Kentbilim Terimleri Sözlüğü [PDF]

Zitiervorschau

TÜRK DiL KURUMU VAYINLARI : 474

Bu sözlük Prof. Dr. Cevat Geray'ca incelenmiş, Terim Kolu görevU!erinden İsmail Ulçugür'ün emeğiyle baskı evresine getiril­ miştir.

İÇİNDEKİLER TERİMLER ÜZERİNE ÖNSÖZ

.................................................

..

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......

7 9

-

8 10

KISALTMALAR

11

SÖZLÜK

15 - 133

DİZİNLER (Eski Terimler Dizini, Almanca Dizin, Fransızc.sından ödüınç almış olan kimsenin, aldığı para:y:ı ne denli uzun bir süre içinde ve ne ölçüde artırarak geri ve­ receğini belirten koşullar. ödeme süresi [ es. t. Vade] [Alnı. Zahlungsfrist] [Fr. d elai de paiement] [ İng. delay of payment] : Konut edinmek amacıyla bir konut baınkasınıdan ödünç almış olana kimsenin ödeme koşullarından biri. ödence [es. t. tazminat] [Alın. Geschlossene Siedlung, Entscha­ d!igung, Haufensiedlung] [Fr. indemnite] [ İng. compensation] : Kamu yararı amacıyla, taşınmazı kamulaştınla:n kişiye, bu ıişlemi gerçekleştiren kamu kuruluşunun yasalar uyarınca ödediği para. ödünç ayırcası [es. t. ikraz fonu] [Fr. foııds d'emprunt] : Konut bankalarınca özel olarak kun.ılan ve konut edinmek isteyen­ lere kolay koşullarla ödünç vermekte kullanılan ayırca. ödünç tavanı [es. t. azami ikraz haddi] [Alın. Darlehensgrenze]

91

örneklemeli sormaca

[ Fr. plafond de pret] [İng. maximum loan ] : Bir !konut ban­ kasrnın, konut edinmek isteyenlere edineceği konutun bÜ(y'Ük­ lüğüne ve ederine göre yapabileceği en büyüık akça] yardım. ölü kent [Alın. tote Stadt] [Fr. ville morte, ville disparue] [ İng. ghost town, decayed town, necropolis] : Çevresinde değerli kaynaklar, örneğin maden tözü, bulunması nedeniyle kurulup hızla büyüyen, ancak bu kaynağın tükenmesiy1e sönükleşen ve tümüyle bir yana bırakılan kent. örgensel kent [es. t. organik şehir] [İng. organic city ] : Yirminci yüzyılın başında yaşamış kentbilimcilerin gelişti11dikleri bir ıkurama göre, doğuşu, büyümesi ve yaşamının sona ermesi bir canlı varlığınkine tıpatıp benz·eyen kentsel yerleşim yeri. örgütlü işleyim bölgesi [es. t. organize sanayi bölgesi] [Alın. Industriezone, industriel Estates ] [Fr. ensemble industriel, zone industrielle equipee] [İng. organized industr:ial district, industrial estate] : İşleyimin etk!inliğini ve kentte düzenli yer­ leşmeyi sağlamaik amacıyla, işleyim kuruluşlarının ulaşım, kentsel toprak, enerji, yakft, su, işlenmemiş ö:zıdek gibi alt­ yapı ve gereıksinme1eriyle ilgili lkolayhkları bir arada bulun­ duran, özel olarak tasarlanan ve düzentasarlaııda yer verilea bölge türü. örnek [ es. t. model] [Alın. Model!] { Fr. modele] [İng. model] : Bir kentin bugünikü durumu ve gelecekte alması istenen bi­ çim g& önünde tutularak, kentin oluşumunu biçimlendiren al­ maşrk etıkenleri sınamak ve hevbirinin davranışlarını önceden kestfrmek amacıyla kurulan simgesel denıklem. örnekkent [.es. t. model şehir] [İng. model city ] : Amer1ka Bir­ leşik Devletlerinde, kamunun desteğinde yerel yönetimlerden de yardım gören özel girişimcilerin gerçekleştıirdikleri orta büyüklükte ya da küçük kent türü. örneklem [es t. numune] [Fr. echantillon] [İng. sample ] : Her­ hangi bir evı:ıenin, incelenmek üzere seçilen parçası. örnekleme birimi [Fr. unite de sondage] [İng. sampling unit] : Herhangi bir evrenden örneıklem seçmede kullanılan, evreni oluşturan öğeleı:ıden biri ya da biı:ikaçı. örnekleme düzeni [Fr. plan de sondage] [İng. sampling plan] : Araştırma !konusu olan evreni, seçilecek örneıklernin büyi.ilklü­ ğünü ve çeşidini, örneıklerrie birimleri ve öteki a"uşturulmaları. bkz. yeniden konut­

yeniden yerleştirim

landımıa.

[es. t. yenişehir] [A:lm. Neuestadt] [Fr. ville nouvelle] [ İ ng. new town] : 1 - Az çok kenıdine yeterli bir çevreıde, yer­

yenikent

leştirilmesi ön�örülen nüfusa, konut, iş olanağı, işyeri ve ve bunlara iHşıkin kolaylıkları sağlaımak amacıyla ıdüz·enlcnerı yenıi ve ıbıüyük çapta tas.arlı yerleşim yeri. yenileştirme alam : Gerek yerleşme düzeni, gerekse mevcut ya­ pıların durumu bakımınıdan yaşama ve sağlık koşullarının iyeleştirmesi ola11ağı ibulurıımayan ve ıbu nedenle, düzenle­ necek bir tasarlamaya göre, yapılarının ve öteki kıolayhkları­ nın tü:mü ya ıda bir ibölüımü ortaıdan kalıdırılara:k yeniden ba­ ymdırılması öngörülen alan. yer ayırma [es. t. arazi tahsisi] [Alın. Bodennutzung] [Fr. affcc­ tation du sol] [ İng. allocation of space] : Belli bir kentsel işlev için, kent içinde ya da düzentasarlaı:;da, işlevi;:ı önemi­ ne ve büyüklüğüne göre, b aıymdırlık etıkinli•kleri 1çin yer gös­ terme. yeraltı durguluğu [es. t. yeraltı otoparkı] [Alın. Tiefgarage] [Fr. parking enterre] [ İng. underground parking] : Bir yapının yol düzeyinden aşağıda kalan bir bölümünde, taşı.tların durması­ na ayrılmak üzere yapılmış yer. yeraltı katı [ es . t. bodrum] [Alın. untergrund] [Fr. sous-sol] [ İng. basement] : Bir yapının, yol düzeyinin altında kalan katı.

123

yerbölümleme

yeraltı yaya geçidi tmda bulunan, yapılan,

passage sous-terrain] : Yol düzeyinin al­

[Fr.

yayaların taşıt dolaşımından

korunması için

çöıkmelerin önlenmesi için her yanı

nan geçit. bkz.

yeraltı yerleşmesi lodytique]

betonla kapla­

alt geçit.

[Alın Höhlenwohnung] [Fr. habitat trog cave dwelling, troglodyte dwelling] : Ki reç­ -

[ İng.

taşı, kuımtaşı, püskürük,

kayaçlar içinde doğal

tüf, l:ös gfüi

olarak açılmış ya da insan eliyle düzenlenip hazırlanmış bir tür yerleşim yeri. yerbetim [ es. t.

1

-

topoğrafya] [Fr. topographie] [İng. topography] :

Bir yer p arçasıının, ·engebelerini gös.terecek biçimde ıkağıt

üzerine çizilmesi işlemi.

2

-

Bu

işi bilimsel yöntemlere göre

yapan ve sonuçlarım, kenrbilimci}erin, coğrafyacıların

yarar­

lanmasına sunan bilim dalı.

