Tus Ders Notu-Patoloji [1, 2018 ed.] [PDF]

Zitiervorschau

=

• ııoza.ıouı

Tnıım:z.i t EJtZURUM

TD!mlD c:cı::=:t

KAYSERi

'TYA

• ELAZKl

-Mtti1 4•iNM34Yi1•34• • K.MARAŞ 1

oıw.:.=- ::::::::=""

• DIYARBAKIR

Tı:ıı:mmS

TfJ!1lm

Türkiye'nin Her Yerinde

Yanınızdayız

PATOLOJİ-1 İCjindekiler Patolojide Çıkmış Tus Soru Spotları - Hücre Patolojisi - Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi - İnflamasyon Patolojisi - Onarım Patolojisi - Neoplazi Patolojisi - Ödem ve Trombus Patolojisi Çevresel Hastalıklar ve Patolojisi - Çocukluk Çağı Hastalıkları ve Patolojisi - İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi - Damar Hastalıkları ve Patolojisi - Kalp Hastalıkları ve Patolojisi - Kan Hastalıkları ve Patolojisi

Sorulu

Cevaplı Çıkmış

TUS Spotları • 1 ...............................................................3

Hücre Patolojisi ......................................................

...............................................

17

Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi .................................................................

27

İnflamasyon Patolojisi ................. ................................ ..........................................

50

Onarım

Patolojisi ......... ................................................................

.......................... 91

Neoplazi Patolojisi ...................................................................................

.............. 106

Ödem ve Trombus Patolojisi ........ ........ .................................................................. Çevresel Çocukluk

Hastalıklar

ve Patolojisi ................................................................

Çağı Hastalıkları

141

.......... 159

ve Patolojisi ................................................................

171

İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi ...............................................................

201

Damar Kalp Kan

Hastalıkları

Hastalıkları Hastalıkları

ve Patolojisi ............................................................................

232

ve Patolojisi ................................................................................

261

ve Patolojisi .......................... .......................................................

281

.

--

ÇIKMIŞ

PATOLOJl'DE TUS SORU SPOTLARI- 1

HÜCREHASARI VE ADAPTİF DEĞİŞİKLİKLER

• Bir dokunun kanlanmaındakl azalmayane denir. .. İskemi

• HOcrenln lskemlkortamdailk etkll nenor9anell . .. Mitokondri

• Hlpoksl sonrası htlcrenlnııımeılne neden olan mekanizma . .. ATP nin azalmasına sekonder gelişen membran pompa fonksiyon potasyum A TPaz bozulması)

bozukluğu

(Sodyum/

• Hlpokslye ba§lı hCJcre zedelenmeslnd görtllenlr .. . enerji üretiminin azalması, hücre sodyum pompasının çalışmasının bozulması, endoplazmik retikulumun dilatasyonu , miyelin cisimciklerinin oluşumu

Mitokondrilerde membranında

• :tskemlkhOcrenekrozunun ııık mlkroskobundakl en erkenbulgusu ... Hücresel şişme • Geri dtsnaşamıa hOcrezedelenmeslnde g5rtllenler . .. Akut hücresel şişme, yağlı değişiklik

• HOcrezedelenmesine alt bulgulardan z delenmnln lrreverslblı oldu§unugB terenler.. . Membran parçalanması, lizozom

• Kırk iki yaıında bayan hasta erlzlpıl tanısı ile izi nmektesubkut Gn dokudaf luktasyon v r n şl ilk g llşen ve morfolojikolarak apse ile uyumluolan dokudag6zlenın nekroz... Likefaksiyon nekrozu • Akut pankratltt ki n kroz tipi...

yağ nekrozu

• Flbrlnold nekrozg&ıtılen hastalıklar ... Lökositoklastik vaskülit, Wegener granülomatozisi, Henoch Schönlein purpurası , PAN, Churg Strauss hastalığında fibrinoid nekroz görülebilir . (Yani vaskülitler)

• Apoptozlsln flzyoloJlkBrn klerl: - Embriyogenez sırasında organ involüsyonları. - Hormona! involüsyonlarda (menstürasyonda endometriyal hücrelerin dökülmesi , laktasyon döneminden çıkan meme dokusunun küçülmesi) hormona bağımlı organlarda görülen küçülmede rol oynar. olan hücrelerde hücre ayıklanması kriptlerinde yenilenme, timus-kemik iliğinde hücrelerin seçilmesi).

- Prolifere

(bağırsak

- Akut inf lamasyonunsonundanötrof illerde ve immün reaksiyonların sonundalenfositlerde görülen ölüm.

• Apoptozlsln patoloJlk Brneklerl :

parçalanması, piknoz is,

karyoreksiz, karyolizis, miyelin figürler

• HOcrenln hldrolltlk enzimlerle kendi kendini ne denir... Otoliz sindirmesine • Mlyokard lnfarktOsQnde gBrtllen nekroz. .. Koagülasyonnekrozu

• Damartıkanıklığı sonrası dokudagellıen nekroz...

- DNA hasarı: Radyasyon, sitotoksik antikanser ilaçları, yüksek ısı gibi durumlarda ya da direkt serbest radikal reaksiyonu sonucu görülebilir . Tamir mekanizmaları tarafından tamir edilemezse apoptoz tetiklenir . -

Yanlış katlanmış

proteinlerin bir ikmesi.

Koagülasyonnekrozu

Koagtllasyon nekrozununmekanizması ... Protein denatürasyonu

- Vira! enfeksiyonlarda görülen hücre hasarı ( adenovirüs, HIV , vira! hepatit) .

• MallgntQmörlerdegcirQlen nekroz... Koagülasyon

Duktus tıkanıklıklarına bağlı olarak parankima! organlarda gelişen patolojik atrofi (pankreas, parotis bezi ve böbrek) .

nekrozu

• Hacre ve doku ;atısının korundu§uve protein denattlrasyonunun hakim oldu§u nekroz ... Koagülasyonnekrozu

• Koroner arterlerden birinin tıkanmasına ba§lı miyokartenfarktasa sonucuBldtı§a dtı tlt\tllenbir kisininotopsisinde, enfarlctalanından alınan örnekte görQlen nekroztipi. .. Koagülasyonnekrozu • Llkefakslyon nekrozunun en sık gorald(Jğa organ... Beyin (Diğeri apse, ancak apse organ değildir) .

• Beyindelskemlsonucu oluıan nekroz ... Likefaksiyon nekrozu

• Apopt o:zltı g6rtllenınorfoloJlk özellikler ... -

Nükleus periferinde kromatin birikimi Apoptotik cisimlerin oluşumu Apoptotik cisimlerin fagositozu Sitoplazmik balonlaşma Hücrese fragmantasyon

• Apoptozls m kanlzması yeter iz kalır a ortGya ;ıkan hastalıklar ... Otoimmün hastalıklar , lenfoma

0

TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ

Konjenital veya akkiz lipid hastalıklarında ekstremitelerin ekstansör yüzlerinde, göz kapaklarında yerleşen, içinde kolesterol kristalleri içeren oluşum. . . Ksantom • Esas olarak hücre dışında biriken anormal protein... Amiloid • Plazma hücre diskrazilerinde, immünoglobulinlerin Russel birikimi ile oluşan hyalen cisimcik... cisimciği

Demiri göstermek için kullanılan boya... mavisi

Prusya

• Endojen pigmentler: Melanin, bilirübin, hemosiderin, lipofuksin • Ekzojen pigmentler: Kömür tozu, dövme • Yaşlanmada hangi madde serbest etkisiyle oluşur ... Lipofuskin

radikallerin

• Tirozin oksidasyonu sonucu oluşan pigment . .. Melanin • Distrof ik ve metastatik kalsif ikasyon örnekleri . ..

Distrof ik kalsifikasyon •

Aterosklerozda damar duvarında

Pankreatitte yağ nekrozunda • Tüberküloz

•

granülomlarında

•

Psammomcisimcikleri (Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom gibi tümörlerde) Diğer tümöral kalsifikasyonlar

ı

Gebelik süresince uterusun belirgin bir şekilde büyümesi hangisine örnektir ... Hipertrofi (Aslında hipertrofi ve hiperplazi genelde bir arada olur. Gebede memedeağırlıklı hiperplazi varken, uterusta hipertrofi vardır).

· Lipofuskin granüllerinin görülmesinin karakteristik olduğu durum... Atrofi (Brown atrofi:Özellikle kalpte görülür). · Bronşiyal silyalı kolumnar epitelin skuamöz epitele dönüşmesi hangi adaptasyon mekanizmasına örnektir.. . Metaplazi • Olgun bir hücrenin başka bir olgun hücreye dönüşmesine ne denir. . . Metaplazi • Safra kanallarında taş iritasyonu sonucukolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesinin örnek olduğu hücresel adaptasyon mekanizması . .. Metaplazi · Metaplazi hangi dokuda daha sık görülür. . . Epitel dokusu • Travmadan sonra iskelet kasında kemik metaplazisi görülmesinene denir ... Miyozitis ossif ikans

Metastatik kalsifikasyon

İNFLAMASYON

Primer hiperparatiroidizm (en sık sebebi paratiroid adenomu) • Sekonder hiperparatiroidizm (böbrek yetmezliği; fosfor yüksekliği nedeniyle hiperparatiroidizm olur)

• Plazmaprotein kaynaklı olup, hücrelerdensalınmayan inflamasyon mediyatörü... Kompleman protein sistemi (Diğerleri kinin ve pıhtılaşma faktörleri). Bunlar karaciğerden sentezlenirler.

İmmobilizasyon, kemiğin

• • •

• •

Paget hastalığı gibi kemikten kalsiyum salınımının arttığı durumlar Kemiğe metastaz yapan bazı tümörler Multipl miyelom Ektopik PTH üretimi (akciğer skuamöz, renal hücreli kanser) Sarkoidoz (D vitamini prekürsörleri artar) Süt - alkali sendromuna yol açan maddelerin alınımı

• Hücre boyutununartması hangi organda görülebilen bir bulgudur... Kapak hastalıklarında miyokart kalınlaşması (İskelet kasında da görülebilir) • Adaptif yanıt olarak hipertrofi görülen organ. .. Kalp (İskelet kasında da görülür) • Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik ... Patolojik hipertrofi

Akut iltihabi cevapta hücrelerde önceden sentezlenerek depolanmış olarak bulunanmadeler. .. Histamin, serotonin, lizozomal enzimler. • Akut iltihapta damar geçirgenliğinin erken dönemde artmasında en etkili mediyatör ... Histamin (Entotelyal kontraksiyon yapar) • Anaflatoksinler nelerdir... C3a, C5a • Trombosit agregasyonunuindükleyenaraşidonik asit metaboliti ... TXA 2 • Kemotaktik etkisi olan maddeler. . . C5a, LTB4, Bakteriyel ürünler, Nötrofil katyonik protein, IL-8, Eotaksin • Kemotaksisi uyaran araşidonik asit Lökotrien B4 (Diğeri 5-HETE)

ürünü ...

· Vazodilatasyon yapıcı etkisi etkisi olanlar ... Prostasiklin, nitrik oksit, platelet aktive edici faktör (düşük dozda), histamin

0

TUS HAZIRLIK MERKEZLER!

· Makrofajlarda mikropların öldürülmesive vasküler düz kas gevşemesi ile ilişkili inflamatuvar mediyatör... Nitrik oksit • Genç iltihabi granülasyon dokusunda, damar geçirgenliğinin fazla olması hangisine zemin hazırlar. . . Ödem · bamar

geçirgenliğini artıran

maddeler... C5a,

• bifteride

Pseudomembranözinflamasyon

•

hasarı

• İnflamasyonda lökosit yuvarlanmasından (rolling) sorumlumolekül... Selekt in

• Seröz zarlardaf ibrinö:z eksüdanın ne oluşur ... Yapışıklık

kolaylaştıran

serviks uteri epiteli , Pankreas, tükürük bezi, safra kanalları gibi ekzokrin organ duktusları , uterus -tubaendoserviks epitel i, GIS t rakt epiteli ,Mesane değişici epiteli, Kemik iliğ i hücreleri

• Hangi hCicre tipinde rejenerasyon

• Pluripotent hematopoletlk kök hücrede bulunan antijen... CD 34 T

Miyokard hücresi , iskelet kası hücresi , nöronlar (Permanent hücreler)

• Siklin bağımlı klnaz lnhibltörlerindenbiri olan p27 (CbKN1B)hCleresiklusukontrolnoktalarından G2-M noktasında hangisiniinhibeeder... Siki in B-CDKl • Hangi proteinin fosforilasyonu hCicreslklusunun ilerlemesindeönemli rol oynar... Retinoblastoma

lenfosit

pr ote ini

• Sltotokslk T hücrelerininantijen tanıma olayında rol alanlar... CD8, T hücre reseptörü , CD3, HLA sınıf I • Hangi hücre immünoglobulin sentezler... Plazma hücresi

• Kronikinflamasyonda dokuhasarı tamiri. fibro:zisve anjiyogenezden sorumlufaktör ... Aktive makrofaj (=Alternatif makrofaj=M2 makrofaj) .

• Mononükleer fagositik sistem elemanları hangileridir.. . (Fibroblastbu gruba girmez) Karaciğer

nodları

:Sinüs histios itleri

- SSS:Mikroglia - Deri : Langerhans hücreler i (D i kkat stratum spinozumda)(Ancak Langerhans hücreleri makrofaj değildir)

• Rejenerasyonve yara iyileşmesinde keratinoslt göçO,anjiyogenez,yara kontrakslyonuve matrlks depolanmasına yol açanfaktör ... Fibroblast büyüme faktörü

• İltihabi granülasyondokusu nelerden oluşur . .. Fibroblastlar, kapiller ve ilt ihap hücreler i

• tnsizyondan sonradikilmiş bir yarada"epltellzasyon" ne :zamanoluşur (primer yara iyileşmesi) ... İlk 24 saat

·

Kırk yaşındaki erkek hastada iş kazası sonucusağ ön kol derisindeoluşan kesi dikilerek kapatıldıktan 1 ay sonraki bulgu... İntakt epiderm isle örtülü

kollajenden zengin konnektif doku varlığı

• Anjiyogene:zi inhibeeden faktör . .. Trombospondin (Diğer l er i; Anjiyostatin ,

- Kemik :Osteoklast Akciğer

· Yara iyileşmesinin onarım fazında rol alanhClcreler ...

:Kupffer hücreleri

- Dalak ve lenf

-

• özellikleuzunekstremltelerl,bllaterallensektoplsl, mitral valvprolapsusu ve aort dilatasyonu bulunan bir hastanın genetik incelemesinde flbrillln-1 geninde mutasyonsaptanmışsa... Marfan sendromu Fibroblast , makrofaj , endotel hücreleri, epitel

• B hücrelerindekiCC>40ve T hücrelerindekiCb40 ligandgenindekimutasyonlarsonucuortaya çıkan primer immünyetmezlik... Hiper IgM sendromu

-

yeteneği

kaybolmuştur...

• Kronikgranülomatöz hastalık hangienzimdefektinde gelişir ... NADPH oksidaz

kaynağıdır...

sonucu

· Labil hClerelernelerdir. .. Deri, oral kavite, vagina,

Kemotaksis

• Hangi hücre lenfokinlerin esas

toplanması

• Zedelenendokununbenzer parankimhClerelerlile tamirine verilen isim... Rejenerasyon

• Akut inflamasyonda pollmorfçekirdeklinötrofillerin zedelenme alanına yönlenmesine ne denir ... • Nötrof illerin fagositoz yapmasını maddelerene ad verilir... Opsonin

hangi iltihaba örnektir... Katara!

ONARIM VE YARAİYİLEŞMESİ

Ağır yanıkların erken evrelerindeki vasküler geçirgenlikartışına nedenolanmekanizma ... Direkt

endotel

Soğuk algınlığı

iltihap

Bradikinin, Lökotrien E4 , Katyonik proteinler

•

hangi tip inflamasyon görOIOr...

:Alveolar makrofaj

SPARK, osteopont in ... )

endostatin , vaskülostatin ,

0

TUSHAZIRLIK MERKEZLERİ

TQmör anJiyogenezindediğerlerine göre daha erken erken artışı görülen... HIF-1 (Anjiyojenez gelişmesinde sıralama şu şekilde :

Hipoksi-laktat-HIF 1 alfa -VEGF-vazodilatasyon-metalloproteinaz-endotel göçü-periendotelyal destek hücre göçü)

• Skar dokusunun kontrakte olabilmesinin nedeni... Fibroblastların

düz kas hücreleri gib i (=Miyof ibroblastlar)

davranması

NEOPLAZİ • Skuamözepitelyaldokudangelişen b nigntCimör ...

Tilmör hacresinin köken aldığı hacreye morfolojik benzerliğinin ifadesi nedir... Diferansiyasyon •

• Her (iç germ yaprağından köken alan ve overde, testiste ya da orta hat embriyonelartıklarından gelişebilen neoplazi ... Teratom

• Hangisinde temelözelliktilrnöründiferansiasyonunda bozukluktur ... Anaplastik karsinom • Malignneoplazmlarda hacrediferonsiasyonun kaybını ifade eden terim ... Anaplazi • TCimörhacrelerininbiçim, bOyüklilkve boyanma özellikleriaçısından birbirlerindenfarklı olmaları . .. Pleomorf izm

• Patolojik değişikliklerden hangisininmaligniteye dönüşme olasılığı en yüksektir... Displazi • t)lsplazinedir... Epitel hücrelerinin •

- Teratoma (immatür) - Hepatoma - Hipernefroma

- Nöroblastom

Farklı

iki dokudançıkan maligntCimörhacrelerinin biyokimyasalveya antiJenikyöndenbenzer özellik gcistermesi ... konverjans Metastaz

• İn situ karsinomu invaziv karsinomdanayıran özellik... Bazal membranın sağlam olması • Vena kavo inferiorda tQmöraltrombüsoluşturma eğilimi olan malignite... Adrenokortikal karsinom (Diğerleri ;

Hepatoselüler renal hücreli kanser).

- Seminom - Medulloblastom

büyüklük

• Bir tümör için hangisikesin malignitekriteridir.. .

- Mezotelyoma - Melanoma

şekil,

ve dizil im farklılıkları göstermes i

• Malign olup da benign gibi isimlendirilen neoplazmlar; - Sinovyoma

hangisinde tQmöriloluşturan hacrelerin diferensiasyonuen iyidir... Derece (grade) I olan tümör ler .

Papillom

• Hem mezenkimalhem de epltelyal mallgnhacreler iç ren tQmör... Kars inosarkom

Sarkomların

kanser, Wilms tümörü,

• Epltelyal maligntümör metastazları en çok hangi yol ile olur... Lenfojen (Mezenkimal malign tümörler hematoj en)

• Hangisimalignepitelyal tQmördOr ... Yani kanser . Örneğin Hepatom (=Hepatoselüler karsinom).

• Hangi moligntümör çok nadir metastaz yapar...

• Bir dokunun veyaorganın olması gerekenyer dışında bulunması ... Heterotopi (Koristom)

Der inin bazal hücre l i kanser (Genellikle beyin tümörleride yapmaz: Medulloblastom ve epandimom hariç) .

• Mikroskobikolarak normalolup farklı bir dokuda lokalizeolanyapılara ne ad verilir... Koristom

Tamöral lnfiltrasyona karşı en yQksek direnci gcisterendoku... Kıkırdak dokusu ve arter duvarı

•

Yerleşti§I organın matQr hflcre ve dokularında organizasyonbozukluğu gcisterenkitle oluşumu ...

hamartom

• Hamartomiçin bir örnek... Epidermiste ve altında nevüs hücreleri (Meckel dicvertikülünde mide d i ğer örneğid i r).

• Desmoplazinedir... Stromadan zengin kanser • Bir tümörQndiferansiyeoluşunun belirtisi nedir... Ana dokuya benzerliği

metastaza

karşı

dirençlidir

• Erkekte en sık gcirülenkanser... Prostat •

Yumuşak

dokusarkomları kan yoluylaen sık nereye metastaz yapar... Akciğer

• Enfazla metastazyapantümörhangisidir ... Malign melanom

• Transplantasyon sonrası en sık gör(llenmaligntamör hangisidir ... Malign lenfoma

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

0

içenlerde hangi kanserler gelişebilir ... mesane, larenks, pankreas kanseri. Prostat kanserinin sigara i lişkisi yoktur .

• Ailesel yatkınlık izlenen tümörler nelerdir ... Meme kanseri, over kanseri , kolon kanseri ve retinoblastom

oluşan

• Kanserle ilişkili hangi genin ürünü hücrede sinyal iletimini etkiler .. . Ras (Sinyal ilet:,,ı i yapan genler Ras, abl , BRAF, Beta catenin)

• Sigara

Akciğer,

• Kronik asbest maligniteler:

maruziyeti

sonucunda

- Akciğer kanseri - Mezotelyoma - Larenks kanseri - Kolon kanseri Anilin boyası hangi tümörle ilişkilidir ... Mesane kanseri • Benzen hangi neoplazmların etiyolojisinde oynar . . . Lösemi

rol

• Uterustaki

Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu t(9 ; 22) 'nun neden olduğu onkolojik uyarı nasıl etki eder. . . Tirozin ki naz aktivitesi göstererek • Nükleer transkripsiyon faktörü handisidir .. . c-MYC (Diğerleri fos ve jun) . Hücre içi sinyal yolu inhibisyon yapan süpresör gen .. . APC(Diğeri NF-1)

baskılayıcı

hangi patolojinin malign tümör riski istatistiksel olarak en düşüktür . .. Uterus leiyomiyomları (Endometriyal hiperplazilerde yüksek).

• Normal durumdaki genomda zedelenmeyi saptayarak hücre DNA'sı onarımı veya apoptozisi tetikleyen gen. .. p53

Bazal Etyolojisinde güneş ışığı olan tümörler... hücreli karsinom , skuamöz hücreli cilt karsinomu, malign melanomve aktinik keratoz .

İyonize radyasyonun neden olduğu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar. . . p53

• Patogenezinde Epstein-Barr virusun rolu oynadığı hastalıklar... Hodgkin lenfoma , Burkitt lenfoma lenfoma, Nazofarenks karsinomu, Enfeksiyöz mononükleoz

• Tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda kemoterapiye dirençten söz edilir .. . p53

geliştirme

• Kaposisarkomu, malignlenfomalar ve multipl myelomda rolü olduğu düşüıülen virus ... HumanHerpes Virüs Tip 8 •

Gelişiminde

viral ajanın etiyolojik faktör olarak rol aldığı neoplazm ... Erişkin T-hücreli lösemi/ lenfoma (HTLV-1 yapar). Ancak HPV serviks kanseri, EBV lenfoma ve nazofarenks kanseri, HHV-8 kaposi sarkomu ve malign efüzyon lenfoması bazı virüsler in yaptığı diğer malignitelerdir .

• İnsan Herpes virus 8'in rol oynadığı lenfoma ... Primer efüzyon lenfoması

• Servikal in situ karsinom hangi virus ile ilişkilidir ... HPV

ile

BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinin etki mekanizmaları. . . DNA onarımı · BRCA-1 geninin mutasyonu kadın genital sisteminde hangi tümörün gelişiminde en sık rol oynar ... Over kanserleri (Diğeri meme kanseri).

DNA

onarım mekanizmalarının

hastalıklar:

ilişkilidir ...

- Herediter non-polipozis koli - Kseroderma pigmentozum

• Hepatoselüler karsinom hangi virus ile ilişkilidir . .. HBV (hepatit B), HCV (Hepatit C) • Gastrik maltoma hangi bakteri Helicobacter pylori ile ilişkilidir.

• Tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromositoma ve böbrek kistleri oluşumuna neden olur . .. VHL

• BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu apoptozisin engellenmesinin önemli rol neoplazm... Foliküler lenfoma

Sinonasal papilloma hangi virus ile ilişkilidir ... HPV

• Nazofarenks karsinomu hangi virus ile EBV (Epstein Barr virüs) .

• Hücre siklusunda Gl/S fazı geçişinde rol alan bir tümör supressör geni fonksiyonel tek allel ile doğan çocukta 6 yıl içinde gelişen malign neoplazi ... Retinoblastom

ilişkilidir ..

.

- Ataksi telenjiektazi - Fanconi anemisi - Bloom sendromu

defektif

sonucu oynadığı

olduğu

0

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

• t>NA onarım genlerindeki mutasyonlar. gastrointestinal polip hastalıklarından hangisiyle ilişkilidir ... Herediter nonpolipozis kolorektal kanser

sendromu • t>NA tamir mekanizmalarındaki bozukluktan kaynaklanan ailevi bir kanser sendromu . ..

Kseroderma pigmentozum (diğerleri Herediter nonpolipozis koli , Ataksi telenj iektazi , Fanconi anemisi , Bloom sendromu) • Kseroderma pigmentozumdaki asıl patolojik mekanizma nedir ... DNA onarım bozukluğu • Saf eritroid hipoplazi. hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülen neoplazm...

Timoma Paraneoplastik bir sürecin sonucunda gelişen hastalıklar ... Cushing sendromu, Polisitemi, Hipertrofik osteoartropati , Saf kırmızı küre aplazisi (Mesela parkinson hastalığı gelişmez) . · Karsinoembriyonikantijen (CEA} düzeyleri en yüksek olan tümör hangi bölgedengelişir ... Kolorekta l bölge (CEA pankreas kanserinde de yükselir) • Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür ... Hepatosit (Testis veya over tümörlerinde de yükselebilir) . · Hangi filament karsinom kökenlidir... Keratin • Karsinom ile lenfomanın ayırıcı tanısında hangi filament karsinom lehinedir ... Sitokeratin

HEMODİNAMİK HASTALIKLAR • Transuda niteliğindeki ödem sıvısına örnekler . ..

Konjestif kalp yetmezliği, siroz , nefrotik sendrom, hipoproteinemi , miksödem ve periton dializi • Eksudaniteliğindeki ödem sıvısına örnekler .. . Eksuda nedenleri başta tüberküloz olmak üzere bakter iyel , viral, mantar ve parazit enfeks iyonu , tümörler , kollajen doku hastalıkları, akciğer tromboembolizmi , travma , Meigs sendromu, postmiyokard infarktüsü sendromu ve üremidir . • Azalmış onkotik basınca bağlı oluşan ödemörnekleri...

Malnütrisyon, nefrotik sendrom, karaciğer yetmezliği, hipoalbüminemi • Yükselmiş hidrostatik basıncına bağlı oluşan ödem örnekleri. .. Konjestif kalp yetmezliği, bozulmuş venöz dönüş , konstriktif perikardit , asit, venöz obstrüksiyon , arteryel dilatasyon , ısı, nörohümoral disregülasyon.

• Yumuşak doku içine kanama sonucundaortaya çıkan kitlenin ismi... Hematom • Vasküler zedelenmede görülen normal hemostatik mekanizmaların oluş sırası ... geçici vazokonstrüksiyon,

trombositlerin ekstraselüler matrikse yapışması, doku faktörünün sentezi ve trombin oluşumu , fibrin ağının oluşumu

gelişiminde

· Tromboz nelerdir ...

- Endotel hücre

rolü

olan

faktörler

hasarı

- Trombositler -

Pıhtılaşma

sistemi

• Pnömoninedeniyle hastaneye yatırılan 52 yaşında hastanın, bir hafta sonra ayağında femoral ven trombozu saptanıyorsa etyolojide en olası neden... Uzamış

immobilizasyon

· Trombüsün en sık kaynağı. .. Diz üstü derin bacak venler i • Venöz pulmoner emboliler en sık hangi bölgeden köken alır ... Dizin üstündeki bacak venleri • En sık görülen Tromboemboli

emboli

tipi

hangisidir

...

• Femur kırığı sonrasında ani gelişen takipne, dispne, taşikardi ve trombositopeni bulguları sonrasında oluşan koma nedeniyle eksitus olan bir hastada en olası bulgu. .. Pulmoner dolaşımda kemik iliği dokusu ve yağ globüllerinin varlığı • Arteriyel

tıkanmaya

yol açan olaylar nelerdir . ..

Ateromada plak içi kanama , testis torsiyonu , kolon volvulusu , herni kesesinde ince bağırsak strangülasyonu (Sinüs sagitalis trombozu venöz tıkanıklığa örnektir). · Masif pulmoner emboli seyrinde gelişmesi beklenen şok tipi. .. Kardiyojenik Şoka bağlı

organlarda görülebilen değişiklikler:

- Gastrointestinal nekroz

sistemde mukoza! hemoraji,

- Karaciğerde perisantra l nekroz Kalpte subendokardial kanama - Akciğerde diffüzalveol hasarı=ARDS (=Yenidoğanda RDS) - Beyinde

periventriküler kanama , Watershed enfarkt)

nekroz

(=Yenidoğanda

- Barsakta

mukozal-submukozal (=Yenidoğanda NEK)

enfarkt

0

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

- Adrenal bezde lipid

azalması

- Böbrekte akut tübüler nekroz

ÇEVRESEL PATOLOJİ VE BESLENME • Asbest hangi tümöre neden olabilir ... Mezotelyoma (Ancak akciğer kanseri, larenks kanseri, kolon kanserine de neden olabilir .Bu arada asbestin en çok yaptığı şey plevra! plaktır. Tümör değil) . Elektriğe

en dirençli doku ... Deri

• Uzun süre maruz kalındığında lösemi ve aplastik anemi yapan ... Benzen • Vinil klorid maruziyetiyle oluşan, vimentin pozitif olan tümör .. . Anj iyosarkom • Erionit maruziyetinde en sık görülen tümör . .. Malign mezotelyoma (Mezotelyomayı asbest ve erionit yapar) • Genellikle santral sinir sistemi bozukluğu bulguları gözlenen vitamin eksiklikleri. .. Tiamin, B12, niasin, piridoks in (B vitaminleri)

ÇOCUKLUK ÇAĞI HASTALIKLARI • Bir organın hiç gelişmemesine ne denir ... Agenezi • Teratomlar çocuklarda en Sakrokoksigeal bölge

sık

nerede

yerleşir . ..

• Daha çok çocukluk yaşlarında görülen, batında kitle oluşturan, nöronal kaynaklı ve malign olan tümör .. . Nöroblastom • Çocukta görülen malign hastalıklardan hangisinde iyileşme şansı en fazladır ... Wilms tümörü • Çocukluk çağında sık görülen malign tümörler ... Ret inoblastom , Wilms tümörü , Nöroblastom , Medulloblastom, Ewing sarkomu, Rabdomyosarkom, Hepatoblastom . =e=n __ ~s~ı~k • Çocuklarda sarkom ... Rabdomyosarkom

görülen

eş anlamlı

olan ...

Üç yaşında erkek çocukta lökokori saptanan gözde önde vitreus içine, arkada optik sinire ilerleyen tümör ... Retinoblastom Altı yaşında bir erkek çocukta orbita içinde yer alan, yuvarlak / iğsi hücrelerden oluşan, immünohistokimyasal olarak desmin pozitif olan tümör. . . Rabdomyosarkom

• Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör... Hepatoblastom • Herediter retinoblastomlu hastalarda sıklığı artan tümör ... Osteosar kom

GENETİK • Erkekte

önemli sterilite nedeni olan kromozom Klinefelter sendromu

bozukluğu ...

• Lizozomlarda sfingomiyelin birikimi ile karakterize olan hastalık . .. Niemann pick hastalığı • Gaucher hastalığında fagositik hücreler biriken madde ... Glukoserebrozid

içinde

Marfan sendromu oluşumundan sorumlu gen . . . Fibr ill in • Otozomal dominant

geçişli

kanser

sendromları:

- Li Fr aumeni Sendromu - Familya! adenomatöz polipozis koli - MEN t ip I - MEN tip II - MEN tip III - Nörofibromatozis

tip I (von Recklinghausen

hastalığı)

Nörof ibromatozis t ip II - Von Hippel-Lindau sendromu

• Posterior mediastende görülme olasılığı en yüksek tümör ... Nörojen ik or ijinli tümörler • Kistik higroma ile lenfanjiyom

Lenfosit boyutunda, küçük ve yuvarlak hücrelerden patoloji. .. Primitif nöroektodermal tümör (=PNET=Ewing sarkom) . Diğerleri Wilms tümörü, retinoblastom , rabdomyosarkom , nöroblastom , lenfoma, medulloblastom.

oluşan

Kavernöz

• Histopatolojik olarak malign lenfoma ile en sık karışabilen tümör. . . küçük yuvarlak mavi hücre! i tümör ler grubu

- Wi lms tümörü - Familya! retinoblastom Herediter non polipozis koli • Kistik f ibroziste hangi doku veya organda morfolojik bulgular belirgin değildir ... Ter bezleri • Mitokondriyal DNA mutasyonlarıyla ilişkili olan hastalık .. . Leberin hered iter opt ik nöropatisi

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

İMMÜN SİSTEM PATOLO.JİSİ

• Mycobacterium tuberculosis'e ikincil gelişen granülomatöz iltihap odağında karakteristik bulgular .. . Multinükleer histiyositik dev hücre, lenfositlerden zengin inflamasyon hücreleri, fibrozis, nekroz. Plazmahücreleri (Sif iliz granülomundavar) ve nötrofiller (Kedi tırmığı hastalığ ı granülomunda var) TBC granülomunda görülmez.

• Bir antijenle daha önce sensitize edilmiş bir kiş i nin aynı antijenle tekrar karşılaşması durumunda, mast hücresi yüzeyindeki antijen antikor etkileşmesi sonucundaçok kısa sürede gelişen hipersensitivite reaksiyonu.. . Tip 1 hipersensitivite

· Gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonunun en önemli göstergesi. .. Hiler lenf nodlarında kazeif iye granülomlar (Bu TBC için tipiktir . Ancak granülomla giden hastalıklar ve genellikle tip 4 hipersensitiviteye örnektir) .

• CTG üçlü nükleotid tekrar mutasyonu ile ortaya çıkan bir hastalık ... Miyotonik distrof i (Trinükleot id tekrarı ile oluşan diğer hastalıklar Huntington koresi , Friedreich ataksisi ve Frajil X sendromudur) .

• Tip I aşırı duyarlılık reaksiyonundan en fazla sorumlu olan antikor. . . Ig E • Patogenezinde tip 2 aşırı duyarlılık reaksiyonu rol alan hastalık . .. Good pasture sendromu (Yani kabaca bir yere/dokuya antikorun geliştiği hastalıklar) . Diğerleri otoimmün hemolitik anemi , pemphigus vulgaris, ANCA (+) vaskülitler, pernisyöz anemi, graves hastalığı , myastenia gravis . • Sinir-kas ileti kavşağında asetil kolin reseptörlerine yönelik antikorların varlığı sonucunda oluşan hastalık hangisidir... Myastenia Graves (T ip 2 hipersensitiv ite) • Akciğer alveolleri ve böbrek glomerüller indeki Tip IV kollajene karşı antikorlar ın gelişimi sonucu ortaya çıkan hastalık . . . Good Pasture sendromu (Tip 2 hipersensitivite) • Tip II aşırı duyarlılık örnekleri. . . Hatalı transfüzyon reaksiyonları , eritroblastozis fetalis, otoimmün trombositopeni , agranülositoz, otoimmün hemolitik anemi, pemfigus vulgaris, Myastenia gravis , Graves hastalığı

· İmmün kompleksmekanizması ile oluşan hastalıklara örnekler ... Poliarteritis nodosa, sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, akut poststreptokoksik glomerülonefrit , arthus reaksiyonu. · Patogenezinde immün kompleks depolanması rol oynayanlar. . . Sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, Poststreptokoksik glomerülonefrit, Poliarteritis nodosa (Otoimmün hemolitik anemi tip 2 sitotoksik ) • İmmün kompleksleraracılığıyla gelişen vaskülitler .. . Hepatit B'ye sekonder gelişen PAN, ilaca bağlı oluşan vaskülit ve idiopatik. • Tip IV aşırı duyarlılık reaksiyonu özelliği. .. Aktive T lenfositler önemli rol oynar . (Granülom yapan hastalıklar ve CD 8'in rol oynadoğı hastalıklar genellikle tip 4'tür) .

