Corpus scriptorum historiae Byzantinae: Zosimus [Reprint 2022 ed.] 9783112690345 [PDF]

Zitiervorschau

CORPUS

SCRIPTORUM HISTOR1AE BYZANTINAE. EDITIO

EMENDATIOR

ET

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G. N I E B Ü H R I I I N S T I T U T

C. F.

A)

A U C T O R I T A T E

AGADEMIAE L I T T E R A R Ü M R E G I A E BORÜSSICAE CONTINUATA.

Z

O

S I M U S.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W G B G H 1

MDCCCXXXrit

Z

O

S

ex

I

i t

M

U

e o s i i i i u i t

IMMANUELIS BE ICKE RI.

BONNAE I M P E N S I S

ED.

W B B E R I

MDCCCXXXVI!.

S

IMMANUELIS

BEKKERI

PRAEFATIO. Elunapii reliquias primo hoius operis volumine composita« iam pro suo iure excipit, qui Eunapium exscripsisse traditur, Zosimus: hunc enim rerum a Constantino Iuliano Theodosio gestarum scriptorem in primis luculeiitum cur a corpore historiae Byzantinae excluserint Labbeus et Labbeo obnoxii Veneti satis intelligimus, nos cur excludamus nihil habemus causae,

absterrebat quidein librorum ma-

nuscriptorum deforniitas pravitasque, Parisiensium certe, quorum specimen habemus ab amicissimo Hasio, Coislitiiani 1 5 0 , Regiorum 1725 et 1 8 1 ? .

sed desperato tali

auxilio ut tamen aliquid eifecisse videamur factum est incredibili Reitemeieri inconstantia, qui ut res a Zosimo tra dita? docte et accurate illustravit, ita verba eius multis locis temere nec monito lectore corrupit * ) .

itaque eiusmodi

» ) Fidem facient exempla. itaque p. 9 11 8ylburgiana habet 'A&rjvuìoi, Aeitemeierana oi 'A&rtvaioi. 13 1 S XUIQÌOV, R Xctiqta. 14 4 S RE, R Ss. 14 16 5 dvtStUvvTO, R iSeUwro. 16 15 S inovciSio-ttos, i t ¿veiSiGwos. 18 22 £ ¿è x a l , R St. 19 4 8 TÒV òficiwpov, R ¿fioivv/iov. 19 14 Ai ¿nayytl&èvTtov, R iitayytl&tVTiav. 2 1 1 £ {¡Sri Sì, R ijSri. 21 8 S naQ&vaiotg, R roig liaQ&vaioig. 21 14 S yndfjrov, R tov vnàfxov. 28 12 S räi«, R VIQI. 32 4 S Aoinòv ¿vtóvrug, R àvióvzetg. 33 12 $ nolltji, R mollili re. 34 1 S Si, R tt. 35 21 S ¿»ò, R listò. 36 11 £ ànoatijata^ai, R àuoozTÌauo&ai.

vi

IMMANUELIS BEKKERI PIUEFATIO.

decessoris mei errores comparata editione Sylbnrgiana correxì, notas criticas quas oon probarem sustuli, commentarium historicum insertìs Heynii annotationibus usai accommodavi. Scrib. Berolioi idibus Aprii, a. 1 8 3 6 . 8 6 1 9 S Jtgay/iaeiv ovaiv, R ovaiv, 3 7 ; 6 S 6ì,R xal. 4 1 1 S Alyvnnoi, R Alyvnziol zt. 4 2 1 6 S ndxù&w ìjlavvtv, R xaxii&ev, 4 3 3 S Sì, tt ucci. 4 3 6 S Kazaliitàv, R inilmàv. 4 3 1 4 S Ivvoiav, R tvvoiav. 4 3 1 9 S idilijeav r a g , R é&iXiiaavrss. 4 4 1 0 Si s, R eis. 4 5 1 9 S avvaomea/iivoig, R evvaaitiefiivoig, 5 1 16 Ai rijg &sov, R &tov. 5 4 9 S zolfiriQozdzovì, R rovs zol/i^goràiovg. 5 5 1 9 5 Tt, R Sì. 5 6 1 4 S tj}S §aailiiag, R ¡¡aatlsiag. 5 9 7 S fiszà, R xazà. 5 9 1 3 S azqttzuozmv, R zév azQazicovàv. 6 1 2 2 4> t o j , R zajp. 6 5 1 0 S Sì ò,R ò. 6 6 1 9 S àvivuóaazo, R àvtacato. 6 7 2 S'Azrjtov, R AvtriTov. 6 7 4 A1 r i £ipvllì]s, R rije £i§vlli}s. 7 6 4 S Bov Xtvofitvta, R (¡ovlofiévaì. 7 7 1 S éx&voctfiévav, R ¿v&vaa/iévtov. 7 7 1 9 S zwv azquzimzmv, R azQavuaztSv. 8 0 1 S cvvuvzàv mas i^loig ntQÓvuig aìs àvaantouivaig, R avvavzàv aiSrj^alg qvuaitto« /levate ws ini{hjeezai, JR zumimi. 105 14 S fiìv ctorìtatis, turn universe turn singulis in partibus et locis anquiratur, hoc Consilio liacque lege interpretis et critici et bistorici auiino meo obversante, adiutus siinul cobortatione et Consilio Ileynii, praeceptoris et fautoris domine suinma jnilii semper pietate colendi, ad Zosiini bistoriam in melius redigendam ao polieudam me adiunxi, spe facta susceptatn a ine esse rem cum utilein turn speciinini studii literarum bumaniorum edendo satis aptam. priusquain vero instituti mei rationem ao consilium ube-» rius explicare instituam, quantum superiorum interpretimi studio ad usum fidemque Zosimi redundaverit utilitatis, ut exponam, non modo necessitas, u t , quid nobis post eoruin curain sit reli-. p. vi ctum, intelligatur, sed etiam, ne quid laudibus eoruro silentia nostro detractum videatur, ipsa postulat modestia. *) Postquam historia Zosiini satis diu tenebris condita latuerat, saltem paucorum tantum manibus trita erat, sub exitum saeculi decimi sexti opera Leunclavii priinum in lucem protracts et publici iurìs facta est, **) et quidem in linguam Latinam versa, per quam temporibus iliis literarum Graecarum opes cum uostris honùnibus prinmm communicatas constat, non piane inauditum Zosimi et nomeu et bistoriam in Italia antea fuisse, indicia erunt loca quaedam exinde deprompta et per Politianum *** ) Panvinium et Petrum Gyllium versa. integrant tamen eius scrìptoris versiouem m e quisquam ante Leunclavium prelo sub* ) Conf. Fabricina Bibl, Gr. t. 3 p. 605. *•) Edita versio est Basileae sine anno (1576) fol. cani Procopio, Agathia, Iornande et Leonardo Aretino, ex officina Petri Pernae. auctor bibliothecae Ios. Renati Cardinali» p. 536, deceptun fortasse anno 1537, quem epistola« Bead Khenani subscrìptum vidit in editione Procopu, Ag»thiae, Leonardi Aretini, Iornandis et aliorum ftaailcae ex officina I. Hervagii emiiwa, Zosimi vorsionem Latinam anni facit 1531, quanqoam Zosùui ili ea collectione scriptorum nec alluni exstat vestigium. • " ) Vid. Comm. Hist. 2 4. ' " ' ) 2 37. vid. Bauduri Antkj^ CpoL lib. 4 p. 323.

X

REITEMEIERI

misit. editioni Latinae £111, praeter notas sententiarum suminam continentes et emendationes, utrasque ad oram libri apposita», nulla acoesseront ornamenta, in fronte posita est editoris pro Zosimo apologia, ut scutum praetentum adversus Nicephori et Evagrii fútiles quidem, graves tamen ilia aetate etZosimi fidei infestas ciiminationes. alia, quamvis non totius liistoriae, yersio, passim discrepans, exstat in Historia Augusta, quae circa annum 1600 lucein vidit. I>. VII Quae Latine studio Leunolavii prodierat histeria, ea interpositis quinqué annis (1581, et 1611 repetita) opera HStephani «um Herodiano Graece exiit, versione Leunclaviana et noonullis, quainris perpaucis, castigationibus et notulis instructa. utraque editio, dispar forma et ordine, in reliquis sibi simili«, Lugduni lucein vidit: oontinet autein libros modo duos priores, id quod mirimi videri debet, si verum est quod vulgatum est, a Leunolavio Stephanum codicem Graeoum aoceptum habuisse, quamvis praeter versioiiein Latinara nihil eius nomini ac humanitati tribuerit. ut iis qui nos leguut iudicii copia fiat, epistolam Leunclavii, quam in accusationis fidem exhibent, ex Goldasti Epistolis Philologiois (ep. 72 p. 305) hue transferre placet. Io. Leunclavius HStephano S. (Geuevam) — — — hunc (Zosimuin) ego tibi manu mea descriptum diligenterque coUatum et emendatimi mitto, ut historiam Romanan annorum 1200 ab urbis origine ad excidium usque conlinuatam habere possimus, suppeditaturus etiam conversionem boiiarn et luculentam, quae dudum parata apud me est, rarum hoc crede mihi opus est, quod aliunde non facile consequare. deesl parum in fine primi libri, parum in principio secundi, partim in media quinti, parum denique infine sexti. quae omnia exspecto ex Italia, cuiusdam amici opera, qui admodum secreto custodiri quoddam i&tic exemplar mihi nuntiavit, cuius ipse copiarti sit habiturus. audio te PJwtii bibliothecam habere, de qua vellem exscriptum de Zosimo titulum, müieres, nam mea, quae in fronte posita vides, alicubi corrupta sunt. His Uteris si fides habenda sit, illiberalis sane et parum honest! animi reus erit Stephanus, quod celavit oui debebat codicem Graecum : tamen haec invidia variis poterit rationibus ab eo amoveii. discrepant lectionibus Stephani editio et codex Leun-

PRAEFATIO.

XI

davianua, quem novo pogtea studio Sylburglus conhillt; qnod p. via quomodo fieri potuisset, si profectus ex eodem fonte iiber uterque erat? cur Stephaiius, de lectionibus, quas indigere emendatone existimaret, ad marginerà annotaudis soliicitus, idem adeo temere in contextu costituendo versatus est, ut ne monito quidein lectore loca, ili quibus nunc codiois discrepatiti* notata est, sollicitaret et verba nova iis inferret? cur tandem Leuiiclavius aut Sylburgius, querelae opportnnitate in secunda versioni« editione data, de Stephani aut mala fide aut illiberalitate ne verbum quidem dixere, neque rein, quain aegre ferre debebant, saltern obscure significarunt? his argumentis etsi neque opinioni vuJgatae firmameiituan omne detractum neque Stephanum a criminalione omnino liberatum intelligamus, aliquam tarnen ea videntur habere vim ad iudioium nostrum ialiibendum. Novena annis posteaquam Stephanus de Zosiino Graece vulgando bene meruerat, nova eius integri et absoluti ex duobus codicibus Leunclaviano et Palatino parata est a Sylburgio editio ( i n tomo 3 Corporis Scriptorwn Historiae Roinanae 1 6 9 0 ) , qua« praeterquam quod libros posteriores primum exhibet et Leunclavii turn apologiam turn versionem emendatiorem repetit, his etiam prae superioribus edltioiiibus eminebat ornamentis, quod contestura habebat subsidiis duorum codicum et ingenio critici homiuis constitutuixi, et notas critici plurimuin generis partim ad cal cerà positas partim per indices dispersas. in his notis varia e lectiones diligenter e codicibus enotatae, et Leunolavii ac Ste~ phani animadversiones Sylburgii notis auctae reperiuntur. Exceperunt Sylburgianam editionem, quae et prima et ima adhuc est ad rationes criticas comparata, duae aliae, Cellariana scilicet et Oxoniensis, quae, cuin editoiibus nullum fuerit a codicibus auxjiiuin, vestigia Sylburgiana premunt et a re critica p. ix minus quam ab usu commodiore, quem legentibus forma libri minor et aptior affert, commendationem habent. Christophori Celiarli bis vulgata editio (Cizae 1679 et 1713, 8 ) non modo capitimi et paragraphorum distinctione et indiculis historico ac graecitatis Zosimeae ad usum potior est, sed praestat etiam notis editori« et variorum, ad historiam maxime illustrandam compositi«. ceterum plurima e Sylburgiano penu sumpta, in libri« quideui duobus priuribus breviter exscripta, in reliquis integra

XU

REITEME1ERI

dedit., et quasdam e Sylburgtanis couiecturis, vulgata Iectione depulsa, in contextum, etiam tacite passim, reoepit. Commodorum istorum in Cellariana opera insignium maxiine expers est editio Oxoniensi« (cura Th. SmiÜiii), operis per partes distributio et paragraphoruin ac capitum notatio, quainvis facilis negotii res, ab eo tarnen omissa est, et notae Stephanianae ac Sylburgianae, quas repetiit, oscitanter et male sunt excerptae. ubi vero de suo quicquam dedit, ad fidem Zo8Ìmi stabiliendam avertendainque ab eo suspicionem malam, id quod sibi editionem parandi fuisse propositum dicit, suam operain et institutum parum studiose adliibuit. de verbis oontextus nihil mutatuin, in notis tarnen quaedam loca sollioitantur. in libris duobus prioribus non Sylburgianum, sed, quod usu et comparatione facta deprehendiinus, Stepbanianum textuin repetiit. Perlustrata eorum quibus in Zosimo perpoliendo et illustrando Studium aliquod positum fuit, Leunclavii Stephaui Sylburgii Cellarii et Smithii opera, singulis quidein esse sua qualiacunque merita in historicum nostrum intelligitur, verum abesse ab iis cum alia tum potissiinuin rerum, quae a Zosimo exponuntur, subtilem ac diligentem explorationem et illustratiop. x nem; quam nec ab Franco-gallico eius interprete L. Cousin (qui solus Zosimum recentiori idiomate interpretatus est, cum Xipkilino et Zonara, Parisiis 1678 , 4 , et Amstelodaini 12, obscuris tarnen loois, ut usu deprehendi, non versis) institutam esse animadvertimus. ad crisin in Zosimo exercendam, etsi obsourltate et diffìcultate aut raro laboret aut saltem criticam medicinam raro desideret, opus esse codicum subsidio videtur, quod ex Italiae membrani*, credo, si quando eonyn usus faotus erit, baud sane inutile arcessi poterit. nam quicquid adbuc ad Zosimum e codicibus perveuit auxilii, illud ad Leunclavianum et Palatinum redit, quorum ille apud Fr. Pithoeum asservatus, ab Aemerio Thuano exscriptus et ab Io. Opsopoeo cum archetypo collatus fuit in gratiam Sylburgii. quodsi fides stat cum epistola Goldasti, quam supra dedimus, ex Italia iste oodex in manus Leunclavii venit; ceterum in margine emendationes seu, quod similius veri videtur, variantes leotiones habuit, quia marginalis lectio non ubique melior est, sed saepe vitiosa et deterior. alte-

PRAEFATIO.

xin

rum codicem, Palatinum, quem e Baptistae Egnatu bibliotheca profectnin bibliotheca Heidelbergensìs, antequam Romam deportata f u i t , servabat, Sylburgius contulit: videtur ille laxioris curae et diligentiae librariuin habuisse. nterque tamen, item codex bibliothecae Coisliuianae, cuin in eis sint eaedem lacunae, e x uno eodemque codice profecti putandi sunt, ceteroruin vero codicum, quorum aliqua in vulgus constat notitia, indicem e x Montefalconio et aliis libris confectum liic subiicere non pigebit, ut et quantam succurrendi Zosiino crìtica ope spent alereliceat, et quibus in locis auxilium quaereuduin s i t , constet. In Italia reperiuntur 1. Codex bibliothecae Vaticanae. vid. Montfaucon Bibl. M a nuscr. t. 2 p. 8 C. 2 . Codex bibl. Laurentumae Mediceae Pluteus 70, codex 22, p« membran. libri 5 cum scholiis quibusdain ad marginem, ( quae scholia fortasse eadem cuin inarginalibus lectionibus Leunclaviani codicis sunt, et si res ita sit, unde Leunclavius codicem suuin, qui e x Italia erat, acceptiun habuerit, Indicio nobis esse poterunt ) . Montfaucon 1. c. p. 378 D. S. Codex bibl. Venetae S. Marci 13 y. Herodianus et Bosmius (Zosimus) in pergameno. Montfaucon 1. c. p. 472 A* Laurentius Theupolus ( i n bibl. S . Marci 1740 fol. p. 1 9 3 ) designat codicem 390 in 4 , membranaceum, foliorum 158) saeculi circiter 1 $ . in Gallia 4. Codex bibl. Coisliuianae. P . 1 p. 214. cod. 1 5 0 , olim S68, bombyciuus, 15 saeculi, liabet folia 6 5 1 : Dionysii Halicarnassei Roman. Antiq. libri 11 et Zosimi historia fol. 523 • cum hie codex e x eodem exscriptus sit codice ex quo editiones, quemadmoduin e x similitudine liiatuum colligi potest, einanarunt oinnes, paucas modo, ut auspicati par est, exhibet lectionum varietates. conf. Montfaucon 1.1 p. 1057« 5. Codex alter eiusdem bibliothecae. Montfaucon t, 1 p. 1042 D. 6 . Codex bibliothecae Regiae Pariniensis 2 0 7 8 : Nicephor! Gregorae liistoiiae Rom. pars prima ; Zosimi histor. libri 5« Montfaucon t. 1 p. 728 C. 7. Codex 525 bibliothecae Monasteri* S. RerrdgU Remennis, bombycinus, 16 saeculi, libri 5« Montfaucon t . l p. 1289 K,

XIV

REITEMEIERI

8« Codex 526 eiusdem bibl. bombycinus, saettili 1 6 , libri 6* Montfaucon 1. c. p. XII in Hiapania 9. Zosimi II istorine novae libri 6 cum Eunapii de Viti» Sophists rum. vid. Iriarte Catalog, mscr. Graec. bibl. Matritensis, 1769, foL P . 277. Ili sunt codices qui, quod sciam, criticorum mauibus nondura Tersati auxilii futuri spem incertam praebent. in Mosquensi bibliotheca S. Synodi, ubi compertum habebam conservar! 2k>simi capita, ut commodis editìonis novae augendis Iiaud deessem, Stritterum, clarissimura virum ac de Byzantinoruin bistorta raeritissimum, Iltens appellavi, ut doceret num quid inde utilitatis meo operi arcessi possit: veruni humanissiinis viri doctissimi literis intellexi esse illud opus, id quod vel nomen prae se ferre videbatur, non historic! nostri, sed rù xepaXaia cuiusdam ascetae. itaque ad contestura Zosimi constituendum, et quae ei insideant menda tollenda, quanquam destitutum me subsidiis inernbranarum ceraebam, aliunde tarnen animadvert! posse aliquid afferri ad earn rem auxilii: formam eniin orationis Zosiineae studio exploratam et cognitam, linguae ipsius analogiam ao léges et rerum ipsarum naturam vicariam quandam codicum praebere opem ; inpriinis vero lectìone scriptorum a quibus Zosimus sua deprompsit, Dexippi Eunapii et Olympj odori aliorumque, qui vel ex eodem quo Zosimus fonte hauserunt, aut qui Zosimi ipsius auctoritatem secuti smit eumque exscripseruut, veluti Sozomeni et Suidae, comparatone multa posse restituì, atque ab his adinmentis instructus, adintusque virorum doctorum emendationibus et coniecturis passim obviis, ubi temeritatis abesset metus, in vitiosis loci« emendationes, quas probatissimas intellexissem, sire essent alienae sire de nostri« sumptae, admittere et contextui inferre, etsi bene memor cuius audaciae notam apud nonpi xni nullos subiturus essem, tamen decrevi. quando vero minus blandirentur couiecturae, quae libidini potius animi, quae temere grassatur in verba, quam rationis ac necessitatis imperio deberi viderentur, abstinendum ab iis ratus, lectores de iis quae uni alterive viro docto melius scribi visa sunt in notis brevissime monui et iudicii de iis ferendi copiain feci, ac ratio nostra emendandi versionem Latinam, quae Leunclavii secunda est, fere

PRAEFATIO.

xv

eadem fuit, ita ut Latina, ubi in Graecis quicquam mntatum esset, ad eundem sensum corrigerentur. Quam in notis criticis ordinandis secutus sum legem, ut ab evagationibus ad res aut alienas aut panini necessarian operam meam continerem, adstringeremque eam solummodo ad ea quae Zosimi sunt, eandem in iis quae de ipsius fide et rerum ab eo traditarum ventate dìsceptanda erant praescriptam mibi. esse volui. historic! autem argumenti animadversiones a criticis seorsim positae sunt, ne cumulanda notarum mole et onerando iis contertu taedium et difficultas pareretur lectoribus. versantur eae vel in argumenti sumraa vel in singtilis bistoriae partibus ; quarum notarum illud genus quod adfidemmaxime Zosimi spectat, in Disquisition« libro praemissa comprehensum, alterum In quo de singulis locis quaeritur, in Commentario liistorico propositum est. in utroque id inprimis operam dedimus, ut non modo diluceret quanta Zosimi sit ad fidein rerum ab eo scriptaruin auctoritas, sed etiam qnos et quales secutus sit auctores, quae propria ei sint, quae cum aliis commuwia, et quae ab eo omissa aut perperam tradita; cuius rei si quid a superioribus iain editoribus occupatum cenieremus, illud adsciscere et ad nostrum accommodare consilium non magis dubitavimus quam in adinittendis animadversionibus Io. Dan. Ritteri, ad exempli quo usus erat oram adscriptis, et bumanitate domini eius libri, Io. 4ug. JVagneriquem setola Merseburgensis conrectorem liabet, me- p. xiv cum communicatis. in critica qui (lem re istae animadversiones haud vercantur, possunt tamen ad historiara illustrandam, praesertim in iis locis quae e Theodosiano codice lucem accipiunt, afferre utilitatem. Et haec quidem studio meo editioni huic adiungere allaboravi, quibus si quid ad fidem Zosimi pernoscendam accuratius atque ad intelligentiain lucemque historiae maiorem redundaverit commodi, assecutum me esse putabo id quod iu votis fuit, nec rem inutilem me peregisse arbitrabor. Gottingae die 4 Septembris 178S.

C. G. H E Y N I I IN N O V A M Z O S I M I

EDITIONEM

ANNOTATIONUM PRAEFATIO. 622 L» am rediineiidi opens liuiug condicio iuiposita esset a librarlo haec, ut ei tanquain corollariura aliquod operae meae accederet, Standttra mi Iii nunc promissis esse video ; utque hoc cuin fructu aliquo ad eos qui Zosimum lecturi sunt fieret, nihil accommodatius visum est quam ut animadversiones nonnullas in Zosimum subiicerem, quae inter legenduin, missis ad me plagulis e preio receutibus, subnatae sunt. Zosimi edendi consilium nemo, puto, duiimabit, qui iude a 70 annis uullain eius editionem faciam meminerit; itaque exemplaria desiderar! passim a viris doctis, et posse eorum esse usum aliquein etiam in scbolis ad lectionis Graecae elements, oratio enim est plana, simplex, nuda, raro exquisitiore aliqua elegautia sermonis condita; argumentum vero eiusmodi ut nec lectio nec interpretatio multa» literas desideret, et vero partim superiorum temporum recensu strictim facto, partim rerum Lide a Gordianis gestaruin expositioue iuveniles animos facile teneat. monebit forte aliquis paulo severior non bene ad seriores scriptores detrudi iuvenum ingenia: cui et ipse assentior, atque ita statuo ut ad classicos potius scriptores veteres ea retrahenda esse censeam j quia optimis quibusque exemplaribus fingenda et, cum bonarum rerum copiis, etiam elegantiae nitori» venustatis sensu imbuenda, ad iudicii autem subtilitatem ac veritatcm acuenda sunt, videor tarnen mihi haud raro observasse, cum alia ingenia in ipsis literarum elementi« a difficilioribus suae operae initium facere malleut, alia desiderare facilliina quaeque, in quibus noTiciaruin virium periculum elementarium facerent, ut nec in ar-

HEYNII PRAEF. IN NOV. ZOSIMI EDIT.

xra

gumento nec in oratlone esset quod ut assequi aut plane persplcere posseilt, alias aliunde paratas doctrinae copiolas requireret. ad hos igitur seu socordiores animos seu inoroslores, qui ab ipso inde limine statini aperta omnia et perspecta habere volunt, neo quod alia ingenia, fungosa interdum et tumida, faciunt, leviter omnia pervolare, quae nec intelligunt ; ad hos, inquam, animos usum aliquem habere potest scriptor nulla rerum nec verborum obscuritate notabilis, qui iiduciam aliquam virium iis faciat, cum p. 623 despondeant ad ea in quibus nihil expeditum sibi esse vident, nullum locum in quo vestigium tuto ponant. Enimvero sunt alii quoque lectores, quibus nova Zosimi editione consultimi esse volnit cl. editor, ut enim omnino cum ad iudicium animi acuendiun tum ad locupletis doctrinae varietatein comparandain, qua noil bene carere potest ingeniuin rerum actui idoneuiu, inprimis utile est non in uno scriptorum, etgi praestantissimorum, genere liaerere, sed diversontm argumentorum aetatuin generum genium et morem perspexisse factaque coinparatione discrepantiam observasse, ita cum in ceteris disciplinis magnam utilitatem habet diversa ab iis quae edoctus sin sentientium placita tenere, tum vero in historiarum studio nemo satis feliciter versari potest qui aut Vetera aut recentiora sola animo ac memoria complexus sit. circumscripta itaque et in angustum liinitein contrada videas plerumque iudicia hominura utriusque generis, inpiiinis tamen salubre Studium est eorum tempo rum et imperiorum, quae partim prava summae potestatis muniumque descriptione, partim morum disciplina luxurie primo corrupta inox perdita, ad interitum properarunt, si forte aliquid inde, quod ad nostra tempora utile sit, transferri possit, ut intelligatur cum religionibus et sacris purioribus, cum Uteris et doctriuis exquisitissimis, cam artibus commercila navigationibus requiri tamen aliquid ad regnorum dignitatem et felicitatem in tempus diuturnum stabiliendam, disciplinam scilicet cum publicam tum privatam, qua corpora et animi indurentur, a luxurie aut em ad frugalitatein et continentiam revocentur; nec Imperium sustineri posse ullum nec libertatem civiom retineri, non magia ac privati hominis familiam, ubi in tabulas expensi plus infertur quam in tabulas accept! : ubicunque enim rei publicae necessitates vectigalia et reditus superant, multo magis si ex insani* in Zosimus.

