Albansko-srpskohrvatski rečnik. Fjalor Shqip-Serbokroatisht. [PDF]

Zitiervorschau

MIKEL NDRECA

ALBA14SK0 - SRPSKOHRVATSKI

RECNIK'

RILINDJA Redakcija izdanja p r j St in a 1976

MIKEL NDRECA

FJALOR SHQIP-SERBOKROATISHT

Л

Oci r

RILINDJA Redaksia e botimcve PRISHTINË 1976

Redaklor bibliotekc MEH MET GJEVORI

Recensore SULEJMAN DRINI GANI LUBOTENI

A . B C

Ç D Dh E Ë F G Gj H I . J

.

K L LI • M

ALFABETI SHQIP ALBANSKA ABECËDA . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 18 38 44 50 66 69 76 77 91 102 109 119 125 128 158 171 173

— — — — — — — — — — — — — — — —

17 37 43 49 65 68 75 76 90 101 108 118 124 127 157 170 172 195

N Nj 0 P .Q R Rr S Sh T Th U V X Xh Y Z Zh

. . . . . . . . . . . . . ................ . . . . . ................ . . . . ................ . . . . ................ . . . . . . . . . ................ . . . . . . ■. . . . •. . ■. . . . . '. '. . .

....................1S6 — 210 ................... 211 — 213 ................... 214 — 217 ................... 218 — 262 ................... 263 — 269 ................... 270 — 278 ................... 279 — 285 ................... 286 — 301 ; ............... 302 — 323 ................... 324 — 339 .V ; . .340 — 343 ................... 344 — 347 ............... ■.348 — 361 ................... 362 — 362 ................... 363 — 364 .365 — 365 ................... 366 — 374 . . . . . .375 — 377

P A R A ТН ENIE Kaherë ndihet nevoja per një fjalor shqip-serbokroatisht, i cili s’ka ekzisiuar deri më task. Duke u ?tisur nga nevoja e këtillë iu përvesha pimës per përpilimin e tij\ duke qenë ploiësisht i vetëdijshëm për detyrën e rëndë dhe me përgjegjësi që i ngarkova veles. Me gjithë vullnetin e mirë dhe mundin e derdhur që fjalori të dale sa më kualitativ, jam i vetëdijshëm për mungesat dhe lëshimet që mund lë gjenden në ië, por jam i bindur se me fondin e tij prej afër 30.000 fjalësh dhe frazash do të plotësojë një zbrazli të kahershme dhe do të luajë një rol pozitiv në këtë lëmë. Për përpilimm e këtij fjalori pjesën më lë madhe të lëndës leksikore e lcam marrë nga Fjalori i gjuhës shqipe, botim i 1954-tës. Edhe pse ky Fjalor, që nga dalja e tij para më se njëzei vjetësh e deri më tash ka luajtur rol të rëudësishëm në siabilizimin dhe kristalizimin e gjuliës letrare sltqipe, sepse është i pari fjalor i plote burimor i këtij lloji, ai prapëseprapë nuk përmban të gjithë begatinë gjuhësore, e as që kam mundur të mbështelem ploiësisht në të, aq më parë, kur dihet se me aprovimin e gjuhës së njësuar letrare dhe të drejtshkrimit më 1972, një numër i madli fjalësh nga ky fjalor ka mbeiur jashtë përdorimit letrar. Mirëpo, megjithatë, disa nga këto fja lë i kam futur në fjalorin tim, sepse. paraqesin trashëgim të rëndësishëm gjuhësor dhe gjenden në literaturën e shkruar deri me aprovimin e gjuhës së njësuar. Njëpjesë (ë lëndës leksikore e kam marrë nga but'ime të tjera dhe nga gjuha e folur. Nga terminologjia shkencorëtëknike jam përpjekur (ë zgjedli një numër fjalësh që kanë përdorim më të gjerë në komunikim të përditshëm. Me këtë rast kam pasur parasysh edlie nevojën e përditme të rinisë shkollore e studenteske, e cila s'ka mundësi gjilhmonë të përdorë fjalorë të shumtë nga këto lëmë. M e gjithë përpjekjet e mia të sinqerta që të gjej zgjidltje më të mira në seleksionimin e lëndës leksikore, duhet ië prqnoj se nuk më ka shkuar gjithmonë për dore, aq më parë, kur dihet se gjuha shqipe është zhvilluar me hov të madh në këta tridlijetë vjetët e fundit dhe po zhvillohet vazhdimisht, e nuk ekziston deri më tash ndonjë fjalor më i plotë dhe më solid i gjuhës letrare, prandaj ëslitë e kuptueshme se as fjalori im s'ka pasur mundësi të përfshijë m ë shumë material gjuhësor. Punën time në fjalor e ka vështirësuar veçanërisht mungesa e ndonjë fjalori më të përshtatshëm shqip-serbokroatisht dhe, përgjithësisht, mungesa e fjalorëve më të rinj shqip — gjidië ië huaja. Fjalori shqip-serbokroatisht i Lukë Lukajx (1935) s'është i plotë (ka vetëm 11 gërma — prej a deri në gj^ dhe pjesa e sliqipes është arkaike dhe e papërdorshme; aspak më i mirë s'është as fjalori shqip-italisht i Angelo Leottit {1937). M ë së miri më ka hyrë në punë fja lo ri shqip-hungarishi i Tomasli Llajoshit {1953), të cilin e kam shfrytëzuar dendur, sepse ka afër 18000 fjalë. Fjalori më i ri ëslitë ai shqip-greqisht i Niko Gjinit {1971) nga i cili kam shfryiëzuar pjesërisht vetëm pjesën leksikore shqipe.

FJALOR — RECNrK

VllI

PARATHËNIE

Në gjysmën e \91^-shës doli nga shtypi Fjalori serbokroatisht —shqip i bistitutit Albanohgjik m Prishtine, të cilin e shfrytëzova pjesërisht vetëm rue rastin e rishikimit të dorëshkrimit dm dhe të përgatiijes së tij definitive për shtyp. Qëllimi im ka qenë dhe mbetet që me pimën time në këtë fjalor t’ijap një kontribut sado modest leksikografisë sonë. Sa ia kam arritur qëllimit — le të flasë vepra vetë. Në fund, dëshiroj t'u shpreh mirenjohjen time të gjithë shokëve dhe miqve që me këshilla ose në ndonjë mënyrë tjetër më ndihmuan që jjalori të Jetë sa nië kualiiativ.

Autori Prishtinë, mars 1976

PREDGOVO R Odavno se oseca potreha za jednim albansko-srpskohrvatskim reatikom, koj'i do sada nije postojao. Polazeći od ovakve potrebe latio sam se posla na njegovom sqstavljanju, buduči potpuno sveslan teskog i odgovornog zadatka koji sam sebi postavio. I pored dobre volje i ulozenog truda da rečnik bude sto kvalitetniji, svesian sam nedostat aka i propusta kojih u njemu ima, alisam ubeden da će svojim fondom od oko 30.000 reči i izraza ispuniti dosadasnju prazninu i odigrati pozitivm uhgu u ovoj oblasti. Za sastavijanje ovog rečnika najveći deo leksičke grade crpeo sam iz Recnika albanskog jezika, izdanje 1954. godine. lako je taj Rečnik od svog izlaska, pre viSe od 20 godina, pa do sada odigrao veliku idogu u stabilizaciji i kristalizaciji albanskog knjizevnog jezika, jer je prvi celovit rečnik ove vrste, ipak on ne sadrzi svo jezicko blago, niti sam mogao da se potpuno oslonim na njega, tim pre, Sto je usvajanjem jedinstvenog albanskog knjizevnog jezika i pravopisa, 1972. godine, veliki broj reči iz njega ostao van književne upotrebe. Medutim, i pored toga, uneo sam u moj recnik jedan broj takvih reel, jer predstavljaju znacajno jezicko naslede i nalaze se u literaturi pisanoj do usvajanja jedinstvenog knjiSevnog jezika. Jedan deo leksičke grade crpeo sam iz drugih izvora i iz govornog jezika, Iz naučno-tehničke terminologije albanskog jezika nastojao sam da odaberem jedan broj reči koje imaju Siru upotrebu u svakodnevnoj komunikaeiji. Pri unoSenju u recnik reci iz naučno-tehničkč terminologije imao sam u vidu svakodnevne potrebe Skolske i studentske omladine kojoj nisu uvek dostupni mnogobrojni rečnici iz ovih oblasti. / pored mog iskrenog nastojanja da nadem najbolja reSenja u izboru leksičke grade, moram priznati da mi to nije uvek posh za rukom, tim pre Sto se u poslednjih tridesef godina albanski jezik naglo razvijao i dalje se razvija, a do sada ne postoji neki solidniji i potpuniji recnik knjizevnog jezika, pa je sasvim razumljivo Sto i moj rečnik ne sadrzi viSe leksičkog meterijala. Moj rad na rečniku je posebno bio otežan nedostatkom pogodnijeg albanskosrpskohrvatskog r'ečnika i, uopSte, nedostatkom recnika albanskog i stranih jezika novijeg vremena. Albansko-srpskohrvatski recnik Luke Lukaja {1935) nepotpun je (ima samo 11 slova — od a do gjj, a albanski deo je arhaičan i van svake upotrebe; niSta bolji nije ni albansko-italijansici recnik Angela Leottija (1937). Najbolje mi je poslužio albansko-madarski recnik TomaSa LajoSa (1953) koji ima oko 18000 reci i koga sam obilato koristio. Najnoviji je albansko-grcki recnik Niko Dinija (1971) iz kojeg sam delimično koristio samo albanski deo leksicke grade. Polovinom 1974. godine izaSao je iz Stampe Srpskohrvatsko-albanski rečnik AlbanoloSkog instituta u PriStini, kojeg sam koristio samo prilikom prekontrolisanja moga rukopisa i konacne pripreme za Stampu.

FJALOR — REČNIK

PREDGOVOR

Моја je namera bUa i ostaje da svojim radom na ovom reaiiku dam skroman doprinos našoj leksikografiji. Koliko sam u tome uspeo •— neka pokaze samo delo. Na kraju želim da ovom prilikom izrazim moju zahvalnost svim drugovima i prijateljima koji su mi savetima Hi na drugi nacin pomogli da rečnik bade što kvalitetniji. Aut 0r Pristina, marfa 1976. god.

BIBLIOGRAFIA — BIBLIOGRAFIJA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.

A l b i n V i l h a r : Rečnik ilalijansko — srpsko/irvalski, I deo.Naučna knjiga, Beograd, 1957. A n g e l o L e o t t i : Dizionario albanese - ilaliano, Roma, 1937. A l c k s a n d a r P e r i ć : Rečnik francusko - srpskohrvatski, Nolit, Beogr.id, I960. B o š k o B o g d a n o v i ć — dr phil. S v e t o m i r R i s t i c : Latinsko - srpski reaiik, Beograd, 1935. B r a n i s l a v G r u j i ć : Francusko-srpskohrvalski i srpskohrvatsko — franciiski reciiik, Prosveta Beograd, 1967. B r a t o l j u b K l a i ć : Rječnik slranih riječi, izraza i kralica, Zora, Zagreb, 1962. D r a g u t i n S i m o n o v i ć : Botanički rečnik, Naučno delo, Beograd, 1959. Fjalor i gjiiliës sligipe, Tiranë, 1954. FJalor serbokroatisht — shqip, Tiranë, 1947. Fjalorë të. terminohgjisë tekniko-shkencore shqip — serbokroatisht — frëngjisht — rusislit, 1—12 dhe 15, Prishtinë, 1969. Fjalorth termash letrare, Prishtinë, 1968. H a d r o v i c s L a s z l ć : Magyar-szerbhorvat szdtar, Budapest, 1958. H e n r i k B a r i ć : Rečnik srpskoga i hrvatskoga i arbauaškoga jezika, Zagreb, 1950. I. I. Т o 1 s t o j ; Srpskohrvatski — ruski rečnik, Moskva, 1970. L u k L u k a j : FJaluer shqyp — serbohrvatisht, Svetlost, Beograd, 1935. M i h a i l o S t e v a n o v i ć ; Gramatika srpskohrvatskog jezika za vise razrede giiiuiazije, Prosveta, Beograd, 1953. М i 1 a n 'V U j a k 1i j a,: Leksikon stranih reči i izraza, Beograd, 1961. N e m a n j a S j e r a n : Rečiiik italijansko — srpskohrvatski i srpskohrvatsko — iialijan. ski, Prosveta, Beograd, 1967. N i k o G j i n i : Fjalor shqip — greqisht, Tiranë, 1971. N i k o l l ë G a z u l l i : Fjalorth i ri, Tiranë, 1941. P a 1i c s Ë m i 1 : Magjar — szerbhćrvat këziszdtar, Budapest, 1968. Pravopis srpskohrvatskog jezika, MS/MH, Novi Sad — Zagreb, 1960. R. D. K o č i ; Albausko — ruskij slovar, Moskva, 1961. S e l m a n R i z a : Gramatika e gjiihës serbokroate, Prishtinë, 1952. S o k o l D o b r o s h i : Fjaluer serbokroatisht — shqip, Prishtinë, 1953. S h a b a n D e m i r a j : Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 1966. Sh. V e l i u , S. D r i n i , A. Z a i m i : Fjaluer terminologjik serbokroatisht — shqip, Prishtinë, 1961. T o m a s L a j 6 s : Alban — magyar szdtar, Budapest, 1953. V e d a t K o k o n a : Fjalor frëngjisht — shqip, Tiranë, 1966.

SHKURTIMET — SKRAĆENICE Abl. — Ablativ (šesti padež) — rrjedhore adj. — adjektiy. (pridev)_==.mbiemet-adv. — adverb (prilog) — ndajfolje Ak. — Akuzativ (četvrti padež) — kallëzore anal. — anatomija — aDatomi arh. — arhitektura — arkilekture astr. — astronomija — astronomi biol. — biologija — biologji bat. — botanika — botanike conj. — konjunkliv (veznik) — lidhcz dial. — dijalektizam — dialektizem D. — Dativ (Ireći padež) — dhanorc ek. — ekonomija — ekononii /. — imenica ženskog roda — einër femëror /. pL — ženski imenica u nmožini — emër fem. shumës fig. — figurativno (preneseno) — figurativishl ///. — filozofija — filozofi fiz. — fizika — fizikë G. — geniliv (drugi padež) — gjinore geol. — geologija — gjeologji geogr. — geografija — gjeografi geom. — geometrija — gjeometri gram. — gramatika — gramatikë hem. — hemija — kimi interj. — interjection (uzvik) — pasthirrmë jur. — pravo Qus) — drejtësi koL — kolektivna (zbirna) imenica — emër kolektiv

lit. — literatura (književnost) — letërsi m. — imenica muškog roda — emër mashkullor m. pi. — muška imenica u množini — emër masbk. shumës mat. — matematika — matematikë med. — medicina — medicinë meh. — mehanika — mekanike min. — mineralogija — mineralogji mil. — mitologija — mitologji ' muz. — muzika — muzikë It. — neutrum (srednji rod) — emer asnjanes nr. — numera (broj) — numër opi. — optika — optikë part. — partikula (recca) — fjalez poet. — poezija (pesništvo) — poezi pref. — prefiks (predmetak) — parashtesë prep. — prepozieija (predlog) — parafjalë prop. — pronom (zamenica) — përemër psih. — psLhologija — psikologji sp. — sport — sport (st.) — stara (zastarela) геб — vjetër V. — verb (glagol) — folje veter. — veterinarstvo — vetcrinari vid. — videti — shih voj. •— vojnički — ushtarak Vok. — Vokativ (peti padež) — (hirrote zoo. — zoologija — zoologji

STRUKTURA REČNIKA 1. Rečnik je rađen po sistemu klasičnih dvojezičnih rečniica. Njegovu osnovu predstavlja najnoviji Rečnik albanskog jezika (izdanje 1954.) iz kojeg je odabran najveći broj reči i unet u na§ Rečnik. Pored fonda reči iz pomenutog Rečnika, unet je i jedaB broj reči iz drugih izvora, posebno iz naučno-tehničke terminologije albans­ kog jezika, koje, po mišljenju sastavljača, predstavlja dragocen doprinos bogaćenju rečnika. 2. u Rečnik je unet i jedan broj reči koje su, usvajanjern jedinstvenog (ujedinjenog) albanskog književnog jezika, ostale van upotrebe. To su, pre svega, neki dijalektizmi i druge reči koje su prisutne u dosad pisanoj literaturi i koje predstavljaju značajno jezičko blago. Takve reči su obično označene sa „dial.” (=dijalektizam). Gde god je bilo moguće one su upućene na odgovarajućć književne reči. 3. reči su u Rečniku navedene pojedinačno i po strogo abecednom redu Svaka rečje posebno prevedena i objašnjena, sem onih koje se upućuju na odgovarajuće književne reči sa napomenom „vid.” (=videti) i za koje su date samo gramatičke karakteiistike. •4. homonimi su posebno navedeni i označeni arapskim brojevima. 5. kod botaničke i zoološke terminologije dati su u zagradama i latinski nazivi. 6. jedan broj reči, posle prevođenja i objašnjenja, upi^ćen je na svoje odgovarajuće sinonirne sa napomenom: „vid. i” (videti i ), jer se mogu ravnopravno upotrebiti (kao §to su: shalaq i kapërcyell, vaditës i ujitës, valvitet i valavHei i sl.) 7. u cilju olakšanja upotrebe Rečnika i pravilnog izgovora albanskog jezika naglaSene su sve reči koje imaju đva i više slogova, sem onih kojima naglasak pada na prvi i pretposlednji slog. 8. sve albanske reči sa deklinacijom date su u nominativu jednine neodređenog vida, sem reči koje nemaju jednine, a nastavak za 'određeni oblik dat je iza crtice (-) ili razlomačke crte i crtice (/-). 9. kod svih reči date su i gramatičke kategorije. 10. iza prideva sa članom, nekih imenica i drugih reči, u zagradama su dati i članovi za muški i ženski rod (e,i) ili član za množinu (të). U pisanju oni se.stavljaju ispred prideva i drugih reči, zavisno od njihovog roda. Šira objašnjenja o upotrebi člana data su u Gramatičkom pregledu. 11. kod radnog i trpnog prideva srpskohrvatskog jezika dati su nastavci za sva tri roda (-l,-la,-lo; -n,-na,-no).

FJALOR — REČNIK

XIV

STRUKTURA REČNIKA

12. glagoli albanskog jezika dati su u prczentu prvog lica jednina, semjednog broja bezlicnih glagola, a glagoli srpskohrvatskog jezika u infinitivu. I kod frazeoloskib primera albanski glagoli su većiiiom prevođeni srpskolirvatskim infinitivom, a ponekad su u zagradama dati i oblici prezenta ili kojeg drugog vremena koji odgo* varaju albanskom glagolu. 13. razlicita znacenja reci izdvojena su tačkom i zarczom, a bliža značenja samo zarezoni. U frazeološkim primerima reci su ponavljane, a svaki primer je izdvojen tačkom i zarezom. 14. pojedine reči (mahom adverbijalne) objašnjene su opisno i kroz primere, jer nemaju svoje ođgovarajuće ekvivalente u srpskohr\'atskom jeziku. 15. pravo i figurativno značenje dato je kod svih reči koje to imaju i gde je bilo moguce dati. 15. poseban prilog Recniku predstavlja „Kratak gramatički pregled” u korue su data §ira objasnjenja za pojedine kategorije reci.

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED’) Albanski jezik ima 36 slova, od kojih su 29 suglasnici i 7 samoglasnici. Samoglasnici su: o, e, ë, i, o, u, y. Slova idu abecednim redom: alb.

S'h.

alb.

s-h.

alb.

a b c Ç d dh e ë f g gj h

a b c Č■ d — e

i j k 1 11 m n nj o

i

rr s sh t th u

—

f

g đ h

j k Ij 1 m -n nj ■ o

q

P Ć

r

Г

P'

V X

xh y

z zh

s-h. ■—

s Š

t -

u V

dz — z Ž

Slova su prosta, kada se sastoje iz jednog znaka, i složena kada se sastoje iz dva znaka, kao: dh, gj, //, rr, sh, th, xh i zh. Slova se izgovaraju kao u srpskohrvatskom jeziku, sen?- dli, ë, rr, th, x i kojih nema u srpskohrvatskom. dh -ji zubni spirant i izgovara se tako, štp se vrh jezika položi na dno gornjili zuba i pusti glas, ali je zvucan. ë je zatvoreno ili muklo e. Ono može biti naglašeno i nenaglašeno. Naglašeno je kao П recima: gje (stvar), më (vise), bëj (činiti), a nenaglašeno je kao u recima: fushë (polje),' derë (vrata), dorë (ruka) i si. Nenaglašeno ë na kraju rečisUčnoje francuskorn e u recima milk, dame i slicnim. rr je poostreno ili pojacano r. ' _ th se izgovara na isti način kao i dh, ali je muko, bezvucno. y se izgovara kad usne namestimo za izgovor u, a izgovaramo /. X se izgovara tako kao kad bismo zajedno izgovorili dz.

1) U ovom prcgledu ukratko su obradeni clan, imenice, pridevi, zamenice i glagoli sa ciljem olaksanja upotrebe rečnika, stoga ovaj pregled ne predstavlja gramatiku albanskog jezika.

FJALOR — REČNIK,

XVI

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

CLAN, ROD i VID IMENICA Albanski jezik ima dve vrste člana — prednji^) i zadnji. Clan odreduje rod i vid imenica, prideva i zamenica. Samoglasnici a, i, u i suglasnik t (odnosno të) koji se dodaju imenicama kao nastavak za oblik ■—jesu zadnji clan ili nastavak za gradenje odredenog vida. Tako, na primer: ' a) imenice muskog roda koje se u prvom padežu jednine svrsavaju na jedan od suglasnika, sem g, Л, k, u odredenom vidu dobijaju clan /, kao: dash — dashi (ovan), plep ■— ple.pi (topola), qen — qeni (pas). b) imenice muškog roda koje se u prvom padezu jednine svršavaju na diftong ua, kad se odreduju pretvaraju diftong маи o i dobijaju clan i, kao: ftua -ftoi (dunja), ihua ■ — thoi (nokat), krua — kroi (cesma), ali uvek Itian — luani (lav). c) imenicç muškog roda koje se u prvom padezu jednine svrsavaju na jedan od gilenih suglasnika g, h, k i na naglaSene samoglasnike e i / kad se odreduju dobi­ jaju clan u, kao: zog — zogu (ptica), teh — tehu (sečivo), shok — shoku (drug), atdhe ■— atdheu (domovina), shi — j/j/m(kiša). Na isti nacin se odreduju i neke osobne imenice koje se svrsavaju na ove naglašene samoglasnike, kao: AU — AUu, Sami — Samiu, Orfe ■— Orfe u i si. d) irnenice zenskog roda koje se u prvom padezu jedrine svršavaju na nenaglaseno ë i suglasnike r i rr, kad se odreduju gube krajnje ë ili ë ispred /■ili rr i dobijaju nastavak, odnosno clan a, kao: fushë — fusha (polje), motër — motra (sestra), mjekër — mjekra (brada). Clan a dobijaju i imenice zenskog roda koje se svrsa­ vaju na suglasnik //, kao: mjegull — mjeguUa (magla), kumbull — kumbidla (šljiva), (jegull —: tjegulla (crep) i si. e) imenice zenskog roda koje se u prvom padezu jednine svrsavaju na nenaglašeno e, kada se odreduju gube to e i dobijaju nastavak Ja, kao: bde — lulja (cvet), dele — delja (ovca), mendje — mendja (misao) i si. f) imenice ženskog roda koje se u prvom padežu jednine svrsavaju na naglašeno /, kad se odreduju čuvaju to i i dobijaju član a, kao: slitëpi — shtëpia (kuća), drejtori — drejtoria (uprava), fu q i — fuqia (snaga) itd. g) imenice zenskog roda koje se u prvom padežu jednine svršavaju na jedan od naglaSenih samoglasnika a, e, ë i o, kad se odreduju čuvaju krajnji naglašeni samoglasnik i dobijaju nastavak ja, kao: kala — kalaja (tvrđava), fru/ë — nufëja (groin), gjë — gjëja (stvar), burć — burćja (biro) i si. h) imenica je srednjeg roda kada u prvom padežu jednine odredenog vida dobijë ■zadnji član t (odnosno te). U ovu grupu, pre svega, spadaju neke gradivne imenice, kao: ujë — ujët (voda), drithë — drithët (žito), vaj — vajtë (ulje), zatim neke imenice izvedene od prideva, kao: lë kuq — lë kuqtë (eryenilo), të bardhë-t (belilo); neke glagolske imenice, kao: ië mësuar — të mësuarit (učenje), tepunuar — të punuarit (rad) i sl. Broj imenica srednjeg roda u albanskom jeziku je ograničen. Svaka imenica srednjeg roda može istovremeno biti muškog ili ženskog roda, kao: të rnësuarit — mësimi, të punuarit — puna, ujët — uji, drithët — driilti itd. Upotreba imenica grednjeg roda sve je reda, ali ipak postoji. 2) prednji član je obraden uz prideve.

X V II

FJALOR — RECNIK

KRATAK GRAMATIČK1 PREGLED

BROJ IMENICA Imenice imaju dva broja — jedninu i množinu. Neke imenice, kao i u srpskohrvatskom jeziku, imaju samo jedninu ili samo množinu. A. Množina imenica muškog roda Mndžina imenica muškog roda u albanskom jeziku je vrlo složena, jer se gradi pomoću različitih nastavaka. Posebna poteškoća sastoji se u tome, sto se kod gradenja množine imenica ove kategorije ne mogu dati odredena' pravila koja bi obuhvatila sve ove imenice. U ovom Pregledu dace se samo osnovni obrasci i nacin gradenja množine ovih imenica. 1. jednak oblik jednine i mnozine neodredenog vida imaju imenice muškog roda koje se svišavaju na -as, -es i -ës: neodređeni vid nmožina qytetas qytetas (gradanin) mësues mësues (učitelj) nxënës nxënës (učenik) iednina

odredeni vid množina qytetasit mësuesit nxënësit

jednina qytetasi mësuesi nxënësi

Izuzetak čini imenica çelës (ključ) čija je nmožina çelsa-t. Ove imenice u množini, kada se odreduju, na kraju dobijaju eufonično / ispred člana / (qytetas — i — т itd.). 2. grade množinu neodredenog vida dobijanjem nastavka ë imenice muSkog roda koje se svrSavaju na -ak, -an, -ar i -or: neodredeni vid jednina (patak) rosak partizan fshatar (seljak) profesor

odredeni vid

množina rosake partizane fshatare profesorë

jednina rosaku partizani fshatari profesori

množina rosakët partizanët fshatarët profesorët

Istim nastavkom grade množinu i neke imenice koje se svršavaju пл -al, -il i dst: gjeneral (general) civil artist (umetnik)

gjeneralë civile artiste

gjenerali civili artisti

gjeneralët civilët artistët

Imenice muskog roda koje se svrSavaju na -ant, -ent i -ont grade množinu nas­ tavkom ë samo kad oznacavaju živa bića: laborant student kont (vojvoda) itd.

laborantë studentë kontë

laboranti studenti konti

laborantët studentët kontët

FJALOR — REČNIK

XVIII

KRATAK GRAMATIČK1 PREGLED

3. dobijaju nastavak e u neodredenom vidu nmožine: — sve imenice muškog roda koje se svršavaju па -im i -ion: određeni vid

neodređeni vid jednina

mnozim

jednina

množina

mendim (misao) punim (rad) revolucioii stacion

mend ime punime revolucione stacione

mendimi punimi revolucioni stacioni

mendimet punimet revolucionet stacionet

— neke imenice muškog roda koje oznacavaju mesta: mal qylct shtct

(šuma) (grad) (država)

male qytete shtete

mali qyteti shteti

malet qytetet shtetet

— imenice koje se svrSavaju na -ant i -etu koje oznacavaju stvari; diamant restorani element fragment itd.

diamante restorante elemente fragmente

diamanti restoranti dementi fragment i

'

diamantet restorantet elementet fragmentet ,

4. neke imenice muskog roda grade množinu neodređenog vida dobijanjera nastavka a: burrë (muž) libër (knjiga) gjel (petao) tel (žica)

burra libra gjela tela

burri libri gjeli teli

burrat librat gjelat telat itd.

5. imenice muškog rođa koje se svršavaju na ~g i -k, množinu grade pretvaraiijem g \x gj \ k \x q. Neke dobijaju i nastavak e: zog mik lug bark

(pi tea) (prijatelj) (dolina) (stomak)

zogj miq lugje barqe

zogu miku lugu . barku

zogjtë miqtë lugjet barqet itd

б. imenice mušJcog roda koje se svršavajii na suglasnik //, množinu grade pretvaranjem // u j: brumbull kungull diell buall

(trut) (tikva) (sunce) (bivol)

brumbuj kunguj diej buaj

brumbulli kungulli dielli bualli

brumbujt kungujt diejt buaj't itd.

FJALOR — REČNIK

XIX

KRATAK GRAMATIČKl PREGLED

Na isti na6in grade množinu i imenice muškog roda koje se svrsavaju na -ir i bir lepur flamur

(sin) (zee) (zastava)

bij lepuj flamuj

bijtë lepujt flamujt

biri lepuri flamuri

7. imenice muskog roda koje se svršavaju na naglasene samoglasnike -e i -/ ili grupom samoglasnika -ua, množinu grade nastavkoro -nj: bari (ćobanin) ftua (dunja) 8.

barinj ftonj

barinjtë ftonjte

bariu ftoi

neke imenice muškog roda grade množinu dobijanjem nastavka -ër:

prind (roditelj) mëzat (bik)

pHndër mëzetër

prindërit mëzetërit

prindi mëzati

Imenice ovoga tipa u množini određenog vida dobijaju eufonično i ispred člana t (prindër-1 -г). 9. nepravilno grade množinu imenice muskog roda tipa dash, ka, atë: neodredeni vid

odredeni vid

jednina

nmožina

jednina

nmozina

dash (ovan) ka (vo) atë . (otac)

desh qe etër

dashi kau ati

deslitë qetë etërit

B. Množina imcnica zenskog roda 1. jednak oblik jednine i množine neodredenog vida imaju imenice zenskog roda koje se svršavaju na nenaglaseno -e i na naglasene samoglasnike -a, -e i -/; dele nxënëse kala rrufe drejtorl

(ovea) (ucenica) (tvrdava) (grom) (upraya)

dele nxënëse kalž Trufë drejtori

deija nxënësja kalaja rrufćja’ drejtorla

delet nxënëset kalatë rrufëtë drejton'të

Na isti naëin grade množinu i neke imenice zenskog roda koje se svršavaju na -ë: bletë fletë mollë

(pčela) (list) (jabuka)

bletë fletë mollë

bleta fleta molla

bletët fletët mollët

Naglašene imenice ženskog roda u određenom vidu množine dobijaju -ë posle člana -/ (irufetë, kalatë i dt.), a ostale dobijaju samo clan -t (delet, itxënëset i dr.). 2. veći broj imenica ženskog roda koje se svršavaju na-ë i sve one koje se svršavaju na suglasnik grade množinu dobijanjem člana -a:

FJALOR — REČNIK

XX

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

neodređe/ii vid jednina dardhë patë petull motër mjekër

određeni vid nmožina dardha pata petulla motra mjekra

(kruška) (guska) (priganica) (sestra) (brada)

jednina dardha pata petulla motra rajekra

mnoiina dardhat patat petullat raotrat mjekrat

. Imenice ovog lipa imaju jednake oblike jednine odredenog vida i množine neodređenog vida. 3. nepravilno grade množinu jedan broj imenica ženskog roda, kao: derë dorë natë grua

(vrata) (ruka) (noć) (žena)

dyer duar net gra

dera dora nata gruaja

dyert duart netët gratë itd.

C. Množina imenica srednjeg roda; I. imenice srednjeg roda g.ade množinu dobijanjem .nastavka -ra,umnožini ncodredenog vida: djathë (sir) djathët djathërat djathëra (vuna) leshra lesht leshrat lesh (ulje) vajtë vaj vajra vajrat ujët ujë (voda) ujëra Ujërat PROMENA IMENICA^) U albanskom jeziku postoje četiri vrste^jromene imenica, Vrste promene odreduju se pomoću nastavka — zadnjeg člana, kojeg imenica dobija u nominativu jednine odredenog vida. a) po prvoj vrsti menjajii se imenice muškog roda koje u nominativu jednine odredenog vida dobijaju zadnji clan -i: N. G. D, Ak. Abl.

mësuesi (uëitelj) • i, e mës'uesit (uëitelja) mësuesit (učitelju) mësuesin (ucitelja) prej mësuesit (uëitelja)

babai i, e babait babait babanë prej babait

(otac) (oca) (ocu) (oca) (oca)

b) po drugoj vrsti menjaju se imenice muškog roda koje u nominativu jednine odredenog vida dobijaju zadnji clan -u: N. G. D. Ak. Abl.

zogu i,e zogut zogut zogun prej zogut

(ptica) (ptice) (ptici) (pticu) (ptice)

J) Dati su samo oblici jednine odredenog vida.

tehu i, e tehut tehut tehun prej tehut

(sečivo) (sečiva) (sečivu) (sečivo) (sečiva)

FJALOR — REČNIK

N. G. D. Ak. Abl.

XXI

shiu (kiša) i, e shiut (kise) shiut (kiši) shinë, shiun (kišu) prej shiut (kise)

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

atdheu i, e atdheut atdheut atdhene, atdheun prej atdheut

(domovina) (domovine) (domovini) (domovinu) (domovine)

c) po trećoj vrsti menjaju se imenice ženskog roda koje u nominativu jednine odredenog vida dobijaju zadnji clan -a: N. G. D. Ak. Abl.

bleta i, e bletës bletës bletën prej bletës

(pčela) (pčele) (pčeli) (pčelu) (pčele) •

N. G. D. Ak. Abl.

kalaja (tvrđava) • i, e kalSsë (tvrdave) kalasë (tvrdavi) kalanë (tvrdavu) prej kalSsë (tvrdave)

lulja (cvet) i, e lules (cveta) lules (cvetu) lulen (cvet) prej lules (cveta) • rrufćja i, e rrufësë rrufësë rrufënë prej rrufësë

N. G. ,D. Ak. Abl.

siitëpia i, e shtëpisë shtëpisë shlëpinë prej shtëpisë

(kuëa) (kuće) (kući) (kuću) (kuce)

N. G. D. Ak. Abl.

gjëja i, e gjësë gjësë gjënë prej gjësë

(stvar) (stvari) (stvari) (stvar) (stvarH

(grom) (groma) (gromu) (grom) (groma)

Imenice žen.skog roda cija se osnova svrsava na jedan od ' nagla^cnlK samoglasuika -a, -ë, -ë), kao i na nenaglaseno -e, dobijaju suglasnik -j izmedu osnove i zadnjeg člana -a (kala-j-a, rrufë-J-a), gjë-j-a). Između -i i -a ne stavlja. st-j. sem kod imenice shkëndijë — shkëndija (iskra), fëm ijë — fëmija (dete). d) po cetvrtoj vrsti menjaju se sve imenice srednjeg roda: N. G. D. Ak. Abl.

ujët i, e ujit ujiv ujël prej ujit

(voda) (vode) (vodi) (vodu) (vode)

drithët i, e dritbit drithit drithët prej drithit

N. G. D. Ak. Abl.

(ulje) (ulja) (ulju) (ulje) (ulja)

vajtë i, e vajit vajit vajtë prej vajii

(žito) (žita) (žitu) (žito) (žita)

1 ( l1' }

FJALOR — RECNIK

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

XXII P R I D KV I

Pridevi u albanskom jeziku obicno stoje iza imenicc, a mogu stajati i pred imenicom. Po svom obliku pridevi su dvojaki: 1. pridevi ispred kojih stoji član -i za muški i Clan -e za žcnski rod jesu pridevi sa članom (i mirë — debar; e mirë — dobra). 2. pridevi koji nemaju Clana — jesu pridevi bez člam (besnik — reran; besnike — verna). Pridev uzima rod, broj i padež imenice uz koju stoji. Clan ispred pridcva odreduje njegov rod i broj. Clan i stoji ispred prideva muškog roda u jednini (i mirë — dobar),_a Clan e stoji ispred prideva ženskog roda, takode, u jednini (e mirë — dobra). Clan i i e stoje i ispred riekih imenica koje oznaCavaju srodstvo, kao sto su: atë (otac), ëmë (mati), motër (sestra), bir (sin), bijë (kćer) i si. Tako, na primer: i ati — otac (njegov, njen), e ëma ■ — mati (njegova, njena), i biri — sin (njegov, njen), e bija — kcer (njegova, njena) itd. Clan të stoji ispred prideva muskog i ženskog roda u nmožini (të mirë — dobri; (ë mira ■— đobre). Ovaj isti Clan stoji i ispred prideva srednjeg roda u jednini i množini (djathë të mirë •— dobar sir; (djathëra të mira — dobri sirevi). Clan së stoji ispred nekih imenica i prideva ženskog roda u drligom, trecem i šcstom padežu. GRAĐENJE MNOZINE PRIDEVA Pridevi muSkog roda grade množinu na sledeci naCin: 1. kada su sa Clanom neki od njih mehjaju samo prednji Clan i pretvarajuCi ga u oblik za mnozinu të: neodredeni vid

odredeni vid

jednina

jëdnina

i mirë i verdhë i drunjtë

(dobar) (žut) (drven)

të mirë të verdhë të drunjtë

i miri i verdhi i drunjti

të rairët të verdhët të drunjtit

Neki od ovih prideva pored Clana menjaju i osnovu: neodredeni vid jednina i i i i

lig vogël ri zi

(slab) (malen) (ralad) (crn)

odredeni vid nmožina

jednina

množina

të të të të

i i i i

të të të të

ligj vegjël rinj zez

ligu vogli riu ziu

ligjtë vegjlit rinjtë zeztë

XXIII

FJALOR — REČNIK

2.

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

kada su bez clana dobijaju samo nastavak ë: neodredeni vid

jednina besnik fisnik dinak guximtar

(veran) (plemenit) (lukav) (hrabar)

odredeni vid nmozina besnike fisnikë dinakë guximtarë

jednina besniku fisniku dinaku guximtari

.

nmozina besnikët fisniket dinakët guximtarët

Iziizetak ëine pridevi plak (star)’i trim (junačan): plak (star) trim (junačan)

pleq trima

plaku trimi

pleqtë trimat

Pridevi ženskog roda grade množiiiu na sledeci nacin: 1. kada su sa clanom jedan broj ovih prideva menja samo prednji clan e pretvarajući ga u oblik za mnozinu (ë, a neki od njih dobijaju i nastavak a: neodredeni vid jednina e e e e

kuqe mesme mirë verdhë

(crvena) (sreduja) (dobra) (žuta)

nmozina të kuqe të mesme të mira të verdha

odredeni vid jednina e kuqja të kuqet e mesmja të mesmet të mi rat e mira të verdhat e verdha

2. kada su bez ëlana jedan broj ovih prideva iraa isti oblik za jedninu i mnozinu neodredenog vida; neodredeni vid jednina množina besnike (vema) besnike fisnike (plemenita) fisnike pjellore (plodna) . pjellore

jednina besnikja fisnikja pjellorja

odredeni vid nmozina besniket fisniket pjelloret

Jedan broj prideva ima isti oblik za muski i za ženski rod, kao sto su: leshverdhë (žutokos, žutokosa), shpinmirë (dobrodušan, dobrodušna), kokëforië- (tvrdoglav, tvrdoglava) i sl. ' ' ZAMENICE U 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

albanskom jeziku ima lične zamenice povratna zamenica pokazne zamenice prisvojne zamenice odnosne zamenice upitne zamenice neodređene zamenice

sedam vrsta zamenica: (përemrat vetorë) (përemri vetëvetor) (përemrat dëftorë) (përemrat pronorë) (përemrat lidhorë) (përemrat pyetës) (përemrat e pakufishëm)

FJALOR — REČNIK

X X IV

J. l i č n e

KRATAK GRAMATICKI PREGLED

zamenice

jednina unë ti ai ajo

mnoiina (ja)

ne, na

(mi)

(ti) (on) (ona)

ju

(Vi) (onj) (one)

ata ato

Ne postoji licna zamenica srednjeg roda. Lične zamenice prvog i drugog lica jednine i množine nemaju rodova, dok trece lice ima muski i ženski rod. Promena

ličnih

z a me n i c a ^ )

prvo lice jednine N. G. D. Ak. Abl.

unë • (j,e mua) mua, më mua, më meje

druge lice jednine

(ja) (mene) (meni, mi) (mene, me) (mene)

ti O', e ty) ty, të ty, të teje

(ti) (tebe) (tebi, ti) (tebe, te) (tebe)

i

irece lice jednine muSki rod N. G. D. Ak. Abl.

ai i, e atij atij, i atë, e atij, asi, si

ženski rod (on) (njega) (njemu, mu) (njega, ga) (njega)

ajo i, c asaj asaj, i atë, e asaj, aso

prvo lice nmožine N. G. D. Ak. Abl.

ne,^na (i,' e neve) neve, na ne, na • nesh .

(ona) (nje) (njoj, joj) (nju, ju, je) (nje)

drugo lice množine

(mi) (nas) (nama, nam) (nas) (nas)

ju i, e juve juve, ju. ju, ju jush

(Vi) (vas) (vama, vara) (vas) (vas) •

(rede lice mnoiine' muSki rod N. G. D. Ak. Abl.

ata i. e atyre atyre, u ata, i atyre, asish, sish

i

ženski rod (oni) (njib) (njima, im) (njih, ib) (njih)

ato (one) i, e atyre (njih) atyre, u (njima, ira) ato, i (njih, ih) atyre,asosh, sosh (nj ih)

genitiv 1. i 2. lica jednine i 2. lica množine stavijen je u zagradi jer sc retko upotrebljava kovativ svih lica jednine i množine jednak je noniinativu, pa ovdc nije prikazan.

