Zabytki przedhistoryczne Galicyi wschodniej. [PDF]

Zitiervorschau

Digitized by the Internet Archive in

2010 with funding from University of Toronto

http://www.archive.org/details/zabytkiprzedhistOOjanu

lot

PRACE NAUKOWE WYDAWNICTWO TOWARZYSTWA DLA POPIERANIA NAUKI DZIA

I.

— TOM

POLSKIEJ

V.

BOHDAN JANUSZ

ZABYTKI PRZEDHISTORYCZNE GALICYI WSCHODNIEJ

WE LWOWIE NAKADEM TOWARZYSTWA Z FUNDUSZU

DLA POPIERANIA NAUKI POLSKIE)

BOLESAWA ORZECHOWICZA 1918.

/.

/^/r ZABYTKI

PRZEDHISTORYCZNE OALICYI WSCHODNIEJ NAPISA

BOHDAN JANUSZ

Ksigarnia i

Drakamia

'VY^

s^)

WE LWOWIE NAKADEM TOWARZYSTWA DLA POPIERANIA NAUKI POLSKIEJ Z FUNDUSZU BOLESAWA ORZECHOWICZA 1918.

75^

10

6

5178

Z drukarni Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie pod zarzdem J. Filipowskiego.

SPIS RZECZY. Str.

Przedmowa

1

Cz

pierwsza.

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej Galicyi wschodniej na podstawie badari dotychczasowych

....

5

Zestawienie zabytków przedhistorycznych Galicyi wschodniej wedug powiatów

39

Cz 1.

druga.

Powiat Bobrka

41 47

»

Bohorodczany Borszczów Brody .1

»

Brzeany

90

6.

»

Buczacz

91

7.

>

99

8.

>

9.

.

Cieszanów Czortków Dobromil

2.

»

3.

»

4. 5.

4r6

....

78

99 102

10.

.

Dolina

104

11.

.

Drohobycz Gródek Horodenka Husiatyn

106

12.

.

13.

»

108 113

130

14.

.

15.

»

16.

»

Jarosaw Jaworów

17.

.

KaZusz.

18.

>

Kamionka strumilowa

154

19.

.

Koomyja

160

20.

>

Kossów

164

21.

.

Lisko

164

22.

.

Lwów

165

150 153 .

.

.

,

153

VI

Str.

23.

Powiat

acut

174 174

»

Mociska Nadworna Peczeniyn

27.

»

Podhajce

177

28.

»

29.

»

Przemyl Przemylany

185

30.

>

Rawa

188

31.

»

32.

24.

»

25.

»

26.

176 177

180

ruska

»

Rohatyn Rudki

197

33.

»

Sambor

198

34.

»

Sanok

199

35.

»

SkaZat

199

36.

»

niatyn

204

37.

»

Sokal

38.

»

39.

»

Stanisawów Stary Sambor

40.

>

Stryj

222

41.

>

Tarnopol

226

191

205 .

.

,

213

222

42.

>

Tumacz

285

43.

»

Trembowla

243

44.

»

Turka

255

45.

»

Zaleszczyki

256

46.

»

274

47.

»

Zbara Zoczów

48.

»

ókiew

49.

»

ydaczów

Skorowidz analityczny Spis miejscowoci

278 290 294 295 303

Przedmowa. Nie od razu posiada prehislorya nasza specyalnie

jej

powicone wydawnictwa publikacye, a o ile z czasem zdobya si nawet na nie, to nigdy nie potrafia oby si tylko niemi, zmuszona z wielu wzgldów gociny szuka take u » obcych*. Pozornie wydawaby si mogo, i ubog jest bardzo w materya, bo wydawnictwa owe bynajmniej imponowa nie mog liczb, a co gdzieindziej pomieszczone zostao, nie atwe dopiero po poszukiwaniach mudnych jest do opanowania i

i

ujawnia si jako okazae Jeli

za

ley,

i

chodzi o liczb, a nie te nieoficyalne

wycznie nie

prehisoryi

mog by

róda

tyle o

dostpniejszych.

jako, zaznaczy na-

liczniejsze

s

nawet o wiele od

w aden sposób w badaniach cile naukowych, choby bardzo utrudniony. Kto powa-

powiconych

pomijane

róde

dopenienie

i

dlatego

ciaby dostp do nich nie odda si badaniom przedhistorycznym u nas, wie o tem dobrze, jak nieatw jest kontrola nad zgromadzonym do jakiejkolwiek kwestyi materyaem, zbyt rozsypanym po wydawnictwach najrozmaitszych, by ogarn si da bez mudnych dzisiejszym poszukiwa, lata nawet cae trwajcych.

W

za

kada

stawiajca sobie za zadanie opiera si musi bezwarunkowo na caoksztacie dokonanych dotychczas bada, wprowadza ad w chaos bezkrytyczny ogarniajc najdalej sigajce horyzonty, zdawa sobie spraw z tego, co nowego przynosi, a co przed ni ju wiadome byo. Jednem sowem, opanostanie

nauki

stworzenie czego

praca,

nowego,

,

Jannsz

B., Zabytki przedhistoryczne.

j^

Przedmowa

2

wanie

przedmiotu

literatury

skutecznej

warunkiem

najwaniejszym

jest

owocnej pracy naukowej.

i

oddajcych si fachowym studyom prehistoryi coraz bardziej, zdobywajc wasnym trudem, najwaniejsz ow podstaw, jak stanowi wszechstronna oryentacya, zwaszcza w dziedzinie bada ju dokonanych. Temu celowi powica si musi mnóstwo czasu i pracy, Grono

wzrasta u nas

waciwie

które

praktyczniej

wyzyskaby mona, gdyby

istnia

kademu wyniki ostatecznie kademu stoj

podrcznik czy pubhkacya, uprzystpniajca

nauk ju

przez

uzyskane,

wymagajc

otworem,

cenia czasu. Faktem

w ju

jest,

osobna nieekonomicznego trawszyscy pracujcy dzi naukowo

z

trudem

którzy z kolei

rycznym, o

ile

raz

dugoletnim,

bd

sobie musieh i wszypostpi si zechc studyom przedhistoprzecie nie ukae si wydawnictwo które

zdobytego, a podobnie

scy,

wasnym

uytku swego zestawienia materyau

dla

musieli

i

które

kady

naszej,

prehistoryi

opracowa

tylko

odda

dokona tego dla jasno pojtych celów naukowych ogóu. Za potrzeb tego przemawia choby sam wzgld na ekonomi czasu i potrzeba oszczdzania wysików, zbdnych, bo atwo dajcych si zastpi trudem raz dokonanym. Rzecz podobna,

wia moe, i zebranego

celom

t jeszcze warto przedstaogóu stanowic dokadn inwentaryzacy materyau

przeznaczona

i

dla

i

zabytków poznanych, odda usugi praktycznym

konserwatorskim, czy innym tego rodzaju.

zoyy

si na pomys nasz stwojeszcze w 1906 przystpilimy rzenia rzeczy roku, stale ju odtd majc na oku objcie ni cakowitego materyau, znanego dzi, a odnoszcego si wycznie do terytoryum (jalicyi wschodniej. Prac t zacienilimy do obszaru tego z dwu wzgldów, wystarczajco plan podobny usprawiedliwiajcych. Galicy a wschodnia, w rozumieniu czci kraju po

Wzgldy powysze niniejszej,

prawym

brzegu Sanu,

do której

odrbny posiadaa

w

czasach przedhi-

storycznych charakter od obszaru nadwilaskiego

oby

racyi z

nim

jej

czy —

ograniczenie

i

si za

nie

by-

w

ci-

Przedmowa

3

sych granicach nie zbyt wielkiego terytoryum wiksz daje rkojmi wyczerpujcego opanowania opracowania materyau, odnoszcego si do, pozwalajc te na cilejsz jego anai

liz

i

krytyk.

Wzgldy

usuny

te

cakowicie

wtpliwoci,

zadecydoway o ukadzie pracy, nasuwajce si pocztkowo któr w tej postaci oto przedkadam, ywic przekonanie, i najodpowiedniejsz do celów wspomnianych otrzymaa form. i

poprzedza

informacyjnych

celów

Dla

rzecz

(zestawienie zabytków przedhistorycznych z Hteratur

rozdzia, zaznamiajcy

dotychczasowymi

z

naukowych nad prehistory

Gaficyi

waciw odnon) bada

wynikami

wschodniej, a dla

umo-

zamyka j przegld analimiejscowoci. Co si za tyczy systemu

liwienia korzystania z pracy caiej,

tyczny, tudzie rejestr

alfabetycznego

a nie

wedug

w

zestawieniu poszczególnych powiatów kraju,

dorzeczy

ktykuje si- nieraz z

w

rkopisie

—

jak to

w

podobnych pracach pra-

sposób pierwszy, korzystajc

Majc prac niniejsz oddawna posugujc si ni lat kilka, przekonaem si, wedug dorzeczy utrudnia przyjty pocztkowo

dowiadczenia

i ukad

—

— wybrahmy

osobistego.

i

—

tylko korzystanie z niej,

podczas gdy alfabetyczny,

pozwala zestawia materya

w

dowolnie

czemu jeszcze sprzyjaj indeksy zaczone. Na spostrzeeniu tem oparli si widocznie nowi autorowie prac podobnych, stosujc równie ukad alfabetyczny najczciej wedug powiatów, lub analogicznych dziaów administracyjnych. Na koniec jeszcze nadmieni, i opierajc si równie na wasnem dowiadczeniu i obserwacyach, poczynionych na pracach cudzych, umylnie unikam skróce najrozmaitszych, w stanie co w rodzaju które z ksiki podrcznej zrobi kabay tajemniczej, zmuszajc czytelnika do wiecznego wgbiania si w atwo zapominalne zagadki niezbdnego klucza. niej

zawarty,

s

Nie wielka

to

oszczdno w

druku,

rzystania z ksiki, zwaszcza,

wielka ulga

dostanie

si ona

dla

ko-

w rce

—

jzyka polskiego takim wypadku zwaszcza, skrócenia plag istn stanowi,

czowieka

w

jeh

a

nie

posiadajcego

n.

p.

biegle

1*

Przedmowa

4

przyczyniajc si tylko do mnoenia

pomyek

najrozmaitszych

niecisoci. Odwoywanie si równie do poprzednio wymienionych tytuów i autorów nie na miejscu uwaam w pracy, i

si przecie jednym cigiem to tylko dla stanowi podrcznik do dowolnego, stosownie do po-

której nie czyta tego,

i

trzeby,

i

przegldania miejsc najrozmaitszych.

Poniewa szczegó, do jakiego dorzecza naley dany powiat czy miejscowo, nie obojtny jest dla prehistoryka, zatem przyjmujc ukad alfabetyczny powiatów miejscowoci notujemy go stale umylnie pod kadym nagówkiem. razie potrzeby atwo bdzie mona w ten sposób zestawia obszary poszczególne w dane caoci, posikujc si

W w

— —

tem

i

i

rejestrem miejscowoci.

CZ

PIERWSZA.

ZARYS DZIEJÓW KULTURY PRZEDHISTORYCZNEJ GALICY! WSCHODNIEJ NA PODSTAWIE

BADA

DOTYCHCZASOWYCH.

w

Jak

caej Europie,

przeszoci, kultur z

kocem XVni

w.,

i

tak

i

pod

ludu spostrzedz

bada nad si dadz

nowego prdu,

który ro-

u nas,

zwyczajami

wpywem

mantyzmem nazwano. Przemone pitno

zawizki

wycisn

on nie tylko

na twórczoci poetyckiej, ale niemniej zaway i w nauce, która pod dziaaniem jego na nowe wkroczya tory. Wprawdzie nie brak szczegóów najrozmaitszych w pismach autorów

wieków poprzednich, ale trudno upatrywa w nich waciwych pocztków nowej nauki, a wzgldnie nowych kierunków jej tendencyi. Dugosz jeszcze, a po nim i mni kronikarze, a przede wszy stkiem synny z powodu swej » Historia i

urnae

sepulcralis

Sarmaticae,

anno

1674 repertae«

(Jenae

wspominaj wprawdzie o wykopaliskach, adnej niema ku temu, by w wzmiankach tych lu-

1679), Jakób Mellen, ale racyi

nych widzie narodziny prehistoryi. Znacznie dopiero póniej, kocem XVin i pocztkiem XIX w., okazywa si po-

bo z

czy przejawy, mogce by poczytane ju za pierwsze kroki w dziedzinie celowych bada archeologicznych. Próby te pierw^sze

w cisym

historycznemi, które

stay oczywicie

stosunku

z

badaniami

te znami swe wycisny na nich Od wierze, bani, poda

jeszcze potem wyciskay.

i

i

dugo

poezyi

ludowej przeszli staroytnicy ówczeni do mogi, cmentarzysk,

uroczysk

i

zamczysk,

dokoa których

tyle

si

fantazyi

ludu

osnuo. Nie zapomniano oczywicie autorów staroytnych, któ-

rymi od wieków zreszt posugiwano si, o ile tylko chodzio o wyjanienie tego, co »na pocztku« byo. P».elacye staroytnych, szczegóy historyczne, podania ludowe i kombinacye

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

8

wasne pierwszych

archeolog(}w naszych,

bada

najpierwotniejszych

przedchrzecijaskich.

oenie,

i

W

zoyy

wieków

itultury

si na istot

przeddziejowych,

dochodzeniach tych przyjto za za-

sowiaskich po wiekach tem samem stanu kultury

wszystko, co na ziemiach

minionych pozostao, dowodem

jest

praojców naszych sowiaskich. Std te ten, tak utarty termin » staroytnoci sowiaskie*, uywany stale przez dawnych staroytników naszych nie w zrozumieniu staroytnoci, znajdujcych si tylko na ziemiach sowiaskich, lecz w do-

sownem sowa

—

znaczeniu

co

u nas

znaleziono,

musiao

tem samem pochodzi od naszych przodków pras-lowiaskich. Dziesitki lat patrzono w ten sposób na wszystkie nasze zabytki

przedhistoryczne, a

objaw szcztkowy,

Myl

»

i

dzisiaj

trafiaj

si

jako

jeszcze,

archeologowie* tego pokroju.

zabytków, zwyczajów ludowych, pieni, poruszy pierwszy Hugo Kotaj, chocia ju przed nim zwróci na nie uwag znakomity podrónik stastrojów

i

badania

t.

p.

i

Kotaja pogbi

roytnik, Jan Potocki. Projekt

odnonie do archeologii zrealizowa stara si znakomity istotnie, jak na owe czasy, archeolog-historyk, Wawrzyniec Surowiecki, który ograniczy si wprawdzie niemal wycznie do relacyi autorów staroyi

z nich korzysta, opierajc si na oryginaach. Co brakowao W. Surowieckiemu (wykopaliska i z autopsyi znane zabytki) posiad dopiero, znany w dzie-

tnych, ale potrafi krytycznie

jach etnografii polskiej,

Zoryanem

Adam

Czarnocki,

nazywajcy si te

Doga

Chodakowskim. Ale i na odwrót, nie posiad on tego, co stanowio zalet wielk Surowieckiego. Mao wyksztacony, rozporzdzajcy tylko szczupym zasobem wiedzy, samodzielnie zreszt zdobytej, rzecz »0 Sowiaszczynie przedchrzecijaskiej* podwaliny pooy niemniej pod cay kierunek bada i dugi czas wyroczni niejako stanowi dla

sw

pierwszych archeologów naszych. dania przedhistoryczne,

oparte

On

to

zapocztkowa ba-

na gromadzeniu

zabytków, dochowanych na ziemiach naszych. lingwistyczno-hisorycznych,

na

podstawie

i

Od

opisywaniu spekulacyi

znanych

autorów

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

staroytnych waniejszycli,

redniowiecznych,

i

mianowicie

a

czysk, cmentarzysk,

do

ladów osad

9

przeszed autor do rozpoznawania mogi, i

W

p.

t.

róde zamzwró-

ten sposób

ci uwag, i klacz do wyjanienia tylu napróno roztrzsywanyeh zagadnie znajduje si nie gdzieindziej, tylko w owianastpstwie nych podaniami ludu mogiach odwiecznych. tego i inni uczeni zwraca poczh w pracach swych uwag

W

na zabytki podobne, zapisujc je skrupulatnie. Spraw zajcia si zabytkami krajowymi popchno znacznie naprzód zaoenie w 1817 r. Towarzystwa Naukowego w Krakowie, w którego onie istniaa nawet komisya archeoPrace podejmowane przez

logiczna.

oyy

czonków

podwalm pod póniejsz komisy

demii nauk,

w któr w

kowe. Najwyszej dopiero

tej

1872

r.

nowej

przeobrazio si Towarzystwo Nauinstytucyi

ugruntowa naleycie studya

ryczne, przedtem

naukowej danem i

badania

niesystematycznie

zbyt

niektórych po-

archeologiczn Aka-

i

byo

przedhisto-

dorywczo trakto-

wane przez niehcznych zreszt mioników. Przedtem za kontynuowanie bada podjtych zaleao od dobrych chci osób zajmujcych si przedewszystkiem wskaposzczególnych zywaniem znaczenia i wartoci zabytków przedhistorycznych. O rozkopach naukowych nie byo naówczas jeszcze mowy, a o ile mówio si o zabytkach, to wycznie prawie o moprzedmiotach znajdowanych giach, waach, horodyszczach ,

i

przypadkowo, a

wic

naczyniach ghnianych,

miennych, bronzowych

archeologiczn przy nego

specyalnie

dziaalno

w

i

t.

p.

A do

Akademii krakowskiej

badaniom

dziedzinie

narzdziach ka-

zaoenia

komisy powicocaa niemal

przez

pisma,

przedhistorycznym,

si do

prehistoryi naszej ograniczaa

ludnoci o znaczeniu zabytków, spisywania i opitudzie do gromadzenia znalezisk przypadkowych. Systematycznych rozkopów nie podejmowa si nikt z ówcze-

pouczania

sywania

ich,

snych uczonych, interesujcych si zwyczajnie pobocznie tylko badaniami archeologicznemi, chocia nie brak byo ludzi nie-

powoanych, bawicych si

w

przeszukiwanie grobów

i

mogi.

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

10 Takich jednak ze

byo

nie wielu

wzgldu na niech

i

nie z innej przyczyny, jak

to

ludu, nie

pozwalajcego

zakóca

spo-

koju zmarych.

Poczytn

jomoci

i

rzeczy

Jana Lippomana

rzeczywicie z niema, jak naówczas, znaopracowan bya ciekawa dzi jeszcze rzecz i

p.

t.

»

Zastanowienie si nad mogiami,

pu-

zamczyskami okopanemi, mijowemi waami i t. d.« (Wilno 1832). Roztropnie i racyonalnie zazwyzwyczaj wyjania autor, czem by mogy owe liczne mogiy, way i obwarowania ziemne, powoujc si na wiadectwo autorów staroytnych, tudzie przedmiotów wykopywanych. Dziki tej kilku nastpnym pracom informacyjnym poczto powoh coraz racyonalniej zapatrywa si na nie, gromadzc w zbiorach i opisujc sumiennie. Od tego czasu coraz wicej stemi siedliskami

i

i

ukazuje si prac, traktujcych o

w

wykopaliskach, tak licznych

Tu te naley cenna rzecz egoty Paulego o » Staroytnociach galicyjskich*, « wydana we Lwowie w 1840 r., jak równie w dziesi lat po niej wydana Naukowego z Uniwersytetem Jagiel» Odezwa Towarzystwa w loskim poczonego, celu archeologicznych poszukiwa, wraz ze wskazówk, mogc posuy za przewodnika w poszukiwaniach tego rodzaju« (Kraków 1850; wyd. II. 1858; zreszt

m.

kraju naszym.

1879).

Wydanie » Odezwy* poprzedzi wypadek, doniosy

mia by

gicznych u nas.

sierpniu

nieopodal wsi Horodnicy,

1848

r.

w

skutkach

bada

archeolo-

wydobyto ze

Zbrucza,

nadzwyczaj dla rozwoju

W

który

sawny dzi w caej

Polsce

posg

niezwyke gonem odezwao si echem na ziemiach sowiaskich, czego dowodem literatura ogromna nie byo podówczas autora-staroytnika, któryby nie uwaa za stosowne gos zabra w sprawie, wywoanej tem znaleziskiem. Zaraz bowiem po przewiezieniu posgu do Krakowa podniosy si gosy, kwestyonujce autentyczno jego, zarzucajc mu braki najrozmaitsze. Nie tylko wszyscy archeologowie ówczeni wypowiedzieli si co do kamienny wiatowida.

—

Odkrycie

to

H

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

jego proweniencyi

chwila uczynia

wist odniosa

—

si bowiem

znaleli

archeologami

dopiero

tacy,

Korzy

I

albowiem

i

których

tego oczy-

z

prowadzona ywo wród uczonych, nie pozostaa bez wpywu na zainteresowanie si sprawami archeologii u szerszych warstw prehistorya,

j^olemika.

i

spoeczestwa

posgu dao

inteligentnego. Odkrycie

impuls do

przedsiwzi, które w rezultacie na prac wyszy badaniom archeologicznym w kraju. Wprawwypowiedziano przy niemao niedorzecznoci wypisano

caego szeregu

i

dobre tylko dzie tej

i

sposobnoci, ale zaprzeczy si nie da,

badania data

bada

raniej

archeologiczne

odkrycia figury

i

dziki

wiatowida stanowi epok

archeologicznych

w

niej

postpiy naprzód.

w

wanie Dlatego dziejach

Gahcyi.