[es. t. topoğrafya araştırması] [Alnı. Ge­ liind0aufnahme] [Fr. leve topographique] [İng. topograplıical survey ] : Bir kent ya da kasıxba:nın düzentasarımn hazırlan­

yerbetimsel araştırma

masrada yaııdımcı veri olaraık kullanılmak üzere, o _ yerleşim yerinin engebelerinin niteliklerini saptamak amacıyla yapılan araştırma. yerbölüm [es. t. [Fr.

parcelle]

yasalara leceği

pars el, arsa parseli] [A:lm. Grundstüok, Parzelle ] [ İng. lot, plot ] : 1 - Kentin düzentasarına ve

uygun olarnk, üzerinde yanlız bir yapı';Iın yapılaıbi·

toprak parç as ı . 2

-

Bir iken tin

toprağının

bölfuıebile­

ceği en küçük birim.

parselci, im arcı ] [Fr. lotisseur] [İng. develo· per] : Kent ve kasabaların gelişme alanlarınıdaki tarla niteliık­

yerböfümcü [ es. t.

li topra\kları ucu;z. 1.Nen satın alaraik,

yerel

yönetimden yer­

bölümleme oluru çıkaran ve daha sıonra ıkonut yapma'k iste· yenlere yüksıeık satış

edenleri�le

satan

ViUrıguncu,

bıkz. eylemli

vurguncu. yerbölümcüfük [es. t.

parselcilik] : Yerıböfömleme işine yaroımcı

olmayı uğraş edinerelk bu yoldan para

kazanmalkta olan

in­

sanların yaptıkları iş. yerbölüm

derinliği

[es. t.

parsel derinliği ] : Yerbölümün arka yüt

çizgisinin önyüz çizıgis'.ne olan ortalama uzaklığı.

yerböfüm genişliği [es. ıt. parsel genişliği] : Bir yerbölümün, üze. rinde bulunduğıu yoldaki yüzünün uzunluğu. yerböfümleme [es. t. ifraz, parselasyon] [Alım. Parıellierung] [Fr. parcellement, division parcellaire, lotissement] [İng. sub­ division, parcefüng]: Genel:lilcle tanmısal n1teli'kte olan beHi bir

yerbölümleıne kuralları

124

toprak parçasının, kentin düzentasarısına ve bayındırım kural­ larına uygun biçimde , anayolları ve yeşil al anl arı beLiı:;tilmiş ya­ pı alanlarına adacııkl ara, küçük parçalara ayrılması işlemi. yerbölümleme kuralları [ es. t. ifraz talimatnameleri] [İng. sub­ d iv ision regulations] : Yap]düzen yasalarında, tüzük ve yönet­ meliklerinde ve ken tle rin düzentasarlarmda yeııbölü mlemeyi düzenlemek amacıyla konulan kuralların tümü. yerbölümlemenin denetimi [ es . t. parselasyonun kontrolü] [ Fr. contrôle de lotissemen t] [ İng. subdivision control] : Toplum yararının çoğ altılm a sı amacıyla ken!th::rin gelişme alanl arındaki toprakların düzensiz bir 'keatleşme ve yerleşmeye yo l açacak biçimde yerbölümlere ayrıl masının, bell i kurallarla sınırlan dı­ rılması.

[es. t. pars elasyon planı] [Alın. Parzellierungsplan ] [Fr. plan parcellaire] [ İng. plot plan] : Bir kentin ya da kasa­

yerbölümta.sar

banın tümünde ya da bir bölümünde, yevbölümlemenin hangi ilkelere bağlı olarnk y«pılacağım, yerböfümlerb:ı yerini ve sı­ nırlarım gösteren harita. yerduyum [ İng. sen s e of place] : Bir yerleşim ye rin e ilişkin ola­ rak, geniş ölçüd e payl a şılan kişisel, öznel ve böylece tasar­ lamada tasarcıların belH ölçüde göz önründe bulunıdurıdukları izleni:mler. yerel düzentasar [es . t. mevzii imar planı ] : Bir kent in tümü için değil, ivedi olarak dÜZ'enlenmesi gereken bir bölümü için, ken­ tin ana düzentasarımn b i t irilmesini beklemeden hazırlanan tasar.

['es. t. mahaHi planlama] [Alnı. OrtsplanungJ [Fr. amenagement local] [İng. local planning] : Bir yerin tü­ mü ya da bir kes im i için, yerel bir tasarlama örıgütünce be­ nimse::ıen ve bölgesel ve ulusal tasarlarla aralarında eşgü­ dü:m bulunması gerek en bir tasarın hazırlanıması süreci. yerel vergi [Alın. Anschlagswert] [Fr. impas i t ion locale] [ İng. local assess m en t ] : Bir kentısel bayırı:dırl�k tasarısının çevresin­ deki taşınmazların iyeleriınıden, iyileşıtirıne giderleri:::ı i karşıla­ mak amacıyla, taşmmazlarının di ğerleri üızerinden alınan v er­ gilere verHen genel ad. yerel yoJ [Fr. voie locale] : Yayaların ve taşrt1arın yol boyundaki , yapılara ve kentsel topraklara, yerbö lüml ere ulaşmasını sağ­

yerel tasarlama

layan yol.

[es. t. mahalli idare] [Alın. Lokal-Kommunalver­ waltung] [Fr. administration locale, pouvoirs locaux] [İng.

yerel yönetim

125

yerkent

local governmen t] :

1

-

Özeksel yönetimin dışında,

yerel

bir

topluluğun ortak gereksinmelerini k arşı l am ak amacıyla, vargı

örgenlerini doğruda';} doğruya ha1kın seçtiği, demokrat]k ve özerk kuruluş, bik z. yerinden yönetim. 2 Hal kın yönetime ka­

tılmasına olanak veren, kendi eliyle seçtiği yerel örgenlerce yönetilmesini içere';l yönetim biçimi. yerel yönetim birimi [es. t. mahalli idare iinitesi] : Yerinden yö­ n et im kuruluşlarından herbiri. ÜLkemizıd e, il, kent yönetim i ve köy gibi yöne t im birimleri. bkz. yerel yönetim. yerel yönetimler birliği [es. >t. mahalli idareler birliği] [Alnı. Gemeindetag, gemeindeverband]

[ Fr. syndicat de communes,

union des authorites locales, associat�on intercommunale] [İng. union of local authorities, association of local authorities]:

ya da birkaç ortak gereksinmeleri­ iyi, daha u cuz ve daha e1Jkin bir biçimde karşılaya­ bilmek amacıyla, yerel yönetim birimlerbin, yasalarda belirle­ nen biçimlerde, kendi i stençleriyle ya da zorunlu olarak bi­ raraya gelerek oluş turdukları ortak yönetim örgütü . yereysel düzenleme [Alnı. Erschliessung von land] [Fr. amena· gement de terrains] [İng. site developmen t]: Bir kentsel top­ rak parçasınm, ahyapısı ve k ent sel donamını tamamlanarak, yapı yapmaya elverişli duruma getirilmesi. yer geçidi [es t . hemzemin geçit] [Alın. Niveauiibergam�] [Fr. passage a niveau] f lng. level crossingl: Ka rayoluvl a demiryo­ lunun ya da iki karayolunun aynı düzeyde kesiştiıkleri, elle bkz. ya d a ö zdevim li bir bi çimde açılıp kapatılabilen geçit Güçlerini birh�ştirereik bir

ni daha

düzeydeş gecit.

[es. t. mahalli idare; adem-i merkeziyet] [Alın. Dezentralization] [Fr. administration locale, decentralisation]

yerinden yönetim

[ İng. local goverment, de,centralization]: 1 Yürütme enki­ nin belli ölçülerle özeksel yönetim ile yerel vönetim birim­ leri arasında bölüşülmesini ve bir bölüm yetkilerin yerel bi­ rimler eliyle kullanılmasını gerektiren yönetim a';'Jlavışı. 2 Bu anlayışın başıaıt olduihı yönetim b'ciımi bkz. yerel yönetim. yerkatı [ es t. zeminkat] [Alnı. Erdgeschoss] [Fr. rez-de chaussee] [ İn g. ground floor, street floor] : Bir wıpı:ıın, oturduğu yer bölüm düzeyinde bulunan katı. yerkent [A:m. Oekumenopolis, Siid.tever/', anıd riiumlich] rFr. oecu­ menopole] [ İng. ecumenopelis ] : Anaı k entle ri oo&>:inkentlere dönüştüren güçlerin etkisiyle ve gelecek yüz,yıl uygarlığının sağlayacağı uygulayımbilimsel olanaklarla, gelecek yüzyılın -

-

.

