Iść czy jechać? Ćwiczenia gramatyczno-semantyczne z czasownikami ruchu [PDF]

Zitiervorschau

B2 C1

Józef Pyzik – absolwent Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor lingwistyki. Od 1976 uczy języka polskiego jako obcego w Centrum Języka i Kultury Polskiej UJ. Pracowałjako lektor w Czechach (Uniwersytet Karola, Praga), w USA (Wayne State University, Detroit), Korei Południowej (Hankuk University of Foreign Studies, Seul) i Holandii (University of Amsterdam, Amsterdam). Jest autorem podręczników: Przygoda z gramatyką. Fleksja i słowotwórstwo imion (2000), Ć wiczenia z gramatyki funkcjonalnej języka polskiego dla cudzoziemców, cz. II: Imiona (1986) i współautorem podręcznika Ć wiczenia z gramatyki funkcjonalnej, cz. I: Czasownik (1984).

średni

B2 zaawansowany

Józef Pyzik

Iść czy jechać?

Iść czy jechać?

C1

język polski

dla cudzoziemców

52,00 zł z VAT ISBN 97883-242-1605-5

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

www.universitas.com.pl

PODRĘCZNIK DO NAUKI JĘZYKA POLSKIEGO ćwiczenia gramatyczno-semantyczne

poziomy

Józef Pyzik

Iść czy jechać? to podręcznik dla obcokrajowców o zróżnicowanym stopniu znajomości języka polskiego (z przewagą ćwiczeń dla poziomu średniego i zaawansowanego). Użytkownicy znajdą w nim informacje teoretyczne, łatwe do zapamiętania schematy, wzory odmian, ćwiczenia gramatyczno-semantyczne odnoszące się do praktycznego zastosowania czasowników ruchu z przyimkami, najczęściej używanych w procesie komunikacji. Podręcznik daje także możliwość poznania i przećwiczenia kontekstów użycia rozbudowanych formacji przedrostkowych, które ze względu na semantykę sprawiają cudzoziemcom największe trudności. Osoby znające język polski w stopniu zaawansowanym znajdą w nim sporo ćwiczeń frazeologicznych. Z podręcznikiem można pracować pod kierunkiem nauczyciela lub samodzielnie, co umożliwia dołączony na końcu książki klucz do ćwiczeń.

Książka zgodna z wymogami certyfikacji języka polskiego

9 788 324 21 605 5

Universitas

Iść czy jechać? ĆWICZENIA GRAMATYCZN0-SEMANTYCZNE

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

JĘZYK POLSKI DLA CUDZOZIEMCÓW SERIA POD REDAKCJĄ

WŁADYSŁAWA MIODUNKI

KATEDRA JĘZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13 UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

PODRĘCZNIK DO NAUKI JĘZYKA POLSKIEGO ćwiczenia gramatyczno-semantyczne

poziomy

średni

B2 zaawansowany

C1

Józef Pyzik

Iść czy jechać? ćwiczenia gramatyczno-semantyczne z czasownikami ruchu

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13 Kraków

© Copyright by Józef Pyzik and Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2011

ISBN 97883–242–1929–2 TAiWPN UNIVERSITAS

Recenzent Wacław Cockiewicz

Tłumaczenie Marek Wójcikiewicz

Weryfikacja Andrzej Kurtyka

Redakcja Wanda Lohman

Projekt okładki i stron tytułowych Ewa Gray

www.universitas.com.pl Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

Spis treści Contents

Wstęp ____________________________________________________________ 9 Introduction SPECYFIKA CZASOWNIKÓW RUCHU ______________________________ 11 THE SPECIFIC CHARACTER OF THE VERBS OF MOTION Problemy opozycji: aspekt – ruch ukierunkowany / nieukierunkowany i semantyka czasowników: iść, chodzić – pójść _____ 16 Problems of the opposition between aspect and directional / non−directional movement. Semantics of the verbs iść, chodzić – pójść Odmiana czasowników: iść, chodzić; jechać, jeździć _________________ 18 Inflection of the verbs iść, chodzić; jechać, jeździć Ćwiczenia wdrażające ____________________________________________ 19 Drilling exercises Konotacja i frazeologia czasowników: iść, chodzić – pójść _____________ 26 Connotation and phraseology of the verbs iść, chodzić – pójść Semantyka czasowników: jechać, jeździć – pojechać _________________ 28 Semantics of the verbs jechać, jeździć – pojechać Ćwiczenia wdrażające ____________________________________________ 29 Drilling exercises PRZYIMKI ŁĄCZĄCE SIĘ Z CZASOWNIKAMI RUCHU ________________ 31 PREPOSITIONS WITH THE VERBS OF MOTION Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, u __________________________ 31 Verbs of motion with the prepositions do, w, u Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, u, z, od _____________________ 34 Verbs of motion with the prepositions do, w, u, z, od Ogólne zasady użycia przyimka na z czasownikami ruchu _____________ 41 General rules of using the preposition na with the verbs of motion Czasowniki ruchu z przyimkiem: na _______________________________ 44 Verbs of motion with the preposition na Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, na, z _______________________ 45 Verbs of motion with the prepositions do, w, na, z

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

5

Czasowniki ruchu z przyimkami: po, na ____________________________ 47 Verbs of motion with the prepositions po, na Czasowniki ruchu z różnymi przyimkami określającymi kierunek, obecność, cel i uczestnictwo ____________________________ 50 Verbs of motion with various prepositions denoting direction, presence, aim and participation Czasowniki z przyimkami określającymi ruch w kierunku miejsca, gdzie znajduje się woda: nad, na, po, znad, z ______ 57 Verbs with the prepositions denoting movement towards open water: nad, na, po, znad, z Czasowniki z przyimkami określającymi ruch w kierunku miejsca, gdzie znajdują się góry: w, na, z _________________ 60 Verbs with the prepositions denoting movement toward the mountains: w, na, z Ćwiczenia sprawdzające __________________________________________ 65 Review exercises Tabela zbiorcza użycia przyimków z czasownikami ruchu _______________ 72 Summary chart – prepositions with the verbs of motion Odmiana czasowników iść // chodzić w połączeniu z czasownikami nieść // nosić i jechać // jeździć w połączeniu z wieźć // wozić _______ 74 Inflection of the verbs of motion iść // chodzić in combination with the verbs nieść // nosić and the verbs jechać // jeździć in combination with the verbs wieźć // wozić Ćwiczenia sprawdzające __________________________________________ 76 Review exercises Odmiana czasowników przyjść // przychodzić; przyjechać // przyjeżdżać w połączeniu z czasownikami przynieść // przynosić i przywieźć // przywozić ____________________ 80 Inflection of the verbs of motion przyjść // przychodzić; przyjechać // przyjeżdżać in combination with the verbs przynieść // przynosić and przywieźć // przywozić Ćwiczenia sprawdzające __________________________________________ 82 Review exercises Uwagi dotyczące łączliwości składniowej bezprzedrostkowych i przedrostkowych czasowników ruchu ________________________________ 88 Comments on the syntactic valence of the prefixed and non−prefixed verbs of motion Wzór odmiany czasowników z przedrostkami _________________________ 90 Inflection paradigm of the prefixed verbs

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

6

Ćwiczenia sprawdzające __________________________________________ 94 Review exercises FUNKCJE SEMANTYCZNE PRZEDROSTKÓW ŁĄCZĄCYCH SIĘ Z CZASOWNIKAMI RUCHU _______________________________________ 97 SEMANTIC FUNCTIONS OF THE PREFIXES WHICH COMBINE WITH THE VERBS OF MOTION Czasowniki ruchu w połączeniu z poszczególnymi przedrostkami: do−, nad(e)−, ob(e)−, od(e)−, po−, pod(e)−, prze−, przy−, roz(e)−, u−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− ____________________________________________ 97 Verbs of motion with the prefixes: do−, nad(e)−, ob(e)−, od(e)−, po−, pod(e)−, prze−, przy−, roz(e)−, u−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− Ćwiczenia sprawdzające Review exercises iść – chodzić _________________________________________________ jechać – jeździć ______________________________________________ nieść – nosić _________________________________________________ wieźć – wozić ________________________________________________ płynąć – pływać ______________________________________________ lecieć – latać ________________________________________________ biec – biegać ________________________________________________

155 157 159 161 162 164 165

Ćwiczenia sprawdzające _________________________________________ 167 Review exercises Ćwiczenia sprawdzające – znaczenia frazeologiczne __________________ 169 Review exercises – phraseological meanings Tryb rozkazujący i warunkowy ___________________________________ 171 The imperative and the conditional mood ASPEKT ________________________________________________________ ASPECT Antonimy ___________________________________________________ Antonyms Rzeczowniki odczasownikowe od czasowników ruchu bez przedrostków i z przedrostkami: do−, na−, ob(e)−, od(e)−, pod(e)−, prze−, przy−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− _________________________ Verbal nouns derived from the verbs of motion with and without the prefixes do−, na−, ob(e)−, od(e)−, pod(e)−, prze−, przy−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− Ćwiczenia sprawdzające _________________________________________ Review exercises

175 180

182

199

Rozwiązania ćwiczeń ______________________________________________ 201 Answer key Bibliografia _____________________________________________________ 229 Bibliography

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

7

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

8

Wstęp

Czasowniki ruchu w nauczaniu języka polskiego jako obcego stanowią duże wyzwanie metodyczne dla uczących, bo z jednej strony są bardzo trud− ne (o czym m.in. mogą świadczyć błędy współczesnych Polaków, np. szłem, poszłem itp.), z drugiej należą jednak do kanonu leksykalnego i gramatycz− nego, a jako takie powinny znaleźć się w programie nauczania dla początku− jących. W niniejszym podręczniku wybrano te czasowniki ruchu, które są najczęściej używane. Ze względu na wspomniane wyżej problemy metodycz− ne proponuje się ćwiczenia o różnym stopniu trudności. Większość przezna− czona jest jednak dla osób o średniej i zaawansowanej znajomości języka polskiego, choć ćwiczenia w pierwszej części podręcznika mogą zostać wyko− rzystane w programie dla początkujących. Są to z reguły ćwiczenia grama− tyczne, dotyczące połączeń czasowników ruchu z przyimkami i łączącymi się z nimi rzeczownikami. Dla ułatwienia, przed każdą partią ćwiczeń podano krótkie komentarze i schematy użycia z podstawowymi przyimkami, łącznie z podaniem końcówek przypadków użytych w ćwiczeniach. Do tego samego celu służy tabela zbiorcza przyimków i przypadków oraz wzory odmiany we wszystkich czasach. W dalszej partii podręcznika skoncentrowano się na ćwiczeniach cza− sowników według funkcji semantycznej poszczególnych przedrostków. Uwzględnione w podręczniku przedrostki czasowników nie obejmują wszyst− kich znaczeń słownikowych, ale tylko te, które dotyczą podstawowych kono− tacji związanych z ruchem. Np. z pięciu znaczeń przedrostka pod− wybrano tylko dwa: ‘zbliżanie się do czegoś’, ‘ruch z dołu do góry’. Zasada ta nie dotyczy jednak użyć frazeologicznych i rzeczowników odczasownikowych, gdzie kryterium stanowiło nie znaczenie przedrostka, ale częstotliwość uży− cia danego zwrotu czy rzeczownika. Nie są one także tłumaczone na język angielski (w przeciwieństwie do znaczeń konkretnych), bo nie wszystkie mają swoje odpowiedniki w tym języku. Po każdej partii ćwiczeń stanowiącej jakąś całość tematyczną są ćwicze− nia sprawdzające, które mogą pomóc w sprawdzeniu opanowania danego materiału, co jest szczególnie ważne przy samodzielnym korzystaniu z pod− ręcznika. Do tego samego celu służą także rozwiązania znajdujące się na końcu książki. W ostatniej części podręcznika znajdują się ćwiczenia z najczęściej uży− wanymi rzeczownikami odsłownymi utworzonymi od czasowników ruchu, a także ćwiczenia trybu rozkazującego, warunkowego i aspektu. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

9

Introduction

In teaching Polish as a foreign language, verbs of motion constitute a considerable methodological challenge for instructors, as on the one hand they are very difficult (which is testified by errors made by contemporary Polish native speakers, e.g. szłem, poszłem, etc.) and on the other hand they belong to the lexical and grammatical canon, and as such they should be included in a program of teaching for beginners. This handbook pre− sents a selection of the most commonly used verbs of motion. Due to the methodological problems mentioned above I propose exercises at different levels of difficulty. Most of them, however, are designed for learners with intermediate or advanced knowledge of Polish, but the exercises from the first part of the textbook may be used in courses for beginners. They are in most cases grammatical exercises in collocations of the verbs of motion with prepositions and nouns. For the sake of simplicity, each portion of exercises is preceded by brief comments and paradigms of usage with the most com− mon prepositions, along with case endings used in the exercises. Additional− ly, a table summary of prepositions and cases, as well as inflection para− digms in all tenses, are included for reference. The next part of the textbook focuses on exercises presenting verbs according to the semantic function of the particular prefixes. The presenta− tion of prefixes in this textbook does not include all their lexical meanings, but only those which pertain to basic connotations of motion. For example, out of the five meanings of the prefix pod−, only two were selected: “ap− proaching something”, and “downward motion”. This does not apply to the phraseological uses and verbal nouns, where the only criterion was not the meaning of the prefix, but rather frequency of usage of a given phrase or noun. They are not translated into English (in contrast to particular mean− ings), as not all of them have equivalents in it. Each portion of exercises which forms a separate unit is followed by review exercises, designed to test the level of mastering the material, which is particularly important for self−study. The answer key at the end of the textbook serves the same purpose. The last part of the book contains exercises with the most commonly used verbal nouns derived from the verbs of motion, and the exercises in the imperative mood, the conditional mood and aspect.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

10

Specyfika czasowników ruchu The specific character of the verbs of motion

Większość polskich czasowników posiada tylko jedną formę niedo− konaną, która jest używana najczęściej w dwóch znaczeniach: Most Polish verbs have only one imperfective form, which is used mostly in two meanings: 1. do nazywania czynności aktualnie trwającej w określonym czasie / for naming actions taking place at a definite time e.g. Co teraz robi Adam? Czyta. / What is Adam doing now? He is reading Kiedy przyszedłem do domu, on czytał. / When I came home, he was reading Co on będzie robił wieczorem? Będzie czytał // czytać. / What will he be doing at night? He will be reading 2. do nazywania czynności bez odniesienia do określonego czasu, czy aktualności jej wykonywania, a więc takiej, która może być czyn− nością zwyczajową, powtarzającą się lub potencjalną / for naming actions without reference to a definite time, or determining their temporal character i.e. the ones which may be customary, repeti− tive actions, or potential actions e.g. Adam dużo czyta. / Adam reads a lot On dużo czytał. / He used to read a lot On czyta po polsku. / He can read Polish Czasowniki ruchu różnią się od innych tym, że zamiast jednej for− my niedokonanej dla obu wyżej podanych znaczeń, mają dla każdego z nich osobną formę. Verbs of motion differ from other verbs because instead of one imperfective form for both these meanings, they have a separate form for each of them.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

11

I

II

ruch określony (ukierunkowany), aktualnie wykonywany w jakimś konkretnym czasie / definite (directional) movement, performed at a concrete time

ruch nieokreślony (nieukierunkowa− ny), bez odniesienia do aktualności wykonywania i trwania, a więc ruch będący czynnością zwyczajową, powta− rzającą się lub potencjalną / indefinite (non−directional) movement without any reference to the temporal character of performance or duration, thus the customary, repetitive or potential movement

iść jechać biec lecieć płynąć nieść wieźć

chodzić jeździć biegać latać pływać nosić wozić

Wymienione formy nie zamykają pełnej listy czasowników ruchu w języku polskim. Co do ich liczby językoznawcy nie są zgodni, bo w opra− cowaniach naukowych wymienia się ich od 12 do 18. Według Struktu− ralnego słownika aspektowego czasowników polskich W. Cockiewicza i A. Ma− tlak (patrz bibliografia) oprócz wyżej wymienionych należą do nich: These verbs are not a complete list of verbs of motion in Polish. Linguists disagree as to their number, which varies in specialist litera− ture from 12 to 18. A Structural Aspect Dictionary of Polish Verbs by W Coc− kiewicz and A. Matlak (see bibliography) also enumerates the follow− ing verbs: brnąć – brodzić; ciągnąć (się) – ciągać (się); leźć – łazić; pełznąć – pełzać; sunąć – suwać; toczyć (się) – taczać (się); wieść – wodzić; wlec (się) – włóczyć (się) Z uwagi na rzadkość ich użycia nie uwzględnia się ich w tym pod− ręczniku. They are rarely used and for this reason they are not discussed in this textbook.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

12

Uwaga: Czasowniki nieść // nosić; wieźć // wozić są oczywiście czasow− nikami tranzytywnymi, ściśle jednak związanymi z ruchem i posiadającymi te same cechy formalne. Note: The verbs nieść // nosić and wieźć // wozić are of course tran− sitive; yet, they are strictly tied to motion and they possess the same formal characteristics.

Inną cechą charakterystyczną polskich czasowników ruchu jest róż− nica leksykalna między czasownikami iść, chodzić razem z pochodnymi: przyjść – przychodzić, wejść – wchodzić, dojść – dochodzić itd., których uży− wa się na określenie ruchu pieszego, a czasownikami jechać, jeździć z for− mami pochodnymi: przyjechać – przyjeżdżać, wjechać – wjeżdżać, dojechać – dojeżdżać itd., na oznaczenie ruchu przy użyciu jakiegoś środka loko− mocji – pociągu, autobusu, samochodu, konia itp. Another feature of Polish verbs of motion is a lexical difference between the verbs iść and chodzić, together with their derivatives: przyjść – przychodzić, wejść – wchodzić, dojść – dochodzić, etc., which are used for describing movement on foot, and the verbs jechać and jeździć with their derivatives przyjechać – przyjeżdżać, wjechać – wjeżdżać, dojechać – dojeżdżać, etc., which are used for describing movement by a means of transportation – a train, bus, car, horse, etc. Czasowniki iść – pójść, chodzić; jechać – pojechać, jeździć tłumaczo− ne są na język angielski ‘to go’, niezależnie od tego, czy określają ruch ukierunkowany czy nieukierunkowany, pieszy czy przy użyciu jakiegoś środka lokomocji. Wszystkie pochodne od nich czasowniki przedrost− kowe (oprócz perfektywnych form od iść i jechać – pójść, pojechać) mają w języku polskim wyspecjalizowane znaczenia, podobnie jak w języku angielskim. The verbs iść – pójść, chodzić; jechać – pojechać, jeździć are transla− ted into English as ‘to go’, whether they define directional or non− directional movement, on foot, or by a means of transportation. In Polish, all prefix verbs (apart from perfective forms of iść, jechać – pójść, poje− chać) have special meanings, just as in English. wejść – wchodzić –‘ruch do środka’ / “inward movement” to enter: go, come, walk in/into; wyjść – wychodzić – ‘ruch na zewnątrz’ / “outward movement” to leave, exit: go, come, walk away (out).

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

13

Podobnie jest w przypadku innych czasowników ruchu, np. pol− skim: biec – biegać odpowiada angielskie: to run, rush, dash, natomiast pochodnym od nich: obiec – obiegać ‘ruch okrężny’ – to skirt, circulate, orbit; run, rush, dash around. Other verbs of motion are similar in this respect, e.g. Polish biec – biegać are equivalent to English run, rush, dash, and their derivatives obiec – obiegać (denoting circular motion) to skirt, circulate, orbit; run, rush, dash around. Wymienione na początku pary czasowników: iść – chodzić; jechać – jeździć itd. jako czasowniki niedokonane mają formy wszystkich 3 cza− sów: teraźniejszego, przeszłego i przyszłego, z pewnym jednak wyjąt− kiem. Otóż zwyczajowo nie używa się form czasu przyszłego od czasow− ników: iść, jechać – będę iść, będę jechać. Zamiast nich używa się form od czasowników dokonanych: pójść, pojechać – pójdę, pojadę itd. O wiele częściej używa się także form czasu przeszłego od czasowników dokona− nych: pójść, pojechać – poszedłem, pojechałem itd. (angielskie: ‘I went, I’ ve gone, I had gone’) niż od niedokonanych: iść, jechać – szedłem, jechałem (‘I was going’), ponieważ tych ostatnich używa się najczęściej w połączeniu z inną czynnością wykonywaną albo skończoną w tym sa− mym czasie. The pairs of verbs iść – chodzić and jechać – jeździć, etc. as imper− fective verbs have forms of all three tenses: present, past and future. There is an exception, however. Customarily, future forms of the verbs iść and jechać – będę iść, będę jechać, are not used. Instead, relevant forms of the perfective verbs are applied: pójść, pojechać – pójdę, pojadę. Also, past tense forms of the perfective verbs are used much more frequent− ly pójść, pojechać – poszedłem, pojechałem etc. (English: ‘I went , I’ve gone, I had gone’), rather than their imperfective counterparts iść, jechać – szedłem, jechałem (‘I was going’), because the latter are most often used in conjunction with another action being performed or completed at the same time. E.g. Kiedy szedłem do szkoły, myślałem o egzaminie. Kiedy szedłem do szkoły, spotkałem kolegę. Kiedy jechaliśmy pociągiem, podzi− wialiśmy krajobraz. Poza tym form czasu teraźniejszego od czasowników iść, chodzić i przyszłego od pójść, pojechać podobnie jak w języku angielskim można używać wymiennie. Besides, the present tense forms of the verbs iść, chodzić and the future forms of the verbs pójść, pojechać may be used interchangeably, as in English. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

14

E.g. Jutro idę // jadę na uniwersytet. / Tomorrow I’m going to the university. Jutro pójdę // pojadę na uniwersytet. / Tomorrow I shall go to the university. Jest to jednak niemożliwe w sytuacji, kiedy ruch następuje: / It is, however, impossible if the motion: 1) po innej skończonej czynności, / follows another completed ac− tion e.g. Napiszę list i pójdę na pocztę. Jak skończę pisać list, pojedzie− my do centrum 2) w zdaniach podrzędnych, w których używa się czasu przyszłego po spójnikach: kiedy, jeżeli / appears in subordinate clauses in which future tense follows the conjunctions kiedy and jeżeli, e.g. Kiedy ty będziesz spał, ja pójdę do babci. Nie wiem, kiedy pój− dziemy do babci. Jeżeli jutro będzie ładna pogoda, pojedziemy na wycieczkę.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

15

Problemy opozycji: aspekt – ruch ukierunkowany / nieukierunkowany i semantyka czasowników: iść, chodzić – pójść Problems of the opposition between aspect and directional / non−directional movement Semantics of the verbs iść, chodzić – pójść Podstawowym znaczeniem tych czasowników jest ‘przemieszczać się, przenosić się z miejsca na miejsce piechotą’, i w tym znaczeniu łączą się naj− częściej z przyimkami: do, na, w, nad, po (istnieje dużo innych możli− wości połączeń) i oznaczają ruch ukierunkowany, zgodny ze znacze− niem przyimka (patrz tabela zbiorcza na s. 72–73). W ćwiczeniach uży− wa się następujących znaczeń słownikowych czasowników: iść – chodzić; pójść The primary meaning of these verbs is “move from place to place on foot” and in this meaning they most often combine with the preposi− tions do, na, w, nad, and po (there are many other possible combina− tions) and they refer to directional movement, according to the mean− ing of a given preposition (see the summary chart – p. 72–73). In the exercises the following dictionary meanings of the verbs iść – chodzić; pójść are used: 1. sposób wykonywania czynności chodzenia, / the way of walking e.g. iść / chodzić powoli, szybko, dostojnie... 2. ruch mechanizmów, maszyn, fabryk ..., / motion of mechanisms, machi− nes, manufacturing plants ... e.g. zegar idzie / chodzi dobrze, winda nie chodzi 3. ruch środków lokomocji (obocznie z innymi czasownikami: np. jeź− dzić, pływać, latać)/ movement of means of transportation (interchange− ably with other verbs), e.g. tramwaje chodzą 4. być ubranym, obutym w coś, mieć na sobie jakieś ubranie / to wear clothes, shoes, etc., e.g. chodzić w czapce, kurtce, szpilkach 5. coś się jakoś odbywa, / something is happening in some way e.g. nauka szła mu łatwo, idzie mu dobrze na studiach 6. być w obiegu, krążyć / to be in circulation, e.g. plotki, wieści chodzą po mieście Należy zwrócić jeszcze uwagę na fakt, że ruch wyrażony czasownika− mi ukierunkowanymi rozumiany jest jako jeden, całościowy (między początkiem i końcem) ruch w określonym kierunku, np. Jan idzie na Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

16

basen, natomiast ruch nieukierunkowany może być rozumiany jako ruch, który ma: 1. jeden, powtarzający się tam i z powrotem cel, np. Jan chodzi na basen; 2. powtarzający się ruch o różnych celach, np. Jan chodzi na kryte lub otwarte baseny; 3. powtarzający się ruch, w którym cel nie jest w ogóle istotny, np. Jan już sam chodzi na basen. We wszyst− kich tych znaczeniach wspólne jest powtarzanie i wielokierunkowość ruchu. It should be noted that the motion expressed by directional verbs is understood as one complete movement (between the beginning and the end) in a particular direction, e.g. Jan idzie na basen, while non−directional movement may be understood as movement which has 1. one goal repeating back and forth, e.g. Jan chodzi na basen; 2. re− peated movement with diversified goals, e.g. Jan chodzi na kryte lub otwarte baseny; 3. repeated movement in which the goal is not impor− tant at all, e.g. Jan już sam chodzi na basen. All these meanings have in common repetitiveness and multidirectional character of movement. Problem opozycji ruch ukierunkowany (zdeterminowany) // nie− ukierunkowany (niezdeterminowany) do aspektu dokonany // niedo− konany jest w literaturze przedmiotu dyskutowany od lat. W tym pod− ręczniku przyjmuje się podejście tradycyjne: czasowniki ukierunkowa− ne mają swój odpowiednik dokonany: iść – pójść, natomiast nieukie− runkowane nie: chodzić – , pamiętając jednocześnie, że w nowszej literaturze przedmiotu przyjmuje się, że i te nieukierunkowane także mają swojego partnera aspektowego, ale delimitatywnego lub determi− natywnego. W podręczniku nie omawia się form z przyrostkiem po− o znaczeniu delimitatywnym: podochodzić, podolatywać, poopływać,... Uwzględnia się jednak znaczenie determinatywne: pochodzić. The problem of the opposition directional (determinate) vs. non− directional (non−determinate) to the aspect opposition perfective vs. imperfective has long been discussed in linguistics. This textbook ad− opts the traditional approach: directional verbs have their perfective counterpart iść – pójść, and non−directional verbs do not: chodzić – . It should be noted, however, that in more recent papers it is assumed that the non−directional verbs also have their aspect counterpart, but it is delimitative or determinative. This textbook does not discuss forms with the prefix po− with delimitative meanings: podochodzić, podola− tywać, poopływać,... Yet it does include the determinative meaning: pochodzić.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

17

Odmiana czasowników: iść, chodzić; jechać, jeździć Inflection of the verbs iść, chodzić; jechać, jeździć CZAS TERAŹNIEJSZY idę

idziemy

chodzę

chodzimy

idziesz

idziecie

chodzisz

chodzicie

idzie

idą

chodzi

chodzą

jadę

jedziemy

jeżdżę

jeździmy

jedziesz

jedziecie

jeździsz

jeździcie

jedzie

jadą

jeździ

jeżdżą

CZAS PRZESZŁY szedłem, szłam, −

szliśmy, szłyśmy

chodziłem, −am, −

chodziliśmy, −łyśmy

szedłeś, szłaś, −

szliście, szłyście

chodziłeś, −aś,

−

chodziliście, −łyście

szedł,

szli,

chodził,

−o

chodzili,

szła,

szło

szły

−a,

−ły

jechałem, −am, −

jechaliśmy, −łyśmy

jeździłem, −am, −

jeździliśmy, −łyśmy

jechałeś,

−aś,

−

jechaliście, −łyście

jeździłeś,

−aś,

−

jeździliście, −łyście

jechał,

−a,

−o

jechali,

jeździł,

−a,

−o

jeździli,

−ły

−ły

CZAS PRZYSZŁY pójdę

pójdziemy

będę

/chodził

pójdziesz

pójdziecie

będziesz

pójdzie

pójdą

będzie

/chodziło

będą

pojadę

pojedziemy

będę

/ jeździł

będziemy

pojedziesz

pojedziecie

będziesz

pojedzie

pojadą

będzie

chodzić /chodziła

jeździć / jeździła / jeździło

będziemy będziecie

będziecie będą

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

18

chodzić/chodzili /chodziły

jeździć / jeździli / jeździły

Ćwiczenia wdrażające Drilling exercises 1 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika chodzić w cza− sie teraźniejszym./ Fill in the blanks with the appropriate present tense forms of the verb chodzić. Wzór / Example: A. Czy ten chłopiec ...chodzi... już do szkoły? B. Ten zegarek źle ...chodzi... . A. 1. Popatrz, to dziecko nie ma jeszcze roku, a już . . . . . . . . . . . . . . . . .! 2. My nie mamy auta i wszędzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pieszo. 3. Lubię . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po Starym Mieście. 4. Kiedyś bywaliśmy często w teatrze, ale teraz . . . . . . . . . . . . . . tylko raz na miesiąc. 5. Mam już dorosłe dzieci. Jeden syn . . . . . . . . . do liceum, a dwaj starsi . . . . . . . . . . . . . . . już na uniwersytet. 6. Dziecko ma chory kręgosłup i codziennie . . . . . . . . na gimnastykę. 7. Rano mamy zajęcia, a po południu . . . . . . . . . . . . . . do biblioteki. 8. My nie gotujemy obiadów w domu, tylko . . . . . . . . . do restauracji. 9. Jak często (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do dentysty? 10. Oni często . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jesienią po górach. 11. Kiedy nad czymś intensywnie myślę, to zwykle . . . . . . . . po pokoju. 12. Oni rzadko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do filharmonii. 13. Kiedy byłem młodszy, chodziłem po górach, teraz . . . . . na zakupy. 14. My zawsze w niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . na ciastka do cukierni. B. 1. Muszę dać do naprawy ten stary zegar, bo nie . . . . . . . . . . . . . . . już od lat. 2. Czy Andrzej . . . . . . . . . . . . . . . jeszcze z Anią, bo ostatnio widuję go z Agatą? 3. Nie . . . . . . o to, żebyś mnie nie krytykował, ale żebyś to robił w dobrym stylu. 4. Nie rozumiem, o co ci . . . . . . . . . . . . . . . , bo ciągle masz mi wszystko za złe. 5. Koty zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . własnymi drogami. 6. Przed naprawą samochód chodził bardzo głośno, teraz . . . . . . . . . . . cicho. 7. Od pewnego czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . plotki, że się żenisz!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

19

8. Ona zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ekstrawagancko ubrana. 9. Zauważyłeś, jak oni dziwnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? 10. Z kim ona teraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? 2 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika iść w czasie teraźniejszym. / Fill in the blanks with the appropriate present tense forms of the verb iść. Wzór / Example: A. Teraz ...idę... do sklepu, a potem z tobą porozmawiam. B. Niestety, w pracy nie ...idzie... mi najlepiej.

A. 1. Z kim dzisiaj (wy). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do teatru? 2. Popatrz, on . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w naszym kierunku. 3. Czy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spotkanie z politykami? 4. Oni zwykle chodzą razem do kina, ale dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . osobno. 5. Kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pracy, to zawsze spotykam mojego sąsiada. 6. Jak długo (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z twojego domu do rynku? 7. Kiedy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez park, to odpoczywam. 8. Czy one . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami na dyskotekę? 9. Dzisiaj (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na kolację do znajomych. 10. Czy ona zaraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu? 11. Nauczycielka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z przodu, a dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . za nią. 12. Starsza pani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo ostrożnie, bo boi się upaść. 13. (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do łazienki umyć ręce. 14. (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z dzieckiem do lekarza. B. 1. Kiedy kroję cebulę, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi łzy z oczu. 2. Ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na studia po maturze. 3. Chyba będziemy musieli zamknąć sklep, bo interesy . . . . . . . . . . . . . . . . . coraz gorzej. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

20

4. Niestety, skończyła się dobra pogoda i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . deszcze. 5. Produkcja nowego modelu samochodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . całą parą. 6. Nie mogę więcej pić, bo czuję, że ten alkohol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi do głowy. 7. Ta droga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez las. 8. Niestety, pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jak woda! 9. Lata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , trzeba pomyśleć o emeryturze. 10. Jak ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w nowej pracy? 11. Kiedy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wcześnie spać, budzę się wypoczęty i wyspany.

3 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika iść w czasie przeszłym. / Fill in the blanks with the appropriate past tense forms of the verb iść. Wzór / Example: A. Widziałem Marka, kiedy ...szedł... na spacer ze swoją dziewczyną. B. Kiedy Marek ...szedł... do wojska, to ty miałeś dopiero pięć lat!

A. 1. My . . . . . . . . . . . . . . . . przodem, a oni. . . . . . . . . . . . . . . . . za nami. 2. Wojsko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . czwórkami. 3. Pies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . spokojnie przy nodze pana. 4. (ja, r. męski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na zajęcia i myślałem o teście. 5. (ja, r. żeński) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze swoim chłopakiem pod rękę. 6. Kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu, spotkaliśmy po drodze swoje koleżanki. 7. On . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo szybko, a ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . za nim wyraźnie zmęczona. 8. Współmieszkanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dyskotekę do klubu. 9. Rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na obiad do babci i spotkaliśmy się po drodze. 10. Ewo, czy kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do biblioteki, nie spotkałaś po drodze Anny? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

21

11. Marku, widziałem cię przez okno, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na stadion. 12. Znajomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zmęczeni po całodziennej pracy. 13. Ewa . . . . . . . . . . . . . . . . do domu i myślała o niezdanym egzaminie. 14. Zbyszku, czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kiedyś tą drogą? 15. Marta i Ewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spacer z psem. 16. Chłopcy, czy . . . . . . . . . . . . . . . . drogą przez park czy przez most? 17. Władek z Piotrem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na mecz hokejowy. 18. Mimo deszczu dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . grać w piłkę. B. 1. Z zachodu na wschód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . deszczowe chmury. 2. Czy pamiętasz, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ten western w telewizji? 3. Interesy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ostatnio zupełnie nieźle. 4. Przed miesiącem listy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo długo. 5. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gęsiego. 6. Ten film . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ostatnio w krakowskich kinach. 7. Kiedy był dzieckiem, nauka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mu bardzo ciężko. 8. Nauka w szkole nie . . . . . . . . . . . . . . . . . zbyt dobrze najmłodszemu synowi. 9. Nie zrozumiałeś mnie, a . . . . . . . . . . . . . . . . . mi o to, żeby nie popełnić tych samych błędów. 10. Wczoraj miałem szczęście, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi karta! 4 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika pójść w czasie przyszłym./ Fill in the blanks with the appropriate future tense forms of the verb pójść. Wzór / Example: Jutro (my) ...pójdziemy... na wagary. 1. Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami do teatru? 2. Na którą godzinę (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj do kina? 3. Marek jest chory i powiedział, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do lekarza. 4. Ja chyba też . . . . . . . . . . . . . . . do lekarza, bo czuję się nie najlepiej. 5. To dziecko w przyszłym roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już do szkoły. 6. Zaczekaj na Ewę, bo ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tobą. 7. Czy twoi rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wywiadówkę do szkoły? 8. Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . potem na zakupy? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

22

9. Chyba (my) nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na tę wycieczkę, bo jesteśmy zmęczeni. 10. Chce mi się pić, chyba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na piwo. 11. Czy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze mną na zakupy po południu? 12. Teraz mam zajęcia, ale potem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do biblioteki. 13. Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pieszo, czy pojedziecie tramwajem? 14. Im się nie chce, ale chyba jednak . . . . . . . . . . . . . . . . . . na zajęcia. 15. Powinienem się uczyć, ale chyba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kina. 16. Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami w góry? 17. Poczekajcie na nas, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wami do miasta. 18. Z kim (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dyskotekę? 19. Czy dzieci też . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wami na borówki? 20. Nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wami na wycieczkę, bo nie mamy odpowiednich butów. 5 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika pójść w czasie przeszłym. / Fill in the blanks with the appropriate past tense forms of the verb pójść. Wzór / Example: Czy wiesz, gdzie ...poszła... Ewa? 1. Po obiedzie (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spacer. 2. Poczekajmy na Adama, bo on . . . . . . . . . . . . . . . tylko kupić bilety. 3. Czy Marysia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do miasta, czy do koleżanki? 4. Grażyna z Krysią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dyskotekę. 5. Starsi zostali w domu, a młodzież . . . . . . . . . . . do parku na spacer. 6. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nauczycielkami do cyrku. 7. Adam ze Zbyszkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na mecz. 8. Marku, dlaczego nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami na urodziny do Piotra? 9. Dziewczyny, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . niepotrzebnie na zajęcia, bo zostały odwołane! 10. (my, r. męskoosob.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu przed północą. 11. Czy one już . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., czy jeszcze nie? 12. Krysiu, czy ty też . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nimi na wycieczkę? 13. Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po bilety do kina? 14. Babcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szpitala na badania. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

23

15. Czy to dziecko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samo do przedszkola? 16. Turyści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . inną drogą. 17. Najpierw . . . . . . . . . . . koleżanki, a za nimi . . . . . . . . . . . . koledzy. 18. Marysiu, czy wiesz, gdzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . babcia? 19. Maciek z Ewą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do lasu na grzyby. 20. Znajomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami na spacer do parku. 6 Zgodnie z kontekstem zdania wstaw w miejsce kropek odpowiednią formę czasowników: iść, chodzić, pójść w czasie teraźniejszym, przyszłym i przeszłym. / Fill in the blanks with the appropriate past, present or future tense forms of the verbs iść, chodzić, pójść. Wzór / Example: Marek codziennie ...chodził... do przedszkola, ale w środę nie (czas przeszły) ...poszedł..., bo był przeziębiony. 1. Zwykle (ja) . . . . . . . . do kina dwa razy w miesiącu, ale w przyszłym . . . . . . . . . . chyba trzy razy, bo w programie są bardzo dobre filmy. 2. Ewa regularnie . . . . . . . . . . . . . . . . . do fryzjera raz na miesiąc, ale w poprzednim miesiącu nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo była chora. 3. Czy (ty) . . . . . . . . . . regularnie na treningi judo, czy . . . . . . . . . . . tylko raz, żeby zobaczyć, jak to wygląda? 4. Maria z Józefem . . . . . . . . . . . w każdą niedzielę na mszę do kościo− ła Mariackiego, ale w przyszłą niedzielę . . . . . . . . . . . . do św. Anny. 5. Dlaczego (wy) w ubiegłą niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spacer na Planty? Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przecież nad Wisłę. 6. Basia zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . z psem na spacer rano, ale dzisiaj nie miała czasu i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero po południu. 7. Dlaczego (ty) zawsze . . . . . . . . . . . . . . . do tej samej kawiarni na kawę, przecież raz mógłbyś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do innej! 8. Polańscy zwykle . . . . . . . . . . . . . na obiad do restauracji, ale dzisiaj zostali zaproszeni przez Nowaków i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nich. 9. Zosia codziennie . . . . . . . . . . . . . . . do babci, ale dzisiaj poprosiła męża, żeby do niej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo ona źle się czuła. 10. Zosiu, dlaczego Marek nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj z tobą do kina, bo zwykle przecież . . . . . . . . . . . . . . . . . . . razem?

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

24

7 Podkreśl właściwą formę czasowników podanych w nawiasie./ Under− line the appropriate form of the verbs listed in parentheses. Wzór / Example: Czy rodzice już (szli, poszli) do domu? 1. Dzieci (poszli, poszły) do parku. 2. Żołnierze (poszli, poszły) na ćwiczenia. 3. Marek (poszedł, szedł) do domu i nucił sobie jakąś melodię. 4. Czy wiecie, kto (poszedł, szedł) na czele pochodu? 5. Pasażerowie (poszli, poszły) w kierunku peronu. 6. Ewa (poszła, szła) już na egzamin. 7. Kiedy (szedłem, poszedłem) do domu, spotkałem Zosię. 8. Sąsiadki (szli, szły) na zakupy. 9. Czy Roman już (poszedł, szedł) na zajęcia? 10. (Szliśmy, poszliśmy) pomału i dyskutowaliśmy o egzaminie. 11. Widziałem cię wczoraj, jak (szłaś, poszłaś) na uniwersytet. 12. Mamy nie ma, bo (szła, poszła) do sklepu. 13. Mama (poszła, szła) do sklepu i myślała o tym, co ma kupić. 14. Dlaczego te dzieci (poszły, szły) do szkoły bez śniadania? 15. Nie ma Roberta, (szedł, poszedł) na mecz z kolegami. 16. Turyści (szli, poszli) na Giewont ponad dwie godziny. 17. Współmieszkańcy (szli, poszli) na dyskotekę, a ja mogłem się uczyć. 18. Widziałem ich przed chwilą, jak (poszli, szli) na mecz. 19. Dlaczego nie (szliście, poszliście) wczoraj do kina? 20. Koleżanki (szły, poszły) przed chwilą na spacer do parku.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

25

Konotacja i frazeologia czasowników: iść, chodzić – pójść Connotation and phraseology of the verbs iść, chodzić – pójść szybko, lekko, odważnie, pieszo / piechotą, (na piechotę), żółwim krokiem, noga za nogą, krok za krokiem,... jak paw, jak głupi, jak błędna owca, jak struty, ... parami, gęsiego, czwórkami, ... własnymi drogami, własnymi ścieżkami, ... na oślep, na przełaj, na skróty, ... na rękach, na palcach, na rzęsach, ... o lasce, o kulach, ... przed siebie w butach, w czapce, w kurtce, ... ktoś chodzi po omacku po kawiarniach, po balach, po znajomych, po bankietach, ... ktoś chodzi z kimś coś chodzi po głowie, po kościach, ... chodzi o coś jak?

pociągi, autobusy, tramwaje, ... plotki, wieści, wiadomości, ...

chodzą chodzą

8 Zastanów się nad podanymi niżej zdaniami i postaraj się je przetłuma− czyć na swój język ojczysty. / Analyze the sentences listed below and try to translate them into your native language. 1. Chodzą plotki, że Zosia w tym roku wychodzi za mąż! 2. Z powodu silnych mrozów pociągi bardzo źle chodziły. 3. Nie wiem, co się stało, ale autobusy chodzą dzisiaj bardzo nieregu− larnie. 4. Nieszczęścia chodzą parami! 5. Ten zegar ostatnio coś źle chodzi! 6. Posłuchaj, jak ten silnik pięknie chodzi! 7. Chodzą wieści, że Adam się rozwiódł! 8. Jak ci chodzi nowy samochód? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

26

9. Ten klucz coś ciężko chodzi w tym zamku! 10. Czy ty wiesz, o co mu chodzi? 11. Chodzi mi o to, żeby to zrobić raz a dobrze! 12. Widzę po twoich oczach, że coś głupiego chodzi ci po głowie! 13. Czy Robert chodzi jeszcze z Agatą? 14. Wydaje mi się, że oni chodzą ze sobą, bo ciągle ich widuję razem. 15. Ewa złamała obie nogi i przez 6 tygodni chodziła o kulach. 16. Zamiast chodzić po sąsiadkach na plotki, poczytałabyś coś z literatu− ry współczesnej! 17. Zbyszkowi nie chce się pracować, chodziłby tylko po kawiarniach i przyjęciach. 18. Czy ty jesteś zmęczony, że idziesz takim żółwim krokiem? 19. Nie szliśmy drogą, tylko na przełaj przez łąkę. 20. Nie znał drogi i szedł na oślep! 21. Chodzę pieszo na uniwersytet. 22. Szliśmy ścieżką gęsiego. 23. Dzieci zwykle chodzą parami. 24. Kiedy jestem zmęczony, lubię iść przed siebie. 25. Nie mogę się nigdzie ruszyć, bo mój mały syn chodzi za mną krok w krok.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

27

Semantyka czasowników jechać, jeździć – pojechać Semantics of the verbs jechać, jeździć – pojechać Podstawowe znaczenie czasowników jechać, jeździć – pojechać jest takie samo jak w przypadku czasowników iść, chodzić – pójść, tzn. ‘prze− mieszczać się, przenosić się z miejsca na miejsce jakimś środkiem lokomocji’, i w tym znaczeniu łączą się najczęściej z przyimkami: do, na, w, nad, po (istnie− je dużo innych możliwości połączeń) i oznaczają ruch ukierunkowany, zgodny ze znaczeniem przyimka (patrz tabela zbiorcza na s. 72–73). The basic meaning of the verbs jechać, jeździć – pojechać is the same as in the case of the verbs iść, chodzić – pójść, i.e. “move from place to place by a means of transportation” . In this meaning they most often combine with the prepositions do, na, w, nad and po (there are many other possible combinations) to define directional movement, in accord− ance with the meaning of a preposition (see the table – p. 72–73). Czasownik pojechać jest dokonanym odpowiednikiem czasownika jechać. Czasowniki jechać, jeździć – pojechać nie mają tak rozbudowanej semantyki jak iść, chodzić – pójść, ale posiadają dość bogatą frazeolo− gię, której poświęcono więcej uwagi w drugiej części podręcznika. The verb pojechać is the perfective counterpart of the verb jechać. The verbs jechać, jeździć – pojechać do not have as extensive seman− tics as iść, chodzić – pójść, but they have quite rich phraseology, which is discussed in more detail in the second part of the textbook. Ze znaczeń używanych w ćwiczeniach należy wymienić: In the exercises, the following meanings are used: 1. ‘o środkach lokomocji – być w ruchu, posuwać się naprzód’ about the means of transportation – to move forward, to be in motion, np. pociąg jechał wolno, w centrum miasta jeździ dużo samochodów 2. ‘umieć posługiwać się, prowadzić jakiś środek lokomocji’ to be able to use, drive or ride a means of transportation, np. dobrze jeździ na rowerze, na nartach.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

28

Ćwiczenia wdrażające Drilling exercises 9 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników jechać, jeź− dzić w czasie teraźniejszym. / Fill in the blanks with the appropriate present tense forms of the verbs jechać and jeździć. Wzór / Example: Czy (ty) często ...jeździsz... do domu? Zwykle tak, ale teraz ...jadę... po długiej przerwie. 1. Gdzie oni zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje? 2. Czy wiesz, gdzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ten autobus? 3. Czy na pewno (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . teraz na zajęcia? 4. Nie wiem, ale wydaje mi się, że oni . . . . . . . . . . . . . . . teraz na mecz! 5. Rzadko (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rowerze. 6. Marysia codziennie taksówką . . . . . . . . . . . . . . . z córką do lekarza. 7. Dlaczego one zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . taksówkami? 8. Zostajecie, czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami samochodem? 9. Nie mów, że zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . taksówkami! 10. Autobusy tej linii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo niepunktualnie. 11. Moje dziecko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już bardzo dobrze na rowerze. 12. Została nam jeszcze godzina drogi, bo . . . . . . . . . już dwie godziny. 13. Rzadko (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pierwszą klasą. 14. Skąd wiesz, że on . . . . . . . . . . . . . . . . na stypendium do Londynu? 15. Uważaj! Samochód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 10 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasownika pojechać w cza− sie przeszłym lub przyszłym. (Czasem możliwe jest użycie obu czasów.) / Fill in the blanks with the appropriate past or future tense forms of the verb pojechać. (In some cases it is possible to use both tenses). Wzór / Example: Adam wczoraj ...pojechał... bardzo późno do pracy. Dzisiaj ...pojedzie... wcześniej, bo nie chce się znowu spóźnić!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

29

1. Na jak długo (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do Pragi? 2. Sąsiedzi tydzień temu . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje do Grecji. 3. W najbliższy piątek (ja) . . . . . . . . . . . . do Gdańska na konferencję. 4. Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wami na wycieczkę w sobotę? 5. Koledzy w ubiegłym tygodniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do Francji. 6. Z kim (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym roku na wakacje? 7. Dlaczego (wy) nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . wczoraj z kolegami na mecz? 8. Żeby zdążyć na czas, (oni) . . . . . . . . . . . . . wcześniejszym pociągiem. 9. Nie wiem, czy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wami w tym roku na urlop. 10. Marek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do miasta godzinę temu. 11. O której Zosia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na trening? 12. Dzieci nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami, bo są jeszcze za małe. 13. Gdzie (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym roku na Sylwestra? 14. Marysia i Zosia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tramwajem, a Andrzej . . . . . . . . . . . . . taksówką. 15. W ostatnią sobotę (my) . . . . . . . . . . . . . . . samochodem na zakupy.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

30

Przyimki łączące się z czasownikami ruchu Prepositions with the verbs of motion

Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, u Verbs of motion with the prepositions do, w and u Zapamiętaj! / Remember! do + G. (dopełniacz)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place w + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place do + G. (dopełniacz) ¦ ruch w kierunku osoby / movement toward a person u + G. (dopełniacz) ¦ obecność u osoby / presence at a person’s place 11 Używając odpowiednich form rzeczowników, przyimków: do, w, u i cza− sowników ruchu: iść, chodzić – pójść; być, ułóż zdania z podanych wyrazów w czasie teraźniejszym, przeszłym lub przyszłym. / Make sen− tences with the words listed, using appropriate forms of the nouns, the prepositions do, w, u, and the verbs iść, chodzić – pójść; być in the present, past or future tense. Wzór / Example: (ja, szkoła) Idę (pójdę, poszedłem) do szkoły. Jestem (będę, byłem) w szkole. (my, sąsiad) Idziemy (pójdziemy, poszliśmy) do sąsiada. Jesteśmy (będziemy, byliśmy) u sąsiada.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

31

RODZAJ MĘSKI a końcówki dopełniacza: −a, −u końcówki miejscownika: −e, −u 1. (ja, szpital) . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 2. (my, kościół) . . . . . . . . . . . . . . ........................ 3. (on, bank) . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 4. (mama, sklep) . . . . . . . . . . . . . ........................ 5. (ona, las) . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 6. (one, park) . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 7. (ojciec, ogród) . . . . . . . . . . . . . ........................ 8. (kolega, akademik) . . . . . . . . . ........................ 9. (oni, zamek) . . . . . . . . . . . . . . ........................ 10. (dzieci, cyrk) . . . . . . . . . . . . . . ........................ b końcówki dopełniacza: −a 1. (ja, brat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (Adam, ojciec) . . . . . . . . . . . . . . 3. (my, wujek) . . . . . . . . . . . . . . . . 4. (dzieci, dziadek) . . . . . . . . . . . . 5. (ona, fryzjer) . . . . . . . . . . . . . . . 6. (studenci, dziekan) . . . . . . . . . . 7. (sekretarka, profesor) . . . . . . . . 8. (ja, krawiec) . . . . . . . . . . . . . . . . 9. (Roman, Marek) . . . . . . . . . . . . 10. (ja, Robert) . . . . . . . . . . . . . . . .

końcówki dopełniacza: −a ....................... ....................... ....................... ....................... ....................... ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

c końcówki dopełniacza: −y // −i 1. (Ewa, kolega) . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (dzieci, wychowawca) . . . . . . . . . . 3. (my, znawca) . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. (żołnierze, dowódca) . . . . . . . . . . . 5. (on, zastępca) . . . . . . . . . . . . . . . .

końcówki dopełniacza: −y // −i ........................ ........................ ........................ ........................ ........................

d końcówki dopełniacza: −ego 1. (my, Kowalski) . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (ja, Antoni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. (oni, Szymański) . . . . . . . . . . . . . . 4. (one, znajomy) . . . . . . . . . . . . . . . . 5. (Zosia, księgowy) . . . . . . . . . . . . . .

końcówki dopełniacza: −ego ....................... ....................... ....................... ....................... .......................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

32

RODZAJ NIJAKI e końcówki dopełniacza: −a 1. (ja, biuro) . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (chłopcy, wojsko) . . . . . . . . . . 3. (oni, mieszkanie) . . . . . . . . . . 4. (koledzy, miasto) . . . . . . . . . . 5. (dzieci, gimnazjum) . . . . . . . 6. (uczniowie, muzeum) . . . . . . 7. (robotnicy, podziemie) . . . . . 8. (koledzy, kino) . . . . . . . . . . . . 9. (my, planetarium) . . . . . . . . . 10. (oni, centrum) . . . . . . . . . . . .

końcówki miejscownika: −e, −u .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... ..........................

RODZAJ ŻEŃSKI f końcówki dopełniacza: −y // −i końcówki miejscownika: −e, −i, −y 1. (wy, apteka) . . . . . . . . . . . . . . ......................... ? 2. (ja, kuchnia) . . . . . . . . . . . . . .......................... 3. (koleżanki, opera) . . . . . . . . . .......................... 4. (mama, piwnica) . . . . . . . . . . .......................... 5. (Jacek, łazienka) . . . . . . . . . . .......................... 6.(kto, pralnia) . . . . . . . . . . . . . ......................... ? 7. (wy, czytelnia) . . . . . . . . . . . . ......................... ? 8. (oni, łaźnia) . . . . . . . . . . . . . . .......................... 9. (my, biblioteka) . . . . . . . . . . . .......................... 10. (pasażerowie, poczekalnia) . . .......................... g końcówki dopełniacza: −y // −i 1. (ty, matka) . . . . . . . . . . . . . . . 2. (Ewa, córka) . . . . . . . . . . . . . . 3. (wy, babcia) . . . . . . . . . . . . . . 4. (ty, Dorota) . . . . . . . . . . . . . . 5. (ja, pani Zosia) . . . . . . . . . . . . 6. (on, Barbara) . . . . . . . . . . . . . 7. (on, żona). . . . . . . . . . . . . . . . 8. (ty, sekretarka) . . . . . . . . . . . 9. (my, rodzina) . . . . . . . . . . . . 10. (Zosia, koleżanka) . . . . . . . . .

końcówki dopełniacza: −y // −i ......................... ? .......................... ......................... ? ......................... ? .......................... .......................... .......................... ......................... ? .......................... ..........................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

33

h końcówki dopełniacza: −ej 1. (ty, księgowa) . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (ja, szefowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. (wy, Kowalska) . . . . . . . . . . . . . . . . 4. (my, bratowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. (on, teściowa) . . . . . . . . . . . . . . . . 6. (oni, znajoma) . . . . . . . . . . . . . . . . 7. (wy, Nowicka) . . . . . . . . . . . . . . . . 8. (oni, Nowakowa) . . . . . . . . . . . . . . 9. (ty, Korczakowa) . . . . . . . . . . . . . . 10. (ja, pastorowa) . . . . . . . . . . . . . . . .

końcówki dopełniacza: −ej ................... ? .................... ................... ? .................... .................... .................... ................... ? .................... ................... ? ....................

Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, u; z, od Verbs of motion with the prepositions do, w, u; z, od

Zapamiętaj! / Remember! do + G. (dopełniacz) ¦ w kierunku miejsca / toward a place być + w + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place do + G. (dopełniacz) ¦ ruch w kierunku osoby / movement toward a person być + u + G. (dopełniacz) ¦ obecność u osoby / presence at a person’s place ruch powrotny / return movement z + G. (dopełniacz)¥ ruch powrotny z miejsca / return movement from a place od + G. (dopełniacz) ¥ ruch powrotny od osoby / return movement from a person

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

34

12 Odpowiedz na zadane pytania, używając w odpowiedzi właściwych form czasowników w dowolnym czasie i podanych w nawiasie rzeczowników. / Answer the questions using the nouns given in parentheses and ap− propriate verb forms in any tense. Uwaga: Zaimek pytający ‘gdzie’ używany jest częściej w języku po− tocznym niż ‘dokąd’. Note: in colloquial Polish, the interrogative pronoun ‘gdzie’ is used more frequently than ‘dokąd’. Wzór / Example: Gdzie / Dokąd (ty, iść) ...idziesz...? (mój dom) Gdzie (być) ...jesteś...? Skąd (wracać / iść) ...wracasz / idziesz...?

Idę do mojego domu. Jestem w moim domu. Wracam / idę z mojego domu.

RODZAJ MĘSKI

a przymiotniki końcówki dopełniacza: −ego końcówki miejscownika: −ym, −im

rzeczowniki końcówki dopełniacza: −u, −a końcówki miejscownika: −e, −u

1. Gdzie / dokąd on (pójść) . . . . . . . . Gdzie on (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd on (wrócić/przyjść) . . . . . . . . 2. Gdzie oni (iść) . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie oni (być) . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd oni (wracać/iść) . . . . . . . . . . . 3. Dokąd (wy, pójść) . . . . . . . . . . . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjść) . . . . . . . . . . . 4. Gdzie / dokąd (ty, pójść) . . . . . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjść) . . . . . . . . . . .

? (stary park) . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (pobliski kiosk) . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (nocny klub) . . . . . . . . . . . ? ..................... ? ? ...................... ? (irlandzki pub) . . . . . . . . . ? ...................... ? ......................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

35

5. Gdzie/dokąd to dziecko (pójść) . . Gdzie ono (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd to dziecko (wrócić/przyjść) . 6. Gdzie/dokąd (ty, pojechać) . . . . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjechać) . . . . . . . 7. Gdzie/dokąd (wy, pojechać) . . . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjechać) . . . . . . . 8. Gdzie / dokąd oni (jechać) . . . . . Gdzie oni (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd oni (wracać/przyjechać) . . . 9. Gdzie/dokąd one (pojechać) . . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wrócić/przyjechać) . . . 10. Gdzie/dokąd on (pojechać) . . . . . Gdzie on (być) . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd on (wrócić/przyjechać) . . . .

? (nasz sklep) . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (Poznań) . . . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (Lwów) . . . . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (Paryż) . . . . . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (Gdańsk) . . . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ...................... ? (Sopot) . . . . . . . . . . . . . . . ? ...................... ? ......................

RODZAJ ŻEŃSKI b przymiotniki rzeczowniki końcówka dopełniacza: −ej końcówki dopełniacza: −y, −i końcówka miejscownika: −ej końcówki miejscownika: −y, −i, −e 1. Gdzie/dokąd te dzieci (iść) . . . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wracać/iść) . . . . . . . . . 2. Gdzie/dokąd ona (pójść) . . . . . . . Gdzie ona (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd ona (wrócić/przyjść) . . . . . . 3. Gdzie/dokąd (wy, pójść) . . . . . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjść) . . . . . . . . . . 4. Gdzie / dokąd one (iść) . . . . . . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wracać/iść) . . . . . . . . . 5. Gdzie / dokąd (ty, pójść) . . . . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjść) . . . . . . . . . .

? (nowa szkoła) . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (miejska biblioteka) . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (swoja praca) . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (główna czytelnia) . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (pralnia chemiczna) . . . . . . . ? ........................ ? ........................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

36

6. Gdzie/dokąd (wy, jechać) . . . . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wracać/jechać) . . . . . . . . 7. Gdzie/dokąd ona (pojechać) . . . Gdzie ona (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd ona (wrócić/przyjechać) . . 8. Gdzie / dokąd (wy, pojechać) . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjechać) . . . . . . 9. Gdzie/dokąd one (pojechać) . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wrócić/przyjechać) . . 10. Gdzie/dokąd te panie (jechać) . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wrócić/przyjechać) . .

? (Warszawa) . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Jelenia Góra) . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Łódź) . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Praga) . . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Moskwa) . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................

RODZAJ NIJAKI c przymiotniki końcówka dopełniacza: −ego końcówki miejscownika: −ym, −im

rzeczowniki końcówka dopełniacza: −a końcówki miejscownika: −e, −u

1. Gdzie/dokąd (ty, iść) . . . . . . . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wracać/iść) . . . . . . . . . . . . . 2. Gdzie/dokąd (wy, pójść) . . . . . . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjść) . . . . . . . . . . 3. Gdzie/dokąd oni (iść) . . . . . . . . . . Gdzie oni (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd oni (wracać/iść) . . . . . . . . . . 4. Gdzie/dokąd ona (pójść) . . . . . . . Gdzie ona (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd ona (wrócić/przyjść) . . . . . . 5. Gdzie/dokąd to dziecko (pójść) . . Gdzie ono (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd ono (wrócić/przyjść) . . . . . . 6. Gdzie/dokąd (wy, pojechać) . . . . Gdzie (być). . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wrócić/przyjechać) . . . . . . .

? (miejskie muzeum) . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (stare miasto) . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (nasze liceum) . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (nowe centrum) . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (osiedlowe przedszkole) . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Opole) . . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

37

7. Gdzie/dokąd one (pojechać) . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wrócić/przyjechać) . . 8. Gdzie/dokąd oni (jechać) . . . . . Gdzie oni (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd oni (wracać/jechać) . . . . . . 9. Gdzie/dokąd one (pojechać) . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wrócić/przyjechać) . . 10. Gdzie/dokąd Jacek (pojechać) . Gdzie on (być) . . . . . . . . . . . . . . . Skąd on (wrócić/przyjechać) . . .

? (Kłodzko) . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Zakopane) . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Lesko) . . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................ ? (Kongo) . . . . . . . . . . . . . . . . . ? ........................ ? ........................

LICZBA MNOGA rzeczowniki końcówki dopełniacza: końcówki miejscownika: −ach, (−ech) 11. Gdzie/dokąd (ty, pojechać) . . . . . . . . . . . . Gdzie (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd (wracać/przyjechać) . . . . . . . . . . . . . . 12. Gdzie/dokąd ona (jechać) . . . . . . . . . . . . . Gdzie ona (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd ona (jechać/wracać) . . . . . . . . . . . . . 13. Gdzie/dokąd one (pojechać) . . . . . . . . . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (przyjechać/wrócić) . . . . . . . . . . 14. Gdzie/dokąd te autobusy (jechać) . . . . . . . Gdzie one (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd one (wracać/jechać) . . . . . . . . . . . . . 15. Gdzie/dokąd Marysia (pojechać) . . . . . . . . Gdzie ona (być) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd ona (wrócić/przyjechać) . . . . . . . . . .

? (Katowice) . . . . . . ? ................ ? ................ ? (Kielce) . . . . . . . . . ? ................ ? ................ ? (Włochy) . . . . . . . . ? ................ ? ................ ? (Czechy) . . . . . . . . ? ................ ? ................ ? (Niemcy) . . . . . . . . ? ................ ? ................

13 Odpowiedz na zadane pytania, używając w odpowiedzi właściwych form czasowników w dowolnym czasie i podanych w nawiasie rzeczowników. / Answer the questions using the nouns given in parentheses and ap− propriate verb forms in any tense. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

38

Wzór / Example: Gdzie/dokąd (ty, iść) ...idziesz...? (Marek) Idę do Marka. Gdzie/u kogo (ty, być) ...jesteś...? Jestem u Marka. Skąd/od kogo (ty, wracać/iść) ...wracasz/idziesz ...? Wracam/idę od Marka. LICZBA POJEDYNCZA – RODZAJ MĘSKI a rzeczowniki: końcówka dopełniacza: −a 1. Gdzie/dokąd on poszedł? (Adam) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo on był? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo on wrócił/przyszedł? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gdzie/dokąd ona pojechała? (Wojtek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo ona była? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo ona wróciła/przyjechała? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gdzie/dokąd pójdziecie? (profesor) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo będziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo wrócicie/przyjdziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Gdzie/dokąd pojechałyście? (brat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo byłyście? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo wróciłyście/przyjechałyście? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Gdzie/dokąd oni idą? (pan Nowak) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo oni są? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo oni wracają/idą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LICZBA MNOGA – RODZAJ MĘSKOOSOBOWY rzeczowniki: końcówki dopełniacza: −ów przymiotniki w funkcji rzeczowników: −ich // −ych 6. Gdzie/dokąd one poszły? (Zasadowie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo one były? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo one wróciły/przyszły? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Gdzie/dokąd Marek pojedzie? (Nowiccy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo on będzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo on wróci/przyjdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Gdzie/dokąd Zosia idzie? (sąsiedzi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo ona jest? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo ona wraca/idzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

39

9. Gdzie/dokąd oni pojadą? (teściowie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo oni będą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo oni wrócą/przyjadą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Gdzie/dokąd one poszły? (rodzice) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo one były? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo one wróciły/przyszły? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RODZAJ ŻEŃSKI b rzeczowniki: końcówki dopełniacza: −y, −i 1. Gdzie/dokąd ona idzie? (Dorota) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo ona jest? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo ona wraca/idzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gdzie/dokąd Robert pojechał? (Ewa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo on był? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo on wrócił/przyjechał? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gdzie/dokąd pojedziecie? (Zosia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo będziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo wrócicie/przyjedziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Gdzie/dokąd one idą? (sąsiadka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo one są? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo one wracają/idą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Gdzie/dokąd oni pojechali? (ciotka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo oni byli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo oni wrócili/przyjechali? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LICZBA MNOGA – RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY przymiotniki końcówki dopełniacza: −ych // −ich

rzeczowniki końcówki dopełniacza:

6. Gdzie/dokąd on poszedł? (nasze kuzynki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo on był? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo on wrócił/przyszedł? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Gdzie/dokąd one poszły? (twoje sąsiadki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo one były? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo one wróciły/przyszły? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Gdzie/dokąd pójdziecie? (wasze koleżanki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo będziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo wrócicie/przyjdziecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

40

9. Gdzie/dokąd Ewa idzie? (te panie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo ona jest? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo ona wraca/idzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Gdzie/dokąd oni poszli? (nasze nauczycielki) . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdzie/u kogo oni byli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skąd/od kogo oni wrócili/przyszli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ogólne zasady użycia przyimka na z czasownikami ruchu General rules of using the preposition na with the verbs of motion Oprócz przyimka do + G. (dopełniacz) oznaczającego ruch w kie− runku jakiegoś miejsca w języku polskim używa się także w tym samym znaczeniu przyimka na + Acc. (biernik). Generalnie przyimka do + G. używa się na określenie ruchu skierowanego do wewnątrz jakiegoś miej− sca, natomiast przyimka na + Acc. – ruchu skierowanego na otwartą powierzchnię jakiegoś miejsca czy obszaru. Niestety, nie ma dokład− nych reguł użycia obu przyimków. Można jedynie podać pewne grupy znaczeniowe, kiedy używa się przyimka na + Acc.: Besides the preposition do + G. (Genitive) denoting movement toward a place, the preposition na + Acc. (Accusative) is used in the same meaning. In general, the preposition do + G. is used to denote movement directed inward, and na + Acc. to denote movement onto an open surface of some place or onto an open space. Unfortunately, there are no strict rules of using these prepositions. Only several mean− ings can be given as to when na + Acc. is used. 1. Na oznaczenie ruchu do miejsca rozumianego jako powierzchnia czy otwarta przestrzeń / to denote movement toward a place under− stood as a surface or open space a. ograniczona fizycznie / physically confined: na boisko, na stadion, na basen, na ulicę, na targ, ... na działkę, na skwer mała przestrzeń, teren small area (ale / but do ogrodu, do parku) b. administracyjnie lub geograficznie / administratively or geographically confined: na wschód, na zachód, na południe, na północ, ... określenie kierunków świata / to denote cardinal points Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

41

na Katowice, Warszawę, Gdańsk, ... ogólne określenie ruchu w kierunku / to denote general direction of movement na Pragę, Kazimierz, Stare Miasto, ... ruch w kierunku dzielnic miast / to denote movement toward quarters of towns (ale / but do Pragi, do Kazimierza – nazwy miast / names of towns) na Opolszczyznę, Zamojszczyznę, ... ruch w kierunku regionów historycznych miast / to denote movement toward historical regions with particular towns (ale / but do województwa opolskiego, rzeszowskiego) na Śląsk, na Mazury, na Wybrzeże, ... nazwy niektórych krain geograficznych / some geographical districts na Węgry, na Słowację, na Ukrainę, ... nazwy niektórych państw / names of some countries (historycznie nie zawsze samodzielnych, ale będących częścią więk− szych organizmów państwowych / historically not always indepen− dent but being a part of larger states) na Sycylię, na Maltę, na Korsykę, ... nazwy wysp / names of islands (W przypadku nazwy państwa, w skład którego wchodzi kilka wysp generalnie używa się przyimka do, np. do Japonii, do Indonezji, ale na Filipiny. Na określenie ruchu w kierunku konkretnej wyspy uży− wa się przyimka na, np. na Hokkaido, na Sumatrę. / In the case of the name of a country located on several islands, we generally use the preposition do. To denote movement toward a particular is− land, the preposition na is used.) na Hel, na Półwysep Apeniński, ... nazwy półwyspów / names of peninsulas 2. na oznaczenie ruchu do miejsca rozumianego przestrzennie (na powierzchnię), w którym znajduje się jakaś ważna ze społecznego punktu widzenia instytucja, np. na pocztę, na uniwersytet, na dworzec itd./ to denote movement to a place (space on a surface) where an important social institution is located e.g. na pocztę, na uniwersytet, na dworzec, etc. W tym przypadku możliwe jest także użycie przyimka do + G. (do− pełniacz), ale wtedy jednak ma to inne znaczenie – ‘miejsce, punkt w terenie’, np. Pójdę z tobą tylko do poczty, uniwersytetu, dworca itd., a dalej pójdziesz sama; ‘powierzchnia, wnętrze’, np. Pójdę z tobą na Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

42

pocztę po znaczki; na uniwersytet na zajęcia, na dworzec po bilety itd. / In this case, using the preposition do + G. is also possible, but the meaning is different – the place is understood as a field point, e.g. Pójdę z tobą tylko do poczty, uniwersytetu, dworca itd., a dalej pój− dziesz sama; Pójdę z tobą na pocztę po znaczki; na uniwersytet na zaję− cia, na dworzec po bilety etc. (“surface, interior”) 3. na określenie ruchu skierowanego do miejsca znajdującego się na górze, szczycie jakiejś powierzchni, płaszczyzny, np. na strych, na dach, na Kasprowy Wierch, na Giewont itp. / to denote movement toward a place located on top of some surface 4. na określenie ruchu skierowanego na środki transportu w celu ewentualnego skorzystania jednego z nich, np. iść na autobus, na tram− waj czy na metro; ale wejść do (konkretnego) autobusu, tramwaju czy metra / to denote movement toward a means of public transportation with the intention of getting on, e.g. iść na autobus, na tramwaj czy na metro; but wejść do autobusu, tramwaju czy metra (a concrete bus or tram) 5. podobna zasada obowiązuje w przypadku ruchu skierowanego, np. na wieś (jakąś), ale iść czy jechać do wsi (konkretnej)/ a similar principle governs directional movement, e.g. na wieś (indefinite vil− lage), but iść / jechać do wsi (definite village) 6. na określenie celu ruchu w kierunku miejsca, w którym odbywa się jakaś impreza kulturalna (w celu wzięcia w niej udziału), np. do teatru na operę, do filharmonii na koncert, do muzeum na wystawę itp., wydarzenie towarzyskie, społeczne, np. do koleżanki na wesele, do szkoły na zebranie, do kawiarni na spotkanie, a także na uniwersytet na zajęcia / to denote movement to a spot where a cultural event is taking place (in order to participate in it) e.g. do teatru na operę, do filhar− monii na koncert, do muzeum na wystawę, etc.; to a social event, e.g. do koleżanki na wesele, do szkoły na zebranie, do kawiarni na spotka− nie, also na uniwersytet na zajęcia. Wymienione zasady nie wyczerpują w całości skomplikowanych reguł użycia przyimków na i do w języku polskim (podobnie jest w in− nych językach słowiańskich – patrz bibliografia). Mają one jedynie po− móc cudzoziemcom w opanowaniu najważniejszych połączeń seman− tycznych i strukturalnych. / The above guidelines do not exhaust all the complex rules of using the prepositions na and do in Polish (they are similar in other Slavic languages – see bibliography). They are in− tended to help foreigners learn the most important semantic and struc− tural paradigms. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

43

Na określenie ruchu powrotnego z wymienionych miejsc używa się przyimka z + G. (dopełniacz)./ To define return movement from all of the places mentioned we use the preposition z + G.

Czasowniki ruchu z przyimkiem: na Verbs of motion with the preposition na Zapamiętaj! / Remember! na + Acc. (biernik)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place na + Acc. (biernik) ¦ ruch w kierunku miejsca, gdzie odbywa się jakaś impreza / movement toward a spot where an event is taking place być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność i uczestnictwo w imprezie / presence at and participation in an event 14 Ułóż zdania z podanych wyrazów, używając w nich czasowników ruchu: iść, chodzić – pójść w czasie teraźniejszym, przeszłym lub przyszłym. / Make sentences using the words given, with the verbs of motion iść, chodzić – pójść in the present, past or future tense. Wzór / Example: a (my, peron) Idziemy (pójdziemy, poszliśmy) na peron.Byliśmy na peronie. b (ja, zabawa) Idę (pójdę, poszedłem) na zabawę. Byłem na zabawie.

a 1. (ja, uniwersytet) . . . . . . . . . . . . 2. (ty, poczta) . . . . . . . . . . . . . . . . ? 3. (ona, dworzec) . . . . . . . . . . . . . 4. (wy, stadion) . . . . . . . . . . . . . . ?

......................... ........................ ? ......................... ........................ ?

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

44

5. (oni, boisko) . . . . . . . . . . . . . . 6. (my, przystanek) . . . . . . . . . . 7. (wy, basen) . . . . . . . . . . . . . . . ? 8. (on, pływalnia) . . . . . . . . . . . . 9. (one, targ) . . . . . . . . . . . . . . . 10. (ona, rynek) . . . . . . . . . . . . . 11. (wy, lotnisko) . . . . . . . . . . . . . ? 12. (oni, pole) . . . . . . . . . . . . . . .

......................... ......................... ........................ ? ......................... ......................... ......................... ........................ ? .........................

b 1. (studenci, zajęcia) . . . . . . . . . 2. (uczniowie, wagary) . . . . . . . . 3. (ja, urodziny) . . . . . . . . . . . . . 4. (my, wesele) . . . . . . . . . . . . . . 5. (pracownicy, zebranie) . . . . . 6. (koledzy, przyjęcie) . . . . . . . . 7. (my, spotkanie) . . . . . . . . . . . 8. (dzieci, przerwa) . . . . . . . . . . 9. (oni, pogrzeb) . . . . . . . . . . . . 10. (siostra, chrzciny) . . . . . . . . . .

......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... ......................... .........................

Czasowniki ruchu z przyimkami: do, w, na, z Verbs of motion with the prepositions do, w, na and z Zapamiętaj! / Remember! do + G. (dopełniacz)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place być + w + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place być + na + L. (miejscownik) ¦ uczestnictwo / participation na + Acc. (biernik)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place być + na + L. (miejscownik) ¦ uczestnictwo / participation ruch powrotny / return movement z(e) + G. (dopełniacz) ¥ powrót z miejsca / return movement from a place Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

45

15 Użyj właściwych przyimków i poprawnych form wyrazów podanych w na− wiasie. / Use appropriate prepositions and proper forms of the words given in parentheses. Wzór / Example: (ja, kawiarnia) a. Idę do kawiarni.

Jestem w kawiarni.

Wracam z kawiarni. (uniwersytet) b. Idę na uniwersytet. Jestem na uniwersytecie. Wracam z uniwersytetu. (Paryż) c. Jadę do Paryża. Jestem w Paryżu. Wracam z Paryża. (Mazury) d. Jadę na Mazury. Jestem na Mazurach. Wracam z Mazur.

a 1. (ja, hotel) . . . . . . . . . . . . . ................ .......... 2. (wy, sklep) . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . ? 3. (on, praca) . . . . . . . . . . . . ................ .......... 4. (my, centrum) . . . . . . . . . ................ .......... 5. (oni, katedra) . . . . . . . . . ................ .......... 6. (ja, garaż) . . . . . . . . . . . . . ................ .......... 7. (one, dom) . . . . . . . . . . . ................ .......... 8. (ja, śródmieście) . . . . . . . ................ .......... 9. (ty, księgarnia) . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . ? 10. (koledzy, „Piast”) . . . . . . . ................ .......... b 1. (oni, boisko) . . . . . . . . . . . ................ .......... 2. (wy, policja) . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . ? 3. (ja, zebranie) . . . . . . . . . . ................ .......... 4. (my, dyskoteka) . . . . . . . . ................ .......... 5. (oni, targ) . . . . . . . . . . . . ................ .......... 6. (my, zajęcia) . . . . . . . . . . ................ .......... 7. (oni, wesele) . . . . . . . . . . ................ .......... 8. (ty, koncert) . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . ? 9. (ona, spotkanie) . . . . . . . ................ .......... 10. (my, przyjęcie) . . . . . . . . . ................ ..........

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

46

c 1. (ja, Warszawa) . . . . . . . . . . . . ........... 2. (wy, Londyn) . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . ? 3. (on, Gdańsk) . . . . . . . . . . . . . ........... 4. (my, Francja) . . . . . . . . . . . . . ........... 5. (oni, Czechy) . . . . . . . . . . . . . ........... 6. (Adam, Rosja) . . . . . . . . . . . . ........... 7. (ty, Niemcy) . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . ? 8. (ona, Bułgaria) . . . . . . . . . . . ........... 9. (one, Włochy) . . . . . . . . . . . . ........... 10. (on, Katowice) . . . . . . . . . . . . ...........

........... .......... ? ........... ........... ........... ........... .......... ? ........... ........... ...........

d 1. (my, Śląsk) . . . . . . . . . . . . . . . 2. (oni, Mazury) . . . . . . . . . . . . . 3. (on, Ukraina) . . . . . . . . . . . . . 4. (ja, Słowacja) . . . . . . . . . . . . . 5. (koledzy, Węgry) . . . . . . . . . . 6. (oni, Sardynia) . . . . . . . . . . . . 7. (my, Salwator) . . . . . . . . . . . . 8. (wy, Zachód) . . . . . . . . . . . . . ? 9. (ona, Malta) . . . . . . . . . . . . . . 10. (oni, Wschód) . . . . . . . . . . . .

........... ........... ........... ........... ........... ........... ........... .......... ? ........... ...........

........... ........... ........... ........... ........... ........... ........... ........... ? ........... ...........

Czasowniki ruchu z przyimkami: po, na Verbs of motion with the prepositions po and na W przypadku, kiedy chcemy określić cel naszego ruchu (działa− nia), to używamy przyimka po + Acc. (biernik), żeby zabrać ze sobą rzecz, osobę, i przyimka na + Acc. (biernik), żeby wziąć udział w jakiejś imprezie towarzyskiej, kulturalnej itp. / Whenever we state the goal of our movement (action) which involves taking a person or a thing with us, we use the preposition po + Acc. If we intend to take part in a so− cial event, we use na + Acc.

Zapamiętaj! / Remember! po + Acc. (biernik) ¦ cel ruchu / goal of movement zabrać jakąś rzecz, osobę / goal: taking a thing/person Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

47

osiągnąć konkretne miejsce & / reaching a concrete destination na + Acc. (biernik)¦ cel ruchu / goal of movement ( wziąć udział w imprezie towarzyskiej, kulturalnej itp. / taking part in a social event 16 Użyj podanych niżej rzeczowników według wzoru. / Use the nouns listed below as in the example. Wzór / Example: a. (ja), bar/piwo Idę do baru na piwo.

Byłem w barze na piwie. b. (ja), sklep/piwo Idę do sklepu po piwo. Byłem w sklepie po piwo. c. (ja), brat/imieniny Idę do brata na imieniny. Byłem u brata na imieninach. d. (ja), brat/narzędzia Idę do brata po narzędzia. Byłem u brata po narzędzia.

a 1. (ty), las/spacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 2. (my), miasto/zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . 3. on, muzeum/wystawa . . . . . . . . . . . . . . . 4. (ja), teatr/komedia . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. (my), kino/premiera . . . . . . . . . . . . . . . 6. (ja), restauracja/obiad . . . . . . . . . . . . . . 7. on, szpital/operacja . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. (my), stołówka/śniadanie . . . . . . . . . . . . 9. oni, Piwnica/kabaret . . . . . . . . . . . . . . . . 10. (my), kościół/msza . . . . . . . . . . . . . . . . .

............... ? ................ ................ ................ ................ ................ ................ ................ ................ ................

b 1. (ty), las/drzewo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 2. (ja), muzeum/folder . . . . . . . . . . . . . . . 3. żona, przedszkole/córka . . . . . . . . . . . . . 4. (ja), teatr/bilety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. ona, biblioteka/książki . . . . . . . . . . . . . . . 6. (ja), kiosk/papierosy . . . . . . . . . . . . . . . .

............... ? ................ ................ ................ ................ ................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

48

7. ona, szpital/dziecko . . . . . . . . . . . . . . . 8. (ja), stołówka/chleb . . . . . . . . . . . . . . 9. Zosia, piwnica/konfitury . . . . . . . . . . . 10. (ja), kościół/ksiądz . . . . . . . . . . . . . . .

.................. .................. .................. ..................

c 1. (my), koleżanka/urodziny . . . . . . . . . 2. pracownicy, dyrektor/zebranie . . . . . . 3. ona, sekretarka/plotki . . . . . . . . . . . . . 4. (ja), sąsiadka/wesele . . . . . . . . . . . . . . 5. ona, Ewa/kolacja . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. (ja), promotor/konsultacja . . . . . . . . . 7. dziecko, nauczyciel/lekcja . . . . . . . . . 8. (my), teściowie/kolacja . . . . . . . . . . . . 9. (ja), sąsiad/wódka . . . . . . . . . . . . . . . . 10. on, szef/rozmowa . . . . . . . . . . . . . . . . .

.................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. ..................

d 1. (ja), koleżanka/książka . . . . . . . . . . . . 2. on, dyrektor/dokumenty . . . . . . . . . . 3. (ja), sekretarka/papier . . . . . . . . . . . . 4. Zosia, sąsiadka/dziecko . . . . . . . . . . . . 5. on, Ewa/pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . 6. (ja), promotor/recenzja . . . . . . . . . . . 7. Marek, nauczyciel/rada . . . . . . . . . . . . 8. (my), teściowie/pożyczka . . . . . . . . . . 9. Ewa, sąsiad/mąż . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. (ja), szef/opinia . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. .................. ..................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

49

Czasowniki ruchu z różnymi przyimkami określającymi kierunek, obecność, cel i uczestnictwo Verbs of motion with various prepositions denoting direction, presence, aim and participation Zapamiętaj! / Remember! do + G. (dopełniacz)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place na + Acc. (biernik)¦ cel / aim być + w + L. (miejscownik)¦ obecność w miejscu / presence at a place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation do + G. (dopełniacz) ¦ ruch w kierunku osoby / movement toward a person na + Acc. (biernik) ¦ cel / aim być + u + G. (dopełniacz) ¦ obecność u osoby / presence at a person’s place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation 17 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę podanych rzeczowników w połączeniu z właściwymi przyimkami. / Fill in the blanks with the proper forms of the nouns listed, combined with prepositions. Wzór / Example: Adam, pójść; park, spacer być; park, spacer mama, pójść; babcia, urodziny być; babcia, urodziny

Adam poszedł do parku na spacer. Adam był w parku na spacerze. Mama poszła do babci na urodziny. Mama była u babci na urodzinach.

1. Ewa, pójść; Kowalscy, wesele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Kowalscy, wesele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. dziennikarze, pojechać; Sopot, festiwal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Sopot, festiwal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. (my) pójść; las, grzyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; las, grzyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

50

4. koledzy, pójść; bar, piwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; bar, piwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. siostra, pójść; kościół, msza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; kościół, msza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. oni, pójść; filharmonia, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; filharmonia, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. współmieszkaniec, pójść; klub, dyskoteka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; klub, dyskoteka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Ewa, pójść; swój chłopiec, imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; swój chłopiec, imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. rodzice, pojechać; Zakopane, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Zakopane, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. on, pojechać; centrum, zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; centrum, zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zapamiętaj / Remember! na + Acc. (biernik) ¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place na + Acc. (biernik) ¦ cel – miejsce / aim – a place być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation 18 Ułóż zdania (w dowolnym czasie) z podanych wyrazów. Użyj w nich właściwych przyimków. / Make sentences using the words given below (in any tense).Use proper prepositions. Wzór Example: (ja) iść // pójść targ, zakupy Idę // pójdę // poszedłem (poszłam) na targ na zakupy. być; targ, zakupy Jestem // będę // byłem, (−am) na targu na zakupach.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

51

1. (my) pójść; stadion Wisły, mecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; stadion Wisły, mecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Maria, pójść; uniwersytet, zajęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; uniwersytet, zajęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. znajomi, pojechać; Węgry, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Węgry, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. dzieci, pójść; Błonia, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Błonia, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. oni, pójść; Rynek, Sylwester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Rynek, Sylwester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. studentki, pojechać; Litwa, konferencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Litwa, konferencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. znajoma, pojechać; Korsyka, wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Korsyka, wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. kolega, pojechać; Wybrzeże, wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Wybrzeże, wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. koledzy, pojechać, Półwysep Apeniński, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . być; Półwysep Apeniński, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. (my) pojechać; Śnieżka, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Śnieżka, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zapamiętaj / Remember! do + G. (dopełniacz)¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place po + Acc. (biernik) ¦ cel / aim być + w + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place po + Acc. (biernik) ¦ cel / aim do + G. (dopełniacz) ¦ ruch w kierunku osoby / movement toward a person po + Acc. (biernik) ¦ cel / aim być + u + G. (dopełniacz) ¦ obecność u osoby / presence at a person’s place po + Acc. (biernik) ¦ cel / aim ruch powrotny / return movement z + G. (dopełniacz)¥ z miejsca / from a place od + G. (dopełniacz)¥ od osoby / from a person

z + I. (narzędnik)¥ powrót z osobą, rzeczą, która była celem ruchu / return with a person, with a thing or object, which was the aim of movement

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

52

19 W miejsce kropek wstaw właściwe formy podanych rzeczowników w po− łączeniu z odpowiednimi przyimkami. Użyj czasu przeszłego w utwo− rzonych zdaniach. / Fill in the blanks using appropriate forms of the nouns and suitable prepositions. Use the past tense in your sentences. Wzór / Example: (ja), iść; las, drewno. być; las, drewno wracać / iść; las, drewno ona, pójść; sąsiadka, cukier być; sąsiadka, cukier wrócić / przyjść; sąsiadka, cukier

Szedłem (szłam) do lasu po drewno. Byłem (−am) w lesie po drewno. Wracam z lasu z drewnem. Ona poszła do sąsiadki po cukier. Ona była u sąsiadki po cukier. Ona wróciła od sąsiadki z cukrem.

1. oni, pójść; sklep, chleb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; sklep, chleb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; sklep, chleb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (ja), pójść; piwnica, słoiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; piwnica, słoiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; piwnica, słoiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. ona, iść; kwiaciarnia, kwiaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; kwiaciarnia, kwiaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wracać/iść; kwiaciarnia, kwiaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. oni, pojechać; Katowice, meble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Katowice, meble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Katowice, meble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. on, iść; profesor, zaliczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; profesor, zaliczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wracać/iść; profesor, zaliczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Marek, pójść; Basia, książka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? być; Basia, książka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? wrócić/przyjść; Basia, książka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 7. koledzy, pójść; trener, piłka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; trener, piłka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; trener, piłka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Adam, pójść; poczta, znaczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; poczta, znaczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; poczta, znaczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

53

9. brat, pojechać; Warszawa, wiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Warszawa, wiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Warszawa, wiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Zosia, pójść; apteka, lekarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; apteka, lekarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; apteka, lekarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zapamiętaj / Remember! do + G. (dopełniacz) ¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place na + Acc. (biernik) ¦ cel / aim być + w + L. (miejscownik)¦ obecność w miejscu / presence at a place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation do + G. (dopełniacz)¦ ruch w kierunku osoby / movement toward a person na + Acc. (biernik)¦ cel / aim być + u + G. (dopełniacz) ¦ obecność u osoby / presence at a person’s place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation ruch powrotny / return movement od + G. (dopełniacz) ¥ od osoby / from a person z + G. (dopełniacz)¥ z miejsca, z uczestnictwa w imprezie / from a place or event

20 W miejsce kropek wstaw właściwe formy podanych rzeczowników w po− łączeniu z odpowiednimi przyimkami. W utworzonych zdaniach użyj czasu przeszłego. / Fill in the blanks using appropriate forms of the nouns and suitable prepositions. Use the past tense in your sentences.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

54

Wzór / Example: Adam, pójść; park, spacer być; park, spacer wrócić / przyjść; park, spacer mama, pójść; babcia, urodziny być; babcia, urodziny wrócić / przyjść; babcia, urodziny

Adam poszedł do parku na spacer. Adam był w parku na spacerze. Adam wrócił / przyszedł z parku ze spaceru. Mama poszła do babci na urodziny. Mama była u babci na urodzinach. Mama wróciła / przyszła od babci z urodzin.

1. siostra, pójść; znajomi, przyjęcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; znajomi, przyjęcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; znajomi, przyjęcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. sportowcy, pojechać; Poznań, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Poznań, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Poznań, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. (my) pójść; szkoła, zebranie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; szkoła, zebranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; szkoła, zebranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. koledzy, pójść; pub, impreza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; pub, impreza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; pub, impreza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. babcia, pójść; kościół, nabożeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; kościół, nabożeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; kościół, nabożeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. oni, pójść; aula, wykład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; aula, wykład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; aula, wykład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. współmieszkaniec, pójść; stołówka, obiad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; stołówka, obiad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; stołówka, obiad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Andrzej, pójść; swoja dziewczyna, imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; swoja dziewczyna, imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; swoja dziewczyna, imieniny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. koledzy, pojechać; Zakopane, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Zakopane, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Zakopane, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

55

10. on, pojechać; Tesco, zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Tesco, zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; Tesco, zakupy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zapamiętaj / Remember! na + Acc. (biernik) ¦ ruch w kierunku miejsca / movement toward a place na + Acc. (biernik) ¦ cel / aim być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność w miejscu / presence at a place na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation ruch powrotny / return movement z + G. (dopełniacz)¥ z miejsca / from a place z + G. (dopełniacz)¥ z uczestnictwa w jakimś działaniu, imprezy, wydarzenia itp. / from an action, event, etc. 21 W miejsce kropek wstaw właściwe formy podanych rzeczowników w po− łączeniu z odpowiednimi przyimkami. Użyj czasu przeszłego w utwo− rzonych zdaniach. / Fill in the blanks using appropriate forms of the nouns and suitable prepositions. Use the past tense in your sentences. Wzór / Example: (ja), pójść; targ, zakupy być; targ, zakupy wrócić/przyjść; targ, zakupy

Poszedłem (poszłam) na targ na zakupy Byłem, (−am) na targu na zakupach. Wróciłem,(−am) / przyszedłem, (przyszłam) z targu z zakupów.

1. (my), pójść; boisko, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; boisko, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; boisko, zawody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. on, pójść; policja, przesłuchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; policja, przesłuchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; policja, przesłuchanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

56

3. znajomi, pojechać; Śląsk, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Śląsk, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Śląsk, koncert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. uczniowie, pojechać; Mazury, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Mazury, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Mazury, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. oni, pójść; Kazimierz, cmentarz żydowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Kazimierz, cmentarz żydowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść; Kazimierz, cmentarz żydowski . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. studenci, pojechać; Orawa, badania dialektologiczne . . . . . . . . . . być; Orawa, badania dialektologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Orawa, badania dialektologiczne . . . . . . . . . . . 7. sąsiedzi, pojechać; Sycylia, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Sycylia, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Sycylia, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. brat, pojechać; Hel, wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Hel, wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Hel, wypoczynek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. koledzy, pojechać, Półwysep Apeniński, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . być; Półwysep Apeniński, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Półwysep Apeniński, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. (my) pojechać; Ukraina, festiwal folklorystyczny . . . . . . . . . . . . . . . być; Ukraina, festiwal folklorystyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać; Ukraina, festiwal folklorystyczny . . . . . . . . . . . .

Czasowniki z przyimkami określającymi ruch w kierunku miejsca, gdzie znajduje się woda: nad, na, po, znad, z Verbs with the prepositions denoting movement towards open water: nad, na, po, znad and z W przypadku ruchu w kierunku miejsca, w którym znajduje się jakiś naturalny lub sztuczny zbiornik wody, używamy przyimka nad + Acc. (biernik). Ten sam przyimek nad + L. (miejscownik) używany jest na określenie obecności w tym miejscu, a przyimek na + L. (miejscownik) lub po + Acc. (biernik) na określenie celu ruchu. W przypadku ruchu powrotnego używamy analogicznie przyimka znad + G. (dopełniacz) – ruch z miejsca, a przyimków z + G. (dopełniacz) – cel – uczestnictwo lub z + I. (narzędnik) – cel – rzecz, osoba. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

57

Referring to movement toward open natural or artificial lakes we use the preposition nad + Acc. (Accusative). The same preposition nad + L. (Locative) is used to denote presence at such a place, and the prepositions na + L. or po + Acc. are used to indicate the aim of move− ment. If we refer to return movement, we use the preposition znad + G. – movement from a place, and the preposition z + G. to denote the aim – participation, or z + I. (Instrumental) to denote the aim – a per− son / thing.

Zapamiętaj! / Remember! nad + Acc. (biernik) ¦ ruch w kierunku miejsca, gdzie znajduje się woda / movement towards open water na + Acc. (biernik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation po + Acc. (biernik) ¦ cel – rzecz, osoba / aim – a person, a thing być + nad + I. (narzędnik) ¦ obecność nad wodą / presence at open water na + L. (miejscownik) ¦ cel – uczestnictwo / aim – participation po + Acc. (biernik) ¦ cel – rzecz, osoba / aim – a person, a thing ruch powrotny / return movement znad + G. (dopełniacz) ¥ ruch powrotny z miejsca / from a place z + G. (dopełniacz) ¥ z uczestnictwa / from participation z + I. (narzędnik) ¥ z rzeczą, osobą / with a thing/person 22 W miejsce kropek wstaw właściwą formę podanych czasowników w cza− sie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym, a rzeczowników użyj w odpo− wiednim przypadku w połączeniu z przyimkami nad, na, po, znad, z. /

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

58

Fill in the blanks with appropriate forms of the verbs in the present, past or future tense. Use the nouns in the appropriate cases with the prepositions nad, na, po, znad, and z. Wzór / Example: Janek, iść, rzeka, plaża

Janek idzie / poszedł / pójdzie nad rzekę na plażę. Janek, być, rzeka, plaża Janek jest / był / będzie nad rzeką na plaży. Janek, iść, rzeka, wiklina Janek idzie / poszedł / pójdzie nad rzekę po wiklinę. Janek, być, rzeka, wiklina Janek jest / był / będzie nad rzeką po wiklinę. Janek, wracać / iść, rzeka, plaża Janek wraca / idzie znad rzeki z plaży. Janek, wracać / iść, rzeka, wiklina Janek wraca / idzie znad rzeki z wikliną.

1. (My), pojechać, morze, wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (My), być, morze, wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (My), wrócić/przyjechać, morze, wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Sąsiedzi, pojechać, Bałtyk, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąsiedzi, być, Bałtyk, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąsiedzi, wrócić/przyjechać, Bałtyk, urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Dzieci, pójść, jezioro, kwiatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzieci, być, jezioro, kwiatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzieci, wrócić/przyjść, jezioro, kwiatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Koleżanki, pojechać, Adriatyk, żagle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koleżanki, być, Adriatyk, żagle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koleżanki, wrócić/przyjechać, Adriatyk, żagle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Ewa, pojechać, Morze Śródziemne, ferie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ewa, być, Morze Śródziemne, ferie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ewa, wrócić/przyjechać, Morze Śródziemne, ferie . . . . . . . . . . . . . . . 6. Koledzy, iść, Wisła, spacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koledzy, być, Wisła, spacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koledzy, wracać/iść, Wisła, spacer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Adam, jechać, Jezioro Rożnowskie, ryby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam, być, Jezioro Rożnowskie, ryby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam, wracać/jechać, Jezioro Rożnowskie, ryby . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

59

8. (My), pójść, Zalew Wiślany, plaża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (My), być, Zalew Wiślany, plaża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (My), wrócić/przyjść, Zalew Wiślany, plaża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Oni, iść, tama, węgorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oni, być, tama, węgorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oni, wracać/iść, tama, węgorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Chłopcy, pójść, strumyk, raki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chłopcy, być, strumyk, raki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chłopcy, wrócić/przyjść, strumyk, raki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Turyści, pójść, wodospad, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Turyści, być, wodospad, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Turyści, wrócić/przyjść, wodospad, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Czy (wy), pójść, zatoka, zachód słońca? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy (wy), być, zatoka, zachód słońca? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy (wy), wrócić/przyjść, zatoka, zachód słońca?. . . . . . . . . . . . . . . . 13. Czy Nowakowie, pojechać, ocean, wypoczynek? . . . . . . . . . . . . . . . . Czy Nowakowie, być, ocean, wypoczynek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy Nowakowie, wrócić/przyjechać, ocean, wypoczynek? . . . . . . . . 14. Czy oni, iść, staw, glony? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy oni, być, staw, glony? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy oni, wracać/iść, staw, glony? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Czy Ania, pójść, Odra, brat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy Ania, być, Odra, brat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy Ania, wrócić/przyjść, Odra, brat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czasowniki z przyimkami określającymi ruch w kierunku miejsca, gdzie znajdują się góry: w, na, z Verbs with the prepositions denoting movement toward the mountains: w, na, z W przypadku ruchu w kierunku miejsca, gdzie znajduje się jakieś pasmo górskie używamy przyimka w + Acc. (biernik). Ten sam przy− imek w + L. (miejscownik) używany jest na określenie obecności w tym miejscu, a przyimek na + L. (miejscownik) lub po + Acc. (biernik) na określenie celu. W przypadku ruchu powrotnego używamy analogicz− nie przyimka z + G. (dopełniacz) – ruch z miejsca, a przyimków z + G. (dopełniacz) cel – uczestnictwo lub z + I. (narzędnik) – cel – rzecz, osoba. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

60

Referring to movement toward a mountain range, we use the pre− position w + Acc. (Accusative). The same preposition w + L. (Locative) is used to denote presence in the mountains, and the prepositions na + L. or po + Acc., to define the aim. Referring to the return move− ment, we use the preposition z + G. (Genitive) – return from a place, the preposition z + G. to denote the aim – participation, or the prepo− sition z + I. to denote the aim – a thing/person.

Zapamiętaj! / Remember! w + Acc. (biernik) ¦ w kierunku miejsca, gdzie znajdują się góry / movement toward mountains na + Acc. (biernik) ¦ cel, uczestnictwo /aim – participation po + Acc. (biernik) ¦ rzecz, osoba / a thing, person być + w + L. (miejscownik) ¦ obecność w górach / presence in the mountains na + L. (miejscownik) ¦ cel, uczestnictwo / aim – participation po + Acc. (biernik) ¦ rzecz, osoba /a thing, person ruch powrotny / return z + G. (dopełniacz)¥ powrót z gór / return from the mountains z + G. (dopełniacz)¥ uczestnictwo /participation z + I. (narzędnik)¥ rzecz, osoba /a thing, person 23 W miejsce kropek wstaw właściwą formę podanego czasownika w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym, a rzeczowników, w połączeniu z odpowiednimi przyimkami, użyj w odpowiednim przypadku. / Fill in the blanks with appropriate forms of the verbs in the present, past or future tense. Use the nouns in the appropriate cases with suitable pre− positions.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

61

Wzór / Example: oni, pojechać, góry, narty być, góry, narty wrócić/przyjechać, góry, narty oni, pójść, góry, gałązki świerku być, góry, gałązki świerku wrócić / przyjść, góry, gałązki świerku

Oni pojechali w góry na narty. Oni byli w górach na nartach. Oni wrócili/przyjechali z gór z nart. Oni poszli w góry po gałązki świerku. Oni byli w górach po gałązki świerku. Oni wrócili/przyszli z gór z gałąz− kami świerku.

1. Znajome, pojechać, Beskidy, sanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Beskidy, sanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Beskidy, sanki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uczniowie, pojechać, Tatry, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Tatry, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Tatry, wycieczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. (my) pojechać, Sudety, wczasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Sudety, wczasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Sudety, wczasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Koledzy, pojechać, Bieszczady, grzyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Bieszczady, grzyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Bieszczady, grzyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Sąsiadki, pójść, góry, jagody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, góry, jagody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść, góry, jagody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Alpiniści, pojechać, Alpy, wspinaczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Alpy, wspinaczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Alpy, wspinaczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Studenci, pojechać, Góry Stołowe, badania geologiczne . . . . . . . . . . być, Góry Stołowe, badania geologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Góry Stołowe, badania geologiczne . . . . . . . . . . . 8. Chłopcy, pójść, Góry Świętokrzyskie, rajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Góry Świętokrzyskie, rajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjść, Góry Świętokrzyskie, rajd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Brat, pojechać, Słowackie Tatry, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Słowackie Tatry, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Słowackie Tatry, narty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

62

10. Dzieci, pojechać, Karkonosze, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Karkonosze, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wrócić/przyjechać, Karkonosze, obóz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . W przypadku ruchu skierowanego na szczyt jakiejś góry, używa się przy− imka na + Acc. (biernik). Ten sam przyimek na + L. (miejscownik) używany jest na określenie obecności na szczycie. If the movement is directed toward the summit of a mountain, we use the preposition na + Acc. (Accusative). The same preposition na + L. (Locative) is used to define presence at the top.

Zapamiętaj! / Remember! na + Acc. (biernik) ¦ ruch w kierunku szczytu góry, miejsca na górze / movement toward the summit of a mountain, a place on top być + na + L. (miejscownik) ¦ obecność na szczycie góry, w pomiesz− czeniu, powierzchni znajdującej się w górze / presence at the summit of a mountain, in a room, on a surface located on top 24 W miejsce kropek wstaw właściwą formę podanego czasownika w czasie przyszłym lub przeszłym, a rzeczowników użyj w odpowiednim przypad− ku w połączeniu z odpowiednimi przyimkami. / Fill in the blanks with appropriate forms of the verbs in the past or future tense. Use the nouns in the appropriate cases with suitable prepositions. Wzór / Example: Czy, Janek, pójść, Rysy? być, Rysy

Czy Janek pójdzie na Rysy? Czy Janek poszedł na Rysy? Czy Janek będzie na Rysach? Czy Janek był na Rysach?

1. (my), pójść, kopiec Kościuszki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, kopiec Kościuszki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Dzieci, pojechać (kolejką), Kasprowy Wierch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być (kolejką), Kasprowy Wierch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Turyści, pójść, Giewont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Giewont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Oni, nie pójść, Zawrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nie być, Zawrat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

63

5. Marysia z Wandą, pójść, Czerwone Wierchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Czerwone Wierchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Adam z Ewą, pójść, Śnieżka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Śnieżka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. (ja) pojechać (wyciągiem), Gubałówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być (wyciągiem) Gubałówka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Rodzice, nie pójść, Granaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nie być, Granaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Koleżanki, pójść, Łysica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, Łysica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Ojciec, wejść, dach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, dach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Koledzy, wejść, wieża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, wieża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Dzieci, pójść, strych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, strych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Kominiarz, wejść, komin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, komin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Elektryk, wejść, maszt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . być, maszt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

64

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 25 Odpowiedz na zadane pytania, używając przyimków do, na na określe− nie kierunku i przyimków w, u, na na określenie obecności w miejscu lub u osoby./ Answer the questions using the prepositions do, na to denote direction, or w, u, na to denote presence at a place or at a per− son’s place. Wzór / Example: Gdzie idziesz / gdzie byłeś w poniedziałek? (siostra) Idę / pójdę do siostry. Byłem u siostry. 1. Co będziecie robić / robiliście w weekend? (opera) ....................................................... 2. Gdzie poszedłeś / byłeś w sobotę? (kino) ....................................................... 3. Gdzie pojedziecie / będziecie za 2 tygodnie? (Bytom) ....................................................... 4. Co będziesz robić / gdzie będziesz jutro? (fryzjer) ....................................................... 5. Gdzie poszliście / będziecie w niedzielę? (klub) ....................................................... 6. Co będziecie robić / gdzie będziecie po południu? (uniwersytet) ....................................................... 7. Gdzie idziecie / byliście po południu? (dworzec) ....................................................... 8. Marku, co będziesz robić / gdzie będziesz jutro? (basen) ....................................................... 9. Marku, gdzie poszedłeś / byłeś wczoraj? (basen) ....................................................... 10. Gdzie Marek teraz idzie / jest? (praca) ....................................................... 11. Gdzie poszliście / byliście wczoraj wieczór? (Kowalscy) ....................................................... 12. Gdzie jedziecie / będziecie? (Katowice) ....................................................... Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

65

13. Gdzie pójdziesz / będziesz do południa? (rodzice) ....................................................... 14. Gdzie on idzie / jest? (wagary) ....................................................... 15. Gdzie on poszedł / był? (wagary) ....................................................... 26 Przekształć podane zdanie złożone na pojedyncze. / Change the com− plex sentences below into simple sentences. Wzór / Example: Poszedłem do domu, żeby zabrać paczkę. Kolega poszedł do baru, żeby zjeść obiad.

Poszedłem do domu po paczkę. Kolega poszedł do baru na obiad.

