Kavuklu Hamdi den Üç Ortaoyunu [PDF]

Zitiervorschau

KAVUKLU

H A M D İ

d e n

aç öRTKoyaMiı

B Ü Y Ü C Ü HOCA

FOTOĞRAFÇI ESKİCİ

ABDI

FORUM

Yayımlayan: M e t i n

A N D

KAVUKLU H A M D İ ' D E N

ÜÇ ORTA

OYUNU

FORUM Yayınları :

5

K a p a k D ü z e n i : İzzet

Çetin

K a p a k Fotc{}rafı : A r a G ü l e r ( İ s t a n b u l Belediye Müzesinde Kavuklu Hamdİ'nİn

F O R U M Y a y ı n l a r ı : P. K.

131 —

heykeli)

Ankara

Doyuş M a t b a a c ı l ı k v e T i c a r e t L t d Ş i r k e t i M a t b a a s ı - A n k a r a

KAVUKLU H A M D İ 'DEN

ÜÇ O R T A

OYUNU

BÜYÜCÜ HOCA FOTOĞRAFÇI o

ESKİCİ ABDİ

YAYI MLl YAN :

METİN A N D FORUM Ankara — 1962

T

İ Ç İ N D E K İ L E R

Orta Oyunu Üzerine

-

5

O r t a Oyunu Bibliyografyası

-

21

Büyücü Hoca

Fotoğrafçı

Eskici

Abdi

-

-

25

97

201

ORTA OYUNU Ü Z E R İ N E M E T İ N

A N D

O r t a O y u n u , perde arkasında oynanan Karagöz'e k a r ş ı l ı k , canlı oyuncularla oynanması bakımından ondan çok ayrı olmakla ber, r u h , kişiler, büyük

oyunlar,

benzerlikler

gma

göre,

ama

hangisinin

birinin

güldürücülük, çatı

gösterirlerki ötekinden

önce

ikisi

aynı

çıktığına

geldiğine

zamanda

inanmak

karar

bera­

bakımından zorunda

vermek

öyle

çıkamıyaca-

güçtür.

kalırız,

Türklerin

karagöz, k u k l a gibi c a n s ı z , m e d d a h gibi tek a n l a t ı c ı l ı sözlü s e y i r ­ lik o y u n l a r ı y a n ı n d a , c a n l ı o y u n c u l a r l a o y n a n a n e n b e l l i b a ş l ı ge­ leneksel

tiyatroları

yayınlandığı cevabı Bu

verilememiş sorunların

incelemeciler oyunu

olan

halde, gene

oyunu

p e k ç o k nokta en başında

arasında

terimine

orta

üzerine

de bu tiyatro

belgelerde

İlk rasladıkları

pek çok

üzerine

inceleme

karanlık,

kalmış

eskiliği

geliyor,

buluyoruz.

Orta

Oyununun

oyunun tarihi

kendisinden

önemli

tutarak

ç o k , orta bu

tarihi

çok y a k ı n l a r a , d i y e l i m 1 9 n c u y ü z y ı l ı n o r t a l a r ı n a , 1 8 3 3 , 1 8 3 6 y ı l l a ­ r ı n a getirenler o l d u ğ u g i b i , o r t a o y u n u a d ı n d a n y o l a ç ı k m a y ı p , y a l ­ nız o r t a o y u n u ve b e n z e r i gösterileri göz ö n ü n d e t u t a n l a r d a t ü r l ü zorluk,

İsteksizlikle

bu tarihi

ancak

18 n c i y ü z y ı l

başlarına ka­

dar götürebiliyorlar. Hattâ orta oyununun çıkış tarihini kesin ola-

5

rak,

fakat

tarihe Orta

belli

koyanlar Oyununun

rülüyor.

gerekçe, olmuştur.

doğmaca

çıktığı

önlerinde

çok

geçmiş

oyunları

da b u l u y o r u z . -

ç ı k a r m a d a , çene y a r ı ş ı n d a

bir

olay

Karagöz, konusu

eski

İstanbul

olduğunu

Orta

bu oyunlarda

oyun

çağlarda

Oyunu

Devlet

bir

üzerine

Türklerin

veri­

inceleme

tür­

doğuş­

bunun

tanıktan

sık

öğreniyo­

yapmış

örgütünün, hükümet

yapılmadıklarını

ileri sü­

Hele b u

sokaklarında

yabancı

bir

yazıda

kopup

olduklarını,

rinin

belli bir

evlerin

yetenekli Hattâ

sürmeden

sokaklarda,

raslanılan

yazarların

ileri

belirtilmemiş

Karagöz'den

sık 11

kanıt

Yazarı

kaynaklarda

tan ruz .

bir

i 7 9 0 yılınc!:i

Birçok

1

len g ü l d ü r ü l e r i lü

bir da

bazı

i l e r i gelenle­

söylemelerinin

tam

tersine

İ s t a n b u l E f e n d i s i , Y e n i ç e r i Ağası gibi o y u n l a r o y n a n ı y o r , b u o y u n ­ l a r d a gerçek bul

İstanbul

Efendisiyle

adamları'oyuncu terisinde menlik,

Efendisi, kendini

karşılaşıyor, Yeniçeri

da

Ancak

1

eski

her d u r u m d a din adamlarının

rine elimizde pek çok kitaplarından,

aslı

pılan

şenlikleri

1 "Turetskii

kadılık

kişilerin

da c y u n

Sarayında

şenlik

TVntr", Kırk

İstan­

Ağasının

taklit

konusu

bulunan

kitabında

I.

öğret­

edilmesi

e d i l d i ğ i fa­

sert t e p k i s i y l e k a r ş ı l a ş t ı ğ ı

1 7 7 5 yılının Aralık

anlatan

2 Metin And, 6 3 - 6 3 ; &7 - 90.

Yeniçeri

fetva örneği b u l u n u y o r " ' . Hattö e s k i

Tcpkapı

kızı Hatice Sultan'ın

eden o y u n c u

fetvalarda

g i b i saygınlığı o l a n

sınırlanmıştı, bu bakımdan bunların kat

taklit gerçek

Ağasına s a n k i g e r ç e k m i ş gibi saygı gös­

bulunuyorlardı . din adamlığı

ya

üze­ şenlik

Abdülhamit'in

ayında doğumu için ya­ dinsel

kurallara

aykırı

Itıısskii Vİestnik,

.1 (11)00) s s , 222-223

Ciiîn - K ı r k

İstanbul

Gece,

3 Frh'drich M u r h a r d . (icmalde von L c i p z İ B , 1805 ( ? ) s s . 2 7 S - 2 S 1 .

19J9, S S .

Konstantinoprl, ı

-

ıı

•I J o h a n n H e i n r i c h F i s c l ı o r , H o s c h r e i b u ı i K d e r v o n r ü l i r l t s t e n Volkfr-ste UnterlıaltıııiR; - N p i H e unu T a n z c der meisten N a t t o n e n i n K u r o n a . ı ı W l e n 1799, s s . 130 - 131. 5 B u fetva Örnekleri İçin bak : A h m e t K u t s i k a l l i t - M u d h l k ' l e r " , İ s t a n b u l , T e m m u z 1956.

6

Tecer,

"Mu­

MyirtHc

c/un

"Vel.ıdct-i vil-ervah

lasvir

ğünündeki erta

cynonmıyaca.jı

Hümayunda

şer-i

olunmaya..."

c/unlardan

cyunu

üzerine

hilâf-ı

çeşitleri

Duraya

alınmış üzerine

şu

münir

iki

cümleyi suver

1720

yılındaki

minyatür

bizi

buluyoruz

ve

ayrıntısı

aydınlatabiliyor.

:

lemasil-i

ze-

sünnet

dü-

da

bu

Dundan

ilk

başka

geno ini ş e n l i k l e ilgili T o p k a p ı S a r a y ı A r ş i v i N o . D. 3 3 3 0 d a b u ­ lunan o y u n l a r

için

s a ğ l a n m ı ş giysi v e g e r e ç l e r i , a r a ç l a r ı

bolçc-de ' s a y ı l a n l a r ı n b u 1

ilginç

bir

senuç

iki

resimde görülenlerle

gösteren

karşılaştırılması

verecektir.

G e r ç e k t e n d e o r t a o y u n u adı daha y a k ı n t a r i h l e r d e Tasladığı­ mız

bir

terim

olduğu

halde

cyunur

kendisi

eskidir.

Karcgöz

hiç b i r

engel y o k t u r . T e r s i n e belgeler b i z i ç o k e s k i l e r e

lir.

Nitekim

yılından

ile y a ş ı t , h a t t a o n d a n

çok

benzeri

Bizans

İmparatoru

daha e n c e o l m a s ı

II.

Manuel

gereken

bir

da gördüğü ç a l g ı c ı l a r , k a d ı n e r k e k

Bunu

daha e s k i g ö r m e m e k Palaiolcgos'un,

yılda, Beyazıt'ın

şarkıcı takımları

için

götürebi­ 1407

sarayın­

yanında mi-

tnus o y u n c u s u - k i b u n a t a k l i t ç i l e r d i y e b i l i r i z - t a k ı m l a r ı n ı k a r d e ­ ş i n e yazdığı b i r k i t a p ç ı k d a a n l a t ı y o r . Pek ç e k belge b u o y u n l a r ı n 7

konularını, bunların oyunlar

nasıl

oynandıklarını

varlıklarını

bize

belirtmemekle

bildiriyor.

a r a s ı n d a Tasladığımız b i r

Aslında

beraber, bu eskiliği

gene

do

seyirlik

takım ortak özellikler

yolundan

1 ) T a k l i t en ö n e m l i ö ğ e y d i . E n önemli ç a t ı ş m a v e

kişileştir­

da b u l a b i l i r i z

:

me yöntemiydi.

Taklit

ş i v e , deyiş

sakat i n s a n l a r ı n t a k l i d i olduğu

taklidi,

kişilerin,

mesleklerin,

g i b i , t ü r l ü olağan veya olağan d ı ş ı

h a y v a n l a r ı n , y a r a t ı k l a r ı n t a k l i d i y d i de. T ü r k s e y i r l i k o y u n l a r ı t a r i h i -

6 Ahmet Kutsi Tecer, F O R I M , 1 M a y ı s 1962

"Orta Oyumla

Kostüm.

Aksesuar".

7 M. C . B . H a s ı ' . " D ' u ı ı Ouvr.iKı- de l ' R m p e r e u r M a n u e l F a l e o l o t f u e , iııtituh'ı : E ı ı t r e t i e ı ı s a v o c u n P r o f c s s o u r M a l ı o m e t a n " , Notl et Kxtr»lİK, VIII. Paris MDCCCX 1810. 2 : .'120 - 321.

7

ne b i r doneme o l a n " K ı r k G ü n - K ı r k G e c e " a d l ı k i t a b ı m d a b u tür­ lü o y u n l a r ü z e r i n e e s k i y a b a n c ı t a n ı k l a r a d a y a n a r a k ö r n e k l e r ver­ m i ş , ö z e l l i k l e geyik o y u n u n u a n l a t m ı ş t ı m * . B u n l a r ı y e r l i 1

kaynaklar

d a d e s t e k l i y o r . N i t e k i m Abdi s u r n a m e s i n d e 1 6 7 5 y ı l ı n d a E d i r n e ' d e ­ k i ş e n l i k l e r a n l a t ı l ı r k e n şöyle s ö y l e n i y o r : " E j d e r gibi ü ç b a ş l ı , ak­ rep gibi k u y r u k l u , geyik gibi b o y n u z l u , İ n s a n ile h a y v a n b e y n i n d e vasıta-i adem y a b a n ı ve ekrad-ı cfgani g i b i n i c e m u d h i k s u r e t l e r ve buna benzer m e h i b c i m n l l e r v e u c u b e k ı y a f e t l e r İle şetaretler gös­ terip, mehterlerin 2) larda

çalarak..."

S e y i r l i k o y u n l a r d a Tasladığımız ö z e l l i k l e r d e n b i r i d e bun­

dans,

müzik,

şarkı

şaklabanlığın

birbirine

karıştırıldığıdır.

T ı p k ı g ü n ü m ü z ü n m ü z i k l i g ü l d ü r ü l e r i g i b i b u n l a r y a n y a n a eşit öl­ ç ü d e y e r a l ı y o r d u . En çok baş v u r u l a n b i r y o l , d a n s ç ı l a r

düzgün

elansedorken b i r t a k ı m bozguncu s o y t a r ı l a r ı n b u n l a r ı n y a n ı s ı r a on­ l a r ı g ü l ü n ç b i r b i ç i m d e taklit e t m e l e r i d i r . O r t a o y u n u n d a b u siv­ ri

k ü l a h l ı , posatçı

bir

şakşak

yüzlerinde rı

da

Laz

gülünç

oyunu, halk

Kürt

n e k r e y d i , elinde

kadar

Corido-İ

bulunan bir

orta

oyunu.

oyunlarının

tarihlere

name-i

bir

yüzlükler

olurdu. Dansların

bölge kın

denilen

oyununda

Kayseri

yanısıra

oynanmış

Havadis'in

takım curcuna

kaşık

oyunu

ç e n g i , köçek olduğunu

1284/1868

"hünerli

rakkaslar"

Orta oyununun

sahneye a k t a r ı l m a s ı

da " k a n t o " adı yordu. ti. nun

Tuluat

altında şarkı

tiyatrosu

demek olan

F a k a t d a h a geçen y ü z y ı l ı n b i r i n c i üzerinde

S M e t i n A n d , o n . e l i . , 51 - 62.

8

Kolu'nun ayrıca

çeşitli

Nitekim cı

ikinci

yarısında

olan

da ya­ Ruz-

sayısında

ilânı

verilir­

belirtilmektedir. Tuluat

tiyatrosu

ve d a n s l a r a geniş ö l ç ü d e y e r

geçen y ü z y ı l ı n

sahnede d e oynandığı

dansçıla­

gibisinden

840.

gibi bazen

gelenek

oyunlarının

biliyoruz. tarihli

da b u l u n d u ğ u

külahlı,

oynanması

H a y a l i S a l i h E f e n d i ' n i n yönettiği K a n b u r l a r ken

Pişckâr'ınkİ

b u l u n u r d u . B u n l a r d a n b a ş k a gene s i v r i

yarısında

veri­

gelişmiş­

bile O r t a O y u n u ­

e l i m i z d e belge

bulunuyor.

1839

yılında

da

Prag'da

temsiller

nandığı

yayınlanmış

verilen

tiyatroya,

iki

bir

bir

anfiteatr

de T ü r k

Almanca

ile

dergi'

İtalyan

oyunlarının

İstanbul'­

1

operalarının

gösterildiği

oy­

bir

dör­

d ü n c ü t i y a t r o n u n k a t ı l d ı ğ ı n ı b e l i r t t i k t e n s o n r a , yazı b u y e n i tiyat­ roda

oynanan

temsili

olup gelişmesi çekirdeği

sayılabilir.

ka m ü z i k

Türk

anlatıyor

şüpheli

;

"Bu

de o l s a ,

beğenisine

de t e m s i l i n ö n e m l i b i r

gıcı t a k ı m ı tefleri

şöyle

henüz pek

ilk

Türk

ulusal

uygun

kesimidir.

tiyatrosu

bir

tiyatronun

söyleşmelerden

baş­

Nitekim burada

çal­

i k i ü f l e m e l i ç a l g ı y l a , üç ç i f t z i l d e n b a ş k a , e l l e r i n d e k i

bolca

kullanan

ve oyuncuların

konuşmalarına

tam

klâsik

b i r b i ç i m d e k a r ı ş a n a l t ı k i ş i l i k b i r k o r o İle b i r d e k o r o başı b u ­ lunmaktadır.

K a d ı n g i y i m l i ve k ı l ı k l ı dört e r k e k .

İğrenç b i r

sere

s e r p e l i k l e f a k a t hiç d e i n c e l i k t e n y o k s u n o l m a y a n d a n s l a r gösteri­ yordu...." 3)

Eski

oynatanın

seyirlik

oyunları

meddahlık

birbirinin

hokkabazlık

içine

geçişmişti.

Hayal

edip, orta oyununa çıktığı

görüldüğü g i b i p e k çok s e y i r l i k o y u n

l a r a da y e r v e r i l i y o r d u . N i t e k i m K a r a g ö z p e r d e s i n e a y r ı c a b i r karagöz perdesi daha k u r u l u p

çok

içinde başka seyirlik oyun­ küçük

karagöz i ç i n d e karagöz oynatıl-

d:ğı g i b i , c a n b a z , o r t a o y u n u da g ö s t e r i l i y o r d u . O r t a o y u n u n d a da hokkabaz seyirlik şekâr

ve

oyunu

ve

karagöz o y n a t ı l d ı ğ ı olan

Kavuklu'nun

oyununa başlarken kftr'ınkine

oluyordu.

söyleşmelerini

söylediği

Hattâ

gene sözlü

söyleşmeleri, nükteleri andırdığı

kalıplaşmış

gibi

tıpkı

bir Pİ-

hokkabazın

sözleri d e t ı p a t ı p

Pişe-

benzer" . 1

Orta oyununun nısıra eski

Hokkabazın

b u gibi ö z e l l i k l e r i

bir oyun türü gösterir.

bile

İş k a l ı y o r

başka

kanıtların

incelemecileri

ya­

şaşır­

tan o r t a o y u n u a d ı n ı n ç ö z ü m l e n m e s i n e . B u b e l k i d e y a n i b i r

ko-

9 " T ü r k i a c h e s T h e a t e r " . Ost u n d W e s t , i l 7:! s . 312.

No.

Kylül

10 M e t i n A n d , " E s k i S e y i r l i k O y u n l a r ı m ı z d a n l ı k " , F O R U M , 15 H a z i r a n 1901.

:

mo

Hokkabaz­

9

n u l m u ş b i r a d d ı r , ya da belgelere g e ç m e m i ş b i r e s k i ad d a ola­ bilir.

Yeni

d e olsa

gerektirmez.

Orta

bu

ille d e o y u n u n

o y u n u en y a y g ı n

kendisinin

yeni

olmasını

anlamıyla orta yerde seyirci­

nin o r t a s ı n d a o y n a n a n b i r o y u n a n l a m ı n a g e l i r . A n c a k o r t a bakımından İntromesso lebilir. kesin

da gibi

anlaşılabilir.

Ortada,

iki oyun arasına bulunmadıkça

yani

süre

İnterlude,

k o n m u ş o y u n a n l a m ı n a da ge­

K e l i m e n i n en yaygın a n l a m ı kanıtlar

arasında

budur, başka anlamlar,

bu anlamı

benimsemek

daha

zorundayız.

A n c a k b u r a d a p e k d e k a n d ı r ı c ı o l m a m a k l a b e r a b e r i k i a n l a m daha akla

geliyor. Bunlardan

birincisi

orta

oyunu

ile

karagözün

dell'arte ile y a k ı n İ l i n t i s i n d e n ç ı k a n a n l a m d ı r . likle

Alman

incelemeciler,

eski

Yunan

ve

commedia

İ n c e l e m e c i l e r , özel­ Bizans

mimus'unun

c o m m e d i a d e l l ' a r t e y o l u y l a T ü r k i y e ' y e gelmiş olabileceğini doğrudan

doğruya)

istanbul'da

çek

İleri

sürmüşlerdi.

Zaten

İyi b i l i n i y o r d u . O l a b i l i r

ki

İtalyan

(ya

da

oyuncuları

Türkler onların

oyu­

n u n a " A r t e O y u n u " d e m i ş l e r v e k e n d i o y u n l a r ı n ı n b u o y u n a ben­ zediğini

görerek

"Arte Oyunu"nu

bozup, değiştirerek

n u " y a p m ı ş o l a b i l i r l e r . Z a t e n İ t a l y a n c a ' d a n pek ç e k

"Orta

Oyu­

tiyatro terimi

dilimize geçmiştir. Teatro'dan tiyatro, prova'dan prova, compagnîa' dan,

k u m p a n y a , pagliacco'dan

palyaço g i b i . H a t t a o r t a

oyununun

y e r i a n l a m ı n a k u l l a n ı l a n palanga bile İ t a l y a n c a ' d a n h e m b î r tiyat­ ro terimi olarak

kullanılan palanca'dan geliyor. A y r ı c a paskal

püjküllü'nün

İtalyanca

dan

do

türemiş olduğu

fotince y a ş , a y y a ş pek

çok

orta

nekre Pasquale,

düşünülebilir. demek

oyunu

olan

terimi,

Sarhoş

Pasquolİno, taklidi

olan

ve

Pa$quino'matiz

madidus'u düşündürüyor.

de

Ancak

(gaco, c u d , denilo, balama...

gibi)

çingoneceden geldiği g i b i m a t i z ' İ n d e çingenece s a r h o ş d e m e k o l a n m a t t o ' d a n geldiği söylenebilir. Çingoneceden söz a ç ı l m ı ş k e n b i r de çingonecede " o r t a d a ,

arasında"

Bu

a n l a m ı n a gelen

kelime

- Arapça rc

10

soytarılık "maskara",

kelimesiyle

anlamına

Türkistan'da

benzeştiği

için,

maskare

İspanyolca

"maskarabaş",

Türkçeye

kelimesi

mascara, İran'da

çingcnccedekİ

var

Türkçe meşke"ortada,

a r a d a " anlamıyla çevrilince ma;: m ı , sormaya

" O r t a O y u n u " durumuna gelmiş

do­

ise o r t a k e l i m e s i n i n Y e n i ç e r i O r t a l a r ı y l a

İlin-

değer.

İkinci anlamda

l i l i olduğu İleri s ü r ü l e b i l i r . Devlet K o n s e r v a t u a r ı Nurettin

Sevin

bu kanıdadır.

d a n şöyle d e s t e k l e y e b i l i r i m takımların

olduğu

buyruğunda olan

Onun

öğretmenlerinden

bu görüsünü

kendi

açım­

: A s k e r ocaklarında erduyu eğlendiren

zaten b i l i n m e k t e d i r .

Rumeli

ve A n a d o l u

Ağası

17 O r t a , M e y d a n d e n i l e n İki bölüğe a y r ı l ı y o r d u .

D u n u n da o r t a o y u n u n u n e s k i adı o l a n M e y d a n O y u n u ' n u d ü ş ü n ­ dürdüğünü yerlerine 99

ncu

unutmayalım. do

girdiklerini

hatırlamamız

satıcılardan

meydana

yürüyüşünde

yüzyılda

dilerini

bütün

Yeniçeri

de

Hatta si

böyle

Evliya

onun

bağlantının

Çelebi'nin oyun

için değil d e bazısı

16

toplantı

ncı

yüzyılda

Bundan

Ordu

Esnafı

gelen b î r

ve satıcıların

benimsemeleri

Müslüman

bir

Bektaşilerin de

gerekir.

gelen

arkasından

zenaatçıların

Ortasından

m i n i n bu çağlarda İçin

Ahi'lerin, Bektaşilerin

esnaf,

ve o r d u n u n nci

Ayrıca

denildiği,

ortaya

zenaatçı, 18

Meydan

sınıf

gene

İçinden

bu

İlintiyi

101'i

ile eş a n l a m d a o l u ş u o r t a

oyunu

kollarım

hatıra

getiriyor.

anlatırken bunlardan

İçin " b i - s i l â h a d a m l c r d ü r " d i y e r e k

destekliyor.

Cemaat

adını

yüzyılda oyuncu kolları Zılcıyan yanan

gibi. bu

Orta

görüşü

ruz

alıyordu.

oyununun

nınmış oyunlarından

Ayrıca

Yeniçerilerin Cemaat

için do k u l l a n ı l ı y o r d u

desteklîyen

ken­ deyi­

rın bazılarının silâhsız olduklarını söylemek zcrunluyunu da

vardı.

topunun Askerî

kurulabileceğini

ve

başka denilen

Yeniçeri bir

kanıtı

" B a h ç e " oyunundaki

adı

hep­

bunla­ duyması

196 hele

: C e m a n t-1

ortası 16

ncı

Hayal-i

ortalarıyla

İlintisine

da­

Kavuklu

Hamdi'nin

ta­

şu söyleşmede

buluyo­

: Balama — Kavuklu

Nasıl demedi. K a b u k l u Hamdi demedi —

Ulan

kulağına

kurşun

aksın,

kavuk

mi? başka,

b u k b a ş k a , sağır İşitmez u y d u r u r d e r l e r , s e n d e o n l a r d a n

ka­

mısın?

( E l i y l e başında kavuğunu göstererek) U l a n işte b u n a k a v u k ,

sana

11

da enayi

alık

derler.

Den

kavunu

giyerek

eski yeniçeriler

nını ve k ı l ı ğ ı n ı g i y e r e k Oyun h a l i n d e o z a m a n ı n uygun

zama­

tuhaflığına

b o z a r a k o y u n y a n i ş İ k t a n gösterip tezden teşrif b u y u r a n ati m u h t e r e m e y i g ü l d ü r ü p e y l e n d i r i y o r u z . O n u n için bana K a v u k l u , Efendi'ye Pişckâr Balama

—

Şimdi Küçük

Kavuklu

—

Ulan a m m a da k a l ı n

İ s m a i l efendi p î s t i k â r

ni Önden giden v e a r k a d a k i l e r i Görülüyor

İsmail

derler.

ki

derler?

kafehymışsın. Pİşekar ya­

sürükleyen

b u söyleşmede h e m

demektir.

K a v u k l u , hem Pİşekar

ta­

n ı t ı l ı y o r , h e m de Y e n i ç e r i l e r l e i l i n t i s i b e l i r t i l i y o r .

• Orta çakılarak, yer

oyunu bu

için

kazıklara

ayrılırdı.

Bir

•*

bir ip

köşede

•

meydan

seçilip,

dolaştırarak

çalgıcı

çevresi

çepeçevre

takımı

bulunur;

kazıklar

seyirciler çalgılar

ç i f t e n a r a , d a v u l d u r . M ü z i ğ i n en ö n e m l i görevi h e r k i ş i l i ğ i özel

müziğiyle

tanıtmak

olduğu

o y u n l a r ı n a v e bazı bölge h a l k

gibi,

ayrıca

oyunlarına eşlik

çıkar,

takımın

çoğunluğu

curcunayı

kendi

çengi,

köçeklerin

müziği

sağlamak­

t ı r " . E s k i geleneğe göre y u k a r d a b e l i r t i l d i ğ i g i b i k ö ç e k l e r , önce

İçin

zurna,

oynarlardı.

tiryaki

Hep

bir

ağızdan ş a r k ı da s ö y l e r l e r d i . Posatçı veya t i r y a k i b u ş a r k ı y ı a y n e n taklid ederdi.

Yakın

tarihli

orta oyunlarda

bu giriş

bolümü

kalkmıştır'-. Orta oyununda

ilk Önce P i ş c k a r g e l i r d i . B a ş ı n d a dört

l i ve dört r e n k t e ( k ı r m ı z ı • m a v i • sarı • s i y a h ) b i r s e r p u ş

dilim­ taşır,

m a v i veya s a n ç u h a d a n s i y a k k ü r k l e d o n a n m ı ş b i r c ü p p e ve çak-

11 B u h a v a l a r ı n n o t a l a r ı y a y ı n l a n m ı ş t ı r . B a k : R a u f Y e k ­ t a - S e l i m NUzhet [ G e r ç e k ] , Ciühne K o m ş u n a , K ü t a h y a . İ s t a n ­ b u l 1031. 12 M e t i n

And.

"Orta

T i y a t r o s u . E k i m İftGO.

12

Oyununun

eskiliği

üıerine",

Devlet

sır

şalvar

tutarak

giyer,

ayır

ağır v c g ü ç l ü k l e y ü r ü y o r m u ş ç a s ı n a

l a r ı n d a şöyle b i r g i r i ş k o n u ş m a s ı o l u r d u Pişekâr Amma

karnını

İ l e r l e r , y e r l e r e k a d a r eğilerek s e l â m v e r i r , z u r n a c ı y l a a r a ­

—

benim

Efendim

cümletcn

:

sefalar

geldiniz.

(Zurnacıya).

pehlivanım.

Zurnacı —

Buyur

Pişekâr —

Bu

benim

pehlivanım.

da hesap

değil.

Z u r n a c ı —• N e d i r

hesabın?

Pişekâr —

sıkıyor

Borcu

kasabın,

(

)

oyunun

t a k l i d i n i a l d ı m , ç a l da o y u n u m u z b a ş l a s ı n , tenezzülen teşrif b u y u ­ ran

zevatı

başlaması

kiram

zevkiyab

için işaret

Ve oyun başlamış değil,

bu

İşin

olsunlar.

(Ellerini

çırparak

zurnacıya

eder.)

girişkinî,

olur. Görülüyor sahne

ki Pişekâr yalnız

düzencİsİdİr.

Gelen

oyuncu

bütün

kişiler

hop y ü z l e r i n i o n d a n y a n a d ö n e r l e r , o n u i z l e r l e r d i . O y u n u n s o n u n u getiren de o d u r , çok defa o y u n u n s o n u n d a s e y i r c i l e r d e n

kusurları

İçin Özür d i l e r , gelecek o y u n u n nerede y a p ı l a c a ğ ı n ı b e l i r t i r . adı d a b e l i r t i l d i ğ i g i b i ö n d e n giden O y u n l a r d a çoğu z a m a n o y u n u n

Zaten

anlamınadır ' . 1

1

İkinci önemli

kişisi

Kavuklu

g e l i r . D i l i m ve s a r ı k l ı b i r k a v u k , k ı r m ı z ı ç u h a d a n b i r k a f t a n g i y e r . Eski

adı

sonra Rasim

Nekre'dir' .

Bir

1

kukla bu

ve

Tuluat

değişikliği

başka

adı d a

tiyatrosunda

şöyle

Ibiş'lîr.

Bunu

buluyoruz -''. 1

anlatıyor

:

daha Ahmet

"Sonraları

Or­

ta O y u n u y e r d e n sahneye ç ı k m a k l a ayağı y e r d e n k e s i l m i ş o l m a d ı .

ccı\

13 P i a e k & r ' ı n ç e ş i t l i a n l a m l a r ı i ç i n b a k " P h j e k ü r " , İ s t a n b u l , E y l ü l 1955.

14 K a v u k l u ' ı ı ı ı n g e l i ş i m i İ ç i n b a k " K a v u k l u " , İ s t a n b u l , U k i m 1955.

: Ahmet Kutsi

: Ahmet

15 T ü r k K u k l a l a r ı için bak : Metin K u k l a s ı " , D e v l e t T i y a t r o s u , M a y ı s 1961.

And.

Kutsi "Eski

Te-

Tccer. Türk

13

Bünye-yi

esasına

vuklunun dediği şuk

uzun

bir

hayliden

kıyafeti

hayliye

değişmiş,

resmî

tagayyür

başına

geldi.

kalıba

şıpkasını andırmak

girse

Bu

arada

fircnrjirı

Ka­

silindir

ihtimali, olan, uzun

buru­

f e s , s ı r t ı n a b i r c e k e t , b i r p a r d e s ü b o z m a s ı , bacağına pa­

çası b o l , d a r b i r p a n t a l e n , a y a k l a r ı n a potin giyerek y ü z ü n ü boya­ m ı ş v e adı da M a s k a r a Kavuklu'nun

olmuştur" ' . 1

arkasında

çoğu

1

zaman

bir

cüce

veya

kanbur

g e l i r , elinde b i r f e n e r i v a r d ı r . K ı l ı ğ ı K a v u k l u n u n k i n o b e n z e r . Pişe­ kâr

Hacivat'ın

türlü

karşılığıysa.

k i ş i l e r g e l i r . Zenneler

lara

çaça

da

denir)

Kavuklu

da

Karagözün'kidir.

( k a d ı n kılığına girmiş

Türk

(kaba

Anadolu'lu

Sonra

erkekler,

taşralıya

bun­

çoğunluk

H ı r b o d e n i l i r ) , A c e m , İ r a n l ı , Azeri T ü r k , K ü r t , A r a p ( a k ve k a r a . A r a p halayığa (Dcnyo

veya

Kayarto d e n i l i r ) , Laz, Rumelili, Aşık, Çelebi, Abdal Denilo), Tiryaki, Frenk

(buna

Balama d e n i r ) , Sar­

hoş ( m a t i z ) , T a t a r . . . B u t a k l i t l e r i n çoğu Karagüzclekinin Orta oyunu

iki önemli

vuklu arasında söyleşme:

bölüme ayrılır

Muhavere; 2 )

d i s i , k i b u n a da F a s ı l elenir. l e ş m e o y u n u n en ö n e m l i rak

Kavuklu

kesimidir.

:

aynıdır .

1 ) Pişekâr

Kavuklu

olmayacak

bir

olayı

ile K a ­

Taklitler ve oyunun ken­ ile P i ş e k â r

Bir

söz, b i r

arasındaki

söy­

çene y a r ı ş ı

ola­

gelişir. Söyleşmenin cn önemli kesimi tekerleme'clir.

mede

1 7

başında geçmiş

Tekerle­

gibi

anlatır,

P i ş e k â r da buna i n a n a r a k v e s e y i c i l e r i i n a n d ı r a c a k b i ç i m d e d i n l e r sonra

bunun

bir

düş

olduğu

anlaşılır.

, s

Bundan

sonra

oyunun

kendisi olan fasıl gelir. Burada belirli b i r action, bir olaylar güsü y o k t u r , çimde

taklitlerin

kısa sahneleri

ör­

b i r b i r l e r i n e gevşek b i r b i ­

bağlanmıştır.

llî A h m i ' t Tia-sim. .Matbuat e d i p , İ s t a n b u l 1921 ::. 11.

hatıralarındım

muharrir,

şair,

17 B u k i ş i l e r i n a y r ı m l a r ı i ç i n b a k : A h m e t K u t s i T e c e r , " S i v i ' T a k l i t l e r i - K a r a k t e r T a k l i t l e r i " . İ s t a n b u l , M a r t 135fi. 18 i f f e t i n A n d , ı Ş u b a t 19G2.

14

"Orta

Oyununda

Tekerleme",

Türk

Uili,

ı ' r l . ı ı , n n t ı r : : ! ı d a , Karagöz gibi g ü l d ü r ü c ü l ü k t e , y a n ı l m a c a vo ıj.ıhım,

irr:'.ir,f:leme

(ircnic)

t .u*ıtlı'tiLır, ' a ç m a l ı k l a r l a y.ı d i

vyiarılık,

yuksrıncye, başına

ile

seyircinin

elde edilen

üstünlük

duygusuna,

beklenmezliğe,

şaşırtıcılığa

p a t a k l a m a g i b i s i n d e n g ü l d ü r ü c ü oba r t m a y a ,

aşırılıklara

güldürücü

başvurulur.

olmaktadır.

Dunun

Durda da

yanısıra

dîl

karşıtlıklara

de

bü-

kendi

başvurulur,

y a n i d i l i n o l m a s ı gereken d u r u m u İle ç a r p ı t ı l m ı ş b i ç i m i

arasındaki

karşıtlık...

Türkçe'nin

l'.-.vuk,

Şive

v e bölge

değişik

ayrımlarından

kullanılması.

Dil

ortaya

ayrıca

çıkan

hareketlerin

güldürücülü-

y m o d e y e l a ç a r . L a f ç ı l ı k , ad o y u n u , c i n a s o y u n u gibi pek ç e k ; ö z oyunu yapılır. dir.

Bunun

Bunlar

yanısıra

b a ş l ı c a ya a n l a m d a ş l ı k , y a da gevezelik,

çene y a r ı ş m a s ı , d o l a y l a m a , kışma, ayak

kelime

deyiş

komlcyici

oyunu

sözler,

gibi

türlü

bcnzeşlemc-

cbartma,

utonçlama, ters deyi,

kalabalığı,

uydurmak,

boşboğazlık,

ayrıca

şiir

yineleme,

kıl ı k l a m a , k a ­ ayak

oyunları

açmak, da

bulu­

ruz. Hareketlerin nısıra

ayrıca

Kavukiu'nun le

bir

güldürücülüğü,

ustalık,

alışkanlık

hareketlerindeki

kıyafet

altında

şaklabanlığın,

b u ustalığı

komik

soytarılığın

istiyordu. Örneğin

vaziyetler

Ahmet

şöyle a n l a t ı y o r almak

da o

ya­

Rasim :

"Doy-

kıyafeti

ta-

m a m i l e idare etmek gibi güldürücü bir

kabiliyete muhtaçtır.

Ka­

vuğu

sol k o l u ü z e r i n d e n

atla­

düşürmeden

tabilmek, vücud

biniş

şiddetle

birdenbire

başın

bir

eteklerini

hareketiyle savurup

sendeleyerek

tcplcnıvermek..."

düşmek

toplamak,

papuç

muhakkak

sektirmek,

göründüğü

halde

8 0

O y u n l a r a g s l i n c e b u n l a r ı n çoğu K a r a g ö z ' d e k i o y u n l a r ı n dır.

İlk

rında

ftU",

oyunların

Beşiktaş

adlarını

Sarayında

1836/1252

Sultan

t!r M e t i n A n d . " K a r a n ü z T ü r k l ) İ ! i , 1 O c a k 19G2.

w

yılının

Mahmud'un Orta

Muharrem kızı

Oyununun

aynı­ ortala­

Mİhrîmah

Sul-

GUldUrücUlU-

20 A h m e t R a s i m . " O r t a O y u n u " . K e s i m l i T a r i h 3 ( 7 ) M a r t 1D5G. .s. 182.

Mecmuası,

15

tan'ın

Mehmed

Abdülmccid'İn yazılan

şenliği

Zuhuri Yazıcı

Said

Kolu O/unu

kısaca

İle

Sa'd

anlatan

düğünü

obadda

Lebib

i l e Şehzade

yapılan

Abdülaziz

sünnet

surnamcsindc

düğünü

Zeyrek

Çeşme gibi

Oyunu, Tımarhane

oyunları

anlatıyor. Ahmet

oynadığını

Oyunu,

yazıyor,

Oyunu,

Berber

bunların

R a s i m ' i n saydığı o y u n l a r

ve İçin

takımından

ile Ali Ağa K o l u ' n u n M a h a l l e B a s k ı n ı , T e r z i

Oyunu,

Kal'a

Paşa

Sahray-ı

İçinde

Oyunu, hcrbirıni İse belli

başlı ş u n l a r v a r - ' . Y a z ı c ı , Ç i f t e H a m a m , T e r s e v l e n m e , M e y h a n e , K a n l ı Nİgâr, G ö z l e m e c İ , O r t a k l a r , B a h ç e S o f a s ı , K a n l ı K a v a k , S ü n ­ net, Tımarhane . . . . Orta

Oyununu

belli

lardı. B u eski T ü r k ları

-başlı

seyirlik

kolları

oynuyor­

o y u n l a r ı n d a düzgün m e s l e k

adları olan

kuruluş­

b i r gelenekti. Eski oyuncu

biliyoruz.

Orta

oyununu

ise ş u n l a r v a r d ı

yeni

kollarının biçimiyle

oyun

on ü n l ü l e r i n i n oynayan

kollar

adlarını arasında

: Z u h u r i K o l u , Han K o l u , K i r l i K o l , Y o r a n

K a m b u r l a r K o l u , Hacı B e k ç i K o l u , C i f l e K a m b u r l a r K o l u , Kolu . . . . şunlardı

:

-

Bunların

: t

Açıklık

belli

yerlerden

başlı

temsillerini

Kolu,

Süpürge

verdikleri

G ö k s u , Ç u b u k l u , Moda

yerler

B u r n u , Bağ-

l a r b a ş ı . Ç i f t l i k G a z i n o s u , S a r ı k a y a P a r k ı , Çengelköyü H a v u z Eyüb'tc Otakçılar, yın,

Fenerbahçe,

Çamlıca

Yamacı

Kazıkhbağ, Şifa Kızıltcprak,

Başı,

Havuzu, K u ş d i l i , Yoğurtçu Ça­

P a p a z ı n b a ğ ı , Bebek

L İ b a d o , Doğancılar,

Bahçesi,

Küçük

Haydarpaşa Ç a y ı r ı , Nuh

Ku­

y u s u , B i t l i K â ğ ı t h a n e , K o ş u Y o l u K o r u l u ğ u , İç E r e n k ö y ,

Merdiven

köyü, Mama, Edİrnckapı, Kehal Bağı, Ycnibahço Çayırı,

Kumkapı,

Bakırköy,

Kâğıthane

tane 5 u y u , Kapalı

Çayırı,

Çırçırsuyu,

yerlerden

2t A h m e t

İskilip

Rasİm.

Edirne

Kapı, Sarıyer,

Hünkar

Suyu,

Büyükdere

Hanı,

Kadri

Paşa

Muharrir

b u ynl,

Küçüksu, Çayırı,

Hanı,

istanbul

Kes­

Bendler.

Direkler

1928, s.

Arası

il.

'21 L e h i h s u r n a n ı e s i ve ü t o k i o y u n l a r ı n a d l a r ı İ ç i n h a k .M B u n l a r ü z e r i n e b i İ K i i ç i n b a k : T h e o ı l o r M e n z e l . M e d ­ d a h , S c h a t t e n t i i e a j e r u n d O r t a O y u n u , P r a f a n 1941. 99. 75 - 7 6 ; A ı l ı tfeçeıı o y u n l a r K u n o s ' u n , D a s T f i r k f M e h e V o l k s s e h a u s p İ e l O r t a O y u n u , L c i p z İ K 190S k i t a b ı n ü a d ı r .

18

K u n d u r a c ı o y u n u ' n u n daha

önce i k i s a h n e s i y a y ı n l a n m ı ş t ı . 2 6

| i u beş o y u n d a n son ü ç ü n ü n ç e v i r i s i

verilmeyip ancak

konuları

B t t t l a f t m l f t l r . D u n l a r d a n hele " K a l e O y u n u " ç o k e k s i k b i r b i ç i m d e anlatılmıştır. " B ü y ü c ü Oyunu'un almancaya çevirisi de v a r d ı r . K u nus b u n u d a h a ö n c e M a c a r c a ç e v i r i s i y l e y a y ı n l a m ı ş t ı . A y r ı c a I s 2 7

l.ıııbul'da da b a s ı l m ı ş t ı r " . B u n d a n b a ş k a M a r t i n o v i t c h ' i n

İngilizce

2

kitabında

da

Büyücü

Oyunu'nun

başka b i r de T ü r k i y e ' d e Selim

ingilizce'si

vardır ". 2

Nüzhet G e r ç e k ' i n R a u f Y e k t a

hazırladığı " G ü l m e K o m ş u n a . K ü t a h y a " o y u n u m e t n i Hepti

işine yarayacağını

başka

metinlerin

1 0

oyunların

s a n ı y o r u m . B u n l a r ı n göreceği

de yayınlanması

ile

basılmıştır' .

bu kadardır. B u bakımdan burada metni verilen

İlgililerin ıjüro

Bunlardan

düşünülmektedir.

ilgiye

Bu

ba­

k ı m d a n e l i n d e k i y a z m a l a r ı k u l l a n m a m i ç i n g e r e k l i k o l a y l ı ğ ı göste­ r e n A n k a r a Ü n i v e r s i t e s i Dil v e T a r i h ve C o ğ r a f y a F a k ü l t e s i , T i y a t ­ ro E n s t i t ü s ü Ö ğ r e t i m Ü y e l e r i n e t e ş e k k ü r ü b i r b o r ç b i l i r i m .

20 K u n o s . C h r c s t o m a t h i a T u r e i r a (Szerkesztette K U N O S ) . H ı u l a p e s t 1899, s s . 36 - 44 v e J a n u a l i n e u a e O t t ı ı m a n i e a e , B u ­ d a p e s t 1905. s s . 3 5 - 4 3 . 27 N y e l v t u ü o m c n y i K ü z l e m e n y e k , X X I , B u d a p e s t 1888. İ k i baskısı şunlardır ı . O r t a Oyunu. Török Ncpszinjâtâk, Budapest I8SS v e O r t a - o y u n u . T i i r k i s c h c s Volksschausppiel, BUjüdzU n j ı ı ı ı u ( A V a r â z s l ı Ş ) , B u d a p e s t 1889. ( T ü r k ç e , m e t i n y o k t u r ) . 28 I g n a z 1304.

Kunos,

Orta

Oyunu.

Büyücü

Oyunu,

İstanbul

29 N i c h o l ü s M a r t i n o v i t c h . T h e T u r k i s l ı T l ı r a t r e , N e w

York.

1983. 30 R a u f Y e k t a - S e l i m N ü z h e t [ G e r ç e k ] , G ü l m e Kütahya.

İstanbul

Komgun».

1931.

19

ORTA OYUNU BİBLİYOGRAFYASI Kemal Kamil LAKTAS1. "Aktiir Küçük İsmail Mülakatı-. 1 Fikirler.

Efendi ile 15 E y l ü l .

Küçük İsmail'in Hatıratı-, 2 F i k i r l e r , :I0 E y l ü l 1932 ••Türk Fikirler, ••Türk Fikirler, AKTAS

Cemiyetinde

T i y a t r o " , :•.

15 E k i m 1932 Cemiyetinde

Tiyatro 4",

15 Ş u b a t 1933

"Küçük İsmail". H a z i r a n 1911

Terde

Sahne,

3

" O r t a O y u n u - tuluat - K a r a K ü z " , F e r d e v r S a h n e , K a s ı n ı 1911 "Orta Oyununun tarihine bir ba­ k ı » " . F i k i r l e r , 1 N i s a n 1946 - K o m i k H a m i l i E f e n d i ve H u s u ­ s i y e t l e r i " . F i k i r l e r , 1 E t k i n i 1916 " Y a k ı n çaftiarııı şaline tiplerinden komik Hasan E f e n d i ve hususi­ y e t l e r i " , F i k i r l e r , Ş u b a t 1947 Semıet

Muhtar A L U S . - E s k i Milli Tiyatromuz : Orta O y u n u " . K e s i m l i T a r i h M e c m u a s ı , 7 T e m m u z 1950, sis. 266 - 2 6 S : 2S0.

21

Metin A N D , K ı r k Gün K ı r k Gece. Donanma ve Senlikler­ d e S e y i r l i k O y u n l a r ı , İ s t a n b u l 1919 D a n r e s o f A n a t o l i a n T u r k e y , N e w Y o r k 1959 Orta Oyunu "

1961 "Orta

"

Oyununun

Tiyatrosu, "

"

"

"

"

"

"

"

"

"

"

"

"

"

ve O y u n l a r ı - ,

"Oyuncu

Ekim

Eskiliği

FOBUM,

1

Ekim

Üzerine..",

Devlet

Tiyatrosu,

Kasım

1960

Kolları",

Devlet

1960 " O r t a O y u n u Yasayabilir m i ? " , Devlet T i ­ y a t r o s u , Ş u b a t 1961 "Cagdas. T i y a t r o A ç ı s ı n d a n K a r a g ö z ve Orta O y u n u " , D e ğ i l i m , 15 A r a l ı k 1961 -Karagöz ve Orta Oyununun Güldürücülü&ü", T ü r k D i l i , 1 O c a k 1962 s a y ı 124 "Orta Oyununda Tekerleme-, Türk Dili, 1 Ş u b a t 1962 " Ç a f i d a g O y u n c u l u k ve Ş a l i n e D ü z e n i A ç ı s ı n ­ d a n K a r a g ö z v e O r t a O y u n u " , D e ğ i ş i m , 1962 " E s k i Orta Oyunu Üzerine Bazı Sorunlar", S o n Cağ, M a r t 1962 S . 9 Karniniz

-

Kukla

-

Orta

Oyunu,

(Hazırlanı­

yor) Bizans "

"

Tiyatrosu

(Hazırlanıyor)

T h e I l i s t o r y of tlıeatre a n d p o p u l a r e n t e r t a i ı ı ment

İsmail H a k k ı

in

Turkey.

(Hazırlanıyor)

B A L T A C I O û L T J , "Orta Oyunu

b i l i r ? " , Y e n i A d a m , 278 (25 N i s a n

Nasıl

Dirile-

1910)

" O r t a O y u n u " . T l k i i 16 N i ­ s a n 1943 Alessio die

BOMBACI,

"Orta

Kundc

Morccıı

Hüsamettin

des

B020K, CELAL.

M'icner Zeitsclırift

l a n d e s , 56

"Orta

vetlfünUn Mulıasipzade

Oyunu". Oyunu

(Uyanış).

"Orta

Oyunu

(1960'

Dirllebilir 559 21

"

22

" W.

DUDA,

für

285 - 297

mi?",

Ağustos

Amatörleri,

d a y i 1 Ş u b a t 1932. I I Herbert

ss.

Scr1939.

Darülbe-

15 Ş u b a t 1932

E s k i İ s t a n b u l Y a ş a y ı ş ı , İ s t a n b u l 1916 -Das

Türkische Volkstheater", Bust a n , 2 1961 s s . 11 - 19

Hut han K E L E K , Selim

" O r t a O y u n u nn.ııl o y n a n ı r " . P e r d e - S a h ­ n e , 15 O c a k 1914. Nllzhet G E R Ç E K , T ü r k Temaşanı, Meddah - K a r a Boz - O r t a O y u n u , i s t a n b u l 1942.

