Słownik języka polskiego. Tom VI i ostatni (U-Z) [PDF]

Zitiervorschau

SOWNI POLSKIFJiO

,j#^

PRZEZ

m.

SAMLELA BOGUMIA LINDF WYDANIE DRUGIE, POPRAWNE STARANIEM

UUm

NARODOWEGO

Tom

VI.

I

POMNOONE

NAKADEM

I

HIIEi^lA

i

OSSOLISKICH.

ostatni.

504732

LWÓW. w

DRUKARNI ZAKADU OSSOLISKICH. 1800.

,

Coni •

Iti

sol)io

uloi\i

,

lo

wypeniani.

*

magma

Krasie.

lohusse sal

esl.

Podtt.

2,

255.

.

*•

ZAKOCZENIE LISTY PRENUMERANTOll

T.

XX.

i'.hivnj

General Leutnant wojsk. Rosyjskicli.

,

Bazijliatiic

Instytut BibliopoliczJiy

Jan

X. Józef

prowincyi Litewskiej.

w

i

Lublinie.

Nepomucen Hrabia Bieliski

w

wojsku Stanisaw

uniwersytecie Wileskim. Ros.

wydziaowa

w

Fryderyk

dr.

P/tf//

Wodzimierz

Bojanowie.

,

auditor

Rady Stanu Franc.

w

xiegarz

w

Bióro Prefekturalne Bydgoskie.

Jan Gwalbert Rndomina.

Czartoryski

Senator Rosyjski

,

X. Czajkoiuski, arcbidyakon

Gliicksberg

Habel

,

,

kura- Z

Uniwersytetu Wileskiego.

Gajewski, sekretarz policyi .\igarz

,

w

owicki.

Schopke

Sad

we Lwowie.

,

Krakowskiego

Pawe i

Ra-

Hetmanowa.

,

konsyliarz

w

konsystoryalny

i

adwokat

try-

Bydgoszczy.

,

kanonik Warszawski.

Minister Skarbu Xies. Warsz.

lir.

Stroynnów

Genera Leutnant wojsk Ro-

,

syjskich.

Maciej

domskiego.

,

,

Litew.

uniwersytecie Wileskim.

Departamentu

Manitgieiuici

W.

Bióro Ministeryum Skarbu Xiestvva W'arszawskiego.

Albert Lange, asesor prefektury Kaliskiej.

Matuszewicz

pisarz

Sckrelaryat Stanu Xieslwa Warszawskiego.

General Major wojsk Rosyjskich.

X. Mikolnj

,

Seminaryiini kandydatów stanu nauczycielskiego, przy

Johaniszkielska.

kryminalny

.omyski.

Lubomirskich Rzewuska

bunau

Warszawie.

X. Hieronim liycki S. P.

lukin

artyleryi.

Baron de Sacken, General Ross.

Bartfomij Jaboski xigarz. SzkOifa

Xiat

podprefekt

Kazimierz Rzewuski

Warszawskiej.

dyrektor generalny poczt

Warszawie.

Ignacy Rakowiecki. Aloizy Rotvicki,

tor

Rewiatycki,

Radomiu.

Józef Buczyski.

Waz Adam

starosta

pukownik

Potocki,

Stanisaw Borodzicz, Guwerner kadetów CiieJmiskicli. Bióro Prefekturalne ,

Narodowego Owiecenia.

Niemcewia,

Ursyn

kawaler wielu orderów.

Wojciech Bodnsujski, med.

Broglie

dziekan nauk matematycznych

,

w

Miiiisteryuin Imper.

kapitan

,

Polskim.

Szkofa

Mickieucz

fizycznych

Wodziski.

de Zadera kasyer powiatowy Warszawski.

Stanisaw Hr. Zamojski

,

Ordynat.

Senator Kasztelan Zboiski.

ZDANIE SPRAWY z

caego cigu

pi'acy.

którego trudne mozolne wydawanie lat kilkanacie Ukoczywszy dzieo pracy kilkadziesitletniej skfadam naprzód w gbokiej serca pokorze dziki Najwyszemu, który nieprzerwanej w tak i

,

zajo,

dugim

przecigu wytrwaoci

czasu

sowych staoci

w

niewzruszonej

,

zmiennych

tak

pomylnego

nieuchronnie potrzebnych do

,

i

burzliwych okolicznociach cza-

uskutecznienia tak kosztownego przedsiwzicia

zasików uiyczy raczy.

Po Bogu

pomocy

wielko wanie

winienem owiadczy

,

tej

pomocy

miao do

na wiat,

jej

najjaniej

giego tego zawodu porzdnie

by sposób chodzce tomy w kraju

towania, jaki

w

nim objtym

,

si okae

to

tym gorliwym ojczystego jzyka mionikom

byo przyszo

opisu trudnoci

za

te

z

,

któremi

bd

,

bez których

do skutku.

praca sama

,

Potrzeba

bd

i

wyda-

si wystawi, gdy si cay cig dziejów du-

rzetelnie

pokazujc co do niego byo powodem,

jakie poczyniono

przygo-

pracowania, jakie do pracy przeszkody, zachty, zasiki, jak poprzedniczo wyi

za

byy

granic

dzieo uwaga

si usprawiedliwia

z

walczenia;

wyoy,

o narodzie którego jest

Zwrócona na zdaje

wdziczno

wsparcia, dzieo szczliwie dzi ukoczone, nigdyby nie

i

tak

przyjte,

najznakomitszych

nietylko

dokadny

si sysze day

jakie

zdania o

dziele,

jzyku

o

wasnoci.

opis jego historyi,

osób

prywatnych

bdzie

która nie

nawet

ale

,

moe

poytku

bez

i

rzdów

dla

poto-

mnego przynajmniej narodu. Okolicznoci kilkadziesitletniój pracy

ycia autora,

mianowicie

dokadnie opisa jednych

e

godnej,

dziea

si

wpyway

tu ,

,

który

jej

bez opisania

wspomina,

ile

tak i

cisym

wzajemnym zostaj zwizku

i

stanowcze

cho w czci

okolicznoci,

mu nowych

ile

w

najlepsze

w

lata

wieku

z

powici,

swego

trudnoci albo pomocy

si i

autor

e

niepodobna

wic skutkiem chepliwoci od modoci swej znajdowa,

drugich. Nie jest

których

okolicznociami

zacht przyczyniay

a

,

z

wzgardy do tego

drugiej strony

,

ile

osob jego wzajemnie dziaa. Znajdzie si moe w tym opisie, co posuy za skazówke, za zacht, nauk, przestrog w siganiu do rzeczy wikszych, wielkiego si czasu nakadu potrzebujcych, osobliwie dla modziey krajowej, tak znakomicie od przyrodzenia obdarzonej, a sercu mozawód

ten

na

i

jemu tem droszej, wszego,

poytkowi trzebnej,

i

im mocniej powoanie moje do

gdyby który

z

narodowemu

zacnych naszych

sucego

utwierdzonym zosta.

niej

modzieców,

przedsiwzicia

mnie przywizuje. czytaniem

zagrzany,

tego

Miabym si

wykadu,

w wytrwaoci

do

za najszczli-

do wielkiego jakiego uskutecznienia go po-

w

Po skoczonych

miecie

Uennig

Germar, Jezewjusz

,

em

pomoc

w

si

rad

za

1789,

roku

Ewangiehcko

IS majc,

do

jak

od znaczenia

lerbortiinj

pokazuje

gdzie po

,

sensu

czyli

skadu

z

ksztaceniu si jeyka

Reiza

,

jednego

ladów

,

Ernestego

,

z

drugiego

postpu

Niedostateczno sposobu od magistratu

czci

sam

Toruskiego

czasu

mogem

,

jest

za

uda-

jGdasku,

wyznania mego

na filologiczne

wasnemu

Cezara

do

,

,

zmusia

w

gimnazyum

,

jak

si koniecznie potrzebnego

które

,

w

i

,

drugim czego mnie nauczono

tedy

tropienia

,

w

odbieraem od zacnego brata

bawicego

Jeeli to

zkadind wprawiao wczenie

i

,

jednej strony

z

w

cigle

do odry-

pocztków

na dawanie innym

przygotowao do teraniejszego powoania szkolnego

,

logiczne

lekcye przez Dadie dawane,

uniwersytecie

posiada, by tym zarobkiem zasili niedostatek majtku. ,

Greckie

i

w

zasad suyy.

za

pomimo wsparcia

si

uczeniu

aciskie

za Beka wzniecay ciekawo jzyków

sensum

et

tam si osobliwie

Plalnera wprawiay mnie

,

im niejako

i

,

significalionein

itiler

w Sowniku moim

oryentalnych

;

utrzymania

zawadzie do skorszego postpu mojego

w

teologii

objanienie jego treci. Lekcye

historyczne

;

cywilizacyi

tak

fdiscrimen

,

filozoficzne

,

prowadziy najwicej do postrzcie etymologicznych

wania

w

kaznodziei

osobliwie

;

wainy sposób

tak

pooJ,onym przykadzie dodane

znacze

wyprowadzanie

wynikajcego

ich

jzyków

który to do sprostowania

;

Krystyana Daniela Beka

i

do

Przeznaczony

lekcye tego wydziau

Samme,

pod uczonymi

,

mojem wdziczno,

ksidza

teraniejszego

Lipskiego.

uniwersytetu

uczszczaem na

,

mego,

brata

sercu

czuem skonnoci, uwaajc je za zasad wszelkich innych umiejtnoci. Sawny Morus wykadajc hermeneutyk, cign na siebie moje uwag wicej jak gruntowny filolog, On to szczególniej naprowadza mnie na sposób odróniania znaczenia pojedynczego dogmatyk.

teolog

sów

najukochaszego

auszpurskiego

w

kturym dozgonn zacliowuj

,

najwicej

których

ii

-

i

lat

gimnazyalnych

naukach

Toruniu

ojczystem

Kriese

i

,

jakie

,

byo

na

sposób udzielania

natchno ufnoci

,

skutecznoci wasnego usiowania, tak potrzebn do omielenia si na wiksze przedsiwzicia.

W wielkie

zupenej niewiadomoci

szczcie

i

,

w

przeznaczenie

jakie

znakomity zaszczyt,

przyszoci

mnie

czeka

gdy po upynionym trzecim roku pobytu

poczytaem sobie

,

w

uniwersytecie,

za

sza-

z widokiem jzyków oryentalnych sawny Dalhe ofiarowa mi umieszczenie u siebie powicenia si jzykom oryentalnym ich literaturze. Ju mia wzi swój. skutek ukad któryby mi moe doprowadzi do dzisiejszej sawy Giescniusza autora sownika porównywajcego dyalekty oryentalne kiedy Opatrzno inaczej mn rozrzdzia.

nowny

profesor

,

,

,

uatwienia cakowitego

i

,

,

*)

Do profesorów Lipskich

,

,

Liwiusza

nowny

z

w

m

Lipsku

,

,

poznawszy mnie

kaduego

cay

który przez

cowsk pieczoowitoci pasterza;

za

,

Eniesli

zawodzie uczonym drogi

,

bliska

mówi,

')

O

nifn jcsrcze

bdzie

niit-j

askawy

dla

ku

wsparcia

tamtych stronach

z

,

i

literatury

Ten

sza-

kocioa w. Mikoaja

uszczliwia mnie prawdziwie

bez wiedzy mojt'j

i

najwikszem

mi katedra jzyka

lej

zachty potrzebujc,

potomstwu tego dobroczynnego ,

zamyla

mnie najdogodniejsz. Zszedszy si ze

kocowi

i

arcliidyakona

\Ve/«sa

hojnie nagrodzi

dawniej jeszcze

owiadczy mi

eby

zacnego X.

w

mego

modzie

innych klasyków, August Wilhelm Eniesli.

i

w domu

pobytu

czas

jak osdzi

tygodniami do Drezna,

Tacyta

,

co oby Bóg

gdym si mia odda oryentowi, kilka

opiekujcych si

najczynniej

nalea niemiertelny wydawca

mojem polskiej

sprawy przeie mnie zdanej.

o

w

w

wtenczas,

i napisa

uniwersytecie

oj-

prey-

otworzeniu mi

nm wame

zadziwieniem,

i

przed

Lipskim po-

:

wierzon hyh. Na skromne moje tylko

tyle

ie h)'l

,

w pamici

zaniedbany,

si go uczy

umiem

niego

z

o

,

nam

a

iiii

®enn

bein fid)

,

to,

i

,

w

upatrujc

swój

i

jest

i

wol

niem

iii

Opatrznoci

poszedem

,

rad Erne-

za

fc^icf'

SGcIt iitcin,

bie

Sop)

uid

ift

tie

2Bc!t

abym si

jak

flciii

jii

Iiinciii.

najspiesznij

w

nowej

wzi dla

tój

do gramatyki

mnie nauce

niewymown radoci nadesze z Drezna mianowanie mnie Skadam tu winny hod uszanowania wdzicznoci cieniom cowsk troskliwoci starali si naprowadzi mnie na drog, o z

doszedem do tego uszczliw'iajcego

si nieuytecznemi.

uczucia

serce

do sownika

tych

mów,

której

wprzód

e

,

i

;

ledwie nie co-

po niejakim czasie przyniós mi

i

,

do katedry Polskiej.

i

na której

zacz

dopiero

swoim czstokro powtarza:

(Sdjid

Nalega on na mnie

o

mów

dzie dowiadywa si o postpku moim

a

czasów bardzo

ukad powolnego Datlic tak dalece, e powicajcych si oryentalnym jzykom, si WCPan im odda; lecz daleko mniej jeszcze widz dbajcych eby adna niwa naukowa nie odogowaa.- Przystajc na zda-

eby

idzie

powaanych ode mnie

"DiiP

sam

gdzie za moich

,

mug

leriieii

temi

który mi zwyczajem

stego,

Toruniu

musiabym od pierwszych pocztków sam

unrb ein Dominus.

yczeniem mojem byo,

tak

e

,

modziey opiekun, wcign w sowy: 'Prawda, e mao

gorliwy ten

sfowiaszczyzn

nie

uiel

fe^r

im

aui

wytumaczy mi si

dlatego

w

uywania potocznego

z

utkwio

odpowiedzia mi przysowiem

;

6{i'

Dalej,

mi

mojej

ein Snadc

ten

razem bojaliwe owiadczenie, ze nie znam dobrze jzyka Polskiego,

a

ile

,

którzy

z

czu

tak

myh

ani

oj-

i

mogem,

nie

usiowania moje przez nich wskrze-

za przytaczane tu okolicznoci, a nawet przysowia, maluj charakter tych których w niewygasej chowam pamici, tak te dowodz, co to jest uniwersytet, gdzie nie o jednej rozlegej rzeczypospolitój nauk myl nie o jednym kraju ale o caym ogóle o kadej baczc aeby nigdzie nie schodzio na potrzebnych robotnikach aeby adne jego czci maja staranie pole nie leao odogiem. szone

nie

,

stay

Jako

,

,

Przysiedziawszy

Yogla

i

onym

wic

,

examinie

;

,

,

nad gramatyk Polsk Monety wydania

nad sownikiem Troca

zdoby mogem

bo

,

te

oraz wydanej

lekcyj

lepszego objcia

i

dc w sowniku moim

i

po

Zbrzyda mi prdko

nabycia

itiyi. i.

Tom

TI.

,

z

filozofii"

xika

Vogla

polslde

xik

nad

,

De

,

jeszcze

w

Lipsku

po

niektóre xigi Platona, Cycerona,

chowam

z

i

,

rozoyem

wielk

sów

nocie szereg

Powrót

w

i

wasnego swego audytoryum pozwoli.

utkana dopadkowo

wpad w rce

czas

osignieniem

z

,

i

sobie

niego

et

otwoDla

cay jego so-

miaem pomoc ka-

pochodzcych.

pism bez wyboru,

Posa

zo-

adversus mortis horrores in Platom

solaiiis

wykadaem

,

do czytania tego

w ów

na które si

,

niego potrzebnej iloci wyrazów,

Rekopism ten

Vogla

:

do czego mi Ernesli

sowach pierwotnych

bardzo szczliwy, gdy mi

Sttmnik Lmiigt

byy xiki

bronionej rozprawie

jzyka Polskiego

Troca,

wnik sposobem etymologicznym.

Byem

jedynie

nabywszy prawa akademicznego do dawania publicznych lekcyj

novo Teslamcnlo oboiis, stopnia doktora

rzyem kurs

i

,

,

Mikoszy

opis

bez stylu,

pastwa

bez gustu.

Tureckiego. 2

,

40

Wziem wsz

si

(byo

w

ych

do prze/ozcnia

zaraz

to

roku

792), gdy

1

moe

moje, czy

nie jest

jem ukontentowaniem

ust jednego

z

Wprowadzony

czas

do Stanisawa Potockiego sawnego

Kotaja

w

mie

i

wymow

praco nad

wicej co do rzeczy

resowa si do

w

Mikosiij

szczcie odebra

matyk narodow dla jej

aultia,

Chwila

ta,

rk

z z

,

postpowaem w Yoglem

,

pami

i

demickich kursach Niemieckich

kami i

,

tyle

Stanisaw hrabiowie Pooccg

dziea, nie

Iumaczjem

Z uczonym .

mogem

j.ik

co do jzyka, ale

waniejsze myli,

i

ile

poznania

raczyli

z

a

z

w

ma

mów W tyme i

ta

tu

si

,

zny biblioteki publicznej, gdzie mi .

p.

z

poprawia, lecz

,

rozdzia

tym

miaem Gra-

si

i

ukoczonych

tak

znakomitymi roda-

w

Nieraz

aka-

Ignacy

potrzebne do tego jego mnie

z literatura

Liuiusza

ma

uwag,

t.

i

czya.

wspomn

tylko,

,

He on

e

n)i

a

mnie

uczszczania

Adelung

i

naj-

Franciszek Dmochowski.

a

która nas

d.

nietylko

sawny

tcnczas do Lipska

Illiady

—

przejtym.

po

Tacyta,

gruntownych tego

wyraa. Zjecha w

do zawczesnego

juz

Od

zgonu

póniej uatwi wydawanie pier-

wspólnie

z

nim w mogem

Lipsku

mieszkajc,

e

wtedy dzie-

,

i

w rkopismie od wspomnionych wyej znakomiprzeoyem, na wiat wydaem. w Drenie do sawnej a nawet co do polszczy-

Dmochowskiego udzielone, na Niemiecki jzyk

miaem sposobno

W

upragnion

najwysz szko.

,

jzykiem

nie jeden i

obcowanie

a

rk

nictjlko z

mnie

dla

uczcego obcowania jego co do mego przedmiotu korzysta

czasie

zachcajce recenzye

przedsiwzi uczuem

cisa przyja

nieprzerwanie

niej powiem;

a

od

i

nim niektóre nawet Kanta pisma czytajc, usiowaem

Polskim jzyku

tu-

Weissenhof inte-

dawno ode mnie

mianowicie tumaczeniem pierwszych xig

poyciu

mn

poznawszy, jak nieograniczonym szacunkiem

wasna

wiatych

z

ze

dla

jzyku

druku wyszed,

z

dodaway odwagi.

,

w

wicej

ciemne nietylko co do jz\ka,

wkrótce

ten

interesujcymi

tak

a

Polakami

z

,

xidza

do

publicznej,

Polszcz

jednej godzinie

niemao mi

,

Kotajem

na Polskie, korzystajc

opisujce ostatnie chwile dziejów Polskich,

tych

Przekad

próby moje Polskie

podkanclerzym

mona byo, w

wszego tomu sownika, bardzo wiele

p.

w

takie na widok publiczny,

ksztacenia mojego

si wszcza si miedzy nami

tego tak uprzejmego

o

i

edukacyi

len czas

roskosza ponawiam, staa

co do samej treci;

wydaniem rónych dzie chwili

wyszo

szczdzc kosztów, mnie opatrywa,

obeznawa.

w

drugim niejako kursem I*olskim

,

si do mojej osoby

z

Ignacego Potockiego marszaka,

Monet. Nieincewia odczytywa

budow jzyka

zadziwiajc

czsto sobie

i

po rozmaitych kraju przygodach

równie jak niektóre drobniejsze pisemka.

przyjty;

dziennikach Niemieckich

ca

iyciu

a

Lipsku jak

niemiertelnej pamici Ignacego Potockiego

któij

w

która

chwili,

tej

p.

naczelnika

i

niepohamowanym zapaem do przyszych

tak

której

i

do .

yem w

;

,

Trocem

którego tumaczenie

,

pismach

literackich

od

i

swoj posa Lubelskiego,

stosunków krajowych.

i

by

publicznoci Niemieckiej niele

jego

na

i

Lipsku przebywajcych,

uczce obcowanie

i

—

pisa!-

to

maczenie moje Powrotu Posa, objaniajc miejsca dla mnie ale jeszcze

pier-

lecy

którym

,

swoj mnie zacz zaszczyca przyjani znakomity nasz ziomek szanownego jego koleg . p. Weissenhofa do domów najzna-

do Tadeusza Kociuszki

,

póroczn mozoln

przez

niieli

,

ministrów xislwa Warszawskiego,

i

podkanclerzego Przez takowe

Polski.

odpowied: -Jam

przez niego

ów

komitszych Polaków, pod

prezesa rady stanu

Polaków

próbki

przedsiwziciu mojem bya stanowcz liiemcewicz-.

Pracowaem wanie nad

Niemiecki.

mnie dwóch znakomitych

do

mego przekadania natychmiast wpad w oczy. Na zapytanie im znany osobicie autor tak dowcipnego dziea, usyszaem z wielkiem nio-

moim Powrót Posa obok

stoliku

jzyk

dwócli \izek na

wchodzi

i

,

Dassdorf wszelkiej przyjacielskiej

i

pomocy

dodawali.

4» 11

wkrótce nastpi bolesny

Alicici

nawykem

Polski

dla

nadzieja

zwaajc

nie

dla

Kopczyskiego

dotd jego pisma

jak

i

przeszkody oblenia

wszystkie biblioteki dla siebie otwarte rzadkich

ród

byem w

,

czsta

teraz

wydane

i

zblienia

znacznie: "^poznaem,

pragnem, szanownego sownika

do

usiowa narodowych upadku

,

mogo by

,

podobao si Opatrznoci inny mi na

lecz

;

niejaki

jej

wypisów

czego

autora

x.

Majc

tu

dzie

z

udaem si

rad .

za

najdokadniej zebrane

bardzo

p.

Ignacego Poiockiego marsza-

w domu

i

gorliwego o nau-

pod ów czas nie bya

Biblioteka jego

skoczyem uporzdkowanie jej wypisy do mojego dziea z tam si znajdujcych. Owiadczy mi zatem zapalajcy si coraz wicej gorliwoci Wkrótce

wyborowa.

e

i

i

,

wypra-

,

pobyt przeznaczy.

czas

mi szczcie zdarzyo spokojne schronienie przy boku

gdzie

,

obszernych widokach przedsiwzite

tak

zwaszcza ojczyste, Józefa hrabi Ossoliskiego.

polskich

roku ITOi, dla

nim rozmowa staa mi si nauk.

z

robienia

stanie

tu

w

chwili

i

w

Po zupenym

a

tak

pospieszyem niezwo-

Pomimo okropnych czasu okolicznoci upodobaem sobie w Warszawie, bo w pomi przyjació, mniemaem, e stolica ta Polski jedynem bya miejscem, gdzie dzieo

najmilszych

ka do Wiednia ki

,

,

Warszawie

kadej spokojnej

z

y

którymi

z

,

Skoro zatem bJysnJa

wanych.

i

moje jeszcze nie

cowane

W

cigna.

serca

korzystaem

,

osób

by mog

skutkiem uwieczone

mi skonno

mi si nadarzya Gramatyka narodowa, ywnie

jak ;

i

znakomitych

ju postanowiem.

Grono dawnych przyjació rodaków powikszyo si

celu.

momentu,

pomylnym

kraju

tymi, do których

z

na przykroci

si do mego od

y

mojego odjazd tych

serca

dla

którymi wszelki los dzieli dawniej

usiowania ich

ze

,

aby znowu

cznie,

z

i

,

liczna,

lecz

niewielu pism

,

o

pomnoenie

xiek w dobrach pozostaych w jedno zebra, ale te na dalsze zbiory nie aowa. Przedsiwziem wic w tym widoku podróe zwiedziem siedmiokrotnie róne strony dawnej Polski. Owocem tego zwiedzenia a póniej osobistych trudów samego hrabiego jest biblioteka tak zamona w najrzadsze pody literatury Polskiej e dzi jest jedn z najpierwsz\ch hrabia,

literatury

zamyla

nietylko

reszt

i

;

,

,

,

chocia mnie raz nieszczliwa przez Dunajec przeprawa

kilku

rzadkich

dziel

literatui'

ojczystej

badaczem

i

paki

wypisów

licznych

zbawia.

W

tych

podróach zaprzyjaniem si

z

rkopismu

jego cytuj;

rkopisma Andrzeja

wic

co czyta,

niewygoda celu.

nie

W

krelania

i

skad

dziaach

do

tej

,

zostay.

uszykowa,

da

tudzie

,

,

czytaem

Nigdy mi

z

w

drodze, ,

na popasach, co

osdziem

wasnym przykadem,

coby

Jitsujuskiin

,

pamici

i

mog nie

poniekd

wyjd

suy

za

kilkogodzinne

caej robocie.

Tak

to

mn

tak

ten

m

z

a

nietylko

koszta

wanego Miaem a

gdy

czytanie, jak

lady pod-

i takowe w

,

dziele

do pónej nocy prze-

jakim sposobem który wyraz osobliwie wieloznaczny

zacny

przez

potrzebne do mojego

znajduj si

skazówk

czasem

jak jedno znaczenie z drugiego logicznohistorycznie

,

na noclegach;

za

dzielc ze

których wypisy do sownika weszy,

z

w

cieniowa-

wyprowadzi; jednem sowem,

oy

kady majtny czowiek potrafi, ale nadto osobist prac, mnie swojem, na co nie kady majtny mógby si zdoby. wzicie,

x.

którego objanienia górnicze

aktów sdowych wiejskich winien jestem.

z

znaczyem przynajmniej

pracy zacny hrabia

biblioteki jego,

szanownym hrabi narady,

z

niach jego jaki

o

miaem zkd robi wycigi;

xikach

Janem Mieroszewskim

z

;

rodzonym jego bratem Hiacyntem Mieroszewskim, któremu wypisy

Aqua

znaczenia miejsc wycignionych

umieszczonemi

cigane

z

pozwolia zaraz wypisa

Zachca mnie

wypisanie.

delia

biegym

z

poznaem

którego niejedno rzadkie dzieo Polskie

na mnie

nauk

i

i

moje przedsi-

wiatem wspiera

i2

W 8.

stolicy

Stanisaw

w

hrabiny

zaszczyca;

Staszic

Ttjszkiewiczowej

hrabiny czas

,

Lecz stanowczym

Wiedniu bawicych.

Worcellowdj

Bielskich

z

Lanckoroskiego

hrabi

,

i.

,

w

Najznakomitszy ten

waciw

sobie

kraju naszym

w

askawie

zyków oryentalnych

ga korespondency

uczonym .

z

objanienie do dziea

mego weszo.

Omielony

pomylnociami

tyla

myl jego uskutecznion póniej zostaa dawa dotd daje dowodów uprzejmej i

,

ale

te

nietylko

e

stryacka

zamonej

dla

mi si

nowe

tu

biblioteki

,

Korzystaem

Duricliein

rzyo X.

e

,

autorem

,

dla

tak

z

i

a

Eiiglem

zawizkach

mnie

W

z

najdokadnirj zbiera planu

tej

i

roboty

zbiorach

a

juz

to

jako

z

.

p.

rónych

,

te do ogóu sowiaszczyzny

ale

llerbicein

x.

ów

chwile

czas

rozmaito

i

za Sowiaskich Wiedniu

by

w

Japplu

i

dzienników

Szczcie

ustnej jego nauki

p.

Ziobickiego

mnie trzecim

ogólnej

rzecz

,

tak

znalazem prawie

em

popodawa,

i

to

kursem nauko-

,

czci

nalegajcych,

daleko,

pisma

bibliotek

cesarskiej,

w yciu

przybierajcego,

zda-

poytko-

wiele

,

zach-

w

samych

sowiaszczyzny zakresie

Yodnika,

uczonych

Czeskiego

Terezyanum,

Sowiaskiej sawny

Warszawie si zawizujcego

uczonego

Doprowadziem

z

w

Iliryjskiego.

literatury

bogatej biblioteki

ill.i

w obszerniejszym

cat^g

jzyka

gruntowne o sowiaszczynie

a

prywatnym zbiurem

w

profesorem

bibliotekarzem

wydawc sownika

czonka do grona swego

umieszcza. do

Poniewa monarchia Autrudno natrafi na pobra-

nic

stolicy jej

Pragi naczelnik

Przyjació Nauk wtedy

czynnego

za

nych pobratymców Sowiaskich,

najznakomitszymi ziomkami,

tyla

Ztubickiin

ze

,

Yolliggiin

z

,

Pobyt zatem

,

ogoszenie

p.

Wiednia

nadewszystko

wym, to jest Polsko -sowiaskim. Postpowaem tedy w pracy cony czci odezw Towarzystwa

ich jak

.

korespondency

przyjacielska jego

Terezyanum,

w

przeto

profesorem iJolinarcm,

ten czas zjecha do

wszystko, czegom potrzebowa.

swoich

,

Jak przez nader krótk dla mnie pod

dotd

z

mierze jedyne na wiecie.

lej

uczonym

z

mnie skarbem nieocenionym.

uniwersytetu

w

Sowiaskiej

biblioteki

wanie w

Dbrowski.

waem

s

obcowania

z

sekretarzem kancclaryi Czeskiej,

zwizków

dla

,

e

który

,

do szczególnych dyalcktów swoich

tylko

wielce przywizanych; tudzie na zbiory

z

Ossoliskiego

JP. Korna,

zkd poszo,

w nastpnym czasie tyle mi Wiede wanym b\ do mego celu poby-

Bandikicgo

obszerne otworzyo pole sowiaszczyzny.

a bardzo

nie

i

sawnego ksigarza Wrocawskiego

przyjani.

gorliwej

i

hr.

rónych plemion Sowiaskich obejmuje

tyle

tymców najuczeszych

i

przez zacnego

wane

której niejedno

zbyt ogranicza;

i

j-

wszedem w ci-

czasu

z

,

mn

ze

mianowicie co do

Tego wanie

dackiin starost Nowogrodzkim

co do czasu jego wydawania

i

w ów by

natychmiast

otworzy

Wiednia

z

objanie,

tyle

winno.

jest

wyznaczy

rad swoich,

za swoim

dzieo moje

której

p.

PoniatouskiSj,

wszystkich

,

P.

Z.

wiatych

i

odrzuciem projekt

,

gdy mnie ten co do wielkoci dziea

tem

uwag

dawnych zwyczajów sowiaskich

i

literack

radca stanu

roztrzsnwszy zebrane przezomnie materyay

po wyjedzie

;

korespondencj literack,

utrzymuje

G.

nauk,

opiekun

pisaniu

zawizaa

ta

szczliwego uskutecznienia przedsiwzicia mego

dla

udzieliwszy mi

przenikliwoci,

lundusz na utrzymanie pomocnika

podkomorzyny

lizewiiskiego

hr.

w domach

,

Nauk,

Przyjació

xieny

,

Seweryna

p.

wtedy przyjazd do Wiednia xicia Adama Czartorgskiego

z

Towarzystwa

któr mnie dotd szanowny prezes królewskiego

przyja, X.

y/em \A wród Polski bo prawic z samymi ziomkami . p. Ordynatowt-j lirab. Zamojskiej, gdzie si

Niemieckiej

rzeszy

Stanisawa Maachowskiego marszaka,

p.

i

odezwami ró-

abym

nietylko

dyalekty

poprzednicze

Sewerynowi

hr.

Polo-

13 senatorowi

ckienm dziewa

rossyjskiego

Imper.

niektóremi wyjtkami

z

zaczynaem

bez skutku, ale tez

zostaJo

najwiksz do

w

czas

ten

w ukady

mie atwo byo

Lecz wyjcie lego dziea przeznaczonem

Wiedniu

przytoinneinu,

do l'etersl)urga zfoyl,

wchodzie

jui

si

spodziewaem

tego

w

,

odjezdnem jego

na

wydanie

o

pod okiem

w

dziefa

danie

rys

okae,

nie

Wiedniu; ali^owiem

Warszawy, gdzie przed dziesici

dla

jego

boku zacnego

|irzy

i

na

co jak sie niej

Ossoliskiego.

hr.

pocztkowo nad

laty

niem pracowaem.

Rozchodzca si i

mojem przedsiwziciu wiadomo

o

rzdu Pruskiego, zamylajcego wtenczas

wzgldem

dniejsze

Nieme/era

mnie

teraniejszego

sarsko-królewskiego

eby mi si,

')

w

a

tym

trudnoci

zacny

Wiednia Igo grudnia 1805.

Sprachlehre

„W

tej

woanie

fijr

wiadczy \mo.

,

si

ten

w

prawdziwie dla mnie smutnej chwili,

zwizku

Dobrodzieja odezwy.

Niech

przy mnie skojarzyo.

On si

bd

mnie

z

mnie

dla

której

przyjani,

tej

za

ani

oddaleniem

zasze brata nie

w

dokadoktora

Yoss

WWPana

,

i

ce-

proszc

,

Po dugiem wahaniu nakoniec rady szano-

Adama

xicia

i

dziele

pod

Czarlorij-

w Gdasku

tytuem:

Po'nische

Konigsberg 1805, pag. 21 dobrodzieja do

mog si wstrzyma mi z WWPanem

która z

od

,

do xidza Lindego pastora

zweyle Auflage

,

minister

usuchaem

umieszczony

Mrongovius

nim rozdziela,

nie rozrywa

to

List jego

póniej

list

Deutsci)e, von Christoph Coelestin

po iOciolelnim

,

iirabia

(Znajduje

w Gdasku

zaproponowa.

Ossoliskiejo

hr.

miedzy innemi

Powziwszy on

konsyliarza konsystoryalnego

p.

instytutu

')

uwag

siebie

do ostatniego

zwizków Wiedeskich,

przezwyciajcego

siebie

Jak czuJym byt na rozesanie z

si majcego

zerwania tylu

samego

razie

od .

,

uda si

Wiedniu,

zaoy

dyrekcy nowo

i

z

w

de Engel

na

rodzonego brata inojego pastora

od

uniwersytetu Halskiego

kanclerza

sekretarza

urzdzenie

pochodzcem

wnego,

uwiadomienie

cigna

,

zaoeniu liceum w Warszawie.

o

WWPana

od uczynienia do bawienie

Dóbr.

1.)

Warszawy pobrata jrgo

miejsca, ani za przecigiem czasu nie odmieni;

ja

midzy nami, racz nas jeszcze czy swoj do obudwóch przychylnoci. Co mi mego Lindego szacownym czyniJo poczciwo w gruncie serca jego zaszczeotworzy mu pomylne powodzenie. Przeciwko za lepiona umiejtno pracowito to wszdzie zaleci który z pomylnoci cieszy si bdzie, a na pym przeciwnociom we mnie na odwodzie zostawia przyj.iciela opaczny los jego nigdy si nie pokae nieczuym obojtnym. Ten list mój niech mi zyska pozwolenie u WWPana Dobrodzieja, abym si móg niekiedy do nigo odzyw.i, aeliym za ilug przewok nie poszed w zapomnienie. Nawzajem prosz WWPana Dobrodz. kiedy niekiedy co mi o sobie donie. Którzy tylko Dzikuj WWPana Dobrodz. za obdarzenie mnie interesuj mego Lindego, nie s nie mi obojtni. zawsze dla niego

WWPnn

jednakim;

Dobrodziej trzeci

,

i

,

;

i

,

,

i

cajc,

NN.

;

radbym

wzajemn

z

i

z

i

—

bd

i

ksik

módz si przysuy mu jakim sprawunkiem.

ja

najprawdziwszym szacunkiem zostaj,

WWPana

Jeszcze raz przyjani mnie jego pole-

Dobrodzieja yczliwym n.tjniszym Józef

List legoi do

,

.Odbierasz

WWPan

nowania

,

blioteki

mojej przez

ziedza kanonika Replowskiego dnia

list

od przyjaciela

zawsze go sobie mile przypomina.

które przykadu nie

nudniejszym dimilto.

p.

s.

Dobrodziej

lat

dziesi,

ma,

trudom.

i

i

które

Oddawc

tego

peen listu

dla

jest

przez ten przecig czasu pilnie nad

wykonane

Rozdziela go ze

Obu nas wzajemn do

kióry

,

siebie

mn

by

nie

mogo

\.

to

Jm

e

s k i."

statecznego

i

gruntownego usza-

Pan Linde, klóry

raia dozór bi-

sownikiem Polskim pracowa;

przez czowieka

przeamao,

I i

grudnia 1803.

Niego

dzieem,

niepowicajcego si Cakiem

powoanie do rzdzenia szkoami

skonno

O s so

sug.

na (amtem

Warszawskiemi. miejscu

Invilus

moe by

naj-

invitiim

publicznoci

14

lem chtniej, ie

tkiego

do

tej

e

powiedzie,

Stanwszy

e

i

w

tu

Warszawie bawienie

atwo

inszym rodzaju

zaszczytu czynice mi wezwanie,

tyle

w

przez pierwsze moje

skonnoci,

z

spodziewaem si znale

Przyjem wic

siwzicia mojego.

mog

rada zgadzaa si

ta

powziem

stolicy

dokonania przed-

jestem dzi tak szczliwy,

i

i

moje omylone nie byy.

nadzieje

samym kocem roku 4805 powtórnie w Warszawie, musiaem si natychmiast zaj byo potrzebnem do urzdzenia nowego instytutu, którego poprzedniczy

z

przygotowaniem wszystkiego, co rys

by

od ówczesnego rzdu

W

mi podany.

si

staraem

okolicznociach

tych

Do

czyni

tyle

pol-

dla

e caa magistratura przynajmnii-j na tem owym mona byo. nad tym instytutem bezporednio czuwa majca, z samych rodowitych Polaków pod naczelnictwem Stanisawa hrabi Potockiego zoona zostaa, czego zbawienne skutki za zmian zwaszcza rzdu jawnie szczyzny,

w

tylko

ile

WWPanii

Polecani go

uytecmiejszyin.

askaw WWPana

wz^-lcilno

miejscu nie bdzie bez przyjaciela,

na którego

wprowadzi do JW. Chreplowicza cenia

wspaniaej

i

sam

serca

mam,

mu

pochwa

jeeli

mn

utrzymywa

juz od

dawna;

bdzie

dla

radbyin

;

móg

moe e te

cz

polega.

x.

ask WWPana

— Ukadam

korespondency.

si

ycia

jego

sobie

lo

wykona.

lo

nieograniczone

WWPan

uszanowanie

,

przez Pana Lindego, i

,

wybieram si tam

e

Dobrodz., z

,

najczulszt^m

którem zapisuj si

/ O "so lisk

To

saano uczucie

regimen

Varsaviensis

lycei

munerc

eum

praefecti

,

virum essc

praeditum, teritate

derem

qui

accitus,

quippe Oeri cupio litteris

non solum

in

cum

sed

in

,

cogitatiu

nem

,

jilleras

,

is

mc

rege ad

gsto decem

annis

ac propensi animi mei Icstibus

grali

e.xistimationc ,

Borussorum ,

fuerit.

sum

E.\pertus

lilteris

diuturna con-

praeclaris ingcnii alque animi dolibus

adornanda ac conservanda bibliolhcca mea

sui

officii

partes ea

dex-

qua majorem ab homine literarum amantissimo mihi(|ue amicissimo haud dcsi-

ut

is

Aegerrime dilatata

igitur

,

magna

avellor a viro

eruditionis mullis

,

vigiliis

quaesitae el acuminis sui

mihi addictissimo aequc ac carissimo

aclionuin suarum sphaera ampliorem de

meque etiam absens eo complectatur animo

manu

apud

liisce

i."

"Cum dominus Samuel Theo-

Serenissimo

erga patriam obsequens

tum excellenlissimum

,

a

by

adornando quoque linguae Polonicae ceterorumque Slavicorum idiomatum thesauro ferventissimaai

collocavit.

1'ore

Thorunensis Polonus,

principis el officii

quanta

,

votisque meis apprirae respondentem opcram

mendatione

dr.

non possum non

deditissimum

instruenda

atque Ode exccutus est,

;

vocationi

meae decedat,

bibliotheciB

Paam

prosequi.

sueludine

wyraa nastpujce jego zawiadczenie w aciskim jzyku

AA. LL. magister ac philosophiau

Linde,

philus

yciem

dug wdziabym go w biogra-

ich

odwiedzi Warszaw

Wierz mi

Bye eaem

winienem

dzieach

i

udziela mi

i

Dobrodz.

Zachcenie otrzy-

Dobrodz.

lego to któremu

Dobrodz. zebra

dla

Dobrodziej

WWPana

dla

zamysach.

i

mu

ja

wysokiego jego owie-

z

tumaczem mego

Wyrwicza;

WWPan

go

Chciej

bdzie on

uszanowanie;

okolicznociach

o

owiadczy najniszym sug.

i

mógby

WWPan

ustnie

,

yczliwym

Liobrodz.

Racz

tego roku uda mi

szczciem

mnie

radzie

jeieli

w nowem

czasem sam zasuy,

z

uwiadomi go o moich pracach

i

wiadomoci

umieci.

bdzie

któr sobie

Prosibym o jedne

od niego odnios.

sawnych Polaków

WWPana

polecam, bdzie,

na

sobie nic nie pisz;

nawet e.\ekutorem testamentu po mierci

i

cznoci nigdy nie wygasej

który ze

O

korzysta.

,

jako prawdziwie ode mnie szanowanego;

,

,

któremu najgbsze

,

umia

biblioteki

ten, którego

przyjacielem

fiach

Dobroilziejowi

Dobrodzieja

wyprosz siebie

systemacie

quo ego

in

illum

propria scriptas Yiennae Austriae calendis Decembr.

liicris

,

solaque

me

comsolatur

bene merendi nanciscatur occasio-

nunquam non

futurus sum.

