Englesko-srpski rečnik terminologije u oblasti upravljanja otpadom [PDF]

Zitiervorschau

proka

ENGLESKO-SRPSKI RECNIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI

UPRAVLJANJA OTPADOM

Beograd novembar 2004.

1

proka ENGLESKO-SRPSKI RE^NIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM Izdava~: Misija OEBS u Srbiji i Crnoj Gori, Sektor za politiku `ivotne sredine i ekonomska pitanja Autorski tim: WESTERN BALKANS CONSULTING (WBC): prof. dr Andjelka Mihajlov, dipl. in`. dr Marina Ili}, dipl. in`., nau~ni savetnik mr Hristina Stevanovi}-^arapina, dipl. in`. prim. mr sci. med. Slododan To{ovi} doc. dr Aleksandar Jovovi}, dipl. in`. Za WBC: prof. dr Milo{ Gruji} Prevod: Nevena Nedi} Lektura: Vesna Komar Kompjuterska obrada, prezentacija na internetu i izrada CD: Sini{a Rogi} – SW4I, Beograd Grafi~ka obrada i korice: KREATIVA, Beograd [tampa: [tamparija STOJKOV, Novi Sad [tampa CD: NATANI, Beograd Tira`: 1.000 primeraka Besplatan primerak – nije na prodaju Sva prava po ovoj publikaciji pripadaju izdava~u Neovla{}eno kopiranje i {tampanje ka`njivo je po zakonu

CIP - COBIS.SR-ID 118366476

2

proka

Sadr`aj

Predgovor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadom . . .7 Lista skra}enica me|unarodnih organizacija i specifi~nih fraza . . . . . .89

Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori u oblasti upravljanja otpadom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112

3

proka PREDGOVOR Vrednosti koje izgra|ujemo su ekonomski i socijalni napredak uz po{tovanje standarda `ivotne sredine. Sektor za ekonomska pitanja i politiku `ivotne sredine Misije OEBS-a u Srbiji i Crnoj Gori podr`avaju}i izdavanje ovog re~nika nastavlja svoju misiju podr{ke odr`ivom razvoju na{e zemlje. Koncept odr`ivog razvoja jedna je od osnovnih postavki politike Evropske unije (EU) gde je sistemu za{tite `ivotne sredine dat veliki zna~aj, naro~ito u kontekstu regulisanja internog tr`i{ta, energetike, saobra}aja, poljoprivrede, industrije, ribarstva, razvoja i ekonomske politike. (Strategija odr`ivog razvoja EU usvojena je 2001. godine i reafirmisana na Svetskom samitu o odr`ivom razvoju 2002. godine u Johanesburgu.) Politika EU je o~uvanje, za{tita i pobolj{anje kvaliteta `ivotne sredine (i upravljanja otpadom) i za{tita zdravlja na postavkama pre svega principa prevencije, smanjivanja zaga|enja na izvoru i odgovornosti zaga|iva~a; tako|e predstavlja temeljac za odre|eno i racionalno kori{}enje prirodnih bogatstava i resursa. Narodna skup{tina Republike Srbije je oktobra 2004. godine potvrdila reformsku orijentaciju koju je Vlada Srbije utvrdila 2001. godine, kao i interes za ubrzani ulazak na{e zemlje u punopravno ~lanstvo EU. U izradi nacionalne strategije pridru`ivanja EU i usagla{avanja zakonodavstva postoji zna~ajno poglavlje o `ivotnoj sredini, podeljeno na upravljanje otpadom i ~iste tehnologije. Terminologija koja }e se upotrebljavati veoma je va`na. Bitno je, ne samo formalno ve} i su{tinski, da se re~i na engleskom jeziku koje prenosimo u nacionalno zakonodavstvo iz EU i me|unarodnog zakonodavstva jednozna~no prevode na srpski jezik u svim horizontalnim i sektorskim propisima koji }e pratiti i proiza}i iz nacionalne strategije pridru`ivanja EU. Evropska unija te`i ujedna~avanju kriterijuma sa zahtevima u pogledu o~uvanja i podizanja kvaliteta `ivotne sredine. Veoma je va`na ~injenica da se u Evropi integri{u ekonomski i ciljevi za{tite `ivotne sredine, te isti~u mere preventivnog delovanja. Upravo ta integracija mo`e postati osnova za konsenzus u pogledu razvojnih ciljeva u Evropi. Treba imati na umu i to da je ve}ina evropskih zemalja i na{ih suseda u procesu pridru`ivanja EU kao klju~nu aktivnost imala usagla{avanje nacionalnog zakonodavstva sa pravom EU u svim sektorima. Ovo usagla{avanje je neophodno i u na{oj zemlji, s obzirom da je jedan od nacionalnih ciljeva pridru`ivanje Evropskoj uniji. Time se jasno ukazuje da su osnovna ciljna grupa ovog engleskosrpskog re~nika terminologije u oblasti upravljanja otpadom stru~njaci svih profila koji }e raditi na usagla{avanju zakonodavstva na{e zemlje sa 1

proka propisima EU, ne ograni~avaju}i se samo na deo za `ivotnu sredinu i upravljanje otpadom, ve} i za ostala poglavlja u kojima je zna~ajno da se termini sadr`ani u ovom re~niku pravilno primenjuju. Ovaj re~nik je komplementaran sa Englesko-srpskim re~nikom terminologije u oblasti `ivotne sredine (OSCE/EKO-DiMeC, 2004). Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadom ima vrednost i za sve one (stru~njake, kompanije, javna preduze}a, administraciju na svim nivoima) koji se u praksi susre}u sa problematikom upravljanja razli~itim kategorijama otpada, s obzirom na nedostatak, uz samo nekoliko izuzetaka, aktuelne stru~ne literature na srpskom jeziku. Kori{}enje stru~ne literature ili formulara na engleskom jeziku bi}e olak{ano upotrebom ovog re~nika. Studentima razli~itih fakulteta, a pre svih onih usmerenih na in`enjerstvo za{tite `ivotne sredine (Univerziteta u Beogradu, Novom Sadu, Ni{u i Kragujevcu), ovaj re~nik predstavlja pomo}no nastavno sredstvo, ~iju }e vrednost jasno videti kod kori{}enja razli~itih materijala u okviru prezentacija na internetu. U oblasti upravljanja otpadom ove prezentacije su naj~e{}e na engleskom jeziku. Osnovu za izradu Re~nika ~inile su najva`nije direktive EU u oblasti upravljanja otpadom, kao i Bazelska konvencija, me|unarodni ugovor u oblasti upravljanja otpadom koji je ratifikovala na{a zemlja. Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori koji su bili osnova za izradu Re~nika jesu: – Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada i njegovom odlaganju; – Protokol Bazelske konvencije o odgovornosti i nadoknadi {tete nastale akcidentalnim izlivanjem opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ili postupanja; – Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu (Okvirna direktiva); – Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada; – Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura za prihvatanje otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC; – Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada; – Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadu dopunjena Direktivom 2004/12/EC; – Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji sadr`e opasne supstance; – Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{ta u slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi; 2

proka – Direktiva Saveta 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontroli zaga|enja (IPPC Direktiva); – Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja; – Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima; – Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom 94/31/EC; – Odluka Saveta 259/93/EC o nadzoru i kontroli nad otpremom otpada u EU i iz nje; – Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme; – Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT. Svrha Re~nika je da doprinese boljem razumevanju re~i i termina u oblasti upravljanja otpadom u toku pribli`avanja i usagla{avanja nacionalnog zakonodavstva. Za „klju~ne” re~i i termine u Re~niku su date i kompletne definicije preuzete iz direktiva. On }e doprineti i efikasnijoj primeni Nacionalne strategije upravljanja otpadom sa programom pribli`avanja EU, koju je Vlada Republike Srbije usvojila jula 2003. godine. Tim autora sastoji se od stru~njaka razli~itih profila (hemijski in`enjer, tehnolog, ma{inski in`enjer, specijalista ekotoksikolog) koji imaju me|unarodno priznate reference u ovoj oblasti, kao i prevodioca, lektora i saradnika za elektronsku i tehni~ku obradu, od kojih je svako doprineo kvalitetu ove publikacije.

Beograd, novembar 2004. godine

3

proka Fonetske oznake za izgovor simbol

re~

p

pin

transkripcija pYn

b

bin

bYn

t

tin

tYn

d

din

dYn

k

kin

kYn

g

give

gYv

D

chin

DYn

F

gin

FYn

f

fin

fYn

v

vim

vYm

J

thin

JYn

K

this

KYs

s

sip

sYp

z

zip

zYp

G

ship

GYp

H

measure

'meHA

h

hit

hYt

m

mop

mUp

n

knock

nUk

L

thing

JYL

r

ring

rYL

l

long

lUL

w

wasp

wUsp

j

yacht

jUt

e

pet

pet

R

pat

pRt

U

pot

pUt

W

cut

kWt

O

put

pOt

4

proka

simbol T

re~ ease

transkripcija Tz

eY

raise

reYz

aY

rise

raYz

VY

noise

nVYz

P

lose

lPz

AO

nose

nAOz

aO

rouse

raOz

S

furs

fSz

Q

stars

stQz

I

cause

kIz

YA

fears

fYAz

eA

stairs

steAz

OA

cures

kjOAz

i

happy

`hRpi

u

into

`Yntu

5

proka Lista skra}enica

adj – adjective – pridev adv – adverb – prilog chem – chemistry – hemija conj – conjunction – veznik n – noun – imenica pl – plural – mno`ina sg – singular – jednina v – verb – glagol

6

ENGLESKO-SRPSKI RE^NIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

abandonment

A abandonment [A`bendAnmAnt] – n napu{tanje abatement [A`beYtmAnt] – n smanjenje, redukcija abnormal [Rb`nImAl] – adj abnormalan, nenormalan absorption [Ab`zIpGAn] – n apsorpcija, upijanje absorptive capacity [Ab`zIptYv kA`pRsYti] – n kapacitet apsorpcije, sposobnost apsorpcije abundance [A`bWndAns] – n obilje, izobilje, velika koli~ina acceptable intake [Ak`septAbAl `inteYk] – n prihvatljiv unos acceptance [Ak`septAns] – n prijem, prihvat, preuzimanje accident [`RksYdAnt] – n udes, nesre}an slu~aj, nesre}a, nezgoda, akcident accident site [`RksYdAnt saYt] – n mesto udesa, mesto nesre}e accidental [`RksYdAntAl] – adj slu~ajan accomplish [A`kUmplYG] – v posti}i accordance [A`kIdAns] – n sklad, slaganje, podudaranje, saglasnost account [A`kaOnt] – v odgovarati, obja{njavati; n ra~un accountability [A,kaOntA`bYlAti] – n odgovornost accumulation [A,kjPmjA`leYGn] – n akumulacija, akumuliranje accumulator [A`kjPmjAleYtA] – n akumulator achievable technology [A`DTvAbAl tek`nUlAFi] – n dosti`na tehnologija acid [`RsYd] – n kiselina acknowledgement [Ak`nUlYFmAnt] – n potvrda prijema acquire [A`kwaYA] – v dostignuti, pribaviti, kupiti, preuzeti act [`Rkt] – n zakon, akt, delo, ~injenje action [`RkGn] – n aktivnost, delovanje, akcija; adj akcioni 9

action plan action plan [`RkGn plRn] – n akcioni plan; plan niza aktivnosti za postizanje ne~eg u budu}nosti action programme [`RkGn `prAOgrRm] – n akcioni program activated carbon [`RktYveYtYd `kQbAn] – n aktivni ugalj activated sludge [`RktYveYtYd `slWF] – n aktivni mulj activated sludge process [`RktYveYtYd `slWF `prAOses] – n proces sa aktivnim muljem active [`RktYv] – adj aktivan active extraction system [`RktYv Yk`strRkGn `sYstAm] – n sistem aktivne ekstrakcije (kontrolisano uklanjanje gasa ili procednih voda iz deponije) active venting (landfill gas) [`RktYv `ventYL] – n aktivna ventilacija, aktivna degazacija (deponijski gas) actual site of disposal [`RkDOAl saYt Av dY`spAOzAl] – n stvarno mesto odlaganja acute exposure [`AkjPt Yk`spAOHA] – n akutna izlo`enost, akutno izlaganje addition [A`dYGAn] – n dodavanje additional fuel [A`dYGAnAl fjOAl] – n dodatno gorivo adequate [`RdYkvAt] – adj adekvatan, primeren, odgovaraju}i, prikladan adequately [`RdYkvAtli] – adv adekvatno, primereno, prikladno, na odgovaraju}i na~in administration [Ad`mYnY`streYGAn] – n uprava, administracija, administriranje adoption [A`dUpGAn] – n usvajanje adsorption [A`dzIpGAn] – n adsorpcija, vezivanje supstance na ~vrstu povr{inu adulterate [A`dWltAreYt] – v unositi druge materije advance [A`dvQns] – v napredovati; adj napredan advantage [A`dvQntYF] – n prednost adverse [`RdvSs] – adj negativan, nepovoljan, suprotan adverse effect [`RdvSs Y`fekt] – n negativan efekat adverse environmental effect [`RdvSs YnvaYrAn`mentAl Y`fekt] – n negativan efekat po `ivotnu sredinu advocate [`RdvAkeYt] – v zagovarati aerated lagoon [eA`reYtYd lA`gPn] – n aerisana laguna aeration [eA`reYGn] – n aeracija, izlaganje delovanju vazduha 10

air emission limit value aerobic [eA`rAObYk] – adj aeroban aerobic composting [eA`rAObYk `kUmpUstiL] – n aerobno kompostiranje – metod kompostiranja organskog otpada kori{}enjem aerobnih bakterija (kojima je potreban kiseonik); zahteva se da otpad bude izlo`en vazduhu, bilo prevrtanjem otpada ili ubacivanjem vazduha kroz perforirane cevi aerobic process [eA`rAObYk `prAOses] – n aerobni proces aerobic treatment [eA`rAObYk `trTtmAnt] – n aerobni tretman – proces kojim mikroorganizmi razgra|uju slo`ena organska jedinjenja pomo}u kiseonika i koriste oslobo|enu energiju za reprodukciju i rast aerosol [`eArAOsUl] – n aerosol affect [A`fekt] – v uticati, {koditi, {tetiti affordable [A`fIdAbAl] – adj koji mo`e da se plati, koji mo`e da se priu{ti after care period [`QftA keA `pYArYAd] – n period naknadnog staranja, period naknadne brige (npr. period staranja posle zatvaranja deponije) after care provision [`QftA keA prA`vYHAn] – n uslovi naknadnog staranja afterburner [`QftAbSnA] – n gorionik na komori za dogorevanje (u tehnologiji insineracije, gorionik postavljen tako da se dimni gasovi usmeravaju da prolaze kroz njegov plamen radi razgradnje produkata sagorevanja) aftercare [`QftAkeA] – n naknadna briga, naknadno staranje afteruse [`QftAjPs] – n naknadna upotreba agency [`eYFAnsi] – n agencija agreement [A`grTmAnt] – n sporazum, ugovor agricultural waste [RgrY`kWlDArAl weYst] – n poljoprivredni otpad – otpad sa farmi koji uklju~uje i oticanje i izlu`ivanje pesticida i |ubriva; posledice erozije zemlji{ta i pra{ina od oranja; nepravilno odlo`ene uginule `ivotinje i njihovi ekskreti; talog od useva i ostaci agriculture [RgrY`kWlDA] – n poljoprivreda agricultural pollution [RgrY`kWlDArAl pA`lPGAn] – n zaga|enje izazvano aktivnostima u poljoprivredi air [eA] – n vazduh air emission limit value [eA Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednost emisije u vazduh 11

air pollution air pollution [eA pA`lPGAn] – n zaga|enje vazduha air quality [eA `kwUlYtY] – n kvalitet vazduha air quality standard [eA `kwUlYtY `stRndAd] – n standard kvaliteta vazduha air supply system [eA sA`plaY `sYstAm] – n sistem dovoda vazduha airborne particulate matter [`eAbIn pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~estica koja se prenosi vazduhom alcalinity [RlkA`lYnYti] – n alkalitet aliphatic [RlY`fRtYk] – adj alifati~an alkali [`RlkAlaY] – n alkalija, baza alleviation [AlTvY`eYGn] – n ubla`avanje, olak{avanje, otklanjanje alternative fuel [Il`tSnAtYv fjOAl] – n alternativno gorivo alternative use [Il`tSnAtYv jPs] – n alternativna upotreba, alernativno kori{}enje amber list of waste [`RmbA lYst Av weYst] – n oker (`uta) lista otpada ambient environment [`RmbjAnt Ynv`aYrAnment] – n ambijentalna `ivotna sredina, uslovi u okru`enju ambient methane concentration [`RmbjAnt `mTJeYn kUnsAn`treYGn] – n koncentracija metana u okru`enju ambient standards [`RmbjAnt `stRndAdz] – n pl standardi za imisiju; ambijentalni standardi amendment [A`mendmAnt] – n amandman, izmena i/ili dopuna zakona ili dokumenta amount [A`maOnt] – n iznos, koli~ina amount of waste [A`maOnt Av weYst] – n koli~ina otpada anaerobic [,RneA`rAObYk] – adj anaerobni, bez prisustva kiseonika, koji mo`e da opstane tamo gde nema kiseonika anaerobic digestion [,RneA`rAObYk daY`FesDAn] – n anaerobna digestija – metod tretmana koji ne zahteva prisustvo kiseonika; ovim metodom dobija se metan anaerobic process [,RneA`rAObYk `prAOses] – n anaerobni proces anaerobic treatment system [,RneA`rAObYk `trTtmAnt sYstAm] – n sistem anaerobnog tretmana analysis [A`nRlYsYs] – n analiza, analiziranje, ispitivanje analysis method [A`nRlYsYs `meJAd] – n metod analize ANC (acid neutralisation capacity) [`RsYd njPtrAlaY`zeYGn kA`pRsYti] – n kapacitet neutralizacije kiseline animal carcass [`RnYmAl `kQkAs] – n telo uginule `ivotinje 12

ash quench water animal waste [`RnYmAl weYst] – n otpad `ivotinjskog porekla, otpad od `ivotinja annex [`Rneks] – n aneks, dodatak (uz osnovni dokument) annual [`RnjOAl] – adj godi{nji, koji se de{ava jednom godi{nje applicant [`RplYkAnt] – n podnosilac zahteva (molbe) appraisal [A`preYzAl] – n ocena, procena approach [A`prAOD] – n pristup, prilaz appropriate [A`prAOprYeYt] – adj primeren, odgovaraju}i, prikladan, adekvatan appropriately [A`prAOprYeYtli] – adv primereno, odgovaraju}e, prikladno, adekvatno approval [A`prPvAl] – n odobrenje approve [A`prPv] – v odobriti, odobravati approved site/facility [A`prPvd saYt / fA`sYlYti] – n odobrena lokacija ili objekat – lokacija ili objekat za odlaganje opasnog otpada ili drugih vrsta otpada za koje je nadle`ni organ dao odobrenje ili dozvolu za obavljanje aktivnosti approximation [A,prUksY`meYGn] – n pribli`avanje aquatic environment [A`kwRtYk Yn`vaYrAnment] – n vodena sredina aqueous [`RkweAs] – n vodeni, hidrogeni – na bazi vode aquifer [`RkwYfA] – n akvifer, podzemni vodonosni sloj stena, peska ili {ljunka iz koga se mogu crpeti odre|ene koli~ine vode arbitration [QrbY` treYGAn] – n arbitra`a area [`RArYA] – n povr{ina, oblast, podru~je, zona area under the national jurisdiction of a state [`RArYA `WndA KA `nRGAnAl ,FOArYs`dYkGn Av A steYt] – n oblast pod nacionalnom jurisdikcijom neke dr`ave arise [A`raYz] – v nastati, proizilaziti, dolaziti, poticati aromatic [,RrA`mRtYk] – adj aromatski article [`QtYkAl] – n ~lan artificial [,QtY`fYGAl] – adj ve{ta~ki asbestos [Rs`bestAs] – n azbest asbestos abatement [Rs`bestAs A`beYtmAnt] – n smanjenje azbesta (postupci kontrole osloba|anja vlakna iz materijala koji sadr`e azbest u objektu ili njihovog potpunog uklanjanja) ash [RG] – n pepeo, nesagorivi ~vrsti nusproizvodi procesa gorenja ash quench water [RG kwenD `wItA] – n voda za brzo hla|enje pepela 13

ash residue ash residue [RG `rezYdjP] – n ostatak pepela associate [A`sAOGieYt] – v povezati, asocirati; n saradnik; adj prate}i aspect [`Rspekt] – n aspekt, gledi{te, strana, vid assess [A`sAs] – n proceniti, oceniti assessment [A`sAsmAnt] – n procena, ocena assign [A`saYn] – v dodeliti, zadu`iti, preneti, ustupiti assistance [A`sYstAns] – n pomo} attainment [A`teYnmAnt] – n dostignu}e, tekovina, postizanje attention [A`tenGn] – n pa`nja attenuation [A`tenjPeYGn] – n smanjenje, razre|enje, raspr{enje audit [`Idit] – n revizija, provera – sistematsko proveravanje relevantnih aspekata neke operacije authorization [,IJAraY`zeYGAn] – n ovla{}enje authorize [`IJAraYz] – v ovlastiti autoclave [`ItUkleYv] – n autoklav autoclaving [`ItUkleYvYL] – n obra|ivanje u autoklavu auto-flammable [`ItA `flRmAbAl] – adj samozapaljiv automatic system [,ItA`mRtYk `sYstAm] – n automatski sistem auxiliary burner [Ig`zYljAri `bSnA] – n pomo}ni gorionik availability [,AveYlA`bYlYti] – n raspolo`ivost availability factor [,AveYlA`bYlYti `fRktA] – n faktor raspolo`ivosti available [A`veYlAbAl] – adj raspolo`iv, dostupan available heat [A`veYlAbAl hTt] – n raspolo`iva toplota average [`RvArYF] – adj prose~an; n prosek, srednja vrednost avoid [A`vVYd] – v izbegavati awareness campaign [A`weAnAs kAmpeYn] – n kampanja za podizanje svesti javnosti

B back pack [bRk pRk] – n ranac, ruksak backfill [`bRkfYl] – v zatrpati; n ispuna backlighting lamp [`bRklaYtYL lRmp] – n svetlo na zadnjem delu vozila za signalizaciju kretanja unazad bag filter [`bRg `fYltA] – n vre}asti filtar bagged waste [`bRgAd weYst] – n otpad u vre}ama 14

battery/accumulator baghouse [`bRghaOs] – n ku}i{te vre}astog filtra bale [`beYl] – n bala, presovana i vezana kocka materijala; v balirati baler [`beYlA] – n ma{ina za baliranje baling [`beYlYL] – n baliranje ballistic separator [bA`lYstYk `sepAreYtA] – n ma{ina koja sortira organsku od neorganske materije radi kompostiranja ban [bRn] – n slu`bena zabrana barrier [`bRrYA] – n barijera, prepreka base [beYs] – n baza, osnova, podloga Basel ban [`bQzAl bRn] – n Bazelska zabrana – na drugom sastanku Konferencije strana (COP – 2) u martu 1994. godine, strane su se saglasile da odmah zabrane izvoz opasnog otpada koji je namenjen kona~nom odlaganju iz zemalja ~lanica OECD-a u zemlje koje nisu ~lanice OECD-a; tako|e su se saglasile da do 31. decembra 1997. godine donesu zabranu izvoza otpada koji je namenjen ponovnom iskori{}enju i recikla`i (Odluka II/12) Basel convention [`bQzl kAn`venGAn] – n Bazelska konvencija – me|unarodni sporazum o kontroli prekograni~nog kretanja opasnog otpada i njegovom odlaganju, sa~injen marta 1989. godine u Bazelu, [vajcarska, sa vi{e od 100 zemalja potpisnica Basel protocol (Basel Protocol on Liability and Compensation for Damage Resulting from Traunsboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal) [`bQzl `prAOtAkUl] – n Bazelski protokol o odgovornosti i nadoknadi {tete nastale usled prekograni~nih kretanja opasnih otpada i njihovog odlaganja baseline scenario [`beYslaYn sY`nQrYAO] – n osnovni scenario basic characterisation [`beYsYk ,kRrAktArY`zeYGn] – n osnovna karakterizacija batch [bRD] – n partija, {ar`a, lot, grupa batch leaching test [bRD `lTDYL test] – n {ar`ni test izlu`ivanja batch process [bRD `prAOses] – n {ar`ni proces BATNEEC (Best Available Technology Not Entailing Excessive Costs) [best a`veYlAbl tek`nUlAFi nUt Yn`teYlYL Yk`sesYv kUsts] – n najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne tro{kove battery/accumulator [`bRtAri / A`kju:mjAleYtA] – n baterija ili akumulator – izvor elektri~ne energije koja se proizvodi direktnim pretvaranjem hemijske energije, a sastoji se od jedne ili vi{e primarnih baterija (koje ne mogu ponovo da se pune) ili sekundarnih }elija (koje mogu ponovo da se pune) 15

bearing capacity bearing capacity [`beArYL kA`pRsYti] – n nosivost bedrock [`bedrUk] – n osnovna stena behaviour [bi`heYvjA] – n pona{anje benchmark [`benDmQk] – n reper bentonite [`bentAnaYt] – n bentonit Best Available Control Technology [`best A`veYlAbAl kAn`trAOl tek`nUlAFi] – n najbolja dostupna kontrolna tehnologija Best Available Technology [`best A`veYlAbAl tek`nUlAFi] – n najbolja dostupna tehnologija Best Management Practice [`best `mRnYFmAnt `prRktYs] – n najbolja praksa upravljanja Best Practicable Environmental Option [`best `prRktYkAbl Ynv`aYrAnmentAl `UpGAn] – n najbolja prakti~no izvodljiva opcija za `ivotnu sredinu Best Practicable Means [`best `prRktYkAbl mTnz] – n pl najbolja prakti~no upotrebljiva sredstva best practice [best `prRktis] – n najbolja praksa – planska, odnosno operativna praksa koja je najizvodljivija u pogledu tehni~kih mogu}nosti i politike; najisplativija, odr`iva, korisna po `ivotnu sredinu i najvi{e uzima u obzir dru{tvene odnose karakteristi~ne za odre|enu lokaciju benthic organism [`benJYk `IgAnYzAm] – n benti~ki organizam beverage can [`bevArYF kRn] – n konzerva za pi}e bi-metal container [baY`metAl kAn`teYnA] – n kontejner sa bimetalom bin [bYn] – n korpa za sme}e, prihvatni ko{ bin liner [bYn `laYnA] – n kesa za korpu za sme}e, za{titna obloga za prihvatni ko{ binette [bY`net] – n mala, prenosiva kanta za sme}e bioaccumulation [,baYAOA`kjPmjA`leYGAn] – n bioakumulacija biochemical oxygen demand [,baYAO`kemYkAl `UksYFAn dY`mQnd] – n biohemijska potro{nja kiseonika biochemistry [,baYAO`kemYstri] – n biohemija biocide [`baYAOsaYd] – n biocid, materija kojom se uni{tavaju odre|eni organizmi biodegradable [,baYAOdY`greYdAbl] – adj biorazgradljiv, biolo{ki razgradljiv 16

bottom ash biodegradable material [,baYAOdY`greYdAbl mA`tYArYAl] – n biolo{ki razgradljiv, biorazgradljivi materijal – bilo koji organski materijal koji mikroorganizmi mogu razgraditi na jednostavnija, stabilnija jedinjenja; ve}ina organskih otpada (npr. hrana, papir) biolo{ki su razgradljivi biodegradable waste [,baYAOdY`greYdAbl weYst] – n biorazgradljiv otpad – svaki otpad koji se mo`e podvr}i anaerobnom ili aerobnom raspadanju, kao {to su hrana i ba{tenski otpad, i papir i karton biodegradation [,baYAOdegrA`deYGn] – n biorazgradnja biodiesel [,baYAO`dTzAl] – n biodizel bioenergy [,baYAO`enAFi] – n bioenergija biofill [`baYAOfYl] – n biodeponija, deponija kao bioreaktor biofuel [`baYAOfjPAl] – n biogorivo biogas [`baYAOgRs] – n biogas, gas nastao digestijom organskih materijala biogas production [`baYAOgRs prA`dWkGAn] – n proizvodnja biogasa biological treatment [,baiA`lUFYkAl `trTtmAnt] – n biolo{ki tretman biologically treated waste [,baiA`lUFYkli `trTtYd weYst] – n biolo{ki tretiran otpad biomass [,baiAmRs] – n biomasa biomethanisation [,baiAOmeJAnaY`zeYGn] – n biometanizacija biomonitoring [,baiAO`mUnYtrYL] – n biomonitoring, pra}enje stanja na osnovu promena na `ivim organizmima bioremediation [baiA,remedY`eYGn] – n bioremedijacija, proces transformisanja toksi~nih jedinjenja u netoksi~ne kori{}enjem mikroorganizama biosphere [`baiAsfYA] – n biosfera biosphere impact assessment [`baiAsfYA `YmpRkt A`sAsmAnt] – n procena uticaja na biosferu blinding [`blaYndYL] – n zaslepljuju}i, koji izaziva slepilo bloom [blPm] – n cvetanje, cvat boiler [`bVYlA] – n kazan, kotao, bojler boiler dust [`bVYlA dWst] – n pra{ina iz kotlova borehole [`bIhAOl] – n bu{otina borrow material [`bIrAO mA`tYArYAl] – n materijal iz pozajmi{ta bottle bin [`bVtl bYn] – n kontejner za staklo bottom ash [`bVtAm RG] – n pepeo sa dna 17

bottom liner bottom liner [`bVtAm laYnA] – n obloga dna, podloga po dnu breakdown [`breYkdaOn] – n kvar; ra{~lanjivanje, analiza broad [`brAOd] – adj {irok brownfield site [`brAOnfTld saYt] – n lokacija na kojoj ve} postoji objekat, napu{ten objekat BTEX (benzene, toluene, ethylbenzene and xylenes) [`bitRks] – benzen, toluen, etil-benzen i ksileni buffer zone [`bWfA zAOn] – n tampon zona buffering capacity (of a waste) [`bWfArYL kA`pRsYti] – n puferski kapacitet (otpada) build [bYld] – v graditi, izgraditi building waste [`bYldYL weYst] – n gra|evinski otpad bulk density [bWlk `densYti] – n zapreminska (nasipna) gustina zrnastog ili rastresitog materijala bulk transport [bWlk `trRnspIt] – n transport u rinfuzi, transport bez ambala`e, transport rasutog tereta bulking or mixing of waste [`bWlkYL I `mYksYL Av weYst] – n ukrupnjavanje ili me{anje otpada bulky household waste [bWlki `haOshAOld weYst] – n kabasti otpad iz doma}instva bulky waste [`bWlki weYst] – n kabasti otpad – veliki komadi ~vrstog komunalnog otpada koji obuhvataju, izme|u ostalog, ku}ne aparate, name{taj, velike automobilske delove, panjeve itd., koji se ne mogu prera|ivati uobi~ajenim metodama, primenljivim u okviru upravljanja otpadom bulldozer [`bOldAOzA] – n buldo`er bumper [`bWmpA] – n amortizer, prigu{iva~, branik bund [bWnd] – n nasip, pregrada od inertnog materijala, koja spre~ava bo~no pomeranje otpada burner [`bSnA] – n gorionik burning [`bSnYL] – n gorenje, spaljivanje by-product [`baYprUdWkt] – n nusproizvod, sporedni proizvod

