165 89 58MB
Turkish Pages 346 Year 2018
=
• ııoza.ıouı
Tnıım:z.i t EJtZURUM
TD!mlD c:cı::=:t
KAYSERi
'TYA
• ELAZKl
-Mtti1 4•iNM34Yi1•34• • K.MARAŞ 1
oıw.:.=- ::::::::=""
• DIYARBAKIR
Tı:ıı:mmS
TfJ!1lm
Türkiye'nin Her Yerinde
Yanınızdayız
PATOLOJİ-1 İCjindekiler Patolojide Çıkmış Tus Soru Spotları - Hücre Patolojisi - Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi - İnflamasyon Patolojisi - Onarım Patolojisi - Neoplazi Patolojisi - Ödem ve Trombus Patolojisi Çevresel Hastalıklar ve Patolojisi - Çocukluk Çağı Hastalıkları ve Patolojisi - İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi - Damar Hastalıkları ve Patolojisi - Kalp Hastalıkları ve Patolojisi - Kan Hastalıkları ve Patolojisi
Sorulu
Cevaplı Çıkmış
TUS Spotları • 1 ...............................................................3
Hücre Patolojisi ......................................................
...............................................
17
Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi .................................................................
27
İnflamasyon Patolojisi ................. ................................ ..........................................
50
Onarım
Patolojisi ......... ................................................................
.......................... 91
Neoplazi Patolojisi ...................................................................................
.............. 106
Ödem ve Trombus Patolojisi ........ ........ .................................................................. Çevresel Çocukluk
Hastalıklar
ve Patolojisi ................................................................
Çağı Hastalıkları
141
.......... 159
ve Patolojisi ................................................................
171
İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi ...............................................................
201
Damar Kalp Kan
Hastalıkları
Hastalıkları Hastalıkları
ve Patolojisi ............................................................................
232
ve Patolojisi ................................................................................
261
ve Patolojisi .......................... .......................................................
281
.
--
ÇIKMIŞ
PATOLOJl'DE TUS SORU SPOTLARI- 1
HÜCREHASARI VE ADAPTİF DEĞİŞİKLİKLER
• Bir dokunun kanlanmaındakl azalmayane denir. .. İskemi
• HOcrenln lskemlkortamdailk etkll nenor9anell . .. Mitokondri
• Hlpoksl sonrası htlcrenlnııımeılne neden olan mekanizma . .. ATP nin azalmasına sekonder gelişen membran pompa fonksiyon potasyum A TPaz bozulması)
bozukluğu
(Sodyum/
• Hlpokslye ba§lı hCJcre zedelenmeslnd görtllenlr .. . enerji üretiminin azalması, hücre sodyum pompasının çalışmasının bozulması, endoplazmik retikulumun dilatasyonu , miyelin cisimciklerinin oluşumu
Mitokondrilerde membranında
• :tskemlkhOcrenekrozunun ııık mlkroskobundakl en erkenbulgusu ... Hücresel şişme • Geri dtsnaşamıa hOcrezedelenmeslnde g5rtllenler . .. Akut hücresel şişme, yağlı değişiklik
• HOcrezedelenmesine alt bulgulardan z delenmnln lrreverslblı oldu§unugB terenler.. . Membran parçalanması, lizozom
• Kırk iki yaıında bayan hasta erlzlpıl tanısı ile izi nmektesubkut Gn dokudaf luktasyon v r n şl ilk g llşen ve morfolojikolarak apse ile uyumluolan dokudag6zlenın nekroz... Likefaksiyon nekrozu • Akut pankratltt ki n kroz tipi...
yağ nekrozu
• Flbrlnold nekrozg&ıtılen hastalıklar ... Lökositoklastik vaskülit, Wegener granülomatozisi, Henoch Schönlein purpurası , PAN, Churg Strauss hastalığında fibrinoid nekroz görülebilir . (Yani vaskülitler)
• Apoptozlsln flzyoloJlkBrn klerl: - Embriyogenez sırasında organ involüsyonları. - Hormona! involüsyonlarda (menstürasyonda endometriyal hücrelerin dökülmesi , laktasyon döneminden çıkan meme dokusunun küçülmesi) hormona bağımlı organlarda görülen küçülmede rol oynar. olan hücrelerde hücre ayıklanması kriptlerinde yenilenme, timus-kemik iliğinde hücrelerin seçilmesi).
- Prolifere
(bağırsak
- Akut inf lamasyonunsonundanötrof illerde ve immün reaksiyonların sonundalenfositlerde görülen ölüm.
• Apoptozlsln patoloJlk Brneklerl :
parçalanması, piknoz is,
karyoreksiz, karyolizis, miyelin figürler
• HOcrenln hldrolltlk enzimlerle kendi kendini ne denir... Otoliz sindirmesine • Mlyokard lnfarktOsQnde gBrtllen nekroz. .. Koagülasyonnekrozu
• Damartıkanıklığı sonrası dokudagellıen nekroz...
- DNA hasarı: Radyasyon, sitotoksik antikanser ilaçları, yüksek ısı gibi durumlarda ya da direkt serbest radikal reaksiyonu sonucu görülebilir . Tamir mekanizmaları tarafından tamir edilemezse apoptoz tetiklenir . -
Yanlış katlanmış
proteinlerin bir ikmesi.
Koagülasyonnekrozu
Koagtllasyon nekrozununmekanizması ... Protein denatürasyonu
- Vira! enfeksiyonlarda görülen hücre hasarı ( adenovirüs, HIV , vira! hepatit) .
• MallgntQmörlerdegcirQlen nekroz... Koagülasyon
Duktus tıkanıklıklarına bağlı olarak parankima! organlarda gelişen patolojik atrofi (pankreas, parotis bezi ve böbrek) .
nekrozu
• Hacre ve doku ;atısının korundu§uve protein denattlrasyonunun hakim oldu§u nekroz ... Koagülasyonnekrozu
• Koroner arterlerden birinin tıkanmasına ba§lı miyokartenfarktasa sonucuBldtı§a dtı tlt\tllenbir kisininotopsisinde, enfarlctalanından alınan örnekte görQlen nekroztipi. .. Koagülasyonnekrozu • Llkefakslyon nekrozunun en sık gorald(Jğa organ... Beyin (Diğeri apse, ancak apse organ değildir) .
• Beyindelskemlsonucu oluıan nekroz ... Likefaksiyon nekrozu
• Apopt o:zltı g6rtllenınorfoloJlk özellikler ... -
Nükleus periferinde kromatin birikimi Apoptotik cisimlerin oluşumu Apoptotik cisimlerin fagositozu Sitoplazmik balonlaşma Hücrese fragmantasyon
• Apoptozls m kanlzması yeter iz kalır a ortGya ;ıkan hastalıklar ... Otoimmün hastalıklar , lenfoma
0
TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ
Konjenital veya akkiz lipid hastalıklarında ekstremitelerin ekstansör yüzlerinde, göz kapaklarında yerleşen, içinde kolesterol kristalleri içeren oluşum. . . Ksantom • Esas olarak hücre dışında biriken anormal protein... Amiloid • Plazma hücre diskrazilerinde, immünoglobulinlerin Russel birikimi ile oluşan hyalen cisimcik... cisimciği
Demiri göstermek için kullanılan boya... mavisi
Prusya
• Endojen pigmentler: Melanin, bilirübin, hemosiderin, lipofuksin • Ekzojen pigmentler: Kömür tozu, dövme • Yaşlanmada hangi madde serbest etkisiyle oluşur ... Lipofuskin
radikallerin
• Tirozin oksidasyonu sonucu oluşan pigment . .. Melanin • Distrof ik ve metastatik kalsif ikasyon örnekleri . ..
Distrof ik kalsifikasyon •
Aterosklerozda damar duvarında
Pankreatitte yağ nekrozunda • Tüberküloz
•
granülomlarında
•
Psammomcisimcikleri (Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom gibi tümörlerde) Diğer tümöral kalsifikasyonlar
ı
Gebelik süresince uterusun belirgin bir şekilde büyümesi hangisine örnektir ... Hipertrofi (Aslında hipertrofi ve hiperplazi genelde bir arada olur. Gebede memedeağırlıklı hiperplazi varken, uterusta hipertrofi vardır).
· Lipofuskin granüllerinin görülmesinin karakteristik olduğu durum... Atrofi (Brown atrofi:Özellikle kalpte görülür). · Bronşiyal silyalı kolumnar epitelin skuamöz epitele dönüşmesi hangi adaptasyon mekanizmasına örnektir.. . Metaplazi • Olgun bir hücrenin başka bir olgun hücreye dönüşmesine ne denir. . . Metaplazi • Safra kanallarında taş iritasyonu sonucukolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesinin örnek olduğu hücresel adaptasyon mekanizması . .. Metaplazi · Metaplazi hangi dokuda daha sık görülür. . . Epitel dokusu • Travmadan sonra iskelet kasında kemik metaplazisi görülmesinene denir ... Miyozitis ossif ikans
Metastatik kalsifikasyon
İNFLAMASYON
Primer hiperparatiroidizm (en sık sebebi paratiroid adenomu) • Sekonder hiperparatiroidizm (böbrek yetmezliği; fosfor yüksekliği nedeniyle hiperparatiroidizm olur)
• Plazmaprotein kaynaklı olup, hücrelerdensalınmayan inflamasyon mediyatörü... Kompleman protein sistemi (Diğerleri kinin ve pıhtılaşma faktörleri). Bunlar karaciğerden sentezlenirler.
İmmobilizasyon, kemiğin
• • •
• •
Paget hastalığı gibi kemikten kalsiyum salınımının arttığı durumlar Kemiğe metastaz yapan bazı tümörler Multipl miyelom Ektopik PTH üretimi (akciğer skuamöz, renal hücreli kanser) Sarkoidoz (D vitamini prekürsörleri artar) Süt - alkali sendromuna yol açan maddelerin alınımı
• Hücre boyutununartması hangi organda görülebilen bir bulgudur... Kapak hastalıklarında miyokart kalınlaşması (İskelet kasında da görülebilir) • Adaptif yanıt olarak hipertrofi görülen organ. .. Kalp (İskelet kasında da görülür) • Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik ... Patolojik hipertrofi
Akut iltihabi cevapta hücrelerde önceden sentezlenerek depolanmış olarak bulunanmadeler. .. Histamin, serotonin, lizozomal enzimler. • Akut iltihapta damar geçirgenliğinin erken dönemde artmasında en etkili mediyatör ... Histamin (Entotelyal kontraksiyon yapar) • Anaflatoksinler nelerdir... C3a, C5a • Trombosit agregasyonunuindükleyenaraşidonik asit metaboliti ... TXA 2 • Kemotaktik etkisi olan maddeler. . . C5a, LTB4, Bakteriyel ürünler, Nötrofil katyonik protein, IL-8, Eotaksin • Kemotaksisi uyaran araşidonik asit Lökotrien B4 (Diğeri 5-HETE)
ürünü ...
· Vazodilatasyon yapıcı etkisi etkisi olanlar ... Prostasiklin, nitrik oksit, platelet aktive edici faktör (düşük dozda), histamin
0
TUS HAZIRLIK MERKEZLER!
· Makrofajlarda mikropların öldürülmesive vasküler düz kas gevşemesi ile ilişkili inflamatuvar mediyatör... Nitrik oksit • Genç iltihabi granülasyon dokusunda, damar geçirgenliğinin fazla olması hangisine zemin hazırlar. . . Ödem · bamar
geçirgenliğini artıran
maddeler... C5a,
• bifteride
Pseudomembranözinflamasyon
•
hasarı
• İnflamasyonda lökosit yuvarlanmasından (rolling) sorumlumolekül... Selekt in
• Seröz zarlardaf ibrinö:z eksüdanın ne oluşur ... Yapışıklık
kolaylaştıran
serviks uteri epiteli , Pankreas, tükürük bezi, safra kanalları gibi ekzokrin organ duktusları , uterus -tubaendoserviks epitel i, GIS t rakt epiteli ,Mesane değişici epiteli, Kemik iliğ i hücreleri
• Hangi hCicre tipinde rejenerasyon
• Pluripotent hematopoletlk kök hücrede bulunan antijen... CD 34 T
Miyokard hücresi , iskelet kası hücresi , nöronlar (Permanent hücreler)
• Siklin bağımlı klnaz lnhibltörlerindenbiri olan p27 (CbKN1B)hCleresiklusukontrolnoktalarından G2-M noktasında hangisiniinhibeeder... Siki in B-CDKl • Hangi proteinin fosforilasyonu hCicreslklusunun ilerlemesindeönemli rol oynar... Retinoblastoma
lenfosit
pr ote ini
• Sltotokslk T hücrelerininantijen tanıma olayında rol alanlar... CD8, T hücre reseptörü , CD3, HLA sınıf I • Hangi hücre immünoglobulin sentezler... Plazma hücresi
• Kronikinflamasyonda dokuhasarı tamiri. fibro:zisve anjiyogenezden sorumlufaktör ... Aktive makrofaj (=Alternatif makrofaj=M2 makrofaj) .
• Mononükleer fagositik sistem elemanları hangileridir.. . (Fibroblastbu gruba girmez) Karaciğer
nodları
:Sinüs histios itleri
- SSS:Mikroglia - Deri : Langerhans hücreler i (D i kkat stratum spinozumda)(Ancak Langerhans hücreleri makrofaj değildir)
• Rejenerasyonve yara iyileşmesinde keratinoslt göçO,anjiyogenez,yara kontrakslyonuve matrlks depolanmasına yol açanfaktör ... Fibroblast büyüme faktörü
• İltihabi granülasyondokusu nelerden oluşur . .. Fibroblastlar, kapiller ve ilt ihap hücreler i
• tnsizyondan sonradikilmiş bir yarada"epltellzasyon" ne :zamanoluşur (primer yara iyileşmesi) ... İlk 24 saat
·
Kırk yaşındaki erkek hastada iş kazası sonucusağ ön kol derisindeoluşan kesi dikilerek kapatıldıktan 1 ay sonraki bulgu... İntakt epiderm isle örtülü
kollajenden zengin konnektif doku varlığı
• Anjiyogene:zi inhibeeden faktör . .. Trombospondin (Diğer l er i; Anjiyostatin ,
- Kemik :Osteoklast Akciğer
· Yara iyileşmesinin onarım fazında rol alanhClcreler ...
:Kupffer hücreleri
- Dalak ve lenf
-
• özellikleuzunekstremltelerl,bllaterallensektoplsl, mitral valvprolapsusu ve aort dilatasyonu bulunan bir hastanın genetik incelemesinde flbrillln-1 geninde mutasyonsaptanmışsa... Marfan sendromu Fibroblast , makrofaj , endotel hücreleri, epitel
• B hücrelerindekiCC>40ve T hücrelerindekiCb40 ligandgenindekimutasyonlarsonucuortaya çıkan primer immünyetmezlik... Hiper IgM sendromu
-
yeteneği
kaybolmuştur...
• Kronikgranülomatöz hastalık hangienzimdefektinde gelişir ... NADPH oksidaz
kaynağıdır...
sonucu
· Labil hClerelernelerdir. .. Deri, oral kavite, vagina,
Kemotaksis
• Hangi hücre lenfokinlerin esas
toplanması
• Zedelenendokununbenzer parankimhClerelerlile tamirine verilen isim... Rejenerasyon
• Akut inflamasyonda pollmorfçekirdeklinötrofillerin zedelenme alanına yönlenmesine ne denir ... • Nötrof illerin fagositoz yapmasını maddelerene ad verilir... Opsonin
hangi iltihaba örnektir... Katara!
ONARIM VE YARAİYİLEŞMESİ
Ağır yanıkların erken evrelerindeki vasküler geçirgenlikartışına nedenolanmekanizma ... Direkt
endotel
Soğuk algınlığı
iltihap
Bradikinin, Lökotrien E4 , Katyonik proteinler
•
hangi tip inflamasyon görOIOr...
:Alveolar makrofaj
SPARK, osteopont in ... )
endostatin , vaskülostatin ,
0
TUSHAZIRLIK MERKEZLERİ
TQmör anJiyogenezindediğerlerine göre daha erken erken artışı görülen... HIF-1 (Anjiyojenez gelişmesinde sıralama şu şekilde :
Hipoksi-laktat-HIF 1 alfa -VEGF-vazodilatasyon-metalloproteinaz-endotel göçü-periendotelyal destek hücre göçü)
• Skar dokusunun kontrakte olabilmesinin nedeni... Fibroblastların
düz kas hücreleri gib i (=Miyof ibroblastlar)
davranması
NEOPLAZİ • Skuamözepitelyaldokudangelişen b nigntCimör ...
Tilmör hacresinin köken aldığı hacreye morfolojik benzerliğinin ifadesi nedir... Diferansiyasyon •
• Her (iç germ yaprağından köken alan ve overde, testiste ya da orta hat embriyonelartıklarından gelişebilen neoplazi ... Teratom
• Hangisinde temelözelliktilrnöründiferansiasyonunda bozukluktur ... Anaplastik karsinom • Malignneoplazmlarda hacrediferonsiasyonun kaybını ifade eden terim ... Anaplazi • TCimörhacrelerininbiçim, bOyüklilkve boyanma özellikleriaçısından birbirlerindenfarklı olmaları . .. Pleomorf izm
• Patolojik değişikliklerden hangisininmaligniteye dönüşme olasılığı en yüksektir... Displazi • t)lsplazinedir... Epitel hücrelerinin •
- Teratoma (immatür) - Hepatoma - Hipernefroma
- Nöroblastom
Farklı
iki dokudançıkan maligntCimörhacrelerinin biyokimyasalveya antiJenikyöndenbenzer özellik gcistermesi ... konverjans Metastaz
• İn situ karsinomu invaziv karsinomdanayıran özellik... Bazal membranın sağlam olması • Vena kavo inferiorda tQmöraltrombüsoluşturma eğilimi olan malignite... Adrenokortikal karsinom (Diğerleri ;
Hepatoselüler renal hücreli kanser).
- Seminom - Medulloblastom
büyüklük
• Bir tümör için hangisikesin malignitekriteridir.. .
- Mezotelyoma - Melanoma
şekil,
ve dizil im farklılıkları göstermes i
• Malign olup da benign gibi isimlendirilen neoplazmlar; - Sinovyoma
hangisinde tQmöriloluşturan hacrelerin diferensiasyonuen iyidir... Derece (grade) I olan tümör ler .
Papillom
• Hem mezenkimalhem de epltelyal mallgnhacreler iç ren tQmör... Kars inosarkom
Sarkomların
kanser, Wilms tümörü,
• Epltelyal maligntümör metastazları en çok hangi yol ile olur... Lenfojen (Mezenkimal malign tümörler hematoj en)
• Hangisimalignepitelyal tQmördOr ... Yani kanser . Örneğin Hepatom (=Hepatoselüler karsinom).
• Hangi moligntümör çok nadir metastaz yapar...
• Bir dokunun veyaorganın olması gerekenyer dışında bulunması ... Heterotopi (Koristom)
Der inin bazal hücre l i kanser (Genellikle beyin tümörleride yapmaz: Medulloblastom ve epandimom hariç) .
• Mikroskobikolarak normalolup farklı bir dokuda lokalizeolanyapılara ne ad verilir... Koristom
Tamöral lnfiltrasyona karşı en yQksek direnci gcisterendoku... Kıkırdak dokusu ve arter duvarı
•
Yerleşti§I organın matQr hflcre ve dokularında organizasyonbozukluğu gcisterenkitle oluşumu ...
hamartom
• Hamartomiçin bir örnek... Epidermiste ve altında nevüs hücreleri (Meckel dicvertikülünde mide d i ğer örneğid i r).
• Desmoplazinedir... Stromadan zengin kanser • Bir tümörQndiferansiyeoluşunun belirtisi nedir... Ana dokuya benzerliği
metastaza
karşı
dirençlidir
• Erkekte en sık gcirülenkanser... Prostat •
Yumuşak
dokusarkomları kan yoluylaen sık nereye metastaz yapar... Akciğer
• Enfazla metastazyapantümörhangisidir ... Malign melanom
• Transplantasyon sonrası en sık gör(llenmaligntamör hangisidir ... Malign lenfoma
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
0
içenlerde hangi kanserler gelişebilir ... mesane, larenks, pankreas kanseri. Prostat kanserinin sigara i lişkisi yoktur .
• Ailesel yatkınlık izlenen tümörler nelerdir ... Meme kanseri, over kanseri , kolon kanseri ve retinoblastom
oluşan
• Kanserle ilişkili hangi genin ürünü hücrede sinyal iletimini etkiler .. . Ras (Sinyal ilet:,,ı i yapan genler Ras, abl , BRAF, Beta catenin)
• Sigara
Akciğer,
• Kronik asbest maligniteler:
maruziyeti
sonucunda
- Akciğer kanseri - Mezotelyoma - Larenks kanseri - Kolon kanseri Anilin boyası hangi tümörle ilişkilidir ... Mesane kanseri • Benzen hangi neoplazmların etiyolojisinde oynar . . . Lösemi
rol
• Uterustaki
Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu t(9 ; 22) 'nun neden olduğu onkolojik uyarı nasıl etki eder. . . Tirozin ki naz aktivitesi göstererek • Nükleer transkripsiyon faktörü handisidir .. . c-MYC (Diğerleri fos ve jun) . Hücre içi sinyal yolu inhibisyon yapan süpresör gen .. . APC(Diğeri NF-1)
baskılayıcı
hangi patolojinin malign tümör riski istatistiksel olarak en düşüktür . .. Uterus leiyomiyomları (Endometriyal hiperplazilerde yüksek).
• Normal durumdaki genomda zedelenmeyi saptayarak hücre DNA'sı onarımı veya apoptozisi tetikleyen gen. .. p53
Bazal Etyolojisinde güneş ışığı olan tümörler... hücreli karsinom , skuamöz hücreli cilt karsinomu, malign melanomve aktinik keratoz .
İyonize radyasyonun neden olduğu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar. . . p53
• Patogenezinde Epstein-Barr virusun rolu oynadığı hastalıklar... Hodgkin lenfoma , Burkitt lenfoma lenfoma, Nazofarenks karsinomu, Enfeksiyöz mononükleoz
• Tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda kemoterapiye dirençten söz edilir .. . p53
geliştirme
• Kaposisarkomu, malignlenfomalar ve multipl myelomda rolü olduğu düşüıülen virus ... HumanHerpes Virüs Tip 8 •
Gelişiminde
viral ajanın etiyolojik faktör olarak rol aldığı neoplazm ... Erişkin T-hücreli lösemi/ lenfoma (HTLV-1 yapar). Ancak HPV serviks kanseri, EBV lenfoma ve nazofarenks kanseri, HHV-8 kaposi sarkomu ve malign efüzyon lenfoması bazı virüsler in yaptığı diğer malignitelerdir .
• İnsan Herpes virus 8'in rol oynadığı lenfoma ... Primer efüzyon lenfoması
• Servikal in situ karsinom hangi virus ile ilişkilidir ... HPV
ile
BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinin etki mekanizmaları. . . DNA onarımı · BRCA-1 geninin mutasyonu kadın genital sisteminde hangi tümörün gelişiminde en sık rol oynar ... Over kanserleri (Diğeri meme kanseri).
DNA
onarım mekanizmalarının
hastalıklar:
ilişkilidir ...
- Herediter non-polipozis koli - Kseroderma pigmentozum
• Hepatoselüler karsinom hangi virus ile ilişkilidir . .. HBV (hepatit B), HCV (Hepatit C) • Gastrik maltoma hangi bakteri Helicobacter pylori ile ilişkilidir.
• Tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromositoma ve böbrek kistleri oluşumuna neden olur . .. VHL
• BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu apoptozisin engellenmesinin önemli rol neoplazm... Foliküler lenfoma
Sinonasal papilloma hangi virus ile ilişkilidir ... HPV
• Nazofarenks karsinomu hangi virus ile EBV (Epstein Barr virüs) .
• Hücre siklusunda Gl/S fazı geçişinde rol alan bir tümör supressör geni fonksiyonel tek allel ile doğan çocukta 6 yıl içinde gelişen malign neoplazi ... Retinoblastom
ilişkilidir ..
.
- Ataksi telenjiektazi - Fanconi anemisi - Bloom sendromu
defektif
sonucu oynadığı
olduğu
0
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
• t>NA onarım genlerindeki mutasyonlar. gastrointestinal polip hastalıklarından hangisiyle ilişkilidir ... Herediter nonpolipozis kolorektal kanser
sendromu • t>NA tamir mekanizmalarındaki bozukluktan kaynaklanan ailevi bir kanser sendromu . ..
Kseroderma pigmentozum (diğerleri Herediter nonpolipozis koli , Ataksi telenj iektazi , Fanconi anemisi , Bloom sendromu) • Kseroderma pigmentozumdaki asıl patolojik mekanizma nedir ... DNA onarım bozukluğu • Saf eritroid hipoplazi. hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülen neoplazm...
Timoma Paraneoplastik bir sürecin sonucunda gelişen hastalıklar ... Cushing sendromu, Polisitemi, Hipertrofik osteoartropati , Saf kırmızı küre aplazisi (Mesela parkinson hastalığı gelişmez) . · Karsinoembriyonikantijen (CEA} düzeyleri en yüksek olan tümör hangi bölgedengelişir ... Kolorekta l bölge (CEA pankreas kanserinde de yükselir) • Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür ... Hepatosit (Testis veya over tümörlerinde de yükselebilir) . · Hangi filament karsinom kökenlidir... Keratin • Karsinom ile lenfomanın ayırıcı tanısında hangi filament karsinom lehinedir ... Sitokeratin
HEMODİNAMİK HASTALIKLAR • Transuda niteliğindeki ödem sıvısına örnekler . ..
Konjestif kalp yetmezliği, siroz , nefrotik sendrom, hipoproteinemi , miksödem ve periton dializi • Eksudaniteliğindeki ödem sıvısına örnekler .. . Eksuda nedenleri başta tüberküloz olmak üzere bakter iyel , viral, mantar ve parazit enfeks iyonu , tümörler , kollajen doku hastalıkları, akciğer tromboembolizmi , travma , Meigs sendromu, postmiyokard infarktüsü sendromu ve üremidir . • Azalmış onkotik basınca bağlı oluşan ödemörnekleri...
Malnütrisyon, nefrotik sendrom, karaciğer yetmezliği, hipoalbüminemi • Yükselmiş hidrostatik basıncına bağlı oluşan ödem örnekleri. .. Konjestif kalp yetmezliği, bozulmuş venöz dönüş , konstriktif perikardit , asit, venöz obstrüksiyon , arteryel dilatasyon , ısı, nörohümoral disregülasyon.
• Yumuşak doku içine kanama sonucundaortaya çıkan kitlenin ismi... Hematom • Vasküler zedelenmede görülen normal hemostatik mekanizmaların oluş sırası ... geçici vazokonstrüksiyon,
trombositlerin ekstraselüler matrikse yapışması, doku faktörünün sentezi ve trombin oluşumu , fibrin ağının oluşumu
gelişiminde
· Tromboz nelerdir ...
- Endotel hücre
rolü
olan
faktörler
hasarı
- Trombositler -
Pıhtılaşma
sistemi
• Pnömoninedeniyle hastaneye yatırılan 52 yaşında hastanın, bir hafta sonra ayağında femoral ven trombozu saptanıyorsa etyolojide en olası neden... Uzamış
immobilizasyon
· Trombüsün en sık kaynağı. .. Diz üstü derin bacak venler i • Venöz pulmoner emboliler en sık hangi bölgeden köken alır ... Dizin üstündeki bacak venleri • En sık görülen Tromboemboli
emboli
tipi
hangisidir
...
• Femur kırığı sonrasında ani gelişen takipne, dispne, taşikardi ve trombositopeni bulguları sonrasında oluşan koma nedeniyle eksitus olan bir hastada en olası bulgu. .. Pulmoner dolaşımda kemik iliği dokusu ve yağ globüllerinin varlığı • Arteriyel
tıkanmaya
yol açan olaylar nelerdir . ..
Ateromada plak içi kanama , testis torsiyonu , kolon volvulusu , herni kesesinde ince bağırsak strangülasyonu (Sinüs sagitalis trombozu venöz tıkanıklığa örnektir). · Masif pulmoner emboli seyrinde gelişmesi beklenen şok tipi. .. Kardiyojenik Şoka bağlı
organlarda görülebilen değişiklikler:
- Gastrointestinal nekroz
sistemde mukoza! hemoraji,
- Karaciğerde perisantra l nekroz Kalpte subendokardial kanama - Akciğerde diffüzalveol hasarı=ARDS (=Yenidoğanda RDS) - Beyinde
periventriküler kanama , Watershed enfarkt)
nekroz
(=Yenidoğanda
- Barsakta
mukozal-submukozal (=Yenidoğanda NEK)
enfarkt
0
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
- Adrenal bezde lipid
azalması
- Böbrekte akut tübüler nekroz
ÇEVRESEL PATOLOJİ VE BESLENME • Asbest hangi tümöre neden olabilir ... Mezotelyoma (Ancak akciğer kanseri, larenks kanseri, kolon kanserine de neden olabilir .Bu arada asbestin en çok yaptığı şey plevra! plaktır. Tümör değil) . Elektriğe
en dirençli doku ... Deri
• Uzun süre maruz kalındığında lösemi ve aplastik anemi yapan ... Benzen • Vinil klorid maruziyetiyle oluşan, vimentin pozitif olan tümör .. . Anj iyosarkom • Erionit maruziyetinde en sık görülen tümör . .. Malign mezotelyoma (Mezotelyomayı asbest ve erionit yapar) • Genellikle santral sinir sistemi bozukluğu bulguları gözlenen vitamin eksiklikleri. .. Tiamin, B12, niasin, piridoks in (B vitaminleri)
ÇOCUKLUK ÇAĞI HASTALIKLARI • Bir organın hiç gelişmemesine ne denir ... Agenezi • Teratomlar çocuklarda en Sakrokoksigeal bölge
sık
nerede
yerleşir . ..
• Daha çok çocukluk yaşlarında görülen, batında kitle oluşturan, nöronal kaynaklı ve malign olan tümör .. . Nöroblastom • Çocukta görülen malign hastalıklardan hangisinde iyileşme şansı en fazladır ... Wilms tümörü • Çocukluk çağında sık görülen malign tümörler ... Ret inoblastom , Wilms tümörü , Nöroblastom , Medulloblastom, Ewing sarkomu, Rabdomyosarkom, Hepatoblastom . =e=n __ ~s~ı~k • Çocuklarda sarkom ... Rabdomyosarkom
görülen
eş anlamlı
olan ...
Üç yaşında erkek çocukta lökokori saptanan gözde önde vitreus içine, arkada optik sinire ilerleyen tümör ... Retinoblastom Altı yaşında bir erkek çocukta orbita içinde yer alan, yuvarlak / iğsi hücrelerden oluşan, immünohistokimyasal olarak desmin pozitif olan tümör. . . Rabdomyosarkom
• Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör... Hepatoblastom • Herediter retinoblastomlu hastalarda sıklığı artan tümör ... Osteosar kom
GENETİK • Erkekte
önemli sterilite nedeni olan kromozom Klinefelter sendromu
bozukluğu ...
• Lizozomlarda sfingomiyelin birikimi ile karakterize olan hastalık . .. Niemann pick hastalığı • Gaucher hastalığında fagositik hücreler biriken madde ... Glukoserebrozid
içinde
Marfan sendromu oluşumundan sorumlu gen . . . Fibr ill in • Otozomal dominant
geçişli
kanser
sendromları:
- Li Fr aumeni Sendromu - Familya! adenomatöz polipozis koli - MEN t ip I - MEN tip II - MEN tip III - Nörofibromatozis
tip I (von Recklinghausen
hastalığı)
Nörof ibromatozis t ip II - Von Hippel-Lindau sendromu
• Posterior mediastende görülme olasılığı en yüksek tümör ... Nörojen ik or ijinli tümörler • Kistik higroma ile lenfanjiyom
Lenfosit boyutunda, küçük ve yuvarlak hücrelerden patoloji. .. Primitif nöroektodermal tümör (=PNET=Ewing sarkom) . Diğerleri Wilms tümörü, retinoblastom , rabdomyosarkom , nöroblastom , lenfoma, medulloblastom.
oluşan
Kavernöz
• Histopatolojik olarak malign lenfoma ile en sık karışabilen tümör. . . küçük yuvarlak mavi hücre! i tümör ler grubu
- Wi lms tümörü - Familya! retinoblastom Herediter non polipozis koli • Kistik f ibroziste hangi doku veya organda morfolojik bulgular belirgin değildir ... Ter bezleri • Mitokondriyal DNA mutasyonlarıyla ilişkili olan hastalık .. . Leberin hered iter opt ik nöropatisi
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
İMMÜN SİSTEM PATOLO.JİSİ
• Mycobacterium tuberculosis'e ikincil gelişen granülomatöz iltihap odağında karakteristik bulgular .. . Multinükleer histiyositik dev hücre, lenfositlerden zengin inflamasyon hücreleri, fibrozis, nekroz. Plazmahücreleri (Sif iliz granülomundavar) ve nötrofiller (Kedi tırmığı hastalığ ı granülomunda var) TBC granülomunda görülmez.
• Bir antijenle daha önce sensitize edilmiş bir kiş i nin aynı antijenle tekrar karşılaşması durumunda, mast hücresi yüzeyindeki antijen antikor etkileşmesi sonucundaçok kısa sürede gelişen hipersensitivite reaksiyonu.. . Tip 1 hipersensitivite
· Gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonunun en önemli göstergesi. .. Hiler lenf nodlarında kazeif iye granülomlar (Bu TBC için tipiktir . Ancak granülomla giden hastalıklar ve genellikle tip 4 hipersensitiviteye örnektir) .
• CTG üçlü nükleotid tekrar mutasyonu ile ortaya çıkan bir hastalık ... Miyotonik distrof i (Trinükleot id tekrarı ile oluşan diğer hastalıklar Huntington koresi , Friedreich ataksisi ve Frajil X sendromudur) .
• Tip I aşırı duyarlılık reaksiyonundan en fazla sorumlu olan antikor. . . Ig E • Patogenezinde tip 2 aşırı duyarlılık reaksiyonu rol alan hastalık . .. Good pasture sendromu (Yani kabaca bir yere/dokuya antikorun geliştiği hastalıklar) . Diğerleri otoimmün hemolitik anemi , pemphigus vulgaris, ANCA (+) vaskülitler, pernisyöz anemi, graves hastalığı , myastenia gravis . • Sinir-kas ileti kavşağında asetil kolin reseptörlerine yönelik antikorların varlığı sonucunda oluşan hastalık hangisidir... Myastenia Graves (T ip 2 hipersensitiv ite) • Akciğer alveolleri ve böbrek glomerüller indeki Tip IV kollajene karşı antikorlar ın gelişimi sonucu ortaya çıkan hastalık . . . Good Pasture sendromu (Tip 2 hipersensitivite) • Tip II aşırı duyarlılık örnekleri. . . Hatalı transfüzyon reaksiyonları , eritroblastozis fetalis, otoimmün trombositopeni , agranülositoz, otoimmün hemolitik anemi, pemfigus vulgaris, Myastenia gravis , Graves hastalığı
· İmmün kompleksmekanizması ile oluşan hastalıklara örnekler ... Poliarteritis nodosa, sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, akut poststreptokoksik glomerülonefrit , arthus reaksiyonu. · Patogenezinde immün kompleks depolanması rol oynayanlar. . . Sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, Poststreptokoksik glomerülonefrit, Poliarteritis nodosa (Otoimmün hemolitik anemi tip 2 sitotoksik ) • İmmün kompleksleraracılığıyla gelişen vaskülitler .. . Hepatit B'ye sekonder gelişen PAN, ilaca bağlı oluşan vaskülit ve idiopatik. • Tip IV aşırı duyarlılık reaksiyonu özelliği. .. Aktive T lenfositler önemli rol oynar . (Granülom yapan hastalıklar ve CD 8'in rol oynadoğı hastalıklar genellikle tip 4'tür) .