"Orta O y u n u " . Aylık Ansiklope­ d i , 2 1944 s s . 61 - 62. O s m a n C e m a l K A Y G I L I . " O r t a O y u n u ve K a r a K o z " . S e s , 4 9 A r a l ı k 1838 Ilanıid Zubeyr [ K O S A Y ] , "Orta Oyununa Dair", Türk Y u r d u , 10 192S. I u ı ı a z K T J N O S , O r t a o j u n u , Töriik ııeııssin j â t o k , Budapest " " "Türkisches Volksschauspiel. Orta Ojunu". K e l e t i S z c m l r , V I I I . 1907 s s . 1 - 9:t: 262 306 Das Tiirkisrhe Volksschauspirl Orta Ojnu. L c i p z i ı r 190S. " " O r t a O y u n u . B ü y ü c ü O y u n u , İ s t a n b u l 130-1 T ü r k H a l k E d e b i y a t ı , İ s t a n b u l 1925. Nicholas M A R T I N O V İ T C I I , The Turklslı T h e a t r e , No w Y o r k 1933 H e l e n M c A F E E , - T h e T u r k i s h D r a m a " , T h e K u r u m , 1913 50 : 2 3 0 - 2 3 8 Theodor M E N Z E L . Meddah, Srlılıattentlıeatrr und Orta Ojunu, eine kritisclıe llbersirlıt der Jiinjrercn Korschunır nebst neuen I t e i t r a ı c r n , P r a l ı a 1911 Cari N I E S S E N ,

"Orta

Oyunu

Ilandlııırlı der Tlıeater « i s s e ı ı s ı lıafl, E m s d e t t e n ( W e s t f . ) 1958 1/3. s « . 1243 1251 N e d i r ? " . B ü y ü k G a z e t e , 20 1927

Camitle P O U P E Y E .

D a n a c a D r a n ı a t i a u e s et T l ı c a t r e s

Bzo-

t l n u e x . B r ı ı x e l l n s 87 1911 A h m e t R A S İ M , Ş e h i r M e k t u p l a r ı , İ s t a n b u l 1329 " " Matbuat hatıralarından m u h a r r i r , sair, edih İ s t a n b u l 1921 -KaraKoz ile O r t a O y u n u " , A k s a m , 21 O c a k 1925 " M u h a r r i r b u y a ! . , İ s t a n b u l 1926 "Orta Oyunu", Kesimli Tarih Mecmuanı, 3 75 M a r t 195C s s , 180 - 181.

23

Ali RIZA,

"Onüc.iineü sun»

lıicri'de

İstanbul

hayatı",

Pe-

y a m - ı S a h a l ı , 1922 s . 895 Ettore R O S S I . " O l l a O y u n " . Kncirlonedia l i f l i n Sne ttaeolı., V I I : 1406 - 1407 Refik Ahmtt S E V E N G İ L .

Kski

İstanbul

Türklerde

»ram

San'atı,

1959

Ahmet Kutsi T E C K I İ . "Orta Oyunu Tiyatrodur". İstanbul, M a r t 1955 " *' " " T e m s i l l i ve K a k ı ş t ı T ü r k ü l e r " . İ s ­ t a n b u l H a z i r a n 1951 "

"

"

" O y u n K o l l a r ı " , İstaıılıııl, Temmuz 1954 "Orta Oyunumla " P r o g r a m " . İstan­ b u l Ş u b a t 1955 " O ı t ı ı O y u n u m l a " C u r c u n a " v e 16. y ü z y ı l d a b i r ofrreııci topluluğunun v e r d i £ 1 t e m s i l " İ s t a n b u l , M a r t 1955 "Alay. şenlik, düjtün", M a y ı s 1955 " T a k l i t ve O r t a O y u n u n u n rünüzü", İstanbul, Haziran "PiackAr". İstanbul, Eylül " K a v u k l u " , Islanbul, Ekini " T i r y a k i " . İstanbul, Aralık "Şive Taklitleri. Karakter r i " , i s t a n b u l . M a r t 1956 "Mukallit - Mudhik'ler-, T e m i m i z 1956

AdolPİle

İstanbul, i k i gü­ 1955 1955 1955 1955 Taklitle­ İstanbul,

"Yeni Dünya". FOIM'.M, 15 E y l ü l 1961 "Orta Oyunda Kostüm. Aksesuar". F O B l ' M , 1 M a y ı s 1962 THALASSO. "Numrro sur le Tlu'eatre Tıırc" L a K e v u e T l ı e a t r a l e . 1904 16 : :161

284

Nıııııllah T İ L G E N , Orta Oyunu i s t a n b u l 1948 Rauf

24

YEKTA

üstadı

Kavuklu

- Selini Nüzhet [Oercek], G ü l m e K ü t a h y a . İ s t a n b u l 1981

linmdi, Komşuna.

BÜYÜCÜ

HOCA

K İ Ş İ L E R

PİŞEKÂR

(İsmail

KAVUKLU

Efsndi)

(Hamdi

Efendi)

ZENNE YAŞLI

ZENNE

KAYARTO CÜCE BÜYÜCÜ

HOCA

BÜYÜCÜ

HOCA'nın

KAYSERİLİ RUMELİLİ CUD

LAZ

(Mayısoglu) (Hüsmen

(Azerya

HIRBO

ÇÖMEZİ

Efendi)

(Hüsmen

Ağa)

(Hayrettin)

ARNAVUT DENYO

Ağı)

(Bayram)

B Ü Y Ü C Ü HOCA (Palanga Zurna çifte

;

Pişekâr temennan

P. —

Meydanda havası

İle selam

Efendim

yalnız

çalar.

bir

Pişekâr

ytni

meydana

dünya gelir

görülür.

dört

yanına

vererek)

cümletcn

sefalar

geldiniz.

(Zurnacıya

döne­

rek) Aman benim pehlivanım. Z. —

Ve

P. —

B u d a hesap d e ğ i l .

buyur

benim

Z. —

Efendim

nedir

P. —

Burnunu

ye

d ı m . Ç a l da o y u n u m u z

şahpazım.

hesabın?

kasabın. "Büyücü

muhtereme zevkiyap olsunlar. navası çalar. Zennenin

YAŞLISI cağız.

Sen

Aman

—

çeldik.

Şimdi

biliyor

KAYARTO — hanım da

musun

al­

zevat

( B i r yana çekilir. Zurna Zenne Ka­ meydana

gelir.

dururlar.)

kızım

burda

taklidini

teşrif b u y u r a n

annesi ve dadısı kırıtarak

Meydanı yarım çark ederek

yerlere

Hoca"nın

başlasın. Tenezzülen

hiç kimi

de g ö r m e d i ğ i m i z bulupda

İsmail

bilmediğimiz efendiyi

sora­

hanım ben de b i l i y o r u m ,

küçük

k.zım?

A.. A Büyük

biliyor.

BUYUK

HANIM —

Aman

Zerafct

sen o l s u n

bari

s u s . Q\\i-

y o r u m d i y o r s u n ya acaba neden h a b e r i n v a r . S e r s e m , b a r i sen d e İjfo

karışma.

27

Z. —

A m a n a n n e sen cİe b a c ı m ı n sözüne m i u y d u n ?

Bilmi­

y o r m u s u n u z o her a k l ı n a geleni b i l s i n b i l m e s i n s ö y l e r ? B. HANIM —

Oyle ama

kızım

şimdi

şurada

başımıza

a r a m a k için yola çıkmışız, münasibetsizliğin lüzumu v a r KAYARTO —

A . . A . ilâhi büyük

çare

mı?

h a n ı m . Sen n e ü z ü l ü y o r s u n

a y u l . H e r d e r d e p a ç a v r a o l u r m u ş . Elbette b i z i m d e r d e b i r paçav­ ra

bulunacak? E . H. —

Hay

allah

müstahakını

y ı z a y o l ? B u ne t e r b i y e s i z l i k t i r KAY. —

A.a.a

büyük

hanım

sen e y l e d e m e d i m m i ayul

ne

darılıyor?

Son

ayul

A , b a c ı a n n e m e v d e ne dedi a y o l ?

K. —

A m a n sen d e a r t ı k b i l m i y o r m u s u n ne d e d i ?

K. —

mı­

sen

nemede.

Z. —

B. H. —

bir

versin. Biz paçavracı

bu?

P e k i söyle b a k a l ı m ne d e d i m ?

Aman

büyük

hanım

neye böyle

soyuyorsunuz?

Evde

koro sokağa ç ı k a l ı m d a , elbette p a ç a v r a b u l u r u z elemedin

mi

ayul? B. H. —

( T ü k ü r e r e k ) A l l a h m ü s t a h a k ı n ı v e r s i n d e i k i gözün

k ö r o l s u n . Çingene f e l l a h . A m a n ı n b u yüzîer d a h a sokağa ç ı k m a m a l ı v e s s e l a m . Z. —

İnsanı

karası

rezil

fellah İle b i r

edecek.

A m a n a n n e c i ğ i m siz de her z a m a n böyle b a c ı m a k ı z a r

m u s u n u z k i b a c ı m ı n d i l i ç e t r e f i l d i r . H e r sözü y e r i n d e K. — zencefil

Y o b ü y ü k h a n ı m neye d a r ı l ı y o r ?

sizinki gibi söyleyemem

B. H. — Z. — darılırsınız.

Oyle

Doğrusuya

PIŞ1KA —

28

dilim

ki.

lafa k a r ı ş m a

musibet

fellah.

A m a n a n n e c i ğ i m siz d e h e r z a m a n böyle b a c ı m a

buna kızılır mı

tirdiniz.

ise

söyliyemez.

Elbette b e n i m

işte bak

çetrefil

dedim

o zencefil

kızar anladı

hiç? (Görünerek)

Vay

maşallah

efendim

sefalar

ge­

B. H. — P. —

Efendim

cefanız

artsın.

V a y m a ş a l l a h m a ş a l l a h k ı z ı m ı z da

beraber.

A ç ı l m ı ş goncadan r u h l a r güstan h a y r a n G ı b t a e t m e k d e her an h e r ç i ç e k e l v a n

sana sana

V a r m ı d ı r hüsnün görübde düşmesin sevdalara Mest o l u p secde eder

her

kalp

viran

sana

K u l s e n i n , k u r b a n s e n i n , e n v a i d ü n y a hep s e n i n G e z , y ü r ü , eğlen s ı k ı l m a h e r t a r a f s e y r a n s a n a . Z.

— Bu

ne

İltifat

teveccüh e y l î y o r

mesrur

beni

Ne g ö r e n l e r mest o l u r ne m e s t eder g ü l ş e n i . Sen

b&ni ş a d a n görüp

Yoksa

bİlsen

kalbimi

Ş a d o l u n siz v a r

zevkiyap olmak met ettiğin

gül

içîn teni

o l u n g ö r m e y i n «ısla

keder

N a s ı l a r z i d e m a h v a l i ş e r h e d e m e m b e n senî. P. —

M a ş a l l a h v e t c b a r ü k ü l l a h . H a y ı r ola e f e n d i m b u

vakit

buralarda? B.

H. —

Ah

İsmail

efendi

hiç

sormayınız

başımıza

ge­

lenleri? p mi

4

—

A m a n e f e n d i m h a y ı r ola g e ç m i ş o l s u n . Y o k s a b i r keder

var? B. H. —

Ah

efendim

Aleme rezil b e t n a m o l d u k P. —

ah.

Söylemeye

ağzımız

varmıyor

kaldık.

A m a n e f e n d i m p e k m e r a k e t t i m . L ü t f e d i n de s ö y l e y i n .

B. H. —

H a y ı r o derece

merak

edilecek b i r şey değil

iki

(j:i.:iim. K A Y A R T O •— C a n ı m

bizim

babamız

İsmail

Efendiyi

o

ka-

d.ır ü z m e y i n i z , d u r u n ş u n u b e n söyl İ y e y i m . Şey e f e n d i m şeyi efen­ dim. B. H. — KAYAR. —

K ı z sen h e r şeye k a r ı ş m a d e m e d i m Evet

öyle

söyledin, söyledin

ama

mi? baksanıza

ca­

m ı n a d a m ne k a d a r ü z ü l ü y o r .

29

ZENNE —

A m a n b a c ı a n n e m k ı z ı y o r . Sen de d i l i n i

b i r par­

ça t u t u v e r c a n ı m . KAYAR. —

Peki

peki

susarsam

ne o l a c a k m ı ş ?

Üzülme

sen

civanım. P. —

Hayran hayran

ZENNE —

İsmail

merakla sizi dinliyorum,

efendi

nasıl olsa bizim

buyurun.

yabancımız

değil­

s i n i z . N a s ı l o l s a da s ı r r ı m ı z ı size söyliyeceğîz. M e r a k d a n k u r t u l u n u z barı.

Efendim bizim

Size

m a h a l l e y i evi d e ğ i ş t i r m e y e

mecbur

kaldık.

geldik. P. —

Aman

canım

merakdan

çıldıracaktım.

Bunu

v e r s e n i z d e beni d e m e r a k d a n k u r t a r s a n ı z o l m a z m ı be KAYAR. —

A..

İsmail

efendi.

Oyle

sizin

söyliyi yavrum?

bildiğiniz

gibi

ev

d e ğ i ş t i r m e k değil k i , biz m a h a l l e d e n a l a c a k l ı l a r d a n k a ç ı y o r u z a y u l . P. —

Ne a l a c a k l ı s ı

ZENNE —

Annemin

İmiş

o?

ağzı v a r m ı y o r

efendim.

Ben

anlatayım.

M a l û m y a b i z i m k i her şeyin ö n ü n ü a r d ı n ı d ü ş ü n m e d e n y a p a r . sik

olmasın

battı

ki

bir

hiç

az

müsrif

sormayınız.

KAYARTO — B. H . lip

kadar

Ek­

borca ne

ola­

alacaklılardan

kaldık. Ödenecek

p a r a da yok

sen

sus

ağzını y ı r t a r ı m .

Sen

böyle

ZENNE —

O

iş s a h i b i o l u n c a y a k a d a r

Kız

—

bilirsiniz.

İş g ü ç d e v a r i d a t ı m ı z o l m a y ı n c a

cak b i r ç a r e , veyahut b i r gizlenmeye m e c b u r

olduğunu

Bacı

sen de

kaçdır

zavallı?

soyuyorum

şeylere

hakikaten

ne

sana.

Şimdi

ge­

karışıyorsun?

azar

işilmek

için

bayağı

kaşınıyorsun. P. —

A m a n e f e n d i m no o l m u ş b o r ç l u o l m ı y a n k i m v a r ?

Hal

m a l û m , b a h u s u s H a m d i efendi gibi boşda, e l i a v u c u d a a ç ı k b u ­ lunan

bir

üzülecek

adam ne var

İçin b o r ç adeta f a r z o l u r . A c a n ı m b u n u n ki?

B i r gün o n l a r d a Ödenir e l b e t .

Keder

İçîn edib

de üzülecek b i r şey y o k . S ı z m e r a k b u y u r m a y ı n ı z , d e r h a l b i r ç a r e buluruz. Kendini bir

30

seneye y a k ı n d ı r g ö r e m e d i m ne

yapıyor?

B. kını I M

H. — v.ır.

bilininiz.

Ah.,

Bizini

gözüm

öyle d e m e y i n i z .

şeylere

alışık

Herkesin

olmadığımızı

P. —

nakil

ZENNE —

her

mi

n e hal

P. —

ise o l m u ş

şimdi, buralarda

bir

olacak?

E v e t ne d e olsa o m a h a l l e a r t ı k bize h a r a m o l d u .

Ö t e k i e v i de o l d u ğ u g i b i b i r sına k a r ş ı l ı k

pekâlâ

mahalleye

bırakdı.

Efendim

tutarak

bir sı­

siz

İçte y i n e d a m a d ı ş i k a y e t e b a ğ l ı y a c a ğ ı m . B i z i

ı l l l ı ı ı p c d ü d ü k etti

ev

iki

böyle

kiracı

bulup vermeli

ki evin

kira­

olsun.

Pekala. E f e n d i m hazır ş u r a d a e l i m i n altında kutu gibi

'.\/.c l a y ı k b i r evceğiz v a r . H a d i b u y r u n g e z e l i m . C i d d e n s i z i n • evi

arattırmıyacaktır.

(Hep

beraber

yeni

dünyanın önüne

gelir­

ler.) B. H A N I M —

Hay a l l a h s i z d e n razı o l s u n , v a r o l u n u z

ismail

E f e n d i . S i z bize h a k i k a t e n b i r b a b a d o s t u s u n u z . P. —

(Elindeki

la s ü r e r , zenneler

pastavı Y e n i Dünya'nın parmaklıklarına

sıçrar

korkarlar.)

Buyurun efendim bir

hız­ kerre

geziniz. B. H A N İ M —

A m a n efendim

gibi b i r y u v a , b i z i m için b i ç i l m i ş ZENNE —

A..

Anne bir

bacı g i r e l i m g e z e l i m . ( İ k i s i ferah. ğil

İçeri

mi

girer

girmez

P. — Buyrun,

k e r e g i r i p gezmek

lâzımdır.

Hadi

beraber g i r e r l e r ) A m a n ne f e r a h , ne

insanın

içine f e r a h l ı k

g e l i y o r . Ö y l e de­

E f e n d i m b u alt k a t , b i r d e üst k a t ı , o r t a k a t ı geziniz ne k a d a r d i l r u b a , deniz görüşü c a n a safa

verir.

buyrun..

KAYATRO — ZENNE — altında.

kutu

bacı?

d e , göreceksiniz

Aman

m a l m e y d a n d a , ne hacet

k a f t a n , a l l a h sizden r a z ı o l s u n .

bacı

koş

A . . A y u l y u k a r ı da ç ı k a l ı m .

( O r a d a bulunan koş y u k a r ı

sandalyelerin

gel d e b î r

Hele k a r ş ı d a g ö r ü n e n y e ş i l

üzerine

gör. T e k m i l

dağlar

c a n a can

çıkarak)

dünya

ayak

katıyor.

31

KAYARTO — rak)

Amanın geliyorum. (Sandalyenin

üzerine

çıka­

A y a m a n ı n r.c güzel n c g ü z e l . A m a n ş u k a r ş ı d a v a p u r görü­

y o r u m . O ne, vapur mu ZENNE

—

o?

A., bacı o vapur

Boğaziçi

vapuru. Görüyor

mu­

sun Ü s k ü d a r iskelesine y a n ı ş ı y o r . Ş u sol t a r a f t a k i tepede b a k y ü k ­ sek y ü k s e k

kubbeleri görüyor

KAYARTO — ZENNE —

musun?

A., o ne? Oyle yanında minareleri

Ya

var ya

işte S ü l e y m o n İ y c

var.

Camisi.

Aman

anne

a l l a h a ş k ı n a s i z d e y u k a r ı ç ı k ı n d a b i r k e r r e e t r a f ı n a ç ı k l ı ğ ı n ı gö­ rün,

bayılırsınız. B. H A N I M —• ( E v v e l c e y e n i d ü n y a n ı n içine g i r m i ş

oturmuş-

d u r . ) A m a n ı n ç o c u k l a r hiç de k ı m ı l d a n a c a k h a l i m y o k . B i r

kerre

d i n l e n e y i m d e s o n r a ben do ç ı k a r ı m . KAYARTO — filan

Büyük

k a l m a z hole. B i r B.

HANİM-—

hanım

buraya

çıkınız

da

yorgunluk

çıkınız.

Hay allah

müstehakınızı versin.

(Sandalyenin

ü z e r i n e i n l e y e r e k ç ı k a r ) A m a n ı n hiç d e h a l i m y o k . H a n i o saydıklarınız

bakayım

nerede?

KAYARTO —

A.,

büyük

hanım

işte

bak....

Şurada

kubbeli

yerler v a r o neresi ö y l e ? Ş u r a d a , ş u r a d a b a k . ( E l i l e İşaret e d e r . ) B. H A N I M — KAY. —

Evet,

ZENNE —

Hadi

hadi

kubbeler

evet

Orası

B. H A N I M — için.

Şu

İşte

Üsküdar

mi?

onlar. ayul. O

kubbeler

nedir

anne?

Ne o l a c a k t i m a r h a n e , s i z i n gibi d e l i l e r i

işinize

bakın.

(İner

sandalyeye

oturur)

tıkmak Allanın

delileri.. ZENNE —

Bak

bacı

bak

ne g ü z e l ,

hadi b i r y u k a r ı y ı

silip

N a s ı l b u l d u n u z e f e n d i m ? T a h t a boştan b a ş k a b i r

koca

süpürelim. P. —

bahçesi v a r d ı r k i , sebze m e r a l i n i z i o r a d a n t e m i n e d e b i l i r s i n i z . He­ le o k o c a bostan k u y u s u y a b i r d e m u t b a h d a k i s a r n ı ç

32

fevkalade.

R.

MANİM —

lında bir

t f m a t l efendi

iki gözüm. B u evin

şey k o n u ş u l m a d ı ? A c a b a

P. —

IZfcndim

o

meseleyi

kirası

hak­

ilo h a l l i

fasıl

no k a d o r ?

biz

Hamdi

efendi

« • ! : ) . - . S:;: r a h a t ı n ı z a b a k ı n ö b ü r e v d e k i e ş y c y ı no v a k i t n a k i l edec ek*.iniz? ZENÎı'E —

( A ş a ğ ı y a İ n e r e k ) O meseleyi d e b i z i m k i ile görü-

o e v i eşyasile b i r l i k t e k i r a y a v e r m e k n i y e t i n d e y i z . E l b e t t e b i r karara

bağlayacağız.

KAY. —

A . . A y u l ö b ü r evde t a ş ı n a c a k no v a r k i ? B i z i m b ü y ü k

I)-.."/ efendi evde b î r çöp b i l e P. — B.

Nasıl o l u r e f e n d i m . İ k i y a t a k d a m ı

HANIM —

Şimdi

bırakmadı?

Isnıail

İ l a h i çenen

efendi

tutulsun

s e n b u feflahın

boş

deniz

bakma.

iş.

P e k a l a . . Her şeyi o n u n gelmesine b ı r a k a l ı m . Ş i m d i ben­

şuracıkta

men b i r

sordu?

boğazlı lığına

Damat gelsin de b i r ç a r e b u l u r . B u s o n r a k i P. —

yok?

fellah. Sana k i m

mahalle

kahvesindoyim.

Bir

şey

icap e d e r s e

haber y o l l a y ı n ı z . G ü l e güle o t u r u n u z e f e n d i m . ( B i r

Çekilir. Zurna

Kavuklu

KAVUKLU —

havası

(Arkasında

heyana

çalar.) bir

cüce, sırtında

b î r zenbİl

oldu­

ğu halde m e y d a n a g e l i r . V e b u a r a P i ş e k â r da m e y d a n a ç ı k a r . B i r yonda

ayakda

Kavuklu

CÜCE — son mî

tlvrvr,

Kavuklu'nun

arkasına b a k a r a k )

Ulan

hareketini arkama

ne

inceler

dururlar.

takıldın?

A . a a ş u n u n söylediğine b a k . B e n m i t a k ı l d ı m a y u l

çağırdın?..

K A V . — • U l a n b e n seni ne z a m a n CÜCE —

çağırdım?

Nasıl ne z a m a n ç a ğ ı r d ı n . B e n g i d i y o r d u m s e n b a n a

gel M e m İ ş d e m e d i n m i ? KAV. —

Hay

allah

müstehakını

versin.

Ben

seni

mi

çağır­

d ı m ? O r a d a k a h v e y e b i r a h b a b a b a k d ı m . G e l m i ş m i d i y e , gelme­ diğini gürdüm de gelmemiş

dedim. Seni

nerden çağırdım?

(Yü­

rürler )

33

CÜCE

Bende

—

çağırıyorsun

geldim.

KAV. —

Oylum

bile.

sen

arkanda

adamı

duruyordum,

baktım

patlatırsın. Ben

seni

beni

görmedim

(Dururlar) CÜCE —

mı?

Ay

bir

adam

birinin

yüzüne

bakmadan

çağırmaz

İşte hesap m e y d a n d a b e n i m a d ı m M e m i ş ' d i r . S e n d e b3na gel

/ " e m i ş d i d i n . B e n d e b i r şey m i söyliyecek veya b i r işi bana gör­ dürecek

diye

KAV. — aldın.

arkandan y ü r ü d ü m . Ha anladım

(Yürürler)

Kabahat

s e n i n adın

benim

mi?

Memiş. Söylediğimi

A r k a m d a n geldin p e k a l a a m a

üstüne

(dururlar)

şimdi

no o l a c a k ? G ü r d ü n ya b e n ç a ğ ı r m a d ı m . ( D ö n m e k ü z e r e i k e n ayak­ da d u r a n

Pişikarı birdenbire

görerek

fena

halde k o r k a r

geriye

d o ğ r u f ı r l a r . C ü c e y e h ı z l a ç a r p a r , her i k i s i de b î r b i r i ü z e r i n e yere y u v a r l a n ı r l a r . Ve s ü r ü n e s ü r ü n e P i ş i k a r a k o r k a r a k b a k ı ş l a r i l e k a ç ­ maya

çabalarlarken

kavuk

savrulmuş

olur,

bir

süre

sonra

du­

rurlar. ) KAV. —

Nasıl

CÜCE —

Neden, b e n

KAV. —

sen de k o r k d u n

U l a n neden

hiç d e inkâr

değil

mi?

korkmadım.

ediyorsun. Korkmadıysan

seninle

neden ö y l e alt alta üst ü s t e o l u r m u i d i k a b d a l ? Hey a l l a h müsteiıakını

versin.

(Yerden P. —

kalkarlar dökülenleri

Efendim öyle birden

n u z . V a h v a h galiba KAV. —

toplarlar.)

b i r e ne o l d u n u z ?

Alt

üst

oldu­

ürktünüz.

Biz dalgın dalgın giderken

birden

bire mezar

taşı

g i b i seni k a r ş ı m d a g ö r ü n c e d ü n y a y ı ş a ş ı r d ı m . ( B i r e l i l e ş a l v a r ı n ı n arkasını yoklayarak m a k için e l i n i P. —

Aman efendim

KAV. —

Elinin

üstünde d u r a c a k

34

yüzünü

ekşitir, bir

kaza

olduğunu

anlat­

koklar.

körü

ne v a r d ı ?

ne o l d u ? oldu. Kim

Be

adam

öyle d i m d i k

olsa elbette b i r d e n b i r e

yolumun korkar.

ıı

lıir

;t:j

i a l t u n var,

tobir o l u n u r

sırmalarla

bunun

allında

ileri oşağa k a d a r

türlü

bir

işlenmiş

üç etekli

tabir

altun. Onun yani

da

kadifeden

kcçcklcrinkl bir

cemdan

o l u n a n v e y e n l e r i adeta

diz­

s a r k m ı ş , b u da i p e k l i s ı r m a l a r l a s ü s l e n m i ş

en­

t a r i , b u n u n i ç i n d e çöğsü h e m e n hemen y a r ı y a k a d a r a ç ı k ipek h i ­ lali g ö m l e k , ü ç e t e k l i n i n ü z e r i n e b e l i n e l a l ı u r i şal v e ş a l ı n üzeri­ ne do ç e n e a l t u n v e g ü m ü ş b a y l a n m ı ş . KAV. — P. —

Bacakları

çıplak

mı?

Efendim ne münasibet. Topuklarının

b i r az y u k a r s ı n -

ıl;ın büzülerek b a y l a n m ı ş v e t o p u k l a r ı n a k a d a r t o r b a l a n m ı ş d ö k ü l ­ müş çene

işlemeli

ipek

şalvar

var

ki

tekmil

güzelliği

oynarken

üç e t e k l i e n t a r i şöyleceno b i r a z h a v a l a n d ı k ç a ş a l v a r ı n k ı s m e n gö­ r ü n ü ş ü de teccli e d i y o r . Y a o a y a ğ ı n d a k i a l ç a k ö k ç e l i s ı r m a işle­ meli p a b u ç l a m i n i m i n i a y a k l a r ı o k a d a r g ü z c l l c ş t i r i y o r k i g ö r ü l ­ meye d o y u l m a z .

Hamdi'ciğim,

peki

haydi

şimdi bunları

bertaraf

Ne o c a n ı m h a m a m m ı i s t e d i , y o k s a b i z i m

hamama

c d o l i m do g e l e l i m h a m a m a . KAV. — imrendin P.—

mi? H a y ı r e f e n d i m s i z i n v a k a b i z i m sohbete k a r ı ş t ı d a , o n u

hatırlatmak ve sizin scrancamı dinlemek istedim, sonra. KAV. — P. —

N e o c a m d a n seren m i y a p m ı ş l a r ?

C a n ı m c a m d a n gemi sereni olur

m u ? Serencam

baş­

tan göçen ahval d e m e k t i r . KAV. —

P e k a l a ö y l e d i r do ne halt

etmeye serencam

diyor­

sun? P. —

E f e n d i m o sözün gelişine

KAV. —

bağlıdır.

Sendo b a ğ ı n ı çözüver d e b e n a n l a y a y ı m . H a y ı r

bir

fitne s o k m a k a d e t i n d i r do o n d a n . P. —

Şu

KAV. —

vakaya İşte

iş

gelelim. anlaşılıyor

ya, bizim

kafalar

tüstsülendik-

ce o r t a l ı k c o ş t u , h a m a m s a h i b i e h l i d i l h e r i f b a ğ ı r d ı , u ş a k l a r ha­ m a m k a p ı l a r ı n ı t a m a m i l e k a p a t ı n . İ ç e r i hiç m ü ş t e r i a l m a y ı n . B e r i b a k ulan külhancı sen de külhana mukayyet o l , a t e ş - e k s i k

etme.

51

h a m a m v e s u l a r soğumasın d e d i . T a m a m bize ö y l e

o l d u k olacağını

sorma. P. —

Desenize p u p a y e l k e n o r s a a l a b a n d a g i d i y o r s u n u z öyle

mi? KAV. — Birader

H e m do

sarhoşluk

kaç

mil

kimsenin

b u , arabacılık

kimseden

değil, v u r

patlasın

haberi çal

yok.

oynasın

o l a n c a hızile g i d i y o r u z . A r t ı k ben d e , ö t e k i l e r do b a ğ ı r m a k t a n ses kalmadı. P. —

Nagra m ı

KAV. —

Hepsi

atıyorsunuz? karışık

birader

ortada

çengi

kıvırıp

göbek

a t a r a k ç a l k a l a d ı k ç a k i m do d o r m a n k a l ı y o r ? K a l t a k ç e k da güzel oynıyor.

İ s m a i l sen de o r a d a o l s a y d ı n m u t l a k a sen de baştan ç ı ­

kardın. P. —

kak

A m a n birader

siz

baştan

mı

çıkdınız?

KAV. —

İ ç i m i z d e baştan ç ı k a n y o k d e ğ i l d i . F a k a t ben

olduğum

için

düşerim

dc

diye

korkumdan

sessiz

kor­

indirdim

do k ı ç d a n ç ı k t ı m . P. —

Haydi

hey d ü d ü k

sende. B e n size k a y ı k d a n m ı

ğınızı s o r d u m , kepazelik oldu KAV. — P. —

Ne gibi?

C a n ı m bana hepsini a ç ı k a ç ı k

y a n çengi y a n i k a d ı n değil KAV. — P. —

Söyledim

ya

m ı s ö y l e t e c e k s i n , oyna­

mi? çengi

d e d i m , elbette

kadın.

İşte ben do o n u s o r u y o r u m . S a r h o ş l u k l a çengiye s u l a ­

nan olmadı

mı

demek

istedim.

KAV. —

Ne d i y o r s u n , s u l a n m a d ı k k i m s e k a l d ı i m a b i r a d e r .

P. —

birader

A

çingene

karılarıdır.

kiptidir

nasıl

KAV. — P. —

böyle

erkekler

arasında

Ve bahusus Tekirdağı

sulanılır

bilmem

oynıyan

dediğin

yerdo

çengiler ekserisi

ki.

S a d e b i z değil o d a s u l a n m ı ş t ı .

Anlayamadım.

KAV. —

12

çıktı­

mu?

Çingene karısı

da

mı

E l b e t t e ne d i y o r u m , s u l a n m a d ı k

sulandı? hiç

kimse

kalma-

inişti.

Diz s a r h o ş l u k l a ahenge d a l m ı ş v u r p a t l a s ı n y a hey

baştan

k a r a o l . O r t a a l m ı ş y ü r ü m ü ş ü z no o l u y o r f a r k ı n d a m ı y ı z y a . P. —

Neden

KAV. — P. —

farkında

değilsiniz.

Sarhoşlukdan.

Anlamadım

sarhoşlukdan

salandınız,

güzel

fakat

hep

b i r d e n nasıl o l u r . KAV. — P. —

Y a birer birer m i

O y l e değil

mi

sulanacaktık?

a birader

bir

kadına

hep b i r d e n

hü

c u m edilmez y a . KAV. — r.ulandık

Ne

hücumu

diyorum anlamıyor

P. —

muharebe

mi

musun

yahu?

Canım çıldıracağım

KAV. —

Nasıl o l a c a k

biz

nasıl olur

ediyoruz.

Hep

diyorum a

farkında olmadığımız

beraber

birader. gibi

kimse­

de farkına v a r a m a m ı ş . Ç ü n k ü hamamda çalışanların hiç birisi ya­ nımızda değil. P. —

T e b İ p a t r o n l a r ı n ı n olduğu v e eğlendiği y e r d e

müşteri­

nin ne haddine b u l u n m a ! : . V e b a h u s u s t a ş r a l a r d a v e e s n a f a r a s ı n ­ da b u gibi adaba pek e h e m m i y e t Ne b i r

evlot

ne k a d e r

büyük

v e r i r l e r v e pek d i k k a t

olursa o L u n

hatta büyük

ederler. y i n e do

k r a v a t l ı , zengin e v l i b a r k l ı ç o l u k ç o c u k s a h i b i o l m u ş o l s u n , g?ne babalarının ve büyüklerinin Zira

saygısızlık KAV. —

yanında

otur

demedikçe

oturmazlar.

olur. İste b i l m e m nedense b ü y ü k l e r i n i s c / d ı k l a r ı r . d c n

mı

y o k s a r a h a t s ı z o l m a s ı n l a r diye h a m a m u ş a k l a r ı n d a n hiç b i r i h a l t a c c ğ u k l u k d a bile b u l u n m a d ı ğ ı n d a n , bizden d e k i m s e f a r k ı n a cak halde o l m a d ı ğ ı n d a n

görmemişler. Bizim

vara­

süprüntülerden

mî

y o k s a başka b i r sebepden m i h e r ne hal ise h a m a m ı n s u l a n g i ­ den o k o c a lağımı

t ı k a m ı ş k u r n a l a r d a n hazneden ağır ağır

s u l a r gidecek d e l i k b u l a m a y ı n c a tabiî bizde

topuklarımıza

ıslanmış idik. P. —

kadar

sulanmış

İçerde k a b a r m a y a yerde

oturanlar

sucuk

gibi

İşte hep b i r d e n böyle s u l a n d ı k .

C a n ı m öyle o l u n c a s u l a n d ı k denmez ı s l a n d ı k

KAV. —

taşan

başlamış

Her

ne hal İse b i r a d e r böyle olduğu

denir.

halde

kimse-

53

nin umurunda

bile d e ğ i l d i . B i z hala v u r p a t l a s ı n çek u z a s ı n g i ­

diyoruz. B i r aralık nasıl oldu farkında değilim bir hışımlı

külhan

beyi i ç e r i g i r d i . A m a n ı n ne y a p ı y o r s u n u z , f a r k ı n d a d e ğ i l s i n i z , ha­ mam

havalandı

demesin

u ş a k l a r a t ü y l e çabuk

mi.

Derhal

hamam

sahibi

fırladı.

kubbenin etrafına hamamın renkli

Keş

pcjtcmal

v e s i l e c e k l e r i n d e n her y e r i n e a s s ı n . B e l k i b i r a r ı z a y a u ğ r a r ı z d e d i . Külhancı adamlar

koşarak

çıktı

görünmeye

gitti

başladı

bir ki

az

senrada

bunlar

etrafı

kubbenin

etrafında

donatıyorlardı.

Ar­

t ı k biz do b i r yere ç a r p m a k k o r k u s u k a l m a d ı . Gene z e v k e d a l d ı k . P. —

İşte b u r a d a

saçmaladın Hamdi'ciğim. Nasıl olur

bira-

dor h a m a m h a v a l a n d ı m ı , h i ç . D ü ş ü n k o c a h a m a m h i ç o l u r iş de­ ğ i l . Y o k s a olay m ı KAV. — geleni

ediyorsun?

Nc alayı

b i r a d e r b e n sana

o l a n v a k a y ı ve

başıma

anlatıyorum.

P. —

B u o l m a z şey b i r a d e r öyle ise y a l a n s o y u y o r s u n .

KAV. —

Durup dururken

seni neden

atlatayım a

birader

ben elanı soyuyorum. P. —

Canım

mühim

bir

temel

üzerine

bina

edilmiş

kub­

beli m u b b o l i k o c a h a m a m h e m e n c e c i k c e h e n n e c i k f a l a n nasıl ha­ v a l a n ı r . C a n ı m buna k i m s e l e r KAV. — cının

inanmaz.

Ben sana ş i m d i isbat e d e c e ğ i m . B i r k e r r e

verdiği

emre bakılırsa

bunlar

bir

kaç defa

hamam­

havalandıkları

anlaşılıyor. P. —

H a y ı r h a y ı r b i r a d e r o l a m a z . B u s e n i n dediğin b i r f a ­

r a z i y e o l a b i l i r y e k s a b u sayede m a n t ı k y o k o l a m a z v e s s e l a m . Z i r a fennen imkanı KAV. — P. —

yoktur Nasıl

KAV. —

Evet

peştemaldan

başka

P. —

54

içimizde kanapoler

zabit de

yekdu,

ama

kapının

etrafına

dizmişlerdi.

C a n ı m i m k â n y o k d e d i m y a , o k a d a r fen k a b u l e t m e z .

KAV. — inanmadım,

yok?

E l b e t t e y o k z i r a fennen sabit d e ğ i l .

Sen k a b u l e t m e z s e n b e n e d e r i m . Z i r a evvelâ ben de fakat

sonradan

gelenlerle

hamamcı

işi h a l

ettiler.

I km.,

'cnr.ıclan

gelen

iki

yabancı

misafirler

İkisi

de

meşhur

kiınycrjcrlcrdenm işler. P. —

P e k i c n l a r da m ı b u hale

KAV. —

İnanma

değil

onlar

inandılar?

hamamın

havalandığını

isbat

ettiler. P. —

Fennen

KAV. — miz

m i , tozlan

mi?

Ne benlon, ne cîe f e n e r l e n . S ö z l e isbat e t t i l e r , hepi­

İnandık. P. —

Nasıl?

KAV. — nemi b i r P. —

Bak

dinle : Hamamın

kısmı var Tabî

KAV. —

zaten o n u n İ ç i n

Pekala

kında olmadığımız P. —

P. — P. — İçtima

onlar

Oradan

İstim olmaz

far­

mı?

bir

is-

gider? kubbede

toplanırlar.

yere giderler

Canım orada bir

delik yok

mî? ki çıksınlar,

tabii

orada

ederler.

KAV. — P. — •

P. —

no ile

Peki

bizim

içtiğimiz

İşte

oldu.

Evet

KAV. —

Bir

kerre

okkalarla

rakıların

ispirtosu?

toplanırlar. düşün

sana

elle yapılan

ba­

havalanıyordu? evet

s a l l a n t ı falan o l u y o r bcdokilcre

ederler?

T a b i o n l a r da k u b b e y e

KAV. — P. —

Ne e d e r l e r , ne

İ ç t i m a y a n i o r a d a t o p l a n ı r l a r , ne o l m u ş ?

KAV. —

lonlar

dökülen suları kaynatarak

İstimlere v e kazanda kaynayan suların

nereye

Efendim

KAV. —

a l t ı n d a cehen­

olur.

Peki b u

timlerile beraber

kazanı

yapılmıştır.

kurnalardan

halde yavaş yavaş

Elbette

KAV. —

büyük

ya?

şimdi

benim

do a k l ı m

yatıştı. Peki

sonra

mu?

E c e u f a k tefek s a l l a n t ı l a r e k s i k d e ğ i l . A ş a ğ ı d a n k u b -

soruyorum.

Boyuna

havalanıyormuşuz.

B î z gene c ü m -

büşde d e v a m e d i y o r u z . Y a ş a v a r c l n a r a l a r ı d ü n y a y ı P. • — iŞlasıl

kaplıyor.

havalanıyorsunuz?

ss

KAV. — P. —

Biz

Peki

KAV. —

bir

şeyin

farkındamıyız

sallantıyı f a r k

A m a da t u h a f s ı n

etmiyor İsmail

ya.

musunuz? bir

insan

sarhoş

olursa

s a l l a n t ı n ı n f a r k ı n a v a r a b i l i r m i ? O l d u ğ u y e r d e k e n d i s a l l a n ı r nerde fark

edecek. P. —

öyle

Desene k i b i r a d e r , sîz k e d a k y a y a d o ğ r u

ilerliyorsunuz

mi? KAV. —

Akif

de k i m

Oyle A k i f falan yok P. —

oluyor?

Mahallede

değil

havadayız.

birader.

A m a n b i r a d e r m e r a k d a n ç a t l a y a c a ğ ı m . S o n r a s o n r a ne

oldu? Hava biter boğulursanız ne o l a c a k ? KAV. —

O da o l d u g a l i b a . H a v a s ı z yere v a r d ı k k i

hamamın

k u b b e s i çok b ü y ü k b i r k a l e topu p a t l a r gibi k u l a k l a r ı m ı z ı n patlattı. bir

Çok

P. —

bir

gümlcme

ile

gümlcylnco

zarını

her

birimiz

A m a n b i r a d e r n e o l m u ş , havasız t a b a k a y a m ı

tesadüf

tarafa

korkunç

fırladık.

etmişsiniz. KAV. — ları

süt P. —

Oyle

olacak

hepimizin

keynundaki

tabaka

koyun sütü kesildi. Fakat

tabaka­

Ne sütü?

KAV.—

Benim

t a b a k a s ı i n e k vo b a z ı l a r ı n ı n k i d e m a n d a s ü t ü P. —

bazılarının

kesilmişti.

C a n ı m ne s ö y l i y o r s u n ? Y i n e s a ç m a l a r a b a ş l a d ı n .

KAV. —

Ulan ben m i s ö y l e d i m sen m i ? S a n a k u b b e patladı

eliyorum, sen bana koyun P. —

tütün

kesildi.

sütünden dem

vuruyorsun.

Peki sonra? Aman birader pek meraklı yerine

geldik,

s o n r a s o n r a no o l d u n u z ? KAV. — P. —

Tarumar,

Demek

KAV. —

no

oluruz.

sapır sapır dökülmeye

başladınız.

E l b e t t e o l m u ş a r m u t gibi d ö k ü l m e y e b a ş l a d ı k . Hat­

ta ben yolda b i z i m h a m a m s a h i b i n e tesadüf e t t i m d e b a n a uğur­ lar

56

olsun

ne

tarafa

gidiş

diye soruyordu.

Ben

da

ona

sordum

o n u n niyeti T e k i r d a ğ Y n a i n m e k m i ş . Demeye k a l m a d ı caf d i y e b e n geçip Ç e k m e c e gölüne d ü ş m e y e y i m m i b i r a d e r ? P. —

Aman

KAV. —

yüzme

Ona

biliyorsun,

hacet

kalmadı.

kurtulursun. Ben

göle

düşer

düşmez

d i y e gözlerim a ç ı l d ı , b i r d e ne g ö r e y i m , o a k ş a m b i r i k i fazlaca

kaçırmıştık,

sarhoşlukla

odama

giriyorum

diye

şap

ahbabla mutbaha

g i r son k a r y o l a m d i y e d e o r a d a b u l u n a n b i r s e k i n i n ü z e r i n e ç ı k ­ mış,

sızmışım.

Rakı

suyunu

çekince, üşümüş

sağa

sola

dönmek

isteyince h a y d i a s a y a b e r e k e t v e r s i n o gün ç a m a ş ı r a s m ı ş l a r neyi

sekinin P. —

Sîzin

KAV. — P. —

önüne

koymuşlar,

ev

Küçük

caf

Çekmece

diye

ben

gölü

tek­

içine..

sahilinde

mi

idi?

Y o k c a n ı m b i l d i ğ i n gibi E y ü p ' d e O t a k c ı ' l a r d a .

A n l ı y a m a d ı m . K ü ç ü k Ç e k m e c e gölüne nasıl

KAV. —

Anlattık y a . Göl

düştün?

möl yok bizim mutbakda

asılı tekneye d ü ş t ü m . T a b i d e r h a l u y a n d ı m . B u

çamaşır

rüyayı da

hayıra

yordum vesselam. P. —

Ay bu rüya mı

KAV. — P. —

idi?

N e zan e t t i n y a h u h a m a m u ç a r m ı

(Elindeki

pastafla

kavuğuna

vurarak

ya? düşürür)

hey densiz s e n de. B i r s a a t t i r k a f a p a t l a t t ı n , ş i m d i a n l a t

Haydi bakalım

nasıl o l d u da b u r a y a g e l d i n ? ZENNELERDEN BİRİ — geldi b a k . rada

İ s m a i l efendi

olduğumuzu

bilmez

( Y e n i Dünyadan) A h

i l e uzun uzun k o n u ş t u l a r . İsmail

efendi

bacı

bizimki

Bizim de bu­

de söylemedi, haydi

bir

az k ı y a f e t i m i z i d e ğ i ş t i r e l i m d e a l a y e d e l i m . KAYARTO —

A.. Ayul

değişmeye ne h a c e t b i z i nereden

ta­

nıyacak yüzümüzü kapar ç ı k a r ı z . Hadi y ü r ü y e l i m . ZENNE —

H a y d i b a c ı ( Y ü z l e r i n i örterek

Kavuklu'nun k a r ş ı ­

sına gelirler fakat bir az uzakda d u r u r l a r . ) KAY. —

A . A . İ s m a i l efendi a y u l o m a y m u n u nereden

bul­

dun ayul. P. —

(Cevap vermez işi anlamıştır, bir yana ç e k i l i r )

KAV. — " \ j l a n

bu da k i m , bana m ı

söylüyor?

57

ZENNE — KAY. —

A y b u nasıl m a y m u n böyle m a y m u n o l m a z . Ya

ZENNE — KAV. — kendin:;

nedir?

Olsa olsa kızıl Vay

köpoğlu

ayı

kızıl

olur. ayı b e n

miyim?

Ulan

marsık

baksana.

KAY. —

Marsık

KAV. —

Hah simdi buldun

senin

anandır

KAY. —

(Babalanarak

horoz

herif.

(aktırır)

üzerine yürür

Kavuklu kaçar ve ak-

sırır) ZENNE —

A m a n b a c ı sen de c n a m ı u y d u n ? ( Ö n ü n e geçerek

eve doğru götürür) H a d i y ü r ü b u k a d a r ı e l v e r i r . KAY. —

D i r yere g i t m e m b a k s a n a a k s ı r ı y o r b a b a l a r ı

toplıyacak olmaz. P. —

basıma

(Giderler)

(Gelerek)

Birader

ne y a p ı y o r s u n

hiç kadına

uyulur

m u ? G e l d e ş i m d i k i işi anlat b a k a l ı m . KAV. —

D u r u p d u r u r k e n y e r i n dibinden ç ı k a r g i b i

ç ı k t ı , p i s a r o p , b u n l a r da k i m P. —

Tanımadın

KAV. — P. —

mı

karşıma

İsmail?

birader?

B u Öööcöö.

A n ı m a da tuhaf b i r i s i z i n k i , a r a p da s i z i n k i n i n d a d ı s ı .

KAV. —

Arkamdan

mı geldiler, anlayamadım

nereden çıktı­

lar? P. —

İki

KAV. —

gözüm

sizin

m a h a l l e do, ev d e d e ğ i ş t i .

Ne s ö y l ü y o r s u n

ismail

b i z i m evi

mahalleyi

d ı l a r d a y e r i n e b a ş k a b i r m a h a l l e ile b a ş k a ev m i P. —

Yek

canım

öyle

şey

mi

olur?

Yani

kaldır­

getirdiler? sizinkiler

bana

m ü r a c a a t e t t i l e r , ben do o n l a r a ş u r a c ı k t a k u t u g i b i boş odalı b i r ev tuttum. KAV. —

Desene b i r

buraya

taşındık.

Ya

sana

rastlamayay-

d ı m . H a y d i biz e s k i m a h a l l e y e . Ne iso a l l a h r a z ı o l s u n . P. —

Haydi birader

KAV. — P. —

58

düş ö n ü m e .

Işto b a k o n u y a p a m a m

Neden

efendim?

İsmail.

KAV. —

Uları beni

düşürmek

istediğin

yere b i r

kerre

eğil

d e b a k , eğer d ü ş ü l ü r gibi ise ben de d ü ş e r i m . H e m de neden d ü ­ şüyorum ona a k l ı m P. — öyle

bir

nursa

tâbirdir. Önüme

KAV. —

değil m i

koyun düş demedim, o

d ü ş do y ü r ü . O n e d ü ş e c e k

düştüm önüne gibi

birlerden birî mı

ermedi.

İ k i g ü z ü m d ü ş dedimse y ü z ü tabirler

pek

çoktur.

biri

bulu­

İşte b u da o ta­

ya?

A n l a d ı m , ö y l e sen d ü ş d e ö n ü m e g i d e l i m

uzakda

İsmail? P. —

Yok

KAV. —

canım

korkulacak

gibi

B u r a d a n ne k a d a r ç e k e r

P. < — N e o l a c a k

canım

Yeni

değil. dersin?