18

catchment area

C calcination [,kRlsY`neYGn] – n `arenje, kalcinisanje calorific value [,kRlA`rYfYk `vRljP] – n kalori~na (toplotna) mo} calorimeter [,kRlA`rYmYtA] – n kalorimetar cancer [`kRnsA] – n rak, kancer capability [,keYpA`bYlAti] – n sposobnost capacitor [kA`pRsYtA] – n kondenzator capacity [kA`pRsYti] – n kapacitet capacity building [kA`pRsYti `bYldYL] – n izgradnja, unapre|enje, ja~anje kapaciteta – unapre|enje i ja~anje tehni~kih i menad`erskih sposobnosti i resursa u okviru organizacije capacity installed [kA`pRsYti Yn`stIld] – n instalirani kapacitet capacity of the landfill [kA`pRsYti Av KA `lRndfYl] – n kapacitet deponije capillary zone [kA`pYlAri zAOn] – n zona u kojoj va`e zakoni kapilarnih pojava capital cost [`kRpYtl kUst] – n kapitalni tro{kovi, investicioni tro{kovi carbon dioxide [`kQbAn daY`UksaYd] – n ugljen-dioksid carbon-nitrogen ratio [`kQbAn `naYtrAFAn `reYGYAO] – n odnos ugljenik – azot carcass [`kQkAs] – n telo uginule `ivotinje carcinogen [,kQsYnA`Fen] – adj kancerogen cardboard [`kQdbId] – n karton carried out [`kRrYd,aOt] – adj izvr{en, obavljen, sproveden carrier [`kRrYA] – n nosa~, prenosnik, transportno preduze}e carry [`kRri] – v nositi, prenositi, prevoziti carry out [`kRrY aOt] – v izvr{iti, obaviti, sprovesti case [keYs] – n slu~aj, sanduk, gajba case-by-case basis [keYs baY keYs `beYsYs] – n od slu~aja do slu~aja case study [keYs `stWdi] – n studija slu~aja catalyst [`kRtAlYst] – n katalizator catalytic combustion system [,kRtA`lYtYk kAm`bWsDAn `sYstAm] – n sistem za kataliti~ko sagorevanje catchment area [`kRDmAnt `RArYA] – n sliv reke; podru~je sa koga se otpad sakuplja, odnosno otprema u postrojenja za tretman, transfer stanice ili deponije 19

category of waste category of waste [`kRtYgAri Av weYst] – n kategorija otpada cause damage [kIz `dRmYF] – v prouzrokovati {tetu cavity [`kRvAti] – n {upljina cell [sel] – n }elija, komora, odeljak cellulose [`seljOlAOs] – n celuloza cellulose insulation [`seljOlAOs ,YnsjO`leYGn] – n izolacija od celuloze cement kiln [sY`ment kYln] – n cementna pe}, pe} za kalcinaciju centrifugal dewatering of sludge [sen`trYfjOgl dY`wItArYL Av slWF] – n centrifugalno uklanjanje vode iz mulja certain [`sStn] – n izvestan, siguran, odre|en, neki certificate [sA`tYfYkAt] – n potvrda, sertifikat, uverenje, pisana garancija, svedo~anstvo chain [DeYn] – n lanac characteristics of waste [,kRrAktA`rYstYks Av weYst] – n pl karakteristike otpada charge [DQF] – n naboj, naelektrisanje; v puniti, naplatiti, teretiti, zara~unati, tra`iti cenu charging chamber [`DQFYL `DeYmbA] – n komora za punjenje, komora za doziranje charging hopper (feed hopper) [`DQFYL `hUpA / fTd hUpA] – n levak za dodavanje, doziranje check [Dek] – v proveriti chemical composition [`kemYkl ,kUmpA`zYGn] – n hemijski sastav chemical dechlorination [`kemYkl ,deklIraY`neYGn] – n hemijska dehlorinacija chemical degradation [`kemYkl ,degrA`deYGn] – n hemijska razgradnja chemical oxydation [`kemYkl ,UksY`deYGn] – n hemijska oksidacija chemical oxygen demand [`kemYkl `UksYFAn dY`mQnd] – n hemijska potro{nja kiseonika chemical sludge [`kemYkl slWF] – n hemijski mulj chemical treatment [`kemikl `trTtmAnt] – n hemijski tretman – bilo koja od razli~itih vrsta tehnologija koje koriste hemikalije ili razne vrste hemijskih procesa za tretman otpada chlorinated hydrocarbons [`klIrYneYtYd haYdrAO`kQbAnz] – n pl hlorovani ugljovodonici chlorine [`klIrTn] – n hlor 20

coating chlorofluorocarbons (CFC``s) [klIrU,flPA`kQbAnz / sT ef sTz] – n pl hlorofluorougljenici circumstance [`sSkAmstAns] – n okolnost civic amenity [`sYvYk A`mTnAti] – n centar za sakupljanje, mesto odre|eno odlukom jedinice lokalne samouprave, na koje gra|ani donose uglavnom kabaste predmete kao {to su name{taj i elektri~ni aparati, ba{tenski otpad i reciklabilni materijal civil liability [`sYvl ,laYA`bYlAti] – n gra|anska odgovornost, odgovornost za {tetu clarify [`klRrYfaY] – v razjasniti clarity [`klRrYti] – n jasno}a class of the landfill [klQs Av KA `lRndfYl] – n klasa deponije classification [,klQsYfY`keYGn] – n klasifikacija clean [klTn] – adj ~ist clean production [klTn prA`dWkGAn] – n ~ista proizvodnja clean product [klTn `prOAdWkt] – n ~ist proizvod, proizvod proizveden ~istom tehnologijom clean technology [klTn tek`nUlAFi] – n ~ista tehnologija cleaner production [`klTnA prA`dWkGAn] – n ~istija proizvodnja – procesi projektovani tako da smanjuju otpad koji se generi{e proizvodnjom cleaning [`klTnYL] – n ~i{}enje cleanser-degreaser [`klenzA dY`grTsA] – n sredstvo za ~i{}enje, odma{}ivanje clinical waste [`klYnYkl weYst] – n klini~ki otpad clinker [`klYLkA] – n klinker closed loop (recycling) [`klAOzd lPp / rY`saikliL] – n zatvorena petlja (recikla`a), sistem gde se materijali neprestano recikliraju u isti proizvod (jedna staklena boca mo`e se reciklirati i proizvesti u drugu staklenu bocu) closure [`klAOHA] – n zatvaranje – procedura koju mora da po{tuje operater deponije kada deponija popuni zakonski kapacitet za odlaganje otpada, {to obuhvata prestanak prijema i stavljanje zavr{ne prekrivke na lokaciju deponije, odnosno zatvaranje deponije u skladu sa zahtevanom procedurom closure procedure [`klAOHA prA`sTFA] – n procedura zatvaranja coastal water [`kAOstAl `wItA] – n priobalne vode coating [`kAOtYL] – n premaz, prevlaka, pokriva~, obloga 21

co-combustion co-combustion [kAO,kAm`bWsDAn] – n zajedni~ko sagorevanje, kosagorevanje – proces u kojem se osnovnom gorivu, u konvencionalnom postrojenju, dodaje i sagoreva sekundarno gorivo (npr. otpad ili biomasa) u relativno malim koli~inama code number [kAOd `nWmbA] – n broj {ifre co-disposal [kAO,dY`spAOzl] – n zajedni~ko odlaganje – odlaganje razli~itih tipova otpada u jednoj zoni deponije co-disposed [kAO,dY`spAOzd] – adj zajedno odlagani (odlo`eni) co-generation [kAO,FenA`reYGn] – n zajedni~ko, istovremeno generisanje, kogenerisanje – proizvodnja toplote i elektri~ne energije iz jednog postrojenja, iz istog izvora co-incineration [kAO,YnsYnA`reieYGn] – n zajedni~ka insineracija, koinsineracija, zajedni~ko kontrolisano spaljivanje co-incineration plant [kAO,YnsYnA`reieYGn plQnt] – n postrojenje za koinsineraciju – stacionarno ili mobilno postrojenje ~ija je glavna svrha generisanje energije ili proizvodnja materijalnih proizvoda, proizvoda koji koriste otpad kao primarno ili dodatno gorivo; postrojenje u kojem se otpad termi~ki obra|uje za potrebe odlaganja collect [kA`lekt] – v sakupljati collected municipal waste [kA`lektid mjP`nisipAl weYst] – n sakupljeni komunalni otpad collection [kA`lekGn] – n sakupljanje – prikupljanje, sortiranje, odnosno me{anje otpada radi transporta; proces sakupljanja otpada iz stambenih i poslovnih objekata ili mesta sakupljanja i utovar u vozila collection centre [kA`lekGn `sentA] – n centar za sakupljanje collection frequency [kA`lekGn `frTkwensi] – n u~estalost sakupljanja collection of waste [kA`lekGn Av weYst] – n sakupljanje otpada collection system [kA`lekGn `sYstAm] – n sistem sakupljanja collection timing [kA`lekGn `taYmYL] – n odre|ivanje vremena sakupljanja collection vehicle [kA`lekGn `vTAkl] – n vozilo za sakupljanje collector [kA`lektA] – n lice koje sakuplja otpad combined [kAm`baYnd] – adj kombinovani combined heat and power (CHP or cogeneration) [kAm`baYnd hTt And paOA] – n kombinovano generisanje toplote i elektri~ne energije 22

common position combustible [kAm`bWstAbl] – adj sagorljiv, koji mo`e da sagoreva combustible liquid waste [kAm`bWstAbl `lYkwYd weYst] – n sagorljivi te~ni otpad combustible waste [kAm`bWstAbl weYst] – n sagorljivi otpad combustibles [kAm`bWstAblAz] – n pl materije koje sagorevaju combustion [kAm`bWsDAn] – n sagorevanje – odnosi se na kontrolisano spaljivanje (otpada), gde toplota dovodi do hemijske promene organskih jedinjenja, pretvaraju}i ih u stabilna neorganska kao {to su ugljen-dioksid i voda combustion air [kAm`bWsDAn eA] – n vazduh koji je potreban za sagorevanje combustion chamber [kAm`bWsDAn `DeYmbA] – n komora za sagorevanje combustion efficiency [kAm`bWsDAn Y`fYGAnsi] – n efikasnost sagorevanja combustion gases [kAm`bWsDAn `gRsYz] – n pl gasovi sagorevanja, dimni gasovi combustion products [kAm`bWsDAn prUdWkts] – n pl produkti sagorevanja commercial waste [kA`mSGl weYst] – n komercijalni otpad – otpad nastao u ustanovama koje se u celini ili delimi~no bave trgovinom, uslugama, kancelarijskim poslovima, sportom, rekreacijom ili zabavom; ovde ne spada otpad iz doma}instava i industrijski otpad commercially dry sludge [kA`mSGAli draY slWF] – n komercijalni suvi mulj commingled [kU`mYLgld] – adj kombinovan, me{an, me{ovit commingled recyclables [kU`mYLgld ,rT`saiklblAz] – n pl kombinovani, me{oviti materijali koji se mogu reciklirati commingled waste [kU`mYLgld weYst] – n kombinovani, me{ani otpad – pome{ane vrste otpada za recikliranje koje se zajedno sakupljaju po{to se odvoje od izme{anog komunalnog otpada comminution [kUmY`njPGn] – n drobljenje – mehani~ko se~enje ili spra{ivanje otpada commission [kA`mYGn] – n komisija, odbor, provizija commissioning test [kA`mYGnYL test] – n probni rad committee [kA`mYtY] – n komitet, odbor, radno telo common position [`kUmAn `pUzYGn] – n zajedni~ki stav 23

common strategy common strategy [`kUmAn `strRtAFi] – n zajedni~ka strategija communal collection [`kUmjOnl kA`lekGn] – n sakupljanje u lokalnim zajednicama communication [kA,mjPnY`keYGn] – n saop{tenje community [kA`mjPnAti] – n zajednica community composting [kA`mjPnAti `kUmpUstiL] – n kompostiranje na nivou lokalne zajednice compacting [kAm`pRktYL] – n kompaktiranje, presovanje, sabijanje compacting ratio [kAm`pRktYL `reYGYAO] – n koeficijent kompaktiranja compaction system [kAm`pRkGn `sYstAm] – n sistem kompaktiranja compactor vehicle [kAm`pRktA `vTAkl] – n kompaktor, vozilo za sabijanje compatibility [kAm,pRtA`bYlAti] – n kompatibilnost compatible [kAm`pRtAbl] – adj kompatibilan, koji se uklapa sa drugim compensation [,kUmpen`seYGn] – n naknada, kompenzacija compensation for damage [,kUmpen`seYGn fI `dRmYF] – n naknada za pretrpljenu {tetu competent authority [`kUmpYtAnt I`JUrAti] – n nadle`ni organ competition [,kAmpY`tYGn] – n konkurencija competitive [kAm`petAtYv] – adj konkurentan completion [kAm`plTGn] – n zavr{etak, kompletiranje compliance [kAm`plaYAns] – n po{tovanje, pridr`avanje (propisa, standarda), usagla{enost sa (propisima, standardima) compliance testing [kAm`plaYAns `testYL] – n provera usagla{enosti (sa propisima, standardima) component [kAm`pAOnAnt] – n komponenta composite lining [`kUmpAzYt `laYnYL] – n kompozitna obloga composite packaging [`kUmpAzYt `pRkYFYL] – n kompozitna ambala`a composition [,kUmpA`zYGn] – n sastav compost [`kUmpUst] – n kompost – relativno stabilan humusni materijal koji se proizvodi procesom kompostiranja dela otpada podlo`nog truljenju, pri ~emu bakterije u zemlji{tu koje se sa njim me{a, razgradnjom pretvaraju tu me{avinu u organsko |ubrivo composter [`kUmpUstA] – n komposter, zatvoreni sud za kompostiranje 24

constraint composting [`kUmpUstiL] – n kompostiranje – kontrolisana biolo{ka razgradnja dela otpada podlo`nog truljenju u prisustvu vazduha da bi se formirao materijal nalik na humus compression mechanism (Waste Collection Vehicle) [kAm`preGn `mekAnYzAm] – n mehanizam za kompresiju (vozilo za sakupljanje otpada) compromise [`kUmprAmaYz] – n kompromis concentration [,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija concession [kAn`sAGn] – n koncesija, ustupak concession contract [kAn`sAGn `kUntrRkt] – n ugovor o koncesiji – odnosi se na koncesiju koju dodeljuje nadle`ni organ privatnom preduze}u na osnovu konkursa da projektuje, izgradi i radi (engl. DBO) postrojenje za tretman i odlaganje ~vrstog komunalnog otpada; varijacije obuhvataju izgradnju, vlasni{tvo i rad (engl. BOO) kada finansijska sredstva obezbe|uje privatni sektor, odnosno izgradnju, vlasni{tvo i prenos (engl. BOT) kada se dogovorenog datuma vlasni{tvo prenosi na nadle`ni organ conclusion [kAn`klPHn] – n zaklju~ak condition [kAn`dYGAn] – n stanje, uslov conditioner for soil [kAn`dYGAn fI sVYl] – n sredstvo za kondicioniranje zemlji{ta conditioning [kAn`dYGAnYL] – n kondicioniranje conductivity [,kUndWk`tYvAti] – n provodljivost confined aquifer [kAn`faYnd `RkwYfA] – n zatvorena izdan, vodonosni sloj ograni~en izme|u dva nepropusna sloja conformity [kAn`fImAti] – n uskla|enost, saglasnost consent [kAn`sent] – n saglasnost, pristanak; v pristati, odobriti, privoleti se consequence [`kUnsYkwAns] – n posledica, ishod conservation [,kUnsA`veiGn] – n o~uvanje – ~uvanje i obnavljanje, kada je to mogu}e, ljudskih i prirodnih resursa; kori{}enje, za{tita i unapre|enje prirodnih resursa prema na~elima koja }e obezbediti njihovu najve}u ekonomsku i dru{tvenu korist consider [kAn`sYdA] – v razmatrati consignee [,kUnsaY`nT] – n primalac robe consignment note [kAn`saYnmAnt nAOt] – n tovarni list consistent [kAn`sYstAnt] – adj dosledan, konzistentan constraint [kAn`streYnt] – n ograni~enje 25

construction construction [`kUnstrAkGn] – n izgradnja construction and demolition [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn] – n gradnja i ru{enje construction and demolition debris [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn `deYbrY] – n {ut od izgradnje i ru{enja construction and demolition waste [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn weYst] – n gra|evinski otpad i otpad od ru{enja – otpad koji poti~e od kori{}enja gra|evinskih materijala; materijal, panjevi i {ut koji poti~u od izgradnje, rekonstrukcije, popravke i ru{enja ku}a, poslovnih zgrada i drugih objekata, trotoara i kolovoznih konstrukcija; karakter ovog ~vrstog komunalnog otpada zavisi od resursa koji su kori{}eni u datom regionu za potrebe gradnje consultation [,kUnsAl`teYGn] – n konsultacija, davanje stru~nog mi{ljenja consumer [kAn`sjPmA] – n potro{a~ consumer equipment [kAn`sjPmA Y`kwYpmAnt] – n oprema za {iroku potro{nju consumer information [kAn`sjPmA ,YnfA`meYGAn] – n informisanje potro{a~a consumption [kAn`sWmpGn] – n potro{nja contain [kAn`teYn] – v sadr`ati, dr`ati, spre~iti dalje {irenje (pove}anje) container [kAn`teYnA] – n kontejner, rezervoar, posuda, sud container system [kAn`teYnA `sYstAm] – n sistem posuda (kontejnera) containing [kAn`teYnYL] – adj koji sadr`i containment [kAn`teYnmAnt] – n ograni~avanje, spre~avanje {irenja ili razno{enja containment building [kAn`teYnmAnt `bYldYL] – n objekat za spre~avanje razno{enja contaminated land [kAn`tRmineitYd lRnd] – n kontaminirano zemlji{te contaminated land clean-up technologies [kAn`tRmineitYd lRnd ,klTn`Wp tek`nUlAFiz] – n pl tehnologije za ~i{}enje kontaminiranog zemlji{ta contaminated materials [kAn`tRmineitYd mA`tYArYAlz] – n pl kontaminirani materijali contaminated water [kAn`tRmineitYd `wItA] – n kontaminirana voda 26

controlled waste contaminated (with) [kAn`tRmineitYd wYK] – adj kontaminiran (ne~im) contamination [kAn,tRmi`neiGn] – n kontaminacija – uno{enje u vodu, vazduh ili zemlji{te mikroorganizama, hemikalija, otrovnih materija, otpada ili otpadnih voda u koncentracijama koje taj medij ~ine nepodesnim za narednu namenu; isto va`i za povr{ine i objekte ili zgrade, i razne proizvode koji se koriste u doma}instvima ili poljoprivredi contingency [kAn`tYnFAnsi] – n slu~ajnost, eventualnost, slu~aj, nepredvidljiva okolnost contingency plan [kAn`tYnFAnsi plRn] – n plan za vanredne situacije continuous emission monitoring system [kAn`tYnjOas e`mYGAn `mUnYtrYL `sYstAm] – n sistem kontinualnog monitoringa emisije – sistem koji direktno i neprestano meri jednu ili vi{e zaga|uju}ih materija na izvoru continuous measurement [kAn`tYnjOas `meHAmAnt] – n stalno, neprestano, kontinualno merenje contract [`kUntrRkt] – n (pisani) ugovor; v ugovoriti contract management [`kUntrRkt `mRnYFmAnt] – n upravljanje ugovorima contractor [`kUntrRktA] – n izvo|a~ radova, preduzima~, ugovara~ contrary [`kUntrAri] – n neodgovaraju}i materijal contravene [,kUntrA`vTn] – v kr{iti (zakon), biti u suprotnosti contribute [kAn`trYbjPt] – v doprineti contributory fault [kAn`trYbjPtAri fIlt] – n zajedni~ka gre{ka, podeljena gre{ka (kod nehata) control instrument [kAn`trAOl `YnstrOmAnt] – n kontrolni instrument controlled closure [kAn`trAOld `klAOHA] – n kontrolisano zatvaranje controlled dump [kAn`trAOld `dWmp] – n kontrolisano smetli{te – planirana deponija koja u izvesnoj meri obuhvata neke odlike sanitarne deponije: lociranje vezano za hidrogeolo{ku pogodnost, ravnanje, sabijanje u nekim slu~ajevima, kontrolu procednih voda, delimi~no upravljanje gasom, redovno (ali obi~no ne dnevno) pokrivanje, kontrolu pristupa, osnovnu evidenciju i kontrolisano sakupljanje otpada controlled waste [kAn`trAOld weYst] – n kontrolisani otpad 27

convention convention [kAn`venGn] – n konvencija conversion [kAn`vSHn] – n konverzija conviction [kAn`vYkGn] – n uverenje, osuda, osu|uju}a presuda cooperation [kAO,UpA`reYGn] – n saradnja core [kI] – n jezgro; adj osnovni corrective [kA`rektYv] – adj korektivan corresponding [kUrAs`pIndYL] – adj odgovaraju}i, prikladan corrosion [kA`rAOHn] – n korozija corrosive [kA`rAOsYv] – adj korozivan corrosive waste [kA`rAOsYv weYst] – n korozivni otpad corrosives [kA`rAOsYvz] – n pl korozivne materije corrugated paper [`kUrOgeYtYd `peYpA] – n talasasti papir Cost Benefit Analysis [kUst `benYfYt A`nRlYsYs] – n analiza isplativosti cost recovery [kUst rY`kWvAri] – n nadoknada, povrat tro{kova council [`kaOnsl] – n savet, odbor cover material [`kWvA mA`tYArYAl] – n materijal za pokrivanje, prekrivanje cover [`kWvA] – n pokriva~, prekriva~, pokri}e; v pokriti, prekriti cradle-to-grave [kreYdl tA greYv] – n od kolevke do groba, period koji se odnosi na po~etak nastanka opasnog otpada do njegovog krajnjeg odlaganja criterion [kraY`tYArYAn] (pl criteria [kraY`tYArYA]) – n kriterijum critical load [`krYtYkl lAOd] – n kriti~no optere}enje critical parameters (key variables) [`krYtYkl pA`rRmYtAz / kT veArYAblz] – n pl parametri od kriti~ne va`nosti (klju~ne promenljive) cross-compliance [krUs kAm`plaYAns] – n me|usobno usagla{avanje, uskla|ivanje (propisa) crossed-out [`krUst,aOt] – adj precrtan crumb rubber [krWm `rWbA] – n komadi}i gume, guma ise~ena u trake ili samlevena guma crusher [`krWGA] – n drobilica crustacean [krW`steYGjAn] – n ljuskar cumulative aspect [`kjPmjOlAtYv `Rspekt] – n kumulativni aspekt current [`kWrAnt] – n teku}i, va`e}i cyclone dust separator [`saYklAOn dWst `sepAreYtA] – n ciklonski separator ~vrstih ~estica 28

delay

D daily average value [`deYli `RvArYF `vRljP] – n dnevna prose~na vrednost daily cover [`deYli `kWvA] – n dnevno prekrivanje, dnevna prekrivka daily cover material [`deYli `kWvA mA`tYArYAl] – n dnevni pokrivni (prekrivni) materijal damage [`dRmYF] – n {teta dangerous [`deYnFArAs] – adj opasan dangerous substance [`deYnFArAs `sWbstAns] – n opasna materija dangerous waste [`deYnFArAs weYst] – n opasan otpad date of delivery [deYt Av delYvAri] – n datum isporuke day cell [deY sel] – n dnevna }elija, odeljak (koji se puni u jednom danu na deponiji) debris [`deYbrY] – n kr{, otpaci, {ut decibel [`desYbAl] – n decibel decision [dY`sYHn] – n odluka declaration [,deklA`reYGn] – n izjava decomposition [,dTkUmpA`zYGn] – n razlaganje, razgra|ivanje decontaminated PCB equipment [,dTkAn`tRmYneYtYd pT sT bT Y`kwYpmAnt] – n dekontaminirana oprema koja sadr`i PCB decontamination [`dTkAn,tRmY`neYGn] – n dekontaminacija dedicated [`dedikeYtYd] – adj namenski dedusting [dY`dWstYL] – n otpra{ivanje deep [dTp] – adj dubok deep injection [dTp Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u podzemlje deep storage [dTp `stIrYF] – n skladi{tenje po dubini, podzemna skladi{ta deep well injection [dTp wel Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u bu{otine defensive [dY`fensYv] – adj odbrambeni deferred [dY`fSd] – adj odlo`en defoliation [,dTfAOlY`eYGn] – n defolijacija, gubitak li{}a deforestation [dT,fUrY`steYGn] – n deforestacija, nestajanje {uma degradable [dY`greYdAbl] – adj razgradljiv degradation [,degrA`deYGn] – n degradacija degree [dY`grT] – n stepen delay [dY`leY] – n odlaganje; v odlo`iti 29