· Patogenezinde hücre-aracılı hipersensitivite reaksiyonu rol oynayan... Diabetes mellitus tip 1 (Diğerleri Romatid artrit, kontakt dermatit , multipl skleroz, Guillain Barre sendromu, psöriyazis) . • Primer hücresel sensitivite reaksiyonu hangisinde rol oynar . .. Gecikmiş tip hipersensitivite (Tip 4 hipersensitivite) · Tüberkülözbasiliile meydanagelentüberküldebulunan hücreler . .. Ortada makrofaj , çevresinde lenfositler, en dışta fibroblastlar (Büyümüş makrofajlar=epiteloid hücre=Langhans tip dev hücreler) .Polimorf nüveli lökosit ler bulunmaz.Nötrofilli granülom kedi tırmığı hastalığ ı nda görülür . • Granülomuoluşturan ana hücre. .. Epitelo id hücreler (Büyümüş makrofajlar) • Dokuda mikroskobik olarak kazeif iye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Tüberküloz • Granülom yapan hastalıklar . . . Tüberküloz, Lepra, Sif iliz, kedi tırmığı hastalığı, Schistosiomiazis , fungal nedenler, berilyozis , sarkoidozis ve crohn hastalığı granülomatöz iltihap oluşturur. · Böbrek nakli sırasında vasküler anastomozutakiben greftin; siyanotik, benekli hôl aldığı ve kıvamının yumuşadığı ve incelemede arter ve arteriyol duvarlarında vaskülit görülmesi durumundaen olası neden.. . Hiper akut rejeksiyon • Böbrek transplantasyonu sonrası, allogreftte hangisinin birikimi humoral red için en önemli belirteçtir. . . C4d · Graft versus host reaksiyonu görülmesi en olası nakil. . . Allogenik kemik iliği nakli • SLE de genel olarak görülenler. .. SLE'de artralji, plevral ve kelebek tarzı eritem, fotosensitivite, peritona! efüzyon, perikardit, hemolitik anemi, psikoz ve VDRLye karşı yalancı pozitiflik vardır . ANA düzeyi yüksektir .
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ • Böbrekte Wire loop görünümü saptanan hastalık ... SLE (Wire loop hastalığı aktivasyon göstergesidir. Özellikler evre 4 te görülür . Zaten o yüzden en sık ve en kötü böbrek tutulumu evre 4'tür) • SLE'de hastalığın tanısında yardımcı olan otoantikorlar hangi moleküle karşı gelişmiştir . .. DNA • Hangi organdaki SLE tutulumunun prognozu en ölümcüldür. . . Böbrek (SLE'de en sık ölüm nedenleri böbrek tutulumu ve enfeksiyondur) . • l)alak arterinde soğan zarı görününühangihastalıkta mevcut.. . SLE • Teleskobik idrar hangisinin bulgusudur... Lupus nefrit i (Bu arada SLE böbrek biyopsisinde full house pattern görülür)
• Aşırı miktarda transforme edici büyüme faktörübeta üretimi görülen hastalık . . . Skleroderma.TGF beta f ibrozisten asıl sorumlu sitokindir . Sadece skleroderma değil hipertrof ik skor gelişmesinden de sorumludur . (TGF beta=skar) . Ayrıca Marfan sendromu'nda da rolü vard ır . • Kalsirıozis , Rayrıoud fenomeni, özofagusdismotilitesi, sklerodaktili ve telenjiektazi hangi hastalıkta . .. Lokalize skleroderma (CREST sendromu) • AL tipi amiloidozisin en sık nedeni . .. Mu iti pi myelom • Sekonder amiloidoz görülen hastalıklar . . . Kronik ve sistemik hastalıklar sekonder amiloidoza neden olur . Önemli örnekler i; romatoid artrit , TBC, FMF, Ülserat if kolit, Crohn.
· Libmann-Sacks endokarditi hangi hasta lı kta görülür . .. SLE (SLE'nin en spesifik kalp tutulumu Libman-Sacks iken en sık kalp tutulumu perikardittir) .
• Kronik böbrek yetmezlikli bir diyaliz hastasının dirseğindeki amiloid.. . Beta 2 mikroglobulin
• SLE nin tanı kriterleri:
• Kronik böbrek yetmezliği nedeniyle uzun süredir hemodiyalize giren bir hastada biriken amiloid protein ... A~2m (Beta 2 mikroglobulin) .
Malar rush Diskoid rush Fotosensitivite Oral ülser Artrit : Non eroziv Serozit Renal tutulum
ANA pozitifliği Nörolojik tutulum : Nöbetler, psikoz Hematolojik tutulum : Pansitopeni İmmünolojik bulgular: Anti Ds DNA ,Anti Sm, Anti fosfolipid antikorlar
• Göz ve ağız kuruluğu ile karakter ize otoimmün hastalık . .. Sjögren sendromu • Keratokonjunktivitissicca hangisininbir bulgusudır . .. Sjögren sendromu • Sjögren sendromununbirlikte görüldüğü hastalıklar arasında en sık olanı . .. Romatoid artrit • budaktan yapılan minör tükürük bezi biyopsisinde periduktal T lenfositlerin bulunmasının tanısında kullanıldığı immün sistem hastalığı .. . Sjögren sendromu • Genellikle kadınlarda , daha sık deri tutulumu başta olmak üzere tüm organ ve dokulardayaygın fibrozise neden olan kollajen doku hastalığı .. . Skleroderma
· Uzun süre diyalize giren hastalarda biriken amiloid. .. Beta 2 mikroglobulin (En sık eklemde birikir)
· Kronik hastalığı olmayan, kalp yetmezliği tedavisi gören yaşlı hastada kalp interstisyumunda kongo kırmızı ile boyanan eozinofilik madde birikimi . .. Transtiretin (Senil kardiyak amiloidoz) • Senil sistemik amiloidozdadaha sık tutulan organ... Kalp • Amiloidozisin en ciddi ve hayati Böbrek
tutulumu . . .
• Kongokırmızısı boyası ile polarize ışık altında sarı yeşil çift kırınım {birefrejans) ... Amiloid • Amiloid fibril proteinleri. . . Transtiretin , kalsitonin , ()2 mikroglobulin , prealbumin • Ailesel Akdeniz ateşinde dokulardabiriken protein... Serum amiloid asosiye protein (sAAP) • Hücresel immün yetmezliği olan {AIDS) hastada saptananlar:
- CD 4 helper oranında düşmeye bağlı CD4 / CD8 oranının azalması
- Spesifik sitotoksisitede azalma - Kemotaksis ve fagos itoz def ekti eri - Antijenlerin T lenfosite sunumundaazalma - Hipergamaglobulinemi
©
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
· AIDS'de en sık görülen malign tümör.. . Kaposi Sarkomu · AIDSli bir hastada beklenenimmunsistem fonksiyon bozuklukları:
Azalmış
-
Azalmış
- Süpüratif perikardit - Foka! embolik nefrit
CD4 ve CD8 hücre fonksiyonu
- Poliklonal B hücre hipergamaglobulinemi
- Valvüler perforasyon - Serebral emboli
- Lenfopeni -
· İnfektif endokardit komplikasyonları:
proliferasyonu,
makrofaj fonksiyonu
• AIDS'de görülen bir immün işlev bozuklukları. .. Lenfopeni, Neoplazm gel işimine yatkınlık , Kemotaksis ve fagositozda azalma, gecikmiş tip aşırı duyarlılıkta azalma, Hipergamaglobulinemi • Pnömosistis jiroveci enfeksiyonu en sık hangi hastalığa eşlik eder .. . AIDS
KALPVE DAMARHASTALIKLARI · Koroner arter aterosklerozu olan bir hastada tıkayıcı trombüsoluşursa gelişen koroner sendrom... Akut transmural miyokardiyal enfarkt · Akut myokard infarktüsünün 2. ve 3. günlerinde baskın olarak görülen morfolojik bulgu. . . PMNL inf iltrasyonu · Miyokard infarktüsünde makroskobik bulgular en erken görüldüğü zaman dilimi. . . 4 saat-24 saat (İlk makroskobik bulgu solukluktur) · Kor pulmonaleetiyolojisinde rolü olan faktörle r ... KOAH (kronik bronşit , amfizem) , pnömokonyozlar, id iyopatik interstisyel fibrozis , bronşektazi , çok sayıda ve büyük pulmoner emboliler , normal ventilasyonu bozan ortopedik veya nöromusküler hastalıklar (ağır kifoskolyoz, poliomyelit, muskuler distrofiler, Pickwick sendromu) · Aschoff nodüllerinin görüldüğü hastalık. . . Akut romatizma! ateş · Subendokardial bölgede Mc Callum plaklarının saptandığı hastalık . .. Romatizma! kardit • ARA'da karakteristik bulgu.. . Sol atrium endotelyal f ibroelastozis · Akut romatizma! ateşte kalp dokusunda görülen granülomşeklindeki yapılar ... Aschoff c isimciği · Romatizma! kalp hastalıkları dışında , erişkinlerde mitral kalp kapağı hastalığının en sık görülen nedeni.. . Miksomatöz dejenerasyon
- Ret inada küçük kanama beyazlık (Roth spotları)
odakları ortasındaki
Mitral ve aortik kapaklarda daha sık görülen ve 1-5 mm çapında noninflamatuar vejetasyonlar ile karakterize hastalık . . . Nonbakteriyel trombotik endokardit · Özellikle sağ kalp endokardını etkileyen hastalık . .. Karsino id kalp hastalığı (Diğeri akut enfekt if endokardit) • Kalp kasının kontraktil ünitesi olan sarkomer genlerinde oluşan mutasyonlar hangi hastalığın patogenezinde rol oynar . . . Hipertrof i k kardiyomiyopati • Fibrinöz perikardit nedenleri. .. Akut miyokart enfarktüsü , postenfarktüs sendromu , üremi , akut romat izma! ateş , SLE Erişkinde kalpte en sık görülen primer tümör. ..
Miksoma · Kalp tümörleriyle ilgili. . . Çocuklardaki en sık primer kalp tümörü rabdomyomdur, kalpte en çok metastatik tümörler görülür , en sık görülen primer malign kalp tümörü anjiyosarkomdur , er işkinde en sık primer kalp tümörü m i ksomadır . • Ateroskleroza primer dispozan olan faktörler . .. İler i Aterosklerozda major r isk faktörleri; yaş , hiperlipidemi , hipertansiyon , sigara içimi ve diyabettir • Çocuklarda özellikle aortada, depolanması ile karakterize lezyonlar. .. Yağlı çizgilenme
intraselüler lipid aterosklerotik
• Ateroskleroz en şiddetli ve ~ olarak aortun hangi kısmına yerleşir .. . Abdominal aorta · Aterosklerozda en erken patolojik değişiklik . .. Endotel hasarı • Aterom plağının gelişiminde intimaya göç ederek çoğalan ve ekstraselüler matrlks elemanlarını oluşturan hücre. . . Düz kas hücreleri • Vasküler düz kas hücrelerinin migrasyon ve proliferatif aktivitelerinin inhibitörü. .. Heparan sülfat (Diğerleri NO ve TGF beta) • Aterom plağında görülen komplikasyonlar .. . Kalsit ikasyon, plak içine kanama, ülserasyon, trombüs oluşumu
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
• Serumda nötrof il granüller ine karşı antikorlar (ANCA) bulunması hangi hastalığı düşündürür . .. Wegener granülomatozu (Diğerleri Mikroskobik PAN ve Churg Strauss sendromu) • PAN hangi
organı
en az
sıklıkla
tutar . ..
Akciğer
Poliarteritis nodozadaki patolojik damar bulgusu . . . Küçük ve orta çaplı arterleri tutan f ibrinoid nekroz ve lökosit infiltrasyonu ilişkin immün Hepatit B virus antijenlerine komplekslerin dokularda birikimine ikincil gelişen hastalık ... Poliarteritis nodosa
• Vaskülitlerin hangisinde morfolojik olarak farklı evredeki lezyonların aynı anda, hatta aynı damarda bulunması karakteristiktir .. . Poliarteritis nodosa • Poliarteritis nodosalı hastalarda en serolojik bulgu . . . HBs Ag (+)' !iği
sık karşılaşılan
• Üst ve alt solunum yollarında granülomatöz reaksiyonla karakterize hastalık ... Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . • Özellikle üst solunum yollarının küçük ve orta boy damarlarını tutarak yaygın nekroz ve glomerülonefrite yol açan hastalık . . . Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . Wegener
granülomatozu
(=Granülomatöz
polianjit): - Nazofarenkste nekrotizan granülomlar -
Akciğerlerde
- Akut böbrek - Serumda
yetersizliği
(+) (Anti-proteinaz
3
antikorları)
•
Yaygın
döküntüler, palpabl purpura , dermal venüllerde lökositoklastik vaskülit ve glomerüllerde IgA birikimi ile karakterize bir tablo oluşturan hastalık. . . Henoch - Schönlein purpurası
Otuz iki yaşındaki erkek hasta, her iki bacak ön yüzünde daha fazla olmak üzere purpurik özellikte cilt lezyonlarıyla başvuran ve deri biyopsisinin mikroskobik incelemesinde, dermisteki küçük çaplı damarlarda fibrinoid nekrozun yanı sıra damar lümenleri ve çevresinde parçalanmış nötrof iller tespit edilen bir hasta için en olası tanı .. . Lökositoklastik vaskülit •
Temporal arterit Daha çok yaşlılarda görülen, çoğunlukla kranyumda, küçük ve orta arterlerde fokal granülomatöz lezyonlara sebep olan ve lökositler içerisinde dev granüllere yol açan hastalık . . . Dev hücreli arterit (Temporal arterit). Yaşlı
bir şahısta ağrılı ani görme kaybı olursa öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Dev hücreli arterit
Yaşlı
hastalarda aort, karotis ve oftalmik arterleri tutan damar hastalığı ... Dev hücreli arterit
Genç kadınlarda daha sık görülen, arteriollerin fonksiyonel vazospazmı ile ilişkili olan, her iki elde solukluk , halsizlik, uyuşma ve zamanla iskemik değişikliklerle seyreden hastalık ... Takayasu hastalığı
Aort ve büyük damarları tutan vaskülit ... Takayasu arteriti • Çocukluk çağında myokard infarktüsü, koroner arter anevrizması, rüptür ve trombozlara yol açan mukokutanöz lenf düğümü sendromu da denilen hastalık ... Kawasaki hastalığı Otuz yaşında bir erkekte ayak parmaklarında gangren görülmüşse en olası tanı. .. Tromboanji itis obliterans (Buerger hastalığı).
pnömonik infiltrasyon
c-ANCA
yaşında bir erkek hasta ateş, kilo kaybı, baş ağrısı , görme bozukluğu, yiyecekleri çiğnerken çenede ağrı ve kalça ekleminde ağrı yakınmaları ile hastaneye baş wran hastada en olası tanı ...
• 60
Altmış dört yaşında bir erkek hastada ani başlayan görme bozukluğu nedeniyle yapılan temporal arter biyopsisinde lümende trombüs, duvarda internal elastik membran çevresinde granülomatöz iltihap saptanması durumunda tanı . . . Temporal arterit
Sigara
içen orta
yaşlı
erkek hasta, eforda duyuyorsa en olası tanı .. . Tromboanjiitis obliterans
bacaklarında
ağrı
Çok sigara içen genç erkek hastada, orta küçük çaptaki ekstremite damarlarında tromboz, akut ve kronik iltihabi değişiklikle segmental tutulum gösteren vaskülit . . . Buerger hastalığı • Genç sigara içicilerde orta ve küçük arterlerle birlikte ven ve sinir paketini Marak ekstremitelerde iskemik değişikliklere yol açan vaskülit . . . Tromboanjiitis obliterans • Tersiyer sifilizdeki damar lezyonu en aorta
sık ..
.
Çıkan
Torasik aortada anevrizma ve aort yetmezliği; mikroskopik olarak yoğun lenfoplazmosit infiltrasyonu ve endarterit ile karakterize hastalık ... Sif iliz • Perivasküler plazma infiltrasyonu ile birlikte obliteratif endarterit bulunan bir hastada tanı . . . Vasküler sif iliz
TUS HAZIRUKMERKEZLER!
• İntimada yırtık, mediada hematom hangi hastalıkta görülür ... Dissekan anevrizma • Kaposi sarkomu hangi hücrelerden köken alır .•.
• Anemi tiplerinden hangisinde eritrositlerde makrosltlk, makroovalosltlk değişiklikler, nötrof illerde irileşme ve nOkleuslarında hipersegmentasyon görCIIClr ... Megaloblastik anemi
Vasküler endotel
• Yirmi altı yaşındaki gebe kadın 3 hafta önce dişeti tedavisi görülen ve kontrol muayenesinde, tedavi bölgesinde mor renkli, kanamalı polipoid gingival lezyon saptanan dokunun histoloJlslnln granülasyon dokusu ile eş özellikte olduğu görCllenbir hasta için en olası tanı ... Piyojenik granülom • tmmcın yetmezliği olan bir hastada fırsatçı bir enfeksiyon nedeni ile vaskcıler proliferasyon gelişmesini tanımı ... Basiler anjiyomatozis • Dört yıl önce böbrek transplantasyonu olan 38 yaşındaki kadın hastada lenf nodcıllerl, mukozalar ve iç organları tutan multipl lezyonların iğsi hücreler ve kapiller damarlardan oluştuğu ve bu hücrelerde HumanHerpes virus 8 DNA'sı saptanıyorsa en olası tanı...
pernisiyöz anemi, kör barsak segmentlerinde aşırı bakteri üremesi durumu , yaygın barsak hastalıkları (lenfoma , skleroderma) , B12 için yarışan diphyllobothrium latum varlığı , gereksinimin arttığı durumlar .
• Gastrektomlsonrası hücredebNA sentezbozukluğu sonucuortaya çıkan anemi tipi ... Megaloblastik anemi
• Demireksikliği anemisinin etyoloJlslnde: -
olan vaskcıler tcımör ...
potansiyeli
Hemanjiyoper isitoma
(Diğeri
Kaposi sarkomu)
• FizyopatoloJlk temelieritropoezinazalmasıyla ilişkili olan anemiler... Kronik hastalık anemisi, aplastik eksikliği
anemisi
· Eritrosit membranproteinbozukluğu sonucuoluşan anemi... Herediter sferositoz • Hematolojikhastalıkların hangisindesplenomegall görCllme olasılığı en dcışcıkttlr ... Orak hücreli anemi • Hangi hastalıkta dalakta kOçOlmeve fonksiyon bozuklukları görOleblllr ... Orak hücreli anemi • Talaseminedeniile tekrarlayan kan transftızyonu yapılan hastanın karaciğer enzimlerindeyClkseklik olanve yapılan karaciğer biyopsisinde hepatosltlerde altın sarısı-kahverengi pigment birikimi görcılen pigment ... Hemosiderin • TalasemlminördegörOlenler: - Hipokrom anemi - MCV düşüklüğü - MCHC düşüklüğü - Fe seviyesi normaffiği
diyet alımı; tek
başına nadirdir.
birlikte gelir.
-
Artmış
ya da gastrektomiyi
hastalığıyla
takiben meydana
ihtiyaç; gebelik ve bebeklikte görülür .
- Kronikkan kaybı:
batı dünyasında
demir eksikliği
anemisinin en önemli nedenidir .
• Aplastik anemideneler görülClr ... Pansitopeni ve hiposelüler kemik
i liği .
Splenomegali beklenmez.
• Hangihastalıkta dokularda yaygın fibrin trombClslerl gözlenir... Dissemine intravasküler koagulopati
HEMATOPOETİK SİSTEM
anemi, megaloblastik anemi, demir
bClşClk
- Malabsorbslyon; sprue ve çölyak
Kaposi sarkomu
• Ayağında mor nodcıler lezyon olan, yapılan biyopside iğsi hücre prollf erasyonu ve eritrosit içeren yarıklar ve çok sayıda eozinofilik hiyalin cisimcikler ve HHV8 ve CD31 pozitifliği saptanan bir hastada en olası tanı ... Kaposi sarkomu • Malign
• Megaloblastlkanemininnedenleri... Gastrektomi,
• blssemine lntravaskCllerkoagCllasyona yol açan durumlar: - Abrupsiyo plasenta - Ölü fetusun kalması - Septik abortus - Amnion sıvısı embolisi Toksemi - Enfeksiyonlar • Gram-negatif sepsis Meningokoksemi Kayalık dağlar
benekli
humması
Histoplazmozis Sıtma
(malarya)
Neoplazmlar Pankreas, prostat,
akciğer
ve mide kanserleri
Akut promyelositik lösemi (AML )
• Enfekslyoz mononClkleozda perlferlk yaymada göralen atipik hClcre... CD8 hücreler (Downey cisimcikleri)
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
• Çocukluk çağı Hodgkin dışı özellikleri :
lenfomaların sık
görülen
- Santral sinir sistemi tutulumu
• Hodgkin hastalığında görülen dev hücre hangisidir... Reed-Sternberg hücresi
- Gonad(testis/over) tutulumu - Yüksek dereceli olması - Lösemikdönüşüm - Ekstranodal yerleşim •
Yaygın
lenfadenopati ve hepato-splenomegali ile periferik kanda absolut lenfositozu olan 60 yaşındaki bir hastada en olası tanı . .. Kronik lenfositik lösemi
• KLL'ye morfolojik , fenotipik ve genotipik olarak en çok benzerlik gösteren lenf oma tipi. . . Küçükhücreli lenfositik lenfoma • Genellikleyaşlılarda görülen, yaygın lenfadenopati ve hepotosplenomegalibulunan, yavaş seyirli , çoğunlukla kemik iliği ve periferik kana yayılan lenfoid neoplazi tür(J. .. Diffüz küçük hücreli lenfosit ik lenfoma Germinal merkez B hücrelerinden köken alan nonHodgkin lenfoma.. . Foliküler lenfoma • Lenfomalardan hangisi , immünohistok imyasal olaraksiklin 01 pozitif iği gösterir . .. Mantle hücreli lenfoma • Reaktif germinal merkezler çevresindeki küçük lenfoid hücrelerin proliferasyonu ve t(l 1; 14) translokasyonu ile karakterize matür B hücreli lenfoma... Mantle hücreli lenfoma •
Beş yaşında bir erkek çocukta yaygın asit ve ileoçekal kitle saptanıyor . Asit sıvısının incelenmesinde vakuollü sitoplazmalı immatür hücreler görülüyor
ve immünfenotiplemeile bu hücrelerin matür B hücre fenotipi taşıdıkları belirleniyorsa en olası tanı . .. Burkitt lenfoma • Burkitt
lenfomada tümöre mikroskob ik olarak gök yüzü görüntüsü kazandıran hücreler hangileridir ... Blastik hücre ve makrofaj
yıldızlı
tmmünoglobulinlerin genlerini içeren kromozom parçacıklarının translokasyonu ile ilişkili neoplazm... Burkitt lenfoması • Kronik Helicobacter pylori enfeksiyonuile ilişkili mide lenfoma tipi ... Marj inal zon lenfoma (MALTOMA) • Ekstranodal yerleşimli B lenfosit kökenli NonHodgkin lenfoma ... MAL Torna (En sık mideye yerleşir) .
Ekstranodal Fungoides • Patogenezinde lenfoproliferatif lenfoma
T hücre
neoplazisi. . . Mycosis
HTLV-I'in hastalık . ...
• Reed-Sternberg tipi dev hücreler hangi hastalıkta görülür .. . Hodgkin lenfoma
rol
oynadığı
Erişkin
T hücreli
• Boyunbölgesindeki lenf nodu biyopsisinde eozinofil, lenfosit, plazma hücreleri ve histiyositlerden oluşan reaktif hücresel zeminde, neoplastik ReedStenberg hücreleri görülürse en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Mediastende kitle saptanan 25 yaşındaki erkek hastada en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Yüzündeödem ve nefes darlığı ile doktora başvuran genç bir kadın hastada mediastinal lenfadenopati saptanıyor . Alınan biyopside kalın fibröz bantlar ile birbirinden ayrılan nodüller izleniyor. Nodüllerin içinde belirgin nükleollü, geniş sitoplazmalı, CD30 ve CD15 pozitif dev hücreler gözleniyor. En olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • İki taraflı boyun ve aksiller lenfadenopatisi olan 22 yaşındaki genç bir bayanda kilo kaybı , ateş ve gece terlemesi tespit ediliyor yapılan biyopside kapsülde ve nodül içerisinde kollaJenize bağ dokusu artışı ve nodülasyongörülüyor, lenfositler plazma hücreleri, eozinof il ve histiositlerin bulunduğu zeminde çok sayıda lobüle nükleuslu belirgin nükleollü atipik multinükleer dev hücreler saptanmıştır . En olası tanı . . . Nodüler sklerozan tip Hodgkin hastalığı • Daha sıklıkla servikal, supraklavikular ve mediastinal lenf dcığümlerini tutan genelllikle adölesan ve genç erişkinlerde ortaya çıkan kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanan ve prognozu iyi olan Hodgkin hastalığı alt tipi .. . Nodüler sklerozan • Yirmi yaşında erkek hastada mediasteni tutan Hodgkin tipi. .. Nodüler sklerozan tip • Epstein Barr virüsü ile belirgin bir ilişkisi olmayan Hodgkin lenfomalar .. . Nodüler sklerozan klasik Hodk in lenfoma , Nodüler lenfosit predominans Hodgkin lenfoma (Diğer Hodgkinler in EBV ilişkisi var) • İmmünohistokimyasal belirleyicilerden hangisi lenfosit predominant Hodgkin hastalığında görülen Reed Sternberg hücrelerinde karakteristik olarak pozitiftir . .. CD 20 • tmmünglobulin salgılayan hücrelerin primer neoplazmları . . . Multipl myelom, sol iter myelom, Waldenström 's makroglobul inemisi, ağır zincir hastalığı , primer veya immunos it associatedamiloidoz ve önemisaptanmayanmonoklonalgammopati. • Multipl myelom hangi hücreden köken alır . . . Plazma hücresi
0
TUS HAZIRUKMERKEZLERİ Multipl myelomuntipik bulguları . .. Böbrek yetmezliği , Amiloidozis, Bence Jones proteinürisi, Monoklonal gamapati, hiperkalsemi , kemikte litik lezyonlar .
• Multipl myelomda kemik lezyonları en sık nereye yerleşir ... Vertebral kolon, kosta , kafatası • En sık görülen plazma hücre diskrazisi ... saptanmayan monoklonal gammopati
Önemi
· Kemikiliğinin immatürprekli-sör hücrelerininperif erik kanda görülmesine ne denir . .. Lökoeritroblastoz is • Gingiva infiltrasyonu gösteren lösemi tipi. . . Akut miyelositik lösemi · Kemik iliğinde %10 blast olması . tek lobtan oluşan megakaryositlerin görülmesi ve pansitopeninin olması .. . Miyelodisplastik sendrom · Kronik miyeloproliferatif hastalıklar hangileridir:
- Kronik myeloid lösemi - Myelof ibrozis - Esansiyel trombositozis - Polisitemia vera - Kronik eozinofilik lösemi - Kök hücre lösemi - Sistemik mastositoz • Polisitemia verada tromboz ve infarktın en sık görüldüğü organ.. . Kalp · Miyeloid metaplazide hematopoez en fazla nerede olur . . . Dalak · Philedelphia (Ph1) kromozomu hangi hastalıkla ilişkilidir . .. Kronik myelositik lösemi • Langerhans hücreli histiyositoz için tanı koydurucu immün belirteç . . . CDla · Timusta lenfoid foliküllerin ortaya çıkmasıyla karakterli hiperplazi en sık hangi patolojiye eşlik eder ... Myastenia gravis • Timoma tiplerinde iyi den kötüye doğru WHO klasifikasyonu... Tip A, tip AB, tip Bl , tip BZ, t ip B3, tip C • Timik karsinomların en sık görülen morfolojik tipi . .. Skuamöz hücreli kanser · Venöz konjesyonda Gamma-Gandy nodülleri nerede görülür . . . Dalak
D
HÜCRE
PATOLOJİSİ
Nükleus Nükleozom - Kromatin; interfazdaki (iki mitoz görünümüne
verilen
- Kromozom; mitoz görünümüne
- Nükleozomlar -
Altı
arasında
sıkıştırılan DNA'nın
oluşan
Metillenmiş,
tanımlar .
en küçük birimi
birime solenoid
adı
verilir .
için inaktiftir.
metillenmemiş; gevşek
için aktiftir;
oluşur .
değildir.
fakat non -asetile ; ileri derecede kondanse
Transkripsiyon
- Eukromatin; Asetile fakat Transkripsiyon
ayrılıp, sıkıştırılmış DNA'nın
Hl bulunur; Hl nükleozoma dahil
adet nükleozomdan
kromatini
46 parçaya
ve nükleozom DNA + H2A, H2B, H3 ve H4 den
- Heterokromatin;
histonların
addır
Nükleus içinde paketlenerek nükleozomdur
hücrede DNA ve
addır
esnasında
verilen
arasındaki)
kromatini
tanımlar.
mRNA ve tRNA içerir .
RNA, DNA'dan nükleolusta üretilir; nükleusun en büyük - Nükleolusta dens
Nükleolus
adlı
fıbrillar
komponentte , nükleolin ve
yapısıdır. fıbrillarin
proteinler,
- Nükleolusta granüler komponentte - Nükleolusta dens
fıbriller
nükleostemin , y
merkez RNA polimeraz I içerir.
z
- Mayoz bölünme; iki
aşamadan oluşur :
fazı);
Mayoz 1 (reductional - azaltma Mayoz 2 (equatorial -
.=xiffl .
r
kromozom sayısı yarıya iner
eşitleme fazı) .
- Crossing over; küçük kromozom parçalarının yer değiştirmesi ; crossing over 1. mayoz bölünmenin profazında başlar, anafazında biter. değiştiren
Chiasmata; crossing over sürecinde yer
kromozom
parçalarına
verilen
addır.
Sitoplazma Mltokondrl -
Dış
membranda; karnitin/karnitin
palmitil transferaz
- İç membran; oksidatif fosforilizasyon
- Matriks; Kreb's trikarboksilik
gerçekleşir . Krista adlı çıkıntılar bulunur.
asit ve sitrik asit siklüsü , mitokondriyal
DNA içerir.
DNA üzerinden 13 adet protein üretebilir (otonom organel
- Mitokondriyel olarak bilinir) Mitokondriyel
onarım
DNA; intron, histon,
serbest oksijen radikal
hasarına
maruz
yoğun
enzimlerini içermez ve
kalır;
bu nedenle nükleer DNA'dan 10-
20 kat fazla mutasyona neden olur . Bu insanda yaşlılığın nedenlerinden - Heme sentezi için gereken ara ürünler mitokondride Apopitoz ' un intrensik yolunda rol
- Onkositik hücre; (eosinofılik)
sitoplazması,
görünen hücreleri
biridir.
üretilir.
alır.
çok
sayıda
mitokondri
içerdiği
için
kıpkırmızı
tanımlar
- Onkositik hücre örnekleri: • •
Hepatosit ve apokrin hücreler (fizyolojik olarak onkositik hücre) Hurtle hücresi (Hashimoto tiroiditi; onkositik metaplazi gösteren tirosite karşılık gelir)
•
Onkositoma (onkositik hücrelerden oluşan benign tümör; en sık böbrekte izlenir)
•
Wartin tümörü (tükrük bezinde onkositik hücre içeren tümör)
Mitokondri
r
0-
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
hastalıklar sı k lıkla
- Mitokondriyal
metabolik olarak aktif, kas ve
nöronları
etkiler.
- En sık mitondriyal hastalık mitokondriyal myopatilerdir ve ragged (pa r alanmış) kırmızı kas fibrilleri ile karakterizedir. - Leber'in herediter optik nöropatisi; Retina ve optik sinirlerde dejenerasyon sonucu sentral görme kaybı ile
karakterizedir . - Salisilatlar ve alkol mitokondriyal toksinlerdir ve megamitokondri ve krista hasarına neden olabilirler . Ribozom yapıld ı ğı
- Hücre içinde prote in sentezinin -
Ay n ı
proteinin sentezinde bir arada çalışan ribozom grubuna
polizom -
Nissle cismi ~
organellerdi r.
ad ı
verilir .
Ribozomların
bir arada
bulunduğu
sitoplazmadaki bazofilik
bölgelere (granüllü endoplazmik reti kuluma
karşılık
gelir) , sindirim
enzimi içeren glandüler hücrelerde ergasitoplazm , nöronlarda Nissle cisimcikleri,
d i ğer
hücrelerde "bazofilik cisim" ad ı veril ir.
Endoplazmik redikulum Düz endoplazmik redikulum;Steroid ve lipoprotein sentezi ve ilaç/toksin detoksifikasyonunda aktif rol oynar. • Düz endoplazmik redikulumdan zengin hücreler: ab-
Adrenal korteks, Leydig hücresi ve korpus luteum gibi steroid hormon sentezleyen hücreler Karaciğerde; oksidasyon, konjugasyon ve metilasyonda rol alarak toksik maddelerin detoksifikasyon (İlaç gibi
hidrofobik
bileşiklerin
(kara ci ğerde
yapıld ı ğı
organeldir
alarak kontraks iyonu düzenleyen Ca++ i yonlarının
salınımını
suda çözünür moleküllere
dönüştürülmesi)
sitokrom P-450, düz endoplazm ik retikulum
veya nötralizasyonun
yerleşimlidir) .
- Alkol, barbitür atlar ve f enito in karaciğerde düz endoplazmik redikulumu aktive eder . c- Kas hücrelerinde sarkoplazm ik reti kulum
adını
düzenler. - Düz kas hücrelerinde kalsiyu mun regülasyonunu s ağlayan protein kalmodilin - Çizgili kas ve kalp k asında kalsiyumun regülasyonunu s a ğ l ayan prot ein troponin C • Düz endoplazmik redukulumun
- Detoksifikasyon
rea ksi yonl arı
işlevi :
(hidro ksilasyon / ko nj ugasyo n)
- Glikojen yık ı l ı mı ve glikoneogenez - Lipolizin erken a ş ama s ı (t rigliserit lerden - Kalsiyumun
yağ
asitlerin in ayrılması ), lipoproteinlerin yenilenmesi
serbest l eşmes i
Granüllü endoplazmik redikulum; Hücrede protein sentezini yapıldığı organellerdir ; endoplazmik redikulum üzerine ribozomların oturması adlı
ile
oluşur . Ribozomların
endoplazmik redi kulum yüzeyine
tutunmasını sağlayan
soketler ; riboforin
bir membran prote inidir .
Endoplazmik redikulumda aşırı depolanma ile oluşan görünümler; - Russel cisimciği; plazma hücrelerinde endoplazmik redikulum içinde (sitoplazmik) lg birikimine karşılık gelir . - Reinke kristalleri; Leydig hücrel i tümör hücreler inde sitoplazmik aşırı düz endoplazmik redikulum bulunmasına karşılık
gelir.
- Sitoplazmik buzlu cam görünümü; hepatositlerde viral antijenlerin (HBs) birikimine karşılık gelir . Golgi aperatı Golgi aperatı üç önemli hücresel elemanın yapımında rol alır
abc-
Golgiye ait mannoz 6-P reseptör ü ta ş ıyan parçalar, golgiden ayrılarak lizozomuoluştururlar . Klatrin reseptörü taşıyan parçalar sitoplazm ik sekret granüllerini oluşturur . Non-klatrin reseptörü oluştururlar .
ta şı yan
parçalar plazma membranına direkt olarak
açı l ırlar
ve plazma membran proteinlerini
PATOLOJİ
- Golgi
aparatında;
protein sentezi sürecinde, lipid ve şekerlerin sentezlenen proteine eklenmesi
- Proteinler üç boyutlu Golgi'nin
ışık
şekillerini
mikroskopik olarak
nükleus ile apikal sitoplazma
golgi' de
kazanırlar .
görülebildiği
arasında geniş
gerçekleşir.
tek hücre, müsin üretimi yapan goblet hücreleridir .Goblet hücrelerinde
alanlarda golgi
aparatı
bulunur. Bu hücrelere kadeh görünümünü veren
organel golgi'dir . Goblet hücresi içeren lezyonlara örnekler;
Goblet hücresi
• Özofagusta goblet hücresi bulunmaz; 1/3 alt kısımda goblet var ise; Barret özefagusu (intestinal metaplazi) • •
Mide'de goblet hücresi bulunmaz; var ise intestinal metaplazi İnce ve kalın bağırsakta goblet hücresi fizyolojik olarak bulunur.
Goblet hücrelerinin sindirim sisteminde en fazla • Solunum sisteminde goblet hücresi burundan, Terminal
bronşiolde
goblet hücresi
saptanırsa ;
görüldüğü
bronşiol
bölge
kalın barsaktır.
seviyesine kadar bulunur.
inflamatuar bronşiyolit (küçük hava
yolu hastalığı) Lizozom
Hücre
dışından alınan
adı
materyalin sindirilmesine heterofaji
verilir ; burada primer lizozom, fagozom ile
birleşir
ve
sekonder lizozom (Fagolizozom) oluşur .