FJALOR — REČNIK

XX V

2 Povratna

KRATAK GRAMATIČKl PREGLED

zamenica

U albanskom jeziku kao povratna upotrebljava se zamenica vete — vetja (sebe). Ova zamenica ima samo jedninu i ne razlikuje rod. Menja se kao zenska imenica lule. Slična ovoj je i zamenica vete (sam) i menja se kao zenska imenica bletë. 3.

pokazne

zamenice

Pokazne zamenice u albanskom jeziku su: jednina ženski rod

muSki rod ky ai i këtillë i atillë

(ovaj) (onaj, taj) (ovakav) (onakav, takav)

kjo ajo e këtillë e atillë

këta ata të këtillë të atillë

(ovi) (oni),ti (ovakvi) (onakvi, takvi)

këto (ove) ato (one, te) të këtilla (ovakve) të atilla (onakve, takve)

Promena

pokazTiih

(ova) (ona, ta) (ovakva) (onakva, takva)

zamenica

jednina ženski rod

muski rod N. G. D. Ak. Abl.

ky i, e këiij këtij këtë këdj, kësi

(ovaj) (ovog) (ovom) (ovog) (ovog)

N. G. D. Ak. Abl.

(ovi) këta i, e këtyre (ovih) këtyre (ovim) këta (ove) këtyre, kësish (ovih)

kjo i, e kësaj kësaj këtë kësaj, këso množina

(ova) (ove) (ovoj) (ovu) (ove)

, këto (ove) i, e këtyre (ovih) këtyre • (ovim) këto (ove) këtyre, këso (ovih)

Kao zamenice ky i kjo menjaju se i zamënice ai i ajo. Pokazne zamenice / këtillë i i atillë mahom idu uz imenice i nienjaju se zajedno sa njima. U torn slučaju njihov oblik ostaje konstantan, a menja se imenica i clan ispred njih (njeri i atillë — onakav covek; njeriut të atillë — onakvom čoveku itd.).

XXVI

FJALOR — RECNIK

4. p r i s v o j n e

KRATAK GRAMAT1ČK.I PREGLED

zamcnice

Prisvojne zamenice imaju jcdninu i mnozinu za sva tri lica. Kada se upotrebIjavaju uz imcnice, one vrse ulogu prisvojnih prideva neodredenog vida, a kao pri­ svojne zamenice, kada nisu uz imenice, upotrebljavaju se u odredenom vidu. Rod prisvojnih prideva i prisvojnih zamenica treba posmatrati sa gledista j.vlasnika” i ,,vlasnistva”. Prvo i drugo lice jednine i množine ne razlikuje rod. Treće lice jednine i množine ima muški i ženski rod. ' Pregled prisvojnih prideva i prisvojnih zamenica Prvo

lice

;^a) „vlasnik" jednine (im) prisvojni pridev

prisvojna zamenica

,,vlasnistvo” muškog roda \z6n\n&,(shoku) N. G. D. Ak. Abl.

shoku i, e shokut shokut shokun shokut

im tim tim tim j'm

(moj drug) (moga druga) (niome drugu) (moga druga) (moga dniga)

imi i timit timit timin timit

(moj) (moga) (mome) (moga) (moga)

,,vlasnistvo” muškog roda ninožine N. G D. Ak. Abl.

shokët i,e shokëvet shokëvet shokët shokëvet

e rni të mi të mi e mi të mj

(moji drugovi) (mojih drugova) (mojim drugovima) (moje drugove) (mojih drugova)

të mitë i,të mivet të mivet të mitë të mivct

(moji) (mojih) (mojim) (moje) (mojih)

,,vlasnistvo” ženskog roda jednine (shoqja) N. G. D. Ak. Abl.

shoqja i, e shoqes shoqes shoqen shoqes

ime sime si me time sime

(moja drugarica (moje drugarice) (mojoj drugarici) (moju drugaricu) (moje drugaiice)

imja i, e simes simes timen simes

(moja) (moje) (mojoj) (moju) (moje

„vlasništvo” ženskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet e i, e shoqevet të shoqevet shoqet shoqevet

mia mia të mia e mia të mia

(moje drugarice) (mojih drugarica) (mojim drugaricama) (moje drugarice) (mojih drugarica)

të miat (moje) i, e të miavet (mojih) të miavet (mojim) të miat (moje) të miavet (mojih)

XXVII

FJALOR — REČNIK

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

b) „vlasnik" množine (ynë) prisvojni pridev

prisvojna zamenica

„vlasništvo” rauškog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

^ [

shoku i, shokut shokut shokun shokut

ynë tone tone tonë tonë

(naš drug) (našeg druga) (našem drugu) (našeg. druga) (našcg druga)

yni i, tonit tonit tonin tonit

(naš) (našeg) (našem) (našeg) (našeg)

„vlasništvo” muskog roda množine N.

1 I '

•

shokët i shokëvet D. shokëvet Ak. shokët Abl. shokëvet

: t i !

i ( •

tanë tanë tanë tanë tanë

(naši drugovi) (naših drugova) (našim drugovima) (naše drugove) (naših drugova)

tanët i tanevet tanëvei tanët tanëvet

(naši) (naših) (našim) (našc) (naših)

„vlasnistvo” ženskog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoqja e shoqes shoqes shoqen shoqes

jonë sonë sonë tonë soiië

(naša drugarica) (naše drugarice) (našoj drugarici) (našu drugaricu) (naše drugarice)

jona e sonës sonës tonën sonës

(naša) (naše) (našoj) (našu) (naše)

„vlasuistvo” ženskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet e shoqevet shoqevet shoqet shoqevet

tona tona tona ton a tona

(naše drugarice) . (naših drugarica) (našim drugaricama) (naše drugarice) (naših drugarica)

Drugo

tonat e tonavct tonavet tonat tonavei

(naše) (naših) (našira) (naše) (našili)

lice

a) „vlasnik" jednine (yt) prisvojni pridev

prisvojna zamenica

„vlasnislvo” muskog roda jednine N. G. D. Ak. Ahl.

shoku i shokut shokut shokun shokut

yt tënd tënd tënd tënd

(tvoj drug). (tvoga druga)' (tvome drugu) (tvoga druga) (tvoga druga)

yti i tëndit tëndit tëndin tëndit

(tvoj) (tvoga) (tvome) (tvoga) (tvoga)

FIALOR— REČNIK

XXVni

KRATAK GRAMATIČK1 PREGLED

„vlasništvo” muškog rođa množine n; G. D. Ak. Abl.

shokët i shokevet shokevel shokët shokëvet

e tu të tu të tu e tu të tu

(tvoji drugovi) (tvojih drugova) (tvojim drugovima) (tvoje drugove) (tvojih drugova)

të tutë i të tuvet të tuvet të tutë të tuvet

(tvoji) (tvojih) (tvojim) (tvoje) (tvojih)

„vlasnistvo” ženskog roda jeđni ne N. G. D. Ak. Abl.

shoqja e shoqes shoqes shoqen shoqe'.

jote sate sate tënde sate

(tvoja drugarica) (tvoje drugarice) (tvojoj drugarici) (tvoju drugaricu) (tvoje drugarice)

jotja i sates sates tënden sates

(tvoja) (tvoje) (tvojoj) (tvoju) (tvoje)

„vlasnistvo” ženskog roda ranožine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet e shoqevet shoqevel shoqet shoqevet

e tua të tua të tua e tua të tua

(tvoje diugarice) (tvojih drugarica) (tvojim drugaricama) (tvoje drugarice) (tvojili drugarica)

(tvoje) tuat e të tuavet (tvojih) të tuavet (tvojim) të tuat (tvoje) të tuavet (tvojih)

b) „vlasnik" nmožine (ijuaj) prisvojni pridev

prisvojna zamenica

„vlasništvo” muškog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoku i shokut shokut shokun shokut

juaj tuaj tuaj tuaj tuaj

(vas drug) (vašeg druga) (vašem drugu) (vaseg druga) (vašeg druga)

juaji i tuajit tuaj it tuajin tuajit

(vas) (vaSeg) (vasem) (vaseg) (vaseg)

„vlasništvo” muškog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shokët i shokëvet shokëvet shokët shokëvet

N. G. D. Ak. Abl.

shoqja e shoqes shoqes shoqen shoqes

tuaj tuaj tuaj tuaj tuaj

(vasi drugovi) (vaših drugova) (vašim drugovima) (vaše drugove) (vaši drugova)

tuajt i tuajvet tuajvet tuajt tuajvet

(vaši) (vaših) (vašim) (vaše) (vaših)

„vlasnistvo” ženskog roda jednine Juaj suaj suaj tuaj suaj

(vasa drugarica) (vaše drugarice) (vašoj drugarici) (vašu drugaricu) (vase drugarice)

juaja e suajës suajës tuajën suajës

(vaša) (vaše) (vašoj) (vašu) (vašc)

XXIX

FJALOR — RECNIK

KRATAK GRAMAT1ČK1 PREGLED

„vlasništvo” ženskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqei e shoqevet shoqevet shoqet shoqevet

tuaja tuaja tuaja tuaja tuaja

(vaše drugarice) (vaših drugarica) (vasim drugaricama) (vaše drugarice) (vaših drugarica)

tuajat e tuaj avet tuajavet tuajat tuajavet

(vase) (vaših (vašim) (vaše) (vaših)

.

•

1

-

T r e Će l i c e a) „vlasnik" jednine nmškog roda (i tij) prisvojna zamenica

prisvojni pridev „vlasništvo” muškog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoku i shokut shokut shokun shokut

i tij të tij të tij e tij të tij

(njegov drug) (njegovog druga) (njegovom driigu) (njegovog druga) (njegovog druga)

i tiji i të tijit të tijit të tijnë të tijit •

(njegov) (njegovog) (njegovom) (njegovog) (njegovog)

„vlasništvo” muškog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shokët i shokëvet shokëvet shokët shokëvet

e tijtë tij të tij e tij të tij

të tijtë i të tijvet të tijvet të tijtë të tijvet

(njegovi drugovi) (njegovih drugova) (njegovim drugovima) (njegove drugove) (njegovih drugova)

(njegovi) (njegovih) (njegovim) (njegove) (njegovih)

„vlasnistvo” ženskog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoqja e shoqes shoqes shoqen shoqes

e tij së tij së tij e tij së tij

(njegova drugarica) (njegove drugarice) (njegovoj drugarici) (njegovu drugaricu) (njegove drugarice)

e tija e së tijës së tijës të tijën së tijës

(njegova) (njegove) (njegovoj) (njegovu) (njegove)

„vlasništvo” ženskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet e shoqevet shoqevet shoqet shoqevet

e tija të tija të tija e tija të tija

(njegove drugarice) (njegovih drugarica) (njegovim drugaricama) (njegove drugarice) (njegovih drugarica)

të tijat (njegove) e të tijavet (njegovih) të tijavet (njegovim) të tijat (njegove) të tijavet (njegovih)

1

■--

—

FJALOR — REČNIK

XXX

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

b) „vlasnik” jednine ženskog roda (e saj) prisvojni pridev

pnsvojna zamenica

„vlasnistvo” muskog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoku i shokut shokut shokun shokut

i saj të saj të saj e saj të saj

(njen drug) (njenog druga (njenom drugu) (njenog druga) (njenog druga)

i saji i të sajit të sajit të sajnë lë sajit

(njen) (njenog) (njenom) (njenog) (njenog)

,,vlasnistvo” muskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shokët i shokëvet shokëvet shokët shokëvet

e saj të saj të saj e saj të saj

(njeni drugovi) (njenih drugova) (ojenim drugovima) (njene drugove) (njenih drugova)

të të të të të

sajtë sajvet sajvet sajtë sajvet

(njeni) (njenihj (njenim) (njene) (njenih)

„vlasnistvo” ženskog roda jednine 1

t

N. G. D. Ak. Abl.

shoqja e shoqes shoqes shoqen shoqes

e saj së saj së saj e saj së saj

(njena drugarica) (njene drugarice) (njenoj drugarici) (njenu drugaricu) (njene druprice)

e saja e së sajës së sajës të sajën së sajës

(njena) (njene) (njenoj) (njenu) (njene)

.vlasnistvo” ženskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet e shoqevet shoqevet shoqet shoqevet

e saja të saja të saja e saja të saja

(njene drugarice) (njenih drugarica) (njenim drugaricama) (njene drugarice) (njenih drugarica)

të sajat e të sajavet të s'ajavet të sajat të sajavet

(njene) (njenih) (njenim) (njene) (njenih)

c) „vlasnik” mnozine muskog i zenskog roda (i e tyre) prisvojni pridev

prisvojna zamenica

„vlasništvo” muskog roda Jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoku i tyre i shokut të tyre shokut të tyre shokun e tyre shokut të tyre

(njihov drug) (njihovog druga) (njihovom drugu) (njihovog druga) (njihovog druga)

i tyri i të tyrit të tyrit të tyren të tyrit

(njihov) (njihovog) (njihovom) (njihovog) (njihovog)

FJALOR — REČNIK

XXXI

KRATAK GRAMATIČKJ PREGLED

„vlasništvo” inuškog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shokët c tyre i shokëvet të tyre të tyre shokëvet e tyre shokët shokëvet të tyre

(njihovi drugovi) (njihovih drugova) (njihovim drugovima) (njihove drugove) (njihovih drugova)

të tyret i të tyrevet të tyrcvet të tyret të tyrevet

(njihovi) (njihovih) (njihovim) (njihove) (njihovih)

,,vlasnistvo” zenskog roda jednine N. G. D. Ak. Abl.

shoqja i shoqes shoqes shoqen shoqes

e tyre së tyre së tyre e tyre së tyre

(njihova drugarica) (njihove drugarice) (njihovoj drugarici) (njihovu drugaricu) (njihove drugarice)

e tyrja i së tyres së tyres të tyren së tyres

(njihova) (njihove) (njihovoj) (njihovu) (njihove)

,.vlasnistvo” zenskog roda množine N. G. D. Ak. Abl.

shoqet i shoqevet shoqevet shoqet shoqevet

e tyre (njihove drugarice) të tyre (njihovih drugarica) . të tyre (njihovim drugaricama) e tyre (njihove drugarice) të tyre (njihovih drugarica) 5. o d n o s n e

të tyret i të tyrevet të tyrevet tc tyret të tyrevet

(njihove) (njihovih) (njihovim) (njihove) (njihovih)

zamenice

U albanskoni jeziku ima samo dve odnosne zamenice: që i сШ. Zamenica që nema roda niti se menja po padežima. Ona se obicno prevodi sa što ili koji, koja. Na primer; ky ëshlë lapsi që bleva — to je olovka sto (koju) kupih. Zamenica cili, cila ima muški i ženski rod i menja se po padežima. Ona uvek ide sa clanom.

N. G. D. Ak. Abl.

N. G. D. Ak. Abl.

muški rod jednine

muški rod mnozine

i cili i të cilit të cilit të cilin të cilit

të cilët i të cilëvet të cilëvet ‘ të cilët të cilëvet

(koji, sto) (kojeg, što) (kome, sto) (koji, sto) (kojeg, Sto)

(koji, Sto) (kojih, Sto) (kojima, sto) (koje, sto) (kojih, Sto)

ženski rod jednine

zenski rod množine

e cila i së cilës së cilës të cilën së cilës

të cilat i të cilavet të cilavet të cilat të cilavet

(koja, Sto) (koje, Sto) (kbjoj, Sto) (koju, Sto) (koje, Sto)

(koje, što) (kojih, što) (kojima, Sto) (koje, Sto) (kojih, Sto)

Kao odnosne zamenice ponekad se upotrebljavaju i upitne zamenice/cms/i (ko), cili (koji, ko), ç' (Sta) i sa (koliko).

FJALOR — REČNIK

XXXII 6. u p i t n e

KRATAK GRAMAT1ČKI PREGLED

zamenice

Upitna zamcnica cili (koji) i cila (koja) menja se kao odnosna zamenica istog oblika, ali je bez člana, sem genitiva. Ostale upitne zamenice su; kush (ko), ç' (šta, što), sa (koliko), i sati (koji) po redu), se (zašto). Zamenica se uvek ide uz predlog me (mese erdhe—sa cime si došao, a znaci i zasto si doSao). Upitna zamenica kush menja se ovako: N. G. D. Ak. Abl. 7.

kush i kujt kujt kë kujt

(ko) (koga) (kome) (koga) (koga)

neodređćne

zamenice

Zamenice kush (Ico), dikush (neko), askush (niko), kurrkush (niko), kushdo (ma ko, svako), gjithkush, (svakb), shumëkush (mnogoko), označavaju neodreden broj ljudi, Ovim zamenicama menja se samo deo kush kao i kod prethodne upitne za­ menice. Zamenice:/yetcr, tjetri, ijetra imaju muski i ženski rod jednine i množine i menjaju se: muški rod

ženski rod jednina

N. G. D. Ak. Abl.

tjetër i tjetrit tjetrit tjetrin tjetrit

(drugi) (drugog) (drugom) (drugog)) (drugog)

tjetra e tjetrës tjetrës tjetrën tjetrës

(druga) (druge) (drugoj) (drugu) (druge)

të tjerat e të tjeravet të tjeravet të tjerat të tjeravet

(druge) (drugih) (drugim) (druge) (drugih).

тпоШа N. G. ' D. Ak. Abl.

të tjerët i të tjerëvct të tjerëvet të tjerët të tjerëvet

(drugi) (drugih) (drugim) (druge) (drugih)

Kao zamenice tjetër, tjetra menjaju se i zamenice njëri (jedan), njëra (jedna), ndonjëri, tidoiijëra, asnjëri, asnjëra i sl. Zamenicama: jec/Л' (svaki), secila (svaka), cilido (raa koji), cilado (ma koja) i sl. menja se samo deo cili, cila kao i kod odnosnih zamenica. Zamenice disa i ca ne razlikuju rod i menjaju se: N. G.

disa, ca (nekoliko) i disavet, cavet (nekolikih)

FJALOR — REČNIK

^XXIII

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

D. disavet, cavet (nekolikim) Ak. disa, ca (nekoliko) Abl. disavet, cavet (nekolikih). Na isti nacin se menja i zamenica gjithë (svi). Zamenice aq, kaq (toliko, ovoliko), ç,' çdo, çdofarë, (svaki, svaka, svašta), pak (nešto, malo), 5/jwwë (mnogi), gjë (nešto), asgjë (ništa), — ne menjaju se. Zamenice / tërë (sav), e tëië (sva) menjaju se kao prisvojne zamenice / tyre. GLAGOLI (Foljet) Glagoli albanskog jezika imaju gramatičko značenje lica, broja, načina (modusa), vremena i dijateze (glagolski rod). Glagolski

načini

(modusi)

U albanskom jeziku postoje devet glagolskih načina: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

indikativ (mënyra dëftore) — izjavni (pokazni) naČin konjunktiv ((mënyra lidhorc) — savezni nacin optativ (mënyra dëshirore) •— željni način imperativ (mënyra urdhërore) .— zapovedni način admirativ (mënyra habitore) '— način (oblik) za čuđenje kondicional (mënyra kushtore) — pogodbeni način infinitiv (mënyra paskajore) —•* neodredeni način particip (mënyra pjesore) ■ — način upotrebe glagolskog prideva gerundiv (mënyra përcjellore) ■ — način upotrebe glagolskog priloga. Glagolska

vremena

U albanskom jeziku postoje ova glagolska vremena: 7. sadasnje: 1. prezent (koha e tanishme)

sadaSnje vreme

II. proSlo koje imat 1. 2. 3. 4.

perfekat (e kryer) — pravo proslo vreme imperfekat (e pakryer) — pređašnje nesvrSeno vreme aorist (e kryer e thjeshtë) — pređašnje svršeno vreme pluskvamperfekat (e kryer e plotë) — davno proslo vreme

III. buduce, koje ima: 1. futur (e ardhme) ■— buduce vreme 2. futur egzaktni (e ardhme e përparme) — predbuduće vreme. Pomoćni glagoli u albanskom jeziku su kam (imati) i jam (biti) i pomoću njih se grade složeni glagolski oblici.

XXXIV

FJALOR — REČNIK

Promena

KRATAK GRAMATIČKl PREGLED

ponioćnih

glagola

kam , pala; pasur (imati) indikativ

h

— Q c ^ r -i^ ie t -

prezent

p e rfeka t

fu tu r egzaktni

kam ke ka kemi keni kanë

kam pasur ke pasur ka pasur kemi pasur keni pasur kanë pasur

do do do do do do

im perfekat

pluskvam perfekat

kisha kishe kishte kishim kishit kishin

kisha pasur kishe pasur kishte pasur kishim pasur kishit pasur kishin pasur

aorist

fu in r

pata! pate • pati 1 patem patët patën

do do do do do do

të të të të të të

im perfekat

të të të të të të

të të të të të të

të të të të të të

kjsm pasur kesh ” ketë ” kemi ” keni ” kenë ”

kisha kishe kish(te) kishim kishit ■ kishin

’I-

•

•K t V 1

kern kesh ketë kemi keni kenë

prezent

perfekat

kem pasur kesh pasur ketë pasur kemi pasur keni pasur kene pasur

r t •t

\

1

-p

p !' ' . П ■>

konjim ktiv

kem kesh ketë kemi keni kenë

të të tc të të të

■f

pluskvam perfekat

të - të të të të të

kisha pasur kishe pasur ’ kish(te) pasur kishim pasur kishit pasur kishin pasur

XXXV

FJALOR— RECNIK

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

opiativ prezent

perfekat

paça paç paste paçim paçi paçin.

paça pasur paç pasur paste pasur paçirn pasur paçi pasur paçin pasur imperativ

ki! kini!

—

adm irativ

r'\ Л V

prezent

im perfekat

perfekat

paskam paske paska paskerri paskeni paskan

paskësha paskëshe paskej paskëshim paskëshi paskëshin

paskam paske paska paskemi paskeni paskan

pasur pasur pasur pasur pasur pasur

plusk vam perfeka t

paskësha paskëshe paskej paskëshim paskëshit paskëshin

pasur pasur pasur pasur pasur. pasur /

kondicional. imperfekat

p lusk vam perfekat

do do do do do do

do do do do do do

të të të të të të

kisha kishe kishte kishim kishit kishin

infinitiv

I p I'

per të pasur

^p a rtic ip

të të të të të të

kisha pasur kishe pasur kishte pasur kishim pasur kishit pasur kishin pasur gefundiv

•-

.•

p a su r

duke p asu r

FJALOR — REČNIK

XXXVI

KRATAK GRAMATICKI PREGLED

jam, qeshë; qenë (biti) mdikaliv prezent

perfekat '■ '''

futur egzaktni

jam je është jemi Jeni janë

kam ke ka kemi keni kanë

do do do do do do

imperfekat

)

qenë qenë qenë qenë qenë qenë

isha ishe ishte' ishim ishit ishin

kisha kishe kishte kishira. kishit kishin

. ' ••• aonst ; v' ,

fiitur

qeshë qe qe qemë qetë qenë

do do do do do do

qenë qenë qenë qenë qenë qenë . ’^

të jem të jesh të jetë të jemi të jeni të jenë ■

konjunkliv prezent

perfekat

,të jem të jësh të jetë të jemi të jeni të jenë

të të të të :ë të

imperfekat

pluskvampërfekat

të të të të lë të

të të të të /lë të

isha ishe ishte ishim ishit ishin

'

' ' pluskvamperfekat {

kem kesh ketë kemi keni kenë

qenë qenë qenë qenë qenë qenë

ki'sha kishe kisbte kishim kishit kishin

qene qenë qenë qenë qenë qenë

-

të të të të të të

i.r-

kem kesh ketë kemi keni kenë

(.

qenë qenë qenë qenë qenë qenë

XXXVII

FJALOR — REČNIK

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

optativ prezent

perfeka t

qofsha qofsh qoftë qofshim qofshit qofshin

paça paç paste paçim paçi. paçin

qenë qenë qenë qenë qenë qenë

—

-

imperativ

j‘ jini admirativ prezent

im perfekat

qenkara qenke qenka qenkemi qenkeni qenkan

qenkësha qenkëshe qenkej qenkëshim qenkëshit qenkëshin

p erfekat

paskem paske paska paskemi paski paskan

qenë qenë qenë qenë qenë qenë

i I

___

.

pluskvam perfekat

paskësha paskëshe paskej paskëshim paskëshit paskëshin -=.< ^

kondicional

qenë qenë qenë qenë qenë qenë .

im perfekat

p lu sk vam perfeka t

do do do do do do

do do do do do do

të të të të të të

isha ishe ishte ishim isbit ishin

të të të të të të

kisha kishe kishte kishim kisbit kishin

infinitiv

particip

geruitdiv

pëi të qenë

qenë

duke qene

qene qenë qenë qenë qenë qenë

XXXVIII

FJALOR — REČNIK

Promena

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

pravilnih

glagola

prva promena çliroj (osloboditi); çlirohem (osloboditi se) indikativ prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

çliroj çliron çliron çlirojmë çlironi çlirojnë

çlirohem çlirohesh çlirohet çlirohemi çliroheni çlirohen

im perfekat (aktiv)

im perfekat (pasiv)

çliroja çliroje çlironte çlironim çlironit çlironin

r

çlirohesha çliroheshe çliiohej çliroheshim çliroheshit çliroheshin

aorist (aktiv)

aorist (pasiv)

çlirova çlirove çliroi çlirua'm çliruat çliruan

u u u u u u

^

çlirova çlirove çlirua çliruam çliruat çliruan

perfekat (aktiv)

perfeka t (pasiv)

каш çliruar ke ka kemi ” keni kanë ”

jam 4çliruar është jemi jeni janë

pluskvam perfekat (aktiv)

pluskvam perfekat (pasiv)

kisha çliruar kishe ” kishte ” kishim ” kishit kishin ”

isha çliruar ishe ishte ” ishim ” ishit ” ishin ”

1 . ■/ /.

tdÇi t Л , 1 . i A

је

” ”

FJALOR — REČNIK

XXXIX

KRATAK GRAMATICKI PREGLED

fu tu r (aktiv)

fu tu r (pasiv)

do do do do do do

do do do do do do

to të të të të të

çliroj çlirosh çlirqjë çlirojmë çlironi çlirojnë

të të të të të të

çlirohem çlirohesh çlirohet çliroherai çliroheni çlirohen

konjunktiv prezeiit (aktiv)

të të të të të të

çliroj çlirosh çlirojë çlirojpië çlironi çlirojnë

^prezent (pasiv)

të të të të të të

çlirohem çlirohesh çlirohet çlirohenii çlirohetti çlirohen

im perfekat (aktiv)

im perfekat (pasiv)

të të të të të të

të të të të të të

çliroja çliroje çlironte çlirooiin çlironit. çl iron in

çlirohcsha çliroheshe çlirohej çliroheshim çliroheshit çliroheshin

p e rfe k a t (aktiv)

p e rfek a t (pasiv)

të të të të të të

të të të të të të

kem çljruar kesh ” ketë ” kemi ” keni ” kenë

jem çliruar jesh ” jetë ” jemi ” jeni ” jenë ”

p luskvam perfekat (aktiv)

pluskvam perfekat (pasiv)

të të të të të të

të të të të të të

kisha çiiruar kishe ” kishte ” kishim ” kishit ” kishin ”

isha çliruar ishe ishte ishim ishit ishin

FJALOR— RECNIK

XL

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

optativ prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

çlirofsha çlirofsh çliroft.ë çlirofshim çlirofshi çlirofshin

u u u u u u

çlirofsha çlirofsh çliroftë çlirofshim çlirofshi çlirofshin

imperaliv prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

çliro; çlironi

çlirohu; çlirohuni

infimiiv

particip

gerundiv

për të çliruar

çliruar

dukc çliruar

Po prvoj promeni menjaju se glagoli koji se u prczentu prvog lica jednine svršavaju na suglasniky, kao: laj, thaj, blej, rrëfej, slikoj, punoj, fsh ij, shkruaL bluaj lyei thyej, ziei, ndiej; di, pi, f i e itd. j j' j

Druga promena

lidhy lidha; lidhur (vezati) indikativ prezent (aktiv)

prezent (pasi

lidh lidh lidh lidhim lidhoi lidhin -

lidhem lidhesh lidhet lidhemi lidheni lidhen'

im perfekat (aktiv)

imperfekat (i

lidhja lidhje lidhte lidhnim lidhnit lidhnin

lidhesha lidheshe lidhej lidhesbim lidheshit lidheshin

FJALOR — REČNIK

XLI

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

aorist (aktiv)

aorist (pasiv)

lidha lidhe lidhi lidhem lidhet lidhen

u u u u u u

perfekat (aktiv)

p e rfe k a t (pasiv)

kam lidhur ke ’ ka ’ kemi ’ keni ’ kanë '

jam lidhur është jemi jeni janë

pluskvam perfekat (aktiv)

p luskvam perfekat (pasiv)

kisha lidhur kishe kishte kishin kishit kisbin

isha ishe ishte ishim ishit ishin

fu tu r (aktiv)

f u tu r (pasiv)

do do do do do do

do do do do do do

të të të të të të

lidha lidhe lidh lidhëra lidhet lidhën

je

lidh lidhësh lidhë lidhim lidhni lidhin.

të të të të të të

” ” ”

lidhur

lidhem lidbesh lidhet lidhemi lidheni lidhen

konjunktiv

prezent (aktiv)

p re ze n t (pasiv)

të të të të të të

të të të të të të

lidh lidhësh lidhë lidhim lidhni lidhin

lidhem lidhesh lidhet lidhemi lidheni lidhen

L O R — R E Č N IK

imperfekat të të të të lë të

imperfekat

( a k tiv )

të të të të të të

k e m lid h u r k esh ” k c të ” kem i ” keni kenë ”

të të të të të të

(p a s iv )

lid h e s h a lid h e s h e lid h e j lid h e s h im lid h e s h it l i d h e s b in

perfekat

( a k tiv )

pluskvamperfekat të të të të të të

K R A TA K G R A M A T IČ K 1 PREG LED

lid h ja lid h je , lid h te lid lm im lid h n it lid h n in '

perfekat të të të të të të

XLII

(p a s iv )

je m lid lu ir je s h ” je të , ” je m i ” je n i ’• je n ë ”

pliiskvamperfekat

( a k tiv )

k is h a l i d h u r k is h e ” k is h te ” k is h im ” k is h it ” k i s h in

të të të të të të

(p a s iv )

is h a l i d h u r is h e " is h te ” is h in i ” is h it ” is h in ”

optaiiv prezent

prezent

( a k tiv )

lid h ç a l id h ç l i d h të lid h ç i m lid h ç i lid h ç i n

u u u u u u

(p a s iv )

li d h ç a lid h ç lid h të lid h ç im lid h ç i lid h ç in

imperaliv lidh, Udhni

(a k tiv );

lidhu, lidliuni

( p a s iv ) .

infinUiv

particip

genindiv

p e r të l i d h u r

lid h u r

d u k e li d h u r

Po drugoj proraeni menjaju se glagoli tipa hedh, heq, derdh, mbledh, zgjedh, pjek, sjell, mbjell, vjel, dal, marr; hap, mbyll, qep, qesh, vesh, vendos, hekuros, qendis, iiganis itd.

FJALOR — REČNIK

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

XLIII N e p r a Vi 1n i

glagoli

— ■"

Z.i

^ ^f

c L J/./

I ovi glagoli se menjaju po naprcd navedenim promenama, ali tokom promene e glasovne promene u korenu. Takvi su glagolj :____ _ (činiti) ■K ■

prezent

bëj ben bën bëjmë bëni - bëjnë

-i ^ _____ -----------

im perfekat (. j

. - v . * . '. aorist ■■

particip

bëja • bëje bënte bënim bënit bënim

bëra bëre bëri bëmë bëtë bënë

bërë

prura prure pruri prumë prutë prunë

prurë

rashë re ra ramë ratë ranë

rënë

bërtita bërtite bëititi bërtitëra bërtitët bërtitën

bërtitur

2) bie (doneti) bie bie bie biem bini bien

bija bije binte binim binit binin 3) bie (padati, pasti)

bie bie bie biem bini bien

,

bija bije binte binim binit binin 4) bërtas (vikati)

bëras bërtet bërtet bërtasim bërtisni bërtasin

^ bërtisja bërtisje ' _ bërtiste ‘ bërtisnim bërtisnit bërtisnin

dal del del

im perfekat

. dilja dilje dilte

>\

^ ?’>■■ C\

5) dal (izlaziti) prezent

• '

aorist

particip

dola dole doli

dalë

■\>]Сгн-гс,

FJA LO R — R E Č N IK

dalim deini dalin

XLIV

KRATAK GRAMATIČKI PREGLED

dilnim dilnit dilnin

dolëm (dualëm) dolët (dualët) dolën (dualën)

6) di (znati) di di di dimë dini dine

dija dije dinte dinim dinit dinin

dita dite . diti ditëm ditët ditën

ditur

desha deshe deshi deshëm deshët deshën

dashur

fola fole foli folëm folët folën

folur

fjeta fjete fjeti fjetëm fjetët fjetën

fjetur

7) dua (hieti) dua do do duam doni duan

doja doje donte donim donit donin 8 )//o j (govoriti)

fJas flet flet flasim fiisni (fJitni) flasin

f/isja flisje fiiste fJisnim flisnit fJisnin 9) fte (spavati)

fJe fJe fJe flemë fJini flenë

fJija fJije fjinte fJinim fJinit flinin

-

10) ha (jesti) prezent

iniperfekal

aorisl

particip

ha ha ha hamë hani hanë

haja haje. hante hanim hanit hanin

hëngra hëngre hëngri hëngrëm hëngrët hëngrën

ngrënë

i

F JA L O R ~ R E C N IK

XLV

K R A T A K G R A M A T IČ K I P R E G L E D

1 1 ) ja p ( d a ti) ja p je p je p J a p im jip n i ja p in

.

je p ja je p je je p te je p n im je p n it je p n in

d hashë dhe dha dham ë d h a të dhanë

1

dhënë

~ ' .

1

1 2 ) lë ( o s t a v i t i ) le le lë lë m ë lin i lë n ë

lija lije lin te lin im lin lt lin in

■ la s h ë le la la m ë la të la a ë

lë n ë

—

1 3 ) loz ( i g r a t i ) lo z lo t lo t lo z im lo z n i lo z in

lo z ja lo z j e lo z te lo z n ira lo z n it lo z n in

lo j t a lo jte lo jti l o jtë m lo j t ë t lo jtë n

lo jtu r

m o ra m o re m o ri m o rë m (m u a rë m ) m o rë t ( m u a rë t) m o rën (m u a rë n )

m a rrë

1 4 ) m arr ( u z e ti) m a rr raerr m err m a rrim m i r r n i ( m e r r n i) m a rrin

m e rrja m e rrje m e rrte m e rrd im m e rrn it m e rrn in

1 5 ) njoh ( p o z n a v a .i )

prezent

im p e rfek a t

aorist

particip

n jo h n je h n je h n jo h im n jih n i n jo h in

n jih ja n jih je n jih te n jih n im n jih n it n jih n in

n jo h a n jo h e n jo h u n jo h ë m n jo h ë t n jo h ë u

n jo h u r

FJALOR — RECNIK

X LV I

KRATAK GRAMAT1ČKI PREGLED

16) pi (piti) pi pi pi

pimë pini pine

pija pije pinte pinim pinit pinin

piva pive pin pimë pitë pinë

pi re

prita prite priti pri^ëm pritët pritën

pritur

preva preve preu premë prctë prenë

prere

ndenja ndenje ndenji ndenjëm ndenjët ndenjen

ndehjur

17) pres (cekati) pres pret pret presim prishi presin

prisja ' piisje priste prisnim prisnit. prisnin l^^'pres (seći)

pres pret pret presim prisni presin

prisja prisje priste prisnim prisnit prisnin 19) rri (sesti, sedeti)

rri rii rri rrime rrini rrinë

rrija rrije rrinte rrinim rrinit rrinin

‘

20) shoh (videti) prezent

imperfekat

aorist

particip

shoh sheh sheh shohim sbilmi shohin

shihja shihje ■ shihte shihnim shihnit shihnin

pashë pe pa pamë patë panë

parë

shpie shpie

21) shpie (odvesti, voditi) shpija shpura shpije shpure

shpurë, shpë

XLVII

FJALOR — RECNIK

shpie shpiein shpini shpien

KRATAK GRAMATICKI PREGLED

shpinte shpinim shpinit shpinin

shpuri shpumë shpulë shpunë

shpurë, shpëuë

22) them (reći) them thua thotë themi thoni thonë

thoshja thoshje thoshte thoshiirn (thonim) thoshit (thonit) thoshin (thonin)

thashë the tha thamë thatë ihanë

thënë

vdiqa vdiqe vdiq vdiqëm vdiqët vdiqën

vdekur

aorisl

particip

vajta vajte vajti vajtëm vajtët . vajiën

vajtur

23) vdes (umreti) vdes vdes vdes vdesim vdisni vdesin

vdisja vdisje vdiste vdisnim vdisnit vdisnin 24) vete (otići)

prezent

imperfekat

vete yete vete vemi veni venë

veja veje . vente venim venit. venin

vë vë vë vëmë vini vënë

vija vije vinte vinim vinit vinin

25) vë (metnuti, metati) vura yure vuri vuraë vutë vunë

vëuë

26) vij (doci, dolaziti) vij vjen vjen vijmë vini vijnë

vija vije vinte vinim vinit vinin

erdha eidhe erdhi erdhëm erdhët erdhën

ardhur

FJALOR — RECNIK

XLVIII

KRATAK GRAMAT1ČKI PREGLED

27) vras (ubiti) vras vret vret vrasim vrisni (vritni) vrasin

vrisja vrisje vriste vrisnim vrisnit vrisnin

vrava viave vrau vramë vratë vranë

28) zë (uhvaliti, hvatati) ze zë zë zëmë zini zënë

)

zija zije zinte zinim zinit zinin

zura zure zuri zumë zutë zunë

vrare

a, prvo slovo alfabeta. a', upilna rečca: li, da li, je li, zar; a vjen dhe ti me ne? — dolaziš li i ti sa nama? a është gati? — je li gotovo, da li je gotovo? a? — a, zar? a2, conj. ili: sot a nescr — danas ili sutra. V. skraćeni oblik od „asht” — jeste, je; vid. është. abaci-a, opatija, manastir, samostan. abanoz-i, m. hot. (Diospyrus ebenuni) abonos, cbanovina. abat-i, m. opat, iguman, duhovnik. abazhiir-i, m. abaiur, šešir na lampi, senjilo, zaklonjača. abdes-i, m. abdest, rituaino umivanje pre molitve (kod muslimana). abdikimd, m. abdikacija, davanje ostavke na položaj ili zvanje, akt kojim se neko odričc nekog višeg položaja, naročito prestola. abdikoj, v. abdikovati, abdicirati, odreći se nekog viSeg polozaja, naročito prestola; fig. odreći se neëega ili na nešto. abć'ja, /. avetinja, avet, prividenje, sablast. abecć-ja, /. abeccda, alfabet, azbuka. abisinas-i, m. Abisinac, Etiopljanin. Abisini-a, /. Abisinija, Etiopija. ablativ-i, m. gram, ablativ, šesti padež. abnegacićn-i, m. abnegacija, poricanje,, odbijanje; odricanje, samopregor, samoodricanje; vid. i vetëmohim. ' > abnormai-e, adj. abnormal/-an, -na, -no, nenormal -an, -na, -no, protuprirod/-an, -na, -no, čud/-an, -na, -no, neobič/-an, -na, -no. abnormalitet-i, m. abnormalnost, nenormalnosl, neobiCnost, nastranost. abonim-i, m. pretplata, pretplaćivanje. abonoj, V. pretplatiti, pretplaćivati; abonphem në shtjT) — pretplacujem se na štampu. abonuar (i, e), adj. pretplacen, -a, -o. abćrt -I, m. abortus, pobačaj, pometnuće, ргеkidanje trudnoće. abrdsh -e, adj. abraš, pegav, -a, -o; kalë abrash — lisast konj. abrogim -i, m. abrogacija, uništenje, ukidanje, opozivanje nekog zakonskog propisa novim zakonskim propisom. abrogoj, V. abrogirati, ukinuti, opozvati (propis); poništiti, povući nalog (u trgovini). 1 FJalor shqip-serbokroatisht

abroguar (l,e), adj. ponišlen, -a, -o, povucen -a, -o, ukinut, -a -o, opozvan,-a, -o. absolut -e, adj. apsolul/-an, -na, -no, neograničen, -a,- -o, bezuslov/-an, -na, -no, bezuvjet/-an, -na, -no; shumicë absolute — aposlutna (opsta) većina; liria absolute e shtypit — potpuna sloboda štampe. absolutlsht, adv. apsolutno, neograničeno, bezuslovno, bezuvjetno; potpuno, uopšte. absoIufizëni/-zmi, m. apsolutizam, neograničcna samodržavna vlast; samodržavlje, samovlašćc, neograničena vladavina jednog čoveka, vladara. absolvent -i, m. apsolvent, svršeni student, absorblrn -i, m. apsorpcija, apsorbiranje, upijanje, usisavanje. absorboj, v. apsorbirati, apsorbovati, upijati, usisavati. absorbuar (i,e), adj. apsorbiran, -a, -o, upijen, -a, -o. abstenim -i, m. apstinencija, uzđržavanje od glasanja, izbegavanje gradanskih dužnosti; odustajanje; odricanje (od uzimanja alkohola i dr.). abstenoj, v. apstenirati, uzdržati se od glasanja; a abstenon kush? — da li se ko uzdržava? odustati, odricati se (alkohola i dr.), abstenuar (i,e), adj. uzdržan, -a, -o. absfraksidn -i, m. log. apstrakcija, odvajanje, gradenje pojmova, misaonih predstava; čista misao, čist akt mišljenja, mudrovanje; udubenost u misli, zamišljenost; teoretsko uopštavanje stvoreno na osnovu apstraliiranja. abstraksionizëm/-zmi, m. apstrakcionizarn, naziv za skup modernih stilskih pravaca; u novije vreme uzima se kao naziv za apstraktne umetnosti (impresionizara, kubizam, fovizazn i dr.). abstrdkt -e, adj. apstrakt/-an, -na, -no, misaon, -a, -o, mislen, -a, -o, pojmov/-an, -na, -no; gram, emër abstrakt apstraktna (misaona) imenica; mat. numër abstrakt — apsiraktan broj. absurd -e, adj. apsurd/-ap, -na, -no, besmislen. -a, -o, nesklap/-an, -na, -no, nemoguć, -a, -e, absurditćt -i, m. apsurdnost, besmislenost, glupost.