Cami,

Eminönü'ndon,

haydi

haydi s ü r s ü n s ü r s ü n do S i l İ v r İ k a p ı k a d a r o l s u n . B u da çok b i r şey değildir

değil

KAV. —

mi? Elbette

bir

şey

değildir.

Oylcya

ya

buradan

d a d ' a k a d a r o l s a y d ı . Ulan söylediğin yol e k a d a r k ı s a m ı P. —

Bağ-

be?

C a n ı m sen d e m ü b a l a ğ a e d i y o r s u n haydi b u y r u n da y o l ­

da g ö r ü ş ü r ü z . başladı. Y a

Buyurun.

(Yürürler)

bak

birader

daha

buradan

b i r d e s e m t i gezersen a k l ı n b a ş ı n d a n ç ı k a r .

B a k et­

r a f t a k i bağ b o s t a n l a r a , a m a n y a r a b b i b u n e g ü z e l l i k . KAV. -—• İsmail bu bizim kenarından gittiğimiz b u dere

P. — ler)

Bir

Efendim az gayret

(Hızı artırır) KAV. — kalkar

o

dereye

edelim

Çirsun

de geçe

dere

derler.

kalmayalım.

(Hızla Hamdi

yürür­ efendi.

g s r ç i y o r u l d u k , a m a ne ç a r e v a k t i l e eve y e t i ş e l i m . N e o İ s m a i l geç k a l ı r s a k v a p u r gîbî evde

iskeleden

mı?

P. — kit

Nevcihan

neresi?

gaip

Hayır efendim ev yerinden oynar m ı ? Oyle değil. V a ­ etmemek.

KAV. —

O y l e ise y ü r ü y e l i m .

P. —

B i r a d e r ş u denizin

KAV.

—

Içcbilirsen

mis

letafetine b a k gibi

duyarsın.

doyulur İsmail

mu? bak

şu

şa-

m a n d ı r a da bağlı b î r g e m i v a r . O n e g e m i s i ?

59

P. —

E f e n d i m o A v u s t u r y a h ü k ü m e t i P a k e k u m p a n y a s ı şilep­

lerinden, onlara hammalı bahri KAV. P. — Üsküdar

—

derler.

Kuş mu o?..

Canım

ne k u ş u , y ü k

gemisi

sen onları

c i h e t i n i n güzelliğine b a k . Y e ş i l l e r e

bırak

bürünmüş

da

yüce

şu dağ­

l a r adeta b i r ş i i r m a n z a r a s ı a r z e d i y o r . KAV. — P. —

KAV. — P. —

Ne

Canım

masurası? m a s ı r a değil

İsmail manzara

manzara. m ı d e d i n , o ne

demek?

A m m a da c a h i l s i n H a m d i c i ğ i m . C a n ı m sen o l d u k ç a m e k ­

tep g ö r d ü n neden b ö y l e s i n ? KAV. —

Biliyorsun ya

ben m e k t e b i d ı ş ı n d a n g ö r d ü m .

di sen o n u b u n u b ı r a k d a daha

ne k a d a r

gibi d a i r e

m ı y ı z onu

P. —

içinde dönüp duracak No

harmanı

a

birader.

var?

Harman

Şim­

beygiri

söyle.

Silivrikapısı

mesafesini

kat

edeceğiz. Dedin y a işte o y o l u t a k i p e d i y o r u z . KAV. —

Birader

Silivrikapısı'nın

mesanesi

katıldı

ise

ne o l u y o r , h e k i m m i y i z ( Y e r e o t u r u r ) p a y d o s . B e n a r t ı k

bize

şuradan

ş u r a y a k ı m ı l d a n a c a k halde d e ğ i l i m . P. —

Aman

birader yallah

yallah

şunun şurasında

on

s a h m e s a f e ya v a r , ya y o k . O d a gözünü a ç ı p k a p a y ı n c a y a

fer­

kadar

g e l i r . ( E l i n d e n tutarak kaldırmak i s t e r ) H a y d i c a n ı m ç o c u k o l m a . KAV. —

Ç o c u k o l m a d ı ğ ı m i ç i n böyle o l d u , b e n s u r d a n

şu­

raya gitmem. P. —

Canım o kadar yoruldunsa şuracıkta tıranvay

istasyo­

n u v a r b i r t ı r a m v a y a daha o l m a z s a b i r faytona a t l a r v a k t i l c y e r i ­ m i z e g i d e r i z . H a d i k a l k gelen geçen bize b a k ı y o r b i r a d e r .

Yerlere

geçeceğim b i r a d e r beni r e z i l e t m e ( Ç e k e r e k k a l d ı r ı r ) H a d i b i r a d e r bir

az d i ş i n i

sık.

KAV. —

Diş

P. —

Bak

sıkacak

birader

kudret

mi

kaldı?

(Yürürler)

t ı r a m v a y d a geldi a z ı c ı k h ı z l ı

yürüyelim

d e y e t i ş e l i m . ( S ü r ü k l e r ) H a h y e t i ş t i k atla b i r a d e r atla ( S ı ç r a y a r a k ) h e p haydi b i r a d e r ne d u r u y o r s u n a t l a s a r ı a , a m a n k o n d o k t o r

60

efemi

•..ıkın düclükleme

hep

( O l d u k l a r ı yerde tıramvaya atlama

taklidi

yaparlar) h a y d i . Dindik d ü d ü k l e d e g i d e l i m (Düdük çalar gibi ya­ par)

hadi o y l u m v a r d a d e s t u r h e m ş i r e o ğ l u m bize i k i bilet

Şıhreminine.. T.ÜII

benim

( K a v u k l u ' n u n elinin t u t a r a k ) y o v a l l a h i

misafirimsin

( E l i n i t u t a r ) sana

kes

verdirmem

kat'iyen masraf

ettir­

m e m , hadi haydi o ğ l u m s e n o n a b a k m a i k i bilet k e s a l ş u p a r a n ı da ( B o y u n a döner KAV. —

dururlar.)

ismail

tramvay

beni

pek

sarsıyor

ben

ineceğim.

( İ ı m a i l i n elini b ı r a k ı r ) h e p ( D i y e r e k tramvaydan atlar gibi yapar vo o t u r u r ) o f . , of. P. —

Aman

birader

iki

adım

kaldık

bak

şuracığa

geldik

kalk da gidelim. KAV. —

İsmail

böyle

bir

tramvaya

hiç

binmediğim

için

çok y o r d u . H a y d i sen y ü r ü b e n b i r az d i n l e n e y i m . N a s ı l o l s a sana y e t i ş i r i m . Ç ü n k ü s e n i n b u r a d a n b i r y e r e gideceğin y o k

sana ye­

tişirim. P. —

C a n ı m b a k ş u r a c ı ğ a geldik hadi k a l k . ( T u t a r

KAV. —

Haydi

İsmail

kaldırır)

s u r d a n ç e k i l git de ben d e

kendime

selâmet b i r yol b u l u p g i d e y i m . Y o k s a i k i m i z i b i r d e n götürüp t ı ­ kacaklar. P. —

Canım

KAV. — şurasını

dört

ne h a d d i n e nereye

Tımarhaneye döndük

oğlum

olduğumuz yerden bir

d ı k . Ç ı l d ı r d ı n m ı y o k s a eğleniyor P. — kadrini

tıkacaklar?

tımarhaneye.

Ulan

bir

karış bile

musun?

H a y ı r b i r a d e r öylesi d e ğ i l . C e f a y ı ç e k m i ş a ş ı k

bilmez.

Sen

de evinin

saatte

ayrılma­

çoluk

çocuğunun

kadir

sefanın

kıymetini

t a k d i r edesin d i y e b i r az ü z m e k i s t e d i m . Y o k s a no ç ı l d ı r d ı m ne d e bir

şey.

bir

iki

İşte

bak

vurarak)

ZENNE —

geldik.

( Y e n i dünyanın ö n ü n * gider

baksanıza efendim sizinki Ya

bastonla

geldi.

öyle m i e f e n d i m b u y u r s u n l a r ?

(Dışarı

çıkar­

l a r ) A a y u l böyle s o k a k o r t a s ı n d a y a r a m a z ç o c u k l a r g i b i ne o t u ­ r u y o r s u n , a y ı p değil m i ? H a y d i k a l k da eve y ü r ü ( E l i n d e n tutarak kaldırır)

haydi.

)

•1

K A V . — • U l a n İ s m a i l atacağın o l s u n . B e n d e b u n u s e n i n ba­ ş ı n a b ı r a k ı r s a m bana da H a m d i d e m e s i n l e r . ( Y e n i dünyanın önü­ ne gider

otururlar)

KAY. — pardık

A a

tutmasaydı

ne y a ­

B a c ı m ı n dediği d o ğ r u d u r o o l m a s a bizim

halimiz

B i z i y ü z ü s t ü b ı r a k d ı n g i t t i n . İ s m a i l efendi

elmasa

ayul. Ona

KAV. —

İ s m a i l efendi söz

Ulan sen

ZENNE —

bize b u evi

söylemeyiniz. sus.

nice o l u r d u ? B. H . —

a l e m e rezil o l a c a k d ı k . P. —

H a y d i ş u r a d a o t u r da v ü c u d u n u

E f e n d i m allah

bendeniz

köşede

mahalle

dinle.

rahatlık versin. B i r müşkülünüz kahvesindeyim

hemen

bir

haber

olursa kafi.

(Gider).. ( Z u r n a çalar Büyücü Hoca meydana gelir. Arkasında bir de çömezi

vardır.)

HOCA —

(Sağını solunu inceleyerek acaip biçimlere girerek

yürür elinde kısa

siyah

bir kitabı okur. O k u r

bir

değnek

bir de

üfler göğe b a k a r a k )

kitap Evet

vardır.

Arada

görüyorum

ta

k e n d i s i ( Y i n e havaya bakarak çömeze d ö n e r ) . , b a k sen d e g ö r ne diyorlar.

Hayır

efendim

ne

münasibot

(Acaip

tavurlarla

havaya

doğru vaziyetler a l ı r ) E v e t evet pek d o ğ r u e f e n d i m . T a b i e l b e t t e . . (Çömeze)

duydun y a

KAV. —

hey..

(Derhal fırlayarak hocanın arkasından bakdığı yere

bakar tuhaf tuhaf biçimlere g i r e r )

Ulan bu herif neler

görüyor?

H o c a efendi b e n b i r ş e y g ö r m ü y o r u m . HOCA —

(Hoca

Kavukluya b a k a r a k )

Sen s u s s e n öyle şey­

lere k a r ı ş m a . G ö r m ü y o r m u s u n ey m i s k i n . ( B i r şeyler okur gibi yapar üfler «lile havaya işaretler y a p a r a k ) E v e t evet ta k e n d i s i . . P e k i baş

üstüne...

KAV. — Deli m i s i n

HOCA — yası-alemden,

62

H a y d i u l a n sende b i r s a a t t i r h a v a ile k o n u ş u y o r s u n .

nesin? Def defol h u z u r u m d a n . A l e m s i m y a a l e m k i m y a hav­ i l m i n ü c u m d a n bi behre h e r i f .

K e ş f i giyabi

alemi

miniyi

ulum

funun cihan

ne

idem

ki

bilmez.

Eclıclü

cühelanın

c c h l i l c t c c a h ü l i m i ş h u l a s c t c n eçhel h e r i f def d e f o l . E l i n i n h a m u r i l e e r k e ğ i n içine k a r ı ş m a k s e n i n ne h a d d i n e KAV. — tara

basanlardan HOCA —

Hadi

değiliz.

Bunlar püfycs,

kim

yutar

ulan?

H i d d e t i m i m u c i p o l m a , seni berbat edor, b ı r a k ı r ı m .

güzümün KAV. —

kalmış?

H a d i u l a n sen d e k i m e y u t t u r a c a k s ı n b i z öyle man­

önünden

çekil

be

herif.

U l a n bayağa ç ı k ı ş ı y o r . B u r a s ı b e n i m m a h a l l e m , h e m

Evet b i r M. O. —

i k i gün evvel b i r

Amanın

öğrenmeye

h a b e r a l d ı m da g e l d i m , se­ seveyim?

t a r a f a n a k i l hane

d e y i m gözünün bebeğini

ettiler.

s e v e y i m bana

şu

itin y u v a s ı n ı , evini g ö s t e r i r m i s i n ? O c a ğ ı n a d ü ş t ü m a ğ a m . P. —

Peki

oma

mahalle

arasında

bir

rezalet

çıkarmamak

şartilo. M. O. —

Korkma

kardeşim

hiç

bir

kötü

söz

deyecek

de­

ğilim.

71

P. —

P e k a l a ben s i m d i o n u b u r a y a ç a ğ ı r ı r ı m

( G i d e r . Elindeki şakşakla Kavuklunun başına P. —

Hamdi

KAV. — P. — di

efendi

görüşürsünüz

vurarak)

birader.

(Sesİnî çıkarmaz)

(Vurarak)

/

C a n ı m b i r a d e r u y u y o r m u s u n H a m d i efen*

n e r d o s i n ? A n l a d ı m galiba üst k a t t a da k a p ı y ı g ö r e m e d i n .

Dur

7

ö y l e iso ( U s t k a t p e n c e r e s i n e b i r taş a t a r a k d u y u r a b i l i r , geri çe­ k i l i r . Y a r d e n t a ş a l ı r gîbî e ğ i l i r ) K A V . —- ( H e m e n f ı r l a y a r a k ) P. —

Efendim

İ s m a i l ne y a p ı y o r s u n ?

çaldım çaldım

kapınızı

bir

türlü

d ı m . G a l i b a k a d ı n l a r d a n d a k i m s e y o k . S e n i n üst

duyurama­

katta bulundu­

ğ u n u hesap ederek b i r f i s k e taşı ile seni h a b e r d a r e t m e k KAV. — P. —

A n l a d ı m y a , beni neden

istedim.

aradın?

C a n ı m elbette evden g Ö r m ü ş s ü n d ü r . S e n i n yağcı M a y ı s -

c ğ l u gelmiş b i r k a ç k u r u ş

hesabınız v a r m ı ş , hadi g i d e l i m do he­

sabını

kepazelik

düzelt,

KAV. — P. —

burada

bir

Ncrdo o

herif?

çıkarmasın.

Haydi

gidelim.

B u y u r u n alacağın a d a m zat b u

M. O . — P. —

Hey t a m a m

(Yürürler)

mu?

ta k e n d i s i .

P e k a l a siz h e s a b ı n ı z a b a k ı n ı z b e n i m b i r

İ c a p ederse ben ş u r a d a

mahalle

kahvesindeyim

az i ş i m

var.

çağırırsınız.

(Gi­

der) KAV. —

Sen

M. O . —

B e n i m no i s t i y e c e ğ i m i b i l m i y o r m u s u n ? F i k r i n

ye böldüğü

ne

istiyorsun? iki­

Bu

da

yeni

küfür

mü?

Ulan

ağzını

topla

yoksa

ağzını.

M. O . — benim

aramışsın

herif.

KAV. — büzerim

benî

ağzımı

Nİdcccksİn torba

mı

nideceksin, ağzımı mı sandın

hey

düdüğüm?

büzeceksin? Sen

şu

Sen

borcunu

v e r de y a k a n ı b ı r a k a y ı m .

72

KAV. —

Neyim

M. O . —

Yağları

de

ne

neyi

oluyor? kör

bugazına

tıkdın

da p a r a s ı n ı

ne-

y i n e v e r m e d e n b ı r a k ı p ne d i y e k a ç d ı n ? vara

İtin

î l e döndüğü i t i n d u ­

sürttüğü. KAV.

maya

Ulan

—

başlıyor M. O. —

ağzını

şuradan Yoksa

topla.

defolur

Buruşturup musun

nideceksin

durma

kafam

kız­

yoksa?

bacağımdan

asıp

da

kolumdan

mı s e r î n l i y c c e k s i n ? Dünbelek s ı f a t l ı k ı l k u y r u k h e r i f . Sen ş u z i n v m i öde. KAV.

—

belanı v e r e y i m M. şaşarım

O.

—

Sen

şuradan

S e n d e n gelecek bela

sende a d a m

KAV.

—

mı

Anladım

alır gelir)

neği e v d e n

namusunla

kıl

No istediğimi Dur Bana

kuyruk

sen b e l a n ı

KAV.

M. O. —

—

ne o l a

misin

yoksa

kî?

Korkanın

aklına

herîf.

arıyorsun.

(Gider defteri değ­

bilmen ki

isliyorsun?

it o ğ l u

senin

çarpılmak

istediğini

bak

nîdeceksin

nîdeceksin

musandıra mı aran kıl kuyruk herif. KAV.

gider

Ş i m d i söyle b a k a y ı m ne

M. O. — —

çekilir

mi?

Estepeta

mestepeta

it? çok

iyî

bilirim.

çingene

evinde

(Üzerine yürümek üzeredir)

püf.

Evet

öyledir.

(Elindeki

değnekle

İşaret eder. Mayısoğlu olduğu gibi kalmıştır. Yakasından

tutarak)

Gel b a k a l ı m Mayısoğlu m u s u n , gübre oğlu musun?

(Bir

götürür) O t u r d u r b a k a l ı m d a h a ne k a d a r a r k a d a ş gele­ cek. (Döner yeni dünyaya gider oturur. Zurna Rumeli havası ça­ l a r . Rumelili meydana gelir bir devir yapar d u r u r şu şarkıyı okur.) RUMELİLİ — Allşimin kaşları kare Sen açtın sinema yare Bulamadım tjerdime çare Aman Görmedin mi o civan alİşîmİ Tuna boyunda. Evleri var hana hana Benleri var kare kare kıyıya

73

Sen a ç t ı n s i n e m e

yıra

Görmedin mî o civan alişimi Tuna boyunda. P. —

(Karşılayarak)

Maşallah

Hüsmen

ağa s e f a l a r

e f e n d i m . B i r hayli z a m a n d ı r sizi g ö r e m e d i k nerelerde HUSMEN — kapattım dik

çek

Hc

be

aretlik

Rumeli'ne

kaan

te b u r a d a uzandım

pehlivan

Dönüşten

geldiniz

İdiniz? kahvesini

te

görüşeme­

ya. P. —

Başka bir

HUS. —

ticaret m i y a p m a k

Te cpten

öyle o l d u

İçin?

y a , beş

kuruşcuk

yaptım,

hepiciğini k o y n u m a k o y d u m te gene te öğlecene b u r a y a

on

döndüm

hepten. P. —

Ş i m d i b u r a d a b i r d ü k k â n mı falan m ı a ç m a k

İstiyor­

sun? H U S . —• T e eğlecene y a p m a k bir

az a l a c a k l a r

onlar ufak

peşi

sıra

no o n l a r ı isterim

istiyorum. Ama vardı

toplamak

tcplayayım

isterim

eskiden

ahretlik düştüm

da onlara

açayım

hangi

no bir

dükkancaz. P. —

Demek

HUS. —

eski

alacaklarını

i c p l a m a y a ç ı k d ı n ı z Öyle

mî?

T e öglcccne ş i m d i b i z i m e s k i m a h h a l d e v a r d ı hangi

kahvehaneye. P. —

Evet.

HUS. —

Te

orada

var

hankİ

bir

kahve

acaba? Adı

ne b u

tarafa

borcu

cnu

arayo-

rum. p. —

Kim

HUS. — suz bilir

mudur misin P. —

götüroyim. müjdem

Te ona

derlerdi

bilomiyerim

te c n c a z l a r

mı

gelmişler?

efendi. Kabukludur, bu

köye

kabuk­

göç e t m i ş l e r

sen

İ s m a i l aga b e ? Evet

tanıdım.

(Yürürler)

Buraya

Hamdi

nakil

efendi

etti.

birader

Buyurun aman

sizi

yetişin

evine sana

var.

KAV. —

Al

bir

tane d a h a

cumuz var.(Dışarı çıkar)

74

Amdi

dur

bakalım

buna

da

ne

bor­

H a sen m i s i n H ü s m e n a g a , hoş g e l d i n .

P. —

İste

sizi

buluşturdum

KAV.

—

Hayır

ola

HUS.

—

Ne haberi

ne

artık

ben

(Gider)

gidiyorum.

haber?

soruyorsun

be ağam?

Ne h a b e r

olacak

tü b e n g e l d i m h e p t e n . KAV.

—

HUS. —

Hoş

geldin

Ne sorarsın

sefa

geldin

susak

ne

kafalı

istiyorsun

bilmeyer

onu

söyle?

m i s i n , tam g ü ­

m ü ş p a r a İle y e d i m c c î t b o r c u n v a r d ı y a . KAV.

O n u n ü s t ü n d e n b i r çok g ü n g e ç m i ş . U n u t t u m

—

HÜS. — cek m i s i n

Ne s ö y l e r s i n b e k a l ç i n

İ n k a r i m i geliyersin

KAV.

Oğlum

—

ağızlı te b o r c u n u

gitti.

vermîye-

ya.

geçmişe

mazi,

pişmişe

kuzu

derler.

Hadi

p a t ı r d ı ç ı k a r m a da n a m u c u n l a İşine git. Nene l â z ı m . HUS. —

Sen

mı g e l i y o r s u n y a KAV. HUS.

içerken

m u s u n s e r s e m ha ö y l e Ne s ö y l ü y o r s u n

—

iyidi

de

şimdicik

inkardan

M a s k a r a s e n s i n , sen on b i r i n c i b a b ı n on i k i n c i ben­

—

dini b i l i y o r

kahveleri maskara?

leme sözleri k i m seliyecek

mi?

susak

kafalı. Oyle okumakça

söy­

be k e l ç i n . Sen ş u b o r c u öde d e elve­

rir. KAV.

S e n ş u r a d a n n a m u s u n l a gider m i s i n , y o k s a buz g i b i

—

donar m ı s ı n d i l e benden ne HUS.

—

Ne gevezelik

dilersin? edip d u r u r s u n b e s e r s e m

ödemiyccok

m i s i n b o r c u n u e s e n i n l e eylenecek v a k t i m y o k ne d u r u r s u n paraları yoksa

çıkış

(Üzerine yürüyerek)

KAV. — (Elindeki değneği havaya kaldırarak) Estcpeta mes(Hüsmen olduğu yerde donmuştur. Yakısından tu­ tarak götürür Kayserİlİ'nin yanını oturtırak) Sen d e b u r a d a İs­ tirahat et. A r k a d a ş l a r ı n gelsin b a k a l ı m . (Döner eve'girer) Y o k tepe ta n a s ı ı . .

mu

alacak

İş?

(Zurna Yahudi havası çalar. Cud meydana gelir bîr devir yapar yen! dünyanın önünde durarak bir şeyler okur gidip salla­ nır. Kavukluyu görür korkar uzaklaşır bir şeyler okur üfler ve derhal uzaklaşır durur. Bir şeyler okur üfler.) 57

KAV. —

Ulan b u da nesi. D u r b a k a l ı m

(Yahudinin yanına

gelince Yahudi kaçar) Ulan ne k a ç ı y o r s u n ? YAHUDİ — K o r k d u m b e . KAV.

mım

Ulan

benim

YAH. —

Nesin

beli

KAV. —

Hay kcppolu ulan

—

görmüyor CUD. —

nemden deyi

korkdun?

de ondan

korktum.

neden b e l l i değil k o s k o c a

ada­

musun?

Nesin

nesin

anlayamadım?

KAV. — > Ulan

kör müsün

adamım.

CUD. —

Uşak

b e nerde bu

bolluk.

KAV. —

Ulan

kendine g e l , a l i m

CUD. —

Nasıl ben d e m e d i m m i nasıl ne y e r s i n a r k a

allalı

tepelerim. ayakla

mı?

yım

KAV. —

U l a n ç ı f ı t ağrını topla y o k s a y ı r t a r ı m ağzını , t e r e s .

CUD. —

Nasıl y ı r t a r s ı n

KAV. —

Anladım

1

paçavra mı b u ?

sen beni

belaya

sokacaksın.

Söyle

baka­

sen b u r a d a ne a r a y o r s u n ? CUD. —

S e n kahya

KAV. —

Ulan

mısın

ne ters

ne istersem

herifsin

ararım

sana

no b e .

be fena m ı s ö y l e d i m .

Belki

aradığını ben biliyorum. CUD.

— Sen burada bekçi

misin?

KAV. —

E v e t ben b u m a h a l l e n i n b e k ç i s i y i m , söyle b a k a l ı m .

CUD. —

Hadi

be sen d e b e k ç i böyle s ı f a t l ı

KAV. —

Ulan

kendine gel. A l i m allah tepelerim

CUD. —

(Başını

mı olur.

Sura­

ta bak b e . açarak)

kerata.

Tepeyi buraya m ı yapacaksın. Bu­

dalaya b a k m a m z e r o ğ l u m a ı n z o r i a d a m d a n tepe o l u r m u b a n a bak

son b u m a h a l l e l i KAV. — Ne CUD. —

misin?

yapacaksın?

Birini

sana

soracağım da.

KAV. — N e y a p a c a k s ı n ?

76

CUD. —

B e k ç i domedin m i , y e r i n i s a n a s o r a c a ğ ı m .

KAV. —

Ulan

ağzını

topla

şimdi

gırtlağını

sıkacağım

ha.

CUD. —

Ne v a r n e d a r ı l ı y o r s u n

be. Sen demedin

m i ben

büroda hepsini b i l i r i m ? B e n de soruyorum. KAV. —

Ulan a ğ r ı n ı

l o p l a Gelirsem a ğ r ı n ı y ı r t a r ı m .

Murdar

kerata. CUD. — adamı

KAV.—

nini can

N e v a r b e ne o l u y o r s u n d a r ı l ı y o r s u n , b i r adam b i r

ararsan b i r başkasına

patlatırım. Gel çıfıt. CUD, —

V a y v a y v a y b e n i y i m i sen m i p a t l a t a c a k ?

Amanın

kurtarın

allahını

mısınız

beni

seversen. Mor suvanlar

kurtanmaz

kafasını. KAV. — V a y k c p p o l u

yaygaracı

ratın budur diyip b i r y u m r u k

miş

sormaz m ı ?

Ulan hala d a h a s ö y l i y o r v a l l a h i g e l i r s e m y a n ı n a bey­

vay. Ulan yanılsam d a su­

konsam o zaman

ne olacak.

CUD. — (Feryat ile iki elini yüzüne kapayarak dayak ye­ gibi olduğu yerde kıvranır tepinir haykırır) A m a n ı n s u r a t ı m

aman öldürecek Aman

misin

be k u z u m

buradan

kimse

yeçmesin m i ?

aman.

KAV. — (Olduğu yerden) A l u l a n öyle ise d a y a k öyle o l ­

maz böyle olur. (Karşısında bulunan birini vurmuş gibi hiddet ve şiddetle yumruk sille tekme taklidi ve hareketi yaparak) A l b u n u d a seni

köppoğlu s e n i . U l a n beni ne s a n ı y o r s u n u f a c ı k te­

fecik g ö r d ü n de k a r a m ü r s e l sepeti m i s a n d ı n ? S e n i edepsiz h e r i f seni. pinir

CUD. — (Hakikaten dayak yer gibi yerlerde mırıldanır, te­ feryad ederek ağlayarak) A m a n ı n s u r a t ı n a m a n ı n k a f a n v u r -

m a s a n a b e sana ne y a p t ı k ne k a b a h a t i m v a r b i r a d a m sana b i r i n i sorarsa böyle m i cevap v e r i r l e r ? A m a n ı n mu m a m i z e o ğ l u m a m i z o m e r d a y i m

P. — (Gelir)

amanın be insafın y o k

adamsın be.

(Ağlar)

A m a n e f e n d i m b u no b u H a m d i efendi

insaf

et y a h u . B i z i m s e v d i ğ i m i z k u y u m c u A z e r y a e f e n d i y i b u derece hır­ palamak da olur

burasını yoklar)

mu a birader?

(Çökerek yanına giderek orasını

V a h a z i z i m v a h n e ne c a n ı m o n u n d a hiddeti y a ­

m a n d ı r a b i r a d e r sen d e k i m b i l i r neler neler söyledin d e k ı z d ı r -

77

dm.

Hamdi

efendi

birader

sen do a m m a d a

insafsızcasına

döv­

m ü ş s ü n . A i k i gözüm k a b a h a t i no k a d a r b ü y ü k o l u r s a o l s u n b u derece d ö v ü l m e z d i KAV. — Kafam sıkdı.

kızınca

ki

kardeşim.

İsmail

sen d e b i l i r s i n ya b e n i m

dünyayı

Ben de v u r d u m

nım

gözüm

görmez.

silleyi yumruğu

hiddetim

Ağzını

bozdı

da

ağırdır. canımı

t e k m e y i y o r g u n l u k d a n ca­

çıkdı. CUD. —

Aman

KAV. —

G ö r d ü n ya İ s m a i l sen d e şahit

P. —

Hangi

KAV. — din m i

vurmasana

be. oldun.

dayağa.

İşte ş i m d i

senin

gözünün ö n ü n d e

vurdum

görme­

yahu.

P. — - V u r a n k ı r a n o l m a d ı y a h u s a y ı k l ı y o r m u s u n b i r a d e r ? KAV. —

H a h İşte y a h u d i n i n feryat etmesi b a ğ ı r ı p , ç a ğ ı r m a s ı

hep böyle d a y a k d a n P. —

oldu.

A m a n a z i z i m sen olduğun y e r d e n k ı m ı l d a m a d ı n k l me-

zap o l s u n . KAV. — dayak garacı

yer

Bizim

muharebeler

hep böyle herkes olduğu y e r d e

(Uzakdan dövme taklidi y a p a r )

N a s ı l g ö r d ü n m ü yay­

herifi.

P. —

Canım meramına

KAV. —

Ona sor da

CUD. —

Evet

KAV.

—

İsmail

Görüyor

neden

çıktı?

söylesin. efendim ben

musun

göya

s o r da

dili

söylesin.

dönmıyor.

İşte

bundan ç ı k t ı y o k s a b u h e r i f b u k a d a r d a y a k y e m i y e c e k d i . boyuna

merane Kerata

yutturuyordu.

P. —

Hor no hal ise A z a r y a efendi b u r a d a ne

arıyorsunuz?

C U D . —- B e n m i ö b ü r s ü m a h a l l e d e b i r h a n ı m a b i r e l m a s y ü ­ zük verdim yarı

parası veresiye bırakdı

ş i m d i y e l d i m p a r a y ı al­

m a y a b a k d ı m o evden k a ç m ı ş l a r o n a buna KAV. — P. —

78

Bak

Hayır

İsmail

yutturuyor.

efendim

telâffuzları

sordum.

iktizası

dilleri

kayar,

baş-

ka b a ş k a şey d e ğ i l d i r . E v e t A z a r y a efendi d e m e k b u r a s ı n ı

sağlık

verdiler. CUD. —

Evet burasını

KAV. —

O y l e İse k o l a y b u r a s ı da seni s a l l a r . Ö d e ş i r s i n i z .

CUD —

Dur

KAV. — bela

salladılar.

be kuzum

sen

ne

hırlayorsun?

İ s m a i l ş u ç ı f ı t ı def e t , b i r y e r i n i k ı r a c a ğ ı m

başıma

D u r c a n ı m acele e t m e hiddetle k a l k a n z a r a r l a

oturur

olacak. P. —

derler,

ben şimdi

meseleyi

halleden nasıl sağlık CUD. —

Yok

hal e d e r i m . A z a r y a

efendi

öbür ma­

verdiler?

be k u z u m

salatalık

vermemişler

ben

sordum

da o da s ö y l e d i . P. —

Nasıl tarif

CUD. —

Bu

ettiler.

hanımlar

bîr

kabuklunun

karışıdır,

demişler,

a d ı n ı h a n c ı efendi m i odacı efendi m i n a s ı r s ö y l e m i ş l e r işte o b u y e t a r a f a y e t m i ş b e n dc o n u s o r d u m . KAV. —

İsmail

hakikisi olacak P. —

def e t , d e m i n k i

taklidin

bu

sefer

girecek.

A m a n b i r a d e r sen d e t u h a f s ı n , a d a m b i r şey söylemi-

y o r , d i l i döndüğü yorsun?

şu çıfıtı

b a ş ı m d a belaya

Evet

kadar dürüst

Azarya

efendi

s ö y l e m e y e ç a l ı ş ı y o r . Sen d e k ı z ı ­

o aradığınız

zat

Hamdi

efendi

işte

bu zattır. CUD. —

Ş i m d i ben m i b u n u

KAV. —

A n l a d ı m İ s m a i l s e n i n d e b i r halt edeceğin y o k . Hay­

uzattıracağım?

di sen i ş i n e git b e n k e n d i m b u işi hal e d e r i m . G ö r ü y o r m u s u n ne d i y o r sen b u z a t t ı r d e d i m ya u z a k d ı r a n l a d ı g u y a . ( E v e g i d e r ) P. —

Ne

haliniz

varsa

görün

sana

zaten

söz

geçmez

ki

(Gider) KAV. — lım.

(Defterle

değneğini a l m ı ş t ı r

gelîr)

Kimden

para

CUD. —

N e v a r s o r d u n sen m i ö d e y e c e k s i n

Ey

söyle

baka

istiyorsun? yoksam?

79

KAV. —

Evet

ben ödeyeceğim.

Çabuk

söyle

ne b o r c u m u z

var? CUD. — Ç o k deyil be ne k e r k u y o r s a m o l a n olsan

eşeksen m e c i d i y e d e n y u k a r ı

n e telaş

ediyorsun,

değildir.

—

KAV. Ş i m d i eşek ben m i y i m sen m i s i n a n l a ş ı l ı r . (Elinde­ ki değneyi kaldın) Estepcta mestepeta p ü f . (Cud olduğu yerde kalır. Onu da ötekilerinin yanına götürür oturtarak) G e l b a k a l ı m b i r az sen d i n l e n , i s t i r a h a t e t . (Döner yeni dünyaya gelir) E y canım yok m u alacaklı?

Borç ödiyoruz.

(Zurna Hırbo havası çalar. Hırbo gelir meydanı döner, Ka­ vuklunun önünde durur ve şu beyit! okur : Gag ötüş göl kenarında hep ala gazdır Hayvan gümesünde bulamazsun boyuna sun azdun. KAV. — A l b i r tane d a h a (Zennelere) B u n a d a m ı b o r ç l u ­ yuz?

ZENNE — KAV. —

A inan olsun bundan benim haberim y o k .

Dur bakalım

HIRBO —

(Sağa

şimdi

anlaşılır

sola bakarak)

san görünmeyor. Acap hayvanlar

telaş

etme.

U l a n s u r l a r d a heç de b i r i n ­

yuvasına m ı v a r d ı k ?

KAV. — (Karşılayarak) Merhaba d a y ı .

—

HIRBO KAV. —

HIRBO

Herif

—

KAV. —

boynun

altunda

b u n u d a beğenmedi, a c a b a

İ k i gözün b i r d e l i k d e n

V a y canına herif

kalsun. ne d e m e l i ? H o ş

bayağı

fırlasın. hiddet e d i y o r .

Dur baka­

b e l k i böyle i s t i y o r . M e r h a b a c i ğ e r i m . H. — C i ğ e r i n i KAV. — H. — KAV. —

dişliycsun.

Bu d a olmadı, merhaba

komşu.

G c n ş u n u n d a , s e n u n d a boynu a l t u n d a k a l s u n . H a . . . d u r öyle

H. — M e r h a b a

80

hemşeri. gibi

iki gözüm.

HIRBO lım

da çıksun.

Hemşeri

—

KAV. — geldin

Dayın

Hoş geldin

ise., merhaba a y ı .

hemşeru, merhaba

canım.

KAV.

(Hayretle)

—

Heaaaaaa...

herifin

İstediğini

anladım.

D u r öyle ise m e r h a b a hop geldin ayı oğlu a y ı .

H. — (Boynuna sarılarak)

Merhaba

hoş

bulduk.

İki

gö­

r ü m ü n bebeği. H o ş b u l d u k sefa b u l d u k . N a s u l s u n u z e y i m i s u n u z ? A l l a h o y u l i k v e r s u n . Çoh y a ş a , sağ o l , v a r o l . KAV. — '

A m a n ı n h e r i f d e k i sevince b a k , a m a d a tuhaf şey n e

ise d u r b a k a l ı m e a y ı d a y ı b u r a l a r d a ne a r ı y o r s u n ? H. — nuşuyon.

E y gozunun bebeğini y i y e y u m , ne güzel g o n u ş m a goH c m ş e r İ m ağzunu

KAV.

seveyim.

— • Ayı dayı onu anladık

buralarda

ne a r ı y o r s u n ,

cnu

soruyorum. H. —

A n l a d ı m b u r a d a ne m i a r ı y o r u m ? B u r a l a r bıgıl k u y r u k

İ s m a i l efendi d e d i k l e r i b i r i v a r d ı o n u a r a d ı m . Son b i l i y o r KAV.

—

H. — \

KAV. /

B i l i y o r u m a y ı d a y ı , pek mî

H e o n d a n öğrenecek —

H. —

mu?

lâzım?

şeylerim

var.

Ne öğreneceksin?

Efendim aradum bîr kaç avrat var da cnu

öğrenece­

ğim. KAV.

—

H. — KAV.

mi

avrat?

olurdu,

hiç

bir

kendim ğim o

senin

cinsinden

mi?

mi?

uşaklar.

Tövbeler

olsun

boyuna

gonişilar. fenalık

mı

O da söz m ü h e m ş u r u m .

tulur şeyler H. —

Anadolu

Sana yoksa

—

H. — KAV.

da

Y o k u l a n y o k . Ne gezer o n l a r b i z d e n o l s a l a r da böy­

o l m a z o l a n b u n l a r çok KAV.

O

O n l a r da ayı c i n s i n d e n

—

H. — le

Nasıl

Anlamadım.

ettiler? Ettikleri

kötülük yenir yu­

değil. Peki

—

İsmail

efendi

b u n l a r a ceza

mı

verecek?

Y c h u l a n yoh o ne ceza v e r e b i l i r , o c e z a y ı b e n kon­

verecekdim.

Anladın

mı

heırışerim,

ben

kendim

verece­

kadar.

KAV.

—

O / l e ise İ s m a i l efendiyi ne

arayersun?

8

H. — bir

Ulan

sen

de eşşegun

b i r i s u n . Ulan

de ne c e h e n n e m e g i t t i k l e r i n i b i l s e m o k i l

dum

şu

kancuklardan

kuyruğu arar

mi-

hey. KAV. —

O da d o ğ r u y a , p e k i ş i m d i İ s m a i l e f e n d i y i m i bula-

lacaksın? H. —

H e o n u b u l m a k gerek o b i l i y o r m u ş .

P. —

(Öteden

görünür)

Vay

maşallah

Himmet

usta

efen­

dim sefalar geldiniz. H. — seni

H a l ı u l a n İ s m a i l e f e n d i m s e f a n a r t s u n . E v v e l e ben do

arıyordum. P. — -

larda

Nerdesun

Merhaba

ulan

keyifler

merhaba o

iyidir

ney

inşallah?

ise.

Hayır ola bu

taraf­

beyle? H. —

Eksik

KAV. — rayı

seçdık

olma

İsmail artık

İsmail

seni

bir

efendi.

aradığını

az s e n

Agnadurun.

anlayıncaya

kadar

uğraş b e n g i d i y o r u m .

akla

(Gider

ka­ yani

d ü n y a y a ) O h ben İşi a n l a d ı m y a , b e l k i d e değildir. Our b a k a l ı m . Uian tanıyor P. — s u n . Ne v a r H. — gelince

m u s u n ben b i l m i y o r u m

Peki

allah

iyilik

versin

belki bacım y u f k a hayır

ola

beni

almışdır.

arıyormuş-

bakalım? B u ne o l a İ s m a i l efendi m a l u m y a b i z i m b a ş ı m ı z d a r a

himmadak

seni

ararız.

Sen

bizim

babamız

gibisin

işto

b u g i b i b e y a z d a n o l d u ğ u g i b i d i r . N e r d e k a f a m d a r a v a r d ı r b u der­ d i m e d e gene sen d e r m a n P, —

bulacaksın.

P e k i a m m a d e r d i n i anlat b a k a y ı m . M e r h e m olabilccok-

mîyİm. H. — birini

beş

Efendim kuruş

senin

anlayacağın

takdim, şimdi

oraya

şu Keçeciler vardım

şu

mahallesinde b i z i m beş

on

k u r u ş u m u z a begenesun İ s m a i l e f e n d i . Ulan d a m ı b o m b o ş hep k i m ­ seler

yok.

Aklım

zıvanasından

az

kalsun

fırlayacakdı.

O

yanda

bakkala çakkala, o yana b u yana sordum, soruşturdum senin torafa v a r d ı k l a r ı m Biliyor

m u şu

bu

h a b e r e t t i l e r . İ ş t e bende k o ş t u m s a n a g e l d i m .

donkuzları?

P. — • A n l a d ı m a m a ; i s m i c i s m i y o k m u b u n l a r b u r a y a gün-

82

do i k i ü ç n a k i l e k s i k o l m a z . B u r a d a n d a b a ş k a y e r e gidenler v a r . Bunun

için gelenlerin

aradığın

ailenin

reisi

isimlerini veya

y o r s a n iş k o l a y l a ş ı r , b i l i y o r H.

(Bir

—

dün m ü

olsun

bilmek

erkânından birinin

icap eder,

senin

ismini olsun

bili­

musun?

az d ü ş ü n d ü k t e n

sonra)

Ulan bak b i r

k e r r e gör­

şimdi?

P. —

Ne o l d u b i l m i y o r m u s u n ? B i l i y o r d u n da u n u t t u n

H. —

Yok

efendim. Y o k

doguzun adın

madını

mu?

bileyodum

ama nasılsa aklımdan gitmuş. Mümkün yoh bulamiyon. P. —

Dur öyle

ise, y e n i

gelenlerden

isimlerinin

bildiklerini

sayayım. Oyle bulabilir misin acaba?

"

H. —

Hele b i r d e d e

P. —

İ k i gün evvel gelen m u t a f M u s t a f a u s t a ?

bahalım.

H. —

Yoh o

P. —

B i r hafta m u k a d d e m Z e h r a m o l l a h a n ı m taşındı o m u ?

H. —

Y o h efendim. Y o h evine deyul k a r d e ş i m . Dur efendim

SUıma

bir

şeyler

değil.

geliyor. Galiba

gabuklumuymuş

kabuksuzmuy-

m y ş , a k l ı m a l m a d ı . E y i n e b i r şey geliyor a k l ı m a a n a d ı n P. — tanımadık

Ha

anladım. Ona

adam

kavuklu

azdır. Onda

H a m d i efendi

mı?

derler.

Onu

m ı a l a c a ğ ı n v a r v e ne k a d a r ,

çok

mu? H. —

Y o h c a n ı m k e n d i n e b i r şey v e r m e d i m . E v i m d e n y u f k a

kadayıf madayıf aldılar.

İşte iki

üç y ü z k a d a r

P. —

Yahu amma da kadayıf

H. —

Canım

borçlu.

almışlar.

sade k a d a y ı f değil y u f k a v a r

efendime diyici-

ğ i m y o ğ u r t moğurt v a r y a s e n i n a g n ı y a c a ğ ı n , e v d e n a l d ı l a r yorum

kendinin haberi v a r

P. — la h e s a b ı n ı

mı yok

bili­

mu?

P e k a l a ben s a n a ş i m d i H a m d i e f e n d i y i y o l l a r ı m . O n u n ­ kesersin olmaz

mı?

H. —

Sen b i l i y o r s u n h i n c i g ö n d e r . B e n b u r a d a b e k l e r i m .

P. —

Pekala

şakşakla çalar)

bende ş i m d i g ö n d e r i r i m .

(Gider, yeni

Hamdi efendi, birader uyuyor

b a b ı n d a n b i r i seni

musun?

dünyayı

Y a h u ah­

arıyor.

83

KAV. —

(Gelerek)

önünde oturuyorum beni

da

Ulan hangi u y k u ulan

ne

İsmail

şurada

uyduruyorsun.

Alim

gözünün

allah

kim

arayan? P. —

D e m i n d e n konuştuğun H i m m e t aga.

KAV. —

N e y a p a c a k m ı ş y o k s a b u da m ı a l a c a k l ı

İsmail?

P. — • H a y d i gel d e b a k . P a r a m ı v e r e c e k s i n , y o k s a m a v a l mı o k u y a c a k s ı n b i l i y i m gel de g ö r ü ş . ( Y ü r ü r l e r ) H i m m e t usta al işte senin

aradığın

gidiyorum. H. —

Hamdi

efendi

siz şimdi

kozunuzu

pay edin.

Ben

(Gider) O

ulan

kabuklu

H a m d i söndün d e b a n a no diye de-

medin? KAV. — sordun

Son

bana

İsmail

efendiyi

sordun.

Hamdi

efendiyi

mu?

H. —

O d a doğru y a . H e r

KAV. — H. —

ne İse ş i m d i

no o l a c a k ?

Ne o l a c a k , e ne o l a c a k ? Efendi

mahalleden

boş

cn

kuruş

hesabımız

var

ben

de b u ez s ı l a y a v a r ı y o r u m . Ne k a d a r v e r e s i y e varso o n l a r ı da deyşirip

koya v a r a c a ğ ı m . Ş u s i z i n KAV. — H. —

Çok bir

KAV. — H. —

şey d e ğ i l . 4 5 0

mu?

mu? kuruş kadar

tutar.

Ulan amma da almışlar, be vay k c p p o l u l a r ı . geldi?

O n d a n değil b u gün p a r a m y o k

vereyim.

Pek güzel sen v e r e c e k o l y o h s a ben y a r u n da g e l i r i m .

KAV. — zına

hesabı da g ö r e l i m , o l u r

ne k a d a r , ç o k

Ne o l a c a k pek m i ç e k

KAV. — H. —

Hepsi

Ha bak

y a r ı n d a evde y o k u m . Ç ü n k İ C u m o

nama­

giderim. H. —

Zarar

yok h e m ş e r i m c b ü r s ü gün g e l i r i m .

K A V . — • C b ü r gün C u m a r t e s i m ü h i m b i r

iş i ç i n

kapısına gideceğim. Pazar günü hıristiyanlar kapalıdır

Şeyhislam bir

yerden

para b u l a m a m . Pazartesi yılbaşı bankalar kapalıdır. Salı Çorşamba perşembe günü de H. — ben do c ü k

84

açmazlar.

Ne annaduk. Ulan

günlerden

hepsini

saydın, yoksun,

sen b o r c u n u ev uşagana b ı r a k s a n o l m a

mı?

KAV.

— O

senin

H. —

Güzel ama

dediğin

paresi

bankada

olma/anlar

İçin­

dir. no v a k i t sana gelmeli KAV. —

h a f t a n ı n her g ü n ü do evdo y o k u m d i y o n , ki?

Hafta günlerinden başka bir

gün n c v a k i t

İstersen

gol, d e r h a l paranı a l . H. —

Ulan b e n i m l e cylcrıİyon m u ? H a f t a g ü n l e r i n d e n g a y r i k

gün oluur

m u , ben a n l a y o r u m sen d o m u z l u k

cdüp b o r c u n u ödc-

m i y e c e k s i n d s e m m a ben a l m a s u n u b i l u r u m . K A V . — • A n l a d ı m h e m ş i r e m a n l a d ı m . Sen d u r b u r d a da b s n g i d i p evden senin alacağın p a r a y ı g e t i r e y i m . ( G i d e r k i t a p l a ç u b u ğ u alır g e l i r )

H a h ş i m d i şöyle b a k a l ı m benden b u p a r a y ı nasıl

alır­

sın? H. —

Nasun

KAV. — (H.

donmuştur)

sını

söyler)

(Zurna

mu

alurum?

(Çubuğunu

(Saldırır)

kaldırarak)

İşte

Estepeta

boyuna

sarılıyo.

rr.estcpeta

püf...

G e l b a k a l ı m , sen de a r k a d a ş l a r m m y a n ı n a

lar h a v a s ı ç a l a r , L a z m e y d a n a gelir o y n a y a r a k

H a b u r a d a n aşagu ha b u r a d a n sevduğum

şarkı­

aşagu

B e n inemem İ n e m e m b e n i n e m e m Küçücüksün

(Sü-

inemem

küçücüksün

sevdugum

Sözüne İ n a n a m a m süzüne İ n a n a m a m Ho o l a y u m o l a y u m s e n i n e r d e b u l a y u m Seni b u l d u ğ u m y e r d e el b o y n u n a d o l a y u m KAV. —

(Derhal

yerinden

fırlayarak

lazın

oyununa

katılır,

birlikde oynamaya başlar. Zurna d u r u r , oyun da d u r u r ) LAZ — KAV. — LAZ —

Ey uşagum

norelüsündür?

Ne y a p a c a k s ı n . Yakarum

huruni

bi leys u n .

Hemşerimsun

diye

sor-

d u m , doğru de bana. KAV. —

Hemşeri

o.

85

HAYRETTİN—

Hemşerimsan

cy

gurban

olayum

sana

r.ere-

lisün? KAV. —

Hemşeri

HAY. —

Hupalu

Rizeli

misun Ofli

hey. musun,

hemscrunısun.

misun, Tırabzonli

De ba gözünün bebegunu

Mapavrili

misun.

misun, Gümüşhaneli

misun?

sevcyum.

KAV. —

P e k i a m a d u r da s e v .

HAY. —

Son demeye

başla da

inanayum

babacugum

sen

demi/e. KAV. —

H a a n l a d ı m senin d u r a . . .