Hücrede
yabancı
Lizozomlar
bazı
partiküllerin sindiriminin
gerçekleştiği
yer sekonder lizozomdur .
maddeleri sindiremediklerinde hücre içinde fonksiyon suz ve
artık
olarak
kalırlar,
bun lar residüal cisim
(tersiye! lizozom) olarak adlandırılır .
• Membran olarak
yapısındaki
kompleks lipidlerin lizozomlarda
sindiremem i ş artı k ları
residüal cisimlerde birikir ve lipofuksin
adlandırılır .
Hücre' nin kendi
elemanlarını yıkması;
otofaji olarak bilinir ve atrofinin bir bulgusudur.
- Çizgili kasın atrofiye gidişi sürecinde ; Otofaji, otofagozom ve lipofuksin birikimi izlenir; Brown /kahverengi/
esmer
atrofi olarak adlandırılır.
-
Çoğu
cytosolik enzim pH 7.4'te
çalışırken ,
lizozomal enzimler pH 5 veya daha az olduğunda
çalışırlar.
- İnklüzyon hücre (1-cell) hastalığı; Lizozom proteini olan mannoz 6-P' ın, lizozom membranına eklenmesindeki bozukluk
sonucu
gelişir; lizozomların boş olması
ile karakterizedir . Hastalarda kaba yüz görünümü, eklem
sertliği ,
katarakt ve
mental reterdasyon izlenir . - Lizozomal depo hastalıkları - Chediak-Higashi sendromu; otozomal resesif, lizozomal transport protein defekti sonucu fagolizozomların oluşamaması
ve hücre içi granüllerin
birleşmesi
ile (füzyon defekti) megagranüllerin
oluşumu .
Peroksizom Peroksizomların işlevi;
- Uzun zincirli
yağ
asitlerinin beta oksidasyon ile hücre içi yıkımı
- Asetil KoA ve H202 üretimi - Fosfolipidlerin
değ i şimi
(fosfotidilserin ' in fosfotidiletanolamine
dönüştürülmesi)
- Safra asitlerinin sentezi Peroksizomal hastalıklar; - X'e bağlı adrenolökodistrofi: İnsanda en sık izlenen peroksisomal hastalık; davranış değişiklikleri, kas güçsüzlüğü, konuşma güçlüğü
ile 4 yaş
civarında başlar;
10 yaş
altında
ölüm nedeni olurlar .
- Zellweger sendromu:PEXl , PEX2,PEX3, PEXS,PEX6ve PEX12 kodlayan genlerdeki mutasyonlara bağlı olarak peroksizomların hatalı montajına
enzimlerin
peroks i zomların
içine
neden olan ve buna giremediği
bir
bağlı
hastalıktır.
olarak sitoplazmada yeni sentezlenen peroksizomal
®-
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Otozomal resesif bir hastalık olup, hücrelerde uzun zincirli yağ asitleri birikir, myelin yapım ı bozulur , hastada gelişir
hipotoni, epilepsi, hepatomegali ve mental reterdasyon
-
ve
sıklıkla
2 yaş altında ölümle
sonuçlanır.
İnfantil Refsumhastalığı: Fitanik asitin peroksizomlarda oksidasyonunun (yıkımının) bozulması, plazma ve dokularda
fitanik asit birikimi ile karakterizedir . Sıklıkla 10-20 yaş arası kalp nedenli patolojiler sonucu ölüm nedenidir.
Proteazom Proteozomların
temel fon ks iyonları malforme (üç boyutlu yapısını kaybetm i ş) ve/veya ubiquitin tarafından işaretli
deforme proteinlerin hücre içi y ı kımını
yapmas ı d ı r .
MHC class 1 ile peptit leri n prezent asyonunda proteozomlar rol alı r . • Üç boyut lu yapısı bozulan prot einlerin tekrar eski haline gelmesini (onarımın ı ) sağlayan moleküllere Chaperone (şaperon) adı
ver ilir
• Üç boyutlu yapısı bozulan prot einlerin onarılamadığı durumlarda işaretleyerek proteozoma taşıyan ve yıkılmalarını sağlayan
moleküllere Ubiquitin (ubikuitin) adı verilir .
- Oksidize proteinlerin - Ubikuitin ile
i şaretli
yıkımında
20S proteosomlar
proteinler in yıkı mında 265 proteosomlar
kullanılır.
Ubikultin-proteozomsistemihast lıklatı Hastalık
Ubikuitin-proteozomsistemaktivasyonu Anatomik etki
Nörolojik hastalıklar Parkinson hastalığı
Azalmış
Lewycismi
hastalığı
Azalmış
Amiloid plak,
Alzheimer
nörofıbriller
tangle
Motor nöronlarda süperoksit dismutaz
Amiyotrofık
latera l skleroz
Azalm ı ş
Huntington
hastalığı
Azalmış
Poliglutam in inklüzyonları
Azalmış
Kronik inflamasyon
Tip 2 diyabet
Artmış
İnsülin duyarsızlığı
Katarakt gelişimi
Azalmış
Oksidize prote inlerin birikimi
Artmış
Atrofı
Artmış
Atrofı
İskemi / reperfüzyon
Azalmış
Miyosit apopitozu
Yüksek basınç
Azalmış
Miyosit apopitozu
agregatları
Otoim.mü.n hasta.lddar Sjögren sendromu
Metabolik ha$talıklar
Kas erimesi Yaşlanma
Kanser ve diğer kronik
hastalıklar
Kardiyovasküler
Şaperon patolojls ne b
lfı hast lıkl
r
• X'e bağlı retinitis pigmentoza;Şaperon kofaktöründe mutasyon • Herediter spastikparapleji; mitokondriyal bir • von-Hippel-Lindau;mutasyona
uğramış
şaperon
olan hsp60'de mutasyon
VHL proteininin
şaperona bağlanması bozulmuştur.
Plazma(sitoplazma) membran.ı Plazma membra nı nı o l uşturan fosfo lipidler içinde en büyük
kısmı
fosfatidilkolin(lecithin)
yüzünde bulunur) ve ikinci sırada fosfatidiletanolamin(cephaline)gelir membranı n hi drofıl i k tabakala rı
(membranın
meydana get iri rler.
Plazma membranı iç yüzünde yer alan fosfotidilserin; apop itotik cisimlerde hücrenin d ış yüzüne çıkarak
makrofajların
apopitoto ik cisimler i tanımasını
oluşturur (membranın dış
iç yüzünde bulunur) ve bunlar
PATOLOJİ
sağlar.
Hücre dışı
Kolesterol ve yağ asidi zincirleri ise plazma membranının hidrofobik tabakasını oluşturur . sağlar.
• Kolesterol membran stabilizasyonunu • Plazma membranında bulunan ,
uyarıldığında
apopitozu
başlatan
ölüm
reseptörler i; Fas (CD 95) ve TNF reseptör 1 dir . l'hosph;Dlyl-
~-
emanolarniıe
fm«"'°"'Y )
seme
f..... "'°"'Yl
Sitoplazma Hücre iskeleti Actin mikroflamentleri Hücre iskeleti
Globüle r protein actin (G-actin) den
oluşan
5-9 nm
çaplı
fibrillerdir .
Hücrede en fazla bulunan sitozolik proteindirler . G-actin monomerleri , uzun flamentleri (F-actin)
olu şturur
ve bunlar hücre ş eki l
ve hareketini kontrol ederler. İntermediate filamentler Yak l aşık
10 nm çapta, büyük ve heterojen bir grub filamenti
tanımlar .
Doku spesifik patern göstermeler i karakteristikt ir. laminalarında
Lamin A, B, C
Tüm hücrelerin nükleer bulunur.
Vimentin
Mezankima l hücreler (fibroblast , endotel)
Desmin
Kas hücreleri
Nöroflament
Nöronların aksanla r ınd a
Glial fibriller asidik protein
Nöronları
Sitokeratin
Epiteliyal hücreler
çevreleyen glial hücrelerde
- Bir anaplastik malign tümör sitokeratin pozitif; vimentin negatif ise; Karsinom - Bir anaplastik malign tümör sitokeratin negatif; vimentin pozitif ise; Sarkom
İntermedial fılamentlerin
tümör
Sitokeratin pozitif
Epiteliyal hücreler; malign tümörler içinde karsinomlar
Vimentin pozitif
Mezankimal hücreler ; malign tümörler içinde sarkomlar Kaskökenli tümör ler; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler
Desmin / aktin pozitif
içinde rabdomyosarkom ; leiomyosarkom
tanısında kullanımı
NSE ve nöroflament
Nöral tümörler ; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler içinde
pozitif(+ nöral rozetler)
nöroblastom gibi
Kuwetli PAS pozitif, NSE,
Çocukluk çağı küçük yuvarla k mavi hücre li tümörler içinde Ewing
CD99 pozitif
sarkomu
Mikrotubüller
25 nm çapta alfa ve beta tubül in polimerlerinden Hücrede hareketten sorumlu bulunurlar . Siliya ve frajella mikrotubül ile •
ilişkili
yapılardır;
yap ı sında
özelli kle siliya ve fr ajella
y apı s ında
2 + 9formunda mikrotubüller içerir ve
iki major protein ; dynein ve kinesin bulunur .
Sentriyoller; mitoz esnasında k romozomları kutuplara çeken iplikcikler
sentriyollerdir ve 9 adet 3' 1ümikrotübül •
Siliada mikrotubüllerin oluşturduğu 9+2 yapısı
olu ş u r lar .
yapı s ından olu ş urlar .
Nöron un aksonunda anterograt transport kinesinler; retrograt transport ise dynein tarafından sağlanır.
•
Stereosilya; Uzun fakat hareketsiz siliaları tanımlar . Epididim , duktu s
deferans hücreleri ve iç kulakta denge organında bulunur .
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Mikrotubül
hastalıklarına
örnekler;
• Chediak-Higashisendromu:Otozomal resesif; Defektif degranülasyon ve azalmış mikrop öldürme
yeteneği
ile karakterize
nötropeni (nötrofillerde dev granüller, fagolizozom oluşamamas ı }, Me lanositlerdeki anormallikler (albinizm}, Nöral hücre defektleri (özellikle sağırlık}, Trombosit sekresyon bozu k luğu, kanamaya meyil ile karakterizedir.
• Charcot-Marie-Tooth disease: Kinesin (mikrotubül motor molekü l} bozukluğu sonucu
gelişen
bir
hastalık
olup
herediter motor ve sensorial nöropati (HMSN} ve peroneal muscular atrofi (PMA} ile karakterizedir .
• lnmotil silia sendromu; Dynein (mikrotubül motor molek ül} bozukluğu sonucu gelişen siliyer harektsizlik tablosu. • Kartagener sendromu = inmotil silia sendromu + situs inversus • Mikrotubüller üzerine etkili ilaçlar; Kolşisin, griseofulvin , mebendazole , paclitaxel , vinkristine , vinblastine - Tubulin sentez defekti yapanlar; G2 faz
hasarı oluşturur l ar;
etoposide, bleomycin
- Mitotik spindle defekti yapanlar ; M faz
hasarı oluşturanla r;
vinka alkaloidleri, kolşisin, paclitaxel
Ekstrasellülermatriks Mukopolisakkaritler Aşırı
su tutma yetenekleri kollajene en ö nemli üstün lükler idir.
Ekstraselüler matriksin turgorundan ve ekstraselü ler matri kste moleküller in filtre edilmesinden sorumludur ; ayrıca kıkırdakta
- Sülfatlı
esneklik ve
aminoşeker
- Bazal membran
basınç
absorbsiyonunu
sağlar l ar .
içermeyen tek glikozaminogl ikan; hyaluronik asittir.
yapısında
en fazla
kullanılan
mukopolisa kkarit heparan sülfattır .
Mukopolisakaridozlar ; temelde lizozomal enzim defektleri olup , heparan sülfat, dermatan sülfat ve keratan sülfat gibi mukopolisakaritlerin anormal birikmesine neden hastalıklardır.
Glikoproteinler Ana amaçları hücreleri n integrinler i ile - Bazal membran
yapısında
bağlanarak, on l arın
ekst raselüler matrikse
tutunmalarını s ağlamaktır .
bulunan en öneml i, en fazla glikoprotein i laminindir.
Fibrone ktin , laminin, enfa ktin , tenas kin, kondrone ktin ve ost eonekti n; integr inlere bağlanabilen önemli glikoprotei nlerdir. Laminin-211 ' in yapısal
bozukluğu
konjen ital musküler distrofinin bir formunda izlenir .
Laminin-332 ' nin anormalliği junctional epidermoliz bulloza da saptanır . Laminin-521 'de defekt nefrotik sendrom nedenidir.
Bazal membran - Bazal laminanın major kollajeni ; Tip 4 kollajen - Bazal laminanın major glikoprote ini; Lamilin - Bazal laminanın major mukopolisakkariti ; Heparan sülfattır
Elastiklifler Elastik lifler ; glisin, lizin, alanin, valin, prol inden zengindir; faka t hidro ksil izin içermez . Elastik lifler ; elastin
adlı
kor ve bunu çevreleyen fibrilin adlı mikroflamentlerden
olu ş ur .
Marfan sendromu; Fibrilintip 1 bozukluğudur; bu nedenle Marfan sendromu ağırlıkla elastik liften zengin dokularda bozulmaya neden olur; aort, kalp kapakları, göz gibi.
PATOLOJİ
Kollajen İnsanda en fazla bulunan proteindir .
Fibroblastlar
tarafından
üretilir ve ekstraselüler
aralıkta depolanır ;
ekstrasellüler matriksin major protein idir. Beyin dokusunda kollajen ve fibroblast bulunmaz . • Tip 1 kollajen: Vücuttaki kollajenlerin en fazla bulunanı (%70-90); en ~
sağlam
kollajen ; kemik, deri , tenden , skar dokusu
ı. ?-~ =
l --
-
• Tip 2 kollajen: Elastik yeteneği yüksek kollajen ; hyalen ve elastik kıkırdağın
major kollajeni (%50), vitreous body
ı
..... ~V1.~ıı
\
1\
/ \
.:N,,.V,(N,•,"lIN:. \ 1 \ ·•1' "&;._. , ·11..l .. ,...
• Tip 3 kollajen: Yeni üretilen , taze kollajen; granülasyon dokusu, fötal
dokular , lümenli dokular (damar , barsak)
-'=.,-
• Tip 4 kollajen: Tabaka, şebeke formunda kollaj en; bazal membran F1broblastlar
• Tip 7 kollajen: Derinin epidermal bazal laminaya ve a l tında ki
stromaya
sıkıca tutunmasını sağ l ar
(dermo-epidermal
ı..rafından
kollajen uretirni
bi l eş k e )
• Tip 8 kollajen: Endotel descement membran Sentez
mRNA'dan, alfa zincir (pre-prokollajen) translasyonu
(granüllü endoplazmik redikulum) Hidroksilasyon
Prolin ve lizin artıklarının C vitamini
(endoplazmik redikulum)
artıklarının
yardımı
glikozilasyon ve pro-kollajen
Fibroblastta
Glikozilasyon
Pro-alfa zincirinin lizin
kollajen
(endoplazmik redikulum/golgi)
formasyonu , üçlü alfa heliks yapısının
sentezi
Eksositoz
Pro-kollajen in fibroblast
Hücre dışında proteolitik proses
Pro-kollajen in insolubl tropokkollajene Lysyl oxidase (koenzim
Hücre dışında çapraz bağların
dışına ,
oluşumu
ekstrasellüler mesafeye atılması
bakır) yardımı
hidroksilisine çapraz bağlarının
oluşumu
ile hidroksilasyonu
dönüşümü
ile kovalan lisin-
oluşumu,
kollajenin
sağlamlaştırılması
Kollajen patolojileri Tip 1
Osteogenesis imperfekta, Ehler-Danlos tip 7
Tip3
Vasküler tip Ehler-Danlos (tip 4)
Tip4
Alport sendromu
Tip 5
Klasik tip Ehler-Danlos tip 1/2
Tip7
Dermatolitik (dystrophic) epidermol isis büllosa
Tip 17
Junctional epidermolisis büllosa
Keratin9
Epidermolitik plantopalmar keratoderma
Keratin 1 ve 10
Epidermolitik hiperkeratosis
Keratin 5 ve 14
Epidermolisis büllosa simpleks Epitel hücrele ri
Epitel hücreleri alt yüzlerinde bulunan integrinleri ile bazal laminadaki lamil in ve fibronektine tutunurlar, yan yüzler i ile ise yanındaki epiteliyal hücreye
sıkıca yapışmışlardır.
Tight junctions (sıkı bağlar) Zonula occludens (tight junction)
-
sıkıca
Claudin
En üstte bulunur , iki epitel hücresini
Occludin
tutturur, araya bir şey girmesini önler
Claudin 16 kodlayan genin bir mutasyonu, hipomagnezemi ve nöbetlerle karakterize nadir görülen insan böbrek magnezyum tüketim sendromunun nedenidir .
®-
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Anchoringjunctions (tutunma bağları) Zonula adherens
Aktin
İki epitel hücresi arasında kontakt
(intermediate junction)
Cadherin
inhibisyonu
kaybı :
- E-cadherin
meme lobüler karsinom, mide
sağlar
taşlı
yüzün hücreli (infiltratif) karsinom - Beta-catenin
kaybı :
karaciğer
melanom;
kolon, mide, pankreas karsinomu, adenom
•
hepatosellüler karsinom ;
hepatoblastom - APC kaybı; familial poliposis koli, sol taraf kolon
-ı
kanserlerinde ilk bozulan gen Keratin
Makula adherens (desmozom)
Epitel hücrelerini
Desmoplakin Desmozoma
karşı otoantikorların varlığı;
sıkıca
birbirine
bağlar
Pemfigus
- Otoant ikorlar desmoglein l ' e karşı gelişirse; pemfigus foliaceus - Otoantikorlar desmoglein 3'e
karşı gelişirse;
Keratinler
Hemidesmozomlar -Hemidesmozomlara
pemfigus vulgaris
İntegrin alfa 6 - beta 4 karşı otoantikrların varlığı ;
Epitel hücreler inin taban yüzlerinde bulunurlar ve bazal membrana tutunmalarını sağlar .
Büllöz pemfigoid
Gap junctions veya communicatingjunctions (neksus) Neksus(gap junction) -
Kokleanın
Epitel hücreleri aras ı nda küçük molekü llerin ATP ve Ca gibi geçişine izin veren kapıcıklardır
Konneksin
hücrelerinde yüksek oranda eksprese olan connexin 26 (Cx26) genindeki mutasyonlar , sağırlık ile
- Connexin 32 (Cx32) genindeki mutasyonlar
X-bağlı
Charcot-Marie-Tooth demiyelinizan nöropatisinde
ilişkilidir.
saptanır;
bu da
distal kas güçsüzlüğü ve atrofi ile karakterize periferik sinirlerin ilerleyici dejenerasyonu ve derin tendon reflekslerinin bozulması
ile sonuçlanır.
- Connexin 50 (Cx50) genindeki mutasyonlar konjenital kataraktlarla
ilişkili
olup , körlüğe yol
açmaktadır.
- Kemik hücreleri (osteoblastlar / osteositler) connexin 43 (Cx43) ve connexin 45 (Cx45) proteinlerini eksprese eder. Cx43 geninin
kaybı,
iskelet
kusurlarını
ve mineralizasyon gecikmelerine neden olur .
Endokrinsalgı; üretilen madde kana verilir Parakrln salgı; üretilen madde komşu hücrelerinüzerine direkt atılır Eksokrinsalgı; üretilen madde boru sistemi ile bir boşluğa Eksokrinsalgı
atılır
formları
Merokrin gland
- Eksokrin glandlar en sık bu formdadır - Glandüler hücre sadece ürett i ği sekret i sekret granüller i ile hücre dışına atar
Apokrin gland
- Sekret glandüler hücre lümene atılır
Holokringland
- Glandüler hücrenin
sitoplazmasın ı n
tamamı
küçük bir
kıs m ıy la
sekretle yüklü olara k lümene
birlikte
atılır
Ter glandları Meme glandları Apokrin ter bezleri Kıl foliküllerine eşlik eden yağ bezleri
PATOLOJİ
Hücreadezyon molekülleri Kalsiyumabağlı moleküller Hücre adezyonu ve morfonogenezinde rol
Cadherin'ler
alırlar .
E cadherin; epiteliyal hücrelerde yan yüzlerde, zonula adherensde bulunur ve
kayb ı
neoplazilerde
invazive büyümeye neden olur. Cadherinlerin aksine selektinler karbonhidratlara tutunan moleküllerdir . Her selektin , bir proteine (glikoprotein) veya bir lipide (glikolipid)
Selectin'ler
bağlanma
P-selektin, trombositlerde ve kan damarlarını E-selektin , aktive
ed i lmiş
tanıma alanına
afinitesi olan bir karbonhidrat
sahiptir . CRD'nin moleküler konfigürasyonu kalsiyum
tarafından
döşiyen
aktive
(CRD)
kontrol edilir .
edilmiş
endotel hücrelerinde bulunur.
endotel hücrelerinde bulunur .
L-selektin, lökositler üzerinde bulunur .
Kalsiyumdanbağımsız moleküller N-CAM (nöral hücre adezyon mole külü için)
lg yapısında
ICAM-1 ve ICAM-2 (hücre içi adezyon molekülleri 1 ve 2) ICAM-1; lökositlerin endotele adezyonunda rol oynar. İntegrinler, hücre-matris etkileşimlerinde ki roller ine ilaveten , hücre-hücre etkileş i mine de aracılık
ederler. Beta 2 alt birimleri içeren integrinler, ekstravazasyona yüzeyinde eksprese edilir ve endotel hücrelerine
lntegrin'ler
hazırlık amacıyla
sı k ıca tutunmasını ,
adezyonu
lökositlerin
sağlar.
İntegrallerin veya integrin düzenleyicilerinin geneti k muta syonları , Glanzmann ' ın trombasten isi (beta
3 integrin alt birimindeki mutasyon lar), lö kosit adezyon mutasyon ; tip il, genet ik bir endojen fu koz
bozukluğu
metabol i zmas ı
(tip 1, beta2 integ rin alt bir imindeki
defekt i)
ADAM (fora disintegr in and metalloprotease ) prote inleri, t emelde sekrete edilen enzimlerdir . İntegrinin aracılık ettiği hücrenin hücre dışı matrise bağlanmasını y ı kan prote inlerdir .
Nöroendokrinsistem hücreleri Vücutta hemen her organda nöroendokr in hücreler bulunur ; ve bunların bir
kısmının
özel adları
vardır .
Nöroendokrin hücreler immünhistokimyasal olara k; kromogranin , sinaptofizin , CD56, CD57 ve NSEpozitiftir . Nöroendokrin neoplaziler en sık sindirim sisteminden
ardı n da n akciğerden k a y nak l anır l ar.
Nöroendokrin hücrelerden köken alan dü ş ük malignite pota nsiyelli tüm örl er; karsinoid (nöroendokrin tümör) ; yüksek malignite potansiyelli (agresif seyirli) tümörle r nöroe ndo krin karsino m olara k ad l a n d ırıl ı rl ar.
Doku
Hücre
Tümör
Prognoz/ Seyir
Deri
Merkel hücresi
Merkel hücreli karsinom
Agresif seyirli; malign
Akciğer
Kulchitskyhücresi
Tiroid
ParafolikülerC hücresi
Pankreas
Adacık
hücreleri
Akciğer
İyi prognozlu; malign
karsinoid i
Küçük hücreli
akciğer
karsinomu
Agresif seyirli ; malign
Medülle r tiroid karsinom
Malign
lnsülinoma
Sıklıkla
benign
Gastrinoma (Zollinger Ellison sendromu)
Sıklıkla
malign
Glukagonoma
Sıklıkla
malign
Somatostatinoma
Sıklıkla
malign
VİPoma
Sıklıkla
malign
ileum
Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi
İleum karsinoidi
Sıklıkla
malign
Apendiks
Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi
Apandiks karsinoid i
Sıklıkla
benign
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Patolojide kullanılan histokimyasalboyalar Boya
Boyanankomponent Glikojen (PAS+; O.PAS-),
Periyodikasit şif (PAS)
Glikoprote inler (mukus) (PAS+,D.PAS+), Bazal membran ,
Mantarların
Sudanblack, Oil Red O
Lipidler
Prusyamavisi
Demir, hemosiderin
Rhodamine,orsein
Ba k ı r
Kongokırmızı
Amiloid (polerize ı şı kta
Retikülin
Kollaj en; t ip 3, ret ikülin lif
Massontrikrom
Kollajen; tip 1
Modifıye
giemsa (rutinde kullanılan)
Warthin-Starry (en iyi boyayan)
Mide
mukozasında
hücre
duvarı
doğru l anma lı )
H. pylori ' nin görülebilmes i
Mason fontana
Melanin
Toliudin blue ve giemsa
Metakromazi göstermek için (mast hücrele ri)
Luksolfast blue
Myelin
Toliudin blue ve giemsa
Metakroma zi göstermek için (mast hücreler i)
EJ
PATOLOJİSİ
HÜCREÖLÜMÜVEADAPTASYON HÜCREÖLÜMÜNÜN TİPLERİ
DİĞER/ YENİLER
APOPİTOZ
NEKROZ Nedenleri;
Nedenleri;
NEKROPTOSIS
• Hipoksi/anoksi/iskemi
• Fizyolojik
- TNF reseptör tip 1 (TNFRl)
• Serbest oksijen rad ikalleri
• Patolojik
- Kaspas 8 aktivasyonunda
•
D i ğe r :
- Nekrozom
travma , kimyasal, mikrobiyal ,
oluşumu ;
uyarısı
·ıetersizlik
RIPKl + RIPK3+
MLKL
immünoloji k vs. Alt tipleri:
Alt tipleri:
PYROPTOSİS
• Koagülasyon nekrozu
• İntre ns e k apopit oz
- Sitoplazmi k mikrob iyal ürünlerin
• Likefaksiyon nekrozu • Kazeöz nekroz
yağ
ile bi r leşmesi
• Ekstrensek apopito z
• Enzimatik yağ nekrozu • Travmatik
sitop lazmik innate immün reseptörler
- Mito kondr iyel sitokrom c yolu
- İnflammasome oluşumu : NLRP+ ASC+
- Garanzim B/ Perfor in yolu
Pro-caspas 1
- Fas/Fas ligand yolu
nekrozu
- Aktive caspas 1; hücrede lll ve IL18
• Gangrenöz nekroz
üretimi
• Fibrinoid nekroz
NEKROZ Nekroz daima patolojiktir ; apopitoz ise bazen patolojik bazen fizyolojiktir . Hücre
hasarının
en sık nedeni hipoksi ve hipoksinin en
sık
nedeni iskemidir .
İnsanda iskeminin en sık nedeni ise aterosklerozdu r.
Hipoksi / İskemi nedenli hücre ölümü; Hipoksiye en duyarlı hücreler nöronlardır. - Nöronlar ; hipoksiye ortalama 3-5 dakika dayanır; hipoksiye en serebellumun purkinje hücrelerid ir. - Kalp kası ; hipoksiye 20-30 dakika; çizgili kas 2-3 saat dayanır .
duyarlı
nöronlar hipokampustaki piram idal nöronlar ve
Nekroz neden leri - Hipoksi (en sık neden) ve serbest oksijen radikalleri s ı k nedenlerdir .
-
Diğer
nekroz nedenleri; Fiziksel ajanlar, kimyasal madd eler ve ilaçlar, mikrobiyo lojik aj anlar, immünolojik reaksiyonlar ,
genetik bozukluklar , beslenme
bozuk l uğu
İskemi / hipoksi esnasında hücrede yaşananlar;
-:Rlı?I • Hipoksi / iskemide hlic re de saptanan
değişıklikler
•
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ Hipoksi / iskemik hücrede saptanan reversibl değişiklikler; • Hipoksi
• Mitokondriyel
ATP üretiminin azalmasının ilk etkisi
•
Na-K pompasında bozulma
• Hücre içi Na birikimi •
Hücrenin şişmesi (Hidropik dejenerasyon) + Endoplazmik retikulumda şişme + Mikrovilluslarda kayıp + Sitoplazmada vakuollerin oluşumu+ Miyelin figürlerin oluşumu • Hipoksi Mitokondriyel ATP üretiminin azalması ATP üretebilmek için şekerlerin kullanımı; glikolizde artış Hücre Nükleer kromatinin kaba kondanse görünüm alması içi pH da düşme (laktik asidoz) + glikojen depolarının azalması •
-
• Hipoksi • Mitokondriyel ATP üretiminin sentezinde durma • Sitoplazmik lipit birikimi
azalması
• •
•
•
Ribozomların
endoplazmik retikulumdan ayrılması
• Protein
Hipokside (hücre hasarında) en erken etkilenen organel mitokondridir . Hipoksik hücrede ilk değişiklik mitokondride ATP üretiminin azalmasıdır. Hipoksik bir hücrede saptanan ilk mikroskobik değişiklik hücrenin şişmesi (hidropik dejenerasyon, bulanık şişme)dir. Myelin figürler, hücre içi organellerin (endoplazmik redikulum gibi) membranlarından oluşan eozinofilik lifsel yapılardır. Hipoksi nedeniyle oluşan hücre yağlanması en sık karaciğerde izlenir; kalpte yağlanmanın nedeni de hipoksidir (kronik anemi).
Hipoksi / iskemik hücrede saptanan irreversible değişiklikler; • Membran hasarı
•
Hücre membranındaki fosfolipitlerde kayıp+ Hücre iskeletinde değişim ve yıkım+ Serbest radikallerin Hücre içi aşırı Ca++ girişi, mitokondride Ca++ artışı (large flocculent mitochondrial densities), hücre içi enzimlerin (fosfolipaz aktivasyonu, membran hasarı; proteaz aktivasyonu, hücre iskelet hasarı) aktivasyonu hücre ölümü • Lizozomal enzimlerin hücre içinde serbestleşmesi Ribonükleoproteinlerin azalması sonucu hücrede bazofilide azalma+ Nükleer değişiklikler+ Proteinlerin sindirilmesi Sitoplazmik eozinofilide artış+ Karyopiknoz (nükleusta büzülme)+ Karyolizis (nükleusta erime)+ Karyoreksis (nükleusta dağılma) oluşumu
•
•
•
•
•
İrreversible hücre ölümünün en sık nedeni membran hasarıdır . - Sitoplazmik kalsiyum ve/veya serbest oksijen radikali artışı ve oksijen azalması mitokondriyel hasara neden olur; bu hem iskemik hücre hasarını hem de apopitozu başlatır. - Mikroskopik olarak irreversible hücre hasarının temel bulguları nükleer değişikliklerdir (karyopiknoz, karyolisis, karyoreksis).
- Hücre irrevarsble hasar ile yıkıldığında hücrenin sitoplazmik membranından hücre dışında myelin figürler gelişir . İrreversible hücrelerde izlenen sitoplazmik yoğun eozinofilinin nedeni sitoplazmik RNA'nın
ortadan
kalkmasıdır.
Membran hasarı ve ATP yetersizliği nedeni ile fazla kalsiyumu hücre dışında tutmakla sorumlu Ca-ATPasepompası bozulur; bunun sonucu hücre içine giren aşırı kalsiyum hücrede ölümün gerçek nedenini oluşturur. - Hücre içi yüksek kalsiyum fosfolipazları (membranları yıkar) , proteazları (hücre iskeleti ve membranları yıkar), endonükleazları (DNA hasarı) , ATPazı aktive eder (ATP'yi azaltır) . - Sitoplazmik kalsiyum artışı direkt caspas sistemini uyararak ayrıca mitokondriyel membran permeabilitesini arttırarak sitokrom C'nin mitokondriden sitoplazmaya geçişini uyarır ve bu apopitozu başlatabilir.
--
SMlingOf retlculuffland
.._ ._
lskemi / Reperfüzyon hasarı;
Reperfüzyonun sağlanması , reversible hasar olan hücreleri normale döndürürken irreversible aşamadaki iskemik hücrelerde hücre ölümünü arttırır; bunun üç mekanizması bilinmektedir: a- Yüksek konsantrasyonda kalsiyumun olay yerine gelmesi b- Kan dolaşımı ile gelen inflamatuvar hücreler (özellikle polimorflar) hasarlı bölgede serbest oksijen radikalleri üretip, var olan hasarı arttırmaları. c- İnflamatuvar hücreler tarafından oluşturulan serbest oksijen radikalleri membran hasarına, özellikle de mitokondri membran hasarına yol açarak (sitoplazmik Ca++ artışı ile birlikte) sitokrom c üzerinden apopitozu uyarırlar . -Reperfüzyonda hücre hasarının temel/major nedeni; serbest oksijen radikalleridir.
-Reperfüzyon sürecinde, hücrede alanin ve glisin'de kayıp oluşur; bu kayıp hipokside gelişen membran hasarını arttırır.
-
.....
PATOLOJİ
Serbest oksijen radikal Hipoksi
sonrası
hasarı
nedenli hücre ölümü;
nekrozun en sık nedenidir.
Serbest oksijen radikalleri ; hidroks il (OH-), süperoksid (O--), hidrojen peroksid (H20 2 ) ve NO
Serbestoksijen radikalleri dört farklı yol üzerinden hücreselhasara neden olur a- Proteinlerde denatürasyon;serbest radikaller proteinlerin sülfidril grublarına
bağlanarak yıkıma
neden olurlar yada
enzimatik aktivitelerini durdururlar hasarı;
b- Membran
membranlarda lipid peroksidasyonuile otokatalitik zincir reaksiyonubaşlar
c- DNA'da G-S ve T-A arasındaki hidrojen
bağlarınıdaki
hidrojenlerin
çalınması
sonucu ONA hasarı
gerçekleşir .
G-S arasında üç,
T-A asasında iki hidrojen bağı bulunduğu için serbest oksijen radikallerine bağlı hasar ağırlıkla T-A arasında gerçekleşir. T-A arası bağlar koptuğunda
T karşı
sıradaki
ONA hasarı
sonrası
bir Tile çapraz gelişen
özellikle ultraviyole radyasyon etkisi ile
hücre ölümü , hücrede
bağ
kurar (T-T bağı, pirimidin dimerleri). Bu dimerlerin
deri kanserlerinde hücrede malignite yönündeki ilk
yaşlanma
ve malign transformasyon
olasılığı
adım
oluşması
olarak bilinir.
artar .
d- Polipeptit fragmantasyonu Serbest radikallerin patoloj ik etlôleri
Radiation
Toıdns -ııııuıııııı..-....1>
Llpid peroıôdatlori
ı.---~-----:ı
Repe,fuslo n
Breakdown.
Protein modfficalionş
mlsfoldlng
DNAdamage COmıersloı\
Dec:omı:,osllion
~~f"tJş>
~~
Mulatlons
to
Hı() by gh.ıtathiono
toHA
peroxldase . catalase
bySOO
Serbe st radikallerin
uzakl aşt ırılm ası
Hücre içinde serbest oksijen radikallerinin oluşmasına neden olan patolojiler;
a- Radyan enerji absorbsiyonu (ionize radyasyon, ultraviole radyasyon) b- Hücrenin normal metabolik prosesleri süresince oksidaz, fenton reaksiyonu gibi)
c-
Dış kaynaklı kimyasalların
esnasında
ilaçların
ve
gerçekleşen
ve özellikle
ağır
redüksiyon oksidasyon
reaksiyonları
(solunum , ksantin
metaller ile
enzimatik metabolizasyonu : CCl4'ün CCl3'e dönüştürülmesi, parasetamolün
karaciğer
üzerindeki yan etkisi gibi
d- Nitrik oksit (NO); vasodilatatör , nörotransmitter ve mikrop öldürücü etki
e-
İskemik hasarlı bölgenin reperfüzyonu ve oksijen tedavisi
f- İnflamasyonda nötrofil ve makrofajlar yolu ile oluşurlar (NADPH oksidaz üzerinden) ; mikrop öldürücü etki gösterirler plaklarının oluşum
g- Low density lipoprotein (LDL); atherom endotel hücreleri
tarafından
plaklarının oluşumunda baş
h- Xantine oksidaz etkisi ile infarktüsü
yağlı
çizgiler (fatty sreaks) ve aterom
rolü oynar .
oluşan
sonrası gelişen
sürec inde intimaya giren LDL, makrofaj , düz kas hücreleri ve
üretilen serbest oksijen radikaller i ile oksidize olarak
xanthine (ATP yıkım ürünü) dokuda süperoksit
reperfüzyon
hasarında
oluşumuna
neden olur; örnek , myokard
izlenir.