ABSHISE absliise/-sja, /. geoin. apscisa, jedna od dve koordinate. ahuzim -i, tn. pronevera, zloupotreba, v/rf. i shpčrdoriiii. abuzoj, V. proneveriti, zloupolrebiti, vid. i slipërdoroj. abuzuar (i,e) adj. proncvcrcn. -a, -o, zloupotrebljen, -a, -o. acdr -i, m. vid. çelik. acdr adj. o§t/-ar, -ra, -ro; mo( acar — ošlra klima, prohladno vremc; grub, -a, -o; bist/-ar, -ra, -ro; uje acar — bistra voda, čista voda; adv. me foil acar—oSlro mi je govorio (-la)-, grubo mi je govorio (-la); e kam puncn acar — u škripcu Sara. acari -a, /. hladnoca, zima, mraz, ciča; i foli me acari — oStro (grubo)' rau (joj) je govorio (-la); fig. acari në veshje — preterana pedantnost u odevanju. acarim -i, m. zaoStravanje, pritisak,. prinuda; pogoršanje (vremena); pogoršanje odnosa; pogoršanjc rane. acarćj, V. zaoštriti, zaoštravati: I acaruan fjalët — zaoštriše reči, uputiše jedan đrugom grube reči; mos ma prek plagën, se ma acaron — ne diraj mi ranu jer mi je ozlediti (izazvati bol); асагој telat e violinčs — stežem (zategnuti) žice na violini; u acarua moti — pogoršalo se \Tcme, pokvarilo sc, ■zahladilo se vreme; 1 acarohem (kujt) — prctim (kome) rečima. acaruar (i,e), adj. pogoršan, -a, -o; mot i acaruar — pogoršano vrcmc, prohladno vreme; zaoštren, -a, -o; afa kanë marrcdlieoje të acaruara — oni imaju zaoštrene odnose. acctik -e, adj. acelič/-an, -na, -по, tvar sa ukusom kiseline. acid — i, m. Item acid, kiselina. acidifikuar (i,e), adj. hem. zakiseljen, -a, -o. adagio (adaxhio) - ja ,/ muz. adadžio, sporo, lagano (u izvođchju muzičkog komada). adaptim -i, m. 'biol. adaptacija, priiagođavanje; preinaka, preudešenje, podMavanje. adaptoj, V. biol. adaptirati, prilagoditi; podcsiti, podešavati, prcurediti; i adap’tohem rrethit ku rroj — prilagođavam se, adaptirara se sredini gde živim. adaptuar (i,e), adj. adaptiran, -a,-o, prilagođcn, -a,-o; podeščn, -a,-o, podcšavan, -a,-o. addsh -i, m. imenjak (istog imcna). adekudt -e, adj. adekvat/-ira, -па, -no, jednak, -a, -o, isti, -a, -o, izjednačen, -a, -o, primer/ -an, -na, -no, odgovarajući, -a, -e. aderim -i, m. priključenje, pripajanje (nekoj grupi ili organizaciji); privrženost; med. prirašćivanje, srašćivanje (rane). adcroj, V. priključiti, pristupiti (nekoj stranci, grupi ill organizaciji): vied, srasti, zarasti sa (rana ili deo tela koji je operisan). aderiiar (i,e), adj. priključen, -a, -o (stranci, grupi ili organizaciji); vied, prirašćcn, -a, -o, zaralćen, -a, -o (rana ili operisani deo tela), adet -i, m. adet, običaj, tradicija; vid. i doke.

AFARlST adezion -i, m. fiz. adhezija, priouljivost, medusobno privlačenje dvaju tela koja se tesno doticu. adjcktiv -i, m. gram, adjektiv, pridev. adjutant -i, m, adutant (oficir službeno dodeljen kao pomoćnik komandantu ili štabu). administratë -a ,/, administracija, uprava, upravna vlast; upravljanje, rukovodenje. administrativ -e, adj. administrativ/-an, -na, -no, upravni, -a, -o; komisioni administrativ — administrativna komisija; masë administrative — administrativna mera. administrator -i, m. administrator, upravitelj, upravni cinovnik. administrim -i‘, m. administriranje, upravljanje. admim'stroj, v. adrninistrirati, upravljati, vršiti javne poslove upravljanja. admirdi -i, m. admiral (najviSi cin u ratnoj mornarici). admirativ -i, m. gram, admirativ, način čuđenja, način divljenja. admirim -i, m. admiracija, čuđenje, divljcnje. admiroj, v, čuditi, diviti; admirohcm — diviti se. admirues -i, m. obožavatelj, obožavalac, poklonik. admirucshëm (i) -shme (e), adj. div/-an, na, -no, dostojan divljenja. adoptini -i, m.- adopcija, posvojenjc, posinjenje, uzimanje tuđeg detcta pod svoje. adoptiv -e, adj. posvojen, -a, -o, posinjcn, -а,- o. adoptoj, V. adoptirati; posvojiti, posiniti, pokćeriti, uzimati tudeg dcteta pod svoje. adoptuar (i,e), adj. posvojen,-a, -o, posinjen, -a, -o. adrcsë -a, /. adresa, odredište, mesto prebivališta. Adriatik-u, ш. Jadran; deti Adriatik — Jadransko more. adventiv -t, adj. adventiv/-an, -na, -no, tud, -a,-e, slučaj/-an, -na, -no, sporcd/-an, -na, -no; boi. truDg adventiv — adventivan koren. adverb -i, m. gram, adverb, prilog, adhž, conj,, vid. pra.

ađhurim -i, m. obožavanje, ushićcnost, zanesenost. adburoj, V. obožavati, ushititi se, diviti se, pokloniti se (mekom božanstvu); poštovati obožavati Qcoga). aerodinamikë -a, /. acrodinamika, nauka o gibanju plinova. acrodinamik -e, adj. aerodinamič/-an,-an,-no. aerodrom -i, m. vid. aeroport. aerolit -i, m. aerolit, vrsta kamena meleorita. acronautikë -a, f . aeronautika, vazduhoplovstvo, zrakoplovstvo; nauka o kretanju po zraku aparatima težim od vazduha. aeronaufik -e, adj. aeronautski, -a, -o, aeronautički, -a,-o. aeropldn -i, m. avion, aparat za letenje. aeropdrt -i, m. aerodrom, zračna luka, zračna baza. acrostdt -i, m. aerostat, zračni balon; med. aparat, sprava za lečenje inhalacijora. acrostatikë -a, /. aerostatika, nauka o ravnoteži gasova. afarist -i, m. afarist(a), špekulant; poslovni partner.

AFAT afat -i, iH. rpk, odredeno vreme za izvršenje nekog posla ili zadatka. afafëzini -i, in. fin. oročavanje; afatëzimi i mjetcvc financiare — oročenje, oročavanje financijskih sredsfava. afatëzoj, v. oročiti, oročavati; afatëzohen mjetet financiare në bankë — oročavaju. se financijska sredslva u banci. afatczuar (i,e), adj. oročen, -a, -o; mjete lë afatëzuara — .oročcna sredtsva. afčkt -j, m. afekt, uzbudcnje, uzbuđenost, uzrujanost. afcktuar (i,e), adj. uzbudljiv, -a,-o; Ш. neprirod /-an,-na,-no. afcrist -i, m. aferaš, zaverenik. afcfar -e, adj. vid. pafe (i,e). afčr, 'adv. blizu; oko, otprilike, skoro; ai rri afër meje — on sedi blizu mene; kaluan afër tri vite — prošlo je skoro tri godine; ka afër një ore rrugë — ima oko (otprilike) sat hoda. Afërditë -a, /. aslr. Zvczda Danica. afëri -a, /. rođaštvo, srodslvo; Jtem. afinitct, sila kojom se spajaju hemijski elemenli. afërm (i) — ine (e), adj. bli /-zak,--ska, -sko; kushëri i afërm — blizak rodak; fshat i afërm blisko sclo; në të ardhmen e afërme — u bliskoj budućnosti. afërmëndsh, adv. verovalno, razumljivo; kjo është afërmendsh— to je razumljivo, shvatljivo. afërsi -a, /. blizina; bliskost; në afërsi të qyfetit — u blizini grada. л afërsina-t, /. pl. blizina, okolina, periferija. afërsisht, adv. približno, blizu. Afganistdn -i, m. Avganistan. afganistanas -i, m. Avganistanac. afganistdnase -sja f. Avganistanka. afganistanas -e, ćdj. avganistanski, -a, -o. afiks -i, m.gram. afiks, domctak, govorni dodatak. afinitët-i, m. hem. afinitet; srodstvo; sliënost; sila kojom se spajaju hemijski elementi. afion -i, m. afion,. opijum, dremak.. afirmira -i, m. afirmacija, tvrdnja, tvrdenje, jesnost; priznanje, uvaženost. afirmoj, v, afirmirati; afirmohcm — afirmirati se, učvrstiti se, biti priznat, biti uvažen. аПгшпаг (i,e), adj. učvršćen, -a, -o, priznat, -a, -o uvažen, -a,' 0, poStovan, -a,-o. afishe/-shja, f . proglas, objava, letak. afishim -i, m. oglasavanje, objavljivanje, isticanje proglasa, letka. afishoj, V. oglasiti, objaviti, isticati proglas, letak. aforizëm/-znii, m. aforizam, mudra izreka. dfrazi, adv. približno, blizu. afrikdn -e, adj. afrički, -a,-o, afrikanski, -a, -o. afrikdn -i, m. Afrikanac. afrikane/-nja, /. Afrikanka. Afrikë -a, /. Afrika. afrim -i, m. približavanje: afrimi i afatit — približavanje roka; këto dy ide kanë afrim njëra me tjefrën — ove dve ideje (ova dva pojma) bliskasu jedna drugoj, imaju zajedničke podudamosti; zbliženje, prilaženje.

AGROTEKNIKE afr6, adv. približno, skoro, gotovo, otprilike: afro dbjete vitc — oko (skoro) deset godina; ka afro dy kilogram — ima oko dva koligrama. afrćj, V. približiti, primaknuti: afroje me afër — primakni ga (je) bliže; afroi dita — pri-' bližio se kraju dan, dan jena izmaku; afrohcnii në mendimc — podudaramo se u mišljenjima, imamo bliske poglede o jednom pitanju; mos m’u afro — ne priblizavaj mi se; keto ‘ dy ngjyra afrohen — ove dve bojc.se podudaraju (slažu se, lice jedna drugoj), afruar (i, e), adj. zbližen, -a, -o, približcn, -a, -o, primaknut, -a, -o, srdač,' -an, -na, -no, drag, -a, -o, bIi/-zak,-ska,-sko. afrueshëm (i) -shme (e), adj. zbližen, -a, -o; drag, -a, -o, srdač/ -an, -na, -no, prijateijski, -a, -o, afsh -i, m. toplota, topao vazduh, zaparina, para; miris: afshi i hudhrës miris belog luka (jak miris); strast, pasija: ai e pi duhanin me afsh — on strašno puši, puši sa velikom strašću, pasijom: foli mo afsh — govorio (-la) je sa pasijom (pasionirano). aftë (i, c), adj. sposob/ -an, -na, -no: ai cshtë njeri i aftë — on je sposoban čovek (podrazumeva i fizičku i umnu sposobnost). aftesi -a, /. sposobnost. ag -u, m. osvit, svitanje: agu i dritës — osvit dana, zora; agu i sjTit — zenica oka. agi -i, m. aga, gospodin. agcshë -a, /. aginica, gospoda. agim -i, m. svitanje, zora. agnosticizëm/-zniJ, m. fit. agnosticizam, idealističko filozofsko učenje kojc poriče mogućnost spoznaje objektivnog sveta. agnushe/-shja, /. bot. srčanik, vid. i sanëz. agon, V. svanuti, sviće: agoi drita — svanula je zora. agoni -a, f. agonija, izdisaj. agrdr -i, m. agrarac, poljoprivrednik., agrdr -e, adj. agrarni, -a, -o: . rcforma agrare — agrama reforma. agregdt -i, m. agregat, skup istovrsnih čestica; dinamomašina i motor; generator i motor, agregim -i, m. agregacija, gomilanje, zdruZenje, sjedinjenje, zbijanje (cestica). agrëp -i, m. zooL. vid. akrep. agresićn, m. agresija, napad, nasrtaj; oružani napad. agresiv -e, adj. agresiv/-an, -na, -no, nasrtljiv, -a, -o, napad/ -an, -na, -no. agresćr -i, m. agresor, napadač. agrikulturë -a, /. agrikultura, poljoprivredna kultura, zemljoradnja, ratarstvo. agronom -i, m. agronom, poljoprivredni stručnjak. agronomi -a, /._ agronomija, nauka o poljoprivredi. agroteknikë -a, /. agrotehnika, poljoprivredna telinika.

AGROTEKNlK agroleknik -c, adj. agrotehnicki, -a, -o. agrume -t, /. pL boi. agrumi, skupno ime za limiine i narančc. aguliçc/-çja, /. hot. (Primula grandiflora) jaglac, jagorčika. aguridhe/-dhja, f. bol. nezrelo, nedozrelo grožde. agushi -a, /. zaparina, vrućina, zagušljivost. agushtë (i, e), adj. zagušljiv, -a, -o: tym i agushfe — zaguSljiv dim. agzot -i, m. vid. barot. agjenci -a, /.• agencija, poslovnica, predstavništvo nekog preduzeća ili ustanovc; agjencia tclegrafike — tclegrafska agencija; agjencia automobilistike — automobilska agencija, saobraćajno preduzeće za prcvoz robe i putnika automobilima. agjënl -i, m. agent, sluzbenik poslovnice ili predstavništva nekog preduzeca ili ustanove, prcdstavnik; agent, špijun, saradnik neke obaveStajne sluzbe; tajni policajac, pripadnik obaveštajne službe. agjenturë -a, /. agentura, špijunaža. agjërim -i, in. post: agjërimi i pashkcve — uskriSnji post (veliki post), agjëroj, V. postiti (postim) agjitacion -i, Ć. agitacija, usmcna i pismena delatnost u cilju delovanja na mase rasprosIranjivanjem odredenih ideja i parola kojima se.ieli pridobijanje i vaspitavanje, srcdstvo političke borbe klasa i partija. agjitafiv -e, adj. agitacioni, -a, -o. agjilafor -J, m, agitator, ah! buerj. ah! ah -u, m. bot. (Fagus) bukva. ahëng -u, m. vesclje.uz muziku i pcsmu; muzika. abishtë -a, /. bukovik, bukova šuma; bukovina (drvo). ahm^rrës -e, adj. osvetnički, -л, -o. ahmirrje/-rrja, /. osveta. aht-i, m. uzdah; kletva, proklctstvo. ahtë (i, e), adj. bukov, -a, -o, od bukovine. ahur -i, m. ahar, konjušnica, staja, štala. ai, pron. on (treće lice jednine muSkog roda): ai është njeri i shkolluar — on je skolovan čovek; (pi. afa — oni); pokazxia zamenica muškog roda jednine: ai njeri — laj, onaj čovek; kush është ai që po këndon? — ko je taj što pcva? ajër/-ajri, m. vazduh, zrak, uzduh; ajri i freskët — svež vazduh; ajër i ndyte — zagaden vazduh. ajkë -a, /. kajmak, pavlaka kora; fig. elita, prvaci, izabrani ljudi. ajm (i) -me (e), adj. vid. enjtur (i, e). ajo, pro)!, ona (treće lice jednine zenskog roda): ajo e di mirë gjuhën — ona dobro zna jezik; pokazna zamenica ženskog roda jednine: ajo grua vjen shpeshhere — ta žena često dolazi. ajodbimë -a, /. svetilišle, svetište (u pravoslavnoj crkvi).

AKĆRD ajrim -i, provetravanje: ajrimi i dhomës — provetravanje sobe. ajris, V. vid. ajroj. ajrisje/-sja, /. vid. ajrosje. ајгбј, V. provctriti, provetravati. ajror -e, adj. vazduSni, -a, -o. ajrosje/-sje, /. provetravanje. akacje/-cja, /. bot. (Robina pseudocacia) bagrem. akademi -a, /. akademija: najviša naučna ustanova neke zemlje; akademia e shkcncave — akademija nauka; udružcnje naučnika i umetnika radi unapredenja nauke i umetnosti; visoka skola: akademia ushtarake — vojna akademija; naziv za neke srednje i više škole: akademia tregtare — trgovačka akademija (rang srednje škole); akademia pedagogjike — pedagoška akademija (rang više škole); akademia solemne—svečana akademija (svežana priredba s koncertom, predavanjima i reci(aeijama). akademik -u, m. akademik, clan akademije. akademik -e, adj. akademski, -a, -o; viti akade­ mik — akademska godina, nastavna godina na akademiji; bisedime akadepiikeakadem ­ ski razgovori, teoretski razgovori; mbrëmje akademike — akademsko vece (posveceno uspomeni na neki dogadaj ili neku iičnost). akademikisht, adv. akademski, na akademski način. akademist -i, m akadcmac, učenik akademije, pitomac. akcënt -i, m. akccnat, naglasak. akcept -i, m. akcepl, potpisana izjava o obavezi placanja menice. akeciii/-Ia, pron. neki, -a, -o, nekoji, -a, -o, nekakav/-kva, -kvo. akiamacion -i, m. aklamacija, javno glasanje dizanjem ruke. aklimatesë -a, /. aklimatizacija, prilagodavanje zivih bića novim, prvenstveno kliinatskJm uslovima. akiimatizim -i, m. aklimatizacija, aklimatiziranje, navikavanje, privikavanje (novim klimatskim uslovima). aldimatizoj, v. aklimatizirati; aklimatizohem — aklimatizirati se, navikavati se, privikavati se (novim klimatskim uslovima). aklimatizuar (1, e), adj. aklimatiziran, -a, -o, naviknut, -a, -o, priviknut, -a, -o, (novim kli­ matskim uslovima). aklliç -i, in. santa (led), akllai -a, /. oklagija, valjar, valjak za testo. akoma, adv. joS; s’ka ardbur akoma — joS nije došao. akomodim -i, m. fiz. akomodaeija, uđešavanje, podešavanje: akoraodimi i syrit — podešavanje očnog sočiva na razne daljine videnja. akćrđ -i, m. muz. akord prijatno sazvučje tri tona ili više tonova; ek. ugovor, pogodba, poravnanje; slaganje, sloga, saglasnost.

AKORDIM akordim -i, m. muz. štimovanje, usklađivanje (muzičkog instrumenta); davaoje, odobravanje, dozvoljavanje. akordćj, V. muz. štimovati, uskladili, podcšavati (muzički instrument); davati, odobriti, odobravati, dozvoliti, dozvoljavati. akordtiar (i, e), adj. muz. štimovan, -a, -o, uskladen, -a, -o, pod^en, -a, -o; odobren, -a, -o. dozvoljen, -a, -o. akreditim -i, m. punomoćje, overenje, davanje punomoćja diplomatskom predstavniku u stranoj državi. akreditćj, v. akieditirati, ovlastiti, opunomoćiti (diplomatskog predstavnika). akrcditiiar (i, e), adj. akreditiran, -a, -o, opunomoćen, -a, -o. akrćp -i', m. zool. (EuscUpius /lavicaudis) škorpija, štipavac, špurak. akrćp -i^, m. skazaljka na satu i drugim spravania u vidu sata. akrobacion -i, m. akrobacija, veština akrobate; fig. vratolomija, opasan poduhvat, izvođenje veštih smicalica. akrobat -i, ш. akrobat, artist u cirkusu, pelivan. akrobatik -e, adj. akrobatski, -a, -o. akromatik -e, adj. fiz. ahromatič/ -an, -na, -no. akropol -i, m. akropola, visoka tvrdava u starim grčkim gradovima; gradska tvrđava. aksidćnt -i, ш. akcident, nczgoda, udes, nesreća. aksidcntalisht, adv. slučajno, neočekivano. aksiomc -a, /. aksioni, sama sobom uvidljiva naučna istina, očcvidna isiina. aksion -1, m. akcija, dejstvo. aksionist -i, m. akcionar, deoničar, vlasnik akcije (ima pravo na jedan deo iz godišnjeg dohotka preduzeća u kapiialističkim zcmljama). akt-i, m. akt, spis, dopis; radnja; delanje; deo drame, čin. akt-akuzë -a, /. jur. optužnica. akriv-i, m. aktiv, skupina najdelatnijih članova neke organizacije; aktivi i rinisë— omladinski aktiv. aktiv -e, adj. aktiv/-an, -na, -no, rad/-an, -na, -no, delat/-an, -na, -no; živah/ -an, -na, -no; ek. bilanc aktiv — aktivan biians; voj. oficer aktiv — aktivan oficir; gram, foljc aktive — aktivan glagol. aktivist -i, m. aktivisl(a), radni član neke zajednice, član aktiva.. aktivisht, adv. aktivno, radno, živahno, delotvomo. aktivitćt -i, m. aktivitet, aktivnost, delotvornosf. aktivizim -i, m. aktivizacija, aktiviziranje, pokretanje. aktivizdj, v. aktivirati, pokretati, pokrenuti; aktivizohem — pokrenuti se, aklivirati se. aktivizuar (1, e), adj. aktiviran, -a, -o, pokrenul, -a, -o. aktor -i, m. aktor, glumac. akforc/-rja, /. glumica. aktuil -e, adj. aktuel/-an, -na, -no, sađašnji, -a, -€,savremen,-a,-o, današnji, -a,-e, nov,-a,-o.

ALGJEBËR akuarćl -i, m. akvarel, slika izrađ na vodcnim . bojama. akull -i, m. led. akullnajë -a ./, lednik, lednici. akullnajćr -e, adj. lednički,-a,-o, glacijalni, -a,-o. akulloj, V. zalediti; akullohct — zaleđuje se. akulIore/-rja, / . sladoled. akullt (i, e), adj. leden, -a, -o. akulltbyes -i, m. ledolomac. akumetër/-tri, m. med. akumetar, ^sprava za merenje stepena jačine čula sluha. akumulatćr -i, m. fiz. akumulator, baterija. akumulim -i, m. akumulacija, nagomilanje, nakupljanje. akumuloj, v. akumulirati, nagomilati, nakupiti. akumuluar (i, e), adj. akumuliran, -a, -o, nagomilan, -a, -o, nakupljen, -a, -o. akustikë -a, / . akustika, nauka o zvukovima. akustik -e, adj. akustič/-an, -na, -no, zvuč/-an, -na, -no. akuzativ -1, m. gram, akuzativ, četvrti padež. akuzë -a, /. tužba, optuženje, optuživanje; jur. optužnica. akuzoj, /. optužili, optuživati; okriviti (koga). akuzuar (1, e), adj. optužen, -a, -o. alabastër/-tri, m. min. alabastar, vrsta tvrdog gipsa. alamet adv. ogromno; slrašno lepo; alamet djale — straSno dobar mladić. aldrm -i, m. alarm, uzbuna. alarmdnt -e, adj. alarmant/-an, -na, -no, uzbudljiv, -a, -o. alarmim -i, m. alarmiranje, uzbuđivanje, preno^ šenje uzbudljivih vesti. alarmćj, v. alarmirati, uzbuniti; alarmohcm — uzbuniti se. alarmues -i, m. alarmist(a), panićar. alannues-e, oo[r.alarmni,-a,-o, panič/-an,-na,-no. alarmuar (i, c), adj. alarmiran, -a, -o, uzbunjen, -a, --0 , upaničen, -a, -o. album i, m. album, sveska sa fotografijama. albuminë -a, f . albumin, belanCevina. aleancë -a, /. aleansa, šavez država, sporazum država; savez. alcdt -i, m. aleat, saveznik. alegori -a, /. Ut. alegorija. alegorik -e, adj. alegorič/-an, -na, -no, alegorijski, -a, -o. alergji -a, /. alergija, osetljivost organizma prema zaraznoj tvari koja je već jednom bila u njemu; fig. povećana osetljivost. alergjik -e, adj. alergič/-an, -na, -no, osetljiv* -a, -o; fig. osetljiv -a, -o, nepodnošljiv-a, -o> ne(rpeljiv-a, -o. alfabët -i, m. alfabet, abeceda, azbuka. alfabctik -e, adj. alfabetski, -a, -o, abecedni-a, -o, azbućni -a, -o. algë -a, /. bot. alga, jednoćelijska biljka. algjcbër/-bra, /. algebra, deo matematike koji proučava operacije s opštim brojevima (slovima).

ALGJEBRlK algjcbrik -e, adj. algebarski, -a, -o. algjcbrist -i, m. algebrist(a), stručnjak u algebri. Algjen -a, /. Alžir. algjcrian -i, m. Alžirac. algjeri^ -c, adj. alžirski, -a, -o. algjeriane/-nja, /. Alžirka. alibi, part. Jur. alibi, dokaz, stvarna neprisutnost nekc osobe na nekom mestu. aligatćr -i, m. zool. aJigator, vrsta krokodila. alimctcr/-(ri, m. visinomctar. alivdn, part, i ra aiivan — pade u nesvest. alivanosem, v>. onesvestiti se, pasti u nesvest. aiivanosur (i, e), adj. onesvešćen, -a, -o. alivćr -i, m. mrežasti želuđac preživara. • allcaik -e, adj. lit. alhajski, -a, -o, strofa alkaike — alhajska strofa, alkcjska strofa. alkil -i, m. hem. alkal, so koja se dobiva iz pepela morskih biljaka; potaia. all(aloid -i, m. hem. alkaloidi. alldmi -a, /. alhemija, alkemija. alldniist -i, m. alhemist, alkemist, alhemicar. alkometčr/-trl, h i . alkoholometar, sprava za merenje koiičine alkohola u žcstokim pićima. alkool -i, HI. alkohol, opojno pice, žestoko pice. alkoolik -c, adj. alkoholni, -a, -o. alkoolizëm/-zmj, h i. alkoholizam. alraandk -u, h i. almanah, kalendar, godiSnjak. almisc -f, /. pi. poljoprivredni alat, alatke. alpakë -a, /. zool. alpaka, vrsta peruanske lame; hem. galvanski posrebrena slitina, novo, srebro. alpin -e, adj. alpski, -a, -o; ktimë alpine — alpska klima. alpinist -i, h i. alpinist, planinar. alpiDizem/-zmi, m. alpinizam, planinarstvo. alfcir -i, HI. ollar. alternator -i, m. fiz. alternator, generator izmenične struje, .altcrnatiTc f. altcrnativa, izbor izmedu dveju mogućnosli. iilfcmativ ~e, adj. alternativ/-an, -na, -no. iiltcrnativisht, adv. altemativno. alto -ja, /. muz. alt, duboki ženski glas. iiltoparldnt -i, HI. zvuenik, pojacalo glasa. altruist -i, HI. altruist, nesebičan čovek, čovekoljubac. altruizëm/-zmi, m. altruizam, . čovekoljublje. aluioin -i ,Hi. mill, aluminijum. aluzion -i, h i. aluzija, ciljanje na koga ili neSto. all -e, adj. jasnoerven, -a, -o, rumen, a-, -o, ružičast, -a, -o, grimiz/-an, -na, -no; boje alle — jasnoervena boja, izrazeno ervena. allafrdnga, adv. alafranga, po zapadnoevropskoj modi, Dajzapadnoevropski način; vishet allafranga —oblači se alafranga, po zapadnoevropskoj modi. > allaturka, adv. alaturka, na turski načLn, na orijentalni nacin; rrobe allaturka — orijentalno, tursko odelo. а11а.кћа -ja, /. aladža, pamučna šarena tkanina. allçi -SI,/, gips, sadra, alčija.

AMONIAK

allti -a, vid. revolc. amë -a (e), /. majka, mater (njegova, njena); vid. ëmë-a (e). amdn! interj. aman! milost! pomoć! amanćt -i, hi. amanet, zavet, zalog, ostava. amator -i, h i. amater, neprofesionalac. anibaidzh -i, h i . ambalaža. ambalazliim -i, h i. pakovanje. ambalazhoj, v. pakovati (robu). arabasadë -a, /. ambasada. ambasaddr -i, h i . ambasador. ambël (i, e), adj. vid. ëmbël (i,e). ambëlsi -a, /. vid. cmbcisi. ambëlsinë -a, /. vid. ëmbëlsirë. ambčlsćj, v. vid. ëmbëlsoj. - • ambicioz -e, adj. ambicioz/-an, -na, -no, častoIJubiv, -a, -o, slavoljubiv, -a, -o. ambicje/-cja, /. arabieija, častoljublje, častoljubivost,- slavoljubivost, želja da se nešto posti^ e. ambient -i, h i. arabijent, sredina, okolina. ambientohem, v. privikati se, prilagoditi sc (sredini). amblćm -i, hi. ambicra, simbol, znak, znamenka. ambulancë -a, /. ambulanta, zdravstvena stanica. ambulant -e, adj. ambulantni, -a, -o, pokret/-an, -na, -no: sliitcs ambulant — pokretni prodavač; bibliotckč ambulante — pokretna biblioteka. amcl -i, HI. nied. lek protiv zatvorenosti, lek koji izaziva proliv; sam proliv; kani amel -r- imam proliv. amcrikdn -i, h i. Amerikanac. amcrikan -e, adj. američki, -a, -o; shtetet amerikane — američke države, državc kojc pripadaju američkom kontinentu ili tlu; ekonomia amerikane — američka ekonomija. amë -a', /. izvor, cesma, kladenac; matiea, sre­ dina reke; dco odreska koji ostaje u povezanom bloku kupona, kada se odrežc kupon. amc -a^, / zooL velika morska riba vrlo ukusnog mesa; ama c bictes — matiea pcele.. amesi -a, f. materinstvo. amez -a, /. matiea (institueija): Ameza Serbe , — Matiea srpska. amfibë -t, h i . p i zool. amfibije, vodozemci. amfiteatër/-tri, h i . arh. amfitcatar, polukružna pozornica; uzvišeno mesto prema pozornici, slušaonica polukružna oblika koja liči na stepenice i na kojoj su sedišta za gledaoce. amiant -i, m. min. azbest. amidćn -i, hi. amidon, skrob. arain, part, amin, amen; nuk i bëj kujt amin — neću nikome aminovati. aminoj, v. aminati, pristati, odobriti, odobravati. amnezi -a, /. amnezija, nesecanje, potpuno ili delimično gubljenje sećanja. amnisti -a, /. jur. amnestija, predavanje zaboravu neke krivice i potpun oproStaj kazne koju ta krivica povlači. amnor -e, adj. matemji, -a, -e, materinski,'-a, -o. amonë -a, /. kazandžijski nakovanj. amonii'ik -u, h i. hem, amonijak; bezbojan otrovan gas.

a m o r Al

aiuordl -e, cdj. amora]/-an, -na, -no, nemoral /-an, -na, -no, beSčast/-an, -na, -no. amorf, adj. amorfan, bezobličan. araortizalor-i m. amortizer, amortizator, sprava za ublaživanje mehaničkih pretresa na avionu, pri spuštanju u automobilu na neravnom putu i sl. amortizim -i, m. amortizacija, postepeno gub­ ljenje vrednosti, dotrajalost. amortizćj, V. amortizirati, postepeno gubiti vrednost, dotrajati. amortizuar (i,e), adj. amortiziran, -a, -o. dotraja /-0, -la, -lo. ampër -i, m. fiz. amper, praktična mera za električnu struju. ampermćter /-tri, m. fiz. ampcrmctar, merač struje. ' amplifudë -a, /. fiz. amplituda, zamah, kod titranja Ш njihanja najveća udaljenost njihala, klatna ili tela koje se njiše od poiožaja ravnoteže; astr. udaljenost na horizontu između istoka i zapada, izmedu zalaska i izlaska sunca. ampule -a, /. vid. rogjezë. ampulacion -i, m. amputacija; med. potpuno odvajanje, odsecanje ranjenih, razinrskanih, opaljcnih i uopšte neizlečivih delova tela; fig. potpuno i nasilno odvajanje jednog dela od neke celine. amshim -i, m. besmrtnost, večnost, vcčni život. ainshoj, V. obesmrtiti, ovekovečiti. amslitë (i,e), adj. neukus/-an, -na, -no, bljutav, -a, -o, neslan, -a, -o. amshueshëm (i) -shme (e), adj. besnut/-an, -na, -no, več/-an, -na, -no. arafdr -e, adj. maternji, -a, -e; materinski, -a, -o; gjulia amtare — maternji jezik. amtë (i,c), adj. bljutav, -a, -o: gjellë e amtë — neukusno jelo, bljutavo jelo; uje i aratë — stajaća voda, voda koja ne teče. amfi -a, /. talog na dnu suda. dmull, adj. stajaća: ujë araull — stajaća voda, barska voda. amulli -a, /. z.astajanje, tapkanje u mestu; mrtvilo (u radu). amvise -a, /. domaćica, kućanica, gazdarica. amvonë. -a, /. amvon, u pravoslavnoj erkvi: uzvišeno mesto ispred oltara, sa koga se čitaju molifve, propovedi i pomeni. amzë -a, / . upisnica, matična knjiga; matiea (pčcla); matiea (institueija). ana marrëse, f. fiz. strana primanja. an -i, m. anat. materica; bol. semenik, plaeenta. anadetas -I, m. primorac, stanovnik primorja, anadollak -e, adj. anadolski, -a, -o, što se odnosi na Anadoliju. anakronik -e, adj. anahronic/-na, -na, -no, vremenski neciosled/-an,-na,-no, nesavrenien,-a,-o.. anakronizëm/-zini, m. anahronizam, vremenska poremecenost, nesavremenost; greška u računanju vremena. analc -t, f. pi. anali, istorijski spisi, godišnjaci, letopisi. analfabćt -i, h i . analfabeta, nepismen.

ANATĆM analfabct-e, adj. analfabetski,-a,-o, nepisrnen,-a,-o. analfabcfizcm/-zmi, hi. analfabetizam, nepismenost. analitik -e, adj. analitički, -a, -o, raščlanjujući, -a,-e, razglabajući-a-e. analizatćr -i, h i . fiz. analizator, sprava za vnsenje analizx. analizc-a,/, analiza: metoda naučnog islraživanja putem rastavljanja nekog predmeta na njegove najjednostavnije sastavnc delove; rastavljanje nekog pojma u njegove oznak j hem. analize kJmike — hemijska analiza, operaeija s eiljem da se ustanovi od kakve sc tvari sastoji isiraženi objekt (voda, vazduh i dr.); gram, analizc gramatikore — gramatička analiza, odredivanje vrsta rečenica i njihovih delova u nekom tekstu, vrsta rcci i njihovih oblika u eilju vežbanja ili ispitivanja gramatičkog znanja; analize ckonomike — ckonomska analiza; razglabanje, raščlanjivanje. analizim -i, m.' analiziranje, raščlanjivanje, lazglabanje. analizćj, v. analizirati, raščlaniti, razglabati. analiziiar (i,c), adj. analiziran, -a,-o, raščlanjen, -a, -o, razglaban, -a, -o. analog -e, adj. analog /-an. -na, -no, slič /-an, -na. -no, istovrs/-tan, -na, -no, odgovarajuci, -a,-e. analog]! -a, f. analogija, sličnost, istovrsnost. anniumas -i, m. porečanin, žitelj rcčne obale. anamšlas -i, hi. zagorac, pribrdanin. anamćnd, adv. rasejano, rastreseno, zbunjeno. anamorfozë -a, /. anamorfoza, j>reobražaj; fiz. po optičkim zakonima unakažcno naertana slika nekog predmeta, ali tako da izgleda onako kakva treba da je kad se gleda sa izvesne tačke. anands -i, h i. hot. (Ananas sativus) ananas, vrsta južnog voća. anaprapët (i,e), adj. naopak, -a, -o; mat. unazadan, povratan. anarki -a, /. anarhija, bezvlašće; ncred, raspuštenost, baos. anarkik -e, adj. anarhijski, -a, -o, što se odnosi na anarbiju. . anarkizem/-zmi, h i . anarbizam, marksizmu neprijatelska, malogradanska teorija koja traži neograničenu samostalnost jedindti u jednom društvu bez vlasti, zakona i autoriteta. anarkist -i, h i. anarhist (a), pristaliea anarhizma. anas-i, h i . starosedelae, urodenik. prastanovnik. anasjellje/-llja, /. fiz. obrtanje, reverzija. anasjćlltas, adv. naopačke, obmuto, obratno, suprotno. anasjelltë(i,e), adj. obrnut,-a,-o,suprot/-an,-na,-no. anasćn -i, m. bot, (Pimpinella anisum) anason, anis. anastigmatizëm/-zmi, h i . fiz. anastigmati^m, ostrina slike. anastrofe -a ,/, lit. anastrofa, okrelanje, izvrtanje reči, menjanje mesta rečima. anatemë -a, f. anatema, prokletstvo; erkveno progonstvo ili prokletstvo. anatom -i, h i . anatom, struCnjak u anatomiji.

ANATOMf anafomi -a, /. anatomija, nauka o sasta\oi i gradi tela zivih bića. anatomik *e, adj. anatomski, -a, -o. ancdk -u, m. ivičnjak, kamen ivičnjak. andžj, conj. zato, stoga, jer, radi toga, prema tome, andante -ja, /. muz. andante, umereno, polagano, neusiljcno. andžrt -i, m. greki komita, grčki hajduk. Ande -f, /. pi. Andc (planine). andćj, adv. otuda, tamo, sa one strane; prep. andej lumit — preko reke. andejmë (i) -me(e), adj. onostran, -a, -o, suprol/-an, -na, no. andejmi (s’)> adv. otuda, odande. andëjshëm (i) -shme (e), adj. onostrani, -a, -o, suprot/-an, -na, -no. andë -a, /. ukus, želja, volja, prijatnost, đraž; apelil, ješnost, želja za jelom. andërr/-drra, /. vid. ëndërr. andje/Klja, /. vid. ëndje. andralla -f, /. pi. vid. hall. anekdotë -a, /. lit. anegdota, priča o kakvom zanimljivom dogadajii ili znamenitoj ličnosti, čcsto i duhovita. anekdotik -e, adj. anegdotski, -a, -o, anegdotič/-an, -na, -no. aneks -i, w. aneks, prilog, dodatak, priključak, pripajanje. ancksim -i, m. aneksija, pripojcnje, prisjedinjenje. aneksoj, v. anektirati, nasilno pripojiti, prisjediniti. anenibanë, adv. svugde, širom, na sve strane. anemi -a, /. med. anemija, malokrvnost, slabokrvnost.. anemik -e, adj. anemič/-an, -na, -no, malokrv/-an, -na, -no, slabokrv/-an, -na, -no. anemomëtër/-trJ, m. anemometar, vetromer. anestczi -a,/, anestezija, neosctljivosl koja nastaje od bolesti, ozlede zivaca ili mozga. anë -ai, /. strana, stranica; kraj, podrueje; nga ana c djathtë — sa desne strane; anët e trupit — udovi (tela); në.ç'anë po shkon? — na koju stranu ideS? mbaje anën tende ■ — đrži svoju stranu; rub, ivica, okrajak; okolina; adv. anë e kand — svugde. anë -a2, /. domaće belo (svileno) predivo. anë -a^, f. anal, materica, vid. an. aneje/-ja, /. pokrivač, prostirač,' ćilim. anës -e, adj. bočni, -a,-o, ivični, -a, -o, rubni, -a, -o. anësi -a, /. pristrasnost, naginjanje, naklonost* anësdr -e, adj. bočni, -a,-o, ivični, -a,-o, rubni, -a,-o. anëshkrim -i,- m. bcležka ispisana sa strane u nekoj knjizi ili spisu, kratka konstataeija sa strane na samom spisu, margina. anëshkruar (i,e), adj. geoin. spolja upisan, -a, -o. ' anëtdr -i, m. clan; prislalica, privrženik, prijatelj, pripadnik. anetare/-rja, /. članica. anëtarësi -a, /. članarina; članstvo, pripadništvo.

