Techniki zapamiętywania 8377883937, 9788377883938 [PDF]

Zitiervorschau

Spis treści Karta redakcyjna W STĘP 1. SIŁA TW OJEJ PAMIĘCI Twój mózg Czy mózg wie, co to jest nuda? Jakie są możliwości zapamiętywania? Jakie korzyści daje ćwiczenie pamięci? 2. W YOBRAŹNIA I PAMIĘĆ – NIEZW YKŁY ZW IĄZEK Mózg i jego poczucie humoru W jaki sposób trenować wyobraźnię? 3. KILKA SŁÓW O SYSTEMACH PAMIĘCI Czym są mnemotechniki i skąd się wzięły? Przykładowe systemy pamięciowe Jak powtarzać i dlaczego powtórki są takie ważne? 4. „ZAPOMNIAŁEM KUPIĆ MASŁO” – JAK ZAPAMIĘTAĆ DŁUGIE LISTY SŁÓW ? Lista zakupów Tytuły filmów i książek Cytaty, wiersze 5. „NIE PAMIĘTAM PIN-U!” – JAK ZAPAMIĘTYW AĆ CYFRY? Ile liczb zapamiętują mistrzowie? „Dziesiątka” – system dla mało wymagających Główny System Pamięciowy Loci – metoda wykorzystująca przestrzeń Metoda POV – daty historyczne Daty rocznic Adresy Ćwiczenia 6. KŁOPOTY Z IMIONAMI Dlaczego nie pamiętamy imion? Wykorzystanie listy obrazów Jak zapamiętać imiona rzadko spotykane?

7. PLANOW ANIE DNIA – JAK NIE ZAPOMNIEĆ O DROBIAZGACH? Dlaczego pamięć odmawia nam posłuszeństwa? „Gdzie się podziały moje klucze...?” „Zapomniałem wyłączyć piekarnik!” Mapowanie planu dnia Jak określić liczbę wykonanych zadań? Technika zakładek godzinowych 8. NAUKA SŁÓW EK Słowo oczyma wyobraźni Wykorzystanie koloru Wypowiedzenie słowa na głos Słowo jako obrazek Mapy myśli w nauce języków obcych 9. „STRES MNIE ZJADŁ” – JAK PRZYGOTOW AĆ W YSTĄPIENIE LUB PRZEMOW Ę? Mapy myśli w prezentacji Krótkie wystąpienia bez kartki Co zrobić, aby twoja przemowa została zapamiętana? 10. „JESTEŚ MISTRZEM!” – JAK POPISAĆ SIĘ PRZED ZNAJOMYMI? Dla karciarzy – talia kart w 100 s Dla informatyków – świat zero-jedynkowy 11. „NIE JESTEŚ ROBOTEM!” – JAK NIE NALEŻY PODCHODZIĆ DO ZAPAMIĘTYW ANIA? Systematyczność – kilka słów na temat „siłowni pamięci” 12. ZOSTAŃ PRAW DZIW YM SPORTOW CEM – KILKA SŁÓW O SPORCIE PAMIĘCI Na czym polegają mistrzostwa? Jakie jest znaczenie mistrzostw pamięci? Arcymistrz pamięci Kto może wziąć udział w mistrzostwach? ZAKOŃCZENIE Przypisy

Redaktor prowadzący: JUSTYNA DEDIO Redakcja: BEATA KOPEĆ Korekta: ŁUKASZ MACKIEWICZ, eKorekta 24.pl Opracowanie graficzne: ELIZA GOSZCZYŃSKA, GRAŻYNA FALTYN, Studio F Skład i łamanie: JOANNA KRÓLAK Opracowanie okładki: KRZYSZTOF ZIĘBA, Tonikstudio.pl Adaptacja okładki: SYLWIA KOWALSKA Zdjęcie na okładce: www.fotolia.com © freshidea © 2013 Edgard Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną oraz kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym skutkuje naruszeniem praw autorskich niniejszej publikacji. ISBN 978-83-7788-393-8 Samo Sedno Edgard ul. Belgijska 11, 02-511 Warszawa tel./fax: (22) 847 51 23 e-mail: [email protected] Konwersja: eLitera s.c.

Wstęp Czy pamiętasz numer telefonu do swojego kolegi z pracy? Pamiętasz może imiona wszystkich gości z ostatniej imprezy? Czy potrafisz wymienić najwyższe szczyty górskie na poszczególnych kontynentach i podać ich wysokość? Zapamiętałeś adres koleżanki z pracy, ten, który dyktowała ci wczoraj przez telefon? Nie? Głowa do góry! Nie martw się! Mało kto pamięta te wszystkie rzeczy i to nie dlatego, że ma słabą pamięć, tylko dlatego, że jej nie trenuje i z góry zaprzestaje korzystania z jej pomocy na rzecz coraz to nowszych urządzeń magazynujących dane do zapamiętywania. Tymczasem mózg ludzki przewyższa dzisiejszą technologię, i to o całe lata świetlne! Poradnik, który trzymasz w ręku, zabierze cię w podróż do „siłowni pamięci” i pokaże ci zasady treningu i korzystania z narzędzi wspomagających zapamiętywanie wszelkiego rodzaju danych. Zapraszamy do wspólnych ćwiczeń!

Dlaczego warto skorzystać z tego poradnika? Masz przed sobą poradnik zawierający opis narzędzi służących do treningu pamięci i kreatywności. Jest to prawdopodobnie jedyny taki poradnik napisany w Polsce, który łączy w sobie doświadczenie uczniów, trenerów i sportowców pamięci. Ta książka może stanowić dla ciebie inspirację do codziennego korzystania z „siłowni pamięci”. Nie jest to zwykły zbiór technik pamięciowych, takich powstało już wiele. My pragnęliśmy pokazać w sposób bardzo praktyczny, jak możesz poprawić swoją pamięć. Jest to przydatne w wielu aspektach życia codziennego i zawodowego. Z tego powodu nie opisaliśmy jedynie zasad poszczególnych mnemotechnik, ale staraliśmy się wzbogacić je o mnóstwo przykładów z życia codziennego. Chcieliśmy ułatwić ci zastosowanie ich w codziennych sytuacjach. Nie traktuj tej książki jako złotego środka, który sprawi, że o niczym już nie zapomnisz! Poradnik ukazuje możliwości, jakie daje nam połączenie mnemotechnik i map myśli z codziennym treningiem wyobraźni. Nie namawiamy cię do tego, abyś po przeczytaniu książki porzucił zapisywanie numerów telefonu czy adresów. Byłoby jednak wspaniale, gdyby z łatwością przychodziło ci ich zapamiętywanie. Już na wstępie chcielibyśmy jasno zaznaczyć, że dobra pamięć sama w sobie nie jest celem, a jedynie efektem ubocznym treningu wyobraźni – choć trzeba przyznać, że taki efekt uboczny jest godny uwagi i bardzo przydatny.

Zachęcamy cię więc do tego, abyś podczas lektury poradnika odnalazł najlepszy dla siebie sposób na codzienny trening wyobraźni i pamięci oraz pobudzenia własnej kreatywności. Przekazujemy ci dłuto. To, jaką rzeźbę stworzysz, zależy od ciebie. Zapraszamy do niezwykłego świata ludzkiej, to znaczy TWOJEJ pamięci!

Od autorów Kiedyś Albert Einstein powiedział, że „wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy”. W myśl tego prostego stwierdzenia staram się wydobyć z tego niezwykłego narzędzia, jakim jest wyobraźnia, tyle, ile się da, aby rozwijać swoją kreatywność i pamięć. Sprawia mi to niezwykłą radość i od jakiegoś czasu jest moją pasją. Jak zaczynałem? Z mnemotechnikami po raz pierwszy zetknąłem się, kiedy miałem 10 lat. Mądrości moich rodziców zawdzięczam, że zacząłem uczęszczać na specjalny kurs rozwoju pamięci, koncentracji uwagi i inteligencji. Bardzo spodobały mi się niecodzienne metody zapamiętywania wynalezione już przez starożytnych Greków. Wykorzystywałem poznane i wyćwiczone techniki pamięciowe w szkole oraz w przeróżnych sytuacjach dnia codziennego. Do tej pory pamiętam, jak odwiedzający naszą rodzinę znajomy misjonarz wpadł w zdumienie, kiedy jako mały chłopiec zapamiętywałem i powtarzałem słówka z języka zulu, które mi dyktował. Wydarzeń tego typu było naprawdę wiele. Po latach, na studiach, dostrzegłem, jak dużą rolę odegrał w mojej edukacji trening pamięci. Wówczas zacząłem się zastanawiać, czy istnieją mistrzostwa pamięci. Okazało się, że tak. W tym właśnie czasie miały odbyć się Ogólnopolskie Mistrzostwa Pamięci – pierwsze oficjalne zawody o zasięgu ogólnopolskim. Wziąłem w nich udział i tak zaczęła się już na dobre moja przygoda ze sportem pamięci. Przychodziły kolejne mistrzostwa, coraz lepsze wyniki, aż w końcu udało mi się pojechać na Mistrzostwa Świata Pamięci do Chin w 2011 r. Byliśmy z moim bratem Tobiaszem pierwszymi w historii Polakami, którzy wzięli udział w zawodach na tak wysokim szczeblu. Z Chin przywieźliśmy dwa medale i szóste miejsce w klasyfikacji drużynowej reprezentacji Polski. Było to niezwykłe doświadczenie zarówno od strony zawodowej, jak i osobistej. Na mistrzostwach świata spotkałem prof. Tony’ego Buzana oraz ośmiokrotnego mistrza świata Dominica O’Briena, o których wcześniej dużo czytałem i słyszałem. Od tamtej pory sport pamięci już na poważnie wpisał się w moje życie. W ubiegłym roku na mistrzostwach Polski udało mi się ustanowić trzy nowe rekordy kraju i zdobyć tytuł wicemistrza Polski w klasyfikacji generalnej. Znalazłem się tuż za moim bratem – Tobiaszem. Co najbardziej lubię zapamiętywać? Jest kilka takich rzeczy, wśród dyscyplin jest jedna szczególna – zapamiętywanie ciągu jedynek i zer w 300 s. Najlepszym wynikiem do niedawna w tej konkurencji uzyskanym na mistrzostwach Polski było zapamiętanie 180 takich

jedynek i zer. Na ostatnich mistrzostwach Polski udało mi się zapamiętać ich ponad 400, nie popełniłem przy tym żadnego błędu – to jeszcze bardziej mnie zmotywowało do podniesienia poprzeczki i dalszego treningu. Jednak sport pamięci to nie wszystko. Startowałem w zawodach sportowych i jednocześnie zacząłem uczyć innych, jak zapamiętywać, tworzyć mapy myśli, wychodzić poza schematy i być kreatywnym. Widziałem, że im się to po prostu podoba, nawet bardzo! Na początku moimi uczniami byli znajomi, później zaczęły się pojedyncze szkolenia chętnych osób i w końcu zajęcia cykliczne oraz szkolenia na szeroką skalę. Niezwykle motywujące do dalszej pracy są dla mnie podziękowania ze strony kursantów lub ich rodziców. Trening pamięci i kreatywności stał się moją codziennością. Jest to praca i pasja w jednym, za którą co dzień dziękuję Bogu. Najmłodszy z moich podopiecznych ma 7 lat, a najstarsza kursantka jest już babcią. Trening mózgu jest przydatny dla każdego. Ten poradnik jest kolejnym krokiem w realizacji celu, jaki mi przyświeca: by każdy mógł odkryć w sobie geniusz, jaki otrzymał od Stwórcy! Bartłomiej Boral

Mój starszy brat o wiele wcześniej niż ja zaczął zajmować się odkrywaniem piękna ludzkiego umysłu. Na szczęście w szóstej klasie podstawówki poszedłem w jego ślady i podjąłem wysiłek odkrywania wartości narzędzia, jakie dostałem od Boga – wyobraźni. W wieku 12 lat zdecydowałem się przyjrzeć temu, co poznał już mój brat i z czego tak często korzystał. W tym czasie, po pewnym wprowadzeniu mnie przez Bartka w świat wyobraźni, zacząłem chodzić na kurs pamięci. Od razu spodobało mi się, w jak niezwykły sposób mogę kreować rzeczywistość w swojej wyobraźni. Co więcej, zrozumiałem, jak bardzo pożyteczna jest umiejętność posługiwania się tym światem wyobraźni. Od tamtego czasu zacząłem wykorzystywać tę zdolność do nauki i w życiu codziennym. Zaraz po powrocie mojego brata z jego pierwszych Ogólnopolskich Mistrzostw Pamięci sam zapragnąłem stać się sportowcem pamięciowym. Już w następnym roku jako pierwszy junior w polskiej historii sportu pamięci otrzymałem złoty medal w dwóch dyscyplinach (ustanowiłem też jeden rekord Polski) oraz wygrałem generalną klasyfikację juniorów. W kolejnym roku udało mi się powtórzyć te sukcesy. Po pewnym czasie w naszych umysłach zrodziło się dość mało realne (jak na tamten czas) marzenie – a może by tak reprezentować Polskę na Mistrzostwach Świata Pamięci? Wtedy mistrzostwa miały odbyć się w Chinach. Przekonałem się, że warto marzyć. Nie dość, że pojechaliśmy konkurować z najlepszymi mistrzami pamięci na świecie, ustanowiłem wiele rekordów Polski i zdobyłem tytuł wicemistrza

świata juniorów w konkurencji „Spoken Numbers” („cyfry mówione”). Od tamtej pory jestem najwyżej sklasyfikowanym Polakiem w światowym rankingu pamięci (WMSC). Ten fakt oraz zdobycie przeze mnie pierwszego w historii Polski standardu arcymistrzowskiego spowodowały we mnie wielką chęć, by poznawać dalej potęgę swojego umysłu i maksymalnie wykorzystywać jego możliwości. Kiedy zacząłem uczyć swojego przyjaciela i zobaczyłem, że po chwili zajęć zapamiętuje 20-elementową listę przypadkowych słów, a ponadto robi to bezbłędnie w bardzo krótkim czasie, odkryłem w sobie pragnienie, aby jak największej liczbie osób pokazać, jakie niesamowite narzędzie mają w swojej głowie. Od tamtego czasu pomagam bratu spełniać tę zaszczytną misję przełamywania coraz to trudniejszych barier ludzkich możliwości. Pomagamy ludziom zrozumieć, że żadna technologia nie dorównuje temu, co oni sami posiadają – ich wyobraźni. Jedną z największych barier, jaką już pokonałem, jest próg zapamiętania dziesięciu cyfr mówionych co sekundę. Naukowcy uważali, że przeciętni ludzie zapamiętują co najwyżej siedem raz wypowiedzianych w ten sposób cyfr, a geniusze maksymalnie 10. Zdobyłem tytuł wicemistrza świata, gdyż zapamiętałem bezbłędnie 68 cyfr. Obecnie mój rekord Polski wynosi 84 cyfry, czyli dziewięć razy więcej niż to, co naukowcy uważali za granicę ludzkich możliwości. Po opisaniu tego wszystkiego nasuwa mi się jeden wniosek: warto dowiedzieć się czegoś o swoim umyśle, ponieważ tak naprawdę nie wiemy, ile możemy dzięki niemu osiągnąć. Tobiasz Boral

Chcielibyśmy cię prosić, abyś nie traktował tego rozdziału, jak i całego poradnika, jako artykułu naukowego, np. medycznego. Nie znajdziesz tutaj wielu statystyk i naukowych definicji. Naszym celem nie jest stworzenie kolejnej książki popularnonaukowej podającej niezwykłe dane na temat ludzkiego mózgu i zawierającej masę ciekawostek o tym, jak jest on zbudowany i w ilu procentach wykorzystuje go człowiek. Jesteśmy przede wszystkim praktykami i taki właśnie ma być charakter tego poradnika. Pragniemy, aby książka, którą trzymasz w ręku, ukazała ci, jak niezwykłym urządzeniem posługujesz się na co dzień. Zamiast jednak korzystać z wyników badań naukowych, chcemy użyć do tego twojej własnej jednostki obliczeniowej – twojego mózgu. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego poradnika i wykonaniu zawartych w nim ćwiczeń stwierdzisz – nie tylko na podstawie informacji z encyklopedii, lecz także opierając się na własnym doświadczeniu – jak genialny jest twój mózg i jak świetna jest twoja pamięć, jeśli rozumnie z niej korzystasz.

Twój mózg Wyobraź sobie, że na rynku pojawiło się właśnie nowoczesne urządzenie elektronicznochemiczne umożliwiające przechowywanie nieskończonej ilości danych, ich kreatywne łączenie i przetwarzanie. Ponadto jest to urządzenie przenośne, kompatybilne ze wszystkimi innymi urządzeniami, jakie do tej pory powstały na świecie. Okazuje się, że właśnie otrzymałeś to urządzenie zupełnie za darmo do wykorzystania w dowolnym celu. Oczywiście mowa o twoim mózgu – niezwykłym komputerze zbudowanym z miliardów jednostek pamięci, połączonych siecią przekaźników, nieskrępowanym schematami, wyjątkowym i niepowtarzalnym, wyprzedzającym dzisiejszą technologię o całe lata świetlne. Ciekawostka Badania nad funkcjonowaniem mózgu, w kontekście zachodzących w nim procesów kodowania i przechowywania informacji oraz uczenia się, rozwinęły się na dobre dopiero pod koniec XX wieku.

Mało kto dostępuje zaszczytu dowiedzenia się o tym, jak uczy się mózg. Jesteśmy więc trochę bezradni wobec samych siebie, jak małe dziecko, które otrzymało na swoje szóste urodziny supernowoczesny komputer. Z biegiem lat dziecko najpewniej zastosuje metodę prób i błędów, a może skorzysta z krótkich informacji otrzymywanych to tu, to tam i zacznie uczyć

się kolejnych funkcji urządzenia. Później będzie coraz sprawniej się nim posługiwać, tak że ostatecznie będzie w stanie efektywnie je wykorzystywać. A teraz wyobraź sobie, że wraz z komputerem dziecko otrzymuje pomoc ze strony instruktora, który tłumaczy, jak działa nowy komputer, jakie ma funkcje, oprogramowanie itd. O ile szybszy stałby się wówczas proces uczenia się przez dziecko sposobów właściwego wykorzystania komputera. Jak powszechnie wiadomo (nieraz pewnie o tym słyszałeś), każda półkula mózgowa odpowiedzialna jest za inny rodzaj myślenia. Lewej półkuli przypisuje się odpowiedzialność za logiczne myślenie, prawej natomiast za myślenie abstrakcyjne. Myślenie logiczne wiąże się z liczeniem, pisaniem, określaniem szczegółów, hierarchizowaniem informacji itp. Myślenie abstrakcyjne dotyczy zaś kolorów, dźwięku, rytmu, a także tworzenia wszelkiego rodzaju metafor itp. Te dwa światy – dwie półkule mózgowe – nie są od siebie odseparowane, pomiędzy nimi przebiegają miliony połączeń. Informacje zawarte w powyższym akapicie są kluczem do sukcesu! Obecnie problem większości ludzi polega na tym, że wykorzystują w konkretnym momencie z reguły jedną półkulę, podczas gdy największą efektywność osiąga się wtedy, kiedy obie półkule ze sobą współpracują. Przekładając to na życie codzienne: kiedy próbujesz coś zapamiętać, często skupiasz się tylko na wykorzystaniu swojej lewej półkuli (zapamiętujesz z reguły liczby, słowa, bardzo rzadko kolory czy dźwięki). Gdy dołączysz do superlogicznego myślenia również myślenie abstrakcyjne, sprawisz, że nad danym materiałem zaczną pracować dwie półkule twojego mózgu, a nie jedynie jedna, lewa. Zwiększysz w ten sposób efektywność pracy, a więc znacznie podniesiesz szanse na zapamiętanie konkretnej informacji. Kolejną bardzo ważną informacją jest to, że człowiek posiada kilka zmysłów. Głównymi z nich są wzrok, węch, smak, dotyk oraz słuch. Mózg odbiera bodźce, korzystając ze wszystkich zmysłów, a nie jedynie ze zmysłu wzroku czy słuchu. Często słyszymy pytanie typu: jesteś słuchowcem czy wzrokowcem? A czy ktoś cię kiedyś zapytał: jesteś „węchowcem” czy „dotykowcem”? A może jesteś „smakowcem”? Przykład Wróćmy na chwilę do czasów dzieciństwa. Kiedy dziecko dotknie śniegu i poczuje, że jest zimny, szybciej zapamięta ten fakt, niż jakby tylko usłyszało od mamy tę informację. W trakcie nauki o jakimś miejscu na ziemi zapamiętujemy jedynie część informacji, gdy jednak się w to miejsce wybierzemy, zapamiętamy o wiele więcej – odbierzemy świat przez wszystkie nasze zmysły.

Przy zapamiętywaniu można wykorzystywać więcej zmysłów, nie tylko jeden z nich. Rzadko z tego korzystamy, co jest dużym ciosem dla naszej genialnej pamięci!

Czy mózg wie, co to j est nuda? Wyobraź sobie robota kuchennego z kilkudziesięcioma trybami działania, który nabyłeś za wysoką cenę. Wykorzystujesz jednak tylko jeden z nich. Czy po pewnym czasie nie poczujesz, że zakup urządzenia z tak zaawansowanymi funkcjami, mimo iż teraz używasz jedynie jednej z nich, był zmarnowaniem pieniędzy? Teraz pomyśl, że mózg jest o wiele bardziej skomplikowany niż najnowocześniejszy robot kuchenny. Ty jednak wciąż wykorzystujesz jego lewą albo prawą półkulę, bodźce wzrokowe albo słuchowe – i to jest po prostu bardzo nudne – a twój mózg nie znosi nudy! Prawdopodobnie jednak ciągle mu ją fundujesz. Kiedy? Na przykład notując linijka w linijkę, wykorzystując jeden kolor, nie angażując swojej wyobraźni przy zapamiętywaniu liczb, nie wykorzystując słuchu, gdy uczysz się obcych słówek, oglądając filmy o podobnej fabule, nie rysując, nie śpiewając i tak dalej, i tak dalej... W poradniku znajdziesz całą masę sposobów na to, jak uatrakcyjnić materiał, który codziennie dostarczasz do mózgu. Aby dobrze zapamiętywać, musisz wyjść z nudnego schematu, rozruszać wyobraźnię i przypomnieć sobie czasy dzieciństwa, kiedy wszystko z czymś ci się kojarzyło. Każdy kwiatek, kałuża, chmura, dół, drzewo były okazją do wymyślenia czegoś nowego. Niestety, sposób, w jaki przyswaja się dziś wiedzę, zabija niezwykły potencjał pamięci, jej kreatywność, możliwości tkwiące w mózgu każdego z nas.

Jakie są możliwości zapamiętywania? Najkrótszą i zarazem najtrafniejszą odpowiedzią na pytanie, co potrafi zapamiętać twój mózg, jest ta zawarta w dwóch słowach: nie wiadomo! Efektywne wykorzystanie mózgu, to znaczy takie, które współgra z jego naturalnym sposobem funkcjonowania, pozwala na niezwykłe osiągnięcia. Jak myślisz, ile liczb z zachowaniem ich kolejności jest obecnie w stanie zapamiętać człowiek w ciągu 300 s? Ile czasu potrzeba na zapamiętanie układu potasowanej talii kart do gry? Pozostawiamy cię z tymi pytaniami na jakiś czas bez odpowiedzi. Zapisz swoje propozycje na karteczce. Wraz z czytaniem kolejnych rozdziałów możesz dopisywać swoje kolejne przypuszczenia. Właściwe odpowiedzi znajdziesz w rozdziale 5, który mówi o zapamiętywaniu liczb, oraz w rozdziale 12 dotyczącym sportu pamięci. Ciekawostka Zapamiętywanie liczb ze słuchu jest dobrym przykładem na to, jak słabo znamy potencjał naszej pamięci. W latach 90. brytyjscy psycholodzy uważali, że umysł człowieka o przeciętnej inteligencji jest w stanie zapamiętać ciąg siedmiu cyfr wypowiedzianych co sekundę, usłyszanych jednokrotnie. Stwierdzili oni, że umysł geniusza może zrobić to samo z ciągiem dziewięciu cyfr. Obecny rekord świata

(ustanowiony w 2013 r.) w zapamiętywaniu ciągów cyfr mówionych co sekundę wynosi 318 i jest prawdopodobnie tylko kwestią czasu to, kiedy zostanie pobity.

Mamy nadzieję, że przekonaliśmy cię, iż nie ma większego sensu pisanie o górnych granicach twojej pamięci. Zachęcamy jednak, abyś zmierzył teraz obecne jej osiągi. Po zapoznaniu się z treścią poradnika i odbyciu treningu będziesz mógł dostrzec postęp, jakiego dokonałeś. Ćwiczenie Spróbuj zapamiętać następujący ciąg 20 cyfr: 83924951071928493045. Przyglądaj mu się tak długo, jak to tylko będzie konieczne, mierząc przy tym czas. Następnie postaraj się zapisać ten ciąg z pamięci. Zanotuj, ile cyfr udało ci się zapamiętać i w jakim czasie oraz, ewentualnie, ile błędów popełniłeś.

Ćwiczenie Zapamiętaj cyfry mówione. Poproś kogoś, aby zanotował na kartce ciąg 12 cyfr i następnie przeczytał ci je w odstępach 1-sekundowych. Po odsłuchaniu policz, ile cyfr zapamiętałeś, i zaznacz, przy której popełniłeś pierwszy błąd (np. zmieniłeś kolejność cyfr ciągu).

Ćwiczenie Postaraj się przez 30 s zapamiętać listę takich oto produktów (również ich kolejność): jajka, ser żółty, jabłka, papier toaletowy, jogu rt, cytryna, orzeszki, mleko, zeszyt, gu ma do żu cia, kakao, woda mineralna, śmietana, pieprz, klej. Kiedy minie już 30 s, spokojnie czytaj dalej poradnik, a za 5 min spróbuj wypisać te produkty, które zapamiętałeś. Jeśli ci się to uda, postaraj się zachować poprawną kolejność. Zapisz, ile wyrazów zapamiętałeś oraz ile napisałeś w odpowiedniej kolejności.

Jeśli zdecydowałeś się na wykonanie tych trzech ćwiczeń, to zyskałeś ogólny pogląd na aktualną kondycję twojej pamięci. Poradnik ten jest jak siłownia dla twojej pamięci, dlatego po wykonaniu serii treningów zmierzysz się za kilka tygodni z tymi samymi zadaniami (oczywiście będą inne cyfry i wyrazy,

ale w takiej samej liczbie i zakresie czasowym). Zobaczysz, jak godziny spędzone na siłowni wpłynęły na kondycję twojej pamięci. Jeśli zastosujesz się do zaleceń trenerskich, mamy nadzieję, że uczynisz postęp, a tym samym przekonasz się, że pisanie o górnych granicach ludzkiej pamięci naprawdę nie ma większego sensu.

Jakie korzyści daj e ćwiczenie pamięci? Często ludzie pytają mistrzów pamięci, jaki jest w gruncie rzeczy cel ćwiczenia pamięci i zapamiętywania kilkusetcyfrowych liczb, obrazków, słów, kart do gry itp. Odpowiedzi można udzielić na kilka sposobów, ale najlepiej wyjaśnić to obrazowo! Wyobraź sobie człowieka, który trenuje na siłowni. Wszedł do szatni, przebrał się i następnie przez godzinę biegał po bieżni, podnosił ciężarki, ćwiczył kolejne partie mięśni, rozciągając liny, wykonując pompki, brzuszki oraz inne ćwiczenia fizyczne, po czym wszedł pod prysznic, umył się, przebrał i opuścił siłownię. Na ponadgodzinne ćwiczenia ów człowiek stracił mnóstwo energii, potem nieco wody, poświęcił swój cenny czas, który mógł przecież spożytkować na różne inne „ważniejsze” zajęcia. Czy ktoś jednak tak o tym myśli i pyta: „Po co to wszystko?”. Nie, ponieważ każdy wie, że ćwiczenia fizyczne wpływają korzystnie na cały organizm, pomagają się odstresować, wzmacniają zdrowie i kondycję fizyczną – są po prostu konieczne. Ku zdziwieniu wielu tak samo jak z ćwiczeniami na siłowni sprawa ma się z ćwiczeniami pamięci. Kolejne rozdziały pomogą ci dostrzec, że trening pamięci to przede wszystkim trening wyobraźni i kreatywności. Podczas tworzenia śmiesznych historyjek, wyobrażania sobie ścieżek pamięciowych łączymy ze sobą elementy, które wykraczają „poza schemat”, rozwijamy kreatywność i wyobraźnię – ćwiczymy nasz mózg. Przykład Siadamy do stolika z kartką, na której jest zapisane 100 produktów do kupienia. Po 15 min wstajemy od stolika. Listę zakupów mamy już w głowie, a przy tym wykonaliśmy konkretny trening kreatywności.

Z siłowni wychodzimy po spaleniu kilkuset kalorii i z rozwiniętymi choć trochę bardziej poszczególnymi partiami mięśni. Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze satysfakcja i poczucie własnej wartości – zrobiłem coś, co pozytywnie wpływa na moje zdrowie, funkcjonowanie, na mnie samego! Przy podsumowywaniu korzyści, jakie dają ćwiczenia pamięci, można stwierdzić, że każdy trening pamięci pozytywnie wpływa na rozwój umysłowy, czyli ostatecznym celem nie jest

jedynie zapamiętanie listy 100 wyrazów. Celem (często nadrzędnym) jest rozwój wyobraźni i kreatywności, co dokonuje się poprzez proces zapamiętywania mnemotechnikami, o których mówi ten poradnik.

Zapamiętaj Ćwiczenie pamięci to tak naprawdę trening wyobraźni i kreatywności.

Wyćwiczenie pamięci to jedynie produkt uboczny treningu. To trochę tak jak z paleniem w piecu. Można stwierdzić, że wytwarzanie ciepła przy spalaniu węgla jest produktem ubocznym, pomimo że często jest to produkt najbardziej pożądany. W skazówka Polecane lektury:

› T. Buzan, Rusz głową, tłum. J. Morka, Wydawnictwo Aha!, Łódź 2005; › T. Buzan, Pamięć na zawołanie, tłum. M. Szurawski, Wydawnictwo Aha!, Łódź 2007; › G. Dryden, J. Vos, Rewolucja w uczeniu, tłum. B. Jóźwiak, Zysk i S-ka, Poznań 2003.

Podsumowanie 1. Każda półkula mózgu odpowiada za inny rodzaj myślenia. 2. Mózg otrzymuje informacje od wszystkich zmysłów. 3. Nie da się raz na zawsze określić górnych granic ludzkiej pamięci. 4. Rozwój pamięci jest efektem ubocznym rozwoju wyobraźni. 5. Celem treningu pamięci jest nie tylko poprawienie pamięci, lecz także rozwój wyobraźni i kreatywności.

Więcej na: www.ebook4all.pl

Czy zastanawiałeś się kiedyś, jakim językiem posługuje się mózg? Pewnie z góry założyłeś, że skoro jesteś Polakiem, to język polski jest również językiem twojego mózgu. Masz rację, ale tylko w pewnym sensie. Twój mózg poznał znaczenie odpowiednich dźwięków, zlepków symboli (liter). Nauczył się rozróżniać czasy na podstawie form czasowników, przypadki na podstawie różnych zakończeń wyrazów, dźwięki, które do niego docierają, symbole, które widzi. Mimo wszystko to nie język polski jest podstawowym językiem twojego mózgu. Jeśliby tak było, można by dojść do wniosku, że mózgi osób różnych narodowości są zbudowane inaczej, a przecież fizjologicznie są to te same organy. Prawdą jest, że język polski to po prostu jeden z języków, którego nauczył się mózg. Jednak twój mózg funkcjonował dużo wcześniej, nim zacząłeś posługiwać się językiem ojczystym! Jaki jest więc pierwszy język mózgu? Otóż – jest nim obraz! Dokładnie i literalnie – mózg posłu gu je się językiem obrazkowym. Kiedy słyszysz słowo wróbel, widzisz w wyobraźni obraz wróbla; kiedy słyszysz słowo samochód, widzisz samochód (najczęściej swój albo taki, o którym dużo myślisz). Jeśli usłyszysz słowo lew, wówczas zobaczysz obraz lwa, ewentualnie jego grzywę albo postać ze znanego filmu. Rzadko się zdarza, żeby ktoś w tym momencie zobaczył w wyobraźni napisany wyraz: lew. Stałoby się tak prawdopodobnie wtedy, gdyby było wiadomo, że ktoś mówi o wyrazie lew. Trochę bardziej skomplikowanie wygląda sprawa z wyrazami abstrakcyjnymi. Można powiedzieć, że każdy mózg ma swój kod językowy (obrazkowy). Kiedy słyszysz słowo miłość – widzisz albo obraz serca, albo ukochaną osobę, albo parę ludzi trzymających się za rękę itd. Skojarzeń może być bardzo wiele i tak samo wiele różnych symboli (obrazów) może pojawiać się w twojej głowie. Dotyczy to wszystkich abstrakcyjnych pojęć. Przykład Ciekawym przykładem jest wyraz wakacje. Często pierwszym obrazem, jaki widzi mózg, gdy słyszy to słowo, jest słońce. Dlaczego tak się dzieje? Otóż czy widziałeś kiedykolwiek reklamę, pocztówkę czy szkolną tablicę mówiącą o wakacjach, na której nie znalazłby się obraz słońca? Ten symbol towarzyszy nam od dzieciństwa, trudno więc, żeby nagle twój mózg widział coś innego, gdy słyszy słowo wakacje.

Kiedy już wyjaśniliśmy sobie, w jakim języku „mówi” mózg, pójdźmy trochę dalej. Zastanawiałeś się kiedyś, czy jest jakiś związek pomiędzy tym językiem a twoją pamięcią? Oczywiście, że jest, i to ogromny! Sprawa wygląda tak: to, co potrafisz sobie wyobrazić i zobaczyć w formie obrazu , łatwo jesteś w stanie zapamiętać.

A co dzieje się wtedy, gdy czytamy jakieś obcojęzyczne słówko albo widzimy ciąg binarny? Bardzo często nie widzimy w wyobraźni żadnego obrazu poza widokiem zlepku liter czy jedynek i zer. Taki widok nie kojarzy się nam z niczym znanym, nie znajduje się więc w obrębie słownika, jakim posługuje się mózg, i dlatego tak trudno zapamiętać nowy wyraz czy zerojedynkowy ciąg.

Zapamiętaj Mózg próbuje porównać każdą nową informację z tą, którą już zna. Często wystarczy niewielkie podobieństwo, aby błyskawicznie skojarzyć zapamiętywaną informację z dobrze znaną i ugruntowaną w pamięci. Jeśli twój mózg wytworzy jakieś skojarzenie, wówczas istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że przypomnisz sobie nowo nauczoną informację, kiedy będzie ci potrzebna.

Można przedstawić to obrazowo: załóżmy, że mózg to zbiór miliardów pustych karteczek. Na każdej z tych karteczek możesz zapisać jedną informację. Masz bardzo łatwy dostęp do tych karteczek, które zawierają informacje często przez ciebie wykorzystywane. Te znajdują się jakby na wierzchu i są na tyle dobrze poukładane, że odnalezienie właściwej zajmuje ułamek sekundy (ślad pamięciowy w twoim mózgu został trwale już wytworzony). Gorzej jest z karteczkami, z których rzadko korzystasz. Znajdują się one głębiej i dostęp do nich jest na tyle utrudniony, że potrzebujesz włożyć nieraz dużo wysiłku, by odnaleźć taką rzadko wykorzystywaną informację. Co się dzieje z karteczkami, na których właśnie przed chwilą zapisałeś nową informację? Przez pierwszych kilka chwil znajdują się one na samym wierzchu stosu karteczek i bez problemu możesz przeczytać zapiski. Nawet nie musisz z niczym kojarzyć nowej informacji. Kiedy np. ktoś powie do ciebie słowo miti, jesteś przez jakiś czas w stanie powtórzyć bezbłędnie ten wyraz (ślad pamięciowy nie jest co prawda trwały, ale jest świeży i silny). Co się dzieje później? Karteczka z zapisanym słówkiem zaczyna ginąć w gąszczu pozostałych kartek i bez powtórzenia danej informacji (ponownego wyciągnięcia karteczki na wierzch) po pewnym czasie (często zdumiewająco krótkim) nie jesteś już w stanie przypomnieć sobie informacji, która została na niej zapisana – a karteczka znalazła się już gdzieś głęboko pod innymi kartkami. Czy to jednak oznacza, że informacja na niej zapisana przepadła na dobre? W żadnym

wypadku! Problem polega na tym, że kartkę trzeba wyciągnąć na wierzch wtedy, gdy jest potrzebna. To proces przypominania sobie zapamiętanych informacji. Próba wyciągnięcia karteczki ze stosu innych może skończyć się fiaskiem, jeśli zagubiła się ona na dobre i nie można jej odnaleźć. Czy jest to realne, aby wyciągnąć taką dawno zagubioną kartkę w dowolnej chwili? Wystarczy wytworzyć połączenia pomiędzy nowo zapisaną karteczką a innymi karteczkami, szczególnie tymi, do których mamy szybki i trwały dostęp. Do tego właśnie służą techniki pamięciowe! Podstawowa zasada pamięciowa brzmi: S – skojarz, W – wyobraź, P – powtórz, w skrócie SWP. Posłużmy się podanym powyżej przykładem słówka miti. (Pamiętasz je jeszcze?) To słówko z języka suahili i oznacza „drzewa”. W myśl SWP pierwszym krokiem do zapamiętania na trwałe nowej informacji jest skojarzenie. Wytwórz więc teraz skojarzenie z tym nowym zlepkiem liter (bo tak interpretuje je teraz twój mózg). Możliwości jest mnóstwo, najlepszą opcją jest takie skojarzenie, które będzie dla ciebie najbardziej wyraziste, oraz takie, które będzie wykorzystywać rzeczy znajdujące się „na samym wierzchu” w twojej pamięci. Może to być słowo dobrze już znane mózgowi, np. mit. Pozostaje jeszcze literka i znajdująca się na końcu wyrazu. Pamiętaj jednak, że ma być to skojarzenie, a nie dokładne odwzorowanie słowa. Jaki obraz widzi twój mózg, gdy słyszy słowo mit? Czy jest to książka, czy może mapa Grecji? (Często mity kojarzą się nam z grecką mitologią). Może to być też cokolwiek innego znajdującego się w słowniku twojego mózgu pod hasłem mit. Załóżmy, że jest to książka z mitami. Drugim krokiem SWP jest wyobrażenie. Wyobraź więc sobie książkę z mitami leżącą na koronach drzew albo plantację drzew owocowych, na których zamiast liści lub owoców rosną książki z mitami. Trzecią zasadą SWP jest powtórka. Powtórz sobie to skojarzenie i wyobrażenie za 15 min, za godzinę, wieczorem, jutro, za trzy dni, za tydzień itd. Po takim procesie zapamiętywania niezależnie od tego, czy karteczka z nowym słówkiem, jakie zapisałeś w swoim mózgu, znajdzie się na samym wierzchu czy też gdzieś głęboko, bez problemu wydobędziesz ją ze stosu innych kartek i przypomnisz sobie ten wyraz, gdyż będziesz znał „ścieżkę dostępu” do nowej karteczki. Wystarczy, że pociągniesz za odpowiednie sznurki (skojarzenia), które wytworzyłeś. Widząc słówko miti, pomyślisz o micie, zobaczysz książkę z mitami i przypomnisz sobie obraz (książki rosnące na drzewach) – oczywisty stanie się fakt, że słówko miti oznacza „drzewa”. Zasada ta działa też w drugą stronę. Jeśli będziesz chciał sobie przypomnieć, jak w języku suahili powiedzieć drzewa, wówczas zobaczysz w wyobraźni obraz (drzewa z wiszącymi książkami o mitologii) i skojarzysz ze słowem mitologia szukane słówko miti.

Wyobraź sobie teraz, że wytworzyłeś nie jedno, ale kilka powiązań w mózgu. Nie jedynie ze słowem mit, ale również ze słowem mi, z rymem miti – kiti itd. Im więcej wytworzysz sznurków łączących nową informację z tymi, które są ci znane, tym łatwiej i dokładniej przypomnisz sobie (wyciągniesz na wierzch) świeżą informację (nowo zapisaną karteczkę).

Mózg i j ego poczucie humoru Czy zastanawiałeś się kiedyś nad poczuciem humoru mózgu? Czy dla twojego mózgu jest w ogóle ważne, czy dana rzecz jest śmieszna, czy ponura? A może jego poczucie humoru nie zależy od kwestii śmieszności czy ponuractwa? Tak jak napisaliśmy we wstępie, mózg nudzi się, gdy otrzymuje informacje tylko od jednego zmysłu, gdy korzysta w danym momencie tylko z jednej półkuli itd. Takie właśnie informacje nie przysparzają mu dobrego humoru. Idąc trochę dalej, możemy postawić pytanie: czy poczucie humoru ma jakieś znaczenie dla mózgu przy zapamiętywaniu? Mamy nadzieję, że za kilka chwil odpowiedź na to pytanie sama przyjdzie ci do głowy! Przypomnij sobie teraz swój pierwszy lot samolotem. Pamiętasz, skąd startowałeś? Ile trwał lot? Czy był to duży samolot? Czy zamówiłeś coś do jedzenia? Jeśli nie leciałeś jeszcze samolotem, przypomnij sobie pierwszy wyjazd za granicę – pamiętasz, dokąd? Z kim tam pojechałeś? Wydobądź z pamięci jakąś śmieszną sytuację z podstawówki, kiedy zdarzyło ci się zrobić coś niecodziennego lub nawet głupiego. W jakich okolicznościach to się wydarzyło? W której sali lekcyjnej? Co powiedziała wtedy nauczycielka albo twoi koledzy? Mógłbyś zapewne opowiedzieć o wielu swoich wspomnieniach, gdy coś robiłeś pierwszy raz, albo o życiowych śmiesznych wpadkach i prawdopodobnie wydobyłbyś z pamięci nawet szczegóły. Teraz spróbuj przypomnieć sobie, jak miesiąc temu parkowałeś samochód – na którym parkingu? Jaki samochód stał obok twojego? A pamiętasz, co tydzień temu zjadłeś na kolację? Ile herbat przedwczoraj wypiłeś? Jak wyglądała twoja 10. lekcja historii w liceum? Na jaki temat była? Myślę, że tych faktów nie udało ci się przypomnieć. Nawet jeśli mniej więcej je pamiętasz, to prawdopodobnie potrzebowałeś sporo czasu na odgrzebanie ich z pamięci, a i tak brakuje wielu szczegółów. Warto zauważyć, że większość sytuacji, o które pytaliśmy, dotyczy nieodległej przeszłości – wydawałoby się więc, że łatwiej powinieneś je sobie przypomnieć i to dość szczegółowo. Tak się jednak nie dzieje. Dlaczego? Ponieważ te sytuacje były pozbawione humoru, sztampowe i nie zawierały niczego niecodziennego, niestandardowego, wykraczającego poza ramy

i schemat – dla mózgu sytuacje te były po prostu nudne (bez humoru). Pytaliśmy też o wydarzenia niecodzienne, wyczekiwane, śmieszne, niestandardowe – do tych, jak się okazuje, przywiązujesz większą wagę. Były one atrakcyjne dla mózgu właśnie dzięki ich wyjątkowości – dlatego zapadły ci w pamięć. Mózg nie znosi nudy! Gdy zamykasz samochód po raz tysięczny, robisz to automatycznie, nie w sposób niecodzienny. Być może już po chwili będziesz się zastanawiać: czy ja na pewno zamknąłem ten samochód? W skazówka Kiedy próbujesz zapamiętać coś klasycznego, różniącego się niewiele od reszty zapamiętywanych rzeczy – wówczas napotkasz trudności. Sztuka zapamiętywania to w dużej mierze umiejętność podawania informacji swoim szarym komórkom w sposób zabawny i niecodzienny, pełen humoru w „mózgowym” rozumieniu tego słowa. Im śmieszniej, tym łatwiej zapamiętać.