· Patogenezinde hücre-aracılı hipersensitivite reaksiyonu rol oynayan... Diabetes mellitus tip 1 (Diğerleri Romatid artrit, kontakt dermatit , multipl skleroz, Guillain Barre sendromu, psöriyazis) . • Primer hücresel sensitivite reaksiyonu hangisinde rol oynar . .. Gecikmiş tip hipersensitivite (Tip 4 hipersensitivite) · Tüberkülözbasiliile meydanagelentüberküldebulunan hücreler . .. Ortada makrofaj , çevresinde lenfositler, en dışta fibroblastlar (Büyümüş makrofajlar=epiteloid hücre=Langhans tip dev hücreler) .Polimorf nüveli lökosit ler bulunmaz.Nötrofilli granülom kedi tırmığı hastalığ ı nda görülür . • Granülomuoluşturan ana hücre. .. Epitelo id hücreler (Büyümüş makrofajlar) • Dokuda mikroskobik olarak kazeif iye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Tüberküloz • Granülom yapan hastalıklar . . . Tüberküloz, Lepra, Sif iliz, kedi tırmığı hastalığı, Schistosiomiazis , fungal nedenler, berilyozis , sarkoidozis ve crohn hastalığı granülomatöz iltihap oluşturur. · Böbrek nakli sırasında vasküler anastomozutakiben greftin; siyanotik, benekli hôl aldığı ve kıvamının yumuşadığı ve incelemede arter ve arteriyol duvarlarında vaskülit görülmesi durumundaen olası neden.. . Hiper akut rejeksiyon • Böbrek transplantasyonu sonrası, allogreftte hangisinin birikimi humoral red için en önemli belirteçtir. . . C4d · Graft versus host reaksiyonu görülmesi en olası nakil. . . Allogenik kemik iliği nakli • SLE de genel olarak görülenler. .. SLE'de artralji, plevral ve kelebek tarzı eritem, fotosensitivite, peritona! efüzyon, perikardit, hemolitik anemi, psikoz ve VDRLye karşı yalancı pozitiflik vardır . ANA düzeyi yüksektir .

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ • Böbrekte Wire loop görünümü saptanan hastalık ... SLE (Wire loop hastalığı aktivasyon göstergesidir. Özellikler evre 4 te görülür . Zaten o yüzden en sık ve en kötü böbrek tutulumu evre 4'tür) • SLE'de hastalığın tanısında yardımcı olan otoantikorlar hangi moleküle karşı gelişmiştir . .. DNA • Hangi organdaki SLE tutulumunun prognozu en ölümcüldür. . . Böbrek (SLE'de en sık ölüm nedenleri böbrek tutulumu ve enfeksiyondur) . • l)alak arterinde soğan zarı görününühangihastalıkta mevcut.. . SLE • Teleskobik idrar hangisinin bulgusudur... Lupus nefrit i (Bu arada SLE böbrek biyopsisinde full house pattern görülür)

• Aşırı miktarda transforme edici büyüme faktörübeta üretimi görülen hastalık . . . Skleroderma.TGF beta f ibrozisten asıl sorumlu sitokindir . Sadece skleroderma değil hipertrof ik skor gelişmesinden de sorumludur . (TGF beta=skar) . Ayrıca Marfan sendromu'nda da rolü vard ır . • Kalsirıozis , Rayrıoud fenomeni, özofagusdismotilitesi, sklerodaktili ve telenjiektazi hangi hastalıkta . .. Lokalize skleroderma (CREST sendromu) • AL tipi amiloidozisin en sık nedeni . .. Mu iti pi myelom • Sekonder amiloidoz görülen hastalıklar . . . Kronik ve sistemik hastalıklar sekonder amiloidoza neden olur . Önemli örnekler i; romatoid artrit , TBC, FMF, Ülserat if kolit, Crohn.

· Libmann-Sacks endokarditi hangi hasta lı kta görülür . .. SLE (SLE'nin en spesifik kalp tutulumu Libman-Sacks iken en sık kalp tutulumu perikardittir) .

• Kronik böbrek yetmezlikli bir diyaliz hastasının dirseğindeki amiloid.. . Beta 2 mikroglobulin

• SLE nin tanı kriterleri:

• Kronik böbrek yetmezliği nedeniyle uzun süredir hemodiyalize giren bir hastada biriken amiloid protein ... A~2m (Beta 2 mikroglobulin) .

Malar rush Diskoid rush Fotosensitivite Oral ülser Artrit : Non eroziv Serozit Renal tutulum

ANA pozitifliği Nörolojik tutulum : Nöbetler, psikoz Hematolojik tutulum : Pansitopeni İmmünolojik bulgular: Anti Ds DNA ,Anti Sm, Anti fosfolipid antikorlar

• Göz ve ağız kuruluğu ile karakter ize otoimmün hastalık . .. Sjögren sendromu • Keratokonjunktivitissicca hangisininbir bulgusudır . .. Sjögren sendromu • Sjögren sendromununbirlikte görüldüğü hastalıklar arasında en sık olanı . .. Romatoid artrit • budaktan yapılan minör tükürük bezi biyopsisinde periduktal T lenfositlerin bulunmasının tanısında kullanıldığı immün sistem hastalığı .. . Sjögren sendromu • Genellikle kadınlarda , daha sık deri tutulumu başta olmak üzere tüm organ ve dokulardayaygın fibrozise neden olan kollajen doku hastalığı .. . Skleroderma

· Uzun süre diyalize giren hastalarda biriken amiloid. .. Beta 2 mikroglobulin (En sık eklemde birikir)

· Kronik hastalığı olmayan, kalp yetmezliği tedavisi gören yaşlı hastada kalp interstisyumunda kongo kırmızı ile boyanan eozinofilik madde birikimi . .. Transtiretin (Senil kardiyak amiloidoz) • Senil sistemik amiloidozdadaha sık tutulan organ... Kalp • Amiloidozisin en ciddi ve hayati Böbrek

tutulumu . . .

• Kongokırmızısı boyası ile polarize ışık altında sarı yeşil çift kırınım {birefrejans) ... Amiloid • Amiloid fibril proteinleri. . . Transtiretin , kalsitonin , ()2 mikroglobulin , prealbumin • Ailesel Akdeniz ateşinde dokulardabiriken protein... Serum amiloid asosiye protein (sAAP) • Hücresel immün yetmezliği olan {AIDS) hastada saptananlar:

- CD 4 helper oranında düşmeye bağlı CD4 / CD8 oranının azalması

- Spesifik sitotoksisitede azalma - Kemotaksis ve fagos itoz def ekti eri - Antijenlerin T lenfosite sunumundaazalma - Hipergamaglobulinemi

©

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

· AIDS'de en sık görülen malign tümör.. . Kaposi Sarkomu · AIDSli bir hastada beklenenimmunsistem fonksiyon bozuklukları:

Azalmış

-

Azalmış

- Süpüratif perikardit - Foka! embolik nefrit

CD4 ve CD8 hücre fonksiyonu

- Poliklonal B hücre hipergamaglobulinemi

- Valvüler perforasyon - Serebral emboli

- Lenfopeni -

· İnfektif endokardit komplikasyonları:

proliferasyonu,

makrofaj fonksiyonu

• AIDS'de görülen bir immün işlev bozuklukları. .. Lenfopeni, Neoplazm gel işimine yatkınlık , Kemotaksis ve fagositozda azalma, gecikmiş tip aşırı duyarlılıkta azalma, Hipergamaglobulinemi • Pnömosistis jiroveci enfeksiyonu en sık hangi hastalığa eşlik eder .. . AIDS

KALPVE DAMARHASTALIKLARI · Koroner arter aterosklerozu olan bir hastada tıkayıcı trombüsoluşursa gelişen koroner sendrom... Akut transmural miyokardiyal enfarkt · Akut myokard infarktüsünün 2. ve 3. günlerinde baskın olarak görülen morfolojik bulgu. . . PMNL inf iltrasyonu · Miyokard infarktüsünde makroskobik bulgular en erken görüldüğü zaman dilimi. . . 4 saat-24 saat (İlk makroskobik bulgu solukluktur) · Kor pulmonaleetiyolojisinde rolü olan faktörle r ... KOAH (kronik bronşit , amfizem) , pnömokonyozlar, id iyopatik interstisyel fibrozis , bronşektazi , çok sayıda ve büyük pulmoner emboliler , normal ventilasyonu bozan ortopedik veya nöromusküler hastalıklar (ağır kifoskolyoz, poliomyelit, muskuler distrofiler, Pickwick sendromu) · Aschoff nodüllerinin görüldüğü hastalık. . . Akut romatizma! ateş · Subendokardial bölgede Mc Callum plaklarının saptandığı hastalık . .. Romatizma! kardit • ARA'da karakteristik bulgu.. . Sol atrium endotelyal f ibroelastozis · Akut romatizma! ateşte kalp dokusunda görülen granülomşeklindeki yapılar ... Aschoff c isimciği · Romatizma! kalp hastalıkları dışında , erişkinlerde mitral kalp kapağı hastalığının en sık görülen nedeni.. . Miksomatöz dejenerasyon

- Ret inada küçük kanama beyazlık (Roth spotları)

odakları ortasındaki

Mitral ve aortik kapaklarda daha sık görülen ve 1-5 mm çapında noninflamatuar vejetasyonlar ile karakterize hastalık . . . Nonbakteriyel trombotik endokardit · Özellikle sağ kalp endokardını etkileyen hastalık . .. Karsino id kalp hastalığı (Diğeri akut enfekt if endokardit) • Kalp kasının kontraktil ünitesi olan sarkomer genlerinde oluşan mutasyonlar hangi hastalığın patogenezinde rol oynar . . . Hipertrof i k kardiyomiyopati • Fibrinöz perikardit nedenleri. .. Akut miyokart enfarktüsü , postenfarktüs sendromu , üremi , akut romat izma! ateş , SLE Erişkinde kalpte en sık görülen primer tümör. ..

Miksoma · Kalp tümörleriyle ilgili. . . Çocuklardaki en sık primer kalp tümörü rabdomyomdur, kalpte en çok metastatik tümörler görülür , en sık görülen primer malign kalp tümörü anjiyosarkomdur , er işkinde en sık primer kalp tümörü m i ksomadır . • Ateroskleroza primer dispozan olan faktörler . .. İler i Aterosklerozda major r isk faktörleri; yaş , hiperlipidemi , hipertansiyon , sigara içimi ve diyabettir • Çocuklarda özellikle aortada, depolanması ile karakterize lezyonlar. .. Yağlı çizgilenme

intraselüler lipid aterosklerotik

• Ateroskleroz en şiddetli ve ~ olarak aortun hangi kısmına yerleşir .. . Abdominal aorta · Aterosklerozda en erken patolojik değişiklik . .. Endotel hasarı • Aterom plağının gelişiminde intimaya göç ederek çoğalan ve ekstraselüler matrlks elemanlarını oluşturan hücre. . . Düz kas hücreleri • Vasküler düz kas hücrelerinin migrasyon ve proliferatif aktivitelerinin inhibitörü. .. Heparan sülfat (Diğerleri NO ve TGF beta) • Aterom plağında görülen komplikasyonlar .. . Kalsit ikasyon, plak içine kanama, ülserasyon, trombüs oluşumu

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

• Serumda nötrof il granüller ine karşı antikorlar (ANCA) bulunması hangi hastalığı düşündürür . .. Wegener granülomatozu (Diğerleri Mikroskobik PAN ve Churg Strauss sendromu) • PAN hangi

organı

en az

sıklıkla

tutar . ..

Akciğer

Poliarteritis nodozadaki patolojik damar bulgusu . . . Küçük ve orta çaplı arterleri tutan f ibrinoid nekroz ve lökosit infiltrasyonu ilişkin immün Hepatit B virus antijenlerine komplekslerin dokularda birikimine ikincil gelişen hastalık ... Poliarteritis nodosa

• Vaskülitlerin hangisinde morfolojik olarak farklı evredeki lezyonların aynı anda, hatta aynı damarda bulunması karakteristiktir .. . Poliarteritis nodosa • Poliarteritis nodosalı hastalarda en serolojik bulgu . . . HBs Ag (+)' !iği

sık karşılaşılan

• Üst ve alt solunum yollarında granülomatöz reaksiyonla karakterize hastalık ... Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . • Özellikle üst solunum yollarının küçük ve orta boy damarlarını tutarak yaygın nekroz ve glomerülonefrite yol açan hastalık . . . Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . Wegener

granülomatozu

(=Granülomatöz

polianjit): - Nazofarenkste nekrotizan granülomlar -

Akciğerlerde

- Akut böbrek - Serumda

yetersizliği

(+) (Anti-proteinaz

3

antikorları)

•

Yaygın

döküntüler, palpabl purpura , dermal venüllerde lökositoklastik vaskülit ve glomerüllerde IgA birikimi ile karakterize bir tablo oluşturan hastalık. . . Henoch - Schönlein purpurası

Otuz iki yaşındaki erkek hasta, her iki bacak ön yüzünde daha fazla olmak üzere purpurik özellikte cilt lezyonlarıyla başvuran ve deri biyopsisinin mikroskobik incelemesinde, dermisteki küçük çaplı damarlarda fibrinoid nekrozun yanı sıra damar lümenleri ve çevresinde parçalanmış nötrof iller tespit edilen bir hasta için en olası tanı .. . Lökositoklastik vaskülit •

Temporal arterit Daha çok yaşlılarda görülen, çoğunlukla kranyumda, küçük ve orta arterlerde fokal granülomatöz lezyonlara sebep olan ve lökositler içerisinde dev granüllere yol açan hastalık . . . Dev hücreli arterit (Temporal arterit). Yaşlı

bir şahısta ağrılı ani görme kaybı olursa öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Dev hücreli arterit

Yaşlı

hastalarda aort, karotis ve oftalmik arterleri tutan damar hastalığı ... Dev hücreli arterit

Genç kadınlarda daha sık görülen, arteriollerin fonksiyonel vazospazmı ile ilişkili olan, her iki elde solukluk , halsizlik, uyuşma ve zamanla iskemik değişikliklerle seyreden hastalık ... Takayasu hastalığı

Aort ve büyük damarları tutan vaskülit ... Takayasu arteriti • Çocukluk çağında myokard infarktüsü, koroner arter anevrizması, rüptür ve trombozlara yol açan mukokutanöz lenf düğümü sendromu da denilen hastalık ... Kawasaki hastalığı Otuz yaşında bir erkekte ayak parmaklarında gangren görülmüşse en olası tanı. .. Tromboanji itis obliterans (Buerger hastalığı).

pnömonik infiltrasyon

c-ANCA

yaşında bir erkek hasta ateş, kilo kaybı, baş ağrısı , görme bozukluğu, yiyecekleri çiğnerken çenede ağrı ve kalça ekleminde ağrı yakınmaları ile hastaneye baş wran hastada en olası tanı ...

• 60

Altmış dört yaşında bir erkek hastada ani başlayan görme bozukluğu nedeniyle yapılan temporal arter biyopsisinde lümende trombüs, duvarda internal elastik membran çevresinde granülomatöz iltihap saptanması durumunda tanı . . . Temporal arterit

Sigara

içen orta

yaşlı

erkek hasta, eforda duyuyorsa en olası tanı .. . Tromboanjiitis obliterans

bacaklarında

ağrı

Çok sigara içen genç erkek hastada, orta küçük çaptaki ekstremite damarlarında tromboz, akut ve kronik iltihabi değişiklikle segmental tutulum gösteren vaskülit . . . Buerger hastalığı • Genç sigara içicilerde orta ve küçük arterlerle birlikte ven ve sinir paketini Marak ekstremitelerde iskemik değişikliklere yol açan vaskülit . . . Tromboanjiitis obliterans • Tersiyer sifilizdeki damar lezyonu en aorta

sık ..

.

Çıkan

Torasik aortada anevrizma ve aort yetmezliği; mikroskopik olarak yoğun lenfoplazmosit infiltrasyonu ve endarterit ile karakterize hastalık ... Sif iliz • Perivasküler plazma infiltrasyonu ile birlikte obliteratif endarterit bulunan bir hastada tanı . . . Vasküler sif iliz

TUS HAZIRUKMERKEZLER!

• İntimada yırtık, mediada hematom hangi hastalıkta görülür ... Dissekan anevrizma • Kaposi sarkomu hangi hücrelerden köken alır .•.

• Anemi tiplerinden hangisinde eritrositlerde makrosltlk, makroovalosltlk değişiklikler, nötrof illerde irileşme ve nOkleuslarında hipersegmentasyon görCIIClr ... Megaloblastik anemi

Vasküler endotel

• Yirmi altı yaşındaki gebe kadın 3 hafta önce dişeti tedavisi görülen ve kontrol muayenesinde, tedavi bölgesinde mor renkli, kanamalı polipoid gingival lezyon saptanan dokunun histoloJlslnln granülasyon dokusu ile eş özellikte olduğu görCllenbir hasta için en olası tanı ... Piyojenik granülom • tmmcın yetmezliği olan bir hastada fırsatçı bir enfeksiyon nedeni ile vaskcıler proliferasyon gelişmesini tanımı ... Basiler anjiyomatozis • Dört yıl önce böbrek transplantasyonu olan 38 yaşındaki kadın hastada lenf nodcıllerl, mukozalar ve iç organları tutan multipl lezyonların iğsi hücreler ve kapiller damarlardan oluştuğu ve bu hücrelerde HumanHerpes virus 8 DNA'sı saptanıyorsa en olası tanı...

pernisiyöz anemi, kör barsak segmentlerinde aşırı bakteri üremesi durumu , yaygın barsak hastalıkları (lenfoma , skleroderma) , B12 için yarışan diphyllobothrium latum varlığı , gereksinimin arttığı durumlar .

• Gastrektomlsonrası hücredebNA sentezbozukluğu sonucuortaya çıkan anemi tipi ... Megaloblastik anemi

• Demireksikliği anemisinin etyoloJlslnde: -

olan vaskcıler tcımör ...

potansiyeli

Hemanjiyoper isitoma

(Diğeri

Kaposi sarkomu)

• FizyopatoloJlk temelieritropoezinazalmasıyla ilişkili olan anemiler... Kronik hastalık anemisi, aplastik eksikliği

anemisi

· Eritrosit membranproteinbozukluğu sonucuoluşan anemi... Herediter sferositoz • Hematolojikhastalıkların hangisindesplenomegall görCllme olasılığı en dcışcıkttlr ... Orak hücreli anemi • Hangi hastalıkta dalakta kOçOlmeve fonksiyon bozuklukları görOleblllr ... Orak hücreli anemi • Talaseminedeniile tekrarlayan kan transftızyonu yapılan hastanın karaciğer enzimlerindeyClkseklik olanve yapılan karaciğer biyopsisinde hepatosltlerde altın sarısı-kahverengi pigment birikimi görcılen pigment ... Hemosiderin • TalasemlminördegörOlenler: - Hipokrom anemi - MCV düşüklüğü - MCHC düşüklüğü - Fe seviyesi normaffiği

diyet alımı; tek

başına nadirdir.

birlikte gelir.

-

Artmış

ya da gastrektomiyi

hastalığıyla

takiben meydana

ihtiyaç; gebelik ve bebeklikte görülür .

- Kronikkan kaybı:

batı dünyasında

demir eksikliği

anemisinin en önemli nedenidir .

• Aplastik anemideneler görülClr ... Pansitopeni ve hiposelüler kemik

i liği .

Splenomegali beklenmez.

• Hangihastalıkta dokularda yaygın fibrin trombClslerl gözlenir... Dissemine intravasküler koagulopati

HEMATOPOETİK SİSTEM

anemi, megaloblastik anemi, demir

bClşClk

- Malabsorbslyon; sprue ve çölyak

Kaposi sarkomu

• Ayağında mor nodcıler lezyon olan, yapılan biyopside iğsi hücre prollf erasyonu ve eritrosit içeren yarıklar ve çok sayıda eozinofilik hiyalin cisimcikler ve HHV8 ve CD31 pozitifliği saptanan bir hastada en olası tanı ... Kaposi sarkomu • Malign

• Megaloblastlkanemininnedenleri... Gastrektomi,

• blssemine lntravaskCllerkoagCllasyona yol açan durumlar: - Abrupsiyo plasenta - Ölü fetusun kalması - Septik abortus - Amnion sıvısı embolisi Toksemi - Enfeksiyonlar • Gram-negatif sepsis Meningokoksemi Kayalık dağlar

benekli

humması

Histoplazmozis Sıtma

(malarya)

Neoplazmlar Pankreas, prostat,

akciğer

ve mide kanserleri

Akut promyelositik lösemi (AML )

• Enfekslyoz mononClkleozda perlferlk yaymada göralen atipik hClcre... CD8 hücreler (Downey cisimcikleri)

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

• Çocukluk çağı Hodgkin dışı özellikleri :

lenfomaların sık

görülen

- Santral sinir sistemi tutulumu

• Hodgkin hastalığında görülen dev hücre hangisidir... Reed-Sternberg hücresi

- Gonad(testis/over) tutulumu - Yüksek dereceli olması - Lösemikdönüşüm - Ekstranodal yerleşim •

Yaygın

lenfadenopati ve hepato-splenomegali ile periferik kanda absolut lenfositozu olan 60 yaşındaki bir hastada en olası tanı . .. Kronik lenfositik lösemi

• KLL'ye morfolojik , fenotipik ve genotipik olarak en çok benzerlik gösteren lenf oma tipi. . . Küçükhücreli lenfositik lenfoma • Genellikleyaşlılarda görülen, yaygın lenfadenopati ve hepotosplenomegalibulunan, yavaş seyirli , çoğunlukla kemik iliği ve periferik kana yayılan lenfoid neoplazi tür(J. .. Diffüz küçük hücreli lenfosit ik lenfoma Germinal merkez B hücrelerinden köken alan nonHodgkin lenfoma.. . Foliküler lenfoma • Lenfomalardan hangisi , immünohistok imyasal olaraksiklin 01 pozitif iği gösterir . .. Mantle hücreli lenfoma • Reaktif germinal merkezler çevresindeki küçük lenfoid hücrelerin proliferasyonu ve t(l 1; 14) translokasyonu ile karakterize matür B hücreli lenfoma... Mantle hücreli lenfoma •

Beş yaşında bir erkek çocukta yaygın asit ve ileoçekal kitle saptanıyor . Asit sıvısının incelenmesinde vakuollü sitoplazmalı immatür hücreler görülüyor

ve immünfenotiplemeile bu hücrelerin matür B hücre fenotipi taşıdıkları belirleniyorsa en olası tanı . .. Burkitt lenfoma • Burkitt

lenfomada tümöre mikroskob ik olarak gök yüzü görüntüsü kazandıran hücreler hangileridir ... Blastik hücre ve makrofaj

yıldızlı

tmmünoglobulinlerin genlerini içeren kromozom parçacıklarının translokasyonu ile ilişkili neoplazm... Burkitt lenfoması • Kronik Helicobacter pylori enfeksiyonuile ilişkili mide lenfoma tipi ... Marj inal zon lenfoma (MALTOMA) • Ekstranodal yerleşimli B lenfosit kökenli NonHodgkin lenfoma ... MAL Torna (En sık mideye yerleşir) .

Ekstranodal Fungoides • Patogenezinde lenfoproliferatif lenfoma

T hücre

neoplazisi. . . Mycosis

HTLV-I'in hastalık . ...

• Reed-Sternberg tipi dev hücreler hangi hastalıkta görülür .. . Hodgkin lenfoma

rol

oynadığı

Erişkin

T hücreli

• Boyunbölgesindeki lenf nodu biyopsisinde eozinofil, lenfosit, plazma hücreleri ve histiyositlerden oluşan reaktif hücresel zeminde, neoplastik ReedStenberg hücreleri görülürse en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Mediastende kitle saptanan 25 yaşındaki erkek hastada en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Yüzündeödem ve nefes darlığı ile doktora başvuran genç bir kadın hastada mediastinal lenfadenopati saptanıyor . Alınan biyopside kalın fibröz bantlar ile birbirinden ayrılan nodüller izleniyor. Nodüllerin içinde belirgin nükleollü, geniş sitoplazmalı, CD30 ve CD15 pozitif dev hücreler gözleniyor. En olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • İki taraflı boyun ve aksiller lenfadenopatisi olan 22 yaşındaki genç bir bayanda kilo kaybı , ateş ve gece terlemesi tespit ediliyor yapılan biyopside kapsülde ve nodül içerisinde kollaJenize bağ dokusu artışı ve nodülasyongörülüyor, lenfositler plazma hücreleri, eozinof il ve histiositlerin bulunduğu zeminde çok sayıda lobüle nükleuslu belirgin nükleollü atipik multinükleer dev hücreler saptanmıştır . En olası tanı . . . Nodüler sklerozan tip Hodgkin hastalığı • Daha sıklıkla servikal, supraklavikular ve mediastinal lenf dcığümlerini tutan genelllikle adölesan ve genç erişkinlerde ortaya çıkan kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanan ve prognozu iyi olan Hodgkin hastalığı alt tipi .. . Nodüler sklerozan • Yirmi yaşında erkek hastada mediasteni tutan Hodgkin tipi. .. Nodüler sklerozan tip • Epstein Barr virüsü ile belirgin bir ilişkisi olmayan Hodgkin lenfomalar .. . Nodüler sklerozan klasik Hodk in lenfoma , Nodüler lenfosit predominans Hodgkin lenfoma (Diğer Hodgkinler in EBV ilişkisi var) • İmmünohistokimyasal belirleyicilerden hangisi lenfosit predominant Hodgkin hastalığında görülen Reed Sternberg hücrelerinde karakteristik olarak pozitiftir . .. CD 20 • tmmünglobulin salgılayan hücrelerin primer neoplazmları . . . Multipl myelom, sol iter myelom, Waldenström 's makroglobul inemisi, ağır zincir hastalığı , primer veya immunos it associatedamiloidoz ve önemisaptanmayanmonoklonalgammopati. • Multipl myelom hangi hücreden köken alır . . . Plazma hücresi

0

TUS HAZIRUKMERKEZLERİ Multipl myelomuntipik bulguları . .. Böbrek yetmezliği , Amiloidozis, Bence Jones proteinürisi, Monoklonal gamapati, hiperkalsemi , kemikte litik lezyonlar .

• Multipl myelomda kemik lezyonları en sık nereye yerleşir ... Vertebral kolon, kosta , kafatası • En sık görülen plazma hücre diskrazisi ... saptanmayan monoklonal gammopati

Önemi

· Kemikiliğinin immatürprekli-sör hücrelerininperif erik kanda görülmesine ne denir . .. Lökoeritroblastoz is • Gingiva infiltrasyonu gösteren lösemi tipi. . . Akut miyelositik lösemi · Kemik iliğinde %10 blast olması . tek lobtan oluşan megakaryositlerin görülmesi ve pansitopeninin olması .. . Miyelodisplastik sendrom · Kronik miyeloproliferatif hastalıklar hangileridir:

- Kronik myeloid lösemi - Myelof ibrozis - Esansiyel trombositozis - Polisitemia vera - Kronik eozinofilik lösemi - Kök hücre lösemi - Sistemik mastositoz • Polisitemia verada tromboz ve infarktın en sık görüldüğü organ.. . Kalp · Miyeloid metaplazide hematopoez en fazla nerede olur . . . Dalak · Philedelphia (Ph1) kromozomu hangi hastalıkla ilişkilidir . .. Kronik myelositik lösemi • Langerhans hücreli histiyositoz için tanı koydurucu immün belirteç . . . CDla · Timusta lenfoid foliküllerin ortaya çıkmasıyla karakterli hiperplazi en sık hangi patolojiye eşlik eder ... Myastenia gravis • Timoma tiplerinde iyi den kötüye doğru WHO klasifikasyonu... Tip A, tip AB, tip Bl , tip BZ, t ip B3, tip C • Timik karsinomların en sık görülen morfolojik tipi . .. Skuamöz hücreli kanser · Venöz konjesyonda Gamma-Gandy nodülleri nerede görülür . . . Dalak

D

HÜCRE

PATOLOJİSİ

Nükleus Nükleozom - Kromatin; interfazdaki (iki mitoz görünümüne

verilen

- Kromozom; mitoz görünümüne

- Nükleozomlar -

Altı

arasında

sıkıştırılan DNA'nın

oluşan

Metillenmiş,

tanımlar .

en küçük birimi

birime solenoid

adı

verilir .

için inaktiftir.

metillenmemiş; gevşek

için aktiftir;

oluşur .

değildir.

fakat non -asetile ; ileri derecede kondanse

Transkripsiyon

- Eukromatin; Asetile fakat Transkripsiyon

ayrılıp, sıkıştırılmış DNA'nın

Hl bulunur; Hl nükleozoma dahil

adet nükleozomdan

kromatini

46 parçaya

ve nükleozom DNA + H2A, H2B, H3 ve H4 den

- Heterokromatin;

histonların

addır

Nükleus içinde paketlenerek nükleozomdur

hücrede DNA ve

addır

esnasında

verilen

arasındaki)

kromatini

tanımlar.

mRNA ve tRNA içerir .

RNA, DNA'dan nükleolusta üretilir; nükleusun en büyük - Nükleolusta dens

Nükleolus

adlı

fıbrillar

komponentte , nükleolin ve

yapısıdır. fıbrillarin

proteinler,

- Nükleolusta granüler komponentte - Nükleolusta dens

fıbriller

nükleostemin , y

merkez RNA polimeraz I içerir.

z

- Mayoz bölünme; iki

aşamadan oluşur :

fazı);

Mayoz 1 (reductional - azaltma Mayoz 2 (equatorial -

.=xiffl .

r

kromozom sayısı yarıya iner

eşitleme fazı) .

- Crossing over; küçük kromozom parçalarının yer değiştirmesi ; crossing over 1. mayoz bölünmenin profazında başlar, anafazında biter. değiştiren

Chiasmata; crossing over sürecinde yer

kromozom

parçalarına

verilen

addır.

Sitoplazma Mltokondrl -

Dış

membranda; karnitin/karnitin

palmitil transferaz

- İç membran; oksidatif fosforilizasyon

- Matriks; Kreb's trikarboksilik

gerçekleşir . Krista adlı çıkıntılar bulunur.

asit ve sitrik asit siklüsü , mitokondriyal

DNA içerir.

DNA üzerinden 13 adet protein üretebilir (otonom organel

- Mitokondriyel olarak bilinir) Mitokondriyel

onarım

DNA; intron, histon,

serbest oksijen radikal

hasarına

maruz

yoğun

enzimlerini içermez ve

kalır;

bu nedenle nükleer DNA'dan 10-

20 kat fazla mutasyona neden olur . Bu insanda yaşlılığın nedenlerinden - Heme sentezi için gereken ara ürünler mitokondride Apopitoz ' un intrensik yolunda rol

- Onkositik hücre; (eosinofılik)

sitoplazması,

görünen hücreleri

biridir.

üretilir.

alır.

çok

sayıda

mitokondri

içerdiği

için

kıpkırmızı

tanımlar

- Onkositik hücre örnekleri: • •

Hepatosit ve apokrin hücreler (fizyolojik olarak onkositik hücre) Hurtle hücresi (Hashimoto tiroiditi; onkositik metaplazi gösteren tirosite karşılık gelir)

•

Onkositoma (onkositik hücrelerden oluşan benign tümör; en sık böbrekte izlenir)

•

Wartin tümörü (tükrük bezinde onkositik hücre içeren tümör)

Mitokondri

r

0-

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

hastalıklar sı k lıkla

- Mitokondriyal

metabolik olarak aktif, kas ve

nöronları

etkiler.

- En sık mitondriyal hastalık mitokondriyal myopatilerdir ve ragged (pa r alanmış) kırmızı kas fibrilleri ile karakterizedir. - Leber'in herediter optik nöropatisi; Retina ve optik sinirlerde dejenerasyon sonucu sentral görme kaybı ile

karakterizedir . - Salisilatlar ve alkol mitokondriyal toksinlerdir ve megamitokondri ve krista hasarına neden olabilirler . Ribozom yapıld ı ğı

- Hücre içinde prote in sentezinin -

Ay n ı

proteinin sentezinde bir arada çalışan ribozom grubuna

polizom -

Nissle cismi ~

organellerdi r.

ad ı

verilir .

Ribozomların

bir arada

bulunduğu

sitoplazmadaki bazofilik

bölgelere (granüllü endoplazmik reti kuluma

karşılık

gelir) , sindirim

enzimi içeren glandüler hücrelerde ergasitoplazm , nöronlarda Nissle cisimcikleri,

d i ğer

hücrelerde "bazofilik cisim" ad ı veril ir.

Endoplazmik redikulum Düz endoplazmik redikulum;Steroid ve lipoprotein sentezi ve ilaç/toksin detoksifikasyonunda aktif rol oynar. • Düz endoplazmik redikulumdan zengin hücreler: ab-

Adrenal korteks, Leydig hücresi ve korpus luteum gibi steroid hormon sentezleyen hücreler Karaciğerde; oksidasyon, konjugasyon ve metilasyonda rol alarak toksik maddelerin detoksifikasyon (İlaç gibi

hidrofobik

bileşiklerin

(kara ci ğerde

yapıld ı ğı

organeldir

alarak kontraks iyonu düzenleyen Ca++ i yonlarının

salınımını

suda çözünür moleküllere

dönüştürülmesi)

sitokrom P-450, düz endoplazm ik retikulum

veya nötralizasyonun

yerleşimlidir) .

- Alkol, barbitür atlar ve f enito in karaciğerde düz endoplazmik redikulumu aktive eder . c- Kas hücrelerinde sarkoplazm ik reti kulum

adını

düzenler. - Düz kas hücrelerinde kalsiyu mun regülasyonunu s ağlayan protein kalmodilin - Çizgili kas ve kalp k asında kalsiyumun regülasyonunu s a ğ l ayan prot ein troponin C • Düz endoplazmik redukulumun

- Detoksifikasyon

rea ksi yonl arı

işlevi :

(hidro ksilasyon / ko nj ugasyo n)

- Glikojen yık ı l ı mı ve glikoneogenez - Lipolizin erken a ş ama s ı (t rigliserit lerden - Kalsiyumun

yağ

asitlerin in ayrılması ), lipoproteinlerin yenilenmesi

serbest l eşmes i

Granüllü endoplazmik redikulum; Hücrede protein sentezini yapıldığı organellerdir ; endoplazmik redikulum üzerine ribozomların oturması adlı

ile

oluşur . Ribozomların

endoplazmik redi kulum yüzeyine

tutunmasını sağlayan

soketler ; riboforin

bir membran prote inidir .

Endoplazmik redikulumda aşırı depolanma ile oluşan görünümler; - Russel cisimciği; plazma hücrelerinde endoplazmik redikulum içinde (sitoplazmik) lg birikimine karşılık gelir . - Reinke kristalleri; Leydig hücrel i tümör hücreler inde sitoplazmik aşırı düz endoplazmik redikulum bulunmasına karşılık

gelir.

- Sitoplazmik buzlu cam görünümü; hepatositlerde viral antijenlerin (HBs) birikimine karşılık gelir . Golgi aperatı Golgi aperatı üç önemli hücresel elemanın yapımında rol alır

abc-

Golgiye ait mannoz 6-P reseptör ü ta ş ıyan parçalar, golgiden ayrılarak lizozomuoluştururlar . Klatrin reseptörü taşıyan parçalar sitoplazm ik sekret granüllerini oluşturur . Non-klatrin reseptörü oluştururlar .

ta şı yan

parçalar plazma membranına direkt olarak

açı l ırlar

ve plazma membran proteinlerini

PATOLOJİ

- Golgi

aparatında;

protein sentezi sürecinde, lipid ve şekerlerin sentezlenen proteine eklenmesi

- Proteinler üç boyutlu Golgi'nin

ışık

şekillerini

mikroskopik olarak

nükleus ile apikal sitoplazma

golgi' de

kazanırlar .

görülebildiği

arasında geniş

gerçekleşir.

tek hücre, müsin üretimi yapan goblet hücreleridir .Goblet hücrelerinde

alanlarda golgi

aparatı

bulunur. Bu hücrelere kadeh görünümünü veren

organel golgi'dir . Goblet hücresi içeren lezyonlara örnekler;

Goblet hücresi

• Özofagusta goblet hücresi bulunmaz; 1/3 alt kısımda goblet var ise; Barret özefagusu (intestinal metaplazi) • •

Mide'de goblet hücresi bulunmaz; var ise intestinal metaplazi İnce ve kalın bağırsakta goblet hücresi fizyolojik olarak bulunur.

Goblet hücrelerinin sindirim sisteminde en fazla • Solunum sisteminde goblet hücresi burundan, Terminal

bronşiolde

goblet hücresi

saptanırsa ;

görüldüğü

bronşiol

bölge

kalın barsaktır.

seviyesine kadar bulunur.

inflamatuar bronşiyolit (küçük hava

yolu hastalığı) Lizozom

Hücre

dışından alınan

adı

materyalin sindirilmesine heterofaji

verilir ; burada primer lizozom, fagozom ile

birleşir

ve

sekonder lizozom (Fagolizozom) oluşur .