­

126

yerleşik alan

birleşe­ ortasından sonra, yeryüzfuı:deıki tüm enginıkenıtJerin vek, yeryüzünü birbiri ne biüş,iık ve &yapısı karmaşık bir kent sd alanlar topluluğu durumuna getirmesinden doğacak, türü kendine özgü ken t. yerleşik a!an [es. t. meskı1n yer] [Alm. bebautes Gebiet] [Fr. zone construite, zone bdtie] [ İng. built-up area] : Bir kent yönetiminin ya da kentin komşu alanının sınırları içinde, oturulmakta olan ve işyeri olarak kullanılan yapıl arın en dışta olanlarının dış kenarlarını birleştiren çizginin en çok 200 metre dışından, toprağın durumuna göre ve demiryolu, karayolu ve akarsu gibi engeHeri atlamadan geçirilecek bir çizginin içinde kalan aıan. yerleşik alan sının [es. t. iskan huıdudu] [Alın. Bebauııngsperi­ d'agglomenJJt:i on] [ İ ng. limit of built meter] [Fr. pel'imetre up ama] : Düzentasarın sınırları içinıde, yapı yapılmış ve yapcı yapmaya olur verilmiş olan anlanların smırı. b1kz. yerleşme sınırı) .

[es. t. meskun nüfus] [Fr. population sedentaire] [ İ ng settled population ] : Ek:onomiık çevre, doğal ve çağbi­ limsel koşullar gibi nedenl erle beni bir yere y a da alana yer­ leşmiş v e sürekli yerleşmenin gerekti ı.ıdi ği işlevleri gören nü­ fus top1uluğu. yerleşimbiliın [Fr . ekistics] [ İng. ekistics] : İnsan yerleşmelerini türlü yönleriyle incele�en bilim dalı. yerleşim çevresi [Alnı. Wohnort, Wolınungswesen] [Fr. lıab.i tat] [İng. lıabitat]: İnsanların oturdukları, çalı ştııkl an yaprlardan, doğal ve insaınsal kaynaklaı.ıdan oluşan kırsal ya ıda kentısel uzam. yerleşim dışı alan [es. t. iskan sahası harici] : Kent genel kurul­ larınca saptanaraık valiliklerce onaylanan yerleşme alanları­ nın sınırlarıyla, k:ent yö:;:ı.etiminin ve kentin ık.omşu alanları nın sınırlan dışmda kalan ve yapı yapmaya olur veri1meyen alanlar. yerleşim yeri [ e s t. mahal, meskun yer] [Alın. Ortsgebiet] [Fr. localite, agglomeration] [İng. locadity, agglomeration, built-up area ] : Bir t oplum s al kümenin ya da daha kalabalık bir :ıü­ fus topluluğunun, yaşamak ve ekonomilk etkinliklerini sürdü­ rebilmek amacıyla S(;!Çip yerleşıtikleri kent, k as aıba, kö� ya da daha küçük bir yer. yerleşke I es. t. kampus] I İ ng. campus]: Bir üniversit•e':lin, öğ· reti:m ve araştırma etkinliıklerinin görülmesint yarayan y apı yerl.eşik nüfus .

,

­

.

-

yeşil alan

127

lardan ve

türılü kolaylıiklarıdan oluş an,

üniversitenin olmayan

yap ıların yer almadığ ı , genell ikle kent özeğinde';;J

uzakta bu­

lunan geniş alan. yerleşme [es. t. ıneskCın yer] [Fr. agglomeration] [İng. settle­ m ent]: 1 Bir toplumsal kümenin ya da kalabalılk bi r nü­ fus topluluğunun, yaşamalk ve ekonomik etkiiılikleri ni sür­ dürebilmeık için belli bir yeri seçmeleri eylemi. 2 Bu amaç­ larla seçilip yerleşilen kent, kasaba, köy ya da daha küçük b i r yıer. bkz. yerieşhn yeri. yerleşme alanı [es. t. isk an sa1ıası] [Alm. Bauzane, Baugebiet, Erschliessungsgebiet, Anfschliessungsgebiet] [Fr. zone lı batir, zone iı urbaniser] [ İng. building area, development area ] : Bir ken tim düzenta:sarında, yapı yapılmasma olur verilen alan bkz. yapı bölgesi. yerleşme sınırı [es. t. iskan hududu] [Alın. Bebauungsperimeter} [Fr. perimetre d'agglomeration] [İnıg. perimeter !ine outs ide of which bu;lding is prohibited] : Yerleşme alanının sının -

-

bkz. yerleşik alan sınırı

[es. t. iskan planı] [ İng. settlement plan ] : Belli büyüıklülkte bir nüfusun, b ir yerleşim yerine nasıl yerleştiri· leceğin i gıösteren tasar. bkz. düzentasar.

yerleşme tasarı

yerleşme yapısı bkz. topluluk yapısı [es. t. zelzele] [Fr. tremblement de terre] [İng; earthquake] : Kent, kasaba ve köylerin tümüıyle ya da kimi bölümlerinin yeniden hazırlanacak bir düzentasara göre ba­

yersarsıntısı

ymdınlmasını gerektiren bir doğal kıran

türü. bkz.

[es. t. lokasyon katsayısı]

yerseçim katsayısı

deprem.

[ İng. location

quotient ] : Bir ülkede, belli bir bölgenin bir ekonomik etkin­ lik dalındaki payının, yine o bölg0nin bir başıka kesimdeki payı ile, katma değer, çalışan nüfus, alan ya da benzeri bir ol an ak veren oran. Kataster] [ Fr. cadastre] [İng. land register ] : 1 Taşınımaz malların ık!orumlannı. sınırlarını, alanını değerini belirleyip bir ta s ar üzerinde gösıterme eylemi.

ölçüte göre karşılaştırılmasına [es. t. kadastro] [ Alın .

yeryazım

-

,

2

-

Bu işle uğrayan bilim dalı, uğraşı.

Grünflüche] [Fr. espace vert] [ İng green space]: insanların dinlenmesine, gezmesine, çocuklann oynamasına ayrılan ve bu yeıılerin bir taş yığını

yeşil alan [Alın.

.

Kent ve kasabalaııda,

görünümü kazanmasına engel olmak amacıyla, kent yönetim­ lerince düzenlenen gezilik, ağaçlı yol giıbi ortak lrul:lanım alanı.

bkz. açık alan.

128

yeşil kuşak

yeşil kuşak [ Alın. Grüngürtel, grünstre.if en] [Fr. ceinture verte, bande de verdure] [İng. green belt[: Bahçekentlerin, kent­ leşmenin e1ık1siyle :yoozlaşmasını, bozulmasını, taş yığınına dö­ düşmesini önlemek için, kentlerin düzentasarlannda öngörü­ len, orman ve koru gibi yeşi'l alanların oluşıturduğu, üze­ rinde yanlız tarımsal etkin1�klere olur verilen, yapı yapılama­ yan genişçe kuşak. yeş11 kuşaklı 1.�11tler [ lng. g re en bel t cities]: Yeşil kuşaklarla çevrelenmiş ya da düzentasarlarında, yeşil kuşakla çevrilme• leri öngörülmüş bulu:-ıa:n ıkentler. yeterHk ölçün böıgelemesi"İn:g. performance standards zoning]: Kimi işleyim kuruluşlarının, toprak kullanımlarının ve yapı· ların, belirli ölçü;:ılerin ve ayrıntılı koşulların dışına çı kı larak b elli kent bölgeleri için onanıp onanamayacaıklarım gös.teren genel kurallar. '