Rozbudzone ciekaw emi znaleziskami zainteresowanie ogóu, przedhistorycznych drugiem wydaniem (1858 r.) wspomnianej »Odezwy«, zachcio staroytników krakowskich do przedsiwzicia, które wielk nadpouczonego o wartoci zabytków

w

zwyczaj rol odegrao u nas

rozwoju

bada

przedhistorycz-

Za przykadem mianowicie Warszawy, która w 1856 r. urzdzia u siebie pierwsz polsk wystaw staroytnoci i zabytków sztuki, postanowiono i w Krakowie zaj si projeK. Rogowktem podobnym. Na wniosek J. epkowskiego skiego uchwalio Towarzystwo Naukowe urzdzenie tej wystawy Krakowie przysza kolej i na w 1858 r. Po Warszawie Lwów. 1861 urzdzi tu » wystaw staroytnicz« Zar. kad Naukowy im. Ossoliskich, zaznajomiajc szersz pubhczzwaszcza z okazan Muzeum im. Lubomirskich. Dwuuczeni obcy krotnie te w niedugich odstpach czasu mieli sposobno zaznajomienia si z wykopaliskami naszemi dziki wystawom specyalnym. 1873 r. krakowski oddzia krajowej Wystawy Powszechnej w Wiedniu przystpi do zgromadzenia zabytków nych.

i

i

W

no

i

W

najcharakterystyczniejszych

wienia ich nicy z tem,

w

z

kraju

i

celem

wysta-

w

ten sposób

zagra-

z

wieków ubiegych.

naszego,

obznajomienia Wiedniu co posiadamy ciekawego

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

12

W

tym celu zczyy si sekcye: krakowska, lwowska i hrodzoznaczajc Kraków jako miejsce urzdzenia uprzedniej zabytków sztuki - nastpnie wywystawy staroytnoci sano okazy, jednak nie wszystkie, na wystaw wiedesk. trzy lata potem prehistory nasz reprezentoway zbiory krakowskie na wystawie, urzdzonej w Budapeszcie przy sposobnoci ósmego midzynarodowego kongresu antropologicznoarcheologicznego w 1876 r. Wystawa budapeszteska bya zasug przedewszystkiem przeistoczonej w 1872 r. z dawnego Towarzystwa Naukowego dzisiejszej Akademii Umiejtnoci w Krakowie. Nie miao ju by odtd w Galicyi adnego przedsiwzicia wikszego w dziedzinie ka,

i

W

bada

przedhistorycznych, któreby. jeli nie uskutecznione zo-

stao cakowicie, czaJ'0 istniejcej

w

to

przynajmniej

pocztkach pomiecia ona

powanych

pomysu swego

nie

zawdzi-

przy Akademii komisyi archeologicznej. Zaraz

w

publikacyach

swoich kilka

nastpnie przeznaczya specyalne wydawnictwo peryodyczne, dzisiaj ródo najwaniejszych wiadomoci z prehistoryi Polski. Wszystko to nie mao zawayo na losach bada archeologicznych u nas, które ju oddawna zerodkoway si w Krakowie, posiadajc tylko niejako fili we Lwowie. Prócz wydawnictw Towarzystwa Naukowego, nastpnie Akademii Umiejtnoci, wychodziy tu i inne prac

przedhistorycznych,

pisma, uwzgldniajce badania

praw

z tej

dziedziny

zawary

których

dla

archeologiczne. fejletony

»

Niemao

Czasu «, Dodatki

roz-

do

Przegld polski «, tudzie wydawane przez dra St. Krzyanowskiego »Roczniki dla archeologii* póniejszy » Dwutygodnik naukowy, powicony archeologii, historyi i lingwistyce «, wydawany od 1878 1880 przez T. Ziemickiego. »

Czasu*.

»

i

—

Najpowaniejszym jednak organem systematycznych bada przedhistorycznych sta si, wydawany od 1877 r. corocznie przez Akademi » Zbiór wiadomoci do antropologii krajowej«, którego do 1895 r. wyszo razem omnacie tomów pokanych. publikacyi tej zamknite zostay najwaniejsze wyniki bada oryginalnych caego szeregu archeologów, czynnych

W

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

nie tylko

w

Galicyi, ale

i

w

13

Dzi nabraa ona

Polsce caej.

takiej

wartoci, i nie mona sobie wprost przedstawi bez niej pracy naukowej nad kultur przedhistoryczn ziem polskich wydawnictwo fachowe, jest to pierwsze i najpowaniejsze

—

w

tej

dokoa

skupio

które

dziedzinie

to

i

siebie

najdzielniejszych

przewanie

archeologów krakowskich.

z

Kolonia bowiem staroytników lwowskich na

w

dzia si

si

w

rzeczach archeologii,

osobne towarzystwo

i

pracowników

wasn

rk

tru-

usiujc nawet zgrupowa

wydawa

pismo specyalne.

Poczet archeologów lwowskich otwiera Hipolit Stupnicki, autor wydanej naprzód po niemiecku (1853), a nastpnie (1869)

po polsku pracy

p.

>Gahcya pod wzgldem topograficzno-geow niej szczegóy archeologiczne,

t.

graficzno-historycznym«. Podane

uzupenione nieco na podstawie zbiorów

ks.

Ant. Petruszewi-

Gowacki na I. Zjecza dzie archeologicznym w Moskwie w 1869 r., zwracajc w ten sposób take uwag obcych na zabytki nasze. Podobnie, w jzyku czeskim, opisywa je Jan Wagilewicz. Nie bez wpywu na zajcie si zabytkami przeszoci pozosta wypadek, cile zreszt lokalnej natury, mianowicie i

innych wiadomoci, przedstawi

odkrycia, dokonane przy sposobnoci belskiej

od 1869

r.

J.

sypania kopca Unii

poczwszy, a uratowane

w czci

lu-

przez

znalezisk ogosi St. »0 wykopaliskach, popielnicach, zawnicach i starych monetach« (Lwów 1872), tudzie jeszcze przedtem zwróci uwag na zabytki w swej »Mowie, mianej na Walnem Zgromadzeniu Towarzystwa naukowo-hteracmowie tej poruszy St. kiego dnia 30 hstopada 1879 r.«

Ant. Sznajdra.

Z

racyi,

zdaje si, tych

Kunasiewicz pouczenie popularne

W

Kunasiewicz

projekt

ustanowienia

przy

historycznej

sekcyi

lwowskiego Towarzystwa naukowo-literackiego osobnego oddzia-

u

archeologii,

zaczem »Lwów

zasuonym Krakowem

w lad

za dobrze na tem polu

wiernie rozpocznie

stróowa wszystkim

si jednak po myh wnioskodawcy i dopiero w kilka lat potem (1875 r.) zawizao si za inicyatyw dra St. Krzyanowskiego » Towarzystwo archeo-

pomnikom

i

zabytkom«. Nie stao

-

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

14

we J^wowie«, wydajce krótko » Przegld archeoredakcy Ant. Sznajdra, a nastpnie K. Widmanna. Staraniem Towarzystwa archeologicznego odhya si w 1885 r. we Lwowie wystawa, na której prehistorya bya reprezentowana, logiczne krajowe

logiczny* pod

i

tudzie równoczenie Zjazd archeologów polskich ruskich. Jeszcze przed wystaw zjazdem lwowskim odbya si pierwsza prowincyonalna wystawa podobna w Koomyi w 1880 i

i

okazów etnograficznych, przewanie ze Edm. Starzeskiego, oglda mona byo i za-

roku, na której obok

zbiorów

hr.

bytki przedhistoryczne z Pokucia tej

wystawie odbya si podobna

Wl

raniem

Fedorowicza

nociowo uwzgldniono bibliograficznej

hr.

i

Podola.

i

w

\V.

W

cztery lata po

Tarnopolu (1884 Dzieduszyckiego.

r.),

sta-

Okohcz-

prehistorye na wystawie archeologiczno-

Instytutu Stauropigiaskiego

we Lwowie (1889

tudzie na Powszechnej Wystawie krajowej

w

1894 r. Doniosej wartoci dla pouczenia szerszych warstw spoeczestwa o znaczeniu zabytków przedhistorycznych byy r.),

wystawy owe, jak równie coraz lepiej umiejtniej organizowane zbiory muzealne. Miejsce dotychczasowego typu archeologa-amatora zajmowa poczli dziki nim uczeni-specyalici, zawdziczajcy wprawdzie w tym kierunku wiedz znajomo rzeczy studyom osobistym, ale posiadajcy cis metod naukow, zdobyt w dziale historycznym lub przyrodniczym. Historykami bowiem lub przyrodnikami byU pierwsi nasi i

ca

i

prehistorycy powaniejsi, zgrupowani

w komisyi

archeologicznej

przy krakowskiej Akademii Umiejtnoci, wydajcej wspomnia-

n ju publikacy roczn — krajowej «. Historykiem

»

Zbiór

wiadomoci do

by najczynniejszy

z nich

antropologii

Adam Honory

Kirkor, przyrodnikiem-geologiem Gotfryd Ossowski, a przyrodni-

kiem-lekarzem

wia podpor

dr.

Izydor Kopernicki. Trójka ta lata

gówn

komisyi archeologicznej

wszystkiem zawdzicza prehistorya polska

w

szczególnoci najwaniejsze

Trzej

bada

ci

wyniki

i

w

w

Gahcyi.

jej

cae to

stano-

przede

ogóle, a galicyjska

materyay faktyczne. trway pod gmach

uczeni pooyli istotnie fundament

przedhistorycznych

i

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

w

Obecnie istniej

Galicyi przy obu uniwersytetach kra-

jowych osobne katedry, powicone

wanie

tu

dziki którym

archeologii,

osigny

badania przedhistoryczne najwikszy

Ta okoUczno, jak równie

wój.

15

oparcie, które

roz-

znajduj one

w komisyi archeologicznej Akademii krakowskiej, tudzie w istniejcych w kraju zbiorach bogatych, sprawia, i Gahcya kroczy na czele pracy badawczej w dziedzinie prehistoryi w caej Polsce. Tu wanie okazuj si

najgruntowniej

cowane studya archeologiczne, tu opiera si na cisych metodach tu wreszcie najlepiej

i

bliczne

i

prywatne.

i

i

istotnie

polu

podstawach naukowych

i

najobficiej zaopatrzone

Na pierwszem

naukowo opra-

dziaalno na tem

miejscu

s

zbiory pu-

postawi naley

bogate nadzwyczaj zbiory Akademii krakowskiej, na które zosi najwaniejsze wykopaliska, dokonane przez dugi szereg

yy lat

w

caym, a przedewszystkiem na Podolu. Wszystkie pochodzce z bada wykopaliskowych Kirkora, Ko-

kraju

zabytki,

pernickiego. Przybysawskiego, Ziemickiego, Ossowskiego

inn.

i

s

oddane zostay do przebogatego zbioru tego. Na razie nie jeszcze zbiory te skatalogowane i dla szerszej pubhcznoci dobrze uczonym, choby z wystaw dostpne, ale znane

s

wspomnianych historyczne

i

ze

sprawozda drukowanych. Zabytki przed-

posiada jeszcze

giczny uniwersytetu, tudzie

Najbogatsze zbiory

Muzeum

w

Krakowie:

Muzeum

archeologiczne

im. Dzieduszyckich,

Muzeum

archeolo-

Gabinet

Czartoryskich.

we Lwowie

posiada

im. Lubomirskich

Ga-

i

binet archeologiczny uniwersytetu. Prócz tego kollekcye mniej-

sze

posiadaj:

czenki, tudzie i

Muzeum Naukowego Towarzystwa im. SzewMuzeum Narodnego Domu, Mtizeum Narodowe

Instytut Stauropigiaski. Zbiory prowincyonalne istniej

mylu

i

Tarnopolu, oraz

w

w Prze-

posiadaniu osób prywatnych^.

Powyszy zarys historyczny bada archeologicznych w Galicyi oparem na obszerniejszym rozdziale, traktujcym o tem w monografii: '

Janusz gdzie

B.,

Kultura przedhistoryczna Podola galicyjskiego,

te podana

jest

obszerna literatura przedmiotu.

Lwów

1914',

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

16

pracy

Zbiorowej

wymienionych,

osób

tudzie

obecnie

si prehistory Galicyi, zawdziczamy wyniki tak dzi z uzupenieniami odpowiednienii i przez zapokane, stosowanie meod ulepszonych jestemy w stanie na ich podstawie niejedn ju kwesty wyjani, nie na jedno zagadnienie mniej lub wicej wyczerpujco odpowiedzie. Ju sama postawienia kwestyi pewnej do rozwizania, zaznaczenie problemu, wiadomie pojtego, dowodzi postpu zajmiijcycli

e

wan

mono

w

badaniach przedhistorycznych,

zainicyowanych zrazu

pro-

i

wicej na olep, a zdajcych do wytknidopiero z chwil zdobycia danych, umoliwiajcych

wadzonych tego celu

rozejrzenie

raniej

si

jakie

bada

liczniejszych

takie

w

caoksztacie.

wykopaliskowych

W

trakcie

coraz

nasuwa si poczy

co-

skadajc si z czasem na system cay ogniw, pojedynczo wykoczonych, ale oczekujcych poczenia w cao jedn myl przewodni. Pod tym wzgldem Galicya wschodnia istotnie uprzywilejowane zajmuje stanowisko midzy dzielnicami innemi; prehistoryk, pracujcy tu, wiadom jest tak zagadnie samych i problemów, zwizanych z dziejami przedhistorycznemi kraju, jak oryentuje si w drogach, któremi ma kroczy, by raz to nowe, coraz inne, kwestye niejasne,

i

doj

do

icli

rozwizania.

O rozwizaniu

ostatecznem wszyst-

zagadnie, nakrelonych dotychczas na podstawie bada dokonanych, nie mona oczywicie na razie mówi, ale nie-

kich

bezpodstawne licyi,

prof.

koczy

swoje

powiedzenie znakomitego prehistoryka Ga-

jest

Hadaczka.

ciekawie

który

stwierdzeniem:

»

obszarze dorzecza Dniestru, Bugu

kszych wykopalisk nych, a wnet bdzie

Sowian cel

i

*

Hadaczek

Dniepru tylko kilku

naukow sumiennoci

mona rozwiza

ich pierwotnych siedzib «i.

gówny bada

rzymskiego,

z

i

studyum na wielkim

niezmiernie

potrzeba jeszcze

wi-

przeprowadzo-

zagadnienie pochodzenia

A có waciwie

stanowi

przedhistorycznych na ziemiach naszych?

K.,

Kultura dorzecza Dniestru

Kraków 1912;

odb. z

Materyaów

w

epoce

antr.-arch.

cesarstwa

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

tryumfowa te nie odrazu Kraków zbudo-

Nie jestemy jeszcze u tego celu

moemy

na

bo

razie, ale

wano*. Powoli

wystpoway

skaday

zarysy

te

»nie

i

gmachu

wielkiego,

doszed jeszcze szczytów ostatecznych.

koca ju

i

ceg

szeregi

lat

17

do

cegy,

powoli

chocia on sam

W

kadym

razie

nie

do

niedaleko.

Interesujc jest rzecz ledzi, jak stopniowo rozszerza si coraz wicej zakres wiadomoci naszych z dziedziny terytoryum

prehistoryi

naddniestrzaskiego. jak z

zawizków

nikych wychodzc, zatacza powoh krgi coraz szersze. Zaznajomimy si wic pokrótce z tym przebiegiem, co najlepiej te zrozumie pozwoli dzisiejszy stan wiedzy naszej w tym przedmiocie.

Ostateczny kres

t.

doby przedhistorycznej przypada

zw.

u nas na koniec pierwszego

tysiclecia po Chr.

—

przed

t

granic wszystko, co si odbywao na ziemiach naszych podlega wadztwu prehisloryi. dugim za tym okresie przeddziejów rozrónia nauka dzisiejsza najpierwotniejsz epok

W

kultury laznej.

ludno

t.

po niej bronzowej, a wreszcie estopniowym rozwoju sladya te wszystkie przesza

zw. kamiennej,

W

Europy caej,

kowo intenzywnie

w

ale nie

zajmowa czowiek

kamiennej

w

jednym

krajach rónych. tylko

W

czasie

i

nie

starszej n. p.

jedna-

epoce

niewielkie obszary, wohie

niegów wiecznych, waciwych geologicznej epoce w innych okaza si znacznie dopiero póniej, po usuniciu si zwaów lodowych. Epok bronzow przeyway tylko ludy, którym dostpny by ten stop miedzi i cyny inne ogranicza si musiay do wyrobów nielicznych i nabywanych od szczliwszych ssiadów. Pierwsze czasy uytku elaza równie nie dla wszystkich ludów nastay równie wszdzie jednakowo prdko elazo zdoao noczenie zapanowa niepodzielnie. Podobny stan rzeczy warunkowao oczywicie najbardziej pooenie geograficzne kraju, tudzie waciwoci jego fizyczne. Od nich to w pierwszym rzdzie zalea wikszy lub mniejszy stopie rozwojowy kultury kraju od lodów

i

dyluwialnej,

—

i

TiuiDsz B.. Zabytki przedhistoryczne.

2

Zarys dziejów kultury przedhistorycznej

18

i

ludnoci danej. O doniosoci tych wzgldów przekonuje nad-

zwyczaj dowodnie

caJty

bieg kultury

przedhistorycznej Gahcyi

wschodniej.

Geologiczne przemiany, jakie przechodziy obszary

Pol-

pozwalaj spodziewa si moliwoci odkrycia resztek czowieka dyluwialnego, chocia nie wykluczaj przypuszczenia, i przebywa on tutaj. Odnosi si to zwaszcza do pónocnego rodkowego pasa, albowiem poudniowy z pokadami loessu i jaskiniami posiada warunki do zakonserwowania owych ewentualnych resztek. I istotnie, wszystkie dotychczas znane lady i wykopaliska archeologiczne z epoki paleoski,

nie

i

na ziemiach polskich odkryte zostay wycznie tylko na poudniowym, wzgldnie cieplejszym pasie, rozcigajcym si od Moraw przez ziemi krakowsk i lubelsk w okolitycznej

W jaskiniach

hce Kijowa. dania od

a

okohc

Krakowa prowadzi si ba-

a nie udsio si natrafi na resztki szkie-

lat szeregu,

chocia nie mao natomiast wyrobów, wskazujcych na kultur paleo-

letowe czowieka dyluwialnego, znaleziono

w

nich

lityczn.

Najstarsze

lady pobytu czowieka dyluwialnego w Poldwu jaskiniach podkrakowskich, sigaj star-

sce,

odkryte

w

szej

poowy

paleohtu.

ziemi

Najdawniejszy

ten mieszkaniec

przywdrowa- najprawdopodobniej

gdzie odkryto

hczne

i

o wiele

starsze

z

naszej

Moraw rodkowych,

osady jego

komi

z

mamuta. Kiedy khmat tych okohc podniós si po usuniciu si mas lodowych, zjawi si take czWiadomoci numizm.-archeologiczne«. 1892,

K.

óstl.

;\Iuz.

E.

Teka konserw. Galicyi wsch.

czu.

wiad.

Zbiór

und.

Menschen im

Katalog

Sprawozdanie

1891,

57

str.

Pieczary

49 — 52

Kraków

w Bi —

l-

(ilustr.).

1891.

str.

162;

Zbiór wiad. do antr. kraj. 1891,

—

XV. str. 4. 52-68. 83 (ilustr.;; 1895, XVIII, str. 1-28 lilustr.). Sprawozdanie z posiedze wydziau matem. -przyrodn. Akad.

Kraków

Umiej.

de

—

154.

i

Demetrykiewicz*

W. u. Bild. WieNiederle. Czeowiczestwo w doistorywremjena (ros. tum. T. Wowka). Petersburg 1898, str. Materyay antrop. -archeolog. Kraków 1900, IV, str. VII —

1898,

czeskja

— W

stycze.

1895,

Oester.-ungar. Mon. in

Vorgeschichte Galiziens,

—

str.

—

118.

L.

Hadaczek

Siady epoki t. zw. archaiczno-mykeWiadom. numizm.-arch. 1901, nr. 3—4 (odb.). T. Wowk. Wyroby peredmykeskoho typu na Ukraini. Materyay do ukr.-ruskoi etnologii. Lwów 1905. VI. str. 20—21. W. Demetryk ie wicz. Fund aus Ost-Galizien. Jahreshefte des oesterr. archeolog. Inst. Wien 1904, VII, str. 152 (ilustr.). N. N. Pompeja naddniestrzaska. Kraj. Petersburg 1905, nr. 52. Przewodnik po Muzeum im. Dzieduszyckich. Lwów 1?07, str, 93. B. .Janusz. Jaskinie w Bilczu zotem i Monastyrku. Kuryer lwowski 1908. nr. 245. 250. Idem. ^luzeum Xauk. Tow. VIII,

K.

we wsch.

skiej

Galicyi.

—

—

—

—

Na

im. Szewcz.

ziemi naszej.

Lwów

1909, nr. 17.

—

M.

Zali-

Nauk. Tow. im. Szewcz. u Lwowi. >Dio< 1909, nr. Tymczasowyj katalog ukr.-nacjon. Muzeja pry Nauk.

nia^k. Muzej

—

202.

Tow. im. Szewcz. Lwów. Nr. 531-535. 599—604. 2680-2758.

Hadaczek.

K.

Polski.

Lwów

storyczny.

nego

i

Warszawa

1914. (na

w

archeologii

—

B.

str.

Polsce.

Janusz. Czowiek 53

i

63

ilustr.

Dziennik przedhi-

toporka kocia-

w Bilczu zotem, przechowanych Tow. Nauk. im. Szewcz. we Lwowie).

Borszczów m.

A. Kirkor nigdzie

dziejów

figurki glinianej z jaskini

w muzeum 20.

Z

1913, nr. 208.

—

odkopa

wiadomoci,

a

tu grób z

pytowy, o którym nie podaje koci pomierzy

którego wydobyte

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

58 dr. Iz.

mska, najwyraniej dugogi'owa

czaszka

Kopernieki;

(wsk. 71).

Midzy Borszczowem

anowcami

a

przy samej prawie ziemi liczne

Podczas budowy drogi zwykle piknie obrobiony

p-fyty

do

by

znaleziono nie-

Kolendzian,

siekieromot

miay

widoczne

kamienne.

kamienny

z

dziur na

i cm gruby, 8^2 cm dugi, 4^/2 cm szeroki który oddano do zbiorów Akad. Umiej. Dr. Demetrykiewicz te w tem muzeum, znalezion przy kopaniu funda-

toporzysko.

i

zoy

mentów czar szklan z uszkiem w ksztacie skrzyde i tak kulk prkowan. "W Muz. Lubomirskich jest znaleziony tu "w ruinach zamku fragment toporka krzemiennego. lady horodyszcza. okolicy miasteczka jaskinia G. R Zaczyski. Historia naturalis Regni Poloniae. Sando-

W

i

mierz 1721,

str.

16.

1877,

31.

—

I.

str.

szawska 1878,

IV.

—

do antr. kraj. 1879, mirskich.

Lwów

antr. kraj.

1900,

IV.

przedhistor.

Kirkor. Zbiór wiad. do

antr.

kraj.

JII.

— Katalog Muz. im. Lubo— G. Ossowski. Zbiór wiad. do 83. — Materyay an rop.-arch.

str.

135.

1889, nr. 57.

1891,

XY.

str.

—

X.

str.

A.

Gruszecki. O jaskiniach. Biblioteka Warstr. 342. — Iz. Kopernieki. Zbiór. wiad. A.

L.

t

Wgrzynowicz.

w okolicach Borszczowa.

Przegld zabytków

Sprawozd. gimn.

w Borszczow.

1913. 21.

Boryszkowce

Okoo 1772 ciel wsi. który

r.

w.

rozkopywa mia mogiy

znalaz

w

nich

malowane

tutejsze

naczynia

wacii

inne

przedmioty.

