Quellenbuch zur Geschichte der Heruler [PDF]

Zitiervorschau

PAL LAKATOS

QUELLENBUCH ZUR GESCHICHTE DER HERULER MIT EINEM YORWORT YON SAMUEL szADECZKY-KARDOSS

SZEGED 1978

ACTA UNIVERSITATIS DE ATTILA J Ó Z S E F NOMINATAE

Tomus X X I ;

SZEGED HLINGARIA

1.978

f"'·-···· .

Redigunt S. SZADECZKY-KARDOSS et E. MAR6TI

ACTA

UNIVFRSITATIS D E ATTILA JÓZSEF ACTA

NOMINATAE

A N T I Q U A KT A K C H A H O L O G I C A TOMUS

OPUSCULA

XXF.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ VI.

PÁL LAKATOS QUELLENBUCH ZUR GESCHICHTE DER H E R U L E R

MIT EINEM VORWORT VON SAMUEL

SZÁDECZKY-KARDÖSS

SZF.GFD

1978

¿8 M

- 3 -

INHALTSÜBERSICHT Seiten

VORWORT

5-6

PROKOP IOS De

ÜBER

DIE

HERULER

1

7-34

bell-O

Gothico

7-23

De

bello

Vandalico

25-30

De

bello

Pérsico

31-34

AGATHIAS

UBER

DIE

HERULER

I0RDANES

UBER

DIE

HERULER

35-4 3 45-46

Getica

45-46

Romana

46

PAULUS

DIACONUS

ÜBER

DIE

HERULER

47-49

Historia

Langobardorum

47-49

Historia

Romana

49

DIE HAUPTEREIGNISSE DER GESCHICHTE DER HERULER MIT QUELLENZUSAMMENSTELLUNG

51-104

Der

Ursprung

51

Die

Westheruler

51-61

Die

Ostheruler

62-104

des

Volkes

Bis zum Ende der Hunnenherrschaft Bis zum Untergang Das

von

spätere Schicksal

König

Rodulf

der Ostheruler

BIBLIOGRAPHIE l

Abkürzungsverzeichnis der benutzten Quellenausgaben

AbkUrzungsverzeichnis der angeführten Sekundärliteratur

62^-71 71-88 89-104 105-118 . 105-115 115-118

- 5 V O R W O R T

In Acta

1973

Antiqua

erschien, als

et Archaeologica

schichte der

Gepiden"

Lakatos. Die

Rezensionen

menden

halten. Die

bei sere

des

der

kritische Bemerkungen

auf

eines

wir

im

/Wir

te. Nur

die

Rechtschreibung der

chen

wir

nach • Die

900

achtenswert nicht

erhalten

zugleich

auch

der

Exzerpte

Was in einer ist,

orienta-

veröffentli-

über

aus

wäre. Deshalb

die fast einer

Heruler, die nichts, was früheren

berücksichtigen

nur

ganz Von

den

nach beQuelle

wir die im

zehnten Jahrhundert oder noch später entstandenen werke

Ortho-

Ubersetzung.

wurden, enthalten

bekannt

Quellen-

lateinischen

geblieben

besten

Nachrichten

und

den

Ausgaben der griechischen Tex-

einigermassen./

der

abgefasst

lateinischen

folgen

betreffenden

Sprache

und

neuen Quellenbuches un-

und

der

lischen

Konzeption

Original nach der jeweiligen bes-

Edition.

wir

aber meist auf

beibehalten.

graphie

uniformieren

ent-

Werkes. Deshalb wollen wir auch jetzt

griechischen

kritischen

sich

die

Grundprinzipien

geben

zur Ge-

Buches haben neben zustim-

bezogen

Zusammenstellung

Die

ten

auch

selten

ganzen

früheren

stellen

des

Letztgenannten

Einzelheiten, nur

das "Quellenbuch

/= Opuscula Byzantina II./ von Pál

Stellungnahmen

Aufbau

siebzehnter Band unserer

Schrift-

ausnahmsweise. unzähligen Nachrichten

über

Odoacer,

der das weströmische Kaisertum umstürzte und dann von Theoderich dem Grossen gestürzt wurde, benützen

selber wir

nur

jene

Soldaten die

Quellenstellen, des

Heermeisters

Möglichkeit, dass

andermal

die

Heruler

Historikern jener

ausgesprochen die herullschen

erwähnen. Es

in

den

Truppen

dienten, obzwar Zeiten

nicht

besteht von

diese

freilich

Odoacer

Tatsache

expressis

verbis

von

auch den

angegeben

wurde. Vollständigkeit erstrebt, aber nur

weniges

zensenten

kaum

ein

nachtragen

gemeinsames

schichte

erreicht.

entgangen

Zuletzt

der

historische

der

ist

Doch

hoffen

und dies

die

haben

wir

wir, dass

uns

wohlwollenden

Re-

werden.

eine

Vorankündigung. Pál Lakatos bereitet

Namensregister

Gepiden

Quellensammlung

und

Prosopographie

zu

Heruler dienen

den

Quellen

vor, das

der

auch als

Geeine

mag.