-

,

yeterlik ölçünleri [ es. t. y e t erlik standartları] [ İng. performance standards] : Bi'T yer>el topluluğu gürültü, duman, toz, koku, kir, gaz, alev, ısı ve sarsmtı gibi tedirgin edici etkilerden korumak amacıyla, işleyim kuruluşlarının açılmasına ve açı1dıktan sonra etkinliklerini sürdürmelerine olur verilebilmesinin ön koşulu olarak, söz lwnusu kuruluş:ların uymaları gerekli ölçüleri gös­ teren kurallar. yetkeci tasarlama [ İng. authoritarian planning]: 16. yüzyıldan bu yana, gücünü daha çok dinden alan buyurganlann, kilise ve lonca giıbi kurumı.ar dokuncasına eLde ettikleri yeni yet­ kileri güvence altına almayı kolaylaştıracak yeni bir kentsel yerleşim biçimi yaratmak için, uzun, düz ve geniş ana yol­ lara, tekdüze bir yapı düzenine, !kesişme noktalarmda, anıt­ larda, geziliklerde ya d a açık ıkent alanlarında sonuçlana:a ışınsal yollara ağırlık veren, bir kentsel tasarlama türü. yetki genişliği [es. t. tevsi-i mezunıiyet] [Fr. deconcentration] [İng. deconcentration] : Özeksel yönetimi:a kimi yetkilerinin, onun adına, taşradaki birtakım örgütlerce ,ya da bölge tem­ silcilikleri eliyle kullanılmasına olanak veren yönetim ilkesi. yetki uzanınu [Fr. extraterritorialite] [ bg. extraterritoriality, ex trate rritorial powers]: Bir kent yönetimine, kendi sınırları dışında da uygulanabilmek üzere baymdırım ve denetim yetkisi vıerilmesi. yığışım [ es. t. temerküz] [ Alnı. Ballung] [ Fr. concentration] [İng. concentration] : Nüfusun ve ekonomik etkinliklerin bel-

yoksulluk adası

129 li yerleşim

yerlerinde ya d a

keat

özeklerinde

toplanması

süreci.

[es. -t. t asfiye] [Alın. Abbruch] [ Fr. demoliti9n] [ İng. demolition) : 1 Bir yeniden baymdırıma etkinliğinin gereği olarak ya da yarattığı Ç'ekince, eskime gibi neden:lerle bir ya­

yıktırım

-

pının yerine daha sağlam, daıha iyi bir yapı yıkılması, ortadan kaldırılması. 2

-

oluşan bir kent kesimindeki bütün yapıların,

tırılması. yıpranma

[ Alnı.

tion ] : bkz.

yapmaık

üzere

Bu nitelikteıki yapılardan

bu amaçla yık­

Entwertung] [Fr. depreciation] [İng. deprecia­

değer yitirimi.

[ es. t. temerküz sahası] [Alnı. Verdıichtungs· raum] [ Fr. zane de concentration] [ İng. concentration arca] : Nüfusun ve ekonomik etkinBklerin giıderek artan oranda top­

yoğunlaşım bölgesi

landığı, hızla kalabalıklaşan yerleşim yeri. [es. t . kesafet] [Alın. Rochwichte] [ Fr. densite] [ İng. density] : Belli büyüklükte bir alana . düşen kişi, aile, ya da

yoğunluk

konut birimi sayısı. Kenföilimde, yoğunluk, genellikle, hektar başına hesaplaı:ıır.

[Fr. zonage de densite] [ İng. density zaning] : Bir kentte, kentin türlü kesimlerini, olur verilebi­

yoğunluk bölgelemesi

lecek en yüksek nüfus yroğunluğu say�sı

açısından sınırla:a­

dırarak, her yoğunluk bıölıgeciği Için, bu yoğunluk tavanının aşılmasını önleyen kural1ar koymak ve uygulamak. yoğunluk tavanı

[Fr.

plafond legal de densite (PLD) ] : Belli bir nüfusun belli bir düzeyin

kent kesiminde hektar başına düşen

çıkmasını önlemek üzere, kc.ntbilimin uıyıgulama araç­ sınır. yoksul ·komşuluğu [es. t. se:falet yuvası, teneke mahallesi] [Alın. Verwahrlostes, Wohnviertel] [ Fr. taudis] [İıgn. slum ] : Ka­ labalık, eski, yıoğıun nüfuslu, sıkışık yapılaı:ıdan oluşan, halık sağlığı kurallarına uymayan düşti!k ölçünlü lronutlaııdan oluşan üstüne

larından yararlanarak, yoğunluk artışma konulan üst

ve anamalcı ülkelerin nan kom şuluk

bü'Y'lik kentlerinin özeklerinıde rastla­

birimleri.

yoksul komşuluklarının temizlenmesi [es. t. sefalet

mahallelerinin

tasfiyesi [Alm. B eseit;gung verwahrlostes Viertal, Sanierung der Elendswohnung:en] [ Fr. assainissement des taudis, suppres­ sion des taudis] [İng. slum clearance ] : Bir yolksul korpşulu­ ğunıdaki konutların, yıkılarak. bi1çi:mi deği ştirilerek ya da on­ ları yaratan koşullar düwltilerek ortaıdan kalıdırılmas1. yoksulluk adası [Alın . Elendsviertel] [Fr. ilot in.salubre] [ İ:ııg.

130

yol

slum area] : Bir kent içinde, düz·entasara uygun olarak oluş­ muş krnnşuluk birimleri araısınJda ıkalan ve bütün nitelikleriy­

le göze batan yokısul komşuluğu. bkz . yol

[ö. t.

yoksul komşuluğu.

tarik] [Mm. Weg] [Fr. chemin, voie] [İng. way, road]:

İnsanların

,

bir ye·rden baş·k a bir yere giurnek üzere üzerinden

ya da içinden geçükleri, yerleş iım yer;lerinin gel i şme doğrultu· düzentaısarlavda önemli bir öge

sunu yakmdan etkiıleyen ve

oluşturan yerler. [ es t. yol şebekesi] [Alın. Strassennet;:,] [ Fr. reseıau routier] [İng. road system ] : Bir kentin anayollarından, top­

yol ağı

layıcı yollarmdan ve iıkincil yoltarırııdan oluş an ve voprak kul­

lanımına biçim veren yol düzeni.

yol boyu [es. t. güzergah] :

Kent içinde bir yo1un nerelerden geç­

tiğini, h ari ta ya da düzenta:sar üzerinıde gösteren çi zıgi .

yol boyu gelişim [Alm . Bandbebauımg] [Fr. extension tentaculaire, construction en rubans, taches urbanisees au long des routes] [ İng. ribbon developrnent] : KentJerarası ana yollar üzerinde

,

bu yoll ar boyunca insan toplululklarmın ve i şyerlerinin geE şi ­ güzel bir biçi mde yerleşmesi.

yolculuk

[e�. t. seyahat, sefer] [Fr. voyage] [İrng. trip]: Belli

bir başlangıç iloktasınıdan varış yerine değin tek bir taşıtla

giıdilrnesini içe ren insan devinimi.

yolculuk dağıtımı

[İng. trip d.istr:ibution] :

Belli

bir

başlangLç

bölgesinden kayn aklanan her yolculuğun , harita üzerinıde, her

olası biti ş bölgesin e varı ş ını beli rleyen ara ştırm a y ön t em i . yolculuk yaratımı [ İng. t rip generation] : Kent içinde yeni ya­ pılan yapılaııda, yeni kurulan işyerlerinıde görülen kent,sel et­ kinlikterin ta şı t dolaşımını ve durma yeri gereksinmesini ar··

tırması olgusu.

yol dışı durguluğu [ Alım . Parkplatz]

[Fr. park.ing hars chaussee, stationnement des vehicules en dehors des clıaussees] [İng. off street parking] : Taşıtlal'ın kısa ya da uzun sürelerle du­ rabilmele ri ve yoll a rdaki dolaşımın aksamaması için, ana yolla­ ra ya'k ın kent kesimlerinıde yaptırılan durma yerleri.

yolkonağı

(es. t.

han] : Eskiden, yollar üzerinde ve küçülk ye r

­

leşim yerlerinde yol cuların

konaıklaması 1çin kullanılan oda­

bulunan taş ya da ahş ap yapı. [ Fr parking sur chaussee] [İng. cunb par­

ları, avluları, amlbarları, ahııılan

yol yam durgııluğu

.