HAY. —

(Arkasından

Yoksa

kaçmayasun

dinla

gelir) bak

(Yürür)

Darundun

ne

m u nereye

diyerckdum

KAV. —

Anladık canım durmayorsun k i ,

HAY. —

Bak

hala

da d e m i y e s u n

gidcsun?

saa.

nerelisun, yoksa

Harputlu

m u s u n ? H a b u l ı c r a n i nereden bileyosun söyle n a a ? P. —

( M e y d a n a g e l i r ) O m a ş a l l a h H a y r e t t i n aga h a y ı r

KAV. —

( K o ş a r a k P i ş i k â r ı n y a n ı n a gelir lazla k a r ş ı

getirir ve aralarından HAY. —

Oy

ola?

karşıya

sıyrılır)

kurbanın

olayum

saa

sen

burada

musun

bo-

yacakdum. KAV. — P. —

(Uzakdan

bakarak)

(Lazla konuşarak

Kurtuldum.

Kavuklu'nun yanına gelirler.

l u i l e k a r ş ı l a ş t ı r ı r ve s a v u ş u r )

Haydi

konuşun.. Bir

Kavuk­

az d a

buna

anlat. HAY. —

(Kavuklu

ile k a r ş ı l a ş m ı ş t ı r )

O y gözünün

bcbeyunu

s e v c y u m ha b u a d a m a s ö z ü m ü a n l a t a m a d u m sen daha söz bir

a d a m a b c n z c y c s u n . E v v e l a de bana KAV. —

Ulan a r a v e r d e sor

HAY. —

Tamam

(Kaçarcasına

k i ha b u s ö z ü m ü b i t u r c y i m . D i m e d u n bana Bir

lakırdı

HAY. —

Evet

eredc

gitsun

86

ben s u r a y u r u m ,

yürür)

ben de sana c n u d i y e c e k d u m ,

KAV. —

söyliyecek diyeccydun.

dimeyesun.

anlar

nerelisun?

kadar

bırakmadun

nerelisun? ara.

Nerelisun?

Günah

benden

KAV. — (Çabucak dönerek Hayreltîn'İn kapar) Dinle beni yorsun.

\

Burada

ağımı

avucu ila

k i m e geldin k i m i a r a -

(Elini acır)

HAY. — burada

ne i s t i y o r s u n ?

Oy uşağım bırakdun m u diyiyecegumu d i y c y u m . H a

kimi ararum onu m u sorarsun?

KAV. — (Elile gene ağzını tıkayarak) I s t c p , gel bakalım (Pİşİkâra götürür) İ s m a i l d i n l e (Bırakır) y u m a hebir (Derhal savuşur)

Ötesi b u n a söyle

\

HAY. — O y b o b a c u g u m h a b u a d a m a d e n d u m s a n a d e y e y u m !

ben buraya

neye

g e l d u m biley

musun

norden b i l e c e k s u n .

İşte

(Yürürler) H a d i b u r a d a m u s u n . (Yürürler) H a d i b u ­ b u l a m a d u m k i m s e y u . (Kavuk­

ben d e c n u d i y e c e k d u m , d i n l c y e y m u s u n . ben d e o n u d ı y e r c k d u m ,

dinleyey

r a d a benu d i n l e y e c e k senden b a ş k a

lunun Önüne gelmişlerdir) H a b u a d a m a . . P. — (Hayrettim Kavukluya teslim eder savuşur) B u r a d a n ötesini d e b u n a a n l a t . (Gider) ""****>. KAV. — (Yürüyerek) A n l a d ı m seni s u s d u r m a k kolay o l a ­ c a k (Yeni dünyanın önüne gelmişlerdir.) Y a h u ş u b e n i m değnek­ le k i t a b ı ç a b u k v e r i n i z . (Verirler hemen yürürken değneği kaldı­ rınca) estepeta (Laz donmuştur yakasından tutarak sürük­ ler ötekilerinin yanına götürür oturtur) O t u r b a k a l ı m y o r u l m u ­ ş u n d u r b i r az d i n l e n , h a d i nöbet y e r i n e , m ü ş t e r i

beklemiye.

(Zurna Arnavut havası çalar, Arnavut meydana gelir bir de­ vir yapar Arnavutça türkü söyler Kavuklu olduğu yerden katılır) P. — (Karşılayarak) M a ş a l l a h B a y r a m aga hoş geldiniz sesefalar getirdiniz. H a y ı r e l a efendim epi zemandır BAYRAM — misin?

Vallahi

H o bire İsmail efendum, sen b u Hamdi'yi bilirbu herif

haçan geçecek

efendum kurtaramaz bire vallahi P. — Bizim

görünmediniz.

hatimde

tövbeler

olsun

kokasın.

E f e n d i m h a y ı r o l a fena h i d d e t l e n m i ş s i n i z z a n e d e r i m .

Hamdi

BAY. —

efendiden b a h s e t m e k

istiyorsunuz.

Beri m i o h e r i f l e b a h s e d e c e ğ i m . Ne m ü n a s i b e t

bire

y a h u o k i m o l u y o r , bu h e r i f d o l a n d ı r m ı ş h e r t a r a f ı .

87

P. — zanederim

Çek ki

bana anlatır

şey ağzından

buyurduğunuz mısınız

BAY. —

hiç böyle b i r gibi

rüya

duymadım.

değildir,

hayır

V e Öyle

ela bir

az

İki g ö z ü m .

Ne h a n l a t t ı r a c a ğ ı m .

Bir

İsmail

efendum

bu

adam

dil n a m u s l u ester b î r e kardeş y e p s ı n y a p s ı n ticaret h e b i r e b i l m e z nasıl

yapsun. P. — •

bir

Bozmuş

Evet

iş y a p m a k BAY. — P. —

ermez. Sizle

halış veriş bu

hedam çek

fena

ne g i b i

çok.

Ne haz lıcta a n l o m a d ı m , bere H o s m a i l

hefendicum.

E f e n d i m sizden koyun f i l a n m ı aldı d e m e k Ne münasibet Yok

bire

istiyorum?

b i r e ya höyle o l s a y d ı ne o l a c a k t ı .

E f e n d i m y o k s a deri y ü n f i l a n

BAY. — P. —

doğruluk.

istedi. Nasıl

BAY. — P. —

ister

a z i z i m . Pek a k l ı

A n l a d u m e f e n d u m ya ne gibi a h z u ita y a p t ı n ı z .

BAY. — P. —

namus

haklısınız

mı?

yahu.

Y o k s a sîze b i r k e m s u y o n c u l u k f a l a n m ı y a p t ; ?

BAY. —

Hovet

ister y a p s u n

kemusyon var

müşteri

dedi.

Y o l l a d ı m s ı ğ ı r boynuz o l d u . B i r a y y o k b i r cevap işte ona

sebep

çeldim. P. — türlü

Ha

anladım efendim

hcccrcmcmiş.

Daha

bu h u s u s u bana d a

doğrusu

boynuz

ist İyon

onlattı.

adam

Bir

ortadan

gaip o l m u ş , b u i ş i n e r b a b ı n ı da b u l a m a m ı ş , çok u ğ r a ş d ı fakat b i r türlü boynuzlan başından atamadı. BAY. — P. — Zira

bu hususun BAY. —

mez

Hala

Evet

başında

ümid

mı

ederim

ticaretinde

Honladım

bire

kalmış? ki

başından

henüz kardeş

def

edemiyecek.

madam

böyledir

neden

ver­

geri? P. —

Efendim

bu

güne

hülyasile bekletti. Kendisi

kadar

belki

m e ş g u l değilsen b i r KAV. —

Ulan

bir

müşteri

bulurum

b u r a d a u z a k d a d e ğ i l , ç a ğ ı r a y ı m da

g ö r ü ş ü n . Daha iyi o l u r . ( G i d e r , K a v u k l u y a )

83

da

acemidir.

H a m d ı efendi

siz

birader

az d ı ş a r ı gol. yüzüme bakarak

ö n ü n d e o l d u ğ u m halde

hala

dışarı

çelen

yok

çocuk

anlayamadım. Buyurun P. —

Canım

seninle

iş v e r i ş i m i v a r m ı ş KAV. — ye)

mu

aldatıyor

geldim, hayır şu

ne İ m i ş

celep

seni

misafirlik

mi

oynuyoruz,

ola? Bayram

gelmiş

aranızda

bir

bekliyor.

H a ' a n l a d ı m d u r ö y l e ise h a z ı r l ı k l ı g i d e y i m . ( Z e n n e -

Hu bana bak. ZENNE — KAV. —

G e n e ne

ZENNE — KAV. — sizden

var?

M ü ş t e r i . . Ş u b e n i m b ü y ü k i t a b i l e değneği A.,

kör

Belki

k a l d ı r ı p dolaba falan

i s t e d i k , fena m ı

B. H. — leniyor

koymuş olursunuz

diye

ettik?

A l l a h a l l a h ne d o l a b ı , ne sandiğı a y u l , b i z i m l e eğ­

musun

P. —

versene.

müsün ayul yanında duruyor. Al da git.

sen?

Nedir?..

C a n ı m ş i m d i m ü n a z a a y ı b e r t a r a f et do, adamcağız s e n ;

b e k l i y o r . H s r f K no a l a c a k s a n a l da y ü r ü , ben g i d i y o r u m . Efendim haberdar ettim geliyor.

(Gider)

KAV. —

(Bayram'ın

yanına

giderek)

O

maşallah

hoş

gel­

BAY. —

Hecan boş g e l d i m . S a n ben g e l d i m s a n a ne o l u y o r ?

KAV. —

O

din.

beni

aramışsın

da

doğru

ya p o k i .

Söyle

bakalım

Bayram

aga

hayirola?

BAY. —

Ns

KAV. —

Hayirola

BAY. —

Nasıl no hol m u ş k i , d a h a ne o l a c a k b i r o böyle şey­

ler y a p m ı ş s ı n k i KAV. —

heyif

ola ne

bire olmuş

sen

nasıl

insan

utanmaz

mı?

ki?

lazum.

Son

bana

baksana

bayram

mısın

ramazan

mısırı

ş u r a d a n n a m u s u n l a ç e k i l i p def o l u r m u s u n y o k s a . . BAY. —

Ne

namus

kim

çekiliyor

hu

bire

budalavar

kaza

a m m a neme l a z ı m içerde boş y e r e h a y d i çok dil l a z ı m laf ç ı k a r t ş u senin KAV. çıkmış

hesap g ö r ü l d ü o z a m a n —

No hesabı

tamam.

B a y r a m aga senin gönderdiğin

mal

kof

p a r a e t m e d i . Hepsi o l d u ğ u g i b i d u r u y o r . B a ş ı n a b e l a , İs­

tersen al da g ö t ü r .

89

BAY.

—

Y o k almak

KAV.

—

Yoksa..

BAY.

—

mal.senindir

m a l geri h c b i r e l â z ı m

para.

Nasıl y o k dil m i m a l a l m ı ş s ı n d i l b e n i m ş i m d i almam

mal

geri.

Kaç

kuruş

yapıvermek

lâzım

bu bu

para. KAV.

—

Anlayorum

sen bela

çıkarmak

istiyorsun,

lakin

benden b u l m a h a y d i belanı b a ş k a y e r d e n a r a . BAY.

H u b b i r e ş i m d i böyle m i o l d u k ?

—

Heçan

a l m a k is­

terdin m a l d i l d i böyle. Dire s e n dil m i s i n k ö p e k g i b i y a l v a r a n d a . KAV. Ulan

O

—

sana

senin

malını

s u n , p a r a eder

bir

geri

kabul

veriyorum

de para BAY.

babandır.

geri

G i t d â v a et a l a c a ğ ı n

vereyim

şey o l s a y d ı

diyorum

oraya

sen b a n a v e r i r

ederdin. Başından

Eczma

ağzını

bire

ben

miydin?

ş u r a d a n çek

hayvan

mı

Bir

KAV.

—

kursum İş

bunda

oraya

olacak

geldi

diyorum

ise a l l a h

b a n c a y ı y e r i n e sok b a k a l ı m . BAY.

—

haydi

kerim.

bir

arabanı.

araba

ğ i m . H a d i ne d u r u y o r s u n ? Ç ı k a r b i r e tebe c s t a f u r u l l a h .

çekerek)

Yahut

a t t ı n ya o h b a b a m

i s t i y o r s u n . N e r d e b u b o l l u k , hadi —

varsa.

yanaşmayor-

çekece­

(Tabancayı

durma.

Evvela

sen o ta­

•

T a b a n c a y e r i n e tövbe tövbe nezanıan k u r u ş l a r

gelir

o z e m a n tabanca y e r i n e . KAV. bana

—

Demek gelmez

baksana oğlum

sen

isi o z a m a n k ı r ı ş t ı m öyle m i ?

kurşun

gibi b u r a d a n

def o l u r

Sen

musun

yoksa? BAY.

—

Yoksa

ne

var.

Bir

şey

mi

yapacaksın

no

sen ç ı k a r ı y o r p i ş t o v u ti b u o z e m a n t a m a m haydi d u r m a

zaman paraları

çıkar. KAV.

—

Piştcvsuz

BAY.

—

H a c a n yok piştov y a p a m a s s i n b i r ş e y . H a y d i

olarak

yapacağım. çıkart

t a b a n c a b a k a l ı m ovvola senmi b e n m i ö l ü y o r . KAV.

—

Vay

köppollu

ulan

sana

90

estepeto

bu

herif

sahiden

vuracak

be,

(Değneği kaldırır) A l tabanca (Arnavut donmuştur. Yakalayarak onu da

d u r öyle ise b e k l e m e y e g e l m i y e c e k .

ötekilerinin yanına oturtur.)

Haydi biraz

istirahat

et b a k a l ı m e y

canım dondurmaya gel. Y o k m u iştahlısı yoksa kapayorum dükkâ-

ni (Yeni dünyaya girer oturur. Zurna Denyo İçin hava çalar. Denyo meydanda gözükür, boğazından bağlıdır, basında yırtık fes ve­ yahut fener olmazsa bir takka elinde bir tahta parçasını iraba gibi çekmektedir. Koşarak meydana gelir.) DENYO — D i h u l a n dili be (Ardına bakar) d i s e n c vuklunun Önünde durur) H a n ı m a m c a b a k s a n ı z a ş u r a y a . KAV. — (Yarinden fırlayarak) N e o ? D. —

be

(Ka­

Araba.

KAV. — Ne a r a b a s ı ? D. —

Eşek

amca.

KAV. — V a y K ö p o ğ l u , u l a n ^

D. —

k i m eşek?

Adam sen d e , d i h ulan hadi y ü r ü b e .

KAV. — (Arkasından koşarak) Ulan E ş e k . D. — (Ağlayarak) K i m ester o b e a m c a ? KAV. — U l a n D. —

ne

ağlayorsun?

B a k s a n a eşek

b e n değilim

dedin.

KAV. — U l a n seni d ö v e r i m . O z a m a n

rahat

rahat

ağlarsın,

B i r daha söyle

bakayım

hadi defol ş u r a d a n .

D. — (Koşarak) S e n de dümbelek o l e m i .

KAV. — (Ardından koşar yıkılar) no

olayım? D. —

Ne m i o l a c a k s ı n , h e r k e s i n b a ş ı n a

KAV. — U l a n

seni

bela.

döverim.

KAV. — No eledin ne d e d i n ? D. — B e n d e sana s ö v e r i m . KAV. —

Ulan

sen başıma

p a r a v e r e y i m do git c a m i D. —

Bende sana

KAV. — r ı m biliyor

bola

avlusunda

m ı geldin. ceviz

Hadi

sana o n

oyna.

a r a p h a v a s ı ç a l a y ı m d a ç i f t e telli o y n a .

Ulan sen benden k o r k m u y o r

musun?

Ben ne yapa­

musun?

91

D. —

(Uzaklaşarak)

pet y a p a r s ı n KAV. — D. —

C ü . . b i l i y o r u m y a , sen ı z k a r a m a ş a se­

(Kaçar) Vay

küppcğlu

u l a n , seni

öldürürüm.

Y a ğ m a yok cö m o r t i c i y e b a k

ölümü kaldırabilir misin KAV. —

öldürürsün ama

benim

moruk?

U l a n d u r öyle ise b e n sana ş i m d i g ö s t e r i r i m .

(Saldırır) D. —

(Kaçarak)

KAV. —

A n n e beni y u t a c a k

Dur ulan

girer, kitabı defteri a l ı r ) D. —

Anne,

KAV. — tur)

KAY. — dir

amca

(Yeni

dünyaya

Hadi u l a n köpoğlu ş i m d i g ö r ü r s ü n . beni

dövüyor.

(Değneği k a l d ı r a r a k )

Anladın mı

(Ağlar)

sen d e s u l a n d ı n a n l a ş ı l d ı

şimdi?

(Bağırır

kaçar)

Mestepeta...

(Çocuk

(Tutar götürürken Kayarto

donmuş­

karşılar)

Sen b a n a b a k s a n a h u , a r t ı k sen çek o l u y o r s u n . Ne­

bu yaptığın. KAV. —

Ulan

KAY. —

Nasıl sen ne k a r ı ş ı y o r a y u l . H e r k e s b i t t i d e m a h a l ­

fellah

hadi içeri g i r

( J

sen ne

karışıyorsun?

le ç o c u k l a r ı m ı k a l d ı ? U t a n m ı y o r m u s u n a y u l a y ı b d ı r ? B u übdal çocuk KAV. —

no k a b a h a t i v a r

zavallı

haydi ahıra gitsin.

Çok söylenme s e n i n do b a ş ı n a g e l i r . H a y d i sen eve

git te yemeği p i ş i r böyle ş e y l e r e k a r ı ş m a k ö r f e l l a h . KAY. — Anladın

KAV. — (Derhal maya

Ne İsterse o l s u n b i r yere g i t m e m çöz ç o c u ğ u . .

mı? Ulan

sen de k a r ı ş ı y o r s u n

donmuştur)

gelmez,

Anladın

bunları

mı

kör

al ö y l e İse estepate

Fellah. Bunları

boş

bırak­

çalıştıralım.

( G i d e r h e p s i n i s ı r a y a k o y a r . İ ç e r d e n def, k e m a n , u d , dümbe­ lek ç a l p a r e , k a s t o n b o l a , b o r u , k a v a l , d a v u l , zil gibi şeyler getirerek h e p s i n i n eline b i r e r Haydi

durmayın

yürüyerek

92

tana vererek orta yerlerine de kendi

(Herkesin

meydanı dönmeye

elindeki

sazlar

başlarlar)

çalınır

eğile

girer) doğrula

K- — kaldı

Ulan

mamun

çiğniyecekti.

indir yelkenini kerata

(Dururlar)

Haydi

u l a n estaper

def az kaldı

a:

batıracakdım.

T u r n a h i t . ( H e p b e r a b e r gene h a r e k e t e geçerler b i r a z d o l a ş d ı k t a n sonra)

Estapor

(Dururlar)

Balat'a çıkın. Ayvan

Saray

Eyyupden

s o n r a haydi t a m a m ( D ü d ü k t a k l i d i y a p a r a k ) h a y d i t a m a m ö y l e ise turnahid (Her

(gene h a r e k e t b a ş l a r )

birden

eğilirler

ü s t ü n e estaper ( d u r u r l a r ) geliyor.

K ö p r ü d e n geçiyoruz b a c a y ı

doğrulurlar)

düt düt düt ulan

İndir.

sandal

al

ulan eşek h e r i f k ö r m ü s ü n k o c a v a p u r

Bekleşene çabuk o l , al üstüne ( G e n e

h a r e k e t b a ş l a r do­

laşırlar) BÜYÜCÜ HOCA —

(Meydana

gelerek)

Vay

bi

garu

haya

şehre a l e m . Şöyle m a l u m ola k i m b u saate s e n i n . v

KAV.

Estaper

—

(Dururlar)

B. H . —

Senin

KAV.

Anladım

—

no o d a m Ayvan

yubden s o n r a t o r n a hey B . H. — kardım.

onun

olduğun Saraya

bizce

malum

uğramaz.

olup.

Ayvan

Saray Ey-

(Harekete başlarlar)

Ben c n ikinci

Şimdi

N e s o y u y o r s u n sen m o l l a ?

tosİri

babın

dördüncü

ma lesİrinİ

senin

faslını

bularak ç ı ­

üzerinde

İcra

ede­

ceğim. KAV.

—

S e n ne s o y u y o r s u n . V a p u r gaz tenekesi a l m a z , ya­

B. H. —

Y a öyle m i d u r öyle ise. (Elİla İşaret ederk) Fcftu-

saktır.

ha m e f t u n a p ü f . .

(Herkes açılmıştır. Kavukluya dönerek)

na g e l m i ş t i r . S e n b e n i m e h l i y e t i m i haydi

bakalım

şimdi

suistimal etmiş

sana b i r d e şedid v e r o r o k

Sıra sa­

bulunuyorsun bilcümle

fenni

n ü c u m fenni i l i m v e s i m a v e i l m i k i m y a h a v v a s ı n t e s î r i l e sebatını ervah

hasiyetle n ü f u z u m u n

tesiri

altında

elbette m o z l İ m a h a l

ola­

caksın. P. — teşrifiniz KAV.

(Gelerek)

cümlemizi —

Evet

Vay

maşallah

ihya buyurdunuz efendim

hepimizi

muhterem bizi

hocam

şadu v e k a

şadırvan

efendim

ettiniz.

ettiniz.

93

P. —

Canım

saçmalamayı

bırak,

anlamadığın

şeylere

karış­

ma. B.

H. —

İsmail

efendi

bildirmeye geldim. Bir

birader

bu herif

na ş e r i f i n

haddini

takım biçarelere etliği fenalığın acısını çı­

k a r m a y a geldim. Z i r a bu cahilin

b u i l i m d e n bi

haber

olduğunu

bilirim. P. —

A m a n efendim

bu zavallı cahil

kimsedir. Siz onu

b u y r u n u z H a m d i efendi b i r a d e r no d u r u y o r s u n ? ( Z e n n e l e r e )

af

Hay­

d i n b e r a b e r y a l v a r a l ı m da af e t t i r e l i m . H E P S İ —• ( H e p b e r a b e r z e n n e l e r l e h o c a y a g i d e r v e y a l v a r ı r ­ lar) H. —

Efendim.

Sizler

c a h i l l e r i n k u s u r l a r ı n ı af KAY. —

fazıl

insanlar

daima

küçük

ve

Y a e f e n d i m h a z r e t l e r i b u b i z i m efendi de öyle eşek

gibi b i r a d a m d ı r , kusuruna

alim,

buyururlar.

ne y a p t ı ğ ı n ı

bilir,

ne d e y a p a c a ğ ı n ı . S i z

onun

bakmayınız.

KAV. —

Ulan

köpoğlu eşek

senin b a b a n d ı r .

Gjya

iltimas

ediyorsun ZENNE —

Efendim

bu

zavallı

benim

zevcemdir.

a k l ı e r m e z . S i z i n kudret v e k u v v e t i n i z i bilemediği hürmetsizlik

etmiştir.

Af

buyurunuz,

Her

şeye

i ç i n size

karşı

bağışlayınız.

B. H . —

(Kavukluya)

Doğru m u d u r

KAV. —

D o ğ r u d u r e f e n d i m , bendeniz p e k b i ç a r e y i m . S i z b i ­

bu

dedikleri?

lirsiniz. P. — adamların

G ö r d ü n ü z y a e f e n d i m ne s o y u y o r u z n e a n l ı y o r . kusuruna

B. H . —

Pekala

mihnet ve meşakkat KAV. — P. —

ama

değil

mi

bu biçarelerden

azap c e f a

Böyle

efendim? ne

istedi

de

bunlara

seni

kurtar­

kılmıştır.

E v e t e f e n d i m o n l a r a a h i l i sefa e y l e d i m .

Aman

maya çalışıyoruz,

94

bakılmaz

Hamdi

efendi

sen

bozuyorsun.

işi

ne

yapıyorsun

biz

ZENNE kır

CUD.

Efendim onun kusurunu

—

hakir bir —

b i z l e r e b a ğ ı ş l a . Z i r a ta­

adamcağızdır. Dokunmaya

nasıl

istersen

öyle

olsun.

Mademki

yapmış bize, ona da olsun.

KAYARTO Gözü kör

—

A h k a f i r ç ı f ı t , b e n i m e f e n d i m d e n ne i s t i y o r s u n ?

elası.

CUD.

—

Bacı

kalfa

ne d a r ı l ı y o r s u n b e k u z u m fena

mı

de-

H o c a efendi biz d e r e c a e d e r i z af e t .

Bir

d u k . N a s ı l biz t o r t u l d u o d a öyle o l s u n d e d i m . KAV.

—

Ulan k e p o l l u ne ç a b u k ç e v i r d i n .

HEPSİ BİRDEN

—

İştir o l d u , g e ç t i . S i z b ü y ü k e f e n d i s i n i z , o n u n ç o l u k çocuğuna m e r ­ hamet

edersiniz.

B. H. —

Pek güzel o halde siz d e şefaat e d i y o r s u n u z .

KAV.

E v e t e f e n d i m o n l a r da şekavet

—

P. —

Canım

birader

ediyorlar.

ne y a p ı y o r s u n , b i l m e d i ğ i n söze ne ka­

rışıyorsun. KAV.

—

P. —

Ulan

Canım

fena m ı s ö y l e d i m , o n l a r öyle d e d i l e r y a . onlar

şekavet

değil,

sefahat

dediler,

şekavet

d a ğ l a r d a yol kesen a d a m ö l d ü r e n k e r v a n s o y a n l a r d ı r . O n l a r ı n de­ dikleri

sefahat

B. H. — kuk

yani

sana

kefil

oluyorlar.

İ s m a i l efendi hiç ü z ü l m e y i n i z , mesele bence

tahak­

etmiştir. KAV.

—

P. — söyliyor

İsmail

b u tahta

kukuk

ne d e m e k

oluyor.

C a n ı m ç e n e n p ı r t ı be b i r a d e r . Hepsi senin f a i d e n

çalışıyor, sen

b i r gevezelik

ederek

pişmiş

aşa soğuk

için su

katıyorsun. B. H. — kabul

İ s m a i l efendi h e r şey o l d u , a ş i k a r . S i z i n

hazurunun

sefahatini

fakat b i r daha böyle ne b i r mçdiği

İşlerin

hiç

makbul

buldum.

Ben

de

kefaletinizi af

ettim,

havassa ne i l m i n u c u m a h u l a s a b i l -

birine müdahelc

etmiyeceği

sahih

b i z i t e m i n etmesi l â z ı m d ı r . Nusuf k u s u f tövbesi ediyor

bir

İtirafla

mu?

95

P. —

S a k H o c a e f e n d i m i z ne b u y u r u r l a r H a m d i efendi b i r a ­

derimiz. KAV. —

Evet b i r şeyler söyledi d u y d u m , a m a a n l a m a d ı m ne

buyuruyorlar? P. —

Dİr clofıa

böyle

bilmedikleri

İşlere

karışmasın,

nusut

k u s u ; tövbesi e t s i n d i y o r . KAV. —

İsmail

cn

beceremem,

hoca

efendinin

dediği

gibi

o l s u n . B İ r daha b ü y ü c ü işlere k a r ı ş m a m . HOCA — desi

hüsnü

Zarar yok

ve

İ s m a i l efendi cehli bizce sabit o l u p ifa­

müsbet olduğu

taayyün

ve

tebeyyün

etmiş

olur.

B e n do af e t t i m . H a y d i b u y u r u n y e r l i y o r i n e istirahat v e İş gücüne gitsinler. HERKES — lirler Oyun (ZURNA

96

Yaşasın

da sona EY

hocamız

(Bağrışarak

erer...)

GAZİLERİ

ÇALAR)

meydandan

çeki­

FOTOĞRAFÇI

KİŞİLER

98

PİŞEKÂR

Küçük İsmail efendi

KAVUKLU

Eyubi Hamdi efendi

ZENNE

Cevdet efendi

ZENNE

Küçük Asım efendi

KAYARTO

Meddah İsmet efendi zade Kadri efendi

ÇELEBİ

Nuri efendi

KAYSERİLİ

Terzi Salih efendi

ARNAVUT

Küçük Asım efendi

ACEM İRANİ

Ahmet Tahsin efendi

HIRBO

Türk Salim efendi

MUHACİR

Meddah Sururi efendi

CUD

Hasköylü Receb efendi

KÜRT

Haydar Osman efendi

FOTOĞRAFÇI

Palanga : Sağda Yeni Dünya dört köşe olup dört yanı örtü­ lüdür. Yeni dünyaya karşı duran dükkan içerisinde bir fotoğraf sehpası üzerinde büyücek bir fotoğraf makinası ve arkasında bir iskemle bunların • üç metre ilerisinde bir sandalye bulunmakta­ dır. Makinenin üzerinde siyah büyük bir örtü vardır. Zurna pişekâr havası çalar usul adap ile pişekâr görünür dört yanı iki elile selâmlıyarak durur.) P1ŞIKAR — Efendim Amma

cümleten

safalar

geldiniz.

(Zurnacıya)

benim pehlivanım.

ZURNACI — - B u y u r P. —

benim

pehlivanım.

B u da hesab değil.

ZURNACI — A c c b n e d i r

hesabın?

P. — D u a s ı n ı a l i m a n ı n , " F o t o ğ r a f ç ı o y u n u " n u n t a k l i d i n i a l ­ d ı m , çal usul ahenk

ile oyunumuz

başlasın erkân

adap

i l e (Bir

yana çekilir durur. Zurna zenne havası çalar, iki genç hemşireler Salkım İnci hemşiresi Paluzeten, zenci kayarto dadıları ura ile üçü de sahneye palangaya gelirler, bir devir yapar dururlar) SALKIM İNCİ beriniz

—

A m a n ı n ç o c u k l a r , n e r e l e r e g e l d i k , a y o l ha­

var m ı ?

PALUZETEN — A m a n abla s e n d o b u r a l a r ı h i ç b i l m i y o r m u ş

gibi

korku

gösteriyorsun.

99

KAYARTO — A a, ne kadar doğrj söyledi. Paluzeten ayol benimle beraber kaçtır gelmiyor musun, ne yalan söyledin? SALKIM — Aman bacı sen de her taşın altından çıkarsın. Biz buraya gelmedik değil, değil amma buraları böyle mi idi, bak­ sanıza dört taraf kır olmuş hani burda koca koca konaklar, ev­ ler, dükkânlar baksana bir rubyan olmuş. PALUZE. — Amma ne kadar uzadıyorsun, kim bilir ne ol­ muş kadar zaman geçti, elbette böyle olur. KAYARTO — Doğru söyledi, baluze ayol yıkıldı kül oldu bilmem ne oldu oldu vesselam (Pişiklr gSrünür) a a bak bir sivri adam geliyo. SALKIM — A , ayol o bizim İsmail efendi yabancı değil İnayet. P. — O o o, maşallah maşallah. Gelip reftarı nız bile bu meydanı suhendane Mestedip uşşakı billah hub cemalin hubldane Görenler olur hayranın nevazişklrı reftare Nazardan saklasın yazdan maşaallah ve meklne SALKIM İNCİ — Nedir evsafın Medayihtlr senin kirin Gerçi yıkılmışse cami Yerinde hali mihrabın. P. — Efendim hanım kızım, bir hayli romandır göz nihan oldunuz. Nerelerde idiniz iki gözüm? SALKIM — Ah efendim orasını hiç sormayınız valdenin ve­ fatı bizi tarumar etti dersem doğrudur. KAYARTO — Ya efendim (Ağlıyarak) öyle oldu bizi barbar etti.

PALUZE — Aman bacı sen de her şeye karışır, insanı me­ raklandırırsın. Bir parça çeneni tutsan olmaz mı? KAYARTO — Ya ben, ne kadar meraklandım. Bilîyormusun san? (Ağlar) 100

S A L K I M —• A m a n b a c ı s u s d a d e r d i m i z i a n l a t a l ı m . A h efen­ dim

ahi P. —

Aman

hanım

kızım

bu

haberi

matem

sahih

mi,

ne

z a m a n o l d u b u f e l â k e t ? V a h v a h - h i ç te h a b e r i m i z o l m a d ı , n e ise a l l a h s i z l e r e uzun ö m ü r l e r v e r s i n o halde y a l n ı z k a l d ı n ı z p e k i ne yaptınız? SALKIM —

Ah efendim orasını

rimizi bir az külliyebilmek gitmiye mecbur olduk P. —

Evet

SALKIM — bindiğimize P. —

(Yer

hanım Efendim

değiştirirler)

Galatadan

Neden e f e n d i m

P. —

Mudanya

Evet burda

ne o l d u d a p e ş i m a n l ı k

getirdiniz.

l i m a n d a belli o l m a z , h e l e lodos b u

Oyle imiş

haberimiz yok, bir

İsmail efendi, bizim

de efendim hayırsız

Vah

vah demek

KAYARTO — PALUZE —

size

lodostan

bir

mıyız.

dokundu.

A a , ne haddine hele elini; s ü r e idi g o r d u o .

A m a n b a c ı s u s s a n a a c a n ı m . H a n i y a s e n ne ye­

KAYARTO —

mı?

E v a t , öyle oldu a m m a deniz bana elini

uzatup

ki.

SALKIM — P. —

poyraz­

a d a l a r a gelince

d i n ne d e i ç e b i l d i n s a r h o ş g i b i y a t ı p k a l m a d ı n ta t u t m a d ı

Mar-

lodostu?

gibi i k i t a r a f a fena halde s a l l a n m a y a b a ş l a m a z P. —

bindik

H a y ı r i k i gözüm v a p o r değil d e n i z fena i d i .

SALKIM — beşik

vaporuna

ya

maraya çok dokunuyor, peki hava fazla m ı

dan

kede­ yanına

kızım.

peşiman olduk

SALKIM —

hiç sormayınız o acı

için Dursa'da bir akrabamızın

i ş t e o n a , deniz t u t m a d e r l e r , a b u d a l a l

E v e t e f e n d i m s o n r a , tabiî s i z i d e d e n i z

SALKIM —

tuttu.

E f e n d i m şöyle böyle k a r a b u r u n u d ö n d ü k ,

ben

a r t ı k çok fena o l m u ş u m , k a p t a n m e r a k e t m i ş y a n ı m a g e l d i . B a n a b i r şeyler i ç i r d i , h e m a n o r a d a n i k i t a y f a ç a ğ ı r d ı beni a l ı n c a d o ğ r u kamarasına götürdüler, kendime geldim bir takım kekremsi verdiler, tiksine

ama

efendim

miksine

bir

içtim. Fena

türlü

içemedim

zorladılar

sular

morladılar

halde b a ş ı m d ö n m e y e b a ş l a d ı

artık

101

b a y g ı n l ı k l a r g e ç i r i y o r u m k a p t a n m e r a k e t m e k ü ç ü k h a n ı m az k a l d ı l i m a n a gireceğiz d i y o r a m m a a r t ı k b e n b i m c e a l b i r

hale

geldim,

v ü c u d u m u h a r a r e t kapladı gözlerim s ü z ü l d ü , k e n d i m d e n g e ç t i m . P. —

K a p t a n neden g e m i n i n d o k t o r u n u ç a ğ ı r m ı y o r

SALKIM —

Efendim

değilmiş, benim

bu gibi

bu

hal

öyle

doktorluk

hallere ademi

acaba?

ilâçlık

tahammülüm

bir

imiş,

v ü c u d u m t i r i l t i r i l h e r a z a m t i t r i y o r , gözlerim s ü z ü l ü y o r

şey artık

kendim­

den geçiyorum. P. —

E f e n d i m b u halde k a p t a n y a n ı n ı z d a

SALKIM — P. —

Elbette

iki

Ne gibi tedavi

SALKIM —

Hayır

gözüm

hiç

beni

mı? yalnız

bırakır

efendim

tedavi

ilâç

filan

değil,

v ü c u d u m u o ğ u y o r o o v d u k ç a ben g a ş y o l d u m y a l v a r m ı y a çok r i c a e d e r i m beni d ı ş a r ı y a ç ı k a r ı n k u z u m P. —

geldim

ki

Ne

aman kaptan

söylüyorsun ben ç o k

iki

muttasıl başladım

kaptan

Demek o derece d e n i z tuttu ö y l e m i

S A L K I M İNCİ —

mı?

yapıyor?

efendim.

gözüm

fena o l d u m

öyle

artık

bir

halo

dayanamıya-

cağım, lütfen demirleyiniz diye yalvarmağa başladım. P. —

Limana

SALKIM —

girmiş

Efendim

mi

idiniz

kaptan

da

efendim? onu

bekliyormuş.

Efendim

telâş e t m e y i n i z ş i m d i d e m i r l i y c c e ğ i m , y a l n ı z b a ş t a n m ı k ı ç t a n

mı

i c a b e d i y o r o n u d ü ş ü n ü y o r u m d e d i . A m a n k a p t a n s e n d e m i r l e de nereden

olursa

etmeyiniz bir

demirledi P. —

olsun

şimdi

artık

dedi.

tahammülüm

Efendim

bunun

kalmadı üzerine

dedim

garıl

garıl

merak öyle

sormayınız.

Baştan mı

SALKIM —

kıçtan mı demir

Vallahi

efendim

atmış acaba,

ben

kendimden

geçmiş

idim.

O n u n f a r k ı n d a d e ğ i l i m . N e ise s a l ı n t ı d u r d u ben d e g ö z ü m ü aç­ tım.

Ne k a d a r P. —

Tabiî

rahat ettiğimi efendim

sormayınız

g e m i y a l p a s ı s a r s ı n t ı s ı da y o k t u r SALKIM —

102

artık.

limanda deniz olmaz

malum ya,

artık

tabiî.

E f e n d i m kaptan bizimle pek s a m i m i ahbab oldu

dört

çifte

geminin

sandalı

indirildi

hep

beraber

karaya

çıktık.

Heman bir araba tedarik ettirdi bizi yerleştirdi. KAYARTO —

Ya

a

İsmail

efendi, hepimizi yerleştirdi,

gör­

meyiniz hepimizde b i r sevinme, araba y u r u d u aman aman ne işa­ retler

ne

selâmlar.

PALUZE —

H a y a l l a h no d e y c y i m b a c ı s a n a k i m no s o r u y o r ,

a y o l no gevezesin a c a n ı m . S a n a s u s d i y o r u m ne s ö y l e d i ğ i n i n f a r ­ kında

değilsin.

KAYARTO —

A a o l l a a l l a . B e n a d a m d i l m i ayol n c ç i söy-

lemam SALKIM — y o r . Evet P. — ,—

A m a n b a c ı , P a l u z e ' n i n h a k k ı v a r n e çenen d u r u ­

İ s m a i l E f e n d i no d i y o r u m ? Efendim Bursa'da ne kadar

SALKIM —

B i r a y d a n fazla

kaldınız?

kaldık.

İşte o r a d a n d a

size geldik t a b i i s i z bizim p e d e r i m i z s a y ı l ı r s ı n ı z . ka

muhafaza P. —

edecek

kimimiz,

kimsemiz

doğruca

Bizi s i z d e n baş­

yok.

Pek a l a e t t i n i z m e m n u n o l d u m e v l a d ı m tabii ö y l e b e n

s i z i n gerek v a l d e n i z

merhumdan

,gerekse

peder m e r h u m u n

çok

n a m vo n i m e t l e r i l e p e r v e r d e o l d u m . T a b i î sizi h i m a y e yegane v a ­ z i f e m d i r , eyi de bir

tesadüf o l d u h a z ı r ş u r a c ı k t a d u d u k u ş u g i b i

e l i m i n a l t ı n d a b i r y u v a c ı k v a r , ü ç d ö r t o d a i k i sofa bahçesi m a t b a h ı her şeyi y e r i n d e gayet k u l l a n ı ş l ı b i r k u t u g i b i y u v a c ı k , h a y d i buyurun sizi gezdireyim SALKIM —

Eksik

efendim olmayınız

ismail

efendi

elbette

b i z i s i z d e n b a k s a k i m h i m a y e e d e r poki b u y u r u n u z P. —

Buyurun efendim

(Hep

efendim

gidelim.

beraber yürürler Y e n i Dünya­

nın önüne gelince pasnafla parmaklığı

gıcırtatarak)

Buyurun

kı­

zım. ZENNELER — aman

abla p e k

( H e p b e r a b e r ) A y y i h (Diyerek geri s ı ç r a r l a r )

korktum.

KAYARTO —

A m o n beninin ödüsü

P. —

b u y u r u n kızım b a k ı n

Haydin

patladı bir

ayol!

k e r e gezin

bakalım

belki beğenmezsiniz.

î 03

KAYARTO —

A , İsmail efendim nasul beyenmezmişim.

Bak

d ı ş a r d a n b i l e güzel g o r u n i y o a y o l ( İ ç e r i g i r e r k ı z s a n d a l y a n ı n üze­ rine

çıkarak) SALKIM

(Çevreyi

İNCİ —

A a çocuklar bundan daha ala ev olamaz

işaret e d e r e k )

bakın b a k ı n alimallah şu görünen

züm­

rüt gibi yeşillik Ç ı r p ı c ı Ç a y ı r ı , V e l i Efendi'den başka yer değil. PALUZE —

B a k abla, ş u tarafa bakınız şu görünen mai deniz

B o ğ a z i ç i değil m i B a c ı bacı a y o l sen d e ç ı k ta b a k , ne g ü z e l , ne güzel. K A Y A R T O —- S i z

inin

de ben ç ı k ı p

bakayım.

Aman

aman

i s t e m a m ben b u r a d a n ç a r ş ı y ı p a z a r ı g ö r ü y o r u m a y o l e l v e r i r , yarın yukarılarını

S A L K I M İNCİ — Elendim eksik mam da

ben

siler süpürürken orasını da g o r u r u m . (Sandalyadan inerek Pişikârın yanına g e l i r )

olmayınız

bize e l v e r i ş l i

hakikaten dudu

efendim, amanın

kuşu gibi bir bunun

ev, la­

kirası

ne

kadar

acaba? P. — kadar

Hanım

oturun

kızım sîz şimdilik

bakalım,

edemiyeccğinizi

bir

buranın

işlerinizi yoluna

havasile

semtile

koyuncaya

imtizaç

edip

tecrübe e d i n i z d e , ötesini siz y i n e bana

bıra­

kınız. SALKIM — P. —

Efendim

Hayır

kızım

bu

bina

bana

ait

size ait değil

mi?

fakat

ben

ne

dersem

o

olur. Onun için siz hiç üzülmeyiniz rahatınıza bakınız. SALKIM — olsun

bilmemiz

göre hesabı P. — size

Malum ya

efendim

miktarını

herkesin

kendine

vardır. Hanım

söylerim.

ettiğiniz

O y l e o l s a e f e n d i m gine d e b i z i m k i r a lazımdır.

evde

kızım

üzülmeyiniz vakti zamanı

Haydi

şimdi

elbette

ufak

yol

var,

gelince

ben

sonra

terk

onları

buraya yavrum

SALKIM

eşyalarınız

alınız

nakledelim filan da bu hususu sonraya b ı r a k a l ı m , haydi gidin istirahat

tefek

yorgunluğunu

ediniz. İNCİ

—

Eksik

olmayınız

efendim emriniz

başım

ü z e r i n e f a k a t ö b ü r e v d e b i r m a ş a d a h i y o k t u r . Z i r a v a l d e n i n ebedi

104

gaybubeti bizi divane etti gözüm görmesin dedik, iğneden ipliğe kadar sattım savdım o acı ile evden işte böyle gördüğünüz gibi üryan sefil bir halde Bursa'ya canımızı attık. P. — Efendim üzülme kızım allah kerimdir badema belki eskisinden daha alalarını yaparsınız. Bak terütaze çocuklarsınız haydi yavrum üzülme malum ya bir beyit vardır : "Her derdin olur çaresi her inleyen ölmez Her mihnete bir aher olur her gama piyan" demiştir şair Ziya paşa merhum. Haydi bakayım doğruca yuvanıza. SALKIM — Eksik olmayınız efendim. (Gider Yeni Dünyaya girer) P. — Haydi güle güle yavrum (Meydandan çekilir Zur­ na Kavuklu havasına başlar, Kavuklu binişin önünü kavuş­ turarak adab erkan ile meydana girer, seyircilerden alkış başlar," başı ile dört yana selam vererek, arkasında yine bir "Kavuk­ lu arkası" olarak Sepetçi Rıza efendi başında ön tarafı çatallama yırtık fesin soluk mintanın elinde bir soluk elifi şalvar, bir elinde ufak bir cam fener sırtında eski bir zenbil Kavuklu'yu izle­ yerek meydana gelirler yavaş yavaş yarım çark ederler.) KAVUKLU — (Ardına bakmadan) Molla geliyor musun? APTAL — Ayağımın sesini duymuyor musun? K. — (Ardına dönerek) Hah, burda mısın? APTAL — Kör müsün? K. — Hay terbiyesiz hay, ulan anandan babandan böyle ml terbiye aldın? APTAL — Hayır vermediler kî. K. — (Yürüyerek) O da doğruya, haydi yürü. APTAL — Koşayım mı? K. — Ne münasibet, yürü dedim koş demedim. APTAL — Oyle ama ben yürüyorum. K. — (Pişekârın önüne gelmişlerdir, ardına dönerek) Ge­ liyor musun? APTAL — Dedik ya kör müsün? 185

K. lerdir

—

(Ayakta

arkasına

durmakta olan

dönerek)

Kör

Pişekârtn

sensin

tam

kcrctaya

Önüne gelmiş­

bok

bir

yere

ay­

r ı l m a ha ( D ö n e r P İ ş e k â r ı görünce fena halde k o r k a r olduğu y e r d e s a k ı r s a k ı r t i t r e r b i r şeyler o k u r g i b i d u d a k l a r ı n ı o y n a t ı r p i ş e k â r ı n yüzüne doğru ü f l i y e r e k ) geri k a ç m a k Kavuklu kalkan

destur bismillah destur destur

i s t e r a r d ı n d a k i aptala ç a r p a r

düşmemek Aptal

için

üzerinden

Kavuklu'yu

APTAL —

takip

atlar

eder

bir

(geri

aptal s ı r t ü s t ü d ü ş e r , kaçmağa paniktir

D u r s a n a beni nereye b ı r a k ı p

başlar

yerden

başlar)

ta k a ç ı y o r s u n

ayol?

(Koşar) P. —

( O l d u ğ u y e r d e n b î r az i l e r l i y e r e k ) H a m d i efendi b i r a ­

d e r k u r t g ö r m ü ş beygir gibi ne k a ç ı y o r s u n , 3 c a n ı m ? K. —

(Durarak)

allah mustahakkını

T u u u u u . Ulan

İsmail sen m i

idin be

hay

v e r s i n . U l a n d a l g ı n d a l g ı n g i d e r k e n öyle me­

zar taşı g i b i b i r d e n b i r e ö n ü m d e görünce a k l ı m b a ş ı m d a n ç ı k t ı k a l s ı n h a y k ı r a c a k t ı m . T u u u u l a n beni u z a k t a n her halde

az

görmüş

o l a c a k s ı n i n s a n g i b i b i r seslonsen o l m a z m ı be c a n ı m ? P. —

Efendim

rüp selamlaman K. —

Oyle

üzerime

i c a b etmez ama

gelen s e n s i n , e v v e l i

senin

beni

gö­

mi?

görürsem, ben dalgın

dalgın

bu

budalaya

laf s ö y l ü y o r u m sen d e hiç b i r sos ç ı k a r m ı y o r s u n , b i r d e n b i r e

ürk-

tüm. P. — hayvanlara K. — P.— paralamış

Aman

P. — K. —

efendi

ürkme

tobiri

bizim

bildiğimiz

No g i b i ? C a n ı n ı no g i b i s i v a r m ı h a n i y a h a y v a n ü r k m ü ş veyahut

fına fırlatarak K. —

Hamdi

kullanılır.

hayvan

ürkmüş

sırtındaki

d ö r t nala k a ç m ı ş donmoz

semeri

arabayı

yükü

etra­

kadar

uza­

mi?

Denmez. A l l a h a l l a h c a n ı m nasıl Evet

denir

y a , peki

denmez d e n i r y a .

no o l m u ş

şimdi

bu

t a c a k ne v a r ? P. —

106

C a n ı m b i r a d e r , öylesi değil boş b u l u n u r d a

utanacak

b i r m e c l i s t e d e d a h i s ö y l e r s i n d e b i r a : k a b a o l u r . Ne ise t a k m ı ş takıştırmış giyinmiş rıta

kuşanmış

iki dirhem bir

no t a r a f ı teşrif b u y u r u l u y c r K.

Ulan

—

İsmail adam

çekirdek

acaba s o r a b i l i r

kırıta

kı-

miyim?

avlamasını o kadar eyi bilirsin

ki

demo g i t s i n . P. —

Efendim

K.

Adam avlaması

—

P. — avlanır

ne

avlaması

bu?

adam.

C a n ı m b i r şey söyle k i hale uygun o l s u n b i r a d e r

mı

adam

yahu?

K. —

Sen ö y l e köpoğlusun k i

İ s m a i l , şeytanı y o k

m u , şey­

tanı bilo a v l a r s ı n . P. —

Tüfekle

K.

—

Hayır

—

H a y d i c a n ı r n latifeyi b e r t a r a f et t e , böyle e r k e n

^^P.

mi? çene

ilo. erken

a r k a n d a b i r d e h a d e m e nereye b u g i d i ş ? K. —» M a l u m y a pazara k a d a r yol g ö r ü n d ü . P. — bir

hayli K.

H a , öyloya

b u gün b ü y ü k

masarif öyle

—

Hangi

pazar

kuruluş

günü

gene

mi?

masarif

Efendim

K.

Ne k a s i d e s i , t e k k e y e d e ğ i l , p a z a r a g i d i y o r u m d i y o r u m .

—

P. —

bir

İsmail?

P. —

insan

pazara

ne k a s d

ile

gider?

E v e t bendeniz do o n u k a s d e t t i m a c a n ı m k i m b i l i r

ne

a l a c a k s ı n b i r a d e r b u pazar h e r şeyi o k a d a r ucuz k i tarif e d e m e m h a y r e t edilecek d e r e c e d e , hatta d i y e b i l i r i m k i a k ş a m p a z a r ı n d a ­ ğılacağı

bir

zamanda

nc var

no y o k

orada

bulunan f a k i r

fuka­

raya b e d a v a d a ğ ı t ı y o r l a r o n l a r da e s n a f ı n y ü k l e r i n i a r a b a l a r ı n a y ü k Icmiyo

oralarda

bıraktıkları

süprüntülori

toplayıp

ya

bir

çukur

k a z a r a k ç u k u r a g ö m e r l e r v e y a h u t d a k ü f e k ü f e denize d ö k ü y o r l a r . K.

—

P. —

Y a n i bon do m i o n l a r g i b i y a p a y ı m

diyorsun?

Y o k c a n ı m öylo d e m e k i s t e m e d i m . Sen d e b i r az geç-

çene

gitmiş

mek

istedim.

olsanız

sabahtan

satılandan

daha

ucuza

alırsın

de­

107

K. —

Amm»

d a u z a t t ı n b a n p a z a r a sebze a l m a ğ a m ı

gidi­

y o r u m d e d i m ? A c a n ı m s a t ı l a n ş e y l e r i g ö r e r e k geviş getire getire eve

dönmek. P. —

külhani K. benim

A m a n b i r a d e r ı s t a ğ f u r u l l a h o nasıl söz ö y l e b i l i y o r u m

latife —

buyuruyorsun.

N e latife ağaya

çektiğimi

P. —

biliyor

büyürdüm,

musun

ne H a s a n e f e n d i y e . Sen

birader?

C a n ı m sen çeksen çeksen ya k u y u d a n

s u , ya

kayıkta

k ü r e k , ya rıhtımda halat, bunları bulamazsan burnunu çeker du­ r u r s u n . A canım bilmez K. —

şey y o k ö y l e P. —

miyim?

U l a n ne a k ı l l ı a r k a d a ş s ı n . Demek ç e k i l e c e k b a ş k a

bir

mi?

Yok

olur

mu

daha

çekilecek

çile v a r

ki

allah

düş­

m a n b a ş ı n a v e r m e s i n , h a m d o l s u n sende ö y l e b i r ş e y l e r y o k , h a m d etmelisin. K. —

Orası

neler v a r

İsmail

P. —

öyle bak

Hayrola

hamdolsun, fakat

birader?

Gerçi

dağ

başından keder e k s i k olmaz derler ğildir.

Anlat

hatıra

geçen g ü n b a ş ı m a n e l e r

bakayım

malum ya

hayale

gelmedik

geldi.

başından

duman,

insan

i n ş a l l a h z a r a r l ı b i r keder de­ insanın

en aziz

dostu

derdini

dinliyendlr. K. —

Aman

P. —

Anladım

İsmail

h a y a t ı m d a böyle b i r

canım

merakta

şeye

bırakma

anlat

rastlamadım, hayırdır

in­

şallah. K. —

Dizim

P. —

Evet.

teyzezade

K. —

B u b i r az h a y l a z olduğu i ç i n b i z i m e n i ş t e n e y a p t ı ise

istediği g i b i o k u m a d ı P. — miş

Evet

o

Memduhu

ya?

idi.

akdar

nasihat,

tehditler

dayaklar

kâr

etme­

i d i , p e k i ne o l m u ş ? K. —

Olması

filan yok

P. —

Bir yere m i

geçende b i r gün zıp d i y e ç ı k a

di.

108

bilirsin

gitmişti?

gel­

K. —

Nerde durduk ki? Ne ise bir de baktım askeri elbise,

yakasında tayyare nişanları. P. —

Haniya şu madenden mamul sarı?

K. — Evet madamdan mamul sarı iki tayyare nişanı, hay­ ret ettim oğlan uçak mektebine yazılmış talebe olmuş güya yer yüzünde mekteb kalmamış ta artık gökyüzü mektebine girmiş. P. — Ne ala, yine aferin demeli, aklı başına gelmiş desene. K. — Ben de öyle tahmin ederek bazı şeyler sordum. P. —

Ne gibi tayyarenin ne ve nasıl olduğunu biliyor mu­

sun? K. — Canım, nerde bileceğim, bazı bilenlerden duyuyoruz ya. P. — Evet fakat ne olduğunu bilmiyorsun değil mî? K. — Amma da yaptın İsmail hiç olmazsa resimlerini gör­ müyor muyuz yahu? P. — Peki bu da mektebine girmiş öğreniyor mu, yoksa orada da mı haylazlıkla yaşıyor? K. — Canım orasını ne sordum, ne aklıma geldi. Benim merakım koca şeyin havada nasıl uçtuğu idi. P. — Doğrusu az çok bu hususta malumatım olmakla be­ raber, yine de iç yüzüne ben de vakıf olamadım. K. — İç yüzünde ne vakfı var onun? P. — Vakıf

değil, vakıf

dedim ki içyüzünü

bilmiyorum

demektir. Her ne hal İse aman sonra aman merak oldu o hay­ laz demek adam olmağa yüz tutmuş desene. K. — Orası benim neme lâzım. Benim merakım, nasıl uçu­ yor onu öğrenmek, P. —

Sordun mu, o biliyor mu?

K. — Elbette P. — Aman anlat birader (Yer değiştirirler) K. — Ne bileyim birader benim ••- duymadığım

lakırdılar

isimler, baktım ki ben anlıyamadım bu tayyareleri bana göster­ en i ye karar verdi. P. —

Aman birader çok meraklı jey haydi durma.

109

K.

—

P. — K. iki

Ne

yapayım

Keş

koş ç e k

E'-ct

—

meraklı

k i ş i d e b u l u n u y o r m u ş , nasıl P. —

Ya

nasıl

oluyor

vakıa

mucit

almıştır, kâğıdı efzadır K.

yani

birader da

ne

bîr

az

o l u r da d ü ş m e z

İçin de

çıldıracağım.

hepimizin merakı da o y a . Soraydın

tayyare

elbette

ne o l u r s a

bile

şey.

işte ben d e c n u m e r a k e d i y o r u m , c n y n

bu

ne

de

noktalan

olsun ağır

içindeki

düşünmüştür

havadan fakat

adamlar

çok

yine

de

ve

bir

ağır o l m ı y a n havada

bari

düşmüyor, tertibat

bir

sigara

duramaz,

hayret

birader. —

Kim?

P. —

Canım

nasıl

K. —

Halit

Rıza?

P. —

Nasıl

K. —

Ulan ne d ö n d ü r ü y o r s u n , ş i m d i sen s ö y l e m e d i n m i b e ?

P. —

Hay

Halit allah

kim? R ı z a c a n ı m , c n u d a nerden iyilik

versin.

Anladım

hayret

insanı hayrette b ı r a k ı r demek istedim. Evet K.

—• S o n r a s ı

olur

olmaza

yani

İddiaya

onun bir orostepolluluğu olacak, o hayır bir

buldun? efza

dedim

sonra?

b i n d i , ben

dedim

f e n d i r d e d i , no o l ­

d u ğ u n u y a n i söylediği s ö z ü n m a n a s ı n ı a n l a m a d ı m a m a ne d e m e k istediğini a n l a d ı m , c n u b u n u b i l m e m b u ö y l e b î r m a k i n a ki uçuyor P. —

fakat

i ç i n d e insan o l a m a z

olacak

.

H a y ı r b i r a d e r İnsan o l m a s ı n a v a r d ı r , f a k a t nasıl n e r d e

d u r u y o r da d ü ş m ü y o r ? K.

—

Ben

hepsine

İnanmadım

bu

kuyruksuz

b a ş k a b î r şey o l a m a z d ı , İnada t u t u ş t u k nihayet beni götürerek hepsini

P. —

Aman

K.

Ne y a p a y ı m .

—

p. _ K. — P. —

110

bu tayyareleri birer

göstereceğine k a r a r birader

birer

h a t t a nasıl

uçurmadan Ayastafonoza

uçtuklarını

verdik. durma.

Yürü İsmail Canım

nereye? tayyare mektebine

(Yer

değişirler)

filan

K. fakat

—

Ş i m d i o l u y o r m u ş gibi s ö y l ü y o r s u n , elbette d u r u l u r

o gün v a k i t

Ayastofonoza P. — ı

geçmişti

gitmeye

Evet

ertesi

karar

aman

günü

sabah

şafakla

mu

beraber

verdik.

birader

çok

meraklı

bir

tahkika

giriş­

mişsin —

Oyle

oldu

P. —

K.

Nasıl

canım

K.

—

P. — evet

meraklı

tık

bir

tıktığa

giriştik

tık?

B i l m e m ulan sen söyledin. Tahkik

dedim,

sen

de

amma

da

uyduruyorsun,

ha

derken. J C . —

|

pek

Ertesi

gün e r k e n d e n

P. ,1— S a r h o ş K. —

geldim

mu

Oyle olacak

aklım

N e yaptı

K.

Evet gemi

—

bir

başımdan

P. — P. —

Canım

K. —

İsmail

Memduh

kapıya

dayandı.

idi? nara, bir

çıktı.

kapıyı

n a r a d a h a , u l a a a n aç

Yataktan

mı tekmeledi

azıya

almış basıyor

ne s ö y l ü y o r s u n h a y v a n galiba

sen

ne

ben

fırladım birader? çifteyi. mı

söylediğinin

tarif

ediyorsun?

farkında

değilsin,

u l a n s a b a h l e y i n n a m a z v a k t i bize gelen a d a m k a p ı m ı t e k m e l e r

mi

be? P. —

Peki

K.

Elinin

—

na

yaptı? körünü

yaptı.

P. —

C a n ı m ne s a p ı t ı y o r s u n d o ğ r u d ü r ü s t anlaşana

K.

Meydan veriyor

—

P. — K. —

musun

a rnusibct?(Yer

birader.

değiştirirler)

E v e t h e m e n ne y a p t ı n ? A c e l e e t m e g e l i y o r u m d i y e s e s l e n d i m .derhal

giyindim

sokağa f ı r l a d ı m , ver elini S i r k e c i , iki tren bileti a l d ı m , çimendifere

girdik. P. —

Yani

K.

Evet

—

rinin- semerine P. —

katere dahil oldunuz. b i z i b i r b i r i m i z e , beni d e öndeki develerden bi­ bağladılar, yola

Canım

v e s i , ne k a t ı r ı

yine

düzüldük.

saçmalamağa

başladın

a birader,

ne de­

anlayamadım.

111

K. —

U l a n sen söylemedin

P. —

C a n ı m n e eledim?

mi?

K. —

Katıra girdiniz

K. —

K a t ı r a girdiniz demedim m i , ben de onu söylüyorum,

demedin

m i , bende o n u

söylüyorum.

niz d e d i m y a . K. — olmaz

mı

U l a n b i r az ç e n e n i t u t s a n da a n l a t a c a ğ ı m ı b e , h a y çenen

P. —

Efendim

devam

K. —

Sus

be

adam

P. —

Evet

şimendüfere

K. —

Ne o

P. —

Efendim

K. —

Çenene bereket,

acelen

sasırtmasan

pırtı.

bininiz,

hadi.

ne?

hareket. dur

do

ne d i y e c e ğ i m i ,

nerde

kaldı­

ğımı hatırlıyayım. P. —

Efendim

K. —

Sende d u r m a zırla

dik,

Ayastofanoz

haydi

diye

durdum,

hatırla.

u z a t m ı y a y ı m geleceğimiz y e r e gel­

bağırdılar

P. —

Garaja

K. —

Çenen

tutulsun, ulan

P. —

Canım

kim

K. —

Hay

doğruca. İ n ş a l l a h s e n g i d e r s i n o darağa-

cına.

de oraya v a r d ı k şeyler

her

dedi

darağacı, garaj

d e m e z o l da b a ş ı m a

biri

ki aman iki

çifte

geleni

eledim a

birader.

anlatayım, ulan

İsmail havada gördüğümüz o kayıktan

çok

büyük

bir

küçücük

birader,

şaşırdım

evvelâ b e n u ç a k o n l a r o l d u ğ u n u a n l a m a d ı m , b i z i m M e m d u h gös­ terdi,

işte dedi o h a v a d a gördüğün k ü ç ü c ü k

uçaklar bunlardır P. —

Çok

sivri

sinek

dediğin

dedi. büyük

yani

uçacoğına

inanılmtyacak

kadar

mı

büyük? K. —

Dedik ya bildiğimiz orta mavnalar kadar bir şey, yal­

nız i k i t a r a f l a r ı n d a gölgelik m i d e r s i n , s u n d u r m a m ı d e r s i n , ö y l e bir

şeyleri P. —

112

var. Ha

anladım

k a n a t , k a n a t olacak

biroder.

K. —

B e l k i de t i y l e , ne ise işte dedi o h a v a d a gördüğün siv­

ri s i n e k g i b i ş e y l e r sunu

söyliyeyim o

ismail

i k i ç i f t e k a y ı k t a n çok

havada

uçan bunlar

değildir

b ü y ü k , doğru­ diye ben

inada

başladım. P. —

C a n ı m sen d e t u h a f s ı n a b i r a d e r , sana y a l a n s ö y l i y e -

cek değiller y a . K. —

Oylo ama

İsmail

sen d e b e n i m y e r i m d e o l s a y d ı n

te i n a n m a z d ı n , no d i y o r u m s a n a o n l a r ö y l e h a v a d a sigara g i b i uçacağa hiç —

s—9. riktiler,

te benzer şeyler d e ğ i l d i .

Peki ne oldu

K. —

sonra?

No o l a c a k o r a d a b u l u n a n a m i r l e r

beni

mıyordum

inandırmaya

nihayet

inandırmak

hiç

kâğıdı

çalıştılar,

içlerinden

biri

fakat hocaları

hocalar

bon

bir

imiş

başıma bi­ türlü

peki

inana-

dedi

sizi

için u f a k b i r h a v a seyahat y a p t ı r a l ı m nasıl o l u r , bon

aşağıdan u f a c ı k g ö r e c e ğ i m , o da o l m a z d e d i m , o z a m a n seni kap­ tanla beraber

uçuralım

dediler.

P. —

A m a n birader derhal kabul edeydin.

K. —

Ne münosibot

o

hiç

olmaz

dedim.

Hasılı

tayyarenin

i ç i n e g i r d i k a m a n İ s m a i l o görülecek b i r şey m u v a k k ı t h a n i y e ben­ ziyor, bir

alay

saat

(Yer

değiştirirler)

birer birer

anlattılar

m i s i no k a d a r y ü k s e l d i ğ i n i , k i m i s i rüzgârı f ı r t ı n a y ı , k i m i s i soğuğu, s ı c a ğ ı , hor

biri

bir

şey

ki­

rüzgârı

gösteriyormuş.

P. —

E f e n d i m s ü r a t i n d e r e c e s i n i i r a e edon yok

K. —

N e edon ne e d e n ?

P. —

Efendim

K. —

Hayır

süratin derecesini

s i r k a t i n derecesini

irae

araba

mu?

eden? eden b i r

alet

göster­

mediler. P. — ğini

demek

C a n ı m sirkatin değil, uçuş yani gidişin kaç m i l istedim

anladın

gitti­

mı?

K. —

Yek

P. —

A c a i b b u n l a r d a n b a ş k a ne

olur m u a c a n ı m ondan başka daha neler

K. —

Nasıl ne o l a b i l i r h e r v a k i t b i r f a l c ı b i r a d e r

var.

olabilir? gidermiş

113

ki

insanın

biliyor

içinden

ona

P. —

göre

geçirdiği tertib

Amma

korku

düşünceyi

ne

halt

edeceğini

alıyormuş.

da yaptın

ha b i r a d e r ,

artık bir

de kahin

mi

bulunduruyorlar? K. —

Ne s ö y l ü y o r s u n İ s m a i l , ne y o k k i t a h i n b u l u n m a s ı n .

P. —

Canım

tahin

değil,

K. —

Kesen

senin

babandır.

kâhin

dediğim

gayıbı

keşf

eden­

dir. bırakta

P. —

Evet

K. —

Sonrası

bindirmiyo P. — pora

razı

mı

başladın

gene

sonra. allem

ettiler

kallem

ettiler

beni

tayyareye

ettiler.

A m a n s a h i h m i b i r a d e r , sen k i b u derece k o r k a k v a -

binemiyon

nimle

Yutturmıya

anlatayım.

istihza

adam

mı

K. —

Evet

P. —

Aman

nasıl

olur

da

tayyareye biner, yoksa

be­

ediyorsun? senle

istifra

canım

ediyorum.

istifra

değil

istihza

yani

eğleniyor

mu­

sun? K.

Ulan

—

n i y e y a l a n s ö y l i y e y i m , ö y l e şeyler

söylediler

s e n do o l s a i d i n i n a n ı r ve hevesle b i n e r i d i n , ç ü n k ü o k o c a m e t i n uçacağına k a t i y e n i n a n m a d ı m , b u n l a r b e n i m l e a l a y

ki ala­

ediyor­

lar dedim. P. — • A l l a h a l l a h K. —

İşte ben

h i ç te i n a n a c a ğ ı m

de öyle senin

gibi

gelmiyor. inanmadım

ulan

durup

d u r u r k e n böyle b i r y a l a n s ö y l e m e n i n ne l ü z u m u v a r b e . Son öte­ s i n i d i n l e , d e l i gömleği gibi a r k a s ı n d a n d ü ğ ü m l ü b i r g ö m l e k giy­ dirdiler, önümden gibi

yerdeki

arkaya çaprazvari

halkalara

çarpılır onun

bağladılar

bir

114

karşı kater

kayışlarla çadır devirlerde

bağlar

fazlacana

İçin b a ğ l a n ı r d e d i l e r , ne ise onu d a y u t t u k .

b i r k e r e işe g i r i ş m i ş t i k , male

enli

sordum,

bir

de

kocaman

topu e k s i k ,

Artık

utandım da dönemedim. Her türlü bir

rüverver

bu ne olacak dedim

bir

vincester,

insan

ihti­

hülâsa

hali belki

bir

f ı r t ı n a y a t u t u l u r b i r y e r v e y a b a n a i n e r s i n i z , b u b i r i h t i y a t t ı r de­ d i l e r , b e n gena i ş i n a l a y ı n d a y ı m . P. — sunuz?

Bu

Evet

K. —

da

(Yer

tuhaf

harbe

gidiyorsun

değiştirirler)

derken

seyahate

mi

çıkıyor­

efendim?

Derken e f e n d i m , çocuklar d i k k a t ediniz b i r şey

olmasın dediler, bizim Memduh efendim tayfun tertibatı mış

eksik

konma­

dedi. P. — K.

Nasıl t a y f u n , s a k ı n

—• T a y f u n

telefon

m a y f u n , b e n hala

tertibatı

demiş

inanamıyor,

olmasın?

içimden

alay

ediyordum. P. —

Hayır hayır şurasını a n l ı y a m a d ı m . Telefon dedin o n u n

lüzumunu

anlıyamadım. Seninle

kaptanın arası

söz

işidilmiyecek

k a d a r u z a k m ı k i o l s a olsa b i r b u ç u k b i l e m e d i n ü ç m e t r e m e s a f e o l a b i l i r , telefona n e K.

olduğum

hacet?

E v v e l â ben d e s e n i n g i b i d ü ş ü n d ü m . B e n i ş i n a l a y ı n d a

—

için

kulak

a s m a d ı m , ne isterlerse yapsınlar,

hepsi beni a l d a t m a k t a k o r k u t m a k

bunların

için d e d i m , hiç de aldırdığım

yok. P. — cağına K. diye

Tabiî efendim hem bu işin acemisi, hem de havalana­

i n a n m ı y o r s u n , elbette a l d ı r m a z s ı n , evet d e r k e n —

efendim.

Derken efendim b i r i dışardan ateş, bizim kaptan ateş

bağırdılar,

eyvah

ne o l u y o r u z

tutuşduk

mu

diye

k o r k u y ü r ü d ü . Demiye k a l m a d ı , İsmail insanın beynini

içime

bir

patlatacak

derecede b i r g ü r ü l t ü k o p t u , işte o z a m a n b e n h a p ı y u t t u m , kor­ kumdan avazım çıktığı P. —

Çi

kadar

bağırıyorum.

faide duyulmaz

ki.

K. — • Ç i f a i d e p i ş m i ş f a i d e b e n o l d u ğ u m y e r d e

kendimden

g e ç m i ş i m b i r a n k e n d i m e g e l d i m şöyle b i r a k l ı m ı b a ş ı m a topla* d ı m , b i z i m k a p t a n a s e s l e n d i m a m a n u l a n neredeyiz b a k d ı m a l d ı n ; y o k , b i r d a h a , b i r d a h a , ne gezer a r a m ı z o k a d a r u z a k değil a m a İ s m a i l g ü r ü l t ü d e n ses d u y u l u y o r m u y a . P. —

Efendim

K.

Oyle o l d u , onu da bizim

—

telefon,

telefon? kaptan akıl

etmiş,

ağzımın

115

oynadığını g ö r ü y o r ç ü n k i i k i d e b i r d e a r k a s ı n a d ö n ü p b a n a b a k ı ­ yor,

nihayet t e l e f o n u işaret e t t i , a k l ı m b a ş ı m a g e l d i , h e m e n k u ­

l a k l a r ı m a konacağı b a ş ı m a söylenecek b o r u y u ağzıma a l d ı m , a m a n ulan

beni

gene

havalanırsın.

desturun

P. —

ufak

abdest

sıkıştırdı

da

inelim

de

sonra

O y l e o l u r m u h i ç istediğin v a k i t istediğin y e r e i n i l m e z

zan ederim. K.

—

O y l e i m i ş İ s m a i l , b u n u n i m k â n ı y o k t u r , b i r k e r e asa­

y a b a k t a s o n r a k o n u ş a l ı m d e d i , b i r az eğilerek

uzanıp

baktım

k a p t a n s o r d u ne g ö r d ü n ? P. — • H i ç b i r şey g ö r m e d i n m i

cak

birader?

K. —

G ö r d ü m g ö r d ü m a m a İ s m a i l o n a da

P. —

Ne gördün

K. —

N e b i l e y i m böyle b i r k u m s a l d a ç o c u k l a r y a p m ı ş

bir

nıyorlar

cevizin

dört

de inanmadın tarafına

dedim, bizim

kaptan

kibrit

inanmadım,

birader? çöpleri

kahkaha

dikmişler,- oyun

i l e g ü l d ü , işte

ola­ oy-

gördüğün

Ayasofya C a m i s i d i r der demez İsmail a k l ı m başımdan ç ı k t ı , a m a n evlâdım desturun abdestim

pek sıkıştırdı b i r çaresini bul da

ya

dön, veyahut in d e d i m . P. — . mutlaka

O y l e a m a b i r a d e r o ö y l e h e r istenilen y e r e i n e m e z k i ,

onun

K. —

istasyonu

Oyle

imiş

olacak

ne

ki

bileyim

insin.

ismail, aman

evladım

pek

sı­

kıştım bir çare b u l , dedim zararı y o k koyver dedi, aman evladım onu

hiç

her

ikisi de birden h ü c u m etti dedim o

yapamam

yok

diyor. P. —

d a r mahv K. —

Tabii

dedim

birader

sen

işin

zararı

fenalığına

olmaz

daki

116

ki

zira

asaya

korku

koyver

ile

zararı

düşünceye

ka­

olur. A n l a d ı m ama olduğum yerde sımsıkı bağlıyım

iki tarafa zor kımıldanabiliyor, düşünsene P. —

O da doğru ya a m a n b i r a d e r

K.

Ne yapacağım

—

bak

mutlaka

rüvelvere

sarıldım

başka

inmez

ne y a p t ı n ?

çare bulmayınca

ise

İsmail,

nasıl o l u r .

ateş edeceğim

derhal dedim

yanım­ o

hiç

aldırmadı mail

korkudan

tabanca

mı

kazaen

birdenbire

bom

mi,

nasıl

diye

oldu

patlamaz

bilemiyorum m ı , eyvah

İs­

dedim

a m m a ben de korkudan b i t t i m .

yere

P. —

A m a n i n ş a l l a h ç ı k a n m e r m i b i r y e r e isabet e t m e d i .

K. —

Ne s ö y l ü y o r s u n

yıkıldı

İsmail

gık

demeden

kaptan

olduğu

kaldı.

P. —

Aman

K. —

Orasını

azizim

felaket.

hiç s o r m a İ s m a i l , benim de a k l ı m

başımdan

ç ı k t ı d ü ş ü n ş i m d i b e n i m k o r k a k b i r a d a m e l i n d e k i tabanca

pat­

l a r , b i r d e k a r ş ı s ı n d a k i a d a m o l d u ğ u y e r e y ı ğ ı l ı v e r i r s e , ne o l u r ? '

N

P .

Aman

—

azizim

adam

mahv

olur,

yüreğine

inmediğine

ç o k ,-şükür. K. —

O d a b i r şey d e ğ i l , b u s e f e r b i z i m t a y y a r e tepe ü s t ü

b i r d i k i l i ş d i k i l d i b a k t ı m d i k aşağa k u r ş u n g i b i i n i y o r u z , pis

bir

koku

murdar

bir

kokudan

da

geliyor

burnuma,

dedim

tım

Düşer

iken k o r k u d a n gözlerini

mı,

k a p a m ı ş o l a c a k s ı n , öy­ imiş?

A n l a m ı y o r m u s u n İ s m a i l k o r k u l u r ü y a be g ö z ü m ü aç­

diyorum. P. —

Vay

demek

diye müteessirane

rüya

ben

de

Yok

mu?

Ulan

İnsana neler

sen k o r k u y u

m u s u n , ben o

salıvermişim, temizlemiye

rüya değil, içinde sahici bilir

korku

korku o

utancımdan kime

ne y o k

hepsi

idi,

C a n ı m r ü y a n ı n sahi ciheti olur

yok

korkma

mı

ne

ile

misin?

kendimden

murdar

koku

söyliyebilirim

başladım. Bu ara

hakikat

durdum.

K. — K. —

dım,

anlattığın

aptal g i b i d i n l e d i m

P. — anlamıyor ne

nasıl

açıldı.

l e d i r p e k i ne g ö r d ü n d ü ş t ü n ü z m ü b a t a k l ı k m ı K. —

derken

kimbilir

bataklığa düşüyoruz demeye k a l m a d ı , korkudan

m ı gözlerim faltaşı gibi

P. —

eyvah

kollan

çalınmaz mı

var.

yaptırır ne

ile y e r i m d e n

sıvadık

kapı

geçmiş,

de

var, fırla­

ne bir

var, de

pencereden b a k t ı m k i b i z i m M e m d u h h a d i ağabey g i t m i y e c e k m i y i z d e m e s i n m i defol o r a d a n d i y e ö y l e b i r b a ğ ı r m ı ş ı m k î , oğlan niye uğradığını

bilemiyerek

tabanları

kaldırdı.

117

P. —

Z a v a l l ı ç o c u k o n u n ne s u ç u v a r a b i r a d e r , seni

rüya­

ya o sokmadı y a . K. —

O y l e a m a sen d e o l s a y d ı n k o v m a değil ç ı k a r d e ğ e r d i n

b e ne ise ş i m d i o n u b u n u b e r t a r a f e d e l i m d e b e n b u h a l d e ne olacağım

İsmail?

APTAL — K. —

Berbat.

Ulan

sen hala

burda

m ı s ı n , ben seni

unuttum

gitti,

i s m a i l ş u oğlana b i r i k i l i k v e r d e eve g i t s i n . P. —

Peki

(Kesesini çıkararak Aptala uzatır)

Al oğlum bu­

nunla lokum a l ı r s ı n , haydi bakayım doğruca eve. APTAL — K. —

Olur

İsmail

giderim

(Döner

sana rastladığım

koşarak

palangadan

çıkar)

isabet o l d u ben d e sona ge­

liyordum. KAYARTO

—

(Yanlarına

gelerek)

İsmail

efendi

güzel b u k ı r m ı z ı ç o b a n köpeği m i n e r d e n d e b u l d u n K. — fam

Ulan

dönüyor, P. —

marsık,

beni

Canım

birader

Latifeyi pek sever, sana K. —

Ulan

nerden

belaya

aman

ne

ayol?

ç ı k t ı n defol ş u r a d a n . Z a t e n k a ­

sokma. bu

bizim

latife

çok

eski

Zarafet

Kalfadır.

ediyor.

anladım, ama

böyle g ö r ü r

görmez

hiç

tanıma­

dığı b i r a d a m a d a k ö p e k d e n i r m i a c a n ı m , ne böyle ş a k a o l u r , ne d e a ş i n a l ı k b a k İ s m a i l ş i m d i s ı r a b e n i m ş u f e l l a h ı n a s ı l lere

bindireceğim

(Şiddetle

KAYARTO —

Seni

küf

aksırır)

iki gozu k o r

o l a s ı seni

eder K a v u k l u k a ç a r , K a y a r t o t a k i p e d e r )

(Üzerine

hücum

şimdi babalarım

tutar­

s a sen g ö r ü r s ü n . K. —• ( B i r d e n b i r e geri d ö n e r e k K a y a r t o n u n a r k a k a b a e t i n e dokunur)

Al

bakalım.

KAYARTO —

A

y a p t ı ğ ı n , s e n i edepsiz K. —

a seni

utanıp arlanmaz

Darılma, kömürlüğü

KAYARTO —

seni, o

Bilmediğin

öyle

karıştırdım.

şeyi

ne

karıştırıyorsun,

şey y o k , b i z i m h a n ı m meraklıdır .ellemeleri ön tarafa

118

nedir

seni. orada

bir

koydu.

P. — > A l d ı n m ı c e v a b ı b e b i r a d e r , b u n l a r l a

şaka olmaz,

ha

Z a r a f e t K a l f a s e n a r t ı k eve git ç ı k t ı ğ ı n d a n h a b e r l e r i y o k ise seni evde

ararlar. KAYARTO —

lıverma emi

Olur

olur

gidiyorum

b u köpeği

bir

yere sa-

İ s m a i l e f e n d i b u azgına b e n z i y o r , a l l a h esirgesin b i ­

rine saldırır da emi

i s t e r s e n b i r ağaca bağla da b i r k a z a

çıkar­

masın. K. —

(Şiddetle

KAYARTO — •Seni h ı n z ı r

seni

aksırır)

Olur

(Hırlıyarak

bağlar

üzerine

hadi

saldırır

a l i m a l l a h seni çi ç i y e r i m h e r i f

defol

bir

kere.

Kavuklu

kaçar)

(Yeni

Dünyaya

girer) SALKIM —

Aman

bacı

bir s a a t t i r

seni a r ı y o r u z ,

ne

aşağası

k a l d ı no y u k a r ı s ı . K. —

( K a h k a h a ile g ü l e r e k )

P. —

E f e n d i m b u çocuklar yeni

yen çocuklar, K.

—

neden

Deli

İ s m a i l b u n l a r da kiracı

kim?

benim elimde büyü­

sordun?

midirler

P. —

No d e m e k ,

K. —

Bunlara

diye

sordum.

neden

deli

olsunlar?

b u bozsiz p a r a v a n a y ı ev d i y e son m i

kirala­

dın? P. — • E l b e t t e canım bir

sen güzünü

evo p a r a v a n

sil do öyle

d i y o r s u n , hadi

hadi

bak

sen

dudu

kendi

kuşu

gibi

derdine

yan,

k e r e güzünün ç a p a ğ ı n ı s i l de b a k . K. —

senin

Ulan

dediğin

dürbinle

doğru

baksam

olsun,

sen

zırva

şimdi

tevil benim

götürmez, derdime

ne bir

ise çare

b u l , ben zaten s a n a o n u n için g e l i y o r d u m . P. —

Hayrola.

K. —

Hayrın

çok

ola,

bilürsinki

iki

aydır

açıktayım.

Ço­

l u k ç o c u k ç e k sefil s e r k e r v a n o n d a n b u n d a n ö d ü n ç p a r a a l a a l a b o r ç g ı r t l a ğ ı m a ç ı k t ı , a r t ı k b a k k a l k a s a b ta p o s t a y ı k e s t i , n e y a ­ pacağımı

ş a ş ı r d ı m . Senin bildiğin

çok o l d u ğ u g i b i s ö z ü n d e ge­

çer, aman İsmail bana bir iş, şu hayatı k u r t a r a l ı m .

119

P. —

B i l m e m k i s a n a göre b i r iş nasıl b u l u n u r , o k u m a yaz­

ma yek, bir K.

iş y a n i b i r s a n a l ı n da y e k k i sana b i r iş a r ı y a l ı m .

— • U l a n b e n î m e l i m d e n her şey g e l i r , b e n hangi işe s a r ı l ­

d ı m d a b e c e r e m e d i m . S e n bana iş bul da b i r t e c r ü b e e t b a k a l ı m . P. —

B i r a d e r böyle şeylere tecrübeye s ı k m a z , iş b i l e n

adam

i ş i n d e n b e l l i o l u r . H e r ne hal ise b e n i m b i l d i ğ i m senin b e l l i b a ş l ı bir

sanat s a h i b i d e ğ i l s i n d i r , b i r a d e r ben sana ne iş K. —• A l l a h

allah

İsmal,

b i l i r s i n , sen i s t e r s e n bana b i r lığa b i l e

sen

benim

bulabilirim?

ne olduğumu

pek

iş b u l a b i l i r s i n , b e n b u gün

ola

uşak­

razıyım.

P. —

A m a n b i r a d e r o nasıl s ö z , biz s e n i n l e k a r d e ş t e n

daha

ileriyiz, senin uşak olmanı ben ister m i y i m , d u r d u r aklıma

bir

şoy g e l d i , e f e n d i m sen b i r ç o k y e r l e r e

bir

malûmatın

var

m ı , eğer

ufak

bir

girdin çıktın, belki

malumatın

varsa

sana

karın

d o y u r a c a k k a d a r ş i m d i l i k b i r iş h a t ı r ı m a geldi r e s i m d e n a n l a r m ı ­ sın

birader? K. — P. —

ver

Eşek

d e ğ i l i m y a güzel r e s i m o l u r s a ne a n l a m a y a y ı m .

Hayır

K. —

İsmail

dürüst okumamış mıyım

diye

P. — ya

öylesi

değil

,resim çıkarabilir

bunda herif

Hayır

—

bir yardımcı nına

ufak

herkes

ettin,

ulan

ben

mektebde

ne anlarım. Y a n i

resim

se­

doğru yapar

canım

r e s i m d e d i m s e ö y l e yağlı boya s u l u bo­ ressamlar

haberin

var

gibi

resimden

onlar

mısın

mıdır?

H a şöyle y o l a g e l , İ s m a i l s e n d e h a t ı r l ı y a c a k s ı n ,

buraya bir

P. —

halt

resimden

resim yapan

d e m e d i m , fotoğraftan K.

resmi

soruyorsun

karakalem

aralık

b e c a n ı m , güzel

misin?

fotoğrafçı

ufak

bir

dükkân açmıştı da

bir

yanına

aramıştı.

E v e t evet ş i m d i h a t ı r ı m a geldi b i r a d e r , seni o n u n ya­ tefek

işlerini

görmek

üzere

ben

vasıta

olmuş

idim,

evet evet a k l ı m a g o l d i , p e k i b a r i b i r ş e y l e r ö ğ r e n e b i l m i ş m i i d i n ?

120

K. —

Ne g i b i ?

P. —

Mesela

bir

adamın

fotoğrafını

çekebilmek.

K. —

Elimle

P. —

A m m a da yaptın birader sen ressam m ı s ı n ?

mi

yapacağım? Fotoğraf

çekmesini? K. —

O n u b i l m e m a m a b i r a d e r t a r i f e d i p d e e c z a l a r ı n ı gös­

teren o l u r s a o k a d a r e ş e k değilim y a elbette b e c e r i r i m . P. —

Pek a l a , h a z ı r ş u r a d a e l i m i n a l t ı n d a b i r fotoğraf

kânı v a r , sahibi bana bir

müşteri

bularak

satmam

için

dük­

emanet

e t t i , k e n d i s i A v r u p a ' y a gitti sana o r a s ı n ı y a p a y ı m , b i r az d a be­ nim malumatımdan

i s t i f a d e e d e r s i n eyi k ö t ü e k m e k p a r a s ı n ı k a ­

zanırsın. K. —

H a y a l l a h r a z ı o l s u n İ s m a i l , s e n y a r d ı m e d e r isen b u

i? oldu demektir. Ne y a p a y ı m birader, zar zor ç a l ı ş ı r ı m , öğrenirim dikleri

hay

allah

s e n s i n , işte

razı

o l s u n , senden

insanın

en d a r

İsmail

elbette

karagün

zamanında

orada

atı

de­

yetişirsin,

h a y d i b a k a l ı m n e r d e ise hemen g i d e l i m işe b a ş l ı y a l ı m . P. —

O l u r haydi birader buyurun gidelim de sana

dükkânı

t e s l i m e d e y i m t a k ı m l a r ı d a eline v e r e y i m . K. —

O

takımları

san

rahatsız m ı

yok

mudur onları

P. —

sen

babanın

eline

ver,

C a n ı m ne y u t t u r m a s ı , fotoğrafhanenin

(Beraberce

teslim

palangayı

edeceğim

ardını

toğrafçı

devre başlarlar)

eşek

alamazsın

ta

yutturma-

yok,

dedim

birader ya

alat v e

d e d i m , haydi y ü r ü İşte efendim

az z a m a n d a k e n d i n i g ö s t e r d i n m i d o k u n m a rinin

ulan

olursun?

malum

dokunma

ya

edevatı bakalım,

şöyle

keyfine artık bu civarda

başka

K. —

Eyi ama

C a n ı m ben bildiğim kadarını sana öğretirim o

K. —

i s m a i l ö y l e b i r d e n b i r e d e işe g i r i ş e m e m y a . kadar

ya.

Ulan b i r

hay köpoğlu

fo­

keyfine.

P. —

değilsin

böyle müşte­

ulan

şiddetlendirirler)

halt etmeyince duramaz

bu yutturmak ismail

ne

için

koşuyoruz

fırsat

m ı s ı n eşek kollarsın

daha

uzak

sensin

(Yürüyüşü

mı

bu

dük­

kân? P. —

Yok

canım olsa olsa

d ö r t beş

kilometre

mesafede.

121

fe

K. —

Anlamadım.

P. —

Canım

K. —

O d a ne d e m e k

d ö r t beş k i l o m e t r e

kadar

bîr

şey.

öyle?

P. —

Hangisi?

K. —

Güllü

P. —

C a n ı m n a s ı l g ü l l ü m e t r e s i , k i l o m e t r e d e d i m k i mesa­

metresi.

mesahasıdır. K. —

Anladım masanın

masası, bana bak

g i d i l e c e k ise bon h e r şeyden v a z g e ç t i m , danı

fıldır

niyor

fıldır

döndürüyorsun,

ulan

İsmail daha

yarım saattir

hâlâ o l d u ğ u m u z y e r d e y i z , eğle­

musun?

' P. —

A m a n b i r a d e r , b u derece i n k â r

edilir

letafetine b a k , d a ğ l a r e t e k l e r i n d e h a f i f d u m a n l a r

mi

şu

içinde

insanı

gaşyediyor,

mevhibe-i K. —

P. —

a

tabiatın

birader

sende

b a h ş ettiği

İsmail eğleniyor

hiç

tabiat

etrafın köyler,

s o n r a çağıl ç a ğ ı l a k ı p giden d e r e l e r , y a ş u v a d i n i n e k i n şu

çok mey­

tarlaları

şairane yok

h ü s n ü tabiat yok

mu

mu?

musun?

C a n ı m n e e ğ l e n m e s i , sen d e h i ç

hissi

şairane yok

mu

diyorum?

K.

—

P. — K. — P. —

Yok. Efendim ne yok? Hüseyin

Şakir

Ahmet.

Canım nasıl Hüseyin Ş a k i r A h m e t ?

B e n s a n a ne söy­

l ü y o r u m , s e n ne a n l ı y o r s u n . K. —

Bir

P. —

Ne

az d a h a

böyle

devam

edersen

allah

bilir

bağla­

rım. münasibet?

K. —T Ne m i n a s no g a r a b e t , a r t ı k i l l a l l a h (Durur)

P. görünen

—

h i s s i z sende

Canım

bir kaç adım daha yürüyerek) istemez. B a k

E

birader

manzaraya doyum olmaz

alim

(Ardına döner Kavuklu'nun arkada kaldığım görerek)

ne d u r d u n ?

K. —

122

(Dalgındır

köy k ı l a v u z

İşte surda iki a d ı m y e r kaldı haydi

yürü.

İsmail y a r ı m saattir h a r m a n beygiri gibi döndük

dur-

duk, artık olacaksın,

kendi ne

k e n d i n e git d ü k k â n

h a l t edecek

v a r g e ç t i m , ben

mı

isen e t , b e n

tutacaksın, ressam içden de

mı

dükkândan

b u r a d a eve d ö n ü p d i z l e r i m i b a c a k l a r ı m ı

da

oldura­

r a k y o r g u n l u ğ u m u a l a c a ğ ı m h e r şeyden v a z g e ç i r d i n . P. —

H a y d i c a n ı m ç o c u k l u ğ u b ı r a k , İşte b a k i k i a d ı m

kaldı

(Dükkânın yanına gelerek şakşakla parmaklığı kuvvatla sarsar) B i s m i l l a h b u y u r u n , e f e n d i m işte bu. geldik

K.

Tuuuuu

—

ulan

bir

saattir

şu

dükkân

dediğin

deveye

benziyon h e y u l a n ı n ö n ü n d e n on defa geçtik b e , i n s a f ı n t u r p

sık­

tığımın

h e r i f i , ulan

ha­

ramdır

diyen sensin, yahudİ

P. —

Hayır

miyen aşık

bana

efendim

garezin

ne be, müslümana

tabiatlı

eziyet

herif.

öylesi d e ğ i l ,

bilmez

misin cefayı

s a f a n ı n k a d r i n i b i l m e z d e r l e r , bon de seni b u

gözönüne a l a r a k

bir

az y o r m a k

i s t e d i m , tabu b u d a

çekmisali

menfaatine

haydi b u y u r u n y a k l a ş b a k a l ı m b i r k e r e alat v e edevatı eline ve­ r e y i m gör b a k a l ı m , ölç b i ç a l a b i l e c e k K.

İsmail

—

kaşınmıya

misin?

başladın,

galiba

ulan

yutturuyor

m u s u n , son o ' a l a t ı n ı edevatını git te b a b a n a göster, yediği naneye bak. P. — bir

başka K.

Canım garaz

—

efendim bunun neresinde senin anladığın var,

kasdim

sana

alat

ve

edevatı

gibi

göstermek.

G a l i b a k a ş ı n ı y o r s u n , s e n o alat vo e d e v a t ı n ı d a git

k a b edon m e r a k l ı l a r ı n a g ö s t e r t , s e n d o ğ r u d ü r ü s t k o n u ş a c a k geleyim,

yoksa

lıyorum

o senin

aramız

açılmadan

tululası

çenen

şuradan

defolup

durmiyacak,

te

isen

gideyim,

an­

bon d e çileden

çı­

kacağım. P. — ederek

C a n ı m b i r a d e r sen her sözden b i r

hiddet şiddet

gösteriyorsun, halbuki

ğın v e y a h u t zan ettiğin g i b i o l m a y ı p , gayet K. —

canım karma

sözleri bir işi

için

tarafa bırak

gayet

Saim

anladı­

samimîdir. haydi

nabileceğim

allah

İstihraç

h a y d i , sen b i r c y i l i k edecek isen b u b e n i m a n l ı y a m ı y a c a ğ ı m karışık

Dcğruya

aksi mana

h i ç te s e n i n beydir,

t a , şu bizim ekmek

parası

kaza­

tarifet.

123

P.

—

Azizim

h a k a r e t a m i z süz K.

—

P. — K.

—

Hah

eyle

ise sen d e ağzını t o p l a , b e n i m

şahsıma

süyleme. bak

tamam

anladım.

No o l d u y i n e m i Oyleya ulan

yanlış

söyledik?

a k t a r a v î z ne d e m e k , o n d a n b e n ne an­

larım. P. —

Canım

efendim

biz

böyle

kelime

üzerinde

saatlerce

d u r u r v e m a n a ç ı k a r ı r isek ne s e n , n e d e b e n b u d ü k k â n d a n tifade e d e m e y i z .

H a y d i b a k a y ı m ş u r a y a gol d e t a k ı m l a r ı

is­

göstere­

y i m , i ş i n e g e l i r s e a l ı r s ı n , ö l ç ü n e u y m a z ise ç e k i l i r g i d e r s i n , haydi durma. K. —

Ulan

hala

dediğinden

s e n böyle m a n a l ı sözler s ö y l i y e r e k

vaz geçmiyorsun,

İsmail

galiba

b o y u n a bana y u t t u r a c a k

isen,

b i z b u işten v a z g e ç e l i m , h a y d i o ğ l u m sen o n l a r ı b a b a n ı n

ölmüş

e ş e k l e r i n e g ö s t e r , u l a n b a n a m ı y u t t u r a c a k f i t n e f ü c u r h e r i f , bana senin d ü k k â n ı n d a

senin s u r a t ı n da l â z ı m değil haydi ş u r a d a n de-

fol. P. —

A l l a h a l l a h c a n ı m ş i m d i ş u r a d a m u c i b i hiddet ne v a r

a b i r a d e r , e l i m d e o l a n t a k ı m l a r ı v e nasıl o l d u k l a r ı n ı , s e n i n gelip gelmiyeceğini g ö r ü p , ö l ç ü p , b i ç m e d e n K. —

Buyurun

bakalım

ismail,

galiba

nasıl

kaşınıyorsun,

ş u r a d a n defol d a b a ş ı m beladan v e k ı r k y ı l l ı k olmasından P. — mi

ahbablığın

haydi berbat

kurtulalım. H a m d i b i r a d e r sen a d a m ı ç ı l d ı r t ı r s ı n , ş i m d i ş u s a m i ­

teklifimin neresinde bir K. —

İşine

alırsın.

cinas v a r be c a n ı m .

U l a n ö y l e d e m e hangi

d e s e n e , u l a n baştan

doğruluk

var

aşağı y u t t u r m a c a s ı n a g i d i y o r , b i l i r s i n k i

bir

lakırdısında

ben

lo lo lo y u t m a m . P. —

A m a n b i r a d e r son g i t t i k ç e m ü v c s v l s o l m u ş s u n , b u n u n

n e r e s i n e c i n a s h a y d i c a h i l c e sözleri b e r t a r a f ot te gel işe b a ş l ı y a lım.

124

K. —

U l a n hangi işe d a h a d u r b a k a l ı m , s e l a m ü n a l e y k ü m .

P. —

C a n ı m ö y l e u z a k t a n p a z a r l ı k o l m a z , hele b i r k e r e gel

de

takımları

tarif

peyderpey

edeyim

mıyacak

eline v e r e y i m , s o n r a

b a k a l ı m alabilecek

nasıl

kullanacağını

m i s i n , y o k s a s a n a zor gelip a l -

m ı s ı n , a n l ı y a l ı m da m ü n a z a a y ı o n d a n s o n r a e d e r i z .

K. —

Haydi

oğlum, hadi

İsmail ya dilini

tut v e y a h u t

açık

giriştin.

edepsizliğe P. —

Aman

birader

sen o n l a r ı

bana

şimdi bırakır

hangi e d e p s i z l i k

yutturamazsın.

g i d e r i m sen a r t ı k

be, canım

senin

ap

cyili-

ğin i ç i n ç a l ı ş ı y o r u m . Sen b e her k e l i m e d e n b i r m a n a ç ı k a r ı y o r s u n ya c e h a l e t i b e r t a r a f et d e b u r a y a gel ş u

bitiriverelim.

Ulan

P. —

A l l a h a l l a h c a n ı m hangi işi o l a c a k d e v r i t e s l i m

K. —

A y b i r d e d e v r i l m i ş d e s t i de m i

P. —

A m a n b i r a d e r c a n s ı k m a y a b a ş l a d ı n , c a n ı m hangi dev­

rilmiş

testi d e v r i

hangi

işi

K. —

K.

Ulan

—

hep

hala a n l a t a m a d ı k kenturabat

gösterip

mı?

sözler s ö y l ü y o r s u n , hiç

olmazsa

tane c i n a s l a k ı r d ı o l m a s a , ne ise y u k a r d a n a s a y a

t u r m a k , s e n böyle y u t t u r m a y a

uğraştıkça biz bu

kamiyacağız

(Yürür)

çırak

işini.

var?

teslim, yani elimde bulunan takımları

e l i n e t e s l i m edeceğim

arada bir

işi?

allaha ısmarladık

yut­

işin içinden ç ı -

sen oğlum başka

kulunu

çıkar. P. —

Canım

birader

Hamdi

efendi ç o c u k

musun a

s e n i n dediğin gibi d e o l s a y i n e böyle c i n a s sözlere k ı z a r a k

canım, insan

b i r n i m e t i teper m i ç o c u k m u s u n a c a n ı m , haydi gol do ş u işe b i r son v e r e l i m .

K. — (Yürürken geri dönerek) pişman oluyorsun hem davul çalıyor

Ulan h e m y a p ı y o r , h e m d e

(Yürüyerek dükkânın önüne

gelir), h e m do k a ç ı y o r s u n , b u y u r u n b a k a l ı m P — K.

—

P. — rum,

geldik.

H a şöyle y o l a g e l . Gene b i r Hayır

yere mi

gidiyoruz?

c a n ı m , öyle yola

değil, yani

ş i m d i gel b a k a l ı m d e m i r b a ş e ş y a y a

s ö z ü m e gel

diyo­

(Sehpanın üzerindeki 125

örtüyü kıldırarak) b a k b i r a d e r s a n a m u n t a z a m b i r fotoğraf m a kinası

(Objektifin

P. — C a n ı m

açarak)

ağzındaki kapağı

K. — O s m a n F a ş a

A l gözüm s a n a .

muharebelerini...

o d a ne d e m e k ?

K. — B a y r a m y e r l e r i n d e s e y i r y e r l e r i n d e h a n i a y a k l ı b i r k u ­ tunun

içinde

camlarından

daima

değişen

resimleri

gözünü

dayadığın

dürbün

s e y i r e t t i r e n h e r i f l e r y o k m u i d i , işte s e n de o n l a r

g i b i a l gözüm d i y e söze b a ş l a d ı n , ben d e o n u n a r k a s ı n ı s ö y l e d i m . P. — C a n ı m ş i m d i a l a y ı n s ı r a s ı m ı , a b i r a d e r b a k işte buna objektif derler k i insanın şekli şemalini alır, bunun arkasına ko­ nan cama

nakleder.

K. — E v e t b u n l a r ı

ne t a r i f e d i p d u r u y o r s u n , b i l i y o r u m de­

dim y a . P. —

A l â bilmediğin

hangisi?

K . — A d a m ı n r e s m i c a m a y a p ı ş t ı k t a n s o n r a nasıl o l u y o r d a oradan

k a ğ ı d a geçiyor o n u b i l m i y o r u m .

P. — H a , b a k o r a s ı n ı g ö r m e y i n c e t a r i f kilen

resmi camın

ü z e r i n e tesbit

etmek

ile o l m a z , ç ü n k i çe­

için b i r h a y l i

ameliyatı

"vardır. K. — S a ç m a l a m a

İ s m a i l , ulan

m ü n a s i b e t i y o k t u r , eğleniyor

amel

ilacile, b u işin

hiçbir

musun?

P. — ı C a n ı m ş i m d i b e n a m e l i l a c ı m ı d e d i m , be c a n ı m s e n lafı yani

nerenden

eczaya cam

dinliyorsun

cam karanlık batırılarak

aldığı

a y d ı n l ı ğ ı gördüğü

dınlığı

görür

birader,

b i r mahalde

görmez

resim

ameliyat kırmızı

işçiliği v a r d ı r

ufak

tesbit e d i l i r , b i r renk

ianesile

bu banyodan

halde k a t i y e n b o z u l m a z a k s i sarımtırak

dedim

b i r ışığın

alır

sonra

takdirde ay­

v e üzerinde h i ç

b i r eser kalmaz anladın m ı ? K. — Y o o o . P. — T a b i i

anlayamazsın,

canım

s e n fotoğrafçının

yanında

b u l u n d u m diyorsun bunlardan hiç b i r şey öğrenemedin m i ? K. — C a n ı m

anlattık

y a b e n böyle

g ö t ü r d e n * b a ş k a b i r şey y a p m a d ı m

126

ki .

şeylere

değil

d e getir

P. —

D u r öyle

ise b a ş k a b i r

çare düşündüm

bak

bu

ma-

k i n a a l a m i n ü t d e n i l e n c i n s t e n d i r b u r a d a alacağın r e s m i a l ı r . (Elile

göttererk)

rarak)

bak

gel d e y a k ı n d a n gör

şuradaki

K. —

deliği

(Bakarak)

Evet

görüyor

(Siyah

bezi b i r

az

Bak

kaldı­

musun?

gördüm,

resmi

alırken

buradan

mı

bakılacak? P. —

Hayır canım

resmi aldıktan sonra objektifi

b u s i y a h bezin a r a s ı n d a n v e i ç e r i y e a y d ı n l ı k ellerini

içeri

lardaki

sokar

kâfi,

oradan

delikten g ö s t e r e r k ) .

el y o r d a m i l e

Bak

kapar

kaçırmamak alır.

şurada ufak

ve

şartile

(Tekrar

yu­

banyo küveti

var

ya? K. —

Anlamadım,

P. —

Anlamadın

K. —

ama

için

K. —

Ulan ö y l e ise beni Hayır canım

mıyım

K. —

P. —

ya.

bir

el

Onu

tası v a r anladım

Bak sonra

ne güzel

K. —

O

P. —

Canım

anlamasın diye

söylemiyorsun.

istemeseydim

fesat ç ı k a r ı y o r s u n

ama

b u liğenin

bak

adını

resmi bunun

biliyorsun,

aydınlıktan

kadar

İsmail?

böyle u ğ ­

şimdi

banyo

ya?

alınan

artık

mu var.

senin anladığını

a c a n ı m böyle

ş i m d i ö ğ r e n d i m evet

girdikten

var mi?

o l u r m u elbette

P. — ufak

ise

Oylo y a b u n u n T ü r k ç e s i y e k

P. — - C a n ı m y e k

raşır

ne

i s m i n i değil

anlayamadım

içine m i

evet

işte

müteessir

bu

idi

batıracağız? eczaya

resim

olmaz.

mı?

bu

kadarla

iş b i t m e z ,

bunun

t e f e r r u a t ı v a r , y a l n ı z b e n s a n a b u banyodan

daha

sonra

bin

türlü

bozulmıyaca-

ğını a n l a t t ı m , b u n d a n s o n r a c a m ş a s i y e k o y a r a k güneşe a r z edi­ l i r . B u sefer c a m d a k i siyahlar beyaz beyaz olan yerlerde asıl lâ­ zım olan

min

fotoğraf

K —.

Bunlar

P. —

Efendim

çıkacağı

kâğıdına kendi tabii

siyah olarak

kendine

mi

camın

icab

çıkar.

olur eden

kâğıda aydınlık nüfuz ederek

ismail? yerlerinden

asıl

res­

n ü f u z ettiği y e r i y a -

127

kar

orası

derece derece k ı z a r ı r

lerden z i y a

c a m d a ecza

K. —

Hangi z i y a b i z i m Z i y a

P. —

İnsan

beyaz

kalır

cessünı

ismi

resmini

yer­

mı?

söylemiyorum.

aldırın

Aydınlık

cisimde

ikinci

geçmez, orası

kâğıdın

üzerinde

da te-

eder.

K. — P. — sonra

ile k a p a l ı o l a n

geçmez.

Peki o

kadar

mı?

.

Canım o kadar olur m u ?

ziyadan

alınarak

banyo edilir

İ k i n c i kâğıda az b i r k i , işte o z a m a n

b o z u l u r , no b i r şey o l u r a n l a d ı n değil K. bitmiş

Bu

—

zaman

resim

ne

mi?

kâğıt Z i y a ' d a n b a ş k a s ı n d a d a v a r

m ı , belki

enda

ise?

P. - —

Canım

saçmalama

d e m i n d e n do s ö y l e d i m

ziya

aydın­

l ı k d e m e k t i r d i y e s a n a a n l a t t ı m be c a n ı m , ne ç a b u k u n u t t u n , öyle ise s e n b u işi b c c e r e m i y e c c k s î n K. —

galiba.

C a n ı m bon o k a d a r k a l ı n k a f a l ı m ı y ı m , y a l n ı z a n l a y a ­

m a d ı ğ ı m k a r ı ş ı k b i r şeyler s ö y l e d i n k i o n u , p e k a n l ı y a m a d ı m . P. —

H a n g i l e r , söyle

K. —

O cam çerçeve filan dedin, onu

P. —

Ha a n l a d ı m , iki gözüm bu m a k i n a söylediklerim

değildir

alaminüt

dedim

bakayım?

y a , bu

anlıyamadım.

laboratuvarı

filan

hepsi

gibi

içinde­

d i r . S a n a g ö s t e r d i ğ i m b a n y o meselesi v a r y a işte o h e p s i n i y a p a r dışarı ve hiç bir K. — > U l a n

şeye i h t i y a ç şimdi

no

yoktur.

söyledin

şimdi

ne

diyorsun

anlaya­

madım. P. —

E f e n d i m o kolay ş i m d i s e n i n r e s m i n i ç e k e r i z b i r

tec­

rübe olur. K. — P. işin

Peki

nasıl yapıldığını

Efendim

—

kalmaz

ondan

o

kolay

sonra

ben nerden

şimdi

ameliyatı

senin beraber

göreceğim?

resmini yaparız,

renirsin. K. —

128

Ondan sonra bir

hastahaneye

gideceğiz.

çekeriz

bir

görür

öğ­

P. — miz

var K.

Allah a

allah

canım

Bilmem

—

ameliyat

bende b i r h a s t a l ı k m ı P —• mesi bir

Hay

işi o n a r m a k

hastahaned» ne

isi­

dedin

de onun

için

sordum,

yoksa

eyiliğini

versin

be

birader,

ameliyat

i ç i n m i k u l l a n ı l ı r , esasen a m e l i y a t ı n

keli­

manası

demektir.

H a ş i m d i a n l a d ı m , h a d i ö y l e ise i s m a i l b a ş l ı y a l ı m .

—

F . •— T a m a m duğun yerde m i

kötü

münasibet,

gördün?

allah

sade b i r h a s t a K.

ne

birader?

h a y d i ö y l e ise n a s ı l y a p a l ı m

ayakta m ı , otur­

çekelim?

K. —

Çek

P. —

Efendim

te ister, ayakta

temennide

allah

bir

olsun

ister

kuluna

oturduğum

çektirmesin,

yerde.

neden

öyle

bulunuyorsun?

K —

Ben

P. —

Hadi

d e ğ i l , sen

bakalım, şimdi

canım

söyledin.

boşyere

şu sandalyayı

çene

kavaflığını

al d a o b j e k t i f i n

bırak

ta

işe

karşısına geç, ken­

d i n istediğin pozu a l . K. —

İsmail bunların Türkçosi yok

P. —

Hangisinin?

K. —

Of

P.

Ha of

objektif

senin

çektim

toz o l d u b i l m e m

çektim

değil,

bunun

karşısına

de

d u r m a n a d a poz d e r l e r a n l a d ı n K.

—

Anladım

şimdi

K.

—

P. —

(Örtünün

geçip

K. —

(Dönerek) sen onu

K. —

herhangi

bir

buna

vaziyette

mı?

ben nasıl

durayım?

(İskemleyi

pozu

objek­

mi?

ne v a z i y e t a l a c a k i s e n a l d a , d u r altından

İşte

Oldu

inceleyerek)

bakalım.

mu? Ayol

olmadı

mısın?

duroyım P. —

duruyorsun?

göstererek)

Pek ala ( A r k a s ı n ı donar d u r u r )

arkandan yapılır sil

şimdi

allahasen?

no d i y i p

(Elile

tifin k a r ş ı s ı n a ç e k e r ) G e l d i m burası iyi P. — , E v e t

mu,

ismail

cinasa b a ş l a m ı y a l ı m , bozuşuruz

na-

söyle?

Efendim yüzünü objektife ç e v i r , şu dürbinin içine bak. (Vaziyet

alarak)

Oldu

mu?

129

(Tekrar önünün altına girmiştir) Y i n e o l m a d ı öyle (Örtünün altından çıkarak Kavuklu'mın yanına ge­ lir yüzünü o yana bu yana çevirerek bir iki inceledikten sonra çekilir) i ş t e böyle d u r s a k ı n k ı m ı l d a m a (Örtünün altına girerek incelemeler yaptıktan sonra ç ı k a r objektifi kapayarak) A m a n s a ­ kın b o z m a (Gelir makinaya bir şase kor) A m a n H a m d i e f e n d i , P.

dur

—

bakayım,

efendi d i k k a t K.

kımıldanma, şimdi

(Yerinden fırlar)

—

P- — A l l a h olacak otur

allah

çıkaracağım.

Neyi

galiba

çıkaracaksın?

biz s e n i n l e

h i ç b i r şey d e y a p a m ı y a c a ğ ı z ,

resmini K. —

uğraşırken

haydi

canım

akşam git

da

yerinde

çıkaralım.

Ulan o n u ö y l e söylesene köpoğlu

ne c i n a r l ı

söylüyor­

s u n öyle (Gider oturur) O l d u m u ? P. — K. — ne

tuzu

O l d u , indir İsmail

ne pozu

eteklerini.

ne saçmalıyorsun bırakacağım

şimdi

h e r şeyden v a z geçer

f ı r l a y ı p gideceğim

halt

ediyorsun

oğlum ben y u t m a m . P. —

Canım

no u z a t ı y o r s u n

binişin

etekleri

altına

toplan­

m ı ş o n l a r ı a s a y a s a r k ı t d e d i m b a ş k a b i r şey d e ğ i l . K. —

O n a d a b i r k u l p u y d u r d u n h a y d i , b u da b a b a m ı n c a ­

(Durup eteklerini sarkıtır) O l d u m u ? P. — (Objektifin kapağını tutarak) H a z ı r m ı s ı n ,

nına gitsin

çıkaraca­

ğım? K. —

Hay allah

şey y a p a m a z P. —

cezanı

versin

mısın ulan yutmam

Nasıl

anlatacağız

oğlum

ulan

n e halt resmini

b i r halt ettiğini

etmeden

bir

beğendin m i ?

çıkaracağım

, s e n ne

anladın? K. —

H a d i d u r u y o r u m n e h a l t edecek i s e et de ş u azaptan

s e n d e ben do k u r t u l a l ı m .

P. — (Objektifi tekrar tutarak) Hazır o l . K. — B i r . , k i , (Ayağa kalkarak asker gibi durur)

130

P. —

O d a ne

K. —

Ulan şimdi sen askeri b i r kumanda vermedin mi

a canım? be?

P. —

Hay

allah

müstahakını

versin

hazır o l , d e d i m s e a s k e r i vaziyet a l

otur

be

birader,

otur

demedim, a canım kımıldan­

m a d e m e k istedim hadi o t u r d a ç e k e y i m . K. — P. —

(Oturarak) Efendim

Buyurun oturduk oldu

tamam

ise

K. —

Oyle

P. —

O da ne d e m e k ?

K. —

Onu

sen

indir

mu?

oldu. eteklerini.

benden

alabilirsin

ulan

beri y u t t u r d u n d u r d u n ş i m d i do s ı r a b a n a

köpoğlu

deminden-

geldi nasıl

beğendin

mi? P. —

Hadi c a n ı m

hadi

sen d a i m a hor ş e y i n f e s a d

g i d e r s i n her ne hal ise k ı m ı l d a n m a h a z ı r ol b i r i k i ü ç kapağını açar

bakar)

Tamam.

K. —

Bitti

mi?

P. —

Evet

tamam.

K. —

Ş i m d i ne o l a c a k ?

P. —

Efendim

şimdi

Haydi

beraberce

cihetine

(Objektifin

kalk.

resmi

banyo

edip

kuruta­

cağız. K. —

P e k a l a ( P i ş i k â r ' ı n y a n ı n a g e l i r ) G e l d i m ş i m d i no ola­

P. —

(Örtüyü kaldırarak)

K. —

Yere

P. —

No g ö r ü y o r s u n ?

cak? son gir

Hadi gir bakayım şu yere.

köpoğlu

(Girer)

Girdik.

K. —

Z i f i r g i b i k a r a n l ı k , burdo ne g ö r ü n ü r b e

P. —

Bon do y a n ı l d ı m , d o ğ r u y a

K. —

(Çıkarak)

P. —

(Makinenin

Buyurun

adam?

çık.

çıktık.

üzerindeki

örtüyü

yarı

yere

kadar

sıyı-

r a r ı k ) B u l b a k a l ı m d ü n d e n gösterdiğim deliği ( P a r m a ğ i l e g ö s t e r i r ) B a k işte b u r a d a . K. —

Peki

ne o l a c a k

( G ö z ü n ü deliğe tesbit e d e r e k )

P. —

( İ k i elini örtünün altından s o k a r a k )

K. —

E v e t b i r ş e y l e r o y n u y o r , ne o l u y o r

Buyu­

run. Görüyor

musun?

İsmail?

131

P. —

Efendim banyo ediyorum yani

K. —

O toz A k i f d e k i m

P. —

E e c a n ı m hepsini s e n tersine m i a n l a r s ı n , ayol

çektiğim

senin

resmini

K. —

Bundan sonra bir Hayır

bunu

burada

olacak,

daha m ı

birader, anlattık

başka o

birinci

yıkıyorum.

P. — geler,

pozitifi y ı k ı y o r u m .

oluyor?

bir

kâğıda

zaman

var?

ya b i r i n c i

geçireceğim

resmin

doğrusu

terstir,

ki,

işte

tekmil bunun

olacak.

Sen

göl­ hepsi

görüyor

musun? K. —

Görüyorum

P. —

Hah

İ s m a i l içerde p a r m a k l a r

işte b e n y a p ı y o r u m d i k k a t

oynıyor.

et d e s o n r a

sen y a ­

p a c a k s ı n , o n u n öğrensin d i y e ş i m d i ben y a p ı y o r u m . H a d i (Perdenin

altından

çıkarak

önceden

hazırlanmış

olan

birader çevreden

görülebilecek boyda b ü y ü c e k b i r beyaz k â ğ ı d ı n üzerinde eciş b ü c ü ş Kavuklu'nun K. —

renksiz

kocaman portresi)

(Çevresine bakınarak

Buyurun.

(Verir)

h a y r e t l e ) Ulan İ s m a i l ben böyle

miyim? P. — doğru mi

Efendim

ben y a p m a d ı m , fotoğraf ç e k t i d e m e k

durmamışsın,

onu

makinenin

no

kabahati,

var

sen

ki

son

öğrendin

söyle?

K. —

E v e t ö ğ r e n d i m , ö ğ r e n d i m a m a İ s m a i l h e r m ü ş t e r i böy-

lo b a ş k a b a ş k a ş e k i l d e ç ı k a r s a v a l l a h i k i m s e on p a r a v e r m e z , d u r b a k a l ı m no o l a c a k . P. —

Olacağı

senin d i k k a t e t m e n

i c a p e d e r , seni

geçindirir

m e r a k e t m e . A r t ı k b e n g i d i y o r u m , son kendi k e n d i n e ç a l ı ş , kazan hem

dükkân

ruriyeyi

kirasını

hem

r ı l m a z , haydi a l l a h h a y ı r l ı K. — rendik

ya

Ulan

acaba

Ismailden

b e n do İ s m a i l g i b i b i r oturarak)

132

kendi

temin ettin mi dokunma

ihtiyacını

hem

müşteriler versin.

becerebilecek çektiğim

de masarifi

za-

k e y f i n e a r t ı k , s e n i n y a n ı n a va­

resimler

şeylor u y d u r u r u m

ey c a n ı m fotoğraf v e r e l i m

(Gider)

miyim?

Adam

benim

ki

vesselam

müşteri yok

son do öğ­ gibi

çıkarsa

(Sandalyaya

mu?

SALKIM

İNCİ —

( S a n d a l y a üzerine ç ı k a r a k )

Haydin gidelim

bakalım o nedir öyle?

( H e p b e r a b e r d ü k k â n ı n o l d u ğ u y e r e gelir­

l e r ) A ayol b u r a s ı b r

resimci dükkânına

;

KAYARTO bir

Amanin

—

çocuklar

şey v a r , s a k ı n t u r b a o l m a s ı n PALUZE —

baksana, bir yüzümüze K. —

benziyor.

içerde

mezar

A m a n b a c ı , sen de her şeyi

k e r e basbayağı

bakıyor

türbeye

edam görmüyor

böyle e v l i y a

taşına

benzer

çocuklar?

mı

musun

benzetirsin fıldır

fıldır

olurmuş?

Y o k y a v r u m y o k , ne b e n e v l i y a y ı m , ne do b u r a s ı

tür-

be. SALKIM — K. — larımızı

Peki

görmüyor

PALUZE — K. —

musunuz

Ay

Elbette

KAYARTO — K. —

Hay

müsün kocaman

ise b u r a s ı

siz

nedir?

fotoğrafçı d ü k k â n ı , b a k

makina-

ya?

ressam

mısınız?

yavrum. Ay çocuklar alimallah bu beril yalan

köpoğlu resim

KAYARTO — herif

öyle

Anam babam burası

hay,

ulan

makinesini

neden

yalan

söylüyor.

süyliyeyim,

görmüyor musun kör

K o r s e n s i n . ! : c r o l u r s u n i n ş a l l a h seni

kör

arap? maymun

seni. K. —

M a y m u n da s e n i n gibi o l u r , ayı k u r u s u

PALUZE —

fellah.

A m a n b a c ı sen de ne s a t a ş ı y o r s u n aleme,

kaba­

hat s e n i n . K A Y A R T O —- A m a n s a n d?, k i z i m b a k s a n a bana n a l a r soylayo." pis

musibet

K. — tane k ı l ı k l ı

Ulan

herif. kör

fellah

mus'hot

senin

gibi o l u r ,

kuru

kes­

fellah.

KAYARTO v a r ı r ı m o zaman SALKIM —

A.^-.r.' t r p ' a h e r i : , aklın başına gaiir Aman bacı

şimdi

boston

sen de çok

senin ağzının korkuluğu

payını

seni.

ileri v a r d ı n ,

tanımadığı­

m ı z b i r i n o böyle o l u r o l m a z yerdo ağız b o z u l u r m u ?

Adamcağıza

133

söylemediğimiz

kalmadı,

vah

zavallı

adamcağız

vah,

baksanıza

z a v a l l ı n ı n rengi u ç t u , ayol v a h z a v a l l ı v a h ayol a l i m i d e ç a l ı m ı da y e r i n d e nesi v a r , p e k ala s e v i m l i n u r a n i y ü z l ü b i r K. — güzel

Aferin

sözler

yavrum

çıkar,

KAYARTO —

sana.

böyle

Elbette

kuzguni

gül

surattan

adam?

yüzden

işte

böyle

da...

K u z g u n c u k s a n s i n k o f a k g i b i ne h a y k ı r ı y o r ba­

k a y ı m , seni m u s u b a t

seni, benim bir kere babalarım tutarsa

san

görürsün. K. — aksırır)

Senin baban

KAYARTO — üstüne

tutarsa, benim de anam

tutar

(Şiddetle

Apşu. gelerek

( T u h a f tuhaf b i ç i m l e r a l a r a k ç a r p ı l a r a k i k i diz

yumruklarını

sıkıp

hırıldar

gibi

sadalar

çıkara­

rak)

O f o l a n i n , b a ğ ı r m a y , u l a ş e a m u pa pa pa p a ( Y e r l e r d e

diz

üzerinde y ü r ü r . ) SALKIM —

kardeşim

bilirsin

PALUZE — söyler)

Amanın

çocuklar

bacımın babaları

tuttu.

no d u r u y o r s u n koş o n u önlesene son o n u n

geçirmesini

iki

Babu babu. Haydi

babalarını

ayol.

(Zarafet'in

H a y d i b a c ı c ı ğ ı m hadi

yanına

bir

şeyler

sen o n a b a k m a o c a h i l b i r

giderek

kulağına

adama

benziyor. K. —

B ı r a k b a k a l ı m ne y a p a c a k ?

(Dükkândan çıkar)

Darıl­

m a b a c ı b e n s a n a şoka y a p t ı m . H a d i gel sonin r e s m i n i ç ı k a r a y ı m . KAYARTO — K. — resim

(Doğrularak)

Barıştık

dükkânım

SALKIM —

mı işte b a k

haydi

çocuklar

Aman

sahih

mi

Hadi oradan yalancı san d a . burası siz sen

(Elile göstererek)

benim

de gelin. bizim

resmimizi

mi

yapa­

caksın? K. —

Yapacak

PALUZE — K. —

Canım

SALKIM — bizi

134

kaça

değilim, çıkaracağım

Kaç

kuruşa

hadi.

çekiyorsun?

uyuşuruz.

Ycoo

çekeceksin?

ben

öyle

şeyler

istemem

söyle

bakalım

K.

Canım

—

evdeki

kiracısınız

dedim

ya.

iki

gözüm

canım

KAYARTO —

Dur

bakalım

amma bakalım

ressam

mı?

PALUZE —

Aman

bacı

takımını görmüyor SALKIM —

öyle z a n e d i y o r u m

sizden

musun

çok

bir

şey

çocuklar,

sen

de,

ki

siz

istemem,

bu

herif

karşıki uyuşuruz

öyle

diyor

baksana

önünde

kocaman

takımları

m e y d a n d a , elbet­

ayol?

Oyleya, adamcağızın

te b i r m a r i f e t i v a r k i işte t a k ı m l a r ı m e y d a n d a d u r u y o r , ayol a l ı c ı gözü i l e b a k da s o n r a söyle y a c a n ı m . KAYARTO — yor

Oyle

ama

bakalım

o

takımlarını

kullanabili­

mu? K. —

O da doğru y a , u l a n b i r k e r e t e c r ü b e e d i n i z d e eğer

ben t a k ı m l a r ı idare e d e m e z s e m , o z a m a n söylentiye. SALKIM — dan

çeksin

bakalım

KAYARTO nasıl o l a c a k K. — di

O

da

doğruya

bir

kere

tecrübe e d e l i m d e on­

s o n r a söz s ö y l e m e y e h a k k ı m ı z o l s u n . H a d i beccrcbilirsen Hadi

—

bizi

öyle

de

ise evvelâ

egor eyi y a p a r s a n

bacı evvelâ

seni

yapar.

bunları

benimkini

çek

da ç e k e r s i n

O l u r a m a seni güneşli v e s ı c a k

bakalım

olur

mu?

havada ç e k e r i m

şim­

olmaz. SALKIM —

A a ö y l e ise biz d e y a p t ı r m a y ı z .

K. —

canına,

Vay

mutlaka

evvela,

bu

kara

koncolosu

mu

çekeceğiz? PALUZE

Tabii

—

efendim

bir

kere

cnu

çek

bakalım

eyi

o l u r s a , b i z i do y a p a r s ı n . K. —

Peki

amma

eyi

olmayınca

beğonmemezlik

etmiyece-

ğinizc söz v e r i n o n d a n s o n r a işo b a ş l ı y a y ı m . SALKIM —

Ben

söz

veriyorum,

itiraz

otmiyeceğim

haydi

başla. K. — s ı n a geç

Hadi

şöyle

karşıya

(Göstererek)

Şu

dürbinin

karşı­

bakalım.

135

KAYARTO — mimi

nasıl K. —

A,

ayol ö y l e ben o r a d a

iken

sen benim

res­

yaparsın. Ay,

sen ne zan e d i y o r s u n b u k u t u n u n içine m i gire­

ceksin? KAYARTO —

C a n ı m öyle

o l m a z ayol h i ç öyle şey m i PALUZE — ayol

sen o r a d a

çecek

sonra

kâğıda

ayol

mıyım

senin

suratın

alimallah

şeye a k l ı n

dürbünün

ermiyor

içindon ge­

yapışacak.

(Olduğu yerden k ı m ı l d a n m a z )

SALKIM —

burada,

Y c o o ben k o r k a r ı m , o u f a c ı k d e l i k t e n ben ge­

r e s i m y a p s u n ben PALUZE —

ben

A m a n bacı s e n i n do hiç b i r duracaksın

KAYARTO — çemem

sen o r a d a

olur?

İsterseniz

evvela

sizi

korkarım.

Hadi

Paluze, sen

g?ç

te s e n i n k i n i

çıkarsın.

A m a n a b l a , sen do t u h a f s ı n b e n tecrübe

tahtası

ayol?

KAYARTO —

Durun

canım

c a ğ ı m a y o l . B e n ş i m d i nerdo K. —

Hay

allah

kavga e t m e y i n i z

hodi bon d u r a ­

duracağım?

mustahakkını

v e r s i n , hadi

şu k a r ş ı k i

san-

d a l y a y a git do o t u r . SALKIM — KAYARTO —

Oturma Olur

bacı

ayakta

dur

çoksin.

(Gider sandalyanın yanında d u r u r )

Oldu

mu? K. —

O l d u o l d u , sallanmadan d u r ( Ö r t ü n ü n altına girer k i r

az d u r u r ç ı k a r d ü r b ü n ü n b a ş ı n a g e ç e r ) D i k k a t e t b e n b i r diyeceğim b u kapağı a ç a c a ı n sen hiç k ı m ı l d a n m a d a n b u içine b a k c c o k s ı n KAYARTO —

ben d ü r b ü n ü

k a p a t ı r ı m senin d e i ş i n

İki üç

borunun biter.

H i ç te böyle r e s i m ç e k m e d i m . F e k i hadi baş­

la. K. —

Dikkat bir

iki üç ( O b j e k t i f i

açar k a p a r ) , Haydi

oldu

bitti ( G e l i r ö r t ü n ü n a l t ı n a e l l e r i n i s o k a r y u k a r d a k i d ü r b i n d e n içe­ risini

inceleyerek

bir

az

uğraşır

örtünün

altından

kocaman

s i m s i y a h ' b i r zenci r e s m i f a k a t k o r k u n ç b i r b i ç i m d e ç ı k a r ı r t ı r ) Buyurun efendim oldu.

136

ve uza­

ZENNELER — dostlar

(Ker

( İ k i s i beraber) Amenın bacının resmine bekin

i k i s i d a Y e n i D ü n y a y a k c ç a r l a r ve

KAYARTO — miyim?

Seni

(Uzerino

P. —

yürür

(Gelir)

saklanırlar)

iki gozu k e r o l a s ı s e n i , h e r i f bon böyle Kavuklu

kaçar)

H a m d i efendi b i r a d o r ne o l d u , ne

kaçıyorsun

a c a n ı m , d u r da d e r d i n i a n l a t , no v a r b a c ı , kavga m ı KAYARTO — çıkarıyorum

bir

kara

(Sokularck

P. — olacak

S u s İ s m a i l e f e n d i , s u s k o r olası b e n i n r e s m i n i

diye

K. —

A

ki o

ettiniz?

koncolos

resmi

ayol

,buna

zaman

asıl

resmi

gösterir)

pozetii senin

derler,

resmin

çıkarıldı

ya

buna

kızdı

Işto

bunun

bir

o, olacak

ayol. fellah.

do

haydi

negatifi bacı

son

s i m d i git ben size h a b e r v e r i r i m o z a m a n asıl senin r e s m i n i ç e k e r alırsın

haydi

şimdi

KAYARTO — sa

ben o

ben

resmi

gidiyorum. P — K

evine. Peki

bu

i s m a i l efendi eğer o s e f e r d e böyle olur­

herifin

(Yeni

kafasında

Dünyaya

parça

parça

ederim,

İşte

girer)

A b i r a d e r sen do p o z i t i f i ne

gösteriyorsun?

B e n o k a d a r zan e t t i m , p o z i t i f , negatiften h a b e r i m y e k

—

ki. P. —

Yooo

beş p a r a da

len

ban

sen

böyle

K. —

No y a p a y ı m

P. —

A n l a d ı m ben y o k

neman

meçhullerini kapısı hak K. (Pişekâr

çekerim

bir

müşteri

bulamaz

bir

İki

bu

kadar

becerebildim.

iken b i r m ü ş t e r i golir iso bana ses­ resimden

haydi

sen

sonra

dükkâna

her

halde

malûm

bir

ya

çok

dükkân

k a p ı s ı d ı r , ben g i d i y o r u m , d e d i ğ i m gibi m ü t c y e k k ı z o l .

gider)

relim, yek

ulan,

halledersin,

Olurum

—

yaparsan

kazanamazsın.

anlamadım

Haydi

biz

mu müşteri?

ya

no

ise,

sana

haber

solarım

do d ü k k â n a , ey c a n ı m f o t o ğ r a f ç ı

(Dükkâna

ve­

g i r e r . Z u r n a çelebi h a v a s ı ça­

lar çok Şık g i y i n m i ş olduğu halde özel t a v ı r l a r ı y l a m e y d a n a gelir ufak

bir

devir yapar

K a v u k l u ' y u göstererek

d u r u r , İnceler

soku-

k u l a r a k başllo s e l a m v e r i r . D u r u r b i r şey s o r a c a k g i b i o l u r )

137

K. — H a h tamam, a ! sana b i r m ü ş t e r i ( Dışarı çıkarak Çele­ biyi karşılıyarak) H o ş geldin e v l a t . ÇELEBİ (Yerden bir selam vererek iki kat olur, doğru­ lur) H o ş b u l d u k e f e n d i m allah ömür v e r s i n .

—

K.

Olur

—

oğlum

ÇELEBİ — K.

Hayır

—

ÇELEBİ — K. —

ne

Efendim nerden O

K. — buyurdunuz

halde i l t i f a t ı n ı z ı n

minnettarıyım.

Efendim iltifatınızın Hayır

efendim

minnettarıyım.

öyle

demedim,

anlıyamadım. bendenize

iltifat

derim.

K. — (Kendi kendine) ÇELEBİ —

Anladım ya

(Yüksek)

Siz

bilirsiniz.

A n l a d ı m e f e n d i m siz b u r a l ı m ı s ı n ı z , y a n i b u m a ­

misiniz?

K.

Evet

—

ÇELEBİ —

burda Af

mahallcbiyim.

buyurunuz

efendim

y a n ı l d ı m , b u m a h a l l e sekenesinden K.

Evet

—

ÇELEBİ

—

lütfen beyan K. — K.

—

—

işte

Bir

—

bendeniz

ifademde

sekerim. meşgulsünüz,

musunuz?

buyururum. Lütfen şey m i

—

Hayır

buyurunuz

efendim.

yiyeceğiz? efendim

anlıyamadınız,

B a k ş i m d i a n l a d ı m bak

ne

(Göstererek)

iş

sahibisiniz?

E v l a t fotoğrafçı­

dükkânım,

ÇELEBİ — K.

mahallede

belki

misiniz?

A n l a d ı m e f e n d i m . B u r a d a ne iş ile

Evet

ÇELEBİ

K.

bu

buyurur

ÇELEBİ —

Y a a a maşallah, demek ressamsınız.

Evet fotoğrafçıyım resminizi m i

ÇELEBİ —

Hayır

öylo do o l a b i l i r , evvela Lütfederseniz

138

musunuz?

evlât?

Nasıl o l ü g a t l e r i n mende a l t ı s ı n evlat

ÇELEBİ —

yım,

tanıyor

tanıyayım

Anlamadım.

ÇELEBİ —

halleli

İıabor?

bendenizi

çok

efendim sizden

minnettarınız

böyle ufak

bir

bir

olurum.

çektireceksiniz? mütalaam

malumat

rica

yek

fakat

edeceğim.

K. — yamadım

Evladım

senin

no i s t i y o r s u n

bu söylediklerinden

cnu

bana

bildiğimi:

hîç

bir

türkço

say

anla­

ile söyle

de

konuşabilelim. ÇELEBİ — kelime iki

Efendim

bile yok

ifado vo r i c a l a r ı m d a

efendim

bon b u

anlaşılmıyacak

mahalleye

yoni

h e m ş i r e y i a r ı y o r u m siz d e b u m a h a l l e l i o l m a k

malûmatınız

vardır. Onu rica

K. —

E v l a d ı m ben

doktor.musun ÇELEBİ zan

,pekî

bir

taşınmış

itibarile

belki

ediyorum.

no m a h a l l e b i y e d i m , no d e

vecalandım,

E f e n d i m af buyurunuz arzı malûmat

edemedim

sen?

—

ediyorum. K. —

Hayır

arizli

mahallebi

ne

yedim,

ne d e

böyle

bir

mahallebi biliyorum. ÇELEBİ —

Hakkınız

var

efendim

b u sehiv bendenizde

d o ğ r u s u , b u m a h a l l e y e y e n i t a ş ı n a n hiç aile v a r K. —

Evladım

toğrafçıyım

onu

mahalle

sen ş i m d i bana b i r

bekçisi

oldu

mı?

bilir,

ben

resim çekdiriyer

burada

fo­

m u s u n ona ba­

kalım? ÇELEBİ ben

resmi

ailenin

—

Hay

hay

çektireyim,

nerde

emredersiniz

fakat

oturduklarını

sen

dc

bekçiden

fakat

bana mi

bir

şartla

mesela

yeni

taşınan

buraya

mahalleden

mi,

nerden

öğrenirsen öğreneceksin. K. — çekeceğim

Olur

ÇELEBİ — pılacak

mahalle bekçisinden

resmin parasından

peşinen

Emredersiniz efendim

öğreniriz, ver

haydi

şimdi

sen

bakalım.

ne k a d a r

istiyorsunuz,

ya­

r e s m i n b e d e l i n i n n ı s f ı n ı r u b ' u n u , s ü l ü s ü n ü ne k a d a r eder

bilmiyorum. K. — ÇELEBİ

Sen s ü r ü s ü n ü versen e l v e r i r . { E l i n i a ç a r a k b e k l e r ) —

Anladım efendim, sülüsü

no t u t a r o n u

da

İzah

buyurunuz. K. —

M ü r v e t e endaze olmaz y a , ne v e r i r İse v e r b e y a v r u m .

ÇELEBİ — ce ne

P e k i e f e n d i m fakat t u t a r ı ne o l d u ğ u n u

bilmeyin­

verebilirim?

139

K. —

Canım ver

ÇELEBİ K. —

— Ulan

a m m a da e l t i n

ÇELEBİ — K. —

Zarar

K. bu

kâfir

sikkesi

edelim.

ha? de olsun

O halde b u y u r u n u z

mi?

olur.

(Cebinden para

çıkararak)

krcmisi. (Alarak)

—

kerevizlerden

Demek

pek

sizin

k e r e v i z böyle ha , n e ala

hoşlandım

inşallah

yaparsınız beraberce yeriz olmaz ÇELEBİ

—

—

Efendim

pek

bir

neden o l m a s ı n , p e k Haydi b u y u r u n

K i m o , bcraot edecek

ÇELEBİ —

bunlardan

aman yemek

mı?

Hay hay e f e n d i m

a l i d e b u talebiniz do h u s u l b u l u r . K.

siftah

ml?

E f e n d i m iki a l t u n o l u r s a k â f i

ÇELEBİ — Sizo i k i

do ne o l u r s a o l s u n b i r

E f e n d i m b i r altun yeter

yakın

bir

işz* b a ş l ı y e l ı m .

talebeniz?

latifecisiniz

haydi

buyurun

işe

gi

rişelim. K. — geç.

Evet

(Beraber ÇELEBİ

şu dürbünün

karşısına

makinaya yaklaşırlar sandalyeyi gösterir)

Buyurun.

—

işe g i r i ş e l i m , h a y d i

sen

Efendim kıyamen m i , yoksa kuuden mi

çekecek­

siniz? K. kerim

—

Orasına

,neden

ÇELEBİ

sen

karışma

çekersem

çekerim.

—

Hayır

efendim

kapıdan

çekerim,

kayadan

arz edemedim. Portrem

o l a c a k y o k s a k ı y a m i vaziyette m i o l a c a k , onu a n l a m a k K.

—

Canım

efendim

orasını

bana

bırak

çe­

büst'mü istiyorum.

s e n , nene

lâzım,

ben senin r e s m i n i ç ı k a r a c a ğ ı m r,o kaya r e s m î ne do b i r post r e s m i olmayacak ÇELEBİ

haydi —

dur. D u r a c a ğ ı m f a k a t b i r poz t â y i n b u y u r u n u z do

o

vaziyette d u r a y ı m . K. —

A l l a h a l l a h a m m a da m e r a k l ı i m i ş s i n o ğ l u m , gerçi b u ­

r a s ı m e y d a n d ı r no tozu v a r d ı r , t a i ı i n i b u n l a r ı norden ç ı k a r ı y o r s u n evlat sen evvela

nasıl

durduğunu

göreyim

bakacağım.

(Gider

140

İ s t i y o r s u n ö y l e d i r , ben d e m a k i m d e beğenirsem

perdenin

çekeriz,

altına

girer)

haydi

ben

nasıl

makinadın

SALKIM gelmiş

—

karşıki

Amanın

çocuklar

fotoğrafçı

galiba

ile becelleşiyor,

Rczakizade

Tarçin

haydin y u k a r ı k i

bey

kattan

bakalım. ZENNELER

—

(İkisi

de s a n d a l y a l a r ı n ü z e r i n e ç ı k a r a k )

A

s

a l i m a l l a h ta da k e n d i s i . PALUZE

—

Haydi

abla

burada

olduğumuzu

kız

baksana

anlatacak

bir

şeyler y a p a l ı m . SALKIM — da ya o

Eyi,

a

o

koca

kafalı

herif

ora­

mu

efen­

anlarsa?

PALUZE — K. —

Canım

Evlat bir

ÇELEBİ

—

nerden

anlıyacak?

az sağa d e n .

(Yarım

daireyi

geçerek

durur)

Oldu

dim? ZENNE — bi'yo

H i ş t , Hişt

seslenirler) ÇELEBİ —

Aman

(Islık

ç a l a r gibi s e s l e r ç ı k a r a r a k

Çelebim

(Dönerek)

çözlerimiz

Maşallah

yollarda

Çele-

kaldı

tcbarckallah, efendim

ayol. sizleri

a r a y a a r a y a hal o l d u m iki g ö z ü m . K. —

(Perdenin

altından)

Oğlum

çok

döndün

bir

az

sola

dön, ÇELEBİ

—

(Yüzü

Zennelerden

yana

olmak

üzere

gövdesini

ç e v i r i r ) Oldu m u efendim? K. — çevirir) nin

B a ş ı n ı da düzelt sola b i r az sola ( Ç e l e b i b i r ez b a ş ı n ı

B i r az d a h a , o l m a d ı . ( P e r d e n i n a l t ı n d a n ç ı k a r a k

y a n ı n a gelir

döner ö r t ü n ü n tür)

yüzü

düzelterek)

altına girer

fakat

işte Çelebi

O ğ l u m y i n e ç a r p ı l d ı n , böyle o l u r s a

Çelebi'-

öyle d u r a c a k s ı n

(Tekrar

yine Zennelere

dönmüş­

r e s i m fena ç ı k a c a k ,

ka­

rışmam. ÇELEBİ — K. — mıldanma işaretler

P e k i sağa m ı

B a n a , dön b a n a . (Perdenin

altından

döner) Çelebi

şimdi kızlara

oldu

kı­

dönmüş resim (Yük­

sen b u r a y a

kendine)

Hah yine

O h b a b a m , b i z li3İa

Oğlum

Kendi

çıkar.

mı?

çıkaracağız diye uğraşalım bunlar mcrcimcyl fırına vermişler sek)

etmektedir.

sola (Çelebi

niye

geldin?

141

Ç E L E B İ —. Efendim, şimdi bulduğumu aramaya. K. —

H a a l Ş i m d i a n l a d ı m , öyleya r e s i m ç e k t i r m i y e f i l â n de­

ğil d e , b u k a r ı l a r ı

aramiya

geldin, doğru

hakkın var

şimdi

ne

olacak? ÇELEBİ — şimdi mal

ban

Efendim

resmi bu

o l u r s a ödemeye K. —

işte size s o r d u ğ u m

hanımlarla beraber

kestane

misin

yoksa

tartar.

Son

bon seni

şuradan

gidereyim

—

Haydi

kantar

Bur-

defolur

bakayım

gider Çelebim,

kâhya

mısınız,

sen d ü k k â n ı n d a

işin

ile

yoksa meşgul

karışırsın?

K a f a m dönerse a n l a t ı r ı m s a n a , Horekedo a ş ı k l a r ı . Hay­

bakayım

şuradan

ÇELEBİ —

defol,

başımı

belaya

sokma.

Efendim senin belandan k i m k o r k a r ,

k i m olduğumu biliyor K. —

ile

sürdürürüm.

c l , h e r k e s i n h a r e k â t ı a ş ı k a n e s i n e ne di

Kaça

Baba efendi siz b u r a d a fotoğrafçı m ı s ı n ı z ,

keyfine

K. —

aradığın

namusun

mi?

a r a b a n ı ç e k , ç e k m e z s e n ben sana ÇELEBİ

bunlardı,

isterim.

hazırım.

Sen bana b a k s a n a o ğ l u m , senin

sa'da

herkesin

hanımlar

çıkarmak

sen

benim

musun?

B i l m e k d o , seni do b u r a d a görmek

de i s t e m e m ,

kim

o l u r s a n o l illa b u r a d a n d e f o l . SALKIM —

Kızlar

halloliyo rezil o l u r u z

haydin

aşağı,

haydin. (Hep

bu

herif

işi,

anladı

birden sındalyalardan

ma-

İnerler

otururlar) ÇELEBİ ğumu

görüşürüz. K. — ki

—

anlatır

alacaksın ÇELEBİ

Eğer

rezaletten

binaenaleyh

çokinmeso

intikamı

mı

idim

sendo

kim

oldu­

bırakmam,

sana

sonra

(Yürür) Hadi

hoy y a r ı m

sende v a r d ı r —

papuç

ulan

senden

kullanırsın, varıver

(Yürürken

durur

ihtikan

almadım

düdüğüm.

döner) Görüşürüz,

bunak

bon

bozdum,

hadi

sona g ö s t e r i r i m . K.

—

Haydi

hey

züppe

hadi b a ş k a k a p ı a r a . ( Ç e l e b i

142

sen d e , galiba gider)

işini

P. —

(G«llr)

M a ş a l l a h e f e n d i m uzoktan s e y i r c i o l d u m

müş­

teriler a k ı n e l m e y e b a ş l a d ı . K. —

Öyle oldu İ s m a i l .

P. —

Tabii

sonu

K. —

Hadi

P. —

Efendim

seni '

efendim

ben

de

sana

söylemiştim

ya,

sabrın

şey nıi

yaptık,

selamet.

tebrik

hey p i s

ediyorum.

K. —

Beni

P. —

Tebrik mi?

edeceğine k e n d i n i

K. —

Evet

P. —

Canım

K. —

Abdcst

P. —

Yine

kirası

et.

ibrik. ne

ibriği

bu?

ibriği.

saçmalamağa

isteyeceğimi m i

K. —

cinayet.

ne hiddet e d i y o r s u n , fena b i r

Ulan

b a ş l a d ı n , galiba

senden

dükkan

hissettin?

dükkândan

ne k a z a n d ı m

ki

no k i r a s ı

istiyecek-

sin İ s m a i l eğleniyor m u s u n b i r e d o r ? P. — sinden kaldı

demek

seni t e t k i k golmed-k

inkâr

mı

ediyorsun,

edip d u r u y o r u m , birader

elbette

bunların

resimlerini

ben

mahalle

kahve­

ne katlını

ne

besbedava

çekmedin

erkeği

ya? K. — baş

Nordj

idin niyo gelip e!o y a r d ı m e t m e d i n ,

müşteriden

alamadım. P. —

Efendim

inkâra

mahal yok,

bon

reyelayn

müşahede

ettim. K. —

Leylek

ayı m u ş a m b a e t t i n bon do b i l i y o r u m , u l a n b u

b e l a l a r ı sen m i g e t i r d i n b u P. —

Efendini

K. —

Karşıki

P. —

Aman

elimde

nasıl

mahalleye?

bela?

belaları karalı azizim

büyümüştür.

neler

Dünyanın

beyazlı.

söylüyorsun, en

namuskâr

o

çceuklar

oilesidir

o

binim ve

bir

d a h a ağzından böyle b i r şey i ş i t m i y o y i m . S a n a fena halde c o n ı m sıkılır.

143

K. — - Hele ten ş i m d i ç-îr.e m a h a l l e g^ünco b e n ceni ç a ğ ı r ı r ı m . P. —

Pek

ala bu kavli

k a h v e s i n e git d»

de m a a l m e m n u n i y e

kabul

nresı ettim

(Yürür) K. — İsen ye

Bak artık

manav m a y m u n u n

ben s a n a haber

P. —

b a k k a l a y ı s ı y e ne yer

veririm.

Pek a l a y o k s a öyle b i l m e d i ğ i n etliye s ü t l ü y e

karışma.

(Gider) K. — ları

girer. ları b.r

Hadi

dedim

gösteremez Zurna

isem

Kayserili

arasındaki

ya ç e k

bana

tahta

arabanı,

Hamdi

havas,

ulan ben d e sana

efendi

demesinler

çalar. Kayserili

kaşıkları

İki

elinin

çalarak, oynayarak

bun­

(Dükkana parmak­

meydana

gelir

y a r ı m ç^rh y a p t ı k t a n - o n r a z u r n a d u r u r K a y s e r i l i o n u İ n c e l e r ,

elin!

