i i i m a n j i h od n j e g a . A l i m i m i s i i m o , d a b i t a k o v a «srednieg j i z o z e m s k a u k o l i c i n i od 6 t i s u c a ton a . F r a n c e z k a j e odUicila z a o v u godinu k n p i t i 30 t i s u c a t o n a k u k u r u z a iz rumuniske Besarabije. ProizvodnJa pamuka u italiji izb j e g l a je t e z k o c a m a , • k o j e v l a d a j u