1. Poszliśmy do parku, żeby pospacerować. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Mama poszła do sklepu, żeby zrobić zakupy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Tomek poszedł do profesora, żeby go poprosić o radę. . . . . . . . . . . 4. Rodzice pojechali nad morze, żeby odpocząć. . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Marysia poszła do piwnicy, żeby przynieść konfitury. . . . . . . . . . . . . . 6. Koledzy poszli do baru, żeby napić się piwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Uczniowie poszli do auli, żeby wziąć udział w akademii. . . . . . . . . . . 8. Marek poszedł do szatni, żeby przynieść piłkę. . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Andrzej poszedł na pocztę, żeby kupić znaczki. . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Pojechaliśmy do Warszawy, żeby wziąć udział w koncercie rockowym. ....................................................... 11. Ojciec wysłał syna do kiosku, żeby kupił mu papierosy . . . . . . . . . . . 12. One poszły do kościoła, żeby wziąć udział we mszy . . . . . . . . . . . . . . 13. Poszedłem do kasy, żeby kupić bilety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Włączyłem radio, żeby wysłuchać wiadomości. . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Pojechaliśmy na wieś, żeby pomóc przy żniwach. . . . . . . . . . . . . . . . 16. Dzieci pojechały do Zakopanego, żeby wziąć udział w obozie. . . . . . 17. Robert pojechał do Warszawy, żeby wziąć udział w olimpiadzie mate− matycznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Babcia poszła na targ, żeby kupić warzywa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Lekarz wysłał pacjenta do szpitala, żeby zrobił sobie badania. . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

66

20. Pojechaliśmy do centrum, żeby wziąć udział w manifestacji. . . . . . . ....................................................... 21. Poszedłem na targ, żeby kupić owoce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 W miejsce kropek wstaw zgodny z kontekstem przyimek. / Fill in the blanks with appropriate prepositions. W ubiegłym tygodniu pojechaliśmy . . . . . . . Lipnicy . . . . . . naszej rodziny . . . . . . wesele. Jak zwykle . . . . . . polskiej wsi wesele trwało trzy dni. W pierwszym dniu poszliśmy pieszo . . . kościoła . . . . . mszę, w cza− sie której ksiądz udzielił ślubu młodej parze. . . . . kościele było bardzo dużo ludzi, bo . . . . . . wiejskie śluby zwykle przychodzi cała wieś. . . . . zakończenie mszy chór zaśpiewał „Ave Maria”, a w drodze powrotnej . . . . domu . . . . . obiad gościom przygrywała kapela ludowa. Przyjęcie było . . . . . domu . . . . . . rodziców panny młodej. Było chyba ze sto osób . . . . . . . obiedzie! Jedzeniu, piciu, śpiewom i tańcom nie było końca. Wszyscy bawili się przez trzy dni do białego rana! 28 W miejsce kropek wstaw właściwą formę wyrazów podanych w nawiasie i połącz je odpowiednimi przyimkami./ Fill in the blanks with appro− priate forms of the words in parentheses and add suitable preposi− tions. Wzór / Example: Chyba (ten rok) ...w tym roku... pojadę (wakacje)...na wakacje... (morze) ...nad morze... 1. (ubiegły tydzień) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . byliśmy (góry) . . . . . . . . . . . . . (wycieczka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. (środa) . . . . . . . . . . . . . . . . byłem (las) . . . . . . . . . . . . . . (grzyby) ... ......... . 3. Pojechaliśmy (Zakopane) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (weekend) . . . . ........... . 4. Będąc (Zakopane) . . . . . . . . . . . . . . . ., poszliśmy (Giewont) . . . . . . .......... .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

67

5. (poprzedni weekend) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . byłem z kolegami (Jezioro Rożnowskie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. . 6. Wczoraj byłem (koleżanka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (imieniny) . . . .......... . 7. Kiedy byliśmy (morze) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Sopot) . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., chodziliśmy (spacer) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (molo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Rodzice pojechali (Śląsk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . (wesele) . . . . . . .............. . 9. Koleżanka była (ten rok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (wakacje) . . . . . . . . . . . . . . . . (Wyspy Karaibskie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... . 10. Kiedy byłam (Węgry) . . . . . . . . . . . . . . . . ., pojechałam (jezioro Balaton) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Jadąc (Bułgaria) . . . . . . . . . . . . . . . ., po drodze byliśmy (Słowacja) . . . . . . . . . . . . . . . . . i (Ukraina) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Rok temu byłem pierwszy raz (Sudety) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i (Śnieżka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Robiliśmy generalne porządki (dom) . . . . . . . . . . . . . . . . . i rodzice poszli sprzątać (strych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., a my (piwnica) ...... ................ . 14. Pojechaliśmy (Warszawa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (wystawa) . . . . . . . . . . . . . . . . i przy okazji poszliśmy (opera) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . („Aida”) . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Mama poszła (doktor Malinowski). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (szpital) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (badania) . . . . . .............. . 16. Byliśmy (kościół) . . . . . . . . . . . . . . (przepiękny koncert muzyki średniowiecznej) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. .............. . 17. (ubiegły rok) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . byliśmy (Indonezja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (wyspa Bali) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. . 18. Byłam (moi znajomi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Stany Zjednoczone) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Floryda) ....... .................... . 19. Chciałbym pojechać (Alpy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i pójść (Mont Blanc) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Poszliśmy z kolegami (mecz) . . . . . . . . . . . . . . . . . , który był (stadion Wisły) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

68

29 Ułóż zdania z podanych wyrazów./ Make sentences using the words given. Wzór / Example: Marek, do, iść / pójść, teatr, dzisiaj / wczoraj / jutro (czas teraźniejszy / present tense) – Marek idzie dzisiaj do kina. (czas przeszły / past tense) – Marek poszedł wczoraj do kina. (czas przyszły / future tense) – Marek pójdzie jutro do kina. 1. Koleżanka, iść/pójść, wykład, na, uniwersytet, na, dzisiaj/wczoraj/ jutro a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Adam, iść / pójść, sklep, po, do, piwo, dzisiaj / wczoraj / jutro a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Maria, z, Ewa, iść / pójść, dom, na, do, obiad, dzisiaj / wczoraj / jutro a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Czy, ktoś, iść / pójść, profesor Nowicki, na, do, egzamin, dzisiaj / wczoraj / jutro? a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Dzieci, iść / pójść, park, na, do, spacer, dzisiaj / wczoraj / jutro a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Czy, (wy), iść / pójść, poczta, na, po, paczka, dzisiaj / wczoraj / jutro? a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

69

30 Utwórz zdania w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym z poda− nych wyrazów. Użyj w nich właściwych przyimków. / Use the words be− low to make sentences in the present, past or future tense with appro− priate prepositions. Wzór / Example: on, pójść, brat, przyjęcie

On poszedł do brata na przyjęcie.

1. (ja), pójść, dzisiaj, kino, „Wesele” A. Wajdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. on, pojechać, jutro, Poznań, targi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. czy, (wy), iść, dzisiaj, poczta, znaczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 4. oni, wczoraj, być, zakupy, dom towarowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. rodzice, być, sobota, wycieczka, Gdańsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. koleżanki, pójść, ubiegły tydzień, filharmonia, koncert . . . . . . . . . . 7. Marek z Jadzią, być, tydzień temu, klub, dyskoteka . . . . . . . . . . . . . 8. Wojtek, pójść, wczoraj, teatr, bilety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Zosia, jutro, pójść, koleżanka, urodziny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Czy, Marysia, iść, teraz, bank, pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 11. (My), przyszły rok, pojechać, wakacje, Włochy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Czy, one, wczoraj, być, wycieczka, góry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? 13. Czy, ktoś, jutro, pójść, egzamin, profesor Kowalski . . . . . . . . . . . . . .? 14. (Ja), pójść, jutro, kino, nocny seans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. (Ja), być, wczoraj, kino, nocny seans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Oni, być, znajomi, rocznica ślubu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Czy, oni, być, lipiec, Rabka, sanatorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 18. Janek, za, rok, pojechać, Bałtyk, Półwysep Helski . . . . . . . . . . . . . . . 19. Janek, ten rok, być, Bałtyk, Półwysep Helski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. studenci, zwykle, chodzić, stołówka, obiad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Użyj odpowiednich przyimków i połącz je z podanymi rzeczownikami według wzoru. / Use appropriate prepositions and combine them with the nouns given, as in the example. A. Idziemy ...do kolegi..., ...na targ..., ...nad strumyk... Idziemy ... teatr, opera, znajomi, park wodny, dworzec, szpital, koleżanki, sąsiedzi, stadion, dom towarowy, policja, plaża, Kasprowy Wierch, wodospad, imieniny, rzeka, ksiądz, balet, spotkanie, boisko Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

70

B. Jedziemy ...do Belgii..., ...na imieniny..., ...nad jezioro... Jedziemy ... narty, Francja, ocean, Bałtyk, Czechy, Zielona Góra, Mazury, praca, zajęcia, targ, Zakopane, rodzice, we− sele, Śląsk, rzeka Wisła, znajomi, Katowice, Słowacja, dziadkowie, wycieczka C. Byliśmy ...w parku..., ...u przyjaciela..., ...na uniwersytecie..., ...nad strumykiem... Byliśmy ... kościół, teściowie, fryzjer, kolega, kino, poczta, basen, zabawa, Węgry, dyrektor, morze, dworzec, park wod− ny, Niemcy, góry, miasto, jezioro, Ewa, mecz, impreza D. Wracamy ...z teatru..., ...od teściów... Wracamy ... Mazury, Trójmiasto, plaża, koledzy, znajomi, rynek, Stany Zjednoczone, wczasy, planetarium, wakacje, rzeka, narty, praca, dentysta, dyskoteka, kościół, aka− demik, rodzice, targ, Łódź

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

71

Tabela zbiorcza użycia przyimków z czasownikami ruchu/ Kierunek Direction

¦ osoba

¦ miejsce

¦

Cel: rzecz albo osoba Goal: thing or person

Cel: uczestnictwo Goal: participation

Obecność Presence

do + G. dopełniacz

po + Acc. biernik

na + Acc. biernik

u + G. dopełniacz

Iść do brata

po książkę / po mamę

na urodziny

Być u brata

do + G. dopełniacz

po + Acc. biernik

na + Acc. biernik

w + L. miejscownik

Iść do teatru

po bilety / po mamę

na balet

Być w teatrze

na + Acc. biernik

po + Acc. biernik

na + Acc. biernik

na + L. miejscownik

Iść na uniwersytet

po książki / po kolegę

na zajęcia

Być na uniwersytecie

nad + Acc. biernik

po + Acc. biernik

na + Acc. biernik

nad + I. narzędnik

Iść nad rzekę

po wiklinę / po brata

na ryby

Być nad rzeką

w + Acc. biernik

po + Acc. biernik

na + Acc. biernik

w + L. miejscownik

Iść w góry

po drewno / po brata

na grzyby

Być w górach

miejsce

¦ woda

¦ góry

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

72

Summary chart – prepositions with the verbs of motion Cel: rzecz albo osoba Goal: a thing or person

Cel: uczestnictwo Goal: participation

po + Acc. biernik

na + L. miejscownik

po książkę / po mamę

Powrót Return movement

Osiągnięcie celu Reaching the goal

Uczestnictwo Participation

od + G. dopełniacz

z + I. narzędnik

z + G. dopełniacz

na urodzinach

Wracać od brata

z książką / z mamą

z urodzin

po + Acc. biernik

na + L. miejscownik

z + G. dopełniacz

z + I. narzędnik

z + G. dopełniacz

po bilety / po mamę

na balecie

Wracać z teatru

z biletami / z mamą

z przyjęcia

po + Acc. biernik

na + L. miejscownik

z + G. dopełniacz

z + I. narzędnik

z + G. dopełniacz

po książki / po kolegę

na zajęciach

Wracać z uniwersyte− tu

z książkami / z kolegą

z zajęć

po + Acc. biernik

na + L. miejscownik

znad + G. dopełniacz

z + I. narzędnik

z + G. dopełniacz

po wiklinę / po brata

na rybach

Wracać znad rzeki

z rybami / z bratem

z ryb

po + Acc. biernik

na + L. miejscownik

z + G. dopełniacz

z + I. narzędnik

z + G. dopełniacz

po drewno / po brata

na grzybach

Wracać z gór

z drewnem / z bratem

z grzybów

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

73

Odmiana czasowników iść // chodzić w połączeniu z czasownikami nieść // nosić i jechać // jeździć w połączeniu z wieźć // wozić Inflection of the verbs of motion iść // chodzić in combination with the verbs nieść // nosić and the verbs jechać // jeździć in combination with the verbs wieźć // wozić CZAS TERAŹNIEJSZY

iść // nieść idę idziesz idzie

niosę niesiesz niesie

idziemy idziecie idą

niesiemy niesiecie niosą

noszę nosisz nosi

chodzimy chodzicie chodzą

nosimy nosicie noszą

chodzić // nosić chodzę chodzisz chodzi

CZAS PRZESZŁY

iść // nieść szedłem, szłam, − szedłeś, szłaś, − szedł, szła, szło

niosłem, −am, − niosłeś, −aś, − niósł, niosła, niosło

szliśmy, szłyśmy szliście, szłyście szli, szły

nieśliśmy, nieśliście, nieśli,

niosłyśmy niosłyście niosły

chodziliśmy, chodziłyśmy chodziliście, chodziłyście chodzili, chodziły

nosiliśmy, nosiliście, nosili,

nosiłyśmy nosiłyście nosiły

chodzić // nosić chodziłem, −am, − nosiłem, −am, − chodziłeś, −aś, − nosiłeś, −aś, − chodził, −a, −o nosił, −a, −o

CZAS PRZYSZŁY iść

nieść

(będę (będziesz (będzie

iść / szedł, szła, −) iść / szedł, szła, −) iść / szedł, szła, szło)

pójdę pójdziesz pójdzie

będę będziesz będzie

nieść / niósł, niosła, − nieść / niósł, niosła, − nieść / niósł, niosła, niosło

(będziemy (będziecie (będą

iść / szli, szły) iść / szli, szły) iść / szli, szły)

pójdziemy pójdziecie pójdą

będziemy będziecie będą

nieść / nieśli, niosły nieść / nieśli, niosły nieść / nieśli, niosły

Uwaga: Odmiana złożona czasu przyszłego od „iść” praktycznie nie jest używana. Jeżeli tak, to raczej z formami czasu przeszłego niż bezokolicznika i to w zdaniach podrzędnych, np. Kiedy będę szedł tamtędy, to... itd. Zamiast niej używa się form od czasownika dokonanego „pójść”, czyli: pójdę, pójdziesz... itd. Note: The periphrastic future tense of the verb „iść” is not used in practice. If it is, it accompanies rather past tense forms than the infinitive, and it is used in subordinate clauses, e.g. Kiedy będę szedł tamtędy, to... Instead, forms of the verb „pójść” are used, i.e.: pójdę, pójdziesz... etc. chodzić

nosić

będę będziesz będzie

chodzić / chodził, chodziła, − chodzić / chodził, chodziła, − chodzić / chodził, chodziła, chodziło

będę będziesz będzie

nosić / nosił, nosiła, − nosić / nosił, nosiła, − nosić / nosił, nosiła, nosiło

będziemy będziecie będą

chodzić / chodzili, chodziły chodzić / chodzili, chodziły chodzić / chodzili, chodziły

będziemy będziecie będą

nosić / nosili, nosiły nosić / nosili, nosiły nosić / nosili, nosiły

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

74

Odmiana czasowników CZAS TERAŹNIEJSZY

jechać // wieźć jadę jedziesz jedzie

wiozę wieziesz wiezie

jedziemy jedziecie jadą

wieziemy wieziecie wiozą

jeździmy jeździcie jeżdżą

wozimy wozicie wożą

jeździć // wozić jeżdżę jeździsz jeździ

wożę wozisz wozi

CZAS PRZESZŁY

jechać // wieźć jechałem, −am, − wiozłem, −am, − jechałeś, −aś, − wiozłeś, −aś, − jechał, −a, −o wiózł, −a, −o

jechaliśmy, jechałyśmy jechaliście, jechałyście jechali, jechały

wieźliśmy, wiozłyśmy wieźliście, wiozłyście wieźli, wiozły

jeździliśmy, jeździłyśmy jeździliście, jeździłyście jeździli, jeździły

woziliśmy, woziłyśmy woziliście, woziłyście wozili, woziły

jeździć // wozić jeździłem, −am, − jeździłeś, −aś, − jeździł, −a, −o

woziłem, −am, − woziłeś, −aś, − woził, −a, −o

CZAS PRZYSZŁY

jechać // wieźć (będę (będziesz (będzie

jechać/jechał, jechała, −) pojadę jechać/jechał, jechała, −) pojedziesz jechać/jechał, jechała, jechało) pojedzie

(będziemy jechać/jechali, jechały) (będziecie jechać/jechali, jechały) (będą jechać/jechali, jechały)

pojedziemy pojedziecie pojadą

będę będziesz będzie

wieźć/wiózł, wiozła, − wieźć/wiózł, wiozła, − wieźć/wiózł, wiozła, wiozło

będziemy wieźć/wieźli, wiozły będziecie wieźć/wieźli, wiozły będą wieźć/wieźli, wiozły

Uwaga: Odmiana złożona czasu przyszłego od „jechać” praktycznie nie jest używana. Jeżeli tak, to raczej z formami czasu przeszłego niż bezokolicznika, i to w zdaniach podrzędnych, np. Kiedy będę jechał tamtędy, to... itd. Zamiast niej używa się form od czasownika dokonanego „pojechać”, czyli: pojadę, pojedziesz... itd. Note: The periphrastic future tense of the verb „jechać” is not used in practice. If it is, it accompanies rather past tense forms than the infinitive, and it is used in subordinate clauses, e.g. Kiedy będę jechał tamtędy, to... Instead, forms of the verb „pojechać” are used, i.e.: pojadę, pojedziesz... etc. jeździć // wozić będę będziesz będzie

jeździć / jeździł, jeździła, − jeździć / jeździł, jeździła, − jeździć / jeździł, jeździła, jeździło

będę będziesz będzie

wozić / woził, woziła, − wozić / woził, woziła, − wozić / woził, woziła, woziło

będziemy będziecie będą

jeździć / jeździli, jeździły jeździć / jeździli, jeździły jeździć / jeździli, jeździły

będziemy będziecie będą

wozić / wozili, woziły wozić / wozili, woziły wozić / wozili, woziły

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

75

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 32 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę podanych czasowników ruchu/Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs of motion given below. iść – nieść; chodzić – nosić Wzór / Example: a. iść – nieść a. Dziecko ...idzie / szło... ulicą i ...niesie / niosło... małego kotka. b. chodzić – nosić b. Dziecko ...chodzi / chodziło... po tej ulicy i ...nosi / nosiło... małego kotka. 1. a. Mama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pokoju i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rękach chore dziecko. b. Mama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po pokoju i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rękach chore dziecko. 2. a. Uczniowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do klasy i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje rzeczy. b. Uczniowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z klasy do klasy i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje rzeczy. 3. a. Janek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na basen i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą kąpielówki. b. Janek codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na basen i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje kąpielówki. 4. a. Janek i Ania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły; Janek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dużą torbę, a Ania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . małą torebkę. b. Janek i Ania codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły; Janek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dużą torbę, a Ania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . małą torebkę. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

76

5. a. Bagażowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na peron i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ciężkie walizki. b. Bagażowy codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ciężkie walizki. 6. a. Ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kościoła i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą książeczki do nabożeństwa. b. Ludzie co niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kościoła i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą książeczki do nabożeństwa. 7. a. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . tornistry na plecach. b. Dzieci codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tornistry na plecach. 8. a. (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z mężem na zakupy i mąż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . najcięższe zakupy. b. Zwykle (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z mężem na zakupy i mąż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . najcięższe zakupy. 9. a. Żołnierze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na ćwiczenia i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na plecach karabiny. b. Żołnierze zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na ćwiczenia i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na plecach karabiny. 10. a. Czy wy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na zajęcia, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą książki? b. Czy wy zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na zajęcia, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą książki?

33 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę podanych czasowników ruchu/Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs of motion given below.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

77

jechać – wieźć; jeździć – wozić Wzór / Example: a. jechać – wieźć a. Pogotowie...jedzie / jechało... ulicą Lea i ...wiezie / wiozło... rannego do szpitala. b. jeździć – wozić b. Pogotowie ...jeździ / jeździło... po mieście i ...wozi / woziło... rannych do szpitala. 33 1. a. Kolega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rowerze i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swój plecak na bagażniku. b. Kolega zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rowerze i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swój plecak na bagażniku. 2. a. (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pracy samochodem i po drodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły. b. Codziennie (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samochodem do pracy i po drodze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły. 3. a. Marek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samochodem i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoich kolegów na zajęcia. c. Marek codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samochodem i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoich kolegów. 4. a. Ciekaw jestem, gdzie ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym swoim samochodzie? b. Ciekaw jestem, gdzie ona codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym swoim samochodzie? 5. a. Ja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do babci i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jej obiad. b. Ja w każdą niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do babci i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jej obiad. 6. a. Kiedy (my). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wycieczkę, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą jedzenie.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

78

b. My zwykle, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wycieczkę, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą jedzenie. 7. a. On . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samochodem na zajęcia i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoich kolegów. b. On zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samochodem na zajęcia i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoich kolegów. 8. a. Starszy brat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rowerze do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nim swojego młodszego braciszka. b. Starszy brat zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na rowerze do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nim swojego młodszego braciszka. 9. a. Czy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gdzieś na dłużej, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą tyle bagażu? b. Czy (ty) zwykle, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gdzieś na dłużej, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą tyle bagażu? 10. a. Siostra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swojego psa. b. Siostra zawsze, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swojego psa.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

79

Odmiana czasowników przyjść // przychodzić; przyjechać // przyjeżdżać w połączeniu z czasownikami przynieść // przynosić i przywieźć // przywozić Inflection of the verbs of motion przyjść // przychodzić; przyjechać // przyjeżdżać in combination with the verbs przynieść // przynosić and przywieźć // przywozić

przyjść

–

przynieść

przychodzić

–

przynosić

CZAS TERAŹNIEJSZY przychodzę przychodzisz przychodzi

przynoszę przynosisz przynosi

przychodzimy przychodzicie przychodzą

przynosimy przynosicie przynoszą

CZAS PRZYSZŁY przyjdę przyjdziesz przyjdzie

przyniosę przyniesiesz przyniesie

przyjdziemy przyniesiemy przyjdziecie przyniesiecie przyjdą przyniosą

będę będziesz będzie

przychodzić/przychodził, −a, − przynosić/przynosił, −a,− przychodzić/przychodził, −a, − przynosić/przynosił, −a,− przychodzić/przychodził, −a, −o przynosić/przynosił, −a,−o

będziemy przychodzić/przychodzili, −ły będziecie przychodzić/przychodzili, −ły będą przychodzić/przychodzili, −ły

przynosić/przynosili, −ły przynosić/przynosili, −ły przynosić/przynosili, −ły

CZAS PRZESZŁY przyszedłem, przyszłam, − przyniosłem, −am, − przychodziłem, −am, − przynosiłem, −am, − przyszedłeś, przyszłaś, − przyniosłeś, −aś, − przychodziłeś, −aś, − przynosiłeś, −aś, − przyszedł, przyszła, przyszło przyniósł, −a, −o przychodził, −a, −o przynosił, −a, −o przyszliśmy, przyszłyśmy

przynieśliśmy, przyniosłyśmy

przychodziliśmy, przychodziłyśmy

przynosiliśmy, przynosiłyśmy

przyszliście, przyszłyście

przynieśliście, przyniosłyście

przychodziliście, przychodziłyście

przynosiliście, przynosiłyście

przyszli, przyszły

przynieśli, przyniosły

przychodzili, przychodziły

przynosili, przynosiły

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

80

przyjechać – przywieźć

przyjeżdżać

–

przywozić

CZAS TERAŹNIEJSZY przyjeżdżam przyjeżdżasz przyjeżdża

przywożę przywozisz przywozi

przyjeżdżamy przyjeżdżacie przyjeżdżają

przywozimy przywozicie przywożą

CZAS PRZYSZŁY przyjadę przyjedziesz przyjedzie

przywiozę przywieziesz przywiezie

przyjedziemy przywieziemy przyjedziecie przywieziecie przyjadą przywiozą

będę będziesz będzie

przyjeżdżać/przyjeżdżał, −a, − przywozić/przywoził, −a, − przyjeżdżać/przyjeżdżał, −a, − przywozić/przywoził, −a, − przyjeżdżać/przyjeżdżał, −a, −o przywozić/przywoził, −a, −o

będziemy przyjeżdżać/przyjeżdżali, −ły będziecie przyjeżdżać/przyjeżdżali, −ły będą przyjeżdżać/przyjeżdżali, −ły

przywozić/przywozili, −ły przywozić/przywozili, −ły przywozić/przywozili, −ły

CZAS PRZESZŁY przyjechałem, −am, −

przywiozłem, −am, −

przyjeżdżałem, −am, −

przyjechałeś, −aś, − przyjechał, −a, −o

przywiozłeś, −aś, − przywiózł, przywiozła, przywiozło

przyjeżdżałeś, −aś, − przywoziłeś, −aś, − przyjeżdżał, −a, −o przywoził, −a, −o

przywoziłem, −am, −

przyjechaliśmy, −łyśmy przyjechaliście, −łyście przyjechali, −ły

przywieźliśmy, przywiozłyśmy przywieźliście, przywiozłyście, przywieźli, przywiozły

przyjeżdżaliśmy, −łyśmy przywoziliśmy, −łyśmy przyjeżdżaliście, −łyście przywoziliście, −łyście przyjeżdżali, −ły przywozili, −ły

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

81

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 34 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników ruchu. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs of motion given below. przyjść – przynieść; przychodzić – przynosić Wzór / Example: a. przyjść – przynieść a. ...Przyjdzie/Przyszedł... barman i ...przyniesie/przyniósł... nam drinki. b. przychodzić – przynosić b. Zwykle ...przychodzi/przychodził... barman i ...przynosi/przynosił... nam drinki. 1. a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . św. Mikołaj i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam prezenty. b. Każdego 6 grudnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . św. Mikołaj i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam prezenty. 2. a. Listonosz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po południu i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam pocztę. b. Zwykle listonosz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po południu i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam pocztę. 3. a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . burza i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zmianę pogody. b. Zwykle o tej porze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . burza i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zmianę pogody. 4. a. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwiaty dla swoich nauczycieli. b. Często dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwiaty dla swoich nauczycieli. 5. a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . halny i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ocieplenie. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

82

b. Zwykle o tej porze roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . halny i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ocieplenie. 6. a. Za chwilę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pielęgniarka i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pacjentowi lekarstwo. b. Codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pielęgniarka i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pacjentowi lekarstwo. 7. a. Rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na Wigilię i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zrobione przez siebie tradycyjne potrawy wigilijne. b. Rodzice co roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na Wigilię i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zrobione przez siebie tradycyjne potrawy wigilijne. 8. a. Kiedy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi szczęście. b. Zawsze kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi szczęście. 9. a. On . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spotkanie i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jej kwiaty. b. Kiedy on . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na spotkanie, to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jej kwiaty. 10. a. (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o szóstej i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . babci kolację. b. Zwykle (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o szóstej i . . . . . . . . . . . babci kolację. przyjechać – przywieźć; przyjeżdżać – przywozić Wzór / Example: a. przyjechać – przywieźć a. ...Przyjedzie/ Przyjechał... wujek i ...przywiezie/przywiózł... mi prezent. b. przyjeżdżać – przywozić b. Co tydzień ...przyjeżdża/przyjeżdżał... wujek i ...przywozi / przywoził... mi prezent.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

83

11. a. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą namioty. b. Co roku dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą namioty. 12. a. Czy wy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sami, czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje dzieci? b. Czy wy zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sami, czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje dzieci? 13. a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . teściowa i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą różne przetwory na zimę. b. W październiku zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . teściowa i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą różne przetwory na zimę. 14. a. Czy on na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . potrzebne dokumenty? b. Czy on zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na czas i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . potrzebne dokumenty? 15. a. Na nasz uniwersytet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nowy lektor i na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . najnowsze podręczniki do nauki języka francuskiego. b. Na nasz uniwersytet co roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nowi lektorzy i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . najnowsze podręczniki do nauki języka francuskiego. 16. a. Ksiądz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w niedzielę na mszę i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą prasę religijną. b. Ksiądz w każdą niedzielę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na mszę i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą prasę religijną. 17. a. Lekarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do chorej pacjentki i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą pielęgniarkę. b. Lekarz codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do chorej pacjentki i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą pielęgniarkę. 18. a. Adam z Agatą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na moje imieniny i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi w prezencie moją ulubioną wodę toaletową. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

84

b. Adam z Agatą każdego roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na moje imieniny i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi w prezencie moją ulubioną wodę toaletową. 19. a. Oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w piątek i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . prowiant na cały weekend. b. Oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w każdy piątek i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . prowiant na cały tydzień. 20. a. Znajome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na działkę i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi nowe sadzonki kwiatów. b. Znajome często . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na działkę i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi nowe sadzonki kwiatów. 35 W miejsce kropek wstaw odpowiednie formy podanych czasowników: / Fill in the blanks with the appropriate forms of the following verbs: nieść / nosić; wieźć / wozić; przynieść / przynosić; przywieźć / przywozić Wzór / Example: Kiedy przyjadę do ciebie w czerwcu, to ...przywiozę... ci obiecany prezent. 1. Janku, jak idziesz do kuchni, to . . . . . . . . . . . . . . . . nam trochę lodu. 2. Jadę do Francji na wycieczkę. Co wam stamtąd . . . . . . . . . . . . . . . . .? 3. Znajomi, przychodząc do nas w odwiedziny, zawsze . . . . . . . . . . . . . . nam jakiś prezent. 4. Widziałem cię wczoraj, jak jechałeś samochodem! Kogo w nim ................? 5. Gdzie idziesz i co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym dużym plecaku? 6. Jutro przyjedzie babcia i na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wam jakieś prezenty! 7. Popatrz, idzie mama i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jakąś dużą paczkę! 8. Adam ciągle jeszcze jeździ na wieś, ale nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już babci ze sobą, bo jest za słaba. 9. Kiedy przyjeżdżają do nas teściowie ze wsi, to zwykle . . . . . . . . . . . . . nam świeże warzywa. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

85

10. Chodzę jeszcze w tej sukience, ale nie . . . . . . . . . . . . . . . .do niej tego paska. 11. W nocy taksówki jeżdżą po mieście puste i nie . . . . . . . . . . . . . żadnych pasażerów. 12. Aniu, nie wiesz, kiedy przyjdzie Marek, bo ma mi . . . . . . . . . . . . . . moje książki? 13. Marysiu, czy ty zawsze, kiedy jedziesz na uniwersytet, . . . . . . . . . . . . ze sobą książki? 14. Marku, . . . . . . . . . . . . . . . . nam czeskiego piwa, jak pojedziesz do Pragi! 15. Będę do was przychodzić codziennie rano i . . . . . . . . . . . . . . . . gazetę i pieczywo. 16. Dzieci, przyszedł tata i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wam słodycze! 17. Zauważyłeś tego człowieka, który codziennie rano jeździ pierwszym tramwajem . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą jakieś dziwne pakunki? 18. Kiedy jedziemy na wakacje do babci, to zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoje rowery. 19. Andrzej jechał autem i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą swoją mamę. 20. Kiedy chodzę jesienią do parku, to zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu bukiet kolorowych liści. 36 W miejsce kropek wstaw właściwą do kontekstu formę czasownika. / Fill in the blanks with the appropriate form of the verbs given in par− entheses. Wzór / Example: Gdybym miał czas przyjść do ciebie, to (przynieść / przynosić) ...przyniósłbym... ci najnowsze wydanie encyklopedii. 1. Dziewczynka szła ulicą i (nieść / nosić) . . . . . . . . . . . . . swojego kotka. 2. Koledzy przyszli na moje imieniny i (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . wino. 3. Widziałam was wczoraj, jak szliście do domu i (nieść / nosić) . . . . . . . . . . . . . . . . jakieś pakunki. 4. Poszłam do biblioteki i (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . . ci książki, o które prosiłaś. 5. Proszę cię, kiedy przychodzisz do mnie, nie (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . . mi żadnych prezentów. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

86

6. Uczniowie, przychodząc na pływalnię, (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą kąpielówki. 7. Czy ty zawsze, jadąc nad morze, (przywieźć / przywozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą przyczepę kempingową? 8. Nie chodź jeszcze do domu! Ja ci zaraz (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . . coś do jedzenia. 9. Kiedy (przyjść / przychodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .na kawę, przynieście zdjęcia z wakacji. 10. Demonstranci, którzy (iść / chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na czele manifestacji, nieśli transparent. 11. Kiedy byłem chory, (przyjść / przychodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mnie koledzy i przynosili mi mnóstwo owoców! 12. Adamie, czy mógłbyś dzisiaj przyjść do mnie i (przynieść / przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . notatki z wykładu? 13. Pacjenci, przychodząc do lekarza, muszą zawsze (przynieść / przyno− sić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze sobą książeczki zdrowia. 14. Co roku (przyjechać / przyjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do babci na wakacje i przywożę ze sobą dzieci. 15. Marku, (przyjechać / przyjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas i przywieź coś do picia!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

87

Uwagi dotyczące łączliwości składniowej bezprzedrostkowych i przedrostkowych czasowników ruchu Comments on the syntactic valence of the prefixed and non−prefixed verbs of motion Zagadnieniem tym zajmowało się wielu językoznawców (patrz bi− bliografia) i nie ma potrzeby, żeby w tym miejscu referować je dokład− niej. Generalnie należy stwierdzić, że bezprzedrostkowe, nieprzechod− nie czasowniki ruchu mają jednomiejscową (podmiotową) konotację, np. Ona idzie., ale oprócz niej nieobligatoryjnie łączą się przede wszyst− kim z określeniami miejsca: The issue has been studied by a number of linguists (see bibliogra− phy), so there is no need to discuss it here in detail. In general, it must be stated that the non−prefixed non−transitive verbs of motion have a single (subject) connotation, e.g. Ona idzie, but, apart from it, they combine primarily with designations of places, though it is not obliga− tory: dokąd? – adlatywne adlative, e.g. idzie do kina, na uniwer− sytet, nad jezioro oraz z innymi and other skąd? – ablatywne ablative, e.g. idzie z kina, od brata którędy? – perlatywne perlative, e.g. idzie przez rynek, ścieżką gdzie? – lokatywne locative, e.g. chodzi po parku, nad brze− giem rzeki Dodanie przedrostków do podstawowych czasowników ruchu po− woduje zmiany ilościowe i jakościowe w łączliwości derywatów. Z jedno− miejscowych stają się one dwumiejscowe i obligatoryjnie konotują oprócz podmiotu także określenie miejsca, które zależy od znaczenia przestrzen− nego danego przedrostka, np. Ona doszła do domu. Ona podeszła do kole− gi. Ona przeszła przez ulicę itp. Adding prefixes to basic verbs of motion results in quantitative and qualitative changes in the connotations of the derivatives. From single− connotative they become double−connotative and, apart from the sub− ject, they obligatorily also connote a designation of a place, which de− pends upon the spatial meaning of a given prefix, e.g. Ona doszła do domu. Ona podeszła do kolegi. Ona przeszła przez ulicę, etc. W przypadku podstawowych, tranzytywnych czasowników ruchu typu: nieść, wieźć, które są dwumiejscowe, po dodaniu przedrostka stają się trójmiejscowe, np. Ona doniosła walizkę do domu. Ona odniosła książkę koledze. Adding a prefix to the basic transitive verbs of motion like nieść, Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

88

wieźć, which are double−connotative, turns them into triple−connota− tive, e.g. Ona doniosła walizkę do domu. Ona odniosła książkę koledze. Zmiany ilościowe w łączliwości derywatów w przypadku niektórych przedrostków pociągają za sobą zmianę czasowników nietranzytywnych na tranzytywne. Najczęściej ma to miejsce w przypadku prefiksów: prze− i o−//ob(e)−, rzadziej u−, z(e)−, na−, roz(e)−, za−. Np. przejechać Polskę, oblecieć cały świat. With some prefixes, the quantitative changes in the connotation of the derivatives result in the change of non−transitive verbs into tran− sitive ones. It most often happens with the prefixes prze− and o−//ob(e)−, and only sometimes with u−, z(e)−, na−, roz(e)−, za− , e.g: przejechać Polskę, oblecieć cały świat. Przedrostków łączących się z czasownikami ruchu jest kilkanaście, ale nie wszystkie używane są w jednakowym stopniu, a także nie zawsze jeden i ten sam przedrostek występuje z taką samą częstotliwością w po− szczególnych czasownikach czy w formach dokonanych i niedokona− nych. Zaimek ‘się’ używany w formie zwrotnej występuje tylko z przed− rostkiem roz−: rozejść się. Najczęściej jednak dodanie zaimka ‘się’ powo− duje zmianę znaczenia na metaforyczne, np. obejść ‘ruch okrężny’ obejść się ‘coś nie jest konieczne’. Zdarza się, że jeden i ten sam przedrostek w połączeniu z czasownikami nieukierunkowanymi np. na− + się: na− chodzić się, najeździć się, potocznie nalatać się itp. ma inne znaczenie ‘chodzić / jeździć długo, najczęściej bezskutecznie i być tym chodze− niem / jeżdżeniem zmęczony’, a z czasownikami ukierunkowanymi bez ‘się’ np. najść ma znaczenie ‘zaskoczyć kogoś swoim przyjściem’. W tym samym znaczeniu istniał w staropolszczyźnie czasownik najechać ‘zrobić najazd’, który dziś wyszedł z użycia, natomiast nie ma potocznej formy nalecieć. Jak z tego krótkiego opisu wynika, nie sposób w podręczniku, którego celem jest zautomatyzowanie użycia najczęstszych form czasow− ników ruchu, podać wszystkich ich połączeń i niuansów znaczeniowych, o czym wspomniano już we wstępie. There are a number of prefixes which combine with the verbs of motion, but not all of them are used equally often nor does one and the same prefix occur with the same frequency with particular verbs of motion or their perfective and imperfective forms. The pronoun ‘się’ used in the reflexive meaning accompanies only the prefix roz−: rozejść się. However, in most cases adding the pronoun ‘się’ changes the meaning into a metaphorical one, e.g. obejść – “circular movement”, obejść się – “do without something”. Sometimes one and the same pre− fix combined with non−directional verbs and się has a different mean− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

89

ing than the same prefix with directional verbs and without się, e.g.: na− + się: nachodzić się, najeździć się or colloquial nalatać się etc. – “walk/ drive around for a long time, often in vain and be tired with it”, vs. najść – “surprise someone by a sudden visit”. In Old Polish, there was a verb of the same meaning najechać ‘make an incursion’, which is no longer in use. However, there is no colloquial form nalecieć. This brief description shows that, as was mentioned in the introduction, it is im− possible to list all of the prefix combinations and their semantic subtle− ties in a textbook aimed at drilling and memorizing the most common forms of the verbs of motion.

Wzór odmiany czasowników z przedrostkami Inflection paradigm of the prefixed verbs Czasowniki dokonane CZAS PRZYSZŁY liczba pojedyncza do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− wze− za− ze−

liczba mnoga do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− wze− za− ze−

−jdę −jdziesz −jdzie

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

90

−jdziemy −jdziecie −jdą

Czasowniki dokonane CZAS PRZESZŁY liczba pojedyncza

liczba mnoga

r. męski

r. żeński

r. nijaki

r. męskoosobowy

r. niemęskoosobowy

do− nad− ob− od− pod− prze− przy− roz− u− w− wy− z− za−

do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− ze− za−

do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− ze− za−

do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− ze− za−

do− nade− obe− ode− pode− prze− przy− roze− u− we− wy− ze− za−

szedłem szedłeś szedł

szłam szłaś szła

− − szło

szliśmy szliście szli

szłyśmy szłyście szły

Czasowniki niedokonane CZAS TERAŹNIEJSZY liczba pojedyncza do− na− nad− ob− od− po− pod− prze− przy− roz− s− u− w− ws− wy− za−

liczba mnoga do− na− nad ob− od po− pod− prze− przy− roz− s− u− w− ws− wy− za−

chodzę chodzisz chodzi

chodzimy chodzicie chodzą

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

91

Czasowniki niedokonane CZAS PRZYSZŁY

będę będziesz będzie

liczba pojedyncza

liczba mnoga

do− na− nad− ob− od− pod− prze− przy− roz− s− u− w− ws− wy− za−

do− na− nad− ob− od− pod− prze− przy− roz− s− u− w− ws− wy− za−

chodzić

// chodził

będziemy

// chodziła

będziecie

// chodziło

będą

chodzić // chodzili, chodziły

Czasowniki niedokonane CZAS PRZESZŁY liczba pojedyncza

liczba mnoga

r. męski

r. żeński

r. nijaki

r. męskoosobowy

r. niemęskoosobowy

chodziłem,

chodziłam,

chodziło

chodziliśmy

chodziłyśmy

chodziłeś,

chodziłaś,

chodziło

chodziliście

chodziłyście

chodził,

chodziła,

chodziło

chodzili

chodziły

do− na− nad−

obodpopod− prze− przy− roz− s− u− w− ws− wy− za−

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

92

Uwaga: Czasowniki z niektórymi przedrostkami używane są raczej rzadko i mają bardzo wąskie znaczenie. Używane są najczęściej tylko w 3. osobie l. pojedynczej, np. uchodzi »powietrze, gaz«, wschodzi »słoń− ce, rośliny«. Innych natomiast używa się tylko w formie zwrotnej, np. nachodzić się, rozchodzić się. Note: verbs with some prefixes are used very rarely and have a very narrow meaning. They are most often used in the 3rd person singular, e.g. uchodzi »powietrze, gaz«; wschodzi »słońce, rośliny«. Others are used exclusively in the reflexive forms, e.g. nachodzić się, rozchodzić się. Uwaga: Czasowniki ruchu z przedrostkami kończącymi się na −e− takie jak: nadejść – nadchodzić, obejść – obchodzić, odejść – odcho− dzić, podejść – podchodzić, rozejść się – rozchodzić się, wejść – wcho− dzić, zejść (się) – schodzić (się) w czasie przeszłym zachowują końcowe przedrostkowe −e− we wszystkich formach liczby pojedynczej i mnogiej z wyjątkiem form rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej. Wyjątek sta− nowią formy od czasowników: przejść (się) i wzejść, w których wszędzie zachowane jest końcowe przedrostkowe −e−. Note: verbs of motion with the prefixes ending in −e−, such as na− dejść – nadchodzić, obejść – obchodzić, odejść – odchodzić, podejść – podchodzić, rozejść się – rozchodzić się, wejść – wchodzić, zejść (się) – schodzić (się) maintain in the past tense the terminal prefix −e− in all singular and plural forms except for masculine singular forms. Excep− tion: forms of the verbs przejść (się), przechodzić and wzejść which always keep the terminal prefix −e−.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

93

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 37 Zamień podane zdania w czasie przyszłym na zdania w czasie przeszłym. / Change the sentences in the future tense given below into senten− ces in the past tense. Wzór / Example: Wejdzie z drugiej strony. Wszedł / weszła z drugiej strony. 1. Zejdę na parter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Obejdzie park dookoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Podejdziesz do profesora? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Odejdzie z domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wiadomość rozejdzie się szybko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Chłopiec zejdzie z drzewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Maria zejdzie na dół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Pies obejdzie cały park . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Czy zejdziesz z tego drzewa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Obejdziemy tę kałużę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Oni podejdą do dworca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Znajome podejdą do nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Wejdę do sklepu kupić chleb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Wejdziemy na górę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Podejdziesz do nich? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Pociąg nadejdzie wkrótce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Przejdziemy po pasach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Rozejdą się do swoich domów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Rozejdziesz się z nim? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Dziś wcześnie wzejdzie słońce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Rozejdziesz się z nią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Koper wzejdzie w tym roku bardzo dobrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Oni podejdą pieszo do dworca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Którędy ten kot przejdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Wiosna nadejdzie szybko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

94

38 Zamień podane zdania w liczbie pojedynczej na zdania w liczbie mno− giej, a czas przyszły na przeszły. / In the sentences below, change the singular forms into the plural, and the future tense into the past. Wzór / Example: Które dziecko wejdzie na szczyt? Które dzieci weszły na szczyt? 1. Czy ty tędy przejdziesz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Który nauczyciel odejdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Które dziecko podejdzie do ciebie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Który chłopiec zejdzie na parter? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Która znajoma odejdzie z pracy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Które małżeństwo się rozejdzie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Czyj kolega wejdzie do zarządu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Które warzywo wzejdzie dobrze w tym roku? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Jaka burza przejdzie nad miastem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Który kolega podejdzie do nas? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Czyje nasienie wzejdzie najlepiej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Jaki pociąg odejdzie z tego peronu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Który sportowiec obejdzie najszybciej boisko? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Czy ten mężczyzna odejdzie od swojej żony? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Czy ta kobieta odejdzie od swojego męża? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Czy on zejdzie z tej góry? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Czy ona wejdzie na kawę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Czy ten uczeń przejdzie do następnej klasy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Czy ta roślina wzejdzie za 3 tygodnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Który album rozejdzie się najszybciej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Czyja książka rozejdzie się tak szybko? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Czy ta dziewczyna podejdzie do ciebie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Czy ta książka wejdzie jeszcze do walizki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Czy pies przejdzie przez ulicę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Czy on podejdzie pod dom? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

95

39 Zamień podane zdania według wzoru. / Change the sentences as in the example Wzór / Example: Chłopcy weszli do domu. Chłopcy chcieli wejść do domu. 1. Oni zeszli na pierwsze piętro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Maria podeszła do matki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Roman odszedł od żony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Dziecko podeszło do psa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Politycy przeszli do innej partii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Dzieci weszły na scenę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Turysta zszedł ze szczytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Maciek wszedł na dyskotekę bez biletu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Ja podszedłem do kolegi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Gospodarz obszedł cały dom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Koledzy zeszli się w klubie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Wpółmieszkanka przeszła się po parku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Przyjaciel odszedł bez pożegnania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. On wszedł do pokoju bez pukania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Ona rozeszła się z mężem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Jan podszedł do niej na przerwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Weszliśmy do baru na piwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Oni przeszli na drugą stronę ulicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Oni rozeszli się przed rokiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Podszedłem do okna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. One zeszły na parter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Obeszliśmy cały park . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Koleżanki podeszły do nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Przeszedłem się po lesie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Weszła do budynku z drugiej strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

96

Funkcje semantyczne przedrostków łączących się z czasownikami ruchu Semantic functions of the prefixes which combine with the verbs of motion

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: do−

1. ‘zbliżanie się do jakiegoś punktu, granicy w sensie przestrzennym, osiągnięcie go’ /‘approaching a point or limit in space, and reaching it’ 2. ‘osiągnięcie w jakiś sposób celu ruchu, np. z trudem, z czasem itp.’ / ‘denoting a special manner of reaching the aim, e.g. stressing difficulty, duration of movement, etc.’

Uwaga: Bliski znaczeniowo jest przedrostek przy−, z tym że nie ma on żadnego z wyżej wymienionych znaczeń. Porównaj zdania: Dojecha− łem późno do domu. Przyjechałem późno do domu. Note: the prefix przy− is very close semantically, but it has none of the above meanings. Compare the sentences: Dojechałem późno do domu. Przyjechałem późno do domu. dojść // dochodzić dojechać // dojeżdżać dobiec // dobiegać dolecieć // dolatywać dopłynąć // dopływać donieść // donosić dowieźć // dowozić

‘to go / come / walk up, reach, get as far as’ ‘to go / drive / travel, ride up, reach, get as far as’ ‘to run, rush, dash as far as, reach, be heard (voice)’ ‘to fly up to somewhere’ ‘to sail, swim, float, steam up to a spot’ ‘to bring / carry something somewhere’ ‘to transport / ship / deliver / drive something, someone, somewhere’ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

97

Użycie frazeologiczne dojść//dochodzić do ładu/porozumienia/ zgody dojść // dochodzić do przekonania / przeświadczenia / wniosku dojść // dochodzić do skutku dojść // dochodzić do sławy / pieniędzy dojść // dochodzić do siebie dojść // dochodzić do zdrowia dojść // dochodzić do głosu dojść // dochodzić po nitce do kłębka

dochodzi godzina / pora

‘osiągnąć porozumie− nie’ ‘przekonać się, ‘wysnuć wniosek’ ‘zrealizować’ ‘osiągnąć coś’ ‘odzyskać świadomość, zdrowie’ ‘odzyskać zdrowie’ ‘zabrać głos, przemó− wić’ ‘wyjaśnić jakąś sprawę na podstawie przesła− nek’ ‘zbliża się’

40 W miejsce kropek wstaw właściwą formę czasownika (czas teraźniejszy, przyszły i przeszły) podanego w nawiasie. Kursywą zaznaczone jest uży− cie przenośne. / Fill in the blanks with the proper forms of the verbs given in parentheses (in the past, present and future tense). Meta− phorical meanings are given in italics. Wzór / Example: A. czas teraźniejszy ( ja) ...Dochodzę... tylko do parku i wracam do domu. B. czas przyszły O której (my) ... dojdziemy... na miejsce? C. czas przeszły O której (oni) ...doszli... na miejsce? A. 1. (dojeżdżać) (my) Codziennie . . . . . . . . . na uniwersytet autobusem. 2. (dochodzić) Zawsze, kiedy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu, czuję zapach obiadu. 3. (dolatywać) Czujesz ten zapach, który . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z kuchni? 4. (dowozić) Żółte autobusy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły. 5. (donosić) Studenci zwykle później . . . . . . . . . . . . zadania domowe.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

98

6. (dobiegać) Rok akademicki powoli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . końca. 7. (dopływać) Zwykle (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do najdalszej boi i wracam do brzegu. 8. (dopływać) Lubię patrzeć, kiedy statek . . . . . . . . . . . . . . . . do portu. 9. (dojeżdżać) Ten autobus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko do dworca. 10. (dochodzić) Północ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i trzeba iść spać! B. 1. (dojechać) Nie wiadomo, czy on . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na czas. 2. (dojść) Czy ten list . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do adresata za tydzień? 3. (dopłynąć) Nie wiem, czy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do brzegu, bo zaczyna brakować mi sił. 4. (dobiec) Kiedy to zebranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wreszcie do końca? 5. (dojść) Idźcie już, ja do was . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . za chwilę. 6. (dolecieć) Nie bój się, ten samolot na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . bezpiecznie! 7. (donieść) Kiedy ten kelner . . . . . . . . . . . . . wreszcie drugie danie? 8. (dobiec) Wątpię, czy ten zawodnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mety! 9. (donieść) Poczekaj, za chwilę (one) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . deser. 10. (dojechać) Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . do nas w przyszłym tygodniu? 11. (dowozić) Czy (oni) . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły autobusami? 12. (dochodzić) Kiedy (ty) . . . . . . . . . . . . do parku, zobaczysz nasz dom. 13. (dojeżdżać) Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . metrem do pracy? 14. (donosić) Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jedzenie dla dzieci? 15. (dobiegać) Czy (on) zawsze w ostatniej chwili . . . . . . . . . . . . . . . . . do odjeżdżającego pociągu? 16. (dojeżdżać) Którym autobusem (ty) . . . . . . . . . . . . . na uniwersytet? 17. (dobiegać) Kiedy to spotkanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do końca. 18. (dolatywać) Zrobiło się ciepło i sukcesywnie . . . . . . . . . . . inne ptaki. 19. (dochodzić) Kiedy . . . . . . . . godzina dwunasta, przygotujemy szampana. 20. (dopływać) Kiedy prom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do brzegu, odezwą się syreny portowe. C. 1. (dojść) Do stojących na ulicy chłopców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . starszy mężczyzna. 2. (dobiec) Zawodnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mety bardzo zmęczeni. 3. (dopłynąć) Kiedy (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . do brzegu, poczuliśmy, że bolą nas mięśnie.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

99

4. (dojechać) Pociąg . . . . . . . . do stacji z półgodzinnym spóźnieniem. 5. (dowieźć) Przed pracą ojciec . . . . . . . . . . . dziecko do przedszkola. 6. (dolecieć) Wszystkie bociany . . . . . . . . . . . . . . już do swoich gniazd. 7. (donieść) (ja) . . . . . . . . . do sekretariatu wymagane zaświadczenie. 8. (dojechać) (my) . . . . . . . . . tylko do poczty, bo tramwaj się zepsuł. 9. (dojść) Czy . . . . . . . . . . . . . . . . do was informacja o jutrzejszym zebraniu? 10. (dowieźć) Czy (oni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już dzisiejszą prasę? 11. (dochodzić) (ja) Kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu, pies wybiegł mi na powitanie. 12. (dowozić) Bagaże (oni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ciężarówkami. 13. (dopływać) Kiedy (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do portu, usłyszeliśmy syreny na powitanie. 14. (dobiegać) Dopiero wtedy, kiedy zebranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do końca, zaczęła się poważna dyskusja. 15. (donosić) Zwykle sekretarki . . . . . . . . . . . . . . pocztę dyrektorowi. 16. (dolatywać) Kiedy płynęliśmy po jeziorze, z brzegu . . . . . . . . . . . . . . . do nas odgłosy zabawy. 17. (dobiegać) Kiedy sesja egzaminacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . końca, byłam już bardzo zmęczona. 18. (dochodzić) Byliśmy umówieni na dziewiątą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już godzina dziesiąta, a ich jeszcze nie było widać. 19. (dojeżdżać) Siostra codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . półtorej godziny do pracy. 20. (dolatywać) Z lasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zapach świeżej zieleni. 41 Zastąp podkreślone wyrazy odpowiednimi zwrotami frazeologicznymi. / Replace the underlined words with the appropriate phrases. Wzór / Example: Nie wiem, w jaki sposób on się dorobił? Nie wiem, w jaki sposób on ...doszedł do pieniędzy... 1. Przekonałem się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., że on miał rację. 2. Mówimy ciągle o planach, a niczego nie realizujemy . . . . . . . . . . . . . 3. Jest już prawie dwunasta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Ojciec po chorobie długo nie mógł odzyskać swoich sił . . . . . . . . . . . 5. Nie mogę się porozumieć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze swoim synem. 6. Wszyscy tak zażarcie dyskutowali, że nie mogłem nic powiedzieć. ........................................................ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

100

7. Dzięki częstym, udanym występom w telewizji stał się człowiekiem powszechnie znanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Byłem bardzo zdenerwowany wypadkiem i długo nie mogłem odzyskać równowagi wewnętrznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Problem był bardzo skomplikowany i trzeba go było rozwikłać od początku do końca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Mimo że niejednokrotnie rozmawialiśmy na ten temat, nie udało nam się zająć wspólnego stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

42 W miejsce kropek wstaw podany wyżej odpowiedni zwrot frazeologicz− ny zgodny z kontekstem zdania. / Fill in the blanks with the appropri− ate phrases, as in the example. Wzór / Example: Udało mi się w końcu ...dojść do głosu... ‘coś powiedzieć’ 1. Mam nadzieję, że pomimo istniejących jeszcze różnic poglądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘pogodzimy się, zajmiemy wspólne stanowisko’. 2. Z powodu nagłej choroby żony zaplanowany urlop nad morzem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘był niemożliwy do zrealizowania’. 3. Po krótkiej z nim rozmowie ‘byłem przekonany’ . . . . . . . . . . . . . ., że coś przede mną ukrywa. 4. Nie rozumiem, jak to „beztalencie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stało się kimś bardzo popularnym’. 5. Po doznanym szoku, długo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie mógł odzyskać dawnych sił i równowagi’. 6. Dzięki kuracji ziołowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘odzyskał zdrowie’, mimo że lekarze stracili już nadzieję. 7. W latach trzydziestych w Niemczech zaczęły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nabierać znaczenia’ siły nazistowskie. 8. Śledztwo było bardzo długie, ale policja ‘była przekonana’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., że mimo wszystko znalazła winnego. 9. Zrobiło się późno, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘zbliżała się’ już północ. 10. Po doznanym urazie mózgu pacjent długo nie mógł . . . . . . . . . . . . ‘odzyskać dawnej formy’. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

101

43 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym czasownika dojść – dochodzić w podanych ni− żej znaczeniach. / Fill in the blanks with the proper present, past or future tense forms of the verb ‘dojść – dochodzić’ in the meanings given below. I. ‘osiągnąć jakąś liczbę, ilość, cenę, wiek’ / to be getting close to (hour, age, number, price) 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . północ, a ja ciągle nie mogłem zasnąć. 2. Ostateczny koszt remontu mieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pięciu tysięcy złotych. 3. On . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do sześćdziesiątki, a nie ma jeszcze ani jednego siwego włosa. 4. Temperatura w zimie w Polsce może czasem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do minus 25 stopni C. 5. W niektórych szkołach liczba uczniów w klasie . . . . . . . . . . . . . . . . . . do trzydziestu. 6. Pensje niektórych urzędników państwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kilkudziesięciu tysięcy. 7. Która godzina? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dziesiąta. II. ‘osiągać jakieś miejsce’ / to reach a place, get to a place 1. Do tej miejscowości nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . żaden autobus. 2. Czy list, który ci wysłałem tydzień temu, już . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? 3. W tym bloku nie ma hydroforu i woda nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na najwyższe piętra. 4. Złe wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . szybciej niż dobre! 5. Miał tak donośny głos, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas mimo zamkniętych drzwi. 6. Z daleka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas odgłosy nadciągającej burzy. 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mnie pogłoski, że żenisz się w tym roku! III. ‘osiągnąć to, czego się pragnęło, na co się oczekiwało’ / to achieve, attain, acquire something 1. Kolega w ciągu dwóch lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . do sporego majątku. 2. Po pobycie w sanatorium ojciec . . . . . . . . . . . . . . . . do lepszej formy. 3. Nie rozumiem, jak można w tak krótkim czasie . . . . . . . . . . . . . . . . . do takiej sławy! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

102

4. Przez lata ćwiczeń przyjaciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do perfekcji w gimnastyce akrobatycznej. 5. Wyjazd na weekend nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do skutku z powodu złej pogody. 6. Kłóciliśmy się często, ale zawsze . . . . . . . . . . . . . . . do porozumienia. 7. Sąsiad po pięciu latach pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do stanowiska dyrektora. 8. Oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do wniosku, że lepiej będzie, kiedy przyjadą autobusem. 9. Po operacji dziadek powoli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do zdrowia. 10. On jest bardzo apodyktyczny i trudno jest z nim . . . . . . . . . . . . . . . . do ładu. 11. Związkowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do przekonania, że dyrektor powinien ustąpić ze swojego stanowiska. 12. Dyskutanci nie pozwolili mi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do głosu.