ANKOJE anëzim -i, m. bot. placentacija, nameštanje semenih zametaka u plodnici. ang -u, m. vid. anktL angari -a, /. angarija, kuluk, kulučenje, besplatan rad. angazhim -i, m. angažovanje, angažiranje, zauzimanje, zalaganje. angazhoj, v. angažirati, angažovati, zauzimati se; uzeti (koga) u slu^u: e angazhova për nesër — angažovao sam ga Oe) za sutra; angazhoje karrocčn — iznajmi fijaker; angazhohem — angažirati se, angažovati se, zauzimati se, zalagati se; obećati, uzeti na sebe. angazhuar (i,e),- adj. angažiran, -a, -o, angažovan, -a, -o. angčrr/-grra,/. opna, membrana; angrra e zorrëvë — trbušna opna; maramica, pleura, anginc -a, /. med. vid. angjiaë, anglćz -1, m. Englez. angleze/-zja, /. Engleskinja. anglez -e, adj. engleski, -a,-o. Angli -a, /. Engleska, Velika Britanija. anglisht, adv. cngleski, na engleskom jeziku. anglishte/tja, /. engleski jezik. angth -i, m. vid. ankth. angullin, V. urlikati, urlati, zavijati (pas). angjinarc/-rja,/. bot. (Супага scolymus) artišoka. angjinë -a, /. med. angina, grlobolja. angjisfër/-tra, /. udica; kuka, čengela. ani, adv. ako, neka, ne mari; an! sc u thyc filxhani — ne mari što se slomila šolja; interj. ani, pra! — ako! ani? — pa? dakle? onda? anijatë -a, /. arh. lada (unutrašnji deo gradevine u vidu lade). anije/-ja, /. lada, brod; anije lufte — ratni brod. aniline -a, /. hem. anilin, bezbojna otrovna tekućina. anim -i, m. pristrasnost, naginjanje, teženje. animë, adv. zatim, posle; anima erdhi ai e e mori — zatim dode on i uze; conj. pa, dakle. animizem/-zmi, m. fit. animizam: verovanje primitivnih naroda o delovanju duša i duhovnih sila u prirodi; metafizičko shvatanje duše i duhovnoga kao životnog principa od koga zavisi svaka delatnost tela; vera u duhovc. ankdnd -i, m. licitaeija, drazba, javna prodaja. ankds, adv. vid. enkas. ankese -a, /. žalba, jadanje; jur. žalba. anketc -a, / anketa: službeno raspitivanje, istraživanje, iznalaženje, doznavanje; iista pitanja na koja se traži odgovor na neku pojavu, neki fenomen ili o nekom predmetu: anketë gjuhësore — anketa o jeziku, prikupljanje podataka u cilju razjašnjenja ili istraživanja nekog jezičkog pitanja. ankim -i, m. žalba, žaljenje, izjavijivanje žalbe; jur. podnošenje žalbe. ankoj, V. žaliti: mos e anko — ne žali ga (je); mos u anko — ne žali se; nuk ankohemj — ne zalimo se; ai ankohet gjitlinjë — on se staino - zali. ankojë -a, /. tužibaba, ko se staino zali na svašta .

ANKTH ankth -i, m. mora, gušenje u snu; strah, sablast. ankiies -i, ni. jur. žalilac, podnosilac žalbe. anmik -u, m. vid. armik. anode -a, /. fiz. anoda, pozitivna eleklroda. апоГе1с/-1ја, /. zool. (Anopheles) komarac malaričar. anoj, V. naginjati, težiti. anomali -a, /. anomalija, nepravilnosl, odstupanje od pravila, iznimka, izuzetost. anonim -i, m. anonimac, autor koji skriva svoje ime. anonim -e, adj. anonim/-an, -na, -no, bezimen, -a, -o; letcr anonime — anonimno pismo, pismo bez potpisa i kome se ne zna autor. anormil -e, adj. anormal/-an, -na, -no. nenormal /-an, -na, -no, nepravil/-an, -na, -no, nesklap/-an, -na, -no. ansambël/-bli, m. ansambl, celina, skup, zajednica; skup glumaca, muzičara; grupa za zajedničko izvođenje umetničkog programa. anshëm (i) -shme (e), adj. pristras/-an, -na, -no, jednostran, -a, -o. antagonist -i, m. antagonist, pristalica antagonizma. antagonist -e, adj. antagonistički, -a, -o. antagonizcm/-znii, m. antagonizam, protivrečnosl, suprotnost, oprečna ideja. Antarktik -u, m. geogr. Antarktik. antarktik -e, adj. antarktički, -a, -o. antenë -a, /. antena, provodnik radiotalasa. antcri -a ,/, anterija, deo odece; spavacica, noćna košulja. anti — prednietak u složenicama, sa značenjem; anti, protiv, prema. antiajrćr -e, adj. voj. protivazdusni, -a, - o .. antiartistik -e, adj. lit. antiumetnički, -a, -o, protivumetnički. -a,-o. antibolshcvik -e, adj. antiboljševički. -a,-o. antifashist -e, adj. anlifašistički, -a, -o; rinia antifaslyste — anlifašistička omladina. antifashist -i, m. antifaSist (a), borac protiv faSizma. antifrazë -a, /. lit. antifraza, rec upotrebljena u suprotnom značenju. antifetdr -e, adj. antireligioz/-an, -na, -no, protiverski, -a, -o, bezbož/-an, -na, -no. antiimperialist -e, adj. antiimperijaiistički, -a-o, protiv imperijalizma. antikitete -U /■ pl- stari spomenici, antički spomenici, drevnost (monuraenti, statuje, natpisi i dr. iz drevanih vremena). antik ë, adj. anticki, -a, -o, starinski, -a, -o. antikë -a, /. antika, starina. antiklcrikiil -e, adj. antiklerikal/-an, -na, -no. antikombetdr -e, adj. antinarodni, -a, -o, protivnarodni, -a, -o, nenarodni, -a, -o, protivnacionalni, -a, -o. antileninist -e, adj. antilenjinistički, -a, -o, protiv lenjinizma. antilope -a, /. zool. antilopa. antimalarik -e, adj. antimalarič/-an, -na, -no, protivmalarič/-an, -na, -no.

ANULIM antimarksist -e, adj. antimarksislicki, -a, -o, protivmarksislički, -a,-o. antimilitarist -i, m. antimilitarist (a), protivnik militarizma. antimilitarizëm/-zmi, /». antimilitarizam, neprijateljski odnos prema niilitarizmu; pokret, borba protiv rata. antimon -i, m. min. antimon, krhak metal srebrnastobele bole boje. antinomi -a, /. fU. antinomija, protivrečnost izmedu dva načela, prividna protivrečnost izmedu dve istinite tvrdnje. antiparti -a, /. antipartija, protivpartijnost. antipati -a, /. antipatija, odvratnost, odbojnost, neraspoloženje prema nekome ili nečemu. antipatik -e, adj. antipatič/-an, -na, -no, odvrat/ -an, -na, -no. antipćd -i, m. antipod, sušta suprotnost. antipopullor -e, adj. antinarodni, -a, -o, protivnarodni, -a,-o. antiseptik -e, adj. antiseptički, -a, -o, raskuz/-an, -na, -no, protuzaraz/-an, -na, -no (hemijsko sredstvo za uništenje bakterija). antisocidi -e, adj. antisocijal/-an, -na,-no, nedruštven, -a,-o. antistrofë -a, /. antistrofa, otpev koji je odgovor pre toga pevanoj strofi. antislikencćr -e, adj. antinaučni, -a,-o, protivnaučni, -a, -o, nenauëni, -a, -o. antitczë -a, /. antiteza, suprotnost izmedu dva značenja dvaju pojmova. antitoksinc -t, m. pl. antitoksini, protuotrov koji nastaje u samom organizmu pod delovanjem toksina. antitubcrkuldr -e, adj. antituberkulozni, -a,-o. antiveneridn -e, adj. antivenericni, -a,-o, delovanje protiv veneričnih bolesti. antologji -a, /. antologija, zbirka pesama raznih autora. antonim -i, m. antonim, reč po značenju suprotna drugoj reči. ‘ antracit -i, m. min. antracit, vrsta kamenog uglja. antracitbdrtes -i, m. geol. antracitonosan, koji sadrži antracit. antropik -u, m. geol. kvartar (preistocen i holocen). antropogjeografi -a, /. antropogeo^afija, nauka koja ispituje značcnje i uticaj prirode na čovekovc telesne i đuševne osobine. antropoid -e, adj. antropoid/-an, -na, -no, covekolik, -a,-o: majmun antropoid — čovekoliki majmun. antropoidë -t, m. pl. zool. antropoidi, čovekoliki majmuni. antropolog -u, m. antropolog, naučnik koji se bavi antropologijom. antropologji -a, /. antropologija, nauka koja proucava fizičku prirodu čoveka. antropologjik -c, adj. antropološki, -a,-o. anuar (i,e), adj. naginjen, -a,-o. anuitet -i, m. anuitet, godišnja uplata duga. anulim -i, m. ukidanje, poništenje, opozivanje; anulimi i vendimit — ukidanje rcšenja.

ANULĆJ anuloj, V. anulirati, ukinuti, poništiti, opozvati, nniiluar (i,e), adj. ukinut, -a,-o, ponišlcn, -o,-a. opozvan, -a,-o. anzë -a, /. 200 I. vid. arëz. anjëz -a, /. zool. vid. crgjëz. non'st -i, m. gram, aorist, pređašnje svršeno ■\тете. aortë -a, /. anal, aorta, glavna vena koja odvodi krv iz srca. apardt -i, m. aparat, naprava, stroj; aparat fotografik — fotografski aparat. apartament -i, m. apartman, stan, soba. apati -a, /. apatija, neosetijivost, lavnodušnost, neniaraost, bezosećajnost, nehaj. apatik -e, adj. apatič/-an, -na,-no, neosctljiv,-a, -o, ravuoduš/-an,-na, -no, петаг/-ап, -na, -no, bezosecaj/an, -na,-no, nehaj/-an, na, no. apatit -i, m.min. apatiti, vrsta minerala, ruda kalcijev fosfat. apel -i, m. apel, opšti poziv, priziv. apcioj, V. apelirati, pozivati, obracati se kome s pozivom. apciucs -i, m.-jur. apelat, žalba na viši sud protiv odliike nižeg suda. apendicit -i, m. med. apendicit, zapaljenje slepog creva. aperiodik -c, adj. fiz. aperiodič/-an, -na, -no, Slobodan od njihanja, koji se ne klati oko svoga ravnotcžnog položaja. apikulturë -a, /. apikultura, pčclarstvo. ' aplikatë -a, / geom. aplikata, ordinata, verfikalna osa u koordinatama, aplikini -i, tn. aplikacija, primena, primenjivanje, upotreba. apiikoj, V. aplicirati, primeniti, primcnjivati, upotrcbiti. aplikuar (i,e), adj. primenjen,-a,-o, upotrebljen, -a, -0 ; arti i aplikuar — primenjena umetnost. apo, conj. da li, iii; këshlu apo ashhi — ovako ili ouako. apokalipsë -a, f. apokalipsa,' prorocka knjiga koja uglavnora obraduje svrsetak sveta. apokopë -a, f. gram, apokopa, ispuStanje samo• glasnika ili suglasnika na kraju reči. apolilik -e, adj. apolitič/-an,. -na, -no, nepolitič/ -an, -na, -no, njeri apolitik — apolitičan čovek. apolifizëm/-zmi, m. apolitizam, apolitizacija, nemanje sklonosti prema politici, politička indiferentnost. apologji -a, /. apologija, odbrana, odbranbeni govor ili spis u korist nckog čoveka ili učenja.. apopicksi -a, /. med. apopleksija, kap, udar kapi; paraliza tela ili pojeclinih njegovih delova; vid. damlld. apostafdf, adv. naročito, smišljeno, s predumišIJem, namenski, isključivo, spccijaino; kam ardhur apostafat per këtë punë — došao sam naročito (specijalno) za ovaj posao, zbog ovoga. a posteriori, adv. fit. a posteriori, na osnovu iskustva, zasnovan na iskustvu. aposlolik -e, adj. apostolski, -a,-o, propovedni, -a,-o.

10

ARAPKE

aposlrof -i, m. apostrof (’), pravopisni znak. apostrofë -a, /. apostrofa, odvraćanje, otklanJanJe, pribegavanje; lit. figura u kojoj govomik ili pesnik iznenadno zastane u svom iziaganju i obrati se okomito nckoj licnosti, bilo prisutnoj ili odsutnoj, ili nekoj stvari; figura kojom se neko obraca odsutnim licima ili stvarima' ■koje zamišlja kao žive; boi. zbijanje protoplazmc i hlorofilnih zrnaca na ćelijskim zidovirna susednim sa drugim cclijama; fig, ukor, grdnja. ■ apostull -i, m. mil. apostol, poslanik, verovesnik (Hristov). apostullatë -a, f. apostolstvo, služba apostola, apostolat. apotenie -a, f. geom. apotema, linija upravno povučena iz središta pravilnog pravougaonika na jednu njegovu stranu. apotcozc -a, f. apoteoza, obozavanje, proglaSivanje, proglašenje božanstvora. apozicion -i, m. gram, apozieija, dodavanje, jedna atribUtivna imenica kao dodatak nekoj drugoj imenici. a priori, adv. fit. a priori, nezavisno od iskustva. aprovim -i, m. usvajanje, prihvatanje; aprovimi I ligjit — usvajanje zakona; aprovimi i propoziniit — usvajanje predloga. aprovoj, V. usvojiti, usvajati, prihvatiti, dati saglasnost, pristati; u aprovua ligji— usvojio se zakon;a aprovolict propozinii? — usvaja (prihvata). li se predlog? e aprovuan njëzëri — jednoglasno ga usvojiše. aprovuar (i e), adj. usvojcn, -a, -o, prihvacen, -a, -o. aq, adj. adv. toliko, onoliko: qenë aq njerez, sa nuk i nxuri salla — bilo je toliko ljudi, da nisu mogli stati u sali; aq mundtë bëj per ty — toliko mogu uciniti za tebe; në aq c në kaq — retko, ponekad; sa më shumc aq me mirë — što više utolikb bolje; fig. aq më ben — toliko marim (ne marim nimalo). aqëliera, conj. vid. ndërkaq. ar -i, m. zlato; unaze ari. — zlatan ' prsten. aržb -e, adj. arapski, -a, -o. arab^ -ja, /. vid. karrocë. arabaxhi -i, m. rabadžija, vozar, kočijaš: arabeske -t, f. pi. arabeska, ukras u arapskom stilu. Arabi -a, /. Arabija. arabisht, adv. arapski, na arapskom jeziku. arabishte/-tja, /. arapski jezik. aradlie/-dlija, /. voj. odred, vojni red, čcta. aradlija partizane — partizanski odred. aralc, adv. savršeno, polpuno; u bë arak — usavrSio(-la) se, potpuno ovladao(-la) nckim poslom. aranxhatë -a, /. aranžada, osvežavajuće piće od narandži. ardp -i, m. Arapin; Crnac. arape/-pja,/. Arapkinja, Arabljanka; • Crnkinja. arapeshë -a, /. Arabljanka, Cmkinja. arapkë -a, f. vid. arape.

a r Ar

ardr -i, m. ratar, zcmljoradnik, poljoprivrednik. arashkë -a, f . hot. vid. repë. arbër -i, m. Albanac (stari naziv za Albance). arbëresh -e, adj. albanski, -a, -o (sto sc odnosi na Albance u Italiji, (zv. kalabrijski Albanci). arbëreslië -a, /. Albanka (kalabrijska Albanka). Arbëri -a, /. Albanija, Arbanija (stari naziv za Albaniju). arbërisht, adv. albanski, arbanaSki, -a, -o. (na dijalektu italijanskih Albanaca). arbëror -e, adj. albanski, -a, -o, arbanaski, -a, -o. arbilër/-tri, m. izabrani sudija, arbitar, sudija u nekom sporu; sp. sportski sudija; fig. neograničeni gospodar, despot; najglavnija, najuticajnija ličnost u spornim pitanjima (umetnost, ukus, mode i dr.). arbitrdr -e, adj. arbitarski, -a, -o, na svoju ruku, samovolj/-an, -na, -no. arbilrarisht, adv. arbitrarski, samovoljno, svojevoljno. arbitrdzh -i, m. arbit'"aža, izborni sud, sudenje izbornim sudom; sudenje od arbitra. ardliacak -u, m. došljak, doseljenik. ardhang v. osveziti, bujati; .shiu i ardhangu lulct ■ — kiša je osvežila cvećc. ardliangët (i, e), adj. mek, -a, -o, blag, -a, -o; než/-an, -na, -no, -mlad, -a, -o, svež, -a, -o, buj/-an, -na, -no. ardhes -i, h i . došljak, doseljenik. ardhje/-dhja, /. dolazak, nadolažcnje, prispeće; budućnost. ardhme/-mja (e), /. vid. ardhmëri. ardhmëri -a, /. budućnost, sutrašnjica. ardlishcm (i) -slime (e), adj. budući, -a, -e; idući, -a, -e. ardhshme/-mja (e), /. buduće vreme; gram, futur, buduce vreme. ardhur 0, e), adj. prispeci, -a, -e; njeri i ardhur — doseljen covek (doseljenik, došljak); mall i ardhur — uvozna roba; bukë e ardhur — narastao (nakiseo) hleb. ardhura -t (tc), /. p!. dohodak,'primanja; fin. prihod. arenc -i, h i . vid. çelik. arenë -a, /. arena: borilište posuto peskom gde se izvode sportske borbe i igre; fig. borilište, pozornica, poprište, ројје borbe, rada i dr;, arena ndërkombëtare .— međunarodna arena (politička i dr). areometër/-tri, m .fiz. areometar, sprava za merenje gusline specifične tcžine tečnosti. arë -a, /. njiva, oranica. arëz -a, /. zool. (Vespa vulgaris) osa, zolja. argas, V. obraditi, obradivati, uobličiti; naviknuti, biti iskusan, prckaliti; argasem — prckaliti se, očvrsnuti se. argasje/-sja, /. izrada, obrada; prekalivanje. argasur (i, e), adj. izraden, -a,.-o, obraden, -a, -o; prekaljen, -a, -o. argdt -i, m. argat, nadničar, najanini radnik.

11

ARKAlK argatcshë -a, /. radnica, nadnicarka, najamna radnica. argatëri -a, kol. najamno rađništvo, nadničari. argati -a, kol. vid. argatëri. argelim -i, h i . razonoda, veselje, zabava, provod. argëtdj, V. razonoditi, veseliti; argetohem — veseliti se, zabavljati se, provesti se, razonoditi se; u argëtuam mirë — dobro smo se, zabavIjali. argoshë -t, / . pi. bubuljica, gnojnica. argsh -i, HI. splav, pleter koji se upotrebljava kao splav. argull -i, HI. vid. cfgjëz. argumćnt -i, h i . argumcnat, dokaz, razlog. dokazno sredstvo; tema o kojoj se govori ili pise, argumentim -i, hi. argumentaeija, argumentovanje, dokazivanje, obrazloženje. arguinentoj, v. argumentovati, argumentirati, dokazati, dokazivati, obrazlagati, obrazložiti. argumentuar (i, e,) adj. arguinentovan, -a, -o, argumentiran, -a, -o, dokazan, -a, -o, obrazlozen; -a, -0 . argjandsina -t, /. pi. filigranstvo, kujundžijstvo, proizvodi od srebra rueno izradeni. argjćnd -i, h i . min. srebro. argjendar -i, h i. kujundžija, filigran. argjendari -a, /. kujundziiuk, filigranstvo. argjendc (i, c), adj. srebrn, -a, -o, od srebra. argjendim -i, h i. posrebravanje, ukrasivanje ili oblaganje srebrom. argjcndoj, V. posrebrili, posrebravati, ukrasiti ili obložiti srebrom. Argjentinë -a, /. Argentina, argjentinas ri, h i. Argentinac. argjentinas -e, adj. argentinski -a, -6, sto se odnosi na Argent inu. argjilë -a, /.. glina, ilovača. argjilor.-e, adj. glinen, -a, -o. argjipcshkëv/-kvi, h i . nadbiskup, (u katolickoj erkvi). argjipeshkvi - a ,,/. nadbiskupija, arhiepiskopija (katolička). arhimandrit -i, m. arhimandrit, starešina manastira. (u srpskoj pravoslavnoj erkvi). ari -u, HI. zool. (Ursus) medved. arie/-ria, /. muz. arija, melodija. ■ aristokraci. -a, /. aristokratija, plemstvo. aristokrdt -i, h i . aristokrat(a), plemić. arisfokratik -e, adj. aristokratski, -a, -o, plemićki, -a, -o. aritmetik -e, adj. aritmetički, -a, -o, računski, -a, -o. aritmetikë -a, f. aritmetika, racun. aritmografi -a, /. mat. aritmografija, zagonetka izražeha brojevima. aritmologji -a, /. mat. aritmologija, nauka o brojevima. aritmik -e, adj. lit. aritmič/-an, -na, -no, nesklad/ -an, -na, -no, bez ritma. arkaik -e, adj. arhaic/-an, -na, -no, zastarc/-o, -la, -lo.

ARKAIZËM arkaizëm/-zmi, m. arhaizam, zastarclost, reč koja nije u upotrebi. arkeolog -и,.гн. arheolog, stručnjak u arlicologiji. arkeologji -a, /. arlieologija, nauka koja proucava ostatke i spomenike materijalnc kuJture društva od prve pojavc coveka do pisanih spomenika. arkeologjik -e, adj. arheološki, -a, -o, što se odnosi na arhcologiju. arkë -a, /. sanduk, škiinja, kovčeg; arkë e të Tdekurit — mrtvački sanduk; sanduk, kutija za čuvanje novca ili stvari; blagajna, kasa; në arkën e ndërmarrjes — na blagajni preduzeca; arka c kursimit stedna kasa, šteđna kutija. arkëtir -i, m. blagajnik. arkëtare/-rja, /. blagajnica. arkëtira -i, m. kasiranje (novca), blagajničko • poslovanje. arkëtoj, V. kasirati (novae), arkidioçczë -a, /. arhidioceza, n.adbiskupija. (katoliëka). arkitëkt -i, m. arhitekt, gradilctj, gradevinski inženjer. arkitcktonikë -a, /. arhitcktonika, nauka o gradevinarstvu, nciniarstvo, gradevinska umetnost. arkitcktonik -e, adj. arhilektonski, -a, -o. arkilektural -c, adj. arhitcktonski, -a, -o. arkitcklurë -a, /. arhitektura, gradcvinarslvo, neimarstvo, umetnosl projcktovanja gradnje, i umetničko oblikovanje zgrade. arkitrav -i, m. arli. arhitrav, gornji prag. arkiv -i, m. arhiv, arhiva, ustanova za čuvanje starih dokumcnata i pisanih spomenika. arkirist -i, ni. arhivar, službcnik arhive. arkJvol -i, m. arhivol, kovčeg, mrlvački sanduk. arkivoltë -a, /. arli. arhivolt, polukružni luk. koji spaja dva stuba. arktik -e, adj. geogr. arklički, -a, -o, šlo se odnosi na Severn i pol. armdç -i, m. spoljna kopča; ukras, vez na nogavicama dimijc i čakšira. armatë -a, /. armija, vojna sila, oružane snage. armafese -a, /. arh. armatura, metaloi delovi u gradevinarstvu. armatim -i, -. naoružanje. opremanje oruijem i ratnim malerijalom. armatis, v. vid. armatos. armatos, v. naoružati; armatosem — naoružati se, naoružavati se, opremili se oružjem. arma(osJe/-sja, /. vid. armatim. armatosur (i, e), adj. naoružan, -a, -o, opreman -a, -o, oružjem i ratnom opremom. armature -a, f. arh. armatura, metaini delovi u gradevinarstu. arnić -ja, /. turšija, rasol, kiscli kupus. armën -e, adj. armenski, -a, -o, armenijski, -a, -o. armeri -a,/, oružnica, magazin za oružje, riznica. armcnishte/-tja, f. armenski jezik. armc -a, /. oružje; armë të rënda — teško oružje.

12

ARSYETUAR

arraërab5jfje/-fja, /. nošenje onižja, pravo na nošenje oružja. armëpushim -i, m. primirje, zatišje, prekid vatre, prestanak borbe. armëtdr -i, m. puškar. armik -u, m. neprijatelj. armiqësi -a, / . neprijateljstvo. armiqësisht,-orfv. neprijateljski. armiqësdj, v. zavaditi, razdirati, stvarati neprija­ teljstvo; armiqësohem — zavaditi se, biti u neprijateljstvu s kim, zakrviti se. armiqësdr -e, adj. neprijateljski, -a, -o. armoj, V. armirati, postaviti armaturu u gradevi­ narstvu. amaje -f, /. pi. njiva, oranica. aroat^r -I, m. vid. amesar. arne/-ni, m. hot. vid. molikë. arnesar -i, m. krpaç starih cipela, starinar. arnese -a,-/, zakrpa; pmje, dronjak. arnë -a, / . zakrpa. arnicë -a, /. krpica, mala zakrpa. arnim -i, m. krpljenje; fig. življenje, „krpljenje” . amis, V. vid. arnoj. arnishtë -a, /. zakrpa, dronjak. агпбј, V. (za)krpiti, arnohera — krpiti se. fig. po arnohemi — živimo, „krpimo” se. aromatik -e, adj. aromatič/-an, -na -no, miriSIjav, -a, -o. aromë -a, /. aroma, miris (prijatan). arpaxhik -u, m. bat. vid. kokare. arqiduke -a, /. nadvojvoda. arqimandrit -i, m. arhimandrit, starešina manastira (u pravoslavnoj erkvi). arqipci-i, m. geogr. arhipelag, otočje, skup ostova jedno do drugo. arqipeshkv -i, m. nadbiskup, arhiepiskop. arqipeshkvi -a, /. nadbiskupija, arhiepiskopija. arqitë -a, f . prut, šiba (za pleteqje), plet od žukve. arsenal -i, m. arsenal, riznica, oružnica, maga'zin oružja i munieije. arsenik -u, in. hem. arsenik, sičan. arsim -i, m. prosveta, obrazovanje. arsimim -i, m. prosvećivanje, obrazovanje. arsimćj, v. prosvećivafi, obrazovati; arsimohem — provećivati se, obrazovati se. arsimor -e, adj. prosvetni, -a, -o, obrazovni, -a, -o; bashkësia arsimore — zajednica obrazovanja. arsimtir -i, m. nastavnik, prosvetni radnik. arsimtare/-rja, /. nastavnica. arsimuar (i, e), adj. prosvećen, -a, -o, obrazovan, -a, -o. arsye -ja, / . razum; uzrok, razlog, povod; obrazloženje, opravdanje, dokaz. arsyeshëm (i) -shme (e), adj. razum/ -an, -na, -no; opravdan, -a, -o; mungesë e arsyeshme — opravdan izostanak. arsyctini -i, m. obrazloženje, opravdanje. arsyetoj, v. obrazložiti, opravdati; arsyetohem — opravdati se. arsyetuar (i, c), adj. obrazložen, -a, -o, opravdan.

ARSHIN

13

arshin -i*, m. vid. rrëshirë. arshin -i^, ni. vid. kut. arshirë -a, /. vid. rrëshirë. art -i, 111. umetnost, znanje, znanost, veština; svcukupnost praviia i metoda u umetničkoj delatnosti; arti figurativ — likovna umetnost; arliskenik — sccnska umetnost; artet e bukura — lepc umetnosti; art per art — umetnost radi umetnosti. artebriae -a, /. protivmalariçni lek. artel -i, m. artelj, radna zadruga, uđruženje radnika (u Rusij^). artćr -i, m. arterija, glavna krvna žila; fig. glavna saobraćajnica, glavna cesta. artë (i, e), adj. zlat/-ari, -na, -no; fig. kohë e artë — zlatno doba. arti -ri, /П., bot. vid. rrobull. artiçok -u, m. bot. artiSoka, glavočika sa cevastim cvetovima. artificiil -e, adj. artificijal/ -an, ma, -no, veštački, -a, -o; lule artificiale — veštački cvet. artikull-i, m. artiki, članak, napis; tačka ugovora; predmet, roba, stvar; anat. zglavak, zglob; gram. član. artikullim -i, m. gram, artikulacija, tvorba glasova; jasno i razgovetno izgovaranje reči i slogova. artikullshkrues -i, m. člankopisac, autor članka, artilcri -a ,/, voj. artiljerija, topništvo; rod vojskc kome su glavno osnovno naoružanje topovi. artiljcr -i, m. artiljerac, tobdžija. artisjc/-sja, /. bot. presadivanje, kalemljenje, cepijenje. artist -i, m. umetnik, artist(a); glumac. artistc/-tja, /. umetnica; glumica, artistik -e, adj. umetnički, -a, -o, artistički, -a, -o; veper artistikc — umetničko dclo. artistikisbt, adv. umetnički, artistički, na umetnički način. artishtë -a, /. munika, munikova šuma. artizaodt -i, m. zanimanje, obrt, zanat. artris, V. presaditi, presadivati (biljke). ■ artrit -i, m. med. kostoboija, upala zglobova. artropodë -t, m. pi. zool. artropodi, zglavkari, člMkonoSci. arushë -a, /. zool. mečka, medvedica. arrakate, adj. dele arrakate — brljiva ovca. arrati -a, /. odmetanje, odmetništvo, bekstvo; morl arratinë — odmetnuo (-la) se. arratisem, v. odmetnuti se, pobeći; u arratis — odmetnuo se, pobegao je; m’u arratisen bagëfia — raslurila mi se stoka; u arratis si lis i madh — srušio (-la) se, pao je. arratisje/-sja, /. odmetanje, odmetnuce, dezcrterstvo. arratisur (i, e), adj. odmetnut, -a, -o; i arratisur -i, m. odmetnik. arrç -i>, m. anat. šija, vrat, zatiljak; vratni pršljen. arrç -i^, m. zool. ronac, vid. dosez. arrç -iJ, m. hot. (Rhamnus fallax) Ijigovina, zestika. arrëst -i, m. arest, zatvor (vojnog lica).

ASGJËSUAR arrcstim -i, m. pritvaranje, zatvaranje, lisenje slobode, hapšenje. arrestoj, v. pritvoriti, zatvoriti, hapsiti, lišiti slobode. arrë -a, f. bot. (Jiiglans regiaJ oiah; (Ailantus glandulosa) kiselo drvo, pajasen; orah (plod). anal, arrë e fylit — Adaraova jabučica. arrëz -a>, / . anat. šija, vrat, vratni pršljen. arrëz -a^, / . bot. orašje, orahovina. arrij, V. stići; prispeti, dospeti; banuti; dostići, sustići: kështu arrihct suksesi — tako se postiže. uspeh; u arrinë pemët — dospelo je voće (sazrelo); ia kam arrilur asaj kohe — pamtim to vreme. arrirë (i, e), adj. dozre/-o, -la, -lo, dospe/-o, -la, -lo. arrishëm (i)--shme (e), adj. dostiž/-an, -na, -no. arritje/-tja, /. dolazak, prispeće, stizanje. armjćt -i, m. orašje, orahova šuma. arrogancë ■-a, f. orogancija, nadutost, oholost, drskost. arrogdnt -e, adj. arogant/-an, -na, -no, nadut, -a, -o, dr/zak, -ska, -sko, ohol, -a, -o, osor/ -an -na, -no, bezobzir/-an, -na, -no, naprasit, -a, -o. arrtë (i, e), adj. orahov, -a, -o, od orahovine, oraha. as, coni., ni, niti; as nuk ha, as nuk pi — niti jede, niti pije; as une, as ti — ni ja, ni ti. as -i, m. vid. kind. asaj, pron. njoj, onoj; adv. asaj ane — sa one strane, onuda, otuda. asdjt, adv. vid. andej. asamble -ja, / . asambleja, skupština, sabor, zbor, skup, parlament; plenarna- scdnica; asambleja kushtetutare — ustavotvorna skupština; asambleja popullore — narodna skupština. asamblist -i, m. skupštinar, član sabora. ase, conj. ili; ti ase ai — ti ili on; le të vije njëri ase tjctri — neka dode jedan ili drugi. asfdlt -i, m. asfalt. asfaltim -i, m. asfaltiranje, postavljanje asfalta. asfaltoj, V. asfaltirati, prcvući asfaltom (put, ulicu) . asfaltuar (i, e), adj. asfaltirah, -a, -o; rrugë e asfaltuar — asfaltiran put. asfare, adv. nimalo, nikako, ni na koji način. asfije, adv. nimalo, nikako. asfiksi -a, / . asfiksija, slabo ili nikakvo kucanje srca, asgja, pron. vid. asgjë. asgjamingut, conj. ipak, i pored toga. asgjë, pron. ništa; s’tha asgjë — ne reče ništa; nuk pamë asgjë — niSta ne videsmo. asgjëkund adv. nigde, nikud. asgjësim -i, m. uništenje, poništenje, istrebljenje, razaranje. asgjesdj, v. uništiti, poništiti, istrebiti, razoriti; razarati. asgjësuar (1, e), adj. uništen, -a, -o. ponisten, -a, -o, istrebljen, -a, -o; razaran, -a, -o.

ASI

14

ASTRIT

asi, pron. takav, ovakav. asnjnni, pron. vid. asiijëri. asiUoj, adj. tak/-av, -va, -vo, onak/-av, -va, -vo. asnjcri, pron. niko. asimetri -a, /. asimetrija, nesrazmernost, nesklad- asnje, pron. nijedan, niko; adj. s’bën asnjë punë nost, nejednakosl, neravnoraemost. — пе radi nikakav posao. iishnctrik -e, adj. asimetric/-an, -na, -no, nesraz- asnjëhcrë, adv. nikad, nijedanput. mer/-an, -na, -no, nesklad / ran, -na, -no, asnjëri, pron. nijedan, niko (od njih), nejednak, -a, -o, neravnomer/-an. -na, -no. aso, adv. onako. nsimilim -i, w. asimilacija: usvajanje i pretva- asociacion -i, m. asocijacija: udruženje, savez, ranje tvari koje ulazi u organizam; asimilimi i spajanje; fil. asociacioni i ideve — asocijacija një populli — asimilacija nekog naroda, staideja, vezivanje predstava na taj nacin Sto panje jednog naroda s drugim putem usvajanja jcdna predstava, -kada se pojavi, izazove u njegova jezika, obicaja i dr; gram. JednačenJe, svesti i neku drugu; udruženje Ijudi radi nekog sljubljivanje glasova po zvučnosti i po mestu zajednickog cilja; bot. biljna zadruga naslala tvorbe; fig. asimilimi i iiicsimit — usvajanje prirodnim putem; zooL družba životinja (jato, znanja. stado). asirailoj, v. asimilirati, asimilovati: usvojiti i pretvoriti tvar koja ulazi u organizam; asi- asocidl -e, adj. asocijal/-an,-na, no, nesocijal/ -an, -na, -no, nedruStven, -a, -o, nedruzev/ niiloj një popull — asimiliram neki narod -an, -na, -no. s drugim putem usvajanja njegova jezika, običaja i dr.; gram, izjednačiti, sljubljivatj asodore, adv. onako, na taj način. glasove po zvučnosti i mestu tvorbe; ata nxë- . asohcrc, adv. tada, onda. tada, onda, u ono vreme,..u to nës c kanë asimiluar mirë mësimin — ti učenici asokohc, doba. su dobro usvojili nastavu (nastavno gradivo). asonancë -a, /. asonanca, prizvuk, odjek; lit. asiraptotc -a, /. geom. asimptota, ravna linija ukras koji se sastoji u podudaranju samoglaskojoj se približava neka krivulja tako, da nika kod reči u recënici ili stihu; ncpotpun medusobno odstojanjc teži prcma nuii. srok gde se ne slažu potpuni glasovi, nego' asimptotik -e, adj. asimptotič/-an, -na, -no. samo vokali. asindent -i, m. lit, asindent, nevezanost u receniasorlimćnt -i, m. asortiman, izbor različitih cama. oblika i vrsta robe, biranje, odabiranje. asiridn -e, adj. asirski, -a, -o, što se odnosi na Asiaspak, adv. nimalo, hišta: nuk është aspak e rërriju. tctë — uopšte nije istina, nije nimalo tacno; asisoj, adv. onako, na taj način; adj. rrobc asisoj jsa të dha? aspak — kpliko ti dade? nimalo, — onakvo odelo. ništa. asistence -a, /. asistencija,.prisustvo; pomaganje, aspëkt -i, m. aspekt, vid. gledište, stanovište. pomoć. aspër/-pra, /. aspra, stari sitan novae, asistënt i, m. asistent, pomocnik, pomagač. aspirdnf -i, m. voj. zastavnik; kandidat koji se (li nekom stručnom poslu). priprema za necim (položajem, zvanjem). asisten(e/-tja, /. asistentkinja, pomoćnica (struč- aspiranturë.-a, /. priprema kandidata u školi ili nog posla). institutu, ■ asistim -i, m. asistencija, prisustvovanje, sudelo- aspiratë -a, f. aspiracija, težnja, želja za nečim. vanje, pomaganje. aspirinë -a, /. aspirin (lek). asistoj, V. asistirati, prisustvovati; pomagati; aspiroj, V. težiti, nastojati, truditi se. asisloj në mblcdhje — prisustvujem na sastanku. lasket -i, m. asket, isposnik, pokajnik, verski assesi, adv. nikako, nipošto, ni na koji način. asldr -i, ?/i. postava (od sakoa, kapufa i dr.). mučenik. asketik -e, adj. askctski -a, -o; jetë asketikc — astcizëm/-zmi, m. lit. asteizam, duhovit govor, zadirkivanje, zadevanje. asketski život. asketizëm/-zmi, m. asketiznm, isposnistvo, po- astigmatik -e, adj. fiz. astigmatič/-an, -na, -no, što se odnosi na nejasnost slike nastale astigkajnistvo u mučenju tela odricanjem. matizmom. askërkund, adv. vid. askund. askerkush, pron. vid. askiish. as(igmatizem/-zmi, m. fiz. astigmatizam,- mana askund, adv. nigde, nikud, nikamo. prcslikavanjem prolaskom zrakova kroz sočiva askurre, adv. nikada. uslcd toga što lik površinskog elementa oko a.skurrkusli, pron. vid. askush. osne tačke lcži uopšte na dvema krivim povraskush, pron. niko, nikoji; ti jc një askushi -ti si šinama, tj. Sto svakoj tački predmeta odgoniko i ništa. varaju dve tačke lika; med. nepravilnost očne asndonjë, pron. vid. astijë. rožnjače i leće zbog Sega u oku nastaje nejasna asndonjëlierë, adv. vid. asnjëherë. slika. asnjanës -e, adj. gram, srednji rod; neutral/ astmë -a, /. med. astma, sipnja, zaduha. -an, -na, -no, neopredeljen, -a, -o. astragaç -i, m. rastegaca, daska za rezance, testara. asnjapësi -a, /. neutralnost, neodredenost, neoastragal -i, m. arh. astragal, venae pri vrhu stuba. predeljenost, nepristrasnost. astrit -i, m. zool. vrsta žute zmije; fig. junak.

ASTROLĆG astrolćg -u, «1. astrolog, zvezdočitac, zvezdoznanac. astrologji -a, /. astrologija, čitanje iz zvezda. astrologjik -e, adj. astrološki, -a, -o, što se odnosi na astrologiju. astronćm -i, m. astronorn, naučnik koji se bavi astronomijom. astronomi -a,/. astronomija, nauka o krctanjima i veličini nebeskih tela. astrononiik -c, adj, astronomski, -a, -o\fig. shumë asironnmikc — astronomska suma (fantastična, neverovatna suma). ashe/ -shja, /. bot. (Ilex aqidfolium) zclenika, cesvina. ashëf -i, m, \id. kuzhinë. ashër/-shra>, /. vid. ashkë. ashër/-sbra2, /. bot. divlji kcstcn. ashik -u, /«. zglobna kost, koščica u kolenu nckih životinja (deca upotrebljavaju za jednu igru jagnjeću koSčicu); Ijubasmik, dragi. ashk -u, zanos. vatrena želja, strasi, čežnja (Ijubavna). ashke/-kja, /. vid. ashkë. ashkë -a, /. treska, iver, ocepak (drveta). aslikël/-kJa,/. iver, treska, ocepak (ma)i), cepljika. ashkloj, j>. cepati (drva), iseći na sitnu parčad. ashpër, adv. ošlro, osomo, strogo, Ijuto, oporo,, grubo, Ivrdo, surovo; krto, resko; nesavitljivo, hrapavo; niielli është bluar ashpër — brašno je grubo mleveno. ashpër (i,e), adj. ošt/-ar, -ra, -ro, osor/-an, -na, -no, strog, -a, -o, Ijut, -a, -o, opor, -a, -o, grub, -a, -o, tvrd, -a, -o, surov, -a, -o; krt, -a, -o, nesavitljiv, -a, -o, hrapav, -a, -o. aslipërim -i, m. osornost, osorljivost, pogoršanje, zaoštravanje, Ijutina. ashpëroj, V. pogorSati,. zaoštriti, zaoStravati; • asbpërolicm— ogrubeti se, naljutiti se, podivljali se; i ashpënian fjalët — zaoštriše reči. . ashpërsi -a, /. osoraost, surovost, strogost, grubost; rapavost. ashpërsim -i, m. zaoStravanje, pogorSanje. ashpërsoj, v. pogoršati, zaoStraVati; ashpërsohcm — ogrubeti se, naljutiti se. ashpërsuar (i,e), adj. zaoštren, -a, -o, pogoršan, -a, ; 0 . aslit, V. vid. është. asht -i, m. kost, koska. ashtë -a, /. vid. abishtë. ashfë (i,e), adj. koščan, -a, -o.' ashtnira -i, m. okoStavanje. ashtnohet, v. okostati se, okoStavati se. ashlnor -e, adj. koStan, -a, -o, koSćan, -a, -o. asbtu, adv. tako, onako, na taj naëin; le të jetë ashtu — ncka bude tako; i tha ashtu.c aslitu — reče mu Goj) tako i tako; po, asbtu — da, tako (potvrdivanje). ashtuquajtur (i,c), adj. nazvan, -a,-o, takozvan, -a, -0. at -i, m. at, ždrebac, pastuh, jabaći konj. atd, pron. oni (Ireće lice množine muškog roda);

15

ATLANT

ata erdhëo djc — oni su juče(r) došli; pokazn'a zamenica treccg lica množine inuškog roda; kush janë ata njerëz? — ko su li Ijudi? srednji rod jednine: ata djatlië është i kripur — laj sir je posoljen. atik -u, m. vid.- suliii. atakoj, V. vid. sulmoj. atashë -u, m . ataSe, dipiomata, diplomatski predstavnik; atashe ushtarak — vojni ataSe. atavizëni/ -znii, m. atavizam, naslede, osobina predaka. atdlië -u, m. domovina, otadžbina. afdhefdr -i, rodoljub, patriota. atdhetari -a, /. rodoljublje, patriotizam, Ijubav prema domovini. at^ietarizëm/ -zmi, m. rodoljublje. ,atcist -i, m. ateist, bezvemik, bezbožnik. ateizëm/ -zmi, m. ateizam, bezboznost. atelië -ja, / . atelje, umetnikova soba za rad, umetnikova „radionica” . atentdt -i, nt. atcntat, napad na odrcdeno lice s ciljem lišenja života (mahom iz političkih pobuda). atcntator -i, m. atentator, napadaë, ubica. atë, pron. to, toga, tu: pash atë fëmijë — videh to dete; atë njeri e njoh kahcrë — tog čoveka odavno poznajem; mos e le atë punë për nesër — ne ostavi tu stvar za sutra; karn folur me atë njeri — razgovarao (-la) sam sa tim čovekom. atë -i, {pl. etër), m. otac: kujdcsi i t’et — očcva briga; e do sbumë t’anë — mnogo voli oca; Atë Naumi — Otac Naum (svešteniku). atëbotë, adv. tada, onda. atëherë, adv. tada, onda; atëherë ashtu isliin zakonet — tada su takvi bili običaji; eja edhe ti atëherë — onda dodi i ti; meqë s’vete ti, atëherë as unë's’vete — poSto nc ideS ti, onda ni ja ne idem. atëhershëm (i) -shme (e), adj. ondašnji, -a, -e, tadaSnji, -a, -e. atëldsh -i, m. ded; čiča, čicica, stričan. atëror -e, adj. očinski, -a, -o; i foli në mënyrë atërore — govorio mu (Joj) je ocinski. atësi -a, /. očinstvo. atij, pron. njemu (dativ jednine 3. lica muSkog roda). atik -e, adj. aticki, -a, -o, Slo se odnosi na Atiku (pokrajina u Grčkoj). atillë (i,e), adj. onak/-av, -va, -vo, tak/-av, -va, -vo; snaž/-an, -na, -no, jak, -a, -o, čvrst, -a, -o. atjë, adv. tamo, onamo, onde; atje larg — tamo daleko. aђ’esbëm (i) -shnie (e), adj. tamošnji, -a, -e, onamoSnji, -a, -e. atldne -a, / . bedevija, kobila, atkinja. atkćs -i, m. vid. zëkosë: Atldnt -i, m. mil. Titan, Atlant, starogrcki mitoloSki div, vid. Atlas.