king] : Taşıtlarrn süreli ya da süresiz olarak durabilmeleri i çin yolların bir ya da iki yanında ayrılmış özel durma yeri. yonca yaprağı (Alm. Kleeblatt] ( ( Fr. feuille de trefle] [ İng. clcwer-

nı

yüksek yapım

leaf junct.ian]: Bir yonca yaıprağı:aı anıdırır !biçimde tasarlan­ alt ve üst geçitli kavşak . yönetim kenti [es. t. idare şehri] [Fr. ville administrative] [İng. administrative oity]: B aşat işlevi, bir ülkenin yönetimi ve yö­ netki kuruluşlarını b arındırmak ve onlara i li şk in e tkinlikle ri yerine get irm ek olan kent. bkz. yönetim özeği. yönetim özeği [.es t. idari merkez] [ Fr. centre administratif] [İng. administrative cen tre ] : Başat özell iği ni , yönetim görev· lerin1n o1uştuııduğu ke n t . bkz. yönetim kenti. yönetsel korumanlık [es. t. idari vesayet] [Alın. verwaW'iclıe Vormuııdschaft] [Fr. tutelle administraıtive[ [ İng. administra­ tive tutelage] : Yeııel yön eti m birimlerinin, yasal yet!ki lerini aşmamaları, görev lerini gereği g1bi yerine getirm el eri yurt­ taşlara sunul an işgörülerin ölçünleri arasında derin ayrılık· ların ortaya Ç]kmaması amaçlarıyla, öze:ksel yönetime, yerel birimlerin eylem ve işlemleri, va�gıları, geçinge l eri ve görev­ füeri üzer]nıde tanmmış bulunan, onayl am a bozma, de ğişt ir mış

,

,

·

me yetkileri.

yöntasar [es. t. yol ve istikamet planı ] : Nüfusu 5 b in ile 10 bin aras ında bulunan ya ıda nüfll!Su ne olursa o1sun" i lçe özegi olan ıkentlerden ıdüzentaısarı bulunamayanların, yalnız ibir ya da bir­ kaç

an ayıolunun ve bu yolların ilki yanmdaki taşınmazların

düzenlenmesi için hazırlan an tçı:sar.

yörekent [es. ıt. ba nliyö ] [,Alm. Vorort Vors,tadt, Aussenstadt] [Fr. faubourg, peripherie] [İııg. su b urb ] : Genellikle oturma alanı niteiiğinde olan, kentin özeğ inden uzakta ya da smırla­ rına yakın yerlerıde bulunan kerııt bölümü. yurtluk [es. t. m alikane mülk] [Alın. p ropriet e ] [İng. estate]: Bir özel ya da tüzel kişinin iyeliğindeki taşınmaz. yurttaşlık özeği [ Alm . Verwaltungszentrum, Geımeinsclıattszen­ trum] [Fr. centre civique] [İng. civi!c centre] : Genelliıkle kent­ lerin ilk kuruluş y ıll armdan k almış olmakla birlikte sürekli ,

,

bakım ve onarım

görmüş

olan ve bugün

de kullanılmakta

çağbilimsel ve dinsel değeri yüksek yapıların, ke:1t­ kon ağ ının ve ö t ek i kamu yöneümi yaıpılarınm yer akl ı ğ ı k:cnt

bulunan

çekirdeği.

[es. t. k reş ] [ Alm. Kindertagesstiitte] [Fr. crcche] [İng. day-nurse:ry, dayı•care•center]: Anne ve baıbalıarın çalışmakta olduğu saatlerde, çocukların batkım ve eğitimini s ağl ayan özel ya da kamusal kurum. yüksek yapım (es. t. mürteti inşaat] (Alın. Hochbau] [Fr. const-

yuva

132

yüksek yapım bölgesi

ruction en hauteur]: [ İng . high-building] : Kat sayısı ülkeden ül­ keve. :kP-ntt.en kente ve keı:ııt içinde kesimden kesime değiş­ mekle birlikte, genellikle birkaç kattan daha yüksek yapıların yapılması. yüksek yapun bölgesi [es. t. yüksek inşaat bölgesi] : Bölgeleme kurallarına gÖl'e, bir kentte, ge:ıellikle 10 ve daıha çok katlı yapıların yapılabileceği bölge. yükseklik bölgelemesi [Alnı. Bauhöhenzonung] [Fr. reglementa­ tion des hauteurs de construction] [ İng. height zaning]: Yaprların yüksekliğini, bulundukları yolun genişliğin� göre, güneş ışığı, hava, güzel -görünüm sağlama gibi amaçlarla sı­ smırlandıran bölgeleme türü. yükseklik �mun [es. t. gabari] [Alnı. Grcnzlinieıı des zuliissigcn Bauprofils] [ Fr. gabarit] [İng. legal limits of building profile] : 1 - Yapılacak bir yap;mn, kent yönetimince olur verilebilen en çoık yüksekliği. 2 Taşrt1ara yüklenecek yükün taşıttaki yüksekHği. yükselti [es. t. rakım, kot] [Alnı. Höhenqıw tc ] [Fr. côte de niveau] [ İ ng. bench mark ] : 1 - Bk yerin, başlangıç olarak alınan yatay düzlemden yüksekliği ve bu yüksekliği gösteren sayı. 2 Yapı tasaııçizimlerinde boyutları göstermek için ölçü çiııgileri üzerine yazılan sayı, ö1çü sayısı. yükselti çizgisi [es. t. münhani] [Alnı. Höhenlinien] [Fr. co urb es de niveau] [İng. co unte r lines] : Bir harita üzerinde eşit yük­ s-ekliocteiki noktaları birleştiren eğri çizgiler. yükselti haritası [Alın. H öhenli nien - lcarte, Schichtenplan] [Fr. oarte avec courbes de n.iveau, plan de nivellemen,f] [İrr.g. coun­ ter map ] : Yükselti eğrilerinden oluşturulan harita. yükselti tasar [es. t. plankote, ko tlu plan ] : Türlü n ok t al arın yük­ se�tileri, bu noktaların bit tasarda belintilen yerlerinin yanına yazılarak düzenlenmiş tasar. yükseltilmiş yol [Alnı. hochgeführte Strasse] [Fr. route surelevee [İng. h eigh l evel road, elevateıd way]: Çevresindeki yollardan ve yapılardan daıha yükseık1te bulunan yol . yükümfonim hakkı [es. t. ir tifak hakkı [İng. easeme n t, encumb­ rance]: B aşkasının taşınmazı üzeri'il!de. onun değerini azaltan ve ıbi r kimsenin yararlandığı, 1geçıme, ış�k alma yapı desteği gibi kullanma hak ve ayrıcalığı. yürüme uzaklığı [İng. walking distance] : Bir kent. özelli'kle bir komşulu k birimi içinde, okul, paızar, bakkal, manav vb. kent kolayhklarına yürüyerek varılabilecek uzalkhk. -

-

-

,

zorunlu durak

133 yüzer bölge

[ İ rııg. floating

'zcme]:

F�ent içinıde yerleşmesi vargısı

verilmiş olmakla birlikte, hangi öz.gül noktada, roen t kesimin­ de yerleştirileceğinin harita üzerinıde belirlenmiş o1madığı, bunun ş1ındilik erken sayıldığı, belli bir işlevin göriildüğü yer. yüzer değer

etkinlikleri

[ İ ng. floating value] : Kamu kuruluşlarının türlü sonucunda, bir kentin çeşitli kesimlerindeki ta­

şınmaz malların değerlerinıde yere ve zamana göre belir-e'n değer ay-rımları. yüzer kent [ İ ng. floating city ] : Öny-apımla kurulan bölümlerden ·

oluşturulup, sonra deniz, ırmak ve göl kıyılarına taşman, in­ sanların yaşamasrna eh-erişli yerleşim yeri.

z yapım [ es. t. inşa mecburiye:ti] [Alm. Bauverpflichtııng] [Fr. construction forcee, obligation de construire] [ İnıg. compul­ sory construction, obligation ta buiZd]: 1 Kent içinde ba­

zorls

-

ymdırılmış ve boş tutulan bir yerbölümde belli bir süre için­ de yapı yapma zorunluluğu. 2 K!onut içLıı devletçe toprak sağlandığında, bu toprak fuerinde belli bir süre içinde yapı yapmayı sağlamak amacıyla konulan zorlayıcı kentıbilim kuralı. -

zorunlu durak [es. t. mecburi durak, mecburi tevakkuf mahalli]

[Fr. arret obligatoire] : Kent içinde genbinitlerin yolcu indirip bindirme·k için durmaık zorıun:da oldukları açık ya da kapalı bekleme yeri .