XVIII

HEYNH P I U E F A T I O

ves inútiles et perniciosas suinptlbus, nonnisi cum multitudkiis tuiuriis corrogari pecuniae possunt. ut exercitus ali, ut aulae fastus et luxus gliscere, ut populus aut optimates corrumpi possint, nova vectigalium genera, novi rapinartun tituli sunt excogitandi. interea ex publica calamitate crescimi passim multi et ditantur, iique dominationis fautores et instrumenta; inox exhaustis per ornile vexationum genus pauperuin scriniis exactiones grassantur per céteros orci in es, expilantur divituin quoque arcae; saevitur per delatores exactores satellites, tandem per tortores et carnifices. ita ex his regnorum opibus, quas alias p- 624 mmc miramur, alias concussa« et labefactas videmus, dominationum per Europam incrementa et ex his regnorum decrementa, inox excidia necessario aliquo rerum ordine apta et nexa sunt, adeo a parva et exigua causa, quod publice privatimque plus expenditur quam redigitur, omnis haec vitae calamitas rerumque clades proficiscitur. quod vero multo gravius et intolerabilius est, videntes meliora xntèlligentesque ea tarnen rerum necessitate publice privatimque undique obsepti tenemur, ut nihil'ex iis quae ad interitum rapiunt aut sisti aut remitti possit. eroe! pessum ibimus! ut apud Satyrarum scriptorem habetur, adeo vana res est hominuin sapientia, quod errortìm quidern fontes et causas ea aperit, remedia quoque morbormn monstrat, nec tarnen potest efficere ut remedia recte adhiberi eaque quae illorum vires iufringunt removeri possiut. ad argutandum et declamatorie agendum affatim materiae est, ad einendandas et in meliorein locum collocandas res parum ant nihil, omnium Iiarum fortuna? vicissitudinuin salutare proposituin est exemplum in imperatoruiri Roinanorum rebus, per ea maxime tempora quibus sacra Christiana publice recepta fuere ; quorum si ad privatorum liomiuum ánimos emendandos et in rebus adversis erigendos et Armandos credere licet vim fuisse longe maxiinam, publice tarnen fatendum est ea ad rem publicam melius constituendam parum aut nihil profuisse, contra alia mala intulisse nec minora ac leviora : adeo moribus continetur uni ce salus rei pubiicae et incolmnitas. Inter haec tarnen sunt nonnulla quaeinZosimo displicere possunt. oceurrunt eniin passim aliqua a bonorum scriptonun «su aliena, sunt tarnen illa pauca, eaque facile ab eo cuiuc interest observanda, ei autem qui in elementaría sermonis G raeci

IN NOVAM Z O S i M I EDITIONEM. doctrina versa tur Laud multuinmolestiae creatura. *) alteruin est, quod snperstitionibus suis, iuprhnis vaticiuioruin et prodigiosan, exponendis taedium 1'ac.it. si tarnen hoc in Livio Xeno- P* 625 phonte Suetonio et in scriptoribus ceteris ex melioribus aetatibus ferendum esse censemus, quidni coudonandum hoc esse putabijnus scriptori qui ea aetate vixit qua, quicquid erat hominum, in ceteris discors, consentiebat in uno hoc, ut ad rerum ordinem hunc sapientissime et pulcherriine constitutum. caecutieus nihil magnum et memorabile haberet nisi quod praeter naturam factum putaret; ut in iniraculis omnes defixi haererent, et rerum in praesens ageudarum ad socordiam et stultitiam usque incuriosi de rerum futurarum praedictioue uuice laborarent et in nugosis praestigiis acquiescerent. ** ) quem tandem ex ilia aetate scriptorem laudare possumus ab ilia peste intactum? quid vero, si nostro tempore, iu tanta cura sacrae tum profanae doctrinae luce, in hac pliy sica rum chemicaruin philosophicarum disciplinarum expolitione, passim viros videinus res supra naturalem rerum ordinem positas sectari et ad occultas naturae vires, ad arcanam aliquam sapientiain, ad geniorum et daemonum ludibria, aut praesensiones rerum futurarum omni causa idonea destitutas sua studia referre 1 Zosimura tandem lectorum, iupriinis *) Desideret forte aliquls borum vocabulorum indiculum factum : raoni turn tamen est de lis passim in notili a ci. editore, ita in verbis compositis pr&eposita x^o; solemne nostro est ut simplicia praeferat, nec tamen in omnibus verum tantum in liçoe&éa&at et nQoaicoisia&ai. ita ipsi &îaftat est assentir!, pactione convenire: 1 20, 2 10, ubi et not 2 55, 4 35, 4 42, 4 55, 5 27, 6 7, 6 12. nauïa&at simulare, prae se ferre, 4 42, 5 47. notabilia sunt Stettp&clçHv zovs oqovs rijs §aetltiaç pro Gvyxtîv, vniçpalviiv 1 5 , iv&vactts&ui de sacri» extispicum 2 12, nlqçovv tò TiQÓaiayfia facere 3 9, quod tamen exemplo non caret, zò axrjvog de corpore humano 4 21, tv zovra fiìv tv Sieyèvezo pro âifjyi 4 45, &éatg zov £oiov pro ¿Sia, species, habitus, 5 16. *" ) Licet interdum studia diversarum partium agnoscere, certantium inter se, ne alterutris miracuii genus csset cuius ipsi simile haberent nullum, conspecti fuerant in proeliis aut in urbium oppugnationibus ab una parte d!i, ab altera apostoli martyres et sancii, frigido commento urbem Athenarum a Gotborum impetu defendunt Minerva et Achilles 5 6. gentiles laudabant pro se oracuia : ecce Christian! proferebant alia militantia pro se. servata fuerant passim statuae et simulacra sanctorum virorum in medio incendio, servati libri sacri, puniti tiranni sacrilegi et ai. codera exemplo servata videa* lib. 5 24 signa lovis et Minervae incensa curia Cpolitana, et punitum sacrilegium Stelichonis et Serenae 5 38. hominum istGrum earn contentionem mutuo fuisse equidem nullus miror : sed melioribus saecuiis virorum doctorum animos ad haec obstupescere et kaerere potuisse mirer

XX

HEYIN II PRAEF. IN NOV. ZOSIMI EDIT.

p. 626 adolescentum, manibns excutient nonnulli, qui de Zosimo nihil nisi quod sacris Christianis iufestus fuerit inaudierant» verum hoc ei factum opprobrium bene diiuit cl. editor, nee alienum erit omniuo illius aetatis mores perditos cognoscere ; et tenere, imperatorum aulicorum monachorirm vit am nihil fere habuisse quod Christianos a gentilibus disceraeret, praeter odia diversarum partium diversa, nec vero, nisi corruptissimis hominum ingeuiis moribusque, tantae rei publicae corruptelae, tam alienae a communi utilitate voluntates, tam superstitiosae de rebus diviIiis humanisque persuasione» obtinere potuissent. Nihil ita que, nisi quod aut utile sit aut in utilitatem verti possit, habet nova Zosimi editio ; cuius descriptionem cl. editor recte ita instituit, ut non intra verborum criticen operam suam contineret, sed rebus narratis quoque illustrandis aliquam studi' partem addiceret. qua in re ipsi hoc videndum erat, ne, inpriliiis in priore operis parte, qua antiquiora strictim percurruntur^ nimis disertus esse vellet. in extrema sane parte desiderabam iuterdum diligentiorem rerum illustrationem : facile tamen intellexi in multis esse Zosimum auctorem unicum, in aliis praecipuum; quae autem ab aliis memorantur, non esse locupletiora aut luculentiora ; iis vero qui disputata super his historiis cognoscere volent propositos esse Tilleuiontii et nuper Gibboni libros ; de barbaris pleraque esse diligenter tradita aMascovio, breviores autem notitias exstare in opere Gutliriano (inpriinis t. 4 5 p. 1 et 4 , t. 15 p. i ) . ceterum de consiliis sins cl. editor ipse lectorem satis diligenter edocuit, neque eius opera et doctriua nostra commendatioue indiget : specimina eruditionis suae ille, ab eo inde tempore quo seminari! philologie! sodalitio adscriptus erat, proposuit cum alia, tum reportatam bis in societate antiquaria Casselana palmam, alteram qua ad victorem proximo loco accessit, de luxu uitlieniensium, alteram victricem, de condizione nervorum inter Graecos eiusque picissitudinibus; quarum neutram a societate prelo excusam esse impatienter ferimus; tandem tertiam pahnam principe loco super quaestione a societate Regia Gottingensi proposita de re metallica veterum. nuper quoque de origine et ratione quaestionis inter Graecos et Romano* cominentatus est, cum suinmos in iure honores consequeretur.

FRID.

SYLBURGII

PRAEFATIO.

JLiosimeae historiae nihil liucusque typis publication fuit praeter duos libros priores, quos H. Stephanus cum Herodiano novera abbine anni* in lucem edidit. in ceteris libris usi sumus duobus exemplaribus calamo exaratis, quorum unum Aemerius Thuauus pro singular; erga rem literariam studio e Leonclavii apud Fr. Pithoenm codice suis suinptibus exscriptum nobis commuuicavit et loanues Opsopoeus cum archetypo contulit, alteram amplissima Palatinorum Electorum bibliotheca suppeditarit e Baptistae Egnatii bibliotheca profectum; cum quibus etiam primi duo libri a nobis collati et aliquain multis in locis partim suppleti sunt partim emendati, quod eo nomine hie praemoneo ut doctis constet quae quibus in huius scriptoris editione debeatur gratia, in anuotationibus etiam hisce suurn cuique tribuetur, Stephano Leouclavio et ceteris, a quibus illiquid ante no» ad huius auctoris expolitioneia est collatuin.

IO. FRID. REITEMEIERI DIS Q UIS ITI O IN ZOSIMUM EIUSQUE

F I D E M.

Quae de Jjjtsi Zosiraus non tam adversam ac quidam alii vetnstatis scri•constant P t o r e s e x pertus est fortunain, quorum praeter noinen ac scripta nihil aliud ad aetatis nostrae memoriam pervenit, baud meliori (amen ad vitam eius pernoscendam versamur loco quam si uomen eius prorsus olim ignoratimi aut a nullo veteruin commemoratum fuisset. qui eniin autiquorum de Zosimo eiusque libris liistoricis disserunt, Euagrius Photius et Nicephorus, nomini ipsius omnes infesti exagitantesque eum ut addictum superstitiosis sacris hominem , nec quicquam afierunt quod ad vitam Zosiini illustrandam ac scripta eius rectius diiudicanda iuservire possit. ili tanta eorum cupiditate traducendi et exagitandi Zosbnum si quid lis Innotuisset quo potuissent famam nomenque eius adspergere apud posteros ac fidem elevare, non omissmn id ab inimici« eius fuisset. manifestum itaque est monumentorum inopia baud plura de eo tradendi copiala fuisse quam quae ex ipsius scriptia colligere et conquirere beeret, quare cum ea nobis sit in vitam eius inquìrentibus condicio, ut alleili subsidii spe abscissa acquiescendum sit in iis modo rebus quae studio ac lectione assidua ex eius Ustoria possint erui, eo impensior in ils ebeiendis cura nostra esse debet, quanto maior buius cognitionis usus esse potest cum ad scriptoria consilium sollerter examinandum, tum potissiinuin ad lidem eius accuratius explorandam ac diiudicandam. * ) ' ) De Zosimo vid. Fabricii Bibl. Gr. t. 3 p. 605. Hankii Script. Rom. p. l p 180 et p. 2 p. 316.

REITF.MEIERI DISQUISITO).

XXIII

De aetate Zosimi, de qua ut principe quaestione priore loco Aetos 7,« disceptare placet, sententiis, ut in re incerta ao dubia, va ri atura *1IU1' a viris doctis est, dum alii eam ad Honorii, alii ad Anastasii p. xvi tempora referendam ceriserent, adeo ut eorum qui maxime inter »e opinionibus discrepant tantus sit dissenaus, ut per saeculi spallimi aetatem nostri auctoris inoertam ferri et fluctuare videamus. Lambecio * ) quidem lùstoricum nostrum Qlympiodoro aiitiquiorem facienti collocantique intra annos 410 et 4 2 5 , quippe termino* utriusque scriptoris historiai-uin, iccirco non adstipulamur, quod Olympiodorus, cuio* nomen diserte coinmemoratuin a Zosimo non sine vi et contextus iniuria loco moveri ac pro glosseinate eiici potest, certissime Zosimo aetate superior fuit. iain JSaxius " ) ad aliquanto seriora descendens tempora,, indicio carminis Syriani a Zosimo laudati, intra annum 431, circa quein Syrianus floruit, et 433 aetatem illius includit. ad multo sane iuferiora reiicitur Zosiinus tempora ab Henrico Valesio, qui duobus subnixus argumentis Anastasii imperatoris euin aequalem fiiisse credit, priinum quod Syriano, cuius apud Zosimum menilo, Proclus Diadaclius, Anastasii aequalis, praeceptore usus sit, deinde quod Zosimum sophistam Anastasii regno ilorentem Suidas commemoret. quis vero sit quin intelligat argumenta adeo imb^eilla fìdera tacere nullain ei sententiae posse? nam quod Prodi Diadochi praeoeptorem Zosiinus laudai, non iccirco fit quod discipuli illius sit aequalis aetate habendus, quandoquidein Syriani mentio ab omnibus iis fieri potest qui post eum vixere. porro non magis c'ertum est Zosimum sophistam, quem Suidas laudat, cum historico nostro pro eodein esse habendum: ex contrario a Suida historiographum, nisi ignoratili», saltera cum alio eiusdem nominis confusimi fuisse rei inde demonstrare possumus, quod, quamvis ex Zosiini historia ad literam quaedam loca descripta suo operi inseruerit, ***) nusquam tamen mentionem P» x v " «ins fecit certain et luculentam. ex argìunentis igitur, xjuibus dubiam aetatem Zosimi stabilire et ad certam tempus adstringere ' ) Biblioth. t. 6 p. 18S. ••) in Onoraast. t. 1 p. 498. ^ *" ) ne exiatimeaius Kanapiì, quem Suidas excerpsit et Zosimus brevi avit , loca esse ea quae in utriusque operibu« similia deprehendimua, cum alia tum maxime cap. 7 libri 1 Zosimi proliibet, quod eorum temporum COR tinet res quae ab Eunapio non attingebantur.

XXIV

REITEMEIERI

allaboratum a riris doctis, unum tantummodo est satis validum, quod ex Syrian! facta commemoratione patet Zosimunx ante eius aetatem non vixisse. ceterum pro certo ponere licet vixisse ac scripsisse Zosiinuni medio inter annos 431 et 591 tempore, quippe quod primo anno floruit Syrianus, qui ultimus laudatorum a Zo>imo scriptorum est, et scripsit postremo Euagrius, qui primus eius, quod scimus, mentionein fecit, fluctuât sic aetas liistorici nostri intra ceutiun et sexagiuta annorum spatium : veruntamen duo argumenta ex ipsius liistoria elici possunt, quibus earn ultra cilroque artioribus limitibus ita includere sperauius, ut sub exitum saeculi quinti collocandam esse probabile fiat, postquam res Romana in proviuciis iam corruerat. Primum Zoshnus, ubi sui ipsius aevi calamitates déplorât, earn esse imperii fortunam ait ut Romanis r i x quicquam pristinae supersit inagnitudinis, dum prorinciarum aliae barbarorum potestatis factae, aliae ad earn solitudinein redactae sint ut ne urbi um quidem situs coguitus sit. * ) ea esse scriptoris qui noii iiifractam ac debilitatam imperii vim cerueret, sed iam ipsam ruinant in oculis liaberet, quis est qui non perspiciat? profecto non Honorio, quo regnante vis illa Romanis adeo fatalis etiam e x Zosimi sententia primum ingruere coepit, aequalem putabi«nus eum qui urbiuin vastitie deletarum vestigia iain nulla superesse aetate sua profìtetur : verum ut is longo satis intervallo vixerit post Honorii aetatem, necesse est. ne quis vero exinde, quod plurimam tantum provinciarum partem scribat a Romanis ainissam, adeoque stetisse adhuc, rebus nonduin prorsus exstinkviii ctis, aliquam imperii speciein, colligat inferatque in Italia servatas fuisse imperii occidentalis quasi reliquias, alius locus prohibet, in quo prorsus interOsse ait imperium. * * ) alteram argumentum, quod Zosimi potest aetatem definire, hoc est : Zosimux professi», ut Polybius rerum Romanarum incrementa narraverit, ita se earundeiu ruinain exponere, utriusque fere fortunae ita exaequat tempus nt ruinam similiter ac incrementa imperii haud longo temporis spatio inclusam fuisse scribat.***) Polybio autem annos quibus creverint imperii res numerante quinquaginta fere et très, Zosimuin rebus imperii occidentibus eundem fere ' ) 3 32, 4 59.

" ) 4 21.

) 1 1 et 57.

DISQUISITIO.

XXV

attribuisse annorum numerum necesse est. quo poslto, Zosimum ab eo tempore quo mere res Romanae et collabi coeperunt, adeo— que inde ab anno divulsi per Theodosiuin et inter filios Arcadium et Honorium divisi a. 395 imperii, saeculi fere diinidia parte, adeoque circa occidentalis regni excidium, vixisse credemus. quare nec mirabimur Euagriuui, ad centum annos ex computo nostro a Zosimi aetate remotum, cum obliterata iain ipsius inter homines memoria liistoria eius solum exstaret, num vixerit Arcadi) et Honorii regno ambigere. Quae de rellquis ad vitain Zosimi pertinentibus rebus ex ipsius scriptis eruere licet, ea non inagis copiose aut citra omnem dubitationein tradì possunt quam quae de aetate eius inde sumpta docuimus. si fides habenda inscriptioni quam Iiistoria Zosimi habet (et genuinam esse, confirmare Pliotii earn repetentis testimonium videtur), cornitis et exadvocati fisci dignitatem obtinuit, cui satis ingens decus ac locum illustrem adiunctum scimus. sexagìnta eniin viri illi quorum in numero Zosimus erat, ex advocatis centum et quinquaginta in foro praefecti praetorio, ut curam fisci haberent, aut singulis annis aut biennio quoque electi, satis magnis utebantur privilegiis, et praeterlapso quo fisco ut patroni praeerant tempore non modo dignitatem ac privilegi» pristina retinebant, sed titulis insuper virorum spectabilium condecorati inter comites consistorianos referebantur. inde si infe- p. xix rimus Zosimum iuris rerumque fiscalium fuisse peritum, et Cpol i m , nisi patriam, saltern sedem ei fuisse, a probabilitate id non abhorret. id tamen mirum videbitur, quod Zosimus, qui gentilis superstitionis cultorem se in suo opere profitetur, eo tempore quo patrii ritus ac caerbnoniae iamdudum imperatoruin edictis profligatae abrogataeque essent, et dignitatem illain nactus et pietatem Christianorum imperatorum exagitare ausus est, nisi credamus eum occultasse ea quae in Christianam religionem scripserit, nec nisi post eius mortem ea in vulgus prolata fuisse. Quae de Zosimi aetate dignitate ac immere, doctrina vita et religione protulimus, ea quamvis neque multa neque satis certa sint, possunt tamen demonstrare historico nostro non modo vera percunctandi, videndique multa quae traderet, in oculis ipsius posita, facultatem fuisse, sed animum etiam eius, religionis diversitate occupatum r abhorruisse a studio palpandi imperatori*,

XXVI

RKITEMEIEHI

quod Christianorum Iioiniuum ea tempestate infecerat animo», ut falsissima quaeque traderent, ajia vera occultarent. eniinvero altera ex parte suspicari licet ad nimiain gentilium laudatiouem cum proclive»» et in exponendis Christianorum rebus imquiorem fuisse, animo quoque turn ipsa religione coutactum, tutu rerum in quibus exponendis versabatur atrocitate aliquam acerbitatem fuisse iniectam, ita ut repreliensiouum, quibus calamitatis publicae auctores, Cliristianae religionis cultores, sect a re tur, acrimonia in iuiquitatis suspicionein incideret, et sugillatoris potius quam Ristorici candidi inunus gessisse videretur. C'onatlium Scribendi interitum rei Romanae aperiendique calainitatum auctoru. c a l ) s a s consilium ex Polybii, qui eaudem florentein et rerum ili— creinentis auctam explicaverat, * ) imitation« iuituin, ac pro cultu literarum aetatis Zosimeae, quae longe lain desciverat a vera et ingenua ratione liistorias scribendi, satis laudabile et Polibio p. xx dìgnum vide tur. in argumento tainen suo pertractando Zosiinus non ita versatus est, ut eius ad cuius imitatlonem consilium et studium direxerat virtutes, sagacitatein et sollertiam inveniendi rerum catisas quidque exinde sequatur videndi, et orationis ubertnteiu aequaret aut proxime accederet. ordine tamen rerum enarrandanun satis apto ad suum consilium usus est. antequam enim cri nttingat tempora quibus res Romana in peius vergere ac labare coepit, et quae scribendo persequi ipsi maxime propositum erat, altiiis repetita calamitatuiu ungine ad Augusti regnum redit, et quid rebus Romanis mutata ab eo imperii forma invectum sit iucominodi, aperire et illustrare studet. cuin autem orbis Romani antiquam faciem ac condicionem legentibus coguitam et perspectain esse vellet, ita commode moderatus est institutum suum, ut que magis ad postrema tempora progrederetur, eo copios'ms res exponeret. quare brevissime explicata est aunorum fere trecentoruin liistoria, libro primo comprehensa, copiosius aliquantum posteriores res, quae secuiido tertio et quarto libro continentur et vix saeculi spatiuin complent-, res Constantini et deinceps ad Tlieodosiuin usque iinperatorhm. quibus quasi praefaminia loco praeinissis cuin accéssuin sibi ad argumentum suum praestruxisset, oratioue iam latissiine fusa impensiori

* ) 1 59. ci. 3 32, 4 59.

D1SQUISITI0.

XXVII

aliquo studio, quae Arcadio et Honorlo iinperantibus urgere Romanos eorumque rem publicam evertere coeperunt m a l a , enarrare pergit. ea etsi satis praeclare et cum laude peracta sunt, id tamen reprehension e haud caret, quod Zosimus ultra imperatoris priinum rei publicae iinpositi tempore retro exspatiatus ea quoque attuigit quae gentis adeo Romauae origines anteyerter u n t , quodque exponit quae apud Pcrsas Graecos et Macedoues principatus vicissitudines fuerlut. qua in re, etsi ad iinitationein Polybii ea a Zosiino adiuubrata sunt, iudlciuin taiuen houiinis desideres: uain alien a erant ab iustituto, quod ad casuin et e x cidium imperii Romaui spectabat. quod autein magi» ad rem faciebat, ut quemadinodum Polybius incrementorum, ita ipse occasus rerum comparationem institueret, i d , quamvis mouere p* xxi eum argument! ratio potuisset, s o n animadvertisse videtur. Aliam, et earn quidein omissionis, culpam sustineret Zosimus , s i , ut vulgo putatur, historiae suae eo quo nuuc earn terminatam videmus anno finem imposuisset, ,et quae praecipue ab eo erant pertractandae posteriorupi teinporum res, noil adverso aliquo fato ab opere iustituto depulsus, sed consulto et sua spoilt« omUisset. veruin ut in aliam abeautus sententiain et statuamus aut Zogimum sen inorte seu alia qua sinistra fortuna impeditum fuisse quo minus liistoriam ultra annum 410 continuaudo excidium imperii eiusque causas explicaret, aut partem opens ab a u ctore ad finem perduqti teinporis iniuria intercidig.se, id pluribus certissimisque rationibus monemur. aperte profitetur Zosimus suum consilium perducendi liistoriam ad suam aetatem, * ) quae •ab anno in quo iiistoria eius nunc sub sis tit plus ferine quam sexagiuta aunorum spatio distat. porro desiderantur causae calamitatum quibus urgebantur Romani, et oracula quibus occasus imperii praedictus, quanquam in fine bistoriae utramque rem se afferre et docere Telle pollicitus est. **) satis rationum est ad intelligendum iacturain Zosimum in postremis libris fecisse, cuius ipsius rei vestigia adhuc in mutila periodo ultima exstant. quamobrem etsi manifestum sit Euagriura et Photium 11011 pleniorem Zosiini Listoriain quam nos habuisse, 11011 illud iu aliam sententiain adducere 110s potest; iliud mado inde inteiiigitur, istam * ) 4 59.

'*) 1 58, 4 28.

XXVIII

REITEMEIER1

iuiquam sortem Listoriae Zosiineae iam ante Euagrii aetatem contigisse: n a m si absolutam earn suis numeris habulsset, plura e x eo in rem suain allaturus fuisset. Amissa autera parte quae praecipua erat operis, in qua r e bus exponendis cum copia et omatu ingeniura auctoris et ars n o bilitari poterai, in libris qui supersunt, quattuor prioribus, v i r p., xxii tutes eins exigendae sunt ad epitomatoris potius quam ad liistorici, quem vocant, pragmatici leges, nee ultra quicquain in iis requirendum quam quae in breviariis spectantur, rerum vera et accurata expositio et perspicua ac concinna oratio ; quae quidein virtutes non modo eum non deficiunt, sed aliis insuper ornainentis, rerum delectu bono et iudicio idoneo sunt auctae. neque tarnen omnino vitiorum illud genus Titavit quod breviantium esse solet. sunt enim nonnulla male omissa, alia perturbate ac confuse dicta, passim aliena intermixta, id quod in iis maxime loci s accidit ubi in religionis suae superstitiones.inciderat; *) temporuin autein ratio rarissime notata est, interdum confusa, attamen vitia ilia neque tanta sunt neque tarn m u l t a , praecipue i n postreinis libris, in quibus et orationis copiam maiorein et diligéntiam curainque impensiorem depreliendere licet, ut iis virtutes eius obruantur; sed maior eius erit virtutum laus quam vitior u m repreliensio. Cum in postreinis libris, qui periere, locum, qui esse d e buit historiae illustrissimus, de calainitatum et ruinae imperii Romani causis pertractaverit, lion incoimnoduui videtur istas causas ad excidium regni adeo efficaces, quantum licet, e x reliquia libris, ubi eas obiter attigit, eruere et liic subiicere, cum res sit et per se satis gravis et ad receutiorum liominum, qui iisdern causis investigandis vacarunt, iudicia comparand» utilis. **) •)

e. g. 4 6 et 18, 5 41.

"*) Recte monuit v. ci. totam fere earn historiae partem, e qua maxime censcnda erat Zosirni fides et auctoritas, sub finem libri interiisse. tradiderat in ea cum modura rationemque tum cauaas excidii imperii Romani, ìdque ita persecutus erat ut ad Polybii exemplum se componeret; quod quideiD ipse Zosimus testatur lib. 1 c. 1. cf. 1 67. iis tamen locis quae adbuc exstanl, quoties causas excidii comiuemorat, non satis «ibi constare videtur : nam ilio loco id maxime sibi propositum habere videri vult, ut declaret fato omnes rerum humanarum inversiones fieri, fato quoque rein publicam Romanam ad exitiuin properasse; aliis locis ( inpr. 2 7 , 4 59 , 5 38 , 5 41 ) a contemptu sacrorum patrio rum causas exitii repetit, nisi forte rem ita ex eius sensu expediendam putabimus, fatale rei publicae Romanae fuisse ut

DISQUISITO.

XXIX

Originem malorinn a mutata civitatis liberae forma repeten-

Summa

d a m esse rprimo loco censet. * ) commisso imperio Tasto, tot c a ." s a n ? m r ' ' quibus imt tantasque provincias populos maria térras c o m p l e x o , iiuius h o - perii exctmiuis arbitrio, non potuit i l l e amplius, etiamsi

adininistrationis

habere curain v e l l e t quam m a x i m e , rebus rite gerendis par esse, quanta enim opus erat vigilautia et alacritate, ut provinciis tanto intervallo ac louginquitate dissitis ac remotis tempestive succurr e r e t , quanta sagacitate in exquirendis iis quos pro magistratibus p. xxni m i t t e r e t , quanta prudeutia, iudicii v i , uieris rerum ac negotiorum generibus !

divina mente in -iniiucum autem plerique i m -

peratores ab hac rerum administrandarum cura ad libídines et voluptates versis essent aniinis, omnia ea mala succedere n e cease e r a t , quae imperium Roinanum afHixisse notius est q u a m ut nunc declaratione nostra opus sit. Novus gravi um malorum auctor exstitit Constantinus, qui iustitutis novis ac perniciosis m a x i m u m rei publicae intulit v u l nus , non quidem praetorio exstincto, ut recenliorum nonnullis V i s u m , itaque nec lilla aut laude aut reprehensione addita eam r e m commemoravit Zosimus : ** ) verum eo Constantinus g r a v i s sime in rei publicae salutem peccavit et iudicante Z o s i m o cala-

saeris patriis deserti« ad interitum rueret; ad conternptum sacrorum «pestare, quod praedictiones varii generis, quibus hac de re monebantur homines, fuere spretae ac neglectae. qua quidem in re etsi nihil esse potest minus optabile quam praedici res, quarum eventus nullo modo evitare potest: quia enim non maius fore benefìcium intelligat eius qui aut futura, si mutaci nequeunt, omnino non manifestet, aut si futura aperit, quomodo tristìa et acerba avertenda sìnt, insuper doceat? sed in hoc non magi» homines »ibi constant quam in tot aliis, quae ad gravissimo» vitae humanae casus spectant. fatali« quoque necessitatis notionem habet parum constitutam: ad Parcas enim eam refert, seu ad eidereorum motuum revolutiones, seu nummi» voluntatem faventem iis quae pro virivm nostrarum modulo et tecundum im et aequum suscipiuntur ; f ) inde constare snbiicit, divina Providentia res humanas administrari ; •¡•f) quod quidem ad tertiam modo caosam memoratam, numinis voluntatem, referri posse videtur. HKYN. •{•) Ita fere accipimus verba obscura et partim corrupta, 1 1: rj &eov ßovlijaiv zoìt ètp' V/ilv (tevà TOV Sixctiov ¿HÓXOV&OV ovoav. ' f f ) Obscura vero et hic oratio: òó£«v — TOV 9-TIA rivi ITQOVOIU tfiv ràv àv&Qianivtov èmyiyQacp&ui ÙtoÌK-qatv. quod esset: attributam ette, credit am ette, divinae providentiae ; quo sensu alias esset inizi rqaif&at. sed suspicor fuisse scriptum vitoyiyQuydat, delineatam, informai am, constitutam esse rerum humanarum administration«!) per divioam aliquam provìdentiam. * ) 1 5.

" ) 2 17.

XXX

REITEMEIERI

mitatum delnceps omnium semina iecit, quod parum de imperii securitnte sollicitus milites, qui bus commissa finium cura erat, avocato« per mediterranearuin. provinciarum urbes dissipaverat. nam ista imperatoria imprudenza non modo barbaris liberiores per limites praesidio liudos excursiones erant, sed milites etiam urbiiun, cjuas custodia nulla egentes iusidebaut, deliciis et luxurlis fracti a disciplinae severitate desciscebant. militum corruptees et licentiae Coustantiiius alio etiam instituto accessionem attulit, cum numero praefectornm praetorii aneto et potestate rerum et civilium et militarium, quae antea copulata in unius magistratus rnanu fuerat, inter plures dirisa et imminuta, i n super praefectis praetòrio in militès ius ac potestatem ademìt. nam eo factum est ut milites reformidantes antea praefectos, quod hi stipendio non dato punire eos ac coercere poterant, posito inetu solute et licenter agerent. 1 ) sicuti autem Oonstantinus afflicta re militari in suminuin m n publicam adduxerat periculum, ita tributis graribus et ad omnium ordinum omnisque sexus molestiam iuventis vexare provincias coepit, quae fìsci licentia, exactionum acerbitate, inagistratuum avaritia opibus p. xxiv exinaiiitae ad extremam inopiain redactae sunt. 8 ) addit his Zosimus tandem hoc quoque, quod iinperator deserendo sacra inaiorura,. per quae, ut Zosimus e x pagauorum superstitione seutit, salus et fortuna imperii per tot saecula steterat, * ) adoptandoque Christianorum religionem, akoyov ovyxaza&toiv, •) deoruin tutelam a Romanis abalienavit. 6 ) omissa nunc aut im* pugnatione aut excusatioue huius opinionis, id tantum monere Iiceat, Zosimum, etsi non ninnino, quae e x religionis novae, qualis turn erat, adscitae pravis institutis ad Roinanos redundasse mala recentiorum nonnullis videntur, aniinadversa habuer'it, institute tamen monachorum, ut rei publicae ex it iosa et ne~ que ad ìnilitiam neque ad aliam rem utilia, ad homines vero opibiis pietatis specie spoliandos egregie inventa improbare et reprehendere. 7 ) quod vero vulgo credunt, religioni» Christiauae praecepta valuisse ad debilitando» milLtum animos virtutemque

1) 2 34. 2) 2 83. 3 ) 2 38. 4) 2 7 et 29. 5) 4 59. 6) cf. 4 33 et 37. 7) 5 23, ubi praeclare ait Zosiinus monacho» tub praeteitu, quasi eum pauperibut sua omnia conimunicarent, omue» ad paupertatem et inopiam redigere.

DISQUISITO).

XXXI

bellicam frangendam, id Zoshnus diserte quidem et satis dilucide liusquam dixit, tainen obscure illad quibusdam i n locis significatimi ire videtur: 1 ) qua in vero exitiosum rei militari inter dictum illud fuerit quo exclus! sacrorum cultores patrioruiu A militia erant, a ) verbis ab eo minus ninbiguis dèclaratur. Disseminatis ila per Constantiuuui inaloruin causis, postquam bellica virtus et rei inilitaris cura, quae jn Iuiiano et Valentiniano erat, 3 ) vulnus inflictum imperio aliquantuin lenierant averterantque ad tempus mall clam serpentis vim et exitum, Tlieodosius, Romanorum prlinum virtute sua sospitator, pravi» peniiciosisque deinde in re militari institutis, luxuriosa vita et, queinadinodum Zosimus opinatur, religionis maiorum odio et Clirìstianae studio, 4 ) eversor imperii factus est. peccatum iu p. xxv militia, quod magistros ìnilitum creavit quinos, et ceteros qui copiis praeessent, praefectos alarum, duces turmarum et tribuìios numero plus quaiii duplo auxit, quo factum est ut eoruni avaritia inagnopere vexarentur milites, fraude subtractis iis quae ex fisco praebebantur. 6 ) res antem maxime rei militari exitiosa fuit barbarorum ingens multitudo, quam Tlieodosius lon^e numerosissimam alere atque legionum adscribere numeri« inslituit. tanta fait eorum multitudo ut Romanis numero pandori bus iniicere metum et rei publicae tranquillitatem turbare fatile possent. 6 ) militantes apud Romunos barbari, aut ex captivi» aut ex liostibus adscitl, corrupt! insuper annona ac muiieribus, quibus donabantur supra milites reliquos, solutiores insoleutioresque erant; 7 ) praeterea habiti sunt adeo negligeuter u t , u u lituin descriptione nulla facta, iis rcdeundi ad suos e t , si ipsis militiain facere displiceret, alios suo loco initteiidi copia fieret. 8 ) barbari isti nulli disciplinae assueti, insolentissimi, seditiosi ac dissidentes a Romanis, 1 H ) non verebantur cum popularibus agros colentibus Romanos conspirare, 1 1 ) et ubi naeti in regia sumraos honores essent, Romanis, quibus se praestare virtute cernebant, despectis tumultus ac turbas ciere. 1 a ) itaque huiusmodi hominibus, qui Romanis non praesidio sed detrimento erant 3 3 ibi not. 2) 5 46. 3) 3 3, 6 3, 4 3. 4) 4 59. 5) 4 27. 6) 4 30. 7) 4 39 34 40 33. 8) 4 31. 9) 4 30 33 39 56. 10) cf. 5 34. 11) 4 26 et 31. 12) 4 54 et 56.

XXXII

REITEMEIERI

ttorumque avidissime inhiabant opibus, ad copiaram, quae auspicante Tlieodosio regnum admodum iinminutae fuerant, 1 ) wugendum uumerain receptis, atque commissa iis imperii custodia, facile praevideri poterat ad ultimum discrimeu adductum Imperium iri, cum primum imperatores rem publicam capessivissent quibus ad coercendam barbarorum iusolentiam virtus p. xxTi deesset, et tales imperatores imperium nacturn est filios Theodosii, eius successores. tandem idem imperator gravis in cives molesta exactione pensionum esse, et quae reliqua provili ciis barbarorum praedatio fecerat, spoliare sibi coepit, ®) ut non modo barbaris imperii custodibus stipendia praebere, 8 ) sed indulgere etiam voluptatibus, quibus difiluebat, posset, sumptus enirn faciebat immodicos in mensam, cui inserviebant coquorum ac pocillatorum turbae, 4 ) et in theatri spectacula obscena, 8 ) eademque luxuriei alios gliscente peste infecit. provinciae tributis iinpositis summaque severitate exact is, 8 ) iure venali, 7 ) magistratibusque avaris commissae, s ) opibus virisque exhaustae tam miserabili condicione erant, ut aliis in locis solitudo facta esset, aliis homines non tam viverent quam spiritum ducerent, quibus vita intolerabilis (ßiog ¿ßioaros) esse videretur. •) Succedentibus tandem parenti Arcadio et Honorio, stupidis nc stolidis hominibus, ruina imperii celerriine approperata est. ea erat liominum, quorum tutelae utriusque imperii domini commissi erant, aviditas et rapacitas, ut locupletum domus expilarentur, 1 0 ) et provinciae oppidaque exinanita pecunia, cuius inopia et Romain ipsain tenuit maxima, J - 1 ) destituerentur habitatoribus, qui barbaros pro liberatoribus potius quam liostibus ducebant. 1 % ) viribus igitur imperii ita accisis ut non suppeteret pecunia qua aut barbaros> si incursionum ab eis periculum esset, delinire, aut inilites, quibus eorum impetus coerceretur, alere possent, provincias orieutales primum barbari adotti sunt, cum interea intestinis odiis discordiis iiagitiis conflagrarent omnia ; et prope erat res ut rebellione Gainae et Tribigildi, qui duces 1) 4 29. 2) 4 29. 3 ) 4 59. 5) 4 33 et 50, 5 7 et 25. cf. 4 33. 7) 4 50 et 40 et 52. 8) 4 28 et 37 et 40. 10) 5 12 et 1. cf. 5 5 et 25. 11) 5 4. 2 38.

4) 4 28 et G) 4 41 «t 9) 4 12) 4

50. 32. 29. 29,

DISQUISITIO,

XXXIII

barbarorum erant, tanquam uno ictu omnia corruerent. 1 ) su- p> xxvn stentabat interim Stilicho, quem ultimum imperii columen h a bebant Romani, labantes proviuclarum ad occasum res, a ) donee eo sublato extriusecus illata vis rem Romanam penitus pessumdedit. Alariclxus enim iu provincia« Romanorum effusus cum ingentem multitudinem tarn barbarorum quam servoruin, quae ad eum confugerant, in fidem recepisset eisque suum robur firmasset, 3 ) RoinanOs Consilio prudenti destitutes, et praesidium »eque in fide barbarorum * ) neque in ducum suae gentis virtute 6 ) habentes, ita afflixit u t , exstincto ferme nomine Romano , provinciae extra Italiam fere omnes aut yastitie deletae aut barbarorum dicionis factae essent. In bis calamitatibus imperii Romani causisque et origine earum explicandis cum Zosiuius satis sollerter et cum laude versatus sit, id tarnen miramur, quod Alarichi primum in Italiam descensum plane omisit, et Alanorum Vandalorum et Suevorum in Galliam irruptionem obiter tantum attigit, * ) cum tarnen utraque calamitas ad excidium imperii efficacissima exstiterit. quae obsidionem Romae secundam seu tertiam, cuius noster in fine historiae mentionem facit, exceperunt mala et ultima Italiae clades, quamdiu ibi imperatoriae dignitatis umbra exstitit, ea in Zoshni historia fort una e iniquitate desiderati tur, quo efficitur ut calamitatum imperii expositio haud ad finem perdueta sit. tandein orbis Romani liaec fuit Zosiini aetate facies ac fortuna, omnia a barbaris tenebantur; pleraeque ab iis provincia»; erant occupatae, ceterae aut sui iuris factae aut agris oppìdisque vantati« desertae, adeo ut urbes aliae ita a fundamentis excisae essent ut vestigia vix boininum oculis cognosci possent, aliae liaberent incolas, sed raros egenos et ad extremam miseriam redactos. 7 ) iugeniorum, quorum quasi segete oliin res hnma- p. xxvm nae viguerant, sterilitas invaluerat maxima. * ) et virtus bellica • ) ac literae, 1 0 ) quibus florebant olim Romani, penitus eos destituerant.

1) 5 1 3 - 2 3 . 2) 5 34. 3) 5 42. 4) 6 9. 5) 5 36. 6) 6 3. 7) 3 7, 4 59, 3 32, 2 38 et 34. 8) 1 1 . 9) 5 41. 10) 5 24. Zmmmi».

XXXIV

Fides Zosimi.

REITEMEIERI

In pervegtigandìg et explicandis rerum Romanarum ad rnivergentium causis quanta fuerit Zosiini sagacitas, cum satis e x his manifestum sit, iam fore sperainus ut ad existimationem suaiu aequiores nanciscatur arbitrog. hos quo minus inter superiorum temporura homines habuerit, partim fides eius suspecta partim religionis ratio in causa fuit; quo factum est ut criminationis potius quam laudis fama celebre nomen ipsius in ore hominum ferretur. ad fidem igitur Zosimi explorandam cum disquisitionis liostrae cursus procedat, videndum est, ilia qualia siut, quae aniinum eius occaecare ita potuerint tit res falsas et crroneas traderet; qua quidem via intelligi poterit non modo quails in eo sit malae fidei labes, sed etiam quibus in rebus quibusve locis potissimum falsa tradiderit ; denique, probatione tanquam in trotina facta, perspici poterit quaenam suit ea in quibus auctoritas eius et utilitas integra et nulli suspicioni obnoxia inaueat. laudamus et probamus scriptorem, qui quando non suae sed superioris aetatis hìstorìam enarraturos est, auctores sequitur bonos, aetate proximos aut aequales, et in rebus explicandis copiose scite et cum fide versatos, qui porro eorum talem usum facit ut res conquisitas, iudicio subtiliter facto, accurate transferat et in suum usum vertat, ita ut praeiudicio mentis nullo, quod a veri sensu abducere possit, ad historiam conscrìbendain accedat, qui tandem nec studio nec odio alieuatus a veritatìs praeceptis recedat. quatenus in hunc censum Zosimus referendus sit, in sequentibus apparebit, ubi eum ad singulas historic! diligentis ac fide dlgni virtutes exegerimtis.

u a m

Primum a scriptoruin, quos secutus est, auctoritate v i x aliqua adversus eum criminationis causa arcessi potest, quandoquip. xxix dem Dexippus Eunapius et Oljmpiodorus, quorum auctoritatem Zosimus secutus est, partim dignitate partim doctrìna conspicui et graves fuerunt scrìptores. scripserunt suae quisque aetati« historiam et res quae ipsis maxime ante oculos erant; narrationis genere non compendiario et epitomatoribus solenni usi sunt, sed res diserte et accurate exposuerunt, quamvis a concinnitate p a rum commendata esset oratio. laudes istae etsi praecipue ad Dexippuin et Olympiodorum pertinent, quorum fides nulla, ne ob religionem quidem paganam, suspicione afìQicta fuit inter v e teres, Eunapio tamen, qui diversum ab illis vitae genus secutus

D1SQUISITI0.

xxxv

Uteris operanti dederat, auctoritas deb e tur hand minima, Tel invito Photlo, qui fidem ei ut sugillanti Christianos abrogat. nam iudicio suo, quo fidem eius evertere Photius studet, lion modo fìrinamentum ullum non adiunxit, veruin etiam satis dilucido prae se fert invidiam, qua istorum temporuin Cliristiani homines incensi lion verebantur, quicquid in paganis laude dignum esset, elevare, eosque, si de rebus Christianorum severius iudicare ausi essent, exagitare ut caluinniatores et conviciis lacerare, ceteruin Eunapius non suae modo aetatis res erat persecutus, sed ad saeculi fere spatium regressus historiae suae primordium a regno Claudii secundi fecerat, quo Dexippus, aequalis eius, suo operi finem imposuerat. fuisse Euuapio in ea opens parte, qua res suam aetatem antegressas exposuerat, auctores baud contemn endos rerum que et civilium et militariuin haud iinperitos, vel ex Zosimi breviario, quod ex Eunapio confectum est, intelligere licet ; praeterea nonnullas res, ut vel ipse in Vitis Sophistarum innuere videtur, a pliilosophis Maximo et Prisco, qui ut praeceptores Iuliani summa eius familiaritate u s i r eiusque expeditionibus consuetudinis habendae causa ab eo ducti interfuerant, tradita acceperat. quodsi Eunapii non eadem fides et auctoritas fuit quae Dexippi et Olympiodori, Zosimi etiam hactenus pro diversitate fontium, un de liausit, non mia eademque erit auctoritas , poteritque de ea iudicium fieri iuprimis in libri primi qua- p. xxx draginta capitibus prioribus, inde ad libri, quinti caput vicesiinutn fere sextuin, et in postrema parte historiae. in priore enim loco, quod satis constat, Zosimus secutus est Dexippi Synopsin historicam, in altero, qui maiorem operis partem constituit, Eunapii Chronicon, in ultimo Olympiodori Silvain. * ) E x scriptorum itaque, qttos neminaviimis, auctoritate pendei Zosimi fides, interea tamen ille etiam sua quaedam attutisse videri debet sibique propria, non enim e genere epitoinatorura et breviatorum habendus est, qui, serrili opera scriptoribus in compendium modo redigendis addicta, neque fidem eonun neque vestigia relinquunt. occupat quasi medium inter utruinque h i storicormn, qui proprie eo nomine appellantur, et abbreviatomi« genus locum Zosimus , ut non modo suum consilium et propriam ") Copioiios de ea re egi in Bibliotb. Philoiog. t. 2 1780 p. 225 seqq.

XXXVI

REITEMEIERI

Institutí ratíonem sequatur, resqne ex auctoribus petita* ad earn accommodet, recisìs aliis, aliis modo plus modo minus coartatis, sed ut aliis etiam scriptoribus, praeter Dexippuin Eunapium et Olympiodorum, in auxilium vocatis et adliibitis eos, quòs sibi maxime duces elegit, emendet aut suppleat. verum in hac opera Zosimo interdum humani aliquid accidisse negari nequit. non eniin ubique satis sibi cavit quo minus ìiarrationem obscuraret, omissis quae scitu eraut necessaria ;. id quod in contrahendi« prolixioris ac confusi stili scriptoribus, Eunapio et Olympiodoro, facile incidere potuit, inpriinis si studium ac diligentiam minorem quam par erat adhiberet. nec improbabile est praematura fato Zosimum fuisse iinpeditum quo minus historiam suam, iterata lectione, acutioribus perlustrare oculis et obscuris locis perspicuitatem reddere posset. Maiorem aliquis suspicìonem Zosimo iniiciat, qui revocato in mentem et Consilio, quod ipsi in opere suscipiendo fuit, et opinione, quae de Chrìstianorum religione eius animo inliaesit, p. xxxi id eum molitum esse meminerit, ut ostenderet in maiorum spreti« adscitisque Chrìstianorum sacris positam esse calamitatum, quibus Romani vexarentur, causam, metus inde subit ne Zosimo idem acciderit, quod evenire solet illis qui student accominodare res, quas explicare cupiant, ad hypothesin aut opinionein quae ipsorum occupavit ánimos, ut a veritatis regula vel imprudentes et inviti recedant, lit que in factis eventibusque trutinandis nullum iniuriae, quam ventati faciunt interpretando, sensum habeant. vanam autem et inanem coinmoveri Zosimo suspicionem demonstrant ea loca quae labe ista oporteret esse infecta , fei rerum quid suspicioni isti subesset. inspicienti ea f a cile patebit auctorem, ubi a prostrati« caerimoniis profecta mala dicat, uon omissa verarum citusarum pervestigatione et expositione maligne ad illarn causam omnia revocasse, perspicuum quoque est eum non fraude , quae consulto vera in falsuin vertit, sed errore ilio quo animus praeoccupatae mente opinioni inservit, abreptum, summatim modo et obiter ea interposuisse quae de malis ci vitati per immutata sacra invectis sentirei ; qua in re coininunein illam et pervagatam olim inter ethnicos superstitionem secutus est, qua salutem civitatum in deorum propitio ninnine ac tutela positam, si spretis sacris ac contemptis diis caelestium

DISQUISITIO.

xxxni

animi allenati essent et ad iram versi, in discrimine versar! et ad rainam rerum inclinari rem publicam existimarent. quare totani illud repreliensionum genus concidit ; neque deletis et expunctis locis iis quibus istam sententiam declaravit, superstitionÌ8, a qua ista profecta erant, ulluin vestigium paulo eminentius superfuturum esse putamus. quod ut tanto magis constet, agedom dispiciamus au eo Cliristianorum Zosimus inceusus fuerit odio, ut non modo niinius in laudatione amicorum et adversariorum reprehensione esset, rerum quoque ut ea quae suis infesta et famae eorum adverse, utilia iniinicis essent, silentio opprimeret, et quod maximum crimen est, mutando callide et subdole res aut fingendo mendacia et commenta scriberet, gravissi- p> meque adeo fidem everteret. Quoinodo versatus sit aut repreliendendo aut laudando, ubi eins rei opportunità« data esset, si advertimus aniinuin, in universum quidem intelligemus Zosimum, etsi plerumque iudicio in atramque partem abstineat, od vitia tamen et prave facta, in— primis in imperatoribus Cliristianis, insectanda procliviorem esse, quam ad virtutes et praeclare facta laudibus celebranda; quae quidem eius ad acerbitatem propensitas non magis ab invidia ali— qua Christianorura quain rerum narrandarum atrocitate et foeditate animique inde contracta tristitia orta videtur. Constantius enim et Theodosius, quos auctores sciebat esse malorum quae rei publicae per militiae ac morum corruptelas importata erant, etiamsi Christianae religionis cultores eiusque adsciscendae aliis auctores non exstitissent, tamen in graves reprehension es incurrere debebant. attamen in rebus Constantini enarrandis ìiimis stomacliosum eum esse credimus, inprimis ubi perversi eum animi et malitiosi paulo asperius inculpât ; Arcadium autem ob stoliditatem indignius quam par erat exagitari. ex diverso Iulianum quot quantisque exornandi laudibus ob praeclara fatinola Zosiino copia data fuit, nikilominus in exiinii aut magni, quemadinodum ab ipso praedicatur, imperatori« vita enarranda exhibuit se et in laudando modestum et in iudicaudis religionum causis satis aequum, si quidem, praeterquam quod obiter fere sententiam eius a Christiane) cultu abhorrentem commémorât, ea quae revocanda sacra maiorum instituerat non modo non laudavit, sed ne mentionein quidem eorum fecit.

XXXII

XXXVIII

REITEMEIERI

Omlssionis fraudulentae culpam, cuius raro Indicia esse possunt satis certa ad convincendum scriptorem, a Zosiino abesse cum aliis tum potissiinuui eo probatur, quod Christian o rurn virtutes et praeclare facta non praeterit, et quae ad reprexxxiH Iiensionem idonea erant, Consilio nonnunquam omisisse videtur. ut autem Iuculentissime pateat non religione occaecatuin animuin Zosimi fuigse, monendi tantum suinus eum non modo cum candore referre recte ac praeclare facta, sed laudibus etiam ornare, id quamyis in qualibet lùstoriae parte et in omni Christiani aut imperatoria aut ducis vita perspicuuin sit, maxime tamen in S t i lichonis iudicio elucet, quem non Eunapii, infestissimi, ut P h o tius testatur, in Stiliclionis famain scriptoris, more dilacerat, sed relieto eo auctoritate Olympiodori vel contra vulgarem Christianorum, qui afiectati regni eum arguebant, criminatiouem defendit, et similiter Serenam uxorem eius a crimine proditionis in e«m coniecto et mortis causa facto disertis verbis viudicat, quanquam utrumque et Stilichonem et Serenam impietatis in deos cum indignatione animi incusat, et deorum ira fatum eis triste merito acceleratala arbitratur. quam Zosimus aequitatis legem cura sequatur, quid potest esse ad fidein ei conciliandam gravius ? profecto iniratio animum subit, cum e u m , quem v e ritatis et aequitatis tam studiosum, ab inridia alienum certissimi» indiciis cognovimus, tain iniquis bominum iudiciis premi videmus. quae tandem sunt illae res quas commentus est in fraudem Christianoruin et in laudem suorum '{ ubinam sunt in eius liistoria ilia verba aut facta falso et temere conficta 1 dicent liaud liaesitantes in Constantinum multa ess« infesto animo excogitata, conversìonis ad Christiana sacra rationem fabulae speciein prae se ferre, instituta rei militaris exitiosa imperio et tributorum e x actiones graves esse improbabile», et ut Iuliani laudes e x a g g e rata oratione praedicatae sunt, ita in Theodosio, si alios quam Zosimum velimus audire testes, omnia alia quam ignaviam luxurieux et rerum publicarum incuriam fuisse, haec est cantilena toties in Zosimum decantata, et si quaeramus quibus rationibus istae querelae nitantur, praeter scriptorum quorundam qualiumcunque testimonia Zosimo adversantia, silentium alìorum auctorum memorant, quo convelli Zosimi narrationem posse existixxxiv maut. ne lùc de testium, ad quos provocant, levitate quicquain

DISQUISITIO.

XXXIX

moneamus, siquidem in Commentario historico loca, quae sire nulla sire aliqua iuris specie in suspicionem adducta sunt aut adduci possunt, sub examen vocaviinus et de criniinationum vi sententiam nostram pronuntiavimus, de silentio aliorum scriptoruin, in quo haud exiguum suis rationibus firmaineutuin positum et ad criminationein Zosimi satis acre telum sibi datum putant, hoc tantum dicere liceat, omniiio ad oppugnandum Zosimuin a silentio rationem idoneam turn suppetiturain fuisse, si scriptores nobis superessent ii a quibus earum rerum narratio exspectari posset; si Ammiani, hominis et peritissimi et fide dignissiini, historiam et integram et ultra Theodosii tempora perductain haberemus. cum vero tanta sit liistoricoruin ex illis temporibus penuria, maxime eorum qui res gestas a Constantino et Theodosio cum fide ac diligenter tradiderint, qui tandem sunt ii scriptores ad quos provocare quoruinque auctoritate fidem Zosimi convellere nobis liceat? ad Eutropium et Victorein, qui breviaria modo scripseruntl num ad Christianorum bistoricos, inprìinis Eusebium, qui etsi studio vera tradendi satis essent imbuti, non modo disciplinam rei publicae et causam imperii aut parum cognoscebant aut prorsus ignorabant, ab hominuinque usu et iis quae rem publicam continebant erant alieni, sed etiam liistorias scribebant in quibus pro instituti ratione rei ecclesiasticae potius quam militaris et civilis curam habere eos oportebat, veluti S o cratem, Sozomenuin, Theodoretum, Philostorgium? nonnunquam scriptores dicti non abrogant Zosimo iìdem, sed coiifirinant vel in ipsis locis ex quibus suspectam et controversain Zosimi fidem alii faciunt. In historia igitur Zosimi si vitia quaedam exceperis, quae vel scrìptoris incuria vel librariorum socordia in earn irrepserunt (nam et ab hac repeti posse loca nonnul)< turbata suspicari licet), si porro acerbitatem eius in reprehensione, quamvis iusta, coudonaveris, scriptorem habebiinus in quo praeter iudicii satis acuti, etiam fidei et auctoritatis eminent indicia vera et luculenta, ut p. indignimi vide ri possit tam diuturnam in Zosimo calumniae valuisse opinionem, nisi in propatulo esset Christianos homines ob severas eius in suarum partium homines strìcturas sugillationis ei maculam inustam voluisse. ira et invidia inter diversarum religionum asseclas consopita, cum aequiorìbus nunc nobis esse

XXXT

Xb

RETTEMEIEM DISQUISITIO.

liceat, non ad iudicia eius vel iniquissima, sed, uti par est, ad rerum traditarum reritatem fide ipsius exacts auctoritatem ei reddemug, et egregium antiquitatis monumentum ex antiquarum iiterarum naufragio servatiun laetabimur, quod quamvis non ad summain perfectionein elabor&tum sit, rerurn tamen rnemoriam ex eo aevo trausinisit ex quo absque eo multo plura ignoraremus, bene adeo nobiscum actum putabimus, quod in epitomatorum clironographoruin adulatoruinque istius saeculi grege unus, etsi, si cum priscis ill is scriptoribus compares, postreino loco habeudus, iuter aequales tamen suos facile princeps in manus nostras sospes pervenit, qui calamitates ingruentes in Roinanos earuinque causas recte aperuit; quo nomine Polybii secundi, quamvis in ceteris virtutibus nequaquain cum eo coinparandus, vicera gustinere poterit.

z

si

I 27 T

Zotimus.

i

I O

P

I A

o

M N

E

A.

1

r

Z

K0MHT02

S

I

KA1

COMITIS

I

M

O

AIIO

I 2 T 0 P I A 2

Z

L

T

OISKOSYNHrOPOY

N E A 2

BIBAIA

'Eg.

*J

O S I M I ET

EXADVOCATI

FISC1

H I S T O R I A E

INTERPRETE

LEUNCLAVIO.

RE1TEMEIERI ARGUMENTUM. J£JÌBM L Incrementa imperii Romani intra tsìguum temporis tpatìum fatta «tint (e. 1). postquam Graeci erimia cvutra Persa» virtute bella• rant, belli» domestici» fracti, a Philippo et Alnandro tubacti sunt (2— 4). postea ad Romano» tumma rerum pervertit. quae uniut arbitrio com. mittìtur (5). succedente* ih imperio Ottaviano pltrique nulia digni «tini memoratione (6—8). Severui, devieti» Albino et Nigro, adverni» Permi rem fortiter getiit (8). Antoninu» filitit eiut Macrinum quidem vicit, •ed ob infamiam morum interfeetut est (9.10). Alexander, egregie rem publicum administrant, eodem fato periit (11. 12). Maziminut crudelitate Meinen« (13—15). Gordiani duo «emore* et iunior, qui feliciter bellum cum Partii» gettit, imperio haud indigni (16—18). Philippus (19—21). Deciti s dum barbaris te opponi t, fraude périt praefecti praetorio (22. 23), Galli, qui ei tucceeait,, et barbaro» vidit fine» Romanorum late vaitantei (24-—27). Aemilianut bello civili interiit (28). Valeria• ut, quo imperante barbarorum incursionibus ab omni parte facti» et tyrannorvm multorum imperiti vehementissime res publica quassata est, bello Pertico eaptut apud kostem periit (29—36). Gallienus, iam ante patri*

*) BIBAIA lóyoig

'ES ou codice«,

apud Pbotinm (cod. 98)

lazoqixòv

4

REITEMEIERI

in imperio inciut, non valet rebus afflictis suecurrere (37 — 40). Claudius, fortiter barbaris reptdsis, peste maturala obit mortem (41 — 46). Quhitillus frater eius spontc vita dec emit, haud parem se rat»» (47) Aureliano, qui et barbaris perdomitis et tyrannis. inprimis Zenobia, dcleti», rem publieam non modo servavit »ed institutis quoque utilibus recte ordiiiavit (48 — 62). Tacitus (63) et Florianus (64) breve tempiis imperium tenent. Frobus, diguior ci rei publicas utilis, seditione militari tnterimitur. LIB. II. Lmlorum saecularium, qui, licet rei publicae Homanae salutarci, a Diocletiant turnen tem¡>ore ncglecti sunt, origo et celebrationis ratio, oraeulum de eis (c. 1 — 7). Oiocletiano et Constantio imperata ribus Constantinus a Valerio ad palrem fugit, et eo mortolo succcdit in imperio, quo Maxentius comniotus Ho mac tyrannidem o ccupat (8 9 ) , a qua neque Severus Causar cum copiis missus ñeque ipse Galerías eum deiicere possunt. hic, Licinio Augusto declorato, gravi morbo vitam finit (10. 11). Maxentius Libyae provincius cupiens stio adiungere imperio, Alexandrnm, qui ibi purpuram sumpserat, proclio victum capit et necat ( 1 2 — 1 4 ) . simnltates ob Maximiniani Herculii mortetñ inter Maxentium filinm eius et Constantinum bellum excitant, quo Ule superatus imperium cum vita perdidit (15. 16). in bello inter Licinium et Maximinum orto hie victim paula post morluvs est (17). prospere gemt Constantinus primuni cum Licinio bellum (18 — 2 0 ) , et post qictoriam de Sarmatis (21) gecundo bello in potestatem eum acceptum suam necaoit (22— 23). postquam omne imperium penes Constantinum erat, et mores mutat et rei publicae ins ti tv tu. ritiiius jiulriis spreti» ad Christianorum aceedit religion em ( 2 9 ) , no vamvrhcm , C/iolim, scdem imperantium., eondit (30 — 32) , proefectos praetorii instituit quattuor (33) et limites militum nudai praesidio (34). filii eius Caesaris dignitatem obtinent ; urbis Cpolit magnitudo ton» in oráculo quodam fuerat praedieta (36. 37). aerario exhausto nova et molesta tributa imponuntur (38). et mortuo succedunt filii (39). Crvdelitate et invidia auspicia regni eorum sunt insignia, in eo guatos saevit Constantius (40), Conutantinus per fratrem perit (41) Constantem, qui, crudelis et libidinosm, a Magnentio tyranno e medio tollitur (42). Vetranio et ìSepoiianus imperium affeetantes spe excidunt, ille arte Constantii, hie copiis Magnentii oppressi (43). bellum cum Persis nude gessit Constantius, magis prospere eum Magnentio, qui in eo euta fratre Decenti« perit (44 — 54). Callus, Caesaris dignitate ornatu* et Orienti praefcctus, per calumnias et imperio privatur et vita (55). Lia. III. Germania Oalliam vastantibus Constantius lulianum, ut his regionibus succurrat. Caesarem facit (c. 1. 2), qui ut ante litteris, nunc armis nomen sibi comparai ; proelio ad Argentoratum superior factus, ipsus barbarornm terras invadit, rea Saliorum componit, et ubique, ut supplices pacem petant, barbaros cogit ( 3 — 7). cuius famae eum inviderei Constantius, Consilia quidem de eo opprimendo inibat ( 8 ) : verum milites, quos sibi ab eo mitti iusserat, ipsum lulianum imperaiorem salutoni (9). pacis condiciombus frustra tentatili, pruperat cum copiis ex Gallia lulianus agmine citato, ex Oriente, ubi eum Persis belligerabat, Constantius. hoc autem mortuo anlequam copiae concurrerent, lulianus pergit Cpolim (10. 11). rebus bene in urbe compositis expeditionem contra Perlas suscipit (12). Antiochiae aliquod tempus commoratus, hostiumjìne» ingressus castella vrbesque capit, et Tigride traiecto classem ineendit. hostibus nusquam in conspectum llomanorum venientibus exercitus commeatas inopia laborat ( 1 3 — 28). proelio tandem conmisso lulianus victor ex vulnere animam erspirat (29).

ARGUMENTUM. lovianut ab erereitu in eìvs loca m imperaior constitutm (30) pactm rum Persi» facit (31) condieionibus, quale» nunquam antea Homani aceeperantf mullae provinciae hosti traduntur (31. 32). imperaior reilux Nitibim venit, quae aegre se Persia traili patilur (33. 31). iam in ipso itinere Ioviauus morbo perit (35). l'alcntinianus Auguslut renuntialur. Lin. IV. Valentinianus Angustiai Cpolim porgli et Vdlentem fratrem in consortium impcrii vocal (c. 1). cum in rerum iwvarum suspcctos animadversum esse( (¿), provinciis dislributis Valentinianus (ìaìlìam petit ad motta barbarorum reprimendo» (3) , Valons autem Proe,opium, qui imperivm aj'ectabat, bello victum opprimit ( 4 — 8 ) , et ditin frater udversiti Germano» strenue pugnai ( 9 ) , ipse cum Scythis confligit (10. 11). Valentinianus Grutianum filium consortem regni adsciscil (lì!), et f alerni. contra l'ersns exercitu lincio, a Theodoro offectati regni suipecto supjtliciuni suini t (13), ctiam a Fortunati ano qitodam cum aliis (14), nnde magna invidia imperatori con/lata (15). in tributis ex'gendis admodum acerbus est Vulenlinianus, ob quam rem res novas in Africa Firmus molitur (16J« Valentinianus adversus barbaros profectus svffocatione perit (17). sequitur horribilis terrae motvs (18). a ducibus Valentinianus 11, imperatori» morlui filini , imperaior dicitur fratre abiette (19). Patena interim, periculo cum Scylhis bello intenti!«, elude rei publicae gravissima accepta perit (20 — 2 4 ) . l'heodosiua a Grattano rebus Orienti» praeficitur ( 2 5 ) , ubi Min« rnotus barbarorum oppresserut (2fi). 'l'heudositnt rei militaiis inUitvlu turbai, delieiis sludet et magistrata» negligenter comi Unit (27. 28). re» publica ad peiora delabitur, decrescente quoque eopiarum numero (29). Set/lhae qu s rcceperut, periculosos cient tumuli un ; repulsiti eos a Gruliuno 'HuoJoslus rum us admitlit, alio s fame» barburos viucìt (30—34). Aiuximus in lìritunniu imperiuvi occupai, et occiso Graiiano, qui togata primum acciperc sprevit, 'iheodosii amicitiam petit (35 — pontificatevi 37). tu Oriente ineidunt aliae lurbae: Grothingorum motu» frangil Promotus (38. 3 9 ) , Tomitarum Gerontius (40). Àntiockiac. teditio oritur (41). Maximus Valentinianum quoque aggreditur, qui fuga Orientent petit (42. 4 3 ) , o Theodosio vero, Maximo superato, provinciis occidenlalibtts imperaior redditur (44 — 47). barbari» perdomitis (48) luxuriae se de.dit Tlieodosius (48. 49) et Rufinum ad summas dignitate» extoltit, qui illustrissimvm quemque virum e medio tollil, Promotum, Tatianum et Proculum (50 — 5 i ) . in Occidente Valeniiniunus Arbogasti insidili perit. cuius opera Eu genius imperaior factum legatos ad TheotTostuni de amicitia mitlit ( 5 3 — 5 5 ) . Theodosius autem, in cuius aula barbarorum duces rixantur ( 5 6 ) , copiis eductis Kugenium superai (57. 5 8 ) , et Uomae cum senatum ari religionem Christianam antpleclendam per due ere tentusset, e vivit excedit ( 5 9 ) . Li e. V. Theodosii filii patri »ueeesserant, Arcadtns qvidem in Oriente, Honorius in Occidente; summa autem rerum pene» llufinum et Stelichonem re vera erat (e. 1). Hufinus arrogatis et avarut Lucianum erudeliter interimit (2), in ambiendo autem filiae cum Arcadia matrimonio spe frustratur (3). Steliche de rebut Orientis consiliis agitatis ( 4 ) , Graeciam ab Alarivho hortatu Rvfini vantatavi exercitu adversut eum ducto récupérât (5. 6 ) ; ope Gainae illum e medio tollit (7). Entropiù» plurimum apud imperatorem gratia valent, viri» egregiis invidens, Timasium in exilium mittit, et Bargum, quo accusatore usus erat, palilo pott evertit, Abundantiumque aula pellit ( 8 — 1 0 ) ; persuasu eius Stclieho ab Arcadia proscrìbitur; provincia Africa, Eutropio Gildoncm ad rebellionem pertinente, imperatori Occidentis eripilur ( i l ) , iam manifestai sunt Eutropii et SteliçJionis simuliate» (12). mot Gainas, qui vpo

6

RE1TEMEIERI ARGUMENTUM.

Tnbigildl Orienti» provincial perturbabili et diripiebat, ob invidiam Kutropii mortem poitulat (13 —18). iam ipsius C'polis potiundae consilium inicrat; a Fraiuto autem, duee strenuo, ad vermi eum vastantem Thrauam mino, vincitur, et cum Iitrum traiecistet, ab flunnis oeeiditur (11) — 2 2 ) . Cpoli ab lohanne episcopo tumultua excitantur, odio Auguitae avarae (23. 21). Uauri praedantur, varum non impune (25). Stelichn interea de lllyrieo occupando Consilia agitarat, dum barbarorum ingens multitudo irruebat ; quibu» vieti» (26) ne Consilia pertequeretur, duplex interventi nuntiu», morti» Alarichi, quem in sua» parte» perduxerat, et rebellioni» Constant ini in Britamùa (27). Stelichoni» tamen filia Honorio nubit (28). Alariehu», euius mors falso nuntiata erat, Epiro relieta versus Italian mo vet, peeuniam poteen» a Stelichone »ibi promissam (29). Honorius Ravcnnam Roma relieta abit, eum nuntiu» do Arcadii morte affertur (30). contra Steliehonem, qui in Orient em ad re» ibi ordinando» profectu» erat, calumnias apud imperatorem serit Olympia», homo simulatae pietatis (31). milite» to auctore tumultuantur; Stelicho reversus corripitur et neeatur, propinqui eitu interficiuntur et bona publicantur ( 3 2 — 3 5 ) . quo audito Alariehu», cui fiondai» satisJactum erat, Romam obsidet, persoluto autem et auro in Tuteiam abit (35 — 42). legatio Comtantini ad Ilonorium ( 4 3 ) ; altera ad eum tensili» Romani, ut promissa Alarieho prae»taret, irrita (44). is ira ineen$us Ataulfum eum sui» barbaris arcessit (45). Olympius acctuatur et in Dalmatiam fugit ; Generidu» autem rei militari praeest (46). »editio fina militum Rautnnae (47). cum lobius de pace cum Alarieho oderei, ondicionibut non ncceptis hie iratu» pergit ire Romam ; paenitentia tamen lactui Alariehu* iterum paeem petit (48 — 51). LIB. VI, Alarithus, cum libi ab imperatore »atirfaetum non e n d , ¿.uni vniverii» eopiis Romam profieiscitur. quo tempore nova Conitantini tyranni legatio ad Honorium venit (c. 1). interea copiae in Britannia rebellantet imperatorem elegerant Marvum et eo occiso Gratianmn et poti huius necem Constantinum : is eum eopiis ad oecupandam Galliam traiettis Saro instai, Honorii duci, Conitantinus. Alpibu» praetidio firmatis. Constantem filium Caesarem dicit et in Hispaniam mittit; ubi vieti* Thcodosii imperatori» affinibus ducem rclinquit Gerontium. i» graoiter feren» alium ducem este comtitutum, impellit barbaro» ad defectionem ; quo fit ut Britanni Gallique a Romani» deieiicant ( 2 — 5). Alariehu», cuius iter iam memoratum est, Romam obiidione eireumdat ; lenatu grave» subire condicione» coacto Attalum imperatorem dicit; Ravennani pergit (6. 7), unde Honorius re cognita iam fugam in Orientem parat (8). cum, autem socorde ageret Attalu», maledicta in eum apvd lilarichum lobiu» serit (9). reliquae quidem Italiae civitate» Alarieho parere coguntur (10), verum Africam defendit Heraclianus. elausi» autem portubu» fame Romani urgeutur (11); qua re indignatu» Alariehu» Attalo purpuram exuit (12). paci» novae eondicionibu» iam agitati» Sarut impedimento est (13).

A, HoXvßUo TtS MtyaXottoXltfl, ftvt¡ftj¡ naçaSoSvat %à xa&* íavTÒr v^ióXoyu %TUig TOTg uvthovai I1e{>iivaxa xui 'IovXiavtu nuQuSovat rrjv flaoiXciav mxQwg ine'iTjXd'tv. tnuTct, òiu&tìg inif-ttXiog ivt 5 aTQtaóntSa, IltQoatg fx iv intXd-wv iqtódip fxiu. KrijatqxiSvTa tlXt xtti Ba/jvXwva, SiaS^ufiùtv ài TOvg oxrjvÌTag^Qafiu.g xui naeuv lAqafiiav xuzuaTqtxjjufxtvog, uX'/.a Tt noXXà ytvvaiwg olxovopqeug, iyivtxa ftìv nt(fi Tovg uftuffTuvorrag ¿naQahyrog, TWV ini toTg àrónotg tvdvvofilviov ór^ioaiug notiov Tug ovatug, ( 9 ) noiIO Xàg Si T(3V nóXtwv oìxoòofiì'jftaai noXvTtXici xoa(.irtactg àvtSti'&v iévfùìvtvov TOR naiSa TOV tavrov {ìaaiXta. xaì inttSij TtXtvTwv tfuXXt, Siaòó/ovg zijg uQyjjg avrbv xal Ttrav TOV I'TIQOV viòv xaraar^aag inhgonov uvrotg IJa7ttviavòv xaraXiXointv , uvSqa ¿IXCUOTUTOV xai ini vofttav yvmoti xt xnt tiorjyrjott navrag xovg 15 iigò UVTOV xaì fitt* avròv 'Piopaiovg vo/iofrtrug imtg/iaXo/Atvov. TOVTOV vTiuqyov ovra Trjg avXijg òi1 vnoxplug tlytv o IdvxwvTvog, Si1 olSiv "rtqov 77 on Svofitv&g l'yovra npòg TOV àòtXqibv Tira* uìofritró/uvog intftovXtvaat, xa&* ooov oìóg Tt tjv, SttxmXve. 70vTO ToIvvv ix fjtaov ftovXr'fitvog noiijoai TO xwXvftu, TIP ftiv SO lluniviavw Ttjv Stà TWV CTQUTÌWTWV imfiovXtvu otpayyv, tvpvyjaqlav Si i'/otv ¿vaifftT ròv àòtXtpóv, o¿Si rijg /xi]T()òg avzòv nQooSffafióvTa Qvoao&at Svvijd-tlotjg. 4 SttijU&e P 6 "ji^ecfiag LP et 7 'ÀtfQa1 nctqlttccTO P piav. 8 k ì ^ I ] ivi libri. 14 legere quoque queas ¿SlT'Ìaett mterpretatione, ut Leunclavius quoque veriit. S. etetjyijaig rtòv vófttov, quae vulgo vo[to&saia dicitur et Zoàmo 3 3 iletpoifà vófiatv. R. perìo quam vita functo, principatus ad colum SeTerum pervenit qnapropter ad eorum quae ignaviter acta fuerant correctionem «e convertii, et ante emnia de inilitibus, qui Pertinacem necaverant et luliano tradiderant imperium, acerba «upplicìa sumpsit. deinde rei militari naviter conatituta Persa« aggressus uno impetu Ctesiphontem BabVlonemque cepit, Arabe* Scenitaa percurrit, Arabiam univeraam excidio dedit, aliaque compiimi fortiter geikit. et erat erga delinquente* inexorabilis, eorumque bona qui flagitiorum rei peragebantur publicabat. ( 9 ) cumqoe multa* urbe« aumptuoais admodum aedificiu ornaaset et Antouinam tilium designasset imperatorem, moritura« et ipsi et alteri Alio Getae, imperii heredibug in«titutis, tutorem Papinianum reliquit, virum iuitioumum «t qui tam cognitione quam lattone legum omnei ante pariter et po«t «e Romano« iurigconsulto« «uperavit. bunc praefedi pr»!jiio munere fungentem suspectum Antoniuu» babebat, alia nulla de cauta quam quod Papioianu« animadvertens eum infesto erga Getam fratrem animo e«8e, quo ill! minus ìnaidiaretur, pro viribus impedirei, hoc igitur impedimentum e medio removere voleni, Papiniano per milite« necem atrnit, «patiumque latum nactus fratrem interiicit, cum ne mater quidem acrurrentem ad ce potuisset eripere.

210

16

ZOSIMI

1 0 . 'E/nl Si xai 'AvxiovTvog i'Scoxt t i j g aStkfoxrovtag fur' ov 7iOA/; Slxtjv, xai UVTOV xov nalaavTog TOVTOV uyvorftivrog TU t Macrinns. /vXiog RJV, XUJV fiiv NTQT TOV *E[itOTjv6v AvxwvTvov uyovxwv UVTOV ini -tr/v tPw{iriv, rutv St BIUXQIVOV frifiaricoxoiv i'£o(>fii;ouvi(ov ano •crjg 'IxalJag. ovfmtoovxwv Si ull/jkoig tmv axQuxontiov Iv r f j xai a SVQIUV , Idmoyita, %tp nuvxi MaxQivog iXaxrco^elg xui 10 q r v y j j TO oxQux&ntSov XUTUXITCWV tig TOV (TTTA^TT nog&fibv Bvtytvtiov xai XuXxrtS6vog uXiaxtTut, xai TO aiofia '^uivofitvog xtXtvxS. 11. T o v Si hivTWvlvm) x^ax^aavxog xai xoig TU MUXQIim'^tXd-ovrog, ra re uXXa aiayQcSg vov (pQovrjoaotv ¿>g Svofitviotv xui InovttSUsxag fiifiuaxoxog, ftdyotg rt xai uyvQxaig iayoXaxo-15 xog, ovx iveyxovug ol 'PatfiaToi %7\v xijg aatXytlag vilegfioXfjv, Alexander. xaxaatfd'iavxtg xai TO awfiu Siaonuauvxig A)^UVSQOV uvtStt'£av fiaaikta, xai UVTOV ix ri^g St^tjQov ytvtag xuruyofitvov. ovxog rtog oiv txi xai qvauog tv i'/mv dya&dg unaatv Ini x j j (JaoiXtiu sSwxtv Xytiv iXniSag, imoTijoag vTiuQ/ovg x j j avXfj &\afiiuvav 20 xai XQIJOTOV, avSqag xwv Tt noXtfxtYMV ovx untlgovg xai TU iv tiQ-rjvj] Siu&tivui xaXwg ixuvovg. Mufcai'ag Si rrtg TOV flwJtXiwg 20 StSiamv L. 10. Postquam et Antoninus fratricidii pocnas interiecto non magno tempore dedit, ne cognito quidera unquam ipsiua percussore, Macrinum praefectum praetori) milites, qui ad urbem erant, imperatorera dicont; qui per Orientem, adolescentulum quendam EmUenuiu, veluti qui genere matri Antoiiini coniunctus easet. utroque exercitu appellationem guam tuente, civile discidium exstitit, Emueni quidem Antouini copiis Romam earn deduoeatibu«, Macrini vero militibus extra Italiara profectis. ubi manus ad Antiocbiam Syriae conseruissent exercitus, victus omnino Macrinus. caatris fuga desertis, ad interiectum Byzantio et Chalcedoni fietum capitnr et vulneribus confectus exspirat. 11. Cum Antoninus victoria potitus de lis qui Macrini partes secuti fueraut, vclut hostibus, poenas sumpsisset, et vitam ceteroqui turpem ac probroscm, magis et circulatoribus dedltua, egiaaet, non tulere Romam effrenem hominU luxum atque libidinem; eoque inlerempto. et cadavere in frusta ducerpto, Alexaadrum imperatorem designarunt, itidem ex familia Sever! prognatum. hie cum et iuvenia adhuc easet et egregia indole praeditus, fecit ut omnes de imperio spes bonas conciperent, praefectis praetorii conatitutis Flaviano et Cbreato, viria nec rei militaria iinperitis et ad res togataa praeclare disponendas idoneis. veruu ubi Maraaea, mater iinperaturis, Ulpia-

LIB. 1 CAP. 10. i l . 12. 18.

17

(iTjTQog ImaTtpjaariq avròTg OvXmavw fatyvtófiova xui manty xoiriovòv Ttj$ uQyjjQ, tnttStf xal vofio^lxijg rjv uQtaxog xuì xò ica(fòv tv òtad'Hvut xal xò fttXXop tvaróyws owtStTv òvvaxoc, Ini TOVTO) SvoxtQavavxtg uvaÌQioiv avxd-tvxt

iiuçà jSuoiMcôç Tjytftóvt fiovXófiivot, oî âè tiç xooovxov xuxÎottjguv 15 âioç (tioxt ufiu Tj] àxoji nçoxçonâôrjv tpvyttv, a/na xt intçatwdyoav

ov èt^ ytvofilvov

oî /Sv.Qfiaçot, xat XaXxtjdôva /¿ijdtvàç ar-

Ttordvroç tXôvxtç xp>]f.iÛTtov xat onXtov xal aXXijç oxt nXeiarijç unoaxevîjç ytyivaatv iyxçaxtîç.

( 3 5 ) ini

iywQOvv, ¡Atylaxrjv ovauv xui tvdalfiova, 20 tïç anavxa

tvnoçlav òvofiaoroxaxip'.

¡caxuXuftovoyç tpd-aoav tùjv xçijfiaxaivoaa

iè rrjv Nixof.tr,ôtiav ôtâ «

nXovxov xat rrt»

intì ôè tijç (prjfirjç nço-

oî TavTtjç oixrjxoçtç ânoôçiïvut niQ

ofoi

Tt

ytyôvaatv

fiixà

intxo/uiaûfiivot,

T(Zv ¡.tiv tvçt&tvxwv oî fiuçfiaçot xò nXîj&oç id-avftaaav,

ôtà

22 vittxxofiitfttfievói H, frustra: cf. Index. longam, (am difficilem perque vastata iam ante loca, decrevenint: «ed hiemis exspectato tempore, Ponto Euxino ad siniatram relicto f pedeatribua copiig per ipsa littora, prout fieri poterat, cursim comitantibus, Istrura Tomos Ancbialum ad dextram praetergressi Phileatìnam venere paludem, quae versas occidentem plagam Byzantii Ponto adiacet. cognito eins lacus piscatores in adiacentibus lacui paludibns cum iis quas haberent navibus abditos delitescer e , iuterposita cautions perfecerunt ut sese sisterent; cumque nave» eorum copila pedegtribus guis onerassent, tran sire per id fretum nitebantor quod Byzantio Cbalcedonique interîacet. erat non in ipsa modo Cholcedone praesidium, veruu etiam ad fanum nsque dispositum, quod est ad ostium Ponti ; longeqne barbaros illud adventantes viribus superabat, sed milites ipgi partim discessere, quasi qui occurrere duci ab imperatore misso vellent, partim tanta trépidation« correpti foerunt ut ad primam rei famam citato cursu diffugerent. quo facto simul et transiere barbari, et Chalcedone nullo resistente capta opibus et armis alioque rerum apparata copiosissimo potiti sunt. ( 3 5 ) hinc Nicomediam contenderunt, urbem maximam et fortunatam, opibusque ac rerum omnium copia celeberrimam. sed licet praecepta fama cives iam ante diffugissent cnm opibus sois, quas aoferre secum poterant, nihilo mino* barbari repertoruai ab se copiam mirati omni honore ac obser-

Zoiimm.

3

34

ZOSIMI

Sè tifiîjç 7tâartç xal 9-tçtmttaç Xçvaôyovov tjyov toy ïnï t r p Ntxofi^êeiay avtovç IX&tïv ix noXXov naçoQft^aavxa. înidçaftôvTtç âi Nixala xal Kîca xal "Anaptla xal Ilçovarj, xà naçanXyotâ Tt xal iv xavxaiç nfnoitjxôxfç, tnl xrjv Kvtyxov ¿¡QptjOav. zov 'Pvvôâxov âi noxaftov noXXov çtvaavxoç ix tûiv ytvofuvu>v5 cfipQfav, mçaua&ijvat TOVXOV aâvvux^aavxtç avt/dçtjfruv oniata, xal rijv (iiv Nixofirjâttav ivinç^aav xaï xrpr Ntxatav, â(ta§utç âê xal nXotoiç îfiftaXôvxtç rà Xûffvça niçl rrjç oïxaSe biavôôov ¿UVOOVVTO , TOVTO Trjç dtvTiçuç içôôov noi^aâfttvoi xiXoç. 36OvaXiçiavoç Si nvfrôfitvoç là xaxà xijv Bi&vvlav, 10 cxoaxrjyëv ¡.dvovàtvl tip xaxà xtôv fiaçfiâçaw àftvvav vno âmaxlaç i&âçQtt xaxamoxtvout, OtjXtxa âè cpvXulovxa t o BvÇàvxiovaxtlXaç avxoç unb xijç 'Avxiaytwç u/çt KannaSoxlaç i/ûçn, xal xf} naçôôw fiovov irnxghj/ag tàç nôXtiç vulaxçttytv tîç mvnloa. Xoi~ fiov âi xotç axçaxoniiotç Ifimaôvxoç xal Trjv nXtiot fiotçav avxûtv 15 Siafia!ù)v èvó/4ari xaruXfXomaìg. 5 3 7 . "OVTÍÚV Si xwv uf.ilòa (iclga Tivi aqiwv Vkr¡'íCpvxQ xaì rag tv tavij¡ nokug inÓQ&ow, fioIQU Si v,XXr¡ Trjv 'IraXiav xaxaXa^óvxtg xaì ajfQt rijg 'P(£fii}$ 10 infjtaav. TakXitjVov Si rolg iníxttva TtSvZéXntav rónolg lyxaQHQovvTog acal rtQfiavtxotg ivaayoXov^iívov noXifuu(, f¡ ytgovat'a rr¡v 'Púfitjv tt( ta/atov ¿li¡Xaxvtav bQÜaa xaxov, tovg xaxà ravT'qv aTQotTicoTag onXíaaaa, ¿ovaa òt onXa xaì TWV ànv xov Srftov roig tQQWfitvtOTÍQOtg, aTQÚztvfttt nXr¡9-tt xovg y9ap/?á(tovg 15 intgaTgov ovvr¡yaytv. otiiq ÍQQü>Sr¡auvTíg oí noXífuoi %r¡v ftiv c Pú[i7¡v áníXmov, tr¡v òt 'fraX/av nüauv mg tìnitv ìniXd-óvxtg IxáXíoaa v. tv ta/áxio ó è xaì TÍOV ¿y 'IXlvytúTg nqayfiáxav ìx tijg Ttfiv 2xv&ú¡v ifóòov òiaxttfiivwv xaì náar¡g xf¡g ino 'pMfiaiovg àffXVS (flxtTt Xotnòv tivut auXtvoy.ivr¡g ¡ Xoifibg Inip^loag SO xuTg nóXtaiv, oTog ovnoi ngÓTtgov iv narri T &avttior inifiovXivti ruXXiip>YTV iXijg, ìyytiQiCu TOV-T KO trpr ttqu^iv. è Si ìniaxàg ftp r"uXXtì]VM Sti.nvonowviA.ivw, xul v Ig ròv "rniov cvv&rifxu rote cxQaxnuraig iólSov farvi rwv onXcov àxoXovOtiv, xul ovài rovg SoQvqio(tovvxag ixdt'^ufiivog ijXavvt. yvfivòv ovv ò ÌXUQ/RIG O^TUAUFIIVOG ¿noaquirxtu ( 4 1 ) t w v Si axqaxMxàiv xtXtvau VTJV ijyovfitviov IO Claudius ìl.Tjav/aauvrcov, KkuvSiog rfjv rdh> oXiov rtyi(xoviav nuQaXanfiuvu, xul nQoxiqov tijg xoivìjg YJIJIF ov TUVTÌJV Sovatjg O.VZW. AVQIQXog ini %()óvov av/vòv Ì*£(O TÌjg FUXXITJVOV xaxaoxtjoag tuvxòv Ì'IOVaiag intxr^vxtvtró re naQaXQrjfia ìiQÒg KkavSiov, xal naquàovg tavròv ¿nò %wvniQl ròv FIAMXTA oryuuantov àvuinùiai, rrj òià 15 tj;v inóaraotv i%o[iivwv OQyf].

42. Kurà zovxov àtj ròv XQQVOV 2xv&à>V oi ntQtktup&tvrtg, ix ralv nQoXa/Sovaaiv inùQStvxtg ìqióòutv} 'EgovXovg xal Htvxag xul Tóx&ovg nuQuXuftóvzeg xul niQÌ ròv Tvqav noxatjèv à&Qoiod'évTtg, og tìg ròv Hóviov tlofiàXXti, vuvn^yrjaafitvot nXoia 20 8 os zijs] libri o i r t f .

12 Avvitog

L P . adde Ss.

nius est trjs òfytjs Hxeo&at in ira persistere, li.

15 sollen-

19 Suidas (v.

JExv&ut) ntvxsaras, Casaubonus ilsvxivovg; ita enim Ptolemaeo, Iulio Capitolino, Trebellio Poiiioni vocantur, Iornandi Peuceni. 20

Suidas: d&qoca&ivtts tlaé@aXov tig ròv nóvTOVf Vavnijyijaaiitvoi Ss nXoìu twanóata. siili Claudium nactus, qui secundum ìmperatorem administration! rerum praeesse videbatur, necem Gallieno molitiir. cumque repperisset hominem ad perpetralida eìusmodi expeditissimnm, qui alae Dalmatarum praefectua erat, rem ei perficiendam cominittit. adstans ille cenanti Gallieno, cum exploratorem quendam nuntiasse dixisset Aureolaui cum copiis suis accedere, hominem verbis huiusmodi terruit. quapropter arma poscens, et in equum insiliens, Signum militibus dabat ut se cum armis sequerentur ; ac ne corporis qui dem stipatoribns exspectatis abequitabat. itaque praefectus alae nudum conspicatu» interficit. ( 4 1 ) cum milites ducum iussu tranquilli essent, Claudius Imperium consequitur, quod antea quoque communi calculo datum ei fuerat. Aureolus, qui satis longo tempore se fuerat tutatus quo minus in Gallieni potestatem veniret. statìm da pace legatos ad Claudium ablegat. cumque se dedidiuet, a militibus qui propter ìmperatorem erant interficitur, quod conceptam in illuni ex causa defectionis iram needum deposuissent. 42. Hoc tempore quotquot erant Scythae supers ti tes animis propter expeditiones hactenus susceptas elati, adiunctis sibi Herulis Peuds et G o this, coliectique propter Tyrum fluviuia in Pontum semet exoneraatem, sex

LIB. 1 CAP. 40. 4Í. 42. 43. *£axioy&íu

xal xovxoig ffiftifláoaiTtg

Svo xal XQidxovxa

à^avxeg òià xov

HQVXOV

àntxQovod'qaav,

nqotX&ói'xtg Si xal ini MugxiavovnoXtv

ai'ag iariv , uvafldvrtg 5 jiqqoo),

, Toftti

39

xal xavxrtg

xaxà nQVjxvav xùv avifiev

ÜQCnovxlSog

KttxÚ.tífíov,

rfjv xov QOV xuyvxi¡Ta QuxTB, xal

l(flqtxo

òè xal

&QM71UIV

cxivov c

¡xi¡ Svvúfuvov

¿VÓQWV

ÌTIXIOV.

15 nXoimv tnifilXiiav tnoXióftxovv. ftpayv

uyj)i xe xov nonjoáfitvoi,

TOV xaéxag

ilg xr¡v (iiaéytiav

IleXuyovlav

iXijí^ovxo návia

iOXóvitg

TOV

fitv

xr¡y óè ini

naqanXtvaavTtg

xal

nQoaayayàvrtg

x&xtTot xwv QiaaaXovixrjv xal

mtQu

inti6r¡ TOV ftacrtXia iiQooáy*iv

avaflúvzeg ywgla.

üg xr¡v xóJv JaXfxwtüv

xal

naqhvtyd-ivxtg,

Kaaivòquav

tXuv tXthovreg,

invd-ovTO,

¿ta zot xovxo

oí ¡¡úftfiuQOt,

¿è xotg xtlytat

xvfiiQvi}-

aixávSQOvg,

7iXr¡&ovg noXXov xal àv~

Sttxntoóvztg ZRT&W

TTJG

ìviyxttv

áXXr¡Xoig rà nXoìa TIQOor¡~

( 43 )

vnavfywQOvv

flfv-

ìntl òè xà artvà

ovóevl x¿o[i, Twv

¿(>R¡/uovg bxuXai,

UTTQOXXOI ÒI

(ir¡yavág

, ìj

YnXtov Ini TO

wart ràg ¡¿tv xaxuòvvai

xal nXotwv ànoXoftlvov.

EXXT¡GTIOVTOV,

tyovxeg.

xà oxá(pr¡ oiv

Ttjg JJqonovxlSog

Kvtyxov xòv

StafiaQxòvttg

fivQiuSug,

ngoofluXovrtg

xóxe $r¡ xtüv vtù"tv xò aXq&og

xojv fted-Uvxcúv xovg oiaxug, ÌOxtvàg

fiìv rnyJ¡Qti noku

xà Tteiol /iofiirtftov

ig u ¿?¡ XQtoyüaovg

"nnov ifintnxcúxóxtg , xuig

xa).

ànofi&Xtino-

2 ToutT /iiv] TO filv iv L P , Jtolft Tófi-g Suidas. 3 Ammiano Marc. X X V I I 9 Martianopolis. 7 dvvafiévatv L. 8 ias, ro~g OTQaruórutg

avvaamaafiivotg SOaiv noiovulvotg rvyhv inatftttv,

xaì Ttvxvjj Ttj (fakayyi r«

rrjv

rrjv ngòg rè OQ&IOV àvii/SaòXoiTQoyovg,

ti xaì

rovrovg

rfj nvxvórrjrt rijg (pdXayyog ¿noatlaao&at.

77oò? to naquyyù.(ia ray&iv

rt ¡SiXtj xaì rovg

ngòg

tìye itQo9v/.iovg, z ò uvavrtg

rav

ìvtxtktvaaro

uvoSov

3 rectìns fiutasse ovtìTjs ITI vvxro's S.

xaì

¿nuòti Sè xurà rò 7iQoa~ tnorfoavro,

xaraaxuvng

20 o'Jirf/^oos L P .

fiiisse vero e«*et «ìmile, per orbem mediani ducit, quasi qui vivum impcratorem ceplsset. atque hoc commento deceptii Antiocheni*, et ipse noeta cam exercita reliquo ex urbe clam egressus est, et Zenobia lecum educta Emecam discessit. imperator autem, qui habebat in animo, cum primum illuxisset, receptis ad se pedestrìbus copila utrinque fuaos et fugato* hostei aggredì, cognita Zenobiae fuga Antiocbiam ingressus est, civibus eum perlubenter excipientibns. camque coiuperisset urbem coraplures deseruitse met u , ne quid eia accideret mali, quod Zenobiae partibua adhaesisaent, edìctis ad quaevig loca miaaia profugo* revocabat, potiua ad coactionem et neceisitatem quam yoluntatem et arbitrium animi relati* iis quae accidiisent. ( 5 2 ) ea vero edicta conspicati exsules, concursu ad urbem facto, comiter ab imperatore tractati *unt; qui conatituti* urbani* rebus Emesam copia* duxit. cumque partem quandam Palmyrenorum collem occupasse deprehendisset ìmminentem suburbio Dapbnes, ubi se propter idoncum altioris loci •itum impedituros hostium transitum putabant, milites hortatus est ut consèrti* clipei* et densa phalange locum in arduum adscendente* tela lapìdeique, si qui forte coniicerentur, ipsa densitate phalangis repellerent; quo* quidem ad ìd quod imperarerat tuacrea habuit. ubi, ceu iussi fuerant, ac-

46

zosna

To'g ivavrtoig laoitaXtTg "tTQttyuv sv&v tig q>vyr¡v • xal oí f*iv xazu ráp XQTjfivoSv qnQo/mvoi SiiQQr¡ywvxo, rovg Si ol Suúxovxtg «n¿a xaxà

vvv

UVTOV

Xavvovoi,

ì'§i6vxa

XTJG

x

RP>

Stòttìig

ntt'&it

t'vtxa

oSg iinty

(¿x

&dvaxov Intxri^aavztg

(pvXaxijg

à^XOVCRJG

nugà xov oxQuxoniàov juv

amiQ 10

xtx^IR^aad^ut)

xà itq>tj òitóXtoav,

aèxó&t

¡.laXiaxa

òti^ag

ygv/xfuixav

O

rafff

ccòxòg /.tt[iijail(.tivog

òlya. X?jg

lituyayóvxig

ftrj

ovg

ygdjujuciTa

QQfif/Oai aS S, ivSovaa òì tàs LP.

S.

quos aggressiw Tacitus partial ipse debellatos ad internecionem delevit, partini Floriano designato praetorii praefecto debellandos t r a d i d i t , et in E u r o pam eontendit ; ubi lapsus in insidia« ex huiusraodi causa necatur. Maxiiuinnrn propinquum suum S y r i a e cum potestate praefecerat. is erga princip.es in r e pnblica viros asperrime se gerens invidiam pariter et metum in eis excitavit ; quae cum odium peperissent, i n i n s i d i a s , quod reliquum e r a t , desìit; q u i rum in societatein admissis illis qui Aurelianum n e c a v e r a n t , Maximinum aggressi trucidant, et persecuti moventem castra Taciturn interficiuiit. 64. H i n c ad tumultum civilem res redierunt, aliis in O r i e n t e Probum ìmperatorem deligentibus, aliis R o m a e constitulis Florianum. ac P r o b u s quidem obtinebat S y r i a m et Phoenicen et Palaestinam et A e g y p t u m universam ; sitas v e r o a Cilicia r e g i o n e « ad Italiani usque Florianus. eidem et transalpinae nationes parebant, G a l l i et His pani cum insula Britannica, praetereaque omnis Africa cum Mauritanis gentibus. ambobus ad bellum instructis, Tarsum Florianus veniens ibidem castra locanda s t a l u i t , victoria contra Scythas in Bosporo semiperfecta r e l i e t a ; quo factum ut iam circumsessls libere ad sua redeundi copiam concesserit. P r o b o antem beli uni t e rente, velati qui longe minoribus illud viribus susceperat, cum in aestate ad

Florianus.

a"

276

56

ZOSIMI

¡laxog,

TO nXlov

TiTovatv.

onfQ

TOV azQUTtv/nazog

fj.ad'üiv o ÜQoßog

TWV DI OXwQiavov ìyévovro

ATQARIANWV

[.lèv àxgoßoxiofioi

Ufiuoù.ùSta xovxó XB xaì TTjV SvQi'ag àgyjjv tnixexQafifttvog, xijg fiaatXiwg ànooiàg nlaxtmg ilg inavaaxaanag ì'vvoiav tjX&fv' ontQ àxovaavxi iw TIqÓ[}w xaì Stuvoovfi&ip TO ey/tigr^ia fttxe).d-uv, IFFO-QAUV OI xarà TT}V tmav OTQUXUJJZUI avyxaraafiiaavxtg %fi xv(¡avvidi xb» 10 uv9~Qti)7iov. inuvot xaì a\).Tjv inavuaxuaiv , Iv xfj JÌQixxuvlit fitktxij&tioav, Sià BIXXWQIVOV Muvgovaiov xb ytvog, writQ nuofrtig i'xv/t xbv inavaaxavxa xftg Bqtxxuvlag UQ/OVXU n^oaxrtau¡xtvog. xaXlaag yàg xov BIXXWQTVOV ngbg tavxòv xaì ini XFJ ai'ftftovXf] fttfix/juntvog xb 7txaiaf.ia inavoQ9-u>aovxa ntfijiu* o Si ini 15 xfjv Bgtxxaviav tv&ig i'^OQfxijaag niqivota ovx uubveniendum e r a t , Rhenuin versus ipse cum copiis movet. occepto bello, cum fames in omnibus iis locis ingruisset, iaimensus imber delapsus una cum guttu frumentum quoque detulit, adeo

68

ZOSIMI

yuye rat; if/txaat xuì airov, watt xaì owQovg avròuarcog iv Tono tg naì ovvTt&rjvai. navxmv dà un nuQuòó'S,«) xuTunXnyivriov, Tt/v ftiv àQ/tjv axpao&ai xaì tovtoì d-iganivaai lèv h/.iòv ovx ìfraQQOW, imi ii nuvròg òiovg fj àvuyxi] y.aqztQwztQu, ntxpav1tg uqtovg xaì (itxalafióvTtg afxa xaì zbv hfiòv untatlaavxo xaì 5 rov noXéftov Qaozu rfj rov paaikiiog ntQiytyóvaai tv%ì]. Kaiw(>fro)Gi Sì xuì uXXovg no)J[iovg ov avv nóvu» noXXio, liàyug Sè xaQxtQÙg rjywviaazo n^ózegov fiìv nQÒg

jtoymvag,

ì'&vog rtQf-iavixóv, ovg xaTuyùìvi azQazontSwv ovxcov tiuq3 txa-

ttQa 7ioxuf.tov . . tìg fta/ijv rovg nt(tavfiaQftaQovgot cPo)fiuToi nQOixukovvxo ' oi Uè ini xovzio nuQoì-vrSlvztQ, oooi niQ otol xt20 tjoav, tjiiQutovvTO, xaì ovfintoévzwv aq.lat rwv GTquzonédiov oi fiìv UTitacpuTXOVTO twv (iaQpaQmv,

ot di xuì ¡¡¡wvxtg ino Tovg

15 ifioc%ETO nXq&og. ó Si LP. 19 post xorufiov in utroque oodlce spatium est Tacuum, quantum scilicet unius vocabuli est cap a i . S. quidem ut eius acervi quibusdaro in locis per se structi exstiterint. omnibus ad-rem novam et incredibilem ohstupefactis, initio quidem attingere frumentuin eoque famis uti remedio non audebant: sed cuiu necessitai omni sit roetu valentior, panibus inde coctis vescentes sitimi et fainem pepulerunt, et imperatoris fortuna, nullo prope negotio, superiore« eo bello discesserunt. Alia quoque bella levi labore confecit. acres etiam pugnas commisit, primum contra Logiones, natìouem Germanicam ; quos cum vicisset ac ducein eoruiu Seninonem cum tilio vivum in potestateui redegisset, supplices facto» in fìdem recepit, et captivis oninique praeda recuperata, quain habebant, certa quaedam stipulato« dimisit, ipso quoque cum filio Seuinone reddito. ( 6 8 ) alterum contra Francos proelium pugnavit; quibus opera ducum strenue victis, ipse cum Burgundorum Yandilorumque copiis diniicavit. cum uiilitum numero suum deminui videret exercituin, parteui quandam ab hostibus avelLere cogitabat et cum ea proelio decernere ; qua in re Consilio imperatoria fortuna non defuit. quippe quod exercitus ambo fluminis utramque ripaia occupassent, barbaros in advtirsa ripa castra metatos ad pugnain Romani provocabant. hac il Li re quasi per iracundiam perciti, quoti|uot sane poterant, transiiciebant ; signisque collatis barbari partili! caedebantur, par-

LIB. 1 CAP. 67. 68. 69.

59

'Fwfiatovç yeyévaat. nôv Sè Xtmo^iivtav onovâàç ah^auvriov ï

zt/*tSi, xaì nQoaizi ytMoloatc

ìilXudviuig xaì Jt]fir(zQi xaì "Aiòrj xaì Titnatquvfi. zwv &eoioaov wxzì

ó uvzoxqucwq

StvztQag

xaì

zfi Sì nwuzji

ini zrtv oy9rtv

zov ttozu'Mv tqhóv ti mi aoxtvaofrtvzM V /¡MflWV ZQttg UQVUg &vtt fiiTiì zciìv Sfxuntvze ài'ÒQUV, xaì zovg ¡¡(»fiovg xu&uina^ag r.avzot zà dvftaza.

(f uza àvànzizat xaì nvyd, d-fWQÌai zt uyonQtmTg

tai.

xofitìjovzai Sì oi ravzu

zwv xuqtimv,

notovv-

atzov xaì x^td-ijg xaì xva-

tug ttfazal poi, xaì t w Stjfia) navzì Stav/ftov-15

zfj Sì fit tu Tain]*

xuvzuv&a

xaì Sfivog aòtzat vtcuoci 7itJioa][iivoc,

ayovzai.

ztg ¡.tio&òv zàg anag/ug fi(oV avzai yuo,

òXo- 10

xuTuaxtvaofrtioijg òt ax^vìjg òtxijv 9-tdz^ov,

fjtitQU tiq zò KantzmXiov

¿vacante,

zàg vivo/jtafjtvag dvalag nQorrayayóvztg, ìvztv&tv zi

ini zò y.uriaxcvaouti'ov &iaz$ov iX&óvztg, zàg d-toiqiag imzeXovaiv l4nóXX(ovi xaì IdQzlutSi.

zfj di fitrù zavzrtv rLut'^a yvvatxtg

inloijftot, xazà zrjv cSpav ijv ò xgyo/iog vjirjyÓQtvatv, tìg zò Ku- 20 mzaiXiov avveX&ovaat Xizuvivovat zòv 3-fòv xaì vfivoiaiv wg dt/uig. i^itnn Si TQi'zfì tv zw xazà zò naXuziov *AnóXX(ovog hpm

roìg iv-

1 Mvquis LP. 2 aut delendum hoc iv vv£lv, aut legendum ¿vvéu vv$iv. H. IO òlojtavTti P. 11 8inrp> Panvinius: SLya vulgo. 13 &ta>tCiiv iv -ntSiut TiuQu Qvfjfi^tiog

i(pij~

(ov lntTtXovf.ilvmv

odtvtav,

xat ov fiuXa Xijaai

f.K/nvijad'at Tudi navxa,

naiavag, tov

tiqu-

elvat moTtvocofiiv,

ixaxov

uj-Kf u-

ntyiovTug,

dig uv Si xul tni nor

rfirt Ttftb ijuwv naff

iig irtmv

ot nuvrtg i/ovng

xat 'Pai/naiwv tf.on-fj xat

oiuZovtui

14XXJ tmoTav ¿trjxtonog "xjj yjtovog

fyrrjS,

fitfAvrjaOai,

15

roaovxtov,

rovg

Tin(ja tov d-u'ov xqnnov inQUTttxo,

¡.ilivtv

10

nugdlvtov

69

iiiiXicov

rv§ ijvixa yutuv

lavxovg,

aituvuxoiat vdiop,

intXd-t}

tov tfuog • h&a. ov QtCitv MotQutg

uovug Tt xut

uiyag.

recte interpretemtir. prima diei festi nocte vk-tima imperatori erat iimnolanda, p. 68 8 sequuntur p. 68 16 rij SI /uia xavzr\v (scil. ttjv vvy.ro) fjfiiqa, quae Je prima luce accipiendu sunt; p. 68 .19 verba eadem St£iùv x6mtv xoTg oìxtlotg ovftfuiai

TMV

Siàj'§AT

xaì

noXk&v Si xaì ùvuQt&ftq-

ntaóvxwv xijg xt pà/Jig loonukovg ytvofiivtjg,

ovr&ijfiaxog àMtjXùJV ixtDQÌaàij xà

Ig

1X28

oxQaxtvpaxa.

20. T f j Si vaxtQult* ytvoftivqg àvaxa/f/g, afupoxfyotg ISóxti xoivmvt'uv \%tiv xaì òfiwxnlav 13

lq>* § xòv ftiv Ktnvaxavtivov

owinKttwì

qaendi can sa mlttìt. «ed Sili viae, qua Licinia« f u g e r a t , ignari consequìenm minime potuerunt. Conatantìnui autem S a v i ponte i o n c t o , quem Liciiiius reaciderat, cum exercitu Licinii restigiis inhaeret, cumque transiisset in T h r a c i a n i , p e r r e n i t ad earn planitiem in qua Liciniom castra metatum repperit. eadem nocte qua v e n e r a i , instructa suorum acie, militibus imperat, prima luce parati ad pugnam essent ubi dies illuxisset, Licinìua, conspecto cum exercitu Constantino, aciem ex adverso et ipse suam instruit, cura belli ««cium Valentera haberet, Caesarem ab «e dictum e x quo f u g a Cibalim r e iiquerat. exercitus inter s e congressi ac primum ex intervallo seiuncti s a gittis utuntur. telis exliaastis cum hastis et pugionibus irruunt. duip a c r i ter pugnam exercitus urgent, ii quos Constantinus Liciniom perscqoi iusserat de conspicuo quodam loco pugnantibus exercitibus superveniunt, et fiexo p e r collem quendam itinere cura sui» e x acclivi et emineutiore loco iungendas vires statuunt e t bostes ab omni parte cingendos. ab eo cum sibi cavissent IJcinìi milite«, e t fortiter ad versus omnes dimicassent, iamque pluribùi et innumerabilibus quidem utrinque caesis pari Marte pugnatum esset, sigilo dato a se invicem dirempti fuerunt exercitus. SO. Postridie pactis inducila, visum est inter ambos esse debere societatem et fuedus mutuum, ita quidem a t Constantinus imperare!. Illyriis et

LIB. 2 CAP. 19. 20. 21.

85

yttv 'IkÀvçiwv xa} rat> xov tatç ovvfrtjxaig ififiiïvai KwvaxavxTroç ¡Jttv xa&laxrtai Kalaaça KqÍotiov, tx hu'Ûmxt^ avito ytyovóxa MtvtçfiivTjç ovofia, r¡di¡ vtavlav ovia, xaì Kiov317 aiavxtvov ov nçb noXlwv tjfttçtZv iv IíÍqúmxm xf¡ nóut xfy&tvxa, 10 ¿vuùii'xwxat ôè avv avxoïç Kaïouç xaì o JÍi/.tvviov nutç yítxtvvtavóg, tìg (ìxoaxbv n(H>t\&¿iv ftt¡va xf¡g ^Xr/.tag. to ¡.ùv ovv xfì.og tyívtxo xov ôtvxiçov noklfiov. 2 1 . Kuivaxavxïvoç âè nv&ô/jtvoç Savçofiâxaç xf¡ Matto- a. 322 xiSi nQoaoïxovvxuç h'urr¡, varai ôiufiùvxag xôv'Iaxçov, xr¡v ov15 oav V7i* airo) XtjfÇtaOat yiôqav, r¡ytv in uvtovç xà axçaxôntâa. avvavxT¡aávxh>v Òt xaì xüv fiaçfiâçùip avilît jutrà 'Puvatuôâov xov ayi¡» oí SavQO¡.iáxai nçooffîaAXov nòia qçovçàv àçxovaav ìyovoy , r¡g xò fitv àiiò yîjç àvaxçtyov tig vipoç xov xtíyovg tx h'&o)v ùxoôôftijxo, xò òi àvantçto çùhvnv 20 ottj&tvTtç xoiwv oï Suvçoftûxui çâaxu xi)v nûXtv utoi[ottv, 4 tlvtti Stepbanus : oîfiai LP.

9 t j nôlu

11 /irjva Leunclavius «t Scaliger: codice« fiijxos.

om Stephanos et R. Victor ep. c. 4 1 :

filiumque tvuro, Crispum nomine ex Minervino concubina conception, item Constantinum iisdem diebus nalum oppido Arelatensi, Liciniunumqne Licinii filium, mensium fere viginti, Caesares effecit. T O ] TOVTO? cf. 4 46 extr. 12 Stvriçov nolé/iov, sdì. eururn beiioruai quae Constantinus gesserat, et quidem contra Maxell tium et Licinium. ae de bello Liciniano secundo prave qui« interpretetar. R . nationibus ceteris, quotquot ulterius essent porrectae, Lìdnius Thracîam et Orientem et ulteriores provincias haberet ; Valen» appellatug a Licioio Caesar, quod perhiberetur auctor eoruni esse inalorum quae acciderant, dignitate privaretur. quo facto et sacrameiitis ultro dtroque praestitis, sánete condiciones lias utrinique servanda», ut artiori se fide ad standum pactis conventis adstrìngerent, Constantinus Crispum , natum e concubina, cui Minervinae nomen, qui iam adoleverat, et Constantinum in Arelatensr oppido ante non multos dies in lucem editura, Caesares dixit; et cum lis Licinianus quoque, Licinii filius, qui iam aetatis mensem vigesimum ingressus erat, Caesar designatus fuit, atque hunc finem belluin secundum babuit. 21. Cum autem Constantinus inaudisset ad Maeotidem paiudem habitantes Sarmatas, Istro navigiis transiecto, quae dicionis suae erant infestare, copias in eos duxit. itidem barbari cum Rausimodo rege obviam ei profucti primum quuddam oppidum tentabant, satis magno praesidio munilum , cuius ea pars muri, quae a terra surgebat in altum, erat opere lapideo facta, pars superior ligneo, quamobrem arbitrati Sarmatae facillime se polituros oppido,

ZOSDII

66

tl xov xtlyovg fioov £vXivov ijv xaxaúxt¡g tig xt¡v ^Aaiav ixndfiifjag ola aTtvo%a)Qov[i¿v(úv xtp nkr¡frti xwv fiera ufaxiwiov noXtoQxovu,'i(t>v tv t w BvXjxvxla. q¡vy6vxog SélAfiávxov fitxu xtoouQiov vtuív tig 5 xt¡v lAoluv, xa fiiv rr¡g vavfiayjag xovxov 6unoXt¡.ir¡9"^ xov XQ¿7iov' nXoícúv Si navxoia xofiitpvxaiv qoqxla tlg xbv'EXXr¡anovxov uqiy.ofilvtav xal nXiíaxijv inixySíícov tvnoqlav xoTg Korvoxavxívov g xotg xo Bvtávxiov noXioQxovat avftfiC^ovxtg, xvxXwaó-10 [itvot ó¿ xal Siu 9-aXáoar¡g xrp> nóXtv, oí Sé ¿itxtwlov nttpl (.vrtSt xt¡v d-íuv xi¡g vavxtxr¡g Svváfitcúg inoaxávxig, ImXafiófttvoi vtdiv tig xov 3EXatovvxa untnXtov, 25. ' E y x t í f i t v o g dé xf¡ naXiOQxla Ktovaxavxtvog, xaJ £ft»/M» I'OOV i'yov vipog xáí xtlyti xaxaaxtváaag , nvQyovg xt axr¡aag ¿ni 15 xov ydúfiuxog %vXlvovg, infirmoxíftovg xov xn'/ovg, Si' wr xoig xo xityog (pvXúxxovxag xaxtxó'gtvov, aig av in' uStlag xgtovg xal aXXetg (iijyavug xaí xtiyju nqoaúyoi, SitvotTxo xr¡v n¿Xiv tXttr. xovzoig o udtxíwiog anoQoifitvog t'yvw, xaxuXtnwv xd Bvtávxiov •xal iv xovuo xi> xr¡g axQaxtag ao&svtaxtQOV iáaag, fitxu xtov ¿ni- 20 xr/ótíatp ol xal Stlyfiuxa tvvolag tlg avxov ánoStt'íafitvwv ilg XaXxr¡S6vu rqg Bi&vvíag Sqafttiv' ntmaxtvxu yuQ ¿>g Svvr¡atxui oxftaxiuv ix xijg jioíag avvayaymv av&tg avufiayjaaa&ui. 17 xetreTÓ^evev? qne mília, naves cam homíníbns centum et triginta perírent; quibus e Thracia partem exercitus in Asiam Liciniu» propterea transmiserat, quod lilis cum co intra urbem obsessis Byzantium prae multitudine nimis artum fuisset. cum autem in Asiam navibus (juattuor Abantos aufugisset, et navale proelium hoc modo pugnatum esset, íamque naves aTovTotg, ò Kwvaxavxïvoç t'yojv nXijS-og vtwv xai óvov Sazt uno xçiwv xai 3 TOVTOV R, Tovtcov L P , toàv S cam Stephano. tlcov om P. SO naffaaxtvaa/iivots L.

5 ziiïv ¿vav-

duo. qnamobrem navigio Chalcedonem delatnc odiinictam sibi lociam pericoli Martinianum, qui ordinura palatinorum dux erat ( Romani magistrata officiorum vocant), Caesarem créât, et cam exercitu Lampsacam mittit, impeditarum quo minus boites e Thracia transirent ad Hellespontum : ipse copias suas in collibus et faucibus ad Chalcedonem collocat. ( 2 6 ) his rebus intento Licinio, Constantinus qui et onerariarum et bellicarum navium ingentem numerum haberet et per has adverso littore potiri vellet, veritus inRcceseas onerariis praesertim navibus Bithynici littori« oras, celoces et cymbas quam citissime struit, et iis ad promontoriam sacrum, quod dicitur ad ostium Ponti situm quodque Chaloedone ducentis stadiis abest, navigai ; et expositis ibi copiis quosdam in colles ascendit, ac in iis aciei struendae locum capit. Licinìus quanquam ab hoste Bithyniam teneri cerneret suamque operam omnibus probaret pericuiis, Lampsaco Martinianum arcessit ( et milites exhortatus, quibus se praeiturum diceret, ordincs ad pugnam instruit, oppidoque egressus hostibus iam paratis ocoorrit. acri pugna in locis Chalcedoni et fano interiectis inita, longe Constantini para superior e r a t ; quae hostes ingenti cum impetu adorta tantam caedem edidit, ut de centsm rt tri-

92

ZOSIMI

¿¿xa fivQiuSoiv Tip zavxa zivov,

TQt's fióXig òuupvytìv.

ytvéa&ai

xàg nvlug

ino low Sì raviò

7/Tiav iìg NixofitjStiav nftyHv ytXiäutv 27.

xaì XaXxrjóóviot' Ì/wqh

òè fttxà Xfj»

avv zotg ntqiXttff^tiatv

Inn tv ai xuì ®

c

rotàoót.

OQfdaòrtg

ovofiu,

xov naxffòg avzio

TTjv ytvt&Xwv

tntxtXovvxog

fiiaSrtg

3-r^uv noXXijv tlaayayàv

uuQUxXrfttrxmv

ola Òtj ovx ìitt/tÓQiov

ovxa,

ayuvzig

tv iiv'iPfì xrtv untikì\v,

lóifio i ot'iov

/.itfivtjfiivoi

ìntiòì]

auxtog xotóvSt

òi/jy^jua

avzov

XÙJV

ovdè

ovxi.

xij

zijg

unttlrtg

t^tintv.

óèIO

xaxà

XQOVOV

TQÓnov aòxtò

yttQoxovovai,

xaza-

xòv fùv

uStX-

xaì

xuvxu

naiSoìv óiSóvxogxi)v

im&tvxtg òi

'Oq- 15

xòv'0$fx(odov

xùv anuXrj^tvxwv

ziZv ßaaiXtwg

Oyvyut

ol Òè

xòv naxtqa

ovxa ßaailta

'OQ/uioòrj Òì niöag

xov yvvij

'0(>-

dt xig ìmSr^aag

xoTg naqaxa&r^itvoig

xov VÓ/.IHV zio nqtoßvxtQM oXwv tjytftoviuv,

xuì

vófiov rifitQav,

tig xà ßaaiXtta.

dx/jxoùg

xr/v i'vvoiav

vuixtQov

yivovg,

ßaotXtvovxog

ov rift^advrwv

Iitqarfi

[tioÓov

ovveßtj,

xov ßaaiXtiov

yi-

àyavaxxrjaug YMIXIJOE xòv MUQGVOV ol fiìv ovv nltiovg yyvóijoav xòv Xóyov

xaì t ò xaxà xòv Muqavav

ff òv xòv avxov

KwvaxuvxTvov

Tltqoùv

xaxà xòv IliQOÜv

dg xf/v tvioyjuv

t ò xu&tjxov tnavaextivztav, ¡topo* uvxoTg tn&tptiv.

XiXtvxt, 'PTOFTYG ISQVGUZO TV/rjv. xazaoxtvuoag SO (5f oìxtag TIAÌ TTSV ix Tijg ytQovaiag àxoXov&yoaotv aèzùt, òttzlXtat nóXtftov ovSlvu, xazwQ&toxwg. ìmX&óvzmv ài &aì'v, 2xv&txov ytvovg, inntvoi ntvraxoatoig, ov (lóvov ovx ¿vztzu4 rrjs] rrje It. 16 Jtfpl] Jtufp'? cf. p. 58 18> Jrap' ixaztQU nora/iov. 21 il ] concinniug yovv. infra 4 25 Taiv xuì TU ìòwv àyamjxwg àtioigàg

$aod>9r,. a. 332

32. Mtlvag Sì ¿nóXtfiog xal TQvtpjj TOV (ìlov ixSoig ditvtifit tip Bvtftviimv Stjfita olxtjotv Stjfioaiav, tjv ay pi rovòe 5 Iut tvtv t'ymv. tig oixo Sofiiftg D* nXtlaxug araifftXtìg TU Srj/nóoia XQtjftara dunat'tZv, xtva xartaxevaatv a fiixQov vaxtQov SitXvtza, fttftata Stà TT/v tnti^tv ov ytv6[itva. avwapa'ge Sè xal Tag naXai xad'taiaftérag aqyag. Svo yàq zrjg avlfjg ovztov vnugyoiv xal rfjv àQ/ijv xoivfj ¡ttzaytiQiCofilviov, ov ftóvov xà ntQÌ zrjv uvXijv IO ray/.tara r f j TOVZÙÌV wxovóftijro tfQOViiói xuì travata, uXXà yàg xal rà tnntTQaputvu zìjv xijg nóXewg (pvXuxtjv xal tu raig toytprluìg lyxaftrfitva mlauig' yà(> TWV vnaQ/wv àfiyrj Sivk'qu fitià xà ny.r;7TZQa ro/*i£o/itvt} xat TÓÌV airrjanov tnottho rag tni¿¿ATI.g xal TU 7taoà TI)I> oxffaxtuntxijv TMAIIJ/JTJV àf.taQzavóf.ava 15 Tt'tg xafhjzovrjaig ìnrtvwo!}ov xoXuatai. (33) Kwvaxavzivog Si rà xaXcòg xad-taxwra xiv&v ftiav ovaav Ig xiaaaQag StuXiv UQyjxg. ÌTtug/M yù(> tt'l ttjV jixyvmov anaaay ngog r f j Jltvxanóltt uitpvrjg xal. TTjv iwav uyQi MtoonozufJi'ag xuì nqootxi yt KiXtxag xuì Kunnadóxug xat ÌÌQ/utvt'ovg xal TTJV nuQuXiov ana- 20 car ¿nò H

*««

noXwg

vr¡aavg

xg tìntTv vntftqtaìvov ovxag xal aìvtY/uaffi Xlytt, %D re ìoófiiva Bidvvoig xaxà ÒIÀ XTJV TÙJV inevty&évxwv uvxoìg ìg xà fttxà rama ipógrov fiayvxrjxa, xaì wg ÀQXQ xaytwg "intfiìysixai ¿VSQUOIV O'I Bv^uvxog i'Sog x a w w w 15 xaovoi." xb Si fitxà ypóvov ovx òXlyov rà nQOQQqd'évxa ixflìjvai ( i f j XafijSavhto zig tig xò ntgì htgov xivòg Xtyetv xrjv n(fÓQ(>rt&\pato ¿1 tug nov Xa^in^ozdzwv ovaiag, xtvl q>oXXiv avzog in&hjxtv rug noXftg t&dundvijotV VOP zftg dnatzyotwg SftQayv zov nXovzov

ovofxu. imfittvaa^g

inl TWV

yqovov

yaQ xat fttza

avyyov,

noXtwv,

tiXog lnt9iig

w

xat tatg zoiavxuig (lOqiOQuig Kwv'aravzi-

i'^avzXov/ntvov

xuxa

olxovvxwv at nXti-

TQIJ/XOI zwV

OTtti ytyoVaot. 39.

Tovtotg

paoiXtlav

5 KutvazavzTvog tat noli-

unaai ToXg rqinoig

t W f t a T i Xvfit]m/.uvog

htXtvTtjae

zwv aviov

nuidiov

10ovx ano QuvoTyg vfjg

voato.

ovzwv

dtadt£afuvwv

ZQIWV

(tztyfrrfiuv

IHa'giftturov

TOV 'EQXOVXi'OV

r f j zijg vtozt/Tog evdiSovztg

15 Tag vAXnug anuria i'Xaytv iyttv, Ku^ytjdova

o nQtojSvitQog ¿ifta

Ht ovxot

dvyaxqog, dXX>

t§ uXXyg, fi fiotytiag inayaywv {it/Lttpiv untxTttvtv), nftayfiaxwv,

a. 337

6e zitv

«¿tov

xat IdwaftuXXiavog,

¿i

xai ittQi/Q-vaw, Trjg TOV Xtyo/xivov vw§tKavoruvrtvov

Tvyontg

a%lag aldot Tijg

ovyytvtlag.

10 ovx anb $ttverr]s] contrarium dicunt reliqui scriptores, et alio loco Zosimus ipse ( p. 94 18). R. 20 xal Karat.] xal om P. adipiscerentur. babebat aatem descripta virorum olariisimorum patrimonia, quibug et tributum impoauit, quod ipse follem nuncupavit. et baiusmoiii sane collationibug urbti exhausit: nam cum etiam longo tempore post Contitantinum duraret earum exactio, pauladm exbaustis oppidorum divitii» ab babitatoribug complura degerta fuerunt. 39. Hig omnibus modig cum rem publicans detrimento gravi Conitantinus affecigget, morbo eutinctus est. eiusfiliigucceggionem in imperio nacti, qui erant omnino tres, uon ex Fausta Maximiani Hercuiiifiliaoati, ged ex alia - quam ingimulat^un adulterii morte affecerat, gic rebus intenti erant, ut libidinis iuvenilis potiorem quam eommodi public! rationem baberent. • nam primum inter se provincias partiebantuf. et Constantinus quidem, natu maximus, cum minimo natu Congtante omnia trans Alpes sita et Italiam et Illyricum sortitna est, praeterea Ponto Euxiuofinkiroa,et Africa« quicquid ad Cartbagiaem pertinet. Constaatio datnm est quiccjuid esset in Asia et Oriente et Aegypto, erant et imperii quodammodo partiapes, Dalmatius a Constantinp Caesar dictua, et Constantius Constnntini frater, et Anaballianus, qui purpurea et aureis ornata liiubis utebatur, dignitatem nobilissimatus, at vocaut, ab ipso Constantino propter aguatiouis rererentiam -consecuti.

ZOSIMI

106

4 0 . lAXkà xTjÇ àçxrjç ovxoiç txuoro) vf/.irjd-f{o7]ç} Kcovaxamoç ûanfç t'Çtnhqôiç / i f j xaxhntv ytviaQ-ui xîjç rov narçàç àaifttlaç ianovôaxMç, â tw Kuiaaçi àânxti rtjv òfiolav hufiovXrp', mvavutçtdijvat xovxio xui ^Onrâxov TIUQUaxtvâoaç, oç Tiuçà Kiovoruvxivov rijç açiaç xtxv/^xu rov naxçiXI'OV , nçwxov ravTrtv inivoijoavxoç rrp> xtartv , xui 7içoxu&rla9'at TOÔÇ ravxrjç rfgtu)/A/vovç xwv xîjç avXfjç VNÛRIYÙIV VOFIU&txrjauvzoç. 10 avjjçtdy ¿è tôït lAfti.ûfiwç h rrtç uvkijç viraoyoç, xijç ôi'xr/Ç â'Çt'av AVRÀ N(uvip> im&thtjç àvd^ wv ïfiovXevot Oumxov 2(Û7IÛTQM tw (fiXoaócpip (p&óvM rijç Ktovaxuvxlvov nçbç avxòv oîxtiôxtjTOç. loontQ Òè xaxà nâoijç yioçwv rijç (jvyyivuaç, xal IdvvaftoXkmvòv TOVTOtÇ intdfjxtv, VTtôd'ÎfltVOÇ ixftoâv TOtÇ OZQaTuixatÇ (llÇ OVX «V15 uçyovroç txtçov 7ci.ijv x&v Kmvaxavxlvov nalòrnv âvâa/oivxo. xavxa ftfv otlxco Ktavaxuvxtu) ôuTiovrj&r]. 4 1 . Ktovaravriva firtg. intì òt rj qirj/ni] xuì TtiQuiléou) òt£~ j(iey_tv, o ix tùv uygùiv oyXog igeo ovviati TÌjg nóXtwg. tv tovtio òt xal tx twv ìv 'IXXvgioìg ìnntwv tìg àvunXr^toaiv twv iv KtXzoìg Tuyfiàuur unfiaiuXtvztg uvtfiiyijauv totg ini ruvr?] rij npugtt avv- 5 ttXtyf.ttvoig. xuì ànXwg tìmìv b/.iiXov otquuwtixov navtòg ol 7i(fotoTiuTig tìg tv avvtXd&vrtg, innòfj xovg àQ/qyovg xijg avvtafioaiag tx/ìo^auvrug tìòov, ovx tìòóztg aytdòv rò nQavtófitvov, tntftówv unavrtg, otfìaoTÒv àvuxaXovvTtg Mayvivrtov. tovzùìv o Kwvojug uìad'ói.itvog ànoò^àvai ngóg riva noXlyvìjv MQfxrifhj 10 rov IIvQijvaiov nkrfiiQv luxiautvijv ' 'EXtvt] di rovvofia TW nttXiyvita. xaxaXrjifd'iig òt ino Tàtaiavog, tìg tovto fiera rivwv tntXixrwv azuXévxog, , nuaijg avzòv fioij&tiug ànoXinQvaijg. 43. Muyvtvilov xoiwv xrtv ¿qx^v ì'yovxog xaì rtSv fintQ 15 tàg^iXnttg i&vàiv xuì Ttjg'IraXiug avrijg xvquvovxog, zrtv azquxi\yiuv TWV tv llatoviutg axQuzonéòwv Utr^uvioiv t'yuv zayjhig, Su Mayvivziog tìg ¡ìuoiXtiuv ijx^7! nv^ó(xtvog, tìg vtp> avzìjv tjXfrtv ìni&vjjiuv xuì iprjcpoj tùjv aizóD'i zayfiuxwv ftaaiXtvg uvtòtiyfh], xuì tv z f j Movfjar] Tluioviag oiitffj nóXti SUzQtfit. zovxwv 30 Constali- ovzwg tyóvziov Ut (¡aai fttv ràg % ijg twug ¿Xtji'^ovro nóXtig, xaì tlus ' fiuXiara Tf t g fitoqg twv nozuftwv , Kwvazuvziog dlt xuì taira no nQÒg uvxovg iXuzzovfttvog naiXifUù, rotg xazà Muyvévztov & IvtpiYqeav L.

17 aliis Bretoni».

qua haec in urbe gesta snnt, in eandem seutentiam veniunt. et qnonSam rei fama tendebat ulterius, extra arbem rustica quoque plebs coiifluebat. per idem tempo« quidam Illyricanorum equitum in supplementum Celticorum ordinum misti cum iis se coniunxerunt, qui buius rei causa convenerant. ad «unimam in unum congressi quicunque cnm imperio militibns praeerant, quod coniurationis prìncipe« iam proclamasse viderent, ignari prope quid ageretur, exclamabant omnes et Magnentium Augustum appellabant. baec Constans animadvertens quoddam ad oppidum, propter Pyreoaeum situm, cai nomen esset Helena, profugere conatus eat. yernm a Gaìsone, qui eo nomine cnm selectis quwnsdam missus fuerat, apprehensus et omni destitutus ope necatus est. 43. Magnentio imperium adepto ao iam in potestàte transalpina« nationes et ipsam Italiani babente, Vetraiiio dux exercituum in Panuonas, audito Magnentium ad imperium evectum esse, incensu« eadem libidine suarum legimiuai suffragio dictus est imperator, et ad Mursam, quod est o'ppidum Pannoniae, subiti ti t. hoc rerum statu Persae urbe« Oi'ieutis et Mesopotamiae praesertim infesti« incursionibns vexabant. Constantius autein, licet boc bello Persi» inferior eMct, tamen Magnentium et Vetranioneni per«e mçiaiolipag

ìnttSq rijç

7içoatQtotc»g.

tig ßotj&tiav

a/.IU TÛ>

rûy/.iaai

TOÏÇ

Tifmir\xai

¡.itTu.mjj.qìd'itg iyéptvoç,

ïxq

TÇÉNÛV,

yivog fiiv

voftiÇôfiivog.

ytytvijed'ai

avxiö

'F.ni xovxotg xfjç

THQiOTtioriÇ àXa'Qavtla

aiayçâg toh

iv [xtv roîç

Sttvàg xaï

xai yjìTjaxòg

rmg nçûyfiaatv,

tog ovâiv

awxijçfag

di iv rat g ittçioxâotat,

T a i r a ¡.itv ovv ntçï

xaï

TOVTOV

yîtxovg,

ria iv ì'ào'gtv âya&wv ßaaiktiag

ovv

/ u t x o i x r j o a g äs tig

re rijç ^iaxlvwv

(fvatt

ravrtj

tmomioao&at,

ytQOÌv % rat;

xttèxotg

TQ0710V tvTjÔijg tïvai

iw xaï tovç

i&tXovaiov

tri nçôg

rijç xvyrtg d-Qaavg, aèrio

Siußijvat

dt oìxriaig

fitv

rçlc. xaï fiîjvag

ßttgßÜQwv,

nuiStlag

arça'Ißfawv

ànoXmtïv.

Muyvtvnog

ßuaiktvoag

avztZ

ròv Kavaxâvxiov

fhxvaxov

InotrjoaTO, fiäWov

i'finçoa^ev

tiatptçiytcav

¡¿¡¡ti Si òtà xwv tantçlcov

oióg Te ytvôfitvoç

av/x/iayovg

a 353 nai'Ta/ó&tv

aito),

ovòtfiiav

ròv XQuyrfkov tìg ¡xóvov , x rtv xvy/jv

re

ânr/XXây-ij. Kcovaxâvxiov irtyxtîv

quorundam Constando favorem conciliantium ducum praeclasum esse aditom, cum neo per occidentales Hispanos ad Mauro« tranaiicere posset, qui islig ctiam in loris confoederati Romanis populi benevoleutiam Constantii captasKent, inops cb omni parte consilii mortem volimtariam turpi saluti praetulit, maoibusijue suis quant liostium vita m eri pi sibi nialuit. 54. Ac Magnentius quidem hoc modo periit, cum tribus annis et sex praelerea mcnsibus imperasset. originem generis a barbaris trahebat; cumque commif;rasset ad Letos, quae Gallica natio est, litems Latina« didicerat. audax fortuna prospera, timidus adversa. occultandae natura insita« inalitiae minis artifex, qui inores et ingenium ipsìus perspectum noti babentibus simplcji et bonus esse putaretur. Haec de Magnentio propt«rea libuit adiicere, quod aliquibus visus fuerit imperii jui tempere rei publicae bono fuisse ; ut ver» de eo cognoscantur quiniliil ins ti tu to bono gessit. Decentius autem cum ad opem ferendem a r cessitus esset a Magnentio, iamquc in Italian contending intellexisset ea quae Magnentio acciderant, in ordines quosdam turniasque militum lapsus, ubi nullam salutis spem videret, obtorta laqaeo cervice r'ebtf» hamanis excessit. 55. Secundum haec cum universa rerum summa soli Constantio cestisse t, urroganüur esse coepit, quod eam fortunae prosperìtatem moderate ferre

LIB. 2 CAP. 53. 54. 55.

121

fUTQÍwg ov Swq&évri, nQoainexl&txo St xat rà nipì roig xoiovTovg tlatd'óto awlaruad-ttí TWV avxoq,avxtüv ÍQyuaxr¡Qia, rotg ioxovatv ti t/weiv Tvyjjg intfiovXtvovru' xip yuQ xaxúyttv ¿xtívovg rìjg tvngaylag avxol ràg TOVXCÜV a'i¿ag í*£ttv iXní^oittg fìxóxtog tig ovtoi xoirwrovg xr¡g xaxoi¡5 Tag xar' avxwv IxQtnovxo SiaftoXág. &tíag tvvovyovg TWV itt^ì tr¡v avXr¡v rivag notrlaú¡.tivoi, ntgtoxarTfg nti&ovai ròv Kiovaxávxwv tug FáXXog dìv àvtip tòg uvxov, tjjc lov KalaaQog r¡'4t(m/u¿vog %iur¡g, ovx aqxovfitvog juvxr¡ minareti %r¡v fiaaiXtiav eavrw jitQi&éìvat. xat on TOVTO ¿Xr¡d-tg r¡v ittío ario rig, tig xt¡v xaxà TOV rúXXov ofuyr¡v inalbavat xùv KrovorávTtov. 7¡aav Sì oí xaéxr¡v nXi^avxtg %ipr ini/3ovXf¡v Jvvá/uiog xai Htxivrtog, tvrtXttg uvòqig xat Sia TWV xoiovxmv xaxwv ini fiettpv ¿X&¿ty tv/t¡g onovÒaL/ovxfg. ixotvwvu òi aèxoìg ji¡g nptl^tcog xal yia^ináómg o tr¡g avXjjg vnagyog, avr¡q Svvcto&ai nagà %& 15 jSuaiXü návxwv ¿av

oixovofiyoaç

Imçfidvroç,

rotç rtrayfiivoiç

TaXartxoTç

xal rmv JîaçjHâçtov ovdtv rjrrov fuzu

ndartç

u'tvzwv, rotç avzoîç Xôyotç ij EvatjSia yçyaufttvi] a. 357 tiov inizçlxpai Tà

hçtntro,

tiç fiâyrjV avtòv ihcovowv * Tovhavov

ttjv iwixijàtv avzÇ rwv ixitat

fiiv ovv ivTiv&tv iï%Qi navrbç

ï&vsatv àihiaç

ntld-ti Kmvaràv-

tov ¡31ov 'IovXtav(ô

vovxt roîç avxov xal xatç imaxoXatç, nùóav

avxw

ntnçay/itva

xal

ijfitv OVVT6[MOÇ "xaaru

nçâxxitv

Kmvotâtviùç oaa

trnav i%(0(jti, Si rà tvçojv, ftaatv

rolvvv

ovvoloeiv

ìòóxti

tòv nçôç Tlttjauç

fiiv iv KtXxoïç

rotç Xéyotç

àtp' wv tvtari

xarà

(i&ktaxa Soa roïç Sikotç naçuXtXtfyShti 3.

ivzvyyd-10

fiûXtazu

rijç laroçtaç,

roiç

15

anuvza uvzòv

rip

lâvtoiv,

TiôXtuov ôiaâyoutv.

axçurtfozixà

lïpi'(Ti-

oïxtt'ovç XUIQOVÇ, xai

ôoxtî.

imtçitf/aç rotç in

aytôov

2 fianjv L P . yoig iévsgtv. S.

rwv nnbç

rà imi

ôtetp&aQfUva xarà

Kalaaçt ini rrjv TovXiavôç rò

rovç ôi fluQpâçovç àxwXvzov t'yovxaç xrp> xov'Frjvov xal fttyçi

nça-

ftîfïkotç,

rrtv oixovf-tlvrjv neçtXàftùv.

ôi riçoorfxet rrjv ruÇiv rjftaç /.tfj ôiuonâoui rai

S

rijç à%laç rwv tçywv itplxtzo '

nuQictzi ôi TW fiovXofiivw ov\Xa/ttTv ¡¿navra xarà

Ìm~ ineta-

nyay/tuitdv.

y&tvxa avyyQu xotuvripr xtfua-10 QÌav xal notvrjv i\y^aa(xtvog. xal anißt] xovxo tlg òlov avxw xt xuxtlvotg • iv yà(> tifi òtvxlqm nqòg rtQftavoòg noXiftw irpr inrtf&itaav avxoig ala/vvtjv t/ovxtg xuià vovv fióvot A/tòòv TIUQÙ nàvxag xovg aXXovg r^laxtvaav. xaxà G/itXr^v 16 4 . 'Enei óè xuvxu Stenovijihj tu Kabuki, vx(taxiconàv avvaytÌQug nlì\9-og Ini ròv xurà xov rt^fiavtxov nuvxòg naQtaxtvuCfxo nóXtftov. àvxina^axa%a[iivwv ii xwv ßaqßu(Hür nXij&ee nufinóXXw, xrp> xovxwv i, af.ieivov xqlvug ovx iv t f j xwv'Pwfiaiatv iìX iv x f j TÙJVßuQßaQiov yjj noXtfirjxia eìvat, xovn^ xt fit\ xàg niXugt0 ßuQvvta&ui xal av&tg t f j xwv ßagßdfiwv intaxaala. ytvùfUvtjg iì ftay.tjg lo/vQoxaxi]g xal nXfóovg äntigov ßuftßdpwv iv xavxj] ntoóvxog, a/Qt XWVEQXVVIwv ÒQVfimv xovg ptvyovxag ó Kaìoag ìmòiu^ag, 4 rijff tilpit L margo.

9 xatfriyayfv libri.

hostes rnebant ; quibos cum Romanas exercitus longe superìor evariaset, hi duntaxat in fugam acli tani foede deserebant ordine*, ut cum eoa ipae Caesar cum paucis adequitans et revocaret, et ut in sucietatem vietoriae venirent hortaretur, tameu ne sic quidem proeiìi participe« esse vellent. itaqne non immerito Caesar indignatus, quod, quantum ia ipsis fuimet, cives suoi) barbari!» prodidissent, legibus ille quidem co nati tuta ni poenam eis non irrogavit, •ed amictos veste muliebri per castra duxit, in aliam provinciam distrahendus, ratus mililibus, qui viri essent, buiusmodi poenam et supplicium morte gravili» futurum ; quod quidem et ipsi et militibus commode cessit: nani secundo contra Germanos bello, suis in animis eius ignominiae, qua fuissent affecti, memoriain retinentes, soli prope, supra ceteros omnes, rem praeclarìssùnc fortissimeque gesserunt. 4. Hoc defunctus labore Caesar per otium collectis militura copiis, ad inferendo» universae tiermanorum natioui bellum se parabat. cui cum numerosas opponerent acies barbari, Caesar eorum impressione non exgpectata Rhenum ipse transmisit, praestare ratus ut non Romano sed barbarico bellum in solo gereretur; quo ipso fieret ut etiam rursus urbes ad venta barbarorum non gravarentur. acerrimo proelio commisso, cum barbarorum innnmerabilLi in eo mnltitado cecidisset, Caesar fugiente* ad aaltua Hercynio»

IJB. S CAP. S. 4.

127

noXvv rt ¿Qyaaafttyog tpérov xal rbv vtbv xov TIZV fiu^/ìaQWv Tflovfdvov Baòafiiqiov'Cfoy^lavtXtóv, ¿nrffaye xov azQucàv tv xjj tHxtla nau/tvCQovxu ini xaZg vixatg àwftvavvxd rt xà xov Kaloaffog atqaxr^r^iaxfu x'òì> ¡.dv ¿tj Buòoftuptov *IovXiuvòg tglntfòit 5 Ktavaxavzui), zfi TOVTUV xv/y vìjv viztjv àvari&tig' oi Si (¡¿(¡¡ÌAQOT 7IQÒ( i'a/uxov eXrjXax6zt$ xtvóvvov xal THQÌ fiaiStuv ¿¡¿t] xaì yvvat~ xwr Stòtórtg, fitj non xal i*i/jti xwv x6nwv ìxttvbtf tv olg r\awt ÌnìS,ù&àv è KaTaao unuv avzwv xò yivog aQÒrp Xijfotxai, trrAXovot ngiaftits ntQÌ tptXIug ¿taXi£o[Upov$ xaì ntgl xov 'Pùtfialtug IOnyStmónoTt TioXtfirjaftv, ò iè KutaaQ ovx uXXwg t(prj nt(fi (fi), lag aitiate ìg Xóyovg ììvat, itQÌv xovg alj(fiaXtixovg unuvxag, oaotg ìx rtSv àXovomv nóXaov t'zvyov Iv roig n^ò xovxov %q6Votg ànayayòntg, àitoXuptiv. xcuv Si xal ZOVTO noutv ò/twxoyijouvzorv xaì nuvxag Sffoi niqitiotv tzt Sdorai, nQayf.iaxtv6fitvog i> Katadg 15 TÒ fiijSlva raiv aìxftaXwiwv fitlvavxa VUQU toìgftaQfiaQoigXa&tìv totóvSt rt fiìj/avarai. tovg àtp' txaoxijg néfawg tt xul xióftqg Sia ixokftrtot. xavxa àxrjxowg 'lovhavòg nu()à xwv ngiaßtuv lìg xò if.i(favìg tdtt£tv rtv tiyt ntQÌ xò 3-fTov nqoaiQtatv, avxtxQvg tig ìntjxoov nuvxwv tìnwv uig xotg 20 d-toig ufiuvov ì} xotg Kwvaxavxlov Xóyotg iavxóv xt xal xòv iuvxov ßiov ixóovvai.

noTOW

2 nótov Ri yv ïxt y/ifiiuv, Tot /xtv baa jttçfi rovç fiaçfidçovç TÎjç Stovarjç rfÇiovxo nçovoiaç, üoxf, tl Sitjoti xat rwv ulXwv avxov ¿vxtXaßtofrai nQuyftâxtov, iv ¿oifuXiia NÂOFL TU iv KIKTOÏÇ nçdyfxaxu futvat, naçtoxivdÇtxo Si, Kwvaxuvxt'ov xaxà xtjv iûav ovxoç, rrp> avxov 7iQoxaxu\ußelv 30 fmytt'çijaiv. ( 1 0 ) ùxftâÇovxoç Si {¡Stj TOV &içovç ôta&ttç TU TITQI TOVÇ vniç TOV 'Fîjvov ßaqßuQOvg, xai rovç fiiv TWXÎUM AATçiçovtîv uvayxùaaç, TOVÇ Si TÎj ntlça TWV nQokußovrwv eîç^njv 9 hï versus etiam apud Ammîan. 2 1 4 et Zonaram 13 11 leguntur.

10 nôirj ap. Ammianum. 11 fioÎQTjç — néfintris ap. Zonaram, (loiç-fl — iti/inry ap. Ammianum. 12 eixoarrjs ap. Zonaram. Hiiic iam omnibus infestus Constantîi erga Iulianum animas paraît, et Constantius quidem ad civile bellum se comparabat, Iuliani vero raentein, propter ea guae acciderant, hoc potissimum cruciabat, quod bellum cum eo gesturus i[iov iavxmv ovofiatorxtg ola ST/ Iv xavxjj xty&tvza xe xai Tpatfivxa rfj 7i6i.ni, xai za akht frtQajitvovxtg wg (.uyiaxav xotg avd-Qumotg al'ziov tao[Uvov aya20 &yo(TTVOV tf &ÍÚXQCIÍV tavxòv, anaviwg xt xaì ovSi Sia náar¡g \huoipov(i.¿vov xi¡g r¡¡.i¿oag. ¿(plvxtg xoíwv tpióvàg àìJkoxócovg tkv-15 TtT¡a«v. ò Si r¡(.ivvaxo, xtfiw^lav ftiv ùèSifiiav i'^yw avxoTg im~ &tig, Xóyttv òi àaxttóxaxov tìg avxovg « xaì xr¡v nóXiv ovv&tfg, og xoaavxT¡v iv tavxiZ /ntx* tlgwvtiag t'yii nixqiav waxi nuvxayov yt¡g ìjpxfot rà Idvxtoytuiv hvtíSr¡ Sitvtyxttv. ¿XX' ìxtivoig (iiv vnig wv inxataav fitxff*ti.i¡aer, ò Si (iaaikivg (ioT¡d*r¡oag xà (ìxóra 20 xrj nokti xaì nXrftog nokv itagaSovg (iovXtvxüiv, ix naxQÒg tlg rovxo xaxayofitvoena eis ulla irrogata, sed oratione qoadam urbanissima taiu in ipsos quam urbem composita ; quae tantam in se cum irrisione continet acerbitatem, u t ubique terraruni didendis Antiochenorum probris suffecerit. «ed hos quidem delictoiem suorum paenituit. imperator autem urbe sublevata, ubi quidem boc posceret aetjuitas, eique magno decurìonum concesso numero, qui paterna successione munus boc consequerentur, a dm inaia et illi« quotquot decurionum

LIB. 3 CAP, 11. 12.

141

yartQtg, ontQ òXtyatg StSofUvov iyvtofuv niXtoir, aXXa r t noXhi XaXaig xut Stxuiwg oixoroftfoas, lai rbv xaiù Jlt^awy nuQfoxtvaCiTo noktfiov. 1 2 . uirffovtog Si ajcfy rov yiifiwvog rfjv argartàv otrrctya- a. 363 5 ywv xaì xujà ru£tv iv xóo/n(p nqonifityag tgwQftijot rijg lAvrioytlag, ovSi ràiv itQtlwv aìoiwv avrai ytvo(.itvwv. xb Si onmg itÒwg vntyfttjOOfiai. nfyinrj] Si rijv 'ItQilnoXtv ¿¡fj^Qa xaraXafitov, tv&a ì'ótt ru nXoTa narra avvSpufitTv arQaruartxu rt xaì v Ix ov iwv nfQttaxtoimv xivSvvtov, uyytvola r f j TttQi nuvxa xai IftmiQltf noXiftixfi nfjoiyiw b paotXtvg i'yrm xotg unoXtupd-tTaiv ini xuxuaxontjv yiXiotg xui ntvxaxoalotg ¿VSQAOIV, IO ino ytavxiXXiavfo Tixaynlvoig, arjfiijvai xaxà vwxev /WQ ijaui xg civ fiij ofpfrtii] naqik xatv Ihg~ 15 omv ànoywQtSv xov OTQaxtvft&iug , xat ovxca òi TiQoeXd-ùv odòr xoauvxrjv '¿ay TO yiyvófitvov ovSè ry-tigag ovmjg bpav iólàov xotg ìvo.vxloig, niQuitoStig xrpr SidiQvyot xoig ino ^iovxtXXtavw xixuyjitvovg ityxti. ( 1 7 ) nqotXd-wv Sè niQuixlqu), noXtfilov navxuTtuaiv ovòtvòg uiafrofitvog, ixfio-qatoi « àvtxuXti xoìig bfioqiv20 Xovg xai aaXniyytav r\ypig nXtjOiaaat ctfiatv iatji-iaivtv. ànavTijaavxav SÈ xaxà vovv avxa> xai TSV ànò xijg xvyrjg avftnuvxotv b yLovxiXXiavòg rtxfiijQafitvog, xfj fitxà BlxxcoQog ovat] SWAPU 2 vyQov P.

9 icQoxtfirp&etaiv Tel àmmtfMpihZoiv Retnaiug.

lpgere etiam possimua dnolvQ-tiotv,

R.

12 TÌje om libri.

quo verbo usui est Zosimui p. 153

16 oaov vulgo.

21 ov/ifidvTatv libri.

mmn equos affligi, seque cnm armis alveum transitare nullo modo posse, quod id fieri altitudo aquae non permitteret et per lutum propter eius utiginem transitu» non pateret, ad extremam quandam inopiam consilii redact! sunt, et periculum ea quoque re maius erat, quod bostes in adversa ripa conspicabantur, telis et eiaculatione saxorum e fundis transiectionem impeilituros. cum nemo reperire modum posset quomodo de periculis obiectis evaderent, imperator, qui tuoi sagacitate rebus in omnibus turn experientia rei roilitaris praestaret, statuit mille quingentis illis, qui sabLucilliano militabant et explorabant itinera, significandum esse, hostes a tergo adorirentur et eorunt impetum in se convertcrent, ut hoc modo exercitus alveam transmittere neinine prohibente posset, itaque Victorem ducem satis magnis copiis ad hoc ablegat. is observata nocte, ne conspiceretur a Persia ipsius ab exercitu tliscessio, tantumque spatio progressus quantum ad id satis esset, ut hostes ne interdiu quidem quid ageretur animadverterent, alveo transiecto Lucilliaui militem quaerebat. ( 1 7 ) Itinere alquanto longius facto, cum hostem omnino neminem deprehenderet, clamoribus et turbarum sonis populares snos vocabat, et ad se uti propina accederent significabat; quos ex animi sententia sibi datos obviam nactus, cum quid accidisset coniecturis Lucillianus fuisset assecutus, iunctis cum Victore copiis hostes a tergo praetor opiuionem adontar, illi

148

ZOSEVn

t0 avft fittasi lnTitl xaT^ ~C noXtfilotg angoaSox^xaif. oi A* ànapdaxtvot npòg XOVXO Xrjtp&ivxtg ixxtlvorxó xt xaì ì'ptvyov 07Ttf uaqtlxùu xaì é ßaatXtvg, ixßavxog avrw eìg t'gyov row v, oí tf¡v nèXtv olxovvrfç tîç tfîklav fëfovv iX9tîv rw fiaailit,

viy fièv'OQfifoàrpt avxoTç ntf*Qtû TOVÇ axçaxtùxttç ixéXtvatv, 20 l'ztçov xt inï xovxco JIQOÇ vtjjoç âvtexâfitvov i'Çioca&ijvai xip nvçyw. xaxà ôi [léfioç i'xtçov xf¡v ino xà xtl/r¡ yrjv 0(JVXXHV iyvwxit, xuxa 3 rçji fiagiXst om L . addS. 12 naprixov VÔCOQ L

L,

5 xuzaÍ7¡xiaQxo6- Zosimo p. 158 15 dicitur (pQovQttQzoe 4 äiäQttvttt P . 6 q ß q d o v ] Amrnian. «ine «earns discrimine. 8 ivaitoxeifihcov S. bantes necl dabant, partim pcrsequentes varus modis interficiebant; ncc a feminis nec pueris abstinentes, nisi si quos retinere captivos eis visum fuisset. Anabdates v e r o , praesidiariorum magister, cum casteilum pereursitar e t , captus una cum satellitibus, qui erant octoginta numero, manibus liga— tis ad imperatorem deductus est. hac via capto per vim oppido et omnibus puberibus in eo interemptis, perpaucis omnino praeter opinionem elapsis, ad diripiendas opes in eo repositas miles progrediebatur. cum quilibet abstulisset quicquid obvium naclus fuerat, murus ad solum usque, plurimis admotis machinig, proslratus e s t , et aediiicia flammis militumque manibus dir u t a , redactaque ad earn speciem, nunquum ut exstitisse viderentur. 2 3 . Hinc ulterius progressus oppida quaedam alia parum celebria transibat et quoddam ad septum perveniebat, quod regis venationem vocabant. erat auteui murus quidam, intra se complexus ingens spatium, variis arboribus consitum. in eo elausae omnia generis ferae satis alimentorum hab e b a n t ; quae quidem hue eis advehebantur, et regi venandi facultatem, quoties Teilet, praebebant. id conspicatus Iulianus niultis locis murum perfringi iiusit, quo facto ferae fugientes a milititms configebantor. non procul

158

ZOSIM

ivzav&â nov 7iXrtaiov ytvôftivoç ßaelktm tlStv tiç ròv 'Pw/xuïxùv fttyuXoTiçtTiiôç IÇTjmrjfitvu xvnov, xal ftadtàv zavza vnb 'Pwfiaiœv (pxoâofiîjo&ai xariXtntv, ov avyyiaqfaaç TOÏÇ TaÇiâoyotç Xroßrr oao&ai tt IÛV iv avzoïç, aïôot rov 'Ptofiatovç Xtyiod'ai TOVÇ tavra âtj^tiovçyrjaavzaç. S 'Evrev&tv r\ azçaztà qiQOVQw rtra naçadgafiovou tiç nóhv âftxtzo Mtlvotç 2aßa&a xaXovfxévqv ' âUarrjxe ôè UVTIJ azaSlotç rçtâxovra rîjç nçôztQOV ftiv Za>xdarjç vvv Si SeXtvxtiaç hvo/ta-* Ço^vtjç. xal ò fitv ßaaiXtvg nXtjaiov itov fttrà rfjç noXXîjç azçuTIUÇ i}iXia9"i], nQorjyovftivoi âi oi x&tzûaxonot irtv nvîkiv xcaà 10 xçâzoç utçovai. zjj S* vaztçala r « ftl/rj ravTtjç o ßaatXtvg ntçivoorwv tujça awuaza nçoaijQTqfitva juain ili poterai, in earn iusilientes, comminus proelio cum Persia mito, non in ripam aolum evaserunt, verum etiam recuperatis duabus illU iam semiustis navibus, quae priug transmiserant, reliquos adhuc in eis legionarios salvos erìpuerunt. secundum haec congressis exercitibus a media nocte proelium ad meridiem usque perduravit. tandem Persae cedentes totis viribus fu gam arrìpiebant, facto eius ab ipsis ducibus initio, hi duces erant Pigraxes, genere dignitateque secundum regem cunctos antecellens, et Anareus et ipse surenas. fugientes insecuti Romani, et cum eis Gothi, multos deleverunt, et auri argentiqne magna potiti sunt copia variisque tam virorum quam equorum oruainentù, et argenterà lectis et meiuù, quascunque relictas a ducibus in fos-

LIB. 3 CAP. 25. 26.

161

TTjywv tv nò yuQuy.t y.uTuliliiftfiivaig. Inioov Si y.aì tv r f , fiayrf Hiqawv fiìv mvTaxóaioi y.aì òioyiXiOi, 'Pcofiut'iov Si ov nltiovg névrs y.ul ì-fiòijiny/.ovTU. ròv òè ini r f j viy.fl tov OTQttTom'òav muàva Bi'y.iwg ò ai^urr^/òg ì'So'ge nwg ikarrovv xuTumlrn tow5 Ve/;. 26. T f , òè vanga/a rbv Tiyor^u norctftòv o jSaoiktvg to tTTQazev/M ini no)J.ijg adttag òiafttftuaag, tqÌttj /.utu Ttjv ¡iàyi\v •>jpi(>a y.ut uvròc fifrà né.artg xrfi à/icp3 avròv òoQvtpoQt'ag imQaiovio, y.uì vQtig ti yjMttlov ìXdàv (l4ftovCa&à rovro Ilé^uai lOxulovmv) i)iii()ag ìv tovtw óufjttvi nivTi. Siaaxonwv òè n«pi Tf;g tm'y.ttvu noQtiug àfitivov t'xuv owjihj pipili cvfmnriunfpntiv T-fi (lyfrji tov nora/iov ròr (jtqutov, uvtèvat Sì Ini xrtv fitmyeiar, wg ovòtyòg vnoXtinofttvav nXoimv lìg yqtlav avcovg y.adioTuvrog. rama Sì} Xaftwv xazà vovv tìa>jy;-uat /¡ovlìjv tm otqutm, rà 15nloia ifinQrjaai xtXivwv. y.aì mirra, nlrjv 0XTU)y.alÒfy.a ' P w ftaixùlv HtQoixwv òè Ttoeaywv, iSanav^d-tj ttvqi' ravra yàp u/nu'gatg cpego/ufva ¿¡y.aXovftn, raìg àvaxvmovaatg wg dxbg vntj~ QfTyaó/itru /(Jttuig. okiyov 'Innov anaaav avvixuQa%av, toaif xfj (fivyfj xaì ìXitpuvxag vnò rcov OTQaxiMZwv xuxuacpayijvat xaì TroXXovg iv avxfj xfj flayrj ntaiiv, àné&uvov ói xaì '"Pcofiattov 20 T@e~g Xoyayoì ytvvaiwg àycoviodfiivot, 'IovXiavòg xaì lHa'§i/.uavòg xaì SlaxQÓ/iiog, òtiQivvdfitvoi òè xovg xtipivovg, xaì iv rovxotg 5 Ammiano Sumere..

21 Ammiano Maximua.

decent, ideoque suffragio communi lovianus imperator designator, V a r r o jiiani domesticorum tribuni filius. E t quae quidem ad obitum usque Iuliani acciderunt, in hnnc gesta fuere niodum. lovianus induta purpura sumptoque diademate, contentis itineribus domum pergebat. ad Suma castellum ubi venisset, equitatus Persicus in Romanos irruptione facta, nec pauois adductis elephantis, dextrum cornu infestabat, in quo loviani et Herculiani constituti erant. eae sunt a D i o cletiano et Maximiano profectae legionum appellationes, habentiam cognomina principum illorum, quorum alter i o vis alter Herculis cogDomentum usurpavit. ac initio quidem vim roboris elephantorum non sustinebant, et multi fugientes cadebaat. veruni ubi pariter et equitatum et elephantos P e r sae in nostros concitabant, ventura est ad acclivem quendain locum, in quo Romanorum forte caioues erant. his in periculi societatem venientibus telaque in Persas de sublimi iacientibus eleplianti quidam vulnerati sunt ; qui more suo fugam dolore perciti cuui liarritu capessebant, et equitatum onmem conturbabant, ita quidem ut tain in hac fuga elephanti a militibus interlicerentur quain in ipso proolio complures ex hostibus caderent. perierunt et Rom.'ini legionum tribuni t r e s . dum fortiter dimicant, lulinnus ftìaximmnug et Macrobius. sunjquc humi iacentes perquirerent, et iuter cos Anatoli!

LIB. 5 CAP. SO. 81. ivç>ovTtç

TO jivaxvklov

noXtfiiaiv

nuvza/o&tv

awfiu,

rwv fitv inuv niQatw&rivtti

dièyvojcuv.

xal

Tçônov

Çtvy/uaza

fttvoi

Tt TOVTOIÇ êiéftrjoav.

Tort

Srj xaî ol azçazrjyot

10 d^rjauv.

ovSè

nXyd-tt

xarà

P/xlip Bazdftot, rrjg noXfcog, ufia

oiXXa re

OvaXtvrmavov,

xai on ntQ tiij [xtr* airov

XtXttftftivoi

alyjiyryg.

riXevzfjv

avzoxqarmq

n^ofit-

ngog qtvXaxrjv

uno-

rrj axofj rov ftiv yiovxtXkiavbv

wg

SuyQrtaa.vxo,

iv ovdtvl

to ngog rbv 20

10 Inscriptionem hanc sepulchralem varie exhibent. versus ultimus Homeri est, II. y 279. Zonaras 13 13: Kv&vco iit ¿QyvQoEvzt an' EvcpQurao QOUCOV IltQeidos ix yahjg atiXivzTjTtp ¿ill xivrjaug etoaviijv rods 'IovUavog Zcfrs afj/ia, d/irpoTSQOV, (¡aocltvg r ' aya&OG XQARSQOE T' ALIFIRJRRJI. iisdem verbis Cedrenus R. 11 AYO oSàv ivGxijrpâoTjç uiiiù xal rit Ovau.tvzivtui'tp, 6ttko/itvot nqbg rov udtkcpbv zfjV aqyj\v, iniTQtipui ftiv UVTM TTJV iWUV UXQlg Al'/VJlXOV xai Bld-vvtug xai QQO.XTJZ, laftovzu df rug tv 'IXlvQtoig noXeig uvrov tig rrtv 'Irah'av dtafirtvat acat rag iv tuvttj noXeig tyiiv vviov àntòtixw, 2u).ovaziov ravztjç â'ià zb yijçaç àçtlç, ìjói] ôtvTfçov ravriyv fUTa^fiçtffûfitvov rijv aç/wrjv' Av'iovioç òt, xainiq IvtardSroç ovno /.uyuXov noklj-iov, ntçi re zrjv zwv tiatpoQwv 5 U07iça£iv ôixutoç rtv, ovSlva fiaçvvtoSai nuqà rb xud tjxov xaì òff tiXófitvov uvtyôfxtvoç, xaì bXxdÒtav nXrj&ei rfjv ozcjuzudzixi)v cirijotv ôtà rov EvÇeivov nôvzov ruïç ixftolaïç rov 'Iazçov nu(iuôtôovç, xavrev&tv à là rwv noxufil(ûv nlolcuv zatç tTiiy.iifitvatç z

rtylav. ( 1 1 ) rovrwv Òì ovzoj yti/.iwrnç a. ovzoç tri ôtwxqfiéviov, t'açoç âç^ofilvov rijç UluQxiavovnôluoç è (iuaifovç âvaaràç afxa roïç eiç rbv vIarçov (fvXdzrovai orçartwruiç Tiiçauod-tlç Iv rjj noktfita %otç fiaçjSdçoiç infoi. rwv ôè oiîjvui nçôç fidxvv oza&lav ov ^aQçrtaûvzi>iv, tyxtxçvfi/jtvbjv ôè 15 zoîç î'Xfai xaì ex rovrwv Aa&çai'aç noiov^itvwv ejrtôço/zdç, rotç ftèv ozQuriwruiç xurà /uiçav enirarre fitveiv, oaov Ôè tjv oixerixbv avvuyayo'iv, xaì oaov fiévroi rrjv rrtç ànoaxtvijç inerirçanro (pvXaxtjv, qrtzóv rt xqvaiov vmayveTzo ôioçtTadtu rg av

(ir} xtvog avidi ovfxfiaivovxog ocpaXttij xà xijg no).txtiag. Si xovxoigb 5 aiìla

avxbv

fiaatXttav,

mtafrttg

P&aiXtès rotg Xóyotg àvtine ròv nulSu r^ariavòv

ftu-

UffÈvxa

rtkilav.

13. o (iaoilivg,

Twv Si xatà

vóftti,

xaì itila

itoìXà xarà

St'ovxa itQta-

xò TiQoa^y.ov aixo-

aìxovat Quòitog (ptXoTif.wvfj.evog rà

Si tìg ri)v ]Avxió%tiuv (iixà

OvdXrtg ini rìjr a. 372

IlfQawv

nQOiaiv re cryokaiiog ijSo^&ti rà

xatgnóktoi,

rofg Sixata

nàpiX&dw

Trjv ianÌQav iv xovxotg ovxmv,

l Idvxióyttav. (tiTti (lòffi,

rov

QtóSwQog

nQayfidxiov tdig

rfjV 'Avxtiyttav i£ aìxlag

rov

¡ìaaioxyaxó-

/itfiwvog

ovrug

ÌXQÌ-

ovxog

naqu-

xOiùaòt.

rjv

vnoyQoig P .

IfffCTOjg

dig

10

evvenioxufitvovg

og xijg avkrjg tig fiiaov

flaothtvg

Sia

avaaxug

Siafioyxovg xjj avkfj

vnaQ/og

xfi aQxfi

, 7] Si xqlaig

nuvxav15 vnonzwg

i} alXwg

xtfuoptvcov

xw fiaoiXtT 7iQoatjyy{kXovxo. xal aizdvzwv

).6yotg xivdg' xal

xoivog oSvQ/iog'

xwv ¡.idzrjv olxovvzwv xwv fidxqv

inl

xtvu yar^dag

7iXrtd"t] ni.ti'uvu xwv iv xaTg noktai

at Si xag qwhaxug

4 ¿tpiivcei Sqlovvza

iv

ofyicoyal

Tjv yaQ 7i7.rtQrj xa ftiv Sta/max^Qia Si xwv

o

xovg tnl r¡iiáxMv. ( 1 5 ) n^wzog /Lifv ovv iag. 5 x"l oeiafjoi Si tv not (Tvvrjvéythjonv xónoig. tatiadij Si xml Valens. Kqi'ìtì] o(f oó'(ióitoov, xaì r) IltXoTióvvrjaog fiera xrjg aXXtjg 'EXXua. 375 ^ ^ ¡"¡axe. xaì xàg noXXàg SiaQf/vìjvai xwv nóXtmv, nXtjv xrjg ld&rtvuw)v nóXuog xaì xrjg Idxxixrjg. xavxijv Si xaì 7it()to(tt&i}vai cpaaiv air tag xoiàaSt. Neazógiog tv Ixiivoig xoTg yjìóvoig Ugo-10 quvrtìv xtxay^iivog ovag ifrtaoaxo 7tuQuxtXtvó(.uvov /gijvcu xòv xfj nóXti aioxriQiov. imi di ixoivdauzo xotg tv xtXti zrtv oxpiv, ol ài XtjQtìv avxov ola ài] vniQyijQtov ovxa vo^ilaavxtg tv oiStvì TO QTjd-iv inoirjaavxo, avzòg xu9~* ìavròv Xoyioufitvog xò nqaxzlnv 15 xal xaig &totiòl(nv iwolaig naiSaymyovfitvog, tìxóva xov {¡Qioog tv oixio /.tixyM òr^uovqyrfiag vnéd"t]xt x

xà avvq&rj xaxà xavròv xaì zt3 fjyioi' xà iyvwo/utva ol xaxà d-fOfiòv tnQaxxt. xovxia xt xtp XQÓTIM xijg xov tvunvlov ovjtßovXijg tQyta nXtiQW&tlarjg, 20 inißftlaavzog xov otioftov /.tóvovg Iddrjvaiovg ntQiow&ijvui avvlßrj, fitxaayoiarfi TWV xov {¡gaog tvtgytauuv xaì naartg Xrjg ¿ixxixrtg. 6 NEGETE L P . 17 otxog (IIHQÒS est parvura vutaxog, armarium. H. 21 ¿mß^vaavroe L .

sacellam, 01x77,ua,

in Illyrico menses novero, paucìs dìebus demptis, commoratus fuisset et imperii duodecimum annnm attigisset. 18. E o defuncto fulmen e caelo Sirraii delapsum regiam cum foro concremavit, visunique fuit iis quorum acria de rebus huiusmodi iudicia sunt, parum prosperum publicis rebus hoc portentum esse, terrae motus quoque nonnutlis in locis acciderunt, Creta vehementius succussa cum Peloponneso reliquaque G r a e c i a , ita ut oppida complura eollaberentur, exceptis Athenis et Attica regione, quam ex huiusmom causa conservatalo perhibent. N e storius id temporis sucrorum antistes constitutus somnium vidit, quod publicis honoribus Achillem bcroa iuberet affici : hoc enim urbi salutare futurum, cum autem visum hoc cum magistratibus communicasset, atque illi rati eurn delirare, qui iam senex decrepitus esset, nihili quod dictum fuerat fecisscnt, ipse secum ratiocinatus quid agendum esset, divinisque cogitationibus edoctus, imaginem herois exigua forma fabricatam sub Minervae simulacro, quod in virgineo conclavi collocatum est, posuit. quoties autem perageret consueta huic deae sacra, pariter et ilia quae sciret heroi debita rite faciebat. atque hoc modo cum ipsa re somnii Consilio satisfactum esset, terrae mota passim grassato solos Athenienses salvos evadere contigit, hiace beneficila

LIB. 4

CAP» 17» 1 8 , 1 9 .

193

20.

uxi òt Tbvro à/.t,9/g icsxt, fiuS-ttv l^Krxt òi1 IOV b qtXòaoqog Qtuvòg Òit^qXdtv , Vtuvov tìg TOVTOV ròv ÌJOTOA ypaqiGtv. àXXà xavxu ovx àvuQj.ioaxa roTg nQOxtiuivotg ocra nuQtdtjxa. 19. OiakiVrmavov Òt x?XtvTTj tv. yu/AtxTfi 10 uvxio xtydtvxa xrtg nyóxtQov Éluyvtvxto) Gvvotxrftàar^, V TTÓQQOÌ noi' ftexà rrj£ fitjxQog ilVXa fitxumfiìpu/ttroi nuQu.yovot ¡.ti xà fxXovQytòùg tìg tà (iaalXaa, niurtxov ilyovru fióhg tvtavxuvi òu— Xofdrcuv òè npòg tavxovg r^uxiavofi xaì OvaXtvxtviuvnv xov vtov Vatens, ti}»' fiaatXtiaV, wg ìòuxtt xotg 7ttQÌ tttixovg xà ngay/Liaxa XQivovaiv ^ yàìe" 15 ( a v r a i yù(T ol ftuaiXug ovx rtaap XVQIOI ÒIÀ xrtv fjXtxfav); Tqu- nianusli. Tiuvip ¡.¡tv xà KtXxtxà ffvXa xaì ifìr^la nàau xaì fj BQtxxuvty.rj riJffOf àntxXr^ovxo, OvuXtvrivtavòv dì iòóxti xfjv 'IxaXiuv xe xaì ^IXXvqtovg xaì tìpr oXtjV tytiV jiiRvi]Vt CÌ/OI

20.

OvuXtvxa

Òè ròv ftuGiXiu noXXul nbXXuyid-tv ntQtitxaì TIQWXOV ¡.itvvIaavqoi (xaXovat òt urxoì'g oi fitv ITtaiòag, ol òè 2oXv/.tovg, àXXoi òt KtXivu.g òyit'uvg ' t ò iì ùxQifiicitQOv > rprixa tìg xovg ntQÌ uvxwv àrpixró-

20 axry/.f.nai' noXfyiwv IniifOQaL

5 'Exhiog] AmmÌan. Aequitiui.

TÌUSi

22 àqiovs k P : corr Leunclfr»

heroi.s tuta pàrìter Attica fruente, hoc aiifem verum esse, iicet tx iis coguuscere quae Syrianus philosoplins, hyninum in hunc heroa scribens, coro-1 memoravit. et haec quidem a propositi» rebus haud aliena libuit adiicere. 19. Ceteruin exstincto Valentiniano, cum legionum tribuni Merobaudes et Kquitias Valentetu et Gratianuin viderunt in locis procul remotis dégere, quod alter adhuc esset in Oriente, alter aptid occidentale» Gallos a patre relictus ftiisset, veriti ne quando usu veniret ut trangistriani barbari rebus principe destituite irriierent, arcessitum minorem Valentiniani fìlium, natura ci de coniuge quae Magnentii prius uxor fuerat j nec procul inde cum matrtf degentem in regiam purpura vestitum producuut, com t ì x quintuin aetatis annum ageret. dividentibns imperium inter se Gratiano et Valentiniano minore , prout iis videbatur qui apud eos res moderabantur ( nam principe« . ipsl propter aetatein sui iuris non erant); Gratiano quidem Celticae nationes et Hispania tota cura insula Brìttannia attribuebantur, V'alentinianura vero placuit Italiam et Illyrios et totam Africani possidere. SO. Ceteruin Valentem imperatorem plures c pluribus locis irniéntes bellorum ductus circumstabant. prìmum Isaari ( quos alii Pisidas, ali! Solymos, alii Cilices aiontanos vocant: nos quidem accuratius de his aliquid indicabimus, ubi ad e urn locum perreneriuius de iis ut dicendum s i t ) oppidà

Zosimus,

13

376

194

zosinn

fiid-u ì.lyovg,

òrfJMaoutv ) rag ìv ¿tvy.la xaì IlufifvXi'n noì.éig FI tv XQUTÌTV OV Svvu/itvoi, xù òè ìv xoTg vnulibgoig anavxa SiaQnaLpvxtg. imi òè o /SaaiXtig txi xaxà xtjv \Avcwztiav òwxQlfiwv ì'axfXXiv in* uvxovg ào/.ovaav , wg omo, dv»tvyov xùv ògiov, ovxe òiùj%ai xùtv axQaxuaxwv dt1 txfiiXtiav òvvaftìvcov, ovxt aXXwg rà av/.iftuvxa xaìg nóXtffi òvaxv%rji.iaTU Stnuntvaai. xovxcov òè ovxwv ìv xoviotg, ipvXóv xt ¡Sd(i~ fiaQOv xoTg inèg xòv ^IGIQOV 2y.v9-ty.oTg ì'frveoiv inavianj, TIQÓTÌQOV nìv ovx iyvbjofitrov, róxe òè ì'iahfivijg uvatfarìv. Ovvvovg 10 òè xovxovg ixuXovv, tì'rt ftaatXtiovg avxovg òro/uuCeiv 7IQ0orjxtt 2y.v!}ag, tire ovg 'ffpóàoTÓg ' 8ts h.

wç h'ijv ôiad-ififvoç

x

Mu-

nqoantaóvTa

xtvSvvóv dì TOÎÇ TUVTfl nçûyunatv

âçafiôvTfÇ ini ßaatXla to av/jßuv

jijg

i/.ivrjofrr]'-

àXX* rt Oçtfxi] re iïtnuau xa\ fj Jlaiovict xat rà fifygt

xtSoviag

rèt

rf/fftovt'uv fiyov,

fxtjêtvbç 6t ytvoftivov hioov

«iti onXtov òiya rovç

fiuùov oçitt 0io.ntf.npai,

TOVTOV,

UTIOD-EFUVOVÇ

zoiv âi •za'Çtdçywv, xai oaot mnaiionwv

ßt-

TtiuyfiivwP

uvußaXXoitt'vcov rà moi

INTTQINT

vn-

-ummv xai

. Tfûv êè T().ç In) TOVvIOTQOV N O X N Ç (pçovçtTv

TI;V

uviol

0taßi\vat TÜV'IOTQOV f y ai

ßalmv. diytad'AI

txozitv-

oixûr ,

ötydijvut 7ruoà ßamXiwg, airm

YQ'/OV

Sxv&ixòv

biv tt/nv

Ovvvotç rarraç

o/Orp

to

TOVTO

wart lovç itfçikikn(ifiivovç,

ytTouç àvmdvuvrtç

tayvtïodal

195

Inixfifil-

ânayytXXovatv.

uno rijç

Üiivuo/flaç

18 llcttovltt] forsan Mvdlet. R.

Scytliarnra caedem edebant. quod cnm frequenter facefent, nationem S c y thicain ad eam furtunam redegerunt, ut superstite« domicilii« suis relictig Hunnis ea traderent incolenda, ipsi fugam capessentes in adversam latri ripara transiicerent, erectisque manibus supplices ab imperatore se recipi p e t e r e n t , simulque pollicerentur officio se hdorum e t constantium sociorum fnncturos. eam rem cum prftegidiis oppidorum ad Istrum praefecti eo usque d i f f e r r e n t , dum de voluntate principia cognitum f u i s s e t , Valens uti reciperentur armis prius depositi« permisit. itaque tribuni legionum militumque ducps transiiciebant illi quidem, ut absque armis barbaros in fines Romanos dedncerent: verum nihil agebant aliud quam quod elegantis formae mttlicres ¿ e l i g e r e n t , e t pueros formoso« ad usum obscenam venarentur, aut calone« agricolasve compararent ; qUibus soli« intenti cetera publicam ad utilitatem spectantia negligebant. unde fiebat ut complures clam cum armis transvccti ixtjç iyûçit, ròv 7iQvÇ tovç avzofiôkovç 2xvd~aç àyiovimiavoç nôItfiov. i'ÇwvTi òt TM ôTQUTomÔtp xaì aixâ dt rw ßaaikü vtçaç ¿¡avrjOtTai nçoayoçtv&iv* ( 2 2 ) o St ßuat~ Xivç Ovakt)Ç XtjìXofiévovç ijôr, zryv Qçûxijv nàffav tovç Zxvdaç 20 &tiôiitvoç, l'yva) rovi Ix t ijç UoaÇ avv avviò nafiaytvouhovç xaì /.tâ/w^ui [it&' 'Innwv tfintinoiuTOvç rfj twv 2xv$äv "MW nço6 ¿kIvtìtov

R pro vulgato ivVvJjrov,

%étos L margo.

10 xaçovu

P.

18 »a*

poterat, compositi«, Antiochia cOrsim itei emenSus Cpollm ablt, atque inde pergit in Thraciam, bellum ad versus Scythas illos transfuga« gesturus. egressus autem exercitus et ipse princeps huiusmodi portentum conspexere. corpus qUoddam hominis in via iacens visum fuit, cetera ijuidem prorsus immobile, verberibusque caeso a capite ad pedes usque consimile, verum oculos tantum apertos haben«, qüi propius accedente« intuerentur. cum autem interroganti bus quis esset et unde, tum a quo istaec perpessus fuisset, nihil omnino responderet, prodigiosum quiddam rati etiam praetereunti principi commonstrant. cum is de rebus iisdem interrogasset, nihilominus mutas erat, nec exlstimatus vivere, quod universum corpus expers esset motus, ncc integre mortuus, quando incolume« oculi esse viderentur. tandem subito portentum hoc evanuit. itaque cum ii qui circumstabant, quid agendum esset ambigerent, homines in exponendi« talibus ingeniosi statum rei publicae futurum portendi dicebant, quodque duratura esset rerum caesarum et flagri» confectarum facies, animant exhalantibus similis, donee roagistratuum et administrantium improbitate prorsns interiisset. atque haec nobis singola perlustrantibus vere praedictum apparebit. ( 2 2 ) Valens autem imperator, qui iam Scythas universam Thraciam depopulari cernerei, statuit eoa quo» ex Orieute secum adduxerat, ex equi« pugnaudi peritissimo», io equitatum Scy«

LIB. 4 CAP. 21. 22. TFGOV latjifytipai, xar*

òh'yovg

tovg

IxltljiovTug

¿miaTTjg

Sxv&iov

ir¡mv, roi fitv ßumXtî Qtodoako âijior xaxaaxf¡aui zo (itXtxwfitvov oix tyvio, xuì tv 20 xoîç ileçi Maxtôoviuv tvdtuxQtßovxt zônoiç, xuì ti nonti i yt wç (ir¡ Tiaç' uvxov naQÙ OvâXtvxoç êt xuvxr¡v tmxQuntiç zt¡v (pçovziäa, xuì ovnco ayeôàv xoi zóxt ßuaiXtvovxt yraïQtÇôfitroç' xf¡ iivovno)uv yigovoiu yçùipuç tv nuQußvaxoj, 5 Libanio "Iovllog, 9 %o)nlus libri: oorr idem,

v nòg xtxayfitvov, xt

205

ìvòg yuQ ovxog InnuQym) xuì ini nXtloatv r¡ nlvxt xavxag

xat TO Sr¡(ióaiov

0iivnj.it

¿oyúg,

xovzot

(ovxtri

yÙQ óvo GXQUTtjyoìg fióvotg aXXà nivxt xaì nXtíooiv,

5 txaaiog

x ovvtmoóv

uvrotg

/Lièv tì'/ovTO Tr¡g ini zìi nQotrot noQtiag, 15

xr¡v Aìyvnxov,

ov Ttxay^tivov

di uvxwv íOQf(íaSt¡g b ITtqrst¡g"

r¡v

avzotg,

rtv ó'i

xotvmvr¡Oavxog lig Tòv Y 'Tit, IIíQOtov

náXc/iov

*Joi'XiaVM ZIO UVXOXQUXOQt. 31.

Ttov Òè Alyvnxltov

roTg uvxófrt xu.yiiaai criv ovStfila, $

fonasse

tig MuxtSovlav

avvaqd-ívTtov,

oiÒè 'Pwfiulov

òiàxqiotg

xuì SO

tj ftaqfiuQOV, návxig Òè

rectUis crQUTHOTixrjc; fútanlas.

a (Uicibus piaescriptu, tmv L.

uqixo/ttvcov

zú¡ig ¡.tèv r¡v xoig aTQonivfMtTel aTQazrjyixrjs

ut Leunclavius accipit. &

21

erit

ovvafiv-

que Philadt'lphiae convcaissent, quod oppidum est Lydiae, longo numero harbaris inferiores Aegvpti! praescriptum sibì a ducibus ordinem obaervabant: barbari vero, qui hos multitudine snperarent, amplius aliquid sìbi inris usurpalmut. cumque forte quidam ex iia qui erant in foro venditaruin ab se rerum pretiuin posceret, barbaras atltein gladio feriret, atque hinc ilio exclamante vulneraretur et alter, priori iaturus opem, miserti eius quod accidnret Aegyptii modeste barbaros iiortabantur, ab iniqnis hitiusmodi faci' noribus abstinerent: non enim hoc decere viros qui secundum leges Romanas vivere decrevigsent. turn illi gladios suos adversus hos stringere, donec t-t Aegyptii laxato iracundiae freno cum eis congrederentur et plures quam ducentos interimerent, aliis caesis, aliis in cloacas fugere ac vitain in eis relinquere coantis, cum haec Aegyptii Philadelphiae patrasscnt in barbaros, et lnodestiores ut essent, non defuturis scilicet qui eis resisterent, persuasissent, ipsi quidem ulterius iter suum prosequebantur, barbari vero versus Aegyptuin, quo ire iussi fuerant, progrediebantur. et habebant hi ducem Horrnisdam, natione Persam, Hormisdae illius fílium, qui cum Iuliano imperatore bello contra Persas iuterfuit. 31. Adventantibus in Macedoniam Aegyptiis, .;t iam legionibus eorum tocorum ad^criptis, nollus erat in cas trig ordo, nullum Romani vel barbari

LIB. 4 CAP. 30. 81.

209

¿vtorQÍtpovro, FTTJSF ànoyQuqfjs Ìri TÙSV èv roTg OTQUXUÚrtxoig uQid'fxoTg ¿vuytQOfiivwv (pvXarrofiévtjg. if tiro ¿i roTg uvrofióXoig, i¡Sr¡ rolg ráyfiaaiv fyy^utfiTaiv, iìg rr¡v oìxei'uv ìnuviivat xaì trlqovg ixni^mitv àv&* ìuvxwv, y.ai bmjvlxa av SuvroTg Soxolrj, nuktv ino 'Pu)/.talovg oTQUTtvto&ui. rotavrr¡v OQWvrtg ol ftuQjiaQoi XQUTOVOUV iv rotg oTfjaTtioTixoig ráyuuat TUQU/T¡V ( o" T Í yà(> UVZ¿/NO).OT narra iar¡(.iaivov uviotg xul F¡ tr¡g ìni/ii'ilag ivQvywQla) xatQÒv t'y,ttv wr¡D^¡aav im9tu>tifvov

T O V jStXziovoç

âi

2 2 5

noi fjtìaoSai

xal

tu ropuvrij

rovzo ini

42.

âvtrt9-tro,

do&ijvat

Joftvîvov îx

(reçut

*AxvXtfÎaç

dt^M

oîv

riXftuza

fiovXrtv

avztp

4L

oqm> i/vayyr

âi ruvra

âfielvova

vrjç uayakua*

CAP,

v.jSuTtov

dittôfynut

riQov

4

'

rifiîjç

oyxov

» re

âwçfwp

taió&ai

rm

¡Sa*

âi ïa^vtv

o

M«-

Jjç vyt ¡SaffiXtT ini

arçariâii xatà

tovrotç

z nXrjd-ti

xal

ovfiftu/wv

zijv 'IzaXiàv

/iiyt"

ôoQVfn-* bàbv

4 ¿ 1 oro LP. 7 fc(£aç urt'yxij nûaa rà xotvà nXi¡xziaO-ai xaïQÎaiç nJ.ijyuìg àfxffojiçtad-fv' 9tv ì'farrxi òitv nçoTtçov diuxqçvxtrfÎ5 n!) tu, xaì ti ¡.itv i'Xoao OvaXivrtriavÇ HIuti/.ioç unoòovvai ritv ¿JurriXíiar xaì uytiv TT¡V r¡av/Jav, xarà TO TTÇOTÎÇOV a/ijfta T\V àçytjv tig anavxaç S ir¡^r¡a^ui, nXtovt'Çla Si xçaTOvftevov uvrov xaranoXfft^ativ ÙNÇNRF UOI'GTIOÇ. TOVTOIÇ âvTHfdtyytod-at fùv ovô'tiç TCÛV uno xrtç ytçorniaç idûpçfi, Soxoval itoiç xoirfj r f j 7tnXi20 Tít'a XvautXtTv' 'Iovauva òè ovrf nçuy/ÀÙiaiv ûnnçoç ovaa ovxt îtçbç TT¡v TOV av/iq/çovroç tvQioiv anopoç, INIOTUFTÉVTJ TO Oioâooiov nsçi TUÇ fQMTixàç inid-vfilaç iniriotntç, ttf una r t TT¡V frvyaT¿qu ráXXav i'^aiaíto Sta-nçlnovaav xúXXet, xaì TÛV yovàxoìv bit" 12 óxrct volgo. rei fniTiam obstnpefactos luxlls lllius nlmlt obllríicítOr, et paulum de i n n n o volnptatum studio remittit. habito deiiide Consilio visum ut ipse cum nonnulla e senato Thessalonicam se conferret. hoc ubi factum fult, de integro consultatur quid agendum esset; communique decreto plaçait ut a Maximo patrata facinora punirentar i non enim illi homini vitam amplius concedcndam, qui et Gratianum occidisset eiilsque regnum ueQrpasset, et hunc successurn adeptus via quasi quadam progressas fuisset ac fratrem illius relicto sibi principatu exuisset. (44) offensUa his Theodosius, ob insitam a natura mollitieiD et hactenus actae vitae socordiam, ad bellum hoc segniorem se praebet, afierens in medium ea mala quae de bellis civilibus proveniunt ; simulque ostendens necessario rem publicam in his atrinque letales plagas accipcre. quapropter aiebat prills legatos esse mittendos; ac si quidem Vnlentiniano Máximas imperium restituere mallet et quietem amplecti, •ecundum formant pristinam in omnes imperium dividenaum esse, sin ab avaricia se vinci pateretur, citra tergiversationem nllam bello persequendum. adversus haec nemo quidem e senatu proferre quicquam audebat, quod aliquo modo rei publicae conducibilia viderentur. Justina vero, necrerom asa destituía nec inops consilii ad inveniendum id quod expedìret, cam Theodosii pronum ad amores animum nosset, Gallam filiam suam, eximía forma praestantem,

228

ZOSIMI

Xafio[JtvTj tov fìaatXlwg txhtvt juijrt ròv Tqaxiavov tov StS(ax6Tog o< ti,)'flaaiXtlavd'uvurov ntQuSuv ¿Tifuiyijrov, fi^Tf. atpòtg tixfj xufdvovg ISaai, naatjg ixntnrtoxorag iXniiog. xui tuvtu Xfyovaa TTjv xoQrpr ÒÒvqofUvrtt> iStlxvv xal rfjv tavtijg ¿noxXatnvaav Tvjrqv. xotmov àxovaag o QtoSoamg, xui Sfiu rfj &ta tov rfjg xoQqg 5 xaXXovg àXovg, na^iqatvt fùv xal n~) (fìJfifiUTt rìjV Ini t xa/lfya* Xti rijs xigijg nXtjyrjv, àvtfìuXXtTO òè to n^axrlov, uvrutg imo(f aimn> iXnió'ag. mg di nXiov Iniaiivytro t% rfjg xoQtjg Ì71 tih /iitu, tìjv 'Iovauvav fitTiX&òvfoilttjv &vyajtQU nQog yufiov 0Tu JlXaxiXXijg rijg npórepov avrai ytjfiufAtv^g anuXXayciartg. ovx 10 liXXtog dì t'tpatrxe dtóotiv, ti /dfUvog tjJ « r^ariavov TtfitoQfjotitv ¿vaiolati xal OvaXevrivtuvw ndXiv àno-~ dottj ttjv to« naTQÒg jSaoiXitav. ini tovtoig VrvyJ. Tt tov yuiiov xal ratg tov noXifxov naqaaxtvuig oXov tavròv ìvtòldov, xal owtXuvvófxtvog vnò trjg ywaixòg t6 Tt tTTpUTiWTixbv i(fiXo txulXttav ino rijg XQf'aS ùrayy.u£ó/uvog ìnrjvd)(ffrov, òia&etvai Tt tu fiera Ttjv ànoàr^lav Trp> aviov Stì]aófttva nqovolug ìyvwxtt. a. 388 4 5 . ¿/ià TOVTO, ìnuòr\ Kwrffiog ó rìjg avXfjg imuftyog hiuvttov t'4 Alyvmov xazò. rìjv hÒoinoglav m>%t Tt&vetóg, ov riva 20 ótoi nQoarrpaad'ai rrjg avXijg VTiaoyov àrtì^ra, xal noXXovg noXXuxig àvuoxonrjaag tipa to TiXtvraìov civSga ngòg tovto àgfió10 aliù Fla8 vntafivztTO Hemsterhus. ad Lucian. t* 1 p. 352. aut Placidia. 11 post ròv xuzà Ma^i/iov dee«t nóiepov, aut simile quodpiam nomen. S. 17 r à ] libri xal.

tilla

coram eo statalt, et genua principis amplexa supplicìter obsecrat ne Gratìan?, qui hirgitus ei fuisset imperimn, caedem inultani relinqueret, neve se ncglectos iacere sincret, omni spe destitutos. quae proferens pueliam illacrumantem et fortunam suam deplorantem ei commonstrat. his Theodosius auditis, simulque puellae pulchritudinis intuitu captus, etiam vultu acceptum ex puellae forma vulnus satis ilio quidem prodebat, sed differebat (amen id quod essct agenduin, slgnifìcans ei uti spesbonas animi» conciperent. cumautem puellae desiderio magis in dies ureretnr, conventa lustina filiam eius in matrimonium sibi dari petit : nam Placilla, quae cum eo prius fuerat nupta, diem suuin obierat. ea vero se non aliter ait banc ci daturam, nisi bello contra Maximum suscepto Gratiani caedem ultus ess et et Valentiniano patritmn imperiuui restituisset. bis ille condicionibus et impetrat nnptias et apparando bello totus incumbit.. quin et impulsus a muliere militum animos auctis annonarum stipendiis demnlcet, et reliquam segnitiem sic nsu exigente corrigit ut etiam. ea sibi disponenda atatueret, quae post abìtum ipsius aliquam flagitatura providentiam essent. 45. Ob eam causam mortno in itinere Cynegio, praefecto praetorii, cum ex Aegypto reverteretur, quemnam praefectum praetorii constituent dispiciebat. cumque multo« multo ties considerasse!, tandem virum ad hoc

LIB. 4 CAP. 44. 45.

229

Stov. fttxaxaXlaag xoiwv Ix xtjg lAxvXrjtag Taxiavóv, rfin ftiv itila g hù OvuXtvxog ìyxty ligiafiivov àgy&g, SvSga Si iv naai anovSutav, àvaSttxviu xìjg avXìjg vitagyov tv xf} max(ftSt, x«i t « xìjg UQ/JH avpfioku nifixpag aìnw xòv natòa xov avxov IIQÓ5 y.Xov xtjg nóXmg vnagyov xarlaxrptv. ¿WL' iv xovxw ftiv e« Suyivtxo, xàg fttylaxag àg^ug àvògàat xotovxotg IxSiSwxùg oVxal 7tagà Ttjv xov paoikitùg ànoSijftfav xà xwv ìmqxiotv «porrà Svrftaovxat òiu&iTvai ' xfìTg Si axgaxuixatg, tnmvat ftiv Jlgóftmov, ntCoig Si Tiftuatov Intattjaev. imi Si nghg xfjv t£oSov ovSiv 10 iXXtbietv ISóxttt Xóyog ivlmot xatg ftaotXiiag àxoatg wg ol xoTg 'Pwfta'txoìg xtXtatv àvafitfityji&ot fiugfiugot Satguov vnoaytaei /«yuXwv nugà Mufy'fiov ntgi ugoSoalag tSt^avxo Xóyovg, uìad-óftevoi Si ¿g ntginvaxov yiyovi, ntgi xà xtXftaxu xaì xàg iv Maxi~ Savia Xifivag avvùpvypv, xoTg avxa&t Suàtatv tuvxovg àitoxgvnxov15 zig * iv oTg Stwxófttvot xaì Stà nuoijg àvutyjxovfttvot ftTjxavijg xuxà xò noXv òuqd-agijaav fiéqog, watt xòv ftaatkla xovxov xov Stovg ànuXXayivxa anovórj nao-fl xaì navoxgaxtu xaxà HIdgfftov yiogìjaat. 'Iovoxìrav ftiv ow afta xtp naiàì xal xij Svyaxgì vavaìv ififiaXùrv xaì xoig ào t^tnffMtv (iirtmaxevxtt yùg wg àafteviaxaxa^PutftaXot xai xovxovg, àXXoxgtovftevot Mu'giftov xatg yviifiaig), aixòg Si ufi a Tifi organo Stà Ilatovt'ag xftg uva xaì rwv 'Antwlvwv ogwv ini xtjv ¿ixvXtfiuv ttvxr^v iXuaai òitvomo xaì intk&tìv ànagaaxtvttj xaJ TtoXtfiko. 4 aliis Proeulu». 13 Jtfgì} liti? idoneum repperit. arcessitum igitur Aquìleia Tatiana», qui et alio« sub Valente magistrata* gesserai et erat io omnibus virtuteringularìpraeditu«, praetorìi praefevtnm in patria declarat ; et mUng ad enm magistratuj insigni* DM Alio ìpgiu« Proculo praeturam urbanam tradit. enimvero praeclare se hlc gessìt, amplissimis magistratibos eiusmodi Tiri* commissis, qui eti>m post abitom principi« opti me res subditoram administrare possent. militnm veru copiis equestribus Promotum, pedestribus Timasium praeficit. cum auten nihil ad profectionem amplius deesse videretur, ad aures imperatoris'ramor est allatus, pcrmistos Romania legionibus barbaros magnis ranneribuspromissis aMaximodeproditionesollicitatos. animadvertente* antem UH eius rei fanam iam emanasse, versus paludes et lacus In Macedonia eonfugiunt, et in eoiuin locorum saitibus semet occultant; in quibus cnm eoa alti persequerentur et quavis arte perquirerent, maiori ex parte perierunt, adeo qoidem ut imperator boc meta liberatus omni studio et omnibas cum copiis contra Maximum pergeret. Iustinam quidem cumfilioetfilianavibus ¡»positam et tute deducturis traditam Romam ablegat, persaasus Romanos Inbendssimìs animi« hos excepturos, quorum a Maximo roluntates essent aliena«. ìpse cnm exercitu per superiorem Pannoniam et Apenniuos monta* AqoileùuB sontendere et imparatum hoatem aggredì cogitabat.

230

ZOSDII

46. Tuvrtj tfj noQtlu XQUtftivov OtoSoalov, nv&ófiivog Ma^tfiog wg 7; OvaXtvnvtavov Hi'jTtjQ «¡ua %otg natalv diufialvttv (itXXoi xov 'Jòviov xóXnov, xuyvvuviovvia nloìa avvuyaywv xaì iivÒQuyadtnj nuQudovg Ini Trtv xovirnv taitXXt &rj()av. o-óè ntQinXtvoag ànavra/ov xaì itjg ntloug óia/.taQTiiiv (ttp&ijaav yÙQ 5 ìxtivoi tov 'Ióviov nfQaitn&^vat nOQdpóv), òuvujxtv àqxovaav avvuyayàtv nuvru ntqiinXu rà ixtiot , vavTtxfj Swahili Qtoòóoiov oióf.iivog Inidrfitofrai. oviog òì tv rovioig 'yivÒQuya&iov, SuXiìmv Hawviav xaì rag tv zoìg lAntvvlvoig o/jtai nv't.txg 0 Oioòóaiog ànQoaòoxtfiotg u/ia xal àqivXaxTotg totg à/ufiì lòv Mugiftov 10 tntii9-tTui. fiiQOvg òt xivog tov atqaxoTiéSov avv ò'gvTUTfl QVftj] roTg Ttjg 'AxvXtj'tag xti/tai nQoomoóvTog xaì fhaoa/iévov %rtv dià itov nvXujv eìbodov (àvrtaTÌjvai yà(> aviotg ov/ oloi %i ytyóvaaiv al (fvkaiiovTig ovvtg òXiyot~) Matyfiog fitv ix tov fiaoiXtlov xarl'iyno dfióvav, yor^iata òiavtpuv toTg in avibv ozQanwzaig 15 ÙQiufitvog, yvftvù&tìg dè ioti paaiXixov ayjifiaxog QtoSoalta nyoorjyiio. o dè fif/u/tu t nóvu», /¿txaßuhttv ini ròv Ì'XÌQOV, roéx'm te x(p intimo nqùg nuouv uqxioai tovg 'innovg xuxonu&tutv rtg xaxà vovv iXußev i'/xitQTjoectig, ovòtvì xmv d-t(OfA.èvtùv ori ßaaikevg tìir/10 äiöuvg vuonxtvttv, niQitvóaxu xovg Aygovg, xat ti' nov xQoqijg ¿¿¡tu roìg avv uvtw äerjd-fii], nuQÙ xiSv àyQolxwv aìxtZv, ìvtxv%i xufakvfiaxi ßgu/tT nagà yqahg oixovftivcp, xuì oxéytjg aìiw (it~ raòofrtjrui xat noxov naQexóXti. irjg Òè ygaòg (pi).orf(fói'tog avrov V7ioäi!-af.ttvrjg, ot'vov rt xal rtZv ukXwv oaa ì'xv/iv t'/ovaa 15 (ittaóovoqg, IntiStj vi>'4 ìylvtxo, aèxófrt xaStvSuv èòtìxo. xijg òè nQeaßvxidog xat n^òg xovxo Ivòovaijg, xtl^itvog ti ßaoiktvg tv •tivt f-ttQu xijg xuxakvatmg àv&ganov td-tuauxo (ffriyyófiivov (lèv aid è tv, ioixóxa òè havfrdvttv i&tXovxi. xat xovxo frav/uuoug dg avxòv txdXtt XTJV yquvv, xat ìnvvfruvexo rig tì't] xal nófrtv. SO rijg òè ùyvotTv tìnovartg, xuì xatà noiav àtfixexo %(>tiav, xovxo Òè tiòtvut (>ovT¡oa$ avvxaqá%r¡ rivi rà xax' fttxtXd-¿n> ànatj) xòv naviga xaì opxoig,

avxòv FIT¡/arf¡,

xul xòv flcuttXia ntlaag

i'jttHpijvat xaì avxü xaì tip nutSl [itylaxag iXnlSag, xovx(¡) tQ¿nip fitxuyayùv ìx xìjg àXij9«v; àvantld'U

vnovolag ti; fiaxahvg

Taxiavòv

ygáfiftaoi

1OxXov (iiv

ovv «fia

xip avyxeífuvov 15 ovntQ aìo9vf*tvog

xtxip

òvtl^wtg,

d'Avari«

,

xal

rt-

ànàytofrut

nQoatxuxxov*

«rrtXXi fi tv óìj&tv ròv &vuxaXta¿-

fitvov ix xov xga/j¡kov rò %txòxog, xaxüu.ip.ng

axQaxtwxaig èffihìg

ùtà vt àvSqlav xuì

V'ilf/tty.ijV tmrjTr^njV xuì /QlfttUtiov vjttooipiav IÌI'Vu^uwQ) xaì xonnvxog r\v watt niatyofrat,

ini /(/;'«

jiQOt^dt

xuì nqhg rhv ßuaikia

na()(>rt-

xaì oaa ftij xaXcüg avrtp fitjäi nrioorjxóvzMg tyttv ftVó- 5

xei xwXvtiv.

ngàg ravxa

rtivt fièv nóXluxtg,

òvaavuóytxùjv

rprvt ói oiòiv

è Ov alivi ivtavng

Tfi TWV OTQUTKOTWV anaVTtùV ÌVVottt.

vnOTtTU/d-at di

jttQaiTÌ(>(O /LITI TFLGOÌV, ini idi] xad-qfttvog ini TOV ßuotktiov

tÒv lAqßoyuarrjV

lfria.aa.TQ ngoatóvxa,

xoi xuvxa àtftlg,

tìnmv,

(ffjal "

TOTt Sf) "koinhv nix

ävofitvtlag.

xaì

Otoäomov

ò fi ir

fitvog '

ngòg avxóv, ti ftrt tuyiaru

iirißoyilaxj]

ìnjjtt TOiavxt].

TO npaxr/oi

di

(54)

ftorftùv

nu.Qty.uk: '.

rovxo nmrptttv, àvanmnovvxi

inofivvyviu^t]

TIC 20

àvaoTQtffóutvoc

nQorjxwv ini xoaovxov ùtaxt xaì QrtxoQi-

ßlov xaì nyotoxtivui

15 «Kpe? om P.

xuì

rtvvtylrsi

x+jv xaxà xrjg ßa-

IY^IN,

Tig iv TOÌg ßarrtktiuig

JZvyivmg ovovia, nutSt(u xòv inuvtXiofrat

iv dnoppyTO) T « Tijg

Ovaktvxivmvbg

YOVJUI'WTV

atktlag «XbCovtiav xàvòffhg t^e.y/tU.un', ¿gafuTadai

ÒVVI'FLR?

näat t « xijg ngog àXXrjXovg j5

imoxplag ixQtavt(>à ài nagù avxotg ìylvtxo

acfflta&ai

TTJV UOYRJV OVTI

10

ò di uvuyvovg

SiuQQrf^ug TI rò ygau/.tuziov xaì ini xijg yrtg

àntàiv toytxo,

7TQ 'Piyo/n'^g 01« cyoSpa yßQttvxa xuì àortTov l'ywr oìxtluK ßoyuaxj] cvriaTitatv, f/civ *v T 0 ' i ovvrfttoi xuì (plXoig ahrjout; t!ig orx taófitvov u/Qtjaiov, ti' noxt JiQuyfia qiXtug àktj&ovg òtóftfinv àr(ty.i>j'U(. 'Ptyo/n'jQüvg xoiyugovv tog xbv ßaotkia, &to5 dóoiov (xSrjfn'JFJAVTOG, TJ avvf/Tji avvovola cp/lov l/fQßoyuaxfi iov Evytviov ig là fiuXiaru ntnolrpi, xuì oióèv ijv o fiij I&UQQU %wv onüväuiwv txvTtö, róxt òtj rnv Evytviov %oviov Xaßtiiv xaxù vovv, xuì ort óià nutÒttag infpßolijv xuì xfjV aXXijv tov ßt'ov otfivóxijTa ngòg àyadttv ßami.iluv (iQ/ioäitoTaxog t'arai, xoivovxai 10/ifV uvztZ TU ßcßovXtvfitva, òvoaQtoxovvTU òì- loìg htyofitvoig ìfìwv iTif'/ttrt &(Qa7tivù>v xuì ¡ifj ànoatioua&ut xà d(0(>0Vfitra nu(jà x-tjg xvytjg uhòiv. ìntì Sì tntiutv, ufitnov tytiv >fòi} OvafavTiriui ùv txnodwv ngóie^ov xuTUorijnut xuì olhoic E'-ytvl'o yrttQuÒovvai tì]v fiovuQ/Juv, xoi ßaailti xoivvv ìv Jiitvi ij KtXxixfj 15 Tii'ilti zùg ¿tuiQißug notovfuvio xuì nfgì rè xuvxi]? ìh/o; ìi/iu unì xwv OXQUXICOTWV natSiutg ivuayoXuvf.itvw xuì ftqótv TOWVXÙV tyovzt xaxà vovv Ifirtfowv nuitt XUIQI'UV xuì òiuff&i/pti. 7iui'~ TlieodoS,BÄ" XÌUV t)t niùiTrj] r è xoXj-irftìv tvtyxóvxwv.óiu re rov àvÒQÒg r ò fin xuì 7ìti tv 7ioi.tf.wtg avòrio*, xaì nQoatxi yt ori noXXtjv ai20 àia rò XQi][taT(OV vntQoqüv ot oxQaxuvTut cvvewhf tQov tv~ voiuv, àvaSttxvvaiv Evyivtov ßuaiklu, nmnv ITI uvuìi YJT^UXÙG lyuv òtòioxwg fXniòug óià xù TM ÙVÒQÌ nfooóviu nXtOVixXTj/iaxa,

scholam aperlret. hune Richomeris, ut li ora in fm ficretrgantem et urfcanum faniiliariter coniplcctens, Arliogasti commeudat; et ab eo petit ut inter f a uiliares et amioos illum h a b e s t , qliippe non futurum inutilem , si quando-negotium aliquod emergat, quod officium verae amicitiae p o i c a t . igitur ubi Ricbomeriti ad impcratorem Theodosium profeettt« fuiaset, assidua consuetndo amicissiuium Arhognsti Eagenium reddidit; adeoque nibil erat rei scriae quod il li non crederei, in hoc vero tempore, cum ei ad animum hic Eupcnius accidisset, qui propter eximiam doctrinain et vitae gravitatem ad bonum imperìuin futurus esset aptissimu«, cum eo quae secum ipse deliberassct commuuicat. sed cum ilium offendi per ea quae proponerentur v i d e r e t , hominem demulcere pergit e t hortari ne reiiceret ea quae a fortuna olferrentur, ubi persuasisset, praestare ratus est ut prius e medio Valentinianum toileret atque ita rerum summaiu Eugenio traderet. quapropter imperatorem, qui apud oppidum Galliae Viennam commorabatur et propter muros eius ludicra cum quibusdam militibus e x e r c e b a t , nihil tale cogitantem adortus letaliter vulnerat et interlicit. cum omneg taciti facinus admissum ferrent ob viri dignitatem et tortitudinem bellicam, ac praeterea, quod hominem magna benevolenti» milite» prosequerentur , qui pecuniam contemneret, Eugenium imperatorem declarat, omnibus de hoc viro propter eius insigne» dotes spes bona» concipere iussis.

240

ZOSIMI

55.

Tavitov rrp fiuailiT QtoSoattp ovvayyil&ivxtùv avvi-

TUQTT'^tv fj TÙVTOV yuparfj TaXX« rù ¡SaoiXitu, xbv àSeXfòv è\o-

(pvQOfxìvtj. noXXfj Si xal o fiaaiXtvg Xvìrt] xi afta xal (f^ovrlòi xaxtlytxo, xoivtnvov ftiv xì}g àpyjjg ìxntmòv xal vlov xal àyytaru'a awanTopivov, ntQinta(ìiv Sì àvdQuaiv àXXoxgltog xt «pèj5 ttèxòv tyovat xal aXXtog ovaiv u/.iu/otg Sta TI xrjv Idqfioyàaxttu 9-Qaovryrt fiffuyf^v^v àrSgiav xaì xàg Evytvlta nytnovaag fttxà ftatStvoiwg aqixug. xulmq ovv xuvxa Xiyuìv ri xal àvuxtviSv TM Xoytoftw noXXuxig, àvaq^hjjai xòv vntQ nuvraiv ojuov xwv itQayituTtùv xvpov iyvdxu, navxoiatg naQaaxtvutg tìg xbv itiXt-10 fiov yj)k>fiivo$. xaì xà /,liv litmxà xàyftaxu 'Pt/ofi^ct xaxaittartvaat Stfvottxo, xijg àvSQayu&t'ag xuvSpòg ìx TtoXXmv ijSi] noItfioìv mntiQufiivog, ixlqovg Sì xoìg uXXotg x¿Xtatv ImOTtjoai xovg rjywftivnvg ' cPiyo(tr,povg Si xaxà xatgòv xfjg mqì xavza fiovlijg vóau xiXtvxijtmvxog, lìxoxmg iq>* ixtgag ^ytftóvtov 15 vtig ìxqàittxo. yvd/tqg ovv l'tt ntgi xovxov xutg xov (JuotXtuig ìwolatg V7tox(t[ttvijg, àmjyytXXtxo riQtojStia 7iaQÙ Evytvtav, nvv&avofiivi] xov ¡SaotXiwg OtoSootov nóxtQov xfàtxat xtu /SaatXtvuv avxòv ij ànoxld'txai TIJV UVUQQTJOIV. b Si xfi TtQtnfttla òiaxovovfitvog 1]v 'PovcpTrog i49~rjvaTos, ¿ipftoydoxov f'^Tt y^upfiata ito- 20 fxlaag /ÌIJJTÌ uXXIJV uvxov xiva notrfoafttvog fivt^irtv. xov Si flaotXimg tìg xò diaaxiipaa&ai xal n^oaijxóvxwg ànoxQlvuofrai xotg 7 rectius fortasse legeremus iuitQtnovoas

et 239 22 S.

àvutivxiovvu. R.

vel Ttgoaovaag, nt p. 2 3 5 1 2

8 alibi avaxvxlmt, S. p. 137 6 : xàaav yvmpi]v

5 5 . His omnibus Theodosio prìncipi eodem tempore nuntiatis, coniax eias Galla fratrem deplorans universam turbavit aulaoi. siiuul et ipse princeps inagno maerore curaque conficlebatur, t]vav

aio&ufi(vog Xthov xvat 20

frtiv

nlaxiv

tig to oi

tovxov

xal

iioXv

i n ti S ì XQUTit^g

taxluaiv,

t^tGxrßav, xal

xòv

axQuxiwxat

xovxo

ovx

tìziog

toy,

&f>a0VÌT0V

Gleiß

lovlV, aiafrôfifvoç ôè O,T• MLVIA ntoivoaiovat t6TWV oi ZOVTOV TNIÇI]xovvztç tixvzòv W ayt %'[> SI'FFF , T(tv txoùoiov &UVUZOV TRJÇ ino zòiv FY&PWV avXì.\ ipttûç 7TÇOTl/UV^UÇ. 20 59. Twv ôt nçayfiâzmv uôt rrô ftuatltT QtoSoaiw nooSj c ~ _ , . u/Qi ¡.uv ovopaxog tooxovv t%uv TO XQaiog, r¡ OÍ nue $vva^iig t¡v xazvt [¿iv xf¡v íw«v naga tPi)v(flv(ú, xaxa S (>av iv rf¡ 2xih'f>wvog yvo'tf.tr¡. Ótxai re nüaui tiu i'§ovoiav ÍxqÍvovxo , xal ánf¡ti xtxgaxijxwg o yj)t]{iúx ¿jvovftfvog í¡ aXXcog ohttvxr¡xi %f¡v iov Sixátyvxog ivvoiav, xxr/fiaxa di oaa xovg xvqlovg iv %otg únú axófxaciv tvóaí^iovag bvofiá^fa&ac, f.itxf¡n nqbg xov SeOQiatg &tQa.7iiv¿vxwv xal jodxo) xo ovxo