W j aki sposób trenować wyobraźnię? Mamy nadzieję, że dostrzegłeś już, jak wielką rolę w procesie zapamiętywania odgrywa wyobraźnia. Teraz trzeba coś z tą wiedzą zrobić. W innym wypadku przypominałbyś człowieka, który wynalazł koło i zastanawia się, jak przetransportować je do urzędu patentowego. Co zrobić z wyobraźnią? Trenować. Nawet nie chodzi o to, abyś doszedł do zaawansowanego poziomu w używaniu swojej wyobraźni. Ważniejszy jest stały i systematyczny trening. Sytuacja przypomina ćwiczenia fizyczne – jeśli chodziłoby w nich tylko o osiągnięcie jakiegoś wyznaczonego rozmiaru bicepsa albo zejście do wymarzonej wagi ciała, to po osiągnięciu wyznaczonego celu zaprzestałbyś wykonywania dalszych ćwiczeń, twoja waga znowu by wzrosła, a bicepsy stałyby się na powrót słabsze. Każdy, kto pracował nad swoim ciałem, dobrze wie, że ważniejsze (i często trudniejsze) od osiągnięcia pożądanego efektu jest jego utrzymanie na określonym poziomie. Wymaga to dalszej systematycznej pracy. Tak samo jest z wyobraźnią. Co można powiedzieć o wyobraźni współczesnego człowieka? Często jako dziecko wykorzystywałeś ją bardzo dobrze – musiałeś tak robić, ponieważ świat, który poznawałeś, był dla ciebie abstrakcją, nie znałeś go wcześniej. Kiedy poszedłeś do szkoły, zacząłeś pomału wchodzić w pewne schematy. Dowiadywałeś się, jak należy zabrać się do rozwiązywania zadań z matematyki, co zrobić, aby powstała praca zaliczeniowa z języka polskiego, jak

powtórzyć partię materiału na lekcję historii itd. Wzorce postępowania same w sobie nie są złe, są bardzo pomocne. Problem tkwi w tym, że coraz mniej takich wzorców sam tworzyłeś, a coraz więcej ich przyswajałeś z zewnątrz – bo są zawsze takie same, stałe. Oglądając mniej ambitne filmy, mogłeś w gruncie rzeczy przewidzieć rozwój wydarzeń, gdyż scenariusze tworzone były według podobnych założeń. Skoro okazało się, że wykonujesz codziennie podobne zadania, w podobnym rytmie, powtarzające się cyklicznie – wyobraźnia tym samym stawała się coraz mniej potrzebna. Okres dzieciństwa można nazwać pobytem na „siłowni wyobraźni”. Później zaglądałeś tam coraz rzadziej, dlatego z czasem twoja wyobraźnia znacznie osłabła. I to dotyczy nie tylko ciebie, lecz także innych ludzi. Co w takim razie należy teraz zrobić? Ponownie trenować wyobraźnię! W jaki sposób? Metod jest wiele. W gruncie rzeczy prawie cały poradnik, który czytasz, mówi o sposobach na trening wyobraźni. Poniżej podajemy kilka konkretnych ćwiczeń. Ćwiczenie

› Pomyśl o jakimś przedmiocie codziennego użytku. Niech będzie to np. ku bek. Następnie w swojej wyobraźni postaraj się zrobić z nim różne śmieszne rzeczy. Najpierw określ jego kształt i barwę. Czy ma ucho, czy go nie ma? Z jakiego materiału jest wykonany? Czy jest pełny, czy pusty? A może jest dziurawy? Jeśli jest pusty, to wyobraź sobie, że napełniasz go sokiem. Następnie powiększ go do rozmiarów twojej głowy, później wyobraź sobie, że wypada ci z rąk, jednak nie rozbija się o podłogę, gdyż okazuje się, że wykonany został z kauczuku i zaczął się odbijać jak piłeczka. Spróbuj poruszać nim jeszcze w inny sposób. Ważne, byś zobaczył w wyobraźni jak najwięcej jego szczegółów, określił dźwięk, temperaturę (jest chłodny czy ciepły?), określił zapach. To jest bardzo prosty trening wyobraźni, jednak już najprostsze ćwiczenie pozwala sprawdzić, jak „giętki” jest mózg. Możesz teraz sam spróbować zrobić coś w swojej wyobraźni – z pomarańczą, zegarkiem, tortem, drzewem itd.

› Napisz na środku kartki jakiś wyraz (rzeczownik, np. młotek). Zamiast pisać wyraz, możesz narysować prosty rysunek. Następnie postaraj się wypisać wokół tego przedmiotu (obrazka) wszystkie czynności, jakie wykonuje się przy jego pomocy (np. wbić gwóźdź), i każdorazowo próbuj sobie wyobrazić daną czynność.

› Przygotuj karteczki z nazwami różnych przedmiotów. Po zapisaniu

kilkudziesięciu karteczek wrzuć je wszystkie do jednego woreczka. Następnie losuj po dwie karteczki i staraj się jak najszybciej wymyślić, jaka interakcja mogłaby zajść pomiędzy tymi dwoma przedmiotami. Pamiętaj o wyobrażaniu sobie wymyślanych czynności. Jeśli takie ćwiczenie jest według ciebie zbyt proste, to losuj po trzy lub cztery karteczki jednocześnie i staraj się wymyślać krótkie i zwięzłe historie, w których występowałyby wszystkie cztery przedmioty. Możesz również przygotować jeden woreczek z rzeczownikami, drugi z czasownikami, a trzeci z przymiotnikami. Następnie wylosuj dwie karteczki z rzeczownikami, jedną z czasownikiem i jedną z przymiotnikiem. Np. niech to będą wyrazy: ku bek, łosoś, malować, brzydki. Teraz wyobraź sobie, jak łosoś malu je brzydki ku bek!

› Jeśli wróciłeś dziś ze spaceru, spróbuj przejść w swojej wyobraźni trasę, którą pokonałeś, i przypomnieć sobie jak najwięcej szczegółów. Pomyśl, jakie budynki mijałeś, jakie drzewa, jakich ludzi. Z czego wykonany był chodnik, a może była to ścieżka? Czy na niebie były jakieś chmury? Jeśli tak, to jakie? Takie przypominanie sobie w wyobraźni czegoś prozaicznego, co niedawno było naszym udziałem, to też sposób na trening wyobraźni.

› Obejrzyj kilka fotografii chmur, np. w jakiejś internetowej galerii zdjęć. Postaraj się wymyślić jak najwięcej rzeczy, których kształt jest zbliżony do formy chmury widocznej na zdjęciu. Takie samo ćwiczenie możesz wykonać po obejrzeniu zdjęć koron drzew czy abstrakcyjnych obrazów znanych malarzy.

Powyższe ćwiczenia są jedynie propozycjami, gdyż sposobów na zabawę wyobraźnią jest bardzo, bardzo wiele. Wybierz te, które tobie najbardziej odpowiadają, i poświęć chociaż chwilę każdego dnia, aby zadbać o kondycję swojej wyobraźni. Może zamiast oglądania kolejnego opartego na schematach filmu warto wykonać kilka ćwiczeń wyobraźni, a później zaczytać się w książce i znów uruchomić swoją wyobraźnię celem zobaczenia tego wszystkiego, co autor opisał? To też przecież jest trening.

Podsumowanie 1. Pamiętaj, że językiem twojego mózgu jest obraz. 2. Wyobraź sobie to, co starasz się zapamiętać.

3. Mózg nie znosi nudy i schematów. 4. Trenuj wyobraźnię każdego dnia.

Pamięć, jako jeden z ważniejszych elementów funkcjonowania człowieka, wykorzystywana jest przez nas niemal w każdym momencie. Pamiętamy przecież, jak dojść rano do łazienki, jak zagotować wodę, jak dojechać do pracy. Pamiętasz słowa języka, którym się posługujesz, pamiętasz swoje imię, adres, najważniejsze daty itd. Można więc powiedzieć, że pamięć to zbiór wszystkiego, czego się nauczyliśmy. Często dziś słyszymy hasła typu: „Kiepsko się uczę”, „Mam słabą pamięć do języków”, „Nie potrafię zapamiętywać imion – to nie dla mnie” – można by zapisać całą stronę tym, czego ludzie nie umieją zapamiętać. Ale chwileczkę! Przecież umiemy mówić w rodzimym języku, znamy imiona naszych bliskich, swój adres, nauczyliśmy się głównych terminów z geografii i pamiętamy, choć może powierzchownie, historię powszechną. Jak więc możliwe jest to, żeby tyle osób nagle nie miało pamięci do imion, dat, słówek obcojęzycznych?

Zapamiętaj Każdy z nas ma dobrą pamięć, niektórzy po prostu mają ją niewytrenowaną! (Oczywiście nie mówimy tutaj o szczególnych przypadkach medycznych i osobach z zaburzeniami w funkcjonowaniu pamięci).

W większości przypadków problem z pamięcią pojawia się wtedy, kiedy w krótkim czasie trzeba przyswoić wiele nowych informacji. Na nauczenie się imion osób poznawanych na jednym spotkaniu biznesowym mamy znacznie mniej czasu niż na nauczenie się imion naszych bliskich. Na zapamiętanie adresu stomatologa, gdy ktoś dyktuje go nam przez telefon, mamy jedynie chwilę, podczas gdy pod jednym adresem mieszkamy z reguły wiele lat. I tutaj właśnie z pomocą przychodzą nam systemy pamięciowe – narzędzia do usystematyzowania procesu szybkiego przyswajania nowych informacji, czyli do zapamiętywania. Po co są nam one potrzebne? Przede wszystkim po to, aby znacznie skrócić czas zapamiętywania nowych informacji. To trochę tak, jakby rozmawiać ze skoczkiem w dal, który wyjeżdża właśnie na olimpiadę. Rozmowa mogłaby być dość komiczna i wyglądać mniej więcej tak: – Czy umie pan skakać? – Tak, umiem. – A od kiedy? – Od zawsze.

– To po co pan trenuje? – Po to, żeby skakać dalej i lepiej. – Aaa... teraz rozumiem! Ja nie trenuję, dlatego potrafię skoczyć na odległość półtora metra, a pan trenuje i skacze do sześć i pół metra. Czyli trening ma sens! Cel ćwiczeń pamięci jest podobny. Każdy umie zapamiętywać, właściwie od zawsze, i nie widzi potrzeby trenowania tej umiejętności. Problem w tym, że na zapamiętanie numeru telefonu człowiek potrzebuje ok. 60 s, a z reguły ma na to jakieś 10–15 s, gdy ktoś dyktuje numer przez telefon. Dlatego też zniechęcony nie podejmuje wyzwania i nie rozwija swoich umiejętności pamięciowych, tylko zapisuje numer w notesie (o ile ma go pod ręką) lub prosi: „Może mi pani przesłać ten numer SMS-em?”. Głowa do góry! Z pomocą przychodzą znane od wieków systemy pamięciowe, które pomagają wyjść z labiryntu !

Czym są mnemotechniki i skąd się wzięły? Ciekawostka O systemach pamięciowych dowiadujemy się już od starożytnych Greków i Rzymian. Utworzyli oni systemy mnemotechniczne przypuszczalnie po to, aby wzbudzać uznanie u ludzi w czasie długich wystąpień publicznych oraz przy okazji innych zadań związanych z piastowanym urzędem. Posłużyć się można tutaj wieloma przykładami. Jedną ze znanych osób jest Cyceron. W I wieku przed naszą erą w Rzymie mieszkało co najmniej kilkadziesiąt tysięcy ludzi – Cyceron był w stanie rozpoznać każdego obywatela po nazwisku!

W tym miejscu powinno nasunąć się proste pytanie: skoro do dnia dzisiejszego elementarna wiedza z zakresu matematyki, fizyki czy geografii oparta jest na odkryciach starożytnych uczonych (Pitagoras, Tales, Archimedes itd.), to dlaczego nie mielibyśmy zacząć korzystać z ich genialnych systemów pamięciowych? Zapraszamy cię zatem do świata mnemotechnik, czyli technik pamięci. Mnemotechniki można porównać z wynalezieniem silnika. Gdy tylko powstało rewolucyjne urządzenie, zaczęto wynajdywać coraz to nowe sposoby jego wykorzystania. Powstawały różnego rodzaju maszyny, samochody, samoloty itd. W zależności od aktualnych potrzeb wymyślano kolejne zastosowania tego samego urządzenia, które modyfikowano w taki sposób, aby mogło być użyte w nowych produktach. Starożytni Grecy zauważyli, że pamięć to połączenie przede wszystkim dwóch elementów: obrazów i ich powiązań. I to był właśnie wynalazek na miarę silnika! Obecnie istnieje bardzo wiele sposobów (systemów) wykorzystania tego wynalazku. Jedne

służą do zapamiętywania bardzo długich ciągów liczbowych, inne pomagają przyswoić sobie relatywnie krótkie liczby ze słuchu, kolejne przeznaczone są do uczenia się imion, jeszcze inne słów, obrazów itd. Niektóre bardziej nadają się do zastosowania w medycynie czy geografii, a inne w nauce historii lub języków obcych. W naszym poradniku przedstawiamy zbiór różnych systemów i ich przeznaczenie. Miej jednak na uwadze to, że bez problemu możesz utworzyć, na podstawie podanych informacji, swoje systemy pamięciowe, w zależności od własnych preferencji i potrzeb.

Przykładowe systemy pamięciowe Poniżej zamieszczamy krótką charakterystykę głównych systemów pamięciowych. W dalszej części poradnika zostaną one opisane i wyjaśnione szczegółowo. Metoda łańcu chowa – kiedy jest mowa o systemach pamięciowych, tę nazwę słyszymy najczęściej. Metoda łańcuchowa to nic innego, jak zapamiętywanie kolejnych elementów za pomocą łańcucha skojarzeń pomiędzy nimi. Główny System Pamięciowy (GSP) – to jeden z bardziej rozwiniętych systemów służących do zapamiętywania ciągów liczbowych. Można go również wykorzystać przy zapamiętywaniu listy słów czy innych danych w kolejności, przyporządkowując każdemu elementowi właściwy numer. Loci – to metoda wspomagająca inne systemy zapamiętywania. Jest ona bardzo pomocna przy zapamiętywaniu bardzo długich ciągów liczbowych, jak również pozwala na segregowanie zapamiętywanych informacji. POV (lub PVO) – systemy do zapamiętywania dat, wykorzystywane także do zapamiętywania m.in. układu kart do gry czy krótkich numerów. Wymienione systemy nie wyczerpują listy używanych współcześnie mnemotechnik. Ponadto systemy pamięciowe można ze sobą łączyć. Jednym z najlepszych przykładów takiego łączenia jest powiązanie GSP z loci i z metodą łańcuchową. Sposób ten opisany został w poradniku przy okazji wyjaśniania zasad zapamiętywania długich ciągów liczbowych.

Gdzie znaj duj ą zastosowanie mnemotechniki? W związku z tak dużą elastycznością narzędzi, jakimi są mnemotechniki, ich zastosowanie jest bardzo szerokie. Ludzie często pytają, czy metody zapamiętywania, którymi posługujemy się podczas mistrzostw pamięci, mają zastosowanie w życiu codziennym. Odpowiedź powinna

nasuwać się już sama – oczywiście, że mają zastosowanie, i to nawet w rzeczach na pozór niemających związku z pamięcią. Przykładem może być zarządzanie czasem w ciągu dnia i planowanie. Pamięć odgrywa tu ważną rolę, a techniki i metody pamięciowe pomagają efektywniej rozplanować dzień. Więcej na ten temat znajdziesz w rozdziale 7. W skazówka Mnemotechniki mogą być wykorzystywane przy przygotowywaniu wystąpień publicznych, przy nauce języków obcych, dat, zapamiętywaniu numerów telefonów, list zakupów i w wielu, wielu innych sytuacjach, z jakimi masz do czynienia każdego dnia.

Jak powtarzać i dlaczego powtórki są takie ważne? Powinieneś pamiętać jeszcze o jednej, bardzo ważnej rzeczy. Mnemotechniki są narzędziami, które dadzą dobre rezultaty, ale potrzebują jeszcze czegoś. Tak jak silnik potrzebuje energii (pary wodnej, ropy, gazu), tak mnemotechniki potrzebują powtórek.

Zapamiętaj Bez powtarzania możesz zapomnieć o długotrwałym zapamiętaniu czegokolwiek.

Jeśli przestaniesz używać języka obcego (czyli nie będziesz ciągle powtarzać wyuczonych słówek), twoje umiejętności zubożeją i w końcu zorientujesz się, że zapomniałeś już, jak to jest mówić w danym języku, mimo że kiedyś znałeś go całkiem nieźle! Ciekawostka Istnieje tzw. krzywa zapominania. Najprościej mówiąc, obrazuje ona, po jakim czasie od zakończenia nauki nowe informacje są zapominane. Krzywa ta zmienia się drastycznie, jeśli materiał, którego się uczyliśmy, zostaje powtórzony. Badania nad krzywą zapominania dotyczyły zapamiętywania zgłosek bezsensownych, a ich wynikiem jest wniosek, że bez powtórki aż 75% zapamiętywanego materiału ulatuje z głowy! Przy zastosowaniu dobrego systemu powtórek poziom zapamiętania

informacji, nawet po wielu miesiącach, może oscylować w granicach 80%. Jeśli zaczniesz drążyć temat i szukać informacji w różnych źródłach, zauważysz różnice w wynikach badań. Wiąże się to z rodzajem zapamiętywanych informacji i wieloma innymi czynnikami, jednak ogólny wniosek jest ten sam – bez powtórek zapominamy wiele, a kiedy powtarzamy, zapamiętujemy dużo więcej.

Może zastanawiasz się, ile razy należy powtarzać i jak często? To bardzo dobre pytanie. Teorii mówiących o najlepszych sposobach na powtarzanie materiału jest kilka. Jedna z nich mówi, że powinno się powtórzyć wszystko po 10–15 min od zakończenia nauki, a następnie wieczorem, po 24 godz., potem po 48 godz., po trzech dniach, po tygodniu, dwóch tygodniach, miesiącu, dwóch miesiącach, po pół roku i po roku. Zachęcamy cię jednak do tego, abyś sam stwierdził, jaki rytm powtórek tobie przynosi najlepsze rezultaty. Każdy z nas może przyswajać wiedzę w trochę innym rytmie. Ważne, by dostosować go do cech indywidualnych każdego z nas. Ćwiczenie Zrób taki eksperyment: weź atlas świata albo tablice geograficzne i wypisz na kartce nazwy 30 krajów z Afryki oraz z Azji wraz z ich stolicami. Wybierz te kraje, o których wcześniej niewiele słyszałeś. Następnie podziel wiadomości na trzy grupy. Informacje z każdej grupy powtarzaj w innym rytmie. Przykładowo informację z pierwszej grupy powtórz dopiero po 24 godz., z drugiej po 15 min, a następnie po 24 godz. i po trzech dniach, z trzeciej natomiast po 24 godz., a następnie po trzech dniach. Po tygodniu przypomnij sobie wszystkie dane i spróbuj do wybranych krajów dopisać z pamięci ich stolice.

Ten prosty eksperyment powinien pomóc ci w odnalezieniu najlepszego tempa pracy i rytmu powtórek. Jeśli wyniki związane z drugą i trzecią grupą informacji będą zbliżone do siebie, lecz znacznie lepsze od wyników związanych z grupą pierwszą, wówczas udowodnisz sam sobie, że jedna powtórka to stanowczo za mało. Osobiście nie prowadziliśmy żadnych naukowych badań nad zapominaniem i powtarzaniem, jednak nasze doświadczenie z mistrzostw mówi nam o tym bardzo wiele. Na uwagę zasługuje również fakt, że zawodnicy różnie podchodzą do powtórek. Są tacy, którzy nie wyobrażają sobie zapamiętania czegoś bez powtórzenia po 15 min, inni stosują jedną powtórkę, a pozostali uważają, że 15 min to zbyt krótki czas, by cokolwiek trzeba było powtarzać. Zachęcamy cię więc, abyś odnalazł swój rytm powtarzania.

Zapamiętaj Powtórki to zawsze paliwo dla twojej pamięci. Bez tankowania daleko nie zajedziesz.

Podsumowanie 1. Mnemotechniki to metody wykorzystywania wyobraźni i skojarzeń w procesie zapamiętywania. 2. Systemy pamięciowe to sposoby usystematyzowanego wykorzystania mnemotechnik. 3. Wśród głównych systemów pamięciowych wymienić można GSP, POV, loci. 4. Powtórki zapamiętywanych informacji są niezbędne, aby trwale coś zapamiętać.

Lista zakupów Któż z nas nie doświadczył sytuacji, kiedy zmęczony wraca do domu z torbą zakupów i ku swojemu największemu zdziwieniu orientuje się, że mimo wyjęcia wszystkiego z torby nie znalazł tam masła albo dżemu, bez których nie przyrządzi zaplanowanej kolacji. Zdarza się! Jest to rzecz zupełnie normalna, jednak bardzo drażniąca. Rozwiązaniem byłoby zapewne sporządzenie sobie wcześniej listy zakupów, tylko nieraz brakuje na to czasu i stwierdzamy: „Po co sporządzać listę, szkoda zachodu, przecież wiem, co mam kupić”. Czasem nie mamy pod ręką kartki i długopisu, innym razem wychodzimy z domu w pośpiechu i brakuje warunków na przygotowanie listy. W sytuacjach tego typu z pomocą przychodzi nam podręczny organizer – nasz mózg i jego pamięć. Zapamiętanie listy zakupów po pierwsze pozwala na uniknięcie późniejszych kłopotliwych braków w lodówce, jak również uwalnia nas od uciążliwego notowania, co należy kupić, uniezależnia nas też od kartki i długopisu. Zatem jak poradzić sobie z zapisaniem w pamięci listy produktów do kupienia? Najlepszą metodą będzie najprostsza z mnemotechnik – tzw. metoda łańcuchowa. Podajemy przykładową krótką listę zakupów: bu łka, mleko, pieczarki, mydło, kiełbasa, lody, cu kier, cytryna i papier toaletowy. Dziewięć produktów, łatwizna! Tak uważasz? To zamknij teraz oczy i powtórz wszystkie wymienione wcześniej rzeczy. Prawdopodobnie jeden lub dwa produkty ci umknęły. Niewiele, to fakt, jednak ich brak może okazać się później uciążliwy. Dlatego spróbujmy przećwiczyć zapamiętywanie podanej listy zakupów. Przykład Zaczniemy od kuchni – wyobraź sobie swoją kuchenną ladę. To miejsce dobrze ci znane, bardzo wyraźnie zobaczysz je oczyma swojej wyobraźni. Będzie to dla ciebie doskonały punkt zaczepienia w łańcuchu skojarzeń. Teraz pomyśl o stosie bułek, najlepiej niech będą one dużo większe niż w rzeczywistości, świeże i pachnące – takie oddziaływanie na różne zmysły w wyobraźni sprzyja trwalszemu zapamiętywaniu. Kolejnym elementem na naszej liście jest mleko – wyobraź więc sobie, jak na twojej ladzie, zaraz koło bułek, stoi butelka świeżego mleka, którą właśnie przewraca przechodzący tamtędy kot albo, jeszcze lepiej, niech mleko to przewróci machająca ogonem krowa (krowa zazwyczaj kojarzy się z mlekiem, dlatego stworzony łańcuch skojarzeń będzie trwalszy). Mleko wylewa się na bułki i w nie wsiąka. Na takich wilgotnych bułkach niech w świecie twojej wyobraźni wyrosną pieczarki, poczuj ich zapach! Sięgnij ręką, żeby wyrwać jedną z nich, najokazalszą – i wówczas, kiedy ją chwytasz, okazuje się, że nie jest to pieczarka, tylko mydło o kształcie i kolorze pieczarki. Na twoich dłoniach niech pojawi się piana – taka jak przy myciu rąk. Podejdź

teraz, w świecie wyobraźni, do kranu, żeby spłukać mydło, a tam, w umywalce, ku swojemu zdziwieniu znajdziesz leżące pęto kiełbasy albo (i to już jest wersja dla odważniejszych, lepiej oddziałująca na pamięć) z kranu zamiast wody niech wylatuje kiełbasa, jedna za drugą. Żeby sprawdzić, czy to na pewno kiełbasa, spróbuj, jak smakuje. Wówczas okaże się, że kiełbasa ma smak lodów, zimnych, rozpływających się w ustach (mogą być to nawet lody o smaku kiełbasy – a co! Będzie śmieszniej, ale korzystniej dla naszego procesu zapamiętywania). Niestety, lody okazują się mocno przesłodzone i to w takim stopniu, że kryształki cukru strzelają między zębami – usłysz uszami swojej wyobraźni ten charakterystyczny dźwięk rozgniatania cukru! Od tego wszystkiego zrobiło ci się tak słodko, że dla przeciwwagi podchodzisz do swojego kuchennego stolika i wyciskasz sok z cytryny, żeby szybko go wypić. Niech cytryna, którą przekrajasz na pół, pryśnie sokiem wprost w twoją twarz – to będzie kolejny bodziec dla wyobraźni, dzięki temu nie zapomnisz o kupieniu cytryny. Na koniec idź w swojej wyobraźni do toalety i wytrzyj twarz papierem toaletowym.

Tak – to wszystko brzmi absurdalnie i dziwacznie. Ale właśnie o to chodziło! Spróbuj sobie teraz przypomnieć, jaką historię stworzyliśmy, i wymień dziewięć produktów, które zamierzasz kupić w sklepie. Jeśli uważnie śledziłeś w wyobraźni całą tę dziwaczną scenę, nie powinieneś mieć z tym żadnego problemu. I to był nasz cel – lista zakupów została zapamiętana. Stworzenie takiej historyjki może się wydawać bardziej skomplikowane niż sporządzenie listy zakupów przy użyciu kartki i długopisu – jest w tym wiele racji. Czy jednak nie lepiej pobawić się swoją wyobraźnią, a przy okazji zmobilizować szare komórki do działania? Poza tym nie musisz się martwić, że kartka z listą produktów do kupienia gdzieś się zapodzieje albo że nie masz pod ręką długopisu. Kolejną zaletą wyobraźni jest to, że listę zakupów można w każdej chwili edytować – gdy w drodze do sklepu przypomni ci się jeszcze jakaś rzecz do kupienia, po prostu dodaj kolejny element do historyjki, a twój mózg poradzi sobie z zapamiętaniem nowego produktu. Ważne jest, by przy tworzeniu łańcucha pamięciowego wyjść od jakiegoś dobrze znanego nam obiektu/miejsca (w naszym przykładzie była to kuchenna lada). Częstym błędem jest stwarzanie historyjki „w powietrzu”, czyli bez włączenia w nią jakiegoś stałego, dobrze znanego miejsca. Taki błąd może spowodować sporo problemów przy odtwarzaniu opowieści. W skazówka Swoją historyjkę umieść w miejscu, które jest ci dobrze znane. To sprawi, że bez problemu w każdym momencie będziesz w stanie przywołać w wyobraźni to miejsce i łatwiej przypomnisz sobie stworzoną historyjkę.

Jeżeli tworzysz taką historyjkę rano, a zakupy planujesz zrobić dopiero wieczorem, to poświęć chwilę w ciągu dnia na szybkie powtórzenie sobie listy zakupów – w ten sposób utrwalisz ją w pamięci, a wieczorem, kiedy będziesz stał przed regałem sklepowym, łatwiej sobie ją przypomnisz. W rozdziale 5 znajdziesz ćwiczenie na zapamiętanie przepisu na sałatkę. Zachęcamy cię do jego wykonania.

Tytuły filmów i książek „Widziałeś ten film? No wiesz, ten, w którym w pierwszej scenie główny bohater ucieka przed stadem dzikich koni?” Czy nie często zdarza ci się taka sytuacja, kiedy doskonale pamiętasz treść filmu albo książki, a nie jesteś w stanie przypomnieć sobie tytułu składającego się z czterech prostych słów? Rzecz zupełnie powszechna, a przecież o wiele łatwiej jest podać komuś tytuł, niż opowiadać poszczególne sceny, aby wytłumaczyć, o czym mówisz. Najpierw wyjaśnijmy sobie, dlaczego w ogóle tak się dzieje, że nie pamiętamy tytułów. Przyczyn tego jest kilka. Przede wszystkim zdarza się, że nie zwracamy uwagi na tytuł – ale taka sytuacja nie ma nic wspólnego z pamięcią. Często nie staramy się go zapamiętać. Wówczas nasz umysł działa podobnie jak przy poznawaniu nowej osoby – gdy nie koncentrujemy się na usłyszanym imieniu, znacznie zmniejszamy szanse na przypomnienie go sobie w przyszłości, nawet niedalekiej. Opisane powyżej przyczyny niezapamiętywania tytułów są dość oczywiste i bardzo łatwo możemy je wyeliminować. Problem powstaje natomiast wtedy, gdy mimo najszczerszych chęci po kilku dniach nie potrafimy przypomnieć sobie tytułu książki lub filmu. To już sprawa pamięci i specyfiki działania naszego przenośnego komputera – mózgu. O wiele łatwiej od tytułu zapamiętuje się poszczególne sceny filmu. Jesteśmy nieraz w stanie podać wszystkie szczegóły drugiego planu. Dzieje się tak, ponieważ oglądając daną scenę, mamy podany gotowy obraz, dźwięk, a ponadto jesteśmy mocno skoncentrowani. Jeśli tylko czytamy tytuł, wygląda to inaczej. Wtedy nie słyszymy żadnego dźwięku odpowiadającego treści filmu czy książki, często nie jesteśmy skoncentrowani, a co najważniejsze – zamiast obrazu pełnego kolorów i ruchu widzimy czarne litery na jaśniejszym tle ułożone statycznie jedna za drugą. To jest właśnie ważny powód, dla którego zapominany tytuł już po kilku godzinach. Sposób na zapamiętanie jest prosty – zamiast pustych liter składających się na wyrazy, wykreujmy żywy, pełen ruchu i kolorów obraz. Użyjmy do tego naszego wspomagacza

pamięciowego – wyobraźni! Przykład Załóżmy, że masz do zapamiętania tytuł Kolorowy pościg w niebezpiecznych okolicznościach. Po przeczytaniu go większość osób zapamięta wyłącznie słowo pościg – bo to jedyny prosty do wyobrażenia rzeczownik. Wszystko byłoby dobrze, gdyby istniał tylko jeden tytuł zawierający to słowo, ale jest zupełnie inaczej. Co w takim razie należy zrobić, żeby zapamiętać cały tytuł? Przede wszystkim zobaczyć obraz, w którym zawarte będą wszystkie słowa. Zacznijmy więc od pierwszego z nich – kolorowy. Nie wystarczy wyobrazić sobie czegoś w wielu barwach. Jeślibyśmy tak uczynili, wówczas nie byłoby wiadomo, czy chodzi nam o jakiś konkretny kolor, czy też nasz zapamiętany obraz jest kolorowy, bo tak wyszło. Warto wyobrazić sobie konkretny symbol, który kojarzy się bezpośrednio ze słowem kolorowy. Może to być np. paw z rozłożonym ogonem, może to być tęcza lub kolorowy jarmark (przypominamy sobie tekst znanej piosenki). Wybierz cokolwiek wiążącego się najbardziej z tą cechą. Ważne jest, żeby to słowo nabrało konkretnych kształtów jakiejś rzeczy. Kiedy będziesz próbował przypomnieć sobie brzmienie całego tytułu, przyjdzie ci na myśl, że zawarte było w nim słowo odnoszące się do różnych kolorów. Kolejnym słowem jest pościg. Wyobraź sobie jakąś scenę pościgu oraz jeden, najbardziej charakterystyczny przedmiot kojarzący ci się z pościgiem. Może to być np. drewniany wóz ciągnięty przez konie albo samochód policyjny z włączoną i wyjącą syreną. Kiedy zdecydujesz się już na taką interpretację słowa pościg, wówczas połącz je w wyobraźni z tęczą, o której myślałeś wcześniej. Dalej mamy słowo niebezpieczny. W tym przypadku postępuj podobnie jak przy słowie kolorowy. Możesz wyobrazić sobie tabliczkę ze znakiem czaszki, z kośćmi i napisem: „Niebezpieczeństwo” (taką, jaka jest często naklejona przy poligonach wojskowych czy na chemicznych produktach będących trucizną). Wyobraź sobie, że jest naklejona na dachu samochodu policyjnego, który jedzie po tęczy. Niech ta tabliczka będzie wielka, może się ciągnąć za samochodem i uderzać o jezdnię. Niech będzie widoczna i ważna! Ostatnim słowem jest okolicznościach. To najtrudniejszy element tego tytułu do zapamiętania, ponieważ nie jest to ani przymiotnik, ani rzeczownik łatwy do wyobrażenia. Trudno więc wyobrazić sobie jakąś konkretną rzecz. W takiej sytuacji możesz posłużyć się metodą słów, które brzmią podobnie. Zamiast słowa okoliczność możesz przecież zapamiętać inne, np. okolica, i wyobrazić sobie

jakąś okolicę dobrze ci znaną, powiedzmy: jezioro z twojej rodzinnej miejscowości. Żeby łatwiej ci było przypomnieć sobie później słowo okolicznościach, wyobraź sobie jeszcze oko. Znając ogólny sens tytułu, z łatwością zorientujesz się, że to nie słowa okolica czy oko znajdowały się w nim, lecz właśnie okoliczność. Możesz spróbować dołożyć do tego skojarzenia jeszcze obraz lica. On także powinien naprowadzić cię na właściwy tor w trakcie przypominania sobie brzmienia tytułu. Kiedy w wyobraźni zobaczysz już obraz pościgowego samochodu z tęczą na dachu, ciągnącego tabliczkę z napisem: „Niebezpieczeństwo”, a to wszystko będzie się działo w znanej ci okolicy, w której znajduje się wielki baner reklamowy przedstawiający oko (i lico), wówczas szanse na przypomnienie sobie tytułu Kolorowy pościg w niebezpiecznych okolicznościach staną się już bardzo duże. Oczywiście, nie możesz skoncentrować się jedynie na zapamiętaniu poszczególnych słów, zapominając o ogólnym sensie tytułu. Pamiętaj również o powtórzeniu całości w trybie powtórek opisanym w rozdziale 3 oraz o powiązaniu w wyobraźni tytułu z fabułą filmu.

Cały ten proces zapamiętywania tytułów może wydawać się bardzo skomplikowany i pochłaniający dużą ilość czasu, jednak kiedy nabierzesz wprawy, zobaczysz, że nie wymaga to tak wiele wysiłku, a efekty są zdumiewające. Opisany powyżej sposób jest również bardzo przydatny, gdy musisz zapamiętać nazwę jakiegoś produktu, który poleca ci znajomy. Używając tej samej metody, możesz zapamiętać nazwę sklepu, projektu, festiwalu, składającą się z kilku słów.

Cytaty, wiersze Każdy z nas pamięta czasy podstawówki, kiedy trzeba było uczyć się na pamięć wierszyków, albo okres liceum, gdy przygotowując się do matury lub na studia, warto było zapamiętać jakiś cytat czy definicję. Poniżej pokazujemy, w jaki sposób możesz pomóc sobie w sytuacjach, kiedy trzeba zapamiętać dłuższy tekst z zachowaniem kolejności poszczególnych słów. Przykład Posłużymy się prostym wierszykiem dla dzieci (na końcu rozdziału 5 zamieściliśmy ćwiczenie, które zawiera bardziej skomplikowany wiersz, pełen metafor i porównań).

Kur w zagrodzie było sześć, była także jedna gęś. Co dzień rano kogut piał, a pies Reksio robił „hau”. Gospodyni przychodziła, i zwierzątka tam karmiła. Rano, wieczór i w południe, by zwierzątka rosły cudnie. Znów musimy użyć wyobraźni. Pierwszy krok do sukcesu to przeczytanie wiersza i zobaczenie jego treści oczyma wyobraźni, zwracając uwagę na kolor, zapach, ruch itp. Może myślisz, że jest to oczywiste, zawsze tak przecież robisz. Wobec tego nie powinieneś mieć większych problemów z powtórzeniem powyższego wiersza już po jednorazowym jego przeczytaniu. Czy tak jest? Zapewne zapamiętałeś ogólny sens wierszyka, jednak jeśli chodzi o poszczególne wyrazy i o kolejność słów w wersach, to sytuacja nie wygląda najlepiej. Dzieje się tak dlatego, że czytając wierszyk, koncentrujesz uwagę na całości, podczas gdy przy uczeniu się jakiegoś tekstu na pamięć należy jeszcze skoncentrować się na poszczególnych słowach i zdaniach, a także zwrócić uwagę na kolejność następujących po sobie słów, wersetów czy zdań. Jak wyobrazić sobie poszczególne słowa, pisaliśmy już przy okazji wyjaśniania sposobu zapamiętywania tytułów filmów i książek. Różnica pomiędzy zapamiętywaniem krótkich, kilkuwyrazowych tytułów a uczeniem się na pamięć wierszy polega na sposobie koncentracji uwagi. W przypadku tytułów nie musisz koncentrować się tak bardzo na kolejności poszczególnych wyrazów. W wierszach lub cytatach ta kwestia jest bardzo ważna. Ale i tutaj możesz łatwo sobie pomóc. Rozejrzyj się dokoła i przypatrz się pomieszczeniu, w którym się właśnie znajdujesz. Wyznacz sobie teraz 10 charakterystycznych miejsc w pokoju, pamiętając o kolejności ich położenia względem siebie. Spójrz na te miejsca zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Mogą to być np.: kąt, szafa, okno, krzesło, włącznik światła itp. Bardzo ważne jest, aby były to przedmioty i miejsca jednoznacznie określone i charakterystyczne, które po zamknięciu oczu z łatwością dają się wyobrazić. Właśnie utworzyłeś swoją pierwszą ścieżkę pamięciową w systemie loci. Gratulacje! (Szczegółowy opis systemu loci znajdziesz w rozdziale 5). Wybrane przez ciebie miejsca pomogą ci uporządkować w odpowiedniej kolejności informacje do zapamiętania. Do dzieła!

„Kur w zagrodzie było sześć” – to pierwszy wers naszego dziecięcego wierszyka. Skoncentruj teraz uwagę na miejscu w pokoju, które rozpocznie twoją ścieżkę pamięciową. Dla mnie będzie nim stolik pod telewizor. Teraz wyobraź sobie to, co kryje się w pierwszym wersie wiersza. Postępuj identycznie jak w przypadku zapamiętywania tytułu filmu. Najpierw zobacz w wyobraźni kurę (najlepiej gdaczącą i grabiącą ziemię) chodzącą po wybranym wcześniej stoliku pod telewizor, później znajdź w wyobraźni zagrodę dla tej kury, a na końcu wyobraź sobie rzecz, która będzie reprezentowała wartość sześć (więcej informacji o zapamiętywaniu liczb znajdziesz w kolejnym rozdziale). Na potrzeby tego wierszyka cyfra 6 niech reprezentuje kupon lotka. Każdy przecież chciałby trafić w nim kiedyś szóstkę. Oczywiście możesz wybrać dla niej inny symbol, ważne, aby kojarzył ci się on jednoznacznie z cyfrą 6. Wracając do wierszyka, wyobraź sobie, że na półce pod telewizor stoi gdacząca kura i nagle okazuje się, że przy niej jest zagroda, a do płotu przyczepione są kupony totolotka. „Była także jedna gęś” – przenieś uwagę na drugie miejsce w pokoju. Wyobraź sobie piękną gęś i jakiś symbol cyfry 1. Podobnie postępuj dalej, wyobraź sobie poszczególne wersy wierszyka w kolejnych miejscach utworzonej ścieżki pamięciowej, a następnie powtórz z pamięci cały wierszyk. Pamiętaj, że nie wszystkie słowa będzie można w łatwy sposób sobie wyobrazić lub przedstawić za pomocą jakiegoś symbolu. Nie przejmuj się więc, jeśli uciekną ci słowa typu: także, tam itp. Skontroluj tylko, które z nich wyleciały ci z pamięci i powtórz raz jeszcze cały wers poprawnie. Staraj się jednak, tam gdzie jest to możliwe, przedstawić sobie w świecie swojej wyobraźni każde słowo, nawet to, które na pierwszy rzut oka trudno z czymkolwiek skojarzyć. Na przykład zwrot co dzień możesz sobie wyobrazić jako kartki z kalendarza odlatujące, gdy na horyzoncie pojawi się wschód słońca. Słowo cudnie możesz połączyć w wyobraźni ze sceną dokonywania jakiegoś cudu.

Zapamiętaj Przy zapamiętywaniu dłuższych tekstów trzeba pamiętać o powtórkach.

Kiedy tekst będzie nam znany, wówczas przy pomocy słów kluczy i ich kolejności mózg z łatwością poradzi sobie z odtworzeniem całego tekstu wtedy, gdy będziesz go potrzebował.

Podsumowanie 1. Twórz zabawne historyjki, łącząc ze sobą wyrazy z listy do zapamiętania. 2. Zawsze przywiązuj zapamiętywany łańcuch skojarzeń do dobrze znanego ci miejsca. 3. Postaraj się wyobrazić sobie każdy wyraz albo za pomocą konkretnego obrazu, albo symbolu czy skojarzenia. 4. Pamiętaj o potrzebie koncentracji i staraj się zawsze widzieć w świecie swojej wyobraźni żywy obraz zapamiętywanego tytułu, sentencji czy wiersza. 5. Utwórz kilka ścieżek pamięciowych i wykorzystuj je do zapamiętywania w poprawnej kolejności.

Aż cztery z dziesięciu dyscyplin rozgrywanych podczas Mistrzostw Świata Pamięci dotyczą zapamiętywania cyfr. Świadczy to o tym, jak bardzo ważną rolę odgrywa taka umiejętność w codziennym życiu. Z liczb korzystamy na co dzień, aby liczyć, określać położenie, szeregować coś, nadawać czemuś wartość, odmierzać czas, wyznaczać rocznice itd. Do wielu z tych czynności przydaje się świetna pamięć! Przypomnij sobie, jak często musisz zapamiętać dokładny adres, numer telefonu czy datę spotkania? Ile razy znalazłeś się w niezręcznej sytuacji, ponieważ zapomniałeś o ważnej rocznicy? Ten rozdział poświęcimy zapamiętywaniu cyfr. Zapraszamy cię do ich niezwykłego świata!

Ile liczb zapamiętuj ą mistrzowie? Zastanawiałeś się kiedyś nad tym, jak długie ciągi cyfr oraz jak wiele dat może zapamiętać człowiek? Otóż rekordy świata w tych konkurencjach pobijane są regularnie i często wydaje się, że poprzeczka zawieszona została już na maksymalnie wysokim poziomie, a jednak niektórzy osiągają jeszcze lepsze wyniki. Ciekawostka Obecny rekord świata w zapamiętywaniu cyfr w 5 min (dane na 2012 r.), z uwzględnieniem ich kolejności, należy do Chińczyka Wang Fenga i wynosi 500 cyfr! Rekordowy wynik w czasie 60 min osiągnął ten sam zawodnik i było to 2660 cyfr. Robi wrażenie, prawda? Wang Feng ustanowił jeszcze jeden niezwykły wynik w zapamiętywaniu cyfr – tym razem ze słuchu. Chodzi o najdłuższy ciąg cyfr usłyszanych raz w odstępach co sekundę. Powtórzył on 300 cyfr, a jego rekord nie został pobity przez kolejnych 17 miesięcy (rekord Polski wynosi obecnie 84 cyfry i należy do Tobiasza Borala). W zapamiętywaniu dat i wydarzeń mistrzem jest Niemiec Johannes Mallow – zapamiętał on w 5 min 132 nowe daty i wydarzenia. Mistrzowie pamięci zapamiętują również ciągi zer i jedynek. Najlepszy na świecie w tej konkurencji do końca 2012 r. był Brytyjczyk Ben Pridmore, który przez 5 min zapamiętał ciąg binarny o długości 930 jednostek (rekordzistą Polski z wynikiem 407 jednostek jest Bartłomiej Boral).

Być może po zapoznaniu się z wynikami stwierdziłeś, że takimi zdolnościami mogą pochwalić się jedynie nieliczni. Otóż jest trochę inaczej. Każdy może znacznie poprawić swoją pamięć w zapamiętywaniu cyfr i dat, wystarczy tylko użyć swojej wyobraźni i poznać proste systemy zapamiętywania. Do dzieła!

„Dziesiątka” – system dla mało wymagaj ących Przy zapamiętywaniu wszelkich informacji wyrażonych cyframi (liczb, numerów, dat, rocznic itp.) można skorzystać z różnych systemów. Jedne z nich są łatwiejsze, ale mniej efektywne, inne zaś są bardzo efektywne, jednak ich przyswojenie wymaga więcej czasu i wysiłku. Wszystkie natomiast opisują proces zamiany cyfr na obrazy. Zacznijmy od systemów najprostszych. Cyfry ze swojej natury są nic nieznaczącymi znakami i dopiero połączone z konkretnymi rzeczami czy jednostkami nabierają określonych właściwości, czyli można powiedzieć, że stają się czymś dającym się zobaczyć jako obraz. Przykład Zbiór czterech cyfr: 1, 4, 1, 0 nic szczególnego nam nie mówi, dopiero ich połączenie w odpowiedniej kolejności i dodanie litery „r” na końcu powoduje, że kojarzą się nam jednoznacznie: 1410 r. – bitwa pod Grunwaldem. I tutaj tkwi sedno systemu zapamiętywania cyfr.