Hücrede

yabancı

Lizozomlar

bazı

partiküllerin sindiriminin

gerçekleştiği

yer sekonder lizozomdur .

maddeleri sindiremediklerinde hücre içinde fonksiyon suz ve

artık

olarak

kalırlar,

bun lar residüal cisim

(tersiye! lizozom) olarak adlandırılır .

• Membran olarak

yapısındaki

kompleks lipidlerin lizozomlarda

sindiremem i ş artı k ları

residüal cisimlerde birikir ve lipofuksin

adlandırılır .

Hücre' nin kendi

elemanlarını yıkması;

otofaji olarak bilinir ve atrofinin bir bulgusudur.

- Çizgili kasın atrofiye gidişi sürecinde ; Otofaji, otofagozom ve lipofuksin birikimi izlenir; Brown /kahverengi/

esmer

atrofi olarak adlandırılır.

-

Çoğu

cytosolik enzim pH 7.4'te

çalışırken ,

lizozomal enzimler pH 5 veya daha az olduğunda

çalışırlar.

- İnklüzyon hücre (1-cell) hastalığı; Lizozom proteini olan mannoz 6-P' ın, lizozom membranına eklenmesindeki bozukluk

sonucu

gelişir; lizozomların boş olması

ile karakterizedir . Hastalarda kaba yüz görünümü, eklem

sertliği ,

katarakt ve

mental reterdasyon izlenir . - Lizozomal depo hastalıkları - Chediak-Higashi sendromu; otozomal resesif, lizozomal transport protein defekti sonucu fagolizozomların oluşamaması

ve hücre içi granüllerin

birleşmesi

ile (füzyon defekti) megagranüllerin

oluşumu .

Peroksizom Peroksizomların işlevi;

- Uzun zincirli

yağ

asitlerinin beta oksidasyon ile hücre içi yıkımı

- Asetil KoA ve H202 üretimi - Fosfolipidlerin

değ i şimi

(fosfotidilserin ' in fosfotidiletanolamine

dönüştürülmesi)

- Safra asitlerinin sentezi Peroksizomal hastalıklar; - X'e bağlı adrenolökodistrofi: İnsanda en sık izlenen peroksisomal hastalık; davranış değişiklikleri, kas güçsüzlüğü, konuşma güçlüğü

ile 4 yaş

civarında başlar;

10 yaş

altında

ölüm nedeni olurlar .

- Zellweger sendromu:PEXl , PEX2,PEX3, PEXS,PEX6ve PEX12 kodlayan genlerdeki mutasyonlara bağlı olarak peroksizomların hatalı montajına

enzimlerin

peroks i zomların

içine

neden olan ve buna giremediği

bir

bağlı

hastalıktır.

olarak sitoplazmada yeni sentezlenen peroksizomal

®-

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Otozomal resesif bir hastalık olup, hücrelerde uzun zincirli yağ asitleri birikir, myelin yapım ı bozulur , hastada gelişir

hipotoni, epilepsi, hepatomegali ve mental reterdasyon

-

ve

sıklıkla

2 yaş altında ölümle

sonuçlanır.

İnfantil Refsumhastalığı: Fitanik asitin peroksizomlarda oksidasyonunun (yıkımının) bozulması, plazma ve dokularda

fitanik asit birikimi ile karakterizedir . Sıklıkla 10-20 yaş arası kalp nedenli patolojiler sonucu ölüm nedenidir.

Proteazom Proteozomların

temel fon ks iyonları malforme (üç boyutlu yapısını kaybetm i ş) ve/veya ubiquitin tarafından işaretli

deforme proteinlerin hücre içi y ı kımını

yapmas ı d ı r .

MHC class 1 ile peptit leri n prezent asyonunda proteozomlar rol alı r . • Üç boyut lu yapısı bozulan prot einlerin tekrar eski haline gelmesini (onarımın ı ) sağlayan moleküllere Chaperone (şaperon) adı

ver ilir

• Üç boyutlu yapısı bozulan prot einlerin onarılamadığı durumlarda işaretleyerek proteozoma taşıyan ve yıkılmalarını sağlayan

moleküllere Ubiquitin (ubikuitin) adı verilir .

- Oksidize proteinlerin - Ubikuitin ile

i şaretli

yıkımında

20S proteosomlar

proteinler in yıkı mında 265 proteosomlar

kullanılır.

Ubikultin-proteozomsistemihast lıklatı Hastalık

Ubikuitin-proteozomsistemaktivasyonu Anatomik etki

Nörolojik hastalıklar Parkinson hastalığı

Azalmış

Lewycismi

hastalığı

Azalmış

Amiloid plak,

Alzheimer

nörofıbriller

tangle

Motor nöronlarda süperoksit dismutaz

Amiyotrofık

latera l skleroz

Azalm ı ş

Huntington

hastalığı

Azalmış

Poliglutam in inklüzyonları

Azalmış

Kronik inflamasyon

Tip 2 diyabet

Artmış

İnsülin duyarsızlığı

Katarakt gelişimi

Azalmış

Oksidize prote inlerin birikimi

Artmış

Atrofı

Artmış

Atrofı

İskemi / reperfüzyon

Azalmış

Miyosit apopitozu

Yüksek basınç

Azalmış

Miyosit apopitozu

agregatları

Otoim.mü.n hasta.lddar Sjögren sendromu

Metabolik ha$talıklar

Kas erimesi Yaşlanma

Kanser ve diğer kronik

hastalıklar

Kardiyovasküler

Şaperon patolojls ne b

lfı hast lıkl

r

• X'e bağlı retinitis pigmentoza;Şaperon kofaktöründe mutasyon • Herediter spastikparapleji; mitokondriyal bir • von-Hippel-Lindau;mutasyona

uğramış

şaperon

olan hsp60'de mutasyon

VHL proteininin

şaperona bağlanması bozulmuştur.

Plazma(sitoplazma) membran.ı Plazma membra nı nı o l uşturan fosfo lipidler içinde en büyük

kısmı

fosfatidilkolin(lecithin)

yüzünde bulunur) ve ikinci sırada fosfatidiletanolamin(cephaline)gelir membranı n hi drofıl i k tabakala rı

(membranın

meydana get iri rler.

Plazma membranı iç yüzünde yer alan fosfotidilserin; apop itotik cisimlerde hücrenin d ış yüzüne çıkarak

makrofajların

apopitoto ik cisimler i tanımasını

oluşturur (membranın dış

iç yüzünde bulunur) ve bunlar

PATOLOJİ

sağlar.

Hücre dışı

Kolesterol ve yağ asidi zincirleri ise plazma membranının hidrofobik tabakasını oluşturur . sağlar.

• Kolesterol membran stabilizasyonunu • Plazma membranında bulunan ,

uyarıldığında

apopitozu

başlatan

ölüm

reseptörler i; Fas (CD 95) ve TNF reseptör 1 dir . l'hosph;Dlyl-

~-

emanolarniıe

fm«"'°"'Y )

seme

f..... "'°"'Yl

Sitoplazma Hücre iskeleti Actin mikroflamentleri Hücre iskeleti

Globüle r protein actin (G-actin) den

oluşan

5-9 nm

çaplı

fibrillerdir .

Hücrede en fazla bulunan sitozolik proteindirler . G-actin monomerleri , uzun flamentleri (F-actin)

olu şturur

ve bunlar hücre ş eki l

ve hareketini kontrol ederler. İntermediate filamentler Yak l aşık

10 nm çapta, büyük ve heterojen bir grub filamenti

tanımlar .

Doku spesifik patern göstermeler i karakteristikt ir. laminalarında

Lamin A, B, C

Tüm hücrelerin nükleer bulunur.

Vimentin

Mezankima l hücreler (fibroblast , endotel)

Desmin

Kas hücreleri

Nöroflament

Nöronların aksanla r ınd a

Glial fibriller asidik protein

Nöronları

Sitokeratin

Epiteliyal hücreler

çevreleyen glial hücrelerde

- Bir anaplastik malign tümör sitokeratin pozitif; vimentin negatif ise; Karsinom - Bir anaplastik malign tümör sitokeratin negatif; vimentin pozitif ise; Sarkom

İntermedial fılamentlerin

tümör

Sitokeratin pozitif

Epiteliyal hücreler; malign tümörler içinde karsinomlar

Vimentin pozitif

Mezankimal hücreler ; malign tümörler içinde sarkomlar Kaskökenli tümör ler; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler

Desmin / aktin pozitif

içinde rabdomyosarkom ; leiomyosarkom

tanısında kullanımı

NSE ve nöroflament

Nöral tümörler ; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler içinde

pozitif(+ nöral rozetler)

nöroblastom gibi

Kuwetli PAS pozitif, NSE,

Çocukluk çağı küçük yuvarla k mavi hücre li tümörler içinde Ewing

CD99 pozitif

sarkomu

Mikrotubüller

25 nm çapta alfa ve beta tubül in polimerlerinden Hücrede hareketten sorumlu bulunurlar . Siliya ve frajella mikrotubül ile •

ilişkili

yapılardır;

yap ı sında

özelli kle siliya ve fr ajella

y apı s ında

2 + 9formunda mikrotubüller içerir ve

iki major protein ; dynein ve kinesin bulunur .

Sentriyoller; mitoz esnasında k romozomları kutuplara çeken iplikcikler

sentriyollerdir ve 9 adet 3' 1ümikrotübül •

Siliada mikrotubüllerin oluşturduğu 9+2 yapısı

olu ş u r lar .

yapı s ından olu ş urlar .

Nöron un aksonunda anterograt transport kinesinler; retrograt transport ise dynein tarafından sağlanır.

•

Stereosilya; Uzun fakat hareketsiz siliaları tanımlar . Epididim , duktu s

deferans hücreleri ve iç kulakta denge organında bulunur .

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Mikrotubül

hastalıklarına

örnekler;

• Chediak-Higashisendromu:Otozomal resesif; Defektif degranülasyon ve azalmış mikrop öldürme

yeteneği

ile karakterize

nötropeni (nötrofillerde dev granüller, fagolizozom oluşamamas ı }, Me lanositlerdeki anormallikler (albinizm}, Nöral hücre defektleri (özellikle sağırlık}, Trombosit sekresyon bozu k luğu, kanamaya meyil ile karakterizedir.

• Charcot-Marie-Tooth disease: Kinesin (mikrotubül motor molekü l} bozukluğu sonucu

gelişen

bir

hastalık

olup

herediter motor ve sensorial nöropati (HMSN} ve peroneal muscular atrofi (PMA} ile karakterizedir .

• lnmotil silia sendromu; Dynein (mikrotubül motor molek ül} bozukluğu sonucu gelişen siliyer harektsizlik tablosu. • Kartagener sendromu = inmotil silia sendromu + situs inversus • Mikrotubüller üzerine etkili ilaçlar; Kolşisin, griseofulvin , mebendazole , paclitaxel , vinkristine , vinblastine - Tubulin sentez defekti yapanlar; G2 faz

hasarı oluşturur l ar;

etoposide, bleomycin

- Mitotik spindle defekti yapanlar ; M faz

hasarı oluşturanla r;

vinka alkaloidleri, kolşisin, paclitaxel

Ekstrasellülermatriks Mukopolisakkaritler Aşırı

su tutma yetenekleri kollajene en ö nemli üstün lükler idir.

Ekstraselüler matriksin turgorundan ve ekstraselü ler matri kste moleküller in filtre edilmesinden sorumludur ; ayrıca kıkırdakta

- Sülfatlı

esneklik ve

aminoşeker

- Bazal membran

basınç

absorbsiyonunu

sağlar l ar .

içermeyen tek glikozaminogl ikan; hyaluronik asittir.

yapısında

en fazla

kullanılan

mukopolisa kkarit heparan sülfattır .

Mukopolisakaridozlar ; temelde lizozomal enzim defektleri olup , heparan sülfat, dermatan sülfat ve keratan sülfat gibi mukopolisakaritlerin anormal birikmesine neden hastalıklardır.

Glikoproteinler Ana amaçları hücreleri n integrinler i ile - Bazal membran

yapısında

bağlanarak, on l arın

ekst raselüler matrikse

tutunmalarını s ağlamaktır .

bulunan en öneml i, en fazla glikoprotein i laminindir.

Fibrone ktin , laminin, enfa ktin , tenas kin, kondrone ktin ve ost eonekti n; integr inlere bağlanabilen önemli glikoprotei nlerdir. Laminin-211 ' in yapısal

bozukluğu

konjen ital musküler distrofinin bir formunda izlenir .

Laminin-332 ' nin anormalliği junctional epidermoliz bulloza da saptanır . Laminin-521 'de defekt nefrotik sendrom nedenidir.

Bazal membran - Bazal laminanın major kollajeni ; Tip 4 kollajen - Bazal laminanın major glikoprote ini; Lamilin - Bazal laminanın major mukopolisakkariti ; Heparan sülfattır

Elastiklifler Elastik lifler ; glisin, lizin, alanin, valin, prol inden zengindir; faka t hidro ksil izin içermez . Elastik lifler ; elastin

adlı

kor ve bunu çevreleyen fibrilin adlı mikroflamentlerden

olu ş ur .

Marfan sendromu; Fibrilintip 1 bozukluğudur; bu nedenle Marfan sendromu ağırlıkla elastik liften zengin dokularda bozulmaya neden olur; aort, kalp kapakları, göz gibi.

PATOLOJİ

Kollajen İnsanda en fazla bulunan proteindir .

Fibroblastlar

tarafından

üretilir ve ekstraselüler

aralıkta depolanır ;

ekstrasellüler matriksin major protein idir. Beyin dokusunda kollajen ve fibroblast bulunmaz . • Tip 1 kollajen: Vücuttaki kollajenlerin en fazla bulunanı (%70-90); en ~

sağlam

kollajen ; kemik, deri , tenden , skar dokusu

ı. ?-~ =

l --

-

• Tip 2 kollajen: Elastik yeteneği yüksek kollajen ; hyalen ve elastik kıkırdağın

major kollajeni (%50), vitreous body

ı

..... ~V1.~ıı

\

1\

/ \

.:N,,.V,(N,•,"lIN:. \ 1 \ ·•1' "&;._. , ·11..l .. ,...

• Tip 3 kollajen: Yeni üretilen , taze kollajen; granülasyon dokusu, fötal

dokular , lümenli dokular (damar , barsak)

-'=.,-

• Tip 4 kollajen: Tabaka, şebeke formunda kollaj en; bazal membran F1broblastlar

• Tip 7 kollajen: Derinin epidermal bazal laminaya ve a l tında ki

stromaya

sıkıca tutunmasını sağ l ar

(dermo-epidermal

ı..rafından

kollajen uretirni

bi l eş k e )

• Tip 8 kollajen: Endotel descement membran Sentez

mRNA'dan, alfa zincir (pre-prokollajen) translasyonu

(granüllü endoplazmik redikulum) Hidroksilasyon

Prolin ve lizin artıklarının C vitamini

(endoplazmik redikulum)

artıklarının

yardımı

glikozilasyon ve pro-kollajen

Fibroblastta

Glikozilasyon

Pro-alfa zincirinin lizin

kollajen

(endoplazmik redikulum/golgi)

formasyonu , üçlü alfa heliks yapısının

sentezi

Eksositoz

Pro-kollajen in fibroblast

Hücre dışında proteolitik proses

Pro-kollajen in insolubl tropokkollajene Lysyl oxidase (koenzim

Hücre dışında çapraz bağların

dışına ,

oluşumu

ekstrasellüler mesafeye atılması

bakır) yardımı

hidroksilisine çapraz bağlarının

oluşumu

ile hidroksilasyonu

dönüşümü

ile kovalan lisin-

oluşumu,

kollajenin

sağlamlaştırılması

Kollajen patolojileri Tip 1

Osteogenesis imperfekta, Ehler-Danlos tip 7

Tip3

Vasküler tip Ehler-Danlos (tip 4)

Tip4

Alport sendromu

Tip 5

Klasik tip Ehler-Danlos tip 1/2

Tip7

Dermatolitik (dystrophic) epidermol isis büllosa

Tip 17

Junctional epidermolisis büllosa

Keratin9

Epidermolitik plantopalmar keratoderma

Keratin 1 ve 10

Epidermolitik hiperkeratosis

Keratin 5 ve 14

Epidermolisis büllosa simpleks Epitel hücrele ri

Epitel hücreleri alt yüzlerinde bulunan integrinleri ile bazal laminadaki lamil in ve fibronektine tutunurlar, yan yüzler i ile ise yanındaki epiteliyal hücreye

sıkıca yapışmışlardır.

Tight junctions (sıkı bağlar) Zonula occludens (tight junction)

-

sıkıca

Claudin

En üstte bulunur , iki epitel hücresini

Occludin

tutturur, araya bir şey girmesini önler

Claudin 16 kodlayan genin bir mutasyonu, hipomagnezemi ve nöbetlerle karakterize nadir görülen insan böbrek magnezyum tüketim sendromunun nedenidir .

®-

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Anchoringjunctions (tutunma bağları) Zonula adherens

Aktin

İki epitel hücresi arasında kontakt

(intermediate junction)

Cadherin

inhibisyonu

kaybı :

- E-cadherin

meme lobüler karsinom, mide

sağlar

taşlı

yüzün hücreli (infiltratif) karsinom - Beta-catenin

kaybı :

karaciğer

melanom;

kolon, mide, pankreas karsinomu, adenom

•

hepatosellüler karsinom ;

hepatoblastom - APC kaybı; familial poliposis koli, sol taraf kolon

-ı

kanserlerinde ilk bozulan gen Keratin

Makula adherens (desmozom)

Epitel hücrelerini

Desmoplakin Desmozoma

karşı otoantikorların varlığı;

sıkıca

birbirine

bağlar

Pemfigus

- Otoant ikorlar desmoglein l ' e karşı gelişirse; pemfigus foliaceus - Otoantikorlar desmoglein 3'e

karşı gelişirse;

Keratinler

Hemidesmozomlar -Hemidesmozomlara

pemfigus vulgaris

İntegrin alfa 6 - beta 4 karşı otoantikrların varlığı ;

Epitel hücreler inin taban yüzlerinde bulunurlar ve bazal membrana tutunmalarını sağlar .

Büllöz pemfigoid

Gap junctions veya communicatingjunctions (neksus) Neksus(gap junction) -

Kokleanın

Epitel hücreleri aras ı nda küçük molekü llerin ATP ve Ca gibi geçişine izin veren kapıcıklardır

Konneksin

hücrelerinde yüksek oranda eksprese olan connexin 26 (Cx26) genindeki mutasyonlar , sağırlık ile

- Connexin 32 (Cx32) genindeki mutasyonlar

X-bağlı

Charcot-Marie-Tooth demiyelinizan nöropatisinde

ilişkilidir.

saptanır;

bu da

distal kas güçsüzlüğü ve atrofi ile karakterize periferik sinirlerin ilerleyici dejenerasyonu ve derin tendon reflekslerinin bozulması

ile sonuçlanır.

- Connexin 50 (Cx50) genindeki mutasyonlar konjenital kataraktlarla

ilişkili

olup , körlüğe yol

açmaktadır.

- Kemik hücreleri (osteoblastlar / osteositler) connexin 43 (Cx43) ve connexin 45 (Cx45) proteinlerini eksprese eder. Cx43 geninin

kaybı,

iskelet

kusurlarını

ve mineralizasyon gecikmelerine neden olur .

Endokrinsalgı; üretilen madde kana verilir Parakrln salgı; üretilen madde komşu hücrelerinüzerine direkt atılır Eksokrinsalgı; üretilen madde boru sistemi ile bir boşluğa Eksokrinsalgı

atılır

formları

Merokrin gland

- Eksokrin glandlar en sık bu formdadır - Glandüler hücre sadece ürett i ği sekret i sekret granüller i ile hücre dışına atar

Apokrin gland

- Sekret glandüler hücre lümene atılır

Holokringland

- Glandüler hücrenin

sitoplazmasın ı n

tamamı

küçük bir

kıs m ıy la

sekretle yüklü olara k lümene

birlikte

atılır

Ter glandları Meme glandları Apokrin ter bezleri Kıl foliküllerine eşlik eden yağ bezleri

PATOLOJİ

Hücreadezyon molekülleri Kalsiyumabağlı moleküller Hücre adezyonu ve morfonogenezinde rol

Cadherin'ler

alırlar .

E cadherin; epiteliyal hücrelerde yan yüzlerde, zonula adherensde bulunur ve

kayb ı

neoplazilerde

invazive büyümeye neden olur. Cadherinlerin aksine selektinler karbonhidratlara tutunan moleküllerdir . Her selektin , bir proteine (glikoprotein) veya bir lipide (glikolipid)

Selectin'ler

bağlanma

P-selektin, trombositlerde ve kan damarlarını E-selektin , aktive

ed i lmiş

tanıma alanına

afinitesi olan bir karbonhidrat

sahiptir . CRD'nin moleküler konfigürasyonu kalsiyum

tarafından

döşiyen

aktive

(CRD)

kontrol edilir .

edilmiş

endotel hücrelerinde bulunur.

endotel hücrelerinde bulunur .

L-selektin, lökositler üzerinde bulunur .

Kalsiyumdanbağımsız moleküller N-CAM (nöral hücre adezyon mole külü için)

lg yapısında

ICAM-1 ve ICAM-2 (hücre içi adezyon molekülleri 1 ve 2) ICAM-1; lökositlerin endotele adezyonunda rol oynar. İntegrinler, hücre-matris etkileşimlerinde ki roller ine ilaveten , hücre-hücre etkileş i mine de aracılık

ederler. Beta 2 alt birimleri içeren integrinler, ekstravazasyona yüzeyinde eksprese edilir ve endotel hücrelerine

lntegrin'ler

hazırlık amacıyla

sı k ıca tutunmasını ,

adezyonu

lökositlerin

sağlar.

İntegrallerin veya integrin düzenleyicilerinin geneti k muta syonları , Glanzmann ' ın trombasten isi (beta

3 integrin alt birimindeki mutasyon lar), lö kosit adezyon mutasyon ; tip il, genet ik bir endojen fu koz

bozukluğu

metabol i zmas ı

(tip 1, beta2 integ rin alt bir imindeki

defekt i)

ADAM (fora disintegr in and metalloprotease ) prote inleri, t emelde sekrete edilen enzimlerdir . İntegrinin aracılık ettiği hücrenin hücre dışı matrise bağlanmasını y ı kan prote inlerdir .

Nöroendokrinsistem hücreleri Vücutta hemen her organda nöroendokr in hücreler bulunur ; ve bunların bir

kısmının

özel adları

vardır .

Nöroendokrin hücreler immünhistokimyasal olara k; kromogranin , sinaptofizin , CD56, CD57 ve NSEpozitiftir . Nöroendokrin neoplaziler en sık sindirim sisteminden

ardı n da n akciğerden k a y nak l anır l ar.

Nöroendokrin hücrelerden köken alan dü ş ük malignite pota nsiyelli tüm örl er; karsinoid (nöroendokrin tümör) ; yüksek malignite potansiyelli (agresif seyirli) tümörle r nöroe ndo krin karsino m olara k ad l a n d ırıl ı rl ar.

Doku

Hücre

Tümör

Prognoz/ Seyir

Deri

Merkel hücresi

Merkel hücreli karsinom

Agresif seyirli; malign

Akciğer

Kulchitskyhücresi

Tiroid

ParafolikülerC hücresi

Pankreas

Adacık

hücreleri

Akciğer

İyi prognozlu; malign

karsinoid i

Küçük hücreli

akciğer

karsinomu

Agresif seyirli ; malign

Medülle r tiroid karsinom

Malign

lnsülinoma

Sıklıkla

benign

Gastrinoma (Zollinger Ellison sendromu)

Sıklıkla

malign

Glukagonoma

Sıklıkla

malign

Somatostatinoma

Sıklıkla

malign

VİPoma

Sıklıkla

malign

ileum

Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi

İleum karsinoidi

Sıklıkla

malign

Apendiks

Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi

Apandiks karsinoid i

Sıklıkla

benign

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Patolojide kullanılan histokimyasalboyalar Boya

Boyanankomponent Glikojen (PAS+; O.PAS-),

Periyodikasit şif (PAS)

Glikoprote inler (mukus) (PAS+,D.PAS+), Bazal membran ,

Mantarların

Sudanblack, Oil Red O

Lipidler

Prusyamavisi

Demir, hemosiderin

Rhodamine,orsein

Ba k ı r

Kongokırmızı

Amiloid (polerize ı şı kta

Retikülin

Kollaj en; t ip 3, ret ikülin lif

Massontrikrom

Kollajen; tip 1

Modifıye

giemsa (rutinde kullanılan)

Warthin-Starry (en iyi boyayan)

Mide

mukozasında

hücre

duvarı

doğru l anma lı )

H. pylori ' nin görülebilmes i

Mason fontana

Melanin

Toliudin blue ve giemsa

Metakromazi göstermek için (mast hücrele ri)

Luksolfast blue

Myelin

Toliudin blue ve giemsa

Metakroma zi göstermek için (mast hücreler i)

EJ

PATOLOJİSİ

HÜCREÖLÜMÜVEADAPTASYON HÜCREÖLÜMÜNÜN TİPLERİ

DİĞER/ YENİLER

APOPİTOZ

NEKROZ Nedenleri;

Nedenleri;

NEKROPTOSIS

• Hipoksi/anoksi/iskemi

• Fizyolojik

- TNF reseptör tip 1 (TNFRl)

• Serbest oksijen rad ikalleri

• Patolojik

- Kaspas 8 aktivasyonunda

•

D i ğe r :

- Nekrozom

travma , kimyasal, mikrobiyal ,

oluşumu ;

uyarısı

·ıetersizlik

RIPKl + RIPK3+

MLKL

immünoloji k vs. Alt tipleri:

Alt tipleri:

PYROPTOSİS

• Koagülasyon nekrozu

• İntre ns e k apopit oz

- Sitoplazmi k mikrob iyal ürünlerin

• Likefaksiyon nekrozu • Kazeöz nekroz

yağ

ile bi r leşmesi

• Ekstrensek apopito z

• Enzimatik yağ nekrozu • Travmatik

sitop lazmik innate immün reseptörler

- Mito kondr iyel sitokrom c yolu

- İnflammasome oluşumu : NLRP+ ASC+

- Garanzim B/ Perfor in yolu

Pro-caspas 1

- Fas/Fas ligand yolu

nekrozu

- Aktive caspas 1; hücrede lll ve IL18

• Gangrenöz nekroz

üretimi

• Fibrinoid nekroz

NEKROZ Nekroz daima patolojiktir ; apopitoz ise bazen patolojik bazen fizyolojiktir . Hücre

hasarının

en sık nedeni hipoksi ve hipoksinin en

sık

nedeni iskemidir .

İnsanda iskeminin en sık nedeni ise aterosklerozdu r.

Hipoksi / İskemi nedenli hücre ölümü; Hipoksiye en duyarlı hücreler nöronlardır. - Nöronlar ; hipoksiye ortalama 3-5 dakika dayanır; hipoksiye en serebellumun purkinje hücrelerid ir. - Kalp kası ; hipoksiye 20-30 dakika; çizgili kas 2-3 saat dayanır .

duyarlı

nöronlar hipokampustaki piram idal nöronlar ve

Nekroz neden leri - Hipoksi (en sık neden) ve serbest oksijen radikalleri s ı k nedenlerdir .

-

Diğer

nekroz nedenleri; Fiziksel ajanlar, kimyasal madd eler ve ilaçlar, mikrobiyo lojik aj anlar, immünolojik reaksiyonlar ,

genetik bozukluklar , beslenme

bozuk l uğu

İskemi / hipoksi esnasında hücrede yaşananlar;

-:Rlı?I • Hipoksi / iskemide hlic re de saptanan

değişıklikler

•

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ Hipoksi / iskemik hücrede saptanan reversibl değişiklikler; • Hipoksi

• Mitokondriyel

ATP üretiminin azalmasının ilk etkisi

•

Na-K pompasında bozulma

• Hücre içi Na birikimi •

Hücrenin şişmesi (Hidropik dejenerasyon) + Endoplazmik retikulumda şişme + Mikrovilluslarda kayıp + Sitoplazmada vakuollerin oluşumu+ Miyelin figürlerin oluşumu • Hipoksi Mitokondriyel ATP üretiminin azalması ATP üretebilmek için şekerlerin kullanımı; glikolizde artış Hücre Nükleer kromatinin kaba kondanse görünüm alması içi pH da düşme (laktik asidoz) + glikojen depolarının azalması •

-

• Hipoksi • Mitokondriyel ATP üretiminin sentezinde durma • Sitoplazmik lipit birikimi

azalması

• •

•

•

Ribozomların

endoplazmik retikulumdan ayrılması

• Protein

Hipokside (hücre hasarında) en erken etkilenen organel mitokondridir . Hipoksik hücrede ilk değişiklik mitokondride ATP üretiminin azalmasıdır. Hipoksik bir hücrede saptanan ilk mikroskobik değişiklik hücrenin şişmesi (hidropik dejenerasyon, bulanık şişme)dir. Myelin figürler, hücre içi organellerin (endoplazmik redikulum gibi) membranlarından oluşan eozinofilik lifsel yapılardır. Hipoksi nedeniyle oluşan hücre yağlanması en sık karaciğerde izlenir; kalpte yağlanmanın nedeni de hipoksidir (kronik anemi).

Hipoksi / iskemik hücrede saptanan irreversible değişiklikler; • Membran hasarı

•

Hücre membranındaki fosfolipitlerde kayıp+ Hücre iskeletinde değişim ve yıkım+ Serbest radikallerin Hücre içi aşırı Ca++ girişi, mitokondride Ca++ artışı (large flocculent mitochondrial densities), hücre içi enzimlerin (fosfolipaz aktivasyonu, membran hasarı; proteaz aktivasyonu, hücre iskelet hasarı) aktivasyonu hücre ölümü • Lizozomal enzimlerin hücre içinde serbestleşmesi Ribonükleoproteinlerin azalması sonucu hücrede bazofilide azalma+ Nükleer değişiklikler+ Proteinlerin sindirilmesi Sitoplazmik eozinofilide artış+ Karyopiknoz (nükleusta büzülme)+ Karyolizis (nükleusta erime)+ Karyoreksis (nükleusta dağılma) oluşumu

•

•

•

•

•

İrreversible hücre ölümünün en sık nedeni membran hasarıdır . - Sitoplazmik kalsiyum ve/veya serbest oksijen radikali artışı ve oksijen azalması mitokondriyel hasara neden olur; bu hem iskemik hücre hasarını hem de apopitozu başlatır. - Mikroskopik olarak irreversible hücre hasarının temel bulguları nükleer değişikliklerdir (karyopiknoz, karyolisis, karyoreksis).

- Hücre irrevarsble hasar ile yıkıldığında hücrenin sitoplazmik membranından hücre dışında myelin figürler gelişir . İrreversible hücrelerde izlenen sitoplazmik yoğun eozinofilinin nedeni sitoplazmik RNA'nın

ortadan

kalkmasıdır.

Membran hasarı ve ATP yetersizliği nedeni ile fazla kalsiyumu hücre dışında tutmakla sorumlu Ca-ATPasepompası bozulur; bunun sonucu hücre içine giren aşırı kalsiyum hücrede ölümün gerçek nedenini oluşturur. - Hücre içi yüksek kalsiyum fosfolipazları (membranları yıkar) , proteazları (hücre iskeleti ve membranları yıkar), endonükleazları (DNA hasarı) , ATPazı aktive eder (ATP'yi azaltır) . - Sitoplazmik kalsiyum artışı direkt caspas sistemini uyararak ayrıca mitokondriyel membran permeabilitesini arttırarak sitokrom C'nin mitokondriden sitoplazmaya geçişini uyarır ve bu apopitozu başlatabilir.

--

SMlingOf retlculuffland

.._ ._

lskemi / Reperfüzyon hasarı;

Reperfüzyonun sağlanması , reversible hasar olan hücreleri normale döndürürken irreversible aşamadaki iskemik hücrelerde hücre ölümünü arttırır; bunun üç mekanizması bilinmektedir: a- Yüksek konsantrasyonda kalsiyumun olay yerine gelmesi b- Kan dolaşımı ile gelen inflamatuvar hücreler (özellikle polimorflar) hasarlı bölgede serbest oksijen radikalleri üretip, var olan hasarı arttırmaları. c- İnflamatuvar hücreler tarafından oluşturulan serbest oksijen radikalleri membran hasarına, özellikle de mitokondri membran hasarına yol açarak (sitoplazmik Ca++ artışı ile birlikte) sitokrom c üzerinden apopitozu uyarırlar . -Reperfüzyonda hücre hasarının temel/major nedeni; serbest oksijen radikalleridir.

-Reperfüzyon sürecinde, hücrede alanin ve glisin'de kayıp oluşur; bu kayıp hipokside gelişen membran hasarını arttırır.

-

.....

PATOLOJİ

Serbest oksijen radikal Hipoksi

sonrası

hasarı

nedenli hücre ölümü;

nekrozun en sık nedenidir.

Serbest oksijen radikalleri ; hidroks il (OH-), süperoksid (O--), hidrojen peroksid (H20 2 ) ve NO

Serbestoksijen radikalleri dört farklı yol üzerinden hücreselhasara neden olur a- Proteinlerde denatürasyon;serbest radikaller proteinlerin sülfidril grublarına

bağlanarak yıkıma

neden olurlar yada

enzimatik aktivitelerini durdururlar hasarı;

b- Membran

membranlarda lipid peroksidasyonuile otokatalitik zincir reaksiyonubaşlar

c- DNA'da G-S ve T-A arasındaki hidrojen

bağlarınıdaki

hidrojenlerin

çalınması

sonucu ONA hasarı

gerçekleşir .

G-S arasında üç,

T-A asasında iki hidrojen bağı bulunduğu için serbest oksijen radikallerine bağlı hasar ağırlıkla T-A arasında gerçekleşir. T-A arası bağlar koptuğunda

T karşı

sıradaki

ONA hasarı

sonrası

bir Tile çapraz gelişen

özellikle ultraviyole radyasyon etkisi ile

hücre ölümü , hücrede

bağ

kurar (T-T bağı, pirimidin dimerleri). Bu dimerlerin

deri kanserlerinde hücrede malignite yönündeki ilk

yaşlanma

ve malign transformasyon

olasılığı

adım

oluşması

olarak bilinir.

artar .

d- Polipeptit fragmantasyonu Serbest radikallerin patoloj ik etlôleri

Radiation

Toıdns -ııııuıııııı..-....1>

Llpid peroıôdatlori

ı.---~-----:ı

Repe,fuslo n

Breakdown.

Protein modfficalionş

mlsfoldlng

DNAdamage COmıersloı\

Dec:omı:,osllion

~~f"tJş>

~~

Mulatlons

to

Hı() by gh.ıtathiono

toHA

peroxldase . catalase

bySOO

Serbe st radikallerin

uzakl aşt ırılm ası

Hücre içinde serbest oksijen radikallerinin oluşmasına neden olan patolojiler;

a- Radyan enerji absorbsiyonu (ionize radyasyon, ultraviole radyasyon) b- Hücrenin normal metabolik prosesleri süresince oksidaz, fenton reaksiyonu gibi)

c-

Dış kaynaklı kimyasalların

esnasında

ilaçların

ve

gerçekleşen

ve özellikle

ağır

redüksiyon oksidasyon

reaksiyonları

(solunum , ksantin

metaller ile

enzimatik metabolizasyonu : CCl4'ün CCl3'e dönüştürülmesi, parasetamolün

karaciğer

üzerindeki yan etkisi gibi

d- Nitrik oksit (NO); vasodilatatör , nörotransmitter ve mikrop öldürücü etki

e-

İskemik hasarlı bölgenin reperfüzyonu ve oksijen tedavisi

f- İnflamasyonda nötrofil ve makrofajlar yolu ile oluşurlar (NADPH oksidaz üzerinden) ; mikrop öldürücü etki gösterirler plaklarının oluşum

g- Low density lipoprotein (LDL); atherom endotel hücreleri

tarafından

plaklarının oluşumunda baş

h- Xantine oksidaz etkisi ile infarktüsü

yağlı

çizgiler (fatty sreaks) ve aterom

rolü oynar .

oluşan

sonrası gelişen

sürec inde intimaya giren LDL, makrofaj , düz kas hücreleri ve

üretilen serbest oksijen radikaller i ile oksidize olarak

xanthine (ATP yıkım ürünü) dokuda süperoksit

reperfüzyon

hasarında

oluşumuna

neden olur; örnek , myokard

izlenir.