Antloksldanlar • Yağda eriyen vitaminler . E, A ve C vitamini • Sitoplazmadaki sistein ve glutatyon • Eser element olarak selenyum • Demir ve
bakır
gibi metallerin
katabolizması esnasında oluşan
reaktif oksidat if
hasarı
etkisiz hale getirenler: Transferrin ,
ferritin, laktoferrin ve serüloplazm in gibi enzimler antioksidan etkilidir . • Serbest radikal oluşturma potansiyeli bulunan (hidrojen peroksit ve süperoksit anyon) reaksiyonları nötralize eden enzimler antioksidan etki gösterirler ;
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
- Katalaz (peroksizomda bulunur) - Süperoksit dismutaz (SOD); manganese SOD mito kondride, bakır ve çinko SOD sitoplazmada bulunur. - Glutatyon peroksidaz (selenyum içerir) Çinko: Sitoplazmik süperoksit dismutazın komponentidir Manganez : Mitokondriyal süperoksit dismutaz ı n komponentidir Bakır:
Sitoplazmik süperoksit
dismutazın
komponent idir
Selenyum: Glutatyon peroks id azın komponentidir Serbest radikal hasarına örnekler 1- Retrolental fibroplazi (prematür retinopatisi) 2- Hemakromatozis, Wilson hastalığı (ağır metal hasarı) 3- Asetaminofen (parasetamol) hepatotoksisitesi, zon 3 nekroz 4- Eksojen alınan karbon tetraklorür (CCl4); karaciğerde yağlanma ve nekroz 5- Reperfüzyon
hasarı
6- Radyasyon nedenli malignite gelişimi; Hemakromatozisde, sirozu takiben yüksek hepatosellüler karsinom gelişme riski UV radyasyon nedenli malign tümörler: Derinin skuamöz ve bazal hücreli karsinomu, malign melanom UV radyasyona en bağımlı malign tümör: Bazal hücreli karsinom UV radyasyon nedenli olmayan malign deri tümörü: Merkel hücreli karsinom İyonize radyasyon nedenli en sık malign tümör: Akut lösemi İyonize radyasyon nedenli gelişmeyen tek lösemi:
KLL
- Radyasyona bağlı olarak tiroitten papiller karsinom; tükrük bezinden mukoepidermoid karsinom , endometriyumdan malign mikst mülleriyen tümör
gelişimi
- Radyasyon uygulanan bir bölgeden
beklenir .
yıllar
sonra
çıkması
beklenen postradyasyon sarkomu: Malign fibröz histiositom
(pleomorfik fibroblastik sarkom, undiferansiye pleomorfik sarkom)
7- Ateroskleroz , inflamatuvar hasar, mikrob iyal aja nların öldürülmes i Kimyasal (toksik) hasar nedenli hücre ölümü; a- Bazı kimyasallar direkt olarak hücre organellerine zarar verirler. membranı, diğer
hücresel proteinleri (sülfidril
gruplarına bağlanarak)
Örneğin, civa-klorid zehirlenmesinde civa hücre
ve ATPaz-bağımlı transportu
baskılayarak
hasar verir .
b- İkinci yol ise inaktif kimyasalların toksik metabolitlere dönüşerek hücreye zarar vermesidir. Bu değişim genellikle karaciğerde
düz endoplazmik retikülumda bulunan P-450 yardımıyla
serbest oksijen radikallerinin alınan
oluşumu ,
karbon tetraklorür (CCl4)' ün
membran
karaciğerde
zararı
oluşur .
P-450 etkisi ile
ve karsinojenik moleküllerin
gelişimine
CCl3' e dönüşümü iyi bir örnektir (özellikle
toksik bir serbest radikaldir (serbest oksijen radikalleri
oluşumuna
Nekroz
değişime uğrayan
metabolitler
neden olabilir. Eksojen
karaciğerde) .
Bu yüksek oranda
neden olur) .
çeşitleri ;
İnsanda hücre ölümünün en sık nedeni nekroz; en sık izlenen nekroz ise koagülasyon nekrozudur
Nekroz
Patogenez
Etkilenen bölge
Histopatoloji
- Protein denatürasyonu sonucu
- Beyin hariç tüm dokularda hipoksi
- Dokuda çatı korunmuştur - Hücrelerin nükleusları piknotik ; sitoplazmaları yoğun eozinofilik (kırmızı) görünümdedir - Nekroz alanı fibrozis ile doldurulur
gelişir
sonrası gel i şen
Koagülasyon nekrozu
nekroz - Ağır metaller ve radyasyon sonrası gel işen nekroz - Tümör nekrozları
PATOLOJİ
- İskemik beyin dokusu
- Enzimatik hücre erimesi sonucu gelişir
Likefaksiyonnekrozu
Kazeöznekroz
Dokuda
Ölen doku yerinde boşluk
- Apse gelişimi
bırakır
- İnfekte olan her bölgede
Dokuda çatının yıkıldığı bir koagülasyon nekrozudur
- Pankreas
Serbestleşen yağ
- Tüberküloz - Histoplazma kapsülatum - Pankreatik enzim lerin aktivasyonu ve çevre dokuyu eritmes i
Enzimatikyağ nekrozu
asitleri kalsiyumun bu bölgelere çökmesine neden olur {distrofik kalsifikasyon), akut aşamada makrofajlar ve nötrofillerden zengin tablo uzun vade de fibrozis gelişimi izlenir.
- Saponification ; kalsiyum ve yağ asitler inin sabunlaşması
-
Travmatik yağ nekrozu
çatı erimiştir
Yağdan
zengin bölgelerde tra vm aya veya cerrahi g irişime sekonder
-Meme -Abdomen
gelişir
- Enzimatik aktivasyon bulunmaz - İskemik koagülasyon nekrozu ve bunu takip eden bakteriyel infeksiyon nedenli likefaksiyon nekrozu tablosunu tanımlar
- Ekstremiteler , özellikle, parmaklar ve kalın barsak
Gangrenöznekroz
-
Koagülasyon nekrozu ve üzerine eklenmiş bakteriyel infeksiyon ile dokunun eridiği nekroz tablosu
-
Kuru gangren,
yaş
gangren
- Fournier gangreni ; skrotum
-
Fibrinoidnekroz
Gommatöz nekroz
Postmortem nekroz
- İmmün sistem nedenli vaskülitler, özellikle PAN ve lökositoklastik vaskülit ; malign hipertansiyon (nekrotizan arteriolitis)
- Damar
- Tersiye! sifilisde
En sık proksimal aorta da
- Otoliz olarak bilinir ölüm sonrası dokuların kendini eritmesi
duvarı
Cancrum otis (Noma) ; ağız ve vulva' da bakteriyel gangrenöz nekroz
- Damar duvarında fibrinden ziyade fibrine benzer nekrotik materyelin birikimi ile karakterize, PASpozitif proteinöz madde birikimi -
Granülomların (gomların) ortasında
izlenir
Postmortem otol iz ilk pankreasta başlar
-Nekrozu daima inflamasyontakip eder. -Koagülasyonnekrozutipik olarak tomb stone (mezar taşı) görünümüne neden olur. -Beyin, kollajen içermediği ve likefaktif hidrolitik enzimlerden zengin olduğu için likefaksiyonnekrozu gelişir.
APOPİTOZ
Apopitoz, nekrozdan sonra hücre ölümünün ikinci
sıklıkta
nedenidir.
Nekrozdan en önemli farkı fizyolojik olabilen bir hücre ölümü olması ve inflamasyonaneden olmamasıdır. Fizyolojik ve patolojik apopitoz örnekleri ;
Süreç
Apopitoz gelişme
mekanizması
Fizyolojik apopitoz Embriyogenezsüreci
Büyüme faktörlerinin
uyarısının
(sinyalinin)
kaybı
Proliferatif dokularda hücr turnover'ı
Büyüme faktörlerinin
uyarısının
(sinyalinin)
kaybı
(intestinal epitel, kemik iliği ve timustaki lenfositler)
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Hormona bağımlı dokularda involüsyon (endometriyum gibi)
Hormon seviyesinde azalma ve buna sinyalinin azalması
Bağışıklık
Lökosit aktivasyonu için gerekli
ve inflamatuar yanıtların sonunda lökosit sayılarının
bağlı yaşam
yaşam
sinyallerinin
kaybı
azalması
Potansiyel olarak zararlı self-reaktif lenfositlerin yok edilmesi
-
Erişkinlerde olduğu
hormonlara
bağımlı
Self antijenlerin güçlü bir şekilde tanınması hem mitokondriyal hem de ölüm reseptör yalakları üzerinden apoptosise neden olur
involüsyonlarda: Endometriumun menstrüel siklusu, kastrasyondan sonra prostatta
gibi.
- Akut inflamasyon sürecinde nötrofillerin, tim usta otoreaktif T hücrelerinin ve germinal merkezlerde ki seleksiyonda başarısız
olan B hücrelerinin ölümü gibi.
Patolojik apopitoz DNA hasarı
" BH3-only " sensörler
Hatalı katlanmış
proteinlerin birikimi
" BH3-only " sensörler tarafından proapoptotik proteinlerin aktivasyonu , muhtemelen direkt kaspaz aktivasyonunu başlatması
İnfeksiyonlar; özellikle
Viral protein ler ile mitokondriya l yo l ağın aktivasyonu
belirli viral infeksiyonlar
Kaspazlar ı
-
tarafından
proapoptotik proteinlerin akt ivasyonu
akt ive eden sitoto ksik T lenfositler i ile enfekte
olmuş
Doku hasarı veren nedenle gelişen apopitoz; radyasyon, kemoterapödik ilaçlar nedenli hücre ölümü apopitoz ile bu etkilere yüksek dozlarda maruz kalınır ise hücre ölümü nekroz ile gerçekleşir. Bazı viral hastalıklarda izlenen hücre ölümü, (akut viral hepatitte izlenen Councilman cisimcikleri gibi) patolojik apopitoz örneğidir . CDS (+) T hücresi içinde virüs bulunan parankima! hücre sitoplazmik membranındaki Fas proteini üzerinden hücrenin apopitozunu uyarır. Duktal obstrüksiyon sonrası organlarda izlenen patolojik atrofi durumları; pankreas, parotis ve böbrek gibi. Hücre içinde hatalı katlanan proteinlerin birikimi; bu proteinlerin birikimi sıklıkla serbest oksijen radikal hasarı veya genetik bir mutasyon nedenlidir . Bu hatalı proteinlerin endoplazmik redikulumda birikerek "ER stresi" yaratmaları apopitozu başlatır; nörodejeneratif hastalıklarda (Alzeimer, Parkinson gibi) sıklıkla izlenirler . Akut myokard infarktüsü gibi kalp hastalıkları (%80 apopitoz , %20 nekroz) gerçekleşirken;
-
-
-
hücrelerin öldürülmesi
Apopltotlk hücrede izlenen morfolojik değişiklikler
• Apopitoz tek hücre ya da küçük hücre gruplarını etkiler • Apoptotik hücrelerin çekirdeklerinde tipik görünüm büzülme, kromatinde yoğunlaşma (piknosis), özellikle nükleus membranı üzerinde belirgin kaba kromatin birikimleri ve en sonunda karyoreksisi içerir. Bu görünüm moleküler seviyede, DNA'nın nükleozom boyutunda parçalara bölünmesine karşılık gelir . • Çekirdek kromatininin kabalaşması, nükleus memebranı üzerinde kondanse olması apopitozun en karakteristik morfolojik bulgusudur. • Apopitotik hücreler hızla büzülür (küçülür ), sitoplazmik tomurcukları oluşur ve hücre membran ile çevrili sitoplazma ve organeller oluşan apoptotik cisimlere (fragmanlara) parçalanır .
• Bu fragmanlar hızla ortadan kaldırıldığı ve inflamatuar bir tepki vermeden fagositize edildiğinden, önemli miktarda apoptoz bile histolojik olarak saptanamayabilir . • Apopitotik cisimcikler inflamasyon oluşturmadan makrofajlar tarafından (fosfotidilserin ve trombospondin yardımı ile tanınırlar) hızla fagositoz ile temizlenirler . • Kural olarak apopitozu takiben iltihap gelişmez. • Apoptotik cisimleri göstermek için fosfotidil serini işaretleyen annexin V kullanılır.
PATOLOJİ
Koagülasyonnekrozuve apopitoz arasındaki farklar KoagülasyonNekrozu
Apopitoz
Hipoksi ve toksinler (daima patolojik)
Uyaran
Fizyolojik veya patolojik faktörler (fizyolojik ya da patolojik olabilir)
Hücre topluluğu etkilenir
Tek hücreleri ya da küçükgrupları etkiler
İlk neden sıklıkla ATP' nin azalmasıdır
Nedenler
İlk morfolojik bulgu hidropik dejenerasyondur
İlk morfolojik bulgu hücrenin büzülmesidir
Hücre şişer ve boyutu
değişkendir
Hücre boyutu
azalm ı şt ı r
artmıştır
Organellerde hasar erken aşamada
Organeller son aşamaya kadar intaktdır
oluşur
Plazma membranı
Histoloji
Nükleus ve sitoplazmada fregmantasyon
Karyopiknoz, karyoreksis, karyolisis
Nükleozom boyutunda fragmanlara
Hücre içeriği enzimatik olarak sindirilir
Hücre içeriği
ayrılır
intakttır,
apopitotik cisimler formunda
serbestleşebilir
Hücre artıkları makrofajlarca fagosite edilir
Apopitotik cisimcikler makrofajlar ile fagosite edilir
Daima inflamatuvar cevap gelişir
İnflamatuvar cevap gelişmez
parçalanır
Difüz internükleozomal (DNA elektroforezinde merdiven paterni)
ATP üretimin in azalması Serbest oksijen radikal
Mekanizmalar
Plazma membranı son aşamaya kadar intakttır
Hücrede lizis ve parçalanma
DNA rastgele
ONA yıkımı
parçalanmıştır
Gen aktivasyo nu
hasarı
Endonükleazlar ve proteaz lar
Protein sentezi durur
Gerçekleşmes i
Enerji gerektirmez
Enerji gerektirir
için erken protein sentezi zorunludur
Membran zararı ile hücre ölümü
Endonükleazların
gerçekleşir
gerçekleşir
Apopitozungelişim Apopitozun süreci caspase enzimlerinin
çalışmas ı
Sistein proteazlar (calpain-1 ve interlokin-lbeta grup enzimlere genel olarak caspasadı verilir .
ve hücreyi
aktivasyonuile hücre ölümü
mekanizmaları
parçalamaları
ile
sonuçlanır.
konverting enzim) apoptoz için spesifik protein hidrolizine neden olurlar . Bu
Caspas'iarın fonksiyonları;
Protein sindirimi: Kaspazlar çekirdek ve hücre iskelet proteinlerini sindirirler . Endonükleazların
aktivasyonu:DNA'da düzenli çift iplik
Transglutaminazların
bağlanır
kırılmaları oluşur .
aktivasyonu: Bu enzimler aktive olunca sitoplazmik proteinler birbirlerine kovalent
bağlarla
ve apoptotik cisimlerin yapısına katılırlar.
Caspassisteminin aktivasyonu ise pro- ve anti-apopitotik moleküler yollar üzerinden düzenlenir . Caspasaktivasyonunda iki farklı yol (ekstrensek yol) .
tanımlanmıştır;
mitokondriyal yol (intrensek apopitoz) ve ölüm reseptörü yolu
çapraz
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu:
- Sitokrom C ve diğe r mitokondriyel proteinlerin mitokondriden çıkm as ı kaspazları uyararak intrensek apopitozu başlatır. - Bcl-2 ve Bcl-XL; proapopitotik moleküller Bak ve Bax'ı tutarak , apopitozu engellerler. - Hücreler büyüme faktörlerinden ve hayatta kalma sinyallerinden yoksun bırakıldık larında veya DNA'ya zarar veren ajanlara maruz kaldıklarında veya hatalı katlanmış proteinlerin aşırı miktarlarını biriktirdiklerinde , bir dizi sensör etkinleştirilir . Bu sensörlere BH3 proteinleri denir . - Bu sensörlerin aktifleşmesi dengeyi pro-apoptotik Bak ve Bax lehine değişt i rir . - Sonuç olarak, Bak ve Bax dimerize olur , mitokondri yal membrana yerleştirilir ve sitokoldaki c ve diğer mitokondriyal proteinlerin sitoplazmaya kaçtığı kanallar oluşturur . Sitokrom C sitoplazmaya girdikten sonra, bazı kofaktörlerle birlikte kaspaz-9'u etkinleştirir. - Net sonuç, nihai olarak nükleer parçalanmaya ve apoptot ik cisimlerin oluşumuna yol açan bir kaspaz kaskadının aktivasyonudur . Ölüm reseptörü (ekstrensek) üzerinden gelişen apopitoz yolu :
-
-
Birçok hücre, apoptozu tetikleyen ölüm reseptörleri olarak bilinen yüzey moleküllerini taşır . Bunların çoğu, hücre ölümünde rol alan tümör nekroz faktörü (TNF} reseptör ailesinin üyeleridir . Prototipik ölüm reseptörleri tip I TNF reseptörü ve Fas'tır (CD95}. Fas ligandı (Fasl} esas olarak aktive T lenfositleri üzerinde eksprese edilen bir zar proteinidir. Bu T hücreleri, Fastaşıyan hedefleri tanıdığında, Fas molekülleri Fasl ile çapraz bağlanır ve adaptör proteinlerini ölüm etki alanı üzerinden bağlar. Ardından kaspaz-8 aktive olur ve diğer kaspazları harekete geçirir . Ölüm reseptör yolu , self-reaktif lenfositlerin yok edilmesinde ve CD8+ T lenfositlerinin virüsle infekte hücreleri temizleme sürecinde kullanılır . Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu
Ölüm reseptörü (ekstrensek) apopitoz yolu
İntrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;
Ekstrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;
• Büyüme fa ktörleri ve tropik hormonlar ı n yet ers iz liğ i
Fas (CD95} sıklıkla aktive T lenfositlerince uyarılır ;
• DNA hasarı (radyasyon, toks inler, serbest oksijen radikaller i}, p53
• Viral hastalıklar • Tümör hücreleri
• Hatalı katlanmış proteinlerin hücre içinde aşırı birikmesi • Serbest oksijen radikal
hasarı
ve sitoplazmik Ca ++
Hücre
TNF reseptör tip 1; TNF-alfa ile aktive olur
artışı
hasarı
Hücre
T Bcl-2 aile sensörü (BH3 protein) aktivasyonu
Mitokondri
membranında
bulunan ölüm reseptörlerinin tetiklenmesi (TNF tipl reseptörü ve Fas (CD95))
Pro-apopitotik Bax ve Bak aktivasyonu
T
T
FADD aktivasyonu
membranında
Bcl-2 ve Bcl-XLseviyeleri azalır ; Bax
T Bax ve Bak artışı ile mitokondri
membranında
T Bid'in uyarılması (Bid; Bcl-2 ailesinin pro-apopitotik üyesidir)
ve Bak seviyeler i artar permeabilite
art ış ı
oluşması
T initiator caspas-8 ve caspas 10 aktive olur
T
T
Sitokrom C mitokondriden sitoplazmaya geçer
Ortak caspaslar olan Caspas 3 ve 7 üzerinden apopitoz
T
gelişimi
Apaf-1 üzerinden initiator Caspas-9 aktive olur
T Apopitotik hücre ölümü
Apaf-1 + sitokrom C + caspas 9 = apopitosome olarak
adlandırılır
T Ortak caspaslar olan Caspas 3, 7 ve 10 üzerinden Apopitoz gelişimi
T Apopitotik hücre ölümü -Bcl-2; sitokrom c'nin sitoplazmaya geçişini engelleyerek bu yolu
inhibe eder
-FLİP; Caspas-8 ile bağlanır ve caspas'ı inaktive ederek; ekstrensek apopitozu inhibe eder
PATOLOJİ
- Bid; hem intrensek (mitokondriyal), hem de ekstrensek(ölüm reseptörü üzerinden) apopitoz yollarında görev alır. - Caspas3, hücreyi öldüren en önemli
yıkıcı caspastır
- Glukokortikoitler genel olarak apopitozu indüklerler; seks steroidleri ise inhibe ederler.
- Bcl-2, FLİP, Bcl-XL,MCL-1(myeloid lösemi hücre diferansiasyon proteini) apopitozu durdurur/azaltır - p53, Bax, Bid, Puma, Noxa, Bim apopitozu
başlatır/arttırır .
Apopitozun disregülasyonu Defektif apopitozisve hücreyaşam süresi
Apopitozis
artmış
gerçekleşmediği
için anormal apopitoza gitmesi gereken hücreler
devam ediyor ve özellikle malignite
Apopitozisdeartmış ve aşırı hücre ölümü
yaşamaya
gelişme olasılığı artıyor.
•
TP53 mutrasyonu ; kanserlerde en sık saptanan genetik anomalidir.
•
Artmış
•
Nörodejeneratif
•
İskemik hasar; myokard infarktüsü
•
Virüsle infekte hücrelerin ölümü
BCL2; özellikle foliküler lenfomada izlenir hastalıklar
Otofaji, hücreölümü; Otofaji, hücrenin kendi
bileşenlerini
kendi
lizozomları
ile sindirmesini
tanımlar .
Otofaji, besin yoksunluğu dönemlerinde bir hayatta kalma (adaptasyon) Bu süreçte, hücre içi organeller ve sitoplazma redikulumdan-türetilmiş Ardından
mekanizma s ıdır.
besin yoksunluğunu hisseden sitozolik proteinler
tarafından başlatılan
endoplazmik
otofajik vakuol içinde alınır .
bu vakuol lizozomlarla birleşerek bir otofagolizozom oluşturur; burada lizozomal enzimler hücresel bileşenleri sindirir.
Uzun süreli Ağır
kısımları,
açlık periyotlarında
hücrelerde otofaji
otofaji süreçleri , iskemik hasar ve
bazı
son rası
(otofajinin adaptasyon
sınırı aşılınca)
apoptotik hücre ölümü
gelişir.
miyopati tiplerinde görülür.
Endoplazmikredikulum stressinedenli hücre ölümü; Bir hücrede hata l ı katlanmış proteinlerin birikmesi, endoplazmik redikulumu (ER)gererek apoptoz ile hücre ölümüne neden olabilir. Normal bir protein sentezi sürecinde , ER'deki şaperonlar, yeni sentezlenen proteinlerin doğru şekilde katlanmasını kontrol eder ve yanlış katlanmış polipeptidler ubikuitinle işaretlenir ve yıkılır. Herhangi bir nedenle hatalı katlanmış proteinlerin ER'de birikimi başladığında öncelikle adaptif yanıt olarak; Şaperonların
üretimi artar
Protein sentezi -
Protein
yıkımı
azalır
artar
Ancak hücrede çok miktarda
hatalı katlanmış
protein biri kir ve adapt if cevap yetersiz
kalırsa , oluşan
uyaranlar, BH3-ailesinin
proapoptotik sensörlerinin yanı sıra kaspazların doğrudan aktivasyonuna neden olur ; bu da mitokon driyal apoptozisi başlatır . Hatalı katlanmış
eliminasyon
proteinlerin hücre içi birikim i, yanlış diz i lm i ş protein lerin üretimini artt ı ran anormalliklerden veya bunların
yeteneğini
azaltmaktan kaynaklanabilir .
Yaşlılıkta; hatalı katlanmayı
düzeltme kapasitesinde azalma sonucu
Viral infeksiyonlarda hücrelerde büyük miktarda mikrobik protein sentezlendiğinde İnsüline direnç gelişen tablolarda,
Hücre içi pH ve redoks halindeki değişiklikler hatalı katlanmış proteinlerin birikimine neden olabilir. İskemi ve hipokside olduğu gibi, glikoz ve oksijenin yoksun bırakılmas ı da yanlış katlanmış proteinlerin yükünü artırabilir .
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Hatalı katlanmış
proteinler sonucu gelişen hastalıklar
Hastalık
Etkilenenprotein
Etkinliği azalmış,
mutant proteinlerin neden olduğu
Klstlkflbroz
Kistik fibroz transmembran regülatuvar protein (CFTR)
Famillal hlperkolesteroleml
LDL reseptör
Tay-Sachshastalığı
Hexosaminidase beta subünit
Hatalı
Patogenez
CFTR'nin
kaybı
LDL reseptör
klor transportunda defekte neden olur
kaybı
Lizozomal enzimin
sonucu
gelişen
yokluğu
ve nöronlarda GM2
katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücre kaybına neden olduğu
Retinltls plgmentosa
Rhodopsin
Creutzfeldt-Jakob
Prion
Alzhelmerdlsease
hiperkolesterolemi
gangliosidase' ın depolanması
hastalıklar;
Rodopsinin anormal katlanması fotoreseptör kaybına ve hücre ölümüne neden olur ve körlükle sonuçlanır Anormal
hastalığı
Hatalı
hastalıklar;
Amiloid beta peptit
katlanmış
PrPsc birikimi, nöronlarda hücre ölümüne neden olur
Nöronlarda beta amiloid protein birikimi, apopitoz
gelişimi
katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücrekaybına ve proteinin fonksiyoneldefektine neden olduğu
hastalıklar;
Alfa-1 antitripsin deflsltl
Hepatositlerde nonfon ksiyonel protein birikimi ve apopitoz ; akciğerde amfizem
Alfa-1 antitripsin
ge l iş i m i
Ayrıca
Huntingtonve Parkinsonhastalığında ve olasılıkla tip 2 diabette de hücreölümleri hatalı nedenligelişmektedir.
katlanmış
proteinler
Nekroptosisile hücre ölümü; Nekroz ve apop itozun
bazı
Morfoloji k ve organellerde plazma
membranı
yolları tet i ği
bir hücre ölümü dür.
biyokimyasa l ver iler nekroza benzer ; ATP k a y bı , hücre ve
şişme,
Hücre ölümünün
nedenle
k ar ış ı m ı
ROSgenerasyonu , lizozoma l enzimlerin
rüptürü gibi.
mekanizmasında
ise genetik olarak
çekmektedir ve apopitoz ile ortak
" programlanmış
nekroz "
kesin ver i kaspas aktivasyonu ile bağımsız programlanmış
Hücre
membranında
s erbestleşmes i,
programlanmış
aşamalar
tanımıda kullanılır .
sonuçlanmamasıdır
hücreölümü" tanımıda
sinyal
içermektedir . Bu
Apopitozdan
ayıran
en
ki bu nedenle "kaspas
kullanılır .
bulunan TNF reseptör tip 1 (TNFRl)in
uyarılması
ile
başlar
ve
hücre içinde reseptör associated kinase 1 ve 3 (RIPl ve RIP3) ile kaspas 8' i akt ive edebilirse apopitoz
başlar
ancak kaspas 8 aktivasyonunda yete rsizlik olu r ise RIPl +
RIP3 + bilinmeyen bir protein (MLKL) ile
birleşere k
"nekrosome"u olu ş tururlar .
Nekrozom hücre içinde metabo lik değ iş i k li k ler yapara k ATP' de azalma ve reaktif oksijen ürünlerin in (ROS) artmas ı ile hem iskemi hem de serbest oksijen rad ikal
hasar ı
üzerinden hücreyi öldürür . Nekroptosis ' in görüldüğü durumlar ; kemik büyüme plakları , steatohepat itde hücre ölümünde , akut pankreatitlerde , reperfüzyon hastalıklarda
hasarı,
ve CMV infeksiyonunda izlenebilir .
Parkinson gibi nörodejene rat if
Nekropitosis
-® =O
Pyroptosis ile hücre ölümü;
~
Mikroplarla infekte hücrelerde mik robiyal ürünler sitopazmaya girdiğinde burada ki sitoplazmik innate immün reseptörle r ile birleşerek aktif bir mult iprotein kompl eks oluşur (inflammasome) . İnflammasome, kaspas l ' i uyarır; bu da IL-l ' i akt ive edil ir ve lökosit cevabı ve ate ş oluşumuna neden olur . Kapas 1, kaspas 11 ile ya k ından i lişki l i d i r ve bunu aktive ederek hücre ölümünü uyarır . Burada izlenen hücre ölümü klasik apopitozun aksine hücre şişmesi, plazma membranının hasarı ve inflamatuvar cevaba neden olur .
Pyropitosis Deficiency of
ONA hasarı sonrası Hücre ölümü;
ROS
g,owth fact0utcher cismi; plazma hücre nükleuslarında, sadece lösemi/lenfomalarda en sık olarak da Waldenström makroglobülinemisinde (lenfoplazmasiter lenfoma) izlenir
Viral inklüzyonlar İnklüzyon
Virüs Herpes CMV
Yeri
Cowdry
intranükleer; dudakta Tzanck testi , beyinde temporal lob
Baykuş
İntranükleer ve sitoplazmik; ependimal hücreler
gözü
böbrek tubülleri , beyinde
Negri
Sitoplazmik ; beyinde serebellum hipokampus pyramidal nöronları
HPV
Koilosit
Sitoplazmik ; skuamöz epitel ; deri , serviks, larinks, özofagus
HBV
Buzlu cam
Sitoplazmik ; HBVyüzey antijenine
Molluskum cisimleri
Keratinize skuamöz epitel ; deri
Kuduz
Molloskum kontagiosum
Pürkinje
karşılık
hücreleri ,
gelir
- Papiller tiroid karsinomunda buzlu cam görünümü intranükleer - Hepatit B virüs infeksiyonunda buzlu cam görünümü intrasitoplazmiktir .
Hücre içi pigment birikimleri Biriken madde
Hastalık
Etkilenen hücre
Endojen pigmentler Bilirubin
Karaciğer,
beyin
Uzun yaşayan hücreler;
Lipofuksin
Sarılık ,
kernikterus
•Yaşlanma (yaşlılık
pigmenti) hasarı
- Nöronlar
•Serbest oksijen radikal
- Kalp kası
Çizgili kasta Brown atrofi
- İskelet kas ı
Sarı-kahve
renkte pigment
- Karaciğer - Vezikülo sem inal is Tüm hücreler,
Hemosiderin
Sistemik hemakromatozis olgularında en yoğun birikim karaciğerde
Lokal hemosiderin birikimi;
- Kanama alanları
-
Dalakta gamma gandi nodülleri Kemikte Brown tümör
Sistemik hemokromatizis; Prusya mavisi pozitif Sarı-kahve renkte pigment
Serbest oksijen radikal
hasarı,
fibrozis
- Kalp (dilate kardiyomyopati) - Karaciğer (mikronodüler siroz, karsinom) - Pankreas (bronz-diyabet)
Hematin
Dalaktaki makrofajlar
Ağ ır
Prusya mavisi negatif
Sarı-kahve
Ferrik formda oksidize demir birikim i
hemolitik kriz
(yanlış
kan transfüzyonu , malaria)
renkte pigment
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Melanositler;
Melanin
Siyah renkte pigment
- Deride
lentigo; deride melanosit sayısında artışı
- Oral mukoza,
Vitiligo; deride melanosit sayısında azalma
özofagus
Nevüs, melanom
-Göz
Albino'da melanosit fonksiyonu bozuk; deride melanosit
- Meninksler
sayısı
Homojentizik asit
normal
Alkaptonüri
Tüm dokularda birikim Deri, konnektif doku,
Kalp ve kıkırdak birikimi , okronozis , zeka normal
kıkırdak
Siyah renkte pigment;
birikim;
idrarın
koyulaşması
beklemekle
Okronozis Eksojen pigmentler
Antrakoz
Eksojen pigment Akciğer,
Dövme (tattoo)
mediastinal lenf
Antrakozis En sık eksojen pigment
nodları
Eksojen pigment
İnsolubl metalik-bitkisel pigmentler
Deri Eksojen pigment Kurşun
Kurşun
Böbrek proksimal tubul
zehirlenmesi
hücreler i
Hiperplazi, hipertrofi, atrofi, metaplazi
Hücre sayısında Bölünme
artışı tanım lar
yeteneği
olan hücrelerde izlenir
Fizyolojik hiperplazi: a-
Hormononal
hiperplazi
(Östrojen
stimülasyonundan
sonra
endometriyum
proliferasyonu)
b- Kompansatuvar hiperplazi (Parsiyel hepatektomiden sonra karaciğerin hiperplazisi) Patolojik hiperplazi:
aHiperplazi
Aşırı
hormon stimülasyonu (Hiperöstrojenizm ile endometrium hiperplazisi , benign
prostat hiperplazisi)
b- Lokal üretilen
growth
iyileşmes i nde a ş ı rı
bağ
faktörlerin
hedef
hücreler
doku pro life rasyonu, HPV ile
üzerindeki uyarılan
etkileri
(Yara
skuamöz epitel
proliferasyonu) c- Kronik iritasyon; Deride kronik
kaşıntı,
sigara kullanımında
bronş
epitel
hiperplazisi, sirozda rejeneratif nodüller
d- Antikor
uyarısı ;
Basedow-Graves hastalığı gibi
e- Viral infeksiyonlar ; HPV, EBVgibi f- Kimyasal düzensizlik; Hipokalsemi sonucu paratiroit gland hiperplazi si gelişimi , iyot eksikliği
sonucu guatr
gel i şimi
PATOLOJİ
Hücre boyutlarında Sıklıkla
bölünme
artışı tanımlar
yeteneği
ve hücre içi organellerde
artış
nedenlidir .
olmayan hücrede izlenir
Fizyolojik hipertrofı: Hamilelik esnasında uterusta östrojen etkisi ile düz has hipertrofisi
(daha az oranda düz kas hiperplazisi), çizgili kasta geliştirenlerde
iskelet
kası
artmış
fonksiyon
ihtiyacı
(Kas
h ipertrofi si) gibi
Patolojik hipertrofı: Sistemik hipertansiyo n ya da aort kapak ha stalıklarında sol
ventr ikül Hipertrofı
miyokartında
hasta l ığı n da
ya da Cushing
izlenen adrenal korte kste hipertrofi
gibi. Kasın
hipertrofi sürecinde alfa-miyozin
ki bu daha yavaş ancak enerji tüketimi
ağır
zinciri yerini beta-myoz in
açısından
daha ekonomik bir
ağır
zincire
bırakı r
kasılmayı sağlar
• Fosfoinositid-3 kinaz/ AKT yolağı fizyolojik hipertrofide kullanılırken G-protein coupled reseptör
yolağı
genellikle patolojik hipertrofide
kullanılır.
• Hipertrofideki hücre daha da zorlanırsa apoptoz veya nekroz ile ölür. Bunun örneği
•
hipertrofiye giden kalbin en sonunda kalp
Gebelik sürecinde uterusun fizyolojik büyümesi; östrojenle sonucu olarak ortaya -
uyarılan
yetmezliğine
girmesidir .
düz kas hipertrofisi ve düz kas hiperplazisin in bir
çıkar .
Gebelikte uterusta büyüme öncelikle hipertrofi Malign hipertansiyonda arteriollerin
duvarında
örneğidir .
izlenen hiperplastik arterioloskleroz bir düz kas hücre hiperplazisi
örneğidir .
•
Buna karşılık, artan i ş yüküne yanıt olarak, hem iskelet kasında hem de kalpteki çizgili kas hücreleri , yalnızca hipertrofiye girerler, çünkü yetişkin kas hücreleri mitoz için sınırlı bir kapasiteye sahiptirler .
•
ACTH uyarısı ile adrenal korteks hücrelerinde izlenen değişim ön planda hipertrofinin bir örneğidir .
•
Yaşlı
•
Ayakkabının ayağı vurması
tıkandığında
erkeklerde prostat dokuda hiperplazi, uretra
kullananlarda
bronş
ise mesane düz kasında hipertrofi
gelişir .
ile oluşan nasır, kronik sistitte mesane epitelinde ; psöriaziste epidermiste ve sigara
epitelinde izlenen
değişim
öncelikle hiperplaz i' dir; bu lezyonlarda zamanla metaplazi ve displazi
gelişebilir.
•
İlaca bağlı hepatositlerde P450 aktivitesinde artış, detoksifikasyon yeteneğinde artış; bir böbrek çıkarıldığında diğer böbreğin
büyümesi ve TSH etkisi ile tiroit hücrelerdeki büyüme hipertrofiye örnekt ir. Etkilenen
orga n ın
Hücrelerde atro fi
parankim a! hücrelerinde küçülmeyi t anımlanı r . s ı klık la
ot ofaji üzerinden ge rç e kl e şir .