Cyfra, mimo że jest symbolem, to jednak sama w sobie (niepołączona z jednostką, rzeczą, skojarzeniem) jest dla nas czymś niekonkretnym i trudnym do wyrażenia za pomocą obrazu – czyli znajduje się gdzieś na peryferiach słownika naszego mózgu. O takich danych mówimy często w żargonie „suche dane” lub „obłe dane”. Jak je zapamiętać? Nierzadko słyszymy pełne rezygnacji stwierdzenie: „Ja nie mam pamięci do liczb!”. Skoro wiadomo już, w czym tkwi problem, możesz zabrać się teraz za jego rozwiązanie. Cały świat liczbowy, do którego przywykliśmy w naszym kręgu kulturowym, opiera się na 10 znakach – cyfrach. Całe szczęście, że jest ich tylko 10 – pozwala to na stworzenie łatwego systemu zapamiętywania. „Dziesiątka” to system, który pozwoliliśmy sobie określić mianem dla mało wymagających, niemniej warto go utworzyć i sobie przyswoić – tak na dobry początek. Czytając dalej ten poradnik, będziesz często z niego korzystać. Ćwiczenie Utwórz listę 10 obrazów, które kojarzą ci się z poszczególnymi cyframi. Może to być skojarzenie związane z kształtem (1 to kredka, a 5 to hak), może to być również skojarzenie na zasadzie rymu (2 to drwa, 4 to stery), możesz wybrać skojarzenie na podstawie podobieństwa brzmienia poszczególnych liter (4 – czerpak) albo mogą to być twoje skojarzenia nieposiadające żadnej logicznej argumentacji dla innych osób (przykładowo nam cyfra 1 może kojarzyć się

z tramwajem, a tobie ze skrzynią biegów). Ta ostatnia grupa skojarzeń wydaje się najlepsza – ale to do ciebie należy ostateczna decyzja, jakie obrazy wpiszesz do tabelki poniżej. Cyfra

Nasze propozycje

0

piłka, kółko, pomelo

1

kredka, linijka, łopata, jedwab

2

flaga, drwa, kaczka

3

trójkąt, grabie

4

czapla, czerpak, stery

5

pień, pięść, ślimak

6

brzuch, kostka

7

siemię, parasol

8

bałwan, oś

9

balon, dziekan

Twój obraz

Tworząc swoją listę obrazów, pamiętaj, żeby wybrane przedmioty mocno różniły się od siebie. Jeśli zdecydujesz się na grabie, to nie wybieraj dla innej cyfry np. łopaty itp. Jeżeli obrazy będą do siebie zbyt podobne, narazisz się na wiele pomyłek przy odtwarzaniu zapamiętanych liczb. Jeśli masz już swoją „dziesiątkę”, to spróbuj teraz zapamiętać liczbę 312 679. Będziemy posługiwać się w przykładzie obrazami podanymi jako pierwsze w kolumnie, ty jednak możesz już śmiało używać własnych obrazów. Wyobraź sobie, że na książce, którą właśnie czytasz, leży trójkąt (3) – niech to będzie instrument muzyczny. Nagle bierzesz do ręki kredkę (1) i uderzając nią w trójkąt, wydobywasz z niego fałszywy dźwięk. Następnie wyobraź sobie, że do kredki doczepiona jest dwukolorowa miniflaga (2). Ta flaga zaczyna nagle się powiększać i sięga w końcu twojego brzu cha (6), który również nabiera kształtów, gdyż przed chwilą zjadłeś mnóstwo siemienia lnianego (7). To siemię przyleciało do ciebie w koszu doczepionym do balonu (9). Powtórz teraz całą utworzoną historyjkę. Następnie spróbuj na kartce zapisać z pamięci zapamiętaną sześciocyfrową liczbę.

Udało ci się wykonać dobrze ćwiczenie? Mamy nadzieję, że tak. Jeśli historia była śmieszna, a ty właściwie wyobraziłeś sobie sześć zapamiętywanych elementów, to nie powinieneś mieć problemów z ich odtworzeniem. Trudność mogło ci sprawić ich zinterpretowanie: który obraz odpowiada której cyfrze, ale to tylko kwestia wprawy i treningu. Zapamiętywaną liczbą była powierzchnia administracyjna Polski – 312 679 km2. Gdy wyobrazisz sobie dodatkowo, że książka, od której rozpocząłeś tworzenie historyjki, to atlas Polski lub że flaga symbolizująca cyfrę 2 to flaga Polski, łatwiej przypomnisz sobie, co oznacza zapamiętana liczba. I jak, spodobał ci się ten sposób? Mimo zalety, jaką jest łatwość jego przyswojenia, posiada on niestety wiele słabych stron. Przede wszystkim nadaje się do zapamiętywania tylko krótkich ciągów cyfr. O ile zapamiętanie numeru telefonu (9 cyfr) czy NIP-u (10 cyfr) tym sposobem nie jest aż tak trudne, o tyle sama myśl o zapamiętaniu „dziesiątką” numeru konta bankowego powoduje gęsią skórkę. Problemem przy długich ciągach cyfr jest nie tyle duża ilość obrazów do połączenia w historyjkę, ile ich powtarzanie się. W podanym przykładzie żadna z cyfr nie wystąpiła dwukrotnie, jednak przy ciągach dłuższych niż 10 cyfr powtórzenie jest nieuniknione, a to początkującym mnemonistom[1] może sprawić spore kłopoty. Dany obraz może powtórzyć się bowiem kilka razy w jednej historyjce. Kolejnym słabym punktem „dziesiątki” jest czasochłonność tego systemu. Zamiana pojedynczych cyfr na obraz jest do przyjęcia przy zapamiętywaniu krótkich ciągów cyfr. Przy dłuższych jeden obraz powinien kodować dwie lub nawet więcej położonych obok siebie cyfr (więcej na ten temat w następnym podrozdziale). Kłopotliwe jest też to, że tak długie historyjki są „przyczepiane” do jednego miejsca startowego. Problem ten da się jednak łatwo rozwiązać dzięki zastosowaniu metody loci.

Główny System Pamięciowy Zostawmy już naszą „dziesiątkę” w spokoju. Jesteś przecież ambitnym człowiekiem i skoro czytasz tę książkę, to znaczy, że chciałbyś zapamiętywać nie tylko kody PIN czy numery NIP, lecz także numer konta bankowego. Zapewne nie chcesz również marnować czasu na zapamiętywanie numeru telefonu „dziesiątką”. Dlatego właśnie powstał Główny System Pamięciowy (GSP). Nie będziemy cię tutaj zwodzić – GPS to system wymagający sporo czasu zarówno do stworzenia skojarzeń, jak i do wyćwiczenia. W zamian umożliwia jednak efektywne i efektowne

zapamiętywanie nawet najdłuższych ciągów liczbowych. Zachęcamy, bo warto! Ujmując sprawę najprościej, jak się da, można powiedzieć, że GSP to „dziesiątka” x 10, czyli setka! Chodzi o 100 obrazów reprezentujących każdą parę cyfr, jaka może się przytrafić. Kombinacji jest dokładnie 100, począwszy od 00, 01, 02, 03..., a skończywszy na: 97, 98 i 99. Brzmi przerażająco? Nie stresuj się jednak, system taki musi mieć konkretny klucz do tworzenia obrazów umożliwiający jego użytkownikowi szybkie przekształcanie pary cyfr w obraz. Wspomniany klucz to metoda znana od dawna, polegająca na przyporządkowaniu do każdej z 10 cyfr konkretnej spółgłoski. Jakie to będą spółgłoski, nie ma aż tak wielkiego znaczenia, ważne jest jednak, aby intuicyjnie dana litera kojarzyła ci się z odpowiednią cyfrą. Poniżej zamieszczamy klucz, którym posługuje się jeden z nas. Cyfra

Litera

0

C

1

L

2

D

3

K

4

R

5

S

6

P

7

M

8

F

9

N

Dlaczego taki wybór liter? Otóż gdy zasłonimy połowę zera, to widzimy literkę C, jedynka przypomina wyglądem pisaną małą literę l, dwójka zaczyna się od litery D, odwrócona trójka przypomina literę K, odbicie lustrzane czwórki to prawie R, pięć z wyglądu kojarzy się z S, sześć do góry nogami to prawie P, siedem kończy się na literę M, osiem to w wersji elektronicznej nieco udoskonalone w wyglądzie F, a dziewięć, od angielskiego nine, zaczyna się na literę N. Skojarzenia związane z niektórymi literami mogą wydawać ci się naciągane, pamiętaj jednak, że to jeden z wielu możliwych kluczy. To od ciebie zależy, na podstawie jakiego utworzysz swój Główny System Pamięciowy. Ważne, abyś tak dobrał litery, żeby automatycznie kojarzyły ci się z przyporządkowaną do nich parą cyfr. Pamiętaj jeszcze o tym, by wybierać spośród spółgłosek. Dlaczego? O tym napiszemy w dalszej części podrozdziału. Jeśli ustaliłeś już własny klucz, możesz teraz przystąpić do tworzenia 100 obrazów kluczy. Zatem do dzieła!

Przy opisie procesu tworzenia GSP posłużymy się podanym w tabeli kluczem literowym. Zacznijmy od pierwszej dziesiątki. Masz do utworzenia 10 obrazów reprezentujących kolejne pary cyfr zaczynających się od 0, tj. 00, 01, 02, ..., 08 i 09. Kiedy w miejsce poszczególnych cyfr podstawisz litery z klucza, otrzymasz następujące pary spółgłosek: CC (00), CL (01), CD (02), CK (03), CR (04), CS (05), CP (06), CM (07), CF (08) i CN (09). Główna zasada tworzenia obrazów w GSP głosi, że pierwsze dwie spółgłoski danego obrazu mu szą odpowiadać dwóm cyfrom kodowanym przez dany obraz. Brzmi zawile i zbyt skomplikowanie? Zaraz wyjaśnimy to na przykładach. Przykład Zacznijmy od pierwszej utworzonej pary cyfr: 00. Po podstawieniu liter otrzymujemy parę spółgłosek: CC. Teraz należy znaleźć taki obraz, w którego nazwie dwie pierwsze spółgłoski to CC. Może to być np. CaCko. Nie interesują nas samogłoski znajdujące się pomiędzy dwiema pierwszymi spółgłoskami. W taki sposób obraz cacka (np. jakiegoś świecącego, drogocennego kamienia) staje się obrazem kodującym parę cyfr 00. Druga para cyfr to 01. Po podstawieniu liter otrzymujemy CL. Naszym obrazem może być np. CieLak. Oczywiście możliwości jest kilka. Dla takiej pary spółgłosek można użyć również innych wyrazów: CeLownik, CaLineczka itd. Dla 02 (CD) możemy podstawić CeDr, dla 03 (CK) CuKier, dla 04 (CR) CieRń, dla 05 (CS) CiaSto, dla 06 (CP) CeP, dla 07 (CM) CyMbałki, dla 08 (CF) CyFrówka, dla 09 (CN) CeNt. Przy tworzeniu swojego Głównego Systemu Pamięciowego pamiętaj, żeby każdy ze 100 obrazów jak najbardziej różnił się od siebie – pisaliśmy już o tym, kiedy tłumaczyliśmy „dziesiątkę”. Przy takiej liczbie obrazów może to być trudne do osiągnięcia, ale zadbaj o to. W konsekwencji będzie ci o wiele łatwiej odtworzyć zapamiętane obrazy i jednoznacznie przypisać obrazowi z twojej pamięci właściwą, kodowaną przez dany obraz parę cyfr. Jeśli użyjesz dwóch podobnych obrazów (np. sokół i pelikan), a będziesz zapamiętywać długi ciąg cyfr, to przy odtwarzaniu przypomnisz sobie jedynie, że był to jakiś ptak, lecz nie będziesz wiedzieć dokładnie jaki. W rezultacie pomylisz 53 (SoKół) z 61 (PeLikan). Z tego powodu zalecamy, abyś po utworzeniu własnego klucza literowego, wyszukał po kilka wyrazów dla każdej pary liczb i dopiero na końcu zdecydował się na wybór 100 konkretnych obrazów.

Czasem może się zdarzyć, że trafi się taka para spółgłosek, dla których nie będziesz w stanie znaleźć żadnego sensownego wyrazu. Wówczas warto posłużyć się np. słownikiem szaradzisty (jest ich dostępnych bardzo wiele, również w internecie). Jeśli znajdziesz jakiś pasujący wyraz, o którym wcześniej nie słyszałeś, nie bój się go użyć! Po kilku powtórkach twój mózg przyswoi sobie obraz związany z danym pojęciem (obrazy, z których my korzystamy, często określane są przez nowe dla nas słownictwo i nie sprawia nam to żadnego problemu, wręcz odwrotnie). W skazówka Wybieraj takie wyrazy, które oznaczają widzialne przedmioty, osoby lub zwierzęta. Raczej unikaj tych określających przestrzeń (gaj, pole, las itp.), a już na pewno abstrakcyjnych (miłość, szczęście, radość) i takich, które trudno ci będzie sobie wyobrazić i z którymi w wyobraźni trudno cokolwiek zrobić (łatwiej ułożyć historyjkę z SoKołem niż np. z SęKiem).

Poniżej zamieszczamy matrycę par spółgłosek utworzonych według zaproponowanego przez nas klucza literowego. CC

LC

DC

KC

RC

SC

PC

MC

FC

NC

CL

LL

DL

KL

RL

SL

PL

ML

FL

NL

CD

LD

DD

KD

RD

SD

PD

MD

FD

ND

CK

LK

DK

KK

RK

SK

PK

MK

FK

NK

CR

LR

DR

KR

RR

SR

PR

MR

FR

NR

CS

LS

DS

KS

RS

SS

PS

MS

FS

NS

CP

LP

DP

KP

RP

SP

PP

MP

FP

NP

CM

LM

DM

KM

RM

SM

PM

MM

FM

NM

CF

LF

DF

KF

RF

SF

PF

MF

FF

NF

CN

LN

DN

KN

RN

SN

PN

MN

FN

NN

Jeśli utworzyłeś już pełny zbiór 100 różniących się od siebie obrazów, teraz musisz go przećwiczyć. Zacznij od utworzenia historyjek łączących 10 obrazów, z uwzględnieniem odpowiedniej kolejności. Postępuj podobnie jak przy zapamiętywaniu listy zakupów. Przykład Przykładowa historia może brzmieć następująco: na polu leżało błyszczące cacko, które zauważył pasący się tam cielak. Zaciekawiony próbował zjeść

cacko, jednak uraził się w ząb i uciekł pod wysoki cedr, uderzając w jego pień z wielką siłą, tak że z gałęzi cedru posypał się biały proszek – okazało się, że to cukier. Cukier ten miał jednak jedną przykrą właściwość – był ostry jak cierń i nie można go było użyć do pieczenia ciasta. Inaczej wszyscy jedzący cukier pokaleczyliby sobie usta. Niestety, stało się. Kolące ciasto zostało upieczone. Ktoś wpadł na genialny pomysł, żeby porozbijać ciasto cepem i wówczas stanie się ono zjadliwe. Nie udało się jednak trafić cepem w ciasto. Oberwały leżące obok kolorowe cymbałki, które wydały z siebie niezwykle fałszywy dźwięk. Całą tę sytuację uwieczniono na zdjęciach wykonanych cyfrówką kupioną wcześniej za jednego centa.

Zapamiętaj Nie wystarczy wypowiedzenie utworzonej historyjki – konieczne jest jej wyobrażenie – to niezwykle ważne dla twojej pamięci.

Ćwiczenie Utwórz 10 historyjek – pomogą ci one w przyswojeniu wszystkich obrazów z twojego GSP.

Kiedy połączysz już wszystkie 100 obrazów w 10 śmiesznych historyjek, możesz przejść do powtórek. Postaraj się powtarzać chociaż raz dziennie tych 100 obrazów z pamięci (z pomocą utworzonych wcześniej historyjek). Początkowo będziesz miał pewnie problem z przypomnieniem sobie niektórych – nie zrażaj się tym! Spójrz na listę, sprawdź, o czym zapomniałeś, i powtarzaj dalej. Pamiętaj o korzystaniu z klucza. Przykład Jeśli musisz przypomnieć sobie konkretny obraz, np. dla pary cyfr 08, wypowiedz na głos dwie spółgłoski kodujące – CF, wtedy o wiele łatwiej i szybciej dojdziesz do tego, że chodziło o CyFrówkę. Skorzystaj z największej zalety systemu literowo-cyfrowego. Inaczej zamiana par cyfr na obrazy będzie bardzo, bardzo

powolna. Przyspieszenie tego procesu wiąże się zawsze z dużą ilością pracy i wieloma ćwiczeniami.

Gdy zauważysz, że jesteś już w stanie wymienić z pamięci 100 obrazów po kolei, będziesz w połowie drogi do dobrego opanowania swojego GSP. Wówczas spróbuj przypominać sobie odpowiednie obrazy na wyrywki. Dobrym wstępem do tego etapu treningu jest próba wypowiadania, w jak najszybszym tempie, odpowiednich dziesiątek obrazów od końca, np.: cent, cyfrówka, cymbałki, cep, ciasto, cierń, cukier, cedr, cielak i cacko. Pomoże ci to pozbyć się ciągłego przypominania sobie historyjek, a przynajmniej uniezależni cię od nich – gdyż od teraz nie będą ci już one potrzebne. Ćwiczenie Zapisz przypadkowy ciąg cyfr albo znajdź rozwinięcie dziesiętne liczby pi. Postaraj się przeczytać obrazami pierwsze 100 cyfr, dzieląc liczbę na pary cyfr i zamieniając każdą parę na odpowiedni obraz. Trenuj tak przez jakiś czas, aż dojdziesz do płynności i nie będziesz musiał spoglądać na listę słów, aby przypomnieć sobie właściwy obraz.

Zauważ, jaka siła tkwi w kluczu literowo-cyfrowym. Bez niego natychmiastowe przypomnienie sobie obrazu kodującego parę cyfr, np. 84, byłoby bardziej skomplikowane. Wiedząc jednak, że musi to być wyraz zaczynający się na literę F (8), którego drugą spółgłoską jest R (4), bez większego problemu przypomnisz sobie, że chodzi o FaRbę. Jak szybko powinieneś przetwarzać długie ciągi cyfr na obrazy? To zależy już tylko od tego, w jakim tempie chcesz zapamiętywać liczby. Tempo, w jakim my obecnie zamieniamy 100 cyfr na 50 odpowiednich słów wynosi ok. 40 s. Jednak ważniejsze od tempa zamiany cyfr na wyrazy jest tempo, w jakim jesteś w stanie przeczytać 100-cyfrowy ciąg i wyobrazić sobie 50 obrazów kodujących te cyfry (nie tylko przez wypowiedzenie głośno ich nazw). My potrzebujemy ok. 55 s dla 100 cyfr. Oczywiście jest to poziom sportowca pamięci, po wieloletnim treningu. Myślimy, że zejść można jeszcze co najmniej o 50% w dół. Ale nie zrażaj się do ćwiczeń nawet wówczas, gdy potrzebne ci będzie 10 min na przetworzenie 100 cyfr. Trenuj i bądź wytrwały, a efekty przyjdą z czasem. Jeśli osiągniesz tempo 300 s (na przetworzenie 100-cyfrowego ciągu i wyobrażenie sobie poszczególnych obrazów), to będzie już bardzo, bardzo dobrze! Ciekawostka Ponoć Ben Pridmore swoją pierwszą talię kart zapamiętał w czasie kilkudziesięciu minut. Obecnie jego oficjalny, rekordowy wynik wynosi poniżej 25 s! Trening czyni mistrza!

Jeżeli potrafisz już „czytać cyfry” w zadowalającym cię tempie (np. poniżej 5 min na 100 cyfr), możesz przejść do zapamiętywania. Sposób zapamiętywania powinien być dla ciebie oczywisty. Funkcjonuje on na takiej samej zasadzie jak w przypadku „dziesiątki”. Przekształcasz pary cyfr na obrazy, łącząc je w odpowiedniej kolejności w śmieszną historyjkę, którą starasz się dokładnie sobie wyobrazić i „zaczepić” o konkretną osobę, rzecz lub miejsce. W skazówka

› Po utworzeniu i przećwiczeniu swojego Głównego Systemu Pamięciowego unikaj zmieniania obrazów. Jeśli jednak zauważysz, że przy odtwarzaniu mylą ci się ze sobą dwa podobne obrazy, to możesz jeden z nich zastąpić nowym. Im szybciej ustalisz ostatecznie własne 100 obrazów, tym szybciej system stanie się efektywny.

› Zapamiętując, staraj się skorzystać z różnych możliwości wyobraźni. Określaj w niej dźwięki, zapach, smak, temperaturę – niech twój mózg zacznie wykorzystywać potencjał prawej półkuli!

› Pamiętaj o powtórkach. Jeśli chcesz na trwałe zapamiętać jakąś liczbę (np. numer swojego konta bankowego), to bez powtórek nie będzie to możliwe. Powtórz taką liczbę zaraz po zapamiętaniu, po godzinie, wieczorem, kolejnego dnia, po trzech dniach, po tygodniu, po dwóch tygodniach, po miesiącu, po dwóch miesiącach, po pół roku i po roku. To jest bardzo ważne dla trwałego zapamiętania. Bez powtarzania zapominamy zdecydowaną większość tego, czego się uczyliśmy, i to bardzo szybko.

Podczas próby zapamiętania długich liczb szybko napotkasz istotną przeszkodę! O ile będziesz w stanie ułożyć i zapamiętać historyjkę składającą się z 10 obrazów, czyli 20 cyfr (choć i to już wymaga wprawy), o tyle przy dłuższych ciągach cyfr będzie ci się myliła kolejność obrazów, a w konsekwencji błędnie będziesz odtwarzać z pamięci zapamiętane liczby. Na szczęście jest na to sposób – metoda loci. To właśnie jej poświęcony będzie kolejny podrozdział.

Loci – metoda wykorzystuj ąca przestrzeń Myślimy, że każdy, dochodząc do rozsądnego poziomu zaawansowania przy wykorzystywaniu mnemotechnik, napotkał problem wynikający z długości układanych historyjek obrazkowych. Niezależnie, czy zapamiętujesz karty do gry, liczby, daty, ciągi binarne czy listy wyrazów, zbyt

wiele danych sprawia trudności. Z problemem tym można radzić sobie na różne sposoby, ale istnieje jeden wykorzystywany przez większość najlepszych sportowców pamięci na świecie – metoda lokalizacji. Przy różnych okazjach pisaliśmy już w tej książce o „zahaczeniu” danej historii o osobę, wydarzenie lub miejsce, których dotyczą zapamiętywane dane. Przykład Jeśli starasz się zapamiętać datę 1410 systemem GSP, nie wystarczy wyobrażenie sobie LoRnetki (14 → LR) oraz LaCetu (10 → LC) i połączenie tych dwóch obrazów w historyjkę, np.: lornetka została przywiązana do buta lacetem. Prócz tej historyjki należałoby wyobrazić sobie jeszcze, jak to Krzyżak dowiązuje lornetkę za pomocą lacetu do swojego miecza, aby lepiej widzieć na polu walki.

Co jednak zrobić, gdy zapamiętujemy np. numer konta bankowego składający się z 24 cyfr, czyli 12 obrazków? Związanie tak długiej historyjki z jednym miejscem jest niezwykle trudne. Tutaj właśnie zastosowanie znajduje metoda loci, nazywana również metodą lokalizacji albo w żargonie sportowców pamięci – ścieżką pamięciową. Ćwiczenie Przeprowadzimy cię teraz krok po kroku przez proces tworzenia ścieżki pamięciowej. Ponieważ będzie to twoja pierwsza ścieżka pamięciowa i nie powinna być ona zbyt długa, opiszemy ścieżkę 15-elementową. Pomyśl przez chwilę o jakimś dobrze ci znanym miejscu (okolicy), z którym wiążą się jakieś dobre wspomnienia (choć wspomnienia nie są konieczne). Chodzi nam bardziej o pewną przestrzeń niż o konkretne miejsce. Może to być okolica, w której często spędzasz urlop, miasto rodzinne babci, do której jako dziecko co roku jeździłeś na wakacje, twoja rodzinna miejscowość, dzielnica itp. Jeśli wybrałeś już miejsce, kolejnym zadaniem będzie opracowanie drogi prowadzącej od punktu A do punktu B. Najlepiej, gdyby to była jakaś trasa, którą przemierzyłeś już bardzo wiele razy, np. droga z twojego domu do piekarni, z domu do szkoły, do pracy, z pensjonatu na plażę itp. To będzie twoja ścieżka pamięciowa. Gdy wytyczysz już w swojej wyobraźni taki trakt, będzie czekać cię bardzo ważne zadanie. Musisz wybrać 15 charakterystycznych punktów znajdujących się wzdłuż tej trasy. Pierwszy punkt (A) będzie początkiem, a ostatni (B) końcem wędrówki.

Punkty te w metodzie loci określane są jako lokacje lub lokalizacje. Byłoby wspaniale, gdybyś wybrał się w takie miejsce i przeszedł w rzeczywistości wytyczoną w wyobraźni ścieżką. Taki rekonesans pomoże ci zwrócić uwagę na szczegóły znajdujące się wzdłuż trasy, a w konsekwencji pomoże ci wybrać najlepsze punkty. Jakie lokacje wybierać? To pytanie jest bardzo ważne, ale nie ma na nie jednej właściwej odpowiedzi. Podajemy ci wskazówki do doboru takich punktów. Ważne, by każda lokacja była związana z konkretną rzeczą, budynkiem itp. Wybierz raczej kiosk niż trawnik, kamień, a nie chodnik. Jeśli jednak będzie to większy obszar (np. trawnik), postaraj się wybrać konkretne miejsce na tym trawniku (jego środek, krawędź itp.). Istotne jest również to, aby były to rzeczy charakterystyczne (butik o śmiesznej nazwie albo z rażącym w oczy kolorowym banerem, drzewo o nietypowym kształcie itd.). Pamiętaj, aby wszystkie wybrane przez ciebie miejsca znajdowały się w odpowiedniej odległości od siebie na trasie. Być może wzdłuż twojej ścieżki są dwa przystanki autobusowe i chciałbyś, aby oba stały się wybranymi punktami na twojej ścieżce – możesz tak zrobić, musisz jednak pamiętać o pewnych zasadach. Takie miejsca nie powinny następować bezpośrednio jedno po drugim. Nadaj im też odrębne nazwy (np. przystanek z daszkiem i przystanek przy Kopernika), tak żeby móc je od razu rozpoznać. Te dwa wybrane przez ciebie przystanki muszą choć trochę się od siebie różnić. Gdy zachowasz te proste zasady, będziesz mógł spokojnie wykorzystać dwa takie same obiekty znajdujące się wzdłuż twojej trasy jako dwie odrębne lokacje. Jeśli udało ci się już wybrać i nazwać 15 lokacji, nie pozostaje nam nic innego, jak tylko pogratulować ci utworzenia swojej pierwszej profesjonalnej ścieżki pamięciowej! Poświęć teraz kilka chwil na jej utrwalenie. W jaki sposób? Najprostszy z możliwych: przejdź w wyobraźni taką ścieżkę, zatrzymując się na chwilę w wybranych 15 lokacjach. Podczas „postojów” przyjrzyj się dokładnie wybranemu miejscu, określ jego charakterystyczne cechy itp. Możesz spróbować przejść taką ścieżkę od końca do początku (B → A).

Czasami może się zdarzyć, że wybrana przez ciebie lokacja nie istnieje. Na przykład zdecydowałeś się na swoją rodzinną miejscowość i trasę z domu do szkoły. Na twojej ścieżce jedną z lokacji jest kiosk. Po odwiedzeniu rodzinnej miejscowości stwierdzasz ze zdumieniem, że kiosk został zlikwidowany i usunięty. Nie przejmuj się tym, nie musisz zmieniać swojej ścieżki. Jeśli przyzwyczaiłeś się, że jednym z wybranych punktów na trasie jest kiosk, a w twojej wyobraźni zachował się on dobrze, wówczas nic nie stoi na przeszkodzie, abyś dalej wykorzystywał swoją „lokację z przeszłości”.

Jak korzystać ze ścieżki pamięciowej ?

Tak jak napisaliśmy kilka akapitów wcześniej, opracowanie całej ścieżki pamięciowej ma pomóc ci w zapamiętywaniu długich liczb, czyli przy tworzeniu i zapamiętywaniu historyjek składających się z wielu obrazów kluczy. Mając do zapamiętania 30-cyfrową liczbę, musisz połączyć w odpowiedniej kolejności 15 obrazów z systemu GSP. Przy użyciu jedynie łańcucha skojarzeń utworzenie tak długiej historyjki i zapamiętanie w niej obrazów w poprawnej kolejności mogłoby nastręczać wielu trudności. Jeśli jednak masz już do dyspozycji utworzoną ścieżkę pamięciową o 15 lokacjach, sprawa jest o wiele łatwiejsza. Otóż twoim zadaniem nie jest teraz połączenie ze sobą owych 15 obrazów w jedną historyjkę, tylko połączenie osobno każdego obrazu z właściwą lokacją na ścieżce. Przykład Posłużymy się taką ścieżką pamięciową: 1– furtka, 2 – znak STOP, 3 – ławka, 4 – budka z pieczywem, 5 – krzak, 6 – transformator, 7 – przystanek z daszkiem, 8 – sklep z butami, 9 – sygnalizator świetlny, 10 – kosz na śmieci, 11 – baner reklamowy, 12 – kamień, 13 – kiosk, 14 – przystanek tramwajowy, 15 – wejście do szkoły. Załóżmy, że korzystasz z naszego przykładu systemu GSP, a początek zapamiętywanej liczby to 070309... Wynika z tego, że pierwsze trzy obrazy, jakie musisz zapamiętać, to: cymbałki (07), cukier (03) oraz cent (09). W takim układzie proces zapamiętywania wygląda następująco: wyobraź sobie, że na klamce od furtki ktoś powiesił cymbałki, które kołysane przez wiatr wydają piękne dźwięki, obijając się o metalowe wykończenie furtki. Następnie wyobraź sobie, że znak STOP pobrudził się cukrem w taki sposób, że stał się prawie cały biały i zaczął przypominać bardziej znak zakazu ruchu. Później stwórz w myślach inny obraz: na ławce leży wielki cent i zajmuje ją całą, tak że nie można na niej usiąść. Chcesz zabrać cent ze sobą, żeby go sprzedać u jubilera, ale nie jesteś w stanie go ruszyć, bo jest zbyt ciężki. Z kolejnymi cyframi zapamiętywanej 30-cyfrowej liczby postępuj analogicznie, aż dojdziesz do ostatniego, 15. miejsca na twojej ścieżce, z którym powinieneś

połączyć obraz kodujący dwie ostatnie cyfry tej liczby. Proces odtwarzania zapamiętywanej liczby jest oczywisty. Idziesz w swojej wyobraźni ścieżką i zatrzymując się przy kolejnych lokalizacjach, przypominasz sobie zapamiętany tam obraz. Przetwarzając obraz na parę zakodowanych cyfr, przypominasz sobie kolejne cyfry zapamiętywanej liczby. Nie musisz już koncentrować się na kolejności obrazów kluczy, gdyż kolejność lokacji, w których je umieściłeś, determinuje kolejność zapamiętywanych obrazów. Tym sposobem jesteś w stanie pamiętać bardzo długie liczby i nie ma obawy, że zamienisz kolejnością dwie pary cyfr następujące po sobie.

Takie wykorzystanie 15-elementowej ścieżki, jakie podaliśmy w powyższym przykładzie, jest jednak według nas marnowaniem pewnego potencjału. Zachęcamy cię, abyś wykorzystywał jedną lokację do zapamiętania co najmniej czterech lub sześciu kolejnych cyfr danej liczby. Aby to zrobić, musisz przy każdej lokacji wyobrazić sobie kilka kolejnych obrazów (dwa lub trzy) i połączyć je historyjką. Pamiętaj przy tym o zachowaniu poprawnej kolejności. Dla łatwiejszego zapamiętania układu obrazków w jednej lokacji najpierw wyobraź sobie bardzo dokładnie pierwszy obraz, powiąż go krótką historią z daną lokacją, a następnie wyobraź sobie kolejny i połącz go już nie z samą lokacją, lecz z pierwszym obrazem. Uczyń tak samo z trzecim obrazem: połącz go jedynie z drugim. Postępując w ten sposób, możesz na 15elementowej ścieżce zapamiętać nie 30, lecz nawet 90 cyfr w odpowiedniej kolejności, a to już nie lada wyczyn! Być może zarzucisz nam, że najpierw podkreślamy jako główną zaletę systemu loci brak konieczności koncentrowania się na kolejności obrazów i przekonujemy cię, że nie będą ci się one mieszać, a potem namawiamy cię do utworzenia w jednej lokacji krótkich dwu- czy trójobrazkowych historyjek. Czy się na to zdecydujesz, czy nie, zależy od ciebie, ale zachęcamy cię, żebyś spróbował. Przy dwu- lub trójelementowych historyjkach, jeśli utworzysz je zgodnie z podanymi przez nas wcześniej zasadami, nie powinieneś mieć większych problemów z zapamiętaniem, który obraz był pierwszy, a który drugi. Nawet gdy twoje tempo zapamiętywania nie jest bardzo szybkie, nie powinieneś mieć również takiego problemu z trójobrazkowymi historyjkami. Wkładając trochę więcej wysiłku w zapamiętywanie, możesz podwoić lub potroić możliwości swoich ścieżek pamięciowych. Napisaliśmy „ścieżek”, ponieważ możesz mieć ich wiele i nie muszą one być 15-elementowe; mogą być dłuższe, a nawet znacznie dłuższe. Jak długie? To zależy od indywidualnych preferencji. Już między nami zachodzą w tej kwestii różnice. Jeden z nas preferuje ścieżki do 40 lokacji, drugi ma znacznie dłuższe – a obaj zapamiętujemy w podobnym tempie. Wszystko zależy od tego, do czego będziesz je wykorzystywać. Załóżmy, że utworzysz dwie ścieżki 15elementowe, a potrzebnych ci będzie akurat 20 lokacji, wówczas śmiało możesz połączyć dwie ścieżki ze sobą.

Oczywiście nie musisz mieć utworzonego systemu GSP, aby zapamiętywać liczby na ścieżkach. Możesz też wykorzystać „dziesiątkę” i postępować w opisany powyżej sposób. Wtedy zapamiętasz szybciej, chociaż jednocześnie zmniejszysz dwukrotnie wydajność ścieżki, gdyż jeden obraz będzie kodować jedną cyfrę, a nie dwie. Istnieje ryzyko, że przy długich liczbach korzystanie z zaledwie 10 obrazów będzie dla mózgu nużące i w pewnym momencie zaistnieje problem z wymyśleniem kolejnej, kreatywnej historyjki przy wykorzystaniu tego samego obrazu w innej lokacji.

Inne rodzaj e ścieżek Tworzenie ścieżek w przestrzeni w dobrze znanych nam miejscach nie jest jedyną możliwością. Jeśli masz problemy ze znalezieniem odpowiedniego miejsca albo po prostu coś ci nie odpowiada w przedstawionym powyżej klasycznym sposobie tworzenia ścieżek pamięciowych, jest dla ciebie alternatywa – ścieżki filmowe. Ćwiczenie Pomyśl przez chwilę o swoim ulubionym filmie. Postaraj się przypomnieć sobie jego fabułę, początek, rozwinięcie akcji, zakończenie. Podejrzewam, że nie masz większych problemów z odtworzeniem poszczególnych scen, zwłaszcza jeśli oglądałeś go kilkukrotnie.

Masz pole do działania. Schemat postępowania jest prosty i analogiczny do tworzenia ścieżek sposobem klasycznym w dobrze znanej ci przestrzeni. Po przypomnieniu sobie treści filmu (lub obejrzeniu go raz jeszcze) wybierz 15 charakterystycznych scen – staną się one lokacjami na twojej ścieżce filmowej. Taką ścieżkę możesz wykorzystywać w ten sam sposób jak klasyczne ścieżki w przestrzeni.

Zastosowanie metody loci Metoda loci nie służy jedynie do zapamiętywania ciągów cyfr. Możesz jej używać do zapamiętywania niemalże wszystkiego, także wierszy lub dłuższych definicji. Wystarczy, że na kolejnych lokacjach umieścisz pierwsze słowa kolejnych wersów lub kolejne słowa kluczowe definicji (patrz rozdział 4). Jej główną zaletą jest więc porządkowanie zapamiętywanych elementów. Przykład Ścieżek pamięciowych możesz też użyć do segregowania danych. Załóżmy, że

masz nauczyć się nazw głównych rzek Afryki wraz z rozróżnianiem, do zlewiska którego oceanu należą. Wówczas wypisujesz sobie na kartce nazwy wszystkich rzek, dzieląc je na dwie grupy (istnieją dwa zlewiska). Następnie zapamiętujesz nazwy rzek z jednej grupy na jednej ścieżce i nazwy rzek z drugiej grupy na drugiej ścieżce (o zapamiętywaniu wyrazów obcojęzycznych przeczytasz w rozdziale 8). Zapamiętując tym sposobem nazwy rzek, niejako od razu kodujesz, do której z dwóch grup (dwóch zlewisk) należy rzeka.

Na koniec chcielibyśmy zwrócić twoją uwagę na kilka ważnych kwestii związanych z wykorzystywaniem metody loci. Pamiętaj: aby coś trwale zapamiętać, musisz wykonać wiele powtórek – bez tego ani rusz. Z tego powodu, jeśli uczysz się np. do egzaminu, który odbędzie się za dwa tygodnie, i korzystasz ze ścieżki pamięciowej, powinieneś powtórzyć informacje z danej ścieżki kilkukrotnie. Wówczas taka ścieżka do czasu egzaminu będzie „blokowana” przez zapamiętywane na niej informacje. Może pomyślałeś sobie w tym momencie, że w takim razie metoda loci jest nieefektywna. Wbrew pozorom utworzenie kolejnej ścieżki nie wymaga tak wiele czasu. Kiedy nabierzesz już wprawy, wymyślenie i utrwalenie 15-elementowej ścieżki nie powinno zająć ci więcej niż 15 min. W dodatku, jeśli jakieś informacje nie są ci już potrzebne, to po prostu zaprzestajesz powtórek i tym sposobem „czyścisz” ścieżkę. Możesz później wykorzystać ją do zapamiętania innych danych. W skazówka Warto stworzyć sobie również tzw. ścieżkę podręczną, która będzie ci służyć do zapamiętywania czegoś na chwilę – np. kiedy ktoś będzie dyktował ci numer telefonu albo będziesz chciał zapamiętać listę zakupów.

Wspomnieliśmy o „czyszczeniu” ścieżki. Jest to bardzo ważna sprawa, szczególnie wtedy, gdy musisz raz po raz zapamiętywać kolejne dane i korzystasz z tej samej ścieżki. Wymazujesz niejako z pamięci wcześniejsze informacje i przygotowujesz ścieżkę do ponownego użycia. Jak to zrobić? W tym celu przechodzisz w wyobraźni całą ścieżkę lokacja po lokacji, zatrzymując się w kolejnych miejscach. Podczas każdego postoju wyobrażasz sobie, że w danej okolicy nic się nie dzieje, panuje całkowita cisza i spokój. Można też wyobrazić sobie, że przelatują liście poruszane powiewem wiatru i czyszczą dane miejsce. Nie koncentrujesz się już wtedy na obrazach wcześniej zapamiętanych. Po takim „czyszczeniu” możesz przystąpić do ponownego wykorzystania tej samej ścieżki. Oczywiście, nie jesteś komputerem ani robotem i jeśli będziesz chciał zapamiętywać kilkukrotnie w ciągu jednego dnia na tej samej ścieżce różne dane, to nawet takie czyszczenie nie uchroni cię przed nakładaniem się na siebie różnych obrazów.

W celu lepszego zapamiętania ścieżki możesz narysować mapę. Oznacz punkt startowy w jednym z rogów kartki i nanieś na mapę poszczególne lokacje, łącząc je ze sobą strzałkami. Byłoby świetnie, gdybyś oprócz nazwy (albo nawet zamiast niej) umieścił obrazek danego obiektu, lokacji – wówczas łatwiej je sobie przypomnisz. Mamy nadzieję, że dostarczyliśmy ci minikompendium wiedzy na temat metody loci. Nie sposób opisać tutaj wszystkich przypadków, z jakimi możesz się spotkać przy wykorzystywaniu tej metody. Staraliśmy się podać kilka przykładów z życia codziennego. Pod koniec tego rozdziału będziesz mógł wykorzystać swoją ścieżkę do zapamiętania wiersza. Zachęcamy cię, abyś spróbował. Pamiętaj, że metoda loci to tylko narzędzie. To od ciebie zależy, jak z niego skorzystasz. Powodzenia!

Metoda POV – daty historyczne Istnieje kilka systemów zapamiętywania dat, a wszystkie oparte są na systemie zamiany cyfr na żywe obrazy. Możemy mówić o zapamiętywaniu dat jako roku danego wydarzenia albo o zapamiętywaniu daty (np. urodzin czy imienin) jako dnia i miesiąca. Najpierw zajmijmy się tym pierwszym zagadnieniem. Większość dat, które zapamiętujemy, odnosi się do ubiegłego tysiąclecia, stąd zaczynają się one cyfrą 1, dlatego zwykle nie trzeba zapamiętywać pierwszej cyfry. O tym, jak sobie poradzić z pozostałymi datami, które nie zaczynają się od cyfry 1, napiszemy na końcu tego podrozdziału. Pozostają nam do zapamiętania trzy cyfry. Najprostszym systemem jest stworzenie bazy 30 obrazów podzielonych na trzy kategorie, po 10 obrazów w każdej. Już wyjaśniamy, o co w tym wszystkim chodzi. Załóżmy, że obrazami dla pierwszych 10 cyfr będą postacie (np. z filmów lub bajek). Drugą grupą obrazów niech będą przedmioty (mocno różniące się od siebie). Trzecią kategorię niech stanowią czynności (również różniące się od siebie). Postaraj się teraz podzielić obrazy na trzy grupy i przyporządkuj każdy z obrazów w danej grupie cyfrom od 0 do 9 (intuicyjnie). Możesz posłużyć się propozycją zamieszczoną poniżej, jednak pamiętaj, że często to, co sami wymyślimy, zapamiętamy o wiele lepiej. Cyfra 0 1 2

Postać

Przedmiot

Czynność

3 4 5 6 7 8 9 Nasza propozycja: Cyfra

Postać

Przedmiot

Czynność

0

Calineczka

cukier

celować

1

Król lew

lodówka

lać

2

Dyzma

długopis

dawać

3

Kopciuszek

komputer

kopać

4

Rocky

rama

rozrywać

5

smerf

sok

sklejać

6

Pszczółka Maja

pociąg

pchać

7

Mała Mi

miotła

myć

8

Flinstone

filiżanka

fruwać

9

Nożycoręki

nocnik

nurkować

Jeśli stworzyłeś już swoją listę 30 obrazów, jesteś o krok od bezproblemowego zapamiętywania wszystkich dat historycznych. Przykład Przykładowo weźmy znane każdemu Polakowi wydarzenie bitwy pod Grunwaldem, która odbyła się w 1410 r. Jedynkę opuszczamy. Pozostają więc do zapamiętania trzy cyfry: 4, 1, 0. Cyfrę 4 przypiszemy postaci Rocky’ego, cyfrą 1 będzie lodówka, a 0 czasownikiem celować. W tym momencie nie pozostanie nic innego, jak wyobrazić sobie na polu bitwy pod Grunwaldem Rocky’ego celującego w lodówkę. Jeśli twój obraz będzie dostatecznie śmieszny i wyrazisty, wówczas z łatwością przypomnisz sobie datę bitwy. Trudniej byłoby to zrobić, gdybyś miał zapamiętać ciąg czterech nic nieznaczących cyfr.

No dobrze, ale co nowego i innowacyjnego wnosi ta metoda i czym różni się od poznanych wcześniej metod zapamiętywania? Daje ona pewność, że cyfry zostaną zapamiętane w poprawnej kolejności. Dzieje się tak, ponieważ wiemy, że postać zawsze odnosi się do pierwszej z trzech cyfr, przedmiot do drugiej, a czynność do trzeciej. Oczywiście, zapamiętanie listy 30 obrazów zajmie ci trochę czasu, jednak później zaoszczędzisz go całe mnóstwo, zapamiętując różne daty w szkole, na studiach czy w pracy. Będziesz mógł zabłysnąć w towarzystwie znajomością dat różnych wydarzeń historycznych. Warto więc zainwestować ok. 15 min dziennie przez tydzień, by nauczyć się utworzonej listy obrazów – efekty będą olśniewające, zaufaj nam! Obiecaliśmy jeszcze wspomnieć o datach spoza drugiego tysiąclecia naszej ery. Możliwe, że już znasz rozwiązanie tego problemu. Wystarczy wymyślić sobie trzy cechy, z których każda będzie kodować odpowiednie tysiąclecie. Przykład Wszystkie obrazy wydarzeń spomiędzy roku 0 a 999 niech odbywają się w deszczowej scenerii. Obrazom odnoszącym się do dat z drugiego tysiąclecia naszej ery niech towarzyszy świecące słońce i piękna pogoda (tak standardowo przedstawiamy historię, w dobrym świetle – niech więc w takiej scenerii odbywają się wydarzenia z okresu, z którego musisz zapamiętać najwięcej dat). Dla dat po roku 1999 wymyśl scenerię zimową i śnieżną.

System POV możesz też zamienić na metodę PVO. Różnicą jest jedynie to, że w PVO drugą liczbę koduje czasownik, a trzecią obraz. To niewielka zamiana, zdarza się jednak, że niektórym osobom o wiele łatwiej zapamiętywać właśnie w ten sposób. Ważne jest, abyś ustalił sobie raz na zawsze, którego z tych dwóch sposobów będziesz używać.

Co zamiast POV? Istnieją jeszcze dwie warte opisania metody zapamiętywania dat rocznych z wykorzystaniem Głównego Systemu Pamięciowego. Są szybkie i dość łatwe, wymagają jednak dobrego opanowania GSP. Pierwsza z nich polega na wykorzystaniu samego GSP. Jeśli utworzyłeś już pełny GSP i posługujesz się w miarę sprawnie 100 obrazkami, nie będzie dla ciebie trudnością zapamiętanie konkretnej daty. Przykład

Mając do zapamiętania datę 1410, dzielisz ją na dwie pary cyfr: 14 oraz 10 i tworzysz historyjkę łączącą obrazek kodujący parę 14 (np. LoRnetkę) z obrazkiem kodującym 10 (np. LiCem). Następnie łączysz tę historyjkę z wydarzeniem, którego dotyczy data. Historyjka może brzmieć następująco: pewien Krzyżak oglądał przez lornetkę lico swojego dowódcy.