ATLANTJK

)

atlanti'k -e, adj. atlantski, -a, -o. AtlAs -i, III. Atlas, Titan, starogrčki mitološki div za koga se veruje da drži na svojim plecima nebeski svod; geogr. Atlas (planina u severnoj Africi). adds -i, III. atlas, knjiga sa geografskim kartama svih dclova sveta. atlćt -i, III. atleta, takmičar na giinnastičkim utakmicama. atletik -e, adj. atlefski, -a, -o; lodra atletike — atletske igre; trap atictik — atletičko telo, atletski gradeno telo. atledkc -a, /. sp. atletika, sportska disciplina kod koje se traži snaga i spretnost. atlćsh m. vid. atelosh. afllds -i, ni. atlas, vrsta svilene Ikanine. atmc/-mja, /. vid. atdhe. almosfcrc -a, /. atmosfera, vazđušni omotač; fig. atmosfera politike — polilička atmosfera, poliličko raspoloženje. atmosferlk -e, adj. atmosferski, -a, -o. at6, pron. one (nominativ tr«Seg lica innožine ženskog roda). atol -j, m. atol, malo koralno ostrvo. atom -i, m. atom, najmanji delid hemijskih ele— menata. atomik -e, adj. atomski, -a, -o; energjia atoraike — atomska cnergija. atomistikë -a, /. atomistika, nauka o atomima. alomizem/-zmi, m. fii. atomizam, učenje po kome su sve stvari sastavijene od izolovanih elemenata (atoma) i po kome se sve Sto postoji osniva na spajanju i razdvajanju tih elemenata. aton -e, adj. gram. atonid/-an, -na, -no, nenaglašen, -a, -o; fjalë atone — red bez akcenta. alribut -i, m. atribut, svojstvo, kakvoda, znak, obeležje, oznaka; gram, dodatak podmefu koji kazuje kakav je podmet. . atrofi -a, /. med. atrofija: smanjenje razmera i kržljanje nekog organa ili tkiva usled nedovoljne ishranjenosti; suSenje, mršavljenje, uvelost, zakržljalost; zlohranica; otupljivanje, nestajanje nekog osedaja ili svojstva. atrofizdj, V. zakržljati; slabiti, smršati, mršaviti; (u)venuti. aty, adv. tu, onde; aty nga ora gjashtë — tu oko šest časova; rri aty ku je — sedi tu (onde) gde si; aty qan aty qesh — das place das se smeje; aty per aty — na lieu mesta, odjednom; aty këtu — tu i tamo. Atynë -a, /. Očenaš (molitva). atypdri, adv. tuda, onuda. atjTe, pron. njima (dativ množine tredeg lica muskog i ženskog roda). atj’shëm (i) -shme (e), adj. ondasnji, -a, -e. athet(i,c),yyy. kise/-o,-la,-lo, re/-zak, -ska,-sko; raolle e athët — kisela jabuka; kohë e athët — prohladno vreme, suvomrazica. athinas -i, m. Atinjanin. Athinë -a, /. Atina. athtim -i, m. kiselost, reženje; hladnoda, suvo­ mrazica.

16

AUTOQEFAL

athtdj, V. (za)kiseliti; staviti u salamuru. athtuar (i,e), adj. hem. zakiseljen, -a, -o. audiencë -a, /. audijeneija, ^vaničan prijem; e prill ne audiencë — primio ga u audijeneiju. augmenlativ -i, m. gram, augmentativ, red koja uvedava ili pojadava prvobitno znadenje jedne redi. augjit -i, m. min. augit, bledozelen dragi kamen. augjitik -e, adj. augitid/ -an, -na, no, bledozelen, -a, -o (za mineral), auktdr -i, m. vid. autor. auktdrc/-rja, /. vid. autore. aullc -a, /, aula, sala, dvorana. aullin, V. vid. angullin. Australi -a, /. Australija. australidn -e, adj. australijski, -a, -o. Austri -a, /. Austrija. austridk -e, adj. austrijski, -a, -o. autarki -a, /. autarhija, samovlada, samodrštvo, despotizam, apsolutizam; monolizam u ekonomiji. autenticilćt -i, m. autentidnost, verodostojnost. autentik -e, adj. autentid/ -an, -na, -no, verodostoj/-an, -na, -no, istovet/-an, -na, no. autobiografi -a, /. autobiografija, životopis samom sebi. autobiografik -e, adj. autobiografski, -a, -o. autoblinde -a, /. voj. blindirana kola, boma kola, autobus -1, m. autobus; autobus! elektrik ■— trolejbus. autodii^kt -1, m. autodidakt, samouk. aufogami -a, /. hot. autogamija, samoopiodivanje kod biljaka, samooprašivanje. autogrif -i, m. autograf, svojerudan potpis. autokraci -a, /. autokratija, samovolja, neogranidena vlast; oblik države u kojoj vladar drži svu vlast u svojoj ruci. autokrit -i, m. autokrat, despot, monarh, samovladar. autokritikë -a, /. autokritika, samokritika. autokritik -e, adj. autokritid/-an, -na, -no, autokritidki, -a,-o, samokritidki,. -a,-o. autoktdn -1, m. autokton, starosedelac, meštanin; urođenik. automatik -u, m. automat (puškomitraljez). automatik -e, adj. automatski, -a, -o. automatiki'sht, adv. automatski. automjët -i, m. motorno vozilo, auto, automobil. automobjl -1, m. automobil. automobilistik -e, adj. automobilski, -a, -o; automobilistidki, -a, -o. autonom -e, adj. autonomni, -a, -o, samostal/ -an, -na, no; krahinë autonome — autonomna (samostalna) pokrajina. autonomi -a, /. autonoraija, samostalnost. autopirk -u, m. autopark, garaza, meslo za parkiranje automobila. autoportrdt -i, m. autoportret, sopstvena slika. autopsi -a, /. autopsija, otvaranje leša. autoqefil -e, adj. autokefal/-an, -na, -no, samostal/-an, -na, no, kisha auloqefale — autokefalna (samostalna) erkva.

AUTĆR autor -i, m. autor, pisac, stvaralac dela, spisatelj. autorc/-rja, /. žena autor, pisac. autorildr -e, adj. autoritativ/-an, -na, -no, ugled/ -an, -na, -no; uticaj/-an, -na, -no. autoritćt 'i, in. autoritet, ugled; vlast; uticajna i uglcdna ličnost. autorizim -i, m. autorizacija, ovlaScenjc, punombćje. autorizćj, V. autorizovati, ovlastiti, opunomoćiti. autorizuar (i,e). adj. autorizovan, -a, -o, ovlašćen, -a, -o, opunomoćen, -a, -o. autosugjestion -1, m. autosugestija, sugestivno uticanje na samog sebe. avalues -i, m. avalist, jemac, žirant. avangardë -a, /. avangarda, prethodnica, predvodnica. avantdzh -i, m. prednost, prvenstvo, nadmoc, prevaga, avarde/ -dja, m. mala ribarska mreža. avari -a,/, havarija, kvar broda, brodolom; šteta. avđz -i, m. vid. melodi. avdos -i, m. zool. (Friiigilla caetebs) zeba. aventurë -a, /. avantura, pustolovina. avanturićr -i, ni. avanturist, pustolov. avcrmë -a, /. vezica od opanka. avermćj, v. (za)vezati opanak. avër/->Ta>, /. sania leda. avër/-vra2, y; toplola vatre. avër/-vri, m. neobradeno, pusto polje. aviacićn -i, m. avijacija, vazduhoplovstvo, zrakoplovstvo. aviator -I, m. avijatičar, pilot, vazduhoplovac, zrakoplovac. avikulturë -a,/, avikultura, uzgoj ptica, pticarstvo, peradarstvo. avis -i, m. bezdan, ponor, propast, avis, V. približiti, primaknuti; avitem — približiti se, primaknuti se, primaći se. avitur (i,e), adj. približen, -a, -o, primaknut,' -a, -o. avlëmend -i, m. razboj, stan, krosne. avli -a, /. vid. avlli. avlli -a, /. avlija, dvorište, obor.

2 F jalor shqip-serbokroatisht

17

AZOTlK

avokit -i, m. advokat. avokaturë -a, /. advokatura. av6r -I, m. avorija, slonovača, slonova kost, belokost. avrapë -a, /. oziljak, bradavica sa diadicama u dovedjem telu. atTë -a,/, arh. sinagoga, židovski hram, židovska bogomolja. avrohem, v. smrznuti se, smrzavati se (ruke). а\т6т, adv. skupa, duturc, nasumce; merri avrom — uzmi duture. avull -i, m. topla para; makinë me avull — parna mašina. avullim -1, m. isparanjc, isparavanje. avullćj, V. isparati, isparavati; avullohet — isparava se. avTilIore/-rja, /. parna mašina. dvaillt (i,e), adj. par/-an, -na. -no, gasovit, -a,-o. amllueshem (i) -shme (e), adj. isparljiv, -a, -o. axhami -u, m. adžamija, neuk, neiskusan dovek, mlad. axhamillëk -u, m. adžamiluk, neukost, neiskustvo, detinjaštvo. axhë -a, /. stric (odev brat); dida, stridan. azif, adj. razuzdan, -a, -p, zaspušten, -a, -o, neobuzdan -a, -o. . . ■ azbëst -i, m. azbest. azdisem, v. propinjati se, osiliti se, besneli, uzholiti se. azdisur (i,e), adj. osiljen, -a, -o, bes/-an, -na, -no. ohol, -a, -o. Azerbejxhdn -i, m. Ažerbejdžan. azg^n -e, adj. vid. azgën. azgën -e, adj. hrab/ -ar, -ra, -ro. junad/ -an, -na, -no, neustrašljiv, -a, -o; burrë' azgën — hrabar dovek. aziatik -e, adj. azijski, -a, -o; popull aziatik — azijski narod. azil-i, in. azii, politidko utodište. azćt -i, m. hem. azot, hemijski elcmenat. azotik -e, adj. hem. azotni, -a, -o.

в b, tlrugo slovo alfabcta. . babd -i, m. otac, tata; derviš, stareSina tekije. babagjysh -i, m. ded (majčin ili očev otac). baballare -t, ni. pi. očcvi; prcci. babalick -u, m. starac, dobricina, dobrilo; tast. babanace/-cja, /. upola pcčena proja. babanik -u, m. bol. (Sedum maxinuun) bobovnik« ■babaxhSn -i, m. dobricina, dobrilo, bezazlen čovek; junak, junačina. babazot -i, in. vid. babagjysh. babe -a, in. vid. babd. babczi -a, /. proždrljivost, halapljivost, oblapornost. babëzitur (i,c), adj. proždrljiv, -a, -o, halapijiv, -a, -o, oblapor/-an, -na, -no. babi'l -i, HI. zool. vid. bregce. babitem, v. ošamutiti se, onesvestiti se (od udarca). bablok -u, in. babo, otac (iz milošte); dobričina; adj. njerl bablok — bezazlen čovek, iskren čovek. babo 'ja. /. vid. manii. babune -ja, /. mera za žito (oko 10 kg). bac -i, H I. yid. bacck bacë a>, /. brat, brale, bata, stariji brat; stric; drug; opšti naziv za starijc osobe (iz poštovanja ili kad se tepa). bace -a2, vid. dacke. bacil -1, m. bacil, bakterija, mikrob. backe -a, /. Samar, ćuška. . baclok -u, H I. vid. bacë. baç -i>, H I. bačijar, mlekar. baç -ј2, H I. vezica, povoj; uCkur, svitnjak, gaćnik. baçi -a, /. bačija; starica. badër/-dra, /. hot. (Asphodeius) čapljan. badiavd, adv. badava, besplatno; uzalud, beskorisno; fig. jevtino, u bescenje. badifokë -a, f. novčanik, kcsa, budelar; kcsa za kresalo i duvanski pribor. badhër/-dhra, /. bot. vid. badër. bafër/-fra,/. bot. (Pistacia therebinthus) smrdljika. baft -i, H I. vid. fat. baftmddh -e, adj. vid. fatmadh. baftzi/-zczë, adj. vid. fatzi. bagatellë -a, /. muz. bagatela, kratak muzički komad lakšcg sadržaja; sitnica, malenkost, tričarija; jevtina sivar.

bagdzh -1, H I. bagaža, prtljaga. bagë -a. /. veter. baga, bagavost (konjska bolest). bagël/-gia, f. balega, izmet (životinjski). bagëlit, V. balegati. bagëra/-gmi, m. miropomazanje, krizma. bagëti -a, /. stoka, marva. babçe/-çja, /. vid. kopsht. bahçcvdn - i , h i . vid. kopshtar. . . balic/-bja, /. vid. hobe. bahetdr -i, h i . vid, hobctar. bdj*, V. vid. mbar. baj2, V. vid. bëj. bajamc/ -nija,/. bot. (Ainygdalu.i) badem; aiiat. krajnici. bajdt -c, adj. bajat, -a, -o, ustoj/ -an, -na; -no,' nesvcž, -a, -e; kjo bukë është bajate — ovaj hleb je bajat; fig. u bë bajat kjo punë — ova stvar Je vise zastarela, postala dosadna. bajgë -a, /. balega, vid. bagel, bajioz - i , H I. poslanik, izaslanik (u cpskim narodnirn pesmama). bajm -j, in. vid. bagëm. bajonetë -a, /. bajonet (nož na puSci). bajrdk -u, h i . barjak, zastava; bajrak dasme — svadbena zastava, zastava koju nosi neko od svatova (neko od rodaka domadina svadbe) na svadbi; nckada je bajrak bznadavao vojnu formaciju a kasnije administrativno podrudje u scvcmim krajevima Albanije, gde je vladalo’ plemensko uredenje i organizovanje. bajraktir -1 , h i . barjaktar, poglavar, vod, prvak; stegonoSa, zastavnik. bajrdm -i, h i . barjam, muhamedanski verski praznik; Bajram (muSko ime). bajukë -a, /. zool. vrsta divlje patke. bajzë-a*. /. zool. (Fidica astro) jcdna vrsta morske ptice. bajzë -a2, f vid. hobe, bakahro -ja, /. zool. ( Gadua morrhua) bakalar. bakdll -i, h i . bakalin, sitnidar, trgovac na malo. bakalllk -u, ni. bakaluk, trgovina na malo. bakëm, h i . bol. (Haetnaloxylon campechianum) kampeS drvo. bakër/-kri, h i . min. bakar. bakërim - f , h i . bakrovanje, pokrivanje bakrom. bakërt (i,c), adj. bakren, -a, -o. bakcrxhi -u, h i . kotlar, kazandžija; kalajdžija.

BAKFON

19

bakfon -i, in. inesing. bakllavii -ja, /. baklava (slatkiš). bakr^ç -i, ni. bakrač, bakreni sud, dugum. bakshish -i, h i . bakšiš, dar, poklon. bakter -i, h i . bakterija. mikrob, mikroorganizam. baklcriolizinë -a,/, bakferiolizin, sastojak imunog seruma koji ima mod da rastvaranjem ubija bakterije. bakterioldg -u, hi. bakteriolog, ko se bavi bakteriologijom. bakteriologji -a, /. bakteriologija, nauka o bak- ■ terijama. bakteriologjik -e, adj. bakteriološki, -a, -o., što se odnosi na bakteriologiju. bakteriozë -a, /. bakterioza, opšti naziv za biljne bolesti kojc prouzrokuju bakterije. bakth -i, ni. anal. vid. baqth. bakuli, adj. muskuloz/ -an, -na, -no, skiirpuloz/ -an, -na, -no, razvijen, -a, -o; burrë bakullskurpulozan čovek. bal - i , H I. baljov, lovadki pas, hrt, ogar; ovdarski pas. balade -a, /. iit. balada (lirsko-epska pesma). balancë -a, /. vaga, terazija. balancim -i, h i. vaganje, merenje. balancoj, v. vagati, meriti, balansirati, održati ravnotežu. balandcr/-dra, f. branik, ograda; nered, metež. baldsh - i , H I. baljaS (konj), baljast konj. balcdni - i , H I. vid. ballsani. balç - i , H I. bot. (Hypericum perforatum) kantarijon, krvavac. balçëm/-çmi, h i. vid. ballsam. balçnidj, v: vid. ballsamos. baldosë -a, / . zool. (Meles taxus) jaz^vac. balenë -a‘, /. zool. (Balaena) kit. balenë -a^, /. slonovača, slonova kost. balcrinë -a, /. balerina, umdtnidka igradica. balćt -i, H I. balet', umetnidki pies. balë -a>, /. belega, balja. balë -a2, /. zool. vid. baldosë. bale (i,e), adj. baljast, -a, -o (za konja ili ovcu). balër (e), adj. baljasta (stoka). balgë -a, /. vid. bagel. balgore/-rja,/. veliki koš za žito, obložen blatoni ili balegama. balik -u, H I. baljov, baljonja (za psa). baliske -a, /. baljuSa, baljasta (stoka); dhi baliskc — baljasta koza. balistik -e, adj. balistidki, -a, -o, Sto se odnosi na balistiku. balistikë -a, / . voj. balistika, nauka o kretanju taneta. balrauq - i , h i . slanina, netopljeno salo savijeno u klupde. bale -ja, H. baljov, baljonja (baljast vo). balonë -a, /. balon, zmaj (dedja igradka). balosh -i, h i . baljonja, baljov; fig. budala, šašav, prostak. balosh -c, adj. baljast, -a, -o; fig. budalast, -a, -o, šaSav, -a. -o. baioz -i, H I. vid. pasanik.

BAIXOMATAR

balidk -e, adj. blat/-an, - na, -no, blatnjay, -a, -o, kaljav, -a, -o, modvar/-an, -na, -no; zemljan, -a, -o. ballanik -e, adj. vid. baltak. baltë -a,/, blato, glib; balte shtenibash — ilovada; baltë e kuqe — glina; fig. nië la në baltë — ostavi me u blatu (izdade me), baltë (i,e), adj. blat/-an, -na, -no; glinen, -a. -o. zemljan, -a, -o. balficë -a, /. baruština, blatište, modvara. baltik -e, adj. blatnjav, -a, -o, modvar/-an. -na, -no. baltinë -a, f. baruStina, blatišle, modvara. baltomë -a, /. vid. baltinë. ' baltos, V. glibati, glibaviti, kaljati. ballovinë -a, /. vid. balfinë. balu -ni, HI. bala, smotak, svežanj, zavežljaj; džak. baluke/-kja, / . zool. vid. bajzë*. balushë -a, /. baljuša, baljasta stoka (krava, kobila, koza); pega, mrlja. ballaballë, adv. naspramno, protivno, jedan prema drugom, licem u lice, deono. bailafdqe, adv. naodigled, javno, otvoreno, u lice, u odi; ia shkrepi ballafaqe — skresa mu u brk. ballafaqim - i , h i . jttr. suodenje dva ili vise lica u vezi sa rasvetljavanjcm nekog krividnog dela i dokazivanjem nedije krivice; sudeljavanje. ballafaqoj, v. suoditi, suodavati.sudeliti, sudeljavati. ballafaquar (i,e). adj. suoden, -a, -o. ballamdr - i , h i . uže, konopac kojim se veže. brod za obalu. ballancë -a, /. vid. balancë. ballancoj, v. vid. balancoj. ballandër/-dra, /. vid. ujvarë. • ballanxhë -a, /. vid. baltinë. ballbrcshtčz -a, /. bot. (Onobiychis ..sativa) esparzeta, grahorka. bailee -a, f. deonik, uski vezak, bela ženska marama, povezada (uska). baJle -i, m. delo; prednja strana, prednji deo, front; në ballë të vendit — na prodclju; adv. ballë për ballë — licem u lice, ballëbipët, adj. ponos/-an, -na, -no, vedra dcia; adv. ponosno, vedra dela, otvoreno, dista, pbraza. baiiëz -a, /. arh. podstepenik. ballgëni -i, HI. slina, ispljuvak, rakoljak; katar. balJgun -i, HI. bot. vid. sbparr. ballJcë -a, /. vid. bailee. balUnë -a, /. prodelje kude, fasada. Ballkan - i , h i . geogr. Balkan, ballkands - i , h i . Balkanac. ballkanik -e, adj. balkanski, -a, -o; vendet ballkanike — balkanske zemlje. ballkćn - i , h i . arh. balkon, doksat, trem, veranda, terasa. ballkot -i, HI. bot. (Anamirta cocculus) baluk. ballnik -u, m. vid. balluk. ballo -ja, /. balo, pies. l,allomatir-i, h i . vid. arnesar.

BALLOMË ballomë -a, /. vid. arnë. ballotc -a, /. kundak od puške. • ballsđm -i, m. balzam, nielem, lekovita mast za ubJaživanje bolova i lečenje rana. fig. uteha. ballsamor -e, adj. balzamski, -a, -o. ballsamćs, v. balzaniovati, balzamirati, namazati balzamskiro uljem; naročitim postupkom zašlititi lešinu od raspadanja. ballsamosjc/-sja, / . balzamiranje, zašlita lešinc od raspadanja. ballsamosur (i,e), adj. balzamiran, -a, -o, zaštićen, -a, -o, (od raspadanja). ballsor -i, m, čelnik, prvak, predvodnik. ballsijcr/-sori, m. vid. balluk. ball(uer/-tori, m. ovan predvQdnik. balluk -u, m. prednji oluk samara; prednji deo kolevkc. balluke -t, /. pi. pramen kose, zasečena kosa koja pada na čelo. bailukc/-kja, /. vrsla motike. ballunge -a, f. vid. bullungë. bambujë -a, /. bol. (Bambusa nmdinacea) bambusova trska. bame -a, f. muz. bania, vrsta cmačkc gitare. bamirës -i, m. vid. mirëbërës. bamirësi -a, /. vid. mirëbërësi. bamje/-mja, /. bot. (Hibiscus esculentus) bamnja. ban -i, m. vid. bancsë. banžk -u, m. banak, tezga, visok sto u ekspres restoranima gde se služi s nogu. banžl -c, adj. banal/-an, -na, -no, otrcan, -a, -o, prost, -a, -o; dosad/ -an, -na, -no. banalitët -I, m. banalnost, prostota; dosadnost. banalizoj, v. banalizirati, otrcali, poprostačiti. banalizuar (i,e), adj. banaliziran, -a, -o, prostački, -a, -o. Banët -i, m. Banat (oblast u Vojvodini). bandë -a, / banda, muzika, glazba; olos, bagra, kriminalna družina. bandcr/-dra, f . vid. pranga. bandil -i, m. vid. bcl, range, bandill -i, m. udvarač, ljubavnik, ženskaroš. bandille/-Ilja, /. milosnica, laka žena, ljubavnica. babdit -1, m. bandit, kriminalac, ubica, zločinac, razbojnik. banditizëm/-zmi, m. banditizam, razbojništvo. bandolë -a, /. muz. bandola (muzički instrument), bandurë -a,/, muz. bandura (muzički instrument), banesë -a ,/, stan, kuća za stanovanje, apartman, obitovalište. bangë -a, /. svitak, smotak, truba od hartijci bango -ja, /. vid. bankc. banim -i, stanovanje, sediSte, obitovalište. banishtë -a, /. naselje, kolonija, (fabrička naselje, radničko naselje). bankdr -i, adj. bankarski, -a, -o. banket -1, m. banket, svečani ručak ili večera. bankë -a>, /. banka, novčani zavod. bankë -a2, /. klupa; bankë shkollore — školska klupa; banka e zeze — erna (optuženička) klupa. bankënotë-a, /. banknola, papirna novčanica.

20

BARASf

bankiër -i, m. bankar, vlasnik ili direktor bankebankrćt -i, m. bankrot, stečaj banke. banoj, V. stanovati, živeti, obitavati: ai banon në kalin e Iretë — on stanuje na trećem spratu; na banojmë në një ndërtesë — mi stanujemo u jednoj zgradi; ku banojnë ata? — gde oni žive (stanuju)? kcmi banuar në një shtëpi (ë vjctër e tani banojmë nështëpl fë rc — živeli (stanovali) smo u staroj kuëi a sad živimo (stanujemo) u novoj kući. banćr -i, m. stanovnik, žitelj. banovinë -a, /. banovina (nekada administrativna jedinica). banuar (i,e), adj. naseljen, -a, -o; vend i banuar — naseljeno mesto. banueshem(i) -shme (e), adj. useljiv, -a, -o; shfëpi e banueshme — useijiva kuća. banjë -a, /. banja; kupatilo; kupanje i sunCanje. baqtli -i, m. donji deo trbuha, karlica. bar -P, m. Irava, zelenilo; bar i thafë — seno; med. \e\i\ fiz. bar, jedinica za merenje pritiska. bar -Ë, m. bar, noćni lokal. bar, V . ,nositi; baru! — gubi se! bar blete, m. bot. (Melissa officinalis) matočina. bar cthesh, m. bol. vid. frikë. bari i të kuqit të madh, m. vid. shikakuq. bar i trashë, m. bol. vid. madërgonë. bar lunge, m. bot. (Viola silvesiris) Ijubičica. bar miu, m. bol. vid. brengë thiu. bar ndërgishfe, m. bot. (Polentilla reptans) petoprsnica. bar ngjitës, m. bol. vid. gjunjëz. bar peshku, m. bol. (Verbascum) divi2ma. bar pezmi, m. bot. (Achillea millefolium) ajduCica, ajdučka trava. bar plakash, m. bot. vid. lule vjeshte. bar shëngjcrgji, m. bot. (Lysimachia nummularia) protivak, trava od metilja. bar tamli, m. bot, vid. lule qumështorc. bar Ihëllëze, m. bot. (Mercurialis) prosinac, Stir. bar udhe, m. bot. (Sedum acare) žednjak, jarič. bar veshi, m. bot. (Sempervivum teclorum) zečji kupus. bar zemre, m. bol. vid. sanëz. barabdr, adv. vid. baras. barabarësi -a, /. jednakost. • barabartë (i,e), adj. (pod) jednak, -a, -o; me lë drejta dhe obligime të barabarta — sa jednakim pravima i obavezama; istovet/-an, -na, -no, istorod/-an, -na, -no. barabit, v. vid. krahasoj. barabitje/-tja, /. vid. krahaslm. barabrinjes -e, adj. geom. ravnostran, -a, -o; frekendësh barabrinjës — ravnostrani trougao. barakë -a, /. baraka, đaščara, šupa. barakëndësli -e, adj. geom. jednakougaon, -a, -o. barakrahësh -e, adj. geom. jednakokrak, -a, -o. barakrdhës -i, m. geom. jednakokraki. baras, adv. (pod) jednako, ravno; uporedo; istovetno. barasi -a, f. vid. barabarësi.

BARASfM barasim -i, in. izjednacenje, ujednačenje, ravnanje; uporedivanje, uporedba. barasoj, v. izjednačili, ujednačili, ravnati; uporediti; barasohem — izjednačili se; barasohet — izjednačava se. baraspëshë -a, /. ravnoteža. baraspeshim -i, m. uravnoleženje, ravnoteža; /iz. kompenzacija. baraspeshćj, v. uravnotežiti. baratingull -i, m. fiz, unison, barazi -a, /. jednakost; sloga. barazim -i, m. (iz)jednačenje. barazdj, v. izjednačiti, ujeđnačiti, ravnati; uporediti; barazohem — izjednačiti se; uporediti se; barazohet — izjednačava se; uporcduju se. barbdr -i, m. varvarin, divljak. barbari -a, /. varvarstvo, divljaštvo. barbarisht, adv. varvarski, divljački. barbarizëm/ -zmi, m. varvarizarn, divljaštvo. barbaroze/-zja,/. bot. (Geranium rasa) zdravac, iglica. barbë -a, /. vid. xhaxlia. barbii -ni, m. zool. (Mulus barbatus) barbun (morska riba). barbiill -i, m. gvozdeni šiljak (sprava) za čišćenje pluga pri oranju. barbunjë -a, /. bot. vrsta krupnozrnastog pasulja, zeleni pasulj, boranija. barburiq *i, m. zool. (Barbus merid. Petenyi) jedna mala riba (slatkovodna). bard -i, Ml. bard, prvak, najugledniji predstavnik (u knjizevnosti i umetnosti). bardha (e), /, anat. beonjača; belance; e bardha e syrit— beonjaca; e bardha e vesc— belance. bardhak - u , m i . bardak, čaša, vid. goto, bardhalec -i, m i . beli, beo, belac. bardbalike/-kja, /. bot. (Primus insilitia) trnovača, tmošljiva. bardhdsh - i , m i . belac (konj); beli golub; beli pr5. bardhemë (i) -me (e), adj. be/ -o, -la, -lo; beličast, -a, -o; fig. sreć/ -an, -na, -no. bardhë (i,e), adj. be/ -o, -la, -\o\fig. qofsh i bardlie! — s re ^ n bio! me faqe bardhë — časno, belog obraza. bardhë -t (të), n. belance; fë bardlict e syrit — beonjaca; belilo, belina. bardhcsi -a, /. belilo, belina. bardhim -1, in. beljenje. bardhishc/-shja, /. bela koza. bardhćk -e, adj. vid. bardhemc. bardhdsh -e, adj. be/-o, -la, -lo, beličast, -a, -o; plavuSast, -a, -o. bardhosliinë -a, f. kreda; belo pranje (bolest). bardhuk -e, adj. vid. bardhemë. bardhush -e, adj. vid. bardhosh. bares, v. ići, hodati, (pro)5etati; barita — proSetah. bareshë -a, /. čobanica, pastirica, pastirka. bargjdn -i, in. bot. vid. këputje. bari -u, in. čobanin, pastir, čuvar stoke. bari -a, koL čobani, čobanstvo, čobančad. bari, V. vid. mbar.

BANGRËNËS

21

barikadë -a, /. barikada, utvrdenje, brana, zaprcka; fig. prepreka, smetnja. barishte/-tja, /. zelen, korov, urodica, travurina. barishtc.-t,/. pi. zelen, povrce; bilje. barishtor -e, adj. bot. biljni, -a, -o, travast, -a.-o. baritinë -a, /. hem. barit, barijum — sulfat. baritje/-tja, /. hodanje, kretanjc, šetnja. barifon -i, in. muz. bariton, duboki muški glas. baritonist -i, in. muz. baritonist, pcvač koji ima takav glas. barltdr -e, adj. čobanski, -a, -o, pastirski, -a, -o. bark -u, MI. trbuh; stomak; barku i keq — proliv, dizenterija; bratstvo, pleme, rod; vëllezër të një barku — rođena braća. barkalćc -e, adj. trbušast, -a, -o. barkaliq -i, iii. trbušić. barkanjds -e, adj. vid. barkaleci barkarolc -a, /. iiiiiz. barkarola, ribarska pesma; instrumentalna kompozicija u stilu mornarskih pesama. barkas, adv. potrbuške; hiqem barkas — gmiziti, mileti. barkatdr -i, m. lađar, brodar, čamdžija. barkaxhi -u, in. vid. barkatar. barkazi, adv. vid. barkas. barkdrëq -e, adj. proždrljiv, -a, -o, halapljiv, -a, -o, nezasićen, -a, -o. barkë -a, /. lada, barka, čamac. barkës -i, iii. džamadan bez rukava. barkgjćre, adj.fig. Širokogrud/-an, -na, -no, trpeIjiv -a, -o, tolerant/-an,-na,-no. barkiç -i, iii. trbonja, trbušina, trbuh, kulja. barkje/-kja, f. povoj, krpa (za povijanje deteta). barkkëq -e, adj. neumeren, -a, -o, proždrljiv, a-, -o, halapljiv, -a, -o. barkmddh -i, m. trbonja, kuljavac, trbušLna, trbušast. ■ barkngimë -e, adj. sit, -a, -o, nasićen, -a, -o, najeden, -a, -o. barkore/-rja, / . vuneni pojas, (topli pojas).

vuneni stežnik,

barkoscm, v. nadimati se, naduti se, prejesti se. barkosh -i, iii. trbonja, trbuSonja, trbušast čovck. barksoD, V. ispupčiti se;b ark so i murl—ispupčio se zid. barkshueme, adj. jalova, neplođna, nerodna, nerotkinja (za ženu). barkthdte, adj. vid. beronjë. barkuqe/-qja,/. bot. (Pratelia campestris) jed­ na pečurka. barkiishe/-shja, /. anat. srčana kesica, komora. barkzgopun, adj. vid. uritur, barmë -a, /. tanka zelena kora, ispod debele коге drveta. barnator -i, in. apotekar, Ijekarnik, farmaceut. barnatore/-rja, /. apoteka, Ijckarna, farmacija. barngrënës -i, in. zool. (Herbivorus) biljojed, biljožder.

b a r o g r Af

barogrdf -i, m. barograf, barometar koji auiomatski i neprekidno zapisuje promene u pritisku vazduha. baroj, V. zelemti, oblagati travom; barohet brcgu — zeleni se breg. oblaže se travom. barojë -a, /. korov, travurioa. barok -u, m. barok, stil e'vropske umetnosti (16—18 vek). barometer/ -tri, m. barometar, sprava za merenje . pritiska vazduha. bar6n -i, m. baron (plemićka titula u Engleskoj). baroneshë -a, /. baronica, baronova žena. barot -i, m. barut, prah. barsc, adj. vid. mbarsë. barfje/-tja, /. vid. mbartje. barut -i, in. vid. barot. barxhë -a, / . pegava, crno-bela koza. barrë -ja, /. drveni malj. barrë -a, /. breme, tovar; teret; një barrë grurë — tovar žita; barrë e. rcndë — tcžak teret; /ig. iu bëra barrë — dosadih mu Ooj), postadoh mu Goj) teret; grua me barrë — trudna, bremenita žena. barrët6r -i, m. čovek koji nosi žito u vodenicu da melje, koji tovari žito za meljenje. barroj, V. vid. ngarkoj. barrsoj, V. vid. mbars. barrse, adj. mbarsë. bas m. vid. bërës. bas m. muz. vid. basso, basamdk -u, m. basamak, stuba, stcpenica. basketboll -i, /n. sp. koSarka. baskefbollist -i, m. košarkaš. baski -a, /. ckser, klin. basmc -a. /. basma, cic, čit, šareno . platno. basso -ja, m. muz. bas, duboki muški glas; pevac koji pcva ovim glasom. ’ ' . bast .-i, m. opklada, zarok, ugovor, pogodba; vunë bast — opkladiše se. Irasblrdb -i, m. bastard, melez, mešanac; izrod, pokvarenjak. bastardboj, v. (po)kvariti, izopačiti; ekanë bastardhuar gjuhën — pokvarili su jezik; izroditi, izrodavati. bastcr/-tra, /. hot. vid. vrug. basti -a, f. vid. bastisje. bastis, V. pretresati, pretražiti, premetati. bastisje/-sja, /. prctres, pretresanje, pretraživanje, premetačina, ijremetanje. bastun -i, bastun, toljaga, batina, štap. bash, adv. bas, upravo; crdhi bash kur s’e pritja — dode baš kad ga (je) nisarn ocekivao (-la); bash në atë vend — baS na tom mestu, upravo na tom mestu. bash -i, ni. prednji deo broda; bashi i rakisë — prv’enac (rakija); prvak, vrhunac, vrhovno. bashëni (i) -slime (c), adj. vid. bëshcni. bashiboziik -u, m. bašibozuk, nercdovna vojska, naoružani civili.

22

b a s h k ë r e n d Oj

bashkangjit, v. priložiti, prilcpiti, (pri) dodati’ bashkangjitur ju dërgojmë — u prilogu (prilo' ženo) vam doslavljamo ... bashkangjitur (i, e), adj. priložen, -a, -o. bashkari -a, /. vid. kolekthitet. bashkarisht, adv. kolektivno, zajedno, skupa. bashkatdhetdr -i, m. sunarodnik, zemljak. bashkatdhetare/-rja, /. zemljakinja, sunarodnica, bashkekzistcncë -a, /. koegzistencija, sapostojanjc, saopstanak, istpvremcno postojanje, zajedničko postojanje. bashkekzistoj, v. koegzistirati, istovremeno postojati, zajcdnički živcti. bashkë -a, /. runo; një bashkë Icsh — pregršt runjskog vuna. bashke, adv. zajedno, skupa; shkojmë bashkë — idemo skupa, zajedno. bashkebator i, in. mat. sačinilac, kofaktor. bashkebisedim -i, m. razgovor, dogovor, dijalog. bashkëfajësi -a, /. jur. saučesništvo, pomaganje u vrsenju krivičnog dela, sukrivnja. bashkëfajtor -i, m. jur. saucesnik, sukrivac. baslikcfetir -i, m. jednovernik, jcdnoverac, istovemik. bashkëfjalim -i, in. razgovor, beseda. bashkëfolës -i, m. sagovornik, sabesednik. bashkcfshatdr -i, in. sused, komsija (ljudi iz istog sela). bashkëjetësë -a, f. koegzistencija, sapostojanje, saopstanak, istovremeno postojanje. bashkëjetoj, v. koegzistirati, istovremeno postojati, istodobno zajedno živeli. baslikëkohas -i, in. savremenik, suvremenik. bashkelidhje/-dhja, /. inai. veza, povezanost, srodstvo; spajanje. bashkëlidhës -i, in. mat. spojnica, spajalica. bashkcluftctdr -i, m. saborac, suborac, ratni drug. bashkëmdtje/-tja, /. mat. samerlivost, traienje zajedničke mere. bashkëmdtshëm (i) -shme (e), adj. mat. samerijiv, -a, -o. »baslikëngjis, v. vid. bashkangjit. bashkëngjitur (i, c), adj. vid. bashkangjitur. ^shlrënxënës -i, m. školski drug, saučenik. bashlcëpunëtor -i, m. saradnik, suradnik. basiilcëpunim -i, in. saradnja, suradnja. bashkëpunoj, v. saradivati, suradivati. baslikëpuqur (i, e), adj. geom. dodirajuci, -a, -e, oskulatorski, -a, -o. bashkëqytetdr -i, ni. sugradanin. bashkërëndës -e, adj. mat. sučelj/-an, -na, -no, konkurentni, -a, -o. bashkërcndit, v. urediti, uskladiti, saobraziti. bashkërcndilës -e, adj. gram. suodnos/-an, -na -no; fjali bashkërenditëse — suodnosna, na. poredna recenica. baslikërcndoj, v. složiti, urediti, uskladiti, saobra­ ziti; bashkerendohet — podudara se, poklapa se, slaže.

BASHKËRRITSHËM

23

bashkcrritshcm (i) -shme (e), adj. bol. srastajući, -a, -e. bashkësi -a, /. zajednica: baslikësia shoqërore — druStvena zajednica; bashkësitë e intercsit — interesne zajednice; bashkësia e arsimit — prosvetna zajednica; bashkësia e kulturës — zajednica kulture; skup, celina. bashkëshërt -i, m. suprug, muž. bashkësb6rte/-ja, /. supruga, žena. bashkëshortor -e, adj. supružai, -a, -o, bračni, -a, -Oi bashkëtingëllim -i, m. sklad, skladnost, harmonič- nost (tonova)/ konsonancija, bashkëtingëll6r/-rja, /. gram, suglasnik, konsonant. bashkëtingëllijcs -c, adj. vid. bashkëtingëllor. bashkëtrashëgimtir -i, m. sunaslednik, suvlasnik u nasledstvu. bashkëveprim -i, m. sadejstvo, sudejstvo. bashkëveproj, v. sudelovati, sadejstvovati, sudejstvovati. bashki -a, /. tako se nekad zvala opština, lokalna samouprava („gradska kuca”), sama zgrada i institucija tc opsline. bashkišk-e, adj. (si.) opštinski,-a,-o; taksat bashkiake — opStinske (komunalne) takse. bashkim -i, m. jedinslvo; udruživanje, savez; sloga; sjedinjenje, spajanje, sabiranje; basbkimet profesionale — sindikati. basbkoj, v. ujediniti, sjedinili, združiti; spojiti; bashkoheni — ujediniti se, združiti se, priključiti se. basbku (së), adv. zajedno, skupa. baslikuar (i, e), adj. ujedinjen, -a. -o, udružen, -a, -o, sjedinjen, -a, -o;- spojen, -a, -o. bashkudhëtdr ~i, m. saputnik. bashkudhëtdre/-rja, /. saputnica. bashline/-nja, /. igla sa glavicona. čioda. bashlinzë -a, /. igla sa glavicom, čioda. bashtinë -a, /. bastina, imanje. bat -i, m. klopka za ptice, zamka. batik -u, m. bara, močvara, močalina, baruština, glib. batakçi -u. m. nevaljalac, raspikuća, nepošte- * njak, fukara. batakçillëk -u, m. nevaljalstvo, raspikućstvo, nepoštenje, lupeštvo. batalion -i, m. voj. bataljon, vojna jedinica; fig. mnoštvo ljudi. batill -e, adj. pokvaren, -a, -o; zapusten, -a. -o; razvaljen, -a, -o. batallis, v. bataliti, pokvariti, poremetiti; zapustiti, napustiti; okaniti se cega. ostaviti. batanie/nia, / . ccbe. batare/-rja, paljba, salva, plotun; streljanje; e bënë bafare — streljaše ga Ge). bateri -a. /. voj. baterija; fiz. baterija, akumulator. batcrdi -a, /. galama, graja, vika, nered, metež; . rušenje, propast. bafërdis, v. galamiti, vikati; rušiti, propadati, uništiti; batërdiscm — propadam, nastradam.