Atrofi k hücrede prote in sent ezi a z a l ı r; Prot einlerin
y ık ımında
y ı kımı
art ar
ubiqu it in-proteozom yolu s ı klıkla
k u ll anılır
Atrofinin olası nedenleri:
Atrofı
• •
En sık neden fonksiyonel ihtiyaçtaki azalmadır İnervasyon kaybı ; denervasyon atrofis i olarak adlandırılır . Azalmış kan akım ı (iskemiye sekonder) nedenli atrofi Yetersiz beslenme Endokrin st imülasyonun kaybı Yaşlanma (senil atrofi) Basınç atrofisi Özellikle endokrin organlarda hormonların kesilmesine sekonder küçülmeler (involüsyon) ve glandların duktuslarındaki obstrük siyon son ra s ı küçülmelerinde apopitoz rol oynar .
©
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Matür bir hücrenin yerini Sıklıkla
başka
bir matür hücreye
bırakmasını tanımlar
kronik iritasyona cevap olarak gelişir; genel kavram olarak reversibldır .
Metaplazinin yönünü (hangi hücrenin, hangi hücreye) belirleyen, Eğer
iritanın
tipidir .
metaplaziye neden olan iritasyon uzun süre devam ederse etkilenen hücrelerde
metaplazi
•
•
displazi
in-situ karsinom
•
invazive karsinom gelişimi izlenebilir .
Epiteliyal dokularda metaplazi örnekleri; (genel olarak reversibledır ve malignite gelişebilir)
-
Sigara kullananlarda ve A vitamin
eksikliğinde
yollarında
solunum
skuamöz
metaplazi; prekanseröz
Metaplazi
-
Özofagusta reflüye sekonder glandüler metaplazi; Barret özofagusu; prekanseröz
-
Midede kronik gastritte , intestinal metaplazi; prekanseröz
-
HPV ile
infekte
servkste,
transformasyon
zonunda
skuamöz
metaplazi ;
prekanseröz
-
Ekstrofi
-
Kronik sistit
-
Memede fibrodisplazik
sonrası
mesanede intest inal metaplazi; prekanseröz
sonrası
mesanede skuamöz metaplazi ; prekanseröz hastalıkta
apokrin metaplazi
gelişimi;
Malignite için
predispozan değildir Mezenkimal dokulardaki malignite gelişmez)
metaplazi
örnekleri;
(genel olarak
irreversibledır
sonrası kas dokuda kemik metaplazi gelişimi; myositis ossifikans • Malignite için predispozan değil , irreversible Uzun kemik kırıkları ve immobilizasyon sonrası eklem kıkırdağında gelişen; kondroid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible Kalp kapakların ve kord vokalde oluşan şarkıcı nodüllerinde; miksoid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible
- Travma -
-
ve
Skuamöz epitelden glandüler epitele metaplazi
Barrett özofagusu, özofagus skuamöz epitelinde glandüler metaplazi ve goblet hücreleri
Glandüler epitelden birbaşka glandüler epitele metaplazi
H.pylori etkisi ile midede intestinal metaplazi
Glandüler epitelden skuamöz epitele metaplazi
gelişimi
Sigara kullanımı sonucu bronş epitelinde skuamöz metaplazi gelişimi
Transizyonel epitelden skuamöz epitele metaplazi
Mesanede Schistosoma haematobium infeksiyonu ve kronik iritasyon sonrası gelişen skuamöz metaplazi
Transizyonel epitelden glandüler epitele metaplazi
Mesanede ekstrofi
sonrası gelişen
intestinal metaplazi
PATOLOJİ
Patolojik kalsifikasyonlar Distrofi k kalsifikasyon
Metastatik kalsifikasyon
Kan kalsiyumu normal
Kan kalsiyumu yüksek
Nekrotik dokuda kalsiyum birikir
Normal dokuda kalsiyum birikir Hiperkalsemi nedenlerine eşlik eder
Distrofik kalsifikasyon saptanan durumlar;
-
-
Nekrotik doku; yağ nekrozu, kazeifikasyon nekrozu gibi Aterom plakları Kalp kapak anomalileri; kalsifik aort stenozu gibi Ven ve arterlerdeki organize trombüsler Yaşlanma ile pineal glandda, koroid plaksusta, larinks
Primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenom ; maligniteler Sekonder hiperparatiroidi en sık neden; Böbrek yetmezliği Metastatik kemik lezyonları, multipl miyelom Sarkoidoz; granülomlardaki makrofajların D vitamini benzeri madde üretmesi nedeni ile - Paraneoplastik sendrom; en sık skuamöz hücreli akciğer karsinomu - Nefrokalsinosis ; toplayıcı tubüllerde metastatik kalsifikasyon; böbrek yetmezliği ve nefrojenik diabetes insipitus'da izlenebilir - Lityum tedavisi
kıkırdaklarında
- Musküler arterlerin mediasında (Mönckeberg medial kalsinozisi) - Konjenital CMV infeksiyonunda beyinde periventriküler kalsifikasyon - Neoplazilerde; • Psammom karakterinde ; papiller tiroid karsinomu , seröz over tümörleri, meningiom , prolaktinoma • İntrakraniyel tümörler (kranyofaranjiyoma , meningiom, oligodendrogliom) • Nöroblastom ve meme karsinomu gibi
Metastatik kalsifikasyonun
izlendiği
bölgeler;
Her ne kadar her yerde görülse de en sı k izlenen bölgeler ; Damarlar, böbrek, akciğer ve mide mukozası; metastatik
kalsifikasyonda kalsiyumun en s ı k
saptandığı
organ
•İnsanda hiperkalsemi en sık nedeni primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenomudur
•Klinik bulgu veren (semptomatik) veya hastanede yatanlarda hiperkalseminin en sık neden; malignitelerdir •Paraneoplastik olarak hiperkalsemiye en sık neden olan tümör; skuamöz hücreli akciğer karsinomu •Damar duvarları; metastatik kalsifikasyonda kalsiyumun en sık biriktiği doku
Yaşlılık
• Kromozom uçlarında bulunan telomerin kısalması (yaşlılığın majör nedeni) • Mitokondride oksidatif fosforilasyonun azalması, mitokondrial ONA mutasyonları Yaşlanmanın olası
Nükleer DNA hasarı Hücrenin replikasyon (bölünme) ve rejeneratif (onarım) kapasitesinde azalma Hücrelerde metabolik hasarın birikimi Büyüme faktör sinyallerinin azalması (insülin/GF gibi) Membran yapısındaki kompleks lipidlerin yıllar içinde hücrede lipofuksin formunda birikmesi - Glikasyon son ürünlerinde hücre içi birikim; diabetes mellitus hastalarında Yaşlı hücrelerde beklenen değişiklikler özellikle öneml i - Proteinlerin üç boyutlu yapılarında kayıp ; senil kataraktta lens proteinlerinde izlenen yapısal bozulma gibi LMNA gen mutasyonu, bu gen tarafından üretilen lamin A protein prokürsörlerinde defekt ve hücrelerde progerin adlı anormal proteinin birikmesi. Hutchinson-Guilford progeria Erkek tipi saç kaybı, katarakt, koroner arter hastalığı 10 yaş altında ölüm Otozomal resesif geçişli Erken katarakt, saç kaybı, deri atrofisi, osteoporoz, ateroskleroz Werner sendromu 5. dekatta ateroskleroz yada kanser nedenli ölüm WRN gen defekti, DNA'ya bağlı multiple enzimatik aktiv itede bozulma (ATPase, helikaz, exonuclease gibi) Transcription -coupled DNA'yı (CSAve CSBadlı) onaran genlerde defekt Cockayne sendrom u 12 yaş altında ölüm Ataksi telenjiyektazi'de de somatik hücrelerde izlenen genetik instabilite nedenli erken yaşlanma yönünde bulgular saptanır. nedenleri
• • • • -
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
Protein denatürasyonunun görüldüğü nekroz . .. Koagülasyonnekrozu
SPOT BİLGİLER
Enzimatik sindirimingörüldüğü nekroz... Likefaksiyon nekrozu
Hücre hasarının en sık nedeni. .. Hipoksi Hipoksiden ilk etkilenen sistem ... Aerobik solunum Hipoksiden ilk etkilenen organel. .. Mitokondri Akut hücresel şişmeden sorumlu iyon... Sodyum Hücre hacmini korumada en önemli mekanizma nedir ... Na-K-A TPaz pompası Doku hipoksisindehücresel şişmenin mekanizması ... Na-K-ATPaz pompası inhibisyonuna bağlı hücre içinde su konsantrasyonunun artması Hücrede irreversibl değişikliklere neden olan enzimleri hangi iyon tetikler ... Kalsiyum
Beyinde hipoksi, apse durumlarında görülen nekroz ... Likefaksiyon nekrozu Ttl:>erkülozdahangi nekroz görülür... Kazeifikasyon nekrozu Gangrenöz nekroz nedir ... Ekstremitelerin hipoksik (koagülasyon) nekrozu Likefaksiyon nekrozu + Koagülasyonnekrozu hangi nekroza karşılık gelir ... Gangrenöz nekroz (Yaş gangren) Yağ nekrozu hangi durumlarda görülür... Travmatik
meme, enzimatik pankreas sindirimi Fibrinoid nekrozun en önemli örneği. .. Vaskülit
Kalsiyum artışı hangi enzimleri tetikler ...
Malign tümörlerde görülen nekroz ... nekrozu
1) ATP az 2) Fosfolipaz
Koagülasyon
4) Endonükleaz
Nekrozun mikroskobik bulguları... Eozinofili Bazofili azalması, sitoplazmik vakuoller, kalsifikasyon
İrreversibl hücre hasarını gösteren ilk morfolojik bulgu... Membran parçalanması
Hipoksik hücrede neden eozinofili artar . .. Denatüre proteinler eozini bağladığı için
İskemik hücrede hücre içinde hangi moleküller
Hipoksikhücrede neden bazofili azalır ... Sitoplazmik RNA azalması dolayısıyla hematoksileni bağlayamadığı için
3) Proteaz
artışı,
azalır ... ATP, Glikojen, Protein, Potasyum
Hipoksi haricinde hücre zedelenmesine neden olan maddeler ... Serbest oksijen radikalleri Serbest oksijen radikalleri nelerdir.. . Süperoksit, hidrojen peroksit, hidroksil iyonu, nitrik oksit Serbest oksijen radikallerini zararsız hale getiren enzimler... Katalaz, süperoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz Antioksidan tampon maddeler nelerdir ... Vitamin A, E, askorbik asit, selenyum, sistein , serbest demir ve bakır taşıyan moleküller Hangi aminoasit antioksidandır ... Sistein Hangileri hücrede reversibl hasar bulgusudur. .. Hiperkromatizm, hücre dış membranında tomurcuklanma , organellerde şişme , otofajik vakuoller Hipokside hiperkromatizmin nedeni nedir. . . pH azalması
Apoptoz nedir ... Hücrenin intiharı Apoptoz fizyolojik mi, patolojik midir . .. Hem fizyolojik hem patolojik olabilir, ancak nekroz her zaman patolojiktir Endometriurndaınenstrüel sikluskanaması öncesinde, hücrelerde görülen patolojik değişiklik nedir ... Apoptozis Apoptozda hücrede ilk önce ne görülür. . . hücre büzüşür sonra apoptotik cisimler oluşur Apoptotik cisimciklerin makrofajlar tarafından sindiriminikolaylaştıran moleküller... Fosfotidilserin, Trombospondin Apoptozda jel elektroforezinde klasik merdiven paterni varken nekrozda diffüz patern oluşur. Apoptozunen tipik mikroskobiközelliği. .. Kromatinin nükleus kenarında kümelenmesi
Hangileri hücrede irreversibl hasar bulgusudur. .. Piknozis, karyoreksis, karyolizis
Apoptotik cisimler hangi boya ile boyanır ... Annexin
Işık mikroskobisindegeri dönüşümlü hücresel bulguları ... Hücresel şişme ve yağlanma
Apoptoz intrinsik yolda görevli moleküller... Bim, Bid, bad a bax- baka sitokrom C a APAF-1 (apoptoz aktive edici faktör-1) a kaspaz 9
hasar
Hipoksik hücre neden yağlanır... Protein sentezi için
azaldığı
Karyoreksis nedir... kromatin parçalanması Karyolizis nedir ... kromatin erimesi Piknozis nedir ... kromatinin
büzüşmesi
Hücre zedelenmesinin ışık mikroskobundaki irreversibl göstergesi. .. Nekroz, Apoptoz En sık görülen nekroz ... Koagülasyonnekrozu Hücre iskeletinin (hayalinin) korunduğu nekroz ... Koagülasyon nekrozu
V
Apoptozda ekstrensek yoldaki önemli reseptör ve ligandı .. . FAS-FAS ligandı
Ölüm reseptörü olarak bilinen yüzey reseptörü hangisidir... CD95 (FAS) Prokaspaz S'i aktifleştiren molekül... assosiated death domain)
FADD (Fas
FADD apoptozdaki işlevi. .. FAS'tan uyarıyı alıp prokaspaz 8'e götürür . Prokaspaz 8 inhibitörü ... FLİP
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
mekanizması . . . BAX genini bu da mitokondriyal permeabiliteyi artırıp sitoplazmaya sitokrom C salınmasını sağlar ve kaspazları aktifler .
Egzojenpigmentlernelerdir... Dövme,Kömürtozları
bcl-2 hangi mekanizmaile apoptozudurdurur...
Yaşlılık
Apoptozdap53 etki uyarır,
Mitokondriden sitokrom C çıkışını ve APAF-l'i inhibe eder .
Apoptozisiartıranlar ... P53, Bax, Bak, Bad, Bid, Bim, Bcl-XS
Apoptozisiengelleyenler ... Bcl-2, Bcl-XL, MCL-1 Apoptozubaşlatan kaspazlar.. . Kaspaz8 (ekstrensek yol) ve kaspaz 9 (intrensek yol)
Ana yıkıcı kaspazlar.. . Kaspaz3 ve kaspaz 6
hastalıklar
en sık
görüldüğü
pigmentinedir... Lipofuskin
Lipofuskinne zamanoluşur ...
yerler. . .
Yaşlılık,
malnutrisyon,
kaşeksi
Serum kalsiyumunormal. nekrotik dokuyabirikim hangikalsifikasyon ... Distrofik kalsifikasyon Serum kalsiyumuyüksek, dokular normal hangi kalsifikasyon ... Metastatik kalsifikasyon Metastatik kalsifikasyonnedenleri... Hiperkalsemi Distrofik kalsif ikasyon örneği olan Psarnmom cisimcikleri hangi tümörlerde görülür... Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom Çoğalabilen
Apoptozda inflamasyonyok, gen var, Nekrozda inflamasyonvar. gen yok Yağlanmanın
bilirubin, hemosiderin, okronozis
yapan nedenler
Apoptozisinhibe olursa hangi hastalıklar oluşur . .. Kanserler, otoimmün hastalıklar Apoptozis artarsa hangi hastalıklar oluşur ... Nörodejeneratif
(Antrakoz)
Endojenpigmentlernelerdir... Lipofuskin, melanin,
Karaciğer
ve
kalp
hücrelerde görülen adaptasyon. ..
Hiperplazi
Organel sayısında, protein sentezinde ve hücre boyutunda artışla karakterize adaptasyon... Hipertrofi
Alkolizmdekaraciğer
yağlanmasının
Kalptetigroid(kaplanpostu)görOnCmünün nedeni. ..
Hipertansiyona ikincilgelişen miyokcırd kalınlQ$1'1\Cl$ının morfolojiktanımı ... Patolojik hipertrofi Fizyolojik hipertrofide kullanılan yolak ...
yağlanma
Fosfoinositid- 3 kinaz/ AKT
Testis biyopsisinde kaplan postu görünümOnün nedeni.. . seminom
Patolojikhlpertrofide kullanılan yolak... G-protein
Yağ boyası ... Sudan IV , Oil red
Deri ya da tendonlarda kolesterol birikimi. ..
Hücre maddesi.proteinve organellerinazalmasıyla karakterize adaptasyon ... Atrofi
ksantoma
Fizyolojik atrofl nedenleri... Embriyogenezde
Periorbital bölge derisinde kolesterol birikimi.. .
notokord- tiroglossal kistin küçülmesi, sonra uterusun küçülmesi
nedeni... NAD
azalması
ksantalezma İntrasitoplazmik ve intranükleerproteinbirikimleri sırasıyla ... Russel body, Dutcher body
coupled reseptör
yolağı
Yaşlılıkta sıklıkla
doğumdan
gör01enadaptasyon ... Atrofi
Upofuskinbirikimiile hangiatrofi göralOr... Brown
Russel cismini oluşturan nedir... Plazma hücre
(kahverengi) atrofi
diskrazilerinde hücre içi protein sentezini yapan ER'nin büyümesi
Atrofide uyarılan yolak... ubiquitin-proteozom
İskelet proteini birikim örnekleri... mikrotübüller , aktin, miyozin, intermedier filamanlar
Sindirilmeyedirençli hücre membran
:tntermedier filaman örnekleri... keratin (epitel) ,
Bir erişkin hücretipininyerinibir başka alması... Metaplazi
nörofilamanlar (nöron), desmin (kas), vimentin doku), glial f ilamanlar (astrosit)
(bağ
yolağı
yapıları .. .
lipofuskin
hücretipinin
Metaplazi en çok nerede olur... Epitel
Mallory cismine içerir... sitokerat in
Ensık epitelmetaplazisl. .. kolumnarepitelin skuamöz
Alzheimer'deki nörofibriler yumak ne içerir. ..
epitele
nörofilaman
Barrett
Proteinarilerdeprotein böbrekte neredebirikir. ..
mekanizmasıdır... Metaplazi
proksimaltübüllerde
HücreselyaşlQM\Q)'ı artıranlar ... Telomer kısalması,
Hatalı katlanmış
protein
yanıtı aşamaları ...
Şaperon
sentez artışı (HSP 70 proteini gibi), protein sentezinde azalma, ubiquitin-proteozom yolu uyarılması, kaspazların aktifleşmesi
Hatalı katlanmış
dönüşmesi
yıkımından
sorumluolan... ubiquitin
ne
tip
adaptasyon
serbest radikaller , DNA tamir defektleri ve anormal insülin/İGF anormal sinyalleri
Hücreselyaşlanmayı azaltanlar... kalori kısıtlaması ve sirtuin
proteinlerinATPbağımlı
özofagusu
artışı
Sirtuinproteinlerinin görevleri... metabolik aktiviteyi
Alzheimer,Huntington, Parkinson,Tip II DM
apoptozu azaltır, protein katlanmasını sağlar ve serbest oksijen radikal hasarını engeller, insülin sensitivitesini arttırır .
Böbrek tabül epitelinde glikojen birikimi hangi belirtiyi oluşturur ... Ebstein Armoni belirtisi
yaşlanmaya
Hatalı
protein birikimi ile giden
arttırır , hastalıklar ..
.
Werner sendromundaki hangienzimdefektl erken nedenolur... DNA helikaz enzimi
TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ 7.
ÇIKMIŞ 1.
Hücre
ortaya
SORULAR
zedelenmesinde hangisidir?
ilk
görülen
Doğru
2.
değişiklik
Apoptoz Hücre şişmesi
Doğru
Yağlanma
8.
Nekroz
cevap: B
B) Karyoreksis C) RNA Kaybı D) Glikojen kaybı E) Proteinlerin denatürasyonu
A) Karyoliz
Hipoksi
ile meydana gelen hücre zedelenmesinde , mekanizmalardan hangisi hücrenin şişmesine neden olur?
B) C) D) E) Doğru
Doğru
cevap: E
aygıtının genişlemesi
ATP yapımının azalması Nükleusun genişlemesi lntrasellüler yağ infiltrasyonu lntrasellüler glikojen birikimi
9.
yaralanmasında,
geri
dönüşsüz
aşağıdakilerden
hücre
içi
enzimleri
yaralanmanın
aktive
oluşmasında
hangisi etkilidir?
Hücre ve doku çatısının denatürasyonunun hakim aşağıdakilerden hangisidir?
korunduğu olduğu
ve protein nekroz tipi
A) Apse B) Koagülasyon nekrozu C) Likefaktif nekroz D) Kazeöz nekroz E) Yağ nekrozu
cevap: B
Hücre ederek
olarak
tipinin koagülatif olarak tanımlanmasında hücre içi olaylardan hangisi rol oynar?
aşağıdaki
A) Golgi
tıkanıklığına bağlı
cevap: C
Atrofi Nekroz
aşağıdaki
3.
hangisi damar
çıkar?
A) Kazeifikasyon nekrozu B) Fibrinoid nekroz C) Koagülasyon nekrozu D) Apoptoz E) Yağ nekrozu
aşağıdakilerden
A) B) C) D) E)
Aşağıdakilerden
Doğru
cevap: B
A) Sodyum B) Kalsiyum C) Magnezyum D) Potasyum E) Klor Doğru
4.
10.
Hipoksiye bağlı hücre zedelenmesinde hangisi gözlenmez?
A) Mitokondrilerde enerji üretiminin membranında
sodyum
aşağıdakilerden
Doğru
pompasının çalışmasının
hangisi zedelenmesine örnektir?
A) B) C) D) E) Doğru
6.
Doğru
geri
dönüşümlü
hücre
Doğru
12.
görülen
nekroz
tipi
cevap: A
K ı rk iki yaşında kadın hasta eriz ipel tanısı ile izlenmekteyken subkutan dokuda fluktasyon veren şişlik geliş iyor.
Morfolojik olarak apse ile uyumlu olan dokuda gözlenen nekroz aşağıdakilerden hangisidir?
cevap: C
Mikrovillus kaybı Hücre şişmesi Endoplazmik retikulum şişmesi Hücre içi lipid birikim i Sitoplazmik membranın ağır hasarlanması
enfarktüsünde hangisidir?
A) Koagülasyon nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Fibrinoid nekroz D) Likefaksiyon nekrozu E) Yağ nekrozu
Serebral infarkt Timusta apoptoza giden T hücreleri Karaciğer hücrelerinde yağlı değişim Ayakta yaş gangren Akut pankrealite bağlı yağ nekrozu
cevap: E
miyokard
aşağıdakilerden
Hipoksik hücre hasarında aşağıdakilerden sürecin geri dönüşümsüz olduğunu gösterir? A) B) C) D) E)
cevap: A
11. Akut
cevap: C
Aşağıdakilerden
malign
azalması
C) Hücre içi pH'nin yükselmesi D) Endoplazmik retikulumun dilatasyonu E) Miyelin cisimciklerinin oluşumu
5.
çoğunlukla
B) Kazeifikasyon nekrozu C) Likefaksiyon nekrozu D) Gangrenöz nekroz E) Yağ nekrozu
bozulması
Doğru
nekroz tiplerinden hangisi tümörlerde görülür?
A) Koagülasyon nekrozu
cevap: B
B) Hücre
Aşağıdaki
hangisi
A) Yağ nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Gangrenoz nekroz D) Koagülasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru
cevap : E
13. Likefaksiyon nekrozu hangisinde görülür?
~
A) Karaciğer C) Dalak
cevap: E
organların
B) Akciğer D) Böbrek E) Beyin
Doğru
aşağıdaki
TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ
14. Dokuda mikroskobik olarak kazeifiye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık aşağıdakilerden hangisidir? A) Sifiliz B) Tüberküloz B) Sarkoidoz C) Şistozomiyazis O) Lepra Doğru
20. Plazma oluşan
ile
A) Aschoff B) Negri C) Mallory D) Russel body E) Civatte body Doğru
cevap: D
cevap: B 21.
15. Akut pankreatitteki hangisidir?
nekroz
tipi
aşağıdakilerden
Aşağıdakilerden
hangisi , esas olarak hücre biriken anormal proteindir?
dışında
A) Mallory cismi
A) Likefaksiyon nekrozu
B)Amiloid C) Crooke hiyalini D) Russell cismi E) Nörofıbriler yumak
B) Gangren C) Koagülasyon nekrozu O) Yağ nekrozu E) Kazeifıkasyon nekrozu Doğru
hücresinde , immünglobülinlerin birikimi hyalen cisimcik aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru
cevap: B
cevap: D 22 .
erkek hasta hematüri şikayetiyle başvuruyor. Yapılan böbrek biyopsisinde vasküler yapılarda nekrotizan inflamasyon saptanıyor, ileri tetkikler ile hasta poliarteritis nodosa tanısı a lı nıyor.
16. Yirmi
beş
yaşında
Bu hastada vasküler yapılarda saptanan hangisidir?
nekroz tipi
aşağıdakilerden
Aşağıdaki
pigment birikimlerinden hangisi egzojendir?
A) Lipofuskin B) Hemosideroz is C) Okronozis D) Antrakozis E) Hemokromatozis Doğru
cevap: D
A) Koagülasyon nekrozu B) Gangrenöz nekroz C) Fibrinoid nekroz O) Kazeifıkasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru
17.
23 .
Aşağıdakilerden
hangisi temel olarak apoptozis yoluyla bir durum değildir?
aşağıdaki bulgulardan radikallerin etkisiyle ortaya çıkar?
hangisi
serbest
A) Serebral atrofı B) Prostat hiperplazisi C) Parankimatöz organlarda stromal yağlanma D) Dermiste solar elastoz E) Parankim hücrelerinde lipofuscin birikimi
cevap: C
gelişen
Yaşlanmada
Doğru
cevap : E
A) Viral enfeksiyonlarda hücre ölümü B) Embriyonun gelişimi sürecindeki organogenez C) Kastrasyon sonrası prostat atrofısi O) Menstrüal siklusta endometrial hücre yıkımı E) Koroner arter tıkanması sonucu miyokard hücresi ölümü Doğru
hücrenin makrofajlarca ölü hücrenin yüzeyinde reseptörlerden hangisi kullanılır?
kaldırılmasında,
aşağıdaki
A) Fosfatidil serin B) Kompleman C) Toll benzeri D) Mannoz E)FC
19.
cevap: A
Aşağıdakilerden
hangisi, hücresel apoptozun morfolojik özelliklerinden biridir?
A) Hücrenin enzimatik sindirim ile dağılması B) Plazma membranında bozulma C) Hücre boyutunun artması O) Çevrede iltihabi yanıt E) Hücresel fragmentasyon Doğru
cevap: E
hangisinde
metastatik
kalsifikasyon
A) Yağ nekrozu B) Nekrozlu tüberküloz granülomu C) Ateroskleroz D) Multiple miyelom E) Hasarlı kalp kapakçıkları
ortadan oluşan
Aşağıdakilerin gelişebilir?
cevap : E
18. Apoptotik
Doğru
24 .
Doğru
25 .
cevap: D
Aşağıdakilerden
hangisinde
distrofık
kalsifikasyon
görülür? A) Multiple miyelom B) Sarkoidoz C) Renal osteodistrofı D) Tiroid papiller kanseri E) D vitamini intoksikasyonu Doğru
cevap: D
26. Hücre boyutunun artması örnekler inden hangisinin temel A) B) C) D) E) Doğru
aşağıdaki
adaptasyon
özelliğidir?
Laktasyonda memenin büyümesi Kapak hastalıklarında miyokard kalınlaşması Solunum yollarında skuamöz epitel oluşması Yaşlılıkta g i rusların incelip sulkusların genişlemesi Nodüler guatrda tiroid büyümesi cevap: B
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 27. Hücre içi protein
yapımında artış,
mekanizmalarından
olarak rol
hangisinin
hücresel adaptasyon ana etken
gelişiminde
alır?
A) Metaplazi
33. On yed i yaşında bir erkek kolunda kitle ve ağrı yakınmalarıyla başvuruyor. Öyküsünden 3 hafta önce basketbol oynarken koluna darbe aldığı öğreniliyor. Radyolojik incelemede iyi sınırlı , perifer ik kalsifıkasyonları olan yumuşak doku lezyonu saptanıyo r.
B) Displazi C) Hiperplazi D) Atrofı E) Hipertrofı Doğru
Bu hasta için ~ tanı A) Miyozitis ossifıkans C) Ewing sarkomu
cevap: E
28. Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
29.
hangisinde görülmesi karakteristiktir?
1.
lipofuscin
granüllerinin
2.
cevap: D
Bronş iyal
3.
Doğru
kolumnar epitelin skuamöz epitele ne ad verilir?
Doğru
4.
A) Hiperplazi B) Hipertrofı C) Metaplazi
Doğru
5.
cevap: E
Piknozis Karyolizis Karyoreksis Hücresel şişme Hücre zarı parçalanması cevap : E
Mikrovillus
kaybı-Sodyum
birikimi sentez azalması Endoplazmik retikulum şişmesi-Sodyum birikimi Myelin fıgürler-Membran parçalanması Kromatinde kümeleşme-pH artması
cevap: E
Diyabetik
ayakta bir arada hangileridir?
görülen
nekroz
aşağıdakilerden
D)Atrofı
A) Koagülasyon nekrozu B) C) D) E)
cevap: C
eşleşmelerinden
Yağlanma-Protein
E) Displazi Doğru
ayrışması
cevap: E
Hipoks ik hücre değişikliği-mekanizma hangisi Xfil!!ıi1!r? A) B) C) D) E)
cevap: C
32. Safra kanallarında taş iritasyonu sonucu kolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesi , aşağıdaki hücresel adaptasyon mekanizmalarından hangisine örnektir?
değişim
Hücre hasarına bağlı aşağıdaki hücresel değişikliklerden hangisi en erken irreversibl değişiklik olarak kabul edilir? A) B) C) D) E)
silyalı
Anaplazi Displazi Metaplazi Hiperplazi E) Karsinoma in situ
hücrede ilk görülen hangisidir?
Hipoksik hücre hasannda kalsiyum pompası bozukluğu sonucu aşağıdakilerden hangisinin gelişmesi beklenmez?
Doğru
A) B) C) D)
hasarında
A) Kromatin hasarı B) Mikrotubul hasarı C) ATP azalması D) Membran hasarı E) Sitoplazmik vakuolizasyon
cevap: D
değişmesine
Hipoksik hücre
Doğru
A) Hiperplazi B) Nekroz C) Atrofı D) Metaplazi E) Apoptoz
31.
SORULARI
A) Kromatinde kabalaşma B) Hücre membranında tomurcuklanma C) Endoplazmik retikulumdan ribozomların D) Ribozomal protein sentezinin düşmesi E) Mitokondriyal ATP sentezinin düşmesi
30. Endojen ve egzojen uyaranlara karşı hücrenin canlılığını koruyarak , olgun bir hücre tipinin bir başka olgun hücre tipine dönüşümü ile kendin i gösteren adaptif patolojik değişim aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru
cevap: A
aşağıdakilerden
A) Hiperplazi B) Metaplazi C) Lökoplaki D) Atrofı E) Displazi Doğru
D) Osteosarkom E) Fibrosarkom
1
cevap: B
Aşağıdakilerden
hangisidir?
B) Fibromatozis
ÇALIŞMA
A) Patolojik atrofı B) Patolojik hipertrofı C) Patolojik hiperplazi D) Fizyolojik hiperplazi E) Fizyolojik atrofı Doğru
Doğru
aşağıdakilerden
Doğru
Yağ nekrozu Fibrinoid nekroz- Koagülasyon nekrozu Koagülasyon nekrozu- Likefaksiyon nekrozu Likefaksiyon nekrozu- Yağ nekrozu Kazeöz nekroz- Fibrinoid nekroz
cevap: C
tipleri
TUS HAZIRUK MERKEZLERİ
12. Hücrelerde madde birikimleri ile ilgili verilen eşleştirmelerden hangisi Yfill!ı.s.tır?
6.
1. Miyokard enfarktüsü- Koagülasyon nekrozu il. Abse- Fibrinoid nekroz 111.Tüberküloz- Kazeifıkasyon nekrozu iV. Diyabetik ayak- Gangrenöz nekroz V. Poliarteritis nodoza- Kazeifıkasyon nekrozu Yukardaki
eşleştirmelerden
A) B) C) D) E)
hangisi ya da hangileri
Doğru
A) Yalnız il B) 11- V
13. Aşağıdakilerden hangisi distrofık kalsifıkasyona örnek
Doğru
A) Aterosklerozda damar duvarında kalsiyum birikimi B) Meme travmasında meme yağ dokusunda kalsiyum birikimi C) Psammom cisimcikleri D) Kemiğin paget hastalığı osteolitik dönem E) Tüberkül oz granülomları
cevap: B
1. Hücresel şişme il. lnflamasyon oluşturmaması 111. Nükleus periferinde kromatinin birikmesi Aşağıdakilerden
hangisi/hangileri
Doğru
14.
Doğru
Aşağıdakilerden
hangisi geri
dönüşümsüz
bir hücresel
örnek
-
eşleştiği
durum
doğru
olarak
15.
Endometriyal hiperplazi-Patolojik hiperplazi Notokord küçülmesi-Patolojik atrofı Gebede meme büyümesi-Fizyolojik hiperplazi Siğil- Patolojik hiperplazi Sigara içe nlerde akciğerlerdeki değişim-Skuamöz metaplazi cevap: B
Aşağıdakilerden
ifadelerden
hangisi
metaplaziyi
değişikliktir?
tanımlar?
A) Apoptoz
A) Hücrelerin sayısındaki artış B) Hücre boyutu ve organellerin sayısında artış C) Hücre maddesinin ve organellerin azalmasından do l ayı hücre boyutundaki küçülme D) Matür bir hücre tipinin yerini başka bir matür hücre tipinin
B) Atrofı C) Metaplazi D) Hiperplazi E) Hipertrofı Doğru
alması
cevap : A
E) Hücre Doğru
Apoptoz için aşağıdakilerden hangisi Yfill!ı.s.tır?
A) B) C) D) E) Doğru
10.
Aşağıdaki
A) B) C) D) E)
A)I B) 1- 11 C) 11-111 D)III E) 1-111 cevap: A
cevap: D
verilmemiştir?
nekrozun
özelliklerindendir?
Doğru
cevap: D
teşkil~?
7.
9.
Psammom cisimciği-Kalsiyum Russel cisimciği-Protein Ebstein Armani belirtisi-Glikojen Mallory cismi-Kolesterol Lipofuscin-Dejenere lipid
yanlıştır?
C) 1-111 D) 111 - iV E) 1- iV
8.
aşağıdaki
Bcl-2 apoptozisi inhibe eder BAX apoptozisi inhibe eder Fas reseptör uyarımı apoptozu aktive eder Jel elektroforezinde merdiven paterni oluşur Hücre tipik olarak önce büzüşüp sonra küçük apoptotik cisimciklere ayrışır cevap: B
Aşağıdaki
seçeneklerden
hangisi apoptoz için
doğru
~? A) B) C) D) E) Doğru
iltihabı uyarmaz
Bcl-2 apoptozu inhibe eden bir gendir. Apoptozda aktif enerji harcanır. Mallory cismi apoptotik bir cisimciktir . P53 apoptozu düzenleyen bir gendir. cevap: D
11. Amiloid birikimini göstermek ıçın kullanılan histokimyasal boya aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) Doğru
Masson Trikrom Kongo Red Oil Red Masson Fontana Prusya Mavisi cevap: B
içeriğinin
küçük paketçikler halinde
ayrışması
cevap: D
16. Bir hücrede oluşacak metaplazik değişimin tipini belirleyen en önemli etken aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hücrenin tipi B) Bulunduğu organ C) lrritan etkenin tipi D) Hastanın yaşı E) lrritasyonun şiddeti Doğru
cevap: C
e
İNFLAMASYON PATOLOJİSİ
İnflamasyon (iltihap), dokunun kendini onarma çabasının bir (çoğunlukla ilk) parçasıdır. Hasarlı
dokunun onarımında inflamasyonu; rejenerasyonve/ veya organizasyontakip eder.
İltihabın akut ve kronik formları vardır.