Ważne, aby zachować odpowiednią kolejność obrazów przy układaniu historyjki. To słaba strona tego sposobu zapamiętywania. Jednakże sama technika jest bardzo szybka i łatwa. Drugą metodą na wykorzystanie GSP przy zapamiętywaniu dat rocznych jest skorzystanie ze 100 obrazów systemu oraz zbioru cech. Zważywszy na fakt, że większość dat, jakie zapamiętujesz, dotyczy okresu pomiędzy rokiem 1000 a 1999, wystarczy utworzyć listę 10 cech. Niech będzie to lista następujących słów: 0 – cienki, 1 – lukrowany, 2 – duży, 3 – kolorowy, 4 – ryczący, 5 – suchy, 6 – palący (się), 7 – minimalny, 8 – foliowany, 9 – nawoskowany. Zwróć uwagę, że w celu ułatwienia zapamiętywania poszczególnych cech wyrazy rozpoczynają się na literę zgodną z zaproponowanym wcześniej kluczem cyfrowo-literowym systemu GSP. Oczywiście, są to jedynie propozycje i możesz skorzystać z zupełnie innych cech. Przykład Otóż aby zapamiętać naszą datę – 1410, przetwarzasz na obraz ostatnie dwie cyfry zgodnie ze swoim systemem GSP (np. 10 – LiCo) i dodajesz do tego cechę zakodowaną przez trzecią cyfrę od końca. W tym wypadku będzie to – ryczący. Wyobrażasz więc sobie ryczące lico pod Grunwaldem. Pierwszej cyfry nie musisz zapamiętywać, gdyż jak założyliśmy, zapamiętujesz jedynie daty z przedziału od 1000 do 1999 (pierwszą cyfrą zawsze będzie 1).

Zasada zapamiętywania jedynie dat z przedziału od 1000 do 1999, tak samo jak w przypadku metody POV, nie ogranicza cię i system ten łatwo możesz rozszerzyć dla dat spoza tego okresu. Wystarczy, byś dołożył kolejne cechy kodujące daty z innego tysiąclecia. Sposób ten wydaje się optymalnym rozwiązaniem dla tych, dla których metoda POV jest zbyt skomplikowana i którzy mają już pełny Główny System Pamięciowy. Wtedy nie istnieje obawa, że pomylisz kolejność cyfr w dacie. Trudność może jedynie sprawiać wyobrażenie sobie danej cechy i połączenie jej z odpowiednim obrazkiem. Ograniczeniem jest również konieczność wcześniejszego zbudowania i wyćwiczenia GSP, co wymaga sporego wkładu czasu i pracy. Opisane powyżej systemy dotyczą zapamiętywania dat rocznych, a co zrobić z datami imienin i rocznic? O tym w kolejnym podrozdziale.

Daty rocznic „Kochanie, znów zapomniałeś o naszej rocznicy!”; „Nie pamiętasz, kiedy babcia ma imieniny – wstyd!”; „Czy dziś nasza Kasia obchodzi imieniny, czy może w kwietniu?” – jak dobrze każdemu znane są takie zdania. Istnieje jednak prosty sposób na uniknięcie tego typu sytuacji, kłopotliwych i często przykrych. Zaczynamy! Wyobraź sobie, że każdy miesiąc w roku ma przyporządkowany sobie inny obraz. Styczeń, zgodnie z pierwszym skojarzenim, powiążemy z bałwanem, grudzień z choinką, a sierpień z sierpem. Zaczynamy więc od stworzenia listy obrazów kluczy dla wszystkich 12 miesięcy roku. Poniżej przedstawiamy własną propozycję, możesz z niej skorzystać, ale nie musisz. Jak zwykle liczy się zasada – im bardziej osobiste skojarzenie, tym lepiej! Miesiąc

Propozycja obrazu

styczeń

bałwan

luty

buty

marzec

garnek

kwiecień

kwiatek

maj

gaj

czerwiec

serce

lipiec

lipa

sierpień

sierp

wrzesień

wrzos

Twój obraz

październik

paź

listopad

liść

grudzień

choinka

Po stworzeniu listy jesteś już o krok od pozbycia się problemów z zapamiętywaniem dat wszelkich rocznic. Potrzebne ci są jeszcze obrazy reprezentujące liczby od 01 do 31 (odpowiadające liczbie dni w najdłuższych miesiącach roku). Jeśli stworzyłeś już swój Główny System Pamięciowy, śmiało z niego skorzystaj. Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, zachęcamy cię do napisania chociaż pierwszych 31 obrazów, zgodnie z przyjętym kluczem literowo-cyfrowym. A może z jakichś przyczyn nie jesteś teraz w stanie zająć się budowaniem GSP, a bardzo zależy ci na zapamiętywaniu dat rocznic, imienin i urodzin? Jest jeszcze jedna możliwość. Skorzystaj ze swojego systemu „dziesiątka”. W przypadku dat wykorzystanie „dziesiątki” jest o tyle kłopotliwe, o ile wymaga zapamiętywania nie dwóch, ale trzech obrazów dla jednej daty. Aby zamienić liczbę z zakresu od 01 do 31, połącz ze sobą dwa obrazy z „dziesiątki” odpowiadające dwóm cyfrom. Przykład W celu zapamiętania liczby 13 połącz ze sobą obraz odpowiadający cyfrze 1 i obraz odpowiadający cyfrze 3. Pamiętaj, aby przy tworzeniu takiego połączenia obraz cyfry 1 umieścić w historyjce przed obrazem cyfry 3 (aby nie zrobić błędu przekładki[2] i nie pomylić cyfry 13 z 31 – wtedy spóźniłbyś się z życzeniami urodzinowymi o całe 18 dni).

Istnieje jeszcze jedna możliwość przekształcenia liczb z zakresu 01–31 na obraz. Skorzystaj ze stworzonego przez siebie klucza systemu POV. Będą cię interesować jedynie postacie od 0 do 3 oraz 10 rzeczy reprezentujących cyfry od 0 do 9. Metoda ta jest nieco skuteczniejsza: o ile przy korzystaniu z „dziesiątki” musiałeś uważać na kolejność dwóch cyfr, o tyle podczas korzystania ze skróconego POV kolejność dwóch cyfr zakodowana jest z góry i wynika z zasad metody POV. Przykład Aby zapamiętać wspomnianą liczbę 13, wyobraź sobie Króla lwa (1) pracującego na komputerze (3). Dla liczby 31 obraz będzie zupełnie inny, np. Kopciuszek (3) zaglądający do lodówki (1).

Teraz wystarczy obrazy klucze utworzone dla miesięcy połączyć z obrazami reprezentującymi

dany dzień. W poniższych przykładach skorzystamy z uproszczonego POV i własnych propozycji obrazów dla 12 miesięcy. Przykład Załóżmy, że masz do zapamiętania datę urodzin szwagra Jacka oraz bratowej Małgorzaty. Jacek urodził się 1 kwietnia, a Małgorzata 19 grudnia. Zacznijmy od bratowej. 19 grudnia – 19 zapamiętujesz jako Króla lwa (1) i nocnik (9), grudzień zaś jako choinkę. Wyobraź sobie teraz, jak twoja bratowa Małgorzata rozpakowuje prezent, który dostała pod choinkę, i widzi zabawkę – śmiesznego lwa siedzącego na nocniku. Albo wyobraź sobie, jak wiesza na choince ozdobę w kształcie nocnika z narysowaną grzywą lwa. 1 kwietnia – zero i jedynkę (01 kwietnia) zapamiętujesz jako Calineczkę (0) i lodówkę (1), a kwiecień jako kwiatek. Wyobraź sobie teraz Jacka otwierającego lodówkę w celu schowania do niej pięknego kwiatka, gdy niespodziewanie z lodówki wychodzi zziębnięta Calineczka. Albo wyobraź sobie, że na głowie szwagra Jacka stoi lodówka, na której drzwiach skacze Calineczka bawiąca się bukietem kwiatków.

Wydaje się skomplikowane? Na początku na pewno. Trzeba potrenować, tak żeby zamiana daty na obrazy trwała nie dłużej niż 4–5 s. Pamiętaj o powtórkach. Kiedy będziesz korzystać z GSP zamiast z POV, proces przekształcania na obraz i zapamiętywania będzie szybszy i bardziej klarowny. Bardzo ważne jest, aby tworzona historia była dobrze powiązana z osobą, do której odnosi się data, albo z wydarzeniem, którego ta data dotyczy. Zapamiętując tego typu daty, warto posłużyć się cechami charakterystycznymi osób, których datę urodzin zapamiętujemy (tak jak w przypadku przyswajania sobie imion – patrz rozdział 6). Na przykład, jeśli szwagier Jacek ma odstające uszy, niech lodówka nie stoi na jego głowie, lecz niech zwisa w formie kolczyka z jego uszu albo zsuwa się po jego szpiczastym nosie. Wówczas o wiele łatwiej przypomnimy sobie utworzoną historyjkę. Jesteśmy różni i wyglądamy inaczej i jest to piękne – skorzystajmy z tego!

Adresy Zapamiętywanie adresów jest chyba jednym z najczęściej spotykanych zadań, przy których potrzebujemy skorzystać z pamięci. Zastanów się przez chwilę, jak często już kogoś prosiłeś:

„Prześlij mi adres SMS-em”? A teraz pomyśl, ile razy zdarzyło ci się zapamiętać dyktowany przez kogoś adres? Ile razy zrezygnowałeś z szybkiego poszukiwania notesu lub kartki po usłyszeniu słów: „Podyktuję ci adres”? Czy nigdy nie odniosłeś wrażenia, że te słowa bywają synonimem: „Masz pod ręką coś do pisania?”. Jeśli posiadasz w użytku narzędzia mnemotechniczne, możesz to zmienić. Aby zapamiętać adres, nie musisz budować skomplikowanych systemów do zapamiętywania liczb! Na pewno ich znajomość przyspieszyłaby znacznie zapamiętywanie, możesz jednak obyć się bez nich. Wystarczy ci wyćwiczona wyobraźnia i kreatywność oraz znajomość najprostszego ze wszystkich systemów liczbowych, czyli „dziesiątki”. Zapamiętanie adresu jest nieco skomplikowane, gdyż wymaga połączenia wyrazów (nazwy ulicy) z liczbą (numer domu/mieszkania). Do tej pory analizowaliśmy przede wszystkim sytuacje, w których musiałeś zapamiętać cyfry albo wyrazy. Teraz zwiększamy stopień trudności. Obowiązuje jak zwykle ta sama zasada SWP – skojarz, wyobraź, powtórz. Jak wiadomo, najlepiej się uczyć na przykładach, dlatego przeanalizujemy wspólnie przykładowe adresy. Zobaczysz, w jak łatwy sposób można zapamiętywać tego typu informacje. Przykład Filharmonia Narodowa w Warszawie, ul. Jasna 5 – zapamiętanie takiego adresu jest bardzo proste, trzeba jednak uważać na jedną pułapkę. Ale po kolei. Na początek zajmiemy się nazwą ulicy – Jasna. Zastanów się, z czym kojarzy ci się słowo jasna? Jednym z pierwszych skojarzeń, jakie przychodzą nam do głowy, jest Jasna Góra. Chyba każdy Polak, nawet jeśli nigdy nie był w Częstochowie, wie, jak wygląda klasztor na Jasnej Górze. A z czym kojarzy ci się cyfra 5? Możesz skorzystać z poznanego już systemu „dziesiątka”. Przyjmijmy, że z cyfrą 5 kojarzy ci się haczyk. Pozostał wyraz filharmonia. Skojarzeniem może tu być np. harmonia jako instrument muzyczny. Następnym krokiem, w myśl zasady SWP, jest skorzystanie z wyobraźni. Wyobraź sobie wszystkie trzy elementy, najlepiej połącz je w historyjkę. Mamy harmonię, Jasną Górę oraz haczyk. Wyobrażenie może być następujące: na szczyt wieży Jasnej Góry wciągana jest harmonia zahaczona haczykiem od wędki. Jedno, proste wyobrażenie niesie ze sobą informacje o instytucji, nazwie ulicy i numerze budynku!

Do stworzonej historyjki warto jeszcze dołączyć obraz mówiący, że filharmonia znajduje się w Warszawie. Wystarczy wyobrazić sobie, że na harmonii gra warszawska Syrenka – posąg, który nagle ożył. Jeśli zależy ci na informacji, że chodzi o Filharmonię Narodową, możesz wyobrazić sobie po prostu, że Syrenka ubrana jest w narodową koszulkę piłkarską.

Wspomnieliśmy wcześniej o pewnej pułapce. Otóż mało wprawny użytkownik mnemotechnik mógłby stwierdzić, że adres jest tak banalny i wystarczy zobaczyć zawieszoną na haczyku jasną harmonię. To duży błąd! Obraz jasnej harmonii nie jest jednoznaczny. Po jakimś czasie trudno będzie sobie przypomnieć, czy chodziło o ulicę Jasną, czy może o ulicę Wyblakłą albo Płową. O ile przy zapamiętywaniu cytatów różnica nie była tak bardzo widoczna, o tyle w przypadku adresów błędne zapamiętanie nazwy ulicy (choć z językowego punktu widzenia bliskoznaczne) będzie miało katastrofalne skutki.

Zapamiętaj Utworzyłeś skojarzenie, coś sobie wyobraziłeś – pamiętaj o powtórkach!

Przykład Poczta Główna w Krakowie, ul. Wielopole 2 – aby zapamiętać ten adres, postąpimy według tego samego wzorca jak przy Filharmonii Narodowej. Potrzebujesz trzech bądź pięciu skojarzeń: pierwszego dla wyrazu poczta, drugiego dla nazwy ulicy Wielopole, trzeciego dla numeru 2 oraz ewentualnie czwartego do zapamiętania nazwy miasta (Kraków) i piątego dla wyrazu główna. Wyraz poczta może kojarzyć się z listem, cyfra 2 z kaczką, Kraków ze smokiem wawelskim, wyraz główna z głową. Skojarzenie jednak czegoś z nazwą ulicy Wielopole wymaga chwili zastanowienia. Pierwsze słowo, jakie się nasuwa, to pole. Pozostaje jednak jeszcze pierwszy człon wyrazu: wielo-. Można by sobie oczywiście wyobrazić wiele pól, tylko obraz taki byłby niejednoznaczny i trudno byłoby sobie przypomnieć dokładne brzmienie nazwy

ulicy. Obraz wielu pól może służyć jako uzupełnienie innego skojarzenia (tak na wszelki wypadek). Z czym więc można skojarzyć człon wielo-? Na przykład z wiekiem od słoika, a jeszcze lepiej z wielkim wiekiem. Po połączeniu tych wszystkich skojarzeń w jedno wyobrażenie powstanie taka scena: smok wawelski wysyła listem rzeźbę swojej głowy ukrytą pod wielkim wiekiem w słoiku, który znalazł na polu.

Przykład Izba Skarbowa w Łodzi, al. Kościuszki 83 – znów postępujemy zgodnie z zasadą SWP. By zapamiętać ten adres, potrzebujesz skojarzeń dla: Izba Skarbowa, Łódź, Kościuszki, 83. Izba Skarbowa może być wyobrażona jako skarb leżący w jakiejś izbie lub izba w wielkim skarbcu. Łódź w sposób jednoznaczny kojarzy się z łódką. Ulica Kościuszki – dobrym skojarzeniem z tą nazwą może być obraz kości oraz uszek. Zajmijmy się teraz dwucyfrową liczbą 83. Najłatwiej oczywiście byłoby skorzystać z gotowego Głównego Systemu Pamięciowego. Wówczas liczba 83 zakodowana byłaby jednym obrazem (np. fokiem: 8 – F, 3 – K → FoK). Jak wcześniej wspomnieliśmy, znajomość złożonych systemów mnemotechnicznych przy zapamiętywaniu adresów nie jest konieczna, wystarczy „dziesiątka”. Liczbę 83 możesz wyobrazić sobie jako bałwana (8) grającego na trójkącie (3). Połączmy teraz wszystkie skojarzenia w jeden obraz: w skarbcu w jednej izbie ukryta była łódź wypełniona kośćmi i uszkami. Łodzi tej pilnował bałwan trzymający w rękach trójkąt, w który uderzał rytmicznie.

Przykład Teatr Muzyczny w Poznaniu, ul. Niezłomnych 1e – ten adres jest trudniejszy do zapamiętania, ponieważ występuje w nim litera po numerze budynku. Nie martw się, i z tym sobie poradzimy. Teatr Muzyczny możesz skojarzyć z maską pomalowaną w nuty i pięciolinię. Poznań może kojarzyć ci się z koziołkami. Nazwa ulicy: Niezłomnych wymaga większej pracy. Po pierwsze, możesz wyobrazić sobie złom (np. złomowany samochód). Po drugie, wyobraź sobie taki samochód złamany na pół, przekreśl go w wyobraźni czerwoną kreską i napisz nad nią wyraz: niezłamany. Możesz zobaczyć w wyobraźni kilka takich samochodów, gdyż jak zauważyłeś, nazwa tej ulicy nie brzmi: Niezłomnego, ale Niezłomnych. Takie dwa skojarzenia, mimo iż nie są idealne, to jednak powinny ci wystarczyć, żeby później wydobyć z pamięci właściwe nazwy, o ile powtórzysz

je sobie kilka razy. Jeśli chcesz utrwalić sobie nazwę ulicy, napisz ją w wyobraźni np. nad maską symbolizującą teatr. Ujrzenie takiego napisu korzystnie wpłynie na jego zapamiętanie. Pozostał nam jeszcze numer budynku: 1e. Jedynkę możesz skojarzyć ze świeczką lub z oceną – jedynką, wstawianą do dziennika szkolnego (choć to drugie skojarzenie jest na pewno trudniejsze i bardziej ryzykowne). Jak zapamiętać literę „e”? Spróbuj sobie ustalić raz na zawsze, że jeśli masz do zapamiętania pojedynczą literę, to wówczas układana przez ciebie historyjka dzieje się w kraju, którego nazwa rozpoczyna się od takiej właśnie litery. Dla litery „e” może to być np. Etiopia. Złóżmy teraz z tych wszystkich skojarzeń jedną historyjkę. Poznańskie koziołki ubrane w muzyczne maski z nutami poszły na złomowisko i ujrzały tam wiele niezłamanych samochodów. Pomyślały, że zaciągną dwa z nich do Etiopii. Wyruszyły więc w drogę, biorąc ze sobą jedynie świeczkę. Historyjka ta łączy ze sobą wiele elementów niewystępujących jednak w odpowiedniej kolejności. Idealnie byłoby stworzyć taką historię, w której najpierw znalazłby się obraz kojarzący się z rodzajem budynku, następnie obraz z nazwą ulicy, a na końcu symbolizujący numer budynku. Jest to niezwykle ważne, gdy poza numerem budynku masz do zapamiętania jeszcze numer lokalu. Wówczas kolejność obrazów związanych z odpowiednimi numerami musi zostać zachowana, tak żebyś nie pomylił numeru lokalu z numerem budynku i na odwrót. Jeśli zauważysz, że trudno ci tworzyć historyjki, układając obrazy w odpowiedniej kolejności, pamiętaj o metodzie ścieżki pamięciowej. Możesz użyć kolejnych miejsc danej ścieżki do zapamiętywania kolejnych elementów danego adresu. Na pierwszym miejscu ścieżki zapamiętaj rodzaj budynku lub instytucji, na drugim nazwę ulicy, na trzecim numer budynku, a na czwartym numer lokalu. Kiedy przy numerze budynku lub lokalu występuje litera, wówczas zapamiętaj ją razem z odpowiednią liczbą w tej samej lokalizacji ścieżki pamięciowej. Wtedy jednoznacznie przypiszesz daną literę konkretnej liczbie.

Cztery powyższe przykłady zapewne nie wyczerpują przypadków, z którymi spotkasz się przy zapamiętywaniu adresów. Ukazują one jednak główny schemat postępowania. Bardzo ważne jest, abyś zawsze, zapamiętując adres, łączył go w jakiś sposób z osobą lub instytucją, do której się on odnosi. Jeśli zapamiętujesz adres, w którym występuje np. dwucyfrowy lub trzycyfrowy numer, pamiętaj, że nie musisz wykorzystywać dwóch lub trzech obrazków z „dziesiątki”. Przykładowo, jeśli masz do skojarzenia i wyobrażenia sobie numer 18, możesz na bieżąco odnajdywać dobre i oczywiste skojarzenia z tą liczbą (a nie z poszczególnymi jej cyframi: 1 i 8). Może to

być np. dowód osobisty (skojarzenie liczby 18 z dojrzałością i otrzymaniem tego dokumentu). Dla numeru 102 – może to być czołg „Rudy” z serialu Czterej pancerni i pies, dla numeru 80 – balon z powieści J. Verne’a W 80 dni dookoła świata i tak dalej, i tak dalej. Skojarzenie jest dobre wtedy, gdy potrafisz wyobrazić sobie konkretną rzecz, a ta w prosty sposób kojarzy ci się z jednym i tylko jednym numerem (liczbą).

Zapamiętaj Jeśli będziesz ćwiczył, odnajdziesz wiele własnych skojarzeń i będzie ci łatwiej zapamiętywać kolejne adresy.

Zawsze możesz też skorzystać z metody POV. Wtedy, w zależności od długości zapamiętywanego numeru, wykorzystujesz samą postać, postać i rzecz lub postać, rzecz i czynność. Jeśli zapamiętujesz numer budynku wraz z numerem lokalu, możesz śmiało zapamiętać dwie postacie, jednak nie zapominaj o zachowaniu odpowiedniej kolejności.

Ćwiczenia Numery kierunkowe Poniżej zamieszczamy tabelę z numerami kierunkowymi do krajów Unii Europejskiej. Zapamiętaj, jaki numer przypisany jest do danego kraju. Przeczytaj również, w jaki sposób radzimy ci go zapamiętać. Państwo

Nu mer kieru nkowy

Austria

43

Belgia

32

Bułgaria

359

Cypr

357

Czechy

420

Niemcy

49

Dania

45

Hiszpania

34

Estonia

372

Francja

33

Finlandia

358

Wielka Brytania

44

Grecja

30

Węgry

36

Włochy

39

Irlandia

353

Luksemburg

352

Litwa

370

Łotwa

371

Malta

356

Holandia

31

Portugalia

351

Polska

48

Rumunia

40

Szwecja

46

Słowacja

421

Słowenia

386

W skazówka Przy zapamiętywaniu tego typu informacji warto skorzystać z tych mnemotechnik, które umożliwią ci trwałe zachowanie w pamięci informacji i szybkie przypomnienie ich sobie w razie potrzeby.

Ponieważ nie musisz zapamiętać danych w określonej kolejności ani też recytować ich później po kolei, proponujemy, abyś nie korzystał z metody ścieżek loci, lecz z łańcucha skojarzeń. Dzięki temu w razie potrzeby od razu odnajdziesz w pamięci właściwy numer kierunkowy do danego kraju bez przypominania sobie również innych numerów. Jak się zabrać do tego zadania? Pamiętasz metodę POV? Tak, właśnie teraz zaproponujemy

ci jej użycie. Jeśli nie masz swojego systemu POV, to wróć teraz do jego opisu. Jeżeli już masz przygotowaną swoją tablicę POV, rozpocznijmy zapamiętywanie. W tym zadaniu wykorzystamy system POV (postać, przedmiot, czynność) zamieniony na PVO (postać, czynność, przedmiot). Będziemy korzystali z przykładowej tabeli, którą widziałeś już w rozdziale o systemach pamięci: Cyfra

Postać

Czynność

Przedmiot

0

Calineczka

celować

cukier

1

Król lew

lać

lodówka

2

Dyzma

dawać

długopis

3

Kopciuszek

kopać

komputer

4

Rocky

rozrywać

rama

5

Smerf

sklejać

sok

6

Pszczółka Maja

pchać

pociąg

7

Mała Mi

myć

miotła

8

Flinstone

fruwać

filiżanka

9

Nożycoręki

nurkować

nocnik

Teraz stwórz dla każdego z krajów jakieś skojarzenie. Wybierz konkretny przedmiot, który jednoznacznie będzie ci się kojarzył z tym państwem, a może nawet z rozmową telefoniczną do kogoś z danego kraju. Poniżej przedstawiamy kilka propozycji, ale może postaraj się sam stworzyć swoje skojarzenia. Państwo

Twoje skojarzenie

Nasza propozycja

Austria

czekoladki

Belgia

flaga Unii Europejskiej

Bułgaria

plaża

Cypr

cytrus

Czechy

czeski film

Dania

wiking

Estonia

morze

Finlandia

renifer

Francja

wieża Eiffla

Grecja

sałatka grecka

Hiszpania

torreador

Holandia

pomarańcza

Irlandia

koniczyna

Litwa

Ostra Brama

Luksemburg

bank

Łotwa

łata

Malta

molo

Niemcy

piwo

Polska

orzeł

Portugalia

piłka

Rumunia

rum

Słowacja

narty

Słowenia

skocznia w Planicy

Szwecja

stół

Węgry

placki po węgiersku

Wielka Brytania

Big Ben

Włochy

Koloseum

Jeżeli uzupełniłeś powyższą tabelkę lub zapoznałeś się już z naszymi propozycjami skojarzeń, to jesteś gotowy do zapamiętania numerów kierunkowych do wszystkich państw UE. Rozpoczynamy! Przykład Podane przykłady odnoszą się do naszych propozycji. Jeżeli posługujesz się własnymi skojarzeniami lub własnym systemem PVO, to poniższe opisy ukażą ci sposób na zapamiętywanie tego rodzaju danych. Pierwsze państwo to Austria. Kojarzy nam się z czekoladkami. Możesz w wyobraźni udać się do Austrii lub utworzyć w swojej głowie mapę Europy. W miejscu Austrii zobacz leżące pudełko swoich ulubionych czekoladek. Podejdź i weź jedną z nich, poczuj jej smak, tak bardzo je lubisz. Numer kierunkowy do Austrii to 43. Patrząc na tabelkę PVO, zamień 4 na osobę, a 3 na czasownik. W naszym przypadku będzie to Rocky i kopać. Wyobraź sobie Rocky’ego, który znajduje się w Austrii (w kraju lub stoi na mapie)

i zajada się czekoladkami. Po chwili czekoladki się kończą i zdenerwowany Rocky kopie puste opakowanie z taką siłą, że wylatuje ono w kosmos. Kolejnym krajem do zapamiętania jest Belgia. Symbolem, jaki zaproponowaliśmy dla tego państwa, jest flaga UE. Podobnie jak poprzednio wyobraź sobie wbitą w mapę wielką niebieską flagę z 12 złotymi gwiazdkami. Numerem kierunkowym kraju jest 32. Zamień cyfrę 3 na postać, a 2 na czynność. Proponujemy postać Kopciuszka, który coś komuś daje. Wyobraź sobie taką scenkę: do flagi UE podchodzi Kopciuszek i wyrywa ją z ziemi. Zobacz, jak wielką siłę musi w to włożyć. Następnie daje flagę macosze, która bardzo się z tego cieszy. Trzecim państwem na naszej liście jest Bułgaria kojarząca się nam z plażą. Wyobraź sobie, że na mapie, w miejscu, w którym leży ten kraj, znajduje się mnóstwo piasku. Zobacz na piasku rozłożone leżaki i parasole oraz kąpiących się w Morzu Czarnym ludzi. Następnie zamień numer kierunkowy do tego państwa (359) na postać, czynność i przedmiot. Proponujemy Kopciuszka sklejającego nocnik. Wyobraź sobie tę scenkę ze szczegółami. Możesz dodać jakieś śmieszne fakty, np. sklejony nocnik rozpada się pod ciężarem Kopciuszka.

Zaprezentowaliśmy sposób zapamiętania numerów kierunkowych do krajów UE. Teraz sam możesz wykorzystać własną kreatywność i wyobraźnię do tworzenia ciekawych historyjek związanych z państwami i numerami zakodowanymi w PVO. Jeżeli spojrzysz w wyobraźni na dzieło, które stworzyłeś, powinieneś dostrzec mapę Europy i to, co się z nią dzieje. Zrób sobie chwilę przerwy, a potem, patrząc na tabelkę z numerami kierunkowymi krajów UE, powtórz zapamiętane informacje. Zobaczysz, jak wiele z nich zapamiętałeś od razu! Jeżeli chcesz, aby zostały one w twojej głowie na zawsze, powtórz je po 15 min, później wieczorem, jutro, po trzech dniach, za tydzień, za miesiąc, za trzy miesiące, a nawet za pół roku. W przyszłości, jeśli tylko będzie ci potrzebny któryś z zapamiętanych numerów, przypomnisz sobie skojarzenie związane z danym państwem, zobaczysz jego symbol na mapie (w swojej wyobraźni) i powtórzysz historyjkę, w której zakodowałeś potrzebny numer kierunkowy metodą PVO.

Tytuły filmów Załóżmy, że chciałbyś zapamiętać listę 20 tytułów najlepiej ocenianych filmów 2012 roku[3]. Spróbuj to wykonać! Poniżej przedstawiona została tabela zawierająca 20 tytułów filmowych. Twoim zadaniem

będzie zapamiętać ich brzmienie oraz kolejność, zgodnie z pozycjami w rankingu. W tym celu wykorzystaj, opisane w rozdziale o zapamiętywaniu tytułów, mnemotechniki oraz metodę loci. Pod tabelą przedstawiliśmy przykładowy sposób zapamiętania listy. Ranking

Tytu ł filmu

1

Django

2

Hobbit: Niezwykła podróż

3

Mroczny Rycerz powstaje

4

Bogowie ulicy

5

The Perks of Being a Wallflower

6

Avengers

7

Miłość

8

Skyfall

9

Tylko Ciebie chcę

10

Kochankowie z Księżyca

11

Operacja Argo

12

Atlas chmur

13

Gangster

14

Życie Pi

15

Jesteś Bogiem

16

Poradnik pozytywnego myślenia

17

I że cię nie opuszczę

18

Pokłosie

19

Mój rower

20

Niezniszczalni 2

Chcąc zapamiętać taki typ informacji, możesz postąpić w następujący sposób: najpierw przygotuj ścieżkę loci, która będzie zawierała co najmniej 20 lokalizacji. Przejdź w swojej wyobraźni do pierwszego miejsca na ścieżce i wykonaj następujące kroki: 1. Django Dla pierwszego filmu zarezerwowana będzie pierwsza lokalizacja. Ponieważ słowo django nie występuje w języku polskim, konieczne jest, abyś zamienił tę nic nieznaczącą dla twojego mózgu informację na konkretną historyjkę.

Podziel tytuł na dwa człony: Dj oraz ango. Pierwszy człon może oznaczać didżeja. Wyobraź sobie w centralnym miejscu twojej lokalizacji młodego didżeja, który ma wielkie słuchawki na uszach i siedzi przy mikserze z winylowymi płytami. Usłysz, jak miksuje muzykę, zobacz ruch jego rąk i jego głowę kiwającą się do rytmu. Następnie wymyśl skojarzenie do drugiego członu tytułu. Ango nie musi ci się z niczym kojarzyć, ale zamieniając pierwszą literę z drugą, dostajesz wyraz nago. Teraz jest prościej: możesz wyobrazić sobie, że didżej ma na sobie tylko słuchawki, a cały zasłonięty jest przez sprzęt do miksowania. Abyś nie zapamiętał złej nazwy filmu – Djnago, zobacz wielki napis nad całą scenką: Django. 2. Hobbit: Niezwykła podróż Teraz przejdź do drugiej lokalizacji. Będzie to miejsce, w którym zapamiętasz tytuł drugiego filmu w podanym wyżej rankingu. W nazwie Hobbit: Niezwykła podróż wszystkie słowa są znane w języku polskim, wystarczy więc zamienić je na obrazy i przypisać im jakąś akcję. Na początku wyobraź sobie Hobbita, małego, niskiego człowieczka. Musisz mieć pewność, że wygląda właśnie tak, jak przedstawiciel fantastycznej rasy inteligentnych istot – hobbitów. Następnie przypisz swojemu bohaterowi atrybuty wskazujące na to, że wybiera się w podróż. Może to być plecak na plecach lub wielka walizka w ręce. Możesz sprawić, aby twój hobbit trzymał w rękach mapę, z pomocą której sprawdzi, jaką ma iść drogą. A może chciałbyś, by był to nowoczesny bohater z nawigacją GPS w ręce? Im więcej atrybutów nadasz swojej postaci, tym większą będziesz mieć pewność, że zapamiętasz fakt o jego podróży. Co z wyrazem niezwykła? Możesz przedstawić go w swoich myślach jako symbol – pierwsze skojarzenie do słowa zwykły; np. zielony kolor okresu zwykłego w Kościele albo zwykły telefon (telefon stacjonarny) lub cokolwiek innego kojarzącego się z tym słowem. Kiedy już wybierzesz jakiś przedmiot, zaopatrz w niego swojego hobbita i wyobraź sobie, że on wybucha, spala się, po prostu zostaje zniszczony. Zamiast konkretnego symbolu możesz również wyobrazić sobie wielki napis: zwykła. Zobacz, jak hobbit bierze do ręki kij i rozwala nim napis. W ten sposób zapamiętasz tytuł Hobbit: Niezwykła podróż. 3. Mroczny Rycerz powstaje Aby zapamiętać kolejny tytuł, przejdź do trzeciego miejsca na swojej ścieżce. Słowem kluczem w tym tytule jest rycerz. To główny bohater twojej historyjki. Wyobraź sobie na środku lokalizacji rycerza w lśniącej, srebrnej zbroi. Następnie zobacz, jak rycerz idzie naprzód i cała jego zbroja skrzypi, bo bardzo długo była nieużywana. W pewnym momencie twój

bohater nie zauważa kamienia na swojej drodze, potyka się i upada w błoto. Jego lśniąca zbroja zostaje cała zachlapana czarnym błotem. Abyś w trakcie przypominania sobie tytułu filmu był pewien, że rycerz nie jest brudny ani czarny, wyobraź sobie, że obok kałuży siedzi kot i mru czy mrrrrrrroczny. Następnie zobacz, jak główna postać wymyślonej scenki powstaje z błota. Dodaj do tej chwili efekty specjalne: werble, fajerwerki, błyskawice lub cokolwiek innego, co będzie oznaczało, że on nie tyle wstał, ile powstał! W ten sposób zapamiętałeś tytuł Mroczny Rycerz powstaje. 4. Bogowie ulicy Przejdź do czwartej lokalizacji. Zapamiętanie tego tytułu wydaje się banalnie proste. Ważne jest, abyś wyobraził sobie postacie, które jednoznacznie będą kojarzyły ci się z bogami. Mogą to być np. bogowie z mitologii greckiej: Zeus z gromem w ręce, Posejdon z trójzębem i Hades z kluczami. Wyobraź sobie, jak stoją na środku skrzyżowania i kierują ruchem drogowym. W ten sposób łatwo sobie przypomnisz, że chodziło ci o zapamiętanie tytułu filmu Bogowie ulicy. 5. The Perks of Being a Wallflower Przejdź w wyobraźni z miejsca, w którym zapamiętywałeś poprzedni tytuł, do kolejnej lokalizacji na twojej ścieżce. Prawdopodobnie zapamiętanie polskiego odpowiednika tytułu nie sprawiłoby ci kłopotu. Przyjmijmy, że nie znasz języka angielskiego. Pomożemy ci zapamiętać oryginalne brzmienie tytułu. Na początku zajmiemy się dwoma pierwszymi wyrazami The Perks. Czytając je po polsku, możemy powiedzieć de perks. Aby to zapamiętać, proponujemy ci, byś wyobraził sobie persa (kota rasy pers albo wojownika starożytnej Persji), który coś depcze – depczący pers. Przejdźmy teraz do dwóch kolejnych wyrazów: of Being. To brzmi podobnie do nazwy samolotów – Boeing. Spróbuj sobie wyobrazić, że kot jest wielkości samolotu i siedzi na nim, depcze go! Dodaj temu obrazowi dynamiki. Przypuśćmy, że kot jest nerwowy: samolot właśnie się zepsuł, dlatego twój pers tak bardzo chce się na nim zemścić. Aby z twojej pamięci nie wyleciał wyraz of, wyobraź sobie na blasze samolotu napisy: of of of of of... Teraz czas na końcówkę tytułu: a Wallflower, które czytane po polsku zapisujemy jako „e łolflałer”. Czy pamiętasz jeszcze film WALL-E? Jego głównym bohaterem był robot o takim właśnie imieniu, które po polsku brzmi „łoli”. Aby to był „ełoli”, wyobraź sobie robota z wielkim znakiem przeglądarki internetowej na głowie (jeżeli nie wiesz, jak wygląda ten znak, to po prostu wyobraź sobie wielką literę E na tym robocie). Niech W ALL-E pojedzie do kota i spróbuje go przestraszyć, np. niech odpali kilka flar.

W ten sposób w twojej wyobraźni powstał obraz wielkiego perskiego kota, który wściekły z powodu odwołanego lotu depcze Boeinga wyprodukowanego przez firmę Of. Na ratunek samolotowi przyjeżdża robot WALL-E z ikoną przeglądarki internetowej na głowie i odstrasza kota, odpalając wiele flar. I zapamiętałeś kolejny tytuł The Perks of Being a Wallflower. 6. Avengers Aby zapamiętać ten tytuł, przejdź do kolejnej lokalizacji na swojej ścieżce. Słowo Ave wielu ludziom kojarzy się z Juliuszem Cezarem, władcą Rzymu, którego witano: „Ave Cezar!”. Wyobraź sobie wielkie tłumy rzymskich żołnierzy i siedzącego naprzeciw nich na tronie ich wodza. Zobacz, jak wszyscy wyciągają prawą rękę i krzyczą jak jeden mąż: „Ave Cezar!”. Posłuchaj, z jak wielką siłą wojsko rzymskie pozdrawia swojego władcę. Człon gers można przeczytać jak „dżers”, co od razu kojarzy się nam ze słynną myszą z kreskówki – Jerry („Dżery”). Dlatego proponujemy ci, abyś zobaczył, jak w momencie pozdrowienia Cezar zamienia się w mysz Jerry. 7. Miłość Kolejnym filmem jest Miłość. Uważamy, że bez problemu sam dasz sobie z tym radę! Jednak jak byś chciał zobaczyć, co my byśmy zrobili, to przedstawimy ci nasz sposób zapamiętania tego tytułu. Jak zawsze najpierw trzeba zmienić miejsce w swojej wyobraźni na kolejną lokalizację na ścieżce. Następnie zobacz w myślach wielkie czerwone serce, które ma ręce, nogi, oczy, usta i mikrofon w ręce i śpiewa Wielka miłość. 8. Skyfall Wybierz nastepne miejsce na swojej ścieżce. Teraz masz do zapamiętania tytuł, którego polska wymowa brzmi mniej więcej: „skajfol”. Abyś mógł umieścić ten tytuł w swojej pamięci, proponujemy ci, byś jak zwykle podzielił go na części. Pierwszą część Ska możesz zamienić na obraz skakanki. Wyobraź sobie, jak w konkretnym miejscu, w które przeniosłeś się dzięki swojej wyobraźni, bawią się dziewczynki, skacząc przez różową skakankę. Nagle jedna z nich, która cały czas stała obok, krzyczy: „Teraz ja” i niegrzecznie wpycha się na skakankę. W tym momencie wszystkie dziewczynki odpowiadają jej: „Faul!”. W ten sposób masz trzy elementy, które kodują tytuł: skakanka: ska + dziewczynka krzycząca „Ja!”: j + inne dziewczynki krzyczące „Faul!”: fol = Skyfall. 9. Tylko Ciebie chcę Przed tobą do zapamiętania kolejna pozycja z rankingu – Tylko Ciebie chcę. Tradycyjnie

przejdź w wyobraźni do kolejnego miejsca na swojej ścieżce. Ponieważ tytuł jest dość abstrakcyjny i trudno go zamienić na konkretny obraz, który pozwoliłby ci od razu go sobie przypomnieć, proponujemy, aby w tym przypadku w twojej lokalizacji pojawiło się kilka niepowiązanych ze sobą scenek oznaczających ten sam tytuł. Dzięki temu będziesz miał pewność, o jakie zdanie chodziło ci przy zapamiętywaniu poszczególnych historyjek w danym miejscu na ścieżce. Pierwszą historyjką może być romantyczna scena, gdy mężczyzna w garniturze z czerwonymi różami i pierścionkiem klęka przed przepiękną kobietą i oświadczając się jej, mówi: „Tylko Ciebie chcę!”. W kolejnej scence jakaś osoba stoi przed cukiernią, patrzy na pączka i krzyczy na cały głos: „Tylko Ciebie chcę!”. W jeszcze innej historyjce mężczyzna idący chodnikiem wzdłuż ulicy zauważa nagle najnowszy i najszybszy model samochodu, zaczyna za nim biec i krzyczy: „Tylko Ciebie chcę!”. Oczywiście, są to tylko przykłady historyjek, w które możesz, a nawet powinieneś wpleść wyrażenia oznaczające różne emocje, rozbudować historyjki o zwroty akcji oraz inne ciekawe dla twojego mózgu elementy. 10. Kochankowie z Księżyca Przejdź do następnej lokalizacji na ścieżce loci. Aby zapamiętać tytuł Kochankowie z Księżyca, wyobraź sobie, że wielki srebrny Księżyc nagle ląduje na Ziemi, a na tym Księżycu widzisz parę zakochanych, najlepiej jakąś konkretną, z bajki, z filmu albo swoich znajomych, którzy właśnie są zakochani. Niech zakochani robią coś, co wskazuje na to, że się kochają, np. niech trzymają się za ręce lub przytulają, i niech po chwili zejdą z tego Księżyca. Ten tytuł możesz również zapamiętać w inny sposób. Zamiast zakochanej pary znajomych na Księżycu możesz wyobrazić sobie dwa zakochane zielone ufoludki. Pamiętaj, że twoja wyobraźnia jest nieograniczona i sam możesz wymyślić historyjki, które innym nawet nie przyszłyby do głowy. Ważne, aby obrazy były żywe i jednoznacznie wskazywały na to, co chcesz zapamiętać. 11. Operacja Argo Kolejnym filmem jest Operacja Argo. Przejdź w swojej wyobraźni do następnego miejsca na ścieżce. Aby zapamiętać ten tytuł, proponujemy ci wyobrażenie sobie sali operacyjnej, pełnej świateł i lekarzy, z jednym stołem operacyjnym pośrodku. Jeżeli oglądasz jakiś serial medyczny, możesz wyobrazić sobie lekarzy z tego właśnie serialu. By zapamiętać drugi człon tytułu, musisz zamienić słowo Argo na jakiś obraz. Może skojarzenie pojawia się natychmiast? Wykorzystaj to! Jeżeli nie, to możesz spróbować coś w nim zmienić. Jak popatrzysz na ten wyraz i spróbujesz odczytać go od tyłu, wyjdzie ci tytuł Operacja ogra. Więc sprawa wydaje się bardzo prosta. Na stole operacyjnym widzisz najsłynniejszego na świecie ogra – Shreka. Przydałby ci się jakiś symbol wskazujący na to, że zapamiętałeś coś

na odwrót. Może to być np. znaczek recyklingu, który przyczepisz zielonemu pacjentowi na czoło. Dzięki temu będziesz pamiętał, że nie chodzi o Operację ogra, ale o Operację Argo. 12. Atlas chmur Przejdźmy do kolejnego tytułu i do kolejnej lokalizacji. Proponujemy ci, abyś wyobraził sobie człowieka giganta z ogromnym atlasem w rękach (najlepiej tym, którego używałeś w liceum, bo go dobrze znasz). Niech bohater historyjki otworzy atlas i jako olbrzym zacznie łapać chmu ry do swojego podręcznika z geografii. Niech ten atlas wessie do siebie wszystkie chmury. Możesz wyobrazić sobie białe niegroźne chmurki albo wielkie czarne deszczowe, a nawet chmury burzowe. Następnie olbrzym zamyka atlas i za każdym razem, gdy chce, aby jakaś chmurka pojawiła się znów na niebie, otwiera go. Z odpowiedniej strony wyskakuje wtedy oczekiwany element nieba. Na atlasie zamiast napisu, który dobrze znasz, widzisz tytuł Atlas chmur. 13. Gangster Z zapamiętaniem tego tytułu nie powinieneś mieć problemu. Na początku przejdź do właściwej lokalizacji na ścieżce pamięciowej. Tam wyobraź sobie jakiegoś dobrze ci znanego gangstera (z filmu oczywiście). Może to być jeden z włamywaczy z Kevin sam w domu czy tytułowy Ojciec chrzestny lub też bohater polskiego Kilera. Najważniejsze jest skojarzenie dotyczące tej postaci: „On jest gangsterem”. Możesz również dołożyć do swojego wyobrażenia obraz gongu i steru – pomoże ci to łatwiej przypomnieć sobie, o jaki tytuł chodziło. 14. Życie Pi Teraz przećwiczymy zapamiętanie tytułu Życie Pi. Ponieważ słowo życie nie ma konkretnego symbolu, koniecznością jest, abyś go stworzył. Musi to być coś, co nasunie ci od razu jednoznaczne skojarzenie. Proponujemy dziecięcy wózek. Mamy kilka możliwości zapamiętania słowa Pi. Czy ufasz, że jesteś kreatywny i potrafisz wyobrazić sobie liczbę pi położoną na wózku? Jeśli tak, spróbuj stworzyć sobie trójwymiarowy symbol ∏, który może jakoś oddziaływać (świecić, skakać, wykonywać jakiś ruch). Jeżeli jednak nie zdecydujesz się na tak abstrakcyjny sposób zapamiętywania, przypomnij sobie znaną postać z literatury, rudowłosą, piegowatą Pippi Pończoszankę, która albo prowadzi wózek, albo w nim leży. Zobacz w swojej wyobraźni, jak śpiewa i pełna energii biegnie z wózkiem do przodu. W ten sposób zapamiętałeś tytuł filmu Życie Pi. 15. Jesteś Bogiem Kolejnym filmem w naszym rankingu jest Jesteś Bogiem. Tak jak zawsze przejdź najpierw do nowego miejsca na swojej ścieżce. Tam wyobraź sobie np. wywołanych przy okazji filmu Bogowie ulicy dwóch bogów z greckiego Olimpu . Proponujemy ci, abyś na środku

zobaczył znanego wszystkim Zeusa, a obok niego pijanego Dionizosa (boga wina), który zataczając się, podchodzi do króla bogów i pyta się go: „Kim ja jestem?”. Na to zdenerwowany Zeus odpowiada: „Jesteś bogiem, Dionizosie! Powinieneś świecić przykładem, a nie tyle pić!” i kontynuuje swój moralistyczny wywód. Taki sposób zapamiętania tej rozmowy spowoduje, że ta życiowa historyjka na pewno nie wypadnie nam z głowy. 16. Poradnik pozytywnego myślenia Następnym tytułem filmowym, który mamy zapamiętać, jest Poradnik pozytywnego myślenia. Wiemy, że nie musimy już ci o tym przypominać, sam o tym doskonale pamiętasz, ale zmień teraz, proszę, lokalizację na ścieżce. W nowym miejscu połóż poradnik (może to być nawet ten, który właśnie trzymasz w ręce). Teraz wymyśl własny symbol myśli, np. chmu rkę, taką jak w komiksach, albo mózg, albo cokolwiek innego. Nadaj chmurce cechy ludzkie: ręce, nogi, oczy, usta. Wyobraź sobie stojące za sobą chmurki (lub mózgi), które są smutne. Mijają leżący poradnik i gdy koło niego przechodzą, od razu zaczynają się uśmiechać. 17. Pokłosie Najpierw przejdź do następnej lokalizacji i wyobraź sobie pole pełne kłosów (np. pszenicy). Usłysz w wyobraźni szum wiatru i poczuj na twarzy krople deszczu. Teraz zobacz w wykreowanym świecie rolnika na traktorze, który burzy tę piękną scenerię, rozpoczynając żniwa. Kiedy podjeżdża blisko ciebie, zdenerwowany pytasz go: „I co teraz będzie?”. Na to on krzyczy głośno: „Nic nie słyszę!”, więc pytasz jeszcze głośniej: „I CO TERAZ BĘDZIE?”. W odpowiedzi słyszysz: „POKŁOSIE!”. 18. I że cię nie opuszczę Aby zapamiętać 18. pozycję z rankingu, przejdź do kolejnego miejsca na swojej ścieżce pamięciowej loci. Możesz wyobrazić sobie scenę ślubu. W uroczystości uczestniczy mnóstwo elegancko ubranych gości, para młoda i ksiądz stojący obok nich. Następnie wsłuchaj się w to, co się dzieje: udzielany jest sakrament małżeństwa, lecz nagle psuje się mikrofon i nic nie słychać. Babcia pana młodego, myśląc, że ten zapomniał, co ma powiedzieć, krzyczy na cały kościół: „I że cię nie opu szczę aż do śmierci!”. 19. Mój rower Na początku przypomnij sobie chwile z dzieciństwa, kiedy zaczynałeś swoją przygodę z rowerem, twoim rowerem. Teraz umieść te wspomnienia w odpowiedniej lokalizacji. Wyobraź sobie, że jadąc przed siebie, myślałeś z dumą: „To mój rower!”. 20. Niezniszczalni 2 Ostatnim filmem na naszej liście są Niezniszczalni 2. Tradycyjnie prosimy cię, abyś

przeszedł do ostatniego już miejsca na swojej ścieżce pamięciowej. Tam wyobraź sobie przedmiot, który może być niezniszczalny, np. złoty zegarek albo czołg lub cokolwiek innego, co chciałbyś, żeby było niezniszczalne. Następnie spróbuj w myślach zniszczyć tę rzecz: podpalić ją, kopnąć, pociąć siekierką i piłą mechaniczną, oblać kwasem. Mimo twoich starań ten przedmiot nadal wygląda tak dobrze jak na początku. Pomyśl, że to wszystko dzieje się na targowisku, gdzie jakaś przekupka próbuje ci sprzedać dwa niezniszczalne cacuszka w cenie jednego, a ty uradowany nawet się nie targujesz, ale od razu je kupujesz. W ten oto sposób zapamiętałeś ranking 20 najlepiej ocenianych filmów 2012 r. Ranking zawierał zarówno polskie tytuły, jak i zagraniczne. Jeśli chciałbyś upewnić się co do możliwości swojej pamięci, spróbuj, nie zaglądając na poprzednie strony, przejść po swojej ścieżce i przypomnij sobie każdy z tytułów. Gdy coś wypadnie ci z pamięci, to po takim ćwiczeniu będziesz wiedział, do którego tytułu wrócić i w której lokalizacji coś poprawić.