delivery delivery [dY`lYvAri] – n isporuka, napajanje demolished construction [dY`mUlYGt ,kUnstrAkn] – n sru{eni objekat demolition waste [,demA`liGn weYst] – n otpad od ru{enja denitrification [dY,naY`trYfYkeYGn] – n denitrifikacija densified refuse – derived fuel [`densYfaYd `refjPs dY`raYvd `fjPAl] – n zgusnuto gorivo dobijeno iz otpada density [`densYti] – n gustina depend [dY`pend] – v zavisiti depletion [dY`plTGn] – n ispra`njenje, iscrpljenje, osiroma{enje, smanjenje deposit [dY`pUzYt] – n talog, nanos, naslaga, nalazi{te, depozit, polaganje; v deponovati, naneti, natalo`iti deposit into or onto land (e.g., landfill, etc.) [dY`pUzYt YntA I UntA `lRnd] – n odlaganje u ili na zemlju (npr. deponija itd.) deposit system [dY`pUzYt `sYstAm] – n sistem polaganja, sistem deponovanja deposit-refund [dY`pUzYt `rTfWnd] – n kaucija depth [depJ] – n dubina derelict [`derYlYkt] – adj zaga|eno, zatrovano zemlji{te dermal [dSml] – adj ko`ni derogation [,derAO`geYGn] – n derogacija, izbegavanje, ograni~avanje dejstva desalinization [dY,sRlYnaY`zeYGn] – n odsoljavanje, desalinizacija, smanjenje koncentracije soli (u vodi ili zemlji{tu) describe [dY`skraYb] – v opisati descriptive information [dYskrYptYv ,YnfA`meYGAn] – n opisna informacija design [dY`zaYn] – n projekat, dizajn designed [dY`zaYnd] – adj projektovan, dizajniran destination [,destY`neYGn] – n odredi{te destined [`destYnd] – adj upu}en negde, namenjen nekom mestu destroy [dY`strVY] – v uni{titi, razoriti destruction [dY`strWkGn] – n uni{tenje, razaranje desulphurisation [dY,sWlfAraY`zeYGn] – n odsumporavanje, uklanjanje sumpora ili njegovih jedinjenja iz ne~ega detailed inventory [dT`teYld `YnvAntri] – n detaljan popis detection [dY`tekGn] – n otkrivanje, pronala`enje, detektovanje determine [dY`tSmYn] – v odrediti, odlu~iti, utvrditi, ustanoviti 30

disposal capabilities detoxification [dY,tUksYfY`keYGn] – n detoksifikacija, proces uklanjanja {tetnih materija ili otrova iz ne~ega developed [dY`velApt] – adj razvijen development [dY`velApmAnt] – n razvoj device [dY`vaYs] – n naprava, ure|aj dewatering [dY`wItArYL] – n uklanjanje vode, odvodnjavanje diatomic [`daYAtAmYk] – adj dvoatomski, dvovalentan, dvobazni diffusion [dY`fjPHn] – n difuzija, {irenje, raspr{ivanje digested sludge [daY`FestYd slWF] – n digestirani mulj digestion [daY`FesDAn] – n digestija, varenje dilution of mixture [daY`lPGn Av mYksDA] – n razbla`ivanje me{avine dioxin [dai`Uksin] – n dioksin – bilo koje iz porodice jedinjenja koja su poznata u hemiji kao dibenzo-p-dioksini direct charge [dY`rekt DQF] – n direktna naknada direct reuse [dY`rekt rY`jPs] – n direktna ponovna upotreba directive [dY`rektYv] – n direktiva disassembly [dYs,A`sembli] – n rasklapanje, rastavljanje disaster [dY`zQstA] – n katastrofa, velika nesre}a, nepogoda discharge [dYs`DQF] – v ispustiti, isprazniti, rasteretiti, olak{ati ispu{tanje; n pra`njenje, istovar disclosure [dYs`klAOHA] – n otkrivanje, objavljivanje, obelodanjivanje, odavanje dismantling [dYs`mQntlYL] – n rasklapanje dispatch [dY`spRD] – n otprema dispense [dY`spens] – v deliti, pru`ati, davati, odmeriti, izdati, biti bez, u~initi suvi{nim dispersion [dYs`pSHn] – n raspr{ivanje, disperzija, rasipanje, rasejavanje disposable [dY`spAOzAbl] – adj koji se mo`e odlo`iti, koji se baca, koji je na raspolaganju disposal [dY`spAOzl] – n odlaganje – istovarivanje, polaganje, ubrizgavanje, bacanje, izlivanje ili stavljanje bilo kog ~vrstog ili opasnog otpada na ili u zemlju ili vodu disposal authority [dY`spAOzl I`JUrAti] – n organ za zbrinjavanje otpada disposal capabilities [dY`spAOzl ,keYpA`bYlAtYz] – n mogu}nosti odlaganja 31

disposal capacity disposal capacity [dY`spAOzl kA`pRsYti] – n kapacitet za odlaganje disposal facility [dY`spAOzl fA`sYlYti] – n postrojenje za odlaganje disposal licence [dY`spAOzl `laYsAns] – n dozvola za odlaganje otpada disposal methods of waste [dY`spAOzl `meJAds Av weYst] – n pl na~ini odlaganja otpada disposal of equipment [dY`spAOzl Av Y`kwYpmAnt] – n odlaganje opreme disposal operation [dY`spAOzl ,UpA`reYGn] – n poslovi odlaganja disposed [dY`spAOzd] – adj odlo`en disposed of [dY`spAOzd Av] – adj odba~en, re{en disposer [dY`spAOzA] – n onaj koji odla`e, baca dissolved organic carbon [dY`zUlvd I`gRnYk `kQbAn] – n rastvoreni organski ugljenik distance [`dYstAns] – n udaljenost distillation [,dYstY`leYGn] – n destilacija distort [dY`stIt] – v iskriviti, izobli~iti distortion [dY`stIGn] – n iskrivljenost, distorzija, izobli~enje distributor [dY`strYbju:tA] – n distributer district [`dYstrYkt] – n okrug, srez, podru~je, region district heating [`dYstrYkt hTtYL] – n centralno grejanje disturbance [dY`stSbAns] – n ometanje domestic refuse [`dUmAstYk `refjPs] – n ku}no sme}e domestic waste [`dUmestYk weYst] – n ku}ni otpad, otpad iz doma}instva donor [`dAOnA] – n donator, darodavac, davalac downdraught [,daOn`drQft] – n silazno strujanje DPSIR [dT pT es aY Q] – n kauzalni okvir za opisivanje interakcija izme|u dru{tva i `ivotne sredine koji je usvojila Evropska agencija za `ivotnu sredinu: pokreta~i, pritisci, stanja, uticaji, reakcije (pro{ireni PSR – pritisci, stanja, reakcije – model koji je razvio OECD) draft [drQft] – n nacrt drainage [`dreYnYF] – n isu{ivanje, odvo|enje vode, drena`a drainage layer [`dreYnYF `leYA] – n drena`ni sloj drainage sludge [`dreYnYF slWF] – n drena`ni mulj dredged soil [`dreFd sVYl] – n bagerovana zemlja, iskopana zemlja dredging [`dreFYL] – n bagerovanje drip [`drYp] – v kapljati 32

effluent drop-off [`drUpUf] – n dostava, metod sakupljanja reciklabilnih materijala tako {to ih pojedinci donose na odre|eno zbirno mesto drop-off centre [`drUpUf `sentA] – n dostavni centar drought [draOt] – n su{a drum [drWm] – n bubanj, kontejner ili bure, obi~no od mekog ~elika ili plastike, u koje se skladi{ti otpad dry gas [draY gRs] – n suvi gas drying [draYYL] – n su{enje drying gas [draYYL gRs] – n gas za su{enje due diligence [djP `dYlYFAns] – n sveobuhvatna analiza stanja dump [`dWmp] – n smetli{te – lokacija koja se koristi za odlaganje otpada bez upravljanja, odnosno bez ekolo{ke kontrole dumping [`dWmpYL] – n bacanje, istovarivanje dust [dWst] – n pra{ina dustbin [`dWstbYn] – n korpa za otpad duty of care [djPti Av keA] – n zakonska obaveza staranja o otpadu dynamic flow system [daY`nRmYk flAO `sYstAm] – n dinami~ki sistem strujanja (podzemne vode)

E earthworks [`SJwSks] - n zemljani radovi ecological risk assessment [,Y`kA`lUFYkl rYsk A`sAsmAnt] - n procena ekolo{kog rizika ecology [T`kUlAFi] - n ekologija ecosystem [TkAO`sYstAm] - n ekosistem, interaktivni sistem biolo{ke zajednice i njene ne`ive `ivotne sredine ecotoxic [TkAO`tUksYk] - n ekotoksi~an ecotoxicological properties [,TkAOtUksYkAlIFikAl `prUpAtYz] - n ekotoksikolo{ka svojstva effective porosity [Y`fektYv pI`rUsAti] - n efektivna poroznost efficiency [Y`fYGAnsi] - n efikasnost, sposobnost delovanja efficient management [Y`fYGAnt `mRnYFmAnt] - n efikasno upravljanje effluent [`eflOAnt] - n efluent, otpadna voda, te~nost koja se izbacuje u spoljnu sredinu; adj koji oti~e, isti~e 33

effluent stream effluent stream [`eflOAnt strTm] – n recipijent ispu{tenih otpadnih voda efflux velocity [eflWks vY`lUsAti] – n brzina ispu{tanja effort [`efAt] – n napor electrical and electronic equipment [e`lektrYkAl And elek`trUnYk i`kwipmAnt] – n elektri~na i elektronska oprema – oprema ~iji ispravan rad zavisi od elektri~ne struje ili elektromagnetnog polja i oprema za generisanje, transfer i merenje takve struje i polja, projektovana za upotrebu pod naponom koji ne prema{uje 1.000 V za naizmeni~nu struju i 1.500 V za jednosmernu struju electrical and electronic tool [e`lektrYkAl And elek`trUnYk tPl] – n elektri~ni i elektronski aparat electrical conductivity [Y`lektrYkAl ,kUndWk`tYvAti] – n elektri~na provodljivost electrolysis [,Ylek`trUlYsYs] – n elektroliza electronic [elek`trUnYk] – adj elektronski electronic media [elek`trUnYk `mTdjA] – n pl elektronski mediji electronic scrap [elek`trUnYk `skrRp] – n otpaci od elektronike electrostatic precipitation [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYGn] – n elektrostati~ko talo`enje eletrostatic precipitator [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYtA] – n elektrostati~ki talo`nik embossed [Ym`bUst] – adj ugraviran emergency [Y`mSFAnsi] – n opasnost, vanredno stanje, nu`da, hitan slu~aj, iznenadan doga|aj emergency response [Y`mSFAnsi rY`spUns] – n reagovanje u hitnom slu~aju emission [Y`miGn] – n emisija – direktno ili indirektno ispu{tanje materija, vibracija, toplote ili buke iz individualnih ili difuznih izvora u postrojenju u vazduh, vodu ili zemlji{te emission limit value [Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednost emisije – masa, izra`ena u vidu odre|enih specifi~nih parametara, koncentracija i/ili nivo emisije, koji ne sme da se prekora~i tokom jednog ili vi{e perioda emission source [Y`miGn sIs] – n izvor emisije emission standards [Y`miGn `stRndAds] – n pl standardi (norme) za emisiju enable [Y`neYbl] – v omogu}iti 34

environmental impact enact [Y`nRkt] – v doneti (zakon), ozakoniti, propisati, odrediti encapsulated [Yn`kRpsjP,leYtYd] – adj (hermeti~ki) zatvoren encounter [Yn`kaOntA] – v sresti se, nai}i na encourage [Yn`kWrYF] – v podsticati, podsta}i end of pipe technology [end Av paYp tek`nUlAFi] – n „tehnologija na kraju cevi“ – re{avanje problema `ivotne sredine na kraju procesa end of useful life [end Av `jPsfAl laYf] – n kraj korisnog upotrebnog veka endanger [Yn`deYnFA] – v ugroziti, dovesti u opasnost end-of-life tyres [end Av laYf taYAz] – n pl gume na kraju upotrebnog veka end-of-life vehicle [end Av laYf `vTAkl] – n vozilo na kraju upotrebnog veka, istro{eno vozilo – vozilo koje je otpad energy from waste [`enerFi frAm weYst] – n energija iz otpada energy purpose [`enerFi `pSpAs] – n energetska svrha energy recovery [`enerFi rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje u vidu energije energycrops [`enerFikrUps] – n pl energokulture, specijalno uzgajanje ili proizvodnja biomase za proizvodnju energije enforceability [Yn`fIsY`bYlAti] – n pravosna`nost, mogu}nost sprovo|enja engraved sign [Yn`greYvd saYn] – n utisnut znak enhance [Yn`hQns] – v oja~ati enough [Y`nWf] – adv dovoljno ensure [Yn`GOA] – v osigurati, obezbediti entrepreneurial [,UntrAprA`nSrYAl] – adj preduzetni~ki entry [`entri] – n ulazak, unos, upis environment [Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredina environmental assessment [YnvaYrAn`mentAl A`sesmAnt] – n procena `ivotne sredine environmental audit [YnvaYrAn`mentAl `Idit] – n revizija stanja `ivotne sredine, nezavisna procena teku}eg stanja u vezi sa po{tovanjem va`e}ih uslova ili politika `ivotne sredine, prakse i kontrole po{tovanja zahteva vezanih za `ivotnu sredinu environmental impact [YnvaYrAn`mentAl `YmpRkt] – n uticaj na `ivotnu sredinu 35

environmental impact assessment environmental impact assessment [YnvaYrAn`mentAl `YmpRkt A`sesmAnt] – n procena uticaja na `ivotnu sredinu – procena obavljena tako da se predvidi uticaj neke aktivnosti ili projekta na `ivotnu sredinu i zdravlje i dobrobit ljudi environmental monitoring [YnvaYrAn`mentAl `mUnYtrYL] – n monitoring `ivotne sredine, pra}enje stanja `ivotne sredine environmental risk assesment [YnvaYrAn`mentAl risk A`sesmAnt] – n procena rizika po `ivotnu sredinu – procena me|usobnih dejstava faktora, ljudi i resursa `ivotne sredine; sastoji se od procene rizika po zdravlje ljudi i procene rizika po `ivotnu sredinu; ocena verovatno}e i veli~ine mogu}e {tete od materija koje kontaminiraju `ivotnu sredinu environmentally [YnvaYrAn`mentAli] – adj koji se odnosi na `ivotnu sredinu environmentally friendly [YnvaYrAn`mentAli `frendli] – adj koji nije {tetan za `ivotnu sredinu environmentally preferable [Ynv`aYrAnmentAli `prefArAbl] – adj povoljniji, po`eljniji za `ivotnu sredinu environmentally sound [YnvaYrAn`mentAli saOnd] – adj dobar, valjan za `ivotnu sredinu environmentally sound low-waste technology [YnvaYrAn`mentAli saOnd lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologije iz kojih nastaje mala koli~ina otpada i koje su dobre za `ivotnu sredinu environmentally sound manner [YnvaYrAn`mentAli saOnd `mRnA] – n na na~in koji je dobar za `ivotnu sredinu envisaging [Yn`vYzYFYL] – n predvi|anje equally [`TkwAli] – adv jednako equipment [Y`kwYpmAnt] – n oprema equipment containing PCBs [Y`kwYpmAnt kAn`teYniL pT sT bTz] – n oprema koja sadr`i PCB ili je ranije sadr`avala PCB (npr. transformatori, kondenzatori, kutije sa preostalim naslagama), koja nije dekontaminirana; oprema koja je takvog tipa da u njoj mo`e biti sadr`an PCB, tretira se kao da sadr`i PCB, osim ako se osnovano mo`e pretpostaviti suprotno equipped [Y`kwYpt] – adj opremljen equivalence factor [Y`kwYvAlAns `fRktA] – n faktor jednakosti equivalent insurance [Y`kwYvAlAnt Yn`GOArAns] – n osiguranje jednakosti erosion [Y`rAOHn] – n erozija 36

experience establish [Y`stRblYG] – v osnovati, uspostaviti, ustanoviti, uvesti establishment [Y`stRblYGmAnt] – n ustanova estimate [`estYmAt] – n procena estimate [`estYmeYt] – v proceniti European [,jOArA`pTAn] – adj evropski European waste list [,jAOrA`pTAn weYst lYst] – n Evropska lista otpada Eurostat data [`jOArAstWt `deYtA] – n pl podaci Eurostata evaluate [Y`vRljPeYt] – v oceniti, proceniti vrednost evaluation [Y,vRljP`eYGn] – n ocena, procena vrednosti evaporation [Y,vRpA`reYGn] – n pretvaranje u paru, isparavanje, ispu{tanje vlage evapotranspiration [YvRpA,trRnspaYA`reYGn] – n evapotranspiracija, isparavanje vode u atmosferu iz biljnog pokriva~a i zemlji{ta, odnosno podloge; kru`enje vode u prirodi examination [Yg,zRmY`neYGn] – n ispitivanje, pregled, provera example [Yg,zQmpl] – n primer excavator [`ekskAveYtA] – n bager, suvi bager, kopa~ kanala exceed [Yk`sTd] – v prema{iti, pre}i, nadma{iti, preterivati, pre}i meru excess activated sludge [Yk`ses `RktYveYtYd slWF] – n vi{ak aktivnog mulja excess air [Yk`ses eA] – n vi{ak vazduha excess sludge [Yk`ses slWF] – n vi{ak mulja exchange [Yks`DeYnF] – v zameniti, razmeniti exclude [Yk`sklPd] – v isklju~iti excluded [Yk`sklPdYd] – adj isklju~en excluding [Yk`sklPdYL] – adv isklju~uju}i, ne uklju~uju}i exempt [Yg`zempt] – adv izuzev, osim exempted [Yg`zemptYd] – adj izuzet exhaust gases [Yg`zIst gRsYz] – n pl izduvni gasovi existing [Yg`zYstYL] – adj postoje}i exothermic (reaction) [eksAO`JSmYk rY`RkGn] – n egzotermna reakcija exothermic aerobic decomposition [eksAO`JSmYk AeA`rAObYk ,kUmpA`zYGn] – n egzotermno aerobno raspadanje (razlaganje) expectation [,ekspek`teYGn] – n o~ekivanje expenditure [Yk`spendYDA] – n tro{kovi, rashodi expense [Yk`spens] – n tro{ak experience [Yk`spYArYAns] – n iskustvo 37

expire expire [Yk`spaYA] – v iste}i expiry [Yk`spaYAri] – n zavr{etak, isticanje, prestanak va`enja explosive [Yk`splAOsYv] – n eksploziv explosive/reactive [Yk`splAOsYv / rY`RktYv] – adj eksplozivan, reaktivan explosive limit [Yk`splAOsYv `lYmYt] – n granica eksplozivnosti exporter [ek`spItA] – n izvoznik extent [Yk`stent] – n mera, {irina, veli~ina, obim extraction [Yk`strRkGn] – n ekstrakcija, va|enje, izvla~enje extraction well [Yk`strRkGn wel] – n ekstrakcioni bunar extremely hazardous substance [Yk`strTmli `hRzAdAs `sWbstAns] – n izuzetno opasna materija

F fabric filter [`fRbrYk `fYltA] – n filtar od vlakana facilitation [fA`sYlY`teYGn] – n olak{avanje, pomo}, omogu}avanje, moderacija facilities for the treatment of exhaust gases [fA`sYlYtYz fI KA `trTtmAnt Av Yg`zIst gRsYz] – n pl objekti za tretman izduvnih gasova facility management [fA`sYlYti `mRnYFmAnt] – n upravljanje postrojenjem facility [fA`sYlYti] – n postrojenje failure [`feYljA] – n neuspeh, kvar fallout [`fIlaOt] – n atmosferski talog farm waste [fQm weYst] – n otpad sa poljoprivrednih dobara farming [`fQmYL] – n bavljenje poljoprivredom feasibility study [,fTzA`bYlAti stWdi] – n studija izvodljivosti feasible [`fTzAbl] – adj izvodljiv, ostvariv, mogu} fed [fed] – adj doziran, napunjen feed [fTd] – n doziranje, sirovina, odnosno gorivo za doziranje i pogon postrojenja, hrana, hranjenje fence [fens] – n ograda fermentability [,fSmentA`bYlAti] – n fermentabilnost, sposobnost vrenja 38

fluid fermentation [,fSmen`teYGn] – n fermentacija, hemijske reakcije koje izazivaju `ivi mikroorganizmi iz hranjivih materija u prisustvu toplote, pritiska i svetlosti ferrous metals [`ferAs `metAls] – n pl crni metali, ferometali fibrous vegetable waste [`faYbrAs `veFYtAbAl weYst] – n vlaknasti otpad od biljaka, povr}a field capacity [fTld kA`pRsYti] – n vododr`ivost tla fill [fYl] – n odlaganje filter [`fYltA] – n filtar filter cake [`fYltA keYk] – n talog, kola~ posle filtracije filter press [`fYltA pres] – n filtar presa filter-pressed sludge [`fYltA prest slWF] – n mulj iz filtarske prese filtration [fYl`treYGn] – n filtracija, odvajanje te~nosti od suspendovanih ~estica final cover [`faYnAl `kWvA] – n zavr{na prekrivka finance agreement [faY`nRns `AgrTmAnt] – n finansijski sporazum financial [faY`nRnGl] – adj finansijski financial guarantee [faY`nRnGl ,gRrAn`tT] – n finansijska garancija financial security [faY`nRnGl sY`kjOArAti] – n finansijska sigurnost fire [`faYA] – n po`ar, vatra fire-fighting [`faYA `faYtYL] – n protivpo`arna odbrana fissure [`fYGA] – n pukotina fixed bed technology [fYkst bed tek`nUlAFi] – n tehnologija nepomi~nog sloja, tehnologija gde gas ili te~no gorivo teku kroz sloj nepomi~nih (fiksnih) ~estica flammable [`flRmAbl] – adj zapaljiv flammable liquids [`flRmAbl lYkwYds] – n pl zapaljive te~nosti flammable solids [`flRmAbl `sUlids] – n pl zapaljive ~vrste materije flare [fleA] – n plamen, baklja; v plamteti, buktati, ble{tati flash point [flRG `pVYnt] – n ta~ka paljenja – najni`a temperatura pri kojoj te~nost proizvodi dovoljno pare da se zapali u vazduhu; ukoliko otpad ima ta~ku paljenja ni`u od 60oC, onda je re~ o zapaljivom opasnom otpadu flocculation [,flUkjO`leYGn] – n flokulacija flotation [flAO`teYGn] – n flotacija flow [flAO] – n tok flue gas [flP gRs] – n dimni gas – svi gasovi i proizvodi sagorevanja fluid [`flPYd] – n te~nost 39

fluidised bed incinerator fluidised bed incinerator [,flPY`daYzd bed Yn,sYnA`reYtA] – n insinerator sa fluidizovanim slojem fly ash [flaY RG] – n lete}i pepeo, nesagorljivi ostaci nastali usled sagorevanja goriva u pe}i; mo`e da sadr`i okside metala, silikate i sumporna jedinjenja, kao i mnoge druge hemijske zaga|uju}e materije fly tipping [flaY `tYpYL] – n nelegalni istovar, nelegalno bacanje sme}a na nedozvoljenim mestima focal point [`fAOkAl `pVYnt] – n fokalna ta~ka, osoba za kontakt – lice strane ugovornice koje je odgovorno za prijem i dostavljanje informacija forage crop [`fUrYF krUp] – n ratarska kultura za sto~nu ishranu foresee [fI`sT] – v predvi|ati, predvideti foreseeable [fI`sTAbl] – adj predvidljiv, skori foster [`fUstA] – v negovati, podsticati, hrabriti fracture [`frRkDA] – n fraktura, lom framework [`freYmwSk] – n okvir framework decision [`freYmwSk dY`sYHn] – n okvirna odluka franchise [`frRnDaYz] – n fran{iza, kod upravljanja komunalnim otpadom odnosi se na akciju op{tine koja putem tendera dodeljuje ograni~eni monopol privatnoj kompaniji da vr{i posebne usluge upravljanja otpadom na odre|enom podru~ju u toku utvr|enog perioda free of charge [frT Av DQF] – adv besplatno frequency [`frTkwensi] – n u~estalost, frekvencija friable [`fraYAbl] – n tro{an, mogu}e ga je mrviti, fino usitniti ili pretvoriti u prah pritiskom ruke fuel [`fjPAl] – n gorivo fuel supply system [`fjPAl sA`plaY `sYstAm] – n sistem za dovod goriva fugitive emissions [`fjPFYtYv e`mYGAns] – n pl kratkotrajne emisije full service collection [fOl `sSvYs ,kA`lekGn] – n celovito sakupljanje otpada fume [fjPm] – n dim, fina pra{ina fundamental [,fWndA`mentAl] – adj osnovni, fundamentalni furan [`fjOArAn] – n furan furnace [`fSnYs] – n pe}, industrijska pe} furnace cell [`fSnYs sel] – n komora industrijske pe}i 40

geochemical assessment furnace slag [`fSnYs slRg] – n {ljaka iz industrijske pe}i furnace volume [`fSnYs `vUljPm] – n zapremina industrijske pe}i fusion [`fjPHn] – n stapanje, spajanje, fuzija