W

1876

r.

zauway

tu

pora pierwszy

A. Kirkor

osad

ceramik malowan; rozciga si ona nad Zbruczem, gdzie obok czerepów malowanych znaleziono te toporki krzemienne. Przedmioty znalezione tu przechowuj si w zbiorze p. P. Tyz

chowskiego

w

Mielnicy,

skiego wystawione

(1894

a take

byy na

Gzoowwe Lwowie

ze zbiorów dra Al.

krajowej

wystawie

r.).

W

1906

r.

wykopano przypadkowo na niwie

wielkie naczynie, które jednak rozbili robotnicy.

»

Stawki*

Powiat Borszczów

Przez ogród

jana

dworski

59

sam wie

i

cignie si

wa

Tra-

(por. Bielowce).

Z ciaopalnego grobu urnowego byto bro elazn.

wydo-

epoki rzymskiej

Kirkor. Wycieczka na Podole galie. :fOosy« 1877, str. 337 A. Kohn u. K. Mehlis. Materialien zur Yorgeschichte str. 237—288. —Kad. Menschen im óstl. Europa. Jena 1879, I. talog wystawA- arch. we Lwowie. Lwów 1885. nr. 9. 13. 23. A.

—

(ilustr.).

65.

— A.

Kirkor. Zbiór wiad. do

Katalog dziau

etnograf, powsz.

— W

antr. kraj. 1887,

wystawy.

Lwów

XL

57.

str.

—

1894, nr. 376-

D eme tryki e w icz. Yorgeschichte GaliMon. in W. u. B. Wien 1898, str. 133. BeMitteilungen der C.-Kommission. Wien 1899, str. 218.

391.

394.

t.

—

ziens. Oester.-ungar.

—

richt

d.

gin

.lak

C.-Kommission. Wien 1899, str. 51. nasze zabytki. Protokoy Zjazdu c.

mylu. Lwów 22.

1905,

Burdiakowce

str.

—A. Czoowski. konserw, w Prze-

k.

12.

w. z przysiókiem

Krge

nad Zbruczem.

"W Krglem znajduj si mogiy, z których pochodzi maj przedmioty, przechowane w Muz. Dzieduszyckich: jest to owalnego ksztatu pyta, podobna do paskiej miski z gadnizkim kiem dnem, obwiedzionem niemal prostopadym, krajem; dwie bursztynowe paciorki, bronzowa szpilka z pask gówk, 12-6 cm duga i wreszcie sze grocików bronzowych

do

z

jednym kocianym. Prócz jednego

niaste, a

dwa

wszystkie

maj

nich

z

maj

tulejki

s

dou

u

one wszystkie trójgra-

haczki

w

rodzaju

wsa;

do nabijania na strza. Odmienny jest

tylko grocik kociany.

Znalezisko

umiejtnie,

e

waciwie

grobie

liwe

jest,

niewa te nie dadz wnosi z

nie

to

opisa

mona zostay

wydoby

dr.

M.

Grochowski, ale

z jego opisu te

tak

w

dowiedzie si,

przedmioty

nie-

jakim

znalezione: nie

mo-

miano z grobu skrzynkowego, popochodz w Gahcyi wsch. z neolitu i bezwarunkowo si identyfikowa z grobami w Krgem. Jak mona szpilki, charakterystycznych grotów bronzowych

przedmioty

by

je

i

te

s

proweniencyi scytyjskiej, podobnie jak takie

Zestawienie zabytków przedhistorycznycli

60

same znaleziska

Sapohowa

niedalekiego

z

Satulmare

z

i

na

Bukowinie.

W

listopadzie

1902

grudniu

i

chowski dwie mogiy

z

r.

rozkopa

grobami szkieletowymi,

w

tu

Gro-

dr.

których zna-

lazy si same naczynia gliniane; tylko jedno udao si wydoby jako tako cao. Wyrobione na krku garncarskim jest czarnego

koloru

68 cm nad

i

brzeg

ma

charakterystyczne

cm

37

naczynia,

wystajce

uszko,

Podobnie

wysokiego.

jak wyroby poprzednie jest ono pochodzenia scytyjskiego. Starsze jest naczynie

wsze

jest nieco

od

Sowo nr. 17

Lwów

Polskie.

cze,

— 18

(ilustr.).

1907.

str.

Zbrucza;

zreszt

26

cae

roboty rcznej

Lwów

cm

niemal

le wy-

ze

Chudykowce

1902,

— W

nr.

525.

—

M.

nad Zbruczeni. Tydzie.

— Przewodnik Z.

GrochowLwów 1904,

po Muz. im. Dzieduszyckich.

Hrebeniak. Nauk. Tow. Szewcz. Tom

9-4.

Ha?yczyni. Zap.

23.

a

gliny.

ski. Wykopaliska z KrgJej

w

brzegu

góry,

walcowatego ksztatu, nieudolnej mieszanej

przypadkowo przez dra

znalezione

w usuwajcym si

Grochowskiego wysokie,

drugie,

Slidy skytskoi kultury 117. sir. 11

— 14 (rys.).

w.

Przypadkiem znaleziono koci mamuta. Na niwie »Tondyna« rozlega si zrujnowane horodysza nieco dalej stoi kilka mogi. Yerliandlungen der geolog. Reichsanstalt. Wien 1872, str. P rzy by sawski. Repertoryum zabytków przedbi273. — W i.

Lwów

1906,

24.

Cygany

w.

W

muzeum

stor.

str.

11.

krak. Akad.

umiej,

przechowuj si

znale-

zione tu narzdzia kamienne i czerepy naczy glinianych. A. KirRocznik Zarzdu Akad. Umiej. 1877, str. 101. kor. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1878. IL, str. 17.

—

25.

Dwiniaczka

w.

niwie »zahumenna- w lesie trafia si czerepy ghnarzdzia krzemienne. 1847 r. przy wyrbywaniu drzew znaleziono naramiennik bronzowy i paciorki, obecnie w zbiorach Akad. Umiej.

Na

niane

i

W

—

Powiat Borszczów

bys a wski.

W}. Pr z y

Lwów

1906,

Wie

sam stoi

Repertoryum

w

bogata

rzek

jest

zauway

W

z

tu

z

mia

groby podpytowe.

U.,

1879,

III.,

str.

10.

str.

—

Iz.

—

136.

Kopernicki. A.

Kohn

Yorgeschicite des Menschen im

—

Katalog

w

skale

niewielka

w

Lwów

-patrz

pón. stronie

i

fosy

II.,

zur str.

1889, nr. 218.

Rasztowce, pow.Skaat).

pón.-zachodniej stronie wy-

komnata,

zamieszkana natrafi

na gruboziarniste czerepy

cign si way

W

Materialien

Europa. Jena 1879,

przez pustelników, z których jeden niej

ru'.

32;

Zbiór wiad. do antr. kraj.

Mehlis.

K.

óestl.

Dwinogród nad Zbruczem

kopaniu obok stelni

u.

Muz. Lubomirskich.

Obszerna góra, na której

dawna

przypadkiem

Kirkor. Wycieczka na Podole galie. sKosyc 1877, A. Kirkor. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1877, I., str.

1878,

kuta jest

tu

—

622.

27.

wykopane

jest

nakrywk.

gliniane naczynie z

196.

nad

przedhistoryczne;

waami, pod którem w dole kamieni, zakoczona ostrym szczytem.

Muz. Lubomirskich A.

w.

zabytki

liczne

horodyszcze

mogia, zbudowana Kirkor

zabytków przedhistor.

11.

str.

Dwinogród nad Dniestrem

26.

61

do

nie-

mia

przy

Za pu-

gliniane.

dawnego horodyszcza.

jest dolina

»babyna«, gdzie sta

miaa

dawniej kamienna figura »baby«.

Nad Zbruczem wznosi si stokowaty kurhan, usypany na naturalnem wzniesieniu, obejmujcem u podstawy 2 morgi. A. Kirkor. Wycieczka na Podole galie. »Kosyc 1877, Kirkor. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1877, I. str. 32; str. 54—56.

A.

28.

nr. 622.

1883, VII,

Filipkowce w.

Na niwie >Garyna«, gdzie rónymi czasy znajdowano narzdzia krzemienne i fragmenty ceramiki malowanej, natrafi dr. Hadaczek na wiksze paszczyzny pene rumowiska z przepalonej gliny, kawaów wgla i czerepów ghnianych; to prawdopodobnie lady ogniska dawnej w tem miejscu osady z epoki archaiczno-mykeskiej.

s

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

62

kamienne

gadzone fragmenty ceramiki malowanej odda dr. Hadaczek do Muz. Dzieduszyckich we Lwowie; midzy ostatnimi znalazy si czerepki z nieodczyszczonej gliny z ornamentem rytym, podobne do Znalezione

w

znalezionych

lu

Mielnicy

i

w

d-futko

jaskini

i

w

przedstawiajce

Bilczu,

typ wyrobów ceramicznych, wspóczesnych ceramice naczy

malowanych. K.

H a d a*c z e k.

Z

bada

w

archeolog,

.Materyaly antrop.-archeolog. 1903, VI,

dorzeczu

— V.

30.

str.

Dniestru.

Wo w k. Wy-

roby peredmykeskoho typu na Ukraini. MateryaJy do ukr.-ruskoi etnologji.

Lwów

1905. VI,

Germakówka

29.

\\.

Obok wsi przebiega

W

]\Iuz.

Fr.

17.

str.

wa

Akad. Umiej.

Trajana (patrz Biel owce).

— znalezione

Siarczyski. lady

smo naukowe

Ossoliskich.

Bibl.

Lwów

kor. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1879, 30.

W w

Gboczek 1877

obwodzie, 6"20

obok

w

1828, str.

III,

m

Kirkor

A.

Galicyi. 120.

str.

Czasopi-

— A.

Kir-

28. 45.

siebie z

m

wielk mogi, 3

ca

wysok, zarzucon prawie

w gbokoci

mi kamieniami, pod którymi szkielety

monety rzymskie.

w.

rozkopa

r.

tu

wa^Ju Trajana

wielki-

m leay

1-40

trzy

U dwu Dwa do

gowami zwróconemi na

zachód.

na palcach rki znalazy si piercienie bronzowe. wielkie kurhany przy drodze zostay niezbadane. Z antropologicznych pomiarów dra Iz. Kopernickiego pochowani w tym kurhanie zmarli byli krótkowynika, gowcami, jak wida to ze wskaników: 875. 86"1. 88'8.

e

A.

Kirkor. Zbiór wiad. do

Kopernicki dr. Tame. Tame. 1891, XV, str. 17. 31.

Na

Horoszowa

1879,

antr. kraj. 1878, U, str. 10. III,

str.

132.

—

s

Iz.

lady grobów pytowych, gdzie

znaleziono ozdoby bronzowe, narzdzia kamienne

nety.

—

Ossowski.

w.

niwie »Mohyki
:/.rzów

duje

si szLuczna

widoczne

uwaa t

A. Kirkor

a kamienny stó

nókach, wbitych sabe znaki

s

jaskini za

za otarz

wsparty na

w

Na

ziemi.

jednak

po-

cyryhckich.

liter

wityni,

przedhistoryczn

ofiarny, co

placyku

ma-tyin

prostoktnej,

postaci p^yty

trzech kamiennych jakby

wierzchni pJyty

któr na

przed

jaskinia,

kamie w

stoi wielki

71

si

zdaje

nie

prawd, poniewa jaskini zajniowah ongi zakonnicy reguy w. Bazylego, po których te pozostay tu lady pobytu czowieka. A.

Kirkor. Zabytki bawochwalcze

.307

str.

(rys.).

—

Idem. Zbiór

wiad.

w

Galicyi.

»KIosy«c.

do antr: 1878,

1879

—

11.

II.

Kopernicki. Tame. 1879. III. 136. — A. Kirkor. Tame 1884, VIII. 50. — Wl. Demetryk'ie w cz. Groty kute w skaach Galicyi wsch. Mater. antr.-arch. VI. 71 — 5 (rys.). — B. an u s z, Iz.

i

.T

w

Jaskinie lejl.

W

i

Monastyrku. »Kuryer lwowski^ 1908

2.50.

Muszkatowce

46.

celt

245.

zotem

Bilczu

lesie

w.

mogiy,

z których

w

jednej znaleziono

w

1893

r,

bronzowy.

W.

Prz yb y da wsk

wsch. 1906, 47.

Niwra

W

czasie orki

w

wych,

i.

zab. przediistor. Galicyi

w.

1913

r.

odkryto

pi

grobów

podpyto-

których znalezionoMobrze zachowane szkielety

cienie bronzowe: szkielety 48.

Repertoryum

18.

str.

byy w

i

pier-

pozycyi siedzcej.

Olchowiec w.

Przy budowie drogi z Mielnicy

wykopano przed

kilku

laty szkielety ludzkie z piercieniami, 'naramiennikami, kolczy-

kami

i

innemi ozdobami

miay gowami na

ze

srebra. Szkielety

zachód. Znalezione bronzowe

zwrócone i

by

srebrne kol-

przechowuj si w zbiorze p. Tychowskiego w Borszczokolwie. Ciekawa jest jedna para kolczyków; jedn czyka stanowi masywna, szeciocienna pera, bogata, zdobna czyki

cz

trójciennemi, filigranowej roboty

rekami kolorowemi

w

piramidkami, szklanemi pe-

oprawach

i

swobodnie

zwisaj cemi

Zestawienie zabytków przedhistorycznycli

72

cz

okrgemi, jakby monetkami; druga ig, dla której wykonana jest na szeciocienncj

blaszkami

gadk

jest

perle

pochwa w ksztacie kwiatka. Para podobnych kolczyków z Boykowiec na Podolu przechowuje si w Muz. Akad. krak. to wyroby, wykonane prawdopodobnie pod wywem bizanty-

S

skiej sztuki zotniczej.

Hadaczek. Z bada

K.

ryay 49

antr.-arch. 1903, VI,

Paniowce zielone

arcli.

w

dorzeczu

Mate-

Dniestru.

34.

str.

w.

Przez las jjrzebiega dalszy cig

wau

Trajana

(por. Bie-

lowce). A.

50

Kir kor. Zbiór wiad. do

Piatkowce

Kirkor

i

w

postaci A.

51

III.

szyda

krak.

obrobio-

zaostrzonej.

Kirkor. Zbiór wiad. do

antr. kraj. 1878.

II.

str.

17.

Piszczatydce w.

52

Sapohów

W

1877

(?)

razem

znaleziony

kawa koci wyranie

czerepami

Kirkor zauway tu lady horodyszcza. A. Kirkor. Wycieczka na Podole galie. »Kl'osy«

kilka

40.

w.

odda do muz. Akad.

z gruboziarnistymi

nej

antr. kraj. 1879,

r.

1877.

w.

przekopa

A.

mogi, z czego jednak

Kirkor nie

na niwie

»Mohyki«

pozostawi dokadniejszego

O ile jednak wiadomo z relacyi dra Koperniwydoby mia z nich koci dwu modych ludzi tak pogruchotane zdefektowane, i w aden sposób nie udao si ich zoy w jak cao. Wedug opisu Kopernickiego miay

sprawozdania. ckiego,

i

by

widoczne na nich lady przepalenia

i

silnego zabarwienia

nawet od wewntrznej cianki czaszki, co wskazyna jaki niezwyky i zagadkowy obrzd pogrzewydobytych koci ma wygld jakby bowy; wiksza

zielonego,

waby miao

cz

umylnie poamanych jeszcze przed pogrzebem. mogiach tych trafi A. Kirkor na kilka przedmiotów bronzowych wielkiej wartoci archeologicznej. Byy midzy

W

—

Powiat iJorszc/ów

cikie, surowo

nimi: wielkie,

rowkowan rczk, zwierciadeka

—

prawdopodobnie

niegdy rczk, wiksza ilo

wych

z

odlane

okrge

dwie

kocem

szerokim

73 zwierciadelko z

dug,

bronzowe

take

pytki z

drewnian

—

kocian

albo

trójdzielnych grocików

bronzo-

spaszczonym. Kilka elaznych grosita dziurkowana blacha bronzowa,

dków, gruba, na ksztat paciorki i citirek gliniany oto reszta przedmiotów tego znaleziska. Warto ich cUa prehistoryi kraju jest bardzo znaczna, albowiem jako wyroby scytyjskie oznaczaj poudn.-zachodni granic dawnego terytoryum scytyjskiego.

—

emaliowe

Niestety, jak,

czem, tak

kadniejszych

okazy

o

znalezisku scytyjskiem z

i

musz mówi same

We

Zbruposiadamy do-

tylko

wydobyte

o sobie.

któr oglda A. Kirkor, nie dokoca; najwiksza jej wysoko docho--

wsi jest jaskinia,

chodzc jednak do dzi 2'70

Krgego nad

sapohowskiem nie pewniejszych wiadomoci, a

znalezisku

o

jej

m, a dno pokryte jest

i

namuem

rzecznym.

Kirkor

t, o której wspomina Rzczyski, ale odkrycie wejcia do jaskini w ssiedniem Krzywczu wy-

przypuszcza,

jest

ona

kazao bezzasadno tego twierdzenia (por. Krzywcze). Baliski Lipiski. Staroytna Polska. Warszawa 1844. i

Kirkor. Wycieczka na Podole galie. »Kfosy» 1877, str. 337 Idem. Sprawozd. wydz. filol. Akad. Umiej. Kraków (rys.). — Idem. Zbiór wiad. Mo antr. kraj. 1879, III. 34. 1877, VI. — Iz. Kopernicki. Tame. 1877, I. 64-5; 1879, III, 38. A.

—

A.

—A. G-ruszecki. O Kohn u. K. Mehlis.

20.

250

129.

J.

— — 1.

Hampel.

.Mitteil.

aus

Reinecke.

jaskiniach. Bibl. Warsz. 1878,

Skythische

348.

1879,

Lwów

1885.

Katalog wystawy arch.

Ungarn.

str.

Materialien zur Yorgeschichte. i

etnograf.

Denkmiiler aus Ungarn.

Budapest 1895,

Tom

IV.

I.

—

Ethnologiscbe str.

25.

—

P.

im mittleren Europa. Zeitschr. fiir Etnologie. Berlin 1896, XXVIIL str. 8—9. — IdemSkytbische Altertbiimer in der Bukowina. Jahrbucli des BukowiW. Dener Landes-Museums. Czerniowce 1896, str. 45. metrykiewicz. Le miroir de Sapohów (A Sapohowoi Tiikor). Die

skythisclien

Altertiimer

—

Archeologia! Ertesito.

Budapeszt 1894,

zesz.

grudzie.

Yorgeschichte Galiziens. Oester.-ungar. Mon. in W.

—

Idem.

u. B. str. 123.

Zostawienie zabytków przfdhistorycznycli

74 W

Hrebeniak.

i.

Tow.

Slidy skytskoi kultury

I.wów 1914,

im. Szewcz.

w

Ilayczyni. Zap. Nauk.

10 — 11

T. 117, str.

(rys.).

53.

Skaa nad Zbruczem

W

muz. Akad. krak. przechowuje si prz7padkTydzieiic.

Lwów

1906, nr. 24.

130. Zalesie w.

W

lesie

—

horodyszcze.

Przy

drodze

stoi

Sprawozdania Grona konserw. Galicyi wsch. 1909,

nibrody

131.

w

Omnacie

>mohyki«.

niwie

1878

str.

3.

w.

Stryp

Niedaleko góry Orliszcze nad

na

ze

kamie pochylony, z podstaw przysypan zwany przez wocian »bab«.

wsi Barysza

ziemi,

»Spas«

zw.

z

nich

stoi 79 kurhanów przekopa Kirkor

r.

W

pierwszy m

kurhanie 95

cm

wysokim,

w gbo-

koci 70 cm w zachodniej stronie, znaleziono zaman siekierk krzemienn; w gbokoci 76 cm pod poziomem okaza si szkielet, zwrócony gow na poudniowy-zachód. Na piersiach jego lea 5 cm dugi krzemie w ksztacie póksiyca z wyciciem po rodku, jakby do zawieszania. Pod ozdoby bronnim, midzy zmurszaemi komi znalazy si zowe w ksztacie póksiyca z grubem uszkiem do zawiei

szania,

dwa

wielkie

paciorki

aurowe

z

bronzu

i

kilka dro-

ótawej, które jednak rozsypay si na proch. Prawie razem z temi ozdobami znalazy si i dwa

bnych, z jakiej masy

noyki krzemienne; po obu stronach

czaszki

leay dwa

bron-

Powiat Buczacz

97

skrtów drutu kolczyki, kady z szeciu ogniwek. Na palcu lewej rki. pooonej na piersiach, by szeroki piercie bronzowy wcale piknej roboty. Prawa rka wycignita wzdu ciaa. Nad szkieletem, na caej przestrzeni grobu, rozrzucone byy bez adnego porzdku czerepy gliniane bez ornamentów. Drugi kurhan 1'20 m wysoki, cay od dou wyoony dokoa maemi brykami kamiennemi pytkami, mieci 20 cm pod poziomem dwa szkielety, oddalone od siebie 70 zowe

ze

i

gow

cm, jeden

poudnie.

na poudniowy-zachód,

Obydwa byy,

bardziej na

drugi

wglem

zdaje si, przysypane

drzew-

zwróconym na poudniowy-zachód, letrzy krzemyki, a przy drugim dwa kolczyki i piercie na palcu lewej rki; u obydwu byy rce wycignite wzdu ciaa. Jeden szkielet by na miejscu P76 m, drugi 1*67 m nym. Przy

szkielecie,

ay

W nad duo czerepów W trzecim, podobnym do poprzednich si dwa krzemyki strzaka elazna. W czwartym, obok rozrzuconych koci jeden krzemie czerepy w gbokoci 50 W pitvm, lea dugi.

szkieletem,

nasypie,

glinianych.

grobie,

znalazy

i

ludzkich,

tylko

by

gliniane.

i

cm pod szkielet na zachód, mocno wapnem przysypany. Nad czaszk, 7 cm wyej, widoczne byy resztki zmurszaego drzewa, jakby grubego tramu. Rce wzdu ciaa wypoziomem

cignite.

gruntu,

gow

W kierunku

nóg

czerepów. Kilka krzemyków

i

nad szkieletem

leao nad

w

nasypie,

pod czaszk, znalaz si pikny paciorek aurowy z bronzu z bronzowego skrtu: po bokach kolczyki, a na gwodzi elaznych. przestrzeni grobu

cie

i

pier-

caej

pi

W

szóstym kurhanie pnem: w nasypie duo czerepów i

duo

szkieletem, a przy nim,

przysypany by wakrzemyków, a pod czaszk

szkielet i

dokoa, wgle. Niczego irmego nie znaleziono.

cztery krzemyki, pod W siódmym, przy czaszk duo wgla, a w nasypie czerepy przysypany by wapnem; nad goW ósmym, szkielecie

gliniane.

ww

Janusz

szkielet

ziemi ;T.,

lea

spróchniay Idoc dbowy,

Zabytki przedhistoryczne.

na palcu prawej 7

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

98

rki piercie bronzowy, w nasypie czerepy cztery gwodzie elazne. krzemyki

gliniane, drobne-

i

W

dziewitym, biaym

a gtowa na mienie

pi

nim

ma. Przy

którego

ssiedztwie wcale nie-

gwodzi elaznych

Dziesity, cay

dou wyoony

u

niczego przy szkielecie, a tylko

—

•

w

nasypie

niewielki,

w

kamieniami, nie

mia

znalazy si krze-

nasypie

znalaz si przy

zmarym krzemie

zb zwierzcy trzy gAvodzie. d w u nast ym kurhanie pochowani i

byy dwa paciorek aurowy

dwaj zmarli;

byli

przy jednym tylko

kolczyki bronzowe,

dny, wielki

z bronzu,

dwa

krze-

czerepy gliniane.

i

W jedenasty m \y

w

czerepy.

i

mienie

te wapnem,

przysypany

szkielet

piasku,

piercienie, na palcu lewej, jeden.

bardzo

a-

na palcu prawej rki

W nasypie

kilka krze-

mieni.

