Hakikat ve Yöntem Cilt 1 [1, First ed.] [PDF]

Zitiervorschau

Hakikat ve Yöntem -Birinci Cilt-

Hans - Georg Gadamer Paradigm a Yayıncılık

u

Hakikat ve Yöntem Hans-Georg Gadamer Özgün Adı

Wahrheit und Methode (1960)

Truth and Metlıod Çevirenler

Hiisamettin Arslan & İsmail Yavuzcan Editör

Ekrem Ayyıldız

Paradigma Yayıncılık Ltd. Şti. tarafından J. C. B. Mohr (Paul Siebeck) yayınevinden alınmıştır. Bütün hakları mahfuzdur ve Paradigma Yayıncı­ l ık'a aittir; hiçbir bölümü yayıncının izni olmaksızın fotokopi ve kompüter dahil hiçbir

Bu kitabın Türkçe yayın hakları

elektronik ya da mekanik araçla yeniden üretilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz.

1. Baskı, Şubat 2008 Dizgi-Mizanpaj

Hülya Aşkın Bilen Kapak

Minyatiir Baskı

Bayrak Matbaacılık Davutpaşa Cad. No. 14/2 MB İş Merkezi-Topkapı/İstanbul

ISBN: 978-975-7819-45-5

Paradigma Sanat Felsefesi: 40

1. Felsefe; 2. Hermenoytik; 3. Fenomenoloji; 4. Dil Felsefesi; 5. Oyun; 6. Sanat Felsefesi; 7. Tarfh Felsefesi;,.8. Hümanizm; 9. Tarilselcilik (Historicism);lO. feoloji/Oin'f�l$ejesi; .. 11. Epistemoloji; i2. Bilim Felsefesi; 13. Doğa Bilimİeri Para°di ;n�s�:' 14. Psikolojizm; 15. Felsefe..Tarihi/Diişüncesi; 16. Gelenek.

g

PARADİGMA YAYINCILIK Alemdar Mah. Çatalçeşme Sok.

Yücer Han No: 42/3-5 - 34110

Cağaloğlu / İST ANBUL Tel: (O 212) 526 81 52 Faks: (O 212) 526 81 52

Hans-Georg Gadamer

Hakikat ve Yöntem 1. Cilt

Türkçesi:

Hüsamettin Arslan (ing.) ve İsmail Yavuzcan (Alm.)

(f)�radlgma Istanbul

2008

içindekiler

Türkçede Gadamer' e Ön Söz ............ . . . . . XI Gadamer Bibliyografyası ............ . .. . .... XV Ön Söz ... . . .. . .. ........ . ........... XXXI Giriş .. .. ........... .... .... .......... .XXXIII İkinci Baskıya Ön Söz . . ... .... . . ..... . ....XXXIX .

.

.

.

.

.

.

.

.

Birinci Kısım:

.

Sanat Tecrübesinden Doğan

Bir Şey Olarak Hakikat Sorunu................... 1

Estetik Boyutu Aşmak

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

1 3

1. Hümanist Geleneğin Anlam Bilimleri İçin Önemi . . . . .

3

(B) Hümanizmin Temel Kavramları . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

(A) Yöntem Problemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

(i) Bildung (Kültür) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

( ii) Sensus Communis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

(iii) Yargı Yetisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

41

(iv) Estetik Haz (Geschmack) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

2. Estetiğin Kantçı Eleştirideki Sübjektivizasyonu

. . . . . .

58

(A) Kant'ın Estetik Zevk ve Deha Doktrini . . . . . . . . . . .

58

(i) Estetik Zevkin Transandantal Farklılığı . . . . . . . . . . . . .

58

(ii) Özgür ve Bağımlı Güzellik Doktrini. . . . . . . . . . . . . . .

61

VIII

(iii) Güzellik İdeali Doktrini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64

,.

(iv) Doğal Güzelliğin ve Sanata Özgü Güzelliğin

Doğurduğu İlgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68

(v) Estetik Zevk ile Deha Arasındaki İlişki . . . . . . . . . . . . .

73

(B) Deha Estetiği ve Tecrübe (Erlebnis) Kavramı . . . . . .

76

(i) Deha Kavramının Egemenliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

(ii) Erlebnis Kelimesinin Tarihi Üzerine . . . . . . . . . . . . . . .

83

(iii) Erlebnis Kavramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

88

(iv) Erlebniskunst'un sınırları ve Alegorinin Rehabilitasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

97

3. Sanatın Hakikati Sorununu Yeniden Keşfetmek . . . . . . 112 (A) Estetik Bildung (kültivasyon) Kavramının Belirsizliği . 112 (B) Estetik Bilinçte İçkin Soyutlamanın.Eleştirisi . . . . . . 122 il Sanat

Eserinin Ontolojisi ve Hermenoytik Anlamı

. . . 141

1 Ontolojik Anlamanın Anahtarı Olarak Oyun . . . . . . . . . 141

(A) Oyun Kavramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

. . . .

.

. . .

.