G gain [geYn] – n dobit, dobitak garbage [`gQbYF] – n sme}e, naro~ito ku}no, otpaci generalno gas cleaning [gRs `klTnYL] – n pre~i{}avanje gasa gas control and recovery system [`gRs kAn`trAOl And rY`kWvAri `sYstAm] – n sistem kontrole i ponovnog iskori{}enja gasa gas discharge lamp [`gRs `dYsDQF lRmp] – n lampa za detekciju ispu{tanja gasa gas drainage layer [gRs `dreYnYF `leYA] – n sloj za odvod gasa gas migration [gRs mY`greYGn] – n migracija gasova gas treatment [gRs `trTtmAnt] – n tretman gasa gaseous [`gRsjAs] – adj gasovit gasoil [`gRs,VYl] – n dizel gorivo gate [geYt] – n kapija, otvor, prolaz general licensing requirements [`FenArAl `laYsAnsYL rY`kwaYAments] – n pl op{ti uslovi za dobijanje dozvole generated [`FenAreYtYd] – adj generisan, proizveden, dobijen generated heat [`FenAreYtYd hTt] – n generisana, proizvedena toplota generation of waste [FenA`reYGn Av weYst] – n generisanje, stvaranje otpada – proces stvaranja heterogene me{avine materijala za koje se smatra da nemaju dalje koristi generatoru (proizvo|a~u) otpada generation rate [FenA`reYGn reYt] – n stopa generisanja, brzina stvaranja otpada generator (of waste) [`FenAreYtA] – n generator, proizvo|a~, lice ~ija aktivnost proizvodi opasan otpad ili druge vrste otpada, ili ako je to lice nepoznato, lice koje je u posedu, odnosno koje ima kontrolu nad ovim otpadom generic [FY`nerYk] – adj generi~ki geochemical assessment [FYAO`kemYkl A`sAsmAnt] – n geohemijska analiza 41

geographic information system geographic information system (GIS) [FYA`grRfYk ,YnfA`meYGAn `sYstAm] – n geografski informacioni sistem – sistem, obi~no kompjuterizovan, koji obuhvata lokacije svih geografskih karakteristika jednog podru~ja geological assessment [,FYAO`lUFYkl A`sAsmAnt] – n geolo{ka analiza geological barrier [,FYAO`lUFYkl `bRrYA] – n geolo{ka barijera geological characteristics [,FYAO`lUFYkl ,kRrAktA`rYstYks] – n pl geolo{ke karakteristike geological formation [,FYAO`lUFYkl `fImeYGn] – n geolo{ka formacija geotextile [,FYAO`tekstaYl] – n geotekstil, sinteti~ki materijal glass-based fibrous materials [glQs beYst `faYbrAs mA`tYArYAls] – n pl vlaknasti materijali na bazi stakla global environment [`glAObAl Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredina na planeti Zemlji global warming [`glAObAl `wImYL] – n globalno zagrevanje planete Zemlje governmental authority [,gWvn`mAntl I`JUrAti] – n dr`avni organ grade [greYd] – n stepen, skala grader [`greYdA] – n grejder, ma{ina za otkop zemlje gradient [`greYdjAnt] – n nagib, pad, gradijent gradual reduction [`grRFOAl rY`dWkGn] – n postepeno smanjivanje grant [grQnt] – n bespovratna sredstva, subvencija, odobrenje, dozvola, poklon, prenos (imovine itd.); v odobriti (kredit), preneti, prepisati (na nekoga) granting [`grQntYL] – n odobravanje granular non-hazardous waste [`grRnjPlA nUn `hRzAdAs weYst] – n zrnasti otpad koji nije opasan granulated [`grRnjPleYtYd] – adj granulisani grassland [`grQslRnd] – n pa{njak grave danger [greYv `deYnFA] – n velika opasnost gravel [`greYvl] – n {ljunak gravitational water [,grRvY`teYGAnAl `wItA] – n gravitaciona voda green list of waste [`grTn lYst Av weYst] – n zelena lista otpada greenfield site [`grTnfTld saYt] – n lokacija bez objekta, na kojoj se gradi „na ledini“ greenhouse effect [`grTnhaOs Y`fekt] – n efekat staklene ba{te 42

harm grinding [`graYndYL] – n drobljenje, usitnjavanje grit [grYt] – n krupan pesak ground cover [graOnd `kWvA] – n povr{inska prekrivka, vegetacija uzgajana radi spre~avanja erozije tla groundwater monitoring [graOnd`wIt A `mUnYtrYL] – n monitoring podzemnih voda groundwater [graOnd`wItA] – n podzemne vode groundwater inflow region [graOnd`wItA Yn`flAO `rTFAn] – n oblast doticanja povr{inske vode groundwater potential [graOnd`wItA paO`tenGl] – n potencijal podzemnih voda groundwater table [,graOnd`wItA `teYbl] – n nivo podzemne vode grout curtain [graOt `kStn] – n injekciona zavesa, sme{a za ispunjavanje pukotina guideline [`gaYdlaYn] – n smernica, uputstvo gypsum waste [`FYpsAm weYst] – n gipsani otpad

H half-life [hQf laYf] – n vreme poluraspada, period koji je potreban da bi neka radioaktivna supstanca izgubila polovinu svoje radioaktivnosti halogen [`hRlUFAn] – n halogen, halogeni hemijski element halogenated [,hRlU`FAneYtYd] – adj halogenovano halogenated hydrocarbons [,hRlU`FAneYtYd haYdrAO`kQbAns] – n pl halogenovani ugljovodonici halogenated organic compounds [,hRlU`FAneYtYd I`gRnYk `kUmpaOnds] – n pl halogenovana organska jedinjenja halogens [`hRlUFAns] – n pl halogeni, porodica elemenata koja obuhvata fluor, hlor, brom i jod hammermill [`hRmAmYl] – n mlin ~eki}ar – vrsta drobilice ili seka~ice koje se koriste za razbijanje otpadnog materijala u manje komade handling [`hRndlYL] – n rukovanje, manipulacija hard rock [hQd rUk] – n ~vrsta stena harm [hQm] – n {teta 43

harmful component harmful component [`hQmfOl kAm`pAOnAnt] – n {tetna komponenta harmfulness [`hQmfOlnYs] – n {tetnost harmonise [`hQmAnaYz] – v uskladiti haul distance [hIl `dYstAns] – n transportna razdaljina hauler [`hIlA] – n prevoznik hazard [`hRzAd] – n opasnost hazard evaluation [`hRzAd i,vRlu`eiGn] – n ocena opasnosti – komponenta ocene rizika koja obuhvata prikupljanje i ocenu podataka o vrstama povrede ili bolesti koje neka hemikalija mo`e da prouzrokuje i o uslovima izlo`enosti pod kojima dolazi do takvih posledica po zdravlje hazardous air pollutant [`hRzAdAs eA pA`lPtAnt] – n opasna materija koja zaga|uje vazduh hazardous chemical [`hRzAdAs `kemYkl] – n opasna hemikalija hazardous component [`hRzAdAs kAm`pAOnAnt] – n opasna komponenta hazardous material [`hRzAdAs mA`tYArYAl] – n opasan materijal hazardous pollutant [`hRzAdAs pA`lPtAnt] – n opasna zaga|uju}a materija hazardous waste [`hRzAdAs weYst] – n opasan otpad – otpad koji ima najmanje jednu od navedenih opasnih karakteristika (eksplozivnost, zapaljivost, sklonost oksidaciji, organski je peroksid, izaziva akutnu otrovnost, infektivnost, sklonost koroziji, u kontaktu sa vazduhom osloba|a zapaljive gasove, u kontaktu sa vazduhom ili vodom osloba|a otrovne supstance, sadr`i toksi~ne supstance sa odlo`enim hroni~nim delovanjem, poseduje i ekotoksi~ne karakteristike), uklju~uju}i i ambala`u u koju je otpad bio ili jeste upakovan hazardous waste management [`hRzAdAs weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje opasnim otpadom health risk [helJ rYsk] – n rizik po zdravlje heat [hTt] – n toplota heat value [hTt `vRljP] – n toplotna mo} heat waste treatment [hTt weYst `trTtmAnt] – n tretman otpada toplotnom energijom heat/power installation [hTt / `paOA ,YnstA`leYGn] – n toplotno, energetsko postrojenje, postrojenje koje proizvodi struju na takav na~in da se proizvedena toplota mo`e profitabilno koristiti heavy fraction [hevi `frRkGn] – n te{ka frakcija 44

hydrolysis heavy metal [hevi metAl] – n te{ki metal herbicide [hSbY`saYd] – n herbicid hierarchy [`haYArQkY] – n hijerarhija high density baling [haY `densYti `beYlYL] – n baliranje visoke gustine high density polyethylene [haY `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen visoke gustine – plastika koja se obi~no koristi za izradu plasti~nih boca za te~nosti; nepropusna folija koja se koristi kao podloga za deponije hiring [`haYArYL] – n unajmljivanje historical waste [hY`stUrYkl weYst] – n nasle|eni otpad holder [`hAuldA] – n imalac – proizvo|a~ otpada ili fizi~ko ili pravno lice koje je u njegovom posedu holistic [hAO`lYstYk] – adj holisti~ki, celovit hospital waste [`hUspitAl weYst] – n otpad iz bolnice household [`haOshAOld] – n doma}instvo household hazardous waste [`haOshAOld `hRzAdAs weYst] – n. opasan otpad iz doma}instva – {irok dijapazon otpada iz doma}instva uklju~uju}i pesticide i herbicide, uljane boje, te~nosti za automobile (antifriz, motorno ulje, ulja za menja~, volan i ko~nice, benzin), baterije, akumulatore, razne hemikalije i male koli~ine azbesta, koje imaju karakter opasnog otpada kada se odbacuju household waste (domestic waste) [`haOshAOld weYst] – n otpad iz doma}instva, doma}i (ku}ni) otpad – sastoji se od otpadaka i sme}a generisanog kao posledica aktivnosti u doma}instvu human health [`hjPmAn helJ] – n zdravlje ljudi humidity [hjP`mYdAti] – n vla`nost, vlaga humus [`hjPmAs] – n humus hydrocarbons [,haYdrAO`kQbAnz] – n pl ugljovodonici hydrogeological characteristics [`haYdrAO`FYAO`lUFYkl ,kRrAktA`rYstYks] – n pl hidrogeolo{ke karakteristike hydrogeology [`haYdrAO,FYAO`lUFi] – n hidrogeologija hydrolysis [,haYdrAO`lYsYz] – n hidroliza

45

I identify [aY`dentYfaY] – v identifikovati ignitability [,YgnaYtA`bYlAti] – n zapaljivost ignitable [Yg`naYtAbl] – adj zapaljiv – sposoban da prouzrokuje gorenje ignitable waste [Yg`naYtAbl weYst] – n zapaljiv otpad ignition [Yg`nYGn] – n paljenje, chem. `arenje ignition temperature [Yg`nYGn `temprADA] – n temperatura paljenja illegal transboundary traffic [Y`lTgAl trWns`baOndAri `trRfYk] – n nelegalan prekograni~ni transport immission [Y`mYGn] – n imisija impact [`YmpRkt] – n uticaj, efekat impede [Ym`pTd] – v ometati impermeable [Ym`pSmjAbl] – adj nepropustljiv, kompaktan implementation [,YmplYmen`teYGn] – n implementacija, sprovo|enje implemented [`YmplYmAntYd] – adj implementiran, uveden implication [,YmplY`keYGn] – n implikacija importance [Ym`pItAns] – n va`nost, zna~aj importer [Ym`pItA] – n uvoznik impracticability [Ym,prRktYkA`bYlAti] – n neizvodljivost u praksi impregnation [,Ympreg`neYGn] – n chem. impregnacija, natapanje improve [Ym`prPv] – v pobolj{ati, unaprediti improvement [Ym`prPvmAnt] – n pobolj{anje, unapre|ivanje inaction [Yn`RkGn] – n ne~injenje incident [,YnsY`dent] – n slu~aj, doga|aj, incident incineration [,YnsYnA`reYeYGn] – n insineracija, kontrolisano spaljivanje – proces spaljivanja otpada pod kontrolisanim uslovima da bi se smanjila njegova masa i zapremina, a ~esto i da bi se proizvodila energija incineration at sea [,YnsYnA`reYeYGn Rt sT] – n insineracija na moru incineration line [,YnsYnA`reYeYGn laYn] – n linija za insineraciju incineration on land [,YnsYnA`reYeYGn Un lRnd] – n insineracija na kopnu incineration plant [,YnsYnA`reYeYGn plQnt] – n postrojenje za insineraciju – stacionarna ili mobilna tehni~ka jedinica i oprema namenjena termi~kom tretmanu otpada, sa iskori{}enjem toplote proizvedene sagorevanjem ili bez iskori{}enja 46

inert waste include [Yn`klPd] – v obuhvatati, uklju~ivati incompatible waste [,YnkAm`pRtAbl weYst] – n nekompatibilni otpad indelibly [Yn`delAbli] – adv trajno, neizbrisivo indemnity [Yn`demnAti] – n osiguranje protiv {tete, naknada {tete indigenous [Yn`dYFYnAs] – adj starosedela~ki, karakteristi~an za tradiciju neke oblasti indigenous fuel [Yn`dYFYnAs `fjPAl] – n gorivo koje se tradicionalno koristi, koje poti~e sa tog prostora indispensable [,YndY`spensAbl] – adj neophodan inductance coil [Yn`dWktAns kVYl] – n indukcioni kalem industrial ecology [Yn`dWstrYAl T`kUlAFi] – n industrijska ekologija, prou~avanje materijala i tokova energije i njihovog transformisanja u proizvode, nusproizvode i otpad putem industrijskih i ekolo{kih sistema industrial effluent [Yn`dWstrYAl `eflOAnt] – n industrijski efluent, industrijske otpadne vode industrial experience [Yn`dWstrYAl Yk`spYArYAns] – n privredno iskustvo, iskustvo u odre|enoj grani industrije industrial waste [Yn`dWstrYAl weYst] – n industrijski otpad – heterogena me{avina razli~itih materijala generisanih tokom operacija u industriji (osim rudnika i kamenoloma); mo`e biti gasovit, te~an, muljevit, odnosno ~vrst; sastav je specifi~an za svaku lokaciju i zavisi od prirodnih resursa, sirovina i tr`i{ta koji obezbe|uju osnovu za industrijsku aktivnost datog grada; otpad iz bilo koje industrije ili sa lokacije na kojoj se nalazi industrija (osim rudnika i kamenoloma) industry [`YndAstri] – n industrija, grana privrede inert [Y`nSt] – adj inertan inert gas [Y`nSt gRs] – n inertni gas inert material [Y`nSt mA`tYArYAl] – n inertni materijal, termin se uobi~ajeno koristi za opis materijala na koji ne uti~u hemijski, odnosno biolo{ki procesi inert waste [Y`nSt weYst] – n inertni otpad – koji ne prolazi bilo kakvu zna~ajnu fizi~ku, hemijsku ili biolo{ku transformaciju; inertni otpad se ne rastvara, ne gori, niti druga~ije fizi~ki ili hemijski reaguje, biolo{ki se razgra|uje ili uti~e negativno na druge materije sa kojima dolazi u kontakt, na na~in kojim se mo`e pove}ati zaga|enje `ivotne sredine ili naneti {teta po zdravlje ljudi 47

inextricable inextricable [Yn`ekstrYkAbl] – adj neraskidiv, neodvojiv infectious [Yn`fekGAs] – adj infektivan, zarazan infectious clinical waste [Yn`fekGAs `klYnYkl weYst] – n infektivan klini~ki otpad infectious substances [Yn`fekGAs `sWbstAnsYz] – n pl infektivne supstance (materije) infectious waste [Yn`fekGAs weYst] – n infektivni otpad – opasan otpad sa infektivnim svojstvima, uklju~uju}i: kontaminirani `ivotinjski otpad, ljudsku krv i proizvode od krvi, otpad iz karantina, patolo{ki otpad, odba~ene o{tre predmete (igle, skalpeli i polomljeni medicinski instrumenti) infiltration layer [,YnfYl`treYGn `leYA] – n infiltracioni sloj – sloj niske hidrauli~ke provodljivosti u deponiji, obi~no komponenta u pokriva~u koja se stavlja da bi se infiltracija te~nosti u slojeve otpada svela na najmanju meru inflammable [Yn`flRmAbl] – adj zapaljiv information [,YnfA`meYGAn] – n informacija, podatak initiative [Y`nYGYAtYv] – n inicijativa inner wall [`YnA wIl] – n unutra{nji zid inorganic [,YnI`gRnYk] – adj neorganski inorganic non-hazardous waste [,YnI`gRnYk nUn-`hRzAdAs weYst] – n neorganski otpad koji nije opasan inorganic waste [,YnI`gRnYk weYst] – n neorganski otpad, otpad sa~injen od materijala koji nije biljna i `ivotinjska materija, npr. pesak, pra{ina, staklo i mnoge vrste sintetike input [`YnpOt] – n uno{enje, ubacivanje, input input material [`YnpOt mA`tYArYAl] – n repromaterijal, sirovine, ulazni materijal insecticide [Yn`sektYsaYd] – n insekticid inspection [Yn`spekGn] – n inspekcija, pregled instalation [,YnstA`leYGn] – n instalacija, ure|aj, postrojenje installed capacity [Yn`stIld kA`pRsYti] – n instalisani kapacitet institution [,YnstY`tjPGn] – n institucija, ustanova institutional strengthening [,YnstY`tjPGAnl `streLJAnYL] – n institucionalno ja~anje insurance [Yn`GOArAns] – n osiguranje integrated manner [`YntYgreYtYd `mRnA] – n sveobuhvatan na~in 48

isolated settlemant integrated network of disposal plants [`YntYgreYtYd `netwSk Av dY`spAOzl plQnts] – n sveobuhvatna mre`a postrojenja za odlaganje integrated performance assessment analysis [`YntYgreYtYd pA`fImAns A`sAsmAnt A`nRlYsYs] – n sveobuhvatna analiza ocene u~inka integrated waste management [`YntYgreYtYd weYst `mRnYFmAnt] – n integralno upravljanje otpadom – referentni okvir za projektovanje i implementaciju novih sistema upravljanja otpadom i za analizu i optimizaciju postoje}ih sistema; zasniva se na konceptu da svi strate{ki aspekti sistema upravljanja otpadom treba zajedno da se analiziraju jer su me|usobno povezani i razvoj jedne komponente ~esto uti~e na druge delove sistema interim authorization [`YntArYm ,IJAraY`zeYGAn] – n privremeno odobrenje intermediary [,YntA`mTdjAri] – n posrednik intermediate cover [,YntA`mTdjAt `kWvA] – n pokrivka izme|u slojeva otpada intermediate processing facility [,YntA`mTdjAt `prAOsesYL fA`sYlYti] – n me|ufazno postrojenje za preradu international agreement [,YntA`nRGAnl `AgrTmAnt] – n me|unarodni ugovor internationally recognized practices [,YntA`nRGAnlY `rekAgnaYzd `prRktYsYz] – n pl me|unarodno prihva}ena praksa interstices [Yn`tSstYsYz] – n pl pore, {upljine interstitial water [Yn`tSstYGl `wItA] – n voda u porama ({upljinama) inventoried equipment [`YnvAntrYd Y`kwYpmAnt] – n popisana oprema inventory [`YnvAntri] – n popis, inventar, katastar in-vessel composting [Yn `vesl `kUmpUstiL] – n kompostiranje u zatvorenom sudu – komposteru ili buretu sa kontrolisanom internom sredinom, mehani~kim me{anjem i ventilacijom investigation [Yn`vestY`geYGn] – n istraga, ispitivanje investment [Yn`vestmAnt] – n ulaganje, investicija ion exchange [`aYAn Yks`DeYnF] – n razmena jona irritant [`YrYtAnt] – n iritant, supstanca koja izaziva reakciju, iritaciju isolated settlemant [`aisAleitid `setlmAnt] – n izolovano naselje – naselje sa najvi{e 500 stanovnika po op{tini ili naselju i sa najvi{e pet stanovnika po kvadratnom kilometru, ili kada razdaljina do 49

issue najbli`e urbane aglomeracije (sa najmanje 250 stanovnika po kvadratnom kilometru) nije manja od 50 km ili je ote`an putni prilaz do najbli`ih aglomeracija zbog te{kih meteorolo{kih uslova u toku ve}eg dela godine issue [`YsjP] – v izdati, objaviti; n pitanje IT and telecommunications equipment [aY tT And `telYkA,mjPnY`keYGn Y`kwYpmAnt] – n informati~ka i telekomunikaciona oprema

J jagged [`FRgYd] – adj zup~ast jeopardize [`FepAdaYz] – v izlagati opasnosti, ugroziti job [FUb] – n posao, radno mesto join [FVYn] – v pridru`iti se, postati ~lan joint [FVYnt] – adj zajedni~ki joint action [FVYnt `RkGn] – n zajedni~ka akcija joint declaration [FVYnt ,deklA`reYGn] – n zajedni~ka izjava judgment [`FWFmAnt] – n presuda

K keep [kTp] – v ~uvati, dr`ati se keep records [kTp `rekIds] – v voditi evidenciju kerbside collection [`kSbsaYd ,kA`lekGn] – n sakupljanje otpada iz kontejnera sa trotoara i ulica key stakeholders [kT steYk`hAOldAz] – n pl glavne zainteresovane strane; lica, grupe ili institucije koje znatno mogu da uti~u na program (projekat), ili su od zna~aja za njegov uspeh kitchen waste [`kYDYn weYst] – n kuhinjski otpad

50

L labelling [`leYblYL] – n ozna~avanje, obele`avanje lack [lRk] – n nedostatak lagoon [lA`gPn] – n laguna, podru~je za dr`anje u ograni~enom prostoru procednih voda ili komunalne otpadne vode land [lRnd] – n zemlja land restoration [lRnd ,rYstA`reYGn] – n obnova zemlji{ta, proces vra}anja zemlji{ta u pre|a{nje stanje landfill [`lRndfYl] – n deponija – mesto za odlaganje otpada putem deponovanja na ili u zemlju (podzemno), uklju~uju}i: interna mesta za odlaganje otpada (deponije na koje generator, tj. proizvo|a~ otpada sam odla`e otpad na mestu proizvodnje), i permanentna mesta, koja se vi{e od jedne godine koriste za privremeno skladi{tenje otpada, ali ne uklju~uju}i: objekte na kojima se otpad istovara, kako bi se omogu}ila njegova priprema za dalji transport radi ponovnog iskori{}enja, tretmana ili odlaganja na drugom mestu, i skladi{tenje otpada pre tretmana ili ponovnog iskori{}enja, na period kra}i od tri godine kao op{te pravilo, ili skladi{tenje otpada pre odlaganja, na period kra}i od jedne godine landfill body [`lRndfYl bUdY] – n telo deponije landfill design [`lRndfYl dY`zaYn] – n projekat deponije landfill for hazardous waste [`lRndfYl fI `hRzAdAs weYst] – n deponija za opasni otpad landfill for inert waste [`lRndfYl fI Y`nSt weYst] – n deponija za inertni otpad landfill for non-hazardous waste [`lRndfYl fI nUn `hRzAdAs weYst] – n deponija za otpad koji nije opasan landfill gas [`lRndfil gRs] – n deponijski gas – svi gasovi koji nastaju od deponovanog otpada landfill gas generation [`lRndfYl gRs FenA`reYGn] – n generisanje deponijskog gasa landfill gas management [`lRndfYl gRs `mRnYFmAnt] – n upravljanje deponijskim gasom landfill gas migration [`lRndfYl gRs mY`greYGn] – n kretanje deponijskog gasa landfill leachate [`lRndfYl `liADAt] – n procedna voda sa deponije landfill permit [`lRndfYl `pSmYt] – n dozvola za rad deponije landfill preparation [`lRndfYl ,prepA`reYGn] – n priprema deponije 51

landfill site landfill site [`lRndfYl saYt] – n lokacija deponije landfilling [`lRndfYlL] – n odlaganje na deponiju landfilling operation [`lRndfYlYL ,UpA`reYGn] – n rad deponije landslide [`lRndslaYd] – n klizi{te large household appliance [lQF `haOshAOld A`plaYAns] – n veliki aparat za doma}instvo large waste quantity generator [lQF weYst `kwUntAti `FenAreitA] – n generator (proizvo|a~) velike koli~ine otpada last injection [lQst Yn`FekGn] – n poslednje ubrizgavanje lay down a rule [leY daOn A rPl] – v propisati pravilo leachate [`liADAt] – n procedna voda – ozna~ava svaku te~nost koja proti~e kroz odlo`eni otpad i emituje se van deponije ili je u njoj zadr`ana leachete collection [`liADAt kA`lekGn] – n sakupljanje procedne vode leachate collection system [`liADAt kA`lekGn `sYstAm] – n sistem sakupljanja procedne vode – sistem koji sakuplja procedne vode (obi~no na deponiji) i pumpa ih do postrojenja za preradu otpadnih voda leachate infiltration into the soil [`liADAt ,YnfYl`treYGn `YntA KA sVYl] – n infiltracija procednih voda u zemlji{te leachate management [`liADAt `mRnYFmAnt] – n upravljanje procednim vodama leachate recultivation (leachate recycle) [`liADAt rY,kWltY`veYGn / `liADAt rT`saYkl] – n recirkulacija (raspr{ivanje) procednih voda na deponiji leachate treatment [`liADAt `trTtmAnt] – n tretman procednih voda – proces smanjenja mogu}nosti zaga|enja koje imaju procedne vode; obuhvata biolo{ke i fizi~ko-hemijske procese tretmana leachete treatment system [`liADAt `trTtmAnt `sYstAm] – n sistem za tretiranje procedne vode leachibility [`lTDA`bYlAti] – n mogu}nost izlu`ivanja leaching [`lTDYL] – n izlu`ivanje, proce|ivanje lead-acid battery [led `RsYd `bRtArY] – n olovni akumulator lease [lTs] – n najam leasing [`lTsYL] – n. lizing legible [`leFYbl] – adj ~itljiv legislation [,leFYs`leYGn] – n zakonodavstvo level [`levAl] – n nivo liability [,laYA`bYlAti] – n obaveza, odgovornost za {tetu 52

location liability act [,laYA`bYlAti Rkt] – n zakon o odgovornosti za {tetu liability of waste holder [,laYA`bYlAti Av weYst `hAOldA] – n odgovornost imaoca otpada za {tetu licence [`laYsAns] – n dozvola, licenca life cycle [laYf saYkl] – n `ivotni ciklus, zbivanja i promene u toku `ivotnog ciklusa ili perioda aktivnosti neke supstance ili postrojenja life cycle assessment [laYf saYkl A`sesmAnt] – n procena `ivotnog ciklusa life cycle of the landfill [laYf saYkl Av KA `lRndfYl] – n `ivotni ciklus deponije light [`laYt] – n svetlo; adj svetao, lagan light fraction [laYt `frRkGn] – n laka frakcija lighting equipment [`laYtYL Y`kwYpmAnt] – n oprema za osvetljavanje lightweight aggregate kiln [`laYtweYt `RgrYgAt kiln] – n pe} za laki agregat – vrsta industrijske pe}i koja proizvodi laki agregat limit [`lYmYt] – n granica; v ograni~iti limit value [`lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednost limitation [,lYmY`teYGn] – n ograni~enje, granica, limitacija, zastarelost linear decrease [`lYnYA `dTkrTs] – n linearno smanjivanje linear low density polyethylene [`lYnYA lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n linearni polietilen niske gustine liner [`laYnA] – n podloga, za{titni sloj napravljen od zemlje, odnosno sinteti~kih materijala, koji se pola`e po dnu i stranama deponije da bi se spre~ilo ili smanjilo isticanje procednih voda u `ivotnu sredinu liquefied gas [`lYkwYfaYd gRs] – n te~ni gas liquid sludge [`lYkwYd slWF] – n te~ni mulj liquid waste [`lYkwYd weYst] – n te~ni otpad – svaki otpad u te~nom stanju liquor [lY`kjOA] – n te~nost, likvor litter [`lYtA] – n otpaci, sme}e – papir, plastika, ~a{e i drugi materijali ba~eni na javnim mestima litter screen [`lYtA skrTn] – n mre`a za otpatke loader [`lAOdA] – n utovariva~ loading line [`lAOdYL laYn] – n visina utovara loam [lAOm] – n ilova~a loan [lAOn] – n pozajmica, kredit location [lAO`keYGn] – n mesto, lokacija 53

long term behavior long term behavior [,lUL`tSm bY`heYvjA] – n dugoro~no pona{anje long-term assessment [,lUL`tSm A`sesmAnt] – n dugoro~na analiza loss on ignition [lUs Un Yg`nYGn] – n gubitak `arenjem low density polyethylene [lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen niske gustine, plastika koja se koristi kod celofana, obloge pelena i nekih boca low waste technology [lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologija sa malom koli~inom otpada low-income countries [lAO `YLkWm kWntriz] – n pl zemlje sa niskim dohotkom