Antloksldanlar • Yağda eriyen vitaminler . E, A ve C vitamini • Sitoplazmadaki sistein ve glutatyon • Eser element olarak selenyum • Demir ve

bakır

gibi metallerin

katabolizması esnasında oluşan

reaktif oksidat if

hasarı

etkisiz hale getirenler: Transferrin ,

ferritin, laktoferrin ve serüloplazm in gibi enzimler antioksidan etkilidir . • Serbest radikal oluşturma potansiyeli bulunan (hidrojen peroksit ve süperoksit anyon) reaksiyonları nötralize eden enzimler antioksidan etki gösterirler ;

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

- Katalaz (peroksizomda bulunur) - Süperoksit dismutaz (SOD); manganese SOD mito kondride, bakır ve çinko SOD sitoplazmada bulunur. - Glutatyon peroksidaz (selenyum içerir) Çinko: Sitoplazmik süperoksit dismutazın komponentidir Manganez : Mitokondriyal süperoksit dismutaz ı n komponentidir Bakır:

Sitoplazmik süperoksit

dismutazın

komponent idir

Selenyum: Glutatyon peroks id azın komponentidir Serbest radikal hasarına örnekler 1- Retrolental fibroplazi (prematür retinopatisi) 2- Hemakromatozis, Wilson hastalığı (ağır metal hasarı) 3- Asetaminofen (parasetamol) hepatotoksisitesi, zon 3 nekroz 4- Eksojen alınan karbon tetraklorür (CCl4); karaciğerde yağlanma ve nekroz 5- Reperfüzyon

hasarı

6- Radyasyon nedenli malignite gelişimi; Hemakromatozisde, sirozu takiben yüksek hepatosellüler karsinom gelişme riski UV radyasyon nedenli malign tümörler: Derinin skuamöz ve bazal hücreli karsinomu, malign melanom UV radyasyona en bağımlı malign tümör: Bazal hücreli karsinom UV radyasyon nedenli olmayan malign deri tümörü: Merkel hücreli karsinom İyonize radyasyon nedenli en sık malign tümör: Akut lösemi İyonize radyasyon nedenli gelişmeyen tek lösemi:

KLL

- Radyasyona bağlı olarak tiroitten papiller karsinom; tükrük bezinden mukoepidermoid karsinom , endometriyumdan malign mikst mülleriyen tümör

gelişimi

- Radyasyon uygulanan bir bölgeden

beklenir .

yıllar

sonra

çıkması

beklenen postradyasyon sarkomu: Malign fibröz histiositom

(pleomorfik fibroblastik sarkom, undiferansiye pleomorfik sarkom)

7- Ateroskleroz , inflamatuvar hasar, mikrob iyal aja nların öldürülmes i Kimyasal (toksik) hasar nedenli hücre ölümü; a- Bazı kimyasallar direkt olarak hücre organellerine zarar verirler. membranı, diğer

hücresel proteinleri (sülfidril

gruplarına bağlanarak)

Örneğin, civa-klorid zehirlenmesinde civa hücre

ve ATPaz-bağımlı transportu

baskılayarak

hasar verir .

b- İkinci yol ise inaktif kimyasalların toksik metabolitlere dönüşerek hücreye zarar vermesidir. Bu değişim genellikle karaciğerde

düz endoplazmik retikülumda bulunan P-450 yardımıyla

serbest oksijen radikallerinin alınan

oluşumu ,

karbon tetraklorür (CCl4)' ün

membran

karaciğerde

zararı

oluşur .

P-450 etkisi ile

ve karsinojenik moleküllerin

gelişimine

CCl3' e dönüşümü iyi bir örnektir (özellikle

toksik bir serbest radikaldir (serbest oksijen radikalleri

oluşumuna

Nekroz

değişime uğrayan

metabolitler

neden olabilir. Eksojen

karaciğerde) .

Bu yüksek oranda

neden olur) .

çeşitleri ;

İnsanda hücre ölümünün en sık nedeni nekroz; en sık izlenen nekroz ise koagülasyon nekrozudur

Nekroz

Patogenez

Etkilenen bölge

Histopatoloji

- Protein denatürasyonu sonucu

- Beyin hariç tüm dokularda hipoksi

- Dokuda çatı korunmuştur - Hücrelerin nükleusları piknotik ; sitoplazmaları yoğun eozinofilik (kırmızı) görünümdedir - Nekroz alanı fibrozis ile doldurulur

gelişir

sonrası gel i şen

Koagülasyon nekrozu

nekroz - Ağır metaller ve radyasyon sonrası gel işen nekroz - Tümör nekrozları

PATOLOJİ

- İskemik beyin dokusu

- Enzimatik hücre erimesi sonucu gelişir

Likefaksiyonnekrozu

Kazeöznekroz

Dokuda

Ölen doku yerinde boşluk

- Apse gelişimi

bırakır

- İnfekte olan her bölgede

Dokuda çatının yıkıldığı bir koagülasyon nekrozudur

- Pankreas

Serbestleşen yağ

- Tüberküloz - Histoplazma kapsülatum - Pankreatik enzim lerin aktivasyonu ve çevre dokuyu eritmes i

Enzimatikyağ nekrozu

asitleri kalsiyumun bu bölgelere çökmesine neden olur {distrofik kalsifikasyon), akut aşamada makrofajlar ve nötrofillerden zengin tablo uzun vade de fibrozis gelişimi izlenir.

- Saponification ; kalsiyum ve yağ asitler inin sabunlaşması

-

Travmatik yağ nekrozu

çatı erimiştir

Yağdan

zengin bölgelerde tra vm aya veya cerrahi g irişime sekonder

-Meme -Abdomen

gelişir

- Enzimatik aktivasyon bulunmaz - İskemik koagülasyon nekrozu ve bunu takip eden bakteriyel infeksiyon nedenli likefaksiyon nekrozu tablosunu tanımlar

- Ekstremiteler , özellikle, parmaklar ve kalın barsak

Gangrenöznekroz

-

Koagülasyon nekrozu ve üzerine eklenmiş bakteriyel infeksiyon ile dokunun eridiği nekroz tablosu

-

Kuru gangren,

yaş

gangren

- Fournier gangreni ; skrotum

-

Fibrinoidnekroz

Gommatöz nekroz

Postmortem nekroz

- İmmün sistem nedenli vaskülitler, özellikle PAN ve lökositoklastik vaskülit ; malign hipertansiyon (nekrotizan arteriolitis)

- Damar

- Tersiye! sifilisde

En sık proksimal aorta da

- Otoliz olarak bilinir ölüm sonrası dokuların kendini eritmesi

duvarı

Cancrum otis (Noma) ; ağız ve vulva' da bakteriyel gangrenöz nekroz

- Damar duvarında fibrinden ziyade fibrine benzer nekrotik materyelin birikimi ile karakterize, PASpozitif proteinöz madde birikimi -

Granülomların (gomların) ortasında

izlenir

Postmortem otol iz ilk pankreasta başlar

-Nekrozu daima inflamasyontakip eder. -Koagülasyonnekrozutipik olarak tomb stone (mezar taşı) görünümüne neden olur. -Beyin, kollajen içermediği ve likefaktif hidrolitik enzimlerden zengin olduğu için likefaksiyonnekrozu gelişir.

APOPİTOZ

Apopitoz, nekrozdan sonra hücre ölümünün ikinci

sıklıkta

nedenidir.

Nekrozdan en önemli farkı fizyolojik olabilen bir hücre ölümü olması ve inflamasyonaneden olmamasıdır. Fizyolojik ve patolojik apopitoz örnekleri ;

Süreç

Apopitoz gelişme

mekanizması

Fizyolojik apopitoz Embriyogenezsüreci

Büyüme faktörlerinin

uyarısının

(sinyalinin)

kaybı

Proliferatif dokularda hücr turnover'ı

Büyüme faktörlerinin

uyarısının

(sinyalinin)

kaybı

(intestinal epitel, kemik iliği ve timustaki lenfositler)

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Hormona bağımlı dokularda involüsyon (endometriyum gibi)

Hormon seviyesinde azalma ve buna sinyalinin azalması

Bağışıklık

Lökosit aktivasyonu için gerekli

ve inflamatuar yanıtların sonunda lökosit sayılarının

bağlı yaşam

yaşam

sinyallerinin

kaybı

azalması

Potansiyel olarak zararlı self-reaktif lenfositlerin yok edilmesi

-

Erişkinlerde olduğu

hormonlara

bağımlı

Self antijenlerin güçlü bir şekilde tanınması hem mitokondriyal hem de ölüm reseptör yalakları üzerinden apoptosise neden olur

involüsyonlarda: Endometriumun menstrüel siklusu, kastrasyondan sonra prostatta

gibi.

- Akut inflamasyon sürecinde nötrofillerin, tim usta otoreaktif T hücrelerinin ve germinal merkezlerde ki seleksiyonda başarısız

olan B hücrelerinin ölümü gibi.

Patolojik apopitoz DNA hasarı

" BH3-only " sensörler

Hatalı katlanmış

proteinlerin birikimi

" BH3-only " sensörler tarafından proapoptotik proteinlerin aktivasyonu , muhtemelen direkt kaspaz aktivasyonunu başlatması

İnfeksiyonlar; özellikle

Viral protein ler ile mitokondriya l yo l ağın aktivasyonu

belirli viral infeksiyonlar

Kaspazlar ı

-

tarafından

proapoptotik proteinlerin akt ivasyonu

akt ive eden sitoto ksik T lenfositler i ile enfekte

olmuş

Doku hasarı veren nedenle gelişen apopitoz; radyasyon, kemoterapödik ilaçlar nedenli hücre ölümü apopitoz ile bu etkilere yüksek dozlarda maruz kalınır ise hücre ölümü nekroz ile gerçekleşir. Bazı viral hastalıklarda izlenen hücre ölümü, (akut viral hepatitte izlenen Councilman cisimcikleri gibi) patolojik apopitoz örneğidir . CDS (+) T hücresi içinde virüs bulunan parankima! hücre sitoplazmik membranındaki Fas proteini üzerinden hücrenin apopitozunu uyarır. Duktal obstrüksiyon sonrası organlarda izlenen patolojik atrofi durumları; pankreas, parotis ve böbrek gibi. Hücre içinde hatalı katlanan proteinlerin birikimi; bu proteinlerin birikimi sıklıkla serbest oksijen radikal hasarı veya genetik bir mutasyon nedenlidir . Bu hatalı proteinlerin endoplazmik redikulumda birikerek "ER stresi" yaratmaları apopitozu başlatır; nörodejeneratif hastalıklarda (Alzeimer, Parkinson gibi) sıklıkla izlenirler . Akut myokard infarktüsü gibi kalp hastalıkları (%80 apopitoz , %20 nekroz) gerçekleşirken;

-

-

-

hücrelerin öldürülmesi

Apopltotlk hücrede izlenen morfolojik değişiklikler

• Apopitoz tek hücre ya da küçük hücre gruplarını etkiler • Apoptotik hücrelerin çekirdeklerinde tipik görünüm büzülme, kromatinde yoğunlaşma (piknosis), özellikle nükleus membranı üzerinde belirgin kaba kromatin birikimleri ve en sonunda karyoreksisi içerir. Bu görünüm moleküler seviyede, DNA'nın nükleozom boyutunda parçalara bölünmesine karşılık gelir . • Çekirdek kromatininin kabalaşması, nükleus memebranı üzerinde kondanse olması apopitozun en karakteristik morfolojik bulgusudur. • Apopitotik hücreler hızla büzülür (küçülür ), sitoplazmik tomurcukları oluşur ve hücre membran ile çevrili sitoplazma ve organeller oluşan apoptotik cisimlere (fragmanlara) parçalanır .

• Bu fragmanlar hızla ortadan kaldırıldığı ve inflamatuar bir tepki vermeden fagositize edildiğinden, önemli miktarda apoptoz bile histolojik olarak saptanamayabilir . • Apopitotik cisimcikler inflamasyon oluşturmadan makrofajlar tarafından (fosfotidilserin ve trombospondin yardımı ile tanınırlar) hızla fagositoz ile temizlenirler . • Kural olarak apopitozu takiben iltihap gelişmez. • Apoptotik cisimleri göstermek için fosfotidil serini işaretleyen annexin V kullanılır.

PATOLOJİ

Koagülasyonnekrozuve apopitoz arasındaki farklar KoagülasyonNekrozu

Apopitoz

Hipoksi ve toksinler (daima patolojik)

Uyaran

Fizyolojik veya patolojik faktörler (fizyolojik ya da patolojik olabilir)

Hücre topluluğu etkilenir

Tek hücreleri ya da küçükgrupları etkiler

İlk neden sıklıkla ATP' nin azalmasıdır

Nedenler

İlk morfolojik bulgu hidropik dejenerasyondur

İlk morfolojik bulgu hücrenin büzülmesidir

Hücre şişer ve boyutu

değişkendir

Hücre boyutu

azalm ı şt ı r

artmıştır

Organellerde hasar erken aşamada

Organeller son aşamaya kadar intaktdır

oluşur

Plazma membranı

Histoloji

Nükleus ve sitoplazmada fregmantasyon

Karyopiknoz, karyoreksis, karyolisis

Nükleozom boyutunda fragmanlara

Hücre içeriği enzimatik olarak sindirilir

Hücre içeriği

ayrılır

intakttır,

apopitotik cisimler formunda

serbestleşebilir

Hücre artıkları makrofajlarca fagosite edilir

Apopitotik cisimcikler makrofajlar ile fagosite edilir

Daima inflamatuvar cevap gelişir

İnflamatuvar cevap gelişmez

parçalanır

Difüz internükleozomal (DNA elektroforezinde merdiven paterni)

ATP üretimin in azalması Serbest oksijen radikal

Mekanizmalar

Plazma membranı son aşamaya kadar intakttır

Hücrede lizis ve parçalanma

DNA rastgele

ONA yıkımı

parçalanmıştır

Gen aktivasyo nu

hasarı

Endonükleazlar ve proteaz lar

Protein sentezi durur

Gerçekleşmes i

Enerji gerektirmez

Enerji gerektirir

için erken protein sentezi zorunludur

Membran zararı ile hücre ölümü

Endonükleazların

gerçekleşir

gerçekleşir

Apopitozungelişim Apopitozun süreci caspase enzimlerinin

çalışmas ı

Sistein proteazlar (calpain-1 ve interlokin-lbeta grup enzimlere genel olarak caspasadı verilir .

ve hücreyi

aktivasyonuile hücre ölümü

mekanizmaları

parçalamaları

ile

sonuçlanır.

konverting enzim) apoptoz için spesifik protein hidrolizine neden olurlar . Bu

Caspas'iarın fonksiyonları;

Protein sindirimi: Kaspazlar çekirdek ve hücre iskelet proteinlerini sindirirler . Endonükleazların

aktivasyonu:DNA'da düzenli çift iplik

Transglutaminazların

bağlanır

kırılmaları oluşur .

aktivasyonu: Bu enzimler aktive olunca sitoplazmik proteinler birbirlerine kovalent

bağlarla

ve apoptotik cisimlerin yapısına katılırlar.

Caspassisteminin aktivasyonu ise pro- ve anti-apopitotik moleküler yollar üzerinden düzenlenir . Caspasaktivasyonunda iki farklı yol (ekstrensek yol) .

tanımlanmıştır;

mitokondriyal yol (intrensek apopitoz) ve ölüm reseptörü yolu

çapraz

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu:

- Sitokrom C ve diğe r mitokondriyel proteinlerin mitokondriden çıkm as ı kaspazları uyararak intrensek apopitozu başlatır. - Bcl-2 ve Bcl-XL; proapopitotik moleküller Bak ve Bax'ı tutarak , apopitozu engellerler. - Hücreler büyüme faktörlerinden ve hayatta kalma sinyallerinden yoksun bırakıldık larında veya DNA'ya zarar veren ajanlara maruz kaldıklarında veya hatalı katlanmış proteinlerin aşırı miktarlarını biriktirdiklerinde , bir dizi sensör etkinleştirilir . Bu sensörlere BH3 proteinleri denir . - Bu sensörlerin aktifleşmesi dengeyi pro-apoptotik Bak ve Bax lehine değişt i rir . - Sonuç olarak, Bak ve Bax dimerize olur , mitokondri yal membrana yerleştirilir ve sitokoldaki c ve diğer mitokondriyal proteinlerin sitoplazmaya kaçtığı kanallar oluşturur . Sitokrom C sitoplazmaya girdikten sonra, bazı kofaktörlerle birlikte kaspaz-9'u etkinleştirir. - Net sonuç, nihai olarak nükleer parçalanmaya ve apoptot ik cisimlerin oluşumuna yol açan bir kaspaz kaskadının aktivasyonudur . Ölüm reseptörü (ekstrensek) üzerinden gelişen apopitoz yolu :

-

-

Birçok hücre, apoptozu tetikleyen ölüm reseptörleri olarak bilinen yüzey moleküllerini taşır . Bunların çoğu, hücre ölümünde rol alan tümör nekroz faktörü (TNF} reseptör ailesinin üyeleridir . Prototipik ölüm reseptörleri tip I TNF reseptörü ve Fas'tır (CD95}. Fas ligandı (Fasl} esas olarak aktive T lenfositleri üzerinde eksprese edilen bir zar proteinidir. Bu T hücreleri, Fastaşıyan hedefleri tanıdığında, Fas molekülleri Fasl ile çapraz bağlanır ve adaptör proteinlerini ölüm etki alanı üzerinden bağlar. Ardından kaspaz-8 aktive olur ve diğer kaspazları harekete geçirir . Ölüm reseptör yolu , self-reaktif lenfositlerin yok edilmesinde ve CD8+ T lenfositlerinin virüsle infekte hücreleri temizleme sürecinde kullanılır . Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu

Ölüm reseptörü (ekstrensek) apopitoz yolu

İntrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;

Ekstrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;

• Büyüme fa ktörleri ve tropik hormonlar ı n yet ers iz liğ i

Fas (CD95} sıklıkla aktive T lenfositlerince uyarılır ;

• DNA hasarı (radyasyon, toks inler, serbest oksijen radikaller i}, p53

• Viral hastalıklar • Tümör hücreleri

• Hatalı katlanmış proteinlerin hücre içinde aşırı birikmesi • Serbest oksijen radikal

hasarı

ve sitoplazmik Ca ++

Hücre

TNF reseptör tip 1; TNF-alfa ile aktive olur

artışı

hasarı

Hücre

T Bcl-2 aile sensörü (BH3 protein) aktivasyonu

Mitokondri

membranında

bulunan ölüm reseptörlerinin tetiklenmesi (TNF tipl reseptörü ve Fas (CD95))

Pro-apopitotik Bax ve Bak aktivasyonu

T

T

FADD aktivasyonu

membranında

Bcl-2 ve Bcl-XLseviyeleri azalır ; Bax

T Bax ve Bak artışı ile mitokondri

membranında

T Bid'in uyarılması (Bid; Bcl-2 ailesinin pro-apopitotik üyesidir)

ve Bak seviyeler i artar permeabilite

art ış ı

oluşması

T initiator caspas-8 ve caspas 10 aktive olur

T

T

Sitokrom C mitokondriden sitoplazmaya geçer

Ortak caspaslar olan Caspas 3 ve 7 üzerinden apopitoz

T

gelişimi

Apaf-1 üzerinden initiator Caspas-9 aktive olur

T Apopitotik hücre ölümü

Apaf-1 + sitokrom C + caspas 9 = apopitosome olarak

adlandırılır

T Ortak caspaslar olan Caspas 3, 7 ve 10 üzerinden Apopitoz gelişimi

T Apopitotik hücre ölümü -Bcl-2; sitokrom c'nin sitoplazmaya geçişini engelleyerek bu yolu

inhibe eder

-FLİP; Caspas-8 ile bağlanır ve caspas'ı inaktive ederek; ekstrensek apopitozu inhibe eder

PATOLOJİ

- Bid; hem intrensek (mitokondriyal), hem de ekstrensek(ölüm reseptörü üzerinden) apopitoz yollarında görev alır. - Caspas3, hücreyi öldüren en önemli

yıkıcı caspastır

- Glukokortikoitler genel olarak apopitozu indüklerler; seks steroidleri ise inhibe ederler.

- Bcl-2, FLİP, Bcl-XL,MCL-1(myeloid lösemi hücre diferansiasyon proteini) apopitozu durdurur/azaltır - p53, Bax, Bid, Puma, Noxa, Bim apopitozu

başlatır/arttırır .

Apopitozun disregülasyonu Defektif apopitozisve hücreyaşam süresi

Apopitozis

artmış

gerçekleşmediği

için anormal apopitoza gitmesi gereken hücreler

devam ediyor ve özellikle malignite

Apopitozisdeartmış ve aşırı hücre ölümü

yaşamaya

gelişme olasılığı artıyor.

•

TP53 mutrasyonu ; kanserlerde en sık saptanan genetik anomalidir.

•

Artmış

•

Nörodejeneratif

•

İskemik hasar; myokard infarktüsü

•

Virüsle infekte hücrelerin ölümü

BCL2; özellikle foliküler lenfomada izlenir hastalıklar

Otofaji, hücreölümü; Otofaji, hücrenin kendi

bileşenlerini

kendi

lizozomları

ile sindirmesini

tanımlar .

Otofaji, besin yoksunluğu dönemlerinde bir hayatta kalma (adaptasyon) Bu süreçte, hücre içi organeller ve sitoplazma redikulumdan-türetilmiş Ardından

mekanizma s ıdır.

besin yoksunluğunu hisseden sitozolik proteinler

tarafından başlatılan

endoplazmik

otofajik vakuol içinde alınır .

bu vakuol lizozomlarla birleşerek bir otofagolizozom oluşturur; burada lizozomal enzimler hücresel bileşenleri sindirir.

Uzun süreli Ağır

kısımları,

açlık periyotlarında

hücrelerde otofaji

otofaji süreçleri , iskemik hasar ve

bazı

son rası

(otofajinin adaptasyon

sınırı aşılınca)

apoptotik hücre ölümü

gelişir.

miyopati tiplerinde görülür.

Endoplazmikredikulum stressinedenli hücre ölümü; Bir hücrede hata l ı katlanmış proteinlerin birikmesi, endoplazmik redikulumu (ER)gererek apoptoz ile hücre ölümüne neden olabilir. Normal bir protein sentezi sürecinde , ER'deki şaperonlar, yeni sentezlenen proteinlerin doğru şekilde katlanmasını kontrol eder ve yanlış katlanmış polipeptidler ubikuitinle işaretlenir ve yıkılır. Herhangi bir nedenle hatalı katlanmış proteinlerin ER'de birikimi başladığında öncelikle adaptif yanıt olarak; Şaperonların

üretimi artar

Protein sentezi -

Protein

yıkımı

azalır

artar

Ancak hücrede çok miktarda

hatalı katlanmış

protein biri kir ve adapt if cevap yetersiz

kalırsa , oluşan

uyaranlar, BH3-ailesinin

proapoptotik sensörlerinin yanı sıra kaspazların doğrudan aktivasyonuna neden olur ; bu da mitokon driyal apoptozisi başlatır . Hatalı katlanmış

eliminasyon

proteinlerin hücre içi birikim i, yanlış diz i lm i ş protein lerin üretimini artt ı ran anormalliklerden veya bunların

yeteneğini

azaltmaktan kaynaklanabilir .

Yaşlılıkta; hatalı katlanmayı

düzeltme kapasitesinde azalma sonucu

Viral infeksiyonlarda hücrelerde büyük miktarda mikrobik protein sentezlendiğinde İnsüline direnç gelişen tablolarda,

Hücre içi pH ve redoks halindeki değişiklikler hatalı katlanmış proteinlerin birikimine neden olabilir. İskemi ve hipokside olduğu gibi, glikoz ve oksijenin yoksun bırakılmas ı da yanlış katlanmış proteinlerin yükünü artırabilir .

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Hatalı katlanmış

proteinler sonucu gelişen hastalıklar

Hastalık

Etkilenenprotein

Etkinliği azalmış,

mutant proteinlerin neden olduğu

Klstlkflbroz

Kistik fibroz transmembran regülatuvar protein (CFTR)

Famillal hlperkolesteroleml

LDL reseptör

Tay-Sachshastalığı

Hexosaminidase beta subünit

Hatalı

Patogenez

CFTR'nin

kaybı

LDL reseptör

klor transportunda defekte neden olur

kaybı

Lizozomal enzimin

sonucu

gelişen

yokluğu

ve nöronlarda GM2

katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücre kaybına neden olduğu

Retinltls plgmentosa

Rhodopsin

Creutzfeldt-Jakob

Prion

Alzhelmerdlsease

hiperkolesterolemi

gangliosidase' ın depolanması

hastalıklar;

Rodopsinin anormal katlanması fotoreseptör kaybına ve hücre ölümüne neden olur ve körlükle sonuçlanır Anormal

hastalığı

Hatalı

hastalıklar;

Amiloid beta peptit

katlanmış

PrPsc birikimi, nöronlarda hücre ölümüne neden olur

Nöronlarda beta amiloid protein birikimi, apopitoz

gelişimi

katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücrekaybına ve proteinin fonksiyoneldefektine neden olduğu

hastalıklar;

Alfa-1 antitripsin deflsltl

Hepatositlerde nonfon ksiyonel protein birikimi ve apopitoz ; akciğerde amfizem

Alfa-1 antitripsin

ge l iş i m i

Ayrıca

Huntingtonve Parkinsonhastalığında ve olasılıkla tip 2 diabette de hücreölümleri hatalı nedenligelişmektedir.

katlanmış

proteinler

Nekroptosisile hücre ölümü; Nekroz ve apop itozun

bazı

Morfoloji k ve organellerde plazma

membranı

yolları tet i ği

bir hücre ölümü dür.

biyokimyasa l ver iler nekroza benzer ; ATP k a y bı , hücre ve

şişme,

Hücre ölümünün

nedenle

k ar ış ı m ı

ROSgenerasyonu , lizozoma l enzimlerin

rüptürü gibi.

mekanizmasında

ise genetik olarak

çekmektedir ve apopitoz ile ortak

" programlanmış

nekroz "

kesin ver i kaspas aktivasyonu ile bağımsız programlanmış

Hücre

membranında

s erbestleşmes i,

programlanmış

aşamalar

tanımıda kullanılır .

sonuçlanmamasıdır

hücreölümü" tanımıda

sinyal

içermektedir . Bu

Apopitozdan

ayıran

en

ki bu nedenle "kaspas

kullanılır .

bulunan TNF reseptör tip 1 (TNFRl)in

uyarılması

ile

başlar

ve

hücre içinde reseptör associated kinase 1 ve 3 (RIPl ve RIP3) ile kaspas 8' i akt ive edebilirse apopitoz

başlar

ancak kaspas 8 aktivasyonunda yete rsizlik olu r ise RIPl +

RIP3 + bilinmeyen bir protein (MLKL) ile

birleşere k

"nekrosome"u olu ş tururlar .

Nekrozom hücre içinde metabo lik değ iş i k li k ler yapara k ATP' de azalma ve reaktif oksijen ürünlerin in (ROS) artmas ı ile hem iskemi hem de serbest oksijen rad ikal

hasar ı

üzerinden hücreyi öldürür . Nekroptosis ' in görüldüğü durumlar ; kemik büyüme plakları , steatohepat itde hücre ölümünde , akut pankreatitlerde , reperfüzyon hastalıklarda

hasarı,

ve CMV infeksiyonunda izlenebilir .

Parkinson gibi nörodejene rat if

Nekropitosis

-® =O

Pyroptosis ile hücre ölümü;

~

Mikroplarla infekte hücrelerde mik robiyal ürünler sitopazmaya girdiğinde burada ki sitoplazmik innate immün reseptörle r ile birleşerek aktif bir mult iprotein kompl eks oluşur (inflammasome) . İnflammasome, kaspas l ' i uyarır; bu da IL-l ' i akt ive edil ir ve lökosit cevabı ve ate ş oluşumuna neden olur . Kapas 1, kaspas 11 ile ya k ından i lişki l i d i r ve bunu aktive ederek hücre ölümünü uyarır . Burada izlenen hücre ölümü klasik apopitozun aksine hücre şişmesi, plazma membranının hasarı ve inflamatuvar cevaba neden olur .

Pyropitosis Deficiency of

ONA hasarı sonrası Hücre ölümü;

ROS

g,owth fact0utcher cismi; plazma hücre nükleuslarında, sadece lösemi/lenfomalarda en sık olarak da Waldenström makroglobülinemisinde (lenfoplazmasiter lenfoma) izlenir

Viral inklüzyonlar İnklüzyon

Virüs Herpes CMV

Yeri

Cowdry

intranükleer; dudakta Tzanck testi , beyinde temporal lob

Baykuş

İntranükleer ve sitoplazmik; ependimal hücreler

gözü

böbrek tubülleri , beyinde

Negri

Sitoplazmik ; beyinde serebellum hipokampus pyramidal nöronları

HPV

Koilosit

Sitoplazmik ; skuamöz epitel ; deri , serviks, larinks, özofagus

HBV

Buzlu cam

Sitoplazmik ; HBVyüzey antijenine

Molluskum cisimleri

Keratinize skuamöz epitel ; deri

Kuduz

Molloskum kontagiosum

Pürkinje

karşılık

hücreleri ,

gelir

- Papiller tiroid karsinomunda buzlu cam görünümü intranükleer - Hepatit B virüs infeksiyonunda buzlu cam görünümü intrasitoplazmiktir .

Hücre içi pigment birikimleri Biriken madde

Hastalık

Etkilenen hücre

Endojen pigmentler Bilirubin

Karaciğer,

beyin

Uzun yaşayan hücreler;

Lipofuksin

Sarılık ,

kernikterus

•Yaşlanma (yaşlılık

pigmenti) hasarı

- Nöronlar

•Serbest oksijen radikal

- Kalp kası

Çizgili kasta Brown atrofi

- İskelet kas ı

Sarı-kahve

renkte pigment

- Karaciğer - Vezikülo sem inal is Tüm hücreler,

Hemosiderin

Sistemik hemakromatozis olgularında en yoğun birikim karaciğerde

Lokal hemosiderin birikimi;

- Kanama alanları

-

Dalakta gamma gandi nodülleri Kemikte Brown tümör

Sistemik hemokromatizis; Prusya mavisi pozitif Sarı-kahve renkte pigment

Serbest oksijen radikal

hasarı,

fibrozis

- Kalp (dilate kardiyomyopati) - Karaciğer (mikronodüler siroz, karsinom) - Pankreas (bronz-diyabet)

Hematin

Dalaktaki makrofajlar

Ağ ır

Prusya mavisi negatif

Sarı-kahve

Ferrik formda oksidize demir birikim i

hemolitik kriz

(yanlış

kan transfüzyonu , malaria)

renkte pigment

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Melanositler;

Melanin

Siyah renkte pigment

- Deride

lentigo; deride melanosit sayısında artışı

- Oral mukoza,

Vitiligo; deride melanosit sayısında azalma

özofagus

Nevüs, melanom

-Göz

Albino'da melanosit fonksiyonu bozuk; deride melanosit

- Meninksler

sayısı

Homojentizik asit

normal

Alkaptonüri

Tüm dokularda birikim Deri, konnektif doku,

Kalp ve kıkırdak birikimi , okronozis , zeka normal

kıkırdak

Siyah renkte pigment;

birikim;

idrarın

koyulaşması

beklemekle

Okronozis Eksojen pigmentler

Antrakoz

Eksojen pigment Akciğer,

Dövme (tattoo)

mediastinal lenf

Antrakozis En sık eksojen pigment

nodları

Eksojen pigment

İnsolubl metalik-bitkisel pigmentler

Deri Eksojen pigment Kurşun

Kurşun

Böbrek proksimal tubul

zehirlenmesi

hücreler i

Hiperplazi, hipertrofi, atrofi, metaplazi

Hücre sayısında Bölünme

artışı tanım lar

yeteneği

olan hücrelerde izlenir

Fizyolojik hiperplazi: a-

Hormononal

hiperplazi

(Östrojen

stimülasyonundan

sonra

endometriyum

proliferasyonu)

b- Kompansatuvar hiperplazi (Parsiyel hepatektomiden sonra karaciğerin hiperplazisi) Patolojik hiperplazi:

aHiperplazi

Aşırı

hormon stimülasyonu (Hiperöstrojenizm ile endometrium hiperplazisi , benign

prostat hiperplazisi)

b- Lokal üretilen

growth

iyileşmes i nde a ş ı rı

bağ

faktörlerin

hedef

hücreler

doku pro life rasyonu, HPV ile

üzerindeki uyarılan

etkileri

(Yara

skuamöz epitel

proliferasyonu) c- Kronik iritasyon; Deride kronik

kaşıntı,

sigara kullanımında

bronş

epitel

hiperplazisi, sirozda rejeneratif nodüller

d- Antikor

uyarısı ;

Basedow-Graves hastalığı gibi

e- Viral infeksiyonlar ; HPV, EBVgibi f- Kimyasal düzensizlik; Hipokalsemi sonucu paratiroit gland hiperplazi si gelişimi , iyot eksikliği

sonucu guatr

gel i şimi

PATOLOJİ

Hücre boyutlarında Sıklıkla

bölünme

artışı tanımlar

yeteneği

ve hücre içi organellerde

artış

nedenlidir .

olmayan hücrede izlenir

Fizyolojik hipertrofı: Hamilelik esnasında uterusta östrojen etkisi ile düz has hipertrofisi

(daha az oranda düz kas hiperplazisi), çizgili kasta geliştirenlerde

iskelet

kası

artmış

fonksiyon

ihtiyacı

(Kas

h ipertrofi si) gibi

Patolojik hipertrofı: Sistemik hipertansiyo n ya da aort kapak ha stalıklarında sol

ventr ikül Hipertrofı

miyokartında

hasta l ığı n da

ya da Cushing

izlenen adrenal korte kste hipertrofi

gibi. Kasın

hipertrofi sürecinde alfa-miyozin

ki bu daha yavaş ancak enerji tüketimi

ağır

zinciri yerini beta-myoz in

açısından

daha ekonomik bir

ağır

zincire

bırakı r

kasılmayı sağlar

• Fosfoinositid-3 kinaz/ AKT yolağı fizyolojik hipertrofide kullanılırken G-protein coupled reseptör

yolağı

genellikle patolojik hipertrofide

kullanılır.

• Hipertrofideki hücre daha da zorlanırsa apoptoz veya nekroz ile ölür. Bunun örneği

•

hipertrofiye giden kalbin en sonunda kalp

Gebelik sürecinde uterusun fizyolojik büyümesi; östrojenle sonucu olarak ortaya -

uyarılan

yetmezliğine

girmesidir .

düz kas hipertrofisi ve düz kas hiperplazisin in bir

çıkar .

Gebelikte uterusta büyüme öncelikle hipertrofi Malign hipertansiyonda arteriollerin

duvarında

örneğidir .

izlenen hiperplastik arterioloskleroz bir düz kas hücre hiperplazisi

örneğidir .

•

Buna karşılık, artan i ş yüküne yanıt olarak, hem iskelet kasında hem de kalpteki çizgili kas hücreleri , yalnızca hipertrofiye girerler, çünkü yetişkin kas hücreleri mitoz için sınırlı bir kapasiteye sahiptirler .

•

ACTH uyarısı ile adrenal korteks hücrelerinde izlenen değişim ön planda hipertrofinin bir örneğidir .

•

Yaşlı

•

Ayakkabının ayağı vurması

tıkandığında

erkeklerde prostat dokuda hiperplazi, uretra

kullananlarda

bronş

ise mesane düz kasında hipertrofi

gelişir .

ile oluşan nasır, kronik sistitte mesane epitelinde ; psöriaziste epidermiste ve sigara

epitelinde izlenen

değişim

öncelikle hiperplaz i' dir; bu lezyonlarda zamanla metaplazi ve displazi

gelişebilir.

•

İlaca bağlı hepatositlerde P450 aktivitesinde artış, detoksifikasyon yeteneğinde artış; bir böbrek çıkarıldığında diğer böbreğin

büyümesi ve TSH etkisi ile tiroit hücrelerdeki büyüme hipertrofiye örnekt ir. Etkilenen

orga n ın

Hücrelerde atro fi

parankim a! hücrelerinde küçülmeyi t anımlanı r . s ı klık la

ot ofaji üzerinden ge rç e kl e şir .