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix:

nad(e)−

‘ruch oznaczający zbliżanie się do miejsca, obiektu’ /‘approaching a place or object’

Uwaga: Czasowników z tym przedrostkiem używa się stosunkowo rzadko i najczęściej tylko w połączeniu z: iść – chodzić, jechać – jeź− dzić. Note: This prefix is used rarely, mainly with the verbs iść – chodzić, jechać – jeździć.

nadejść // nadchodzić nadjechać // nadjeżdżać

‘approach, get near, arrive, go / come to / come over/up’ ‘approach, get near, arrive, go / come to, drive up’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

103

Użycie przenośne nadejść // nadchodzić

czas, godzina... burza, grad, wiatr, chmury wiosna, lato, jesień, zima, wieczór, zmierzch, świt... listy, wiadomości, wieści, meldunki... posiłki, odsiecz

nadejść // nadchodzić nadjechać // nadjeżdżać

pociąg, tramwaj, autobus, taksówka...

44 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Wzór / Example: A. Wyjrzyj przez okno i sprawdź, czy goście już (nadchodzić) ...nadchodzą... B. Musisz być optymistką i wierzyć, że kiedyś ...nadejdą... lepsze czasy.

A. 1. Uważaj! (nadjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . autobus! 2. Rozmawialiśmy o koledze, który właśnie (nadchodzić) . . . . . . . . . . . . 3. Kiedy autobus wreszcie (nadjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszyscy pchali się do drzwi wejściowych. 4. Pasażerowie byli zdenerwowani, bo autobus długo nie (nadjeżdżać) ........................................................ 5. Może pani zaczekać, bo dyrektor (nadejść) . . . . . . . . . . lada moment. B. 1. Po parnym dniu (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gwałtowna burza. 2. Meteorolodzy ostrzegali mieszkańców, że (nadchodzić) . . . . . . . . . . . tajfun. 3. Dzieci nie mogły się doczekać, kiedy (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . święta! 4. Niepokojące wieści (nadchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z pola walki. 5. Zima w tym roku (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo wcześnie. 6. Czy (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już dzisiejsza poczta? 7. Będzie burza, bo (nadchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . czarne chmury! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

104

8. Kiedy (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . zmierzch, zrobiło się bardzo chłodno. 9. Śmierć, jak złodziej, (nadchodzić) . . . . . . . . . . . . zwykle niespodziewanie. 10. W życiu (nadchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . taki moment, że człowiek widzi, co jest w nim najważniejsze! 11. Skończyło się lenistwo, bo (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . czas egzaminów! 12. Gdyby nie (nadejść) . . . . . . . . . . . posiłki, na pewno przegralibyśmy tę bitwę! 13. Paczka (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo zniszczona. 14. Kiedy (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . jesień, dał o sobie znać mój reumatyzm! 15. Po mokrym, deszczowym lecie (nadejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . piękna, słoneczna jesień.

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: ob(e)−

czasowniki z tym przedrostkiem są tranzytywne i oznaczają: / Verbs with this prefix are transitive and denote: ‘ruch dookoła obiektu’ /‘movement round an object’ ‘ruch polegający na odwiedzeniu dużej liczby osób, miejsc w jakimś określonym celu’ /‘visiting a large number of persons/places purposefully, making a tour’ ‘go / come / walk around, pass by, inspect’ ‘go / come / travel / ride / drive around, pass around’ ‘fly around, circle, orbit’

obejść // obchodzić objechać // objeżdżać oblecieć // oblatywać

Użycie frazeologiczne obejść // obchodzić prawo, przepisy... obejść // obchodzić urodziny, święta... coś kogoś obchodzi/nie obchodzi objechać//objeżdżać kogoś za co

‘znajdować sposób bezkarnego niestosowania się’ ‘święcić, czcić’ ‘interesuje’ ‘zwymyślać, skrzyczeć’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

105

obejść się – obchodzić się obejść się//obchodzić się z kim obejść się//obchodzić się z bronią, ogniem... obejść się//obchodzić się bez kogo czego życie, los... obejść się// obchodzić się obejść się//obchodzić się smakiem obchodzić się//obejść się z ogniem, urządzeniem... obchodzić się//obejść się bez kogo czego obejdzie się//nie obejdzie się bez kogo czego strach, dreszcz... oblecieć// oblatywać kogoś wiadomości, wieści oblecieć// oblatywać wiadomości, wieści obiec// obiegać coś obleci

‘traktować kogoś w jakiś sposób’ ‘umieć się posługiwać’ ‘poradzić sobie’ ‘z kimś w jakiś sposób’ ‘zadowolić się chęcią na coś’ ‘poradzić sobie, dać sobie radę z obsługą’ ‘poradzić sobie’ ‘nie było, nie zaistniało’ ‘opanowywać kogoś’ ‘rozejść się po mieście, wsi...’ ‘rozejść się po mieście, wsi...’ ‘może być, ujdzie’

45 W miejsce kropek wstaw w dowolnym lub określonym czasie odpowied− nią formę czasowników podanych w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Wzór / Example: (obchodzić, obejść) Każdego roku kolędnicy ...obchodzili... całą wieś.

1. (obejść, obchodzić) Strażnik co wieczór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cały teren fabryki. 2. (obejść, obchodzić) Oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . park dookoła, bo droga na wprost była zamknięta.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

106

3. (obejść, obchodzić) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkie sklepy w centrum i nie znalazłam mojego rozmiaru bluzki! 4. (objechać, objeżdżać) Dlaczego (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rynek? Mogłeś od razu skręcić w lewo! 5. (objechać, objeżdżać) Nowożeńcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkich swoich krewnych, żeby zaprosić ich na wesele. 6. (oblatać, oblatywać) On pracuje w fabryce samolotów i . . . . . . . . . . nowe samoloty. 7. (objechać, objeżdżać) Wojtek tak się cieszył nowym rowerem, że od razu . . . . . . . . . . . . wszystkich kolegów, żeby się nim pochwalić! 46 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników obejść (się) // obchodzić (się) o znaczeniu frazeologicznym. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs obejść (się) // obchodzić (się) in their phraseological meanings. Wzór / Example: Biedny jest ten Tomek, bo życie ...obeszło się... z nim bardzo okrutnie! 1. On nigdy niczego nie załatwił zgodnie z prawem, zawsze . . . . . . . . przepisy! 2. Polacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . raczej imieniny, a Niemcy urodziny. 3. Co ją to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , że ty się z nim spotykasz! 4. Mam wyjątkowego męża, bo jego nic nie . . . . . . . . . . . , co robię z pieniędzmi! 5. Chrześcijanie prawosławni . . . . . . . . . . . . . . . Boże Narodzenie 2 tygodnie później niż katolicy. 6. (my) . . . . . . . . . . . . . . . . z nią jak z jajkiem, a mimo to się na nas obraziła. 7. Klienci wymagają, żeby ekspedientki . . . . . . . . . . . . . . . . z nimi grzecznie. 8. Los . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nim okrutnie, bo najpierw zmarła mu żona, a potem syn zginął w wypadku samochodowym. 9. Zabrakło już kremówek i musiałem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . smakiem. 10. Nauczycielka tłumaczyła dzieciom, jak należy . . . . . . . . . . . . . . . . z ogniem. 11. Żołnierze bardzo ostrożnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z amunicją. 12. Młodym matkom trudno jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bez pomocy babek. 13. Nie mogłem się . . . . . . . . . . . . . . . . . bez pomocy rodziny przy budowie domu. 14. Marysiu, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . imieniny: w lutym czy w sierpniu? 15. Wiadomość o ślubie Anny lotem błyskawicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . całą wieś!

47 Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

107

47 Wstaw w miejsce kropek właściwy zwrot frazeologiczny. / Fill in the blanks with the appropriate phrases. Wzór / Example: Musiałem się nauczyć jak należy ...obchodzić się... ‘obsługiwać’ z tą nową maszyną. 1. Przyszłam za późno do domu i pewnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie ominie mnie’ bez awantury. 2. Czy ty niczego nie potrafisz zrobić bez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nierespektowania’ prawa? 3. Kiedyś go kochałam, ale dzisiaj mnie już nic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘jest mi obojętny’. 4. Czy ty masz zwyczaj . . . . . . . . . . . ‘świętować’ imieniny czy urodziny? 5. Nie podoba mi się, jak on . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘traktuje’ ze swoimi współpracownikami. 6. Jeżeli inne metody wychowawcze zawiodły, to obawiam się, że . . . . . . . . . . . ‘nie będzie innej możliwości’ bez domu poprawczego. 7. Z tą starą porcelaną musisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘uważać, żeby jej nie rozbić’ bardzo delikatnie. 8. Na szczęście przy ostatniej powodzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie było konieczne’ bez ewakuacji mieszkańców. 9. Nie było już naszych ulubionych ciastek i musieliśmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘zadowolić się chęcią’ smakiem. 10. Rodzice powinni uczyć swoje dzieci, jak należy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘posługiwać się’ z ogniem.

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: od(e)−

przedrostek ten jest przeciwieństwem przedrostka pod(e)− w sytuacji, kiedy agens wykonuje ruch polegający na zbliżaniu się do obiektu, natomiast od(e) ‘ruch oddalający od jakiegoś punktu’. W przypadku czasowników tranzytywnych: nieść, wieźć ‘zabranie osoby, rzeczy do jakiegoś miejsca’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

108

/This prefix is the opposite of the prefix pod(e)− and denotes moving away from some point. In the case of the transitive verbs nieść, wieźć it denotes taking a person or thing to some place. odejść//odchodzić ‘go / walk away (from), leave, depart, set off’ odjechać//odjeżdżać ‘go / drive / ride away (from), leave, depart, set off’ odnieść //odnosić ‘carry / take / bring off / away’ odwieźć/ odwozić ‘transport / take / bring, deliver, give a lift back to’ odbiec//odbiegać ‘run / rush / dash away (from), diverge from’ odlecieć//odlatywać ‘fly off / away, take off’ odpłynąć//odpływać ‘sail / swim / float / steam away / off, leave harbor’

Użycie frazeologiczne odejść//odchodzić od zmysłów, rozumu... odejść//odchodzić na emeryturę odejść//odchodzić ze świata autobus, pociąg... odchodzi skąd żona odchodzi od męża; mąż odchodzi od żony ochota, chęci, siły... odchodzą odnieść//odnosić sukces, zwycięstwo... odnieść// odnosić skutek odnieść // odnosić obrażenia

‘(s)tracić jasność umysłu, świado− mość’ ‘przestać pracować w związku z osiągnięciem odpowiedniego wieku’ ‘umierać, umrzeć’

coś odnosi się do kogoś, czegoś odnieść się // odnosić się do kogoś, czegoś odnieść się // odnosić się do kogoś

‘dotyczy kogo, czego’ ‘ustosunkować się’

‘odjeżdża’ ‘opuszczać kogoś, zostawiać samego’ ‘coś mija, przechodzi, ustępuje’ ‘coś w życiu osiągnąć’ ‘dać pożądany wynik’ ‘zostać ranny’

‘zachowywać się’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

109

48 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Wzór / Example: (odjechać, odjeżdżać) Koleżanka ...odjechała... bez pożegnania. 1. (odejść, odchodzić) Marku, prosiłam cię tyle razy, żebyś . . . . . . . . . od okna! 2. (odwieźć, odwozić) Było bardzo późno i kolega wczoraj . . . . . . . . . . mnie do domu autem. 3. (odlecieć, odlatywać) Czy . . . . . . . . . . . . . . . już samolot do Paryża? 4. (odwieźć, odwozić) Koleżanka bała się o swoją córkę i codziennie . . . . . . . . . . . . . . ją do szkoły. 5. (odnieść, odnosić) Po obiedzie studenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . brudne naczynia do okienka. 6. (odnieść, odnosić) Zbyszku, czy wczoraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . książki do biblioteki? 7. (odpłynąć, odpływać) Statek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już od brzegu i nie zdążyliśmy pomachać mamie. 8. (odjechać, odjeżdżać) O której . . . . . . . . . . . . . pociąg do Katowic? 9. (odjechać, odjeżdżać) Kolega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zwykle w soboty na weekend do domu. 10. (odlecieć, odlatywać) Bociany przed tygodniem . . . . . . . . . . . . . . . już na południe. 11. (odpłynąć, odpływać) Prom do Ystad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zawsze z tego nadbrzeża. 12. (odjechać, odjeżdżać) Pospiesz się, bo za chwilę . . . . . . . . . . . . . . . nasz pociąg! 13. (odejść, odchodzić) Koledzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na bok i rozmawiali o czymś po cichu! 14. (odwieźć, odwozić) Rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci na wakacje, a sami zostali w domu. 15. (odnieść, odnosić) Marto, czy . . . . . . . . . . . . . mój płaszcz do pralni?

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

110

49 W miejsce kropek wstaw odpowiedni zwrot frazeologiczny podany wyżej. / Fill in the blanks with the appropriate phrases given above. Wzór / Example: Nie możesz chyba teraz ...odejść od żony..., kiedy ona spodziewa się dziecka! 1. Jestem twoją matką i powinieneś ‘traktować mnie’ . . . . . . . . . . . . . z szacunkiem. 2. Czy ty nie rozumiesz, że twoja mama za każdym razem ‘bardzo się denerwuje, traci zmysły’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., kiedy wracasz do domu tak późno! 3. Mimo zastosowania u chorego leków najnowszej generacji, lekarze ‘nie pokonali choroby’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Z powodu dużego bezrobocia po ukończeniu 65 lat musiałem ‘przestać pracować’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Nie wiem, czy mam rację, ale ‘przypuszczam po jego zachowaniu’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . że on mnie nie lubi. 6. W wypadku na autostradzie kilka osób ‘zostało rannych’ . . . . . . . . . 7. Jeżeli twoja skarga złożona u kierownika nie ‘osiągnie celu’ . . . . . . . . . . . . , będziesz musiała pójść do głównego dyrektora. 8. Chciałem pójść na spacer, ale ‘nie miałem ochoty’ . . . . . . . . . . . ., kiedy zobaczyłem, jak leje. 9. Częściej chyba mężowie ‘porzucają’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od swoich żon, niż żony od mężów. 10. Te krytyczne uwagi ‘dotyczą’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do wszystkich pracowników. 11. Czy szef w końcu ‘ustosunkował się’ . . . . . . . . . . . . . . . . . pozytywnie do twojej propozycji? 12. Po przebyciu ciężkiej choroby dziadkowi ‘dziadek stracił’. . . . . . . . . wszystkie siły.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

111

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: po−

‘nieobecność agensa w stosunku do czasu mówienia’ (cza− sowniki dokonane) / ‘approximate whereabouts of the agent at the moment of speaking’ (perfective verbs) ‘powtarzanie nieukierunkowanego ruchu przez krótki czas’ (czasowniki niedokonane) / ‘recurrent non−directional movement lasting a short pe− riod of time’ (imperfective verbs)

………… // pochodzić ………… // pojeździć ponieść // ponosić

‘to walk about, a little, a bit’ ‘to travel about, a little, a bit’ ‘to carry / take sth somewhere’; ‘to carry about’ ‘to drive, take sb somewhere, to give sb a ride’ ‘to sail away, to arrive / flow’; ‘to swim’ ‘to run / run over’; ‘to run about’ ‘to fly (away), to run over / hurry / hasten’; ‘to fly (a while / little)’

powieźć // powozić popłynąć // popływać pobiec // pobiegać polecieć // polatać

Użycie frazeologiczne pójść spać pójść, gdzie oczy poniosą pójść w czyjeś ślady pójść komuś na rękę pójść z torbami pójść z wizytą pójść po rozum do głowy pójść jak zmyty wódka, wino... poszło do głowy coś poszło z dymem pójść z kimś do łóżka

‘położyć się spać’ ‘pójść wszystko jedno dokąd’ ‘iść tą samą drogą życiową’ ‘oddać komuś przysługę, pomóc’ ‘zbankrutować’ ‘udać się w odwiedziny’ ‘wymyślić coś, znaleźć rozwiązanie’ ‘szybko wyjść zawstydzony’ ‘spowodowało zaburzenie równowagi’

droga, szlak... (po)biegnie spojrzenie, oczy pobiegły

‘jest, zostanie wytyczony’ ‘skierować wzrok’

‘spaliło się’ ‘odbyć stosunek płciowy’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

112

polecieć na skrzydłach polecieć na coś, kogoś prąd, energia... popłynie melodia, muzyka popłynie

‘szybko się gdzieś udawać spodziewając się pozytywnego rezultatu’ ‘złakomić się, dać się czymś skusić’ ‘zostanie doprowadzona’ ‘zostanie wykonana i będzie słyszalna’

50 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Wzór: Example: (pójść – pochodzić) Zostanę jeszcze w mieście i ...pochodzę... tro− chę po sklepach. 1. (pójść – pochodzić) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . już do domu, bo zrobiło się ciemno. 2. (pójść – pochodzić) Boli mnie głowa i chyba . . . . . . . . . . . . . . . . . . chwilę po świeżym powietrzu, to mi przejdzie. 3. (pojechać – pojeździć) W przyszłym tygodniu (my) . . . . . . . . . . . . . na wycieczkę. 4. (pojechać – pojeździć) Musisz jeszcze trochę . . . . . . . . . . . . . . . . . przed egzaminem na prawo jazdy. 5. (ponieść – ponosić) Pozwól, że ja teraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ten ciężki plecak. 6. (powieźć – powozić) Jak przyjedziecie do Krakowa, to (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . was trochę po okolicy. 7. (ponieść – ponosić) Myślę, że jak ty je trochę . . . . . . . . . . . . . . . . . ., to przestanie płakać! 8. (powieźć – powozić) Marysia zapytała mamę, czy może . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoją młodszą siostrzyczkę po parku. 9. (polecieć – polatać) Najpierw (my) . . . . . . . . . . . . samolotem do Paryża, a dalej (pojechać – pojeździć) . . . . . . . . . . . . . . . . pociągiem. 10. (pobiec – pobiegać) Mareczku, idź sobie trochę . . . . . . . . . . . . . . . po podwórku! 11. (polecieć – polatać) Przez 20 lat pracował jako pilot, więc trochę . . . . . . . . . . . . . . . po tym świecie! 12. (ponieść – ponosić) Stasiu, czy mógłbyś . . . . . . . . . . . . . . . . przez chwilę tę torbę? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

113

13. (pobiec – pobiegać) Niech sobie chłopcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . po podwórku! 14. (pobiec – pobiegać) Janku, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po mamę do sklepu, bo babci zrobiło się słabo. 15. (pojechać – pojeździć) Władek w swoim życiu sporo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po świecie! 16. (popłynąć – popływać) Kiedy matka zobaczyła syna, łzy . . . . . . . . . . jej z oczu. 17. (popłynąć – popływać) Czuję się świetnie, bo przez godzinę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na basenie. 18. (pojechać – pojeździć) Nie musisz nas odwozić, . . . . . . . . . . . . . . . . tramwajem. 19. (powieźć – powozić) Zobaczysz, jak przez parę minut . . . . . . . . . . . Agatę, to zaraz zaśnie. 20. (pójść – pochodzić) Czy wy też jutro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z nami do teatru? 51 W miejsce kropek wstaw odpowiedni zwrot frazeologiczny podany wyżej. / Fill in the blanks with the appropriate phrases given above. Wzór / Example: Nie mam pojęcia ‘co było powodem’ ...o co poszło..., ale gniewają się na siebie od miesiąca! 1. Adasiu, jeżeli tak dalej będziesz prowadzić ten interes, to ‘zbankru− tujesz’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ania została prawnikiem, a więc ‘wybrała tę samą karierę, co ojciec’ ........................................................ 3. Nie mogłem wstać z krzesła, bo te dwa kieliszki wódki ‘spowodowały zaburzenie równowagi’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Nie wiedziałem, jak sobie poradzę z remontem, ale ‘wymyśliłem’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i zatrudniłem fachowców. 5. Nie wiem, gdzie wczoraj spacerowałem, bo byłem tak zmęczony, że ‘było mi wszystko jedno dokąd idę’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 6. Przedwczoraj ‘odwiedziłem’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do moich nowych sąsiadów. 7. Przyszedł klient z pretensjami, ale udowodniłem mu, że nie ma racji i ‘wyszedł szybko bardzo zawstydzony’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . !

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

114

8. W wyniku uderzenia pioruna, cały dorobek życiowy ‘spalił się’ ...................................................... 9. Oglądaliśmy telewizję i ‘położyliśmy się’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero o drugiej. 10. Jestem już bardzo zmęczony i chyba ‘położę się spać’ . . . . . . . . . . . . 11. ‘zastosowałam się do twojej propozycji’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i zmieniłam fryzurę. 12. Kolega ‘zrozumiał, w jakiej jestem sytuacji’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i przedłużył mi termin zwrotu pożyczki. 13. Kiedy syn usłyszał w radiu o sprzedaży nowej gry komputerowej, ‘udał się natychmiast’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do najbliższego sklepu elektronicznego. 14. ‘wszyscy popatrzyli’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w stronę pary młodej. 15. Ożenił się z nią, bo ‘dał się skusić posagiem’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: pod(e)−

przedrostek ten jest przeciwieństwem przedrostka od(e)− w sytuacji, kiedy agens wykonuje ruch polega− jący na oddalaniu się od obiektu ‘oznacza zbliżanie się agensa do kogoś lub czegoś, znaj− dującego się niedaleko’ /‘the agent’s approach to an object or person situ− ated at a short distance’ ‘ruch z dołu do góry’(czasowniki: podnieść – podnosić) /‘the movement from underneath up’ (verbs pod− nieść – podnosić) ‘pomóc komuś w szybszym osiągnięciu celu ruchu’ (podwieźć – podwozić) /‘to help somebody reach his destination’ (verbs pod− wieźć – podwozić)

podejść // podchodzić podjechać // podjeżdżać

‘to approach / come nearer / advance; to walk / step up’ ‘to come /go / drive / ride up, to drive / ride uphill, to ascend’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

115

‘to raise / elevate / (up)lift’ ‘to give (sb) a lift / ride, to drop (sb)’ ‘to swim / sail / row up’ ‘to run / hasten up’ ‘to rise / fly up’

podnieść // podnosić podwieźć // podwozić podpłynąć // podpływać podbiec // podbiegać podlecieć // podlatywać

Użycie frazeologiczne serce komuś podchodzi do gardła żołądek komuś podchodzi do gardła podchodzić w jakiś sposób do kogoś podejść // podchodzić do egzaminu podnosić kwalifikacje, umiejętności podnieść bunt, protest, rebelię podnieść głos na kogoś podnieść problem, temat... podnieść na duchu podnieść do kwadratu, potęgi podnieść pensję, płacę, emeryturę podnieść ręce do góry podnieść rękę na kogoś

‘bać się, mieć mocne bicie serca z emocji’ ‘mieć mdłości’ ‘traktować kogoś, coś w jakiś sposób’ ‘próbować zdać’ ‘douczać się’ ‘protestować’ ‘zacząć krzyczeć, złościć się’ ‘powiedzieć o czymś’ ‘pocieszyć, dodać otuchy’ ‘pomnożyć daną liczbę przez siebie’ ‘zwiększyć’ ‘poddać się’ ‘zamierzyć się, uderzyć’

52 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. (Czasem możliwe jest użycie form od obu czasowników i form różnych czasów.) / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. (In some cases it is possible to use the both verbs and different tenses.)

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

116

Wzór / Example: (podejść – podchodzić) Mężczyzna ...podszedł... do kiosku i popro− sił o gazetę. 1. (podejść – podchodzić) Kiedy odpoczywał codziennie w parku, zawsze . . . . . . . . . . . . . . . do niego bezdomna kobieta i prosiła go o wsparcie. 2. (podjechać – podjeżdżać) Taksówki ciągle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pod samo wejście do hotelu. 3. (podnieść – podnosić) Czy mogłabyś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tę książkę, bo ja nie mogę się schylać. 4. (podwieźć – podwozić) Kolega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mnie codziennie z pracy do domu. 5. (podjechać – podjeżdżać) Dyplomaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . limuzynami na przyjęcie. 6. (podnieść – podnosić) Jacyś ludzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pijanego mężczyznę, ale on nie mógł ustać na nogach. 7. (podlecieć – podlatywać) Pies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mnie, kiedy mnie zobaczył. 8. (podbiec – podbiegać) Chłopcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do piłki rzuconej przez trenera. 9. (podwieźć – podwozić) Krzysiek . . . . . . . . . . . . . . . . żonę do dworca. 10. (podlecieć – podlatywać) Ptaki co chwilę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do karmiących je dzieci. 11. (podejść – podchodzić) W czasie powodzi woda . . . . . . . . . . . . . . do pierwszego piętra. 12. (podbiec – podbiegać) Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do swoich matek siedzących na ławce. 13. (podlecieć – podlatywać) Do zbierających okruchy wróbli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gołąb i je spłoszył. 14. (podnieść – podnosić) Wspólnymi siłami (my) . . . . . . . . . . . . samochód. 15. (podwieźć – podwozić) Poczekaj, ja też jadę do dworca i cię ................... ................... ............. ..

53

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

117

53 W miejsce kropek wstaw odpowiedni zwrot frazeologiczny podany wyżej. / Fill in the blanks with the appropriate phrases given above. Wzór / Example: Myślałem, że skończę z sobą, ale przyjaciel ‘dodał mi wiary w siebie’ ...podniósł mnie na duchu... 1. Nie denerwuj się, musisz ‘zmienić stosunek’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . spokojniej do tej sprawy. 2. Nie mam zamiaru w tym terminie ‘próbować zdać’ . . . . . . . . . . . . . do egzaminu. 3. Kiedy zobaczyłem chirurga, ‘serce zaczęło mi bić gwałtownie’ .................................................... 4. Nie lubię tej potrawy i jak ją widzę, ‘mam mdłości’ . . . . . . . . . . . . . 5. Podoba mi się to, jak ona ‘traktuje pacjentów’ . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Prelegent w swoim wykładzie ‘powiedział o głodzie’ . . . . . . . . . . . . 7. Dyrekcja nie chciała ‘podwyższyć pensji’ . . . . . . . . . . . . robotnikom. 8. Nie powinno się ‘krzyczeć’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dzieci. 9. Niestety liczbę ofiar należy ‘zwiększyć’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Otoczeni żołnierze ‘poddali się’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Żeby znaleźć dobrą pracę, trzeba ciągle ‘się douczać’ . . . . . . . . . . . 12. Zbuntowany syn chciał ‘uderzyć ojca’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Więźniowie ‘zaprotestowali’ . . . . . . . . . . . . . . . . . przeciw warunkom, w jakich odsiadywali swoje kary. 14. Matka zawsze potrafi ‘umiejętnie zwracać się’ . . . . . . . . . . . . . . . . . do swoich dzieci. 15. Przyjaciel zawsze wie, jak mnie ‘dodać mi otuchy’ . . . . . . . . . . . . . .

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: prze−

czasowniki z tym przedrostkiem są tranzytywne i mogą być użyte z przyimkiem przez lub bez niego, np. przejść ulicę – przejść przez ulicę /Verbs with this prefix are transitive and may be used with the preposition przez or without it, e.g. przejść ulicę – przejść przez ulicę. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

118

Oznaczają / They denote: ‘ruch przez coś’ / ‘movement across sth’ ‘przebycie jakiegoś dystansu’ / ‘covering some distance’ ‘minięcie czegoś’ / ‘going by, past, through something’ ‘go / come / walk past / through, pass, past’ przejechać // przejeżdżać ‘go / drive / ride past / through, bypass, cross, run over’ przenieść (się) // przenosić (się) ‘carry / take / bring across / through / over, transfer, convey, displace, move, shift’ przewieźć // przewozić ‘transport / take / bring across, haul, deliver, ferry’ przebiec // przebiegać ‘run / rush / dash across / through, range, cover’ przelecieć // przelatywać ‘fly past / overhead / through / over’ przepłynąć // przepływać ‘sail / swim / float / steam across / through’ przejść // przechodzić

Użycie frazeologiczne coś przechodzi bez echa ‘mija bez wrażenia’ burza, huragan... przechodzi // ‘przeciąga, mija’ przeszła, przeszedł // przejdzie czas, lata przechodzi, −ą // ‘przemijać, przeminąć’ przeszedł, przeszły // przejdzie, −ą przejść // przechodzić chorobę ‘przebyć chorobę, być chory’ przejść // przechodzić różne ‘zdobywać doświadczenie życiowe’ koleje w życiu coś przejść // przechodzić komu ‘komuś nasunęła się jakaś myśl’ przez głowę coś nie chce przejść // ‘nie może wypowiedzieć z jakiegoś przechodzić komu przez gardło powodu’ coś przechodzi ludzkie pojęcie, ‘jest trudne do zrozumienia’ wszelkie wyobrażenie coś przechodzi czyjeś siły ‘jest ponad siły’ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

119

przejść // przechodzić przez życie przejść // przechodzić do historii przejść // przechodzić do innego tematu przejść // przechodzić do następnej klasy przejść // przechodzić na inną wiarę przejść // przechodzić na emeryturę przejść // przechodzić nad czym do porządku dziennego przejść // przechodzić samego siebie przejść na „ty” strach, ciarki, dreszcze przechodzą

‘przeżyć życie’ ‘zostać uwieczniony’ ‘zmienić temat’ ‘otrzymać promocję do następnej, wyższej klasy’ ‘zmienić wyznanie’ ‘zostać emerytem’ ‘nie brać pod uwagę’ ‘okazać się lepszy’ ‘zmienić sposób zwracania się do kogoś, mówić do niego po imieniu’ ‘bać się’

przejechać się po kim

‘skrytykować’

przenieść się // przenosić się na stanowisko przenieść się // przenosić się na medycynę... przenieść się // przenosić się na tamten świat

‘zmieniać stanowisko pracy’ ‘zmienić kierunek studiów’ ‘umrzeć’

54 W miejsce kropek wstaw właściwą formę czasownika (czas teraźniejszy, przyszły i przeszły) podanego w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate present, past and future tense forms of the verbs given in parentheses.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

120

Wzór / Example: A. czas teraźniejszy (przejeżdżać) Codziennie (ja)/ ...przejeżdżam... obok tego banku. B. czas przyszły (przenieść się) Dlaczego (ty) ...nie przeniesiesz się... do miasta? C. czas przeszły (przewozić) Kto ...przewoził... ci meble do nowego mieszkania? A. 1. (przechodzić) Idąc do pracy, (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . obok dworca. 2. (przejeżdżać) Pracujemy w Podgórzu i codziennie . . . . . . . . . . . . . . przez Wisłę. 3. (przepływać) Zawodnicy na treningu . . . . . . . . . . . . . . . codziennie kilkaset metrów. 4. (przebiegać) Nikt nie lubi, kiedy czarny kot . . . . . . . . . . . mu drogę! 5. (przenosić) Ciągle zmieniam aranżację swojego mieszkania i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . meble z jednego pokoju do drugiego. 6. (przenosić się) Od jutra (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na inne stanowisko pracy. 7. (przewozić) Kierowcy MPK . . . . . . . . . . . . . . . . . codziennie tysiące pasażerów. 8. (przelatywać) Mieszkańcy pobliskiego lotniska skarżą się, że samoloty . . . . . . . . . . . . . . . zbyt nisko nad ich domami. B. 1. (przechodzić) Jak zmienię miejsce pracy, to codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . obok twojego domu. 2. (przejść) Babcia ma chore serce i kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 m, to musi chwilę odpocząć. 3. (przejeżdżać) Zmieniono układ ruchu i od dzisiaj autobusy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez most. 4. (przejechać) Ruch na tej ulicy zostanie wznowiony, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . delegacja rządowa. 5. (przepływać) Zmieniono bieg rzeki i odtąd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez łąki. 6. (przepłynąć) Nie wiem, czy oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . taki długi dystans bez odpoczynku? 7. (przenosić się) Czy w przyszłym roku (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nowego mieszkania? 8. (przenieść się, przenosić się) Nie mogę (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od razu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez kilka dni. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

121

9. (przenieść) Kiedy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoje rzeczy do mojego pokoju? 10. (przewozić) Nowymi autobusami można . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . więcej pasażerów. 11. (przewieźć) Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . twoje rzeczy do nowego domu? 12. (przebiegać) Tyle razy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .przez ulicę, aż spowodujesz wypadek! 13. (przebiec) Zobaczysz, (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dystans stu metrów szybciej niż ty! 14. (przelatywać) Zbliża się zima i niedługo bociany . . . . . . . . . . . . . . nad naszą wsią. 15. (przelecieć) Z okazji parady wojskowej odrzutowce . . . . . . . . . . . . . nad defiladą. C. 1. (przejść) Protestujący robotnicy . . . . . . . . . . przez centrum miasta. 2. (przechodzić) Wczoraj (my) . . . . . . . . . . . . . . . obok twojego domu, ale nie mieliśmy czasu, żeby wpaść do ciebie. 3. (przejechać) Zawodnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ten odcinek trasy bez punktów karnych. 4. (przejeżdżać) Zawsze (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez miasto, bo nie wiedzieliśmy, że można je ominąć. 5. (przenieść) Kiedy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkie książki, byłam bardzo zmęczona. 6. (przenosić) Oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . deski z jednej strony na drugą. 7. (przenieść się) Ewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do innego pokoju. 8. (przenosić się) Oni ciągle . . . . . . . . . . . . . . . . . z miejsca na miejsce. 9. (przewieźć) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już prawie wszystkie swoje rzeczy do nowego mieszkania. 10. (przewozić) Pacjentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . karetkami pogotowia do kliniki. 11. (przebiec) Nie mogłem iść dalej, bo czarny kot . . . . . . . . . . . . . . . . mi drogę. 12. (przebiegać) Kiedy byłem młodszy, to dystans stu metrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w 15 sekund. 13. (przelecieć) Nagle coś jak UFO . . . . . . . . . . . nad naszymi głowami! 14. (przelatywać) Samoloty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tak nisko nad naszymi głowami, że mogliśmy zobaczyć pilota! 15. (przepłynąć) Byliśmy z siebie dumni, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jezioro bez odpoczynku! 16. (przepływać) Na wakacjach codziennie (ja) . . . . . . . . . . . to jezioro. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

122

55 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę w czasie teraźniejszym, przyszłym lub przeszłym czasownika przejść – przechodzić w podanych niżej znaczeniach frazeologicznych. / Fill in the blanks with the appro− priate present, past or future tense forms of the verb przejść – prze− chodzić in the indicated meanings. I. ‘coś przemija’ / to pass, to cease, to come to an end 1. Lata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., zanim on zrozumie swój błąd! 2. W tym roku święta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam bardzo szybko. 3. Wczoraj wieczorem nad Krakowem . . . . . . . . . . . . . . . gwałtowna ulewa. 4. Wydawało się, że będzie padać dłużej, ale . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko burza i zaświeciło znowu słońce. 5. Sesja egzaminacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bez większych problemów. 6. U Marka było bardzo przyjemnie i nie wiadomo, kiedy nam wieczór ..............! 7. Urlop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam na remoncie mieszkania. 8. Zbyszku, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ci już ten ból głowy? 9. Ostatnio źle się czuję, bo miesiąc temu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . grypę. 10. Ostatnia sobota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nam na sprzątaniu mieszkania. 11. Ta myśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi przez głowę. 12. Lekarz zapytał mnie, czy w dzieciństwie . . . . . . . . . . . . . . . . zapalenie płuc? II. ‘coś mija / minęło bez problemu, konsekwencji; wrażenia, oddźwięku’ / to pass unnoticed, leaving no impression, without consequences; to be accepted without problem 1. Jego kandydatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kilkoma głosami. 2. Wniosek o przyznanie jej nagrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jednogłośnie. 3. Propozycja zmiany rozkładu zajęć nie . . . . . . . . . . . . . na zebraniu Instytutu. 4. Występ grupy rockowej . . . . . . . . . . . . . niezauważony przez miejscowe media. 5. Spektakle teatru ulicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bez wrażenia. 6. Moje dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkie szczepienia ochronne bez powikłań. 7. Moja córka zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z klasy do klasy bez problemu. III. ‘ktoś zdobywa doświadczenia życiowe doznając sukcesów lub niepowo− dzeń, trudności’ / to go through, to experience (to gain life experience) 1. Janek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez życie, nie doznając żadnej przykrości. 2. Kolega jest sierotą, w domu dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . twardą szkołę życia!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

123

3. Nie masz pojęcia, przez co oni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w życiu! 4. Dziadkowie opowiadali nam, przez co musieli . . . . . . . . . . . . w czasie wojny! IV. ‘ktoś zmienia coś na coś’ / to change from something to something else; to convert to a different belief 1. Wielu ludzie mieszkających w centrum . . . . . . . . . . . . . . . . z ogrzewania węglowego na gazowe. 2. Niektórzy ludzie . . . . . . . . . . . . . . . z płacenia gotówką na płacenie kartami kredytowymi. 3. Wczoraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na „ty” z moim szefem. 4. Szef obiecał mi, że od nowego roku . . . . . . . . . . . . . . . na wyższe stanowisko. 5. Edyta Stein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z judaizmu na katolicyzm. 6. Znajoma . . . . . . . . . . . . . . . z diety odchudzającej na dietę Kwaśniewskiego. 7. Od kiedy rodzice . . . . . . . . . . . na emeryturę, mają więcej czasu dla wnuków. 8. Po dyskusji telewizyjnej kandydatów większość wyborców . . . . . . . . . . . . . . na stronę republikańską. 9. Kolega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z polonistyki na slawistykę. V. ‘ktoś lub coś znalazło swoje miejsce w historii’ / to go down in history 1. I. Krasicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do historii jako bajkopisarz i satyryk. 2. Dzieci biorące udział w Powstaniu Warszawskim za swój heroizm . . . . . . . . . . . . . . . . . do historii. 3. Bitwa pod Grunwaldem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do historii polskiego oręża. VI. ‘ktoś, coś przewyższa kogoś lub jego wyobrażenia o czymś’ / to surpass, to be superior to somebody; to be excessive, beyond measure 1. Zawodnicy, osiągając taki wynik, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samych siebie. 2. Uczeń zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mistrza. 3. Zniszczenia spowodowane huraganem . . . . . . . . . . . . . . moje wyobrażenie! 4. Aktorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . samych siebie na przedstawieniu premierowym! 5. To zadanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . moje siły. 6. Jego bezczelność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ludzkie wyobrażenie! 56 Zastąp podane znaczenia zwrotami frazeologicznymi z czasownikami przejść – przechodzić/ Replace the meanings below with the appro− priate phrases using the verbs przejść – przechodzić.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

124

Wzór / Example: Jego arogancja jest niewyobrażalna. Jego bezczelność przechodzi ludz− kie pojęcie! 1. skończyć pracę zawodową z powodu osiągnięcia wieku emerytal− nego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. wypić z kimś ‘Bruderschaft’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. zaistnieć w historii z powodu jakiegoś niezwykłego dokonania w życiu ....................................................... 4. zmienić wiarę, np. z hinduizmu na buddyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. zmienić stanowisko w pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. mieć trudne doświadczenia życiowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. nie robić większych problemów z powodu czyjegoś postępowania ....................................................... 8. chorować na coś, np. na żółtaczkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. coś nie wywołało spodziewanego wrażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. coś wykracza poza przyjęte normy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Zastąp podkreślone fragmenty zdania związkami frazeologicznymi z cza− sownikami z przedrostkiem prze−. / Replace the underlined words with the appropriate phrases using the verbs with the prefix prze−. Wzór / Example: Po imieninach zaczęliśmy mówić do siebie po imieniu. ...przeszliśmy na „ty”... 1. Kiedy wyobraziliśmy sobie, co się mogło stać, zrobiło nam się zimno. ....................................................... 2. Piotr Fronczewski w ostatnim kabarecie był tak doskonały, że nie mógł już być lepszy! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Występ znanej wokalistki nie zrobił żadnego wrażenia. . . . . . . . . . . ....................................................... 4. Bardzo ciężko znosiła ostatnie zapalenie płuc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 5. To, co usłyszałem, było tak wulgarne, że nie mogę tego powtórzyć! ....................................................... 6. Marysia otrzymała promocję do siódmej klasy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Na świecie dzieje się bardzo dużo, ale mało wydarzeń zostaje zapa− miętanych na zawsze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

125

8. Przez moment pomyślałem o tym, że on się może obrazić. . . . . . . . ....................................................... 9. Żałowaliśmy, że on został zatwierdzony w ostatnich wyborach. . . . . . ....................................................... 10. Nawet nie wiem, kiedy minął tegoroczny karnawał. . . . . . . . . . . . . ....................................................... 11. Ostatnia premiera w operze nie została zauważona przez krytyków. ....................................................... 12. Janek zmienił swój kierunek studiów z chemii na fizykę. . . . . . . . ....................................................... 13. Jego zachowanie jest nie do zaakceptowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Patrząc na niego, pomyślałem, że już go gdzieś spotkałem. . . . . . . . ....................................................... 15. Żyła bardzo skromnie, a mimo to pisze się o niej w podręcznikach. ....................................................... 58 W miejsce kropek wstaw odpowiedni do kontekstu zdania zwrot fraze− ologiczny z czasownikami z przedrostkiem prze−. / Fill in the blanks with the appropriate phrases using the verbs with the prefix prze−. Wzór / Example: Kolega ‘awansował’ ...przeszedł... na wyższe stanowisko. 1. Jego debiut artystyczny ‘nikt go nie zauważył’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. To odkrycie archeologiczne na pewno ‘zostanie zapamiętane na zawsze’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Mówił o Mickiewiczu i nagle ‘zmienił temat’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Myśleliśmy, że zrobi nam awanturę z powodu naszego zachowania, ale on ‘nie wspomniał o tym, nie poświęcił temu najmniejszej uwagi’ ....................................................... 5. Sposób jego gry był na najwyższym poziomie, a w niektórych momentach ‘był tak doskonały, że nikt tego po nim nie oczekiwał’ ....................................................... 6. Mój syn źle się uczy i myślę, że będzie miał problemy, żeby ‘uzyskać pozytywne oceny, być promowany’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do następnej klasy. 7. Bałagan i marnotrawstwo, jakie panuje w tym zakładzie, ‘jest nie do zaakceptowania, jest wręcz skandaliczne’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

126

8. Czy nie ‘zastanowiłeś się nad tym’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , że on może kłamać? 9. Mimo silnego poparcia związku zawodowego jego kandydatura ‘nie została zaakceptowana’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Znaliśmy się już wystarczająco długo, tak że mogliśmy ‘mówić sobie po imieniu’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Moje wszystkie dzieci ‘chorowały na ospę’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Jak pomyślę o jutrzejszym egzaminie, to ‘robi mi się zimno’ . . . . . . ....................................................... 13. To, co ludzie o nich mówią, ‘nie mogę tego wypowiedzieć’. . . . . . . ....................................................... 14. Długo się przygotowywała, ale w końcu ‘stała się katoliczką’ . . . . . . ....................................................... 15. Był zahartowany, bo ‘życie go bardzo doświadczało’ . . . . . . . . . . . . . ....................................................... Uwaga: Dodanie do niektórych czasowników zaimka ‘się’: przejść się, przejechać się, przelecieć się, zmienia ich znaczenie na podobne do użycia przedrostka po−, w takich czasownikach jak: poczytam sobie, pośpiewam sobie itp., nadając im znaczenie krótkiego czasu wykonania czynności nazwanej przez czasownik. Note: Adding the pronoun ‘się’ to some verbs, przejść się, przeje− chać się, przelecieć się, changes their meaning in a way similar to ad− ding the prefix po−. Such forms as poczytam sobie, pośpiewam sobie, etc. mean that the action lasts for a short time. Np. Przejdę się trochę, to może przejdzie mi ten straszny ból głowy. Ty jesteś młodszy, przeleć się do kiosku po gazetę! Kolega dał mi się prze− jechać swoim nowym golfem. Marku, przejdź się z psem na spacer!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

127

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: przy−

‘osiągnięcie jakiegoś miejsca, punktu w przestrzeni bez spe− cyficznego przekroczenia granicy tego miejsca’. Znacze− nie tego przedrostka jest widoczne najlepiej w porówna− niu z przedrostkiem w−, np. Przyszedłem do domu. Wsze− dłem do domu. Przedrostek w− oznacza zawsze przekrocze− nie granicy zamkniętej przestrzeni, a w przypadku przed− rostka przy− nie ma tego znaczenia. /‘reaching a certain place, point in the space’. This pre− fix denotes reaching some point without crossing the imag− inary border of the place. This meaning is more evident if compared with the prefix w−, e.g.: Przyszedłem do domu vs. Wszedłem do domu. The prefix w− always means that an enclosed space has been entered; the prefix przy− does not have this meaning.

przyjść // przychodzić przyjechać // przyjeżdżać przynieść // przynosić przywieźć // przywozić przybiec // przybiegać przylecieć // przylatywać przypłynąć // przypływać

‘come/walk to(wards), arrive, approach’ ‘come/drive, to(wards), arrive, approach’ ‘carry/take/bring up/in, result in, produce’ ‘transport/take/bring, deliver, supply, give a lift’ ‘run/rush/dash up/up to, hasten’ ‘fly in, arrive, land’ ‘sail/swim/float/steam (up)to, arrive, dock’

Użycie frazeologiczne przyjść // przychodzić: do pieniędzy, majątku, władzy do rozumu do siebie, równowagi, przy− tomności przyjść // przychodzić do kogo z kłopotami, z problemami, z prośbą przyjść // przychodzić z pomocą z wizytą

‘osiągnąć coś’ ‘zmądrzeć’ ‘odzyskać równowagę’ ‘zwierzać, −yć się’ ‘pomagać, pomóc komuś’ ‘odwiedzać kogoś’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

128

przyjść // przychodzić komu do głowy, na myśl przyjść // przychodzić na świat coś przychodzi łatwo, lekko, bez wysiłku // z łatwością, z trudem komu przyszło na co co komu z czegoś przyjdzie /przyszło jak przyszło co do czego

‘wpaść na pomysł’ ‘urodzić się’ ‘może coś wykonywać’ ‘ktoś został zmuszony, doprowadzony do czegoś’ ‘jaką ktoś będzie miał korzyść z czegoś’ ‘kiedy trzeba było działać’

Przysłowia / Proverbs „Kto późno przychodzi, ten sam sobie szkodzi” „Przyszła koza do woza” 59 W miejsce kropek wstaw właściwą formę czasu teraźniejszego, przyszłe− go i przeszłego od czasowników: przyjść – przychodzić. / Fill in the blanks with the appropriate present, past and future tense forms of the verbs przyjść – przychodzić. Wzór / Example: A. czas teraźniejszy B. czas przyszły C. czas przeszły

Czy (ty) zawsze ...przychodzisz... tak późno? O której (ty) ...przyjdziesz... do domu? Zobacz, kto ...przyszedł...?

A 1. Jak często . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do was listonosz? 2. W soboty moja mama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas na obiad. 3. My zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w niedzielę do tego parku! 4. Ona ciągle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mnie pożyczać pieniądze. 5. O której . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goście? 6. Marku, jak często tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? 7. Od kiedy (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . punktualnie na zajęcia? 8. Wiesz przecież, że Jurek nigdy nie . . . . . . . . . . . . . . . do tego klubu! 9. Rzadko (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu przed dziesiątą. 10. Oni zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . spóźnieni.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

129

B. 1. Magda nigdy nie przychodziła na moje urodziny, ale w tym roku obiecała, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Czy jutro też (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dyskotekę? 3. Wygląda na to, że oni już dzisiaj nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Czy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w piątek na zajęcia? 5. Czy Nowiccy jutro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na twoje imieniny? 6. Babciu, ja . . . . . . . . . . . . . . . . . do ciebie w środy, a mama w soboty. 7. Pospiesz się, bo zaraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goście! 8. Ciekawa jestem, czy Adam dzisiaj . . . . . . . . . . . . . sam, czy z Dorotą? 9. Dziś nie możemy was odwiedzić, ale . . . . . . . . . . . . . . . do was jutro. 10. Pielęgniarka . . . . . . . . . . . co drugi dzień, żeby zmienić opatrunek. C. 1. Kiedy (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu, to drzwi były otwarte! 2. Z powodu wypadku na drodze (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pracy pół godziny później. 3. Krzysiu, koledzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cię odwiedzić! 4. Mamo, czy tatuś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już z pracy? 5. Niestety (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . za późno, bo nie zostało już nic do jedzenia! 6. Studenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nieprzygotowani na zajęcia. 7. Sąsiadka zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . do mnie na plotki po obiedzie. 8. Marysiu, czy dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już ze szkoły? 9. Pociąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . spóźniony piętnaście minut! 10. Nowakowie zwykle . . . . . . . . . razem, ale dzisiaj . . . . . . . . . . osobno. 60 W miejsce kropek wstaw właściwą formę czasu teraźniejszego, przyszłe− go i przeszłego od czasowników: przyjechać – przyjeżdżać / Fill in the blanks with the appropriate present, past and future tense forms of the verbs przyjechać – przyjeżdżać. Wzór / Example: A. czas teraźniejszy B. czas przyszły C. czas przeszły

Czy pociąg z Gdańska zawsze ...przyjeżdża... spóźniony? O której (ty) ...przyjedziesz... do Krakowa? Kto ...przyjechał... na miejsce profesora Nowaka?