Zapamiętaj Zaletą zapamiętywania listy przy użyciu metody loci jest możliwość zakodowania w pamięci kolejności poszczególnych elementów.

Wiersz Zapamiętaj dokładnie podany niżej wiersz[4]. W dalszej części tego podrozdziału podajemy propozycję nauki tego tekstu na pamięć. Nie trzeba być Komnatą – aby w nas straszyło – Lub nawiedzonym Domem – Nie ma Wnętrz straszniejszych niż Mózgu Korytarze kryjome – Ileż bezpieczniej – o Północy Ujrzeć Upiora przed sobą –

Niż spojrzeć w twarz własnym – wewnętrznym – Pustkom i Chłodom. Prościej gnać przez widmowe Opactwo, Gdy hurgot Głazów nas goni – Niż stanąć z sobą do walki – Bez Broni – Własne Ja – gdy się zaczai Za Samym Sobą – Przerazi bardziej niż Morderca W pokoju obok. Ciało – wyciąga Rewolwer – Drzwi ryglują trzęsące się ręce – Przeoczając potężniejsze widmo – Lub nawet Więcej – Ten wiersz składa się z wielu słów, których kolejność przy zapamiętywaniu może się pomylić. Aby łatwo go przyswoić, podążaj za naszymi wskazówkami. Na samym początku konieczne jest przeczytanie wiersza i bardzo dokładne wyobrażenie sobie każdego szczegółu. Przygotuj 10-elementową ścieżkę loci. Następnie wybierz słowa klucze albo raczej słowa, które pomogą ci w zapamiętaniu układu wiersza. My zrobilibyśmy to w następujący sposób: (1) Nie trzeba być Komnatą – aby w nas straszyło – (2) Lub nawiedzonym Domem – (3) Nie ma Wnętrz straszniejszych niż Mózgu (4) Korytarze kryjome – (5) Ileż bezpieczniej – o Północy (6) Ujrzeć Upiora przed sobą – (7) Niż spojrzeć w twarz własnym – wewnętrznym – (8) Pustkom i Chłodom. (9) Prościej gnać przez widmowe Opactwo, (10) Gdy hurgot Głazów nas goni – (11) Niż stanąć z sobą do walki – (12) Bez Broni – (13) Własne Ja – gdy się zaczai (14) Za Samym Sobą – (15) Przerazi bardziej niż Morderca (16) W pokoju obok.

(17) Ciało – wyciąga Rewolwer – (18) Drzwi ryglują trzęsące się ręce – (19) Przeoczając potężniejsze widmo – (20) Lub nawet Więcej – Kolejnym krokiem, który umożliwi ci zapamiętanie tego wiersza, będzie zlokalizowanie słów kluczy na ścieżce loci. Jak zauważyłeś, w tekście zaznaczyliśmy wyrazy na dwa sposoby: pierwszy sposób, przez pogru bienie, oznacza słowa klucze, a drugi sposób, zapis z podkreśleniem, oznacza wyrazy pomocnicze. Na przygotowanej ścieżce loci przejdź do pierwszego miejsca. W tej lokalizacji możesz zapamiętać od razu dwa pierwsze wersy (1) i (2). Wyobraź sobie komnatę, szarą i ponurą, w której straszy! Usłysz głos ducha, poczuj się, jakbyś oglądał horror. Następnie powiąż te odczucia z domem. Możesz to zrobić na kilka sposobów: wyjrzyj przez okno komnaty i zobacz własny dom albo na jedynym zdjęciu wiszącym na ścianie w upiornej komnacie zauważ dobrze ci znany budynek. Wyobraź sobie, że w tym domu straszy: czy widzisz wokół domu duchy? (Dodajemy tu element humorystyczny i widzimy np. latające śnieżnobiałe prześcieradła, wyprane w dobrym proszku do prania). Następnie przejdź do drugiej lokalizacji na ścieżce. Zapamiętasz tam (3) i (4) werset utworu. Zobacz na tym miejscu wielki mózg. Może być to np. mózg kosmity lub zwykły, ludzki, ale jeszcze żywy. Wyobraź sobie, że w jakimś miejscu w tym mózgu jest wejście. Wejdź przez nie. Znajdziesz w środku mnóstwo korytarzy. Zaczynasz po nich błądzić. Niech te korytarze będą ciemne i straszne. Idziesz przez nie z pochodnią w ręku. Przejdźmy do drugiej strofy i wersów (5) i (6). Zmień miejsce na kolejną lokalizację na ścieżce. Teraz wyobraź sobie, że wszystko dzieje się w nocy. Pomyśl, że jest północ, ponieważ księżyc świeci bardzo mocno. Wędrujesz po ścieżce, gdy nagle wyskakuje przed tobą u piór! Jesteś przerażony. Zaczynasz krzyczeć. Zobacz tego upiora dokładnie. Dobrze go sobie wyobraź. Następnie przejdź do kolejnego miejsca na ścieżce. Tam zobacz lustro i własną twarz. Przyjrzyj się sobie w lustrze. Nie widzisz całego ciała, tylko twarz. Zauważ, że naokoło jest pusto i chłodno. Możesz zobaczyć samochód chłodnię lub duży kawałek lodu obok siebie. Teraz czas na trzecią strofę. Zmień lokalizację i przyjrzyj się wersetom (9) i (10). Wyrazy do zapamiętania to opactwo oraz hurkoczące głazy, które coś gonią. Na środku zobacz wielki klasztor, stary potężny budynek opactwa. Wyobraź go sobie – jest zbudowany z wielkich głazów. Nagle kilka najwyżej położonych kamieni obsuwa się i spada. Wsłuchaj się w hurkot, jaki wywołują. Wyobraź sobie, że jeden z nich zaczyna się toczyć, a drugi, chociaż przez chwilę leżał spokojnie w miejscu, z niejasnych przyczyn zaczyna „gonić” pierwszy kamień.

Po wyobrażeniu sobie scenki z opactwem czas na przejście w wyobraźni do kolejnego miejsca na ścieżce. Dwie osoby walczą ze sobą, ale bez broni. Możesz np. zobaczyć dwójkę dzieci w pojedynku na miny, a za nimi wielki znak, na którym znajduje się rysunek przekreślonego czerwoną kreską pistoletu. To ostrzeżenie, że trwa walka, podczas której nie wolno używać broni. Przejdźmy teraz do przedostatniej strofy naszego wiersza. Masz do zapamiętania w kolejnej lokalizacji dwa wyrazy kluczowe – ja i samym. Aby je zapamiętać, wyobraź sobie piedestał, na którym stoisz. Zobacz, jak mówisz sam do siebie: „Ave ja!”. Rozejrzyj się wokoło i zobacz, że nie ma tu nikogo innego. Jesteś sam. A nawet pozostałeś tylko z samym sobą... Idźmy dalej. Teraz w kolejnym miejscu na ścieżce loci wyobraź sobie mordercę znajdującego się w pokoju . Daj temu człowiekowi przedmioty świadczące o tym, że jest mordercą. Może to być zakrwawiony nóż lub pistolet i czarne okulary. Możesz sobie wyobrazić rzymskiego gladiatora. Wybór należy do ciebie. Następnie zobacz, jak ten człowiek wchodzi do jakiegoś budynku, a ty podążasz za nim i jesteś zdumiony, bo wygląda na to, że znaleźliście się w twoim pokoju . Pozostała ci jeszcze do zapamiętania ostatnia strofa wiersza. Przejdź w swojej wyobraźni do kolejnej lokalizacji. Te dwa wersy, (17) i (18), są jakby już przygotowane do zapamiętania. Możesz wyobrazić sobie dokładnie to, co jest w nich opisane. Ciało – wyciągające rewolwer oraz drzwi, które są ryglowane przez trzęsące się ręce. Zobacz każdy szczegół tej sceny. Teraz pozostaje ci do wykonania ostatnia, prosta rzecz. Przejdź do 10. miejsca na ścieżce pamięciowej. Tam wyobraź sobie potężne widmo. Określ i zobacz jego każdy szczegół, lecz największą uwagę zwróć na jego potężną postać. Widmo jest potężniejsze niż wszystko wokół. Brawo! Zapamiętałeś wiersz na ścieżce. Teraz najważniejsze: czytając wiersz, przejdź całą historię tego utworu na pamięciowej drodze. Spróbuj wszystko sobie przypomnieć. Po przeczytaniu jeszcze raz tego tekstu, po porównaniu go z zapamiętanymi słowami kluczami powinieneś skupić się na wszystkich szczegółach, które zawiera. Następnie powiedz wiersz z pamięci, przemierzając jedynie swoją wyobraźnię. Jeżeli za pierwszym razem coś ci ucieknie z głowy, nie martw się. Zobacz, gdzie popełniłeś błąd, skup się na poprawnej wersji utworu, a już się nie pomylisz.

Przepis Zapamiętaj poniższy przepis. Jeżeli chcesz, możesz skorzystać z naszych wskazówek, które umieściliśmy poniżej.

Słoneczna sałatka Składniki:

› 2 słoiki selera konserwowego, › 1 puszka kukurydzy, › 1/2 puszki brzoskwiń, › 1/3 szklanki rodzynek, › 10 plasterków polędwicy drobiowej, › opakowanie kiełków brokułu, › 3 łyżki jogurtu naturalnego. Wykonanie: Rodzynki zalać gorącą wodą i odstawić na 15 min. Brzoskwinie pokroić w kostkę, a polędwicę w paseczki. Na koniec wszystkie składniki dokładnie wymieszać z jogurtem i ozdobić kiełkami brokułu. Propozycja zapamiętania Przepis można zapamiętać w łatwy sposób, gdy podzieli się go na dwie części: składniki i wykonanie. Proponujemy skorzystanie z metody loci. W pierwszych trzech lokalizacjach spróbuj zapamiętać składniki, a w następnych wykonanie. Tak więc do dzieła! Przygotuj pierwszą lokalizację. Wyobraź sobie dwa słoiki pełne selera. Jeden z nich przewraca się i dzięki temu widzisz, co jest w środku. Słoik w momencie przewracania się stuknął w puszkę kukurydzy, która też się przewróciła. Zobacz, jak seler pomieszał się z kukurydzą. Pomyśl: „Chyba tu czegoś brakuje”. Weź miecz i przetnij puszkę z brzoskwiniami na pół; połowa brzoskwiń miesza się z poprzednimi składnikami. Aby lepiej zapamiętać, co znajduje się w puszkach i słoikach, możesz wyobrazić sobie koguta wydającego głos: „Ku ku ryku ” (skojarzenie z kukurydzą), stojącą obok salaterkę (wyraz brzmiący podobnie jak seler powinien naprowadzić cię na właściwą nazwę). Z brzoskwinią możesz skojarzyć sobie wrzos lub brzozę (znów podobne brzmienie). Przejdź do następnego miejsca na ścieżce. Masz zapamiętać 1/3 szklanki rodzynek. Jeżeli pamiętasz, w metodzie POV pod 3 krył się Kopciu szek. Wyobraź sobie scenę z bajki, ale trochę zmienioną. Zobacz, jak Kopciuszek musi włożyć wszystkie rodzynki do szklanki. Obok Kopciuszka stoi Król lew, który słodzi polędwiczkę i potem ją zjada (10 w POV – Król lew

i cu kier), dlatego jest już najedzony i nie stanowi zagrożenia dla Kopciuszka. Zmień lokalizację na trzecią z kolei na ścieżce. Tam zobacz kiełkujący broku ł, który rośnie na twoich oczach. Ty, próbując mu pomóc, chcesz go podlać, ale zamiast wody lejesz na niego jogu rt... Teraz czas na przepis. Po prostu zobacz go! Każdą czynność na osobnym miejscu na ścieżce. Najpierw zalewanie rodzynek wodą z czajnika i zostawienie ich (15 w POV – Król lew i sok) pod opieką lwa, któremu w nagrodę dajesz sok. Następnie wyobraź sobie, jak kroisz brzoskwinie z linijką w ręku, żeby po pokrojeniu otrzymać ładne kwadraty. Przejdź do następnej lokalizacji i zobacz na niej czynność krojenia polędwicy w paski. Aby zapamiętać, że ma być ona pokrojona w paski, zobacz w wyobraźni zwykły pasek od spodni, który też przypadkiem pokroiłeś. Później przejdź do następnego miejsca i wszystko posmaruj jogurtem, każdy element z tej lokalizacji niech będzie biały od jogurtu. Następna czynność to udekorowanie jogurtu kiełkami brokułu. Proste, prawda?

Podsumowanie 1. Zamieniaj cyfry na obrazy i twórz swoją „dziesiątkę”. 2. Zainwestuj czas w utworzenie swojego Głównego Systemu Pamięciowego i zapamiętuj bardzo długie ciągi liczbowe. 3. Twórz ścieżki pamięciowe w miejscach dobrze ci znanych. 4. Zapamiętuj daty historyczne i rocznice, wykorzystując system POV. 5. Łącz poznane systemy pamięciowe, aby zapamiętywać efektywniej.

Każdemu z nas dobrze znana jest sytuacja, gdy po powrocie ze spotkania próbujemy przypomnieć sobie imiona nowo poznanych osób. Bardzo często starania te nie przynoszą pożądanego rezultatu, a po kilku tego typu zdarzeniach zniechęcamy się i tracimy nadzieję na to, że nasza pamięć do imion może się jeszcze kiedykolwiek poprawić. Jest to bardzo frustrujące, jeśli zależy nam na okazaniu szczerej sympatii nowemu znajomemu, koleżance, partnerowi biznesowemu, klientowi czy współpracownikowi. Mimo szczerych chęci do otwartej i przyjaznej rozmowy zmuszeni jesteśmy przy kolejnym spotkaniu używać formy bezosobowej, żeby nie wyszło na jaw, że nie pamiętamy imienia rozmówcy. A przecież tak bardzo zależy nam na tej znajomości. Głowa do góry! We wszystkim potrzebna jest dobra metoda – tutaj również nie ma wyjątku. Wystarczy zastosować się do kilku prostych rad i poświęcić kilka godzin na ćwiczenia, a zapamiętywanie imion stanie się czystą przyjemnością. Zatem do dzieła!

Dlaczego nie pamiętamy imion? Tak jak napisaliśmy już wcześniej – językiem naszego u mysłu są obrazy. Z tego wynika, że wszystko, co uda się nam przedstawić w wyobraźni jako obraz, staje się o wiele łatwiejsze do zapamiętania. Kłopotu nie sprawia wyobrażenie sobie przedmiotów codziennego użytku (noża, jogurtu, portfela itp.), ale z uczuciami (miłością, złością, szczęściem itp.) jest już trochę trudniej. Okazuje się, że i tutaj radzimy sobie za pomocą symboli. W dobie rozlicznych komunikatorów wystarczy postawić literę D, a przed nią dwukropek i prawie każdy wie, że chodzi o wyrażenie specyficznego uśmiechu. Dzieje się tak, pomimo że ani literka D, ani dwukropek nie mają nic wspólnego z naszym pierwotnym wyobrażeniem radości, stały się jednak symbolem, który po wielu powtórzeniach wpisał się w słownik ludzkiego umysłu jako konkretny obraz uśmiechu. Z zapamiętywaniem imion jest bardzo podobnie jak z zapamiętywaniem uczuć. Kiedy słyszysz imię Tomek, Zygmunt, Weronika, to w pierwszej chwili nie pojawia się w twojej głowie żaden konkretny obraz, nawet nie starasz się wyobrazić sobie czegokolwiek. Usłyszane imię jest z reguły bezpostaciowym zlepkiem liter. Nie jest to ani rzeczownik, ani nawet słowo wyrażające jakieś uczucie, które moglibyśmy przedstawić za pomocą któregoś z przyjętych symboli. Dlatego właśnie tak trudno nam zapamiętać imię – po prostu nie znajduje się ono w słowniku językowym naszego mózgu. Nie jest przecież obrazem!

Wykorzystanie listy obrazów

Pierwsze, co powinieneś zrobić, to przetłumaczyć imiona na język twojego mózgu – czyli na konkretne obrazy. Istnieją dwa sposoby na takie tłumaczenie. Zajmiemy się najpierw jednym – tym najefektywniejszym, a o drugim napiszemy pod koniec tego podrozdziału, gdyż jest to warte uwagi uzupełnienie. Każde imię możesz z czymś skojarzyć. Na przykład wspomniane imię Zygmunt może kojarzyć ci się z dzwonem Zygmunta, o którym słyszał każdy Polak. Spróbuj wyobrazić sobie piękny mosiężny wielki dzwon. Zapisze się on w słowniku twojego mózgu jako obraz odpowiadający imieniu Zygmunt. Kiedy teraz ktoś przedstawi ci pana Zygmunta, od razu wyobraź sobie ten dzwon, stojący na głowie nowego znajomego. Możesz usłyszeć (w wyobraźni), jak ów dzwon rozbrzmiewa donośnym głosem, i zobaczyć, jak się kołysze – to wszystko wpłynie pozytywnie na proces zapamiętywania. Kolejnym razem, kiedy spotkasz się z panem Zygmuntem w innej sytuacji, bardzo szybko przypomnisz sobie, że na jego głowie stoi dzwon Zygmunta, a twój mózg nauczony wcześniej, że taki obraz kojarzy mu się z imieniem Zygmunt, od razu podpowie ci właściwe imię. Rzecz wydaje się trywialnie prosta, wręcz śmieszna – i tak właśnie jest! Mózg u wielbia się dobrze bawić, a im więcej kolorów, dźwięków i ruchu w wyobrażonym obrazie, tym łatwiej ten obraz zapamiętać, a po czasie go sobie przypomnieć. Żeby lepiej skojarzyć dany obraz z osobą, wybierz sobie charakterystyczną cechę wyglądu tej osoby. Może to być orli nos, odstające ucho, wydatne wargi, łysina – cokolwiek, co ją wyróżnia. Z biegiem czasu zorientujesz się, jak wiele takich cech ma każdy z nas, i błyskawicznie będziesz zauważać szczególną cechę wyglądu u każdej z poznawanych osób. Kiedy zdecydujesz się już na coś konkretnego (dla przykładu niech będzie to odstające ucho), to zamiast kłaść dzwon na głowie pana Zygmunta, zaczep go w formie wielkiego kolczyka na jego odstającym uchu – taki obraz na pewno pozostanie wyraźny przez długi czas w twojej pamięci. Być może przyszło ci teraz do głowy, że przecież istnieje wiele imion, a przyporządkowanie do każdego z nich innego obrazu wymaga niezwykłego wysiłku, o ile w ogóle jest możliwe. Z pomocą przychodzi nam statystyka. Okazuje się bowiem, że ponad 70% Polaków nosi jedno ze 100 najpopularniejszych imion (50 żeńskich i 50 męskich). Wystarczy więc, że poświęcisz trochę czasu na przyporządkowanie 100 obrazów do 100 imion, aby później bez problemu zapamiętać imiona 7 z 10 poznanych osób (pozostałymi zajmiemy się później). Poniżej przedstawiamy listę 100 najpopularniejszych imion[5]. W drugiej kolumnie wypisane są propozycje obrazów, jakie możesz przyporządkować do danego imienia.

Zapamiętaj Każdy człowiek ma własny system skojarzeń. Im bardziej dany obraz będzie twoim skojarzeniem, tym łatwiej go zapamiętasz (patrz rozdział 1).

Trzecią kolumnę pozostawiliśmy pustą, abyś mógł wpisać w nią własne skojarzenie. Kiedy uzupełnisz już całą listę (nie powinno ci to zająć więcej niż godzinę), stworzysz prywatny słownik imion i obrazów, który będzie poszerzeniem słownika twojego mózgu. Zatem do dzieła! Imię żeńskie Propozycja

Twój obraz

Imię męskie

Propozycja

ANNA

wanna

JAN

jasiek (poduszka)

MARIA

fala morska

ANDRZEJ

Andy (góry)

KATARZYNA

kat

PIOTR

skała

MAŁGORZATA margaretka

KRZYSZTOF

statek

AGNIESZKA

algi

STANISłAW

stanik

KRYSTYNA

krupnik

TOMASZ

kot

BARBARA

kominiarz

PAWEŁ

batonik

EWA

jabłko

JÓZEF

laska

ELŻBIETA

żaba

MARCIN

tort

ZOFIA

Fiat

MAREK

barek

JANINA

mina

MICHAŁ

cukierek

TERESA

taras

GRZEGORZ

kitel

JOANNA

panna

JERZY

jeż

MAGDALENA len

TADEUSZ

tusz do rzęs

MONIKA

ratownik

ADAM

narty

JADWIGA

jagoda

ŁUKASZ

łuk

DANUTA

nuta

ZBIGNIEW

żbik

Twój obraz

IRENA

irys

RYSZARD

ryś

HALINA

halka

DARIUSZ

dart

HELENA

koń trojański

HENRYK

ryczący lew

BEATA

bat

MARIUSZ

mur

ALEKSANDRA kasa

KAZIMIERZ

korona

MARTA

karta

WOJCIECH

włócznia

DOROTA

wrota

ROBERT

formuła

MARIANNA

duch/mara

MATEUSZ

mata

GRAŻYNA

draże

MARIAN

duch/mara

JOLANTA

lampa

RAFAŁ

rafa koralowa

STANISłAWA

stanik

JACEK

księżyc

IWONA

wino

JANUSZ

nóż

KAROLINA

korale

MIROSłAW

biała flaga

BOŻENA

ambona

MACIEJ

zbroja

URSZULA

ucho

SŁAWOMIR

Mir (stacja kosmiczna)

JUSTYNA

narty

JAROSłAW

jar (wąwóz)

RENATA

rentgen

KAMIL

kamień

ALICJA

różdżka

WIESŁAW

wiosło

PAULINA

plastelina

ROMAN

kołdra

SYLWIA

lew

WŁADYSŁAW

łokieć

NATALIA

natka

JAKUB

kubek

WANDA

winda

ARTUR

rzeźba

AGATA

agat

ZDZISłAW

dzik

ANETA

antena

EDWARD

owad

IZABELA

belka

MIECZYSŁAW miecz

EWELINA

lina

DAMIAN

mina

MARZENA

marzanna

DAWID

proca

WIESŁAWA

wiosło

PRZEMYSŁAW rzemyk

GENOWEFA

wieża Eiffla

SEBASTIAN

bastion

PATRYCJA

patyk

CZESŁAW

czosnek

KAZIMIERA

kamizelka

LESZEK

orzech laskowy

EDYTA

dykta

DANIEL

daniel (zwierzę)

STEFANIA

kania

WALDEMAR

koniczyna

Jak zapewne zauważyłeś po przeczytaniu propozycji skojarzeń, jedne są słowami podobnie brzmiącymi, drugie to symbole sławnych osób noszących takie samo imię (Adam – narty), inne nawiązują do historii i legend (Helena – koń trojański) itd. Tworząc swoją własną listę obrazów, możesz śmiało kierować się subiektywnymi odczuciami i skojarzeniami. Jeśli np. znałeś kiedyś Anetę, która zawsze nosiła ekstrawagancki zegarek, to pozwól sobie na kojarzenie imienia Aneta z zegarkiem. W skazówka To, co wiąże się z twoimi wspomnieniami, doświadczeniami, czyli jest ci w jakiś sposób bliskie, o wiele łatwiej zapadnie ci w pamięć. Wykorzystaj to!

Pewnie zwróciłeś uwagę na to, że niektóre skojarzenia do imion męskich i żeńskich są takie same (np. Marian i Marianna – duch/mara). Nie jest to błąd, jeśli skojarzenie dotyczy osób różnych płci. Nie można jednak zastosować tego samego obrazu np. do dwóch imion żeńskich.

Jak zapamiętać imiona rzadko spotykane? Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, stworzenie, nauczenie się i wykorzystanie powyższej listy pozwoli ci zapamiętać 7 z 10 imion – gdyż lista ta pokrywa ok. 70% imion, z którymi spotykasz się na co dzień. Co zrobić z tymi trzema pozostałymi? Z pomocą przychodzi druga metoda „tłumaczenia” imion na obrazy, która jest świetnym uzupełnieniem pierwszej. Spotykając osobę o innym imieniu, nie należy załamywać rąk, tylko skorzystać z „gotowców”, jakie podsuwa ci mózg. Pierwszy taki gotowiec to obraz osoby dobrze ci znanej, o tym samym imieniu co ktoś nowo poznany. Może to być ktoś z rodziny, przyjaciół, współpracowników, znany piosenkarz lub aktor. Schemat zapamiętywania jest bardzo zbliżony do tego z wykorzystaniem listy 100 imion. Kiedy już wybierzesz osobę z twojego otoczenia, pomyśl o charakterystycznej cesze jej wyglądu lub ubioru. (Cecha ta może być charakterystyczna dla konkretnej osoby tylko w twoim subiektywnym odbiorze, ale jeśli znasz kogoś dłużej, na pewno pomyślisz o czymś wyjątkowym). Przypisz tę cechę osobie, której imię chciałbyś zapamiętać. Ważne jest, byś bardzo wyraźnie zobaczył w wyobraźni, że np. poznawany właśnie Bartłomiej ma na oczach takie same, grube okulary na

łańcuszku, jakie zwykł nosić twój wujek Bartłomiej. Dzięki dostosowaniu się do tych kilku zasad w bardzo łatwy sposób zapamiętasz imię poznanego właśnie Bartłomieja. Może się zdarzyć, że nie będziesz mógł szybko znaleźć wśród swoich znajomych osoby o takim samym imieniu jak przedstawiona ci właśnie nowa koleżanka. Nie załamuj się, lecz skorzystaj z giętkości swojego umysłu i na poczekaniu wymyśl obraz, który będzie ci się kojarzył z jej rzadkim imieniem. Przykład W przypadku imienia Noemi wystarczy podzielić je na dwa krótsze wyrazy: Noe oraz mi, a wówczas od razu przyjdą ci na myśl dwa obrazy: Noe od Arki Noego i nuta mi (do, re, mi, fa, sol, la, si). Zamiast nutki możesz wyobrazić sobie znaną z dobranocki małą dziewczynkę o imieniu Mała Mi. Po połączeniu tych dwóch obrazów i „przymocowaniu” ich do poznanej właśnie Noemi bez problemu odtworzysz w pamięci to nowe dla ciebie imię i skojarzysz je z właściwą osobą.

Na pierwszy rzut oka ta ostatnia sytuacja może wydawać się bardzo skomplikowana. Pamiętaj jednak, że to skrajny przypadek i zanim będziesz zmuszony zastosować taką metodę, masz już w swoim nowym słowniku listę obrazów dla 100 najpopularniejszych imion oraz całe mnóstwo imion, które możesz powiązać z imionami swoich dobrych znajomych. Jeśli dojdziesz do większej wprawy w zapamiętywaniu, to również zastosowanie ostatniej metody nie powinno sprawiać ci większego kłopotu.

Zapamiętaj Siła twojej pamięci tkwi w twojej wyobraźni!

Kilka dodatkowych wskazówek przy zapamiętywaniu imion Dobrze by było, żebyś poznał jeszcze kilka istotnych wskazówek, które pomogą ci w lepszym

wykorzystaniu opisanych w tym rozdziale metod. W efekcie sprawią, że zapamiętywanie imion będzie dla ciebie czystą przyjemnością oraz stanie się twoją wizytówką na każdym spotkaniu biznesowym, wśród znajomych, w sytuacjach zawodowych i prywatnych. Po pierwsze, kiedy spodziewasz się, że będziesz za chwilę przedstawiany nowej osobie – bądź skoncentrowany. To bardzo ważne. Często bywa tak, że ktoś powie ci swoje imię (z reguły są to pierwsze słowa, jakie słyszymy z ust nieznanej osoby), a my dopiero po chwili koncentrujemy się na tym, co ta osoba do nas mówi – i wtedy na zapamiętanie imienia jest już za późno. Na pewno doświadczyłeś tego, jak niezręcznie zapytać po 15 s rozmowy: „Czy może mi pani powtórzyć swoje imię?”. Odpowiednia koncentracja uwagi pozwoli ci na uniknięcie takiego kłopotliwego pytania. Po drugie, zanim usłyszysz czyjeś imię, spróbuj odnaleźć charakterystyczną cechę wyglądu tej osoby. Z biegiem czasu będzie to trwało coraz krócej. Znalezienie takiej „osobliwości” daje ci już na samym starcie dużą przewagę. Znacznie też zwiększa szanse na zapamiętanie imienia oraz przyporządkowanie go do właściwej osoby. Jest to tym istotniejsze, im więcej imion masz do zapamiętania podczas jednego wieczoru. W skazówka Wybranie szczególnych cech wyglądu powoduje, że zapamiętane imiona nie krążą po twojej głowie jako luźne obrazy, ale są ściśle związane z konkretnymi osobami. O ile to możliwe, unikaj wybierania cech wyglądu związanych z np. kolorem włosów, fryzurą, okularami. Chociaż są to cechy charakterystyczne, to jednak szybko mogą ulec zmianie (zwłaszcza u kobiet).

Jeśli zależy ci na zapamiętaniu czyjegoś imienia tylko na czas trwania spotkania, śmiało możesz skorzystać ze wspomnianych wyżej cech. Przy zapamiętywaniu imienia na czas dłuższy, wybierz czyjeś stałe cechy. Fryzura (zwłaszcza pań) bywa przez nie zmieniana wielokrotnie w ciągu roku. Za dwa miesiące ta sama osoba może wyglądać już zupełnie inaczej. Po trzecie, postaraj się znaleźć dogodną okazję na szybkie wypowiedzenie na głos zapamiętywanego imienia. Na przykład po tym, jak usłyszysz: „To jest pani Justyna Nowak”, możesz odpowiedzieć: „Dzień dobry, pani Justyno, miło mi panią poznać”. Moment poznawania drugiej osoby jest bardzo ważny dla twojego mózgu. Powtarzasz wtedy po raz pierwszy czyjeś imię, dajesz też sobie w ten sposób chwilę na zbudowanie wyobrażenia, jak to np. na wydatnych brwiach pani Justyny przymocowane są narty (obrazem dla imienia Ju styna są narty – patrz tabela). Czwarta, i już ostatnia z istotnych wskazówek, to powtórki. Po 24 godz. bez powtarzania

zapominamy dużą część z tego, czego się uczyliśmy. Poza pierwszą powtórką, kiedy wypowiadasz na głos imię poznawanej osoby, spróbuj po 5–10 min spojrzeć na nią i przypomnieć sobie jej imię. Odtwórz w pamięci te obrazy, które stworzyłeś w swojej wyobraźni. Ta druga powtórka jest szalenie istotna dla twojego mózgu. Poświęć jeszcze kilka minut po powrocie do domu na ćwiczenie pamięci: przypomnij sobie raz jeszcze wygląd nowo poznanych osób i ich imiona. Te trzy krótkie powtórki dadzą ci znacznie więcej, niż ci się teraz wydaje. Jeśli wygospodarujesz jeszcze czas np. w piątek wieczorem, żeby przypomnieć sobie wszystkie osoby, jakie poznałeś w minionym tygodniu, bardzo pomożesz swojej pamięci.

Zapamiętaj Przy powtórkach ważna jest przede wszystkim ich regularność. Wyznacz sobie 3 min wieczorem każdego dnia na przypomnienie imion osób poznanych przez ostatnie 24 godz. Pod koniec tygodnia natomiast znajdź 10 min na powtórkę wszystkich imion osób poznanych przez minione siedem dni. To naprawdę niewiele, a efekty będą zadziwiające!

I jeszcze jedna porada na zakończenie tego rozdziału. Trening czyni mistrza! Trzy proste, ale jakże trafne słowa. Początkowo dostosowanie się do wszystkich zawartych w tym rozdziale wskazówek może być dla ciebie czymś trudnym. Nie rezygnuj jednak – im więcej będziesz ćwiczył, tym łatwiej zapamiętasz imiona kolejnych osób, a co najważniejsze – sprawi ci to radość i da satysfakcję.

Zapamiętaj „Własne imię to dla każdej osoby najsłodszy i najważniejszy dźwięk w jakimkolwiek języku”. (D. Carnegie)

Podsumowanie 1. Przekształcaj imiona na konkretne obrazy. 2. Poświęć chwilę na stworzenie obrazów kluczy dla najpopularniejszych imion. 3. Twórz historie, łącząc obrazy z cechami wyglądu poznawanych osób. 4. Pamiętaj o koncentracji, wypowiadaniu imienia na głos oraz o regularnych powtórkach.

Więcej na: www.ebook4all.pl

Kiedy pobawisz się już trochę wyobraźnią i doświadczysz tego, jak efektywne może być zapamiętywanie przy wykorzystaniu mnemotechnik, pomóż sobie w bardzo prozaicznych sytuacjach dnia codziennego. Często nie pamiętamy bowiem, gdzie położyliśmy klucze, czy zakręciliśmy gaz w kuchence, czy zamknęliśmy samochód itd. Jak to zmienić? O tym dowiesz się z tego rozdziału.

Dlaczego pamięć odmawia nam posłuszeństwa? Zapewne wiele razy w swoim życiu byłeś poirytowany, gdyż zapomniałeś, gdzie położyłeś klucze, lub nie pamiętałeś, czy zamknąłeś samochód. Takie rzeczy zdarzają się każdemu. Jednak można im zaradzić! Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego mimo wielu doświadczeń, zdenerwowania spowodowanego zapominaniem o tym, czy np. wyłączyłeś żelazko, nic się nie zmieniło? Dlaczego nadal nie potrafisz przypomnieć sobie chwili, w której wykonałeś daną czynność? Wiesz przecież, że gdy o niej zapomnisz, nie będziesz z siebie zadowolony. Dzieje się tak, ponieważ zamykanie drzwi, sprawdzanie, czy piekarnik jest wyłączony, są czynnościami, które wykonywałeś w swoim życiu już setki, a może nawet tysiące razy. Bardzo często robisz coś automatycznie i jest to dla twojego mózgu po prostu nudne! Z poprzednich rozdziałów dowiedziałeś się, że nasz umysł nie znosi nudy. Co więc powinieneś zrobić, aby już nigdy nie zapominać o tym, czy wykonałeś najprostsze, lecz ważne czynności? Na początku ważne jest, abyś pamiętał o jednej zasadzie, która odnosi się w każdym przypadku do wykorzystania pamięci. O tej regule czytałeś już chociażby w rozdziale o imionach. Mianowicie, żeby imię nie „ulotniło się” z twojej pamięci, tuż po zapoznaniu się z nową osobą skoncentruj się na chwili, w której po raz pierwszy usłyszałeś jej imię. Otóż właśnie brak koncentracji przy wykonywaniu drobnych czynności zaciera w pamięci ślady po nich. Nie wiemy, czy zauważyłeś to w swoim życiu, ale bardzo często, wykonując prozaiczne czynności (np. zamykając samochód), nie myślisz o tym, co zrobiłeś – twoje myśli zajęte są czymś innym. I właśnie to jest pierwszy i najważniejszy problem, który uniemożliwia ci zapamiętywanie mechanicznie wykonywanych czynności. Jeżeli przy każdym zamykaniu drzwi powiesz sobie w myślach: „Teraz zamykam drzwi”, w twojej pamięci zostanie pewien ślad po tym wydarzeniu. Gdy przy okazji potrafisz uatrakcyjnić ten moment, niemożliwe jest, byś zapomniał o wykonanej czynności. Większości z nas wystarczy skorzystanie ze wskazówki mówiącej o koncentracji, aby już nigdy nie powtórzyły się irytujące sytuacje, pełne niepewności: „Czy ja na pewno nie zostawiłem otwartego mieszkania?”.

Czemu jednak nie spróbować z tych zwykłych czynności uczynić pewnego rodzaju ćwiczenia wyobraźni, a przy okazji pozbyć się obawy, że zapomnimy o momencie wykonywania danej czynności? Jeżeli przeczytałeś poprzednie rozdziały i spróbowałeś chociaż przez chwilę pobawić się swoją wyobraźnią, zauważyłeś zapewne, jakim jest ona niesamowitym narzędziem. Nie działają w niej żadne prawa fizyki. Masz pełen dostęp do niej! Dlaczego więc nie skorzystać z tak wspaniałego „urządzenia”? Najprostszym sposobem, aby uczynić szarą rzeczywistość prozaicznych czynności barwną i atrakcyjną krainą wyobraźni, jest połączenie tych obydwu światów. Przykład Dla przykładu posłużmy się zmorą kierowców – zamykaniem samochodu. Wyobraź sobie taką sytuację: jesteś po długiej podróży, zaparkowałeś w nieznanym sobie miejscu i wychodzisz z samochodu. Większość z nas, chociażby nawet sprawdziła, czy drzwi są zamknięte, to i tak po 5 min po odejściu od swojego „cacuszka” zastanawia się, czy nie stało się ono łatwym łupem dla złodziei. Jeżeli w tej sytuacji skorzystałbyś ze wskazówki podanej kilka akapitów wcześniej, byłbyś już trochę spokojniejszy, ale pewnie i tak, dla własnego spokoju, poszedłbyś sprawdzić, czy drzwi do samochodu są zamknięte. Co więc zrobić, aby być spokojniejszym o swoje auto? Skorzystaj z potęgi swojego umysłu – z wyobraźni! Stwórz w swoim umysłowym warsztacie strażnika samochodu. Możesz wyobrazić sobie policjanta lub umięśnionego „goryla” w ciemnych okularach czy też skrzydlatego anioła. Jeżeli go już widzisz, niech stanie przed tobą. W wyobraźni możesz z nim zrobić wszystko: zmniejszyć go do rozmiarów mrówki, powiększyć do wielkości budynku, zmienić mu kolor włosów, sprawić, aby zniknął pod osłoną dymu, a później wyłonił się z butelki jak dżin. Stworzyłeś już strażnika swojego samochodu. Teraz wróćmy do hipotetycznej sytuacji: wracasz na parking, aby upewnić się, czy zamknąłeś drzwi. Cofnijmy się jeszcze o kilka minut, do momentu, w którym zamykałeś samochód. Wtedy, gdy w myślach zdałeś sobie sprawę z tego, że zamknąłeś auto, mogłeś zrobić coś jeszcze. Mianowicie mogłeś wyobrazić sobie, jak z naprzeciwka biegnie ku tobie strażnik albo jakiś anioł zjawia się z obłoków. Postać siada na samochodzie lub staje przed nim i pilnuje, żeby nikt go nie ukradł. W twojej głowie powstaje pewien symbol: postać strażnika samochodowego łączy się z konkretną przestrzenią parkingu (rzeczywistą) w jedną, niepowtarzalną scenę. Jest to coś unikatowego, ciekawego dla twojego umysłu. Od tej chwili nawet za kilka godzin będziesz w stanie zobaczyć daną scenkę i nie będziesz się obawiać o swój samochód.

Musisz jednak pamiętać o czymś niezwykle istotnym. Możesz wyobrazić sobie strażnika dopiero po zamknięciu samochodu! Jeśli zrobiłbyś to wcześniej, mógłbyś nie zamknąć samochodu, a wymyślona historyjka dawałaby ci pewność, że to zrobiłeś.

„Gdzie się podziały moj e klucze...?” Opisana w poprzednim podrozdziale sytuacja dotyczy wszystkich codziennych, drobnych czynności, takich jak zamykanie mieszkania, wyłączanie piekarnika czy żelazka. Niektóre z nich wymagają zapamiętania miejsca, w którym się wydarzyły. Jest tak np. z położeniem w jakimś miejscu swoich kluczy, kluczyków, pilota itp. Jak zapamiętać, gdzie odłożyliśmy te przedmioty? Proponujemy dwa sposoby. Zanim je omówimy, musimy przypomnieć o najważniejszej rzeczy – o koncentracji! Bez skupienia uwagi na danej czynności nie będziesz mógł osiągnąć żadnych sukcesów na tym polu w swoim codziennym życiu. Przykład Pierwszym sposobem, aby łatwo zapamiętać, gdzie odłożyłeś klucze, jest zastosowanie połączenia dwóch symboli. Oczywiście, dla ciebie najłatwiejszym i najbardziej naturalnym symbolem kluczy jest sam klucz. Miejsce, w którym je zwykle kładziesz, to bardzo często biurko, stolik, krzesło, kieszeń itp. Te miejsca również potraktujemy jako symbole. W naszej wyobraźni powstaje więc ciekawy obraz, np.: biurko, w które wbite są twoje klucze. Ten sposób jest bardzo prosty, ale ma też wady. Tak zapamiętana informacja „lata w powietrzu” – nic na nią nie wskazuje. Może to spowodować, że nie osiągniesz celu i nie będziesz w stanie przypomnieć sobie miejsca położenia kluczy. Dlatego godny polecenia wydaje się drugi ze sposobów. Otóż możesz stworzyć sobie krótką ścieżkę loci (metoda opisana w rozdziale 5), składającą się z kilku lokalizacji. Do każdej lokalizacji dobierz przedmioty, o których najczęściej zapominasz (czyli np. do pierwszego miejsca klucze od domu, do drugiego kluczyki od samochodu, do trzeciego MP3 itd.). Tak przygotowana ścieżka jest wielką pomocą przy zapamiętywaniu miejsca położenia często gubiących się przedmiotów. Teraz, gdy położysz kluczyki od samochodu na kredensie w swoim salonie, możesz na właściwym miejscu na ścieżce, które jest na stałe powiązane z kluczykami, postawić kredens i coś z nim zrobić (polakierować go, spalić, rozwalić, pozłocić itd.).