BE

batërdisiir (i, e), adj. propa/-o, -la, -lo, uništcn -a, -o. baticë -a, /. morska plima, prekonierno strujanje morskc vode. batinë -a, /. klopka, zamka (za ptice). batis, V. vid. batcrdis. batist -i, m. tanka i fjna pamuCna tkanina. batisun (i, e), adj. vid. batërdisur. bat6q .-i, m. klatno (u zvonu). baturinë -a, /. zemljaba posuda. b a th e -a,/. bot. (Vida faba) bob. bathcr/-tlira, /. bot. (Nardssits pocticus) narcis, ovčica, sunovrat. bathishtë -a, /. bobovina,-bobistc. batliore/-rja, /. vid. batiiishtë. baulle/-ilja, /. putnički kovčeg, kofcr. Bavarl -a, /. Bavarska. baxhd -ja, /. vid. baxhë. baxhandk -u, m. badžanak, pašcnog (svaki od muževa dveju sestara). baxhc -a, /. badža, • krovni prozor; ptvor na krovu odakle izlazi dim; sam dimnjak. baxlii -a, /. domacica, reduša, redara, stanara. baxho -ja, m. bačijar, sirar, mlqkar. bazdl -e, adj. -a, vid. themelor. bazalt -i, m. min', bazalt, stena vulkanskog porekla. bazaltik -c, adj. bazalt/-an, -na, -no, bazaltski, -a, -o. bazën -i, bazen, basen, vid. i bauz. bazë -a, /. osnova, temelj;'voy. baza, skladište. bazidie/-ia, /. bot. (Basidium) bazidija. bazidiomicete -t, f. pi. bot. (Basidiomycete) bazidiomicete, vrsta pečurkil bazik -e, adj. bazični, -a, -o; industria bazike — bazična industrija. bazildr -e, adj. bot. osnovni, -a, -o, bazič/-an, -na,,-no. bazilikë -a, /. bazilika, saborna, glavna crkva. bazilćk -u. m. bot. vid. bozilok. bazoj, V. bazirati, zasnovati, temeljiti; bazohcrn — bazirati se, pozivati se na, oslanjam se na. baziiar (i, e), adj. baziran, -a- -o, zasnovan, -a, -o, temcljen, a, o. bazhddr -i, m. bazdar, kantar, vaga; kantardžija, merač. bazhdari -a, /. baždarana, baždamica, trošarina; taksa. bazhdile/-lja, /. vid. bczhdile. bazhgare -t, /. pi. vid. bëzhdile, be-ja, /. zakletva, prisega, po të bëj be • kunim ti se; mos ben be rrejshëm — ne kuni se krivo; i lëslioj be — kunim ga (je). molim ga Ge): e ve në be—teram (koga) da mi se kune, zahtevam da mi se kune; (beja — zakletva je jedna institucija u obicajnom pravu Albanaca; kada ko sumnja u koga da mu je ucinio neko zlo onda traži od njega da se kune, sam ili mu odredi nekoliko 1јит, čak i do 24 čoveka — ,,staraca” — koji ce se /.akleti da osumnjičeni nije kriv; tada se skine svaka sumnja sa osumnjicenog); fig. u bënë beja e dheut

BENG

BEBE

24

— obrukaše se, posladoSe ruglo sveta; s’është asnjë pčr be — nema nijedan ni za lek. bcbe/-bja>, /. beba, odojče. bebe/-bja2, /. amt. zenica (oka), bebez -a, /. anal. vid. bcbe. bcc >i, m. jagnje (malo),. bedćl -i, m. si. bedel, zamenik koji jc za placu zamenjivao odredenog vojnika. bcdćm -i, in. vid. bcden. bedćn -i, m. bedem, zidine, nasip oko tvrdave, tvrdava. . bcditem (i), v. dosaditi, dosadivati (kome), biti na dosadi, navaliti (na koga). beduoicë -a, / . hot. vid. shcrbele. bef, part, s’i ben bef syri — ni da (repti okom. befas, adv. iznenada, iznebuha, namah, slučajno, ncočckivano. befasi *a, /. iznenadenje, neočekivanosl, slučaj-

bejtexhi -u, m. vid. bejfar. bckçi -0, m. poljar, čuvar polja. bekim -i, in. blagoslov, blagosiljanje; paç bckJmin! — blagoslovljen bio! e ke me bekim — blagoslovljeno ti je (odobreno od vere). bekoj, V. blagosloviti, blagosiljati; bekojc zot — blagoslovi bože, (i kao čudjenje u običnom govoru); qoftë bekuar! — blagoslovljen bio! bektashi -u, ni. bektaSija, pripadnik dcrviške sekte bektašije (bektijaša). bektashidn -e, adj. bektaSijski, -a, -o, što se odnosi na bektašije. bektashizëm/'zmi, in. bektašizam, bektalija. bekuar (i,e), adj. b!agoslovljen, -a, -o; ujë i bekuar — b!agoslovljena voda; fig. njeri 1 bekuar — miran čovek, poštenjak, blagoslovljen čovek. bel-i^, ni. struk, pojas, slabina. bel-i^, ni. aSov, kopača, željezna lopata posebnog oblika za rahljenje zemlje. held -ja,/. belaj, nevolja, nesreća, jad, zlo, beda, muka, patnja, napast; më zuri belaja — snade me belaj. belaidii -u, in. nesretnik, nesrecnik, napasnik, nevaljalac. bclbacëk -u, in. mutavac, bekavac, tepavac. bclbacilk -u, in. vid. belbacak. belbcr (i,e), adj. mutav, -a, -o, mucav, -a, -o, bekav, -a, -o, tepav, -a, -o. belbëzim -i, in. mucanje, mucavost, tepavost. belbczdj, v. mutaviti, mucati. belbice -a, /. zool. vid. belushkë. belbiro -i, in. vid. belbëzira. belbćj, V. mucati, zamuckivati. belbuq -i, in. vid. belbacak. belćg -u, nt. vid. bejieg. belcmnitë -t, in.pl. zool. (Beleniniiidae) belemniti. belctristikë -a, /. beletristika, lepa književnost, umetnička literatura u prozi. belezik -u, in. belenzuk, narukvica, grivna. belexbi -u, in. kopač (aSovom). . belg -e, adj. belgijski, -a, -o, belgjian -i, m. Belgijanac. belgjidn -e, adj. belgijski, -a, -o. • Belgjikë -a, /. Belgija. ^ belhćlle, adj. tankbstasa, tankovita, tankostruka, bell, adv. beli, zacelo, zaista, odista, sigurno, zbilja. belicë -a, f. zool. mrena (riba), belik, adj. utrinski, državni (pašnjak, utrina). belinë -a, /. bol. vid. bezgë. belushkë -a, /. zool. (Salinoihyinus ohridanus) belvica, pastrmka. belvedcr -i, ni. belvedere, tornjic, vidikovac (osmatračnica). bellogardist - i , h i . belogardejac. benediktin - i , h i . benediktinac, pripadnik redasv. Benedikta (fratar). benevrekë -t, h i . pi. bcnevreci, vrsta čakšira. bene -a, /. sever; mesto koje bije severac. beng -u, ni. zool. (Orioliis oriolus) uroš, žuja, smokvar.

DOSt.

bcfi, V. vid. bchi. beft -i, m. oprez, opreznost: duhet të rrimë beft — treba da budcmo oprezni. bcfti (më, i, lë), v. dogoditi se: nië bcfU — dogodilo ini se; të befti—dogodilo ti se; i befti— dogodilo mu (joj) se. beg -u, m. vid. bej, begatero, v. vid. pasuroj. begatë (i, e), adj. bogat, -a, -o, prihod/-na, -no, plod/ -an, -na, -no; imuc/-an, -na, -no, izobilj/ -an, -na, -no. begati -a, /. bogatstvo, imućstvo,, blagostanje, imovina, begatshcm (i) -shme (c), adj. bogat, -a, -o, imuc/ -an, -na, -no; prihod/-an, -na, -no, pIod/-an -na, -no, izobilj/-an, -na, -no; vend 1 begatshem — bogato mcsto. . begeni -a, f. izbor, dopadanje, naklon, usrdnost; poStovanje, uljudnosl. begcnis, V. vid. bejendis. beglick -u, m. begluk, begovo imanje, begovina. begone -ja, f. bat. (Begonia) begonija. begzade/-dja, in. beg, gospodstvo gosppdin beg. beh -u, ni. vid. beft. behar -i, m, behar, prolece, zelenilo; miris. behane/-nja, /. mana, "pogr^ka, nedostatak; ia gjeti behancn — našao (-la) mu (joj) je manu. bebi (ja)> v. banuti, stići, iznenadili (dolaskom), neočekivano doći. bcj/-beu, tit, beg; bejlerë — begovi. bejendis, v. poštovati, srdačno primiti, ugoslili; nuk bejendisi të flasë me mua — nije pristao da govori sa mnom, bilo mu je ispod casti da govori sa mnom. bejkë -a, /. bela ovea. bejlëg - u , m. megdan, poziv na dvoboj. bejiegtir -i, m. megdandžija, takmičar. ‘ bejlereshë -a, /. beginica, begovica, hanuma. bejtdr -i, m. pesnik bcjte. bejte/-tja, /. lirska pesma, vrsta alegorične'pesme, saiirična gradska lirika, bejt.

b e n g Ala s

bcngëlas -i, m. Bcngalac. benzine -a, /. hem. benzin, destilat petroleja, upolrebljava se za pogon motora. benzol -i, m. hem. benzol, bczbojna, lako upaljiva tekučina, upotrebljava sc u proizvodnji lakova, eksploziva. beqër -i, m. bećar, nežcnja, momak. beqarc/-rja, /. devojka, neudata. beqari -a, /. bczenstvo, momaštvo. beqarllëk -u, m. momaStvo bećarluk. ber -i, m. luk; bcri i urës — liik mosta; strela. berbër -i, m. vid. rrojtar. berbereshë -a, /. vid. rrojtare. berberhane -nja, vid. rrojtore. bereqët •!, m. bericet, rod, plod; lctnja kiša; imetak. berctë -a, /, beretka (kapa), vrsla plitke kape. beribdt, adj. m. rušilački, koji se rušilački odnosi prema svemu i svačemu, koji se ne brine ni za šla; adv. na bëri bcribat — razruši, pokvari nam sve, upropasti nam sve; okara sve nas. beribë -ja, /. alarmiranje, zov na uzbunu; dha berihanë — dade uzbunu; i vunë bcrihanë — izvikaše ga Ge), ismejavali su ga Ge); shkon pas berihasë — sledi druge, radi ono što drugi rade nemajuće svoje sopstveno mišljenje i svoj sfav. bcrk -u, m. pokoiica (u drvetu). bcrkshir -i, m. zool. bcrkšir, rasna svinja. beronjë -a>, /. zool. smuk, zmije. beronjë -a^, /. bot, (Ilex acuifolium) česvina, zelenika. beronjë -a^, /. nerotkinja, stirkinja (žena). bcrq -i, m. vid. grumbull. bcrr -i, m. brav, ovca. bcrrejshëm, adj. krivoklet, -a, -o. besa! inlerj. časna rečj besa-besë, part, u lidhën me bcsa-besë — obećaSe se, zavetaJe se, dadoše reč jedan drugom. besatarë -t, m. pl. saveznik, aleat. besatohem, v. zavešlati se, dati reč, obcćati; ' skl'opiti šavez. besë -a, /. besa. data reč, obečanje, garancija; u običajnom pravu Albanaca besa je značila garanciju da za određeno vreme oštećena strana neće vršiti osvetu nad krvnikom; krvnik (ubi ca) pod besom, kao i članovi njegove porodice, mogli su se slçbodno kretati za sve vreme trajanja bese; kam dhënë besën — dao sam besu (tvrdu reč); më preu në besë — izdade me na besu, tj. prevari me na veru (datu reč) pa me izdade; s’i zë besë asaj f jale — ne verujem u tu reč, ne verujem tim rcčima; s’kam besë nc të — nemam poverenja u njega (nju); religija: ai është i bcsës sonë — on je iz nase vere. bcsëlidhës -i, m. saveznik, aleat. besclidhje/-dhja, /. savez, savezništvo, aleanca. besëlidhur (i,e), adj. udružen, -a, -o, (u savez). bcsëm (i) -sme (e), adj. vid. besnik. besëqënc, adj. neverna. besim -i, m. poverenjc: kam besim të madh nc të — imam veliko poverenje u njega (nju); vera.

25

BEZË

religija: bcsinii krishterë (mubamedan) — hriš' ćanska (muhamedanska) religija; besimet e kota — praznoverje. besimtiir -i, m. vernik. besimtar -e, adj. vernički, -a, -o, religiozni, -a, -o. besnik -e, adj. ver/ -an, -na, -no, poverijiv, -a, -o pouzdan, -a, -o, odan, -a, -o, sigur/ -an, -na, -no. bcsnikëri -a, f . vernost, poverenje, pouzdanost, odanost. besnikërislit, adv. verno, pouzdano, odano. besoj, V . verovati: mos e beso këtë lajm — ne yeruj ovoj vesti; besoj se ka për fë ardbur verujem da će đoči; këtyre njerëzve mimd t’u besohct — ovim Ijudima se može verovati; besomë se kcshtu është—veruj mi da je tako; dubet besuar njerëzve të ndershëm — treba verovati poštenim Ijudima; adj iu besuan detyrë të rënda — njemu su povereni teški zadaci. bestir -i, m. posrednik kod zavadenih (za pomirenje ili odlaganje osvete). bestyt -i, HI. sujeveran čovek. bestyfni -a, / . praznoverje, sujeverje. besuar (i,e), adj. poverijiv, -a. -o; njeri i besuar — poverijiv čovek. besueshëm 0) -shme (e), adj. poverijiv, -a, -o: njeri i besueshëm — poverijiv čovck; uverljiv, -a, -o, čemu se može verovati: lajme të besueshme — uverijive, verovatnc, istinite vesti, vesti kojima se može verovati. besbnik -u. m. vid. çerep. bet -e, adj. ncobič/-an, -na, -no, ogrom/-an, -na, -no. čud/-an, -na. no; užas/-an, -na, -no. bctaje/-ja, / . strah, strava, užas. betcjë -a, /. boj, borba. betim -i, ni. zakletva, prisega: e bene (dbanë) betimin — dadoše (položiše) zakletvu. betinë -a, / . zamka za ptice. betćj, V. kuneti, zakleti; betobem — kunem se, zakicti se, zaklinjem se. beton -i, h i . beton, otvrdnula smesa peska, šljunka, cementa i vode. betonarmë -ja, / . armatura, armirani beton. betoniër - i , h i . betonjer, betonirac, radnik koji betonira. betonim -I, h i . betoniranje, - postavljanje betona. bctoni$hte/-tja, / . betonjerka, fabrika betona. betonoj, V. betonirati, postaviti beton, graditi betonom. betonuar (i,e), adj. betoniran, -a, -o, graden. betonom. betuar (i,e), adj. zaklet, -a, -o. bezdi -a, / . briga, dosada, čama; uznemirenje, neugodnost. bezdis, v. brinuti, camiti; uznemiriti. bezdisshëm (i) -shme (e), adj. vid. bezdisur. bezdisur (i,e), adj. neugod/-an, -na, -no, neprijat/-an, -na, -no; dosad/-an, -na, -no, uvredljiv, -a, -o. bczc/-zja, f . bez, nebojeno fabricno platno. bezer -i,‘ HI. div, gorostas, kolos. beze -a, / sprud; talas, $1.

BEZGË

26

l№zgc - a ,/. zool. (Phloiiiis frucUcosa) gostanka. bezistan -i, m. bczistan, pokriveno tržište. bezunë, adj. mlad, nedorastao, goluždrav. Irëdhdc -i, /H. opuSak, pikavac. bëgatc (i,e), vid. begatë. bcj, V. činiti, raditi, tvoriti, praviti, vršiti; roditi: kjo arë bën grurë — ova njiva rada pšenicu; bëri djalë — rodila je muško bëra pëlhurë — tkah; sa bën kjo? — koliko koSla ovo? ushtarët bëjnë.usbtrime — vojnici scvezbaju; bëmë luftc — ratovasmo se; e kcmi bërë të vijmë nescr— dogovorili smo se da dodemo sutra; i bëri gropën — napravi mu (joj) jamu; s’bën kështu — ne niožc ovako; u bënë kumbullat — sazrele su sljivc; u bë djali burrë — porastao je sin; bën të ftohtë — hladno je; in’u bë në ëndërr — pričinilo mi se u snu. bëllungë -a, /. modrica, naboj; prist. bëme/-mja, ■/. činjenje, delanje. bërbd -ni, m, zool. vid, brumbull, bërbiiq -e, adj. než/-an, >na, -no, lep, -a, -o, drag, -a, -o, srda5/-an, -na, -no, malcn, -a, -o, manjuš/-an, -na, -no. bërcdk - I I , m . break, 'ribica. bërcël-i, m. bot. {Triticum nio/iococinn) јсАпоггплс. bërçik -u, m. ped, mera za duzinu (razmak kažiprsta i palca). bërdalcc -i, ni. med. vid. sifiliz. bërdankë -a, /. jedna vrsta brzometne puske ■ (poluautomat). bërdilë -a, / . brdilo (deo razboja). bërdokëll/-klla, /. vid. biillungë. bërdhdc -c, adj. pepcljav, -a, -o, pepeljast, -a, -o. bërë (i,e), adj. pripravljen, -a. -o, zgotovljen, -a, -o; rrush i bërë — zrelo grožde; lakra lë bëra — kiseli kupus. bërës -i, in. učinilac, tvorac, slvaralac, bërjc/-rja, /. činjenje, stvaranje. bërkoq -i, m.. vid. derk. bërlckef, v. ’ vid. bërlyket. bërbitë, part, u bë bërlutë — olprašilo se, pretvori se u prah. bërlj'ket, V. rikati (riëe), mukati (bik); po bërlykct mëzati — rice bik. > bërllok -u, m. smece, dubre, bunisle; prljavština, otpadak; trinja, plcva. bërsi -a, /, komina. bërslcot -i, m. parče, parcad; u thye gota e u bë bjfrskot — slomila se čaša u paramparčad. bërshë -ni, w. bot, (Taxus baccola) tis, tisovina, zimzeleno drvo. bërshim -i, ibrišim, svilcn konac. bërtis, V. vikati, vrištati, vrisnuli, kriknuti, derati sc; brita — vikah, vrisnuh; mos bërtit — nc vici; shkoi duke bërtitur (brilur) — odë vikajuëi. bërtimë -a,/. vika, drcka, galama, graja, dernjava, buka. bërti(je/-tja, / . vikanje, dranje; prekor. bërtbamë -a, f. jezgro, koštića, (u voću). bëi'thamor -e, adj. jezgrovil, -a, -o; armët bërthamore — nuklcarno oružje.

BIE

bërthokël/-kla, /. vid. bërlhamë. bërzih -u, m. vid. pengesë. bërxollë -a, / . vešalica, meso peceno na roštilju. bërrakë -a, / . vid. brrakë. bërrore/-rja, /. vid. samar. bënruc -i, m. gunjac, ogrtač. bërryl -i, nt. aiiat. lakal; fig. krivina, okuka, zavoj, strmen. bërryltë (i, e), adj. savijen, -a, -o, na lakat, kolenast, -a, -o. bëshëm (i) -shme (e), adj. pun, -a, -o, punast, -a, -o, razvijcn, -a, -o, stasit, -a. -o. bëshfinë -a, / . stado bez čobana. bëtajë -a, /. med. padavica, epilepsija; užas, sirava. bëdkë -a, /. naduvenost (stomaka); Irbuh, kulja. bëzdj, V. zvati; mos bëzaj — ćuli, ne zovi. bëzhdilc -t, f . pl. smece, dubre, bunište; sitnice, trice, ništarije. bëzhurdk -e, adj. drhtav, -a, -o, plašljiv, -a, -o, strašljiv, -a, -o. bëzhurem, v. drhtati, trepteti, plašiti se, bojati se. b. f. (skracenica za: bie fjala), na primei, rccimo. bibd -ni, m, - zool. duran. bibër -i, m. vid. piper, bibcron -i, m.. biberon, cucla. bibë -a, a. ćurka; pačić, pače. bibël/'bla, /. biblija, sveto pismo. biblc(6re/-rja, /. vid. bibliotekë. biblik -e, adj. biblijski, -a, -o, što se odnosi na bibliju. bibliofil -i, m. bibliofil, Ijubitelj knjiga; sabirač rctkih starih i novih knjiga. bibliografi -a, /. bibliografija, kritiëki opis sadržaja i spoljne opreme knjigc; poznavanje knjiga; popis (indcks) knjiga i članaka o nekom predmelu. bibliografik -e, adj. bibliografski, -a, -o, što se odnosi na bibliografiju. biblionomi -a, /. biblionomija, Ijubav prema starim retkim knjigama. bibliotckdr -i, m. vid. bibliotekisL bibliofekë -a, /. biblioteka, knjižnica^.. bibUotckist -i, rn. bibliotekar, knjižničar.,, bic -i, m. vid. derk. blcë -a, / . vid. dosë. bicun -i, m. vid. dcrk. biçdk -u, m. bičak, nož, perorez. biçiklefë -a, / . bicikl, biciklo. biçiklizëni/-zmi, m. sp. biciklizam, takmicenje . u vožnji bicikla. bidat -i, m. običaj, novotarija, luoda. bidon -i, /H. čajnik, đugum (sa poklopcem). bici, V. pasti, padati; po bie sbi — pada kiša; bie poshtë — padam dole; nafa po binte — padala je noć; nuk binin dot në ujdi — ne mogase da se pogode; i ra — udari ga Ge); kanë rënë poshtë — pali (-le) su dole; raefjeti— legao (-la) je da spava; ra sëmurë — razbole se; kanë rënë çmimet — pale su ccnc; ku bie ky fshat? — gde dolazi ovo selo? sivjet \iti i ri bie të diclëii — ove godinc nova godina

BIE pada u nedelju; i ra një e treta — pripala mu Goj) je jedna trecina; i ra me sëpatë — udari ga Qs) sekirom; mos i bjcr grusht — nc udari ga (jo) pesnicom; i ra violinës — svirao (-ia) je na violini; i ra rreth e rrotull — udari naokolo; fshafaret ranë në- pazar — seljaci dolažahu na pijacu; ra sahati tetë — otkucalo je osam sati; s’më ra në dorë lelra— nisam primio (-la) pismo; nuk të bie keq — neće ti bitj loše (nećeš se pokajati). bie^, V. doneti, donositi: e prura me vcic — donosih ga (-je) sa sobom; e ka prurë — doneo (-la) je; bini ato sende — donesite te stvari. bifë -a, /. bot. vid. pazi. biftëk -u, in. biftek, naglo pečeni odrczak govcdine. bigaçc/-çja, /. račva; vile, bigami -a, /. bigamija, dvoženstvo. bigamist -i, in. bigamist, dvoženik, ko živi u bigamiji. bige -ja, /. krljušt, kraljušt; perut. bigë -a, /. ruda (na zaprežnim kolima); račva; vile; račvasta grana; mašice, pinseta; klcSla; račvasta osovina; tesnac, raskrsnica, savijutak. bigcl/-gla, /. kamenito, krSevito mesto, ikrapIjiva zemlja, kamenište, kamenik. bigët (i, e), adj. račvast, -a, -o. bigëz -a, /. račva, rakija. bigczim -i, m. račvanje, razdvajanje, podela u dva kraka. bigëzëj, V. račvati, razdvajati; bigëzoliet — račva se, razdvaja se (u dva kraka). bigoj, V. vid. bigëzoj. bigoni -a, /. kleveta, klevetanje; ogovaranje, optuEba. bigonis, V. klevetati; ogovarati, oplužiti. bigonisur (i, e), adj. (o)klevetan, -a, -o; ogovaran, -a, -0 , optužcn, -a, -o. bigćrr -i, in. krecnjak, siga, sedra. bij, V. vid. mbij. bijë -a, /. kćer, kći; nënë e bijë — majka i kćer; bijë në shpirt — usvojena kćer, adopt irano žensko dete. bijësi -a, /. zakonska obaveza dece prcma ro-. diteljima. bijëj, V. roditi, radati (decu), poslati rodilelj. bikër/-kra, /. zool. (Gyrinus laiiae) punoglavac. bikonkdv -e, adj. fiz. bikonkav/ -an, -no (sa obe strane udubljen, -a, -o.). bikonvëks -e, adj. /iz. bikonveks/ >-an, -na, -no (sa obe strane ispupčen, -a, -o). bildn -i, m. bilan, pršnjak, deo konjske opreme, remen. bildnc -i, m. bilans, slanje imovine; završni ili zaključni račun; fig. krajni ishod nečega. bilardo -ja, /. bilijar (igra). bilashnjok -u, m. klica, izdanak, mladica. bilaterdl -a, adj. bilateral/ -an, -na, -no, obostran, -a, -o; marrëdhënie bilaterale —bilateralni odnosi. bilbil -i, m. zooi. (Sylvia luscinia) slavuj.. bile, conj. cak, dapače, Stavižc, štoviše.

27

BIOKIMjK biletë -a, / . bilet, karta, ulaznica; bilelë udhëfimi — vozna karta. biiczik-u, m. vid. bclczik. bilike/ -kja, /. mali limeni ibrik. bilina -t,/. p/. biline (stare ruske junačke pesrae). bilićn -i, Ш. bilion, bilijun. bilirubin -i, m. hem. bilirubin, mastilo. boja žuči. biiiverdin -i, m. Uem. biliverdin, mastilo žuči zelenoobojeno, bilog -u, m. stog, kamara; gomila, hrpa. bilonjë -a, f . mladica, poloznica (loza). biliir -i, m. biljur, kristalno staklo; fiz. leca; porcelan. bilushkë -a, /. zooL mrena. bimbdsh -i, m. birabasa, major (u Turskoj). bimcoj, V. leEati, prebivati u zemlji (seme); klijati, nicati. bimë -a, /. biljka, klica; izdanak, mladica; fig. porod, rod, čcđo; bimë c kecic — izrod. bimël/-mla, /. vid. aslikël. bimësi -a, /. bilje, biljni svet, flora, bimësor -e, adj. biljni,--a,-o, vegetativ/-an, -na, -no. bimëz -a, /. biljčica, mala biljka. bimoj, V. saditi; nicati, kljijati; ležati u zcmlji (za seme). bimor -e, adj. biljni, -a. -o; bota bimorc — biljni svet. '' bimsc -a, / . vid. bodrum. binac -i, ni. sarac, jahaći konj; jahač. bindk -u, m. blizanac, bliznjak. binake/-kja, /. bliznakinja. binar -i, m. kolosek, sina; greda. bind, V. ubediti uvcriti: a u binde (ani? — jesi li se sada uverio (-la)? u binda! — uverih se! ai s’bindct lehtë — on se ne ubcduje lako; i bindem urdhrit — povinujem se naredenju; jam i bindur sc kështu është — ubeden sam da je tako; i bindem atij — pokovaram se njemu. bind -i, m'. div, čudovište, gorostas. bindc/-dja, / . balon, pletcna flaša bindës adj. ubedljiv, -a, -o, uverljiv, -a, -o; argumcnte bindëse — ubedljivi dokazi. bindje/-dja, /. ubedenje, uverenjc; poslusnost, pokornost. . bindshëm (i) -shme (e), adj. uverljiv, -a, -o, ubed­ ljiv, -a, -o. bindur (i, e), adj. ubeđen, -a, -o, uvercn, -a. -o. binëk -u, m. at, jahaći konj. binish -i, m. binjiš, dolama, ogrtac. binlik -u, m. velika boca. binoin -i, m. mat. binom, dvočlani broj. biogrdf -i, m. biograf. pisac biografija. biografi -a, / . biografija, Eivotopis. biografik -e, adj. biografski. -a, -o, životopisni, -a. -o. biokimi -a, f. biohemija, biokemija, nauka o hemijskom sastavu iivih bica i o hemijskim procesima u organizmima živih bica. biokimik -c, adj. biohemijski, -a, -o, biokemijski, -a, -o.

BIOLĆG biolog -u, пг. biolog, naučnik koji se bavi biologijom. biologji -a,/. biologija.. biologjik -c, adj. biološki, -a. -o, što se odnosi na biologiju. bir -i, m. sin; biri im — moj sin; bir në (per) shpirt — usvojenik, usvojeno muško dele, bjra-bira, adj. sav u rupama, izbušcn, -a, -o, isprobijan, -a, -o, rupičast -a, -o. birëç -i, m. odžak, dimnjak. biralie/ -lia, / . rešetkasta kutlača, cedilka. biramćl -e, adj. radozna/ -o, -la, -lo, čovek koji sve dokuči. birçe/'çja, m. ironično: „junak”, „majčin sin”. birem, v. neslati, izgubiti sc; u buar mbas saj — poludi za njom. birč -a, /. rupa, olvor, bušolina, bira e gjilpërës — ušica od iglc. birčri -a,/. odnos roditelja i decc; e nxori birčrict — odrekao (-la) ga Оој) sc, ne priznaje za svoje (dele). birim -i, m. buSenje. birko, adv. dobro, divno; adj. birko djalë — di­ van momak. birmanćz -e, adj. burmanski, -a, -o. birmanćz -i, m. Burmanac. Birmani -a, /. Burma. bimdj, V. posiniti, usvojiti, uzcti pod svoje (detc). biro! inlerj. sine! čcdo! biroçë -a,/, šišarka, bodljikav omot kod kestcna. biroçkë -a, /. vid. birë. birćj, V. (pro)bušiti, otvoriti rupu, probiti (nešlo), dupsii, probiti. birlh -i, m. vid. çiban. birucë -a, /. rupica; fig. zatvor, „ćorka” . birrari -a, /. pivara, pivnica. birrë -a, /. pivo. bisbiq -1, m. specijalno mesena proja. biscdč -a, /. beseda, razgovor: bčri një bisedc me ala — obavio (-la) razgovor s njima; s'kuptova asgjë nga biseda e iij — ništa nisam razumeo (-)a) iz njegovog govora; mbajti ‘ një bisedë — odriao (-la) govor. bisedim -i, m. razgovor: filluan bisedimet — počeli su pregovori; ata zhvilluan bisedime 'të sukscsshme — oni su vodili uspešnc razgovore. bisedoj, v. razgovarati; prcgovarati: biscduan per çështje akluale — razgovarašc o aktuclnim pitanjima. bisk-u>, m. mladica; položnica (loza); grančica. bisk -u2, m. izvor, kladenac, potočić. biskonjë -a, /. tankoslasa. tankovita (žena, devojka). biskotë -a, /. biskvit. bisfšk -u, m. grozd, grozdić:. bister, adj. kisela, reska; kumbull bisfër — kisela šljiva; fig. grua bislčr — osorna žena. bistcr/-lri, m. zool. vrsla morske ribe. bislrok -e, adj. kise/-o, -la,-lo; opor,-a.-o.

28

BISHTNlM

bishë -a, /. zver, divljač; kurjak; fig. svirep čovek, divljak. bishkorrč -a, /. kobila bez rcpa, sa izrezanim repom. bislutiakuqës -i, m. zool. vid. bishtkuq. bishnicë -a, /. gajde; fig. pričalica. bisht -i, m. rep: bishti i dashit — ovnov rep; bishfi i pulčs — kokošji rep; drška u biljkama: bishti i dardhës — drška od kruške; bishH i lules — drška od cveta; drveno držalo na pojedinim alalkama: bishti i shatit — držalo ođ motike; metalno držalo; blshti i xhezves — držalo od džczve; fig. kraj, svršetak: bishli i karvanit — kraj, svršetak karvana; i bëj bisht punës — izbegavam rad, izbegavam neku stvar, izmotavam se; shikoj me blsht të syrit — gledam kradimice, gledam popreko; e drodh blshlin — otegao papke (umro); po qet bishta — izmotava se; e mori në bisht të lahutës — izrugao (-la) ga (-ju) jc, ismejao ga (ju) je. bishtagjSfë -i, m. zool. (AegUhalus catidalus) dugorepa senica. bishtajë -a ,/. bol. boranija, mlad grah; mahuna. bishtajor -c, adj. bot. mahunast, -a, -o. bishtajore -t, /. pl. bol. mahune. bishtdk -u, in. bot. drška (kod biljke); prirepak, repak (zemlje). bishtalëc -i, in. kika, pletenica (kosa). bishtalijg -u, in. vid. mëmëligë. bishtdn -e, adj. voce sa dugom drškom. bishtarakc/-kja, /. vid. xhezve. bishtatundës -i, m. zool. ( Canda trepida) govedarka (ptica). bishtcub -c, adj. kus, -a, -o, kratkorep, -a, ro. bishtdëc -I, m. bot. (Ahpecurus utriadatus) repac, lisičji rep. bishtdurde, adj. vid. bishtcung -e. bishtdliëlpër/-pra, /. bot. (Atopecurus ulricula(us) kunina, lisicji rep. bishtec -i. m. vid. bishtalec. bishtezë -a, /. podrepina, podrcpnica (za konje); bot. vrsta krulke sa đugačkom đrškom. bishtëm (i) -tme (e), adj. vid. fundit (I, e). bishtfullëre/-rja, /. zool. punoglavac. bishtfurkabukurë -a, /. zool. kuna. vid. shqartfa. bishtgërshërë -a, /, zool. (Anas acuta) lastarka, šiljkan, repaš. bishtgjdtë, adj. dugorepa; sa dugom drskom (za voce). bishfje, adj. sa dugom drškom (vrsta kruške). bishtkuq -i, m. zoal. (MotaciUa phoenicutus) crvenpcrka, crvena pljiska. bishllëkundës -i, m. vid. bishtatundcs. bishtlop^të -a, /. zool. vid. bishtfultcre. bishtmi -u, m. bol. (Micromeria jtdiana) julijanska brosina. bishinim -i, m. izbegavanje, izgovaranje, zaobilaženje, izlika.

BISHTNĆJ bishtnoj, V. izbegavati, izgovarati se, zaobilazili stvar, izmotavali se. bishtor -i, tn. vid. bishtuk. bishtorc/-rja, /. kutlača; rcpak, kaiš (zcmljc). bisbtos, V. postrići, poslrižati (ovce). bishtpćlčz -a, /. bol. (Festiica elatior) slamica. bishtslikundes -i, ni. zool. vid. bishtatundës. bishllh -i, lu. repić, drška od biljke. bishtiik -u, ni. fitiljača, pelrolejsko kandilo. bills, V. svršiti, dokrajčili, okončati, zavrSiti. bitisur (i, e), adj. završen, -a, -o, okončan. -a, -o. bitonje -a, /. bol. biljčica, mala biljka. bitum -i, m. min. vid. serč. biule/'lja, /. slamka (za sisanje tcčnosti-soka). bixh6z -i, m. kocka, kockanjc, hazardna igra. bixhozçi -u, in. коскаг. biz -i, ni, vid. bize. bizantin -e, adj. vizanlijski, -a, -o, bizantski, -a, -o. bizele/-lja, /. bol. (Pisum sativum) grašak. bizë -a, /. Silo; igla za pletenje. bizćn -i, tn. zool. bizon, divlji bivol, zubar, bufalo. bjellorus -i, m. Bjelorus. Bjellorusi -a, /. Bjelorusija. bjerr, V. izgubifi, zagubiti; bjerr kohën — izgu­ biti vreme, dangubiti, tračiti vreme; bora shpresën — izgubih nadu. bjerrje/-ja, /. gubljenje, Iračcnjc; bjerrja e mundiniit — gubljenje truda. bjcrrë (i, e), adj. izgubljen, -a, -o; sbprcsë e bjerrë — izgubljena nada; tokë e bjerrč — zapuštena zemlja. bjerrtis, adv. beskorisno, uzaludno. bjeshkatdr -i, m. bačijar u planJni; planinar. bjeshkë -a, / . planina sa paSnjakom, planinski pašnjak. bjeshki -a,/. bačija, mlekarstvo, veStina bačijara. bjeshkćj, v. letovati (stoka) u planini, voditi stoku u planinu. blane-ai, /. bot. bakulja. blane-a2, /. modrica; M eg na atelu koja nastaje ođ opekotine, ozledc i dr. blaq -i, m. kicoS, đilkoš, fićfirić. blasfemi -a, / . blasfemija, bogohuljenje. blatë -a, /. vid. mblatë. blatoj, V. vid. • mblatoj. ble -nil, m. torn, svežanj, sveska (knjiga) ; bleni i parë — prvi torn. ble -ni^, m. pramen; bleni i flokëve — pramen kose, [jlec -e, adj. vid. lakuriq. bleci -a, /. golota, golotinja, nagost. blec6j, V. golišati, skinuti go, svući go, ogoliSati. blegë -a, /. vid. bareshë. blegërlmë -a, /. blejanje, bleka, meka (ovaca). blegërin, v. blejati даеје). blegërdn, v. blejati, beknuti (bleje); blcgërojnë qengjat — bleju jaganjci, bleje jagnjad. blegtćr -i, m. stočar, čobanin. blcgtordl -e, adj. stoëarski, -a, -o, ëobanski, -a. -o.

29

BLU

blcgtorcslië -a, /. vid. bareshë. blegtori -a, /. stočarslvo, bavljenjc slocarstvom i stoënim proizvodima. blej, i’. kupiti, kupovati; sa i bleve këto rrobe? — poSto si kupio to odelo? fig. ia bleva mendjen — razumeh ga (jc) na Sta je ciljao (-la); naslutih njegovu misao. blcjë -a, /. vid. blerje. blem -i, m. trgovina, tržnica. blcmës-i, m. vid. blerës. blemje/-mja, /. vid. blerje. blerës -i, m. kupac. blerës -e, adj. kupov/-an, -na, -no; fuqia blerësc — kupovna moć. blerë (i, e), adj. kupljen,' -a, -o. blerim -i, m. zelenilo. blerinë-a, /. travnjak, zelenilo. blcrje/ -ja, /. kupovina, kupovanje. bleron, zeleniti; bleroi bari — zazelenila je trava. blcrosh -e, adj. zelen, -a, -o. blertë (i, e), adj. zelen, -a, -o, zelenkast, -a; -o. blcruar (i, e), adj. ozelenjen, -a, -o, zazelenjen, -a, -o. blcs -i, m. vid. blcrës. blctër -i, m. pčelar. ' bletnri -a, / . pčelarstvo, gajenje pfcla. bletë -a, /. zool. (Apis meUifera) pčela. bli -ni, m. zooi. (Asipenser sturio) kečiga, jesctra.bli -ri, m. bot (Tilia) lipa; bliri i bardhë — bcla lipa; bliri i zi — crna lipa. bligë -a, /.• kita bosiljaka za osvećivanje; rudo. bligćj, V. prskati, Skropiti. bligjc/-gjja, /. drvcna sprava za pravljenje grnčarije (gladilica). blim -i, m. vid. blojë. blindćj, v. poklopiti, oklopiti. blinditar (i, e) adj. blindiran, -a, -o, oklopni, -a, -o; karro e blinduar — oklopna kola, blinishtë -a, / . lipovica, lipovina, lipo'va Suma. blirim -i, m. vid. vërshim. bliron, V. vid. vërshoj. bloçkë -a, /. šišarka; iverka; lukovica; kvrga. blof -i, m. tričarijc; klevetanje, klevete kojima se žcli izazvat strah. blojc -i, Hi. mlinar. blojë -a, /. meljava, meljivo; ■ tovar žita koje se mele. blok -u, m. blok, kamena ili betonska ploëa; slkop kuća ili ulica koje stvaraju izvcsnu celinu; beležnica, notes; savez država. blokadë -a,/, blokada, vojna, politička iliekonomska izoiacija; opkoljavanje. blokëra -t, / . pl. suvad, Siblje, granje. blokim -i, m. blokiranje, opkoljavanje, zatvaranje, opsada. blokoj, V. blokirati, opkoliti, opkoljavati, zatvoriti, opsesli, opsednuti. blokiiar (i, c), adj. blokiran, -a, -o, opkoljen, -a, -o, opsednut, -a, -o, zatvoren, -a, -o. blond -e, adj. plav, -a, -o, biondin, -a, -o. brdzë -a, /. 'čađ, gar, garež. blu, adj. plav, -a, -o.