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

130

A. 1. Ten autobus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zawsze przepełniony! 2. Czy, jak zwykle, (wy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym roku do Sopotu? 3. W środy (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu o piątej. 4. Rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas na Wielkanoc. 5. O której . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ekspres z Warszawy? 6. Ona zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tramwajem. 7. Kto z twojej rodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wesele? 8. W piątki (my) . . . . . . . . . . . . spóźnieni do pracy z powodu korków. 9. Ten chłopak jest bardzo samodzielny i zwykle sam . . . . . . . do szkoły. 10. Czy (ty) zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pierwszym ekspresem? B. 1. Będziesz musiał czekać aż piętnaście minut, dopóki nie . . . . . . . . . następny autobus. 2. Przykro nam, ale ja w tym roku nie . . . . . . . . . . . . do was na święta. 3. Czym (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . autobusem, czy swoim samochodem? 4. Czy razem z tobą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . twoi koledzy? 5. Czy w tym roku (wy) . . . . . . . . . . nad morze w lipcu, czy w sierpniu? 6. Ciekaw jestem, czy ten pociąg . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj punktualnie? 7. Za tydzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mój współmieszkaniec i wtedy zrobimy generalny porządek. 8. Czy Ania z Martą . . . . . . . . . . . . . . . jutro metrem, czy autobusem? 9. Od jutra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z Markiem do pracy. 10. Czy oni zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o tej samej porze? C. 1. Ojciec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj do domu o siódmej, ale zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . o ósmej. 2. Czy (wy) . . . . . . . . . . . . . . //. . . . . . . . . . . . . . . rannym ekspresem? 3. Czy (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj rano, czy wczoraj wieczorem? 4. Marku, babcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., idź się z nią przywitać! 5. Czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już pociąg osobowy z Katowic? 6. Na miejsce wypadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . policja. 7. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z wakacji opalone i wypoczęte. 8. Marek zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ostatnim pociągiem z pracy, ale dzisiaj pracował krócej i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już o siódmej. 9. Czy Roman . . . . . . . . . . . . . . . . wczoraj sam, czy ze swoją dziewczyną? 10. Co się stało, że ten autobus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj punktualnie, bo zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . spóźniony? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

131

61 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Wzór / Example: (przynieść – przynosić) Marku, czy ...przyniosłeś... książkę, o którą cię prosiłam? 1. (przywieźć – przywozić) Kto wczoraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Marysię z przedszkola? 2. (przylecieć – przylatywać) Czy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już skowronki? 3. (przypłynąć – przypływać) Czy ten prom zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . o piątej? 4. (przywieźć – przywozić) Pieczywo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . codziennie przed szóstą. 5. (przynieść – przynosić) O której wczoraj listonosz . . . . . . . . . . . . . . pocztę? 6. (przybiec – przybiegać) To jest posłuszny pies, który zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . do swojego pana! 7. (przypłynąć – przypływać) Zawodnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mety bardzo zmęczony. 8. (przybiec – przybiegać) Słysząc wołanie o pomoc, sąsiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . na ratunek. 9. (przylecieć – przylatywać) Zapaliłem światło i natychmiast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ćmy! 10. (przynieść – przynosić) Niektórym ludziom trzynastka . . . . . . . . . . . szczęście! 11. (przypłynąć – przypływać) Rzucaliśmy jedzenie i ryby . . . . . . . . . . . do brzegu. 12. (przywieźć – przywozić) Mąż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . żonie prezent z podróży zagranicznej. 13. (przywieźć – przywozić) Aniu, (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ci pozdrowienia od ciotki. 14. (przylecieć – przylatywać) Na wieść o urodzeniu dziecka mąż . . . . . . . . . . . do szpitala jak na skrzydłach. 15. (przybiec – przybiegać) Po kilku dniach pies . . . . . . . . . . . . . . . . . . sam do domu.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

132

62 Zastanów się nad podanymi niżej zdaniami i postaraj się je przetłuma− czyć na swój język ojczysty. / Analyze the sentences and try to translate them into your native language. 1. Jeżeli coś komuś lekko w życiu przychodzi, to zwykle sobie tego nie ceni. 2. Obudziłem się i pierwsza myśl, która mi przyszła do głowy – dzisiaj są urodziny mamy! 3. Sąsiad nie miał rodziny i z wszystkimi kłopotami przychodził do mnie. 4. Na starość przyszło mu być na garnuszku u dzieci. 5. Po pożarze domu sąsiadów cała wieś przyszła im z pomocą. 6. Dziecko kuzynki przyszło na świat z wadą serca. 7. Przepraszam cię, ale przyszłam z prośbą do ciebie, bo zabrakło mi mąki, a nie mam czasu iść do sklepu. 8. Kiedy przyszedł do siebie, z przerażeniem stwierdził, że jest w izbie wytrzeźwień! 9. Podejrzewam, że za ich bogactwem kryją się jakieś nieczyste interesy, bo według mnie za szybko przyszli (// doszli) do tak dużych pienię− dzy! 10. Żałował tego, co zrobił, ale za późno przyszedł (// doszedł) do rozu− mu, bo nie mógł już swojego błędu naprawić. 11. Opozycja przyszła (// doszła) do władzy niewielką przewagą głosów. 12. Kiedy przyjdzie jakaś choroba albo nieszczęście, przydadzą się wtedy pieniądze odłożone na czarną godzinę. 13. Babcia przyszła (// doszła) do zdrowia dopiero po serii antybioty− ków. 14. Co ci z tego przyjdzie, że powiesz mu prawdę? 15. Gdy przechodziłem koło cukierni, przyszła mi ochota na lody. 16. Sąsiedzi przyszli z wizytą do rodziców z okazji ich rocznicy ślubu. 17. Koleżanka zemdlała i dopiero po kilku minutach przyszła (// doszła) do siebie. 18. Nie rozumiem wandali, bo co im z tego przyjdzie, że zniszczą np. jakiś przystanek! 19. Poprosiłem go o pomoc, ale przyszło mi to z wielkim trudem, bo bałem się, że pomyśli „przyszła koza do woza”! 20. Spóźniłem się na przyjęcie i goście już zjedli wszystkie smakołyki, ale „kto późno przychodzi, ten sam sobie szkodzi”!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

133

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: roz(e)−

‘ruch z jednego miejsca w różnych kierunkach’ / ‘movement in various directions from one point’

rozejść się // rozchodzić się rozjechać się // rozjeżdżać się roznieść // roznosić rozwieźć // rozwozić rozbiec się // rozbiegać się

‘go separate ways, divide, separate, move apart’ ‘go separate ways, divide, separate, move apart’ ‘to distribute, deliver (the mail), carry around (tea, diseases)’ ‘to distribute, deliver (the mail), carry around’ ‘to disperse, run in all directions, scurry off, diverge’

Użycie frazeologiczne rozejść się // rozchodzić się o co się rozchodzi? ciepło, głos, światło... rozchodzi się drogi się rozchodzą pieniądze się rozchodzą // rozeszły // rozejdą plotki, wiadomości się rozchodzą rozeszły // rozejdą towary się rozchodzą coś rozchodzi //rozeszło // rozejdzie się po kościach

‘wziąć rozwód’ ‘jaka sprawa, w czym rzecz?’ (potocznie) ‘rozprzestrzenia się’ ‘ludzie zmierzają do swoich celów oddzielnie’ ‘są szybko wydawane’ ‘rozprzestrzeniają się’ ‘są szybko sprzedawane’ ‘kończy się niczym, nie daje rezultatu’

roznieść // roznosić plotki, wieści ‘rozprzestrzeniać’ roznosi kogoś ‘ktoś jest pełen energii’ kogoś roznosi złość, pycha... ‘rozpiera’ rozpłynąć się // rozpływać się nad kim, czym coś rozpływa się w ustach

‘zachwycać się’ ‘o smacznych potrawach’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

134

63 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników podanych w nawiasie. Kursywą zaznaczone jest użycie frazeologiczne. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs given in parentheses. Italics indicate the phraseological meaning. Wzór / Example: A. (czas teraźniejszy) Po kawie goście powoli ...rozchodzą się... do domu. B. (czas przeszły) Kto ...rozniósł... te plotki o moim ślubie? A. 1. (rozejść się – rozchodzić się) Po całym domu . . . . . . . . . . . . . . zapach pieczonego ciasta. 2. (rozejść się – rozchodzić się) Wypił gorącą herbatę i poczuł, jak ciepło . . . . . . . . . . . . . . po całym ciele . 3. (rozejść się – rozchodzić się) Po dzwonku uczniowie . . . . . . . . . . . . do swoich klas. 4. (rozbiec się – rozbiegać się) Zawsze na okrzyk Jaśka „kryć się” dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po okolicznych krzakach. 5. (roznieść – roznosić) Marek dorabia sobie w czasie wakacji i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gazety po domach. 6. (rozwieźć – rozwozić) Kowalski pracuje w hurtowni i . . . . . . . . . . . . towar po sklepach. 7. (rozwieźć – rozwozić) Czy ci panowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jeszcze węgiel po domach? 8. (roznieść – roznosić) Ta kelnerka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko zupy. 9. (roznieść – roznosić) Niektóre tropikalne owady . . . . . . . . . . . . . . groźne choroby. 10. (rozbiec się – rozbiegać się) Dzieci bawią się w chowanego i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w różnych kierunkach, żeby się ukryć. 11. (rozejść się – rozchodzić się) Za tydzień . . . . . . . . . . . moi znajomi. 12. (rozejść się – rozchodzić się) Plotki zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w błyskawicznym tempie! 13. (rozejść się – rozchodzić się) Czuję, że nasze drogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo różnimy się charakterami. 14. (rozejść się – rozchodzić się) Ekspedientka radziła mi, żebym kupił tę książkę, ponieważ jej nakład . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w bardzo szybkim tempie. 15. (roznieść – roznosić) Ciekaw jestem, kto w naszym akademiku . . . . . . . . . te plotki? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

135

16. (roznieść – roznosić) Czy nie widzisz, jak go od tygodnia . . . . . . . . . . . . . . energia! 17. (roznieść – roznosić) Wybudowali sobie dom w dzielnicy willowej i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ich pycha! 18. (rozpłynąć się – rozpływać się) Czy ona zawsze tak . . . . . . . . . . . . . . . . nad swoim wnuczkiem? 19. (rozpłynąć się – rozpływać się) Ona jest świetną kucharką i każda jej potra− wa . . . . . . . . . . . . . . . . w ustach! 20. (rozejść się – rozchodzić się) To nieprawdopodobne, jak szybko . . . . . . . . . . pieniądze! B. 1. (rozejść się – rozchodzić się) Po apelu harcerze . . . . . . . . . . . . . . . . do swoich namiotów. 2. (rozjechać się – rozjeżdżać się) Goście po drugim dniu wesela . . . . . . . . . . . . . . . . . . do swoich domów. 3. (roznieść – roznosić) Listonosz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj listy dużo wcześniej niż zwykle. 4. (rozwieźć – rozwozić) Czy konwojenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już wszystkie towary? 5. (rozbiec się – rozbiegać się) Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . po boisku. 6. (rozejść się – rozchodzić się) Tłum gapiów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po przyjeździe policji. 7. (rozjechać się – rozjeżdżać się) Zwykle goście . . . . . . . . . . . . . . . . . po północy. 8. (rozwieźć – rozwozić) Studenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ulotki po różnych miastach. 9. (roznieść – roznosić) Czy kelnerzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już deser? 10. (rozejść się – rozchodzić się) Widzowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu w milczeniu. 11. (rozejść się – rozchodzić się) Czy pamiętasz, w którym roku oni . . . . . . . . . . . . . . .? 12. (rozpłynąć się – rozpływać się) Babcia zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nad swoimi wnukami. 13. (roznieść – roznosić) Czy nie wiesz, kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tę plotkę, że chodzę z Agatą? 14. (rozejść się – rozchodzić się) Zapach bzu . . . . . . . . . . . . . . po całym parku. 15. (rozejść się – rozchodzić się) Ich drogi już dawno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 16. (rozejść się – rozchodzić się) Mimo że wszyscy byli zbulwersowani tą sprawą, wszystko szybko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po kościach. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

136

17. (roznieść – roznosić) Nie mogła opanować wzburzenia i nadal . . . . . . . . . . ją złość! 18. (rozejść się – rozchodzić się) Nie wiem, na co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pieniądze w tym roku? 19. (rozejść się – rozchodzić się) Zapach palącego się drewna . . . . . . . . . . . . . . po pokoju. 20. (rozejść się – rozchodzić się) Ten słownik . . . . . . . . . . . . . . w ciągu miesiąca.

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: u−

‘częściowy, nieskończony ruch’ / ‘incomplete, partial movement’ ‘ruch w górę’ / ‘movement up’ ‘to go a distance; to go away; to withdraw; to escape’ ‘to travel/drive/ride (a distance)’ ‘to raise; to be able to lift/bear /carry’; ‘to rise into the air’ ‘to take/carry away; to transport; ‘to convey’ ‘to swim/sail (a distance) away’ ‘to run (a distance)’ ‘to rise in the air’; ‘to run (a distance)’

ujść // uchodzić ujechać unieść // unosić uwieźć upłynąć ubiec ulecieć // ulatywać

Użycie frazeologiczne ujść cało, z życiem ujść śmierci, kary coś uchodzi bez kary, na sucho coś ujdzie w tłoku coś uszło czyjejś uwagi czas upływa dużo wody upłynęło od czasu, gdy... czas ubiega

‘zdołać się ocalić’ ‘uniknąć’ ‘nie pociąga żadnych konsekwencji, udaje się’ ‘z trudem do zaakceptowania’ ‘zostało niezauważone’ ‘mija’ ‘dużo czasu minęło od jakiegoś wydarzenia’ ‘mija’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

137

64 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników z przedrost− kiem u−. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs with the prefix u−. Wzór / Example: (ujść – uchodzić) (my) ...Uszliśmy... kawałek drogi, a dzieci już były zmęczone! 1. (ujechać – ujeżdżać) (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko jakieś 10 km i musieliśmy się zatrzymać. 2. (ujść – uchodzić) Pacjent po operacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . parę kroków i musiał się położyć. 3. (ujść – uchodzić) Coś mi się wydaje, że . . . . . . . . . . . . . . . wam gaz z kuchenki. 4. (ubiec) Zawodnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko 100 m i doznał kontuzji ścięgna. 5. (ulecieć – ulatywać) Pisklę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko kilka metrów i spadło na ziemię. 6. (unieść – unosić) Kiedy (on) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . głowę, zobaczyliśmy jego smutny wyraz twarzy. 7. (unieść – unosić) Uczniowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w górę ręce. 8. (unieść – unosić) Nie wiem, czy ty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tak wielki ciężar? 9. (upłynąć) Jacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już kilka mil morskich. 10. (unieść – unosić) Co kilka minut wiatr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . suche liście w parku. 65 Podane w cudzysłowie omówione znaczenia zastąp odpowiednimi zwro− tami frazeologicznymi. / Replace the fragments in quotation marks with the appropriate phrases. Wzór / Example: Kuzyn jechał w tym autobusie, który uległ wypadkowi i ledwo ...uszedł z życiem...‘nie zginął’. 1. Ciesz się, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘wydostać się ze śmiertelnego niebezpieczeństwa’, bo inni nie mieli takiego szczęścia! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

138

2. Syn miał szczęście, że męża nie było w domu, bo inaczej nie . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie uniknąłby kary’. 3. Na nic się zdało „wyjście po angielsku” dyrektora, bo i tak nie . . . . . . . . . ‘zostało zauważone’ wszystkich uczestników zebrania. 4. Dotąd ci się udawało, ale tym razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie unikniesz konsekwencji’. 5. Czy dobrze mi w tej sukience? Nie jest najlepsza, ale . . . . . . . . . . . . ‘od biedy może być’. 6. Olu, jak się cieszę, że cię widzę! Ile to już . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘minęło’ od naszego ostatniego spotkania? 7. Zapomniałam zapłacić za telefon, a termin płatności . . . . . . . . . . . ‘skończył się’1 sierpnia! 8. Wieczory na ogół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi ‘spędzam’ na oglądaniu telewizji. 9. Spotkanie kolegów z klasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘przebiegało’ im na wspomnieniach z czasów szkolnych. 10. Ani się nie spostrzegłam, kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘skończył się’ rok od śmierci męża.

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: w(e)−

‘ruch agensa do wewnątrz jakiejś zamkniętej przestrzeni z podkreśleniem przekroczenia granicy tego miejsca’. Znaczenie tego przedrostka jest widoczne najlepiej w po− równaniu z przedrostkiem przy−, np. Wszedłem do domu. Przyszedłem do domu. / This prefix denotes entering an enclosed space. Its mean− ing is more evident if compared with the prefix przy−, e.g.: Przyszedłem do domu vs. Wszedłem do domu.

wejść // wchodzić wjechać // wjeżdżać wnieść // wnosić wwieźć // wwozić wpłynąć // wpływać wbiec // wbiegać wlecieć // wlatywać

‘to enter, get / come / walk / step in // into’ ‘to drive, ride / go / come in // into // up’ ‘to carry / bring / take in // into’ ‘to import / ship in / bring in’ ‘to enter / sail / swim / flow / fall into’ ‘to run into // in’ ‘to fly / enter /get / be blown / run / rush into’ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

139

Użycie frazeologiczne coś komuś wchodzi do głowy ‘przyswaja sobie jakąś wiedzę’ wejść // wchodzić komuś na głowę ‘pozwalać komuś robić, co mu się podoba’ coś wchodzi komuś jednym uchem, ‘ktoś nie słucha uważnie’ a wychodzi drugim wejść // wchodzić do historii, ‘zostaje uznany jako klasyk’ literatury... wejść // wchodzić do komisji, ‘zostać członkiem’ grona, rodziny, rządu, spółki... wejść // wchodzić w detale, ‘zastanawiać się, rozważać szczegóły... szczegółowo’ wejść // wchodzić komuś ‘przeszkadzać komuś w czymś’ w drogę, paradę wejść // wchodzić na dobrą / ‘zmienić styl życia na dobry lub zły’ złą drogę wejść // wchodzić w grę ‘być branym pod uwagę’ wejść // wchodzić w czyjeś ‘starać się zrozumieć czyjąś sytuację’ położenie, skórę wejść // wchodzić w rachubę ‘coś jest brane pod uwagę’ wejść // wchodzić w rozmowę / ‘włączyć się w rozmowę’ do rozmowy coś wchodzi komuś w nałóg, krew ‘staje się czyimś przyzwyczajeniem, drugą naturą’ ustawa, prawo... wchodzi w życie ‘zaczyna obowiązywać’ wnieść // wnosić humor, radość, smutek... wnieść // wnosić podanie, skargę, sprzeciw, wniosek... wnieść // wnosić coś nowego wnieść // wnosić posag / w posagu

‘wprowadzić’ ‘przedstawić do rozpatrzenia’ ‘wprowadzić’ ‘powiększyć majątek’

wpłynąć // wpływać na kogo, na co

‘mieć wpływ’

skarga, podanie, wniosek... wpływa

‘zostają wniesione’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

140

66 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników z przedrost− kiem w(e)−. / Fill in the blanks with the appropriate verb forms with the prefix w(e)−. Wzór / Example: (wlecieć – wlatywać) Jaskółka ...wleciała... do pokoju przez otwarte okno. A. czas teraźniejszy i przyszły 1. (wlecieć – wlatywać) Ciekaw jestem, czy ta sikorka . . . . . . . . . . . . . . do karmnika? 2. (wnieść – wnosić) Jutro (my) . . . . . . . . . . . . . . . . meble do kuchni. 3. (wejść – wchodzić) (ty) Nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na kawę? 4. (wjechać – wjeżdżać) Czy ten pociąg zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na czwarty peron? 5. (wpłynąć – wpływać) O której . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do portu prom z Kopenhagi? 6. (wwieźć – wwozić) Jak myślisz? Ile dewiz turyści . . . . . . . . . . . . . . . w tym roku do Polski? 7. (wbiec – wbiegać) Ciekaw jestem, który zawodnik jako pierwszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na metę. 8. (wejść – wchodzić) Nigdy (my) nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kościoła z nakryciem głowy. 9. (wnieść – wnosić) Kiedy wreszcie (oni) . . . . . . . . . . . . . deser i kawę! 10. (wjechać – wjeżdżać) Czy (ty) nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzisiaj autem do garażu? B. czas przeszły 1. (wnieść – wnosić) Robotnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . meble po schodach, bo winda była nieczynna. 2. (wejść – wchodzić) Kiedy Adam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pokoju, to oniemiał, kiedy mnie zobaczył. 3. (wjechać – wjeżdżać) Zawsze (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do miasta od strony południowej, dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . od północnej. 4. (wbiec – wbiegać) Dziecko . . . . . . . . . . . . . . . . . z płaczem do pokoju. 5. (wwieźć – wwozić) Przemytnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . do kraju papierosy bez akcyzy. 6. (wnieść – wnosić) Pielęgniarze . . . . . . . . . chorą do karetki pogotowia. 7. (wejść – wchodzić) Kiedy (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na podwórko, dzieci od razu do nas podbiegły. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

141

8. (wpłynąć – wpływać) Statek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . powoli do portu. 9. (wpłynąć – wpływać) Żaglówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do przystani. 10. (wjechać – wjeżdżać) Dzisiaj (ja) nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do garażu z powodu śniegu. 67 Omówione w cudzysłowie znaczenia zastąp odpowiednimi zwrotami fra− zeologicznymi. / Replace the meanings given in quotation marks with the appropriate phrases. Wzór / Example: Jestem tak zły, że mógłbym komuś zrobić krzywdę ...gdyby mi wszedł w drogę... ‘gdyby pojawił się na mojej drodze’ 1. Wielcy ludzie nie od razu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stają się postaciami historycznymi’ 2. Nie mam w tej chwili czasu na to, żeby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘analizować drobne sprawy’ 3. On jest zawsze tak roztargniony, że wszystko, co się do niego mówi, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie słucha i od razu zapomina’ 4. Mimo trudności finansowych, jakie mamy, sprzedaż auta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘jest niemożliwa’ 5. Dzieci zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . .‘są powodem radości w rodzinie’ 6. Dyskusja była jałowa, dopiero pod koniec przewodniczący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘ją ożywił, podając nowe szczegóły’ 7. Codzienna drzemka po obiedzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie mogę się bez niej obejść’ 8. Żeby tę sprawę załatwić, musisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘skontaktować się z dyrektorem’ 9. Nie sądzę, żeby nacjonaliści . . . . . . . . . . . . ‘stali się członkami rządu’ 10. Czy ty zawsze musisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘przeszkadzać mi w osiągnięciu celu’ 11. Mimo że siedzę już nad książkami od kilku godzin, nic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘niczego nie mogę się nauczyć’ 12. Opozycja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘sprzeciwiła się’ przeciw nowelizacji ustawy. 13. Nikt i nic nie może . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘mieć wpływ na zmianę mojej decyzji’ 14. Gdybyś mogła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘mnie zrozumieć’, zmieniłabyś do mnie swój stosunek.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

142

15. Musisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‘porozumieć się’ z ludźmi, którzy zajmują się tą sprawą. 16. Nowa ustawa o szkolnictwie wyższym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘zaczęła obowiązywać’ od 1983 roku. 17. Ożenił się z moją siostrzenicą i w ten sposób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stał się członkiem rodziny’ 18. On tak lubi dzieci, że pozwala im . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘bawić się wszędzie i wszystkim’ 19. Nie mogę żyć bez pracy społecznej, ponieważ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stała się ona dla mnie nieodzowna’ 20. Nieodpowiednie towarzystwo było powodem tego, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ‘zaczął pić i zaniedbywał pracę’

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: wy−

‘ruch agensa na zewnątrz jakiejś zamkniętej przestrzeni’(an− tonim przedrostka w−). Podobne znaczenie ma przedrostek po−, z tym że oznacza on tylko opuszczenie jakiegoś miejsca bez wyraźnego określenia przekroczenia jego granicy prze− strzennej, np. On wyszedł (z pracy) do domu. On poszedł do domu. / This prefix denotes movement from an enclosed space outward (opposite of the prefix w−). A similar meaning is denoted by the prefix po−, but it only implies leaving a place, without a clear indication of crossing its spatial border, e.g.: On wyszedł (z pracy) do domu. On poszedł do domu.

wyjść // wychodzić wyjechać // wyjeżdżać wynieść // wynosić wywieźć // wywozić wybiec // wybiegać wylecieć // wylatywać wypłynąć // wypływać

‘to go / leave / march out, to withdraw from’ ‘to drive / go / leave / drive out’ ‘to carry out // away, remove, take away’ ‘to take away, remove, dispose, send abroad, ship out’ ‘to run / dash / dart out’ ‘to fly out’ ‘to sail, swim out’ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

143

Użycie frazeologiczne wyjść // wychodzić za mąż wyjść // wychodzić na dwór, wyjść // wychodzić z choroby, depresji... wyjść // wychodzić z wprawy wyjść // wychodzić z mody, z użycia wyjść // wychodzić z założenia wyjść // wychodzić z siebie wyjść // wychodzić na swoje wyjść // wychodzić na zdrowie wyjść // wychodzić na głupka, błazna, durnia nie móc wyjść z podziwu wyjść // wychodzić na ludzi coś wychodzi z głowy coś wychodzi bokiem, gardłem coś wychodzi na jaw, na wierzch, na światło dzienne wyjść // wychodzić na czymś dobrze / źle

‘zmienić stan cywilny’ ‘na zewnątrz’ ‘(wy)zdrowieć’ ‘stracić jakąś umiejętność’ ‘nie nosi się, nie używa się’ ‘przyjmować jakąś zasadę, stanowisko’ ‘być bardzo zdenerwowany’ ‘nie stracić; zyskać’ ‘jest korzystne dla zdrowia’ ‘skompromitować się’ ‘nie wierzyć, że coś mogło się stać’ ‘staje się porządnym człowie− kiem’ ‘zapomina się (chwilowo) o czymś’ ‘brzydnie, staje się nie do zniesienia’ ‘coś nie jest już tajemnicą’ ‘odnosić korzyść / stracić’

Przysłowia / Proverbs „Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło” „Wyszedł jak Zabłocki na mydle” „Wyszło szydło z worka” 68 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników z przedrost− kiem wy−. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs with the prefix wy−.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

144

Wzór / Example: (wyjść – wychodzić)/ O której zwykle (ty) ...wychodzisz... z domu do pracy? A. czas teraźniejszy i przyszły 1. (wyjść – wychodzić) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero za pół godziny. 2. (wyjechać – wyjeżdżać) W przyszłym tygodniu (my) . . . . . . . . . . . . . na wczasy. 3. (wywieźć – wywozić) Na wakacje (my) . . . . . . . . . . . dziecko na wieś. 4. (wypłynąć – wypływać) Wisła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z Beskidów. 5. (wylecieć – wylatywać) Pisklęta są już duże i pewnie za tydzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w swój pierwszy lot. 6. (wybiec – wybiegać) Za każdym razem, kiedy wracam do domu, dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . mi naprzeciw. 7. (wywieźć – wywozić) Jest taki upał w mieście, że jutro (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rodzinę na wieś. 8. (wywieźć – wywozić) Co roku (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stare ubrania do domu dziecka. 9. (wyjechać – wyjeżdżać) Cieszę się , bo za 2 dni . . . . . . . . . . na urlop. 10. (wynieść – wynosić) Najpierw (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tapczan, a potem szafę. B. czas przeszły 1. (wyjechać – wyjeżdżać) Ostatnio (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 razy w roku w góry. 2. (wynieść – wynosić) Przed malowaniem (my) . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkie meble. 3. (wywieźć – wywozić) Starą lodówkę (ja) . . . . . . . . . . . . . na działkę. 4. (wywieźć – wywozić) O której wczoraj (oni) . . . . . . . . . . . . . . śmieci? 5. (wybiec – wybiegać) Piłkarze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na boisko w biało−czerwonych strojach. 6. (wyjść – wychodzić) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . za późno z domu i spóźniłem się na pociąg. 7. (wylecieć – wylatywać) Po otwarciu klatki ptaki . . . . . . . . . . . . . . . . na wolność. 8. (wynieść – wynosić) Cały ubiegły tydzień (ja) . . . . . . . . . . . . . śmieci! 9. (wyjechać – wyjeżdżać) Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na kolonie nad morze. 10. (wywieźć – wywozić) Hitlerowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkich mieszkańców do obozu. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

145

69 Omówione w cudzysłowie znaczenia zastąp odpowiednimi zwrotami fra− zeologicznymi. / Replace the meanings given in quotation marks with the appropriate phrases. Wzór / Example: ...Wyszedłem na swoje..., sprzedając kolekcję znaczków. ‘specjalnie nie zarobiłem i nie straciłem’ 1. ‘Poślubiła go’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wbrew woli swoich rodziców. 2. Dziś już nie potrafię tak szybko pracować, ponieważ . . . . . . . . . . . . . . ‘dawno tego nie robiłem’ 3. Tak się zdenerwowałem, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie zapanowałem nad sobą’ 4. Dziś już nikt się tak nie ubiera, ponieważ to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘jest już niemodne’ 5. Z powodu twojej niedyskrecji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stały się jasne nasze plany’ 6. ‘Nie udała nam się inwestycja’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na inwestowaniu w obligacje. 7. Adam po wojsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘stał się innym człowiekiem’ 8. Picie ziół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘będzie korzystne dla twojego zdrowia’. 9. Posłuchałem twojej rady i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘zbłaźniłem się’. 10. ‘Zapomniałem’ . . . . . . . . . . . . . . ., że byliśmy umówieni na wieczór. 11. Codzienne jedzenie owsianki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘już nie mogę jej jeść’ 12. Mama ‘ciągle się dziwi’ nie może . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., że tak się zmieniłem. 13. Projektując ten budynek, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘braliśmy pod uwagę’, że ma on służyć osobom niepełnosprawnym. 14. Po 50 latach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‘zostały ujawnione’ dokumenty bezpieki. 15. Maszyny do pisania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘przestały być używane’ jakieś 10 lat temu.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

146

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: za−

1. ‘osiągnięcie przez agensa celu ruchu’ / ‘denotes reaching the goal of movement’ 2. ‘ruch przy okazji innego, podstawowego ruchu, którego celem jest krótki pobyt w jakimś miejscu’ / ‘denotes additional movement aimed at staying at a given place for a short time, which accompanies the primary movement’ 3. ‘ruch niespodziewany, ukradkowy’ / ‘unexpected, secretive movement’

zajść // zachodzić zajechać // zajeżdżać zanieść // zanosić zawieźć // zawozić

1. ‘to get / reach’, 2. ‘drop in / call on’, 3. ‘steal / creep from behind / intercept’ 1. ‘to get / arrive / reach’, 2. ‘to stay / put up’, 3. ‘to bar way’ ‘to carry / take’ ‘to carry / take by vehicle’

Użycie frazeologiczne słońce, księżyc zachodzi // zajdzie słońce zaszło, księżyc zaszedł zajść daleko, wysoko zajść // zachodzić za daleko

‘zapadać za horyzont’

oczy zaszły // zachodzą łzami, bielmem...; okulary zachodzą mgłą niebo zaszło // zachodzi chmurami, czerwienią... zajść // zachodzić w ciążę zachodzić w głowę coś zaszło między kim a kim

‘pokrywać się’

zabiegać o coś

‘dużo osiągnąć w życiu’ ‘coś osiągnęło niepożądany rezultat’

‘pokrywać się’ ‘moment zapłodnienia’ ‘dziwić się, nie rozumieć’ ‘coś miało miejsce, powstało, zdarzyło się’ ‘starać się o coś usilnie’

70 Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

147

70 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników z przedrost− kiem za−. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs with the prefix za−. Wzór / Example: (zajść – zachodzić) Poszedłem na spacer i ...zaszedłem... aż do Lasku Wolskiego. A. czas teraźniejszy i przyszły 1. (zajechać – zajeżdżać) Jak pojedziesz prosto, to . . . . . . . . . . . . . . . . do samego centrum. 2. (zajść – zachodzić) Nie wiem, jak (ja). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do schroniska z tą zwichniętą nogą. 3. (zanieść – zanosić) Najpierw sam zjem obiad, a potem . . . . . . . . . . go babci. 4. (zawieźć – zawozić) Kierowcy strajkują i sami . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły. 5. (zajechać – zajeżdżać) Pociąg już jest spóźniony i nie wiadomo, o któ− rej (my) . . . . . . . . . . . . . . . . . . na miejsce. 6. (zajść – zachodzić) Mama od czasu do czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do chorej sąsiadki. 7. (zawieźć – zawozić) Kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . twoją córkę do szkoły? 8. (zanieść – zanosić) Najpierw (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . swój bagaż, a potem pomogę tobie. 9. (zajść – zachodzić) (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . do ciebie, jak będę wracała z zakupów. 10. (zajechać – zajeżdżać) Uważaj, bo ten kierowca . . . . . . . . . . . . . . . . ci drogę! B. czas przeszły 1. (zajść – zachodzić) Nie jechały tramwaje i (my) . . . . . . . . . . . . . . . . do domu dopiero na 23:00! 2. (zajechać – zajeżdżać) Pijany kierowca . . . . . . . . . . . . . . . mi drogę! 3. (zanieść – zanosić) Codziennie (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . obiad sparaliżowanej sąsiadce. 4. (zanieść – zanosić) Czy ktoś . . . . . . . . . . . . . już tę paczkę na pocztę? 5. (zajść – zachodzić) Idąc z pracy do domu, robotnicy . . . . . . . . . . . . . do baru na piwo . 6. (zawieźć – zawozić) (ty) . . . . . . . . . . . . . . . . . już bagaże na dworzec? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

148

7. (zajechać – zajeżdżać) Pociąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do Gdańska z dwugodzinnym opóźnieniem. 8. (zajechać – zajeżdżać) (my) . . . . . . . . . . . . . . . . na miejsce bar− dzo zmęczeni. 9. (zawieźć – zawozić) Policja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pijanych młodych ludzi na komisariat. 10. (zajść – zachodzić) (ja) . . . . . . . . . . do domu dopiero po północy! 71 Podane w cudzysłowie omówione znaczenia zastąp odpowiednimi zwro− tami frazeologicznymi. / Replace the meanings given in quotation marks with the appropriate phrases. Wzór / Example: Była bardzo ciemna noc, bo księżyc ...zaszedł... za chmury. ‘schował się’ 1. W lecie słońce . . . . . . . . . . . . . . . . ‘kryje się za horyzontem’ bardzo późno. 2. Dopiero po ośmiu latach małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘spodziewa się dziecka’ 3. Nie wiem, co ‘stało się powodem nieporozumień’ . . . . . . . . . . . . . . między nimi, ale wzajemnie się unikają. 4. Kiedy wszedł do pokoju, okulary . . . . . . . . . . . . . . . ‘pokryła mu mgła’ 5. Sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nabrały takiego zaawansowanego biegu’, że wycofanie się z transakcji było niemożliwe. 6. Kiedy go zobaczyła, oczy . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘niemal się rozpłakała’ 7. On jest bardzo przedsiębiorczym człowiekiem i na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘zostanie kimś wielkim’. 8. On od lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‘stara się o jej przychylność’.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

149

Czasowniki ruchu z przedrostkiem: Verbs of motion with the prefix: z(e)−

‘ruch skierowany w dół od jakiegoś miejsca’ / ‘movement directed downward’ ‘ruch z powierzchni jakiegoś miejsca’ / ‘movement off the surface of something’ Formy z zaimkiem „się” oznaczają ruch z różnych kierun− ków do jakiegoś punktu centralnego. / Forms with the pronoun „się” denote movement from different directions towards one center.

zejść // schodzić zejść się // schodzić się zjechać // zjeżdżać zjechać się // zjeżdżać się znieść // znosić zwieźć // zwozić zlecieć // zlatywać zlecieć się // zlatywać się zbiec // zbiegać zbiec się // zbiegać się spłynąć // spływać

‘to go / come / walk / step down’ ‘to gather / come together / meet’ ‘to pull over / drive / go down; to turn aside’ ‘to gather / come together / meet’ ‘to take / carry / bring down’ ‘to convey / transport /carry / cart’ ‘to fly / alight / fall / come / run down’ ‘to come running, flying / meet / throng’ ‘to run / flow down, to escape, to run away, to make off’ ‘to come, get, flock together / converge / meet’ ‘to flow / drift / float’

Użycie frazeologiczne zejść na manowce, marne, psy, złą drogę... zejść na drugi, dalszy plan rozmowa, dyskusja zeszła na jakiś temat zejść komuś z oczu zejść ze świata skóra komuś schodzi czas (rok, miesiąc, wieczór...) schodzi na czymś

‘stać się niemoralnym’ ‘stać się mniej ważnym, dać czemuś pierwszeństwo’ ‘zmieniono temat, zaczęto mówić o kimś, czymś innym’ ‘usunąć się z pola widzenia’ ‘umrzeć’ ‘łuszczy się’ ‘upływa, mija bezproduktywnie’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

150

zjechać kogoś zjechać komuś na kark znieść // znosić coś cierpliwie, bez sprzeciwu, po męsku... znieść // znosić kogoś nie znosić kogoś, czegoś znieść // znosić krzyż coś źle znieść // znosić, np. klimat, alkohol... znieść // znosić coś od kogoś, np. krytykę znieść // znosić ustawy, cenzurę, przepisy... wiatr, prąd rzeki kogoś znosi kura znosząca złote jajo ktoś zbiegł z więzienia, obozu...

‘ostro skrytykować’ (potocznie) ‘zaskoczyć kogoś swoją nieproszoną wizytą’ (potocznie) ‘wytrzymać ból, przykrość’

‘tolerować czyjąś obecność’ ‘nie cierpieć kogoś, czegoś; nienawidzić’ ‘pogodzić się z losem’ ‘organizm nie toleruje czegoś’ ‘pozwalać na krytykę siebie’ ‘unieważnić’ ‘sprawia, że ktoś, coś zostaje ze− pchnięte z obranego kierunku’ ‘o kimś, o czymś przysparzającym dóbr, bogactw’ ‘uciekł’

72 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasowników z przedrost− kiem z(e)−. / Fill in the blanks with the appropriate forms of the verbs with the prefix z(e)−. Wzór / Example: (zejść – schodzić) Dziadek powoli ...schodził... po schodach. A. czas teraźniejszy i przyszły 1. (zejść – schodzić) Poczekaj na mnie, za chwilę . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dół i ci pomogę. 2. (znieść – znosić) Marku, kiedy wreszcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . swoje rzeczy do piwnicy? 3. (zjechać – zjeżdżać) Turyści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . windą do kopalni soli w Wieliczce. 4. (zejść – schodzić) Aniu, zobacz, czy sąsiadka z szóstego piętra nie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dół, bo muszę z nią porozmawiać. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

151

5. (zwieźć – zwozić) Martwię się, kto . . . . . . . . . . . . . . . na dół te ogromne konary drzew? 6. (zlecieć – zlatywać) Uważajcie dzieci, bo talerze . . . . . . . . . . . . . . . na podłogę! 7. (zbiec – zbiegać) Kto szybciej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tej góry? 8. (zlecieć – zlatywać) Jacku uważaj, bo . . . . . . . . . . . . . . . z tej drabiny! 9. (zjechać – zjeżdżać) Założymy się, że (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tego stoku? 10. (zejść – schodzić) Codziennie (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dla zdrowia po schodach! 11. (zejść się – schodzić się) Goście dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo powoli. 12. (zjechać się – zjeżdżać się) Na imieniny mamy zawsze . . . . . . . . . . . cała rodzina. 13. (zejść się – schodzić się) Za tydzień u mnie . . . . . . . . . . . . . . . . . wszyscy koledzy z klasy. 14. (zjechać się – zjeżdżać się) Kiedy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już wszyscy zaproszeni goście, zacznie się oficjalne powitanie. 15. (zbiec się – zbiegać się) Zawsze w miejscu wypadku . . . . . . . . . . . . . gapie. 16. (zbiec się – zbiegać się) Za chwilę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu pewnie fani naszej gwiazdy! 17. (zlecieć się – zlatywać się) Ćmy zawsze . . . . . . . . . . . . . . . do światła. 18. (zlecieć się – zlatywać się) Nie krzycz tak, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . sąsiedzi i pomyślą, że coś się stało. 19. (zjechać się – zjeżdżać się) Popatrz, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . już pierwsi zaproszeni goście! 20. (zejść się – schodzić się) Nie wiem, czy nasze drogi kiedyś . . . . . . . . . . . . ................... . B. czas przeszły 1. (zejść – schodzić) (my) . . . . . . . . . . . . . z tej góry ponad 2 godziny! 2. (zjechać – zjeżdżać) Górnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na najniższy poziom wydobywczy. 3. (zlecieć – zlatywać) Gołębie . . . . . . . . . . . . z dachów do karmiących je dzieci. 4. (zjechać – zjeżdżać) Na górę wyjechaliśmy wyciągiem, ale w dół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nartach. 5. (zbiec – zbiegać) Mimo prośby mamy dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tej stromej góry.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

152

6. (znieść – znosić) Najpierw (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . książki, a potem resztę rzeczy. 7. (zjechać – zjeżdżać) Byliśmy zmęczeni jazdą autostradą i . . . . . . . . . na boczną drogę. 8. (zejść – schodzić) Marysiu, zobacz, kto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na dół? 9. (znieść – znosić) Dziewczyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . książki, a chłopcy . . . . . . . . . . . . . . . . meble. 10. (zwieźć – zwozić) Goprowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . rannego turystę na nartach. 11. (zjechać się – zjeżdżać się) Cały dzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zaproszeni goście. 12. (zjechać się – zjeżdżać się) Światowej sławy chirurdzy . . . . . . . . . . . . . . . na konferencję poświęconą transplantacji serca. 13. (zbiec się – zbiegać się) W tym roku Wigilia . . . . . . . . . . . . . . . . . z niedzielą. 14. (zlecieć się – zlatywać się) Kiedy Jaś wrócił z wojska, od razu . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkie sąsiadki. 15. (zlecieć się – zlatywać się) Chłopcy . . . . . . . . . . . na dźwięk gwizdka. 16. (zejść się – schodzić się) Raz w tygodniu (one) . . . . . . . . . . . . . . . . u Ewy na plotki. 17. (zejść się – schodzić się) Nie mogliśmy rozpocząć punktualnie uroczy− stości, bo zaproszeni goście . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo wolno. 18. (zbiec się – zbiegać się) Nasze myśli . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym samym momencie i wymieniliśmy tylko znaczące spojrzenia. 19. (zlecieć się – zlatywać się) Wróble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do okruchów wysypanych im przez starszą panią. 20. (zejść się – schodzić się) W każdy czwartek koledzy . . . . . . . . . . . . . . . . . na piwo w pobliskim pubie. 73 Podane w cudzysłowie omówione znaczenia zastąp odpowiednimi zwro− tami frazeologicznymi. / Replace the meanings in quotation marks with the appropriate phrases. Wzór: Example: Chłopak po śmierci matki ...zszedł na złą drogę... ‘zmarnował się’ 1. W obliczu zagrożenia życia dziecka moje problemy . . . . . . . . . . . . . . ‘się mniej ważne’ 2. Dyrektor miał zły dzień i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘skrzyczał mnie’

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

153

3. Mimo krat i strażników więzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘uciekł’ 4. Byłam zdenerwowana, bo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘nie w porę przyjechała cała rodzina w odwiedziny’ 5. Syn był alkoholikiem, ale matka z godnością . . . . . . . . . . . . . . . . ‘przyjmowała swój krzyż’ 6. Tak się opaliłem, że po paru dniach cała skóra mi . . . . . . . . . . . . . . ‘się złuszczyła’ 7. Babcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . ‘umarła’ z tego świata w wieku 90 lat. 8. On jest tak złośliwy, że nie ‘nie mogę być w jego towarzystwie’ ....................................................... 9. Po 1989 roku sejm ‘unieważnił’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cenzurę. 10. Płynęliśmy kajakiem i nagle zaczęło nas ‘zaczęliśmy płynąć’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w złym kierunku. 11. Po przyjęciu nowej aktorki Ewa ‘stała się mniej ważna’ ...................................................... 12. Wolałbym, żebyś na jakiś czas ‘żebym cię nie widział’. . . . . . . . . . . . . ....................................................... 13. Mam świetnego szefa i od niego mogę ‘może mnie krytyko− wać’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Nie mogę jechać na wakacje w góry, bo ‘źle się czuję w górskim klimacie’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Nasza ciotka w Stanach to ‘osoba przysparzająca nam dobra’ .......................................................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

154

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises Czasowniki przedrostkowe od: iść – chodzić dojść – dochodzić nadejść – nadchodzić obejść – obchodzić odejść – odchodzić podejść – podchodzić przejść – przechodzić przyjść – przychodzić

rozejść się – rozchodzić się ujść – uchodzić wejść – wchodzić wyjść – wychodzić wzejść – wschodzić zajść – zachodzić zejść – schodzić

74 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań./ Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Adasiu, ...ze...jdź z tej drabiny, bo spadniesz! 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jdźcie do nas w najbliższą niedzielę na kawę. 2. Koncert był bardzo nudny i . . . . . . . . . . . . . . szliśmy przed końcem. 3. Kiedy . . . . . . . . . . . . . szedłem do pokoju, zobaczyłem, co się stało! 4. Policja prosiła gapiów, żeby się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . szli. 5. Ile razy w miesiącu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . chodzicie do tej siłowni? 6. Zapłaciłem mandat, bo . . . . . . chodziłem ulicę w niedozwolonym miejscu. 7. Dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jdźcie od okna, bo możecie wypaść! 8. . . . . . szłam wszystkie sklepy w okolicy i nie znalazłam świeżej bazylii. 9. Źle mi się jechało, bo od jakiegoś czasu . . . . . . . . . . . . . . . . chodziło mi powietrze z lewego koła. 10. Spóźnił się z pracy na obiad, bo wracając . . . . . . szedł do baru na piwo. 11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . szliśmy po schodach, bo winda była zepsuta. 12. Niestety lato się kończy i . . . . . . . . . . . chodzą smutne, jesienne dni. 13. Zbyszku, czy mógłbyś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jść bliżej? 14. Dzieci . . . . . . . chodziły do przechodniów, prosząc o datki na powodzian. 15. Byłem tak zmęczony, że . . . . . . . . . szedłem na szczyt ostatkiem sił! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

155

16. Piesi często . . . . . . chodzą przez ulicę w niedozwolonych miejscach. 17. Bardzo proszę . . . . . jdźcie do środka, bo nie będziemy rozmawiać na korytarzu! 18. Czy wiesz, o której dziś rano . . . . . . szło słońce? 19. Jak . . . . . jdziesz na dół, to ci powiem, o co chodzi! 20. Popatrz, dopiero co posialiśmy tę marchew, a już . . . . . . chodzi! 21. Czuję gaz! Sprawdź, czy przypadkiem nie . . . . . chodzi z naszej kuchenki! 22. Na zachodzie zrobiło się czarno i widać, że stamtąd . . . . . chodzi burza! 23. W zimie słońce . . . . . . . chodzi bardzo wcześnie. 24. Kiedy . . . . chodziliśmy do domu, widzieliśmy z daleka nasze dzieci! 25. Dobry gospodarz codziennie przed nocą . . . . chodzi swoje gospodarstwo. 26. Manifestanci spokojnie . . . . . . . zeszli się do swoich domów. 27. Andrzeju, nie . . . . . . . chodź teraz z domu, bo . . . . . . chodzi burza! 28. Było mi za gorąco przy ognisku i . . . . . . . szedłem na bok. 29. Z pola bitwy . . . . . . chodziły niepokojące wieści! 30. Nad Krakowem . . . . . . . . szła dziś gwałtowna burza. 75 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the sentences into the past tense. Wzór / Example: Idziemy na dyskotekę.

Szliśmy na dyskotekę.

1. Oni chyba wejdą do tej kawiarni. 2. Wyjdziecie na sam szczyt? 3. Aniu, przejdziesz przez park? 4. Dojdę z nim tylko do dworca! 5. Podejdę do tego pana. 6. Odejdziemy na bok. 7. Rozejdziemy się po zebraniu. 8. Adasiu, pójdziesz na zajęcia? 9. Zejdziemy po schodach. 10. Nadejdzie burza! 11. Obejdziemy rynek. 12. Ewo, wejdziesz do środka? 13. Marek przyjdzie na kawę. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

156

14. Marysiu, przyjdziesz do babci? 15. Koledzy zejdą się w barze. Czasowniki przedrostkowe od: jechać – jeździć dojechać – dojeżdżać najechać – najeżdżać nadjechać – nadjeżdżać objechać – objeżdżać odjechać – odjeżdżać podjechać – podjeżdżać przejechać – przejeżdżać

przyjechać – przyjeżdżać rozjechać się – rozjeżdżać się wjechać – wjeżdżać wyjechać – wyjeżdżać zajechać – zajeżdżać zjechać – zjeżdżać

76 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Codziennie (ja) ...do...jeżdżam autobusem do pracy. 1. Sprawdź, czy babcia już . . . . . jechała do domu! 2. . . . . . . . . . . . . . . jechaliśmy z głównej drogi, żeby gdzieś zjeść obiad. 3. Pogotowie . . . jechało na miejsce wypadku po dziesięciu minutach. 4. Nie wiem, czy tym zepsutym samochodem . . . . . . jadę do warsztatu naprawczego. 5. Dzieci . . . . . . jeżdżały na sankach z niewielkiego pagórka. 6. Co tydzień . . . . . . jeżdża do nas babcia na weekend. 7. Autobus . . . . . jechał obok nas, nie zatrzymując się na przystanku. 8. Codziennie . . . . . jeżdża tysiące samochodów przez Aleje. 9. . . . . . jechaliśmy całe miasto i nigdzie nie znaleźliśmy miejsca do parkowania. 10. Pociąg . . . . . . . . . jechał do Warszawy z półgodzinnym spóźnieniem. 11. Służby sanitarne . . . . . . jechały wszystkie wsie dotknięte powodzią. 12. Autobus do Rabki . . . . . . jeżdża zawsze z pierwszego stanowiska. 13. W ostatnim dniu kolonii dzieci . . . . . jeżdżały się do swoich domów. 14. Niespodziewanie ciężarówka . . . . . . jechała mi drogę, co stało się przyczyną kolizji. 15. Z tego dworca autobusy . . . . . jeżdżają się do różnych miast woje− wództwa.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

157

16. Mimo wcześniejszych obaw, bez problemu . . . . . jechaliśmy z tej stromej góry! 17. Kolega . . . . jechał na Zachód w poszukiwaniu dobrze płatnej pracy. 18. Na szczyt wyszliśmy szlakiem, ale w dół . . . . . . jechaliśmy kolejką. 19. Nie . . . . . jeżdżamy samochodem do miasta, bo zwykle mamy pro− blemy z parkowaniem. 20. Marku, . . . . . jedziesz samochodem do garażu, czy zostawisz go na ulicy? 21. Nie skończyliśmy rozmowy, bo . . . . jechał autobus i ja musiałam nim pojechać. 22. Czekałam na autobus, ale niespodziewanie . . . . . . jechał kolega swoim autem i podwiózł mnie do domu. 23. Złapałem gumę, bo . . . . . jechałem na gwóźdź. 24. Uważaj, bo . . . . . jeżdża tramwaj! 25. Autobusy . . . . . . . jeżdżają na swoje stanowiska parę minut przed odjazdem. 77 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the verbs into the past tense. Wzór / Example: Przyjadę wieczorem. Przyjechałem wieczorem. 1. Pojedziemy nad morze. 2. Przyjedzie rodzina. 3. Wyjadę o świcie. 4. Marku, wjedziesz do garażu? 5. Podjedziemy pod sam dom! 6. Zjadę windą. 7. Objedziecie centrum? 8. Dojadę na czas! 9. Odjedziemy za tydzień. 10. Oni przejadą przez most. 11. Nadjedzie pociąg. 12. Pojadę autobusem. 13. Tym samochodem ujadę tylko parę kilometrów! 14. Oni rozjadą się w swoje strony. 15. One dojadą przed świtem.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

158

Czasowniki przedrostkowe od: nieść – nosić donieść – donosić nanieść – nanosić odnieść – odnosić podnieść – podnosić przenieść – przenosić przynieść – przynosić

roznieść – roznosić unieść – unosić wnieść – wnosić wynieść – wynosić zanieść – zanosić znieść – znosić

78 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Adasiu, nie wiesz, kto ...przy...niósł te książki? 1. Nagły podmuch wiatru . . . niósł w powietrze śmieci leżące na ulicy. 2. Myślałam, że nie . . . . niosę tej walizki do przechowalni, bo była tak ciężka! 3. Wezbrana po deszczach rzeka . . . . . niosła wiele konarów drzew na brzegi. 4. Gołębica . . . . . nosiła pokarm głodnym pisklętom. 5. Janku, . . . nieś książki do biblioteki, bo mamy je już ponad miesiąc. 6. . . . . . . . nieśmy razem ten kamień do ogrodu, bo sam nie dam rady! 7. Poranna mgła . . . . . . nosiła się do góry, wróżąc złą pogodę. 8. Zawsze w terminie . . . . . . noszę pożyczone książki do biblioteki. 9. Po przeczytaniu . . . . . . noszę gazetę sąsiadowi. 10. . . . . . . niosłem dwie warstwy lakieru na zaimpregnowane drewno. 11. . . . . . . nieśliśmy na dół niepełnosprawnego kolegę. 12. . . . . . . . . . . . . niesiemy najpierw plecaki do namiotu, a potem wykąpiemy się w jeziorze. 13. Kilkakrotnie zamiatałem chodnik, ale wiatr ciągle . . . . . . . . . . . . . nosił nowe, suche liście. 14. Marku, mógłbyś mi pomóc . . . . . . . nieść te ulotki reklamowe po osiedlu? 15. Niektóre owady . . . . . . . noszą groźne choroby. 16. Wiosłowaliśmy z całych sił, ale prąd rzeki . . . . . nosił nas do brzegu. 17. Mamo, niech Adam dzisiaj . . . . . . niesie śmieci, bo ja . . . . . . niosłem wczoraj!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

159

18. Mój syn jest alkoholikiem i . . . . . . nosi wszystko z domu na wódkę. 19. Kiedy . . . . . . . . . . .nieśliśmy meble, mieszkanie nabrało zupełnie innego wyrazu. 20. Nie lubię stagnacji i ciągle . . . . . . noszę meble z jednego miejsca na drugie. 21. Pielęgniarki codziennie rano . . . . . . noszą chorym śniadanie. 22. Aniu, pomóż mi . . . . . . nieść leżaki do domku, bo nadchodzi burza. 23. Marek dawniej był roznosicielem mleka i codziennie rano . . . . nosił lokatorom mleko pod drzwi. 24. Kto . . . . . . niósł tyle błota do przedpokoju? 25. Koledzy . . . . . . nieśli mnie do góry i odśpiewali 100 lat! 79 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the verbs into the past tense. Wzór / Example: Przyniosę zakupy.

Przyniosłem zakupy.

1. Zniesiesz walizkę? 2. Wyniosę śmieci. 3. Przeniesiemy meble. 4. Doniosą bagaże. 5. Odniosę książki. 6. Podniosą szlaban. 7. Listonosz rozniesie zawiadomienia. 8. Poczty sztandarowe wniosą sztandary. 9. Zaniesiecie im jedzenie? 10. Doniesiesz te torby do domu? 11. Rozniesiemy zaproszenia na ślub. 12. Wiatr naniesie liście. 13. Chłopcy przyniosą drewno. 14. Studenci roznoszą ulotki. 15. Dziewczynka nie podniesie tej torby. 16. Kto zaniesie ojcu gazetę?