M magnetic separation [mRg`netYk ‚sepA`reYGn] – n magnetska separacija, upotreba magneta za razdvajanje ferometala iz me{avine otpada magnetic separator [mRg`netYk `sepAreYtA] – n magnetni separator magnitude [`mRgnYtjPd] – n veli~ina mainstreaming [`meYnstrTmYL] – n stavljanje u glavni tok maintain [meYn`teYn] – v odr`avati, izdr`avati (novcem), tvrditi, dokazivati maintained [meYn`teYnd] – adj odr`avano, izdr`avano maintenance [`meYntAnAns] – n odr`avanje, izdr`avanje majority [mA`FUrAti] – n ve}ina malfunction [,mRl`fWLkGn] – n kvar, nefunkcionisanje managed [`mRnYFd] – adj kontrolisan, upravljan management [`mRnYFmAnt] – n upravljanje mandate [`mRndeYt] – n mandat, nalog, naredba, ovla{}enje manifest system [`mRnifAst `sYstAm] – n sistem deklaracija, sistem procedura u kojima se identifikuju i prate opasni otpadi tokom proizvodnje, tretmana, transporta i odlaganja putem niza trajnih, opisnih dokumenata koji se mogu povezati (npr. deklaracija, manifest); uobi~ajeni naziv je sistem „od kolevke do groba” (cradle-to-grave) manner [`mRnA] – n na~in manual [`mRnjOAl] – adj manuelni, ru~ni; n priru~nik manufacture [,mRnjO`fRkDA] – n izrada, proizvodnja 54

methane manure [mA`njOA] – n stajsko |ubrivo market [`mQkYt] – n tr`i{te market waste [`mQkYt weYst] – n otpad sa pijaca marking [`mQkYL] – n obele`avanje mass-burn incinerator [mRs bSn Yn,sYnA`reYtA] – n insinerator – postrojenje u kojem se spaljuje ~vrsti otpad bez prethodnog sortiranja ili obrade material recycling [mA`tYArYAl rY`saYklYL] – n recikliranje materijala materials balance [mA`tYArYAlz `bRlAns] – n materijalni bilans materials recovery [mA`tYArYAl rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje materijala materials recovery facility [mA`tYArYAls rY`kWvAri fA`sYlYti] – n objekat za povrat materijala – postrojenje za separaciju me{ovitog materijala koji se mo`e reciklirati, manuelno ili ma{inski meaningful [`mTnYLfl] – adj smislen, koji ima neko zna~enje measure [`meHA] – n mera measurement [`meHAmAnt] – n merenje, mera, veli~ina measurement procedure [`meHAmAnt prA`sTFA] – n postupak merenja measures of reinstatement [`meHAz Av rY,Yn`steYtmAnt] – n pl restorativne mere, mere vra}anja u pre|a{nje stanje mechanical separation [mY`kRnYkl ‚sepA`reYGn] – n mehani~ka separacija, sortiranje otpada u razne komponente pomo}u mehani~kih sredstava kao {to su cikloni, dobo{ sita i sita medium (pl media) [`mTdjAm, `mTdja] – n medij, podloga medical devices [`medikl dY`vaYsYz] – n pl medicinska sredstva medical or veterinary establishment [`medikl I ,vetA`rYnAri Y`stRblYGmAnt] – n zdravstvena ili veterinarska ustanova medical waste [`medikl weYst] – n medicinski otpad – otpad koji se generi{e tokom dijagnoze, le~enja ili vakcinacije ljudi ili `ivotinja membrane [`membreYn] – n membrana membrane barrier [`membreYn `bRrYA] – n membranska pregrada mercury [`mSkjOri] – n `iva metal finishing waste [`metAl `fYnYGYL weYst] – n otpad od zavr{ne obrade metala metal-alloy [`metAl A`lVY] – n legura metala methane [`mTJeYn] – n metan – bezbojan, neotrovan, zapaljiv gas koji nastaje anaerobnim razgra|ivanjem organskih jedinjenja 55

methanogenic methanogenic [,meJAnA`FenYk] – adj metanogenski micro-organism [,maYkrAO`IgAnYzAm] – n mikroorganizam microwave-assisted digestion [maYkrAOveYv A`sYstYd dY`FesDAn] – n digestija uz pomo} mikrotalasa migration of landfill gas [mY`greYGn Av `lRndfYl gRs] – n kretanje deponijskog gasa mill [mYl] – n glodalica, mlin mill broke [mYl brAOk] – n otpad iz fabrike papira mill scale [mYl skeYl] – n otpad iz valjaonice mill scaling [mYl skeYlYL] – n stvaranje otpada iz valjaonice mineral layer [`mYnArAl `leYA] – n sloj minerala mineral oil [`mYnArAl VYl] – n mineralno ulje mineral resources [`mYnArAl rY`sIsYz] – n pl mineralni resursi, rudno bogatstvo minimising [,mYnY`maYzYL] – n minimiziranje mishap [`mYshRp] – n nezgoda mitigate [,mYtY`geYt] – v ubla`iti, olak{ati, u~initi situaciju ili efekte ne~ega manje neprijatnim, {tetnim, ozbiljnim mixed municipal waste [mYkst mjP`nisipl weYst] – n me{ani komunalni otpad mixed non-hazardous waste [mYkst nUn `hRzAdAs weYst] – n me{ani otpad koji nije opasan mixed sludge [mYkst slWF] – n me{ani mulj mixed waste [mYkst weYst] – n me{ani otpad – nesortirani materijali koji su odba~eni u tok otpada mixed waste streams [mYkst weYst strTms] – n pl tokovi me{anog otpada mixing [`mYksYL] – n me{anje mixing chamber [`mYksYL `DeYmbA] – n komora za me{anje mobile incinerator [`mAObaYl Yn,sYnA`reYtA] – n mobilni insinerator mobile plant [`mAObaYl plQnt] – n mobilno postrojenje modular incinerator [`mUdjOlA Yn,sYnA`reYtA] – n modularni insinerator, monta`ni ure|aj za sagorevanje otpada moisture content [`mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlage mold [mIld] – n kalup monitored [`mUnYtAd] – adj nadgledan, pra}en monitoring [`mUnYtrYL] – n monitoring, pra}enje, nadgledanje monitoring effects [`mUnYtrYL Y`fekts] – n monitoring, pra}enje efekata 56

negligible monitoring instruments [`mUnYtrYL `YnstrOmAnts] – n pl instrumenti za monitoring, pra}enje monitoring procedure [`mUnYtrYL prA`sTFA] – n postupak monitoringa, pra}enja monitoring well [`mUnYtrYL wel] – n bu{otina za kontrolu monolithic [,mUnAO`lYJYk] – adj monolitan morphology [mI`fUlAFi] – n morfologija morphology of landfill waste [mI`fUlAFi Av `lRndfYl weYst] – n morfologija otpada na deponiji movement [`mPvmAnt] – n kretanje movement document [`mPvmAnt `dUkjOment] – n dokument o kretanju moving-floor vehicle [mPvYL flI `vTAkl] – n vozilo sa pokretnim podom mulch [mWlD] – n organski pokrivni sloj municipal waste [mjP`nisipl weYst] – n komunalni otpad – otpad iz doma}instava, kao i druge vrste otpada koje su zbog svog svojstva ili sastava sli~ne otpadu iz doma}instva; otpad iz doma}instava koji nije opasan, odnosno otpad koji se sakuplja sa odre|ene teritorijalne celine, naj~e{}e op{tine, u skladu sa propisima i planovima op{tine municipal wastewater (sewage) [mjP`nisipl weYstwItA / `sjPYF] – n komunalna otpadna voda (kanalizacija) municipality [mjP`nisipRlAti] – n op{tina mutagenic [mjPtA`FenYk] – adj mutagen

N national list of waste [`nRGAnl lYst Av weYst] – n nacionalna lista otpada natural gas [`nRDrAl gRs] – n prirodni gas natural liner [`nRDrAl `laYnA] – n prirodna obloga natural resources [`nRDrAl rY`sIsYz] – n pl prirodna bogatstva nature protection zones [`neYDA prA`tekGn zAOns] – n pl zone za{ti}ene prirodne sredine necessary [`nesAsAri] – adj neophodan negligible [`neglYFAbl] – adj neznatan, zanemarljiv 57

net calorific value net calorific value [net ,kRlA`rYfYk `vRljP] – n neto kalori~na vrednost neutralization [,njPtrelaY`zeYGn] – n neutralizacija NIMBY “Not In My Back Yard“ [nAt Yn maY bRk jQd] – „Ne u mom dvori{tu“ – izraz protivljenja stanovnika postavljanju objekata za ~vrsti otpad na odre|enu predlo`enu lokaciju nitrification [,naYtrAfY`keYGn] – n nitrifikacija noise [`nVYz] – n buka, galama nominal capacity [`nUmYnl kA`pRsYti] – n nominalni kapacitet non-reactive waste [nUn-rY`RktYv weYst] – n nereaktivan otpad non-ferrous metal [nUn-ferAs metAl] – n obojeni metal non-hazardous [nUn-`hRzAdAs] – adj koji nije opasan non-hazardous waste [nUn-`hRzAdAs weYst] – n otpad koji nije opasan, koji nema karakteristike opasnog otpada non-reactive stable hazardous waste [nUn-rY`RktYv steYbl `hRzAdAs weYst] – n nereaktivan, stabilan opasan otpad non-renewable resources [nUn-rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl neobnovljivi resursi notification [,nAOtYfY`keYGn] – n obave{tenje, upozorenje notifier [,nAOtY`faYA] – n lice koje {alje obave{tenje notify the competent authority [`nAOtYfaY KA `kUmpYtAnt I`JUrAti] – v obavestiti nadle`ne organe nuissance [`njPsAns] – n smetnja, muka, nevolja nutrient [`njPtrYAnt] – n nutrijent, hranljiva materija

O objective [Ab`FektYv] – n cilj, poseban cilj obligation [,UblY`geYGn] – n obaveza, zadu`enje, obligacija obstacle [`UbstAkl] – n prepreka obtain [Ab`teYn] – v dobiti, pribaviti obviate [`UbvYeYt] – v odstraniti, ukloniti odour [`AOdA] – n neprijatan, prodoran miris, vonj odour control [`AOdA kAn`trAOl] – n regulisanje neprijatnih mirisa odour prediction [`AOdA prY`dYkGn] – n predvi|anje {irenja neprijatnog mirisa 58

operator official publication [A`fYGl ,pWblY`keYGn] – n zvani~na publikacija off-road machinery [Uf`rAOd mA`GTnAri] – n terenska mehanizacija off-shore instalation [Uf`GI ,YnstA`leYGn] – n postrojenje na moru off-site migration [Uf`saYt maY`greYGn] – n ispu{tanje sa deponije oil [VYl] – n nafta, ulje oil spill [VYl spYl] – n izlivanje nafte, ulja oil used as fuel [VYl jPzd Rz `fjPAl] – n nafta koja se koristi kao gorivo on board [Un`bId] – adj utovaren, ukrcan on site pretreatment facility [Un`saYt pri`trTtmAnt fA`sYlYti] – n postrojenje za predtretman na licu mesta on-site disposal [Un`saYt dY`spAOzl] – n odlaganje na mestu nastanka on-site facility [Un`saYt fA`sYlYti] – n postrojenje na mestu nastanka on-site inspection [Un`saYt Yn`spekGn] – n neposredna inspekcija on-site verification [Un`saYt ,verYfY`keYGn] – n neposredna verifikacija open burning [AOpn bSnYL] – n otvorena vatra, nekontrolisani po`ari na smetli{tu open dump [AOpn dWmp] – n otvoreno smetli{te – neplansko odlagali{te koje ima malo karakteristika kontrolisane deponije ili nijednu od njih; tipi~no je da ne postoji kontrola procednih voda, nema pokrivke, nema upravljanja a ima mnogo sakuplja~a otpada operate [`UpAreYt] – v raditi, funkcionisati, eksploatisati, dr`ati u pogonu, rukovati, voditi, upravljati operating condition, in [`UpAreYtYL kAn`dYGn] – n u radnom stanju operating costs [`UpAreYtYL kUsts] – n pl tro{kovi poslovanja, operativni tro{kovi operating time [`UpAreYtYL taYm] – n vreme rada operation [,UpA`reYGn] – n rad (pogon), funkcionisanje, operacija, delovanje, poslovanje operation and maintenance [,UpA`reYGn And meYn`tenAns] – n rad i odr`avanje operation, monitoring and control plan [,UpA`reYGn `mUnYtrYL And kAn`trAOl plRn] – n plan rada, pra}enja i kontrole operational/active phase [,UpA`reYGAnl/`RktYv feYs] – n faza rada, aktivna faza operator [`UpAreYtA] – n operater, svako fizi~ko ili pravno lice koje, u skladu sa propisima, upravlja postrojenjem ili ga kontroli{e, ili je ovla{}eno za dono{enje ekonomskih odluka u oblasti tehni~kog funkcionisanja postrojenja 59

opinion opinion [U`pYnjAn] – n mi{ljenje, uverenje opportunity [,UpA`tjPnAti] – n prilika, {ansa opt [Upt] – v odabrati, opredeliti se optical separation [`UptYkl ‚sepA`reYGn] – n opti~ka separacija organic [I`gRnYk] – adj organski organic binders [I`gRnYk `baYndAz] – n pl organska vezivna sredstva organic content [I`gRnYk `kUntent] – n sadr`aj organskih materija organic material [I`gRnYk mA`tYArYAl] – n organski materijal, supstance koje sadr`e ugljenik i druge hemijske elemente organic matter [I`gRnYk `mRtA] – n organska materija organic peroxid [I`gRnYk `perAksYd] – n organski peroksid organic polymer technique [I`gRnYk `pAOlYmAr tek`nTk] – n organopolimerna tehnika organic waste [I`gRnYk weYst] – n organski otpad koji sadr`i ugljenik, uklju~uju}i papir, plastiku, drvo, otpad od hrane i otpad iz dvori{ta organochlorines [I,gAnA`klIrTns] – n pl hlorovana organska jedinjenja organohalogens [I,gAnA`hRlAFAns] – n pl organohalogeni, halogenovana organska jedinjenja organophosphates [I,gAnA`fUsfAts] – n pl organofosfati origin [`UrYFYn] – n poreklo origin of waste [`UrYFYn Av weYst] – n poreklo otpada outflow water region [`aOtflAO `wItA `rTFAn] – n oblast oticanja vode overall [`AOvArIl] – adj ukupni, sveukupni, op{ti overpacking [,AOvA`pRkYL] – n dodatno pakovanje, postupak koji se koristi za izolovanje otpada oblaganjem ili hermeti~kim zatvaranjem kontejnera da bi se spre~ilo {irenje ili curenje materijala koji mogu prouzrokovati kontaminaciju overview [AOvA`vjP] – n pregled owner of waste [`AOnA Av weYst] – adj vlasnik otpada – proizvo|a~ otpada i pravno i fizi~ko lice koje poseduje otpad ownership [`AOnAGYp] – n vlasni{tvo oxidation-reduction potential [UksY`deYGn-rY`dWkGn paO`tenGl] – n redoks potencijal oxidized sludge [`UksYdaYzd slWF] – n oksidisani mulj oxidizing [`UksYdaYzYL] – n oksidacija 60

particularly oxygen concentration [`UksYFAn ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija kiseonika oxygen deficit [`UksYFAn `defYsYt] – n manjak kiseonika oxygen demand [`UksYFAn dY`mQnd] – n potro{nja kiseonika, potrebna koli~ina kiseonika oxygen-bomb calorimeter [`UksYFAn bUmb ,kRlA`rYmYtA] – n kalorimetarska bomba sa kiseonikom oxygen-enrich [`UksYFAn Yn`rYD] – n oboga}en kiseonikom ozone [`AOzAOn] – n ozon

P packaged [`pRkYFt] – adj upakovan packaging [`pRkYFYL] – n ambala`a, pakovanje – svi proizvodi napravljeni od bilo kojeg materijala razli~itog prirodnog svojstva, koji se koriste za ~uvanje sadr`ine, za{titu, rukovanje, isporuku i prezentaciju robe, od sirovina do prera|ene robe, od proizvo|a~a do korisnika ili potro{a~a packaging chain [`pRkYFYL DeYn] – n lanac ambala`e packaging indicator [`pRkYFYL YndY`keYtA] – n ambala`ni pokazatelj, indikator packaging material [`pRkYFYL mA`tYArYAl] – n materijal za ambala`u packaging waste [`pRkYFYL weYst] – n ambala`ni otpad – ambala`a ili ambala`ni materijal koji imalac odbacuje, namerava to da u~ini ili se to od njega zahteva packaging waste management [`pRkYFYL weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje ambala`nim otpadom packaging waste prevention plan [`pRkYFYL weYst prY`venGAn plRn] – n plan za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada pallet [`pRlYt] – n paleta paper [`peYpA] – n papir parings [`peArYLz] – n pl ostaci od guljenja parliament [`pQlAmAnt] – n parlament, skup{tina participation [pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}e particularly [pA`tYkjOlAli] – adv naro~ito 61

particulates particulates [pQ`tYkjOlAts] – n pl ~estice particulate matter [pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~vrste ~estice partnership [`pQtnAGYp] – n partnerstvo, ortakluk parts per billion [`pQts pS `bYljAn] – n delova na milijardu parts per million [`pQts pS `mYljAn] – n delova na milion party [`pQti] – n strana, stranka passive phase/post closure [`pRsYv feYz / pAOst `klAOHA] – n pasivna faza, faza nakon zatvaranja passive venting (landfill gas) [`pRsYv `ventYL / `lRndfYl gRs] – n pasivna ventilacija, pasivna degazacija, ventilacioni postupak koji koristi prirodni pritisak stvoren u deponijama da bi izbacio gasove i kontrolisao pomeranje gasa pathogen [`pRJAFAn] – n patogen, organizam koji izaziva bolest pathogenic [,pRJA`FenYk] – adj patogeni~an – sposoban da izazove bolest pathways [`pQJweYz] – n pl putevi, staze Pay-As-You-Throw [peY-Rz-jP-JrAO] – „kad baci{, plati{“ peat [pTt] – n treset penalty [`penlti] – n kazna, penal pending [`pendYL] – adj u o~ekivanju, teku}i (spor) percentage [pA`sentYF] – n procenat percolate [`pSkAleYt] – v kapljati, curiti, cediti se percolation [,pSkA`leYGn] – n ce|enje, filtriranje, perkolacija performance [pA`fImAns] – n u~inak, rezultat rada, vr{enje, obavljanje, rad, nastup periodic measurement [,pYArY`UdYk `meHAmAnt] – n periodi~no merenje permanent storage [`pSmAmAnt `stIrYF] – n trajno skladi{tenje permeability [,pSmjA`bYlAti] – n propustljivost permeability coefficient [,pSmjA`bYlAti kAOY`fYGAnt] – n koeficijent propustljivosti permission for the movement [pA`mYGn fI KA `mPvmAnt] – n dozvola za kretanje permit [`pSmYt] – n dozvola; v dozvoliti, naro~ito zvani~nom odlukom, propisom ili zakonom permit procedure [`pSmYt prA`sTFA] – n procedura izdavanja, odnosno dobijanja dozvole permitting process [`pSmYtYL `prAOses] – n postupak izdavanja dozvole 62

poisonous persistance [pA`sYstAns] – n otpornost persistent organic compound [pA`sYstAnt I`gRnYk `kUmpaOnd] – n postojano organsko jedinjenje persistent organic pollutants [pA`sYstAnt I`gRnYk pA`lPtAnts] – n pl postojane organske zaga|uju}e materije person [`pSsAn] – n osoba, lice perspective [pA`spektYv] – n perspektiva pervious [`pSvjAs] – adj propustan pesticide [`pestYsaYd] – n pesticid pH [pT eYD] – n pH vrednost pH control [pT eYD kAn`trAOl] – n odr`avanje pH vrednosti pH dependence test [pT eYD dY`pendAns test] – n test za pH zavisnost photodegradable [faOtA,dY`greYdAbl] – adj fotorazgradljiv physical and chemical characteristics [`fYzYkl An `kemYkl ,kRrAktA`rYstYks] – n pl fizi~ke i hemijske karakteristike physical composition [`fYzYkl ,kUmpA`zYGn] – n fizi~ki sastav physical form [`fYzYkl fIm] – n fizi~ki oblik physical stability [`fYzYkl stA`bYlAti] – n fizi~ka stabilnost picker [`pYkA] – n sakuplja~, fizi~ko lice registrovano za sakupljanje otpada piezometer [pYAzA`mTtA] – n piezometar piezometric level [pYAzA`metrYk levl] – n piezometarski nivo pipeline [`paYplaYn] – n cevovod pit [pYt] – n jama plan for the closure and after care procedure [plRn fI KA `klAOHA And `QftA keA prA`sTFA] – n plan zatvaranja i postupak za staranje posle zatvaranja planning fremework [`plRnYL `freYmwSk] – n okvir za planiranje plant [plQnt] – n postrojenje, fabrika plant rating [plQnt `reYtYL] – n kapacitet postrojenja plasma arc pyrolysis [`plRzmA Qk paY`rUlYsYs] – n piroliza plazmom u luku point of dispatch [pVYnt Av `dYspRD] – n mesto otpremanja point of disposal [pVYnt Av dY`spAOzl] – n mesto odlaganja point of origin [pVYnt Av `UrYFYn] – n mesto porekla point source (emission) [pVYnt sIs] – n ta~kasti izvor (emisije) poisonous [`pVYznAs] – adj otrovan 63

policy policy [`pUlAsi] – n politika pollutant [pA`lPtAnt] – n zaga|uju}a materija polluted residue flow [pA`lPtYd `rezYdjP flAO] – n tok zaga|enih ostataka polluter [pA`lPtA] – n zaga|iva~ polluter pays principle [pA`lPtA peYz `prYnsApl] – n na~elo „zaga|iva~ pla}a“ pollution [pA`lPGAn] – n zaga|enje pollution control [pA`lPGAn kAn`trAOl] – n kontrola zaga|enja pollution control technology [pA`lPGAn kAn`trAOl tek`nUlAFi] – n tehnologija za kontrolu zaga|enja pollution of groundwater [pA`lPGAn Av graOnd `wItA] – n zaga|ivanje podzemnih voda pollution potential of hazardous wastes and other wastes [pA`lPGAn paO`tenGl Av `hRzAdAs weYsts And `WJA weYsts] – n potencijal opasnog otpada i drugog otpada da zaga|uje polychlorinated biphenyl [ ,pUlY`klIrYneYtYd `baYfenYl] – n polihlorovani bifenil polychlorinated dibenzofurans [,pUlY`klIrYneYtYd `daYbenzAOfjPrens] – n pl polihlorovani dibenzofurani polycyclic aromatic hydrocarbons [ ,pUlY`saYklYk ,RrAO`mRtYk ,haYdrAO`kQbAnz] – n pl policikli~ni aromati~ni ugljovodonici polyethylene [,pUlY`eJYlTn] – n polietilen polyethylene terephthalate [,pUlY`eJYlTn `terAJtAleYt] – n polietilen tereftalat polychlorinated dibenzo-p-dioxines [,pUlY`klIrYneYtYd daYbenzAOpT-daYAOksYns] – n pl polihlorovani dibenzo-p-dioksini polypropylene [,pUlY`prUpYlTn] – n polipropilen – laka termoplasti~na smola koja se koristi u ambala`i, oblogama i cevima polystyrene [,pUlY`staYrTn] – n polistirol – obi~no se naziva stiropena ili stiropor polyvinyl chloride [,pUlY`vaYnYl `klIraid] – n polivinil-hlorid – ~vrsta plastika koja pri gorenju osloba|a hlorovodoni~nu kiselinu pore [pI] – n pora pore blinding [pI `blaYndYL] – n za~epljenje pora porosity [pI`rUsAti] – n poroznost porous [pI`rAs] – adj porozan, koji ima otvore ili praznine 64

prior treatment post-closure [pAOst-`klAOHA] – n period posle zatvaranja u toku kojeg vlasnici i operateri jedinica za odlaganje otpada vr{e monitoring i odr`avanje da bi se sa~uvala zatvorenost sistema odlaganja i za{tita `ivotne sredine post-closure care [pAOst-`klAOHA keA] – n staranje (briga) posle zatvaranja, procedura kontrole za{tite `ivotne sredine i izgleda deponije po zatvaranju za prijem otpada post-consumer waste [pAOst-kAn`sjPmA weYst] – n otpad posle potro{nje, materijal odba~en iz poslovnih ili stambenih objekata, koji je zavr{io svoj korisni vek potable [`pAOtAbl] – adj pija}i, podesan za pi}e potable water [`pAOtAbl `wItA] – n pija}a voda, voda podesna za pi}e potential [paO`tenGl] – n potencijal potentially [paO`tenGli] – adv potencijalno power [paOA] – n snaga, energija, elektri~na energija, ovla{}enje power capacitor [paOA kA`pRAsYtA] – n strujni kondenzator power supply [paOA sA`plaY] – n snabdevanje elektri~nom energijom precautionary [prY`kIGAnAri] – adv predostro`no precedence [prT`sTdAns] – n prvenstvo, prioritet, prednost precipitate [prT`sYpYtAt] – n talog; v talo`iti precipitation [prY,sYpY`teYGn] – n padavine, talo`enje predictable [prY`dYktAbl] – adj predvidiv prejudice [`preFOdYs] – v prejudicirati, unapred odrediti (uticati); n predrasuda preparation [,prepA`reYGn] – n priprema preservation [,prezA`veYGn] – n o~uvanje pretreatment [prT`trTtmAnt] – n predtretman, prethodna prerada pretreatment unit [prT`trTtmAnt `jPnit] – n postrojenje, pogon za predtretman prevailing wind [prY`veYlYL wYnd] – n preovladavaju}i vetar prevent [,prT`vent] – v spre~iti prevention [prY`venGn] – n spre~avanje, prevencija preventive [prY`ventYv] – adj preventivan, koji spre~ava preventive measure [pri`ventYv `meHA] – n preventivna mera principle [`prYnsApl] – n na~elo, princip; adj glavni, najva`niji prior [`praYA] – adj prethodni, pre prior treatment [`praYA `trTtmAnt] – n prethodni tretman 65

priority priority [praY`UrAti] – n prioritet priority for recovery [praY`UrAti fI rY`kWvAri] – n prioritet za ponovno iskori{}enje priority requirement of recovery and recycling [praY`UrAti rY`kwaYAment Av rY`kWvAri And rY`saikliL] – n prioritetni uslov za ponovno iskori{}enje i recikliranje private utility [`praYvYt jP`tYlAti] – n privatno komunalno preduze}e procedure [prA`sTFA] – n postupak, procedura process steam [`prAOses stTm] – n procesna para processing [`prAOsesYL] – n prerada, priprema materijala iz otpada za naknadnu upotrebu ili bezbedno odlaganje processing of dredging sludge [`prAOsesYL Av `dreFYL slWF] – n prerada mulja od bagerovanja producer [prA`djPsA] – n generator, proizvo|a~ – pravno ili fizi~ko lice ~ijom aktivno{}u nastaje otpad i/ili ~ijom aktivno{}u predtretmana, me{anja ili drugih postupaka dolazi do promene sastava ili karakteristika otpada producer responsibility [prA`djPsA rY,spUnsA`bYlAti] – n odgovornost proizvo|a~a production [prA`dWkGAn] – n proizvodnja progress [`prAOgres] – n napredak prohibit [prA`hYbYt] – v zabraniti promote [prA`mAOt] – v promovisati, podsta}i, unaprediti proof [prPf] – n dokaz proper [`prUpA] – adj vlastiti, pravi, podesan, ispravan property [`prUpAti] – n svojstvo, imovina proportionality [prA,pIGA`nRlAti] – n proporcionalnost proposal [prA`pAOzl] – n predlog protect [prA`tekt] – v {tititi, braniti protection [prA`tekGn] – n za{tita protection of cultural patrimony [prA`tekGn Av `kWlDArAl `pRtrYmAni] – n za{tita kulturnog nasle|a protection of nature [prA`tekGn Av `neYDA] – n za{tita prirode protective clothing [prA`tektYv `klAOKYL] – n za{titna ode}a protective measure [prA`tektYv `meHA] – n za{titne mere protocol [`prAOtAkUl] – n protokol, zapisnik provide [prA`vaYd] – v obezbediti, omogu}iti provision [prA`vYHn] – n odredba, pru`anje, opskrbljivanje, obezbe|ivanje 66

quantity of waste proximity [prUk`sYmAti] – n blizina prudent [`prPdnt] – adj oprezan, razborit, promi{ljen public health [`pWblYk helJ] – n zdravlje stanovni{tva, javno zdravlje public participation [`pWblYk pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}e javnosti publish [`pWblYG] – v objaviti, izdati (~asopis, knjigu) pulp [pWlp] – n pulpa, ka{a pulverize [`pWlvAraYz] – v usitniti, pretvarati u prah pulverized fly ash [`pWlvAraYzd flaY RG] – n spra{eni lete}i pepeo pungent smell [`pWnFAnt smel] – n prodoran miris purchase [`pSDAs] – n kupovina purchaser [`pSDAsA] – n kupac purification [,pjOArYfY`keYGn] – n pre~i{}avanje purification devices [,pjOArYfY`keYGn dY`vaYsYz] – n pl ure|aji za pre~i{}avanje purified waste water [,pjOArYfY`keYGn weYst `wItA] – n pre~i{}ene otpadne vode purpose [`pSpAs] – n namena pursuant [pA`sjOAnt] – adv shodno, u skladu sa, na osnovu, prema pursue [pA`sjP] – v slediti, baviti se, vr{iti, progoniti push pit [pOG pYt] – n pokretna jama putrefaction [,pjPtrY`fRkGn] – n truljenje putrescible [pjP`tresAbl] – adj podlo`an truljenju pyrolysis [paY`rUlYsYs] – n piroliza

