Modern İbrani Edebiyatı Tarihi [PDF]

Zitiervorschau

Gerşo,,,Şaked

pheenix

Gerşon Şaked

Modern İbrani edebiyatı '[arihi JYesir (1880-1980) Prof. Dr. Gerşon Şaked

Modern İbrani edebiyatı uzmanıdır. 1929'da Viyana'da

doğdu, 1939'da İsrail'e göç etti. 1964'te Kudüs İbrani Üniversitesinde doktorasını tamamla­ dı, 1975'te profesör oldu ve bu üniversitede öğretim üyesi olarak çalıştı. İsrail dışında çeşitli üniversitelerde de konuk öğretim üyesi olarak bulundu. 19B6'da Bialik Edebiyat Ödülü'nü, 1992'de İsrail Edebi Araştırmalar Ödülü'nü, 200/te kurmaca dılı dalında Bahai Ödü­ lü'nü aldı. Modern İbrani edebiyatı alanındaki akademik eserlerinin yanı sıra bir de romanı bulunmaktadır. Şaked, 2006 yılının Aralık ayında aramızdan ayrılmıştır.

Prof. Dr. Bedrettin Aytaç (Çeviren): 1966'da İstanbul'da doğdu. 1993'te Anka­ ra Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinden Arap Dili ve Edebiyatı alanında doktora derecesi aldı. Burslu olarak Mısır ve İsrail'de bulundu. 2002'de Dil ·ve Tarih­ Coğrafya Fakültesinde profesör oldu. Araştırma alanları, modern Arap edebiyatı ve kar­ şılaştırmalı dil ve edebiyattır. (E-posta: [email protected])

Kitabın Orijinal Adı: Hassiporet Haivrit 1880-1980, Kibbuts Hameuhacl/Keter,

1 977- 1 993.

Almanca Nüsha: Geschichte der modernen Hebriiischeıı Literatur Prosa von 1880-

1980, Jüdischer Verlag im Suhrkamp Verlag, Frankfurt anı Main

ph@enix

1 996.

Ger§on �aked

Modem İbrani Cdebiyatı 'Iarihi JVesir (1880-1980)

Çeviren: Bedrettin Aytaç

Ankara, 200 7

ph(!Jenbt

Modern İbrani Edebiyan Tarihi Gerşon Şaked Yayına Hazırlayan: Emek Akman Çeviren: Bedrettin Aytaç Kapak Tasarımı: Sadullah Hatam Mizanpaj-Ofset Hazırlık: Gülay Yeltürk Baskı

Berkay Ofset Ali Suavi Sokak No: 1 / 27 Maltepe / ANKARA Tel.: 231 28 42 Bu kitabın Türkçe yayın haklan Phoenix Yayınevi'ne aittir.

© Phoenix Yayıncvi, 2007 Nisan 2007, Ankara ISBN: 9944-931-18-7

Phoenix Yayınevi Dirim Sok. 23/2 Cebeci 06600 Ankara

Tel: (312) 320 44 57 - 58 Faks: (312) 362 53 93 e-posta: [email protected] http://www.p\lOenixkitap.com Dağıtım Siyasal Basın Yayın Dağıtım Meşrutiyet Cad. Konur Sok. 30/9 Kızılay-ANKARA Tel: (312) 424 03 08 (pbx) Faks: (312) 424 01 08

ph&eni)(

Çevirenin Önsözü İ srailli edebiyat bilimcisi Ger§on Şaked'in İbra­ nice olarak kaleme aldığı ve kendisinin güzden ge­ çirip onayladığı Almanca çevirisinden dilimize ak­ tardığım bu eser, TürkÇedeki ilk İ brani edebiyatı tarihidir. Eseri öneren Prof. Dr. Jacob M. Landau'ya, çeviride zaman zaman görü§lerinden yararlandığım annem Prof. Dr. Gürsel Aytaç'a ve yayınlanma a§amasında özverili çalı§malarını esir­ gemeyen editör Emek Akman'a te§ekkür ederim.