BLUAJ bluaj, V. meljati, micti, samleti; bluaj ushqimiii — probaviti liranu; e blova kafcn — samleh kafu. bluar (i, e), adj. samljen, -a, -o, samljeven, -a, -o. bluar -it (të), n. mcljenje, mlcvcnje; probava. bluashkë -a, /. ivcr, ircska. l)Iudc/-cikla, adj. tačkast, -a, -o, pegav, -a, -o. ciklim -i, m. šaranje; cvrkutanje; tepanje, mucanje u radu; napatiti se, namučiti se (uopšte). cfilit)e/-t}a, /. muka, mučenje. patnja; seta, ciklizim -i, m. hem. ciklizacija, pretvaranje li cikJično stanje. bol. ciklizuar (i, e), adj. hem. cikliziran, -a,-o, pretcfilitur (i, e), adj. namučen, -a, -o, napaćcn, -a, -o. voren u cikliëno jedinjenje. cfinir -i, m.. spletkaS, intrigaS. ciklizoj, V. hem. pretvoriti u cikličao jedinjepje. cfinë -a, /. naramak, svežanj, breme (diva). ciklćj, V. šarati, tačkati; praviti tačke ili šare. drat -I, m. brana, ustava, nasip. cfurk.-u, m. vile (drvene ili gvozdene); zool. ciklćn -i, m. ciklon, oluja, vihor. Ciklop -i, m. Ciklop, jedncioki div (u mitologiji). škorpija. ciklopik -c, adj. ciklopski, -a,-o, bedemski, -a, -o. cfytës -i, m. vid. stërfyc. ciklostn -i, m. ciklostil, aparat za množenje ciit, V. cvrčati, zrikati, pištati (za miša). pisama. cibun -i, m. vid, cibune. cikmë -a, /. vid. ciknë. cibune -ja, / . gunj, gunjac. ciluië -a, f . slana; hladnoća, inmz, cica; talog cicami -u, m. zool. (Troglodytes troglodytes) pregorelog jela na dnu suda.' carić. ciknoset, v. pregoreti, pregorevati (jelo). cicë -a, /. vid. sisë. cikofua/-foi, m. zool. vid. beng. ciçërim -1, m. cvrkut, cvrkutanje. cik6! -I, m. drvena podrepnica (na samaru). cicërdn, V. cvrkutati, cvrëati. cikomë -a, /. konopac, uie (na samaru). clcirim -i, tti. vid. cicërim. cikorc/-rja, /. bot. žućenica (trava). cicirćj, V. vid. cicëroo. cikrrćn, V. vid. rigon; kucati, kucnuti (јаУт&, cicimi'c -I, m. ciomic, damalica, damanje (igra). čašama). cifël/-fJa, /. iver, treska, cepljika. cil, V. doručkovati, obedovati. cifër/-fra, /. cifra, brojni znak; šifra. ciflos, V. drobiti, mrviti; praviti iverje, cepkali cila, pron. koja; cila ishte ajo? — koja jc bila ta? (drvo); raskidati, raslrgati. ciladć, pron. kojagod, ma koja, bilo koja. cigare/-rja, /. cigareta. cile/-)ja, / . doručak; ručak. cigaris, V. (is)pržiti u tiganj; cigaris mishin — cilësi -a, / . osobina, svojstvo, vlastitost; fil. kakvoća, kvalitet. priim meso (da porumeni); le të cigariset

CTLËS6J

41

СОК

cilësëj, V. oceniti, dati sud o osobini, okvalifi-

cipura -t, /. pl. vid. bërsi. drikokë -a, /. zool. vid. stërqokë. cirilik -e, adj. cirilski, -a, -o; shkronja cirilike — ćirilska slova.. cirkatë -a, /. miaz, Ick, tok, curcnje (vode, tečnosti). cirkë -a, /. kap, kapljahje (vode); mrlja. pega, tačka. cirkon, V . kapati, kapljati, curiti. cirkus-i, m. cirkus. cirlë -a, /. zool. vid. shturë. cironkë -a, /. zool. (Alburniis albidits) beovica (riba). cirija/-roi, m. zool. vid. cironkë. cirris, V . uštinuti, ubosti, ujesti; dirati, tutkati. cisk -u, m. ušica od noža, tupa strana noža. cit, V . zasititi; cilem — najesti se, zasititi se. citdt -i, Ml. citat, doslovno navodenje. cite -a, /. pletica, pleteća igla. citë, adv. prepuno, dupke, napunjeno do vrha. citoj, V . citirati, doslovce navoditi, navesti. citos, V . prepuniti, prenapuniti. citoplazmë -a, /. biol. citoplazma, p o su d a .. citrdt -i, Item, citrat, so limunske kiseline. cingë -a, f . mali cup. citrik -e, adj. hem. citricni, -a, -o, (limunska cingël/-gia, /. klisa (igra); klis (drvce u jednoj kiselina). igri). dngëlthi, adv. klise; luajmë cingëlthi — igramo citur, adv. prepuno, obilato (kaie se za trpezu klisc. ili sto kad je napunjen svim i svačim, obilato cingër, adj. novcat, -a, -o, potpuno nov, -a, -o. napunjen). cingërimë -a, /. mraz, cica. civil -i, MI. civil, gradanin. cingërëj, V. zcpsti, snuznuti; Jaukati, zavijati (za civil -e, adj. civilni, -a, -o; rrobe civile — civilno životinje). odelo; e drcjta civile — gradansko pravo; cingonë -a, /. vid. gajdë. lufta civile — gradanski rat. cingrim -i, m. cviljcnjc, jaukanje, zavijanje (za cjap -i, M l. zool. jarac, prč. životinje); zvonjenje. ckallon, V . vid. mugullon. cingrls, V. potpirivati, podjariti, potpaliti (vatru); ckallua/-lloni, m i . vid. mugull. cvileti, zavijati (za životinje). ckëlfit, V. ogrepsti se; izriti, izdupsti; ckëlfitet dngrćn, V. jaukati, cvileti (životinja). — raspada se u komadiće, u parčad (kaže se dngull -i, Ш. vrsta vrlo slatke smokve koja kasno za emajlirano posude kada se raspada emajl). zri. dnlk ‘U, m. cinik, pristalica cinizma; drznik,' ckërfitem, v. raširiti se, bujati se; buljiti se. ckërkë -a. /. vid. skërkë, bezočnik. ckërmit, v. vid. skërmit. cinik -c, adj. cinič/-an, -na, -no. cmag -u, M l. drveni klin. dnizëm/-zmi, m. cinizam, drskost, bestidnost, cmak -u, m i . vid. cmag. prezir. cmatos, V . vid. mbin. dak -u, m. min. vid. zink. emir -i, /M. zavist, zavidljivost. dnkë. -a, /, zool. (Parus coeruleus) senica placmirzi/-zezë, adj. zavidljiv, -a, -o. vetna. cnim -i, M I. šantanje, hraraanje, šepanje. dnkografi -a, /. cinkografija. cnoj, V. šantati, hramati, sepati. daxër/-xri, m. zool. vid. gjinkallë. cof, V . lipsati, erknuti, crći, uginuti. dmcërit, v. zrikati, cvrčati. cinxife -ja, /. bot. vid. hide, cofët (i,e), adj. lipsav, -a, -o, uginu/-a, -la, -lo; dp -i, m. vid. sup. fig. malaksa/-o, -la, -lo, slabimjav, -a, -o, cipël -i, m. vid. cifël. trom, -a, -o. cipë -a, /. lika, opnica, tanka kožica; fig. njeri coftinë -a, /. strv, slrvina, mrcina, lešina, erkopa cipë — bestidan čovek. tina. cipćphisur, adj. bestid/-an, -na, -no, bezobraz/ cohë -a, /. coha, baršun, kadifa, -an, -na, -no. cohtë (i,e), adj. cohan, -a, -o, baršunast, -a, -o, dpez -a, /. opnica, membrana. kadifast, -a, -o. cipull -i*, m. vid. duqe. cok -u, M I. anal, članak (o^ prstiju). cipull -i^, m. sitnozmasta smokva, vrsta sitne cok>, V. vid. prek. smokve.

kovati. cilësor -i, m. gram, opisni pridev. cili, pron. koji, ko; cili ishte ai njeri — koji je bio taj čovck. cilidć, pron. kojigod, bilo koji, ma koji, svaki. cilindcr/-dri, m. cilindar; stub (na motoru). cilore/-rja, /. stolnjak, pokrivač, Caršaf od stola. cillestër/-tra, /, raonik. cimëk -u, m. bođež, bodljika; žaoka; pipalo, antena kod nekih insekata. cimb -i, m. stipanje, bockanje. cimbidh -i, m. kleštice, štipaljka, mašicc. cinibis, V . .^tipati, uštinuti. cimbur -I, m. zool. vid. këpushë. cimë -a, / . bot. cima, cimocë -a, /. zavoj, povoj, vuneni kaiš. cin, V . vid. ciat. cincër -i, m. zool. vid. gjinkallë. cingare/-rja^, /. vid. zile. ciDgare/-rja2, /. vid. cigare. cingaridhe/Hlhja, /. talog, izgoretina na dnu

...1

сок

42

сок^, adv. baž, zaista, cloista, odisla, jamačno, uistinu. co k d r -i,

m.

ček ić.

cokiis, V. lupati, kucati; kovati, kaliti, oštriti, brusiti (alat). cokatur (i,c), adj. kovan, -a, -o, kaljen, -a. -o, brulen, -a, -o; ćaknut, -a, -o, šašav, -a, -o. cokël/-kla,’ /. cepljika, komad od drveta, suva cepanica. cokëlloj, V. škripiti, škrgutati, cvokotati (zubima). cokloj, V. cepati, situili (drva). cokUatë -a, /. škiipanje,, Skrgutaoje, cvokotanje (zubima). cokllim -i, m. škripanje. Skrgutanje, cvokotanje. cokiloj, V. škripiti, Skrgutati, cvokotati (zubima); lupati, kucati; pištati, zavijati. cole -a, /. veter, vrsta ovčije bolesti. copa - copa, adv. u pararaparčad, raskoma4ano. copç, adv. miell i bluar cope — krupno mleveno braŠDo. copë -a, /. komad, parče; deo; një copë bukë — parče, komad hleba; copë lexinii — štivo; një cope rrugë — deo puta, određena dužina puta; jedinica, određena količina: pesë copë katundc — pet sela; tetë copë sbtčpi — osara kuća; umctničko delo: një copë e Betbovcnit — jedan Betovenov komad, komad iz Betovenovog opusa; primerak knjige i dr: u botuan 5000 cope libra — šlampano je 5000 komada knjiga; pokazuje svojstvo nečega ili nekoga malog: një cope shtëpi — malo (nešto) kućc; një cope grua — ncšto žcne (tj. Jcdnu nialu i slabu žcnu); adv. ia tlia copë.— rečc mu (joj) otvoreno, skresa mu u brk; behet copë per të — čini sve za njega (nju), čini sve.žto je moguće za njega (nju); u thye copë-copë — izlorai se u paramparčad; u ktbyc copë-copë — vratio (-la) se sav pocepan, sa pocepanim odelom, sav u traljama.. copetim -i, m. (ras)komadanje, iskomadanje, deljenje, (ras)parčanjc, razdcljivanje, rasecanje; drobljenje, nirvljenje. copëtoj, V. raskomadati, isparčati, razdeliti; razdrobiti; iseckati; razlupati; smrviti. copëtuar (i,e), adj. raskomadan, гз, -o, razdeljen, -a, -o; razdrobljen, -a, -o; rasparčan, -a, -o. copëzoj, V. rasparčati, isitoiti; copčzohem — razlupati se, udarati se, povrediti se. corkc -a, /. pile, pilica, ralada kokoš. ';pordbës -i, m; anat. vid. esofag. ;puth "i, in. vid. sup. ;rog -u, //;. ćelavko; odrpavko, odrpavac. crog, V. razgoletati (šumu); raščupati, iščupati (perje), iščcrupati. rogët (i,e), adj. razgolićen, -a, -o; ćelav, -a, -o. ruldk -e, adj. traljav, -a, -o, dronjav, -a, -o, poderan, -a, -o. crule -t, / . pl. dronjci, prnje. ''г а —ni, w. potočić, pritoka. ]b i,m. hajduk, gusar, razbojnik, pustahija, IJačkaš.

c u r r As

cub -e, adj. nepar/-an, -na, -no; kusast, -a, -o (za životinje); adv. pare a cub — par ili nepar (u igri). cubdk -e, adj. vid. cubcl. cube! -c, adj. kus, -a, -o, (sa kratkim repom ili bez repa). cubni -a, /. hajdučija, hajdukovanje, razbojniStvo, vid. bajdutcri. cubnisht, adv. hajdučki, razbojnički. cuboj, V. potkresati, podrezati, skratiti. cucc -a, /. cura, devojka. cucui -a, /. vid. vajzëri. cufël/-fla, / pleva; ljuska; treska, iverka; cnflat e borës — snežne pahuljice. cugdl -i, m. pritka, kolac. cugdr -i, m. jarence, jare sisanče; mezimac, mezimče. . cukdl -1, m, vrhimac, vršak; visina,' uzvišenost; šiljast kolac. cukë -a, /. delić, parče malo; adv. cuka-cuka — malo po raalo, pomalo. cukël/-kla,/. striza, otpadak (od vune ili platna), dronje, prnje. cukla -t, f. pl. otpaci, dronjci, prnje. cuks, V . izgoreti; më cuks lëkura — peče me koža. cule/-lja, /. anat. ccvanica (lisna kost). cule -t, /, pl. posteljina; pelene; dronjci, pmje. cull -i, m. dete, mališan, „klinac”. cullak -e, adj. vid. lakuriq, cullufe -t, /. pl. vid. xullufe. cumër/-nira', /. primitivno podglavlje, tvrd jastuk; panj, trupac koji služi za sedenje, primitivna klupa; noga od drvenog (primitivnog) kreveta. cumčr/-mra,2 /. zool. v/d.,qefull. cung -u, m. panj, škralj, trupac, krlja, bataljak, klada; cung bardbije — čokot. cung -e, adj. sakat, -a, -o, osakaćen, -a, -o; 'krnj, -a, -e, kljast, -a, -o. cungdl -1, m. podupirač (grcda), dovratnik. cungćl -i, m. vid. cu'ng. ciuigč -a, /. vid. cung. cuogët (i,e), adj. potkresan, -a, -o; osakaćcn, -a, -o. , cungim -i, m. potkresanje; skraćenost, uskraćenost; osakaćenost. cungoj. v.'potkresati, skratiti, uskratiti; osakatiti. cungull, adv. sakato, osakaćeno. cungulloj, V. vid. cungoj. cup -1, m. vid. sup. cupe/-pja, /. pištolj kolas, cupil -i, m. panj, bataljak; podupirač, štula, greda, dovratmk. curr -i, m. litica, krš, stena. curr, V. potkresati (granje); podstrići (kosu); i curri kali veshët — konj je začulio uši. curras, V. povući, frotirati, trljati uši životinjama (naročito konjima) kad se uplaše ili pokažu umornim.

CURRE curre/-rrja, /. kobila sa retkora grivom. currë -a, /. коза. sa kratkim (malim) ušima. currg -u. ni. iziiv, isticanje, curenje; vodoskok; oluk; kanal, brazda. curril -i, m. mlaz. сиггбј, V. čuljili (uSi); potkresati, podrczaU.. cvjerdh, V. vid. zvjerdh.

43

CYTH

cyle/-Ija, /. a/iai. vid. cule, cylek -u, /«. zoo/, vid. kllinzc. cys, V. dražiti, tutkati, podbadati, podsticafi, pobuditi; uzbuditi, izazivati, mainiti, privlačiti, podstrekavati; pcckati, zadirkivati. cyth, v. ustinuti, Slipati, bosti; cyth fëmijën pelcovati (pelcujem) dete.

Ç ç, četvrto slovo alfabeta. ç’, pron. šta, što, ko. koji; kakav; ç’the? — šta (što) si гекао (-la)? ç’është? — šta (što) jc? adj. ç’pimë bën? — kakav posao rađiš? ç’ njeri është ai?—kakav jc on ëovek?ç’ ke — — šta (što) ti je? ça', pron. vid. ç’. ça2, V. vid. çar. çabulle/-l]ja, /. vid. gosH. çaçanik -u, m. orah (stable, lišće, Ijuska). çaçkë -a, /. solja za kafu; lobanja. çadër/-dra, /. kišobran, suncobran; Sator. çaf -i, m. inje, slana. çafë -a, /. vid. çaf. çafkë -a', /. zool. vid. gafë. çafkë -a2, f. šolja; lobanja. çafkëlore/-rja, /. zool. vid. laureshë. çagJë -a, /. vid. blozë. çahet, V . cepati (cepa) se, kida se. çahës'-c, adj. boi. pucajući, -a, -e. çabitje/-tia, /. bol. pucaoje. , çabje, adj. hot. pucajuća (vrsta breskve). çaj -i, ni. bot. (Thea sinensis) čaj. çaj, V . cepati, rasccpati, iscepati: çaj dru — (na) ccpati drva; çaj rrah — krëiti zemlju; është ça (oka — raspucala se zemlja; raspuknuti, napuknuti, rasprsnuti, razdeliti; ia çau kokën — razbi mu Ooj) glavu; fig. mos më çaj kokën — ne dosaduj mi; çanë kopalla — brblja, dosaduje; hajt çaj! — kidaj! çajme/-irija, / . zool. (Lanus colltirio) čaplja. çajnik -u, in. čajnik. çak, adv. čak, do.çakdll -i, m. zool. (Canis aureus) šakal, čagalj; fig. brbljivac. çakalle/-llja, /. čcketalo (vodenično); fig. torokuša, brbljivica. çakçirë -t, m. pl. vid. firq. çakë -a, /. mesto, tačka odakle se izdvaja vođa za navodnjavanje, niesto u glavnom jazu odakle se uzinia laak vođe za navodnjavanje. çakël/-kJa, /. tralja, starudija, prnja, otpadak; prtljag. çakëtl -i, 771. šodra, tucanik. çakërdis, v. rasterati, razjuriti, razbacati; çakër-

discm —' pobeći, neslati; m’u çakërdis mendja — poludeo, poSašavio, pomamio, (sam), zaludeti; fig. u çakërdis — obruka se. çakërdisur (i,e), adj. polude/-o, -la, -lo, Sašav -a, -o, pomam/-an, -na, -no, smeten,] -a, -o. çakërit, v. izbečiti, izbuljiti oči. çakëirr, adj. razrok, -a, -o; me sy çakërr — razTočnih očiju. çaki -a, f. čakija, nož. çakla -t, /. pl. pmjc; prtljag: çaklabdn -e, adj. nespret/-an, -na, -no; SaSav, -a, -0, glup, -a, -o. çakmdk -u, m. čakmak, krcs, primitivno kresilo, ocilo. çakmish -i, m. vid. djalbar. çakramin -e, adj. SaSav, -a, -o, luckast, -a, -o, ncsmotreo, -a, -o, lakomislen, -a, -o. çaktivizim -i, m. hem. inaktivizacija. çaktirizo], v. inaktivisati, inaktivizirati. çakalli -a, /. sitnica, trice; prtljag. çakullis, V. valjati, kotrljati; drljati, vlaëiti, branati. çal -1, 77J. ćopa, hromac (ironično). çalakëfflbëzi, adv, šantavo, hodanjc na jednu nogu (skakutajući); ecl çalakëmbëzi — hodam na jednoj nozi. çalamin -i, m. ćopa, hromac, šepavac. çalamin -e, adj. ćopav, -a, -o, šepav, -a, -o, šantav, -a, -o; bogaljast, -a, -o. çalamane/-flja, /. ćopavka, šantavka, bogalja. çalë -a, /. bora, gužva(nje) na odelu. çalë (i,e), adj. ćopav, -a, -o, šantav, -a, -o, šepav, -a, -0 . çalim -i, m. šantanje, šepanje, hroraanje. çalkë -a, /. šepavka, ćopavka, bogalja. çaloj, V. ćopaviti, šantati, šepati, hromati; fig. po çalon ршш — zapinje posao; çalon në shkrim — grdi u pisanju. çalok -e, adj. vid. çalaman. çaluk -e, adj. vid. çalaman. çallakatoj, v. kvariti, kmjiti; brbljati; hramati. çallapatis, v. izgužvati odelo. çallatë -a, /. pukotina; kmja na sečivu (sekire, motike, noža). çallatëj, V. otupili, okrnjiti sečivo. çallë -a, /. pukotina. çallraa -t, /. pl. kokice, (peëena zrna. kukuruza), çallmë -a, /. čalma, turban.

çall6j

45

ÇARTAS

çalloj, V. vid. çallatoj. çapkën -i, m. čapkun, obcšenjak, vragolan, çam -i, m. bot. vid. bredh. nestaško. çam -e, adj. čamurijski, -a, -o, što se odnosi na çapkënllëk -u, m. čapkunluk, obešenjaštvo, vraÇamuriju, pokrajina u Grčkoj naseljena golanstvo, nestašluk. albanskim življem. çapok -u, m. am t. ccvanica, butnjača; batak. çamdk -n, m. štap, mačuga; gređica, podupirač; çaporr -i, m. vid. çapua. ccpanica. çaprashif, v. zbrkati, pobrkati; i çaprashita hcsaçamardk -e, adj. čuđ/-an, -na, -no, naopak, pef—zamrsih raćunc; mos i çaprashit këmbët -a, -o, šaSav, -a, -o, zaluđen, -a, -o; bestid/ — ne isprepleti noge; brbljati. -an, -na, -no. çapriz, adv. nesređeno, rasejano, zbunjeno; çamçake/-kja, /. vid. çapare. ma bëri mendjen çapraz — zbuni me. çamçakëz -i, m. bela smola, kolofonium (za çapr^z -e, adj. rasejan, -a, -o, zbunjen -a, -o. çaprazc -t, /. pl. ukras od starog novca; vez, gudalo). ukras na koSulji. çamçe/-çja, / . meSina, tulum. çaprruk -u, m. kepec, čovečuljak. çame/-mja (c), /. vid. çarë (e). çamër/-mra, /. mrvica, trunka, çamër buke — çapthi, adv. korakom, u korak. çapua/-poi, m. kandža, nokti (u kenih plica i mrvica hleba. peradi). Çamërl -a, Camurija (područje naseljeno albançar, pron. vid. çfarë, çë, ç’. skom manjinom u Grčkoj). çarip -i, m. čarapa. çamërisht, adj. čamurijski, na čamurijskom çarape/-pja, / . čarapa, vid. çarap. (dijalektu). çarçif -i, m. čaršav, zastirač, plahttU'; fcredža, çamërishte/-tja, /. Camurijski dijalekat. zar. çamtë (i,e), adj. čamov, -a, -o. çardik -u, m. vid. çardbak. çandk -u, m. , m. zool. hrt, brzi lovački pas. ne može naći leka. çap -i^, m. korak; pesë çapa larg' — pet koraka çarë (i, c), adj. (ras)prasnut, -a, -o, naprsnut daleko. -a, -o. çap, V. žvakati; kopati, okopavati (zemlju motiçarë -a (e), /. pukotina, naprslina. kom); kora&ti, hodati, stupiti, stupati. çarje/-rja,/.//z. fizija, rascep, razbijanje (atoma); çapaçui -i, m. patuljak, švrća, nitkov, neznatan cepanje, deoba; pukotina. čovek. çapalis, V. grickati, kidati konopac zubima. çark -u, /71. zamka, mišolovka; sprava za rezaçapdr -I, m, zlatna ili srebrna traka, vrpca; svinje duvana; oroz, vuk, orlić, kokot od puške. lena pantljika, svilena vrpca (za ukras). çarlatin -i, m. šarlatan, prevrtljivac, brbljivac. çapare -t, /. pl. muz. tasovi u muzici. çarmatim -i, m. razoružanje, razoružavanje. çapël -i, m. vid, xhambaz. çannatës, v. razoružati, razoružavati; çarmatosem çapë -a, /. zalogaj; motičica, mala motika. — razoruiati se. çapëlcj, V. vid. çapëlbj. çapëldj, V. rastrgnuti, razdreti; prepoloviti (neš- çannatosur (i, e), adj. razoružan, -a, -o. to uzduž) na dva dela: çapëloj degën — ras- çars, V. pokvariti, oštetiti, uništiti, upropastiti; trgnem granu; çapëlohem — raskoračili se, na ka çartë lufta — upropastio nas je rat; raširiti noge; nga dalë, se u çapëloTe — polau çartën ndërveti — posvađaše se medusobko, jer se rascepati (rastrgnuti, raskidati u no. dvoje); fig. n çapëlo?a — potrudio sain se, nastajao sam, mučio sam se (da ne^to madim). çarshSf -i, m. vid. çarçaf. çarsbi -a, / . čaršija, trgovište, pazar. çapërdis, V. zbuniti, uzbuditi; çapërdisem — zbuniti se, uzbuditi se, raspaliti se, pomesti se, çart -i, 771. vid. jerm. çartabcsë -a, / . kvarenje „bese”, gaženje reči, zaludeti se. gaženje vere. çapërdisur (i, e), adj, zbunjen, -a, -o, uzbuden, -a, -o, zaluden, -a, -o, polude/ -o, -la, -lo, ras- çartabukas, adj. i tn. lenjivac, danguba, neradnik. paljen, -a, -o. çapëz -a, /. vid. barbull. çartakindas, adj. nerado, mrzovoljno, bezvoljno. çapik -u, m. obešenjak, vragolan, nestaSko. çartaprëras, adv. loše, rđavo, zlo, slabo. çapi -ni, m. zool. vid. zbapi. çartaqëfas, adv, nerado, mrzovoljno, bezvoljno, çapitem, v. prohodati, zapoëeti prvi korak (za neraspoloženo, neprijatno, utuëeno, neugoddcfe kad prohoda): foshnja po çapitet — no. dcte hoda, počinje da hoda. çartas, adv. Ijuto, nesložno, nereSeno, nesporazumçapkë -a, /. zool. vid. gatë. no.

ÇARTË

46

çartë -a, /. zavada, svada, nesloga, kavga, razdor. çartoj, V. zaludcti, skrenuli s uma, poludeti; çartohem — buncati, trabunjati, govoriti u snu. çartun (i, c), adj. dial pokvaren, -a, -o; qen i çartun — bcsan pas; fig. trim i çartun — smeo junak, besan junak; vid. prishur. çarranik -u, m. bačija, ostava od mreže. za čuvanje hrane od muva. çarravclle -t, /. p/.- štetne, otrovnc travkc. çarravi -a, /. zapreka, prepreka, zaplet; suprotstavljanje, protivnost, protivljenje. çarravitcm, v. rastrgati se, razdrrnati se; izgrepsli se (u svadi), čarkati sc, potuci se. ças -i, m. vid. çasf. çast -i, m. trcDutak, čas, tren, momenat: orë e çast — svakog momenta, neprestano; atë çast — tog trcnutka; gjcllë çasti — jclo po porudžbLoi. çashtjc/-lja, /. vid. çështje. çatdll -i, m. viljuska; ruda, račva; vile (drvenc ili gvozdene). çatdll -e, adj. hrom, -a, -o, Sepav, -a, -o, Santav, -a, -o; kriv, -a, -o, iskrivljen -a, -o; dhëmb çatall — iskrivljen zub, krezub; sy çatalle — razroka. çatallim -i, m. krivanje, hromost, šantanje, žepanje; neskiad. çatalloj, V. iskriviti; çatallohcm — iskriviti se. çatëll/-flla, /. (avan, sprema, ostava. çatëm/-tma, /. vid. çafmë. çati -a, /. vid. pullaz. (atma -ja,/. arh. skelet, piegradni zid od drveća, pleter. çatraë -a, /. skelct, pregradni zid. çaul -i, m. anat. vid. nofull. çaule/-lja, /. zool. vid. sorrç. çausli -i, m. narednik (u tursko doba). çdo, adj. svak, -a, -o; çdo njeri — svaki čovek; çdo punë — svaki posao; pron. çdokush — svako; adv. çdohcrë — uvek, stalno. çeçe/-çja, /. tvrdica (žena); kaša, skrob. çcfas, adv. vid. fshelitas. çefkë -a, /. vid. kaçulle. çcfteli -a, , /. tamburica. çelire/-rja, /. izgled, izraz lica, lik, boja lica; i ndënrol çehrja — promenio(-la) se u licu; më priti me çchre, — dočeka me raspoložen (-a), sa voljom. çejnë -a, /. ismejavanje, poruga, izrugivanje. çejz -i, m. devojaëka oprema, devojački dar. çek -u', m. ček, uplatno-isplatni aalog. çek -u2, ni. čobanski obrok, jelo koje cobanin nosi sa sobom. çek, V. dotaknuti, pomenuti, navesti, navodKi, dtirati. çek -e, adj. čežki, -a, -o; gjuba çeke — češki jezik. çekdn

-i,

ç e k e /-k ja ,

H I,

č e k ić .

/. ćošak, ugao, kut.

ç e p k At

çckërk -u, HI. vid. çikrik. çcki -a, f. mera za tcžinu, mala oka (355 grama), çckiç -i, HI. vid. çekan. çckisht, adv. češki, na češkom (jeziku), çekishte/-tja, f. a^ki jezik. çckmexlie/-xhja, f. vid. syzë. çckosllovdk -e, adj. čehoslovački, -a, -o. Çekosllovaki -a, /. CehoslovaCka. çckth -1, HI. sečivo, oštrica, kljun od motike. çel, V. otvoriti, raširiti; çel derën — otvoriti (otvaram) vrata; pula ka çdë dhjetë zogj — kokoška jc ispilila deset рШса; çeli koha— razvedrilo se vreme; çelën Inlet — procvetalo je cvece; fig. iu çel fytyra — razvedrilo mu Goj) se lice, radovao (-la) se. çelë -a, / . izabrani ljudi, odličnici, otmenici. çelës -1, HI. ključ; odvijač, bdvrtač; çelësi i elektrikut — elektriëni prekidaë; fig. i dorëzoi çelësat — predade se. çclët (i, e), adj. otvoren, -a, -o, jas -an, -na, -no; ngjyrë e çelët — otvorena Gasna) boja; fytyrë e çelët — vedro lice, çelik t u , h i . čelik. çclikr^n -i, Hi. kosira, kosijer. çcliktë (i, e), adj. čelič/-an, -na, -no; fig. vullnct i çeliktë — jaka (gvozdena) volja. çeling -u, Hi. ëelnik (starešina, vođa čobana). çclitcm, V . oživcti se, popraviti se, obnoviti se. çcljc/-Ija, f . olvaranje, puštanjc u rad; çelja e shkollës — otvaranje škole. çelnik -u', HI. celnik, stare^ina čobana, voda čobana. çclnik -u2, HI. vid. çelik. çcliiikos, V . fig. očeličiti, ojačati; çelnikoscra — očcličiti se, prekaliti se. çclnikosur (i e), adj. fig. očeličen, -a, -o, ojačan, -a, -o, prekaljcn, -a, -o. çcltas, adv. otvoreno, jasno, olresito, iskreno. çcltë 0 , € ) , .adj. o tv o re n ,-a , -o, iskren, -a, -o. çcltinë -a, / . krčevina, golet; arh. otvor za p ro z o r ili vrata. çclur (i, e), adj. otvoren. -a, -o, raširen, -a, -o; vcd/-ar, -ra, -ro; nasmejan, -a, -o, raspoložen, -a, -o, iskren, -a, -o. çellcsë -a, / . vid. tundës. çem -i, m . čvor (na drvetu); grane na rogovim a jelen a. çember -i, h i . čem ber, veo muslimanskih žena, bela izvezena m aram a. çemër - i , h i . vid. qemer. çcmi, V . po m en u ti, isticati, podsetiti; ia çema atë punë — pom enuh rau Goi) *o pitanje; sa i kishin çcm ë musfeqet — samo što su m u počele nausnice (brkovi); fig. kush e çcmi ketë punë — k o je počeo ovu stvar; çemem —• pojaviti se; izjasniti se, ispovedati se. çempresë -a, f. hot. vid. selvi, çenë -a, / . anat. vid. nofull, çengel -i, HI. čengela, gvozdena kuka; fig, u bë çcngcl — sm ršao (-la) je. çep -i, HI. slavina; kljun. çcpkdt, V . čeprkati (za kokoš); grebenati (vunu).

ÇEPOJË çepojë -a, /. vid. borde. çcptirë -a, /. vid. ligatë. çerçëm -i, in. bot. vid. carac. çerçivë-ja, / . ćerčivo, prozorski okvir, oplata. çerdhe/.^hja, /. gnezdo; çerdhe fëmijësh — dcčje obdanUte. ---------çcrdbukull -a,/. zool. (Alauda arvensis) ševrljuga. çcrëk -u, m. ëetvrtina, kvartal, cetvrt; një çcrek shekulli — četvrt veka. çcrekçl -u, m. sitni zanatlija. çereke/-kja, /. mera za žito (24 oka), çcrekore, adj. kusi çerekore — kotao zapremine 24 oka. çerep -i, m. crepulja. çerolik -u, m. crveni vosak (za pečaćenje). çcrpackë -a, / . nečista, nemaraa žena. çerpe/-pja, /. vid. pcrçe. çerpllim -i, m. vid. cicërim. çerpëtëj, V. vid. cicëroj. çenish -i, hi. červiS, sos, umokac. çerr-i, m. zool. vid. cicami. çcrranik -u, Hi. vid. çarranik. çerrik -u, Hi. vrsta mieže za ribolov. çcsme/-mja, f. vid. krua. çestë -a, /. vrsta tambure. çeshagi -a, /. vid. kashai. çeshtij, V. vid. teshtij. çetir -i, /H. četnik, razbojnik, pljačkaš. çetelc/-lja, /. raboS, • zarez, urez, rovaš; fig. e vë në çetcle — zapisujem, beležim. çetë -a, /. četa; pleme, bratstvo. çetinë -a, /. borjc, borova šuma. çetdj, V. celovati, pljačkati. çetur -i, Hi, drvena kupa, zdela. çevrë -ja, /. ccvra, izvezena marama. çez -i, Hi.^čeza, dvokolica. çë', prep. vid. që, qysh. çë^, pron. vid. ç'. çënjtcm, V. splasnuti se, opasti, smanjiti se (oteklina). çfehtie/jia, /. bit, stvar, pitanje, predmet rasprave: kjo çështje do zgjidhje të shpejtë — ovo pitanje traži hitno rešenje; s’është çësUtje për nënçmJm — nije stvar za potcenjivanje; na doUi një 9С5ћђ'е ■— iskrsla nam je jedna stvar (prepreka, problem); mos u përziej në çështje të huaja — ne meSaj se u tude stvari, u tude probleme ili tuda pitanja. çfarë, pron. šta, što; çfarë deshe? — šta si hteo , (-la)? adj. çfarë njeriu ëshfë ky? — kakav je on čovek? çfarëdë, pron. Stogod, kako god; çfarëdo që t’i thuash .— kako god mu Goi) k a i^ . çfarësi -a, /. kakvoća, osobina; gram, atribut, dodatak za kakvocu, çib5n -i, m. cir, potkožnjak. çibuk -u, Hi. čibuk, cev lule. çjcërr/4;rra, /. bot.' mladica, izdanak. çiçibanëz -j, hi. bot. vid. çiçibune. çiçibime/-nja, /. bot. (Ccra/onia siliqua) rogač, roščić. çifçi -u, Hi. čifčija, kmet.

47

ç i r Ak

çifligar -i, m . cifligar, velcposednik. çiflik -u, m. čitluk, posed, imanje. çift -i, Hi. par; një çift pullumba—par golubova; çift bashkëshortor — bracni par; mat. pami. çiftc/-tja, /. dvocevka, lovačka puška. çifteli -a, / . tamburica. çiftëzim -i, jh i . fiz. sprega. çiftëzdj, V. fiz. spregnuti. çiftoj, V. spariti, spojiti, združiti, sastaviti u parove. çiftos, V. spariti, sastaviti u parove. çik, V. taknuti, dodim uti, dotaknuti, pipnuti. çikë -a', / . vid. vajzë. çikë -a^, / . zool. ( Phylloscopiis collybita) jedna mala ptica. çikë -a^, / . trunka, mrva: një çikë bukë — mrvica hleba, malo parče hleba; për një çikc — za m alo, bczmalo; adv. e bëri çika-çika — smrvi ga Qe), razbi ga G^) u paramparcad; suncev zrak, svetlosni zrak: dielli që lësbon çika — sunce što sija, što pušta zrake; .kap, kapljica; uzrok, povod; ai i dba çikën i pari .— on je prvi dao povod. çikërri -a, f. sitnica, sitnarija, stvarčica. çikërrime -t, f. pl. vid. çikërri. çikërrimë -a, / . vid. çikërri. çikërrimtdr -i, hi. bakalin, sitni trgovac. çikct (i, e), adj. sit/ -an, -na, -no, malen, -a, -o, sićuš/-an, -na, -no. çikctdj, V. isitniti, snirviti, umanjiti. çikëverrc -a, / . vid. xjxëllonjë. çikëz -a, / . sprava za ribolov. çikla -t, / . pl. vid. çikërri. çiklist -i, Hi. bicikJist (sportaš). çiklizëm/-zmi, hi. biciklizam (sport), çikoj, V. kapljati, prskati; po çikon slitëpia — prokisnjava kuća. çikrik -u, Hi. čckrk, kolo, toëak na bunaru; vitao, kolotur; fiz. urcdaj za dizanje. çil, V. vid. çcl. çile/-lja, / . povesrao. svitak. vune. struk, vitlić, predenica. çilek -u, m. ' bot. vid. dredbëz. çilimi -u, Hi. malo dete, derište, detcnce, odojëe. çilimillëk -u, m. detinjarija, detinjastvo. çiltas, adv. otvoreno, javno, jasno; iskreno, otrcsito. çiltër (i, e), adj. otvoren, -a, -o, iskren, -a, -o, pošten, -a, -o. çiltërl -a, / . otvorenost, iskrenost, postenje. çimento -ja, / . cement. çimërr/-mrra, / . zool. vid. fartablqe. çimkë -a, / . bot. vid. hide, çinir -i, Hi. bot. vid. rrap. çinërr/-nrra, / . zool. (Parns maior) jedna ptica pevačica. çini -a, / . činija, tanjir, tanjur. çinoj, V. vid. imitoj. çip -i, HI. ćošak, kutak, ivica, rub.

'çipë -a, f. ćulja, koza sa malim uSima. çipiill -i, Hi. čir, gnojnica, prišt. çirdk -u, Hi. čirak, šegert, učenik u zanatu; fig. na qite çirak — usrećio (-la) si nas.

ÇIREM çirem, v . v id . çjerr. çirish 4, m . v id . qiriç. çilAr -i, m . kujundžijski kalup za topljenje srebra. çitjanë -t, m . p l. ženske šalvare, đimije, ženskc širokc hlače. çivi -a, /. čivija, ekser, čavao, klin; baglama. çivit -i, ni. čivit, modrilo, modra boja. çizme/-mja, /. čizma. çjerr, V . pocepati, poderati, raslrgati: çora robat pocepah odelo;' mos i çir këpucët — ne cepaj cipele; çirem — pođerati se; f ig . ргоmukliti. çjerrë, (i, e), a d j. pocepan, -a, -o, poderan -a, -o; f ig . promuk/-ao, -la -lo. çjerrje/-ja, /. dranje, cepanje, rastrganje; f f g , promuklost. çka*, p ro n . šta, žto. çka^, a d v . onako, nekako, i tako i tako. çkalit, V . v id . ledhafoj. çkalit^r -i, m . v id . ledhiitar. çlidb, V . v id . zgjidh. çlin'm -i, m . oslobođenje' çlirimi i vendit — oslobođenje. zemlje; di(a e çlirimit — dan oslobođenja; f iz . isključivanje (gasa). çlirinitar -€, a d j. oslobodilački, -a, -o; lufta çlirimtare — oslobodilačka borba. çlirimtdr -i, m . oslobodilac, borac za slobodu. çliroj, V . osloboditi; çlirohem — osloboditi se. çliruar (i, e), a d j. oslobođen, -a, -o. çlodh, V . odmoriti: çlodhem — odmoriti (odmaram) se. çIodhje/-dhja, /. odmor, odmaranje, çlodhur (i, e), a d j. odmoren, -a, -o,. çmalicm, v. provesti se, utoliti želju, vođiti bezbrižan život. çmallem, v. raželefi se, ražčeznuti se, zadovoljiti se, zadovoljiti osećanje, ispuniti žclju. çmbush, V. v id . zbraz. çmcnd, V . poluđeti, zaludeti; çmcndem — polu đeti se, izbezxuniti sc. çmendinë -a, /. ludnica, đuševna bolnica. çmcndur (i, e), a d j. lud, -a, -o, polude/-o, -la, -lo, umno poremain, -a, -o. çmeritem, v. začuditi se, diviti se (ćemu). çmërs -i, m . v id . bigorr. çmësohem, vi odučiti se, odvikavati se. çmilitarizmi -i, m. demilitarizacija, razvojačenje. çmilitarizoj, v. demilitaiizirati, razvojačati. çmilitarizuar (i, e), a d j. demilitariziran, -a, -o, razvojačen, -a, -o. çmitn -i, m . čena, prodajna vrednosl; nagiada. çmobUizim -i, m. demobilizacija, otpuštanje (vojske). çmobilizdj, v. dcmobilizirati, otpustiti (vojsku). çmobilizuar (i, e), a d j. demobiliziran, -a, -n, otpušen, -a, -o. çmoj, V . ceniti, odrcditi cenu; oceniti, dati ocenu; proceniti; e çmoj atë njeri — poStujem, cenim tog čoveka. çmorrit, V . vaškariti, čisliti, tamaniti gamad, trebili vaši. çmos, proii. sve, svašta; bëri çmos t’ia kthejë me-

48

ÇORIENTJM

ndjen — učinio (-la) Je sve da ga Ge) ubcdi. çnipij, V. vid. shpij. çmuar (i, e), adj. cenjen, -a, -o, poštovan, -a, -o; dragocen, -a, -o, skupoccn, -a, -o. çmueshëm (i) -shme (e), adj. vid. çmuar. çnderitn -i, m. ob^čašćenje. çaderoj, v. obeščastiti. çndershëm (0 -shme (e), adj. obeščašćen, -a, -o. çngjyrësim -i, m. fiz. ahromatizacija, bezbojnost, . bledoća. çngjyrësdj, V. ahromatizovali, izblediti. çnjerëzim 4, m. obeščašćenje, nečovečnost. çnjcrëzoj, V. obeščastiti. çnjcrëzdr ч!, arf/. nečoveč/-an,-na,-no, neljudski, -a, -o, svirep, -a, -o, nemilosfiv, -a, -o, be?obzir/-an, -na, -no. çobdn -i, m. vid. bari. çobaneahë -a, /. vid. bareshë. çoç, proti. vid. diçka. çoj, V . poslati, odaslati, isposlati; ku e çon këtë lopë? — kud vodiš tu kravu? çova një letër — poslah jcdno pismo; i çuan fjalë — oba ■ vestiše ga (je); çoje zërin! — podigni, povisi glas! më ço në orën shtatë — probudi me u sedam sati; si e çove atje? — kako si prošao (proveo) tamo? çohem — budim se; dižem se; otpratiti; odncti, nositi; dignuti, dizati, uzvisiti, podici. çojë -a, f. seoba, selidba (cobana), odlazak čobana u planinu ili dolazak sa planine. çok -u, m. vid. çckan; halka, zvekir, biočug na vratima; udar pesnicom,. b u b o t^. çok, V. vid. prek. çokdn -i, m. vid. çckan. çokane/-nia, /. zvono, klepetalo; zvekir, biočug na vratima. çokanis, v. seckati meso, sitno izrezati meso; kucati na vratima. çokds, V. kucati (na vratima): çoldta sa here — kucah više puta; isbte duke çokitur — kucao (4a) je; çokitëm vezët — kucasmo jaja. çokë -a, / . udarac kažiprstom. çokollatë -a, f. čokolada. çoku, adv. negde, nekud; çoku do të jetë fshehur — biće da se negde sakrio (-la); çoku vjen — dolazi pooekad. çokush, pron. neko, vid. dikush. çolobojkë -a, /. ohola, naduta, uobražena žena. çoraage, adj. buzđovanasta, u obliku buzdovana. çomagë -a, /. maëuga, budža; buzdovan, kijača, kijak. çomJëk -u, m. papaz — JaniJa Gdo). çordp -i, m. vid. çarap. çorbë -a, /. čorba, supa, Juba; na e bëri mendjen çorbë — zbunio (-la) je nas. çorganizim -I, m. dezorganizacija, rastrojstvo. çorganlzëj, V. dezorganizovati, dezorganizirati, rastrojiti. çorganizdar (i, e), adj. dezorganizovan, -a, -o, dezorganiziran, -a, -o, rastrojeOi -a, -o. çorientim -i, m. dezorijentacija, zbunjenost, metez.

gORJENTĆJ çorientoj, V. đezorijenlisati, dczorijentirati, zbuniti; çorientohcni — zbuniti se.