Trzynasty, wyoony u spodu drobnemi pytkami, mieci przy szkielecie piercie bronzowy kilka krzemyków. czternastym pokazay si w gbokoci 25 cm i

W w wikszej koci zwierzce, zebrane raw kupce gruboziarniste czezem. W zachodniej repy wielkiego naczynia. Na palcu lewej rki dwa piercienie. piercie bronW pitnastym by przy krzemyków, a w nasypie czerepy zowy krzemyków. W szesnastym — przy

w

nasypie,

iloci,

stronie lea-fy

szkielecie

i

gliniane.

kilka

szkielecie kilka

Siedmnasty, cay wyoony u dou wikszymi kamieniamieci szkielet z bronzowym piercieniem krzemykami. Omnasty kurhan, najwikszy, 1*50 m wysoki, mia nasyp cay z samej ziemi, ale na dnie jego lea w ziemi kamie 32 cm dugi, poduny z zaokrglonym wierzchem. krzemieni. Szkielet lea, jak we nasypie duo czerepów

mi,

i

W

i

wszystkich grobach poprzednich, i

by

176

m

dugi.

si krzemienna Bronz

i

Przy

siekierka

gow

na poudniowy-zachód strony, znalaza

szkielecie, z lewej i

nic wicej.

elazo 'V«'odzie) znalazy si

nie

we wszyst-

—

Powiat Buczacz, Cieszanów

kich mogiach, ale za to i

naczy

czerepy

i

Czortków

99

w kadej byy poamane Wszystkie szkielety

gUnianych.

krzemienie

leay go-

wami na poudniowy-zachód, albo na zachód, Czerepy gliniane naleay do bardzo prymitywnie

lepio-

nych naczy, ozdabianych tylko rzadko prostym ornamentem. A. Kir kor. Zbiór wiadom. do antr. kraj. 1879. 111. str. 23 32. A. Kir kor. Zabytki bawochwalcze w Galicyi. »KJosy«.

—

1879,

str.

—

277.

^Strzecha ojczysta«.

Demetrykie wicz. in

W.

u.

7.

W i

1879, nr.

o.

— W.

str.

133.

Powiat Cieszanów, dorzecze Sanu.

Brusno w.

132.

gliniane

1898,

B.

Lwów

Yorgeschichte Galiziens. Oester.-ungar. Mon

kamienioomie natrafiono przypadkiem na naczynia wyroby krzemienne, oddane do muzeum Dziedu-

szyckich.

Sprawozdania Grona konserw. Galicyi wsch. 1910. 133.

Kobielnica w.

W

muzeum Lubomirskich

szczepki

znalezione

11.

tu liczne

od-

grot krzemienny.

i

Katalog 134.

—

str.

muzeum

Lubomirskich. 1889,

str.

10, nr. 61.

Narol m.

Znaleziono

tu

przypadkiem grociki krzemiemie

i

siekie-

romot dyorytowy. Katalog dziau etnograf, powsz. wystawy kraj.

8.

135.

Na

Lwów

Powiat Czortków, dorzecze Dniestru.

Biaa czortkowska

w.

polach wsi trzy niezbadane horodyszcza. Z. Przybysiawski. Repertoryum zabytków

W

Galicyi wsch.

136.

W

1894.

Lwów

1906.

przedhistor.

str. 22.

Kalinowszczyzna w.

muzeum Akademii

krakowskiej przechowuj si zna-

lezione tu przedmioty bronzowe,

srebrne,

gliniane

i

kociane. 7*

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

100

Rocznik Zarzdu Akad. Umiej. Kraków 1877, Demetrykiewicz. Yorgeschichte Galiziens, str.

Koldziany

137.

W

nazw

1.

w.

Wielkie w£i^y«

»

— W

133.

dwa okopy

poudniowo-zachodniej stronie wsi stoj

znane pod

99.

str.

waly«.

» Mniejsze

i

Próby

bada, przeprowadzone w kilku miejscach wewntrznego wau wykazay, e w niekl(3rych czciach znajduj si kamienie,

w

zebrane

A.

grupy, albo czerepy naczy glinianych. Kir kor. Wycieczka na Podole galie, >Klosy«.

—

336.

Ossowski.

G.

str.

11—13

138.

Nagórzanka w.

str.

XV.

(rys.).

Znajdowa maj na i

1877,

Zbiór wiadom. do antr. kraj. 1891.

polach czerepy

naczy malowanych

przedmioty bronzowe.

W

Przybysawski.

i.

Galicyi wsch. 1906, 139.

Pauszówka

Na

polach

inne mniejsze

grzebicy

str.

Repertoryum zabytków przedhistor

23.

w.

—

mogiy jedna na kilka metrów wysoka, zapade porodku. Z jednej wydoby mia lis

jam

srebrne wieszadeko

—

wewntrz znajdowano

koci pod pytami kamiennemi. Na mogile najwyszej stoi obecnie krzy kamienny z napisem ruskim i dat 1750 r. Dwie z tych mogi rozkopa w 1912 r. dr. Hadaczek.

W

jednej znalaz

w gbokoci

3

m

szkielet niewiasty,

cony od wschodu ku zachodowi, pochowany

zachoway si

bowej, z której

nadto kilka gwodzi

a

w

okohcy

piersi

skóry,

sucy

za ozdob,

brzegami mogilnem znaleziono fragmenty skóry

z

ornamentyk, wskazujc na pochodzenie

z

d-

Znajdowao si tam piercie bronzowy, kosmyk

duszy kawa

W nasypisku

dziurkowanymi.

naczy

drugi,

zwró-

trumnie

resztki.

elaznych,

wosów, skrawek

splecionych blond

w

z

epoki

grodziskowej. Druga mogia, o ksztacie nieregularnym, zawie-

raa groby

leay w sobie

w

kilku

mogile

zmarych.

Dwa

wyduonej nory zaoyy.

pozycyi

—

szkielety

byy

skulone, trzy

Iloci porozrzucay hsy, które

Wany

— dla

neolitu

waciwy

Powiat Czortków

w

zmarych

fakt grzebania

pozycyi

101

w

skulonej

uwag; podobny

wiaskiej zasuguje na

so-

epoce

w

stwierdzono

grobie,

odkrytym 1910 r. w Przemylu. Na polu ssiedniem istniej groby podpytowe.

Wiadomo, hem, miecz

»Kuryer

w

W

i

—

Janusz. Tow.

B.

Lwów

muzeach lokalnych.

nieco o

Poówce w. Muzeum Podolskiem w Tarnopolu

gliniane, jedno

czarnolnice

drugie

siwe,

znale miano

tutejszym

lesie

nieprawdziwa.

jest

lwowski*-^. 1912. 1/X.

Przemylu

140.

w

jakoby

urn

i

—

nauk

dwa naczynia

inne

i

przyj,

1913.

przedmioty

ghniane.

W 1897

bronzow

znaleziono przypadkiem fibul

r.

i

kóko

szklane z otworem konicznym. \\l.

Przy by sawsk

Galicyi wsch.

23

str.

skiem. Tarnopol 1913.

Repertoryum zabytków przedhistor. Przewodnik po Muzeum Podol-

i.

taitl.

VI'. 8.

str.

—

— W. Hrebeniak.

nachidki na terytorji Hayczyny. Zap. Tow. 21

122.

str.

141.

Sosolówka

Nowi

arch.

Szewcz. 1915.

Tom

w

mu-

(rys.).

w.

Znaleziony przypadldem

celt

bronzowy obecnie

zeum Lubomirskich. Katalog

W?.

muzeum

im.

Przybysawski. 23

Lubomirskich.

cyi

wsch.

142.

Szmakowce w. muzeum Akademii

W

str.

(rys.

1889.

str.

14. nr. 123.

—

Repertoryum zabytków przedhistor. Gali-

tabl. VI.).

krak.

—

trzy

blaszki

bronzowe

prawdopodobnie od pasa. Repertoryum zabytków przedhistor.

Uaszkowce

143

W

1912

r.

str.

23.

m.

odkryto

przypadkiem

i

zniszczono

skrzyn-

kowy grób kamienny z epoki neohtycznej, w którym znajdoway si szkielety ludzkie, 5 naczy pókulistych z ryt orna-

mentyk

i

gadzony toporek krzemienny

w

ksztacie

klina.

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

102 Przedmioty

przechowane

te

w

lwow-

gab. arch. uniwersytetu

skiego.

Wygnanka w. r. zbada G. Ossowski resztki osady neolitycznej z ceramik malowan, w ogrodzie parku dworskim; w resztkach tych widzia lady cmentarzyska (ciaopalnego nazwa je, podobnie jak w Bilczu zotem, Wasylkowcach 144.

W

1890

i

i

i

Szczytowcach

»

grobami cegowymi«.

kroków dug a 8 do 10 szerok, znalaz szczelny pomost cegowy, pod którym wystpiy kupy potrzaskanych naczy, obwiedzione bryami ceOdsoniM''szy przestrze jakich 12

e

gowemi. Osada caa bya tak zrujnowana zniszczona, powiodo si na niej natrafi na kilka ledwie naczy caych i

i

narzdzi krzemiennych. G. Ossowski. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1891. XV. str. 49 — 52 (rys.); 1892. XVI. 89—91 (rys.). Wiadomoci numizm.-ar-

—

—

Niederle. Czeawjeczestwo w doistoriczeskija wrjemjena. (ros. przekad I. Wowka). Petersburg 1898. str. 154. J. Zubrzycki. ZwizJa historya sztukiKraków 1904. sir. 26 (tabl. rys. ceramiki). T. Wowk. Matecheologiczne.

1891.

str.

162.

L.

—

—

ryafy do ukr.-ruskoi etnologii. 145.

W tu

w

muzeum

1838

r.

we Wiedniu przechowuje si znaleziony czar piercieniem wielki naszyjnik ozdob z prónych kulek, grupowanych z

i

1057.

Kabinets.

—

Wiede

Vorgeschichte

uwag

Na

narodów.

1850. Tabl.

Galiziens.

o czasach

str.

przedhistor.

Litteratur

8— 10. 131.

— W. Demetrykiewicz. — K. H ad a czek. Kilka

Galicyi.

Eos.

Lwów

1898/9,

Tom

V.

59.

9.

146.

wdrówek

und Kunst. Wiede 1846 Arneth. Monumente des k. k. Munz- und Antiken

Oesterreichisclie Blatter fu

str.

19.

str.

ces.

razem

trójkty. Jest to zabytek z epoki str.

1905. VI.

Zalesie w.

(torues) srebrny z

w

Lwów

Powiat Dobromil, dorzecze Sanu.

Komarówce

w.

gruntach dworskich zw. »Gaj« wznosi si wielki na-

Powiat Czortków

syp zw. »Ostra górka«, a u jego

rozkopywany

w

1863

r.

znale

;

niane, niedopalone resztki

tego

zbów

i

Dobromil

103

podstawy mniejszy kopiec, miano w nim naczynia gliludzkich

i

zawiask oowian.

Wikszy nasyp 9"4 m wysoki, w ksztacie stoka ciz maem wgbieniem od wierzchoka, rozkopa w 1895 r.

W.

odkry

w

nim przeplatane na przewarstwy wgla mian warstwy palonej gliny i popiou. rodku kurhanu, we wspomnianem wgbieniu, znalazy si czerepy gUniane naczy polewanych, podobnych zupenie do dr.

Demetrykiewicz

i

i

W

dzi uywanych

i

jedno naczynie CEie.

W

tej

samej warstwie

te noyk elazny zawiask oowian. Nieco gbiej, w warstwie zmieszanej ju z popioem, natrafiono na kawaek obrobionego krzemienia i fragment branzo-

wierzchniej znaleziono

i

szka ciemno-zielonego. Drobne wydobywane gbiej z ziemi byy czerwonawego lub brunatnego koloru, sabo w ogniu wypalane. Dr. Demetrykiewicz przekopa te kurhan mniejszy, rozznalaz w nim takie same czerwokopany ju w 1863 r. nawe czerepki jak w nasypie gównym, a take cae naczysznurkowo krconego

lety z

czerepy ghniane,

i

w

nia polewane;

dzianych Jana

elaznej

z

jcdnem

z nich

Kazimierza

okrgem

i

byo

co w

uszkiem,

12 drobnych groszy mie-

podwójnej

szpili

przypominaj cem greck

liter

rodzaju

omega.

Pod

teni wszystkiem,

wystpia znaczna ilo

ju

na

szkieletów

samego

poziomie ludzkich,

gruntu,

zoonych

bez

jednym z nich natrafiono na oowiany ciarek czy wisiorek, podobny do znalezionego w wierzchwarstwie we wgbieniu kurhanu gównego, a take na niej

porzdku na

sobie.

Przy

fragment jakiego przedmiotu elaznego.

Z wydobytych przedmiotów okazuje si, i kurhan ten siga przedhistorycznych czasów (branzoleta szklana podobna i w hido znanych z Zielecza i Horodnicy nad Dn.), ale Jana monety storycznych (szkielety ludzkie, nowsze czerepy i Komarowcach Kazimierza) uywany by do pewnych celów. dawniej by zwyczaj urzdzania wycieistnieje tradycya,

e

W

e

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

104

czek z Nowegomiasta na » Ostr górk «, gdzie odbywaiy si zabawy, podobnie jak na mogile Krakusa pod Krakowem. niewielkiem oddaleniu od tego kurhanu cignie si

W

wa, a

prosty, niski

(1896

w gbokoci

r.)

z naturalnych

ode

niedaleko

cm

30

wieniak

natrafi pewien

na zagadkowy

jakby

bruk

pytek kamiennych.

—W

SJownik geograficzny. 1883. IV. . D e m e r y k i e w c z. w Przemyskiem Drohobyckiera. Materyaly antr.-arch.

Kurhany 1897.

przez

w.

gruntach trzech wsi ssiednich Polanicy, Truchanowa

s czci

Bubniszcz

byy

(rys.).

Powiat Dolina, dorzecze Dniestru.

Bub niszcz

147.

i

116—123

str.

II.

10.

Na

i

i

w skaach

wykute

jaskinie,

uwaane

dawnych archeologów za witynie pogaskie. Dawniej

w

one

obwiedzione

miejscach podmurowane, a

wielu

strony

z jednej

s

kiewicza wynika,

i

storycznemi,

mieszkaniami

ani

nie

w

Bubniszczu

waem. Z bada dra Demetryone adnemi wityniami przedhia

ludzkiemi,

skalnymi

tylko

monastyrkami, podobnymi zupenie do znanych nad wym Dnieprem na Ivrymie.

rodko-

i

X. M. Der Stein

in Bubniszcze.

Galizia.

—

Lwów

1841.

—

Ote-

Hazeta szkilna. Lwów 1878, czestwennyj Sbornyk. Wiede 1854. 18. A. Gruszecki. O jaskiniach. Biblioteka Warnr. 17

—

—

szawska. 1878, O. Obogi.

zesz. 31, str.

ach 1905. 148.

85

(rys.).

—

—

c.

Gazeta lwowska. 1890, k.

\\'t.

kolejach

D emetr y

Galicyi wschodniej. Materj^ay

52

str.

349.

str.

Przewodnik po

—

II,

61. str.

—

M.

Hruszewskij.

nr.

251.

—

pastwowych. Wiede ki

ewi cz. Groty w skaKraków 1903. VI,

antr.-arch. Istorja

Ukrainy-Rusy.

Lwów

579.

Jasienowice w.

Nad potokiem Sownik

tego

149.

Nadziejów w.

Od

strony m.

zbadanych.

samego miana

geograficzny. 1882.

III,

str.

—

mogiy.

467.

Dohny wznosi si wiksza ilo mogi

nie-

Powiat Dobromil

Ossowski.

G.

Nowosielica w.

Na

stromej górze,

H.

1890. XIV,

str.

37,

75.

Polanica w.

Na

gruntacii Polanicy, Bubniszcz

W

jaskinie.

w

one

szczycie

uwaa

Demetrykiewicz

s

Polanicy

brzegu, na

jej

ska, za

kraj.

istnia tu

str.

151.

lewem

105

nad brzegiem Mizimki, okopy. Lud niegdy zamek obronny. Stupnicki. Galicya pod wzgldem topograf.-histor. Lwów

i

1869,

ach

Zbiór wiad. do antr.

150.

opowiada,

Dolina

i

i

Truchanowa

dolinie rzeki Sukieli,

Sokolowej

stoku

i

za liistoryczne

te jakinie

— w ska-

i w

czem przemawia okol.czno,

góry.

ju

na Dr.

schroni-

najbliszej okolicy

ladów przedhistorycznego ycia moliwe byo z pomoc tylko narzdzi

nie znaleziono najmniejszych i

samo wykucie

groty

elaznych.

Chodakowski.

Z.

List do

Bandtkiego

J.

1818

z 5. IL

r.

Pa-

—

Idem. List mitnik Naukowy krakowski. 1837, zesz. 2, str. 16. do gener. Kropiskiego z 18. L 1818. Biblioteka Warszawska. 1886. II, str. 170. A. B. BoMy na Sokoowem w Polanicy. Przyjaciel

—

ludu. Leszno 1839, str.

34-7

—

irys.).

str.

—

953.

J.

skie. 1862, str.

Wilno 1860,

dem

w

106-9.

—

Lwów

—

1872, nr.

1871.

67.

—

Gruszecki, O

A.

Tom XX,

str.

14;

Stupnicki. Galicya pod wzgl-

H.

Moskwi. Moskwa

17—18.

Encyklo-

IV,

.1.

str.

(ruskiei

Widmann.

Wagilewicz. Body w Polanicy. Album lwow307—315. — Kra szewski. Sztuka u Slowjan.

topograf.-histor. 1869. str. 76.

sjezda

K.

Tom

pedya Orgelbranda. Warszawa 1860.

—

— J.Gowacki, Trudy arch. 221. — Idem. »Sowo« I.

I,

str.

Hazeta szkilna. Lw^ów 1878,

nr.

jaskiniach. Biblioteka Warszawska.

Kir kor. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1879. — Idem. Zabytki bawochwalcze w Galicyi. »Kosy« 1879, str. 276—7. — Tietze. Jahrbuch des k. k. geolog. Reichsanstalt. Wiede 1879, str. 240. — Szcz. Morawski. Pra-Sowjanie i Pra-otwa. Kraków 1882, str. 274. — Sow1878,

III,

str.

str.

348.

46—53

A.

(rys.).

nik geograficzny. VIII, ski.

Karpaty.

koowej

w

kowski. 70.

Lwów

sir.

—

564.

189.5. str.

Polanicy. Przedwit.

Lwów

Galizien. Oesterr.-ungar.

— W.

Rehman.

481—2.

Demetrykiewicz.

Materyay antrop.-archeologiczne

—

1896, nr. 18.

Mon.

Groty

Ziemie dawnej Pol-

Iksion. Body na So-

in

w

1903. VI,

—

E.

Duni-

W. u. B. 1898. str. 68. skaach GaUcyi wsch. str.

52

—61

(rys.).

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

106

Turza wielka w.

152.

—

W

muzeum Lubomirskich motek kamienny. Sprawozdanie 1886,

czynnoci Zakadu

z

A. S c str.

li

ne

i

de

mao

widoczne

Lwów

ju mogiy.

Encyklopedya do krajoznawstwa

r.

Galicyi. 1874.

\\.

Wedug wiadomoci odkry kamienny nemi

im. Ossoliskich.

87.

Zaderewacz

154.

przypadkiem

m.

Niedaleko góry »Babicz« IL

lu

13.

str.

Wedzirz

153.

wykopany

A. Schneidra miano tu przypadkiem

grób skrzynkowy

z

narzdziami krzemien-

(?).

W

i.

Demetr ykie wicz. Materyay

antrop, arch. 1903, VI.

str.

70 (notka).

11.

Bronica w.

155.

W

Powiat Drohobycz, dorzecze Dniestru.

iy05

r.

przeprowadza mia puk.

A. Chizzola

roz-

kopy na cmentarzysku tutejszem. Sprawozdania Grona konserw. Galicyi wsch. 1905,

26.

Drohobycz m.

156.

Xa wschód od miasta mogiy. Gowacki. Trudy arch. sjezda w I.

.1.

Moskwi. Moskwa 1871,

224.

str.

157.

Jasienica solna w.

ProL Niedwiecki lezione tu 158.

J.

odda

do

muzeum

Dzieduszyckich zna-

duto kamienne. Nahujowice

Znajduj si i

str.

Franko.

ich suczasne

200—2.

tu

w.

wyroby kamienne.

znachidki w okoycach Nahujewycz uywanie. Zap. Nauk. Tow. Szewcz. Tom 103, str. Neolityczni

Powiat Dolina

kiedy

na jednym ze szczytów

lesie,

figura

str.

160.

W

sta miaia

wzgórza,

kamienna zw. »pyszczowata baba«.

Schneider. Encyklopedya do krajoznawstwa

A. II.

107

Sorisko w.

159.

W

Drohobycz

i

Galicyi 1874

20.

Smolna

w.

muzeum Lubomirskich

—

znaleziony

tu

nó

krze-

mienny.

muzeum

Katalog 161.

Stebnik w.

We

wsi

Lubomirskich. 1889.

cmentarzysko

obszerne

nazywane przez

lud

»

162.

Wacowce lesie

zamyka

podun

zaomami

nr. 35.

wielkie

liorodyszcze,

str.