Q quality [`kwUlYti] – n kvalitet quality assurance [`kwUlYti A`GOArAns] – n obezbe|ivanje kvaliteta quality control [`kwUlYti kAn`trAOl] – n kontrola kvaliteta quality management system [`kwUlYti `mRnYFmAnt `sYstAm] – n sistem upravljanja kvalitetom quality of the environment [`kwUlYti Av KA Yn`vaYrAnment] – n kvalitet `ivotne sredine quality standard [`kwUlYti `stRndAd] – n standard kvaliteta quantity [`kwUntAti] – n koli~ina quantity of waste [`kwUntAti Av weYst] – n koli~ina otpada 67

quarry quarry [`kwUri] – n kamenolom quench chamber [`kwenD `DeYmbA] – n komora za brzo hla|enje questionnaire [,kwestYA`neA] – n upitnik

R radioactive waste [,reYdYAO`RktYv weYst] – n radioaktivni otpad rainwater [`reYn,wItA] – n ki{nica raised [reYzd] – adj podignut, odgojen rate of desulphurisation [reYt Av dY,sWlfAraY`zeYGn] – n brzina odsumporavanja rational [`rRGAnl] – adj racionalan, razuman, smislen raw material [rI mA`tYArYAl] – n sirovina realise [`rYAlaYz] – v shvatiti, uvideti, ostvariti, realizovati reasonable [`rTznAbl] – adj razuman receipt [rY`sTt] – n prijem, potvrda o prijemu reception procedure [rY`sepGn prA`sTFA] – n postupak prijema receptivity [,resep`tYvAti] – n sposobnost primanja receptor [rY`septA] – n prijemnik, receptor recharge [rY`DQF] – n dodavanje (vra}anje) podzemnom vodonosnom sloju, obnavljanje vode recharge [rY`DQF] – n ponovno punjenje; v ponovo napuniti, obnoviti rechargeable battery [rY`DQFAbl `bRtArY] – n baterija koja se mo`e ponovo puniti recirculation [rY,sSkjO`leYGn] – n recirkulacija reclamation [reklA`meYGn] – n melioracija, popravljanje recognition [,rekAg`nYGn] – n prepoznavanje, priznavanje recommendation [,rekAmend`eYGn] – n preporuka record [`rekId] – n evidencija; v zabele`iti, snimiti recovered material [,rY`kWvAd mA`tYArYAl] – n ponovno iskori{}en materijal recovery [rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje – proces kojim se otpad namenjen odlaganju sakuplja, prera|uje ili ponovo koristi u proizvodnji i ponovo upotrebljava recovery rate [rY`kWvAri reYt] – n stopa ponovnog iskori{}enja recovery system [rY`kWvAri `sYstAm] – n sistem za ponovno iskori{}enje 68

regular fuel recyclability [rY,saikl`bYlAti] – n mogu}nost recikliranja recyclable [rT`saiklbl] – adj koji se mo`e reciklirati recycled content [rT`saikld `kUntent] – n reciklirani deo (sadr`aj) recycled material [rT`saikld mA`tYArYAl] – n reciklirani materijal recycling [rT`saikliL] – n recikliranje, recikla`a – sortiranje i prerada materijala na takav na~in da se oni mogu ponovo upotrebiti za svoju prvobitnu ili drugu namenu recycling centre [rT`saikliL `sentA] – n centar za recikla`u recycling options [rT`saikliL `UpGAnz] – n pl opcije za recikliranje recycling plastic [rT`saikliL `plRstYk] – n plastika za recikliranje recycling process [rT`saikliL `prAOses] – n postupak recikliranja recycling target [rT`saikliL `tQgYt] – n cilj recikliranja, norma za recikliranje redevelopment [rY,dY`velApmAnt] – n ponovni razvoj reduced [rY`djPst] – adj smanjen reduction [rY`dWkGn] – n smanjenje refer [rY`fS] – v uputiti, pozvati se na reference cells [`refrAns sels] – n pl referentne }elije reference method [`refrAns `meJAd] – n referentni metod refination [rY`faYneYGn] – n rafiniranje, pre~i{}avanje refinery [rY`faYneri] – n rafinerija reflect [ri`flekt] – v odslikavati refractory [ri`frRktAri] – n vatrostalni materijal refunded [,ri`fWndYd] – adj za koji je izvr{ena nadoknada tro{kova refurbishment [,ri`fSbYGmAnt] – n renoviranje refuse [ri`fjPz] – v odbiti, uskratiti refuse [`refjPs] – n otpaci – termin koji se ~esto koristi naizmeni~no sa otpadom refuse derived fuel [`refjPs dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz otpada refuse reclamation [`refjPs reklA`meYGn] – n regeneracija, obnavljanje, prerada otpada refused [rY`fjPzd] – adj odbijen, odba~en, nekoristan regenerated oil [rY`FenAreYtYd VYl] – n regenerisano ulje regeneration [rY`FenA`reYGn] – n regeneracija regeneration of acids or bases [rY`FenA`reYGn Av `RsYds I `beYsYz] – n regeneracija kiselina i baza regular fuel [`regjOlA `fjPAl] – n obi~no gorivo 69

regularly generated regularly generated [`regjOlAli `FenAreYtYd] – adj koji se redovno generi{e regulation [,regjOleYGn] – n pravilnik regulatory [`regjOlAtAri] – adj regulatorni re-import [rY-`YmpIt] – n ponovni uvoz reinforce [,rY-Yn`fIs] – v poja~ati re-injection [rY-Yn`FekGn] – n ponovno ubacivanje re-integration [rY-YntA`greYGn] – n ponovno integrisanje, reintegracija relation [rY`leYGn] – n odnos release [rY`lTs] – n pu{tanje, ispu{tanje, osloba|anje release [rY`lTs] – v osloboditi, pustiti, objaviti remediation [,remedY`eYGn] – n remedijacija, ~i{}enje ili drugi postupci koji se primenjuju za uklanjanje ili spre~avanje {irenja toksi~nog izliva ili opasnih materijala sa lokacije; vra}anje u prethodno stanje remedial action [rY`mTdjAl `RkGn] – n mere remedijacije removal [rY`mPvl] – n otklanjanje, skidanje remove [rY`mPv] – v otkloniti, skinuti render [`rendA] – v pru`ati, izazvati renewable resourses [rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl obnovljivi izvori repackaging [rY`pRkYFYL] – n ponovno pakovanje repeal [rY`pTl] – v povu}i, poni{titi repealed [rY`pTld] – adj povu~en, poni{ten replaced [rY`pleYst] – adj zamenjen replacement fluid [rY`pleYsmAnt `flPYd] – n te~nost za zamenu report [rY`pIt] – n izve{taj reporting [rY`pItYL] – n izve{tavanje representative [,reprY`zentAtYv] – adj reprezentativan representative point [,reprY`zentAtYv pVYnt] – n reprezentativna ta~ka representative sample [,reprY`zentAtYv sQmpl] – n reprezentativni uzorak required [rY`kwaYAd] – adj potreban, obavezan requirement [rY`kwaYAment] – n zahtev, uslov research [rY`sSD] – n istra`ivanje resell [rY`sel] – v preprodavati residence time [`rezYdAns taYm] – n vreme zadr`avanja resident [`rezYdAnt] – n stanovnik, osoba sa prebivali{tem residential waste [`rezY`dAnGl weYst] – n otpad iz stambenih objekata 70

rule residuals [rY`zYdjOAlz] – n pl preostale, zaostale materije residue [`rezYdjP] – n ostatak, talog, rezidui – materijal koji preostane posle prerade, insineracije, kompostiranja ili recikliranja otpada resistor [rY`zYstA] – n otpornik resolution [,rezA`lPGn] – n rezolucija, odluka, re{avanje resource recovery [ri`zIs rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje resursa – proces dobijanja materije ili energije iz otpada response [rY`spUns] – n odgovor, reakcija restoration [rY,stA`reYGn] – n obnavljanje, restauracija, vra}anje u prethodno stanje restrict [rY`strYkt] – v ograni~iti return system [rY`tSn `sYstAm] – n povratni sistem returned [rY`tSnd] – adj vra}en, koji se vratio reuse [rY`jPs] – n ponovna upotreba – upotreba nekog proizvoda ili komponente otpada vi{e od jedanput (ponovno punjenje staklene boce koja je vra}ena) reuse center [rY`jPs `sentA] – n centar za ponovnu upotrebu reverse osmosis [rY`vSs Uz`maOsYs] – n reversna osmoza review [rY`vjP] – n pregled, kriti~ko ispitivanje, preispitivanje, ocenjivanje, prikaz risk [rYsk] – n rizik risk assessment [rYsk A`sesmAnt] – n procena rizika risk characterization [rYsk ,kRrAktAraY`zeYGn] – n karakterizacija rizika, odre|ivanje prirode rizika i kvantitativno odre|ivanje mogu}nosti negativne promene u `ivotnoj sredini usled tog rizika risk communication [rYsk kA,mjPnY`keYGn] – n razmena informacija o riziku risk management [rYsk `mRnYFmAnt] – n upravljanje rizikom risk of flooding [rYsk Av `flWdYL] – n rizik od plavljenja risk to human health [rYsk tA `hjPmAn helJ] – n rizik po zdravlje ljudi rotary kiln [`rAOtAri kYln] – n rotaciona pe} rotation [rAO`teYGn] – n rotacija, smenjivanje route [rPt] – n put, putanja rubbish [`rWbYG] – n sme}e rubble [`rWbl] – n {ut, gra|evinski kr{ rule [rPl] – n pravilo, propis 71

runoff runoff [`rWnAf] – n ocedne vode rural area [`rOArAl `RArYA] – n ruralna (seoska) oblast

S sack holder [sRk `hAOldA] – n dr`a~ kese za sme}e sack system [sRk `sYstAm] – n sistem kesa za sme}e safe disposal [seYf dY`spAOzl] – n bezbedno odlaganje safeguard [`seYfgQd] – n za{tita, jemstvo, osiguranje; v za{tititi, osigurati, obezbediti safety [`seYfti] – n bezbednost, sigurnost, ne{kodljivost po zdravlje salt mine [sIlt maYn] – n rudnik soli sample [`sQmpl] – n uzorak sampling procedure [`sQmplYL prA`sTFA] – n postupak uzimanja uzorka sampling [`sQmplYL] – n uzimanje uzorka sanitary landfill [`sRnYtAri `lRndfYl] – n sanitarna deponija, ameri~ki termin za teren gde se odla`e komunalni otpad koji je lociran tako da je uticaj na `ivotnu sredinu najmanji; komunalni otpad se rasprostire u tankim slojevima, sabija i pokriva slojem zemlje svakog dana satisfaction [,sRtYs`fRkGn] – n zadovoljstvo, zadovoljenje saturate [`sRDAreYt] – v zasititi saturated zone [`sRDAreYtYd zAOn] – n zona zasi}enja saturation capacity [,sRDA`reYGAn kA`pRsYti] – n kapacitet zasi}enja scaling [`skeYlYL] – n merenje scavanger [`skRvYnFA] – n onaj ko nezakonito sakuplja otpad scavenging [`skRvYnFYL] – n neovla{}eno sakupljanje schedule [`GedjPl] – n raspored, plan, program, pregled scrap [`skrRp] – n metalni otpaci, opiljci; v izbaciti iz upotrebe scrap waste [`skrRp weYst] – n sitni otpad od metala scraper [`skrRpYA] – n strugalica screen [`skrTn] – n sito, ekran; v snimiti screening [`skrTnYL] – n proveravanje, odabiranje scruber [`skrWbA] – n ure|aj za ~i{}enje gasa, skruber sealing [`sTlYL] – n zaptivanje, pe~a}enje 72

single waste type secondary raw materials [`sekAndAri rI mA`tYArYAlz] – n pl sekundarne sirovine – sekundarni materijali (npr. papir, staklo, metali itd.) koji se dobijaju iz otpada ponovnom upotrebom, recikla`om ili ponovnim iskori{}enjem u objektima za tretman otpada secure landfill [`sY`kjOA `lRndfYl] – n bezbedna deponija sedimentation [,sedYmAn`teYGn] – n sedimentacija, talo`enje seek [sTk] – v tra`iti, nastojati seismic [`saYzmYk] – adj seizmi~ki selling [`selYL] – n prodavanje sensitivity [,sensY`tYvAti] – n osetljivost separate collection [`sepArAt ,kA`lekGn] – n odvojeno sakupljanje separated waste temporary storage [`sepAreYtYd weYst `tempArArY `stIrYF] – n privremeno skladi{te odvojenog otpada separation [‚sepA`reYGn] – n separacija, odvajanje otpada septic [`septYk] – adj septi~an, zarazan septic sludge [`septYk slWF] – n septi~ki mulj septic tank [`septYk tRLk] – n septi~ka jama serious [`sYArYAs] – adj ozbiljan service [`sSvYs] – n servis, usluga set [`set] – n komplet, set settlement [`setlmAnt] – n sleganje, naselje, poravnanje, izmirenje duga sewage [`sjPYF] – n kanalizacione vode, komunalne otpadne vode sewage effluent treatment [`sjPYF `eflOAnt `trTtmAnt] – n tretman kanalizacionih otpadnih voda sewage sludge [`sjPYF slWF] – n kanalizacioni mulj – mulj koji se generi{e u postrojenju za tretman otpadnih voda sewarage [`sjPArYF] – n kanalizacija sharps [GQps] – n pl o{tri predmeti shipment [`GYpmAnt] – n isporuka, po{iljka shipment of waste [`GYpmAnt Av weYst] – n po{iljka otpada shredder [`GredA] – n ure|aj za sitno se~enje, usitnjiva~ shredding [`GredYL] – n sitno se~enje shut-down [`GWtdaOn] – n zatvaranje silicon carbide [`sYlYkAn `kQbaYd] – n silicijum-karbid single stream [`sYLgl strTm] – n jedan tok single waste type [`sYLgl weYst taYp] – n jedna vrsta otpada 73

sintering sintering [`sYnterYL] – n sinterovanje site [saYt] – n mesto, lokacija, polo`aj, kraj, teren site conditioning plan [saYt kAn`dYGAnYL plRn] – n plan ure|ivanja lokacije site remediation [saYt ,remedY`eYGn] – n remedijacija lokacije site-specific risk assessment [saYt spA`sYfYk rYsk A`sAsmAnt] – n analiza rizika za odre|enu lokaciju site-specific safety assessment [saYt spA`sYfYk `seYfti A`sAsmAnt] – n analiza bezbednosti za odre|enu lokaciju skip [skYp] – n kontejner za prevoz skip lift [skYp lYft] – n vozilo za dizanje kontejnera za transport otpada slab [slRb] – n plo~a, glib, kaljuga slag [slRg] – n {ljaka, zgura slag tap [slRg tRp] – n ispust za {ljaku slippage [`slYpAF] – n klizanje, provlaka, le`i{te za ~ep slope [slAOp] – n kosina, nagib, ugao nagiba, padina sloughterhouse waste [`slItA haOs weYst] – n klani~ni otpad, otpad iz klanica sludge [slWF] – n mulj sludge age [slWF eYF] – n vreme odle`avanja mulja sludge cake [slWF keYk] – n poga~a od mulja posle presovanja sludge collector [slWF kA`lektA] – n sakuplja~, kolektor mulja sludge concentration [slWF ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija mulja sludge dewatering [slWF dY`wItArYL] – n odvodnjavanje mulja sludge digestion [slWF daY`FesDAn] – n digestija mulja sludge disposal [slWF dY`spAOzl] – n odlaganje mulja sludge drying [slWF `draYYL] – n su{enje mulja sludge lagoon [slWF lA`gPn] – n laguna za mulj sludge moisture content [slWF `mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlage u mulju sludge production [slWF prA`dWkGAn] – n produkcija mulja sludge shredder [slWF `GredA] – n usitnjiva~ mulja sludge stabilization [slWF ,steYbAlaY`zeYGn] – n stabilizacija mulja sludge thickener [slWF `JYkAnA] – n ugu{}iva~ mulja sludge treatment [slWF `trTtmAnt] – n tretiranje mulja sludge utilization [slWF ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje mulja sludge-gas utilization [slWF gRs ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje gasa iz mulja 74

spent catalyst smearing [`smYArYL] – n grundiranje smell [smel] – n miris smoke [smAOk] – n dim social development [`sAOGl dY`velApmAnt] – n dru{tveni razvoj soil [sVYl] – n zemlji{te solely [`sAOli] – adv jedino, isklju~ivo solid reaction products [`sUlid rY`RkGn `prUdWkts] – n pl ~vrsti reaktivni proizvodi solid waste [`sUlid weYst] – n ~vrst otpad solid waste management [`sUlid weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje ~vrstim otpadom solidification [sA,lYdYfY`keYGn] – n solidifikacija, o~vr{}avanje solidified [sA`lYdYfaYd ] – adj o~vrsnut, stvrdnut solidified waste [sA`lYdYfaYd weYst] – n stvrdnut otpad solubility [,sUljObYlAti] – n rastvorljivost soluble fraction [`sUljObl `frRkGn] – n rastvorljiva frakcija solvent [`sUlvAnt] – n rastvara~ solvent reclamation/regeneration [`sUlvAnt reklA`meYGn/ rY,FenA`reYGn] – n reklamacija – regeneracija rastvara~a soot [sOt] – n ~a| sorption [`sIpGAn] – n sorpcija sorted [`sItYd] – adj svrstan, klasifikovan, sortiran sorted combustible fraction [`sItYd kAm`bWstAbl `frRkGn] – n sortirana sagorljiva frakcija sorting [`sItYL] – n svrstavanje, klasifikovanje, razvrstavanje, sortiranje sound [saOnd] – adj zdrav, solidan, u dobrom stanju, o~uvan source [sIs] – n izvor source reduction [sIs rY`dWkGn] – n smanjenje na izvoru source separation [sIs ‚sepA`reYGn] – n razvrstavanje na mestu nastajanja spare part [speA pQt] – n rezervni deo spatial model [`speYGl `mUdl] – n prostorni model spent activated carbon [spent `RktYveYtYd `kQbAn] – n istro{eni aktivni ugalj spent battery/accumulator [spent `bRtAri/A`kjPmjAleYtA] – n istro{ena baterija ili akumulator – baterija ili akumulator koji se ne mo`e ponovo puniti i namenjen je recikla`i ili odlaganju spent catalyst [spent `kRtAlYst] – n istro{eni katalizator 75

spillage spillage [`spYlYF] – n prosuta koli~ina, prelivena koli~ina, izlivanje spoil [spVYl] – n jalovina sponsor [`spUnsA] – n investitor, sponzor spontaneous combustion [spUn`teYnjAs kAm`bWsDAn] – n spontano sagorevanje spread [spred] – n {irenje spreading of sludge [`spredYL Av slWF] – n {irenje mulja spring [sprYL] – n izvor sprinkle [`sprYLkl] – v prskati sprinkler system [`sprYLklA `sYstAm] – n sistem za raspr{ivanje stability [stA`bYlAti] – n stabilnost stabilization [,steYAbYlaY`zeYGn] – n stabilizacija, promena aktivne organske materije u mulju u inertni, ne{kodljiv materijal stack [stRk] – n dimnjak stage [steYF] – n faza, stepen, stadijum stakeholder [steYk`hAOldA] – n zainteresovana strana; osoba, grupa ili institucija, koji imaju interes u projektu, programu ili organizaciji standard [`stRndAd] – n standard, norma standardisation [,stRndAdaY`zeYGn] – n standardizacija standardize system [`stRndAdaYz `sYstAm] – v standardizovati sistem start-up [stQt-Wp] – n zapo~injanje i pu{tanje u pogon state of export [steYt Av ek`spIt] – n dr`ava izvoza – u kojoj je otpad nastao ili iz koje zapo~inje prekograni~no kretanje otpada state of import [steYt Av `YmpIt] – n dr`ava uvoza – u koju se otpad uvozi radi odlaganja, tretmana, skladi{tenja pre tretmana ili odlaganja na podru~ju druge dr`ave state of transit [steYt Av `trRnsYt] – n dr`ava tranzita – dr`ava preko koje otpad mora pro}i nakon {to je napustio dr`avu izvoza, a pre dolaska u dr`avu uvoza states concerned [steYts kAnsSnd] – n pl uklju~ene dr`ave, dr`ave kojih se to ti~e stationary plant [`steYGAnri plQnt] – n stacionarno postrojenje stationary source [`steYGAnri sIs] – n stacionarni izvor statutory limit [`stRtjPtAri `lYmYt] – n zakonsko ograni~enje steam [`stTm] – n para Steering Committee [`stYArYL kA`mYtY] – n Koordinacioni odbor sterilisation [`sterAlaY`zeYGn] – n sterilizacija still bottoms [`stYl `bVtAmz] – n pl ostaci od destilacije organskih materijala 76

survey stoichiometric [,stVYkYA`metrYk] – adj stehiometrijski storage of waste [`stIrYF Av weYst] – n skladi{tenje, uskladi{tenje, ~uvanje – privremeno dr`anje (~uvanje) otpada na lokaciji proizvo|a~a ili vlasnika otpada, kao i aktivnost operatera u postrojenju opremljenom i registrovanom za privremeno ~uvanje otpada storage container [`stIrYF kAn`teYnA] – n kontejner za skladi{tenje – posuda koja se koristi za ~uvanje otpada tokom skladi{tenja storage pit [`stIrYF pYt] – n jama za skladi{tenje, skladi{na jama strategic plan [strA`tTFYk plRn] – n strate{ki plan strategy [`strRtAFi] – n strategija stringent [`strYnFAnt] – adj strog, o{tar, koji se ne mo`e zaobi}i subcategory [`sWb,kRtAgAri] – n potkategorija subgrade [`sWb,greYd] – n za{titni sloj materijala sme{ten ispod podloge deponije submit [sAb`mYt] – v dostaviti, podneti, predlo`iti subsidiarity [sAb`sYdjerYti] – n supsidijarnost subsidy [`sWbsYdi] – n subvencija substance [`sWbstAns] – n supstanca, materija substantially [sAb`stRnGli] – adv znatno, u velikoj meri substitute [`sWbstYtjPt] – v zameniti substratum [,sWb`strQtAm] – n podsloj, donji sloj subsurface disposal [,sWb`sSfYs dY`spAOzl] – n odlaganje ispod povr{ine sufficient [sA`fYGnt] – adj dovoljan suitability [,sPtA`bYlAti] – n podesnost, prikladnost suitable [`sPtAbl] – adj podesan, prikladan, adekvatan summary [`sWmAri] – n rezime supervision [,sPpA`vYHn] – n nadzor, nadgledanje supervision and control of shipment of waste [,sPpA`vYHn An kAn`trAOl Av GipmAnt Av weYst] – n nadzor i kontrola nad isporukom otpada support [sA`pIt] – v podr`avati, podupirati; n podr{ka surface compaction [`sSfYs ,kAmp`RkGn] – n povr{insko kompaktiranje (sabijanje) surface flow [`sSfYs flAO] – n povr{inski tok surface water [`sSfYs `wItA] – n povr{inske vode surge tank [`sSF tRLk] – n izlivni rezervoar surveillance [sS`veYlAns] – n nadgledanje, nadzor survey [`sSveY] – n anketa 77

suspended solid suspended solid [sA`spendYd `sUlid] – n lebde}a ~vrsta materija suspicion [sA`spYGn] – n sumnja sustainability [sA`steYnAblAti] – n odr`ivost sustainable development [sA`steYnAbl dY`velApmAnt] – n odr`iv razvoj switch off [swYD Uf] – v isklju~iti switch on [swYD Un] – v uklju~iti switch [swYD] – n prekida~ synergy [`sYnAFi] – n sinergija synthetic liner [sYn`JetYk `laYnA] – n sinteti~ka obloga, podloga systems for controlling operations [`sYstAms fI kAn`trAOlYL UpA`reYGn] – n pl sistemi za kontrolisanje operacija