Akut iltihap kısa süreli bir reaksiyondur; birkaç saat - birkaç gün sürer Kronik inflamasyonise uzun sürelidir (yı l larca sürebilir). Akut ve kronik iltihap arasındaki farklar; Akut iltihap
Kronikiltihap
Temel hücre nötrofıller (PNL)
Temel hücre mononükleer iltihap hücreleridir
- Eozinofiller, NK lenfositler ve dendritik hücreler de rol alabilir
- Lenfosit, plazma hücresi, makrofaj
- Nötrofil lökositoz ' la karakterizedir
- Monosito z ile karakterizedir
Hızla başlar;
Yavaş başlar;
dkikalar ve saatler içinde
Lokal ve sistemik bulgular ; belirgin
günler içinde
Lokal ve sistemik bulgular ; daha az belirgin belirgin
Süresi birkaç saat - birkaç gün
Kronik iltihap
yıllarca
sürebilir
- Nen-spesifikimmün yanıt
- Spesifikimmün yanıt
- innate immünite
- Adaptif immünite
Primer mediyatör; histamin
Sitokinler (özelli kle int er lök inler)
- Prostaglandinlerve lökotriyenler, ayrıca kompleman rol alır
Büyü me fa kt örler i
Esasimmünglobülin ; lgM
Esas immüng lobülin ; lgG
Ödem ve vazodilatasyonizlenir
Fibrozisgelişir
Doku hasarı ve fıbrozis;
f-c
+ '1
hafıf-selt
Doku hasarı ve fıbrozis;
limited
i -
Albü min düzeyi düşer
/\
ı
f 1 Albomin
~ y (G, A, M) lnflammallon
tı• 1 tı·2
Acuıe
Akut iltihabı
başlatanlar;
Poliklon :'..:.'.k..
V\fv~~
ağır
ve progressif
Albümin düzeyi
düşer
Poliklonal gamma piki
Chroniotnııamma.ııon ~
(potydonalgammopa lhy)
Kronik iltihabı
başlatanlar;
- Travma
- Virüsler (direkt kronik
- Nekroz
- Dirençli bakteriyel infeksiyonlar
- Bakteriler ve mantarlar
- Otolmmün
hastalıklar
başlar)
(direkt kronik
- Tüm kronik iritasyon süreçleri
başlar)
saptanır
•
-®
PATOLOJİ
İLTİHABIN HÜCRELERİ GRANÜLOSİTİK SERİ HÜCRELERİ
Nötroflller Kemik iliğinde miyeloid seri Dolaşan
tarafından
üretilir ve olgunlaştığında kan dolaşımına verilirler.
kanda en fazla bulunan lökosit lerd ir.
Multilobe nükleusludurlar ; 2-5 adet nükleer lobülasyon izlenir. Sitoplazmalarında
iki tip granül bulunur;
- Primer veya azurofılik granül; kemik iliğinde PNL gelişiminin erken döneminde o l uşur - Sekonder veya spesifik granüller; nötrofil kemik iliğini terkettikten sonra oluşur Nötrofıller
akut iltihabın esas hücreleridirler.
Travma, nekroz, bakteriyel ve fungal infeksiyonlarda aktive olurlar . Nörtofiller fizyolojik olarak damar dışına çıkmazlar.
Nötrofil (PNL)
Öncelikli işlevleri kemotaksise yanıt vermeleridir . Nötrofıller
Kemotaktik yaşayabilir
kemotaksise en hızlı yanıt veren hücrelerdir. uyarı sonrası
Nötrofılle r
-
Erim iş
bütün dokulara ve vücut
s ıvılarına
geçebilir burada 1-2 gün
ve opsoninlenmiş hücreleri fagosite edip öldürürler.
Nötrofıller nonspesifık
•
nötrofiller
immün yanıtın bir parçasıdır.
için dört majör kemotaktik madde vardır;
•
Nötrofillerir için opsonin olan moleküller
bakteri ürünleri (en kuwetli kemotaktik madde )
- C3b (en çok k u ll an ıl an opson in)
- IL-8 (insan tarafından üretilen en kuwetli kemotakt ik madde )
- immü nglobü linler in Fc kısm ı
-CSa
- Lektin ve kollekt inler
- Lökotriyen B4 Nötrofiller kemotaktik uyarı olan alanlarda, postkapiller venüllerden damar dışına çıkar ve kemotaktik faktörleri takip ederler, olay yerine ulaştıklarında
Kanda nötrofil
esas fonksiyonları opsonin ile
işaretli
hücre ve moleküllerin fagositozudur .
sayısının artışı
- Öncelikle akut bakteriyel infeksiyonu -
Ardından
steril
nekrozları (yanık ,
miyokart infarktüsü gibi)
düşündürmelidir.
Eozinofıller
Kemik iliğinde miyeloid seri
tarafından
Eozinofiller fizyolojik olarak damar
üretilir ve olgunlaştığında kan do l aş ı mına verilirler .
dışına çıkmazlar .
Nötrofiller gibi kemotaktik maddelere cevap verirler (çok daha
zay ı f
oranda )
Antijen antikor komplekslerini fagosite edebilirler (nötrofillerden çok daha
zayıf
oranda)
Eozinofillerin sahip oldukları pek çok enzim nötrofillerle ortaktır, ancak eozinofiller lizozim içermezler. Eozinofillerdeki granüllerin yarıdan fazlasını çok sayıda arginin artığı içeren "major basic protein " oluşturur. Bu madde özellikle parazitleri öldürmede
anlamlı
Eozinofiller özellikle multi sellüler parazit lere
rol oynar. karşı
aktive olurlar
ayrıca
alerjik olaylar ve Tip 1
aşırı duyarlılıkta
rol
alırlar.
C3b, C4b, CSa, LTB4, IL-3 ve IL-5 ile aktive olurlar; ancak eozinofıl aktivasyonunda IL-S; eozinofil kemotaksisinde eotaksin en kuwetli moleküllerdir .
Eozinofil
---~
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Kandcı
eozinofil sayısının
cırtışı
- Tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonları - Parazit enfeksiyonları - Alerjik ve ilaç reaksiyonları - Maligniteler içinde Hodgkin, non-Hodgkin lenfomaları öncelikle düşündürür.
Mast hücreleri aktifleştikten
Mast hücreleri,
belirtilerine neden olan
sıklıkla
sonra parazit
enfeksiyonlarına karşı
savunma yapan veya alerjik
deride ve mukozal epitelde bulunan kemik
iliği kaynaklı
hastalık
hücrelerdir .
Kök hücre faktörü (veya c-Kit ligandı, CDll 7) adı verilen bir sitokin, mast hücresi gelişiminde gereklidir . dolaşımda
bulunm az, ancak dokul arda genellikle küçük damar ve
Sitoplazmaları
histam in gibi inflamatuvar medyatörler ile dolu granüller
Normal olarak, olgun mast hücreleri komşu
sinirlere
olarak bulunurlar .
bulunur. Çeşitli
uyaranlar; sitoplazmik granül
içeriğini
hücre
dışı
alana salmak için mast hücrelerini aktive edebilir,
aynı
zamanda sitokinler ve diğer inflamatuar mediatörleri sentezletebilirler. Mast hücreleri , lgE adı verilen bir antikor tipi için yüksek
Mast hücre yüzeyindeki antikorlar antijene olayları
afıniteli
bağlandığında,
plazma
membranı
reseptörlerini
taşırlar.
mast hücrelerinin aktivasyonuna yol açan sinyal
Mast hücresi
tetiklenir.
Mast hücreleri , ayrıca lgE'den bağımsız olarak mikrobiyal ürünleri
tanıdıklarında
da aktifleşirler.
Basofi er Bazofıller,
mast hücrelerine birçok yapısal ve işlevsel benzerlik gösteren kan granülosit lerid ir. Diğer
granülositlerde dolaşımına Bazofıller
olduğu
gibi
bazofıller
hematopoietik öncüllerden türet ilir, kemik i l iğinde
olgunlaşır
ve kan
verilirler .
kan lökositlerinden % l 'den daha azın ı
Normalde dokularda bulunmasalar da bazofıller Mast hücreleri gibi,
bazofıller
oluşturur.
bazı
inflamatuar bölgelerde saptanabilirler .
de yüzeylerinde lgE reseptör leri taşı rl ar.
• Kandabazofilsayısı %10'unüstüne çıktılında; miyeloproliferatif
hastalıklar;
Bazofil özellikle de KML
düşünülmelidir.
lenfoit seri hücreleri T ve B lenfositlerinin her klonu, diğer tüm klonlarda ki reseptörlerin özgüllüklerinden farklı olan tek bir özgünlükle antijen reseptörlerini eksprese eder dolayısıyla vücudda milyonlarca lenfosit klonu vardır ki bu kişinin milyonlarca yabancı antijeni tanım asını
ve yanıt vermesini
sağlar.
Lenfositlerin %65'i lenfoid organlarda (esas olarak Dalak ve lenf
Morfolojik olarak, tüm lenfositler benzerdir ; morfolojik olarak Tanımı.ayan
Lenfosit
ayrılamazlar.
marker
Bütün lenfositler (T, B, NK)
CD45 (LCA)
B lenfositler
CD19, CD20 (en önemlisi), CD21, CD79a
Plazma hücreleri
CD38+, CD138+, CD20-
T lenfosit (pan-T marker)
CD3(en önemlisi), CD2, CDS
T helper
(yardımcı
T)
düğümleri) yerleşmişt i r .
CD3+ CD4+CDS-
T süpresör, sitotoksik T
CD3 + CD8+CD4-
NK hücreleri
CD16, CD56
Le ııfosit
•
PATOLOJİ
lenft>sitierin temelft>nkslyonlan İnsan vücuduna giren patolojik etken makrofaj ya da dendritik hücre yüzeyindeki TLR ile tanınır ve fagosite edilir; bu
süreçte makrofajın ilk ürettiği medyatör TNF'dir. Makrofaj fagosite ettiği patojeni öncelikle öldürmeyi amaçlar. Eğer etken öldürülüğ yok edilemiyor ise makrofaj fagosite ettiği etkene ait antijenleri class II MHC reseptörü ile CD4+ T lenfosite sunar; bu esnada makrofaj TNF + IL- 1 sekrete ederler; ayrıca antijenik uyaran çok kuwetli ise sistemik etki için TNF ve IL-l'e ek olarak IL-6 üretimi yaparlar.
Nötrofilik reaksiyon
• CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu Makrofaj fagosite ettiği antijeni/
mikrobu yok edemez
yap ı sını
TCRile alg ı lar; ilk
ürettiği
• Eğer makrofaj tarafından üretilen IL-12 ve/ veya ortamda INF gamma var ise CD4+ T lenfosit Thl tipine
ve class 2 MHC ile CD4+T
döner
lenfositine sunar
- IL-2 ve INF gamma üretimi yaparak granülom oluşumunu sağlar uyarır
- B lenfositlerinin lgG üretimini CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu lenfositleri Makrofaj fagosite ettiği antijeni / mikrobu yok edemez ve c\ass '2 'MttC ile C~'T
lenfositine sunar
sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T
lenfositleri uyarır ve sayısın ı artt ı rır ve i ltihab ı n ş i ddet i n i belirler
uyarır
ve sayısını
arttırır
yapısını
ve
TCR ile algılar; ilk ürettiği sitokin IL-2'dir ve otokrin etki ile CD4+ T
iltihabın şiddetini
belirler
• Ortamda IL-4 bulunduğunda CD4+T lenfosit Th2 tipine döner - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 üreterek B lenfositler in lgE ve lgG4 üretimini
uyarır
- Th2 tipi CD4+ T lenfosit leri IL-4 ve IL-13 üreterek inte st inal mukus sekresyonu ve peristaltizmi
arttırırlar
- Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-5 üreterek eozinofil aktivasyonuna neden olurlar - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 ve IL-13 üreterek makrofaj aktivasyonu ve fibrozis/doku onarımını uyarır
®-
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu yapısını TCR ile algılar ; ilk ürettiğ i sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T lenfositleri
uyarır
ve sayısını
arttırır
ve
iltihabın şiddetini
belirler
• Ortamda TGF-~. IL-23 varlığında ve/veya makrofaj kay naklı IL-1, IL-6 varlığıda CD4+ T lenfosit Th17 tipine
Makrofaj fagositeettiği antijeni / mikrobu yok edemez
döner
ve class2 MHC ile C04+T
- Th17 tipi CD4+ T lenfositleri IL-17 üreterek lökositler ve doku hücrelerini uyarıcı
lenfositinesunar
faktörler üretim ine neden olarak infla masyon ve nötrofil
uyrır
cevabına
TNF, IL-1, IL-6 ve koloni
neden olur
- Th17 tipi CD4+ T lenfositler i IL-22 üreterek dokularda anti -mikrobiyal peptitlerin üretimini ve bariyer fonksiyonun • Ayrıca tümör hücrelerine direkt
saldırabilen
artmasını s ağla r .
NK hücreler i CD4+T lenfositlerinin
ürettiğ i
IL-2 ile (majör uyaran) ve makrofaj
kaynaklı
IL-12 ile
(ikinci uyaran) aktive olurla r • Hücre içinde bulunan virüslerin class 1 MHC ile uyaran ı
lenfositlerin majör
IL-2; ikincil
uyaran ı
sunulması
durumund a CD8+T lenfositleri
tarafından
fark edilir ve bu hücrelere
saldırılır;
CD8+ T
IL-12'dir
T lenfositler Lenf nodunda parakortikal (parafoliküler) bölgede, dalakta periarteriolar bölgede, timusta ve periferik kanda
(dolaşan
kandaki lenfositlerin %60-70'i T lenfosittir) bulunurlar. Yüzeylerinde daima TCR bulunur . Bu reseptör B lenfositlerin yüzeyinde bulunan Ig reseptörüne (BCR) karşılık gelir ve her T hücresi için spesifiktir;
dolayısıyla
TCR'ler T hücrelerinde klonaliteyi (monoklonaliteyi) göstermek için
kullanılır.
T lenfositler B lenfositlerin aksine serbest ya da dolaşımda bulunan antijenleri tanıma ve reaksiyon verme yeteneğine sahip değillerdir. Buna
karşın
vücudun kendi hücrelerinin yüzeyinde bulunan protein
yapısındaki
MHC (veya HLA) reseptörlerini
tanır
ve
bunlardaki değişikliklere cevap verirler . MHC moleküllerinin temel fonksiyonu hücrelerin T lenfositler ile bağlantı kurmasıdır (hücre içinde bulunan ya da fagosite edilen patolojileri T lenfositlere sunmak). T lenfositleri MHC üzerinden kendilerine sunulan antijenleri yüzeylerinde bulunan TCR ile algılarlar. TCR, MHC ile sunulan antijene reaksiyon verirken beraberinde CD3, iki adet kompleks bir molekül
~
zinciri ve CD4 veya CD8 molekülü bir arada bulunan
formundadır.
T lenfositlerin iyi bilinen üç fonksiyonel alt tipi
vardır;
a• CD4 (+) (helper) T lenfosltlerl Matür T lenfositlerinin % 60'ını oluşturur. CD 4 T lenfositleri insanda özellikle antijen sunma yeteneği olan hücrelerde (APC) bulunan klas 2 MHC reseptörü ile çalışırlar. APC'ler fagosite ettikleri antijenleri CD4(+) T lenfositlerine class 2 MHC reseptörü ile sunarlar . T lenfositlerinde bu antijeni tanıyabilen reseptör TCR' dir ve class 2 MHC ile sunulan ant ijen T lenfositi yüzeyinde ; TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD4 den
oluşan
bir kompleks ile tanınır.
CD4+ T lenfositleri
karşılaştıkları
antijenin
niteliğine bağlı
olarak THl , TH2 ya da TH17 tipine
farklılaşarak farklı
mediyatörler üretir ve antijene
uygun hücresel ve/veya hümoral immünitenin gelişmes i n i sağlar .
CD4+T lenfosit alt grupları
Sltokln Uretlml Alt tipin gelişlmlnl uyaran sltoklnler
Tl
T2
H
H
T 17 H
INFy
IL-4, IL-5, IL-13
IL-17, IL-22, şemokinler
INFy, IL-2
IL-4
TGF-13,IL-6, IL-1, IL-23
-®
PATOLOJİ
Tetiklediği
lgE üretimi
immün
Nötrofil aktivasyonu ve makrofajları
Makrofaj aktivasyonu Mast hücre ve eozinofil
reaksiyonlar
lgG üretimi
Uyaran mikroplar
İntrasellüler organizmalar
olay yerine çağırır
akt ivasyonu
Helmintik parazitler
Ekstrasellülerbakteri ve mantarlar Otoimmün ve diğer kro nik inflamatuvar
Otoimmün ve diğer kronik inflamatu var
Rol aldığı
hastal ık lar
hastalıklar
hastalıklar
Alle rjenler
(lnflamatuvar barsak hastalığı , psör iasis,
{lnflamatuvar barsak hastalığı , psöriasis, mu ltiple skleroz gibi)
granülomatöz hasta l ıklar gib i)
b- CD8 (+) (süpresör/sitotoksik)T lenfositler
Matür T lenfositlerinin
%30' unu oluştururlar .
Hücresel immünitede , T hücrelerine bağlı sitotoksisitede temel rol oynarlar. saptanır .
Klas 1 MHC reseptörü insanda nükleusu bulunan bütün hücreler ve trombositlerde
Hücre içindeki bir antijeni sunmak için MHC klas 1 antijenini kullanır ve bu ant ijen sadece CD 8 (+) T lenfositinin
CD 8 reseptörleri
ile
(reseptörün tamamı: TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD8) karşılıklı gelerek çalışırlar. Özellikle virüs ile infekte hücrelerin ortadan kaldırılmasında rol alırlar .
Perforin: Komplemanın " membran attack compleks"i gibi hedef hücre GranzymeB: Perforinin
membranında gen i ş bir kanal açar.
açtığı kanaldan geçip hedef hücreye girer ve apoptozu uyarır.
c- BellekT hücreleri Antijenin niteliğini uzun süre kayıtlı tutmak ve aynı antijen ile tekrar karşılaşılır ise hızla ve yüksek düzeyde yanıt oluşturmak için kullanılan hücrelerdir . Sıklıkla kemik iliğinde yerleşirler.
Total lenfositler içindekioranı Sınıf
Antijen reseptör ve
Fonksiyon
spesifikliği
Fenotip marker
Kan
lenf nodu
Dalak
%
%
%
35-60
50-60
50-60
15-40
15-20
10-15
Nadir
10
10
5-30
Nadir
10
Nadir
Nadir
Nadir
5
Nadir
Nadir
T lenfositleri B hücresi a ktivasyon u CD4+ T helper lenfostler
Makrofaj aktivasyonu Enflamasyonun uyarılması
a~ heterod imerleri Class ı
il MHC komp leksler i
Hücre içi mikroplarla CD8+ sitotoksik
infekte hücrelerin ve
a~ heterod imer ler i
T lenfositler
tümör hücrelerinin
Class ı MHC kompleksleri
öldürülmesi
Regülatuvar T lenfositler
CD3+ CD4+
CDBCD3+ CD4CD8+ CD3+
Diğer T hücrelerinin işlevini bastırmak
- Self tölerans
a~ heterodimerleri
CD4+
class il MHC kompleksleri
CD25+
a~ heterodimerleri
CD56+
FoxP3+ Natural killer T (NKT) cells
Doğal
ve adaptif immün
yanıtları baskılamak
veya
etkinleştirmek
Helper ve sitotoksik yö T lenfositler
fonksiyonlar (doğuştan
Glikolipid-CDl kompleksleri
CD16+
için sınırlı özgünlük
CD3+
yö heterodimerler i
gelen bağışıklık) Mukoza ilişkili invaryant T (MAIT) hücreler
Bağırsakta
helper ve
sitotoksik fonksiyonlar
CD3+ CD4ve CD8 değişken
a~ heterodimerler i Bakteri metabol itleri için sınırlı
özgünlük
CD3+ CD8+ (sıklıkla)
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
B lenfositler Lokalizasyonları, oluştururlar), Dolaşan
lenf nodunda süperfısyel kortekste (özellikle foliküller, germinal merkez ve mantle-marjinal zonu dalakta beyaz pulpada, foliküllerde bulunurlar .
kandaki lenfositlerin %10-20'si B lenfositidir.
Lenfoid foliküllerde, folikül merkezlerinde B lenfositlere antijen sunan hücreler foliküler dendritik hücrelerdir. Bu hücreler insanda antijen sunma işini en iyi yapan hücrelerdir . Sitoplazmik membranlarında antijen spesifik IgM bulunur . Bu spesifik reseptör T lenfositindeki TCR'nin karşılığıdır ve BCRolarak adlandırılır. B lenfositlerinde monoklonalite BCR ile gösterilir. Her B lenfositi tek bir tip
değişken
bölge (variable alan)
taşıyan
antikor üretirler.
T lenfositleri yalnızca MHC tarafından sunulan antijenlere reaksiyon verirken; B lenfositleri pek çok kimyasal cevap verebilirler (proteinler, lipidler, polisakkaritler, nükleik asitler ve küçük kimyasallar gibi).
yapıya
B lenfositler, folikül (serminal) merkezlerindeki seleksiyon ile antijene karşı antikor üretebildikleri gibi marjinal zon ve B-1 hücre formundaki B lenfositleri antijen le karşılaştıklarında germinal merkez seleksiyonu olmaksızın antikor üretimi yapabilirler. Bu üretim infeksiyonun akut aşamasında, lenf nodlarının parakortikal bölgelerinde ve IgM formundadır. • B lenfosit yüzeyindek i CD40 reseptörü CD4+ T lenfositlerinde CD40L (CD154) ile bağlantı kurmada antikor switching (lg alt tipindeki değişim ; lgM'den lgG'ye dönüşüm gibi) oluşması için gereklidir. • CD21 reseptörü (CR2 kompleman reseptörü olarak bilinir ;
ayrıca
EBV tutunma bölgesine
karşılık
kullanılır
ve bu
bağlantı
gelir) mikroplar üzerindeki
rol alır. • CD81 reseptörü ; hepatit C ve plasmodium vivax için reseptördür kompleman ürünlerinin
tanınmasında
Total lenfositler içindekioranı
1 Sınıf
Antijen reseptör ve
Fonksiyon
Fenotip marker
spesifikliği
Kan
Lenf nodu
Dalak
%
%
%
5-20
20-25
40-45
2-3
3-5
7-10
1-3
Nadir
Nadir
B lenfositler Fc reseptör Folliküle B
Antikor üretimi
Yüzeylg
Marjinal zon
Antikor üretimi
Yüzey lg
lgM+
B hücreler
-Hızlı
Yüksek lgM üretimi
CD27+
hücreler
Class il MHC CD19+ CD23+
B-1 hücreler
ve erken antikor üretimi
lgM+
Antikor üret imi
Yüzeylg
-Hızlı
Yüksek lgM üret imi
ve erken antikor üretimi
CD43+ CD20+ CD27+ CD70-
Plazma hücreleri Belli bir antijene
karş ı
spesifik antikor üretme k için
B lenfositlerinin folikü l merkezlerindeki Plazma hücreleri
t a rafından
ö zelle şmiş
B lenfosit leridir.
seleksiyonl a rı so nra sı seçi lm iş
üretilen antijene
karş ı
B lenfo sit lerden
ol u ş urlar .
spesifi k karakte rdeki immünglobül in molekülünün
variable (deği ş ken) kısm ı sabit kalarak, sadece a ğ ır zincirini deği ş tirerek ay nı antije ne karş ı akut iltihapta ürettiği lgM tipi antikor yerine kronik iltihapta antikorun lgG versiyonunu üretirler ; bu dönüşüm
antikor switching olarak
adlandırılır.
Plazma hücreleri mitotik yeteneği olmayan hücrelerdir ve kemik iliğinde normal kişilerde %5' in altında bulunurl ar.
Plazma hücreleri daima dokularda bulunur; dolaşan kanda plazma hücresi bulunmaz.
Plazma hücresi
PATOLOJİ
NK hücreler i
Dolaşan
kandaki lenfositlerin %10-lS ' ini oluştururlar.
NK hücrelerin belirlenmesinde CD56 ve CD16 kullanılır.
Normal lenfositlerden daha büyüktürler ve
sitoplazmalarında azurofılik
granüller (lizozom keseleri)
içerirler . T ve B lenfositlerinin aksine (bu lenfositler adaptif immünited e rol
al ır l ar)
akut cevapta ve
doğal
immünitede rol alırlar NK hücreleri antijenler için büyük oranda
NK hücreleri ; streste ortaya
çıkan
farklılık
taşımazlar .
gösteren klonalite reseptörleri
molekülleri , infekte hücreleri ve DNA
h a s a rl ı
hücreleri tanıyıp bunlara
saldırabilirler.
Normal insan hücrelerinde bulunan MHC klas 1 reseptörleri NK hücreleri için bir inhibitördür ve bu hücrelere
saldırmalarını
NK hücresi Büyük granüllü lenfosit
önler.
İmmünglobülinlerin Fc kısmına karş ı reseptör ta ş ır l a r (bu reseptö r CD16 olarak bilinir ) ve bu sayede lg ile işaretli
hücrelere
saldırırlar.
NK hücreleri , öncesinde saldırarak
duyarlı
hale gelmedikler i virüsle infekte hücreler ve tümör hücrelerine direkt
öldürebilirler. NK hücreleri Hücre ö ldürür
Hücreye saldırmaz
KIR; Killer cell İmmunoglobulin-like Receptors
KAR; Killer Activation Receptors;
ANTİJEN SUNABİLEN HÜCRELER Monosit / makrofaj grubu
Kemik iliğinde
iliğinde
miyeloid seri
tarafından
üret ilen,
olgunlaştığında
promonoblast , monoblast ; periferik kan
(histiyosit) olarak
kan
dolaşımına
verilen hücrelerdir . Kemik
monosit; dokuya
geçtiğinde
ise makrofaj
adlandırılırlar.
Makrofajlar tüm organlarda ve bağ dokusunda Monosit (veya makrofaj) koloni üretimleri
dolaşımında
uyarıcı
yaygın
olarak bulunur.
faktör (M-CSF)olarak
adlandırılan
bir sitokin
tarafından
kemik
uyarılır.
Makrofajları
- Sitotoksik: Fagosite ettiği hücreleri yok edebilirler - Antijen sunma aşırı duyarlılık
reaksiyonunda da rol
alırlar;
granülom formasyonunun temel hücresidir
- Sitokin üretilmesi: INF-a ve INF-~; IL-1; IL-6; IL-8; IL-12; TNF-a
- Granülomlar ve yabancı cisimler çevresinde
(lJ Monosit
belirlemek için CD68 kullanılır
Makrofajın fonksiyonları;
- Tip dört
iliğinde
birleşerek
dev hücrelere
dönüşebilirler
©
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
IL-2, IL-12, TNF, IFN-y: makrofajların dev hücrelere Yara iyileşmesini fibrozis yönünde
dönüşümünü uyarır
uyarırlar
• Dokuya geçen makrofajlar antijen ile karşılaşıp aktive olduklarında aktive makrofaj, granülom yapısına katıldıklarında epiteloid makrofaj (epiteloid hücre, epiteloid histiyosit) ya da histiyositik dev hücre formunu
alır.
• Dokuya geçen makrofajlar diferansiye olur ise antij en sunma yeteneklerini kullanarak çevrelerinde yakaladıkları ve fagosite ettikleri antijenleri MHC klas il reseptörleri ile CD4(+) T hücrele rine antijen sunarlar . • Makrofajlar tipik olarak mikroplara nötrofiller kadar hızlı tepki verirler, ancak makrofajlar iltihap alanında daha uzun süre hayatta kalırlar . Dolayısıyla
makrofajlar , bir enfeksiyon ba ş ladıktan birkaç gün sonra nötrofil hakimiyeti sonrası süreçte olay yerinde baskın hücre haline
gelirler .
Makrofajlarm diferansiasyonu Kemik
iliği
Doku
Kan
Aktive makrofaj Aktive makrofaj
Epiteloid hücreler (epiteloid makrofaj) Dev hücreler
Promonoblast Monoblast (kök hücre)
Monosit
Mikroglia (beyin)
Makrofaj
Kupffer hücresi Diferansiye makrofaj
(karaciğer)
Alveoler makrofaj (akciğer) Osteoklast (kemik) Mezangial hücre (böbrek, glomerül)
Makrofajların
alt grup l arı
Makrofajlar TLRve INF y ile
u yarı l d ı k l ar ı nda
(klasik
yol; Ml) lizozomal enzimler (ROS, NO gibi ) ve chemokinler (IL-1, IL-2, IL-23) üreterek mikrop öldürme ve inflamasyon yönünde hareket ederler. Klsik makrofajlar CD14'ün yüksek hücre yüzeyi ekspresyonu,
CD16'nın
ekspresyon
eksikliği
ve
kemokin reseptör CCR2'nin ekspresyonu ile tanımlanabilir.
IL-13 ve
• Makrofajlar
IL-4 ile
uyarıldıklarında
ı
(alternatif yol, M2) IL-10, TGF-~ arginase, proline,
AOS. NO,
polyaminase
enzymes
iyileşmesi
üreterek
- fibrozis
anti-inflamatuar;
yönünde
hareket
yara ederler .
İnsanlarda klasik olmayan mono sitler , az sayıda kan
monositini
oluşturur
ve
yüksek CD16 seviyeleri
düşük
ve
CD14 seviyeleri ve kemokin
reseptörü
CX3CR1ile tanımlanır . • Makrofajları uyaran yüzey reseptörlerin en öem liler i Toll-like reseptörler (TLR)ve opsonin reseptörleridir (lg'lerin Fc kısımları gibi).
lysosoma\
ı
Microbiııidal
actions: phagocylosis and kmingof many bacterla and tung
ı
IL-1, IL-12, IL-23, chemoklnes
ı
lnllammaı1on
ı
Growth ıacı ors .
TGF-~
! Tıssoe
repair,
fıbrosis
l
IL-10, TGf'.P
! Anıl- nf lamrnaıoıy ettecıs
-®
PATOLOJİ
Makrofaj
Nötrofil -Kemik Kemik
Orijin
iliği,
kök hücre
iliği ,
-Dokuda
kök hücre
yerleşik
marofajlar ; yolk kesesi veya fetal
karaciğerdeki
hücreler (gelişmenin erken dönemlerinde) -inflamatuvar makrofajlar: günlerYaşam
1-2
süresi
-Dokuda Hızlı
yerleşik
Yeni gen transkripsiyonu Mikropların ,
Hızla
yıllar
Daha uzun süreli
süresi
Enzimatik aktivite
Fagositoz
makrofajlar ;
Yavaş
Kısa yaşam
Uyarana cevap
haftalar
gün
apoptotik hücrelerin , doku parçacıklarının, yabancı
fagositoz maddelerin uzun süreli fagositozu
Fagosite edilen mikrobun
Daha az kullanılır
Reaktif oksijen türleri öldürülmesinde
NO
Az ya da yok
iNOS' un traskripsiyonel aktivasyonu
Degranülasyon
Majör cevap
Baskın değil
Sitokin üretimi
Düşük
Başlıca
fonksiyonel aktivite, üretim büyük miktarda, sitokin
seviyede genlerinin transkripsiyonel aktivasyonu
NET (nötrofil ekstrasellüler
Hızla oluşur,
taps) formasyonu
bulunur
nükleer içerikle Yok
-
Lizozomalenzimlerin Belirgin
Daha az
sekresyonu
CTlA-4 (cytotoxlcT-lymphocyte-associated protein 4- CD152) CTLA-4, immün sistemde önemli bir, immünregülatuvar moleküldür. Makrofaj antijeni CD4+T lenfositi ne sunarken, makrofajın B7 reseptörü CD4+T lenfosit inin CD28 reseptörü ile bağ kurar ise oluşan immün cevap kuwetli olurken, B7, CTLA-4 ile ba kurar ise antijene hastalıklara
neden
yanıt baskılanır.
olduğu gösterilmiştir.
CTLA-4agonistleri CTLA-4antagonistleri
Abatacept • Romato id artrit Belatacept • Böbrek transplantasyonu lpilimumab • Melanom ve
diğer ağır
kanserler
CTLA-4' de gelişen
mutasyonların ağır
otoimmün
kök
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Dendritik Hücreler (DC'ler)
Doğal
ve adaptif
bağışıklıkta
rol alan, immün
reaksiyonları başlatabilen
ve T hücrelerine antijen sunabilen
-r,-
,ı,
hücrelerdir . DC'ler, mikrobiyal molekülleri tanıyan TLR'leri vardır ve fark l ı sitokinler üretir. DC'ler lenfoid dokularda, mukoza! epitelde ve organ parankiminde DC'lerin
çoğu
kemik
iliğinde
myeloid seride, monositlerden
Epidermiste bulunan bir DC türü Langerhans hücreler i, karaciğerdeki
embriyonik öncüllerden
gelişir
far kl ı
ya ygın
olarak bulunur .
r
'-.
bir prekürs ör den üretilir .
organizman ın ge lişimi sırasında
J
yolk kesesi veya fetal
• .
.:.
,,i,_
,~
.{
ve doğumdan önce der iye ye rl eş ir.
Dendritik hücre
Tüm DC'ler CD8 + ve CD4 + T hücreler ine ant ije nler sunmak için gerekli olan class I ve class il MHC moleküllerini
taşırlar.
DC'ler, fenotipik özelliklerine ve başlıca işlev lerine göre iki büyük alt gruba ayrılır.
mikropların
• Klasik DH'ler, epiteliyal alana giren
protein antijenlerini yakalamada ve bu antijenleri T hücrelerine sunmada rol alan DC'lerdir .
Epitheliyal ve lenfoid organlarda en çok bulunan DC alt kümesidir. Bağırsaklarda yerleşmiş ·DC'ler,
epitel hücreleri
arasında yerleşir
Epidermisdeki Langerhans hücreleri
diğer
Klasik DC'ler ayrıca iki ana alt gruba
ayrılabilirler;
hücrelerine sunmada
uzmanlaşmış
• Plazmasitoid DC'ler, virüslere dalağa taşı r lar.
Bu DC'lerin
yanıt
adları ,
ve lümendeki antijenleri yakalama
işlevi
görürler.
klasik DC'lere benzer özelliktedir. antjeni CD4+ T lenfositine sunmada
uzmanlaşmış
klasikgrup ve antijeni CD8 + T
çapraz-sunan(cross-presenting)grupdur. olarak tip 1 IFN üretir , kan yoluyla
taşınan mikropları
yakalar ve antijenlerini T hücrelerine sunmak için
akti vasyondan sonra plazma hücrelerine morfolojik olarak benzemeleri nedenlidir. Kemik
zamanda klasik DH'leri üreten prekür sörlerden
iliğinde, aynı
geli şi rle r .
Klasik (konvansiyonel)dendritik hücreler
Plazmasitoiddendritik hücre
C.ross-Presenting
Klasik CDllc
CDllc
BDCA-2 (CD303) BDCA-4 (CD304)
BDCA-1 (CDlc) BDCA-3(CD141)CLEC9A
Yüzey markerları Dectin 1 (CLEC7A)
TLR
Dectin 2 (CLEC6)
XCRl+
Değişken
Değişken
IRF4
IRF8
E2-2
IL-23
Tip 1 IFN
Adaptif bağışıklık : antijenlerin ve CD8 + T hücrelerine çapraz sunumu
Antiviral
CD123 Yüksek seviyede TLR7, TLR9
ekspresyonu Transcription factors Majör sitokin üretimi
IL-12 ve
diğerleri
-Doğal bağışıklık :
inflamatuvar sitokinlerin
kaynağı
Majör fonksiyon
-Adaptif
bağışıklık:
Antijenlerin
CD4 + T hücrelerine
değillerdir.
ve
bağışıklık :
erken
doğuştan
yanıt;
Antiviral T hücrelerinin
uyarılması
sunulması
• Folliküler dendritik hücreler (FDC'ler) olarak ilgili
yakalanması
yakalanması
adlandırılan diğer
bir hücre popülasyonu, dendritik hücre morfolojisine sahiptir, ancak DC'lerle
FDC'ler class il MHC moleküllerini ifade etmez ve kemik
iliğinde
öncülerden
üretilmemişlerdir (olasılıkla
mezankimal
kökenlidirler). FDC'ler sadece lenfoid foliküllerde bulunurlar; buralarda lenfoid mikro-arşidektürü organize ederler ve germinal merkez B hücrelerinin seleksiyonu için antijen sunumuna
katılırlar .
PATOLOJİ
Makrofaj ve dendritik hücreler
arasındaki
Dendritik / Langerhans hücreleri
Monosit / makrofaj sistemi hücreleri
CD1a(ve Langerhanshücreleri için langerin, CD207)
CD68
Marker
MHCclass 1 (HLA A, B, C)
MHCclass 1 (HLAA, B, C)
MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)
Antijen sunma
MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)
CD1 (a, b, c)
Peptid (8-30 AA)
Sunulan antijen
farklar
Peptit (8-30 AA); glikolipit
Fagositik hücrelerde (Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofıller ve eozinofıller) mikrop öldürme süreci 1. Yabancının ya da patojenin tanınması - Mannoz ve scavenger (çöpçü) reseptörler: Mikrobiyal hücre duvarı üzerinde bulunan glikoproteinler ve glikolipidlerin terminal mannoz ve artıklarını tanırlar.
fukoz
Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yok - Opsonin reseptörleri: Yabancı hücre üzerinde oluşturulan işaretleyicilerin tanınmasını sağlar.
Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur - Tool-like reseptör (TLR): Fagositik hücrelerde ilk karşılaşılan antijeni tanıma amacı için gelişmiş bu reseptörler "pattern-recognition
receptors" (antijenik Farklı
yapıyı ,
insana ait
olmayanı tanıyabilen
reseptörler) olarak bilinirler.
TLR grupları insanda özellikle lipopolisakkaritlere (LPS) karşı hücresel yanıtın oluşumunda temel rolü oynarlar. TLR makrofaj hücre
yüzeyinde CD14 ile bir arada çalışır .
Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yoktur - Different seven-transmembrane
formilmetionil
artığı
içeren
kısa
a-helical reseptörler (G-protein-couplet
peptitlere
reseptör): Tüm bakterilerde
hücre yüzeyinde bulunan N-
bağlanır .
Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur 2. Fagosite edilen materyelin bir vakuol yardımıyla sarılması (engutfıng) 3. Fagosite edilen partikülün öldürülmesi ve/veya parçalanması
- Nötrofillerde NADPH oksidaz sistemi
tarafından
üretilen H202 mikrop ö ldürmede en çok
- Nötrofillerin azurofilik granüllerinde bulunan miyeloperoksidaz (MPO) enziminin
yardımı
kullanılan ajand ır
ile CI gibi halidlerin
bulunduğu
ortamlarda; H202,
hipoklorid radikallerine (HOCI; hipoklorid) dönüştürülür; bu nötrofiller tarafından üretilen mikrop öldürmede kullanılan en kuwetli ajandır - Makrofajlar iNOS üzerinden reaktif nitroje intermediatelerini üretir (reakt if nitrojen ara ürünleri); nitrik oksit (NO) olarak bilinen son ürün mikrop öldürmede makrofajlar tarafından yaygın olarak kullanılır; özellikle hücre içi üreyen bakterilere karşı en etkin ajandır.
Nötrofıl, eozinofıl, makrofaj, dendritik hücrelerde üretilen oksijene bağımlı olmayan ajanlar :
a-Bakteri permeabilite arttırıcı protein (BPI): Etkisini, fosfolipaz aktivasyonu , fosfolipid yıkımı ve mikroorganizmaların dış membranında artmış
permeabilite üzerinden gösterir .
b-Lizozim: Muramik asit-N asetil-glükozamin 'e bağlanan bir hidrolaz olup bütün bakter ilerin glikopeptid kılıflar ı üzerine etkilidir c- Laktoferrin: Nötrofillerin spesifik granülleri içinde bulunur, demire bağlı bir proteindir . d-Defensin: Arjininden zengin bir katyonik granül peptidi olup mikroplar için ve baz ı memeli hücreleri için sitotoksiktir. e-Major basit protein: Eozinofillerde bol miktarda bulunan katyonik prote in olup sınırlı bakterisidal etkiye sahiptir; fakat özellikle pek çok
parazit için sitotoksiktir .
f. Cathelicidinler: Antimikrobiyal bir protein. g-Elastaz gibi enzimler
TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ
- Nötrofillerde mikrop öldürmek için en fazla
kullanılan
molekOI; bir serbest oksijen radikali olan H202 'dir
- Nötrofillerde mikrop öldürmek için kullanılan en kuvvetli molekOI;bir serbest oksijen radikali olan HOCI'dir - Makrofajlarda en yOksek dOzeyde bulunan ve yOksek oranda hOcre içi bakteriler Clzerine etkin madde; NO'dur - Eozinofillerde en yOksek dOzeyde bulunan ve özellikle parazit öldürmede aktif molekOI;major basic protein - Ct>8 + T lenfositlerde mikrop öldürmede
kullanılan,
perforin / granzim sistemi
İnnate (doğuştan gelen) immün sistem reseptörleri
Lokalizasyonu İsim
Reseptörtipi
Hedef patojen
Etki
TLR-1,2,6
Bakteriyel lipopeptitler
TLR-2
Bakteriyel peptidoglycan
TLR-4
Lipopolisakkarit
aktivasyonu (NF-. B gibi)
TLR-5
Flagellin
Sitokinler, adezyon molekülleri,
İntrasellüler
TLR-3
DS RNA
antimikrobiyal enzimlerin
(endosomal)
TLR-7,8
SS RNA
TLR-9
Metillenmemiş
Ekstrasellüler
Tool-like reseptör (TLR)
NODl,
Transkripsiyon faktörlerinin
aktivasyonu CpG oligonükleotidler
Bakteriyel polisakkarit komponentleri
NF-. B sinyal yolu ile makrofaj aktivasyonu
NOD2 NOD-like reseptörler
i ntrasellüler
(NLR)
(sitoplazmik)
Mikrobiyal ürünler ve
NLRP-3
hücrelerden ortaya
hasarlı
çıkan
veya ölü
moleküller
(ATP, üri k asit, kristaller , reaktif oksij en ürünleri)
İnflamazom
NLRP-3+ adaptör proteinlerin procaspas 1 ile
IL-1 beta
RIG-like reseptörler (RLR)
Sitoplazmik
RIG-1, MDA-5
Vira! RNA
Mutasyon
Etki
TLRsinyal moleküllerini etkileyen mutasyonlar
Tekrarlayan,
İnflammasome fonksiyonunaetkili mutasyonlar
Atheroskleroz
ağır
bakteriyel infeksiyonlar
Gut
Tip 2 diabet
NOD 2 mutasyonu
İnflamatuvar barsak hastalığı
IL-12 reseptör defekti
Tekrarlayan intrasellüler bakteriyel infeksiyonlar
IFN-gammareseptör defısiti
(Mycobacterium gibi)
Majör histokompatibilitekompleks (MHC) kısa
kol
yerleşimli
genlerle belirlenir ve human lökosit antijen (HLA) sistemi olarakta bilinir.
HLA-A, HLA-B, HLA-C bölgelerinde
kodlanır
Bu genler kodominant olaraka eksprese edilir
• ClassI moleküller
Tüm nükleuslu hücrelerde bulunur; matür eritrositlerde bulunmaz Class 1 molekülü CD8 T lenfositleri ve NK hücreleri tarafından tanınır HLA-D bölgesinde kodlanır; üç alt bölümü bulunur HLA-DP, HLA-DQ ve HLA-DR
• Classil moleküller
Atijen sunan hücrelerde (makrofajlar ve dendritik hücre ve B lenfositler) bulunur Class 2 molekülü CD4 T lenfositleri tarafından tanınır
salınması
interferon üretimi
İnnate immün reseptörlerin mutasyonu nedenli hastalıklar;
- 6. Kromozom
bağlanarak
caspas
l ' i aktive etmesi; buna bağlı olarak
-®
PATOLOJİ
HLA ile
ilişkili hastalıklar
HLA-A3
Hemakromatosis
HLA-B27
Anklozan spondilit, Reither sendromu, postinfeksiyöz artrit
HLA-BW47
21 alfa hidroksilaz defekti
HLA-DR2
Multiple skleroz
HLA-DR3
Basedow-Graves hastalığı , sistemik lupus eritematosus
HLA-DR4
Romatoid artrit
HLA-DR3/DR4
Tip 1 diabetes mellitus
HLA-DR5
Hashimoto tiroiditi
HLA-DQ2
Çölyak hastalık
HLA-DQB1
Guillain-Barre sendromu
İLTİHABIN MEDİYATÖRLERİ Sistemik mediyatörler Kompleman
Karaciğerde
•
üretilirler ve
dolaşan
kanda inaktif olarak bulunurlar .
Hageman faktör ; kollajen , bazal membran ve aktive trombositler ile karşılaştığında aktive olur ve kinin
Hageman
sistemi (bradikinin) ve
faktör
pıhtılaşma
çalıştırır.
sistemini
Kinin sistemide görev alan kallikrein ; fibrinolitik sistemleri
(Faktör XII)
Fibrinolitik sistemde
başrol
çalıştırır
(plazmin)
oynayan plazmin ise C3 üzerinden kompleman sistemini aktive eder
Lokal mediyatörler 1- Histamin İltihap hücrelerinde patojen ile
Primer
karşılaşmadan
mediyatörler
sekret granüllerinde
2- Proteazlar: a- Kinaz
önce üretilir ve
b- Triptaz 3- Kemotaktik faktörler :
depolanırlar
a- ECF (eoz i nofil kemotaktik faktör) b- NCF (nötrofil kemotaktik faktör)
Sekonder mediyatörler
İltihap hücrelerinde antijenle karşılaştıktan
sonra üretilirler
Membran fosfo lipidlerinden
1- PAF
sentezlenirler
2-
Protein
yapıda olduklarından
Araşidonik
asit sistemi
3- Sitokinler ;
endoplazmik retikulum - golgi üzerinden
a- İnterlökinler
sentezlenirler
b- İnterferonler
İltihabın medyatörleri öncelikle sistemik ve lokal olmak üzere iki gruba ayrılır.
Sistemik medyatörler
karaciğerde
üretilir ve her an için
Lokal mediyatörler ise sadece iltihap Lokal medyatörlerin temel
kaynağı
alanında
dolaşan
kanda bulunurlar ; gerektiğinde ilt ihap alan ı nda aktive olurlar .
üretilir ve aktive olurlar.
mast hücreleridi r.
İki form lokal medyatör bulunur :
- Mast hücrelerinde önceden üretilip granüllerde depolanan , antijen ile
k ar ş ıla ştığında hızla
ortama
salınan
medyatö rler : Primer
medyatörler
- Mast hücrelerinde antijen ile karşılaştıkta n sonra üretimi başlayan , bu nedenle ant ijen ile karşılaştıktan bir süre sonra (5-20 dakika sonra) ortama
salınan
medyatörler : Sekonder medyatörler
•Primer medyatörler iltihapta ilk etkilerden sorumludur; ancak zayıf etkili moleküllerdir. •Sekonder medyatörler iltihapta geç etkilerden sorumludur; ancak kuwetli etkiye sahip moleküllerdir.
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Histamin
Histamin akut iltihapta rol alan bir primer mediyatördür . kaynağı
Dokularda histam inin temel
Sqli)lsfor
mast hücreleridir fakat bazofiller , eozinofiller
degı:ınuladon
SlgnalsfOf actfv.atkırıot
ve trombositlerde de yoğun olarak bulunur. -Salınmaları ;
fiziksel
hasarı
ıt,osıtıo
lipaseA,
takiben , alerjik hipersensitivite
anafilatoksinler C3a-C5aüzerinden
gerçekleşir, ayrıca
ve sitokinler (IL-1, IL-8) de histaminin
salınmasını
reaksiyonlarında
ve
nöropeptitler (ör. Madde P)
tetikleyeb ilir .
Tipik etkisi arteriollerde vazokonstriksiyon , postkap iller venüllerde vasodilata syon ve endotel hücre kontraksiyonu sonucu vasküler permeab ilite ve hiperemiye yol
art ı şı ,
ödem
MEMBRANE PHOS PHOUPIOS
GRA NULE CONTE NT S • Hista ml ne
oluşumu
/\
• Proteases
açmasıdır .
N achidonic acld
Bradikininin
temel
Pr~aodln
etkisi düz kas kontraks iyonu , vazodilatasyon ve
Leuk ocyte lrıftllraöon
Epilrepohalde buunanmediyat6rlerhangileridir ...
• Anti-fnflamotuor etklll sıtokln ve maddeler ... IL4IL10 -IL13 - TGF (transforme edici büyüme faktörü)
Histamin, Serotonin , Lizozomal enzimler
• Pla%makaynaklı
beta-lipoksin-balık yağı
medfycıtörler hcıngflerldlr . ..
Kompleman,kinin, koagülasyonsistemi
•
Hlıtomfnfn
etkileri... Vazodilatasyon, bronkokonstrüksiyon, damar permeabilitesinde artış
• Serotonfnn bağ dokudcldetkisi... Fibroblastlardan kollajen sentezini
•
Prostcıglandfn
artırarak
fibrozis yapar.
• Serbest oksijen radfkolf oluıumundan sorumlu enzim... NADPH oksidaz • Dcımar çcıpıncı ve cıgregasyOM etkisi PGI2ne aynı olanmcdlyatör ... Nitrik oksit (NO) • NO'nun d0%kas gevşemesi sağlama mekanizması ... guanilat s i klazı aktive ederek ve cGMP'yi
erin (PG) f onkılyorılcırı neferdir. ..
Vazodilatasyon, damar geçirgenliği
artışı, ağr ı
membranı klJkenlf a9re9cın ve vcı%okonstrakt6r medfycıtlr ... Tromboksan A2
• Trombosft
• Her şeyi kasanınediycıt6rler ... Lökotrienler (LT) • Antf•lnftcımatuar olan16kotrlen ... Lipoksinler • eıkosonold erden vazodilcıtasyon yapcınlcır... PgI2 (Prostasiklin) , PgE1, PgE2, PgD2
oksijen ve NADPH
• NO'nunlnfkunasyondakf rola... antimikrobiyal ve septik
TXA2
drenaJı
ycıpcın
...
yapan... PgF2-
• Mast hOcrelerlndekl anaprostcıglondfn ... PgD
• Vuodilotosyon, YCl%Okonıtr0ksiyon, bronkospozm, cıgregasyon yapcın mediycıtör ... PAF (Platelet aktive edici faktör)
• HOcrcınembranı k8ketıff lnflamasyon medlycıtSrlerf ••• PAF ve araşidonik asit metabolitleri
• Sitokinler fçfn; Otokrfn etki... kendi hücresini Pcırcıkrfn etki... komşu hücreyi Endokrinetki... uzak organın hücresini etkiler
• IL•l
(fnterllkfn-l)'fn glrcvlcrl... Lökosit aktivasyonu, akut faz reaktanları oluşumu, endojen pirojen, endotel aktivasyonu, yüksek dozda endotelde lizis yapar dfmcntasynu artıran
Prostaglandinler (Hiperaljezik) Pıhtılaşma
w kinn slsteft'ı nf hcıngf molckdbaşlatır ...
Hagemanfaktörü (FXII)
• PIC1%tnlnoJcnl plcızmfnc hangimolckatd6tı(lşt(r(i- ... Kallikrein
• PICl%ffllnln etkileri. .. 1- Fibrini parçalar (Vasküler permeabiliteyi artırır) 2- C3a yı aktifler (Anaflatoksin) , 3- Hagemanfaktörünün aktivitesini daha da artırır . Vazodilatasyon,
bronkokonstrüks iyon, ağrı yapar.
• AlctiveHcıgemcın
fcıkt6ran
tctlkfcdl§f istemler...
Kinin sistemi, pıhtılaşma sistemi , fibrinolit ik sistem , komplemansistemi
• Komplemanistemininaktlvasyonçeşitleri ... Klasik
alfa
•
sorumlu mediyatördür .
• BrodlkinJn ctkflerf... PgE2
Lipoksin
• Elkosanoldluden cıkö% h
şok oluşumundan
• Hemlnflama1'uar hemde antf-lnflamatucır etkinliği olantnedfycıtör... NO • A§rı yapanmedlycıt6r er... Bradikinin, Substans P, •
• Eikosanoldlerden damarsal geçirgenlik artışı ycıpaıılcır ... LTC4, LTD4, LTE4, PgD2, PgE2 • Eikosanoidlerdenkemotcıksis, llJkosltade%fonu yapancır... LTB4, HETE • Elkosonoid erden tromboılt cıgregasyonu ycıpan ...
dan ınolekatlcr... L-arJlnin ,
• NO geçen
(Kronik lenfositik lösemi)
artışı
mekanizması . ..
· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromunaeşlik eden maligniteler... endometrium, mide, over, üreter, beyin, ince bağırsak, hepatobiliyer sistem, pankreas ve deri kanserleri
E6 geni P53, E7 geni Rb inhibisyonu yapar.
· EBV (Epstein-Barr virüsü) kanser oluşturma mekanizması. .. latent membran proteini-1 (LMP-1)
· Kolonkanserininen sık sendromikformu... Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu (HNPCC) Sendromu
ve bcl-2 gen ekspresyonu
· HBV (Hepatit B virüs) kanser oluşturma mekanizması. .. X proteini · HHV (Human herpesvirüs)-8 tümör oluşturma mekanizması ... TAT mutasyonu · Karsinogenezgenetik mekanizmaları ...
· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromundaaltta yatan moleküler mekanizma... DNA tamir genleri olan MSH2 ve MLHl genleri bozuktur
·
·
3) Apoptozisi düzenleyen genlerde mutasyon
KML (Kronik miyeloid lösemi) (bcr-abl)
· t( 11 - 22 ) translokasyONJ hangitümördebulunur . .. Ewing sarkomu
skuamöz hücreli karsinomu
· Paraneoplastik hipoglisemi hangi tümörlerde görülür... Fibrosarkom, hepatosellüler karsinom ve hemanj iyoperisitoma
· Paraneoplastikpolisitemihangitümörlerdegörü1ür . .. Renal hücreli karsinom, serebellar hemanjiyoblastom ve hepatosellüler karsinom
· t( 14 - 18 ) translokasyonuhangitümördebulunur... Foliküler lenfoma (bcl-2 gen ekspresyonu)
· ERB-81 overekspresyonu hangi kansere neden olur... Skuamöz hücreli akciğer karsinomu · Siklin D translokasyonu hangi tümörde bulunur. ..
· Paraneoplastik
Mide kanseri, meme lobüler kanseri
· BRCA-1ve BRCA-2fonksiyoraı ... DNA onarımı yapan tümör supresör genlerdir .
· Myc geni hangi kromozomdabulunur... 8 · Abl geni hangi kromozomdabulunur... 9 · 11. kromozomda bulunan genler ... WT, Beta-
aneminin
görüldüğü
tümör . ..
Timoma
· Epitelyal tümörlerde hangi filament
pozitiftir ...
Sitokeratin
Mantle hücreli lenfoma
· c-kit mutasyonuhangi tümöre neden olur... GİST · e- cadherin mutasyonuhangi kansere neden olur...
Akciğer küçük hücreli karsinomunun yaptığı paraneoplastik tablolar... Cushing sendromu,
· Paraneoplastik hiperkalsemi hangi kanserde görülür... PTH benzeri peptid salgılayan akciğer
Burkitt Lenfoma
t(9-22) translokasyonu hangi tümörde bulunur...
tümörlere karşı sawnrna mekanizmaları ...
Uygunsuz ADH (anti-diüretik hormon) sekresyon sendromu, Eaton-Lambert myastenik sendromu
4) DNA tamirinden sorumlu genlerin mutasyonu
· En sık genetik geçişli tiimör ... Retinoblastom · t( 8 - 14) translokasyonuhangitümörde bulunur...
Konağın
Sitotoksik T lenfositler, NK (natürel killer) hücreleri, makrofajlar , hümoral antikorlar
1) Protoonkogen mutasyonları 2) Tümör supresör gen mutasyonu
hastalık ...
Herediter non-polipozis kolon karsinomu sendromu (Lynch sendromu)
· HTLV(İnsan T hücreli lenfoma virüsü)-1 lenfoma etki mekanizması ... T AX proteini mutasyonu ve IL-2
talasemi
karsinomu
3) Bloom sendromu
· İyonize radyasyonun en sık yaptığı tümör . ..
artışı
kolon
2) Kseroderma Pigmentozum
Anjiyosarkom
· Papillomavirüsün kanser oluşturma
non-polipozis
çıkan
· Kas tümörlerinde hangi filament pozitiftir . .. Desmin
·
Mezenkiınal
tümörlerdehangifilaınent pozitiftir . ..
Vimentin
· Vaskülerneoplazilerigösteren markırlar ... vWF (von willebrand faktör), CD 31, CD 34 ve lektinler
· Hemsitokeratinhemvimentinile boyanantümörler... Sinovyal sarkom, menenjiom, mezotelyoma
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 8.
ÇIKMIŞ 1.
Erkekte en hangisidir?
sık
SORULAR
görülen
kanser
B) Mide
2.
Doğru
9.
cevap: A
viral
cevap: A
C) Kolanjiyokarsinom
cevap: A
İyonize radyasyonun neden oldugu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde, aşağıdaki genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar? A) c-abl C) c-myc
Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hepatoselüler karsinom
hangisinin
B) Akciğer kanseri D) Nazofarenks kanseri E) Karaciğer kanseri
A) Lösemi C) Deri kanseri
3.
Akciğer
Benzen, aşağıdaki neoplazmlardan etiyolojisinde rol oynar?
Doğru
gelişiminde,
D) Mesane E)
Doğru
neoplazmlardan hangisinin ajan etiyolojik faktör olarak rol alır? A) Primer efüzyon lenfoması B) Renal hücreli karsinom C) Ependimom D) Kara ciğer anjiyosarkomu E)Pankreas adenokarsinomu
aşağıdakilerden
A) Prostat C) Kolon
Aşağıdaki
B) k-ras D) p53
Doğru
B) Hepatoselüler adenom
D) Kavernöz hemanjiyom E) Hepatoblastom
cevap: E
10. BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu sonucu apoptozisin engellenmesinin önemli rol oynadığı neoplazm aşağıdakilerden hangisidir?
A) Burkitt lenfoma
B) Wilms tümörü C) Kron ik miyelositik lösemi D) Foliküler lenfoma E) Nörofıbromatozis tip 1
Doğru
cevap: D
E) bcl-2 Doğru
4.
cevap: D
Ultraviyole
ışınlarının
aşağıdakilerden
A) B) C) D) E) Doğru
5.
kanser hangisidir?
yapıcı
en önemli etkisi
Apoptozu inhibe etmesi ONA da pirimidin dimerleri oluşturması Hücrede latent virusları aktive etmesi Kök hücreleri proliferasyona zorlaması Hücre farklılaşmasını inhibe etmesi
cevap: B
A) Human Herpes 8 B) Epstein-Barr virusü C) Herpes zoster virusu D) Human papilloma virusu E) insan immun yetmezlik virusu
6.
hangisi sinonazal papilloma etkenidir?
Doğru
7.
insan T hücreli lösemi virüsü Human papilloma virüs Polyomavirüs Herpes simpleks virüs
cevap: B
Aşağıdaki
tümörlerden hangisinde RET protoonkojen mutasyonu görülme sıklığı yüksektir?
A) B) C) D) E) Doğru
Akciğerin
küçük hücreli karsinomu Tiroidin medüller karsinomu Memenin bazal benzeri invaziv karsinomu Ailesel nonpolipozis kolon adenokarsinomu Gastrointestinal stromal tümör
cevap: B fazı geçişinde rol alan bir tümör doğan çocukta 6 yıl
supressör geni fonksiyonel tek allel ile içinde malign bir neoplazm gelişiyor. aşağıdakilerden
hangisi olabilir?
A) Böbrekte nefroblastom B) Akut lenfoblastik lösemi C) Serebellar astrositom D) Nöroblastom E) Relinoblastom Doğru
cevap: E
cevap: C
Aşağıdakilerden
hangisinin gelişiminde viral etki söz
konusu değildir?
A) Gastr ik MALTorna B) Sinonazal papillom C) Servikal in situ karsinom D) Nazofarenks karsinomu E) Hepatoselüler karsinom Doğru
Doğru
Bu neoplazm
A) Hepatit B virüsü B) C) D) E)
B) Tirozi n kinaz aktivitesi göstererek C) Trans kripsiyon faktörü gibi davranarak D) Büyüme faktörü reseptörü gibi davranarak E) Apoptozu inhibe ederek
13. Hücre siklusunda G1/S
cevap: A
Aşağıdakilerden
A) Büyüme faktörü gibi davranarak
12.
Kaposi sarkomu, malign lenfomalar ve multiple miyelomda rolü olduğu düşünülen virus aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru
11. Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu (t(9;22)) aşağıdakilerden hangisine yol açarak onkojenik sinyal oluşturur?
cevap: A
14. Aşağıdaki tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda, akciğer ve kolorektal kanserlerde kemoterapi ve radyoterapiye direnç görülür?
A)RB C) WT-1
B) p53 D)BRCA-1 E) APC /p-katenin
Doğru
cevap: B
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
15.
Aşağıdakilerden
yapan süpresör
hangisi hücre içi sinyal yolu inhibisyon genlerden biridir?
22.
baskılayıcı
A) NF-1 C)Rb
adenokarsinoma
16.
Aşağıdaki
tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromasitoma ve böbrek kistlerine eşlik eder?
Doğru
B) WT-1
C) NF-1
D)APCE) RB
Doğru
Doğru
24.
C) Sinyal iletimi D) Hücre siklus kontrolü E) Hücre adezyonu
19.
Aşağıdakilerden
Doğru
B) ONA onarım bozukluğu C) ONA yıkımının azalması D) ONA yıkımının artması E) Protein sentezinin bozulması
25.
hangisinde ONA
onarım mekanizmaları
değildir?
Aşağıdaki
Doğru
cevap: E aşağıdaki
Gardner sendromu Ailesel adenomatöz polipozis sendromu Peutz-Jeghers sendromu Tüberoz skleroz Herediter nonpolipozis kolorektal kanser sendromu
hangisinin gösterilmesi
cevap: A
ÇALIŞMA
SORULARI
cevap : E
Aşağıdaki
neoplazmalardan hangisi saf eritroid hipoplazi, hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülür?
Batarya imal eden bir fabrikada çalışan bir işçi son zamanlarda pollaküri , oligüri ve idrar debisinde azalma şikayetleri ile geliyor . Bu hastada en
A) Embriyonel rabdomiyosarkom B) Akciğerin küçük hücreli karsinomu C) Karsinoid tümör D) Renal hücreli karsinom E) Timoma Doğru
yöntemle
D) Kalsitonin E) Nöroflament
hangisiyle
1. 21.
ayırıc ı tanısında
yardımcıdır?
Doğru
Doğru
cevap: E
A) Sitokeratin B) Vimentin C) Oesmozom
ilişkilidir?
A) B) C) D) E)
flamentlerden hangisi karsinom kökenlidir?
26. Karsinom ile lenfomanın immünohistokimyasal
D) Ataksi telenjiektazi E) Familya! adenomatöz polipozis
20. DNA onarım genlerindeki mutasyonlar gastrointestinal polip hastalıklarından
cevap : B
A) Aklin B) Oesmin C) Miyozin D) Vimentin E) Keratin
cevap: B
A) Kseroderma pigmentozum B) Fanconi anemisi C) Bloom sendromu
Doğru
gözlenen kanserlerde, (CEA) düzeyleri en
C) Testis D) Böbrek E) Karaciğer
aşağıdakilerden
A) RNA defekti
detektif
hangisinde antijen
A) Larinks B) Kolorektal bölge
cevap: A
Aşağıdakilerden
cevap: B
karsinoembriyonik yüksektir?
18. Kseroderma pigmentozumdaki patoloji hangisidir?
Doğru
aşağıdakilerden
A) Glial hücre B) Hepatosit C) Trofoblast D) Rabdomiyoblast E) Kolon epiteli
cevap: A
A) ONA onarımı B) Apoptoz
cevap: A
23. Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür?
17. Meme kanseri ile ilişkili BRCA-1 ve BRCA-2 tümör baskılayıcı genlerin temel etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru
hangisi gastrointestinal edebilen deri lezyonudur?
D) Psöriazis E) Bowen hastalığı
Cevap: A
A) VHL
eşlik
A) Akantozis nigrikans B) Lökoplaki C) Aktinik keratoz
B) P53 D) WT-1 E) BRCA- 1
Doğru
Aşağıdakilerden
cevap: E
olası
kanser ve etken element hangi
doğru verilmiştir?
A) Vinil klorid - Renal anjiyosarkom B) Benzen - Testiküler lenfoma C) Krom - Prostat kanser i D) Kadmiyum - Prostat kanseri E) Asbestoz - Mesane kanseri Doğru
cevap: D
şıkta
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 2.
Aşağıdaki
lezyonlardan hangisi premalign ~?
11. En
A) Seboreik keratoz
B) Lökoplaki C) Eritroplaki D) Solar keratoz E) Displastik nevüs Doğru
A) B) C) D) E)
cevap: A
Doğru
3.
Tax proteini ve IL-2 artışı ile kanser yapan virüs aşağıdakilerden hangisidir? A) HCV
Doğru
4.
B) HPV
sık
görülen paraneoplastik hangisidir?
endokrinopati
aşağıdakilerden
C) HBV
D) EBV
Hiperkalsemi Cushing sendromu Uygunsuz ADH salınımı Karsinoid sendrom Polisitemi cevap : B
12.
E) HTLV-1
1. Menenjiom il. Sinovyal sarkom 111.Malign melanom iV. Mezotelyoma
cevap: E
Aşağıdaki
protoonk ogenlerden hangis inin mutasyonu MEN-2A send romunda öneml i rol oynar?
A) PTEN Doğru
B) RET
C) C-Kit
D) C-myc
Aşağıdaki
tümörlerden hangisi hem sitokeratin hem de vimentin ile immünhistokimyasal olarak(+) boyanır?
E) ERB-B1 A) Yalnız 1 C) llve iV
cevap: B
B) Yalnız il D) 1, llve iV E) 1, il ve 111
5.
Aşağıdaki
protoonkogen
işlevlerinden
hangisi
doğru
değildir?
A) Hepatosit büyüme faktörü- Büyüme faktörü
B) C) D) E) Doğru
6.
E) Siklin-D
D)Abl
cevap: B
Aşağıdakilerden
sonucunda
hangisi
PTEN
geni
mutasyonu
oluşabilir?
A) Mide kanseri B) Mesane kanseri C) Endometrium kanseri D) Over kanseri E) Wilms tümörü Doğru
8.
cevap: C
Akustik nörinom, menenjiom ve multipl nörofıbromların bir arada bulunduğu bir hastada aşağıdaki tümör süpresör genlerden hangisinin mutasyonu söz konusudur? A)VHL
Doğru
9.
B)RB
C)APC
D) WT-1
genlerden hangisi apoptozisi
A) P53
B) Bcl-2
C) Bax
D) Bad
azaltır?
E) Bcl-XS
cevap: B
10. OD geçen hangisidir?
ONA tamir
A) Lynch sendromu B) Ataksi Telenjiektazi C) Bloom sendromu D) Fanconi anemisi E) Kseroderma pigmentozum Doğru
E) NF-2
cevap: E
Aşağıdaki
Doğru
cevap: A
bozukluğu
durumların
hangisinde biyopsi materyali
koyulmamalıdır?
fragmanları içeriyorsa B) Elektron mikroskobisi bakılacaksa C) Metastaz - primer ayrımı yapılamıyorsa D) invazyon derecesi araştırılacaksa E) Doku primeri bilinmeyen yumuşak doku kitlesi ise
nükleer regülatör genlerden hangisinin mutasyonu özellikle küçük yuvarlak mavi hücreli tümörlerin oluşmasına neden olabilir? C)Jun
Aşağıdaki
A) Doku kemik
cevap: D
B) Myc
cevap: D
%10'Iuk formaline
Aşağıdaki
Doğru
7.
13.
RET- Büyüme Faktör reseptörü Erb-B2- Büyüme Faktör Reseptörü Jak-Hücre siklus regülatuvar proteini ABL- Sinyal iletim proteini
A) Fos
Doğru
aşağıdakilerden
Doğru
cevap: B
D
ÖDEM VE TROMBUS
PATOLOJİSİ
Ödem oluşumunda rol oynayan mekanizmalar - Konjestif kalp yetmezliği (en sık neden) Bozulmuş dönüş
a- Yüksek kan hidrostatik
- Konstriktif perikardit
venöz
- Asit
nedenli
(karaciğer
sirozu)
- Venöz obstrüksiyon veya
basıncı
eksternal
bası ,
bası;
tromboz, derin venöz tromboz,
alt ekstremite inaktivitesi
ısı
Arterioler dilatasyon
-
nedenli
- Nörohumoral disregülasyon
Protein kaybettiren glomerülopatiler (nefrot ik sendrom) b- Düşük plazma onkotik basıncı (hipoproteinemi)
Karaciğer
azalması ,
sirozu (albümin üretiminin
Malnütrisyon (yetersiz
alım
asit)
ya da kayıp)
Protein kaybettiren gastroenteropatiler İnflamasyon
Neoplastik Postoperatif c- Lenfatik obstrüksiyon (lenfödem)
Postradyasyon nedenli Lenfatik
dolaşımın bozulmasına
sekonder gelişir
Filariyazis, meme karsinomunun deri portakal
kabuğu
altı
lenfatikleri invaze etmesi
sonrası gelişen
(peau d'orange) görünümü tipik örneklerdir
Renal yetersizlik
durumlarında aşırı
tuz verilmesi
Sodyumun artmış tubüler reabsorbsiyonu d- Sodyum ve su tutulması
Renal hipoperfüzyon Artmış
renin , anjiotensin , aldosteron sentezi ile beraberdir.
Akut inflamasyon
e- İnflamasyon
Kronik inflamasyon Anjiogenezis
gelişen
bölgelerde (granülasyon dokusu gibi) ödem izlenir.
-Ödem en sık subkutanöz dokuda izlenir
Hlperemive koqJesyon Hiperemi: Dilate arter, arteriol ve kapiller yataklardan geçen kan miktarında Hiperemi gelişen bölge kırmızı renk alır; iltihap bu tablonun bir örneğidir.
artışı
ve kan akımında
azalmayı tanımlar.
Konjesyon: Pasif hiperemi olarak da bilinir, temel neden bozulmuş venöz drenaj sonucu venler, venüller ve kapillerlerde kanın göllenmesi ile karakterizedir. Bu alanlarda, eritrositlerde hemoglobinin indirgenmesi sonucu mavimsi renk değişimi izlenir; buna siyanoz adını verilir - Lokal konjesyon: İzole venöz obstrüksiyonda gelişir; - Trombofilebit - Tansiyon aletinin
şişirilmesi
sonucu kolda
- Sistemik konjesyon: İki önemli formu vardır;
(§-
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Sol kalpyetmezllği İlk klinik bulgusu dispnedir ve akciğerde konjesyon gelişimi ile karakterizedir.
-Akut pulmonel konjesyon (erken evre) -Kronik pulmonel konjesyon (ileri evre; alveolar septalarda kalınlaşma; fıbrozis; alveollerde hemosiderin yüklü makrofajlar - kalp -Akciğerde yaygın
Sağ
hatası
hücresi -)
hemosiderin birikimi ve fıbrozis; akciğerin kahverengi dönemi olarak adlandırılır (son evre)
kalpyetmezliği
İlk klinik bulgusu ödem (hasta ayakta ise pretibial; yatıyor ise sırtta ödem)
Tüm vücutta konjesyon izlenir ancak en ağır etki karaciğerde saptanır. -Akut hepatik konjesyon; zon 3 (santral bölge) yerleşimli hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma -Kronik pasif konjesyon; zon 3'deki hepatositlerde nekroz, zon 1-2'deki hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma gelişir
bu aşamada "nutmeg" veya "muskat" karaciğer olarak adlandırılır
-Uzun süreli konjesyonlarda son aşamada "kardiyak siroz" gelişir Hemoraji: • Peteşi: 1-2 mm çaplı kanamaları tanımlar.
- Düşük trombosit sayısı, trombosit fonksiyon bozukluğu (en sık, en tipik neden) - Lokal olarak intravasküler basınç artışı (konjesyon gibi) - Nadiren pıhtılaşma faktör defektlerinde izlenir . • Purpura: Çapı 3 mm ' den büyük ya da eşit olan kanamaları tanımlar.
- Vaskülitler (en sık, en tipik neden) ; özellikle lökositoklstik vaskülit nedenli -Travma - Artmış vasküler frajilite, amiloidoz gibi • Ekimoz: 1-2 cm. çapa ulaşan kanamaları tanımlar.
- Travma (en sık, en tipik neden) Hematom: Kanama doku içinde birikip kitle oluşturur ise hematom adını alır.
- Büyük damar rüptürleri (dissekan aort anevrizma rüptürü gibi) - Hemofili
Hemostaz A. VASOCON STRICTION Endot helıum
Ba semenı
Endothelin release causes vasoconstriction
8 . PAIMARY HEMOSTASIS membrane Aneriole smoolh muscle
! ==EE:iiZ
vasocons tricıi on
PATOLOJİ
C. SECONDARY HEMOSTASIS
0.