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

160

Czasowniki przedrostkowe od: wieźć – wozić dowieźć – dowozić nawieźć – nawozić obwieźć – obwozić odwieźć – odwozić powieźć – powozić przewieźć – przewozić

przywieźć – przywozić rozwieźć – rozwozić wwieźć – wwozić wywieźć – wywozić zawieźć – zawozić zwieźć – zwozić

80 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Czy dzisiaj ...wy...wożą śmieci na naszym osiedlu? 1. Brakło piwa, ale za pół godziny . . . . . . . wieźli nowe beczki. 2. W ciągu miesiąca . . . . . . wieźliśmy tyle drewna na opał, że wystarczy go na całą zimę. 3. Konwojenci o świcie . . . . . . . wozili poranne gazety do kiosków. 4. Mieliśmy w domu tyle niepotrzebnych ciuchów, że . . . . wieźliśmy dwa worki na wieś. 5. Przemytnicy . . . . . . wieźli do kraju nieoclone towary. 6. Korzystając z dobrej pogody, rolnicy . . . . . . wozili zboże z pól. 7. Nie martw się, że nie zdążysz na ostatni tramwaj, bo ja cię . . . . . . . . wiozę do domu autem. 8. Najpierw . . . . wiozę Adama do szkoły, a potem pójdziemy na zakupy. 9. Po powstaniu listopadowym wielu powstańców . . . . . wieziono na Sybir. 10. W czasie wakacji . . . wieźliśmy krewnych z zagranicy po całej Polsce. 11. Dlaczego . . . . . wozisz te niepotrzebne graty z miejsca na miejsce? 12. Nie było kontroli na granicy i . . . . . . . . . . . . wieźliśmy do Polski wszystko, co kupiliśmy za granicą. 13. Kto . . . . . wiezie babcię do domu? 14. Nie wiem, kto . . . . . . wiezie mi rzeczy do nowego mieszkania? 15. Kolega mieszka na moim osiedlu i codziennie . . . . . wozi mnie do pracy. 16. Janku, sprawdź, czy . . . . . . wieźli już gazety do kiosku! 17. Zawsze . . . . . . wożę prezenty dla rodziny z podróży zagranicznych. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

161

18. Sąsiad swoim samochodem pomógł nam . . . . wozić gości na wesele. 19. Muszę przed południem . . . . . . wieźć całą pocztę w moim rejonie. 20. Uciekł mi autobus, ale na szczęście kolega jechał w moim kierunku i . . . . . wiózł mnie do pracy. 21. Nie wiem, czy uda mi się . . . . . wieźć te lody w takim upale? 22. Zawsze . . . . . . wożę swoją dziewczynę do domu, bo mieszka poza miastem. 23. W czasie wakacji zwykle . . . . . . wozimy dzieci do babci na wieś. 24. Tato, co mi . . . . . . wieziesz z podróży do Francji? 25. Marku, dlaczego . . . . . . . wiozłeś tyle piasku? Czasowniki przedrostkowe od: płynąć – pływać dopłynąć – dopływać nadpłynąć – nadpływać odpłynąć – odpływać opłynąć – opływać podpłynąć –podpływać przepłynąć – przepływać

przypłynąć – przypływać rozpłynąć się – rozpływać się spłynąć – spływać upłynąć – upływać wpłynąć – wpływać wypłynąć – wypływać

81 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Łzy bardzo wolno ...s...pływały jej po policzku. 1. Z trudem . . . . . . . płynęliśmy do brzegu! 2. Prom . . . . . . . pływa na wyspę o ósmej wieczorem. 3. Kiedy statek . . . . . . pływał do portu, wyły portowe syreny. 4. Ciągle . . . . . pływały nowe ławice ryb. 5. O której . . . . . . pływa prom ze Szwecji? 6. Na pełne morze . . . . . . płynęliśmy przed świtem. 7. Wisła . . . . . . pływa Kraków. 8. Było tak gorąco, że pot . . . . . pływał mi po całym ciele. 9. Magellan . . . . . . płynął całą Ziemię. 10. Odra . . . . . . pływa przez Wrocław. 11. Musisz . . . . . . płynąć na drugi brzeg. 12. Delfin . . . . . . płynął do nas. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

162

13. Woda deszczowa . . . . . . pływała z drogi do rowów. 14. . . . . . . płynął do mnie ratownik i zwrócił mi uwagę, że w tym miej− scu nie wolno pływać! 15. W czasie deszczu ten mały potok . . . . . pływa z gór z ogromną siłą. 16. Zawodnicy . . . . . płynęli do mety bardzo zmęczeni. 17. Było mi jej żal, bo łzy . . . . . pływały jej z policzków. 18. Przez okno . . . . . pływało świeże powietrze. 19. Rzeka San . . . . . pływa do Wisły. 20. Kiedy . . . . . pływaliśmy od brzegu, zobaczyliśmy nadchodzącego kolegę. 21. Pasażerowie się spóźniali i w końcu statek . . . . . płynął bez komple− tu pasażerów. 22. Zobaczysz, że jak tylko rzucisz do wody coś do jedzenia, od razu . . . . . płynie mnóstwo ryb. 82 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the verbs into the past tense. Wzór / Example: On nie przepłynie tej rzeki. On nie przepłynął tej rzeki. 1. Podpłynę do brzegu. 2. Ta woda spłynie do rzeki. 3. Statek odpłynie po południu. 4. Opłyniemy całe jezioro! 5. Chłopcy przepłyną na drugi brzeg. 6. Lody się rozpłyną! 7. Kutry przypłyną wieczorem do portu. 8. Marek dopłynie do mety pierwszy! 9. Fala powodziowa wpłynie do Bałtyku. 10. Łódź podwodna wypłynie na powierzchnię. 11. Popłyniemy razem. 12. Śnieg spłynie do potoków. 13. Lody się rozpłyną. 14. Opłynę tę wyspę. 15. Statek wpłynie do portu.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

163

Czasowniki przedrostkowe od:

lecieć – latać

dolecieć – dolatywać nadlecieć – nadlatywać oblecieć – oblatywać odlecieć – odlatywać podlecieć – podlatywać przelecieć – przelatywać

przylecieć – przylatywać wylecieć – wylatywać wzlecieć – wzlatywać zalecieć – (zalatywać) zlecieć – zlatywać zlecieć się – zlatywać się

83 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Szybowiec mimo złej pogody ...do...leciał aż do Warszawy! 1. Bociany . . . . . . leciały w tym roku bardzo wcześnie. 2. Z sufitu . . . . . . leciał kawałek tynku. 3. W lecie bociany . . . . . latują do ciepłych krajów. 4. Odrzutowce . . . . . . leciały nad naszymi głowami. 5. . . . . . . . lecieliśmy szczęśliwie na miejsce. 6. Od zachodu . . . . . . . . leciała eskadra samolotów myśliwskich. 7. Kiedy wracam do domu, to mój pies . . . . . . latuje do mnie i zaczyna się łasić. 8. Nad jeziorem od czasu do czasu . . . . . . . latywały dzikie kaczki. 9. Zrobił się przeciąg i doniczka . . . . . . leciała z parapetu na podłogę. 10. Mam za małą czapkę i ciągle . . . . . . latuje mi z głowy. 11. Odrzutowce . . leciały nad pozycje wroga i zaczęły je bombardować. 12. O której . . . . . . latuje twój samolot? 13. Upadła mi torebka i cała jej zawartość . . . . . . leciała na podłogę. 14. Przestraszyłam się, bo nad głową . . . . . . . leciał mi nietoperz. 15. Była burza i na miejsce . . . . . lecieliśmy z półgodzinnym opóźnieniem. 16. Samoloty lecące do Chin . . . . . . . latują nad pustynią Gobi. 17. Dzieci radośnie . . . . . . . leciały do swoich rodziców. 18. Bardzo szybko . . . . . . . leciały igły z naszej choinki. 19. Przed lądowaniem samolot . . . . . . leciał całe miasto. 20. Mój znajomy ma nietypowy zawód, bo . . . . . . latuje nowe samoloty. 21. Dzikie gęsi w drodze na południe . . . . . . . latują przez Polskę. 22. Jesienią liście . . . . . . latują z drzew. 23. Ćmy . . . . . . leciały się do światła. 24. Przy starcie samolotów zwykłe tumany kurzu . . . . latują w powietrze. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

164

84 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the verbs into the past tense. Wzór / Example: Przylecą bociany.

Przyleciały bociany.

1. Samolot odleci spóźniony. 2. Oblecę wszystkie sklepy w okolicy. 3. Czas zleci nam na wspomnieniach! 4. Wylecę z Warszawy o siódmej. 5. Muchy wlecą do pokoju. 6. Odrzutowce przelecą nad miastem. 7. Polecimy do Nowego Jorku po południu. 8. Nie wiem, czy ten chory bocian doleci do Afryki. 9. Ten gołąb zaleci do domu w ciągu jednego dnia. 10. Zlecą się gołębie. Czasowniki przedrostkowe od: biec – biegać dobiec – dobiegać nadbiec – nadbiegać obiec – obiegać odbiec – odbiegać podbiec – podbiegać przebiec – przebiegać

przybiec – przybiegać rozbiec się – rozbiegać się wbiec – wbiegać wybiec – wybiegać zabiec – (zabiegać) zbiec – zbiegać

85 Wstaw przedrostek odpowiedni do kontekstu podanych zdań. / Add the appropriate prefix matching the context. Wzór / Example: Mama ...wy...biegła przed dom, bo usłyszała płacz swojego dziecka. 1. . . . . . biegłem cały stadion dookoła i poczułem zmęczenie. 2. Kiedy tylko zadzwoni dzwonek na przerwę, dzieci natychmiast . . . . . . biegają na podwórko. 3. Podczas więziennego spaceru . . . . . biegło dwóch więźniów. 4. Zosia . . . . . biegła do pokoju z płaczem. 5. Dziecko nagle . . . . . . . biegło na ulicę i o mało co przejechałby je samochód. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

165

6. Tuż przed metą zawodnik z lewej strony . . . . . . biegł mi drogę. 7. Zawodnicy . . . . . . . . biegli obok nas w ciągu kilku sekund. 8. Zwycięzcy zwykle . . . . . . biegają stadion dookoła, przy ogromnym aplauzie widzów. 9. Kibice . . . . . . biegli z kwiatami do swoich faworytów. 10. Dzieci . . . . biegły się w różnych kierunkach, w poszukiwaniu skarbu. 11. W pewnym momencie paru zawodników . . . . . . biegło od zasadni− czej grupy. 12. Chłopcy zgubili się w lesie, ale na szczęście usłyszeli głos wychowawcy i . . . . . . biegli przestraszeni na miejsce. 13. Psy zwykle . . . . . . biegają na głos swojego pana. 14. Wychowawca prosił, żeby dzieci nie . . . . biegały się za bardzo po lesie. 15. Pies szybko . . . . . biegł przede mną do pokoju. 16. . . . . . . biegliśmy tylko około 200 metrów, a mimo to byliśmy bardzo zmęczeni. 17. Gdyby nie . . . . . . . biegli ratownicy, chłopak pewnie by utonął. 18. Pies . . . . . . biegł wszystkie drzewa dookoła. 19. Przestraszył się błyskawicy i szybko . . . . . biegł od okna. 20. Mimo ostrzeżeń rodziców dzieci . . . . biegały ze stromego pagórka. 21. Przestraszony kot . . . . . biegł do pokoju i skrył się pod tapczanem. 22. Do stojącej na przystanku kobiety . . . . . . biegł złodziej i wyrwał jej torebkę. 86 Czasowniki w podanych zdaniach zamień na czas przeszły. / Change the verbs into the past tense. Wzór / Example: Dzieci przybiegną głodne! Dzieci przybiegły głodne! 1. Pies podbiegnie do pana. 2. Kto wbiegnie do pokoju? 3. Wybiegnę za nim! 4. Przebiegniemy 100 metrów w 15 sekund! 5. Uczniowie wybiegną na boisko. 6. Zawodnicy obiegną cały stadion. 7. Pobiegnę szybko do domu! 8. Czy ktoś zabiegnie ci drogę? 9. Dzieci rozbiegną się do domów. 10. Zbiegniemy ze schodów! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

166

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 87 Jakiego czasownika ruchu użyjesz w opisanych sytuacjach? / Which verbs of motion would you use in the following situations? 1. Oczekujesz gości. Wyglądasz przez okno i widzisz, że są już niedale− ko. Co mówisz np. do męża? 2. Czytasz książkę. Twój współmieszkaniec stanął przy oknie i zasłania ci światło. O co go prosisz? 3. Chcesz zapalić papierosa. Nie masz zapałek, ale widzisz stojących i palących na ulicy mężczyzn. Co robisz? 4. Stoisz na przystanku i czekasz na autobus. Czekający razem z tobą kolega zszedł z chodnika na jezdnię i nie widzi, że autobus się zbliża. Jak go ostrzeżesz? 5. Wracasz z pracy. Bardzo się spieszysz do domu. Zatrzymujesz jadące w twoim kierunku auto. O co poprosisz kierowcę? 6. Dziadek źle słyszy. Stojący parę kroków od niego wnuczek mówi coś do niego, ale on nie rozumie. Co radzi mama wnuczkowi? 7. Przyjechałeś na wakacje w góry, ale nie służy ci górski klimat. Co powinieneś zrobić? 8. Przywieziono ci meble. Mieszkasz na trzecim piętrze. O co prosisz tragarzy? 9. Umówiłeś się z kolegą na wycieczkę jego samochodem. Ty będziesz czekać na niego przed swoim domem. Co on musi zrobić, żeby cię zabrać? 10. Babcia mieszka na ósmym piętrze. Żeby pomóc jej znieść bagaże, co ja muszę zrobić? 11. Pracujesz w domu. Pod twoim oknem bawią się dzieci i bardzo hała− sują. O co je poprosisz? 12. Malujesz podłogę. Co musisz przedtem zrobić z meblami? 13. Malujesz mieszkanie. Wszystkie meble masz w jednym pokoju, ale w końcu i ten pokój chcesz pomalować. Co zrobisz z meblami? 14. Widzisz autobus stojący na przystanku. Biegniesz do niego, ale nie zdążyłeś, bo... 15. Masz garaż. Wróciłeś z pracy do domu, ale widzisz, że przed twoim garażem stoi samochód sąsiada. Dlaczego poprosisz go, żeby zabrał swoje auto? Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

167

16. Wyglądasz przez okno i widzisz czarne chmury i błyskawice na nie− bie. Co mówisz do osób wewnątrz mieszkania? 17. Jedziesz do pracy. Zobaczyłeś na przystanku autobusowym czekają− cego kolegę z pracy. Zatrzymujesz się i co mu proponujesz? 18. Widzisz, że osobie idącej przed tobą upadły klucze na ziemię. Co robisz? 19. Goście chcą już iść do domu, obawiają się, że nie zdążą na ostatni autobus. Ty masz samochód i co im proponujesz? 20. Bociany spędziły całe lato w Polsce, ale nadchodzi zima i co one robią? 88 W miejsce kropek wstaw właściwą, zgodną z kontekstem formę odpo− wiedniego czasownika ruchu./ Fill in the blanks with verbs of motion in the appropriate forms suitable for the context. Janek był w szkole, ale . . . . . . . . . . . . . . . . . . już przed godziną do domu. On codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do szkoły wcześnie rano. Z do− mu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przed siódmą. Do przystanku autobusowe− go . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 minut, a potem . . . . . . . . . . . . . . autobusem około 15 minut. Z przystanku do szkoły jest blisko i on . . . . . . . . . . tylko 3 minuty. W szkole . . . . . . . . . . . . . . . . na obiady do stołówki. Po lek− cjach zwykle . . . . . . . . . . . . . . . na pływalnię, ponieważ bardzo lubi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Niestety, pływalnia jest daleko od szkoły i musi . . . . . . . . . . . . . . . . . tramwajem około 20 minut. Na pływalni kilka razy . . . . . . . . . . . . . . . . . basen. Potrzebuje tylko dwóch minut, żeby go . . . . . . . . . . . . . Zmęczony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do domu około czwartej po południu. Trochę odpoczywa, a potem . . . . . . . . . . . . . . z psem do lasu i razem z nim . . . . . . . . . . . . . . po lesie. Po godzinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zziajany do domu, . . . . . . . . . . . . . do łazienki, gdzie bierze prysznic, je kolację i odrabia lekcje . . . . . . . . . . . . . . . spać zwykle koło północy.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

168

Ćwiczenia sprawdzające – znaczenia frazeologiczne Review exercises – phraseological meanings 89 Uzupełnij niepełne wyrażenia frazeologiczne brakującymi czasownika− mi ruchu. / Fill in the blanks with the appropriate verbs of motion. Wzór / Example: ...wyjść...komuś naprzeciw A. iść, chodzić, dojść, wyjść, wejść, przejść 1. . . . . . . . . . . . . . . . . do porozumienia 2. . . . . . . . . . . . . . . . . na kompromis 3. . . . . . . . . . . . . . . . . do siebie 4. . . . . . . . . . . . . . . . . z siebie 5. . . . . . . . . . . . . . . . . komuś po głowie 6. . . . . . . . . . . . . . . . . na ‘ty’ 7. . . . . . . . . . . . . . . . . na złą drogę 8. . . . . . . . . . . . . . . . . do wniosku 9. . . . . . . . . . . . . . . . . na wagary 10. . . . . . . . . . . . . . . . . do diabła B. przejść, zejść, podejść, przyjść, wyjść, odejść, iść 1. . . . . . . . . . . . . . . . . komuś z drogi 2. . . . . . . . . . . . . . . . . samego siebie 3. . . . . . . . . . . . . . . . . po rozum do głowy 4. . . . . . . . . . . . . . . . . komuś z oczu 5. . . . . . . . . . . . . . . . . na idiotę 6. . . . . . . . . . . . . . . . . nad czymś do porządku dziennego 7. . . . . . . . . . . . . . . . . chorobę 8. . . . . . . . . . . . . . . . . na jakiś temat 9. . . . . . . . . . . . . . . . . do czegoś ze zrozumieniem 10. . . . . . . . . . . . . . . . . na ludzi C. iść, dojść, przejść, zajść, przyjść, wejść, zejść 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . pieszo, piechotą 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . do pieniędzy 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . do następnej klasy 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . wysoko Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

169

5. 6. 7. 8. 9. 10.

.............. .............. .............. .............. .............. ..............

gęsiego w ciążę do rodziny na drugi plan w nałóg na psy

D. iść, dojść, przejść, wejść, wchodzić, zajść, przychodzić, zejść 1. coś . . . . . . . . . . . . jak po grudzie 2. . . . . . . . . . . . . . . . do ładu 3. . . . . . . . . . . . . . . przez życie 4. . . . . . . . . . . . . . . na emeryturę 5. . . . . . . . . . . . . . . w krew 6. coś . . . . . . . . . . . . lub nie . . . . . . . . . . . . . . w grę 7. oczy . . . . . . . . . . . łzami 8. coś nie może . . . . . . . . . . . . . . . . . do głowy 9. coś komuś lekko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. . . . . . . . . . . . . . . . z obranej drogi E. latać, lecieć, nosić, biec 1. . . . . . . . . . . . . . . kogoś na rękach 2. . . . . . . . . . . . . . . za dziewczynami 3. czas . . . . . . . . . . . jak szalony 4. jak ci . . . . . . . . . . ? 5. . . . . . . . . . . . . . . żałobę 6. droga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. wszystko komuś . . . . . . . . . . . . . . . . z rąk 9. ślinka komuś . . . . . . . . . . . . . . . . na coś 10. pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. pójść / iść, ujść, polecieć, upłynąć 1. . . . . . . . . . . . . . . po rozum do głowy 2. . . . . . . . . . . . . . . z życiem 3. . . . . . . . . . . . . . . z torbami 4. . . . . . . . . . . . . . . jak na skrzydłach 5. . . . . . . . . . . . . . . na posag 6. . . . . . . . . . . . . . . z wizytą 7. . . . . . . . . . . . . . . w czyjeś ślady 8. . . . . . . . . . . . . . . komuś na rękę 9. . . . . . . . . . . . . . . śmierci 10. dużo wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od czasu... Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

170

Tryb rozkazujący i warunkowy The imperative and the conditional mood 90 Utwórz formę negatywną podanych zdań. / Change the sentences below into the negative. A. Czasowniki: iść, chodzić; jechać, jeździć i pochodne. Wzór / Example: Idź już spać! Nie chodź jeszcze spać! 1. Wejdź do środka! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Przyjedźcie przed piątą! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wyjdź z psem! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Przejdźcie przez ulicę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Odejdź ode mnie! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Zejdźmy czerwonym szlakiem! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Wyjedź z garażu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Objedźmy rynek! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Podjedź bliżej! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Rozejdźcie się! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Zjedźcie z tej góry! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Obejdźmy park dookoła! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Dojedź do samego domu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Podejdźmy do nich! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Zejdźcie na parter! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Idźcie teraz na obiad! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Niech oni podejdą bliżej! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Niech ona przyjdzie pierwsza! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Niech one zjadą z tej góry! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Niech on przyjdzie po południu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Czasowniki: nieść, nosić; wieźć, wozić i pochodne. 1. Przynieś ze sobą plecak! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Odnieście książki do biblioteki! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Przenieśmy meble! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Roznieśmy prasę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wynieś śmieci! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

171

6. Zanieś paczki do piwnicy! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Niech on podniesie tę walizkę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Niech oni zniosą meble na parter! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Przywieźcie babcię ze sobą! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Niech ona zawiezie Kasię do przedszkola! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Odwieź ją na dworzec! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Podwieź mnie do przystanku! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Niech oni zawiozą te bagaże! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Znieś te ciężkie walizki! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Niech on wniesie swoje rzeczy! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Od podanych form trybu rozkazującego utwórz formy trybu przypusz− czającego. / Change the imperative into the conditional mood. Wzór / Example: Podejdźcie bliżej! Czy moglibyście podejść bliżej? Gdybyśmy mogli, to byśmy podeszli. A. Czasowniki: iść, chodzić i pochodne. 1. Przyjdź o piątej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 2. Niech on zejdzie na dół! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 3. Odejdź od okna! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 4. Rozejdźcie się! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 5. Przejdźcie na drugą stronę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 6. Niech ona dojdzie do nas później! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 7. Marku, obejdź tę kałużę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 8. Zosiu, idź jutro do banku! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 9. Wejdźcie na górę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 10. Wyjdźcie z domu wcześniej! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

172

B. Czasowniki: jechać, jeździć i pochodne. 1. Przyjedź do nas w piątek! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 2. Objedź rynek dookoła! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 3. Podjedź po mnie o trzeciej! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 4. Niech oni zjadą windą! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 5. Wjedźcie do garażu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 6. Wyjedźcie trochę wcześniej! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 7. Nie jedź tak szybko! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 8. Przejedź przez most! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 9. Nie podjeżdżaj tak blisko! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 10. Nie wyjeżdżajcie jeszcze! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... C. Czasowniki: nieść, nosić; wieźć, wozić i pochodne. 1. Niech pan przyniesie podanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 2. Wynieś śmieci! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 3. Odnieście książki do biblioteki! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 4. Zanieś tę paczkę na pocztę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 5. Wnieś tę walizkę na górę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 6. Przynieście książki na zajęcia! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ 7. Zawieź dziecko do przedszkola! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................................................ Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

173

8. Marku, odwieź babcię do domu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 9. Obwieźcie mnie po okolicy! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................................................... 10. Podnieś tę walizkę! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................................................

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

174

Aspekt Aspect

92 Odpowiedz na zadane pytania./ Answer the questions below. Wzór / Example: Czy Zosia poszła już do szkoły? Nie, ...pójdzie... za chwilę. A. Czasowniki: iść, chodzić i pochodne. 1. Czy przyszedł już dyrektor? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . za dziesięć minut. On zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przed ósmą. 2. Czy dzieci poszły już spać? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . po dobranocce. Wiesz przecież, że one zawsze . . . . . . . . . . . . . . spać o wpół do ósmej. 3. Czy weszła już w życie ta nowa ustawa? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . w tym tygodniu. Nowe ustawy . . . . . . . . . . . . . . . . w życie dopiero po ich opublikowaniu. 4. Czy sekretarka już przyszła? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . za pół godziny. Ona zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . o tej porze. 5. Czy goście się już rozeszli? Nie, ale na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . wkrótce, ponieważ zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . przed północą. 6. Czy przeszło ci już przeziębienie? Nie, ale mam nadzieję, że wkrótce mi . . . . . . . . . . . . Zwykle . . . . . . . . . . . . . . mi po dwóch tygodniach. 7. Czy wyszło już nowe wydanie encyklopedii? Nie, ale . . . . . . . . . . . . pod koniec tygodnia. Nowe wydania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cyklicznie co parę lat. 8. Czy słońce już zaszło? Nie, ale . . . . . . . . . . . . . . . . . . za parę minut. O tej porze roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero koło siódmej. 9. Czy pacjent już wszedł do gabinetu lekarza? Nie, . . . . . . . . . . . . . za chwilę. Pacjenci . . . . . . . . . . . . . . . . mniej więcej co 20 minut. 10. Czy wszyscy turyści już zeszli na dół? Nie, ale pewnie . . . . . . . . . . . . w niedługim czasie. Wszyscy turyści . . . . . . . . . . . . . . z gór przed zmrokiem.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

175

B. Czasowniki: jechać, jeździć i pochodne. 1. Czy szef już wyjechał na urlop? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . w przyszły poniedziałek. On zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . na początku lipca. 2. Czy pociąg z Warszawy już przyjechał? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . za parę minut. On zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . spóźniony. 3. Czy Maria już zjechała z tej góry? Nie, ale na pewno . . . . . . . . . . . ., bo jest odważna. Ona zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . tam, gdzie jest najbardziej niebezpiecznie! 4. Czy Marek wjechał samochodem do garażu? Jeszcze nie, ale za chwilę . . . . . . . . . . . . . . On zawsze . . . . . . . . . . . . . . . do garażu. 5. Czy autobus do Krosna podjechał już na stanowisko? Nie, ale za chwilę . . . . . . . . . . . . . . Kierowca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero na 5 minut przed odjazdem autobusu. 6. Czy odjechał już pociąg do Olsztyna? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . za trzy minuty. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . punktualnie. 7. Czy goście już się rozjechali? Nie wszyscy, pozostali . . . . . . . . . . . . . . jutro. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . dwa, trzy dni. 8. Czy Władek pojechał do Katowic? Nie, ale podobno . . . . . . . . . . . . dopiero wieczorem. On lubi . . . . . . . . . . . . . . . nocą. 9. Czy twoi rodzice już przyjechali? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero w środę. Oni zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . w środku tygodnia. 10. Czy przejechaliście już przez centrum? Nie, za chwilę . . . . . . . . . . . Zwykle nie . . . . . . . . . . . . . . ., ale dzisiaj był mały ruch. C. Czasowniki: nieść, nosić; wieźć, wozić i pochodne. 1. Czy przynieśli już pocztę? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . pewnie za chwilę. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . przed dziesiątą. 2. Czy wnieśli już meble? Nie, jutro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeważnie . . . . . . . . . . . . . dopiero na drugi dzień po przywiezieniu. 3. Czy odniosłeś książki do biblioteki? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . w piątek. Zawsze je . . . . . . . . . . . . . . . . pod koniec tygodnia. 4. Czy dowieźli już świeże pieczywo? Nie, . . . . . . . . . . . . za pół godziny. Codziennie . . . . . . . . . . . . . . . . . przed siódmą. 5. Czy zawieźliście babci owoce? Nie, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jutro. Mamo, wiesz przecież, że . . . . . . . . . . . . . . . . . . jej owoce co tydzień. 6. Czy wywieźli już śmieci? Jeszcze nie, ale . . . . . . . . . . . . . . . . . pojutrze. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . je w piątki. 7. Czy przewieźli już wszystkie rzeczy do nowego mieszkania? Nie, . . . . . . . . . . . . . . je dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . je już cały tydzień! 8. Czy przywieźli już nasze bagaże? Nie, ale . . . . . . . . . . . . . za godzinę. Niestety, czasem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trochę późno! Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

176

9. Czy zniosłeś już walizki na dół? Nie, ale . . . . . . . . . . . . . . . . później. Niepotrzebnie mnie pytasz, bo wiesz, że zawsze je . . . . . . . . . . . . . .! 10. Czy podwiozłeś wczoraj Ewę do domu? Nie, ale dzisiaj na pewno . . . . . . . . . . . . . . . . . .! Czasem . . . . . . . . . . . . . . . . . . ją mój kolega. 93 W miejsce kropek wstaw odpowiednią formę czasu przeszłego poda− nych czasowników. / Fill in the blanks with the appropriate past tense forms of the verbs given. Wzór / Example: wyjść – wychodzić Ewo, o której dzisiaj ...wyszłaś... z domu? Czy zawsze ...wychodziłaś... o tej porze? 1. wejść – wchodzić Zwykle pracownicy . . . . . . . . . . . . . . . . do banku tylnymi drzwiami, ale dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . frontowymi. 2. wyjść – wychodzić Dzieci . . . . . . . . . . . . dzisiaj do szkoły o siódmej, zwykle . . . . . . . . . . wpół do ósmej. 3. zejść – schodzić Zwykle, kiedy (ja) . . . . . . . . . . . . po schodach, spotykałem sąsiadkę, ale dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wcześniej i jej nie spotkałem. 4. zejść się – schodzić się Zawsze w niedziele (my) . . . . . . . . . . . . . . . u Marka na brydża, ale w tym tygodniu . . . . . . . . . . . . . . w sobotę, bo Marek miał urodziny. 5. przejść – przechodzić Codziennie . . . . . . . . . . . . . ulicę na pasach, ale dzisiaj się spieszyłam i . . . . . . . . . . . . . . . w niedozwolonym miejscu i zapłaciłam mandat. 6. przejść się – przechodzić się Zawsze w niedzielę po obiedzie (my) . . . . . . . . . . . . . . po Plantach. Niestety dzisiaj nie mogliśmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo przyszli znajomi na kawę. 7. obejść – obchodzić Stróż nocny codziennie . . . . . . . . . . . . . . cały plac budowy, ale dzisiaj był zmęczony i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko niektóre miejsca. 8. dojść – dochodzić Zwykle, idąc na spacer, (oni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylko do rzeki, dziś jednak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aż do lasu. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

177

9. nadejść – nadchodzić Zwykle burze . . . . . . . . . . . . . . . od zachodu, dzisiejsza wyjątkowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od południa. 10. podejść – podchodzić Mój pies nigdy nie . . . . . . . . . . . . . do nieznajomych, ale tym razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mojego kolegi. 11. wzejść – wschodzić Prawie zawsze słońce . . . . . . . . . . . . . . zaczerwienione, tym razem . . . . . . . . . . . . . bardzo jasne. 12. zajść – zachodzić Czy słońce zawsze . . . . . . . . . . . . . . takie czerwone, czy tylko dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tak dziwnie? 13. rozejść się – rozchodzić się Spotykając się u Ewy, one zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . przed północą, wczoraj jednak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dopiero o drugiej w nocy. 14. przyjść – przychodzić Zwykle goście . . . . . . . . . . . . . . . . bardzo punktualnie, dziś jednak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . trochę spóźnieni. 15. zawieźć – zawozić Zwykle (ja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . córkę na lekcje muzyki, dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ją Marek.

94 Wstaw w miejsce kropek odpowiednią formę czasownika niedokona− nego. / Fill in the blanks with the appropriate imperfective forms of the verbs. Wzór / Example: Jutro przyjdą do mnie koledzy. Oni zawsze ...przychodzą... do mnie w środę. 1. Przyniosę ci zakupy. Mogę ci je . . . . . . . . . . . . . . . . . . . codziennie. 2. Wyjadę o piątej z pracy. Od jutra zawsze . . . . . . . . . . . . . . . . . o piątej. 3. Podwiozę cię do pracy. Jeśli chcesz, mogę cię codziennie . . . . . . . . . do pracy! 4. Zawiozę babcię na badania do szpitala. Muszę . . . . . . . . . . . . . . . . . . co drugi dzień babcię do szpitala. 5. Mama wyszła przed dom, żeby powitać gości. Ona zawsze . . . . . . . . . . . . . . . przed dom, żeby powitać gości. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

178

6. Podbiegł do mnie pies sąsiadów. On zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo daję mu kości. 7. Podeszłam do okna, żeby zobaczyć, czy mąż wraca z pracy. Zawsze o tej porze . . . . . . . . . . . . . . . do okna. 8. Dzisiaj się spieszyłem i zjechałem windą. Rzadko . . . . . . . . . . . . . . . windą. 9. Autobus odjechał dwie minuty wcześniej. Niestety on często . . . . . . . . . . . . . . . . . za wcześnie. 10. Przeszedłem ulicę w niedozwolonym miejscu. Policjant pouczył mnie, że nie powinienem . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym miejscu. 11. Odniosłem książki do biblioteki. Zawsze . . . . . . . . . . je w terminie. 12. Janek zjechał szusem z tej góry. On zawsze tak . . . . . . . . . . . . . . . . . z tej góry! 13. Kot przebiegł mi drogę. Nie lubię, kiedy kot . . . . . . . . . . . mi drogę! 14. Statek przypłynął do Portu Północnego. On zwykle . . . . . . . . . . . . . do tego portu. 15. Zajdę dzisiaj do babci. Zwykle we wtorki do niej . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Słońce wzeszło dopiero o siódmej. Niestety, w zimie tak późno ....................................................... 17. Dziś miałem dobry czas, bo zszedłem z tej góry w ciągu pół godziny! Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . o wiele dłużej. 18. Przywieźli już węgiel na zimę. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . o miesiąc później. 19. Rozeszli się przed północą. Rzadko . . . . . . . . . . . . . . . . tak wcześnie. 20. Nauczyciel wszedł dzisiaj do sali zdenerwowany. Zwykle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z uśmiechem. 95 Przepisz tekst, zaczynając od słowa: Zwykle... / Rewrite the text begin− ning with the word Zwykle... Wstałem dzisiaj o siódmej. Umyłem się i poszedłem do łazienki. Wysze− dłem z łazienki po piętnastu minutach. Poszedłem do kuchni i zrobi− łem sobie śniadanie. Z domu wyszedłem przed ósmą, żeby zdążyć na autobus, który przyjechał punktualnie o ósmej. Jechałem do pracy dwa− dzieścia minut. Wyszedłem z autobusu ostatni, bo nie lubię tłoku. Z przy− stanku do pracy szedłem pięć minut, tak że wszedłem do budynku szkoły za pięć wpół do dziewiątej. .......................................................... .......................................................... Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

179

.......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... ..........................................................

Antonimy Antonyms 96 Podaj antonimy. / Give the antonyms. Wzór / Example: wszedł do pokoju – wyszedł z pokoju 1. wjechał do garażu – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. wyszedł na górę – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. zeszli się rok temu – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. podeszła do tablicy – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. wyjechaliśmy na górę – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. wnieśli meble – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. wwiózł dewizy do kraju – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. słońce wzeszło – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. przyszedł późno – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. wybiegli z pokoju – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. statek wpłynął do portu – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. pociąg przyjechał punktualnie – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. wszedł na trybunę – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. skowronki już przyleciały – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. znieśli na dół bagaże – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. przyjechać do Krakowa – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. wejść do łazienki – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. zejść po schodach na dół – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. podejść do okna – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. wbiec do pokoju – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. przyjść na zebranie – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

180

22. przynieść książki z biblioteki – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. wnieść walizki na piętro – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. wjechać na parking – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 W miejsce kropek wstaw czasowniki ruchu o przeciwnym znaczeniu. / Fill in the blanks using verbs of motion with the opposite meanings. Wzór / Example: Przyszliśmy o czwartej....Wyszliśmy... o piątej. 1. Kolega przyjechał rannym ekspresem, a . . . . . . . . . . . . wieczornym. 2. To dziwne! Sąsiad najpierw wjechał samochodem do garażu, a po chwili z niego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Pacjent wszedł do gabinetu lekarza o dziesiątej, a . . . . . . . . . . . . . . dopiero o jedenastej. 4. Obserwowałem w parku mężczyznę, który podszedł do staruszka, coś mu powiedział i natychmiast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od niego. 5. Słońce wczoraj wzeszło o wpół do piątej, a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przed siódmą. 6. Ryby na moment podpłynęły do brzegu, ale za chwilę szybko ....................................................... 7. Syn przybiegł zdyszany ze szkoły, wziął dres i natychmiast . . . . . . . . . . . . . . z domu na boisko. 8. Bociany zwykle przylatują do nas w marcu, a . . . . . . . . . . . . . . . . . . pod koniec września. 9. Dopiero co przyniosłeś te książki z biblioteki i już je . . . . . . . . . . . .! 10. Najpierw wwieźliśmy pieniądze do kraju, żeby je po tygodniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z kraju. (patrz ćw. 88)/ (see exercise 88)

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

181

Rzeczowniki odczasownikowe od czasowników ruchu bez przedrostków i z przedrostkami: do−, na−, ob(e)−, od(e)−, pod(e)−, prze−, przy−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− Verbal nouns derived from the verbs of motion with and without the prefixes do−, na−, ob(e)−, od(e)−, pod(e)−, prze−, przy−, w(e)−, wy−, za−, z(e)− Tworzymy je w dwojaki sposób: / They are formed in two ways: 1. tak jak w przypadku innych czasowników, od form dokonanych i nie− dokonanych przez dodanie do tematu bezokolicznika przyrostków: / like other verbs – from the perfective and imperfective verb forms by adding to the infinitive stem the following suffixes: −nie od czasowników z przyrostkiem tematycznym −a−, −owa−, −e−, np. biegać / biega−nie, latać / lata−nie, podjechać / podjecha−nie /from the verbs with the stem suffixes −a−, −owa−, −e−, e.g.: biegać / biega−nie, latać / lata−nie, podjechać / podjecha−nie −enie od czasowników z przyrostkiem tematycznym −i− // −y− i tematem zakończonym na spółgłoskę, np. chodzić / chodz−enie, donieść / doniesi−enie /from verbs with the stem suffixes −i− // −y− and the stem ending in a consonant, e.g.: chodzić / chodz−enie, donieść / doniesi− enie −cie regularnie od czasowników dokonanych zakończonych na spół− głoskę: dojść / dojś−cie, przejść / przejś−cie, wyjść / wyjś−cie..., od czasowników o temacie zakończonym w bezokoliczniku na samo− głoskę należącą do rdzenia (jednosylabowe): bić / bi−cie, tyć / ty−cie, i na samogłoskę −ą−, która to samogłoska wymienia się na −ę− np. podpłynąć / podpłynię−cie /regularly from the perfective verbs ending in a consonant: dojść / dojś−cie, przejść / przejś−cie, wyjść / wyjś−cie...; from the verbs with the stem ending in the infinitive in a consonant that belongs to the root (single−syllable) bić / bi−cie, tyć / ty−cie; and from the verbs ending in the vowel −ą−, which changes into −ę−, e.g. podpłynąć / podpłynię−cie 2. od czasowników dokonanych i niedokonanych w wyniku derywacji paradygmatycznej (z wymianami morfologicznymi, a czasem dezinte− gracją podstawy) / from the perfective and imperfective verbs as a re− sult of paradigmatic derivation (with morphological alterations and sometimes disintegration of the base) np. chodzić ¦ chód, najechać ¦ najazd, jechać ¦ jazda Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

182

Różnica znaczeniowa między tymi dwiema formacjami polega na tym, że formacje przyrostkowe są niemal kategorialne i mają znaczenie czyn− nościowe (nomina actionis), natomiast te, będące wynikiem derywacji paradygmatycznej i innych wykładników formalnych (nomina deverba− lia), są nieregularne i mają wiele znaczeń wtórnych. / There is a differ− ence in meaning between these two formations: prefix formations are categorical and have action−related meaning (nomina actionis), while those derived paradigmatically or in other ways (nomina deverbalia), are irregular and have many secondary meanings. Czasem użycie obu form w jednym kontekście jest możliwe bez wpły− wu na zrozumienie i stylistykę tekstu. / Sometimes it is possible to use both types of forms in one context without affecting the meaning or style. Np. Kręci mi się w głowie od tego jeżdżenia // od tej jazdy w górę i w dół. Innym razem jest także możliwe, ale „lepiej brzmi” użycie tylko jednej formy. / It is also possible in other contexts, but using only one form “sounds better”. Np. Jazda // (jeżdżenie) na gapę zwykle kończy się mandatem. Wreszcie, możliwa jest tylko jedna konotacja. / Finally, in some instances only one connotation is permitted. Np. Lot z Warszawy do Krakowa trwa 45 minut.

Uwaga: w ćwiczeniach bierze się pod uwagę przede wszystkim pod− stawowe znaczenie ruchu. Użycie przenośne zaznaczone jest kursywą. W nawiasie podano przykłady możliwe, ale rzadko używane. Biorąc pod uwagę częstotliwość użycia, nie uwzględnia się w ćwiczeniach form po− chodzących od niektórych czasowników przedrostkowych, np. od cza− sowników z przedrostkiem nad−. Note: in the exercises we concentrate first of all on the basic mean− ing of movement. Any metaphorical meaning is given in italics. Poten− tially possible but rarely used examples are put in parentheses. Due to the low frequency of occurrence, some verb forms have not been used in the exercises, e.g. the verb forms with the prefix nad− have been omitted.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

183

Formacje od czasowników: iść / chodzić, jechać / jeździć, biec / bie− gać, lecieć / latać, nieść / nosić, wieźć / wozić, płynąć / pływać chód jazda/jazda bieg lot / lot

– – – –

chodzenie ......... jeżdżenie ......... bieganie/bieganie . . . . . . . . . latanie/latanie

– – –

noszenie wożenie pływanie

98 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Do (latać) ...latania... odrzutowcami trzeba mieć specjalne predys− pozycje psychiczne. 1. Jego wszyscy rozpoznają po (chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . // sposobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Źle znoszę (jechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . autobusem. 3. Męczy mnie to cotygodniowe (chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na badania. 4. Ona ma dziwny sposób (chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podobny . . . . . . . . . . . ma moja koleżanka. 5. (jeździć) . . . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . . . . na gapę zwykle kończy się karą. 6. Ktoś idzie! Znam ten (chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., to wujek! 7. (Chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po nieoznaczonych szlakach górskich jest zabronione. 8. Marek lubi szybką (jechać) . . . . . . . . . . . . . . . ., ale czasem taka . . . . . . . . . . . . . . . . może się źle skończyć! 9. Kręci mi się w głowie od tego (jeździć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . // od tej (jechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . w górę i w dół! 10. Podziwiam ją, bo (chodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na takich wysokich obcasach musi być męczące! 11. (jeździć) . . . . . . . . . . . . . . . . // (jechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po takich wertepach niszczy opony!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

184

12. Tu nie masz czego szukać! ( jechać). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stąd! 13. Codzienne (chodzić). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pracy i inne obowiązki pozwalają mi zapomnieć o ostatnich przeżyciach. 14. Osoby, które mają poważne problemy z sercem, nie mogą sobie po− zwolić na (latać). . . . . . . . . . . . . . . . . . . samolotami. 15. Bawi ją (latać) . . . . . . . . . . . . . // (biegać) . . . . . . . . . . . . . . po sklepach! 16. (lecieć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z Warszawy do Krakowa trwa około 45 minut. 17. To nie był mój najlepszy (lecieć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 18. (Pływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jest dobrą kuracją na wzmocnienie mięśni kręgosłupa. 19. Po operacji serca lekarz zabronił mi (nosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . ciężkich rzeczy. 20. Męczy mnie codzienne (wozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dziecka do przedszkola, ale niestety nie mam wyjścia! Formacje od czasowników: dojść / dochodzić, dojechać / dojeżdżać, donieść / donosić, dowieźć / dowozić, dopłynąć / dopływać dojście

–

dojazd .......

– dojechanie – doniesienie/ doniesienie – dowiezienie – dopłynięcie

....... .......

dojście

. ...... . ...... donos dowóz dopływ/ dopływ

– dochodzenie/ dochodzenie – dojeżdżanie – donoszenie/ donoszenie – dowożenie – ..........

99 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Czasem (dochodzić) ...dochodzenie... do prawdy jest bardzo długie. 1. Nie zdążysz na pociąg, bo potrzebujesz co najmniej 15 minut na (dojść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do dworca!

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

185

2. Potrzebujesz co najmniej kilku miesięcy na pełne (dojść) . . . . . . . . . . . . . . . do zdrowia. 3. Codziennie tracę około godziny na (dojechać) . . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . . do pracy. 4. Nie miałam już siły na (donieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . moich bagaży na peron i poprosiłam o to bagażowego. 5. Złożono (donieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do prokuratury o przestępstwie gospodarczym. 6. Aresztowano go na podstawie (donosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Anna miała problemy z (donosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ciąży. 8. Gmina była zobowiązana do (dowozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci do szkoły. 9. To jest firma, która zajmuje się (dowozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . pasażerów do lotniska. 10. San jest (dopływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wisły. 11. Nie starczyło mu już sił na (dopłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . do brzegu. 12. (Dopływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . świeżej krwi na pewno zmobilizuje do lepszej pracy starych pracowników. 13. Nie mam czasu na (dowieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cię do domu, więc będziesz musiała pojechać autobusem. Formacje od czasowników: najść / nachodzić, najechać / najeżdżać, nanieść / nanosić, nawieźć / nawozić, napłynąć / napływać najście najazd ........ ........ napływ/ napływ

– – – – –

........... najechanie naniesienie nawiezienie napłynięcie

......... ......... ......... ......... .........

– nachodzenie – najeżdżanie – nanoszenie – (nawożenie) – napływanie

100 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix).

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

186

Wzór / Example: Masz prawo do (nanieść) ...naniesienia... poprawek 1. (Nachodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mnie o tak późnej porze jest co najmniej niewłaściwe! 2. Nie byliśmy przygotowani na (najść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tylu niespodziewanych gości. 3. Wakacyjny (najechanie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . turystów może stać się powodem kłopotów z zaopatrzeniem. 4. (Najechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wysoki krawężnik stało się powodem skrzywienia felgi przedniego koła. 5. W średniowieczu (najeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . //. . . . . . . . . . . . . jednych plemion na drugie były sposobem na zdobycie większego terytorium. 6. (Nanieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kolejnej warstwy lakieru mija się z celem. 7. (Nanosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . drewna na opał w zimie było moim obowiązkiem. 8. Duży (napływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . emigrantów był problem dla rządu. 9. Sukcesywne (napływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pomocy humanitarnej zapobiegło klęsce głodu. 10. Nikt się nie spodziewał (napłynąć) . . . . . . . . . . . //. . . . . . . . . . . . . tak dużej ilości ryb. 11. (Nawieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ogromnego stosu gałęzi na ognisko zajęło harcerzom dwa dni. Formacje od czasowników: obejść – obchodzić, objechać – objeżdżać, obnieść – obnosić, obwieźć – obwozić, obiec – obiegać, opłynąć – opły− wać, oblecieć – oblatywać obejście

–

.........

.......... –

objazd ........ ........ obieg/obieg ........

– – – – –

objechanie (obniesienie) (obwiezienie) obiegnięcie opłynięcie

.......... .......... .......... .......... ..........

oblot

–

(oblecenie)

.......... –

– – – – –

obchodzenie/ obchodzenie objeżdżanie (obnoszenie) obwożenie (obieganie) opływanie/ opływanie oblatywanie

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

187

101 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: (obejść) ...obejście... całego miasteczka zajęło nam pół godziny. 1. Codzienne (obchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . terenu fabryki zajmowało stróżowi godzinę. 2. Nie spodziewaliśmy się (objechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na drodze do Wrocławia! 3. W moim wieku na (obiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stadionu potrzeba co najmniej 10 minut! 4. (opłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . wyspy promem trwało dwie godziny. 5. Samolot wylądował po (oblecieć). . . . . . . . . . . . . . . . . całego terenu powodzi. 6. (oblatywać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samolotów to jego zawód. 7. Męczy mnie to codzienne (objeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . całego miasta! 8. (opływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . we wszystkie dobra nie zawsze jest czymś pozytywnym! 9. Codzienne (opływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . basenu jest zbawienne dla mojego kręgosłupa! 10. Był człowiekiem o bardzo miłym (obejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Jego firma zajmowała się (obwozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . turystów po mieście. 12. (objechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . miasta nie powinno wam zająć więcej niż godzinę. 13. (obchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przepisów to jego specjalność! 14. Mój ojciec zawsze utrzymywał nasze (obejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . w należytym porządku. 15. Na (obiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkich sklepów nie starczy ci całego dnia! 16. Różny jest czas (obiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . planet wokół Słońca. 17. Te pieniądze wyszły już z (obiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

188

Formacje od czasowników: odejść – odchodzić, odjechać – odjeżdżać, odnieść – odnosić, odwieźć – odwozić, odbiec – odbiegać, odpłynąć – odpływać, odlecieć – odlatywać odejście / odejście odjazd / odjazd ........ odwóz ........ odpływ odlot / odlot

– .......... ..........

–

..........

–

– odniesienie . . . . . . . . . . – odwiezienie . . . . . . . . . . – odbiegnięcie . . . . . . . . . .

– – –

– odpłynięcie . . . . . . . . . . – ........... ..........

– –

– odjechanie

odchodzenie/ odchodzenie odjeżdżanie odnoszenie odwożenie odbieganie/ odbieganie odpływanie odlatywanie

102 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Zbliżała się godzina (odlecieć) ...odlotu... naszego samolotu. 1. Zmartwił mnie twój wcześniejszy (odjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Pożyczasz bardzo chętnie, ale nigdy nie pamiętasz o (odnosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. książek do biblioteki. 3. Męczy mnie to ciągłe przyjeżdżanie i (odjechać) . . . . . . . . . . . . . . . .! 4. (odnosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . książek do biblioteki jest obowiązkiem czytelników. 5. (odwieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . gości do domu zajęli się moi synowie. 6. Czy wiesz, o której ma (odjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ten pociąg? 7. Nauczycielka nie tolerowała żadnego (odbiegać) . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci od grupy! 8. Znasz Agatę i wiesz, że dla niej ten koncert to był absolutny . . . . . . . . . . . . . (odlecieć)! 9. (odejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dyrektora było dla wszystkich dużą stratą.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

189

10. Niektóre ptaki szykują się już do (odlecieć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do ciepłych krajów. 11. (odpłynąć) . . . . . . . . . . . . . . oceanu zaczyna się o szóstej wieczorem. 12. (odlecieć) . . . . . . . . . . . . . . . . . ptaków towarzyszy zwykle nostalgia za latem. 13. (odbiegać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od tematu, to jego „specjalność”! 14. (odwozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dzieci ze szkoły do domu musieli zająć się sami rodzice. 15. (odwieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . babci nie będzie dla mnie żadnym problemem. 16. Za dalekie (odpływać) . . . . . . . . . . . . . od brzegu grozi utonięciem. 17. Szkoda, że nie byłaś na koncercie rockowym, bo to był zupełny (od− jechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 18. Nigdy nie pozwalał sobie na (odbiegać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . od tematu na wykładzie! 19. Nie mogłem się skupić na wykładzie, bo przeszkadzało mi ciągłe jego. . . . . . . . . . . . . (odchodzić) od tematu. 20. Cała rodzina czekała na (odpłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . promu od brzegu. Formacje od czasowników: podejść – podchodzić, podjechać – pod− jeżdżać, podnieść – podnosić, podwieźć – podwozić, podbiec – pod− biegać, podpłynąć – podpływać, podlecieć – podlatywać podejście podjazd ........

– – –

........ ........ ........ ........

– – – –

podejście podjechanie podniesienie / podniesienie podwiezienie podbiegnięcie podpłynięcie podlecenie

. . . . . . . . . . – podchodzenie . . . . . . . . . . – podjeżdżanie . . . . . . . . . . – podnoszenie / podnoszenie . . . . . . . . . . – podwożenie . . . . . . . . . . – podbieganie . . . . . . . . . . – podpływanie . . . . . . . . . . – podlatywanie

103 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix).

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

190

Wzór / Example: (podnieść) ...Podniesienie... tego ciężkiego kamienia było bezpośred− nią przyczyną ataku wątroby. 1. Dobrze, że do tego domu jest (podjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., bo to ułatwi nam wniesienie naszych rzeczy na samochód. 2. Możesz liczyć na (podwieźć) . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . do domu, bo jadę w tym kierunku. 3. Dzieci karmiły ptaki i cieszyły się z (podlatywać) . . . . . . . . . . . . . . gołębi do ich rąk. 4. Byłam zdumiona jej entuzjastycznym (podbiec) . . . . . . . . . . . . . . . przy przywitaniu! 5. Wszyscy wierni uklękli na (podnieść). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Dziwi mnie jej (podejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do tej sprawy. 7. Uczniowie umilkli w momencie (podejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do nich nauczyciela. 8. Obudziło mnie ciągłe (podjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . taksówek pod mój dom. 9. (podjechać) . . . . . . . . . . . .. . . . . . . taksówką do dworca nie zajmie ci więcej niż 10 minut. 10. Nie wiem, jak ja ci się odwdzięczę za twoje codzienne (podwozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mnie do pracy? 11. Ucieszyliśmy się z (podbiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . do nas naszego psa. 12. (podnosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwalifikacji jest obowiązkiem każdego pracownika. 13. Byliśmy zmęczeni tym stromym (podejść) . . . . . . . . . . . . . . na szczyt. 14. Uważaj, bo czasem takie niespodziewane (podbiegnąć) . . . . . . . . . psa może się źle skończyć. 15. Zbyt bliskie (podpływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do rekinów jest niebezpieczne! Formacje od czasowników: przejść – przechodzić, przejechać – prze− jeżdżać, przenieść – przenosić, przewieźć – przewozić, przebiec – prze− biegać, przepłynąć – przepływać, przelecieć – przelatywać przejście przejazd ........