141

(B) Yapıya Dönüşüm ve Total Aracılık (Vennittlung) . . . . 155 (C) Estetik Olanın Zamansallığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 (D) Trajik Olanın Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 2 Estetik ve Hermenoytik Sonuçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

(A) Resmin Ontolojik Değeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 (B) Okasiyonel ve Dekoratif Olanın Ontolojik Temeli . 202 (C) Edebiyatın Sınırboyu Pozisyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 (D) Hermenoytik Görevler Olaral< Yeniden İnşa ve Entegrasyon .

·.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

'. .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

İ kinci Kısım: Hakikat Sorununun Anlam Bilimlerindeki Anlamaya Teşmili: . . . . . . . . 239 1

Tarihsel Hazırlık

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

. .

.

1 Romantik Hermenoytiğin Sorgulanabilirliği ve

Tarih İncelemesine Tatbiki . . . . . . . . . . . . .

.

. . . . . .

. . . . 241

.

. . . 241

(A) Aydınlanmadan Romantizme Hennenoytikteki Dönüşüm

.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

IX

.

.

.

.

(ii) Schleiermacher'in Evrensel Hermenoytik Projesi

.

.

.

.

(i) Romantik Hermenoytiğin Prehistoryası

.

.

.

.

.

.

.

.

242

.. 256 .

(B) Tarihsel Okul İle Romantik Hermenoytik .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

275

(i) Evrensel Tarih İdealinin Dilemması

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

275

.

283

.

Arasındaki İlişki

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

(ii) Ranke'nin Tarihsel Dünya Görüşü (Weltanschauung) (iii) J. G. Droysen'de Tarihsel İnceleme ile Hennenoytik Arasındaki İlişki

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

2 Dilthey'in Tarihselciliğin Aporialarıyla Mücadelesi

.

.

.

295

.

.

.

303

(A) Epistemolojik Tarih Probleminden Anlam Bilimleri

( Geisteswissenschaften)'nin Hermenoytik

Temellerine .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

. . 303

.

.

.

.

(B) Dilthey'in Tarihsel Bilinç Analizinde Bilim ile .

Hayat Felsefesi Arasındaki Çatışma

.

.

.

.

.

.

.

.

3 Epistemolojik Problemi Fenomenolojik Araştırmayla Aşmak . . .

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

(A) Husserl ve Count Yorck'ta Hayat Kavramı

.

.

.

.

.

.

320

.

.

.

.

.

.

.

.

336

.

.

.

.

.

.

.

.

336

.

.

353

(B) Heidegger'in Hermenoytik Fenomenoloji Projesi

İndeks . . . İsimler İndeksi

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

..

.

.

. 369

.

.

.

. 381

.

Türkçede Gadamer' e Ön Söz

Gadamer'in fundalığı Hakikat ve Yöntem (505 sayfa)'ini yeni okudum. Tam olarak şunu söyleyemem: Bir ölçüde durum böyle olsa da, ne hakikat ne de yöntem. Günümüz Alman ("hermenoytik") felsefesinin kutsal kitabı olacak izlenimini veriyor. Hans Albert'den Paul Feyerabend'e, 20 Şubat 1967. (Faul Fe­ ed. Wilhelm Braun, Frank­ furt a.M: Fischer Taschenbuch Verlag, 1997, s. 30).

yerabend-Hans Albert Briefwechsel,

Hans-Georg Gadamer 11 Şubat 1900'de Güney Almanya'da­

ki Marburg' da Protestan orijinli bir ailenin çocuğu olarak

doğdu. Çocukluk yılları Breslau' da (şimdi Polonya'da Wroclaw) geçti. Annesi Emma Karoline Johanna o henüz dört yaşındayken öldü. Baba Johannes Gadamer, bir süre rektörlüğünü de yaptığı Breslau Üniversitesi'nde Eczacı­ lık profesörüydü. Kendisini "hidayete erememiş bir agnos­ tik" olarak niteleyen Gadamer'i biraz kendisinden dinleye­ lim:

Protestanlığı, tabiri caizse, sıfır mertebesinde aşırı bilimsel yö­ nelimlere sahip bir evde doğdum. Bu teorik bir ateizm değil-

XII

di. Babam doğa bilimcisiydi ve aslında doğanın sırlarının do­ ğa bilimlerinin nesnesi olmayan bir şeyin ispatı oldu�nu dü­ şünüyordu. Onun için doğa vardı, fakat kilise yoktu. Annem onun tam karşıt kutbunda duruyordu. Onu pek tanıyama­ dım. O, dindar ve mutedil bir insandı, fakat aynı zamanda ka­ rakterinde sanata özgü unsurlar da vardı. Bunlar onun kişili­ ğinde atbaşı giden şeylerdi. Babamın yetenekleri eleştirel ye­ teneklerdi. Başarılı bir insan olduğu açıkça ortadaydı. Son ke­ şiflerinden biri bugün bütün dünyaca biliniyor. Ne yazık ki başarısını görecek kadar yaşamadı. Bu başarı bulbocapnin'i keşfiydi. O bunu analitik çalışmaları sırasında bulmuştu. (.. ) Babam beni çok uzun süre tekrar tekrar doğa bilimleriyle meşgul olmam için ikna etmeye çalıştı. Doğal olarak buna di­ rendim. (..) Gymnasiun( daki son yıll