158.

w.

zw. »Kogucik«

od których biegnie

8,

Stary Bycz«.

Teka konserw. Galicyi wsch. 1892.

W

i

str.

rów

i

stoi

grupa kurhanów, na pónoc

równolegy

do wa

nizki.

przestrze nieforemnego ksztatu

Rów

ten

z licznymi

drobnymi.

Dr. Demetrykiewicz rozpocz rozkopy od kurhanu, wysunitego najwicej na zachód, 3'3 m wysokiego i koo 24 m w przekroju. Górna jego warstwa 30—40 cm gruba bya

ni okazay si pokady popiou, wgla gliny, midzy którymi trafiay si mae cze-

czarnoziemem, a pod i

bardzo twardej

sabo wypalanych naczy, kawaki koci i inne odpadki Warstwy podobne powtarzay si na przemian do nieruszanego poziomu gruntu. Im wicej ku spodowi kur-

repki

a

organiczne.

hanu tem bardziej

byy

te

warstwy zbite, a najtwardszymi wicej cm grube, które trafiy si

pokazay si pokady 10 w kilku miejscach. Nad nimi, a przedewszystkiem w samym rodku kurhanu, wystpoway jakby gniazda cae popiou dalszym przekopie znalazy si hczniejsze czerepy wgli. i Czerepy ozdobione gliniane, siekierka krzemienna i noyk. ótego lub brunatnego zw. ornamentem sznurowym i koloru, wypalone sabo w ogniu. i

W

t.

s

s

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

108

We

wszystkich innych kurhanach skonstatowa-l'

metrykiewicz zupenie

tak sani konstrukcy

i s to lady sadyb czci do wJ'oskich terramare. W. Deme try k iewicz. Materyay

razi przekonanie,

dr.

dlatego

i

Dewy-

neolitycznych, analo-

giczne po 124

1907.

antr.-aicli.

II.

str.

n.

12.

Powiat Gródek, dorzecze Dniestru.

163 Dobrostany u.

W

lesie z w.

wida way

»Za.l'aniskiin«

wedug

fosy,

i

tradycyi ludowej, resztki grodu rozoranego przez Szeledywego

zbudowa

Buniaka, który o lYa ^nili std Przy budowie wodocigów

inny »horodok«.

lwowskich

tu na grobów urnowych, z których jedna urna z popioami zmarego, elazne groty, umba od tarcz, ostrogi i sprzczki przechowuj si w miejskiem muzeum Iwowskiem. Grób ten

natrafiono

kilka

pochodzi z epoki rzymskiej,

II

—

III

w. po Chr.

Dr. Hadaczek skonstatowa tu dwie neolityczne mogiystranice. jak wskazuj na to znalezione przy rozkopyw^aniu jednej z nich krzemienne okrzeski, nó krzemienny i ciarek

terrakotowy. W. Posze zaskij. Niekotori seJa ha. Rusy. Literaturnyj Przegld archeologiczny. Lwów Sbornyk. Lwów 1S70. str. 63. Sprawozdania Grona konserw. Galicyi wsch. 1904, 1876, str. 49. str. 4.

—

—

K.

—

Hadaczek. Cmentarzysko

ciaopalne

Lwów 1908, str. 19. — B.Janusz. Z skiej. Lwów 1913, str. 34. 40. 44. ska.

164.

Domayr

w.

We

wsi niezbadane horodyszcze. Teka konserw. Galicyi wsch. 1892,

Z pradziejów 165

ziemi lwowskiej.

Lwów

str.

1913,

155. str.

skich: 1)

—

B.

Janusz.

44. 68. 64.

Gródek m.

Przed paru laty znaleziono znaczniejsz

roytnych,

koo Przewor-

pradziejów ziemi lwow-

ilo monet

sta-

dostay si do muzeum Czaptetradrachma-barbarzyskie; naladownictwo monety z których trzy sztuki

Powiat Drohobycz

gow

i

Gródek

109

gównej z Heraklesem EAKABoT IQTHPoS na stronie odwrotnej. Napis przekrcony: oASIQN; 2) denar srebrny ces. Wespazyana z siedzc Abundancy na stronie gównej, napis na odwrociu zniszczony; 3) denar srebrny Trajana z Marsem i z napisem SPR OPTIm. Thasos z

MO

nimfy na stronie

PRINCIPI. Wiadomoci numizm. -archeologiczne. 166.

W w

letu

Kamienobród

muzeum Lubomirskich piercie srebrny

grobie

Katalog 167.

Na

Lubie

3.

jest znaleziony tu

krconego

z

str.

obok szkierozcity

drutu,

leao kóko

Lubomirskich. 1889,

srebrne.

41, nr. 830.

w.

obszarze kamienioomu

Górowszczyzna, której

muzeum

1914, nr.

w.

jak do napinania uku; obok niego

na

i

odkry

i

ssiedniego

w

A. Schneider

znalaz wyroby

krzemienne

1877

nim folwarku,

z r.

gliniane.

i

lady osady,

W

muzeum

przechowuje si z tego znaleziska krzemienny noyk-pieczka sierpowatego ksztatu z drobnem zbkowaniem, toporka kamiennego, zamanego mniej 11 cm dugoci; wicej w poowie otworu na toporzysko, fragment noa, 8 cm dugi i 4^2 cm szeroki, t. z w. nucleus krzemienny, tudzie Lubomirskich

cz

kilkanacie sztuk rozmaitych okrzesków tego dostay

Dwa

z nich,

i

fragmentów. Oprócz

si do tego muzeum i trzy naczynia gliniane. chocia niejednakowych rozmiarów, jednakowy

przedstawiaj

ksztat

garnuszków niewysokich,

a

wydtych

porodku brzuca. Pierwszy 4^2 cm wysokoci, 6Y2 cm rednicy, najprawdopodobniej

wyrobiony na

krku

garncarskim,

chocia bardzo jeszcze grubo i nieudolnie, wypalony na kolor zewntrz i wewntrz polewany jest miejscami, nierównomiernie, polew brunatn. Jak wnosi mona z kawaka wystajcego u brzeka posiada uszko wikszych rozmiarów. Drugi, tego samego ksztatu zasadniczego, wysoki jest 7 cm, u podstawy 4Y2 cm szeroki wylepiony nieudolnie, jakby w rku jeszcze, wypalony zosta na kolor jasno-cegla-

jasno-ceglasty,

—

Zestawienie! ziibylków przedhistorycznych

110 Sty,

nieornaiiientowany

i

niepolewany. Trzecie wreszcie naczy-

nie to flaszeczka gliniana,

wysokoci 9 cm, rednicy podstawy

2 cm, szyjki IY2 cm. Wyrobiona z dobrze wymieszanej gliny, wypalona na kolor ótawo-czerwony, niepolewana: wewntrz

co Dwa

mieci

ruchomego, najprawdopodobniej

jak

ciecz

sta.

swymi przypominaj cakowicie niektóre okazy ceramiki typu Czechy Wysocko, od niej, jak tego dowodem chocia o wieki cae modsze polewa na jednym z nich, waciwa wyrobom glinianym ju garnuszki-kubki

ksztatami

—

s

z

Form sigaj

czasów historycznych.

naczynia

te

czasów

wyrobem pochodz z pocztku epoki historycznej. Z tych samych czasów pochodz i fragmenty naczy, podobne do znajdowanych na wzgórzach Lwoprzedhistorycznych jeszcze, ale

wa

i

okohcy.

Wedug opowiada piercienie bronzowe z których

pochodz

i

wieniaków,

znajdowa miano te

srebrne, charakterystyczne dla czasów,

znaleziska lubieskie, mniej

wicej IX

—Xni

w. po Chr.

Schneider. Monografia wsi Lubienia. Lwów 1877 (odb. Idem. Zabytki przedhistoryczne w Lubieniu okolicy. Tydzie literacki, artystyczny, naukowy. Lwów 1877. V, str. 778—9. Katalog muzeum Lubomirskich. 1889. nr. 28. Sownik geograficzny. V, str. 408. 38. 43. 49. 239—241. B. Janusz. Z pradziejów ziemi Iwow^skiej. Lwów 1913, str. 35. A.

z

»Kosmosu«).

—

i

—

50—53. 73

38.

168.

W

Majdan

(ilustr.).

w.

muzeum Lubomirskich

mienny, ostroga elazna

i

169.

Na z

wau

—

wykopany sprzczka bronzowa.

Biblioteka Ossoliskich.

rozlega

—

—

Lwów

1866,

"VIII,

str.

tu

klin

krze-

400.

Rokitno w.

bardzo stromej górze, zaronitej drzewami, nad

wsi

si wspaniale zachowane horodyszcze. Skada si ono wewntrznego w ksztacie elipsy, tudzie z drugiego

zewntrznego, równolegego do pierwszego, jednak przerwanego caej dugoci od strony pónocno-wschodniej, gdzie 1/4

w

lU

Powiat Gródek

wzgórze koczy si przepacistemi debrami rami.

Wprost tych jarów, od

i

ogromnymi

ja-

wa-tów, znajduje

drugiej strony

si brama, po lewej stronie broniona w£iem bocznym. Przez bram t dostaje si do wntrza warowni, która posiadaa i

drugie wejcie od

t bram

strony

odpowiadajcem bramie waciwego cze jest ksztatu elipsy,

127

m m

dugoci.

—

dzi 3

—

poudniowo-zachodniej

o

Wysoko

szeroko

rednicy

wau

u podstawy

miejscu,

okólnego. Horodysz-

168

dugiej

waJ'u przy

przed

i

w

cignie si równie wai dugi, przerwany

m

krótszej

i

bramie gównej dochom.

10V2

zachowana bardzo dobrze dziki ochronie

lasu.

Naogó,

cao

pokrywajcego

wzgórze cae.

Na pónocny-zachód od waciwego horodyszcza, w dalszym cigu wzgórza, którego jeden ze szczytów zajmuje ono, rozlega si nad sam wsi obszerna paszczyzna (pastwisko), zwana horodyszczem, ale bez adnych waów, a tylko z mao widocznym ladem rowu. O miejscu tern opowiada lud, i rozlegao si tam kiedy miasto, które zapado dzwony kocioów jego sycha w niedziel, przykadajc ucho

—

do ziemi. Jak^sdzi mona, waciwe horodyszcze obronne byo warowni, a paszczyzna poniej rozlegajca si zajta

by moga

przez osad, która

póniej przeniosa

niej, na miejsce Rokitna dzisiejszego. B. Janusz. Z pradziejów ziemi lwowskiej. 43-^7. 63. 64 /rys.).

si jeszcze

Lwów

1913,

str.

Rzeczyczany w.

170.

mogia » turecka «. Gowacki. Trudy arch.

Stoi tu .1.

I.

sjezda

w

Moski.

Moskwa

1871,.

224.

str.

171.

Pod

Stawczany

wsi

stoi

w.

wikszych rozmiarów mogia. Lwów 1876, str. 49.

Przegld archeologiczny. 172.

Stradcz w.

Niedaleko

w

stawu

janowskiego,

w

poblizkiem

wzgórzu,

mikkich piaskowcach trzeciorzdnych, znajduje si wielka

—

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

'['[2

gb

wejciu naturalna, a dalej w góry prawie wykuta w podziemny, równoszeroki chodnik z bocznemi komorami. Drugie rami tej jaskini, zwrócone ku poudniowemn-zachodowi, oberwawszy si samo przez si, zostao

jaskinia, przy

100

m

cakiem zasypane.

bya ju w

Jaskinia ta

wali

j

czasach

historycznych

skiem przed napadami tatarskimi, a

w.

ongi zakonnicy reguy

s

schroni-

te dowody, i zajmo-

Bazylego.

W

samej wsi niezbadane horodyszcze. W. Zaleski. Die Hóhle bei Janów im Lemberger Kreise LemIdem. Pielgrzym lwowberger Pilger Kalendar. 1822, str. 37. ski. 1823, str. 47. — I. v. K. Hóhle von Stradcz. Mnemosine. Lwów

—

—

1837, nr. 34

5.

— Pieczary

K.

Leszno 1841,

jaciel ludu.

str.

wsi

pod 235

—8

Stradczem

—

(rys.).

A.

w

Galicyi. Przy-

Dobrjaskij.

Lwowem. Wistnyk. Wiede 1851, nr. 124. Kraszewski. Sztuka u Slowjan. Wilno 1860, str. 101—2. l(wan Hawryszkewycz). Trydnewyj perechod po Lwowskoj

Stradeckaja hora pod

—

J.

Sowo. Lwów

okrestnosty.

—

1863, nr. 71.

Stupnicki.

H.

—

Lwów

1870,

57

str.

—62. —

J.

Gowacki.

w

Moskwi. Moskwa 1871.

Lwów

Geografia Galicyi.

1874,

str.

str.

243.

Ob izledowanji pam-

A.

Gruszecki. O

—

34

jaskiniach.

— .

242.

—

cyklopedya do krajoznawstwa Galicyi. 1874. 339.

Trudy

Tatom

i

I r.

Schneider. En-

A. II.

(sub: Babin-klini.

Biblioteka Warszawska. 1878,

X. N. Stradecka peczera. Hazeta szkilna.

— —

z-

Sbornyk.

w Hay czyni.

jatnikow russkoi stariny, sochraniwszychsa arch. sjezda

Gali-

Pos

W. wzgldem topogr.-histor. 1869, str. 72. czaskij. Niekotorija sela. halyckoi Rusy. Literaturnyj cya pod

Lwów

str.

1878,

str.

Ti et ze. Literaturanzeiger des Yereines fiir HóhlenKunde. Wiede 1880, str. 9. L, Dzie dzi ck i. Sownik geogra7.

ficzny.

1890, XIV,

1892,

—

IX, str.

str.

str.

155.

Gródek 1896.

—

— G.

Ossowski.Zbiór wiad. do

—

—

Lwów

1896,

str.

60

— —

Janów pod Lwowem. Lwów

omnicki.

i.

1897.

St. str.

Schnur-Pep 29

—35

Atlas geologiczny Galicyi. 1898, zesz. X.

metrykiewicz.

antr.

kraj.

Teka konserw. Galicyi wschodniej. Lwów K. Falkiewicz. Monografia pow. Gródeckiego. 128—9. M. Udziela. Janów pod wzgldem

33.

str.

historycznym. ski.

328.

Groty

antr.-arch. 1903, YI,

str.

w

skaach

81.

—

B!

(rys.l

o w-

—

— W.

M.

De-

Galicyi wschodniej. Materyaiy

Janusz. Kwestya

rycznego pochodzenia jaskini stradeckiej.

Na

przedhisto-

ziemi naszej.

Lwów

Powiat Gródek

1909, nr.

44. 45

173.

Wyszenka

W tern

Horodenka

,

113

Z pradziejów ziemi lwowskiej.

Lwów

1913.

9,

maa

z

Maatynem

pónocno-zachodniej stronie

»Kozi grzbiet*

Na

— Idem. — 64.

8.

str.

i

obok którego

drugiem

s

w.

wsi cignie

jest drugie zw.

si wzgórze

»liorody szczeni*.

dwa wysokie way, a u poladniowo-za-

chodniego wierzchoka

tkwi do

poowy w

ziemi olbrzymi ka-

mie, na którym widoczne byo jakie olbrzymie pismo cyrylickiemi hterami. Z napisu tego rozpozna mona jeszcze litery: 0-Z-N-A-M-U-J-U, zarose prawie cakiem mchem: reszt znaków zniszczya jaka rka zbrodnicza. Do horodyszcza przywizane s opowiadania ludowe o

Szeedywym

Buniaku.

Trydnewyj perechod po Lwiwskoj okrestnosty. Sowo. B. .Janusz. Z pradziejów ziemi lwowskiej.

J.

1863, nr. 74. 1913,

A.

Lwów Lwów

1-4—5.

Zaszkowice

174.

ska

str.

—

w.

Schneider odkry

tu

w

1877

r.

lady cmentarzy-

ciaopalnego.

(?]

A. Schneider. Zabytki przedliistor. Tydzie literacki. Lwów 1877, V. str. 778. 175.

Zawidowice

A. Schneider

w

Lubieniu

i

okolicy.

w.

odkry

tu

w

1877

r.

lady cmentarzyska

(?)

cia'opalnego. A. Schneider. Zabytki przedhistor. Tydzie literacki. Lwów 1877, str. 768.

13. 176.

w

Lubieniu

Baahorówka

w. i

W i

—

W B.,

niezbadane.

czerepy

gli-

piknie szlifowany siekieromot. i.

Przyby sawski. Repertoryum zabytków

rycznych 1906, Janusz

okolicy.

Pdwiat Horodenka, dorzecze Dniestru.

Na niwach » mogiki « »rypie« kurhany muzeum Dzieduszyckich przechowuj si niane

i

str.

przedhisto-

24.

Zabytki przedhistorycztip.

g

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

114

Czernelica w.

177.

Odkryty

r.

W

grób kamienny

skrzynkowy

tu

Przybysawski. Koci

i

czerepy

oglda w 1878

w

gliniane

zbiorach

Akademii krakowskiej. A.

Schneider. Encyklopedya do

—

391.

A.

Zbiór wiad.

Kirkor.

krajozn. Galicyi. 174,

do antr. kraj. 1879,

III,

II,

str.

str.

14

(notka).

Czortowiec w.

178.

Na

gow

szkielet,

byy

Przy nim

w gbokoci

7 cm oboony drzewem przegniem. naczynia z rczk, a dalej w gbo-

niwie >Bezdenka« odkryi' Kirkor

wschód,

na

czerepy

guzami. koci 1"10 m, wielkie naczynie z rczk Naniwach »Uadówka« »Draniczówka« znajduj si i

i

czerepy gruboziarniste, prawdopodobnie

resztki

liczne

pracowni garn-

carskiej.

W

odlegoci ^/^ mih od wsi stoi mogia »Sirków«. Przybysawski odkry tu jaskini, o której wspomiwieniacy, nie znajc jednak wejcia do niej.

W.

nali

Schneider. Encyklopedya do krajozn. Galicyi 1874, II, A. Kirkor. Rozprawy i sprawozdania Wydz. filol. Akad. Umiej. Kraków 1876, V, str. 209. —Iz. Kopernicki O czaszkach z kurhanów pokuckich. Pamitnik Akad. Umiej, A. Gruszewydz. matem.-przyrodn. 1876, II. str. 80 113. cki. O jaskiniach. Biblioteka Warszawska 1878, IV, istr. 341. A.

388.

str.

—

—

A.

18

K o hn

—20;

1907, 179.

u. K.

II.

132

Mehl

— — 8.

i

s.

—

—

Materialien zur Yorgeschichte. 1879,

I.

Przewodnik po muzeum Dzieduszyckich.

str. 93.

Dbki

w.

Na niwie » Kadub « rozrzucone czerepy gruboziarniste, midzy którymi znajdowano i syenitowe motki duta. Przy kopaniu fundamentów pod karczm miano znale i

liczne

pereki srebrne.

W. Przybysawski. rycznych 1906,

str.

26.

Repertoryum

zabytków

przedhisto-

Powiat Horodenka

Daleszów

180.

W

115

w.

na niwie »ka« nad brzegiem niezbadane mogiy. W. Przybyslawski. Repertoryum, str. 26.

Durków

181.

—

Dniestru

lesie

w.

Przy budowie drogi odkryto

szywanych na tkanin

i

w gbokoci

dyadem

rzysko, z którego wydobyto

kolczyki

w

1

m

cmenta-

z blaszek srebrnych,

na-

okrgych pr-

ksztacie

dyademy podobne znane Michakowa. Przedmioty wyko-

tów, ozdobionych kulkami bronzowemi;

s

z

nad Dn.

Horodnicy

pane pochodz z

i

X — XI

z

w. po Chr.

Sprawozdania Grona konserw. Galicyi wschodniej 1910, 182.

Na mienne

Guszków torfiastej

i

bronzowy i

W

1789

r.

znale

si przedmioty katu

miano mieczyk

a w 1803 r. na niwie »Kut' srebrn odesane do muzeum wiedeskiego. Przyb y s aws ki. Repertoryum zab. przedhistor. str. 26.

siekier,

i

bronzow

szpil,

W.

Harasymów

183.

8.

w.

niwie »Zbrody« znajduj

bronzowe.

str.

w.

Lud opowiada, i na niwie z w. »Mantyna« istnie miaa ongi osada zw. Ghorostil, gdzie obecnie znajduje si mnóstwo czerepów gruboziarnistych.

S

W, Przybysawski. nych,

str.

tu

te

niezbadane groby.

Repertoryum zabytków przedhistorycz-

26.

Hawrylak w. Samotna mogia niezbadana. A. Schneider. Encyklopedya do

184.

—

str.

tna,

185.

Horodenka m.

Na

granicy miasta

do

Galicyi.

1874,

11.

i

wsi

Gzorniatyna wznosi si samo-

wysoka mogia.

Na wystawie

bya

krajozn.

.390.

w

arch.-etnograficznej

we Lwowie (1885

moneta bizantyska. Na gruntach dworskich odkryto w 1913 letowy i znaleziono wspaniay celt bronzowy. znaleziona

r.)

okolicy

r.

grób

szkie-

8*

Zestawienie zabytków przedhislorycznycli

116

Schneider. Encyklopedya do krajozn. Galicyi. 1874, — Katalog Wystawy arcli.-etnograf. 1885, nr. 2002.

A.

Horodnica nad Dn.

186.

\\.

Chaty wiejskie z ogrodami rozlegaj si na

samym

równinie

nad

wpada

do Dniestru.

tu

brzegiem

czka Jamborów, która

wyobia

Dniestru

gruntów

wie

dub,

sam wsi

przed

sobie

gboki

a

i

m

naprzód rze-

ujciem swem do spadzisty parów. Po prai

cz

do wsi Probabina jedna

PriskezRówek, Krogulec

niwami:

z

która

Nad wsi wznosi si góra do 150

rozciga si

stronie

jej

niewiellciej

.lamhorowa,

rzeczki

wysoka. Od poudnia poczwszy, przecina

wej

II.