Gdy będziesz chciał przypomnieć sobie, gdzie leżą twoje kluczyki, „pójdziesz” w wyobraźni do lokalizacji związanej z kluczykami i tam znajdziesz pozłocony, pełen brylantów, swój własny kredens. Wówczas dowiesz się, gdzie zostawiłeś klucze.

„Zapomniałem wyłączyć piekarnik!” Dotychczas zajmowaliśmy się zagadnieniem, jak nie zapomnieć, czy i gdzie dana czynność miała miejsce. A co z zaplanowanymi czynnościami? Co zrobić, żeby nie zapomnieć nakarmić psa, wyrzucić śmieci, zabrać ze sobą potrzebnych dokumentów? Są to sytuacje, które potrafią zirytować tak samo (albo i bardziej) jak te opisane w poprzednim podrozdziale. Pewnie już wiesz, jaką metodę ci zaproponujemy. Uważamy, że najlepsza w tym przypadku będzie metoda loci. Jeżeli wszystkie czynności i rzeczy, np. dokumenty, które mamy zabrać z domu, wyobrazimy sobie wplecione w ciekawą historyjkę (dziejącą się np. przy drzwiach wyjściowych), to będzie nam łatwo przypomnieć sobie to, co zaplanowaliśmy wcześniej. Istnieje jednak pewna trudność. Mianowicie w przypadku wcześniejszych zagadnień dotyczyła ona przypominania sobie o wykonanych już czynnościach – jak zrobić to w sposób łatwy i niebudzący wątpliwości. Sam decydowałeś o tym, kiedy chcesz odnaleźć coś w swojej pamięci. W przypadku omawianym teraz jest zupełnie inaczej. Cóż z tego, że zapamiętasz to, co masz zrobić, skoro nie przypomnisz sobie o tym w odpowiednim momencie? Potrzebujesz jakiegoś bodźca – „wyzwalacza pamięci”. Przykład Potrzebę korzystania z „wyzwalacza pamięci” przedstawiamy na przykładzie czynności, jaką jest wyłączenie piekarnika. Zwykle na samym początku nastawiasz na odpowiedni czas minutnik, który w pewnym momencie zaczyna dzwonić i to jest konkretny bodziec – przypomina ci, że miałeś coś zrobić. Dzięki temu idziesz wyłączyć piekarnik.

Takim „przypominaczem” może być np. powieszona na drzwiach wejściowych karteczka z napisem: „Pamiętasz?”. Chodzi o coś, co będzie ci przypominało o zrobieniu czegoś lub zabraniu czegoś ze sobą. Gdy już dostrzeżesz tę karteczkę, to w łatwy sposób wrócisz w wyobraźni do historyjki, która jest „zaczepiona” w danej lokalizacji, w twojej głowie, i będziesz wiedział, co miałeś do wykonania. Proste, prawda? Sposoby opisane w tym rozdziale pokazują, że najważniejszą rzeczą jest koncentracja, a później następuje porozumienie się ze swoim umysłem za pomocą jego języka – obrazów.

Przedstawione rozwiązania codziennych problemów są jedynie propozycjami. Nie ograniczaj swojej wyobraźni! Jeżeli wpadniesz na lepszy pomysł niż my, wypróbuj go! Może okazać się dla ciebie sto razy skuteczniejszy. Ważne jest to, abyś wiedział, że każdy jest inny i każdy ma łatwość zapamiętywania według swojego indywidualnego rytmu.

Zapamiętaj Jedna rzecz jest jednakowa dla wszystkich – nasz umysł posługuje się obrazami, dlatego najlepszym narzędziem do wykorzystywania jego możliwości jest wyobraźnia.

Mapowanie planu dnia Zapytasz: „Co wspólnego ma pamięć z planowaniem dnia? Czy nie jest czasem pomyłką, że taki rozdział znalazł się w książce o zapamiętywaniu?”. Otóż nie! Pamięć i planowanie dnia mają wbrew pozorom wiele ze sobą wspólnego. Wyobraź sobie taką sytuację: wstajesz rano i zaczynasz działać, a wieczorem okazuje się, że mimo całodziennej pracy i załatwienia wielu spraw nie zrealizowałeś najistotniejszych celów. Stało się tak z prostego powodu – w pośpiechu umknęło ci to, co najistotniejsze, albo nie za bardzo wiedziałeś, jak załatwić daną sprawę, i próbowałeś zabierać się do niej z różnych stron, a w konsekwencji zająłeś się zupełnie innymi rzeczami. To sytuacja, z którą często styka się wiele osób. Dzieje się tak dlatego, że nie przywiązujemy wagi do planowania własnych działań oraz pamiętania planu dnia! Oczywiście słowo pamiętanie ma tutaj nieco inny wydźwięk niż w przypadku zapamiętywania ciągów cyfr czy imion nowo poznanych osób. Chodzi bardziej o pamiętanie schematu działania, hierarchii celów, jakie chcielibyśmy zrealizować w ciągu danego dnia. Czy można zatem poprawić wykorzystanie czasu w ciągu dnia za pomocą technik pamięciowych? Oczywiście, że tak! Nie jest to jedyny sposób, lecz skorzystanie z niego pomoże w efektywnym zarządzaniu własnym czasem. Główną zasadą jest nawyk mapowania planu dnia. Brzmi niezrozumiale? Już tłumaczymy, o co chodzi. Każdy dzień stanowi nowe wyzwanie, dlatego też warto nauczyć się nawigacji na morzu czasu, jaki mamy do wykorzystania w ciągu dnia. Do nawigacji potrzebna jest mapa. Słyszałeś zapewne o różnych rodzajach map. Wśród nich jest jedna szczególna – mapa myśli. To właśnie ona może posłużyć ci jako narzędzie do efektywnego planowania dnia. Prawdopodobnie spotkałeś się już z tym sposobem organizacji myśli. Na jego temat zostało

napisane już wiele publikacji, również przez polskich autorów, dlatego też nie będziemy rozwodzili się tutaj zbytnio nad metodyką tworzenia map myśli. Podamy tylko podstawowe zasady (w dużym skrócie i uproszczeniu), ukierunkowując wszystko na wykorzystanie tego sposobu notowania do zarządzania planem dnia. Warto jeszcze w tym miejscu wspomnieć, że autorem tej koncepcji jest Tony Buzan, współtwórca Mistrzostw Świata Pamięci, co tylko podkreśla związek pomiędzy pamięcią a planowaniem.

Tworzenie mapy myśli rozpoczynamy od umieszczenia tematu, którego ona dotyczy, w centralnym miejscu kartki (co najmniej arkusz A4) w pozycji horyzontalnej. W naszym przypadku może to być napis: „plan dnia” (wraz z datą). Otaczamy ten napis okręgiem albo jakimś obrazkiem (np. tarczą zegara). Od takiego obrazu głównego prowadzimy kilka tzw. gałęzi głównych, z których każda powinna być innego koloru. (W przedstawianym przykładzie, ze względu na charakter poradnika, mapa będzie czarno-biała – co nie jest zgodne z zasadami jej tworzenia. Potraktuj ją jednak jako przykładowy szkic. Rysunek powinien ci pomóc w kolejnych krokach przy tworzeniu mapy myśli). Wzdłuż głównych gałęzi wypisujemy główne cele do realizacji w danym dniu (tych celów może być więcej lub mniej, ale nie mniej niż dwa i raczej nie więcej niż sześć lub siedem).

Potem od gałęzi głównych odprowadzamy gałęzie drugiego poziomu hierarchii, nad którymi będą znajdować się cele szczegółowe, odnoszące się do celu głównego danej gałęzi.

Następnie, w razie potrzeby, od gałęzi drugiego poziomu hierarchii odprowadzamy jeszcze gałęzie trzeciego poziomu.

Teraz wystarczy dodać jeszcze kilka schematycznych obrazków, które ułatwią naszemu mózgowi czytanie takiej mapy. Przy gałęzi „prezent” możemy narysować zapakowany prezent z kokardą, przy napisie „telefon” słu chawkę lub komórkę, a przy gałęzi „skleić” tu bkę kleju . Nie muszą to być piękne i dopracowane rysunki, wystarczą schematyczne obrazki, które będą łatwe do rozszyfrowania dla twojego mózgu. Stworzenie takiej mapy zajmuje kilka minut, a jakie korzyści nam przynosi? Po pierwsze, trzeba nauczyć się czytać taką mapę. Należy pamiętać, że napisy nad gałęziami głównymi są celami, a napisy nad gałęziami najniższego poziomu hierarchii są działaniami, jakie należy podjąć, aby dany cel z gałęzi głównej zrealizować. Tutaj uwidacznia się już pierwsza i zarazem jedna z najważniejszych zalet takiej mapy. Jeśli w ciągu dnia będziesz trzymać się mapy, nie powinieneś mieć problemu z określeniem, od czego zacząć, aby zrealizować swój główny cel. Drugą zaletą takiej formy planowania dnia jest uporządkowanie wykonywanych zadań. Często zdarza się, że w codziennym zabieganiu trudno o takie uporządkowanie. Przypisanie poszczególnych zadań do gałęzi głównych z góry segreguje rzeczy do wykonania. Łatwo możesz wówczas rozplanować czas na wykonanie poszczególnych czynności i określić, ile czasu potrzebujesz na zrealizowanie danego celu.

Bardzo dużą zaletą mapy myśli jest możliwość odnalezienia tych czynności, które odnoszą się do tego samego celu lub są ze sobą powiązane jednym miejscem. W przykładowym schemacie mapy myśli taką czynnością jest zakup prezentu. Gdy spojrzysz na mapę, będziesz wiedział, że dobrze byłoby np. najpierw zadzwonić do babci i potwierdzić odwiedziny, a później przy okazji zakupów wybrać dla niej prezent. Oczywiście, przykład ten jest bardzo prosty. Gdy jednak masz liczne zajęcia w ciągu dnia, dobre planowanie pomaga ci zaoszczędzić wiele czasu. W skazówka Polecane lektury:

› T. Buzan, Mapy twoich myśli, tłum. M. Stefaniak, Wydawnictwo Aha!, Łódź 2007; › T. Buzan, Ch. Griffiths, Mapy myśli dla biznesu, tłum. K. Sławińska, Wydawnictwo Aha!, Łódź 2010.

Jak określić liczbę wykonanych zadań? Być może często zdarza ci się, że po całym dniu bieganiny siadasz wieczorem i zastanawiasz się, co tak naprawdę udało ci się w danym dniu zrobić. Czy działałeś efektywnie i zrealizowałeś założone na początku dnia cele? Taka prosta mapa myśli pomoże ci i tym razem.

Ćwiczenie Na koniec dnia, biorąc do ręki mapę, oznacz symbolem ✓ te czynności, jakie udało ci się wykonać. W ten sposób odpowiesz sobie na pytanie, w jakim stopniu udało ci się wykorzystać czas w ciągu dnia i zrealizować postawione sobie rano cele. Ponadto takie podsumowanie pomoże ci w zaplanowaniu kolejnych dni, gdyż będziesz wiedział, ile zadań realnie jesteś w stanie wykonać jednego dnia. Bardzo ważną rzeczą jest, aby przy gałęziach oznaczanych jako „zrealizowane” postawić symbol kojarzący ci się pozytywnie. Nie przekreślaj tych gałęzi! Często można spotkać się z tym, że wykonane zadania są po prostu wykreślane z listy, zwłaszcza w przypadku długiej listy zadań. Skreślenie z reguły kojarzy się z czymś negatywnym. Jeśli zrealizowane zadania powiążesz z pozytywnie kojarzącym się symbolem, pomoże ci to w spojrzeniu z satysfakcją na ilość wykonanej pracy. Zachęci cię to również do realizacji kolejnych celów w następnym dniu.

Napiszemy jeszcze o jednym elemencie, jaki można wprowadzić do mapy myśli. Planując dzień, narysuj jedną dodatkową gałąź główną i opisz ją np.: „niespodziewane”. Jeśli w ciągu dnia wykonasz jakąś ważną czynność, której wcześniej nie planowałeś, zwyczajnie dorysuj do dodatkowej gałęzi głównej gałąź drugiego poziomu hierarchii i opisz jednym słowem, co zrobiłeś. Pomoże ci to w lepszym podsumowaniu dnia. Oczywiście, taki schemat mapy myśli nie jest jedynym nadającym się do tworzenia planów dnia. Inną metodą jest rozpisanie na poszczególnych gałęziach głównych konkretnych przedziałów czasowych. Wówczas możesz stworzyć bardzo szczegółowy plan dnia. Wykonaj najpierw mapę myśli „na brudno”, a potem przepisz ją na drugą czystą kartkę. Zapisanie mapy w brudnopisie pozwoli ci na realne określenie czynności, jakie możesz w danym dniu wykonać, poza tym będziesz mógł określić, czy niektórych czynności nie można ze sobą połączyć. Czasem nie warto dwa razy przemieszczać się w tę samą okolicę, załatwiając dwie różne sprawy. Może nie musisz wykonać wszystkich 10 telefonów? Mapa wykonana „na czysto” będzie rezultatem głębszego namysłu. Przygotowanie mapy gotowej do realizacji wymaga szkiców „na brudno”, lecz korzyści jest więcej. Ćwiczenie Wykonaj również mapę tygodniową, opisując gałęzie główne dniami tygodnia i odprowadzając od nich główne cele, jakie chciałbyś zrealizować w danym dniu. Trudno czasem przewidzieć czynności w całym tygodniu naprzód, jednak taka mapa pomaga w podejmowaniu decyzji i zobowiązań.

Być może o zarządzaniu czasem i planowaniu dnia słyszałeś i czytałeś już bardzo wiele. Opisane tutaj sposoby zapewne nie wyczerpują tematu. Chcieliśmy ci jednak pokazać, że techniki pamięciowe mają związek z różnymi aspektami naszego życia, o czym prawdopodobnie wcześniej nie wiedziałeś.

Zapamiętaj Mapa myśli pozwala zapamiętać zaplanowane czynności. Stwarza pewne schematy postępowania, które pomagają efektywniej wykorzystać czas w ciągu dnia i bardziej uporządkować swój plan dnia.

Technika zakładek godzinowych Mamy nadzieję, że spodobała ci się metoda mapowania planu dnia i tygodnia. Może jednak wolałbyś uniknąć codziennego nanoszenia na mapę myśli zadań do wykonania? Może nie widzi ci się codzienne chodzenie z mapą myśli w kieszeni, bo tak naprawdę musisz zapamiętać jedynie dwie lub trzy ważne sprawy do załatwienia w danym dniu? Jest i na to sposób, jednak wymaga on konkretnej dawki ćwiczeń i przyzwyczajenia się. Jeśli zależy ci na tym i chcesz spróbować, to zapraszamy do nauczenia się techniki zakładek godzinowych. Każda doba ma 24 godz., z czego ok. 1/3 przesypiamy. Z tego wynika, że sprawy, jakimi się zajmujemy, rozłożone są na pozostałe 2/3 doby, czyli ok.16 godz. Z reguły są to godziny od 7 do 22 i tego czasu dotyczy nasz przykład. Ćwiczenie Twoim zadaniem jest utworzenie 16 obrazów, które staną się zakładkami godzinowymi (patrz przykładowa tabela na następnej stronie). Jeśli będzie to dla ciebie łatwiejsze, zamiast tworzenia grupy obrazów możesz przygotować nową ścieżkę pamięciową składającą się z 16 miejsc.

Oto nasza lista propozycji obrazów-zakładek:

Godzina Nasza propozycja Twój obraz Godzina

Nasza propozycja

7

budzik

15

portfel

8

samochód

16

parking

9

kawa

17

czajnik

10

komputer

18

gazeta

11

kanapka

19

telewizor

12

słońce

20

książka

13

znak

21

szczoteczka do zębów

14

talerz obiadowy

22

poduszka

Twój obraz

Jak wykorzystać taką listę zakładek godzinowych? Każdego dnia rano, a najlepiej wieczorem dnia poprzedniego, spróbuj zapamiętać sprawy, jakie masz do załatwienia o konkretnych godzinach w następnym dniu. Przykład Dla przykładu o 10. masz zadzwonić do klienta Zygmunta, o 18. masz wyjechać na dworzec odebrać kuzyna, a o 21. jest ważna audycja w radio, której chciałbyś wysłuchać. W takim wypadku zapamiętujesz czynności do wykonania, tworząc historyjki. Łączą one sprawy do zrobienia z odpowiednimi obrazami-zakładkami. Wyobraź sobie, że na twoim komputerze ktoś postawił wielki dzwon Zygmunta, który zamiast serca dzwonu ma w środku zawieszoną słuchawkę telefoniczną. Następnie pomyśl, że kupujesz w kiosku swoją ulubioną gazetę, a tam na pierwszej stronie znajduje się fotografia twojego kuzyna i informacja o jego wizycie w twoim mieście. W trzeciej historyjce wchodzisz do łazienki, by umyć zęby, a nagle z twojej szczoteczki wydobywa się nagranie radiowe twojej ulubionej audycji. Następnego dnia warto powtórzyć sobie te historyjki. Kiedy na zegarku wybije jakaś godzina, spróbuj przypomnieć sobie (łącząc właściwy dla danej godziny obrazek z zadaniem do wykonania), czy nie wiąże się z nią jakaś czynność. Zamiast używać obrazków możesz utworzyć 16-elementową ścieżkę pamięciową. Wówczas kolejne miejsca na ścieżce będą wiązały się z kolejnymi godzinami. Najlepiej, byś utworzył sobie dwie lub nawet trzy osobne ścieżki i używał ich wymiennie. Uchroni cię to przed nakładaniem się historyjek z dnia poprzedniego na te, które opisują czynności do wykonania w następnym dniu.

Metoda ta wymaga swoistego przyzwyczajenia się do kontrolowania w ciągu dnia swojej ścieżki pamięciowej (bądź obrazków – zakładek godzinowych). Taka ścieżka staje się notatnikiem, do którego masz zawsze szybki dostęp. Prawdopodobnie początkowo będzie ci umykało to, żeby sprawdzić miejsce na ścieżce, kiedy zegar wybije kolejną godzinę. Z czasem jednak nabierzesz wprawy i przyzwyczaisz się do „przeglądania” swojego podręcznego i bardzo osobistego notatnika.

Jeśli zrealizowałeś wszystko to, co zanotowałeś na swojej ścieżce, wieczorem pamiętaj o oczyszczeniu jej. Po prostu przejdź nią oczyma wyobraźni i zatrzymuj się na chwilę na każdym kolejnym miejscu (lokalizacji). Przyjrzyj się temu miejscu – jest puste, niczym nie zajęte, jest cicho i tylko wiatr zawiewa liście. Nie przypominaj sobie wcześniej zapamiętanych historyjek. Każda powtórka to utrwalenie, a przecież nie jest ci to już potrzebne. Zwyczajnie oczyść ścieżkę (bądź obrazy-zakładki) i w kolejnym dniu wykorzystaj drugą ścieżkę (lub, o ile to możliwe, drugi zestaw obrazów-zakładek).

Podsumowanie 1. Skoncentruj się przy wykonywaniu codziennych, ale ważnych czynności. 2. Spraw, aby nawet „schematyczne” sytuacje stały się „kolorowe i atrakcyjne” dla twojej pamięci. 3. Twórz ścieżki pamięciowe, aby zapamiętywać planowane czynności. 4. Korzystaj z bodźców pamięciowych. 5. Wykorzystaj mapy myśli do planowania dnia. 6. Poświęć 5 min na stworzenie mapy twojego dnia. 7. Wypisz na mapie myśli plan tygodniowy. 8. Zmierz liczbę wykonanych zadań i naucz się realnie planować czas. 9. Utwórz ścieżki pamięciowe lub obrazy-zakładki, aby zapamiętać to, co masz do zrobienia. 10. Używaj dwóch ścieżek lub dwóch zestawów obrazów-zakładek naprzemiennie.

W dzisiejszych czasach znajomość języków obcych jest wręcz obowiązkowa i często nie mniej przydatna od znajomości innych dziedzin wiedzy takich jak biologia, geografia czy historia. W dobie postępującej globalizacji współpraca ludzi mówiących różnymi językami jest czymś normalnym i bardzo pożądanym. Dzieje się tak już nie tylko w sferze biznesowej, lecz także w sferze prywatnej. Zapewne często słyszysz albo sam nieraz mówisz: „Ja nie mam pamięci do słówek” albo „Ten język jest dla mnie zbyt trudny, nie ma sensu, żebym się go uczył”. Głowa do góry! Możesz sobie pomóc w zmaganiach lingwistycznych i wykorzystać kilka prostych metod, które ułatwią pracę pamięci i mózgowi z materiałem językowym do wyuczenia. Zatem zapraszamy cię w kreatywną podróż w świat multijęzyczny! Metody przedstawione w tym rozdziale odnoszą się do nauki słówek w językach obcych, jednak nie tylko do tego. Być może wcale nie interesuje cię nauka języków obcych – nie rezygnuj jednak z czytania tego rozdziału! Z podobnym problemem spotykasz się codziennie, kiedy masz do zapamiętania nazwę ulicy czy zagranicznej firmy. Jak często wylatują ci z głowy takie nazwy? Śmiało możesz wykorzystać opisane w tym rozdziale metody do trwalszego zapamiętywania właśnie takich nazw, z którymi spotykasz się na co dzień, a które nie mają nic wspólnego z językiem polskim. Na samym początku warto, byś uświadomił sobie, że podstawą każdego języka są słowa. Ile ich jest? To zależy od języka. Z ilu korzystamy na co dzień? To zależy od tego, czym się zajmujemy, w jakim środowisku się obracamy itd. Istnieją różne teorie na temat tego, ile słów trzeba poznać, aby móc „dogadać się” w danym języku. Liczba ta zależy zapewne nie tylko od języka, lecz także od stopnia płynności językowej. Niezależnie od odpowiedzi na każde z powyższych pytań jednego możesz być pewny: bez znajomości słówek nie można dogadać się w żadnym języku . Nawet machając rękami czy kiwając głową, musimy wiedzieć, co dany gest oznacza, jakie słowo ze sobą niesie. Dlatego też czasem używamy, w razie potrzeby, gestów, aby dogadać się, gdy brakuje nam słów. Skoro słowa są tak ważne, to dobrze byłoby uczyć się ich w taki sposób, żeby łatwo wchodziły nam do głowy i nie uciekały już z niej – czyli zostały zapamiętane na trwałe. Oczywiście, nie ma supermetody pozwalającej każdemu w jeden dzień nauczyć się trwale kilkuset lub więcej słówek. Każdy z nas jest „indywidualnym przypadkiem”, dlatego powinien poznać różnorodne metody wspomagające zapamiętywanie słówek i korzystać z tych, które mu odpowiadają. W tym rozdziale chcemy pokazać ci kilka prostych metod, które wspomogą twoje zmagania językowe.

Słowo oczyma wyobraźni

Przy nauce słówek warto pamiętać o podstawowej zasadzie funkcjonowania naszej pamięci, o której pisaliśmy już w tej książce – językiem naszego mózgu są obrazy! Dlatego gdy zapamiętujemy słówka, musimy przełożyć nic nieznaczący początkowo zlepek liter na konkretny obraz w mózgu. W tej części rozdziału postaramy się wytłumaczyć ci, w jaki sposób przełożyć obce słówko na obraz. Posłużymy się przykładowymi słówkami z języka suahili, ponieważ prawdopodobnie nie poznałeś ich wcześniej. Przykład furaha – forma czasownika „cieszyć się”. Przełóżmy teraz to słowo na konkretny obraz. Pierwsze, co trzeba zrobić, to podzielić słowo na dwie części – fura oraz ha. Teraz wystarczy wyobrazić sobie jakąś furę (niekoniecznie jako miarę, ale np. jako supersamochód) oraz śmiejącą się postać, która krzyczy: „Ha!”. Tym prostym sposobem nasz mózg w miejsce zwyczajnego zlepku liter otrzymał obraz, który jesteś w stanie zobaczyć oczyma wyobraźni. Przykładowa, prosta historia niesie ze sobą również znaczenie obcego słówka – „cieszyć się”. Wyobraź sobie, że śmiejący się człowiek, który stoi koło swojej fury, cieszy się z jej nabycia. Prawda, że proste? Jednak to dopiero wstęp do przedstawienia możliwości pomocy mózgowi, żeby zapamiętał tego typu słówka. Do kolejnych dojdziemy za chwilę, a teraz podamy jeszcze kilka przykładów przekładania słówka na obraz, żebyś nie zarzucił nam, iż podany powyżej przykład jest odosobnionym przypadkiem. paka – „kot”. Tutaj skojarzenie jest bezpośrednie – paka, czyli wielka paczka. Wyobraź więc sobie kota wspinającego się na wielką pakę i próbującego dostać się do środka. simba – „lew”. Prawdopodobnie widzisz od razu postać z filmu Król lew. Ale gdyby tak nie było, to ze słówkiem tym można sobie poradzić inaczej. Dzielimy je na dwie części: sim oraz ba. Sim wyobrażamy sobie jako kartę SIM do telefonu. Ba jest trochę trudniejsze do wyobrażenia. Może to być po prostu zwrot „ba” albo część słowa bardzo w takiej historyjce: lew chciał bardzo kupić kartę SIM, gdyż pragnął zatelefonować do swojego przyjaciela. Innym sposobem jest wykorzystanie jedynie obrazów: lew poszedł kupić kartę SIM do baru. Jeśli popatrzysz kilka razy na takie słówko i wypowiesz je na głos, wówczas nie powinieneś mieć problemu, by je sobie przypomnieć przy pomocy historyjki, nawet jeśli „ba” jest jedynie częścią wyrazu bar. bofulo – „chleb”. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że przy tym słówku nie można zastosować powyższego schematu, ale tak nie jest. Wyobraźmy sobie

taką sytuację: siedzisz przy kolacji i ktoś proponuje ci chleb, a ty odmawiasz. Po czym ktoś zadaje ci pytanie: „Dlaczego?”. A ty odpowiadasz: „Bo (jestem) ful (z angielskiego „pełny”: full) – Ooo...” (dla litery „o” możesz wyobrazić sobie, że dopowiadasz „o”, wskazując na wydęty brzuch, albo wyrażasz ból, ponieważ boli cię żołądek: „Ooo!”). Naciągana historia? Być może tak, ale czy nie skuteczna? Wykorzystaliśmy tutaj angielskie słówko full. Jest ono jednak tak powszechnie znane, że każdy je rozumie. Pamiętaj, żeby korzystać z tego, co już jest zapisane w twojej pamięci trwałej!

Może po przeczytaniu powyższych przykładów stwierdzasz, że historie te są zbyt skomplikowane i trudne do wymyślenia. Trudne – zgadza się! Na początku wszystko jest trudne. Jeśli jednak „rozruszasz” swoją kreatywność i nauczysz się korzystać z wyobraźni, ułożenie takiej historyjki nie powinno sprawić ci większych trudności. Ponadto, ucząc się słówek danego języka, zauważysz, że występują w nim powtarzające się sylaby lub zlepki dwóch, trzech liter. W takim wypadku śmiało możesz utworzyć obraz reprezentujący taki zlepek liter. Obraz ten nie musi nawet kojarzyć ci się z obrazowaną sylabą, gdyż jeśli będziesz powtarzać go wielokrotnie, twój mózg nauczy się go dobrze rozpoznawać. Dla przykładu może to być zlepek „mba”. Możesz w jego miejsce podstawić np. obraz banana albo czegoś zupełnie innego.

Wykorzystanie koloru Kolejnym elementem pomagającym w nauce słówek jest kolor! Za wrażenia plastyczne i kolory odpowiedzialna jest prawa półkula mózgu, a więc przeciwna do tej, która odpowiada za logiczne myślenie i uporządkowanie. Połączenie pracy dwóch półkul mózgowych w celu przyswojenia materiału może przynieść zdumiewające efekty. Jak jednak wprowadzić kolor do nauki słówek? Po pierwsze, możesz rozróżniać kolorem obrazy ze względu na grupę, do której należą. Słówka opisujące emocje możesz zapisywać kolorem czerwonym, słówka opisujące zwierzęta i rośliny – kolorem zielonym itd. To, jaki kolor zastosujesz dla danej grupy wyrazów, zależy od ciebie. Postaraj się jednak, aby kojarzył ci się on z daną klasą słów. Może się zdarzyć, że próbując bezskutecznie przypomnieć sobie znaczenie jakiegoś słówka, którego się już uczyłeś, przypomnisz sobie sam kolor, jakim go zapisałeś. Wówczas od razu będziesz wiedział, w której grupie to słowo się znajdowało, a to naprowadzi cię na jego znaczenie. Spróbuj też innego sposobu wykorzystania kolorów w procesie uczenia się słówek. Zapisz różnymi kolorami poszczególne części podzielonego słowa. Możesz również zastosować kolory do opisywania postępów w swojej nauce. Na przykład słówka, które powtórzyłeś mniej

niż 5 razy, podkreśl kolorem niebieskim. Jeśli powtórzysz dane słówko po raz 10., dodaj zielone podkreślenie, a przy 15. powtórzeniu czerwone – będzie to oznaczało, że dane słówko znasz już o wiele lepiej niż te podkreślone na niebiesko. Mózg może się wtedy bardziej zmobilizować do przypomnienia sobie takiego słówka – przecież bardzo dobrze już je zna!

Wypowiedzenie słowa na głos Innym elementem, jaki możesz wykorzystywać przy nauce słówek, jest dźwięk. Nie chodzi nam tutaj bynajmniej o słuchanie określonej muzyki przy nauce języków (choć i to ma swoje zalety). Ucząc się słówek, wypowiadaj je na głos. Dlaczego? Słuch to kolejny zmysł i podobnie jak kolor pomaga mózgowi zakodować daną informację. Czasem warto w śmieszny sposób wypowiedzieć dane słówko (np. wykrzyczeć je, wyszeptać, roześmiać się itp.).

Zapamiętaj Śmieszne sytuacje lepiej zapadają w pamięć niż te zwyczajne, schematyczne.

Słowo j ako obrazek Napisaliśmy już o zastosowaniu przy nauce słówek koloru, dźwięku, o ujrzeniu obrazu oczyma wyobraźni – a teraz czas na zobaczenie słówka oczami, ale już nie tymi „wyobraźniowymi”. Powiesz może: „Ale jak to? Przecież cały czas, ucząc się słówek, patrzę na nie, kiedy są napisane na kartce”. Rzeczywiście – patrzysz, jednak nie na słówko, tylko na zlepek liter, a te jak wiadomo niewiele znaczą dla mózgu. Dlatego stawiamy przed tobą nowe wyzwanie: wprowadzenie obrazu w słowo. Wróćmy do naszego słówka fu raha. Pomyśl przez chwilę, jak „wpisać” w to słowo obraz ilustrujący jego znaczenie („cieszyć się”). Możliwości jest wiele. Można by np. z literki „u” zrobić uśmiechniętą buzię.

Rysunek wcale nie musi być arcydziełem. Ważne, by był to twój obrazek, który ty sam będziesz potrafił rozpoznać. Wpisując słówko w prosty obrazek, zyskujesz bardzo wiele. Po pierwsze pamiętaj, że językiem mózgu jest obraz. To obraz o wiele łatwiej zapada w pamięć niż słowo. Po drugie, nie musisz już pisać po polsku znaczenia. Ono samo nasuwa się na myśl. Kolejną zaletą jest zwrócenie uwagi na ortografię. Kiedy nie jesteś pewien, czy w danym wyrazie występuje „u”, czy może „y” albo „h” czy „ch”, twój mózg może przypomnieć ci chwilę, gdy wrysowywałeś w słówko obrazek. Wtedy łatwiej będzie ci przypomnieć sobie pisownię.

Mapy myśli w nauce j ęzyków obcych Dodatkowym zabiegiem, jaki możesz wykonać w celu lepszego nauczenia się słówek, jest wykorzystanie map myśli. Wspomnieliśmy już o nich w rozdziale o planowaniu czasu. W jaki sposób połączyć mapę myśli i naukę słówek? Nic prostszego! Ucząc się słówek, zamiast wypisywać je w kolumnie na kartce w kratkę (pamiętaj – kratka zabija twoją kreatywność!), możesz umieścić je nad gałęziami mapy myśli. Od razu je też posegreguj. Zapisz osobno słówka, których się uczysz ze względu na ich znaczenie, a osobno te, które ważne są np. dla zrozumienia gramatyki. Na mapie myśli zawsze jest miejsce na kolor i obrazki – można powiedzieć, że zasady tworzenia map myśli same w sobie wspomagają naukę słówek w językach obcych. Tworząc mapę myśli w języku obcym, łatwiej będzie ci rozwijać właściwe słownictwo. Generując na poszczególnych gałęziach kolejne skojarzenia związane z tematem danej mapy myśli, od razu wyszukasz w słowniku słówka, których prawdopodobnie będziesz kiedyś potrzebował. Przykładowo, jeśli stworzysz mapę myśli o kawiarni, to automatycznie wygenerujesz skojarzenie np. z herbatą, a następnie z cytryną i w ten sposób od razu nauczysz się słówek, które będą ci potrzebne w sytuacji zamawiania herbaty w kawiarni. Szkoda byłoby przecież zamówić herbatę bez cytryny, tylko dlatego że nie nauczyłeś się nazwy tego owocu w danym języku. Podsumowując – mapa myśli pomaga w dobrym doborze słów,

których warto się nauczyć.

Podsumowanie 1. Zobacz słówko oczyma wyobraźni. 2. Wykorzystaj kolory. 3. Usłysz słówko, którego się uczysz, i pamiętaj, że to, co niecodzienne i śmieszne, lepiej zapada w pamięć. 4. Zastąp tłumaczenie słówka obrazkiem wrysowanym w to słowo. 5. Rozmieść słówka na gałęziach mapy myśli, logicznie je segregując.

Nawet jeśli nie wszyscy zajmujemy się polityką i niecodziennie występujemy publicznie, to jednak prawie każdy człowiek raz na jakiś czas potrzebuje wygłosić jakąś, krótszą lub dłuższą, przemowę. Każdy student przedstawia swoją pracę magisterską lub licencjacką, wygłaszamy kilka zdań na własnym weselu czy urodzinach. Poza tym często w pracy spotykasz się z sytuacją, kiedy trzeba powiedzieć coś mądrego do szerszego grona odbiorców, zaprezentować koncepcję projektu lub przedstawić raport ze zrealizowanych zadań. Wystąpienia publiczne to zatem nieodłączna część naszego życia i często związane są z ważnymi momentami zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Prawie dla wszystkich są to momenty bardzo stresujące. Ile razy myślałeś sobie: „O nie! Co będzie, gdy ze stresu zapomnę, co mam powiedzieć?” albo „Kompletnie nie wiem, co mam powiedzieć podczas tej prezentacji. Jest tyle wiadomości, a tak mało czasu na jej wygłoszenie!”. Ratujesz się wtedy prawdopodobnie jakimś skryptem, który skrzętnie wcześniej przygotowałeś, jednak efekty bywają różne. Jeśli jest to wystąpienie np. w pracy, widok kilku stron A4 zapisanych linijka w linijkę może spowodować zniechęcenie słuchaczy już na samym początku twojej prezentacji. Jeśli jest to krótka przemowa w gronie znajomych, często niestosownym gestem może być wyjęcie z kieszeni karteczki z zapisanymi myślami. Jednak są dobre wieści! Zarówno w przypadku długich prezentacji, jak i krótkich wystąpień w gronie rodzinnym z pomocą przychodzą mnemotechniki i mapy myśli. Z tego rozdziału dowiesz się, jak możesz uniknąć stresu, kłopotliwych sytuacji, wyciągania skryptu podczas wystąpienia, a może nawet nauczysz się, jak całkowicie zrezygnować z pisemnej notatki podczas przemowy. Zaczynamy!

Mapy myśli w prezentacj i To innowacyjne narzędzie, jakim jest mapa myśli, wykorzystuje się również podczas przygotowywania i prowadzenia wystąpień publicznych i prezentacji. O ile przy krótkich przemowach mapa myśli może być mniej potrzebna, o tyle przy dłuższych wystąpieniach szybko może stać się dla ciebie niezastąpionym narzędziem. O mapach myśli pisaliśmy już m.in. w rozdziale poświęconym planowaniu dnia. Również w tej części poradnika nie będziemy koncentrować się na metodyce tworzenia map myśli, tylko postaramy się wyjaśnić w sposób przejrzysty wykorzystanie tej techniki przy tworzeniu prezentacji i prowadzeniu wystąpień.

Faza koncepcyj na

Jest to bardzo ważny moment i prawie nieodzowny etap udanego wystąpienia. Przywykłeś już może do zbierania w jednej teczce wszystkich notatek, artykułów i zapisków myślowych, jakie mogą ci się przydać podczas wypowiedzi na dany temat. Największą trudnością jest z reguły ułożenie takiego planu prezentacji, aby w sposób klarowny i uporządkowany udało się przedstawić wszystkie pożądane wątki danego zagadnienia. W tym momencie pole do popisu mają właśnie mapy myśli. Napisz na środku kartki temat wystąpienia, a następnie narysuj kilka gałęzi głównych (raczej nie przesadzaj z ich liczbą, ale również nie ograniczaj się tylko do dwóch). Zastanów się przez chwilę, o czym chciałbyś powiedzieć podczas prezentacji, jakie wątki poruszyć. Nazwij te wątki jednym słowem i zapisz na gałęziach głównych. Na tym etapie twoja mapa myśli, dotycząca np. Polski, może wyglądać tak jak na rysunku poniżej[6].

Następnym krokiem jest rozbudowanie mapy myśli o gałęzie kolejnych poziomów. Czytając przygotowane wcześniej materiały, na bieżąco możesz dorysowywać dalsze gałęzie dotyczące danej kategorii (wątku głównego). Niezależnie od tego, czy natrafisz na coś interesującego, dotyczącego ekonomii czy geografii, w każdym momencie możesz bez trudu umiejscowić na swojej mapie daną informację w odpowiednim wątku. Dodatkowo przy takiej gałęzi możesz narysować jakieś oznaczenie, które będzie ci mówiło, gdzie w twoich notatkach znajduje się szersza informacja na ten temat. Po skończeniu przeglądania materiałów twoja mapa może przybrać taki wygląd:

Ważne jest to, że taka mapa myśli nie musi być wyczerpująca, tzn. nie musisz oznaczać na niej wszystkich wątków, jakie mógłbyś poruszyć. Zapisz tylko te, o których na pewno chcesz powiedzieć. Być może nie jest istotne, abyś powiedział o Gdańsku i Częstochowie, lecz warto opowiedzieć coś więcej o Poznaniu (bo np. konferencja odbywa się w Poznaniu). Gdy przyjrzysz się temu, co zanotowałeś na mapie myśli, w obiektywny sposób oceń, w których miejscach powinieneś skrócić swoje wystąpienie, a gdzie przydałoby się dołożyć jeszcze jakieś informacje. Mapa myśli dla fazy koncepcyjnej daje również możliwość prawdziwej oceny informacji – czy są one ważne, czy marginalne, czy myślałeś o nich wcześniej. Niektóre mogą np. wystąpić nad gałęziami ostatniego poziomu hierarchii i powtórzyć się kilkakrotnie. Jeśli coś takiego znajdziesz, śmiało możesz dopisać te informacje jako oddzielną gałąź główną. Warto potraktować je wtedy jak jeden z wątków głównych swojego wystąpienia. Często po przeanalizowaniu materiałów i wykonaniu mapy myśli w fazie koncepcyjnej konieczne jest przepisanie wszystkiego „na czysto”. Taka druga mapa myśli powinna być już przemyślanym efektem wniosków, jakie nasunęły ci się podczas fazy koncepcyjnej. Może uznałeś, że jakiś wątek poboczny lepiej będzie pasować do innej kategorii albo że warto powiedzieć o czymś nieco inaczej, niż zanotowałeś to „na brudno”. W podanym wyżej przykładzie – gdy przygotowujesz wystąpienie o Polsce – możesz uznać, że o zabytkach warto powiedzieć od razu po krótkim zestawieniu ważnych faktów historycznych. Mógłbyś również przenieść wątek o ludności z kategorii „geografia” do kategorii „ekonomia”. Wszystko zależałoby oczywiście od charakteru wystąpienia. Na mapie „na czysto” postaraj się umieścić wiele obrazków – lepiej zapadną one w pamięć. Bardzo ważną rzeczą jest też umieszczenie symboli! Nie myl symboli z obrazkami, gdyż pełnią one trochę inną funkcję w mapach myśli. Przykład

Symbolem może być prosty piktogram, np. okrąg z dwoma strzałkami – mniejszą i większą – czyli zegarek jako symbol czasu. Taki symbol umieść nad tymi gałęziami, przy których wspominasz o konkretnych datach. To jest bardzo ważne, gdyż w trakcie prezentacji, kiedy wyleci ci z głowy jakaś data, mając przed sobą mapę myśli, szybko odnajdziesz dany symbol na swojej mapie (o ile będzie on wyrazisty – np. jaskrawoczerwony). Jeśli w swoim wystąpieniu mówisz o pięciu ważnych datach, umieść pięć identycznych symboli przy odpowiednich gałęziach z datami. Przyspieszy to odnalezienie, w razie potrzeby, zapomnianej informacji. Przy korzystaniu z kilkustronicowego skryptu odszukanie daty wymagałoby przełożenia kilku kartek i przejrzenia tekstu, a tak zajmie ci to dosłownie chwilę!

Wystąpienia z mapą myśli O kilku zaletach, jakie niesie ze sobą włączenie map myśli w przygotowywanie wystąpień, już napisaliśmy. Mamy nadzieję, że na przykładzie opisu tych zalet przekonałeś się o przydatności map myśli w tego typu przedsięwzięciach. Jednak to nie wszystko. Mapa myśli to swoista busola w trakcie podróży przez szlak twojej prezentacji. Pierwsza i oczywista zaleta – nie wychodzisz do pulpitu z kilkoma lub kilkunastoma kartkami, tylko z jedną kolorową kartką. Nie straszysz audytorium, że będzie długo i nudno, a nawet masz szanse wszystkich zaintrygować tym, że niesiesz kartkę pełną kolorów i obrazków. Gdy masz przed sobą mapę myśli, w trakcie swojej prezentacji nie pogubisz się w tym, co mówisz. Ustalona kolejność wątków, jakie chcesz poruszyć, oraz wypisane na gałęziach niższych poziomów hierarchii słowa klucze (dotyczące pewnych kwestii z wątku głównego) w jasny i uporządkowany sposób poprowadzą cię od jednej myśli do drugiej. Jeśli dobrze utworzyłeś mapę i przemyślałeś układ wszystkich gałęzi, twoja prezentacja powinna być logiczna i zrozumiała dla wszystkich słuchających, a to duży plus i coraz rzadziej spotykana zaleta współczesnych prezentacji – niestety. Jak często zdarzało ci się podczas dłuższego wystąpienia zagłębić się tak bardzo w jakiś wątek, że w pewnym momencie zorientowałeś się, iż mówisz już o rzeczach zupełnie niezwiązanych z tematem prezentacji? To bardzo częsta sytuacja i nawet jeśli jeszcze cię coś takiego nie spotkało, to jako słuchacz wykładu prawdopodobnie nieraz byłeś tego świadkiem. Mapa myśli pomaga również w takich sytuacjach, i to bardzo. Otóż kiedy zdarzy ci się „rozgadać” na temat niedotyczący wystąpienia, a masz przed sobą dobrze wykonaną mapę myśli, z łatwością powrócisz do tego, o czym planowałeś powiedzieć. Pamiętaj, że podczas przygotowywania prezentacji ustaliłeś, co jest istotne, i masz to jasno

oznaczone na swojej mapie myśli. Co więcej, dzięki mapie możesz na bieżąco kontrolować, w którym miejscu wystąpienia jesteś. Podczas klasycznych prezentacji pamiętasz mniej więcej, ile slajdów zostało do pokazania i ile masz jeszcze do powiedzenia – problem w tym, że z reguły jest to tylko mniej więcej.

Zapamiętaj Przy korzystaniu z mapy myśli (z planem prezentacji) na bieżąco kontrolujesz czas w stosunku do tego, co już powiedziałeś i co zaplanowałeś. Podczas wystąpienia możesz odhaczać gałęzie z hasłami, o których już mówiłeś.