Szeged, den 1. 9. 1978. Samuel

Szádeczky-Kardoss

- 7 -

PROKOPIOS ÜBER DIE HERULER De bello Gothico

/

,,.ές μίντοι τδ 'ΑλβανΟν κίλισμα, σταδίους μίν τοσονίτους άπέχον, έν δ£ тΤΐ 'Αππία ¿6Ç

II 4,8

κευμενον,

κρίτερον ήδη Γόνθαρίν ζΟν 'Ερούλοις τισΐ *έμψας ετυχεν, ο°ύs δ?) oí Γότθοι βιασόμενοι έξιΐλασαν ένθίνδε ου «ολλΟ ύστερον.

...

Τότε Βε λ ισαρ ίω Napoîis ζ öv * ο λ λ Τί σ τρατ ι Я ¿x Βυζαντίου ήχειν και έν ΠιχηνοΤς είναι

στρατιΙ5ται δ£ αυτΒ *ενταχισχίλιοι ε ι*οντο , δ ν άλλοι τε χατδ συμμορίας i

ΑγοΟντο χαΐ

τΟν 'ΐλλυριΟν στρατηγός

II 13,15

ήγγέλλετο.... II 13,17

'ίουστΤνος

χαΐ Ναρσ^ς ετερος, έζ

'Αρμενίων τΟν Πίρσαις χατηχάων αυτόμολος ές τ& 'Ρωμαίων ήθη πρότερον Çôv ος

'Αρατίω τάδελφδ

ήχων,

ίγω έμπροσθεν ξΐ)ν έτέρω στρατδ napol Βελι-

odTpiov έλθών ετυχεν. είτιοντο δ£ oí xat τοΟ

II 13,18

'Ερούλων έθνους δισχίλιοι μίλιστα, δ τε Αδελφδς

"Αορδος είχετο xat τΟν έν Θοόλη

II 15,29

- 14 II 15,30

'Εροόλων νεανίαι διακόσιοι, χρόνου δ£ αύτοΤς ¿ν τή πορεία ταύτη τριβέντος συχνοΟ

'Ερούλοις

τοΤς

άμφί Σιγγιδόνον £ννοια γέγονεν ως ού τδ ζύμφορα II 15,31

σφίσιν αύτοϊς ποιοΤεν έχ θοΟλης Αρχηγδν

έπαγόμενοι

*ΙουστινιανοΌ

κέμψαντες

βασιλέως οΰτι έθελουσίου.

οδν ές Βυζάντιον βασιλέως έδέοντο άρχοντα II 15,32

«έμψαι, ον άν αύτδ βουλομέυω ε"η. 6 bt

σφίσι

αύτοΤς

τινα 'Ερούλων έ κ παλαιοΛ διατριβών ενταΟθα II 15,33

τΟν

έχοντα

εύθΰς επεμψε, Σουαρτούαν όνομα, δνπερ

"Ερουλοι

μέν τδ κρϋτα Nat προσεχύνησαν άσμενοι

έπιστέλλοντί

εΐδον

τε τδ είωθότα επιΐχουον, ήμέραις öt ού πολλαΤς ύστερον ίχέ τις άγγέλλων τοδς έχ Θούλης νιίσου Ιΐ"ΐ5,34

άγχιστά πη είναι, xat Σουαρτούας μ£ν ώς άιολέσων αύτοδς ύπαντιάζειν έχέλευεν, "Ερουλοι bt

II 15,35

τδ

βούλευμα έπαινέσαυτες εύθδς εΐκοντο. εκεί δ£ Αμέρας ¿6Q αλλήλων διεΐχον, νύχτωρ μίν αφέντες αύτδν άπαντες"

II 15,36

ές τοδς έπηλύτας αυτόμολοι

δλθον,

αύτδς öt μόνος ές Βυζάντιου άποδρδς ωχετο. xat βασιλεύς μίυ κ dta ri 'δυνάμει χατάγειν ές τ h ν άρχ?|ν αύτδν έν σπουδή έποιεΤτο, "Ερουλοι δί δύναμιν τΟν 'Ρωμαίων δειμαίνοντες

Γι^παισι προσχωρεΤν

έγνωσαν,

αύτη μίν 'Ερούλοις αιτία τής Αποστάσεως γέγονε. II 19,18-19

Ναρσής... έν 'Αριμίνω έτι ησύχαζεν,

bt II 19,20

τΕ παντί στρατΕ έ ж t Καισήναν έζηγεΤσθαι

oí bt

...