T tailing [`teYlYL] – n jalovina tank [tRLk] – n rezervoar, tank tank tightness testing [tRLk `taYtnAs `testYL] – n testiranje zaptivenosti rezervoara tar [tQ] – n katran tare weight [teA weYt] – n tara target [`tQgYt] – n cilj, meta, norma technical [`teknYkAl] – adj tehni~ki technical guidelines [`teknYkl `gaYdlaYnz] – n pl tehni~ke smernice, uputstva technical requirements [`teknYkl rY`kwaYAments] – n pl tehni~ki uslovi technique [tek`nTk] – n tehnika technology [tek`nUlAFY] – n tehnologija temporary [`tempArArY] – adj privremen temporary closure [`tempArArY `klAOHA] – n privremeno zatvaranje temporary problem [`tempArArY `prUblAm] – n privremen problem temporary storage [`tempArArY `stIrYF] – n privremeno skladi{tenje teratogenic [,terRtAO`FenYk] – adj teratogen thermal efficiency [`JSmAl Y`fYGAnsi] – n termi~ka (toplotna) efikasnost thermal power plant [`JSmAl paOA plQnt] – n termoelektrana 78

toxic waste thermal process [`JSmAl `prAOses] – n termi~ki proces thermal processing [`JSmAl `prAOsesYL] – n termi~ka prerada thermal treatment [`JSmAl `trTtmAnt] – n termi~ki tretman thermophilic microorganisms [,JSmAO`fYlYk ,maYkrAO`IgAnYzAms] – n pl termofilni mikroorganizmi thermoplastic technique [,JSmAO`plRstYk tek`nTk] – n termoplasti~na tehnika thickness [`JYknAs] – n debljina thixotropy [JYk`sUtrApi] – n tiksotropija throughflow [,JrP`flAO] – n infiltraciona voda tightness [`taYtnAs] – n zaptivenost, hermeti~nost tile [taYl] – n plo~ica time of delivery [taYm Av dY`lYvArY] – n vreme isporuke tip [tYp] – n jalovi{te tip face [tYp feYs] – n prostor za istovar tip fire [tYp `faYA] – n vatra na smetli{tu tipping controlled [`tYpYL kAn`trIld] – n kontrolisano dovo`enje sme}a tipping fee [`tYpYL fT] – n naknada za istovar ton, tonne [tWn] – n tona tool [tPl] – n alat top liner [tUp `laYnA] – n gornja prekrivka, prekrivka na povr{ini top soil cover [tUp sVYl `kWvA] – n povr{inska zemljana prekrivka topography [tA`pUgrAfY] – n topografija topping up of transformer [,tUpYL`Wp Av trRns`fImA] – n dopunjavanje transformatora (uljem) total dust [`tAOtAl dWst] – n ukupna koli~ina pra{ine total organic carbon (TOC) [`tAOtAl I`gRnYk `kQbAn] – n ukupna koli~ina organskog ugljenika total quantity of waste [`tAOtAl `kwUntYti Av weYst] – n ukupna koli~ina otpada tow [tAO] – v vu}i, tegliti towards [tA`wIdz] – ka, prema toxic [`tUksYk] – adj toksi~an, otrovan toxic substance [`tUksYk `sWbstAns] – n toksi~na materija toxic waste [`tUksYk weYst] – n toksi~ni otpad, otpad koji mo`e prouzrokovati povredu ako se udi{e, proguta ili apsorbuje preko ko`e 79

toxicity toxicity [`tUksYsYti] – n toksi~nost, sposobnost (ili svojstvo) materije da proizvede {tetne ili smrtonosne posledice za ljude, odnosno `ivotnu sredinu toy [tVY] – n igra~ka tradable permit [`treYdAbAl `pSmYt] – n dozvola kojom mo`e da se trguje trade waste [`treYd weYst] – n trgovinski otpad trailer [`treYlA] – n prikolica training [`treYnYL] – n obuka transaction [trRnz`RkGAn] – n transakcija transboundary [trRnz`baOndAri] – adj prekograni~ni transboundary movement [trRnz`baOndAri `mPvmAnt] – n prekograni~no kretanje – kretanje opasnog otpada iz oblasti pod jurisdikcijom jedne dr`ave ka ili preko oblasti pod jurisdikcijom druge dr`ave, odnosno oblasti koja nije pod nacionalnom jurisdikcijom nijedne dr`ave, pod uslovom da su barem dve dr`ave obuhva}ene kretanjem transfer [`trRnsfA] – n prenos, transfer; v prenositi, vr{iti transfer transfer station [`trRnsfA `steYGn] – n transfer stanica – postrojenje na kojem se otpad grupi{e u tovare koji se transportuju ve}im kamionima ili drugim sredstvima do udaljenih postrojenja za kona~no odlaganje, obi~no deponije; mesto do kojeg se otpad doprema radi razdvajanja ili pretovara pre transporta na drugo mesto zbog tretmana ili odlaganja transit [`trRnzYt] – n tranzit, provoz transition [trRn`zYGn] – n tranzicija, prelaz transition country [trRn`zYGn `kWntri] – n zemlja u tranziciji transitional problem [trRn`zYGAnAl `prUblAm] – n prelazni problem transitional provision [trRn`zYGAnAl prA`vYHn] – n prelazna odredba transmission of information [trRnz`mYGAn Av ,YnfA`meYGAn] – n prenos informacija transparency [trRns`pRrAnsi] – n transparentnost transpiration [,trRnspY`reYGAn] – n isparavanje transport of waste [`trRnspIt Av weYst] – n transport otpada, prevoz otpada van postrojenja koji obuhvata utovar, prevoz (kao i pretovar) i istovar otpada transport packaging [`trRnspIt `pRkYFYL] – n transportna ambala`a 80

undertaken transportation [,trRnspI`teYGn] – n transport – fizi~ki proces preme{tanja otpada trash [trRG] – n {kart treated sludge [`trTtYd slWF] – n tretirani mulj – mulj koji je bio podvrgnut biolo{kom, hemijskom ili toplotnom tretmanu, dugoro~nom skladi{tenju ili bilo kom drugom odgovaraju}em procesu tako da je znatno smanjena njegova sposobnost fermentiranja i opasnost po zdravlje koja proizilazi iz njegove upotrebe treatment [`trTtmAnt] – n tretman, tretiranje treatment plant [`trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za tretman treatment process [`trTtmAnt `prAOses] – n proces tretmana treaty [`trTti] – n sporazum, ugovor trench method [`trenD `meJAd] – n jamski metod – metod kojim se ~vrst, odnosno te~ni otpad odla`e u jame na deponiji trend [trend] – n kretanje, trend trial burn [`traYAl bSn] – n probno paljenje, testiranje pe}i za insineraciju otpada ili kotlova i industrijskih pe}i tokom kojeg se mere emisije radi kontrole prisustva odre|enih materija, kao {to su organska jedinjenja, ~estice, metali i hlorovodonik trigger [`trYgA] – n okida~ type of activity [taYp Av Rk`tYvYti] – n vrsta aktivnosti type of waste [taYp Av weYst] – n vrsta otpada

U ultimate [`WltYmAt] – adj krajnji, kona~an, poslednji ultrafiltration [,WltrAfil`treYGn] – n ultrafiltriranje unavoidable stoppage [,WnA`vVYdAbAl `stUpYF] – n nezaobilazno zaustavljanje unburned waste [Wn`bSnd weYst] – n neizgoreli otpad uncontrolled disposal of waste [,WnkAn`trAOld dY`spAOzAl Av weYst] – n nekontrolisano odlaganje otpada underground storage [`WndAgraOnd `stIrYF] – n podzemno skladi{te – mesto trajnog skladi{tenja otpada u dubokom prostoru u zemlji kao {to je rudnik soli ili kalijuma underground storage tanks [`WndAgraOnd `stIrYF tRLks] – n pl rezervoari za podzemno skladi{tenje undertaken [,WndA`teYkAn] – adj preduzet 81

undertaking undertaking [,WndA`teYkYL] – n preduzimanje, preduze}e, posao undigested sludge [,WndaY`FestYd slWF] – n nedigestirani mulj unfavourable condition [Wn`feYvArAbAl kAn`dYGAn] – n nepovoljan uslov uniform [`jPnYfIm] – adj jednoobrazan unit of account [`jPnit Av A`kaOnt] – n jedinica ra~una unloading [Wn`lAOdYL] – n istovar unloading bulkhead [Wn`lAOdYL `bWlkhed] – n istovarni klip unsatturated zone [Wn`sRDAreYtYd zAOn] – n nezasi}eno podru~je upgrade [Wp`greYd] – v unaprediti, nadograditi, pobolj{ati urban transport [`SbAn `trRnspIt] – n gradski prevoz urgently [`SFAntli] – adv hitno use [jPz; jPs] – v koristiti; n upotreba used oil [jPzd oYl] – n kori{}eno ulje used oil re-refining [jPzd VYl `rYrYfaYnYL] – n ponovno rafinisanje kori{}enog ulja used tire [jPzd `taYA] – n polovna guma user [`jPzA] – n korisnik user charge [`jPzA DQF] – n naknada koju pla}a korisnik utilise [jP`tYlaYz] – v koristiti utility [jP`tYlAti] – n komunalno preduze}e

V vapour pressure [`veYpA `preGA] – n pritisak pare variation [,veArY`eYGn] – n varijacija vector [,vektA] – n organizam (insekt koji prenosi patogene) vegetable [`veFYtAbAl] – n otpad od biljaka, povr}a vegetable crop [`veFYtAbAl krUp] – n biljna ratarska kultura, povr}e vegetable matter [`veFYtAbAl `mRtA] – n biljna materija vehicle [`vTAkl] – n vozilo – bilo koje vozilo ozna~eno kao kategorija M1 ili N1, isklju~uju}i motorne tricikle vehicle weight gross [`vTAkl weYt grAOs] – n ukupna te`ina vozila Venturi tube [ven`tjurY tjPb] – n Venturijeva cev verifying [`verYfaYYL] – n verifikovanje, overavanje vermin [`vSmYn] – n gamad 82

vulnerable vertical well [`vStYkAl wel] – n vertikalni bunar, naj~e{}i tip kolektora gasova na deponiji veterinarian [,vetArY`neArYAn] – n veterinar victim of pollution [`viktYm Av pA`lPGn] – n `rtva zaga|enja vintage [`vYntYF] – adj odli~an, izvanredan; n berba virgin material [`vSFYn mA`tiAriAl] – n. ruda, netaknuti materijal, sirovina virgin pulp [`vSFYn pWlp] – n netaknuta pulpa, celuloza virus [`vaYrAs] – n virus – najmanja forma mikroorganizma sposobnog da prouzrokuje bolest viscosity [vYs`kUsAti] – n viskoznost visibly [`vYzYbli] – adv vidno, javno visual [`vYHOAl] – adj vizuelan visual inspection [`vYHOAl Yn`spekGn] – n vizuelni pregled vitrification [,vYtrYfY`keYGn] – n vitrifikacija vitrified [`vYtrYfaYd] – n ostakljen na visokoj temperaturi, a potom o~vrsnut radi izolovanja iz `ivotne sredine volatile [`vUlAtaYl] – adj isparljiv volatile acid [`vUlAtaYl `RsYd] – n isparljiva kiselina volatile matter [`vUlAtaYl `mRtA] – n isparljiva supstanca volatile organic compounds [`vUlAtaYl I`gRnYk `kUmpaOnds] – n isparljiva organska jedinjenja volatile solids [`vUlAtaYl `sUlids] – n isparljiva ~vrsta materija volatilization [,vUlAtaYlA`zeYGn] – n isparavanje volume of precipitation [`vUljPm Av prY,sYpY`teYGn] – n koli~ina padavine volume reduction [`vUljPm rY`dWkGn] – n smanjenje zapremine voluntary separation [`vUlAntAri ,sepA`reYGn] – n dobrovoljno odvajanje vulnerability [,vWlnArA`bYlYti] – n osetljivost, ranjivost, ugro`enost vulnerable [`vWlnArAbAl] – adj osetljiv, ranjiv, ugro`en

83

W warning [`wInYL] – n upozorenje waste [weYst] – n otpad – materija ili predmet koji imalac odbacuje, namerava to da u~ini ili se to od njega zahteva; materijali koji nisu primarni proizvodi (tj. proizvodi za tr`i{te), koji onome ko ih stvara (generi{e) dalje nisu potrebni za proizvodnju ili potro{nju i `eli da ih odbaci; otpad mo`e nastati tokom ekstrakcije sirovina, prerade sirovina u poluproizvode i gotove proizvode, potro{nje gotovih proizvoda i drugih ljudskih aktivnosti waste acceptance criteria [weYst Ak`septAns kraY`tYArYA] – n pl kriterijumi za prihvatanje otpada waste acceptance procedure [weYst Ak`septAns prA`sTFA] – n postupak za prihvatanje otpada waste auditing [ weYst `IdYtYL] – n kontrola otpada waste collection [weist kA`lekGn] – n sakupljanje otpada – periodi~no ili na zahtev, uklanjanje ~vrstog otpada sa lokacije primarnog izvora kori{}enjem vozila za sakupljanje waste collector [weYst kA`lektA] – n sakuplja~ otpada, osoba koju su zaposlili organi lokalne vlasti ili privatna firma radi sakupljanja otpada iz stanova, firmi ili pra`njenja kontejnera za otpad waste combustion [weYst kAm`bWsDAn] – n sagorevanje otpada waste dealer [weYst `dTlA] – n trgovac otpadom, posrednik koji kupuje sekundarne materijale pogodne za recikla`u od generatora (proizvo|a~a) otpada i putuju}ih kupaca i prodaje ih, nakon sortiranja i odre|ene prerade, trgovcima na veliko ili industrijama za recikla`u waste derived fuel [weYst dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz otpada waste disposal [weYst dY`spAOzl] – n aktivnost kona~nog odlaganja otpada waste disposal plan [weYst dY`spAOzl plRn] – n plan odlaganja otpada waste documentation [weYst ,dUkjOmen`teYGn] – n dokumentacija o otpadu waste dumping [weYst `dWmpYL] – n bacanje otpada – odlaganje otpada bez kontrole za{tite `ivotne sredine waste electrical and electronic equipment [weist e`lektrYkAl And elek`tronYk Y`kwYpmAnt] – n otpad od elektri~ne i elektronske 84

waste mineral oils opreme, uklju~uju}i sve komponente, podsklopove i potro{ni materijal koji je deo proizvoda u vreme odbacivanja waste electrical and electronic equipment from private households [weYst e`lektrYkAl And elek`tronYk i`kwipmAnt frAm `praYvYt `haushAOlds] – n otpad od elektri~ne i elektronske opreme iz doma}instava i iz komercijalnih, industrijskih, institucionalnih i drugih izvora koji je, po svojoj koli~ini i svojstvima, sli~an onom iz doma}instava waste feed [weYst fTd] – n doziranje otpada, dotok otpada u insinerator, kotao ili industrijsku pe} waste from sewage cleaning [weYst frAm `sjPYF `klTnYL] – n otpad od ~i{}enja kanalizacije waste management [weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje otpadom – sprovo|enje propisanih mera postupanja sa otpadom u okviru sakupljanja, transporta, tretmana i odlaganja otpada, uklju~uju}i nadzor nad tim aktivnostima i kasniju brigu o postrojenjima za upravljanje otpadom posle zatvaranja waste management boundary [weYst `mRnYFmAnt `baOndrY] – n granica upravljanja otpadom waste management district [weYst `mRnYFmAnt `dYstrYkt] – n podru~je za upravljanje otpadom koje pokriva dve ili vi{e jedinica lokalne samouprave koje se sporazumno organizuju radi zajedni~kog upravljanja otpadom waste management hierarchy [weYst `mRnYFmAnt `haYArQkY] – n hijerarhija upravljanja otpadom – simbol za strate{ke opcije koje su na raspolaganju za re{avanje problema otpada i njihovu korist po `ivotnu sredinu waste management licence [weYst `mRnYFmAnt `laYsns] – n dozvola za upravljanje otpadom – dokument koji nadle`ni organ izdaje pravnom ili fizi~kom licu ~ija je delatnost sakupljanje, transport, tretman ili odlaganje otpada; utvr|uje uslove postupanja sa otpadom na na~in koji obezbe|uje najmanji rizik po zdravlje ljudi i `ivotnu sredinu waste disposal licence [weYst dY`spAOzl `laYsns] – n dozvola za delatnost odlaganja otpada waste management plan [weYst `mRnYFmAnt plRn] – n plan upravljanja otpadom waste mineral oils [weYst `mYnArAl VYlz] – n pl otpadna mineralna ulja 85

waste minimisation waste minimisation [weYst ,mYnYmaY`zeYGn] – n minimizacija otpada, smanjenje otpada na najmanju meru – mere, odnosno tehnike kojima se smanjuje koli~ina otpada koji se generi{e tokom bilo kakvog procesa u doma}instvu i komercijalnim i industrijskim aktivnostima waste oil [weYst VYl] – n otpadno ulje, koje nastaje kao otpadni proizvod kori{}enja ulja u razli~itim industrijskim i komercijalnim aktivnostima kao {to su ma{inogradnja, proizvodnja elektri~ne energije i odr`avanje vozila; treba ga tretirati radi ponovne upotrebe ili propisno odlo`iti waste pharmaceuticals, drugs and medicines [weYst ,fQmA`sjPtYklz drWgz And `medYsYns] – n pl otpadni farmaceutski proizvodi i lekovi waste picker [weYst `pYkA] – n sakuplja~ otpada, osoba koja sakuplja materijale pogodne za recikla`u iz me{anog otpada gde god je on dostupan ili odlo`en waste pile [weYst paYl] – n gomila, hrpa otpada waste prevention plan [weYst prY`venGn plRn] – n plan za spre~avanje nastajanja otpada waste reception [weYst rY`sepGn] – n prijem otpada waste reclamation [weYst ,reklA`meYGn] – n povra}aj materijala iz otpada – pretvaranje otpada u korisne proizvode, npr. kompostiranje organskog otpada da bi se dobila sredstva za kondicioniranje zemlji{ta ili separacija aluminijuma i ostalih metala radi topljenja i recikliranja waste reduction [weYst ri`dWkGn] – n smanjenje otpada – mere za smanjenje koli~ine otpada koji se inicijalno generi{e; one se kre}u od zakona i dizajna proizvoda do lokalnih programa osmi{ljenih tako da sve {to se mo`e reciklirati ili pretvoriti u kompost ostane van kona~nog toka otpada waste refused [weYst rY`fjPzd] – n nekoristan otpad waste removal fee [weYst ri`mPvAl fT] – n naknada za uklanjanje otpada waste stabilization process [weYst ,steYbAlaY`zeYGn `prAOses] – n proces stabilizacije otpada waste stream [weYst strTm] – n tok otpada – tok otpada iz doma}instava, preduze}a, institucija ili proizvodnih pogona, koji se reciklira, spaljuje ili odla`e na deponiju, ili njegovi segmenti 86

wetland kao {to je „tok otpada iz stambenih objekata“ ili „tok otpada koji se mo`e reciklirati“ waste supply system [weYst sA`plaY `sYstAm] – n sistem snabdevanja otpadom waste to energy scheme [weYst tA `enerFY skTm] – n {ema (program) dobijanja energije iz otpada – insineracija otpada uz ponovno iskori{}enje generisane energije waste transfer station [weYst `trRnsfS `steYGn] – n transfer stanica za otpad waste treatment [weYst ,trTtmAnt] – n tretman otpada – obuhvata fizi~ke, termi~ke, hemijske ili biolo{ke procese koji menjaju karakteristike otpada radi smanjenja njegove zapremine ili opasnih karakteristika, olak{anja rukovanja otpadom ili podsticanja recikla`e, a uklju~uje i recikla`u otpada waste water [weYst `wItA] – n otpadne vode waste-fuel [weYst fjOAl] – n gorivo iz otpada wasteful [`weYstfAl] – adj rasipan waste-to-energy plant [weYst tA `enerFY plQnt] – n postrojenje za dobijanje energije iz otpada water (sewage) [`wItA] [`sjPYF] – n otpadna voda (kanalizacija) water treatment plant [`wItA `trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za tretman otpadnih voda water balance [`wItA `bRlAns] – n vodni bilans water company [`wItA `kWmpAnY] – n vodoprivredno preduze}e water transport [`wItA trRn`spIt] – n vodeni transport water vapour content [`wItA `veYpA `kUntent] – n procenat vodene pare water [`wIt A] – n voda weighbridge [`weYbrYF] – n mostna vaga weight [weYt] – n te`ina, ponder weld [weld] – v zavarivati well-characterised stream [wel `kRrAktAraYzd strTm] – n dobro definisan tok otpada wet air oxidation [wet eAr UksY`deYGn] – n oksidacija vla`nim vazduhom wet process cement kiln [wet `prAOses sY`ment kYln] – n cementna pe} sa mokrim procesom wet scrubber [wet `skrWbA] – n skruber sa mokrim postupkom wet separation [wet ‚sepA`reYGn] – n odvajanje otpada mokrim postupkom wetland [`wetlRnd] – n mo~varno zemlji{te 87

white goods white goods [waYt gOdz] – n bela tehnika, ku}ni aparati kao {to su fri`ideri, {poreti ili ma{ine za pranje ve{a wind blown materials [wind blAOn mA`tYArYAlz] – n pl otpad koji se raznosi vetrom windbreak [`windbreYk] – n vetrobran wiping cloth [`waYpYL klUJ] – n krpa za brisanje wood waste [wOd weYst] – n otpad od drveta working plan [`wSkYL plRn] – n plan rada wreck [rek] – n olupina, ostatak

Y yard trimmings [jQd `trYmYLz] – n pl otpad od {i{anja trave iz dvori{ta yard waste [jQd weYst] – n otpad iz dvori{ta, dvori{ni otpad yarn waste [jQn weYst] – n otpad od pre|e yield [jTld] – n specifi~na koli~ina otpada proizvedena po stanovniku u jedinici vremena, prinos

Z zone [zAOn] – n zona, podru~je zoning [`zAOnYL] – n zoniranje, odre|ivanje zona

88

proka

LISTA SKRA]ENICA MEÐUNARODNIH ORGANIZACIJA I SPECIFI^NIH FRAZA

89

proka

ACRR – Association of Cities and Regions for Recycling – Asocijacija gradova i regiona za recikliranje ADEME – French Agency for Environmental and Energy Management – Francuska agencija za upravljanje `ivotnom sredinom i energetikom ASSURRE – Association for Sustainable Use and Recovery of Resources in Europe – Asocijacija za odr`ivo kori{}enje i obnavljanje resursa u Evropi BACT – Best Available Control Technology – najbolja dostupna kontrolna tehnologija BAT – Best Available Techniques – najbolje dostupne tehnike BATNEEC – Best Available Technology not entailing excessive Costs – najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne tro{kove BC – Basel Convention – Bazelska konvencija BEP – Best Environmental Practice – najbolja praksa po `ivotnu sredinu BMP – Best Management Practice – najbolja praksa upravljanja BPEO – Best Practicable Environmental Option – najbolja prakti~no izvodljiva opcija za `ivotnu sredinu BPM – Best Practicable Means – najbolja prakti~no upotrebljiva sredstva CFC``s – Chlorofluorocarbons – hlorofluorougljenici CHP – Combined heat and power (or cogeneration) – kombinovano generisanje toplote i elektri~ne energije D-codes – Disposal codes – {ifre odlaganja DG – Directorate General – generalni direktorat ECB – European Chemicals Bureau – Evropski biro za hemikalije EIA – Environmental impact assessment – procena uticaja na `ivotnu sredinu 91

ELV ELV – End-of-life vehicle – vozilo na kraju upotrebnog veka, istro{eno vozilo EnRA – Environmental risk assessment – procena rizika po `ivotnu sredinu EPA – Environmental Protection Agency – Agencija za za{titu `ivotne sredine ETC/WMF – European Topic Centre on Waste and Material Flows – Evropski tematski centar za tokove materijala i otpada EU – European Union – Evropska unija EUR-Lex – EU Legislation – zakonodavstvo EU Eurostat – The European Statistical Office – Evropski statisti~ki biro EWC – European Waste Catalogue – Evropski katalog otpada EWC-Stat – Waste Statistical Nomenclature – Statisti~ka nomenklatura otpada HDPE – High density polyethylene – polietilen visoke gustine HHW – Household Hazardous Waste – opasan otpad iz doma}instva HW – Hazardous waste – opasan otpad IPPC – Integrated Prevention and Pollution Control – integralna prevencija i kontrola zaga|enja LDPE – Low density polyethylene – polietilen niske gustine LLDPE – Linear low density polyethylene – linearni polietilen niske gustine MRF – Materials recovery facility – postrojenja za separaciju materijala MSW – Municipal solid waste – ~vrst komunalni otpad MSWM – Municipal solid waste management – upravljanje ~vrstim komunalnim otpadom OECD – Organization of Economic Co-operation and Development – Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj OSCE – Organization for Security and Co-operation in Europe – Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju OSHA – Ocuppational Safety and Health Administration – Uprava za bezbednost i zdravlje na radu PCB``s – Polyclorinated biphenyls – polihlorovani bifenili PCDD``s – Polyhlorinated dibenzo-p-dioxines – polihlorovani dibenzo-p-dioksini PCDF``s – Polychlorinated dibenzofurans – polihlorovani dibenzofurani PD – Plastic drums – plasti~na burad 92

WWTP PE – Polyethylene – polietilen PET – Polyethylene terephthalate – polietilen tereftalat PFA – Pulverized fuel ash – spra{eni lete}i pepeo PIC – Prior informed consent – prethodno informi{u}a saglasnost PM – Particulate matter – ~estica POPs – Persistent organic pollutants – postojane organske zaga|uju}e materije PP – Polypropylene – polipropilen ppb – Parts per billion – delova na milijardu ppm – Parts per million – delova na milion PS – Polystyrene – polistiren PVC – Polyvinyl Chloride – polivinil-hlorid QA/QC – Quality Assurance/Quality Control – osiguranje/kontrola kvaliteta R-codes – Recycling codes – {ifre recikliranja RDF – Refuse Derived Fuel – gorivo dobijeno iz otpada SBC – Basel Convention Secretariat – Sekretarijat Bazelske konvencije SEA – Strategic Environmental Assessment – strate{ka procena uticaja na `ivotnu sredinu TCLP – Toxicity Characteristic Leaching Procedure – procedura za odre|ivanje toksi~nih karakteristika izlu`ivanjem TOC – Total organic carbon – ukupna koli~ina organskog ugljenika UN – United Nations – Ujedinjene nacije Wastebase – An electronic database with information on waste, waste policies, planning, management and treatment in Europe – elektronska baza podataka o otpadu, politikama otpada, planiranju, upravljanju i tretiranju otpada u Evropi WB – World Bank – Svetska banka WEEE – Waste electrical and electronic equipment – otpad od elektri~ne i elektronske opreme WHO – World Health Organization – Svetska zdravstvena organizacija WTE – Waste-to-energy – dobijanje energije iz otpada WWTP – Wastewater Treatment Plant – postrojenje za tretman otpadnih voda

93

OSNOVNE DIREKTIVE EU I MEÐUNARODNI UGOVORI U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

direktive

Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu – Okvirna direktiva (Council Directive 75/442/EEC on waste) Cilj Direktive je uspostavljanje sistema za koordinisano upravljanje otpadom u Evropskoj uniji kako bi se ograni~ila proizvodnja otpada. Direktivom se: · defini{e osnovna terminologija vezana za otpad; · utvr|uje jedinstven sistem klasifikacije u zemljama EU (Evropski katalog otpada); · propisuju mere koje se odnose na sve supstance ili predmete koje rukovalac odla`e ili ima obavezu da odlo`i u skladu sa nacionalnim dozvolama na snazi u zemljama ~lanicama; · defini{e strategija upravljanja otpadom u EU; · zabranjuje nekontrolisano odlaganje otpada; · defini{e hijerarhija upravljanja otpadom – promovi{e se prevencija, recikla`a i konverzija otpada radi njegovog ponovnog kori{}enja; · promovi{e kooperacija izme|u zemalja ~lanica sa ciljem uspostavljanja integrisane mre`e instalacija za odlaganje (uz primenu najboljih dostupnih tehnologija); · uspostavlja obaveza da nadle`ni organi izdaju posebne dozvole za sve u~esnike anga`ovane u tretmanu, skladi{tenju i odlaganju otpada, kao i za postrojenja za tretman; · uvodi na~elo „zaga|iva~ pla}a”; · odre|uje uspostavljanje nadle`nog organa u zemljama ~lanicama za implementaciju navedenih mera, ~ija je obaveza da izradi najmanje jedan plan upravljanja otpadom koji }e obraditi tipove, koli~ine i poreklo otpada koji je potrebno tretirati ili odlo`iti, uspostaviti generalne tehni~ke zahteve, uspostaviti tretman specijalnih otpada, prona}i pogodne lokacije i postrojenja za odlaganje. 97

direktive Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada (Council Directive 1999/31/EC on the landfill of waste) Cilj Direktive je da se uvo|enjem strogih tehni~kih zahteva redukuju negativni efekti deponovanja otpada na okolinu, naro~ito na zemlji{te, podzemne i povr{inske vode, kao i na zdravlje stanovni{tva. Direktivom se: · defini{u razli~ite kategorije otpada (op{tinski, opasan, neopasan i inertan); · defini{u klase deponija kao mesta za odlaganje otpada na ili u zemlju, i to: – deponija za opasan otpad, – deponija za neopasan otpad, – deponija za inertan otpad; · zahteva tretiranje otpada pre deponovanja, tj. zabranjuje deponovanje netretiranog otpada; · zabranjuje odlaganje na deponijama: te~nog otpada, zapaljivog ili izuzetno zapaljivog otpada, eksplozivnog otpada, infektivnog bolni~kog ili klini~kog otpada, starih guma i drugih tipova otpada koji ne zadovoljavaju kriterijume postavljene u Aneksu II; · zahteva smanjenje odlaganja biorazgradljivog otpada – smanjenje koli~ine biorazgradljivog otpada koji }e se deponovati u 2002. godini na 75% od ukupne koli~ine biorazgradljivog otpada nastalog u 1993. godini, i dalje smanjenje na 50% do 2005. godine, odnosno na 25% do 2010. godine; · zabranjuje zajedni~ko odlaganje inertnog, opasnog i komunalnog otpada; · uspostavlja sistem dozvola za rad deponija. Direktivom se postavljaju kriterijumi za prihvatanje otpada na deponijama sa ciljem da se spre~i rizik, i to: · kori{}enje deponija opasnog otpada isklju~ivo za deponovanje opasnog otpada koji u potpunosti ispunjava kriterijume iz Aneksa II ove direktive; · kori{}enje klasi~nih deponija otpada isklju~ivo za odlaganje komunalnog otpada i otpada bilo kog drugog porekla koji ne spada u kategoriju opasnog otpada; · kori{}enje deponija inertnog otpada za odlaganje inertnog materijala. 98

direktive Direktiva sadr`i niz op{tih kriterijuma za odre|ivanje lokacije deponija i mera za{tite vode, tla i vazduha putem sakupljanja i pre~i{}avanja procednih voda i sakupljanja i kori{}enja deponijskog gasa, uz obnavljanje energije. Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura za prihvatanje otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC (2003/33/EC: Council Decision establishing criteria and procedures for the acceptance of waste at landfills pursuant to Directive 1999/31/EC) Odlukom se uspostavljaju kriterijumi i procedure za prihvatanje otpada na deponijama u skladu sa zahtevima Direktive 99/31/EC. ^lanice treba da obezbede prihvat otpada na deponijama ako se zadovolje kriterijumi prijema za relevantnu deponiju odre|ene klase, kao {to je definisano u delu 2 Aneksa Odluke. Ovaj aneks uspostavlja uniformnu klasifikaciju otpada i proceduru za prihvatanje shodno zahtevima Aneksa II Direktive 99/31/EC. ^lanice mogu da uspostave i stro`e za{titne mere i kriterijume od onih koji su predlo`eni u Aneksu ukoliko su kompatibilni sa Zajednicom. O ovakvim merama mora biti obave{tena Zajednica. · Deo 1 Aneksa uspostavlja proceduru odre|ivanja prihvatanja otpada na deponijama. Ova procedura se sastoji od osnovne karakterizacije, testova i on-site verifikacije kao {to je definisano u delu 3 Aneksa Direktive o deponijama. · Deo 2 Aneksa uspostavlja kriterijume prihvata otpada za svaku klasu deponije; otpad mo`e biti prihva}en na deponiji samo ukoliko zadovolji kriterijume relevantne klase deponije kao {to je propisano u delu 2 ovog aneksa. · Deo 3 Aneksa propisuje metodologiju za uzorkovanje i testiranje otpada. · Apendiks A defini{e sigurnosne mere koje moraju da se po{tuju pri podzemnom skladi{tenju. · Apendiks B daje pregled opcija deponovanja shodno zahtevima Direktive, kao i primere mogu}ih potkategorija deponija neopasnih otpada.