Atrofi k hücrede prote in sent ezi a z a l ı r; Prot einlerin

y ık ımında

y ı kımı

art ar

ubiqu it in-proteozom yolu s ı klıkla

k u ll anılır

Atrofinin olası nedenleri:

Atrofı

• •

En sık neden fonksiyonel ihtiyaçtaki azalmadır İnervasyon kaybı ; denervasyon atrofis i olarak adlandırılır . Azalmış kan akım ı (iskemiye sekonder) nedenli atrofi Yetersiz beslenme Endokrin st imülasyonun kaybı Yaşlanma (senil atrofi) Basınç atrofisi Özellikle endokrin organlarda hormonların kesilmesine sekonder küçülmeler (involüsyon) ve glandların duktuslarındaki obstrük siyon son ra s ı küçülmelerinde apopitoz rol oynar .

©

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Matür bir hücrenin yerini Sıklıkla

başka

bir matür hücreye

bırakmasını tanımlar

kronik iritasyona cevap olarak gelişir; genel kavram olarak reversibldır .

Metaplazinin yönünü (hangi hücrenin, hangi hücreye) belirleyen, Eğer

iritanın

tipidir .

metaplaziye neden olan iritasyon uzun süre devam ederse etkilenen hücrelerde

metaplazi

•

•

displazi

in-situ karsinom

•

invazive karsinom gelişimi izlenebilir .

Epiteliyal dokularda metaplazi örnekleri; (genel olarak reversibledır ve malignite gelişebilir)

-

Sigara kullananlarda ve A vitamin

eksikliğinde

yollarında

solunum

skuamöz

metaplazi; prekanseröz

Metaplazi

-

Özofagusta reflüye sekonder glandüler metaplazi; Barret özofagusu; prekanseröz

-

Midede kronik gastritte , intestinal metaplazi; prekanseröz

-

HPV ile

infekte

servkste,

transformasyon

zonunda

skuamöz

metaplazi ;

prekanseröz

-

Ekstrofi

-

Kronik sistit

-

Memede fibrodisplazik

sonrası

mesanede intest inal metaplazi; prekanseröz

sonrası

mesanede skuamöz metaplazi ; prekanseröz hastalıkta

apokrin metaplazi

gelişimi;

Malignite için

predispozan değildir Mezenkimal dokulardaki malignite gelişmez)

metaplazi

örnekleri;

(genel olarak

irreversibledır

sonrası kas dokuda kemik metaplazi gelişimi; myositis ossifikans • Malignite için predispozan değil , irreversible Uzun kemik kırıkları ve immobilizasyon sonrası eklem kıkırdağında gelişen; kondroid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible Kalp kapakların ve kord vokalde oluşan şarkıcı nodüllerinde; miksoid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible

- Travma -

-

ve

Skuamöz epitelden glandüler epitele metaplazi

Barrett özofagusu, özofagus skuamöz epitelinde glandüler metaplazi ve goblet hücreleri

Glandüler epitelden birbaşka glandüler epitele metaplazi

H.pylori etkisi ile midede intestinal metaplazi

Glandüler epitelden skuamöz epitele metaplazi

gelişimi

Sigara kullanımı sonucu bronş epitelinde skuamöz metaplazi gelişimi

Transizyonel epitelden skuamöz epitele metaplazi

Mesanede Schistosoma haematobium infeksiyonu ve kronik iritasyon sonrası gelişen skuamöz metaplazi

Transizyonel epitelden glandüler epitele metaplazi

Mesanede ekstrofi

sonrası gelişen

intestinal metaplazi

PATOLOJİ

Patolojik kalsifikasyonlar Distrofi k kalsifikasyon

Metastatik kalsifikasyon

Kan kalsiyumu normal

Kan kalsiyumu yüksek

Nekrotik dokuda kalsiyum birikir

Normal dokuda kalsiyum birikir Hiperkalsemi nedenlerine eşlik eder

Distrofik kalsifikasyon saptanan durumlar;

-

-

Nekrotik doku; yağ nekrozu, kazeifikasyon nekrozu gibi Aterom plakları Kalp kapak anomalileri; kalsifik aort stenozu gibi Ven ve arterlerdeki organize trombüsler Yaşlanma ile pineal glandda, koroid plaksusta, larinks

Primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenom ; maligniteler Sekonder hiperparatiroidi en sık neden; Böbrek yetmezliği Metastatik kemik lezyonları, multipl miyelom Sarkoidoz; granülomlardaki makrofajların D vitamini benzeri madde üretmesi nedeni ile - Paraneoplastik sendrom; en sık skuamöz hücreli akciğer karsinomu - Nefrokalsinosis ; toplayıcı tubüllerde metastatik kalsifikasyon; böbrek yetmezliği ve nefrojenik diabetes insipitus'da izlenebilir - Lityum tedavisi

kıkırdaklarında

- Musküler arterlerin mediasında (Mönckeberg medial kalsinozisi) - Konjenital CMV infeksiyonunda beyinde periventriküler kalsifikasyon - Neoplazilerde; • Psammom karakterinde ; papiller tiroid karsinomu , seröz over tümörleri, meningiom , prolaktinoma • İntrakraniyel tümörler (kranyofaranjiyoma , meningiom, oligodendrogliom) • Nöroblastom ve meme karsinomu gibi

Metastatik kalsifikasyonun

izlendiği

bölgeler;

Her ne kadar her yerde görülse de en sı k izlenen bölgeler ; Damarlar, böbrek, akciğer ve mide mukozası; metastatik

kalsifikasyonda kalsiyumun en s ı k

saptandığı

organ

•İnsanda hiperkalsemi en sık nedeni primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenomudur

•Klinik bulgu veren (semptomatik) veya hastanede yatanlarda hiperkalseminin en sık neden; malignitelerdir •Paraneoplastik olarak hiperkalsemiye en sık neden olan tümör; skuamöz hücreli akciğer karsinomu •Damar duvarları; metastatik kalsifikasyonda kalsiyumun en sık biriktiği doku

Yaşlılık

• Kromozom uçlarında bulunan telomerin kısalması (yaşlılığın majör nedeni) • Mitokondride oksidatif fosforilasyonun azalması, mitokondrial ONA mutasyonları Yaşlanmanın olası

Nükleer DNA hasarı Hücrenin replikasyon (bölünme) ve rejeneratif (onarım) kapasitesinde azalma Hücrelerde metabolik hasarın birikimi Büyüme faktör sinyallerinin azalması (insülin/GF gibi) Membran yapısındaki kompleks lipidlerin yıllar içinde hücrede lipofuksin formunda birikmesi - Glikasyon son ürünlerinde hücre içi birikim; diabetes mellitus hastalarında Yaşlı hücrelerde beklenen değişiklikler özellikle öneml i - Proteinlerin üç boyutlu yapılarında kayıp ; senil kataraktta lens proteinlerinde izlenen yapısal bozulma gibi LMNA gen mutasyonu, bu gen tarafından üretilen lamin A protein prokürsörlerinde defekt ve hücrelerde progerin adlı anormal proteinin birikmesi. Hutchinson-Guilford progeria Erkek tipi saç kaybı, katarakt, koroner arter hastalığı 10 yaş altında ölüm Otozomal resesif geçişli Erken katarakt, saç kaybı, deri atrofisi, osteoporoz, ateroskleroz Werner sendromu 5. dekatta ateroskleroz yada kanser nedenli ölüm WRN gen defekti, DNA'ya bağlı multiple enzimatik aktiv itede bozulma (ATPase, helikaz, exonuclease gibi) Transcription -coupled DNA'yı (CSAve CSBadlı) onaran genlerde defekt Cockayne sendrom u 12 yaş altında ölüm Ataksi telenjiyektazi'de de somatik hücrelerde izlenen genetik instabilite nedenli erken yaşlanma yönünde bulgular saptanır. nedenleri

• • • • -

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

Protein denatürasyonunun görüldüğü nekroz . .. Koagülasyonnekrozu

SPOT BİLGİLER

Enzimatik sindirimingörüldüğü nekroz... Likefaksiyon nekrozu

Hücre hasarının en sık nedeni. .. Hipoksi Hipoksiden ilk etkilenen sistem ... Aerobik solunum Hipoksiden ilk etkilenen organel. .. Mitokondri Akut hücresel şişmeden sorumlu iyon... Sodyum Hücre hacmini korumada en önemli mekanizma nedir ... Na-K-A TPaz pompası Doku hipoksisindehücresel şişmenin mekanizması ... Na-K-ATPaz pompası inhibisyonuna bağlı hücre içinde su konsantrasyonunun artması Hücrede irreversibl değişikliklere neden olan enzimleri hangi iyon tetikler ... Kalsiyum

Beyinde hipoksi, apse durumlarında görülen nekroz ... Likefaksiyon nekrozu Ttl:>erkülozdahangi nekroz görülür... Kazeifikasyon nekrozu Gangrenöz nekroz nedir ... Ekstremitelerin hipoksik (koagülasyon) nekrozu Likefaksiyon nekrozu + Koagülasyonnekrozu hangi nekroza karşılık gelir ... Gangrenöz nekroz (Yaş gangren) Yağ nekrozu hangi durumlarda görülür... Travmatik

meme, enzimatik pankreas sindirimi Fibrinoid nekrozun en önemli örneği. .. Vaskülit

Kalsiyum artışı hangi enzimleri tetikler ...

Malign tümörlerde görülen nekroz ... nekrozu

1) ATP az 2) Fosfolipaz

Koagülasyon

4) Endonükleaz

Nekrozun mikroskobik bulguları... Eozinofili Bazofili azalması, sitoplazmik vakuoller, kalsifikasyon

İrreversibl hücre hasarını gösteren ilk morfolojik bulgu... Membran parçalanması

Hipoksik hücrede neden eozinofili artar . .. Denatüre proteinler eozini bağladığı için

İskemik hücrede hücre içinde hangi moleküller

Hipoksikhücrede neden bazofili azalır ... Sitoplazmik RNA azalması dolayısıyla hematoksileni bağlayamadığı için

3) Proteaz

artışı,

azalır ... ATP, Glikojen, Protein, Potasyum

Hipoksi haricinde hücre zedelenmesine neden olan maddeler ... Serbest oksijen radikalleri Serbest oksijen radikalleri nelerdir.. . Süperoksit, hidrojen peroksit, hidroksil iyonu, nitrik oksit Serbest oksijen radikallerini zararsız hale getiren enzimler... Katalaz, süperoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz Antioksidan tampon maddeler nelerdir ... Vitamin A, E, askorbik asit, selenyum, sistein , serbest demir ve bakır taşıyan moleküller Hangi aminoasit antioksidandır ... Sistein Hangileri hücrede reversibl hasar bulgusudur. .. Hiperkromatizm, hücre dış membranında tomurcuklanma , organellerde şişme , otofajik vakuoller Hipokside hiperkromatizmin nedeni nedir. . . pH azalması

Apoptoz nedir ... Hücrenin intiharı Apoptoz fizyolojik mi, patolojik midir . .. Hem fizyolojik hem patolojik olabilir, ancak nekroz her zaman patolojiktir Endometriurndaınenstrüel sikluskanaması öncesinde, hücrelerde görülen patolojik değişiklik nedir ... Apoptozis Apoptozda hücrede ilk önce ne görülür. . . hücre büzüşür sonra apoptotik cisimler oluşur Apoptotik cisimciklerin makrofajlar tarafından sindiriminikolaylaştıran moleküller... Fosfotidilserin, Trombospondin Apoptozda jel elektroforezinde klasik merdiven paterni varken nekrozda diffüz patern oluşur. Apoptozunen tipik mikroskobiközelliği. .. Kromatinin nükleus kenarında kümelenmesi

Hangileri hücrede irreversibl hasar bulgusudur. .. Piknozis, karyoreksis, karyolizis

Apoptotik cisimler hangi boya ile boyanır ... Annexin

Işık mikroskobisindegeri dönüşümlü hücresel bulguları ... Hücresel şişme ve yağlanma

Apoptoz intrinsik yolda görevli moleküller... Bim, Bid, bad a bax- baka sitokrom C a APAF-1 (apoptoz aktive edici faktör-1) a kaspaz 9

hasar

Hipoksik hücre neden yağlanır... Protein sentezi için

azaldığı

Karyoreksis nedir... kromatin parçalanması Karyolizis nedir ... kromatin erimesi Piknozis nedir ... kromatinin

büzüşmesi

Hücre zedelenmesinin ışık mikroskobundaki irreversibl göstergesi. .. Nekroz, Apoptoz En sık görülen nekroz ... Koagülasyonnekrozu Hücre iskeletinin (hayalinin) korunduğu nekroz ... Koagülasyon nekrozu

V

Apoptozda ekstrensek yoldaki önemli reseptör ve ligandı .. . FAS-FAS ligandı

Ölüm reseptörü olarak bilinen yüzey reseptörü hangisidir... CD95 (FAS) Prokaspaz S'i aktifleştiren molekül... assosiated death domain)

FADD (Fas

FADD apoptozdaki işlevi. .. FAS'tan uyarıyı alıp prokaspaz 8'e götürür . Prokaspaz 8 inhibitörü ... FLİP

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

mekanizması . . . BAX genini bu da mitokondriyal permeabiliteyi artırıp sitoplazmaya sitokrom C salınmasını sağlar ve kaspazları aktifler .

Egzojenpigmentlernelerdir... Dövme,Kömürtozları

bcl-2 hangi mekanizmaile apoptozudurdurur...

Yaşlılık

Apoptozdap53 etki uyarır,

Mitokondriden sitokrom C çıkışını ve APAF-l'i inhibe eder .

Apoptozisiartıranlar ... P53, Bax, Bak, Bad, Bid, Bim, Bcl-XS

Apoptozisiengelleyenler ... Bcl-2, Bcl-XL, MCL-1 Apoptozubaşlatan kaspazlar.. . Kaspaz8 (ekstrensek yol) ve kaspaz 9 (intrensek yol)

Ana yıkıcı kaspazlar.. . Kaspaz3 ve kaspaz 6

hastalıklar

en sık

görüldüğü

pigmentinedir... Lipofuskin

Lipofuskinne zamanoluşur ...

yerler. . .

Yaşlılık,

malnutrisyon,

kaşeksi

Serum kalsiyumunormal. nekrotik dokuyabirikim hangikalsifikasyon ... Distrofik kalsifikasyon Serum kalsiyumuyüksek, dokular normal hangi kalsifikasyon ... Metastatik kalsifikasyon Metastatik kalsifikasyonnedenleri... Hiperkalsemi Distrofik kalsif ikasyon örneği olan Psarnmom cisimcikleri hangi tümörlerde görülür... Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom Çoğalabilen

Apoptozda inflamasyonyok, gen var, Nekrozda inflamasyonvar. gen yok Yağlanmanın

bilirubin, hemosiderin, okronozis

yapan nedenler

Apoptozisinhibe olursa hangi hastalıklar oluşur . .. Kanserler, otoimmün hastalıklar Apoptozis artarsa hangi hastalıklar oluşur ... Nörodejeneratif

(Antrakoz)

Endojenpigmentlernelerdir... Lipofuskin, melanin,

Karaciğer

ve

kalp

hücrelerde görülen adaptasyon. ..

Hiperplazi

Organel sayısında, protein sentezinde ve hücre boyutunda artışla karakterize adaptasyon... Hipertrofi

Alkolizmdekaraciğer

yağlanmasının

Kalptetigroid(kaplanpostu)görOnCmünün nedeni. ..

Hipertansiyona ikincilgelişen miyokcırd kalınlQ$1'1\Cl$ının morfolojiktanımı ... Patolojik hipertrofi Fizyolojik hipertrofide kullanılan yolak ...

yağlanma

Fosfoinositid- 3 kinaz/ AKT

Testis biyopsisinde kaplan postu görünümOnün nedeni.. . seminom

Patolojikhlpertrofide kullanılan yolak... G-protein

Yağ boyası ... Sudan IV , Oil red

Deri ya da tendonlarda kolesterol birikimi. ..

Hücre maddesi.proteinve organellerinazalmasıyla karakterize adaptasyon ... Atrofi

ksantoma

Fizyolojik atrofl nedenleri... Embriyogenezde

Periorbital bölge derisinde kolesterol birikimi.. .

notokord- tiroglossal kistin küçülmesi, sonra uterusun küçülmesi

nedeni... NAD

azalması

ksantalezma İntrasitoplazmik ve intranükleerproteinbirikimleri sırasıyla ... Russel body, Dutcher body

coupled reseptör

yolağı

Yaşlılıkta sıklıkla

doğumdan

gör01enadaptasyon ... Atrofi

Upofuskinbirikimiile hangiatrofi göralOr... Brown

Russel cismini oluşturan nedir... Plazma hücre

(kahverengi) atrofi

diskrazilerinde hücre içi protein sentezini yapan ER'nin büyümesi

Atrofide uyarılan yolak... ubiquitin-proteozom

İskelet proteini birikim örnekleri... mikrotübüller , aktin, miyozin, intermedier filamanlar

Sindirilmeyedirençli hücre membran

:tntermedier filaman örnekleri... keratin (epitel) ,

Bir erişkin hücretipininyerinibir başka alması... Metaplazi

nörofilamanlar (nöron), desmin (kas), vimentin doku), glial f ilamanlar (astrosit)

(bağ

yolağı

yapıları .. .

lipofuskin

hücretipinin

Metaplazi en çok nerede olur... Epitel

Mallory cismine içerir... sitokerat in

Ensık epitelmetaplazisl. .. kolumnarepitelin skuamöz

Alzheimer'deki nörofibriler yumak ne içerir. ..

epitele

nörofilaman

Barrett

Proteinarilerdeprotein böbrekte neredebirikir. ..

mekanizmasıdır... Metaplazi

proksimaltübüllerde

HücreselyaşlQM\Q)'ı artıranlar ... Telomer kısalması,

Hatalı katlanmış

protein

yanıtı aşamaları ...

Şaperon

sentez artışı (HSP 70 proteini gibi), protein sentezinde azalma, ubiquitin-proteozom yolu uyarılması, kaspazların aktifleşmesi

Hatalı katlanmış

dönüşmesi

yıkımından

sorumluolan... ubiquitin

ne

tip

adaptasyon

serbest radikaller , DNA tamir defektleri ve anormal insülin/İGF anormal sinyalleri

Hücreselyaşlanmayı azaltanlar... kalori kısıtlaması ve sirtuin

proteinlerinATPbağımlı

özofagusu

artışı

Sirtuinproteinlerinin görevleri... metabolik aktiviteyi

Alzheimer,Huntington, Parkinson,Tip II DM

apoptozu azaltır, protein katlanmasını sağlar ve serbest oksijen radikal hasarını engeller, insülin sensitivitesini arttırır .

Böbrek tabül epitelinde glikojen birikimi hangi belirtiyi oluşturur ... Ebstein Armoni belirtisi

yaşlanmaya

Hatalı

protein birikimi ile giden

arttırır , hastalıklar ..

.

Werner sendromundaki hangienzimdefektl erken nedenolur... DNA helikaz enzimi

TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ 7.

ÇIKMIŞ 1.

Hücre

ortaya

SORULAR

zedelenmesinde hangisidir?

ilk

görülen

Doğru

2.

değişiklik

Apoptoz Hücre şişmesi

Doğru

Yağlanma

8.

Nekroz

cevap: B

B) Karyoreksis C) RNA Kaybı D) Glikojen kaybı E) Proteinlerin denatürasyonu

A) Karyoliz

Hipoksi

ile meydana gelen hücre zedelenmesinde , mekanizmalardan hangisi hücrenin şişmesine neden olur?

B) C) D) E) Doğru

Doğru

cevap: E

aygıtının genişlemesi

ATP yapımının azalması Nükleusun genişlemesi lntrasellüler yağ infiltrasyonu lntrasellüler glikojen birikimi

9.

yaralanmasında,

geri

dönüşsüz

aşağıdakilerden

hücre

içi

enzimleri

yaralanmanın

aktive

oluşmasında

hangisi etkilidir?

Hücre ve doku çatısının denatürasyonunun hakim aşağıdakilerden hangisidir?

korunduğu olduğu

ve protein nekroz tipi

A) Apse B) Koagülasyon nekrozu C) Likefaktif nekroz D) Kazeöz nekroz E) Yağ nekrozu

cevap: B

Hücre ederek

olarak

tipinin koagülatif olarak tanımlanmasında hücre içi olaylardan hangisi rol oynar?

aşağıdaki

A) Golgi

tıkanıklığına bağlı

cevap: C

Atrofi Nekroz

aşağıdaki

3.

hangisi damar

çıkar?

A) Kazeifikasyon nekrozu B) Fibrinoid nekroz C) Koagülasyon nekrozu D) Apoptoz E) Yağ nekrozu

aşağıdakilerden

A) B) C) D) E)

Aşağıdakilerden

Doğru

cevap: B

A) Sodyum B) Kalsiyum C) Magnezyum D) Potasyum E) Klor Doğru

4.

10.

Hipoksiye bağlı hücre zedelenmesinde hangisi gözlenmez?

A) Mitokondrilerde enerji üretiminin membranında

sodyum

aşağıdakilerden

Doğru

pompasının çalışmasının

hangisi zedelenmesine örnektir?

A) B) C) D) E) Doğru

6.

Doğru

geri

dönüşümlü

hücre

Doğru

12.

görülen

nekroz

tipi

cevap: A

K ı rk iki yaşında kadın hasta eriz ipel tanısı ile izlenmekteyken subkutan dokuda fluktasyon veren şişlik geliş iyor.

Morfolojik olarak apse ile uyumlu olan dokuda gözlenen nekroz aşağıdakilerden hangisidir?

cevap: C

Mikrovillus kaybı Hücre şişmesi Endoplazmik retikulum şişmesi Hücre içi lipid birikim i Sitoplazmik membranın ağır hasarlanması

enfarktüsünde hangisidir?

A) Koagülasyon nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Fibrinoid nekroz D) Likefaksiyon nekrozu E) Yağ nekrozu

Serebral infarkt Timusta apoptoza giden T hücreleri Karaciğer hücrelerinde yağlı değişim Ayakta yaş gangren Akut pankrealite bağlı yağ nekrozu

cevap: E

miyokard

aşağıdakilerden

Hipoksik hücre hasarında aşağıdakilerden sürecin geri dönüşümsüz olduğunu gösterir? A) B) C) D) E)

cevap: A

11. Akut

cevap: C

Aşağıdakilerden

malign

azalması

C) Hücre içi pH'nin yükselmesi D) Endoplazmik retikulumun dilatasyonu E) Miyelin cisimciklerinin oluşumu

5.

çoğunlukla

B) Kazeifikasyon nekrozu C) Likefaksiyon nekrozu D) Gangrenöz nekroz E) Yağ nekrozu

bozulması

Doğru

nekroz tiplerinden hangisi tümörlerde görülür?

A) Koagülasyon nekrozu

cevap: B

B) Hücre

Aşağıdaki

hangisi

A) Yağ nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Gangrenoz nekroz D) Koagülasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru

cevap : E

13. Likefaksiyon nekrozu hangisinde görülür?

~

A) Karaciğer C) Dalak

cevap: E

organların

B) Akciğer D) Böbrek E) Beyin

Doğru

aşağıdaki

TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ

14. Dokuda mikroskobik olarak kazeifiye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık aşağıdakilerden hangisidir? A) Sifiliz B) Tüberküloz B) Sarkoidoz C) Şistozomiyazis O) Lepra Doğru

20. Plazma oluşan

ile

A) Aschoff B) Negri C) Mallory D) Russel body E) Civatte body Doğru

cevap: D

cevap: B 21.

15. Akut pankreatitteki hangisidir?

nekroz

tipi

aşağıdakilerden

Aşağıdakilerden

hangisi , esas olarak hücre biriken anormal proteindir?

dışında

A) Mallory cismi

A) Likefaksiyon nekrozu

B)Amiloid C) Crooke hiyalini D) Russell cismi E) Nörofıbriler yumak

B) Gangren C) Koagülasyon nekrozu O) Yağ nekrozu E) Kazeifıkasyon nekrozu Doğru

hücresinde , immünglobülinlerin birikimi hyalen cisimcik aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru

cevap: B

cevap: D 22 .

erkek hasta hematüri şikayetiyle başvuruyor. Yapılan böbrek biyopsisinde vasküler yapılarda nekrotizan inflamasyon saptanıyor, ileri tetkikler ile hasta poliarteritis nodosa tanısı a lı nıyor.

16. Yirmi

beş

yaşında

Bu hastada vasküler yapılarda saptanan hangisidir?

nekroz tipi

aşağıdakilerden

Aşağıdaki

pigment birikimlerinden hangisi egzojendir?

A) Lipofuskin B) Hemosideroz is C) Okronozis D) Antrakozis E) Hemokromatozis Doğru

cevap: D

A) Koagülasyon nekrozu B) Gangrenöz nekroz C) Fibrinoid nekroz O) Kazeifıkasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru

17.

23 .

Aşağıdakilerden

hangisi temel olarak apoptozis yoluyla bir durum değildir?

aşağıdaki bulgulardan radikallerin etkisiyle ortaya çıkar?

hangisi

serbest

A) Serebral atrofı B) Prostat hiperplazisi C) Parankimatöz organlarda stromal yağlanma D) Dermiste solar elastoz E) Parankim hücrelerinde lipofuscin birikimi

cevap: C

gelişen

Yaşlanmada

Doğru

cevap : E

A) Viral enfeksiyonlarda hücre ölümü B) Embriyonun gelişimi sürecindeki organogenez C) Kastrasyon sonrası prostat atrofısi O) Menstrüal siklusta endometrial hücre yıkımı E) Koroner arter tıkanması sonucu miyokard hücresi ölümü Doğru

hücrenin makrofajlarca ölü hücrenin yüzeyinde reseptörlerden hangisi kullanılır?

kaldırılmasında,

aşağıdaki

A) Fosfatidil serin B) Kompleman C) Toll benzeri D) Mannoz E)FC

19.

cevap: A

Aşağıdakilerden

hangisi, hücresel apoptozun morfolojik özelliklerinden biridir?

A) Hücrenin enzimatik sindirim ile dağılması B) Plazma membranında bozulma C) Hücre boyutunun artması O) Çevrede iltihabi yanıt E) Hücresel fragmentasyon Doğru

cevap: E

hangisinde

metastatik

kalsifikasyon

A) Yağ nekrozu B) Nekrozlu tüberküloz granülomu C) Ateroskleroz D) Multiple miyelom E) Hasarlı kalp kapakçıkları

ortadan oluşan

Aşağıdakilerin gelişebilir?

cevap : E

18. Apoptotik

Doğru

24 .

Doğru

25 .

cevap: D

Aşağıdakilerden

hangisinde

distrofık

kalsifikasyon

görülür? A) Multiple miyelom B) Sarkoidoz C) Renal osteodistrofı D) Tiroid papiller kanseri E) D vitamini intoksikasyonu Doğru

cevap: D

26. Hücre boyutunun artması örnekler inden hangisinin temel A) B) C) D) E) Doğru

aşağıdaki

adaptasyon

özelliğidir?

Laktasyonda memenin büyümesi Kapak hastalıklarında miyokard kalınlaşması Solunum yollarında skuamöz epitel oluşması Yaşlılıkta g i rusların incelip sulkusların genişlemesi Nodüler guatrda tiroid büyümesi cevap: B

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 27. Hücre içi protein

yapımında artış,

mekanizmalarından

olarak rol

hangisinin

hücresel adaptasyon ana etken

gelişiminde

alır?

A) Metaplazi

33. On yed i yaşında bir erkek kolunda kitle ve ağrı yakınmalarıyla başvuruyor. Öyküsünden 3 hafta önce basketbol oynarken koluna darbe aldığı öğreniliyor. Radyolojik incelemede iyi sınırlı , perifer ik kalsifıkasyonları olan yumuşak doku lezyonu saptanıyo r.

B) Displazi C) Hiperplazi D) Atrofı E) Hipertrofı Doğru

Bu hasta için ~ tanı A) Miyozitis ossifıkans C) Ewing sarkomu

cevap: E

28. Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?

29.

hangisinde görülmesi karakteristiktir?

1.

lipofuscin

granüllerinin

2.

cevap: D

Bronş iyal

3.

Doğru

kolumnar epitelin skuamöz epitele ne ad verilir?

Doğru

4.

A) Hiperplazi B) Hipertrofı C) Metaplazi

Doğru

5.

cevap: E

Piknozis Karyolizis Karyoreksis Hücresel şişme Hücre zarı parçalanması cevap : E

Mikrovillus

kaybı-Sodyum

birikimi sentez azalması Endoplazmik retikulum şişmesi-Sodyum birikimi Myelin fıgürler-Membran parçalanması Kromatinde kümeleşme-pH artması

cevap: E

Diyabetik

ayakta bir arada hangileridir?

görülen

nekroz

aşağıdakilerden

D)Atrofı

A) Koagülasyon nekrozu B) C) D) E)

cevap: C

eşleşmelerinden

Yağlanma-Protein

E) Displazi Doğru

ayrışması

cevap: E

Hipoks ik hücre değişikliği-mekanizma hangisi Xfil!!ıi1!r? A) B) C) D) E)

cevap: C

32. Safra kanallarında taş iritasyonu sonucu kolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesi , aşağıdaki hücresel adaptasyon mekanizmalarından hangisine örnektir?

değişim

Hücre hasarına bağlı aşağıdaki hücresel değişikliklerden hangisi en erken irreversibl değişiklik olarak kabul edilir? A) B) C) D) E)

silyalı

Anaplazi Displazi Metaplazi Hiperplazi E) Karsinoma in situ

hücrede ilk görülen hangisidir?

Hipoksik hücre hasannda kalsiyum pompası bozukluğu sonucu aşağıdakilerden hangisinin gelişmesi beklenmez?

Doğru

A) B) C) D)

hasarında

A) Kromatin hasarı B) Mikrotubul hasarı C) ATP azalması D) Membran hasarı E) Sitoplazmik vakuolizasyon

cevap: D

değişmesine

Hipoksik hücre

Doğru

A) Hiperplazi B) Nekroz C) Atrofı D) Metaplazi E) Apoptoz

31.

SORULARI

A) Kromatinde kabalaşma B) Hücre membranında tomurcuklanma C) Endoplazmik retikulumdan ribozomların D) Ribozomal protein sentezinin düşmesi E) Mitokondriyal ATP sentezinin düşmesi

30. Endojen ve egzojen uyaranlara karşı hücrenin canlılığını koruyarak , olgun bir hücre tipinin bir başka olgun hücre tipine dönüşümü ile kendin i gösteren adaptif patolojik değişim aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru

cevap: A

aşağıdakilerden

A) Hiperplazi B) Metaplazi C) Lökoplaki D) Atrofı E) Displazi Doğru

D) Osteosarkom E) Fibrosarkom

1

cevap: B

Aşağıdakilerden

hangisidir?

B) Fibromatozis

ÇALIŞMA

A) Patolojik atrofı B) Patolojik hipertrofı C) Patolojik hiperplazi D) Fizyolojik hiperplazi E) Fizyolojik atrofı Doğru

Doğru

aşağıdakilerden

Doğru

Yağ nekrozu Fibrinoid nekroz- Koagülasyon nekrozu Koagülasyon nekrozu- Likefaksiyon nekrozu Likefaksiyon nekrozu- Yağ nekrozu Kazeöz nekroz- Fibrinoid nekroz

cevap: C

tipleri

TUS HAZIRUK MERKEZLERİ

12. Hücrelerde madde birikimleri ile ilgili verilen eşleştirmelerden hangisi Yfill!ı.s.tır?

6.

1. Miyokard enfarktüsü- Koagülasyon nekrozu il. Abse- Fibrinoid nekroz 111.Tüberküloz- Kazeifıkasyon nekrozu iV. Diyabetik ayak- Gangrenöz nekroz V. Poliarteritis nodoza- Kazeifıkasyon nekrozu Yukardaki

eşleştirmelerden

A) B) C) D) E)

hangisi ya da hangileri

Doğru

A) Yalnız il B) 11- V

13. Aşağıdakilerden hangisi distrofık kalsifıkasyona örnek

Doğru

A) Aterosklerozda damar duvarında kalsiyum birikimi B) Meme travmasında meme yağ dokusunda kalsiyum birikimi C) Psammom cisimcikleri D) Kemiğin paget hastalığı osteolitik dönem E) Tüberkül oz granülomları

cevap: B

1. Hücresel şişme il. lnflamasyon oluşturmaması 111. Nükleus periferinde kromatinin birikmesi Aşağıdakilerden

hangisi/hangileri

Doğru

14.

Doğru

Aşağıdakilerden

hangisi geri

dönüşümsüz

bir hücresel

örnek

-

eşleştiği

durum

doğru

olarak

15.

Endometriyal hiperplazi-Patolojik hiperplazi Notokord küçülmesi-Patolojik atrofı Gebede meme büyümesi-Fizyolojik hiperplazi Siğil- Patolojik hiperplazi Sigara içe nlerde akciğerlerdeki değişim-Skuamöz metaplazi cevap: B

Aşağıdakilerden

ifadelerden

hangisi

metaplaziyi

değişikliktir?

tanımlar?

A) Apoptoz

A) Hücrelerin sayısındaki artış B) Hücre boyutu ve organellerin sayısında artış C) Hücre maddesinin ve organellerin azalmasından do l ayı hücre boyutundaki küçülme D) Matür bir hücre tipinin yerini başka bir matür hücre tipinin

B) Atrofı C) Metaplazi D) Hiperplazi E) Hipertrofı Doğru

alması

cevap : A

E) Hücre Doğru

Apoptoz için aşağıdakilerden hangisi Yfill!ı.s.tır?

A) B) C) D) E) Doğru

10.

Aşağıdaki

A) B) C) D) E)

A)I B) 1- 11 C) 11-111 D)III E) 1-111 cevap: A

cevap: D

verilmemiştir?

nekrozun

özelliklerindendir?

Doğru

cevap: D

teşkil~?

7.

9.

Psammom cisimciği-Kalsiyum Russel cisimciği-Protein Ebstein Armani belirtisi-Glikojen Mallory cismi-Kolesterol Lipofuscin-Dejenere lipid

yanlıştır?

C) 1-111 D) 111 - iV E) 1- iV

8.

aşağıdaki

Bcl-2 apoptozisi inhibe eder BAX apoptozisi inhibe eder Fas reseptör uyarımı apoptozu aktive eder Jel elektroforezinde merdiven paterni oluşur Hücre tipik olarak önce büzüşüp sonra küçük apoptotik cisimciklere ayrışır cevap: B

Aşağıdaki

seçeneklerden

hangisi apoptoz için

doğru

~? A) B) C) D) E) Doğru

iltihabı uyarmaz

Bcl-2 apoptozu inhibe eden bir gendir. Apoptozda aktif enerji harcanır. Mallory cismi apoptotik bir cisimciktir . P53 apoptozu düzenleyen bir gendir. cevap: D

11. Amiloid birikimini göstermek ıçın kullanılan histokimyasal boya aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) Doğru

Masson Trikrom Kongo Red Oil Red Masson Fontana Prusya Mavisi cevap: B

içeriğinin

küçük paketçikler halinde

ayrışması

cevap: D

16. Bir hücrede oluşacak metaplazik değişimin tipini belirleyen en önemli etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hücrenin tipi B) Bulunduğu organ C) lrritan etkenin tipi D) Hastanın yaşı E) lrritasyonun şiddeti Doğru

cevap: C

e

İNFLAMASYON PATOLOJİSİ

İnflamasyon (iltihap), dokunun kendini onarma çabasının bir (çoğunlukla ilk) parçasıdır. Hasarlı

dokunun onarımında inflamasyonu; rejenerasyonve/ veya organizasyontakip eder.

İltihabın akut ve kronik formları vardır.