389.

str.

i

Ka-

róne lady kultury przedhistorycznej. Wyyna nad lewym, pónocnym brzegiem Jamhorowa jest panujcem nad wsi najwyszem miejscem, które przecite gbokim parowem zw. Suchy potok stanowi odosobnion gór; na szczycie jej rozlega si ogromne horodyszcze. Obok samego horodyszcza stoi lasek dbowy z kurhanem po rodku, a dalej na pónoc w stron Dniestru

na

na których odkryto wspomniane poniej,

cign

si grunta

wiejskie,

te wida lady

której

Horodnica

naley

do

kopów, Iz. i

bya

nie

Kopernickiego

i

W.

e

fragmentaryczne,

towane

w

tu

od

1877

i

si

w

ycia

Galicyi, ale

Sprawozdania

— 1882

Przyby sawskiego

nieatwo

neolitu, bronzu, rzymskiej

»Dulawa«,

resztki

miejscowoci

do umiejtnie badana.

przeprowadzonych

w

najbogatszych

przedhistorycznego wszystkich epok niestety,

niw

zakoczone

osady.

s

nich

scytyjskiej epoki

r.

z roz-

przez dra

tak chaotyczne

zoryentowa. Od

mamy

reprezen-

zabytkach Horodnicy chyba wszystkie epoki przed-

historyczne GaUcyi wschodniej do ostatnich prawie

rycznych czasów.

Wydobyte

tu

w rónych

ju

histo-

czasach przed-

mioty kamienne, bronzowe, elazne, srebrne, gliniane, szklane,

kociane i t. p. dochodz tysicy, a przechowuj si obecnie przewanie w zbiorach Akademii krakowskiej, a po czci

w muzeum

Dzieduszyckich.

Najbogatsz

w

zabytki

party wsi

jest

wielkie

horo-

Powiat Hoioclenka

dysze ze,

wym

na

po^fooiie

brzegu

dwu stromych brzegów Horodnicy

do wsi

Od zachodu

i

W

Gówna

góry

t.

od

na

góry,

le-

przypiera do

nad

rz.

Janihorowem.

dwoma waami,

jest

od

które

przestrze okoo 4 he-

pónocno-zachodniego

wau

zachodniego

cz

do wschodniego, zwróconego

j.

ktem zamykaj

odlegoci 75 cm

horodyszcza,

jego

poudniowego,

pónocy otoczone

i

prawie pod prostym ktarów.

do

wspomnianej

szczycie

.Jamhorowa.

rz.

117

wschodniego

do

kta

brzegu

cae horodyszcze cignie si wa poprzeczny fos od strony pónocnej. AVa ten rozdziela horodyszcze cae na dwie czci nierówne; pónocn poudniow. Poza pierwszym, zachodnim waem rozcigaj si jeszcze dwa inne równej dugoci, równolege do siebie. Xa obszarze caego horodyszcza zebra dr. Kopernicki przez

góry,

178

m

dugi

z

i

W.

Przybysawski noe krzemienne, groby, skrobacze, jdra, siekierki i duta kamienne, wielkie szydo kociane, uamki rogów jelenich jeden paciorek bronzowy fihgranowej roboty. Prócz tego znaleziono ogromne nmóstwo czerepów ghnianych, lepionych w rkach albo na krku garncarskim. Ornamentoi

i

s

wgbionemi liniami ub w najwikszej iloci wypadków wypukemi wyciskanemi ozdobami. Na czarnych, lnicych czerepach trafiaj si czsto ornamenty wane

prostemi,

i

wyciskane i

z

koncentrycznych

pókoh,

naczy malowanych

fragmentów

a

typu

znalazo

si nieco

archaiczno-myke-

skiego.

Przy

specyalnych

obaj badacze

byy obrczki

cz

ozdoby

rozkopach

inne przedmioty,

i

(branzolety) z z

blachy

na

midzy

horodyszczu

szka krconego,

bronzowej,

maa

znaleli

którymi najciekawsze szpila bronzowa,

figurka gliniana

ja-

kiego zwierzcia, odbita gowa, prawdopodobnie psa, równie z gliny wypalona i duo rónych czerepów i krzemieni. jednem z odkrytych ognisk, midzy wikszemi mniejszemi bryami gliny, znalazy si obok kawaków wgla bryy

W

i

gliniane z

chodnim

i

gbokimi odciskami dyli drewnianych, a przy zapoudniowym skraju tego ogniska leaa osobno

Zestawienie zabylid wojniakiem«. Wyglda on jak czary, poczone raz z góry paskim kabkiem,

wzniesionym nad brzegami obu czar, a drugi raz po rodku, przy pomocy paskiej

poprzeczki,

czcej obydwa

wate supki, osadzone na pókulistych podstawach

barykotego

sa-

mego ksztatu wielkoci, co czary górne. Nie s to jednak czary, poniewa dno kadej jest przebite, si ze sklepieniem podstawy za pomoc kanau, tworzcego wydrenie wzdu kadego supka i otwierajcego si w jedne i drug stron. Prócz tego, u wierzchoka kabka, a take w sklepieniu jednej podstawy, naprzeciw wewntrznego brzegu supka, i

czc

wida

dziurki,

przewiercone, praw-

nieznanego przeznaczenia,

dopodobnie jeszcze przed wypaleniem gUny.

Zagadkowy szczonej gliny

ten przedmiot ulepiony jest z starannie oczy-

bardzo

i

silnie

wypalony

kot, podobn zupenie do masy, kie

Dwójniak ten ozdobiony

skiego.

skami

i

liniami, dawniej

Obok gliny,

byy

z której

wyroby malowane,

neolityczne

niego,

ale

terra-

s

wykonane wszystarchaiczno-myke-

typu

jest

na biaem

czerwon

na

ciemno-brunatnymi

pa-

tle.

ju we wspomnianym

pokadzie

ubitej

dwie gUniane, piknie malowane miseczki, a dalej

rozbite naczynie.

Pod

czaszk

lea may

krzemienny

grot

sercowaty.

W kiej

drugim, obok odkrytym

samej

pozycyi

glinianego, albo

i

kierunku,

grobie, ale

nie

lea

szkielet

w

ta-

byo ladu pokadu

jakich przedmiotów. Grób

ten,

podobnie jak

1

i

Zestawienie zabytków przedliistorycznych

20 trzeci z

samym

chocia

kierunku

i

dwójniak

i

pierwszym

grobie

kultury

Inne, nie mniej charakterystyczne

znaleziono na tym

eska

gurka

paski na

samym

z silnie

biaem

tle

i

wypalonej

tej

kultury przedmioty,

Tanasijczuka: jest to

malowana

gliny,

uszkodzona

ma-la,

s

archaiczno-mykeskiej.

dla

ogrodzie

krzemiennego

charakterystyczne

zw.

t.

obok

,

naczynia malowane

pónoneolitycznej

dla

szkielety

pozycyi.

w

Znaleziony grotu,

naley ju do znacznie pópooone byy w obu w tym

szklanymi wyrobami,

niejszych czas(3w,

w

fi-

czerwone

podobizna ja-

nieco

kiego zwierzcia.

adna, prawdopodobnie,

dawaa

miejscowo Gahcyi

dotychczas

sposobnoci

wyjanienia tylu pierwszorzdnych dla prehistoryi kwestyi, co Horodnica, w któjak to wida z pozostawionych przez Przybysawskiego rej nie

tak znakomitej

—

i

Kopernickiego,

—

sprawozda

ledzi

wój kultury przedhistorycznej kraju

do

mona

zbada

i

stopniowy rozstosunki, zacho-

dzce midzy osobnemi jej stadyami. Tu najprawdopodobniej udaoby si znale wyjanienie zagadkowej proweniencyi kultury naczy malowanych, a take ustah kwesty zwizku jej z póniejsz kultur metali. Na wielk jednak szkod nauki zbadane zostay wszystkie zabytki tej prawdziwej skarbnicy archeologicznej cakiem nienaukowo i niesystematycznie tak,

e

dzi

mowy ju niema

o odrobieniu

za

tego.

Póniejsze, poneolityczne groby Horodnicy,

to

t.

zw.

py-

podpytowe, których zwyczajnym inwentarzem obok drobne wyroby z bronzu i elaza. Zrujnokoci ludzkich wane cmentarzysko z grobami pytowymi byo na niwie Buawie. Na niwie Priskie i Krogulec przekopano kilka grup towe

i

s

grobów pytowych, zbudowanych sypami.

W

grobach

tych

z kamieni,

znaleziono

wyroby

przykrytych nagliniane,

bron-

take krzemienie. Ciekawy bardzo grób odsonito na niwie zw. »za kochinkoju*, na pónocnym brzegu parowu » Suchy potok« (Zbiór

zowe, elazne, lady zota, a

wiad. do antr. kraj.

II,

str.

55

—

59).

W

miejscu

tem wysta-

Powiat llorodenka

way

w

dwie, prosto

midzy

ziemi wpuszczone pyly.

Przy kopaniu

pytk

figurk uszko-

niemi znaleziono pod

dzon, wylepion

wiajc

i

niewielk

sabo wypalon

z gliny

szarej,

przedsta-

gowa bya take odamana. Po okazao si, e oboony by py-

przód konia, którego

odsoniciu caego grobu tami

121

nastpujco skonstruowany:

i

lea na wznak szkielet niepoudniowy-wschód; pod praw pit podoony by czerep miski, a poza gow, z prawej strony, spód puhara szklanego. Po zasypaniu zwok ziemi, obok gowy z prawej strony postawiono dzban, a obok niego, bliej gowy, szklany puhar z dnem odbitem. Do dzbana woono krek od wrzeciona i zasypano go ziemi. Po nasypaniu jeszcze raz do grobu niewielkiej warstwy ziemi, przystawiono Na pokadzie

wiasty,

gow

gliny

zwrócony

z drugiej strony dzljana

ubitej

na

garnek

jedzeniem

z

i

wszystko

to

W

kocu, osadziwszy nad nogami poziom pyt dalej jeszcze kilka innycb, zasypano je po same brzegi grobu, a potem prawdopodobnie przywalono jedn pyt najprzysypano ziemi. i

cisz,

lub usypano

mogi.

Prócz fragmentu

figurki

glinianej

i

naczynia

szklanego,

ciarka od wrzeciona znaleziono jeszcze w tym grobie prawej strony gowy pokruszone resztki jakiej ozdoby,

oraz z

prawdopodobnie emaliowanej gówki od szpilki, przy których pozostay przerdzawione kawaki elaza. Blizko szyi rozrzuconych byo 5 oszlifowanych paciorków kornalinowych: midzy obojczykami, dwie zupenie jednakowe fibule; na palcu lewej rki may piercie z drutu bronzowego, a nad komi onowemi niedordzewiay kawaek elaznej szpilki z reszt emaliowanej gówki.

Grób ten pochodzi (Przybysawski nie próbowa oznaczy) z rzymskiej epoki, jak to wynika z dwu fibul bronzocharakterystycznego nawychj wybitnie rzymskiego typu czynia szklanego, ornamentowanego nalepianymi paskami szklanymi. Analogiczne groby odkryto w Hleszczawie i Zieleczu i

Zestawienie zabytków przedhistorycznycii

122

(pow. Trembowla), gdzie znaleziono

te znane

znalezisk obrczki-branzolety z kolorowanego

Innego rodzaju nadzwyczaj

z

horodnickich

szka krconego.

zbada Przy-

ciekawy grób

bysawski 1879 r. na niwie Priskie (Zbiór wiad. Vin, str. 27). Grób ten zawalony by kup kamieni na 4 m wzdu 3 m wszerz; po usuniciu ich natrafiano do gbokoci 60 era na czerepy prostych naczy, lepionych w rku, a póniej wystpiy i koci ludzkie, wytrawione zupenie otaczajcem je wapnem. stronie gowy znaleziono pikny, trójgraniasty grocik bronzowy z rurkowat nasadk prost szpil bronzow; niej, midzy ebrami dwa tpe gwodzie z bronzowego drutu, zakrcone w wiksze i mniejsze kóka, obydwa i

W

i

z

W

kocu u nóg znaleziono jeszcze nasad trzy razy dusz. Przybysawski nie próbowa nawet oznaczy pocho-

gówkami

plaskiemi.

jeden grot podobny

W.

dzenia tego grobu,

z

ale jak

to

wida

ze wspomnianych,

cha-

i dwu bronzowych nazwanych przez Przybyawskiego tpymi gwodziami, zakrconymi w kóko z paskiemi gówkami znanych z Ucznycli znalezisk na Ukrainie, jest to grób epoki scytyjskiej, podobny do mogiy z Sapohowa, albo z Krgej nad Zbruczem; w ostatniej miejscowoci znaleziono te szpUk,

rakterystycznych grocików trójdzielnych

kolczyków

podobn

—

—

do opisanej przez Przybysawskiego. Przedmioty z tego

grobu znajduj si

W

1882

r.

w muzeum rozkopywa

Dzieduszyckich. dr.

Kopernicki

i

W.

Przyby-

sawski (Zbiór wiad. Vni, str. 28) cmentarzysko kurhanowe rzek Jamhorowem, przy drodze do wsi Babina. Siedm mogi byo prónych, a dziewi pod poziomem gruntu miecio szkielety, pooone na wznak, gow zwrócone na pón.zachód. kilku byy rozsypane gwodzie elazne, a we wszystkich znalazy si piercienie bronzowe (w jednej, cynowy), kóeczka (prawdopodobnie kolczyki) i paciorki szklane, zabarwione zotem. Takie same paciorki, równie obok gwodzi elaznych znaleziono w mogiach wsi Chocimierza (pow. Tuza

W

Powiat Hoiodeiika

w

macz); elazne gwodzie

123

mogiach Semenowa (pow. Trem-

bowla).

Wogóle groby

w

Horodnicy reprezentuj prawie wszyst-

byy,

kie epoki przedhistoryczne Galicyi, ale nie

wane

powiednio zbadane. Bardzo

oby

zrekonstruowanie wyników

niestety,

od-

naszej prehistoryi by-

dla

dra Kopernickiego

Przyby-

i

uwzgldnieniem wyprzechowanych w zbiorach Akademii krakowskiej. Dalsze rozkopy na miejscu mogyby spraw t sawskiego

kopanych

naukowe

i

ich opracowanie z

zabytków,

uatwi.

znacznie

W

srebrne denary rzymskie Ant.

sem:

s

muzeum Narodowem w Krakowie Piusa

Rocznik

Galby. Ostatni z napi-

i

—

IMPSER GALBA SAR AVG PM

ROMA RENASGES.

Zarzdu Akademii Umiejtnoci Kraków

—

1878, lY,

w

arch.

1879,

1878.

kraj. str.

307.

—

str.

70-3.

—

w

Iz.

1878.

arcli.

1878—1882. Zbiór wiad. do

— Katalog dziau 1894. — P. Reinecke.

poszukiwa

z

kraj.

\Y Przybysaww Horodnicy nad Dn. w latach

d'archeoIogie

etnograf, Zeitschrift

w

wiad.

Zbiór

warszawska.

i

powsz. fiir

—

3—32.

str.

prehistoriue a Ho-

rodnica. Archives slaves de biologie. Paris 1886. 208.

100.—

Zbiór wiad. do antr.

antr. kraj. 1884. VIII,

Kopernicki. Recherches

str.

Kopernicki.

1877.

Biblioteka

Kopernicki

Iz.

ski. Dalsze poszukiwania

Iz.

—

— w

\V. Pr zybyslawski. Ustp

Horodnicy nad Dn.

II[.

19—72.

str.

II.

1877,

Ziemicki. Dwuty-

T. Tygodnik ilustrowany. 1877, str. 245. godnik naukowy. Kraków 1878, 1. str. 202. Poszukiwania arch. w Horodnicy nad Dn.

do antr.

znalezione tu

Tom

wystawy

198

str.

I,

kraj.

Ethnologie 1896,

—

Lwów 39.—

str.

wiatowit. Warszawa 1899,1. str. 67—9 (rys.). — L. Nie der le. Czeawjeczestwo w doistoriczeskja wrjemjena. (ros. przek. T. Wowka). PeW. Demet ry kiewicz. Vortersburg 1898, str. 153 (rys.). T. Wowk. Materjay geschichte Galiziens, str. 126. 130. 133. J.

Gloger. Wykopaliska

Horodnicy

na

Pokuciu.

—

—

do

ukr.-ruskoi

etnologji.

Lwów

1905,

Vi.

str.

23.

—

Wl.

Przy by sawsk Repertoryum zab. przedhistor. Tabl. I. III— V. — Przewodnik po muzeum Dzieduszyckich. 1907, str. 92. 93. — Wiadomoci numizm. -archeologiczne. 1908, str. 654. — K. Hadaczek. i.

Kultura dorzecza Dniestru

w

ryay

31.

koi

antr.-arch. 1912,

kultury

w

str.

Hayczyni.

epoce cesarstwa rzymskiego. Mate-

— W.

Zap. Nauk,

Hrebeniak. lidy Tow.

Szewcz.

skyts-

Tom.

117,

Zestawienie zabytków przedhistorycznycii

124 1")

str.

II.

str.

25

17.

Isaków

187.

czy

— W.

(rys.).

Hrfbeniak. Nowi

schidoi Hayczyny.

rytorji

1915.

w.

W

skaacli, obok

maj

horodyszcza,

jaskini

Niedaleko wsi

zbudowanym

na teTom. 122,

nachidki

arcii.

Tow. Szewcz.

(rys.).

sio

z

Zap.

w

horodyszcze a

z kamieni,

trzy jaskinie,

-

które

Czortkowcu. z

chodnikiem

ode

na pónoc;

podziemnym,

góra

z w.

»obo-

yszcze«. A. Kirkor. Sprawozdania Wydz. liloi. Akademii Umiejtnoci. A. Kohn u. K. Mehlis. Materialien zur Kraków 1876, V, 209. Vorgeschichtc. 1879, I. 17; II. 72. — A. Gruszecki. O jaskiniacli. Biblioteka Warszawska 1878. sir. 341.

—

Jasionów polny

188.

w.

Nasyp ziemny do 150 m w obwodzie z wgbionym wierzchokiem, na brzegach którego wal metrowej wysokoci. A.

Schneider, Encyklopedya do

krajozn.

1874,

II,

Kopaczyrtce w.

189.

Na

gruntach wsi,

Korniów

190.

nad

rzek, liorodyszcze, niezbadane.

w.

Przy rozkopywaniu mogiy obok drogi ziono resztki

spalonych

koci

glem, czerepy urny glinianej

W

muzeum Akademii A.

391. I,

Galicyi.

:388.

str.

i

ludzkich,

znalez

w-

toporek krzemienny.

krakowskiej

Schneider. Encyklopedya do

—

krajowej

pomieszanych

Dwutygodnik Naukowy, wyd.

—

bronzowy

krajozn. T.

Galicyi.

celt.

1874,

II,

Ziemicki. Kraków 1878,

478.

191.

Kuny sówce

w.

na skarb bronzowy, zoony sferycznych t. zw. situlae, podobnych do

Przypadkiem natrafiono z siedmiu

naczy

tu

kotów, w ksztacie odwróconej pókuli. Obrcze do noszenia przymocowane do naczy za pomoc uszek, przylutowanych do ozdobionej paskiem górnej krawdzi naczynia. Jedno z tych naczy zdobne jest ornamentem wyciskanym; midzy

s

Powiat Horodenka

\'2b

krzya uszkami cign si dokoa naczynia dwa rzdy pówystajcych perel, które tworz jakby obramowanie dla wyobraonycli u dou krgów soca, zmieniajcych si podobiiemi do

na przemian

w

zestawionemi symetrycznie

z iabdzierai szyjami,

naprzeciw

paracli

siebie.

Niektóre

naczynia,

zniszczone

dugiem uywaniem, naprawione byy nitowanynii kawakami blachy bronzowej.

Dwa

podobne naczynia znaleziono te

w

ssiednich Je-

zioranach.

AV muzeum Dzieduszyckich tu

noe

-

—

przypadkiem znalezione

krzemienne.

Nad rzek

niewielka jaskinia.

Gruszecki. O jaskiniach. Biblioteka Warszawska 1878. 342. — W I Pr zyby sawski. Teka konserw. Galicyi wscho-

A. str.

dniej 1892. str. .30 te Galiziens, str.

Michalcze w.

192.

We mie

do

— 40. — W. Deme tryki ewicz. Yorgeschich-

122 — 3.

wsi mogia,

w

której znaleziono

Kir kor. Zbiór wiad. do

A.

kos elazn

ka-

i

ostrzenia.

jej

antrop.

kraj.

Kraków

1877,

1.

14.

Niezwiska w.

193.

Dwie znaczniejsze mogiy niezbadane.

W

muzeum A.

391.

str.

—

Midzy Obertynem, Kamionk mogi rónego rodzaju. H.

—

92.

1870, (b.

Na

gliniana. II.

Krzyanowski.

St.

85.

str.

Okno

—

L.

i

wzgl.

ukowem

jest

topograf.-histor.

bardzo 1869.

str,

Rocznik dla archeologów. Kraków

Weigel. Przewodnik na Czarnohor. Lwów

57.

w.

granicy wsi samotna mogia. A.

str.

Stupnicki. Galicya pod str.

r.),

195.

pikna czarka

Encyklopedya do krajozn. Galicyi. 1874, Przewodnik po muz. Dzieduszyckich 1907, str. 93.

Obertyn m.

194.

wiele

—

Dzieduszyckich

Schneider.

Schneider. Encyklopedya

391.

do krajozn.

Galicyi.

1874.

II.

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

126

Olejowa korniowska

196

w.

Kilka inogif niewielkich. 197

Piotrów

Na

niwie

w

190U

czono

198.

w.

z w. r.

Okólnisko

gi'ób

z

i

znisz-

Perediwanie w.

Odkryto grób .szkieletowy

W

przypadkiem

odkryto

pytowy.

z

przedmiotami bronzowymi.

—

pikne zausznice bronzowe czaszk ludzk, pokryt z obu stron patyn zielon. Iz. Ko per ni oki. Zbiór wiad. do antr. kraj. YIII. str. 28. muz.

Akad.

Podwerbce

199.

krak.

w.

Obok dworu olbrzymie horodyszcze, obwiedzione dwoma waami. A.

ków

Kirkor. Sprawozdanie Wydz. 1876, V. 209.

Yorgeschichte 1879, 200.

W

kirka

—

A.

Kohn

str.

II.

u.

Akad. Umiej. Kra-

histor.

K.

Me h

lis.

Materialien

zur

71—2.

Potoczyska w.

Przybysawski odkry na niwie Wyderka i Baszlady osad przedhistorycznych. Na pierwszej znalaz

czerepy, podobne do znajdowanych

na horodyszczu

w

Horo-

take czerepy naczy malowanych. Na niwie Basznirka znaleziono jeden cay motek syenitowy, a drugiego poow, trzy paskie ciarki od krosien, dwa ghniane i jedek piercie z bronzu steatytowy paciorek, kawaek blaszki wTeszcie bronzowy wisiorek w ksztacie póksiyca z wystajcym rysunkiem na powierzchni. Na innej niwie znaleziono odkryto lady cmentarzyska pywikszy mot kamienny dnicy, a

i

i

i

towego.

