Joomla! 3.x 978832832675033 [PDF]

Zitiervorschau

Spis treĈci Wstöp ............................................................................................ 11 Rozdziaä 1. Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 .................................... 21 Wymagania techniczne ................................................................................................... 22 Pakiet XAMPP ............................................................................................................... 23 Pakiet JAMP ................................................................................................................... 26 Hosting — serwer zdalny ............................................................................................... 32 Pakiet instalacyjny Joomla! 3 ......................................................................................... 36 Instalacja Joomla! 3 ........................................................................................................ 37 Krok 1. Konfiguracja witryny ..................................................................................... 37 Krok 2. Konfiguracja bazy danych ............................................................................. 38 Krok 3. Przegląd ......................................................................................................... 40 Krok dodatkowy — instalacja plików jĊzykowych .................................................... 42 Plik konfiguracyjny ........................................................................................................ 45

Rozdziaä 2. Zaplecze administracyjne Joomla! 3 ................................................ 51 Pulpit systemu Joomla! ................................................................................................... 52 Menu zaplecza administracyjnego Joomla! .................................................................... 54 Menu System .............................................................................................................. 55 Menu UĪytkownicy .................................................................................................... 57 Menu Menu ................................................................................................................. 59 Menu Artykuáy ............................................................................................................ 59 Menu Komponenty ..................................................................................................... 61 Menu Rozszerzenia ..................................................................................................... 62 Menu Pomoc ............................................................................................................... 63 Konfiguracja globalna Joomla! ....................................................................................... 65 Zakáadka Witryna ....................................................................................................... 66 Zakáadka System ......................................................................................................... 72 Zakáadka Serwer ......................................................................................................... 74 Zakáadka Uprawnienia ................................................................................................ 79 Zakáadka Filtrowanie tekstu ........................................................................................ 81

Rozdziaä 3. Zarzñdzanie treĈciñ witryny ............................................................ 83 Kategorie — tworzenie hierarchii treĞci ............................................................................ 84 Zarządzanie kategoriami ................................................................................................. 87 Kopiowanie kategorii .................................................................................................. 90 Przenoszenie kategorii ................................................................................................ 91 Usuwanie i odzyskiwanie kategorii ............................................................................ 92

4

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs Tworzenie treĞci — artykuáy .......................................................................................... 94 Zarządzanie artykuáami ................................................................................................ 104 Kopiowanie artykuáów .............................................................................................. 106 Przenoszenie artykuáów ............................................................................................ 107 Usuwanie i odzyskiwanie artykuáów ........................................................................ 107 Artykuáy wyróĪnione ................................................................................................ 109 CzĊĞü wstĊpna (tzw. zajawka) artykuáu .................................................................... 111 Opcje publikacji artykuáu .......................................................................................... 111 MenedĪer Media ........................................................................................................... 113 Tworzenie katalogów ................................................................................................ 116 Wczytywanie plików ................................................................................................ 118 Grafika w artykuáach ................................................................................................ 120 Grafika w kategoriach ............................................................................................... 127 Jak tworzyü dostĊpne treĞci (WCAG 2.0) ........................................................................ 129 Jak poprawnie oznaczyü strukturĊ artykuáu? ............................................................ 130 Kiedy i jak stosowaü listy (wykazy)? ........................................................................ 131 Jak oznaczaü cytaty? ................................................................................................. 134 Podziaá dáugiego artykuáu ......................................................................................... 135 Jak poprawnie opisywaü zawartoĞü obrazów? .......................................................... 135 Jak poprawnie tworzyü odnoĞniki? ........................................................................... 138 Konfiguracja globalna artykuáów ................................................................................. 139 Zakáadka Artykuáy .................................................................................................... 140 Zakáadka Edycja artykuáu ......................................................................................... 141 Zakáadka Kategoria ................................................................................................... 142 Zakáadka Kategorie ................................................................................................... 143 Zakáadka Przegląd/WyróĪnione ................................................................................ 143 Zakáadka Opcje listy pozycji .................................................................................... 145 Zakáadka Opcje wspólne ........................................................................................... 145 Zakáadka Integracja ................................................................................................... 146 Zakáadka Uprawnienia .............................................................................................. 146

Rozdziaä 4. Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny ................................. 149 Projekt systemu nawigacji witryny ............................................................................... 149 Projektant menu ............................................................................................................ 151 Zmiana wáaĞciwoĞci menu ........................................................................................ 152 Tworzenie nowego menu .......................................................................................... 153 Pozycje menu ............................................................................................................... 155 Edycja istniejącej pozycji menu ................................................................................ 155 Tworzenie nowych pozycji menu ............................................................................. 158 Zarządzanie pozycjami menu .................................................................................... 167 Tworzenie moduáów wyĞwietlających menu ................................................................ 172

Rozdziaä 5. Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny .............................................. 177 Tworzenie nowych uĪytkowników i zarządzanie nimi ................................................. 177 Notatki o uĪytkownikach .......................................................................................... 179 Zarządzanie uĪytkownikami ..................................................................................... 183 Menu uĪytkownika ....................................................................................................... 185 Konfiguracja globalna uĪytkowników .......................................................................... 194 Zakáadka Komponent ................................................................................................ 195 Zakáadka Historia uwag o uĪytkowniku ................................................................... 196 Zakáadka Korespondencja ......................................................................................... 196 Zakáadka Uprawnienia .............................................................................................. 197 System rejestracji uĪytkowników witryny .................................................................... 198

Spis treści

5

Rozdział 6. Praca z komponentami, modułami i dodatkami .......................... 201 Komponenty, moduły, dodatki ..................................................................................... 201 Komponent Kontakty ................................................................................................... 202 Zarządzanie kategoriami kontaktów ......................................................................... 203 Zarządzanie danymi kontaktowymi witryny ............................................................. 205 Tworzenie formularzy kontaktowych ....................................................................... 207 Opcje globalne komponentu Kontakty ...................................................................... 212 Zakładka Uprawnienia .............................................................................................. 216 Komponent Reklamy .................................................................................................... 217 Zarządzanie kategoriami ........................................................................................... 218 Zarządzanie klientami ............................................................................................... 220 Zarządzanie reklamami ............................................................................................. 222 Opcje globalne komponentu Reklamy ...................................................................... 226 Tworzenie modułów wyświetlających reklamy ........................................................ 228 Komponent Wyszukiwarka .......................................................................................... 233 Jak włączyć Wyszukiwarkę? .................................................................................... 234 Indeks zawartości ...................................................................................................... 234 Mapy treści ............................................................................................................... 236 Filtry wyszukiwania .................................................................................................. 238 Praca z modułami ......................................................................................................... 241 Zarządzanie modułami .............................................................................................. 241 Moduł Nowości ........................................................................................................ 243 Moduł Popularne ...................................................................................................... 245 Moduł Migawki ........................................................................................................ 247 Moduł Grafika losowa .............................................................................................. 248 Moduł Who’s online ................................................................................................. 251 Moduł Chmura tagów ............................................................................................... 252 Praca z dodatkami ......................................................................................................... 255 Zarządzanie dodatkami ............................................................................................. 255 Dodatek Captcha – ReCaptcha ................................................................................. 257 Dodatek Edytor – TinyMCE ..................................................................................... 260 Dodatek Edytor – CodeMirror .................................................................................. 266 Dodatek Artykuły – podziel stronę ........................................................................... 267

Rozdział 7. Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla! ...................................... 271 Katalog rozszerzeń Joomla! .......................................................................................... 271 Instalacja rozszerzeń dla Joomla! ................................................................................. 272 Instaluj z Internetu .................................................................................................... 273 Instaluj z pakietu ....................................................................................................... 275 Instaluj z katalogu ..................................................................................................... 275 Instaluj z WWW ....................................................................................................... 275 Fotogaleria .................................................................................................................... 276 Phoca Gallery ........................................................................................................... 276 DJ-MediaTools ......................................................................................................... 288 Slidery .......................................................................................................................... 297 DJ-ImageSlider ......................................................................................................... 298 DJ-MediaTools ......................................................................................................... 301 Smart Slider 3 ........................................................................................................... 305 Udostępnianie plików ................................................................................................... 309 Integracja z Social Media — Facebook ........................................................................ 317 Mapa witryny ............................................................................................................... 321 Cookie Monster ............................................................................................................ 324

6

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 8. Praca z szablonami witryny ........................................................... 331 Zarządzanie szablonami ............................................................................................... 332 DomyĞlny szablon serwisu ........................................................................................... 335 DomyĞlny szablon zaplecza .......................................................................................... 338 Dopasowanie szablonu ................................................................................................. 339 Jeden serwis — wiele szablonów ................................................................................. 341 Szablon darmowy czy páatny? ...................................................................................... 345 Jak utworzyü wáasny szablon dla Joomla? ................................................................ 348 EF4 ........................................................................................................................... 349 Gantry 5 .................................................................................................................... 357 Helix3 ....................................................................................................................... 363 SP Page Builder ........................................................................................................ 373 Inne dostĊpne narzĊdzia ............................................................................................ 379 Pliki i foldery szablonu ................................................................................................. 382

Rozdziaä 9. Hosting dla Joomla! .................................................................... 385 Jakimi kryteriami kierowaü siĊ przy wyborze firmy hostingowej? ............................... 385 Wymagania techniczne Joomla! ............................................................................... 386 Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci ............................................................... 386 Wsparcie dla klienta .................................................................................................. 386 BezpieczeĔstwo ........................................................................................................ 388 Rozmiar i liczba baz danych ..................................................................................... 389 Liczba kont FTP ....................................................................................................... 389 Poczta elektroniczna ................................................................................................. 390 Dodatkowe opcje ...................................................................................................... 390 Cena .......................................................................................................................... 390 Rankingi firm hostingowych ........................................................................................ 391 Oficjalny hosting Joomla! ............................................................................................ 391 Subiektywna lista firm hostingowych ........................................................................... 393 Smarthost.pl (www.smarthost.pl) ............................................................................. 394 Linuxpl.com (www.linuxpl.com) .............................................................................. 396 home.pl (www home.pl) ........................................................................................... 398 AZ.pl (www.az.pl) .................................................................................................... 400 1&1 (www.1and1.pl) ................................................................................................ 402

Rozdziaä 10. Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny ............. 405 Metoda podstawowa ..................................................................................................... 406 Wykonanie kopii zapasowej plików ......................................................................... 406 Wykonanie kopii zapasowej bazy danych ................................................................ 407 Przywrócenie kopii zapasowej witryny .................................................................... 408 Jak skopiowaü swoją witrynĊ na hosting? ................................................................. 411 Akeeba Backup ............................................................................................................. 416 Krok 1. Utwórz kopiĊ zapasową witryny .................................................................. 417 Krok 2. Przywrócenie serwisu z kopii zapasowej ..................................................... 421

Rozdziaä 11. Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla! ................................... 427 Aktualizacja CMS Joomla! i zainstalowanych rozszerzeĔ ........................................... 428 Krok 1. Wykonaj kopiĊ zapasową witryny ............................................................... 428 Krok 2. SprawdĨ dostĊpne aktualizacje .................................................................... 429 Krok 3. PrzeprowadĨ aktualizacjĊ CMS Joomla! ..................................................... 429 Krok 4. PrzeprowadĨ aktualizacjĊ zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ ......... 431 Lista rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia .................................................................... 432 Plik htaccess ................................................................................................................ 433 Nazwa gáównego administratora .................................................................................. 435 Tworzenie haseá ............................................................................................................ 436

Spis treĈci

7 Korzystaj z Two-Factor Authentication ........................................................................ 437 Krok 1. Wáącz dodatek Weryfikacja dwuskáadnikowa — Google Authenticator ..... 438 Krok 2. Wáącz weryfikacjĊ dwuskáadnikową dla konkretnego uĪytkownika ............ 438 Ustaw odpowiednie prawa dostĊpu do katalogów i plików .......................................... 441 Stosuj mechanizm Captcha w formularzach swojego serwisu ...................................... 442 Admin Tools ................................................................................................................. 442 JDoctor ......................................................................................................................... 446 Perfect Dashboard ........................................................................................................ 448 Inne przydatne narzĊdzia .............................................................................................. 451

Skorowidz ................................................................................... 455

8

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Podziökowania Przede wszystkim serdecznie dziĊkujĊ licznym czytelnikom mojego bloga (www.slawop.net) i wielu osobom ze spoáecznoĞci Joomla!, którzy zechcieli podzieliü siĊ ze mną swoimi doĞwiadczeniami i spostrzeĪeniami. Kochani, to dziĊki Wam ta ksiąĪka jest w ksiĊgarniach! Gorąco dziĊkujĊ czytelnikom mojej pierwszej ksiąĪki - Joomla! 2.5. Praktyczny kurs, dziĊki którym ksiąĪka ta juĪ po kilku miesiącach od wydania otrzymaáa tytuá KsiąĪki Roku 2013! To bardzo wysoko postawiona poprzeczka dla kolejnych moich publikacji. Mam nadziejĊ, Īe udaáo mi siĊ sprostaü oczekiwaniom wiĊkszoĞci z Was i obecna ksiąĪka bĊdzie równieĪ cieszyü siĊ Waszym uznaniem. Z caáego serca dziĊkujĊ mojej kochanej Īonie Ani, która wspiera mnie na kaĪdym kroku pozwalając na stukanie w klawiaturĊ do póĨnych godzin nocnych i godzi siĊ na to, Īe pomimo jestem w domu, to mnie nie ma ;-) Serdecznie dziĊkujĊ mojej córce Wiktorii, za to, Īe zechciaáa peániü rolĊ pierwszej korektorki i recenzentki. To ona wyáapywaáa wiĊkszoĞü báĊdów, przecinków i niejasnoĞci oraz wykonaáa wszystkie üwiczenia. DziĊki niej jestem pewien, Īe kaĪdy, na podstawie tej ksiąĪki jest w stanie utworzyü wáasną witrynĊ! KsiąĪka ta jest efektem 4 miesiĊcznej pracy! Mogáaby powstaü zdecydowanie wczeĞniej, jednak kaĪdy z Nas ma tylko 24 godziny w ciągu kaĪdego dnia. Nie jest áatwo go znaleĨü, kiedy czáowiek zajĊty jest dziaáaniami, które muszą zaspokoiü bieĪące potrzeby. Zwáaszcza na projekty dáugoterminowe, które nie gwarantują sukcesu! W takich sytuacjach waĪne jest wsparcie osób, które motywują do dziaáania i pracy nad sobą. Serdecznie dziĊkujĊ Panu Michaáowi Wawrzyniakowi, autorowi takich bestsellerów, jak Guru Kultu..ry i Hejtoholik, za niezwykáe szkolenia i motywacjĊ do dziaáania! Gdyby nie jego szkolenie System 9 Milowych Kroków i tunelowe widzenie, nie wiem, czy zdoáaábym znaleĨü tyle siáy, determinacji i wytrwaáoĞci, aby napisaü tĊ ksiąĪkĊ w tak ekstremalnie krótkim dla mnie czasie! DziĊkujĊ Michaáowi Trzepizurowi, Pawáowi Frankowskiemu, Tomaszowi Kowalskiemu oraz Anecie Godynia, za wsparcie merytoryczne. Bez Was byáoby mi znacznie trudniej wyjaĞniü czĊĞü zagadnieĔ zawartych w tej ksiąĪce. Szczególne podziĊkowania kierujĊ do mojego redaktora prowadzącego: Pana Michaáa Mrowca, za niezwykle przyjazną, profesjonalną wspóápracĊ.

10

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Wstöp Witaj, Czytelniku! CieszĊ siĊ, Īe naleĪysz do grona ludzi, którzy poszukują wiedzy i chcą siĊ nauczyü czegoĞ nowego. Mam nadziejĊ, Īe zakup tej ksiąĪki zwróci Ci siĊ wielokrotnie! NiewaĪne, jakie umiejĊtnoĞci posiadasz i czy wiesz, od czego zacząü. WaĪne jest to, Īe CHCESZ siĊ dowiedzieü, jak stworzyü wáasną witrynĊ internetową. Mam nadziejĊ, Īe dziĊki tej ksiąĪce nauczysz siĊ, jak w oparciu o CMS Joomla! zbudowaü profesjonalny serwis WWW.

Dla kogo jest ta ksiñĔka? Dla osób szukających róĪnych rozwiązaĔ, dziĊki którym moĪna w prosty i szybki sposób stworzyü niemal dowolną witrynĊ internetową. Znajdziesz w niej dokáadne opisy najprzydatniejszych funkcji panelu administracyjnego (tzw. zaplecza), a takĪe opisy proponowanych dodatkowych rozszerzeĔ, zwiĊkszających funkcjonalnoĞü projektowanego serwisu. KsiąĪka bĊdzie pomocna kaĪdemu, kto najbardziej ceni naukĊ poprzez praktyczne üwiczenia! Poznasz róĪne przydatne funkcje systemu Joomla! i innych aplikacji webowych, wykonując ze mną krok po kroku praktyczne üwiczenia. Zaczniemy od podstaw — wyjaĞniĊ Ci niemal kaĪdy aspekt wykonywanych dziaáaĔ. Zerknij od razu do rozdziaáu pierwszego, a przekonasz siĊ, co mam na myĞli. Najpierw zainstalujesz i wstĊpnie skonfigurujesz jeden z najpopularniejszych systemów zarządzania treĞcią (CMS — Content Management System), jakim jest Joomla!. To darmowa i najszybciej rozwijająca siĊ aplikacja webowa na Ğwiecie. Jest rozpowszechniana na zasadach open source i pozwala na stworzenie dynamicznego serwisu WWW oraz áatwą jego póĨniejszą edycjĊ, aktualizacjĊ i rozbudowĊ bez specjalistycznej wiedzy programistycznej. Za jej pomocą moĪesz zbudowaü zarówno prostą witrynĊ WWW, jak i sklep internetowy, wáasny blog czy serwis informacyjny.

12

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W kolejnych rozdziaáach, wykonując razem ze mną poszczególne üwiczenia, bĊdziesz poznawaü coraz wiĊcej tajników pracy z Joomla!. Zapoznasz siĊ z zapleczem administracyjnym systemu, nauczysz siĊ, jak zaprojektowaü strukturĊ treĞci oraz jak zarządzaü treĞcią witryny. Dowiesz siĊ, jak utworzyü menu oraz jak zarządzaü zarejestrowanymi uĪytkownikami witryny. ZagáĊbiając siĊ coraz bardziej w proces tworzenia serwisu WWW, poznasz poszczególne elementy systemu, takie jak moduáy, komponenty i dodatki. Z ich wykorzystaniem moĪesz dostosowaü projektowany serwis do wáasnych, specyficznych wymagaĔ. Poznasz takĪe kilka dodatkowych rozszerzeĔ, które pozwolą Ci wyposaĪyü witrynĊ w dodatkowe funkcjonalnoĞci, takie jak na przykáad galeria zdjĊü, slider, repozytorium plików czy integracja z Facebookiem. Kiedy Twoja witryna bĊdzie juĪ prawie gotowa, nauczysz siĊ, jak tworzyü wáasne szablony (tzw. templates), dziĊki którym dosáownie kilkoma klikniĊciami zmienisz wygląd witryny i sposób prezentowania w niej treĞci. Na koniec zadbamy o bezpieczeĔstwo Twojej witryny opartej na CMS Joomla!. Nauczysz siĊ, jak tworzyü kopie zapasowe witryny oraz jak je przywracaü. Poznasz podstawowe metody i narzĊdzia, za których pomocą moĪesz zwiĊkszyü bezpieczeĔstwo witryny. Kiedy zakoĔczysz swoją przygodĊ z CMS Joomla!, bĊdziesz juĪ znaü podstawy pracy z tym systemem i samodzielnie tworzyü oparte na nim witryny i zarządzaü nimi.

Dlaczego warto kupiè tö ksiñĔkö? Przede wszystkim dlatego, Īe wiele siĊ z niej nauczysz! KsiąĪka powstaáa na bazie kilkuletniej praktyki w wykonywaniu serwisów opartych na CMS Joomla!. Wiem, czego oczekują osoby, które chcą zaistnieü w sieci. Chcą, aby ich serwis byá nowoczesny, bezpieczny i áatwy w zarządzaniu. Jest napisana jĊzykiem zrozumiaáym takĪe dla osób niezwiązanych z informatyką. Staram siĊ dzieliü swoją wiedzą bez zbĊdnego teoretyzowania, a poszczególne etapy i üwiczenia opisane są przejrzyĞcie krok po kroku. Znajdziesz w niej mnóstwo zrzutów ekranu (ponad 400!), dziĊki czemu bĊdziesz w stanie kontrolowaü i porównywaü efekty swojej pracy.

Dlaczego Joomla!? Istnieje bardzo duĪo CMS-ów, dziĊki którym moĪesz tworzyü wáasne serwisy WWW. W serwisie Opensource CMS (www.opensourcecms.com) znajdziesz spis kilkuset róĪnych rozwiązaĔ. To pokaĨna liczba narzĊdzi, które mogą siĊ róĪniü funkcjonalnoĞcią, wykorzystywanymi technologiami czy wreszcie przeznaczeniem. Jedne doskonale nadają siĊ do tworzenia bloga, inne Ğwietnie sprawdzają siĊ jako platformy do tworzenia sklepu internetowego.

Wstöp

13

Nie jest áatwo z takiej liczby wybraü narzĊdzie, które bĊdzie póĨniej wykorzystywane przynajmniej przez kilka najbliĪszych lat. W internecie znajdziesz mnóstwo róĪnego rodzaju opinii i rankingów opisujących najpopularniejsze systemy zarządzania treĞcią. ZauwaĪysz zapewne, Īe jedne przedstawiają wybrany CMS jako najlepszy, zestawiając go z wybranymi funkcjami innych. Nawet zapoznając siĊ z informacjami publikowanymi w powaĪnych portalach technologicznych, nie jesteĞ w stanie stwierdziü, który CMS jest najlepszy. Bo co tak naprawdĊ oznacza „najlepszy”? Czy najlepszy dla Ciebie bĊdzie jednoczeĞnie najlepszy dla kogoĞ innego? Nie zamierzam w tym miejscu udowadniaü wyĪszoĞci jednego CMS-a nad drugim! Sam nie znam wiĊkszoĞci z nich. Od ponad szeĞciu lat korzystam z CMS Joomla! i ciągle uczĊ siĊ czegoĞ nowego. Mimo Īe od lat zgáĊbiam jego tajniki, to nie oĞmieliábym siĊ powiedzieü, Īe wiem na temat Joomla! wszystko. Nie dysponujĊ taką iloĞcią czasu, aby poznaü dokáadnie inne systemy zarządzania treĞcią. To, co mnie przekonaáo do Joomla!, to fakt, Īe jest to jeden z najpopularniejszych i najszybciej rozwijających siĊ CMS-ów na Ğwiecie. Za jego pomocą moĪesz stworzyü niemal dowolny serwis WWW. Tworzenie i edycja treĞci w serwisie powstaáym na bazie Joomla! odbywa siĊ za pomocą prostych w obsáudze interfejsów uĪytkownika (prostego edytora online i panelu administracyjnego). Wystarczy, Īe uprawniony redaktor serwisu wprowadzi nowe informacje, a system sam zadba o to, aby przenieĞü je do bazy danych, jednoczeĞnie wypeániając nimi odpowiednie miejsca na stronie WWW. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪesz samodzielnie prowadziü swój serwis. W kaĪdej chwili moĪesz dokonywaü w nim zmian — od poprawiania literówek po zmianĊ swojej oferty. To wszystko są bardzo waĪne argumenty, które musisz rozwaĪyü na samym początku swojej przygody z tworzeniem witryn w oparciu o systemy zarządzania treĞcią. Jednak dla mnie te argumenty nie są wystarczające. Co mi po dobrze zapowiadającym siĊ systemie, skoro nie mam pewnoĞci, czy bĊdzie rozwijany i czy jego twórcy bĊdą dbaü o aktualizacjĊ, kiedy pojawią siĊ jakieĞ luki bezpieczeĔstwa w kodzie aplikacji? Sáowo joomla, które wymawiamy dĪumla, pochodzi z jĊzyka suahili i oznacza razem. Joomla! ma ogromną spoáecznoĞü skupioną wokóá projektu (community.joomla.org), której czáonkowie wspierają siĊ nawzajem. W ramach tej spoáecznoĞci funkcjonują grupy, które zajmują siĊ programowaniem i ulepszaniem systemu. Osobna grupa táumaczy poszczególne jego elementy na inne jĊzyki (obecnie 64), jeszcze inna zajmuje siĊ jego testowaniem i wyszukiwaniem báĊdów. Tych grup jest oczywiĞcie wiĊcej! Polska spoáecznoĞü takĪe rozwija siĊ bardzo prĊĪnie. Aby wspieraü projekt Joomla! w Polsce, powstaáa Fundacja PCJ Otwarte ħródáa (www.fundacja.joomla.pl). Jej misją jest wsparcie Polskiego Centrum Joomla (www.joomla.pl) w dziaáaniach sáuĪących upowszechnianiu w Polsce Joomla! oraz wolnego i otwartego oprogramowania. Jedną z najwaĪniejszych postaci w polskim Ğwiecie Joomla! jest Stefan Wajda („Zwiastun”) — wspóátwórca i lider Polskiego Centrum Joomla oraz prezes Fundacji PCJ Otwarte ħródáa. Jest autorem pierwszych peánych táumaczeĔ Joomla! na jĊzyk polski oraz

14

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

pierwszych polskich podrĊczników online o tym systemie i jego pomocy. W witrynach Polskiego Centrum Joomla opublikowaá ponad 3000 artykuáów poĞwiĊconych wszystkim aspektom Joomla!, w tym ponad 1000 táumaczeĔ. Jest propagatorem tworzenia witryn dostĊpnych dla wszystkich, takĪe dla osób niepeánosprawnych. Aby wspomagaü twórców stron, administratorów i wszystkich, którzy korzystają z systemów zarządzania treĞcią takich jak Joomla!, powstaá projekt KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl). Znajdziesz tam mnóstwo wiadomoĞci i konkretnych instrukcji, pokazujących krok po kroku, jak tworzyü dostĊpne witryny oraz treĞci (rysunek W.1).

Rysunek W.1. Witryna projektu KuĨnia DostĊpnych Stron

Dla mnie najwiĊkszą wartoĞcią systemu Joomla! są ludzie skupieni wokóá tego projektu. To osoby peáne pasji, zaangaĪowania i wiedzy, którą chĊtnie dzielą siĊ z innymi. Jednym z najwaĪniejszych wydarzeĔ, podczas których moĪesz siĊ bardzo wiele nauczyü i poznaü mnóstwo fantastycznych osób, jest coroczne spotkanie JoomlaDay Poland (http://www.joomla-day.pl). To dwudniowe spotkanie, które co roku odbywa siĊ w róĪnych miastach Polski, podczas którego odbywają siĊ liczne prelekcje, prezentacje i warsztaty. To niebywaáa okazja do zdobycia wiedzy oraz wymiany doĞwiadczeĔ i nawiązania relacji z innymi uĪytkownikami i miáoĞnikami CMS Joomla!. JeĪeli powaĪnie traktujesz zdobywanie wiedzy na temat Joomla!, to obecnoĞü na JoomlaDay Poland powinna byü dla Ciebie priorytetem. Koniecznie sprawdĨ, czy w Twojej okolicy odbywają siĊ spotkania Joomla! User Group. To lokalne spotkania, podczas których fani Joomla! dzielą siĊ swoją wiedzą i wymieniają swoimi doĞwiadczeniami. Zorientuj siĊ, kiedy odbywają siĊ spotkania,

Wstöp

15

i przyjdĨ na jedno z nich. ListĊ aktualnych grup oraz ich witryny znajdziesz na stronie Fundacji PCJ Otwarte ħródáa pod adresem www.fundacja.joomla.pl/projekty/joomla-user-group.

Co znajdziesz w tej ksiñĔce? Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 W tym rozdziale zobaczysz, jak niezwykle áatwa jest instalacja Joomla!. Wystarczy podaü kilka niezbĊdnych danych i juĪ zaraz po instalacji moĪesz rozpocząü pracĊ nad wáasną witryną. Sam proces instalacji nie powinien zająü Ci wiĊcej niĪ 5 minut. Najpierw jednak pokaĪĊ Ci, jak przygotowaü odpowiednie Ğrodowisko, aby moĪliwa byáa praca z systemem Joomla!.

Zaplecze administracyjne Joomla! 3 Tutaj dowiesz siĊ, jak zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego (tzw. zaplecza). Poznasz poszczególne elementy pulpitu (ekranu gáównego) oraz menu nawigacyjne zaplecza. Zapoznasz siĊ takĪe ze wszystkimi najwaĪniejszymi ustawieniami związanymi z dziaáaniem, bezpieczeĔstwem i wydajnoĞcią witryny, które mają kluczowe znaczenie dla prawidáowego funkcjonowania serwisu.

Zarzñdzanie treĈciñ witryny W tym rozdziale dowiesz siĊ, jak prawidáowo zaplanowaü serwis i wypeániü go treĞcią. Poznasz dokáadniej poszczególne opcje zawarte w menu Artykuáy. Przeczytasz, jak zaplanowaü kategorie artykuáów oraz jak tworzyü artykuáy. Poznasz domyĞlny edytor TinyMCE i inne edytory dostĊpne w systemie. PokaĪĊ Ci takĪe, jak skonfigurowaü je do wáasnych potrzeb. Przedstawiane przykáady bĊdą konkretnymi zadaniami. ZaprezentujĊ pomysá na witrynĊ i krok po kroku bĊdziemy go realizowaü. Nauczysz siĊ, jak sprawnie korzystaü z menedĪera mediów oraz w jaki sposób przesáaü pliki graficzne na serwer. PokaĪĊ, jak wstawiaü grafikĊ do artykuáu i innych czĊĞci serwisu, takich jak np. kategorie i opisy. Dla bardzo wielu witryn speánienie wymagaĔ dostĊpnoĞci to juĪ nie moĪliwoĞü, lecz obowiązek! Wszystkie witryny podmiotów publicznych powinny byü dostosowane do potrzeb osób niepeánosprawnych. Dlatego w tej czĊĞci poznasz dodatkowo kilka bardzo waĪnych zasad i czynnoĞci, jakie naleĪy wykonywaü, aby tworzyü treĞci zgodne z wytycznymi WCAG 2.0.

16

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny Hiperáącza to podstawa poruszania siĊ po stronach internetowych. DziĊki nim moĪesz poáączyü ze sobą poszczególne elementy serwisu WWW w jedną caáoĞü. W tym rozdziale pokaĪe Ci, jak prawidáowo zaprojektowaü nawigacjĊ w serwisie, aby internauta mógá áatwo znaleĨü poszukiwane treĞci. Dowiesz siĊ, jak zarządzaü systemem nawigacji w Joomla!, jak dodaü nowe menu oraz jak dodaü nowe pozycje do menu. OmówiĊ najwaĪniejsze typy pozycji menu, a takĪe pokaĪĊ, jak rozbudowaü menu o tzw. menu podrzĊdne.

Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny W tej czĊĞci ksiąĪki wyjaĞniĊ, jak zarządzaü uĪytkownikami witryny. OmówiĊ ekran zarządzania uĪytkownikami, pokaĪĊ, jak dodaü nowego uĪytkownika, jak edytowaü ustawienia istniejącego uĪytkownika, jak go usunąü oraz jak sprawiü, aby uĪytkownicy mogli zarejestrowaü siĊ w Twoim serwisie.