THROMBUS AND ANTITHROMBO TIC EVEN TS
Trappedneutrophil Trappedred
bloodceHs
Fibrin
Normal hemostaz silreci Hasar
•
Damarlarda vazospazm (endotelin ve nörolojik faktörler nedenli)
•
Endotel hasarı var ve kan ile kollajen karşılaşmış ise
•
Çevre endotellerde Weibel-Palade cisimlerinden salınan (histamin ve trombin nedenle) vWF'ün kan içine (ortama) atılması vWF'ün kollajen ile karşılaşıp ona sıkıca tutunması
•
Trombositlerin direkt kollajene (Glikoprotein Ia-Ila
reseptörü ile / adezyon) ya da tercihan vWF'e (Glikoprotein Ib-IX reseptörü ile / adezyon) yapışması; trombosit adezyonu (Primer hemostaz)
• • • • •
Trombosit kaynaklı tromboksan A2'nin salınımı ve hasarlı damarda vazokonstriksiyonun devam etmesinin sağlanması Trombositlerin üst üste yığılırken birbirlerine fosfolipit
bağlarla
(fosfolipid kompleksler) bağlanması
Trombositlerin adezyon sonrası aktive olarak granüllerini ortama salması (ADP ve Ca++gibi) ; (trombositin sekresyorıu) Kollajen ile karşılaşarak aktive olan Hageman faktör üzerinden başlayan pıhtılaşma faktörlerinin fibrine kadar ulaşan aktivasyonu ve trombositlerin üzerlerinde oluşan fibrine tutunmaları (Glikoprotein Ilb-Ilia reseptörü ile / agregasyon);
trombosit agregasyonu (sekonder hemostaz) Fibrin+ trombosit kümesinden oluşan pıhtının hasarlı bölgeyi kaplayan pıhtı gelişimi (Genellikle içine kan elemanlarını da alır) Pıhtının
Faktör XIIIa
•
retraksiyonu
ile çapraz bağlar oluşturularak fibrinin sağlamlaştırılması İnsolubl fibrin pıhtısının oluşumu
(trombüs) Damarın onarılması
ve
•
pıhtının
eritilmesi (t-PA ile)
• Trombüsün oluşum sürecinde trombositin yaptığı işlem primer hemostaz; pıhtılaşma faktörlerinin trombositler ardından yaptığı işleme ise sekonder hemostaz adı verilir .
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Primer ve sekonder hemostaz defektleri arasındaki farklar
Bulgu Travma sonrası kanamanın başlaması
Sekonder hemostaz defekti
(trombosit defektleri)
(plazma protein defektleri)
Hemen
Geç (saatler-günler sonra)
Yüzeyel (deri , mukozal membranlar , burun ,
Kanama alanı Fizik muayene
Primer hemostaz defekti
sindirim sistemi, genitoüriner sistem ) bulguları
Peteşi ,
ekimo z
Hematom , hemartroz
Aile hikayesi
Otozomal dominant
Tedaviye cevap
Kısa
sürede ; lo kal
Derin (eklem , kas, retroperiton)
Otozomal ya da X'e
basınç u ygulaması
etkil i
bağ l ı
resesif
Uzun sürede ; sistemik tedavi gerekli
Trombüsün gerektiği yerde gerektiği kadar yapllmas1m sağlayan faktörler
1
2
3
4
5
Bileşenler
Etki
Karaciğer tarafından
Endotel yüzeyinde faktör IXa, Xa, Xla ve Xlla'yı bloke eder;
üretilen ve dolaşan kanda bulunan antitrombin 111 , endotel tarafından üretilen ve endotel hücre yüzeyinde bulunan heparin benzeri moleküle sürekli bağlanır
Hasarlı bölge çevresindeki normal endotel hücrelerinin yüzeyinde bulunan trombomodülin , hasar alanında sürekli üretilen ve kalsiyum yardımı ile fibrime dönen trombin (faktör lla) ile bağlanır
Patoloji
Bu mekanizma normal endotel yüzeyinde trombüs gelişimini önleyen en önemli mekanizmadır Trombin-trombomodülin beraberliği kanda bulunan protein C'yi aktive eder ve protein C'de, faktör Va ve faktör Vllla ' yı yıkar
Bu mekanizma trombüsün hasarlı bölgeye sınırlı kalmasını sağlayan en önemli mekanizmadır
Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen PGlı ve NO
Vasodilatasyon Trombosit adezyonunu engellerler
Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen t-PA
Endotelin üzerinde eritir
Karaciğerde üretilen ve dolaşan kanda bulunan plazminojen ; Hageman faktör , t-PA ve trombin üzerinden plazmin 'e çevrilir.
Plazmin, pıhtı oluşum sürecinde fazladan üretilen tüm ürünleri yıkar
gerektiğinde
Trombinin hemostazsürecindekirolü - Fibrin oluşumu - Trombosit agregasyonu, TXA2 üretimini
uyarır
- Nötrofil adezyonu - Monosit aktivasyonu - Lenfosit aktivasyonu - Endotel aktivasyonu; t-PA, PGI2, NO üretimi - Monosit ve endotel hücrelerinden PDGF üretimin i arttırır·
damar düz kas roliferas onunu u ar
oluşan
trombüsü
Nefrotik sendrom hastalarında idrarla antitrombin 111 nedeni ile bu mekanizma verimli çalışamaz hale gelir ve hastalarda venöz trombüs gelişim riski artar atılan
Faktör V Leiden mutasyon hastalarında bulunan mutasyone faktör V, protein C'ye dirençlidir ; ve hastalarda protein C çalışmaz.
PATOLOJİ
Trombositler Yüzey reseptörleri Glikoprotein
lb-lX (Gplb-lX)
Trombositin vWF tutunmasını
Glikoprotein
llb-llla
Trombositin fibrinojene
Glikoprotein
la-lla (a2B 1)
(Gpllb-llla)
Trombositin kollajene
sağlar
tutunması
(adezyonda görev alır)
(agregasyondagörev alır)
tutunmasını sağlar
(adezyon)
Sitoplazmik özellikleri Faktör XIII Trombosit
Fibrini stabilize eder kaynaklı
endotel
büyüme faktörü
Endotel hücre proliferasyonunu uyarır · Adezyon molekülleri
taşır
bunlar; membranlanndaki P-selektin, fibrinojen, fibronektin
ve vWF, platelet faktör 4
Alfa-granülleri
· PDGF ADP, ATP, iyonize kalsiyum, histamin, serotonin ve epinefrin içerirler.
Delta-granüller
Defıcttnıcy:
Glanzmam th rombastlienıa
t --
Gpllb-llla ~ ı:cmpiex
Trombosit fonksiyon bozukluklan
Pıhtının gelişJın
sürecindetrombosttteüç temelaşama söz konusudur:
1- Trombosit adezyon: Her ne kadar trombositlerde direkt kollajene
bağlanma
reseptörleri (Gp la ve lla) varsa da
ve fıbronektine bağlanabilseler de vWF yardımı ile adhezyon (çok daha stabildir) çok daha önemlidir. Trombosit vWF'e Gplb reseptörü ile tutunur. Bu aşamada iki konjenital hastalık bilinmektedir: vWF eksikliği (hastalığı) ve trombositlerde vWF ile bağlantıyı kuran (ya da adhezyonu oluşturan) glikoprotein Ib reseptör eksikliği (Bemard-Soulier sendromu). Bu iki hastalık sonucunda trombosit adezyonu yani trombosit fonksiyonu bozulur ve bu nedenle kanama zamanı uzar ve kanama bozukluğu gelişir. Bernard-Soulier sendromu dev trombositlerin varlığı ile karakterizedir . • vWF eksikliği kanamaya neden olan en sık izlenen genetik hastalıktır. Çoğunlukla otozomal dominant geçişlidir. Trombositlerin vWF olmasa da kollajene ve fıbronektine tutunabilme yetenekleri olduğu için hastalarda ağır kanamalar izlenmez. Ancak laboratuar sonuçlannda hem kanama zamanı (trombosit fonksiyonu yani adezyonu bozuk) hem de PTT'de (vWF, kanda faktör VIII; taşımakla görevlidir ve vWF yokluğunda faktör VIII hızla yıkılır; bu nedenle vWF eksikliği hastalannda laboratuarda faktör VIII eksikliği tablosu oluşur) uzama izlenir.
TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ
• vWF'nin yüksek molekül ağırlıklı multimerlerinin normal bir proteolitik yol üzerinden küçük formlara ayrılması gereklidir; bu süreçte oluşan bozukluklar dolaşımda anormal trombosit agregasyon bozukluklarına yol açar ve klinikte trombotik trombositopenik purpura (TIP) olarak adlandırılır.
2- Trombosit sekresyonu: Adhezyonu takiben trombositlerdeki a ve y granüller ortama boşalır. Granüllerden salınan kalsiyum koagülasyon faktörlerinin aktivasyonu için (Hageman faktör tarafından aktiflenen) gereklidir ve ADP trombosit agregasyonunu
uyarır.
TXA2 damarda ilk planda endotelin nedeni ile gelişen vazokonstrüksiyonun devamını sağlar.
3- Trombosit agregasyonu: Trombositin trombosit agregasyonunun
gelişiminde
rol
fıbrinojene tutunmasını tanımlar
ve ADP, seratonin ve TXA2
al ı r.
Tronbositin fıbrine bağlanması yüzeyindeki glikoprotein reseptörlerince sağlanır (Gpllb-lIIa)
ve bu reseptör büyük
agregatların oluşumu için gereklidir. Gpllb-IIIa 'nın yokluğu ya da inaktive olması ile gelişen trombosit agregasyon bozukluğu
Glanzmann trombastenisi
adını alır.
Trombosit
bozuklukları
fonksiyon
3- Trombosit degranülasyon (sekresyon)
2- Agregasyon bozuklukları:
1- Adezyon bozuklukları:
bozuklukları :
• Genetik - Okülokutanöz albinizm (Hermansky-Pudlak send.)
• Genetik
• Genetik
Chediak-Higashi sendromu
- Bernard-Souer sendromu
- Glazmann trombastenisi
Ağır delta granül eksikliği (storage pool hastalığı)
- von Willebrand hastalığı
- Afibrinojenemi
Kombine a ve
o granül eksikliği
(gri trombosit
sendromu) Scott sendromu
•
•
Kazanılmış
Kazanılmış
Fibrin - Üremi -
Kazanılmış
yıkım
•
- Kardiyopulmoner bypass
inhibisyonu
- Myeloproliferatif
von-Willebrand
Disproteinemiler
hastalığı
Bernard-Souer
trombastenisi
Gpllb-llla
sendromu
Gplb-lX tutunması
• Trombosit in fibrinojene
Defekt
hastalıklar
- İlaçlar (aspirin ve diğer NSAİ)
İlaç yan etkisi
Glazmann
Kazanılmış
ürünlerinin
sağlar
, Trombositin vWF tutunmasını sağlar
• Agregasyonda bozukluk
• Adezyonda bozukluk
, Primer hemostaz defekti
• Primer hemostaz defekti
Trombosit 100.000'den az olabilir
Normal sayısı
Dev trombositler
Periferik yayma
Trombositlerde
kümeleşme
yok
Dev trombositler
Kanama zamanı
Uzun
Uzun
PTT
Normal
Normal
PATOLOJİ
Endotel hücreleri fonksiyonları
Hemostaz sürecinde endotel hücresinin
• PGl2 ve NO; vasodilatasyon , trombosit adezyonunu inhibe ederler
• Endotel hücreleri
aynı
zamanda adenozine difosfataz enzimi üretirler ki bu
ADP'yi yıkarak trombosit agregasyonuna engel olur. a-Antitrombosit etki • Endotel hücresinin kendisi, trombositlerin kollajene
ulaşmasını
engeller.
• Endotel hücreleri trombine (trombositlerin en kuvvetli aktivatörü) bağlanır
ve
aktifleşmesini
önler.
• Heparin benzeri molekül; Endotel yüzeyinde bulunur ve
ve
dolaşan
kanda bulunan antitrombin 111ile
birle şir
karaciğerde
üretilen
ve faktör Xa ,Xla, Xlla ve
IX inakt ive eder . Endotelin
b-Antikoagülan etki
• Trombomodülin; Trombomodülin trombinle bağland ı ğında protein C
akti vasyonunu ba ş lat ı r . Protein C, faktör Va ve Vllla ' yı
ürettiği
oluşumunu
antitrombotik (pıhtıya
• Doku faktörlerinin plazma inhibitörleri (TFPI), endotel
engel
ortamda
pıhtı
tarafından
sekrete
edilir ; faktör Xa ve doku faktö rü-faktör Villa kompleksini inaktive eder .
olan) maddeler
y ı k ara k
inhi be eder.
c- Fibrinolitik etki
• Çevre endotellerden salınan t-PA ile sağlanır Heparin--lıke
molecule
rıssue
tactor
ThrombOmoô.ılin
Thrombin receptor
pathway inhibttor
lnactivates tissue tacıor-Vlla compleııes
l
Protein C ..!.., Active ~ein (requires pro tein S) ınaotivaıes
Endotelin ürettiği
C
factors Va end Villa
a-vWF b- Endotelyal hasar sonucu ortaya
çıkan
subendotelyal alandaki kollajen
protrombotik (pıhtıyı kolaylaştıran)
maddeler
c- Endotel hücrele ri özellikle bakteriyel endotoksin ler ve sitokinler (TNF ve IL-1) etkis iyle tromboplastin i (doku faktörler i , Fili) sentezlerler . Ekstrinsik
pıhtılaşma
yolunu aktive eder
d- Son olarak endotel hücreleri plazminojen aktivatör inhibitörünü (PAi) sentezlerler
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
TROMBÜS Trombüs nedenleri Arteriyel trombüsler
sıklıkla
endotel hasanna sekonder gelişir
• Ateroskleroz (endotel hasan nedenli trombüslerin en
sık
nedeni)
Endotel hasan • Vaskülit , travma .
Homosisteinüri , hiperkolesterolomi , sigara içindeki toksinler , hipertansiyon , immünolojik reaksiyonlar (vaskülit) ve bakteri toksinleri
Venöz trombüsler
sıklıkla
staza sekonder gelişir
- Uzun süreli yatak istrehati Normal kan
akımında
değişiklik
sonrası
diz üstü derin venlerde trombüs
gelişimi
(en sık neden)
• Ülsere aterosklerotik plaklarda oluşan lokal türbülans sonucu
. Anevrizma duvannda, mitral kapak stenozuna sekonder atriyal dilatasyonda, miyokard enfarktüsü nedeni ile kontrakte olamayan kalp
kasında
trombüs
gelişimi
· Polistemi gibi hiperviskozite sendromlannda kan yoğunluğunun artışı ve kan akımında yavaşlama, · Orak hücreli anemi Kan komponentlerinin • Genetik nedenli hiperkoagülabilitenin en
değişimi
(Hiperkoagülabilite
olgularda özellikle 50 yaş
)
altı
sık
nedeni Faktör V mutasyonu (Leiden mutasyon'dur . Bu
derin ven trombüsü riski yüksektir.
Hiperttoagülabilitetablolan - Faktör V mutasyonu (en sık) · Protrombin gen mutasyonu Sık
nedenler
- Metiltetrahidrofolat
gen mutasyonu
- Faktör VIII, IX, XI ve fibrinojen seviyelerinde Primer (genetik) nedenler · Antitrombin III defekti - Protein C ve protein S defekti
Daha nadir nedenler
· Fibriniolizis defektleri · Homozigot homosistinüri
Trombozisiçinyüksekrisk faktörleri
Sekonder (edinse!) nedenler
Trombozisiçindüşük riskfaktörleri
- Uzun süreli yatak istirahati
- Kardiomiyopati
- immobilizasyon
- Nefrotik sendrom
· Myokard infarktüsü
• Hiperöstrojenik durum (gebelik) kullanımı
• Atrial fibrilasyon
• Oral kontraseptif
- Doku hasarları (cerrahi, yanık, fraktür)
• Orak hücreli anemi
• Maligniteler
· Sigara kullanımı
- Protez kalp kapakları · Oissemine intravasküler koagülasyon · Heparin induced trombositopeni - Antifosfolipit antikor sendromu
artış
PATOLOJİ
Arteriyel ve venöz trombüsler arasındaki farklar Arteri yel trombüs
Ven öz t romb üs
Sıklıkla
koroner, serebral ve femoral arterde izlenir
Sıklıkla
endotel
hasarını
takiben
oluşur;
En sık diz üstü derin venlerinde izlenir
en sık neden atherosklerozdur
Sıklıkla stazı
takiben
oluşur;
en
sık
uzun süreli istrahat
sonrası
diz üstü
derin venlerde izlenir Damar
duvarına sıkıca
(endotel
hasarı
tutunur
Damar
sonucu kollajene direkt
yapıştığı
için)
duvarına zayıf
(net endotel
tutunur
hasarı bulunmadığı
için)
Tromboemboli riski yüksek değildir, ama vardır
Tromboemboli riski yüksektir
Gri-beyaz renktedir
Kırmızı
renktedir (hemorajik trombüs)
Değişik
oranda
Genellikle
tıkayıcıdır
tıkayıcıdır
Kan akımının aksi yönünde büyür
Kan akımı ile
Arteriyel trombüs:
Venöz trombüs:
- Neden: Endotel
hasarı,
hiperkoagülabilite
- Aspirin ve diğer trombosit agregat inhibitörleri
- Yeri: Diz üstü derin venleri, diğer
oluşumunu
önler
- Antikoagülanlar {heparin ve warfarin)
Trombüsün Sıklıkla
yönde büyür
- Neden: Staz, hiperkoagülabilite
- Yeri: Elastik ve musküler arterler (atheroskleroz)
Mural trombüs
aynı
kalp içi ve aort
duvarı
oluşumunu
önler
çeşitleri
gibi lümenin
saptanan, duvara sıvanmış tarzda,
yassı
geniş olduğu
trombüsleri
ve/veya anevrizmatik lezyonlarda
tanımlar
Mural trombüs gelişimi beklenen tablolar;
- Anormal myokardiyal kontraksiyon (aritmi , dilate kardiyomyopati , myokard infarktüsü) - Endomyokardiyal hasar (myokardit , katater
travması)
- Aortta ülsere aterosklerotik plaklar - Aort
anevrizmaları
Zahn çizgileri; Trombüste makroskopik ve mikroskopik olarak görülebilen laminasyonu tanımlar Zahn çizgileri
- Soluk tabaka; trombositler ve fibrinden - Koyu tabaka; eritrositlerden zengindir Mural trombüste tipik olarak
Mikotik anevrizma
saptanır
aksine postmortem trombüste
oluşmaz
İnfeksiyon nedenle gelişen ya da infekte olmuş anevrizmayı tanımlar
Mikotik anevrizma gelişimine en sık neden olan
hastalık;
infektif endokardit
Emboli riski yüksek venöz trombüslerdir Uzun yatak istrehati
sonrası sıklıkla yaşlı
popülasyonda izlenen, pulmonel emboli
gelişimi
Diz üstü derin venlerinde
kor pulmonale) ile ölüm nedeni olabilen tablodur
trombüs
-Uzun süreli yatak istrehati gerektiren süreçler , gebelik ve postpartum periyotta risk artar -Paroksismal noktürnal hemolobünüri ve faktör V Leiden mutasyon grubunda izlenebilir.
hastalarında
genç yaş
(akut
Emboli riski Yüzeye! venöz trombüsler
düşük,
venöz trombüslerdir.
Özellikle diz altında sık Lokal konjesyon, Tümöre
eşlik
ağrı ,
hücreler
sendromu/fenomeni
buna bağlı
gelişen
üretilen prokoagülanlar (müsin gibi) nedeni ie artan tromboemboli riski ve tanımlar
adenokarsinomlarıdır
akciğer adenokarsinomları
Bütün vücutta mikrosirkülas yon içinde
(DİK)
nedeni
migratuar trombofilebit + marant ik endokarditi
En sık neden pankreas duktal Mide, kolon ve
Yaygın damar içi pıhtılaşma
duyarlılık
eden inflamasyon ve koagülasyon faktörleri (doku faktörü, faktör VIII) ve tümöral
tarafından
Trousseau
hassasiyet, ödem, infeksiyona
gibi müsin üreten tüm karsinomlarda
yaygın
- Pıhtı oluşumu ile giden DİK tablolan:
fibrin trombüslerinin
gelişebilir
oluşmasını tanımlar
Uzun sürede yavaş yavaş gelişen tablolar ; örnek ölü
fetüs retansiyonu ve kanserler - Kanamaya meyil ile giden DİK tabloları : Kısa sürede ve hızla gelişen tablolar ; örnek amniyon sıvı
embolisi , endotoksik
şok
Damar duvarına tutunmaz Postm ortem trombüs
Zahn çizgisi içermez Jelatinöz
yapıda
olup , alt
yarısı
koyu kırmızı , üst
parçası sarı
(chicken fat) renktedir
Kalpte trombüs gelişimi
Non-bakteriyel trombotik endokardit nedenleri
- En sık aort kapak tutulur
Marantik endokardit
Trousseau sendromu
(non-bakteriyel endokardit en sık
- Sıklıkla asemptomatik (en sık marantik endokardit nedeni)
neden)
-
Kapağın
hareketli uç kısmında vejetasyonla r
- En sık mitral kapak tutulur Libman-Sacks
SLE
- Sıklıkla asemptomatik -
Kapağın
hareketli uç kısmında ve her iki
yüzünde vejetasyonlar - En sık triküspit kapak tutulur Akciğer
Karsinoid sendrom
ve sindirim sistem i
nöroendokrin tümör leri
- Sıklıkla asemptomatik -
Kapağ ı n tamamı
ve her iki yüzü tutulur
Bakteriyel endokardit nedenleri
Akut romatizma! İV ilaç kullanımı
ateş
En sık mitral kapak üst yüz, hareketl i uç kısımlar; ikinci sırada aort kapağı En sık triküspit kapak tutulur
PATOLOJİ
Kalpte trombüs gelişimine en sık neden olan tablolar: - Atriyal fibrilasyon (kalp içinde tro mbüs gelişme olasılığı en yüksek hastalık)
- Miyokard infarktüsü, kardiyomiyopati , bakteriyel endokardit • Sol ventrikülde mural trombüs gelişimine en sık neden olan hastalık; miyokart enfarktüsü • Sol atriyumda mural trombüs • Tipik olarak kalpte
gelişen
gelişimine
en sık neden olan
hastal ı klar;
mitral stenoz ve atriyal fıbrilasyon
trombü sler "mural trombüs " formundadır
Trombüsün sonuçları Trombüs büyüyebilir (trombüsler daima kalbe doğru büyür) gelişimi)
Embolize olabilir (tromboemboli Çözünebilir(trombolizis) Organizasyon(fibrozis
gelişimi)
ve rekanalizasyonagidebilir . Organize trombüs
EMBOLİ NEDENLERİ Emboli Uzamış
yatak istirahati en önemli risk faktörüdür
%95 diz üstü derin bacak venlerinden
kaynaklanır
Tromboembolizmin sonuçları, embolinin boyutuna bağlıdır; %5 olguda akut ölüm; %60-80 olguda sessiz
Pulmonel emboli
seyir; %10-15 olguda akciğerde hemorajik enfarkt sonucu ani başlayan hemoptizi , dispne izlenir. Akut kor pulmonalenin en Akciğerde infarktların
sık
%75'i alt
nedenidir lobdadır
ve
çoğu multipldır
dispne izlenir. Arteriyel
Paradoksalemboli
ya da venöz sistemde karşı
defeklerden
oluşan
bir trombüsün kalpte ki atri yal ya da vent riküler septal
tarafa geçmesini tanımlar
Tipik örnek ; dizüstü venlerden kaynaklanan pulmonel em bol ide, trombüsün kalpte sol tarafa geçerek, sistemik
dolaşıma
girmesi ve beyinde orta serebral arterde
%80 intrakardiyak murat trombüslerden - En sık neden sol ventrikül duvar
Sisemik tromboemboli
kaynaklanır;
atılan
trombüsü
tanımlar .
infaktları
İkinci en sık neden sol atriyel dilatasyon , fibrilasyon
Sistemik tromboemboli;
%75 alt ekstremeteye ; en sık femoral arter %10 beyine ; en Aterom
Kolesterol embolisi
kalpten aorta
tıkanık l ık oluşturmasıdır .
sık
plakları
oluşturduğu
Klinikte en
orta serebral artere gider
içinde biriken ekstrasellüler
emboliyi
sık
çıkı ş noktasını tıkar
lipid korun,
tanımlarlar
renal arter aterom
plaklarında
izlenir
plağın
patlaması
ile kan içine girerek
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
Sıklıkla
uzun kemik
kırıklarından
sonra gelişir
Tipik olarak travmadan 1-3 gün sonra ani başlayan taşipne, dispne, ve taşikardi ile karakterizedir. Yağ
- kemik iliği
Peteşiyal
embolisi
Yağ
tipte deri döküntüleri tabloya eklenebilir (%20-50 olguda)
embolisi
gelişimi
pulmonal yetmezlik , nörojenik semptomlar , anemi, trombositopeniye neden
olabilir. Deri döküntüleri ve hızla
gelişen
trombositopen i
tanı amaçlı kullanılabilir
Pulmonel damarlarda tıkanmanın yanı sıra yağ asitlerinin akciğerde endotel hücreleri üzerine toksik etki göstermeleri de etkilidir. Tanı
için taze akciğerin frozen doku kesitlerine yağ boyası (oil red O, Sudan black) uygulanır
Dolaşan
kan içinde gaz baloncuklannın va rlığı ile karakterizedir.
Cerrahi olarak ya da göğüs
trav ması
ile hava kana girebilir
Klinik bulgu için en az 100 ml. hava gerekir.
Hava embolisi
- Özel bir formu dalgıçlarda görülen dekompresyon hastalığıdır (Caisson hastalığı). Burada tipik olarak gaz embolileri (vurgun olarak bilinir ve azot nedenlidir) kemiklerde multipl iskemik nekrozlara neden olur , en sık femur , tibia ve humerus etkilenmesi beklenir. %80 ölümle Gelişmiş
ülkelerde maternal ölümlerin en
sonrası
Emboli
Amniyotik
sonuçlanır
hastada ani ve
ağır
sık
nedenidir
dispne, siyanoz,
şok,
nörolojik bulgular ve koma gelişimi izlenir; hasta
bu krizi atlatırsa DİK ve pulmoner ödem gelişerek kaybedilir.
sıvı
Anne ölümünün major nedeni DİK gelişimidir
embolisi
DİK gelişimi için amniyon sı vısındaki trombojenik maddeler (özellikle tromboplastin; Sıklıkla
plasenta zarlannda bir
yırtık
ya da uterus venlerinde rüptürü takiben
faktör 111)rol oynar
gelişebilir .
Otopside annenin pulmoner damarları içinde , çocuğa ait (amniyon sıvısı içine dökülmüş) skuamöz hücreler , lanugo tüyleri , verniks caseosa yağının ve fetal müsinin bulunuşudur .
INFARKTÜS - İnfarktüsün en sık nedeni tromboembolidir.
- İnfarkt alanında baskın histolojik görünüm iskemik koagülasyon nekrozu ; beyinde gelişen infarklarda ise likefaksiyon nekrozudur . Hemorajik infarkt < --~
- Venöz oklüzyonlar (over ve testis torsiyonu)
- İnfarkt bölgesinde kan toplanmasına izin veren gevşek yapılı organlarda (akciğer, barsak
Uver
Lung
Y
gibi) -
Akciğer, karaciğer
ve barsak gibi çift sistemden kan alan organlarda
- İnfarkt öncesinde konjesyonu olan dokularda (venöz kan akımının birikmesi nedenli} - İnfarkt alanına , infarkt geliştikten sonra tekrar kan akımının sağlandığı durumunda (arterial tıkanma sonrası
- Her infarkt
anjiop lasti yapılması)
başlangıçta
(çok
kısa
bir süre de olsa), infarkt
alanındaki
kanama nedeni ile
hemorajiktir - Beyinde, kalp kaynaklı multipl emboli
sonrası gelişen
infaktlar hemorajik tiptedir .
Hemorajik infarkt örnekleri
PATOLOJİ
Soluk infarkt
- Solid (sert) ve endarter
tarzı
kanlanan organlarda
- Demarkasyon hattı; infarktı takiben 1-3 günde gelişi r .
-
Canlı
ve ölü doku
karşılık
arasındaki sınırda
gronülasyon dokusu karşılık
gelen, beyaz renkte bir hatta
gelişiminin
erken dönemlerine
gelir .
- Böbrek, dalak ve kalp soluk infarkt için en iyi örneklerdir .
- Retina ve safra kesesi infarktları da soluk infarkt - Beyinde, aterosklerozu takiben
gelişen
yapısındadır .
tek tromboemboli
sonrası
infaktlar soluk tiptedir. Soluk infarktüste
Septik infarkt
-
Sıklıkla
infektif endokardit
Demarkasyon
kaynaklıdır .
hattı
- İnfarkt alanında bakteriyel infeksiyon ve apse gelişimi ile bir aradadır.
Şok - intrensek miyokard hasarı sonrası kalbin pompalama gücünün azalması • Myokard infaktüsü
• Miyokard infaktüsü gibi
• Ventriküler rüptür
-
Kardiyojenik
• Aritm i
şok
Dışarıdan
kalbe
ba sı ol mas ı
• Kalp tampona d ı gibi
• Kalp tamponadı
- Kalp çık ı şında obstrüksiyon
• Pulmonel emboli
• Aort
Hipovolemik
Ağır sıvı kaybı;
şok
- Kanama, kusma, ishal, yanık lar ve travma gibi
d arlığı
gibi
- Kan ve plazma volümünde yetersizlik - Periferik vazodilatasyon,
- Ağır mi kro biyal infeksiyon (bakteri ve mantar Septik şok
varlığı
- Yaygın endotel
kanın
göllenme si
hasarı
- Lökosit nedenli hasar
nedenli) - Süperantijenler (toksik
şok
sendromu gibi)
- DİK gelişimi - Sitok in
Nadiren ise anestezik ajanlar ve spinal kord
hasarlarını
takiben "nörojenik
kaska tlarının
şok" gelişebilir.
aktivasyonu
Temel neden damar tonu sunda
kayıp
ve
kanın
periferik göllenmesidir .
-
Ayrıca
tip 1 aşırı
duyarlılı k
reaksiyonu olarak
karşımıza çıkan "anafılaktik şok"
sistemik vazodilatasyon ve
artmış
permeabilite ile karakterizedir .
Septik şok gelişim süreci Endotoksin ve
diğer
mikrobiyal maddelerin
serbestleşmesi sonrası beş farklı
yol üzerinden organlarda yetmezlik
gelişebilir:
İnflamatuvar ve anti-inflamatuar cevaplar; Mikrobiyal hücre duvar bileşenler i nin immün sisteminin hücrelerindeki reseptörleri
etkileyerek proinflamatuar
yanıtları
- Sepsiste inflamasyonu bağlanmasıdır; ayrıca
tetiklemesin i tanımlar .
başlatan
"pathogen-associated
molecular
patterns"
(PAMPs)
in
Toll-like
G protein reseptörler i ve C tipi lektinler de tet i ği çekebilir .
- Akut aşamada TNF, IL-1, IFN-y, IL-12 ve IL-18'in yanı sıra "high-mobility group box 1 protein" (HMGBl} üretilir.
C-reaktif protein ve prokalsitonin (septi k şok göstergesi olarak
kullanılır)
gibi akut iltihap
markerları yükselmiştir.
reseptörler
TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ
- Kompleman kaskadı ; hem anafilotoksinlerin (C3a, CSa), kemotaktik fragmanların (CSa) ve opsoninlerin (C3b} üretimiyle sonuçlanan plazmin'in proteolitik aktivitesi yoluyla hem de mikrobiyal b i leşenler tarafından aktifleştirilir . - Buna ek olarak, mikrobiyal bileşenler pıhtılaşmayı direkt olarak faktör XII vasıtasıyla ve değiştirilmiş endotel fonksiyonu yoluyla
dolaylı
olarak aktive edebilir .
- Sepsisle başlayan hiperinflamatuar durum , hem doğuştan hem de adaptif bağışıklık hücrelerini kapsayan karşı düzenleyici immünsüpresif
mekanizmaları
Bağışıklık bastırma
tetikler . (THl) ila anti- inflamatuar (TH2) sitokinlere geçiş, anti -
için öngörülen mekanizmalar, proinflamatuar
inflamatuar mediyatörlerin
üretilmesi (örneğin çözünebilir TNF reseptörü , IL-1 reseptör antagonisti ve iL -10), lenfosit
apoptozu, apoptotik hücrelerin immünosüpresif etkileri ve hücresel anerjinin indüklenmesidir . Bazı
hastalarda
karşı
süperenfeksiyonlara
düzenleyici mekanizmalar inflamatuar
duyarlı
cevap l arı aşar
ve sonuçtaki
bağışıklık bastırma
bu
hastaları
hale getirir .
Endotel aktivasyonu ve yaralanması; Sepsis ile ilişk i l i pro inflamatuar durum ve endotel hücre aktivasyonu damarlarda geçirgenliği arttırır
ve ağır doku ödemine neden olur .
Bu değişiklik doku perfüzyonunu engeller ve intra venöz s ıvıl ar l a Aktive olan endotel
aynı
hasta yı
deste kleme g i r iş imleriyle daha da kötüleşebilir .
zamanda vasküler düz kas gevşemes i ne ve sistemi k hipotan siyona
vazoaktif enflamatuar mediyatörlerin
(örneğin
C3a, CSave PAF) üretimini
kat k ıda
bulunabilen NO ve
diğer
arttırır .
Prokoagulan tablo oluşumu; Sepsis koagülasyon lehine olacak şekilde birçok faktörün ekspresyonunu değ i ştirir .
- Proinflamatuvar sitokinler, monosit ve muhtemelen endotel hücreleri
tarafından
doku faktörü üretimini de arttırır ve doku
faktörü yol inhibitörü, trombomodulin ve protein C gibi endotel anti-koagülan faktörlerin üretimini Aynı
zamanda plazminojen aktivatör inhibitörü-1 ekspresyonunu
Ağır
doku ödemi, küçük damarlar seviyesinde kan akışını
azaltır
arttırarak
azaltır.
fibrinolizi durdurur .
ve staz oluşur.
- Tam gelişmiş DİK tablosunda koagülasyon faktörleri ve trombosit tüketimi o kadar fazladır ki, bu faktörlerin eksiklikleri eş zamanlı
kanama ve hemorajiye neden olur .
Metabolik anormallikler; Septik hastalarda insülin direnci ve hiperglisemi gözlenir.
TNF ve IL-1 gibi sitokinler , stres
kaynaklı
hepsi glikoneogenezi yönlendirir. dokulardaki insülin direncini
aynı
Aynı
salınımını bastırırken karaciğer
ve
diğer
anda teşvik ederler .
Hiperglisemi , nötrofil fonksiyonunu molekül ekspresyonuna neden
hormonlar (glukagon, büyüme hormonu ve glukokortikoidler gibi) ve katekolaminlerin zamanda, proinflamatuvar sitokinler insülin
düşürerek
bakterisidal aktiviteyi
baskılamakta
ve endotel hücrelerinde
artmış
adezyon
olmaktadır .
Hücresel hipoksi ve azaltılmış oksidatif fosfor ilasyon artmı ş laktat üretim ine ve lakti k asi doza yol açar. Organ disfonksiyonu; Sistemik hipotansiyon, interstisyel ödem ve küçük damar trombozu , oksijen ve besin maddelerini
dokulara
girişini
engeller ve oksidatif stres sonucu
oluşan
mitokondriyal hasar oksijen
kullanımını
bozar.
Yüksek seviyedeki sitokinler ve sekonder mediyatörler miyokard kontraktilitesini ve kalp debisini permeabilite ve endotel
hasarı
Sonuç olarak , bu faktörler, birden fazla uğramasına
azaltır
ve
artmış
vasküler
ARDS'ye neden olabilir . organın,
neden olabilir ve ölümle sonuçlanabilir .
özellikle de böbreklerin ,
karaciğerin , akciğerlerin
ve kalbin
başarısızlığa
PATOLOJİ
Procoagotant
t TF
t PAl-1
1 TFPI. llırombomo13
Hipokrom, mikrositik er:r.-ositler
Normal ya da yüksek
Normal
Normal
>13
Bazofilik noktalanma, mikrositik eritros itle r
Dü şük
Normal ya da yüksek
Düşük
>13
Hipokromi k, normositi k yada mikrositik eritrositler
Yüksek
Yüksek
Düşük
>13
Ring sideroblastlar
Normal ya da yüksek
Normal
Normal