– – –

przejście ......... przejechanie ......... przeniesienie / . . . . . . . . . przeniesienie

– – –

przechodzenie przejeżdżanie przenoszenie

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

191

przewóz przebieg przepływ przelot

– – – –

przewiezienie przebiegnięcie przepłynięcie przelecenie

......... ......... ......... .........

– – – –

przewożenie przebieganie przepływanie przelatywanie

104 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: W którym miejscu jest (przejść) ...przejście... dla pieszych? 1. (przejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z domu do pracy zajmuje mi zawsze około 20 minut. 2. (przechodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez ulicę w tym miejscu może się źle skończyć! 3. (przejechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tego odcinka miasta zawsze jest problemem. 4. Nie wiem, co się stało, ale nie ma (przepływać) . . . . . . . . . . . . . wody! 5. (przelatywać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . odrzutowców nad osiedlem może być dla mieszkańców bardzo uciążliwe. 6. (przelecieć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . samolotem z Warszawy do Krakowa trwa 50 minut. 7. (przewozić) . . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . materiałów łatwopalnych pociągiem jest zabronione. 8. To biuro turystyczne zajmuje się (przewozić) . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . turystów do Niemiec. 9. Zapłaciłem 100 złotych za (przewieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mebli. 10. Z zaciekawieniem obserwowaliśmy (przebiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . dyskusji. 11. Ciekawe, ile ci zajmie (przebiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dystansu stu metrów? 12. Nie znoszę (przenosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . moich ciężkich mebli. 13. Musisz postarać się o (przenieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . syna na drugi rok studiów. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

192

14. Znowu trafiliśmy na zamknięty (przejechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 15. Czy czujesz ten (przepłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . energii? 16. (przepłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z jednego na drugi brzeg jeziora zajmie mi 15 minut. 17. (przejechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przez niektóre (przejechać) . . . . . . . . . . . kolejowe może się skończyć urwaniem rury wydechowej! 18. Pomogę ci z (przenieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . książek do nowego mieszkania. 19. Codzienne (przejeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . po tych wertepach skończy się urwaniem zawieszenia. 20. (przebiegać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tuż przed jadącym samochodem grozi wypadkiem. Formacje od czasowników: przyjść – przychodzić, przyjechać – przy− jeżdżać, przynieść – przynosić, przywieźć – przywozić, przybiec – przy− biegać, przypłynąć – przypływać, przylecieć – przylatywać ........ przyjazd ........ przywóz ........ przypływ przylot

– – – – – – –

przyjście (przyjechanie) przyniesienie przywiezienie (przybiegnięcie) przypłynięcie ............

........ ........ ........ ........ ........ ........ ........

– – – – – – –

przychodzenie przyjeżdżanie przynoszenie przywożenie (przybieganie) (przypływanie) (przylatywanie)

105 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Twoje (przyjść) ...przyjście... rozładowało ciężką atmosferę przyjęcia. 1. Ucieszyliśmy się z twojego (przyjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .! 2. Jestem już zmęczona tym jego codziennym (przychodzić) . . . . . . . . .! 3. Sam (przywieźć) . . . . . . . . . . . . mebli będzie nas kosztować niemało! 4. Po pobycie w sanatorium odczuwam wyraźny (przypłynąć) . . . . . . . . energii. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

193

5. (przywieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . //. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . babci ze szpitala do domu wiąże się z wieloma problemami. 6. Obserwacja wiosennego (przylecieć). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bocianów nastraja mnie optymistycznie. 7. (przyjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . rodziców sprawił nam dużą radość! 8. (przypłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . transatlantyku do portu stało się wydarzeniem. 9. Nauczyciele wymagają (przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wszystkich podręczników. 10. Coroczne (przyjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wakacje w to samo miejsce może być nudne. 11. O której zaczyna się (przypłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . w tym miejscu? 12. (przynosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . przysłowiowego drewna do lasu jest bezsensowne! 13. Byłem bardzo zmęczony i (przypłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do brzegu było dla mnie dużym wysiłkiem. 14. On zajmuje się (przywieźć) . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . warzyw na targ. 15. Co miało znaczyć jego niezapowiedziane (przyjść) . . . . . . . . . . . . . . na moje urodziny? Formacje od czasowników: wejść – wchodzić, wjechać – wjeżdżać, wnieść – wnosić, wwieźć – wwozić, wbiec – wbiegać, wpłynąć – wpływać, wle− cieć – wlatywać wejście / wejście wjazd ......... wwóz ......... wpływ / wpływ wlot

– – – – – – –

wejście wjechanie wniesienie wwiezienie (wbiegnięcie) wpłynięcie ..........

........ ........ ........ ........ ........ ........ ........

– – – – – – –

wchodzenie (wjeżdżanie) wnoszenie wwożenie (wbieganie) (wpływanie) (wlatywanie)

106 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix).

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

194

Wzór / Example: Gdzie jest (wejść) ...wejście... do tego budynku? 1. Babcia musi mieszkać na parterze, bo (wchodzić). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po schodach ją męczy. 2. Nie wjedziesz samochodem na podwórko, bo jest za wąski (wjechać) ....................................................... 3. Znowu winda nie działa! To (wchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na 10. piętro mnie wykończy! 4. (wwieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . większej ilości alkoholu bez cła do kraju jest nielegalne. 5. (wejść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na scenę primabaleriny zostało przyjęte oklaskami. 6. Nie wiesz, gdzie jest (wejść) . . . . . . . . . . . . . . . . do tego budynku? 7. (wjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w tę wąską uliczkę wymaga nie lada zręczności. 8. Ludzie stojący na nabrzeżu z zainteresowaniem obserwowali (wpły− nąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . statku do portu. 9. Kolega jest „specjalistą” w (wwozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nielegalnych rzeczy do kraju. 10. Porozmawiaj z nim, bo ty masz dobry (wpłynąć) . . . . . . . . . . . . na niego. 11. Nie wiem, kto mi pomoże z (wnieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tapczanu do mieszkania? 12. Muchy przedostają się do mieszkania tym małym (wlecieć) . . . . . . . 13. (wbiec) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . psa na jezdnię o mało co nie skończyłoby się wypadkiem! 14. Byliśmy zmęczeni tym długim (wchodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na szczyt góry! 15. Ci panowie zajmują się (wnosić). . . . . . . . . . . . . mebli do mieszkań. Formacje od czasowników: wyjść – wychodzić, wyjechać – wyjeżdżać, wynieść – wynosić, wywieźć – wywozić, wybiec – wybiegać, wypłynąć – wypływać, wylecieć – wylatywać wyjście /wyjście wyjazd wynos wywóz

– wyjście – wyjechanie – wyniesienie – wywiezienie

........... ........... ........... ...........

– wychodzenie – wyjeżdżanie – wynoszenie – wywożenie

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

195

wybieg / wybieg – wypływ – wylot –

(wybiegnięcie) wypłynięcie (wylecenie)

. . . . . . . . . . – wybieganie . . . . . . . . . . – wypływanie . . . . . . . . . . – (wylatywanie)

107 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Ze względów bezpieczeństwa w kinach musi być kilka (wyjść) ...wyjść... 1. Stadion był pełny i (wychodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z niego trwało pół godziny. 2. (wyjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . //. . . . . . . . . . . . . . . . z miasta zawsze jest największym problemem. 3. Po (wyjść) . . . . . . . . . . . . . . rodziców zaczęła się prawdziwa zabawa! 4. Z której strony jest (wyjść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .? 5. Nie widzieliśmy (wyjść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tej trudnej sytuacji! 6. MPO zajmuje się (wywozić) . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . . śmieci. 7. On jest tak leniwy, że nawet (wynieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . śmieci go męczy! 8. Konieczny jest coroczny, wspólny (wyjechać) . . . . . . . . . . . . . z dziećmi na wakacje. 9. W tym barze prowadzą sprzedaż na (wynieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. (wynosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . śmieci należy do obowiązków naszych dzieci. 11. (wywieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . tych bezbronnych ludzi na Syberię było zbrodnią! 12. W naszym ZOO lwy mają bardzo duży (wybiec) . . . . . . . . . . . . . . . . 13. To był tylko (wybiec) . . . . . . . . . . . . . . . z jego strony, bo mógł z powodze− niem nam pomóc. 14. Nie zawsze jest dobre (wybiegać) . . . . . . . . . . . . myślami do przodu. 15. Dla osób słabo umiejących pływać (wypływać, wypłynąć) . . . . . . . . . . . . . // . . . . . . . . . . . . . na głęboką wodę jest ryzykowne. 16. (wyjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . w taką pogodę na wakacje mija się z celem.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

196

17. O której jest (wyjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na wycieczkę? 18. Piloci na wieży kontrolowali (wylatywać) . . . . . . . . . . . . samolotów. 19. Ostatni (wypłynąć) . . . . . . . . . . . lawy z wulkanu był bardzo groźny! 20. Męczy nas to (wychodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . na ostatnie piętro. Formacje od czasowników: zajść – zachodzić, zajechać – zajeżdżać, za− nieść – zanosić, zawieźć – zawozić zajście zajazd ....... .......

– – – –

zajście zajechanie zaniesienie zawiezienie

.......... .......... .......... ..........

– – – –

zachodzenie zajeżdżanie zanoszenie zawożenie

108 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: (zajść) ...zajście... na sam szczyt zajmie ci około dwóch godzin. 1. (zajeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do mamy w drodze powrotnej z pracy do domu weszło mi już w krew. 2. (zanieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tej ciężkiej paczki do domu jest ponad moje siły! 3. Po drodze wstąpimy do (zajechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Porannym (zanosić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dziecka do opiekunki zajmuje się mój mąż. 5. (zawieźć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . tych rzeczy na działkę nie stanowi dla mnie żadnego problemu. 6. Żona denerwuje się moim (zachodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . po pracy na piwo. 7. Byłem świadkiem tego przykrego (zajść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . między nimi. 8. (zawozić) . . . . . . . . . . . . . . . . . . babci na badania lekarskie jest moim cotygodniowym obowiązkiem.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

197

Formacje od czasowników: zejść – schodzić, zjechać – zjeżdżać, znieść – znosić, zwieźć – zwozić, spłynąć – spływać, zlecieć – zlatywać zejście zjazd ......

– – –

...... spływ

– –

........ zjechanie zniesienie / zniesienie zwiezienie spłynięcie

.......... .......... ..........

– – –

.......... ..........

– –

schodzenie zjeżdżanie znoszenie / znoszenie zwożenie spływanie

109 W miejsce kropek wstaw właściwą formę rzeczowników od czasowni− ków podanych w nawiasie (czasem możliwe jest użycie dwu form: z przy− rostkiem i bez przyrostka). / Fill in the blanks with the appropriate forms of nouns derived from the verbs given in parentheses. (Some− times it is possible to use two forms, with and without the suffix). Wzór / Example: Kto zajmie się (zwieźć) ...zwiezieniem... zboża z pola? 1. Z wyjściem na szczyt nie mam problemu, ale dużo gorzej jest z (zejść) ........................................................ 2. Uważaj, bo ten (zjechać). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jest bardzo stromy! 3. Jedną z atrakcji zimowych jest (zjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . na sankach. 4. (zjechać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z tej góry wymaga dużej wprawy. 5. Flisacy zajmują się (spływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . drewna. 6. (znieść) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . stanu wojennego odbywało się etapami. 7. W tym roku spodziewane jest (znieść) . . . . . . . . . . . . . . cła na samochody. 8. Bardzo byliśmy zadowoleni, że pojechaliśmy na (spłynąć) . . . . . . . . Dunajcem. 9. (spłynąć) . . . . . . . . . . . . . . . . . . wody po powodzi do koryta rzeki potrwa kilka dni. 10. Z końcem lipca zaczęło się (zwozić) . . . . . . . . . . . . . . . . zboża z pól. 11. Przy (znosić) . . . . . . . . . . . . . . . . mebli pomagali nam nasi sąsiedzi. 12. Obserwowałem powolne (spływać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kropli wody po szybach. 13. Uwielbiamy (zjeżdżać) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na nartach z tej góry. 14. Pomagałem mamie przy (schodzić) . . . . . . . . . . . . . . . . po schodach. 15. Z drugiej strony góry jest o wiele łagodniejsze (zejść) . . . . . . . . . . .

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

198

Ćwiczenia sprawdzające Review exercises 110 W miejsce kropek wstaw zgodny z kontekstem zdania rzeczownik: do− jazd, objazd, odjazd, najazd, podjazd, pojazd, przejazd, przyjazd, roz− jazd, wjazd, wyjazd, zajazd, zjazd. / Fill in each of the blanks with one of the following nouns so that it fits the context: dojazd, objazd, od− jazd, najazd, podjazd, pojazd, przejazd, przyjazd, rozjazd, wjazd, wy− jazd, zajazd, zjazd. Wzór / Example: Droga była w remoncie i musieliśmy skorzystać z ...objazdu... . 1. W Łańcucie jest muzeum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . konnych. 2. Żaden kierowca nie lubi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kolejowych. 3. Bardzo malowniczy jest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do tego miasta. 4. Przy głównych drogach powstaje coraz więcej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . do garażu w moim domu jest bardzo niewygodny. 6. Przed . . . . . . . . . . na urlop mam jeszcze dużo spraw do załatwienia. 7. Z niewiadomych powodów opóźnił się . . . . . . . . . naszego pociągu. 8. Ten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . należy do najtrudniejszych w Tatrach. 9. Zawsze należy się zatrzymać przed niestrzeżonym . . . . . . . . . . . . . . kolejowym. 10. Przed każdą dużą stacją jest wiele . . . . . . . . . . . . . . . . . . kolejowych. 11. Wokół hotelowego . . . . . . . . . . . . . . . rosło wiele pięknych krzewów. 12. Każdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z miasta jest dla mnie odpoczynkiem. 13. W XIII wieku miał miejsce . . . . . . . . . . . . . . . . . Tatarów na Polskę. 14. Gdyby nie ten uciążliwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do pracy, byłbym bardzo szczęśliwy. 15. Byłem na dworcu 15 minut przed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pociągu. 111 W miejsce kropek wstaw zgodny z kontekstem zdania rzeczownik: doj− ście, nadejście, obejście, odejście, podejście, przejście, przyjście, uj− ście, wejście, wyjście, zajście, zejście. / Fill in each of the blanks with one of the following nouns so that it fits the context: dojście, nadej− ście, obejście, odejście, podejście, przejście, przyjście, ujście, wejście, wyjście, zajście, zejście. Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

199

Wzór / Example: Dzieci z niecierpliwością czekały na ...przyjście... św. Mikołaja. 1. Wszystkich zdziwiło jego nagłe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z przyjęcia. 2. Dopłynęliśmy kajakiem do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wisły do morza. 3. W Zakopanem nie ma . . . . . . . . . . . . . . . granicznego na Słowację. 4. Przed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . burzy było bardzo parno. 5. Czy tutaj będzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z domu do ogrodu? 6. Miała astmę i każde . . . . . . . . . . . . . . . . po schodach było dla niej dużym problemem. 7. Czekaliśmy tylko na wasze . . . . . . . . . . . . . . ., żeby otworzyć tego szampana! 8. Zmęczyło nas to długie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ze szczytu Świnicy. 9. Ten dom miał dwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., jedno od frontu, a drugie od ogrodu. 10. Nigdy nie mogę sobie odmówić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do ciebie na parę minut na plotki. 11. Czy znacie to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . do Doliny Strążyskiej? 12. Samochód potrącił pieszego na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Jego . . . . . . . . . . . z naszej drużyny było dla wszystkich zaskoczeniem. 14. Wszyscy z niepokojem oczekiwali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . burzy. 15. . . . . . . . . . . . . . . . . . . przed nocą całego terenu fabryki należało do obowiązków strażników.

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

200

Rozwiązania ćwiczeń Answer key 1. A. 1. chodzi, 2. chodzimy, 3. chodzić, 4. chodzimy, 5. chodzi, chodzą, 6. chodzi, 7. chodzimy, 8. chodzimy, 9. chodzicie, 10. chodzą, 11. chodzę, 12. chodzą, 13. cho− dzę, 14. chodzimy B. 1. chodzi, 2. chodzi, 3. chodzi, 4. chodzi, 5. chodzą, 6. chodzi, 7. chodzą, 8. cho− dzi, 9. chodzą, 10. chodzi 2. A. 1. idziecie, 2. idzie, 3. idziesz, 4. idą, 5. idę, 6. idziesz, 7. idę, 8. idą, 9. idziemy, 10. idzie, 11. idzie, idą, 12. idzie, 13. idę, 14. idziemy B. 1. idą, 2. idzie, 3. idą, 4. idą, 5. idzie, 6. idzie, 7. idzie, 8. idą, 9. idą, 10. idzie, 11. idę 3. A. 1. szliśmy, szli, 2. szło, 3. szedł, 4. szedłem, 5. szłam, 6. szliśmy, 7. szedł, szła, 8. szły, 9. szli, 10. szłaś, 11. szedłeś, 12. szli, 13. szła, 14. szedłeś, 15. szły, 16. szliście, 17. szli, 18. szły B. 1. szły, 2. szedł, 3. szły, 4. szły, 5. szły, 6. szedł, 7. szła, 8. szła, 9. szło, 10. szła 4. 1. pójdziecie, 2. pójdziesz, 3. pójdzie, 4. pójdę, 5. pójdzie, 6. pójdzie, 7. pójdą, 8. pójdziecie, 9. pójdziemy, 10. pójdę, 11. pójdziesz, 12. pójdę, 13. pójdziecie, 14. pójdą, 15. pójdę, 16. pójdzie, 17. pójdziemy, 18. pójdziesz, 19. pójdą, 20. pój− dziemy 5. 1. poszliśmy, 2. poszedł, 3. poszła, 4. poszły, 5. poszła, 6. poszły, 7. poszli, 8. posze− dłeś, 9. poszłyście, 10. poszliśmy, 11. poszły, 12. poszłaś, 13. poszedł, 14. poszła, 15. poszło, 16. poszli, 17. poszły, poszli, 18. poszła, 19. poszli, 20. poszli 6. 1. chodzę, pójdę, 2. chodzi, poszła, 3. chodzisz, poszedłeś, 4. chodzą, pójdą, 5. po− szliście/−łyście, chodzicie, 6. chodzi, poszła, 7. chodzisz, pójść, 8. chodzą, pójdą, 9. chodzi, poszedł, 10. poszedł, chodziliście 7. 1. poszły, 2. poszli, 3. szedł, 4. szedł, 5. poszli, 6. poszła, 7. szedłem, 8. szły, 9. po− szedł, 10. szliśmy, 11. szłaś, 12. poszła, 13. szła, 14. poszły, 15. poszedł, 16. szli, 17. poszli, 18. szli, 19. poszliście, 20. poszły 9. 1. jeżdżą, 2. jedzie, 3. jedziecie, 4. jadą, 5. jeżdżę, 6. jeździ, 7. jeżdżą, 8. jedziecie, 9. jeździsz, 10. jeżdżą, 11. jeździ, 12. jedziemy, 13. jeżdżę, 14. jedzie, 15. jedzie Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

201

10. 1. pojedziesz, pojechałeś, 2. pojechali, 3. pojadę, 4. pojedzie, 5. pojechali, 6. poje− dziesz, 7. pojechaliście, 8. pojadą, pojechali, 9. pojadę, 10. pojechał, 11. pojedzie, pojechała, 12. pojadą, pojechały, 13. pojedziecie, 14. pojadą, pojechały; pojedzie, pojechał, 15. pojechaliśmy 11. a. 1. idę, pójdę, szedłem/szłam, poszedłem/poszłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a //chodzić – do szpitala; jestem, będę, byłem/−am – w szpitalu 2. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do kościoła; jesteśmy, będziemy, byli− śmy/−łyśmy – w kościele 3. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził//chodzić – do banku; jest, będzie, był – w banku 4. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do sklepu; jest, będzie, była – w sklepie 5. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do lasu; jest, będzie, była – w lesie 6. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do parku; są, będą, były – w parku 7. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził//chodzić – do ogrodu; jest, będzie, był – w ogrodzie 8. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził//chodzić – do akademika; jest, będzie, był – w akademiku 9. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do zamku; są, będą, byli – w zamku 10. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do cyrku; są, będą, były – w cyrku b. 1. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do brata; jestem, będę, byłem/−am – u brata 2. idzie, pójdzie, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do ojca; jest, będzie, był – u ojca 3. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do wujka; jesteśmy, będziemy, byliśmy/ −łyśmy – u wujka 4. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do dziadka; są, będą, były – u dziadka 5. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do fryzjera; jest, będzie, była – u fryzjera 6. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do dziekana; są, będą, byli – u dziekana 7. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do profesora; jest, będzie, była – u profesora 8. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do krawca; jestem, będę, byłem/−am – u krawca Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

202

9. idzie, pójdzie, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do Marka; jest, będzie, był – u Marka 10. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do Roberta; jestem, będę, byłem/−am – u Roberta c. 1. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do kolegi; jest, będzie, była – u kolegi 2. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do wycho− wawcy; są, będą, były – u wychowawcy 3. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do znawcy; jesteśmy, będziemy, byliśmy/ −łyśmy – u znawcy 4. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do dowódcy; są, będą, byli – u dowódcy 5. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził//chodzić – do zastępcy; jest, będzie, był – u zastępcy d. 1. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do Kowalskiego; jesteśmy, będziemy, byliśmy/−łyśmy – u Kowalskiego 2. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do Antoniego; jestem, będę, byłem/−am – u Antoniego 3. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do Szymań− skiego; są, będą, byli – u Szymańskiego 4. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do znajome− go; są, będą, były – u znajomego 5. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do księgowego; jest, będzie, była – u księgowego e. 1. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do biura; jestem, będę, byłem/−am – w biurze 2. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do wojska; są, będą, byli – w wojsku 3. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do mieszka− nia; są, będą, byli – w mieszkaniu 4. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do miasta; są, będą, byli – w mieście 5. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do gimna− zjum; są, będą, były – w gimnazjum 6. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do muzeum; są, będą, byli – w muzeum 7. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do podzie− mia; są, będą, byli – w podziemiu 8. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do kina; są, będą, byli – w kinie Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

203

9. idziemy, pójdziemy, szliśmy /−łyśmy, poszliśmy /−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do planetarium; jesteśmy, będziemy, byliśmy/−łyśmy – w planetarium 10. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do cen− trum; są, będą, byli – w centrum f. 1. idziecie, pójdziecie, poszliście/−łyście; chodzicie, chodziliście/−łyście, będzie− cie chodzili/−ły // chodzić – do apteki; jesteście, będziecie, byliście/−łyście – w aptece 2. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do kuchni; jestem, będę, byłem/−am – w kuchni 3. idą, pójdą, szły, poszły; chodzą, chodziły, będą chodziły//chodzić – do opery; są, będą, były – w operze 4. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do piwnicy; jest, będzie, była – w piwnicy 5. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do łazienki; jest, będzie, był – w łazience 6. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do pralni; jest, będzie, był – w pralni 7. idziecie, pójdziecie, poszliście/−łyście; chodzicie, chodziliście/−łyście, będzie− cie chodzili/−ły // chodzić – do czytelni; jesteście, będziecie, byliście/−łyście – w czytelni 8. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do łaźni; są, będą, byli – w łaźni 9. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły//chodzić – do biblioteki; jesteśmy, będziemy, byli− śmy/−łyśmy – w bibliotece 10. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do pocze− kalni; są, będą, byli – w poczekalni g. 1. idziesz, pójdziesz, poszedłeś/poszłaś; chodzisz, chodziłeś/−aś, będziesz chodził/ −a // chodzić – do matki; jesteś, będziesz, byłeś/−aś – u matki 2. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do córki; jest, będzie, była – u córki 3. idziecie, pójdziecie, poszliście/−łyście; chodzicie, chodziliście/−łyście, będzie− cie chodzili/−ły // chodzić – do babci; jesteście, będziecie, byliście/−łyście – u babci 4. idziesz, pójdziesz, poszedłeś/poszłaś; chodzisz, chodziłeś/−aś, będziesz cho− dził/−a // chodzić – do Doroty; jesteś, będziesz, byłeś/−aś – u Doroty 5. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do pani Zosi; jestem, będę, byłem/−am – u pani Zosi 6. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do Barbary; jest, będzie, był – u Barbary 7. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do żony; jest, będzie, był – u żony 8. idziesz, pójdziesz, poszedłeś/poszłaś; chodzisz, chodziłeś/−aś, będziesz cho− dził/−a // chodzić – do sekretarki; jesteś, będziesz, byłeś/−aś – u sekretarki Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

204

9. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do rodziny; jesteśmy, będziemy, byli− śmy/−łyśmy – u rodziny 10. idzie, pójdzie, szła, poszła; chodzi, chodziła, będzie chodziła//chodzić – do koleżanki; jest, będzie, była – u koleżanki h. 1. idziesz, pójdziesz, poszedłeś/poszłaś; chodzisz, chodziłeś/−aś, będziesz chodził/ −a // chodzić – do księgowej; jesteś, będziesz, byłeś/−aś – u księgowej 2. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do szefowej; jestem, będę, byłem/−am – u szefowej 3. idziecie, pójdziecie, poszliście/−łyście; chodzicie, chodziliście/−łyście, będzie− cie chodzili/−ły// chodzić – do Kowalskiej; jesteście, będziecie, byliście/−łyście – u Kowalskiej 4. idziemy, pójdziemy, szliśmy/−łyśmy, poszliśmy/−łyśmy; chodzimy, chodziliśmy/ −łyśmy, będziemy chodzili/−ły //chodzić – do bratowej; jesteśmy, będziemy, byli− śmy/−łyśmy – u bratowej 5. idzie, pójdzie, szedł, poszedł; chodzi, chodził, będzie chodził // chodzić – do teściowej; jest, będzie, był – u teściowej 6. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do znajomej; są, będą, byli – u znajomej 7. idziecie, pójdziecie, poszliście/−łyście; chodzicie, chodziliście/−łyście, będzie− cie chodzili/−ły // chodzić – do Nowickiej; jesteście, będziecie, byliście/−łyście – u Nowickiej 8. idą, pójdą, szli, poszli; chodzą, chodzili, będą chodzili//chodzić – do Nowako− wej; są, będą, byli – u Nowakowej 9. idziesz, pójdziesz, poszedłeś/poszłaś; chodzisz, chodziłeś/−aś, będziesz cho− dził/−a // chodzić – do Korczakowej; jesteś, będziesz, byłeś/−aś – u Korczakowej 10. idę, pójdę, szedłem/szłam; chodzę, chodziłem/−am, będę chodził/−a // cho− dzić – do pastorowej; jestem, będę, byłem/−am – u pastorowej 12. a. 1. pójdzie/poszedł do starego parku; będzie/był w starym parku; wróci/wrócił // przyjdzie/ przyszedł ze starego parku 2. idą/szli do pobliskiego kiosku; są/byli w pobliskim kiosku; wracają/wracali // idą/szli z pobliskiego kiosku 3. pójdziecie/poszliście do nocnego klubu; będziecie/byliście w nocnym klubie; wrócicie/wróciliście // przyjdziecie/przyszliście z nocnego klubu 4. pójdę do irlandzkiego pubu; będę w irlandzkim pubie; wrócę/przyjdę z ir− landzkiego pubu 5. pójdzie/poszło do naszego sklepu; będzie/było w naszym sklepie; wróci/wróci− ło//przyjdzie/przyszło z naszego sklepu 6. pojedziesz/pojechałeś, −aś do Poznania; będziesz/byłeś, −aś w Poznaniu; wró− cisz/wróciłeś, −aś //przyjedziesz/przyjechałeś, −aś z Poznania 7. pojedziecie/pojechaliście, −łyście do Lwowa; będziecie/byliście, −łyście we Lwo− wie; wrócicie/wróciliście, −łyście // przyjedziecie/przyjechaliście, −łyście ze Lwowa 8. jadą/jechali, −ły do Paryża; są/byli, −ły w Paryżu; wracają/wracali, −ły z Paryża Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

205

9. pojadą/pojechały do Gdańska; będą/były w Gdańsku; wrócą/wróciły // przy− jadą/przyjechały z Gdańska 10. pojedzie/pojechał do Sopotu; będzie/był w Sopocie; wróci/wrócił // przyje− dzie/przyjechał z Sopotu b. 1. idą/szły do nowej szkoły; są/były w nowej szkole; wracają/wracały // idą/szły z nowej szkoły 2. pójdzie/poszła do miejskiej biblioteki; będzie/była w miejskiej bibliotece; wró− ci/wróciła // przyjdzie/przyszła z miejskiej biblioteki 3. pójdziecie/poszliście, −łyście do swojej pracy; będziecie/byliście, −łyście w swojej pracy; wrócicie/wróciliście, −łyście // przyjdziecie/przyszliście, −łyście ze swojej pracy 4. idą/szły do głównej czytelni; są/były w głównej czytelni; wracają/wracały // idą/ szły z głównej czytelni 5. pójdziesz/poszedłeś, poszłaś do pralni chemicznej; będziesz/byłeś, −aś w pralni chemicznej; wrócisz/wróciłeś, −aś // przyjdziesz/przyszedłeś, przyszłaś z pralni che− micznej 6. jedziecie/jechaliście, −łyście do Warszawy; jesteście/byliście, −łyście w Warsza− wie; wracacie/wracaliście, −łyście // jedziecie/jechaliście, −łyście z Warszawy 7. pojedzie/pojechała do Jeleniej Góry; będzie/była w Jeleniej Górze; wróci/wró− ciła // przyjedzie/przyjechała z Jeleniej Góry 8. pojedziecie/pojechaliście, −łyście do Łodzi; będziecie/byliście, −łyście w Łodzi; wrócicie/wróciliście, −łyście // przyjedziecie/przyjechaliście, −łyście z Łodzi 9. pojadą/pojechały do Pragi; będą/były w Pradze; wrócą/wróciły // przyjadą/ przyjechały z Pragi 10. jadą/jechały do Moskwy; są/były w Moskwie; wracają/wracały // przyjadą/przy− jechały z Moskwy c. 1. idziesz/szedłeś, szłaś do miejskiego muzeum; jesteś/byłeś, −aś w miejskim mu− zeum; wracasz/wracałeś, −aś // idziesz/szedłeś/szłaś z miejskiego muzeum 2. pójdziecie/poszliście, −łyście do starego miasta; będziecie/byliście, −łyście w sta− rym mieście; wrócicie/wróciliście, −łyście // przyjdziecie/przyszliście, −łyście ze starego miasta 3. idą/szli do naszego liceum; są/byli w naszym liceum; wracają/wracali // idą/ szli z naszego liceum 4. pójdzie/poszła do nowego centrum; będzie/była w nowym centrum; wróci/ wróciła // przyjdzie/przyszła z nowego centrum 5. pójdzie/poszło do osiedlowego przedszkola; będzie/było w osiedlowym przed− szkolu; wróci/wróciło // przyjdzie/przyszło z osiedlowego przedszkola 6. pojedziecie/pojechaliście, −łyście do Opola; będziecie/byliście, −łyście w Opo− lu; wrócicie/wróciliście, −łyście // przyjedziecie/przyjechaliście, −łyście z Opola 7. pojadą/pojechały do Kłodzka; będą/były w Kłodzku; wrócą/wróciły//przyjadą/ przyjechały z Kłodzka 8. jadą/jechali do Zakopanego; są/byli w Zakopanem; wracają/wracali // jadą/ jechali z Zakopanego 9. pojadą/pojechały do Leska; będą/były w Lesku; wrócą/wróciły // przyjadą/ przyjechały z Leska Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

206

10. pojedzie/pojechał do Konga; będzie/był w Kongu; wróci/wrócił // przyjedzie / przyjechał z Konga 11. pojedziesz/pojechałeś, −aś do Katowic; będziesz/byłeś, −aś w Katowicach; wró− cisz/wróciłeś, −aś // przyjedziesz/przyjechałeś, −aś z Katowic 12. jedzie/jechała do Kielc; jest/była w Kielcach; wraca/wracała // jedzie/jecha− ła z Kielc 13. pojadą/pojechały do Włoch; będą/były we Włoszech; wrócą/wróciły // przy− jadą/przyjechały z Włoch 14. jadą/jechały do Czech; są/były w Czechach; wracają/wracały // jadą/jechały z Czech 15. pojedzie/pojechała do Niemiec; będzie/była w Niemczech; wróci/wróciła // przyjedzie/przyjechała z Niemiec 13. a. 1. poszedł do Adama; był u Adama; wrócił/przyszedł od Adama 2. pojechała do Wojtka; była u Wojtka; wróciła/przyjechała od Wojtka 3. pójdziemy do profesora; będziemy u profesora; wrócimy/przyjdziemy od profesora 4. pojechałyśmy do bra− ta; byłyśmy u brata; wróciłyśmy/przyjechałyśmy od brata 5. idą do pana Nowaka; są u pana Nowaka; wracają/idą od pana Nowaka 6. poszły do Zasadów; były u Zasadów; wróciły/przyszły od Zasadów 7. pojedzie do Nowickich; był u Nowickich; wróci/ przyjedzie od Nowickich 8. idzie do sąsiadów; jest u sąsiadów; wraca/idzie od sąsia− dów 9. pojadą do teściów; będą u teściów; wrócą/przyjadą od teściów 10. poszły do rodziców; były u rodziców; wróciły/przyszły od rodziców b. 1. idzie do Doroty; jest u Doroty; wraca/idzie od Doroty, 2. pojechał do Ewy; był u Ewy; wrócił/przyjechał od Ewy, 3. pojedziemy do Zosi; będziemy u Zosi; wróci− my/przyjedziemy od Zosi, 4. idą do sąsiadki; są u sąsiadki; wracają/idą od sąsiadki, 5. pojechali do ciotki; byli u ciotki; wrócili/przyjechali od ciotki, 6. poszedł do naszych kuzynek; był u naszych kuzynek; wrócił/przyszedł od naszych kuzynek, 7. poszły do twoich sąsiadek; były u twoich sąsiadek; wróciły/przyszły od twoich sąsiadek, 8. pójdziemy do waszych koleżanek; będziemy u waszych koleżanek; wrócimy/przyjdziemy od waszych koleżanek, 9. idzie do tych pań; jest u tych pań; wraca/idzie od tych pań, 10. poszli do naszych nauczycielek; byli u naszych nauczy− cielek; wrócili/przyszli od naszych nauczycielek 14. a. 1. idę/pójdę/poszedłem/poszłam na uniwersytet; jestem/będę/byłem, −am na uniwersytecie 2. idziesz/pójdziesz/poszedłeś/poszłaś na pocztę; jesteś/będziesz/byłeś, −aś na poczcie 3. ona idzie/pójdzie/poszła na dworzec; ona jest/będzie/była na dworcu 4. idziecie/pójdziecie/poszliście, −łyście na stadion; jesteście/będziecie/byliście, −łyście na stadionie 5. oni idą/pójdą/poszli na boisko; oni są/będą/byli na boisku 6. idziemy/pójdziemy/poszliśmy, −łyśmy na przystanek; jesteśmy/będziemy/byli− śmy, −łyśmy na przystanku Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

207

7. idziecie/pójdziecie/poszliście, −łyście na basen; jesteście/będziecie/byliście, −łyście na basenie 8. on idzie/pójdzie/poszedł na pływalnię; on jest/będzie/był na pływalni 9. one idą/pójdą/poszły na targ; one są/będą/były na targu 10. ona idzie/pójdzie/poszła na rynek; ona jest/będzie/była na rynku 11. idziecie/pójdziecie/poszliście, −łyście na lotnisko; jesteście/będziecie/byli− ście, −łyście na lotnisku 12. oni idą/pójdą/poszli na pole; oni są/będą/byli na polu b. 1. idą/pójdą/poszli na zajęcia; są/będą/byli na zajęciach 2. idą/pójdą/poszli na wagary; są/będą/byli na wagarach 3. idę/pójdę/poszedłem/poszłam na urodziny; jestem/będę/byłem, −am na uro− dzinach 4. idziemy/pójdziemy /poszliśmy, −łyśmy na wesele; jesteśmy/będziemy /byliśmy, −łyśmy na weselu 5. idą/pójdą/poszli na zebranie; są/będą/byli na zebraniu 6. idą/pójdą/poszli na przyjęcie; są/będą/byli na przyjęciu 7. idziemy/pójdziemy/poszliśmy, −łyśmy na spotkanie; jesteśmy/będziemy/byli− śmy, −łyśmy na spotkaniu 8. idą/pójdą/poszły na przerwę; są/będą/były na przerwie 9. oni idą/pójdą/poszli na pogrzeb; oni są/będą/byli na pogrzebie 10. idzie/pójdzie/poszła na chrzciny; jest/będzie/była na chrzcinach 15. a. 1. idę do hotelu, jestem w hotelu, wracam z hotelu 2. idziecie do sklepu, jesteście w sklepie, wracacie ze sklepu 3. idzie do pracy, jest w pracy, wraca z pracy 4. idzie− my do centrum, jesteśmy w centrum, wracamy z centrum 5. idą do katedry, są w katedrze, wracają z katedry 6. idę do garażu, jestem w garażu, wracam z garażu 7. idą do domu, są w domu, wracają z domu 8. idę do śródmieścia, jestem w śród− mieściu, wracam ze śródmieścia 9. idziesz do księgarni, jesteś w księgarni, wracasz z księgarni 10. idą do Piasta, są w Piaście, wracają z Piasta b. 1. idą na boisko, są na boisku, wracają z boiska 2. idziecie na policję, jesteście na policji, wracacie z policji 3. idę na zebranie, jestem na zebraniu, wracam z zebra− nia 4. idziemy na dyskotekę, jesteśmy na dyskotece, wracamy z dyskoteki 5. idą na targ, są na targu, wracają z targu 6. idziemy na zajęcia, jesteśmy na zajęciach, wracamy z zajęć 7. idą na wesele, są na weselu, wracają z wesela 8. idziesz na koncert, jesteś na koncercie, wracasz z koncertu 9. idzie na spotkanie, jest na spotkaniu, wraca ze spotkania 10. idziemy na przyjęcie, jesteśmy na przyjęciu, wracamy z przyjęcia c. 1. jadę do Warszawy, jestem w Warszawie, wracam z Warszawy 2. jedziecie do Londy− nu, jesteście w Londynie, wracacie z Londynu 3. jedzie do Gdańska, jest w Gdań− sku, wraca z Gdańska 4. jedziemy do Francji, jesteśmy we Francji, wracamy z Francji 5. jadą do Czech, są w Czechach, wracają z Czech 6. jedzie do Rosji, jest w Rosji, wraca z Rosji 7. jedziesz do Niemiec, jesteś w Niemczech, wracasz z Niemiec 8. je− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

208

dzie do Bułgarii, jest w Bułgarii, wraca z Bułgarii 9. jadą do Włoch, są we Włoszech, wracają z Włoch 10. jedzie do Katowic, jest w Katowicach, wraca z Katowic d. jedziemy na Śląsk, jesteśmy na Śląsku, wracamy ze Śląska 2. jadą na Mazury, są na Mazurach, wracają z Mazur 3. jedzie na Ukrainę, jest na Ukrainie, wraca z Ukrainy 4. jadę na Słowację, jestem na Słowacji, wracam ze Słowacji 5. jadą na Węgry, są na Węgrzech, wracają z Węgier 6. jadą na Sardynię, są na Sardynii, wracają z Sardy− nii 7. jedziemy na Salwator, jesteśmy na Salwatorze, wracamy z Salwatora 8. jedzie− cie na Zachód, jesteście na Zachodzie, wracacie z Zachodu 9. jedzie na Maltę, jest na Malcie, wraca z Malty 10. jadą na Wschód, są na Wschodzie, wracają ze Wschodu 16. a. 1. idziesz do lasu na spacer?; byłeś w lesie na spacerze? 2. idziemy do miasta na zakupy; byliśmy, −łyśmy w mieście na zakupach 3. idzie do muzeum na wystawę; był w muzeum na wystawie 4. idę do teatru na komedię; byłem, −am w teatrze na kome− dii 5. idziemy do kina na premierę; byliśmy, −łyśmy w kinie na premierze 6. idę do restauracji na obiad; byłem, −am w restauracji na obiedzie 7. idzie do szpitala na operację; był w szpitalu na operacji 8. idziemy do stołówki na śniadanie; byliśmy, −łyśmy w stołówce na śniadaniu 9. idą do Piwnicy na kabaret; byli w Piwnicy na kabarecie 10. idziemy do kościoła na mszę; byliśmy w kościele na mszy b. 1. idziesz do lasu po drzewo?; byłeś, −aś w lesie po drzewo? 2. idę do muzeum po folder; byłem, −am w muzeum po folder 3. idzie do przedszkola po córkę; była w przedszkolu po córkę 4. idę do teatru po bilety, byłem, −am w teatrze po bilety 5. idzie do biblioteki po książki; była w bibliotece po książki 6. idę do kiosku po papierosy; byłem, −am w kiosku po papierosy 7. idzie do szpitala po dziecko; była w szpitalu po dziecko 8. idę do stołówki po chleb; byłem, −am w stołówce po chleb 9. idzie do piwnicy po konfitury; była w piwnicy po konfitury 10. idę do kościoła po księdza; byłem, −am w kościele po księdza c. idziemy do koleżanki na urodziny; byliśmy, −łyśmy u koleżanki na urodzinach 2. idą do dyrektora na zebranie; byli u dyrektora na zebraniu 3. idzie do sekretarki na plotki; była u sekretarki na plotkach 4. idę do sąsiadki na wesele; byłem, −am u sąsiadki na weselu 5. idzie do Ewy na kolację; była u Ewy na kolacji 6. idę do promotora na konsultację; byłem, −am u promotora na konsultacji 7. idzie do na− uczyciela na lekcję; było u nauczyciela na lekcji 8. idziemy do teściów na kolację; byliśmy u teściów na kolacji 9. idę do sąsiada na wódkę; byłem, −am u sąsiada na wódce 10. idzie do szefa na rozmowę; był u szefa na rozmowie d. 1. idę do koleżanki po książki; byłem, −am u koleżanki po książki 2. idzie do dyrek− tora po dokumenty; był u dyrektora po dokumenty 3. idę do sekretarki po papier; byłem, −am u sekretarki po papier 4. idzie do sąsiadki po dziecko; była u sąsiadki po dziecko 5. idzie do Ewy po pieniądze; był u Ewy po pieniądze 6. idę do promo− tora po recenzję; byłem, −am u promotora po recenzję 7. idzie do nauczyciela po radę; był u nauczyciela po radę 8. idziemy do teściów po pożyczkę; byliśmy u te− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

209

ściów po pożyczkę 9. idzie do sąsiada po męża; była u sąsiada po męża 10. idę do szefa po opinię; byłem, −am u szefa po opinię 17. 1. poszła do Kowalskich na wesele; była u Kowalskich na weselu 2. pojechali do Sopotu na festiwal; byli w Sopocie na festiwalu 3. poszliśmy, −łyśmy do lasu na grzyby; byliśmy, −łyśmy w lesie na grzybach 4. poszli do baru na piwo; byli w barze na piwie 5. poszła do kościoła na mszę; była w kościele na mszy 6. poszli do filharmonii na koncert; byli w filharmonii na koncercie 7. poszedł do klubu na dyskotekę; był w klubie na dyskotece 8. poszła do swojego chłopca na imieniny; była u swojego chłopca na imieninach 9. pojechali do Zakopanego na wycieczkę; byli w Zakopa− nem na wycieczce 10. pojechał do centrum na zakupy; był w centrum na zakupach 18. 1. pójdziemy na stadion Wisły na mecz; byliśmy, −łyśmy na stadionie Wisły na meczu 2. idzie/pójdzie/poszła na uniwersytet na zajęcia; jest/będzie/była na uniwersyte− cie na zajęciach 3. pojadą/pojechali na Węgry na urlop; będą/byli na Węgrzech na urlopie 4. pójdą/poszły na Błonia na koncert; będą/były na Błoniach na koncercie 5. pójdą/poszli na Rynek na Sylwestra; będą/byli na Rynku na Sylwestrze 6. pojadą/pojechały na Litwę na konferencję; będą/były na Litwie na konferencji 7. pojedzie/pojechała na Korsykę na wakacje; będzie/była na Korsyce na waka− cjach 8. pojedzie/pojechał na Wybrzeże na wypoczynek; będzie/był na Wybrzeżu na wypoczynku 9. pojadą/pojechali na Półwysep Apeniński na wycieczkę; będą/byli na Półwyspie Apenińskim na wycieczce 10. pojedziemy/pojechaliśmy, −łyśmy na Śnieżkę na nar− ty; będziemy/byliśmy, −łyśmy na Śnieżce na nartach 19 . 1. poszli do sklepu po chleb; byli w sklepie po chleb; wrócili/przyszli ze sklepu z chlebem 2. poszedłem/poszłam do piwnicy po słoiki; byłem/byłam w piwnicy po słoiki; wróciłem, −am/przyszedłem, −am z piwnicy ze słoikami 3. szła do kwiaciarni po kwiaty; była w kwiaciarni po kwiaty; wracała/szła z kwiaciarni z kwiatami 4. pojechali do Katowic po meble; byli w Katowicach po meble; wrócili/przyjechali z Katowic z meblami 5. szedł do profesora po zaliczenie; był u profesora po zaliczenie; wracał/szedł od profesora z zaliczeniem 6. poszedł do Basi po książkę; był u Basi po książkę; wrócił/przyszedł od Basi z książką 7. poszli do trenera po piłkę; byli u trenera po piłkę; wrócili/przyszli od trenera z piłką 8. poszedł na pocztę po znaczki; był na poczcie po znaczki; wrócił/przyszedł z pocz− ty ze znaczkami

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

210

9. pojechał do Warszawy po wizę; był w Warszawie po wizę; wrócił/przyjechał z War− szawy z wizą 10. poszła do apteki po lekarstwo; była w aptece po lekarstwo; wróciła/przyszła z apteki z lekarstwem 20. 1. poszła do znajomych na przyjęcie; była u znajomych na przyjęciu; wróciła/przy− szła od znajomych z przyjęcia 2. pojechali do Poznania na zawody; byli w Poznaniu na zawodach; wrócili/przyje− chali z Poznania z zawodów 3. poszliśmy do szkoły na zebranie; byliśmy w szkole na zebraniu; wróciliśmy/przy− szliśmy ze szkoły z zebrania 4. poszli do pubu na imprezę; byli w pubie na imprezie; wrócili/przyszli z pubu z imprezy 5. poszła do kościoła na nabożeństwo; była w kościele na nabożeństwie; wróciła/ przyszła z kościoła z nabożeństwa 6. poszli do auli na wykład; byli w auli na wykładzie; wrócili/przyszli z auli z wykładu 7. poszedł do stołówki na obiad; był w stołówce na obiedzie; wrócił/przyszedł ze stołówki z obiadu 8. poszedł do swojej dziewczyny na imieniny; był u swojej dziewczyny na imieni− nach; wrócił/przyszedł od swojej dziewczyny z imienin 9. pojechali do Zakopanego na narty; byli w Zakopanem na nartach; wrócili/przy− jechali z Zakopanego z nart 10. pojechał do Tesco na zakupy; był w Tesco na zakupach; wrócił/przyjechał z Tesco z zakupów 21. 1. poszliśmy, −łyśmy na boisko na zawody; byliśmy, −łyśmy na boisku na zawodach; wróciliśmy, −łyśmy/przyszliśmy, −łyśmy z boiska z zawodów 2. poszedł na policję na przesłuchanie; był na policji na przesłuchaniu; wrócił/ przyszedł z policji z przesłuchania 3. pojechali na Śląsk na koncert; byli na Śląsku na koncercie; wrócili/przyjechali ze Śląska z koncertu 4. pojechali na Mazury na wycieczkę; byli na Mazurach na wycieczce; wrócili/przy− jechali z Mazur z wycieczki 5. poszli na Kazimierz na cmentarz żydowski; byli na Kazimierzu na cmentarzu żydowskim; wrócili/przyszli z Kazimierza z cmentarza żydowskiego 6. pojechali na Orawę na badania dialektologiczne; byli na Orawie na badaniach dialektologicznych; wrócili/przyjechali z Orawy z badań dialektologicznych 7. pojechali na Sycylię na urlop; byli na Sycylii na urlopie; wrócili/przyjechali z Sycylii z urlopu 8. pojechał na Hel na wypoczynek, był na Helu na wypoczynku; wrócił/przyjechał z Helu z wypoczynku 9. pojechali na Półwysep Apeniński na obóz; byli na Półwyspie Apenińskim na obozie; wrócili/przyjechali z Półwyspu Apenińskiego z obozu

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

211

10. pojechaliśmy, −łyśmy na Ukrainę na festiwal folklorystyczny; byliśmy, −łyśmy na Ukrainie na festiwalu folklorystycznym; wróciliśmy, −łyśmy/przyjechaliśmy, −łyśmy z Ukrainy z festiwalu folklorystycznego 22. 1. pojechaliśmy, −łyśmy nad morze na wakacje; byliśmy, −łyśmy nad morzem na waka− cjach; wróciliśmy, −łyśmy/przyjechaliśmy, −łyśmy znad morza z wakacji 2. pojechali nad Bałtyk na urlop; byli nad Bałtykiem na urlopie; wrócili/przyjecha− li znad Bałtyku z urlopu 3. poszły nad jezioro po kwiatki; były nad jeziorem po kwiatki; wróciły/przyszły znad jeziora z kwiatkami 4. pojechały nad Adriatyk na żagle; były nad Adriatykiem na żaglach; wróciły/ przyjechały znad Adriatyku z żagli 5. pojechała nad Morze Śródziemne na ferie; była nad Morzem Śródziemnym na feriach; wróciła/przyjechała znad Morza Śródziemnego z ferii 6. idą/szli nad Wisłę na spacer; są/byli nad Wisłą na spacerze; wracają/idą znad Wisły ze spaceru 7. jedzie/jechał nad Jezioro Rożnowskie na ryby; jest/był nad Jeziorem Rożnow− skim na rybach; wraca, wracał/idzie, szedł znad Jeziora Rożnowskiego z ryb 8. pójdziemy/poszliśmy, −łyśmy nad Zalew Wiślany na plażę; będziemy, byliśmy, −łyśmy nad Zalewem Wiślanym na plaży; wróciliśmy, −łyśmy/przyszliśmy, −łyśmy znad Zalewu Wiślanego z plaży 9. idą/szli nad tamę na węgorze; są/byli nad tamą na węgorzach; wracają, wracali/ idą, szli znad tamy z węgorzami 10. pójdą/poszli nad strumyk na raki; będą/byli nad strumykiem na rakach; wró− cą, wrócili /przyjdą, przyszli znad strumyka z rakami 11. pójdą/poszli nad wodospad na wycieczkę; będą/byli nad wodospadem na wy− cieczce; wrócą, wrócili/przyjdą, przyszli znad wodospadu z wycieczki 12. pójdziecie/poszliście, −łyście nad zatokę na zachód słońca; będziecie/byliście, −łyście nad zatoką na zachodzie słońca; wrócicie/wróciliście, −łyście/przyjdziecie/ przyszliście, −łyście znad zatoki z zachodu słońca 13. pojechali nad ocean na wypoczynek; byli nad oceanem na wypoczynku; wrócili /przyjechali znad oceanu z wypoczynku 14. idą/szli nad staw na glony; są/byli nad stawem na glonach; wracają, wracali/ idą, szli znad stawu z glonami 15. poszła nad Odrę po brata; była nad Odrą po brata; wróciła/przyszła znad Odry z bratem 23. 1. pojechały w Beskidy na sanki; były w Beskidach na sankach; wróciły/przyjechały z Beskidów z sanek 2. pojechali w Tatry na wycieczkę; byli w Tatrach na wycieczce; wrócili/przyjechali z Tatr z wycieczki 3. pojechalismy, −łyśmy w Sudety na wczasy; byliśmy, −łyśmy w Sudetach na wczasach; wróciliśmy, −łyśmy/przyjechaliśmy, −łyśmy z Sudetów z wczasów 4. pojechali w Bieszczady na grzyby; byli w Bieszczadach na grzybach; wrócili/przy− jechali z Bieszczad/Bieszczadów z grzybów/ z grzybami Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