Dabain hasce

Anno ciodcccui.

Jotepiut MttJcimilianus Cumet de Tyczyn

O

1 1

o li

s k

i.

•

15

si pokaza/y

dotd pokazuj.

i

wdzicznoci wiatemu

koci

rni/

powinno, zlozy

poczytuje

sobie

w

tajnemu stanu

konsyliarzowi

Klewicoiui

w

trudnoci

tyle

Za

*)

Austryi

znakomilszemi która

ofiara,

Theresianum zwiedziem

podów

byo

wicenia

w

si

wielu

za

wielu pracujcych,

o

wynajdowanie

na

insi

ja najdroszy

a

,

maa,

bardzo

rzdu

ówczesnego

nadzwyczajne

z

rónych

wieciij

tak

dawnych

w

logarytmów,

oywiy

zachty,

liceum od rzdu

Osoby do eforalu

Alesander hrabia Potocki,

zmian

w

rzeczy

Wszystkie

wyrazy

ci

bd

jak

dokadnie wszed- w listu

jego pokazuj:

sprawi;

wiele dobrego

tego

,

ycz.

•

eforat

cafym kraju

osoby (wyjwszy,

te

edukac\i publicznej ") Bardzo

zmieniajc

w

edukacy publiczn

,

Kopctyski

x.

,

których

czynne

,

zawczesna

bd

,

x.

s'mier

z

jej

i

chcesz,

,

jak

legom pewny;

z

twego

ibym

której

ukontentowania

,

i

potrzeba jeszcze

której

albowiem

Cale

,

postp jego nad

,

nowe

tu

dla

Stanisaw hrabia Potocki prezes,

Linde dyrektor Hceum.

Póniej przed

sam

zwierzchnoci

nad

Szmil. ,

z

powierzeniem

jej

Józefa Lipiskiego jako sekretarza generalnego.

porodka nas zabraa),

zasiad-ij

dzi

w

jak

nastpujce

dyrekcyi

czonki.

draliwo mego ówczesnego pooenia tTwoja sytuacya

way

licei

gównym wanie byo obowizkiem

byN nastpujce: Diehl,

Staszica

honorowe

jak

urzdzenia

pracy.

na izb edukacyjn

liceum

dodaa Stanisawa

lekce

tak

ile

na pozór drobnych aryt-

tylu

t gorliwo,

ju

zaszej

mianowane,

Pruskiego

Praimowski

\.

i

draliwem pooeniu**), gdzie

przydani zostali Walenty hr. Sobolewski, x

kraju,

rzdzca

Komisya

w

do tego jeszcze

a

miabym

,

udanie

lylekro przy-

do tego powtarzaem sobie,

dawa dowodów swego ztd

do przywiedzenia do skutku jakokolwiek daleko

mnie stosunki,

jzyk

nowo we mnie

na

—

umiejtno-

inszych rodzajach nauk jest

„w

wyrachowanie

— Szczliwe

tylu

i

nadto oddaj pracy, od

nie

we mnie gorliwo, :

mao

wzgldzie

rozum owiecajcego po-

i

si

Dathe

p.

po-

czytaniu rozmaitych atoli

teraniejszych, czy

,

ostudzia

na

skarb narodowy,

,

jak

prawie adna;"

albo

si w w naukowym

zatopienie

ta

Lipsku .

daleko wicej czasu

oddaniu si naukom tak dla mnie

ksztaccego

myl

Ilekro

który mi nie przestawa

,

stron

e

,

wanemi

umys

mojego

prónujc

nigdy nie

mechaniczn mianej,

,

profesora

najmniejszej jego czsteczki zaniedba?

nadzieje

*)

ich

liczba

tu

metycznych zagadnie

bvo

szkolnicz

pami uwag

sobie na

czasu nie

vf

od przyrodzenia wianem mi pra-

i

waciwemu

mog

powiedzie

,

naszemu [przynoszcym.

osch, nudn,

e

,

nieli

,

narodów,

klasycznych

hteraturom

zaszczyt [wiekowi

wodziem

bd

podróach,

licznych

kadej widzenia.

do celu mego byy

które lubo

,

ycie

nauki

pozbawio mnie milszego,

ciom

choby

cale moje

ojczystej

literaturze

takich

i

albo nic nie znaczyy,

to

mog

zapamita

ile

nawet

,

w

nadewszystko

;

zwaszcza przy najywszem

,

musiaem pracy uatwiajcej drugim

powabnym. Nie ujmujc jej

bd

,

trzebnego do naleytego zgbiania nauk

Takie

bya wczesna

jak poyteczna dla ranie

za obcowanie z najPomimo tego jednak dao mi si nieraz ywo uczu iz najdrosza osobami narodu. byo powicenie mu prawie wyczne, tylu lat czasu podla dziea mego uczyniem, rozmaite szkoy a osobhwie

,

gnieniu, nie tak posiadania ich, jako raczej jasnego

wica

i

uprztn

stosunkach zacliodzcych

dowiadczaem codziennie, Odtd to dowiadcza zaczem duga wprawa w uczeniu, baczno, z któr bd w Saxonii,

stolicy

uszanowania

wrodzona sobie ludz-

Berlinie, który z

i

i

tu hofd

listu

ieby wszystko

z

Ossoliski

Józef hrabia

miarkuj,

jest

cierpliwoci

dobra, i

ale

wielkim

,

delikatna;

rozmysem

moesz czyni,

!

,

46

moim skojarzy wzajemne czóm mnie .

w odóg

pójdzie,

sobu wyrczenia siebie tyle

mnie zaufaniu,

Jako

i

moe

a

i

w i

by

tku wzitego przez Seweryna

i

dalece

rzek

„Przewiduj,

abym

siebie,

si moich

ile

mego przedsiwzicia rokiem,

dla

spo-

wygotowanego

oslatecznem

pooonemu we

odpowiedzia

e

tak

ministrom

,

aeby

odebraem

,

odezw

zaszczytna dla mnie

z

W

powiem, funduszowym.

Potockiego do Petersburga pierwiastkowego rysu

br.

porównanie,

i

w czci zicio, on, ze w War-

Szukaem wprawdzie

w

przynajmniej

si

ze

,

zasików, którem odbiera.

Najjaniejszy Król Pruski zaleci czterem

*)

lak

;

Wiedniu poegnar.

posiek od Najjaniejszego Imperatora Wszech l\ossyi, loryskiego.

stosunków poznanie

tych

robocie

wcale nio przyjdzie do skutku."

w

sam

okaza si godny zacht

rok ten (1804)

w

gdy po roczm-m prawie oczekiwaniu, nie widziaem adnego skutku

lecz

zebraem si

pomocy,

rzdu, gruntowne

tak rozmaicie zatrudnionego,

rkopismu uoeniu do druku; spodziewanej

i

znaczn uczyniy przerw

,

Seweryn hrabia fizewuski

p.

szawie sfownik

ziomków

zaufanie

znacznego potrzebujc czasu

Adama dar-

.\icia

magistralury

mogce

szkoy

i

sku-

znaczny

mego dziea poytkowa, na to dzieo prenumeroway; póniej nieco Najjaniejszy Cesarz Austryacki niektóre urzdy do tego upowani. Józef hrabia Ossoliski, Stanisaw Ordynat Zamojski, hrabina z Bielz

Worcelowa, .

skich

w kraju powinno a

cz

insze

za

wit

kosztów

zaoy

równie znakomite,

osoby

to

xi

Kossakowski biskup Wileski, a nadewszystko

p.

który sam czwart niemal

autora

i

przed

imiona

których

razem za zaszczyt dziea

,

genera Adam dartoryski,

raczy, nadzwyczajnem wsparciem mie zapomogli. Nad-

,

tomem umieci miaem

pierwszym

trudni

pojedynczych

zbieraniem prenumerat

si askawie raczyy. trudów których przedsiwzite dzieo wyNie obejmujc pod ów czas caej obszernoci kosztów przyjani zacnego . p. magao, miao zajem si przyrzdzaniem druku, wsparty dowiadczeniem tumaczenia sweFranciszka Dmochowskiego wydawcy na wasny koszt dzie Krasickiego, Karpiskiego zecerów. Zacz si druk u xiSprowadziem z zagranicy trzcionki papier nakoniec go Homera. i

,

i

i

,

,

i

,

,

y

Pijarów

lecz

;

w

krotce dla

')

Apres avoir recu je

i'ai

M

•

le

coinrauni(|u

o n s

vons de cet uuvrage

gn

i

e

Mr.

le

Cotnie Zawadowski

,

,

et

^

nadzwyczajni'j roboty

i

gospodarstwie

qu'il

oraz dla

a

rmpereur

en egard au bien

,

faire

est ne

IWcademie

term;

Frani,'aise

,

ii

,

S.

E.

M.

^

la

completer,

et

le

utilite

el

,

qu'd

valeur tyinologique

de frayer

porter au plus baut

Le 1?

cbemin

le

degrs de

%re 1813

a

,

Comle Zawadowski m'a

le

,

Si.

est

pour

definitioo

a d'autres

el

;

perfeclion.

Ciartoryskt.

un

Yo-

auteun

Pelersbourg.

Lt Prince A.

dai-

remis.

une

mais une pareille tflche seroit trop Taste pour un seul individu

le

porta i

qui pouroit resuller pour les dialecles Stla-

reunisse

manquera pas d'tre d'une grand

voudronl, en suivant vu3 traces

po-

imprimer le

considerant d'ailleurs lus peines et les travaux qu'exigeoit une pareille entrepise

cxacte et raisonnee de cli3que tel

,

wasnego

Son Excellence

desirer que ce Dictionnairc Tut ausii complet pour tous les dialeetes Sclavons

ouvrage,

cz

que Yotis Yous proposez de

,

Minislre de Tlnstruction puLliijiic.

Yous envoyer cinq cenls ducats pour Yolre encouragenienl, que

scroit

(|ui

w domowem

r

it

scul, et qu'& rexenfiple de celui de

tre

dozoru tak trudnej

wielk niewygod

z

prospectus du nouveau Dictionnairc Sciavon i^

connoissancu de Sa Majesle

la

II

potrzeby bliszego

powiciem

wikszego pospiechu,

»

,,

mego na drukarni.

mieszkania

cile

nieco dzieJa

Ci

mn

ze

mowie

ta uwag, sprawdza autora

i

nowemi przykadami stwierdza

lub

Prócz lego

doszed

,

wcale nieuporzdkowane.

uoy,

pierwej

Milionowe

od

;

do pocztku

tylko

w dwóch

wywiozem ztamtd

powcigania pod kade sowo ju wyrobione szcze

litery

a

za W.

e

pomimo

rozmaitycli

wolnej nie zostawiay chwili,

w

dziea

przecigu

omiu

lat,

e

z

tu

drug

w ny

dalekich

z

byo, obfitujc w

trzeba

materyaly

tylko

mu

obmyla.

je-

,

byo

e

zu-

litery

pilnie

i

Bóg najaska-

mi czstokro

które

jednej

i

wszystkie VI

tomów

druku powychodziy; gdy sawny ksigarz

ludzi

w

majc

,

rk,

wszystko pod

sztuce drukarskiej

bo od roku '1774. do

lat,

najobfitsze

i

najmozolniejsze,

sowem,

drukarni jak najdokadniej urzdzon

i

adnej przerwy, adnej

,

zatrudnie,

urzedowycli

zdrowie wystarczyy;

i

edycy sownika Niemieckiego Adehmga 12

czasach spokojnych

ze wszystkich

korcspondencyj wymagajce

bo od roku '180G do '1814,

sprowadza

stron

czas

i

koca same

do

wanie najwiksze

ostatnie,

a

tyle

licznych

i

mówi,

Lipski Breilkopf posiadajcy giserni

co

druku

potrzeby

do sowa moc wypisków do

mianowicie

niezliczon

wypiski na osobnych kartkach znajdujce si, trzeba

te

potem gdzie naleao, powciga;

odbywa; tudzie

wszy zdarzy,

czy-

znaczenia

uprzejmej przyjani dla

W.,

litery

skrzyniach

wielkich

penie na nowo wypracowa; nadto korekty osobliwie pierwsze, bez zwoki

natona

z

nadto nie na jodnem miejscu

ale

dowodzc takow wytrwaoci

,

Czarneckiego.

x.

korekcie

jzyka.

dla

Wypracowany w Wiedniu rkopism wicia.

drugiej

póniej

a

do samego zakoczenia

Bielskiego,

x.

w

arkuszy

nabitych

i

a

która

,

Kamieskiego,

rektora

x.

tych licznych

z

poprawy omyek druku pilnowa,

tylko

nie

oraz gorliwoci

,

kady

raczyli

pozbawili mnie pomocy Dmochowskiego,

Lecz dziki Opatrznoci

zachowa dzieln pomoc

mi

raczyfa

,

zacni

mier

Zawczesna

zwizanego Wolskiego.

najbieglejszych

1786 drukowa,

a

to

przeszkody nie czynicych.

Postpiem by w druku do poowy tomu pierwszego, gdy znaga gwatowna burza okropnej wojdo nas dosiga w roku 180*/.. Odebraem rozkaz wyniesienia si w omiu godzinach z Saskie-

a

go paacu ze szkoami

wa

hr.

tut

szkolny

z

,

bibliotek

i

urzdzon w

niedawno

wania dziea wniwecz obróci. spokojne; przerywanie

zwizków

muzeum

i

moj

z

który go

milryli

nietylko

byem by

tak

"Stanisaw Potocki

zapewni, i adna

zatamowao

tomie ostatnim;

dniach dla mnie peJnycli trwogi,

nia; dnia 2 grudnia:

sala

w

ludzie

czas

,

l.tóf)

jej

a

to

zatem

i

kontynuacyi

po przeczytaniu

cesarz

i

drukarni

drogi,

em

szczliwy,

liceum zabran nie bdzie.

da

moje

sprowadzanie potrzeb drukarskich,

w

ale

iz

to

VI.

nie-

te ponabywali naogów postpowi

odebra nastpujce zaspokajajce uwiadomieGdyby jest

wles

Neapolitaskiego)

króla

wrócono na

rewizy,

trzeba

to

szkoa immeditile pod protekcy rzdu te-

»

kaza mi powiedzie,

memoryau naszego, aeby

Tom

mniej

ztad

pracujcy do publicznych posug,

to

e

liceum bierze pod swoje protekcy,

miejsce

byo

nietykalne.

ciskam

v

nocy. i

e

wyda

rozkaz zaraz

serdecznie,

Stanisaw Potocki. Siciunik Lindeso wyd. 2.

Stani-

dwuletni insty-

uskutecznienie wydruko-

8 grudnia

Donosz, i

opieka

dzielna

by moe

u xiecia Jmci Bergskiego, (teraniejszego

tym Ictimociom imieniem xifcia powiedzie, owiadczajc, raniejszego

Wtedy

drukarni.

od ciosu, któryby

pomieszkaniu mojem drukarni,

zagranicznych

w

do wart, do okopów odrywani,

W

z

Ztem wszystkiem cikie kwaterunki uczyniy mieszkanie

')

jednostajno papieru zwaszcza

'}

,

Potockiego naczelnika edukacyi krajowej, obronia

r^

•

;

18

Do

pracy szkodliwych.

umowa

adna ugoda

,

tego zmieni/a

nie

a

,

w miar pomnaajcych si wydatków

niojakiem liuryzontu politycznego wypogodzeniu

ku

druga wojna

alici

;

najzdatniejszy

niem tak byo zrzdzone

,

ju

to

et

aby druk dziea mego

uv

wpywu

,

pomogo

,

em ci

koniecznoci

m

którego

,

granica

w

z

zawieszenia

najwicej

,

tewskich,

na

w

')

wietmj ozdoby

Drukarnia

") Piszc da

to

')

spodziewanie.

zostaem

t

i

ra

e

naj-

bez zaciiet,

bez

,

i

e

wyjedna

funduszu

niezbdnie potrzebnm

,

swego na

ile

,

si zdawao

bya wydrukowana,

tak

do

stanie

\ysparcien), z

zatrwoony

,

,

sawny w

o hteratur

jego przyjacielskiej troskliwoci, wielkiego mecena.'i

;.

karla

,

To.

wiec sownik P. Lindego

Pocz

—

dzieo korzy,

to

i

owszert

takie

Widzimy jednak po-

pomno

n;.k:idyt

na widok publiczny,

by

reccnseiU czyta

li

si

monoci duko-

stawi autora w

gdyby przynajmniej rozumia

Podolskich «yzn:ije,

o Polakach,

umieszcza.

•

A

na

coby si

lo

len

lo

poow

co autor

,

trzeci

imiona osób,

w

de-

prawic wydatków

przykady goihwooi

o dobro nauk,

j.

;

porówn.-ij

,

we wstpie kart W.

s

sowa w ososowo na lo nic oszczdzi papieru a szukajcego zatrudni. eby za recensent yczy; nic mona byo inaczej postpi, tylko jak

przydao? pewnie

si znajduje zastpi Sowiaskiemi jak umieszcza cay wyraz na swojem miejscu, ,

t.

pod liter

ju wyszed

Drugi tom

bdzie nakadów.

ksieiu Adamie dartoryskim gen. ziem

czy na trzydziestym arkuszu

konUnIowac

wydanemu,

Wifciiiiu

przypisie

wiciu gorliwych osób,

cudzoziemiec odmawia.

na przekor zazdroci starcza

niepolskie wyrazy

autor,

oraz z Nie-

wzór wystawi.

za

rejestrze

trzecim

w

cxempi;irzy dziea jogo rozchodzi.

Rady rccensenta Góltyngskiego wzgldem iienienia dziea, nader

bnym

w

hurzbiiku

Lindemu

P.

im obszerniejszy bdzie len Sownik, im bardziej

które nadzwyczajnem wsparciem to dzieo zaszczyci raczyy,

dykacyi tomu

najbo-

jako

,

lecz

korzyciami Sownika narodowego.

Zapyl.iby si trzeba samego autora,

naiiia,

ti

cze^nby

i

Pamilnika,

I.

Czechach ogo-

Rosyjski

jzyki, najwiksz

,

mnaajcy si

wci

Ssibikicgu

gówne

,

Sfuwnika dwóch narodów, )

i

w

niegdy

suyby

kaidt- sowo lecz kade jego znaczenia pocione jest po Niemiecku kademu cudzoziemcowi klóry zna ton jzyk obszernie rozkrzewiony.

lyiko

przyda si

Welliggicgo

,

si okazuje, zu-

jak

powszechna gramatyka, zamy-

j;diie ,

kupuj-

i

uchyliby surowy etymolog. Na pomocach

teraz nie schodzi,

GuUmana, odsyamy rccensenta do Nru

Witidyjskiego ")

ju nam

dziea,

cztery

te

z

zasug

jest

czytelników

liczby

Sowiaszczyzn,

ze

tylko

aciskim Greckim jzykiem; bo jak wiadomo, maj sobie wspóln. Porównywania z Hebrajskim

mieckim,

do

wikszej

dla

zachowa, ktoremuby,

zostanie, gdyby inszemu dzieu

aLwo Sowiau-

które

,

nakoniec to co najwiksza

a

?

dla

pytkie

,

np.

tNiopulikie

ochrony miejsca?— Czy jakie ,

a

obok niego prawdziwy Sowiaiiski

:

patrz np. konicnt,

, ,

43 z

mu

ochot dostarczyaby

lecego

daniem dziea, jak teraz i

duchownych

od

ale

sobie

czas

i

prac

i

by

sprawiedliwie wynagrodzi

Nastpujce recenzye kfad 190

Nro

oryginale

A — F.

B. Linde,

S.

—L

1808. 654

Der gelehrte

bat seinen

Vf.

und dadurch

,

II

S.

gramme von den Grundralzen

Bandcs

Beruf,

Denn

werden.

so

ein

M—O.

Werkes, auf welches unser ist

sollte

Nation bis

sondern

,

um

vom

slavischen Yulker

alle

adriatischen

bis

zuin

Denn kann

Kamtschatka, ein bleibendes Yerdienst erworben.

den unermiideten

ijber

mittel

Theil

*)

der polniscben Sprache noch

Werke auf

lungischen

,

dere

der deutscben

die

Fleiss

,

10

Yerzeichniss

den der Seiten

ieby

nie

wziaf za

z.nierzn

byo

cay

fullt,

nie

do e

nie

zna jzyka,

który odway si na tjk wielkie odwie od przedsiwzicia, ani

meraty.

—

ist,

,

die

;

iibrigen

adu

i

aber

dcrywc/.o,

Geniige

nun

in

Adelimg

vor ibrem vulligen Un-

nur urn

Meere,

baltischen

so

doch

ist

in

der

Elb

Nainen eines

demselben auf ais

,

Erstaunen

dass

,

polnische

die

von

nicht auf den

Mundarten.

verschwisterten

zur

wird

anderer

ein

nicht

Yf.

verwandt bat, wenn man bedenkt

in

muss

stehenden einen

er

die

dem Ademan Hiilfs-

grosseu

doch wenigstens vcrgleiclien musste

n.i

kocu

recenzyi

Oto krótko mówiar,

?

recensent na pocztku swojej krytyki ten tytu wypis:i. P. Linde

Przecie

wspóziomków.

er

genommcn worden

Riicksicht

Theil,

durcli einige Pro-

auf Benutzung der vielen ihm zu Gebote

projekt, wyfoiony bez

PuUkiego.

zasad dziea swojego j^iyk PoUki

jako ziomek dla swoicli tyngski,

ten

Siuwnika

mehr

Sprache

Yf.

der erwahnien Schriften ganz durehlesen

Do czegoi

das

2

A.

seyn kann, yullig be-

stolz

es gleich

allgemeinen Wórterbuchs der slavisclien Sprachen Anspruch machen: slavischen Schwestern

sclion

Theil,

auch aus der Reilie der Icbendea

sie

der

gr.

;

Dicse

Zeitalter

sich

,

1.

Sprache,

Bandes

I

bercchtigt.

welches jcdoch nunniehr niibt zu befurciilen

,

Durch dieses Worterbuch aber hat

tergang sichern wiirde.

5.

602 S

u.

Sprache

uns Biirge,

durch dieses unyerganlicbe Deiikmal die polnische Sprache, wenn Spraclicn herausfyllen

der polniscben

polniscbc

die

Erwartung

geringen

yorliegende Halfte desselben

die

Polski.

ponische

dia

868

u.

schreiben

zu

Beziehung auf

in

auf

1809. Ylll

Weik

wicbtiges

Publicum zu keiner

diis

angewandt

,

1807. AX\7/, LVI

Theil,

1

der Wortforscbung

der Tliat baki durch Yollendung eines friedigt

Wortforschung

der

krajach

1810.

Rector des Lyccums in Warschau etc), I Bundcs

,

Yerzcicltniss der gebrauchteri Schriften).

G

dargethan

Oherschulroth

jzyk

na

Aug.

17.

Bogumia Linde, (Wurterbuch

M. Samuela

przez

Grundsdlze

[Yorausfjeschickl siiid:

dcm

nehst

jzyka Polskiego

•licznych

nakady odwetowa,

CH K U N D E.

S PUA

1

Sprache von M.

byy przeoone

dotil nie

A U S L /E N D S CII E

Warschau: Sownik

w

osobliwie

a

,

któryby nietylko

przez

*).>

gdy

,

Tobolska

odbytu,

trudni wy-

mnóstwie uczonych, historyków

przy

Jenaiscbe Allgemeine Litteratur-Zeitung den

191.

et

w

do

Petersburga

St.

Sowiaskich Austryackiego cesarstwa, pewnym

by sam si

Linde przymuszony

P.

Sownika, mógby,

przed nami

si

rozcigajcych

,

Nadto gdy

kaida biblioteka.

recensent

Do czego

kae mu bra

nie

o którym rozprawia;

dzieo, który

flossyjski.

—P

Linde pisze dla Polaków;

doprowadz niedorzeczne marzenia

wida

niezwyk prac,

go odwabi od zacztej pracy,

jeszcze,

tyle

e

trudnoci

liczne

w

!

nie zna ludzi.

zwyciy,

innym

widoku

—

Gazeciarz Got-

Charakter autora,

zapewne

nie

obiecywane

da

si

prenu-

Zeugnisse fur die Bedeutung

urn giiltige

Ihcils

veralleler

noch gebraucliliclier Wurter beybringen

tfieils

,

zu koiinen.

Das

deo

mit

L.

lir.

schweren

Goselz gemaciit balte

sich zuin

fassen,

uiid

verschiedenen Standen und bey verscbiedenen

Hr.

ben zu schaffen stallern

seinem Wórterbuche einzuverleiben. Doch sehloss er tung des Stamu)\vorts und der Yorsctz-Sylbc

entwcder ganz aus uneinholbar

oder erwahnte

,

nur bey

,

dopdny

Wurter

puetischen

oder

eigentbiimlicben

Zeitaltern

schliessen

sie

zeichnete

Wurter

lir.

und

—

lialt

dann die

oder metaplioriscben.

figiirliehen,

ein

sieht niclit

warum)

es nicbt billigen

per synecdociten der

,

eigentliche

die

dass der Yf.

bckommen

Docli bey

und

in

beygelegt

wird

so

,

S.

Xli

macht

lir

L.

aul'

eine tollendete Ilandlung anzeigen, aufmerksam.

(zu

erobern suehcn)

,

zu der andern

scben Nationaliexicon von 1'olniseben

vorgesetzt

z.

vor

B. niedopilny.

Die ungc-

sicb.

Zeitalter

habc

,

Fiichern

der Sclirift-

von den

wird diese Cijl

immer

wenn

man

in

nicbt

Die

zuerst geselzt,

bat Hr. L. gleich ^Bcc.

Wer

Wurter per melunymiam,

die

viel-

abzu-

naturlich

der Einleitung sprecliende Beweise.

es dadurcli

doby

ersliarmen

der.

Zu der

wirklich diese

wird

oder

Worle

cincr Ironie cineni

das Gegentheil von

Bedeutung,

dem meine

,

was

,

il^d

slebt bey

;

und durch

dok.

Yerba, die eine iiiuollendete, und dcrer,

ersten

Denn

Erobern dobywali und

d.,

i.

Gattung geliurl dubywa, beslurmen,

Dieser Unlerscbied scheint

(erobern).

beido Galtungen genau durch die Buchslabcn

non consummatae

crmorden

Bedeu-

die

verschiedenen

aber die,

sich

Allein

wandten Dialeclen nicht allemal genau beobachtet zu werden.

terscliied

So kommt

dem Fache und

Daher

dass

,

den Unlerscbied

die

lionis

dem

,

Bedeutung zusamnien genummen.

bekommt

der

Daher darf ein Lexikograpli einem ironisch gebruuchlen Worte die cnigegcngcsetze Bedeutung

sagt.

nicbt andichten.

im

oder Jedcm

,

beylaufig.

Bedeutungen, welche

die figurlichen

die

zu erratheude Zusammensetzungen

dem Worle Cd oder

uneigentliciie

sondern man giebt bloss durch den Ton zu verstchen

man

gewagtc leicht

L.

lir.

zu bcmerken fur nuthig hielt?

,

Sinu

enlgegengesctztc

Dass

Schrifl-

Zusammensetzungen,

aus derselben die iibrigen Bedeutungen

m;t Hecht lur die Urbedcutung.

pbysische Bedeutung

er

,

besouders aus;

L.

zu ordnen, davon findet nian scbon

logisch

siu

isl

er seine Leser aus

liisst

deuligeu Wurtern die Urbedcutung anzugebcn, ,

fremd

von classisclien

bereits

mit bez- zusammengesetzten Worler,

die

dem Stammworte nur

bey

aus denen er Stellen antiibrt.

,

B.

z.

willkLibrlich

nich

dere

bei

,

lland geleistet hal. Uber-

Aucli hierin hattc er das Beyspiel Adeluntjs

vor.

wulinlicben und

leilen

neuc

,

cingefuhrte Wurter, oder in verwandten Dialecten aufgcnoniniene

Analogie der slayischen Sprachen ganz gemass sind, wie

steller

liiilfreicbe

Wurter, oder neue Zusammensetzungen dersel-

Zwecke angeinessen

doch seineni

er es

liielt

,

Mayicr,

Prof.

dass der Lexikograph nicbt berechtigt sey, neuc

zeugt,

sondern auch die in

Wurter,

eingerubrlen Ausdriacke zu sammcln

Kiinslen

Sammlung ihm der grossc Kenner diescs Faches,

nach welcher er

,

ihrem ganzen Umfangc aufzu-

in

gebraucliliclien

l'rovinzen

verscliicdenen

bey

Yerfahrungsart

beweist die polnisch geschriebene Einleitung

,

den Bestaiid der polnisclicn Spraclio

,

bloss die in

niclit

und seiner

Lexikunsclireibers

cines

Pflicheti

Sainiiilung der Myterialien veilraut sey

f}dk.,

dobyli. d.

i.

sowo dokonane, terbum

Hr. L.

sowo

welche

Muiidarten

,

Niemand

fur

gleichbcdeutend

halten

wird.

mit welchcn er die polnischen Wórter verglichen

S.

bat,

XIII

-

Bóhmi-

hingegen untersciieidet

niedokonane

,

terbum ac-

Den Un-

aclionis consttmmalae.

zwiscben diescn Yerbis erlaulert er durch die deulschen Wurter forschen, erforschen ,

den vcr-

in

neucm Deulsch

Thains

in

,

morden,

erwiihnt er die Sprachen

und macht endlich

nocli

,

oder

auf fremde.

,;

43 aus der deutsciien oder laleinischen Sprache u. Zusatiinicnselzungen,

und Zuverlassigkiet

Yollslandigkeit

moglicliste

wohigesiltet

,

aufmerksain.

,

bat er docb

Bedeutungon

sicb

babo,

dersclben

und

zwisclien significali)

(sensus)

signi/icaliis

unbekannte Worter eriauterte,

drucke und Formen zu erganzeu suchte es nicbt

eben so

Mundarten der itabaniscben Proyinzen, fuhren. Allein

dienen

wie

,

ensteht,

pniniscben

in

Dialekte

Ilalien

nieb

feblende

verz\veifelt

,

Ausdass

,

yersciiiedener sind,

eine allgemeine

,

wird.

welcbeu

aus

,

nocb die Uberzeugung iiervorzubringen

dere

,

Mundarlen

im

aucb

,

daher

boriicksicbligt

ais

die

Scbriffsprache einzu-

Uec. ganz an der Reali-

da die slaviscben Yolker sicb nicbt nur Yorsebiedener Bibelijbersetzungen be-

sonder aucb zuni Tbeii Lingst ibre eigenen ScbriTlsteller baben.

,

Beobacbtungen,

nen.

er aucb

an.

scbliessen.

der Angabe der

in

genau

shn-isciiea

bey der festesten Uberzeugung von der Mogb'cbkcit

Wunscbes,

Die Grundsutie der tige

Stammworter

verlorne boITte

,

unmoglicb sey unter den slaviscben Yolkern

sirung dieses

Erwabuten

gewubnbcli

nicbt

Hr. L.

giebt.

Hauptaugcnmerk

beroits

welcbe

gebiitet,

Durcb Yerglciciiung der pohiiscben Worter mit denen der ubrigea er Ycralletc

dem

aus

sich

lasst

Werkes

sein

ais

allem Sfreben nacli YoIIstandigkeit aus weiscr Sparsamkeit

bey

vor zu grosser Yereinzelung

wenn der Unterscnied

Anseliung des polnischen

in

gesucbt

beide Absicliten zu erreichen

er

Indess

w. entlehnte Worter, selbsl auch auf griecliiscliarlie

s.

[sr/jd-ij)

dobrotb'jciajnij

der dcutscli und franzosisch gcschriebeneii Darstellung der Tendenz dieses

In

Wie

B.

z.

Cap.

Bedeulung

1.

,

Worlforschung

deutsciier

in

und polniscber Spracbc, grunden

dass sie bey Aufsucbung der Etymologie jedcr Spracbe

Blosses Hascben

verleilet zu

nacb Abnlicbkeit einer odcr etlicber Buclistaben obne

lacherlicben Etymologieen

auf so ricb-

sicb

werden verdie-

befolgt zu

Hucksiciit

auf die

das blosse Hascben nacb Abnlicldieit der Dedeulun-

;

gen obne Riicksicbt auf die Bucbstaben, fubrt nur zur Aufsuebung naherer oder entfernterer Synonyme daher niuss ein vernunfliger Wortforscber die wesentlicben Bucbstaben eines Worts und dessen Bedeu-

tung gegen einander balten, urn

cben Bucbstaben zu finden

staben von einem W^orle weglassen. sind,

und

die

wegen

Indess

Nacb der erwiibnten Absonderung Bohmischo smrt

Substanlivs anzuseben leiten

Da abcr

iibrig.

W^ortern, nur

ist

mr

so

:

,

ais

Bucbstaben werden bisweilen icmny.

—

Eben so

doch

bat

ibre

so,

bleiben in

in

ais

diesem

die

werden

wurden,

Niesieckl,

;

so

,

ais

sie

;

z.

,

reniiislerblichoi

viulen

in

ubrig.

—

,

,

von eben

Cap.

D.

einander .iibergcben wird

Aucb

die

wnet wurde von den

alten

,

das

die

wesentlicben

dass

,

sondern

und

ibre

in

keinem

s

Yertauiicbt-

anderen Buchsiabens, erscheint.

folgenden

alte

oder

dem Stammworte abge-

angegeben

beylaufig bemerkt

aus Masuren nacb Litbauen

,

Endung des

ais

nicbt ciemng (dunkel),

,

ais Stellvertreter eines

siniert /

einmal

Etymologie.

die

in

bloss

und

unterworfen nicbt

siurl,

Aber auch

III.

sagt der Bobrne

davon fubrt Hr. L. sogar

,

dergleichen Yertauscbungen

wie

So

auch

nannt; die Gliski heissen bey Anderen tiliski. beslatigt

,

in

slavoniscben W^orie vorkommt, und nur zuweilen

Bogalkos,

elymologiscb-wesentli-

der gróssten Yerandcrung

die

Compositions-Praeposition,

Bucbstaben,

scbungen durcb passende Beyspiele erwiesen

Dass g und h verwechselt

die

im \Yoiie bisweilen einen Einfluss

Stelle

andere verwandolt.

Cap. lY werden die Mitlauter,

sagt

Yocale,

die

wie z,

wesentlicbe

Um

II.

mancben ])obmiscben Worlern

von unieinierlelnió,

bleibt s

Cap.

Endungon und andere dazu gekominene Sylben und Bucb-

die

Unbestimmtiieit in

ihrer

gesebrieben werden.

darauf zu grunden.

Scliliisse

muss nian

,

bistorischen

biniiberzogen

Scbreibart

,

Beweis an ,

:

Bohalko's

Die ge-

mit der neuen verglichen

Polen hned gesebrieben.

Slatt

rc

las-

,

46 sen

Polon eine Sylbc

(Jie

—

brauclien daliir ze.

welclie den

Zisddante,

sal, im Polnisciien

Ycrwandlimgen

bloss

slaben niemals

in

kommt

enllelinen

mebr

und russischc

it

d,

bald

Wort

dcT Pole pulchni/

Dalier kann ler

wic

,

den verwandtcn

in

und und

!h-/uT)'^•

im Kroatiscben kcher und

,

den

Unler

ganz unkennllich wird,

fast

dass mebrere der bier

werden',

welclie eiitwedcr beide x6{t)^

Buch-

inaoclie

d;'ss

,

auch

(

dass solclie"

,

iibergehen kunnen. Hierauf

w),

r,

namlich das polnishe córa und das bulimiscbe dcy

aus welchcm durch Yerselzimg

hzlier

,

Dialekten

szed,

idn an. Allein

////,

iibergeht,

Bec. sich der

zuin "Grunde liegen,

beslatigt zu

n, p,

des russisciien pucJilnijj

versetzt

und un Russischen der gewohniiche

,

bald in k

hc,

in

m,

I,

f.

stalt

wcrdn

Yocale

Aucli

den verwandten Dialekten

in

Laleiniscien

andere Bucbstabcn unlersclicidcn den I'olen von den

Aucli

das lli.izusetzcn scheinbar wsenllicher Buchstaben lies

Den Yerdacht

welches den versteck(en Nasenlaut

Cap. V.

sagt

vur.)

lelle

Griecbischen nicbt selten

weli

h,

Tempera aus verscliiedenen Stammwórtern,

ilue

lateiniscbe

,

yorgesctzte

im

wird

Bemerkung

wiederlegt die

,

Ja, sogar die Bedeutung aufgonomniener W.irter verandert

niclit

tXc

Wcnden

[)ie

nur

oft

doch bestimmle Yerwandtschafls-Grade,

giebt es

Cedille,

wind.

Spraclien

zuweilen die Stelle des Spirihis asper,

aueli

verlrilt

niemals in

c

B.

(z.

—

So

r:; unc] :r:

umgemodelt. Polnisciien

au.«gedruckt

Cap. VI. Scliwierigkeiten entstclicn boy der Wortforschung durch die Yesetzung der

Bucbstabcn.

wesentliclien

ischcn

—

Slaven.

iibrigen

W

aiigenommen werden

dcm

mit

Dialekte eigcn.

|iolnisclieii

rze

den europiiisehen

in

Yerwandiugeti der Mitlauter darslellen.

welclie die

e

sind

im Laloiiiischen linuin, im Polnisciien wino).

heisst

willkulirlich

und

ich,

i.

asper und lenis der Grieclieii ausdrucken;

einander ubergehcn

in

Tabelle zcigt;

dcm

d.

ausgcsprodien.

gewissc andere

folgcn Tabellen,

zwar imnier

durch

nur unvollUoriunen

tlie

,

ss,

Sjiiiilus

sól,

ohoc

des lenis; demi

liijcen

S oder

ist.

— Cap.

Bemerkung der einen

allgemci-

zuweilen

dar-

aus zwey yer-

i) Oberhaupt, 2)

Stirnband.

47 Diess

Polnischcn ganz gleich fodit

und

zwey

vcrsel)iedenen

Cap.

eruhuil

czó

yerdiichlig zu

aus

sielit

Bucbstaben

dem

Arabisclien,

wen

,

Den weno

seyn.

es

so

kann

bloss

die

dieses

dess Dugcscli

Stelle

das

zunammenklehen

nicbl einmal

...

Land.

seben

,

Aueli

kann man das

da dasselbe

ja

aucb im wendischen

,

sondern aucb

NationalscbriPten

alter

gen und elymologiscb Wurzelbucbstaben

die

forte

in

und

semia

fubrte miara,

ziemia

Hr.

Stammwort

in

,

welcben

Wi)rtern

im Cbaldai-

:

ima,

Denn

abzuleilen.

im

und

,

oder

Yorsetzbuebstaben an-

einen Idosen

ais

diese ,

vorkommt

semla

krainerisben

\Yort nieb

,

aller

der Einrieblung

Polnisclien Werter,

verseb\visteren

ein

fiir

dem Neu-Persiscben

im

Cap. IX liandelt vor

Sammlung die

dieses

niebt bloss

—

?

man

sollte

Mundarten

aus allen

zusammengetra-

nacli

anzeigen,

Einbildungskraft

Yf nocb

zu

nielil

dass es lebren wiirde

wie

,

Das

zu ordncn.

diesen

Niibrung

die

bestimmen. viel

auf

scbeint

der Friede,

,

(?)

zu

uiii

mr

Wurzelbucbstabcn

die

,

eben so wenig,

passen. Die

Yon

mitange-

das

einem

ais

Bedeutung \Vur-

solclien

polniscbe Sprache Wurzclworter

die

wie gross die Mannicbfaltigkeit der Yersetzung der \Yurzelbacbstaben und welebes ibr Yerbaltniss

liabe,

zu fremden Spracben sey; dann wiirde sicb aus der Zabl der mit der Grad ihrer Yerwandtscbaft bestimmen lassen.

den,

Aufmerksamkeit

,

da

sie

die

scben entfernten Spracben

iiltesten

einige

Abniicbkeit

bemerken

lasst.

geringen .\bnlicbkeit ein polnisches YV'ort sogleieb

fiir

yerliert.

vom

lalciniscben

cbaldiiiscben

wenn

es aucb,

weit

k:^^

sie

die

oder

iilter

ist

und

sicb

aller

—

im Orient

ein

Cap.

iibereinstimmt,

uns berichtet,

Aber

iiier,

glaubt

yerdienen

So muss

X.

wird

verbreitet niclit

oder

lateiniscbes

rimtm, oder yom griescbiscben olroc bergeleitet j^"'

Spracben

iibereinkomm-^neine

besondere

Yerscbiedenheit sicb bierin aucb zwi-

Ein grundlicber NYortforscber

Stamm

yielleicbt

anderen

Onomaiopoeica

Die

und bey

NYurter sind,

Zweck und Nutzen der Wortforschung.

,

das

„ais

Slannuwinier hcransgiliobcn und zergliedert werden,

die

und jene

getraut sicb der ,

diejeni-

bedcultt je aucb iiberbaupt die Erde

das Mass, und auf das niebt mit erwabnle mierze,

einzelner \Yurzclbuclistaben

Ja,

er-

scbeinen ganz

abnlicben

in ,

—

zu

wegen der zu weit hergebollen De-

kunnert, da

ballcn

L. yerstebt darunter eine

abzusondern,

Dialekten

mit

sieli

sind).

scbwer

bat,

einverstanden.

Vf.

oder

,

Und warutn

und neucr Zeit mit Rijcksicht auf geprijft

ja

die

,

iibnlicli'

mitgcreclmet wiid,

im russiscben zemla

,

ist.

der Zend-Spracbe zeemeno

zelworferbucbe verspricbt er sicb

den

m

.\ucli

\on

,

auf das mebreren slayiscben Spracben gcmeine mir oder tnier

dig

dem

mit

Ccdille

dem

Hcbriiisclien

.

sichtbai'

unangenebme Rubrung der Sinno oder der

eine

yertiitt.