ESKİ TERİMLER DİZİNİ topraık

A

abide amt açık inşaat açık yapım adem-i merkeziyet özeksizl e şıti rim

afet affı doğal kıran bağış­ laması

afetler fonu doğal kıran ak­ çesi, doğal kıran ayırcası

ağaçlı cadde ağaçlı anayol ağır prefabrikasyon ağır ön­ yapım

ağır sanayi ağır işleyim aktif spekülatör eylemli vur­ guncu

alçak imar nizamı alçak düzen bölgesi

araştır­

arazi icarı kııısal toprak tut

­

manlığı

arazi kullanım planı toprak kullanım tasarı

arazi tahrircisi toprak.ölçmen arka bahçe mesafesi arka komşu derinliği

arkad taş direkli geçit arkeolojik saha kazıbilimsel alan

arsa .kentsel t oprak arsalardan faydalanmanın kontrolu k;entsel topraktan yararlanmanın denetim i

arsa spekülaförü kentsel toprak vurguncusu

alle ağaçlı yol alternatif sokak almaşık yo� •amele meskeni işçi konutu amenajman düzenleyim amme emlaki kamu taşınmaz, ,

lan

arsa stoku kentsel toprak yı­ ğımı

arsa

tanzim

satışı

kentsel

toprak düzenleme satışı

arsa ve arazi politikası top­ raık yöneltisi

amme sıhhati kamu sağlığı ana istihdam ana işler analitik etüd sormaca apartman çok barklı yapı apartman dairesi katkonut ara sokak arayol arazi kırsal toprak arazide amme mülkiyeti ka­ musal toprak iyeliği kullanımı

faydalanma

arsa ve arazi spekülasyonu toprn.k vurgunculuğu

arsa zayiatı

düzenleme or-

taklık payı

asansör inerçııkar asarı-ı atika esıki yapıtlar asgari parsel cephesi en az yerbölüm yüzü

asgari standartlar taban öl­

araziden faydalanma toprak araziden

kullanım

ması

çün!er

aşırı şehirleşme aşırı aııketi

leşme

kent­

136

aşikar mesken buhram açık konut darlığı

avan-proje ön taslak azami bina sahası en geniş azami ikraz haddi ödünç ta­ vanı gelişmiş

boş

zaman

faaliyetleri

boş

bölgelerarası farklar bölgeler arası ayrımlar

mıntıka az geliş­

miş bölge as

bordür kıyı süsü sürey etkinlikleri

yapım alanı

az

b!ok bina binişİk yapı bodrum yer·altı kaıtı

kesif inkişaf az yoğun ge­ lişme

brüt ikamet sahası ıkatkılı kat al am

brüt

ikamet

sahası

hissesi

katkılı kat alan payı

brüt inşaat sahası katkılı ya­ pı alanı

B

bahçe şehir bıahçekent banliyö yörekent baraka eğret i yapı başkasının arsasına tecavüz taşma

baypas yangeçit bedesten kapalı çarşı bekar odası barıks1z odası belediye encümeni ıkent yöne-

tim kutulu belediye meclisi kent genel

bulvar genyol bütçe geçinge c

cadde anayo1 cari kıymet gerçek değer cazibe merkezi çeki m özeği cephe önyüz cephe hattı önyüz çizgisi cumba ç�kma

kurulu

belediye reisi kent başkanı belediye sarayı kent konağı beşeri mikyas kiş'cil ölçek bina yapı bina derinliği yapı derinliği bina hacmi yapı oylumu binaların hiza hattı düzdizim

çi:t;gisi bina bina bina bina

hattı yapı çizgisi mevzuatı yapı yasaları

otoparkı yapı arabalığı sahası ,taban alanı bina sahası emsali taban ala" nı katsay1sı

blok başı bina

köşe

yapı

ç çevre hukuku çevre tüzesi çocuk parkı çocuk geziliği çok merkezli şehir çoközckli kent

çöp nakliyatı çöp topılama

D dahile muhaceret içegöç dahili iskan politikası içyerleştirim yöneHisi

dahili muhaceret i çgöç daimi bin'a sürekli yapı deprem yersarsıntısı

137

dış tasarruf dışsal biriktiri»ıı diferansiyel rant aynmlaş­ mış rant

dupleks ev iki 'katlı bark düşük standartlı mesken dü­ şük

ölçünlü

sel elverişl ilik

fosseptik çürütme çuıkuru fütüroloji gelecekbilim

konut

G

E

ekolojik bünye çcvrel rapı ekosistem çevre-dizge elastiki plan esnekta:sar elektrik tevzi şebekesi elektrik dağıtım ağı

eml'ak

fonksiyonel elverişlilik işlev­

komisyoncusu

maz yüzdecisi,

gab'ari yıükseıkl ik sınırı garaj araıbalık gayrimenkul taşınmaz gayri safi ikamet kesafeti kat­ kılı oturma yoğunluğu

gayri safi iskan kesafeti kat­ kılı yerleşme yoğunluğu

taşın­

konut yüz­

decisi

eski şehir eski kent estetik kontrol güzelduyusa:l

gayri sıhhi sanayi tesisi sağlığa aykırı işleyim

gravite modeli çeıkim örneği gri saha boz alan güzergah yo1bo�

denetim

estetik

zoning

güzel duyu sal

bölgeleme

hafif sanayi yeğni! işleyim halihazır harita güncel du­

F

rum

fabrika üretimlik faydacı planlama yararcı ta� sarlama

sorumlul uık

feodal şehir ortaçağcıl kent ferdi meskenler mıntıkası bi­ reysel konutlar bölgesi fizibilite olabilirliık, yapıl·abi­

li rlik

sarlam·a

haritaısı,

taban hari­

tası

halkın iştiraki kamusal ka­ tılım

faydalı saha yararlı ·alan fazla kıymet arttk değer fazla nüfus artık y�ğın fenni mesuliyet uygulayımsal

fiziki plan çiziımtasar fiziki planlama çiı;imsel

H

ta·

ham ar'azi işlenmemiş toprak hamur düzenleyici birleşti• rim

han yolkonağı hane ev hane halkı ev halkı hane halkı reisi ev başkanı hareketliUk devingenlik harici muhaceret dış göç hassas bölge duyarlı bölge hayat sahası yaşam alanı hemzemin geçit yer geçidi hinterland artibölge

138 imar durumu baıymdırııiı bel­

hisseli satış paylı satış homojen bölge türdeş

bölge

geısi im:ır görmüş arsa bayındırıI­

höyük tepekent

mış topra:k

huzurevi yaşlılar yurdu

imar hakkı bayındırım hakkı imar

i icar

kıymeti

tutmanlık

de-

ğeri iç hisar iç kale idare şehri yönetim kenti idari

1!1erkez

yönetim özeği koru-

idari vesayet yönetsel

manlık ifraz yerbölümleıne ifraz

talimatnameleri yerıbö-

lümleme kuralları ihtiyari durak iS'tençli duraık ihya yeniden geliştirme beyannamesi otur.na

bHdirimi ikamet grubu oturma özeği

nut iki seviyeli yol ':ki düzeyli yol ikraz fonu ödünç ayırcası iktisadi baz teorisi ekonomiık mekan

ekonomik

uzam

imar planının tasdiki tasar

onayı imar

programı

baymdırım

imar

şirketi baymdırım

or­

taklığı talimatnamesi

yapıdü­

zen yönetmeliği imtiyaz ayrıcalık imtiyazlı müstecir ayrıcalıklı

tutman inşaat yapım, yapı

luğu inşaat maliyeti yapım gelimi

ilave merkez eközeık

inşaat malzemesi yapı gereç­

leri

ilhak katma

imar

izahnamesi tasar

inşaat kesafeti yapım yoğun­

taban kuramı

geliştiriım, yapıdüzen

imar planı

imar

ma bölgesi iki katlı mesken iki katlı ko-

imar

kurulu imar planı düzentasar

izlencesi

ikametgahlar mıntıkası otur­

iktisadi

millileştiril­

baymdırım hakkının ulusallaştırılması imar harcı baıyındırım akç.ası imar hududu bayındınm sı­ nırı imar idaresi tasarlama ör­ gütü imar komisyonu bayındırım