Mapę myśli możesz również od czasu do czasu pokazać audytorium. Słuchającym pomoże to w dostrzeżeniu zależności pomiędzy wątkami, jakie poruszasz. Ponadto ci, którzy „stracili już wątek”, będą mogli wrócić do czynnego słuchania twojego wystąpienia. Jest jeszcze jedna, i to może najważniejsza zaleta korzystania z mapy myśli. Dzięki tworzeniu map myśli zgodnie z zasadami, tzn. gdy używasz do oznaczenia informacji wielu kolorów, rozgraniczasz poziomy hierarchii, a przede wszystkim wykorzystujesz obrazki i symbole – bardzo dobrze uczysz się swojego wystąpienia. Może się okazać, że podczas prezentacji nie będziesz musiał zbyt często zaglądać do mapy myśli, gdyż wystarczająco zapadła ci ona w pamięć. Ważne jest również, abyś uwierzył w to, że nie musisz mieć wynotowanych całych zdań, jakie wygłaszasz. Jeśli starannie przygotowałeś się do prezentacji, znasz się na temacie, o którym mówisz (a jest to rzecz z reguły oczywista), to wystarczą ci dobrze dobrane słowa klucze. Gdy np. zobaczysz na gałęzi wyrażenie „Jasna Góra”, a znasz historię tego klasztoru, bez problemu przypomnisz sobie, co chciałeś powiedzieć na dany temat. Gdybyś jednak o czymś zapomniał (choć dobrze wykonana mapa myśli powinna cię przed tym uchronić), to zawsze możesz spojrzeć do skryptu – warto go zabrać ze sobą w podręcznej teczce. Próbuj najpierw skorzystać z mapy, a potem ewentualnie z kartki. Zawsze możesz umieścić w ramce odchodzącej od którejś z gałęzi jakiś cytat do wygłoszenia (w oryginalnym brzmieniu). Pamiętaj tylko, aby nie przesadzić z liczbą takich ramek na mapie myśli, gdyż mogą one zupełnie zaburzyć jej przejrzystość. Przećwicz sobie to, co masz powiedzieć, kilka razy. Pamiętaj, tutaj też powtórki mają wielkie znaczenie.

Krótkie wystąpienia bez kartki Mamy nadzieję, że już wystarczająco cię przekonaliśmy, że mapy myśli to świetne narzędzie zarówno do przygotowywania wystąpień publicznych, jak i do wykorzystywania w ich trakcie. Czy można jednak uniknąć korzystania z kartki? Odpowiedź brzmi: oczywiście, że tak! To zależy tylko od tego, jak dobrze masz już wytrenowaną wyobraźnię. Wypowiedzi bez korzystania z notatek papierowych są wskazane zwłaszcza w szerszym gronie rodzinnym, nawet jeśli chcielibyśmy coś ważnego powiedzieć w sposób przemyślany i poukładany. Jedną z najlepszych metod jest wykorzystanie ścieżki pamięciowej opisanej w rozdziale 5. Kiedy przygotujesz już sobie plan wypowiedzi, np. w formie prostej mapy myśli, postaraj się zapamiętać słowa klucze w odpowiedniej kolejności – każde kolejne słowo możesz zapamiętać w kolejnej lokacji na ścieżce pamięciowej. Jeśli zapamiętujesz słowa klucze usytuowane na przygotowanej wcześniej mapie myśli, umieść mapę na tylu ścieżkach, ile gałęzi głównych ona posiada. Taki podział pomoże ci rozdzielić wątki twojej wypowiedzi, jak również ograniczy liczbę zapamiętywanych słów kluczy na jednej ścieżce pamięciowej. Przykład Treść wystąpienia o Polsce mógłbyś zapamiętać na czterech ścieżkach pamięciowych. Pierwsza ścieżka dotyczyłaby historii Polski, druga geografii, trzecia turystyki, a czwarta ekonomii. Na kolejnych miejscach na pierwszej ścieżce mógłbyś zapamiętywać następujące słowa klucze: chrzest Polski, królowie, bitwy, zabory. Daty trzech bitew – o tylu planowałeś powiedzieć – możesz umiejscowić na ścieżce na dwa różne sposoby. Pierwszy sposób to zapamiętanie ich na tym samym miejscu ścieżki, w którym umiejscowiłeś hasło „bitwy”, tworząc historyjkę wiążącą ze sobą wszystkie trzy bitwy. To sposób trochę trudniejszy, jednak nie obciąża tak bardzo twojej ścieżki (co jest istotne przy zapamiętywaniu obszernej mapy myśli) i jest dość klarowny. Drugi sposób jest łatwiejszy, z tym że wykorzystuje więcej miejsc na ścieżce. Polega on na tym, że na trzech kolejnych miejscach ścieżki, po miejscu, w którym zapamiętałeś słowo klucz „bitwy”, zapamiętujesz osobno każdą z trzech bitew. Jeśli nie masz do zapamiętania bardzo obszernej mapy myśli, zalecamy skorzystanie z drugiego sposobu, jest o wiele prostszy zarówno przy zapamiętywaniu, jak i odtwarzaniu. W razie przyswajania sobie na jednym miejscu ścieżki przykładowo pięciu różnych elementów podczas wystąpienia, kiedy stres dołoży jeszcze swoje trzy grosze, możesz stracić niejeden człon z pięcioelementowej historyjki i nawet się nie zorientujesz, że zapomniałeś o czymś powiedzieć. Przy drugiej metodzie będziesz zawsze świadomy, o ilu elementach miałeś powiedzieć, gdyż będziesz wiedział, ile kolejnych miejsc na swojej ścieżce wykorzystałeś.

W skazówka Jeśli kończysz zapamiętywanie na danej ścieżce, a nie wykorzystałeś jej wszystkich miejsc, wówczas warto zapamiętać na kolejnym, wolnym miejscu ścieżki jakiś symbol świadczący o tym, że jest to koniec danego wątku głównego. Możesz wyobrazić to sobie przykładowo w formie mety.

Metoda ścieżki pamięciowej może posłużyć również jako uzupełnienie przygotowań do dłuższego wystąpienia z mapą myśli. Ograniczysz przez to stres związany z zapominaniem, ponieważ poza samą mapą myśli będziesz miał zapamiętane słowa klucze na ścieżkach pamięciowych. Technika ta zapewne wzbudzi podziw słuchaczy, kiedy zobaczą, że bez zerkania w kartkę byłeś w stanie poprowadzić tak długie wystąpienie czy wykład i zrobiłeś to w sposób przemyślany i uporządkowany!

Co zrobić, aby twoj a przemowa została zapamiętana? Może słyszałeś już o zasadzie udanej wypowiedzi: najpierw powiedz to, o czym będziesz mówił, następnie powiedz to i na koniec powtórz to, co powiedziałeś. Jest to dość znana zasada, która wykorzystuje to, o czym pisaliśmy już w tym poradniku – powtórki. Wspominaliśmy również o innych rzeczach, np. o tym, co pozytywnie wpływa na efektywność pamięci. Czemu nie wykorzystać wszystkich możliwości, aby być lepiej zapamiętanym? Najważniejszą rzeczą, którą opisywaliśmy, jest wyobraźnia. To, co potrafisz sobie dobrze wyobrazić, jesteś w stanie zapamiętać. Teraz odwrócimy to ostatnie zdanie: to może być zapamiętane, co jest możliwe do dobrego wyobrażenia. Wniosek z tego jest prosty: jeśli chcesz, aby to, co mówisz, było lepiej zapamiętane, uczyń swoją wypowiedź jednym, pięknym obrazem. Gdy twoja wypowiedź dotyczy rzeczy abstrakcyjnych, użyj wielu porównań z rzeczami łatwymi do wyobrażenia. Przykład Jeśli opowiadasz o definicjach matematycznych, gdzie wszystko jest „iksem” (x) albo „igrekiem” (y), to może warto, byś od czasu do czasu powtórzył to, tyle że za „x” podstawił słonia, za „y” mysz, a np. za słowo parzysty – różowy. Słuchający o wiele łatwiej to sobie przyswoją, gdy powiesz: jeśli mysz należy do słonia, to każdy słoń jest różowy. Trudniej zapamiętać czystą definicję typu: jeśli „x” należy do „y”, to oznacza, że każdy „y” jest parzysty.

W skazówka Wykorzystuj atrybuty wyobraźni – kolor, dźwięk, kształt, zapach, ruch itd. Niech twoja wypowiedź będzie bogata w tego typu określenia, one naprawdę zapadają lepiej w pamięć, ponieważ umożliwiają dokładniejsze wyobrażenie sobie tego, o czym mówisz.

Jeżeli w trakcie wystąpienia używasz prezentacji, wykorzystaj różne obrazki. Pamiętaj o zasadzie, że jeden obraz znaczy tyle co tysiąc słów, a to przecież obrazy zapadają lepiej w pamięć niż zlepki liter zwane słowami. Nie zapominaj również o tym, że słuchający cię ludzie korzystają z tego samego urządzenia co ty – mózgu. Pewnie nieco innego niż twój, ale działającego według tych samych zasad. Skoro jakieś elementy lepiej oddziałują na twoją pamięć, to na pamięć twoich słuchaczy tak samo. Postaraj się więc nie mówić jednostajnym tonem. Dźwięk to ważny element wpływający na jeden z twoich zmysłów, a więc bodziec, który może być zapamiętany. Może warto, byś czasem dodał coś z uśmiechem, innym razem bardziej surowo, a później, jakby to była wręcz recytacja wiersza. Możesz podsuwać słuchaczom gotowe zastosowania mnemotechniczne, np. rymy. Zauważ, że w wielu reklamach telewizyjnych czy radiowych bardzo często występują rymowanki i są w dodatku śpiewane. Rym zapada w pamięć, a podany w interesującej formie, np. wyśpiewany na znaną melodię, jest zapamiętywany szybciej i trwalej. Poza rymami możesz posługiwać się techniką pierwszych sylab. Jeśli użyłeś w swojej przemowie trudnego słowa, które jest jednak z pewnych względów bardzo istotne i warte zapamiętania, wówczas podaj słuchaczom „gotowca” skonstruowanego według zasady pamięciowej SWP – skojarz, wyobraź, powtórz. Podpowiedz jakieś ogólne skojarzenie, najlepiej takie, które łatwo można sobie wyobrazić, i powtórz je jeszcze kilka razy w dalszej części wystąpienia. Pamięć innych działa podobnie do twojej. Jedną z istotnych w tym wypadku różnic jest to, że jeśli sam starasz się coś zapamiętać, powinieneś używać osobistych skojarzeń – bo one łatwiej zapadną w twoją pamięć. Jeśli natomiast chcesz, aby wypowiedź została zapamiętana przez większe grono słuchających, podaj im takie skojarzenie, które jest dla każdego oczywiste, a nie jedynie dla ciebie czy kilku osób z sali.

Zapamiętaj Oto główna zasada prezentacji: powiedz, o czym będziesz mówić, mów, a na koniec powtórz to, o czym powiedziałeś.

Podsumowanie 1. Korzystaj z map myśli przy tworzeniu planów wystąpień i prezentacji. 2. Stwórz mapę myśli, którą będziesz mógł wykorzystać podczas wystąpienia. 3. Używaj metody ścieżek pamięciowych do zapamiętania planu swojego wystąpienia. 4. Pamiętaj, że inni też zapamiętują lepiej obraz niż słowa. 5. Nie zapomnij podczas swoich wystąpień o powtórkach tego, co jest istotne. 6. Podawaj słuchaczom „gotowce mnemotechniczne”.

Dla karciarzy – talia kart w 100 s Czy zastanawiałeś się kiedyś nad istnieniem jakichkolwiek danych, wobec których nie można zastosować mnemotechnik? Doskonałym przykładem na to, że praktycznie wszystkie informacje w otaczającym nas świecie można sprowadzić do technik zapamiętywania, są systemy, które umożliwiają zapamiętanie układu tradycyjnych kart do gry w potasowanej talii. Pokazują one, że wszelkie dane, z których często korzystasz, możesz zamienić na coś podobnego do Głównego Systemu Pamięciowego. Dzięki możliwości wykorzystywania mnemotechnik w każdej dziedzinie wiedzy możesz segregować potrzebne ci informacje oraz w bardzo wydajny sposób z nich korzystać według swoich potrzeb. Karty do gry w świecie pamięci są ważnym elementem ćwiczeń. Podczas wszystkich mistrzostw narodowych, międzynarodowych czy też mistrzostw świata rozgrywane są dwie konkurencje karciane. Ponadto, aby otrzymać tytuł arcymistrza pamięci, sprawdza się wyniki z trzech konkurencji, z których aż dwie to konkurencje karciane. Umiejętność wyćwiczona poprzez zapamiętywanie układu potasowanej talii kart do gry w krótkim czasie może się przydać w wielu sytuacjach. Oprócz wykorzystywania niżej opisanych technik w znanych grach karcianych, takich jak tysiąc lub brydż, w których dużą rolę odgrywa szybkie zapamiętanie kart, jakie w danej rozgrywce pojawiły się już na stole, nie należy zapominać o zwykłych ćwiczeniach mózgu i o potędze ludzkiego umysłu. Ciekawostka Ośmiokrotny mistrz świata, Dominic O’Brien postanowił pokazać całemu światu, jak wielka jest potęga ludzkiego umysłu. Mając w posiadaniu dwa narzędzia: mnemotechniki i matematykę, wyruszył do kasyna, w którym zaczął grać. Aby poziom trudności był wystarczająco wysoki, Brytyjczyk opracował system, za pomocą którego wykazał, że nawet w najbardziej losowej karcianej grze hazardowej, jaką jest blackjack, można wygrać dzięki świetnej pamięci. Spróbował swoich sił i pokazał, jak łatwo można się wzbogacić. Od tamtej pory sportowcy pamięciowi z najlepszymi pozycjami w rankingu światowym mają zakaz wstępu do kasyn na całym świecie.

Czas na konkrety! W tym rozdziale poznasz trzy systemy o trzech stopniach trudności. Każdy z nich ma swoje wady i zalety. Chcesz je poznać? Zatem do dzieła!

System I – przygotowanie systemu

W tym podrozdziale opiszemy najszybszy do nauczenia i bardzo wydajny system zapamiętywania układu talii kart. Mimo że jest łatwy (ma niski poziom trudności), sprawdza się nawet na mistrzostwach pamięci, czego dowodem jest ustanowiony dzięki temu systemowi rekord Polski w bezbłędnym zapamiętywaniu układu jednej talii kart w jak najkrótszym czasie. Ciekawostka Rekord Polski w bezbłędnym zapamiętywaniu układu jednej talii kart w jak najkrótszym czasie wynosi 101,46 s i jak na razie jest jedynym standardem arcymistrzowskim, jaki zdobył Polak.

Na czym polega opisywany przez nas system? Na przetłumaczeniu informacji z nic nieznaczących dla naszego mózgu danych na obrazy! Oznacza to stworzenie własnego systemu (podobnego do GSP) składającego się z 52 elementów. Jak zapewne się domyślasz, każda karta powinna mieć przypisany jeden obraz. Konieczne jest, aby każdy z symboli różnił się znacząco od innych. Jeżeli zrobiłbyś inaczej i np. dwoma różnymi symbolami kart byłyby Ferrari i Porsche, to przy szybkim zapamiętywaniu mógłbyś nie zwrócić uwagi, który z tych dwóch samochodów występował w danej historyjce na danej lokalizacji. Aby przypominanie symboli, na jakie zamieniłeś swoje karty, nie sprawiało ci kłopotu, możesz skorzystać z klucza literowego (podobnie jak w GSP). Poniżej przedstawiamy ci przykładowy klucz, z którego możesz skorzystać (pamiętaj, że to tylko propozycja – możesz wymyślić własny system spółgłosek połączonych z figurami kart): as (1) – l 2–d 3–k 4–r 5–s 6–p 7–m 8–f 9–n 10 (0) – c J–j Q–m K –h Dla kolorów możesz wybrać sobie spółgłoski różniące się od tych, które wykorzystałeś dla figur. Najlepiej, żeby kojarzyły ci się z danym kolorem (np. karo – w, kier – r, trefl – t, pik – b). Utwórz obrazy w podobny sposób jak w GSP, np. karo walet (w i j) – wojsko, kier 9 (r i n) – rondel itd.

Lp.

Kier

Karo

Pik

Trefl

as 2 3 4 5 6 7 8 9 10 J Q K Jeżeli udało ci się kreatywnie spędzić czas i utworzyłeś własny system, nadszedł czas, abyś go przećwiczył. Na początek dobrym pomysłem jest utworzenie pierwszych skojarzeń z nowo utworzonymi obrazami, czyli stworzenie dla każdego koloru jednej historyjki metodą łańcuchową (pisaliśmy o tym przy trenowaniu systemu GSP). Najlepiej zapamiętać wszystkie karty po kolei (as, 2, 3, 4, 5, ..., J, Q, K – danego koloru). Twoja historyjka nie musi być zahaczona o żadną lokalizację, ale w celu uzyskania lepszego efektu dobrze by było, gdybyś zaczął ją w jakimś rzeczywiście istniejącym miejscu. Dzięki temu bez problemu będziesz mógł szybko przejrzeć wszystkie symbole kart. Wykonanie ćwiczenia posłuży ci do tego, abyś już na samym początku zapisał w wyobraźni każdy z obrazów jako gotowy do użycia. Przy tworzeniu pierwszego łańcucha bądź dokładny. Spróbuj skorzystać z jak największej ilości zmysłów i bodźców, aby każdy obraz był atrakcyjny i niezapomniany dla twojego umysłu. W kolejnym kroku weź do ręki potasowaną talię kart. Spróbuj na początek odczytać litery, które są zakodowane, zgodnie z twoim kluczem, na danej karcie. Następnie, korzystając z nich, postaraj się przypomnieć sobie obraz, który przypisałeś do danej karty. Jeżeli nie jesteś w stanie odnaleźć go w pamięci, przypomnij sobie obraz przypisany do karty stojącej niżej lub wyżej w hierarchii kart (np. dla kier 4 znajdź obrazy: kier 3 lub kier 5). Za pomocą łańcucha skojarzeń, stworzonego na samym początku, jeszcze raz odtwórz w pamięci symbol karty, którą w tym momencie trzymasz przed sobą. Jeżeli i ta droga okaże się zbyt trudna, powróć do tabeli z symbolami, którą utworzyłeś, i zobacz, jaki symbol ci umknął. Następnym razem zwróć na niego szczególną uwagę.

W skazówka Nie zrażaj się trudnościami podczas przygotowywania systemu. Jeżeli będziesz potrzebował dużo czasu na przypomnienie sobie obrazu lub gdy będziesz miał z tym problemy, wiedz, że każdy „pamięciowiec” musiał przez to przejść. Pamiętaj, trening czyni mistrza!

Czas start! Zapamiętywanie systemem I Gdy już masz przygotowany system, możesz przejść do sedna zagadnienia – czas zacząć zapamiętywać! Jak to zrobić? Na początku wybierz jedną z istniejących w twojej wyobraźni ścieżek loci, co najmniej 17-elementową. Jeżeli nie masz takiej ścieżki lub chcesz mieć jedną wyspecjalizowaną do zapamiętywania talii kart, utwórz nową. Następnie weź talię kart i zacznij zapamiętywać, to znaczy: 1. Przejdź w wyobraźni do pierwszego miejsca na swojej ścieżce. 2. Odczytaj zakodowane kluczem w danej karcie spółgłoski. 3. Znajdź w pamięci obraz odpowiadający danej karcie. 4. Stwórz początek historyjki, w której zainicjujesz interakcje lokalizacji z symbolem karty. 5. Weź kolejną kartę i powtórz punkty 2 i 3. 6. Do istniejącej historyjki dodaj kolejny obraz, łącząc go z symbolem pierwszej karty. 7. Zmień kartę na następną i powtórz punkty 2 i 3. 8. Do istniejącej historyjki dodaj kolejny obraz, łącząc go z symbolem drugiej karty. 9. Przejdź do kolejnego miejsca na ścieżce i powtórz schemat (od pkt 2 do 9) aż do skończenia się kart w talii. Schemat ten pokazuje, w jaki sposób najprościej zapamiętać talię kart. Ważne, abyś nie zapomniał o tym, co z czym połączyłeś! Jeżeli trzecią kartę połączysz z pierwszą albo symbol drugiej z lokalizacją, przy odtwarzaniu możesz pomylić kolejność tych kart. Teraz czas na ćwiczenia. Przy zapamiętywaniu możesz sprawdzać swój czas. Nie zrażaj się zbyt szybko! Aby uzyskiwać jak najlepsze wyniki, konieczne są ćwiczenia. Do dzieła! Ciekawostka Przez trzy lata na mistrzostwach żaden Polak nie zapamiętał talii kart w czasie krótszym niż 5 min. Pierwszym, który to uczynił, był Rafał Jennek. Zapamiętał on bezbłędnie talię kart w 3:39 min. Rok później rekord Polski został pobity przez

Tobiasza Borala na Mistrzostwach Świata Pamięci i wynosił 1:59,96 min. W roku 2012 ustanowił on aktualny rekord kraju – 101,46 s.

System II Kolejnym systemem, o jakim dowiesz się z tego rozdziału, jest karciany system PVO. Wymaga on więcej pracy i jest trochę trudniejszy do opanowania, jednak można dzięki niemu uzyskać o wiele lepsze rezultaty niż przy zastosowaniu innych systemów. Do pewnego czasu był to najlepszy system karciany na świecie. Ciekawostka W 2006 r. trzykrotny mistrz świata, Andi Bell, w szybkich kartach ustanowił karcianym systemem PVO niesamowity rekord świata – 31,16 s!

System PVO (POV) poznałeś już w rozdziale 5. Jeżeli pamiętasz sposób na przyswojenie sobie dat, powinieneś się domyślać, że w systemie karcianym każda karta ma przypisane trzy obrazy, tzn. konieczne jest stworzenie trzech 52-elementowych systemów symboli kart. Pierwsze 52 obrazy to postaci, czyli przedstawiciele jakichś zawodów, bohaterowie bajek, książek, aktorzy i inni. Druga część systemu to czasowniki. Ostatnią część stanowią 52 obrazy przedmiotów (stąd nazwy: P – person, V – verb, O – object).

Zapamiętaj Każdy obraz musi być unikatowy, niezaprzeczalnie różniący się od innych!

Jak się pewnie domyślasz, stworzenie tego typu systemu wymaga wiele pracy i wysiłku. Jest on o wiele trudniejszy zarówno w opracowaniu, jak i w wyćwiczeniu szybkiej konwersji kart na konkretny symbol. Po solidnym treningu można jednak osiągnąć wspaniałe rezultaty.

Pobij ać rekordy czas zacząć! Zapamiętywanie systemem II

Gdy utworzysz już taki system oraz wytrenujesz zamianę kart na obrazy, możesz przystąpić do zapamiętywania. W systemie drugim proces ten wygląda podobnie jak w systemie pierwszym: 1. Przejdź w wyobraźni do pierwszego miejsca na swojej ścieżce. 2. Znajdź w pamięci postać odpowiadającą danej karcie. 3. Stwórz początek historyjki, w której zainicjujesz interakcje lokalizacji z postacią. 4. Weź kolejną kartę i przypomnij sobie czynność przypisaną tej karcie. 5. Zmień kartę na następną i zamień ją na przedmiot, który jest połączony z tą kartą. 6. Zobacz, jak osoba z pierwszej karty wykonuje czynność z drugiej karty, korzystając z przedmiotu z trzeciej karty. 7. Przejdź do kolejnego miejsca na ścieżce i powtórz schemat (od pkt 2 do 7) aż do skończenia się kart w talii. Czytając „instrukcję obsługi” systemu PVO, możesz zadać pytanie – po co to wszystko? Otóż ten system jest o wiele szybszy i pewniejszy. Po pierwsze, od razu dostajesz elementy historyjki i jedynie je składasz, po czym umiejscawiasz w wyobraźni. Po drugie, nie masz problemu z kolejnością kart, bo zawsze postać oznacza pierwszą z danej trójki, czynność drugą, a przedmiot trzecią. Jeżeli już zapamiętywałeś karty systemem pierwszym, mogłeś napotkać problem z odczytaniem kolejności kart w danej trójce. Tutaj takiej niepewności po prostu nie ma! Czy warto w procesie uczenia się systemów karcianych pominąć zapamiętywanie systemem pierwszym i od razu zacząć od drugiego? Być może byłoby to bardziej wydajne, jednak przy niewystarczającej motywacji, niewielkiej ilości czasu i słabej woli bardzo szybko się zniechęcisz, jeśli rozpoczniesz przygodę z kartami od PVO. Dlatego radzimy, abyś zaczął tę niezwykłą podróż z systemem pierwszym, jednakże wybór należy do ciebie!

System III – mistrzowski Jak już wiesz, system PVO do pewnego czasu był najbardziej znanym systemem na świecie. Uznawany też był za najlepszy. Przyszedł jednak moment, w którym czas zapamiętania talii wynoszący pół minuty stał się za długi. Dlatego powstał nowy system – najbardziej skomplikowany ze wszystkich systemów mnemotechnicznych, najtrudniejszy do stworzenia i do wyuczenia się, ale za to najszybszy i najpewniejszy. Ciekawostka Pierwszy rekord świata, który został ustanowiony za pomocą systemu mistrzowskiego, miał miejsce na mistrzostwach w Wielkiej Brytanii. Dziś już trzykrotny mistrz świata – Ben Pridmore zapamiętał bezbłędnie talię kart w niesamowitym czasie 26,28 s. Dwa lata później pobił swój rekord o 1,5 s,

uzyskując wynik 24,97 s. Wówczas wydawało się, że nikt nie przerwie dominacji Brytyjczyków w sporcie pamięci. Nastał jednak czas Niemców i Chińczyków, który przyniósł kolejne rekordy. Na mistrzostwach Niemiec w 2010 r. Simon Reinhard pobił rekord Brytyjczyka o ponad 3 s i ustanowił nowy rekord – 21,90 s. Mało kto myślał, że ten rekord da się jeszcze poprawić, jednak ludzki umysł jest niesamowity i potrafi przekraczać wszystkie bariery, co pewnie już zauważyłeś. W 2011 r. Simon Reinhard ustanowił nowy, obowiązujący po dziś dzień rekord świata w jak najszybszym bezbłędnym zapamiętaniu talii kart – wynosi on 21,19 s. Jesteśmy pewni, że i ten rekord w niedługim czasie zostanie pobity i znów potęga ludzkiego umysłu zaskoczy wszystkich.

Podczas przerwy między konkurencjami na Mistrzostwach Świata Pamięci (Londyn 2012 r.) słyszeliśmy rozmowę, w której obecny rekordzista świata opisywał swój system. Przedstawimy ci, co trzeba zrobić, aby móc walczyć o rekord świata w tej konkurencji. Tak więc do boju! Pewnie zastanawiasz się, co w tym systemie może być tak rewolucyjnego, że jest on lepszy od innych. Co mógł wymyślić człowiek ponad to, co już poznałeś (pierwszy i drugi system)? Otóż tajemnica tkwi w tym, że system mistrzowski też polega na zamianie kart na... obrazy! Tak, znowu te obrazy. Cała innowacyjność nowego systemu polega na liczbie obrazów. Jak dobrze już wiesz, w najprostszym systemie potrzebowałeś 52 obrazów, w PVO 156, a w systemie mistrzowskim jest ich aż 2652! Dużo, prawda? Ale skąd wzięła się ta liczba? Już tłumaczymy. Wszystko zaczęło się od pytania: jak zapamiętywać szybciej i dokładniej? Co zajmuje najwięcej czasu przy zapamiętywaniu? Okazało się, że czynnikiem zapamiętywania, którego czas można zminimalizować, jest konwersja kart na obrazy. System Bena Pridmore’a i Simona Reinharda oraz innych czołowych zawodników polega na utworzeniu tylu obrazów, aby każda kombinacja dwóch kart posiadała własny, unikatowy symbol. System jest genialny, jednak bardzo trudny do utworzenia i do wykorzystania. Samo znalezienie 2652 różniących się wyraźnie od siebie symboli jest bardzo trudne i czasochłonne, a ponadto błyskawiczna zamiana dwójek kart na obraz wydaje się wręcz niemożliwa. Podczas usłyszanej przez nas rozmowy padło pytanie, w jaki sposób Simon tak błyskawicznie przetwarza karty na obrazy. W odpowiedzi powiedział, że jeżeli dobierze się odpowiedni klucz, to nie jest to wcale takie trudne. W tym podrozdziale poznałeś trzy główne systemy karciane wykorzystywane podczas mistrzostw pamięci. Myślimy, że warto zaryzykować i skorzystać z zaproszenia do niesamowitej przygody z kartami, w której, dzięki wyobraźni, będziesz mógł tworzyć ciekawy, niesamowity, nierealny, własny świat. To, z którego systemu skorzystasz, zależy od ciebie, ale pamiętaj: wszystko przed tobą! Może to właśnie ty znajdziesz nowy sposób, który sprawi, że dzisiejsze rekordy staną się śmiesznie wolne? Nie bój się myśleć kreatywnie, twórz, zapamiętuj i baw się, a dzięki temu będziesz mógł w pełni korzystać z możliwości własnego umysłu!

Dla informatyków – świat zero-j edynkowy Wśród wielu danych, jakie są zapamiętywane podczas wszystkich mistrzostw pamięci, istnieje pewna odmienna grupa cyfr, którą nazywamy ciągiem binarnym. Ciąg binarny (inaczej zapis dwójkowy) jest powszechnie używanym zapisem liczb i dzięki niemu działają nasze komputery! To dzięki uszeregowanemu zlepkowi zer i jedynek możemy dzisiaj korzystać z dóbr komputerowej technologii. Ciekawostka Podczas mistrzostw pamięci rozgrywane są dwie konkurencje w zapamiętywaniu ciągu binarnego. Różnią się one czasem przeznaczonym na zapamiętywanie kolejności zer i jedynek. Podczas mistrzostw narodowych zwykle zapamiętuje się taki ciąg w czasie 5 min. W tej konkurencji, w trakcie Mistrzostw Polski 2012, padł nowy rekord kraju będący wynikiem na poziomie światowym. Mianowicie Bartłomiej Boral zapamiętał bez pomyłki aż 407 jednostek ciągu binarnego w 300 s, co daje prędkość zapamiętywania równą 1,36 cyfry binarnej na sekundę.

W tym rozdziale dowiesz się, jaki system został wykorzystany przez rekordzistę Polski, i przeczytasz o tym, w jaki sposób sam możesz nauczyć się zapamiętywać kolejność zer i jedynek ciągu binarnego – łatwo i szybko.

System zapamiętywania Podstawą systemu zapamiętywania ciągu zer i jedynek jest poznany przez ciebie na początku tej książki Główny System Pamięciowy (GSP). Jeżeli nie utworzyłeś swojego Głównego Systemu Pamięciowego, nie będziesz mógł go stosować. Jak już się pewnie domyślasz, aby móc zapamiętywać kolejność zer i jedynek, musisz zamienić cyfry na obrazy. Możesz to zrobić w taki sposób: za 0 podstaw jakiś konkretny, szybko kojarzący ci się z zerem symbol (np. koło), a za cyfrę 1 inny (np. włócznię). Jeśli jednak chciałbyś zapamiętać długą liczbę binarną, obrazów byłoby bardzo dużo, a co gorsza, każdy z nich powtarzałby się wielokrotnie. Taki system miałby jeszcze inne wady. Musiałbyś wielokrotnie powtarzać w pamięci zapamiętane obrazy, co spowodowałoby zapewne zmianę kolejności cyfr. Jeżeli na mistrzostwach sportowcy pamięciowi używaliby tego systemu, oznaczałoby to, że Bartłomiej Boral musiałby zapamiętać aż 408 obrazów w 300 s. Tak jednak nie jest. Pójdźmy więc krok naprzód. Co by było, gdybyśmy spróbowali zamienić na symbole nie pojedyncze cyfry, lecz wszystkie dwójki liczb binarnych? W takim przypadku musielibyśmy

utworzyć zbiór czterech obrazów (00 – 0, 01 – 1, 10 – 2, 11 – 3). Dzięki temu czas zapamiętywania stałby się o wiele krótszy, a liczba powtórzeń symboli podczas odtwarzania mniejsza. Idąc tym tropem, zobaczmy, co by się stało, gdybyśmy zamienili wszystkie trójki na obrazy. Otrzymalibyśmy osiem symboli, a to już by nas satysfakcjonowało. Jednak to wciąż nie jest optymalne rozwiązanie. Na początku opisu tego systemu dowiedziałeś się, że będzie konieczne, abyś miał gotowy własny Główny System Pamięciowy. W tym miejscu opowiemy, do czego on ci się przyda. Otóż gdy weźmiesz ciąg trzech liczb binarnych, uzyskasz osiem kombinacji, do których możesz dołączyć ich wartość liczbową (w systemie dziesiętnym): 000 – 0 – c 001 – 1 – l 010 – 2 – d 011 – 3 – k 100 – 4 – r 101 – 5 – s 110 – 6 – p 111 – 7 – m Jak zapewne zauważyłeś, do każdej wartości liczbowej danego zlepku trzech cyfr binarnych dołączyliśmy literę w sposób opisany w rozdziale o Głównym Systemie Pamięciowym. Dlaczego to zrobiliśmy? Pomyśl, po co mielibyśmy pozostać na poziomie trzech cyfr kodujących obraz, jeżeli możemy przejść na sześć, do których zawsze będzie przypisany konkretny symbol? Jeżeli każdą szóstkę podzielimy na trójki i zamienimy na cyfry, otrzymamy jedną dwucyfrową liczbę. Tę liczbę w prosty sposób, za pomocą GSP, możemy zamienić na obraz. Dzięki takiemu zastosowaniu tego systemu oszczędzamy dużo czasu i zapamiętywanie cyfr binarnych zamieniamy w dobrze nam znane zapamiętywanie liczb! Ćwiczenie W jaki sposób zapamiętać taki ciąg binarny? Weźmy np. 18-znakowy ciąg zerojedynkowy: 010011011001101110 Na początku dzielimy go na podciągi sześcio- lub trójznakowe (w taki sposób dzieli liczby binarne większość zawodników biorących udział w Mistrzostwach Świata Pamięci): 010011| 011001| 101110 lub 010| 011| 011| 001| 101| 110

Dzięki takiemu podziałowi tej długiej liczby możesz spokojnie zamienić ją na trzy obrazy. Tak więc do dzieła! Na początku zamień pierwszą trójkę na literę – 010 – 2 – d, następnie drugą trójkę – 011 – 3 – k. W ten sposób otrzymujesz liczbę 23, którą według Głównego Systemu Pamięciowego możesz zamienić np. na obraz dykty. W taki sam sposób pracujesz z kolejnymi szóstkami: 011001 – 31 – k i l, np. kula, oraz 101110 – 56 s i p, np. sopel. Postępując zgodnie z tymi wskazówkami, możesz utworzyć historyjkę składającą się z trzech obrazów. Dla przykładu wyobraź sobie, że przez dyktę, czyli przez cienki kawałek sklejki, przelatuje ciężka ku la do kręgli. Zobacz, jak kula przebija dyktę i tworzy w niej okrągłą dziurę. Następnie możesz sobie wyobrazić, że za dyktą stały ułożone niczym kręgle lodowe sople, które zostały strącone przez tę samą kulę do kręgli. Zobacz moment, w którym lód rozbija się na drobne kawałki. Brawo! W ten sposób zapamiętałeś 18 cyfr binarnych!

Chcąc zapamiętywać dłuższe ciągi, możesz skorzystać albo z metody łańcucha pamięciowego, albo z bardziej efektywnej metody loci. W tym miejscu chcielibyśmy jeszcze wspomnieć, jak bardzo wydajny jest opisywany przez nas system. Dzięki niemu i metodzie loci jesteś w stanie zapamiętać naprawdę długi ciąg binarny. Ciekawostka Na Mistrzostwach Świata Pamięci istnieje konkurencja, w której zawodnicy zapamiętują ciąg zero-jedynkowy w czasie 30 min. Przez pół godziny można zapamiętać naprawdę dużo zer i jedynek. Rekord Polski w tej dyscyplinie należy do Tobiasza Borala i wynosi 1425 cyfr w ciągu 30 min, jednak prawdziwie oszałamiającym wynikiem jest rekord świata ustanowiony przez trzykrotnego mistrza świata Bena Pridmore’a, który w 2007 r. zapamiętał i poprawnie odtworzył 4140 cyfr binarnych!

Zastosowanie systemu Pewnie pomyślałeś sobie: „No fajnie, ale do czego może mi się to przydać?”. Na pewno jest to dobry sposób zarówno na trening umysłu, jak i na pokazanie jego możliwości, ale nie tylko! Cyfry binarne należą do pewnej grupy informacji, w której występują tylko dwa możliwe zdarzenia: przy poprawności jakichś zadań – „tak” lub „nie”, przy testach – „a” lub „b” itd. Jeśli musisz zapamiętać tego typu informację, ten system jest niezastąpiony. Przykład

Załóżmy, że nauczyłeś się na sprawdzian z biologii listy wirusów i bakterii, używając łańcucha skojarzeń. Nie pomyślałeś jednak o tym, żeby uporządkować informacje, dzieląc je na dwie grupy (wirusy i bakterie). Ważniejsze było dla ciebie zapamiętywanie kolejności wykrycia i opisania przez naukowców bakterii i wirusów. Posłużyłeś się metodą łańcuchową lub metodą loci. Musisz jednak zapamiętać jeszcze, czy jakaś wyuczona nazwa odnosi się do wirusa czy do bakterii. W tym momencie przychodzi ci z pomocą system binarny. Dopisz na zapamiętanej liście przy każdej z nazw zero (gdy jest to wirus) lub jedynkę (gdy jest to bakteria). W ten sposób utworzysz ciąg binarny, kodujący, który z zapamiętanych elementów na liście jest wirusem, a który bakterią.

W skazówka Ten system opisaliśmy również po to, aby pokazać ci, że w niektórych przypadkach możesz zastosować kompresję danych, tzn. zmniejszyć liczbę zapamiętanych symboli przy takiej samej ilości zapamiętanych danych. Jest to bardzo przydatne. Dzięki temu, gdy będziesz musiał utworzyć własny system do zapamiętywania charakterystycznych informacji, będziesz mógł skorzystać z tej wskazówki i zaoszczędzić dużo czasu przy późniejszym zapamiętywaniu i odtwarzaniu danych.

Właśnie dowiedziałeś się, w jaki sposób możesz zapamiętać kolejność zer i jedynek w ciągu binarnym. Okazało się również, że zapamiętanie sześciu cyfr możesz zastąpić zapamiętaniem tylko jednej dwucyfrowej liczby, czyli jednego obrazu. W przyszłości, gdy będziesz musiał zapamiętać kolejność wyników jakiegoś zdarzenia lub to, do której z dwóch grup należy wyraz zapamiętany na ścieżce loci, będziesz mógł to zrobić w szybki i ciekawy sposób. Ponadto, ćwicząc zapamiętywanie ciągu binarnego, ćwiczysz swój mózg, co ma bezpośredni wpływ na twoje późniejsze wykorzystywanie jego możliwości. Dlatego zachęcamy cię do podjęcia wyzwania i rozpoczęcia ćwiczeń, a później również do korzystania z systemu opisanego w tym rozdziale. Kto wie, może rekord Bena Pridmore’a nareszcie zostanie pobity i to właśnie przez ciebie?

Podsumowanie 1. Systemy zapamiętywania są na tyle elastyczne, że pozwalają na zapamiętywanie prawie wszystkich typów danych – przykładem może być układ potasowanej talii kart.

2. Wybierz jedną z trzech metod: 52 obrazki, POV lub system mistrzowski i naucz się zapamiętywać układ kart w talii. 3. Używając mnemotechnik, możesz zapamiętać nawet bardzo nudne dane, przykładem jest ciąg binarny. 4. Dzięki kompresji danych jesteś w stanie kodować sześć jednostek ciągu binarnego jednym obrazem. 5. Utwórz swój system i trenuj wyobraźnię. 6. Wykorzystaj umiejętność zapamiętywania ciągu binarnego w nauce.

Skoro doszedłeś do tej części poradnika, oznacza to, że trening pamięci zainteresował cię na tyle, że chciałbyś zadbać o sprawność swojego umysłu bardziej niż dotychczas. W poradniku spotkałeś się z opisem wielu sytuacji z życia codziennego, w których pamięć odgrywa wręcz kluczową rolę. Część z nich na pewno przemawia do ciebie bardziej, a z innymi nie będziesz mieć prawie nigdy do czynienia. Może zapamiętywanie adresów i numerów telefonów jest dla ciebie proste, lecz np. miałeś do tej pory ogromny problem z zapamiętaniem imion nowo poznanych osób albo często zapominasz o rocznicach itd. Teraz możesz pracować nad poprawą swojej pamięci w różny sposób. Czym jednak w gruncie rzeczy jest trening pamięci? Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, niełatwo odpowiedzieć na to pytanie. W tym rozdziale chcemy przedstawić ci kilka porad dotyczących treningu pamięci i opisać jego cel. Określenie „trening pamięci” kojarzyć się może z regularnym zapamiętywaniem pewnych, często nieistotnych, danych, którego celem jest nabycie umiejętności szybkiego i trwałego zapisywania ich w swoim mózgu. I jest to po części prawda, ale nie do końca. Otóż trening pamięci to tak naprawdę trening wyobraźni i jej świadomego wykorzystania w celu zapamiętywania wszelkiego rodzaju danych i informacji. O tym, jak trenować wyobraźnię, pisaliśmy już nieraz we wcześniejszych rozdziałach. Teraz chcielibyśmy skoncentrować się na tym, jak ukierunkować trening wyobraźni na rozwój umiejętności zapamiętywania. Ważne, byś pamiętał, że chcąc ćwiczyć pamięć, musisz trenować swoją wyobraźnię i tak naprawdę każda godzina spędzona na treningu pamięci powinna być poświęcona ćwiczeniom wyobraźni i kreatywności. Zobrazujmy to na przykładzie. Załóżmy, że masz wolne 15 min, które chciałbyś przeznaczyć na trening pamięci. Możesz w tym celu wykorzystać dowolne dane do zapamiętywania. Będą one twoim narzędziem (to tak, jakbyś wchodził na siłownię i chciał skorzystać z przyrządów, które się tam znajdują). Bez nich trening byłby prawie niemożliwy do przeprowadzenia. Potraktuj te informacje jako wyzwanie na dany dzień (tak samo jak na siłowni wyzwaniem może być dla ciebie wykonanie określonej serii danych ćwiczeń lub przebiegnięcie na bieżni pewnej liczby kilometrów). Wyznaczenie sobie celu, chociażby małego, zmotywuje cię jeszcze bardziej do treningu, a ponadto da ci większą satysfakcję po jego osiągnięciu. Następnie musisz zastanowić się, jak w ogóle zabrać się za zapamiętywanie takich danych. Otrzymałeś w tym poradniku wiedzę na temat różnych systemów pamięciowych i przeanalizowaliśmy razem wiele przykładów. Wybierz teraz te, które spodobały ci się najbardziej. W gruncie rzeczy najlepszym systemem jest ten, który przynosi w twoim przypadku najlepsze rezultaty. Pamiętaj tylko o jednej, nadrzędnej zasadzie zapamiętywania: SWP – skojarz, wyobraź, powtórz. Zaczynamy! Przykład

Skorzystamy z listy najwyższych szczytów górskich na poszczególnych kontynentach. Prezentuje się ona następująco: Europa: Mount Blanc – 4810 m n.p.m. Antarktyda: Mount Vinson – 4987 m n.p.m. Afryka: Kilimandżaro – 5895 m n.p.m. Azja: Mount Everest – 8848 m n.p.m. Australia (bez Oceanii): Góra Kościuszki – 2228 m n.p.m. Ameryka Południowa: – Aconcagua 6960 m n.p.m. Ameryka Północna: – McKinley 6193 m n.p.m.

› Europa – Mount Blanc, 4810 mn.p.m. Zajmijmy się najpierw nazwą tego wzniesienia. Załóżmy, że znasz ją już całkiem nieźle, jednak musisz najpierw ją sobie skojarzyć. Nam Mount Blanc kojarzy się z kolorem białym i z Francją. Wybierzmy może białe francuskie wino. Pamiętaj, że na tym etapie zapamiętywania, jeśli znasz już daną nazwę, a będziesz zapamiętywał za chwilę jej atrybut – wysokość, musisz stworzyć symbol (obraz) reprezentujący w wyobraźni tę konkretną nazwę. Kolejnym krokiem jest skojarzenie z czymś wartości liczbowej (wysokości), jaką chcesz zapamiętać – 4810 m n.p.m. Możliwości jest wiele. Możesz skorzystać z któregoś z systemów opisanych w tym poradniku albo utworzyć skojarzenie w dowolny sposób. W grę wchodzi również łączenie ze sobą różnych metod. Posłużymy się zatem „dziesiątką” oraz POV. Pierwszą cyfrę (4) zapamiętamy za pomocą obrazu reprezentującego 4 w „dziesiątce” – niech będzie to jeden z zaproponowanych przy opisywaniu tego systemu obraz – stery. Trzy kolejne cyfry zapamiętamy za pomocą metody POV. Według tej metody liczba 810 może być przedstawiona jako Flinstone (8), lodówka (1), celować (0) – powstaje więc obraz Freda Flinstone’a celującego do lodówki. Kolejnym etapem zapamiętywania jest wyobrażenie sobie i połączenie ze sobą wszystkich elementów: butelki wina, sterów oraz Flinstone’a celującego do lodówki. Możesz więc sobie wyobrazić taki obraz: Flinstone celuje do lodówki białym francuskim winem, używając do tego sterów. W takiej krótkiej historyjce i dość prostym wyobrażeniu mamy zawartą wysokość oraz nazwę szczytu, do którego ona się odnosi. Ważne jest, żeby z góry ustalić to, którą część liczby 4810 koduje obraz z „dziesiątki”, a którą obraz z metody POV, tak żeby nie okazało się, że Mount Blanc ma wysokość np. 8104 m n.p.m.