Akut iltihap kısa süreli bir reaksiyondur; birkaç saat - birkaç gün sürer Kronik inflamasyonise uzun sürelidir (yı l larca sürebilir). Akut ve kronik iltihap arasındaki farklar; Akut iltihap

Kronikiltihap

Temel hücre nötrofıller (PNL)

Temel hücre mononükleer iltihap hücreleridir

- Eozinofiller, NK lenfositler ve dendritik hücreler de rol alabilir

- Lenfosit, plazma hücresi, makrofaj

- Nötrofil lökositoz ' la karakterizedir

- Monosito z ile karakterizedir

Hızla başlar;

Yavaş başlar;

dkikalar ve saatler içinde

Lokal ve sistemik bulgular ; belirgin

günler içinde

Lokal ve sistemik bulgular ; daha az belirgin belirgin

Süresi birkaç saat - birkaç gün

Kronik iltihap

yıllarca

sürebilir

- Nen-spesifikimmün yanıt

- Spesifikimmün yanıt

- innate immünite

- Adaptif immünite

Primer mediyatör; histamin

Sitokinler (özelli kle int er lök inler)

- Prostaglandinlerve lökotriyenler, ayrıca kompleman rol alır

Büyü me fa kt örler i

Esasimmünglobülin ; lgM

Esas immüng lobülin ; lgG

Ödem ve vazodilatasyonizlenir

Fibrozisgelişir

Doku hasarı ve fıbrozis;

f-c

+ '1

hafıf-selt

Doku hasarı ve fıbrozis;

limited

i -

Albü min düzeyi düşer

/\

ı

f 1 Albomin

~ y (G, A, M) lnflammallon

tı• 1 tı·2

Acuıe

Akut iltihabı

başlatanlar;

Poliklon :'..:.'.k..

V\fv~~

ağır

ve progressif

Albümin düzeyi

düşer

Poliklonal gamma piki

Chroniotnııamma.ııon ~

(potydonalgammopa lhy)

Kronik iltihabı

başlatanlar;

- Travma

- Virüsler (direkt kronik

- Nekroz

- Dirençli bakteriyel infeksiyonlar

- Bakteriler ve mantarlar

- Otolmmün

hastalıklar

başlar)

(direkt kronik

- Tüm kronik iritasyon süreçleri

başlar)

saptanır

•

-®

PATOLOJİ

İLTİHABIN HÜCRELERİ GRANÜLOSİTİK SERİ HÜCRELERİ

Nötroflller Kemik iliğinde miyeloid seri Dolaşan

tarafından

üretilir ve olgunlaştığında kan dolaşımına verilirler.

kanda en fazla bulunan lökosit lerd ir.

Multilobe nükleusludurlar ; 2-5 adet nükleer lobülasyon izlenir. Sitoplazmalarında

iki tip granül bulunur;

- Primer veya azurofılik granül; kemik iliğinde PNL gelişiminin erken döneminde o l uşur - Sekonder veya spesifik granüller; nötrofil kemik iliğini terkettikten sonra oluşur Nötrofıller

akut iltihabın esas hücreleridirler.

Travma, nekroz, bakteriyel ve fungal infeksiyonlarda aktive olurlar . Nörtofiller fizyolojik olarak damar dışına çıkmazlar.

Nötrofil (PNL)

Öncelikli işlevleri kemotaksise yanıt vermeleridir . Nötrofıller

Kemotaktik yaşayabilir

kemotaksise en hızlı yanıt veren hücrelerdir. uyarı sonrası

Nötrofılle r

-

Erim iş

bütün dokulara ve vücut

s ıvılarına

geçebilir burada 1-2 gün

ve opsoninlenmiş hücreleri fagosite edip öldürürler.

Nötrofıller nonspesifık

•

nötrofiller

immün yanıtın bir parçasıdır.

için dört majör kemotaktik madde vardır;

•

Nötrofillerir için opsonin olan moleküller

bakteri ürünleri (en kuwetli kemotaktik madde )

- C3b (en çok k u ll an ıl an opson in)

- IL-8 (insan tarafından üretilen en kuwetli kemotakt ik madde )

- immü nglobü linler in Fc kısm ı

-CSa

- Lektin ve kollekt inler

- Lökotriyen B4 Nötrofiller kemotaktik uyarı olan alanlarda, postkapiller venüllerden damar dışına çıkar ve kemotaktik faktörleri takip ederler, olay yerine ulaştıklarında

Kanda nötrofil

esas fonksiyonları opsonin ile

işaretli

hücre ve moleküllerin fagositozudur .

sayısının artışı

- Öncelikle akut bakteriyel infeksiyonu -

Ardından

steril

nekrozları (yanık ,

miyokart infarktüsü gibi)

düşündürmelidir.

Eozinofıller

Kemik iliğinde miyeloid seri

tarafından

Eozinofiller fizyolojik olarak damar

üretilir ve olgunlaştığında kan do l aş ı mına verilirler .

dışına çıkmazlar .

Nötrofiller gibi kemotaktik maddelere cevap verirler (çok daha

zay ı f

oranda )

Antijen antikor komplekslerini fagosite edebilirler (nötrofillerden çok daha

zayıf

oranda)

Eozinofillerin sahip oldukları pek çok enzim nötrofillerle ortaktır, ancak eozinofiller lizozim içermezler. Eozinofillerdeki granüllerin yarıdan fazlasını çok sayıda arginin artığı içeren "major basic protein " oluşturur. Bu madde özellikle parazitleri öldürmede

anlamlı

Eozinofiller özellikle multi sellüler parazit lere

rol oynar. karşı

aktive olurlar

ayrıca

alerjik olaylar ve Tip 1

aşırı duyarlılıkta

rol

alırlar.

C3b, C4b, CSa, LTB4, IL-3 ve IL-5 ile aktive olurlar; ancak eozinofıl aktivasyonunda IL-S; eozinofil kemotaksisinde eotaksin en kuwetli moleküllerdir .

Eozinofil

---~

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Kandcı

eozinofil sayısının

cırtışı

- Tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonları - Parazit enfeksiyonları - Alerjik ve ilaç reaksiyonları - Maligniteler içinde Hodgkin, non-Hodgkin lenfomaları öncelikle düşündürür.

Mast hücreleri aktifleştikten

Mast hücreleri,

belirtilerine neden olan

sıklıkla

sonra parazit

enfeksiyonlarına karşı

savunma yapan veya alerjik

deride ve mukozal epitelde bulunan kemik

iliği kaynaklı

hastalık

hücrelerdir .

Kök hücre faktörü (veya c-Kit ligandı, CDll 7) adı verilen bir sitokin, mast hücresi gelişiminde gereklidir . dolaşımda

bulunm az, ancak dokul arda genellikle küçük damar ve

Sitoplazmaları

histam in gibi inflamatuvar medyatörler ile dolu granüller

Normal olarak, olgun mast hücreleri komşu

sinirlere

olarak bulunurlar .

bulunur. Çeşitli

uyaranlar; sitoplazmik granül

içeriğini

hücre

dışı

alana salmak için mast hücrelerini aktive edebilir,

aynı

zamanda sitokinler ve diğer inflamatuar mediatörleri sentezletebilirler. Mast hücreleri , lgE adı verilen bir antikor tipi için yüksek

Mast hücre yüzeyindeki antikorlar antijene olayları

afıniteli

bağlandığında,

plazma

membranı

reseptörlerini

taşırlar.

mast hücrelerinin aktivasyonuna yol açan sinyal

Mast hücresi

tetiklenir.

Mast hücreleri , ayrıca lgE'den bağımsız olarak mikrobiyal ürünleri

tanıdıklarında

da aktifleşirler.

Basofi er Bazofıller,

mast hücrelerine birçok yapısal ve işlevsel benzerlik gösteren kan granülosit lerid ir. Diğer

granülositlerde dolaşımına Bazofıller

olduğu

gibi

bazofıller

hematopoietik öncüllerden türet ilir, kemik i l iğinde

olgunlaşır

ve kan

verilirler .

kan lökositlerinden % l 'den daha azın ı

Normalde dokularda bulunmasalar da bazofıller Mast hücreleri gibi,

bazofıller

oluşturur.

bazı

inflamatuar bölgelerde saptanabilirler .

de yüzeylerinde lgE reseptör leri taşı rl ar.

• Kandabazofilsayısı %10'unüstüne çıktılında; miyeloproliferatif

hastalıklar;

Bazofil özellikle de KML

düşünülmelidir.

lenfoit seri hücreleri T ve B lenfositlerinin her klonu, diğer tüm klonlarda ki reseptörlerin özgüllüklerinden farklı olan tek bir özgünlükle antijen reseptörlerini eksprese eder dolayısıyla vücudda milyonlarca lenfosit klonu vardır ki bu kişinin milyonlarca yabancı antijeni tanım asını

ve yanıt vermesini

sağlar.

Lenfositlerin %65'i lenfoid organlarda (esas olarak Dalak ve lenf

Morfolojik olarak, tüm lenfositler benzerdir ; morfolojik olarak Tanımı.ayan

Lenfosit

ayrılamazlar.

marker

Bütün lenfositler (T, B, NK)

CD45 (LCA)

B lenfositler

CD19, CD20 (en önemlisi), CD21, CD79a

Plazma hücreleri

CD38+, CD138+, CD20-

T lenfosit (pan-T marker)

CD3(en önemlisi), CD2, CDS

T helper

(yardımcı

T)

düğümleri) yerleşmişt i r .

CD3+ CD4+CDS-

T süpresör, sitotoksik T

CD3 + CD8+CD4-

NK hücreleri

CD16, CD56

Le ııfosit

•

PATOLOJİ

lenft>sitierin temelft>nkslyonlan İnsan vücuduna giren patolojik etken makrofaj ya da dendritik hücre yüzeyindeki TLR ile tanınır ve fagosite edilir; bu

süreçte makrofajın ilk ürettiği medyatör TNF'dir. Makrofaj fagosite ettiği patojeni öncelikle öldürmeyi amaçlar. Eğer etken öldürülüğ yok edilemiyor ise makrofaj fagosite ettiği etkene ait antijenleri class II MHC reseptörü ile CD4+ T lenfosite sunar; bu esnada makrofaj TNF + IL- 1 sekrete ederler; ayrıca antijenik uyaran çok kuwetli ise sistemik etki için TNF ve IL-l'e ek olarak IL-6 üretimi yaparlar.

Nötrofilik reaksiyon

• CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu Makrofaj fagosite ettiği antijeni/

mikrobu yok edemez

yap ı sını

TCRile alg ı lar; ilk

ürettiği

• Eğer makrofaj tarafından üretilen IL-12 ve/ veya ortamda INF gamma var ise CD4+ T lenfosit Thl tipine

ve class 2 MHC ile CD4+T

döner

lenfositine sunar

- IL-2 ve INF gamma üretimi yaparak granülom oluşumunu sağlar uyarır

- B lenfositlerinin lgG üretimini CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu lenfositleri Makrofaj fagosite ettiği antijeni / mikrobu yok edemez ve c\ass '2 'MttC ile C~'T

lenfositine sunar

sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T

lenfositleri uyarır ve sayısın ı artt ı rır ve i ltihab ı n ş i ddet i n i belirler

uyarır

ve sayısını

arttırır

yapısını

ve

TCR ile algılar; ilk ürettiği sitokin IL-2'dir ve otokrin etki ile CD4+ T

iltihabın şiddetini

belirler

• Ortamda IL-4 bulunduğunda CD4+T lenfosit Th2 tipine döner - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 üreterek B lenfositler in lgE ve lgG4 üretimini

uyarır

- Th2 tipi CD4+ T lenfosit leri IL-4 ve IL-13 üreterek inte st inal mukus sekresyonu ve peristaltizmi

arttırırlar

- Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-5 üreterek eozinofil aktivasyonuna neden olurlar - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 ve IL-13 üreterek makrofaj aktivasyonu ve fibrozis/doku onarımını uyarır

®-

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu yapısını TCR ile algılar ; ilk ürettiğ i sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T lenfositleri

uyarır

ve sayısını

arttırır

ve

iltihabın şiddetini

belirler

• Ortamda TGF-~. IL-23 varlığında ve/veya makrofaj kay naklı IL-1, IL-6 varlığıda CD4+ T lenfosit Th17 tipine

Makrofaj fagositeettiği antijeni / mikrobu yok edemez

döner

ve class2 MHC ile C04+T

- Th17 tipi CD4+ T lenfositleri IL-17 üreterek lökositler ve doku hücrelerini uyarıcı

lenfositinesunar

faktörler üretim ine neden olarak infla masyon ve nötrofil

uyrır

cevabına

TNF, IL-1, IL-6 ve koloni

neden olur

- Th17 tipi CD4+ T lenfositler i IL-22 üreterek dokularda anti -mikrobiyal peptitlerin üretimini ve bariyer fonksiyonun • Ayrıca tümör hücrelerine direkt

saldırabilen

artmasını s ağla r .

NK hücreler i CD4+T lenfositlerinin

ürettiğ i

IL-2 ile (majör uyaran) ve makrofaj

kaynaklı

IL-12 ile

(ikinci uyaran) aktive olurla r • Hücre içinde bulunan virüslerin class 1 MHC ile uyaran ı

lenfositlerin majör

IL-2; ikincil

uyaran ı

sunulması

durumund a CD8+T lenfositleri

tarafından

fark edilir ve bu hücrelere

saldırılır;

CD8+ T

IL-12'dir

T lenfositler Lenf nodunda parakortikal (parafoliküler) bölgede, dalakta periarteriolar bölgede, timusta ve periferik kanda

(dolaşan

kandaki lenfositlerin %60-70'i T lenfosittir) bulunurlar. Yüzeylerinde daima TCR bulunur . Bu reseptör B lenfositlerin yüzeyinde bulunan Ig reseptörüne (BCR) karşılık gelir ve her T hücresi için spesifiktir;

dolayısıyla

TCR'ler T hücrelerinde klonaliteyi (monoklonaliteyi) göstermek için

kullanılır.

T lenfositler B lenfositlerin aksine serbest ya da dolaşımda bulunan antijenleri tanıma ve reaksiyon verme yeteneğine sahip değillerdir. Buna

karşın

vücudun kendi hücrelerinin yüzeyinde bulunan protein

yapısındaki

MHC (veya HLA) reseptörlerini

tanır

ve

bunlardaki değişikliklere cevap verirler . MHC moleküllerinin temel fonksiyonu hücrelerin T lenfositler ile bağlantı kurmasıdır (hücre içinde bulunan ya da fagosite edilen patolojileri T lenfositlere sunmak). T lenfositleri MHC üzerinden kendilerine sunulan antijenleri yüzeylerinde bulunan TCR ile algılarlar. TCR, MHC ile sunulan antijene reaksiyon verirken beraberinde CD3, iki adet kompleks bir molekül

~

zinciri ve CD4 veya CD8 molekülü bir arada bulunan

formundadır.

T lenfositlerin iyi bilinen üç fonksiyonel alt tipi

vardır;

a• CD4 (+) (helper) T lenfosltlerl Matür T lenfositlerinin % 60'ını oluşturur. CD 4 T lenfositleri insanda özellikle antijen sunma yeteneği olan hücrelerde (APC) bulunan klas 2 MHC reseptörü ile çalışırlar. APC'ler fagosite ettikleri antijenleri CD4(+) T lenfositlerine class 2 MHC reseptörü ile sunarlar . T lenfositlerinde bu antijeni tanıyabilen reseptör TCR' dir ve class 2 MHC ile sunulan ant ijen T lenfositi yüzeyinde ; TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD4 den

oluşan

bir kompleks ile tanınır.

CD4+ T lenfositleri

karşılaştıkları

antijenin

niteliğine bağlı

olarak THl , TH2 ya da TH17 tipine

farklılaşarak farklı

mediyatörler üretir ve antijene

uygun hücresel ve/veya hümoral immünitenin gelişmes i n i sağlar .

CD4+T lenfosit alt grupları

Sltokln Uretlml Alt tipin gelişlmlnl uyaran sltoklnler

Tl

T2

H

H

T 17 H

INFy

IL-4, IL-5, IL-13

IL-17, IL-22, şemokinler

INFy, IL-2

IL-4

TGF-13,IL-6, IL-1, IL-23

-®

PATOLOJİ

Tetiklediği

lgE üretimi

immün

Nötrofil aktivasyonu ve makrofajları

Makrofaj aktivasyonu Mast hücre ve eozinofil

reaksiyonlar

lgG üretimi

Uyaran mikroplar

İntrasellüler organizmalar

olay yerine çağırır

akt ivasyonu

Helmintik parazitler

Ekstrasellülerbakteri ve mantarlar Otoimmün ve diğer kro nik inflamatuvar

Otoimmün ve diğer kronik inflamatu var

Rol aldığı

hastal ık lar

hastalıklar

hastalıklar

Alle rjenler

(lnflamatuvar barsak hastalığı , psör iasis,

{lnflamatuvar barsak hastalığı , psöriasis, mu ltiple skleroz gibi)

granülomatöz hasta l ıklar gib i)

b- CD8 (+) (süpresör/sitotoksik)T lenfositler

Matür T lenfositlerinin

%30' unu oluştururlar .

Hücresel immünitede , T hücrelerine bağlı sitotoksisitede temel rol oynarlar. saptanır .

Klas 1 MHC reseptörü insanda nükleusu bulunan bütün hücreler ve trombositlerde

Hücre içindeki bir antijeni sunmak için MHC klas 1 antijenini kullanır ve bu ant ijen sadece CD 8 (+) T lenfositinin

CD 8 reseptörleri

ile

(reseptörün tamamı: TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD8) karşılıklı gelerek çalışırlar. Özellikle virüs ile infekte hücrelerin ortadan kaldırılmasında rol alırlar .

Perforin: Komplemanın " membran attack compleks"i gibi hedef hücre GranzymeB: Perforinin

membranında gen i ş bir kanal açar.

açtığı kanaldan geçip hedef hücreye girer ve apoptozu uyarır.

c- BellekT hücreleri Antijenin niteliğini uzun süre kayıtlı tutmak ve aynı antijen ile tekrar karşılaşılır ise hızla ve yüksek düzeyde yanıt oluşturmak için kullanılan hücrelerdir . Sıklıkla kemik iliğinde yerleşirler.

Total lenfositler içindekioranı Sınıf

Antijen reseptör ve

Fonksiyon

spesifikliği

Fenotip marker

Kan

lenf nodu

Dalak

%

%

%

35-60

50-60

50-60

15-40

15-20

10-15

Nadir

10

10

5-30

Nadir

10

Nadir

Nadir

Nadir

5

Nadir

Nadir

T lenfositleri B hücresi a ktivasyon u CD4+ T helper lenfostler

Makrofaj aktivasyonu Enflamasyonun uyarılması

a~ heterod imerleri Class ı

il MHC komp leksler i

Hücre içi mikroplarla CD8+ sitotoksik

infekte hücrelerin ve

a~ heterod imer ler i

T lenfositler

tümör hücrelerinin

Class ı MHC kompleksleri

öldürülmesi

Regülatuvar T lenfositler

CD3+ CD4+

CDBCD3+ CD4CD8+ CD3+

Diğer T hücrelerinin işlevini bastırmak

- Self tölerans

a~ heterodimerleri

CD4+

class il MHC kompleksleri

CD25+

a~ heterodimerleri

CD56+

FoxP3+ Natural killer T (NKT) cells

Doğal

ve adaptif immün

yanıtları baskılamak

veya

etkinleştirmek

Helper ve sitotoksik yö T lenfositler

fonksiyonlar (doğuştan

Glikolipid-CDl kompleksleri

CD16+

için sınırlı özgünlük

CD3+

yö heterodimerler i

gelen bağışıklık) Mukoza ilişkili invaryant T (MAIT) hücreler

Bağırsakta

helper ve

sitotoksik fonksiyonlar

CD3+ CD4ve CD8 değişken

a~ heterodimerler i Bakteri metabol itleri için sınırlı

özgünlük

CD3+ CD8+ (sıklıkla)

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

B lenfositler Lokalizasyonları, oluştururlar), Dolaşan

lenf nodunda süperfısyel kortekste (özellikle foliküller, germinal merkez ve mantle-marjinal zonu dalakta beyaz pulpada, foliküllerde bulunurlar .

kandaki lenfositlerin %10-20'si B lenfositidir.

Lenfoid foliküllerde, folikül merkezlerinde B lenfositlere antijen sunan hücreler foliküler dendritik hücrelerdir. Bu hücreler insanda antijen sunma işini en iyi yapan hücrelerdir . Sitoplazmik membranlarında antijen spesifik IgM bulunur . Bu spesifik reseptör T lenfositindeki TCR'nin karşılığıdır ve BCRolarak adlandırılır. B lenfositlerinde monoklonalite BCR ile gösterilir. Her B lenfositi tek bir tip

değişken

bölge (variable alan)

taşıyan

antikor üretirler.

T lenfositleri yalnızca MHC tarafından sunulan antijenlere reaksiyon verirken; B lenfositleri pek çok kimyasal cevap verebilirler (proteinler, lipidler, polisakkaritler, nükleik asitler ve küçük kimyasallar gibi).

yapıya

B lenfositler, folikül (serminal) merkezlerindeki seleksiyon ile antijene karşı antikor üretebildikleri gibi marjinal zon ve B-1 hücre formundaki B lenfositleri antijen le karşılaştıklarında germinal merkez seleksiyonu olmaksızın antikor üretimi yapabilirler. Bu üretim infeksiyonun akut aşamasında, lenf nodlarının parakortikal bölgelerinde ve IgM formundadır. • B lenfosit yüzeyindek i CD40 reseptörü CD4+ T lenfositlerinde CD40L (CD154) ile bağlantı kurmada antikor switching (lg alt tipindeki değişim ; lgM'den lgG'ye dönüşüm gibi) oluşması için gereklidir. • CD21 reseptörü (CR2 kompleman reseptörü olarak bilinir ;

ayrıca

EBV tutunma bölgesine

karşılık

kullanılır

ve bu

bağlantı

gelir) mikroplar üzerindeki

rol alır. • CD81 reseptörü ; hepatit C ve plasmodium vivax için reseptördür kompleman ürünlerinin

tanınmasında

Total lenfositler içindekioranı

1 Sınıf

Antijen reseptör ve

Fonksiyon

Fenotip marker

spesifikliği

Kan

Lenf nodu

Dalak

%

%

%

5-20

20-25

40-45

2-3

3-5

7-10

1-3

Nadir

Nadir

B lenfositler Fc reseptör Folliküle B

Antikor üretimi

Yüzeylg

Marjinal zon

Antikor üretimi

Yüzey lg

lgM+

B hücreler

-Hızlı

Yüksek lgM üretimi

CD27+

hücreler

Class il MHC CD19+ CD23+

B-1 hücreler

ve erken antikor üretimi

lgM+

Antikor üret imi

Yüzeylg

-Hızlı

Yüksek lgM üret imi

ve erken antikor üretimi

CD43+ CD20+ CD27+ CD70-

Plazma hücreleri Belli bir antijene

karş ı

spesifik antikor üretme k için

B lenfositlerinin folikü l merkezlerindeki Plazma hücreleri

t a rafından

ö zelle şmiş

B lenfosit leridir.

seleksiyonl a rı so nra sı seçi lm iş

üretilen antijene

karş ı

B lenfo sit lerden

ol u ş urlar .

spesifi k karakte rdeki immünglobül in molekülünün

variable (deği ş ken) kısm ı sabit kalarak, sadece a ğ ır zincirini deği ş tirerek ay nı antije ne karş ı akut iltihapta ürettiği lgM tipi antikor yerine kronik iltihapta antikorun lgG versiyonunu üretirler ; bu dönüşüm

antikor switching olarak

adlandırılır.

Plazma hücreleri mitotik yeteneği olmayan hücrelerdir ve kemik iliğinde normal kişilerde %5' in altında bulunurl ar.

Plazma hücreleri daima dokularda bulunur; dolaşan kanda plazma hücresi bulunmaz.

Plazma hücresi

PATOLOJİ

NK hücreler i

Dolaşan

kandaki lenfositlerin %10-lS ' ini oluştururlar.

NK hücrelerin belirlenmesinde CD56 ve CD16 kullanılır.

Normal lenfositlerden daha büyüktürler ve

sitoplazmalarında azurofılik

granüller (lizozom keseleri)

içerirler . T ve B lenfositlerinin aksine (bu lenfositler adaptif immünited e rol

al ır l ar)

akut cevapta ve

doğal

immünitede rol alırlar NK hücreleri antijenler için büyük oranda

NK hücreleri ; streste ortaya

çıkan

farklılık

taşımazlar .

gösteren klonalite reseptörleri

molekülleri , infekte hücreleri ve DNA

h a s a rl ı

hücreleri tanıyıp bunlara

saldırabilirler.

Normal insan hücrelerinde bulunan MHC klas 1 reseptörleri NK hücreleri için bir inhibitördür ve bu hücrelere

saldırmalarını

NK hücresi Büyük granüllü lenfosit

önler.

İmmünglobülinlerin Fc kısmına karş ı reseptör ta ş ır l a r (bu reseptö r CD16 olarak bilinir ) ve bu sayede lg ile işaretli

hücrelere

saldırırlar.

NK hücreleri , öncesinde saldırarak

duyarlı

hale gelmedikler i virüsle infekte hücreler ve tümör hücrelerine direkt

öldürebilirler. NK hücreleri Hücre ö ldürür

Hücreye saldırmaz

KIR; Killer cell İmmunoglobulin-like Receptors

KAR; Killer Activation Receptors;

ANTİJEN SUNABİLEN HÜCRELER Monosit / makrofaj grubu

Kemik iliğinde

iliğinde

miyeloid seri

tarafından

üret ilen,

olgunlaştığında

promonoblast , monoblast ; periferik kan

(histiyosit) olarak

kan

dolaşımına

verilen hücrelerdir . Kemik

monosit; dokuya

geçtiğinde

ise makrofaj

adlandırılırlar.

Makrofajlar tüm organlarda ve bağ dokusunda Monosit (veya makrofaj) koloni üretimleri

dolaşımında

uyarıcı

yaygın

olarak bulunur.

faktör (M-CSF)olarak

adlandırılan

bir sitokin

tarafından

kemik

uyarılır.

Makrofajları

- Sitotoksik: Fagosite ettiği hücreleri yok edebilirler - Antijen sunma aşırı duyarlılık

reaksiyonunda da rol

alırlar;

granülom formasyonunun temel hücresidir

- Sitokin üretilmesi: INF-a ve INF-~; IL-1; IL-6; IL-8; IL-12; TNF-a

- Granülomlar ve yabancı cisimler çevresinde

(lJ Monosit

belirlemek için CD68 kullanılır

Makrofajın fonksiyonları;

- Tip dört

iliğinde

birleşerek

dev hücrelere

dönüşebilirler

©

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

IL-2, IL-12, TNF, IFN-y: makrofajların dev hücrelere Yara iyileşmesini fibrozis yönünde

dönüşümünü uyarır

uyarırlar

• Dokuya geçen makrofajlar antijen ile karşılaşıp aktive olduklarında aktive makrofaj, granülom yapısına katıldıklarında epiteloid makrofaj (epiteloid hücre, epiteloid histiyosit) ya da histiyositik dev hücre formunu

alır.

• Dokuya geçen makrofajlar diferansiye olur ise antij en sunma yeteneklerini kullanarak çevrelerinde yakaladıkları ve fagosite ettikleri antijenleri MHC klas il reseptörleri ile CD4(+) T hücrele rine antijen sunarlar . • Makrofajlar tipik olarak mikroplara nötrofiller kadar hızlı tepki verirler, ancak makrofajlar iltihap alanında daha uzun süre hayatta kalırlar . Dolayısıyla

makrofajlar , bir enfeksiyon ba ş ladıktan birkaç gün sonra nötrofil hakimiyeti sonrası süreçte olay yerinde baskın hücre haline

gelirler .

Makrofajlarm diferansiasyonu Kemik

iliği

Doku

Kan

Aktive makrofaj Aktive makrofaj

Epiteloid hücreler (epiteloid makrofaj) Dev hücreler

Promonoblast Monoblast (kök hücre)

Monosit

Mikroglia (beyin)

Makrofaj

Kupffer hücresi Diferansiye makrofaj

(karaciğer)

Alveoler makrofaj (akciğer) Osteoklast (kemik) Mezangial hücre (böbrek, glomerül)

Makrofajların

alt grup l arı

Makrofajlar TLRve INF y ile

u yarı l d ı k l ar ı nda

(klasik

yol; Ml) lizozomal enzimler (ROS, NO gibi ) ve chemokinler (IL-1, IL-2, IL-23) üreterek mikrop öldürme ve inflamasyon yönünde hareket ederler. Klsik makrofajlar CD14'ün yüksek hücre yüzeyi ekspresyonu,

CD16'nın

ekspresyon

eksikliği

ve

kemokin reseptör CCR2'nin ekspresyonu ile tanımlanabilir.

IL-13 ve

• Makrofajlar

IL-4 ile

uyarıldıklarında

ı

(alternatif yol, M2) IL-10, TGF-~ arginase, proline,

AOS. NO,

polyaminase

enzymes

iyileşmesi

üreterek

- fibrozis

anti-inflamatuar;

yönünde

hareket

yara ederler .

İnsanlarda klasik olmayan mono sitler , az sayıda kan

monositini

oluşturur

ve

yüksek CD16 seviyeleri

düşük

ve

CD14 seviyeleri ve kemokin

reseptörü

CX3CR1ile tanımlanır . • Makrofajları uyaran yüzey reseptörlerin en öem liler i Toll-like reseptörler (TLR)ve opsonin reseptörleridir (lg'lerin Fc kısımları gibi).

lysosoma\

ı

Microbiııidal

actions: phagocylosis and kmingof many bacterla and tung

ı

IL-1, IL-12, IL-23, chemoklnes

ı

lnllammaı1on

ı

Growth ıacı ors .

TGF-~

! Tıssoe

repair,

fıbrosis

l

IL-10, TGf'.P

! Anıl- nf lamrnaıoıy ettecıs

-®

PATOLOJİ

Makrofaj

Nötrofil -Kemik Kemik

Orijin

iliği,

kök hücre

iliği ,

-Dokuda

kök hücre

yerleşik

marofajlar ; yolk kesesi veya fetal

karaciğerdeki

hücreler (gelişmenin erken dönemlerinde) -inflamatuvar makrofajlar: günlerYaşam

1-2

süresi

-Dokuda Hızlı

yerleşik

Yeni gen transkripsiyonu Mikropların ,

Hızla

yıllar

Daha uzun süreli

süresi

Enzimatik aktivite

Fagositoz

makrofajlar ;

Yavaş

Kısa yaşam

Uyarana cevap

haftalar

gün

apoptotik hücrelerin , doku parçacıklarının, yabancı

fagositoz maddelerin uzun süreli fagositozu

Fagosite edilen mikrobun

Daha az kullanılır

Reaktif oksijen türleri öldürülmesinde

NO

Az ya da yok

iNOS' un traskripsiyonel aktivasyonu

Degranülasyon

Majör cevap

Baskın değil

Sitokin üretimi

Düşük

Başlıca

fonksiyonel aktivite, üretim büyük miktarda, sitokin

seviyede genlerinin transkripsiyonel aktivasyonu

NET (nötrofil ekstrasellüler

Hızla oluşur,

taps) formasyonu

bulunur

nükleer içerikle Yok

-

Lizozomalenzimlerin Belirgin

Daha az

sekresyonu

CTlA-4 (cytotoxlcT-lymphocyte-associated protein 4- CD152) CTLA-4, immün sistemde önemli bir, immünregülatuvar moleküldür. Makrofaj antijeni CD4+T lenfositi ne sunarken, makrofajın B7 reseptörü CD4+T lenfosit inin CD28 reseptörü ile bağ kurar ise oluşan immün cevap kuwetli olurken, B7, CTLA-4 ile ba kurar ise antijene hastalıklara

neden

yanıt baskılanır.

olduğu gösterilmiştir.

CTLA-4agonistleri CTLA-4antagonistleri

Abatacept • Romato id artrit Belatacept • Böbrek transplantasyonu lpilimumab • Melanom ve

diğer ağır

kanserler

CTLA-4' de gelişen

mutasyonların ağır

otoimmün

kök

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Dendritik Hücreler (DC'ler)

Doğal

ve adaptif

bağışıklıkta

rol alan, immün

reaksiyonları başlatabilen

ve T hücrelerine antijen sunabilen

-r,-

,ı,

hücrelerdir . DC'ler, mikrobiyal molekülleri tanıyan TLR'leri vardır ve fark l ı sitokinler üretir. DC'ler lenfoid dokularda, mukoza! epitelde ve organ parankiminde DC'lerin

çoğu

kemik

iliğinde

myeloid seride, monositlerden

Epidermiste bulunan bir DC türü Langerhans hücreler i, karaciğerdeki

embriyonik öncüllerden

gelişir

far kl ı

ya ygın

olarak bulunur .

r

'-.

bir prekürs ör den üretilir .

organizman ın ge lişimi sırasında

J

yolk kesesi veya fetal

• .

.:.

,,i,_

,~

.{

ve doğumdan önce der iye ye rl eş ir.

Dendritik hücre

Tüm DC'ler CD8 + ve CD4 + T hücreler ine ant ije nler sunmak için gerekli olan class I ve class il MHC moleküllerini

taşırlar.

DC'ler, fenotipik özelliklerine ve başlıca işlev lerine göre iki büyük alt gruba ayrılır.

mikropların

• Klasik DH'ler, epiteliyal alana giren

protein antijenlerini yakalamada ve bu antijenleri T hücrelerine sunmada rol alan DC'lerdir .

Epitheliyal ve lenfoid organlarda en çok bulunan DC alt kümesidir. Bağırsaklarda yerleşmiş ·DC'ler,

epitel hücreleri

arasında yerleşir

Epidermisdeki Langerhans hücreleri

diğer

Klasik DC'ler ayrıca iki ana alt gruba

ayrılabilirler;

hücrelerine sunmada

uzmanlaşmış

• Plazmasitoid DC'ler, virüslere dalağa taşı r lar.

Bu DC'lerin

yanıt

adları ,

ve lümendeki antijenleri yakalama

işlevi

görürler.

klasik DC'lere benzer özelliktedir. antjeni CD4+ T lenfositine sunmada

uzmanlaşmış

klasikgrup ve antijeni CD8 + T

çapraz-sunan(cross-presenting)grupdur. olarak tip 1 IFN üretir , kan yoluyla

taşınan mikropları

yakalar ve antijenlerini T hücrelerine sunmak için

akti vasyondan sonra plazma hücrelerine morfolojik olarak benzemeleri nedenlidir. Kemik

zamanda klasik DH'leri üreten prekür sörlerden

iliğinde, aynı

geli şi rle r .

Klasik (konvansiyonel)dendritik hücreler

Plazmasitoiddendritik hücre

C.ross-Presenting

Klasik CDllc

CDllc

BDCA-2 (CD303) BDCA-4 (CD304)

BDCA-1 (CDlc) BDCA-3(CD141)CLEC9A

Yüzey markerları Dectin 1 (CLEC7A)

TLR

Dectin 2 (CLEC6)

XCRl+

Değişken

Değişken

IRF4

IRF8

E2-2

IL-23

Tip 1 IFN

Adaptif bağışıklık : antijenlerin ve CD8 + T hücrelerine çapraz sunumu

Antiviral

CD123 Yüksek seviyede TLR7, TLR9

ekspresyonu Transcription factors Majör sitokin üretimi

IL-12 ve

diğerleri

-Doğal bağışıklık :

inflamatuvar sitokinlerin

kaynağı

Majör fonksiyon

-Adaptif

bağışıklık:

Antijenlerin

CD4 + T hücrelerine

değillerdir.

ve

bağışıklık :

erken

doğuştan

yanıt;

Antiviral T hücrelerinin

uyarılması

sunulması

• Folliküler dendritik hücreler (FDC'ler) olarak ilgili

yakalanması

yakalanması

adlandırılan diğer

bir hücre popülasyonu, dendritik hücre morfolojisine sahiptir, ancak DC'lerle

FDC'ler class il MHC moleküllerini ifade etmez ve kemik

iliğinde

öncülerden

üretilmemişlerdir (olasılıkla

mezankimal

kökenlidirler). FDC'ler sadece lenfoid foliküllerde bulunurlar; buralarda lenfoid mikro-arşidektürü organize ederler ve germinal merkez B hücrelerinin seleksiyonu için antijen sunumuna

katılırlar .

PATOLOJİ

Makrofaj ve dendritik hücreler

arasındaki

Dendritik / Langerhans hücreleri

Monosit / makrofaj sistemi hücreleri

CD1a(ve Langerhanshücreleri için langerin, CD207)

CD68

Marker

MHCclass 1 (HLA A, B, C)

MHCclass 1 (HLAA, B, C)

MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)

Antijen sunma

MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)

CD1 (a, b, c)

Peptid (8-30 AA)

Sunulan antijen

farklar

Peptit (8-30 AA); glikolipit

Fagositik hücrelerde (Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofıller ve eozinofıller) mikrop öldürme süreci 1. Yabancının ya da patojenin tanınması - Mannoz ve scavenger (çöpçü) reseptörler: Mikrobiyal hücre duvarı üzerinde bulunan glikoproteinler ve glikolipidlerin terminal mannoz ve artıklarını tanırlar.

fukoz

Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yok - Opsonin reseptörleri: Yabancı hücre üzerinde oluşturulan işaretleyicilerin tanınmasını sağlar.

Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur - Tool-like reseptör (TLR): Fagositik hücrelerde ilk karşılaşılan antijeni tanıma amacı için gelişmiş bu reseptörler "pattern-recognition

receptors" (antijenik Farklı

yapıyı ,

insana ait

olmayanı tanıyabilen

reseptörler) olarak bilinirler.

TLR grupları insanda özellikle lipopolisakkaritlere (LPS) karşı hücresel yanıtın oluşumunda temel rolü oynarlar. TLR makrofaj hücre

yüzeyinde CD14 ile bir arada çalışır .

Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yoktur - Different seven-transmembrane

formilmetionil

artığı

içeren

kısa

a-helical reseptörler (G-protein-couplet

peptitlere

reseptör): Tüm bakterilerde

hücre yüzeyinde bulunan N-

bağlanır .

Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur 2. Fagosite edilen materyelin bir vakuol yardımıyla sarılması (engutfıng) 3. Fagosite edilen partikülün öldürülmesi ve/veya parçalanması

- Nötrofillerde NADPH oksidaz sistemi

tarafından

üretilen H202 mikrop ö ldürmede en çok

- Nötrofillerin azurofilik granüllerinde bulunan miyeloperoksidaz (MPO) enziminin

yardımı

kullanılan ajand ır

ile CI gibi halidlerin

bulunduğu

ortamlarda; H202,

hipoklorid radikallerine (HOCI; hipoklorid) dönüştürülür; bu nötrofiller tarafından üretilen mikrop öldürmede kullanılan en kuwetli ajandır - Makrofajlar iNOS üzerinden reaktif nitroje intermediatelerini üretir (reakt if nitrojen ara ürünleri); nitrik oksit (NO) olarak bilinen son ürün mikrop öldürmede makrofajlar tarafından yaygın olarak kullanılır; özellikle hücre içi üreyen bakterilere karşı en etkin ajandır.

Nötrofıl, eozinofıl, makrofaj, dendritik hücrelerde üretilen oksijene bağımlı olmayan ajanlar :

a-Bakteri permeabilite arttırıcı protein (BPI): Etkisini, fosfolipaz aktivasyonu , fosfolipid yıkımı ve mikroorganizmaların dış membranında artmış

permeabilite üzerinden gösterir .

b-Lizozim: Muramik asit-N asetil-glükozamin 'e bağlanan bir hidrolaz olup bütün bakter ilerin glikopeptid kılıflar ı üzerine etkilidir c- Laktoferrin: Nötrofillerin spesifik granülleri içinde bulunur, demire bağlı bir proteindir . d-Defensin: Arjininden zengin bir katyonik granül peptidi olup mikroplar için ve baz ı memeli hücreleri için sitotoksiktir. e-Major basit protein: Eozinofillerde bol miktarda bulunan katyonik prote in olup sınırlı bakterisidal etkiye sahiptir; fakat özellikle pek çok

parazit için sitotoksiktir .

f. Cathelicidinler: Antimikrobiyal bir protein. g-Elastaz gibi enzimler

TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ

- Nötrofillerde mikrop öldürmek için en fazla

kullanılan

molekOI; bir serbest oksijen radikali olan H202 'dir

- Nötrofillerde mikrop öldürmek için kullanılan en kuvvetli molekOI;bir serbest oksijen radikali olan HOCI'dir - Makrofajlarda en yOksek dOzeyde bulunan ve yOksek oranda hOcre içi bakteriler Clzerine etkin madde; NO'dur - Eozinofillerde en yOksek dOzeyde bulunan ve özellikle parazit öldürmede aktif molekOI;major basic protein - Ct>8 + T lenfositlerde mikrop öldürmede

kullanılan,

perforin / granzim sistemi

İnnate (doğuştan gelen) immün sistem reseptörleri

Lokalizasyonu İsim

Reseptörtipi

Hedef patojen

Etki

TLR-1,2,6

Bakteriyel lipopeptitler

TLR-2

Bakteriyel peptidoglycan

TLR-4

Lipopolisakkarit

aktivasyonu (NF-. B gibi)

TLR-5

Flagellin

Sitokinler, adezyon molekülleri,

İntrasellüler

TLR-3

DS RNA

antimikrobiyal enzimlerin

(endosomal)

TLR-7,8

SS RNA

TLR-9

Metillenmemiş

Ekstrasellüler

Tool-like reseptör (TLR)

NODl,

Transkripsiyon faktörlerinin

aktivasyonu CpG oligonükleotidler

Bakteriyel polisakkarit komponentleri

NF-. B sinyal yolu ile makrofaj aktivasyonu

NOD2 NOD-like reseptörler

i ntrasellüler

(NLR)

(sitoplazmik)

Mikrobiyal ürünler ve

NLRP-3

hücrelerden ortaya

hasarlı

çıkan

veya ölü

moleküller

(ATP, üri k asit, kristaller , reaktif oksij en ürünleri)

İnflamazom

NLRP-3+ adaptör proteinlerin procaspas 1 ile

IL-1 beta

RIG-like reseptörler (RLR)

Sitoplazmik

RIG-1, MDA-5

Vira! RNA

Mutasyon

Etki

TLRsinyal moleküllerini etkileyen mutasyonlar

Tekrarlayan,

İnflammasome fonksiyonunaetkili mutasyonlar

Atheroskleroz

ağır

bakteriyel infeksiyonlar

Gut

Tip 2 diabet

NOD 2 mutasyonu

İnflamatuvar barsak hastalığı

IL-12 reseptör defekti

Tekrarlayan intrasellüler bakteriyel infeksiyonlar

IFN-gammareseptör defısiti

(Mycobacterium gibi)

Majör histokompatibilitekompleks (MHC) kısa

kol

yerleşimli

genlerle belirlenir ve human lökosit antijen (HLA) sistemi olarakta bilinir.

HLA-A, HLA-B, HLA-C bölgelerinde

kodlanır

Bu genler kodominant olaraka eksprese edilir

• ClassI moleküller

Tüm nükleuslu hücrelerde bulunur; matür eritrositlerde bulunmaz Class 1 molekülü CD8 T lenfositleri ve NK hücreleri tarafından tanınır HLA-D bölgesinde kodlanır; üç alt bölümü bulunur HLA-DP, HLA-DQ ve HLA-DR

• Classil moleküller

Atijen sunan hücrelerde (makrofajlar ve dendritik hücre ve B lenfositler) bulunur Class 2 molekülü CD4 T lenfositleri tarafından tanınır

salınması

interferon üretimi

İnnate immün reseptörlerin mutasyonu nedenli hastalıklar;

- 6. Kromozom

bağlanarak

caspas

l ' i aktive etmesi; buna bağlı olarak

-®

PATOLOJİ

HLA ile

ilişkili hastalıklar

HLA-A3

Hemakromatosis

HLA-B27

Anklozan spondilit, Reither sendromu, postinfeksiyöz artrit

HLA-BW47

21 alfa hidroksilaz defekti

HLA-DR2

Multiple skleroz

HLA-DR3

Basedow-Graves hastalığı , sistemik lupus eritematosus

HLA-DR4

Romatoid artrit

HLA-DR3/DR4

Tip 1 diabetes mellitus

HLA-DR5

Hashimoto tiroiditi

HLA-DQ2

Çölyak hastalık

HLA-DQB1

Guillain-Barre sendromu

İLTİHABIN MEDİYATÖRLERİ Sistemik mediyatörler Kompleman

Karaciğerde

•

üretilirler ve

dolaşan

kanda inaktif olarak bulunurlar .

Hageman faktör ; kollajen , bazal membran ve aktive trombositler ile karşılaştığında aktive olur ve kinin

Hageman

sistemi (bradikinin) ve

faktör

pıhtılaşma

çalıştırır.

sistemini

Kinin sistemide görev alan kallikrein ; fibrinolitik sistemleri

(Faktör XII)

Fibrinolitik sistemde

başrol

çalıştırır

(plazmin)

oynayan plazmin ise C3 üzerinden kompleman sistemini aktive eder

Lokal mediyatörler 1- Histamin İltihap hücrelerinde patojen ile

Primer

karşılaşmadan

mediyatörler

sekret granüllerinde

2- Proteazlar: a- Kinaz

önce üretilir ve

b- Triptaz 3- Kemotaktik faktörler :

depolanırlar

a- ECF (eoz i nofil kemotaktik faktör) b- NCF (nötrofil kemotaktik faktör)

Sekonder mediyatörler

İltihap hücrelerinde antijenle karşılaştıktan

sonra üretilirler

Membran fosfo lipidlerinden

1- PAF

sentezlenirler

2-

Protein

yapıda olduklarından

Araşidonik

asit sistemi

3- Sitokinler ;

endoplazmik retikulum - golgi üzerinden

a- İnterlökinler

sentezlenirler

b- İnterferonler

İltihabın medyatörleri öncelikle sistemik ve lokal olmak üzere iki gruba ayrılır.

Sistemik medyatörler

karaciğerde

üretilir ve her an için

Lokal mediyatörler ise sadece iltihap Lokal medyatörlerin temel

kaynağı

alanında

dolaşan

kanda bulunurlar ; gerektiğinde ilt ihap alan ı nda aktive olurlar .

üretilir ve aktive olurlar.

mast hücreleridi r.

İki form lokal medyatör bulunur :

- Mast hücrelerinde önceden üretilip granüllerde depolanan , antijen ile

k ar ş ıla ştığında hızla

ortama

salınan

medyatö rler : Primer

medyatörler

- Mast hücrelerinde antijen ile karşılaştıkta n sonra üretimi başlayan , bu nedenle ant ijen ile karşılaştıktan bir süre sonra (5-20 dakika sonra) ortama

salınan

medyatörler : Sekonder medyatörler

•Primer medyatörler iltihapta ilk etkilerden sorumludur; ancak zayıf etkili moleküllerdir. •Sekonder medyatörler iltihapta geç etkilerden sorumludur; ancak kuwetli etkiye sahip moleküllerdir.

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Histamin

Histamin akut iltihapta rol alan bir primer mediyatördür . kaynağı

Dokularda histam inin temel

Sqli)lsfor

mast hücreleridir fakat bazofiller , eozinofiller

degı:ınuladon

SlgnalsfOf actfv.atkırıot

ve trombositlerde de yoğun olarak bulunur. -Salınmaları ;

fiziksel

hasarı

ıt,osıtıo­

lipaseA,

takiben , alerjik hipersensitivite

anafilatoksinler C3a-C5aüzerinden

gerçekleşir, ayrıca

ve sitokinler (IL-1, IL-8) de histaminin

salınmasını

reaksiyonlarında

ve

nöropeptitler (ör. Madde P)

tetikleyeb ilir .

Tipik etkisi arteriollerde vazokonstriksiyon , postkap iller venüllerde vasodilata syon ve endotel hücre kontraksiyonu sonucu vasküler permeab ilite ve hiperemiye yol

art ı şı ,

ödem

MEMBRANE PHOS PHOUPIOS

GRA NULE CONTE NT S • Hista ml ne

oluşumu

/\

• Proteases

açmasıdır .

N achidonic acld

Bradikininin

temel

Pr~aodln

etkisi düz kas kontraks iyonu , vazodilatasyon ve

Leuk ocyte lrıftllraöon

Epilrepohalde buunanmediyat6rlerhangileridir ...

• Anti-fnflamotuor etklll sıtokln ve maddeler ... IL4IL10 -IL13 - TGF (transforme edici büyüme faktörü)

Histamin, Serotonin , Lizozomal enzimler

• Pla%makaynaklı

beta-lipoksin-balık yağı

medfycıtörler hcıngflerldlr . ..

Kompleman,kinin, koagülasyonsistemi

•

Hlıtomfnfn

etkileri... Vazodilatasyon, bronkokonstrüksiyon, damar permeabilitesinde artış

• Serotonfnn bağ dokudcldetkisi... Fibroblastlardan kollajen sentezini

•

Prostcıglandfn

artırarak

fibrozis yapar.

• Serbest oksijen radfkolf oluıumundan sorumlu enzim... NADPH oksidaz • Dcımar çcıpıncı ve cıgregasyOM etkisi PGI2ne aynı olanmcdlyatör ... Nitrik oksit (NO) • NO'nun d0%kas gevşemesi sağlama mekanizması ... guanilat s i klazı aktive ederek ve cGMP'yi

erin (PG) f onkılyorılcırı neferdir. ..

Vazodilatasyon, damar geçirgenliği

artışı, ağr ı

membranı klJkenlf a9re9cın ve vcı%okonstrakt6r medfycıtlr ... Tromboksan A2

• Trombosft

• Her şeyi kasanınediycıt6rler ... Lökotrienler (LT) • Antf•lnftcımatuar olan16kotrlen ... Lipoksinler • eıkosonold erden vazodilcıtasyon yapcınlcır... PgI2 (Prostasiklin) , PgE1, PgE2, PgD2

oksijen ve NADPH

• NO'nunlnfkunasyondakf rola... antimikrobiyal ve septik

TXA2

drenaJı

ycıpcın

...

yapan... PgF2-

• Mast hOcrelerlndekl anaprostcıglondfn ... PgD

• Vuodilotosyon, YCl%Okonıtr0ksiyon, bronkospozm, cıgregasyon yapcın mediycıtör ... PAF (Platelet aktive edici faktör)

• HOcrcınembranı k8ketıff lnflamasyon medlycıtSrlerf ••• PAF ve araşidonik asit metabolitleri

• Sitokinler fçfn; Otokrfn etki... kendi hücresini Pcırcıkrfn etki... komşu hücreyi Endokrinetki... uzak organın hücresini etkiler

• IL•l

(fnterllkfn-l)'fn glrcvlcrl... Lökosit aktivasyonu, akut faz reaktanları oluşumu, endojen pirojen, endotel aktivasyonu, yüksek dozda endotelde lizis yapar dfmcntasynu artıran

Prostaglandinler (Hiperaljezik) Pıhtılaşma

w kinn slsteft'ı nf hcıngf molckdbaşlatır ...

Hagemanfaktörü (FXII)

• PIC1%tnlnoJcnl plcızmfnc hangimolckatd6tı(lşt(r(i- ... Kallikrein

• PICl%ffllnln etkileri. .. 1- Fibrini parçalar (Vasküler permeabiliteyi artırır) 2- C3a yı aktifler (Anaflatoksin) , 3- Hagemanfaktörünün aktivitesini daha da artırır . Vazodilatasyon,

bronkokonstrüks iyon, ağrı yapar.

• AlctiveHcıgemcın

fcıkt6ran

tctlkfcdl§f istemler...

Kinin sistemi, pıhtılaşma sistemi , fibrinolit ik sistem , komplemansistemi

• Komplemanistemininaktlvasyonçeşitleri ... Klasik

alfa

•

sorumlu mediyatördür .

• BrodlkinJn ctkflerf... PgE2

Lipoksin

• Elkosanoldluden cıkö% h

şok oluşumundan

• Hemlnflama1'uar hemde antf-lnflamatucır etkinliği olantnedfycıtör... NO • A§rı yapanmedlycıt6r er... Bradikinin, Substans P, •

• Eikosanoldlerden damarsal geçirgenlik artışı ycıpaıılcır ... LTC4, LTD4, LTE4, PgD2, PgE2 • Eikosanoidlerdenkemotcıksis, llJkosltade%fonu yapancır... LTB4, HETE • Elkosonoid erden tromboılt cıgregasyonu ycıpan ...

dan ınolekatlcr... L-arJlnin ,

• NO geçen

(Kronik lenfositik lösemi)

artışı

mekanizması . ..

· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromunaeşlik eden maligniteler... endometrium, mide, over, üreter, beyin, ince bağırsak, hepatobiliyer sistem, pankreas ve deri kanserleri

E6 geni P53, E7 geni Rb inhibisyonu yapar.

· EBV (Epstein-Barr virüsü) kanser oluşturma mekanizması. .. latent membran proteini-1 (LMP-1)

· Kolonkanserininen sık sendromikformu... Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu (HNPCC) Sendromu

ve bcl-2 gen ekspresyonu

· HBV (Hepatit B virüs) kanser oluşturma mekanizması. .. X proteini · HHV (Human herpesvirüs)-8 tümör oluşturma mekanizması ... TAT mutasyonu · Karsinogenezgenetik mekanizmaları ...

· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromundaaltta yatan moleküler mekanizma... DNA tamir genleri olan MSH2 ve MLHl genleri bozuktur

·

·

3) Apoptozisi düzenleyen genlerde mutasyon

KML (Kronik miyeloid lösemi) (bcr-abl)

· t( 11 - 22 ) translokasyONJ hangitümördebulunur . .. Ewing sarkomu

skuamöz hücreli karsinomu

· Paraneoplastik hipoglisemi hangi tümörlerde görülür... Fibrosarkom, hepatosellüler karsinom ve hemanj iyoperisitoma

· Paraneoplastikpolisitemihangitümörlerdegörü1ür . .. Renal hücreli karsinom, serebellar hemanjiyoblastom ve hepatosellüler karsinom

· t( 14 - 18 ) translokasyonuhangitümördebulunur... Foliküler lenfoma (bcl-2 gen ekspresyonu)

· ERB-81 overekspresyonu hangi kansere neden olur... Skuamöz hücreli akciğer karsinomu · Siklin D translokasyonu hangi tümörde bulunur. ..

· Paraneoplastik

Mide kanseri, meme lobüler kanseri

· BRCA-1ve BRCA-2fonksiyoraı ... DNA onarımı yapan tümör supresör genlerdir .

· Myc geni hangi kromozomdabulunur... 8 · Abl geni hangi kromozomdabulunur... 9 · 11. kromozomda bulunan genler ... WT, Beta-

aneminin

görüldüğü

tümör . ..

Timoma

· Epitelyal tümörlerde hangi filament

pozitiftir ...

Sitokeratin

Mantle hücreli lenfoma

· c-kit mutasyonuhangi tümöre neden olur... GİST · e- cadherin mutasyonuhangi kansere neden olur...

Akciğer küçük hücreli karsinomunun yaptığı paraneoplastik tablolar... Cushing sendromu,

· Paraneoplastik hiperkalsemi hangi kanserde görülür... PTH benzeri peptid salgılayan akciğer

Burkitt Lenfoma

t(9-22) translokasyonu hangi tümörde bulunur...

tümörlere karşı sawnrna mekanizmaları ...

Uygunsuz ADH (anti-diüretik hormon) sekresyon sendromu, Eaton-Lambert myastenik sendromu

4) DNA tamirinden sorumlu genlerin mutasyonu

· En sık genetik geçişli tiimör ... Retinoblastom · t( 8 - 14) translokasyonuhangitümörde bulunur...

Konağın

Sitotoksik T lenfositler, NK (natürel killer) hücreleri, makrofajlar , hümoral antikorlar

1) Protoonkogen mutasyonları 2) Tümör supresör gen mutasyonu

hastalık ...

Herediter non-polipozis kolon karsinomu sendromu (Lynch sendromu)

· HTLV(İnsan T hücreli lenfoma virüsü)-1 lenfoma etki mekanizması ... T AX proteini mutasyonu ve IL-2

talasemi

karsinomu

3) Bloom sendromu

· İyonize radyasyonun en sık yaptığı tümör . ..

artışı

kolon

2) Kseroderma Pigmentozum

Anjiyosarkom

· Papillomavirüsün kanser oluşturma

non-polipozis

çıkan

· Kas tümörlerinde hangi filament pozitiftir . .. Desmin

·

Mezenkiınal

tümörlerdehangifilaınent pozitiftir . ..

Vimentin

· Vaskülerneoplazilerigösteren markırlar ... vWF (von willebrand faktör), CD 31, CD 34 ve lektinler

· Hemsitokeratinhemvimentinile boyanantümörler... Sinovyal sarkom, menenjiom, mezotelyoma

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 8.

ÇIKMIŞ 1.

Erkekte en hangisidir?

sık

SORULAR

görülen

kanser

B) Mide

2.

Doğru

9.

cevap: A

viral

cevap: A

C) Kolanjiyokarsinom

cevap: A

İyonize radyasyonun neden oldugu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde, aşağıdaki genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar? A) c-abl C) c-myc

Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hepatoselüler karsinom

hangisinin

B) Akciğer kanseri D) Nazofarenks kanseri E) Karaciğer kanseri

A) Lösemi C) Deri kanseri

3.

Akciğer

Benzen, aşağıdaki neoplazmlardan etiyolojisinde rol oynar?

Doğru

gelişiminde,

D) Mesane E)

Doğru

neoplazmlardan hangisinin ajan etiyolojik faktör olarak rol alır? A) Primer efüzyon lenfoması B) Renal hücreli karsinom C) Ependimom D) Kara ciğer anjiyosarkomu E)Pankreas adenokarsinomu

aşağıdakilerden

A) Prostat C) Kolon

Aşağıdaki

B) k-ras D) p53

Doğru

B) Hepatoselüler adenom

D) Kavernöz hemanjiyom E) Hepatoblastom

cevap: E

10. BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu sonucu apoptozisin engellenmesinin önemli rol oynadığı neoplazm aşağıdakilerden hangisidir?

A) Burkitt lenfoma

B) Wilms tümörü C) Kron ik miyelositik lösemi D) Foliküler lenfoma E) Nörofıbromatozis tip 1

Doğru

cevap: D

E) bcl-2 Doğru

4.

cevap: D

Ultraviyole

ışınlarının

aşağıdakilerden

A) B) C) D) E) Doğru

5.

kanser hangisidir?

yapıcı

en önemli etkisi

Apoptozu inhibe etmesi ONA da pirimidin dimerleri oluşturması Hücrede latent virusları aktive etmesi Kök hücreleri proliferasyona zorlaması Hücre farklılaşmasını inhibe etmesi

cevap: B

A) Human Herpes 8 B) Epstein-Barr virusü C) Herpes zoster virusu D) Human papilloma virusu E) insan immun yetmezlik virusu

6.

hangisi sinonazal papilloma etkenidir?

Doğru

7.

insan T hücreli lösemi virüsü Human papilloma virüs Polyomavirüs Herpes simpleks virüs

cevap: B

Aşağıdaki

tümörlerden hangisinde RET protoonkojen mutasyonu görülme sıklığı yüksektir?

A) B) C) D) E) Doğru

Akciğerin

küçük hücreli karsinomu Tiroidin medüller karsinomu Memenin bazal benzeri invaziv karsinomu Ailesel nonpolipozis kolon adenokarsinomu Gastrointestinal stromal tümör

cevap: B fazı geçişinde rol alan bir tümör doğan çocukta 6 yıl

supressör geni fonksiyonel tek allel ile içinde malign bir neoplazm gelişiyor. aşağıdakilerden

hangisi olabilir?

A) Böbrekte nefroblastom B) Akut lenfoblastik lösemi C) Serebellar astrositom D) Nöroblastom E) Relinoblastom Doğru

cevap: E

cevap: C

Aşağıdakilerden

hangisinin gelişiminde viral etki söz

konusu değildir?

A) Gastr ik MALTorna B) Sinonazal papillom C) Servikal in situ karsinom D) Nazofarenks karsinomu E) Hepatoselüler karsinom Doğru

Doğru

Bu neoplazm

A) Hepatit B virüsü B) C) D) E)

B) Tirozi n kinaz aktivitesi göstererek C) Trans kripsiyon faktörü gibi davranarak D) Büyüme faktörü reseptörü gibi davranarak E) Apoptozu inhibe ederek

13. Hücre siklusunda G1/S

cevap: A

Aşağıdakilerden

A) Büyüme faktörü gibi davranarak

12.

Kaposi sarkomu, malign lenfomalar ve multiple miyelomda rolü olduğu düşünülen virus aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru

11. Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu (t(9;22)) aşağıdakilerden hangisine yol açarak onkojenik sinyal oluşturur?

cevap: A

14. Aşağıdaki tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda, akciğer ve kolorektal kanserlerde kemoterapi ve radyoterapiye direnç görülür?

A)RB C) WT-1

B) p53 D)BRCA-1 E) APC /p-katenin

Doğru

cevap: B

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

15.

Aşağıdakilerden

yapan süpresör

hangisi hücre içi sinyal yolu inhibisyon genlerden biridir?

22.

baskılayıcı

A) NF-1 C)Rb

adenokarsinoma

16.

Aşağıdaki

tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromasitoma ve böbrek kistlerine eşlik eder?

Doğru

B) WT-1

C) NF-1

D)APCE) RB

Doğru

Doğru

24.

C) Sinyal iletimi D) Hücre siklus kontrolü E) Hücre adezyonu

19.

Aşağıdakilerden

Doğru

B) ONA onarım bozukluğu C) ONA yıkımının azalması D) ONA yıkımının artması E) Protein sentezinin bozulması

25.

hangisinde ONA

onarım mekanizmaları

değildir?

Aşağıdaki

Doğru

cevap: E aşağıdaki

Gardner sendromu Ailesel adenomatöz polipozis sendromu Peutz-Jeghers sendromu Tüberoz skleroz Herediter nonpolipozis kolorektal kanser sendromu

hangisinin gösterilmesi

cevap: A

ÇALIŞMA

SORULARI

cevap : E

Aşağıdaki

neoplazmalardan hangisi saf eritroid hipoplazi, hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülür?

Batarya imal eden bir fabrikada çalışan bir işçi son zamanlarda pollaküri , oligüri ve idrar debisinde azalma şikayetleri ile geliyor . Bu hastada en

A) Embriyonel rabdomiyosarkom B) Akciğerin küçük hücreli karsinomu C) Karsinoid tümör D) Renal hücreli karsinom E) Timoma Doğru

yöntemle

D) Kalsitonin E) Nöroflament

hangisiyle

1. 21.

ayırıc ı tanısında

yardımcıdır?

Doğru

Doğru

cevap: E

A) Sitokeratin B) Vimentin C) Oesmozom

ilişkilidir?

A) B) C) D) E)

flamentlerden hangisi karsinom kökenlidir?

26. Karsinom ile lenfomanın immünohistokimyasal

D) Ataksi telenjiektazi E) Familya! adenomatöz polipozis

20. DNA onarım genlerindeki mutasyonlar gastrointestinal polip hastalıklarından

cevap : B

A) Aklin B) Oesmin C) Miyozin D) Vimentin E) Keratin

cevap: B

A) Kseroderma pigmentozum B) Fanconi anemisi C) Bloom sendromu

Doğru

gözlenen kanserlerde, (CEA) düzeyleri en

C) Testis D) Böbrek E) Karaciğer

aşağıdakilerden

A) RNA defekti

detektif

hangisinde antijen

A) Larinks B) Kolorektal bölge

cevap: A

Aşağıdakilerden

cevap: B

karsinoembriyonik yüksektir?

18. Kseroderma pigmentozumdaki patoloji hangisidir?

Doğru

aşağıdakilerden

A) Glial hücre B) Hepatosit C) Trofoblast D) Rabdomiyoblast E) Kolon epiteli

cevap: A

A) ONA onarımı B) Apoptoz

cevap: A

23. Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür?

17. Meme kanseri ile ilişkili BRCA-1 ve BRCA-2 tümör baskılayıcı genlerin temel etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru

hangisi gastrointestinal edebilen deri lezyonudur?

D) Psöriazis E) Bowen hastalığı

Cevap: A

A) VHL

eşlik

A) Akantozis nigrikans B) Lökoplaki C) Aktinik keratoz

B) P53 D) WT-1 E) BRCA- 1

Doğru

Aşağıdakilerden

cevap: E

olası

kanser ve etken element hangi

doğru verilmiştir?

A) Vinil klorid - Renal anjiyosarkom B) Benzen - Testiküler lenfoma C) Krom - Prostat kanser i D) Kadmiyum - Prostat kanseri E) Asbestoz - Mesane kanseri Doğru

cevap: D

şıkta

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 2.

Aşağıdaki

lezyonlardan hangisi premalign ~?

11. En

A) Seboreik keratoz

B) Lökoplaki C) Eritroplaki D) Solar keratoz E) Displastik nevüs Doğru

A) B) C) D) E)

cevap: A

Doğru

3.

Tax proteini ve IL-2 artışı ile kanser yapan virüs aşağıdakilerden hangisidir? A) HCV

Doğru

4.

B) HPV

sık

görülen paraneoplastik hangisidir?

endokrinopati

aşağıdakilerden

C) HBV

D) EBV

Hiperkalsemi Cushing sendromu Uygunsuz ADH salınımı Karsinoid sendrom Polisitemi cevap : B

12.

E) HTLV-1

1. Menenjiom il. Sinovyal sarkom 111.Malign melanom iV. Mezotelyoma

cevap: E

Aşağıdaki

protoonk ogenlerden hangis inin mutasyonu MEN-2A send romunda öneml i rol oynar?

A) PTEN Doğru

B) RET

C) C-Kit

D) C-myc

Aşağıdaki

tümörlerden hangisi hem sitokeratin hem de vimentin ile immünhistokimyasal olarak(+) boyanır?

E) ERB-B1 A) Yalnız 1 C) llve iV

cevap: B

B) Yalnız il D) 1, llve iV E) 1, il ve 111

5.

Aşağıdaki

protoonkogen

işlevlerinden

hangisi

doğru

değildir?

A) Hepatosit büyüme faktörü- Büyüme faktörü

B) C) D) E) Doğru

6.

E) Siklin-D

D)Abl

cevap: B

Aşağıdakilerden

sonucunda

hangisi

PTEN

geni

mutasyonu

oluşabilir?

A) Mide kanseri B) Mesane kanseri C) Endometrium kanseri D) Over kanseri E) Wilms tümörü Doğru

8.

cevap: C

Akustik nörinom, menenjiom ve multipl nörofıbromların bir arada bulunduğu bir hastada aşağıdaki tümör süpresör genlerden hangisinin mutasyonu söz konusudur? A)VHL

Doğru

9.

B)RB

C)APC

D) WT-1

genlerden hangisi apoptozisi

A) P53

B) Bcl-2

C) Bax

D) Bad

azaltır?

E) Bcl-XS

cevap: B

10. OD geçen hangisidir?

ONA tamir

A) Lynch sendromu B) Ataksi Telenjiektazi C) Bloom sendromu D) Fanconi anemisi E) Kseroderma pigmentozum Doğru

E) NF-2

cevap: E

Aşağıdaki

Doğru

cevap: A

bozukluğu

durumların

hangisinde biyopsi materyali

koyulmamalıdır?

fragmanları içeriyorsa B) Elektron mikroskobisi bakılacaksa C) Metastaz - primer ayrımı yapılamıyorsa D) invazyon derecesi araştırılacaksa E) Doku primeri bilinmeyen yumuşak doku kitlesi ise

nükleer regülatör genlerden hangisinin mutasyonu özellikle küçük yuvarlak mavi hücreli tümörlerin oluşmasına neden olabilir? C)Jun

Aşağıdaki

A) Doku kemik

cevap: D

B) Myc

cevap: D

%10'Iuk formaline

Aşağıdaki

Doğru

7.

13.

RET- Büyüme Faktör reseptörü Erb-B2- Büyüme Faktör Reseptörü Jak-Hücre siklus regülatuvar proteini ABL- Sinyal iletim proteini

A) Fos

Doğru

aşağıdakilerden

Doğru

cevap: B

D

ÖDEM VE TROMBUS

PATOLOJİSİ

Ödem oluşumunda rol oynayan mekanizmalar - Konjestif kalp yetmezliği (en sık neden) Bozulmuş dönüş

a- Yüksek kan hidrostatik

- Konstriktif perikardit

venöz

- Asit

nedenli

(karaciğer

sirozu)

- Venöz obstrüksiyon veya

basıncı

eksternal

bası ,

bası;

tromboz, derin venöz tromboz,

alt ekstremite inaktivitesi

ısı

Arterioler dilatasyon

-

nedenli

- Nörohumoral disregülasyon

Protein kaybettiren glomerülopatiler (nefrot ik sendrom) b- Düşük plazma onkotik basıncı (hipoproteinemi)

Karaciğer

azalması ,

sirozu (albümin üretiminin

Malnütrisyon (yetersiz

alım

asit)

ya da kayıp)

Protein kaybettiren gastroenteropatiler İnflamasyon

Neoplastik Postoperatif c- Lenfatik obstrüksiyon (lenfödem)

Postradyasyon nedenli Lenfatik

dolaşımın bozulmasına

sekonder gelişir

Filariyazis, meme karsinomunun deri portakal

kabuğu

altı

lenfatikleri invaze etmesi

sonrası gelişen

(peau d'orange) görünümü tipik örneklerdir

Renal yetersizlik

durumlarında aşırı

tuz verilmesi

Sodyumun artmış tubüler reabsorbsiyonu d- Sodyum ve su tutulması

Renal hipoperfüzyon Artmış

renin , anjiotensin , aldosteron sentezi ile beraberdir.

Akut inflamasyon

e- İnflamasyon

Kronik inflamasyon Anjiogenezis

gelişen

bölgelerde (granülasyon dokusu gibi) ödem izlenir.

-Ödem en sık subkutanöz dokuda izlenir

Hlperemive koqJesyon Hiperemi: Dilate arter, arteriol ve kapiller yataklardan geçen kan miktarında Hiperemi gelişen bölge kırmızı renk alır; iltihap bu tablonun bir örneğidir.

artışı

ve kan akımında

azalmayı tanımlar.

Konjesyon: Pasif hiperemi olarak da bilinir, temel neden bozulmuş venöz drenaj sonucu venler, venüller ve kapillerlerde kanın göllenmesi ile karakterizedir. Bu alanlarda, eritrositlerde hemoglobinin indirgenmesi sonucu mavimsi renk değişimi izlenir; buna siyanoz adını verilir - Lokal konjesyon: İzole venöz obstrüksiyonda gelişir; - Trombofilebit - Tansiyon aletinin

şişirilmesi

sonucu kolda

- Sistemik konjesyon: İki önemli formu vardır;

(§-

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Sol kalpyetmezllği İlk klinik bulgusu dispnedir ve akciğerde konjesyon gelişimi ile karakterizedir.

-Akut pulmonel konjesyon (erken evre) -Kronik pulmonel konjesyon (ileri evre; alveolar septalarda kalınlaşma; fıbrozis; alveollerde hemosiderin yüklü makrofajlar - kalp -Akciğerde yaygın

Sağ

hatası

hücresi -)

hemosiderin birikimi ve fıbrozis; akciğerin kahverengi dönemi olarak adlandırılır (son evre)

kalpyetmezliği

İlk klinik bulgusu ödem (hasta ayakta ise pretibial; yatıyor ise sırtta ödem)

Tüm vücutta konjesyon izlenir ancak en ağır etki karaciğerde saptanır. -Akut hepatik konjesyon; zon 3 (santral bölge) yerleşimli hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma -Kronik pasif konjesyon; zon 3'deki hepatositlerde nekroz, zon 1-2'deki hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma gelişir

bu aşamada "nutmeg" veya "muskat" karaciğer olarak adlandırılır

-Uzun süreli konjesyonlarda son aşamada "kardiyak siroz" gelişir Hemoraji: • Peteşi: 1-2 mm çaplı kanamaları tanımlar.

- Düşük trombosit sayısı, trombosit fonksiyon bozukluğu (en sık, en tipik neden) - Lokal olarak intravasküler basınç artışı (konjesyon gibi) - Nadiren pıhtılaşma faktör defektlerinde izlenir . • Purpura: Çapı 3 mm ' den büyük ya da eşit olan kanamaları tanımlar.

- Vaskülitler (en sık, en tipik neden) ; özellikle lökositoklstik vaskülit nedenli -Travma - Artmış vasküler frajilite, amiloidoz gibi • Ekimoz: 1-2 cm. çapa ulaşan kanamaları tanımlar.

- Travma (en sık, en tipik neden) Hematom: Kanama doku içinde birikip kitle oluşturur ise hematom adını alır.

- Büyük damar rüptürleri (dissekan aort anevrizma rüptürü gibi) - Hemofili

Hemostaz A. VASOCON STRICTION Endot helıum

Ba semenı

Endothelin release causes vasoconstriction

8 . PAIMARY HEMOSTASIS membrane Aneriole smoolh muscle

! ==EE:iiZ

vasocons tricıi on

PATOLOJİ

C. SECONDARY HEMOSTASIS

0.