212

5. poszły w góry na jagody; były w górach na jagodach; wróciły/przyszły z gór z jagód / z jagodami 6. pojechali w Alpy na wspinaczkę; byli w Alpach na wspinaczce; wrócili/przyjecha− li z Alp ze wspinaczki 7. pojechali w Góry Stołowe na badania geologiczne; byli w Górach Stołowych na badaniach geologicznych; wrócili/przyjechali z Gór Stołowych z badań geologicz− nych 8. poszli w Góry Świętokrzyskie na rajd; byli w Górach Świętokrzyskich na rajdzie; wrócili/przyjechali z Gór Świętokrzyskich z rajdu 9. pojechał w Słowackie Tatry na narty; był w Słowackich Tatrach na nartach; wró− cił/przyjechał ze Słowackich Tatr z nart 10. pojechały w Karkonosze na obóz; były w Karkonoszach na obozie; wróciły/przy− jechały z Karkonoszy z obozu 24. 1. pójdziemy/poszliśmy, −łyśmy na kopiec Kościuszki; będziemy/byliśmy, −łyśmy na kopcu Kościuszki 2. pojadą/pojechały na Kasprowy Wierch; będą/były na Kasprowym Wierchu 3. pójdą/poszli na Giewont; będą/byli na Giewoncie 4. nie pójdą/nie poszli na Zawrat; nie będą/nie byli na Zawracie 5. pójdą/poszły na Czerwone Wierchy; będą/były na Czerwonych Wierchach 6. pójdą/poszli na Śnieżkę; będą/byli na Śnieżce 7. pojadę/pojechałem na Gubałówkę; będę/byłem na Gubałówce 8. nie pójdą/nie poszli na Granaty; nie będą/nie byli na Granatach 9. pójdą/poszły na Łysicę; będą/były na Łysicy 10. wejdzie/wszedł na dach; będzie/był na dachu 11. wejdą/weszli na wieżę; będą/byli na wieży 12. pójdą/poszły na strych; będą/były na strychu 13. wejdzie/wszedł na komin; będzie/był na kominie 14. wejdzie/wszedł na maszt; będzie/był na maszcie 25. 1. pójdziemy do opery; będziemy w operze 2. poszedłem do kina; byłem w kinie 3. pojedziemy do Bytomia; będziemy w Bytomiu 4. pójdę do fryzjera; będę u fryzjera 5. poszliśmy do klubu; będziemy w klubie 6. pójdziemy na uniwersytet; będziemy na uniwersytecie 7. idziemy na dworzec; byliśmy na dworcu 8. pójdę na basen; będę na basenie 9. poszedłem na basen; byłem na basenie 10. idzie do pracy; jest w pracy 11. poszliśmy do Kowalskich; byliśmy u Kowalskich 12. jedziemy do Kato− wic; będziemy w Katowicach 13. pójdę do rodziców; będę u rodziców 14. idzie na wagary; jest na wagarach 15. poszedł na wagary; był na wagarach 26. 1. na spacer 2. na zakupy 3. po radę 4. na odpoczynek 5. po konfitury 6. na piwo 7. na akademię 8. po piłkę 9. po znaczki 10. na koncert rockowy 11. po papierosy 12. na mszę 13. po bilety 14. na wiadomości 15. na żniwa 16. na obóz 17. na olimpia− dę matematyczną 18. po warzywa 19. na badania 20. na manifestację 21. po owoce

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

213

27. 1. do 2. do 3. na 4. na 5. do 6. na 7. w 8. na 9. na 10. do 11. na 12. w 13. u 14. na 28. 1. w ubiegłym tygodniu; w górach; na wycieczce 2. w środę; w lesie; na grzybach 3. do Zakopanego; na weekend 4. w Zakopanem; na Giewont 5. w poprzedni week− end; nad Jeziorem Rożnowskim 6. u koleżanki; na imieninach 7. nad morzem; w Sopocie; na spacer; na molo 8. na Śląsk; na wesele 9. w tym roku; na wakacjach; na Wyspach Karaibskich 10. na Węgrzech; nad jezioro Balaton 11. do Bułgarii; na Słowacji; na Ukrainie 12. w Sudetach; na Śnieżce 13. w domu; na strych; do piwnicy 14. do Warszawy; na wystawę; do opery; na „Aidę” 15. do doktora Malinowskiego; do szpitala; na badania 16. w kościele; na przepięknym koncercie muzyki średnio− wiecznej 17. w ubiegłym roku; w Indonezji; na wyspie Bali 18. u moich znajomych; w Stanach Zjednoczonych na Florydzie 19. w Alpy; na Mont Blanc 20. na mecz; na stadionie Wisły 29. 1. idzie/poszła/pójdzie na wykład na uniwersytet 2. idzie/poszedł/pójdzie do sklepu po piwo 3. idą/poszły/pójdą do domu na obiad 4. idzie/poszedł/pójdzie do profesora Nowickiego na egzamin 5. idą/poszły/pójdą do parku na spacer 6. idziecie/poszliście, −łyście/pójdziecie na pocztę po paczkę 30. 1. Pójdę dzisiaj do kina na „Wesele” A. Wajdy. 2. On pojedzie jutro do Poznania na targi. 3. Czy idziecie dzisiaj na pocztę po znaczki? 4. Oni wczoraj byli na zakupach w domu towarowym. 5. Rodzice byli w sobotę na wycieczce w Gdańsku. 6. Koleżan− ki w ubiegłym tygodniu poszły do filharmonii na koncert 7. Marek z Jadzią tydzień temu byli w klubie na dyskotece. 8. Wojtek poszedł wczoraj do teatru po bilety. 9. Zosia pójdzie jutro do koleżanki na urodziny. 10. Czy Marysia idzie teraz do banku po pieniądze? 11. Pojedziemy w przyszłym roku na wakacje do Włoch. 12. Czy one wczoraj były na wycieczce w górach? 13. Czy ktoś jutro pójdzie na egzamin do profesora Kowalskiego? 14. Pójdę jutro do kina na nocny seans. 15. Byłem, −am wczoraj w kinie na nocnym seansie. 16. Oni byli u znajomych na rocznicy ślubu. 17. Czy oni będą w lipcu w Rabce w sanatorium? 18. Janek za rok pojedzie nad Bałtyk na Półwysep Helski. 19. Janek w tym roku był nad Bałtykiem na Półwyspie Helskim. 20. Studenci zwykle chodzą do stołówki na obiad. 31. A. do teatru, do opery, do znajomych, do parku wodnego, na dworzec, do szpitala, do koleżanek, do sąsiadów, na stadion, do domu towarowego, na policję, na plażę, na Kasprowy Wierch, nad wodospad, na imieniny, nad rzekę, do/po księdza, na balet, na spotkanie, na boisko B. na narty, do Francji, nad ocean, nad Bałtyk, do Czech, do Zielonej Góry, na Mazury, do pracy, na zajęcia, na targ, do Zakopanego, do rodziców, na wesele, na Śląsk, nad rzekę Wisłę, do znajomych, do Katowic, na Słowację, do dziadków, na wycieczkę Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

214

C. w kościele, u teściów, u fryzjera, u kolegi, w kinie, na poczcie, na basenie, na zabawie, na Węgrzech, u dyrektora, nad morzem, na dworcu, w parku wodnym, w Niemczech, w górach, w mieście, nad jeziorem, u Ewy, na meczu, na imprezie D. z Mazur, z Trójmiasta, z plaży, od kolegów, od znajomych, z rynku, ze Stanów Zjednoczonych, z wczasów, z planetarium, z wakacji, znad rzeki, z nart, z pracy, od dentysty, z dyskoteki, z kościoła, z akademika, od rodziców, z targu, z Łodzi 32. 1. a. idzie/szła i niesie/niosła b. chodzi/chodziła i nosi/nosiła 2. a. idą/szli i niosą/ nieśli b. chodzą/chodzili i noszą/nosili 3. a. idzie/szedł i niesie/niósł b. chodzi/ chodził i nosi/nosił 4. a. idą/szli; niesie, niesie/niósł, niosła b. chodzą/chodzili; nosi, nosi/nosił, nosiła 5. a. idzie/szedł i niesie/niósł b. chodzi/chodził i nosi/ nosił 6. a. idą/szli i niosą/nieśli b. chodzą/chodzili i noszą/nosili 7. a. idą/szły i niosą/niosły b. chodzą/chodziły i noszą/nosiły 8. a. idę/szłam i niesie/niósł b. chodzę/chodziłam i nosi/nosił 9. a. idą/szli i niosą/nieśli b. chodzą/chodzili i noszą/nosili 10. a. idziecie/szliście, −łyście i niesiecie/nieśliście, niosłyście b. cho− dzicie/chodziliście, −łyście i nosicie/nosiliście, −łyście 33. 1. a. jedzie/jechał i wiezie/wiózł b. jeździ/jeździł i wozi/woził 2. a. jadę/jechałem i wiozę/wiozłem b. jeżdżę/jeździłem i wożę/woziłem 3. a. jedzie/jechał i wiezie/ wiózł b. jeździ/jeździł i wozi/woził 4. a. jedzie/jechała i wiezie/wiozła b. jeździ/ jeździła i wozi/woziła 5. a. jadę/jechałem i wiozę/wiozłem b. jeżdżę/jeździłem i wożę/woziłem 6. a. jedziemy/jechaliśmy, −łyśmy i wieziemy/wieźliśmy, wiozłyśmy b. jeździmy/jeździliśmy, −łyśmy i wozimy/woziliśmy, −łyśmy 7. a. jedzie/jechał i wie− zie/wiózł b. jeździ/jeździł i wozi/woził 8. a. jedzie/jechał i wiezie/wiózł b. jeździ/ jeździł i wozi/woził 9. a. jedziesz/jechałeś, −aś i wieziesz/wiozłeś, −aś b. jeździsz/ jeździłeś, −aś i wozisz/woziłeś, −aś 10. a. jedzie/jechała i wiezie/wiozła b. jeździ/ jeździła i wozi/woziła 34. 1. a. przyjdzie/przyszedł i przyniesie/przyniósł b. przychodzi/przychodził i przy− nosi/przynosił 2. a. przyjdzie/przyszedł i przyniesie/przyniósł b. przychodzi/przy− chodził i przynosi/przynosił 3. a. przyjdzie/przyszła i przyniesie/przyniosła b. przy− chodzi/przychodziła i przynosi/przynosiła 4. a. przyjdą/przyszły i przyniosą/przy− niosły b. przychodzą/przychodziły i przynoszą/przynosiły 5. a. przyjdzie/przyszedł i przyniesie/przyniósł b. przychodzi/przychodził i przynosi/przynosił 6. a. przyj− dzie/przyszła i przyniesie/przyniosła b. przychodzi/przychodziła i przynosi/przy− nosiła 7. a. przyjdą/przyszli i przyniosą/przynieśli b. przychodzą/przychodzili i przy− noszą/przynosili 8. a. przyjdziesz/przyszedłeś, przyszłaś i przyniesiesz/przyniosłeś, −aś b. przychodzisz/przychodziłeś, −aś i przynosisz/przynosiłeś, −aś 9. a. przyjdzie/ przyszedł i przyniesie/przyniósł b. przychodzi/przychodził i przynosi/przynosił 10. a. przyjdę/przyszedłem, przyszłam i przyniosę/przyniosłem, −am b. przychodzę/ przychodziłem, −am i przynoszę/przynosiłem, −am 11. a. przyjadą/przyjechały i przywiozą/przywiozły b. przyjeżdżają/przyjeżdżały i przy− wożą/przywoziły 12. a. przyjedziecie/przyjechaliście, −łyście i przywieziecie/przy− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

215

wieźliście, przywiozłyście b. przyjeżdżacie/przyjeżdżaliście, −łyście i przywozicie/ przywoziliście, −łyście 13. a. przyjedzie/ przyjechała i przywiezie/przywiozła b. przy− jeżdża/przyjeżdżała i przywozi/przywoziła 14. a. przyjedzie/przyjechał i przywie− zie/przywiózł b. przyjeżdża/przyjeżdżał i przywozi/przywoził 15. a. przyjedzie/przy− jechał i przywiezie/przywiózł b. przyjeżdżają/przyjeżdżali i przywożą/ przywozili 16. a. przyjedzie/przyjechał i przywiezie/przywiózł b. przyjeżdża/przyjeżdżał i przy− wozi/przywoził 17. a. przyjedzie/przyjechał i przywiezie/przywiózł b. przyjeżdża/ przyjeżdżał i przywozi/przywoził 18. a. przyjadą/przyjechali i przywiozą/przywieźli b. przyjeżdżają/przyjeżdżali i przywożą/przywozili 19. a. przyjadą/przyjechali i przy− wiozą/przywieźli b. przyjeżdżają/przyjeżdżali i przywożą/przywozili 20. a. przyjadą/ przyjechały i przywiozą/przywiozły b. przyjeżdżają/przyjeżdżały i przywożą/przywo− ziły 35. 1. przynieś 2. przywieźć 3. przynoszą 4. wiozłeś 5. niesiesz 6. przywiezie 7. niesie 8. przywozi 9. przywożą 10. noszę 11. wożą 12. przynieść 13. wozisz 14. przywieź 15. przynosić 16. przyniósł 17. wozi 18. wozimy 19. wiózł 20. przynoszę 36. 1. niosła 2. przynieśli 3. nieśliście 4. przyniosłam 5. przynoś 6. przynoszą 7. przywo− zisz 8. przyniosę 9. przyjdziecie 10. szli 11. przychodzili 12. przynieść 13. przynosić 14. przyjeżdżam 15. przyjedź 37. 1. zszedłem/zeszłam 2. obszedł/obeszła 3. podszedłeś/podeszłaś 4. odszedł/ode− szła 5. rozeszła 6. zszedł 7. zeszła 8. obszedł 9. zszedłeś/zeszłaś 10. obeszliśmy/ obeszłyśmy 11. podeszli 12. podeszły 13. wszedłem/weszłam 14. weszliśmy/weszły− śmy 15. podszedłeś/podeszłaś 16. nadszedł 17. przeszliśmy/przeszłyśmy 18. roze− szli/rozeszły 19. rozeszłaś 20. wzeszło 21. rozszedłeś 22. wzeszedł 23. podeszli 24. przeszedł 25. nadeszła 38. 1. wy przeszliście/przeszłyście 2. którzy nauczyciele odeszli 3. które dzieci pode− szły 4. którzy chłopcy zeszli 5. które znajome odeszły 6. które małżeństwa się rozeszły 7. czyi koledzy weszli 8. które warzywa wzeszły w ubiegłym roku 9. jakie burze prze− szły 10. którzy koledzy podeszli 11. czyje nasiona wzeszły 12. jakie pociągi odeszły 13. którzy sportowcy obeszli 14. ci mężczyźni odeszli od swoich żon 15. te kobiety odeszły od swoich mężów 16. oni zeszli 17. one weszły 18. ci uczniowie przeszli 19. te rośliny wzeszły 20. które albumy rozeszły się 21. czyje książki rozeszły się 22. te dziewczyny podeszły 23. te książki weszły 24. psy przeszły 25. oni podeszli 39. 1. chcieli zejść 2. chciała podejść 3. chciał odejść 4. chciało podejść 5. chcieli przejść 6. chciały wejść 7. chciał zejść 8. chciał wejść 9. chciałem podejść 10. chciał obejść 11. chcieli zejść się 12. chciała się przejść 13. chciał odejść 14. chciał wejść 15. chciała rozejść się 16. chciał podejść 17. chcieliśmy wejść 18. chcieli przejść Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

216

19. chcieli się rozejść 20. chciałem podejść 21. chciały zejść 22. chcieliśmy obejść 23. chciały podejść 24. chciałem się przejść 25. chciała wejść 40. A. 1. dojeżdżamy 2. dochodzę 3. dolatuje 4. dowożą 5. donoszą 6. dobiega 7. dopły− wam 8. dopływa 9. dojeżdża 10. dochodzi B. 1. dojedzie 2. dojdzie 3. dopłynę 4. dobiegnie 5. dojdę 6. doleci 7. doniesie 8. dobiegnie 9. doniosą 10. dojedziecie 11. będą dowozić 12. będziesz dochodzić 13. będziecie dojeżdżać 14. będzie donosić 15. będzie dobiegać 16. będziesz do− jeżdżać 17. będzie dobiegać 18. będą dolatywać 19. będzie dochodzić 20. będzie dopływać C. 1. doszedł 2. dobiegli 3. dopłynęliśmy 4. dojechał 5. dowiózł 6. doleciały 7. do− niosłem, −am 8. dojechaliśmy, −łyśmy 9. doszła 10. dowieźli 11. dochodziłem, −łam 12. dowozili 13. dopływaliśmy 14. dobiegało 15. donosiły 16. dolatywały 17. dobie− gała 18. dochodziła 19. dojeżdżała 20. dolatywał 41. 1. doszedłem, doszłam do przekonania 2. do niczego nie dochodzi 3. dochodzi dwunasta 4. dojść do siebie 5. dojść do porozumienia 6. dojść do głosu 7. doszedł do sławy, popularności 8. dojść do siebie 9. dojść po nitce do kłębka 10. dojść do porozumienia, konsensusu 42. 1. dojdziemy do porozumienia 2. nie doszedł do skutku 3. doszedłem do wniosku 4. doszło do sławy 5. nie mógł dojść do siebie 6. doszedł do siebie 7. dochodzić do głosu 8. doszła do przekonania 9. dochodziła 10. dojść do siebie 43. I 1. dochodziła 2. doszedł 3. dochodzi 4. dojść 5. dochodzi 6. dochodzą 7. dochodzi II 1. dochodzi 2. doszedł 3. dochodzi 4. dochodzą 5. dochodził 6. dochodziły 7. doszły III 1. doszedł 2. doszedł 3. dojść 4. doszedł 5. doszedł 6. dochodziliśmy 7. doszedł 8. doszli 9. dochodził 10. dojść 11. doszli 12. dojść 44. A. 1. nadjeżdża 2. nadchodził 3. nadjechał 4. nadjeżdżał 5. nadejdzie B. 1. nadeszła 2. nadchodzi 3. nadejdą 4. nadchodzą/−dziły 5. nadeszła 6. nadeszła 7. nadchodzą 8. nadszedł 9. nadchodzi 10. nadchodzi 11. nadszedł 12. nadeszły 13. nadeszła 14. nadeszła 15. nadeszła 45. 1. obchodzi/obchodził 2. obeszli 3. obeszłam 4. objeżdżasz/objechałeś 5. objeżdżają/ objeżdżali 6. oblatuje 7. objechał 46. 1. obchodził 2. obchodzą 3. obchodzi 4. obchodzi 5. obchodzą 6. obchodzimy się Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

217

7. obchodziły się 8. obszedł się 9. obejść się 10. obchodzić się 11. obchodzą się/ obchodzili się 12. obejść się 13. obejść 14. obchodzisz 15. obeszła 47. 1. nie obejdzie się 2. obchodzenia 3. nie obchodzi 4. obchodzić 5. obchodzi się 6. nie obejdzie się 7. obchodzić się 8. obeszło się 9. obejść się 10. obchodzić się 48. 1. odszedł 2. odwiózł 3. odleciał 4. odwoziła 5. odnieśli 6. odniosłeś 7. odpłynął 8. odjeżdża 9. odjeżdża 10. odleciały 11. odpływa 12. odjeżdża 13. odeszli 14. od− wieźli 15. odniesiesz/odniosłaś 49. 1. odnosić się do mnie 2. odchodzi od zmysłów 3. nie odnieśli sukcesu 4. odejść 5. odnoszę wrażenie 6. odniosło rany 7. odniesie skutku 8. odeszła mnie ochota 9. odchodzą 10. odnoszą się 11. odniósł się 12. odeszły 50. 1. pójdę 2. pochodzę 3. pojedziemy 4. pojeździć 5. poniosę 6. powożę 7. ponosisz 8. powozić 9. polecimy, pojedziemy 10. pobiegać 11. polatał 12. ponieść 13. pobie− gają 14. pobiegnij 15. pojeździł 16. popłynęły 17. popływałem 18. pojedziemy 19. po− wozisz 20. pójdziecie 51. 1. pójdziesz z torbami 2. poszła w ślady ojca 3. poszły mi do głowy 4. poszedłem po rozum do głowy 5. poszedłem tam, gdzie mnie oczy poniosły 6. poszedłem z wizytą 7. poszedł, jak zmyty 8. poszedł z dymem 9. poszliśmy spać 10. pójdę spać 11. po− szłam za twoją radą 12. poszedł mi na rękę 13. poleciał jak na skrzydłach 14. oczy wszystkich pobiegły 15. poleciał na majątek, posag 52. 1. podchodziła 2. podjeżdżają/podjeżdżały 3. podnieść 4. podwozi 5. podjeżdżają/ podjeżdżali 6. podnieśli 7. podleciał 8. podbiegli 9. podwiózł 10. podlatywały 11. podchodziła/podeszła 12. podbiegły/podbiegały 13. podleciał 14. podnieśli− śmy 15. podwiozę 53. 1. podejść 2. podchodzić 3. podeszło mi do gardła 4. żołądek podchodzi mi do gardła 5. podchodzi do pacjentów 6. podniósł problem głodu 7. podnieść pensji, płac 8. podnosić głosu 9. podnieść 10. podnieśli ręce 11. podnosić kwalifikacje 12. podnieść rękę na ojca 13. podnieśli bunt 14. podchodzić 15. podnieść na duchu 54. A. 1. przechodzę 2. przejeżdżamy 3. przepływają 4. przebiega 5. przenoszę 6. prze− noszę się 7. przewożą 8. przelatują B. 1. będę przechodzić 2. przejdzie 3. będą przejeżdżać 4. przejedzie 5. będzie Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

218

przepływać 6. przepłyną 7. będziemy się przenosić 8. przenieść się, będę przeno− sić się 9. przeniesiesz 10. będzie przewieźć 11. przewiezie 12. będziesz przebiegać 13. przebiegnę 14. będą przelatywać 15. przelecą C. 1. przeszli 2. przechodziliśmy 3. przejechał 4. przejeżdżaliśmy 5. przeniosłam 6. przenosili 7. przeniosła się 8. przenosili się 9. przewiozłem, −am 10. przewozili 11. przebiegł 12. przebiegałem 13. przeleciało 14. przelatywały 15. przepłynęliśmy 16. przepływałem, −am 55. I 1. przejdą 2. przeszły 3. przeszła 4. przeszła 5. przeszła 6. przeszedł 7. przeszedł 8. przeszedł 9. przeszedłem/przeszłam 10. przeszła 11. przeszła 12. przeszedłem/ przeszłam II 1. przeszła 2. przeszedł 3. przeszła 4. przeszedł 5. przeszły 6. przeszły 7. przechodzi III 1. przeszedł 2. przeszedł 3. przeszli 4. przejść IV 1. przeszło 2. przeszli 3. przeszedłem/przeszłam 4. przejdę 5. przeszła 6. prze− szła 7. przeszli 8. przeszła 9. przeszedł V 1. przeszedł 2. przeszły 3. przeszła VI 1. przeszli 2. przechodzi 3. przeszły 4. przeszli 5. przeszło 6. przeszła 56. 1. przejść na emeryturę 2. przejść na „ty” 3. przejść do historii 4. przejść na inne wyznanie 5. przejść na inne stanowisko pracy 6. przejść dużo w życiu 7. przejść nad czymś do porządku dziennego 8. przejść żółtaczkę 9. przeszło bez echa 10. przeszło czyjeś oczekiwania 57. 1. przeszedł nas dreszcz 2. przeszedł samego siebie 3. przeszedł bez echa 4. prze− chodziła ostatnie zapalenie płuc 5. nie może mi przejść przez usta 6. przeszła do siódmej klasy 7. przejdzie do historii 8. przeszła mi przez głowę myśl 9. przeszedł 10. przeszedł 11. przeszła bez echa 12. przeszedł 13. przechodzi ludzkie pojęcie 14. przeszła mi myśl 15. przeszła do historii 58. 1. przeszedł przez nikogo niezauważony 2. przejdzie do historii 3. przeszedł do innego tematu 4. przeszedł nad tym do porządku dziennego 5. przeszedł samego siebie 6. przejść 7. przechodzi ludzkie pojęcie 8. przeszło ci przez głowę 9. nie przeszła 10. przejść na „ty” 11. przeszły ospę 12. ciarki mnie przechodzą 13. nie przejdzie mi przez usta 14. przeszła na katolicyzm 15. dużo przeszedł w życiu 59. A. 1. przychodzi 2. przychodzi 3. przychodzimy 4. przychodzi 5. przychodzą 6. przy− chodzisz 7. przychodzicie 8. przychodzi 9. przychodzę 10. przychodzą B. 1. przyjdzie 2. przyjdziecie 3. przyjdą 4. przyjdziesz 5. przyjdą 6. będę przychodzić 7. przyjdą 8. przyjdzie 9. przyjdziemy 10. będzie przychodzić C. 1. przyszliśmy, −łyśmy 2. przyszedłem, przyszłam 3. przyszli 4. przyszedł 5. przysze− dłeś, przyszłaś 6. przyszli 7. przychodziła 8. przyszły 9. przyszedł 10. przychodzili, przyszli Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

219

60. A. 1. przyjeżdża 2. przyjeżdżacie 3. przyjeżdżam 4. przyjeżdżają 5. przyjeżdża 6. przy− jeżdża 7. przyjeżdża 8. przyjeżdżamy 9. przyjeżdża 10. przyjeżdżasz B. 1. przyjedzie 2. przyjadę 3. przyjedziesz 4. przyjadą 5. przyjedziecie 6. przyjedzie 7. przyjedzie 8. przyjadą 9. będę przyjeżdżać 10. będą przyjeżdżać C. 1. przyjechał, przyjeżdżał 2. przyjeżdżaliście, −łyście, przyjechaliście, −łyście 3. przy− jechałeś, −aś 4. przyjechała 5. przyjechał 6. przyjechała 7. przyjechały 8. przyjeżdżał, przyjechał 9. przyjechał 10. przyjechał, przyjeżdżał 61. 1. przywiózł 2. przyleciały 3. przypływa/przypływał 4. przywożą 5. przyniósł 6. przy− biega 7. przypłynął 8. przybiegli 9. przyleciały 10. przynosi 11. przypływały 12. przy− wiózł 13. przywieźliśmy, przywiozłyśmy 14. przyleciał 15. przybiegł 63. A. 1. rozchodzi się 2. rozchodzi się 3. rozchodzą się 4. rozbiegają się 5. roznosi 6. rozwozi 7. rozwożą 8. roznosi 9. roznoszą 10. rozbiegają 11. rozchodzą się 12. roz− chodzą się 13. się rozchodzą 14. rozchodzi się 15. roznosi 16. roznosi 17. roznosi 18. rozpływa się 19. rozpływa się 20. rozchodzą się B. 1. rozeszli się, rozchodzili się 2. rozjechali się, rozjeżdżali się 3. rozniósł 4. roz− wieźli 5. rozbiegły się 6. rozszedł się, rozchodził się 7. rozjeżdżali się 8. rozwieźli, rozwozili 9. roznieśli, roznosili 10. rozeszli się, rozchodzili się 11. się rozeszli 12. rozpływała się 13. rozniósł 14. rozchodził się 15. się rozeszły 16. rozeszło się 17. roznosiła 18. rozeszły się 19. rozchodził się 20. rozszedł się 64. 1. ujechaliśmy, −łyśmy 2. uszedł 3. uchodzi 4. ubiegł 5. uleciało 6. uniósł 7. unieśli 8. uniesiesz 9. upłynął 10. unosi/unosił 65. 1. uszedłeś z życiem 2. uszłoby mu to na sucho 3. uszło ono uwagi 4. nie ujdzie ci to płazem 5. ujdzie w tłoku 6. czasu ubiegło 7. upłynął 8. upływają 9. upłynęło 10. upłynął 66. A. 1. wleci 2. wniesiemy/wnosimy 3. wejdziesz 4. wjeżdża 5. wpłynie/wpływa 6. wwiozą 7. wbiegnie 8. wchodzimy 9. wniosą 10. wjedziesz/wjeżdżasz B. 1. wnieśli/wnosili 2. wszedł 3. wjeżdżałem, wjechałem 4. wbiegło 5. wwieźli 6. wnieśli/wnosili 7. weszliśmy, −łyśmy/wchodziliśmy, −łyśmy 8. wpłynął/wpływał 9. wpłynęły/wpływały 10. wjechałem 67. 1. wchodzą do historii 2. wchodzić w szczegóły 3. wchodzi mu jednym uchem, a wychodzi drugim 4. nie wchodzi w grę 5. wnoszą radość do rodziny 6. wniósł coś nowego 7. weszła mi w krew, nałóg 8. wejść w kontakt z dyrektorem 9. weszli do rządu 10. wchodzić mi w drogę 11. nie wchodzi mi do głowy 12. wniosła protest 13. wpłynąć na moją decyzję 14. wejść w moje położenie 15. wejść w kontakt 16. we− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

220

szła w życie 17. wszedł do rodziny 18. wchodzić sobie na głowę 19. weszła mi ona w krew 20. wszedł na złą drogę 68. A. 1. wyjdę/wychodzę 2. wyjedziemy 3. wywieziemy/wywozimy 4. wypływa 5. wylecą 6. wybiegają 7. wywiozę 8. wywozimy 9. wyjadę/wyjeżdżam 10. wyniesiemy B. 1. wyjeżdżałem, −am 2. wynieśliśmy, wyniosłyśmy 3. wywiozłem, −am 4. wywieźli 5. wybiegli 6. wyszedłem 7. wyleciały 8. wynosiłem, −am 9. wyjechały 10. wywieźli 69. 1. wyszła za niego 2. wyszedłem z wprawy 3. wyszedłem z siebie 4. wyszło z mody 5. nasze plany wyszły na jaw 6. wyszliśmy jak Zabłocki na mydle 7. wyszedł na ludzi 8. wyjdzie ci na zdrowie 9. wyszedłem na idiotę 10. wyszło mi z głowy 11. wychodzi mi bokiem 12. wyjść z podziwu 13. wychodziliśmy z założenia 14. wyszły na światło dzienne 15. wyszły z użycia 70. A. 1. zajedziesz 2. zajdę 3. zaniosę 4. zawozimy 5. zajedziemy 6. zachodzi 7. zawozi, zawiezie 8. zaniosę 9. zajdę 10. zajeżdża B. 1. zajechaliśmy 2. zajechał 3. zanosiłem, −am 4. zaniósł 5. zachodzili 6. zawiozłeś, −aś 7. zajechał 8. zajechaliśmy, −łyśmy 9. zawiozła 10. zaszedłem 71. 1. zachodzi 2. zaszła w ciążę 3. zaszło 4. zaszły mu mgłą 5. zaszły tak daleko 6. zaszły jej łzami 7. daleko zajdzie 8. zabiega o jej względy 72. A. 1. zejdę 2. zniesiesz 3. zjadą/zjeżdżają 4. schodzi 5. zwiezie 6. zlecą 7. zbiegnie 8. zlecisz 9. zjadę 10. schodzę 11. schodzą się 12. zjeżdża się 13. zejdą się 14. zjadą się 15. zbiegają się 16. zbiegną się 17. zlatują się 18. zlecą się 19. zjeżdżają się 20. się zejdą B. 1. schodziliśmy, −łyśmy 2. zjechali/zjeżdżali 3. zleciały/zlatywały 4. zjechaliśmy 5. zbiegły/ zbiegały 6. zniosłem, −am 7. zjechaliśmy 8. zszedł/schodził 9. zniosły, znieśli 10. zwieźli/zwozili 11. zjeżdżali się 12. zjechali się 13. zbiegła się 14. zleciały się 15. zlecieli się 16. schodziły się 17. schodzili się 18. zbiegły się 19. zleciały się/ zlatywały się 20. schodzili się 73. 1. zeszły na drugi plan 2. zjechał mnie 3. zbiegł 4. rodzina zjechała mi na kark 5. znosiła swój krzyż 6. zeszła 7. zeszła 8. znoszę jego towarzystwa 9. zniósł 10. znosić 11. zeszła na drugi plan 12. zszedł / zeszła mi z oczu 13. dużo znieść 14. źle znoszę górski klimat 15. kura znosząca złote jaja 74. 1. przy− 2. wy− 3. w− 4. roze− 5. przy− 6. prze− 7. ode− 8. obe− 9. u− 10. po−/ za− 11. ze− 12. nad− 13. pode−14. pod− 15. do− 16. prze− 17. we− 18. wze− 19. ze− 20. ws− 21. u− 22. nad− 23. za− 24. do− 25. ob− 26. roze− 27. wy−, nad− 28. od− 29. do− 30. prze− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

221

75. 1. weszli 2. wyszliście, −łyście 3. przeszłaś 4. doszedłem, doszłam 5. podszedłem, podeszłam 6. odeszliśmy, −łyśmy 7. rozeszliśmy się, −łyśmy się 8. poszedłeś 9. zeszli− śmy, −łyśmy 10. nadeszła 11. obeszliśmy, −łyśmy 12. weszłaś 13. przyszedł 14. przyszłaś 15. zeszli się 76. 1. do− 2. z− 3. przy− 4. do− 5. z− 6. przy− 7. prze− 8. prze− 9. ob− 10. przy− 11. ob− 12. od− 13. roz− 14. za− 15. roz− 16. z− 17. wy− 18. z− 19. w− 20. w− 21. nad− 22. nad−/pod− 23. w− 24. nad− 25. pod− 77. 1. pojechaliśmy, −łyśmy 2. przyjechała 3. wyjechałem, −am 4. wjechałeś 5. podjecha− liśmy, −łyśmy 6. zjechałem, −am 7. objechaliście, −łyście 8. dojechałem, −am 9. odje− chaliśmy, −łyśmy 10. przejechali 11. nadjechał 12. pojechałem, −am 13. ujechałem, −am 14. rozjechali się 15. dojechały 78. 1. u− 2. do− 3. przy− 4. przy− 5. od− 6. przy−/za−/w− 7. pod−/u− 8. od− 9. od−/za− 10. na− 11. z− 12. za− 13. na− 14. roz− 15. roz− 16. z− 17. wy−, wy− 18. wy− 19. w− 20. prze− 21. przy− /do− 22. za−/od− 23. roz− 24. przy−/w−/na− 25. pod− 79. 1. zniosłeś, −aś 2. wyniosłem, −am 3. przenieśliśmy, przeniosłyśmy 4. donieśli, donio− sły 5. odniosłem, −am 6. podnieśli, podniosły 7. rozniósł 8. wniosły 9. zanieśliście, zaniosłyście10. doniosłeś, −aś 11. roznieśliśmy, rozniosłyśmy 12. naniósł 13. przy− nieśli 14. roznosili 15. podniosła 16. zaniósł 80. 1. do− 2. z− 3. roz− 4. wy− 5. w− 6. z− 7. od− 8. za−/od− 9. wy− 10. ob− 11. prze− 12. w− 13. od− /za− 14. przy−/prze−/za− 15. pod−/za− 16. przy−/do− 17. przy− 18. z−/przy− 19. roz− 20. pod−/za− 21. za−/do− 22. od−/za− 23. wy− 24. przy− 25. na−/przy− 81. 1. do−/przy− 2. przy− 3. przy−/do− 4. na−/przy− 5. przy− 6. wy− 7. o− 8. s− 9. o− 10. prze− 11. prze− 12. pod− 13. s− 14. pod− 15. s− 16. do−/przy− 17. s− 18. na− 19. w− 20. do−/przy− 21. od− 22. przy−/pod− 82. 1. podpłynąłem, −nęłam 2. spłynęła 3. odpłynął 4. opłynęliśmy, −łyśmy 5. przepłynę− li 6. rozpłynęły 7. przypłynęły 8. dopłynął 9. wpłynęła 10. wypłynęła 11. popłynęli− śmy, −łyśmy 12. spłynął 13. rozpłynęły 14. opłynąłem, −nęłam 15. wpłynął 83. 1. przy−/od− 2. od− 3. od− 4. prze− 5. przy− 6. nad− 7. pod− 8. prze− 9. z− 10. z− 11. nad− 12. od−/przy− 13. wy− 14. prze− 15. do− 16. prze− 17. pod− 18. ob− 19. ob− 20. ob− 21. prze− 22. z− 23. z− 24. u− Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

222

84. 1. odleciał 2. obleciałem, −am 3. zleciał 4. wyleciałem, −am 5. wleciały 6. przeleciały 7. polecieliśmy, poleciałyśmy 8. doleciał 9. zaleciał 10. zleciały się 85. 1. o− 2. wy− 3. z− 4. w−/przy− 5. w− 6. za− 7. prze− 8. o− 9. przy−/pod− 10. roz− 11. od− 12. przy− 13. wy− 14. roz− 15. w− 16. prze− 17. przy− 18. o− 19. od− 20. z− 21. w− 22. pod− 86. 1. podbiegł 2. wbiegł 3. wybiegłem, −am 4. przebiegliśmy, −łyśmy 5. wybiegli 6. obie− gli 7. pobiegłem, −am 8. zabiegł 9. rozbiegły się 10. zbiegliśmy, −łyśmy 87. 1. goście nadchodzą 2. odejdź od okna 3. podchodzę do nich 4. uważaj! nadjeżdża autobus 5. czy mógłby mnie pan podwieźć? 6. podejdź bliżej 7. wyjechać stamtąd 8. żeby wnieśli meble 9. podjechać pod dom 10. wyjechać na ósme piętro 11. o odej− ście od okna 12. wynieść meble 13. przenieść meble 14. on już odjechał 15. chcesz wjechać do garażu 16. nadchodzi burza 17. podwiozę cię 18. podnoszę je 19. od− wiozę was 20. odlatują 88. 1. przyszedł 2. chodzi/idzie 3. wychodzi 4. idzie 5. jedzie 6. idzie 7. chodzi 8. cho− dzi/idzie 9. pływać 10. jechać 11. przepływa 12. przepłynąć 13. przyjeżdża/przy− chodzi 14. wychodzi/idzie/chodzi 15. biega 16. przybiega /przychodzi 17. idzie 18. idzie/chodzi 89. A. 1. dojść/dochodzić 2. iść 3. dojść/dochodzić 4. wyjść/wychodzić 5. chodzić 6. przejść/przechodzić 7. zejść/schodzić 8. dojść/dochodzić 9. iść/chodzić 10. iść B. 1. zejść/schodzić 2. przejść/przechodzić 3. iść 4. zejść/schodzić 5. wyjść/wycho− dzić 6. przejść/przechodzić 7. przejść/przechodzić 8. zejść/schodzić 9. podejść/ podchodzić 10. wyjść C. 1. iść/chodzić 2. dojść/dochodzić 3. przejść/przechodzić 4. zajść 5. iść/chodzić 6. zajść 7. wejść/wchodzić 8. zejść/schodzić 9. wejść/wchodzić 10. zejść/schodzić D. 1. idzie 2. dojść/dochodzić 3. przejść 4. iść/przejść 5. wejść/wchodzić 6. wcho− dzi, nie wchodzi 7. zaszły/zachodzą 8. wejść 9. przychodzi/przyszło 10. zejść/scho− dzić E. 1. nosić 2. latać 3. leci 4. leci 5. nosić 6. biegnie 7. biegnie/leci 8. leci 9. leci 10. lecą F. 1. pójść/iść 2. ujść 3. pójść/iść 4. polecieć 5. polecieć/lecieć 6. pójść/iść 7. pójść/ iść 8. pójść/iść 9. ujść 10. upłynęło 90. A. 1. nie wchodź 2. nie przyjeżdżajcie 3. nie wychodź 4. nie przechodźcie 5. nie odchodź 6. nie schodźmy 7. nie wyjeżdżaj 8. nie objeżdżajmy 9. nie podjeżdżaj 10. nie rozchodźcie się 11. nie zjeżdżajcie 12. nie obchodźmy 13. nie dojeżdżaj Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

223

14. nie podchodźmy 15. nie schodźcie 16. nie chodźcie 17. nie podchodzą 18. nie przychodzi 19. nie zjeżdżają 20. nie przychodzi B. 1. nie przynoś 2. nie odnoście 3. nie przenośmy 4. nie roznośmy 5. nie wynoś 6. nie zanoś 7. nie podnosi 8. nie znoszą 9. nie przywoźcie 10. nie zawozi 11. nie odwoź 12. nie podwoź 13. nie zawożą 14. nie znoś 15. nie wnosi 91. A. 1. mógłbyś/mogłabyś przyjść, gdybym mógł/−a tobym przyszedł/przyszła 2. mógłby zejść, gdyby mógł, gdyby mógł toby zszedł 3. mógłbyś/mogłabyś odejść, gdybym mógł/−a tobym odszedł/odeszła 4. moglibyście/mogłybyście się rozejść, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy się rozeszli/−ły 5. moglibyście/−łybyście przejść, gdybyśmy mo− gli/−ły tobyśmy przeszli/−ły 6. mogłaby dojść, gdyby mogła toby doszła 7. mógłbyś obejść, gdybym mógł tobym obszedł 8. mogłabyś iść/pójść, gdybym mogła tobym poszła 9. moglibyście/−łybyście wejść, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy weszli/−ły 10. mo− glibyście/−łybyście wyjść, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy wyszli/−ły B. 1. mógłbyś/mogłabyś przyjechać, gdybym mógł/mogła tobym przyjechał/−a 2. mógłbyś/mogłabyś objechać, gdybym mógł/mogła tobym objechał/−a 3. mógł− byś/mogłabyś podjechać, gdybym mógł/mogła tobym podjechał/−a 4. mogliby zjechać, gdyby mogli toby zjechali 5. moglibyście/−łybyście wjechać, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy wjechali/−ły 6. moglibyście/−łybyście wyjechać, gdybyśmy mo− gli/−ły tobyśmy wyjechali/−ły 7. mógłbyś/mogłabyś nie jechać, gdybym mógł/mo− gła tobym nie jechał/−a 8. mógłbyś/mogłabyś przejechać, gdybym mógł/mogła tobym przejechał/−a 9. mógłbyś/mogłabyś nie podjeżdżać, gdybym mógł/mogła tobym nie podjeżdżał/−a 10. moglibyście/−łybyście nie wyjeżdżać, gdybyśmy mo− gli/−ły tobyśmy nie wyjeżdżali/−ły C. 1. mógłby pan przynieść, gdybym mógł tobym przyniósł 2. mógłbyś/mogłabyś wynieść, gdybym mógł/mogła tobym wyniósł/wyniosła 3. moglibyście/−łybyście odnieść, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy odnieśli/odniosły 4. mógłyś/mogłabyś za− nieść, gdybym mógł/mogła tobym zaniósł/zaniosła 5. mógłyś/mogłabyś wnieść, gdybym mógł/mogła tobym wniósł/wniosła 6. moglibyście/−łybyście przynieść, gdybyśmy mogli/−ły to byśmy przynieśli/przyniosły 7. mógłbyś/mogłabyś zawieźć, gdybym mógł/mogła tobym zawiózł/zawiozła 8. mógłbyś odwieźć, gdybym mógł tobym odwiózł 9. moglibyście/−łybyście obwieźć, gdybyśmy mogli/−ły tobyśmy cię obwieźli/obwiozły 10. mógłbyś/ mogłabyś podnieść, gdybym mógł/mogła tobym podniósł/podniosła 92. A. 1. przyjdzie, przychodzi 2. pójdą, chodzą 3. wejdzie, wchodzą 4. przyjdzie, przychodzi 5. rozejdą się, rozchodzą się 6. przejdzie, przechodzi 7. wyjdzie, wy− chodzą 8. zajdzie, zachodzi 9. wejdzie, wchodzą 10. zejdą, schodzą B. 1. wyjedzie, wyjeżdża 2. przyjedzie, przyjeżdża 3. zjedzie, zjeżdża 4. wjedzie, wjeżdża 5. podjedzie, podjeżdża 6. odjedzie, odjeżdża 7. rozjadą się, rozjeżdżają się 8. pojedzie, jeździć 9. przyjadą, przyjeżdżają 10. przejedziemy, przejeżdżamy C. 1. przyniosą, przynoszą 2. wniosą, wnoszą 3. odniosę, odnoszę 4. dowiozą, dowożą 5. zawieziemy, zawozimy 6. wywiozą, wywożą 7. przewiozą, przewożą 8. przy− wiozą, przywożą 9. zniosę, znoszę 10. podwiozę, podwozi Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

224

93. 1. wchodzili, weszli 2. wyszły, wychodziły 3. schodziłem, zszedłem 4. schodziliśmy / −łyśmy się, zeszliśmy /−łyśmy się 5. przechodziłam, przeszłam 6. przechodziliśmy się, się przejść 7. obchodził, obszedł 8. dochodzili, doszli 9. nadchodziły, nadeszła 10. podchodził, podszedł 11. wschodziło, wzeszło 12. zachodziło, zaszło 13. rozcho− dziły się, rozeszły się 14. przychodzili, przyszli 15. zawoziłem, −am /zawiózł 94. 1. przynosić 2. będę wyjeżdżać 3. podwozić 4. zawozić 5. wychodzi 6. podbiega 7. podchodzę 8. zjeżdżam 9. odjeżdża 10. przechodzić 11. odnoszę 12. zjeżdża 13. przebiega 14. przypływa 15. zachodzę 16. wschodzi 17. schodzę 18. przywożą 19. rozchodzą się 20. wchodzi 95. wstaję, myję się, idę, wychodzę, idę, robię, wychodzę, przyjeżdża, jadę, wycho− dzę, idę, wchodzę 96. 1. wyjechał z garażu 2. zszedł z góry 3. rozeszli się rok temu 4. odeszła od tablicy 5. zjechaliśmy z góry 6. wynieśli meble 7. wywiózł dewizy z kraju 8. słońce zaszło 9. wyszedł wcześnie 10. wbiegli do pokoju 11. wypłynął z portu 12. odjechał punk− tualnie 13. zszedł z trybuny 14. skowronki już odleciały 15. wnieśli na górę bagaże 16. wyjechać z 17. wyjść z 18. wejść na górę 19. odejść od 20. wybiec z 21. wyjść z 22. odnieść do 23. znieść z 24. wyjechać z 97. 1. wyjechał 2. wyjechał 3. wyszedł 4. odszedł 5. zaszło 6. odpłynęły 7. wybiegł 8. odla− tują 9. odnosisz 10. wywieźć 98 1. chodzie, chodzenia 2. jazdę 3. chodzenie 4. chodzenia, chód 5. jazda/jeżdżenie 6. chód 7. chodzenie 8. jazdę, jazda 9. jeżdżenia, jazdy 10. chodzenie 11. jeżdże− nie/jazda 12. jazda 13. chodzenie 14. latanie 15. latanie/bieganie 16. lot 17. lot 18. pływanie 19. noszenia 20. wożenie 99. 1. dojście 2. dojście 3. dojazd/dojechanie 4. doniesienie 5. doniesienie 6. donosu 7. donoszeniem 8. dowożenia 9. dowozem/dowożeniem 10. dopływem 11. dopły− nięcie 12. dopływ 13. dowiezienie 100. 1. nachodzenie 2. najście 3. najazd 4. najechanie 5. najeżdżanie/najazdy 6. nanie− sienie 7. nanoszenie 8. napływ 9. napływanie 10. napłynięcia/napływu 11. nawie− zienie 101. 1. obchodzenie 2. objazdu 3. obiegnięcie 4. opłynięcie 5. oblocie 6. oblatywanie Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

225

7. objeżdżanie 8. opływanie 9. opływanie 10. obejściu 11. obwożeniem 12. objecha− nie 13. obchodzenie 14. obejście 15. obiegnięcie 16. obiegu 17. obiegu 102. 1. odjazd 2. odnoszeniu 3. odjeżdżanie 4. odnoszenie 5. odwiezieniem/odwozem 6. odjazd 7. odbiegania 8. odlot 9. odejście 10. odlotu 11. odpływ 12. odlotowi 13. odbieganie 14. odwożeniem/odwozem 15. odwiezienie 16. odpływanie 17. od− jazd 18. odbieganie 19. odchodzenie 20. odpłynięcie 103. 1. podjazd 2. podwiezienie 3. podlatywania 4. podbiegnięciem 5. podniesienie 6. podejście 7. podejścia 8. podjeżdżanie 9. podjechanie 10. podwożenie 11. pod− biegnięcia 12. podnoszenie 13. podejściem 14. podbiegnięcie 15. podpływanie 104. 1. przejście 2. przechodzenie 3. przejechanie 4. przepływu 5. przelatywanie 6. prze− lot 7. przewożenie/przewóz 8. przewożeniem/przewozem 9. przewiezienie/prze− wóz 10. przebieg 11. przebiegnięcie 12. przenoszenia 13. przeniesienie 14. prze− jazd 15. przepływ 16. przepłynięcie 17. przejechanie, przejazdy 18. przeniesie− niem 19. przejeżdżanie 20. przebieganie 105. 1. przyjazdu 2. przychodzeniem 3. przywóz 4. przypływ 5. przywiezienie/przywóz 6. przylotu 7. przyjazd 8. przypłynięcie 9. przynoszenia 10. przyjeżdżanie 11. przy− pływ 12. przynoszenie 13. przypłynięcie 14. przywożeniem/przywozem 15. przyj− ście 106. 1. wchodzenie 2. wjazd 3. wchodzenie 4. wwożenie 5. wejście 6. wejście 7. wjechanie 8. wpłynięcie 9. wwożeniu 10. wpływ 11. wniesieniem 12. wlotem 13. wbiegnięcie 14. wchodzeniem 15. wnoszeniem 107. 1. wychodzenie 2. wyjechanie/wyjazd 3. wyjściu 4. wyjście 5. wyjścia 6. wywożeniem/ wywozem 7. wyniesienie 8. wyjazd 9. wynos 10. wynoszenie 11. wywiezienie 12. wy− bieg 13. wybieg 14. wybieganie 15. wypływanie/ wypłynięcie 16. wyjeżdżanie/wy− jazd 17. wyjazd 18. wylatywanie 19. wypływ 20. wychodzenie 108. 1. zajeżdżanie 2. zaniesienie 3. zajazdu 4. zanoszeniem 5. zawiezienie 6. zachodze− niem 7. zajścia 8. zawożenie 109. 1. zejściem 2. zjazd 3. zjeżdżanie 4. zjechanie 5. spływem 6. zniesienie 7. zniesienie 8. spływ 9. spłynięcie 10. zwożenie 11. znoszeniu 12. spływanie 13. zjeżdżanie 14. schodzeniu 15. zejście Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

226

110. 1. pojazdów 2. przejazdów 3. zjazd/wjazd 4. zajazdów 5. wjazd/zjazd 6. wyjazdem 7. odjazd/przyjazd 8. zjazd 9. przejazdem 10. rozjazdów 11. podjazdu 12. wyjazd 13. najazd 14. dojazd 15. odjazdem/przyjazdem 111. 1. wyjście 2. ujścia 3. przejścia 4. nadejściem 5. wyjście 6. wyjście 7. przyjście 8. zej− ście 9. wejścia 10. zajścia 11. zejście 12. przejściu 13. odejście 14. nadejścia 15. obej− ście

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

227

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

228

Bibliografia Bibliography 1. A. Bartkowicz, Resultative elements in some constructions with motion verbs accompanied by spatial prepositional phrases in English and Polish, Poloni− ca 8, 1983 2. B. Bojar, Polskie czasowniki ruchu, Polonica 3, 1977 3. W. Cockiewicz, A. Matlak, Strukturalny słownik aspektowy czasowników pol− skich, Kraków 1995 4. M. Grochowski, Klasyfikacja semantyczna jednomiejscowych czasowników ru− chu współczesnego języka polskiego, PFil 24, 1973 5. M. Hrdlička, Předložky ve výuce češtiny jako cizího jazyka, Praga 2000 6. W. Ibragimowa, Struktura semantyczna czasowników oznaczających ruch postę− powy w języku polskim, Por. Jęz. 2, 1982 7. Z. Kaleta, Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców, Kraków 1995 8. B. Klebanowska, Znaczenie lokatywne polskich przyimków właściwych, Ossoli− neum, Wrocław 1971 9. B. Kudra, Wpływ przedrostków na łączliwość składniową czasowników ruchu, Łódź 1993 10. S. Mędak, Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich. Ja, ty, on..., Kra− ków 1998 11. L. Muravyova, Verbs of Motion in Russian, Moskwa 1978 12. R. Nagucka, Directionality and the verbs of motion, BPTJ 37, 1980 13. Słownik frazeologiczny języka polskiego, S. Skorupka, Warszawa 1987 14. Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1978 15. Słownik syntaktyczno−generatywny czasowników polskich, pod red. K. Polań− skiego, Wrocław−Warszawa−Kraków−Gdańsk 1980−1992 16. J. Stanisławski, Wielki słownik angielsko–polski i polsko–angielski, Warszawa 1982 17. H. Włodarczyk, Czasowniki ruchu a kategoria aspektu w języku polskim, Polo− nica 6, 1980

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

229

B2 C1

Józef Pyzik – absolwent Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor lingwistyki. Od 1976 uczy języka polskiego jako obcego w Centrum Języka i Kultury Polskiej UJ. Pracowałjako lektor w Czechach (Uniwersytet Karola, Praga), w USA (Wayne State University, Detroit), Korei Południowej (Hankuk University of Foreign Studies, Seul) i Holandii (University of Amsterdam, Amsterdam). Jest autorem podręczników: Przygoda z gramatyką. Fleksja i słowotwórstwo imion (2000), Ć wiczenia z gramatyki funkcjonalnej języka polskiego dla cudzoziemców, cz. II: Imiona (1986) i współautorem podręcznika Ć wiczenia z gramatyki funkcjonalnej, cz. I: Czasownik (1984).

PODRĘCZNIK DO NAUKI JĘZYKA POLSKIEGO ćwiczenia gramatyczno-semantyczne

poziomy

średni

B2 zaawansowany

Józef Pyzik

Iść czy jechać?

Iść czy jechać?

C1

język polski

dla cudzoziemców

Józef Pyzik

Iść czy jechać? to podręcznik dla obcokrajowców o zróżnicowanym stopniu znajomości języka polskiego (z przewagą ćwiczeń dla poziomu średniego i zaawansowanego). Użytkownicy znajdą w nim informacje teoretyczne, łatwe do zapamiętania schematy, wzory odmian, ćwiczenia gramatyczno-semantyczne odnoszące się do praktycznego zastosowania czasowników ruchu z przyimkami, najczęściej używanych w procesie komunikacji. Podręcznik daje także możliwość poznania i przećwiczenia kontekstów użycia rozbudowanych formacji przedrostkowych, które ze względu na semantykę sprawiają cudzoziemcom największe trudności. Osoby znające język polski w stopniu zaawansowanym znajdą w nim sporo ćwiczeń frazeologicznych. Z podręcznikiem można pracować pod kierunkiem nauczyciela lub samodzielnie, co umożliwia dołączony na końcu książki klucz do ćwiczeń.

Książka zgodna z wymogami certyfikacji języka polskiego

Nabywca: Olga Liauchuk 2016-02-13

www.universitas.com.pl

Universitas