yazanağı

ihale üsterme

ikamet

hakkının

mesi

bayındırım,

bilançosu

dengelemi imarcı geliştirmen

inşaat mütehassısı

yapı

uz­

manı bayındırı�n

inşaat nizamı yapım kuralları inşaat

mü

parseli yapı

yerbölü­

il.39

inşaat ruhsatiyeti yapı oluru inşaat sahası yapım yerbölü­ mü

inşaaat sahası emsali taban

ma değeri

alanı katsayısı

inşaat sanayii

istimlak kamulaştırma istimlak bedeli kamulaştırma karşılığı istimlak kıymeti ıkamulaştır­

yapım i şleyi

­

istinat duvarı dayanma du­ varı

mi

inşaat sistemi yaprm dizgesi, yapım yöntemi

istisnai inşaat müsaadesi

aıy­

rallık

inşaat tekniği yapım yöntemi inşaatçı y ap -saıtçı yapı ku­

işgal akın işgal emsali kullanma katsa-

inkişaf sahası gelişme alanı intifa hakkı yararlanma hak­

işgal kapasitesi aJ.abilirHk işhanı işkonağı iştirak halinde mülkiyet or­

,

rucu

kı

intikal mıntıkası

geç iş

böl­

gesi

ipoteğin fekki tutunun kaldı-

rılm ası ipotek ipotek ipotek ipotek

bankası turtu b anık ası kıymeti tutu değeri kredisi tutu ödenci mukavelesi tutu söz-

yrsı

tak iyelik

itfaiye teşkilatı yangın sön· dürme örgütü

ittihat birliık izale-i şüyu paydaşlığın gide� rilmesi

izdiham aşırı kalabalııklık

leşm esi

K

irtifak taşınmaz yükümlülüğü irtifak hakkı yükümlenim hakkı

iskan hududu nırı

yerleşme

sı­

iskan kesafeti yerleşm e yo­ ğunluğu iskan müsaadesi oturma olu-

ru

iskan planı ycrlesmc tasan iskan sahası verlesımc alanı iskan sahası harici yerleşim dışı alan

iskan şartlan barı nma koşul­ l arı

isJah planı iyileşıtinne tasarı

kadastro yeryazım kale içi şehir içkent kalorifer özeksel ısııtaç kampus ye rl eşke kar maksadı olmayan cemi­ yet kazanç amacı gütmeyen demek

karakter

zoningi

kullanım

bölgelemesi

karakter zoningi planı bolge kullanım tasarı

karye köy kat mülkiyeti kat iyeliği kati kabul kesin onam kati proje kesin tasarı kesafet yoğuniuık

140 kısmi istimlak

tikel kamu-

yerleşim

katısaytsı

kıymetlenme değerlenme

lüks mesken gösterişli konut

kira tutmanlık

lüzumundan

kiracı tutman kiraların

lojman kurum konutu lokasyon katsayısı

laştırma

dondurulması

tut­

fazla

istimlak

artı.kalım

malıkların durdurulması kiralık mesken tutmalık ko­

nut kira

tutmanl11k

mukavelesi

sözleşmesi kira tahdidi tuıtmalı:k deneti­

mi kira tazminatı tutmalık

öde­

neği unsurları

tutmal�k öğe•

led kira vergisi tutmalrk vergisi kollektör toplayıcı kontrollü gecekondu denetim-

li gecekondu, Akkondu kot yükselti köy cemaati kırs·al topluluk köy iman kırsal köy kalkınması

mahal yerleşim yeri mahal1i

idare yerel yönetim

mahalli idareler birliği yerel

kira parası tutmalık

kira

M

bayındırım

kırsal

geliş-

yönetimler birliği mahalli idare ünitesi yerel yö­

netim birimi mah.alli

muht:::riyet

yerel

özerklik mahalli

planlama

yerel,

ta-

sarlama mahremiyet sakmç mali tevzin akçal denıkleşme mali yardım aıkçal yarıdım malikane yurtluk maliyet

fayda

analizi

gelim

yarar çözümlem esi mecburi durak zorunlu durak mekan uzam

me köylük yer kırs al alan

mekan bünyesi uzam yıapısı

köy meskeni kmsal

mekan organizasyonu

konut

uzam

örgütlenmesi

kreş yuva kutuplaşma ucaylaşım kutuplaşmış bölge

ucaylaş-

mış bölge küçük sanatlar bölgesi küçüık

işleyim bölgesi L lağım arkıdü:ren

liman şehri kıyıkent lineer şehir çizgiıl kent

menıaf-i umumiye

kamu

ya­

menafi-i umumiye karan

ka­

rarı muya yararlılık vargısı merkez özek merkez fonksiyonları özeksel

işlevler merkezi iş mıntıkası özeksel

iş bölgesi merkezi kesim özeksel kesim

141

özeksel yerler kuramı merkeıı-i sıklet a ğırl ıık özeği merkezi teshin özeksel 1s1tma merkeziyetçilik özekselleştirim merkezi mahaller teorisi

merkezleri risi

bir

bölgeler

teo­

özekteş bölgeler kura­

merkezköy

konut öde-

mesken tazminatı

neği meskun nüfus ye rlıe ş�k

nüfus

meskun yer yer1eşrk alan metro aıltulaşım metropoliten

özeıkıköy

metropolitenleşme

mesken konut mesken açığı

konut açığı

mesken arzı konurt sunumu mesken

banliyösü

konutsal

yörekent mesken buhram konut buna­

lımı mesken cemiyeti

konut der­

neği k onu t araştır­

ması

metropoliten

kamu

konut

pılanlama

ana­

yapı ti kel düzen-

metruk bina bırakılmış mevzii imar planı

taıs ar meydan a1an mezarlık

gÖIP�tlük ikesimevi

mıntıka rbölge

bölgecilik bölge tasar-

mıntıka plancısı

cısı

k urum u mesken ihtiyacı

konut gerek­

mıntıka planı

bölge t asarı bölge ta-

mıntıka planlaması

sinmesi mesken kooperatifi konut bir­

leşkesi mesken kredisi

ıkonut ödüncü iye-

mesken mülkiyeti konut

liği pazarı sitesi toplu konut siyaseti iko:qut yönel-

mesken piyasası konut

tisi mesken standardlan

konut Öl"

çünleri. mesken stoku

anakentleş"

kent tasarlaması

mmtıkacılık

mesken idaresi

anaıkenıt

me

mezbaha

mesken etüdü

bölge

bölgesi

mesire dinlenek

mesken

ları mesken talebi konut istemi

metropol anaıkent

mı

mesken

mesken şartlan konut koşul­

sarlaması millileştirme

mimari yapıtasarcıhk mimarlık planı misafir

görsel tasar

meskeni

konuk ko-

nutu model örneık model şehir örnekıkent modüler koordinasyon birime

sel eşgüdüm erteleyim, ber­ kitme

moratoryum

konıut yı ğını

geziliık ulusallaştırma

milli prak ulusal

142.