'ΐωάννην έχέλευεν.

χλίμαχας φέροντες ηεσαν. έπεΐ δ£ δγχιστα Tot)

φρουρίου έγένοντο, προσεβαλλόν τε xat τοΌ άπ ε π ε ιρΕντο . χαρτερΕς öt ¡των βαρβάρων

περιβόλου

Αμυνομένων

άλλοι τε πολλοί αύτοΰ έπεσον xat Φανίθεος 6 τΒν II 19,21

'Ερούλων Ηγούμενος.

'Ιωάννης δ& Καισι^υης τότε τοΟ

φρουρίου άποτυχΰν άποπειρΒσθαι ούχέτι ήζ ίου , έπεί οί άνάλωτον έδοζεν εΓναι, ζύν τε 'ίουστίνω xat τβ II 19,22

άλλω στρατΕ πρόσω ηλαυνε. xat χόλιν μέν άρχαίαν έχ τοΟ αίφνιδίου τΕν bt

χατέλαβεν. ί Φοροχορνήλιος

ωνόμασται,

βαρβάρων oí άεί τε υποχωρούντων xat

ούδαμή

- 15 ές

χείρας

ίόντων, ζύμπασαν βασιλεΤ τΐ\ν Αιμιλίαν

άνεσώσατο. ταϋτα μέν οδν έφέρετο τ?ΐδε. ... ώδε μ£ν ίς |βυζάντιον Napofis έπαν^χε, τδν στρατιωτδν ολίγους τινάς άγων. "Ερουλοι 6ί έν 'Ιταλία ΝαρσοΟ ένθένδε ΑναχωροΟντος Α ξ ί ο υ ν , καίτοι Βελισαρίου

II 22,5

μένειν

ούχέτι

π ο λ λ δι δποσχομένου

πρός τε αυτοΌ χαΐ βασιλέως Αγαθά μένουσιν

σφίσι

έσεσθαι,

Α λ λ Ä συσχευασάμενοι άπαντες τ Ä μ£ν πρΟτα έπΐ Λιγουρίας απεχώρησαν, οδ 6?i έντυχόντες τδ Ουραία

II 22,6

στρατδ, άνδράποδά τε χαΐ άλλα ζδα δσα έπΐΐγον τοΤς πολεμίοις Απέδοντο, χαΐ χρ όματα πολλ&

χεχομισμένοι

Απώμοσαν, μι^ποτε Γότθοις Αντ ι τάζεσθα ι η είς χεΤρας Ιέναι. ούτω τε είρηναίαν τ?|ν Αναχώρησιν ποιησάμενοι II 22,7 ές τδ έπΐ Βενετίας χωρία ΐ^λθον. ένταΟθα αύτοΤς Βιταλίω ζυγγενομένοι ς τδν ές βασιλέα Αμαρτημένων

'Ιουστινιανδν •

μετέμελεν. Αφοσιοόμενοί τε τδ εγχλημα

Ουίσανδον μδν τδν αρχόντων êva ξδν τοΤς

II 22,8

έπομένοις

αύτοϋ είασαν, οί δϊ λοιποί ές Βυζάντιον Απεχομίσθησαν άπαντες, 'Αλουίθ τε Ηγουμένου σφίσι χαΐ ΦιλιμοΟθ, όσπερ Φανιθέου τετελευτηχότος

έν Kaioifvp

τ?>ν Αρχ?\ν έσχεν. ... Βιτάλιος δέ μόνος

(Ιτυχε γάρ έν Βενετίοις

άλλο τε πλήθος στρατιδς έχων' χαΐ βαρβάρων

πολύν τινα δμιλον) δι$ μάχης έλθεΤν 'ΐλδιβάδω

έτόλμησε,

δείσας, όπερ έγένετο, μ?\ έπΐ· μέγα δυνάμεως χρόνω τδ ' ι ι υστέρω άυτδν ηχοντα ούχέτι Αναστέλλειν olbí τε Jot. μάχης δί χαρτερδς άμφΐ πόλιν Ταρβιΐσιον γενομένης Βιτάλιος

III 1,34

'Ερονίλων

. III 1,35

παρά πολί) ησσηθεΐς έφυγεν, ολίγους μέν

τινας σώσας, τ ο ö ς Ы

πολλοΰς αυτοΟ άπολέσας. έν

ταότρ τ?1 μάχρ "Ερουλοι τε πολλ