99

direktive Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada (Directive 2000/76/EC of the European Parliament and of the Council on the incineration of waste) Direktiva zamenjuje: · Direktivu 84/429/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz postoje}ih insineratora komunalnog otpada; · Direktivu 89/369/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz novih insineratora komunalnog otpada; · Direktivu 94/67/EC o insineraciji opasnog otpada. Cilj Direktive je da spre~i ili koliko je to mogu}e redukuje zaga|enje vazduha, vode i zemlji{ta prouzrokovano insineracijom ili koinsineracijom otpada, kao i da spre~i rizik po ljudsko zdravlje. Insineracija otpada mo`e da prouzrokuje emisiju supstanci koje zaga|uju vazduh, vodu i zemlji{te i imaju {tetan uticaj na zdravlje ljudi. Direktiva uvodi integralni pristup insineraciji otpada. Grani~ne vrednosti ispu{tanja u vodu zajedni~ki se sagledavaju sa grani~nim vrednostima emisije u vazduh. Ova direktiva se odnosi ne samo na postrojenja koja slu`e insineraciji otpada („dedicated incineration plants”) ve} i na postrojenja u kojima se vr{i koinsineracija (postrojenja ~ija je glavna uloga da proizvode energiju ili materijalne proizvode koriste}i otpad kao redovno ili dodatno gorivo, pri ~emu se otpad termi~ki tretira u svrhu odlaganja). Direktiva ne obuhvata eksperimentalna postrojenja, postrojenja za tretman biljnog otpada iz poljoprivrede i {umarstva, prehrambenu industriju i proizvodnju papira, {umski otpad, radioaktivni otpad, `ivotinjski otpad, otpad kao rezultat eksploatacije nafte i gasa koji se spaljuje na „offshore” postrojenjima. Direktiva propisuje: · da sva postrojenja za insineraciju i koinsineraciju moraju da imaju ovla{}enje nadle`nog organa sa listom otpada koji mo`e biti tretiran; · da pre tretmana opasnog otpada, operator postrojenja za insineraciju i koinsineraciju mora da ima dostupne podatke o generisanom postupku i informacije o fizi~kim i hemijskim osobinama opasnog otpada; 100

direktive · tehni~ke uslove za insineraciju i koinsineraciju, temperature procesa, kao i vreme zadr`avanja gasova na odre|enoj temperaturi; · uslove kori{}enja oslobo|ene toplote; · grani~ne vrednosti emisije iz postrojenja u atmosferu (Aneks V); · grani~ne vrednosti za koinsineraciju (Aneks II); · uslove za ispu{tanje efluenata posle pre~i{}avanja gasova; · uslove za monitoring; · uslove za izdavanje dozvola; · uslove obave{tavanja javnosti o radu. Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadu dopunjena Direktivom 2004/12/EC (Council Directive 94/62/EC on packaging and packaging waste and amending Council Directive 2004/12/EC on packaging and packaging waste) Direktiva 94/62/EC implementira strategiju EU o otpadu od ambala`e i ima za cilj da harmonizuje nacionalne mere za upravljanje otpadom od ambala`e, da minimizira uticaje otpada od ambala`e na `ivotnu sredinu i da izbegne trgovinske barijere u EU koje mogu da spre~e konkurenciju. Ona tretira svu ambala`u koja je na tr`i{tu Zajednice, kao i sav otpad od ambala`e bez obzira na poreklo nastajanja (industrija, komercijalni sektor, radnje, usluge, doma}instva), imaju}i na umu materijal koji se koristi. Direktiva: · propisuje mere za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada, {to mora biti postavljeno kao nacionalni program kojim se stimuli{e ponovna upotreba ambala`e i pakovanja; · propisuje da zemlje ~lanice moraju da uvedu sistem vra}anja i/ili sakupljanja ambala`nog materijala sa ciljem: direktnog vra}anja 50–60% i recikla`e 25–45% sa minimalnim masenim sadr`ajem od 15%; · uspostavlja zahteve kao {to je sadr`aj ambala`e i promovi{e uspostavljanje evropskog standarda u skladu sa navedenim zahtevima; · propisuje da se ustanovi sistem garancija za povra}aj upotrebljene ambala`e i/ili ambala`nog papira; · propisuje uspostavljanje baze podataka o ambala`i i otpadu od ambala`e, kao i kriterijume za sakupljanje i harmonizaciju podataka radi obezbe|ivanja uslova za sprovo|enje monitoringa u svim ~lanicama. 101

direktive Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji sadr`e opasne supstance (Council Directive 91/157/EEC on batteries and accumulators containing certain dangerous substances) Direktivom 91/157/EEC uvode se mere za odlaganje i kontrolu odlaganja istro{enih baterija i akumulatora koji sadr`e opasne materije, u cilju smanjenja zaga|enja te{kim metalima koji se koriste u proizvodnji baterija i akumulatora. Direktiva nala`e iskori{}enje i kontrolisano odlaganje istro{enih baterija i akumulatora koji sadr`e odre|ene koli~ine `ive, kadmijuma i olova. Direktiva propisuje: · da se uvedu mere za kontrolu odlaganja potro{enih baterija i akumulatora koji sadr`e opasne supstance; · da se uvede zabrana plasiranja na tr`i{te odre|enih vrsta baterija i akumulatora koji sadr`e vi{e od 0,0005% masenih `ive posle 2000. godine. Direktivom se nala`e ~lanicama: · da izrade programe koji }e doprineti redukciji sadr`aja te{kih metala u baterijama i akumulatorima; · da stimuli{u odvojeno sakupljanje baterija i akumulatora u cilju najpovoljnijeg odlaganja. Baterije i akumulatori koji su ugra|eni u ure|aje moraju posebno da se ozna~e radi odvojenog sakupljanja i recikla`e. Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{ta u slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi (Council Directive 86/278/EEC on the protection of the environment, and in particular of the soil, when sewage sludge is used in agriculture) Direktiva defini{e upotrebu mulja iz postrojenja za preradu otpadnih voda u poljoprivredi radi prevencije zaga|enja zemlji{ta, vegetacije, ljudi i `ivotinja. 102

direktive Mulj iz postrojenja za obradu gradskih otpadnih voda ima povoljne karakteristike tako da se mo`e koristiti u poljoprivredi. Upotreba ovog mulja kao dodatka za prihranu biljaka mo`e da se sprovodi ukoliko se ne remeti kvalitet zemlji{ta i kvalitet podzemnih i povr{inskih voda. Te{ki metali u mulju mogu da budu toksi~ni po biljke. Direktivom se: · defini{e pojam mulja, tretiranog mulja, poljoprivrede, kori{}enja; · propisuju uslovi pod kojima mulj mo`e da se koristi; · postavljaju grani~ne vrednosti koncentracije te{kih metala u zemlji{tu (Aneks IA), u mulju (Aneks IB), kao i maksimalna dozvoljena godi{nja koli~ina te{kih metala u zemlji{tu (Aneks IC); · zabranjuje upotreba mulja u zemlji{tu ukoliko koncentracija te{kih metala prelazi dozvoljeni nivo; · propisuju uslovi za tretman mulja pre kori{}enja u poljoprivredi; · zabranjuje upotreba mulja na pa{njacima, zemlji{tu gde je vo}e i povr}e u sazrevanju, na zemlji{tu gde rastu plodovi koji su u direktnom kontaktu sa zemlji{tem ili se normalno jedu sirovi; · propisuje obaveza uzorkovanja i analiziranja kvaliteta mulja; · propisuje obaveza registracije kvaliteta i kvantiteta proizvedenog mulja, proizvo|a~a i korisnika mulja; · propisuje obaveza dostavljanja podataka EU komisiji svakih pet godina o kori{}enju mulja u poljoprivredi. Direktiva 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontroli zaga|enja (Directive 96/61/EC on integrated prevention and pollution control) IPPC Direktiva se odnosi na industrijska i druga postrojenja koja izazivaju najve}e negativne efekte na `ivotnu sredinu i postulira integralno sagledavanje tehnolo{kih ciklusa i primenjenih mera na za{titu `ivotne sredine. To podrazumeva da, za navedene industrijske sektore specificirane kao Lista interesnih grupa u IPPC Direktivi, va`e slo`eniji zahtevi kako na polju primenjenih tehnologija za proizvodnju, tako i u pogledu mera koje su preduzete za obezbe|ivanje za{tite `ivotne sredine. Pri tome se integralno posmatra zaga|enje svih medijuma `ivotne sredine: vode, vazduha, zemlji{ta, buke, toplote itd. U tom smislu, IPPC Direktivom defini{u se uslovi za dobijanje IPPC dozvole, pri ~emu se defini{u i uslovi za primenu 103

direktive najbolje dostupne tehnike (Best Available Technique), iskazane u BREF-u (priru~nici za odre|ene industrijske aktivnosti) koji donosi Evropska unija. Obaveze koje proizilaze iz ove direktive odnose se na obaveze postrojenja da funkcioni{u na takav na~in da: · prethodno preduzmu sve za{titne mere protiv zaga|enja, a naro~ito putem primene najboljih dostupnih tehnika; · ne prouzrokuju bilo kakvo znatno zaga|enje; · izbegnu nastajanje otpada; · energiju koriste efikasno; · preduzmu mere za spre~avanje udesa i njihovih posledica; · posle prestanka aktivnosti preduzmu mere za vra}anje lokacije u zadovoljavaju}e stanje `ivotne sredine. Utvr|ene su i obaveze nadle`nih organa koji preduzimaju mere da: · nijedno novo postrojenje ne po~ne sa radom ako ne dobije dozvolu; · postoje}a postrojenja dobiju dozvolu tako {to }e obezbediti uskla|ivanje svog rada sa propisanim zahtevima; · imaju efikasan i integrisan pristup postupku izdavanja dozvola kada je u postupak uklju~en ve}i broj nadle`nih organa; · dozvolom za rad postrojenja utvrde uslove ~ije ispunjenje garantuje primenu propisanih zahteva; · prate razvoj najboljih dostupnih tehnika i monitoringa; · u~ine dostupnim javnosti sve podatke i rezultate kojima raspola`u. Direktiva se odnosi na {est industrijskih sektora: · energetiku, · proizvodnju i preradu metala, · industriju minerala, · hemijsku industriju, · upravljanje otpadom, · ostale aktivnosti (industrija papira, tekstila, ko`e, klanice, prehrambena industrija, gajenje `ivine i svinja velikih kapaciteta, povr{inske obrade organskim rastvara~ima, proizvodnja uglja i elektrografita).

104

direktive Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja (Council Directive 75/439/EEC on the disposal of waste oils) Direktivom 75/439/EEC promovi{e se sakupljanje i odlaganje mineralnih maziva ili industrijskih otpadnih ulja koja vi{e ne mogu da se koriste za originalnu upotrebu. Ovom direktivom se: · zabranjuje postupanje sa upotrebljenim uljima, {to izaziva zaga|ivanje atmosfere iznad granice utvr|ene propisima; · zahteva obezbe|ivanje sigurnog i efikasnog sistema prikupljanja, tretmana, skladi{tenja i odlaganja otpadnog ulja; · najvi{i prioritet daje regeneraciji otpadnih ulja, zatim spaljivanju uz iskori{}enje energije, a najmanji njihovoj destrukciji ili kontrolisanom skladi{tenju; · zabranjuje bacanje upotrebljenih ulja u sve unutra{nje povr{inske i podzemne vode i kanalizaciju, sisteme za drena`u; · zabranjuje odlaganje i/ili bacanje upotrebljenih ulja ~ije je dejstvo {tetno za zemlji{te i svako nekontrolisano bacanje otpada (taloga) koji nastaje u postupku obrade upotrebljenih ulja (za ponovno kori{}enje, regeneraciju, spaljivanje); · uspostavlja sistem dozvola za postrojenja koja vr{e tretman i odlaganje otpadnih ulja, koje izdaju nadle`ni nacionalni organi u zemljama ~lanicama; · zahteva da ~lanice moraju da informi{u javnost i sprovode promotivne kampanje u cilju obezbe|ivanja pravilnog sakupljanja i skladi{tenja otpadnih ulja. Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima (Directive 2000/53/EC of the European Parliament and of the Council on end-of life vehicles) Direktivom se uspostavljaju mere za prevenciju nad nastajanjem otpada od islu`enih vozila tako {to se stimuli{e sakupljanje, ponovna upotreba i recikla`a njihovih komponenata radi za{tite `ivotne sredine. Direktivom se defini{e da je islu`eno vozilo bilo koji tip vozila koje je otpad. U skladu sa navedenim, islu`eno vozilo definisano je kao kategorija M1 ili N1, kao i motorna vozila na dva i tri to~ka i njihove komponente. 105

direktive Direktivom se: · prioritet daje prevenciji nastajanja otpada, pri ~emu proizvo|a~i vozila i materijala i opreme moraju da smanje upotrebu opasnih materija pri proizvodnji vozila, i da dizajniraju vozila koja lako mogu da se demontiraju radi dalje upotrebe i recikla`e; · uspostavlja sistem mera za sakupljanje svih islu`enih vozila kao i na~in transfera sakupljenih vozila ovla{}enim postrojenjima za tretman; · zahteva uspostavljanje sistema da poslednji rukovalac vozilom ima pravo da odlo`i vozilo bez nadoknade („free take-back” principle); · propisuje da skladi{tenje i tretman islu`enih vozila podle`u striktnoj kontroli u skladu sa zahtevima Direktive 75/442/EEC; · prioritet daje ponovnom kori{}enju i recikla`i komponenata vozila (baterije, gume, akumulator, ulja); · zahteva da ~lanice moraju da obezbede proizvo|a~ima da koriste standarde za kodiranje materijala u cilju lak{eg sprovo|enja recikla`e. Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom 94/31/EC (Council Directive 91/689/EEC on hazardous waste amended by Council Directive 94/31/EC) Cilj Direktive je uspostavljanje upravljanja, iskori{}enja i pravilnog odlaganja opasnog otpada. Direktivom se defini{e da preduze}a koja proizvode, dr`e ili uklanjaju opasne otpade dostavljaju nadle`nim organima, na njihov zahtev, tra`ene podatke iz registra. Direktivom se: · utvr|uje lista opasnih otpada (94/904/EEC); · odre|uje nadle`ni organ koji je odgovoran za izradu i objavljivanje planova upravljanja opasnim otpadom; · ~lanice obavezuju da se opasan otpad identifikuje i evidentira, da se razli~ite kategorije otpada ne}e me{ati i da se opasan otpad ne}e me{ati sa neopasnim otpadom; · zahteva dono{enje programa za uklanjanje opasnih otpada; · zahteva da ovla{}eni organ publikuje planove za upravljanje opasnim otpadom; · propisuju i defini{u mere i uslovi za postupanje sa opasnim otpadom pri svim operacijama odlaganja, povra}aja, sakupljanja i 106

direktive transporta kako bi se zabranilo nekontrolisano odbacivanje ili odlaganje opasnih otpada i njihov nekontrolisan prevoz; · nala`e da generatori (proizvo|a~i) opasnog otpada vode evidenciju i identifikuju opasan otpad, kao i da podle`u periodi~noj inspekciji; · propisuje uspostavljanje posebnih dozvola za postrojenja za tretman opasnog otpada; · zahteva da nadle`ni organ vodi registar sa odgovaraju}im podacima o opasnim otpadima, na~inu tretmana, kao i evidenciju i kontrolu za postrojenja za tretman opasnog otpada. Odluka Saveta 259/93/EEC o nadzoru i kontroli nad otpremom otpada u i iz EU [Council Regulation (EEC) No 259/93 on the supervision and control of shipments of waste within, into and out of the European Community]] Uredbom se defini{u mere koje se odnose na prevoz otpada unutar i izvan zemalja EU, kao i izme|u zemalja ~lanica i izme|u tre}ih zemalja ukoliko transportna ruta prolazi kroz jednu ili vi{e zemalja EU. Zemlje koje primenjuju ovu direktivu du`ne su da odrede odgovaraju}e ovla{}ene organizacije za transport otpada. Sistemom se uspostavlja razlika izme|u: · otpada za odlaganje (deponija ili insinerator), · otpada za iskori{}enje (recikla`u). U slu~aju recikla`e uspostavlja se razlika u uslovima transporta izme|u otpada kategorisanog u „zelenoj listi” otpada, „oker listi” i „crvenoj listi”, uklju~uju}i i otpad koji sadr`i PCB i PCT (Aneks IV), kao i otpad koji nije kategorisan na ovim listama. Direktivom se uspostavlja: · sistem ozna~avanja i obave{tavanja, kao i obaveze oko ugovaranja i podugovaranja pri razli~itim operacijama u transportu otpada; · na~in ovla{}ivanja zainteresovanih lica u postupku; · na~in i uslovi otpreme, transporta i prijema; · na~in izvoza otpada u tre}e zemlje; · obaveza povra}aja otpada i njegovo odlaganje na prihvatljiv na~in 107

direktive po `ivotnu sredinu ukoliko postupak otpreme ne mo`e uspe{no da se zavr{i; · zabrana uvoza otpada za iskori{}enje izuzev iz zemalja potpisnica Bazelske konvencije ili iz zemalja sa kojima ~lanice imaju bilateralne kontakte; · ~lanice moraju da preduzmu potrebne korake za inspekciju, uzorkovanje i monitoring otpada pri otpremi. Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme (Directive 2002/96/EC of the European Parliament and of the Council on waste electrical and electronic equipment) Cilj Direktive je promocija ponovne upotrebe, recikla`e i drugih formi iskori{}enja elektri~ne i elektronske opreme radi redukcije koli~ine takvog otpada. Zakoni u EU uvode restrikcije upotrebe opasnih materija u proizvodnji elektri~ne i elektronske opreme da bi se olak{alo iskori{}enje i eliminacija ovakvog otpada. Direktiva se odnosi na slede}e kategorije elektronskog otpada: · ku}ne ure|aje, · IT i telekomunikacione ure|aje, · potro{nu opremu, · svetiljke, · elektri~ne i elektronske alate, · igra~ke, · medicinsku opremu, · kontrolnu opremu, · automatske dozatore. Direktivom se propisuje da: · ~lanice moraju da uspostave sistem sakupljanja pri ~emu imaoci i distributeri elektri~ne i elektronske opreme mogu besplatno da vrate ovakvu opremu iz doma}instava; · ~lanice moraju obezbediti da distributeri novih proizvoda ponude besplatno da preuzimaju otpadnu opremu od doma}instava i da proizvo|a~i te opreme mogu da sakupljaju opremu od distributera; mora da se obezbedi transfer sakupljene otpadne opreme do registrovanih postrojenja za tretman; 108

direktive · proizvo|a~i elektronske opreme moraju da uspostave sistem za iskori{}enje i tretman otpada; tretman mora da uklju~i uklanjanje fluida, kao i selektivan tretman u skladu sa Aneksom II ove direktive; · tretman ovog otpada podle`e posebnom sistemu dozvola od nadle`nih organa; · postoje uslovi za informisanje javnosti o mogu}nostima vra}anja i tretmana ove opreme, kao i o na~inu obele`avanja; · ~lanice moraju da informi{u Komisiju EU o koli~ini i kvalitetu elektri~ne i elektronske opreme koja je na tr`i{tu, odnosno sakupljene i reciklirane opreme; · obaveza je da od 1. januara 2008. godine, olovo, `iva, kadmijum, {estovalentni hrom, polibromovani bifenili (PBB) i polibromovani difenil-etar (PBDE) u elektri~noj i elektronskoj opremi moraju da budu zamenjeni drugim materijama. Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT [Council Directive 96/59/EC on the disposal of polychlorinated biphenyls and polychlorinated terphenyls (PCB/PCT)]] Direktiva Saveta 96/59/EC ima za cilj da defini{e kontrolisani na~in postupanja i eliminacije polihlorovanih bifenila (PCB) i polihlorovanih terfenila (PCT), i dekontaminaciju opreme u kojoj su se nalazili, kao i na~in odlaganja opreme koja je zaga|ena PCB-om, a nije izvr{ena njena dekontaminacija. Direktiva defini{e slede}e: · pod PCB-om se podrazumevaju: polihlorovani bifenili, polihlorovani terfenili, monometiltetrahlordifenil-metan, monometildihlordifenil-metan, monometildibromdifenil-metan; · pod opremom se podrazumeva sva oprema koja sadr`i PCB ili je kontaminirana PCB-om, a nije izvr{ena njena dekontaminacija; ova oprema smatra se opasnim otpadom koji je zaga|en PCB-om, te mora kona~no da se odlo`i ili tretira pod posebnim re`imom u licenciranim postrojenjima; · na~in i uslove sakupljanja podataka o koli~inama PCB-a i opreme kontaminirane PCB-om, kao i na~in obele`avanja i uspostavljanje popisa; 109

direktive · kona~an tretman i odlaganje opreme i materija sa PCB-om mora da se obavlja pod nadzorom nadle`nih organa i u licenciranim postrojenjima; krajnji rok za prestanak kori{}enja opreme sa PCB-om je 2010. godina; · nadle`ni organ propisuje uslove i izdaje posebne dozvole za postrojenja koja slu`e za tretman, odlaganje ili privremeno skladi{tenje materija i opreme zaga|ene PCB-om; · transformatore koji nisu isklju~eni iz rada, dekontaminirani ili podvrgnuti kona~nom tretmanu ili odlaganju moraju da nadgledaju stru~na lica kako ne bi do{lo do njihovog kvara i curenja PCB-a; · zabranjeno je spaljivanje PCB-a na brodovima; · u procesu dekontaminacije transformatora koji sadr`i vi{e od 0,05 masenih %, moraju da se po{tuju slede}i uslovi: – posle dekontaminacije, dekontaminirani objekat mora da sadr`i manje od 0,05 masenih %, a po mogu}nosti ne vi{e od 0,005 masenih % PCB-a, – fluid koji zamenjuje PCB mora da odgovara propisima, tako da ne predstavlja opasnost po okolinu, – zamenjeni PCB mora da se odlo`i ili podvrgne nekom tretmanu; · zemlje ~lanice moraju da urade planove za dekontaminaciju i/ili odlaganje opreme kontaminirane PCB-om. Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada i njegovom odlaganju (Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Waste and Their Disposal) Bazelska konvencija je me|unarodni multilateralni ugovor kojim se regulišu norme postupanja, to jest kriterijumi za upravljanje otpadima na na~in usaglašen sa zahtevima zaštite i unapre|enja `ivotne sredine, i postupci kod prekograni~nog kretanja opasnih i drugih otpada. Upravljanje otpadom postavljeno je na bazi integralnog pristupa koji podrazumeva kontrolu stvaranja opasnog i drugih otpada, skladištenje, transport, tretman, ponovno koriš}enje, recikla`u, obnavljanje i finalno odlaganje (deponovanje). Prekograni~ni kontrolni sistem zasnovan je na prethodno dobijenom pisanom obaveštavanju i odobravanju. Konvencija, usvojena marta 1989, stupila je na snagu 1992. godine i sprovodi se u okviru Programa UN za `ivotnu sredinu. 110

direktive Amandmanom je 1995. godine zabranjen izvoz opasnog otpada u zemlje koje nemaju odobrene kapacitete za postupanje, tj. zemlje van Evropske unije, OECD-a i Lihtenštajn. Na~in klasifikacije i karakterizacije otpada utvrdile su i usvojile zemlje ~lanice Konvencije 1998. godine. Uz Konvenciju je 1999. godine usvojen Protokol o odgovornosti i kompenzaciji (za štetu prouzrokovanu akcidentalnim izlivanjima opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ili postupanja). Uz Konvenciju je razvijen set tehni~nih uputstava za postupanje sa pojedinim kategorijama otpada i na bazi Ministarske deklaracije iz 1999. godine, Strateški plan za primenu Bazelske konvencije (do 2010. godine), koji izme|u ostalog sadr`i aktivnu promociju i primenu ~istijih tehnologija i proizvodnji, dalje smanjivanje kretanja opasnog i drugih otpada, prevenciju i monitoring ilegalnog transporta, poboljšanje institucionalnih i tehni~kih mogu}nosti i dalji razvoj regionalnih i subregionalnih centara za obuku i transfer tehnologija. Naša zemlja je potpisala Konvenciju 1989. godine, a ratifikovala je i postala ~lan 2000. godine.

111

LITERATURA 1. Englesko-srpski re~nik terminologije iz oblasti `ivotne sredine, OSCE EcoDimec, Valjevo 2004; 2. Collins, C., English Language Dictionary, Collins Publishers, 2003; 3. Longman Dictionary of Contemporary English, Pearson Education Ltd, 2003; 4. Skitt, J., 1000 terms in Solid Waste Management, ISWA, 1995; 5. Nau~no-tehni~ki re~nik, englesko-srpski, deseto izdanje, Privredni pregled, Beograd 2001; 6. Hemijsko-tehnološki re~nik, englesko-srpski, peto izdanje, Privredni pregled, Beograd 2001; 7. Dictionary of Ecology and Environment, Fourth Edition, Peter Collin Publishing, 2001; 8. Smith, P. G., Scott, J. S., Dictionary of water & waste management, IWA Publishing, Butterworth-Heinemann, 2003; 9. Filipovi}, R., Englesko-hrvatski ili srpski rje~nik, Školska knjiga i Grafi~ki zavod Hrvatske, Zagreb 1989.

112

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške