Corpus scriptorum historiae Byzantinae. Agathiae Myrinaei Historiarum libri quinque: Accedunt Agathiae Epigrammata [Reprint 2021 ed.] 9783112408681, 9783112408674 [PDF]

Zitiervorschau

CORPUS

SCRIPTORUM HISTORIAE BYZANTINAE. EDITIO EMENDATIOR

ET

COPIOSIOR,

CONSILIO

B. G

N I E B U I I R I I

C. F .

I N S T I T D T A ,

OPERA

EIIJSDEM NIEBUIIRII, IMM. REKKERI, L. SCIIOPENI, G. DINDORFII ALIORUMQUE PI1IL0L0G0RUM PARATA.

PARS III. A G A T H I A S .

BONNAE IMPENSIS

ED.

WEBERI

M D C C C X XVIII.

A GA THIAE MY n INA E I

HIST

ORIARUM

LIBRI

QUINQUE

CUIiI VERSIONE LATINA ET ANNOTATION1BUS DON. VULCANII.

B. G. N I E B U H R I U S GRAECA

C. F.

RECENSUIT.

A C C E D U N T

AGATHIAE EPIGRAMMATA.

BONNAE I M P E N S I S ED. W E B E R I MDCCCXXVIII..

IMMANUELI

BEKKERO

SUMMO IN RECENSENDO GRAECQRUM SCRIPTIS ARTIFICI

UT

APUD

POST01OS

AMICITIAE

MONUMENTUM

EXSTET

NOVA BYZANTINORUM EDITIO FAUSTO OM1NE P R 0 3 E A T

IIANG AGATIIIAE RECENSIONEM DEDICAT B. G.

NIEBUHRIUS.

ET

I» R A E F A T I

O.

A g a t l i l a c historianim, non magnae niolis libri, nunc demum prodire cditioncm, Bonnensis historicorum Eyzantinorum

collectionis

principiuni, nemo acqiius reprchcndet, (lummodo compererit quam arduac nobis hoc opus aggredientibus obstitcrint difficultates.

Ete-

nira in oppido, ex. cuius prelis typographicis nunquam antea exisset paulo grandior liber graecus, ncque typorum compositores in hoc genere satis esercitati aderant, neque correctores sphalmatum usu docti, q u i , moderante Schopeno , maniimque ultimam operi satis accurate gnaviterque in hoc labore vcrsarentur. sime progressi stimus.

admovente,

Itaque tardis-

Est tamea quo nos solemur : nam ingenti tae-

dio ac labore hoc corte perfecimus ut nullum paulo gravius relictum sit mendum in graecis, atque in sclioliis criticis: nam de versione latina, quam abiicere maluissem, ego certe parum fui sollicitus. Reliqua ilia quum Schopcnus, ab aliis bis c o r r e d a , emendasset, ipse quanta potui cura per singulas litteras recognovi.

Iam vero in posterum hae

aerumnae aut superatae sunt aut certe yalde imminutae ; invento viro erudito et impigro qui correctioni plagularum totum sese dabit; ita quidem, ut Schopeno nihil amplius curandum remancat quam quod aliis laboribus obsitus exsequi possit. Agathiam edendum ab initio mihi ipsi sumpseram: quo tempore de huiuscemodi difficultatibus, qualcs deinde expertus sum, non cogilabam ; ac simul, maiorc nondum excitata spe, id solum mihi proponebam , ut vulgata editio quatcnus coniectura atque ingenio sinelibris perdei posset cmcndarctur ; eiectis plurimis ,

qui Parisinam editio-

nem foedant, crroribus, temerariisque novationibus.

Legerara librimi,

Vili

PRAEFATIO.

n o n omnino illepidum, a n t e multos

annos, rerum

cognoscendarum

causa, cumque memoria rcpetens mihi pcrsuadebam ¡Ila ratione, 11011 cxcoli quidem atque ornari, vcrumtamen ita corrigi posse ut, spinis a t q u e sentibus evulsis, satis expeditus evadcrct. mihi cognitus atque yalde carus Joannes

E r a t aiitcju iam t u m

Classenus,

Hamburgcnsis,

q u i IIERMANNI, viri s u m m i , disciplina iustitutus, hue venerat, lit nos quoque, qui in hac litterarum universitate disciplinas pliilologicas cxplicamus, audiret.

I l u n e ego iuvenem egregium , quem n u n c in

contubernio atque domestica mea familiaritate vivere g a u d e o , rogali a m , ut Agathiam attente p e r l e g e r e t , quaeque ipsi in mentem venirent a n n o t a r e t : mihi enim opus aggredì, propter negotiorum f r e q u e n tiam atque adversam qua tunc premebar valetudinem, nominili vacabat. Fecit is quod cupicbam sine mora ac valde sedulo : eiusque schcdis acceptis ipse Agathiam accurate evolvendum sumpsi: p l u r i m a ,

quae

emendatione persanari possent, a Classeno rite perspecta animadverti : quacdam improbavi: non pauca quae ille non attigisset correxi ipse. Q u a via ingressus, prioribus libris diligenter excussis, quum cos peius longe quam antea cogitavcram se habere perspicerem, n c q u e nil um ex libris subsidium aderat praeter ca quae, suasu m e o , e Snida congesserat Classenus, versionem Personae quaerere c o e p i , quae instar codicis esset.

Earn mihi ex bibliotheca gymnasii Colonicnsis suppe-

ditavit humanitas eruditissimi Birnbaumii: atque hoc accepto libro novum lumen opcrae nostrae affulsit.

Etsi enim homo non minus

stolidus quam indoctus ita vertit u t plurimis singularum paginarum locis insulse delirantem audire videaris: — quippe qui de sensu, non dicam probabili sed ullo, minime soUicitus esset : — h a b u i t tamen ille ante oculos codiccm plane egregium, cuius verba singula e x p i i m e i e sacpe tentavit. Itaque rnultae cmendationcs, quum Classcni t u m meae, ilio auctore comprobatae sunt : id vero inprimis gratum e r a t , quod, quae in Vulcanii codice exciderunt, u b i aut verba aut incisum i n t e grum deesse videram, ita apud Personam translata inveniebam , u t sensum sine ulla dubitatione teuerem, verba cum aliqua saltern p r o b a b i litate graece restituere possem. Quibus subsidiis si contentus fuissem, ct liber iam edi poterat aliquanto e m e n d a t i u s , et nonnullam inde fortasse abstulissem doctrinae atque acuminis laudem.

Verum eniin-

vero q u u m ex Leunclavii praefatione ad cditioncm versionis Personae Basilcensqm perspexissem q u a m longc codcx Rehdigcranus prae-

IX

PRÀEFATIO.

stltissetVulcaniano, quamquam exigua spes de libro esset qui sub a n n u m 15g4- frustra fuisset requisitili, adii tamen per litteras Passovium, v. ci., si forte codex iste inveniri, a t q u e , ilio conciliante, usus cius a Praetore atque Decurionibus obtineri posset. Egit Passovius strenuissime ac felicissime causam m c a m , seu potius l i t t e r a r u m ,

quarum

laude floret ipse: nequc minore voluntate usus sum senatus splendidissimi municipii; quo iubente contulimus,

codex Ime transmissus est.

E u m bis

n e quid non animadversum remaneret : nam primo id

fecit Classcnus solus : deinde itcrum et ilio et ego; hacratione ut per vices alter impressum alter scriptum codicemaut praelegeret aut inspiceret. Ilaque id spondere a u d e o i n hoc genere nihil fieri posse accuratius. Iam vero collecta amplissima lectionis varietate, quum ex his quae ipse Vulcanius fatetur colligerem typothetas nonnunquam in expcdlcnda codicis, qui nunc in Lugduncnsi bibliotheca scrvatur, scriptura errasse, valde optabam u t varietas Rchdigerani libri cum Lugdunensi conferii posset.

Keque hoc meum desiilcrium frustra esse passum

est incredibile G e c l i i , v. ci. litterarum, quas tam egregie ornat excolitquc, omni occasione oblata iuvandarum desiderium, cum summa erga me bencvolentia coniunctum. Ei igitur — cui, quod unum possum, ingentes gratias ine habere mihi conscius s u m , —

lioc debeo quod

varietas Relidigerana cum Lugdunensi libro accuratissime collata e s t ; id que cum magna opcris mei utilitate : constitit cnim in baud paucis locis dissensum, qui inter scriptos libros esse videbatur, ortum esse in editione Vulcaniana. Verumtamen sic quoque manet tanta inter utrum^ q u e codicem diversitas, ut, si unquam liic certe, duas librorum stirpes cernamus. altero

Variant

enim inter

scriptura corrupta

se saepissime non solum

est, verum etiam ubi

ubi

in

nihil refert litro

modo legatur. In his vulgatae inhaerere, quuin piane apparcat codicem ex quo originem ducit inferioris esse notae , nimis timidi superstiliosi ; — ex

utroque pro

teinerarii foret hominis.

arbitrio

recensionem

aut

coiifingere,

Ego id mihi faciendum esse vidi quod f e -

cissct unusquisque cordatior homo,

cui hic scriptor primum e d e n -

dus ¡a u t r o q u e codice oblatus fuisset : praestantiorem in universum m i h i sequendum elegi , ita tamen ut animus libcr a

superstitione

corrupta ex altero emendaret. Q u a lege quum in conllcienda recensione versarer, coniecturas in paip vix adulisi : suut tamen inter locos ubi ulerque codex in vitio

PRAEFATIO.

X

conspirat f a u c i quidam quos certa rationc coniicieudi sanati posse apparebat.

Dixi s u p r a , usu Rehdigerani codicis cvanuisse landen»

criticam quam ex lioc edondi labore pcrcipcrc potuisscm :

aliquatenus

fortasse

de qua re silcrcm omniuo nisi reprchcusioiiem vererer

nullam fere meam in co apparere operaia. rea se h a b e t : modo nuda divinando v i ,

Libere dicam quomodo

modo versionis adminiculo

non pauca recto conieccram, lacunas quoque supplendo sarcicram : de quibus monere , ex quo certa pro coniecturis suppeditavit Rclidigeranus, sive cadem p i a n e sive meliora, contcmpsi. Laudemne captarem me ipso facti teste ?

T u m vero , ut i d saltern p r o -viri b o n i

indole Ceri posset, ea quoque indicanda fuissent ubi m e

errasse

apparebat : ulruinquc sine ullo littcrarum fructu. Alia ratio in coinmemorandis Classeni coniecturis f u i t . Qui ipse meum exemplum secuturus se nominali recusabat: atque a me contendebat u t lege quam mihi scripsissem se q u o q u e metirer.

eadem

Verum assensum

extorsi auctoritate mea iuveni p u d e u t i : u t illum et philologis commendarem et viris illustribus qui rem publicam Ilamburgensem

te-

nent. Argumenta librorum conscripsit, indicesque confecit idem Classcnus, ex quibus illi qui ics et nomina complectitur pauca quaedam adscripsi. Accentuum, orthographiaeque rationom stabiliendam suscepit in se Schopcnus meus : de cuius doctrina atque ingenio quae s e n t i a m , liac opportunitatc usus praedicarcm; nisi haec quoque p r a e fatio antequam liber in publicum emittatur ab eo inspicienda esset, praeYideremque t u n e eum summa ope pugnaturum esse u t illa delerem.

Is igitur totum Byzantinorum

o p u s , quatenus in hoc oppido

typis exseribetur, ita moderabitur, ut singulas plagulas correctas, a n t e quam

sub prelum immittantur , ad examen revocet ; isque u t cou-

stans in accentibus et orthographia servetur ratio curabit.

Xeneit-

dam autem sibi proposuit earn quae viris p r i m a r i i s , qui cummaxime graecos libros e d u n t , placuit. Ego vero, si arbitrii mei esset, vulgarem potius servassem, quam Graeci hodie sequuntur. Perspecta certe res est, horum maiores iam inde a saeculo X. apices inter scribcndum apposuisse, ita u t pronuntiandi modum eiTormarent: itaque hos saltern libros : Annam, Nicetam, ceteros : in accentibus ad Alexandrino-» rum grammaticorum canones revocare, mihi quidem non alia rationc lieri videtur quam si i n Latinos ultimac aetatis cum orthographiae modum inducsre placeret a quo in Plauto recedere nefas forek. Aga-

XI

PRAEFATIO.

thias a u t e r a , a t q u e Ipse Procopius, longe propius ad i n f c r i o r i s i l l i n s quam

ad p r o b a e aetatis

scriptores a c c e d u n t .

a l i a quae in s u m m i s d i c e n d i l i b r i s m i n i m i m o m e n t i est. cuitalis g r a t i a ,

S e d ilia res, ut p l u r a

a u c t o r i b u s magna s u n t , i n

huiusmodi

Ut tarnen verum c o n ü t e a r : i p s e , p e r s p i -

t a c i t u s m u t a v i q u o d a scriptoris o r t h o g r a p h i a p r o f e -

c t u m esse n o n d u b i t o : f i i X X n v e n i m semper i n u t r o q u e c o d i c e u n o t a n t u m A scribitur.

iipeixvarixòy

N e q u e magis indicandum esse p u t a v i

quoties

N

e x c o d i c e adderem.

Epigrammata llbentcr

omisissem:

m u l t o plura et e m e n d a t i o r a

quum retinere

n e c e s s e esset,

iis dedi quae V u l c a n i u s

ex

Anthologia

P l a n u d e a c o l l e g e r a t : c u n c t a s c i l i c e t quae i n P a l a t i n a servata sunt, a d ditis

iis quae i n c a p i t e

itegl tlxóvtav

e x s t a b a n t , quo p l e n i u s b a b u i t

P l a n u d e s q u a m nos epigrammatum c o l l c c t i o n i s e x e m p l u m . I n Iiis c r i t i c u m n o n e g i , nisi q u o d perpaucis locis a u t a l i o r u m c m e n d a t i o n e m a u t Planudeara l e c t i o n e m P a l a t i n a e p r a e t u l i . hensa,

quae

loscphus Scaliger,

L a t i n a , elegis c o m p r e -

a t q u e Ianus Dousa

e graecis

Aga-

t h i a e f e c e i u n t , i n virorum h o n o r e m r e t i n u i : quo facto n e i l i a q u i d e m o m i t t i p o t u e r u n t q u a e in eodem g e n e r e c o n f e c i t , a d d i d i t q u e V u l c a n i u s . Iiis quos

expositis,

i a m finem p r a e f a t i o n i

a d h i b u i , siglisque quas

faciam,

quum de

libris

i n scholiis posui quae n e c e s s a r i a

sunt

exposuero. B . C o d e x R c h d i g e r a n u s : chartaceus : scriptus circa a n n u m i 5 6 o . , i m p e n s i s T h o m a e R e h d i g e r i , i n I t a l i a j et q u i d e m p r o c u l d u b i o R o m a e ; a duobus t r i b u s v e a m a n u e n s i b u s ,

credo b i b l i o t h e c a e Y a t i c a n a e s c r i -

p t o r i b u s : q u o r u m saltern p r i m u m f u i s s e G r a e c u m e x ductibus patet ;

postremus

rudis.

E x s c r i p t u m esse e x c o d i c e V a t i c a n o n o n d u b i t o , q u o

usus f u e r i t .

autem

alienigena

fait,

clare

graecaeque linguae

I n t e r p u n c t i o n e m ad sensum a c c o m m o d a t a m v i x

fere

Persona usquam

h a b e t , sed i n t e r i e c t i s septenis v e l o c t o n i s pi. m. v o c a b u l i s p u n c t a p o nit.

I n m a r g i n e c o r r e c t i o n e s a u t coniecturas e x h i b e t n o n n u l l a s ,

Leunclavium auctorem habere ceperaL

quas

c r e d o , q u i e u m a. I 5 J G , u t e n d u m a c -

Q u e m c o d i c e m q u u m V u l c a n i u s secum c o m m u n i c a r i p e t e r e t ,

t e s p o n s u m est e u m n o n coinparere : n e q u e i d falso : i n s c r i p t i o e n i m testatur

anno

Hehdigeranam

demum a

i 6 5 8 . i t e r u m illatum

Christiano Hofmanno

insulso et obscoeno ; at c i v e ,

esse

in

bibliothecam

ab Hofmannswaldau,

ut hinc colligere l i c e t ,

Lugd. Lugdunensis , bibliothecae acadcmicae ,

non

poeta inutili.

54- i n t e r l i b r o s

XII

PRAEFATIO.

V u l c a n i ! , q u i A g a t l i i a m e x c o è d i d i t : i n c a t a l o g o p. 346. : — ciuiis, saec.

bus libris valde mendosus, iiciuntur

bomby-

X I V : i n t e r p u n c t i o n e satis a c c u r a t e d i s t i n c t u s ; i n p r i o r i -

in

fine

bulae Zcnonis A u g . , Anthologia vero

in postcrioribus multo praestantior. S u b -

duo epigrammata: alteram , quod

altcrum Agathiae de ludo

Leonidae Alexandrino tribuitur.

inscribitur , addito

iu utriusque

ta-

liic q u i d e m e i d e m A g a t h i a e , i n I d h. 1. laó\¡>r¡tfioy

d i s t i c h i fiue n u m e r o

i. e. 6600,

qui ex litterarum valore pro numeris positarum conficitur,

dummodo

s e c u n d u m d i s t i c h o n cuin L u g d u n e u s i s c r i b a t u r : I 4 i X ù xayiíy 'Onnóaoy Vulg. Vulgata,

fieQÓTieooiv OvQayías

loue/xiae KaXXióna

i. e . L u g d u n e n s i s

originerei d u c u u t .

• O'I/J£ yÙQ

íyycoy

7iQoq>¿Qet. cum editionibus

quae cx ilia

„

E d . pr. E d i t i o p r i n c e p s V u l c a n i i , q u a e p r o d i i t L u g d u n i

i5g\.

P a r . P a r i s i n a , a. 1660, i n c o r p o r e s c r i p t o r u m l i i s t o r i a e B y z a n t i n a e . Edd.

Editiones, princeps

n e u s i c o d i c e , desciscunt. scriptam esse,

et

Parisina, ubi a prototypo,

(Venetam

Lugdu-

negligentissime ex Parisina

tran-

n i l i i l q u e o m n i n o p r o p r i a e d o t i s h a b e r e , n e m o est q u i

ncsciat.) Intpr. Versio Christophori Personae , u t exstat i n cditionc BasiIcensi Pernac. CI. C o u i e c t u r a

Classeni.

S c r i b e b a m B o n n a c p o s t r . K a l . Ian.

MnCCCXXVIlI.

D E

VITA

AGATJIIAE,

EIUSQUE

LIBRIS

HISTO RI ARUM. A g a t h i a s natus e s t M y r i n a e 1 ) in A e o l i d e Asiae : 3 ) p a i r e M e m n o n i o , r b e t o r e 3 ) , matre P e r i c l e a , m a t r o n a s a n c t i s s i m a , q n a m t r i e n n i s a r n i s i t 4 ) . H a e c q n u m m o r t u a l u s t i n i a n i v i g e s i m o o c t a v o , p o s t l i o r r i b i l e m terrae m o t u m , 1) Prooem. Ilist. p. 8. 9. ed. Bonn. Smyrnaeus vitiose «licitur apud E11dociam, atque in nomiullis Siiidae codicibus. 2) Unde Asianus vocatur in Anthologia Palatina. 3) Prooem. 1. c. — Epigramma Michaclii inter testimonia. 4) Epigr. 43. 5) Ei simul cum patre atque Agathia fratre statuam posuerunt Myrmaei : Epigr. Michaclii. 6) Epigr. 53. 547) Epigr. 36. àatfviaxdv ßtßXaiy 'ylyaOiou ipyedç lì {li — Epigr. 'jtkXu naztiQ fi e nóì.t]OS IvaXXaXas '¿iya&ias — ITaud aliter in Latio Prudentins Asclepiadem, Sidonius Euripìdem, penultima producta posuerunt : hic, carm. IX. 231. Orchestrarli 2 quatti alter Euripides, ille Peristcph. X. 4 - Asclepiades ire mandat milites: cf. ibid. 108. 3ga. 548. 687. 921. Scilicet cuncti ista ita proferebant, at Antiochiam, Alexandriam , Basilium 3 eadem syllaba correpta. Atque in universum tenendum est, graeca pronuntiandi rationem, quam permulti inter nostrates medio quod vocant aevo adulto ortam esse contendimi, quae tarnen, u t ex voluminibus chartaceis et inscriptionibus pictis constat, i n Aegypto sub Caesaribus reeepta erat, regnante Iustiniano non aliter quam sub Palaeologis Constantinopoli obtinuisse. Hoc qui perspexerit facile intelliget Agathiam nostrum Xeqaivtvs prima covrepta protulisse, repndiandamque esse coniecturam quae epigr. 100, Otijacty XctiQiovev pro OrqGctyio Xenwyev scribi ¡übet.

XIV

VITA

q u e m A l e x a n d r i a i p s a , n u n q u a m antea mo veri s o l i t a , s e n s e r a t , Constantinopolim regressus est 8 ) . Q u e m s t u d i o r a m i u v e n i l i u m c u r s u m q u i r e p u t a v e r i t , non dubitabit A g a t h i a m t a n e decimurn o c t a v u m aetatis a n n u m egressnm n o n fuisse, eiusque n a t a l e m in a n n u m 5 3 6 . , y el s e q u e n t e m , i n c i d e r e . Quuin vero B e r y t u s ilia c l a d e collapsa esset, non dubium e s t earn in urbe r e g i a a n t e c e s s o r e s audivisse. Q u a e studia q u u m q u i n q u é annos i m p l e r e n t , quarti in quodam e p i g r a m m a t e m e m i n i t 9 ) ; et alibi leges R o m a n a s a r t e m suam esse ipse profitetur 1 0 ) ; quarum c o g n i t i o n e m c u m d i c e n d i f a c ú l tate ita coniunx.it ut causas a n t e t r i b u n a l i a o r a i e t : i d q u e G o n s t a n t i n o p o l i , ubi in basilica c l i e n t i b u s operam dabat H ) . Causidici t u n c scholastici v o c a b a n t u r 1 2 ) , unde Agathiae c o g n o m e n haesit. T e n u i t autem istud vitae g e n u s i n v i t u s , a c necessitate c o a c t u s , ut v i c t u m sibi q u a e r e r e t 1 3 ) : nam ad a m o e n i o r a studia s e v o c a b a t a d o l e s c e n t e m h o n e s t a voluntas. Exaruerat nondum poesis, vivebantque adhuc in ore h o m i n u m f a b u l a e v e t u s t a t i s : q a i n flore La nt in a u l a ipsa a t q u e i n t e r p r o c e r e s qui versibus p a n g e n d i s gloriara sibi q u a e r e r e n t : q u a m q u a m n o n i m m i n e b a t s o l u m v e r u m i a m i a m i n g r a v e s c e b a t barbaries, quae m o x , e x t i n c t o p e n i t u s a n t i q u i t a t i s l u m i n e , densissimis t e n e b r i s , m o r u m q u e immanitate, G r a e c a s r e g i o n e s foedavit, s t u p o r e m q n e p r o p r u d e n t i * i n d u x i t . Ad h a s c e delicias Agathias delatus, p r i m u m a m a t o r i a c a r m i n a brevia s c r i p s i t , q u a e in n o v e m l i b r o s , D a p h n i aca i n s c r i p t o s , c o l l e g i t 1 4 ) : pluraque p r a e t e r e a eiusdem g e n e r i s a l i a : e q u o r u m n u m e r o multa supersunt epigrammata, n o n invenusta, P o s t e a , sed r e g n a n t e a d h u c I u s t i n i a n o 1 5 ), c o l legit, a t q u e in septem libros digessit, epigrammata, siquidem eius v e r b a ad litteram i n t e r p r e t a n d a s u n t r e c e n t i o r u m , n o n 8) Hist. II. i6. p. 999) Epigr. 4. Ilio anno Xvrai dicebantur, unde TK ívOifia rtay vófiioy — inscr. epigr. 23. — explicari posse videntur. Agathias trans portimi in regione Peraea morabatur, ut postreniorum decern librorum singularium difficultalibus solvendis operam daret, procul ab urbis strepitìi remotus. 10) Proocm. 1. c. 11) llist. III. 1. p. i38. Quod Smyrnae causas orasse couiecerunt, propterea quod ZfivQvaiov c%oì.actixòv in libris corruptis vocari vidissent, id vero usque ad stoliditatcra argutum est commentum12) Iac. Gothofr. ad C. Theod. VIII. 10. 2. Tom. II. p. 627. ed. Lips. • 3) Hist. III. 1. c. 14) Epigr. 7' 5 ) Id ex praefatione apparet.

AGATIIIAE.

XV

dum edita 1 6 ) : qaod si ita est, qnaecnnque in hoc genere Iustiniano antiquiora, post Fhilippum Thessalonicensem scripta, legimus, alia corona, cuius mentio omnis perierit, compreliensa fuisse necesse est. Qua opera, quam Theodoro Decurioni 17 ) inscripsit, palam est eum potentiorum, quales Paulus Silentiarius Macedoniusque exconsul e r a n t , quorum plurima colligebat poematia, favorem aucupatam esse. E x his Paulum laudibus non immeritis extolllt, atque clientis officiis comiter colere videtur 1 8 ). Hoc ipso Paulo, nisi me coniectura decipit, Eutychianoque quodam hortantibus 1 9 ), mortuo Iustiniano imperatore 2 0 ), ad historiam aevi sui scribendam animum adiecit: quum ad trigesimum certe aetatis annum pervenisset. Credo tarnen eum diu colligendis tantummodo narrationibus operam dedisse: namque opus quod ad nos peryenit adeo exiguae molis est, u t , quum ea quae de Chosrois exitu narrantur acciderint anno 577., nemo sibi persuadeat illi conscribendo decennium potuisse impendi: imo eo amplius. Nam ne ista quidem de Persarum regis fuga et morte mox post eventum scripta esse, perspicue apparebit consideranti 3 1 ). Ilaud tamen debilis coniectura est, quando Agathias de Mauricii gestis narrabat, liane adhuc privatum fuisse: quippe quem, absque alla summi fasti gii commemoratione, Pauli iìlium, mngistrum militum, vocat. Id vero ad refellendam Fabricii opinionem sufflceret; qui sibi persuaserat Agathiam, quo tempore Evagrius historiam absolvit, scilicet anno 593.., nondum edidisse: at ilia, accuratius inspectis verbis quae vir nunquam sine laude commemorandus festinantius legit, ipsa per se concidit 3 I ). Itaque Agathiam Tiberio adhuc regnante, ante annum 582., quo anno Mauricius imperium adeptus est, e vita decessisse arbitror. Nam obitu eius factum 16) Prooem. p. 6. 17) S. Palati! ; de quo officio constile I. Gothofredum ad C. T h . VI. 23. 1. II. p. 126. 18) Hist. V. 9. p. 297. 19) Prooem. p. 7. 8. 20) Ibid. p. i i . a i ) Hist. IV. 29. p. 272. 22) Locum posui inter testimonia. Verba el xal /I^TKD trv^ov Ixfìeóioxóres ad scriptores quos nominaverat referri non possunt : quae si Evagrii mens esset, ratione iubente, scripsisset Tvyxctvovaiv. Sunt ilia omnino mendosa, et nescio qua de re interpretanda quae Mauricii animum movere potuerit ut supplici regi auxilium denegaret.

XVI

VITA

esse q u o d h i s t o r i a e o p u s ad finem n o n sit p e r d u c t u m , M e n a n d e r i n r t u i t , o r a t i o n e u s u s p a r u m q u i d e m apta 3 3 ) , s e d pravae interpretation! minime obnoxia: modo meminerimus Cliosrois m o r t e m -vigiliti f e r e a n n i s p o s t H u n n o r u m a d v e n t u m in T h r a c i a m , u b i q u i n t i l i b r i n a r r a t i o a b r u m p i t u r , a c c i d i s s e . A c n e q u i s f o r t e s u s p i c e t u r a d m o l e s t i o r a negotia d e l a t u m , atq u e ita otio q u o d h i s t o r i a e s c r i b e n d a e t r i b u e r e t p r i v a t u m esse, in e o d e m vitue g e n e r e p e r m a n s i s s e vel c o g n o m i n e teste c o m p e r t u m est. Q u o c o n c e s s o q u i s c r e d a t fieri potuisse u t s p o n t e o m i t t e r e t g r a t u m l a b o r e m a q u o o m n i vi a t q u e u n i c e p e r s e q u e n d o negotiis f o r e n s i b u s se d i s t i n e r i q u e r i t u r 3 4 ) ? q u a e tanien c u m u l a t e offerri alias l a e t a n d u m sibi esse f a t e t u r , ne inopia prematur. Nemo tamen hinc concludat Agathiam a n n u m e r a n d u m esse i n f e l i c i b u s illis q u i , n e f a m e v e x e n t u r , a l i t t e r i s r e c e d e r e coacti s u n t . N a m ilia e r a t s c h o l a s t i c o r u m c o n d i c i o u t e o r u m avaritia legibus esset c o m p e s c e n d a : n e q u e c l i e n t i b u s caruisse c r e d e m u s v i r u m q u i insigni f a c u n d i a e gloria et vivus et post m o r t e m f l o r u i t . I t a q u e , nisi l u s u s est ista de sua sorte q u e r e l a , illis a c c e n s e n d u s erit Agatliias q u i , nisi a d m o d u m l a u t e vivere aliisque largiri p o s s u n t , e g e r e sibi v i d e n t u r . Q u a e q u i d e m o p i n i o e p i g r a m m a t e c o n f i r m a t u r q u o ille, p a t e r o p p i d i d i c t u s , in m u n i c i p i o suo l o c u m , antea obscoenis immunditiis foedum atque detestabilem, p u r g a s s e , atque eleganti «edificio, nescio quo, ornasse dic i t u r 3 5 ). Alia fortasse p r a e t e r e a pietatis officia in p a t r i a m c o n t u l i t : quae non minus propter banc virtutem quam eloq u e n t i a e c a u s a , e u m c u m p a t r e M e m n o n i o et f r a t r e statua o r n a v i t 3 6 ) : c u i u s h o n o r i s , q u u m olim f u i s s e t vulgatissimus, ilio t e m p o r e , in p r i v a t o s collati, v i x a l i u d s u p e r e s t e x e m p l u m . M a n s i t a u t e m v i r o l a u d a t o etiam post f u n u s e a d e m i n signis f a m a e l o q u e n t i a e : ad q u a m r e f e r e n d u m esse v i d e t u r q u o d M e n a n d e r , q u i eius h i s t o r i a m c o n t i n u a v i t , . i n f a n t i a m s u a m tarn v e h e m e n t e r e x c u s a t . I t a q u e q u u m , r e n a t i s s u b Basilidarum imperio litteris, eandem laudem appeterent p u s i l l i i n g e n i i h o m i n e s , A g a t h i a m i m i t a n d u m sibi sumpsit L e o D i a c o n u s , u t Hasius v. ill. i n d i c a v i t : c u i q u o d p l a c u e 23) V. testimonia : u>Qurr'hjV ctQ'iaa&ai ¡.mà ttjV (inoßiiüGiv

5/ou. 2 4) Hist. III. i. p. 138. Michael».

25) Epigr. 72.

'Ayu-

26) Epigr.

AGATIIIAE

XVII

rit in huius scriptoris, quo edito permagnum certe cepit historia i n c r e m e n t u m , sermone exquirendo splendidum philoJogiae documentum edere, id facundissimos quosque Atticos, si quis ad manes de factis nostris r u m o r manat, non sine invidia f e r r e existirno. Hodie Agathias vix cuiquam ultra mediocritatem assurgere videbitur : licet G. I. Vossius, baud levis auctoritatis v i r , tersum eius atque floridum dicecdi genus praedicet. Certe ipse senno graecus a puritate, quae tamen minima laus esset, longe abest; ac, ne a vitiis quidem grammaticis i m m u n i s , baud raro degeneris loquelae nota f o e d a t u r : tum vero admixta d i a l e c t o r u m , ionicae p r a e s e r l i m , epicorumque verborum v a r i e t a t e , sive quaesita sive i m p r u d e n t e r assumpta, saepissime offendit. Quae ut condonaveris aevi infelicitati, praecipuaeque difficultati serib e n d i lingua emoriente., antequam adulta sit atque e matris consortio exierit vulgaris, qua iam quotidie u t u n t u r ; tamen, u t laudem tribuas liistorico, sapientiam gravitatemque r e quires : at id non minus frustra in Agathia nostro. Imo potius ieiunum ingenium in sententiis p r o d i t quas saepissim e p r o f e r ì , tritas admodum atque e locis petitas communibus : ubi vero argute loqui satagit frigidissimas. Viri boni a n i m u m c u m ostentatione prae se f e r t : n e q u e tamen, q u a n t u m d i gnoscere licet, falso: immunis ab insectatione pari ter atque ab adulatione per universum o p u s : cuius., q u a e c u m q u e in eo reprelienderis, ad cognoscendas res gestas s u m m u m pret i u m a t q u e unica utilitas est. Italica tamen negotia p a r u m cognita babuisse v i d e t u r , in orientalibus longe versatior. Q u e m si Procopio q u u m ingenio tum civili militarique p r u d e n z a longe inferiorem esse Gibbono facile concesseris; fatebere tamen eadem ratione s u p e r ceteros omnes, q u i consecuti s u n t , e m i n e r e : virum a u t e m m u l t o meliorem esse Procopio. Christianus an f u e r i t , in utramque partem disputatum est: v e r u m edito epigrammate quo tabulam Archangelo d e dicai a 7 ) , illam religionem professum esse extra d u b i u m e s t . A quo si discesseris , i n t e r cetera quae proferri possent firmissimura eiusdem opinionis a r g u m e n t u m esset, quod apop h t h e g m a ex novo foedere sibi n o t u m esse prodit 2 S ). Neque 27) Epigr.4Agathias.

28) Hist. III. 12. p.i65. cf. Indicem gracc. s. v. ^¡.àia. h

XVIII

VITA

i d tarnen c e r t u m f o r e t i n d i c i u m : e t e n i m , d o m i n a n t e r e l i g i o n e C h r i s t i a n a , paucos illos gentiles qui C o s t a n t i n o p o l i

dege-

b a n t t a l i a n o t a l i a b u i s s e n o n est q u o d d u b i t e m u s : a t q u e u b i id proferì Christianum loquentem inducit, mum

in

repreliendendis

atque immania;

alienis sacris,

Mitem vero ani-

nisi

improba

et i n d u l g e n t i a m q u a e e r r o r i in

sint

huiusmodi

rebus, utpote non voluntario, \ e n i a m tribuit39); inter saevos illius aevi furores vix alibi exspectares quam

apud

eos

d o m i n a n t i u m c r u d e l i t a t e et s a e v i t i a v e x a r e n t u r i p s i .

p r o b a b i l e est, g e n t i l i p a t r e p r o c r e a t u m , g r a e c a n i c i s q u e diis i n n u t r i t u m et d e l e c t a t u m ,

ne l e g u m p o e n i s

que violentiae obnoxius esset, non C h r i s t i a n i s se NTGC

opinionis vi

adductum,

rtjg

libri v u l g o

ex codice

Lugdunensi

ßuailci'ug:

'IOVGTIVÌUVOV

vitio

iun. I m p . n e c a t u s est —

inscri-

manifesto:

q u u m s c r i p t o r se d e m o r t e I u s t i n i G e r m a n i f. — q u i Iustino

stu-

bominum-

adiunxisse.

Ilistoriarum buntur

qui

Itaque

I V . 22. p . 2 5 5 . :

iubente atque de

C h o s r o i s fine (577.) I V . 29. p . 2 7 2 . d i c t u r u m e s s e p r o m i t t a t . At idem grio,

c o d e x r e c t e , p r o illius aetatis m o r e , q u e m ab E v a -

Ioanne

Epipbaniensi,

aliisque

servatum

videmus,

l i b r o s TÓF.iovg v o c a t . Codices scripti perpauci supersunt.

D e R e b d i g e r a n o et

L u g d u n e n s i , quibus usus sum, dixi. V a t i c a n u m

membrana-

c e u m esse, antiquum, mihi significavit A n g . Maius y . ili. q u i variantes scripturas e x

quarti libri initio delibatas

specimi-

nis l o c o misit. E a e c u m R e b d i g e r a n o libro ita c o n v e n i u u t u t v a l d e probabile sit h u n c

inde

e x s c r i p t u m esse.

Exscriptus

a u t e m est e x c o d i c e i n t e g r o : u t V a t i c a n u s , m o n e n t e

Maio,

n u n c q u i d e m est, s u p p l e t i s a r e c e n t i o r e m a n u a l i q u o t f o l i i s , s e d q u o n i a m ea a l i q u a n d o

deerant,

inde ortae sunt

lacu-

n a e i n v e r s i o n e P e r s o n a e ; l i c e t c o d i c i q u o is u s u s e s t c u m R e h d i g e r a n o p r o x i m a intercedat affìnitas. canus

Tarnen hie Vati-

codex ut aliquando inspiciatur, optandum

est;

p l a n e d e fide a t q u e a u c t o r i t a t e R e b d i g e r a n i c o n s t a r e

quo

possit.

Praeterea ex Montefalconio Ilarlesius Fabricio adscripsit, i n t e g r u m opus exstare graece inter codices scriptos

Ottobonia-

n o s ; atque in c o d . M M I V . bibliothecae V a t i c a n a e 29) Hist. I. 7, p. 28.

antiquae

AGATHIAE.

XIX

Agathiam de h e l l o Gothorum: e c o n t r a r i o in M a r c i a n a V e netiis cod. DCCXII. libros posteriores , defìcientibus p r i m o et secundi parte : s c i l i c e t , u t v i d e t u r , i l i a ipsa de Narsetis b e l l o Italico nnrratione. Q u u m autem Agathias in e o r u m iiUmero f u e r i t h i s t o r i corum quos Constantinus P o r p h y r o g e n i t u s in eclogas r e digi iussit , I e g a n t u r ex ilio tria de l e g a t i o n i b u s e x c e r p t a in Codice liavaro, q u o r u m collatio c u m editis d e b e t u r d o ctissimo S p e n g e l i o . Multo pins idem scriptor ad tituliim de sententiis conferre d e b e b a t , q u e m n u p e r r i m e in l u m i n i s oras r e d u x i t ill. M a i u s : v i r iuvandis litteris divinitus s a e culo nostro concessus, et ,,cui nemo c i v i ' n e q u e hostis q u i bit pro factis r e d d e r e operae p r e t i u m . " S e x f o l i a de h i s e x c e r p t i s superesse is nos cdocet (Coll. V a t i c a n a e scriptor u m g r a e c o r u m II. p. 4^40 q u o r u m collationem ab e i u s amicitia p e t i s s e m , i m p e t r a t u r u m q u e fuisse certe scio ; v e r u n i opere ¡aro profligato n o l u i molestus esse viro m i n i m e otioso. P r a e t e r e a superest i n P a r i s i n a e r e g i a e cod. MDCI. m e m branaceo , Fonteblandensi, folium unicum, cuius lectiones q u a e v a r i a n t , dedi. 1 ¡sdem fortasse terminis c o n t i n e t u r f r a g m e n t u m de F r a n c i s L a u r e n t i a n u m L I X , 1 7 . 9 . — uhi in p l u t . L X X I V . , i 3 . 64. varia ex q u i n q u e libris excerpta i n v e n i r i , I l a r l e s i u s a n n o t a v i t , B a n d i n i u m s e c u t u s , cat. codd. g r . I I . p. 55o. III. p. 113. q a o d opus inspicient q u i b u s i l i o f r u ì posse contingit. I l a d r i a n u s I u n i u s A n i m a d v e r s i o n u m I. 4. ut interpreti» oscitantiam et vecordiam confutaret, aliquot A g a t h i a e locos g r a e c e t r a n s c r i p s i t , multis a n n i s ante p r i n c i p e m e d ì t i o n e m g r a e c a m . Ac planum q u i d e m est, I u n i u m v i d e r i se uti e x e m p l a r ! graeco v o l u i s s e : q u a e tamen affert ea cuncta ex S u i d a desumpta s u n t ; t e r m i n a n t u r e n i m p i a n e iisdem finibus q u i bus i l l i u s e x c e r p t a , e i u s q u e s c r i p t u r a m dissentientem a c o d i c i b u s repraesentant. Editiones tres g r a e c a s , q u a e h u c u s q u e p r o d i e r a n t , s ó p r a i n p r a e f a t i o n e indicavi : u h i etiam de l a t i n a versione e g i , q u a m Christophorns P e r s o n a , p r i o r S . Balbinae, c o n f e c i t : q u i itidem partem l i b r o r u m Procopii transtulit. Earn in F a b r i c i i b i b l i o t h e c a , a b Harlesio r e c o g n i t a , i n v e n i o i m -

XX

VITA

AGATHIAE.

pressam esse R o m a e ap. lac. Mazochium I 5 I 6 . fol. repetitam deiude Augustae Vindelicorum per Sigism. Grimm et M. Wirsuiig 1519. 4. et postea c u m Procopio atque Iornande, aliisque ailinis argumenti l i b r i s , praemissa Beati Rhenani praefatione, Basileae ap. Hervagium I 5 5 I . fol. e t L u g d . I 5 ç ) 4 ' 8 . : — dedicationem Personae ad Sixtum I V . Pont, M. editam esse in dissertationibus Zeni Yossianis I I . p. 141 — i44E g o usus sum editione q u a e a Fabricio dicitur prodiisse anno 1576. Basileae ap. P. P e r n a m ; sed anni notam in e s e m p l o quod mihi adest frustra quaesivi. Ibi Agathiae praemittuntur Zosimus a L e u n c l a v i o , P r o c ç p i u s a Rnpliaele V o l a t e r r a n o , Personaque i p s o , v e r s u s : subiiciuntur ambo Iornandis l i b e l l i , et L e o n a r d u s Aretinus de bello Italico. Q u o d F a b r i c i u s in hac editione versionem Agatliiae ex recensione sive interpolatione Io. Leunclavii liaberi d i c i t , is error est. Nihil mutavit L e u n c l a v i u s ; contentus locis non adeo multis in margine correctionem indicare : sed q u u m , finita impressione , Rehdigeranum codicem utendum accep i s s e t , ea quae interpres, sive propter codicis defectum sive ob alias nescio quas rationes, omiserat, vertit: non paucis locis plane insanam versionem meliore mutavit: ea omnia sub finem praefationis collecta proposuit: Jgathiam. interpolation iuscripsit. Bellum B u t i l i n i , primum librum A g a t h i a e , secundique initium, magnus Grotius vertit in Ilistoria Gothorum, Vandalorum et L o n g o b a r d o r u m , Amstelod. 1655. 8 . : earn, versionem loco Y u l c a n i a n a e non posuisse, quatenus patet, licet deinde ad peiorem r e d e u n d u m f u i s s e t , male me p o e nitet. Ilaec hactenus. Nam de Anthologia Agathiae disserere, ab hoc loco meisque rationibus maxime foret alienuiii.

TESTIMONIA ET IUDICIA DE AGATIIIA. MIXAHAIOT

rPylDlMATIK0T.

'H nòXig 'Ayad~t'av jòv QtjroQa, tov arixaoiSbv, òiCvyog iìtjii'^r (,v&(.iòv ùyaaoafcévt], log jtiiyTJyo tTtleaasv ècp' visi, xaì nóqs xjqvòa sixóva, y.ai arony/jg (iÙqtvqu xaì oofpi^g' J\ls(ivòviov dè roy.tja, y.aat'yv^TÒv ts aiiv uviw e]0£, yei'etjg av(it3o\a at(.tvoxÙTrjg. E V A G H I U S , hist, eccl. I V . 2 4 . ex ed. Rob. Steph. nènQaxrai dè xaì 'il sou n~) Naqofj Xóyov noXXov a^ta. Bovaslivov y.ai 2vvdovaXdov y.aTuno'kcj.irlv.

GUQSU,

TU

O

XUTU

SCHOLIUM

PALATINAE

ANTHOIOGIAE.

*jiyadi'ov cyoXuotixov *Acsiuvov MVQIVUI'OV , ov ajscpavog uXXa cvvaycoyf] vecov sniyQa/n/Ltdrtov. TJXF.iuosv ¡d->¡s c'uyey.áXuijjí xoVtj. xaí xe noXus ronáXai, BovXxúvit, otío ÍXJ¡U 'AyaSíct re àyuy ionio xaì iozoQÍy. vvv J' áfi¡ fiiy 'AyuSln nXtlaioy, aoi nXéov 'AyatHas. isizHnnoz

ZKMÍANOZ

IOTMAJHZ.

AGATHIAS ni iam Jastis prius asseruisset Persas, et veterum Persica gesta ducum, Tempus edax, et vis seclorum aboleret opaca Persas, et veterum Persica gesta ducum. Ni leto J'¿aíhiam eriperet fulcanius, olirti Agathiam leti conderet alta cinis. Et iamj Vulcani, propter te, maxima rerum Lis foret Agaihian inter et Historiam. Sed devinxerunt ambos duo. Plurima debet Historia Jgathiae, plura tibí Agathias. IoSEPHUS ScALIGER IüL. CAES. F,

AD D O C T I S S I M U M V I R U M B O N A V E N T U R A M V U L C A N I U M GRAECARUM 1ITERARUM IN ACADEMIA Lugdunensi apud Batavos Professoroni. QDOD me Vulcani Carmen doctissime poscis: Frustra es, ceu vivam ex pumice aquam elicias. Non mihi tam proclive bonos est scribere versus. Quam tibi scriptores restituisse bonos. F r . D ü y c k i ü j Cos. Lcyd.

CARMINA IN LAUDEM

XXX IN A CL. Y .

AGATHIAE

BONAVENTURA JIIEU EM IAS

li I S T O R I A M

VULCANIC G R A E C E ET LATINE EDIT AM B A STI N GIU S

ET C O L L E G I I

THEOLOGICL

S. T .

D.

REGENS.

AEKF.AS debet vitam post fata MAROSI: IMDUPERATOR ovas Historico AGATHIA. Gloria nam maior tanto est tibi: fietà Poesis A vera quanto vincitur Historia. Macie sed o virtute tua dilecte Camoenis Qui clarus volitas docta per ora virum VCI.AM, quem non ullos subiisse labores Taeduit, aeternum ut viveret AGATHIAS. AGATHIAS inquam, Graiis ut cognitus olim Nunc Graiis pariter cognitus et Latiis. Sic quondam de te est meritus doctissimc Rhetor Iìomanaeque decus QUINTILIANE togae , POGGIUS: lume quanquam superas hoc nomine, cui tu Qund per te gemino splendeat AGATHIAS. 1 nunc MOME crepa, et male carpere desine qui te e*t l'assibus innumeris doctior et melior. Vos autem PROCERES quibus haec monumenta dicantur, Ut veslro maneant tuta sub imperio, Hunc redamate virum , tuque o JÌATTAVIA gau.de Lucem ex te AGATHIAS quod redivivus habet.

P A U L L U S

G. F. P.

N.

M E N U L A.

Qum ìiic recens scriptoris orti contuor? Proles cluor Agathi. Ominis nomen boni Adnosco. Nam qui audit bonus, plerum bonus'st, Quique a bono naius, bonus ille plurunium. Lares mibi Smyrna e patemi, quae suuin Civem esse Uomerum, principem vatum omnium, Princeps probavit olim et ante caeteras, Quae iniverant certamen, urbis Graeciae. Fere est j ut adsim ab inferae ripa Stygis . Quae Morta te pressit favissis circites Mille ampliusque obliviosis ? ploxeno Quae Fors silente, docte joetus , te obruit? lncomniodo maloque maxumo omnium, Cordi quibus curaeque gesta quae retro. Immanitas Gotthorum et Hunnorum fera Med aeviterno manciparat carceri; Vi j quidquid a fatis mihi vitae super, Inglorium esset atque squale sordidum. At unde tantum saevitatis? Luctuum, Quibus nec unquam finis esset nec modus, Causam me eis certissumum monerat fore Ecfata vatum, quos adirant, dictio. Immersi enim crudele moerorum mare, Et conscii, quae non semel passi, iugum;

ED ITI ON IS VULCAN I AN AE

XXXI

Non nesciebant perciti , me nascier, Quo noscier docente dtbebant trucum Chiles avoruntj lancinati corporum Arlus. politum 1taeniae cadaverum , Atrociumque v as Lit at e s funerum ; Quo noscier docente postcros, ducum tustiniani Principi* victoriae, Elfxa de victis trophaea phalangibus, A clique superbiter triumphi nobiles Ilinc natus olirn lacrwnarum Jons mihi. At serio , sero licet, f'ulcanius, Misertus inforlunii nuper mei, Multa incalatus, audiit m i se rum , prece, Specus, quibus claudebar , altos pertudit, Me duxit endo primus oras luminis, ut me lotus orbis perlegat: Et fecit, Sire hoc voluntas , sive noluntas Juat, Quorum efferata mente dirae mi dies, Flenae a e^ritu din urn que saepe luxerunt, Nec me modo artis liberavit vinculis ; Scd et polivit arte, quod fuit potis, Docta, et j quod instar muneris magni mihi, Fecit bilinguem, quae unilinguis vix eram. Felix lai adsertore iuris ter qualer , Felix viri polite tanti dextera : Linguis fruare et luce, parla quae tibi, Ducente et auspicante summo vindice, Vicem refer, tuique nomen vindiea Ducis Auspicisque ab luce temporaria, Linguasque perde virulenta!, qui mali Male tibi tuoque vindici volunt. Ast Gotthus, JIunnus, Francus immensum fremant Quantum , cruenti caede nupera inanus; ltedhostiendum , quae patrare hostilia. Gotthus patrumque et dissipator pignerum, Hunnus senum et saevus nefrendum carnufex, Et Francus haustum faucibus sanguen vomens, Fremant frequente strage se pavirier, Fremant sibi tam crebra fligi voliterà, Crebras suorum audirier mortes fremant.

Eli IxSiSóvxa

ròv Euiv'/ea

TOV 'Aya&iav

"HipaiGzov

rip XQ°'yV

O^eiòy

KIPAYIA&iyTG.

JTfifrov; dellivóov zeQeriOfiaza liatdala xu/j.fi(i>, (q,ev xtjoos

PRAEFATIO quos,

praeter

NOTARUM.

XXXVII

eos q u o s ipse a n i m a d v e r t e r a m , et de l o c o n o n u n o

notis

inserui.

Sed

mumque

? i r u m FBANCISCUM IUNIUM c o l l e g a m m e u m

s u l u i , i d q u e cum f r u c t u .

reyerendum

AD

V I S U M

A V E N T U R A DE

con-

L i b e n s e n i m eos q u i s y m b o l a m

a l i q u a m ad h o c opus c o n t u l e r u n t l a u d o .

B O N

meis

clarissi-

AGAT1IIA

CLARISSIMUM M

V U L C A N I U M R E S T I T U Ì

O

S C A z o s.

MAGISTRA vitae IUstoria, quae nihil pigrae Oblivioni iniuriaeque seclorum I'alilur licere 3 laude perpeti dignos A morte prohibet, alitis vehens Fama e Populos per omnes non solubili penna. Sed saevientis ludus ille Fortunae , Qui urbes et alta regna fundilus vertit, Saepe obruit silentio obrutos lelho , El perdil evilatque temporum vitam. Ne nuper hoc tibi accidisse miremur Felix loquendi laude, Agalhia, at infelix Jnertiaque inscitiaque lectorum, Ni te rapaci vindicasset a fato Felix et erudita cura VULCAKI , Ilominum ut fruaris luce, pars lui et magna Aliis sibique laude postuma crescati Segetemque famae hanc vindici suo linquat Et editori, quein loquetur ornile aevum Functo necem abstulisse, mortuae et vitae Dedisse vitam , quae perennis huic slabit, Dum statio terrisfuerit, et stata Phoebus Niveam recurret orbita advehens lucem. IANOS DOCSA

F.

ATAOIOf I2T0PISÌN

-Àgctlhiat.

2X0AA2TIK0T T 0 M 0 I E,

I

ATAOIOT

2X0AA2TIK0T MTPINJIOT I 2 T 0 P I Ì 2 N A.

At 2X. HìTP. 12.T. A. S i c R. cui a secundo i n d e l i b r o a c c e dit Intpr. ( H i s t o r i a r u m liber II. c c t ): n a m ad p r i m u m q u i d c m librimi titillimi ipso sibi f'mxit P e r s o n a , p i o i n g c n i o suo i n eptura. L u g d . i n s c r i b i t 'Ay. 2%. yjìovixrj ò'u'iyijOts rìjg {Saoilei«f 'lovaTivicivov, tóuoe «'•, quo titillo d e l c t o Bon. Y u l c . ex u l timi l i b r i in e o d e m c o d i c e s u b s c r i p t i o n c p o s u i t : -JHQÌ RÌJS 'louariviafov ¡ino ikitcc;, róftos n. ; u b i Parisinae e d i t i o n i s t y p o t b e tae prò R¿UOS, fiijiUov scribere p l a c u i t . Agathias ncque teinpus ouiiic usque ad l u s t i n i a u i m o r l c m b i s libris pcrsccutus e s t , n c q u e l u s t i n i a n e i temporis fiuibus opus suuiu c i i c u j n s c r i b e r c 'sibi p r o p o s u e r a t .

A G A T H I A E

S C I I O L A S T I C I

M Y R I N E N S I S H I S T O R I A R U M L I B E R

I.

ARGUMENTUM. Gothi in Italia Narseti se dedunt : mox tarnen rebelles a Francis auxilia petunt {Cap. i). De Francis ; laudes eorum (2). Reges Francorum quatuor, Clilodovaeißlii (3). Theudibertus, Francorum re.x, cui succedit Theudibaldus puer (4). Legatio Gothorum adTheudibaldum (5)Theudibaldus exercilum in Italiam mittit, ducibus Le.ulh.ari et Bulilino. De Alamannis (6). Prava Alamannorum religio. Leutharis et Butilini superbia (7). Narses ad Cumas clucit (8). Cumae oppugnatae (9). Narses Cumarum muros suffodit (io). Gothas Tusciam habitantes in deditionem occipitali). Luca circumsessa ( 1 -i). Narselis magnanimitas (i3). Fulcaris et Herulorum clades (i4). Fulcaris occumbit. Gothi in Aemilia et Liguria a tiomanis deficiunt(i^i). Narses militum animos confirmat[i6). Stephanus a Narsete Favcntiam missus praefeclorum ignaviam reprehendìt (17). Narses Lucani denuo oppugnatam capit (18J. Exercitu in hiberna dimisso Ravennani profìciscitur (19). Aligernus Gothus Cumas sponte Narseti dedit (20). Narses 3 Varnis in militiam adscitis, prope Ariminum cum Francis confligit(zi). Fuga simulata eos devincit (22).

ATAOIOT

2X0AA2TIK0T MTPINJIOT I 2 T 0 P I Ì 2 N A.

At 2X. HìTP. 12.T. A. S i c R. cui a secundo i n d e l i b r o a c c e dit Intpr. ( H i s t o r i a r u m liber II. c c t ): n a m ad p r i m u m q u i d c m librimi titillimi ipso sibi f'mxit P e r s o n a , p i o i n g c n i o suo i n eptura. L u g d . i n s c r i b i t 'Ay. 2%. yjìovixrj ò'u'iyijOts rìjg {Saoilei«f 'lovaTivicivov, tóuoe «'•, quo titillo d e l c t o Bon. Y u l c . ex u l timi l i b r i in e o d e m c o d i c e s u b s c r i p t i o n c p o s u i t : -JHQÌ RÌJS 'louariviafov ¡ino ikitcc;, róftos n. ; u b i Parisinae e d i t i o n i s t y p o t b e tae prò R¿UOS, fiijiUov scribere p l a c u i t . Agathias ncque teinpus ouiiic usque ad l u s t i n i a u i m o r l c m b i s libris pcrsccutus e s t , n c q u e l u s t i n i a n e i temporis fiuibus opus suuiu c i i c u j n s c r i b e r c 'sibi p r o p o s u e r a t .

A G A T H I A E

S C I I O L A S T I C I

M Y R I N E N S I S H I S T O R I A R U M L I B E R

I.

ARGUMENTUM. Gothi in Italia Narseti se dedunt : mox tarnen rebelles a Francis auxilia petunt {Cap. i). De Francis ; laudes eorum (2). Reges Francorum quatuor, Clilodovaeißlii (3). Theudibertus, Francorum re.x, cui succedit Theudibaldus puer (4). Legatio Gothorum adTheudibaldum (5)Theudibaldus exercilum in Italiam mittit, ducibus Le.ulh.ari et Bulilino. De Alamannis (6). Prava Alamannorum religio. Leutharis et Butilini superbia (7). Narses ad Cumas clucit (8). Cumae oppugnatae (9). Narses Cumarum muros suffodit (io). Gothas Tusciam habitantes in deditionem occipitali). Luca circumsessa ( 1 -i). Narselis magnanimitas (i3). Fulcaris et Herulorum clades (i4). Fulcaris occumbit. Gothi in Aemilia et Liguria a tiomanis deficiunt(i^i). Narses militum animos confirmat[i6). Stephanus a Narsete Favcntiam missus praefeclorum ignaviam reprehendìt (17). Narses Lucani denuo oppugnatam capit (18J. Exercitu in hiberna dimisso Ravennani profìciscitur (19). Aligernus Gothus Cumas sponte Narseti dedit (20). Narses 3 Varnis in militiam adscitis, prope Ariminum cum Francis confligit(zi). Fuga simulata eos devincit (22).

nPOOIMlON. E d . P a r . 1 KuXòv

(.lèv T t yqr¡ua

E d . V e n . hnutu, ónóau

nóXecóv fxtyùXa

re

(S'è

eneadul,

uvroìg

uXkà

P. 2 TQTNCL zùg

xuì

extlae

aßtvvvfievrj.

y.uì ov

yoóvro. i'yvcùoav,

ovx

av

T¡ uXXovg

r e i ex

i)¿póe ¿Xnió'ug.

TU

rolá-

deía

OÌ/iTUi ovrwg

nctQu-

ùvuSèytafrai

I¡ yi'couig

y.uì òtuótÓQÙaxei

uou

rw

o ¡¡LUI y

¡.ivr^itj

yv¡.ivr¡ ùvóvijTOV

/.laxQw ovvexreivsudui nuTQt'óog nòvovg,

eviot,

tv eìòóreg, cog, ti xuì

avvanoXitrui

rò xXèog

uvtolg

y.uì

¿X[ltf¿tT()r¡/ll¿VOV ' fi f.lr¡

rr¡g íaroQi'ag éneiar¡yuyev

rijg cpvoscog uyu&à

o(¡.iui XOTÍVOV ye svexu

°OXv¡.i7iioviy.ui ¿v ruig xovíoTQutg

nttpvy.tvio

nooy.ivóvvivetv

jiQO¡.ir¡&em TÜ uo&evèg

ov yùn

uno-

id~éXovaiv5

èniy.uXvjiTet xuì

ÒLUljoVIjOSTUL , ftóvo) T(j> ßl'fp UVTÜJV

Qwvvvau

UJIUVTU

TIQU^etov ujioßiiaetg • I]Ó'R¡ Se xuì TCOV

1i(j(póó()U ¡.téytaru Squauiev,

Rig, cog soixe,

óè xuì

TQÓ-

xuì

y.al

oiyo/tiévoig ovvi f.iùla

¡.lóvif-iov, ovó'è

xuì

t(iyu. ruma

y.uì Xifòt] nuQí¡.meaovau

£NIOTUFA.EV(TÌV unoßiovvzav,

ri

vty.ui noXtficav

y.uí r¡Sovr¡v xotg y.TR¡au¡.iévoig èrtùyei,

uXtjd'eìg rwv

cìiv avxoig

tvàauiov

re xuì u^iúyuara

is dogai' ¡.lèv riva ßiovai

xuì

uvoixij(>£Oxev R., FIOT i/QfOxe yulg. 6. xo/.itpfvOi.tiinov R. 8. ¿taipvixa R., Inljir. ; male. ia. oJroai edd. i3. xctdxòy R., r « J r ò vulg. i4l i d i R. 20. &afit£eiy R., &uv/.ici^€iy vulg. meo reputans , admiratione dignos censebam, et in publicum b e n e ficos celebrandos, quotquot in hoc liistoriae scribendac instituto l a borarunt. Mihi autem nequaquam suscipiendus hie l a b o r , s e d i l e tenteudus quidem initio est visus. Erarn enim magis iam inde a pnero heroicis modulis addictus, et poiiticarum elegantiarum dulcedine magnopere delectabar ; atque adeo brevia quaedam poemata hexametris versibus conscripsi, quae Dapliniaca vocavi, fabulis q u i busdam amatoriis variegata et ciusmodi illecebiis referta. Yisuni vero mihi fu it etiam hoc initio laudabile et non inelegans institutum, si nova quaedam reccntiaque epigrammata, latitantia adhuc sparsimque a nonnullis lusa, in u n u m , quoad eius lieri posset, rccolligerein , singulaquc in ordinem digesta conscriberem. Quod quidem etiam p e r f e c i , ut et alia multa exercitaroenta, non utilitatis ergo, sed oblectandi deliniendique animi causa a me facta. Est enim omnino sacra quaedam et divina res pousis. Afflantur enim in ea divino quodam furore a n i m i , ut sapiens ille Plato dixit, valdeque venuste p a r turiunt, quotquot Musarum pieni atque hoc furore correpti sunt. Mihi quidem igitur slatutum erat in his versari, ncque nnquam in animum inducere, ut iuvenilia haec iucundaque studia desererem, sed Delphicum potius praescriptum sequi kojce tb ipsum. Cum vero astate

PRAEFATIO. /ui%IIV tSòy.II, xaì

jiikt>u

B

¿¡IST òs

è&vwv zs 710X-

xaì

anoßdasig,

TS xuzaXvaetg,

ysvtòv

t

rama

TM zieh-

¿isv noXtfiovg

yerso&ai,

nuQuXóyovg

xà veavixu

ytyvwaxsiv.

$v(j{juy>jvai

d'itj/.tovg y.ai /.lETußoXug oìxtjzóqcov, )oneiu

sìvai

«A.A.' snsod'ui

TU oìxeiu

uicqooSóy.tjza

Xwv re yeti dm'azcov xrovg

7

vulg.

i3. zà fitQ. xui

i^. ano tQÓuov

R. Lugd.

i5. ¡uoi oin. R.

19. 'Eyidvòg

N011 de Eutychiano loquitur Agatbias ,

R. sed, ni

16. nei). re R., yf fallor,

do Paulo Silentiario, Cyri Fiori iilio. hac, ili quam incidi, ingenti» bella per multas Orbis terrarum partes praeter expectationem sint excitata, et multarum barbararum natioiiuiu transmigrationes factae; dubiorum ctiam atque incredibilium factorum inopinati eventus temerario fortuuae impulsu acciderint; nalionum quoque et urbium eversiones, geutes subactae, coloniaeque deductae, et tantum non humanae res oinnes loco suo motae : cum, inquam , baec aliaque eiuscemodi acciderint, subiit animura menni formido, purum honestuin f o i C j si res usque adeo magnae atque adiriirandae , et. posteria adeo utiles conducibilesque futurae nullis scriptis proditae silentio praeterinitterentur. Quocirca non abs re mihi facturus suin visus, si eas aliqua ex parte litteris commendare tentarem, ne omnis vita mihi in fabularum studio et supervacaneo labore consuxneretur, sed aliquid etiam utilitatis publico adferret. Multi vero f a millarium urgentes atque exhortantes Studium meum excitarunt et ccmlirmarunt. Inter quos hortatores facile princeps erat Eutychianus iunior, et primarius regum scriba, vir alioqui et bonus et prudens, et non mediocritcr eruditus, idemtjue gentis Floriorum praeclarum orna-

8

AGATHIAE

Ttt aXXa àya3òg xaì àyyivovazuTog re UTIO/Q cóvrcog t naiSei'aç eyciv, xaì xov zmv QXcoçiâmv yèvovg UQIOXOV tyxuXXwntajna yeyevrjfièvov. ovrog Srj ovv ó dvrjç, TISQÌ nXtiazov yùg rà/iù ènoitlxo, xaì mg uv /noi ufitivóv TI sarai svxXsìag rs ntçi xaì Ttjg aXXtjg ciqieXeìag atpoâça oî sjttipçôvTiOTO, ovx à viel èntiywvû xaì xQrjaràç è(A.r¡V,

utpi'xovTO, xaì

xaì

xoivù

TU

wg olóv

eyya

\Xaog

sxßoldg

¿/.ißaXXsi.

''EXUITOV

OQU-

xvyòv

èv x f j 'Aoi'u

T7¡Q ycógag

xgotpsta

núzqiot, xaì

TIP TCAQÒVTI 7iC7io¡r¡Tai.

15avTotg

à f i t f i TUG

TOV

vò/Lii/Lia D

ov TO

Rr¡v EvQt¿itr¡v

èx Avât'uç

zfjóe

de r¡ (.lèv ív[.ievr¡g

qitjfii

U X X Ù Ttjv

TÍO OVÓ(.IUTI,

o ç Sr¡ yécov

Sé

xarà

£TSÇA

'Pco^uimv

TU

Mvçivuv

¿n(úxia¡.iivi¡v,

noTUfiov,

Sè

TÌ/VTJ

dycSvtç. TI' TIÇ

AioXscov

¿NÒ

fhxov

ovSè

9

v u l g . , adiqç

R.

ti qua alia per E u r o p a m a u t Africam h o c n o m i n e vocatur ; sed q u a e est in A s i a , v e t e r u m Aeolensium c o l o n i a , ad ostia P j t h i c i flum i n i s sita; qui quidem fluvius ex Lydia regione fluens, in e x t r e m u m Elaïticlis sinus alveum f e r t u r . Sit i t a q u e mihi, pienissima huic, quoacl eius fieri polest, n u t f i c a t i o n i s praemia persolvere, onmiaque illustria e t patria facta accurate c o n s c r i b e r e ; n u n c vero haec b e n i g n e et f u v e n t e r p r o p e n s u m a n i m u m s t u d i u m q u e q e u m aeeipiat. Mihi autein p u b l i c a r u m m a x i m a r u m q u e r e r u m scriptio est aggredienda. Iustitnam vero h i s t o r i a m , n o n u t ab al¡i$ h o d i e f a c t i t a t u r , (stint enim etiam alii h a c t e m p e s t a t e qui in e a d e m arena versantur,) n p n , inquain, u t i i , quibus minima est veritatis c u r a , u t q u e res gestas ita u t accider u n t commémorent : aileo veço aperte plerisque proceribus a d u l a n t u r e t palpuin o b t r u d u n t , u t , si q u a n d o etiam vera d i c a n t , fuies tarnen eis abrogetur. Atqui p e r i t i h a r u m r e r u m auçtores soli encomio sive Jaiidationi conveniie a i u n t , b o n a , q u i b u s quisque praeditus e s t , v e r b i s exaggerare a t q u e extollere. Historiam v e r o , tametsi n e ips¡\ q u i d e m a laudatione e o r u m , qui praeclari aliquid gesserunt, p r o r sus » b h o r r ç t , lu\Qc t ^ m e n scopi(U) ^rgumeutuinque sibi p r a ç i i i u n j

IO

AGÀTHIAE

ysvrn.iivu. I)TÎjç

ol

âè

¿myoarpîjç Òs ofitoç

TUI

yào

srl

e'irs

ov

aiv,

(F/ yÙQ UV oXi'ya

re

¡.lóvov

ó/j UVTOIÇ ymÌ

y.t'nug, Xovai

ovòév

oiiotoL

xaì Tiveç

y.al TU xoivà

xaToXiyo)çovi7ii> TUVTTJ

TS

OÏOVTUI

rœv

alio

nino, xaì

avuyxaiov

tTvy/avov

bvrsç,

Xvj.i^vauévovg,

UVTOJV TU

} wg

xaì

SV

¡.liv èm'AT]-

syy.œfiiàtov-5

âè

unaai

yivovtui,

rj /.lóvov

ènuivtlv

• TOVÇ

âè tjótj

y xaxi'oTOvç

rj } TO yovv

/utjóè

TIUQOVTU

TOVÇ

allait;

i'Çsioyaafitvœv svâijXoi

rò

necpoiouv-

èncavvfxL'av. SÌ'TS

âisanovdatJTai, TOV

xaì

vnocpaivet,

rrjv elsv,

^¡.LÙQRAVOV,) TI

¿¡uoloyoûot,

avTotg

ßaaileig

Tjj dcpyytjoei

uyaad'ai

noietad'ut

TOVTO

y.0f.iìpivó(.isv0i

TJJ TIÌI'QU

neçwvraç,

f.ioi) P. IOTI

f.isv

ÌGTOQI'UV

¿Jiùyyel/iiu

/nvr/urjg

Tivù;

TL&SVUL

Xaì

S'KUTTOV

TS&VTJ-

ànoxaÒSIVOv,\o

/usTuàiòóvai. TO

¿SÌ

XOUXOVI/

B sy.&syancvovcsg (ocpslsiav Off l'ai jiOQi%so9~ai, xaxcSg SMATÙF-isvoi, cog y.uì uvTOvg óijnov TOVÇ urtò g UVTWV snaivov/névovg ov [.tula TA TOIÙÒS uoéoxsi, XoyiÇofxévovç, (oç ov/ ly.uvòv tarai ¡5 TO TÏJG y.oXuxsiaç âqîâtjlov Trjv neni UVTOJV ¿¿'¡¡av ßsßaiwaai. OVTOI /.ill* ov v Çvyyr>u(pxetai fr., ipilonqoixlai vulg. et R.

n o n admodum pristina incolarum dignitate inferior. S u n t enim Franci non campestres, u t fere plerirjue barbarorum , sed et p o l i tia, u t plurimum, utuntur Romana et legibus iisdem ; eandem etiam contractuum et nuptiarum rationem et divini numiuis cultum t e n e n t . Christiani enim omnes s u n t , rcctissimeque de Deo sentiunt. H a b e n t et magistratus in urbibus et sacerdotes ; festa etiam perinde a t q u e nos c e l e b r a n t , et pro barbara natione valde milii videntur civiles et urbani ; niliiloque a nobis diil'erre, quain solummodo b a r barico vestitu et linguae proprietate. Ego certe eos cum ob alia q u i b u s praediti sunt b o n a , t u m vero ob mutuam inter se iustitiam et concordiam summopere miior. F r e q u e n t e r enim iam et olim et mea aetate modo inter tres, modo inter plures diviso ipsis imperio, n u u quam adversus sese mutuo bellum movisse , neque civili sanguine p a t r i a m inquinasse constat. Atqui fit f e r e , ut ubi magni sunt exercitus aequalis a u t dubiae inter se p o t e n t i a e , ibi etiam animi e l a tiores inflatioresque e v a d a n t , et ambitiosae aeinulationcs et de primo honoris gradu contentiones aliique innumeri affcctus tumultibus

jigathias.

2

AGATIIIÀE

i8 À.C. 55 ixui

ordofcov

yovtfibHUTU

t; TI Toiòvòe '¡¡vfHpiofzui. ¿XX' el'nSQ uqu xai riva tQiv roti; fìaoiXtvatv èyytvtadut, '^vvivty&ei'/J, TIUQUTUZTOVTUI ¡LISV ìlnuvzeg tog TIOXICfnjaovTB; xal Toìg vnXnig ¿laxQi&qoófisvoi, xai ska èfióat^ y(OQOvaiv idóvreg ós uXXrft.ovg exaTsgwd-ev rj nXij&vg, uvri'xu TO yuXsnaivov dnoftuXovTeg eg o/.tocpQoavvìjv /.itTuywQOvai, xai xovg tjytfióvug xeXtvovai dt'xtj /.IÙXXOV rù dftipi'fioXa SitvXQivtjaua9-ar f i óè fit], pióvovg èxei'vovg uywviQead'ui., xai èv Gtpìaiv avrotg SiaxivSvvtveiv, còg ovy baiov ov ovdè nàzQiov, 1 o ìÒiag avzmv evexa Svofievsiag rà xoivà nrjfiai'vioOai xuì dmTFTQU(FD-ai• ev&vg ótj ovv Tag TS (puXayyug òiuXvovoi, xai tu

I . I . 2 6 n X f i f f T a g Haag uityàg

Tìjaeig

oficog nu(>' ixft'ioi;

óir^ìjfiévoi,

À KULOUQCOV rovg nXei'arovg dnaQi&f.iovftsvoi, mg óy ndXui TIOTS Toìg arco TeQi-iavotg noXs(.iTjaavrag, xaì rù vnìq 'Pìjvov un alia xaraa/òvrag' TUVTTJ TS ov ¡iiuCeod'ai Sò%ovat.v, dXX' èat'wg ÈJIIOTQUTIVTIV, wg otJ-ao 6. Ti omittit Bav. 8. nqóaoixiy re xal (flXioy xaì R. et Bav., jiQÓaoixov xaì tpiXixcc vulg. 10. avzoìf — avyoiatt R. et Bav. — ovvoiotiv e t sic emendaverat T o u p . ad Suìd. I. p. 58-, aihoùs vulg. 11. /icydXa B a r . xiaXveiv Suid. s. v. « ù ' Ì ì , quod placet Toupio. i 3 . t]\pti Bav. i5.fi?-

TQÓnios Bav.

16. ys om. Bav.

i( nQOzàlvfjuu R. et Bav., svnQOxdXvfifite vulg. 20. ov (ìtd£eo&ai

R. mg. Lugd. Bav., tv ¡¡i(t£. vulg.

tamen e r a n t , de eventu dubitantes e t fortunae instabilitatem p e r t i m e s c e n t e s , e t suspeusis dubiisque animis observabant s c i s c i t a b a n turque quid a g c r e t u r , s t a t u e n t e ! i i s , qui potiores superioresque e s s e n t , sese adiungere. Aliorura vero oratore» cum in regis . c o n s p e ctum venissent e t omnium primorum r e g n i , o r a b a n t , n e sese a R o manis oppressos d e s p i c e r e n t ; sed sociale cum ipsis bellum susciperent, et genti finitimae atque amicae suppetias ferrent, quae alioqui i n discrimine erat n e funditus everteretur. O s t c n d c b a n t praeterea h o c etiam ex illorum re m a x i m e futurum, si n o n patcrentur R o m a n o ! ad tantam potentiam e v e h i , sed p o t i u s omnibus viribus eorum incremento officerent. S i enim universam gentem Gothicam d c l e v e r i u t , statini etiam in v o s , dicebant o r a t o r e s , exercitum duccnt e t pristina bella instaurabunt. Ncque enim illis est defutura s p e c i o sa aliqua causa, quam avaritiae suae p r a e t e x a n t : quin potius iustum sese vobis inferre belluin p u t a b u n t , Marios quosdam e t Camillos e t Cacsarum plcrosque r c c e n s e n t c s , qui oliin bella adversus priscos Gerinanos g c s s e n u i t , et trans Rlienum universa occuparunt: quocirca n o n vim illaLui'i v i d e l ) u n t i i r s e d iustum belluin m o v e r e , tanquam n i h i l alicuum q u a c s i t u r i , sed luaionun suolimi posscssiones r c c u p c -

H I S T O R I A R U M I. 5. Stv ti

òdveiov

yóvcov

dvuxof.aovf.uvoi..

¿71 ixXtjfiu, oìxcazov 5 r « t fisv yvvaia Sàg

toiovxo

coi Stj QsvSsqi'/ov ov n(>oorjxòvT(og

ìjfiùg

h'uv louvxrjg afifò.

01 Ss,

Sijihev tpéfjovat ¡.toveg,

ftuoiXtwg

sy.uxi

unuvxu

ftid^iofrui uXXù

(iiui'tog xuì fiòvoi

'iva. Srj ovv fiì] ovx

xuì

&ifisvoi, aiiuvTcr avv

Tttvxà èv

uvxoìg

eixa ovtoi

na&ovaiv Séovri,

uXXà

r'rjv

Ixu-

{tjSrj

yù.Q

xàv

Tuvxtjv fis/Qi

¿i;ìjv, ts

v/ùv

xuì

svrcjìóuXXà p. 1 7

(itSlaaiv, ts

xuì

noXixevsodui /.lexa/neXija^

nooxeyrjztov

ovSèv

id/.iaXuaovv&ijg

àoyrjv

vvv ov

èntjXvxtjv, noXéfiov

jzqozsqov

Sìj oì aoqioi'

Stxuioavvtj

u]fi« R. Post 6fvà(Qi-/ou Intpr. add.: qui Gothis post undeuigesimum regein tum intperabat. 5. àntxrtivaai Bav. 6. yvvuixct Bav. 7. Profilò»' Bav. Itcfiiòv. 8. rrjv 'Irctì.lav 71000,¡yciytio R., 71 nuaijy. r. 'I. vulg. 9. 'Paiucuov; R. Lugcl Bav., 'Pw/xalois edd. 11. 1« xur' ixtivoy Bav. 12. of (fè R. Bav., 6 d'i vulg. ¡ittiCea&ai avzoie R , «l'roiff

vulg.

17. fióvoi

R. (CI.), Iutpr. soli,

vois vulg. 18. zavTu N., return vulg. ¡¡fiiy edd. et R. 19, 7iQorijQ>jréoy Bav.

fió-

vy,iy Lugd. Bav. (CI.),

raturi. T a l e porro etiam nobis crimen o b i i c i e n t , quod s c i l i c e t qiium T l i r o d c r i c u s n o s t e r olim princeps et coloniae deduceudae anctor non d e c e n t e r Italiani o c c u p a s s e t , nostris quidem rebus nos s p o l i a r u n t ; m a i o r e m gentis nostrae p a r t e m t r u c i d a r u n t , uxores e t liberos o p u l e n t i o r u m apud nos liominum atrociter sub hastam miserunt. Atqui 'l'heodcricus n o n vi captam, sed Zenonis antea ipsorum regis permissu, s i b i a d i u n x e r a t I t a l i a n i , n i h i l Romanis eripiens (iam enim ea privati c r a n t , ) quin potius caeso Odoacro advena tyranuo, quae illius e r a n t o m n i a occupavit b e l l i i u r e . At posteaquam ipsis maior vim inferendi potestas f u i t , m o x n i h i l iuste agere c o e p e r u n t , sed T h e o d a t o antea Anialasuiithae causa i n f e n s i , idque i n i t i u m o c c a s i o n e m q u e b e l l i s t a t u e n t e s , deiuceps in l u m e usque diem v i o l e n t e r omnia agere ac r a p e r e 11011 desistunt. Hi n i m i r u m sunt sapientcs et religiosi , quiquu soli se iuste reni publicam administrare gloriantur. Ne igitur vos l i u iiiscciuoili malis aflcctos vecordiae vestrae aero p o e n i l e a t , antevertendi vobis sunt l i o s t e s , ìierfuc negligcmla est o c c a s i o , quae modo ae»e

26

AGATHIAE

A. C. Vii fc/'ovg, xaì ov òiafiaQvqréov rov naqóvzog y.ai-Qov , dXXà ¿¡JOV, ^Evvcó r é Tiva,

cog uv uvrol

Si TOVTOig, íl ¡lovkei, f.iív7]v,

2 9

"Arr¡v,

nqoGTÍ&et,

XUIov/.UVOV'Aqsi-

cpuofiúrwv

onooa

xuxovgyaj)

xal /.nuitpóva. TUVTU fxlv ovv el xul 10cog uv T(¡¡ Soxotev ov fiá'/.a LOJR ènuyyelia ¿ SieonovSuarui,

UZUVTU eg fieoov

ayeiv TU eyvwofisvu,

npuyfiÚTtov ¿v ¿nai'vt¡) noieìo&ui, yoQetv uvucpavSòv , I5TOVTO

I'/olev

al

xul

cog TUVTT¡

TI eivui xul fiiwcps/.ÉARATOI, fitvtav

ujilij

en'oig,

ti ¡.irj h'uv Seivòv

¿fiol ¿i

eìnetv,

xul

el yuQ /tir/

¡.lúü.ov

yor¡oi¡.io¿

xivòvvevouiev

10cog uv TIUQ' p

ov iwk'kùj elvai

¿/¿ei'vovg TWV

TÍUQU T/jv TuXuaíuv

TOVTWV /.lèv OVV 7léoi

ye

TOicSvóe XUTIJ-

SieXèyyeiv.

(j.ovr¡ óè u.rpr¡yr¡aig eiev TWV yeyevt]-

TB xul áve£¿TUOTOG,

ev yvvaiy.wvtTiSt. 20TMV.

àlXÒTQia TCÒV

xai TU /LISV yQt¡ara TWV

TWV ós ovyl

TO dovficporjov

IOTOQI'UL,

xul

áXX' e/xoiye xal Xi'uv uQeaxet,

aóo/uévcov

(iv&6koyr¡(xú-

WgjlTj CxÚOTfli (flkoV rrfie

YJIEQ o 7i¡)(')i£Q0g ÉQ>É¡)ETO Aóyog,

TUVTT¡ iría.

oltodco, Aev&u-

8. xaxovQyaR,, xal xaxovQya vn\%. 9. el om. R. Post roj i t e r a t xtti vulg. doxolev R . , tfoxeífv vulg. 14. (I y«Q pìv K. i5. tccvr¡¡ tí R., Jntpr. a d d . : hoc modo divariatele (nenotxi).utyett). 17. XLvóvvtvoctiíy CI., xtviSvvtvaeiev -vulg. e t R. 18. ¿víais R. i g . tv cjj yvv. vulg. 20. (Zonto R. *¡¡)v Kv/.ir¡v

yi'.Q ¿ni

I. 8 .

TOVA- C. 55a

r¡ K V / L U ^ '

l'ónvzai

uvúviei'

¡.úv

SOTÍ Ss xui

¿v

¿ni yuQ rf¡ dy.rij ó Xócpog

u/éyei, cog xui u¡.t(p' avzov ¿r¡nov TOV nQonoóa (¡oyd~ttv TE xai TlíQIXÍMod'Ul ZO (¡Ó&IOV, UVO) Ós ¿QV/LIU TlEQl^t^X^Tttl , 7lVQy0lg V. 15 TÍ xai

¿náX'^sai xuozEQWzuTa E'$£iQyao/.iévov. TcoziXa TE OVPD y. a i Tu a zoTq (iuaiXtvaí TTQOTEQOV TCOV róz&cov ytyevtj/iiévoig ,

loO/TOixa ¿Tií'zifíá

TE i¡v

xai

u^iúyaaza

TCOV XZIJ/Liúzwv,

¿v

zio-

Ól ZM (pQOVQl'w , g {¡éfiuiov OV , ¿(fvXÚZZEZO. évxwvda ISuoo/jg ácfiy.ófiEVog, TI coi nXeíaxov ¿noiEixo ÍXEIV TE mg

ós ovv o záyiazu

TO ya>oi'ov

róx&ot

y.ai TCOV /Q^/HUZCOV XQazr¡aai,,

dog ¡¿R¡ZE oí

of¡¡.ir]TR¡Qiov uacpaXeg s/oiEV, ctvzñ TE TU zijg vi'xrjg zíXecózaru ¿g I5O, TI ¡xuXiaxa ¿$EiQyaad-£I'R¡. \'AXi'yeQvogyuQ ó Teí'u vttázaxog áótX(pbg TOV f¡y£¡xóvog zoív Tózxhav ytytvr¡y.évov, evóov ys r¡v TOV niQifióXov, y.ai ax^úzív/.ia, onóaov OIÓVTE R¡v, áf¿cp' avzov aysíQaq, ovótv TI íinr¡vaMv ¿(iovXevizo • xui ozi ¡.itv Teíug év TM TTOXEJLKO uvr¡OR¡xo,

IO/ML óuXéXvzo, UVI'EL

,

ovóis

xui TU TCOV rúrdcov

rjótj nov TI]V

¿g TO uxpi/ieg

'Svvívry&eiaav

NOÁY/naxu

R¡xr¡xoEi,

¿Ó¿I'/.tuivs

zvytjv,

¿y.EXf.ir¡x£L TE

o Se ovó'

uXXu

cog p. qo

ZTJJ TE

4- X>¡aio R . , sed margo lóif noXX xuì

ft¿Xr¡-

ri oxXynòv

ov

y.uì

re y.uì

TO&V/¿UTU

rF¡ f i f a rr¡g QV¡.ir¡g. JlaXXáóiov

anav

leranvQyiu

áf.ivvrr¡Qi'oig,

ye ¡xr¡v '/IXiyiQvov

àofòqXa

àv

rwv ixivet-

anavru

avraxovrfQovrég

re syo covro

aru9/j.t¡rf¡

rà

rtoj'5

&a/j.à

¡.itrúaoioi,

àvetrai,

ava

ròv y.at

r¡y.óvr¡Lov

Xi'&ovg re ¿x yeIQWV (.leyùXovg

neXixeig}

'Peo/.iatoig

nQoatjye

òoQarfoig

nQÒg reiyofiuy/av

r¡v

àvaflùvreg,

rà 705« ¿Jiijyovv

aqisvòóvai

¿¡([.làyovTO, xaì

rotg

xaì

re

infoi.

ig rò yecóXoipov

ov ayoXai'rsfiov

qnrQoiig

, &Qaavg

iyxeXevaáf.ievog

nòvw

ol óè d / u f f ì ròv '¿ih'yegvov

'l-vveiXtyfiivoi.,

ri

evnoQt'a

r.S-v¡.ir¡¡.téviii vulg. 19. Post Ácit>(¡¡¡ R. om. ó Jlcíi-ldáioí. 20. Ta£iáQ%ois R. , r a£iÙQ%uis vulg. rum necessariarum aflluentia eius confidentiam arrogantiamque ita augebat, ut facile hostiles iusultus se rcpulsurum speraret. 9. Statim itaque Narses suos adhortatus , exercitum oppido admovit. Illi vero cum in editiorem collem máximo labore conscendis' sent, et propugnáculo appropinquassent, iacula in eos qui ad pinnas murorum consistebant torquebaut, et arcus assidua sagittarum remissione clangebant, fuiidae in altum excutiebantur, et machinac quotquot oppugnationi murorum inserviunt, omnes admovebantur. Ali— gemi vero milites e muris atl intermedia turrium apatia collecti, 11 ihilo segnius iacula telaque retorquentes propugnabant, saxa ingentia manibus in subeuntes mittebant, et truncos et secures et quitlquid opportunum usui videbatur; machinis itidem utebantur instrumentisque propulsandae hostili violentiae idoneis, nihilque omnino omittebatur. Tela vero quaeAligerni ipsius manibus emittebantur, Romani prae aliorum telis facile cognoscebant. Magno enim stridore et velocitate immani illius sagittae deferebantur, adeo ut in saxum aliquod autaliud quitldain durum fractuque difficile delatae, totum illud Ímpetus violentia perfringerent. Palladium itaque illuni (erat autem is non vulgari aputl Narsetem l o c o , sed et Romani exercitus ductor erat, et e praecipuis cohortium pracfectis,) illum, inquain, conspi-

HISTORIARUM

héXei,) xtii

ÎS

yovv ^Aiuysovoq

èqvaai,

xaì ¿cpe'Çîjç

rotq re y à Y 'Pw/.iatoiç JIUQAORRJOAAD-ai

óiensuóvtjasv

uoniòi. • ovrco

A. C. fiSs

fié-1'L

ZISV

uvayœ-

TJ

Tórd-oi evà'tjXoiD

I otjouv wç oiôév ri ¡.lâXXov èvâœasîoi>reç rfj noXiOQxta. 1. Nnçoijç ôrjovv 0 aTQartjyôç rjayuXXè re uyav xal syaXinaivtv, si yoovoç roîç cPw/,iai'oiç noXvç èv ¿layi'oTOt noXiyviM rtzQi'ipsrai. uXvovriâé oixaisxaarayvtofiarsvovn, è'doÇev xçîjvai ùuoneioâad'ui rov (poovçiov ¿¡.ir/yént] r g onto roco/âe. iv ZM iSuqÔç rfkiov uvi'ayovza TOV Xôipov TiTça/u/.iévcp uyxmvi uvrqov ri vntariv ¿¡upijçecpéç re xaì yXatpvQiârarov, mç aSvrûre èysiv avrò/naza xaì xvroç tvfiv xaì (¡UQ afywd'eç- èvxuv&a Srj nâXai cpaai ti]V 2i'ftvXXavrtjV nâvv, rr/v ^IraXìjv, ¿vôiuiziafiévqv, cpoifioXyjirov TE tïvai xaì è'v&ovv, xaì nQoayoqevsiv rà èaijxtva roîç nvv&u- P. 21 20vofiévoiç. Xiytrai Sé nors xaì Aìvet'av ròv 'Ayyjaov uvzov utpii. yovvR. vulg. 0vvt ^yiXiy. avròv R., aviòv'^ikCy. vulg. t s add. B. 2. tciyji B. j Intpr. nimia celeritate. Num legebat (f>Q. noXhj), a 0 DM je zclysi? 4 - P r 0 T t Su id. ZJJ, 5. t ù c om. K. 10. «if add. R. 11. îfvfióg re rtv nega TOV dvayxai'ov noXìtg xaì TaauywSrjg FJ noXioQxìa. ¿nei ÓS unav TJIRJ TO TÙyog ònòaov TUI avTQO) narisxiTUTO, ¿xy.iifitég rS rjv xaì ftirécaonv, xaì fióvoigio i n i f t t f j i j y . t i zoìg %vXoig, a ò/j oQ&ooraiijv STvyyavov ¿r/tjoei2. onrJXvyycc R . , Oinjluyyov vulg. 6. Si(rtuev R . , SiéteuvB vulg. 14. SittpvXttTtov toiomòv H., Sitipvlùixovro iomòv vulg. \5,[i>ì ó'itax. R., zov iSifai. vulg. gcrí'bat, ncque ita se ira abripi patiebatur, ut crudeliter eos, qui uihil ])lane tleliquerant, ob aliorum delictum necaret. Huiusmodi vero asttim cx-cogitavit. Adduxit enim cos in medium manibus eomplicatiin atl lumbos revinctis, capitibus deorsum depressis ; atque ita eos oppiilauis miserando in statu constitutos ostendebat, comminatus iamiain illos obtruncatum iri, nisi confestim quaecumque pacti erant pracstarent. Ligua vero quaedam brevia ex interscapilio ad tendijies suppacta crant, paunis obtecta, ne hostes eminus dolum prospiccre possent. Cum itaque 11011 parerent oppitlani, ueque vellent pacta pracstare, statim ex ordine omnes oblruncari iussit. Lictores itaque strictis ensibus, maxima vi ferierunt, tanquam colla praecisuri. Ictus vero lignis impactus eos illaesos reliquit ; proni nihilomiiius, ut ipsis imperatimi erat, in terrain proiapsi, sua sponte paljiitabant seque vibrabant, simulantes se iam mortuos. Quod cum vidisscnt oppitlaui, et ob magnani loci distantiam rem ipsam aniniatlvei'tere non possent, sed tantum in speciem appareutia , confestim ad luctum eiulatumque tanquam gravissimo malo acccpto sese couvcrlcruut. Eiaut cuim viri illi obsidts uoa ex mullís ct obscuri,

4

AGATH1AE

oj.irjQtvovzEg ov TCOV noXXwv re xai dysvvwv, uXV ¿m'atjfioi iv roig ftdXiara, xai evnarqiSai. cog dtj ovv TOIOVICOV avzovq dnoarSQSia&ai oiofiivovg, xtoxvzog enti/E fiv-

A. C.55ay«C

1-

2(J

01

qiog,

o¡¡.icoyai

%e

rfxovovro

£hx/mvai,

xai

(p&sy/tia

d-QtjVwSeg

xai diooXvyiov, yvvaia Ss noXXd SiunXtjy.TL^o/xEva xai rag e-5 dva Tovg TCQOfiayewvag ¿qioirmv, q>SGTQidag nsqiQ^rjyvvvra, rv/ov de P.

¡.dv

¡.IRJIIQTQ

TTIL/.h-JOOT,,

TV/OV

ovaai

TCOV

de a DM

dnoXcoXsvai

6T(OVV

¿oxovvrcov,

XQOTIM

fiiXov

uvvuig.

xvyov xai

T> NAQOFI anavceg dvacpuvSov ¿XOLSOQOVVTO , dXat,ova RS dnoxaXovpTsg xai urdod~aXov, xai eyycp fisv UVTOV elvai ^.f'-io yovrtg (iiuiov TS xai jxiaicpovov, rtjv dt TOV evoefietv aei xai TO dtiov &EQU7IIVEIV So^av uXXwg aviw xexofiipeva&ai. ly. Tavra DE a V TCOV emfloiovrcov, ,,uQa ovv ov% vjutig" E'(ft] o NAQORJG „Totad's TS UITIOI ¿XT&QOV yeyevrja&e nsQKpQOvrjauvrsg ye avzovg xai xuTunrioi/iievoi; ifilv r e avroig ov r « i 5 YQIJOVU ¡¡lovXevau/uevoi (paviZad~e OQXOV enioQxov OFICO/xoy.oreg, y.ui dvaidrjv naQuanovSrjauvztg. uXX' el' ye xai vvv t&tXjjaoLTS f.iejaf.iud'ctv TO avvoiaov, xai soyM TU '^vyyet'/ufvu diavvaaad'ai T(

V. 18 ovdev

N

eXazzov

egeze.

OVTOI

TE

yap AV&ig uva§IU>aovrai,

i . oI o/iijQ, R., art. om. vulg.

4-

Qft(>(>. vulg., 7iiQi(!(itiyyvvaiM.

¿q oirctR.

xai

R. Lugd. et Suid. s. v.

xwxvros, &ct{ievai edd. 6. neQifSgyyvilyTa Suid. s. v. iipeOTQis, nct9- Suid. s. v. iXoidoQOv-

fxe&a: roy NaQOiji'. n . TOIT evoejiely R. et Suid., avTov ebo£pttay vulg, 19. ] 6 JVccyoijs R., tQuyycov (pQOv^fiara Tórdo i Sè ol AifiiXeiuv

yiòqag

oìxovVTSg,

xui

uXXà figa/v TI svtj/ie-

zonavrayo&sv ¿¡fiìv rò fitj Xtav evéXnióag tlvai nuodXoyuv, firj e 4- fissovi R., ¡¿itiZovas vulg. 8. 7iQoa>jxsi ini np yeysi»]fiév R., ¿ni TÌO ytytvr]iiivio¡xr¡~ dit'aç ¿/(óoti. o ¡.isv yuQ áfi(p¿ ILâçfiuv tr¡v nóXiv uansQ sv ngoßoXov xuì èçv/uazoç FIOI'ça TCTú%9AI rà %vv èxsivoiç ARÇA-IO Ttvftara ynìjvai fjyeìto, oncoç oï ¡.lèv xaiXv/tia eitv zoìg èvavD TI'oiç èç rei noóaa) iévui,

avrò g âè XUTCÌ ayoXrjv ev fiala rà èç Tovoxi'uv anaína xazaoTijodl/xtvog , eira en' UVTOVÇ äiaßattj. rvp óè èxeîvmv noQQeo ¡¿STAVAOTUVZCOV, '^vvtßuivs TOVÇ äficpi TOV NaQGijv TiQOreQOvg èxxeìa&ui rotç noXt/itioiç' ovxovv àvexzòviS XOVTO yyov/iievoç, eaztXXiv avzi'xa coç TOVÇ azQuzrjyovç avô'çu TWV oí èç zà ftùXiazu èniTi]âeiiov, w âij 2zéj et'ozio,

rovg

[lèv

yeco

anavra

01 diuyti/xuooiev.

Svo

^EyovXcov

òè

uvòo'

avxwv

R¡

neoì

acpt'aiv u[ieivov r^eaxev,

xal

neginuqa-

ròv

toovro saead~ai

òt] dqaaryqiog

èngar-

av&ig

éniar¡[ua raìg

ye èxetvog èg rù

òè olva-

anavra

^Aaov9~ el'

rò

qtQOvqioig

ÌXUZSQOV

3

rcòv

ila co rov

ovreo

avroig

è(p'

nleiorov

énr¡yyéXriva

rei yjjtjfiuzu

olxei'ov

r¡azr¡v èv

ars

[lèv

re xal

azoazòg

nkrftvg

àneòèyizó

óiacpvXa^ovzag.

noXi'afiaai

rò avrai

(inavra,

og

àya&oìg

èxéXevaev xal

òè

xal xal

un6[ioiQuv

nóXiv

Klàa-

ìÒQvrai

avrro-

èv rw uacpulet

èj.i£QiCovro

àt ò 2ivòovàl

rr¡v

arga-

sg

ór¡ eg oipiv

/uet%ooiv

Se evdvg,

èv tztQOiq

uv xal

ri

xal

roìg UOXIOQ-

ève/eiqiae,

evvoi'ag

è/j.Ofpv-

nQÒg ròv

ènènvaro. xal

Sr¡ ovvK.C.

zoìg

nuQaytyvtzai

nsoioixt'ói.

re

anavra

òè 0 rcòv

vog i/i'¡(i£VE,

avrü,

orQuroneòevojxévcov avzijv

OTQarevfia

yianíLv,

xal

roi'vvv

noòg

ròte

Kv/.iì]v

Xt¡ipo[iévovg

20 rò

xal

ríjg nQoa/_(oor¡acco;,

rijv

rizo.

yevèa&ui.

re xXetg rr¡g K.v(ir¡g

jSÓÀou yevéa&ai, 15 hìinòv

anaoi

diarQi'fteiv

w[ioXvyei

Asro ¿vriòoiotìa&ai' áficpl

xul

ècpei[ièvov

Nuoarjv

rag

ravru

èyvtàxei,

ngÓTBQOv cog ¿9¿Xoi

r f j cPu(3¿vvt¡g

ijiT¡ntTr¡aaai}uL lore

dnoareQeìa&ai.

]fi(ov ßaaikevg

tit]

xaì èg

xart/ofiévov,

roTdtxìjg

qyt/noviug'

tcov

avrov

ytvovg'

ÙXX'

iäiontvtiv xaì

xaì

nag

xaì

ßovXtvtadai

itìv

avroìg,

uhi'

¿"Aoidopovvro, ti

óì

noXt/.u]Tta•

äs

ivixa

ó f lèv

äs

ènti-

rt yt

xaì

nlovÒt] retry

rtg

roXoi-i5 ài)iòr/log

aTQarioirixfjv Ö>p«/yot

è.ovyl\.

io

r e a ti-

t / t i v orro

nQoSoTtjv

r o ènì

rtjv uQ/jv

uvrmv

Kvnarri

roloinòv

f i ye

fiì)

xaì

xaì

tov

xaì

/.lòvov

syìyvov

TrjV

xaì

/.idrtjv

mg

wgS

&tuoaiVTÓ erti

ujcog

óas vncag

èntxt(>TÓfiei

a / j j / u u i t . oi

¿¡.Kfi'òó^oi ¿(fi* a (opfttjiro

rìj

tój

dfitpiévvvo&ai tw

uìn

ravra,

npay^iùriov,

F o r l e o v uvaätiy&tit],

iniTifiog,

äs

v

T ovg

f i f T f f ó t j o v xaì xaì

jiòv

unàviwv

ttÓQa

avrò),

unuyoptrrratsv

r j j ró>v /Qrj/.tàrmv

&é/.itvogt

'Ah'ytqvov

äiuß/jaea&ai

xaì

xaì

noXé/iiM,

äs

n et og ¿tutte

yuQ

uvrofio'krßavTa,

Nuoaijg earellev

vntQxvnrtiv

firfi> noQti'u, ìntidr]

xaì xaì

tiotj/iisvov

eg to

(sr&h'ót

Srj

GTQaTijyòv,

vulg. KtjooiR. l ' j . f t ó y o y 22. i u ^ u ^ i w R .

misitquc etiam hos, ubi commodissime videkantur hikernaturi ; Aligernura vero ad Cesenam urbem ire iussit cum mandatis , ut cura eo venissct consceiiso muro urkis manifeste elalo capite prospiceret, ita ut ak omnibus qiiis esset dignosci posset. Quod ipsum eo Consilio mandarat, ut Fran ci qui iliac videbantur transituri, cum sua sponte ad Romanos transisse cernercnt, et de expeditione in Cuinas , pecuniaeque spe animum abjiccrent ; vel forte de totius belli summa, utpote locis omnibus opportunis iam pracoccupatis, desperarent. Atque Aligernus quidem Francos praetereuntes conspicatus, contumeliis verhorum eos e suklimi muro excipicbat, et subsannab a t , ut frustra deinceps festinantes, et post festum, quod aiunt > venientes, cum pecunia omnis in Romanorum potestatem yeniss e t , atque adeo ipsa etiam Gothici principatus insignia ; adea u t si quis etiam in posterum rex Gothorum declararetur, non kab e r e t , quo spectabilior honoratiorque esset, militari tantum veste indutus, ipsoque habitu privatum hominem praeferens, Franci vero contra ei couvitiabantur, gentis suae proditorem appellantes ; et du «tatù rerum ambigere videkantur, et au bellum ultra gerendum ipsis esset deliberare. Vicit tamen ea senteulia , dcsiateaduBi uoa esse, quin poti us urgeudum iustitutiun.

niSTORIARUM ,

xu. roìg

Ev

rovrm

èvrarihi

xurauTijad/nsvog ¿7Toooi

,

avrò)

5 OvaQvog

Ss o

xuì

eg

l oéi'TUvSa odfisvog, òs

fi ua ilei

ovovia

xuì

oys

rio

dcpixro,

l'jovzoi

Ttjv

yùo

uvò'Qsg

òs dyynv

VOVTO, xaì (por dvèirjv,

rovg

rijg

nólswg

yiycvr^iévoi,

wg xuì

noiovfisvu.

TOV nsSibv.

TWV oiptTSQWV

fjazo

sllxov

rovg

avTÒv

ótjnov

yà{)

rovg

tòv

(aioyrìòv

ovx

Innov

aruxTa

èmfiùg

s^dllead'ai

evrjviWTUTOV xaì

oxigràv,

rpùorpQovt]èv

rovroig òia/jXi'ovg

TI- xaì

unavvci

rag

èoiscps^

imrpodaaoS-ai èv

ns^itónij

uysvvsg

UÌSTO C

i n s i t i TOV

àysqwyov,

uXld

TS xuì, aralsvrsg,

NaQarjv ydf)

svexct

TS uyQovg

xuì

TI àwfiuriov

xuì

B

èg uQnuydg

2 0 s ì v u i TO /.irj ov%ì èx TWV JIUQOVTWV d/.ivvao9ai,) aarsog,

sg

cbv 3?j

qye/.ióvwv

uQoztjoag,

sg vnegwóv

UVTIXU Srj ovv,

xuì

TWV @o uyy cov èg

vuò

Qsv-

sno/xsvoig

/ovauo

ywoug fìòug

o èxsivov xotg

'^v/nfid/ovg.

TI (Luì xuì ÌJIHÓTM , ni òfj èrvy/uvov rìjg

S /.id-

èvTsv'^ó/usvog. l'/oi

.

£VV ROÌGV. a4

Ovdxxapbg

lif.ia

é/p' (li unavrag

2FI

¿¿OVTL

uvì]0 èv xotg

nnoas/woei,

Naoafj

xaì A . C . 5 § i

sv

nóliv,

O natg

naidì)

sg o, TI /udliazu

UVTOV òirjf.itQsvovTOg,

uvuf-iiS,

rm

ndvta

STES'vijxei,

TWV 'Pw/xuiwv

mg uvzov

(ieflatovg

lerjXaoi'ug

rù

N a ór e qov

èmatùg,

xuì

(FOIOTIÓLEFIOG, avri'xa

( TOVTO yùo

Ovunvoig,

Ty'Paftévrj]

¿/.ulijaug,

'SÌQI'/ÌIÌJVOV S/WQSI

oh'yio

lit) TU ó'ttvóg t ì xaì

/Litjvov naorjv

21.

TIQOTSQOV SITIOVTO. èneiSt}

TO yèvog

òifiaXòog

Nnoatjg

arourevftaaiv

ì.

xuì TS

oiov

ènekdasig

3. '^iniuijvby vulg. 6. Ixiivov R . , I n t p r . huius filius , vog vulg. 7. Post yctQ vulg. i n s e r i t u r yv, q u o d om. R. « post evqvtwTcÌTOv ius. mg, Lugcl.

ixetai.

a i . I n t e r r a Narses Ravennae subsisteris, a t q u e inter copias, q u a e i b i c r a n t , versàns, r e b u s o m n i b u s recte constìtutis, Ariminum concessit cum eodem q u o a n t e a v e n e r a t comitatu. M o r t u o enim p a u l o a n t e Vaccaro, genere Varno, viro imprimis gravi et bellicóso, statini T h e o d i b a l d u s eius filius cum Yarnis e u m coinitantibus ad R o m a n o r u m I m p e r a t o r e m a c c e s s e r a t , e t Arimini erat t a n q u a m ibi Narsetem c o n v e n t u r u s , q u o etiam ipse ea de causa v e n e r a t j u t omnibus l i b e r a l i t e r a u r o d o n a t i s firmissimos belli socios h a b e r e t . Hisce rebus occupati) N a r s e t e , F i a n c i ad duo millia ruixtim p e d i t ù m et e q u i t u m , q u i a surs p r a e f e c t i s ad v a s t a u d u m et d e p r a e d a n d u m agrum e r a n t einissi, cura i a m u r b i a p p r o p i n q u a s s e n t , agrosque v a s t a r e n t et boves aratores a b i g e r e n t , o m n i a q u e p r o m i s c u e agerent ac f e v r e n t , aspiciente N a r s e t e , ( s e d e b a t e n i m ipse in sublimi q u a d a m p e r g u l a , u n d e in campum e r a t p r o s p e c t u s ) t u r p e p a r u m q u e generosum ratus, nisi ex re p r a e s e n t i vim p r o p u l s a r e t ; u r b e e x i t , conscenso e q u o , q u i h a b e n i s a u d i e n t i s s i m u s esset, p a r i t e r et generosus ac f e r o x , q u i q u e n o n solum composite scit e q u e prosilire e t saltare nosset, sed e t i a m i m p e t u m in h o s t e m facere, c u r s u m q u e sistere et r e t r o ferri usu multo esset e d o c t u s , et e c o m i t a t ù s u o q u o t q u o t rei b c l l i c a e n o n o m n i n o e r a n t i m p e r i t i , sequi se

6 o

ÀGATHIAE

A. C. 55a*«* dvuOTQOfàg

z f j nei^a

1. I. 26 u/LKp' UVTOV rovg ensadai (tjaav

ol ex sieve, Ss uvòqsg

nsnuiSevitévov-

onoooi

ov ndfiuav

xai

ol

fisv

aXXà

ayvazsg

eg TOvg ijinovg

sg zQiaxoaiovg)

ovxsTi

ijlwvzo,

IJ&QOIXOVTO óè sui

D xaì ydg

ovòs

ol

yévrjvro,

òs

cPa>fiuìoi

sfifit§at

rsrayfiévoig

fisv

sg

ovQya^cu

RJXLOTU WOVTO /QTJVUL,

aiv

dxtioftoXiLÓfisvot}

xaì

SiuQQÌj^ab

uoni'aiv

aoiozu

vrpoi,

ovdafiov IJSIJ òs

YDQ avTOig

xfl. o Natia/jg,

xaì

Toig

c£2g

TU xèou

fìuQ{ìaQixrjV

ol NT'Cut,

fiala ;)

zoìg

noXs/xioig

avv-10

rabico?

naou-

nQcozoazdzug,

¿XX'

sxetvoi

Tatgi5

xaì

óiaancòvzsg,

ifoivvovTO

sys-

tv

axovziofiu-

TOvg

coaneQ sQVfiazi

ayymaiv

(ncòg

XUQTS-

èv xóofiM

XOTUVTO aoze/j.(pug

zìjg

ano-S

TO'^OV ys TJSJJ fioXtjV

uSó-

¿usi

xaì

TOÌg óévdgoig

fidXXovrsg'

OVTOI

SOQUTU sncovófiuazai.

óè ovÒhv smjfiai'vovro,

voig fiefisXsTijfiévtjv

ovzi

aquyfisvmv

TOV ¡xszmnov.

xvQrjoavTsg,

TU sniywgia

xaì

fiìv

acpijXai

7ISQL7IS(PQUYJ.isvoiì

TO avvsysg

sntjXavèfiéfivrjvw

t o ^ s v f t a a i SS xaì

ensiQtàvTO

TTJV nvxvwaiv

vXrjg Tivòg Xaaiag p . 3 4 èyjftovro.

xaì zw sneiSrj

xaì

yoav

smóvTug,

r ó TS tnmxòv

noXXtòv avrov

QUV d ì òficog TW avvaamofiot vsvevxsvai.

avTOvg

'^VVSTÙTTOVTO , fìadetav

otóv TS rjv ov a(pùòoa

zwv

uvu&OQÓvTsg

OI/UUL Tijg Xsi'ag

aVEV R . , ¿TTDÌQUJYFVS yulg. 2. S u i d . s. v. NVOOTYUII : àvaoxevctCìov. TÌVQCXIV lì. I\. OQXIOTV adii, e x R . , i t a t a m e n u t verba Tif.évónX. (io/, pro glossematc includcrem. & u u à R. Lugd. S u i d . , DAU.IL cdd. 5 . RJYOLIAR] L u g d . m g . ÀVTIU(Vi> dyyeiiacpÓQovg, naquxeXsvófisvog xaì zovSe cog zù/taiu inavisvai, yuiQeiv eìnóvza P. 37 tw nokéfiw , xaì rjj dStjht) zv/y zwv èaofièvmv. Bovziltvog óè xaì ozi dficofióxei. zotg TózOoig, fiìjv t-vvÙQUG&ab avzoìg zòv TtQÒg cPoìuut'ovg uycovu, xaì ozi uvzòv èxetvoi sdwnsvov, /?m-i5 GLÌJu G(pwv uvaSsi^eiv ¿jiithQvXXovvzeg, tóóxti ol fievezéa etvui, xaì tu '%vyxeifisva Siuvvnzèov. xaì 0 f-itv zovzcav Sij svexa è'fievé TS avzov, xaì zà ¿g zòv nòXtfiov ¿'¿/]ovvero, yltv'àartig Se aftu 2. yefteafiv R. 7. intiSy yà(> R., imi yìtQ vulg. 8. rjihj t o ' r i e«Q R . , q u o d p r a c f c r r c m , si p o s t ¿itvòaQifp i n s c r e r c t ovv.

C. 5 5 3 V Ó / I Ì V O I , OVTOT

•

2

Iutpr. vulgatam expriinit. R . L u g d . , ¿Gitili ccld.

10. ¡¡ovXevofiivu) R. 11. tanXley ( f i io? R . , t)f xaì oìg v u l g . 12. ini-

livai R. 14. En ins. ex R. ojixouóxti R. zoìg rór'/oig R., t5) róid-y vulg. 16. (niSQvXXovvieg R., iniO-QvkXit z' Lugd., «5? Ì7it&Qvii.eizo vulg., Intpr. tic suum imperatorem fore se praedìcarent. 17. tpt/.u R., tvf/.tv vulg. i n v a d i m i eos a q u i b u s n u l l a i n i u r i a s u n t p r o v o c a t i i n f o s t a n t c s , h i c e r t e v e s a n i i m p i i q u e f u c r i n t ; n c q u e q u i d i u s ac fas s i t n o r i i n t , n c q u e i i s c u r a e e s t a n D e u s nialcficiis o f f e n d a t u r . I d c i r c o a c c r r i m a c e o s p o e n a e m a n c n t , r e s q u e ipsis i n e x t r c i n a s a t q u e i r r e m e d i a b i l e s c a l a m i t a t e s d e s i n u n t , t a n i e t s i a d b r e v e a l i q u o d t e m p u s p r o s p e r e rein g e r e r e v i d e a n t u r . Ac t a l i a q u i d e m e t i a m t u n c L e u t l i a r i m B u t i l i n u m q u e sectantibus copiis evenere. 2. N a m h i r e b u s h i s c e p e r p e t r a t i s , c u m i a m i n g e n t e m s p o l i o r u m v i m coaccrvassent, et i a m praetcrlapso vere vigeret aestas ; alteri q u i d e m d u c u m , Leuthari videlicet, in animo erat d o m u m reverti, et opimis spoliis suis f r u i , nuntiisque ad fratrcm suum missis e u m etiam ad domuitionem hortabatur ; bello et incertis rerum f u t u r a r u m e v e n t i b u s v a l e r e i u s s i s . B u t i l i n u s v e r o e t i a m i u r e i i u a n d o se G o t h i s o b s t r i n x i t , p r o e l i u m adversus Romanes cum ipsis a d i t u r u m ; cuinquc illi p e r a s s e n t a t i o n e m spargercnt sese e u m rogem i p s o r u m d e s i g n a t u r u m , m a n e n d u m s i b i a p u d illos c e n s u i t , e t se a d b c l l u m i n s t r u x i t . L e u t h a r i s v e r o c u m s u i s c o p i i s s t a t i n i d i s c e s s i t : eo Consilio u t p o s t quani p r a e d a m o m n e m q u a m Ultissime a v e x i s s e t , d o m u m q u e venisset, turn e x e r c i t u m f r a t r i suo suppetias l a t u r u m mitteret. Scd ne ipsi q u i d e m Consilia s u a e x a n i m i s e n t e n t i a s u c c c s s e r u n t , n e q u e f r a t r i s u o valde ausiliari potuit. Nam ipsi iam iter domimi versus ingresso, n i -

HISTORIARUM rjj ¿nq? mura òàv

avròv

Svvùfiei

II. 2.

ev&vg une/wost,

67 xaì

cog av àatpaXé- A.C. 553

TÌ]V Xei'uv òiaxofii'of] tfnei'yezo, fiefiovXsv/xévov avrw, otxuóe

I'xtjTat,

zózs Sij evfriig

cog ròv

OTQUT£V[ia '^viXtjipo/uevov avzw TOV xtvSvvov. 5 « 5 TsXog djisftrj r à òay.rftivTU, ¿nujxvvui.

fiéxQt ftsv Tlixtjvov cog de evzavOa

it'll' OVT£ sxeivM

zio TS dósXtpm ov ¡xùXu

RFIRI yù(> UVTW dvù zrjv uvzijv Ttjg yuifjag

dvzmuXov

òwnzrjQug

avÒQtxg èg TQIA/tXtovg,

oxtxpo/iitvovg rà Tiqòam, dXXà yàt) xaì, ¿/¿vvov/névovg.

'AQxafiùvrjg

aavQOV TtjV nòXiv l5OVTOI òr/ ovv,

ineiSrj

uvxovg,

èxeìvovg

0 Ovvvog,

¿(ftòytvovzeg

srvyya-

Ovvvixw rfj

xoXnov

TOV uoTfog,

ev /uàXa M/.Qazizay/.iévoi,

xaì

xaì

tig

naqóSw,

rfj xyoxaXj]

èafiàXXovaiv

Inv-

tpavetsv,

Tovg nQOjiOQtvzàg èd'sàaavro

TOV 'Iovixov

vntxfiavTsg

ov fxòvov

PCO/UULXM TS xaì

%vveiXsyfiévoi, xaì

AVTÒJ ó>j TM aìyiaXw Qtvo/Liivovg,

c

è-

ticó&ei, tzq il-

eì'nov noXé/iuoi

Ss xal OvXòa/

VOV yùfj U/.IU GZfJUZtV/LKXTL

B

'¡¡vvyvsy&tj.

avzòg /usp TISQÌ ztjv Oàvov

GTQUTOniàevtTO rtjv nóXiv. è'oztXXe ós ev&vg, uansci io (pvXuxug xul

ijQxsasv

noQei'av STIUVSQ youévuj,

ovóevmi

oóio iwv èyeyóvei,

ÉTIÌL- I-1-

àSeXtpov oretXai TO

èv n0-

à&QÒov èg C

noXXovg fièv rotg '§iq>eai

I. àjxtfì avxòv R. fv&ùi ànf/ojQd— oìxa&e Xxrjxai. Plurimum h. 1. ab ea recensione quain Lugd. exhibet, illa abit quam B. et Intpr. exprimunt. Nam vulg. quidem haec h a b e t : eOd-vs ÀNT^mqei, fifftovXtvuivov avxip, Èneidùv dayaltaxaia t¡¡V Xtiuv Siaxofilaì] xal otxtxdt 'ixtjxai : quae per se spedata, vix reprelienderes. R. autem, quuiu praestantioris recensionis vestigia conservet, longe coiruptiora e x h i b e t , cunctis ab dne^tuQei usque ad daifaléoxara vocabulis omissis, aliis transpositis : ev&vs TtjV Itictv iitaxofiiori yneiytxo lòe o/.iov, ovóè oiov xolg sit' UXQOV ytyvofttvoi.g svxóXovg naoéysLV rùg uvafidoiig, dXX' ohod-qQÒv, wg xà noX.Xà, xaì a/jQuyywó'eg xai eg TO §a&vvófisvov xijg Qtjy/xivog smxsxXiDfièvov. ovTca tf/j ovv xwv nXsi'oxiov óia(p&£i(>o/:iévoov, xudoQvTtg ol allot stpvyov ovSsvì xòa/.i(o, ftotj xs '%vv noXXfj xuì oi/itaoyfj 10 ava TO axQuxóneà'ov sìansaòvxtg, doQvfìov xaì zaqayìjg unuvxu i'nXijouv, mg uvxixa ¡xàXa xcòv ' Pcofiaicov èitsXivao/.isvcov. uvTÓg TS àfj ovv Asvfraqig óiavi'oxuxo sg naQUTU^iv, xaì UTIUV TO OTQÙTÌV/XU sxivetxo' xuì Toivvv, dvuXajSóvrsg xà onXa, sg TpuXuyya xad-iaxavro, [.ìudstuv TS xaì ènifisya 7iunaj(ZUFJ.ért]v. 15 èv xovxoig de uvxtòv xaxuaxuvxmv, xaì ovStv oxiovv avxoìg SXÌQOV èv v(ò TI'&eo&ai nuQsyovxog TOV xaiQov, ol nXsTaxm, TWV aìyjxuXonuìv ucpvXaxxov d&oóov yeycvy/uévoi, dnsyQwvxo èv ÒSOVXL xfj TCOV noXtfitcov dayoXia' avxoi TS yuQ mg xayiaxu Òisdìd'Qaaxov , xuì xcòv lufvycov ònóaa oióv TS r^v èg TU èyó/.tevu20 p. 3S tf QovQia diexófiiauv. 2

V. a8

y • 'Enti

óè "AQxaftdvrjg xs xaì OvXSuy,

tìjovxo yctQ ovxagió-

2. Suid. s. v. xccTtoxicQa: ix TOV TIQAYOVI ìSnotfaivófitvoi, mox ÀUNIMOYRES. 3. &ù).aOGuv vulg. 6. É7i(iÌQ0fi0v R . , tvenloqofiov vulg. 7. dvajìdoeis. Intpr. descensum, Lugd. mg. io.

xaiafìciaeis. R. avioi

io. itfevyov R. 12. ctviixu iùv 'Poifiaiwv d'i R. 22. OiiaXda/ R. ius. ex R.

fiala

cura praerupla littoris praecipitia consccndisscnt, in declive drlati, pronique in mare provoluti, et proccllis abrepti perierunt. Subrigit enira se quodammodo ea parte littus , et veluti collem quendam facit, non omni ex parte accessibilem et pervium, quique, ubi in eius summitatera ventura fuerit, nequaquam facilem praebeat descensum, sed maxima sui parte praecipitiis ad lapsum proclivibus et hiantibus obnoxium, et in profundiorem maris crcpidinem vergentem. Alii itaque quamplurimos ita pereuntes conspicati, absque ullo ordine fuger u n t , et cum ingenti clamore atque eiulatu ad exercitum delati perturbatione et tumultu omnia implerunt, ut iamiam ingruentibns Romanis. Leutharis vero ad proelium secomparans, omnem exercitum movebat. Illi arreptis armis aciem instruebant, densam pariter et in longum pretensali!. Hoc ergo pacto constitutis ipsis, ncque opportuniore Consilio in mentem veniente, plurimi captivi incustoditi relieti, hostium occupatione opportune u s i , quam celerrime aufugerunt, et quicquid poterant spoliorum in proxima castella transtulerunt. 3. Cum vero Artabanes simul et Uldach imparcs sese commit'

IIISTORIARUM

¡tuyot, uvut,

fjxiora

ene^ijyov

II.

3.

TO OTQUIEV/LIU, TOTS Sq ol (Dquy- A. C. 553

yoi dielvBTO ¡.dv uvzotq fj nuquTu'^ig, y.ara ocpug v TQoyovg, ug ói) còg nXeioTug ¿nijysTO, aroiyijSov èg uXXrjì.ovg ùq/iwoug, svénde tu om'oco tm Mùg>ei, ayqi y.aì eg %ùg nkr^jxvag neQiytóaag, àg ¡.tóva tu rj/.iLxvxXia vnequvèyeiv •/.ai uQoßeßlfjO&ai. Tomoig ài] ovv y.aì ìzéootg %vXoig noXXotg anav to R- 6 yàn R., S

Te yào vulg. óittiìfi(ix>v R. Pro zà óji. R. zà ¿niOiurfQa : aberravit, ut vitletur, a Tri ÓTTiOiirtQa. 19. nitaaßxtviio&ai R. 21. ei>i R., tot vulg. 23. èntTivazo R., 71 invaio vulg. circumiacentes campos flexuose l a b e n s , in Tyrrhenum mare fertur. Hic itafjue locato exercitu, valido eum vallo m u n i v i t , natura loci f r e lus. Fluvius enim ipsi ad dextrain l a b e n s , propugnaculi loco esse videbatnr , ne quis ea ex parte adoriretur, et eurruum, quorum maximam lxabebat vim, rotas ordine inter se consertas solo infixit, terra ad inodiolos rotarum usque aggesta, ita ut circumferentiae dimidia tantum pars exstaret et promincret. H i s , i n q u a m , aliisque multis stipitibus cum universum exercitum communisset: exitum quondam non valde arnplum ncque ullo septo obstructum r e l i q u i t , ut per cum facile l i c e r e t , s i l i b e r e t , excursus in liostes et recursus facei e. N e vero pons quo fluvius erat stratus incustoditus esset, neve ea ex parte damnum a c c i p e r e t , liunc etiam praeoccupat, et turre quadam lignea in eo exstructa strenuos in ea quantum fieri poterai optimeque armatos viros collocat, qui pontem e tuto propugnarent, et Romanos transitum molientes propulsarent. His itaque singulis ita dispositis, omnia quam optime comparata censebat; tanquam in ipsius potestate f u t u rum esset, bellum i n c h o a r e , neque prius proelium commini posset, quam ipsi liberct. Porro quae fratri suo in Venetis acciderant, neo-

HISTORIARUM

rò mrtmivj.iu TOOOVTOV

ovx ¿jienóiiftì'

S/tiéXXrjaev, el

'Spvv nXrjv àXXà xai ¿¡yitio, 5ami?) Tlà

ars /zaXiota

Sq m

xai

¡.IR) TL UVTOÌQ

èxeivmv nXiftzi

(ivgidòag

avsv

II. 5.

73

iniTÒnaX^v,

wg ovx av èg A. C. 553

'S,vvtjvèyd-^ deivòv xai dvrinsQisaead-ai

1 a

7

TWV noXt/n/wv

xai cog vneQfidXXcov. eg ryetg yuQ

¡naytficov

UVSQWV

Y

Xemof.ièvtj

%VVtTaTTiTO' fj §£ TWV 'PcO/XUlOOV ¿VVttflig [lokiq

OTQU-

SV OXTO)-

xaiSexa yiXidaiv èzvyyavtv ovaa. è. Avròg re ótj ovv todè neag aQima etyB 7tQo9vfiiag, xai ujiavri nò aro UT (Ti nuney.tXeviTO yiyvcóaxsiv, mg è naowv 1 ouyàv ovx èni ouc/.fjrò rivi ycogtjoei, „¿XX' i] xa&é'£o[iev," ¿'fi, B „TtjV 3IraXiav, ov òrj xai exan dqiixó/.itd'a, rt XeXtt'iptrui ¡¡¡.liv unaaiv uxXecòg ¿v&àds re&vàvai. ovxovv TOSS fyiàg, myevvatoi, UVT èxeivov iXso&ai nQootjxei, EI'ov avSqotg dya&ovg èv rw 7ioXé/.iM yiyvo/iévovg, unòvaad-ai mv ecpié/Lied-a." BomiXlvog i 5 f i ì v ovv Taira re xai TU r o t a i e nuQaivwv rotg nXrfitcnv ovx dvi'ei. oi òè èjiSQQtòvvvvTO xutg èXm'ai, xai rà onXa, tag nij exaarqi cpiXov, naoeaxevd^ovTO. codi fièv yàf) neXéxsig ¿&/jyovro noXXoi, coSi òè rà hnyùtoia dogata, oi ayycovsg, iréQcoih òè ztx>v daniòiov al òienuwyvtai ngbg TO iveoyòv usrs2O7i0i0VVT0, xai QaSi'cog avrotg anavra naQSffxevaoro. Xizìj yàr> c TOVSSTOV ed'vovg tj onXiaig, xai olà ov rsyvircov òtta dui 7101xi'Xwv, ìj j-ióvov vn' avrcàv oìfiai TCOV yj)co/.iévcov Siuxoa/.uiadat, ì.ixiiviav R., ixctvov vulg. et Intpr. n . d r j x u ì i x . R., ()VJ 'è*, vulg. ly&aiSe t ( 9 y , R., Intpr. hic moriemur, io te&y. vulg. 17. Gxtud'iovTO R. ig. ó'ifipóojyviia R., oieòoayuìctL vulg. 23. f. xcttfi. dura inaudicrat ; mirabatur Vero quocl ei copias snas, liti inter ipsos convenerat, non misisset, suspicioque ìpsi incidcbat, non tam din tardaturas fuisse, nisi eis aliquid sinistri adversique accidisset: n i h i lominns tamen etiam sine illis victoriam se ab hostibus reportaturuin censebat; quippe qui vel sic copiarum multitudine esset superior. Qui enim ipsi reliquus erat exercitus ad triginta bellatorum millia accedebat, Romanorum vero exercitus vixdum erat millium octodecim. 5. Quocirca et ipse quam optime animatus erat et universum cxercitum hortabatur, non de exigua aliqua re eo proelio dccernendum esse, ,,sed aut Italiani, inquit, cuius causa venimus, obtinebimus, aut hoc unum iamiam nobis reliquum e r i t , ut omnes inglorii moriairnir. Illud itaque nos potius , viri fortes, quam h o c , velie debemus; cum in nostra manu sit positum, si strenui esse velimus, quae optamus consequi." Butilinus itaque hisce aliisque verbis multitudinem hortari non desistebat. Hi vero bona spe fulti, arma ut cuique visum erat apparabant. Alibi enim secures multae acuebantur, alibi patria hastilia, quae ipsi angones vocant, alibi scuta confracta, ut usui esscnt, reficiebantur, facileque ipsis omnia instruebantur. Vilis enim est et neglccta lmius nationis armatura quacquc va ri is opificibus non indigeat; sed facile ab ipsis, qui ea utuntur, si quid forte

7 4

AGATHIAE

A . C. 5 5 3 e l xai Tl Siacp&aQti?]. &coquxmv fisv yuq xai xvttfu'Scoy uyvara7rc? Tvyydvovaiv onsg, rug Ss y.s

ov non (¡o

xaì

u'hXr¡Xoig

àiooàv

n j i otqutui tcov

naragag,

cvQOfiévt] vulg. g. iyídoi

: affert.

412. ctviòy

sx

Pcó[it¡g,Q

oaov

nuTÚyov

otqutsv-

lalius om. R.

àXX'

zuvza c

T¡jg

ovtco Ss tcov

noKkr¡ ¡.tsv

C. ovts l^elxúacíí R.

ij (trjooiev ¿/.upiyvoovvTa. èv TOVTM Sì oi Qydyyoi rag fxevug xw/iug SrjOvvTSg, TU èniTfjSeia aqiiaiv .uvuipavSòv

av5 è/oSit-

Dxófiiiì^ov. NaQorjg Sè TOVTO idcòv, aia/og oìy.ttov ryytho xuì è/ulénuivsv, tiye e^ei'rj rotg TWV Sva^evwv ayJtorpoQoig ovrco Sfj TOi dvei/iievovg eyyvTUTU SianOQEvea&ui,, wansQ OVSSVOTIIO avTinalov &ew^iévoig. èSò/.ei ovv avito ovx èiuTQtmta TOXOINÒV, U)JM TIUVTÌ o&évei SiaxaXvTsov. Xaguyytjg Sé ug DV^Q ^¿iQfiéviog, èvijQifyìjTO fièv rotg cPw/uuixoìg Ta%iÙQyoig, uvStjeiÓTUTOg Sè ryv eg tu ¡lakiaxu xuì cpQevrjQìjgt xai èv Séovti (piloxi'vSvvog. TOVTÌI) Si} ovv RW XUQUYYRJ ( ÌÒQVTO YUQ uficpì(5

xov aTQUTOnéSov NXRJOIUIRUTA TWV noke/xi'cov èaxiptmfiévog,) naoay.tlevtTui 6 Nuoaìjg ènièvai Toìg u/xu^elàvaig, xai P. 42 aivead'UL UVTOV g b, TIUV Svvavto, COG av (IÌ]XSII yikòv Siaxo/.TI%ÌIV TOXF-iwev. xai og d&QÓov ¿'$innuoàf.ievog u/xu ofa'yoig TOV TO TSQFIU

uj.i(f' avT(jv Tuy/nuTog}

rag ¡.lèv uìJkug ¿¡.là^ag

TOvg ayovTug

filav

xTsiver

Sè

TIVÙ

UVTWV

ufpaiquTai,

/OQTM

xuìia

aeaay/uiv^v

2. nai.ifi(ìoUa R., nuXiufitAiai Lugd. i. m. et Suid. s. v., i d ]fiéyos vulg. 19. i!~nuidoas R. variaeque animorum fluctuationes, et quicunque afTectus inopinati de rebus magnis decertaturis suboriri soleut, nunc hos nunc illos incessebant. Omnia vero Italiae oppida dubia suspensaque haerebant, cui tandem parti cederent. Interea Franci proximos vicos vastantcs, commcatum transvehebant. Quod ubi auimadvertit Narses , ad suum dedecus hoc pertinere censebat molesteque f e r e b a t , si hostium calones ita libere loca quam maxime vicina pertransirent, perinde ac si nullum hostem vidissent. Visum itaque ei non est amplius id ferend u m , sed omnibus viribus prohibendum. Charanges vero, vir quidam Armenius, Romanis tribunis accensus erat, strenuus inprimis et prudens et in adeundis periculis moderate audax. Huic itaque Charangi ( erant enim eius tentoria in extremis castris quam proxime hostium fixa,) mandat Narses ut in curruum vectores impetum facoret, eisque quantum posset noceret, ne amplius pabula transvehere auderent. Ipse vero confestiin paucis e sua legione equitibus secum du» c t i s , reliqua quidcm plaustro iutercipit et vectores trucidai. E qui-

IIISTORIARUM

II. 6.

77

àyQiM ri xaì ysytjgaxóxi, nqoaùyet toi nvoyhì, ov Sr, ini xt-gX. C. 553 yecpvQotg ol (PQuyyot ixvyyuvov ¿'S,eiriyua/j.tvoL, fi^ey fioi si'(if]rat TIQÌTS'ÌOV. xaì ovv evxav9~a nQoonsXdaug xrtv U/.ia$av, TIVQ ¿¡.iftàlln uà yóoTM, ixeyiorrjg Óè 9uatjqt 5yad'i(og uitaaa f j xvgoig evsni'fMQuxo, axs dìj %vXoig soxsvaCfiévrj. ol Ss avó'rieg rmv ftagfidocov onoooi ini qjoovrin sxsxdyuxo, intiSrj dfivvea&ui ovx ¿¡òvvavxo, uXX' rfiì] nov xai uvTOI nvynoXeZo&aL q/iisXXov, tyvcoaav (ts&eZvai rò ytoQi'ov, xaì B oì ¿isv fióXig iv&évós óiexnsoóvxsg ini xb ayàiv axQuxónsSov xoxuxaqìivyovoiv ol !}ni It. et Iutpr., vnonenXìjadai, vulg. Versus Agatliiae ipsius, qui inter eius epigrammata referri debuissent aBriiuckio. viib xdg ô%i'hts R. la. lùâé nais R., riâé 7i>{ vulg. i3. Ki'.novX. Const. Porph., KavaovX. R., KcttiaiX. vulg. 16. ûndaa Lugd., ònóaio R. 17. ¿¡ipioroy. Sic edidi ex coui. lacobsii ad Authol. Gr. III. p. g51.; ëXfiiov àv rdcTi vulg., au Tiitfi R., ûi-î>i • • . To'cfe Lugd. Çtvpct Const. P. quispiam etiara alia multa ciusccmodi stulta iniquaque Consilia enumerare, utque suis auctoribus sint perniciosa ; sed hacc uunc commemorasse sulFecerit. Tum vero Romani (redeundum enim est ad institutum) cum suos qui in proelio cccidissent patrio more tumulasscnt, liostiumquc cadavera spoliassent, maximam armorum vim congcsserunt. Vallo ctiam ipsorum subverso, omnibusque direptis , ita tandem praeda onusti, paeana canentcs, et corollis redimiti, et pracfectum decenter compositeque deducentes, Romam redierunt. \idero autem erat longe lateque circa Capuani campos omnes cruore ac iabo perfusos, et fluvium prae cadaverum, quibus opplebatur, multitudiue exundantem. Mihi vero quidam ex indigenis retulit, carmeu quoddam tabulae saxcae a quopiam inscriptum fuisse, ad lipas Illuniiris positae, quod sic habet: Densa Cusulino rapitila cadavera ab amne Tyrrheni accepit vasta crepido maris, Ausonius Francos quo tempore straverat ensis, Quotquot Butilino paruerant misero. Fclicem o fluvium ! fuerit vice namqui trophaei, barbarico tingi posse cruore diu.

88

AGATHIAE

¡xev ovv TO STITYQAFIFIA, SITI wg uXrjSwg syxs%ciT(jj Xtdw , SITS xal alleoq uSo/xsvov sg sf.ih ixero, ovósv otfiat TO xiaXvov sv9~aós avayeyQa(pd~ai. i'awg yap xal eg HUQTVQIOV ovx uyuQi av sttj rmv SV lySt r f j '%v/j.7iXoxfj yeysvqftsvcov. 5 l a . *Ev TOVTM sxréov. ov fifjvìo ovóè ovj.ißaivovoav evgoi rig uv rqv rmv 7iQay/.iar(ov (pvaiv Tutg vfxsTSQaig svvot'aig. ol yàq (t>QÙyyoi, nolvàv&QUtnóv T» 1. fitloy R. 5. avyeyywOfiÉvois H. 10. iip" j lòffio) èyeyórsi, xaì TjSrj ov nóggco TOV Tet'yovg àiptxro, yaXtnuivmv oTÌ òìj AVTW ovóèv orIOVV TWV èhuo&èvrtov ànéfii], èvTSivtt. UA Xad-gaiag TO TOS,OV , xaì SITU a&QÓov (.israaTQacpeig, Àtpi'rjai fiéXog ìdù TOV NUQOOV , ócfoiuQie Sè TOV axonov. triti. ( v Toi/roif R., ip rovTitì viilg. l i . t£ R., iFè yulg. i3. ilXctì^oyluv R. i5. àjirjyÓQevoiy R . , ànqyÓQtvs vulg. cnlm rerum ncccssaiiarum copia a b u n d a b a n t , cum et commcatum omiiem quanto opus ciat et ex iaciiltatibus suis prctiosissima quacque in illud castellum lanquam inexpugnabile convexisscut. Moleste vero ni— hilominus ferebant Romanorum obsidiouem, et turpe rali si iliu adeo exiguo ambitu circumsepli coiicluderentur, frequeutes in boston excursiones facicbant, si quo modo eos inde prodigare possent; nihil vero rclatu dignum effecere. 14. Hieme autem in hoc transacta, statim ineunte vere Regnaris paciscendum sibi in rem praesentem cum Narsete putavit. Libero itaque commeatu accepto, ad Narsctem pancia comitatus in locum inter exercitum et castellum intermedium venit ; congressique inter se varios sermones miscrerunt et disceptarunt. Videns autem Narses Regnarim superbia elatum, multaque verborum iactantia utent e m , et maiora quam ipsum deceret postulantem, mirumque in niodum ea exaggerare, confestim colloquium solvit, et compositione pactioneque negata, infccta re ad suos remisit. Qui cum in collrm evasisset, iamque non procul a muro abesset, indigne ferens nihil plane se eorum quae sperarat consecutum, sensim et clam tenso a r c u , subitoque conversus, sagittam recta in Narsetem torquet ; quae a scopo aberrans aliorsum delata cecidit, nemine laeso. Consecuta vero statim est poena barbari hominis nequitiam. Narsetis enira satellite facti praefideatia temeritateque irritati sagittis cum petunt,

94

AGATHIAE

A . C 554 qcofh yuq nov

unènrrj

0 arqaxrog,

xai

xarèntaev

ovSèva

rrjv rov

fiaqfiuqov

1.1. a8 i/ctfisvog. /¿szijlds d'k o/Licog rj di'xrj evfrvg Dqavo/dav.

ol ycto ¿¡¿(pi rov Naqoijv

vov noitjou/tevoi-&qaoog, rezai

xaiqi'av

ó'oqvcpoqoi

èniro^d^ovrai

sv oqyfj rò

slg avzov,

àyevvèg tyy£i'qrjfA.a Sqdoag-,

xai fióXig fièv avròv

qdóqv

¿iaxo/ni%ovai.v.

yJoag,

neqijiuXov

axXecog anemico,

vi'ag èg rods xaxov xa ol Toz&oi, •qyovvzo, Gfiévov,

acpag re

P. 51 Naqorjg

aXXcog ovx èg rò

olxrqózaza

eìvai rovg

óè

av&ig

èxqdzei,

avri-

naquaysa&ui,

TU%ioza o/.ico/.io-

rò tpqovqiov re

nuqiòoauv. ¿¿tcofioxévui,

•fjaatji.iévovg wuózuza IO

ynéq

fioi eìqtjzai

re xai

XXcod~uqiov,

ròv xXijqov rov

ri'xa sqig uv zotg evénsaev Seivrj,

naiòòg

òia/ei-15

unavrag

Sè zavza

og óij zwv nqoooixovvrtov nqóreqov,

?jSr] eze&vrjxet, r f j vóaco neqizaxeig èni

oloi TS etvai 1 o

G(pi'oi

rw ravzà

'Ev

aq-

$è diafp&aqévzog,

vccozeqioaiev,

eazetXev.

rò ¡.isiqàxiov,

de XiXSifieqróv

¿yyvrdzovg,

xaì

jponuqoi-

0 àt] xai

èxeìvoi

TI xai5

uvzw xai

rà niazà

/.lèv ovSèva

BVL,ÙVTLOV

V. 37 Xlav Oqdyycov ènei

avzovg

ooiov

mg av

QsvòipaXSog

TIX/JZ-

ol onaòot

ezc r f j noXioqxia

ovx atpaiqijoei.

ós ànéxzeive

qi%eo&uu

xai

fj/.lèqag db dvo

umoziag

ixeivov

avzé/siv

èàéovzo TOV Naqoov

^ijv avzovg

oiXéa

ezeXevra.

ov yùq

cog rov

xai

xai rà rijg

nu~ sxei-

0 òet'Xaiog. ncog yuq ovx TJ/xeXXev, uSixóv

el'oco rov

01-

rfj

cog òtj xai

tog /?«ènqdzrero,

rijv

¿è

ovvrqó¡i)0y.0[iíiT0. Íyr¡Q li., tíC adiòy v«lg. 22. xcO.íoiq edd. a3. chir¡y).cua(h¡ R. Lugd., áutyl. edd. e r a t , et praeterqnam quod gravis anuís esset, accedebat ctiam summa iulirmitas, adeo ut ipsi to tum corpus colliquatimi tabidumque esset. Ncque ulla ei erat proles mascula, quae succederei in rcguum, sed filias tantum habcns couscnuerat. Cldotharius vero valido adhuc erat corp o r e , ñeque admodum senex; primas tantum rugas contraxerat, et lì I i os habebat quatuor admodum iuvenes atque animosos, et ad audendnm promptos. Quocirca non adeunda dixit fratri bona Tlieodibaldi, quippe quod brevi etiam ipsum Childeberti regnum ad sc et filios suos esset devolveuduiu. Neque cum fcfcllit sua spes. Sencx eiiim ille sua sponte ipsi hcreditate cessit ; veritus, 11 ti puto ¡ viri potentiam, ipsiusque inimicitiam declinare cupiens. Pauloque post ipse qiiidem execssit e vivis ; universum vero f'rancorum imperium a d solum Clilothai'ium est devolutum. Hic itaque fuit ltalicaruin et t'rancicarum rerum status. i 5 . Sub idem fere tempus, vigente aestate, Byzantii aliisque compluribus Romani imperii locis ingens terrae motus est factus, adco ut multae urbes tam insulares quam in continente sitae confestim subversae f u e r i n t , incolaeque penitus absorpti. Berytus itaque, pulckerrimus illc tum temporis Pltoeuiciae ocellus, tum quidein tota deformata

'

a

AGATHIÀE A.C.

TTJÇ olxoâo/tiaç SaiSâX/.iaTa, wç firjSiv ortovv aysâôv XeKpd-ijvai, -tj fiôva tîjç xaTacrxevîjç rù èôdrptj. noXvç fùv dnoXwXaaiv, ovv o/.uXoç I&uysvcSv TE y.ai svdaniwv dvâowv inonemeafiévoi TM uy&ei, noXXoi âs vtoi ènrjXvôiç tv71 arolôai TS xai naiân'aç açiata ¿'yoireç, oï âtj naQÎjouv rovç'Pu>-5 fiaicov AVTOV dvaXi'^óuevoi VO/LIOVÇ. TOVTO yàç JIUTQLOV RRJ NÒtei xai wantQ ysnaç TI ¡.ityicsTOV rù roiâSs avrr, dveìrui âiâ'aaxaXsta. fisTsaxsvaaavro roiyaoovv èv TM TOTS oi TWV vôficov vcpijyrjTai èç ^lôtiïvu Ttjv nôXiv TTJV yshova, y.ai èv T\]âs fiSTtjXTO TU (fQOiTiaztjOKx, ecoç TI à).iv rj JBijQVTOç uvsSofxr^ij. xaiio

55/|XdXrfca

I . I . 2 8 nov

P. fflyéyovsv f]XIOTU f-tèv onoia nooreoov ftv, nXfjV dXX' ov/i èç oaov xai uyvoùad'ai w ç èxsivij urj rj ndXai. ¿XX' OVTOÇ f.dv O TÎJÇ noXswç dvoiy.ia/.iôç xai rj twv âiô'aaxaXsicov ènuvoâoç XQ''l''l] OTSOOV s/.uXXsv eaeoS'ui. Tôjsôsxai èv tîj /.leydXrj ^AXe^avSqsi'a, Tjj 7ZQOÇ roi Nei'Xw lôçvftévi] nora/zw, xai tavTa ovx siwd'ôçoei-15 ta&aL TO yoiQt'ov, ovvaicsd'tjoiç tiç TOV xXôvov èXayiaT)] ¡xsv xai âcpavQOTUTr] xai ov ndftiiuv uQÎôrfXoç, ytyovs tit oitcoç. anavTtç âtj ovv

ol ¿7N/CÛÇIOI xai

(IUXIOTU oi

acpóSfia

ytyrjqaxôrsç,

èv

&av[iaTi (ieyâX(j) TO 'Çvvsvsy&èv ènoiovvTO, wç ovina UQOTSQOV ytysvt]fj.évov, s/isvsv TS oïxoi OOTIÇ ovôsiç, dXX' dvà TUÇ Xiw-20 Bqiôqovç Ta nXrj9~t] 'Çvvéygei, TM dnçoaôoxijto) Òtj nov y.ai na(¿aôô'Ç(t) 718qa TOV /XETQÎOV xuTanmXrjyixèvoi. è/.ioi dé ys xai 2 . Xtiifd-iivai R . , AiAf ï.';

yerjjióvuìv,

umarov

TI TCOV, ènòaa

TUÇ TOV 'iìxeuvov

xuì TOvg} wg rdyioTU

T s nltìoTu /.irjnui

TUVTU

ò/j /¿àia

u,ua

xuì

RJ rrjg nçtaflti'aç

r e ol TU '^vvtvfySévzu,

uyyukui

oixxQÔrara

àkôjvai

èg TCOV KUVTU^QIVWV

yÙQ xuì

nov

iïmtoç ÔQ TWV

TI fjlixov

uXlo

[ISTUFIUV&ûvovoi ulXd

rov

OTI fityiaroig,

xivôvvoïc,

èv 'PIÓ/TIFI,

IOI

RR/v xpvyrjv

TO firjxog

, /.I^TS

ol'xoi TTJV SQtjfii'uv,

VOL uy&çtoTioi lo»«

¿è

TOVTMV

&uv/ndotóv

yuQ TÎjg oâov

y.uToòóoiiiijtjavza

itov

QUOI,

acpôSqu

ovx èveyxóvru

5dvvacfi.

ovrto

TIVÙ

uyqoixóv

H. 17.

vvv

n.Xrj&ti

èv zw yaiç(i) xuì anovâfj xuì ovv

y.uì àvôçâv

TOV fid-

ex

azsìXai

Tijg'Pw/iiqg

sg trjv

unoi-

ysvo¡xsvovg,

yj>i}/.iUTÙ

yç^aufisvovg,

uvuâo-

èg TO /néyoi ol txtìvì]

ìXetv

TWV èv zoiç

ovxmg

inTÙ

TOVÓ'S (J(0L,ófiii>ov D

uazoì

IlsXuoyoì

fièv

i. «i;rof? in R. i o . di-Xà yàg y.ai R., dXXà xaì vulg. KavTctpQijPojy R , , KavTapaoi/vviv vulg. A g a t h i a s , cui pariim de C a n t a b r i s i n n o t u c r a t , c i verbis epigramiuatis Kûvinpqiv iç yây i'uixit sibi Canlabrinos. iij. vnaitxovç correxi, I n t p r . consulares , vnâiovç R. e t vulg. ini ree R . , sed in inarg. ima. l8. dvactofiijaiu R. et Lugli., dvoixoôoiirjoui edd, ìniscirirae collapso, aiimt rusticani q u o n d a m ex iis, q u i agros colimt, Cliacrcmoncjii n o m i n e , i n g e n t e m ob illius casum luoerorcin auimo c o n c e p i s s e , q u e m cum f e r r e n o n p o s s e t , a d m i r a n d u i n q u o d d a m e t i n c r e d i b i l e facinus peregisse. N e q u e e n i m itineris longitudine, n e q u e postulationis m a g n i t u d i n e d e t e r r i t u m , n e q u e quod gravissima, «iti verisimile e r a t , p e r i c u l a a d i t u r u s v i d e r e t u r , et qiiiilem incerto e v e u t u , n e q u e corum, quos domi r e l i q u e r a t , solitudinis ratione h a b i t a , n c q u e alterius ullius r e i , cuius consiileratione a t q u e respectu h o m i nes s c n t e n t i a m m u t a n t , pervenisse n o n t a n t u m Romam, seti in C a n l a b r o r u m regionem, circa ipsa Oceani l i t t o r a , ( e r a t enim ibi lum t e m ]ioris Caesar geutes quasilam debellaturus,) et ei, q u a e T r a l l i s contiger a u t , signilicasset, et quiilem e i u s o r a t i o n e ita captimi fuisse C a e sarem, u t protinus ilelectos septem consulares, q u i splendore generis e t f o r t u n a r u m i n t e r R o m a n o s e m i n e b a n t , cura magno comitatu in coloniam m i s e r i t , e o s q u e , cum magnis i t i n e r i b u s eo pervenissent, magna p e c u n i a e vi aliata s u m m a q u e diligentia ailiiibita, u r b e m d e u n o i n s t a u r a s s e , a t q u e in h a n c , q u a e h o d i c c e r n i t u r , formam e x a e dificasse. N u n c i t a q u e T r a l l i e n s e s cives n o n amplius Pelasgi iure vocali p o s s i u t , sed p o t i u s R o m a n i , tametei scrmo illorum i n G r a t -

102

AGATHIAE

A.C. 5 5 4 o v x h i «V Stxaìcog XLRJ&ETSV, 'Pwfiacot Ss ¡.LULXOV, ti xaì TU 1 . 1 . 2 8 Tjjg qxovijg eg TO sXkijvixov is xaì ÙTTIXCÓT£QOV /nciefidlumo. Nxcu7ióXei

et

èm/ieXeoTUTu

TIÉTQUI unetjuwyvìai

cpqovQiov, flaco

(CfQOVQlOV

òiecfvluTtev

rò ywot'ov

2 0 o i v . allodiF oetui

iSQVjAeVOg,

èyvQWTUTOV,)

¿Qfiocrrsov,)

TO

Tovg

Svvr¡$eír¡.

u/na

nov TOTS

zrìi unfjooòoy.rjTiù

noQevoj.iévm

yù.Q o OTQUTtjyòg

)v ffçovçàv zœv 'Pwinaicav, y.ui rjoif-ia, uncóaoiro, ov nù/.Lnav avvio rei ìg rr/V ¿iù[ìamv P. 57 uvqvvra s'orai. noXt^iimv ¡.ùv yÙQ rw ycôçto èvòeXeyéorara èfpiÒQSvòvTcov, ovy oióv re Ì)V au a a/uforiQmv xçurïjoar èxti- ] o vmv Se àvièvrmv, uu.à /tiórtjv ye rrjv òvaywQt'uv uxiaaoSai, y.ui rò âvoéf.iftoXov rîjg noçei'uç ¿g rò evicpoùov uf.iw(iyénwg fttraaxivdaat, ov Xt'av dàvvara tìvai ritiro. ^XniKe yùn rrjv vXrjV èxrê/.ivmv rrt 7ioXvyeiQ/'a y.ui dvuxu&uiQmv, y.ui rcov nerçcav O, TI avri^ovv ôiuxoXùjirmv Y.ui nuQuiQov/ievoç, ov yaXijiùigi $ òiufiqosad'M. mg uv ovv ravza ôiunçd'^oiro, ènsvóst- roiùdr iaxfjTiTETO udiiijov vòauj rivi ótivfj r i xui dvtjxtorta ìaXmxévui, xai ovv dvixéxXiro dvacpoçmv òrfttv xui doyuXXwv xui rò T}$vf.uiioòv oXocpvQÒ/.levog' o re Xóyog ovrog uva nòiv uvrt'xa ¿(foizu rò arqurev/xa, mg 6 arQUT^yòg nov/jQmg re eyoi, xuiia

1 . 1 . AB

FF^GPOIÇ.

7I).RJV

oaov ovnm unoXiltar

oaovg re avrmv

ijgsoxsv (.uo&uQvelv

TOÏÇ

2. oiMtV xt ovv R. 7. âinlvGoi Cl., diaXv'oet R. et vulg. io. «ti« ùuip. R . , d/up. a/ja vulg. 12. (v'tqoiìoy R. corr. in mg.

prò evir/ioarov, lìloò'of vulg. i3. ùvea add. ex R. 17. deivy T . x. àvi}Y.. iriL R . , tal. cf. r. x. «V. v u l g . 20. iifioira R . , éyujofi vulg. 21. Oaovg di Suid. s. v. fiiod-ctQyeiy. ini t j t. 0ix. 71QO1S. joïç ivavx. R. armatis agminibus. Sed ne sic quidem Romani ullum l a i o r e m practermittentes, si quem uspiam comperissent locum pasura t u t u m , quique videretur transiri p o s s e , eum sudibus et saxis obstruebant, assiducquc operi erant intenti. Ambigenti itaque hisce in rebus Mermeroi plurimaque secum reputanti, haec cogitatio in mentem v e n i t , si quacunque ratione praesidium Romanorum solvere s e n simque removere posset, non omnino irritum sibi transitili sui conatum fore. Hostibus enim assidue loco i n s i d e n t i b u s , fieri non poterat, ut utriusque voti sui compos fieret. Illis vero remissioribus factis, clini id solum relinqueretur, utlocorum iniquitati mederetur, et difiicilis transitus itincra pervia redderet; id ei non admodum impossibile factu videbatur. Sperabat enim, excisa sublataque vi manuum silva, obstantibusque petris excavatis, se non difficulter transiturum. Quocirca ut, quae animo conceperat, perficeret, huiuscemodi fraudem exeogitavit. Simulavit se repente morbo correptum gravi pariter et incurabili. Decumbebat itaque summam acgritudineai prae se f e rons , et fortunam suam lamentans. Rumor hic statim universum exercitum est pervagatus, praefectum gravissime aegrotare ncque

IIISTORIARUM èvmri'oiç

Ini

ujiò^QrjTuì arma

z f j TCOV oixei'cov nçoâoat'a,

ovzoi

tSè rò

/.tèv drytxeg

yào TO [iovXevfiu

cpiXzûzovg È % i n i n z s - ) $£ÇipaT>]ft£V0i &OVTO, ov T/jç

zotg

exQvnzezo

x.

xaì

Xù&çu

c Pcof.iatoig

TOOOVTOV,

è'Çûyetv ree A . C .

ovx èyiyvcoaxov'

, y.aì ovâè

óir/yyeXXov.

OÌ/.IUI, r f j uyysXia,

(aoqiuXé-

èg anavTug

F.IÔIOIÇ Â S zotg ev TIT) O/M'XW

Ev&vç

ovv rò sveçyôv

vno/aXœvzeg,

loovvTO.

¿Xi'yai re

Ó/j zt&v^Y.œg

ovxizi

ol

TOVÇ

neçiayofiévoiç

âs Quôi'cog

ènei-

071000V TOI fiovXo/.iév(t)

naçro/ijxeoav

anrjyyèXXezo.

ovv xaì

fiùXXov

y.uì èjiLnoXv

lSrpçuÇeiç

xaì

(iuX/.ov,

exQvnxe

Tt)v èv Tovxoig

navvv/ióv

re

uXXo ri

enqaaoov

yào

xaì

xaì

ovzc

ziàv d'fóvzcov. òrftiv

TGÏg Iléçoaig

MOI-

eg TO dvtif.tévov

/Ltizt-

èg zàg

yào

yeyovózeg,

onoîog

àyovìivttv zàg

xaì

ènavXeig

rmv

eareXXov, co g ovx in'

(pev'Çovvzui.

¿'Çamvai'cog

ÓCOUUTIOV,

èiìóxei

fiedévzeg

xazaaxónovg

cog nojjçcozcizco

uvaxaXvmei

eg TI

G

cog

Ttjv âo'Çav. Toze àìj

TI

TOI'WV

uiovzo

(pçovinoi-

0 Blio/nsoôrjç

eavzòv

aneQyaaiav,

zîjg

zrjV (pvXaxrjV

Tl'jvds viy.rpai

xa&evòovTtg xaì

adzrjUzr^/rftOL

2 0 f t â X X o v fièv ovv xaì

'p eiXij(p(hiimi5 15'OXAaçia ycèp, ta; àv Auzlvoçxiç cpijaoi, ¿jicovóftuazur ô'vvuzui V. ¡{1 Se Tovzo rjj 'EXXijvcov (pcovfj XvTçonaiXiu. rjSrj Se noXXœv ¿¿/.ta TM Muyznft) nçozeçtjoûvzœv xuì èv TOI uo(pa\et yfvofiévtov, ¿¡iov/.evoizo UTZUVTSÇ oi OTçuzqyoi, èvzuv&u TOVÇ âvo/utveiç èxâ'e'Çclfievot. GTqoeotiai re èç nuçuza'Çiv, y.ai âiaxcokvetv av-20 TOVÇ uvù TU 7roó(ja) ÎOVTUÇ. rjv òé TIÇ TWV tnior^ioxùzwv èv rolç TA'§ici(jyaeç ôiôâœooç ovofia, rè fisv yévoç eXxcov èx TOV 8.

X1"QV ÎvVtvfo

vulg.

16. '£i).lùf>ia Par. ziç iua, ex R. 30. oz>[aaa^ai R. b e t ; statimque, quanta p o t u i t alacritate, o m n i b u s copiia moti s , e t difliciiltatibus itinerum ea, quam iamdudum animo suo conceperat, ratioue superati«, propuguaculo appropinquavit ; et iam Romanis i m m i u e b a t inopinato rei eventu perculsis, q u i q u e iam sese tueri n o n p o t e r a n t . T u n c itaque Martinus locum deserendum c e n s u i t , p r i u s q u a m M e r m e r o e s , penitiore irruptione f a c t a , Romauos, qui in p r a e sidio erant, magna eladc afliceret. Q u i enim fieri poterat, u t p e r p a u c i tantam liostium v i m s u s t i n e r e u t , n e q u e primo statim impetu a d internecionem e a e d e r e n t u r ? Hoc igitur dolo circumventi superat i q u e a b a r b a r i s , turpissimaque recessione facta , liomani reliqui» copiis sese coniungere approperabant. Exercitus enim, quem Bessa e t Iustinus d u c e b a u t , in campo quodam castra locaraut non procul a T e l e p h e sito, septem tantum stadiis inde distante. Est vero n i h i l a l i u d i b i quam ollarum f o r u m , unde et loco nomen iuditum. 01laria e n i m , u t L a t i n i d i x e r i n t , appellatur ; q u o d perinde est, ac si G r a e c e dicas Xvzçonoilia. Posteaquam vero i a m multi cum M a r t i , n o fuga praerepta i n t u t o essent constituti, visum est omnibus p r a e fectis, u t i b i hostem exspectantes acie instructa o b s i s t e r e n t , u l t e r i o r e q u e transitu p r o h i b è r e n t . Erat vero q u i d a m inter praecipuos c l a rissiinosque duces T h e o d o r u s n o m i n e , genus quidem duceus e g e n t e

HISTORIARUM II. 21.

109

s&vovç Tcov TÇârcov, naoù 'Pcopat'oiç âè TtS'Qa^/.iboç, y.aik. C r»'/t 2i4 Zjiïrj TO fiuçfiUQixôv TOV Tçônov, ti xai nuTQiov RJV, ânoaxsvaati/uti'oç y.ui èf tò UGTSLÒTUTOV /LilTaxoa/.irj(Jaç. OVTOÇ ÒÌ] ovv 0 QsôSwooç afta rfi oixti'a êvvùfxtl, (sïnovTO yàç UVTM o r G 5¡ittt'ovç )•/ TTSVTaxóoioL iïvâQSç rmv o/norpvXmv,) ifirpi T/jXerpiv eu ¿/.LE/LIEVRJXD, tioijitévov UVTM VNO M U Q T I V O V , fir/ JTÇOTSQOV êv&svâs ymnijaui t nçiv àv d'sûaoïTO anaitaç rovç noXffii'ovç eiofîepXrjxÔTaç, eixùaoi TS UVTOVÇ, WÇ eveariv, 0001 slsv, xai •yvoi'rj OÎIWÇ è'/ovatv oofifjç TS xai yvcàurjç. cO cis, (17V yàç sç anavTa 10 xa. ÔQuarrjQiôç TS xaì &a$(ìaXéoç,) xai âq'xarà TUVTU ènoisi' xai ehu, snsiôrj nugôvra siâs rà nXrj&rj TCOV Jlsçaùv ¿VTOÇ TOV qioovçiov , eyrco TS UVTOVÇ ov fis/Qi TOV Je OTIJOOFISVOVÇ, aX'/.à xaì acfòòqa NOXSFITJOSI'OVruç, avTixa (O/STO. Evomv âè XUTU TTJV NOQSI'av noXXoiiç TMV l5cPo}fiat'FV add. Intpr. in hiberna. R . , Mischila Intpr., Mea/ia&à vulg.

oixeïa R.

18.

xai

Mea%i&à

22. Mermerocs vero cum ad Ollaria v c n i s s e t , multisqiie c o n turacliis v e r b o r u m mollitiem ignaviaraque non audientibus obiecisset, censuit ulterius sibi p r o g r e d i e u d u m non esse , n c q u e Insulam i n v a dendam. N c q u e enim tanto esercitili commeatus in medio hostilis terrae suppetere p o t u i s s e t , n c q u e a l i o q u i n ad o b s i d i o n e m b e n e c o m paratila erat. Q u o c i r c a r e d e u n d u m sibi ï e l e p h i n et ad illas locorum difficultates n e q u a q u a m censens , t a b u l i s c r a t i b u s q u c et ratibus eum in usura confectis Phasidis ripas i u n g e u s , ac v e l u t i ponte s t e r n e n s , u n i v e r s u m exercitum i n t r e p i d e , n e m i n e obsistente, t r a i e c i t , ac Persas q u i d e m , quos in Onogori l o c a r a t , castello, q u o d ipse antea in diti— one Archaeopolitana, u t adversus Romanos p r o p u g u a c u l i loco esset, s t r u x e r a t , cuin animasset v a l i d i o r e q u e praesidio a u x i s s e t , omniaque i l l i c quantum poterat c o m m u n i s s e t , C o l a e s i u m denuo ct M u c h i r i s i m se r e c e p i i . R e p e n t e a u t e m m o r b o quodam c o r r e p t u s , cum p e s s i m e h a b e r e t , m a x i m a v a l i d i s s i m a q u e exercitus p a r t e , qui sua t u e r e n t u r , i b i relieta, ipse in I b e r i a m concessit, aegreque in Qppidum Mesciutila ita dictum d c l a t u s , c u m Tim m o r b i f e r r e n o n p o s s e t , i b i turn

IIISTORIARUM

I I . 22.

113

núdvg, TOTS St¡ réd-vr¡xtv wg ál.r¡9wg ó ]\leq¡i£QÓr¡g, ávr¡Q évA.C. páliara naqù TLtqaaig ysy£VR¡¡.iévog, xuì óeivbg fisv ¿gIé cvßovh'av, UQiarog äs rù noléfiia, xuì aqióòoa rt¡v xfjvyr¡v uvSQeiOTurog• og Sr¡ yrjQuiòg av r¡St¡ , xuì ¿y. nXei'orov ufiff ca 5 reo 7i(icíe nenr¡oa>¡.iévog, xuì oTog /.itjJs e' orco dì av aw¡.iari ¡x¡¡ &ùrrov xaruTOIG

fi>] l' AUTOÍ; vulg. 18. Nivov R. cuín H c r o d o t i S t r a b o n i s q u e l i b r i s j JVívov vulg. 21. àlias R. í R-, xai vulg. quis antera ita r e d e a t , aversantur cum omnes et d e f u g i u n t , u t m a x i m e p i a c u l a r e m , et i n t e r s u b t e r r á n e o s a d h u c e u m c e n s e n t ; ñ e q u e a n t e a p r i s t i n u m vitae i n s t i t u t u m colere ei p e n n i t t i t u r , d o n e e a magís e x p i a t u m f u e r i t p i a c u l u m exspectatae m o r t i s , et q u o d a m m o d o vita r e d o n e t u r . E t certe m a n i f e s t u m est singulas h o m i n u m n a t i o n e s , si cui legi, q u a e a m u l t o t e m p o r e o b t i n u e r i t , a s s u e v e r i n t , o p t i m a m e a m a e q u i s s i m a m q u e i u d i c a r e ; et sicubi q u i d p r a e t e r eam f i a t , r e i e c t a n e u i n id ipsis ac ridiculum v i d e r i d i g n u m q u e , cui fides abrogetur. I n v e n t a e s u n t t a m e n ab h o m i n i b u s s u a r u m legum rationes e t causae aliae a t q u e a l i a e , fortasse q u i d e m v e r a e , fortassis aiitem et ad p e r s u a d e n d i u n c o m p a r a t a e . Q u o fit, u t m i r u i n m i h i n o n v i d e a t u r , si e t Persae r i t u u m suoruin r a t i o n e m r e d d e n t c s , eos etiam quibusvis aliis praestare censcaut. I i l u d vero et quidein veliementer m i r o r , quoti vetustissimi illius regionis h a b i t a t o r e s , Assyrii v i d e l i c e t , Chaldaei et M e d i , n o n e a d e m cum Persis s e n t i a n t . Nam circa Nini u r b e m et. circa Babylonicain ac p r a e t e r e a Medicara regionem t u m u l i e t capsae eòrum, q u i olim mortili f u e r u n t , e x s t a n t , n o n aliura q u a m n o s t r u m m o r e m servantes ; et sive corpora s ì n t , sive cinis, q u o u iis c o n d i t u r ,

554

I l 6

AGÀTHIAE

A. C. 554 aìófiara, ^'^TOVTCUQ'

ruvxa

tTzs xôviç rtv TO y.çvnrôfievov, mg os cild. 20. naiyoioq K. Itoo/xtvys R. utpote illis Graecanico ritu crcraalis, neutiquam certe simitia hacc eis, quae iiuuc fîunt, fucrunl. 24- Nequaquain itaque illi hoc pacto scnscrunt, neque i t a , lit qui n u n c vivunt , et sepulturac et thori iura pro sua libidine violar u n t , non solum cum sororibus et neptibus rem h a b e n t e s , sed patres cum filiabus, et quod omnium est sceleratissimum, o leges, o natura! fîlii cum suis matribus. Huius enim ilagitii novum ab eis exemplum -statutum fuisse, manifestissime hiuc cuivis liquere potest. Fertur namque magnam illam Semiramim Assyriam eo incontinentiae venisse, ut cum (ìlio suo Ninya congredi voluerit, atquc adeo iuvenem sollicitasse ; illum vero recusasse molesteque tulisse ; t a n dem vero cum matrein libidinis impatientem urgentemque cerneret, earn intcrfecisse, et hoc potius quam alterum illud scelus perpetrare maluisse. Atqui si lege haec permissa fuissent, nequaquam, uti arbitror, Niuyas eo crudelitatis venisset. Sed quid attinet haec perquam vetusta commemorare ? Paulo enim post Macedonica tempora et Persarum eversionem aiunt Artaxerxem, Darii filium, matrem suam Parysatidem, curn eidem, quò Semirajnis, pialo obnoxia,

HISTORIARUM x a ì

u n o a s h a a d - u i ,

ovÒs

n o

t í ^ m

§i'm

í9r¡

tttíu

,

G'/tòiv

sx

t w v

rovg

r¡

UVTÒV

ol

vvv wg

d a q t í o v ora)

ó'

7iQ0i¿!¡ag

xXéa

aXXà ,

x a ì

l o è x ù X o v v , xXtT,

x a ì

2.

x a ì

aXXog

ys

yàq Tovg

ori

BìjXov

Si} /uèv

'AVAÌTTSU nov

S / i á x M ,

TT\v

Toìg

r¡ d i a

TS

TM

ctqyaiOTUTU

xai

x a ì rivag TS

x a ì

x a ì

aXltag

TWV

rug noixíXag xaì

o/xoìcog TS

BafivXcov/o),

xat SR¡

STt¡.ivov

o v y 2avSr¡v

x a ì

eq>'

KQOVOV

&qvXXov/.iévovg

V . \r>

y t y o - G

sxstvog, uvTug

Ss

IIOTSQOV

'ToTuonijg. uvxotg

nqoar¡yoQi'u T V / O V ,

tpuaì

¡.taütiv,

nu¡.t[iiyetg

'dcpQodÌTijv,

TU

unXtag,

d i a

yaq

u q y r j V , U s q a a i

eivui

"EXXrjai

avzoìg

BrjQtoaaio

TI

x a r a (SITTT¡

rr¡v

áyiOTSi'ag,

nuii'

TOP

SiSay(.iÚT(av

vTcr^xsv

n a l u i ò v

1 , 1 , 2

avarsTQCt-

Z a q á S t j g

i Lugcl., £ti¡iú/.(¡> R., ¿.v/.iudy/;) Iiitpr. et Par. TTQÓTFQU

itnroou

rem secum habere cuperet, non quidem neeasse, declinasse lamen iracunde ac reiecisse ; qiiod neque piiim id esset, ncque patrium, ncque in communi vita consuetum. Persae vero, qui nunc sunt, priores quidem mores fere omnes neglexerunt atque abiecerunt, alienis vero ac veluti adulterinis iustitutis utuntur, Zoroastri Oromasdae disciplina deliniti. Hic autem Zoroaster sive Zarades (duplex enim ei appellatio tribuitur), quando primum floruerit et leges coudiderit, liquido non constat. Persae vero huius aetatis sub llystaspe, simpliciter tamen citraque ullain adiectionem, vixisse aiunt, adeo ut valde ambigatur ncque certo sciri possit, utrum Darii pater, an alius quispiam hic Hystaspes fuerit. Quocunque vero tandem tempore floruerit, auctor eis et dux magicae religionis exstitit; pristinoque sacrorum ritu immutato, confusaneas quasdam et varias opiniones induxit. Antiquitus enim Iovem et Saturmim ccterosque omnes Deos a Graecis celebratos colebant, eo excepto, quod non easdem appellationes retinercnt; sed Belum quidem loveni et Sandem Herculem, Anaitida Vcnerem, aliterque alios vocnbaut, ut alibi Berosus Babylonius, et Athenocles, et Simacus, qui antiquissimas Assytiorum

554 ®

I I 8

AGÀTHIAE

A. C. 554 Mrjdav dvayçmpu/iiépoiç, ïarôcjrjzuL • vvv Se eyovaav r/jv exéçav ovàfiurd TB avTatç sndyovai (iuQÇiuQixù5 y.ai Tjj acfSTSQn ylcoTTtj 7iejioit]fiéi>u. TOV fisv yÙQ dya&ov, BITs &iàv]sÏTS ¿tjuiQvrjyàv, 'Opfiioddrqp dnoy.alovoiv, 'siçifidvijç ô'è ovo/na T(Ô xaxiorio xai OXÎO'QI'M. iooTrjV TB nuaœv fiei%ovu P. 63 r/}»' TÙV xaxcSv leyofièvtjv dvaiQsaiv ¿xztiovoiv, èv y TWV TB SQJIBTWV nielaza xai TWV allœv Çcôcov onoaa ayota y.ai èorj-io fiovôfta xaraxTîi'VOVTBÇ , zolç ¡.idyoïç nooodyovoiv, woneq ¿g ènià'tt'Çiv svoe(ieiaç. ravir) yun oïovrut, rio fisv ayu&ro xe%uçiajxévu d'ianovttad'ai, dviâv ôs xai Xv/.iaiveod'ui TOV 'SIQIfiâvrjv. ysQui'qovai de èç rà fidliOTu TO iidwp , toç fitjâs TU nQoaama avrw èva7ioviL,so9~ui, /.irjzs àllaç snid'iyydvBLV, on i5 /.IL) noTov TE exuTi xai Tîjg TCOV (pvTtôv ¿TII/Liel.IT'UÇ. xe. TLollovç Jé xui ullovç d~tovç oi'ouuQovai xai lldCxovTUf TOVTO cElltjvixov. &v(ji'aiç TB yçœviai xai aipaypio/uotç xai |uavTBtatç' xai TOVTO cEIITJVIXOV. TO Ss nvo UVTOÏÇ Tt'uiov TB Bivai Soy.BÏ xai uyiwturov, xai TOI'VVV èv oîxioxoiçio B riaiv Isooïç TS d/JFCV xai dnoxexQi/nsvois aofteoTOv 01 fiàyot (pvluTTOvoi, xai ¿ç èxetvo urpoQwvxtq tuç tb ujio(i(j/¡TOVÇ TB2. xai. Muviyuiotç R., Mat/tyr. xai. vulg. 4' x a x ' R., xai xaz' cc/j.(f>io vulg. 5 uùiaîq R., aùioiç vulg. 'OQpiaââxijv R., Intpr. Hornusdatim, 'OotuiadùaTtjV vulg. Medorumque rcs conscripserunt, testantur. Nuuc vcro maiore ex parte cum iis, qui ¡Manichaei dicuntur, convcuiunt; quatenus duo prima principia satuunt, atque alteium quidern bouum et optima quaeque ex se gigueus; alterum contrario plane modo secundum liaec duo se habeus ; nominaque illis indunt barbara, ex ipsorum lingua ducta. Ronum enim, sive Deurn sive creatorem, Hormisdatem appellant; Arimanes autem pessimo illi ac pernicioso est nomen. Festum etiam omnium maximum, quod inalorum sublationem v o c a n t , peragunt, in quo serpentes quamplurimos, et ex aliis animantibus quaecunque desertis in locis degunt, interfîcientes, magis offer u n t , veluti in argumentum pietatis. Ea enim ratione credunt se l)onam gratamque bono illi operam navasse, ingratam vero et noxiam Ariinani. Yenerautur autem praeciptie aquam, adeo ut neque faciem ea abluant, neque aliter attingant, nisi potus causa et ob plantarum curain. 25. Multos vcro etiam alios Deos habent et colunt; id Graecanicum est. Sacrificiis etiam utuntur et lustiationibus et vaticiniis ; etiam hoc Graecauico more. Ignis autem iis maxime honorandus sanctissimusque videtur; atque idcirco in aediculis quibusdam sacris ac semotis magi euin perenuein asservant, inque euin despicientes

7.

H1ST0RIARUM Xtrùg

¿y.Tskovat,

xuì

TWV ¿ao/Ltèicov

TO ò'è, 01/.IUI, TO vóftlfiov uvtXt'S,ui'io uria]

uvioig

yévovg.

$JIOIY.I\IÙTO.TU

utlXijv TS xai

éjiinXetoTOV xuì

yùo

"sloovyioi

l i ÒOJÌ> TCÒV VNTQ

òoyjjg Tàv

èv Totg

sv

TE av xuì

BeX/jziigag xqrcav

/lèv

èg rtjg

BeXtovv

, xuì

t'^g

Nìvóg

xuTuarrj-

ànuvTsg

TOV ¿ieyxeruóov. v R. 8. 6 ante Ucuuyievs on. Suid. s. v. Xooquijs. rov X>. R. ct Suid., Ttuy 'O. vulg. 10. yQctfifianxfi R. i3. re

A. C. 554 I. I 28

16. xai add. cx R. olfiai ora. Suid. i5. [X(v om. idem. ante ttfuA om. idem. 18. duovaorciTji R . , icfiovooxuTq) vulg., leixovuojtjri Suid. i g . &v delet Suid. yiyavvvjxtvos Suid. 1. 1. et s, h. ipsa vocc. 20. [IUQUTCCT>IV Suid.

28. Cctcrum ubi paucula quaedam dc Chosroe commcmoravcro, statim ad priora redibo. Depraedicant enim ilium atque admirautur supra ij)sius meritum non tantum Persae, seel ct uonnulli R o manorum, veluti litterarum amatorem, quique ad philosophiae uostrae culmen evaserit, cum ei Graccanica scripta ab intcrprete quopiam inPersicam linguam essent convcrsa. A i u n t i t a q u e , quod totum Arislotelcm melius ebibcrit, quam Demoslhenes Thucydidcm , quodque Platonicis dogmatibus totus refertus fuerit, adeout ne Timacus quidem eius intelligentiam subterfugerit, tametsi lineari speculatione valde sit argutus et uaturac raotus investiget; sed neque P b a e d o , neque Gorgias, ncque alius quisquam ex. elegantioribus et difficilioribus ipsius dialogis, qualis, arbitror, est Parmeiiides. Ego vero eum doclrina praeditum fuisse et quidem summa, nequaquam crcdiderim. Qui enim fieri p o t e r a t , ut puritas ilia vetcrum noiniuum et nativa gratia, et practerea rerum ipsarum naturae congruens valdeque accommodata, in agresti quadam et ineptissima lingua conservaretur ? Quo vero ctiam pacto vir regio fastu a puero inultaque assentatione delibutus, et barbarum inprimis vitae genus sectatus et bella semper procliaque spirans, quo pacto, inquam, qui ita vitam instituit, videatur ali-

HISTORIÀRUM

noXéfiovg

usi

•¡¡¡.leXXs

xaì

f i é y a TI

ò r l y [ t a o 1 xaì óV)

fiaoiltvq

cov xaì

av

xaì

{ ¡ a g f t c Ì Q w v . uà01. fìvyì

rovg

y v w a x t i v , oiiotov ov

ol

xaì

amòv

roìg Tig

xaì

óo^tj,

/ueiZova

aorpov

d'sirjv

ó i nya-

unoysve-

S,vvtnaivéTWV

UXXWV

u n o x u X o v a i , xaì

fiovov-B

v u £ ( j j " i u X X ó f . t t v o v , wg uoyug

mnuidev/itévov

>:uì

OI ¿x

TCÒV à X r j d w v ¿OTOY_UO/.III>OI)

fibvr\

uìri'ug

TOV

TISQUIÙTOV

(xàXiara

«Jè r f j TWV

xaì

Siuyi(piaqa-

noXXwv

enófievoi i5

x $ . y.arà rì]V

(lèv

fiuoiXtwg

ìuTQixìjv

eg

sìSivuL,

yuo

^Ai'ìjo

zqv

Tig nòXiv

/.UTiévai,

2voog

rb

IJXÙTO , TCÒV Ss

yèvog, ré/VTJV

fi'jtv&vó/Lisvog

2 0 i i o X X u x i g yùo

ìtov

TIQO

^AqiOTOréXovg

TU) ò v a t f ì i g t i v a i naqà Tijg

§aaiXetov

Ovguviog

AZOAG,

ovovia, ènayyeXXófievog

/LISV

TO ù x Q i f i h g è y i y v w o x e v , sxofixpsvtTO

Soy/.idrwv 6e

wg

rovg xaì

2

u v r ò v , ori

aurjyènrj

o ì ó f i e v o i , i x e i ' v t j av

TUVTU

wSe f i i o v g , A . C .

TÉ roaovTWV

¿ n i a r i j / . H / g Tag

TOV uyav

òèj ovv

snaivoi'q

o/Liiog

7i£(piXoawprjxt>Tug

xaì

Srj ovv unóvaad-ai

yùvvva&ai

Taira

¿'è Xi'av

l o u j i u a t j g T a y v r j g rs

detsv

TOlaSs

ècpi'tTO yovv

TOV u v ò n a ,

OJIÌJ nave

OOI%oviar

ev

I J t g a q g , i9-vwv

T^ neni

sycoys

1 2 7

o Q w a a v , nwg a'^tov

ò ós

uvTtjr),

o f r u i . / . ó y o i v , xaì AAIUI

Xóyov

28.

è v a o x y & t j v a t . ; el f.ist> ovv ys

5'^ÌCOV (.léXov

Traparit^sig xaì

II.

ovdèv nXetara

%vXXóyovg. G èv

roìg

TWV

2 . Fu e).), e Suicl. 2 . dniv(t. nvt. v i i l g . g . onij noti R . , Snoi noie v u l g . viieiipciXXo/jtvov R. et S u i d . , vnegpuXòuerov vulg. xaì ins. e x R. e t S u i d . io. Siayiyvióaxsiv R . , iftttytytóoxetv v u l g . l i . Ónolov — otóuevoi om. S u i d . 12. ixfivrj R . , ixiìvoi vulg. i 5 . Ovnctvioe dvotia, £UQOS TO ytvog S u i d . s . v . OCQICVIOÌ. 1 6 . fi'fv o m . S u i d , 1 7 . v xai

wanecy Tivi

y.ai elvui

TOV Ttgenfievxov y.ai oiog xrjv

avxixa

oye

xai ncnt

TJXSV

(pisvvvvxui, DTIM,

eaecpotxa

tog xov Xocjoorjv.

xuxU7it7ikrty¡j-ivoq,

xai

iegov

xi

wroj.iuC,exo,)

cia/uevog xe eiSev

§vyxaXtaa/Lisvog

eaxai,

xai X'.

P- 69 eXeyev,

TIOXCQOV

Toxe

dtj

TTSQI,

xai xai

ovv 0 OvQ&viog

iivai

xai

oxcofivXwxuxog,

xrfi

„ovx

eid'cbg ev ovx

f«imi)

xai

neginottiv Gff.tV0xdxrjV,

diddaxuXoi

du-

xc7t ngooco&euf.iaxn

eiy.aLmv TO ygijua,

xai

(ovxto yaQ avxov

xai

cpiXocpgovaig ede'^tovxo.

y.ai

eg Xoyovg avxco si xoSe

(.n'av xi)v unaviwv

ovde ye xtjv uqyjjv

uxe Srj UJIU-5

0 ¿e xco nagado^co eirui

rovg /.luyovg,

yeveotcog xe xai cpvaecog

TLen-

xovg

euflgifreV

qsiXbaocpov avxbv cog uXtj 3 cog vnoxojirjaag, tixa

dXXci

ovaav

0vtco Ji , 00flagco Slj9-ev xai

TO

TIUV

agyrjv

xutgiov

fiev

xaQ-t'axaxo uxeXevxrjxovi

vofuoxsov. ovdtv

oxiovv

dtevneizo • /.cbvw de xco dgaavg

xud'anov eidbaiv"

to dai-

[ii^ioXoyoi.

/tiev ¿¡¡.imoytxo

onoi'av na om. R. t/UTiiayJTO R., uixnia'/tiat, vulg. 8. rip' qfilv R. dficfiivvvxtti cdd. 10. cue ora. R. 12. aOros nov coni. Ron. Vulc. pro «1'tov. 19. oicuuvi.oiuzos R. et colaphis cacdcrctur interdum, ct cyathis veluti pridianorum p o culorum reliquiis facies ei pcrfunderctur, et omnibus esset convivatoribus deridiculus, non minus quam moriones, bistrioues et scurrae. Ac talis quidem cum essct Uranius j ad Persas vcnit, ab Areoblndo quodam legato adductus. Ut impostor et cothurni instar versatilis, quique Cctitiam movum concinnitatem prae se ferre norat, honestissimam sibi vestem induit, quali apud nos lit— terarum professores doctoresque utuntur; et sic, tetrico ac gravi vultu , ad Chosroen ingrcssus est, qui novitate spectaculi perculsus, et aliquid divinaerci esse imaginatus, et philosophum revera ipsum esse ratus (nam et Ha ibi vocitabatur) libens e u m benigneque excepit. Convocatis autem magis, sermones cum eo miscuit de generatione et natura, et an hoc universum finis expers futurum esset, et an unum rcrum omnium principium sit statuendum. 3o. Turn itaque Uranius nihil quidem opportunum dicebat, neque prorsus intelligcbat, sola vero praefidentia et inani linguae volubilitate, quemadmodum in Gorgia ait Socrates, nihil sciens inter nihil scientes, vincebat. Itavcro scurra ille stolidus regem cepit, ut et ingenti pecuniae summa eum donarit, et ad communem secum

HISTORIARUM Qtioaa&ai nlrftog,

xai xoivtjg /¿eraSovvui

tpiXoxqoíag, enb^.vvad'ai xsvai.

ovnco

¿i>d-¿i>Ó£ tog uvxov

TQuné^r¡g,

xai

acpixo/.iévovg. o Slvóbg,

'Iaídconog

(fiXoaocfr¡aávx(ov,

ov noXXto yao o Ki'Xí£,

noXixeíav

6 ruQuiog,

énsidr¡

noXho

eivai

rtov noXXtov nsQiaSo¡.iévoig voig Sixaioiuxov &ovor¡g, xai

avrovg

Xóyog,

¡xlv

ró uqyov,

AW(F>QOV ¿e

xai

TS xai

zoQstxai

slvai

IISQvno

o TLXúitovog

eg xavxb

xbafiiov

%vvtX-

TO xaxr¡xoov

uvaqivovxai,

AXX' el xaí

iwv évxvyyavbvTtav,

fi y acoü/xsvov

TM XeXoinón

ó¡] ovv tog aXr¡&éai.v áqd'évTsg, ¿y. TCOV vb/xcov ádecog

¿vxuv&a

xui

f¡,ttag

cog UR¡ UUQ' exsí-

bnoiov xai

TS xr¡v Sr¡ xolg

ftévei

TI IWV TIF.u'mv áipai-

61 ovxtog, si

sor' av enavr¡xoi•

3. fíijvR. Lugd. ( C l . ) , ^ ^ edd. 6. Eulamium uúxoií R. 20. OVTIOÍ R., OUTÍO vulg.

xai\.5o

xovxoig

nqóg ye dneiQ?¡/.i¿vov

i/.tnoXixevtaihai,

,C

UXUQ

¿v bxioSr¡ovv XCOQM ¿Q?¡/UOTÚT(¡) xuxaXtiq¡9eír¡t

oaxig ováeig

dtpvXaxrov

wotib xovxoig

OVTS uQnaysg

TTJV uXXtjv /.uxLÓvxeg áóixt'av,

xxr¡fxúxmv

unav-

f¡ TIUQU 'Poo/Liui'otg xqa-

{iuaiXsiag

¿g RA fiáXiara

TS

ztioy¿i>r¡gB

R xafr'

dvunsnsia/xsvoi,

tpiXoaoipíag

e/urcQO-

ovxoi dt¡ ovv

¿/.tctvova-

OVTS (PWQEG YQIJ/xáxtov,

ovós

scoga-

EvXá/xióg

'Erj/.csi'ag re xai

Tovffcc éni TM y.RJÍÍZTOVI óó'^a ovx r¡Qtaxev,

lüftovXsTai

A. C. 554

ysysvij/nevov,^'^2^

TOIOVSS av$Qa

xai 2if.inXty.iog

xai Tlqiaxtavbg

oí sx -5 fiato 1 TU èg noXiOQxiav naQeaxivuQovTO. g. *Ev TOVTIÙ Sè àXioxezai Tig H¿Qar¡g ávr¡Q ino Tcòv 'IovaTI'VOV SoQvrpÓQiav uvù TO iov noqBvófievog. ènei Ss èg TO OTQaióneóov sxexb/xiaro, rjvayxuL,ezo /.laaziyov/nevog dXijd~tia 6Qstv TU TWV olxeicov (iovXtv/ituzu. xaì òijza ànrjy-10 B yeXXev, cog o fièv Nayogayúv eg ^I[ir¡/.icäy.wv äs ruy/xártov nQoearrjxÓTS. oí dè uXXot, unuvreg ufiu totg CTQUTJjyoìg rw qtiovQi'm nQoaßuXövtsg, sv&vg egyov tìyovxo. rüg TE yùy /.itjyavàg èxivovv x«/5 TtSv nvXdóv unsnsiQiZvxo, xuì ufiqtixvxXwauvreg tw nlféei ròv 7i£QißoXov, návro&ev éar¡x¿vriC,ov. oí de Ilégoui, ciXXù yùg xuì OVTOI dvà ràg ènùX^eig d'iu&éovTtg, tog oláv rs r¡v, ¿H t w nagóvTtov ijfivvono, ßsXtj TE àquèvrtg av/vù xuì TU eV. 5j Kvodsv ipvXuTTÓfievoi. ò&óvug yú(t xivug xuì ànXo 'i'd'ug ex rovi o FIETTCÓQOV XQSFIÚAAVTTG, TUVTT¡ rùg ßoXug ¿o&et'eoTegug àntriB Xovv, èv roìoSe nQVTtQOV ns^itt¡)yofiévug' anovd'f, re noXXr¡ xuì nQoS-vfii'a y.ar' uXXr¡kwv óie/uú/oiTO. xuì tì'xuoev uv zig nuouxù%El /.lùXXov r¡ nókiOQxía rò yj>ijf.iu. roauvrt] uqu r¡v ¿xuTegtod'EV ¡\ ruqu/f¡ xuì R¡ r¿>I> eyymv ¿máei'^ig' TWV ¡uèv VNÈO ríjg OPTSI IÜ ACOTIJOI'ug uyaviQoi¿éi>mv, ¿g ov /UETQI'OV NEQIOTUVTOG xivävvov, totg Sh xuì (luka uìa/qòv eivui Soxovv, ana£ èneX&ovaiv SJIITEÍ¿ríQUXTOig ¿jiaviévuL, xuì ftq OVYI 7iUQUOTr¡aua&ui ro ZUjfin, xuì unuXXa^ai rr¡v ^Aq^uibnoXiv YEITOVQFIUROG nofafitov. 20 Oí ¿e uXXoi JlégauL ¿g TQiaytXiovg innorug (¿uyíCfiovg 5VYÍETUYFTÉVOI, ugunsg ex TE Kozaiaiov xai MOVXEIQIOII

a8

< 5 ¿ UVTWV

7. ol tfè IHgarct R., ol TL(o ins. ex R.

clilriside a d v e n t a b a n t , viri equites non plures sexcentis; horura ductores erant Dabragezas et Usigardus, ambo quidem natione barbari, Romanorum tameu cohortium duccs. Reliqui vero omnes una cum praefectis propugnaculum adorti, statina opus aggressi sunt, machiuisque admotis portas t e n t a r u u t , copiis muro circumfusis omni ex parte i n hostcm iaculabantur. Persae antera et ipsi per pinnas discurrcntcs, omnibus viribus eos, prout res postulabat, propulsabant, partim sagittis assidue Romanos p c t e n t e s , partim exteriorem murum tuentcs. L i n t c a cnim quaedam stragulaque e sublimi suspendentes, ea ratione telorum ictus i n f r i n g e b a n t , quippe quae bisce prius inflicta i n t r i c a bautur. Magno itaque studio summaque alacritate atrinque pugnabatur, adeo ut proelium potius res ea, quam obsidio videri posset; t a n tus erat utrinque animorum ardor etmilitarium facinorum o s t e n t a t i o ; Lisce quidem pro salute sua d e c e r t a n t i b u s , utpote non mediocri d i s crimine cos circumstantc; his vero etiam turpe admodum esse censentibus, si, cum semel eos adorti e s s e n t , infecta re r e c e d e r e n t , ñ e q u e propugnaculum illud c a p e r e n t , et Arcbaeopolim hostili vicinia l i b e rarent. 7. Alii vero Persae ad tria beUicosorum c q u i t u m millia cx Cotaesio et Mucliisiridc Ouogurim versus moverunt j in q u o : ucgligeu-

H I S T O R I A R U M HI. 7. Sog,

lytàQOvv

IxfieXéarsQOV,

ènì xaì

trtv

'Ovóyovgiv.

ovósvózi

t(7i aifviduo

ye avrovg

5xpuv. rovrov

xaranXféavreg

Sè djitjyyeXfisvov

rt'xa ol ye &a^paXemreqop ixetva

xu&tfkxov,

axtòàwvvTO, (.uvoi,

ure Srjrmv

unag avrolg

èxiivoi

¿^tóyjtioi

voftia&tjvai,

dXald^ovreg.

Sè avrotg

xaì

mais

¿/xéXec \vviviysrivai,

axeiv

sneiyo/ièvov,

no revfiura

(¿tyaòqv

ùvaaràvrog, xiav

xaì

tpgovQiov,

rwv

ufiifim, rovg nagà

Ixèadai.

jjneQ RTJV

èvtyxóvreg,

%vv

rmv

re (pevyovrag

TayvTÌjrt. Stmxovreg,

Ss

anoSiSqà-

ti/ita xaìrovg

rà uXXa rmv 'Pmfiatmv Sè noXXov,

mg ro

neQupQOvqaayreg

£vv roìg argartjyotg

eoeafrai dnwvreg

¿ q - D

fiùXXov t^univuiiag

ovx

etpevyov

/.lèv tXtìv,

ovSevog tog o v /

xaruaxonoi

xaì ol JlsQaai

oaov ovnco èXnia&eìaav

xaì Sìj

xaì

xaraftadvvreg, otqarò;,

dis-

Stagnano-

èniarqè(povaiv

doQvfiov

UTIUV òrj rò nXfjdo;, rqv

TOV reìyovg

netptvyórmv,

noXXìj

av-

na(janerdofiuru

ol Ss rqv [itra^oXrjV nX^atairuTU

rrjv Si'co'^iv iyxeiftévovg,

'Poofta/oig,

rare

rà rfjóe anavra

ruytaru

xaì

ev&vg ig q>vyrjv CTQS-

noXioqxovoi

e§to&ev Svo/ievmv ¿11'

¿ani-

OvaiyagSov,

xaì '£vv axoa/ui'a noXXayov

nuXica'^tv fiiztycóoovv,

e'ìnovro

xaì

oX/yoi óè aipòÓQa xaì ooot

ìj 7io).6fuoTut avrovg

t

o rmv 'Pw(.iat'mi> sitijXdev

y^v (òfòtjoav,

i5sg

Siavoovfiévoig,

snitpeQÓ^evot,

mg qaSi'mg roXomòv

io srl si'oyXqoovrog.

in'

roìg

Ss avrai*; A. e . 554

noqtvo^èvotg

noXé/iuov

¿d-yóov ol Ù/uipì TOV /tu^QuyeQuv

nrovaiv

1 5 1

sg orgatìxog,

rqv TIOXIOQ- P. 80

TIÓQ&TJOIV TOV wyovro,

ovre

a. intmovaiy et 8. fStunccQOÓfiivot Sph. Par. i5. Pro naXita^iv lacuua in R., quam 2. m. in mg. perperam explevit : li 'OvóyouQiv. Ìnixovy R. 18. toó? te tptòy. &(ia R . , afta rovs t£ ei)y. vulg. aa. aoov R,, Saro vulg. tius incautiusqiie proceclentes nihilque hostile verentcs, repente Uabragezas et Usigardus cum suis copiis irruunt ; et repentina illa impressione perculsos statim in fugam vertunt. Quod ubi Romanis obsidentibu3 est nuutiatum, confestim ferociore in propugnaculum impetu f a c t o , vela illa, quibus murus obductus e r a t , detraxerunt, et citra ullum ordinem compluribiis in locis per muros diffusi erant, tan(jiiam facile deinceps omnia direpturi, utpote liostibus qui foris erant fugntis, et nemine ipsos ultra inlcstaliiro. At illi cum citissime coguovisscnt, non universum Romanorum exercitum in ipsos impetum fecisse, sed paucos admodum, quique speculatores potius, quam iusti bellatorcs censeri possent, subito ingenti clamore edito in eos convcrtuntur; qui cum illam inversionem ferie non possent, fugatis terga verteutes, concitatissimam ipsimct fugam arripuerunt: urgebant vero eos Pcrsae quam proxime iusectantes, adco ut fere acciderit, ut, dum hi capere, hi cffugerc nituntur, utrique simili tara ii qui fugiebant, quam qui fugabant tergisque immiuebant, ad reliquas Romanorum copiai mix tira pcrvcncrint. Tumultu vero ingenti, uti par est, eccitato,

1 5 s A. C.

AGATHIAE

tt^Siuyvmvui

J,.l,aSaol

ävafisi'vuvrsg

JJyrej

avroi,

o, TI norè

eira

vrp'

oacav

tari

xò yeyevf¿itévov,

¿Xuvvovxui.

ulX'

S(¿OJU.ATOI XUL Ói£zaaázzoi>zo,

Y.U&ATIÍQ navixov

aóvTog.

r ò ¡.LÙILOV -fruooijoavzeg,

ol

eSímxov.

ós

enti

TI ¿o a ai xai

ol sv

fieva,)

exßavreg

À0L7iòv

ènianó/xsvoL,

tiQyáaavTO.

xaì

o/xilov

oloi

ovreg,

uvTtòv fisvoi

èg rù

ooov

iyiyvovro

rìj

ávtxoxpev

xai xai

Icrcog de

xai

S^ènmxov

vnò

òvvafiei,

èxetxov

xoti

xaì

ol (Sì rc5i>

ov/ oí

àveXnxó-

xaxt'axoig

àvaàte-

ye avxwv

xivÒvvov

,

zoig

rr¡v y¿ TOXS navcaled-Qt'a

o OZQuzijyòg, xaì

jjaSíwg

ninutovoS'ui

rag

ro-

èvavTi'aiv

návxmg

xdxiaxa

èv

notov-5 re

xìj yerpvna

QÍTO'QU ,

t¡v anavra/ov

%vveig rò fiéysdvg

rwv

uvxwSovv.

vnovoazovvzeg,

av anavrsg

ti ¡.ir¡ Boving

oìxsi'a

me^ó^isvoi

u).Xr¡Lovg

xà

diad-éovxsg-

noXXot ufia

¿FINSnXéov

ófióoe

rmv 'Pw/¿ai'1 R. , i o i vulg. g. léyd R. fìiccyiyy. ßatfiiü; R. , atuf.. òiay. vulg. i 3 . üfoua R . , tovvo/xa vulg. i5- (iiaotì{¡ui/Àciiog vulg. 20. ßtov '¿Xov R . , ói.ov ßiov vulg. fietaoxtvùoaoihti R., (itiuaxivùa&ai Lugd. et ed. p r . , fieieaxtuùoOai Par. Ci [ics inter eos viri haerercnt animi, quid agerent quove se verlerent. Cum itaqtie ad quaudam Caucasi niontis convallcm maximam gentis suaO partem clam convocasscnt, ne inaudiri a Romanis quae tractabantur posscut, proposuerunt ad deliberandum, utrum ad Pcrsas transcundum csset, au vero apud Romanos adhuc mancndum. Statim vero multi s [large bau tur sermones , aliis hoc, aliis illud urgentibus. Confusancus vero et turbulcntus clamor excitabatur, adeo ut ncque quis dicerct, ncque quid diceret, aperte disccrni posset. T u m prineipes indicto multitudini silentio, iubent ut qui quid facto opus videretur composite proponere v e l l e t , accederei, quicunque tandem is vel qualiscunque esset. Vir autem quidam spectabilis, Aeetes n o m i u e , qui prae aliis omnibus factum hoc moleste indigneque f e r e b a t , et alioqui Romani nominis osor Persicisque rebus semper studens, tunc et quidem magis specioso causae praetextu abutens factum ipsum supra quam par erat exaggerare nitebatur; asscrens res praesentes deliberationc 11011 egere, sed confestim apertissime ad Persas transeundum esse. Aliis vero contra dicentibus, non oportere ita repente totani vitain im>1111 lare, priusquaiu lcutiore deliberationc liabita , quod maxime c re loret compcrtum explorahimquc esset; tum ille ira coiicitatus cum

IIISTORIARUM

155

III. 9 .

è Se ùvaarùg avv ogyjj, xaì 7tQont]Sijaag Ig fiiaovg, eSrjfiqyo-k. C. 554 QÌI xud-àntq èv St]t.ioxQUTixM fìovksvTtjQi'ro. ìjv yìxQ xaì Xsyetv1'*' Seivòg nXéov TJ xaxà (IU()fìÙQOvg, xaì oiog rotg voqfiuai QTJTOQtveiv cpvoscog Ss^iórt]ri. xaì ZOL'VVV e'Xt'^e zoiàJt' 5 „ Eì [iìv èv Xóyoig ^/.tùg xaì ftovXutg TJSI'xovv 'Pcofiaìoi, xaXwg uv xaì fyietg Toìg oftoi'oig avvovg u^ivvó/tsvoi SUTSXOV/itv vvv Ss nmg àvsxiòv, rovg (.lèv tjSq TU nuvzcov SsivÓTara SESQUXSVUI , ftfitv Ss TOV TOV uvzid\)ùaui XUIQOV tig TO /utXXtiv D xaì fiovXtvtedai óiaqóvìjvai ; ov yìtQ Srj TTUOÌOZI Xéyeiv cog noioXs/nioi fisv ovnco totg sQyoig ovreg ntcpwouvTai, eixaa&tttv Sè uv fióvov /ueXezwai TOVTO xaì /Sovho/xsvoig, ovSs rex/nj^irnv TIrcov sntfivtiad'fjvai Ser/asi nqòg s).tyyov Sìj&sv ènifiovXìjg Xuvd'uvovatjg. ùXXàrnv^ù^g /.itv, o TtjXixovrog} OVTCO ntag ddXt'cmg •?[rpuviorai ¿>antQ zig TWV noXXtóv xaì fj/.TTXTJ/Lttviov. oi/tzui Se i$v XvfiavovvTai. eìaì yào à/itélei &aQQaXs(ÓTtQOi itQog rovg inaixovrag, xaì vnSQipQOVBtv tìdiaf-ièvoi TU Seganevov. scovai Ss xaì (ìaoiléu TtavovQyóraTOv, xaì xatg ¡.itzuftoLutg ràv dei 7iaQ' rji

dv in' sxeivov

%vXXaf}wv d'q ovv o MsrQiuvog unsxòfiiasv. èv slgxTrj

TS

o Ss xaì xai noSozuxy

TOTS

neigwvnav-

(tig Ss ye tjv ovrog

SI) evexa,

TOVTOV

--

UVZOVQ'/ITI

nmg ¿v rip

xaynaxsao&iu

'Iwuvvr; èitirotaSe

SoqvcpÓQwv,

G&ai rs z(p 'A&avaoi'w,

/xsv (fBvaxiauvTi,

o MsrQiuvog,

I I a8

¿yxa9si\)'^ag

SSOFICOT^QUP

oioTtjqiuv

A. C. 554

XQIVOVVr«.

eg ^jhpaQOvvru

ujioSyuaavri

(pvyfj Ttjv

naQaaybv,

vófxovg

¡.dv sv&iig

sxeivJJ

TOI

yeysv^fcsvo),

dXX' èxsivrpys

Tlàttei, ùfupi

xui

17 I

'Pco/.iatcov

'Povanxov

,

IffoovffSL • Uwuvvt] '5DÌ

roìig

III. 14.

TCSV

ovOfidCov-P.Q0 s^VNIJQSTIJAA-

XQidtirj

zòvòs

'Iatdvvijv,

TOV

sg

Aipa-

(xsvovvTa,

etog

TOVTOV

i5o

sv noaiv dyeàv Siavvo&ei't]. is'. "Aj-ia yÙQ rw ^QI do'^u/xevrp nuQijv o Nct/ooayùv eg A. C. 555 31ov/eiQiaiv, xaì uvzi'xu TU TS ai^urevfiaTtt rftgoii^s, y.ui nXei'arrj oatj /Q¡iévr¡. T'Qu&rjg /.tev ovv eg xr¡v á(iyr¡v xaxaaxàg, exaxxev exuaxa xoXomòv, xui Òiexóof.ieiio l ) r ó ¿(tixfvXov, (og avxm t í f¡v §ovXof.iévio, xui 0 náxQiog vni¡yb(¡tvEV roónog. i(oxr¡Qiyog dé o axQuxr¡yog uvxt'xu el'yexo 1.

TÍQOS RISV e t

paulo

8. xai acid, ex R. Caín ly y a vulg. codcl. et edil.

i n f r a XIIDAL.ÚFINETCU

et

T^ÚTI¡V

Sph.

Par.

i3. (vrrníntniaiov R. 16. aúXntyyfs R., nayiaxó&ev R., náyxo&ey vulg. 19. tls

Iam Yero etiam Tzathes una cum Sotcricho Byzantio advenerat, paterno regno eiusque insignibus a Romanorum Imperatore veteri more ac rita acceptis. Sunt autcm haec corona aurea pretiosis distincta Japidibus, et palla ad talos demissa, auro intertexta, calcci murice tincti, et mitra similiter auro et lapidibus variata. Chlamydem vero jmrpnream Lazorum regibus gestare fas non est, sed tantum albam, jion turnen omnibus communem et consuetam. Circa medium enim illius aureum quoddam textum utrinque resplendet; regia etiam fibula chlamydis, lapidibus aureis inde pendulis alioque apparatu insignis. Ingreclientem ¡taque iam suam ditionem Tzathem et regio habitu ornatum , confestim praefecti et uuiversus excrcitus Roinanus salutantes debitisque honoribus afficientes, ei pracibant, splendidissimis armis induti, et equis plerique vecti. Lazi vero ad laetitiam conversi, aegre tandem deposito moerore, seriatim ipsum dcducebant, tubis omni ex parte clangentibus, et signis in altum sublatis : cratque pompa splendida admodum atque magnilica, et magis qtiam Lazorum regnum fert fastuosa. Tzathes itaque iam regno inaiigiiratus , admiuistrabat deinceps omnia gentemque suam feyebat, prout sibj visum erat et palrius mos suadebat. Soterighus

IT1ST0RIARUM ryjg nooti'ag,

sq'

/ p f ( > xai

¿yj'iuiQtv,

èrp' (!) zoìg

Siavif-ioi,

si9iafisvov

fxevov.

ei'novzo

5iùynióg

ze xai

sv òèovzi

xaì

xaì

xa&unov

xaì

xot/Liéì'j] xaì ovv

dev,

wg aoa

jiat,wv Se lozov

OQIA

aw/iia ov

eg zovade ev zi

/.na&òv

yXwrzy

zoig

xaì

tfè

*AXavotg UTIWZSQW

in'

ujlkjo) T(ti'xog

véog ye wv

tog ót eg zljv utpi'xezo,

xaì zov

¿xei'vovg

01 3ìj ovreg

ygwvzai Srj zov

evvoià

dnoxe'/lifjiXiav

èg ìjltov

avióvzu•

zig avzovg

eicrijX-

qtgovQi'wv a/.up' avzà ovouuLovoiv

xazunQOtad'ai, oìxovvzwv,

fiqxézi

,

uvuyxrj

óq

rà

rovro

wg uv ol

UVTOV

Kuvxùaov

¿'zi t r a c p, 9 1

zvyyavovotv

zovzov

o ótj BovyXoov

ànOipeQOivTO, avzòv

tjórj

zeia/Lt/.tii>oi fjnéua

%q fatarci nuQeyoj.ièv]

OVV

OL

SÚFLSIOOL

ÙLKFÌ

ZTJV

'SLOYAIÓLLOXLV

y.aì TU èxsi'vrj neSt'u, nQOorszay/itévov avrotg vnò Maou'vov, saTQUTOnsSsvaavTO, scp' co zovg noXc/iu'ovg (èv&évSs yào r¡fxe\Xov diu(ir¡aeod-ai) v. zo'gvazovg TI yùq ÈJIUPSQOVTUI y.ai auqíaauq, xai %i'aír¡g TS av 4- Bamalch Cupilsesque et Lager Intpr. 10. OtpaXeQtoriQav K., aif)aXíQtúTctT/]v vulg. 12. OVOTQ. R. i5. ol iivti correxi, oí (iVIL R . , oíoV TI Lugd. ed. pr., lntpr. sibi, quum acie decerneretur, IÓVTI siue oí Par. 1 7 . Hlyqtjxos R-, lntpr. Pigritum Jlumen. íilius corumque copiae insidebant ; milites autem mercenarii n a tiene Hunni, qui Sabiri vocantur, (aderat euim Romanis militum gravioris armaturac portio duorum circitcr millium; quos ductabant Balmach et Coutilsis et Iliger, celebratissimi apud illos vivi,) h i itaque Sabiri circa Archaeopolim et circumiaceiites campos, prout ipsis Martinus mandarat, castra posucrant ; ut hostes (videbantur enim iliac transituri) quoad possent infestarent, et difficiliorem m a gisque periculosum ipsis trausitum redderent. Nachoragau vero postquam Sabiros ea loca insedisse cognovit, delecta ex auxiliariis Dilimnitarum copiis virorum tria millia confestim in eos misit, cum mandatis (erat enim arrogans et iactabundus) ut omnes penitus interficerent, ne sibi ad proelium eunti illi a tergo insidiantes relinquerentur. Dilimnitae autem, maxima natío earum, quae intra Tigrim fluvium Persiam accolunt, bellicosissimi in primis sunt, ñeque admodum sagittariij aut eminus ferientes, quemadmodum fere plerique Mcdorum ; hastas enim gestant et sarissas et enscm ex humero dependentem; pugionem practerca sinistro brachio alligantes, scuta et peltas praetendunt; dixeria sane eoa ñeque omnino levioris armatu-

jlgathias.

la

AGATHIAE

I Y 8 Â.

C. 555

UVTOVÇ

1.1.

YTJXÀYOYÇ, BXSIQOÇ

rjJiXovç,

noQ^mdtv

TE yà()

av óiafiùyovTui,

m'a, xai TO

navrânaoi

OVTS

coâ'IOFUO

¡J.STTTTU^ao&AI

fûv ovv nuXiiaç xai

OVTE

ovroa

dyadvi J e xai

/QO^LEVOL

TUÇ xai

EVTIETÎÎÇ,

uxovTiÇovai,

TV/OV

rpdXayyi

AVÇTQU^ui

âiaôoijyvvi'M,

JIVXVÎÔOEIÇ aouoad^VAI

TOI

ây-

y. ai

sx

TIOXE-

sç

TS

7IQ0G7TEOÒVTI.T3

avToi òè xai sç rà uQoaûvrrj yscôXocpa çaôi'caç dvaâ'sovTSç, nqoxaTala/iftàvovoi.

wxvzara

rà vnsçds'Çia

óiaqsevyovai,

Trjv ât'w'Çiv syxsivTui,

xai

aytòóv

fiSTiôvrsç xai è'fyaxqfisvoi, (oç J è

'Çvf.i7ioX(/ueiv

ÈNM'KEÏATOV

xai

èlev&iQOt,, TOVTCOV

ITJ.

V. G7 xzôç sneX&ovoijç, Soxovv,

niSoç,

EL

TOV

smd-aaiv,

nqôç fti'aç ov

avTOÏç èmarîjvai,

xataxTtïvai' fxi]

noXi^wv

dvTindXovç-10

avrovo^ioi TE yùo

/tiXifiviTmv

re

ov siat

nsfpvxôiEç.

o dnodaofiôç,

vv-

xuiù rwv 2a§eÎQ(av èyeôçovv, a/xsivov ¿ivafi 5

eti xaâsvâovaiv

£VXOX(ÔT£QOV

Tléoaaiç

TOTÇ

xarrjxooi. TWV

iâéav

at'vovTai rovç

xai aysad'at vnô ôrj ovv

T(JEHÓ/.ISVOÌ

¿¿1/j.sXsGTaTa sç

STÉQOIÇ

TI unuaav

fisyiora

firtv ¿¡vayy.ua[¿èvot,, wansç C

zwv xœoi'tav,

xai èniovztç

TIÇ

xai, ol/nai, ovx av

UVTOVÇ

TOVTO, avijQ Tiç avTOÎç

sacprjXs TV/IJ.

KÔXYOÇ

0 il reo TS anavraç âiij/IIAÇTOV IOVIEÇ

yùo

Ttjç èXÓRJJIOV

sç

sv oxôrw xai s^r^u'a, wâé naç

'^vvevs/ftev,

vnavrid^EI • xai TOV ua/ievearaTa

uvayxà'Çovai

rîjç èiii rovç ^afisiQOvç ?jyeiad~ai noQEi'aç. 0 âs

NQOSVLLÓTUTU

VTCOOTCT Ç TO

STCtTUy/ÀU , xai 1]Ôt]

'ÇvXXa{jôvz£ç,lo TLQONOQEVOFLEVOÇ,

i . Pro fiìv ovv R. jiivov. 3. &v Sia^iA^'uviui R. 8. litnsii correxi, IXéçciç R., ÎTÎQIOÇ vulg. 9. LÂTAY noXé/iov R . , noi., iâ. vulg. 11. ivç d'i? Par. 17. EvxoXtóieQOV R., lntpr. facilius, tvxohùtaia vulg. rac esse , neque prorsus g r a v i o n s , et statarlos milites ; nam et e m i iius, si ita rcs postulet, tela i a c i u n t , et cominus manu rem gerunt; esercitati etiam ad infesta acie proeliandum , summaque vi densa agmina perrumpendum ; expediti quoque et faciles in mutanda a c i e i forma, et ad quemvis eventum sese accommodandi ; facile etiam ai— duos colles cursu superantes, editiora loca praeoccupont, celerrimeque cum opus est refugiunt, rursusque conversi acerrime insectantur atque urgent, atque in omni fere belli specie versati exercitatissimique gravissime hostes laedunt ; iamdiulum enim bello assuer u n t , iampridem sub Persis militantes , non tamen coacti tanquam subditi. Liberi enim sunt suique i u r i s , ncque ad alicuius arbitrium per vini trahi consueverunt. 18. Horum itaque Dilimnitarum portìo quaedam , cum iam nox esset, in Sabiros ivit ; consultius enim ipsis videbatur, si eos adirne dormientes invaderent, atque ita facillime omnes trucidar c i ; n e q u e , opinor, frustrati fuissent sua s p e , nisi quaedam i psos fortuna fefellisset. Nam ipsis ad hoc euntibus vir quidam Colchus in tenebris et solitudine forte fortuna Ct obvius , quem i l l i statila avidissime apprehensum , ut itincris ad Sabiros (lucem se

HISTORIARUM

III. 1 8 .

I 79

re ^QSj.ta xaì A. C. 555 b t n S f j vunqg Tivòg Xaaiag èxvQtjaev, vipi^dvei 20 vnoSvsraf ovvio re SiaSQÙg zovg tnojxtvovq xaì 7i(ìoreQ>]aag, ìjy.E ÒQO¡.lutog TIUQÙ Tovg Ovvvovg' evQcòv de unavrag àvsif.iévcogT) OVTCOOÌ ui'auavoiiéi'ovg y.aì vnoqty/ovrug' ,,c3 óei'Xaioc" irpq 5„avTi/.a /.iclXa ujiolitofre", TOQOV ri t/ufio/pag y.aì óiUTinvoiov. ovzco re uvroìig fiókig otvay.aXeadf.uvog ig éyoijyoooiv, ayyéXXti rovg noXs/.n'ovg oaov ovma jiuoiaoixèvovg. ol eaTQÌSav ècrxevuofiévovg oixi'axovg. ol d'i ¿hXt/.ivtxaL nltioxag ¡xhv oaag dzQunovg z f j dntiQi'u zcov zónwv uvu(.teTQrjaavxeg, nXtjV dXX' ¿'TI VJIO zò xvétfug èg zò TCÒV OVVVWP azQarÓTieòov u f f i y u é v o i , toftuXXovoi I1. 94 i5 fraijgaXéot. è ni xay.ai zoi afferènti), xaì tl'aco unavzeg yiyvovzui. ndzayog òè ovx ttv, ovóè ( i o t j , mg uv (xrj èxeVvoi '^vvuiafroivzo ¿¡Ì&cv xaì dcpvjtviod-eìev, all' ¿¡qe^tuToi zà Sodava eg re rag ivvùg xaì rag xaXvjìag ijxóvri^ov, co? rovg xudevòovxag uvui~ qovvzeg. i j ò r j re (Itovi0 unav uvzotg '¿¡vvad'ui zò eqyov, dXXu ZqtÓts ol 2dj3eiQoi ex z f j g èvtànag exaTèQwd'sv ÒQ/xr^évzeg, èam'nzovaiv uvzotg e^univai'iog xaì èrwpéQOVTai. 01 de U&QOOV zm ujtQOaSoy.tjT10 xazunXuyévzeg, xaì èg zàvavria zcòv èXniodèv3. ¿QOfittiia; R. 4- v7iOQQÌyx- vnlg. 19. ijvvad-ai zò ¿Qyoy K, zò t'qy. ijv. vulg.

16. (uff &v orn. R.

praebeat, cogunt , quod quidcm mandatum cum ipse libcntissime sul)iissct, et iam cis pracirct ; posteaquam densam quaiidam silvani fu11 nactus , paulatim se ab eis recepii atque subduxit, ac tandem rllugiens sequentes atque antevertens, citato cursu ad Sabiros perv e n i t ; quos cum universos supine dormientes stertentesque repcrisset , O miseri, inquit , iamiam periistis , alta claraque voce i n clamans. Aegreque ipsis ita expergefactis, nuntiat hostem e vestigio adfuturum. Hi vero tumultuarie cum surrexissent seque armassent, vallo excesserunt , et bifariam divisi insidias locarunt, aditum in valium castrorum incustoditum relinquentes, similiterque etiam t u guria passim ex palis et pellibus confecta. At Dilimnitae quamplu rimas ambages viarum prae locorum imperitia emensi, nihilominus tamen ante diluculum cum ad castra Hunnorum pervenissent, confidenter suo ipsorum malo in ea irrumpuut, simulque omnes intro se recipiunt, atque ita tacite citraque ulium strepitum progressi, ne videlicet illi id persentiscerent atque expergefierent, hastas in eorum latibula et tuguriola torquent , tanquam interfecturi dormientes ; et iam putabant rem totam ipsis esse confectam. Sabiri interea utrimque ex insidiis prosilientes, repente in eos irruunt; at illi subito ilio atque inexspectato impetu consternati, et spe piane i n

1 8 0

AGATHIAE

A . C . 555rcov

NTQIYYFIÉVOI,

1.1.29yilv

avrovg

Sirjnoqovv

(¡nota

B o ì i r e fxrjv ègro vvxTOfiayia

èvìjv

uxQifttg

y.uì ovò'

xócioi

uvò'Qtg

¡xìv

baov

ég ntiquv

voi

07101 %u>QTjcsai£V • ìjòtj

xaì

TUVTU

Q-QOV

£9?ov

TtSv yi'òi. ymqa róg

iÒQVfisvmv

ys o Bà^ag

ÒJIOXIV

òiavvxxsQSvoug,)

è òs ucpaoi'a xaì

ZÓIE òs xaì D é(ti'X(i>, ovx 8.

iw

S'IYSTO noXXìj, rag rovg

fjyetxo,

èv no

xaxà

fisv

&OQV(ÌM xuì

avxòg

èxÒQa/nmv

èXàyiaxóv

0!1>Ì R.

xaì

svòov

¿xqwqtiag,

¿JiXifivi'xag

14.

STJ rmv

xóxs

vnò

rò

mg òs, axgsxsg

a/.ia

òisyQijaaxo

o arQaTtjyoly R,

] òs

èyy.si[isvmv

òs o axQaxrjyòg,

oxxa-5

èmaxa/xs-

rotg

snupuveiatjg,

èmyiyvmaxov

( èrvyyave

7iSQie§0j.i§EtT0.

ovx

èylyvsxo'

axqavsvfiuxmv,

Bàfiag

• y.uì

òiecp&ò.Qrj/.iui'a)v orQaSToneSevaàfisvog, nQovxuXetro èg Xóyov; àcpixéo&ai, 01 ròv Munxù'ov. xuì naQayevoj.iévm, „ov ài" s(prj „co (jTQarijys, eg toaovTOv dy/ivovaruTÓg ye cov xaì (pqevrjQTjg, xaì räv nuqù c Pco/.iuioig òvvotTtoTÙTwv, eira ovx e&eXqoeig unonavaai novo v re xaì Svo/xeveiag ufupco rei ßuaiXee, uXXù fie&rjxug avrovg IOovrco Si} èninXeìarov xrjv aXXijXmv eniXv/uaivo/uévovg. el órjV.68 ovv vvv yovv èuri 001 ßovXo/.i£f(o SiaXXuyàg noLijaaa&at xuì %vv9-rjxug, aye oncog avròg /uèv ig Tgune^ovvrct rrjv nóXiv Ttjv ILovTixrjV a¡.La iu> otqutm [ieraßqorj, èv&uàe óè qfieìg /nevovftev ol JleQauc Olirai te rà rìjg ¿xe/eigiag a/oXuireQOV i5óiaXi'i,ó/.iei}a, marotg yj>àfA.evoi uyyeXiaipÓQOig. ei yÙQ /.itjìxwv P. 95 tivui unu^sig èv&évde rò orgdrevfia, ta&i, co yewate, mg 7iQÒg ùvùyxijg dneXufrrjO?]. ßeßuiöruru yà(> eycò rrjv vixrjv ¿/co, xuì neQißeßXq/xui ov yuXencóreQOV rj róó'e rò xrij/ta." xuì ufxu Xéycov , ròv SuxxvXiov èneSeixvvtv ov ènt(pèQsro. nqhg ruvru 2oJs vnoXaßtöv ,,uXX' efioiye" 0 Magrivog „evxròv f-isv ?j eÌQijvt] óoxeì xuì rifiicÓTurov, xaì avXXìjtfjo/iui aot nQoauyofiévm re avrrjv xaì xu&lotwvti' ufiuvov Se, ot/Liat, ruvra ÒQciaoc/.iev 1. niQl R. 3. äirjfittQTSv TijsniÌQas R., T?ff nein, J . vulg. 7. re tàv R. 10. tu Xvfiaivofiévovs R. i4- rà om. R. 16. Iv»ciät R. 17. t%ojy n(Qiß, K. 19. inefoixvvey R., ¿nsfoixyvro vulg. non cxignam i a iis stragem e d i d i t , adeo ut vix in universum millo ad Nachoragam sint reversi. ig. Qui cum conatus hic non ex sententia succcssisset, con» festìm ad Iusulam se recepit ; castrisque iuxta Romanos locatis, Martinum ad se, in colloquium ut veuiret, excivit ; qui cum advenisset, T u , inquit, praefecte, cum ita sis iiidustrius ac prudens, unusque sis ex iis, qui praecipiiae sunt inter Romanos potentiae, an non vis utrumque nostrum regem labore simul atquo hostilitate m u tua liberare ? Patierisne ipsos quam diutissime rnutnis sese dainnis aflicere ? Quin potius si tibi placuerit pacta et foedera i n i r e , age Trajiezuntem Ponticam urbem cum exercitu te transfer ; nas vera Persae hic manebimus ; ita fiet, ut de indueiis aut pace stabilicnda per otium agamus , fidis utentes internuntiis ; nisi vero volens ac libens exercitum hine abduxeris, scito, o bone, quod per viin profligaberis. Certissimam enim habeo victoriam , eainque niliilo difficilins mihi comparavi quam hanc possessionem ; simulque haec dicens , anulnm, quem gestabat, ostendebat. Ad haec subiieieus Martinus, Et m i h i , i n q u i t , pax iu votis summoque in pretio est, tcquo eam proponentem et constituentem iuvabo ; melius vero haec 110s pcifecturos putarim, si tu quam citissime in Iberiaui te tiaustulcris ^

182 A . C . 5 5 5 uv, •^ós

AGATIIIAE stys

av

/nsv

sltvoo/Liai (.it&a.

T>jg

Jíóym

xui

wg

sg óè

vi'xr¡g

¿¡yetafruL

XQshxovog

ovSsv

dXXrjXoìV.

vog

Ss

eg

ijy.iara

TOV

rr¡v

xs TO

/iiüXXov sxsivf¡

C soxsvaa/Liévov}

GLUITUTU

ixxuXéouad'ai

xai

syó/Licvu

TU

r¡Sr¡

mg

èx

TOV

V7IOO(¡¿OVTOG,

ànsqsvyofièvov.

sni

xui

noùg

8 . ¿nivevOt;

yào

Tro

sg

aiyiaXw Tr¡g

Nr¡vov

íXoig

¿¿navi5

T Í xai

uya&à

unuoiv,

ot/iiui,

¿ntavv/xtuv, TOV

Ev^sivov

xui

tutg

nlr¡nòvsxftolutgio

ív§ ¡láXiaxa

nuou-

r¡Xiov.

R . , Imvtvaoi R . , Tt¡v

o (Dúoig,

avxr¡v

avrov Sisvoetxo,

snifiaycoTuxov

f¡ nóXig

Ss

ftsv

Sr¡

svó/.tuXú

xrjv

10

IHUQXV-

ìsrui

are

efkr¡(ps

fiúXa

SisxQÍd-r¡ouv

nliXiv

nsSi'a

(ifirp'

¿(p¿oxr¡y.s

Svófisvov

TOV (ad~ei> iàôl'zeç avri'xa nov/Ltvuv sXQoiovro, jiuXXfj re yQtófievot, èg TOV/LITIUIIV rfj eiQeoia, yaXenœrura TTQOÇ TO dvzi'nqtaoóv re xui (jowâeç rîjç (pOQuç uvrava5. ixtdS-tii R. ta. ye xuì R. i5. Ante rov HOT. add. R. vnò. tq ixveioit-cii R., utfuzyeîaO-cti vulg. »0. jiQÙjxi'ijç R. ai. XQoJ¿itvos R. 22. ctfiijCQioQdi' R., cïvilnoQÔy vulg. 20. C o n f e s l i m i t a q u e N a c h o r a g a n i n t e m p e s t a (nocte s c a p h i s , q n o t q i i o t seenni plaustri» a d v e x c r a t , in iliimen iramissis a t q u e i n t e r se i u n c t i s , inseiis Romanis p o n t e m s t r a v i t , et e x e r c i t i i m u n i v e r s u m i n oppositain r i p a m t r a n s m i s i t . C u p i e b a t e n i m i n eain o p p i d i partein, q u a e Auslrum s p e c t a t , p e r v e n i r e ; e q u a p a r t e P h a s i d i s 11 nenia n e q u a q u a r a sibi i m p e d i m e n t o f o r e v i d e b a n t u r m u r o a p p r o p i n q u a n t i ; nani is i n b o r e a l e m d c l a b i t u r et p r o t e n d i t u r parlera. IVachoragan i t a q u e sub p r i m u m d i l u c u l u m moveus e r i p a i t e r s u u m c o n t i n u a v i t , I n s u l a q u e q u a m r e m o t i s s i m e p r a e t e r i t a ad u l t e r i o r a pvocessit. R o m a n i vero c n m v i x t a n d e m hora diei s e x t a p i e n o i a m l'oro cognovissent Persas flumen t r a i e c i s s e , v e l i e m e n t e r p e r t u r b a t i e r a n t , s u m m a q u e vi a d n i t e b a n t u r h o s t e s circa o p p i d u m p r a e v e n i r e . Q u o c i r c a t r i r e m i b u s o m n i b u s et a c t u a r i i i s t r i g i n t a r e m o r u m n a v i b u s , q u o t q u o t in portu s t a t i o n e m h a b e b a n t , m i l i t e c o m p l e t i s , c e l e r riine secundo flumine f e r e b a n t u r . A t Ivachoragan eos a n t e v e r t e r a t , i a m q u e ad m e d i u m i n t e r Insulam e t u r b e m l o c u m p e r v e n e r a t , t o t a m q u e fluminis l a t i t u d i n c m lignis l e m b i s q u e i n t c r se i u n c t i s i n t e r s e p s e r a t ; e l e p h a n t o r u m caterva r e t r o o p p o s i t a , q u a n t u m e t q u o u s q u e i l l i progredì p o t u c r a n t . R o m a n o r u m vero clasei« e m i n u s i d c o n s p i -

l84

AGATHIAE

A. C. 555yófievoi, uneywQìjaav. ivo òè '¿/¿wg vavg xsvùg riòv e/.inXsóvetkov ol JléQaui. ol yà(> òrj dvó'yeg '£vXXaf.ij3àveodai [itXB Xovreg , roig vùuai nuQuò'ovvat, ocpag avrovg evroX/xóraza xare&ày§tjaav, dvrìrov ¡.isiQovog, oi/uai, xaì JIQOVKTOV XIVSVVQV rò S/MTTOV SBIVOV ótjyiov ikó/nevoi, xaì /ueiéayov ¡.lùXXov TCOV5 ex rìjg rvyrtg uSrjXwv. roiyuQroi dipr/Xavró rs yovqózuru xaì VTioftgvyjoi ènmXttaxov . a., scil. templum sanctissimum, cuidam quem Christiani inprimis veneranlur dicatum. io. /Liayijua>T€Qoy R. i l . a n a v i ù ç z t om. R. 18. i x n X ù ' i a v u s R .

i(j. n q o o i p u l l o } > R . , jiQOGtpai.oy

vulg.

in altum sublatum c e m e r e n t , scireut ignem iam Romanorum ligneo s e p t o i m m i s s u m , o p e r e q u e , q u o d i n m a n i b u s e r a t , o n i i s s o , cursirn a d se v e n i r e n t , s i m u l q u e i g n e m i m m i t t e r e n t , u t e o f a c i l i u s o m n i a i n c e n d i o c o n i l a g r a r e n t . A t q u e h i c q u i d e m t a l i a a p u d se i a c t a n s , o p p i d i murum adoritur. I u s t i n u m v e r o G e r m a n i filili m ( n c q u e e n i m e x i s t i m a b a t Nachoraganem lum temporis urbem invasuruni) cogitatio q u a e d a m divinitus, c r e d o , subiit, ad sanctissimum q u o d d a m t e m p l u m q u o d q u e Chrislianis maximo in honore erat, neque procul ab urbe distab a t , q u a m citissime ire , D e i q u e o p e m implorare. Dclectis itaque e x Martini et suis copiis fortissimis q u i b u s q u e bellicosissimisque viris, e t q u i n q u e m i l l i b u s e q u i t u m , o i n n i b u s q u e v e l a l i ad p r o c l i u m a r m a t i s , c u m illis p r o c e s s i f , s e q u e n t i b u s ipsum signis r e l i q u o q u e apparatu m i litari. C a s u vero a c c i d i t , u t n e q u e Persae eos a b e u n t e s sint c o n s p i c a t i , sed neque hi illos o p p i d u m versus venientes ; sed diversa via adducti, confertim impetum in moenia fecerunt, maioreque multo quam antea iaculatione sunt u s i , t a n q n a m ita et q u i d e m magis R o m a nes perterrituri, cilissimeque urbem direpturi.

a5.

Adeo vero densae simul sagittae ferebantur, rursusque aliae

HISTORIARUM III. 25.

IQ5

ini xovxoig- unuvxu TE TOV (,IETU'§V àèqu insxàXv- a . c vt(ç vulg.

' j v o / X o v v Par.

S o Q v p r j Q m v ,

¿ x T u o u r i o / i i e v o g , v n t ' ^ y t r o

UVaOXlÇTœV

n t q o t o v

JMuqti'vov

t i r a i

tov

n X t j y i j v S v a a v u a y s T w v ,

SÇ

rcôv

/(oçi'ft) % w e i X ? ] [ i f i £ V o ç ,

è X t v & t o o v

a i y f i i j v , wç

7iQ0V0f.tui'av

Par.

èv

OTEvtoTctTfp

è x i ô v T u

(>(p9aX/.iòv

l o f r o ó o v

r t ç

o v o f i a , sv

¿ z x X î v o v t i ç E.

sç

T s

e n X r j r r s f i î j x o ç s x t e Î -

4- OvvaOTTifiòv 1 2 . "Oyvaniç

spli. R.

et Intpr., "OyvaQOç vnlg. ffrf rnjTrtrm R . , azfuorcho) vulg. 17. à n ¡1 u> QijoO-cc t. R., vnijwçifïofhti vulg. 20. ntniSovovfiivos R-, jieQtdtyoùfiiyoi vulg. 11. viiv à'i R., vvv /.liv vulg. pugnabant. Eloplianti enim pro vallo obiecti et proruentes , sicubi confertis clypois pugnam inirent Romani , statini aciem t u r b a b a n t , et sagittarii, qui cis vehebantur, Romanos irruentes graviter laedebant , utpote in sublime elati , cerlaque eo, quod eclitiores essent, tela iacientos. Quin et equitum turmae «liscurrentes facile invadebant atque turbabant pedites et graviorîs armaturae milites ; iamque ex ea parte Romani ad fugam inclinati pedem referebant. 37. Vir autem quidam inter eos e satellitibus Martini, Ognaris nomine, in summas angustias redactus , adeo ut milium ei pateret liberum effugium, ac iain de salute sua desperans , et quodammodo fortunae aleam periclitans, irruentem in se horrendum in modum qucndani e fçrocioribus elephantis , magna vi ad imam frontem circa supercilium liasta ferit , spiculo ita adacto atque impacto, ut quod reliquum erat hastae propenderet. At hic accepti ictus impatiens, atque insuper hasta circa ocultim rotante perturbatus , con-1 fcslim retroactus atque in orbem se veisans , et promuscidem nunc

104

aoo

AGATHIAE

A. C. 555 vwv TQU/VV 29

&£v

rivu

taxwrag

xuiùyqiov

q>9siQ£V. STTSITU äs xui xovg

re

innovg

E oSovav

rò

anuvTu RFI

TOV

ukXà

xvXiov

rovg

nvevaTiävTtg

xui

TS

CQuyìjg

nXetoToi xui

7ITO , TO

nijiTOvGi

iovarjg,

TOV

fiexumov

TOVTO

TS

SXUOTOV

xui

yùq

VTIO

QVRIJQOIV

nl.rftovg TÜV äs

dvÓQwvio uXXrjXovg

(O&OVVTWV

nskug

TOV

orostravit et proculcatos extinxit ; totum deinde exercitum Persicum conturbavit, equos etiam, ad quos propius accedebat, eifrenes erectisque iubis restitantes reddebat ; et quos prensasset dentibus proscindcbat ac discerpebat. Erant itaque omnia eiulatu et tumultu piena. Equi enim ferocia belluae expavef a c t i , habenis non admodum audientes erant, sed anterioribus ungulis in altum elatis sessores evolvebant ; atque ita turbulente per medium agmen saltabundi ferebantur, anhelantes crehrumque spiritum naribus efflantes. Viris autem in se ipsos retlexis , omnibusque scse mutuo impcllentibus cubitoque protrudentibus , et unoquoque vicinum saura antevertere contendente , quamplurirai a suis interficiebantur , in amicissimorum et popularium suorum enses impingentes. Cum itaque tumultus et perturbatio vehementer iam invaluisset, Romani quotquot antea muro egressi erant, et si qui forte intus manserant, universi in unum agmen conglomerati, et fronte aciei quam validissime scutis comminuta, in hostes ita adbuc confusos irruimt; q u i , ut praetcritis laboribus defatigati , cura impctum sustincre uou posseut, citissime fugeruut ; ut ue id quidem

HISTORIARUM emòvtug, ycóqeu

uXX' èaxsSdvvvvro o d'e Nu/oqayùv,

rwv yiyvoj.ièvmv Xuvvt, 5xiora Ttog

UOU

cPa>/itaìoi

logov.

otlra

ooi&RJOUV,

TM sqyco yet}.

TOVTO

èg

r f j /.idoriyi

Sq

TO

ov TiQoreoov

TU

dvijxuv

re ol

vnò

ov petov

RJJ

eg

oniaW

Sfiojxulog

TOVVUVTIOV

TO

Séxa %ikidSag

roiig xui

oixtiov

29

raoii-D

ol

FIAGJIDQOVG

L

UNTJ-

cog

dnsfirj.

dnoyjjtjvai

auXniyyi,

/nóXig tig

ILSQOUI

nuQuXòyu)

xal èyxeXsvófisvog

no tv ye Sq o Muouvog, re uvrovg

tm

Simxovrsg

555

TIQOV-Pl.C.

uvròg

jtQog ¿xet'vcov ìjSt] nquaaòfiEvov.

r à Ttjg vifiqyoyt'ug

AVTM

avaiQOvvrsg, àvsxaXitxó

anaai

20I

uXXog aXXofrt want] sxuazM uXXù yÙQ xui

XUTUMNXRJY¡xèvog

ar^uivtov (pevyeiv,

III. 27.

ÓÈ

xui

rjyovf.ievog,

TOV &V[IÒV

È'^/IIÉ-

arquTÓnsòov

¡xuyt'/.icov uvSqwv

tv

dneT] ¿tio/'jd-)]. yvóvxeg yùg wg Ìvtviy.ìjvxo /utv ot Tléooui, ol Sè 'PoiauiDi ànuarjg tjSrj xijg ywQug exQuxovv , uvxi'/.u o'iys lonoociav xivà Slahxi'&àvovaav xaì twv XeaxpÓQCov anoxcy.Qiftévtjv Siuvvoavxeg eìg Ulovysi'oiinv i'xovxo, xóóv f.isv dycóvcov ìjxcaxa ¡.texuoyóvxeg, rov Sè xijg ffvy/jg al'oyovg jioXXm exi ì. 7i£QLirtsg.

HIST0R1AUUM III. 28. èneidtj

^vvayifyeQfxsvog, xaruXintàv,

uvù\>u TCÒV tiuqÙ

ikdqyfjv négouig

yoig èg 'IfiijQi'av unevóarr¡asv,

ovv unag o atqaTog

TOTS ó'r¡ TO nleìarov TS uvroìg

¿VTUV&U

rtjg

ínnix/jg

èniorqaag

OvatpQi-

yv