Prof. Dr. Bedrettin Aytaç Ankara, Mart 2007

v

Önsöz Bu kitabın temelini, benim be§ ciltlik "İbrani Edebiyatı 18801980" ba§lıklı, İ brani edebiyatı tarihi çalı§mam olu§turmaktadır. Orada çok sayıda metin örnekleri ve bilimsel açıklamalar vardır. Elinizdeki bu kitapta ise İbrani nesrinin yirminci yüzyıldaki önemli özelliklerini toplu olarak bir araya getirmeye çalı§tım ve İbrani ede­ biyatı ile kültürünün tarihine ilgi duyan yabancılar için gereksiz gö­ rünen bütün ikinci derece bilgilerden vazgeçtim. Bir yandan iç ede­ bi süreçleri ve bunların toplumsal geli§melerle etkile§imlerini anla­ tırken, diğer yandan da en önemli yazarları eserleriyle ele aldım. Genel anlatımın amacı her defasında bir neslin, devrin ya da edebi topluluğun tüm eserlerini ortaya koymaktır. Bunu tek tek yazarların nitelikleri ve edebiyat tarihindeki önemlerine göre az ya da ayrıntılı ele alınarak i§leni§i izlemektedir. İlk dönemlerde giri§ niteliğindeki paragrafları kısaca monogra­ filer izlemektedir. Kitabın son bölümünde ise benim ku§ağımın yazarları ve daha genç yazarlar üzerine daha geni§ genel bilgiler verdim ve yazarların büyük kısmı halen yaratıcılıklarını sürdür­ mekte olduklarından ve bugün geçerli monografik bilgiler belki yarın geçersiz olacağından, monografi bölümünden vazgeçtim. Son bölümde anlattığım e debiyatın olu§umunu bir ele§tirmen gö­ züyle izledim. Bugün ise tarihçi niteliğimle, bu döneme ba§ka bir bakı§ açısından yakla§ıyor ve geli§melere dı§arıdan bakıyorum. Bu edebiyat tarihi, yöntem bakımından belirli bir edebiyat teo­ risine bağlı değildir; çe§itli temellere dayanmaktadır. Uzman bir okur, tarihi i§leni§teki kuramsal ilkelerin nereden geldiğini fark edecektir. Bu arada i§lenecek konu, uygun dayanakların seçimini belirl emi§tir, yoksa dayanaklar konuyu belirlemi§ değildir. Elinizdeki bu kitapta, be§ ciltlik asıl nüshadaki ikincil kaynakla­ ra ve ara§tırmalara yer verilmemektedir çünkü bunlara yabancı okurlar ula§amayacaklardır. İ branice bilen okurlar, bibliyografya­ da, orijinaldeki notlar ve açıklamalarla bunları bulabilir. Çeviride

vii

adı anıl mayan İ srailli edebiyat bilimcilerine burada te§ekkürlerimi sunarım. Notlarda, i§lenen eserlerin Almanca çevirileri gösteril­ mi§tir. Ekte verilen sözlük ve İbranice dergilerin listesi ile kolaylık sağlanmak istenmi§tir. Şimdi, kitabımın yabancı okurlar için yeniden ele alını§ında yardımını gördüğüm Tami Hess'e ve titizliği ve sabrı dolayısıyla te§ekkür borçlu olduğum Almanca çevirmenim Bayan Anne Birkenhauer'e, Suhrkamp Yayınevinin Yahudi yayınları editörü Thomas Sparr'a, Tel Aviv'deki İbrani Edebiyatı Çevirileri Enstitü­ sünden Nili Kohen ve Haya Homan'a yardımları için §ükranlarımı sunarım.

G.Ş. Kudüs, Şubat 1996

viii

, 11.n

JÇJ.;vi/)CJCIJ:[,f{ Onsöz

•

. . . .......................... ........................ ..................................

vii

Giri§

1.

"Her Şeye Rağmen" Var Olan Bir Edebiyat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 - 1 4

L