Erde

*.

und

ein

don yerwandfen

in

die

,

a

einen .Stammbuclistabcn gclten

aueh im bobmiscben zcme

sepl

Wurzelworterbucbs.

eines

Rec.

ist

diesem Worte wobl nichl

in

z

aus einer iilteren Spracbe entlebnles semiii

m

fiir

deutung wiirde es Rec. niebt wagen, ziemia, Yerba heissen

welclien

in

im

sind

Ilebraer

ilcr

ri

der Urlie-

(

Piussi:^chon

ini

^:n

licisst

zwey Yerba

dem

boide

yc,

darin

n oder

cben so wonig

es

(So

dass dieses

welcic abcr

anfangen,

welchen auf das dem a naeblonende n oder

in

,

vorkommt:

soben

und man

;

Im Ru^sisclien 7iar:nlnik

Iieisst

czoo), die Stirn.

(Pol.

und daber wenigstens ungewiss sind,

,

gen .\bleitungen

nicht

und stamniL von czco

,

ersfc

pnczqviele

moemy

rmumem,

pojtny alowiek, tatwo obejmujcy

Przytoczenie

mnia/.

i

,

ona okazan! Autor troskliwy k/adc czynne

tu

jest

i.«t

bckannten und ursla-

Sprache es aber

slawoniscben Yulkern,

Wórler in

gelicfert

Deutschland

sondern

auch

,

61

Umstand

(lor

Wenden

sicr,

Polen

,

Wer

macht.

nothig

Electoruni

ibm nacbgefolgt

scbe bat

kann sicb bier nicht an Karls in

Zeiten

Yorliebe

denn

bat

liat

aufgenommen

er

dass

,

gang und gebe

Yorkommen.

so jung aucb

,

seine Literatur

\Vor weiss

,

sind

0II;

,

der Yrf.

lieber

nur im Munde von Spracbverdei'bern

Fragezeichcn

ein

gemacbt,

mogitiscbes Kustenfalirzeug, SeescbifT.

ge 1794 erfahren

licbsten

vom deutscben dies

eine

Man

gewahrt.

181.

gewesen

sind

Wenn es

legen,

wenn

lese

in

Dialectc

,

man bedenkt,

wenn

B. nur das Wort. Schriftsteller

wie es Pfjicbt

ihn irre geleitet

ware ibm beynabe

dem Yrf

sollen,

,

l\ob

die

oft

ist

den Beyfali des Yrfs.

nicht

batte bearbeiten

Bef. Urtbeil

so

,

,

ibm

die

,

,

B.

weiss

die

lan-

Foriscbritte

in

neu-

gctnnden

Ouidiern

in

latein.

man

\'orsicbt bat

er

wenn

,

instigator

AOo.

S.

—

Bey

einem

.Ynsichten

Ebcn ein

so

['alcr

gebrauciit baben, so

dcm Conlexl ist

es

zu

noch dem

Marcus

im

wie er das Polniscbe bearbeitet

bat.

ist

am

biilte

dem

sonst der

,

ziir

Rzd,

ein

,

der

fal-

Last

zu

gelehrter

wissen sollen;

Fleisse

Die literariscbe

moglichst vollstandiges

dass

,

nicht

krainerischen

so fijg-

des Yrfs. Pflicbt

urtheilen Yrf.

sa-

Kric-

ahleiten-sollen.

Iiatle

ib.

nicbt

ein

ist

nicht im

es

er

nicbt.

Erkliirung

Szmaga

raba, roba S. 4-8, oder Hup', S. 16-4, oder falsch

es

ganz

nicbt

die

eine

Dieses

Ref.

gewesen, wenn or mit eben

nicht bloss ein sebr gelehrtcs,

andere

der

dem Polen

fmdet,

wo

da,

598. Tb. Y.

oder ibm nicht angegeben, was er

nittbig

aus

litera-

der grijssten Strenge und Sorgf;dt bat

selbst

fiibrt,

des Lesers aus

z.

wie

oder von Spraclikundicjen im Polniscben

,

Mit

S.

Yrf.

welcbe ncbtige und kriliscbe

Worter

iiabe.

andern slawiscben Dialecten,

Tomsa im bohmischen Allwissenbeit

z.

polniscbe

anzuzeigen

schc Gebraucb,

es

vom

NYorte Steigcr und nicht

Kleinigkeit

,

oder

dieser

Irrthumcr unvermeidlicb.^ So glsuht aucb Ref., dass der gelebr. Yrf. Shjgnr

Werke

ist

Dialecto

i"iselien

Wortir

wiirdc diess aiicb nicht wissen

l\e\\

polniscbe

gekannt,

und dieser

nocb

,

und

,

Szmata

B.

z.

Welchen deulscben Namen

batte.

grossen

Doch

die

,

was der

.Ylles

Erkliirungcn

willkiirlicbe

an den Bucbstaben im Polniscben gebalteri

wusste,

der

i.-t

der

ob nicbt mit der Zeit aucb das uralte Kleinrussi-

bey ibm obne Peleg der Autorilat.

ist

Jeder

der Literatur

Alter

Russi-

geogra-

dariiber urtheilen

Dialect

Eigentbi^imlicbkeiten

P>us-

Polniscbe

Nalion

desbalb

einen

der Icbenden Spracbe aber weniger getraut,

,

man bey ibm weder

Niclits

sicb

die

und

bijbercs

scin

das Serbische und andere L-teraturen auflreten werden?

2U danken

S.

irgend

nolhdijrflig

bleil)t

aucb

yerdient

so

,

und

und das

polniscbe

die

41. ed.

p.

das

i-iteratur,

nicbt mit jener Einselligkeit

besondern Yorzijge

scine

crn Zeiten, ein eigentbiimliclier Yorlbeil.

Yrf.

liegl

aucb

andern berabzusctzen gcsucbt baben.

dem Russcn

,

nur

Da

erinnern:

Bulle

l^oinische

,

slawo-

cines

LIterator b icbst

instruantur,

linguis

moderno

idteste

erbalien.

man kann

Dcm Duhmcn

macben kann.

gere Dauer derselben

,

irgend

und langer herrscbende Consistcnz gebabt,

welcbe ctwa

den

,

gebildeten Slawen

nicbt streitig

Polniscbe Scble-

goWenen

der

in

ac Slavica

ersteres bat die

Ausdebnung

grosste

Beberzigung; und

den einen

fur

die

baben,

nianche bisber getban

bat,

Yerordnung

slawisch ge-

alles

Krainer,

,

Kenntniss

die

\y.\

s.

Italica

der Milte der grossen Slawenwelt

in

Dialect eine griindlicbe

scbe

IV.

grainmatica

bat niebi- Ausbreitung

,

ncuei'n

in

genommcn

pbiscb

u.

12!e Jabrb.

uikI

(Bohnien

,

Sprachkenner und Sprachforsclior, jedem Geschicbtsireunde und

vor alien andern den Yorzug;

siscbc

Slaven da sind

Untor alien Slawonischen Dialecten baben aber unslieitig das Pubmische

Heidelb.

riscb

Paar Milbonen

septimo actatis anno

a

filii

me

Deutscliland bis in das

in

F.lbe

tlie

und balbe Polen genannt Kassuben

,

Dialects jedeni

nischen

ist

dass bis an

,

dass jelzt nocli selbst cin

wesGii,

alle

Welt

die bisberigen

denn

slawoniscbe bat nacb des

iiberlrelfendes

62 danken

poln. dcutsclios Wuitcibucli zu

Slavonicae dialecti

weil luelir,

Yerglcicliungen

bey der Hand

nicht

179;J

(I'r3g

kann

liat,

CaKe

bey

iiberzeugen. In doppelter Hinsicbt

angcncliines Gcsclienk der Literatur. Yrfs.

sondern

sagt dies Ref.,

Augustus poliiisch

I.

gesciirieben

Da nun der

liat.

gen, so wie die allen

das

bezeicbnet

,

seyn miisste

stabcn

hal

uinl

Erieicliterungen der Fali u.

s.

man

w. in

Ennangelung des

kicnen

er aber das

Er hat aIso,

Alpbahcts

cyrilisclien

gewiss

isl

russisehc

dem buhmiscbcn

Schriftsprachc

YYiinscb

der

—

wie

Slawischen zu baben. (fen

Dialects scbeiiit

in

des die

Il.ilion

Ref.

isl

die

so ,

Yrf.

,

man

dass

Buch-

russisciien

Ortbograpbie dabey ge-

wiirc

er

gcwahit

fiir

das Hebraische

,

Ortbogra-

Arabische

,

zwar nicbt dagegen

ist

schreibo,

so wiirc es

,

diese

ais

,

alte

dass

,

Wurler mit bubmischer das Besserc

allein

Original gemiiss schreibe.

Bóhmen

die

die

in

fiir

die

muss

Halle auch

Polen unbequcmer,

(Tscbcchen) unbebiiltlicber gewesen.

aurb bier cinem jeden Dialeklc seine Eigenlbiimlichkcit gelassen. S.

X. Tb.

Mliglicbkeit

ibm der L'tgc der Dingo

immer unerreicbbares Idea;

es

Alphabet

cyrillische

rijckwarts

slawonisclie

alt

dcm

es

unbegriellicb

I.

vcrscbiedenc i'rovinzen

durcbaus eine solcho Spracbvercinigung aber

und

kraineriscbcr Orlhographic

will,

gcwahit,

polnischc

wie bey

dabcr

mit EccI.

,

auch vor den

liegt

,

der

Basis

die

wie das boy den mcisten modernen

neue Miihe,

der Yrf. bei diesen Wurtern das bijbmisciie Alphabet

ist

Icichter das

ist

immer gleichsam

inuss

Griecbiscbc obne Forrnenausnabmen

das

B.

z.

Es

gebcn.

Mann

der Erleicblerungeu

stall

isl,

und das Beste

,

entbiilt

niodernisirten

,

Scbluzerische oder Backmcistcrische

Beyfall

crlcnicn.

wcnn man

oder,

Yorgezogen wcrden

Ref.

cyrillischen

uiit

\vovon

Ecclesiastica

dialectus

hier

mil laleiniscben Lellern u. anderc Sonderbarkeiten der Art. Ref.

oder polniscber,

battc

antiqua,

und scbatzbarc Beytriige dazu

,

vurgesclilagene

willkubrlichen OrlbograpbiiMi zu ijbersetzen,

20 Jabren

auch sebr zweckniassig; dcnn wer wirkbcli diesc Dialecte yersleiit, wirJ gewiss

brauciit hal, fmdet Hel',

diescn neuen Orthograpliien

phie

kijnnle

lireciien

,

das lUissiscbe und Slawonisebe

nicht die

scbreibt,

dialcctus Slavonica

,

ein

des

schónen \Yerke der

dicsem

so gebuiirt all(;rdings

,

Werk Werk

polniscben allcn Bibelubersetzun-

alle

Dass es die Bahn zu einem Glossario Slavonico,

AItslavonische

Augeii. Dass der Yrf.

das mulisame

inan vor dicscr Zeil wenig oder gar niclits

weil

nnt bcsondern Fleisse

benulzt bat

Ul Zeiten

Polonici.

Glossarii

eine.s

KircI.endialect,

Yrl'.

fur

Buch

Spraclie erst seit Sigistnund (II)

dass die poliiische

dessen,

scbatzbare

dieses

Yorliebe

dca

in

sellene

Schweden und Hussland

nacli

aiso

audi

Vrf.

dies

des guldencn Slgmundiscbcn Zeilallcrs bis zu den ersten

Sciirillslellcr

des ungluckseligen Siginund Titel

Betraclit

in

Wer

klar.

ist

,

ist

oder

aus Yorurtheil

Niclit

iala blubend gcworden,

Zeiten, seit etwa

dessen rulimen. Dass der

sich

davon aus Joseph Bobrowski Ueise

sich

1790)

,

kann

Dialekt

der ['etersIiiirjer Slowar' geleislet haf

ais

und zwar primuia

sonilern aucti ein Glussariuia lingiiao l'olonicae,

,

deiin ktin slawonisclicr

,

sieli

chrt es

—

:

eine

die

zwar auch einlenelilend,

nacli

so

Móglicbkeit

allgemeine

eincr

(Scbrift-)

allgenieinen

Spracbe

nolbwendig und daber wiinscbenswerth

nicht anders

dcnken kann,

im

aber das Individuelie sines je-

ein

ais

,

dass er

blosses, zwar schunes,

wie Leibnitz's Dyadik, deukt aber wic von Murr iiber eine

allgemeine Scbriitspracbe, denn 5i.()()0,0()t) genetisch verscbiedene Slawen konnen unmóglieii eine einzige

Buchersprache oder Scbrlflspracbe sich wahlen.

In

Ilalien

bildete

so wie

zum

Theil

in

der Zufall besondere Scbrill- oder Biichorsprachen, und so gross auch der Yortbeil davon chorley Schaden hat dies fur diese zwey grossen und gelehrtcn Nationen. spricbt niemals

zum Yolke im popularen

Ton

,

sic

scbwebl

in

Deutscbland ist,

so

man-

Dio halbtodte Buchersprache

bulicrn RegioDcn.

Der

Italiener libei-settt

;

63 GoldonTs

sich

und

Spraclien

in

es

Ref.

fur

nien wolltcn. Ais die

yerdarbcn II

\un Spracinereinigungen nigungen zu

stilten

seinem

nach

sie

Opitzes

und anderer

Docli

dafur,

Sprache

scrbiscbe

des Yrf. mit ein,

keine Orthographie aufgeopfert

schlagen

Yrfs.

den Kirclienyorei-

Spraclie und scbreibc

seine

im

,

bat,

und

Sfande

sorgt

die

mehr

je

ais

,

Ref.

einein

wurde

Ideale

ist

dauern,

in

obgleicli

man-

Klopslok's,

\Yie-

;

schon

aufzuopfern.

,

Natur, die Mutter der Sprachen und Menschen.

giitige

seine

es nocli

Deutscbland

B.

z.

sey es noch so

,

kann jeder

,

bisloriscbe

naclilesen.

lobenswerth

Trcue

au

ilin

Diese gewisscnhaftc Treue giebt

gefesselt.

es

seyn

die oft

das

stiinmt in

Ref.

dass

,

Idea

diesem

er

Dialecte jedes Yoiks

diplomatischen

Werth

keine Kleinigkeit cine schone Idee in die Fesseln der Kritik zu

urn der \Yahrheit treu zu bleiben. \Yie oft eine schone Idee tauscht, hat auch Ur. KopiUir in

,

seiner sehr schiitzbaren in

red

ein Jeder

Gewinn

literarisclic

besser, ais der,

niclit

dunkt ilim aber uni so mehr

es

nach der yorgefundenen Schreibart

den Forschungen des

,

wenig

so

NYerke so undankbar

Dichter

dass dies nicht gesLbiet,

Idea

Górnicki sclion

Kero oder der Minnesinger Zeiten zuriJckwandeln

Oltfried's.

NYas Cornelius Agrippa de Netteslieim hieriiber gesprochen

schóne

mit Reclit Lukas

der gramnialische und

;

genommen

cher Patriot es im Idea seiner Poesie wunscbcn mag. land"s

Makaronismen

elie dic franzusisclien

,

eiferte

Umgekelirt

Orthographic anneh-

Zuriickzugehen auf den Kirchendialect durfte auch weder die jetzige russi-

noch in

die buiirnisclie

germanischen Yólker zu einer Sciiriftspracbe

die

sicb

die slawischen

aucli

Ein Jeder lebe seines Glaubens

pflegen.

oder wohl gar

,

da

einflickte,

So wenig wie

konnen es

Dialekte.

(grossrussiscbe)

sche

wenn Polcn oder Russen

,

Czeebismcn

,

dass ein Bulime seine ur-

,

oder der nocli jiingern russischen Literatur opfern

,

aber auch im Grunde

ist

nioglich

es

ist

Deutschland wie ein Buch

so sclir wie die gernianisclien Yóllcer

gewiss mit Reclit sehr wenigcn ecliten Bijhmen.

gefallt

dagegen.

so wenig

,

und wer

,

niclit

freylicli

unseligen lateinisclicn Makaronismen

man vor den Aug.

Sigisniund

yereinigen kiinnen

ruski

polnischen

eben so unthunlich an

Spraclie

polnische

unter

Yolker sind

inodornen

Prawo[iis

Puchoniir's

sollte. sielit

Yulgurspraclic

seine

Sliicke in

von einander yersehiedeii. Allein wie

Silten

Literatur der

bolimisclic

alte

Metastasio's

uiid

spricht affectirt. Dic slawisclien

spricht,

in

Grammatik des crainerischen Dialectes gezeigt, wo

er yersichert

dass Cyrill ein ^

,

seinem Alphabet erfunden halte, wenn er ein Pole gewescn ware. Haben denn die Bohmen es nicht

gehabt?

schen?

ist

nich im Russichen

es

Ist es

che stark mit andern

Denn

,

Gross- und Kleinrussischen fast eben so haufig liblich, wie im Polni_-

nicht yielmehr Thatsache, dass nur diejenigen slawischen Yolker das f yerloren

Nationen

yermischt

wurden:

dass der cyrdlische Buchstabe s, lludi

war gewiss Hrn. Kopilar nicht unbekannt, so niuss auch Ref. es ruhmen,

war

sie

in

,

doGo

Yarianten findet

auch wohl unmoglich seyn

,

che

,

,

then

ungeachlet statt

u.

aller

lem,

Jladof/a

II.

ten.

selten

sind selbst die \Yerke

u.

s.

u.

wel-

,

s.

w.

Doch hieryon abgesehen,

w.

nicht alle

,

bestimmt

Eigenheiten

dass

,

man

auf

,

Bemuhungen kbnnte

dem

des polnischen Aristarchen

auch

Zu

in

Titelblatte ,

durfte

al-

Kopczyski

cinen Apollogeten finden

yiel

der alten

denn bekannt-

Das accentuirte a zu restituiren

das es im Slawonisciien olme Unterschied tom heisst.

und

habcn

Krainer

die

wie / im Russischen in allen Dialecten klingt,

ubki,

,

Bohmen,

ncuern

sondern sich mit der blossen Anzcige begniigt

und der Instrumentalis generis neutrius tym tracht,

ob

Polen so wenig unter Sigismund August

der Radziwiller Bibel so jetzt

B.

z.

o,

die

das der Yrf. urn Rauni zu sparen

polnischen Orthographie beobachtet bat lich

yor a,

,

B.

z.

,

in

Be-

Unterschied erschwert die Spra-

der besten polnischen Scbriftsteller correct gedruckt.

Da der

Yrf.

,

64 unler seinen Augeii

W.jrterbucli

sein

Noch muss

HeC.

bemerken,

marschall,

und

dem Grafen Max.

liibliotliek

kaisorl.

Wien

iii

Kamiiiskl uiul

Dic Piaiislen

Sehr

duiiken

scb:iUbai-

mucble

wold

die

Wort

grieehisclicn

,

Worle jodes

•

Mr.

u.

den

UnttT

7.

pobiisclio

S.

slawisclion

die

die

Yulki.TU

Nacbwelt segiien

dcm

da ilim die an poiniscben

scbalien zu beit

seine

Prag bat ilm

Fur

seber und

glcicli

werden, baben.

franzosiscber Spraclie sein

Sulirillsteliern

,

sollte

Halle sicb docli

aus

lir.

iioeb

die

dem Namen seinen

bloss

UM/.ijverlassigea

bey

Werk

dics

,

ci-

indem

,

wenn

Fali,

zureicben

1809,

Polon

un-

unter-

dem

,

Biblotbek zu bemijlit. Tlieils

Seile

,

Yerferliguug

Gelebrlin

ebedem

,

Adam

Fiirsten

Die K. Bóbm.

Jabre

Goscll.

sieli

eines

Czartoryskie

rpiclilic!)

Wien durcb lU

seiiier

2C'l.

yollstandigen Worler-

dessen

einzelner

Macencn

Jitnitis

mit

zii

,

tulgt

yerseben

Ge-

zu

der Wissen-

mubsamen Ar-

yicljabrigrn

Auisalz

Mtigliebsle

(wslpj yon XY1II Seiten,

die Kinliilung

seines

-uber die Teiulenz

und

Yollsliindigkeit

mit seinen Landsieulen

\Y('rkes

dicses

Werkes-

Zuyerliissigkeit

Da zu Belegen der Bedeutungcn pas scnde derselben und der Seiten/.alil

des

citi

rien

wurJen

aus

ibnen

eilautert,

slay.

yerlorne

darauf eingeseliraiikt, und nicbl so yieles zu diesem Quellen olmc .\uswaid aulgenomiULMi.

Ob nun der

war

Slellon

Duebes

Erklarungen den bocbsten Grad der ZuYerlassigkfit

Yergleiebung des Poiniscben mit andern

Wurler, heisst es, L.

(blgende

darauf

bcstinnnt.

stiile

wegcn

ciTiamil-.

llauplaugenmerk.

mit

so glaubt er dadiircb

Dazu

Yeraltfte unbekannte

hórendes

der

ist

im

solltc

niclit

Fleisse

bey Ubersendung des erslen

Mietgliede

es anzeigton,

nutzbar macben

reebt

den notliigen HuHsmitteln

mit

Ossolinskiscbe

reicbe

kolumncnweise

Kaiserthnin^.

yon dem Zwecke und der Einriebtung

Nicbipolen

bung des Poiniscben niscben

dem

Zueignung und dem Regisler der Priinumeranten

worin der Mr. Yurfasser spricht.

Werken

,

dann

,

so wie aucli aller andern deut-

,

erst

nur die llussen uiul

kuniicn sicb

Yorgangor zu ubertrelfen sicb riibmlicb

zu ilircm auswiirtigen Nacli

Werk

te-

mógbchsl sparsamen Riiu-

in

Wriler

:..

lauter

in

poiniscben \\óv-

Theile fertig seyn wird

wo

,

bestehen

•

Oesterreicliisclien

Joseph Ossoliski grossmiithig unterstiitzt

botbe war,

n.

und Subscriplionen

Troli, und jetzt eines Linde, der yon poiniscben

,

dem Grafen

scyn

c,e\vidmet. unterslulzt.

Wl'.

der Etymologie und Spracbyerwandscbaft

mulircre ansolinliclie Milglieder yereinigten, diesu aber

Knap^ki

dem Olcn

yorkommen

bier

tiirkiscben

,

liicr

,

nolliig

yerdankcn das ibrigo der russiscben Akailcmie,

Jene

riiiimen.

,

mit

Yrl".

Tlieil

Lileratur

keineni

in

und andeie

lilerarische

Sie

liat.

;r(3sstentlieils

benulzen kunnte. Der Slaat seibst

in

liiinst

Kammerlierrn und I'ralecten der

Werk dunb

gcliefert

Miiijier

Urucklehler.

sehr selten aul

Warscbau, baben den

in

weicbc

,

Eiler des

Die lobnenden Friiclite wiirdc

biiebern

du

rasllosc

Priinumerationen

Annuien der Literulur und

Czaloiyski, ijstreich. kaiseil. Feld-

dies

Gelelirle

oder

icichler

Zeiten die

man

Adam

kaiseil.

haben

Diese indices yyiirden dicss yortrcibobe

yorkiimc.

geldknappen

stiitzen.

,

bebraiseben

,

niclit

auch der weniger Geiible es sern

IJeinerkungen

7ler,

ein

stóssl

óslreich.

,

Dmochowski und andero

Register aller slayoniselien liiulecte

unter welcliem tirte

Osioliski

Fiirsten

andern huben Uelurderern der pobiiseben

siiid

Wenii der

nocii

Jateinischen

,

—

yorkommen. docli

mea besonderc sclien

dem

WorltTn der ILindwerker und Falfrikanlen

chnisclicn terbuclie

Hel',

Tlieil

Beyde Herrcn

ist.

Die loigenden

Beytiage mitersluzl.

Iste

Józef

dedicirt

so

druckeii lassen,

liat

dass der

deut-

in

Anso-

in

aus poiaiigePulirt

gegeben

zu

Mundarten beytragen.

Worlstamme Zweeke gar iKilicre

ergiinzl.

nicbt

Zweck

,

Ge-

dea

,

65

dadurch

er

habon will, dadurcli

herijcksichtigot

Yorzubringon

dass

,

slawiscben JMiindarlen

die

nen Schrillspracbc yereinigen kijnnten

Red

Diese

ist.

wollen wir dabin gcstellt spyn lasson

,

und

Worlforscbung

dking, die bier 522 Buclistaben

,

die -polniscbe

Ihr

ein"nimmt.

Blatter

gungon und ZusatzYorworter

d.

,

mit Beyspielen aus andern Mundarten bewiesen,

werden.

Die

gen verferligen miisse.

dass sich

,

Rec. boffte

nur die Bildungssilbc al unter unter A': Aa, ak laute

ner

,

ik

unier A':

,

Spracblebre und

die

in

Einricbtung

im Worterbuche

sie

in

,

on,

der

scbuidigen

fur

aucli

das

Polniscben aus anderen Mundarten nicht oft

in

nonyma

wie unter Desze:-, Droga

I

u.

s.

Slawiscbe cesta und abermald unter

nur verscbieden gesclirieben auf andere Spracben

tiscb

und warum sind

,

wo

igo

\Y(irter,

w. dienen

dem

wie

;

bey

das Sorab. kaschel

z.

B.

Krainiscben

,

Bosniscli

das \Yindiscb.

,

calva,

,

zum

,

das Ung.

S.

Tom

TI.

cf.

Ger.

scblau

sei-

poln.

ent-

Ragusiniscb

,

Slavoniscb

,

Bey

So

,

werden

wo docb

nur calva

B.

allein

Dabna-

unter Kaszel

B.

z.

und wiederum das SIavon. ka-

Spracben z.

Wort

nicbt lieber nach

,

ist

Dass diese Yergleicbung

Gowa

noch

ccsla

dasseibo

,

gar oft nur ortbograpbisch,

ja

ist

aucb die

gebauften Sy-

konnte

Polniscben mit

des

sebr begrciflicb.

ist

,

So

hatte bei

Irlien

,

steht

mit

sind

aucb

gar

noch

viele cf.

Jtujo

[An&i-M drhleii

zur Erlauterung oder Bestatiginig angefubrt

lab Fuss,

;

der

sollen

die

die Unlerlasung sebr verzeihlich.

ist

Tbeile auch nicbt passend.

cf globus,

Siownik Lindego wyd.

Wozu oder

Kroatiscben

,

kashel,

Unter den angefiibrten Wortern aus nicht slawiscben

ganz uberfiussig

unter Brat,

Der Unierscbied

der Ausspracbe nach einerley.

,

oba,

einigerniassen

sicb

NYorler wenigstens zur Yermeidung nicbt wcniger Fehler

Tatze

aber

ba,

Wlirter aus andera saw.

lasst

bey Iw:i Sabiweide, das B ibm. gjwa\ bey (Acrlica, Flachsbrecbe,

apa,

86.

fand

kann nacb

NYarum musste denn nebst dcm Bobm.

?

Windisclicn

die illyrische liindeulen?

noch gescheben konnte

es etwa

(J'och),

Flachsrissel)

Lat.

,

§.

docb eingentlich zur Bereicborung des

die

,

anderer Mundarten nicbt bey allen Artikcln durchgofubrt

Selbst da

kijnnen.

,

z)

dass diese Bildungsselbst

Bedeutungen

die

etwa der polniscben Ortbographie gescbrieben worden?

das Bosn. kasclagl

\Ytirlern

fuglich

,

das B bm. kassel

(Husten) shali

diese

alle

einer gleicbfórmigen

;

D:

unter

,

Yorscblag gebracbt werden kimnfen.

wiederbolt werden? Soli denn

,

ais

docb

da

,

zu finden

,

so

glauben

beygesetzten

die

in

Windiscbe puhpintar (Bucbbinder), und so bey anderen Wor-

ganz unniitzcn Wiederbolungen der saw.

das

cf.

es

und

,

da

,

(nicht

c

23)

(§.

cwiet gescbrieben

polnisch

Das NYcirterbucb.

gebraucben

Deulsciie

unspriingbcb deutscbe Benennungen angefiihrt werden

tern

L stehen mag aber

L.

Hr.

in

Endi-

die

wird

iibergelie,

wic bei Adelung

,

wesentlicben

-

auf

,

der

Abhan-

Yerzcichniss der \Yortendigun-

andere Slawen brauchbar. Und nur dadurcb

wenn bey InlroUgator auch

,

w.

s.

Docb macben

\Yurter nur dcutscb erkbu't worden sind.

Mundarten zur Noth

selbst

das Worlerbucb gebijren.

dem Poien nur

nebst

u.

Z

in

A'

sebr mang"l!iatt

ist

unter

eigentlich

sollte

an,

niclit in

Dass

kleine

eine

zu den Spracborganen

der Wortforseber ein yollstandiges

Sie

a.

Grundsatze

die

in

ctymologiscb

die

bcr-

unausfuhrbaren Projekts

sie

zwiet miisste ja

des XI. Cap. von zufaHfgen Worttheilen

Abtb.

I.

ausuruckbcb gefordet wird

zu eincr allgemoi-

aber gerade nur bewei^en, dass k

die

Denn das windiscbe

ausgesprosberi vorandert wird.

poliiisch

Uberzpugung

sicb

auC

Yrf.

aut'

die

da bior nur von dor blos-

,

wegoii

Hr.

sicb

auf die Nacb-und Yorsylben.

i.

,

Kr liraehle

Spracbe.

Yerbiiltniss

iiir

,

den

fulirle

besebrankt

Inbalt

Yerwandelbarkeit derselben

die

aut'

Anwendung auf

ibre

Ursachen

anderer

aber

,

Yergleicbung 'der Mundarlcn

stiite

iiamlicli

,

ungeacblct ihrer Abweiobungen

,

sen Mógbcbkeil einos zwar wiinschenswerthen die

wordcn scy

orreiclit

werden

zum Gr.

Tbeile

yif(c,alr']

dem Slawiscben glawa g

,

eine

,

66 Yergleichung

bey

wird

Uiclilig

ausluilt.

Hebr.

angefiilirle

Die zwar alten

bleibcn sollen.

Schwed. und Nicders. glad mit gadki

ilas

Ai-abiscbe

Cbald.

Ungriscbe

dem

aus

,

wie an

so

Wort

mógen etwa dem

,

den Polen

zu

aber an vielen Slellen war doch die Anfuhrung ungiisclier

aufgcbell worden,

Ableilun-

gezwiiiigcne

wold

ist

,

weg-

lieber ganz

,

Durch das

nicbt bekannt seyii.

L.

lir.

wanderlc

liiniibcr

aber das da-

yergliclicn;

andeien Stcllen

yieleii

aber grundlicben Einwendungen gogcn Frenzels

,

gen der saw. Wórler aus deai Hcbraischen manclics

hier,

biitle

und

bier

da

einiges

zwecklos.

Wijrter

Yiel-

eine sehr fleissige Yergleicbung des Lettiscben und Lithauiscben ais nachst verwandten Spra-

melir

biilte

clien

mit der Slawisclicn in den Plan diescs Wurlcrbuchs gcbort.

das Deulscbe ijrauen

(Siinde) das Lateinisclie hoireo,

werden, wenn bey lilamra das ebenfalls aus dem Deulscbcn

aufgestellt

wcnn bey

es,

ist

dem

,

aber das iichte NYort skoba

wcnn bey Arsena

;

Buhm.

das

eniebnte

Idamr

Biilim.

und

(Scbiesstall)

slrilnice

Grzecli,

UrbegrilTc nacb

zur Yergleicbung

davon gonej und gorszy (und so aucb grzech) abzuleiten sind,

Arges,

elwas Buses,

Schiimmer

und nicbt das Siawische gore

,

nicbt

,

zbrognice;

uiciit

wenn bey Grab, (Weissbucbc), aucb nocb gawor (Aborn^, wenn hoy Chrosl das Hóhm. Iiraz (Uamu)), bey Kot das Bubm. bul, das unlcr goy gehijrt wenn nnik nichl bios unter an, sondcrn aucb bey ,

Lenno

werden

dcn

mit Kunij)!

d.

von Lisica

;

L.

Mass

durlle

Lem

,

durcb

i.

die

iiberscbritten

w.

s.

man wobl nur

mit den Goralen

Bey Ircniden

ais

inan nicbt

die

,

u.

,

Yicllciclil

,

mebr

und

yersiolit,

finden

griisstentbeils

nocb

sicb

ibr

,

Yorscblag

j

staben

von

unter

.1

F

Da

die

begleiten

>vanderte Fremdlinge

Russ.

anigenommen

sellen

aucb eh

werden, und

liir

erst

oder von einem Polcn

durcb

ist,

kaum

zelin

,

so wird

zu

finden

;

wurden. ;

dabcr

nacb b

in

Sonst spricbt der Pole

sicb

aucb unter

sollte

das eh nicbt

in

in

er

dass er aucb solcbe

,

Gtuba

S.

,

Si

der

langen

solllen

Umgang

gemacbt

Jagd

battc.

aber so, wie es bey

zu Anfangc eines Worles mit

allzeit

// ,

w undern

nicbt

E

ecbt polniscbc \Yórler, unter

frcmde WiJrter

dass

,

yorgesetztcs Zeicbcn bemerkbarer go-

cin

man

wenn

ais

es,

Einc bctracbtlicbe Nacldese

Ausleger.

aber docb aucb einige slawisehen Ursprungs

,

h

,

sebr

gar

liiinica) niclit

zu erkUin-n wustc.

nicbt

er seibst

es

billigt

Ursprung angczcigt worden.

aucb jemals kein f batlen

lautcr

S.

die

mcisten Slawen das a biiufig, das e

Seiten,

3(5

von 45

,

(S.

und Spricbwórter scbeint

glucklicbere

(Nolbstall)

NYórter

poln.

und auf ibre Ausdnicke besonders

den nicbt mebr gangbaren polniscben gescheiien

macbt werden.

der

Krlauterungen

dass er zu weiiig gcleistct iiabe. Rec.

aus altern landschrilten erwarten

ist

so hatte or Lisica

,

Nebensacben werden aber durch

in

bisloriscben

,

kow ab-

wobI aber mit asa vcrglei-

Sammlung und Erklarung Beinerkungen

,

wobi aber

,

und man wird eber Ursacbe babcn dariiber zu klagen

^Gebiirgsbcwolmern) gebabt

\YiJrten

gewcsen

Diese kleinen Mangel

gemolkcn

lioboU nicbt von

córa,

Lisica,

Poln.

(Presse) bekannt

lis

yollstandige

erschopfen wollen

biitte

Wurter aulnabni Grdula

Yerfasscr das Bubni.

dem

nicbt mit

lesd),

(alt

Pasierbica nicbt von

yermie-

bdlte sorgfalliger

mit melken

niclil

Hinsicbt der angefulirlen baijfigen Redensartcn

In

alles

bierin das

d.

lisa,

der eingestrcuten gramnialisciien

zu gedenken. Hr.

Man kann

gewiss ganz gelrenne.

(Fiicbsinn)

Gomka

darf Diib nicbt mil lupy,

Bóbm.

darf das

llauptsacbe,

ijbcrwogen

Yermengung ganz verscbicdener Wurzelwórlcr

abgestutzt, yergleiclien.

i.

dem Herm

chen. NYiire

Die

iMan

sollon.

Man

leiten.

die

werden.

angefulirt

von 9 Sciten

von 35

die

S.

den Worlerbucbern aufgeslelll werden.

,

sondern

.\ucb

die

und

mcistens einge-

dem Bubm. und

unmittelbar aus

,

dem

dem Bucb-

nicbt eines,

stelien

den einheimiscben Wortern

das c cingescboben

unlern

,

g

(iir

h\

nicht

davon ganz getrennt

Werter,

die mit ó (ci)

67 anfiingen

wie Ciaslo

,

u.

gehijren eigfntlicli niclit unter das reine

w.,

s.

anderc Mundarten Riicksicht nehmen

aut"

will

tinter

,

T.

Hr.

L.

stelle

oft

die

ben luieh strenger alphabetisclier Ordnung;

folglicli

mussten

hen, wie Gronisko vor Grono,

hjh

s.

Akademio

siscben

Man muss

gleicb

sie

zwar

billigen

Bó,

wie bey

sebmiede

er

darcli

aus misopust Fascbing

ist

Wocbe.

der

in

gebureii.

Nur

niciit

seltcn

Gott (iioyeioy beissc

angefuhrt wird:

trisl.

Scglhe

•

lehitur

stummell; es muss nacb Adelung hoc

rurruin

rerbo

uneciit

Der

in

sel.

niciit

mag

Pole

der Kais. Konsfanlin

Herausgeber Dass

sein.

darf

sicb

sicb

einst

sie

wohl

irgend Rec.

wo

nicbt

die Miibe

Mars

sondern

,

durcb

selbst

,

wenn

sicb

unerklart bleiben soUen landra

passet gar nicht

,

der

)

colossa

beisen

Wobey

seyn

sie

,

in

gens

u.

von

die reine

ivtonj

,

inculla nimis

und

Wodek,

,

scbnell

Konstanlin erklart

mijge

das

Bubm.

ciner

alten

chwili,

dass

sind; z.

ware.

niebts

den

Phrygiern

ganz

ist

kolassa ais

Ausgabe stehen

und fand

,

libr.

ver-

Yerse

diese

góra

erinnert

sie

?

nicbt.

Hr.

L.

sondern Banduri, sein

,

babia

die

daruber

góra zu

gemcint

entscheiden

durcb die haufigen Belege besonders

an Stellen

,

wo

Clujna nel^en, beugen, wo Selbst

bestjitigen es.

Bibeln in die poln. ist

B.

zweyte

der

,

crepitante

man

etsva

,

worden

kalandra

tehilur

wiiren,

Bachus den

aus Oiids.


5K1iuB

nieuchronny 1. UBIJA, ob Ubi. UlllJACZ, a, m. e. y. [h gruniu, Sali. ziemi, równo ubijajcy ziemie; bcr 'Sfbcilftaiiipff r czego tej ciiiem hcij ctipa» jiiBor fnitnicii. gonitwie bcr bcil za otwarciem labanu na rzece daniem znaku wyiPobcn flicid; ftninint. "7V. UBIJACZKA, i, i; {Hag. Uboiza occisor kady ubiedz drugiego do mety usiuje. ubojnir.a; ndj. biegaj sanki, nho\n\ peremptorius oi. ubijcaj. f. 'LBIJCA, y, ?«., Cronl ubitel, uboicza luirfommcn. Ledwie N. fam. 10, 33. iprrciineii od Yind. ybijayuz Widzc ubijcnik Cum. uyojiuk alu wielkiego zostaa Bosn. uboiza fubojstuo zaj Alcyna do niego bójstwo 182. Croal. ubóy cludes ubiey. P. Kchan. Orl. 1 Suszna, abymy si caedes) Rag. uboiza, f. ubojniza, (uobójni peremptorius): Ei cl. oyEliHIf.l ydom do dobrego ubiega nie dali. Sk. Kaz. Turkom (cf. ubijaczj; zabójca, mobójca; bcr iobfdihiijcr 512 b. Na wysokie 'stolice si 'kaszemy, a do wynioGdy SDKirbcr. kto drugiego z wani pchnie sw. soci a_ dostojnoci tego wiata, jeden drugiego ubieumrze, niech zabit bdzie ubijca gamy. arn. Post. 22, ef. na wysokie si stolice ksali bo mobójca jest. Budn Niim. 53, jeden drugiego dostojnoci uprzedza chcieli, ib. 3, 21. ydom, boga ubijcnm.... Suk. Oku. 22. \'erberator Na tym wszystka sprawa rycerska zaley i.bijca Ui s. Gr 135. 663 Kto UBIÓR, u, m.; Vind. obliek (ob. Oblec), gorobliek, oblakogo niegolowym do zamku ubiey. Biel S. N. 51. zhilu, gvant, narliuk Ubiedz co, prdkoci uchsvyci; iu bcr @cft^nniibigfcit Bcperyliek oblazbilna yifha nofha, (cf noszenie sij Croal. opraya (cf. oprawa) Ross. fomincii, crrin|d)cii, crbnfciKii, lidcrnimpcltt, lucijfinicni. Ubiegsobie przed starszym braem wszy.sikie yóopt, yóopeui, '"ochdostwo, szy u czerni fa(yópaiiCTBO strój ozdoby, yóojiKa fryzura wory, zsadzil go z stolicy. TwarJ. 54. ubiór gowy, yOopna x.itóa zbiory Po co sie której

,

,

W

,

,

i

,

,

i

yw

,

e

,

,

,

;

;

,

;

,

>

,

,

;

;

i

,

,

rk

e

,

,

i

,

,

—

,

,

,

;

W

,

,

mogc tak wielkie szczcie ubiedz Warg, Ccz. Wadysaw za pomoc Swalopeka Ucie zamek

bawicie, 148.

,

—

Krom. 223 z kim §. Ubiega si ubija si, pr. el tr o co, wyciga si z kim Rag. naijezatise tjeccemse Croa, uderkaramszc lltit ciiieili Córy Egiptskie lim Dic iScttc laufoii iiKttcifcrti mu cliim«. ubiegiwaja sie widzie ozdob jego. Dirk. Zbar. B 5. Przedlym o mier dzi si o biskupstwa ubiegaj. Sk. Suszna do paskiej ubiega si aski. Lecz Di. 159. niesn.iski. nie przez plotki, skargi Zab. 12, 506. Cn Th. 1170. i(^ ^. Ubiegaem si, fcssus sum cursii. (simil. U.^taem si Usiedziaem liiiDe midi miibe flciaufen si, (]u. V.). "UHIEG, u, m., prdki uchod ubieganie, upfynienie tai Giitbiiifen Gntriniieii Scrflicgcit. Sarn mu ubiegiem leniwy wzrok siraci. Bielaw. Myl Ci. ubiegu kilkoletniego czasu. Zab. 10, 264 Ubieg od ka-

ubiea

,

intercepit.

;

,

,

;

,

,

,

—

i

,

;

,

,

;

,

W

ry.

'UBIEDZIC cz. dok., Ubiedza niedok. Ross. y6iAmi> yóts^aib poruszy do czego namówi nuka (cf. bieda); lupju [iciucgcii licrcbcn. Do obrony swej, musem oto tym, którymy przeoyli, ubiedzeni Obr. 41. Paczliw instancy miosierdzie nad nami JKMei ubiedzaj;

,

,

,

,

,

niwo,

polne,

cf.

odzienie, simplicior to

co

,

do

zebra); et

iilwr.

ubierania

suy

Stskniwszy

ubiór Cn. :

spleiulidior

Th.

bcr

612.

Slnjiig

leslilus;

szaty, bic

,

suknie, Silcibiiiuj.

si z obyczajmi ubiorem Macedoskim Alcxander, szaty na si wzi Perskie. Warg \V«/. 526. Ubiór jego który na sobie mi:i, phiderki z pótna, serdaczek a sukienka krótka. Wys. Ign. 29. Krawca bogautratnicy. którzy codzie chc mie ubiór nowy. Gorn. Sen. 485 Ubiór Francuzki na nim szczerozoty By kosztowny Chekh. Popr. 6. licznej roboty. tym ubierze. Biaejgowy najW. Post. W. 521. lepszy ubiór cnota. Cu. Ad. Znamienity ubiór cnota, lepszy ni biya zota, Pelr. Ek. 18 Ju teraz zfo przybiory twoje zoyli ledy s\nowie Izraelscy ubiory swoje. 1 Lcop Exod. 53. stroje swoje, prz_\ kraski, iljrcil '^n^. Wyi

,

c i

^2

i

W

;

chodz w nocnych kach

Przyb. Milt. 134.

;

;

.

,

l'Cflcibii:i(]

Tcal. 55. b, 86. w szlafroUbiór pokoju, obicie; 3i""l'('rt'f' Król Kazimierz w testamencie odda

ubiorach.

3fad)tficibcrii.

iii

,

iiipcteil.

córkoni wszystkie ubiory albo odziewy onicy swej innych pokojów. Biel. Sw. 220. Ubiór na konia ob. Szo§'. Ubiory, ubranie, spodnie, pludry ry. SeitlflciPcr. i

,

—

Mamci ubiory

,

z

pótna;

lecz

w póciennych le

na ko-

,

.,,,,

UBIOREK-UBAGACZ.

80

LBIOBEK, rka m., Iheris rono Woj. H. roliny ronie na piaszczystycli miejscach ; owcom ululjioiiy. Kluk. Dykf. 2, 5o. ciii 'l*lan5Ciiijcfc^lcd)t 3l'C' LBIORMK ob. MWc.m. UBIOSmicmienf. riófreifc \ind. oblanO\VV, ;i, e. 0(1 uLicru, lciDiMip f iic ^v;iiilen (/{iss. yOopiioii croJHKl gooblazhilski zlulen Alb.

niu.

,

,

dzaj

,

,

,

,

>

,

.

toM»lnia

;

yuopiiuii gutowalniany).

,

UBlTOi;. ci, lui

d^eit

;

,

UUoczeiiie

równo

2,

ubito

i

ubijania, bie (ybeiie,

z

bc«

©Icictftampfcn

bein

SJobcii

LLilTY

Uaur. Sk. 67.

ziemi.

©lei'

bie

ber Jciiiif.

2).

j.

,

o6.

,

Ubu'. bie 3Sfrirriiii{|. edu m zabdzenie ber 3rrt!"int w utfeilzic swoim na wzgard boga. Trwd w uporze med. dok., UbJiiz:i 'iiiedok.. Cli. Hosl. 255. zabdzi, b/edem si uwie; fid) yerirren nDirren, irre zacnym kocielnym doktorom IraliJo sie ubroerbcil. dzi. flibst. Odp. E 2 b. Któby byf o tym myla, aby nauki ubldzi ? tak uczeni mogli od cela prawdziwej Daz Hit. 20. Przeslawa z niaa liczba wiernych, przy której jest jirawda gdy czsto wielkod zacnych ludzi ublndzao. Zint. font. 5 790. Niech mi ten sdzi Który w witym wyroku nigdy nio ubilzi. lUinsh. Ryt. któregoby ona ubdzila i Leop. 2, liiO. Jawne ub/adzenia naNuin. 5, 12 (ustpia 7> Leop.}. prawowa. Zarii. l^ost. 3, 7C7. ,

,

,

,

,

i

UBUZI

,

I

.

,

M,

UB.\GAC CTMuiiTb

.

niedok.;

Ci.

.

.

Hosi. yujaxiiTb, yójajKaib

yMii.iocTiiu.iHT

,

.

(&ii.

;

yjinjo-

.

yójajnaTL

ou.iarain, (

;

,

;

,

,

;

,

i

,

i

,

ulegow;i.

Leop.

1

Chrystus

).

ubaganiem

jesl

za

Mn. 237. zadosy uczynieniem udobruchany pnii. perf. licfdnftiflf tBieber fliii gcimid^t. g Ubagany, UBAG.ALNY, UBAGLI\VV a, e, acny do ubagania; Sorab. 1. wuvediianile, wuydnaczne; fiois yuja/KaTCJbiiiibiii yHiuocTiiBHgrzecity nasze.

W.

Post.

Ubl.igany,

ScrfOlniiiiij.

—

,

TCiiiuti

leiit

,

do gniewu Chmiel. C.

ale

;

beiiiiiili^eii

311

si rozgniewa

jak

—

(

nas."

Supiiopfer.

galna ryf.

71.

przez

ywe

za

,

SareJb 2,

mka,

hul. 6V. 21.'

;

We 1

jako

(iiliii

mszy prawdziwa

,

ber

.

Sserfóblllllljf

,

{Horn. 5).

.

wybawi

waciwa sie

ubaWe-

,

przynosi.

a, "m.

3>cri'ól}iicr.

;

lioit

Bóg

wiar syna ubagaczem we kr«i jego. Jezusa bóg puda ubagalnikiem. Sk

423.

Uirk.

W. Exod. 29. 55. ,

ofiara

UliAGALMK

jest

si me da Ubagalny

ubagalna,

ubagalna.

(jfiara

ubaga

Aliler:

fj.

uliara

umare bogu

UB.\G.\CZ, co kogo

nieubaganym.

.

Nieub:igliwy, który

iiiiijcriótliilid;.

Chrystus swoja

Leniwym

yerH'bnhir.

,

uprosi, tiidtprecabilis. lUiz. do ubagania zyli b.igania sucy,

fili

GALMA,

krwi jego.

Lam.

Smoir.

UBAGaLmCA,

z,

i,"

UB.\-

106.

i, modlilcwnica. gdzie

y,

boga bagali, bagalnia. i Leop. Exod 57, 6. dwa cheUczynisz ubagalni ze zota ztamlad ja Jehowa rubiny z obu stron ubagalni rozkazowa be'i't}- l^fól zapomnia jego zasug , on konient z lego ubliztwa w lej wyspy kciku Orze swenii rkoma ziemi. Jabt. Tel. 78. Wierze naszt^j upadek prawom uszczerbek swobodom ublige a cerkwi zniszczenie sprawuj. Weryf. UBI.IYCIEL, a, m, uwoIzraelici

ber

©nabeiiftiibl.

;

bd

;

,

i

,

,

ybia-

da nam Auc;.

,

no

1

i

,

UBLIY

;

:

,

,

,

,

,

,

lauKUDO rOBOpiiTbj Sorub. 1. \vo()okoram cf. upokorzy*?), wuyednani (er. wyjedna) ukoi umierzy czyj gniew udobrucha ciiieii l'efii*'tiijeii n'icbcr gut iiind;eii. Jlyli kostk wojenn wtpliw uwaajc jakoby basz darmi kosztownemi ubaga ask sobie u niego zjedna móg. Warg. /lai/i. 173. Znalaz sposoby ubaga go. Teat. iii. d, 18, Focyon te mia dary, które do ubagania czowieka przednie mog, krasomowstwo cnot Warg. Wul. 165 Spoia si z ni dusza- jego a smutn ubaga agndnemi sowy. 5 Leop. iJenes. 5i, (

wiar we

przez

UBOCZNIE.

A -

I

,

'UBD

5.

A G A L N

U B

Kat

ha:. 549,

Jezusa Chrystusa bóg wystawi ubagalnikiem

,

,

czyciel

,

bcr

Slblirtid)

eiiietii

,

7V.

tbiit.

UBOCI. 06., Boci. UBOGOSAWIC ob. Bogosawi IBOENIE ob. Ukontentowanie. UBLUSZCZY. .

,

ob.

Bluszczy.

UBLUC si

recipr.

fid>

befpeien,

Tak powinien dobrze pi

ben.

Ubiwa si

U.

Stal

UBOCZ, Drt

Ubiwa si

dok,

zwraca, zrzuca;

y.

aiif

Seitenwet]

2..

ber ,

pobocz eeite

,

na stó, miejsce

.

bic

niedok.,

fid; ,

urzyga

crbrfdjcn,

'ae si in

memam

na

boku,

Seitenciitfcriiitnij

,

si,

[i) Uitrt-

ubluje.

Diwon.

Ucz.

lomere.

ustronie; bie

Seite

,

tiil

ber

Cho

n:ijwy oyuiecA, uifOiH (jracc. o\i; Hebr. ]cn osen; Goth. auso if. Lat.

ov,xo

auris

,

Dobro Me 3lbiM{)me, ^cr Jlbfail, iKcrfall, tie Serrintjcriing. stoi ani przysporzenia nie cierpi; najwysze ani ubylu staiceziiie w swj rnierze. Hiih. Sen. list. 2, 219. e/ 90. skada si ma i intraty nie odmiennej len Doc.lióJ adnemu ubytkowi nie podlegajcej. Kotl. Lht. 1, Gl. któl'ud,itki powinny by eia^nione z takiec;o róda ib. 1 Z ubytkiem 18C. reby ubytkowi nie podpadao sklesa w nim ez.^rstwo duciia. Piich. Sen. si ciaa •UBYTKOWY, "UBYSZOWY. a, e, umniejlisi. 2i9.

UBUZI

Croat. vuho

;

Botn. uhlio, usci

iibyw, ubylj; Boh. ub)(ek poinenkanye; /Jusj. y6u.ib yóUTOKi, Croal. zineiikanye ujma; aóaoKn 36aBf)MKa; ubywanie i-Z'>go iiinnlejs».enie

u, m.

upuci).

gidono,

aby

krótkie

wosy

ich

ucho urzynaj

zarw si

z

ja

znali;

ludzie

nosz

e

ale

dzi

pies,

gowie

na

pospolicie

miasto

wosów

aby go znano. Sifzerb. Sax. 17l). lEccl. ucitemi uszami) Pomówi ja sam z sob, za ucho, zgromi sam siebie. Gorn. Sen. ,

i

Co

n. p.

miosiernego przy cnocie,

mi

,

(Hw

?

—

sam

;

mie Boga

jest lepszego,

czv go

przy niepoboiiej fortunie?

ciska. Bej. Zu\ 121. ani mi tam ani 7

wosy

zoczycy

tedy

,

515. Uszyma ciska,

Rys. .\d

,

chwytajc

(cienia 3, 542. Dawniej zoczycom

Post.

mie

nieprzyjacielem

c

a wiesz, nie uszyma Za uszy wilka trzymam, t j. auribut lupum teneo. ./ci.

roebcr au* bev bcii Cbreii balien wlka za ui dra (cf. zapWem Talarzyna, a on mnie si nic puci). Itumak uszyma strzye. Kchow. Wied. 10, ber ©aiil fpipt bie C(/ren. Draiipci^

pieny

1

.

próno

/'ti-n.

2.

chy,

bie

//

38ii|f

,

Siov.

fiMiiien;

ciii

;

ni uchem slrzye zwierz. Suttyc. Uszy zajcze, psie, a/iud reno/or. , su-

na

4.

Cbreii

beJ ^afen.

gnie pud mieilz

,

bie, ob. Oskrzele.

Hi

@ctiór.

Hi

@elapp(.

Zajc swe suchy przymusn

@eb^iigc ber ^uiibe. i

usn.

—

l'o

Kniai. l'oez. 5,

usiy,

,

Hi

L-

72. Uszy ry-

po 'dziurki,

po szyj

UCHO. op/ywfljc

obficie

w

Brud

piekle.

ubcr

bi^

,

bi

,

D

ben i)a\i.

iiit

Jabi £;.

uszy.

15.

i

7.

i

i

a

po uszy. Jab. Buk. K -1. UlonaJam po uszy w dugacli. S!(>v. ge zadueni po ui. Uclio, Biei. A 5; J^. ucho wnetrzne, b,i» imiere Obr. Brzmienie abo piszczenie

—

a

w

im Obrc, Saiifcn, gum> (uf. dzwomeit. Muchy w uszu brzcz. Tward. Wi. 29, Ecct. y.\oóoj'feHie nienie cf. strzykanie). Bolenie uszu. Q'io ad audilum: UcIio, narzdzie suymHaa óojtailb. Sienn. 88.

uszu.

,

Sliiigeii

i>ai

—

,

chu. Zooi. 49. £>br, 'Scrficii^ bc» ^mwi ©cbór. na ucho. Tent. 18, 152. et 72. tii Cljr jiit^cn

Szepta

,

Odprowadza "o na .stron,

,

fliiftcni.

gada z nim na uciio. Boh. Kom 4, 50. Przybliy si do niego, powiedziaj mu co na ucho. Nieme. Król. 2. 92. Mówili ze sob do ucha. Nieme. Król.oi. Jedni drugim podawali wie sobie do ucha. ib. i, 146. Postrzegem jej co w ucho woy. Tea!. 8. b, 57. poszepna, jujluftcni. Uczyw ucho Faraonisz mi t ask eby to jeno nowi. 1 Leop. Genes. 40, 14. (eby to wspomnia. 5. Leop.). Wlói to w ucho Jozuerau. 1 Leop. Exod. 7. Grzechów si xiedzu w ucho spowiada. Baz. fjist. 149, (cf. uszna spowied). Rzecz ta równie o wszystkich obia si uszy. Znh. 12, 275 Dudz. syszeli to, doszo i

i

e

,

woy

,

1

wiadomoci

Ii 511 ailcr Cbreii. Nie rycho to przyszo do uszu hetmaskich. Birk. Ckodk. 14. Pocieszliwe nowiny dochodz do uszu naszych. Hej. Fost. J i 2. Przynie to do uszu pana twego. 54. Dz. G22 donie rau briiige c »or bciiicii Aby jakiego Spmn. ich

,

branj

e»

i

,

,

wnios panu w

zrobia figla, zaraz go 72. Uczciwszy uszy,

Mmm

mamy. Rej. l'osl. si tego nasuchali).

A.

et

Jest tego

S

ucho.

Ju

Uczci.

ob.

s

pene

(a nadto

\.

peno w

10.

Teat.

lego

c,

uszy

mymy

uszach ludzkich.

a

.4 4. Tak dugo dyskursu jego sucham uszy bola. Bok. Kom. 1,19. Uszyma nasze.Tii syszelimy. Budn. Ps. 44, 1. uszy swe syszysz jawny dekret paski. Hej. Post. Ffo. pewny tej nowiny,

Kom.

Lat.

,

mi

W

jakoby niego

j w

w

uszy sysza,

Bd

Tt 4. Dom. 51.

Oni

Post

ftej.

uszy swe syszeli.

Birk.

to w uszy swe od kilku osób. Baz. Sk. pr. te sam w uszy swe dosy nasucha. B:ii. nie sysza dotd nic w swe uszy. P. Kchaii.

Wyjeda

pod pozorem wielkiego interesu

na swoje uszy, Teat.

jak

mówi

22, 2. (his auribs

syszaam,

audiv',}.

Sama

Orl.

a

,

do stangreta:

to

od

Syszaem Tego si Sk. O niej 1,

6.

syszaem

na komedya!

wasne

na

uszy

jak si odgraa. Teat. 51. A, 44. (simililer : na moje oczy widziaem). Gos woajcy ustawicznie bije w uszy twoje. Rej. Post. D d d i. Jak motem w uszy twoje koace. ib. L I I i. Do uszu ich puka

—

,

aby si

strzegli

piegów

mowa

do uszu ich). Zab. 11, 375. Zabf.

w

;

eiiicm

zdrajczyna

ben

Sopf

musz

225. (szturNajczciej mi tym nabijaa uszy. Natrze komu uszy, mu go,

zdrajców.

Jiibi.

Tel.

my

rcafc^en,

iimrm

mat^eu.

Otó

jest

natrze uszy. Teat. 55. c, 57. Kaza im uszy natrze, wyrzucajc na oczy ich rebeli. Gwagn. 160. {Slov. Putil mu blchu do ucha; pupugil ,

ja

jej

pch

85

ucha

ck)

.

kopotem

gow

mu

inszego zacignij amory, Moja za uchem Tward. Daf. 42. niej jestem ( w utopiony, fie lieijt mir im einne; cf. pies za uchem wyje, Spa na obiedwie uszv. kot za uchem wrzeszczy).

n

Sieiizi

Smoy siarki po uszy Ler z komi w przepa

7, 19.

Teal. Ost.

rbrcii

bie

pasko po

Maja si wszdzie po uszy w zocie.

UCHO. puci mu Ty w twe

ipsiim, ibi).

Testylis

mi

dzwoni.

—

Zuc. 50. tego, twardo, bezpiecznie,

1'ot.

flafcn luie ein na obie uszy.

;iiace,

red)tfe[t,

jak

unbcfiimmert

aden upewniam,

zarnity;

fi^lafcn.

Chrap'

óka

ci me ruszy. picych na obie

z

119. Nar. Nasikli ich wielu Ghodk. 2, 586. Jabt. El. 111. P. Kr.lian. Orl. takim niebezpieczestwie na obie uszy zasyi, 49. piacie. Bals. Niedz. I, 159. Ucho g. Hagis acliue : suchajce, such, suchanie, baczno, uwaga, (cf. oko); Hor.

1,

uszy. Nar.

W

—

©c^iir, Jlufmerffamfcit. Kto ma rbzum a uszy, niesi domyla. Rej. Post. X x 6. (kto syszy). Suchem abo uszyma bdziecie sucha, a nie zrozumiecie.

£}\)X,

chaj

1

Leop. Slclh.

14.

15,

Czy nie ucho

sów

rozsdza,

a

smaku usta jedzcego.' 1 Leop. Job. 12, 10. Pan wielki dugie ma uszy dowie si ptacy mu sowa twoje ponios. >S'i. Aa; 570. oczy uszy jego wszdzie er {Slov. Ma tenke usi such ma l)at feine iDbren iiberall. i

,

,

i

,

,

subtelny;

cf.

jedne usta

,

Apopht. 60.

wch ma dobry) Dlatego mamy dwie uszy, abymy wicej suchali ni mówili. Budn. Bóg dlatego da sdziemu dwie uszy, a nie ,

k' te.mu z obu stron gowy, iby nie z jednej, obu stron dobrze sysze móg. Goni. Dz. 85. Co jednym uchem usyszysz, to drugim wypadnie. Bial. Post. 189. Jab. Ez. 80. Mnie z ust, a jemu mimo uszy szust.

jidiio, ale

z

Rys. Ad. 40; (Slov. tebe

mów

ust,

z

gemu mimo ui ust;

cienie groch n.i cian, sucha n'e suchaj.^c). To co do cnoty nas budzi, jednym uchem do gowy nam wpada, a drugim jak drzwiami wypada. Jab. Ez. 80. co syszae o Niech si to mimo uszy twe nie obija wdzicznoci panu. arn. Post. 150 b. To przecie druUchowaj gim mimo uszy pójdzie. Budn. Apophl. T 2. Boe takiej lekkoci uszu moicli. Zygr. Ep. 99. Ewa pocza w raju przypuciwszy do serca sowa szatana przez ucho mier urodzia wiatu wszystkiemu zaraz. Z-irn. Post. 5, 578 b. Jako oko paskie konia tuGuchym nie czy, tak ucho poddanego. Birk. Zyg. 19. potrzeba sobie zatka uszy przed niemdrym szyderstwem. Zab. 15, 79. Ku suchaniu prawdy guche uszy, a ku Upomirozeznaniu lepe oczy maj. arn. Post. 57 b. Mostawi naniu temu guche uszy. Tward. \\'. 24. pojtnego do suchania nie ma ucha cierpliwego nauk. Zab. i, 108. Opuszczam to wszystko, abym twoSiem. Cyc. 520. ich najcierpliwszycli uszu nie obrazi. powolne uszy Ku wysuclianiu lej sprawy, o pilne was Nadstawcie ucha tu pilnego, Dambr. Kaz. 14. pro>ze. bowiem Nowe wam rzeczy a nieznane powiem. Hor. 2, 4. Kady ucha nadstawia kady najuwaniej sucha. ty

,

,

,

,

i

do

i

i

,

Dambr. 894. Potwarzom nienadstawiaj atwo ucha.

Pilch.

220. Arrigere aures, nastroy uszy, t j. pilnie an' sucha. Manz. bie Cljren fpiccn anfmcrffam jubórcn Sen.

list.

,

,

Mnd

Eccl. vufhete poHiguvati vuhu vlezhi Nastroywszy uszy, pilno nasuchiwali, zkdli BHjiuaio. Jam go mia za Tward. W. D. 29. Sie kto ruszy. biiren

;

,

;

, ;, .

UCHO.

86

UCIIÓD-UCODZISTY. e

uczonego fz?o«icka; naslorzyfem uszy, alem si oszuPróiiio gurlicnnu co doka. fiUlt. Sen. list. 2, 135. Ijily nic chce uciia sweyu do niycli usl brego radne przysdzi. Biel. S. C. (nie chce na mowo moje baNarody zyromadzone tylko mnie czy) s/uVr|ti'g;

OJcrfebl-

,

Hoss.

Krok ten, czy móg by poczytany z.i uchybienie mocarstwom ssiedzkim! ',«/. Konsl. 1, 36 .yiiiitaiiieciing 5)Crflpp. Wino to bez uchyby lat stare. Mon. 74, 680. jiewno, zapewne, nicuchybnie. UCHYBNY, a, e, ie adp, do chybienia, uchronny, ju i>fr< oppos nieuchybny, nieuchronny feblen pewny, iinfrblbar, Ymu nemenkliu, neyunoslanhu; Hois. hcuiiuniiintjlid; npouiiiOKa,

oiuii(Ji;u.

pi

,

—

;

,

;

npeatiiiihiB.

UCHYLI

cz.

wati; Slov

—

Nieuchybno. dok. Uchyla niedok.-. Boh. Subst.

Hag.

uhiliti

privare); uihyli co,

n.

gazi,

odsun, odemkn;

HofS. yKJoiiHTb,

njeiibeii

,

iicbylugi;

nbffbreti

gazi

,

Uchwyci

—

Wycignij

sign, ja

ogon;

za

;

,

«ufanijfn.

tririjcbfn,

flrciffll.

pospolicie

ullaliti

weia

,

lask. 5 Leop. Exod. \

f.eap.}.

1

dovopnili,

Slav.

uiiyattili

w

.

1

(j); Rag. uhittiti, uhvayxBaTHTb yxBaTiBaTb ua-

Hoss.

;

frflreifen,

uchwy

i

wa

si

r C H Y L

-

Dal. uhititi, yati

;

yxHmaio

uchopi;

,

dopopasli

gornapojiasti

,

uhicliujem, id)itiUzem

ulatjen

ulkawati,

,

ujati

,

EccI.

;

bienie,

ycrorbllCIl

poredbati, savkasali,

savredbati,

Cioal. odluchujem

dokonchati;

odluciti

wiel-

gi:

uslanowiti

,

Dii'id)'j'

coiisiillum.

napostavili. nakonzhatr, napowcditi,

sazhrediti,' poreduvati,

doskleniti

,

eiit

plebisciliim,

1175;

Th.

narjditi

savrediti

Kini/.

senalus

postanowi;

stanowi, Cn.

liffdditPciI.

,

Gor. 76.

plidosnphorum coc;, duk , Uchwa-

UCHWALI

Cn. Th. 1175.

decieliim.

Du.in.

titi

feblcn

ustawa, ustanowienie; Boh. zrizenj y, ; nifizenj ust?nowenj Sorab. 1. wóbzankneno; Ymd postauh^nje, sarozhenjc poslava narejenje dofodba, fviInu sklenenje, l'vitni skb-nik.; I^roal. odluka (cf. odczy); Dat et liosn. odluka; /ios.i. yjoateilie (cf. ob. Ukad), onpe4t.ieHie btc Seriirtiiuiiij ber Scfcfclug,

la

ufatiti

dzi,

UCHWALA,

WYT

U C H

7V.

,

p.

nbbifflfn

,

drzwi,

abrilrfeii

Niezawsze ten iiizny taki

uchylo-

uchyliti,

{Bosn. uhiliti

;

,

,

(cf.

ukoni);

ab

Uchyli wyzywa;

ablenfeii.

kto

orbare

okna, troch

kogo

czasu potrzeby gby uchyla. Ezop. 55. kryje sii. Nie bywa wpuszczon ale sio

(schowa si, maluczkim drzwi uihylaniem. Corn. Sen. 4T6. bei) bem fleiiififn J^jfnen ber Ibiirf. Lima Szlaska nieche,

wedrzi! za

,

UCHYL

e j

mJoilszym liniom, 5, '251). oddaliy,

Ina Ust.

piYLHMwiie

jemy

Ijebcn

;

uchyliy od monaroliii. Nar. ciitfcriicii

,

siinltftirnngeit

dawniejsze ItTyniejsztrnu Nnr. I, 130, znosimy, kasu-

Gaz.

auf

fic

U C

prawa

uchylamy.

,

iinv

UCI.

odsuny;

^Vszt'lkie

ctlUii'1

laMi

-

Icjjcii

,

auf

fic

Uchyh si czemu, od czego si, nie nadstawi si; fl(J) Clltjtebcil

geitc

uchroni ©Cfil^r),

cilICV

35.

(5.

,

fafftrcn

,

uskoczy,

=

ftC.

bic

fioss. iiidtt baran magcrt ; yKJOHiiTbcn ( cf. ukoni si), yBepHyibca oTf> libero , j-sepTUBarbca. Dawid uchy-

fitb

Saulowi

li sic I

wócznia bez urazu nikna w

a

,

(unikn

Reg. 19, !0.

Leo]). i

bezpieczestwu ucliyla

— Zadnenui

si).

s'('ieiiie.

si nie-

Warg. Ce:.. 155. Uchy-, Ledwo si li trzeba si potrzebie. Min. Ryl. o, 299. ucieczk od niebezpieczestwa uchyli. Nar. Hsl. 5, 218. Uchyl a ustp' si od zego, a czy dobrze. 1 Leop. Ps. Aliter: Jako si nie 36, 27. (odwró si. 5 Leop.). nie chce.

—

unia

nam cie

które

a!

tob boe!

przed

podaje,

a

przed

Darnin: 424. uchyli si,

dumy mniema

e

,

si przed drzewem, tob, jako si nie uni-

uchylaniy

mu

fid)

rano

I

uchyli kolano.

Zol).

UCHYL,

UCHYEK, ka,

m.

Dla

ucvI'Ciigcn.

kiiflCll,

wieczór

12, 218. schyli,

dwakro ba§

trzeba

Sllfe

iciigcil.

brona, uchod miejsce schronienia Za ber 3"fl"cl'''^'-'l'fprac przeszy usiek Wart mie spokojny po trudach uchyek. Zab. 16, 182. Kniai Spokojny w swoich któw uchylu. Zab. 9, 545. Zab hi kogut grzeba mieci na m.,

u,

u.

,

,

sw

,

i

,

uchyku. Knia. Poez.

'UCHYN.\

reripr. jedntl.

iiiiti

erfaiifeii.

limfipppcii

pieczniej

popynie,

uchynie.

Pot.

UCHYTliZYC;

li UClC

,

Tak do pomylnych brzegów beznajdalszej egludze si nie

ód

w

1

Arg. 841.

Rug.

uhitriti

Boh.

yxiiTpaio

,

l^oga caUhlum

rcclJere

uci,

,

utjti

,

yxiiiupaK) ob.

,

;

E':cl.

utn

utnie,

f,

cz. jedntl.

Rofs. KopiraTb

utjnali;

,

Duchowni

,

Ucina

OKOpnaib

,

;

niedok.;

alifciicibcil.

stizyga

,

,

Baz. Sk. 564.

e

Wol,

nic wiatr nie

i

—

hg Utn'ja

ci

kurt.

Teat.

22. b, 18.

dam

si we znaki, cf. kurta). ci Jakby uci, nagle ustao, przerwao si: luie iucc| baitfii

,

ci

\vk

figla,

atigcfdjiiittcii

Stownik Lindego wyd.

?.

Tom

,

VI.

plóglit^

Bra^

c»

ab

,

moe,

cz

wielka

ci

W Y.

89

fc^iiapptc

Gdy

ali.

jedne zamkniesz, si jego, jak uci. a

Niecli^e

Uci

sowa,

wa,

mow,

rzeczy, nagle przerprawie w gbie mu I cho gada jeszcze chcia, samo si ucio. 152, Chodkiewicz na miertelnym zoony ju wodzóvv Polskich do gotowej wikloryi ju ju

Tel.

Jalii.

pasmo

posaniu

jakiej

Sowo

nbbrcdKn.

pliijlid)

znikno,

to

ucinanemi animuje sowy. Tward. Wi. 156. Tu uci sowa. P. Kchan. Jer. 522 Zaczt ucinaj czstokro dobrowolnie, aby innym uczyni podziwienie. Mun. 67,492, (Slov. utnikonec apocope). Utn swe piosnki smutne ptaszta Nie rnic wiórowa jego wzdvchaniu. Zab. 16,552. Na jej okro[me zatym lamenta, Ulna swe piosnki smutne ptaszta. Zab. 15, 504. Zabl (umilky). O wity ojcze! utnij bkinicrstwa chlub prónomownych ludzi. llrbH Art 168. Ucite wzdychania. P Kclian. Jer. 404. niecige przerywane olujckoi^ite

mow

,

i

,

gle,

jiifaiumcnbfiiigciib,

iiirfit

sza?

1,

wicej wina

Rado

,

adi-erb.,

'Przecz

aligfiirpdicii.

mi lak ucielo odpowie?

firzecz

ywo

Ihj

;

Ucito

Scufjcr, Stopfriifjcr.

iiiitcrtnTri.nic

nie cisi zmie-

158.

Pol. Arg.

si nam

ucina.

—

Knia.

Poczekajmy mi-

105. (urywa, ustaje, stygnie).

bo podobno gniew swój utnie. W. Yenat. Niegodziwie nam si darzyo; skoJud. 7, 24. romy psy w kniej pucili natychmiast nam uciy. Teat. 6. c, 51. (przestay gra, szczeka, zgubiy trop). osierdzia od pana

,

—

,

—

Uci

g.

gekn

€tic^

kogo

=

przjci mu, fictelii.

i^ii

aiif

,

^licD

cilicil

cillCltl

Nigdy nie

jest

tak

Obcr

ukontenlub gdy taca, -z

towany, jak gdy utnie kogo w szczczei;ólnoci niezgod wznieci. Mon. 68, 210. §. wawo odgra friftl) baroiif IH fpiclctl. góry zagra dok.; Boh. utahnauli, ulahowati; cz. Ross.ymHyib yrariiBaTb; cignc uwie , pociagnieniu wydoa; (Carn. utgnili jios^e valere); crjicClCn lliCgjte^CII, fort» sulli''il huic oneri Irafdjlcppcil. Ucignie to jeden ko, ,

—

Uci

•

,

,

,

,

^5rte auf

—

ge« eiii-

,

Jeden nie ucignie,

hendo unus equus. Cn. Th. 1173. iimis equus non est trahendo. ib. któryby dwa woy ucigny. na

W

nagrod wóz

Szczerb. Sux.

,

sia-

259.

Szalestwo sze koni zaprzga, a dwa ucign mog. Kaz 523. {qiiod fieri polest per patica etc). Uci-

Sk.

gnienie z

—

;

Ross. yTariiBaHie, yiaiiyTie, yraJKKa

(cf j"iyr'B

,

Ucign, uciga Vcrb. ned. cign, n p. wojskiem', uj, ubiedz uchodzi; rocgiicbni forfjic^Clt,

tai

a

,

,

!

1

Jak uci, ani sówka dalej. Mon. 73, poczciwy czowiek sów kilka wyrzecze na czyj pochwa, wnet jakoby uci, ponure milczenie wszystkich w tym [losiedzeniu ogarnie. Mon. 70, 681.

10,

,

Jak.

L

,\

Chndk. 24.

Birk.

59.

jaz'.

'8.

1

!

mi szyj utniecie, nili tego dokaecie. Sk. Dz. 1057. Hydrze gowy "zueinane (poucinane ucite), znowu wyrastay. Otw. Ow. 557. Tylko mu dwa palce z piercieniem uci, i trzeciego do koci nadci. Steb. 2,179. Lekarstwo ostatnie czonek ucina. Cn. Ad. 451 Kwilnli ludzie pod cnoty zaszczytem Czas j pokosnyin uci zniós pytem. Zab.

(spatam

U C

urn, UCIAGN

wosy, na podobiestwo korony, a im na wyszy stopie godnoci wstpuj, tym wicej wosów ucina powinni. Kucz-. Kul. 2, 614. Utn jej wosy, ten warkocz zoty. Co si rozpuszcza w dugie uploty. Knia Poez. 1, 226. Kaza mu rce obci, gow uci, toób spali. Sk.Di.()l9. Turcy chodzc no poboisku ciaa drgajce obnaywszy je z odzienia, gowy im ucinali. Baz.Sk. 402. Nie znam zwierzcia, któreby gdy mu gow utn, ywe by miao. nl'{!aucii,

-

mai fluf, lucg max d baliiii iimr ci przeciwko soliie stan dwoje drzwi,

Poez.

si uton,

przechyliwszy

Schytrzy fyxiiiupapodslpnik; Rofs. yxiiTpiiTbca chytrym by, domysi, konceptem ruszy).

y.MiTpaTii Te.ib

69.

5,

si

G N

I

,

SJ.

,

,

Ulekszy si mistrz Pruski, kaza swym zaraz ociga precz. Biel. 280 Biea z swoim ludem tak jednego dnia 12 mil uci;n. Biel. 572. prdko, uszed, przepad, er inarfc^irtc ben iag 12 OTcilcn. UCIZL1W(3!>, ci, i, ciemienie, uciskanie, phys. et mor.; o(imarfd)iren.

e

Sriicfcii

ciemicy,

Sebriicfen

,

liwo jest UCILIWY

,

skutkiem ,

a

,

e

,

Ucianie czyli uciRo. 3, 453.

Seliftigcn.

cikoci.

UCILIWIE

uciskajcy, ciki,

Rog ,

UCILIWO

trudny;

adv.

.

Ross. orarOTH-

12

,,; ,

90

C

L'

Y

I

UCICHN.

-

UCIEC.

brzmienny); laftig Ucichnienie; Cam. polih, erbe »er|ummte crjttterlc. telft' oh. Cisza. Nie masz nic ^wieuciek jak najwysza dostojno UCIEC uciecze , ucieknie cz. jednil. Ucieka /. Iniejszcj^o w oczach ludzkicli ni uciniedok., 'zucieka dok. coiilin. J oh. ulccy utjkati; Slov. ah; le razem nic niemasz nad monarchów uijkóm; Sorab. i wucekam, czekam precz, (peceknu ihwszego. Mon. 07, 593. Ku temu, co ucihwo jest i biee), povejzbiegn); Carn. vejshati (cf. biega, trudno, trzeba w gór postpowa. 1'tlch. ben. list. 4, aobhwy, narzekajcy; gneti fugnitti Vind. vtezhi, odtezhi (cf. fiugas); vjiti 2i9. § Uciliwy, alcy sic heshim piewa Swoich odpriti Yunpriti bieshati, vbieshati, S/owik aosn pie (uj), flageilb, Wfbfla^cnb. prezhodtczhi {'orusza skarjja uciahwa. Ihterkniti skustezhi, prezhtezhi Croat. oboki jego same mi/oci

Tejbiiuii

ópcMCuHUii

,

cf.

(

,

bcDriiiffiit)

btiicfciiD,

(jtiib,

,

,

fc^mcr.

,

,

,

,

,

;

,

,

—

,

,

,

,

,

,

e

,

UCIYC, UCIKY,

ucieiniea

brfirfen,

uciska;

,

ibr

iPtrD

Ucia

dok.

ei.

ute.\ati

,

liflaftiflOlI

,

l'C'

1'dno

twoja nazbyt surowa Ow. 104. fic ftlt \\)X l> Wolna kadeciu do nas apela.s.

;

Slbrcibcr

fccr

cierka).

cf

,

z

i

UIERACZ

Hoss. lUUKaTe.ib

by

irio>;acy

,

Ci.

pudnositi,

,

rcznik

3UMi'il(^'

UCIERPIE

nami

'

kleszczykami ib.

wiece,

;

(yiiipiUbHiiKl

i

Dudn.

9.

klóry co uciera, n. p. Uoh. ulerau ;

8i(btpiiCer

UCIESZY

rCIESZNO.

-

lampami

Cidjtpu^C.

óly jego.

,

cier-

aulrpny mi-

seiirory).

'UCIECI

ubrudzi

,

unieczyci

,

,

ommrcintgeit.

'.

;

;

:

rozkoszny;

frjjófciib

bcliiftijcnb,

,

liifiij,

ta,

iJudi.

Materya

fdicrjbaft.

ucieszna za to rzecz mieszna ; uciech przynosi; jakdi miech ralnym znakiem jakiego ukontentowania. Ztib. lo

rzecz jest

jest

która

natu-

jest

M

,

260.

czo-

Kroiuciiwdny, zarlcwny, przyjemny, ucicszny

Cn. Ad. 300. nie zepsuje dobrej myli. Koczy wiek iarlenciio tei jest uciwany. iMo/i. Co, 501. Dziwnie ucie.Won. 71, 705. Ucieszna moja piewaczko, Safo sziiy. .

Sowiaska. /

hcitan.

Wdzicznej,

114.

D:..

"uciesznej

Kochanowskiej. J. Kr.lian. Di. 110. Gra bywa 'ucieszesza kiedy z nieumicjtnemi grajc, aczby móg zawsze zwyciy, dasz im czasem wygra. Eraz. Dw. C. Bogactwa z mdroci ucioszne. Cn. Ad. 32. Ucieszno ucieszna rzecz. Cn. Th. 1175. (to mi bawi!). Nieucieszny nieprzyjemny, nieartiiwny, injuiundus Cn. Th. 554. Ot si z tego miej (mówi Dcmokryt) Ze mi si wszystko widzi mieszno, wy nawet ucieszni Min. /It/t. \ co si dzieje, 507. zwierzta rnajiy. I]aiii: Sk. 32a. mieszne, Ucieszne

nicpospolilój

dziewczynie,

Orszuli

,

>

,

,

1

,

s

zabawne;

brtiUifl,

ukontentowanie, tylko

nie

uciesznyra

mu

la(f;crlid>.

iai

—

feir.

UCIESZNE

Subsl., zabawa, Zona moe liy w poytecznym, ale le w

z

Scrflufigcn.

w uczciwym, mowym, i go

co czyni.

Ek.

C2.

i

nau:iiylnie pniewa

—

Aliter:

,

na

zo

Ucieszony, uko-

rozweselony,

snadny do ucieszenia, pocieszenia, przyjmujcy uciech lub pociech; Ifidit jn l'ClllftiafII Jll oerfltiiiacii, ju Dcriilnflcii, jii tróftcii ri'ttlid); (Wa^. utjesciv,

jony,

,

,'

uta.\iv

Sorab.

;

K% yrtuifiiiio

4pyrn.\x uleiti;

yitmaib

ch,

(/'"''tf-

brucha;

Dul.

uciesz

wice

Eccl

;

"Ijescili

0lfC.^.UlTl

cousolari

utisiti

,

ovc.i.vii,viTH

,

madjfii,

IJosn.

ucie-

;

erjóCcn,

ubaga, udo-

plaiaie,

;

Rost.

arajdatti;

,

SJerijniiijcn

ulaxiti

,

cz.

nasladiti

utaxivos

cnocoOHOCTb dok. Ucicsza ,

utisiili

rozgoYO-

,

Soce

rasgovor solacio). wiat po wszystkie wieki ucicsza bdzie rzeczy 'ywiatoci. Olw, Uw. 46. Piciepem swem

solari

rili

Ut^lESZYG Rosn.

komu czyni,

rozkosz

oerflnfiijf"-

Rag.

;

Eccl yitluilTClbCTBO

niedok.;

yTtiuiiTb,

zweszelnufc

i.

/>/acai(/(/(is;

Roli.

UCISK.

-

utiscenje

,

i

i

i

janego obietnica, ubogiego wczas a skpego hojno, Rys. Al. 59. Ucieszy si rec. nie zawsze uciesz. Croat. naszladuvaiisze Ross. rozkosz mie, fit^ ergó^CK Eccl. cjacTBOBUTiicn yrbuiaibca 40B0JbpacrtuiiiTbcn Ucieszy si Jetro z tego wszystkiego co jeiiy ÓiTb. dno pan uczyni ludu Izraelskiemu. 3 Leop. Exod. 18, Ze zego 9. (by wdziczen lego wszystkiego. \ Leop.). ;

;

;

;

,

,

,

doi.

Ci.

Trudno tchnwszy si inassy nie uciesz i. Wad. Don. i 9. Noga twoja nic uciecia si przez te 40 lat. Uwln. „nie opady z nóg Iwoicli bóly, zaDeul. 8, 4, not., ezym nie pomazae nóg UCIESZNY. •UCIESZUKY, a, c, UCIESZME adu.. UCIESZNO absol.; boh. uteeny Sorab. \. zweszelne, (rozEcd. paweselajcy); Ross. yituiiiud, ycia^HTCiiHuB uciech sprawujcy, zabawny, artów ny, 4OCT0TBopm4ri

miechu

,

placabilif);

nicprzyjmujacy

Roti.

pociechj,

Nicucieszony

yituiiiTClLiiuli. incoiisolabitis.

Cn.

534,

Th.

zbioru

potomek si

CIEL,

a,

nie

ucieszy.

R

Ealib.

UCIESZY-

5.

Doh. uteitel Ray. utjescitegl. utaxitegl ronsolator \ Ross. yitiniiTcib pocieutiescnik plucons szyciel, który cierpicego cieszy, ber iroftcr. Sn^mota

m.

;

,

,

,

w zy

odbiey

kto

w

raz

przyjaciela

ten czas za ucieszyciela. Ryb.

esk.

UCIESZYCIELKA

SZ.MK

,

okrawek;

Uci. UCINEK,

Rag. karpa,

fin

W

*.

Tr.

fliftigmac^cr.

nka

31l'id;ncibKl

m.

,

odcinek,

,

3ll'fd)iiiit

,

rod.

UCIE-

uijescilegliza.

i;

abijc-

,

aon ttwai. Dobry rzemielnik mao ueinWyciwszy drzewo, urobi Cn. Ad. 186.

Sll"l(f

fdjllittllcS

ków

ob.

,

mu mia by

Gdyby C 5

,

(Jel.

Rag. m., artów ni, tiefni, bcr

a,

UCITY, UCINA,

z

;

uczyni.

si

niego naczynie, a za

ucinek, klóry

si

"ninacz nie

pie skowaty wyksztutow^ na podobiestwo Ucinek, uomek, ijiay czowieka. Rad. Sop. 13, 15. kawaek pozostay; ciii flciiic iihio iJcMictmeS Stficf, lUifr' ugodzi

i

w któSrild)|'tl"l(f. Trwoy ich i'i„>u iiia/y ucinek, rym szykowa si mieli, puncluni. timpoiis. hium. 141. Ksigi tej o portach niorskicli ucinki Pliniusz nan) dochowa. Wyrw. Georg. 4. Dech un gwallein zacieniony, ucinki sów wypycha. Brud. Ott. ii 2. Z ;du ju same ucinki sów amie. Zab. 4, 318. Koss. Sucha, jak echo powtarza ucinki sów wyrzeczonych. Mon. 70, 710.

ltlcilifi'1,

—

Trausl.

bmk

Uiinek, ubytek, uszczerbek, umniejszenie,

,

niedostatek;

S|l'brii4), Przedtym albo z przyiP?iin()Cl. czynkiem albo z ucinkiein sakramenta w. podrzucali luteraz cao dowi zupene bywaj rozdawane wierzcym. Zggr. Ep. 19. Ucinek, miejsce ucicia. Cn. §. 1176. ber GiiifdlKttt. Jeliby pytania swego na grzbie7/i. cie moim chcia ucinki czyni, nie wiem. coby si w ten czas dziao! Teat. 9. b, 18. przyci§. Ucinek, nek, przylyk sznupka przymówka Stidjclei;

Uczestnic si czyni tej winy poperimi, 3:i)ciI6(ilicrinn. towarzyszk, nionej Birk. Zyg. 49. Niewiasta jest dóbr jego uczestniczk. Zab. 16, 247. Lena rószczka staa sie szczepieniem uczestniczk Iustoci oliwn($j. Sk. Knz. 544. UCZESTNICTWO, a, n. Boh. auastenstwj; Sorab. i. zpoYU tela metzo Finrf. toyarfhina deleshtvu; Rag. dionictyo, udionictvo Boss. ywaciie npHMaCTie, cooómcHie oómcHie (cf. obec), c04tHcTBie, 004^110160, co4tficTnOBaHie spólnictwo, dzielenie czego; bie JficiI' Panna Marya wyniesiona jest do imbrne, (Semeiiifi^oft. uczestnictwa bóstwa przez niejak niezamierzono do4'56.

auastnice

2'.,

i,

;

;

iipiiiacTHHua

,

;

ma

i

;

;

;

,

,

,

;

a

,;;

,

UCZESTNICZY

96

skdnalslw

ask,

i

arn

stpio.

bv, "uczcia

Posi. IV. '252,

med. niedok., in-zeslnikiem fc?n

Ibeiliiclinicr

;

przeze slawamy ob. Po-

bo

W

UCZESTMCZY

spolitowanie

ncbmeii

Jbeil

,

lios$.

;

coyiiUTBOBaTb, ciipioómiiTLca. iipiMiacTiiTL/v(7. oóminiicH, o6maioi-n, npiioó-

yMacTBOBnifc. c(i

(komuni),

Chrystusnwemi.

uczeslniki

sie

166.

5,

urzestnihqnilinl. oci.i|ii.iiiik cooómiiKi, cojtrieToeHiiiiKi oCuihiiki, oómeoómocTByiomiii DpiioóiuHufi Tc.M. iiiiKi

102.

Th.

zakon

,

;

,

npii'iacTiiiiKT>

,

m

Cn.

Gdy

•UCZNY, UCZONY, ob. Uczy. niejacze; Vind. deleslinik dok., czoi;3Jac sie uj, fi>rtfricd)cn Hos!:. y>ia- UCZOG.\C si zaimk. Hosn. dionik iidionik Leniwiec jeszcze powolniejszy daleko nad erfricd,'fll. ii|iiuumiiai;x, oóiuiiiiKT. (if 'obcc)

nieyaeze,

lei

w

i

a.

czym.

UCZY.

-

*czty

Boss.

:

Do

piróg).

*Pir,

{ob.

tych

b

abo biesiady. Lek.

b.

na uczcie królowej bdc, mia to sobie za wielIdziecie, gdy was kdy na kie szczcie. Dambi: 175. Na uczt nic pierna biesiad prosz, ib. uczle

Aman

bd

,

wszym

Hys.

oslalnim.

ani

,

"UCZTOWA

50.

.4d.

in-

UCZfc:ST^MCZY, a, e," UCZST.MK adv., czym, dzielcy co z nim; Uoh. siirauastny 6'arn. dejlsine Slov. uaslni slen, au.isiny vkiipimiijozli; ioss. dileshni dolesben Yind. delolien npiriacTilufi, yiacTiiuiS, coo6mn'iecKiB, coo6imiimiri. Najw jedna nieuistrio doskonaa, ulet^za trójca, ta

trans. niedok., biesiadowa, bankietowa; bniifctirtit traC* [lot: 3ac&cit.

tego króla. Sk.

bogatego

sa brumnega saboun nareja ftt^

fe

Yind. fe

jest

za

ubogim.

—

,

z

pienidzy. Boler.

takowego.

D.

©elbpc! fiiibriiiijni, niiv uda si trzeba. Teal. 9. 6,65. Bardzo dobrze udae si do g. Wysawianie, mnie, chtnie ci usu. Teat. 49, 96. Córko, bdziesz si (fllunij ciiicr Siitlf. Udatno jest mby niejakimci malowaniem rzeczy. Zab. 12, 2C6. UDAT.NY. a, e, UD.ATME chciaa uiia dobrze, nie bierz leda chopa sobie; >i te iwawy rzeadv. (Boh. udatny Rost. y4aiuii hene jungere lolei. Zebr. Ow. 308. ()bicdwie strony jesl

mao

zabaw,

nie

anioem. Gorn.

stan,

ywot.

Ca.

Diu.

Th.

400. 1179.

Uda

si na jak

(imai

,

frtjrcifcit

,

,

i

i

W

,

,

,

i

;

,

,

W

,

—

;

mod

;

,

.

.

,

;

W

no

;

,

,

,

,

,

i

—

—

;

;

•

mny

,

,

I

UDAWA

-

UDA WI.

UDA W CIEL

przyjemnie zrczny, vf y junak j y4ajeub miaek snadny, ksztallny, piekneu;o puzoru przyobrotny, stojny; gcicftiift, (?cmaiiM, luollauftdiitiiij, ftattlid). Ciic, aby dworzanin mia czonki udatne, tak iby z jego uoe=

;

,

,

,

zna si

zna czerstwo zna cliybko byo. Dw. 29. .We te We Pana udalna figura wzrost pikna, talia noga czysta. Teat. 22. b. 57. Udahoy, tnic r stoka swego wstawaa I sza przed króla. P. Kchan. Jer. 4-51. Szczliwa ta droga. Po której chodzi bdzie tak udatna noga J. Kchan. Dz. 209. Twarz ponia

,

,

Goni.

,

zoru wielce udatnego.

Burdz.

Trag. 204.

krasnej

udatnej

i

By

gc|i.'rii].

kocisty

siy.

Biel.

Hst.

naleytej,

29.

i

obdu,

twarzv

Ale.\ander redniej urody,

ku mocy udatny. Biel Siu. 362 b. Jeden nad drugiego jest udatniejszy do

ylasty,

i

(dosy mocny). posugi Rzpitej. Velr. Pol. 161. (zdatniejszy, zdolniejszy). §. Udatny pienidz, który uda mona, który bior;

—

man

aiisijc&cii fain: Die gciiommcn udatne pienidze. Tr. UDAoh. Uda. UDAWACZ, a, m. który co udaje, reprezentuje, wystawuje , naladuje; ber iiwai IHrftcBt, (jiiiujbarc

ciiin

Udótny

n.nl'^.

Bic

93h'iii5e

,

talar,

dobre

,

i

WA,

,

,

ilm

UDECT.A

Eccl.

3Iiii3el'cr

y,

,

111

falldici'

zmylacz

,

npKTKopbiiiiKi,

etiiinj

Anigrus; rany

,

,

ber

(cf.

jaowy);

(Erbic^ter,

ber

Leje tam brzydkie swoje prórz by puci cbybn Centaury. Zebr. Oiv. 584;

erbenft.

jako,

w nim

jalnik

npHTBopHima,

f.

Brrijiebt,

fiiujirt,

wody udawca

—

Croal.

;

saw

plókali

omnis erijiieiida (ides). Zego potwarc udawc precz od siebie oddaldi f'im. Kam. pr. (faszywego oskaryciela). Tak jest, a nie tak, jako ty stary udawco bajesz. ib. 542. (garzu, kamco). Stule pysk udawco a niewinnych ludzi nie potwarzaj. ib. 95. Boh. udawiti; Croat. udaviti, udaviyucz. dok.; zadavilszem; Bog. udiivili jem, zadaviti zadavlyujem ratibtis

{nisi

i

,

UDAWI

,

Dosn.

udaviti

,

,

zjdaviti

;

;

/i'o. odbijani) Z)«/. udaudarani (odudaram = odbijamj ; Uosn. udretti, udariti rati sciunuti, osciuudrjetti, porazili, mccati lupati, obvdariti

=

=

;

przebi;

,

,

,

:

;

,

,

,

,

,

opet udntti reperculere); Siar. udariti, udariti, udarali Hoss. y4apnTt, Hag. udritti y4apnTb, (npiy4apnTb prz)bi), vulg. nbipnyib, nupaTb ; Eccl. np0TllB0y4apai0 odbijam Arab. ~;N'i1 percussit cf. Geim. juste cf. Irie cf. Lat. tero; cf. Graec. tiiQco {rarum esi in praesenti, loco ejus bij usurbrcfd^eil); potiii Cn. Th. sed in pi'aetcritis et fiituris ysilatius. 1180. bi, fclflgcii, ciiicn Sc^Iag, Stop geDeii; Ocftr. Uderzy kogo \y gb. Cn. Th 1 80. Roz((^meipeti. gn'ew,';'.vszy si ledwie nie w twarz mi uderzj. Gorn. Sen. o. acno o kij kto chce psa uderzy. Pot. Arg. 615. Zawdy acno o drzewo, kto chce psa uderzy. Rej Zw. 80 b. Uderz, lecz suchaj, rzek Temislokles, nuti,

(priudritti

udarati

,

;

;

,

;

,

;

;

;

1

,

Mon. 67, 4IS.

rzy

Uderz ci,

nti|'d)Iagen.

{ob.

Magier.

na klawiszach.

Uderzenie,

raz,

co).

Not

ude-

wybija,

eine

5JotC

oberwiesz

Mskr. bicie,

cios,

cicie, plaga,

1. dereno, raz; Carn. udarz, Vind. ydar, cf. na udry); yunrdarek fhverk vunvdar ydarik Croat. Yudarecz (bosliy udaraz» yerfhai, navdar, yfiek parali, szlak); Dal. udarcz; Bosn. udorac, pora, raz; cernj^Rag. udoraz; Slav. udorac, (udorac, modrica

bat; ein

gumpa, ,

S)\ih,

,C)au;

(udriza

ydarek,

'

Sorab.

dyscyplina isydar ;

,

,

,

,

,

,

,

,

UDERZY

102 vka

>

(i.

yjiip, nocTptJl

siniak)

_v4api

fiots.

;

UDERZY

.

ryuani. kojotokx, nupoKi,

.

sie

UcJrrzoiiie

a|'oplexyal.

w

[iiersi.

W puklerz zawie-

m

bie ruft Sdilngcn. Piulmud. 56. bii9 szony Uderz oszczepem, Nierli ti:i wszystkie strony Dwik Uderz w rycerze. Anis. Oss. C b. Ludzi rozi;l)0(izi sie ozwi si« noyce. egl. Ad. 260. Mon. 73 678. slot Tecit 7, 15. (tknij go jeno, ozwic si, cf. noyce). Nie nio^tc atosCi znie, mieczem w si uderzy. i

,

,

wrazi,

150.

\Vul.

War'^.

er

iai Srfiroerbt

]ii)

ftieg

uderzy, bi j.ik soJ'"'?.

ben iiib. Zegar

iii

flC'

Co godzinka

Diiesila jeszcze nie uderzya. Tr.

fdjlaiJClI.

Uljr (kU

bic

a co dalej lo ju czas przemin, na zi^garze ud''rzy to do kresu bieemy. Rej. Zu>. 25 b. Uderzy kogo kamieniem, periuteie. Cn. Th. I ISO. ugodzi, trafi; mit btm ©tcine rocrfen, fd)mifgen, trcffen. Sia, jaka_ ciaa w ruoliu bdce wvwi'-r.i mog nazywa sie uderzeniem. Jak Mit. 4, 16 £d)liig, £toP. Pinrun trzy razy uderzy. Teat. 18. c, 9-2. ter fllic bat breo mai tiiiijefilaijeii. Piorun uderzywszy pasy na poy w kuciu, wszystkie kaimcnie roztrca, Stan twój dU nas by uderozszczepi. Biel. Hst. 596. rzeniem piorunu. Teat. \. b, 115, cf. trzaskawica IrzaUderzy nienie piorunu ; CIK 33li^fd)lag Soniicrflaij. na kogo, w kogo > bi na mego, porywa sie na, pr. et Ir. ,

i

,

—

,

;

mif

ciiicn

lii^frfiliiiicn

za w

,

5nfd)lngcii,

i^n

ciiif

Pucim

li'Jt}c&eii.

moc;

sum ad bella coimus. Zebr. Ow. 218, (Slav udariti atakowa). "Oborzmy uderzmy na nic si na to nieprzyjacielskie wojsko Baz. jak si spodziewamy odpdzimy. natyclimiast je bez Jeli duej ta niezgoda bdzie rosa Sk. 594. Warg. 172. Sam Cei. uderzowtpienia uderz w si. kes,

sie

i

uderzymy

sie

tui

,

;

,

,

uderza Karp. 2, 145. prawie le, uderzy ny,

silniej

,

e

ny.

pierzchn na strowidzc i ju

nieprzyjaciel

W

sie

bitwie król,

tej

sam na ostatku o nieBiel. 156. przy nim byli.

(recipr.)

t troch, co sam natar, mocno si o niego otar;

przyjaciela z

ben 3f'"l>

't'*.

psy. Jabl.

Ez.

fic

—

I)Cr.

WH

;

giciig

Wilk

na nie,

er

fclt)|t

(lllf

uderzy na

matj

\\i)

iibtr

na wszyscy, ngromnemi wszyscy na niego powstali, rzu-

Uderzyli

przywitali, gtnge:i

ex

'P*-

•('"

si

rzuci

150.

Traiisl.

sowami go cili si fte

""f

Kl''ff

nile

aiif

lei

ibit

(tiirmteii

,

alle

aiif i^ti ;ii.

Zarazem w te sowa na uderzy Zyjr. I'ap. 203. NieDiogc jemu aja, uderzya w milsz irafcitur illi, uae Wiatr uderzy w lotibi praelata tft. Zebr. Ow. 548

—

tne Tiirskie

agle.

I'nsj,k.

Dz

;

bi dcy

58.

,

ber S8iiib

niepogoda uderzya Wiatr wielki fieB potuka okrely o zawady. Jer Zbr. lii Uderzyy wiatry obiy sie o on dom. 1 Leop. Maih. 7 27. (udeRots. noUderzenie wistru rzyy w on dom. 5 l.fop Simililer Mróz udepuBii, (cf. porwa), ffiinbssbrniit. rzy, n. p. Sukni z siebie przeda, a gdy potym mróz ill

,

bie

SegcI.

i

,

I

,

)

uder/.y

i

,

przy|iail).

zimno

—

z

dria,

bi

-.

Ezop. 72.

wielkie cierpia.

Uderza

;

dzia, Cn. Th

z

(gdy napie

strzela;

011^

1180. Z dzia fciiern, iiiefien, bcicbicgen. uderzgenb

311

etira.

UDOSKONALI,

ob.

Doskonali.

UDOSTATKOWA. '^UDOSTATCZY

niewiasty,

19.

ud; Carn. ud; Slav.

S^Iiaer,

7.

UDKO,

clovicse

y4U wstydliwe

ber

i.

kotrigizh; Groal. vud

kotrig

,

m,

a,

?n.

Slov.

vudizh

C

Croal. vudr'ilfj,

tumy, udawion

syn

Beg. 5,

Wijch.

Gliitjx, dielek. nadiel yiacTOKi na.it.ioKi, yiacib yjaUDRUBI ci.iluk, drobny kawaek uama; //oj. vdrubitli iiiut-ii y.ffcjoKi Egipt jak chce, .^ssur, no6uTUh" cooómeiue, ya kto I\LUia któr iACLZ. MJU\ liby MU anieli w bogu, ten jest pokada pokada, nadziej nie lie ,

,

sw

i

przestpc .irzestpc pierwszego sa

bogowie

Leop. leop.

ich

Deul. 5iJ, Peul. 52,

w

,

57. 61.

wszem sercem twoim budn. Prov. jakiej

rzeczy,

5.

5.

prz\ kazania. przj

któryi swe których

(ufam (ufanie a

Gil.

Kat.

5 Leop.).

Ufaj

Gdzie

na

1

Jehow

na rozum twój nie spuszczaj si. abo Ufam komu aiif ®ott.

ucrtrauc

e mi

52

'hufanie pokadali ?

,

nie omyli.

ufsm, jak zdrowiu swemu,

bom

Ja mu 1181. jego wiary dobrze wia-

Cn.

Th.

14

,;

.

U

106

WA C

D O

A

I"

- U F

dom. Biel. 656. Nie ufaj Nic zwierzy ^ie nikomu, jesl-ci ,

go

przjjaciela,

za

U KULGO

Y.

sobie.

Baj. 266.

Jak.

dufa mu,

nie

któryby

takiego,

za

i

tylko

iN

nio

zna

dufal.

Sk.

m-

Wiiii.

liaz.

to

potyin

jakie

,

t

w

Ularn

''.

i

W

,

,'

odgraaj. Teat. 7. Pochod, iifulu Iny

w/nose

podufaly

foUfalij.

;

13.

e, ,

UKAUOWAC

ob.

•IFAi.U:

Ucbwali.

ob.

.

UFALDC

UFARBOWAC

diifulo, dujnoi, du-

;

zuchway,

[r.f.

IZ.

,

Ufno

ot.

,

,

,

vw\m

go sprawi. Aatic.

,Gd. 2G9. ob. Fioryzo\>a. kopytny gwod, z Niem.. ber ,'iSufiiflgcl. Dla ufnala konia zepsowa. Cn. /\d. 130. (dla maej rzeczy

UFLnUYZÓWA UF.\AL,

,

m.,

:>,

LFNALIK,

wielka utraci)

UF.NOC

'DUFNOC

,

,

ufanie, zaufanie;

daufanliwosl

wernofc; i;a

uftaniie

,

dulfani,

,

savuplivost

roiiU4e;KuocTi> 3utraiien

fili

.

ci

,

bd

,

pod aglem rusza ufnie

Flota

sanafhliwost ulTanje

Bosn. ullan-

;

Boss.

;

3'iiOBnHie

ufno. próna

Boja

,

,

O.ia-

6.iaro.a'p3iioBeiiCTBo

liccl.

Zbyteczna

3}ertraiien.

,

znak

serca

ufalej

i

.

gdy adnej nie

i

ufno

zby-

askaw fortun. Gurn. Sen 310. Dufno siom podpor, dufno 'kotwi myli. Byb. Gej!. U. Niech im ta zbytnia dufno wywietrzeje./ gowy. Pol Ary. 318. Jakby si sto lat znali ufno do si mieli. Jabi. Tel. zawsze

,

oni

'bczpieczn. Ma do nich prawdziw dufno, wzajem prawdziw skonno, hluk. Turk. 32 Nigdy

nie

wraca

cf.

ufno

i

stracona.

Zab.

237,

14,

,

,

—

.

,

dobrze

Nar.

jak jest nieufny.

,

3, 40.

Tac.

UFOLGUWAI' ob. Folgowa. UFOBiMOWA 06. Formowa. UFOHTUNlC, oh. Fortunie. UFBASOWA, ab. ,

,

Frasowa.

UFRYZOWA,

fregu. v;iti

Garn. ugitnem

;

prerokuvaii

,

G.

Ugada

,

,

niedok.

uganili

;

Ugadywa

,

Vin't.

uganyam

Croal

;

Fryzowa.

ub.

U cz. jedntl.

,

vgani(i

zgadn, zgadywajc

cnatbcn,

imitUniafciib

nitliciib

iiiib

,

zaganyam

yraaaib, yra4biBaTb;

cont.

loss.

;

trafi;

Poganie

trcffcn.

et

nasvedurat(icn,

z

pe-

wnych obrazków przysze rzeczy ugadywali. Budn. JJoz. Czego si strzedz ma, czowiek nigdy nie uga3, 4. dnie.

Teat.

Co

42. d, B.

wpadnie

i

to

jeli Cyrus do Lidyi

tedy,

mówi wie ludzka ugaBdzie rka moja na proroki co

próno ugadywajee kamstwo. Budn. Jer. Widali próno 15, 9, (>0(i(. uganyiwecz difinator). ugadywanie faszywe, ib. 13, 6. Widzenie faszywe i

i

i

ugadanie.

14, 14. (faszywe przepowiadanie). Ilozumy róne mczyy si, chcc gatunek owocu drzewa zakazanego w raju iigadn. .Von. 70, 817. Sprawy Hugierowe klóryeli ju wiadoma, bya jakoby z nauki wieby ugada. Jay. Wyb. .13. Ui;alnienie zgadnienie Hubsi. verb. 'UGAD u. m., baS Crmtlicii {Boss. yrajha; Croat Uf3nan\e ronjeitura). Sia odmian ma ywot, czasem nas szczcie Bez ugadu pot\ka, bez winy nieszczcie. J,ig, Wyb. D 4. niespodzianie uiI'.'i'rlltVt. ib.

.

i

,

Szym. Nieufno; Hoss HCBtpKa 5)ijptrillieil. Uzdy Uzpitej cale na niedufnoci na dyfidencyi. hfik. fuik.^i. Wielcy mowie «igdy po sobie me pokazali znaku iiieulaoci. Lub. Hoz. 512. LFNY. UFAY. 'DUFAY, UFIJ\\\, -DUFLIWY. a. e, UFME UFAl.K 'DUFALE, UGADZAi;, raz

Ostronoci przy

czuje

Twurd Wf. 19. Ufliwie amen rzeczmy. Hanc. Gd. krew' paska. Aanc. 5. Przyjmuj inv wiara dulliwie ciao Gil. 2iO Ufay Aeestes. Otiu. Ow. 557. Ufny. któremu ufa mona; jiiuerlfltfig Sciii ;u haucii ift; Hoss. ynoBaTCibiiuii. Stanwszy na stopniu obecnego szczcia znarn

widzce

216.

na jednakie nieszczcia ludzi naraaj. Zab. 3, .Niemdrycli ludzi jest ta ufno, obiecowa sobie

108,

Luz.

bd

W

32

lud.

Przyb.

,

Z wojskiem, dnie! Min. Byt 1, 28/.

Past.

swobodnie

i

Poo

teczna

prostego.

•

174. Dufale a iiiiide w nich zawsze postpowa. Wary. Wal. 100. nailziej w zbawicielu dufale czyni w nim. 1 Leop. Ps. 11, 0. On im duf.ile odpowiada, mówic. .. Baz. Iht. 79, ob. 'Bezpiecznie, spólnoci mej dufale sawa. (ICtrpffll 5)Jllt^^. flCtroft, Zebr. Ow. 322. Szujski scen mistruje Tym spie-

IIGADN

.

duwernost; Slov. duwernost; Sorab. 1. do-

40Btpciiie, noBipeiMiocTb

,

ii3Bimeiiic:

,

,

,

Ulau.

;

Aoiitpha, ,ioutpi|iiBOCTb

).

rk

Na-

D.

serca ufnego. Past. Fid. 277, (cf lego pewien). Popromy pana swego z serca dufliwego, Uy nas w swej wierze chowa Aunc. Gd. 20. Przejazd Warg. jego do Afryki nie mniej dufay, jak szczliwy. Wal. 99. (miay, odwany, dislny. zuchway, "zulay). 'ist

dem

m.. ,

uzdanje

,

a,

UF.\O -DUFAO

Boh. daufanliwost,

daufanj

,

Yind.

Gel.

carze.

Ufny.

ob.

,

dok.,

ufajcy

sobie

Ha4eH;iiuri /Iijb.

sw

Farbowa. usra licftftci^cii. A to nas ywot, ufcjdawszy si umrze. Rys. -Ad. ] UFlGlflOW.u- cz. dok., uformowa w figur, utworzy; Bóg czowiek^a z ziemi uligurowawszy bilbcii, fiirmeii.

TFEJDAG

ccGh

iia

bd

nalo,

szniej

IFALE

,

,

.

'zufaiy).

Fadowa.

UFAY

.

iifnij

,

zaufanie,

,

6ia-

Ecil.

;

im 3>crtraticn, swej ufny, a

3icrtraueii




zgolovit

sarrilor

yroiOBjeme przy-

sed.

,

silom,

uzcli

gotowa,

cf.

wucznik.

kopacz,

,

ilacz.;

UGRARIC

Suininnifl^Tfcr-

,

pointiti,

,

,

przygo-

>

przyprawuj, przyrzdzam; Hoss.

przyrza(lzi wiedzia, jakem si OJijin. io. 2, b. Wiem, e si Wac Panem ujmowaa. Teal.' \, 67. si

przecz je!

—

rozbojnictwa).

kim

ujmuje /a

nie

/'

/•

e

zgin. P. Kchan. Oil. bior ujmuj, za serce, i5, {Carn. amuslje protedw) 1, g. uj serce uj kogo poruszy jego serce wkrada si w jego serce, zjedna ^sk, wrubowa si. zniewoli go sobie; einem aiiii .^crj grcifeii, fcin ^tri ticroiii= Trzeba, eby synów jego za ncii, fiir fid; einiie(iinfii. Poclilebna mowa uja serce uj. Buli. Kom. 4, 102. o

niesuszn

i

i

—

I

,

mocno za

cy

uja

serce

;

,

Mm.

serce modzieniaszka

Umie on

wspaniao

ta

ludzkie

bów ujmowania

,

za

lvidzi

07, 854. Bardzo

mi

180. Boh. Kom. 4 Ujmuj8, 54. tysic sposoMa einnetimenb. A coi serce. Teal. 55. c, 58.

ujmow.i

n.itiiiiTe.ibiiUH

[ios'.

Uj

,

ci

jego.

serca.

,

Teat.

58, 29. Nie tej królestwa ceny. Aby wzrok mój gwatem 'ujeny (ujzami Koz|>acz Trag 311. (porusz_\yj y). Hardz Tent. i, 110, ujela, pozwolia mi oeni si z tob. czy nie ujmuje

ona,

za serce?

ib.

s

i

wzruszona, poruszona;

widz min je.

Teat

roiber

mit^,

kaptowa

widz

,

geriibrl,

,

gertft

;

aiif

e

tu

fcinc

iii

6eite

trzeba

zwiódby si.

Teal.

ujmiesz

rychlej

(jeiDiiiiten

uj

sobie

bcflcdjeii.

\ii)

trafia,

il^Ul

Ja

Teat.

57, dukaty,

uj

Dobrodziejstwy

51, 48.

Cn. Ad. 00.

faft

panienk.

si

jak

er

ujm'j-

kogo korumpujc, fi'ir

,

t

Z

er|(6i'ittert.

,

powstaje;

— Uj

Boni.

Ktoby nas chcia,

304.

bcroeflt

si przeciw mnie

pokazuje Gniewem 50. d, 15. porusza,

czeka naj-

monego czo-

Trzeba tak

nili jtrzy agodzi wieka ujmowa sobie raczej Ujmowa si. wchodzi obostrzy. 1'ilcli. Salt. 82. w si do serca bra upainita fll^ (tmni \U .t)erjfll na wity: Cesarzu, otwórz ill netimeit u* ijel^eil. nam kocioy otworzyszli , wrócisz si w pokoju ; tedy si cesarz ujiiiowa_ pocz mylc co to jest wrócisz

—

i

.

.

i

,

;

Woa

,

;

,

si w

pokoju. Sk. Zyw.

1,

,

191.

Ujecie sie,

,

upainila-

wa,

n.

iibemebinfn

—

3"ber)fne^men

uber

,

nebrneii,

iii)

,

obejmooii'

uj

królestwo Antyoclius. W. wstpuj na urzd. Cn, Comprimeiido angendu: Ujmowa, uj-

Ujmuj urzd

7.

4,

liii.

Th.

majtno,

p.

;l/af/i.

1182. tai

Uj, obj; ujmowa,

§.

Po zejciu Seleuka

trftcn.

2

—

.

J

Cn. Th.

si.

j(.

,

,

uchwyciwszy przytrzymywa

h.imowa ciwstrzymywa; faffen, ffft biilteii 5iirii(f bjitfn banGaler linami U|muja. Warg. Hadz. 350. biflcn, Ciiicnocil. acz si rozbiey, moe by ujta kotwicami. Eraz. Potn grobl .staw ujty. Tward. W. D. Jez. K, 2 b. wszy

ska

ód

czyli

,

,

,

,

,

,

zmierzonemi uj brzegami. Odym. u>. Neptun czonki mu jakby w wiey uja. Nie ma siy, by uciek, lub eby odskoczy. Sta jak sup, Dmoch. II. Nieujety wiatr. Zab. 5, albo drzewo. 2, 19. Odda mu sygnetem ujte papiery. niehamowny 454. 228. przypiecztowane l'ot. Arg mit bfm Siefltl VtX' krgi, w kleszcze, icfeloifen. Ujmowa kogo, ujmowa w w kl Najmniejszemu stanowi rer Cbre ni4lt J" na\)t \\x treten. ani uwacza czowieka nigdy ujmowa nie przystoi. Lepiej zym przy dobrych dobrze Rej. Post. E e e b. ;

,

i

,

,

.

,

;

,

UJADA- UJECHA. ^

cayni

forb

dobrym

nii

,

fntsfctjcn

fllifiirjen

,

UJ.MM,

iinter

bcjocfcoii,

,

wnet knrki

Jadowie.

ob.

Hag.

ujarzmi niewol.

Iridjan

i,

t'27.

289.

[lodbijacz,

ter Untcrjodirr;

(

Sta

l\iim.

Hor.

;

Hung.

UJAHZMICIELKA i. Ujania niedok., jasnym uczyni,

dok.,

do

uja-

który

,

Troa. ujarmitel

Fem.

jarombofugó). i-z.

UJARZ.MICIIiL, a, m.

114.

Przestr.

toci

246.

Lut.

I'iiyb.

jcz

rzmia,

,

Zdob\wcy

Ciebie ze czci Kantaber ujarzmiony wita Ujarzmione krocie cierpicej szlachty

nieba.

UJA.NiC

yjtirmili

ujflrmiti,

fpaimeii.

3i"i)

biiJ

wia-

obdarzy; crlciiiijtcii crliclleii, gliijciib miD icU maniebieskiej widziaem go chwale, Jak on lam djeil. ujaniony chodzi jak wspaniale. Frzyb. Ab. 203. Zdraniech go kto chce- chwali dny jest zysk niesuszny Treh. S. M. 35. a polyni obali. Uja.nia domy na czas Pier sw ujaiii gwiazd. Zan. 11, 124. UJTEK, Ikii m., co komu ujto, ujma, uomek, odo,

W

,

,

,

,

mek

uszczerbek;

,

tua^

bnicb,

Siurf,

Srutbftiirf.

doj

Iku s\ve,'o musi, gdy

ma

dolvseljk

\"tnd.

nb()ebrocbcn

ciiiem

gcbn'd)tic

yeilt

linss.

;

Król inaczej

UJAZD,

'b34h'a

Daaonfnbrcu

,

Sagcn obcr mórg zienu

5U

tueidjeii

zdroe ,

,

tai

Stit'

mylna droga,

powiat; buo nocnym ujedzie Kaujazd Greckiej Heleny.

ybSAT, krauia,

Jloss

Dano zna

wyjazd).

(cf.

Zuchway kamny wnosi;

Cyn. 34.

Na;/.

lyliny.

492.

[Dosn. ujam,

Diwoiirciten

,

mentitnr ('igae r.auOw. 57. Ujazd '^. Za graniczne znaki pokazaiam. Zebr. Ow. 276. no znaki znaczne w polach które ujazdy zowi. Heib. Stat. 227. (Srinj^cicbeii Ujazd, imi miasta, Sclbjeidjcn. 3ame ciiiet Stabt; ^Joh. AuKczd, Augezdec imi wielu miejsc w Czechach). UJAZDÓW, a, m., paac z ogrodem na przedmieciu Warszawskim, Uja3b0IU adj. UJAZDOWSKI, a. ie Ulica Ujazdowska, koszary Ujazdowskie. Uul.

—

,

—

,

;

UJECHA, 'UJACHA,

Boh. ugeti

contin.

et

fregii.

ytsaib

,

yfe35KaTb

g. 1

i

jazda

obfv rcitcn

;

umyka ,

ujedzie,

/'.

,

ytsjiiTt

,

uchodzi,

ciitsucitieii

c;. dok..

Ujeda

ugjdeti Host. ugedu BM-tsatiiBaib But34HTb ;

,

,

-.

,

,

zjeda zkd

abreifcii,

,

chna wie

ujad

|id)

;

biWOlI filbreu

bnyon ma.«cii.

Gru-

po Caryu i król z famili ujechali. Gaz. Nar. I, 223. Król Henryk, nie zwierzajc si nikomu -drogi swej, noc ujecha. Papr. Gn. 1259. Doda mu sam konia swego mówic: ujedaj o gra idzie. Papr. Hyc. 99. iMiujmy lepiej ojczyzn nasze; nie ,

,

ujedajmy

za

,

granic,

stpuje. Siar. Ref. 21.

rym si adnej niebezpiecznoci SloM/nik Lindego wyd. ?.

Tom

ci

kiedy nieprzyjaciel na kraj Ujechali na to

VI.

ba

rcitCII

jedeniem

konia,

objesditi

olijesdjazhiti,

%^(Xt

N.ijlepiej

si staremu handlaizowi 52.

Teut

—

g 2) obje-

-

ujecha),

do wierzchu

kiedy

,

;

mody ko

bo len go

;

Ujedony,

26.

c,

koniom Ujecha-

,

-

obei

jiuc

,

Yind.

Rosa. cóitsmiTb, oóitwiiBaib, fin

;

bcreiten.

jlircitcil,

stanie

potrzyj

)io/i.

|

wkada

go

eiiif

,

postój

,

drogi

rcitftlb

Rys. Ad. 69.

,

da

mil

koniom

czo.i

trzy,

eiitfub«

ujeda

SKcileii

;c.

Ujechawszy

fabrcil

,

jiuec

,

wszy sze daje koniom je. UjcJa konia, duk.. Ujedzi,

ujeda

juflfrittcii

Yiud.

;

dopoob-

oóits^eiiHuri. Nieut3H(a.9uri uderzy czsto o ziemi tego, co na nim Tuik. 51. Miesic na koniu jedzi, Nim siedzi, hiok. nim go uji dzi. P. hchun. Orl. go dobrze wywiizy

jrsden

Ross. taJKeHHbiB

:

,

,

jedony ko

i

—

Ugaska

trzeba to nicujedone stwo6 24. (to dzikie, nieugaskane stworzenie). sercem trzeba harde ujeda lyrany. Min Ryt. 2,211. kroci, rochinani, pokorzy, w kleszcze ujmo1,

88.

Fig.

Teal.

rzenie.

Mnym wa;

y

briiibicicii

^inarcn

}it

,

obarczy;

,

cze

Jedna

um

{Boh. augezd

*^*ferbe;

;

,

3Keilen

chwil, Ujechawszy

1182.

Th. vel

przepa jadc;

maci)cii ciiic

,

Cn.

Ujecha

g.

przejecha, ubiedz jazd,

s

H".

miejsce.

—

fabrcii.

UJCIE, o6. Uj. uj- UJCZV(J Cl. dok.,

ujechanie, odjazd, pojechanie, ucieczka ja-

»».,

baiipii

iiunnit

,

tfciben,

cintrcibcn.

na-

miejsce, na któ-

nie mogli. Baz. Hit.

do

jków przymusi

mocno uciemi-

,

Sfiifjcr nbbniiflcii

ciiicui

ibn

,

fe^r bebrMeii.

ojczyzny njczona przebrzydem

samej

ziemia

;

do

szlachcie

mono|iohpozwolona

nabycia

.

151.

Przestr.

tai Tiaooiircifcn

H5

ob--

Jawi.

ob.

u,

zd;

;

3lb
\\

mu

przycina

,

Stiircbfu

iiiif

lijad.i.

losgclicn

,

eindi

il/m

Sie

)U

—

e,

a,

Y

70.

2.

§.

si;

si, jadowie

incomiirehensibilis

tny,

ob. Uj. UJED.AC, ujedzi,

UJEZDZACZ, Scrciicr

zdny,

a,

m.,

3»reiter

,

lubricus.

,

>).*fcrbe

UJTY,

Ujeda

ujeda, Boh.

;

niepoj-

Th. 514.

Ujecha,

vide sub

który konie

ber

pugezdny;

Cn.

anfiiftnr,

rk,

Nieujlny, niepojty

oiigrcifliit.

fiilTcii,

pogezdny

Yind. jesdni Yuzhenik

,

1. e/ 2.

berejtcr; ,

objesdjak

ber

pogi,

cf.

umniejszenie

uszczerbek Boh. ugy, (Botn. ujam kuje uzimgije mlinar mentura pro ma molilura) Ross. ycMi yóaBKa jóaBOiKa, bic Jlhiiabmc a'.,

,

,

ubytek

,

;

,

;

;

Scrriii^eruuj

,

,

Jlbbrud;,

ber

,

.

Gdy wiele wyujmy, samo zoto

bic ©djmalcriiiiii.

dawa, nie zna byo w SKarbic lej w rkach jego roso. Birk. o Etorb

51.

pie znaczniejsza ujma.

(ji-dnym wiele uby-

Eredr.

Ad.

0(j.

W

maej ku-

Slarajmy si prawd bez ujrny zupenie mie. Niceriskie symbolum w wielu rzeczach 1, 13. skrócili ujmami rozszerzyli przydatkami. Smotr. Apol. Chwale boskiej ujma si dzieje, gdy stworzenie 142. za stworzyciela czcimy. Zygr. Pap. 209. Nie ze mnie boe. przyczyna ujmy twojej chway. .4/4. na Woj. 18. Nigdy wszystkie doskonaoci nie mieszcz sie razem natura wszdzie wrazia pewne ujmy. Znbt. Roi. 4. (ale, wady, przywary, braki uomnoci). Pismo to kopiami tylko, z ujmami, przydatkami, z bdami z kaamarza do

wa

Sk. 1

j._

i

Zyw.

,

i

,

a,

;

bcr

ob.

Cn.

ubliyciel.

,

Sermiiibcrcr

UJMOWA, UJMUJ,

Th.

Scrriiioerer,

,

Uj.

ob.

rze.

'

ujdzie uszed usza uszy, uli ujd med. /. dok.; Uchodzi r.ontin., 'Uchadza fregu. do/i. ugili, uel, ugdu uchodili uchazeti Slov. uchazym Carn. ubajam, ,

,

,

.

,

,

,

;

,

uhitiin:

Vtnd.

prezhpriti

Yuliajam

vijli

;

yflial

,

prezhhoditi

,

Croat.

;

Busn uhoda

,

Hoss. yBTH, yxo,inTb

vunpriti

,

vujli

vuyti

,

(Slav.

;

iuriicfirctcn

lucidjeii

,

baiuMi

,

•

;

Grecy

flcbcn.

,

i

ustpowa

,

jiiriitf jfbtn

lyy

uchodzili,

cigaj O mie-

254

Trag.

1,265.

list.

uchodmy zld

o dzieci,

o niewiasty,

uhoditi

vuhoda> pieg) 3-xo,iiTb, y.xo*y 1) trwo-

podawajc przed Hektorem. Bardz. ci, popieszaj uchod. Pilch. Sen. szczanie,

vujdem

,

zabi, zamordowa); uchodzi zkad przed kim albo przed czym;

2)

odpriti,

,

,

Bosn.

et

uhoda

Croat.

;

(vulg.

,

vjidcm

,

uliajam, vuselozem

,

piegowa

ucie-

,

kajmy Uchodmy jak póki mamy czas. Baz. Sk. 698. najprdzej uchodmy ztd panie Za moment ju trudniejsze bdzie wyjechanie. Murszt. 558. Uchodzenie, ucliod, Ross. yiuecTBie Eccl. iisóbirie. Oskoczcie mi tego czowieka gardo w tym wasze jeliby mi usied. tylko cieTeal. 20. b. 218. Strzeg sie gocica, kami Wafryn na on czas polmi uchodzi. P Kchan. Jer. 517. Byoby mu si dostao; ale on wprzódy wysworowawszy si, mocno uchodzi uszed, hlon. 74, 44. ,

,

,

;

;

,

i

i

i

Uchodzi przed wilkiem 70,

(f/.

deszczu pod

2

i

—

Stroni,

ryn

;

aiif

liys.

1

bic

Nag. Wirg. zbaczam,

,

6cite

abroeidjeii,

.\d.

Jab-

Scyllom)

in

iiiiiJit

SiiniUl.

gocica

z

Irafi na niedwiedzia,

,

w chróst uchodzi fiigil. Bdzie sie komu zdawao, e w stron uchodz. Pilch. Sen.

kiem na mnie ciska 494.

koniuszy.

UJMA

UJRZE,

UJ

,

dokd, umyka

mogcy by ujtym,

adv.,

ie

Hoss.

m

UJ.MAZ

vHii.ia.ibmiiK-b

3lii6)'cbiite.

ni,

oezu

e

,

,

im

ten

Ujada

—

cier|iie

—

ibn mit

Ow.

JlbbrH*, Sntjiebung curtr 8fbcn8b«burf'

,

musz te góry same tylko szizere gulizny na nich widzimy. Peir. Wod. 7. niedostatek brak, iDfangfl. ujmy, grube §. U flisów, powrozy, któremi maszt bywa dla mocy u dou przywiMayier. Mskr od ujcia mocnego btf SRafttauc llIlzany.

g.

(Óeftcrr. fi* flittcn); fiift arjern. Na kogo w chwil tak póno kundel ujada? Hul. Ow. 178. Wzajemnie si Ujadaj, jfJiii na drugich powstaj. Pilch. Sen. gn. 195. liniewem si ujada. Teal. 42. d, A.

UJETNY,

jm jak

I

niif

straty

Eraz. Jez.

sroy

sierdzi si,

>

Z

,

Zebr.

objictt.

;

—

teiPen

jiifeccii.

iladem lucis ademtue go ujada Jakoby chwalc, jednak ujadaj.

Ujada, ujada

Simin. Siei 20. Nar.

Jirtijerdicti. ;

waszyrn potrzebom jliJTe.

?lbnel;mcr.

Wilk kogo pierwej wilk uje. fiyt. Ad. 8. kruk krukowi oka nic kuje. Pilch. Sen. yn. 105. Kiedy kogo wz, abo co inszego jadowitego napij si tego soku nie dopuci jadu wnalrz. Spicz. uje

UJSC

-

kaamarza przechodzio. Nar. Hit. 7, 148. Spanie ujma ywota. Cn. Ad. 1077. Jam giiuny niegodny, aby ranie ujma ycia waszego karmia Hor. Sat. 202. ujmowanie

1211,

kogo

(iJyliy

JMACZ

,

,

wilka nie ujada

,,

abfnififeii.

527.

gn.

Szczcie

domu mego uszo.

Teal 18. 15 ( porzucio mój dom). Mora. Zbyt drobne czstki jak przed rkami oczyma tak przed rozumem uchodz. Pir. Wym 146. nikn, gin; fic eiitiiebfn iiiii^, j. 3). imfercm Slicfe. Uszy .Majtek partie, co uszed, umkn; cntn'i(t)eii cntjianijcii. Zastali j usza z z zatopu uszy. Siat. Num. 2, 105. domu od Teat. 10. b, dla rozmowy z amantem. 86. Nie miae sta na rozstaniu siekc uszycb jego Biidn. z

—

i

,

—

.

ma

Obad.

i,

14, not.,

ilych, co

uchodzili

oil

nieprzyjació^

zbiegów, uciekajcych; bie i^liidjfiflcn i^lfK^tltngf. dzenie, ujed.ijac precz. Cn. Th 1175. nijazdl. .

Czas

prdko

uchodzi.

Cn.

wa, pK-rHj lata; bif 3"' prdzej uszed, gdybym czy.

Lach. h»i.

1,

64.

Ad

1'frHifpt.

wszystkie

(upynby

Tr.

fig.

Upy-

mi

Ciasby

przykady

;

Ucho-

120. ubiega, ucieka.

""'J'''''

te

—

wyli-

im). Rzeki, które

do

UJ.

UJ.

swym biegiem uchodz.... Kulig. Her. 148. SDiccr. up/ywaj ciitflicCen mi §. Usza go krew' fic ubiega, upJynfa, tn^ Slut ift cntroillieil Ciltfiofrcii. Krew' uchodzi. Jabi. Tel 285. zailanej pocza go z rany Uchodzi ciana, ustpuje. Cn. Th. 1175. bic SDiaucr fciift Bie torem twego pana; lecz co mu uchodzi. fi^. Tobie obiciem grzbietu twego si nagrodzi. Teal 48. b, 5'2. coby jemu si nicdostafo). Na co (co jego chybi zarobiJe, odwlec ci si moe, lecz nie ujdzie. Pol. Arg. morza

—

,

—

,

—

,

przepadnie, nie uchybi; ii albo ^. Ucliodzi

fnie

7.

ywo

bleiDt

—

ocrlorcnj.

llit^t

uj

nu

tiit^t

cafo

gei^t

,

zdrowo,

,

Juci to nas dosiga tiayun himilicn. cnfommci! upewni 'ie Klo w tym co sie inszym stafo Z tak zawzitej bitwy ujdziem cao! Puszk. Dz. 117. ,

;

,

moe

,

uj

,

406. Pod moniejszYch pa.szczem od niespokojnych ucinienia ucho-

z

yciem

dz.

/

Fii/iA.

UcDcI

ciiicm

rak jego.

moesz,

Gaz. Nar.

1

,

czego, uchroni si, unika czego; cntfontiiicii

,

a

,

»cvmeiDen

ibm

,

cnt=

takem uszed oknem w koszu spuszczono, Leop. 2 Cor. 11, 55. Gupstwo, czego moi

1

uj, w

esz

Uj

2.

ciitijcbcn

Mi

Picbcil.

móg.

nie

to

wdawa.

sie

musu

(z

uj

Czego

21.

Sekl.

127.

wytrwaj. Cn. Ad.

nie

Drzewo

cnota).

w pó

krzywe

boru Rychlej ujdzie siekiery, toporu. Fot. Arg. 601. Kani nie uszli, którzy wiatru go nie suchali. Pilch. SulL 21. Karania taki nigdy nie uchroni si Star. ftyc. 49. Uchodzi czego ujdzie. czego; jii ocrmctbcn fu(i)cn jii cntgcltcn iuifui, fid) tupupr fizeczy si zych a nieuczciwych 3ld)t iiebincn. iii liiitbcn uchodzili. Wyrh. E o. Jeprzed nimi chronili Glicz.

skrzypice

a

i

,

,

,

i

bdu

dnego

uchodzc

w moe.

gupi

,

trafia

mierci uchodzi kady jak 512. mucha si odejmuje). (i biedna dobrze; cedit mae, hene. Cn. Th.

—

wiedzie

si,

fd)lcd)t),

(i

dzikujc

mu

sie

mu

—

uda).

.

jest; c^ paffirt,

sajdc se

gre

;

paffabcl

ei

©tiittcii,

gcltt

Pbcr

(ijilt,

panu bogu

na ziemi,

(e

Hyc. 50.

Yind.

niczego, znonie dobrym

letu vela

Cum.

tftIetMid);

,

,

,

i




,

fcofiir

geitcn

,

bafiir

,

aiii^ge^en

,

gc^altcn

lucrben.

Kady zy

uj

chce

za

H5

dobrego. Pilch. Sen.

list.

5,

225.

Gupi, kiedy Hiilezy, za mdrego ujdzie. Bys. Ad. 14. Gupi u prostych ujdzie za mdrego. Cn. Ad. 255. Panu niegrzeczno za cnot uchodzi. Fredr. Ad. 2. Ten domys adwersarski osta si, ani uj za prawdziwy nie moe. Salin. 4, 411. Uchodzi na §. co pochodzi podobiestwem eiiier Snd)c on 3ibiilid)fcit

—

=

,

fommcii

iinbc

,

i^r niborii

fid;

kogo

lidifcit

=

itmai entferiien,

DPii

Sutan

fommcil.

—

czasem

;

=

w

sprawach

dliwej

widz

jakiej

ibiilid;

wiezienia

iiidit

feicn,

uchodzi

gldcfe

wiernych kiedy

.

Turk.

hiok.

godzi.

95.

si Nie

555. (poszed na niego, si w niegoj. Ludwik Cesarz boej chway innych, nie uszed ojca. Ledwieby si to dudarzowi albo niewstyprzekupce na trecie uszo; ale mao ty Th.

co uszed. Pim. Kam.

tych

mil etc,

nidjt

i

Sw. 79.

mdrszymj.

od Polaków

porzuca braci stray

osób co me daleko od im z nikim widywa nie uszed go podobny. Cn. trafi si na niego, wda Biel.

Ci

feijn.

jednaki Uszli na Polaki.

strój

Opposit. Uchodzi od kogo, uchooddala si podobiestwem, fi(i ii: brr 31^11'

Zab. 5, 515. Nar.

dzi

óbnlic^

,

Polsk barw wzili, Majc

—

Uchodzi

|.

105.

(mao

transit.

activ.

ubiega;

lepszym,

uchodzi tyle Uszlimy gcbcii. ,

mit ®ebcn jiiriictlegeit, dwie mile. Tr. Uchodz co drogi, processi aliquanCn. Th. 1172. Similit. Póki szlakiem dawnym prdkie soce poleci nieuchodzony krg miesiczny. /, Kchan. Fs. 152. niedocigy, imein^plbnr. Transl. mora. Uchodzi kogo uskramia, ukraca, ujmoteraz

tum

—

viae.

'

i

—

=

wa, uatwia, kaptowa; (Hoss.

gctcinnen.

si).

mipigen, jdbmcii, bcfdtiftigen,

ciitcn

yx04HTbca ucichn,

ugaska

uspokoi si uchodzi a Lwy grob a Psy ewcze dobroni acuchowem wiusta,

bestye dobrodziejstwem dawaj. hosz. for. 110 6.

okrutne

1

ugaskaniem uchodzi, ib. 140 ci a karmi uchodzimy rychlej zieniem albo biciem, ib. 110 b.

b. ,

Zburzony lud na króla okna strzela, który ich swoj cierpliwoci, jako móg uchadza. Biel. 427. Wyprawi do mistrza posy z wielkiemi podarkami, uchodzc go w tym, jeszcze mu wicej obiecujc, gdyby synowca mu pomóg z Poocka wygna. Stryjk. 277. Jagieo uchodzi pany jedne dary, drugie obietnicami, aby syna obrali. Biel. 285. Katyasz uchodzi piknie sobie wszystkie pany, tak i si zasie On do niego nakonili a Kazimierza odbieeli. Jb. 407. wymow swoj snadnie w to ugodzi, Ze mieccego gniewem uchodzi Albo go jakim fortelem bólem zniewoli. Olw. Ow. 517. Stara si, jakoby wojewod

w

i

i

móg

przez

,

,

dary uchodzi

aby

,

niu

Kraków

spuci.

Juno, skoro przyszed Jupiter, uchodzia go probami, i jej przysig to uczyni, o co prosia. ukróci sw dobroci, Uchodzi je Biel. Hst. 21. potem wszyscy na byli askawi. Biel. w. 155. Celestyn by uchodzi swoim rozumem zuchwaego Fryderyka, ib. wielkim nieprzy100. Groch. W. 515. Henryk, uchodzia go cesarzowa i swój jacielem duchownym Baczc przeciw Biel. Sw. 90. umiarkowa nim. gniew nadeto tak uporn jego, uchodzia agodnie, jak baczna gupiego. Papr. Koi. A 2. On jeden mi przeszkaBiel.

110.

a

i

bdc

,

,

15*

,; ,

U

416 dza

go iichmlz,

ale ja

;

r C Z Y C - u K A R M

J

(podstpnie

19.

.

1

cliybabym nie

podcliodze

52,

Teal.

iyl.

(pn

i^n

ipiD

ii)

,

friegen;

Sztukami icli ukradkiem) Bost. yxoAC»i> mrozy uchodzi przyjdzie , a przytrzyma do jesieni Woda ludziom 'Simil. nastpi Siar. Woj. D, i i. jest przySamym lo rybom rzecz niouchodzoiia nie u.diodzi ludziom w wodzie hlon. ii. B 2 rodzona, jak r\bom. nic suy im wdda; tai ffiaifcr ift fein yx04i!Oio

,

a

,

—

w/o

,

y, 6em

aiiiicmcifiic*

SWcnidJfii

—

(Jlcmciit.

}uftaii&ii]Ci?

,

/ie-

§.

Uchodzi si, zcbodzi sie chodzeniem si zmordowa iii) miiht ge|?e!i. Uchodziem si ubiegaem si. 'UJCIE, ia. n.. Cn Th. 1175, Boh. uly [euni eundu.

cipr.

.

—

.

,

UCIE

,

1

'i-

licie rzeki

)

Wunbiing, bfr

2lii3flii8

operije

,

BJifluie

Lat.

:

oslia

©tuMiic, gliiBc; Hag. .itjek rjeku;

cinesf

islivalifhe;

,

istok

:

Erd. [oycTHic forami-n

2]

bie

,

Yind. vustje,

Ross. ycrbC.

Ucie

npo.iHB.i.

,

ustai

(cf.

,

gói

,

rzek, dzbana etc. Cn Tli. l"20l, /iosn. uragn, Ukomica, utwór 2| Ujcie arusta od ardova. |^. 2i Ujecie, maty //om. Ayio. .Inn/. Ujcie serca bie 2)?unbiing bcS Serce ma czlery utwory czyli ujcia. A'r«;). 2. $)trjen». ri3 stron idzie, Urhodzi co odchodzi, idzin 241. Trzeba wic czci na bok fi gcijt Ctira? niif bie Scite. szelgi; nieznaczne wydatki. Potoczne ujcia, to

—

.

—

:

,

s

hms. Sal 48. Juczy. UJUSZY,

utraty zadiilki

UJUCZYC.

oh.

ob.

UKARMiC

K,

m

,

uciony,

,

Co

uka.

ta

szkolnych nauk uka

Krakowsk,

nie

.

krzeka

UKAbZIC;

UKAJA 4.

si.

UKALAC; cay w 2.

o(>.

huka si

,

sie

boi'ie

Kaja

UKALAC.

odukay)

(cf.

.

kiernozi

,

,

UKSAC, UKSI, uksi, ukesuje

cont.

ob.

Ukoi.

si. ukaiyjilszem

,

U'th.

ob.

u, p.

;

2, 140,

UKALCY.NOWA

Ukli.-.

wa, UKAMIO.NOWAC.

Di/ah.

o».

.

Cowróci Kala. Kalcvno-

oh.

Kamionowa.

UKAN.\. UKAI\NC; Hoss yKimyrb; n p Przestay i;roani wicej ukanl deszcz na ziemie i Leop. lizod. my UKAPKI ow plur 9, ob. Kapn, Kan. cieklizna która w jaki statek podstawiony uknpna. \\/iflC

tr noern

'.Ad.

m

,

—

piknenje.

,

trzymaj

ugry,

jakoLv

,

vpik

,

489.

.Ad.

jig.

dielcjeii

suja

pik

\ind.

;

,

ukaz, ukazka; ukapokazanie, ukaz, znak; idi 3^'' i

i

SiTicigett

.

lioh.

;

Jliifieigcii

.

ii>tn

\>ai

,

bie

,

bynie jutrzenka ukazem. ukazk z sob wozili. o:i migi ukazy. Chroir. Ow 2'j9

Nih

pierwszym Zwierzta

Chror. t'a's, 19. Jah. ";. 84. Niezn-ijome Tak dziwnie foremnego trefunku ukaz (gowa ludzka przy zakadaniu Kapitolium znaleziona), panowania siado lam by obieca, haliss. FI 14. zjawienie. j. Ukaz; (Hoss. yKaai) mandat, rozkaz, 9efe|)l Oebot, [Ctrn. ukSsa, ukasilu Yind ykasa ykasanjo (Ufafcj nakaz. roz'iB

,

;

iipe4'aBHTC,ibiibift

,

(ynasHuB

,

od

nakazany ukazany, wyrany; aiigctctltct, Czy potrafnz si oprz" ukanej angrjcigt, aiiBprncfiii'^. wdli matczynej? Weg Marm. 1. 199. UKEDZlIiUZAWl obi Kdzierzawi. UKESYWA. [IKE-

ukazu, nakazu

=

I

;

.

SU.IE

Uksi.

ob.

,

«. dok., zaciemni, al nocnym ukirznny fyj. 2. 91.

Czarny

i,

,

uerfiiiftfrn.

Zaspi

doniy.

ykifatde, ukiluyatile, oi.

Kisn.

mrokiem

Sibir. nKie\i

dzika kaczka czarna

2];

po Rusku tak zwana.

na Polesiu, SIrt

Vind.

[Hoss.

i.;

maioii,

finflcr

'

UKISN, UKISY;

Ukaza 'UKLA

mit gtngcrii

yrrfppttcn,

ber

Ukazicielowi zbójcy, Tcai. 9. c, 54. Ukayciel listu

Sjorjciijcr

Karty

,

Jltijeiflcr.

Cyw.

A'.ir.

(kiedy

936

Leg. 8,

koro-

zaocznie,

Mntcirucft'

Sax. Porz. 65.

tego.

npe4iaBiiEccl yKasmc^h, (npe4T.yKa-

;

ukazujcy co,

-.^

il7

C.

oó-BaBHTeJbHima

f.

,

Sorircifcr,

,

A D N O

K

I

znaczn obiecuje sum.

UKIRZY

—

ciiicn

?(iifn)eifcr

wiat, wiat,

ny, jedno czasów ukazania mego. Sk. I\az 223. In malam partem: publicznie pokazuj). sobie kogo, palcem go ukaza, wytkn szydzi sie

oótaBHTCib

,

praemonuiator)

3aTe;ib

gcr,

N Y -

npc4iniiiiTe.ibiiima

f.

.

na

mie ukaza si na Th. 1182. Nie uywam

Cn.

leih

Sliiticu

Ukaza si

fcpen.

yKaaatc.ib

btc

Nie

Iiiffen.

domu

z

1182.

Th.

K A

I'

nd

H. N. 62,

cine

fdimarjcr nnlbcr 9lenten.

Ukazuj gu sobie ludzie lak mniema chocia UK'LAD u, m.; (Boh. ukiad aiiklad auklady > cliytro; bcutcit. Cnrn. uklSda < zasada, fundament; zasadzka, cf. ukadno na innego , mowa o kim inszym. Gorn. wzrok jest gatunek podUj-zej Hoss. y:..ia4Ka s '.ipakowaniiyK.ia.Ui wiat go sobie palcem ukazuje. Hfj. Fosl. Sen. 170 ,

,

i

,

,

,

i

;

=

,

7"

/

Piknie kogo obapiaj,

5.

zuj ku lekkoci

jego.

fiej.

tyu go palcem ukaJurid. Ukai' u i.

a

z

Posl.

—

uoenie, ukadanie, rozporzdzenie;

stall);

3ni'rbiiiiiiiiftclliiiui

za maj, e do suby wojskowej nie obowizani. Tr. dowie, crtufifcn, bcniciicn, bartbim. Ukazao si co komu

ó.iaroycrpoCHic Mon. 69, 672.

nie, zjawio si, |iukazao; crfdtcinfii fit^ jeiflcn ftc^ fc^cn lafjcit ale 6r|'d)ci!iU!hj. Ukazao mi sie znowu widze-

Ukad

x\e

,

,

pierwszym,

po ukazaniu

nie,

Dan.

Kaplica appnriiionis

1.

8,

które

Budn.

widziaem.

i

albo ukazanie,

,

sie

naprzód po zmartwyi-hwstaniu Chrystus matce swej ukaza. Warg. Hadz. 65. O panie, ty wyjawiajc si nam, ukazae si ojcem naszym na puszczy. 1 Leop. 4 Ezdr. O, pokazae). 'Ukazaasta si oba. liudn. \ 29. (zjawie, Sam. 11, II. ('(/ho/ ukazalicie si) "Ukazywao mi si. Przcstr. 2-i. zdawao nu si, Ci fdiicu mir, fam mir ror. tam.

—

Ukaza, odkaa; niiiufifcn an jcmantu'!!, luoliiii Jan . przy sobie ^uizniów nie bawi. ale do ceriDeifcii. odsya. arn. Post. 10 b. Ukazuje Krystusa ukazuje zld uczniom na cuda nauk swoje dajc zna snadnie wnie mogli. Dambr. Saz. 14, czymby by Gotard brata odkupi od Krzyaków cztermi sly grzywien które im ukaza na dziesicinach Pomorskich. srebra a, m; Diel. 112. UK.AZACZ, UKAYCIEL, UKAZICIEL §.

2)

i

,

i

e

,

,

,

,

ukazowatel, ruka na hndinach indes zegarowy, ukazatel, regislr rejestr, (ukaBoh. ukazatel

;

Slov.

ukazatcl

,

zatedelnik gui accipil demonstrationein) koi kasge demonstrator,

snik

;

\'wd.

Tkasavez

,

(kazalac f.

>

ykasanza




150.

,

UKLWA, UKU,

ob.

nawom ukneszanym fessis. ob. Knowa.

—

UKOJ.NY, a, e, ie ndv. 69, 903. Boh. ukogitedlny; dajcy si ukoi, ju bcfmiftigcn fi(^ bcfdiiftigcii laffciib. Nieukojony, nieupokojony iiisedutus. Mci., ob. Nieukojny pod Ukoi. *UKO u, m. n. p. Niektórzy poddani obcieni bywali robotami zamków, stanów, eo ukoy nazywano; take dawaniem stacyi podwód. Siat. Lit. 87. gatunek robocizny, paszczyzny, szarwarków cinc 3Irt jroliiiarlitit

dusz

moje.

obra

jak

i

ScfcariDcrf.

UKOAT.A .lamiBaih StopCiT

lici)

Dmoch.

gcnuniien.

2, 166.

II.

pier-

przyjaciela;

za

wej dowiadcz, ni ukochasz. Mon. 74, 427. Tak mocno z wzajemnoci ukocha sobie dam ze to by prawdziwie rzadki przykad czystej mioci. Mon. 75 653. Przykadem do uznania prawdy, do ukochania w tobliwoci wszystkich przywiód. Bzów. Roi. 2. (do za,

,

i

erfcbiittcrti.

,

,

dzice.

liefommcn

UKOI

c:..

MOHHT

,

si wrzód wyrzuci mu si.

Piotr.,

=

©efdnuiir

suiamiiicn

gejogen,

fen

(i

fic^

^nt etu 05eid)an":r

er

okoci si). dok.. Ukaja niedok.; Boh. ukogiti; Ross. JTOyroMOHHTb ubaga, uspokoi, ugaska, udo{distnq.

;

;

brucha, ukoysa; lici(^llftigeil si przeszej bojani pozbawia

ftillcii

,

,

Morze

,

eglarz

tieru^iiJClI.

spokojno

bez-

Mon. 75, 271. Gdy tych buntowników uwolniono, nadesza nowina o nowym buncie, fam. 83, 443 Raz pikna Wenus wzruszone zmysy snem ukoi chciaa. Zub. 13, 390. Jeykiem tyle tysicy u^ki kdy chcemy obróci zasie odpieczna

ukaja.

ukojono,

i

suby

ze

i

wróci wzburzy zasie ukoi moemy. Eraz. Jez. C 5. Serce ukaja w gniewie. Wad. Dan. 48. Zgon blizki Rzymu, chyba eby odgniewani bogowie ukojeni przez i

,

i

sposoby wszelkie Ukoi si pan ,

1

Leop.

zna,

e

,

e

odmienili bieg rzeczy. Nag. nie

uczyni zego

Exod. 52. Zby si serca wnet na niego bdziesz

patrzya

Odym. bw.

a

L

2,

si krwi

I

2

b.

które

ao ,

Cyc. 73.

by mówi.

ukoia

,

Daj

uciecha oczu twych Miecz mój prdzej si z

Hym. 296. Cnota ostro prac ukaja. Nar. Dz. 5, 194. Zab. 12, 231. agodzi, umikcza, nttIDcri. Ukojony, którego ukoukoi

nie

jono, jU

,

befanftigt

bcfdnfligcn

;

;

2.

ich

syty stpi.

poasibilitatis

Boh.

,

ukogiledlny

Geb.

ukojony, ;

6tov.

do ukojenia, pokogitedelni.

Myl.

S-.iedzi starali

Fig.

iniiDe

fic^

rat
takeya wnlrzneni niio rozchodzcym si uczuciem, dar. Myl. UKOS,

flllUilOll

upokrzy

wy);

znia

WA.

K O

I"

;

bole Czucie jesl rozkosz, albo ukonlentowanie abo przykro od wzruszenia zmysów pochodzca. Boh. Mam sobie za ukontentowanie ici si w Dyab. 30. swoich powinnociach. Znb. 16, 56. Nadto drogo kupuje 156.

,

kto go zdrowiem paci, lii as. Pod. t, 71. (vm wiksze sprawi ukonlentowanie, mi niespodzianiej odkryj t.'n sekret, 'feaf. 51, 17. Najwiksza poczciwego nagroda jest ukontentowanie klóre z dobrego swego uczynku odbiera. d/oH. 07, 551. Kto si stara o niewzruszone ukonlentowanie. gotuje si do nieba. Zali. 13,

ukoiitentowniiie,

Chce

jej

,

74. Z ukontentowaniem

cem

niesmak;

nie,

doznawa

UKOPA Bag

.

uiiiK.t

ukopie

f.

dok.

r.z.

Dosu.

UKORA

m.,

u,

,

y. i.,

ukorzenie

zarzut,

wyrzut,

Kosi. yc.tpi

yKopa

Wszystko

,

nalkali

38,

cf.

UKORALI rallcn

et

wykopa bniigni

Dul.

W. Pusi. moim dó. Wrbl.

Semiitbifluiig;

El.

SIBege

311

ukopawali

,

,

Ukopali sobie cysterny.

przed obliczem

Ukojiaii

dzia

u/yska

,

©rnbeii

biirct>

,

ukopali

Boh.

;

kopaniem urobi

;

aiiagrafien

grzeb).

,

Codziennego

iWifoerflmujCii.

,

{Bosn. ukopati sepelire;

;

UKOR

EccI.

.Nieukontentowa-

Rad).

(ob.

.

nieukonlentowania. BarJz. Trag. praef.

vkopi)tli

flrabeii, teil

ycJiUHTCJbiiO

Ross

;

ochot, ochoczo, caym ser-

z

,

,

;

sobiecie na ukor

i

w

,

,

po292.

upokorzenie Dal.

sromote

—

bciejcil.

Fiie

ukor; rozSmolr.

\

,

ukoral usla

,

mit

,

jej

So>

aby kto

,

29.

Aiiakr.

Koronowa.

ob.

ukureninem,

ukorenizhem

Hoss. yiiopeiiHTL yKOueiiiili sgille; Transl. mocno wkorz.'ni, (cft ciiiipiirjclii. miejsce luUgruntowa, ffft gruiitf begrunbcii. dowi memu, a ukorzeni go, a bdzie mieszka na miejliudn. 2 iiain. 7, scu swym a nie poruszy si wicej,

Ouin. ukorjeniti peiiHTL

,

;

II

Poo

,

—

,

.

Ukorzenieni

10. ni

wiar. IJudn.

UKORZY

i

pobudowani na Chrystusie

Colo$i.

2,

1

zmocnie-

,

Ukarza

,

pokoriili espiobraie

,

cz.

dok..

(lokos, yHOCilliTb KOCBeiiie

Ecct.

lICKomeiiie nakr?ywieiiie

przeczny,

;

fiiiss.

,

,

Hflua

naganiacz

,

yKoptiaueHuuii naganny,

,

Na zadiodzie wszys-

spaihislemi

ia^t.

;

miym

i

SKM, UKU.ME, UK.')NO iibcrjiccrtt

,

iibered,

ft^ragc

adveib

,

z

boku, popr?.e.zi,u;;

8eite

ber

yoii

prjkem

Boh

;

;

Hoss. koco, nastran shousku, uoslrani (uaoTKOCB troch krzywo); iiaKOci, uaucKUCB, KOcseiiHO Na ukos rozkadam, na Eccl. OTKOCHeHiio, iiaiicKuc. ksztat krzya . Andrzeja, decusso. Macz. Na ukos przeCega Hoss CKOCiiTb. ci.auJHBaTb, (> 1. skosi). go szaKOCHMCKi. na ukos przecita Hoss. KDCHK-b bl w czoo z ukosa. Ferz. (Jyr. 5, I. Arlylerya nie Yind.

veslinu

,

:

,

rn

tylko z frontu, ale

Ci

i

boków ukono

z

razia

nieprzyja-

Ob. 20. Nie jeste na drodze, która wiedzie

Siui

podle drogi

ale

,

która

,

ci

na ukos wiedzie

aru. Post. 98 b. Ukosnukatny na zatracenie. który nie ma kata prostego. Juk. ilnt 1. 258. 198[

ciii

STO,

ci,

.

,

pochyo,

noci mierz Wysuwka

ta

,

sie

bie «(^riigbcit,

Kociiiia (KOCocTb perpcndykularnie.

ma mie

trójkt,

eik

UKONOC.

I^micrf.

id)riigii'iiifcIii)OiS

,

2,

UKU.^I-

3lbbiiii|j:tjffit

krzywizna).

Zw. dziur podug gruboci A/u/..

3,

Uko198.

ukosina ukos poslr^n-

1

slooi prta. Jak. Art. 1, 197. UKONY, a. e, idcy, fd)rd(J, HbcrjlPfrsI gcbcilb; Vind. slranski, Linia ukona uywaskt, na^transki; Hoss. KOCBeilHUh na bywa do wzicia skrzyde nieprzyjacielowi. AViii. Sar. -195. kty przyRuwnolegobok ukony, którego boki 1

98. ( olitn^uttnqulum ). lege s nierówne. Jak. Mat. 1 Kwadrat ukony, rhombut. Ueom. 1, 44. Lesk. 29. Pooenie wgowych ledwo nie zawsze ukone bywa. Siat HiiIJ. 157 inchne Hoss nOKOCUH uOKOeciii Delub przez nachylenie stylowanie ukone albo z boku ,

y

,

,

,

per iiirlmationem obtiijua per latus gdy para wychodzi z buku naczynia. Krum 220 Kozie ukonym ubod go rogiem. Zab. 14, 84. (z boku). (Hoss yrainmat KoHCBeiiMbid iiaACiKl catut obli(fuu$}. w samej pielyra podobne yKuptiicjbiiufi UKOWA, UKU; n. p. Te ;

deslillalio

,

,

/'.

;

Kocuuti

HaKpHBJCHie kierunek po-

,

kochiiki proca);

fdjrage

pr/ez;

,

mannizi,

_\KOCntTb

,

KOcneHCTBO

,

,

Ukorza

wskroi

>

na wschodzie za kocz sie ukosem. Sta. Bu/f 2-18. pochodzisloMay uko* Ross. noKoci, ©i^rgbeit, 31bl;iiiid Na ukos, z ukosa, UKOiipHKOCi (•2. zez).

wolnym

ci

Sdirdfle,

bie

s

lady

tkie

skusi

2. rozoki, zezow.ily,

,

7.

(liotn. koniedok pokoren eifTobratus koren koritegl exprobrutor; Cioal kórim eiprobro, koritel eiproyKopHieJbbralor /^ojj. yiiopilTt zarzuci, yKopine.lb, nlti

;

do ywota

len

tkali.

bcforflUeii

caowanie!

Uu..n.

cz.

yKOC

ociga si

sku,

krzywy,

1.

Hoss. KOCBeHiiocTb

osadzi,

Yiiid.

(cf.

krzywizna,

ciela.

131.

czymecie

w.;

u,

,


. Nasza Ukraina w

"rnkra.lniem.'

,

Stibicni

,

Giitrocil'

,

poslrzeone

b.

W.

—

36.

Tyle

,

Utaje-

|.

5>eripl)lenklten

,

(Rag.

;

mówi

skróvnos skrovitos skryto). (Jono o ukrad Zdrajczyna przesta na Semeli, kocliance Jowiszowej) ukradce inoze, A nie wielka zlad krzywd nasze we=

,

,

:

oe

mie

;

Pocza

wanie

;

tego

potrzeba byfa

ta

,

jawnv grzech pefnvm v«otem nosia. Oltv. Ow. •KRADKIE-M UKRAUK, w U§; Ukradkiem KRADKl Boli. aukradi kradj kradmo; Slov. pokradoSorab. 2. kschaji , kschaju, kscliau Sorau. i. me skrsdi, zkradu zkradne skradu Vind. vkradiivu ,

Zi'bv

ni _

,

;

,

,

,

;

;

skriufhi skriva Croal. kradiich, ukradcze, Latbenem; Hag. ukradom, kradom; lioin. kraEi:cL Kpa^eÓHO, yKpa4KOio lin^s. yKpajnoio kra-

latinsku

,

kradom

,

dom

;

,

,

;

;

,

:

;

dzie

w dorywcz

Dykc. Geogr. nazwiska od

jowskio.

pocztek

zachwyci. Takich rozkosz

ebcim^iilten

crlicimlit^en.

pr

koni;:).

Ukrci.

ob. .

s

nie

ostatnia

zmy.^/y

znaj dotd SyLaryci. S:ym.

nie nie,

,

ba» £*iiipfcii

;

Lam.

.

okud

-

zemknienie

UKRAINIEC

UKRAINA.

-

5,

UKRASI.

-

159.

bte

czyli

krajem ssiedzkim.

jzyku naszym,

ma

Ukraina

llfraiilC.

ziemi

(.p;iymi na gardle usie waszym. Janusz. Oksz. Czy tu morza Woskiego granice ,

T

Bob.

oceanem daj Bardz. Trag. 59. Do tego miejsca granic swych pomkna ukrain stana. Falib. D 2. Do postronnych sie ukrain w cudze strony przejeda. Kosz. Lor. 12 6. Wieczna ple iwiata ukrain przyodziewa. Bardz. Trag. 57. (kraj wiata). Ukrainy Afryki. Birk. Dom. 58 2) Ukraina, nom. proprium, zawieraa w.iciwie wojew. Bracawskie Kistawaja

ziemi ukrain

z

!

i

—

i

SiowTtik Lindego wyd. 2.

Ton

Tl.

kra

czas;

houeslo sensu, suiripere uliguid spalii

,

e gr.

ad scribendum. Cn. 7'/i. 515. bie 3f'f ft^IC"- ycnat. Okradanie albo przemykanie, kiedy pies po zwierzciu idc, zbiega milczkiem tylko kiedy niekiedy si ozwie. a ,

Mysi.

Osiror.

Iinnbc

,

gc[toI)Ien

scrflpMne

8.

mit feitncm Slnfdilag. :

oUler

-.

Dugo mi

dziy. Karp. 4, 12. gebcimer

jupfteig.

schrania si yKpa4UBaK)Cb

;

djen.

—

id

ftillc SJariifcpcn

—

Ukradziony,

ukradziona

ciek

ukradkow, tajemn; ein Ukrada si, ^. Rec. Ross.

KpacTbca

Eccl. yKpajaiocfl, ji^

,

n)eg=

prowa-

Der^O^Iner,

uchodzi,

.

milczkiem;

£tantier=

gcftotlen,

yKpaCTtca

roegftelilen

,

niegi'd)lci-

wspak i, ukra si. Marz. yKpacHT yKpamarb, ob. Krasi. UKRA-

Postico recedere,

UKRASI;

/?oss.

,

SICIEL, a, m., ozdobieiel, pikszyciel yKpacBieibHHua. /.

;

Eccl.

i6

yKpacHieib,

; ,

,,;

UKRAWAC

122

l]KRAVyA,

'LKBYC a

niedok.,

dok.,

Ziele to

i4fiieiti'cn.

—

obrokiem koniom dawane

z

UKRCI 'UKRCI

ukraulili;'(Curn.

flo/i.

,

Syr. 253.

Ukrca, 'Ukrca ukrniti, ukrnem iri/Zet/ere)

,

,

kraja odczy, odci, uci, odkroi kawa, Leniwy, chleba sobie nie ukroi Pol. Arg. ablt^nciben. iikriska od kruha bucella). 454, (Bosn. uknsgjali kruha

;

,

Rzodkwiana wódka gos

49; (Vind. vuntt\)tn, t)rt|(enb formiren, uszukavam

KROTNY.

U

-

Eccl. yKporHTCJb, yKpoTHieJbHHapocope). Ukacie nie wyrodkawaszych, ziemi Ruskiej ukrocicielów, jestemi starszych Arom. 195. cie. niedok.. UKROCZY CS. dok., wykroczy, ustpi z drogi; mi Pfm

w krki pokraja, drobno ukrane,

dok.,

ci.

KROCZYC

U

L.

titelicza,

Ukroi. *L'kria

ob. Cl.

ninrc cdjeibdjcn

iii

UKRÓCICIE

-

H

,

utere).

,

si, Pusii'., ftt^ si jej jzyka byo miso. Eiop. z (>iluika ukrawao, Doh. Ukraca/iierfoA., Ukrocywa/r«9u. 81. Na godo wdzicznej pogody (tcz), Ukraja si Croat. ukrotiti, ukrocliujem ukrcitili. ukratyti, iikr:icowati poczn, wody. Knia. Poez. 5, 29; (dislng okroi si). krótszym czyni jKpomaTb skraca Ross. j-KpoTHTb Moesz ca/ znie zawad 'UKRÓLKJ cz. dok., n. p. Dawid zestarzay ukróli syna fiircr mciicn. Obtur^cn swego Salomona. Ruda 1 Chro. 23, 1. królem uczyukróci drogi dugo. Zygr. Gon. 502. Jeliby dusze

tat

Eccl

zwinno.

Zwinnv,

ob.

,

UKROCHMALI, '«. 1. UKRÓCI cj. JoA.,

Krochmali.

yKpofi pachta,

chusta).

lic asica mniemaa, by

abi^iieibetl.

;

Ukraja

pilnik

,

gdy

,

;

;

,

;

,

;

,

trbienie z niejakiein ukrócaniem abo przetrbowaniein usyszeli, rusz si z miejsca. 1 Leop. Num. 10. 5. (z g. Ukrprzeciwianiem 3 Leop; z urywaniem gosu)

—

ca, okraca

okrela, ogranicza, ujmowa, uwacza,

,

bcijrdiiicii

;

nieogarnionym

,

,

,

,

stal

.

,

sprawiedliwoci nie ukrócono. Sznerb. ubliono. |2 UKRÓCI c;. dok.. Ukraca uskramia, ugaska, uaskawia; nieduk. 2], ukr.ica, ukrotiti, upitoniiti; Ross. jMtpiiTL Rag. ukrotili; Bosn.

prawa

czym

14.

Sa'x.

i

—

nie

yMtpHTb,

CMiipiiTL,

cMiipHTb.

(

umierzy)

cf.

bdiibifleit

;

ta

(Leci.

ukraca zwierzta.

i

.

,

530. Nieujedony kark rzeki ukróci , zbudowawszy most Ukróciwszy nieprzyjaciela na Inii-j. Tward. Wi. 117. wojskami zwyciinemi na wschód sie pónocnego z swywoln Wooska ukróobraca, ió. 265. iJo mu, Tward. \IV. 8S, ( cl', w kleszcze ci ziemi brykajc. wzi, iijat';. Co za czasem ukróci móg, lo zaraz Hetmani gdy wiwszystko uposzysz. Goni. Dw. 297. dz onierza niekarnego, ukracaj go prac 1'icb. Sen. list. ,

e

.

8.

2,

ju

nie

Tak rodzaj ludzki zy

ukróc najmdrsze

Ukróci sowy Sk. Di. 04. tnie. ['KROCICIKL a, m ,

.

ca

;

ber

Sdiibijer,

Bosn. ukrolillav ukrolitegl

,

f.

;

3'i!"'tcr;

Croat.

jest

tak

uskrproiacz

w

rodi. /.

si, ,

go

132.

\VVj.

eb.

Ukro-

który co ukra-

iesk.

ukrocicicika

ukrotitelicza

Croa/. kroliUl,

e

zepsuy.

Zab, 7,

UKRÓCI

ukrotilel,

ukrotitcgliza;

i

,

statuty.

;

ukrolilel,

madue

\\\m

ibit

StoniGe.

war, wrzca woda; Siib, ficbfiibe^ SSaffer oparka nakrop Boh. ukrop, aukrup, krop, pukrop Vtnd. vrola voda urucha Carn. krop; Crual. krop, borab. 1. krop letnia woda, (kropen, mlazheii letni) eapi, ropakrop; Sorah 2. Iiukschop; 'cc/. yKponi Ross. oTBapi iihuciib {ob. Kipiej,- khoatoki, Oii

-

.\lg.

suy,

;

Carn. 5.berclu t>a? Jeli malka zginie,

(licba

roju.

ul

koi

Oka do

bare).

cf

zby

I,

,

si warunkom do-

Math. Gily

15.

ft,

bdzie zagadnienie uatwione,

Uslrz.

tulitin.

\)Oll;

hliik.

23.

Teai.

stanie,

31. aufijclój. Sie zatrudnienia , przesta

liollow

.411,9/.

mad^cn.

Iciditcr

,

po-

Dur

.

,

pceliscle

3?iebcrf.

rrlcic^terit

,

•

milikosdr

'BiciICIlflod.

,

ul

I

ruchome,

v.(.liodzenia.

miast pnkoju

,

alveare

,

Per

;

,

Hauy. Ek. 159, 3IUt]lo4|. Ul rozcrznily Ilon. OKKh. pszezoy pewnie spadn A gdy ula si djia nie zgadn. H-j Zw. 253.

w

,

ból:

Svei:.

robione

pszi'zii

dla

jJeii

bole;

Antjl.

(jraec.

1)1)1)1;

|)cel:i

alveus

Lat.

(cf.

ula. dziura;

bale; Dait. bule;

linie,

Iluiig.

-.

od

/ij.s.

HepcyjOMCKi, npoyjOMCKi

,

ulica);

cl',

.

ulisciiye

,

kroso^jiia

,

kosbnica;

S!'iu-

Letl.

cl".

krosnicza

Dal.

:

uliscte uliscle

,

potrafi

,

(cf.

,

iZygr.

;

—

,

vuli$cie

Croat.

freiju.

,

ulica),

(cf.

im Slii^cn floidjnittcn. Uacniu Uatwia niedok.

roi nu^

,

wszystko uatwi. Teat. 58, 188. Dowcip Ottol. bystry do wszystkiego sobie uatwi dro^ M'>w 76. Ju si uatwi przeszkoda Teat 1,6, 134. §. Uulwi spraw, interes sprawi zrobi, sprzta, zby si go ukoczy go fin ®cid)aft oHbim. Daj pokój temu jest to rzecz która ja potrafi uatwi bez twojej

2.

buzbeiinu korilu

Virid

.

dtiilld)

Vind.

;

Rozum aul

S'ov.

;

,

gf'

srebra ula, pa-

z

Gon. 88.), uleks/y atwiejszym sobie uczyni, trudnoci uj; Hng. usiiA.\iti, usna-

U

L,

10

,

'Uacwiwa xivali

U

184.

,

IDtt

;

smaga, ramiona 20, 38. Fraczek, gdyby ula. Teul. 14, Córka lo paska; jak gdyby j ula na

UAC.M, UATWI

Kwasi, Kwanied.

ob.

,

1

gadziucbno

jak

.

Hor.

'ulity. ,

Mtn. Fart. 27. Talijka

Teal.

Aliter

aboejoiTeti

Boh. kwapi.

;

,

rym

A.

;

wojska

kióry kogo

.

L A L

I'

podobiestwo. Tcal. li, 13 jak z dczu wyrnita, wykapana, kubek w kubek, podobniuleka itiJC illlfleformt,

Uo kocioa po-

233.

,

Jer.

—

-

Hka

nifMJc^.

.

powabne

109.

C

I

Jakby ula 'adniucbno

grfiniroplt

.

luszki

1, 57.

Uri.

—

gdyby ula.

trza-

z

Wsiadszy na

"278.

Krhun.

UKWAPICIKL .i, m ukwapiiwe. ib. 24. ukw«pia który sie ukwapia, ^cr Ulicrcilfr

UKWASI,

gi>ffen

N

C.

wieym paczem

chwil

(ulany).

,

,

A

U

z

orze,

Apulskim

157. Mar.

UL^DZ, ULAC.NA,

ULRllN.^

sie.

ULACY

ob.

Legn

L'.M;bliZiC ob. agodne. I AKU.MiC, n. p."Uakomili Sie na jabko oczom swoim mie. Pim. ham. 301 ob akomi UI.M.A, ob. liulala llalalal »ub Ha! Sie.

,

,

,

,

UAM UAPI.

U

-

UAM,

u, w., (cf. uom), n. p. Z^razony , z dziwnenii ufamy albo dziurami po ciole. Ork. Priym. 2. olwoiy, 2. Ul ; ^(fniinijen, 8ÓtJ)er. (Myfka druku z;im. ulami, ob

wraz

ton

tu nic

naley

—

2].

i

W Gornict.

§.

kJ ®nin'cii ©rnpfcn, 3d)iitpfcn. Nasi bojowi majtnoci swej adnej nie maj. tylko na *uafce (!) |)rzestawa musz. Bej. Zwrc. 195. [od, Lafa, qu. V. a wyraz ten tu nienaley 2]. ,

;

,

,

onycli

wi.

dok.; (Boss

yjecriiib

uaskawi,

uasiwszy

Fuliss.

milDcrn.

,

UASl

óilicfcft

Pochlebca,

kiedy

,

bemfitbigcn

si

ujmowa); Leniaków ywota namóukorzy si z

pociilebiajc

,

fid;

.

,

madjCli

jaiift

do porzucenia dzikiego 26ó. si rec.

FI.

przymdaniem

untertijdniiift

,

ftfcmct'

uasi, kiedy najwicej z pokorn postaw chodzi, tedy si go najwicej strzedz potrzeba. Bej Zw. 49 h. Weresz. fie^. 107.' id. Uasiwszy si liszka psu gonicemu za ni, lak mówia: czemu mnie, miy panie gonisz? Ezop. 128. SZO.NY, a e, pochlebny, grzecznie z przymilaniem uodJCill.

ULAMOWAG

ULECIE

-

I

zemknie, f^nj. Czech pod Polakami Opaw uapfcn f}l[i|iC!i, maufcn. pi. Krom. 280. (podsiad). Kto saby, niechaj sie nie kwapi bo miasto sawy czci mier pewna uapi. P. Kr lian. Uri. 1, 99. '§. Jan Tarnowski Zofi Odrow-

'UASIC CI. oclmt ndzniknwi uomi ugaska,

pnieie

sie

Sutli.).

nien skradzenia

'sirotk bediiei/u? albo tuaka opa-

u-

beugeii,

Sami

Srot.

bciii

A S

najlepiej

UA-

ony,

obleny; fi^mf id;lcn)'i^ fitASfc^iiiaiijcnfd). Boi si Greków, cho upominki nios, po ich obudach strzee sic uaszonych. Ttuird. \\' HO. Depcc bzkie one dworskie progi Jednak nigdy statecznej nie uniose nogi P.i lamlych alabaslr,.cb ani uaszone Z toru cnoty ,

,

;

zwie

mogy

UASKAWI yn.iaMHBaib

.

chimery

yKponaib,

ob.

Uowi. 'UECHCIC kogo, Uechta

one.

cie

askawi."

ob.

,

Ticard.

ULATA

ata,

Misc.

1.32.

Boss. yn^araib

:

.

Poata.

UAWIA,

echcc

ucieszy, ft= Ociec zdu-

o''.

Idnti Mrgnugcii

cz.

dok.,

oincn aiigenebmcn

,

Sigcl innc^cn.

miony moj na wojnie odwag chwa ztd pochodzc uechcony, nie widzi w rycerzu ojcobójcy. Siru ()«. 1. 257. ULECIE, /. uleci cz. dok.. Ulata niedok., ulatuje cont., i

Ulatywa yatr-bTb gen,

j

frequ .

entfiicl;en,

pies

Boh.

;

chce

Orle porose

et

p'r.

uletijti,

lecc

y.straTb;

porwa,

tr.

uljlnauti

umkn, fig.

ulatuje.

,

i>ni)On

uljlati

;

fltcgen,

Boss. eiitfite'

Wrona P.

na piasku, kiedy Kchan. Orl. i, 96.

w

pieize, gdy gniazdo porzuca rodzinne. Raz sie w t stron ulecie bierze, Ali szybuje znów w inn. ab. 10,410. uki. Muchaby z tym uleciaa. Cu. Ad. 1239. (lekkusieko piórko). Mówi duszy mojej: ulataj z góry naszej wróblu! Byli. Ps. 18. Budri. Ps. 11, 1. Konie Pelcja bystrym z niebezpieczestwa pdem uleciay. Dmoch. II. 2, 128. Uwijaj si, bo ten ptaszek prdko uleci. Teat. 19. b, 46. Strach im przyprawia skrzyda, chybko ulatuj. Przyb. Luz. 124. Pienidze uleciay na cztery wiatry. Teat. 22, 11. rnoje Moje uleciay. obietnice podobno z wiatrem Teat. 14, 178. ,

Jak

dym uleciay

pamici. Co smci. Treb. S. z

Ftyb. Ps. 197. W'yga to uleciao, niech próno nie 60. Dni ulatuj z skwapliwoci. Zab.

lata

z lU.

moje.

dymem

;,

LEGOWA

U

126

,

ULEDZ.

-

L E D

L

Z.

Zab. 14, Gdzie ulecia/y te s/odkie momenta 7, 163. slem cugów koni Co Zabieg próny po czasie 349. czowiek nie dogoni. Mm. Hyl. .", mu 1 rk uleciao Ulata komu uwijajc 5y8. (co z rk wypado). §.

Ulegy komu który si komu borak uledz. Falib. U. Niezmierna rozzosta podlegym untert{ldnig gercorben. lego krajów prawom Tureckim ulegych A' Fam 21, 275. Ulega, ulee gdzie, chroni si, ucieka ((.

si zabiega mu

gdzie

!

i

,

,

—

•

nadskakiwa

,

urn

[lij

;

\)mm

tiiicn

tum-

myli o czym innym, jeno eby si jej we wszystkim podoba, pilnuje, zabiega, ulata. Gorn. Dw. 287. Panowie si kai, widzc, I im wszyscy ulataj, i si im kaniaj, ii Gorn. Dw. 323. icli ledwie me za bogi chwal. ULECUWA. ob. Lejcowa. ULECZYt- Cl. dok. UMcza niedok. (Boh. uleili uljim uzdrawia, zleczy gefiinb ma« tiosn. ustrabili rannu) mcin

Nie

auf jcbni 3Sinf aufipriiujcn.

itim

,

,

,

;

;

i)tn

bcilcn

,

auScurircii

,

tcieber

,

chorob

;

;

''"''"

(i«ftfDfn-

jest

*'ot>ry

Krup. 5, 483. Spicz. 103. Nim doktor jednet,'o uleczy dziesiciu ich umorzy. lUjs. potyin Doktorze samego siebie ulecz wprzód Ad. r)0. W. Luc. 4, 25. Gdy uleczysz chorego, tiach. Ep. 65. Bernardyni uleczy nie mogli, Kazimierza doktorowie który

lekarz,

ulecza. ,

,

go

puchn. Slryjk. zepsowane uleczy, mi odci. Ftedr. Ad. zatym

pieczonemi gruszkami;

leczyli

641. Lepiej 118. Uleczony, uzdrowiony, t. j. ku polepszeniu zdro.\hter : Uleczony, ULECZ.NY, wia przywiedziony. Macz. acny do uleczenia podobny bcilbar L'LECZS'STY'

—

'

(Sorab.

1.

szelitliu

;

adv.

,

wustrowende

zalekwanil,

Croat. vrachlyiv

iNieuleczenie

,

Dal. \\c\\W\\)

;

uiibeilbnr

Sorab.

;

\.

;

Nieuleczony

nawustrowemte

,

i

'Ulegowa

jreipt

Boh. ulehnaiili

;

ka

Eccl.

;

liost. yjem si by y.ii'UiH 1) ulcdz. [ewny przelee; fid) biiilCflfn, einc gcauffe 3"' biirii) sam polyin na pielifflcn blfiben. Trzosy naadowawszy nidzach jak smok ule. flirA. Exorb. 4. Ten okru-

y.ieraTH

;

.

;

czas

,

1'j

zwierz

tny

Pomimo

ule

nie

pobudek

tylu

ani

,

,

ty

prónowanie Janusz. czym podeprze si czym, na

!

atwo list.

cjati

gn ii

1,

,

nie

Oksz. fi4>

G nuf

3.

—

etirniS

JJ.

liegen

blcibcii

ma czym

,

,

untcr ber iaii eriicgen

dooy,

,

musi

w

li

b.

kacie

na

l'ledz

fuCfa. Pilch. Sen.

Ifbiicii,

—

frlieacn

Pus.

przecie uleiesz gdzie

sen obejmie ulegle na podporze ciao. 287. Uledz pod ciarem; Ousn. ber f af

.

Januti.

ustanie.

erlieflen.

uiciti,

Uledz

•

gdzie

roobin

fld)

;

roo^tn

retteil,

rerftetfen.

,

a

,

W

—

—

,

uj

,

,

,

,

,

Warn ju

i

,

kry si

,

oerbergen

rce

\\ii

,

,

,

cunltn.

uchodzi

Wypatrzcie wszystkie gdzie Dawid zwyk ulega. Hodz. i te miejsca skryte, Sam. 23, 23. (w których si ukrywa. Uibl. Gd). Henw grobie Cesarza Adryana ulea. ryk papiea oblei;, Biel. bw. 90. Nieszlachetni myliwcy o gardo mi stoj Prosz, niechaj uleg pod obron twoj. Groch. IV'. 467. ciemnych nocach uledz gdzie tobie. Byb. Ps. 277. Da mi pod skrzydami swemi uledz zawdy bezpiecznie. Nie lkaj si straszliwych wyroków Hyb. /'«. 181. paskich, byleby ulegali a taili si przed mniemaniem pokrywaj one marne ywoty swoje. Rej. ludzkiem niebezpieczestwa, mianoUledz, Post. £ f 6. wicie trzymaniem si spokojnie; bet ©efabr entgelieii, ba< burd) rufjigce ^^erbalten *8frbor' SiiUefificn von fommen chociaby si pojedna. gcnbcit. Nie ulegby mobójca Gdzie obacz rycerze nasi i mog Gorn. WY. Q 3. uledz, ani wda si w niebezpieczestwo, bardzo radzi zostan przy pokoju. Gorn. Dw. 24. Kupido wszdy flieben

,

nezahowenile; Ei-cl. HeyBpa'iinihiB HeyBpaiBaTb

po" drugim,

^incin

,

iii

Ukada w Ju U^tn.

upakowano do naszego wyjazdu. Teal. ukaupakujmy wszystko! siad.ij i'ó|d tu daj. Teal. 53. e, 27. Wosy ukada zbiera bic ,'Ctaiirc Lekka jego rka stuczme nittleilcn. iit Crbliuiitj briiigeii, wosy ukada. Weg. Marm. 1, 236. Ten czowiek, co

28,

wszystko

i

iol.

i

i

,

mi

wosy

gow

51.

Teal. lib.

J

3.

b,

,

bo

53.

jakie

i

W

(widami,

ono, brakuje mu

da

;

gowie ukada, musi czsto swoje

na

targa

dzieo

=

Uoony,

208.

napisany, zpisany Boss. coiuco wielTwarz jego [lokazuje, kiego ukada w swym umyle. Boh. Kjw. 2, 470. knuPrzygody czyli je cr brfitct iii fciiicm Sopfc mai ©roBw. 829. treci przypadki ukadaj komcdy. Mon. 70 komedyi, 5l('Ciitl)Ciicr inntbcii ba-3 ^iiftipicl nii3 fiiib btym Pozwól mi by porzcdnikiem; uo?iift)piclc iiiciciitlid). ymy now rad. Tenl 49. b, 07. zoymy no\Na rad Nar.

1,

— Similiter

iieiiHbiri

cign

on

za

grzyw. gowie mu szydem ukadano. Faigami, nie dobrze w gowie uomnie

klepki,

nie

jak konia za

wszysi7 doina).

pracowa nad nim, spisywa

—

Uka-

je; Boss.

e

:

,

s

,

,

luollfii

luir

resa

ciiic

®cfi^dflc

.

,

inte-

zgodzi, ugodzi, ua-

Orbmiiiii

iii

,

Spu

briiiflcii.

uoy.

rzeczy

ja

— Uoy

bnKfii.

pogodzi

=

beritbtiijeii

potrafi

mnie,

na

Jcliberntion

iiciic

sprawy, kótnie

,

twi;

Teal.

e,

19.

si 94.

Plan ju jest uoUoy plan, planie, 249. Rzecz jaka jest uoona na zguony. Weg. Marm. b czowieka. Boh Aom. 565. uknowana, ukartowana Uoy trzeba rano, co przez cay ciiicii

^Maii {iitiucrfen.

I.

5,

;

gcfe^iiiicbct.

Ciitn^orfeii,

postanowi, ciittPCricii bcJake dzie dzi uoymy? Teat. 19. bcfdjlicPcii. ftiilimcil c, 29. na jakie sprawy albo zabawy go podzielimy. n)ic ii'i'Ilcii luir bcii Jaj cintbeilcii? lun ffir ciitcii ''}*!nii fur bcuten moment los mój uoy. te cutiucrfeit? Ta godzina, 50. c, 30.

Teat.

,

,

50.

Teat.

b,

(zdecyduje

97.

emfd»ciPct meiii

bcftimint,

ustanowi

,

(sdjidfal

;

bificr

;

Jlujenblicf

uchwa-

/«oss. y.io;KL*Hic

a, ustawa). Chce widzie ju brata twego uoonym szczliwym maonkiem. Teat. 50. b, 101. postanowiodo porzdku swego przyprowadzonym nym orbciitlid^ Uoy si, ukad czyni, pogodzi si; ciujjeridttet. i

,

,

—

mit

ftdi

e; Hosa. y.ieiiHhiH; do uów nalecy, uiewniczy; SieiiciiftPtfS ', £lo(f'. Uiowe oko, ob. Oko. Ulowy owad |)szczoom szkodliwy. Cn. Th. 1184. Boh. ulozili, es. dok.. Ukada niedok. ; f. a,

,

,

dzie robi.

wpadnie.

ULOW.MC*

Ukadali nowy coiiiHiiTb, coyiiHflTb ciii SBcrf yerfajfcit. Zgromajzyka Polskiego dykcyonarz. i\lon. tl8, 229. dzenie narodowe z pospiechem ukada konstylucy. Gaz.

ciiiaiibcr

c.ia4HTbc:a

»crgleid)cu

ukada?

czy

.Siem.

óku;

rad nam

wino

Boss.

;

Simil.

^iiiftrerfcii

ka

leao,

by ,

fdilafcii

lefleii.

spa,

,

fd)la(eii

IcflCii

iii^

,

Sctt

— ka

Jak go domiejsce i

Okoliczno

sen zmorzy, utworzy. Hiil. Ow. 13. .i

—

Uiilatiui

Ukada si coniin., Uka si jeJntl. ka si lee, ka si na óku; fid)

binleflcit

,

,

proco:

si,

cj-b.iaTbCH

z

ka

binlegen,

uoy

brze

abfiiiben

Rzecz dziwna jeeli przeszych nastpujce rzeC-zc 26. (wnosi, wnioskuje). §.

gdy

,

UkTada, pok.ida, na

—

nopa.uiTbfn.

,

czego nie postrzee

,

Icgeii

ju

,

,

in

reci-

pokada Icjeit

?3citf

,

fii^

^tbai.

Ludzie ubodzy, czsto przez trzy dni wprzód chorzy bywaj ni si ukadn. Krup. 3, 471. O trzeciej po pónocy ukadem si ; musiaem czeka póki si jego,

,

mo

nie

Teal.

33.

ukad; c,

2.

za co to on lak póno spa poszed? Ukadam si wczenie ale miaam sen ,

,)lon. 07 280, Pono w nocy si do snu ukadam. Tent. 42. d, B Pójd, obudz jejmo; ale si nie bardzo dawno ukada. Teat. 33, 79. Kiedy si ukadzie na óku daj zna sutanowi Star. Dw. 47. 'Uoenie, pooenie, ukad, sposób jakim co pooono, jak co kad Dzieci ma trzymaj chowaj bie fil^C. sie u ojca by paczek w male, nic nie uzna, jedno za-

straszny.

,

—

,

,

,

,

w subtelnym jakim uoeniu uwinieniu, Wych. E A. !— Simil. Ukadajc sie na szyj Paulow, caowali go. i Leop. ,\ct. 20, 37. (rzucajc Ukada miotajc mu si na szyj). Transl. wsze by

loy.

,

w

i

(jlicz.

—

, ,

o z Y

u umierza,

uknjad;

befdnftiijcit

taP lid; Sómcrjen darcie w ywocie,

llnnibeii

,

w

U

C.

berii^iijcii

,

ii.

w

i

ftillcii

,

i

kmin kraniny

stolcu

Podagrjczne boleci ukada korze morzyska w 277. Wino to ^ryzawki ywocie ukada, ii. 120. Wódka ta bolenie gowy ukaLos rónice uspokaja, a ukada uporne. da, ib. 426. Syr. 454.

ukada.

rzepikowy.

Sijr.

i

—

formowa, 231 b. ^. Ukada czowieka doskonali go, wiczy, (cf. wkada): cincit Móg pod twym dozorem coraz lepiej by uka lijlbcil. Prawda, ona jest danym. Filch. Sen. list. 5, 2G9. uoona wicej nad swój wiek. Teat. 57, 128. Czy czowiek moe tak swój umys uoy, by co mia milszego nad siebie! Teat. 42. d, A. Sam siebie w lepszeukada a z bdów zawsze cokolgo codzie Posl.

Gil.

ksztai'i

>

,

,

e

ma

wiek skada.

,

Pilrli.

Sen.

1,

list.

n MMe

580.

firf)

EL

I

ukada, A w sercu Plenipotent umia si

knie

mad£ii

,

Targanie

Icgcii.

tt>.

f.

Irzewach

O Z Y C

JU

Zab.

19

15,

panii

uoy

Mon

gli.

piknie

68, 203.

skada si,

czym,

Zawzia si

y,

ukadacz,

kom-

tej

go do kart ledwie uprosi

Ukada si

g

n.

czym

mozakada sie

,

'szczycie si,

miecze.ii,

[i.

parowa;

gtpp, abiuenPen, abbalten. kady aby uderzy,^ a ni sie uoKrom. 104. UOZYCIEL, a, m.,

cinen i

siuje.

^ieb,

uoy, przedsiwzi; Per 6nlller= Uovciel zgubv Polski. Frzestr. 116.

który sobie

llnternc^mer.

W

—

si umia w

szuler lak

e

,

bitwa,

bardziej

fcr,

151

C.

uoy

ten

pnriren;

nn^piiriren,

I

zdraila.

Uoya

Sawny

82.

b,

ich skryta

Jnk. Daj. 179. w oczach modego pana. Przed stryjem, jak moe, ukada sie. si przed nim jak anioek. Tsal.

i.

22, 25.

Teat.

51.

U D Z

U

-

UOYIELKA

'UOYSTO,

rod. eiisk. ci, Z nizkiej uoystoci na wysoki stopie dop. stojestwa postpi. Ha. Krom. ded. z nizkiego miej-

z.,

i'.

,

n.

—

sca, pooenia, z nizkiej kondycyi. UOZYSTY, a, e, Edukacya fizyczna ma ukao, albo cie adi>., ukadny, ukadajcy si; roiUfnbrig zj'cznego obrotu. ge= da czowieka do rycerskich dzie My gupi uoyst skromno cierpliwo Iwoj fllig. Sejm. (Jrodz. 2, 08. wkada, wprawia; 511 etiimS gc= nie zwaylimy; mnnsuetudinem et paltentium. Krom. 439. ukada modzie do sztuki Uczy si ailBnltCll. moblieii Uoenie, charakter, sposób, ULRYK a, m.. imi mskie lllrid) tfoli. Oldrich. wojennej. Mon. 74, 615. w który si woono, sposób postpowania, mylenia; *ULTAJ, ob. Hultaj.'

finem

33iaimf.

bcjferu

tijlid)

i

,

i

i

,

,

,

Per

g^aracter, bic

uoenie

Deiifiiiiginut

powolne.

tak

Teal.

,

al

Wdiiicr. 7.

9,

janttcr

mi jej;

ma Nie

6|nvactEV.

którzy rónych od nas s ohyczaprzestawa z temi jów innego cale uoenia. Filclt. Sen, Ust. i. 265. Ukada ogary. Mon. 72, 102. wpraOecon. et venat. wia do mylistwa, uczy icli Pic ^ilsl^liu^bc ijCllH'^llCll

—

,

i

;

,

Krogulca uklad.ija do pola na ubcn im S^Gf"kuropatwy, jak jastrzbia ale zwiksz trudnoci, gdy

ULUBI czycy,

luby: sza

le^rcii,

,

jest hardy

—

bardzo wawy. ad. H. N. 81. g. Ukaquo nd ezlernum quo ad spccievi, kszta-

i

uoy,

da,

,

ci, formowa, pikszy barwi; fomiCll ('ilPcil, gcftal' ten, fc&miicten, jicren. Ciao do tysic wdzików ukadaa. ISie powinnimy gardzi t powierzBali:. Sw. 2, 101. ,

,

chownoci, 498.

skadno.

która na

pikna,

Jak

^Teal.

uoeniu

54. c,

po sam pas biaa,

ciaa zawisa.

Mon. 72,

uoenie, jaka 25. Ciao szerokie ma. Brod uoone. Juli. Tel. 21. Usio-

jak przyjemna, co za usta

okazywa wesoo ukada sobie twarz. Sta. A'i/JH. Czstokro samym twarzy uoeniem z syno2, wskiej wykroczy mona powinnoci. Siem. Cyc. 40. (samin). Wnet umia jako drzewem toczy, si wyka do piercienia skoczy. Tward. U7. 8. Chytre umysy podwójne, pozornoci uoone. Zah. 1 I, 105. Obud z powierzchnia uoy ludzkoci lyrask przy-

wa

,

74.

m

Uoy

,

i

sdzi natur lutocia. Jakoby by niewmien. Tward. W. 10. Tak umia wszystko dobrze uoy ukry przed i

nami Kras.

e

,

z

Pod.

2,

pierwszego wejrzenia zadziwieniem nabawi. 259. Recipr. Ukada si komu do-

—

,

gadza mu, ukadnoci narabia: ren

,

flefallig

fewn.

Pierzmy

fid)

t'Cillicmcn,

millfaD'

pana naszego wszystkich zyska. Ukada si, udawa

prr.ykad

z

wszystkim ukada, chcc In minus bonam partem : dobrego, yczliwego, obudna ukadnoci narabia, simulare ein beffcrn CfmriKter bendieln (ili nian bat iu=

jako

si

Sekl.

60.

—

,

;

aenb,

Jreunbfc^aft

bcndieln

,

ficb

iierftellen.

,

Wielu si pi-

Ulubowa cot.lin.. ulubi sobie co poupodoba sobie co, ttwaS lieb geroinnen. Izraelgdy si od Egipczyków- bawochwalstwu przypaone sobie ulubowali. Gil Ans. A a b. Ulubiony,

med. dok..

lubi, trzyli

=

;

,

lieb,

ma

potrawa.

,

mnn

gcrii

50.

Teat.

kocha si w czym,

c,

G,

\jat.

to

moja naulubie-

— Ulubowa

23.

an

5Bpl'IgffaIIen

sobie

w czym

{uiben

ciiiniB

fii^

,

nigdy krotocliwili wesoej nie psuj; Owszem w iDaeskirh godach chtnie ulubuj. Zimor. Siei. 271. jest mój luby syn, w' kiórymem ja sobie ulubi. 1 Leop. Malh. 5, 17. Poss. Kióra panna si ze wszech ulubi królowi, ta niech bdzie królow 1 Leop. Esther. 2, 4. (która mu najwicej przypadnie do smaku;. Ulubio mu si tak. Fapr. Prób. A o b. upodob:.o Ulubienie, upodobanie, (i ]sat ibm fo belicbt. uciecha, f'ulubo, n. p. Peen uluboci. Chodk. Kost.

Paraii

Ja

ergpjcn.

To

—

,

3>crgnugen. 58j, PaJ 2SpblgeiaIIcn przyda codzie nowych iilubie ,

Tajemno

tej

mioci

szczeliwociom.

Sta. ULUBIENIEC^, ca, m., ulubiony, Per ©6= liebte. Oblubieniec albo maonek obiecany ulubiony, ulubieniec. Cn. Th. 567. Per 23erlobte. ULUBIENICA 'y. :., któr sobie kto ulubi, Pie ©elicbtc. Oblubienica, ni.ionka obiecana ulubiona. Cn. Th. 567. Idzie sutan z ulubienic cieszy si do haremu. Zab. 15, 78.

Num.

,

,

'UUCZY, UUDA, y, 3InIorfen

uczy.

ob.

uudzenie,

z.,

Jlnfirren

.

Pic

,

wab,

Spcffpcife

powab oszukujcy; ,

tai Scriicfen

,

Pa

Scftrirfen.

Nada Oton przywilejami Kapadocya, na uud bardziej, ni aby one trwa miay. A'oc. Tac. 3, 88. Temi uudy chc budzi w nich nadzieje. Pizestr. 213. Slas. Num. 2,41. UUDZIC cz. dok., Uudza niedok., wabic zwie, oszuka:

iiiifoPein

gen, bcnlifcn Transl.

,

aiilocfen,

Uudza

,

ini

DJel

lorfen,

beftricfen,

fan


i

W. 529. Cierpliwo tily, uagodzi Cokolni poprawi mona, si godzi. Hor. i, li.). ni Obcowanie poufie ulia zabawia czowieka. Zabl Hoz. 79. Pacz smutku ulywa powoli. Bard:,. Trag. 218. wypogadia umys. 1'iUh. l'omierna rozrywka ulywa W.

bya. wiek

,

rozumowa,

bdc

Oni onierze, rozmaitemi arty

r)94.

sobie

nujac

,

,

um;t fulgor, glona

o6.ier'iaTb

,

Allevo,

crkllerii.

mncbcii,

Icidjtcr

Busn

;

o6.iermiTb

Hoss.

:

,

,

Rng. oblalesejatli

;

;

ym

,

odlahkotujcin

,

=

,

,

,

;

.

,

,

,

;

kotujein

;

>

,

,

fo!g.i

!

,

.

,

i

(fttfs.«.

yMajHTOJbiioe

.

,

mniejszym uczynie od anioów.

Btbl.

(ma/o

Gd.).

której brzegi prac Uydo sz.it n)a n. p niedociga Zrczny Tyryjski przemys umalowa ig N. Malowa. Pam. 8, 252. ob.

U.MALOWaC

,

.

C

UMAM UMAMir.

mami. UMAHCIE,

M

I

3'HaHiiTb

fioss.

;

,

A

I

yMamiBaib

,

C.

UMARSZCZY

Umrze.

06.

,

Hosi. >-}iO|)TBiiTb

bi); EccL ycMcpTiiTii ciao swe. Spia. pr. maja za zasad cnot; umerlveiije

yjiopHTi,

,

iimar-

umorzy,

za-

Umartwiaj

ysiepiBiiib

,

Mar-

06.

fi,-//,

;

1.

(=

,

Powcigliwo, aden

mertvi san

,

y5iepmB.iaTb

,

z

=

letarg

umartwienie ciaJa, przid wieczorom ani

nirh

Kam. 298,

Him.

je, ani pije.

noJiepTBeHJe

Eccl.

(Slav.

;

Martwi). U.MAFiZAC,

oh

,

Umorzy.

06.

UMARZNG

med. jcdntl.

lodowate

ba'J

,

Umarz mu

Maskowa.

UMATA

Umówi.

nos. oh.

,

Tr.

Umula.

uwala tcfcbmicrcn, dok, pomaza Vind. uraasati. Buk. umazati; vmasat; Hoss.

/.

,

bcfilbcln

crfriercii.

,

6i'5mcer.

oh.

umae

przejtym,

umarzly ubo;^i, czy take Morze uniarze. Baniai. J 4

12.

El.

UMAWIA,

ob.

by

mrozem

,

cliory,

UMASKOWAC, UMAZAC

;

cz.

ysiasaib, y.MaaUBaib

;

,

(cf.

,

yMacjiHTb,

3Mac;iiiBaTb

tJusto

Z koma na feb zlecie, choby si przyszJo uszy jak wieprzowi umaza. Mon. 74 2. On si uczemil, uprószy} a umaza!. Rej. Post. Q q 1. umazali we krwi koza. Wzili sukni Józefowa, 52. cnot jak clicesz w bocie, Budn. Genes. 57 drosza ona, chocia si ubrudzi, Nili niecnota, kiedy E h. si wycudzi. Papr. Fig. Nie chce 'UMBUA, y, i z ac. cie, ber Sdjattcii. owszem rzuc tu na oczy haby narodowej obnay, umbr sobie. Tivai-d. W. D. 52. (zason). §. Umbra której malarze zaywaj brunatna tusta spieczona ziemia do ciemnego malowania, hliik. Kop. i, 554. bie llmlira zaprawi).

w

biocie po

,

j

i

Uma

,

,

Ko

—

i

.

—

,

,

UMBRELA, UMBELA, ., UMBRELKA dem, od soca, od wiata, wiecy; Z/o/i. stinidlo So-

Umlttrcibc.

eiennik rnb.

i,

;

kwodzik (chlodzik), zakitedwo; Carn. senzhilu; Vind.

1.

fenzhillu

Boss.

fienzhnik

fienzhek,

,

TtHHiiK^

;

iiotiiieiifdnrm

.

flag.

nadsjenniza, sjenza;

i!id;tfd)ii-m

,

,

31iiiiciiid)inii.

a

na zamek nad króHajcy Krakowscy umbrel ziol.i Majc witdkie oczu lem nieli. Gtragn 147. (parosol). bolenie, wzi z sob umbel. Wys. Alej. 511. ,

UMBEH

bra

,

?«.,

,

UMCZY cza.

upii

;

;

51!

511

?lrt

ciiic

Umcza niedok. Boh. unniiti; Boss. mczc zabija, na mier zamyMyiiiBaib Jobe nmilcn. Boja mi um%ot>i inartmt, dok..

fj.

yMyiUTb,

gatunek psów goczych,

Tr.

3agbbiinDen.

czy;

fJul.

Ow

mk

Umczony, yMyieHi. Umczenie 175.

udrczony Eccl. umueni. Przy

Slov. npHTOJueH^ Hihst. Nauk. P szpitalach wszdzie s boe umczenia. 4 b. boe mki, figury, gnicifirc. UMERLAK a, 771., zmerlak. A'. Bielsk., czowiek jak trup, ,

,

yjcy chodzcy

trup

umjraek dzwonek,

ein

,

?i!ien\ó)

którym si

cz. jednotl.

jcrfnuttcln;

,

Carn.

yMHTb, yMHHaib.

Umina umti

,

niedok.,

umanem

me

mier

glótlel).

UMIC

U

mA

a,

e,

,

ciiiC

8eic^e

oznacza,

(Boh.

;

JobtCtl'

mi

ugnie,

{distng.

umie);

ijanj

Ross.

I,

NY

WA

UM AR KO

-

I

,

133

(

mogcy by umianym, poznanym;

rilozoliczny)

crfciutbar

;

(Boss.

Pytagoras,

ciiciiiKir.

,

dowcipny prawdoowca umialncj skrytoii. Petr. Hor. E 2. g. .'Umialny, od rozumu pochodzcy, 2)CVftanbe

,

Nie da sobie lekkoci uczyni, I pilen swcjjo, a umie na wykrty. Hej. Zw 199. Zygmunt August z ccsurzem Tureckim bardzo dobrze

umia

fommcii, eS

SUedtte

jii

wiód

ycrftclicii.

a

nim przyja do mierci dobr. z czym, umie czym, wiczonym, biegym by w czym, umie si obchodzi, robi Zdziwi czym rocmit iimjiigcbcii tuiffen barin geubt feijnsi wiat, jak jedna rka umie lak dobrze buawa, jakoby nigdy pióra nie znaa, umie tak dobrze piórem, jakoby nigdy buawa nie umiaa. Birk Zamoj. 25. Poka, ,

i

—

Uwagn. 133

z

Umie

,

;

umiesz

co

Mia

buaw

z

przy

Jabf

szyku.

mów,

sob 1000

z

Huk. H, 3

b.

kady umia do-

których

z

Trafi onierz na takiego, umia jzykiem jak on mieczem. Sk. Zyui. Umie, iiiódz by w stanie dokazania, g.

brze z ukiem. Jer. Zbr. 55. który 1,

lak

dokaza iicn

,

,

—

00.

,

,

way,

oermógen

aiijric^tcit

,

beiBCrfftflligen.

wydoywa;

znaczy, przcm.nga, im gtanbe

,

Jeszcze podobno

fcpit

miaa

fón>

niiiJjiiricbteii

,

\a

i

Ewa,

nadzieje

co mier umie. bo jeszcze nie w iedziaa Sk. Zyw. 1, 155. Nie wiedzielimy, co to kacerstwo, co umie. 5*. Kai. 329. U Obertyna pozna Wooszyn, co wolny Polak umie. Warg. Cei. praef. C. By wiedzia co ta exekucya Warszawska umie, samby si jej lka.

Abel .oyje

,

,

i

Qu. 8. Takri umie nierozm\lna rada za któr ib. ja te wiem co sejmy umiej; 11. pojednaem si z wszysikicmi ssiady swemi. ib. Chociaem tylko ogrodu pilnowa. Wiem co dwór 15. umie, bom go te kosztowa. F. Kehan.Jer. 108. PrzyOrzech.

,

niezjjoda.

idzie

1

przeto

co umie nienawi zasercach nieukróconych. l\lok. Turk. 95. Ty nie

kad Solima jasnym dowodem

zdro w

i

,

wiesz jeszcze co umiem, jak si rozgniewam! Teal. 55, 47. Jeeli r;iz cie jeszcze z Kl.irysa zobacz, jioznasz dopiero co umiem. ib. 55. b, 55. 1'ochodz. pod Ja el 'Uin

—

(UMIECONY,

Umie).

ob.

—

,

UMIEJTNO,

tiuh. umelost, (umiinj sztuka); j Slov. umeost (Tarn. umetalnost, umOtnost- kunszt, sztuka; Yind. \me-

ci

,

;

lalslvu,

Ymetalnost, kuiiHit)

{Croal.

Ymeleliiosl

znanje

;

teonstvo;

:

sztuka)

Hug. uinji'teonos

;

,

lifiJ.

sostupnosl, vuzhcnust;

Bosn. umjetevnos, umji-lo\iios

Hoss. yMtHic, ytCHOCTb

umienie czego jest

•

,

bie

3Bijf(nfd;ail.

umiejtno ycia

,

.

Do

,

umstvo

uiiijetnos,

,

umi-

wi^doujo czego, zdrowia

potrzebna

aby umia si powciga.

l'elr.

, ;

UMIEJTNY Wod.

Umiejtno

2.

—

nabywamy,

Objectwe

UMIE

.

Umiojtno, nauka Umiejtno walna

:

nauka).

(cf.

,

walna,

,

e

Ubolewa nam naley,

wiadomo, dziko czasów panuje w nas. j/oH. UMIEJTNIE. UMIEJTNO etiims

511

Th.

wszelka umiejdawniejszych

grubiastwo

i

7 i,

rtipny

ycrftclicnb

;

Slov. uraely,

umonny

sztuczny

=

aiif

fidi

,

(Boh.

Uniuifyl;

Carn. umetn

majc

Cn.

205. UMIEJTNY, a, e, {Fim. Kam. pr.,' adv., wiaumiejcy co, biegJy w czym; gefiJttft,

znajcy,

ilcr|'tan^t^5

(oh.

E R Z Y

zawierajca

wszystkie

domy,

I

nauka umiejtno w^szystkiogo w sobie, enrydopaedia.

powszeclma, 481. tnoci

iM

na ten czas prawdziwa bywa, gdy rzenajblisze przyi^zyny poznawane i

czy przez swoje wasne bywaj. Sak. Dusz. pr. której umienia

U

-

sztuczny, uinelec artysta; umetalz arlijex; \'ind. ymetaln, kunsztowny, ymetaln idoiieus) .

,

ymctalnosten kunlliten znanni Rag. liman, umjelan unijeBosn. umjeteviii Subst. umiteonik, (unijeteon, umiteon, yjesct, umjelni =

,

,

;

,

,

f.

jTiKima;

jmhhB

Boss.

teon indusirius);

Eccl. Bt/iuil

yaiCH

,

Wzi

Bt)K4a.

,

Subst.

,

z

3 jihhf-b

ów , z mieczem umiejtnych. Budn. 2 Reg. 5 umiejcych mieczem robi bie ba>3 ©cfeiuert jii ,

,

m-

sob 700

26.

,

fiilircii

Serce jego zdrady nieumiejtne. Gorn. Sen. 163. Umiejtnie, geometrice iiiiffi^iicj. po po rzeuiielniczu. Solsk. Geom. 7. umialnie

luuftcil.

nie

umiejce zdradzi,

nie

,

,

uczonemu

miffeuf^aftlti^

;

UMIKCZYC

cz.dok.,

raikczy,

cnucii^Cll

yjiarMaTb:

dclc^rt.

,

Umikcza

niedok.

npe4iyJiartiaio

{Eecl.

,

zmikczy,

Graec.

,

Apius umikczal lud 'cztami lagodnociami. Biel. Hs. 119. Racz

praemoHio). nii

czy

zakamienia?e

to

serce

Wosk umikczony. Olw. 'UMIENI CS. dok.; Boh. przedsiwzi:

nasze.

Bej.

,

nnofialarra dary inne-

w

nas

i.

,

uminowati

Macz.

ob. ,

Umrze.

a, m.

,

temperalor

kto co umiarkuje,

,

— (UMIERZI

,

bci"

,

powcigacz, SDifipiijer

uskramiacz.

^nniner

,

—

Snn=

,

,

ukazuj.

i

nauk

swym domem

[irzcd

251.

7/;.

skie

,

umiót woci. Miask.

Ryl.

2

,

—

82.

Transl.

Cicho

odcinamy liny tedy skokiem Umiatamy wiosami po morzu gebokiem. .4. Kchan. 85. przerzucamy, bijemy, robimy wiosami mir fcijcn bao Ttm mit iim iUiibern. Dewotka cudz saw nabonym jzykiem umiata. Fig. A'iaTb,

,

uczesa len); umyka czego, usuwa preilko odwraca uchybi ubba, propr. et tr fifelictl Clltjie&en, fncH mcgriicfcii, iiicgfdjie&on tDcgiicDmen entrutfeii. Mufiy

(ysiUKaib

,

,

,

;

,

mbduxi.

Cn.

mu jej umknie rki rózdze, pahnatce, umyka, jednym zie-

cesarska, ale

Umknem 1168. Soce

Diu.

Siar.

cesarz.

,

rk

pocaowa

cbce jakoby

71.

Tli.

miom wiata swego

eby

drugim udzieli. Kiok. Turk. inak urnknie wnet ucha. Zyjr. l\ip. Ó26. Umkniete im bila aski, jako niewdzicznym. Bals. i\iedi. 1 214. Patrz z brzegów za odal umknil zdobycz Przyb. Ab. 93. Umknienie czego usunicie Eod. j'CBtneHie, yjajcHie, orspameHie, ,

otworzy,

Dasz,

95.

lecz

i

,

,

0Tyya>4CHie.

Wprawdzie si

funduj;

lak jednak

nie

mia przywodzi

nie

ich

na naszych pisarzach nie

od nich rki umykam, ebym Nie. 1, 97. (nie tak da-

cale.

mam

leko ich za nic nie

w

UMNIEJSZY

-

drapn, da

nogi uderza,

drapaka,

uwaam Umyka,

na nich nie

137

pierzchn;

fii)

3ici6aii>3 ncl;mcti Cam. smusneti lugnem, (ob. Fiugas) Yind. vmesnitile, odfhterkniti Croat. oraeknujemsze Bosn. omaknuutecchi ti omicati bjesgjali Rag. umaknuttise Slav. uklonitise; floss. yKpacTtca yKpa4biBaiocb ycKOJbSHyib, ycKO'niTb, ycKOKHyTb, ( cl', uskoczy). Wanie jak z ognia konie zaciwszy, umknli spieszno. Zub. 15, 214. umykaj spieszno. Teat. 14, 121 Sysz Bosn. omici apage le\). Umkn do ciebie przed ustann trosk Hiir. Siit. 240. Podmiótszy pod zamek pochodnie, umkli nazad Tward. Wl. 67. Umykajmy co ywo. Teat. Trzeba nam zaraz z tego miasta umyka, bomy 27, 5. tu ju wiele figlów narobili. Boh. Kom. 2, 415. Bie za nim, niech si kryje, niech umyka rano. Treb. S. .)/. Piodzina przyjaciele precz ode mnie umykaj.

megmac^cn

,

cntflieBf II

smusnem

,

1'ugniti,

;

,

;

;

;

,

,

;

,

;

,

Oczki postrzegfem najmniej obojtne, Uin-

Ciilbe.

umknie a.

uya.

zastpi

umykajcy, szybki, prdki; Ty Merkury lipkie palce uczysz A/on. Wor. \ smykajce, fcbiicU fcbiiip'

rce umkliwe.

fcntic

daro-

jej

którego na mnie

,

Umizgalstwo,

ft^nctt,

,

Czego

fillenstwj.

umizgalstwa

to

41. c, 509.

Teai.

i

Boh.

;

,, ,,

,, ,

,

ma,

(

,

MG

i

Jak szatan przed wiecon wod tak, przed nim umyka. Teat. 42. (•,55. Recipr. Widze mi si umykasz, jak zajc przed ogary. Falib. F '.

Psnimnd.

102.

—

,

—

e

Fig.

§".

ka od otwartej wojny.

mao

strzel,

UMLEC,

Umefcie

Hoss.

LMOT,

u,

3lii5brcfcCeii,

bi

\>ai

gada

uatku

eniu zboa. adv.

Hoss. 3'mo.ioti

in.\

o

i

5>rcfc^eii,

umocie

19.

Teat.

aicilig OOII

fld)

,

umócenie

;

Móci. wymóce-

,

Gospodarz

®tixi\i^z.

sprzedaniu

o

Mle.

06.

ob.

,

lu-

spieni-

i

66. U.MOTiW, a, w móceniu plenny,

b.

Ross. 3"Jio.iOTHbiri

;

UlltClfdcibCt

Ross. yjio.iOT, yMo.i-L,

;

ymo-iOTHTb, yiiwayneaTt

nie

;

hiok. Turk.

si róni,

co

5Mis/.

UMOCI;

mao co si umy116. mao co "sie od-

Ten pokój midzy niemi

tr.

e

—

,

'le

spory; im przynajmniej

;

ergtcbtg, nii^jgicbig. Cieszyem sie ozimin, Ali si dowiaduj z listów ekonoma, Ze te nieumotne sama aDlieDmcil tylko soma. Nieme. P. P. 72. Dziea['jic6en Targowa si Abraham z bogiem sicina zwiza yerminbcnt. umotjia. 3oh. Kom. 4, 161. umykajc po dziesiciu a pan bóg na dwudziestu ju UMNIEJSZY Ci., dok.. Umniejsza niedok Boh. umeniti przestawa, dom. Dz. 204. umenowati skrownjm uskrownjm Bosn. omagniscjati co komu g. Umyka

uiywoim,

,

—

nich nie poylkuj).

z

ujmowa, odejmowa,

§

ich

,

nie

Srffifteii

ubiera,

i

0(itr zabój;

ob.

Molestowa.

gru^et ©ier.

Rag. vmor

•

{\'md.

zgony

,

dzy,

vmor, vmorsivu umór de/aligalio

beftlgcS ,

;

,

,

/'lich.

,

,

.

len

ciar dwiga ca drog. Zab. lo, 416. UMORZY Umarza; niedok.; Boli. umohti; Carn. usniermier, dislng. iis'mierzy); IJurf. vmoriti, vmo(cl",

dok..

CZ. titi,

rivali

pomoriti, pomorjali, pomorivati, vrmerlili, vmcrla-

,

pomerlaliti

,

marjam

—

si §.

do zgonu,

mia /'atiiv.

Croal.

:

miiTci nabawi,

yiia po\mi Sfben briii(jen fc3 Cebcii^ bemiibeii ibm ten &axau( mai^eii. Mieczysaw napojem trucizny umorzony mia by. krom. 111. Lekarzów wiele, Umorz chorego miele. (In. Ad. 455. Od bicia umorzonemu potym siekier ucito gow. Warg. Cez. 253. Taki niechaj bdzie mierci umoyMopiiTii

,

;

zbawi, kona kogo, zabi;

limbrilliJClI

Rej.

,

szczurki

,

,

;

;

i

—

i

,

umartwia

,

fid)

mit

,

.siutiijcr

iiiirilcn

cafteycii.

,

—

Tr. fig.

g.

Umorzy, ztumi. zgasi, znie, zniszczy, umierzy, wygubi ftillfii biiirfcii aii6liifd'f frtóWeii pcrnidjffii ailfbfbcit, bcnlCiJCll. mier mierci umarzasz Croch. W. ,

II

,

tam

Rozkoszom, choroba

nie umarza,

Sen.

/'ilcfi.

lisi.

2

,

,

jest,

jednake

287.

,

ca-

ich

Powag Zyg-

munta 1. wieleiny rzeczy midzy królmi wicikicmi zaszych czsto ucierali umarzali. Janusz. Oksz G 2. Syxtus II. w afektach zupenie umorzony. Bach. F.p. 54. Umiirzy dze przyrodzone ju obrusy byy poprzliiione. /'. Kchan. Uri. 1, 100. (uspokoi najadszy si). Trudy s;'bipkim go snein umorzyy. Teat. 50. c 64. UMOllZYCIKL. a. m., zabójca, bor ióbtcr; Croat. umo-

y

i

,

I

.

ritrl

,

Mjioriiel.

TioaTb

na

,

zgadzon). I'uel. M m m 5. (wygadzon Jawywygryzajc si z zygota macierzyskiego chodzc na wiat matk umarzaj. Zi:rn. I^ust. 3, 528. Drugi Adam sia sie wszystkim ku oywieniu jak pierwszy by ku umorzeniu. Diat. /'ocrflleid)§.

gcrcbct,

a,

K

Smotr. Ex. 25.

go.

Ju'

,

,

Hrbsl. Odp.

etc.

i.

ndv..

ie

;

;

coroBOpiiun coBtmaHHH jcJOBHHfi 3'c,ioyroBopHUil, "cinkebft, al'gcrcbet ycrglid)cn. Ani B-ieHHuii kiedy mi maestwo umowne pochce wicej u niej zwoli. P. Kchan. Orl. i, 119. U otarza siaa z zocisteumowny lub penic przed bogi. Olw. mi rogi Ofiara Kie pcrlicipci! Ow. 260. obiecany, iicrfprod)en jngcfagt. mi ofiar umownych bede cie ztd kara, ani wini. nie czyni J. Krhan. Ps. 72. Umowny suga, robotnika najty, ein gcmictbctcr 31r6ciicr. Umowny pan odrzuci, tylko wezvvanemi s; nie umowne za wybranemi uczyni, cho oni troszynk, a umówieni bardzo wiele (cf

rzad[;y),

,

,

,

,

,

,

,

,

,

.

eby

e

—

96.

Sekl.

robili.

gich

Umowny,

lcut|'celig

Biel o

,

1

Leop.

którym liiemasz

Czowiek okrutny, sprzyjao, ib. 105

nie

Zebraniu ludzi ubo-

Syr.

,

(okazuj

pyszny

pisa.

co

umowny

7.

4,

papie,

Marlynus

Cd.}.

askawy, uyty;

ludzki,

/miniMic^.

,

si umownym.

staw

askawym.

umowny

§'.

•

(Boh. umhiwnyj,

mu

przeto

a

si nie

w.

82.

wielu

nie

Biel.

Suchajcie wy nocne cienie 1 nieKchan. Dz. 225. umowne kamienie. Croat. (cf. pogodzi, cf. ugodzi), spraYilife, (cf. sprawi) "UMROR u, w umroczenie dogoYariamsze dogoYOrilisz* , Yadlyamsze, zrochimsze; UMROCZY, o6. Mroczy. bic llm^l^mmC' zaciemnienie; ba-i llmbimmcrii, Scifnjtcrn srocilise roczy, "zrok, zrzec si), Bosn, rocitise f cf. Tak grucha w pustoguchym uiuroku kraina Jak nniij. dogoYrotise, ugOYoriti, pogoditse; Bag. ugoYoritti, uregdy piorun z daleka oskota zaczyna. Przyh. Ab. 132. cchi, urijcem (cf. urzec), zgoyorillise, uYJfttovatise Boss. obgoYoriti

obgOYarjati,

,

obranuati, pogoditi,

pogoduvali

fe

h.

./.

;

,

,

,

,

;

aoroBopiiTbca

CMoaBiiTbca,

nopa^nTbca, umówi co z kim,

yc.iOB.inBaTbca

ypetbca

;

zmówi si i

4oroBapiiBaTbCB, ycioiiUTca,

,

;

,

mit eincm ettija

coBtiuaiL

umówi abrcben

szych spraw.

Kiok.

rzemielnika,

mieszkanie

Tr.

—

Umawia

BCtlangen,

bariim

sie

o

triirtlid)

znacza hrabiego St

;

co

mictbcn ,

,

Mdry

by najpowaniej-

sie

,

niiiiebmcn.

o co

UMRÓZI

cz.

fricrcn,

;

etltJil

Dwór Wiedeski wyaby zjechawszy do Parya,

Umraa

dok.,

ciiricren

mndicn,

niedok..

crfricrcn

crfricrcn

,

zbieleje,

i

crfroren

fera."

czucie

traci.

dok.;

meriec gagniti

vmerl

,

,

;

,

Sorab.

2.

Ymerjem

umr

,

Stov.

;

humeresch (cf.

gerfibrt

Srpfte

;

med., dok.,

,

tedy

vmreti

i!arn.

gagniti

si) ,

Umiera

Sorab.

umriti;

wycign

Ymirati

fesii,

,

594.

Sk.

Haiir.

umjrati

stgniti se,

innn

Gdy si czowiek umrozi

umrze,

f.

Bob. umriti

mrozem przeraa, er= Umrozi si^uma-

lajfcii.

rzn, mrozem by tknitym;

sug, UMRZE, umar,

sobie

Dcuiredien

upomina

nnfiK^cn.

Julien,

,

Umówi

198.

Turk.

sie

coBtinaBaib z kim o co,

oernirebcn.

,

sposobny do umawiania wszelakich

,

:

18*

nie-

wu-

umiram,

,

Vind.

doYmreti

1.

;

vmreti, Croat.

; ,;

,,

UMRZE

140 umreti

umiram

,

zdehnuti umrjeli

vmreti

.

zdelinujern

,

uinirnli

.

urnijcti

bfn

fteiben,

fioss. yncpeib, podledz mierci, sko-

umerli

iS/oii.

;

aufjjeben

®ci|'t

;

umar wiat

periphrasl.

;

=

Dz. llGo; na pokój poszed, ib. 147; dokonaj, ib. 856; przeniós si na lepszy ywot, odszed na lepszy ywot z lego wiata, {link. Zhar. a 2.) przeniós Sie do nieba, do ojców, rozsta sie z wiatem,

poegriaf

Sk.

wypuci

ducha

ciaem

,

kosli,

icl'

Jpbe

pooy

,

dusze

rozdwo.il

,

skoczy

si z ciaem Umiera kona, koiiczy Piknie zszed z wiata ftcrbcii.

rozbratal

,

zwoki).

tiiigCM

,

sic

;

>

z

zloil

Slor.

mit bcm

;

umar

i

,

Przysza sprawiedliwych. Dambr. 977. Anlyoch umar. 5 Leop. 2 Mach. 5, 5. (e si Leop.). Nic usyszysz, by kto z ywcmi.

mierci

ludzi

wie e ,

poegna dzi

d:i

,

I

zdech

inaczej

zacriv

jeno

,

powiedz

i

,

na biesie-

lake

chara, chara, ae poszed. Prona tamten wiat). Rej. Zw 60, (cf. do Abraama siem by mnie nie kaza król odwie do domu Jonaty, bym tam umar. 3 f.eop. Jer. 38, 26. (bym tam zdech.

si roznicmóg

dzie

,

,

,

1

Czowiek umiera

Leop.).

em

,

czym si pierwej yo. Olw

y

kiedy si dusza jego z ciaUmrzei; przesta by tym,

,

óS.

Karnk. Kai

dzieli.

Ow. 616.

Ktu

umai,

ton

umiera nic moe tak te nikt nie rooe aby umrze kto nic Musim umrze, uczkiedy nie mia. Warg. Wul. 186. my si dobrze umiera. Birk. Kaw. Malt. C 4 b. Wole Toi umrze, ni codziennie umiera Sk. Dz. 531. Raz byo umrze nie codzie umiera. Tol. Saul. 64. Umkiedy.

y

Gom.

">98.

Sen.

y

,

Jak

,

,

Montanie

rzyj

ju

umrzyj,

,

ci

nieba

e

Przejrzay,

bd

dzi umiera potrzeba. I'ast. Ftd. 500. Nie ojcowie za syny, ;mi synowie mrze za ojce; ale w swym grzechu umrze. 1 Leop. 4 fieg. 14, 6.

sam umrze

la

ni eby mia widzie

,

marach, /-"e/r. Ek. 64. Nic to, kiedy sam, mierci si równa.

c

umrze tuvati

z

,

,

oerbfirfteit

,

,

ale

pergladelifc

Dcrbiin-

salako-

,

konz vseli). Umrze z praod sbeje vmreti, preshejati. HcprotTb, uHepTBtrb noMop-

gladi

liHrf.

;

na

Umrze

ze strachu; liost.

TBtTb, 4, 178.

(cf.

,

W

martwie)

niedowiarstwie umar.

Snliii.

(umar niedowiarkiem; Slov. zemre w swe;; modo agendi non df/leclet ju lak umrzo, nie odmieni si). Pacze, i pann umiera Teal. 15. 65. (w paniestwie). Umrze sw mierci, me swoj kozi

,

a suo

mierci, si,

fiyt.

nie al. oba. si.

ob.

mier. Mody moe umrze,

AJ. 40. Zab. ifc.

Budit.

Psalmod.

i

,

79. 1

185. Z nieprzyjacielem

Jednego dnia

Sam 99.

1,

2, 3

Umrze

i.

uinrztjta

{dwtl.- umrzecie)

,

wiato

,

Sorab.

;

Boh.

;

1.

;

.

z martwych wsta po umarciu mierci. W. Post. Mn. 208. Prawdziwe jego czowieczestwo pokazao si^e w prawdziwym umarciu Karnk. Fii'iftp. Umary, gffiorbfri, Kat. 49. bia/. /'okt. I6S1.

(pleonast.)

—

Subst.

tpM;

Jobtcr,

ein ,

umrlina

vinerl

Yind.

;

(umaro

umarlost

(Oosn.

;

Serftcrbiifr

umrrilosl

,

npe/K4eyconiijiB,

,

umrly,

Sluv /lag.

umrli umarli,

umarli,

umrrili*

merlizh;

.

=

yconuiifi, (cf. usny, cf. /^oss. jMepiuiii umary, wprzód usny, wprzód odeszy; coniiiiii

boh.

;

umrlina Irupj;

merlou

,

miertelno); Bosn.

tnorlalitas,

miertelny

cin

nnirlec,

urnrii, (iimrloina

miertelno) upi). Wprzód iipe.ity-

Ef-cl.

npe»4eoTme4iuifi. próno co poczyna;

yiiepiulft

.

Nad umarym piewa, wniwecz a laiere. Marz (lekarstwo po mierci yka po równy z umarym. obiedzie) On nie syszy nie czuje, fol. Arg. 151. Kiedy czego dotykaj, kol, depc a przed si nie boli; za umare ma by miano. Kosz. I.or. 03 b. Ubiera umarego Hois. onpiiTHTb onpHTHBarb. Mówic o umarym, powinno si dooy: witej p.imici nieboszczyk. Mon. 74 538. Uin;trym d..j pokój. tln. .\d. 1201 (de morliiis non nni bene). Dokazowu nad umar-

mortuo lerba

,

i

,

,

,

;

ym

mstwo. Cn. Ad. 196. Umary nie zemci si; po mierci si go nie bój. ib. 120l. Umary, od zazdroci, od krzywdy wolen Umarwielkie

nie

,

uksi,

nie

;

emu n;kl nie zdro ywe ywe ganimy

Cn. ,\d 1202. (zaprzeladuje umarym przed si folguje zmare chwalimyi. Umary aden si me Zadtn z pieka nie wybrnie, lSlov. kdo ei, kdo umre, len tam; mrtwieh s chr^imu ne nie zaszkodzi.

zajrzy,

,

,

tb.

ci,

—

JSprawa po umarij rce, ob. Rka. Jzyk. Xigi nazywa król Alfons umarych mistrzów \ynrg. iad:. 2. Wiara umara. Kucz. hal. nawracugu). zyki

umare,

ob.

5, 246.

(niedzielna, bezczynna, bi zskuleczna

©lailbe

Pbnc 3rud'tf). Jezioro

,

416. martwe,

Jedlina

JJccr.

tPbtC

bflS

'umare w i

fin

;

tprtfT

Paleslynie. l''ied

sonina mog\by

si umaremi nazywa, poniewa z ich pniaków nowe wychodz wyrostki. Mon. 74, 697. nie §. Tr. fig. Umiera z dzy, bardzo pragn, ginan.mf4cr; Boli.wyC-,

i

a,

.

Nauka pojmo-

Umysowo

umylne,

czynienie

,

zmysowyj.

wielkim med\kiem.

BoU. zaumysinost

;

z

ib.

theo-

1,7.

umysu,

.

n-

umywa, ber "U.MYWAllLMK,

który

f nnoka umywaczka

Slnjjk.

zjednoczenie W. .\. Lit. z koron Polsk. 763. Biel. 508 Nastpia 1595 unia czci Gre-

ków

kocioem Rzymskim.

albo

unia

z

Skrzet

l'r.

Pot. 2,

,

,

,

y,

,

UNIOWANY.

ZUNIt)\V.\NY, a. e. przez Konslytucye iiiiirt. (Sini. Litewsejmu obojga narodu umowanego Polskiego , rozdzieleni, cia Wedug Leg. 2, 779. skiego. \'ol. ale umysem w jedno byli zuale sercem rozczeni

Hun. Kam. 40

uni zczony,

ocretiii^t

iii

,

i

i

,

,

Birk.

niow-ani.

przystpi,

Naslpia

UNIOWY a e do unii Ul Kon. 12 UNITA, y, m. który do unii wiary ,

Unioit^=.

bct

Uiiit,

ciii

r.

1595

»'.

bcr >ird)fiiuiiii>ii

czci

unia

t^ireków z

.

1'fi.ictretcn

if.

kocioem RzymUkrzyt.

i

i

.

,

,

.

nieunitów. podzia na unitów skim m, 'U-MYWALMA, i.s UMYWALMCA, 2. 62. "U.MYWADLO, a, n.\ Ooh. uinywadlo; S/uc. umyUinrf. UNIEPOKOIC:. niepokoi, ob. Pokoi. Carn. sliehlneA Sorab. 1. mbyawka wado

•U.MYWALNIK,

62. Unia,

zjednoczenie Rusi w wierze z Rzymianami. Steb. pr. do unitów nalecy. Tr. uiiitifdj bic U.NTACKl. a ie Hiiiteil betrcffeitb. Jak sie sprawuj uniaccy popi w Litwie. czyli

nalecy,

zumysinosl.

m

zndzni,

,

>

poznawan

tylko

dok

cc.

clenb mcidjeit.

!)p(leilb»

,

00. (teoryai.

mona by

czytania

UMYLNO

I,

{oppos.

om

sobie

,

,

bóg, dusza. Hpcz.

w

ndzy najwikszej nabawi, .Mie dostatki, a nie wsporaódz da mu dznego, jest jedno, co bardziej go unedzni, przysali po to przyczyn do rozpaczy. Mon. 75, t)83. ob. Ndznic. Ham. 8-t. 720. §'. Umylny UMA. ii, 2., zczenie w jedno, bie Uiiipii, 3>fretniijimg. Na sejmie Lubelskim r. 1509 skoczya si gruntownie ®ci|'tC'5=; Huss. SiUe

mdro,

,

dvanacsti dio litre,

liliva

Uncya ma

i6.

hnjeii.

,

,

uncja,

-iac).

(z

Umyl- UNEDZNI

MUCieiinuH, yMtiufi yjnio. Cnoty umylne, nauka, pami. I'etr. El 31-i. Jedzenie ciaa ani ustne lecz nie cielesne Chryalusowego ligurainc umylne. Zyqr. don. 249. Stworzylimy sami w gowach naszych obrazy umysowe. N. l'am 20. 179. 3t>CflIe; Boh. widka. (cf. widzie, widzi mi si) NYyraa uliiysowy, znaczcy rzecz nie podpadajc pod zmysy; n. p.

yiicTBeiiiiufi

Bosn

HiijE,

i

umylnych, a o 50 mil do Warszawy. umylnego list odebraem. I.d. U.MYSOWY, umysu si tyczcy, ©cuiiltti-j'

Prz>"z

z.,

om

Ucie-

ctgiicr

ciii

,

fratri

uncica 'dragm. Spicz. drachm 2il. Uncya ma w sobie dwa óly; aptekarze racliuja w uncvi. VVie/. Kuch. 432. Uncyami , na uney, po uncyi. Cn.'Th. 1190. unsieniDtife. U.NCYOWY. a,'e,

bie

co przypadkowo

Torz. Skl. ^(>.

(?rprc|fcr

ctil

.

laboranti

;

ob.

yi,

,

unzha;

n:ivl:isc

Leop. Deul.

1

,

konia spada

z

,

,

lay.

;

zabój. Ti.

z lego konlenl,

noaoBHiiKi.

,

;

,

mu, ciiicm jUKcen, i^n btrzodkiem nieprzyjació

unaglonemu

bratu

Unurzy. UNASZA, ob. Unie. Uncya waga, n p. aptekarska; dwunasta cze funta dwa óly. Sleszk. i'ed. 424. Zwyczajnie rachuj na funt uiicyi 16. Kras. Zb. 2, 559, \"ind. unzia,

zamylwom

Bosn

:

Umylny

»pr|'«$li(^.

umylnie szuka

ale

scbwal);

:

,

,

ob.

N.

doj

dok.,

cz.

ratunku doda siuje Krom. 781.

waeiwie); Ros.s. ysiuuMeHHiH, Erd. ci yMUCjy , ysiuuueKHo

umylny posaniee

Ross

nafallice

Slnv.

Gdy

braitgcn.

zumysla,

,

liotcze

,

nau-

prieduseten

,

,

na lesh

hotomcze

,

meubójslwa "niezumysfowego.

znajd,

U •UNAGLI kogo

b.

(cf.

(nieumylnego). Nie =

navlasb,

,

navlaszt

namiscgljerio:

navlasc,

dla

umysu,

z

premillon

Yind.

;

namiflen

,

Croal.

;

nayhstito,

ny

adu.,

7G7

5,

Post.

zamoszom, vulg

ze

nalizh

,'

U.MYWA.M,

yMiaBa.ii,iiuH

,

arn,

U.MYLME,

zamyllom,

i

fiois.

abtPflftbbar;

IV. poprawy. aby lak sposobów

wszystkiyh

Umy-

bat.

gen'n|d;tii

|id>

Umy.

bai

,

mait

iDoriit

gutfcbliepim.

bic

Boh. zauniyslny, zumysiny. zaumysla (ub. na nascbwal, Slov. z pauha;

Cani. nalasb predpostauliu

ka

sklenik

1'""/-

3Saffcr,

,

umyleniem

umyli-nie.

a, e,

umytym,

Umylenie, posta-

5.

SEfcblii^,

ber

,

pewnym

z

przewiedli

swoje

Tl

1'ost.

przedsiwzicie, zamys:

.

E

I

wadliny rak. maUuviae: umvwadtinv nóg. pellufiae. Cn. Th. 1189." UMYWALNY, a," e, do" umycia. uOL-cy by

,

nowienie,

U N

-

1

,

Ziej.

N Y

I

wann wykadaj. Budn. ib. Uczyni Salomon Hrg. 7, 58; not. obo umywal 10 umywalnie. Budn. lub wanien •. Uinywado. 1 Leop. 5 Hei). 7. 30. U.MYW.\DI.1NY pliir., pomyje z umycia; Croal. urnivacha

,

odpuci.

I.

walnia insi

którego

,

która uniyliwM zrobi, rzemielnik uywa, aby rzeei do skutku swego mó^t przywii-. Suk. Dusz. 12. Uniieumylaj si poiepszy. W. l'os>. rznwjzy sami subie W. 2 2j3. Ile kroó czowiek si uzna, a umyli potylekro bóg gotów mu wszyslepszenie ywota swe[(0 tkie wiiiv

WAD

U M Y

O.

potem do wykonania przystpuje. SA.

,

sitkiera

PiJa,

WAD

U M Y

-

Pr. Pol.

z,

;

;

;

vmivalnik

,

medeniza

;

omivalu

,

vmivauniz3

,

omiralniza

uoiivalische

Crual. vmivalnicza,

,

,

vniivalu

umivacha

,

,

mivalo, tnivalishe; Hag. umivallo, umivaliscte; Wojs. Ecd. omuyBUBajHimii pyi;oMoilniih-B pyKO»otiHiiieKX lawaterz, antwas, miey>iuiiajHiiKT. imi]. Przyuczone Numidów konie midzy gsie krzewy unosiy. Pilch. Sali. 206. Unosi mie woda; rfl/Ji7 me impelus undae. Cn. Th. 1191. ba SBflffcr rcipt mit^ mit fort. Bóg postanowi pasterzów ku doskonaleniu witych abymy ju nie byli mafemi 'cholebic si, ebymy si nie dali unosi wszelakiemu wiatrowi nauki w zoci ludzkiej. 1 Mora, Unosi kogo n. p. namitno, Leop. Ephes. 4, 14. porywa z sob uwodzi, zwodzi; Scihciifc^nft rcifU iim bill, itin iicrlcitct ibn rcipt mit ftt^ fort. Ma zapalon, która go poiiiewolnie unosi. Teat. 59, 204. Dwaj Rzymianie, chciwoci panowania uniesieiii. Teal. 46. d, \. Umys mój gorcy czsto mi dalej mnie samego unosi. Gaz. Nar. i, 244. Nieszczliwe przyrodzenie zawsze go •w gniew unosi. Teut. 24. c, 24. Gruby cie nocy, promienie Miesica wlewaj w nasze serce sodkie unie-

;

,

=

11,

7cfl/.

napHT

Boss.

:

ptaka myliwczego noszeniem na rku go uaskawia, ogaska okrr.ca, obiochmani do owienicnia vykada; Piiiss. noMUKaib BUiiociiTb cbinauiiiBaTb citieii

fiitii'Ciibc)i.

Cbloi.

Imaw^owasch

sze

pomiglati

,

Kadego klska

(fiiloiren).

,

opuszcza.

Hoss. yHOCHUil J46. Uniesiony, ukradziojiy CHOCHtiri. Uniesienie, Boh. unos; Hoss. ynoch. Unosi pann, ;

Sorab. 2

;

yiliti

uoacbi.iaTiica.

Ei-cl.

;

domys zatrwoona

Uno-

odnofiti,

,

bauPii trngen,

Iicimltcl)

,

B

Hej.. l'ost

fe

,

,

rcttcii

--

sie

fitmclieii

yiUti

—

miejw^a

z

145

I

Unoszenie si nad czym Boss. napcHie. Unaszajcy si nad czym Boss. iia4HeceHHbiii. Duch boy unasza si nad wodami. W. Genes. 1,5, not. ito jest, rusza si albo powiewa*. ocala, cae z zego razu wyno§. Unosi co ratujc, si, s:lwowa chroni bouoii triiiijcii baoon .trageii er=

zanosi, przenosi; roegtrnijcii 'idWM Wróbelby uniós jego iijajtno. Vn. Ad. -1209. tragcii. Unosi si oddala sie, \ii) (mucliaby z tym uleciaa;. Ju mocno stan przy nim njamy a nigdzie cnticiiicn.

jakiego na insze

v'sraki

DosnapiiTb

nie przy-

,

Unosi,

§.

:

bfr 8ufi

iit

Yi-nd.

,

musza gwatem.

za

W .

1

O ludzkie myli, gupie to czynicie, lada szczciem unosicie. P. Krhan.Jer. 515. Unosi si jak ptak na powietrzu, wzbija 55.

.Ap.

Aliler

si,

crtrngcii

;

Bej.

tki.

L

I

I

wie

Cresc. 614. Mora. Unosi go, udobrucha, uaskiwi ciiIClt jabnt

ogaska jabmcii,

modo

;

kfdiiftigcif,

pana,

i

Unosi tak szczliza pogoska nie udeG 2 4. Pisaniem aska-

brgiitigcn.

ani jedna

w uszy ludzkie. Birk. Sk. wym unosi chcia króla onego papie, ale na ten czas nic w nim nie zbudowa. Sk. Dz. 1095. Nieunoszony, rzya

dziki, nieukroly; ungcbfiiibigt, uitgesfiljmt itiiMiibig iinlb. Dzieci pieszczone w dorosym wieku stanie sie nieunoszone, dzikie srosze, nili bestya. Pelr. Ek. 97. Mdrze rzdzi niod nieunoszon. Groch. W. 555 Pory wrza nieunoszona natura. Bardz. Boet. 142. '"UNIESIONKA, i., porwanka, uwiziona kobieta, bic 6ntfiil)rtf. Brai-ia uniesionki onej Menelausowej ony. Klon. FI. A 2. (cf. wieki UNIEMIERTELNI Croat. v vekovachujem wieków) Niemiertelni. Boss. ob. oSescMopTOBaib, UMESPOKOI; Ross. ouesnoKonTb oesiioKOiiBaib ob. Niepokoi. NIEUSZCZLIWI, ez. dok. UnieUNIESZCZLIWI szczeliwiad niedok.\ nieszczliwym uczyni, (beiliigliiifen), Starasz si, aby unieszczliwiony iiiigliictliib madjeii. szczliwi naród. Dyar. Gród. 68. Ten unieszczliwiony obywatel wystawuje nam obraz nauki, jak szczciu Tak unieszczliwiony starawierzy, ib. 291. St. Ani]. ,

,

,

i

.

;

,

;

,

,

,

em

sie

o jedne

ask;

gupiemu rado. Mon.

ale

dowiadczyem,

74, 15.

W

czasie

e

obietnica

uniesznzli-

, ;

,,

UNIEWCZASOWA

144

UNIY.

-

Vol. Leg.

wlenia ksicia Kuilandskiego.

U N

010

1.

witHlIitto lak go unieszczliwis. Han 70. C3'2. ib wszi! nieuszfzeliwiony iv

Niespra-

Za-

651.

bd!

UNIEWCZASOWA, oprasati

Niewezasowa. 'UNIEWINNI; fluj. 1'NIEWOLIC, ob. ub ^.Niewinni.

o6.

prawy),

(cf.

,

jednostajny dla pewnej klasy lub

w, pewny

u,

rangi przepisany ubior,

ojHopinKa, toriiiu

U.MKCZEMNI. Unika

meid/en, cntgc(»fn;

Uniku od

lego

co

,

czowieka

rozuinnei^o.

gdybymy

unikali

jednil

siebie.

NieJz.

i

,

(umknJi.

12.).

Kade

stworzenie przed zimnem unika. Zub. 13, 136. Unika kogo, ezego> 'wiarowa si, slrzedz sie jid) I)fl= Unikaj zych; m\;men wx ctwai, mftPeii. in t\ftn, i; si icli boisz. Slas. Nuin. \, ale nie pokazuj mgily, 41. jMusiabyiii unika jej spotkania, nie mam serca pa;

Mt

trzc na ni. interesów

mczyzn da

panami.

z"

20.

Tent.

wiary

uniknienia

,

Unikajcie side

180.

b.

Weg. Murm. 5

kobietki.

z:a'howania

Czowiek roztropny unika

9, 121.

Teat.

,

47.

Aby nam bóg

mk

Kucz. Kat. 5,

233, duwiarowania". not.). •UNMOSLY, a. e, unoszcy si, excentryczny przesadzajcy crcetitrifd;. Zacni a poczciwi ludzie uniosemi a zaplutemi rzeczami si nie bawi. Hej. Zw. 100 b, cf. ,

uznosni superhus.

UNIWERSA,

list

I1'J0; okólny,

powszechny,

564;

ib.

list

do wszystkich

list

Cit.

Th.

królewski przedsejmowy do

zgromadzonej po województwach szlachty. UNIWERSALNY, a, e— ie Aras. Zb. 2. 560, (cf wicij. ob. Powszechny, ogólny, w obec; Sorab. I. ad»

senatorów

i

,

UNIWERSYTET

wscliichgrinadniczki.

"Wszechnica

U.NIYL

'Wszeclmia

,

dok.

Ci.

,

Uni.i

,

,

ob.

Akademia

,

szkoa gówna. Uuh. ponjili

niedu'^.;

poniio-

,

Ó LN

. Dz. 358 Tego roku ddu . nieba nie mieli a role od upalenia Plaga upalona, zona spustoszone byy. Birk. Dom. 95.

Jurid.

Upad

w

lorrida.

Pelr.

*Bcrluft

bc

rn

Cn.

Sekl. Marc. przeladowania upaI

pracujmy

bliniego,

Jz L

aby

1

=

:

D-Y."r)/;.

Jz. N 8. Nieoawróconemu Chrystus na upad jest pofoon. Dial. /'os/. 129. (na szkodo, na potpienie jeZld temu zemu na upad jego zabieg uczyni, go). zkad ono powsiaJo. Smotr. Nup. 10. (na wywrócenie jetyróLl. 264. lióg napeni upady, impleliil ruiiias. go), (upadliny, roz^^alill\). Upad na majtku podupado, uboen;n, iai JSerflrillCll. Znaczny upadek w fortunie ponieli. Yul. I.cf]. 7, 662 Podd^mych w upadku, jak zaratowa. Haur. Sk. 40. nadweUpadek na zdrowiu renie zdrowiu St^nbcn illl PCV ©cfiniPkit. Gdyby marszaek sejmowy zachorowa przez ujiadek na zdrowiu Wi'. Ley. nic mógf czyni zadosy' urzdowi swciiiu....

1.

,

'UPDZA,

Eraz.

;.

skaza na upad , mówic: upad CfjfcS. w swej rzeczy. Sax. Porz. 54. Jeli obwiniony z trzecim przywoaniem mc przyjdzie, tedy go sdzia ma jako zwycionego na upad skaza. Sz-zzerb. Sax. 438. Prawo 1726 r. upadek w sprawie, w Sax. for; 68. której fabrykacya si- okae, naznaczyo. Czack. Pr. 1, 180. Rzecz zastawiona na upad, czyli pod przepadkiem, utrac si. OUr. gdy na terminie wykupiona nie jest llzecz w zastawie do czasu pewnego, Pr. Cyw. 1, 254. a nie na upad, gdyby jej pozwany okupi nie chcia, tedy urzd pozwoli te rzecz przeda. Siat. i,il. 271. Do upadu, na upad do upadego na umor, .Adierbiiililer Cymberki, gdy im ze wszystkich si, nii^ 8ftDc(!Frfteii. pobito, same ^i putym z Maryuszem do upadu sieky. Stryjk. 56. .Nadzieja w bogu, syn bdzie ojc? przvkady na upad kona bojem ust:iwicznvm. Kcliow. Wied.' UPADA, ob. Upa. 'UPADLINY phir.. rozwaliny, powalenie sio Wszystkie 3{ilinc "i^cifall. 6iiiftiiV5 w którychemy si kochali obróciy sie rzeczy nasze w upadliny. 1 Leop. ,lcs. 61, ii. (w pustki, liibl. Gd.).

\Vis;i.

kfanieni.

F>

zoczyc

Zbiegego

w to

aby przywiedli ku

- U

,

I

,

iptO=

Sk.

,

sole.

Pul.

Th.

2,

1192.

276.

Upalony na

Upalam si

u

socu,

ognia, na

19

e.tu^lus

socu;

; ,

,

U

146

M

P A

I

E T A

-

(,

U f A N C E R Z V

C.

PA HA

I

C

.

LPA

-

LPARTO,

Siiiai-zny zimnej wody *ku>z sucoin 1'PAR.M:. ob. Upró. UPARTY, IPARCIE, ib. ZktI. Dr. C i. Cze^oia z upalenia, ob. Uprze sio. Upór. Uporny. UPARZYC Bosn usparwskoczy/ Alt-.Kandcr. z|;rz;iiiy, w bnrdzo rzek riti. zaparili ob. j'arzy 1 e' 2. z upad, upadek; bfr Jall Umfall Warg. Wal. 107. Po/utlniowi ludzie sk/onniejsi do zoci, r' ^iiijali. Do upaci. ^'orii Dw 206 do upadej, do upadego, ci lila upalcnui krwi. Peir. Et. 87; okrnlniejsi, z wieldo upadu, na upad, na umor, do zdcciiu na zdccb, kiego upalenia krwi. ib. 80. Czstokro \i cikie ulr.i.Naprawienie naszych upaci. IV. rott. pienia pokusy a upalenia cielesne dla ni''potr/.ebnych 5iiin ^infallcn. lubów wpadaj arn. /'otl. 5. 519. w zapay. (!r()icuiig, W. ó, 401. naszych szkód, obalin rozwahn uszczerb"§. Krci w oba rcz ków; Unfttlle, lliiflfnia4>, Qd)aitn. 6nf5u^^l!ll(^ (fntbrciiminfl iBruiift. I. upad. /. upidnie ined. jeditti Upada f)ffT4yMaTb BOCfipfliiflio

,

iii

ErrI. \\i)

cno.yea-

,

BOcnpa4aio,

Acz-

dc^cn.

Zbigniew,

jednak tego ilfugo upainila. Biel. 71. Sowami tak niocncmi skruszony, oJ k3cerst.va oncgo si upainila. Sk. Zyw. 1, 410. Ojcze, odpu im, bowiem co dzia.aja Nie wiedza, zasi V\zdy upamict;ij. Odym. Sw. 2 ,/ G. Folguje nam pan abymy si upainitali ale jeli si kto nic obaczy, cit?j karan bdzie, tjtl. hut. 227. Upainiolaj sie wdy, a obaez si. Bal. Sk. 550. Upamiclatiie, resipistcrutni. Cit. Tli. 1192.

przeglda ColesFaw. chcc, aby

sie

i

,

.

,

ziellekiowanic »cii

w

EccI. BOcnpnMOBeiiie fafi tu fit^ ®C' chie StITeni iJaj boe t>ie 3ciTeriiii(j. czas upamietanie. Paszk. Di. 117. .)an . pokut ,

Hi

sie;

,

iBcrmiieii

,

i

upamitanie

upa

,

,

>lara si, aby go upamila. \\arq. 6'?. 97. tym jeden pan króla upainitywa, mówic, nie czy

zaiDy.sy.

ydom

opowiada. Bia.

Post,

Cpaini-

59.

nie

,

;

,

i

,

,

,

,

.

i

lazem upancerzeni.

fJrocb.

W. 502.

ber ia\t

,

upa

trzeba

koniecznie.

ju

Bogini.

107.

49,

Teat.

,

mi

'Jreb.

Kto sobie najv\iccej dua, !en zawsze najmusi. Bi']. Ap. 42. Do upadlj, do upadego do upadu na upad, Ho, upaci iia umor: Mi Ceibeefraften bi* jiim ."oinfalleii. eby si w szykach nie odstpujc do upadej bronili, acucbarm samych siebie poAizali. Nar. Hit. 5, 481. Namiae si nacieszy do upadej. Moii. 70, 664. Pi do upadego. .Voii. 67,086. Broni go do upad/ej. Lach. Kaz. 1, 198. Przeladuj go do upadej. Teat. 58, 260. Kóc' si z nim do upadego, ieai. 9. b. 40 Taczy do upadego. Teat. 24. c, 61. Upada gmach jaki, wali si, runie: ciiifallcii, ciiiflrieit Upada co si jiifammen mllcti. na ir.ocnej skale nie buduje. Sk Pi. 1096. Budowanie sawne Socyna upada. Salin. 4 jir. Jam rozumia, ju wiat upada. Teat 54. c, 37. na kogo, M. 81.

S.

i

upa

niej

>

,

,

,

i

bd

—

,

e

— Upa

wali

—

upa rk

z

,

mif bif Crbc

Bero

Himil. Foit.

U

u

fnllfii

mona upa, 502.

J)ernb

lallfii

ziemi 'ta,

—

•

nul itn

,

(wypa

I.

,

—

fid)

.'óanbfii falleii

a

icnfeii

,

ustpienie.

rkj. nieszczcia

z

opada,

^rrob

Tli.

Upada co na

rja,

(Jbbe.

Th.

1191. ^osipda).

—

ffiifeii

Th

Cn.

weny,

425.

dó

i

na ,

,

eiitfoUcn.

miao iipa. Z powodzenia powsta. Lach.

dó i;

Cu Th. 1191. .Morpodnosze-

uilchodzcnie 'i//i/.

faUfl

Upadmenio Upada morze,

iiffn.

1192.

deturyet.

skie burzenie, przychodzenie

Cn.

ich

z

Upada