şa':a[) na

l;cy.".r?k

:

K. —

{Hcmc.ı

zurnanın

!:arşılıyar^!î

ara

ezgisiyle o k u m z y a

hayretle İnceler) Al

başlar.)

btr

müşteri

bir

müşteri

daha. KAYSERİLİ

(Br*to

—

ile)

G e l be nğom i n a n b e n i m Sıladcn Eşşok (Her

(Alık

ara

alık

koy u l a n eşşek KAYSERİLİ

—

görünmez

gibi ne

mısrada zurna K. —

rafa

gayrı

habersin

aagisi

s£zOme gözüme

yüzuıns*

yapzr)

ICr-yserHiyi

sayrelmcki-a)

cenin b a b a n d ı r . E ş ş c k c^lu {Kavuklu'nun

yüzüne

Al

eşşok.

bakarak

zurnanın

ara

cz^İıiyl») Cennet Kcbd.ı.ı

gibi

guliuk

gvjb.-at

Ne d i k i l m i ş

bizini

İlds

roul

yaylada sılnda

d u r u n gazık g i b i or.-.da

S ı l a n hey Iıcy s ı l a n hey hey hey (l'r.vuklu'nur. çalnıasile beraber

144

elinden oynarlar)

tutarark

oyuna

sürükliysrak

zurnanın

Gapısı da gıpımı bahar Bahışı da ciğerim yakar Gayıerinln gizlin Yımtrteyı gulp tıhır gulp tahır (Kıvuktu'yu zorla oynatır.) K. — (Bin zorlukla alinden kurtularık) Bırak be yahu sen buraya böyle sokak ortasında oynamıya mı geldin? (

KAYSERİLİ —, He, nideceksin ki soran? Hey ağa? K. — Canım bunu ben değil kim olsa merak eder, kimse de görülmemiş böyle senin gibi kaşıklarla sokak ortasında şakır şakır oynasın, bir de rast geldiğin birini kırk yıllık ahbapmış gibi elinden tutup oyun oynansın. KAYSERİLİ — Ne oldun het ağa gücendin mi ne urun, kotumu itluk? K. — Kötü değil ise de gayet münasibetsiz, KAYSERİLİ — Yoh yoh, şunun minasibctlisi nicedir aceb bana bir gostorun miı? K. -— Senin adın, ağa? KAYSERİLİ — Ne ideceksln ki, defterine nipiml gayd ideceksin. K. — Evet defterime niyîme kaydedeceğim, söyle bakalım sana kim derler? KAYSERİLİ — Gozel gardaşlıh bana Mayisoğlu derler. K. — Tevekkeli değil beni zorla oynatırken inek ahırında oynuyorum zan ettim. — Disene it gibi goho alıyon. K. — Bana bak, birbirimizi daha tanımadan, ağzını bozup durma, külahları değiştiririz ha.

MAYISOLU

MAYİSOĞLU — Nidersin, nidersin? K. — Nedersini midersini yok, külahları değişiriz diyorum. MAYISOĞLU — Amanın heç değül bayılacağım. Beri balı hemşerim o başındaki külahı senin gafan nasıl çektiğine bahupta 145

şaşup g a l ı y c m , hey ağa b e n i m ş u g a f a m c n u nasıl ç e k e r , v a z geç ben k ü l a h , m u l a l ı K. —

değişmem.

A y h e r i f , s a h i h z a n e t l i . O ğ l u m b u söz s e n i n a n l a d ı -

d ı ğ ı n g i b i d e ğ i l , y a n i b i r b i r i m i z e ç e k i ş e c e ğ i z , bozuşacağız tir. Anladın

MAYISOĞLU — şuranın

nesisin

K. —

O y l e d i s e n e , hey k u l a ğ ı n a d ü r t t ü ğ ü m , ş i m d i

ki?

Anlamadım.

MAYISOLU — dikkat

C a n ı m galin gafalılığı b ı r a h l a s ö z ü m e

e t . Sen b u r a d a n e y i s i n k i y e r l i , y a b a n c ı

K. —

Yerliyim

no

MAYISOĞLU — K. —

Neyisin,

Anlamadın Evet

mı,

Hayır

neyisin?

resimciyim.

Tosnif m i

tesnif

MAYISOĞLU — K. —

olacak?

Resimciyim.

MAYISOLU — K. —

yaparsın?

yaparım.

Voyyih bu suratla

dükkânda

tosnif

b i r s u r a t d a h a v a r , iş ş u r a l ı , c n u MAYISOĞLU — şimdi

MAYIS K. —

O

MAYİS —

şimdi

söyledim.

değil a , ş u tosnifei d i d i ğ i n

Oğlum

kullandığım

kullanırım.

ağa?

Sonin kulağın sağır m ı —

mı?

yapacağım vekit

A m a n ı n heç değil b a y ı l a c a m . Doğru m u d i d i n

sen tee-nifei m i s i n hay

K. —

yenile

mı?

Ne g o r u .

MAYISOĞLU — K. —

demek­

mı?

cnu

sen

bena

Hele ş u beyazdan

değil

ne ola

kendine

dıdiğini

bir

ki?

sor.

k e r e d a h a di ba­

hayım. K. — dediğin

no

Şimdi

do

sonin

didiğini

bon a n i a m a d ı m .

Beyazdan

demek?

MAYIS —

Dohoy gulağınâ g u r ş u n a h a s ı , d e m i n d e n d i d i ğ i n no

idi? K. — yorsun c n u ,

146

Canım söyle?

anladık,, şimdi

onu

bırak

da b u r a d a

ne

arı­

MAVİŞ —

Gize!

diccm

Diye y a d e r d i m e d e r m a n

olabilecek

mitin? K. —

Hole söyle do b a k a l ı m b e l k i b i r ç a r e o l u r u m .

MAYIS — K. —

E v v e l a sen di b a b a l ı m sen b u r a n ı n k S h y a s ı m ı s ı n ?

Ulan ne kalın kafalı imişsin deminden söylemedim

fotoğrafçıyım, adamın resmini MAYIS — K. —

Nlrden

Sulanmiya

mi

çıkarırım.

çıkarırsın? başladın, ulan

resmini

çıkaracağım

demek

r e s m i n d o l a p t a k u t u d a , torbada f i l a n d a o r a d a n ç ı k a r a c a ğ ı m mek

m i d i r ? Meşşe odunu ulan sen hiç ç ı k a r ı l m ı ş bir resim

görmedin

mi?

MAYIS — K. —

G o r d u m a , s e n i n ç ı k a r a c a ğ ı n t e s n i f nico o l a ?

Haydi

oğlum

sen a d a m l a

hadi İşine git d e i k i m i z do MAYIS — K. —

eğlenmiye

idebilir

galiba

misin?

O ğ l u m b e n i m sana y a p a c a ğ ı m b i r

çıkarıp

çıkmışsın

kurtulalım.

Hey g i d i , ş u r a y a ne d l g e l d i m . Ö y l e d i r d e ş i m d i

sen b a n a y a r d ı m mini

de­ filan

boş c n

kuruşunu

almaktır.

iş v a r s a s e n i n res­

Daşka

bir

şeye

aklım

ermez. MAYIS —

B e n i m d e d i ğ i m i iler isen sana y o k , şeklin

nedir,

yok.

K. -— S ö y l e b a k a y ı m

senin

ben y a p a b i l i r

MAYIS —

sanaatından a n l a d ı m , benim

mi­

yim? işin cim,

erbabısın evvela K. — MAYİS

B e n senin bak

benim Canım —

gara gozlum didiğimi

sana

tosnif

ml

ney

küs

e l i m d e n gelir

Beş o n k u r u ş

turursun, sana

çektlre-

onar. bir

şey

ise ç e k i n m e m

hesabım elan

nistifide

çektirir

yaparım.

i k i giz g a r d a ş

o l d u k l a r ı y i r d e n b u t a r a f a goç i t t ü k l e r i n i h a b e r a l d ı m . bana

istediğim

mi

var,

Biliyonda

umduğundan

çohta

b a h ş i ş v e r i r ü n de h a y d i . K. —

Ha

a n l a d ı m , sendo

mi

yeni

kiracıları

arıyorsun

köpoğlu u l a n b e n yol gösterici m i y i m , y o k s a d e l l a l m ı y ı m ? sana b i r s a a t t i r b e n r e s s a m ı m

vay Ulan

resim çekerim diyorum sen bana

147

ne s o r u y o r s u n , o ğ l u m s e n r e s m i n i ç e k t i r e c e k isen gel y a n ı m a , y o k bana

dellallık

ittirecek

isen,

git

de e r b a b ı n ı

ara oğlum.

Haydi

b a k a y ı m M a y ı s o ğ l u m u s u n , tezek babası m ı s ı n , nesin çek a r a b a n ı . P. —

(Gelir)

Vay

maşallah

Mayısoğlum,

ayol

hoş

geldin,

na h a b e r ? H a y ı r d ı r i n ş a l l a h ç o k t a n b e r i bizi terk e t t i n a y o l , ne­ relerdesin b a k a l ı m ?

Yoksa

ticareti

büyüttün

de t o p t a n c ı l ı k

mı

ediyorsun?

MAYIS —

Hoş

g i b i , sayenizde b i r y u r d u k l a r ı gibi P. — bir

İşin

mi

bir

az daha

var

—

olman,

ismail

ileri güttürdük

efendi

dediğin

d e zatınızın bu­

onardıh.

da

geldin?

H e , b i r az eskiden

onları kovalıyorum P. —

eksik

Çok güzel, allah daha ziyade verir inşallah peki burada

MAYIS

MAYIS

bulduk

az s e r m a y e y i

galma v e r e s i y e l e r i m v e r d a ,

nidersin.

B u r a d a k i m l e r d e hesabın v a r söyle b a k a y ı m ? —

C a n ı m h e ç , o gadar b ü y ü k b i r

şey d e ğ i l , a h e m

şöyle b i r e s k i t a n ı d ı k l a r ı g o r u r u m , h e m de h a z ı r g e l m i ş İ k e n ,

şu

beş g u r u ş v e r e s i y e l e r i d ü ş ü r e l i m d e d i m d e g e l d i m . Ş i m d i o değil a, ş u garşuda b a n a o h u z g i b i b a h a n , goca K a v u k l u b u r a n ı n

nesi

kl? K.

—

P. —

O k ü z s e n i n s i l s i l e n d i r tezek oğlu Canım

birader

malum ya

tezeği.

bunlar

bir

az k a b a

saba

o l u r l a r , k u s u r a b a k ı l m a z . Sen k e n d i v a z i f e n e b a k . K.

—

Anladık

amma

b i r a d e r , ş u a y ı n ı n yediği

İsmail

böyle m ü ş t e r i o l m a z o l s u n

naneye b a k

yahu öküz

be

d i y o r , y o o ben

b u k a d a r ı n a göz y u m a m a m İ s m a i l , eğer h e r gelecek m ü ş t e r i böyle e ş e k g i b i ise b e n b u işden ç o k t a n vaz g e ç t i m . P, — tefek

Efendim

noksanlara

ekmek çiğnemeyince K.

—

P. —

148

Anladım Hakkın

işçilikte

göz

olsun

yummak

ticarette olsun

icab

eder

iki

bu

gibi

gözüm, malum

ufak ya

yutulmaz. amma var

ismail

birader

böylesi

fakat,

de çekilmez

şöyle

bir

az

doğrusu

yerleşlnceye

kadar

b u gibi

dedim K.

şeyleri

emeksiz

hiç

duymomazlıktan

bir

şey

gelmek

lazım.

İki

gözüm

olamaz.

B u da m ı e m e k y a h u , d e m e k h e r i f ağzına geleni söy­

—

l e s i n , b e n k a r ş ı s ı n d a evet e f e n d i m m i d i y e c e ğ i m , y o o b e n i m e l i m ­ d e n gelmez. MAYISOĞLU —

i s m a i l efendi g o z u n u n bebeğini s e v e y i m ,

şu

galin adam ne m i r l a n ı y o r k i , ş u n i d e bana a ğ n a t . (

\ disi

P. —

Efendim

fotoğrafçılıkta

bu

zat

yektadır,

bizim

çocukluk

heman

heman

arkadaşım Hamdi

da,

güzel r e s i m ç e k e n pek az b u l u n u r , d e m e k b i z i m H a m d i tanımadınız

öyle

MAYIS — gözüm

kadar

efendiyi

mi?

Y o h y o h , hele b i r az b a n a ağnat

da ı s ı r m ı y o r

P. —

ken­

efendi

bahayım

şunu

değil.

Efendim

bundan

aşağa y u k a r ı

onbeş y i r m i

sene m u ­

k a d d e m s e n i n F a t i h a v l u s u n d a p a z a r g ü n l e r i sergi y a p t ı ğ ı n gelir senden

alış v e r i ş

eder bayağı g ü n l e r d e m a h a l l e m i z e

vakit seyyar

s a t ı c ı l ı k l a geldiğin z a m a n ı h a t ı r l a , b i z i m H a m d i efendi ile b e r a b e r O t a k c ı l a r ' d a k a h v e d e hem a l ı ş v e r i ş e d e r , h e m de b i r l i k t e sohbetler latifeler sen

eder

onun K.

—

idin

de az m ı

e ğ l e n i r d i n , sen

sade k e n d i n ]

değil,

silsilesini.. (Birdenbire

saldırır

vibi)

Ben

de

onun

gelmişini,

geçmişini MAYIS — hey

köpoğlu

(Birdenbire

şimdi

Kavuklu'nun

tanıdım

(Sarmaş

boynuna s a r ı l a r a k )

dolaş o l u r l a r )

Aman

Ha,

canım

gaffan a l i m , sen n e d i y e k e n d i n i b a n a t a n ı t m a d ı n hey g i d i ( S e l a m ı yeniler)

K u s u r u m a galma Hamdi efendi, aklımdan çıkmışsın

denbire tanıyamadım deyim,

gardaşlık

etendi

neyin o l s a y d ı

dım,

gozel ş i m d i K.

yim.

—

Hem

(Bir

sarmaşmadan sonra ayrılırlar)

ne gadan d e ğ i ş m i ş s i n y o l d a ş ı m heç töbeler o l s u n y e ğ e n i m , gene

burada fotoğrafçılık

mı

neyin

bir­

Amanın

tuh,

İsmail

tanıyamıyacağ-

ediyon?

O y l e o l d u , haydi b a r i gel d e senin b i r

resmini çeke­

benim

beş

bir

hatıram olur

h e m do senin

kuruşunu

almış olurum.

149

MAYIS — dcsyunu i

bir

tasnifimi

nirde

i s m a i l efendi goruyon y a , ş u b i z i m ağayı e s k i

çoruncu

heman

çektireyim

çekeceksin P. —

ahzu de

itaya

kalkıştı.

babalım,

Di

haydi

ne ş e i l ç e k e c e k , d e

aranızda

Hamdi

bir

etsin

mağım mektir.

efendi

birader,

münazaal

azime

bon g i d i y o r u m .

içinde oradan (Yüksek)

tatlı

d i l güler y ü z ,

yılanı

tahaddüs

edecekti.

(Kavuklu'nun

Hadi

kulağına

efendim

hayırlısı

olsun

ben

—

çekecek

He, şimdi

(Objektifin

ki?

değil m i y i z ben

ya?

nldcceğim?

karşısındaki

sandalyayı göstererek)

Gel

bakalım.

MAYIS —

H a m d i efendi dinelecek

miyim?

Anlamadım.

MAYIS —

Ben

Nldeceksln

Resmini

dur

K. —

değil­

gider)

Gol b a k a l ı m M a y ı s o ğ l u .

MAYIS K. —

ha­ Par­

gidiyorum.

H a m d i efendi b i r a d e r Mayısoğlu y a b a n c ı

MAYISOĞLU —

şurada

allah

eğilerek)

d i r . D i k k a t l i c e b i r r e s m i n i ç e k . Seni g ö r e y i m ( Y ü r ü r

K. —

ko­

adamla

i t m o , a l l a h daha a l a etsin y i n e v u r d u n de­

Hadi

Allaha ısmarladık. K. —

haydi

görelim?

v u ğ u n d a n ç ı k a r ı r d e r l e r , g ö r ü y o r s u n yo, b a k g e l m e s e y d i m yırlı

bir

banalım

Dinelecek m i y i n

ki?

X. —

B i l m e m , i s t e r o t u r , iste d i k i l . ( O b j e k t i f i n ağzını a ç a r )

senin

resmini

çekmiye

hazırlanacağım

no

dersem

öylo ya­

parsın. MAYIS K. —

—

şimdi camı MAYIS SALKIM karşıya

Olur

di

haydi.

(Perdenin altına g i r e r )

— —

resimci

Olur

g a z a n a l ı m . Di sen

(Sandalyanın

üzerine

balkaboğına

Mayısoğlu

çıkın da burada olduğumuzu PALUZE —

150

H a , b a k böyle fena d e ğ i l , bon

h a z ı r l ı y a c a ğ ı m . Sen b u d u r u ş u

bozma.

işine

bah.

çıkarak) gelmiş,

A,

a

çocuklar

amanın

yukarı

gösterelim.

A m a n abla s a h i h m i ?

(Sandalyanın üzerine

fırlı-

yar«!\)

Amanın

ta d a k e n d i s i , p i s t ,

h u , ayol b u tarafa b a k s a n a ,

: Mayısoğlu, MAYISOĞLU — rada

mısınız K. —

V ı y a n a m , baa b a h , a m a n ı n d e y i m , s î z b u ­

gazan

Cğîum

SALKIM —

alim. Mayısoğlu,

gidip Mayısofllu'nun yanına f

*\

doğru

dur

(Örtünün

altındadır)

F a l u z c k ı z haydi ş u n l a r a b i r o y u n y a p a l ı m . H a d i dura.

PALUZE —

A , ayol H a m d i efendi p e r d e n i n a l t ı n d a n b i z i çö-

SALKIM —

Görsün.

PALUZE —

Olur

SALKIM —

A m a n sen de o çıkınca

. rür.

PALUZE

—

Ya

SALKIM —

m u ç ı k o r d a bizi

rezil

eder.

saklanırsın.

sen?

O

gene ö r t ü n ü n

altına

girince

ben do

çelirim.

B u sefer iki oluruz. PALUZE —

O

SALKIM —

O

şaşırdırız.

. golon

gene ç ı k a c a k zeman

Alay olur,

haydi

o zaman.

Mayıs'ın

arkasına

saklanırız.

Apdalı

keş.

PALUZE —

( F ı r l a r Mayısoğlu y a n ı n a d u r u r ) A b l a böyle

SALKIM —

Bir

K. —

az c h l ı o s o k u l

(Örtünün

altından)

mi?

(Sokulur)

Ne oluyoruz

Mayıs aya o

yanına

kim? MAYİS — K. —

Baa bah, bani, biri

Nasıl

biri

m a k t a i k e n zenno

iki,

dur

iki mi

bakayım

hemen Mayısoğlu'nun

lu da ö r t ü d e n b a ş ı n ı ç ı k a r ı r )

O no h a n i

goruyen?

(Örtünün

altından

arkasına siner.

çık­

Kavuk­

yanındaki?

M A Y I S —- H a y d i g a r d a ş ı m . Rüya m ı g o r u y o n , kendine g e l . K. —

Ulan

MAYIS —

ne r ü y a s ı

şimdi

senin y a n ı n d a b î r

kadın

vardı.

K a r d e ş i m a k l ı n ı beşına a l . No gadıııı gezunu ne­

y i n i n çapağını s i l do y c g l n b a h . K. — örtünün (Örtünün

Allah

altına

allah

girerken)

b.ma Oyle

mı

öyle

göründü

sen o l d u ğ u n

dcrsin?(Tekrar

gibi d u r

a l t ı n a g i r e r , d e r h a l S a l k ı m İ n c i de gelerek

kımıldama Mayısoğlu'-

151

n u n b e r i y a n ı n a öteki öbür y a n ı n a d u r u r l a r . ) fer

iki oldu yahu o yanındakiler MAYIS —

Gadan alim

de

A l l a h a l l a h b u se-

kim?

hey g i d i .

Ne o l u y o r , şeş

bej

goru-

y o n ne i d i y o n , g a r d a ş ı m . K. —

Ulan

bu

kadar

da

yanlışlık

olmaz

ya

(Pardanln

al­

tından çıkıncaya k a d i r zenneler bir b i r ardına K ı y s e r l l i ' n l n a r d ı n a b ü z ü l e r e k s i p e r a l ı r l ı r K a v u k l u d ı ö r t ü n ü n a l t ı n d a n ç ı k a r a k , hay­ retle b a k a r )

Fesuphanallah ulan bana

ş i m d i senin y a n ı n d a k i m s e y o k m u MAYIS —

sefer

yoksa,

C a n ı m b a y a k t a n d n gene böyle d i d i n gozuna n e y i k i

hayalatmı görünüyor K. —

m ı öyle g ö r ü n ü y o r

idi?

ki?

Ulan yoksa

çok d i k k a t

bana m ı

ederimi

öyle göründü, d u r

Haydi sen yerinde

dur

bakalım

bakalım

bu

(Per­

denin altına girinceye kadar zenneler K e v u k l u ' n u n a r d ı dönük o l ­ masından yın

yararlınırık

b u defa

yana poz a l ı r d u r u r l ı r

Mıyıtoğlu'nun

içerden b a ğ ı r a r a k )

ö n ü n e gelip

İkisi

U l a n b u da haya­

let b e d u r u l a n ( D ı ş a r ı ç ı k ı n c ı y a k a d i r z e n n e l e r y e n i d ü n y a y a k a ­ çarlar, dışarı ç ı k a r ) Mayısoğlu

hani o

MAYIS —

Ulan h e r i f gene y a l n ı z vay c a n ı n a . B a n a b a k

kadınlar

ne

oldu?

C a n ı m sen herkesi mahtaba m ı al iyon, r ü y a goru-

yon fotoğraf m ı ç e k e c e k s i n t e s n i f m i i d e c e k s i n , ne idecek isen i t . K. —

İt s e n i n b a b a n d ı r , M a y ı s o ğ l u k i m e y u t t u r u y o r s u n , u l a n

köpoğlu, nerde o yanındaki MAYIS —

karılar?

O ğ l u m s e n i n t e s n i f m e s n i f ideceğin yoğ a , h e r k e s i

işinden n e n i n d e n a l ı k o y m a . K. — sökül

de

paranın

Oyle şey mi olur, oğlum bir settir resmi

sonra

çekerim. Anlıyorum

üstüne yatacaksın

(Gelerek

uğraşıyorum.

b a h a n e ederek

yakasını

yapışır)

Sen bizim

Sökül

ba­

kalım. MAYIS — K. — yakanı

152

C a n ı m d u r , hele b i r k e r e y a k a m ı b ı r a h t a g o n u ş a k .

N a s ı l s a v u ş u r m u s u n , hele sen evvela s ö k ü l d e s o n r a

bırakırım.

4

MAYIS —

He canım

(Elini koynuna sokarak para çıkarır)

A h a n İ s t e b a h a v c u m d a ağnadıh y a ne vereceğiz o n u d i . K. — P a z a r l ı k peşin verecek

MAYIS

y o k . B i r fotoğraf

yarısını

—

d a bittikten

yirmi

kuruş,

sen y a n s ı n ı

sonra.

B u b i r a d a m b i r tesnif i ç i n m i i k î üç k i ş i

oluşun

ne g a d a r a l ı n y o k s a o d a b i r a d a m gibi m i o l u r . N e . K. — Y o o o o d e m i n c e k

k i gördüğüm

hayaletler

gibi

olur

dört misli, a k r a b a , eş dost o l u r s a y i n e h e r a d a m i ç i n a y r ı c a b e ş kuruş vereceksin.

MAYIS — (Yakasını kurtararak kesesinden çıkarıp vererek) De al b a b a l ı m ş u ç e r e ğ i n i n î y i , hele b i r , beni y a l n ı z ç e k de r ü y a y ı d a b a ş k a b i r g u n gelir g o n u ş u r u h , d i h a y d i . K.

— (Alarak)

Bereket versin, anladım y a , anladım y a , b i r

do r ü y a n ı n r e s m i n i m i ç ı k a r t a c a k s ı n ?

MAYİS K. —

—

O l u r y a , p a r a s i l e değil m i , de haydi

seğirt durma

Nereye?

MAYIS

—

Boza m ı a l d ı r a c a k s ı n n i d e c e k s l n çabuğ o l .

K. — V a y meşşo o d u n u v a y , u l a n boza değil p c z e .

MAYIS

— Dedin

de babağı h a t ı r l a d ı m . O d a ö y l e z ı r l a r İ d i .

K. — M a y ı s o ğ l u galiba bozuşacağız duğun

gibi

d u r , fakat

rüya

müya

haydi

göreyim

sen deminki deme

babalı

dur­ olur

ha. (Yürür örtünün altına girmek üzere arkasını döner dön­ mez) MAYIS — (Zennelere dönerek basta i l e ) A m a n a m a n mele­ ğ i m saat

kaçta

K. — r"

geleyim?

(Dönerek)

idiğim

Bana

b a k böyle

ZENNELER — (Basta İta) Jonına,

türkülü

çıkaracak

İsen

fiyata olmaz h a . Yatsıdan sonra efendim aşk mey

s a k ı n geç k a l m a e r k e n g e l , s a k ı n geç k a l m a e r k e n g e l ,

(Mayısoğlu savuşur) K. (Örtünün altına girerek) O h ç ı k a c a k . A y M a y ı s o ğ l u y o k (Dışarı çıkar)

—

P. —

(BalİrEr)

Birader,

artık

kehâh

resim

de ş a r k ı l ı

V a y köpoğlu s a v u ş m u ş .

b i r diyecek

y e k y a , haydi

153

b e k a h m hiç o l m a z s a d ü k k â n v e t a k ı m l a r ı n k i r a l a r ı n d a n b i r m i k t a r ver

bakalım. K. —

y rok

O y l u m , hangi k i r a , h e r i f

savuştu.

Eğer

hor

müşteri

beni lafa tuttu

böyle o l u r s a

t ü r k ü söyli-

son d a

kirayı

al

b n do k a r n ı m ı d o y u r a y ı m . Zaten o h e r i f t e n c n p a r a a l m a k m ü m k i ıı d e ğ ı . j i , o n u b ı r a k y a

İsmail başka bir

şey d a h a

oldu.

P. —

No g i b i ?

K. —

Mayıscğlu'nu çekmek için sandalyanın ününde durdur-

d i n b e n ö r t ü n ü n a l t ı n a g i d i p te h o r î f i d ü z e l t m e k i s t e d i m , b i r do nu b a k a y ı m k.s

makinadaki

durmuyor

mu

c a m ı n üstünde h e r i f i n y a n ı n d a b i r

şaşırdım,

lioınon

dışarı

çıktım

y< İ n i z d u r u y o r , vay c a n ı n a M a y ı s c ğ l u ' n a s o r d u m r ü y a dr di

tekrar

makinaya

e; ünrfo d u r u y o r

iki

kadın

görmüşsün

ı'.'.ayısoğlu'nun

P. —

Canım

K. —

Olur

marifeti mi var sen hayalat a

dürbünün

allahascn?

g ö r m ü ş s ü n , e y l e şey m i böyle

bir

hüneri

var

olur?

da s e n i n

do

yoktur,

P. — bir

Hadi hadi aklını başına a l , makina dediğin bir şey d e ğ i l d i r ,

bozelunsa

kendini

papucu

böyle

manasız

K. —

Ulcn

rüyalar

dur

aletten

büyüğe

fc rader beni lafa boğup ta b o r c u n d a n b i r şey v e r m e k h.in

yalnız

h e r i f e s o r d u m , r ü y a m ı goruyon d o d i , senin mo-

k ' n a n ı n böyle b i r

b;ka

b u sefer

herif

ş a ş ı r d ı m , h e m e n f ı r l a d ı m , gene A ' o y ı s c ğ l u

b,' ş ı n a d u r u y o r

h herin

girdim

genç

baktım

okut

istemediğin

uyduruyorsun.

eğer b i r d a h a böyle b i r

şey o l u r s a

heman

g lir seni ç a ğ ı r ı r ı m , gözünle g ö r ü r s ü n . O z a m a n da b i r

şey diye-

n ezsin y a , hadi e ğ l u m sen k a h v e n e ben de d ü k k â n ı m a

(Yürürler

F ; îker ç !ar,

gider.

Kavuklu

Arnavut

ila şöyle o k u r

meydana

Ysğli K. —

151

gelir

zurna

durur.

Arnavut

uzun

havası beste

: Iskiptarî,

c'zrak)

da d ü k k â n a g i d e r . Z u r n a A r n a v u t

işkiptari

bumbari

(Dükkânda

ha

kim ha

yemez ha

o l d u ğ u halde A r n a v u d ' u n bestesine

Bon y e m e m öyle m u r d a r l ha ha h a . .

uygun

ARNAVUT ile)

Var

—

( S a d a gelen y a n ı

burda b i r murdari

K, —

(Beste

doğru dönerek

yine

best»

ha ha ha...

ile Arnavut'u

aynen

taklit e d e r e k )

Hayvanla­

rın mühürdarı ha ha h a h a . . . ARNAVUT — K. —

Bak bu karmori kartal! ha h a ha h a . . .

( G e n e beste İ l e )

^ARNAVUT

—

(Beste

Ç e k e r i m şimdi

İle)

kantarl ha ha

G ö r m e d i m , böyle

mantari

ha...

ha

ha

ha hal.. K. —

( D ı ş a r ı f ı r l ı y a r a k k a r ş ı l a r ) U l a n b u da b a ş k a t ü r l ü s ü ,

b a k s a n a b a n a , sen b ö y l e , hep m a k a m l a m ı ARNAVUT — kâhya

Oho bre,

nemo

larum

konuşursun? s a n a , ne

karışıyorsun,

mısın?

K. —

Evet k â h y a y ı m ne

ARNAVUT — K. —

yapacaksın?

No k â h y a , böyle m i o l u r k â h y a

Kâhyanın

arkasında

çıngırak

olmaz

bre?

ya, o

da

benim

g i b i d i r k â h y a i s e m ne y a p a c a k s ı n ? ARNAVUT —

Y o k b i r şoy y a p a c a ğ ı m , k â h y a , s o r u y o r u m

ne k a r ı ş ı y o r , nesin sen K. —

Ben

burada

ARNAVUT — K. —

fotoğrafçıyım.

Ne b u

fonografa.

F o n o g r a f a değil d a n g a l a k , f o t o ğ r a f ç ı , a n l a d ı n

ARNAVUT —

Fotomacı ne bu bre fotomaci.

K. —

ne

Ulan,

uyduruyorsun

bo

(Gider

sürür)

Gel buraya ( M a k i n e y i göstererek)

kinası

derler,

anladın

ARNAVUT —

sen

burda?

mı

kalın

elinden

İşte buna

mı? tutarak

fotoğraf m a -

kafalı.

N e a n l a d ı n m ı , ne b u b r e d u r söyle.

K. — Ulan s a n a A r n a v u t ç a m ı s ö y l i y e y i m . İ ş t e b u m a k i n a r e s i m m a k i n a s ı d ı r . B u n u n k a r ş ı s ı n a geçer d u r u r s u n , s e n i n b u b l çimsiz

suratın

makina

ARNAVUT — K.

—

mı?

Ya a a a

ARNAVUT frap

içine yapışır, anladın

Ha a a a

—

Demek,

no z a m a n

bon d u r u y o r u m

karşıdan,

mı?

1SS

K. —

Ne f i r a b ı

ne g i r a b ı

filen y o k , s e n i n , b u s u r a t ı n

k i n a n ı n i ç i n e g i r e r , senin adın ne evvela onu ARNAVUT — K. —

Benisi

KETTAN — K. —

No i s e , keten

misin?

İpek y o k , f r a p

nedir?

Nedir f r a p ho b r e böyle h o r r a , y a p ı ş ı y o r d i l m i ?

Evet a m a , frap filan

senin s u r a t

Kottan.

keten

Y o k bro k e t e n , K e t t a n .

KETTAN — K. —

adım, Ali

A n l a d ı m , sen ş i m d i

ma-

söyle?

murat

ses ç ı k a r m a ; . B e n a ğ r ı n ı

lap diye o r a y a

KETTAN —

Ben mi baracayım öyle.

K. —

ne

Ulan

kalın

açınca

yapışır.

kafalısın

be

sen

bağıracak

filan

de­

ğilsin. KETTAN

—

Resim

mi

bağıracak.

K. —

Galiba

bozuşacağız,

sadece b i r

dakika

bile d e ğ i l , k ı m ı l d a m a d a n

t a m a m diyeceğim KETTAN — K. —

—

sen ben

tamam.

H a ha ha a a a a , r e s i m t a m a m d i l m l ö y l e ? Haydi. miyiz?

Ne çekeceksin bre? Olmadı mı

daha?

V a y c a n ı n a , ulan ne sen d u r d u n , ne d e ben ç e k t i m .

KETTAN K. —

mı

Resmini.

KETTAN — K. —

bağırır

Ne b u t a m a m .

Çekecek

KETTAN — K. —

be,

v u r a c a k s ı n , ben

Evetl

KETTAN K. —

resim

Resim.

KETTAN — K. —

ulan

—

Holmadi

Y o k canını

KETTAN

—

mi

daha?

sen ş i m d i r e s m i n i ç e k d i r e c e k

Sen m i ç e k e c e k s i n , y o k s a b i r

misin?

hangi h a y v a n

kecek? K. —

Ulan araba mı b u , senin resmini

KETTAN —

1S6

Nerden ç ı k a r a c a k s ı n

bre?

çıkaracağım.

çe

K. —

(Arnavut'u

türür göstererek)

yakasından

İşte b u r a d a n

tutırık

maklnanın

KETTAN —

H a a a a, b u r d a , içerde m i

K. —

amma

dikten

Evet

daha

önüne

gö­

İçine

gir­

çıkaracağım.

şimdi

değil,

bu? sen

bunun

sonra.

KETAN — ^ K. —

Ben mi

Öyle

burda

gireclm?

ya?

KETTAN —

H a y d i b r e b u d a l a , dil b u , lazım b u n d a n yüz kere

büyük o zaman giriyorum. K. —

Hobbala,

ay

anlatamiyacağız

girecek d e ğ i l s i n s e n i n r e s m i n KETTAN —

bu

herife

oğlum,

ten

resim, o zaman

kim

girecek.

H o b r e , geçan yok

benim

giriyor? K. — daki

eczalı

S e n i n r e s m i n d e ğ i l , sonin s u r a t ı n ı n gölgesi gidip ora­ cama

yapışacak.

KETTAN — K.

—

Ha

KETTAN — K. —

Ne v a r , d u r a c a k

mı ben, k i m e bu cüş.

O b a ş k a , ben s a n d ı m b i r b a ş k a s ı n a

şimdi

ne

K. —

Şimdi

söylemişsin.

olacak?

KETTAN — K. —

aa...

Sana.

KETTAN — Peki

ha ha

Cüş.

Hayır

KETTAN —

söküleceksin. Ç ı p l a k , anadan doğma c a n ı m , elbiseni

değil,

Ne m ü n a s e b e t ,

mı? peşin

ne z a m a n

para

resim

vereceksin.

var, o

zaman

para. K. — alırken

Y o o o , b u r a d a öyle değil, y a r ı s ı

peşin

yarısı

resmi

yok.

Böyle

verilir.

KETTAN —

Höyle m i

K. —

öyle.

Evet

KETTAN — K. —

Canım

adet? 1

Ne o y a r ı m bir

türlü

bütün? istersin

göbeğin-, k a a a r

157

istemez d e b ü t ü n b a ş t a n ayağa k a d a r ,

işte y a r ı n ı , b ü t ü n b u de­

mektir. KETTAN —

Ben i s t i y o r u m b ü t ü m b ü t ü m .

K. —

ama

Olur

hem

k ü ç ü k ç ı k a r , hangisini KETTAN — KETTAN — —

on

yılmak yok

ALİ

kuruş

olur,

kaç

bütünü enbeş

Pek a l a , ş i m d i b ü t ü n b a ş l a d ı n . Sen b a y ı l

KETTAN —

K. —

babalı

hem

de

suratın

kuruş?

kuruş.

lazum, alasın.

S e n o n u b a b a n ı n ö l m ü ş e ş e k l e r i n e a l d ı r köpoğlu sen­

de m i y u t t u r m i y a ALI

az

B ü t ü m , kaç g u r u ş y a r ı m

K. —T Y a r ı m ı K.

bir

istersin?

şey bayılmak

olsun.

Oyle değil, c ü ş k a , paraları

KETTAN

bakalım.

No b a y i i , ne münasebet b r e ne l a z u m , ba­

No için

—

bayıl.

söylemezsin

duru,

bre

kaç

kuruş

lazum? K. — ALİ

Yedi

KETTAN

buçuk. —

(Silahlığın arasından çıkardığı

keseyi

usul

d u r u r gibi seslerle b i r s ü r e k a r ı ş t ı r ı r k e n K a v u k l u d a ahenglne uy­ d u r a r a k k a r ş ı s ı n d a göbok a t a r ) No o l u y o r , no s ı ç ı r a r s ı n

maymun

gibi b r e ? • • K. —

Sen

kese k a r ı ş d ı r m ı y o r

m u s u n , o ğ l u m geriz h a v a s ı ­

na u s u l t u t u y o r s u n bon do o usulo o y a r a k ALİ

KETTAN

—

Tamam.

euna s a y a r ) T a m a m m ı K. — (Yürürler yarak)

Evet

oynadım.

(Çıkardığı parayı Kavuklu'nun

tamam,

haydi

sandalyayı düzeltir

buyurun

makinanın

karşısına.

bir elini sandalyanın arkalığına

İşte bureda böyle d u r a c a k s ı n . ( O b j e k t i f i

şunu gördün

av-

bu?

m ü , işte o r a y a b a k a c a k s ı n .

(Yürür

göstererek) perdenin

ko­ Bak

altına

girer). SALKIM

İNCİ —

(Sandalyanın

üstüne ç ı k a r a k )

A m a n ı n ço­

c u k l a r b i z i m A l i Kottan g e l m i ş , h a n i ş u c e l e b k o y u n t ü c c a r ı , hay­ di gelin k e n d i m i z i b e l l i e d e l i m .

138

PALUZE —

Abla narda? (Sandalyaya ç ı k a r ) A inan olsun la­

m a m da kendisi pist pist, Ali

Kottan

h u , aman sağır mı

oln.'.ış

duymuyor. SALKIM

—

Dur

kez

taşı bahçeden a l d a v e r

ben ş i m d i

H a h , b a k ş i m d i nasıl d u y a r KETTAN — şarak

K. — rak)

gel

dur

Oh

sana

bakayım

ne z a m a n

vır

küsdük.

(Örtüden

dışarı

Ulan herif yok oldu, çıkar

Yeni

vly

D ü n y a y a b a l . a-

koh&h t a m a m , dosone b i z i m b u r a y a fotoğrafhane değ I , bekçiliği

yanına

gelir,

(Zonnelor

İnmiş

dükkânı

açmış

yakasından

sen b u r e y a

yerlerine

oluyoruz.

yakalar

fotoğrafhaneye

ALI KETTAN — rır)

misiz,

Seni hiyonet seni b u k a d a r z a m a n d a n b e r i ne r.la­

(İçerden örtünün altından)

umumhane dun

fis';e veri,-)

atar)

H o bro S a l k u m b u r d a

ne sordun artık

canına,

bir

burda?

SALKIM — din,

(Taşı

bacı

taş a l a r a k

H o b r e k i m b u ? ( D ö n e r b a k a r k ı z l a r ı g ö r ü n c e I o-

oraya gider)

gelmişsin

duyururum

( K a y a r t o yerden bir

çekerek

(Koşarak

Arna.j-

sürükler)

Bur:ya

m i , umumhaneye

m i geldi: ı ?

sinmişler)

B r a k bro yakamdan (Silkinir yakasını k u ı l a -

N e m e l a z u m s e n , a l m a d ı n m ı p a r a , ben nasıl i s t i y o r u m t'-, le

yaparım.

Çekil

ercan

karşımda dur, bir K. — ALİ

(Belinden

kursum

tabancasını

tiybo

çıkr.rır)

Ay bir de kurşun mu yiyeceğiz?

KETTAN —

Haydi

; it

tamam.

(Nişan olarak)

(Kaçmak

İster)

Dur d i y o r u m . Gitmesin

lir

k u r ş u n boşta ç e k y a z ı k o l a c a k . K. —

(Durarak)

Demek

biz

sayıda

yekuz.

Kurşun

g i d e r s e y a z ı k d a , b i z ahrete g i d e r s e k h i ç z a r a r y e k h a ? rak)

İsmail yetiş ( A r n a v u t nişan a l m a k t a d ı r )

yıyor

aman. P. —

(Telâşla

gelerek

Arnavui'un

önüne

b:}a

(Bağ:a-

H o r i f bizi h i ç e sa­ geçer)

No

yr:< ı-

y o r s u n A l i Kottan a ğ a , o b i z i m göz b e b e ğ i m i z , b u s e n i n y a p t ı r ı n d e ğ r u m u a c a n ı m ? K o y o t a b a n c a y ı y e r i n e , o ğ l u m b u r a s ı A r : 3vutluk

değil,

no o l d u a r a n ı z d a

hiddet

ettin?

i t

ALİ KETTAN — Y o k b r e İ s m a i l e f e n d i m , v a r b u h a n u m l a r d a n b e ş o n k u r u ş h e s a p , ç a r m ı ş l a r beni v e r s i n l e r , h o b r e b u koca kafa y a k a l a m ı ş göğsümden ç e k m i ş , ne d e m e k ne k a r ı ş ı r b u ? P. — A n l a d ı m , s e n evvelâ beni b u l a c a k , sonra alacağını ben tahsil e d e c e k t i m . Y o k s a böyle m a h a l l e a r a s ı n d a n a m u s l u b i r aile­ n i n k a p ı s ı ç a l ı n a r a k görüşülmez i k i g ö z ü m , galiba r e s i m f i l a n da çıkarmak

istemiş

olacaksın.

K. — Ulan h e r i f b a k b e , b e n ona poz v e r d i m , b i r d e geriye d ö n d ü m b a k t ı m k i köpoğlu y o k , b i r d e ne g ö r e y i m , i s m a i l şıki senin namuslu

k i r a c ı l a r l a sohbete d a l m ı ş , g i t t i m

kar­

yakaladım,

efendi k ı z d ı s i l a h a d a v r a n d ı . H e m de d o ğ r u d u r k u r ş u n boşa gider­ se b i r k u r u ş a y a z | k o l u r d i y o r ben d e c a n k o r k u s i l e s a n a bağır­ dım. P. — ' P e k i bon ş i m d i ağa,

işi h a l e d e r i m . B a n a b a k A l i ş

Kettan

böyle m a h a l l e a r a s ı n d a b u gibi h a r e k â t d o ğ r u o l a m a z . ALİ KETTAN — Ne v a r b r e İ s m a i l E f e n d i s ö y l e d i m ya, v a r

beş k u r u ş hosab g ö r m e k i s t e d i m a y ı p m i b u ? P. — meydanı

H e r ne h a l ise a l a c a k gibi t a b a n c a

bakayım

namusunla

etmeyim.

Böyle

hobre

koca k a f a

içinde

böyle m a h a l l e a r a s ı n d a

tüfenkle

şuradan

mahalle

ALİ KETTAN — ala,

bıçak,

ç e k i l de silaha

harb

tahsil

edilmez.

Haydi

seni

karakola

teslim

davranılmaz.

(Kavuklu'ya bakarak kafasını sallar) Pek b e n sana

göstereceğim, ben

savartman

{Yürür g i d e r ) K. — Sen defol d a no o l u r s a o l s u n , b u y u r u n s i z i n

namuslu

k i r a c ı l a r ı gel İ s m a i l ş u d ü k k â n ı n a n a h t a r l a r ı n ı t e s l i m edeyim b e n b u işten v a z g e ç t i m b i r a d e r . P. — C a n ı m olur,

dolusu olur,

h i ç öyle

şey m i o l u r ?

esnaflıktır

kolay kolay ekmek

Müşteridir,

b u , tahammül

edeceksin,

b u delisi ne

çare

p a r a s ı k a z a n ı l m a z , haydi b a k a y ı m d ü k k â n ı n a ,

c a n ı m ben s a n a no d e d i m a b i r a d e r ? K. — N e d e d i n , böyle çekdirecekler

160

dedin?

topla

t ü f e k l e gelip z o r l a

resim mi

P. —

E f e n d i m b i r t a r l a d a faideli m a h s u l d a o l u r , a r a y e r d e

y a b a n i ct

ta b u l u n u r .

Tabii faideli

bindo b i r o l u r , b u b i r K. —

Demek

emri

simdi

faydalı

ot ta k a r ş ı k i k i r a evi öyle P. —

Hadi

hadi

mahsul çok,

tabiidir.

mahsul

bizim

K. —

Evet,

ben

münasibetsizliğin de

dükkânına.

dükkân.

Yabani

mi? lüzumu

o n l a r a f i f ve n a m u s u m ü c e s s e m ç o c u k l a r d ı r , kilavuz

y a b a n i ot ta

Haydi bakayım

biliyorum

onlar

yok

tecavüz

hafif

birader,

istemez.

namus,

sersem,

istemezler.

P. —

Haydi birader

hadi,

do no i s t i y o r s u n a c a n ı m ?

herkesin

bigünah

gençlerinden

O n l a r ı n eteğinin u c u n u gören y o k

be

birader. K. —

Elbette yok, etekleri

sarkık

değil

ki

görünsün,

lazım ne i s t e r s e o l s u n , fakat bon b u n l a r a b e k ç i l i k cdomem P. —

C a n ı m hadi d e d i m y a , senin

sen o n l a r a

no de o n l a r

sana

(Yürürler)

Sen zuhurata bak,

karışır

işin ayrı gücün a y r ı ,

a canım. Haydi

nene l â z ı m

d i r ) Haydi allah hayırlı müşteriler versin. K — sabrın

Ulan,

İsmail

sonu s e f a m e t m i ş

ben

bunları

neme İsmail. ne

dükkânına

(Dükkânına

gelmişler­

(Gider) y a , dur

bakalım

( G i r e r dükkânına oturur. Zurna

yutmam

Isfahan!

hava çalar o m u z u n d a b i r k a ç h a l ı seccade İ k i y a n e b a k ı n a r a k pa­ langaya g e l i r , b i r az i l e r l e d i k t e n s o n r a z u r n a i l e o d a d u r u r . elini şakağına koyarak İRANİ

I s f a h a n i m a k a m İle ş u b a y l t i

—

Ç ü n be d u r l m e n rest s a k i d u s a g l r M e n p e y i m i anda c e ş m l m e s t ş e h l a m l K. — bu da

(Yerinden

dihmlra keş

fırlıyarak Acemi karşılıyarak)

Dur

bakalım

neci.

İRANİ —

(Kavukluyu

M e r h a b a ey ş u u

görerek) aranın şehsuvarı

hayderi,

G ö r m i ş e m c i h a n i ç r e sen g i b i heç K.

Bir

okur)

safderi.

— Merhaba d i çembirane derdlvane

derdari

161

Evvelden d t tanır m ı s ı n hay d i v a n * s t n b a n i . IRANI

—

K. —

Hayır

Maşallah

İRANI — K.' —

şalrsan?

çalmam.

Y e l i , yeli, özün, yanlış anlamişsan

Söyledik

İRANİ —

t e b a r e f c l l l a h , özün

ben ü z ü m

ya, ben çalmadım

o

sözümü

üzümü.

E y hup g ü f t a r , neden öz s ö z ü m d o ğ i ş t i r i r s a n özüne

gereken k ü f t a r î ! e v a s ı l l o n d . r ı r a m , k ö t ü s ü . K. —

B a n a b a k hal o ğ l u m s ö y l e d i k l e r i n hep b e n i m için

IRANI — K. —

E v e t , ban d e o n u s o y u y o r u m , uzun e d i y o r s u n .

IRANI — K. —

mi?

B e l i , özüne d i y e r i m . Neyi uzun e d î r e m ? //.en ö z ü n ü m e d h e d i r e m .

İşte

sen

üzümü

medhedersin

bon

anlamam

a k ş a m ı e d e r i z . Sen ş i m d i böyle b e n i m a n l ı y a m a y a c a ğ ı m

böylece

lakırdıları

b ı r a k da b u r a y a no a r a m ı y a geldin veyahut gerip g i d i c i m i s i n onu söyle? İRAMI — K. —

Ö z ü n b u r a n ı n pazbandı

isen.

Hayır, pazband, mazband değilim.

İRANİ —

B e l l i , anladım k i özün, bu mahallenin

sekenesinden

san. K. —

Olmadı

anlamamışsın,

ben bu

mahallenin

sekenlerin­

d e n do d e ğ i l i m .

rini

İRANİ

—

K. —

C a n ı m k o r k a k f i l o n d a d e ğ i l i m , neden s o r u y o r s u n b i ­

Öyle

ise k u t t a ı

m i a r ı y o r s u n , ben b u r a d a IRANI — K. —

tariksan. yerliyim,

Ö m r ü n bereket göre, d e m e k özün y e r l i s a n .

E v e t , ö z ü m hor i n s a n , u l a n ne s a ç m a s a p a n şeyler söy­

lüyorsun, anlıyorum

k i , benim

no o l d u ğ u m u a n l a m a k

bon b u m a h a l d e f o t o ğ r a f ç ı y ı m , a n l a d ı n IRANI

—

Bel:,

şimdi

anlamişam,

istiyorsun,

mı? fetegrafeisan,

öyle

değil

mi? K —

Evet, resim ç ı k a r ı r ı m ,

ister ise gol de

do ç ı k a r a y ı m . IRANI —

162

Bol i, ş i m d i d e ğ r u s u n f e h i m e t m i ş e m .

senin

resmini

K. —

B e n onu

İRANI —

tanımam.

Tanımadığın kimdir

K. •— H o p p a l a , o ğ l u m

ki?

sen b i r i n i

sordun

ya

tanımam dodim doğru yolda Fehmiyi sormadın IRANI

—

Yine

yanlış

işte b e n

onu

mı?

anladın, dadaşım,

men

örün

sorun

doğrusun anlamirsan, men burada b i r şalıs a r a m i r a m , men kacıyam. Tarihi merakı

halılar

seccadeler

alır satıiram, özünün

anti-

antikaya

vardır?

K. —

H a y ı r , b e n i m ö y i e şeylere no a k l ı m

e r o r , no do me­

r a k ı m v a r d ı r , no do p a r a m , ben b u r a d a şöyle böyle g e ç i n i r bir

fotoğrafçıyım o İRANİ —

ufak

kadar.

B e l i g ö r ü ş e l i m k i t a s v i r c i s i n , y e h ş l d l , ne

resimleri

çıharirsan? K. —

Her

şeyin

resmini ç ı k a r ı r ı m .

İster

isen s e n i n d e

fotoğrafını ç e k e y i m . K o r k m a b a h a l ı d e ğ i l d i r . S e n

sade i s t e ,

bir uyu­

şuruz. İRANİ

—

Beli,

mende

dilerim

y o l l a y a m , özün t a s v i r l e r i y a h ş i K. —

Nasıl

istersen yahni

ba h ü l a s a , s e n i n

lar

P. —

(Gtllr) hayrola?

koşdügüzara

ola,

Iranı

yemek

ister

ister

ise

çer-

ise y a p a r ı m .

V a y m a ş a l l a h A l i E k b e r ağa h o ş g e l d i n , safaÇoktanberi

sizi

gaib

ettik

efendini

Hoş b u l m i ş a m s a f a n ı z a r t a , e f e n d i m a l e m

ayırarak,

t i c a r e t l e meşgul P. —

suratım

nereleri

gittiniz?

İRANİ — antikacılığa

bir

ister y a h n i , çorba

f o t o ğ r a f ı n d a n nasıl

geldin

ki,

yapirsan?

diyar

diyar

keşclü

güzare

garar

ticareti vererek

olmişam.

Demek

c i h a n d e v r i n d e t i c a r e t l e m e ş g u l s ü n ü z , öylo

mi

ç o k a l a , ş i m d i b u t a r a f l a r a y i n e b u h u s u s u t e m i n m a k s a d i l e teşrif b u y u r u l d u öyle İRANİ — K. — y u n a beli raklısı

mi? Beli.

İsmail

bu

herif

demindenberi

beli deyip d u r u y o r ,

bol

ben a l d ı r m a d ı m ,

istiyor

g a l i b a , bo­

acaba b a h ç e me­

mı?

163

P. —

Hayır

efendim

beli'den

maksat

zan e d i ğ i n g i b i bahçelerde k u l l a n ı l a n bel K. —

evet'tir.

Yoksa

senin

değildir.

N e b i l e y i m , b e n ö y l e s a n d ı m sade b u d e ğ i l , sen gel­

mezden çok bu bal oğlu, dünyanın lakırdısını söyledi, a m m a hiç birini P. — bıs olmak

mek

a n l a m a d ı m , çoğuna k a v u k

ben

İsmail!

A f e r i n , işte e s n a f l ı k t a böyle l â z ı m d ı r . D a i m a

mütebas­

gerek.

K. —

N e gerek

P. —

Mutabasbıs

ismail? yani

i c a b eder d e m e k K. —

salladım

müşterinin

keyfine

göre

söz

söyle­

isterim.

O n u a n l a d ı m a m a İ s m a i l b u a c e m i k a n d ı r da b i r res­

m i n i ç ı k a r ı y ı m . Deş on k u r u ş u n u a l a l ı m . P. — efendi

Gerçi

eyi

söyledin, A l i

Ekber

h a k i k a t e n güzel f o t o ğ r a f ç ı d ı r , h a z ı r

size ebedi

bir

hatıra

vücuda

ağa

getirsin, hem

o l u r , h e m d a size ebedi b i r v a r l ı k

bu

teşrif

bizim

Hamdi

buyrulmuş

bizim

bir

iken

hatıramız

temin e t m i ş o l u r , e f e n d i m

ne

dersiniz? ALİ E K B E R — gerektiği

bu

P. —

tasviri

B e l i , i s m a i l efendi m e n de ö y l e , a r z u e d i r e m , çıkararak,

ta s i z i n tensibinize b i l e t e r k ALİ E K B E R — o l u r , b u zat K. — dediğin

bahası

nicedir?

E f e n d i m sizi ne r a h r . e d a r , r.a de m ü t e e s s i r e t m e z , hat­ edebilir.

Ne diyersan ağa, menim t a s v i r i m bir

keşidesine m u v a f f a k o l a b i l i r

Ulan

kesme

r e s m i n neresi idesini

zor o l u r , o b i r

anlamadım.

Ben

az zor

mi? ide

şey d e ğ i l , filan

yalnız

satmiyorum.

O n u da n a r d e n ç ı k a r d ı n ? H e m d e k e ş i d e s i . İ s m a i l s e n a n l a d ı n m ı , idesi d i y e böyle b i r P. — demek

istedi. Efendim

nizi çeker

çek

ALİ E K B E R K. — yaparım.

104

meyva var

mı?

A m a n birade.', öyle değil, merak

keşidesi

etme arzu

diyor

ki,

buyrulduğu gibi

çekmesi resmi­

ustadır. —

İ s m a i l efendi b e n i m a r z u m b i r

C a n ı m , ne kadar

az g ü ç t ü r .

güç o l u r s a o l s u n , m a k i n a

çekecek,

P. — dan

ötesini

cene

H a m d i efendi b i r a d e r b e n i c a b v a s ı f l a r ı y a p t ı m , b u r a ­ sen b e c e r e c e k s i n

yaparsın

Uyuş.

zinhar

Ali

bak

nasıl

arzu

ediyorlar

Ekber

ağayı

kaçırma,

uyuşurum,

şayet

herif

ise öyle-

ben

gidiyorum.

(Yürür) K. —

Olur

ben

aksilik

ederse

seni

çağırırım. P. — tesadüf

AAalum y a b e n m a h a l l e k a h v e s i n d c y i m .

ederseniz

K. — Ati yacağım

bana

Evet, Ali Ekber

EKBER özün

K. —

derhal —

seslen.

tasvirimi

ağa, nasıl

istiyorsun?

ALI

Ne küreği

kaparsın? ayaram.

A n l a m a d ı m , ne d i y o r s u n ? Ha

şarkılı

Resmin kıymeti

böyle

şarkılı

resmin

ALI EKBER — şi

bırak.

ayaram?

Y o h yoh k ü r e k değil, ne gerekti

EKBER —

K. — mesela

Ne g e r e k t i

EKBER —

K. —

oku­

çıharacahsan.

O l u r a m a o y n a m a y o k , sade t ü r k ü s ö y l i y e b i l i r s i n , hay­

EKBER —

K. — ALI

müşkilata

Men d i l e r e m , men Isfahani m a k a m ı n d a

di sen ş i m d i b i r s i f t a h et b a k a l ı m , ötesini bana ALİ

Bir

(Gider)

altı

filan

nedir? olursa

bir

tane yüz k u r u ş a

az

babalıca

ancak

elur,

çıkar.

Ç o k f i y a t l i d i , b i r az d a h a i k r a m g ı l a r s a n y a h ­

olur. K. — ALİ

Haydi EKBER

sen y a b a n c ı d e ğ i l s i n on —

Beli

gabul,

kuruş

imdi, dinarın

eksik

ver.

gaçta

birin

aya­

Y o h , y o h , pınar değil, dinar, bir

İran

altu-

ram. K. — ALI

A n l a m a d ı m , ne p ı n a r ı

EKBER

—

yahu?

nudur. K. — yarısını ALI nundan run

ver

Haa

EKBER keseyi

özünü

öyle

söylesene

yahu,

ne olacak,

canım

ücretin

elverir. —

Ç e k gurumsah kişisan, hoşuma amedi

çıkararak

dilediği

İçinden

(Verir).

seçtiği p a r a y ı

uzatarak)

(Koy­ Buyu­

Elverir.

165

K. —

Beli,

elverir.

Haydi

sen ş i m d i ,

( E l i n d e n tutarak

gö­

türür objektifin karşısındaki sandalyaya g ö t ü r ü r ) O t u r d u ğ u n yer­ de m i , y o k s a ayakta

mı

ALI E K B E R —

istiyorsun?

A y a k t a ş a r k ı o k u m a k güç o t u r , o t u r m a k ge­

rekti. K. —

Pek

alâ o t u r ,

. ALI E K B E R — K. —

kımıldanma.

Anlamadım.

ALİ E K B E R — -

fakat

S a d a n ı n k u v v e t i ne k a d a r g e r e k t i ?

K. —

Yani

Ç o k b a ğ ı r s a m m ı y a h ş i o l u r , pes o n u r s a m m ı ?

okuyacağın

şarkıyı

hafif

m i y o k s a bağıra

bağı­

r a m ı s ö y l e r isen z a r a r l ı m ı o l u r d i y o r s u n öyle m i ? ALİ E K B E R — K. — Yalnız

Beli.

Canın

sallanma,

nasıl

isterse

öyle

oku,

bana

zarar

ALI E K B E R —

Beli, korkma sallanmam, bâğırıram.

K. —

örtünün

(Döner

bağırabilirsin,

yalnız

altına

sallanma

girer

iken)

dedim y a . Haydi

İstediğin başla

altına g i r e r ) s a l l a n m a ha (Objektifin kapağını gelirken ALI

EKBER Dilerim

vermez.

elverir,

—

(Elini

cananı

şakağına

koyarak

kadar

(Örtünün açmıştır)

segah m a k a m

İle)

bulamam

D e r d i n i n dermanı olam N i r d e siz ey s a l k ı m

incü

V u s l a t a men nice v a r r a m . K. — yorum.

O h k e k i j h , y a ş a bo d i k k a t e t , s a l l a n m a , pozu düzelti­

(Perdenin

altındadır)

. S A L K İ M İNCİ —

A m a n ı n ç o c u k l a r , A l i E k b e r i n sesino benzi­

y o r . G a l i b a b i z i a r ı y o r . D u r u n bon b i r b a k a y ı m . üzerine ç ı k a r )

(Yeni

Dünyanın

A y a l i m a l l a h ta d a k e n d i s i , , kız b a n a b i r f i s k e taş

verin de bu tarafa b a k t ı r a y ı m . PALUZE — SALKIM — Ekber.

166

(İçerden)

Al

abla.

( T a ş ı atar Ali Ekber'e v u r u r )

B u r a y a bak,

Ali

ALİ EICBER — gördüm

( D ı r h a i dener b a k a r ve U s t a i l e ) E a l i ç e n e n

imdi. Gerekli

K. —

varanı

(Perdenin

SALKIM —

yanına.

altından)

Oynama

T O 5 2 ı c i ğ e r i m i n köşesi (Bs-ciu ile ALİ

~'3ER

hal

oğlu,

dağru

dur.

( A l t ı n d a b i r siyah bez g ö s t e r e r e k ) G ü n d ü : gelme

—

(Ceste

ile)

»eyler)

Anlomişaın

a ı ı ' a r . ı i ş a m , beli

Isy-

l-'n rr.en c e l i r a m . K. —

(Örtünün

ıılîıntlan

O!', kekfth y a ş a y ı n be. SALKIM —

Bana

ALI

üliDER

—

tasvirim

(Kavuklu'nun

Evet dedik

olınuşti?

yanına golerek)

H a r hadi a p a r ç ö r e k . değil,

Hardallı

K. — ALİ

—

apar

da d e ğ i l ,

resim

Mcnomcli, y a h ş l d i , bestesi

E v e t ben h i n d i sen tavuk

EiCBER —

Tanıamdi?

ya.

K. —

EKBER

iki

tamcın.

ALİ E K B E R — ALİ

cldu.

kaçar)

Menim

Evet cldu

IC. —

dinlemektedir) resim

:

EKQEi< —

K. —

bunları

Hay a l i a h c e z a n ı v c r s n h e r i f ç e n e ç ı k t ı hay

çözü k ö r o l s a hay. ( İ ç e r i A!.İ

çıkarak

bok iıal oğlu sonin

Gömlcklldi.

oğlum

resim.

vardi.

testisi v a r çömleği ele.

Hindi

tavuh

diyersan

»parde

-çörek. K' —

Apar

kapar

bilmem.

Resmin

parasını

verirsin,

resm*

alırsın. ALİ

EKSER —

P. — ALİ ver ' k i

(Gelir)

CİCSER

—

B e l i y a h ş i d i . Apar ç ö r e k b e d e l i n a y a r a m . Efendim

h:yrc e.. !

resminiz

cldu

mu?

Mene d i y e r k i beli t a s v i r i n e l m u ş d i .

Eedeiir

ayaram.

P. — r . - C / l o m i

birec'er?

K. —

H o r i i i n no dediğini n n l a m e d ı m

P. —

Efendim

demişsiniz. K. —

resim

Gidip getirsin İş öyle

dejil

tamamdır, co göreyim İsmail

ban

ki.

parasını

s'er

iaedelini içerden

do

vereyim

pozuna

getireyim eliyor.

bakıyorum,

167

herif sizin namuslu

ve

için

allan

namusu

kiracılarınız

ile

aşna

fişne yapıyor. P. — K.

P e k i c l d u d e m i ş s i n a b i r a d e r neden y a l a n s ö y l ü y o r s u n ?

—

Ben

işle

EKBER

ALİ

uğraşırken herif

—

türkü

c a ğ ı m öyle ç ı h a r a s a n mene beli d i m i ş P. —

B i r a d e r ç e k t i n ise getir

K.

Çektim

—

söylüyor.

Beli, kenduya söylemişem, men türki

İsmail.

Sade

idi. Hazırsa

Ha

şöyle

a birader

görek.

neler

çektim

göster.

resini

değil

daha

(Gider makineden bir fotoğraf çeker alır gelir) verir) P. —

okuya­

tasviri

müşteriyi

Buyurun

daima

(Irani'ye

memnun

etmek

(Zenneler ile konuşmak ü/ere Yeni Dünyaya gitmiş kapı önünde konuşmaktadır) A L İ EKBER — (Fotoğrafa dikkatle bakar sonra kulağına gö­ türerek dinler) Nicedir b u ? ticaret usulündenclir

K.

—

lakırdı

Ay

herif

resim dinliyor.

Bana

bak

hal eğlu

resimler

söylemez.

EKBER —

ALI

Ne d i y o r s a n . A ğ a m , m e n özüne d i m o m i ş

idim

k i m e n sadalı o l s u n . R e s m i m ç e k i l m e k t e iken ö z ü m g a n n a m a d ı m . K.

—

Hoyır

gunnamodın.

EKBER —

ALİ

Nice i n k â r g e l i r s a n a ğ a m . Ö z ü n ,

s a n , ö z ü n s a t v a t a girende k i dım,

duymamiş-

menim

ferya­

duymamişsan. K.

Galiba onu

tasvirim çiharacahtın

U l a n , a m m a da k a r m a

— bon

mu

resmi

çekmiye

anlatmak

ALI K.

şarkı

söylüyorsun. söylüyordun

Beli.

B e l i ç ı p o s ı , k a z m a s ı , evet d u y d u m , no o l a c a k ?

EKBER — —

lakırdılar sen

istiyorsun?

A L İ EKBEER — K. —

karışık

hazırlanırken

İsmail

G e r e k t i ğ i t a s v i r i m d e gunne b e .

buraya

gel b u

h e r i f e ancak

son m e r a m

anla­

tabileceksin, P. — yine b i r

168

(Gelerek) C a n ı n ı e f e n d i m ne müşküle

mi

saplandın?

haykırıyorsun?

No var

K. — ram

No m u ş m u l a

anlatabilir P. —

Ali

yine aranızda ALİ

misin? Ekber bir

EKBER

P. —

saklaması, Baksana

ağa

ne

hayrola

a canım resmi

anlaşmamak var

bu

h e r i f e sen

me­

söylüyor? beğenmediniz,

ne

oldu

gelibe?

Beli eyledi.

—

Nedir

bakayım?

ALI E K B E R —

Menim tasvirim çıkarılanda özüm gunnemlşem,

gerektiği t a s v i r i m d e gunnebe. K. —

Anladın m ı

P. —

Efendim

okudum

resimde

K. —

İsmail

no d i y o r ?

saçmalıyor.

şarkı

Gördün

mü

Ben

çıkmamış dirayetli

resmimi

çektirirken

şarkı

diyor. müşteriyi,

nasılsın

ben

bu

he­

r i f l e r l e nasıl baş e d e b i l i r i m . P. — Sen d u r

Efendim

telaşa

cağını ş a r t

ben ş i m d i

işi hal

ederim.

Beli gunyacağmı ihbar

etmişem?

P. —

O y l e a m a , rosim do ş a r k ı söylesin d e m e m i ş s i n i z

şarkı

söyliyoeeğim

ALI

ola­

koşmamışsınız.

ALI E K B E R — ben

l ü z u m yok

bana b a k A l i E k b e r a ğ a , siz s i p a r i ş e d e r k e n sodalı

EKBER

—

demişsiniz.

B e l i , böyle b i r

Onun

için

sedasız

yalnız

çıkmıştır.

şart g o ş m a m i ş a m ,

imdi

ne

olacah? ' P. —

E f e n d i m ş i m d i siz b u r e s m i n p a r a s ı n ı t a m a m e n öder­

siniz b u r e s i m s i z i n o l u r . ci r e s i m d e ALİ di.

Bunun yarı fiyetile sedalı olarak

ikin­

çekilir.

EKBER —

B e l i suç m o n i m d i r d o ğ r u d i r s a n , İ s m a i l efen-

G u n y e c a ğ ı m d o m i ş e m , illa ve l a k i n

t a s v i r i m d e gunnosin da~

m e m i ş e m , p e k y a h ş i i m i d i b u n u n bedeli ne o l a k i , c d e y e k ? K. —

Canım

yüz

kuruşa

pazarlık

ödemiş i d i n y a , ş i m d i e l l i k u r u ş r m kulağına

eğilerek)

İsmail

etmişdin

de

sen

ellisini

daha v e r i r s i n o l u r b i t e r f P i ş i k l -

b u n u n s o n u pot gelecek. B u

herif­

le beni belaya s o k a c a k s ı n . A l l a h o son beni y a l n ı z b ı r a k ı p g i t m e b u işi hal ot do öyle git. P. —

E f e n d i m sen m e r a k

etme.

Fakat parmağım

içinde

16?

b e r i n c l s u n ( A c e m ' e d ö n e r e k ) A l i E k b e r a ğ a , b i r i n c i r e s m i n hesa­ bını

kesiniz

hesap a y r ı ALİ

ki

sadalı

EKBER

—

İki

pınar.

K. —

işine b a ş l ı m ı n .

Deli b u n u n

ALİ E K B E R — P. —

resim

Z i r a , o hesapla

bu

ayrıdır. fiyatı

nicedir,

ağam?

No p ı n a r ı ?

C a n ı m e f e n d i m p ı n a r değil d i n a r d e m e k

istedi.

Farisi

b i l m e d i ğ i i ç i n öyle s ö y l e d i . ALİ EKBER — Hammisin

peşin

K. —

Ay

C a n baş ü s t ü n e ( K o y n u n d a n k e s e y i ç ı k a r a r a k )

diler?

h e r i f , b a n a d i ş i n i biloyor d e d i . i s m a i l b r şey çık­

masın? P. — dedi.

Hayır

Evet ALİ

imdi

Ali

birader

Ekber

EKBER

—

dişini

(Keseden

tasvir tekrar

bileyor

mı

çıkardığı

Hadi İsmail cevap v e r .

P. —

Evet

dur

etti

Ekber

sada

rulur,

resim

do

ağa c e n a h l a r ı

güç

o l u r beğenmezsiniz

parayı vererek)

çıkar

fakat, bakınız

dahi

fena

olur.

evvel gel k i

—

y a r a k palangadan K. —

şimdi

yapalım.

Y a l ı ş i c l i , i m d i k a d a r a z l şovt

(Halılarını

İ s m a i l b u k e p o ğ l u n u da b e ğ e n d i m . Poki a m m a b u he­

Canım

yerlerimize

burada

olacak?

değil

çekilerek

miyim?

zuhurata

Sen

bakalım.

merak

(Yürürlerken)

170

İsmail

Daima

bu

kiracı.

senin

kiracılar

ne

etme

Bildiğin

y i n e k a h v e d e y i m . Icob ederse ç a ğ ı r ı r s ı n . H a y d i b i r a d e r P. —

topla­

çıkar)

rif y a r ı n gelecek o z a m a n r.e P. —

değişti buy-

K. —

Öğleden

hava

o n u n i ç i n i n ş a l l a h y a r ı n e r k e n d e n teşrif gibi

çıksa

Çoh y a h ş i o l u r , saat goçto golem.

EKBER

Buyurun

çok

istediğiniz

binaenaleyh

ALİ E K B E R — ALİ

istiyor

çekilecekti?

K. — gün

elemedi. Peşin m i

ağa.

olacak?

gibi

haydi ben

dükkânına

K. —

O n u miladım y a b a n onu s o r m u y o r u m . B u n l a r

bela b i r a d e r . Gelen m ü ş t e r i y e a ş i n a l ı k P. —

Ederler

K. —

Çek

tabii

bildikleridir

geçmez o n d a n

burada

ediyorlar. de

ondan.

mı y i r m i d e n m i a n l a ş ı l ı r

(Gider­

l e r . Zurna hırbo havası çalar İki yanına salınarak Hırbo g e l i r yarım davr yaparak HIRBO —

durur

Şu beyitl okur

Menclllse gelip kezbanı Clnlendu

meydin»

:

himmet bile gordu

ters ayyuk!

emme

boğurdu

Dikdu gafasun İtler gibi u r d u Clnlendu Koyda

fakının

ters

ayyu gibi emme

üstüne sırtlan

gibi

boğurdu saldum

Dört şaplak atub yüz kuruş c e r m e s u n aldım Sonra ganadundan yapışup hem yare Clnlendu Geldıımsa K. —

O

ters ayyu gibi emme

çaldum boğurdu

ben g e l d u m canc ne oluyo a y u . da doğru

y a , hoş

gelen

kendi

bana

ne.

Merhaba

meşşe o d u n u . HIRBO — _ K. — HIRBO K. —

Kör — Anla

M c h r e b a h o m ş e r u r n . U l a n sen b u k u l u müsün, Ulan

nerem

hay/an,

bükülü bukulu

dos

musun?

doğruyum.

misun

diyorun?

meşşe o d u n u e d a m , İp gibi b ü k ü l m e z

ne diye­

ceğini bile b i l i n i y o r s u n . HIRBO —

U l a n goca k ü t ü k , İ n s a n ne d l d i ğ i n u b i l m e z o l u m u ,

heç s a n a b u k u l u m i s u n d i y o n ı , y e r l i K. —

Evel

HIRBO — K--—

misun? alacaklın?

Neyi s a t ı n a l ı y o m , u l a n e ş ş e k .

Çüş, ba çüş,

HIRBO — K. —

yerliyim satın mı ulan başka

lakırdı

bilmez

misin?

U l a n goca a y y u , ne d e d i n d e a ğ n a m e d u k ?

V a y sığır o ğ l u s ı ğ ı r ı v a y , u l a n hangi l a k ı r d ı n d o ğ r u b e ?

HIRBO —

U l a n eşşek

sana

t ü r k ç e d i y o m . Ş u goca

gafana

girmlyo, nldeyum.

171

K.

Vay

—

hırbo vay,

ulan

:özü

doğru d ü r ü s t

söyledin

de

anlamadık? HIRBO —

Hele ş u , o k u z u n yideği

havlaya b a h , u l a n

galun

g s f a l u , sana b u k u l u m i s u n d e d u k , galin gafffana g i r m e d u , sana y a rcnluk

İttuk

l ı a y v a n g i b u a ğ n a m a d u n , sana m a h a l l e b ı c u gibi

mu

gunnoyok? K. —

Evet

ayı o ğ l u , ayısı

mahallcbici

HIRBO —

Ulan ş c h u r l u m i s u n

K. —

hayvan

Vay

vay

ulan

inine.

koylumu? köylünün

burada

no

işi

var

kereste? HIRBO

-—

Hay

gozunun

bebeğinu

yiyon,

demek

buralısın

hem i ? K. —

Evet, buralıyım, bîrini mi

HIR&O — K. —

Ircnçber

HIRBO — K. —

soracaksın?

G ü z e l , ne iş t u t a r s u n , îrençber Ulan eşçek sen eyi r c n ç b e r i

Burada

misun?

no d e m e k ? rcnçbcr

bilmemiyen?

dîye y a p ı l a r d a ç a l ı ş a n

toprak

taş ça­

m u r t a ş ı y a n ameleye d e r l e r , a y ı . HIRBO

Hay

—

gozunun

beheğinü

s e v e y i m . Ne

hoş

yaran-

luk i d i y o n . K. — gidiyor

(Yavaş)

(Yüksek)

Ulan

herife

Anladın

mı

ayı

burada

eşşek

filan

rençher

dedikçe

kime

hoşuna

derler

hay­

van? HIRBO —

Nosul a ğ n a m a d ı m . E ş ş e k g i b i a n a d ı m , son ne d i -

yon? K. d a ne

—

Belli

HIRBO — onu

mi

o l d u ğ u n , söyle b a k a l ı m

bura­

arıyorsun?

H a a r a y e r u m , b u m a h a l l e y e i k i g a n c u k goç î t m u ş ,

ararım. K. —

N a s ı l g a n c u k , b u l u r İson no y a p a c a k s ı n ?

HIRBO — K. —

172

z a t e n , no h a y v a n

İşin v a r , birini

H c ' c b i r y a h c l a s a m ben b i l i r ü n ne İ d e c c ğ ü m ü .

Neden a r a y o r s u n

hesabın f i l a n b i r

şey m i

var?

HIRBO — mü

Sen ne d i y e n h e m ş e r u , o n l a r d a n bana

itmedükien

kaldu? K. —

burada

Anladım,

ressamım,

ben

sana

adam

onları

resmi

bulurum

çıkarırım

y a p t ı r ı r s a n ben d e sana o a r a d ı k l a r ı n ı HIRBO — K. — kâğıdın

üstüne

HIRBO —

sersem

bir

ben resim

ressam,

aceb? ben

adamın

sanatını

yapıştırırım. A ğ n e d ı k y a n'olacah k i , b e n k e n d u m u golde m o l d a

g o r u y o m yetmez m u K. —

değil

bana

bulurum,

U l a n s e r s e m dedigün no ola

Hayvan,

anıma, bak,

sen

Vay

dirsun?

sığır

vay,

u l a n gölde gördüğün

hep

tepe

aşadır

hem cio son ç e k i l i n c e no s ı f a t ı n k a l ı r , no gölgen. HIRBO — K. —

S o n u n ideceğun gctnıez m u , g a l u

Benim

yapacağım

senin

suratının

mu?

aynını

kâğıda

ya­

p ı ş t ı r ı r ı m b i r daha g i t m e z . HIRBO —

U l a n ben ne z a m a n

s ı n a geçer s ı f a t ı m ı

istediğum

i s t e r s e m oyna m ı y o h

gadar

gorurun.

garşı-

Eşşcğc bak

kâfida

y a p ı ş u p no o l a c a k ? K. — şimdiki

Nasıl gibi

anlatalım

kalmaz.

oğlum,

Gözünü

bu

açıp

şimdiki

suratın

kapayıncaya

senelerce

kadar,

suratın

muşmulaya döner o z a m a n peşiman o l u r s u n . HIRBO — K. —

Sonun i d e c e ğ u n , tesnif hoç gitmez

Elbette,

sen

ne

kadar

iiıtiyarlason

m u ş m u l a y a dönse b e n i m y a p t ı ğ ı m gönç g ö s t e r i r a n l a d ı n HIRBO rım

—

resim

mu?

suratın

ne

kadar

h i ç te b o z u l m a z .

Seni

mı?

Benum

boyum da olacah, onu

ben n i r d e

sakla

gardaşlık. K. —

Yok

c a n ı n ı , el k a d a r

bir

kâğıt ü z e r i n d e o l a c a k s ı n

ve

.öyle k a l a c a k s ı n . HIRBO — K. —

Öylo

HIRBO —

Gaskatu

mu?

kaskatı? Hedi a r t u k y a r u n l u ğ u b ı r a h t a , ş u g a n c u k l a r ı

bana

bul sana y c h y o h .

173

K. —

Sen

şimdi

nene l a z ı m be senin HIRBO — K —

eşşckliği

bırak

istediğini

da

su

resmini

çıkaralım,

bulurum.

Ha m i ?

He, ulan, haydi bayıl.

HIRBO — K. —

Ayı

HIRBO — K. —

Ne b a y ı l m a s ı i m i ş o ? gibi b a y ı l m i y a c o k s ı n , ç ı k

paraları.

U l a n ne p a r a s u i m i ş o ?

O ğ l u m , yapacağım

resmin

bir

çok

m a s a r i f i v a r , on­

l a r ı bedava v e r m e z l e r , elbette o n l a r ı n p a r a s ı n ı v e r e c e k s i n . HIRBO — K. —

E s s a h m ı diyon

gardaşluk?

E v e t essah d i y o r u m ,

hadi.

HIRBO —

Vay

a n a m , u l e n gaç k u r u ş

HIRBO

—

Vay

anam,

K. — '

Sen

yabancı

ulen

o?

gaç

değilsin,

peşinen

yirmi

kuruş

ver

elve­

rir. HIRBO —

V i ş a n a c u r n , u l a n bon y i r m i k u r u ş a k o y d a b a r ı n a -

c a h b i r gulubo a l u r u m sen ne d i y o n h e m ş e r i m . K. —

Oğlum

kalkarsın

o

kadar

o, bu

sizin

köyde,

resim

seni

hem

de

kulübe

yaşatacak

sin t o r u n u n u n t o r u n u n a , o n u n da t o r u n u n a k a d a r be y ı k ı l ı r , o ğ l u m HIRBO — K. —

hom do seni y a ş a d a r n a z ,

orada

son hiç haydi

yatar

ölmiyecek-

kalırsın.

Kulü­

sökül.

A ğ n a d ı m , ş i m d i s ö k ü l e c e k m i y i z , no v e r e c e ğ u z ?

Söyledim y a , c n kuruş

p e ş i n , on k u r u ş

te r e s i m bit­

tikten s o n r a . HIRBO — keseden

araya

Olur araya

ulan

goglum

çıkardığı

yattu.

parayı

(Koynundan

verir)

Al

çıkardığı

bahalum,

henci

nolacah? K. —

Şimdi

(Elinden

tutarak objektifin karşıtına

sandalyaya oturur omuzlarına b a s a r a k ) gibi

eşşek

otur. HIRBO —

hcşlaııdum.

174

götürür

Kımıldanma burada

Uları n e y i e y a n , o y u s u n y a , töbolor o l s u n ,

Aahan

boyuna

gazuk

gibi

mu

oturacağuz?

senden

K. —

H o , oşşck

gibi,

!:ozık g i b i ,

no çeşit

ister

İsen

otur

otur d a . HIRBO — sağum

öyle

A ğ n s d u k , ş i m d i bon b u r a d a o k u z g i b i g a z u k l a n a -

mi?

K. —

Evet o k u : gibi

altına

girmiye

nün

HIR^O —

kazıklanacaksın.

Gel

nireye

P. — beri

geçıyon

(Gelir)

gaib e t t i k t i

o, bizini

HIRBO —

Vay

seni,

Haindi

hayvan

(Kalkar

örtü­

arkasından koşar ya-

senu?

M e m ' ş ağa son b u r a d a sılada

mı

h a , ayol

çoktan-

i d i n , nasıl o l d u ? M e m l ı

e f e n d i y i no y a k a l a d ı n ö y l e b ı r a k

aga ne

ta k o n u ş a l ı m .

Sen r.e d i y o n İ s m a i l E f e n d i b u h e r i f , tesnif ini y a -

pacağum d i y e p a r a m ı P —

açar

U b n eşşek hanya r.e i d e c e k d u n ne g a ç ı y c n b u r a y a

gol p a r a a l d u n ben a d a m ı g a ç u r u r kalar)

(Objektifi

gelirken)

aldı, bahdım savuşuyor

Hele son b i r

koro y a k a s ı n ı

korkma

(Yakayı

kurtarır)

Gel

çekerek

gütürür

sandaiyaya

yahaladum.

bırak

o, bir yere

bek

bon

sana

oturur)

Sen

burada

kaçmaz

anlatayım bir

(Tutar

kaç

dakika

o t u r a c a k s ı n o sonin r e s m i n i ı n a k i n a d a tesbit e d i p s o n r a ç ı k a r a c a k . Haydi

H a m d i efeneli, h a z ı r l a .

K. — ramaz

Ulan, senin baban

P. — rak

Hcydi canım aldırma

inceler) K —

Kımıldanma İsmail

HIRBO — P. —

İsmail

yutturmayınca

P. —

Evet,

Haç

du­

mı?

efendi

dırıltı K. —

ufak

çıkarma Bana

a d ı m geri

o

kadar

boru

var

pozu

çıkaralım,

mu,

değil,

dur.

hemşerim? bak

karşıdaki

y a , h a h , işte oraya

düzelttim,

çıka­

çıkarsın.

çıharacak.

Memiş, doğru

gıbraşmiyacoz

fakat

şu

(Bir

ş u a y ı n ı n b a ş ı n d a n a y r ı l m a do

U l a n , no s o k t u k k i

göstererek) Hamdi

işine b a k ,

hiç d e fena d e ğ i l . D u r

Resmini çjkaracak

HITİGO —

bir

zırlasun

mısın?

ben

gidiyorum.

(Objektifi

bak

anladın

Alleha

sen

(Gider)

bak

(Örtünün

altından

çıkar)

Şimdi

dürbünü

175

kapayacağım. (Objektif]

Sonra

kapar

SALKIM — fer

kim

camı

koyup

açscanı

döner ö r t ü n ü n a l t ı n a

sakın

( Y e n i Dünyanın üzerine ç ı k a r a k )

gelmiş

biliyor

PALUZE —

A m a n abla

G e l do b a k k ı z , ç a b u k o l .

SALKIM

kıpırdanma

P a l u z e , b u se­

musun?

SALKIM — PALUZE —

ha

girer)

sen d e , f a l c ı

m ı y ı m , ne

bileyim?

O n u n da b u r a d a ne i ş i ?

—

Galiba

peşimizden

gelmiş

olacak.

Ne

yapalım

şimdi? PALUZE — nem olur

Y a p a c a k b i r şey y o k ayol b a k a r b u l a m a z cehen­

gider keder

KAYARTO — arkamızı

edecek b i r şey m i o d o ?

Amanın çocuklar bu herifleri alıştırdınız

bırakmaz

oldular.

Haydi

defle

şunu y o k s a m

artık

mahalleye

rezil o l a c a ğ ı z . PALUZE —

H a y d i bacı ş u h e r i f i k a r ş u l a da k o v g i t s i n .

KAYARTO — liydim

şayet

pacağımı

A , oyle d u r u p d u r u r k e n nasıl o l u r , a y o l ,

bilirim.

SALKIM —

A m a n ı n ç o c u k l a r herif b u t a r a f a b a k ı y o r ( B u a r a

H ı r b o sodanın geldğii yana KAYARTO

—

i ş i n ayol i ç e r i

ha

Aman

bakmıştır) kızım

senin

de p e n c e r e n i n

önünde

ne

girsenel

HIRBO — yorum

bek­

b u r a y a gelir do b i r şey söylerse o z a m a n b e n y a ­

V a y anam gancukları gordum. Ulan beri bah varı­

töbolor

olsun

gordum

(Yeni

Dünyaya

doğru

koşar)

A m a n ı n oblacığ'ım g e r m u y e n m u M e m i ş ' i ? SALKIM — (İçeri

Aman

bacı ç ı k d a ş u a y ı n ı n ağzının p a y ı n ı

KAYARTO

—

(Elinde

bir

sopa

olduğu

halde d ı ş a r ı

Seni ç o z u k o r olası h e r i f seni s a n b u r a s ı n ı ne s a n d ı n k ö p e k , dırır)

Daha d u r u y o r

P. —

(Gelir

bakayım bacı,

176

ver

girer)

r.e

fırlar) (Sal­

( V u r a r a k ) Defol ş u r a d a n b a k a y ı m .

Kayorto oluyor?

ile

Hırbo'nun

üzerine

gider)

Durun

K. — tin,

(Önünün

buraya P. —

(Aralarına

KAYARTO — son

kim

altından f ı r l ı y a r a k ) Ulan no c e h e n n e m e git­

gelsene. girerek)

D u r bacı b a k a y ı m no o l u y o r ?

(Hırbo'yı vurarak)

oluyor?

Bakayım

Seni kor

bilmediğin

ovin

olası h e r i f

kapısını

seni,

çalarsın

ha

(Durur) MEMİŞ —

Dur

ulan

nettük

(Kavgaya k a t ı l ı r ) Ne o l u y o r

P. —

Hamdi

dur

KAYARTO — Seni gozu k o r HIRBO

gara

goncoloz? Ayol

bacı

canım?

No s ö y l i y e y i m İ s m a i l e f e n d i m (Hırbo'ya v u r u r )

olası

herif

seni

(Kaçarak)

—

ki

İsmail?

b a k a l ı m , ben do a n l ı y a m a d ı m .

no o l u y o r söylesenizo a

bir

ne v u r u y e n

K. —

defol

şuradan.

Amanın

gardaşluk

töbeler o l s u n

Durun

bakayım,

bana

heç

şeycuk. P. —

(Araya

H a m d i efendi

girerek)

birader

golsonizo b u r a y a

da

anlatınız

(Dördü de birleşmiş

bir­

birlerine karışmışlardır, dördü de b i r hay huy ve birbirlerine gir­ miş

kurtarmak

isterler sopa y u m r u k

Hırbo'nun

kafasına

gözüne

rastgele inmek suretile bir hay huy ile palangadan çıkarlar. Ara­ larında

Hırbo

olmadığı

halde

tekrar

palangaya

girerler)

Canım

ne o l d u b u , h a y h u y n e d i r H a m d i b u ne rezalet y a h u sen b u r a d a -

idin b i r a d e r , ne o l d u KAYARTO —

süylesenize?

No o l a c a k ,

İ s m a i l efendi H a m d i e f e n d i n i n ha­

b e r l i y o k ayol no s ö y l o s i n . P. —

Peki bu gürültü nerden

KAYARTO V

çıktı?

N«Vd on ç ı k a c a k , a y o l b u edepsiz h e r i f k a p ı m ı ­

za d a y a n d ı , b a n d a ç ı k t ı m h a d d i n i b i l d i r i r k e n siz g e l d i n i z , işte b u . P. —

P e k i a m a b u adam r e s m i n i ç ı k a r t ı y o r d u nasıl o l d u da

sizin k a p ı y a h ü c u m etti a n l a y a m a d ı m . Sen söyle H a m d i efendi m a ­ halle arasında K. — şıyordum.

b u no

İsmail Herif

rezalet?

bon g ö r m e d i m . Ö r t ü n ü n a l t ı n d a

birdenbire

kayıp olunca dışarı

resimle

fırladım.

uğra­ Baktım

177

bunlar r.e

d ö v ü ş ü y o r l a r o z a m a n son do orada

İdin a birader

bana

soruyorsun? KAYARTO —

S u l a n d ı h e r i f a y o l , nasıl a n l a t a y ı m . E o n de kız­

d ı m ç ı k t ı m b i r güzel d a y a k

a t t ı m işte b u . ( G i d e r Y a n i

Dünyaya

girer) P. — taarruz

İsabet

c'muş

öyle

ise,

e t m e y i öğrensin değil m i

K. —

Oylo ya

mahmuzlu

öğrensin aferin kalfa, elin v a r P. — aldın m ı

Haydi

canım

mücessem

bir

aileye

sersem

bir

alaylıya

tariz

etmeyi

olsun.

saçmalamaya

başladın.

Heriften

para

bari?

K. —

Ulan onda o göz v a r m ı

sen no s a y ı k l ı y o r s u n P. — ları

namusu birader?

Haydi

senden

adama metelik

sektirmez

be

İsmail.

bu sefer

sormak

vakti

do y u t a l ı m yakında

fakat

gelecek

birader,

o zaman

bu

hesap­

hesaplaşırız

acele e t m o . K. — istediğin

Hadi kadar

sen ş i m d i

k a h v e y e git d e hesap v a k t i

sor

(Dükkâna

(Zurna

Rumeli

girer

Pişekâr

gelince

da m e y d a n d a n

savu­

şur) h a v a s ı ç a l a r R u m e l i l i , m e y d a n a ge­

lir v e ş u ş a r k ı y ı o k u m a ğ a Aiişimin Sen

kaşları

başlar)

kare

açtın sineme

yare

Bulamadım derdime çare Gördün m ü o civan Allşîmi Tuna boyunda? Evleri var

hane h a n e

Beyleri var

dano

aman

dane

Sen a ç t ı n s i n e m e y a r e

iman

Görmedin m i o cıvan Alişimi Tuna boyunda? (Kavuklu'yu K. —

görerek)

RUMELİLİ — K. —

178

Selamünaleyküm

(Dükkândan)

Alcyküm

abe

ağanın.

selam.

A bo k ı z a n ı m , sen b u y o r l i

Öyle ya.

misin?

RUMELİLİ — K. —

Öyleyse, sen eplen b i l i r s i n .

Ben aptal bilir

RUMELİLİ — yerim

Yok

miyim?

be e m ş e r i m .

D i y c r i m b e aptal c p t e n d i -

cpten.

K. —

İ ş t e ben c p t e n i , a n l a m a d ı ğ ı m için aptal a n l a d ı m y a .

RUMELİLİ —

Oyle olunca, şimdi

anladın

demek.

S ö y l e ba­

na s o r a c a m te b i r a n k i a d a m i . K. — söyliyemez

Yahu

bunlar

nasıl

isen a k ş a m a

kadar

l a k ı r d ı . Ne

istediği

son b e n i m böylo sözlerden a n l a y a m a d ı ğ ı m ı RUMELİLİ — ya a r a r ı m K. —

doğru

ne ben s e n i n ne a r a d ı ğ ı n ı

adamı, o

Ne y a p a c a k s ı n ,

RUMELİLİ —

Küçük

küçük

ne

de

anlayamayız.

No v a r m ı ş a b e , a r e t l i k a n a m a y a c a k .

to b i r angi

dürüst

İsmail

İsmail

efendi

değil

Ö y l c c c n e o , te o te k ü ç ü k ,

Söylerim diyorlar.

mi? İsmail derler.

Sen

b i l i y i r m i s i n te o n u . P. —

(Gelir)

Vay

maşallah

dostum

safalar g e l d i n . No h a b o r , nerdon g e l i y o r s u n , RÜSTEM — R ü s t e m , gelsin P. — b u haberi

Nerden demiş

gelecek

pehlivan

hoş

geldin,

bakalım?

misim

be aretlik,

güreş

habor b ı r a k m ı ş s ı n

te ben d e

geldim.

var,

E v e t evet ö y l e idi g e r ç e k , e y i a m m a R ü s t e m c i ğ i m bırakalı

ben

çok o l d u . S e n g a l m c d i n ben d a b a ş k a s ı n ı ç a ­

ğ ı r d ı m o iş d e b i t t i , h e r

ne

ise b u v e s i l e i haseno

ile

görüşmüş

o l d u k . İ n ş a l l a h ö n ü m ü z d e k i Ağustosta y i n o b i r m e y d a n d ü ğ ü n ü m ü z olacak, artık

iştahanı o v a k i t e s a k l a , o z a m a n m e y d a n . . .

RUSTEM — rayacak

T e o ö y l e e m m a be k ı z a n ı m b e n ş i m d i te b u -

geldim^artıkana

K. —

İsmail herif

P. —

Efendim

boş d ö n m e k sulanmiya

hakkı

da yok

olmaz.

başladı. değil.

Rüstem

pehlivan

nerde

Ne y a n d a c l o c a k m i ş i m , to e s k i

bildiğin

yerde­

bulunuyorsun? RUSTEM — yim. P. —

Çatalca'da m ı

bulunuyorsun?

179

RÜSTEM —

Ö y l e y a , te o r a d a s e v a ş i r i m . V a r o r d a b i r

hangi

p ı l i v a n l a r , te o n l a r l a s a v a ş ı r i m . P. —

Demek sen ş i m d i Ç a t a l c a ' d a n m ı

geldin?

R U S T E M — > Ş i m d i ne o l a c a k be a r e t l i k , te b u r a d a b i r güreş tüketmeyince P. —

töbeler

Hamdi

olsun

efendi

gitmem.

birader

dut

k û t e d i y o r s u n a c a n ı m b i r az sen

yemiş

bülbül

lafa k a r ı ş ,

gibi

ne s ü ­

ne y a p a l ı m

şimdi

b i z R ü s t e m p e h l i v a n a b o r ç l u ç ı k t ı k , b i r a k ı l öğret. K. — ettin

C a n ı m h e r i f e b o r ç l u isen b e n m i Ödeyeyİm nasıl b o r ç

ise c y l c c e n e ö d e r s i n . P. —

C a n ı m y a n l ı ş a n l a d ı n , sonin b i l d i ğ i n gibi ö d ü n ç

para

almadım. K. —

Oyle

P. —

Efendim bir güreş vardı çağırdım halbuki bizim

tem

pehlivan

Şimdi

ne

olduğu

İstiyorsun?

yerde

mademki çağırdınız

gitmem diyor K. —

ne

bulunmadı,

ben

güreşte de

ş i m d i b i r güreş

Rüs­

bulunamadı.

yapmayınca

geri

yapalım?

Ne y a p a c a k s ı n a l d ı r m a z s ı n o da

RUSTEM — kere

ise

Sen

ne

söylcyirsîn

he

gider.

savsak

kafalı,

teyin

bir

geldim. K. —

G e l d i n s o no o l a c a k , geldiğin gibi g i d e r s i n .

RÜSTEM —

S e n m i s ö y l e r s i n te b u

K. —

m ı s ı n , nasıl

Sağır

RÜSTEM —

geldi

lafı?

ise öylecene g i d e r s i n o ğ l u m ,

A b e İ s m a i l ağa k i m o l u y o r te b u ç a m c a k

ağzı

söylenir. K. —

Çamcak

seni ç a ğ ı r m ı ş

ağızlı

sensin.

Rezaletin

lüzumu

yok

sen g e l m i ş s i n , suç o n u n m u g e l e y d i n , ne

İsmail yapayım

efendim. P. —

Canım

Hamdi

efendi

işi

uzatma

bak

birader

hazır

pehlivan golmiş b u bizim için b i r nimet bir fırsattır. Haydi bun­ dan İstifade edelim. K. —

180

Ne İstifası

İsmail?

P. —- İ s t i f a değil b e c a n ı m i s t i f a d e d e d i m . Ş i m d i b i z do R ü s tcmi g ü r e ş t ü r e r c k İstifade edemez K. —

Hayır

P. —

Canım saçmalama

bu fırsattan

istifra

miyiz?

edemeyiz. İ k i g ö z ü m , şöyle b i r d ü ş ü n , d e r h a l

İstifade e d e b i l m e k

K. —

Anlamadım İsmail.

P. —

Efendim bu bir

mümkündür.

kazanç fırsatıdır

derim

kûçırm.yalım

birader. K. — P.-—•

Ulan b u n u n k a z a n ç

Efendim,

pehlivan

hazır

yaradarak

neresinde?

pehlivan

güreş

karşılaştırmak

m e y d a n g ü r e ş i , mesela

isterim

etrafa

diyor,

tellallar

derhal

bîr

çıkararak

bir

işte b u m e y d a n d a y a p ı l a c a ğ ı n ı e t r a f a

İşae

eder seyre gelenlerden b i r e r k u r u ş toplasan d ü n y a n ı n p a r a s ı fena

K. —

İsmail

fikrin

eyi

amma, bunun

karşısına

bir

van l â z ı m o l d u ğ u gibi t o p l a d ı ğ ı m ı z p a r a y ı da sade bize !

ar

olur

mı?

mı

yahu?

P. —

Canım

K. —

B u herif

sen o r a s ı n ı

KAYARTO — P. — bîr

Hayrola kenara

düşünme,

k i m l e güreşecek

ben

(Bu

idare

ara

pehlivan

nuşuldu

c'inlemr.ler

bacı? Efendim

meraklısıdır, aman

belki şinvli

b a c ı git

jen

de biliyorsun,

evden

İsmail

görmüşler,

ne

ko­ biz

1

y i g ü r c ş t i ı sin^d^'o y a l v a r d ı l a r gönlünü

Fcrıa b i r

Klmcm

ne

o l m a z , evet

ile H û m d i e f e n d i ­

dersiniz? amma

Hamdi

efendinin

nasıl re.::i cdclîı;".?

KAYARTO bizim

cykncc

(Pişibizim

efendiye söyle d e

ne fnorraf l â z ı m c ' u r : a v e r e l i m İîlr ş u p e h l i v a n P. —

o/ılir)

ayol.

B e n i şöyle b i r p a r ç a gizli d i n l e r m i s i n ?