Praca z komponentami, moduäami i dodatkami WyjaĞniĊ tutaj róĪnice miĊdzy komponentami, moduáami i dodatkami oraz omówiĊ i pokaĪĊ, jak zarządzaü tymi, które są domyĞlnie zainstalowane w serwisie opartym na CMS Joomla! 3. Nauczysz siĊ, jak zarządzaü danymi kontaktowymi witryny oraz jak poáączyü konta zarejestrowanych uĪytkowników z komponentem Kontakty. Dowiesz siĊ, jak utworzyü formularze kontaktowe dla tych uĪytkowników. Poznasz komponent Reklamy, za pomocą którego moĪesz zarządzaü reklamami wyĞwietlanymi w witrynie. PokaĪĊ Ci takĪe, jak wáączyü i skonfigurowaü wyszukiwarkĊ, dziĊki czemu internauci bĊdą mogli szybciej znaleĨü w Twoim serwisie interesujące ich treĞci. Dowiesz siĊ, jak umieĞciü w witrynie elementy, za pomocą których wyĞwietlisz dodatkowe informacje, takie jak chmura tagów, najnowsze, najpopularniejsze artykuáy lub fragmenty wybranych artykuáów. W czĊĞci poĞwiĊconej dodatkom nauczysz siĊ, jak zabezpieczyü formularze kontaktowe za pomocą mechanizmu Captcha, jak dostosowaü do swoich potrzeb domyĞlny edytor oraz jak podzieliü dáugi artykuá i przeksztaáciü go w dokument wielostronicowy.

Wstöp

17

Zwiöksz funkcjonalnoĈè witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla! W tej czĊĞci przedstawiĊ dodatkowe rozszerzenia pozwalające na rozbudowĊ serwisu o nowe funkcjonalnoĞci, które wedáug mnie są niezbĊdne, aby Twój serwis WWW wyglądaá profesjonalnie. Poznasz róĪne metody instalacji dodatkowych rozszerzeĔ oraz dowiesz siĊ, jak skonfigurowaü kilka wybranych rozszerzeĔ, za pomocą których utworzysz galeriĊ zdjĊü, atrakcyjny slider, repozytorium plików lub mapĊ witryny. Poznasz takĪe rozszerzenia, dziĊki którym zintegrujesz swoją witrynĊ z Facebookiem, a takĪe wyĞwietlisz informacjĊ o korzystaniu z plików cookies.

Praca z szablonami witryny W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak zmieniü domyĞlny szablon Twojego serwisu, w jaki sposób moĪesz pozyskaü darmowy szablon oraz jak go zainstalowaü i dostosowaü do swoich potrzeb. Podam mnóstwo adresów, skąd pobraü oraz gdzie kupiü szablon dla Joomla!. PrzedstawiĊ Ci takĪe typową budowĊ oraz elementy skáadowe szablonu dla Joomla!. Dowiesz siĊ, jak zmieniü i zmodyfikowaü domyĞlny szablon zaplecza. JeĪeli jesteĞ osobą zainteresowaną tematem tworzenia wáasnych szablonów, to pokaĪĊ Ci kilka przydatnych narzĊdzi, które są w tej kwestii bardzo pomocne.

Hosting dla Joomla! PrzedstawiĊ Ci wáasny, czysto subiektywny raport na temat znanych mi firm hostingowych oraz napiszĊ, czym siĊ kierowaü przy wyborze takiej firmy. ZaprezentujĊ porównania i ceny. Podam takĪe listĊ firm, które wedáug mnie bĊdą siĊ najlepiej nadawaáy, aby umieĞciü na ich serwerach serwis oparty na CMS Joomla!.

Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny WyjaĞniĊ tutaj, jak krok po kroku utworzyü wáasną, peáną kopiĊ zapasową witryny. PokaĪĊ Ci, jak skonfigurowaü narzĊdzia usprawniające tworzenie kopii i jak ich uĪywaü. Nauczysz siĊ nie tylko tworzyü kopie zapasowe witryny, ale takĪe odtwarzaü witrynĊ ze sporządzonej wczeĞniej kopii. PokaĪĊ Ci, jak odtworzyü witrynĊ na innym serwerze, dziĊki czemu bĊdziesz umieü przenosiü witrynĊ na dowolny hosting.

18

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla! W tym rozdziale dowiesz siĊ, w jaki sposób zabezpieczyü swój serwis oparty na systemie Joomla!. ChociaĪ Joomla! jest w zasadzie bezpiecznym systemem, to báĊdy w jego konfigurowaniu oraz dodatkowe rozszerzenia podatne na atak mogą siĊ przyczyniü do powaĪnych problemów, a nawet upadku serwisu. Poznasz podstawowe zabezpieczenia, co pozwoli Ci uniknąü niektórych najczĊĞciej popeánianych báĊdów powodujących zagroĪenie bezpieczeĔstwa. PokaĪĊ Ci, jak uĪywaü dostĊpnych narzĊdzi, za pomocą których bĊdzie moĪna przetestowaü witrynĊ pod kątem sáabych punktów, dziĊki czemu administrator witryny bĊdzie mógá rozwiązaü problemy, zanim ktoĞ ją zaatakuje.

Wiöcej wiedzy na temat Joomla! Od razu postawmy sprawĊ jasno! DziĊki tej ksiąĪce jesteĞ w stanie poznaü moĪliwoĞci CMS Joomla! oraz utworzyü wáasną witrynĊ. JeĪeli jednak nie wykonasz wszystkich üwiczeĔ, które skáadają siĊ na ten kurs, z caáą pewnoĞcią poniesiesz klĊskĊ. Twoja witryna sama siĊ nie zaprojektuje i nie zrobi! KsiąĪka, którą trzymasz w rĊku, nie wyczerpuje wszystkich aspektów projektowania i tworzenia witryn za pomocą CMS Joomla!. JeĪeli chcesz poszerzaü swoją wiedzĊ i umiejĊtnoĞci w tym zakresie, musisz siĊ ciągle doskonaliü! JeĪeli jesteĞ osobą mocno zmotywowaną i poĞwiĊcisz na naukĊ kilka godzin w tygodniu, to utworzenie profesjonalnego serwisu WWW bĊdzie tylko kwestią czasu, nakáadu pracy i niewielkich Ğrodków finansowych. No tak, niestety, oprócz Twojej chĊci, zapaáu i poĞwiĊconego czasu Ğrodki finansowe (pieniądze) równieĪ bĊdą potrzebne. Aby zaistnieü w internecie, musisz mieü wykupioną domenĊ. Co prawda obecnie nie są to wielkie kwoty, a podczas pierwszej rejestracji czĊsto nic nie zapáacisz, musisz jednak wiedzieü równieĪ o tym, Īe koszty póĨniejszego utrzymania domeny są juĪ wiĊksze. Chyba nie chcesz umieĞciü swojego profesjonalnego serwisu na darmowych serwerach? Bez poniesienia choüby minimalnych kosztów nie bĊdziesz w stanie zaistnieü w internecie! Jednak czas, jaki poĞwiĊcisz na wáasny rozwój i doskonalenie swojego serwisu WWW, bĊdzie najcenniejszą inwestycją, która na dodatek szybko zwróci Ci siĊ z nawiązką. Najpeániejszą wiedzĊ na temat Joomla! znajdziesz w dokumentacji pod adresem docs.joomla.org. Skarbnicą wiedzy na temat Joomla! jest polskojĊzyczna Elektroniczna Biblioteka Dokumentacji Joomla (wiki.joomla.pl), która udostĊpnia blisko 1800 artykuáów napisanych przez Stefana WajdĊ i innych czáonków spoáecznoĞci Joomla!. Mnóstwo wiedzy

Wstöp

19

i konkretnych instrukcji, krok po kroku rozwiązujących wiele problemów, znajdziesz w serwisie projektu KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl). Wiele porad dotyczących Joomla! jest ponadto na moim blogu www.slawop.net. Z ogromem wiedzy, której czĊsto nigdzie indziej nie znajdziesz, zetkniesz siĊ na róĪnego typu spotkaniach z innymi uĪytkownikami systemu Joomla!. Najpierw sprawdĨ, czy w Twojej okolicy odbywają siĊ lokalne spotkania Joomla! User Group. Na stronie Fundacji PCJ Otwarte ħródáa (www.fundacja.joomla.pl/projekty/joomla-user-group) znajdziesz adresy stron poszczególnych grup z caáej Polski. Zorientuj siĊ, kiedy i gdzie organizowane jest ogólnopolskie spotkanie JoomlaDay Poland (http://www. joomla-day.pl). Nawet przez chwilĊ nie zastanawiaj siĊ, czy warto byü na tym spotkaniu! WARTO! I nie jest waĪne, czy dopiero zaczynasz, czy teĪ juĪ coĞ na temat Joomla! wiesz. JeĪeli podczas pracy nad tworzeniem witryny napotkasz problemy, których nie potrafisz rozwiązaü samodzielnie, na pewno znajdzie siĊ ktoĞ, kto jest w stanie Ci pomóc. Gorąco polecam forum pod adresem forum.joomla.pl. PamiĊtaj jednak, aby przed zadaniem pytania sprawdziü, czy przypadkiem ktoĞ juĪ wczeĞniej nie zgáosiá siĊ z podobnym problemem. DziĊki temu zaoszczĊdzisz czas zarówno swój, jak i osób zaangaĪowanych w pomoc na forum. I jeszcze jedna bardzo waĪna uwaga! Nie oczekuj, Īe na Twój palący problem natychmiast ktoĞ odpowie. Wszyscy uczestnicy forum robią to dobrowolnie i w czasie, kiedy mogą sobie na to pozwoliü. KaĪdy moĪe pomóc rozwijaü Joomla!. Zerknij na stronĊ www.fundacja.joomla.pl/ pomagaj i sprawdĨ, jak Ty moĪesz pomóc. Pozdrawiam z uĞmiechem Sáawomir Pieszczek

20

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 1.

Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 Proces instalacji CMS Joomla! jest bardzo áatwy. Wystarczy podaü kilka niezbĊdnych danych — instalator Joomla! poprowadzi CiĊ krok po kroku. Zaraz po instalacji moĪesz rozpocząü pracĊ nad wáasną witryną. Przed instalacją bĊdą Ci potrzebne pliki instalacyjne. Istnieje kilka rozwiązaĔ, które pozwolą Ci stworzyü Ğrodowisko dopasowane do Twoich potrzeb. MoĪesz to zrobiü na wáasnym komputerze lub komputerze zdalnym udostĊpnionym przez firmĊ Ğwiadczącą usáugi hostingowe. Zanim Twój serwis rozpocznie swoje Īycie w internecie, proponujĊ, abyĞ najpierw zainstalowaá, skonfigurowaá i przetestowaá wszystko na swoim komputerze. Nie martw siĊ, nie bĊdziesz musiaá instalowaü Īadnych dodatkowych programów w swoim systemie! Niemniej jednak bĊdziesz potrzebowaá kilku niezbĊdnych technologii, aby móc ruszyü z miejsca. Potrzebujesz serwera WWW, interpretera PHP oraz bazy danych MySQL. To wszystko (i trochĊ wiĊcej) znajdziesz w pakietach XAMPP (X[Cross-platform], Apache, MySQL, PHP, Perl) i JAMP (Joomla!, Apache, MySQL, PHP), które mogą stanowiü Twoje Ğrodowisko testowe. Projekty, które wykonasz w swoim Ğrodowisku testowym, bĊdą widoczne tylko dla Ciebie, jednak przeniesienie ich na zdalny serwer jest niezwykle proste. Poza tym rozwiązanie takie ma kilka bardzo istotnych zalet:  WydajnoĞü systemu — moĪesz przeznaczyü maksymalne zasoby systemu

na dziaáanie projektowanego serwisu. W przypadku zdalnej instalacji istnieją ograniczenia związane z przepustowoĞcią áącza — Twojego i serwera.  Wygoda testowania — masz bezpoĞredni dostĊp do plików projektowanego

serwisu. Dokonane przez Ciebie zmiany moĪesz testowaü bezpoĞrednio po ich wprowadzeniu.

22

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Tworzenie kopii zapasowych — moĪesz áatwiej i szybciej tworzyü kopie

zapasowe projektowanego serwisu. Mimo Īe masz do dyspozycji rewelacyjne narzĊdzia, za których pomocą moĪesz áatwo i szybko utworzyü peáną kopiĊ zapasową serwisu na zdalnym serwerze, musisz za poĞrednictwem klienta FTP przesáaü je na swój komputer.  Mniejsze ryzyko unieruchomienia serwisu z powodu braku dostĊpu

do serwera zdalnego, na którym znajduje siĊ witryna.  Dziaáanie niezaleĪnych rozszerzeĔ moĪesz sprawdziü przed zainstalowaniem

ich na serwerze zdalnym.

Wymagania techniczne CMS Joomla! ma niewielkie wymagania techniczne i dziaáa prawidáowo praktycznie na wszystkich serwerach. Instalowanie systemu jest proste i nie powinno wymagaü konfigurowania dodatkowych ustawieĔ serwera. Preferowane wymagania techniczne obejmują serwer WWW, serwer baz danych oraz interpreter jĊzyka PHP. W oficjalnym serwisie projektu, pod adresem https://www.joomla.org/ about-joomla/technical-requirements.html, znajdziesz szczegóáowe informacje dotyczące zarówno minimalnych, jak i zalecanych wymagaĔ dla wszystkich dotychczasowych wersji Joomla! (rysunek 1.1).

Rysunek 1.1. Wymagania techniczne dotyczące Joomla! 3 opublikowane w serwisie www.joomla.org

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

23

WiĊkszoĞü firm Ğwiadczących usáugi hostingowe oferuje serwer WWW Apache i serwer baz danych MySQL. Zatem zwróü uwagĊ, aby wersja serwera byáa przynajmniej 2.0, natomiast wersja MySQL przynajmniej 5.1. Interpreter PHP koniecznie powinien byü w wersji 5.3.10 lub wyĪszej.

Pakiet XAMPP XAMPP jest darmowym, áatwym w instalacji i dostĊpnym praktycznie dla wszystkich najpopularniejszych systemów operacyjnych (Windows, Linux i OS X) pakietem umoĪliwiającym stworzenie Ğrodowiska WWW na komputerze lokalnym. Wydaje mi siĊ, Īe wiĊkszoĞü uĪytkowników komputerów w Polsce korzysta z systemu Windows, skupiĊ siĊ wiĊc na przykáadach wykonanych w tym systemie. W skáad pakietu XAMPP w wersji 5.6.15 (byáa to najnowsza wersja, gdy powstawaáa ta ksiąĪka) wchodzi m.in. serwer WWW Apache w wersji 2.4.17, interpreter PHP w wersji 5.6.15 oraz baza MariaDB w wersji 10.1.9. MariaDB to niezaleĔna baza, która tworzona jest przez programistów i wspóätwórców MySQL z uwagi na niepewny status licencji MySQL. CzöĈè deweloperów uwaĔa, Ĕe MySQL po przejöciu przez Oracle przestaje juĔ byè wolnym oprogramowaniem.

Przygotuj teraz swój komputer. Poza oprogramowaniem Joomla! nie bĊdziesz musiaá niczego instalowaü — wszystkie programy bĊdą dziaáaáy bez ich instalowania. JeĪeli chcesz korzystaü z pakietu XAMPP, najpierw pobierz odpowiedni plik i zapisz go w dowolnej lokalizacji na dysku Twojego komputera. Otwórz w przeglądarce internetowej stronĊ www.apachefriends.org, a nastĊpnie kliknij link Pobieranie (rysunek 1.2). W oknie Pobieranie kliknij link WiĊcej pobraĔ, a nastĊpnie w kolejnym oknie link XAMPP Windows. Teraz kliknij link z wersją pakietu 5.6.15 i na koniec link xamppportable-win32-5.6.15-1-VC11.zip. Pobrany plik rozpakuj, a nastĊpnie przenieĞ folder xampp bezpoĞrednio na któryĞ z dysków dostĊpnych w systemie lub jeĪeli chcesz mieü wersjĊ przenoĞną — na pendrive. To waĔne! JeĔeli tego nie zrobisz, to caäoĈè nie bödzie dziaäaè!

JeĪeli wszystko zostaáo wykonane jak trzeba, to na wybranym przez Ciebie dysku (lub pendrivie) jest folder o nazwie xampp. Rozwiązanie takie jest o tyle fajne, Īe moĪesz mieü ten folder na dysku przenoĞnym lub pendrivie i uruchamiaü oraz testowaü swoje projekty na dowolnym komputerze z systemem Windows. Jak widzisz, niczego nie instalujesz — kopiujesz tylko pliki na dysk!

24

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.2. Strona projektu XAMPP

Teraz przydaáby siĊ program, który bĊdzie uruchamiaá to, co trzeba, czyli serwer WWW i serwer baz danych. DziĊki XAMPP Launcher moĪesz uruchamiaü poszczególne komponenty pakietu XAMPP. Program ten moĪesz pobraü pod adresem http://downloads.source ´forge.net/portableapps/XAMPP_1.6.paf.exe?download. Jego instalacja polega na skopiowaniu plików we wskazane w okienku instalatora miejsce. PrzenoĞne aplikacje, które nie wymagają instalacji (tzw. portable) kopiujĊ do folderu Dysk:\Portable (rysunek 1.3). WaĪne jest, aby XAMPP Launcher znajdowaá siĊ na tym samym dysku co folder xampp. JeĪeli zainstalujesz go podobnie jak ja, to w folderze Portable bĊdziesz mieü folder XAMPP ze starterem pakietu XAMPP (plik XAMPPLauncher.exe). Aby mieü do niego szybki i wygodny dostĊp, utwórz na pulpicie skrót do tego pliku. Pamiötaj, Ĕe XAMPP Launcher powinien byè uruchomiony z tego samego dysku, na którym znajduje siö folder xampp!

Aby uruchomiü swoje Ğrodowisko testowe oparte na pakiecie XAMPP, uruchom program XAMPPLauncher.exe i kliknij przycisk Start dla pozycji Apache i MySQL. JeĪeli wszystko poszáo jak trzeba, to w kolumnie Module pozycje Apache i MySQL zostaną podĞwietlone zielonym táem (rysunek 1.4). JeĔeli masz wäñczony program, który korzysta z portu 80, np. Skype, to serwer Apache nie zostanie uruchomiony. W takim przypadku zamknij program, który wykorzystuje ten port, i spróbuj ponownie uruchomiè Apache.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

25

Rysunek 1.3. Instalacja XAMPP Control Panel

Rysunek 1.4. XAMPP Control Panel z wáączonymi moduáami Apache i MySQL

Teraz uruchom swoją przeglądarkĊ internetową i wpisz w pasku adresu localhost. Na ekranie pojawi siĊ strona podobna do tej pokazanej na rysunku 1.5. Jest to interfejs pakietu XAMPP, w którym znajdziesz linki do informacji związanych z konfiguracją interpretera PHP oraz zarządzaniem bazami danych. Foldery z plikami projektowanych i testowanych przez Ciebie serwisów powinny znajdowaü siĊ w lokalizacji xampp\htdocs. Zatem utwórz wáasny folder, w którym bĊdziesz przechowywaá swój serwis. ZaáóĪmy, Īe tematyka tworzonego serwisu bĊdzie dotyczyáa moich e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów o tworzeniu stron WWW, wydanych przez Helion. W moim przykáadzie utworzĊ folder o nazwie mojeebooki.

26

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.5. Interfejs pakietu XAMPP

Pakiet JAMP JAMP to program stworzony specjalnie dla Joomla!. Speánia on wszystkie wymagania techniczne dla Joomla!. DziĊki JAMP-owi praca nad wáasną witryną staje siĊ szybka i prosta. W skáad pakietu JAMP w wersji 3. (byáa to wersja aktualna, gdy powstawaáa ta ksiąĪka) wchodzi m.in. serwer WWW Apache w wersji 2.4.16, interpreter PHP w wersjach 5.3, 5.4, 5.5, 5.6 i 7.0 oraz baza MySQL w wersji 5.5.28. Twórcą programu jest Michaá Trzepizur, wiceprezes fundacji PCJ Otwarte ħródáa oraz administrator wielu serwisów opartych na CMS Joomla!, w tym m.in. Polskiego Centrum Joomla (www.joomla.pl).

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

27

Pakiet JAMP to oprogramowanie komercyjne, ale w peáni funkcjonalną wersjĊ testową, z której moĪesz korzystaü przez 14 dni od momentu uruchomienia, pobierzesz pod adresem http://jamp.joomla.pl/pobierz-trial. JeĪeli przekonasz siĊ do tego programu i zobaczysz, jak áatwa i nieprzysparzająca nawet laikowi problemów jest jego obsáuga, moĪesz zakupiü peáną wersjĊ programu w jednym z trzech planów subskrypcyjnych. Koszt rocznej subskrypcji wynosi 99 zá i moim zdaniem jest Ğmiesznie niski, biorąc pod uwagĊ wygodĊ i niezawodnoĞü dziaáania, jakie oferuje ten program. Aby sprawa byáa jasna — nabywając JAMP-a w dowolnym planie, otrzymujesz peáną wersjĊ programu i moĪesz z niej korzystaü BEZ OGRANICZEē CZASOWYCH. JeĪeli jednak Twoja subskrypcja wygaĞnie, to tracisz dostĊp do kolejnych wydaĔ programu JAMP, pomocy oraz do zamkniĊtego forum uĪytkowników JAMP-a. NiezaleĪnie od Twojej decyzji rozpakuj pobrany plik. Ja korzystam z peánej wersji JAMP-a, wiĊc pobrany przeze mnie plik ma nazwĊ jamp3.zip. JeĪeli korzystasz z wersji próbnej, plik bĊdzie miaá nazwĊ jamp3-trial.zip. W rozpakowanym folderze znajdziesz dwa pliki: jamp.exe i port_checker.exe oraz folder mnt. Plik port_checker.exe to program JAMP – Ports Checker, który sáuĪy do sprawdzania, czy na Twoim komputerze moĪliwe jest uruchomienie Ğrodowiska serwerowego JAMP. Serwer WWW Apache wykorzystuje port 80, wiĊc jeĪeli masz wáączony jakiĞ program, który korzysta z tego portu, nie bĊdzie moĪliwe uruchomienie serwera. Uruchom program JAMP – Ports Checker, aby sprawdziü, czy Twój komputer jest gotowy do uruchomienia Ğrodowiska JAMP. JeĪeli jakiĞ inny program uĪywa danego portu, to JAMP – Ports Checker wyĞwietli odpowiedni komunikat oraz nazwĊ tego programu (rysunek 1.6). Co naleĪy zrobiü? Po prostu wyáącz ten program! W moim przypadku, kiedy uruchamiaáem program JAMP – Ports Checker, miaáem wáączonego Skype’a. Rysunek 1.6. Program JAMP – Ports Checker wyĞwietlający informacje o zajĊtych portach przez program Skype

Nie musisz obawiaü siĊ, Īe nie bĊdzie moĪna korzystaü ze Skype’a! Musisz po prostu najpierw wáączyü JAMP-a, a dopiero póĨniej uruchomiü Skype’a. MoĪesz takĪe na staáe zmieniü ustawienia Skype’a. Kliknij w menu NarzĊdzia pozycjĊ Opcje,

28

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

a nastĊpnie kliknij po lewej stronie przycisk Zaawansowane i Poáączenie. Na koniec anuluj zaznaczenie pola wyboru przy pozycji UĪyj portów 80 i 433 do dodatkowych poáączeĔ przychodzących (rysunek 1.7).

Rysunek 1.7. Zmiana ustawieĔ poáączeĔ w Skypie

JeĪeli wszystkie wymagane porty są wolne, to komunikat wyĞwietlany przez JAMP – Port Checker powinien wyglądaü tak jak na rysunku 1.8. Rysunek 1.8. Program JAMP – Ports Checker wyĞwietlający informacje o dostĊpnych wszystkich niezbĊdnych portach

Po sprawdzeniu portów moĪesz uruchomiü program JAMP. Uruchom po prostu plik jamp.exe. Po chwili zobaczysz okienko Alert zabezpieczeĔ systemu Windows. Kliknij w nim przycisk Zezwalaj na dostĊp, aby dodaü tzw. wyjątek, dziĊki czemu

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

29

zapora systemu Windows nie bĊdzie blokowaáa niektórych funkcji serwera Apache (rysunek 1.9). Rysunek 1.9. Okno Alert zabezpieczeĔ systemu Windows

JAMP jest juĪ gotowy do dziaáania! Zwróü uwagĊ na ikonĊ tego programu, która widoczna jest w obszarze powiadomieĔ paska zadaĔ. Dwukrotne jej klikniĊcie spowoduje otwarcie domyĞlnej przeglądarki internetowej z uruchomionym interfejsem JAMP-a. JeĪeli klikniesz tĊ ikonĊ prawym przyciskiem myszy, zobaczysz menu podrĊczne, za którego poĞrednictwem moĪesz uruchomiü przeglądarkĊ wyĞwietlającą interfejs JAMP-a, narzĊdzie do zarządzania bazami danych, wyĞwietliü informacje dotyczące ustawieĔ interpretera PHP oraz wybraü jego wersjĊ, a takĪe zakoĔczyü dziaáanie pakietu JAMP (rysunek 1.10). Rysunek 1.10. Menu podrĊczne programu JAMP

Wiesz juĪ, jak uruchomiü interfejs JAMP-a. MoĪesz takĪe wpisaü w pasku adresu swojej przeglądarki sáowo localhost lub adres IP: 127.0.0.1 (pl.wikipedia.org/wiki/Localhost). Interfejs JAMP jest bardzo prosty i skáada siĊ dosáownie z kilku elementów (rysunek 1.11).

30

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.11. Interfejs programu JAMP

Zaraz po uruchomieniu Ğrodowiska JAMP masz juĪ domyĞlnie zainstalowaną i gotową do uĪycia witrynĊ. Po lewej stronie znajduje siĊ menu z kilkoma odnoĞnikami prowadzącymi do wszystkich funkcji aplikacji. Pierwszy z nich wyĞwietla aktualnie uĪywaną wersjĊ interpretera PHP. Kliknij ten odnoĞnik, aby wybraü z listy inną wersjĊ (rysunek 1.12). Rysunek 1.12. Wybór wersji interpretera PHP w aplikacji JAMP

Aby utworzyü nowy projekt serwisu, kliknij odnoĞnik Nowy projekt lub zieloną, okrągáą ikonĊ ze znakiem plusa, znajdującą siĊ w sekcji Twoje witryny gáównego obszaru roboczego interfejsu JAMP-a. OdnoĞnik phpMyAdmin otwiera w nowej zakáadce aplikacjĊ do zarządzania bazami danych, natomiast link Informacje o PHP otwiera okno z informa-

helion kopia dla: Maciej Kolodziej [email protected]

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

31

cjami na temat konfiguracji aktualnie uĪywanej wersji interpretera PHP. OdnoĞnik Aktualizacja uruchamia aktualizator, za którego pomocą zainstalujesz nowe wersje PHP, Apache, MySQL oraz nowe poprawki JAMP-a. DziĊki temu zawsze bĊdziesz mieü najnowszą wersjĊ pakietu. Po klikniĊciu odnoĞnika Ogólne informacje wyĞwietli siĊ okno modalne, w którym znajdziesz dane dostĊpowe do zainstalowanych witryn oraz dane, które naleĪy podaü podczas nowej instalacji witryny opartej na Joomla! (rysunek 1.13).

Rysunek 1.13. Okno modalne widoczne po klikniĊciu odsyáacza Ogólne informacje

OdnoĞnik Lista zadaĔ otwiera okno, w którym moĪesz tworzyü listy zadaĔ do wykonania (rysunek 1.14). Jest to bardzo przydatna funkcjonalnoĞü, zwáaszcza kiedy pracujesz nad kilkoma róĪnymi projektami i chcesz mieü w jednym miejscu listĊ zaplanowanych czynnoĞci lub pomysáów do zrealizowania.

Rysunek 1.14. Lista zadaĔ w programie JAMP

32

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

JeĪeli chcesz od razu przejĞü do testowania Joomla!, to kliknij ikonĊ z domkiem, aby wyĞwietliü stronĊ gáówną projektu, lub kliknij ikonĊ z káódką, aby przejĞü do jego zaplecza administracyjnego. Masz juĪ gotowy w peáni funkcjonalny serwis oparty na Joomla! wraz z zaáadowanymi przykáadowymi danymi. Instalacja CMS Joomla! przy wykorzystaniu pakietu JAMP moĪe odbywaü siĊ na dwa sposoby:  Automatycznie — kliknij w menu odnoĞnik Nowy projekt lub zieloną, okrągáą

ikonĊ ze znakiem plusa, znajdującą siĊ w sekcji Twoje witryny gáównego obszaru roboczego interfejsu JAMP-a. NastĊpnie w oknie modalnym wpisz nazwĊ dla swojego projektu i wybierz wersjĊ Joomla!, którą chcesz zainstalowaü. Program pobierze odpowiedni pakiet i rozpocznie instalacjĊ Joomla!.  RĊcznie — foldery z plikami projektowanych i testowanych przez Ciebie

serwisów powinny znajdowaü siĊ w lokalizacji jamp\mnt\var\www. Zatem utwórz wáasny folder, w którym bĊdziesz przechowywaá swój serwis. ZaáóĪmy, Īe tematyka projektowanego serwisu bĊdzie dotyczyáa stworzonych przeze mnie e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów o tworzeniu stron WWW, wydanych przez Helion. UtworzĊ folder o nazwie mojeebooki. Jednñ z bardzo waĔnych róĔnic pomiödzy pakietami JAMP i XAMPP jest to, Ĕe w przypadku tego pierwszego nie ma kompletnie znaczenia, gdzie (w jakiej lokalizacji na Twoim dysku lub pendrivie) zostaä skopiowany i uruchomiony. W przypadku pakietu XAMPP niestety takiej moĔliwoĈci nie ma! Poza tym JAMP nie wymaga dodatkowego programu do uruchomienia poszczególnych moduäów. Aby wygodnie uruchamiaè poszczególne moduäy XAMPP, musisz posiadaè program XAMPP Launcher. Ostatnia waĔna róĔnica — JAMP zostaä stworzony jako Ĉrodowisko dedykowane CMS Joomla! i dlatego moĔesz byè pewny, Ĕe bödzie prawidäowo dziaäaä z tym CMS-em.

Hosting — serwer zdalny Wybór firmy Ğwiadczącej usáugi hostingowe to jedna z najwaĪniejszych decyzji, które musisz podjąü w odniesieniu do swojej witryny. Jakimi kryteriami kierowaü siĊ przy wyborze takiej firmy, dowiesz siĊ z rozdziaáu 9., „Hosting dla Joomla!”. Wybierajñc firmö Ĉwiadczñcñ usäugi hostingowe, pamiötaj o tym, Ĕe powinna ona speäniaè zarówno obecne, jak i przyszäe wymagania Twojego serwisu.

NiezaleĪnie od Twojego wyboru — dziaáania, jakie musisz podjąü, aby zainstalowaü swój serwis Joomla! na serwerze firmy hostingowej, są bardzo podobne. CzĊsto do dyspozycji masz dwie moĪliwoĞci. MoĪesz skorzystaü z autoinstalatora udostĊpnionego przez firmĊ hostingową lub „rĊcznie” zainstalowaü Joomla!. Autoinstalatory umoĪliwiają zainstalowanie CMS-a bezpoĞrednio z poziomu panelu administracyjnego konta hostingowego.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

33

Instalacja Joomla! za pomocñ autoinstalatora jest prosta, ale czasem moĔe powodowaè róĔne problemy. W wiökszoĈci przypadków nic siö nie dzieje. JeĔeli jednak zamierzasz uniknñè potencjalnych käopotów, polecam samodzielnñ instalacjö.

Aby samodzielnie zainstalowaü CMS Joomla! na serwerze zdalnym, najpierw musisz zadbaü o kilka bardzo waĪnych kwestii: 1. Uzyskaj dostĊp do serwera WWW. NajczĊĞciej wystarczą dane dostĊpowe

otrzymane podczas rejestracji konta. 2. Utwórz nowy katalog na swoją witrynĊ. MoĪesz skorzystaü z menedĪera

plików firmy hostingowej (rysunek 1.15) lub klienta FTP (programu do przesyáania plików za pomocą protokoáu FTP, takiego jak np. FileZilla czy Total Commander). Rysunek 1.15. Tworzenie nowego folderu za pomocą menedĪera plików firmy hostingowej

3. Utwórz nową bazĊ danych dla swojej witryny (rysunek 1.16). Proces ten moĪe

wyglądaü róĪnie w róĪnych hostingach. NajczĊĞciej nie moĪesz dowolnie definiowaü nazwy bazy. Chyba ogólnie przyjĊtą normą jest tworzenie nazw na podstawie nazwy utworzonego konta. Na przykáad w Smarthost.pl, jeĪeli utworzysz konto o nazwie jakasnazwa, to wszystkie Twoje bazy danych bĊdą skáadaáy siĊ z nazwy konta, znaku podkreĞlenia i dowolnego ciągu znaków, przy czym nazwa wpisana przez Ciebie nie moĪe przekroczyü 56 znaków. 4. Utwórz nowego uĪytkownika dla bazy danych (rysunek 1.17).

PamiĊtaj, aby uĪytkownik ten miaá peáne uprawnienia do bazy danych (rysunek 1.18).

34

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.16. Tworzenie nowej bazy danych za pomocą kreatora MySQL Database Wizard

Rysunek 1.17. Tworzenie nowego uĪytkownika bazy danych za pomocą kreatora MySQL Database Wizard

Zakáadam, Īe masz juĪ utworzoną swoją bazĊ danych. DostĊp do niej moĪe wyglądaü róĪnie w róĪnych hostingach. CzĊsto do dyspozycji masz kilka narzĊdzi, jednak jednym z najpopularniejszych jest phpMyAdmin. SprawdĨ, jak to wygląda na Twoim hostingu. JeĪeli uĪyjesz narzĊdzia phpMyAdmin, to powinieneĞ zobaczyü ekran podobny do tego pokazanego na rysunku 1.19.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Rysunek 1.18. Ustawienia uprawnieĔ uĪytkownika bazy danych

Rysunek 1.19. Okno narzĊdzia phpMyAdmin

35

36

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pakiet instalacyjny Joomla! 3 Skoro masz juĪ przygotowane Ğrodowisko, w którym bĊdziesz instalowaü CMS Joomla!, pora pobraü najnowszą wersjĊ pakietu instalacyjnego. MoĪesz to zrobiü, odwiedzając stronĊ projektu Joomla!, www.joomla.org, lub witrynĊ Polskiego Centrum Joomla!, www.joomla.pl. Pakiet z instalatorem Joomla! dostĊpny jest najczĊĞciej w postaci skompresowanej, zwykle w formacie zip, choü moĪna go takĪe pobraü w innych formatach, takich jak tar.bz2 i tar.gz. Pobierz go i zapisz w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze. Zakáadam, Īe masz juĪ przygotowane Ğrodowisko, w którym zainstalujesz swój serwis oparty na Joomla!. JeĪeli nie masz folderu, w którym umieĞcisz pliki swojego serwisu, to teraz jest odpowiedni moment na jego utworzenie. Rozpakuj do tego folderu pobrany wczeĞniej plik z pakietem instalacyjnym Joomla!. W moim przykáadzie utworzyáem folder o nazwie mojeebooki. PrzypomnĊ tylko, Īe jeĪeli korzystasz z pakietu XAMPP, to folder ten powinien znajdowaü siĊ w lokalizacji xampp\htdocs, natomiast w przypadku programu JAMP: jamp/mnt/var/www. JeĪeli instalujesz serwis Joomla! na serwerze zdalnym, korzystając z usáug firmy hostingowej, to pliki witryn najczĊĞciej są umieszczane w folderze o nazwie public_html, jednak musisz to sprawdziü w dokumentacji usáugi. Za pomocą menedĪera plików lub programu klienta FTP przeĞlij pobrany wczeĞniej plik z pakietem instalacyjnym Joomla!, a nastĊpnie rozpakuj go (rysunek 1.20). PamiĊtaj, aby po wypakowaniu usunąü plik archiwum! Rysunek 1.20. Wypakowanie archiwum z instalatorem Joomla! na zdalnym serwerze

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

37

JeĪeli Twoja firma hostingowa nie oferuje opcji wypakowywania archiwów na serwerze, to musisz zrobiü to na swoim komputerze, a nastĊpnie przesáaü rozpakowane pliki i foldery na serwer. Musisz jednak pamiĊtaü, Īe potrwa to znacznie dáuĪej, poniewaĪ do przesáania bĊdzie sporo plików i folderów.

Instalacja Joomla! 3 Na początku tego rozdziaáu wspomniaáem juĪ, Īe proces instalacji Joomla! jest bardzo áatwy i szybki — skáada siĊ jedynie z trzech kroków. Teraz przekonasz siĊ, Īe to prawda. Instalator wykona wiĊkszoĞü zadaĔ samodzielnie — Ty musisz tylko podaü kilka niezbĊdnych informacji, o które poprosi. JeĪeli korzystasz ze Ğrodowiska lokalnego, takiego jak XAMPP lub JAMP, to uruchom je, a nastĊpnie w pasku adresu przeglądarki internetowej wpisz: localhost/folder-z-instalatorem-joomla. W moim przykáadzie pliki z instalatorem Joomla! umieĞciáem w folderze mojeebooki, wiĊc wpisujĊ: localhost/mojeebooki.

Krok 1. Konfiguracja witryny JeĪeli wpisany przez Ciebie adres jest prawidáowy, na ekranie pojawi siĊ okno pierwszego kroku instalatora Joomla! (rysunek 1.21). Teraz uzupeánij potrzebne informacje, wpisując je w odpowiednie pola.  Nazwa witryny. Nazwa ta bĊdzie widoczna w pasku tytuáowym przeglądarki,

kiedy internauta odwiedzi Twoją witrynĊ, a takĪe w kilku innych miejscach, takich jak e-mail potwierdzający rejestracjĊ uĪytkownika. Tematyka mojego przykáadowego serwisu dotyczyü bĊdzie e-booków na temat Joomla! i tworzenia stron WWW. Wobec tego w polu Nazwa witryny wpisujĊ: Ebooki - Joomla!, projektowanie stron WWW.  Opis witryny. W polu tym moĪesz opcjonalnie wpisaü streszczenie (opis)

witryny. Staraj siĊ, aby opis zawieraá maksymalnie 20 sáów. Wymaga to wnikliwego przemyĞlenia, wiĊc na razie nie musisz tam nic wpisywaü. Zarówno nazwĊ witryny, jak i streszczenie bĊdzie moĪna zmieniü, kiedy tylko zechcesz — juĪ po instalacji Joomla!. Tekst, który wprowadzisz w tym polu, bödzie wykorzystany w metadanych strony i wyĈwietlany m.in. w wynikach wyszukiwania wyszukiwarek internetowych.  Email administratora. Wpisz adres e-mail gáównego administratora serwisu.  Nazwa administratora. W poprzednich wersjach Joomla! domyĞlną nazwą

administratora zawsze byáo sáowo admin. Zmiana nazwy gáównego administratora moĪliwa byáa dopiero po zainstalowaniu systemu. Obecnie juĪ na etapie instalacji moĪesz zdecydowaü, jaka ma byü nazwa gáównego administratora. Wpisz dowolną nazwĊ.

38

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.21. Okno przedstawiające pierwszy krok instalatora Joomla!  Hasáo administratora i Powtórz hasáo administratora. Ustal hasáo i zapamiĊtaj je,

poniewaĪ bĊdziesz go uĪywaü do zalogowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) swojej witryny. Dla celów testowych moĪe to byü jakiekolwiek hasáo, ale kiedy opublikujesz witrynĊ, nie stosuj hasáa typu: 1234 lub admin.  Witryna wyáączona. MoĪesz zdecydowaü, czy Twój serwis ma byü wáączony,

czy wyáączony, dopóki nie zostanie przez Ciebie zainstalowany i skonfigurowany. PoniewaĪ obecnie instalujesz CMS Joomla! na wáasnym komputerze, moĪesz zostawiü wáączoną opcjĊ Nie, aby wáączyü witrynĊ.

Krok 2. Konfiguracja bazy danych Na tym etapie musisz posiadaü podstawowe informacje dotyczące bazy danych, z którą bĊdzie wspóápracowaá projektowany serwis (rysunek 1.22).  W polu Typ bazy danych wybierz z rozwijanej listy MySQLi.  W polu Nazwa serwera bazy danych wpisz localhost.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

39

Rysunek 1.22. Okno przedstawiające drugi krok instalatora Joomla!

JeĪeli korzystasz z pakietu XAMPP, to ustawienia domyĞlne są zdefiniowane tak, Īe dostĊp do bazy danych nie jest chroniony hasáem, wiĊc nie musisz przygotowywaü bazy w jakiĞ szczególny sposób. DomyĞlnie uĪytkownikiem o najwyĪszych uprawnieniach, który moĪe praktycznie wszystko, jest uĪytkownik o nazwie root. W takim przypadku kolejne dwa pola wypeánij w nastĊpujący sposób:  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz root.  Pole Hasáo pozostaw puste.

JeĪeli korzystasz z pakietu JAMP, to uĪytkownikiem o najwyĪszych uprawnieniach jest joomla z hasáem joomla. W takim przypadku odpowiednie pola wypeánij w nastĊpujący sposób:  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz joomla.  W polu Hasáo wpisz joomla.

40

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

NiezaleĪnie od tego, czy korzystasz z pakietu XAMPP, czy JAMP:  W polu Nazwa bazy danych wpisz wymyĞloną przez siebie nazwĊ. Ja stosujĊ

nazwy baz danych takie same jak nazwy folderów, w których umieszczam projektowane witryny. Zatem wpisujĊ mojeebooki. JeĪeli instalujesz Joomla! na zdalnym serwerze (hosting):  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz nazwĊ uĪytkownika z uprawnieniami

administracyjnymi do bazy danych (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Hasáo wpisz hasáo uĪytkownika, który posiada uprawnienia

administracyjne do bazy danych (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Nazwa bazy danych wpisz nazwĊ bazy danych, która zostaáa

utworzona na serwerze zdalnym (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Przedrostek dla tabel bazy danych system proponuje losowo

generowany przedrostek, który bĊdzie umieszczany na początku kaĪdej tworzonej tabeli w bazie danych. MoĪesz uĪyü swojego wáasnego, np.: j3pk_. W jakim celu stosowany jest ten przedrostek? Aby byáa moĪliwoĞü uruchomienia kilku witryn z wykorzystaniem tej samej bazy. Choü jest to obecnie rzadkoĞü, to czasami dostawca usáug hostingowych udostĊpnia tylko jedną bazĊ danych. W takim przypadku, gdyby trzeba byáo zainstalowaü kilka serwisów opartych na Joomla!, to dziĊki róĪnym przedrostkom tabel dla róĪnych instalacji Joomla! unikniesz báĊdów i konfliktów systemowych. Pamiötaj, aby nie uĔywaè przedrostka bak_. Jest on zarezerwowany do wyróĔniania tabel kopii archiwalnych generowanych przez system.  W polu Przetwarzanie starej bazy danych masz do wyboru dwa przyciski,

które umoĪliwiają utworzenie kopii istniejących w bazie tabel lub ich usuniĊcie. JeĪeli przeprowadzasz instalacjĊ Joomla! z wykorzystaniem nowej bazy danych, to nie jest waĪne, którego przycisku uĪyjesz — i tak nic w tej bazie danych jeszcze nie ma. Po wpisaniu wszystkich danych kliknij przycisk Dalej.

Krok 3. Przeglñd W ostatnim kroku masz do dyspozycji szeĞü sekcji (rysunek 1.23).  Finalizacja. W tej sekcji musisz zdecydowaü, czy zamieĞciü przykáadowe treĞci

w swoim serwisie. JeĪeli chcesz siĊ zapoznaü z tym systemem, kliknij jedną z dostĊpnych opcji, z których najbardziej rozbudowana ma nazwĊ Poznaj Joomla. DziĊki temu zobaczysz, jak wyglądają poszczególne moduáy, menu i artykuáy wypeánione gotową treĞcią — caáy serwis. PoniewaĪ chcĊ Ci pokazaü, jak tworzyü wszystkie elementy serwisu od podstaw, nie trzeba generowaü przykáadowych danych. Zatem kliknij opcjĊ Bez przykáadowych danych.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Rysunek 1.23. Okno przedstawiające trzeci krok instalatora Joomla!

41

42

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Podsumowanie. MoĪesz zdecydowaü, czy na adres e-mail, który podaáeĞ,

system ma wysáaü informacje z ustawieniami konfiguracyjnymi.  Podstawowa konfiguracja. W tej sekcji widzisz podsumowanie Twoich

ustawieĔ wprowadzonych w kroku pierwszym.  Konfiguracja bazy danych. W tej sekcji widzisz podsumowanie Twoich

ustawieĔ wprowadzonych w kroku drugim.  Przegląd ustawieĔ Ğrodowiska. Tutaj sprawdzisz, czy wszystkie niezbĊdne

ustawienia są skonfigurowane prawidáowo. JeĪeli któreĞ z ustawieĔ jest sprzeczne z wymaganiami Joomla!, instalator wyĞwietli odpowiedni komunikat na czerwonym tle. Ustawienia w tej sekcji muszą byü wyĞwietlone w kolorze zielonym! JeĪeli którekolwiek z tych ustawieĔ wyĞwietlone jest w kolorze czerwonym, nie bĊdzie moĪliwe kontynuowanie instalacji, poniewaĪ niezbĊdne do funkcjonowania systemu opcje są skonfigurowane nieprawidáowo lub jest ich brak.  Ustawienia zalecane. JeĪeli któreĞ z ustawieĔ w tej sekcji wyĞwietlone jest na

pomaraĔczowym tle, moĪesz kontynuowaü instalacjĊ, jednak w póĨniejszym dziaáaniu serwisu mogą wystąpiü jakieĞ problemy, np. wyĞwietlanie zbĊdnych komunikatów. JeĪeli jest wszystko w porządku, to kliknij przycisk Instalacja. Instalator systemu Joomla! rozpocznie tworzenie struktury bazy danych oraz pliku konfiguracyjnego. WyĞwietli siĊ okno pokazujące postĊp procesu instalacji.

Krok dodatkowy — instalacja plików jözykowych Instalacja oraz wstĊpna konfiguracja serwisu koĔczy siĊ komunikatem informującym o jej zakoĔczeniu (rysunek 1.24). Pod komunikatem zobaczysz wyraĨną informacjĊ o koniecznoĞci usuniĊcia folderu instalacyjnego (installation) ze struktury katalogów serwisu. Zanim jednak to zrobisz, warto zainstalowaü dodatkowe pliki jĊzykowe, aby móc korzystaü z polskiej wersji jĊzykowej CMS Joomla!. Kliknij przycisk Dodatkowy krok: Instaluj jĊzyki, aby rozpocząü ten proces. W oknie Zainstaluj pakiety jĊzykowe odszukaj na liĞcie jĊzyk, który chcesz zainstalowaü — w naszym przypadku: Polish — zaznacz pole wyboru przy wybranym jĊzyku i kliknij przycisk Dalej (rysunek 1.25). Po chwili zobaczysz ekran z zawartoĞcią zakáadki Wybierz domyĞlny jĊzyk. JeĪeli planujesz utworzyü serwis, w którym bĊdziesz prezentowaü treĞci w róĪnych jĊzykach, to w sekcji WielojĊzycznoĞü moĪesz wáączyü odpowiednie funkcje. PoniewaĪ nie planujĊ tworzenia serwisu wielojĊzycznego, proponujĊ pozostawiü opcje domyĞlne.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

43

Rysunek 1.24. Komunikat informujący o prawidáowym zakoĔczeniu procesu instalacji

Tworzenie witryn wielojözycznych to zupeänie odröbny temat, który opisaäem w ebooku Kurs Joomla! 2.5. Tworzenie witryn wielojözycznych. MoĔesz go znaleĒè na mojej stronie www.slawop.net. Co prawda poradnik ten dotyczy poprzedniej wersji Joomla!, ale wiökszoĈè zasad tworzenia serwisów skierowanych do odbiorców posäugujñcych siö róĔnymi jözykami nie zmieniäa siö. A moĔe zanim trafi do Ciebie ta ksiñĔka, opracujö juĔ nowñ edycjö tego e-booka, ale tym razem dla najnowszej wersji Joomla! 3?

W sekcji DomyĞlny jĊzyk zaplecza wybierz Polski (PL). To samo zrób w sekcji DomyĞlny jĊzyk witryny, a nastĊpnie kliknij przycisk Dalej (rysunek 1.26). Po chwili zobaczysz komunikat informujący o ustawieniu jĊzyka polskiego jako jĊzyka domyĞlnego zarówno dla witryny, jak i zaplecza. Kliknij przycisk UsuĔ folder instalacyjny (rysunek 1.27) lub usuĔ folder installation znajdujący siĊ w folderze z plikami Joomla! (w moim przykáadzie to /mojeebooki/installation). Jest to krok konieczny, poniewaĪ pozostawienie katalogu instalacyjnego powodowaáoby niebezpieczeĔstwo, Īe ktoĞ niepowoáany mógáby ponownie wywoáaü procedurĊ instalacyjną systemu i dokonaü zmiany danych serwisu. Zresztą system nie pozwoli Ci przejĞü dalej, dopóki nie wykonasz polecenia.

44

Rysunek 1.25. Instalowanie pakietu jĊzyka polskiego

Rysunek 1.26. Okno z zawartoĞcią zakáadki Wybierz domyĞlny jĊzyk

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

45

Rysunek 1.27. ZakoĔczenie procesu instalacji CMS Joomla! — usuniĊcie folderu instalacyjnego W strukturze katalogów Twojego instalowanego serwisu tworzony jest plik configuration.php. JeĔeli zajdzie potrzeba, aby powtórzyè instalacjö, musisz usunñè ten plik i pozostawiè folder installation. Po usuniöciu pliku configuration.php i wpisaniu do przeglñdarki ponownie localhost/joomla_3-2 proces instalacji rozpocznie siö od nowa.

Po usuniĊciu folderu installation moĪesz kliknąü przycisk Witryna, aby zobaczyü, jak wygląda Twój nowy serwis, lub przycisk Zaplecze, aby zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego Twojego serwisu.

Plik konfiguracyjny WiĊkszoĞü opcji konfiguracyjnych CMS Joomla! dostĊpna jest z poziomu panelu administracyjnego. Jednak kiedy dostĊp do tego panelu jest utrudniony lub trzeba zarządzaü wieloma serwisami opartymi na CMS Joomla!, rĊczne modyfikacje przy uĪyciu interfejsu mogą byü uciąĪliwe. W takim przypadku niezbĊdną konfiguracjĊ moĪesz przeprowadziü, edytując plik configuration.php, znajdujący siĊ w katalogu gáównym serwisu (w naszym przypadku — w folderze mojeebooki). Wszystkie ustawienia konfiguracji globalnej oraz hasáo i nazwa uĪytkownika uĪywane do komunikacji z bazą danych zapisane w tym pliku przechowywane są wewnątrz klasy PHP o nazwie JConfig. ZawartoĞü tego pliku moĪna podzieliü, podobnie jak w panelu administracyjnym, na kilka sekcji:

46

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Witryna  Ogólne

Nazwa witryny: public $sitename = 'Ebooki - Joomla!, projektowanie stron WWW';

Witryna wyáączona: public $offline = '0';

Komunikat o wyáączeniu: public $display_offline_message = '1';

Wáasny komunikat o wyáączeniu: public $offline_message = 'Witryna zostaïa wyïÈczona ze wzglÚdu na prace konserwacyjne.
ProszÚ, zajrzyj tu ponownie za jakiĂ czas.';

Ilustracja podana w komunikacie: public $offline_image = '';

DomyĞlny edytor: public $editor = 'tinymce';

DomyĞlne zabezpieczenie Captcha: public $captcha = '0';

DomyĞlny poziom dostĊpu public $access = '1';

Liczba pozycji w wykazach: public $list_limit = '20';

Liczba wiadomoĞci w kanaáach informacyjnych: public $feed_limit = '10';

E-mail w kanaáach informacyjnych: public $feed_email = 'none';  Metadane

Streszczenie witryny: public $MetaDesc = 'Moje ebooki - Sïawomir Pieszczek. Wszystko na temat Joomla! i projektowania stron WWW';

Sáowa kluczowe witryny: public $MetaKeys = 'ebook, e-book, joomla!, projektowanie stron WWW, e-booki o joomla, kurs joomla';

Wyszukiwarki: public $robots = '';

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

47

Prawa do treĞci: public $MetaRights = '';

Autor w metadanych: public $MetaAuthor = '1';

PokaĪ wersjĊ Joomla: public $MetaVersion = '0';  Optymalizacja dla wyszukiwarek

Proste adresy: public $sef = '1';

Zastosuj przepisywanie URL: public $sef_rewrite = '0';

Adresy z przyrostkiem: public $sef_suffix = '0';

Aliasy w unikodzie: public $unicodeslugs = '0';

Nazwa witryny do tytuáów stron: public $MetaTitle = '1';  Ciasteczka

Domena ciasteczka sesji: public $cookie_domain = '';

ĝcieĪka ciasteczka: public $cookie_path = '';

System  Ogólne

Katalog dzienników: public $log_path = '/logs';

Serwer pomocy: public $helpurl = 'https://help.joomla.org/proxy/index.php?option=com_help&keyref= Help{major}{minor}:{keyref}';  Diagnostyka

Analiza systemu: public $debug = '0';

48

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Analiza jĊzyka: public $debug_lang = '0';  PamiĊü podrĊczna

Buforowanie: public $caching = '0';

Obsáuga buforowania: public $cache_handler = 'file';

Czas przechowywania: public $cachetime = '15';  Sesja

Czas sesji: public $lifetime = '15';

Obsáuga sesji: public $session_handler = 'database';

Serwer  Ogólne

Katalog tymczasowy: public $tmp_path = '/tmp';

Kompresja stron: public $gzip = '0';

Raportowanie báĊdów: public $error_reporting = 'default';

WymuĞ SSL: public $force_ssl = '0';  Lokalizacja

Strefa czasowa: public $offset = 'UTC';  FTP

Wáącz FTP: public $ftp_enable = '0';

Serwer FTP: public $ftp_host = '';

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Port FTP: public $ftp_port = '';

UĪytkownik FTP: public $ftp_user = '';

Hasáo FTP: public $ftp_pass = '';

Gáówny katalog FTP: public $ftp_root = '';  Ustawienia proxy

Wáącz proxy: public $proxy_enable = '0';

Serwer proxy: public $proxy_host = '';

Port proxy: public $proxy_port = '';

UĪytkownik proxy: public $proxy_user = '';

Hasáo proxy: public $proxy_pass = '';  Baza danych

Typ bazy danych: public $dbtype = 'mysqli';

Serwer bazy danych: public $host = 'localhost';

UĪytkownik bazy danych: public $user = 'root';

Nazwa bazy danych: public $db = 'joomla_3-5';

Przedrostek nazw tabel: public $dbprefix = 'j3pk_';  Poczta

WyĞlij e-mail: public $mailonline = '1';

49

50

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Obsáuga poczty: public $mailer = 'mail';

Wysyáaj z adresu: public $mailfrom = '[email protected]';

Nazwa nadawcy: public $fromname = Sïawomir Pieszczek - Moje ebooki';

Wyáącz korespondencjĊ do uĪytkowników: public $massmailoff = '0';

ĝcieĪka Sendmail: public $sendmail = '/usr/sbin/sendmail';

Uwierzytelnianie SMTP: public $smtpauth = '0';

BezpieczeĔstwo SMTP: public $smtpsecure = 'none';

Port SMTP: public $smtpport = '25';

UĪytkownik SMTP: public $smtpuser = '';

Hasáo SMTP: public $smtppass = '';

Serwer SMTP: public $smtphost = 'localhost'; Zanim wprowadzisz jakiekolwiek zmiany w pliku konfiguracyjnym configuration.php, wykonaj jego kopiö zapasowñ. Kiedy nowe ustawienia okaĔñ siö nieprawidäowe, bödziesz mógä powróciè do wczeĈniejszych ustawieþ!

Twój serwis zostaá zainstalowany i wstĊpnie skonfigurowany! Zapoznaj siĊ teraz z zapleczem administracyjnym CMS Joomla!.

Rozdziaä 2.

Zaplecze administracyjne Joomla! 3 Mam nadziejĊ, Īe udaáo Ci siĊ wybraü Ğrodowisko i zainstalowaü CMS Joomla!. WierzĊ, Īe sam proces instalacji nie zająá Ci wiĊcej niĪ 5 minut. Aby móc zarządzaü swoją witryną opartą na Joomla!, musisz siĊ zalogowaü do tzw. zaplecza administracyjnego. Strona logowania domyĞlnie znajduje siĊ w katalogu administrator. Zatem aby móc zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza), musisz pamiĊtaü, aby do adresu serwisu dodaü sáowo administrator. PoniewaĪ pracujĊ w Ğrodowisku lokalnym, w moim przykáadzie bĊdzie to adres http://localhost/mojeebooki/ administrator. DostĊp do zaplecza Joomla! mogą uzyskaü jedynie uĪytkownicy naleĪący do jednej z grup, które mają odpowiednie uprawnienia dostĊpu. Podczas instalacji tworzony jest uĪytkownik z najwyĪszymi uprawnieniami, naleĪący do grupy Super Users. W oknie logowania do zaplecza administracyjnego wpisz w polu UĪytkownik nazwĊ uĪytkownika (administratora) utworzonego podczas instalacji, w polu Hasáo wpisz jego hasáo, a nastĊpnie kliknij przycisk Zaloguj (rysunek 2.1). Rysunek 2.1. Ekran logowania do zaplecza administracyjnego Joomla! 3

52

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pulpit systemu Joomla! Po prawidáowym zalogowaniu zobaczysz ekran panelu administracyjnego — tzw. zaplecze systemu Joomla! 3. To w tym miejscu bĊdziesz wykonywaü wiĊkszoĞü czynnoĞci związanych z zarządzaniem serwisem. Ekran ten to pulpit (ekran gáówny), który zapewnia dostĊp do najczĊĞciej uĪywanych funkcji. Pulpit moĪesz wyĞwietliü w dowolnym momencie, klikając ikonĊ Joomla! znajdującą siĊ w lewym górnym rogu okna zaplecza lub wybierając z menu System pozycjĊ Pulpit (rysunek 2.2). Rysunek 2.2. DostĊp do pulpitu zaplecza administracyjnego Joomla! 3

Kiedy logujesz siĊ po raz pierwszy, Joomla! wyĞwietla dwa komunikaty (rysunek 2.3).

Rysunek 2.3. Komunikaty wyĞwietlane po zalogowaniu siĊ do zaplecza CMS Joomla!

Pierwszy z nich dotyczy wáączenia dodatku System – Joomla! Statistics, za pomocą którego system moĪe wysyáaü dane o Ğrodowisku, w którym pracuje, do centralnego serwera projektu Joomla!. MoĪesz zdecydowaü, czy dane te mają byü wysyáane zawsze, tylko raz, czy nie mają byü wysyáane w ogóle. NiezaleĪnie od tego, jaką decyzjĊ podejmiesz,

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

53

w kaĪdym momencie moĪesz zmieniü te ustawienia. Jak to zrobiü, dowiesz siĊ w dalszej czĊĞci ksiąĪki, w rozdziale 6., „Praca z komponentami, moduáami i dodatkami”, w podrozdziale „Praca z dodatkami”. Drugi komunikat dotyczy waĪnych wiadomoĞci poinstalacyjnych. BĊdzie wyĞwietlaá siĊ zawsze, kiedy po instalacji aktualizacji CMS Joomla! lub dodatkowego rozszerzenia pojawią siĊ waĪne informacje, z którymi naleĪy siĊ zapoznaü. Po klikniĊciu przycisku Przegląd wiadomoĞci zobaczysz okno WiadomoĞci poinstalacyjne dla Joomla (rysunek 2.4). MoĪesz ukryü wiadomoĞci, z którymi juĪ siĊ zapoznaáeĞ. Kiedy ukryjesz wszystkie wiadomoĞci, komunikat na pulpicie nie bĊdzie juĪ wyĞwietlany.

Rysunek 2.4. Okno WiadomoĞci poinstalacyjne dla Joomla

Pulpit zaplecza administracyjnego podzielony jest na kilka czĊĞci (rysunek 2.5): 1. Menu nawigacyjne, zajmujące górny obszar pulpitu, pozwalające na dostĊp

do wszystkich opcji systemu. 2. Po prawej stronie paska menu nawigacyjnego znajduje siĊ menu uĪytkownika,

zawierające link (nazwa witryny), który pozwala na wyĞwietlenie strony gáównej serwisu, oraz ikonĊ koáa zĊbatego, udostĊpniającą opcje pozwalające na zarządzanie kontem oraz wylogowanie z zaplecza. 3. Menu pionowe z opcjami umoĪliwiającymi szybki dostĊp do najwaĪniejszych

(najczĊĞciej uĪywanych) funkcji administracyjnych. Zwróü uwagĊ na ostatnie dwie pozycje (sekcja KONSERWACJA). Pierwsza pokazuje, czy Twój serwis oparty jest na najnowszym wydaniu Joomla!, czy teĪ naleĪy je zaktualizowaü. Druga pokazuje, czy aktualne są dodatkowe rozszerzenia zainstalowane w systemie. 4. NajwiĊcej miejsca zajmuje czĊĞü informacyjna — dostĊp do wiadomoĞci

poinstalacyjnych, najnowsze artykuáy dodane przez autorów, artykuáy czytane najczĊĞciej, statystyki oraz lista zalogowanych uĪytkowników.

54

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.5. Pulpit zaplecza administracyjnego CMS Joomla! 3 5. Na dole po lewej stronie znajduje siĊ pasek stanu zawierający m.in. ikony

i linki, które pozwalają na podgląd witryny, dostĊp do wiadomoĞci w skrzynce pocztowej oraz wylogowanie. 6. Na dole po prawej stronie znajduje siĊ stopka, w której znajdziesz informacjĊ

dotyczącą wersji Joomla! oraz tytuá serwisu.

Menu zaplecza administracyjnego Joomla! Menu nawigacyjne zaplecza administracyjnego Joomla! umoĪliwia dostĊp do wszystkich opcji konfiguracyjnych witryny. Poszczególne pozycje menu są intuicyjnie pogrupowane, dziĊki czemu áatwo znajdziesz potrzebne funkcje. Krótko omówiĊ przeznaczenie poszczególnych pozycji menu, dziĊki czemu bĊdziesz siĊ orientowaü, gdzie znajdują siĊ potrzebne opcje do wykonania okreĞlonych czynnoĞci administracyjnych.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

55

Menu System Menu System zawiera pozycje, które umoĪliwiają globalne kontrolowanie dziaáania witryny. Po klikniĊciu odnoĞnika System zobaczysz nastĊpujące pozycje:  Pulpit — zapewnia dostĊp do pulpitu zaplecza administracyjnego Joomla!.  Konfiguracja globalna — zapewnia dostĊp do najwaĪniejszych ustawieĔ

serwisu. Dokáadnie zapoznasz siĊ z nimi w dalszej czĊĞci tego rozdziaáu, w podrozdziale „Konfiguracja globalna Joomla!”.  Odblokowanie — umoĪliwia zdjĊcie blokady z elementów otwartych do edycji.

W serwisie opartym na CMS Joomla! 3 w tym samym czasie dokonywaü zmian treĞci moĪe wiele osób. Aby uniknąü sytuacji, w której w tym samym czasie nad tym samym elementem pracuje wiĊcej niĪ jedna osoba, w bazie danych na rekordach, na których w danym momencie przeprowadzane są operacje, zakáadane są blokady. DziĊki temu tylko jeden uĪytkownik w danym momencie ma do niego prawo. Inni uĪytkownicy w tym czasie nie mogą edytowaü tego elementu (np. artykuáu). Po zakoĔczeniu pracy danego uĪytkownika blokada jest usuwana. Czasami jednak zdarza siĊ, Īe uĪytkownikowi podczas edycji zakoĔczy siĊ czas sesji lub uĪytkownik zamknie okno przeglądarki. W takim przypadku rekord w tabeli bazy danych nadal moĪe byü zablokowany. Za pomocą opcji Odblokowanie moĪesz w razie potrzeby zdjąü taką blokadĊ. JeĪeli w oknie Konserwacja: Odblokowanie, na liĞcie tabel bazy danych, w kolumnie Liczba zablokowanych pozycji, jest wartoĞü wiĊksza od 0, oznacza to, Īe w tej tabeli są jakieĞ zablokowane rekordy. Zaznacz tĊ tabelĊ, korzystając z pola typu checkbox (kwadracik po lewej stronie nazwy tabeli), a nastĊpnie kliknij przycisk Odblokuj. Pamiötaj jednak, aby upewniè siö, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje elementu, który chcesz odblokowaè, poniewaĔ klikniöcie przycisku Odblokuj powoduje odblokowanie wszystkich elementów, äñcznie z tymi, które sñ aktualnie edytowane.  OpróĪnij bufor — opcja przydatna w sytuacji, kiedy jakieĞ zmienione

elementy lub treĞci nie są widoczne w witrynie.  UsuĔ przestarzaáe pliki — umoĪliwia usuwanie z katalogów pamiĊci

podrĊcznej plików zawierających nieaktualne, przestarzaáe dane.  Informacja o systemie — wyĞwietla szczegóáowe informacje na temat

zainstalowanej wersji CMS Joomla!, a takĪe najwaĪniejszych ustawieĔ konfiguracyjnych serwera, które są rozmieszczone w piĊciu zakáadkach: x ĝrodowisko — wyĞwietla skrócone informacje o systemie, takie jak oprogramowanie serwera i klienta, które są istotne dla poprawnego dziaáania CMS. MoĪesz sprawdziü numer wersji PHP oraz MySQL, a takĪe numer wersji Joomla! (rysunek 2.6).

56

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.6. Podstawowe informacje o systemie wyĞwietlone w zakáadce ĝrodowisko

x Ustawienia PHP — wyĞwietla informacje o ustawieniach PHP, z którymi obecnie dziaáa Twój serwis Joomla!. x Plik konfiguracyjny — wyĞwietla zawartoĞü pliku konfiguracyjnego configuration.php (pisaáem o nim w poprzednim rozdziale). ZauwaĪ, Īe w tym miejscu nie moĪesz edytowaü ustawieĔ. Opcja ta zostaáa udostĊpniona po to, aby móc w razie problemów z dziaáaniem Joomla! skopiowaü ustawienia i np. zaáączyü je w korespondencji e-mail do administratora serwera lub na forum spoáecznoĞciowym. x Prawa do katalogów — wyĞwietla listĊ katalogów, w których Joomla! zapisuje róĪnego typu informacje. JeĪeli na liĞcie wszystkie pozycje w kolumnie Stan mają zielony napis Zapisywalny, to wszystko jest w porządku. JeĪeli nie, to w zaleĪnoĞci od tego, który folder ma status Niezapisywalny, moĪe okazaü siĊ, Īe nie powiodą siĊ próby instalacji dodatkowych rozszerzeĔ lub bĊdzie problem z wysyáaniem plików. Jedynym wyjątkiem jest plik configuration.php, który moĪe mieü status Niezapisywalny. Kiedy dokonasz zmian w konfiguracji, Joomla! usunie ten plik i utworzy nowy ze zmienionymi ustawieniami. Za pomocñ Joomla! nie moĔesz zmieniè praw do zapisu. MoĔesz to zrobiè za pomocñ menedĔera plików.

x Informacje o PHP — wyĞwietla wszystkie ustawienia interpretera PHP, które mogą byü potrzebne do administrowania witryną. Znajdziesz tutaj takie informacje, jak: opcje kompilacji PHP i jego rozszerzeĔ, zainstalowane moduáy, wáączone lub wyáączone funkcje itp. DziĊki tym informacjom moĪesz zorientowaü siĊ, czy instalacja PHP na serwerze speánia Twoje oczekiwania.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

57

Menu UĔytkownicy KaĪdy serwis oparty na CMS Joomla! musi byü zarządzany przynajmniej przez jednego uĪytkownika (Super User). JeĪeli zamierzasz tworzyü serwis, który bĊdzie redagowany przez zespóá osób odpowiedzialnych za poszczególne dziaáy, lub czĊĞü prezentowanych przez Ciebie treĞci serwisu chcesz udostĊpniü tylko zarejestrowanym uĪytkownikom (klientom), to w menu UĪytkownicy znajdziesz wszystkie potrzebne opcje. Po klikniĊciu w menu UĪytkownicy zobaczysz nastĊpujące pozycje:  UĪytkownicy — otwiera okno menedĪera uĪytkowników, który umoĪliwia

zarządzanie uĪytkownikami zarejestrowanymi w Twoim serwisie.  Grupy uĪytkowników — sáuĪy do zarządzania grupami uĪytkowników. MoĪesz

tutaj tworzyü nowe grupy, edytowaü je oraz usuwaü. KaĪdy uĪytkownik zarejestrowany w Twoim serwisie musi naleĪeü przynajmniej do jednej z domyĞlnych grup lub grup utworzonych przez Ciebie. Za poĞrednictwem grup moĪesz definiowaü, jakie dziaáania mogą podejmowaü naleĪący do nich uĪytkownicy oraz które obszary serwisu mogą przeglądaü. Standardowa instalacja Joomla! zawiera kilka domyĞlnych grup uĪytkowników (rysunek 2.7).

Rysunek 2.7. Okno UĪytkownicy: Grupy z listą domyĞlnych grup uĪytkowników

x Public — uĪytkownicy znajdujący siĊ w tej grupie mogą jedynie przeglądaü Twoją witrynĊ. Nie mają dostĊpu do Īadnych czynnoĞci administracyjnych ani nie mogą zalogowaü siĊ do Twojego serwisu. KaĪdy uĪytkownik, który odwiedza Twoją stronĊ, ale nie jest zalogowany, automatycznie przypisywany jest do tej grupy. Jest to grupa nadrzĊdna w stosunku do wszystkich pozostaáych grup. x Guest — uĪytkownicy z tej grupy, podobnie jak uĪytkownicy z grupy Public, mogą jedynie przeglądaü Twoją witrynĊ. Dla tej grupy przypisany jest poziom dostĊpu Guest, który powoduje, Īe jeĪeli ustawisz dla danego

58

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

elementu Twojego serwisu dostĊp Guest, to bĊdzie on widoczny TYLKO dla niezalogowanych uĪytkowników. UĪytkownik zalogowany nie zobaczy tego obiektu. x Registered — uĪytkownicy przypisani do tej grupy mogą zalogowaü siĊ do Twojego serwisu i zobaczyü te treĞci, które przeznaczone są dla uĪytkowników zarejestrowanych. UĪytkownicy z tej grupy mogą zalogowaü siĊ tylko do tzw. strony frontowej serwisu — nie mają uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) i nie mogą wykonywaü Īadnych czynnoĞci administracyjnych. CMS Joomla! domyĞlnie przypisuje do tej grupy wszystkich nowo zarejestrowanych uĪytkowników. x Author — czáonkowie tej grupy posiadają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy znajdujący siĊ w grupie Registered, dodatkowo mogą tworzyü nowe artykuáy, a takĪe edytowaü wáasne. UĪytkownicy naleĪący do tej grupy nie mają prawa do publikowania napisanych przez siebie artykuáów. Oznacza to, Īe dopiero uĪytkownik, który ma wyĪsze uprawnienia, musi dokonaü przeglądu artykuáów i podjąü decyzjĊ o ewentualnej publikacji ich w serwisie. UĪytkownicy z tej grupy nie mogą poddawaü edycji artykuáów innych uĪytkowników! Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Editor — uĪytkownicy znajdujący siĊ w tej grupie posiadają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy znajdujący siĊ w grupie Author, dodatkowo mogą edytowaü wszystkie artykuáy utworzone zarówno przez siebie, jak i przez innych uĪytkowników. Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Publisher — czáonkowie tej grupy mają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy z grupy Author, ponadto mogą decydowaü o statusie publikacji (Opublikowano, Nie opublikowano, Zarchiwizowano, Wyrzucono do kosza) kaĪdego artykuáu w Twoim serwisie. Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Manager — uĪytkownicy z tej grupy mają prawo do logowania siĊ zarówno do strony frontowej, jak i panelu administracyjnego serwisu. Mogą zarządzaü wszystkimi artykuáami (tworzyü je, edytowaü, usuwaü, decydowaü o ich statusie) i kategoriami. Posiadają takĪe dostĊp do MenedĪera Media, a takĪe do komponentów Doniesienia, Kontakty, Powiadomienia, Reklamy, Wyszukiwanie, Wyszukiwarka. x Administrator — uĪytkownicy przypisani do tej grupy mają prawo, podobnie jak uĪytkownicy z grupy Manager, do logowania siĊ zarówno do strony frontowej, jak i panelu administracyjnego serwisu. Mogą zarządzaü praktycznie wszystkimi obiektami witryny z wyjątkiem opcji Konfiguracja globalna. Nie mają takĪe uprawnieĔ do zmiany lub usuwania ustawieĔ kont uĪytkowników znajdujących siĊ w grupie Super Users. x Super Users — to grupa uĪytkowników, którzy mają peány dostĊp administracyjny do serwisu. Mają oni uprawnienia do zmiany kaĪdego aspektu witryny. Podczas instalacji Joomla! tworzony jest uĪytkownik, który domyĞlnie przypisany jest do tej grupy.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

59

 Poziomy dostĊpu — sáuĪy do zarządzania poziomami dostĊpu. Za pomocą

poziomów dostĊpu moĪesz kontrolowaü, które obiekty serwisu (pozycje menu, moduáy, kategorie oraz artykuáy, kontakty itp.) mogą przeglądaü uĪytkownicy. JeĪeli uĪytkownik jest przypisany do jakiejĞ grupy, która z kolei ma uprawnienia okreĞlone danym poziomem dostĊpu, to uĪytkownik ten moĪe przeglądaü tylko te obiekty, którym przypisano dany poziom dostĊpu. Szczegóäowe wyjaĈnienie wszystkich kwestii zwiñzanych z uĔytkownikami, grupami i poziomami dostöpu podajö w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net.  Uwagi o uĪytkownikach — sáuĪy do zarządzania uwagami o uĪytkownikach.

JeĪeli zakáadasz, Īe treĞü Twojego serwisu bĊdzie tworzyü wielu redaktorów, przyda Ci siĊ moĪliwoĞü dodawania notatek o uĪytkownikach. MoĪesz tworzyü nowe notatki o uĪytkownikach, edytowaü istniejące, publikowaü i usuwaü je. Informacje umieszczane w notatkach nie bĊdą widoczne na stronie frontowej witryny.  Kategorie uwag o uĪytkownikach — umoĪliwia kategoryzowanie notatek

o uĪytkownikach. MoĪesz tworzyü nowe kategorie, edytowaü istniejące, publikowaü je, zdejmowaü z serwisu, umieszczaü w archiwum oraz usuwaü.  Korespondencja — umoĪliwia wysyáanie korespondencji do wszystkich

lub wybranych grup uĪytkowników systemu.

Menu Menu Hiperáącza to podstawa poruszania siĊ po stronach WWW. Za ich pomocą moĪesz poáączyü ze sobą poszczególne osobne elementy serwisu WWW w jedną caáoĞü. W Joomla! 3 zarządzanie systemem nawigacji moĪliwe jest za pomocą menu Menu, które zapewnia dostĊp do wszystkich utworzonych menu witryny. KlikniĊcie w menu Menu powoduje wyĞwietlenie nastĊpujących pozycji:  Projektant menu — umoĪliwia zarządzanie utworzonymi menu witryny.

MoĪesz tutaj tworzyü nowe menu, modyfikowaü je i usuwaü, a takĪe przechodziü do strony umoĪliwiającej edycjĊ wáasnoĞci istniejących menu.  Nazwy utworzonych menu — klikniĊcie nazwy dowolnego menu spowoduje

otwarcie okna Projektant Pozycji Menu: Pozycje, które umoĪliwia zarządzanie pozycjami utworzonymi w tym menu (tworzenie nowych, modyfikowanie istniejących oraz ich usuwanie).

Menu Artykuäy Opcje zawarte w tym menu stanowią podstawĊ zarządzania treĞcią za pomocą CMS Joomla!.

60

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Z opcji dostĊpnych w tym menu bĊdziesz korzystaü bardzo czĊsto, poniewaĪ treĞü stanowi najwaĪniejszą czĊĞü Twojego serwisu. Twój serwis bödzie miaä wiele odwiedzin kaĔdego dnia, jeĔeli uĔytkownicy znajdñ w nim to, co jest dla nich ciekawe i intrygujñce. Byè moĔe znajdñ takĔe informacje rozwiñzujñce ich problemy. Twoje publikacje MUSZð byè po prostu interesujñce!

Zarządzanie treĞcią jest istotą systemów takich jak Joomla!. Nie powinno CiĊ wiĊc dziwiü, Īe system udostĊpnia bardzo wiele moĪliwoĞci w tym zakresie. Po klikniĊciu w menu Artykuáy masz do dyspozycji nastĊpujące odnoĞniki:  Artykuáy — otwiera okno menedĪera artykuáów z bogatym zestawem narzĊdzi

sáuĪących do zarządzania artykuáami. MoĪesz w tym miejscu przeglądaü listĊ artykuáów, dodawaü nowe artykuáy, edytowaü lub usuwaü istniejące, decydowaü o stanie ich publikacji, a takĪe archiwizowaü je.  Kategorie — otwiera okno menedĪera kategorii, które sáuĪy do zarządzania

kategoriami artykuáów. MoĪesz w tym miejscu tworzyü nowe kategorie oraz edytowaü juĪ istniejące. W Joomla! treĞci organizowane są w kategoriach, w których moĪesz tworzyü kolejne kategorie — tzw. podkategorie lub kategorie podrzĊdne (rysunek 2.8). KaĪdy utworzony przez Ciebie artykuá musi naleĪeü do jakiejĞ kategorii. JeĪeli o tym zapomnisz, to system przydzieli artykuá do domyĞlnej kategorii o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). Rysunek 2.8. Przykáadowy schemat kategorii artykuáów

 WyróĪnione — otwiera okno menedĪera artykuáów oznaczonych jako

wyróĪnione, przeznaczonych do publikacji w specjalnym widoku, Artykuáy wyróĪnione — przegląd. Widok ten bardzo czĊsto stosowany jest na tzw. stronach startowych witryn.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

61

Pamiötaj, Ĕe okno menedĔera artykuäów wyróĔnionych säuĔy jedynie do zarzñdzania artykuäami oznaczonymi jako wyróĔnione, a nie do tworzenia strony startowej.  Media — otwiera okno menedĪera multimediów. To bardzo przydatne narzĊdzie,

dziĊki któremu moĪesz wczytywaü i usuwaü pliki znajdujące siĊ w folderze images.

Menu Komponenty Czym są komponenty? To czĊsto najbardziej záoĪone i rozbudowane z rozszerzeĔ dla CMS Joomla!. To osobne aplikacje webowe, które zwiĊkszają funkcjonalnoĞü projektowanego serwisu. Kilka takich komponentów jest instalowanych razem z CMS Joomla!, natomiast inne dostĊpne są jako dodatkowe rozszerzenia, które naleĪy zainstalowaü. DziĊki komponentom moĪesz dostosowaü projektowany serwis do wáasnych, specyficznych wymagaĔ i potrzeb. MoĪesz wyposaĪyü projektowaną witrynĊ WWW w potrzebne funkcje i treĞci bez koniecznoĞci ingerowania w kod. MoĪesz dziĊki nim stworzyü zarówno serwis informacyjny, jak i sklep internetowy, wáasny blog, galeriĊ zdjĊü czy portal edukacyjny. Podczas instalacji CMS Joomla! instalowanych jest kilka domyĞlnych komponentów. JeĪeli zestaw ten nie jest dla Ciebie wystarczający, moĪesz go bez problemu wzbogaciü, korzystając z katalogu rozszerzeĔ dla Joomla! (http://extensions.joomla.org), w którym znajduje siĊ obecnie (marzec 2016 r.) ponad 7600 rozszerzeĔ. To bardzo duĪo — jestem pewien, Īe znajdziesz tam wszystko, czego Ci potrzeba! O tym, jak zarzñdzaè komponentami oraz jak zainstalowaè i wstöpnie skonfigurowaè przykäadowe dodatkowe komponenty, dowiesz siö w dalszej czöĈci ksiñĔki.

Wszystkie komponenty, zarówno te domyĞlnie instalowane razem z Joomla!, jak i te zainstalowane przez Ciebie, zgrupowane są w menu Komponenty. Zaraz po instalacji Joomla!, po klikniĊciu menu Komponenty, domyĞlnie uzyskasz dostĊp do nastĊpujących pozycji:  Aktualizacja Joomla! — otwiera okno aktualizacji systemu, w którym

zobaczysz informacje o zainstalowanej wersji i o dostĊpnych aktualizacjach.  Doniesienia — umoĪliwia dostĊp do menedĪera doniesieĔ, za pomocą którego

moĪesz zarządzaü kanaáami RSS swojego serwisu. MoĪesz tworzyü nowe kanaáy informacyjne oraz edytowaü i usuwaü istniejące. MoĪesz je takĪe publikowaü, wycofywaü z publikacji, archiwizowaü i blokowaü.  Kontakty — umoĪliwia dostĊp do menedĪera kontaktów, który jest dosyü

waĪnym elementem systemu zarządzania treĞcią Joomla!, poniewaĪ pozwala w áatwy sposób gromadziü i wyĞwietlaü dane kontaktowe. Za jego pomocą moĪesz przygotowaü formularze kontaktowe. Jest to istotne zwáaszcza w przypadku rozbudowanych serwisów, gdzie potrzebne jest rozdzielenie

62

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

takich danych. Wówczas dla kaĪdego z dziaáów moĪesz utworzyü osobny formularz, dziĊki czemu uĪytkownik bĊdzie mógá wysáaü swoją wiadomoĞü bezpoĞrednio do danego dziaáu. W przypadku witryny firmowej moĪesz utworzyü formularze kontaktowe osobno, np. do dziaáu handlowego, serwisu, kierownictwa itp.  Powiadomienia — otwiera okno umoĪliwiające wysyáanie powiadomieĔ

(wiadomoĞci prywatnych) do innych zarejestrowanych uĪytkowników, którzy mają dostĊp do zaplecza witryny.  Przekierowania — otwiera okno z opcjami umoĪliwiającymi przekierowanie

nieistniejących juĪ lub niedostĊpnych adresów stron internetowych na inne, prawidáowo dziaáające strony.  Reklamy — umoĪliwia dostĊp do opcji pozwalających na zarządzanie

reklamami wyĞwietlanymi w serwisie. JeĪeli planujesz uruchomiü w swoim serwisie dziaáalnoĞü promocyjną i chcesz publikowaü reklamy, ogáoszenia itp., to komponent Reklamy nadaje siĊ do tego wyĞmienicie. Za jego pomocą moĪesz wyĞwietlaü materiaá graficzny o dowolnym ksztaácie i rozmiarze. Komponent ten umoĪliwia zarządzanie zarówno reklamami, jak i informacjami o klientach, którzy chcą siĊ u Ciebie reklamowaü. MoĪesz takĪe kontrolowaü liczbĊ odsáon, liczbĊ klikniĊü i czas publikacji danej reklamy.  Tagi — otwiera okno menedĪera tagów. Tagami moĪesz oznaczaü róĪne

elementy treĞci witryny, takie jak artykuáy, kontakty, kanaáy informacyjne itp. DziĊki temu moĪesz efektywnie organizowaü treĞü swojej witryny.  WiadomoĞci poinstalacyjne — otwiera okno z waĪnymi powiadomieniami,

które wymagają Twojej uwagi po instalacji lub aktualizacji Joomla! i dodatkowych rozszerzeĔ.  Wyszukiwanie — otwiera okno ze statystykami wyszukiwania. DziĊki temu

komponentowi moĪesz zorientowaü siĊ, jakich informacji poszukują uĪytkownicy Twojego serwisu. Na podstawie tej analizy moĪesz dostosowywaü treĞü witryny do potrzeb odwiedzających. DomyĈlnie zbieranie statystyk jest wyäñczone. Aby moĔliwe byäo ich wyĈwietlanie, musisz wäñczyè opcjö Zbieraj statystyki, którñ znajdziesz po klikniöciu przycisku Opcje znajdujñcego siö w prawym górnym rogu okna Wyszukiwanie: Statystyki.  Wyszukiwarka — umoĪliwia dostĊp do opcji konfiguracyjnych inteligentnej

wyszukiwarki. Komponent ten pozwala na indeksowanie treĞci Twojego serwisu, dziĊki czemu wyniki wyszukiwania wyĞwietlane są dynamicznie — podobnie jak w wyszukiwarce Google.

Menu Rozszerzenia Podstawowa wersja CMS Joomla! zawiera w zasadzie wszystkie niezbĊdne narzĊdzia do budowy profesjonalnego serwisu WWW. Jednak kiedy chcesz rozszerzyü funkcjonalnoĞü Twojego serwisu, musisz mieü narzĊdzie, dziĊki któremu zainstalujesz dodatkowe rozszerzenia.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

63

W menu Rozszerzenia znajdziesz pozycje prowadzące do opcji, za pomocą których zainstalujesz dodatkowe rozszerzenia oraz odinstalujesz te, których nie potrzebujesz. Znajdziesz tutaj takĪe pozycje, które umoĪliwiają dostĊp do takich elementów witryny, jak moduáy, dodatki, szablony i pakiety jĊzykowe. Po klikniĊciu menu Rozszerzenia do dyspozycji masz nastĊpujące pozycje:  Instalacje — umoĪliwia dostĊp do narzĊdzi, za pomocą których zainstalujesz

lub odinstalujesz rozszerzenia oraz bĊdziesz nimi zarządzaü.  Moduáy — otwiera okno menedĪera moduáów. Moduáy stanowią jedną

z najprostszych form rozszerzeĔ w CMS Joomla!, dziĊki którym moĪesz wyĞwietlaü informacje (pobrane z bazy danych lub innych Ĩródeá) w okreĞlony przez Ciebie sposób. Zadaniem moduáów jest bowiem prezentacja informacji przy jak najmniejszej interakcji z uĪytkownikiem. Za pomocą menedĪera moduáów moĪesz dodawaü, usuwaü, wáączaü i wyáączaü moduáy w Twoim serwisie. MoĪesz takĪe edytowaü ich wáaĞciwoĞci ogólne oraz zmieniaü ich parametry.  Dodatki — otwiera okno menedĪera dodatków. Dodatki (pluginy, wtyczki)

to aplikacje pomocnicze udostĊpniające nowe moĪliwoĞci lub wzbogacające istniejące funkcje CMS Joomla!. NajczĊĞciej uruchamiane są w wyniku zajĞcia jakiegoĞ zdarzenia, np. maskują adres e-mail. Za pomocą menedĪera dodatków moĪesz wáączaü i wyáączaü oraz zmieniaü parametry zainstalowanych dodatków. Spora czöĈè dodatków jest niezbödna do prawidäowego dziaäania Twojego serwisu, dlatego moĔesz je wyäñczaè jedynie wtedy, gdy wiesz, jakie skutki to wywoäa.  Szablony — otwiera okno menedĪera szablonów z narzĊdziami, dziĊki którym

moĪesz wskazaü domyĞlne style stosowane na stronach zarówno witryny, jak i zaplecza administracyjnego. Szablony decydują o tym, jaki ukáad i wygląd bĊdą mieü treĞci prezentowane w serwisie. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪna dosáownie za pomocą paru klikniĊü zmieniü wygląd i sposób prezentowania treĞci witryny.  JĊzyki — umoĪliwia dostĊp do menedĪerów pakietów jĊzykowych zainstalowanych

dla witryny i zaplecza. Zapewne pamiĊtasz, jak podczas instalacji CMS Joomla! zaproponowaáem dodatkowy krok, w którym trzeba byáo zainstalowaü pliki jĊzyka polskiego. Pozycja JĊzyki daje takĪe dostĊp do narzĊdzia, za pomocą którego moĪesz zastąpiü wartoĞci wybranych staáych jĊzykowych swoimi wáasnymi.

Menu Pomoc Podobnie jak wiĊkszoĞü aplikacji, takĪe CMS Joomla! ma swój system pomocy. Po klikniĊciu menu Pomoc wyĞwietlą siĊ nastĊpujące pozycje:

64

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Pomoc — otwiera okno z indeksem tematów dostĊpnych w systemie pomocy

Joomla!.  Wsparcie na Forum oficjalnym — otwiera w nowym oknie stronĊ The

Joomla! Forum (http://forum.joomla.org). Jest to oficjalne forum projektu Joomla! — wersja anglojĊzyczna. Jego polski odpowiednik, Joomla! Polskie forum uĪytkowników, znajdziesz pod adresem http://forum.joomla.pl.  Dokumentacja na Wiki — otwiera w nowym oknie stronĊ Joomla! Documentation

(http://docs.joomla.org). Jest to strona z oficjalną dokumentacją projektu Joomla! — wersja anglojĊzyczna. Jej polski odpowiednik, Elektroniczna Biblioteka Dokumentacji Joomla, znajdziesz pod adresem http://wiki.joomla.pl.  Rozszerzenia — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym oknie

katalogu rozszerzeĔ Joomla! — Joomla! Extensions Directory (http://extensions.joomla.org).  Táumaczenia Joomla! — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony z pakietami jĊzykowymi dla CMS Joomla! (http://community.joomla.org/translations.html).  Zasoby Joomla! — otwiera w nowym oknie katalog Joomla! Resources

Directory (http://resources.joomla.org). Znajdziesz w nim skategoryzowane informacje na temat osób i firm z caáego Ğwiata, które zapewniają pomoc techniczną, usáugi programistyczne, usáugi związane z bezpieczeĔstwem witryn czy teĪ usáugi edukacyjne.  SpoáecznoĞü — otwiera w nowym oknie stronĊ The Joomla! Community

Portal (http://community.joomla.org) — portal spoáecznoĞci skupionej wokóá projektu Joomla!.  Centrum bezpieczeĔstwa — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony Joomla! Developer Network (https://developer.joomla.org/ security-centre.html) — centrum bezpieczeĔstwa Joomla!.  Zasoby programistów — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony Joomla! Developer Network (https://developer.joomla.org) — serwisu dla programistów tworzących rozszerzenia dla Joomla!.  Stack Exchange — otwiera w nowym oknie witrynĊ dla uĪytkowników,

administratorów, projektantów i programistów Joomla! (https://joomla. stackexchange.com). To biblioteka odpowiedzi budowana przez spoáecznoĞü. KaĪdy moĪe zadaü pytanie i kaĪdy ma prawo udzieliü odpowiedzi.  Sklep Joomla! — otwiera w nowym oknie stronĊ The Joomla! Shop

(http://shop.joomla.org) — sklep z róĪnymi gadĪetami związanymi z Joomla! — koszulkami, torbami, plecakami, czapkami itp. Uff, mam nadziejĊ, Īe udaáo Ci siĊ poznaü pulpit i wszystkie dostĊpne pozycje w menu nawigacyjnym CMS Joomla! 3. Teraz poznasz dokáadnie wszystkie opcje związane z ustawieniami globalnymi Twojego serwisu.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

65

Konfiguracja globalna Joomla! Konfiguracja globalna to zbiór najwaĪniejszych ustawieĔ związanych z dziaáaniem, bezpieczeĔstwem i wydajnoĞcią witryny. Mają one kluczowe znaczenie dla prawidáowego funkcjonowania serwisu, dlatego zrozumienie opcji dostĊpnych w tym miejscu jest bardzo waĪne. Mimo Īe opcji konfiguracyjnych jest sporo, są one logicznie pogrupowane w zakáadkach i podzielone na sekcje. Nie powinno byü problemu ze znalezieniem wáaĞciwej opcji. Poza tym korzysta siĊ z nich stosunkowo rzadko, poniewaĪ najczĊĞciej wystarczy raz przeprowadziü konfiguracjĊ, aby serwis dziaáaá prawidáowo. DostĊp do ustawieĔ globalnych serwisu moĪliwy jest na dwa sposoby (rysunek 2.9). Pierwszy polega na klikniĊciu pozycji Konfiguracja, znajdującej siĊ w sekcji KONFIGURACJA, w menu pionowym na pulpicie zaplecza administracyjnego Joomla!. Drugi sposób pozwala na dostĊp do konfiguracji globalnej z dowolnego miejsca zaplecza. Wystarczy kliknąü w menu nawigacyjnym pozycjĊ System, a nastĊpnie pozycjĊ Konfiguracja globalna.

Rysunek 2.9. Dwa sposoby dostĊpu do opcji ustawieĔ globalnych witryny

Okno Konfiguracja globalna podzielone jest na piĊü zakáadek: Witryna, System, Serwer, Uprawnienia i Filtrowanie tekstu. Po prawej stronie znajduje siĊ menu pionowe z pozycjami, które prowadzą do opcji ustawieĔ globalnych poszczególnych komponentów systemu.

66

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zakäadka Witryna Zakáadka Witryna zawiera ustawienia dotyczące serwisu, które podzielone są na kilka sekcji: Ogólne, Metadane, Optymalizacja dla wyszukiwarek i Ciasteczka (rysunek 2.10).

Rysunek 2.10. Zakáadka Witryna w oknie Konfiguracja globalna

KaĪda opcja jest objaĞniana etykietami. Wystarczy, Īe wskaĪesz kursorem myszy tekst opcji — i system wyĞwietli krótką podpowiedĨ (rysunek 2.11).

Sekcja Ogólne W sekcji Ogólne znajdują siĊ informacje konfiguracyjne związane z podstawowymi cechami witryny, takimi jak: nazwa witryny, domyĞlny edytor, jakim bĊdzie moĪna posáugiwaü siĊ podczas generowania treĞci, domyĞlna liczba pozycji (np. artykuáów)

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

67

Rysunek 2.11. KaĪda opcja jest opisana w etykiecie (chmurce) z podpowiedziami

na listach wyĞwietlanych w Twoim serwisie i panelu administracyjnym. W sekcji tej moĪna wyáączyü witrynĊ oraz zdefiniowaü komunikat, który pojawi siĊ w przeglądarce, kiedy uĪytkownik bĊdzie próbowaá wyĞwietliü wyáączoną witrynĊ. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Nazwa witryny — tekst, który wpiszesz do tego pola, bĊdzie wyĞwietlany

w pasku tytuáowym przeglądarki, a takĪe w kilku innych miejscach, takich jak e-mail potwierdzający rejestracjĊ uĪytkownika. Obecnie widzisz tekst, który zostaá wprowadzony podczas instalacji Joomla!. MoĪesz go teraz zmieniü lub pozostawiü w istniejącej formie.  Witryna wyáączona — kliknij przycisk Tak, jeĪeli nie chcesz, aby internauci

widzieli niekompletną witrynĊ. Opcja ta przydatna jest wówczas, gdy wykonujesz prace serwisowe związane z aktualizacją poprawek lub instalacją dodatkowych rozszerzeĔ.  Komunikat o wyáączeniu — wybierz z listy jedną z dostĊpnych opcji:

x Ukryj — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie pustej strony bez komunikatu. x UĪyj wáasnego komunikatu — wybierz tĊ opcjĊ, jeĪeli chcesz wyĞwietliü wáasny komunikat o wyáączeniu strony. x UĪyj domyĞlnego komunikatu — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie domyĞlnego komunikatu o wyáączeniu strony: Witryna zostaáa wyáączona ze wzglĊdu na prace konserwacyjne. ProszĊ, zajrzyj tu ponownie za jakiĞ czas.  Wáasny komunikat o wyáączeniu — jeĪeli w polu Komunikat o wyáączeniu

zostaáa wybrana pozycja UĪyj wáasnego komunikatu, to wpisz wáasną treĞü komunikatu o wyáączeniu witryny. MoĪesz uĪywaü znaczników jĊzyka HTML.  Ilustracja komunikatu — wybierz lub wczytaj grafikĊ wyĞwietlaną razem

z komunikatem o wyáączeniu witryny. Wybrana grafika zostanie zastosowana zarówno do domyĞlnego, jak i wáasnego komunikatu.  Pokazuj ikonĊ edycji po wskazaniu myszką — zdecyduj, czy chcesz, aby po

wskazaniu kursorem myszy pokazywana byáa ikona edycji moduáów i pozycji menu. Wybierz jedną z dostĊpnych pozycji:

68

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Moduáy i menu — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlanie ikony edycji dla moduáów oraz pozycji menu. x Moduáy — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlanie ikony edycji dla moduáów. x Brak — wybranie tej opcji spowoduje, Īe ikona edycji nie bĊdzie wyĞwietlana.  DomyĞlny edytor — wybierz edytor, który bĊdzie domyĞlny dla wszystkich

uĪytkowników witryny. Do dyspozycji masz nastĊpujące pozycje: x Edytor – CodeMirror — edytor kodu z numerowaniem wierszy i kolorowaniem skáadni. Doskonaáy dla osób, które wolą formatowaü treĞü z wykorzystaniem kodu zamiast typowego interfejsu edytora tekstu. x Edytor – Prosty — zwykáy edytor tekstu bez Īadnych narzĊdzi formatowania czy kolorowania skáadni kodu. x Edytor – TinyMCE — domyĞlny edytor tekstu WYSIWYG (What You See Is What You Get). Posiada spore moĪliwoĞci, pozwalające na formatowanie treĞci bez znajomoĞci kodu HTML i CSS. Wiöcej na temat domyĈlnych edytorów i ich opcji konfiguracyjnych dowiesz siö w rozdziale 3., „Zarzñdzanie treĈciñ witryny”.  DomyĞlna Captcha — wybierz domyĞlny mechanizm ochrony antyspamowej. Najpierw naleĔy wäñczyè i skonfigurowaè odpowiednie rozszerzenia, np. dodatek Captcha — ReCaptcha.  DomyĞlny poziom dostĊpu — wybierz z listy poziom dostĊpu dla nowych

elementów (moduáów, artykuáów, menu) tworzonych w serwisie. DomyĞlnym poziomem dostĊpu jest Public, który jest przeznaczony dla wiĊkszoĞci elementów Twojego serwisu. Ustawienie tego poziomu powoduje, Īe są one widoczne dla kaĪdego uĪytkownika, zarówno zalogowanego, jak i niezalogowanego. Poziom dostöpu Public jest bardzo waĔny z punktu widzenia funkcjonalnoĈci Twojej witryny, dlatego jeĔeli nie masz ku temu naprawdö waĔnych powodów, to pozostaw go jako domyĈlny.  Pozycji w wykazach — wybierz liczbĊ definiującą dáugoĞü list wyĞwietlanych

zarówno na zapleczu, jak i w witrynie.  WiadomoĞci w kanaáach informacyjnych — wybierz z listy domyĞlną liczbĊ

wiadomoĞci w kanaáach informacyjnych witryny.  Email w kanaáach informacyjnych — w wiadomoĞciach RSS generowanych

przez witrynĊ podawany jest adres poczty elektronicznej. Wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji:

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

69

x Email autora — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS bĊdzie podawany e-mail autora. x Email witryny — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS bĊdzie podawany e-mail ustawiony dla witryny. x Bez emaila — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS nie bĊdzie podawany adres e-mail. Pamiötaj, Ĕe upubliczniajñc adres e-mail, udostöpniasz go takĔe spamerom.

Sekcja Metadane W sekcji tej znajdziesz opcje pozwalające na dostosowanie tzw. metadanych witryny. Informacje te umieszczane są w czĊĞci nagáówkowej wynikowego dokumentu HTML. Nie są one widoczne dla uĪytkowników, ale poniewaĪ odczytywane są przez roboty wyszukiwarek, mają wpáyw na tzw. pozycjonowanie Twojej strony w wynikach wyszukiwania. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Streszczenie witryny — wpisz zwiĊzáy (nie wiĊcej niĪ 180 znaków) opis treĞci

prezentowanych na stronie. Tekst wpisany w to pole bardzo czĊsto wyĞwietlany bĊdzie na liĞcie wyników wyszukiwarki jako opis zawartoĞci strony. Zatem opis ten ma kluczowe znaczenie i moĪe wpáywaü na to, czy internauta kliknie odnoĞnik do Twojej strony. Internauta, który poszukuje interesujących go treĞci, bardzo czĊsto zwraca uwagĊ na streszczenie. Co wiĊcej, treĞü ta widoczna jest takĪe wówczas, kiedy udostĊpniasz link do swojej strony w mediach spoáecznoĞciowych. Pamiötaj, Ĕe metaopis napisany prostym jözykiem jest atrakcyjniejszy dla potencjalnych odwiedzajñcych Twój serwis. Dobry metaopis moĔe znaczñco zwiökszyè wskaĒnik odwiedzin witryny. Co wiöcej, czasami lepiej przygotowaè krótki (do 100 znaków), treĈciwy i konkretny opis. Internauta najczöĈciej nie ma czasu ani ochoty czytaè däugich, niezrozumiaäych opisów.  Sáowa kluczowe witryny — wpisz kilka wyrazów lub wyraĪeĔ

charakteryzujących zawartoĞü Twojego serwisu. Säowa kluczowe nie majñ obecnie praktycznie Ĕadnego wpäywu na wyniki wyszukiwaþ, jednak mogñ znaczñco wpäynñè na zwiökszenie dostöpnoĈci serwisu. CMS Joomla! oraz niektóre rozszerzenia opierajñ swoje dziaäanie na säowach kluczowych. Jednym z takich przykäadów jest moduä wyĈwietlajñcy linki do artykuäów pokrewnych tematycznie z aktualnie przeglñdanym artykuäem. Moduä ten wyĈwietla odnoĈniki do artykuäów, do których przypisano choè jedno ze säów kluczowych, jakimi opisany jest przeglñdany artykuä. Dziöki temu internauta szybciej moĔe dotrzeè do interesujñcych go treĈci.  Wyszukiwarki — wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji, aby zdefiniowaü

sposób obsáugi serwisu przez wyszukiwarki:

70

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Indeksuj strony i indeksuj wskazywane przez odsyáacze — jeĪeli zaleĪy Ci na generowaniu ruchu, to ta opcja jest najodpowiedniejsza. Powoduje, Īe roboty wyszukiwarek indeksują wszystkie strony witryny oraz podąĪają za odsyáaczami. x Nie indeksuj stron, ale indeksuj wskazane przez odsyáacze — powoduje, Īe roboty wyszukiwarek nie indeksują stron witryny, ale podąĪają za odsyáaczami. x Indeksuj, nie indeksuj wskazanych przez odsyáacze — powoduje, Īe roboty wyszukiwarek indeksują wszystkie strony witryny, ale nie podąĪają za odsyáaczami. x Nie indeksuj, nie indeksuj wskazanych przez odsyáacze — powoduje, Īe Twoja witryna jest zablokowana dla robotów wyszukiwarek i nie pojawia siĊ w wynikach wyszukiwania.  Prawa do treĞci — wpisz informacjĊ okreĞlającą prawa do witryny

i publikowanych w niej treĞci. Chodzi o prawa do kopiowania, powielania, upowszechniania itp. NajczĊĞciej podawane są w tym miejscu informacje o prawach autorskich.  Autor w metadanych — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych strony

umieszczone byáy informacje o autorze materiaáu aktualnie przeglądanego przez internautĊ.  PokaĪ wersjĊ Joomla — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych zostaáa

umieszczona informacja o wersji CMS Joomla!, na której jest oparta Twoja witryna. Wiele osób uwaĔa, Ĕe wyĈwietlanie wersji Joomla! stanowi potencjalne niebezpieczeþstwo. Dziöki tej informacji atakujñcy majñ wiedzö o uĔywanym przez Ciebie oprogramowaniu. JeĔeli nie dbasz o aktualizacjö CMS Joomla!, informacja ta moĔe byè zielonym Ĉwiatäem do wykorzystania opublikowanych luk bezpieczeþstwa.

Sekcja Optymalizacja dla wyszukiwarek Wszystkie treĞci w CMS Joomla! zapisywane są w bazie danych. System, wspóádziaáając z bazą danych, przydziela numery identyfikacyjne kaĪdemu artykuáowi, odnoĞnikowi lub moduáowi. Adresy URL generowane przez system zawierają bardzo czĊsto zapytania do bazy i inne dodatkowe znaki. Takie adresy są niewygodne dla ludzi i trudne do zapamiĊtania. TakĪe wyszukiwarki internetowe mają spore trudnoĞci z indeksowaniem tych adresów. Zresztą, zerknij na pasek adresu swojej wyszukiwarki (rysunek 2.12).

Rysunek 2.12. Skomplikowany adres URL generowany przez CMS Joomla

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

71

Twórcy systemu Joomla! wdroĪyli specjalne ustawienia optymalizacji (ang. Search Engine Optimization — SEO), dziĊki którym moĪliwe jest dostosowanie treĞci dla wyszukiwarek. Opcje te znajdują siĊ w sekcji Optymalizacja dla wyszukiwarek.  Proste adresy — powoduje generowanie adresów URL przyjaznych dla

wyszukiwarek. JeĪeli podczas instalacji Joomla! instalator wykryje, Īe serwer obsáuguje tĊ funkcjĊ, to zostanie ona domyĞlnie wáączona. Wówczas system bĊdzie generowaá adresy URL z wykorzystaniem tzw. aliasów, które domyĞlnie tworzone są na podstawie tytuáu artykuáu czy innego elementu witryny.  Zastosuj przepisywanie URL — powoduje wáączenie funkcji mod_rewrite serwera

Apache. JeĪeli na przykáad serwis generuje adresy typu http://www.twojserwis/ index.php/kontakt i chcesz uzyskaü adres typu http://www.twojserwis/kontakt, to musisz kliknąü w tym polu przycisk Tak. Aby móc korzystaè z tej opcji, musisz w folderze, w którym znajdujñ siö pliki Twojego serwisu, zmieniè nazwö pliku htaccess.txt na .htaccess (pamiötaj o kropce przed nazwñ).  Adresy z przyrostkiem — powoduje dodanie do kaĪdego adresu URL

przyrostka .html. Na przykáad zamiast adresu http://www.twojserwis/kontakt otrzymasz adres http://www.twojserwis/kontakt.html.  Aliasy w unikodzie — powoduje, Īe w adresach URL dozwolone bĊdą znaki spoza

alfabetu áaciĔskiego, np.: http://localhost/recenzje/mój-Ğwietny-artykuá.html.  Nazwa witryny do tytuáów stron — zdecyduj, czy chcesz, aby nazwa witryny

(wpisana w sekcji Ogólne) byáa dodawana do tytuáów wszystkich stron. Tytuáy te bĊdą widoczne m.in. w pasku tytuáowym przeglądarki. MoĪesz zdecydowaü, czy nazwa witryny ma byü umieszczona przed tytuáem, czy po tytule.

Sekcja Ciasteczka Ciasteczka (ang. cookies) stosowane są m.in. do Ğledzenia aktywnoĞci uĪytkowników witryny. W sekcji Ciasteczka znajdziesz dwie opcje, za pomocą których moĪesz dostosowaü dziaáanie plików cookies w swoim serwisie.  Domena ciasteczka sesji — wpisz nazwĊ domeny, dla której pliki cookies są

prawidáowe. DziĊki tej opcji moĪliwe jest np. jednokrotne logowanie do róĪnych subdomen — gdy posiadasz np. domenĊ mojastrona.pl i dodatkowo subdomenĊ blog.mojastrona.pl. Bez ciasteczek uĪytkownicy musieliby logowaü siĊ osobno na mojastrona.pl i osobno na blog.mojastrona.pl. JeĪeli chcesz, aby ciasteczko byáo prawidáowe dla wszystkich subdomen, to przed nazwą domeny wpisz kropkĊ, np.: .nazwa-domeny.pl.  ĝcieĪka ciasteczka — wpisz ĞcieĪkĊ, dla której ciasteczka bĊdą poprawne.

JeĪeli chcesz, aby ciasteczka byáy prawidáowe dla caáej witryny, to wpisz ukoĞnik: /.

72

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pamiötaj, Ĕe od 22.03.2013 r. w Polsce obowiñzujñ regulacje prawne wymuszajñce na administratorach stron WWW obowiñzek informowania o tym, jakie dane na temat internautów gromadzñ w plikach cookies. MoĔesz zainstalowaè dodatkowe rozszerzenie, za pomocñ którego w äatwy sposób zapewnisz zgodnoĈè swojego serwisu z obowiñzujñcymi przepisami. Wiöcej na temat tego rozszerzenia dowiesz siö w dalszej czöĈci ksiñĔki.

Zakäadka System Opcje umieszczone w zakáadce System podzielone są na cztery sekcje (rysunek 2.13). Opcje te obejmują ustawienia związane z dziaáaniami systemu, takimi jak na przykáad lokalizacja katalogu do przechowywania dzienników systemowych, diagnostyką systemu, pamiĊcią podrĊczną czy obsáugą sesji. Rysunek 2.13. Zakáadka System w oknie Konfiguracja globalna

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

73

Sekcja Ogólne Sekcja Ogólne zawiera dwa pola:  Katalog dzienników — w tym polu powinna byü wpisana ĞcieĪka do folderu,

w którym system zapisuje zaistniaáe zdarzenia, tzw. logi. W wiĊkszoĞci przypadków wystarczy wpis: /logs.  Serwer pomocy — wybierz z listy serwer, którego adres URL bĊdzie

wykorzystany do wyĞwietlenia systemu pomocy dostĊpnego na zapleczu po wybraniu w menu Pomoc/Pomoc.

Sekcja Diagnostyka Tutaj moĪesz zdecydowaü, czy Joomla! ma wyĞwietlaü informacje diagnostyczne i báĊdy SQL, jeĞli takie wystąpią. JeĈli wystñpiñ bäödy, bödñ one wyĈwietlane na dole strony, zarówno na stronie frontowej, jak i na zapleczu. Dlatego nie wäñczaj tych opcji na witrynie, która jest dostöpna publicznie (tzw. witrynie produkcyjnej).

Do dyspozycji masz dwa pola:  Analiza systemu — wáączenie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie informacji

diagnostycznych, takich jak wydajnoĞü, zuĪycie pamiĊci, liczba i lista zapytaĔ do bazy danych, liczba báĊdów SQL.  Analiza jĊzyka — wáączenie tej opcji spowoduje wáączenie diagnozowania

plików jĊzykowych i wyĞwietlanie listy etykiet i komunikatów ekranowych oznaczonych odpowiednimi punktorami jako przetáumaczone i nieprzetáumaczone.

Sekcja Pamiöè podröczna Ustawienia zawarte w sekcji PamiĊü podrĊczna umoĪliwiają wáączenie i obsáugĊ pamiĊci podrĊcznej systemu Joomla!. DostĊpne są trzy pola: MoĪesz zdecydowaü, czy chcesz korzystaü z pamiĊci podrĊcznej — wówczas Twoja strona bĊdzie siĊ trochĊ szybciej wczytywaáa — i wybraü poziom (konserwatywny, progresywny). Dodatkowo moĪesz zdecydowaü, czy obsáuga buforowania ma byü w pliku, czy w postaci uproszczonej pamiĊci podrĊcznej. Na koniec moĪesz okreĞliü maksymalny czas przechowywania informacji w pamiĊci podrĊcznej.  Buforowanie — zdecyduj, czy chcesz korzystaü z pamiĊci podrĊcznej (wówczas

Twoja strona bĊdzie siĊ trochĊ szybciej wczytywaáa), i wybierz poziom buforowania: x Wyáącz pamiĊü podrĊczną — wyáącza pamiĊü podrĊczną. x Wáącz – poziom konserwatywny — uruchamia prosty system pamiĊci podrĊcznej.

74

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Wáącz – poziom progresywny — uruchamia szybki i wiĊkszy system pamiĊci podrĊcznej. Pozwala na lepsze zarządzanie obciąĪeniem serwera, ale nie zaleca siĊ stosowania tej opcji dla bardzo duĪych witryn.  Obsáuga buforowania — wybierz z listy sposób obsáugi pamiĊci podrĊcznej:

x Cache_Lite (Uproszczona pamiĊü podrĊczna) — uproszczony, ale szybki sposób obsáugi pamiĊci podrĊcznej. x Plik — domyĞlny sposób buforowania danych pamiĊci podrĊcznej.  Czas przechowywania — okreĞl (wpisz liczbĊ), przez ile minut system ma

przechowywaü zawartoĞü pamiĊci podrĊcznej. Po upáywie zdefiniowanego czasu treĞci stron zostaną ponownie odczytane z bazy danych i zapisane w pamiĊci podrĊcznej.

Sekcja Sesja W tej sekcji decydujesz, po jakim czasie bezczynnoĞci zalogowanego uĪytkownika system powinien go wylogowaü oraz jaki mechanizm ma zastosowaü Joomla! do identyfikacji zalogowanych uĪytkowników, kiedy ciasteczka są wyáączone. DostĊpne są dwa ustawienia:  Czas sesji — wpisz liczbĊ minut, po których upáywie nastąpi automatyczne

wylogowanie uĪytkownika, kiedy bĊdzie on nieaktywny. Pamiötaj, Ĕe zbyt däugi czas ustawiony w tym polu stwarza potencjalne niebezpieczeþstwo uszkodzenia witryny poprzez wykorzystanie otwartej sesji przez nieuprawnionñ osobö.  Obsáuga sesji — wybierz z listy sposób przechowywania danych sesji

w przypadku, kiedy nie moĪna zastosowaü plików cookies.

Zakäadka Serwer W zakáadce Serwer znajdziesz opcje konfiguracyjne dotyczące wspóápracy CMS Joomla! z serwerem. Chodzi o interakcjĊ z serwerem WWW, FTP, baz danych, a takĪe serwerem pocztowym. Obszar z ustawieniami podzielony jest na szeĞü czĊĞci (rysunek 2.14).

Sekcja Ogólne W tym miejscu znajdziesz opcje ogólnej konfiguracji serwera. Do dyspozycji masz nastĊpujące ustawienia:  Katalog tymczasowy — w tym polu powinna byü wpisana ĞcieĪka do katalogu,

którego system uĪywa podczas instalacji dodatkowych rozszerzeĔ czy szablonów. To najpierw do tego katalogu system rozpakowuje pliki instalowanych aktualizacji lub dodatkowych rozszerzeĔ. W wiĊkszoĞci przypadków wystarczy wpis /tmp.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

75

Rysunek 2.14. Zakáadka Serwer w oknie Konfiguracja globalna  Kompresja stron — zdecyduj, czy chcesz wáączyü kompresjĊ stron i poprawiü

wydajnoĞü witryny. Opcja ta dziaáa tylko na serwerach, które obsáugują kompresjĊ stron metodą GZIP. JeĪeli Twój serwer udostĊpnia taką funkcjĊ, to warto wáączyü tĊ opcjĊ, poniewaĪ moĪe to w istotny sposób zmniejszyü iloĞü danych przesyáanych do przeglądarki i znacząco skróciü czas áadowania stron.  Raportowanie báĊdów — wybierz z listy poziom raportowania báĊdów:

x DomyĞlny systemu — oparty na podstawie ustawieĔ w pliku php.ini. x Brak — brak raportowania. x Prosty — wáącza raportowanie komunikatów o báĊdach powodujących wstrzymanie wykonania skryptów. x Maksimum — wáącza peáne raportowanie wszystkich báĊdów, ostrzeĪeĔ i uwag. x Rozwój — wáącza peáne raportowanie. JeĪeli nie jesteĞ programistą tworzącym rozszerzenia lub szablony dla Joomla!, to nie korzystaj z tej opcji. IloĞü informacji zwrotnych jest tak duĪa, Īe moĪe CiĊ przytáoczyü i zdezorientowaü.  WymuĞ SSL — zdecyduj, czy chcesz zapewniü Twoim uĪytkownikom bezpieczne

(szyfrowane) przesyáanie danych, np. podczas logowania. JeĪeli posiadasz odpowiednio skonfigurowany serwer WWW i certyfikat SSL, to moĪesz zdecydowaü, czy poáączenie szyfrowane ma byü zastosowane tylko w przypadku dostĊpu do zaplecza Twojej witryny, czy teĪ dla caáej witryny.

76

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Sekcja Lokalizacja W sekcji tej dostĊpne jest tylko jedno pole, Strefa czasowa, w którym wybierasz z listy swoją lokalizacjĊ, np. Warsaw.

Sekcja FTP DziĊki opcjom dostĊpnym w tej sekcji moĪesz skonfigurowaü system Joomla! do obsáugi plików przez FTP bez koniecznoĞci korzystania z niezaleĪnego oprogramowania. Opcje te są przydatne, gdy podczas przesyáania plików za poĞrednictwem programów klientów FTP, takich jak np. FileZilla, wystĊpują problemy z oznaczaniem wáasnoĞci plików. JeĔeli problemy z oznaczaniem wäasnoĈci plików nie wystöpujñ, to nie trzeba konfigurowaè ustawieþ w sekcji FTP.

Znajdują siĊ tutaj nastĊpujące pola:  Wáącz FTP — zdecyduj, czy chcesz wáączyü obsáugĊ FTP w systemie

Joomla!. JeĪeli w polu Wáącz FTP klikniesz przycisk Tak, to zostaną wyĞwietlone pola niezbĊdne do dalszej konfiguracji (rysunek 2.15): Rysunek 2.15. Opcje konfiguracyjne w sekcji FTP widoczne po wáączeniu obsáugi FTP

 Serwer FTP — wpisz adres URL serwera FTP (np. ftp.twojadomena.pl).  Port FTP — wpisz numer portu, przez który dostĊpny jest serwer FTP.

NajczĊĞciej jest to port 21.  UĪytkownik FTP — wpisz nazwĊ uĪytkownika serwera FTP.  Hasáo FTP — wpisz hasáo uĪytkownika serwera FTP.  Gáówny katalog FTP — wpisz ĞcieĪkĊ do katalogu, do którego system ma

przesáaü pliki.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

77

Sekcja Ustawienia Proxy Opcje konfiguracyjne w tej sekcji dotyczą ustawieĔ serwera poĞredniczącego (proxy). Przydatne są one w sytuacji, kiedy na przykáad Twoje Ğrodowisko wymaga korzystania z proxy, aby pobraü aktualizacje Joomla!. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Wáącz proxy — zdecyduj, czy chcesz wáączyü obsáugĊ proxy w systemie

Joomla!. JeĪeli w polu Wáącz proxy klikniesz przycisk Tak, to zostaną wyĞwietlone pola niezbĊdne do dalszej konfiguracji (rysunek 2.16): Rysunek 2.16. Opcje konfiguracyjne w sekcji FTP widoczne po wáączeniu obsáugi FTP

 Serwer proxy — wpisz adres URL serwera proxy.  Port proxy — wpisz numer portu umoĪliwiającego dostĊp do serwera proxy.  UĪytkownik proxy — wpisz nazwĊ uĪytkownika, stosowaną, aby uzyskaü

dostĊp do serwera proxy.  Hasáo proxy — wpisz hasáo uĪytkownika serwera proxy.

Sekcja Baza danych W tym miejscu dostĊpne są opcje, które juĪ zostaáy przez Ciebie skonfigurowane podczas instalacji systemu. Nie zmieniaj ich, jeĪeli chcesz, aby serwis dziaáaá prawidáowo. Zmiana wpisów w polach konfiguracyjnych tej sekcji dokonywana jest niezwykle rzadko. NajczĊĞciej w sytuacji, kiedy przenosisz serwis na inny serwer albo podáączasz go do innej bazy danych. Ale i wtedy wszelkie zmiany wprowadza siĊ zazwyczaj bezpoĞrednio w pliku configuration.php. W sekcji Baza danych masz do dyspozycji nastĊpujące pola:  Typ bazy danych — umoĪliwia wybranie z listy typu bazy danych uĪywanej

przez system.  Serwer bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy serwera baz danych.  UĪytkownik bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy uĪytkownika, który

ma uprawnienia administracyjne do bazy danych.

78

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Nazwa bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy bazy danych.  Przedrostek nazw tabel — umoĪliwia wpisanie przedrostka bazy danych.

Znaczenie przedrostka wyjaĞniaáem w rozdziale 1., „Instalacja i wstĊpna konfiguracja Joomla! 3”, w punkcie „Krok 2. Konfiguracja bazy danych”.

Sekcja Poczta W sekcji Poczta definiujesz sposób wysyáania poczty z Twojej witryny. Do dyspozycji masz spore moĪliwoĞci konfiguracyjne:  WyĞlij email — zdecyduj, czy chcesz wáączyü, czy wyáączyü wysyáanie

przez system poczty elektronicznej.  Obsáuga poczty — wybierz z listy program do obsáugi poczty:

x PHP Mail — domyĞlny sposób obsáugi poczty e-mail za pomocą funkcji PHP. x Sendmail — serwer poczty elektronicznej korzystający z protokoáu SMTP. x SMTP — serwer poczty wychodzącej.  Wysyáaj z adresu — wpisz adres e-mail, który bĊdzie uĪywany jako adres

nadawcy wiadomoĞci wysyáanych przez system. Adres ten zdefiniowany zostaá podczas instalacji Joomla! i w kaĪdej chwili moĪesz go zmieniü.  Nazwa nadawcy — wpisz nazwĊ, która bĊdzie wyĞwietlana w polu Od

dla wiadomoĞci wysáanych przez system. DomyĞlnie Joomla! uĪywa nazwy witryny, ale w dowolnym momencie moĪesz to zmieniü.  Wyáącz korespondencjĊ do uĪytkowników — zdecyduj, czy chcesz wáączyü,

czy wyáączyü funkcjĊ wysyáania korespondencji do uĪytkowników.  ĝcieĪka Sendmail — wpisz ĞcieĪkĊ do programu Sendmail. NajczĊĞciej

lokalizacja do serwera rozpoznawana jest podczas instalacji Joomla!. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ Sendmail.  Uwierzytelnianie SMTP — jeĪeli serwer SMTP wymaga uwierzytelnienia,

kliknij przycisk Tak. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  BezpieczeĔstwo SMTP — wybierz z listy protokóá bezpieczeĔstwa uĪywany

przez serwer poczty wychodzącej SMTP. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  Port SMTP — wpisz numer portu na serwerze SMTP. NajczĊĞciej stosowany

jest port 25, natomiast serwery stosujące protokoáy bezpieczeĔstwa SSL lub TTL zwykle uĪywają portu 465. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  UĪytkownik SMTP — wpisz nazwĊ konta uĪytkownika serwera SMTP.

Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

79

 Hasáo SMTP — wpisz hasáo uĪytkownika serwera SMTP. Pole bĊdzie widoczne

tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  Serwer SMTP — wpisz nazwĊ serwera SMTP. Pole bĊdzie widoczne tylko

wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  WyĞlij e-mail testowy — kliknij przycisk, jeĪeli chcesz sprawdziü, czy

wprowadzone przez Ciebie dane są prawidáowe. To bardzo przydatna funkcja, za pomocą której system wyĞle testową wiadomoĞü na adres e-mail podany w polu Wysyáaj z adresu.

Zakäadka Uprawnienia Zakáadka Uprawnienia to miejsce, gdzie moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia do wykonywania konkretnych dziaáaĔ dla poszczególnych grup uĪytkowników. Aby zobaczyü, jakie ustawienia są zdefiniowane dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Po prawej stronie wyĞwietlą siĊ ustawienia obecne, natomiast w kolumnie Ğrodkowej — ustawienia, które moĪna zmieniü. Kliknij dowolną nazwĊ grupy, aby wyĞwietliü zdefiniowane dla niej uprawnienia (rysunek 2.17).

Rysunek 2.17. Zakáadka Uprawnienia w oknie Konfiguracja globalna

80

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, jakie moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:  Logowanie do witryny — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zalogowaü siĊ do czĊĞci

frontowej witryny.  Logowanie do zaplecza — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zalogowaü siĊ

do zaplecza (panelu administracyjnego) witryny.  DostĊp do wyáączonej witryny — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zobaczyü

czĊĞü frontową witryny po uprzednim zalogowaniu siĊ, gdy witryna jest wyáączona (jest w trybie offline).  Peána kontrola — okreĞla dostĊp grupy uĪytkowników do zmiany kaĪdego

aspektu serwisu, niezaleĪnie od ustawionych innych uprawnieĔ, w tym takĪe do zmian w konfiguracji globalnej serwisu. PamiĊtaj, Īe nadanie tego uprawnienia powoduje, Īe uĪytkownicy mają takie same prawa jak czáonkowie grupy Super Users.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do wszystkich

komponentów zainstalowanych w serwisie.  Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo tworzyü nowe elementy,

takie jak np. artykuáy, konta uĪytkowników, moduáy, pozycje menu itp.  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do usuwania istniejących

elementów serwisu, takich jak np. artykuáy, konta uĪytkowników, moduáy, pozycje menu itp.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do zmiany istniejących

elementów.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe modyfikowaü stan

(Opublikowano, Nie opublikowano, Zarchiwizowano, Wyrzucono do kosza) publikacji danego elementu serwisu.  Poprawianie wáasnych — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do zmiany

elementów serwisu, które zostaáy utworzone przez niego samego.

Statusy dziaäaþ uĔytkowników Dziaáania, jakie mogą wykonywaü uĪytkownicy znajdujący siĊ w danej grupie, mogą mieü przypisany jeden z czterech stanów:  Nieustawione — oznacza, Īe domyĞlnie to uprawnienie nie jest dozwolone.

DomyĞlnie grupa Public ma dla wszystkich dziaáaĔ ustawiony taki status.  Dziedziczone — oznacza, Īe dane uprawnienie jest przejmowane

(dziedziczone) z grupy nadrzĊdnej. DomyĞlnie status ten ma kaĪda grupa z wyjątkiem grupy Public.  Dozwolone — oznacza, Īe dane uprawnienie jest jawnie dozwolone.  Zabronione — oznacza, Īe dane uprawnienie jest jawnie zabronione.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

81

WaĔne jest zrozumienie róĔnic miödzy statusem Nieustawione a statusami Dozwolone i Zabronione. JeĔeli ustawisz dla danego dziaäania danej grupy status Dozwolone lub Niedozwolone, to wszystkie grupy podrzödne (tzw. potomne) odziedziczñ to ustawienie i nie bödziesz mógä tego zmieniè. W przypadku statusu Nieustawione, mimo Ĕe domyĈlnie odmawia on danego dziaäania, moĔliwa jest zmiana tego statusu w grupach potomnych.

Generalnie nie trzeba zmieniaü domyĞlnych ustawieĔ w zakáadce Uprawnienia. PamiĊtaj jednak, Īe jeĪeli dokonasz zmian dla jakiejĞ grupy, to zostaną one równieĪ zastosowane dla podgrup, komponentów i zawartoĞci. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net. Na tym etapie nie warto eksperymentowaè z tymi ustawieniami.

Zakäadka Filtrowanie tekstu Nie kaĪdy autor artykuáów zna skáadniĊ jĊzyka HTML oraz zdaje sobie sprawĊ z potencjalnego zagroĪenia, jakie niesie umieszczenie niebezpiecznego kodu w artykule. Opcje dostĊpne w zakáadce Filtrowanie tekstu mogą byü bardzo pomocne w zapewnieniu witrynie bezpieczeĔstwa. DziĊki nim moĪesz mieü wiĊkszą kontrolĊ nad skáadnią jĊzyka HTML w przesyáanych przez redaktorów (wspóápracowników) artykuáach. W zaleĪnoĞci od Twoich potrzeb moĪesz np. zdecydowaü, Īe caáy kod HTML zostanie usuniĊty podczas zapisywania artykuáu, niezaleĪnie od tego, czy uĪytkownik uĪywa edytora WYSIWYG, czy nie. DomyĞlnie takie ustawienie posiada grupa Public oraz Registered (rysunek 2.18). W ten sposób moĪesz ograniczyü moĪliwoĞü przesáania do witryny záoĞliwego kodu. Do dyspozycji masz piĊü ustawieĔ, które juĪ zaraz po instalacji CMS Joomla! są skonfigurowane tak, aby chroniü witrynĊ przed stosowaniem znaczników wykorzystywanych w atakach na strony internetowe.  DomyĞlna czarna lista — ustawienie tego filtra spowoduje usuwanie nastĊpujących znaczników: applet, body, bgsound, base, basefont, embed, frame, frameset, head, html, id, iframe, ilayer, layer, link, meta, name, object, script, style, title, xml. Usuwane bĊdą takĪe atrybuty: action, background, codebase, dynsrc, lowsrc. MoĪesz uzupeániü tĊ listĊ o wáasne

znaczniki, wpisując je w pole Filtruj znaczniki, oraz wáasne atrybuty, wpisując je w pole Filtruj atrybuty. PamiĊtaj, aby poszczególne znaczniki i atrybuty oddzieliü przecinkami.  Wáasna czarna lista — ustawienie tego filtra spowoduje, Īe usuwane bĊdą

tylko znaczniki i atrybuty, które wpiszesz w pola Filtruj znaczniki i Filtruj atrybuty.

82

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.18. Zakáadka Filtrowanie tekstu w oknie Konfiguracja globalna  Biaáa lista — dopuszcza stosowanie tylko tych znaczników i atrybutów, które

wpiszesz w pola Filtruj znaczniki i Filtruj atrybuty.  Bez HTML — zastosowanie tego filtra spowoduje, Īe usuwane bĊdą wszystkie

znaczniki HTML.  Bez filtrowania — ustawienie tego filtra spowoduje, Īe uĪytkownicy bĊdą

mogli stosowaü wszystkie znaczniki i atrybuty HTML, nawet te umieszczone na czarnej liĞcie. JeĪeli na przykáad chcesz, aby autorzy nie mieli moĪliwoĞci wyróĪniania fragmentów tekstu kolorami lub róĪnymi rodzajami czcionek, moĪesz zdefiniowaü atrybut style jako dodatkowy element czarnej listy. PamiĊtaj, aby zmienione ustawienia w oknie Konfiguracja globalna zapisaü, klikając przycisk Zapisz lub Zapisz i zamknij.

Rozdziaä 3.

Zarzñdzanie treĈciñ witryny Wiesz juĪ, Īe instalacja CMS Joomla! to kwestia kilku minut. LiczĊ na to, Īe dziĊki informacjom zawartym w poprzednim rozdziale znasz juĪ rozmieszczenie poszczególnych elementów pulpitu zaplecza administracyjnego, a takĪe orientujesz siĊ, jakie zastosowanie mają poszczególne pozycje menu nawigacyjnego. Sporo miejsca poĞwiĊciáem dokáadnemu omówieniu wszystkich opcji i ustawieĔ globalnych serwisu. To bardzo waĪne, poniewaĪ zmiany dokonane w tym miejscu wpáywają na bezpieczeĔstwo, wydajnoĞü i dziaáanie caáego serwisu. Od teraz czeka CiĊ wiĊcej praktycznych dziaáaĔ zmierzających do stworzenia profesjonalnego serwisu opartego na CMS Joomla!. Z pewnoĞcią zgodzisz siĊ ze mną, Īe wiĊcej nauczysz siĊ, wykonując üwiczenia, niĪ jedynie czytając poradniki. TreĞü to NAJWAĩNIEJSZA czĊĞü Twojego serwisu. Twórz regularnie treĞci interesujące, intrygujące lub rozwiązujące problemy innych, a liczba odwiedzin Twojego serwisu bĊdzie kaĪdego dnia wzrastaü. Joomla! udostöpnia bardzo wiele moĔliwoĈci w zakresie zarzñdzania treĈciñ — przecieĔ to istota tego typu systemów.

W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak prawidáowo zaplanowaü i wypeániü serwis treĞcią. Poznasz dokáadniej poszczególne opcje zawarte w menu Artykuáy. Przeczytasz, jak zaplanowaü kategorie artykuáów oraz jak tworzyü artykuáy. Poznasz edytor domyĞlny TinyMCE i inne edytory dostĊpne w systemie. PokaĪĊ takĪe, jak skonfigurowaü je do wáasnych potrzeb. Mam nadziejĊ, Īe dziĊki temu bĊdziesz wiedzieü, w jaki sposób zarządzaü treĞcią w Twoim serwisie!

84

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kategorie — tworzenie hierarchii treĈci Aby uĪytkownik mógá w áatwy i prosty sposób dotrzeü do interesującej go treĞci, musisz zadbaü o to, aby struktura serwisu byáa spójna i logiczna. JeĪeli tworzysz niezbyt rozbudowany serwis (kilka lub kilkanaĞcie artykuáów), to w zasadzie nie bĊdzie z tym Īadnego problemu. JeĪeli jednak masz wiele do powiedzenia i planujesz rozbudowaną strukturĊ, to bez jej odpowiedniego zaplanowania zarządzanie nią bĊdzie bardzo trudne. W CMS Joomla! kaĪdy rodzaj treĞci organizowany jest w kategoriach, przy czym w kaĪdej kategorii moĪna utworzyü dowolną liczbĊ kolejnych kategorii (podkategorii). Zwróü jednak uwagĊ, Īe zbytnie rozbudowanie hierarchii moĪe mieü wpáyw na sposób wyĞwietlania informacji oraz áatwoĞü nawigowania i administrowania. DomyĞlnie po zainstalowaniu Joomla! masz do dyspozycji jedną kategoriĊ o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). MoĪesz przeznaczyü ją na artykuáy, które nie bĊdą pasowaü do Īadnej kategorii. Zobacz, jak mógáby wyglądaü podziaá na kategorie w wymyĞlonym przeze mnie przykáadowym serwisie (rysunek 3.1). ZaáoĪyáem, Īe tematyka witryny bĊdzie dotyczyü e-booków na temat Joomla! i tworzenia stron WWW. Rysunek 3.1. Struktura kategorii przykáadowej witryny

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

85

Teraz wystarczy odzwierciedliü ten schemat w tworzonym serwisie. Zaloguj siĊ do zaplecza serwisu i w menu nawigacyjnym kliknij pozycjĊ Artykuáy, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Kategorie, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Utwórz kategoriĊ. Ten sam efekt osiągniesz, jeĪeli w menu pionowym, w sekcji ARTYKUàY, klikniesz pozycjĊ Kategorie, a nastĊpnie w przyborniku klikniesz przycisk Utwórz. Gdy tworzysz kategoriĊ gáówną, jedynym obowiązkowym polem, które musisz wypeániü, jest pole Tytuá. Zatem wpisz w tym polu nazwĊ pierwszej kategorii: JOOMLA!. Pola Alias nie musisz wypeániaü, poniewaĪ Joomla! wygeneruje wpis automatycznie na podstawie nazwy kategorii. JeĪeli w tytule zostaáy uĪyte polskie znaki, to zostaną zastąpione ich odpowiednikami z alfabetu áaciĔskiego (zamiast ą, Ċ, á itd. pojawią siĊ a, e, l itd.). JeĪeli w tytule znajdą siĊ spacje, to system zastąpi je áącznikami (-). Czasami warto w polu Opis wpisaü tekst, który bĊdzie charakteryzowaá zawartoĞü kategorii. Tekst ten moĪe byü widoczny w serwisie, jeĪeli wygenerujesz stronĊ typu Wszystkie kategorie — lista. Ja wpisujĊ taki tekst: Kategoria gïówna dla artykuïów zwiÈzanych z e-bookami na temat Joomla! (rysunek 3.2).

Rysunek 3.2. Tworzenie nowej kategorii gáównej w komponencie Artykuáy

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby nowa kategoria zostaáa zapisana i aby byáa moĪliwoĞü utworzenia kolejnej. Utwórz teraz w podobny sposób dwie kolejne kategorie gáówne: TWORZENIE STRON WWW oraz DARMOWE. Teraz utwórz kategorie podrzĊdne dla kaĪdej z kategorii. Tworząc kategorie podrzĊdne (podkategorie), musisz pamiĊtaü, Īe oprócz tytuáu kategorii naleĪy jeszcze w polu NadrzĊdna wybraü z listy kategoriĊ nadrzĊdną. Na przykáad tworząc kategoriĊ podrzĊdną Rozszerzenia, wykonaj nastĊpujące czynnoĞci (rysunek 3.3):

86

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.3. Tworzenie nowej kategorii podrzĊdnej w komponencie Artykuáy  w polu Tytuá wpisz: Rozszerzenia;  w polu Opis wpisz krótki opis zawartoĞci kategorii lub pozostaw je puste;  w polu NadrzĊdna wybierz z listy pozycjĊ JOOMLA!;  kliknij przycisk Zapisz i nowy. Zastosowanie pozostaäych przycisków znajdujñcych siö w górnej czöĈci okna tworzenia nowej kategorii: Z Zapisz — klikniöcie przycisku spowoduje zapisanie wprowadzonych zmian bez zamykania okna tworzenia kategorii. Z Zapisz i zamknij — klikniöcie przycisku spowoduje zapisanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera kategorii. Z Anuluj — klikniöcie przycisku spowoduje anulowanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera kategorii. Z Pomoc — klikniöcie przycisku spowoduje otwarcie w nowym oknie tematów pomocy zwiñzanych z aktywnym ekranem.

W podobny sposób utwórz pozostaáe kategorie podrzĊdne dla wszystkich kategorii gáównych, ale przy wprowadzaniu danych dla ostatniej podkategorii kliknij zamiast przycisku Zapisz i nowy przycisk Zapisz i zamknij. W oknie menedĪera kategorii (Kategorie: Artykuáy) zobaczysz listĊ utworzonych przez Ciebie kategorii wraz z kategoriami podrzĊdnymi.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

87

Zarzñdzanie kategoriami W CMS Joomla! zarządzanie kategoriami artykuáów odbywa siĊ za pomocą okna menedĪera kategorii artykuáów. MenedĪery kategorii utworzone są dla kaĪdego komponentu, w którym moĪna grupowaü treĞci w kategorie. W standardowej instalacji Joomla! oprócz menedĪera kategorii artykuáów dostĊpne są takĪe strony menedĪerów kategorii doniesieĔ, kontaktów, reklam, zakáadek. Strony menedĪerów kategorii dostĊpne są tylko na zapleczu. MoĪesz siĊ do nich dostaü na kilka sposobów, zaleĪenie od tego, w którym miejscu zaplecza siĊ aktualnie znajdujesz. Najprostszym sposobem dotarcia do wáaĞciwego menedĪera kategorii jest klikniĊcie odpowiedniej pozycji w menu nawigacyjnym:  Artykuáy/Kategorie — menedĪer kategorii artykuáów;  Komponenty/Doniesienia/Kategorie — menedĪer kategorii doniesieĔ;  Komponenty/Kontakty/Kategorie kontaktów — menedĪer kategorii kontaktów;  Komponenty/Reklamy/Kategorie — menedĪer kategorii reklam.

Zarządzanie kategoriami w kaĪdym menedĪerze odbywa siĊ tak samo. Kategorie w strukturze mogą byü dowolnie zagnieĪdĪone. Nie ma w tym zakresie Īadnych ograniczeĔ. W oknie menedĪera kategorii zobaczysz listĊ utworzonych przez Ciebie kategorii wraz z kategoriami podrzĊdnymi (rysunek 3.4). Zwróü uwagĊ, Īe nazwy podkategorii są wciĊte w prawo, aby áatwiej moĪna byáo zorientowaü siĊ w strukturze kategorii.

Rysunek 3.4. Okno menedĪera kategorii artykuáów

Pierwsza kolumna reprezentowana przez ikonĊ strzaáek skierowanych w górĊ i w dóá to kolumna o nazwie KolejnoĞü. Kliknij tĊ ikonĊ, aby uaktywniü moĪliwoĞü zmiany kolejnoĞci elementów wyĞwietlanych na liĞcie. Po lewej stronie nazwy kaĪdego elementu znajduje siĊ ikona skáadająca siĊ z pionowej kolumny trzech kropek. Aby zmieniü

88

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

kolejnoĞü wyĞwietlanych elementów, wystarczy, Īe wskaĪesz kursorem myszy ikonĊ z kolumną trzech kropek obok wybranej kategorii, wciĞniesz przycisk myszy i przesuniesz kursor w górĊ lub w dóá, a nastĊpnie zwolnisz przycisk myszy w miejscu, w którym powinien znaleĨü siĊ przeciągany element. Po lewej stronie okna menedĪera kategorii widoczne jest menu z trzema pozycjami:  Artykuáy — otwiera menedĪera artykuáów;  Kategorie — otwiera okno menedĪera kategorii artykuáów;  WyróĪnione — prowadzi do okna menedĪera artykuáów oznaczonych jako

wyróĪnione. Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna menedĪera kategorii, moĪesz ukryü boczny pasek z menu, klikając niebieską strzaákĊ skierowaną w lewo (rysunek 3.5). Aby z kolei przywróciü ten pasek, kliknij niebieską strzaákĊ skierowaną w prawą stronĊ. Rysunek 3.5. Boczny pasek menu w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania kategoriami artykuáów:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nową kategoriĊ artykuáów.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej kategorii. Aby edytowaü

istniejącą kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk. MoĪesz takĪe kliknąü na liĞcie tytuá kategorii. Pamiötaj, Ĕe jeĔeli na liĈcie kategorii zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz przycisk Dostosuj, to otworzysz pierwszñ z zaznaczonych kategorii.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednej

lub wielu pozycji (w zaleĪnoĞci od tego, co zaznaczysz na liĞcie kategorii).  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje wstrzymanie publikacji jednej lub wielu kategorii zaznaczonych na liĞcie.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednej lub wielu kategorii wybranych

na liĞcie w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ kategorii.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

89

W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje kategorii, którñ chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych kategoriach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych kategorii.  Przebuduj — opcja ta pozwala zoptymalizowaü strukturĊ tabeli kategorii

artykuáów. Warto ją zastosowaü, kiedy kategorii jest duĪo i zostaáy wprowadzone liczne zmiany w ich strukturze.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows; usuwa tymczasowo

zaznaczony na liĞcie kategorii element lub zaznaczone elementy. Umieszczone w koszu kategorie moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie tego przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami

globalnymi caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze odszukanie poszukiwanych kategorii. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü kategoriĊ, wpisując w pole Szukaj fragment nazwy kategorii. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania do dyspozycji masz takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü kategorie wedáug stanu publikacji, poziomu dostĊpu, jĊzyka oraz tagów (rysunek 3.6). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 3.6. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ kategorii oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele kategorii, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy kategorii (rysunek 3.7).

90

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.7. Pasek nawigacyjny w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Kopiowanie kategorii PoniewaĪ niemal kaĪdy rodzaj treĞci w Joomla! organizowany jest w kategoriach, które zarządzane są za pomocą menedĪerów kategorii, moĪesz w prosty sposób kopiowaü i swobodnie przenosiü utworzone wczeĞniej kategorie. Wiesz juĪ, Īe w standardowej instalacji Joomla! oprócz menedĪera kategorii artykuáów dostĊpne są takĪe strony menedĪerów kategorii doniesieĔ, kontaktów, reklam, zakáadek. Operacje kopiowania i przenoszenia kategorii w kaĪdym menedĪerze wykonuje siĊ tak samo. Funkcja kopiowania kategorii jest szczególnie przydatna w witrynach wielojĊzycznych. Tworząc strukturĊ kategorii dla jednego jĊzyka, wystarczy skopiowaü ją i przypisaü do konkretnego jĊzyka. DziĊki temu zachowasz taką samą strukturĊ i wáaĞciwoĞci kategorii. O tym, jak tworzyè witryny wielojözyczne oparte na CMS Joomla!, dowiesz siö z mojego e-booka Kurs Joomla!. Tworzenie witryn wielojözycznych, który znajdziesz na mojej stronie www.slawop.net.

Funkcja kopiowania znacznie skraca czas pracy administratora, poniewaĪ nie musi on rĊcznie tworzyü wszystkich kategorii. UmoĪliwia wykonanie kopii wybranych kategorii ze wszystkimi wchodzącymi w ich skáad kategoriami podrzĊdnymi. Aby skopiowaü wybraną kategoriĊ, zaznacz na liĞcie kategorie, które chcesz skopiowaü, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj (rysunek 3.8).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

91

Rysunek 3.8. Okno menedĪera kategorii z zaznaczoną kategorią do skopiowania

W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii masz do dyspozycji kilka ustawieĔ:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny;  w polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do

której chcesz skopiowaü zaznaczone kategorie, a nastĊpnie zaznacz pole opcji Skopiuj;  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu;  w polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby skopiowaü kategoriĊ zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.9).

Rysunek 3.9. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla kopiowanej kategorii

Przenoszenie kategorii Przenoszenie kategorii umoĪliwia wprowadzanie zmian w hierarchii treĞci. DziĊki temu moĪesz áatwo skorygowaü strukturĊ witryny bez koniecznoĞci usuwania i tworzenia nowej kategorii.

92

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Funkcja ta pozwala zaoszczĊdziü sporo czasu, poniewaĪ moĪesz przenosiü caáe kolekcje kategorii (wraz z kategoriami podrzĊdnymi) w inne miejsce wraz ze wszystkimi przypisanymi do tych kategorii artykuáami. Aby przenieĞü wybraną kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj. W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii wybierz odpowiednie ustawienia:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny;  w polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do której

chcesz przenieĞü zaznaczone kategorie, a nastĊpnie zaznacz pole opcji PrzenieĞ;  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu;  w polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby przenieĞü kategoriĊ zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.10).

Rysunek 3.10. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla przenoszonej kategorii

Usuwanie i odzyskiwanie kategorii W wiĊkszoĞci systemów operacyjnych zainstalowanych na komputerach, tabletach czy smartfonach wdroĪony jest mechanizm kosza. Wprowadzono go, aby uĪytkownik mógá odzyskaü nieumyĞlnie usuniĊte dane. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪesz odzyskaü plik lub folder usuniĊty przez pomyákĊ. W Joomla! dostĊpny jest podobny mechanizm. Aby usunąü wybraną kategoriĊ, zaznacz pole wyboru obok tytuáu kategorii, którą chcesz usunąü, a nastĊpnie kliknij przycisk Wyrzuü. Pamiötaj, Ĕe jeĔeli kategoria, którñ zamierzasz usunñè, zawiera kategorie podrzödne, to one takĔe zostanñ wrzucone do kosza.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

93

UsuniĊta kategoria nie bĊdzie widoczna na liĞcie kategorii, ale moĪna ją jeszcze odzyskaü. Aby to zrobiü, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy kategorii, która ma byü przywrócona, a nastĊpnie kliknij przycisk Opublikuj (rysunek 3.11).

Rysunek 3.11. Odzyskiwanie kategorii artykuáów wyrzuconej do kosza — metoda 1.

Aby odzyskaü umieszczoną w koszu kategoriĊ, moĪesz takĪe zamiast przycisku Opcje kliknąü ikonĊ znajdującą siĊ w kolumnie Stan (rysunek 3.12).

Rysunek 3.12. Odzyskiwanie kategorii artykuáów wyrzuconej do kosza — metoda 2.

Aby ostatecznie usunąü kategorie znajdujące siĊ w koszu, w oknie menedĪera kategorii kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy kategorii, która ma byü ostatecznie usuniĊta, a nastĊpnie kliknij przycisk UsuĔ (rysunek 3.13). Pamiötaj, Ĕe jest to operacja nieodwracalna. Nie da siö juĔ przywróciè tak usuniötej kategorii.

JeĪeli do kategorii, którą chcesz definitywnie usunąü z systemu, przypisane są jakieĞ artykuáy, system nie pozwoli na jej usuniĊcie i wyĞwietli stosowny komunikat (rysunek 3.14). W takim przypadku musisz przypisaü te artykuáy do innej kategorii lub je po prostu usunąü. Musisz przy tym pamiĊtaü, Īe artykuáy umieszczone w koszu, a przypisane do kategorii, którą chcesz usunąü, takĪe bĊdą powodowaáy wyĞwietlenie tego komunikatu.

94

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.13. Usuwanie kategorii umieszczonych w koszu

Rysunek 3.14. Komunikat informujący o niedozwolonej operacji usuwania kategorii Aby usunñè kategoriö z systemu, musisz usunñè lub przenieĈè do innej kategorii wszystkie przyporzñdkowane do niej artykuäy (równieĔ znajdujñce siö w koszu).

O skutecznym usuniĊciu kategorii system informuje poprzez wyĞwietlenie wáaĞciwego komunikatu (rysunek 3.15). Rysunek 3.15. Komunikat informujący o prawidáowym usuniĊciu kategorii Pamiötaj, Ĕe jeĔeli kategoria, którñ zamierzasz usunñè, zawiera kategorie podrzödne, to nie zostanñ one automatycznie usuniöte z kosza. NaleĔy je takĔe zaznaczyè do usuniöcia.

Tworzenie treĈci — artykuäy Jeszcze raz przypomnĊ, Īe treĞü to NAJWAĩNIEJSZA czĊĞü Twojego serwisu. W CMS Joomla! masz do dyspozycji wygodne narzĊdzia, za pomocą których moĪesz tworzyü treĞü swojego serwisu. Wprowadzana przez Ciebie treĞü moĪe byü formatowana podobnie jak w znanych edytorach, takich jak Word lub Writer. MoĪesz stosowaü pogrubienie, pochylenie, rodzaj czcionki, jej rozmiar i kolor, a takĪe dodawaü grafikĊ.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

95

Zanim pokaĪĊ Ci, jak tworzyü nowe artykuáy i dodawaü do nich konkretne treĞci, najpierw kilka zdaĔ na temat dostĊpnych w systemie edytorów oraz ich moĪliwoĞci konfiguracyjnych. DomyĞlny edytor TinyMCE dostĊpny w Joomla! ma spore moĪliwoĞci pozwalające na formatowanie tekstu do satysfakcjonującej CiĊ postaci. Zwróü uwagĊ, Īe rozmiar pola edytora moĪesz zmieniaü za pomocą znacznika znajdującego siĊ w prawym dolnym rogu (rysunek 3.16).

Rysunek 3.16. Wygląd domyĞlnego edytora TinyMCE

JeĪeli jednak standardowy zestaw narzĊdzi edytora jest niewystarczający, moĪesz poszerzyü go o wiĊkszy zestaw i korzystaü z jego peánej funkcjonalnoĞci. W tym celu kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Dodatki. Odszukaj na wyĞwietlonej liĞcie dodatek o nazwie Edytor – TinyMCE i kliknij jego nazwĊ. Teraz wystarczy, Īe w polu Tryb pracy wybierzesz z listy pozycjĊ Rozszerzony i zapiszesz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 3.17).

Rysunek 3.17. Wybór trybu pracy domyĞlnego edytora TinyMCE

96

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Teraz Twój domyĞlny edytor zostaá wzbogacony o wiele nowych narzĊdzi (rysunek 3.18).

Rysunek 3.18. Widok rozszerzony edytora TinyMCE

JeĪeli chcesz udostĊpniü autorom artykuáów tylko podstawowe narzĊdzia, to w polu Tryb pracy wybierz z listy pozycjĊ Prosty. Wówczas interfejs edytora zostanie wyposaĪony tylko w kilka przycisków umoĪliwiających formatowanie tekstu w podstawowym zakresie (rysunek 3.19).

Rysunek 3.19. Widok prosty edytora TinyMCE

W systemie Joomla! masz do dyspozycji jeszcze dwa edytory: CodeMirror i Prosty. Pierwszy z nich to edytor kodu z numerowaniem wierszy i kolorowaniem skáadni (rysunek 3.20). Jest doskonaáym edytorem dla osób przyzwyczajonych do formatowania treĞci z wykorzystaniem kodu. Edytor Prosty to zwykáy edytor tekstu, bez Īadnych narzĊdzi formatowania czy kolorowania skáadni kodu, który nie posiada Īadnych dodatkowych opcji konfiguracyjnych (rysunek 3.21).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

97

Rysunek 3.20. Standardowy wygląd edytora CodeMirror

Rysunek 3.21. Wygląd edytora Prosty

Dokäadne omówienie opcji konfiguracyjnych edytorów TinyMCE i CodeMirror znajdziesz w rozdziale 6., „Praca z komponentami, moduäami i dodatkami”.

Znasz juĪ dostĊpne w systemie edytory. Teraz utwórz pierwszy artykuá w swoim serwisie. Mój wymyĞlony serwis bĊdzie zbiorem informacji, recenzji i ofert związanych z e-bookami na temat Joomla! oraz e-bookami na temat tworzenia stron WWW, wydanymi przez Helion. Aby pokazaü Ci, jak tworzyü artykuáy i zarządzaü nimi, utworzĊ po kilka artykuáów dla kaĪdej kategorii podrzĊdnej.

98

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Mimo Īe tworzony serwis jest tylko wymyĞlonym na potrzeby tej ksiąĪki przykáadem, bĊdĊ staraá siĊ odnosiü do pozycji, które osobiĞcie posiadam i z czystym sumieniem polecam. Zatem do dzieáa! Utwórz pierwszy artykuá w swoim serwisie. W tym celu kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Utwórz artykuá. Ten sam efekt osiągniesz, jeĪeli klikniesz w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Artykuáy i w oknie Artykuáy klikniesz w przyborniku przycisk Utwórz. MoĔesz takĔe skorzystaè z menu pionowego znajdujñcego siö na pulpicie panelu administracyjnego. Wówczas kliknij w sekcji ARTYKUãY pozycjö Artykuäy, a nastöpnie w przyborniku kliknij przycisk Utwórz.

Teraz wystarczy w polu Tytuá wpisaü tytuá artykuáu, zredagowaü jego treĞü w edytorze, w polu Kategoria wybraü z listy kategoriĊ, do której bĊdzie on przypisany, i zapisaü wprowadzone zmiany. No to juĪ zabieraj siĊ do pracy! W polu Tytuá wpisz tytuá artykuáu. Ja wpisujĊ: Wïasny szablon dla Joomla! bez programowania?. Pole Alias, podobnie jak w przypadku kategorii artykuáów, moĪesz pozostawiü puste. System sam uzupeáni je na podstawie tytuáu artykuáu. W polu Kategoria wybierz kategoriĊ, do której ma byü przypisany artykuá. W moim przykáadzie wybieram kategoriĊ Szablony (rysunek 3.22).

Rysunek 3.22. Tworzenie nowego artykuáu w CMS Joomla!

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

99

JeĪeli üwiczysz razem ze mną i tworzysz przykáadowy serwis, to w polu TreĞü moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon do Joomla! (www.slawop.net/wsdj-ef4) i skopiowaü fragment tekstu opisującego ksiąĪkĊ. Pamiötaj, Ĕe jest to tylko przykäad. JeĔeli tworzysz treĈè dla swojego prawdziwego serwisu, nie moĔesz wykorzystywaè cudzych tekstów i publikowaè ich bez zgody autorów.

Najprostsze bĊdzie skorzystanie z generatora tekstu. Wpisz w pasku adresu swojej przeglądarki adres http://pl.lipsum.com. W prawym dolnym rogu moĪesz zdecydowaü o liczbie akapitów, sáów, bajtów lub list, które chcesz wygenerowaü. Powiedzmy, Īe potrzebujesz 10 akapitów. Wpisz w pole tekstowe liczbĊ 10, sprawdĨ, czy zaznaczone jest pole wyboru przy pozycji Akapity, a nastĊpnie kliknij przycisk Generuj Lorem Ipsum (rysunek 3.23). Rysunek 3.23. Generowanie przykáadowego tekstu w witrynie pl.lipsum.com

Na razie dodatkowe opcje artykuáu pozostaw niezmienione. Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby zapisaü wprowadzone zmiany i utworzyü nowy artykuá.

100

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Z pozostaäych przycisków znajdujñcych siö w górnej czöĈci okna tworzenia nowego artykuäu korzystamy tak samo jak podczas tworzenia kategorii: Z Zapisz — zapisanie wprowadzonych zmian bez zamykania okna tworzenia artykuäu; Z Zapisz i zamknij — zapisanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera artykuäów; Z Anuluj — anulowanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera artykuäów; Z Pomoc — otwarcie w nowym oknie tematów pomocy zwiñzanych z aktywnym ekranem.

MoĪesz wprowadziü dowolny tytuá. JeĪeli jednak chcesz od początku do koĔca tego kursu opieraü siĊ na moich wskazówkach, to w polu Tytuá wpisz: Stwórz wïasny szablon dla Joomla!. W polu Kategoria wybierz pozycjĊ Szablony, natomiast w polu TreĞü artykuáu wpisz dowolny tekst, korzystając z generatora tekstów, lub po prostu wejdĨ na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon dla Joomla! Gantry 4 (www.slawop.net/gantry4) i skopiuj fragment tekstu opisujący ksiąĪkĊ. Przypominam, Ĕe jest to tylko przykäad. JeĔeli bödziesz chciaä publikowaè cudze treĈci w swoim prawdziwym serwisie, to nie moĔesz tego robiè bez zgody ich autorów.

Zakáadam, Īe masz opanowane podstawy edycji tekstu, wiĊc nie bĊdĊ wyjaĞniaá, jak pogrubiü, podkreĞliü, wyĞrodkowaü czy wypunktowaü tekst. Jest jednak kilka opcji, które byü moĪe przydadzą Ci siĊ podczas edycji artykuáów, a których byü moĪe nie znasz lub wykorzystujesz je rzadko:  Znaki specjalne — kliknij przycisk Znak specjalny, nastĊpnie w nowym

okienku modalnym kliknij wybrany znak (rysunek 3.24).

Rysunek 3.24. Wstawianie znaków specjalnych do artykuáu

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

101

 Czyszczenie kodu — w menu edytora kliknij pozycjĊ Format, a nastĊpnie

kliknij pozycjĊ WyczyĞü formatowanie. Opcja bardzo przydatna, kiedy wklejasz teksty pochodzące z róĪnych Ĩródeá, poniewaĪ wówczas czĊsto wklejasz je razem z kodem HTML (rysunek 3.25).

Rysunek 3.25. Usuwanie formatowanie zaznaczonego tekstu w artykule

Teraz zadanie do samodzielnego wykonania. Dla kaĪdej kategorii podrzĊdnej utwórz przynajmniej po dwa artykuáy. MoĪesz skorzystaü z moich sugestii: Artykuá 1.  Tytuá: DJ-ImageSlider — darmowy slider na TwojÈ stronÚ  Kategoria: Rozszerzenia  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Darmowy slider na Twoją stronĊ (www.slawop.net/dj-imageslider) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 2.  Tytuá: Pokaĝ treĂÊ w atrakcyjnym wydaniu  Kategoria: Rozszerzenia  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. PokaĪ treĞü w atrakcyjnym wydaniu (www.slawop.net/dj-tabs) i skopiowaü fragment tekstu.

102

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Artykuá 3.  Tytuá: Jak zarzÈdzaÊ dostÚpem do treĂci u usïug Twojej witryny?  Kategoria: Administrowanie  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Access Control List (www.slawop.net/kj3-acl) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 4.  Tytuá: Tworzenie witryn wielojÚzycznych w Joomla!  Kategoria: Administrowanie  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla! 2.5. Tworzenie witryn wielojĊzycznych (www.slawop.net/kj-tww) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 5.  Tytuá: Opanuj tajniki HTML i CSS  Kategoria: HTML  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka HTML i CSS. Zaprojektuj i zbuduj witrynĊ WWW (bit.ly/e-htmlicss) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 6.  Tytuá: Najnowsze technologie tworzenia stron WWW  Kategoria: HTML  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka WstĊp do HTML5 i CSS3 (bit.ly/e-whtmlicss) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 7.  Tytuá: Jak wykorzystaÊ potencjaï drzemiÈcy w CSS3  Kategoria: CSS  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka CSS3. Tworzenie nowoczesnych stron WWW (bit.ly/e-css3) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 8.  Tytuá: Jak tworzyÊ eleganckie strony internetowe?  Kategoria: CSS

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

103

 TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Bootstrap. Praktyczne projekty (bit.ly/e-bootstrap) i skopiowaü fragment tekstu. Bardzo polecam tĊ ksiąĪkĊ, jeĪeli chcesz siĊ rozwijaü i tworzyü interfejsy aplikacji i stron internetowych. Znajdziesz w niej sporo praktycznych przykáadów, które moĪesz wykorzystaü niemal od zaraz. Michaá Kortas, autor tej ksiąĪki, to máody, zdolny informatyk związany ze spoáecznoĞcią Joomla!, który czĊsto pojawia siĊ jako prelegent i uczestnik spotkaĔ uĪytkowników i miáoĞników tego systemu — najczĊĞciej podczas Joomla! User Group Trójmiasto (jug-trojmiasto.pl). Artykuá 9.  Tytuá: Chcesz stworzyÊ wïasny szablon dla Joomla!? Poznaj framework EF4  Kategoria: Joomla!  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon do Joomla! (www.slawop.net/wsdj-ef4) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 10.  Tytuá: Jak zasugerowaÊ uĝytkownikom dodatkowe treĂci?  Kategoria: Joomla!  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak sugerowaü uĪytkownikom dodatkowe treĞci? DJ-Suggester (www.slawop.net/dj-suggester) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 11.  Tytuá: Jak tworzyÊ spektakularne strony internetowe?  Kategoria: Web Design  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Niezawodne zasady web designu. Projektowanie spektakularnych witryn internetowych (bit.ly/e-web-design) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 12.  Tytuá: Jak tworzyÊ funkcjonalne strony internetowe?  Kategoria: Web Design  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Nie kaĪ mi myĞleü! O Īyciowym podejĞciu do funkcjonalnoĞci stron internetowych (http://bit.ly/e-nkmm) i skopiowaü fragment tekstu. JeĪeli wykonujesz üwiczenia razem ze mną, to teraz lista artykuáów w menedĪerze artykuáów (okno Artykuáy) powinna wyglądaü podobnie jak na rysunku 3.26.

104

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.26. Lista artykuáów widoczna w menedĪerze artykuáów

Zarzñdzanie artykuäami Okno menedĪera artykuáów to jedno z najwaĪniejszych narzĊdzi w CMS Joomla!. UdostĊpnia ono bogaty zestaw narzĊdzi do zarządzania wszystkimi artykuáami utworzonymi w Twoim serwisie (rysunek 3.27). MoĪesz przeglądaü listĊ artykuáów, dodawaü nowe artykuáy, edytowaü lub usuwaü istniejące, decydowaü o stanie publikacji, a takĪe archiwizowaü artykuáy w serwisie.

Rysunek 3.27. Okno menedĪera artykuáów

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

105

Aby otworzyü okno menedĪera artykuáów, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Artykuáy. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji ARTYKUàY kliknij pozycjĊ Artykuáy. Podobnie jak w oknie menedĪera kategorii, po lewej widoczne jest menu z trzema pozycjami: Artykuáy, Kategorie, WyróĪnione, które moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą odpowiedniej ikony. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania artykuáami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowy artykuá.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej artykuáów. Aby edytowaü

istniejący artykuá, zaznacz go na liĞcie i kliknij ten przycisk. JeĪeli na liĞcie kategorii zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz ten przycisk, to otworzysz do edycji tylko pierwszy z zaznaczonych artykuáów. Aby edytowaè artykuä, moĔesz takĔe kliknñè na liĈcie jego tytuä.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednego lub

kilku artykuáów (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji na liĞcie zostanie zaznaczonych).  Wycofaj — jego dziaáanie jest odwrotne do dziaáania przycisku Opublikuj.

KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednego artykuáu lub wielu zaznaczonych na liĞcie artykuáów.  WyróĪnij — umoĪliwia oznaczenie jednego artykuáu lub kilku artykuáów jako

wyróĪnionych. DziĊki temu bĊdzie moĪliwe zarządzanie nimi w menedĪerze artykuáów wyróĪnionych. Oznaczenie artykuäu jako wyróĔnionego powoduje, Ĕe moĔe byè on widoczny w specjalnym widoku artykuäów wyróĔnionych (Artykuäy wyróĔnione – przeglñd), który bardzo czösto stosowany jest na stronach gäównych witryn.  Nie wyróĪniaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

WyróĪnij. KlikniĊcie go powoduje anulowanie oznaczenia artykuáu jako wyróĪnionego.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednego artykuáu lub wielu wybranych

artykuáów w archiwum. Artykuä, który zostanie przeniesiony do archiwum, nie bödzie widoczny na liĈcie w menedĔerze artykuäów. Artykuä taki nie bödzie widoczny takĔe na stronie frontowej witryny. Aby umoĔliwiè uĔytkownikom witryny dostöp do artykuäów archiwalnych, trzeba opublikowaè moduä o nazwie Artykuäy – Archiwum lub utworzyè nowñ pozycjö menu o nazwie Artykuäy archiwalne.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady, umoĪliwiając edycjĊ artykuáu.

106

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby upewniè siö, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje artykuäu, który chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych artykuáach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych artykuáów.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa zaznaczony

na liĞcie kategorii element lub elementy. Umieszczone w koszu artykuáy moĪesz odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi

caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych artykuáów. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko znaleĨü artykuá, wpisując w pole Szukaj fragment jego tytuáu. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania do dyspozycji masz takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü artykuáy wedáug stanu publikacji, kategorii, poziomu dostĊpu, jĊzyka, tagów oraz autora (rysunek 3.28). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów!

Rysunek 3.28. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera artykuáów

Ponadto po prawej stronie znajdziesz takĪe filtr pozwalający sortowaü listĊ artykuáów oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele artykuáów, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy artykuáów.

Kopiowanie artykuäów Za pomocą narzĊdzi dostĊpnych w menedĪerze artykuáów moĪesz w prosty sposób kopiowaü i swobodnie przenosiü utworzone wczeĞniej artykuáy.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

107

CzynnoĞci, które naleĪy wykonaü podczas kopiowania artykuáów, są praktycznie takie same jak podczas kopiowania kategorii. Zerknij zatem do punktu „Kopiowanie kategorii”, aby przypomnieü sobie te informacje.

Przenoszenie artykuäów Funkcja przenoszenia artykuáów jest bardzo przydatną opcją, kiedy chcesz wprowadziü zmiany w przypisaniu treĞci do innych kategorii. Pozwala ona zaoszczĊdziü sporo czasu, poniewaĪ moĪesz przenosiü wiele artykuáów naraz w inne miejsce bez koniecznoĞci edycji kaĪdego z nich. Aby przenieĞü wybrane artykuáy, zaznacz je na liĞcie, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj. W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonych artykuáów wybierz odpowiednie ustawienia:  W polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny.  W polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do której

chcesz przenieĞü zaznaczone artykuáy, a nastĊpnie zaznacz pole opcji PrzenieĞ.  W polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu.  W polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby przenieĞü artykuáy zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.29).

Rysunek 3.29. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla przenoszonych artykuáów

Usuwanie i odzyskiwanie artykuäów Kiedy usuwasz plik ze swojego komputera, jest on umieszczany w koszu. DziĊki temu masz moĪliwoĞü odzyskania pliku, który zostaá usuniĊty przez pomyákĊ. W CMS Joomla! dostĊpny jest podobny mechanizm.

108

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Aby usunąü wybrany artykuá, zaznacz pole wyboru obok tytuáu artykuáu, który chcesz usunąü, a nastĊpnie kliknij przycisk Wyrzuü. MoĪesz takĪe kliknąü strzaákĊ skierowanej w dóá, znajdującą siĊ w kolumnie Stan, a nastĊpnie wybraü z listy pozycjĊ Wyrzuü (rysunek 3.30).

Rysunek 3.30. Wyrzucanie artykuáu do kosza

UsuniĊty artykuá nie bĊdzie widoczny na liĞcie kategorii, ale moĪna go jeszcze odzyskaü. Aby to zrobiü, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy artykuáu, który ma byü przywrócony, a nastĊpnie kliknij przycisk Opublikuj (rysunek 3.31).

Rysunek 3.31. Odzyskiwanie artykuáu wyrzuconego do kosza — metoda 1.

MoĪesz takĪe kliknąü strzaákĊ skierowaną w dóá, znajdującą siĊ z kolumnie Stan, a nastĊpnie wybraü z listy pozycjĊ Opublikuj lub kliknąü po prostu ikonĊ kosza (rysunek 3.32).

Rysunek 3.32. Odzyskiwanie artykuáu wyrzuconego do kosza — metoda 2.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

109

Aby ostatecznie usunąü artykuáy znajdujące siĊ w koszu, w oknie menedĪera artykuáów kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy artykuáów, które mają byü ostatecznie usuniĊte, a nastĊpnie kliknij przycisk UsuĔ (rysunek 3.33).

Rysunek 3.33. Usuwanie artykuáów umieszczonych w koszu Pamiötaj, Ĕe jest to operacja nieodwracalna. Nie da siö juĔ przywróciè tak usuniötych artykuäów!

Artykuäy wyróĔnione Czy korciáo CiĊ juĪ, aby podejrzeü, jak prezentują siĊ Twoje artykuáy na stronie startowej witryny? Kliknij link PokaĪ witrynĊ (prawy górny róg zaplecza). O nie! Tyle pracy i nic nie ma? O co chodzi? JuĪ wyjaĞniam. DomyĞlnie na stronie startowej wyĞwietlane są artykuáy oznaczone jako wyróĪnione. JeĪeli chcesz zobaczyü, jak prezentują siĊ one w Twojej witrynie, oznacz jako wyróĪniony jeden artykuá z kaĪdej kategorii. Otwórz okno menedĪera artykuáów (Artykuáy/Artykuáy) i kliknij gwiazdkĊ w kolumnie Stan dla wybranych artykuáów. Kiedy odĞwieĪysz okno gáównej strony witryny, zobaczysz artykuáy wyróĪnione, przedstawione w widoku przeglądu artykuáów wyróĪnionych. Nie wygląda to jeszcze zbyt dobrze, prawda? Zaraz to poprawimy, a tymczasem poznaj interfejs do zarządzania artykuáami wyróĪnionymi. Do zarządzania artykuáami oznaczonymi jako wyróĪnione sáuĪy menedĪer artykuáów wyróĪnionych (rysunek 3.34). Aby otworzyü okno menedĪera artykuáów, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ WyróĪnione. Po lewej stronie znajdziesz menu z trzema pozycjami prowadzącymi do pozostaáych menedĪerów komponentu Artykuáy: Artykuáy, Kategorie, WyróĪnione, które moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą ikony z niebieską strzaáką.

110

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.34. Okno menedĪera artykuáów wyróĪnionych

Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania artykuáami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowy artykuá.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej artykuáów.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednego

lub kilku zaznaczonych artykuáów.  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednego artykuáu lub wielu artykuáów zaznaczonych na liĞcie.  Nie wyróĪniaj — klikniĊcie tego przycisku powoduje anulowanie oznaczenia

artykuáu jako wyróĪnionego. Artykuäy, dla których zostaäo anulowane wyróĔnienie, automatycznie przestajñ byè widoczne na liĈcie artykuäów w oknie menedĔera artykuäów wyróĔnionych.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednego artykuáu lub wielu wybranych

artykuáów w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ artykuáu.  Wyrzuü — usuwa tymczasowo zaznaczony na liĞcie kategorii element

lub zaznaczone elementy.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi

caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych artykuáów. Są to dokáadnie takie same filtry, jakie znajdują siĊ w menedĪerze artykuáów, wiĊc nie ma sensu, aby je w tym miejscu szczegóáowo omawiaü.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

111

CzöĈè wstöpna (tzw. zajawka) artykuäu Kiedy po oznaczeniu kilku artykuáów jako wyróĪnionych i odĞwieĪeniu strony gáównej witryny okazaáo siĊ, Īe artykuáy nie prezentują siĊ zbyt elegancko, obiecaáem, Īe jeszcze siĊ tym zajmiemy. Káopot polega na tym, Īe prezentowana jest caáa treĞü artykuáów. Bardzo czĊsto treĞci serwisów wyĞwietlają kilka artykuáów naraz, prezentując jedynie fragmenty zachĊcające do zapoznania siĊ z ich caáą treĞcią. PokaĪĊ Ci teraz, w jaki sposób zdefiniowaü w artykule treĞü wstĊpną, tzw. zajawkĊ. Edytuj dowolny artykuá. W tym celu kliknij na liĞcie artykuáów tytuá wybranego artykuáu lub zaznacz pole wyboru po lewej stronie tytuáu artykuáu, a nastĊpnie kliknij przycisk Dostosuj. UmieĞü kursor na koĔcu fragmentu tekstu, który ma byü zajawką i kliknij przycisk WiĊcej, znajdujący siĊ na pasku narzĊdziowym edytora (rysunek 3.35).

Rysunek 3.35. Podziaá artykuáu na czĊĞü wstĊpną (tzw. zajawkĊ) i czĊĞü gáówną

W edytorze zobaczysz czerwoną przerywaną liniĊ, natomiast na stronie pojawi siĊ tutaj przycisk Czytaj wiĊcej (rysunek 3.36). Twoje kolejne zadanie — dokonaj takiego podziaáu (na czĊĞü wstĊpną i czĊĞü gáówną) we wszystkich artykuáach.

Opcje publikacji artykuäu Nie zawsze bĊdziesz mieü wolną chwilĊ, aby opublikowaü artykuá o okreĞlonej godzinie. W CMS Joomla! moĪesz napisaü artykuá i zaplanowaü jego opublikowanie w wybranym czasie. Co wiĊcej, nie musisz pamiĊtaü o wycofywaniu z publikacji treĞci juĪ nieaktualnych. System w zdefiniowanym przez Ciebie czasie zrobi to automatycznie.

112

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.36. Przycisk Czytaj wiĊcej widoczny pod czĊĞcią wstĊpną artykuáu

Edytuj dowolny artykuá, a nastĊpnie kliknij zakáadkĊ Opcje publikacji. Zakáadka ta zawiera nastĊpujące opcje konfiguracyjne:  Rozpocznij publikacjĊ — w tym polu moĪesz zdecydowaü, kiedy artykuá

ma zostaü opublikowany w serwisie. DomyĞlnie artykuáy publikowane są natychmiast po zapisaniu. DatĊ i czas publikacji moĪesz zmieniü na dwa sposoby. Pierwszy polega na wpisaniu odpowiednich danych (daty i godziny) w to pole. Drugi natomiast na klikniĊciu ikony kalendarza i wyborze roku, miesiąca i dnia (rysunek 3.37).

Rysunek 3.37. Obsáuga kalendarza podczas definiowania daty rozpoczĊcia publikacji artykuáu  ZakoĔcz publikacjĊ — w tym polu moĪesz wprowadziü datĊ i czas, kiedy

artykuá nie powinien juĪ byü publikowany. To bardzo wygodna opcja w odniesieniu do treĞci mających charakter tymczasowy, takich jak Īyczenia Ğwiąteczne czy informacje zaleĪne od pory roku. DomyĞlnie pole to pozostaje niewypeánione, co oznacza, Īe artykuá nie ma zdefiniowanego terminu zakoĔczenia publikacji, czyli nigdy nie zostanie automatycznie wycofany z publikacji.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

113

 Data utworzenia — w tym polu system sam wstawi datĊ utworzenia artykuáu,

czyli datĊ pierwszego zapisania artykuáu. MoĪesz jednak zmieniü ją, wpisując odpowiednie dane w to pole lub korzystając z ikony kalendarza.  Autor — w tym polu moĪesz za pomocą przycisku Wybierz uĪytkownika

wskazaü autora artykuáu spoĞród zarejestrowanych w systemie uĪytkowników.  Inna nazwa autora — wpisz do tego pola pseudonim lub imiĊ i nazwisko

autora, który nie jest zarejestrowanym uĪytkownikiem w Twoim systemie, albo po prostu inną nazwĊ zarejestrowanego uĪytkownika. Wpisanie danych w to pole powoduje, Īe system nie bĊdzie uwzglĊdniaá pola Autor. Kolejne pola to tzw. opcje metadanych:  Opis-streszczenie — wpisz krótkie (maksymalnie 180 znaków) streszczenie

artykuáu.  Sáowa kluczowe — wpisz kilka wyrazów lub wyraĪeĔ charakteryzujących

zawartoĞü artykuáu.  Klucz odnoĞnika — za pomocą tego pola moĪesz dodaü tekst odnoĞnika

do powiązanych zasobów zewnĊtrznych (np. w systemie pomocy).  Wyszukiwarki — wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji, aby zdefiniowaü

sposób obsáugi serwisu przez wyszukiwarki.  Autor — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych strony umieszczone byáy

informacje o autorze artykuáu, i wpisz jego dane (imiĊ i nazwisko lub pseudonim).  Prawa do treĞci — wpisz informacjĊ okreĞlającą prawa do publikowanych

treĞci.  Odniesienie zewnĊtrzne — za pomocą tego pola moĪesz dodaü odnoĞnik

do powiązanych zasobów zewnĊtrznych (np. w systemie pomocy). Szczegóáowe wyjaĞnienie opcji metadanych znajdziesz w rozdziale 2., w punkcie „Sekcja Metadane”.

MenedĔer Media Obecnie trudno znaleĨü witryny, na których nie ma grafik. Mimo Īe tekst to jedna z najwaĪniejszych czĊĞci Twojej witryny, czasami warto wzbogaciü go o grafikĊ. Grafiki są potrzebne choüby jako ilustracje do prezentowanych artykuáów. MoĪe zamierzasz prowadziü serwis przedstawiający jakieĞ produkty? W takim przypadku zapewne zechcesz utworzyü wáasne galerie grafik. Tworzeniem galerii obrazów zajmiemy siĊ póĨniej, przy okazji omawiania przydatnych rozszerzeĔ do Joomla!.

114

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Teraz pokaĪĊ Ci, jak sprawnie korzystaü z menedĪera mediów oraz w jaki sposób przesáaü pliki graficzne na serwer. WyjaĞniĊ takĪe, jak wstawiaü grafikĊ do artykuáu i innych czĊĞci serwisu, takich jak np. kategorie i opisy. Zatem rozpoczynamy przygodĊ z menedĪerem Media. CMS Joomla! umoĪliwia pracĊ z róĪnymi formatami grafik, choü najlepiej stosowaü najczĊĞciej uĪywane w internecie. WeĨ pod uwagĊ zastosowanie plików typu JPG, PNG lub GIF. Na razie pracujesz na swoim komputerze, wiĊc zarządzanie plikami w Twoim serwisie jest bardzo proste — kopiujesz przygotowane przez Ciebie pliki do odpowiedniego folderu na dysku Twojego komputera, i TYLE! Lecz przecieĪ projektujesz swój serwis po to, aby byá w przyszáoĞci dostĊpny w internecie, prawda? W Joomla! do zarządzania plikami graficznymi i innymi plikami multimedialnymi sáuĪy menedĪer Media. To bardzo przydatne narzĊdzie, które umoĪliwia administratorom dodawanie plików graficznych do systemu oraz pomaga w ich uporządkowaniu. MoĪesz za jego pomocą przesyáaü nowe pliki, usuwaü istniejące oraz tworzyü podkatalogi. DomyĞlnie wszystkie pliki, którymi moĪna zarządzaü w menedĪerze Media, znajdują siĊ w folderze folder_glowny_twojego_serwisu/images. W przypadku mojego przykáadowego serwisu jest to folder mojeebooki/images. Aby otworzyü okno menedĪera Media, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Media. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji ARTYKUàY kliknij pozycjĊ Media. Interfejs menedĪera Media jest niezwykle prosty. Jego obsáuga nie powinna Ci sprawiü najmniejszych káopotów (rysunek 3.38).

Rysunek 3.38. Okno menedĪera Media

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

115

Na samej górze znajduje siĊ przybornik z przyciskami zapewniającymi dostĊp do najwaĪniejszych funkcji menedĪera:  Wczytaj — klikniĊcie tego przycisku uaktywnia opcje potrzebne do przesáania

plików na serwer.  Utwórz katalog — uaktywnia opcje potrzebne do utworzenia na serwerze

nowego katalogu.  UsuĔ — umoĪliwia usuniĊcie zaznaczonych na liĞcie elementów (plików

i folderów).  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — otwiera okno z opcjami globalnymi menedĪera Media.

Po lewej stronie znajdziesz obszar przedstawiający strukturĊ katalogów w folderze images. Obszar ten moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą ikony z niebieską strzaáką. W gáównym obszarze widoczne są dwa przyciski: Miniatury i Szczegóáy. Korzystając z nich, moĪesz przeáączaü siĊ miĊdzy dwoma róĪnymi widokami, które róĪnią siĊ sposobem prezentowania plików i folderów. Po klikniĊciu przycisku Miniatury wyĞwietlany jest widok miniatur, który jest widokiem domyĞlnym. Zobaczysz wówczas miniatury plików graficznych i folderów (rysunek 3.39).

Rysunek 3.39. Widok miniatur w menedĪerze Media

Po klikniĊciu przycisku Szczegóáy wyĞwietlany jest widok szczegóáowy. WyĞwietlane są wówczas dodatkowo takie informacje, jak wymiary grafik oraz ich wielkoĞü (rozmiar pliku) — rysunek 3.40.

Rysunek 3.40. Widok szczegóáowy w menedĪerze Media

116

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

KlikniĊcie miniatury lub nazwy folderu spowoduje wyĞwietlenie zawartoĞci tego folderu, natomiast klikniĊcie miniaturki lub nazwy pliku spowoduje wyĞwietlenie go w oknie modalnym Preview.

Tworzenie katalogów JeĪeli serwis zawiera duĪo treĞci, a co za tym idzie, takĪe grafikĊ, warto odzwierciedliü strukturĊ kategorii takĪe w menedĪerze Media. DziĊki temu nie bĊdzie baáaganu i áatwiej Ci bĊdzie znaleĨü potrzebne obrazy. Aby utworzyü nowy katalog, kliknij przycisk Utwórz katalog. ZauwaĪ, Īe zostaá uaktywniony formularz umoĪliwiający tworzenie folderów. Pole po lewej stronie wyĞwietla ĞcieĪkĊ dostĊpu wzglĊdem katalogu images. ZawartoĞci tego pola nie moĪesz edytowaü. Po prawej stronie dostĊpne jest pole tekstowe, do którego moĪesz wprowadziü nazwĊ katalogu, który chcesz utworzyü. Wpisz dowolną nazwĊ, a jeĪeli wykonujesz üwiczenia razem ze mną, to wpisz: joomla, a nastĊpnie kliknij przycisk Utwórz katalog (rysunek 3.41).

Rysunek 3.41. Tworzenie nowego folderu w menedĪerze Media Nie uĔywaj polskich znaków ani spacji w nazwach tworzonych przez Ciebie katalogów.

JeĪeli operacja siĊ powiodáa, to zobaczysz komunikat informujący o prawidáowym utworzeniu katalogu, a poniĪej pojawi siĊ ikona nowego katalogu. Zostanie takĪe zaktualizowany obszar struktury folderów znajdujący siĊ po lewej stronie (rysunek 3.42). W podobny sposób utwórz jeszcze dwa kolejne katalogi: tworzenie-stron-www i darmowe. Kolejny krok to utworzenie katalogów podrzĊdnych. W katalogu joomla utwórz trzy dodatkowe podkatalogi: rozszerzenia, szablony i administrowanie. Aby to zrobiü, kliknij nazwĊ lub ikonĊ katalogu joomla, a nastĊpnie przycisk Utwórz katalog i skorzystaj ze znanego Ci formularza.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

117

Rysunek 3.42. Wygląd menedĪera Media po utworzeniu katalogu joomla

Aby wróciü do folderu nadrzĊdnego, kliknij przycisk ze strzaáką skierowaną do góry lub odsyáacz skáadający siĊ z trzech kropek, znajdujący siĊ pod tym przyciskiem (rysunek 3.43). Szczerze mówiąc, áatwiej bĊdzie Ci trafiü w przycisk ze strzaáką. Rysunek 3.43. Powrót do katalogu nadrzĊdnego

Teraz w katalogu tworzenie-stron-www utwórz dwa dodatkowe podkatalogi: html i css, natomiast w katalogu darmowe utwórz dwa kolejne katalogi: joomla i webdesign. JeĔeli podczas tworzenia katalogu popeänisz bäñd w jego nazwie, to za pomocñ menedĔera Media nie zmienisz tej nazwy! W takiej sytuacji usuþ katalog, a nastöpnie utwórz nowy.

Aby usunąü katalog lub plik za pomocą menedĪera Media, wystarczy, Īe zaznaczysz pole wyboru obok danego elementu, a nastĊpnie klikniesz przycisk UsuĔ. Ten sam efekt osiągniesz, klikając ikonĊ z krzyĪykiem znajdującą siĊ w obszarze wybranego elementu (pliku lub folderu). PamiĊtaj jednak, Īe katalog, który zamierzasz usunąü, nie moĪe zawieraü podkatalogów ani plików.

118

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Operacja usuwania plików lub katalogów w menedĔerze Media jest nieodwracalna. System nie umieszcza ich w koszu, jak ma to miejsce w przypadku innych elementów systemu.

Wczytywanie plików LiczĊ na to, Īe masz juĪ utworzoną strukturĊ katalogów, która w moim przykáadzie odpowiada strukturze kategorii artykuáów. Pora przesáaü do nich kilka plików. Zakáadam, Īe w kaĪdym artykule znajdzie siĊ przynajmniej jeden obrazek. Zatem potrzebujĊ przy najmniej 14 grafik. Aby uáatwiü Ci wykonywanie dalszych üwiczeĔ, przygotowaáem gotowy zestaw plików, które moĪesz pobraü, korzystając z adresu ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip. Za pomocą menedĪera Media przeĞlesz teraz pierwsze dwa pliki. W tym celu otwórz zawartoĞü folderu joomla (kliknij ikonĊ folderu lub jego nazwĊ), a nastĊpnie zawartoĞü folderu szablony. Zwróü uwagĊ, czy w górnym obszarze okna wyĞwietlającego katalogi i pliki wyĞwietlana jest prawidáowa ĞcieĪka dostĊpu. Kliknij przycisk Wczytaj, a nastĊpnie przycisk Wybierz pliki. WskaĪ plik lub pliki, które chcesz przesáaü na serwer, i kliknij przycisk Otwórz. JeĪeli chcesz wykonaü üwiczenie razem ze mną, to wybierz pliki: 01_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png i 02_wlasny_szablon_w_joomla_gantry4.png. ZauwaĪ, Īe obok przycisku Wybierz pliki pojawiá siĊ wpis informujący o liczbie plików wybranych do przesáania. Aby rozpocząü proces wczytywania pliku, kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie (rysunek 3.44).

Rysunek 3.44. Wczytywanie plików za pomocą menedĪera Media

Po chwili zobaczysz komunikat informujący o zakoĔczeniu wczytywania pliku, a poniĪej pojawią siĊ miniaturki przesáanych obrazów.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

119

Uwagi dotyczñce plików graficznych Z Zmieþ nazwy plików na takie, które nie zawierajñ spacji, znaków specjalnych oraz polskich znaków. Z Zamiast spacji uĔywaj znaku podkreĈlenia (_) lub äñcznika (-). Z Stosuj grafiki tylko w formatach JPG, PNG lub GIF. Z Za pomocñ dowolnego edytora grafiki zmieþ rozmiar grafik na takie, które bödñ dobrze prezentowaè siö w artykuäach Twojego serwisu. Proponujö nie przekraczaè 1024 pikseli szerokoĈci.

W ramach üwiczenia umieĞü teraz kolejne grafiki do kaĪdego z nowych katalogów. JeĪeli nie masz pomysáu lub chcesz mieü dokáadnie takie same pliki jak ja, to wykorzystaj pliki przygotowane przeze mnie:  Katalog joomla/rozszerzenia:

x 03_dj-imageslider.png x 04_dj-tabs.png  Katalog joomla/administrowanie:

x 05_acl.png x 06_witryny_wielojezyczne.png  Katalog tworzenie-stron-www/html:

x 07_htm_i_css.png x 08_wstep_do_html_i_css.png  Katalog tworzenie-stron-www/css:

x 09_css3.png x 10_bootstrap.png x 16_responsywne_strony_www.jpg  Katalog darmowe/joomla:

x 11_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png x 12_dj-suggester.png  Katalog darmowe/webdesign:

x 13_webdesign.png x 14_nie_kaz_mi_myslec.png Mam nadziejĊ, Īe masz juĪ sporą wprawĊ w zarządzaniu plikami za pomocą menedĪera Media.

120

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Grafika w artykuäach Kiedy za pomocą menedĪera Media umieĞcisz juĪ pliki graficzne w odpowiednim miejscu Twojego serwisu, moĪesz wykorzystaü je m.in. jako uzupeánienie Twoich artykuáów. Masz do dyspozycji kilka metod wstawiania grafiki do artykuáów. Otwórz menedĪera artykuáów (menu Artykuáy/Artykuáy) i edytuj dowolny artykuá. W moim przykáadzie bĊdzie to artykuá zatytuáowany Wáasny szablon dla Joomla! bez programowania?.

Ilustracja wprowadzenia i ilustracja peänego tekstu Do umieszczania obrazów w czĊĞci wstĊpnej artykuáów moĪesz posáuĪyü siĊ zakáadką Obrazki i áącza. MoĪesz zastosowaü dwie róĪne grafiki lub dwie wersje tego samego obrazu. MoĪesz osobno zdefiniowaü obraz wyĞwietlany w widokach typu przegląd artykuáów i osobno obraz pojawiający siĊ, kiedy internauta wyĞwietli caáą treĞü artykuáu. Jako ilustracjö wprowadzenia warto przygotowaè obraz o mniejszych rozmiarach niĔ obraz dla caäego artykuäu. JeĔeli jako ilustracjö wprowadzenia umieĈcisz plik o duĔych rozmiarach, to bödzie on zajmowaä takĔe wiöcej miejsca na dysku serwera. Wczytanie strony, na której bödñ znajdowaè siö takie obrazy, zajmie zdecydowanie wiöcej czasu, co moĔe zniechöciè internautów i znaczñco wpäynñè na Twojñ pozycjö w wyszukiwarkach internetowych.

Aby umieĞciü obraz w czĊĞci wstĊpnej artykuáu, kliknij zakáadkĊ Obrazki i áącza, a nastĊpnie w polu Ilustracja wprowadzenia kliknij przycisk Wybierz. Za pomocą okna modalnego wybierz plik graficzny (/joomla/szablony/01_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png) i kliknij przycisk Wstaw. JeĪeli na zdalnym serwerze nie ma potrzebnego pliku, w tym samym oknie modalnym kliknij zakáadkĊ Wczytaj, a nastĊpnie kliknij przycisk Wybierz pliki, wybierz plik znajdujący siĊ w zasobach Twojego komputera, a nastĊpnie kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie. W polu PoáoĪenie obrazka wybierz z listy pozycjĊ obrazka wzglĊdem tekstu zajawki. JeĪeli pozostawisz pozycjĊ Globalne, to zostaną wprowadzone domyĞlne ustawienia globalne zdefiniowane dla komponentu Artykuáy. W polu Tekst alternatywny wpisz tekst opisujący grafikĊ. Tekst ten wykorzystywany jest przez wyszukiwarki i pojawia siĊ w przeglądarkach z wyáączoną opcją wyĞwietlania grafiki. Warto umieszczaè wpisy w polu Tekst alternatywny, poniewaĔ wpäywajñ one na wiökszñ dostöpnoĈè witryny dla osób säabowidzñcych i niewidomych. Dostarczajñ waĔnych informacji i uäatwiajñ prawidäowe odczytywanie strony przez tzw. czytniki stron stosowane przez osoby niedowidzñce.

W polu Podpis wpisz tekst, który bĊdzie widoczny pod grafiką oraz po wskazaniu obrazu kursorem myszy (rysunek 3.45).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

121

Rysunek 3.45. Umieszczanie ilustracji wprowadzenia do przykáadowego artykuáu

Obraz zdefiniowany w polu Ilustracja wprowadzenia widoczna bĊdzie tylko w widoku przeglądu artykuáów. JeĪeli chcesz, aby byáa widoczna grafika, kiedy uĪytkownik wyĞwietli peáną treĞü artykuáu, musisz zdefiniowaü obraz w polu Ilustracja peánego tekstu. PamiĊtaj o zdefiniowaniu pól PoáoĪenie obrazka, Tekst alternatywny i Podpis. Zadanie dla Ciebie. Dla kaĪdego artykuáu umieĞü odpowiednie ilustracje wprowadzenia i ilustracjĊ peánego tekstu. W moim przypadku strona startowa witryny wygląda tak jak na rysunku 3.46.

Dodatkowe ilustracje w artykule Czasem w treĞci artykuáu trzeba umieĞciü dodatkowe obrazy. Najprostszą z moĪliwych metod jest umieszczenie kursora w miejscu, którym chcesz wstawiü obraz, a nastĊpnie wykorzystanie metody „przeciągnij i upuĞü” (drag & drop). Po prostu przeciągnij wáaĞciwy plik obrazu do okna edytora (rysunek 3.47). Pamiötaj, Ĕe pliki umieszczane metodñ „przeciñgnij i upuĈè” sñ wczytywane bezpoĈrednio do folderu twoj-serwis/images na zdalnym serwerze.

MoĪesz takĪe skorzystaü z tradycyjnej metody. UmieĞü kursor w miejscu, w którym chcesz wstawiü obraz, a nastĊpnie kliknij przycisk Grafika znajdujący siĊ w pasku narzĊdzi edytora tekstowego (rysunek 3.48). W oknie modalnym kliknij folder, w którym znajduje siĊ grafika, którą chcesz wstawiü do artykuáu. W moim wypadku jest to joomla/rozszerzenia. Kliknij plik, który ma siĊ znaleĨü w artykule. ZauwaĪ, Īe jego nazwa wraz z caáą ĞcieĪką dostĊpu pojawi siĊ w polu Adres grafiki. Zwróü takĪe uwagĊ na fakt, Īe masz do dyspozycji jeszcze kilka dodatkowych pól: Opis grafiki, Podpis, Wyrównaj, Tytuá grafiki oraz Klasa: Caption.

122 Rysunek 3.46. Wygląd strony startowej przykáadowej witryny po umieszczeniu ilustracji wprowadzenia

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

123

Rysunek 3.47. Umieszczanie grafiki w artykule metodą „przeciągnij i upuĞü”

Rysunek 3.48. Umieszczanie grafiki w artykule

W polu Opis grafiki wpisz tekst opisujący grafikĊ. To, co wpiszesz w to pole, bĊdzie siĊ pojawiaáo, gdy uĪytkownik wyáączy wyĞwietlanie grafiki w swojej przeglądarce lub z jakichĞ przyczyn nie bĊdzie moĪliwe jej wyĞwietlanie. TreĞü wpisana w tym polu zostanie

124

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

odczytana przez czytniki ekranowe uĪywane przez osoby niedowidzące lub niewidome. Ja wpisujĊ: Przykïad treĂci przedstawionych za pomocÈ zakïadek. W polu Podpis moĪesz wpisaü tekst, który bĊdzie wyĞwietlany bezpoĞrednio pod grafiką. W polu Wyrównaj wybierz z listy sposób wyrównania grafiki wzglĊdem tekstu. Ja wybieram pozycjĊ Lewa. W polu Tytuá grafiki wpisz tekst, który bĊdzie wyĞwietlany w tzw. etykietce (Īóátym polu), kiedy wskaĪesz kursorem myszy grafikĊ. Ja wpisujĊ: Przykïadowe treĂci przedstawione za pomocÈ zakïadek. Na koniec kliknij przycisk Wstaw, aby wybrana przez Ciebie grafika pojawiáa siĊ w artykule (rysunek 3.49).

Rysunek 3.49. Okno modalne menedĪera Media podczas wstawiania grafiki do artykuáu

Teraz zapisz artykuá i zobacz, jak prezentuje siĊ w Twoim serwisie. JeĪeli chcesz zmieniü podstawowe wáaĞciwoĞci wstawionego obrazu, wróü do edycji artykuáu i kliknij grafikĊ, którą chcesz edytowaü. ZauwaĪ, Īe zostaáa ona podĞwietlona, a na jej krawĊdziach pojawiáy siĊ kwadratowe znaczniki. Za ich pomocą moĪesz zmieniaü rozmiar wyĞwietlanego obrazu. Wystarczy, Īe klikniesz, przytrzymasz lewy przycisk myszy i przesuniesz kursor. Kiedy bĊdziesz przesuwaü kursor myszy, edytor bĊdzie wyĞwietlaá póáprzezroczysty obraz o nowym rozmiarze, a pod nim w szarej etykietce nowy rozmiar w pikselach. Gdy ustawisz odpowiedni rozmiar swojej grafiki, zwolnij przycisk myszy (rysunek 3.50).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

125

Rysunek 3.50. Zmiana rozmiaru grafiki umieszczonej w artykule metodą „przeciągnij i upuĞü”

Parametry grafiki moĪesz takĪe zmieniü, korzystając z przycisku Wstaw/edytuj obrazek, który znajduje siĊ na pasku narzĊdziowym edytora TinyMCE. W tym celu kliknij grafikĊ w Twoim artykule, a nastĊpnie przycisk Wstaw/edytuj obrazek. Ten sam efekt osiągniesz, gdy klikniesz w menu edytora pozycjĊ Wstaw, a nastĊpnie pozycjĊ Wstaw/edytuj obrazek. MoĪesz takĪe kliknąü grafikĊ prawym przyciskiem myszy i wybraü z menu podrĊcznego pozycjĊ Wstaw/edytuj obrazek. W okienku Wstaw/edytuj obrazek masz do dyspozycji dwie zakáadki: Ogólne i Zaawansowane. Zakáadka Ogólne umoĪliwia zmianĊ opisu i rozmiarów wyĞwietlanego obrazu (rysunek 3.51). Kiedy zaznaczona jest opcja Zachowaj proporcje, to wystarczy, Īe wprowadzisz jeden rozmiar — drugi zostanie wpisany automatycznie. Pamiötaj, Ĕe zmiana wymiarów wyĈwietlanego obrazu nie powoduje, Ĕe plik zmniejsza swój rozmiar na dysku. Najlepszym rozwiñzaniem jest skorzystanie z odpowiedniego edytora grafiki i wczeĈniejsze przygotowanie plików o okreĈlonej wielkoĈci.

Kliknij teraz zakáadkĊ Zaawansowane. W polu Styl moĪesz wpisaü wáasne definicje stylów CSS dla obrazka. W polu OdstĊp pionowy definiujesz odstĊp w pionie, jaki ma byü zachowany miĊdzy grafiką a tekstem. Natomiast w polu OdstĊp poziomy definiujesz

126

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.51. Zmiana opisu i wymiarów obrazu umieszczonego w artykule za pomocą opcji Wstaw/edytuj obrazek

odstĊp w poziomie, jaki ma byü zachowany miĊdzy grafiką a tekstem. Puste pole oznacza brak takiego odstĊpu. W polu Ramka definiujesz gruboĞü obramowania Twojej grafiki (rysunek 3.52). Puste pole oznacza brak obramowania. Rysunek 3.52. Zakáadka Zaawansowane w oknie Wstaw/edytuj obrazek

Kliknij przycisk Ok, aby zatwierdziü zmiany, a nastĊpnie zapisz artykuá i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ w Twoim serwisie.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

127

Grafika w kategoriach Pliki graficzne moĪesz dodawaü nie tylko do treĞci artykuáów. MoĪesz takĪe umieszczaü obrazy w opisie kategorii lub jako ilustracje kategorii. Co wiĊcej, w podobny sposób umieĞcisz grafikĊ w kategorii kontaktów, reklam czy zakáadek. Najpierw upewnij siĊ, czy wáączone są odpowiednie opcje. Kliknij w menu Artykuáy pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie kliknij w przyborniku przycisk Opcje. Kliknij zakáadkĊ o nazwie Kategoria, a nastĊpnie sprawdĨ, czy dla pozycji Opis kategorii i Ilustracja kategorii aktywne są opcje PokaĪ (rysunek 3.53).

Rysunek 3.53. Wáączenie opcji PokaĪ dla pozycji Opis kategorii i Ilustracja kategorii w opcjach globalnych komponentu Artykuáy

Aby umieĞciü grafikĊ w opisie kategorii, edytuj wybraną przez siebie kategoriĊ. W moim przykáadzie edytujĊ kategoriĊ JOOMLA. UmieĞü kursor w sekcji Opis, a nastĊpnie stosując jedną z poznanych wczeĞniej metod umieszczania grafiki w artykule, wstaw wybrany przez siebie plik (np. joomla/Joomla3.png). Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie przejdĨ do strony gáównej witryny i kliknij tytuá artykuáu Wáasny szablon dla Joomla! bez programowania? lub przycisk Czytaj wiĊcej pod zajawką. WyĞwietli siĊ caáa zawartoĞü artykuáu. Pod artykuáem w sekcji JesteĞ tutaj kliknij odsyáacz JOOMLA. Teraz widzisz zawartoĞü kategorii wraz z grafiką umieszczoną w jej opisie (rysunek 3.54). W CMS Joomla! istnieje takĪe inny sposób dodawania grafiki do kategorii. Edytuj inną kategoriĊ, np. DARMOWE. Kliknij zakáadkĊ Opcje, a nastĊpnie w polu Ilustracja opisu kliknij przycisk Wybierz. Zaznacz wybrany plik (np. darmowe/free.png), a nastĊpnie kliknij przycisk Wstaw (rysunek 3.55).

128

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.54. Wygląd serwisu z grafiką umieszczoną w opisie kategorii Rysunek 3.55. Dodawanie ilustracji opisu do wybranej kategorii

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie przejdĨ do strony gáównej Twojej witryny i kliknij tytuá artykuáu Jak zasugerowaü uĪytkownikom dodatkowe treĞci? lub przycisk Czytaj wiĊcej pod zajawką. WyĞwietli siĊ caáa zawartoĞü artykuáu. Pod artykuáem w sekcji JesteĞ tutaj kliknij odsyáacz DARMOWE. Teraz widzisz zawartoĞü kategorii wraz z grafiką umieszczoną jako ilustracja kategorii (rysunek 3.56). Dokáadnie w taki sam sposób moĪesz umieĞciü grafikĊ w kategoriach kontaktów czy zakáadek.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

129

Rysunek 3.56. Wygląd serwisu z umieszczoną ilustracją opisu kategorii Joomla

Jak tworzyè dostöpne treĈci (WCAG 2.0) Kiedy pokazywaáem Ci, jak umieszczaü grafikĊ w artykuáach lub kategoriach, wspomniaáem kilkakrotnie, Īe warto umieszczaü wpisy w odpowiednich polach, poniewaĪ bardzo czĊsto dostarczają one waĪnych informacji dla osób sáabowidzących lub niewidomych. DziĊki tym wpisom specjalne czytniki stron stosowane przez te osoby mogą je odczytaü. To tylko jedna z wielu czynnoĞci, które moĪesz wykonaü, aby uáatwiü innym Īycie i aby Twój serwis byá dostĊpny dla wiĊkszego grona internautów. W przypadku bardzo wielu witryn speánienie wymagaĔ dostĊpnoĞci to juĪ nie moĪliwoĞü, lecz obowiązek. Od 30 maja 2012 roku obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 roku w sprawie krajowych ram interoperacyjnoĞci, minimalnych wymagaĔ dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagaĔ dla systemów teleinformatycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 526). Zgodnie z tym rozporządzeniem wszystkie serwisy internetowe podmiotów publicznych powinny byü dostosowane do potrzeb osób niepeánosprawnych. Na dostosowanie serwisów do wymagaĔ dostĊpnoĞci (WCAG — Web Content Accessibility Guidelines) administratorzy serwisów, które powstaáy po 30.05.2012 r. mieli 3 lata. Oznacza to, Īe obecnie nie powinno byü juĪ serwisów realizujących zadania publiczne, które nie speániają standardów dostĊpnoĞci. Aby wspomóc administratorów tych serwisów, powstaá projekt KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl), który jest Ĩródáem uĪytecznej wiedzy, dobrych praktyk i pomocnych narzĊdzi. W ramach tego projektu powstaáo mnóstwo przydatnych poradników, które krok po kroku táumaczą i pokazują, jak tworzyü dostĊpne witryny internetowe.

130

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Miaáem zaszczyt i przyjemnoĞü pracowaü nad tymi poradnikami wspólnie ze Stefanem Wajdą, czáowiekiem nr 1 (moim i nie tylko moim zdaniem) w Polsce, jeĪeli chodzi o CMS Joomla!. DziĊki tej wspóápracy opublikowaliĞmy ok. 110 róĪnych procedur i instrukcji związanych z tworzeniem dostĊpnych stron internetowych. Co to znaczy, Īe strony powinny byü dostĊpne? Dla kogo powinny byü dostĊpne? OtóĪ znaczy to, Īe powinny byü dostĊpne dla wszystkich ludzi, szczególnie dla osób starszych i niepeánosprawnych. Dla osób peánosprawnych dostĊpna jest praktycznie kaĪda strona internetowa. Natomiast dla osób, które są niewidome lub niepeánosprawne ruchowo, juĪ niestety nie. W tym rozdziale chciaábym przekazaü Ci kilka porad, dziĊki którym bĊdziesz Ğwiadomie tworzyü bardziej dostĊpne treĞci.

Jak poprawnie oznaczyè strukturö artykuäu? Osoby dobrze widzące, przeglądając strony w internecie, bardzo czĊsto jedynie „skanują” treĞü. Bez trudu są w stanie zidentyfikowaü interesujące ich fragmenty na podstawie tytuáów, nagáówków itp. Osoby niewidome, które korzystają z czytników stron, takĪe mogą szybko poruszaü siĊ po nagáówkach, aby dotrzeü do interesujących ich treĞci. Czytniki przetwarzają informacje znajdujące siĊ w kodzie strony i informują uĪytkownika, czy przetwarzany tekst jest nagáówkiem, akapitem, listą, tabelą, czy teĪ jakimĞ innym elementem witryny. Dlatego prawidáowa struktura artykuáu ma fundamentalne znaczenie dla wszystkich odwiedzających Twój serwis. W CMS Joomla! nagáówek pierwszego stopnia stosowany jest dla tytuáu strony. Taki nagáówek powinien byü tylko jeden na stronie. Nagáówek drugiego stopnia uĪywany jest najczĊĞciej do oznaczania tytuáów artykuáów. Zatem w samym artykule stosuj pozostaáe poziomy nagáówków, od 3 do 6 stopnia. Nagáówki te powinny odzwierciedlaü hierarchiczną strukturĊ treĞci artykuáu, od najwyĪszych do najniĪszych. Aby umieĞciü nagáówek w artykule, moĪesz skorzystaü z dwóch metod. Pierwsza polega na wykorzystaniu listy rozwijanej znajdującej siĊ na pasku narzĊdzi edytora. Edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. W edytorze umieĞü kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü nagáówek. Wpisz tekst nagáówka, a nastĊpnie w pasku narzĊdzi edytora z rozwijanej listy wybierz Nagáówek 3 lub inny, w zaleĪnoĞci od tworzonej struktury artykuáu (rysunek 3.57). Na koniec naciĞnij klawisz Enter, aby zakoĔczyü tworzenie nagáówka i rozpocząü nowy akapit. Metoda druga polega na wykorzystaniu opcji ukrytych w menu edytora. UmieĞü w edytorze kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü nagáówek, a nastĊpnie wpisz tekst nagáówka. JeĪeli tekst masz juĪ wczeĞniej wpisany, wystarczy, Īe umieĞcisz w nim kursor tekstowy. W menu edytora kliknij pozycjĊ Format, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Formaty, a nastĊpnie pozycjĊ Nagáówki i wybierz Nagáówek 3 lub inny, w zaleĪnoĞci od tworzonej struktury artykuáu (rysunek 3.58).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

131

Rysunek 3.57. Tworzenie nagáówka za pomocą rozwijalnej listy w pasku narzĊdziowym

Rysunek 3.58. Tworzenie nagáówka za pomocą menu edytora TinyMCE

Kiedy i jak stosowaè listy (wykazy)? Listy stosuje siĊ do uporządkowania i pogrupowania informacji. Wówczas tekst staje siĊ przejrzysty i zawarte w nim informacje są áatwiejsze do zapamiĊtania. Dla osób niepeánosprawnych wzrokowo listy są bardzo waĪnym elementem. Są rozpoznawane przez czytniki ekranu, dziĊki czemu osoby te mogą swobodnie poruszaü siĊ po stronie, przechodząc pomiĊdzy poszczególnymi listami. Ponadto listy stanowią dla nich dodatkową informacjĊ, dziĊki czemu są w stanie lepiej zrozumieü czytany tekst.

132

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kiedy i jak stosowaü listy numerowane? Listy numerowane nadają poszczególnym pozycjom logiczną kolejnoĞü. Stosowane są wszĊdzie tam, gdzie istotna jest kolejnoĞü poszczególnych elementów. Są szczególnie przydatne na przykáad w opisach jakichĞ procedur skáadających siĊ z kolejnych kroków. Aby utworzyü listĊ numerowaną w artykule, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. UmieĞü w edytorze kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü listĊ numerowaną, a nastĊpnie na pasku narzĊdzi edytora kliknij przycisk Lista numerowana. Wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby dodaü kolejną pozycjĊ listy numerowanej. NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij ponownie przycisk Lista numerowana na pasku narzĊdzi edytora, aby zakoĔczyü wstawianie kolejnych pozycji listy (rysunek 3.59).

Rysunek 3.59. Tworzenie listy numerowanej w przykáadowym artykule

Aby utworzyü wielopoziomową listĊ numerowaną, umieĞü kursor na koĔcu tego elementu listy, po którym chcesz utworzyü kolejny poziom listy numerowanej, i naciĞnij klawisz Enter. Kliknij na pasku narzĊdzi edytora przycisk ZwiĊksz wciĊcie, a nastĊpnie wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby dodaü kolejną pozycjĊ listy numerowanej (rysunek 3.60). NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij przycisk Zmniejsz wciĊcie na pasku narzĊdzi edytora, aby wróciü do wyĪszego poziomu listy numerowanej. Kiedy i jak stosowaü listy wypunktowane? Stosuj je, kiedy kolejnoĞü poszczególnych elementów nie jest istotna. W tego typu liĞcie kaĪdy element jest tak samo waĪny. Wykorzystuj listy takĪe wtedy, gdy w tekĞcie jest duĪo dáugich wyliczeĔ. Tworzenie list wypunktowanych wygląda niemal identycznie jak tworzenie list numerowanych. RóĪnica polega jedynie na klikniĊciu na pasku narzĊdzi edytora przycisku Lista wypunktowana zamiast Lista numerowana (rysunek 3.61).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

133

Rysunek 3.60. Tworzenie wielopoziomowej listy numerowanej w przykáadowym artykule

Rysunek 3.61. Tworzenie listy wypunktowanej w przykáadowym artykule

Kiedy stosowaü listy mieszane? Listy tego typu sáuĪą do tworzenia struktur drzewiastych. Są one przydatne, gdy opracowujesz rozbudowane treĞci zawierające szereg punktów i podpunktów. DziĊki temu podpunkty bĊdą przesuniĊte w prawo w stosunku do punktów nadrzĊdnych. Wykaz bĊdzie wówczas bardziej czytelny i estetyczny. Aby utworzyü w artykule listĊ mieszaną, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. UmieĞü kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz utworzyü listĊ mieszaną, a nastĊpnie na pasku narzĊdzi edytora kliknij przycisk Lista numerowana. Wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, a nastĊpnie kliknij przycisk ZwiĊksz wciĊcie. Ponownie wpisz tekst i ponownie naciĞnij klawisze Enter i ZwiĊksz wciĊcie. Kliknij przycisk Lista wypunktowana, wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter. Znowu wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby wprowadziü kolejną pozycjĊ listy. NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij

134

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

przycisk Zmniejsz wciĊcie, aby wprowadziü tekst do pozycji nadrzĊdnej. Aby zakoĔczyü tworzenie listy mieszanej, skorzystaj z przycisku Zmniejsz wciĊcie lub naciĞnij dwukrotnie klawisz Enter podczas edycji najwyĪszego poziomu listy (rysunek 3.62).

Rysunek 3.62. Tworzenie listy mieszanej w przykáadowym artykule

Jak oznaczaè cytaty? Prawidáowe oznaczenie cytatu pozwala na odpowiednie wyróĪnienie go w kontekĞcie. Ma to szczególne znaczenie dla osób niewidomych, które korzystają z czytników. Cytowany tekst czĊsto wyróĪniany jest kursywą. Dla osób dobrze widzących to wystarczający sposób oznaczania cytatów, jednak dla osób niewidzących nie jest to dobre rozwiązanie. PowaĪne káopoty ze zrozumieniem tekstu mogą mieü takĪe osoby sáabowidzące i dyslektycy. Dla nich tekst wyróĪniony w ten sposób moĪe byü po prostu nieczytelny. Jak zatem prawidáowo oznaczyü cytat, aby czytnik przekazaá prawidáową informacjĊ osobom niewidomym? Do dyspozycji masz dwa znaczniki HTML:  Znacznik , który sáuĪy do oznaczania tekstów pochodzących

z innych Ĩródeá. W specyfikacji HTML 4.01 znacznik ten sáuĪyá do oznaczania dáuĪszych fragmentów tekstu, np. kilku zdaĔ czy caáego akapitu.  Znacznik do oznaczania krótkich cytatów skáadających siĊ z kilku czy

kilkunastu sáów. W wiĊkszoĞci przeglądarek tekst oznaczony w ten sposób zostanie automatycznie ujĊty w cudzysáów. W najgorszym przypadku moĪesz takĪe oznaczyü cytowany tekst za pomocą zwykáych cudzysáowów, wpisując je za pomocą odpowiednich klawiszy na klawiaturze. Aby oznaczyü cytat, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy, a nastĊpnie wpisz tekst, który ma byü oznaczony jako cytat. Zaznacz tekst cytatu, a nastĊpnie kliknij przycisk Blok cytatu znajdujący siĊ w pasku narzĊdziowym edytora. MoĪesz takĪe skorzystaü z listy rozwijalnej Formaty znajdującej siĊ na pasku narzĊdzi edytora (rysunek 3.63).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

135

Rysunek 3.63. Oznaczanie cytatu w przykáadowym artykule

Podziaä däugiego artykuäu Czasem zdarza siĊ, Īe tworzony przez Ciebie artykuá jest bardzo dáugi. Aby wyĞwietliü treĞü znajdującą siĊ na koĔcu, trzeba dáugo przewijaü ekran. Sensownym rozwiązaniem w takim przypadku wydaje siĊ podziaá artykuáu na kilka czĊĞci. CMS Joomla! umoĪliwia taki podziaá przez wygenerowanie paska nawigacji pomiĊdzy kolejnymi czĊĞciami i wyĞwietlanie na kaĪdej z nich spisu treĞci z listą odnoĞników prowadzących do poszczególnych stron. Edytuj artykuá i w miejscu, w którym chcesz dokonaü podziaáu, umieĞü kursor tekstowy, a nastĊpnie kliknij znajdujący siĊ w pasku narzĊdziowym edytora przycisk Podziel stronĊ. W oknie modalnym, w polu Tytuá strony, wpisz tytuá rozpoczynający nastĊpną czĊĞü artykuáu. Tytuá ten bĊdzie widoczny obok tytuáu caáego artykuáu. W polu OdnoĞnik w spisie treĞci wpisz krótki tekst, który bĊdzie stanowiá odnoĞnik w spisie treĞci, a nastĊpnie kliknij przycisk Wstaw podziaá strony, aby wróciü do edytora (rysunek 3.64). Podziaá strony w edytorze bĊdzie widoczny jako szara kreskowana linia. Dokonaj podziaáu kolejnych czĊĞci tekstu, a nastĊpnie zapisz wprowadzone zmiany i sprawdĨ, jak teraz Twój artykuá prezentuje siĊ w serwisie. Mój przykáadowy artykuá wygląda tak jak ten na rysunku 3.65.

Jak poprawnie opisywaè zawartoĈè obrazów? Dla osób dobrze widzących obrazy są nieodáącznym elementem niemal kaĪdej witryny i wygodnym sposobem prezentacji niektórych treĞci. Jednak dla osób niepeánosprawnych mogą stanowiü spory problem. Co zrobiü, aby obrazy staáy siĊ dostĊpne dla wszystkich? Wytyczna 1.1.1 WCAG 2.0 zaleca, aby informacje nietekstowe na stronach WWW, takie jak m.in. grafiki, mogáy byü przetworzone przez oprogramowanie uĪytkownika i dostarczaü komplet informacji, jakie ze sobą niosą.

136

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.64. Definiowanie podziaáu strony w przykáadowym artykule

Rysunek 3.65. Wygląd spisu treĞci po dokonaniu podziaáu przykáadowego artykuáu

NajwaĪniejsze, aby istotne obrazy miaáy zwiĊzáy opis, tzw. tekst alternatywny, który opisuje, co znajduje siĊ na grafice. JeĪeli grafika jest jednoczeĞnie linkiem (odnoĞnikiem) naleĪy w tekĞcie alternatywnym umieĞciü opis, dokąd prowadzi ten link. Istnieją wyjątki, kiedy tekst alternatywny nie powinien byü stosowany, ale o tym przeczytasz w dalszej czĊĞci tego punktu. O tym, jak umieszczaü opis grafiki, pisaáem juĪ w tym rozdziale, w podrozdziale „Grafika w artykuáach”. Teraz chciaábym pokazaü Ci inną metodĊ, polegającą na edycji kodu HTML z umieszczonym juĪ wczeĞniej obrazem. Edytuj artykuá, a nastĊpnie kliknij przycisk Kod Ĩródáowy znajdujący siĊ na pasku narzĊdzi edytora lub przycisk Przeáącz edytor znajdujący siĊ pod edytorem (rysunek 3.66).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

137

Rysunek 3.66. Przyciski Kod Ĩródáowy i Przeáącz edytor

Odszukaj kod obrazka i do znacznika img dodaj atrybut alt wraz z tekstem alternatywnym (rysunek 3.67).

Rysunek 3.67. Fragment kodu HTML edytowanego artykuáu wraz z zaznaczonym kodem dotyczącym umieszczonej grafiki

Kiedy nie stosowaü opisu obrazu? Tylko wówczas, gdy elementy graficzne na Twojej stronie mają charakter czysto dekoracyjny (np. linia peániąca funkcjĊ separatora). JeĪeli umieĞcisz tekst alternatywny w grafikach sáuĪących jako elementy ozdobne Twojego serwisu, to moĪesz mocno znieksztaáciü przekaz. Czytniki przeczytają wszystko, co jest w znaczniku alt. WyobraĨ wiĊc sobie, co usáyszy osoba niewidoma, kiedy do kaĪdej tego typu grafiki dodasz tekst alternatywny typu: „separator”, „naroĪnik lewy”, „obrazek”, „krawĊdĨ prawa” itp. JeĪeli do tego typu grafik nie dodasz w ogóle atrybutu alt, to czytnik przeczyta nazwĊ pliku. Nazwa ta moĪe byü niezrozumiaáa (np. DCIM_73562.jpg) i takĪe moĪe znieksztaáciü caáy przekaz.

138

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Co w takim przypadku naleĪy zrobiü? Jak wáaĞciwie definiowaü obrazy peániące funkcje ozdobne? Atrybut alt MUSI BYû PUSTY! UmieĞciü po prostu atrybut alt z pustą zawartoĞcią lub stosuj do dekoracji strony jĊzyk CSS! PoniĪej znajdziesz przykáadowy kod prawidáowego zdefiniowania obrazka dekoracyjnego.

Jak poprawnie tworzyè odnoĈniki? OdnoĞniki (hiperáącza, linki, odsyáacze) to jedne z najwaĪniejszych elementów stron internetowych. àączą one poszczególne czĊĞci witryny w jedną caáoĞü. BĊdziemy o nich mówiü w kolejnym rozdziale. Tworząc odnoĞniki w artykuáach, musisz trzymaü siĊ jednej waĪnej zasady: odnoĞniki muszą byü zrozumiaáe. To znaczy na podstawie tekstowej zawartoĞci hiperáącza musisz byü w stanie zrozumieü, dokąd ono prowadzi. JeĪeli Twoje odnoĞniki nie bĊdą zrozumiaáe, to osoby widzące jakoĞ sobie poradzą i bĊdą w stanie domyĞliü siĊ, jakie jest ich przeznaczenie. Niestety, osoby niewidome bĊdą miaáy spory problem z takimi linkami. Tworząc odnoĞniki, trzymaj siĊ nastĊpujących zasad:  Twórz niepowtarzalne treĞci odnoĞników.  Nie twórz odnoĞników o nic nieznaczącej treĞci. Chodzi o takie odnoĞniki,

które poza kontekstem są caákowicie niezrozumiaáe. NajczĊstsze báĊdy to tworzenie linków typu: „kliknij tutaj”, „pobierz”, „tutaj”, „wiĊcej” itp. Czytniki dla osób niewidomych posiadają funkcjĊ umoĪliwiającą przemieszczanie siĊ pomiĊdzy odnoĞnikami. WyobraĨ sobie, co sáyszy osoba niewidoma, kiedy stosujesz tego typu linki.  Tworząc dáugie odnoĞniki, pamiĊtaj, aby moĪna byáo je zrozumieü po

przeczytaniu ok. 70 znaków.  Informuj uĪytkownika, Īe link otworzy siĊ w nowym oknie. JeĞli tego nie zrobisz,

osoba niewidoma moĪe mieü káopot, poniewaĪ po otwarciu odsyáacza w nowym oknie nie bĊdzie mogáa wróciü do poprzedniej strony z wykorzystaniem mechanizmu Wstecz.  Tworząc odnoĞniki do plików (np. PDF, DOC itp.), dodaj informacje o tym,

Īe odnoszą siĊ one wáaĞnie do plików, i o wielkoĞci plików (w KB lub MB). UĪytkownik powinien mieü informacjĊ, Īe link nie prowadzi do strony internetowej.  Unikaj tworzenia odnoĞników poprzez wklejanie bezpoĞrednio do tekstu

caáego adresu internetowego. Takie adresy czĊsto skáadają siĊ z dáugich niezrozumiaáych ciągów zawierających szereg cyfr, liter i znaków specjalnych (np.