motel taşıtlı konaıklama yeri muhaceret göç muhacir göçmen muhafaza koruma muhafaza-i abidat amüarın

tasar

net

ikamet

sahası

katkısız

kat alanı

net ikamet sahası hissesi kat­ klsız kat alan payı

korunması

mukayeseli

nazım imar planı ana c:Lüzen­

maliyet

karşılaştırmalı

analizi

gelim

çö­

nüfus kesafeti nüfuıs yoğun­ luğu

nüfus tahmini nüfus kestiri�

çümlemesi

muhit tersimi çevrel tasarım muvakkat inşaat geçicıi yapı muvakkat iskan geçioi yerleşim

muvakkat kabul geçid onam muvakkat mesken geçici ko"

mi

nüfus temerküzü aşırı yığışım nümune örnek nümune alma yoluyla anket örneklemeli sormaca

nüve mesken çekh·dek konut

nut

mücavir saha komşu alan müessesevi h'ane halkı ku­ rumsal

eıv

halkı

mülk mesken iyel iık konut mülkiyetin devredilmemesi iyıeliğin saklı tutulması

münakale siİ.stemi taşıma dizgesi

münhani yüksehi eğrisi mürtefi inşaat yıüksek inşaat müsabaka yarışma müstakil ev bağ1msız konut müstakil sanayi bağımsız işe leyim

müstecirden isticar alttutman­ lık

müşterek mülkiyet ortak iye­ lik, paylı iyelik

planlaması

lık

objektif kıymet nesnel değer organik planlama -'.lequacy

işlevsel

oturulabilirlik, yaş·anaıbilirli!k IJıabitable surface oturabilir alaın

el verişlilLk futurology gelecekbilim

habitat yerleşim çevresi haphazard growth

G garage ;:ı.rabr,hk garden city bahçekent garden house bahçelicv

sıçramalı

gelişme

hausmannization

hausmann­

laştırma heavy industry ağır işley�m

general p•arking genel durguluk

heavy pref'abrication ağır ön­

general plan düzentasar

height zoning yükseklik böl­

general traffic plan dol·aşım

tasarı

yapı'fil gelemes:i high building yüksek yapım

182

high-level road

yükseltilmiş

yol

housing stock konut varlığı housing suburb konut!sal yö­

high-ıise building kule yapı

rekent

bili town tepekent

housing supply lkonut sunumu

hinterland arrtbölge

housing survey konut

hire-purchase

saıtışlı tutman-

human ecology insan

lık

homestead kıı1konut homogeneous region

araş­

tırması çevre

bilimi türdeş

hwnan scale kiş.idl ölçek

bölge 1

horizon çevren horizontal mobility yatay de-

vingenliik house ev, konut household ev ha1kı household chief

immigrant

ev

cooperative

konut

birleşkesi housing credit ikonut

ödenci

housing deficit konut açığı housing demand konut istemi housing estate toplu konut housing market konut paz.arı housing need konut gereksin-

mesi housing policy konut

yönel­

tisi housing scheme toplu ıkonut housing shortage ·kJOnut bu­

nalımı housing society konut derneği housing standards konut öl­

çünleri

göçmen

imnıigration dışğöç

başkanı houseownership ikonut iyeliği housing association lmnut iyeliği housing associatlon kıonut derneği housing conditions ıkonut ko­ şulları housing

ideal city diişkent

improved land baıyındırılmış

toprak incorporation katma increment tax

değer

artrş

vergisi. incremental value art]k değer industrial city işleyi'm kenti industrial decentralization iş-

leyimsel özeksizleştirim industrial zone işleyim

böl­

gesi industrialized construction iş-

leyimsel yapım yöntemi infrastucture altyapı inner town içıkenıt intitutional

household ku• rumsal ev halkı interchange .kavşak intercity traffic kentlerarası gidiş geliş interdiction to build yapı ya­ sağı intergovernmantal

fiscal

re­

lations akçal denkleşme internal migration iç göç internal settlement policy iç­

' ''1 "1 11ıı ıııııııııı ı ı ı ııı ıı ı ı ıııı ıı ıı ı ııııı1 1'

183 yerleştirim s iyasası

mm tasan land use survey topraık kulla­

intersecüon kavşak

nım araştırması late:r'al

J joint ownership ortaık iıyelik journey to work iş yolculuğu juction buluşak, kavşak

clearence

area yan

ıkomşu uzaklığı Iayout plan ayrmt1taısar, ko­

numtasar lease

tutmanlık,

tutmanhk

sözleşmesi

L land

acquisition

lease for coııstruction yapım

toprak ka­

zanımı

yükseklik sınırı

land bank toprak bankası land

cll'arges

taşınmaz

yü­

kümlülüğü land consolidation

tarımsal

toplulaştırma Iand fragmentation

toprak

ufalanması Iand-jobber toprak vurguncu­

su, eylemli vurguncu Iand policy toprak

yöneltisiİ

land register yeryazım, tapu

kütüğü land reclamation topraık ka­

zarnmı land settlement policy işyer­

leşıtirim yöne1tisi land speculation toprak

sözleşmesi legal liınits of building profile

vur-

gunculuğu Iand tenure toprak elmenliği Ianded property taşınmaz Iandscape architecture bahçe,

görey yapıtasarlıcığı hmdscape design görey tapı­

tacsarcılğı Iand use toprak kullanımı Iand use map toprak kulla­

nım haritası land use plan 1ıop rak kulla-

level crossing yer geç]di Ievelling eşdüzeltim light industry yeğnil işleyim lighting aydınlatma limit of built-up area yerle-

şik alan sınırı line düzdi>zim linear town çizgilkent local assessment yerel vergi loe'al

autonomy

yerel özenk-

goverment

yerel yöne­

lik local

tim, yerinden yöne tim local planning yerel

tasarla­

ma Iocality yerleşim yeri, yerleş­

me Iocation

quotienı

yerseçirn

katsayısı Iong term lease uzun süreli

tutmanlıik Iong-term loan

uzun süreli

ödünç Iot yerbölüm low-building zone alçaik

dü­

zen bölgesi low-eost housing ucuz konut

184 Iow-rent housing

düşüık

tuıt­

mortgageı deed tutu sözleşmesi mortgage loan konut ödenci,

M main outgoing

road

ıkiıtme mortgage bank tutu bankası

mahklı konut

ana çıkış

yolu

tutu ödenci mortgage vaiue tutu değeri motel taşıtlı konaklama yeııi

main sewer toplayıcı maisonnette iki katlı bark map harita

multi-centered agglomeration

çok özeıkli yerleşme muitilevel

market place pazaryeri

shopping

market town kasaba

multilevel parking

market value paz·ar

center

çakıkatlı abşveriş özeği değeri,

sürüındeğer

multilevel

mass transportation toplu ta-

şıma

çokıkatlı

durguluk house çok aileJıik

konut multinucleated city çoközeıkli

master plan ana düzentasar maxiınwn loan ödünç tavam mayor kent başkanı mechanical sweeper makinalı

süpürge

ıkent muitiple nuclei

theory

çolk-

özekli gelişme kuramıı. municipality kent yönetimi mushroom town manta11kent

megalopolis eng1nkent

must look alike

metropolis anakent

birörneklik

kuralı

metropolitan planning

ana-

mutual aid ]mece

kent tasarlaması metropolitanization

anaıkent­

N

leşme migration göç

national park ulusal ge:zıilik

minimum standards t ab an öl-

nationalization ulusaUaştırma nationalization

çünJeri

ment

minor street ikincil yol

develop-

bayındırım

hakkının ulusallaştırılması

mobile home gezerev mobile bome park

of

rights

gezerev

dıuııguluğu

alam

model örnek

necropolis ölü kent

model city örnekkent

birim-

sel eşgüdüm monument anıt moratoriwn erteleyim,

natural disaster doğal kıran natura! site doğal değerler

mobility devingenlıilk

modular coordination

ıratural area doğal alan

nighborhood unit

lmmşuluk

birimi neighboring building

ber-

yapı

komşu

185 net migration

k atkı sız göç

net residential density katkı­ s ız

oturma yoğunluğu

net settlement density

sız yerleşme

y ap1m open unemployment a ç1k dş­

katk ı­

yoğunluğu

siızli!k: open space açıık

new town yeni kent

al an

open space density açık alan

nomadic population göçebe,

göçer

yoğunluğu açtk

open space ratio

no look alike birörnek olma­

kumlı

organic city örgensel :kent organic planning dirik tasar­

a:y1k ırı

non conforming use

lama organized

kullanrm non profit

alan

ıkatsayısı

nomadism göçerlik

ma

method açıık

open building

comp•any kazanç

industrial

district

örgütlü işleyim bölgesi origin-destination study çtk1ş

amacı gütmeyen dernek noxious industry s ağlı ğa aykı­ rı i şleyim

varış çöııümleme:si overconcentration

nucleation özekleşim

aşırı yığı­

şım

konut darkalaıbalıklıık

overcrowding gizli

lığı, aşırı

o objective value nesnel değer obligation to build zorla

ya-,

pım occasional dwelling i kincil ko­

nut occupancy conditions

barın­

ma koşulları occupancy rate barırrma

over-pass üst geçit overspill artık

owneroccupied housing iyelik

konıut ownership

iyelik

kat­

p p'