THROMBUS AND ANTITHROMBO TIC EVEN TS

Trappedneutrophil Trappedred

bloodceHs

Fibrin

Normal hemostaz silreci Hasar

•

Damarlarda vazospazm (endotelin ve nörolojik faktörler nedenli)

•

Endotel hasarı var ve kan ile kollajen karşılaşmış ise

•

Çevre endotellerde Weibel-Palade cisimlerinden salınan (histamin ve trombin nedenle) vWF'ün kan içine (ortama) atılması vWF'ün kollajen ile karşılaşıp ona sıkıca tutunması

•

Trombositlerin direkt kollajene (Glikoprotein Ia-Ila

reseptörü ile / adezyon) ya da tercihan vWF'e (Glikoprotein Ib-IX reseptörü ile / adezyon) yapışması; trombosit adezyonu (Primer hemostaz)

• • • • •

Trombosit kaynaklı tromboksan A2'nin salınımı ve hasarlı damarda vazokonstriksiyonun devam etmesinin sağlanması Trombositlerin üst üste yığılırken birbirlerine fosfolipit

bağlarla

(fosfolipid kompleksler) bağlanması

Trombositlerin adezyon sonrası aktive olarak granüllerini ortama salması (ADP ve Ca++gibi) ; (trombositin sekresyorıu) Kollajen ile karşılaşarak aktive olan Hageman faktör üzerinden başlayan pıhtılaşma faktörlerinin fibrine kadar ulaşan aktivasyonu ve trombositlerin üzerlerinde oluşan fibrine tutunmaları (Glikoprotein Ilb-Ilia reseptörü ile / agregasyon);

trombosit agregasyonu (sekonder hemostaz) Fibrin+ trombosit kümesinden oluşan pıhtının hasarlı bölgeyi kaplayan pıhtı gelişimi (Genellikle içine kan elemanlarını da alır) Pıhtının

Faktör XIIIa

•

retraksiyonu

ile çapraz bağlar oluşturularak fibrinin sağlamlaştırılması İnsolubl fibrin pıhtısının oluşumu

(trombüs) Damarın onarılması

ve

•

pıhtının

eritilmesi (t-PA ile)

• Trombüsün oluşum sürecinde trombositin yaptığı işlem primer hemostaz; pıhtılaşma faktörlerinin trombositler ardından yaptığı işleme ise sekonder hemostaz adı verilir .

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Primer ve sekonder hemostaz defektleri arasındaki farklar

Bulgu Travma sonrası kanamanın başlaması

Sekonder hemostaz defekti

(trombosit defektleri)

(plazma protein defektleri)

Hemen

Geç (saatler-günler sonra)

Yüzeyel (deri , mukozal membranlar , burun ,

Kanama alanı Fizik muayene

Primer hemostaz defekti

sindirim sistemi, genitoüriner sistem ) bulguları

Peteşi ,

ekimo z

Hematom , hemartroz

Aile hikayesi

Otozomal dominant

Tedaviye cevap

Kısa

sürede ; lo kal

Derin (eklem , kas, retroperiton)

Otozomal ya da X'e

basınç u ygulaması

etkil i

bağ l ı

resesif

Uzun sürede ; sistemik tedavi gerekli

Trombüsün gerektiği yerde gerektiği kadar yapllmas1m sağlayan faktörler

1

2

3

4

5

Bileşenler

Etki

Karaciğer tarafından

Endotel yüzeyinde faktör IXa, Xa, Xla ve Xlla'yı bloke eder;

üretilen ve dolaşan kanda bulunan antitrombin 111 , endotel tarafından üretilen ve endotel hücre yüzeyinde bulunan heparin benzeri moleküle sürekli bağlanır

Hasarlı bölge çevresindeki normal endotel hücrelerinin yüzeyinde bulunan trombomodülin , hasar alanında sürekli üretilen ve kalsiyum yardımı ile fibrime dönen trombin (faktör lla) ile bağlanır

Patoloji

Bu mekanizma normal endotel yüzeyinde trombüs gelişimini önleyen en önemli mekanizmadır Trombin-trombomodülin beraberliği kanda bulunan protein C'yi aktive eder ve protein C'de, faktör Va ve faktör Vllla ' yı yıkar

Bu mekanizma trombüsün hasarlı bölgeye sınırlı kalmasını sağlayan en önemli mekanizmadır

Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen PGlı ve NO

Vasodilatasyon Trombosit adezyonunu engellerler

Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen t-PA

Endotelin üzerinde eritir

Karaciğerde üretilen ve dolaşan kanda bulunan plazminojen ; Hageman faktör , t-PA ve trombin üzerinden plazmin 'e çevrilir.

Plazmin, pıhtı oluşum sürecinde fazladan üretilen tüm ürünleri yıkar

gerektiğinde

Trombinin hemostazsürecindekirolü - Fibrin oluşumu - Trombosit agregasyonu, TXA2 üretimini

uyarır

- Nötrofil adezyonu - Monosit aktivasyonu - Lenfosit aktivasyonu - Endotel aktivasyonu; t-PA, PGI2, NO üretimi - Monosit ve endotel hücrelerinden PDGF üretimin i arttırır·

damar düz kas roliferas onunu u ar

oluşan

trombüsü

Nefrotik sendrom hastalarında idrarla antitrombin 111 nedeni ile bu mekanizma verimli çalışamaz hale gelir ve hastalarda venöz trombüs gelişim riski artar atılan

Faktör V Leiden mutasyon hastalarında bulunan mutasyone faktör V, protein C'ye dirençlidir ; ve hastalarda protein C çalışmaz.

PATOLOJİ

Trombositler Yüzey reseptörleri Glikoprotein

lb-lX (Gplb-lX)

Trombositin vWF tutunmasını

Glikoprotein

llb-llla

Trombositin fibrinojene

Glikoprotein

la-lla (a2B 1)

(Gpllb-llla)

Trombositin kollajene

sağlar

tutunması

(adezyonda görev alır)

(agregasyondagörev alır)

tutunmasını sağlar

(adezyon)

Sitoplazmik özellikleri Faktör XIII Trombosit

Fibrini stabilize eder kaynaklı

endotel

büyüme faktörü

Endotel hücre proliferasyonunu uyarır · Adezyon molekülleri

taşır

bunlar; membranlanndaki P-selektin, fibrinojen, fibronektin

ve vWF, platelet faktör 4

Alfa-granülleri

· PDGF ADP, ATP, iyonize kalsiyum, histamin, serotonin ve epinefrin içerirler.

Delta-granüller

Defıcttnıcy:

Glanzmam th rombastlienıa

t --

Gpllb-llla ~ ı:cmpiex

Trombosit fonksiyon bozukluklan

Pıhtının gelişJın

sürecindetrombosttteüç temelaşama söz konusudur:

1- Trombosit adezyon: Her ne kadar trombositlerde direkt kollajene

bağlanma

reseptörleri (Gp la ve lla) varsa da

ve fıbronektine bağlanabilseler de vWF yardımı ile adhezyon (çok daha stabildir) çok daha önemlidir. Trombosit vWF'e Gplb reseptörü ile tutunur. Bu aşamada iki konjenital hastalık bilinmektedir: vWF eksikliği (hastalığı) ve trombositlerde vWF ile bağlantıyı kuran (ya da adhezyonu oluşturan) glikoprotein Ib reseptör eksikliği (Bemard-Soulier sendromu). Bu iki hastalık sonucunda trombosit adezyonu yani trombosit fonksiyonu bozulur ve bu nedenle kanama zamanı uzar ve kanama bozukluğu gelişir. Bernard-Soulier sendromu dev trombositlerin varlığı ile karakterizedir . • vWF eksikliği kanamaya neden olan en sık izlenen genetik hastalıktır. Çoğunlukla otozomal dominant geçişlidir. Trombositlerin vWF olmasa da kollajene ve fıbronektine tutunabilme yetenekleri olduğu için hastalarda ağır kanamalar izlenmez. Ancak laboratuar sonuçlannda hem kanama zamanı (trombosit fonksiyonu yani adezyonu bozuk) hem de PTT'de (vWF, kanda faktör VIII; taşımakla görevlidir ve vWF yokluğunda faktör VIII hızla yıkılır; bu nedenle vWF eksikliği hastalannda laboratuarda faktör VIII eksikliği tablosu oluşur) uzama izlenir.

TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ

• vWF'nin yüksek molekül ağırlıklı multimerlerinin normal bir proteolitik yol üzerinden küçük formlara ayrılması gereklidir; bu süreçte oluşan bozukluklar dolaşımda anormal trombosit agregasyon bozukluklarına yol açar ve klinikte trombotik trombositopenik purpura (TIP) olarak adlandırılır.

2- Trombosit sekresyonu: Adhezyonu takiben trombositlerdeki a ve y granüller ortama boşalır. Granüllerden salınan kalsiyum koagülasyon faktörlerinin aktivasyonu için (Hageman faktör tarafından aktiflenen) gereklidir ve ADP trombosit agregasyonunu

uyarır.

TXA2 damarda ilk planda endotelin nedeni ile gelişen vazokonstrüksiyonun devamını sağlar.

3- Trombosit agregasyonu: Trombositin trombosit agregasyonunun

gelişiminde

rol

fıbrinojene tutunmasını tanımlar

ve ADP, seratonin ve TXA2

al ı r.

Tronbositin fıbrine bağlanması yüzeyindeki glikoprotein reseptörlerince sağlanır (Gpllb-lIIa)

ve bu reseptör büyük

agregatların oluşumu için gereklidir. Gpllb-IIIa 'nın yokluğu ya da inaktive olması ile gelişen trombosit agregasyon bozukluğu

Glanzmann trombastenisi

adını alır.

Trombosit

bozuklukları

fonksiyon

3- Trombosit degranülasyon (sekresyon)

2- Agregasyon bozuklukları:

1- Adezyon bozuklukları:

bozuklukları :

• Genetik - Okülokutanöz albinizm (Hermansky-Pudlak send.)

• Genetik

• Genetik

Chediak-Higashi sendromu

- Bernard-Souer sendromu

- Glazmann trombastenisi

Ağır delta granül eksikliği (storage pool hastalığı)

- von Willebrand hastalığı

- Afibrinojenemi

Kombine a ve

o granül eksikliği

(gri trombosit

sendromu) Scott sendromu

•

•

Kazanılmış

Kazanılmış

Fibrin - Üremi -

Kazanılmış

yıkım

•

- Kardiyopulmoner bypass

inhibisyonu

- Myeloproliferatif

von-Willebrand

Disproteinemiler

hastalığı

Bernard-Souer

trombastenisi

Gpllb-llla

sendromu

Gplb-lX tutunması

• Trombosit in fibrinojene

Defekt

hastalıklar

- İlaçlar (aspirin ve diğer NSAİ)

İlaç yan etkisi

Glazmann

Kazanılmış

ürünlerinin

sağlar

, Trombositin vWF tutunmasını sağlar

• Agregasyonda bozukluk

• Adezyonda bozukluk

, Primer hemostaz defekti

• Primer hemostaz defekti

Trombosit 100.000'den az olabilir

Normal sayısı

Dev trombositler

Periferik yayma

Trombositlerde

kümeleşme

yok

Dev trombositler

Kanama zamanı

Uzun

Uzun

PTT

Normal

Normal

PATOLOJİ

Endotel hücreleri fonksiyonları

Hemostaz sürecinde endotel hücresinin

• PGl2 ve NO; vasodilatasyon , trombosit adezyonunu inhibe ederler

• Endotel hücreleri

aynı

zamanda adenozine difosfataz enzimi üretirler ki bu

ADP'yi yıkarak trombosit agregasyonuna engel olur. a-Antitrombosit etki • Endotel hücresinin kendisi, trombositlerin kollajene

ulaşmasını

engeller.

• Endotel hücreleri trombine (trombositlerin en kuvvetli aktivatörü) bağlanır

ve

aktifleşmesini

önler.

• Heparin benzeri molekül; Endotel yüzeyinde bulunur ve

ve

dolaşan

kanda bulunan antitrombin 111ile

birle şir

karaciğerde

üretilen

ve faktör Xa ,Xla, Xlla ve

IX inakt ive eder . Endotelin

b-Antikoagülan etki

• Trombomodülin; Trombomodülin trombinle bağland ı ğında protein C

akti vasyonunu ba ş lat ı r . Protein C, faktör Va ve Vllla ' yı

ürettiği

oluşumunu

antitrombotik (pıhtıya

• Doku faktörlerinin plazma inhibitörleri (TFPI), endotel

engel

ortamda

pıhtı

tarafından

sekrete

edilir ; faktör Xa ve doku faktö rü-faktör Villa kompleksini inaktive eder .

olan) maddeler

y ı k ara k

inhi be eder.

c- Fibrinolitik etki

• Çevre endotellerden salınan t-PA ile sağlanır Heparin--lıke

molecule

rıssue

tactor

ThrombOmoô.ılin

Thrombin receptor

pathway inhibttor

lnactivates tissue tacıor-Vlla compleııes

l

Protein C ..!.., Active ~ein (requires pro tein S) ınaotivaıes

Endotelin ürettiği

C

factors Va end Villa

a-vWF b- Endotelyal hasar sonucu ortaya

çıkan

subendotelyal alandaki kollajen

protrombotik (pıhtıyı kolaylaştıran)

maddeler

c- Endotel hücrele ri özellikle bakteriyel endotoksin ler ve sitokinler (TNF ve IL-1) etkis iyle tromboplastin i (doku faktörler i , Fili) sentezlerler . Ekstrinsik

pıhtılaşma

yolunu aktive eder

d- Son olarak endotel hücreleri plazminojen aktivatör inhibitörünü (PAi) sentezlerler

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

TROMBÜS Trombüs nedenleri Arteriyel trombüsler

sıklıkla

endotel hasanna sekonder gelişir

• Ateroskleroz (endotel hasan nedenli trombüslerin en

sık

nedeni)

Endotel hasan • Vaskülit , travma .

Homosisteinüri , hiperkolesterolomi , sigara içindeki toksinler , hipertansiyon , immünolojik reaksiyonlar (vaskülit) ve bakteri toksinleri

Venöz trombüsler

sıklıkla

staza sekonder gelişir

- Uzun süreli yatak istrehati Normal kan

akımında

değişiklik

sonrası

diz üstü derin venlerde trombüs

gelişimi

(en sık neden)

• Ülsere aterosklerotik plaklarda oluşan lokal türbülans sonucu

. Anevrizma duvannda, mitral kapak stenozuna sekonder atriyal dilatasyonda, miyokard enfarktüsü nedeni ile kontrakte olamayan kalp

kasında

trombüs

gelişimi

· Polistemi gibi hiperviskozite sendromlannda kan yoğunluğunun artışı ve kan akımında yavaşlama, · Orak hücreli anemi Kan komponentlerinin • Genetik nedenli hiperkoagülabilitenin en

değişimi

(Hiperkoagülabilite

olgularda özellikle 50 yaş

)

altı

sık

nedeni Faktör V mutasyonu (Leiden mutasyon'dur . Bu

derin ven trombüsü riski yüksektir.

Hiperttoagülabilitetablolan - Faktör V mutasyonu (en sık) · Protrombin gen mutasyonu Sık

nedenler

- Metiltetrahidrofolat

gen mutasyonu

- Faktör VIII, IX, XI ve fibrinojen seviyelerinde Primer (genetik) nedenler · Antitrombin III defekti - Protein C ve protein S defekti

Daha nadir nedenler

· Fibriniolizis defektleri · Homozigot homosistinüri

Trombozisiçinyüksekrisk faktörleri

Sekonder (edinse!) nedenler

Trombozisiçindüşük riskfaktörleri

- Uzun süreli yatak istirahati

- Kardiomiyopati

- immobilizasyon

- Nefrotik sendrom

· Myokard infarktüsü

• Hiperöstrojenik durum (gebelik) kullanımı

• Atrial fibrilasyon

• Oral kontraseptif

- Doku hasarları (cerrahi, yanık, fraktür)

• Orak hücreli anemi

• Maligniteler

· Sigara kullanımı

- Protez kalp kapakları · Oissemine intravasküler koagülasyon · Heparin induced trombositopeni - Antifosfolipit antikor sendromu

artış

PATOLOJİ

Arteriyel ve venöz trombüsler arasındaki farklar Arteri yel trombüs

Ven öz t romb üs

Sıklıkla

koroner, serebral ve femoral arterde izlenir

Sıklıkla

endotel

hasarını

takiben

oluşur;

En sık diz üstü derin venlerinde izlenir

en sık neden atherosklerozdur

Sıklıkla stazı

takiben

oluşur;

en

sık

uzun süreli istrahat

sonrası

diz üstü

derin venlerde izlenir Damar

duvarına sıkıca

(endotel

hasarı

tutunur

Damar

sonucu kollajene direkt

yapıştığı

için)

duvarına zayıf

(net endotel

tutunur

hasarı bulunmadığı

için)

Tromboemboli riski yüksek değildir, ama vardır

Tromboemboli riski yüksektir

Gri-beyaz renktedir

Kırmızı

renktedir (hemorajik trombüs)

Değişik

oranda

Genellikle

tıkayıcıdır

tıkayıcıdır

Kan akımının aksi yönünde büyür

Kan akımı ile

Arteriyel trombüs:

Venöz trombüs:

- Neden: Endotel

hasarı,

hiperkoagülabilite

- Aspirin ve diğer trombosit agregat inhibitörleri

- Yeri: Diz üstü derin venleri, diğer

oluşumunu

önler

- Antikoagülanlar {heparin ve warfarin)

Trombüsün Sıklıkla

yönde büyür

- Neden: Staz, hiperkoagülabilite

- Yeri: Elastik ve musküler arterler (atheroskleroz)

Mural trombüs

aynı

kalp içi ve aort

duvarı

oluşumunu

önler

çeşitleri

gibi lümenin

saptanan, duvara sıvanmış tarzda,

yassı

geniş olduğu

trombüsleri

ve/veya anevrizmatik lezyonlarda

tanımlar

Mural trombüs gelişimi beklenen tablolar;

- Anormal myokardiyal kontraksiyon (aritmi , dilate kardiyomyopati , myokard infarktüsü) - Endomyokardiyal hasar (myokardit , katater

travması)

- Aortta ülsere aterosklerotik plaklar - Aort

anevrizmaları

Zahn çizgileri; Trombüste makroskopik ve mikroskopik olarak görülebilen laminasyonu tanımlar Zahn çizgileri

- Soluk tabaka; trombositler ve fibrinden - Koyu tabaka; eritrositlerden zengindir Mural trombüste tipik olarak

Mikotik anevrizma

saptanır

aksine postmortem trombüste

oluşmaz

İnfeksiyon nedenle gelişen ya da infekte olmuş anevrizmayı tanımlar

Mikotik anevrizma gelişimine en sık neden olan

hastalık;

infektif endokardit

Emboli riski yüksek venöz trombüslerdir Uzun yatak istrehati

sonrası sıklıkla yaşlı

popülasyonda izlenen, pulmonel emboli

gelişimi

Diz üstü derin venlerinde

kor pulmonale) ile ölüm nedeni olabilen tablodur

trombüs

-Uzun süreli yatak istrehati gerektiren süreçler , gebelik ve postpartum periyotta risk artar -Paroksismal noktürnal hemolobünüri ve faktör V Leiden mutasyon grubunda izlenebilir.

hastalarında

genç yaş

(akut

Emboli riski Yüzeye! venöz trombüsler

düşük,

venöz trombüslerdir.

Özellikle diz altında sık Lokal konjesyon, Tümöre

eşlik

ağrı ,

hücreler

sendromu/fenomeni

buna bağlı

gelişen

üretilen prokoagülanlar (müsin gibi) nedeni ie artan tromboemboli riski ve tanımlar

adenokarsinomlarıdır

akciğer adenokarsinomları

Bütün vücutta mikrosirkülas yon içinde

(DİK)

nedeni

migratuar trombofilebit + marant ik endokarditi

En sık neden pankreas duktal Mide, kolon ve

Yaygın damar içi pıhtılaşma

duyarlılık

eden inflamasyon ve koagülasyon faktörleri (doku faktörü, faktör VIII) ve tümöral

tarafından

Trousseau

hassasiyet, ödem, infeksiyona

gibi müsin üreten tüm karsinomlarda

yaygın

- Pıhtı oluşumu ile giden DİK tablolan:

fibrin trombüslerinin

gelişebilir

oluşmasını tanımlar

Uzun sürede yavaş yavaş gelişen tablolar ; örnek ölü

fetüs retansiyonu ve kanserler - Kanamaya meyil ile giden DİK tabloları : Kısa sürede ve hızla gelişen tablolar ; örnek amniyon sıvı

embolisi , endotoksik

şok

Damar duvarına tutunmaz Postm ortem trombüs

Zahn çizgisi içermez Jelatinöz

yapıda

olup , alt

yarısı

koyu kırmızı , üst

parçası sarı

(chicken fat) renktedir

Kalpte trombüs gelişimi

Non-bakteriyel trombotik endokardit nedenleri

- En sık aort kapak tutulur

Marantik endokardit

Trousseau sendromu

(non-bakteriyel endokardit en sık

- Sıklıkla asemptomatik (en sık marantik endokardit nedeni)

neden)

-

Kapağın

hareketli uç kısmında vejetasyonla r

- En sık mitral kapak tutulur Libman-Sacks

SLE

- Sıklıkla asemptomatik -

Kapağın

hareketli uç kısmında ve her iki

yüzünde vejetasyonlar - En sık triküspit kapak tutulur Akciğer

Karsinoid sendrom

ve sindirim sistem i

nöroendokrin tümör leri

- Sıklıkla asemptomatik -

Kapağ ı n tamamı

ve her iki yüzü tutulur

Bakteriyel endokardit nedenleri

Akut romatizma! İV ilaç kullanımı

ateş

En sık mitral kapak üst yüz, hareketl i uç kısımlar; ikinci sırada aort kapağı En sık triküspit kapak tutulur

PATOLOJİ

Kalpte trombüs gelişimine en sık neden olan tablolar: - Atriyal fibrilasyon (kalp içinde tro mbüs gelişme olasılığı en yüksek hastalık)

- Miyokard infarktüsü, kardiyomiyopati , bakteriyel endokardit • Sol ventrikülde mural trombüs gelişimine en sık neden olan hastalık; miyokart enfarktüsü • Sol atriyumda mural trombüs • Tipik olarak kalpte

gelişen

gelişimine

en sık neden olan

hastal ı klar;

mitral stenoz ve atriyal fıbrilasyon

trombü sler "mural trombüs " formundadır

Trombüsün sonuçları Trombüs büyüyebilir (trombüsler daima kalbe doğru büyür) gelişimi)

Embolize olabilir (tromboemboli Çözünebilir(trombolizis) Organizasyon(fibrozis

gelişimi)

ve rekanalizasyonagidebilir . Organize trombüs

EMBOLİ NEDENLERİ Emboli Uzamış

yatak istirahati en önemli risk faktörüdür

%95 diz üstü derin bacak venlerinden

kaynaklanır

Tromboembolizmin sonuçları, embolinin boyutuna bağlıdır; %5 olguda akut ölüm; %60-80 olguda sessiz

Pulmonel emboli

seyir; %10-15 olguda akciğerde hemorajik enfarkt sonucu ani başlayan hemoptizi , dispne izlenir. Akut kor pulmonalenin en Akciğerde infarktların

sık

%75'i alt

nedenidir lobdadır

ve

çoğu multipldır

dispne izlenir. Arteriyel

Paradoksalemboli

ya da venöz sistemde karşı

defeklerden

oluşan

bir trombüsün kalpte ki atri yal ya da vent riküler septal

tarafa geçmesini tanımlar

Tipik örnek ; dizüstü venlerden kaynaklanan pulmonel em bol ide, trombüsün kalpte sol tarafa geçerek, sistemik

dolaşıma

girmesi ve beyinde orta serebral arterde

%80 intrakardiyak murat trombüslerden - En sık neden sol ventrikül duvar

Sisemik tromboemboli

kaynaklanır;

atılan

trombüsü

tanımlar .

infaktları

İkinci en sık neden sol atriyel dilatasyon , fibrilasyon

Sistemik tromboemboli;

%75 alt ekstremeteye ; en sık femoral arter %10 beyine ; en Aterom

Kolesterol embolisi

kalpten aorta

tıkanık l ık oluşturmasıdır .

sık

plakları

oluşturduğu

Klinikte en

orta serebral artere gider

içinde biriken ekstrasellüler

emboliyi

sık

çıkı ş noktasını tıkar

lipid korun,

tanımlarlar

renal arter aterom

plaklarında

izlenir

plağın

patlaması

ile kan içine girerek

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

Sıklıkla

uzun kemik

kırıklarından

sonra gelişir

Tipik olarak travmadan 1-3 gün sonra ani başlayan taşipne, dispne, ve taşikardi ile karakterizedir. Yağ

- kemik iliği

Peteşiyal

embolisi

Yağ

tipte deri döküntüleri tabloya eklenebilir (%20-50 olguda)

embolisi

gelişimi

pulmonal yetmezlik , nörojenik semptomlar , anemi, trombositopeniye neden

olabilir. Deri döküntüleri ve hızla

gelişen

trombositopen i

tanı amaçlı kullanılabilir

Pulmonel damarlarda tıkanmanın yanı sıra yağ asitlerinin akciğerde endotel hücreleri üzerine toksik etki göstermeleri de etkilidir. Tanı

için taze akciğerin frozen doku kesitlerine yağ boyası (oil red O, Sudan black) uygulanır

Dolaşan

kan içinde gaz baloncuklannın va rlığı ile karakterizedir.

Cerrahi olarak ya da göğüs

trav ması

ile hava kana girebilir

Klinik bulgu için en az 100 ml. hava gerekir.

Hava embolisi

- Özel bir formu dalgıçlarda görülen dekompresyon hastalığıdır (Caisson hastalığı). Burada tipik olarak gaz embolileri (vurgun olarak bilinir ve azot nedenlidir) kemiklerde multipl iskemik nekrozlara neden olur , en sık femur , tibia ve humerus etkilenmesi beklenir. %80 ölümle Gelişmiş

ülkelerde maternal ölümlerin en

sonrası

Emboli

Amniyotik

sonuçlanır

hastada ani ve

ağır

sık

nedenidir

dispne, siyanoz,

şok,

nörolojik bulgular ve koma gelişimi izlenir; hasta

bu krizi atlatırsa DİK ve pulmoner ödem gelişerek kaybedilir.

sıvı

Anne ölümünün major nedeni DİK gelişimidir

embolisi

DİK gelişimi için amniyon sı vısındaki trombojenik maddeler (özellikle tromboplastin; Sıklıkla

plasenta zarlannda bir

yırtık

ya da uterus venlerinde rüptürü takiben

faktör 111)rol oynar

gelişebilir .

Otopside annenin pulmoner damarları içinde , çocuğa ait (amniyon sıvısı içine dökülmüş) skuamöz hücreler , lanugo tüyleri , verniks caseosa yağının ve fetal müsinin bulunuşudur .

INFARKTÜS - İnfarktüsün en sık nedeni tromboembolidir.

- İnfarkt alanında baskın histolojik görünüm iskemik koagülasyon nekrozu ; beyinde gelişen infarklarda ise likefaksiyon nekrozudur . Hemorajik infarkt < --~

- Venöz oklüzyonlar (over ve testis torsiyonu)

- İnfarkt bölgesinde kan toplanmasına izin veren gevşek yapılı organlarda (akciğer, barsak

Uver

Lung

Y

gibi) -

Akciğer, karaciğer

ve barsak gibi çift sistemden kan alan organlarda

- İnfarkt öncesinde konjesyonu olan dokularda (venöz kan akımının birikmesi nedenli} - İnfarkt alanına , infarkt geliştikten sonra tekrar kan akımının sağlandığı durumunda (arterial tıkanma sonrası

- Her infarkt

anjiop lasti yapılması)

başlangıçta

(çok

kısa

bir süre de olsa), infarkt

alanındaki

kanama nedeni ile

hemorajiktir - Beyinde, kalp kaynaklı multipl emboli

sonrası gelişen

infaktlar hemorajik tiptedir .

Hemorajik infarkt örnekleri

PATOLOJİ

Soluk infarkt

- Solid (sert) ve endarter

tarzı

kanlanan organlarda

- Demarkasyon hattı; infarktı takiben 1-3 günde gelişi r .

-

Canlı

ve ölü doku

karşılık

arasındaki sınırda

gronülasyon dokusu karşılık

gelen, beyaz renkte bir hatta

gelişiminin

erken dönemlerine

gelir .

- Böbrek, dalak ve kalp soluk infarkt için en iyi örneklerdir .

- Retina ve safra kesesi infarktları da soluk infarkt - Beyinde, aterosklerozu takiben

gelişen

yapısındadır .

tek tromboemboli

sonrası

infaktlar soluk tiptedir. Soluk infarktüste

Septik infarkt

-

Sıklıkla

infektif endokardit

Demarkasyon

kaynaklıdır .

hattı

- İnfarkt alanında bakteriyel infeksiyon ve apse gelişimi ile bir aradadır.

Şok - intrensek miyokard hasarı sonrası kalbin pompalama gücünün azalması • Myokard infaktüsü

• Miyokard infaktüsü gibi

• Ventriküler rüptür

-

Kardiyojenik

• Aritm i

şok

Dışarıdan

kalbe

ba sı ol mas ı

• Kalp tampona d ı gibi

• Kalp tamponadı

- Kalp çık ı şında obstrüksiyon

• Pulmonel emboli

• Aort

Hipovolemik

Ağır sıvı kaybı;

şok

- Kanama, kusma, ishal, yanık lar ve travma gibi

d arlığı

gibi

- Kan ve plazma volümünde yetersizlik - Periferik vazodilatasyon,

- Ağır mi kro biyal infeksiyon (bakteri ve mantar Septik şok

varlığı

- Yaygın endotel

kanın

göllenme si

hasarı

- Lökosit nedenli hasar

nedenli) - Süperantijenler (toksik

şok

sendromu gibi)

- DİK gelişimi - Sitok in

Nadiren ise anestezik ajanlar ve spinal kord

hasarlarını

takiben "nörojenik

kaska tlarının

şok" gelişebilir.

aktivasyonu

Temel neden damar tonu sunda

kayıp

ve

kanın

periferik göllenmesidir .

-

Ayrıca

tip 1 aşırı

duyarlılı k

reaksiyonu olarak

karşımıza çıkan "anafılaktik şok"

sistemik vazodilatasyon ve

artmış

permeabilite ile karakterizedir .

Septik şok gelişim süreci Endotoksin ve

diğer

mikrobiyal maddelerin

serbestleşmesi sonrası beş farklı

yol üzerinden organlarda yetmezlik

gelişebilir:

İnflamatuvar ve anti-inflamatuar cevaplar; Mikrobiyal hücre duvar bileşenler i nin immün sisteminin hücrelerindeki reseptörleri

etkileyerek proinflamatuar

yanıtları

- Sepsiste inflamasyonu bağlanmasıdır; ayrıca

tetiklemesin i tanımlar .

başlatan

"pathogen-associated

molecular

patterns"

(PAMPs)

in

Toll-like

G protein reseptörler i ve C tipi lektinler de tet i ği çekebilir .

- Akut aşamada TNF, IL-1, IFN-y, IL-12 ve IL-18'in yanı sıra "high-mobility group box 1 protein" (HMGBl} üretilir.

C-reaktif protein ve prokalsitonin (septi k şok göstergesi olarak

kullanılır)

gibi akut iltihap

markerları yükselmiştir.

reseptörler

TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ

- Kompleman kaskadı ; hem anafilotoksinlerin (C3a, CSa), kemotaktik fragmanların (CSa) ve opsoninlerin (C3b} üretimiyle sonuçlanan plazmin'in proteolitik aktivitesi yoluyla hem de mikrobiyal b i leşenler tarafından aktifleştirilir . - Buna ek olarak, mikrobiyal bileşenler pıhtılaşmayı direkt olarak faktör XII vasıtasıyla ve değiştirilmiş endotel fonksiyonu yoluyla

dolaylı

olarak aktive edebilir .

- Sepsisle başlayan hiperinflamatuar durum , hem doğuştan hem de adaptif bağışıklık hücrelerini kapsayan karşı düzenleyici immünsüpresif

mekanizmaları

Bağışıklık bastırma

tetikler . (THl) ila anti- inflamatuar (TH2) sitokinlere geçiş, anti -

için öngörülen mekanizmalar, proinflamatuar

inflamatuar mediyatörlerin

üretilmesi (örneğin çözünebilir TNF reseptörü , IL-1 reseptör antagonisti ve iL -10), lenfosit

apoptozu, apoptotik hücrelerin immünosüpresif etkileri ve hücresel anerjinin indüklenmesidir . Bazı

hastalarda

karşı

süperenfeksiyonlara

düzenleyici mekanizmalar inflamatuar

duyarlı

cevap l arı aşar

ve sonuçtaki

bağışıklık bastırma

bu

hastaları

hale getirir .

Endotel aktivasyonu ve yaralanması; Sepsis ile ilişk i l i pro inflamatuar durum ve endotel hücre aktivasyonu damarlarda geçirgenliği arttırır

ve ağır doku ödemine neden olur .

Bu değişiklik doku perfüzyonunu engeller ve intra venöz s ıvıl ar l a Aktive olan endotel

aynı

hasta yı

deste kleme g i r iş imleriyle daha da kötüleşebilir .

zamanda vasküler düz kas gevşemes i ne ve sistemi k hipotan siyona

vazoaktif enflamatuar mediyatörlerin

(örneğin

C3a, CSave PAF) üretimini

kat k ıda

bulunabilen NO ve

diğer

arttırır .

Prokoagulan tablo oluşumu; Sepsis koagülasyon lehine olacak şekilde birçok faktörün ekspresyonunu değ i ştirir .

- Proinflamatuvar sitokinler, monosit ve muhtemelen endotel hücreleri

tarafından

doku faktörü üretimini de arttırır ve doku

faktörü yol inhibitörü, trombomodulin ve protein C gibi endotel anti-koagülan faktörlerin üretimini Aynı

zamanda plazminojen aktivatör inhibitörü-1 ekspresyonunu

Ağır

doku ödemi, küçük damarlar seviyesinde kan akışını

azaltır

arttırarak

azaltır.

fibrinolizi durdurur .

ve staz oluşur.

- Tam gelişmiş DİK tablosunda koagülasyon faktörleri ve trombosit tüketimi o kadar fazladır ki, bu faktörlerin eksiklikleri eş zamanlı

kanama ve hemorajiye neden olur .

Metabolik anormallikler; Septik hastalarda insülin direnci ve hiperglisemi gözlenir.

TNF ve IL-1 gibi sitokinler , stres

kaynaklı

hepsi glikoneogenezi yönlendirir. dokulardaki insülin direncini

aynı

Aynı

salınımını bastırırken karaciğer

ve

diğer

anda teşvik ederler .

Hiperglisemi , nötrofil fonksiyonunu molekül ekspresyonuna neden

hormonlar (glukagon, büyüme hormonu ve glukokortikoidler gibi) ve katekolaminlerin zamanda, proinflamatuvar sitokinler insülin

düşürerek

bakterisidal aktiviteyi

baskılamakta

ve endotel hücrelerinde

artmış

adezyon

olmaktadır .

Hücresel hipoksi ve azaltılmış oksidatif fosfor ilasyon artmı ş laktat üretim ine ve lakti k asi doza yol açar. Organ disfonksiyonu; Sistemik hipotansiyon, interstisyel ödem ve küçük damar trombozu , oksijen ve besin maddelerini

dokulara

girişini

engeller ve oksidatif stres sonucu

oluşan

mitokondriyal hasar oksijen

kullanımını

bozar.

Yüksek seviyedeki sitokinler ve sekonder mediyatörler miyokard kontraktilitesini ve kalp debisini permeabilite ve endotel

hasarı

Sonuç olarak , bu faktörler, birden fazla uğramasına

azaltır

ve

artmış

vasküler

ARDS'ye neden olabilir . organın,

neden olabilir ve ölümle sonuçlanabilir .

özellikle de böbreklerin ,

karaciğerin , akciğerlerin

ve kalbin

başarısızlığa

PATOLOJİ

Procoagotant

t TF

t PAl-1

1 TFPI. llırombomo13

Hipokrom, mikrositik er:r.-ositler

Normal ya da yüksek

Normal

Normal

>13

Bazofilik noktalanma, mikrositik eritros itle r

Dü şük

Normal ya da yüksek

Düşük

>13

Hipokromi k, normositi k yada mikrositik eritrositler

Yüksek

Yüksek

Düşük

>13

Ring sideroblastlar

Normal ya da yüksek

Normal

Normal