W

z

1879 r. zbada W. Przybysawski grób, zbudowany pyt kamiennych w ksztacie 1'80 m dugiej i 45 cm. sze-

rokiej

skrzyni, ustawionej

Wewntrz lea

na

ubitej

w

kierunku od wschodu na zachód.

glinie,

na wznak,

zwrócon na pónocny-wschód, 155

m

szkielet z

dugi.

znaleziono czerepy starannie wyrobionej misy.

gow

Nad kolanami

Powiat Horodenka

W nek

z

1879

127

w

natrafi wieniak pewien

r.

wiksz iloci

ogrodzie na gar-

bronzowycli naramienników ze

zwonymi

kocami, zdobnych symetrycznie we wzory ukadanemi liniami rnitemi. Sze sztuk zakupi W. Przybysawski i odda do muzeum Dzieduszyckich, a reszt rozebrali ludzie.

W

wa

cignie si

lesie

Tygodnik ilustrowany.

800

1877,

Zbiór wiad. do antr. kraj. 1878, i

W

kraj. 1890,

1907,

str.

XIV.

str.

62.

— —

dugoci. 245. str.

--

1884, VIII.

Ossowski.

G.

Kopernicki. Kopernicki 30. Sownik

Iz.

—

37.

Iz.

—

str.

Zbiór wiad. do antr.

Przewodnik po muz. Dzieduszyckich.

99.

Probabin w.

201.

Na

II.

Przybysawski, Tame.

i.

geograficzny. 1887, VIII.

m

str.

niwie

»Krglak«

»Muraszówka« osady przedhisto-

i

ryczne z fragmentami ceramiki malowanej.

Kopernicki.

Iz.

Zbiór

wiad. do

antr.

kraj. 1878,

—

38-9.

—

Tygodnik ilustrowany. 1877, str. 245. ski. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1890, XIV. str. 62.

Pyszkowce

202.

Duo, A. str.

203.

II.

str.

Ossow-

G.

w.

w czci

zoranych ju mogiek. Schneider. Encyklopedya do krajozn.

Galicyi.

1874,

II.

391.

Raszków

w.

Mogia wiksza zw. Gzahir skaach nad Dniestrem

W

i

kilka nmiejszych.

jaskinia.

J. Kraszewski. Sztuka u Sowian. Wilno 1860, str. 99. — Schneider. Encyklopedya do krajozn. Galicyi. 1874, II. str. 391. A. Gruszecki. O jaskiniach. Biblioteka Warszawska 1878,

A.

str.

204.

Na

—

342.

Repayce niwie

gruboziarnistych,

w.

»Sajówka«

rozrzuconych

prawdopodobnie lad po

mnóstwo

czerepów

grobach

zniszczo-

nych pugiem.

We

wsi znaleziono

nó

bronzowy.

Przypadkiem natrafiono na ciaopalny grób

z epoki

rzym-

Zestawienie zabylców przedhistorycznych

J28 skiej

z

gami

i

naczyniem glinianem, mieczem elaznym, nmbem, ostrodzid.

W

Przyb y s !a w sk Reperloryum — K. Hadaczek. Cmentarzysko worska. Lwów 1909, str. 20. i.

1.

Siemiakowce

205.

Obok

przedhistor.

ciaopalne

ko?o

1906,

Prze-

w.

pi

wielkich mogi, z któna niwie » Gaiki* w 1878 r. dr. Lenz i znalaz w obu

wsi,

rozkopa

rych dwie

cay

zab.

30.

str.

szkielet ludzki.

lea kawaek

Przy jednym

przedziura-

kilka pereek bursztynowych, przy drugim wionego bronzu tylko elazny, mocno przerdzewiay piercie. Przedmioty te odda do ces. nmz. we Wiedniu. Trzy inne rozkopa W. Przyznalaz w nich szkielety, zwrócone gowami na bysawski pan.-wschód, a przy nich bronzowe piercienie jeden cynowy. Kiedy sta tu miaa kamienna figura »baby«. i

i

i

A.

Schneider. Encyklopedya do

30.

str.

1879.

II.

—

Kohn

A.

str.

324—5.

kraj. 1884. VIII. str.

Meh

u. K.

—

Iz.

1

i

s.

krajozn.

Galicyi.

1874,

II.

Materialien zur Yorgeschichte

Kopernicki.

Zbiór wiad. do antrop.

31—2.

206. Strzelcze w.

Nad wsi, na

niwie »Dereniowiec«

i

»Menaj« lady osady

przedhistorycznej z fragmentami ceramiki malowanej. Tygodnik

ilustrowany

1877,

Zbiór wiad. do antr. kraj. 1878, 207.

W

Uni 1S90

—

245.

sir. II.

str.

Iz.

Kopernicki.

39.

w. r.

po zlewie

skarb bronzowy,

zoony

w

zakopane

z

odkryto

w

t.

byy

Suchym

zw.

piciu kocioków,

które

jarze

woone

m

od prawego brzegu Bronzowe te naczy. Dniestru. Obok nich znaleziono czerepki naczynia uwaa W. Przybysawski za wyrób etruski, nabyty

jeden

drugi,

76

drog stosunków handlowych. niezbadane Na niwie »Seredne«

—

ko

groby.

Znalezion jakiego olbrzymiego zwierzcia oddano Akademii krakowskiej. do zbiorów

Powiat Horodenka

Kirkor. Zbiór wiad. do

A.

129

antr. kraj. 1877,

I.

str.

13.

— WJ.

PrzybysJawski. Skarb bronzowy, znaleziony na prawym brzegu Dniestru pod Uniem. Teka konserw. Galicyi wsch. Lwów 1892, str. BO— 9 (rys.). — Katalog dzieiJu etnograf, powsz. wystawy krajowej.

Lwów

1894.

208.

Wierzbowiec w.

Na

granicy

Targowicy

wsi

cign si

Sorok

i

wafy

ziemne. Wl. Prz yby sawsk

i.

Repertoryum

przedbistor.

zab.

1906,

str. 31.

abokruki

209.

W

si

znajduje

zowego

w.

skale gipsowej zw. »Petruniaczka«, na

w

jaskinia,

której znEileziono

czci

pónoc od

wsi,

naczynia bron-

fibul.

i

Kirkor rozkopa A.

jedn mogi

i

nie

Schneider. Encyklopedya do

—

znalaz

w niej

niczego.

krajozn. Galicyi. 1874,

II,

Kirkor. Sprawozdania wydz. filol Akad. Umiej. A. Gruszecki. O jaskiniach. Biblioteka Kraków 1876, V, 209. warszawska. 1878. str. 342 — A. Kohn u. K. Mehlis. Matestr.

390.

A.

—

rialien zur Yorgeschichte.

1879,

I,

ki ewicz. Yorgeschichte Galiziens, 210.

uków

287.

— W. Dem et ry-

123.

w.

Kilka mniejszych

ywaczów

211.

18. str.

mogi w

lesie.

w.

wsi wida z daleka wysoki kurhan, dokoa si wicej maych, zaoranych ju mogiek. Z tych trzy rozkopa Kirkor. Pierwsza, podobnie jak i nastpne, zbudowana bya tak, e na samym spodzie uoone byy wielkie bryy wapna, na nich nasypana ziemia czarna,

Na niwach

którego wznosi

a

na

1

m lea

tej

uoone

spiralnego,

w

ga mogia,

takiej

adnych

Jannsz

zasypane

piaskiem.

W

gbokoci

mski z gow, zwrócon na zachód i wspart Na palcu mia piercie bronzowy z drutu

szkielet

na kamieniach.

letu

zwoki,

uszach zausznice, a u nóg czerepy naczy. Drusamej konstrukcyi, nie miecia prócz szkie-

przedmiotów.

B., Zabytki przedhistoryczne.

Budowa

trzeciej

rónia si od

po-

9

Zestawienie zabytk(3w przedhistorycznych

130

przednich tylko

e

tern.

byo w

nie

niej

bry wapiennych,

chocia szkielel lea cakiem w wapnie, gow na zachód. zausznice. Przy nim znaleziono piercie bronzowy Z pomiarów dra Koperniekiego wynika, we wszystkich grobach pochowani byli mczyni dugogowego typu o wskanikach: 75'9, 70-6 i 71-7. muz. Lubomirskich krzemienny nó, obrobiony kamie, prawdopodobnie mot, który lea przy szkielecie, branzolety bronzowej, cztery bronzowe dwa cynowe i

e

—

W

cz

i

piercienie. A.

Schneider. Encyklopedya

390.

sir.

—

A.

do krajozn. Galicy i,

Kirkor. Sprawozdania wydz.

1874,

II.

Akad. Umiej_

filol.

Kraków 1876. V. 209. — Iz. Kopernicki. O czaszkach z kurhanów pokuckicj. Pamitnik Akad. Umiej. wydz. matem. -przyrodn. Kraków 1876, II. 80-118. - A. Kohn u. K. Mehlis. Materialien zur Yorgeschichte.

Lubomirskich. 1889.

str.

1879,

9. nr.

II.

115

— 121. —

Katalog muz.

46. 47, str. 17, nr. 159, str. 41, nr.

821-6.

14. 212.

W

Powiat Husiatyn, dorzecze Dniestru.

Bosyry w. sierpniu

1910

r.

przy

naprawianiu drogi do

Siekie-

w

których

bry kamiennych,

rzyniec, wykopali robotnicy kilka

dopatrzono si na miejscu podobizn

boków

pogaskich.

raniem konserwatora dra Hadaczka przywieziono »boki« muz. Dzieduszyckich zwyczajniej sze

pokaza.o si,

dopiero

i

s

W

do

to naj-

bryy kamienne, bez najmniejszego ladu

kiego obrobienia.

boków

tu

i

State

ja-

ten sposób kwestya tych domniemanych

zostaje odrazu

zamknita.

Wiek nowy. Lwów 1910, 18/VIII. — B. Janusz. Sprawa ^boków* z Bosyr. Na ziemi naszej. 1910, nr. 23. Idem. Badania

—

archeologiczne 1910, nr.

26.

w

1.

1908

— W.

— 1910 w

Hrebeniak.

zdobutkiw. Dio. 1910, nr. Galicyi wsch. 1910,

str.

Galicyi wsch.

11.

261.

—

Na

ziemi naszej.

ostannych arch. Sprawozdania grona konserw. Znaczinje

Powiat HoTodenka

Chlopówka

213.

Na a

w

i

Husiatyn

131

w.

wznosz si dwa

uroczysku »nad Sorokoju«

odlegoci 1 km od nich trzeci. G. Ossowski. Zbiór wiad. do

antr. kraj.

kurliany,

189L XV.

str.

16.

Chorostków m.

214.

W

wykopano przypadkiem w ogrodzie kamienny w którym mieciy si d\s'a szkielety w pozycyi siedzcej, a przy nich trzy siekierki i dutko krzemienne, tudzie dwa naczynia gUniane. Przedmioty te odesano do 1868

r.

grób skrzynkowy,

—

muz. Lubomirskich (Kirkor podaje mylnie a grób zasapano z powrotem. Dopiero 1874 i

uyto

praktycznie. Grób

odkrytego

W

w

Kociubicach

ten i

analogiczny

Dzieduszyckich),

r.

wydobyto pyty zupenie do

jesL

Uwile.

oddaleniu kilkuset kroków od miejsca, gdzie

przeci-

Uwisy do jeden zbada

naj si drogi z Chorostkowa Jabonowa, wznosz si trzy kurhany, z których w 1889 r. G. Ossowski. Kurhan ten, znacznie zorany, 1 m wysoki, w pómetrowej gbokoci od wierzchoka mieci kilkadziesit niewielkich pytek wapiennych, rozrzuconych w nieadzie pugiem. Bezporednio pod niemi pokazay si, take pugiem rozrzucone, zupenie zniszczone koci, midzy któremi znalazo si mae naczynie gliniane i jedna ozdoba bursztydo

Kopyczyniec

i

z

nowa. Naczynie miao jedno

ucho, a cianki jego zaraz od dna podnosz si prosto do góry, rozszerzajc si powoli przy

otworze; botnistego koloru, ulepione jest starannie, ale

sabo

ozdobione ornamentem sznurkowym, który obejdokoa dziewicioma nierówno rozmieszczonymi pa-

wypalone,

muje

je

skami. Naczynia takie tylko wyrobami,

okrg

znajdowano zwyczajnie

podobnie jak

i

bursztynow,

z

kamiennymi

pask ozdob

dziurk do zawieszania, znan te z skrzynkowego grobu w Kociubicach. Dane te przemawiaj za neolitycznem pochodzeniem zbadanej mogiy. Na wystawie krak. z 1873 r. bya krzemienna siekierka polerowana, znaleziona »w grobowcu obok dwóch szkieletów z

ludzkich*. 9*

—

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

132

Sackftn. Leittaden zur Kentniss des heidn.

E.

de w

—

1865, sr. 80.

J.

Krakowie. Przegld polski. 1873,

wiad. do antr. kraj.

1877,

—

skich. 1889, nr. 19.

I.

str.

278.

str.

—

30.

Ossowski.

G.

Altertiims.

Wie-

Sadowski. Wystawa staroytnoci

N.

—

A.

Kirkor. Zbiór Lubomir-

muz.

Katalog

Zbiór wiad. do antr. kraj.

—

40—44. Wiadomoci numizm.-archeologiczne. 1890, str. 59. — L. Niederle. Czeawjeczestwo w doistoriczeskija wremjena (ros. przekl. T. Wowka). Petersburg 1898, str- 145. 1890, XiV,

str.

Czarnokoce

215-

Okofo 1860

r.

w.

odkryto

oraniu

przy

w

dolina « kamienny grób skrzynkowy,

ju

bitej

wierzchniej pokrywy,

czynia gliniane

i

znaleziono

siekierk krzemienn,

kor

ziemi. i

w

Dopiero

skonstatowa,

z Kociubiniec

i

e

1877

by

r.

on

niwie

koci

»

Gucha

ludzkie,

T ostatni

a sam

ciciel wsi do muz. Dzieduszyckich.

pa

na

którym po zdjciu roz-

grrjb

na-

odda wakaza zasy-

rozkopa go jeszcze raz Kirpodobny zupenie do grobu

Ghorostkowa; znalezione fragmenty ceramiczne

byy analogiczne do znanych z tamtych grobów. Prócz tego wydoby jeszcze krzemie obrobiony piknie z koci wyroi

biony przedmiot, nieznanego przeznaczenia (por. Uwisa).

Z antropologicznych pomiarów dra Iz. Kopernickiego i wydobyte koci naleay do starszego silnie zbudowanego mczyzny dugogowego (wsk. 71 •7).

wynika,

W pobliu folwarku »Berestki« stoj dwa kurhany. W muz. Nauk. Tow. Szewcz. — krzemienne duto. A.

Iz.

—

Kirkor. Rocznik Zarzdu Akad. Umiej. Kraków 1877, str. Idem. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1878, ii, str. 5-6. —

—

102.

Kopernicki. Katalog,

Zbiór wiad. do antr. kraj. 1879,111,

wystawy

etnograf-arch.

Lwów

G. Ossowski. Zbiór wiad. do antr. Wiadomoci numizm.-archeologiczne.

metrykiewicz.

Yorgeschichte Galiziens,

derle. GzeJawjeczestwo

kad

T.

kraj. 1891,

1892,

w

Wowka). Petersburg

doistoriczeskija

1898,

str.

145.

str.

XV, 329.

138 — — 253. — 17. —

str.

1885, nr. 247

9.

str.

— —

WZ De-

L. Niewrjemjena (ros. prze- B. J. Muzeum Nauk. str.

117.

Tow. Szewcz. we Lwowie. Na ziemi naszej. Lwów 1909, nr. 17. Tymczasowyj Katalog ukr. nacjonalnoho Muzeja Nauk. Tow. im. Szewczenki.

Lwów.

Nr. 573.

—

Powiat Husiatyn

Hadykowce

216.

W

wschodniej

m

wznosi si 2 G.

stronie

w

wsi,

Probunej,

galie.

szczycie.

Kosy. 1877, str. 336. 1891, XV, str. 17.

Horodnfca nad Zbruczem w.

Miejscowo

Na

kii

witego na

Zbiór wiad. do antr. kraj.

ta obfituje

w róne

od najdawnejszych czasów neohtu nych.

kierunku

wysoki kurhan, z figur

Ossowski.

217.

w.

Kirkor. Wycieczka na Podole

A.

133

gruntach

jej

rozlega

si

do

zabytki przedhistoryczne

prawie

kilka niw,

ju

historycz-

znanyci ze znaj-

dowanych na nich czerepów ghnianych ceramiki malowanej i

narzdzi

krzemiennych,

resztek

neolitycznych

osad

typu

odda w 1883 r. do zbiorów przypadkiem kamienn siekierk

archaiczno-mykeskiego. Kirkor Akad. krak. znalezion

gadzon Na

tu

otworem na toporzysko. niwie »Mohyki«, 72 "^'^i z

'^^

wschód od

wsi,

prze-

Kirkor w 1881 r. kurhan I72 i^i wysoki z wielk ilopytek kamiennych na powierzchni, pod któremi znalazy si bryy kamienne, starannie przy sobie uoone; w gbokoci 1'40 m od zachodu natrafi na wielkie naczynie gliniane, zupenie rozbite, a w innem miejscu na zbiór samych wgh. Prócz tego nie znaleziono w tym kurhanie niczego innego, a jak wnosi mona, by on mogi-kenotafem, usypan na pamitk jakiej znaczniejszej osobistoci, która polega zdaa od kraju. poblia uroczyska »Bohod« wznosi si wzgórze, zw. przez lud zamczyskiem; jest to dawne horodyszcze, przemienione w póniejszych czasach na silne obwarowanie z murami, poprzecznemi cianami i podwaUnami z olbrzymich pyt

kopa

ci

W

kamiennych.

W

—

duta krzemienne a take dwa srebrne naszyjniki, zoone, jeden z 7, i kliny, a drugi z 18 guzów filigranowych, przewleczonych na srebrnych obrczach, okrconych drutem srebrnym, a wszystko razem umieszczone na prtach bronzowych. muz.

Lubomirskich

znalezione

Zestawienie zabytków przedliistorycznycli

134

jednak znana

Najbardziej

w

ISiS

sierpniu

wzgórza

Horodnica

jest

kiedy z koryta

r..

kamienn

Sokolicii, wydobyto figur

z\v.

znana

towida. Ogólnie

poniej

wia-

. zw.

opisów

niezliczonych

z

odkrycia

z

Zbrucza,

rzeki

i

rysunków

przedstawia si jako czworogranny slup z piaskowca, pokryty

cyach na kadej

cianie

nazw,

czano si o

kilku

róne

przedstawiaj

gowy pod jednym

jego, to cztery

w

paskorzebami, które

z wszyst-kicii stron

kapeluszem.

kondygna-

figury;

szczyt

Dugo

sprze-

autentyczno

a jeszcze bardziej o

figury,

si przekonanie, i nie jest owszem zupenie wiarygodnym pomnikiem, chocia nie koniecznie sowiaskiego wiatowida, którego mianem ochrzczono go z powodu podobiestwa do tego boka Helmolda). z Arkony (wedug opisu Saxa Grammatyka ale

dzi coraz

bardziej utwierdza

a

falsyfikatem,

i

ju

Zabytek ten posiada ale z

maymi wyjtkami

i

wspomnie,

ogromn

dotychczas

tograficznych zdjciach wszystkie szczegóy jego

Te

niencyi.

opis

wzgldy

i

history,

najbardziej

istotnie

moe

tyczno,

W leziony

które raz

w

muz. Podolskiem

tu,

wielki,

caoci

niejasnej

przyczyniaj

powtpiewa w przecie naleaoby ju rozjani.

podnoszenia coraz nowych zarzutów

Do w

zawieraa

nie istnieje publikacya, któraby

dawaa dokadny

literatur,

cile naukow.

niekoniecznie

i

i

fo-

po-

prowe-

si do auten-

przechowuje si zna-

Tarnopolu

gadzony topór krzemienny.

-M. Potocki. Rocznik Tow. Naukowego. Kraków 1851, str. .3.— Majer. Tame, str. 1—27. — Czas--. Kraków 1851. nr. 113.— T. ebrawski. Rocznik Tow. Nauk. Kraków 1851, str. 17. ~ A. Pe tru s zewy cz. Predstawlajetli Idem. Tame, str. 25. .1.

:>

—

otkrytyj islukan

w

rusii riki Zbrucza,

sa? Wiestnik Narodn. Dorna.

Lwów

boka wiatowi! a iii Chor— Idem. O kamennom

1851.

Chorsa-Daboba. Wjestnik 1851 (z poprawkami i uzupeJ. Lelewel. w Literaturn. Sbornyku. Lwów 1885K Cze bawochwalcza Sfowjan Polski. Pozna 1857. — L. Siezabytków sztuki, ni eski Przegld wystawy staroytnoci urzdzonej w Krakowie. Kraków 1858, str. 9. — Seidl. Archiy istukani

—

nieniami

i

i

i

fiir

J.

Kunde oesterr.-Geschichtsuellen. Wiede

GJowacki. Trudy

I

arch.

sjezda

w

1853,

IX.

153.

Moskwi. Moskwa

—

1871,

Powiat Husiatyn

str.

223.

— K.Szajnocha. witowit. Dziea. Warszawa —

IV, str. 18.

St.

Kraków 1874, str. wy. Kraków 1878, Podole

w

chwalcze

—

str.

229.

Galicyi.

>Kosy«

w

towita

1886.

rici

i

—

Kir kor. Wycieczka na Idem. Zabytki bawo277 (rys.). — I dom. Zbiór

—

str.

1883, VII,

Idem. Pamitnik komisyi

wremieny

Tom

A.

378.

1879,

Przegld archeologiczny. 1876,

31—5.

—

2.54. str.

kraj. 1882. VI. 24:

lwowskie. 1885, nr. 345. stje o

1876.

Krzyanowski. Rocznik dla archeologów. 226. — T. Ziemicki. Dwutygodnik nauko-

i>Klosy« 1877,

galie.

wiad. do antr 58.

135

arch.

zesz.

VIII,

1884,

—

Idem.

—

37 — 40.

str.

II,

64:

53.

Wilno 1857.

^Kuryer

Petruszewycz. Byssze

A.

izwje-

wia-

mjestnosty otkrytia kamjennaho istukana Literaturnyj

Zbriiczi.

Sbornyk.

Lwów

1886.

nr.

— Sprawozdanie z czynnoci Zakadu im. Ossoliskich. Lwów str.

—

13.

—

Lwów

Katalog muz. Lubomirskich.

str. 10.

1889,

Partyckij. Weyka sawjaska derawa pered Katalog dziau dwoma tysiaczaray lit. Lwów 1889, str. 72—83. etnograf, powsz. wystawy kraj. Lwów 1894, str. 375. — L. Le- Al. Kruger. Svantevit et ies dieux en ^viU. Paris 1896. szewski. Ocena powyszej pracy. Zap. Nauk. Tow. Szewcz. Tom 19. — M. Weigel. Zur slavischen Runenfrage. Archiv fur slavische Philologie. Wiede. Tom V, str. 193. — Idem. Bild-

21.

24.

O.

—

werke aus altslavischer

Zeit.

schweig 1882, XXI,

40-72.

str.

Bildwerke aus altslavischer

145-9.

str.

—

—

Zeit.

Archiv

Braunr

Anthropologie.

fiir

Koehler. Zur

Beurteilung de.

Anthropologie. XXIV,

fiir

— W. De— 6 (rys.). —

L' Anthropologie. Paris 1894, str, 174.

metrykiewicz. M.

Archiv.

Vorgeschichte Galiziens,

Drahomaniw.

Listy.

Bruckner. Kwartalnik

>ytie

i

str,

sowo«.

historyczny.

184

Lwów

Lwów

1897,

1899,

str.

II.

—

A.

— —

84

7.

—

E. Majewski. wiatowit. Warszawa 1900, II, str. 161 (rys.). L. L e g e r. Teka konserw. Galicyi wsch. Lwów 1900, str. 110.

Mythologie slave. Paris 1901,

str.

99—104

(rys.l.

— —

Hada-

K.

—

czek. wiatowit. Materyay antr.-arch. 1904, VII, str. 114^121 Z. Ku ela. Ocena pracy powyszej. Zap. Nauk. Tow. SzewczPrzewodnik po Muzeum Podol1906. Tom 72, str. 118—119. skiem. Tarnopol 1913,

str.

3.

— — W.

Deme trykiewicz

kamienne t. zw. bab w Azyi i Europie i stosunek sowiaskiej. Sprawozdania Akad. Umiej. Wydz.

Figury

ich do mitologii ilolog.

Kraków

1910. VII. 218.

Pod

a dokaJa

Husiatyn m.

miastem niej

duo

kurhanów; jedna

17 mniejszych

i

duo ju

mogiJa

wiksza,

zoranych. Kirkor roz-

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

136

kopa jedn mogi, uoon z kamieni, przysypanych ziemi. Na 25 cm pod powierzclini lea zgruchotany szkielet, przy którym znaleziono piercie bronzowy. Na wystawie 1894 r. we Lwowie

obrczki bronzowe

i

Zarzdu Akad.

Rocznik

nik geograficzny. 1882,

III,

Umiej. str.

1894, nr. 20i

Galiziens

te

1907,

str.

str.

Kraków

—

znalezione

tu

lb76,

117.

sir.

— Sow-

Kir kor. Zbiór wiad. Katalog powsz. wystawy kraj.

224.

A.

— — — W. Demetrykiewicz. Yorgeschich— Przewodnik po muzeum Dzieduszyckich.

do antr. kraj. 1882, VI, str 25.

Lwów

byy

zausznice.

5.

133.

93.

219. Kociubirice m.

W

1876

r.

Stare cmentarzysko,

zw.

waem, kamienny

wieniacy

odkopali

przypadkiem

obwiedzionej

grób skrzynkowy.

zniszczonym

Zachowa si

na niwie

w czci

on do chwili

cakiem z ziemi, wedug jego przekonania usypanej dawniej nad grobem w postaci wikszej mogiy. Odkopany grób skada si z szeciu pyt kamiennych, które jakby trumna zamykay zwoki. Skrzynka ta bya 1-90 m duga, 99 cm szeroka od poudnia od pónocy. Przytem boczne pyty wbite byy gboko i 68 zbadania go przez Kirkora, który odsoni go

w w

ziemi,

poniej poziomu spodniej pyty,

wzmocnione jeszcze

uoonemi bryami kamienuemi. Wewntrz skrzynki grobowej, której nakrywa w czci bya rozbita, od pónocnej, wszej strony umieszczone, wzgljak podaje dnie wcinite byy dwa szkielety obok siebie rodku stay dwa Ktrkor, w skórczonej, siedzcej pozycyi. naczynia; w samym grobie znalazy si trzy krzemienne siekierki gadzone, dwa ky dzika z dziurkami do zawieszenia, may paciorek gliniany. paska, okrga ozdoba bursztynowa Naczynia gliniane wykonane w rku z czarnej gliny ziarnitrzech

rzdach

szczelnie

—

W

i

s ornamentem z rytych luiij ukowych, jakby wypeniajcych trójkty, które cae naczynie otaczaj dokoa. We wgbieniach rytej tej ornamentyki wida w wielu miejscach lady biaej masy inkrustacyjnej, podobni& stej,

usek

ozdobione rybich,

Powiat Husiatyn

j£ik

i

137

innych naczyniach, wydobytych z neolitycznych gro-

iia

bów sicrzynkowych

Galicy i wscliodniej.

grób pooony by- w rodku wsi, na paszczynie, otoczonej waem sypanym, po czci zniszczonym jn przez drog, przechodzc przez jej rodek. Niedaleko od grobu skrzynkowego, na tej samej paszczynie zw. Stare

Kamienny

ten

cmentarzysko staa kiedy

rozlega si

obok której

cerkiew,

chrzecijaskiego

cmentarz. Prócz jednak

byJo

tu

przedhi-

i

storyczne cmentarzysko, na którera znalaz Kirkor kilka szkie-

adnych przedmiotów; jeden szkielet lea pod olbrzymi pyt kamienn. Wydobyte ze skrzynkowego grobu koci pomierzy dr. Iz. Kopernicki, który stwierdzi, i naleay one do dwu jednej niewiasty; czaszkowe wskaniki dwu pierwczyzn wynosiy 73"4 74"4, a wskanik nieszych byy jednakowe wieciej znacznie mniej dugogowej, równa si 77'8. Zauwanieraz gdzieindziej ju spostrzeono, e tu mona, co letów bez

m-

i

—

i

y

kiedy

i

s

mczyni

krótkogowe, a A.

dugogowi, niewiasty bywaj zwyczajnie

wic nalece

Ko lin.

kor. Wycieczka na Podole

Tygodnik Piotrkowski. do antr. kraj. 1877.

I,

galie.

1877,

str.

25

str.

Zbiór wiad. do antr. kraj.

Koinund

do innej rasy.

Zeitschrit fur Ethnologie. 1876,

5.

—30

1877,

str.

»KJosy« 1877,

—

A.

—

(rys.i

—

320

A.

Kir-

(rys).

—

Kirkor. Zbiór wiad.

55—8:

I,

386.

str.

Kopernicki,

Iz.

18:9,

140.

III,

—

A.

Mehlis. Materialien zur Yorgeschichte. 1879, I. 99—102 (rys.) II, 97—101. Sownik geograficzny. 1882, III. Katalog wystawy arch.-elnograficznej. Lwów 1885, nr. 264. Wiadomoci numizm.-archeologiczne. 1892, str. 329. L. NieK.

— —

—

;

—

derle. Czeawjeczestwo T.

stepów

i

Janusz. Typy

Lwów

jarów.

etniczne

Bibi. i

wrjemjena 145 (rys.). Ks.

doistoriczeskija

Wowka). Petersburg 1898,

Wród

str.

Warszawska

kulturalne

w

—

1900,

prehistorji

str.

(ros. przekJ.

Chamiec. 486.

—

B.

Galicyi wsch.

1911.

Kociubiczyki w.

220.

W

w

zbiorach Akad. kra^.

przechowuj si znalezione

przypadkiem: siekieromot kamienny, bronzowa,

fibula,

celt

i

ciarek

phallus bronzowy, 5

gliniany,

tu

zapinka

cm dugoci.

Zestawienie zabytków przedliistoiycznych

138

Na uroczysku »na zadach* sloj dwa kurhany wicej po 3 lu*

okopy

wysokoci, a na niwie

prawie

trzeci,

W

m

cay

zw.

>

kilometrów od wsi,

21.

G.

—

Biblioteka Ossoliskich.

Lwów

wida

waów

rozhita mogi-a« z licznemi grupami

nasypu, podobnego do wielkiej mogiy. Rocznik Tow. Nauk. Kraków 1851, T. ebrowski. str.

mniej

na ksioiidzowym po-

zaorany.

])0.udniowej stronie, kilka

t.

>

1866, VIII,

str.

obok

zesz.

347.

—

I,

—

Ossowski. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1891, XV, 13 15(rys.). — Wiadomoci numizm.-arclieologiczne. 1891, sr. 162.

—

16. 82.

D

\Vr.

221.

e in et

ryk

ie

Kopeczyce

wicz. Vorgeschiciite Gaiiziens,

dbu

130.

m.

Przy karczowaniu niami starego

str.

lasu,

pod

cm dug,

dobrze zachowan, 14

pod korzekrzemienn, bardzo oddan do zbiorów Akademiasteczkiem,

siekierk

znaleziono

mii krakowskiej. G. 222.

Na i

Ossowski.

Zbiór wiad. do antr. kraj.

niwie zw. :>horbiw«

65.

wyoruj czerepy galie.

gruboziarniste

>Kosyc

1877,

str.

336.

Krywertkce w.

Niezbadany kurhan 8 G. Ossowski. Zbiór 224.

str.

Krogulec w.

naczynia gliniane. A. Kirkor. Wycieczka na Podole 223.

1890. XIV,

m

wysoki.

wiad. do antr.

kraj.

1891, XV,

str.

17.

Liczkowce w.

Na niwie »Dziwicz« nad Zbruczem widoczne byy lady mogi, dzi zupenie praw^ie zaoranych. Zachowaa si tylko jedna 171 m wysoka, któr w 1877 r. przekopa Kirkor. gbokoci 1*03 m lea szkielet z nogami wykrconemi na pónoc, podczas gdy gowa reszta ciaa prawidowo lena zachód. Prócz czerepów malowanych nie znaleziono przy nim niczego wicej. Równolegle do, we wschodniej strokoci zwienie, natrafiono na ognisko z mnóstwem wgla

W

i

ay

i

rzcych, resztkami stypy pogrzebowej, sprawionej nie dla odkrytego naprzód zmarego, lecz dla drugiego, który spoczywa

Powiat Husialyii

139

pod spodem w gbokoci 216 ni. Szkielet ten. dla którego waciwie usypano mogi, lea gow na pónoc, z rkami wzdu wycignilemi: znaleziono przy nim siedm w czci

piknie

obrobionych krzemieni,

krzemienny

klin

i

niej

nieco

gow proc krzemienn.

Obok leay czerepy bardzo wielkiego naczynia malowanego, a przy samej gowie kawaki pod

maej miseczki z gruboziarnistej gliny. Rozkopanie ziemi pod szkieletem wykazao jeszcze jedno ognisko z mnóstwem wgla,

koci zwierzcych Prócz

giy mniejsze,

doby

i

fragmentów ceramiki malowanej. Kirkor jeszcze cztery mo-

wikszej, rozkopa

tej

obok

z których,

zu])enie zgniych

wy-

koci,

tylko czerepy niemalowane.

Antropometryczne pomiary dra Kopernickiego wykazay te,

e

szkielet pierwszy nie

krótkogowy;

by

wcale

podaje jednak

nie

giego szkieletu, najpewniej

stary

najwidoczniej

i

pomiarów dru-

Kopernicki

neohtycznej epoki typu archaicz-

z

wy-

no-mykeskiego. Posiadamy tylko kilka pomiarów koci, dobytych

mogi

z

z

ceramik niemalowan; midzy niemi

dugogowa

jedna czaszka niecaa, jedna ca.kiem nowa

maego

dziecka.

W

Akad.

krak,

muz.

siekierka krzemienna, a

(wsk. 69'7)

znaleziona

jest

w muzeum

i

jest

jedna

przypadkiem

tu

Lubomirskich czerepy ma-

lowane. A.

Kirkor. Zbiór wiad. do

VI, 26: III,

125

1883, VII, 53.

— —

—

225

PostoówJca

Ossowski.

Znalezione

dzony nieco skiego

w

klin

we

W

muzeum

II,

12-14: 1882,

Zbiór wiad. do antr. 1879.

Lwów

Lubomirskich.

1889, nr.

Zbiór wiad. do antr. kraj. 1890, XIV, 22.

w.

wsi groty krzemienne, siekieromot

w

i

uszko-

L.

Skarbow-

wznosz si mogiy

z neolitu,

j)rzechowuj si

okolicach wsi.

wnosi mona

miennej

antr. kraj. 1878,

Iz. Kopernicki.

zbiorach

p.

Tustem.

W jak

Katalog

7.

236.

G.

—

i

w

lesie,

ze znalezionej

w

jednej z nich siekierki krze-

naczynia ghnianego.

pobliu znaleziono

przy

rozkopaniu

drogi

naczynie

Zestawienie zabytków priedhislorycznycli

\jO miedziane i

i

szkielet ludzki z

podobno w

W

kolczykami bronzowymi

w

uszach

nosie.

Muz. Podolskiem przechowuje

si tarczka bronzowa,

ladem uycia elaza obok bronzu, tudzie monety rzymskie; tarczka nakrywaa naczynie gliniane z pokostkami, które zniszczono. pioem zwierciado

z

i

—

Katalog dziau etnograf, powsz. wystawy kraj. Lwów 1894. Sprawozdania Grona c. k. konserw. Galicyi wscli. 1909, str. 8; Przewodnik po Muz. Podolskiem. Tarnopol 1913, 1910, str. 10. VVI. Hrebeniak. Nowi arch. nachidki na terytostr. 3, 11. 6. rji Hayczyny. Zap. Tow. Szewcz. 1915. Tom 122, str. 15

—

—

—

Rakówkt

226.

w.

Midzy cerkwi a parafi rozlega si mae pastwisko, 1866 w rónych czasach odkryto cztery groby. roku natrafi ksidz miejscowy w gbokoci 80 cm na szkie-

W

na którem

let ludzki

mienn mioty

siekierk

te

W

z-foony

w

bezporednio

gadzon

i

ziemi, a przy

nim krze-

kamienny;

siekieromot

przed-

odda do zbiorów Akad. krak. czerwcu 1890 r. odkryto niedaleko dzwonnicy, przy

budowie gocica, drugi grób. zbadany przez G. Ossowskiego. Po odsoniciu bry kamiennych okazao si, i jesl to dokoa bryami kamiennemi oboony, z wierzchu bryami nakryty grób, przez

rodek

którego

szkieletach znaleziono dwie szpile i

inne ozdoby

bronzowe

obok

przesza droga. Przy dwu bronzowe, kóka, zausznice kaolinowych

paciorków

i

na-

czyka glinianego. Szkielety leay obok siebie na wznak, gowami na pónocny-wschód zwrócone; obydwa byy niewiecie, modszej osoby. Ciekawe jest, same ozdoby, wiksze jednak u zwok starszej, mniejsze u modszej kobiety. gówkami spiralnemi; Dwie szpile bronzowe ozdobione wyrobione z grubego, limadwie pary ozdób bronzowych kowato skrconego drutu z g-ówkami. podobnemi do szerokich gówek dzisiejszych wielkich gwodzi kowalskich; dwie

jeden starszej, drugi znacznie

i

obydwa miay

te

s

s

pary zausznic

podobne

s

zupenie

do

ozdób

poprzednich;

Povnat Husiatyn

kóka bronzowe

raaJfe

o

ozdobami, podobnie jak

i

141

jednym zwoju spiralnym, byy te wiksze kóka, prawdopodobnie bran-

zolety.

W

pobliu dwu opisanych grobów prowadzi G. Ossow-

na nowy

bryowy. Powierzchnia jego sklepienia cigna si w gbokoci 50 cm, a po usugrób ten skada si z dwu czniciu jego okazao si. ci, dobudowanych jedna do drugiej. Po wybraniu ziemi, wypónocnopeniajcej grób do samego spodu, okaz£io si, grobu, na przestrzeni 1 m wzdu, zajmowa zachodni szkielet, pooony na prawym boku, z rkami, podniesionemi do twarzy i z podgitemi nieco nogami; w reszcie grobu, wynoszcej jakie 40 cm, w poudn.-zachodnim kocu jego. lebez wszelkiego porzdku na kup zrzucone koci dwu innych szkieletów. Niezwyky ten wypadek mia swoj przyski

rozkopy

i

natrafi

grób

e

e

cz

ay

czyn w

tem,

e

do starego grobu z

w kt

—

—

dwoma zmarymi

po

z-oono póniej nowego zmarego, jak to wida i z tego, i przy nim tylko znaleziono przedmiot z elaza, podczas gdy przy dwu starszych byy same tylko bronusuniciu ich

zowe.

naleay; naszyjnik bronzowy w postaci niezupenie zamknitego koa, klórego rodkowa jest krcona, a przeduenia jej stanowi blaszki cieniutkie, zakoczone zwojem w rodzaju rurki, nastpnie szpila z grubego drutu bronzowego, zakoczona z góry gówk Do szkieletów

okrg,

spiralne

starszego grobu

kóka

i

cz

ozdoby, jak

w

poprzednim

grobie

drugim. Szkielet grobu

dzidy

nych

ao

w z

nowszego

trzyma

koca

kóko bronzowe, podobne do

spiralne

drugiego.

Grób ten pochodzi

przednie

s G.

(rys.).

w rku

elazny

grot

podobny

zupenie do znaepoki bronzowej; midzy rkami a czaszk le-

ksztacie licia z tulejk,

z epoki

zausznicy z grobu

La-Tene, podczas gdy po-

starsze od niego.

Ossowski. Zbiór wiad. do antr. kraj. Wiadomoci nuraizm. -archeologiczne.

—

1891,

XV, 27

1892,

str.

—35

847.

—

—

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

142

De metr y k

\V.

N

L.

i

przek. T.

I

Na

e

w

i

c

z.

Yorgescliiclito Galiziens, str. 117.123.

arc.li.

w.

wystawie we

ziona In braiizoleta srebrna,

F.wowie o

(1861

Muz. Podolskiein

w

—

Tarnopolu

Gowacki.

bya

znale-

Go-

.1.

bronzowy. 1861,

str.

30.

—

228.

Siekierzyce w.

poudn. stronie

I

arch. sjezda

wsi,

nad dolin prawego brzegu Zbru-

na wzniesieniu rozlega si

osada przedhistoryczna epoki

neolitycznej z licznymi fragmentami

tudzie przed-

ceramiki,

miotami krzemiennymi i G. Ossowski. Zbiór wiad. do antr. kraj. 1891. XV. 7—8. Wiadomoci numizm. -archeologiczne. 1891, str. 162. szklanymi.

—

Suchostaw m.

229.

W wie, a

—

w

Moskwi. Moskwa 1871, str. l*rzewodnik po Muzeum Podolskiem. Tarnopol 1913, str. 3.

Trudy

224.

W cza.

celt

Lwów

Przewodnik Wystawy staroytniczej. J.

r.)

wspomina te

której

wacki.

W

(ros.

e.

Sidorów

227.

i

Czeawjeczestwo w doistoriczeski.ja wrjemjena. Wowka). Petersburg 1898, str. 146.

e der

uniwersytetu w Krakomuzeach Akademii Umiej, fragmenty take w muz. Lubomirskich we Lwowie i

—

ceramiki malowanej. Katalog muz. Lubomirskich.

Szydowce

230.

W si 22

da

poudniowej

raogil

(1890

w dwu

r.)

Jedna, 2

1889,

str.

24, nr. 236.

w.

Zbrucza,

stronie wsi. niedaleko

grupach po 13

których trzy zba-

9,

z

a

do

i

w^znosi

Ossowski.

m

z

maych pytek

z

wikszych bry

z

Lwów

wysokoci,

zoona

drobniejszych

i

bryek

poziomu gfuntu a poniej

z wierzchu,

pyt kamiennych, przemieszanych wszdzie cakiem praczarnoziemem. Nasyp ten nakrywa wielki i

widowo zbudowany krg kamienny,

i

9

m

rednicy,

uoony

na poziomie gruntu z bardzo starannie dobranych i szczelnie dopasowanych pyt kamiennych, pooonych w dwa rzdy, do wysokoci 1 m. Caa, krgiem tym objta przestrze we-

Powia HusiaLyn

X43

wntrzna zawalona bya take mieszanin pyt, bryl nozieniu, po usuniciu których odsonia si jasnego

czar-

i

koloru

mogi

powierzchnia gruntu, podobnego zupenie do okalajcej

Na tle tego gruntu, przy poudniowo-wschodnim koa wystpia joduna grupa cilej przy sobie uoonych kamieni, a w rodku jego czarnego koloru, wielka 3'4S m dugoci w zachodnio-wschofigura czworoboczna, dnim 250 m w pónocno-poudniowym kierunku. Po rozebraniu grupy kamieni w poudniowej czci krgu pokazao ziemi polnej.

odcinku

i

e

chroniy one szkielet dziecka, pooony na w^znak, na pónoc, nogami na poudnie. Dolnych koci nóg tego szkieletu nie byo zupenie, poniewa kocem sw^ym dotyka

si,

gow

grób ten

linii

krgu

grobu póniejszego, znajdujcego si

mym

W

szyi szkietetu

znalaz si wisiorek

w

sa-

ten sposób, przy budowie ciany kamiennej, rodku. naruszony zosta koniec grobu, a koci szkieletu odcite. Przy

tej

do zawieszania, co oznacza

z

koci zwierzcej, przebi-

moe

neolityczne pochodzenie

grobu tego.

Czworoboczna

wypenion te

figura

w rodku koa bya wielk jam,

czarnoziemem,

domieszanym do mnóstwa

ta-

bry kamiennych, któremi zasypana bya wyej caa przestrze krgu. Od bezadnego tego nasypu odróniay si z wyran starannoci urzdzone cianki tej jamy, oboone dobranerai pytami cienkiemi, szczelnie ustawionasypie, midzy kamieniami, znajdoway nemi przy sobie. niemalepionych naczy malowanych fragmenty rcznie si kich

samych pytek

i

W

i

lowanych, drobne odszczepki krzemienne

i

widocznie zniszczo-

w gbokoci 1V2 ^ znalazo si ostrze noyka elaznego, podobnego bardzo do dzi uywanych t. zw. »gnyi do pów«. Cay ten nasyp cign si do gbokoci r65

ne narzdzia;

m

gbokoci sigao pytowe obramienie cian, poczem wystpio dno jamy, wyoone te starannie pytami kamiennemi. Na samym rodku dna tego leao nieco drobnych koci przepalonych, nieznanego pochodzenia, poniewa na caym tej

obszarze dna

tej

jamy

nie

udao si

trafi na jakie ognisko.

Zestawienie zabytków przedhistorycznych

144

Po podniesieniu

pyt,

w

dna okaza si pod niemi

nienaru-

,