› Antarktyda – Mount Vinson, 4987 mn.p.m. Prawdopodobnie nazwa góry nie jest ci znana, nie możemy więc pominąć jej zapamiętywania. O ile człon Mount możemy sobie darować, o tyle nad nazwą Vinson trzeba popracować za pomocą wyobraźni. Po pierwsze, należy skojarzyć! Nazwę Vinson

możesz podzielić na dwa człony: vin oraz son. Wyobraź sobie teraz vin jako wino albo zwycięzcę z medalem (vin – od angielskiego win – „wygrywać”). W miejsce son, znów odwołując się do prostego słówka z języka angielskiego, możesz wyobrazić sobie syna. W przypadku tego słowa interesującą propozycją może być przeczytanie go od tyłu, otrzymujesz wówczas: nos oraz niv. Jeśli masz już trochę wytrenowaną wyobraźnię, łatwo zobaczysz nos leżący na niwach. Metoda czytania słów od tyłu jest trochę bardziej skomplikowana, jednak w niektórych przypadkach przynosi dobre rezultaty. Zajmijmy się teraz liczbą 4987. Możesz posłużyć się tą samą metodą, jaką zaproponowaliśmy ci w przypadku Mount Blanc. Otrzymasz wówczas obrazy: stery (4), jak również Nożycorękiego (9), filiżankę (8) oraz myć (7) – czyli w twojej wyobraźni może pojawić się historyjka o tym, jak Nożycoręki myje filiżankę, obracając w tym samym czasie sterami, tak aby wylądować na niwach, gdzie znajduje się gigantyczna rzeźba nosa. Taki sposób zapamiętania, choć bardzo dobry, nie jest jedynym możliwym w tym przypadku. Zauważ, jak wyjątkową jest liczba 4987! Po czwórce mamy kolejno malejące liczby, od największej 9 do 7. Wykorzystaj to! Możesz wyobrazić sobie, jak ktoś, lecąc nad niwami, nosem (Vinson) porusza stery (4), rozpoczynając odliczanie sekund pozostałych do wylądowania (9, 8, 7).

Ten przykład uwydatnia ważny aspekt treningu pamięci – nie porzucaj swojej kreatywności! Jeśli ktoś podaruje ci młotek, to wbijaj nim gwoździe, zbijaj deski, ale nie musisz koniecznie przytwierdzać z jego pomocą pinezek! To znaczy korzystaj z konkretnych systemów zapamiętywania (GSP, loci, POV, „dzięsiątka”), lecz jeśli w łatwy sposób możesz skojarzyć i zobaczyć w swojej wyobraźni liczbę bez użycia któregoś z systemów, śmiało! Nie wdrażaj na siłę systemów pamięciowych tam, gdzie istnieje o wiele łatwiejszy sposób zakodowania danej informacji. Ważne jest, żebyś każdą informację (S) – skojarzył, (W ) – wyobraził ją sobie, a później (P) – powtórzył. Przemyśl dwa powyższe przykłady i daj sobie teraz trochę czasu na zastanowienie się nad tym, za pomocą jakiej metody zapamiętasz najwyższe szczyty na pozostałych kontynentach. I jak poszło? Mamy nadzieję, że bez większych problemów. Możesz nadal korzystać z naszych propozycji! Przykład

› Afryka – Kilimandżaro, 5895 mn.p.m. Z perspektywy procesu zapamiętywania nazwa Kilimandżaro nie należy do łatwych. Jednak nie oznacza to, że nie można w tym przypadku zastosować sposobów opisanych w poradniku. Spróbuj podzielić tę nazwę na człony: Kili-man-dżaro. Pierwszy człon, kili,

możesz skojarzyć na zasadzie podobieństwa z dźwiękiem „gili” i wyobrazić sobie, jak ktoś kogoś gilgocze, wołając: „kili – gili”. Man możesz skojarzyć z mężczyzną (z angielskiego) lub z samochodem ciężarowym. Dżaro znów na podstawie podobnego brzmienia z wyrazem karo, np. karta as karo. Masz więc trzy obrazy: gilgotanie, mężczyznę oraz kartę karo. Historyjka może wyglądać tak: jakiś dżentelmen gilgocze kartę karo! Przy zapamiętywaniu nazw bardzo ważne jest pamiętanie o pierwszej sylabie, dlatego dla pewności możesz wyobrazić sobie jeszcze kilof w kieszeni garnituru owego dżentelmena. Przy założeniu, że nazwa „Kilimandżaro” jest dla ciebie zupełnie obca, po kilku powtórzeniach i przypomnieniu sobie obrazów związanych z tą skomplikowaną nazwą nie powinieneś mieć problemu z jej zapamiętaniem. Aby zapamiętać wysokość – 5895 m n.p.m., znów użyj „dziesiątki” i POV. Możesz otrzymać takie oto obrazy: pięść (5), Flinstone (8) oraz nocnik (9), do tego czynność – sklejać (5). Układa się to w prosty i całkiem śmieszny obraz Flinstone’a sklejającego pięścią nocnik lub uderzającego pięścią w nocnik, który próbuje następnie skleić. Teraz ważne jest, żebyś połączył ze sobą mężczyznę z kilofem w garniturze gilgoczącego kartę karo i Flinstone’a sklejającego nocnik po tym, jak uderzył w niego pięścią. Może ów dżentelmen z kilofem w kieszeni pogilgotał kartą karo właśnie Flinstone’a, który tak zaczął się śmiać, że uderzył pięścią w nocnik, a teraz próbuje go skleić?

Mamy nadzieję, że zanim przeczytałeś powyższy przykład, zapoznałeś się z całą wcześniejszą częścią poradnika, w innym wypadku mógłbyś stwierdzić, że mamy problemy ze zdrowiem psychicznym, skoro wymyślamy tak niestworzone historyjki. A tymczasem im są one śmieszniejsze, tym lepiej zapadają w pamięć. Przykład

› Azja – Mount Everest, 8848 mn.p.m. Znów dla potrzeb ćwiczenia przyjmijmy, że nazwa „Everest” jest zupełnie nieznana. Mount możesz opuścić. Everest – może to być obraz odpoczywającej Ewy (Eve – „Ewa”, rest – „odpoczywać”, z angielskiego). Liczba 8848 jest dość interesująca i należałoby zastanowić się, czy nie warto skorzystać z innego skojarzenia niż z obrazów zawartych w specjalnych systemach pamięciowych. Pamiętaj, że nie wystarczy stwierdzić: ta liczba jest prosta do zapamiętania – trzy ósemki, a pomiędzy nimi czwórka! Takie stwierdzenie nie wnosi za wiele, gdyż brakuje skojarzeń i wyobrażeń. Posłużymy się więc obrazami z systemu „dziesiątki” i POV. Otrzymujemy takie obrazy: bałwan (8), Flinstone (8), rama (4) i fruwać (8). Łącząc to w jeden obraz, możesz otrzymać taką historyjkę: Flinstone zaczął fruwać i rzucił z powietrza ramę na szyję stojącego na podwórku wielkiego

bałwana, obok którego wypoczywała Ewa (samą Ewę możesz zapamiętać jako kobietę z jabłkiem w ręku).

› Australia (bez Oceanii) – Góra Kościuszki, 2228 mn.p.m. Nazwisko Kościuszko otrzymasz z kośćmi i ciuszkiem i wyobrazić sobie kości ubrane w jakiś ciuszek. Korzystając znów z „dziesiątki” i POV, otrzymasz następujące obrazy: z „dziesiątki” – flaga (2), z POV – Dyzma (2), długopis (2) oraz fruwać (8). Możesz sobie wyobrazić, że Dyzma wymyślił fruwający długopis, który na fladze narysował kości ubrane w ciuszek.

› Ameryka Południowa – Aconcagua, 6960 mn.p.m. Zajmiemy się najpierw dość trudną nazwą: Aconcagua. Nazwę, dla której trudno znaleźć bezpośrednie skojarzenie, warto wyobrazić sobie w formie napisu np. na kamieniu, na szczycie góry. Ponadto możesz spróbować zapamiętać chociaż część tej nazwy za pomocą skojarzeń: Ac-on-c-agu-a. Ac, czyli skrót od ubezpieczenia autocasco, on – zaimek osobowy, c opuszczasz, agu jako dźwięk wydawany przez małe dziecko („a-gu-gu”) i ostatnie a opuszczasz. Możesz wyobrazić sobie, jak agent ubezpieczeniowy chce przygotować papiery do ubezpieczenia AC i pyta cię z niedowierzaniem, wskazując na małe dziecko: „On?”. A mały chłopiec, jakby chciał potwierdzić, mówi: „Agugu”. Skojarzenia te są dalekie od oryginalnej nazwy, stanowią jednak niejako haczyki, za pomocą których łatwiej będzie ci wydobyć z pamięci pełną nazwę: Aconcagua. Szczególne znaczenie ma literalne odwzorowanie pierwszych liter tej nazwy – przypominając sobie początek takiego wyrazu, łatwiej odtworzysz go w całości. Tak jakby ktoś zadawał ci pytanie, a ty, ponieważ nie znasz odpowiedzi, poprosiłbyś o podanie pierwszej literki (a nie środkowej lub ostatniej). Jeszcze jedna wskazówka – jeśli spotykasz się z tego typu skomplikowaną nazwą, wypowiedz ją kilkukrotnie na głos i powtórz z pamięci, więcej razy niż przy innych wyrazach. Przejdźmy teraz do liczby 6960. Korzystając z tego samego sposobu kodowania jak w przypadku wcześniejszych wartości, otrzymujesz: z „dziesiątki” – kostkę do gry (6) oraz z POV – Nożycorękiego (9), pociąg (6) i celować (0). Wyobrażeniem może być Nożycoręki trzymający w swoich „palcach” kostkę do gry i celujący nią w przejeżdżający pociąg, w którym rozgrywa się scenka z agentem ubezpieczeniowym podpisującym umowę AC z małym chłopcem.

› Ameryka Północna – McKinley, 6193 mn.p.m. Zacznijmy jak zwykle od nazwy. Tutaj mamy duże pole do popisu. Przedrostek Mc możemy skojarzyć bezpośrednio z przedrostkiem typowym dla niektórych nazwisk (możemy sobie wyobrazić jakąś znaną postać, np. MacGyvera). Człon główny nazwy góry to Kinley. Możesz wyobrazić sobie kino i lej. Po połączeniu tych trzech

wyrazów w jeden w twojej wyobraźni pojawi się taka scena: MacGyver wchodzi do kina i pije przez lej jakiś napój podczas seansu filmowego. Pozostała jeszcze do zapamiętania liczba 6193. Przekładając ją na obrazy z „dziesiątki” i z POV, otrzymujesz: kostkę do gry (6) oraz Króla lwa (1), nocnik (9) i kopać (3). Wyobrażenie może być takie: Król lew zakopuje kostkę do gry włożoną pod nocnik. Jeśli połączysz skojarzenia z nazwą szczytu i jego wysokością, otrzymasz następującą historyjkę: MacGyver wchodzi do kina i prosi o lej do picia napoju podczas seansu filmu Król Lew, który rozpoczyna się nową sceną zakopywania kostki do gry przykrytej nocnikiem.

Na koniec jeszcze jedna kwestia: jak zapamiętać, na którym kontynencie znajduje się dany szczyt? Odpowiedź powinna nasunąć ci się sama. Utwórz w swojej wyobraźni siedem obrazów symbolizujących siedem poszczególnych kontynentów, a następnie dołącz odpowiedni symbol do każdej z historyjek. Mogą to być przykładowo: dla Europy – wieża Eiffla, flaga Unii Europejskiej; dla Antarktydy – pingwin, kra lodowa; dla Afryki – pustynia, słoń, baobab; dla Azji – ryż, panda, Godzilla; dla Ameryki Południowej – yerba mate, lama; dla Ameryki Północnej – Statua Wolności, Biały Dom. Spróbuj teraz powtórzyć zapamiętane nazwy i wartości. Postaraj się zrobić to z pamięci, jeśli jednak zajdzie taka potrzeba, śmiało możesz posłużyć się jeszcze kartką z zapisanymi danymi. Następnie odpocznij przez 15 min do godziny i zajmij się zupełnie czymś innym. Później poświęć kilka minut na powtórzenie zapamiętanych informacji. Koniec treningu! Spędziłeś właśnie kilka lub kilkanaście, a może nawet kilkadziesiąt minut na siłowni swojego mózgu – gratulacje! Zmierzyłeś się z całkiem sporą dawką informacji. Zapamiętanie tych danych, bez żadnej metody, byłoby bardzo czasochłonne. Podobało ci się? Jeśli czujesz się zmęczony, to dobry znak – trening sprawił, że musiałeś uruchomić wyobraźnię i kreatywność. Użyłeś skojarzeń, wyobraźni, kolorów i innych atrybutów, łącząc wykorzystanie lewej i prawej półkuli mózgu. To właśnie było i jest celem treningu pamięci. Niejako produktem ubocznym było to, że przyswoiłeś sobie nowe informacje, czyli poszerzyłeś swoją wiedzę. Chociaż nie stanowi to celu treningu pamięci, to jednak jest to jego zaletą. Jeśli chcesz, aby zapamiętywane informacje stały się twoją wiedzą trwałą, nie zapomnij o powtórce wieczorem, następnego dnia, po trzech dniach, po tygodniu, po miesiącu, po trzech miesiącach i np. po roku. Z każdą powtórką staraj się coraz rzadziej zaglądać do kartki z zapisanymi informacjami, a zamiast tego przypominaj je sobie jedynie z pamięci! W tym miejscu musimy napisać jeszcze o jednej, bardzo ważnej kwestii, dotyczącej nie samego treningu pamięci, lecz bardziej wykorzystania sposobów zapamiętywania do przyswajania wiedzy. Wszystko zaczyna się od skojarzeń, tworzenia wyobrażeń, historyjek,

a kończy się na powtórkach. Należy jednak pamiętać, że historyjka ma pomóc w zapamiętaniu danej informacji. Jej stworzenie to właśnie klasyczny trening pamięci (wyobraźnia + kreatywność), jednak przy przyswajaniu wiedzy celem nie jest zapamiętanie historyjki, ale informacji, która kryje się za tą historyjką. Brzmi to może banalnie, ale uwierz, że jest to bardzo ważna kwestia. Powtarzając zapamiętane informacje po jakimś czasie, koncentruj się coraz bardziej na nich niż na odtwarzaniu historyjki. Nie chodzi bynajmniej o to, żeby zupełnie wyrzucić ze swojej głowy historyjkę, lecz żeby ustąpiła ona miejsca konkretnej informacji, jaką koduje. Historyjka powinna stanowić niejako pewne źródło: haczyków, symboli – z ich pomocą przypominasz sobie daną nazwę czy wartość. Na pewnym etapie zapamiętywania historyjki stają się już zupełnie zbędne. Pozostają jedynie obrazy, i do tego trzeba dążyć. Należy maksymalnie skrócić czas zapamiętywania i odtwarzania konkretnych informacji.

Systematyczność – kilka słów na temat „siłowni pamięci” Nie musimy tutaj pisać, jak bardzo istotnym elementem jest systematyczność w ćwiczeniach pamięci. Ważne, by stale trenować pamięć i poświęcać na to chociaż 5–15 min dziennie. Chodzi o zabawę z zakresu kreatywności, wykonywanie ćwiczeń wyobraźni i tworzenie skojarzeń. Na czym trenować? Na jakichkolwiek danych, ważne, by były różnorodne. Z ćwiczeniem pamięci jest tak samo jak z treningiem na siłowni. Jeśli chcesz rozwinąć konkretne partie mięśni, koncentrujesz się na takich a takich ćwiczeniach, jednak nie możesz zupełnie zapomnieć o pozostałych, wpływających na kondycję całego twojego organizmu. Jeśli chcesz wytrenować pamięć do liczb, koncentruj się na skomplikowanych danych, zawierających dużo liczb, ale nie porzucaj treningu związanego z zapamiętywaniem imion, słówek czy wierszy. Może zadajesz sobie pytanie, czy musisz trenować na konkretnych informacjach i je powtarzać, bo to przecież bardzo absorbujące. Odpowiedź jest prosta: nie musisz. Jeśli nie zależy ci na trwałym zapamiętaniu konkretnych informacji, możesz śmiało trenować na nic nieznaczących zbiorach danych. Tak wygląda nasz trening przed mistrzostwami. Bierzemy wygenerowany przez komputer ciąg cyfr lub liczbę binarną i zapamiętujemy na czas te właśnie dane, po czym nie powtarzamy ich następnego dnia ani w dalszej przyszłości – gdyż są nam niepotrzebne. Celem naszego treningu jest podniesienie szybkości i efektywności zapamiętywania, a nie nauczenie się konkretnych danych w celu poszerzenia wiedzy. Tak więc wszystko zależy od tego, co jest twoim celem! Jednak bez względu na to, czy będziesz ćwiczył na nic nieznaczących danych, czy też na konkretnych informacjach, które będziesz powtarzać, aby stały się twoimi – zawsze to będzie trening pamięci i ważne, by był systematyczny. Jeśli nie jesteś w stanie poświęcić 10 min dziennie na trening pamięci, to wyznacz sobie trzy dni w tygodniu i poświęć w tych dniach po 15 min na ćwiczenia – zobaczysz, że efekty przyjdą z czasem.

W skazówka Nie jesteś robotem! Bardzo ważne jest, abyś nie zrażał się początkowymi pomyłkami przy odtwarzaniu zapamiętanych informacji. Wyciągnij z nich odpowiednie wnioski. Jeśli zauważysz, że bardzo szybko wymyślasz skojarzenia i tworzysz obrazy w wyobraźni, a trudniej ci potem przypomnieć je sobie przy odtwarzaniu – spróbuj poświęcić więcej czasu na dokładne ujrzenie tych obrazów w wyobraźni podczas zapamiętywania.

Na kursach dla dzieci, w trakcie wykonywania ćwiczeń, często słyszymy: „Ja już skończyłem układanie tej historyjki”. Potem jednak okazuje się, że dziecko nie jest w stanie przypomnieć sobie nawet połowy elementów. Gdy staramy się zrobić coś bardzo szybko, zawsze odbywa się to kosztem efektywności tego, co robimy. Zwróć na to uwagę podczas treningu. Dlaczego nie warto zniechęcać się po „nieudanym” treningu? Ponieważ celem treningu nie jest nieomylność, ale ćwiczenie, aby kolejnym razem zrobić coś sprawniej, efektywniej – po prostu lepiej. Nawet jeśli spędziłeś pół godziny, zapamiętując pewne dane, a po godzinie okazuje się, że zapamiętałeś jedynie niewielki ich procent, to wykonałeś trening, poruszyłeś swoje szare komórki, trochę inaczej niż przy codziennym, często mocno schematycznym wykonywaniu jakiejś pracy. I to jest duży plus twojego działania.

Zapamiętaj Dokładność i efektywność przy przypominaniu sobie informacji przyjdą z czasem, tylko bądź systematyczny!

Podsumowanie 1. Pamiętaj, że trening pamięci to tak naprawdę trening wyobraźni i jej świadomego wykorzystania w celu zapamiętywania wszelkiego rodzaju danych. 2. Uczęszczaj na „siłownię pamięci” regularnie. 3. Nie zrażaj się niepowodzeniami.

4. Ćwicz na różnych przyrządach i trenuj zapamiętywanie różnych typów danych. 5. Korzystaj z tych metod, które są dla ciebie najlepsze.

Czy chciałeś jako dziecko zostać sportowcem? Prawdopodobnie każdy, chociaż przez chwilę, o tym myślał. Z reguły były to marzenia o karierze piłkarskiej, siatkarskiej, w łyżwiarstwie figurowym, może w ostatnich czasach w skokach narciarskich czy zawodach Formuły 1. O tych dyscyplinach sportu każdy z nas słyszał, zna podstawowe zasady i nazwiska najlepszych sportowców. Poza popularnymi dyscyplinami istnieją jeszcze te, które często traktowane są przez niektórych dość marginalnie. Są to sporty umysłowe takie jak np. szachy. Jednak nawet w przypadku tego sportu większość ludzi jest w stanie podać jedno lub dwa nazwiska najlepszych zawodników. Ten rozdział ma za zadanie przybliżyć ci tematykę jeszcze innego sportu – sportu pamięci. Zaczynajmy! Wiele razy odwoływaliśmy się do porównania treningu pamięci z chodzeniem na siłownię i ćwiczeniem mięśni. Mamy nadzieję, że skutecznie przekonaliśmy cię do tego, że pamięć można trenować, tak jak trenuje się mięśnie. Owszem, sam talent jest istotny, lecz tylko do pewnego stopnia, a najważniejsza jest praca, jaką wkłada się w trening, oraz motywacja. Ciekawostka W roku 1991 Tony Buzan oraz arcymistrz szachowy Raymond Keene opracowali zasady mistrzostw pamięci, które po raz pierwszy odbyły się w Londynie. Te same dyscypliny co wtedy rozgrywane są po dziś dzień, chociaż ulegają pewnym modyfikacjom wymuszonym często przez samych zawodników, którzy przekraczają kolejne wyobrażenia o granicach ludzkiej pamięci. W roku 2012 odbyły się już XXI Mistrzostwa Świata Pamięci, znów w Londynie. W Polsce oficjalne mistrzostwa pamięci odbywają się od sześciu lat (jednak nie każdego roku), a wyniki uzyskiwane przez zawodników w kraju coraz bardziej zbliżają się do tych z czołówki światowej. Polacy pojawili się po raz pierwszy w historii na XX Mistrzostwach Świata Pamięci w Chinach w roku 2011 i od razu zajęli wysokie, bo szóste miejsce w klasyfikacji drużynowej. Z Chin przywieźli dwa medale. W roku 2012 do Londynu pojechała dwuosobowa reprezentacja Polski. Zajęła ponownie wysokie miejsca. Wszystko wskazuje na to, że Polacy na stałe wpisali się już w świat sportu pamięci, a osiągane przez nich wyniki są coraz lepsze.

Nawet jeśli nie planujesz udziału w mistrzostwach pamięci, warto zapoznać się z ogólnymi zasadami i aktualnymi wynikami osiąganymi przez najlepszych zawodników. Pozwoli ci to zobaczyć, jaki poziom można osiągnąć dzięki dobrym treningom pamięci, i być może zmotywuje cię to jeszcze bardziej do systematycznych ćwiczeń.

Na czym polegaj ą mistrzostwa? Najczęstszymi pytaniami, jakie zadają nam ludzie, kiedy wspominamy o mistrzostwach pamięci, są: „Na czym polegają mistrzostwa? Jak to wszystko w ogóle się odbywa?”. Z tego względu chcielibyśmy krótko wyjaśnić główne dyscypliny i zasady mistrzostw. Zawody odbywają się na trzech poziomach: regionalnym lub krajowym, międzynarodowym oraz światowym. Dyscypliny rozgrywane na poszczególnych poziomach różnią się tylko czasem trwania, a zasady punktacji są takie, aby wyniki uzyskane w mistrzostwach krajowych były porównywalne z uzyskiwanymi podczas mistrzostw świata. W ten sposób zawodnicy, którzy biorą udział w mistrzostwach krajowych, mogą zobaczyć, jak wypadli na tle wszystkich zawodników świata sklasyfikowanych w światowym rankingu sportu pamięci. Podczas każdych oficjalnych mistrzostw rozgrywanych jest 10 dyscyplin. Każda z nich polega na zapamiętaniu danych i następnie na ich odtworzeniu. Informacje są zróżnicowane, ponieważ mistrzostwa wymagają od zawodników umiejętności zapamiętywania nie tylko cyfr czy słów, lecz także obrazów i kart do gry. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę zadań, z jakimi spotykają się zawodnicy biorący udział w mistrzostwach świata. (Wszystkie rekordy, o których wspominamy w tym rozdziale, są danymi na styczeń 2013 r.) Pierwszą z dyscyplin jest zapamiętywanie imion oraz nazwisk i dopasowywanie ich do twarzy osób. Karty do zapamiętywania zawierają zestaw ponad 100 losowo połączonych ze sobą twarzy, imion oraz nazwisk. Może się zdarzyć, że fotografia Chińczyka podpisana jest arabskim imieniem oraz niemieckim nazwiskiem. Zawodnicy mają 15 min na zapamiętanie jak największej liczby imion i nazwisk. Po tym czasie każdy otrzymuje karty odpowiedzi, na których znajdują się te same twarze, jednak w zmienionej kolejności. Zadaniem zawodników jest podpisanie poszczególnych fotografii właściwym imieniem i nazwiskiem. Mają na to 30 min. Obecny rekord świata w tej konkurencji wynosi 173 poprawnie odtworzonych nazwisk i imion (każde imię i nazwisko liczy się oddzielnie) i należy do Niemca Simona Reinharda. W standardzie krajowym zawodnicy mają 5 min na zapamiętanie oraz 10 min na odtwarzanie. Druga dyscyplina to tzw. maraton liczbowy. Konkurencja ta polega na zapamiętaniu jak największej liczby cyfr w odpowiedniej kolejności w ciągu godziny. Zawodnicy otrzymują wygenerowany przez komputer ciąg cyfr zapisany w wierszach po 40 cyfr w każdym. Przez 60 min zapamiętują kolejność cyfr, a następnie mają dwie godziny na zapisanie ich z pamięci na kartach odpowiedzi. Liczy się poprawność zapisu każdego z wierszy. Jedna cyfra błędnie zapisana w danym wierszu powoduje zaliczenie 20 z 40 cyfr, a dwa błędy lub więcej skutkują przyznaniem 0 pkt za cały wiersz. Obecnym rekordzistą świata w tej konkurencji jest Chińczyk Wang Feng z wynikiem 2660 zaliczonych cyfr. W standardzie krajowym zawodnicy mają 15 min na zapamiętanie oraz 30 min na odtworzenie cyfr z pamięci. Trzecią dyscypliną jest zapamiętywanie przez pół godziny ciągu binarnego. Kolejne zera

i jedynki ułożone są w wierszach po 30 w każdym. Potem zawodnicy mają 60 min na odtworzenie ciągu z pamięci. Zasady punktacji są takie same jak w maratonie liczbowym – punktowana jest poprawność poszczególnych wierszy. Rekordzistą świata w tej konkurencji jest Brytyjczyk Ben Pridmore z wynikiem 4140 jednostek ciągu binarnego. Warto podkreślić, że to jeden z najstarszych rekordów świata, gdyż został ustanowiony w roku 2007 i wciąż czeka na pobicie. W standardzie krajowym zawodnicy mają 5 min na zapamiętanie i 15 min na odtwarzanie zapamiętanego ciągu. Kolejna dyscyplina to jedna z najbardziej „dziwacznych” konkurencji – obrazy abstrakcyjne. Zawodnicy na kartach do zapamiętania otrzymują abstrakcyjne obrazki różniące się od siebie jedynie odcieniem szarości, teksturą i kształtem. Ułożone są w rzędach po pięć obrazków w każdym. Zadaniem zawodników jest zapamiętanie ich kolejności w poszczególnych rzędach i mają na to 15 min. Następnie każdy uczestnik otrzymuje kartę odpowiedzi, na której znajdują się identyczne obrazki ułożone w wierszach po pięć, z tą różnicą, że ich kolejność w poszczególnych rzędach została zmieniona. Zadaniem zawodników jest odtworzenie oryginalnej kolejności obrazków w rzędach za pomocą właściwego ich ponumerowania. Czas na odtwarzanie wynosi 30 min. Błędnie odtworzony rząd karany jest punktami ujemnymi. Rekord świata w tej dyscyplinie wynosi 434 poprawnie uszeregowane obrazki i należy do Niemca Simona Reinharda. Dyscyplina ta w standardzie krajowym rozgrywana jest w takich samych ramach czasowych. Piątą dyscypliną mistrzostw są tzw. szybkie cyfry. Jak można się domyśleć, zawodnicy mają za zadanie zapamiętać jak najwięcej cyfr w poprawnej kolejności, jednak mają na to jedynie 300 s. Czas na odtworzenie wynosi 10 min. Tak jak w przypadku maratonu liczbowego, cyfry zapisane są w wierszach po 40 w każdym, zasady punktacji również są identyczne. Rekord świata w tej konkurencji ustanowił Chińczyk Wang Feng w roku 2011 i wynosi on 500 zaliczonych cyfr. W roku 2012 taki sam wynik osiągnął Niemiec Simon Reinhard. Dyscyplina ta w standardzie krajowym rozgrywana jest w tych samych ramach czasowych, z tą różnicą, że zawodnicy mają tylko jedną próbę, a nie jak podczas mistrzostw świata – dwie. Szóstą dyscypliną mistrzostw jest zapamiętywanie dat. Zawodnicy otrzymują listę dat wraz z fikcyjnymi wydarzeniami. Na karcie do zapamiętywania nie pojawiają się żadne prawdziwe wydarzenia ze względu na to, żeby nie faworyzować zawodników znających dobrze historię powszechną. Daty wydarzeń zawierają się w zakresie od roku 1000 do 2099. Zawodnicy mają 5 min na zapamiętanie jak największej liczby dat. Następnie każdy otrzymuje listę tych samych wydarzeń, jednak w pomieszanej kolejności. Zadaniem uczestników jest dopisanie zapamiętanych dat do odpowiednich wydarzeń. Czas na odtwarzanie z pamięci wynosi tutaj 15 min. W konkurencji tej przyznawane są punkty ujemne za nieprawidłową odpowiedź. Rekordzistą świata jest Niemiec Johannes Mallow z wynikiem 132 dat. Konkurencja w standardzie krajowym ma takie same ramy czasowe. Siódma dyscyplina to tzw. maraton karciany. Każdy uczestnik otrzymuje potasowane talie kart do gry. Ile talii otrzyma, zależy od tego, o ile poprosi w formularzu rejestracyjnym. Następnie

zawodnicy mają 60 min na ich przejrzenie i zapamiętanie układu kart w poszczególnych taliach. Zadaniem każdego uczestnika jest odtworzenie układu kart w poszczególnych taliach z pamięci i zapisanie odpowiedzi na specjalnych kartach. Czas na odtworzenie wynosi 120 min. Punkty otrzymuje się za całą talię kart, wszystkie karty w talii muszą zostać odtworzone w poprawnej kolejności. Zamiana miejscami dwóch kart skutkuje nieprzyznaniem punktów za daną talię. Rekordzistą świata w tej dyscyplinie jest Ben Pridmore, który poprawnie odtworzył 28 talii kart do gry. W standardzie krajowym zapamiętywanie trwa 10 min, a odtwarzanie 20. Ósmą dyscypliną mistrzostw jest zapamiętywanie listy losowych słów. Uczestnicy otrzymują listę takich słów ułożonych w kolumnach po 20 w każdej. Znajdują się tam głównie rzeczowniki, jednak co kilka wyrazów występuje czasownik lub przymiotnik. Zadaniem zawodników jest zapamiętanie w poprawnej kolejności jak największej liczby słów w ciągu 15 min. Liczona jest poprawność w poszczególnych kolumnach. Jeden błąd skutkuje utratą połowy punktów za całą kolumnę, a dwa błędy przyznaniem 0 pkt za daną kolumnę słów. Błędy ortograficzne mają niewielkie znaczenie z uwagi na zawodników z dysleksją. W tej konkurencji czas na odtwarzanie zapamiętanych wyrazów wynosi pół godziny. Obecnym rekordzistą świata jest Niemiec Simon Reinhard z wynikiem 300 zaliczonych wyrazów. W standardzie krajowym mistrzostw czas na zapamiętywanie to 5 min, a na odtworzenie 10. Dziewiątą dyscypliną są tzw. cyfry mówione. Zawodnicy słyszą raz ciąg 200 cyfr wypowiadanych co 1 s. Po wysłuchaniu całego ciągu, na kartach odpowiedzi każdy z uczestników zapisuje tyle cyfr, ile zdołał zapamiętać (oczywiście w odpowiedniej kolejności), zaczynając od pierwszej w ciągu. Wynik liczony jest do pierwszego błędu, co oznacza, że nawet jeśli zawodnik zapamiętał wszystkie 200 cyfr, a pomylił się na 40., wówczas zaliczonych mu zostaje jedynie 39. Podczas mistrzostw świata zawodnicy mają trzy podejścia w tej konkurencji – zapamiętują kolejno ciągi: 200, 300 oraz 400 cyfr. Każdy z ciągów jest inny, a pomiędzy kolejnymi próbami mają kilka minut przerwy. Rekordzistą świata jest Chińczyk Wang Feng z wynikiem 300 zaliczonych cyfr. W standardzie krajowym rozgrywane są dwie próby – ciąg 100- oraz 300-cyfrowy. Ostatnia dyscyplina to tzw. szybkie karty. Konkurencja ta zawsze rozgrywana jest jako ostatnia i nosi miano „konkurencji królewskiej”. Dlaczego? Gdyż jest bardzo szybka i widowiskowa. Łączy ze sobą obraz, cyfry i litery, a od jej wyników często zależy końcowa klasyfikacja mistrzostw. Każdy z zawodników otrzymuje dwie talie kart. Jedna z nich jest potasowana przez arbitra, druga zaś ułożona idealnie (tak jak ułożona jest talia kart, kiedy kupujemy ją w sklepie). Zawodnik ma za zadanie jak najszybciej zapamiętać układ tej potasowanej talii kart w czasie wynoszącym maksymalnie 300 s. Następnie przez kolejnych 300 s musi ułożyć z pamięci drugą talię kart w tej samej kolejności jak ta, którą zapamiętywał. Każdy z zawodników ma dwa podejścia, oczywiście za każdym razem zapamiętuje inną talię kart (układ potasowanej talii się nie powtarza). Liczy się czas, w jakim zawodnik zapamiętywał talię. Czas odtwarzania nie ma znaczenia, jednak nie może przekroczyć 300 s. Dyscyplina ta rozgrywana jest w identycznych ramach czasowych na wszystkich szczeblach mistrzostw. Aktualnym mistrzem świata w tej konkurencji jest Niemiec Simon Reinhard z wynikiem – uwaga! – 21,19 s!

Mimo że każda z dyscyplin klasyfikowana jest oddzielnie, to i tak najważniejszym medalem jest ten uzyskany w klasyfikacji generalnej. Co ciekawe, aktualny mistrz świata to Niemiec Johannes Mallow, który spośród 10 dyscyplin mistrzostw świata tylko w jednej jest aktualnym rekordzistą (daty). Pomimo to w klasyfikacji generalnej jest najwyżej w rankingu. Wynik ten udowadnia, jak wszechstronnej pamięci wymaga uczestnictwo w mistrzostwach świata. Jeśli ktoś świetnie radzi sobie z cyframi, a ma problem z zapamiętywaniem kart i obrazów, trudno mu będzie zostać najlepszym zawodnikiem świata. Ciekawostka Oficjalnym językiem mistrzostw świata jest język angielski, jednak wszystkie konkurencje, w których znaczenie mają słowa, tłumaczone są na języki ojczyste zawodników. Dotyczy to dwóch dyscyplin: dat oraz losowych wyrazów. Cyfry mówione rozgrywane są w języku angielskim. Na mistrzostwach krajowych wszystkie konkurencje rozgrywane są w językach narodowych.

Jakie j est znaczenie mistrzostw pamięci? Niedawno wydany został dokument Magna Memoria, w którym wymieniono wiele powodów, dlaczego warto organizować i rozwijać zawody mistrzostw pamięci. Powody te podzielone zostały na kilka kategorii, takich jak: innowacyjne, naukowe, edukacyjne, przyszłościowe oraz społeczne i dobroczynne. Ciekawostka Już ponad 20 lat odbywają się mistrzostwa pamięci. Przez ten czas udowodniono, jak mało wiemy o możliwościach ludzkiego mózgu. Co roku pobijanych jest kilka rekordów świata i przekraczane są bariery, które jeszcze kilka lat temu wydawały się poza zasięgiem możliwości człowieka. Dziś pozostały gdzieś w cieniu. Za przykład może posłużyć tutaj „dyscyplina królewska”, czyli szybkie karty. Podczas pierwszych mistrzostw świata pamięci konkurencję tę wygrał Dominic O’Brien (obecnie ośmiokrotny mistrz świata), ustanawiając pierwszy rekord świata w tej dyscyplinie wynoszący ponad 150 s. Aktualny rekord należy do Simona Reinharda i wynosi 21,19 s, a troje zawodników przekroczyło barierę 30 s. Wynik poniżej 40 s osiągnęło już 12 zawodników. Taki stan rzeczy świadczy o dynamice tego sportu i rozwoju zdolności korzystania z ludzkiej pamięci.

Arcymistrz pamięci

W sporcie pamięci istnieje jeden bardzo ważny tytuł – arcymistrza pamięci. Ustanowiono go na wzór tytułu nadawanego najlepszym szachistom. W sporcie pamięci należy spełnić trzy warunki, aby go osiągnąć. Po pierwsze, trzeba zapamiętać co najmniej 1000 cyfr w 60 min. Po drugie, zapamiętać układ co najmniej 10 talii kart w 60 min i po trzecie zapamiętać układ jednej talii kart w czasie krótszym niż 120 s. Wszystkie te wyniki należy uzyskać podczas oficjalnych zawodów. Obecnie tytuł arcymistrza pamięci ma 131 zawodników na świece. Żaden Polak nie zdobył jeszcze tego tytułu, jednak wyniki Polaków zbliżają się coraz bardziej do wymaganych norm. Tobiasz Boral w ubiegłym roku zaliczył jeden z trzech standardów arcymistrzowskich (talia kart poniżej 120 s). Istnieje więc duże prawdopodobieństwo, że w ciągu najbliższych 2–3 lat również Polacy dołączą do elitarnego grona międzynarodowych arcymistrzów pamięci.

Kto może wziąć udział w mistrzostwach? W mistrzostwach może wziąć udział każdy. W Polsce od kilku lat rozgrywane są mistrzostwa krajowe, w których warto uczestniczyć, chociażby po to, żeby zobaczyć, jak to wszystko wygląda, a przede wszystkim zmierzyć się z samym sobą. Niezależnie od tego, ile masz lat, możesz sprawdzić swoje umiejętności. Zawodnicy zawsze podzieleni są na oddzielne kategorie wiekowe, przy czym rozgrywane konkurencje są jednakowe. Istnieje kategoria dla najmłodszych – dla dzieci do 12. roku życia, następnie dla młodzieży – do 18. roku życia oraz dla dorosłych – powyżej 18. roku życia. Podczas XX Mistrzostw Świata Pamięci utworzona została również kategoria dla osób starszych (powyżej 60. roku życia), a najstarszą zawodniczką była 74-letnia Chinka! W poradniku, który czytasz, znajdziesz sporo wskazówek o trenowaniu pamięci. Mamy nadzieję, że pomogą ci w przygotowaniu się do zawodów. Obecnie, z roku na rok, rozgrywanych jest coraz więcej oficjalnych zawodów w wielu krajach świata. Większość z nich odbywa się w Europie, a do najbardziej prestiżowych należą Otwarte Mistrzostwa Wielkiej Brytanii oraz Otwarte Mistrzostwa Niemiec. Warto zwrócić uwagę na to, czy zawody rozgrywane są według standardów i czy są objęte pieczą World Memory Sports Council. Każdy uczestnik mistrzostw (nawet tych na poziomie krajowym, o ile są objęte pieczą World Memory Sports Council) zostaje sklasyfikowany w światowym rankingu sportu pamięci. Brany jest pod uwagę jego najlepszy wynik, osiągnięty podczas oficjalnych mistrzostw w klasyfikacji generalnej. Zestawienie wyników pozwala na ich porównanie – aktualnych z tymi, jakie wiele lat temu ustanowili zawodnicy.

Podsumowanie 1. Pierwsze mistrzostwa świata pamięci odbyły się w 1991 r., a ich twórcami byli Tony Buzan oraz Raymond Keene. 2. Mistrzostwa składają się z 10 standardowych dyscyplin i odbywają się na różnych poziomach: krajowym, międzynarodowym oraz światowym. 3. W roku 2011 pierwszy raz w historii w mistrzostwach świata wzięli udział Polacy. 4. Każdy może wziąć udział w mistrzostwach, które rozgrywane są również w Polsce.

Zakończenie Gratulujemy ci dotarcia do końca poradnika. Mamy nadzieję, że spodobało ci się w „siłowni pamięci” braci Boral. Staraliśmy się, aby poradnik stał się dla ciebie zarówno podstawą do nabycia nowych umiejętności, jak i inspiracją do bycia kreatywnym. Trudno sprostać gustom i oczekiwaniom każdego potencjalnego czytelnika, dlatego też staraliśmy się podawać wiele przykładów dotyczących zwykłych sytuacji, w których wykorzystywana jest pamięć. Najważniejsze są jednak umiejętności, czyli narzędzia, z którymi mogłeś się zaznajomić podczas pobytu w naszej „umysłowej siłowni”. Zapewne zdajesz sobie sprawę z tego, że trening wymaga systematyczności, dlatego też zachęcamy cię, abyś nie odkładał tej książki na półkę z napisem „przeczytane”. Odłóż ją raczej na regał „czytane” i niech tam pozostanie na dłużej. Chcielibyśmy na zakończenie udzielić ci jeszcze kilku rad dotyczących tego, co możesz zrobić z nowo zdobytą wiedzą. Po pierwsze, zachęcamy cię, abyś zaglądał do „siłowni pamięci” regularnie. Tak jak pisaliśmy, systematyczność jest bardzo ważna, a bez niej trudno o dobre wyniki. Po drugie, podobnie jak na każdej siłowni, tak samo i w naszej „siłowni pamięci” znaleźć możesz wiele przyrządów. Umiejętny trening polega na korzystaniu z wielu z nich naprzemiennie, chociaż nie musisz używać wszystkich. Może się okazać, że napotkałeś w tej książce metody, które zupełnie ci nie odpowiadają. Wypróbuj wiele z nich, ale trenuj na tych przyrządach, z pomocą których uzyskasz dobre wyniki i które sprawią ci radość. Być może za jakiś czas przyjdzie moment, w którym stwierdzisz, że opisana w tej książce technika rewelacyjnie wpasowuje się w zadanie, jakie masz do wykonania. Po trzecie, zachęcamy cię, abyś nie traktował treningu pamięci jako przykrego obowiązku. Bez dawki optymizmu wykonywanie ćwiczeń będzie strasznie męczące, a efekty mizerne. Pamiętaj, co mówili starożytni: per aspera ad astra! W treningu pamięci cierniami mogą być nieudane próby zapamiętania jakiegoś ciągu cyfr albo imion. Czasem będzie potrzebne wiele cierni, aby w końcu udało się osiągnąć zamierzony cel i coś zapamiętać, przykładowo 100 cyfr w 5 min. Coś o tym wiemy! Większość naszych treningów nie kończy się pobiciem kolejnego rekordu. Mamy jednak świadomość tego, że każde kolejne ćwiczenie (choćby było najbardziej nieudane) przybliża nas do osiągnięcia lepszego wyniku. Napisaliśmy wcześniej, że życzylibyśmy sobie, aby poradnik ten stał się dla ciebie źródłem inspiracji do bycia kreatywnym. Jak zauważyłeś, pomimo że książka dotyczy głównie treningu

pamięci, to często wspominaliśmy w niej o kreatywności. Mamy nadzieję, że teraz już rozumiesz, dlaczego pisaliśmy, że pamięć jest efektem u bocznym treningu wyobraźni, a trening wyobraźni to koło napędowe kreatywności. Może tego jeszcze nie zauważyłeś, ale jeśli przeanalizowałeś wraz z nami przykłady zawarte w tej książce i wykonałeś ćwiczenia, to dzięki temu rozwinąłeś swoją kreatywność. Zacząłeś łączyć ze sobą w śmieszne historyjki rzeczy, osoby, czynności, których nigdy wcześniej żadnym sposobem nie próbowałeś ze sobą wiązać. A przecież tak powstają nowe, atrakcyjne urządzenia. Ktoś kiedyś pomyślał o tym, żeby połączyć ołówek z gumką albo młyn z rzeką – tak zrodziły się wynalazki. Dziś ty układasz coraz ciekawsze historyjki pamięciowe i tym samym rozwijasz swoją pomysłowość oraz zdolność do kreatywnego myślenia. Mamy nadzieję, że nawet jeśli teraz tego tak nie odczuwasz, to po kolejnych godzinach spędzonych w „siłowni pamięci” spojrzysz świeżym okiem na skomplikowane sytuacje w pracy czy w życiu prywatnym. Zachęcamy cię, abyś był kreatywny i nie zaniechał treningu pamięci. Każdy człowiek jest jednostką bardzo indywidualną, dlatego też nie chcielibyśmy narzucać ci jakichś metod ćwiczenia pamięci czy rytmu, w jakim masz uczęszczać na „umysłową siłownię”. Z radością dowiemy się czegoś o twoim doświadczeniu z treningiem pamięci, jakie zdobędziesz po przeczytaniu tego poradnika. Zawsze największą motywację do pracy daje nam radość kursantów, którzy odkrywają w sobie geniusz. I tego właśnie na zakończenie chcemy ci życzyć. Odkryj swój geniusz i korzystaj z niego mądrze!

Przypisy [1] Mnemonista – człowiek, który potrafi zapamiętać bardzo obszerne zbiory danych. [2] Przekładka – zamiana kolejności dwóch cyfr zapamiętywanego ciągu cyfrowego. [3] Lista pochodzi ze strony: www.filmweb.pl/rankings/film/country? country=&genre=&year=2012. Stan na 23 stycznia 2013 r. [4] E. Dickinson, Nie trzeba być Komnatą – aby w nas straszyło [w:] 100 wierszy, tłum. St. Barańczak, Wydawnictwo Arka, Kraków 1990, s. 85. [5] Lista pochodzi ze strony: http://evacska.republika.pl/materialy/teoria/ najpopularniejsze_imiona_w_polsce.htm. Stan na 23 stycznia 2013 r. [6] Podobnie jak w rozdziale 7 zamieszczone tutaj ilustracje nie są mapami myśli, gdyż brakuje im kolorów oraz obrazków. Są one ogólnymi zarysami map myśli, o których piszemy w treści książki.