■çorientuar (i, r^),adj. dezorijentiran, -a, -o, zbunjen, -a, -o. çorodit, V . izopačili, izopačavati, unakaziti; çoroditem — izopačiti se, unakaziti se, izobličiti se. çoroditje/tja, /. izopačcnje, izopaëavanje, unakaženje, izobličavanje. çoroditur (i, e), adj._ izopaCen, -a, -o. unakažen, -a, -o, izobličen, -a, -o. çosa, adv. odavno; ka çosa që ka ardhur — odavno je došao (-la); pron. çosa herë — nekoliko puta. çotë -a ,/. zool. (Garrulus ghndarius) kreja, sojka. çotillë -a, /. vid. tuadës. çregjistrim -1, m. ispis, ispisivanje, skidanjc iz spiska. çregjlstrdj, V. ispisati, izbrisati, skinuti iz spiska. çregjistruar (i, e), adj. ispisan, -a, -o, brisan, -a, -o, (iz spiska). çrras, V . iščupati, izvaditi, izbijati; u çrrasën gjindja — rasturiše se Ijudi. çrregullim -1, m. nered, nemir, gužva, pomctnja, smutnja; zamrSenost, zabuna; uzrujanost, nestalnost, neurednost, poremećenje reda, narušavanje rcda. çrregulldj, V . smutiti, pomeliti; zamrsiti, zabuniti, poremetiti red, stvarati nered, narušavati red; uznemiriti. çrregullt (i, e), adj. nesreden, -a, -o, poremecen, -a, -o; zamršen, -a, -o, pomućen, -a, -o; uzdrman, -a, -o; neured/ -an, -ла, -no, neredov/ -an, -na, -no. , çrrethdj, V. razobručiti, skidati obruč; osloboditi. çrrënjds, V . iskoreniti, iščupati (koren); satrti, uništiti; iskrčiti. çrrënjosje/-sja, / . iskorenjavanje, istrebljenje, uništenje, satiranje. • . çrrënjosur (i, e), adj. iskorenjen, -a, -o, istrebIjen, -a, -o, uništen, -a, -o, satrt, -a, -o. .çub^rdh -i, m. plavušan, plav čovek. çubë -a, /. vid. kaçubë. çup -1, m. malo pile, pilence. çuçlën, V . žuboriti (česma, izvor). çuçullim -i, m. vid. çuçurira. çuçulldj, V . vid. çuçuris. çuçurds, V . vid. çuçuris. çuçurim -i, m. šaputknjc, šapat, šaptanje. çuçurls, v.-šaptati, šaputati, šapnuti; žuboriti, klokotati.

4 PJalor shqlp-serbokroatisht

49

ÇYRYK

. çuçui oj, i>. vid. çuçuris. çuddn -e, adj. vid. shëmtuar. çudesë -a, /. vid. çudi. çudë -a, /. vid. риТ. çudi -a, /. čudo, čuđenje; dogadaj, fenomen. çudif, V . čudili; çuditcm — začuditi se; diviti se. çuditërisht, adv. čudno. çudilni -a, /. vid. çudi. çuditshëm (i) -shme (e), adj. ëud/ -an, -na, -no. çudnim -i, m. vid. shëmti'm. çudndj, V . vid. shëratoj. çufër/-fra, /. vid. kaçubë. çufkë -a, /. vid. xhufkë. çufrdk -e, adj. vid. tufshak. çukë -a, /. čuka, vrh, breg. çukërmoj, v. kopati nogom (za konja). çukit, V . kljucati, kljuvati; pecati, ujesti (zmija). çulzë -a, /. svinjska njuška, rilja. çull -i, in. ćcbe, pokrivač za konja. çullë -a, /. ćulja, brav sa kratkim uSima. çumbër/-bri, m. grip 6d ibrika. çumë -a, /. kofa; kazan, kotao (za pranje veša). çun -i>, m. dečak, mornčić. çun -12, /н. čun, mali čainac. çunguris, V. sklopiti, združiti, sljubiti. çupë -a, /. devojčica. çupël/-pla, /. krpa, dronjak. çupëri -a, /. devojaštvo; devojke. çupis, V. kljucati, kljuvali; čupati; pariti se (za perad). puplćj, V . zgužvati; raščupati. çupulinë -a,./, devojčica, devojče. çupurit, V . nakostr^ili (se); čupati (se); preturati, pretražiti; zgužvati; remetiti. ' çurdn -i, m. zool. ćuran; fig. šaSavac, šašavko, glupan. çurë -a, /. zool. ćurka; fig. Sašavica, ludača. çurg -u, m. mlaz vod^, vodoskok; tek, tok (tečnosti). çurgon, V . mlazati, izbiti mlaz, neprestano curiti. çurkë -a, /. mlaz vode; matica reke, purlikćn, V . vid. cicëron. çutër/-tra, /. ćutura. çuture/-rja, /. vid. çutër. çycë -a, /. Čep (od ibrika, posuđa). çymlëk -u, m. vid. çomlek. çyr -i, m. gilara sa 12 žica. çyrëk -u, ?n. hlcbac. çyryk, adj. falic/ -an, -na, -no; adv. faliëno.

D d, peto slovo alfatcta. dac -i, ni. zool. mačak, mačor; dac deti (Scylliorhinus stellaris) — visla ajkulc. dackan^c -i, in. skithica, lupež. dackandr -i, in. vid. dackanac. dackë -a, f. šamar, ćuška; šamaranjc; fig. uđarac; i dha një dackë të niirë—dađe mu Оој) dobar udarac. dadë -a, /. dadilja, đojiija; ncgovateljica; slarija sestra ili starija žcnska osoba u porodici. (lado -ja, /. vid. dadë. dafinë -a,/, hot. (Launts nobilis) dafina, lovorika; kurorë dafinasli — lovorov venae, dafrungë -a, /. raskoš, raskalašnost, veseJje; adv. c ka çua dafrungë—prošao jc raskalaSno. dalii -a, /. dahija, gospodar. dai -u, in. delija, dostojanstvenik; junak. dairc -ja, /. v/d. dajre. daj, V vid: nda] dajdk -uj in. tojaga, motka, batina, štap; fig. i dlia dajak — izmlati ga (jc). dajë -a, /. ujak (majein brat); siric, čiča (iz poštovanja). dajkë -a, /. fig. bocka, ironija. dajidn -i, III. lovište ribe; pleter za ribolov. dajo/-jua, in. vid. dajë. dajoç -i, III. ujak, ujkica. dajosh -i, in. ćoSak, kulak, ugao. dajrc/-rja, /. dahire, daiila; svirka, sviranje. dakë -a, /. podlost, podmuklost; podia igra; vremc: s'është ajo dakë e parë më — nije više to vremë. dakikë -a, /. v/rf. minute, dakol -i, m. junak; adj. junačan, hrabar. dakord, adv. saglasno, sporazumno; a je dakord? slažeš li se? daktil -i, in. lit. daktil (trosložna pesnička stopa). daktilik -e, adj. daktilski, -a, -o. daklilograf -i, in. vid. daktilografist. daklilografi -a, /. daktilografija. daklilografik -e, adj. daktilografski, -a, -o. daktilografist -i, in. daklilograf. daklilografisfe/-tja, / daktilografkinja. daktilografoj, v. daktiiografisati, daklilografirati. daktilografuar (i, c), adj. daklilografiran, -a, -o, otkucan, -a, -o na masini.

daktis, V. vid. shperndaj. dakull, adv. vid. Iakuriq< dal, V. iziaziti, izići: posa dolla nga slitëpla — sarao što sam izlazio (izišao) iz kuće; radati,. pojaviti se: dolli dieili — rodilo se (izažlo je) suDce; dolli gruri — nikla je pjenica; i kanë dale flokct — izrasla mu (joj) je kosa, izašla mu Goj) je kosa; dolli gazeta — izašle su novinc; i ka dalë frulhi — izaSao mu (joj) jc frus (male boginje), pojavio mu Goj) se frus; kanč dale qersliifë — dospcle (sazrele, izažle) su trešnje; izvirati: Drini del nga 2^ebi— Drim izvire iz Žleba; pojaviti se: më dolli një ujk — izašao mi, pojavio mi se vuk (kurjak); i dal përpara — idem mu 0°ј) u susret, izlazim pred njega (nju); dolli pranvera—došlo (izašlo, stiglo) je prolećc; nestati: i dolli boja rrobës — izbledelo je odelo; i ka dalë rakia — otreznio(-la) se; pogaziti, poreci; më dolli nga fjala — pogazio (-la) je rcč, nije održao (-la) rec, oporekao (-la) ono šlo je govorio (-la); postati: ka dalë doktor i niirë — postao jc dobar lekar; dolla i gabuar — ispao sam kriv; me dolli ëndrra — obistinio mi se san; ia dal — pobediti (mogu pobediti koga), ipreteći (mogu da pretičem koga u igri, takrničefiju i dr.); i dal krah — podržavam, pomažcm (koga), branim (koga); i dal zot — branim ga G®); dolli i pafajshëm — ispao je nevin; ka dale menç — poludeo (-la) je, skrenuo (-la) s uma; dolli fjala se—prenela se vest da; ka dale faret — istrebio se; dil jashtë! — iz lazi napolje! dala -t (të), /. pi. fitf. rashodi; të hyra e të dala — dolasci i izlasci, đpček i ispraćaj. dale! iiUerj. stani! čekaj! dale-dale, adv. polako, polako, lagano— lagano dalë (i,e), adj. ispupčen, -a. -o; mur i dalë — ispupčen zid; gur i dalë — kamen koji strši, kojiiziazi jednim delom van zida; njeri i dalë —čovek koji jc mnogo šetao, koji je vidiosvet; i dale menç — poludeo, skrenut s uma; pomamio, pomamljen. dale -a (e), /. čir; kvrga, izraslina. dale -a,/, ined. čir, erni prišt; veter. erveni vetar. dale -t (të), n. iziazak, izlaz; kraj, svršetak; në të dalë të priilit — krajem aprila.

DALËZ dalëz -a, /. arh. jspup>cenjc, grba, ukras. ddlie, /. bot. georgina. dalje/-lja, /. izlaz; izlazak, izlaženje, šetnja. dalmafin -i, m. Dalmatinac. dalmatin -c, adj. dalmatinski, -a, -o. dalmatinc/-nja, f. Dalmatinka. daltne (e), /. vid. nevojtore. dalngadalë, adv. polako, lagano. daltë -a, /. dleto. daltinë -a, /. vid. dellinë. daltoj, V. klesati, dupsti, izdeljati dletom. dalzdtës -i, ni. zaštitriik, branilac. dallakë -t, m. pl. kamašne, gamaše. dallanië -a, / . vid. doilomd. dallandyshe/-shja, /. lastavica, vid. dallëndyslie. dalldsh, adv. krivo, naopako, pogrešno. dallaverexhi -u, ni. prevarant, lažov, varalica, spletkaš. dallaverc/-rja, /. dalavera, podvala, prevara, smicalica, splctka, pctljavina. dallëndyshe/-slija, /. zool. (Hirtindo rustica) lastavica, lasta. dallfës -i, m. zenski fesić (pozlaćen). dallgë -a, /. dalga,. talas, val; bura na moru; fig. dallgat c jcfës — životne nevolje, tegobe. dallgëzim -i, m. talasanje. dallim -i, m. razlika, razlikovanje; pa dallim — bez razlike. dallkauk -u, m. ulizica, liccmer. dallkaukllćk -u, m. liccmerstvo. dalloj, V . razlikovati, uočavati, zapaziti, raspoznavati; dallohem — razlikujem se, ističem se. dallor -e, adj. mat. diskriminantni, -a, -o. dalliiar (i,e), adj. istaknut, -a, -o, znat/ -an, -na, -no, zapaien, -a, -o. dallucs -e, adj. upadni, -a, -o; shcnja dalluese — znak kojim se neSto razlikuje od drugih. dallueshëm (i) -slinie (e), adj. upadljiv, -a, -o, zapažen, -a,-o, što se može razlikovati od drugih. dam -i, m. vid. dëm. damdr -i,;n. anat. žila, vena; podzernni izvor vode, žila Vode. daniđz -i', m. rasna životinja, priplodna stoka. damazllëk -u, m. držanje (odgoj) rasne stoke, damçuer/-çore, adj. vid. dëmtor. damë -ai /. dama, gospoda; dama (šahovska figura). damixlianë -a, /. damižana, pletenka, boca od nekoliko litara, opletena. damkë -a, /. dagma, znak, žig, pečat; biljega, mrlja, pcga. damkos, v. ožigosati, okaljati, osramotiti. damlld -ja, / . med.' kap. vid. pikë. danc -i, m. dans, pies. dancoj, V . plesati. danez -i, m. Danac. danez -e, adj. danski, -a, -o. dancze/-zja, /. Dankinja. danë -a, /. vid. darë. danga-danga, adj. pegav, -a, -o, urnrljan, -a, -odang^ll -1, m. trbonja, debeljko, trbušast čovek.

DASHJE

51

dangardq -i, m. vid. dnngall. dangë -a', / . 'žig. vid. damkë. dangë -a^, /. trbuh (ironično); e nibuslii dangën — napunio trbuSinu. dangoj, V . vid. damkos. danik -u, m. odeljenje, prostdrija. Danimdrkë -a, /. Danska. dantellë -a, /. čipka, tentena. Daniib -i, m. Dunav. danubidn -e, adj. (po)dunavski, -a, -o. dar, V . rasturati, raStrkati, razbacati; u darnë gjindja — rasturiše se ljudi. darçin -i, m. bot. vid. kancllë. dar^idk -e, adj. kruškolik, -a, -o, u obliku kruske. dardhë -a, /. bot. (Pirns communis) kruSka. dardhishtë -a, /. vid. dardhukël. dardliukël/-kla, / . hot. (Pirns piraster) divlja krusta. dare/-rja, /. tara, ambalaza, omot robe, darë -a, /. klešta; fig. ia nxjerr fjalct me darë — vaditi kome reci kleštima. dari -a, /. vid. darovi. daris, V . darovati, pokloniti; razbacati, rastrkati. darkdjkë -a, /. bot. koren povrca. darkçikë -a, /. gozba (vccera) koja se sprema u cast neveste kada se vrati iz prve poscte svojini roditeljima. darkem, v. vid. darkoj. darkc -a, /. večera. darkëhcrc (më), adv. uveče, u sumrak. darkoj, V . večerati; postaviti večcru; dati vecern kome; darkohem — vcčerati, jesti. darovi -a, /. dar, poklon nevesti. darovisht, adv. na dar, na poklon, besplatno. darovit, V . darovati, pokloniti (nevesti). darovitjc/-tja, /. darovanje, poklon. darsem/-snia, /. vid. dasmë. ‘ darvinist -i, m. darvinist, pristalica, pristaša darvinizma. d a rv in iz ë m /-z m i,

m i.

d a rv in iz a m ,

n au k a

o

e v o lu -

c iji...

dasi -a, /. zavada, razdor, nesloga, podvojenost. dasik -u, m i . udeo, obrok, porcija, odredeni deo; dasiku i ujit — udeo vode za navodnjavanje. daskull -a, ■/. kamena ploca. dasmë -a, /. svadba. đasmćr -i, m i . svat. dasmorc/-rja, /. vid. dasmorcshë. dasmorcshc -a, /. svaca, svatovica. dasmorisht, adv. svadbeno, svatovski, kao svat. dash -i. M l. ovan; misli daslii — ovnovina; dash i këmborës — ogič, ovan predvodnik. dashakëq -i, m i . neprijatelj, zlobnik. dashamirë -i, m i . prijatelj, drug; dobračina; ljubitelj, ljubimac. dashamirës -e, adj. prijateljski, -a, -o, dobrotvor/ -an, -na, -no, blagonaklon, -a, -o.' dashamircsi -a, / . prijateljstvo, dobrocinstvo, srdačnost. dashcm (i) -slime (e), adj. (raz)deljiv, -a, -o. dashje/-slija, /. htenje, voija, želja, namera.

DASHNĆR

)

dashnor -i, in. Ijubavnik; zaljubljenik. dashnore/-rja, /. Ijubavnica; zaljubljenica. dashni -a, /. vid. dashuri. dashtas, v. namerno, s predumišljajem, htenjem dashlčr/-(ra, /. bot. (Acanthus) matruna; arh. ornament u vidu matrune. dashur (i,e), adj. drag, -a, -o, mi/ -o, -la, -16, umiljat, -a, -o, voljen, -a, -o; Ijubaz/ -an, -na, -no. dashur -a (e), / . draga, voljena; Ijubavnica. dashur -i (i), m. dragi, voljcni; Ijubavnik. đashuri-a,/. Ijubav; dashuria e nenčs — materinska Ijubav; dashuria ndaj atdiieut — Ijubav prema đomovini. dashuroj, v. voleti, Ijubili; dashurohem — zaljubiti se. date -a', /. datum, oznaka vremena; dan, mesec i godina. datë -a^, / . vid. lemeri. datelindjc/-dja, /. rođendan, datum rođenja. dativ -i, m. gram, dativ, treći padež. dafćj, V . datirati, navcsti, belcžiti datum. daulle/-llja, /. bubanj, goč. davi -ja, /. rasprava, parnica (sudska). davaris, v. rasturiti, razagnati; era davarit! retë — vetar je rasterao oblake. debat -i, m. debata, rasprava. dcbinč -a,/. vrstakrupnozrnastogslatkog grožđa. debitor -i, m. debitor, dužnik. debojë -a, /. depo, slagalište, magazin oružja i ratnog matcrijala. debutant -i, m. debitant, početnik u nckoj karijeri; koji prvi. put javno nastupa. debutoj, V . dcbitovati, igrati prvi put na sceni. prvi put javno''nastupiti. decentralizim -i, đecentralizacija. decentralizoj, v. decentralizirati. dcccntralizuar (i,c), adj. decentraliziran, -a, -o. decigram -i, m. decigram, deseti deo grama. decilifër/-tri, m. dccilitar, deseti đeo litra. decimćter/-tri, m. dccimetar, dcscti deo metra. dedikim -i, m. namena, namenjivanje, posveta, posvećivanje.' dedikoj, v. nameniti; posvetiti, posvcćivati. dcdikiiar (i,e), adj. namcnjen, -a, -o; posvećen, -a, -o. deduksion -i, m .fil. dedukcija: izvođenje, zaključivanje iz opštega o posebnom, metod mišljenja kod koga se od opšteg zakona dolazi do posebnih. dcduktim -i, m. mat. dedukcija, izvođenje. deduktiv -e, adj. đeduktiv/-an, -na, -no. deduktdj, v. fil. deducirati; izvoditi,. isvcsti, zaključiti iz opštega o posebnom; pokazati, dokazati, izložiti, objasniti; pravni dokaz izvesli iz drugih već dokazanih činjenica def -i, m. def, dahire, daire. de fakto, adv. jur. de fakto, činjenično, fakat; zaista, doista, zbilja, stvarno. defensiv -e, adj. defanziv/ -an, -na, -no, odbranbeni, -a, -o, zašlitni, -a, -o.

52

DEJUN

defensive -a, /. defanziva, odbrana,zaštita, protunapađ. deficit -i, m. deficit, manjak. deficitdr -e, adj. đeficitar/ -an, -na, -no, manjkav -a, -o. definicion -i, m. definicija. dcfiiiitiv -e, adj. definitiv/-an, -na, -no, копаб/ -an, -na, -no. definitivisht, adv. definitivno, konačne. . deformim -i, m. deformaeija, unakaženjc, izobličenje. deformćj, v. deformisali, deformirati, izobličiti, unakaziti. deformuar (i,e), adj. deformisan, -a, -o, deformiran, -a, -o, izopaCen, -a, -o, izobličen, -a, -o, unakažen, -a, -o. degamc/-mja, /. prepirka, zavada, svada. degatem, v. prepirati se, svadati se. degdis, V . poslati, odaslati, odašiljati, pienositi; odiaziti: u degdis për Jetë — ode zauvek. degermi -a, /. veo, plaSt. degë -a ,/, grana (dryeta); d^a e lumif — pritoka reke; dega e bankes — filijala banke; dega e sindikatës — sindikalna podružnica; dega e filozofisc — filozofski smer; ispostava. degëz -a, /. grančica. degëzim -i, m. razgranjavanje, račvanjč. degëzoj, V . razgranati, račvati; degëzohet luml — razgranava sc reka, račva se. degëzuar (i,e), adj. razgranat, -a, -o, račvast, -a. -6. degradim -i, m. d.egradiranje, lišenje čina ili funkcije. degraddj, v. degradirati, lišiti čina ili funkcije. degraduar (i,e), adj. degradiran, -a, -o, lišen, -a, -o, čina ili funkcije. degurina -t, / . pL sitno iskreseno granje. degjenerim -1, m. degeneraeija, iirodenje. degjeneroj, v. degenerisati; degjenerobem — degenerisati se, izroditi se. degjeneruar (i, c), adj. degenerisan, -a, -o, izroden, -a, -o., deh, V . napiti; dehem — napiti se, opijati se, opiti se. dehef, v. okopniti, se; dehet bora — rastopiti se sneg. dehes -e, adj. opoj/ -an, -na, -no. dehje/-hja, /. napitost, pijanstvo, pijančenje. dehur (i, e), adj. napit, -a, -o, pijan, -a, -o. dejt, V. vid. deh. dej2, adv. vid. pasnesër. dejç -i, m. bot. bokvica, žilovlak. dejet, V . vid. dehet. dëjë -a, / . kopno, mesto bez snega; plićak, plitka voda, gaz. dejke -a, /. zool. (Apus opus) čiopa. dejmardk -u, ni. pijanica, alkoholičar. dejmardk -e, adj. napit, -a, -o, pijan -a, -o; opijen, -a, -o, zanesen, -a, -o, bunov/ -an, -na, -no. dejmë (i) -me (e), adj. vid. dehur. dejun (i, e), adj. vid. dehur.

DE JURE

53

DEMOKRAT

de jure, adv. jur. dc jure, pravno, s pravnog gledelfin -i, m. zool. (Deiphinus) delfin. dišta. deli, adj. dclija, junačan, hrabar. dckadcncë -a ,/, dekadencija, dekadenca: opadandeliberativ -e, adj. deliberativ/ -an, -na, -no, reje, propadanjc, nazadak, pogoršanje, raspad. -■ šavajući glas. propast, rasap, rasulo; pravac u umetnosti i delik^t -e, adj. delikat/ -an, -na, -no, osetijiv, litcraluri, nastao u Francuskoj krajem 19. -a, -o, nez/ -an, -na, -no. veka.' delikt -i, m. jur. delikt, krivično delo, prestup. dekadënt -e, adj. dekadent/ -an, -na, -no. delme/-mja, f. vid. dele, dekadentizëm/-zmi, m. dekadenlizam, svojstvo delmër -i, m. ovčar, čobanin, pastir. dekadenta. delmere/-rja, /. čobanica, pastirka; zool. bela pastirica. dekadë -a, /. dekada, vreme od 10 godina. dekaedër/-dri, m. geom. dekaedar, desetokrak. dcltë -a, /. geogr. delta, ušće reke. dekagrdm -i, m. dekagram, mera od 10 grama. dcltinë -a, /. glina, ilovača. dekaliter/-tri, m. dekalilar, kolićina od 10 litara. dcltinor -e, adj. glinen, -a, -o. dekamëtër/-trl, m. dekametar, dužina od 10 deltoid -i, m. geom. deltoid, četverokut sasmetara. tavljen od dva istokračna trokuta razne visine. deluzićn -1, m. nenadanje, gubljenje nade. dekin -i, m. dekan, osoba na ćelu fakulteta. dell -i, m. anal, mišić; vena, žila: delli i Akilit dekantim -i, m. hem. dekantacija, lagano otakanje — Abilova tetiva (žila), tj. najjaCa nožna žila i odvajanje bistre tekućine od taloga. koja se spušta od zadnjeg, mesnatog dela dekaotdj, v. hem. dekantirati, otočili, ocediti gnjata (lista), do pete; dell ujl — žila voda; neku tekućinu od taloga. fig. raspoloženje za humor: e gjeta në dell të dekë -a, /. vid. Tdekje. mire—zatekoh ga (je) u dobrom raspoloženju deklamim -I, m. deklamacija, recitovanje. (sprenian za žalu); lalenat, sklonost: ka njc dcklamćj, v. deklamirati, recitovati. dclljpoetik—ima pesnički nerv; inat, Ijutnjaj dcklaratc -a, / . deklaracija, izjava. i keceu delli — naljutio (*la) se. deklarćj, v. deklarisati, izjaviti; deklarohem — dellëzim -i, m. biol. nervatura, žilavost. izjasniti se, deklarisati se. dcllëziiar (i, e), adj. žilav, -a, -o, nervast, -a, -o. deklaruar (i, e), adj. deklarisan, -a, -o, izjašnjen, dem -i, m. bik. -a, -o. dcmagćg -u, m. demagog, obmanjivač naroda, dekltnacion -i, m. gram, deklinacija, menjanje ljudi, koji lažno obećava. po padežima. demagogji -a, /. demogogija, lažno obećanje, dekompozim -i, m. dekompozicija, rastavJjanje, obmanjivanje naroda, ljudi. rastvaranje, razlaganje, raščlanjivanje. demagogjik -e, adj. demagoški, -a, -o, obmanjidekompozoj, v. dekomponirati, rastavijati, razlavacki, -a, -o. gati, raščlaniti. demaliik -u, m. ralo, plug. dekoratë -a, /. odlikovanjc, orden. demarkacion -i, m. demarkaeija, razgranicenje. dekdr -i, m. dekor, ukras. . obeležavanje granica na osnovu utvrdenih dekorc -t, /. pL dckoracija, ukrasavanje. dogovora; vija e demarkacionit — demarkadekorim -i, m. dekorisanje, ukraSanje; odlikociona linija. vanje. dekorćj, V. dekorisati, ukrašavali; odlikovati.'. demaskim -1, m. demaskiranje, razotkrivanje, raskrinkavanje. dckofiiar (i, e), adj, dekorisan, -a, -o, ukrašen, dcmaskćj, v. demaskirati, razotktiti, raskrinkati. -a, -o; odlikovan, -a, -o. demaskuar (I, e), adj. demaskiran, -a, -o, razotdckon'l -i, m. voz uskog koloscka („ćira”). kriven, -a, -o, raskrinkav, -a, -o. dckret -I, m. dekret, odluka, rešcnje, naredba. dembël -e, adj. lenj, -a, -o. nerad/ -an, -na, -no, dekretim -i, m. postavljanje dckretom. dembelast, -a, -o. dekietligj -i, m. uredba. dembeli -a, /. lenjivost, ležernost, dembeluk. dekretćj, v. dekretirati, narediti, poslaviti dekrcdembeloscm, v. lenjiti se, dembeliti se, lenstvovati. tom. dembellek -u, m. dembeluk, lenstvovanje, ležerdele/dja, /. zool. ovca. nost. delcdisb, m. dvopolnost, dvorodnost; adj. dvodemiroxhëk -u, m. žarač, železni jarac na vatri. pol/-an, -na, -no. demobilizim -1, m. demobilizaeija. d el^cićn -i, m. delegacija, izaslanstvo.— demobilizoj, v. demobilisati; demobilizirati. d c l^ t -i, m. delegat, izaslanik. demobilizuar (i, e), adj. demobiliziran, -a, -o, delegim -i, m. dclegiranje, izaslanstvo. demobilisan, -a. -o. delegoj, V. delegirati, izaslati. demografi -a, /. demografija, statisticko proučadeleguar (i, e), adj. delegiran, -a, -o, izaslan, -a, vanje stanovništva. -0 . demografik -e, adj. demografski, -a, -o. delendis, v. nagrditi, obrukati, nacmiti, osramotiti; dcmokraci -a, /. demokratija, demokraeija. ogovoriti, ogovarati, opadati. deleoxhi -u, m. bezobraznik, iažov, vucibatina, demokrat -i, m. demokrata, pristalica demokratije. spIetkaiS.

I3EMOKRATIK

54

(leniokratik -e, a d j . demokratski, -a, -o. demokraUkisht, a d v . demokratski, na demokrat­ ski način. deniokratizim -i, m . demokratizacija. deniokratizoj, v. demokiatizirati. dcntokratizuar (i, e), a d j . demokratiziran, -a, -o. demon -i, m . demon, đavo. dcmoralizim -i, m . demoralizacija, dcmoraliziranje, klonulost. dcmoralizoj-, v. demoralizirati, demoralisati, klonuti; demoralizoliem — demoralizirati se, klonuti se. demoralizuar (i, e),' a d j . demoraliziran, -a, -o, demoralisan, a, o, klonu/ -o, -la, -lo. dcmostratë -a, /. demonstracija. demoslroj, v. demonstrirati. dend, V. nabili, zabiti, zgustiti; f i g . dendcm — prejesti se, nakljukati se; batinali: e dend hu • — izmlatiti, batinati. bendëroj, v, ućcstali, često ponoviti: ai i dcndëroi vizitat — on je učestao posële. dcndës! -a,- /. gustina; f i z . gustina matcrije. dcndësim -i, m . zgusnuce. dcndësoj, V. zgiisnuti.. dcndësuar (i, e), a d j . zgusnut, -a, -o. dendur, a d v . gusto; vend i banuar dcndur —, gusto naseljeno mesto. dtndur (i, e), a d j . gus*, -a, -o; mal i dendur — gusta šuma. denduri -a, / . gustina; m a t . učcstalost. dcng -u, 7/1. breme, naramak; zavežljaj, svežanj; tovar. denik -u, m . bura, nevreme. jak vetar sa kišom. denoncim -i, m . potkazivanje, prijavljivanje, doušništvo. denoncoj, V. potkazivati, prijaviti, pnjavljivati, dousiti, do.?apnuti. dcnoncuar (i, e), a d j . potkazivan, -a, -o, prijavJjen, -a, -o. dentil -i, m . g r a m , dental,. zubni suglasnik. dcntir -e a d j zubni, -a, -o; klinika dcntare zubna kJinika. dentist -i, m . dentist, zubar, stomatolog. denjë (i, ë), a d j . dostoj/ -an, -na, -no, zašluž/ -an, -na, -no, vred/ -an, -na, -no. . denjim -i, m . dostojnost, udostojavanje, postovanje, cenjenje. dcnjoj, V. udostojiti, poštovati, ceniti. departamćnt -i, m. departman; odeljenje; ministarslvo (u SAD) depertira -i, ?n. prolaz; probijanjc, prodiranje; prožimanje. depërtoj, V. prolaziti; probijati se, prodiraxi; prožimati. depërtuar (i, e), a d j . probijen, -a. -o; prožct, -a -o. depërtiieshëm (i) -shirie (e), a d j . prolaz/ -an, -na, -no; proboj/ -an. -na, -no, prodor/ -an, -na, -no. depo -ja, / . depo, magazin, skladište. deponim -i, m . j u r . iskaz, svedočenje pred sudom.

d e r it Asiië m

dcponoj, V. j t t r . iskazati, izjaviti, svedočiti pred sudom. dcponuar (i, e), a d j . deponovan, -a, -o, uložen, -a, -o. deportim -i, m . izgnanstvo, progonstvo, proterivanje, zatočenjc. deportoj, V. progoniti, proterati, zatociti. dcportiiar (i, e), a d j . progonjcn, -a, -o, proteran, -a, -o, zatočen, -a, -o. depozitë -a, /. dcpozit, ulog, polirana, oslava. depozitoj, V. deponirati, uložiti, polrraniti. depozitiar (i, e), a d j . deponovan, -a,--o, deponiran, -a, -0, uložcn, -a, -o, poliranjen, -e, -o. depresion -i, m. depresija; potiStenost, klonulost, teskoba. deputet -i, m . poslanik. deq -i, m . veština, majstorija, umeSnost; okretnost, spretnost; prepredenost, lukavstvo. dercile/-lja, /. valjara, valjavica. derdh, V. prosipati, odlivati, izitti, prosuti; derdh gjak — prolivali krv; derdli ujë — prosipati vodu; mokriti; rasipati: mos i derdh paret— ne rasipaj novae; Sava derdhet në Danub — Sava se uliva u Dunav; uložiti; derdh paret në bankë — ulažera novae u banku; preboleli: e ka derdhur line—preboleo (-la) je boginje; mos derdhni lot — ne prolijte suze; u derdh hinii — iziila sc reka. derdhaze -a, /. iziiv, poplava. derdhje/-dhja, /. iziiv; prosipanje; rasipanje; proticanje. dcrdhshëm (i) -shrae (e), a d j . tros/-an,-na;-no, trosljiv, -a, -o. derdhur (i, e), a d j . prosut, -a, -o, rasut, -a, -o; izliven, -a, -o. derdhura (të), a d j . rrobe (e derdhura — prikladno odelo. derë-a, f . vrat; f i g . kuca, doni; dinastija; plemstvo. derëbibë -a, /. rod, oëeva iuća, roditeljski dom. derëbardhë, a d j . srec/ -an, ma, -no; u ^govoru; jo mor derëbardlië, s’është ashtu — ne, dragi moj (sretniće moj, junače inoj) nijc tako. derëçelë, a d j . gostoprimljiv, -a, -o, gosloljubiv, -a, -o, izdaš/ -an, -na, -no. •• derës -i, m . v i d . derëlar. derëtir -i, m . vralar; s p . portir, golman. derëz -a, /. prilazna vrata, vratanca, kapidžik. derëzi/-zezc, a d j . nesrel/-an, -n'a, -no, bed/ -an, -na, -no, kukav/-an, -na, -no. dcrgjem, v. bolovali, ležati boIeStan. dergjë -a, /. duga i teska bolest. deri, p r e p , do; deri nesër — do sutra, deri këtu — dovde. derisa, c o n j . dok, dokle god; do të punoj derisa të mundem — radicu dok mogu. derisotëm (i) -fmc (e), a d j. dodanasnji, -a, -e, dosadašnji, -a. -c; v i d . i derisofshëm. derisotshëm (i) -shrae (e), a d j . dodanasnji, -a, -e, dosadašnji, a, e. dcritashëm (i) -slime (e), a d j . dosadašnji, -a, -e.

d e r iv At

55

dcrivdt -i, in. gram, izvedena reč, izvedenica! mat. derivat, izvod; hem. organski spoj koji poličc od drugih organskih spojeva. derivim -i, m. mal. nalaženje izvoda, diferenciranje. derivoj, V. mat. naci izvod, difcrcncirati. dcrk -u, m. prase, prasence. derkuc -i, m. prasence, prasic. dermin ,-i, m. vid. ilaç dermatolog -u, m. dermatolog, Ickar specialista za koine bolesti. dcrmatologji -a, /. dermatologija, deo medicine koji se bavi bolestima koie. dert -i, m. deri, briga, nevolja; luga, bol. dertime -t, /. pi. briga, tegoba. dertoj, V. pričati, razgovarati s kim o brigama, tegobama i mukama, poialiti se, potuiiti se. derven -i, m. klisura, klanac, tesnac; cesta, jasmi put, drum; hot. vrsta lekovitog korena. dervisii -i, m. derviš, muhamedanski monah; hot. vrsta pečurke. derr -i, m. zool. (Sm domesticus) svinja, krmak; derr i eger — (Sus scrofa) divija svinja, vepar. derrir-i, m. svinjar, čuvar svinja. derre/-rrja, /. hrabra iena, junačna; tvrdoglava iena.. derrërislit, adv. hrabro, junački; nepromišljeno. derrnćk -u, m. vid. dell. derrni -a, /. iirabrost, junačnost, preterana hrabrost. deskripfiv -e, adj. deskriptiv/ -an, -na, -no, opisni, -a, -o. desp6t -i, m. despot, silnik, tiranin, apsolutist. despotik -e, adj'. despotski, -a, -o, silnički -a, -o, apsolutistički ^a, -o. despotizëm/-zmi, m. despotizam, oblik samodriavne vlasti. dcstemćl -i, nt. marama,. iepna maramica; ubrus, peškir. destinim -i, m. destinaejja, odredfenje, opredeljenje; označenje; izbor, odredivanje (koga za neki posao). dcstinćj, V. označiti, obeležiti; odrediti, utvrditi. dcstinuar (i, e), adj'. označen, -a, -o, obeleien, -a, -o, odreden, -a, -o, utvrden, -a, -o; namenjen -a, -o; mjete fë dcstinuara — namenjena sredstva, specijalna sredstva. desh, adv. zamalo, bezmalo, skoro; desh u mbyt në ujë — zamalo da se udavi u vodu. deshifrim -i, m. desifriranje, odgonetanje, tumačenje nekog tajnog pisma, procitavanje Sifri. deshifroj, V. d^ifrirati, odgonctati, reSiti znake (šifre) nekog tajriog pisma; fig. prokljuvati, dokučili. deshifruar (i, e), adj. dešifriran, -a, -o, odgonetan, -a, -o. deshtak -u, m. nedonošće, pobačeno dete. deshtas, adv'. namerno, .hotimice, htenjem. riet -i, m. more; deli Adriatik — Jadransko more.

DEFRYES detir -i, m. momar, moreplovac. detar -e, adj. (po)morski, -a, -o. detari -a, f, pomorstvo, moreplovstvo. detashment -i, m. detašman, odeljenje, odred. detektiv -i, m. detektiv, tajni policajac, agent, deterrninim -i, m. determinaeija, odredenost, tačnost. determinizëm/-zmi, m. fil. determinizam; ucenje o odredenosti ljudskog delanja i htenja i uslovljenosti njihovim spoljnjim i unuiarnjim uzrocima i motivima, pobudama, prema cemu ni čovečja volja ne moie biti slobodna, nego odredena i uslovljena tim uzrocima i motivi­ ma. detcrniinoj, v. determinirati, delerminisati, odre­ diti, ograničiti, omediti, ustanoviti, utvrditi. delcrminuar (i, e), adj. determiniran. -a, -o, odreden, -a, -o, utvrden, -a, -o, ustanovljen, -a, -o, omeden, -a, -o. detores -i, m. vid. debitor. detyrë -a, /. zadatak, duinost; sluiba; obaveza, dug. detyrini -i, m, zaduženje; obavezivanje; prisiijavanje, primoravanje. detyrisht, adv. obavezno. detyroj, /. obavezati, zadiiiili; prisiljavati, primoravati, prinuditi; detyrohem — obavezujem sc; primoravam, prisiljavam se. detyruar (i, e), adj. obavez/ -an. -na, -no, dui/ -an, -na, -no. detyrueshem (i) -slime (c), adj. obavez/-an, -na, -no, dui/-an, -na, -no. dcvć -ja, /. zool. kamila. • dever -i, m. dever, pratilac neveste. devijim -i, m. devijaeija, skrevanje, zastranjivanje. devijoj, V. skreiati, zastranjivati> .odsiupi*i. devile/-lja, /. lukavstvo, podmtiklosf, lisicarstvo. devize -a, /. deviza, strana valuta; geslo, nacclo. dezerfini -i, m. dezerlerstvo, odmetništvo. dezerfoj, v. dezertirati, odmetnuti sc. dezertor -i, m. dezerter, odmetnik, begunac. dezertuar (i, e), adj. dezertiran, -a, -o, odmetnut, -a, -o.. dezinëncë -a, /. gram. vid. mbaresë. dezinfektint -i, m. dezinfektor, sredstvo za dezinfekeiju. dezinfeklim -i, m. dezinfekeija, raskuzivanje, uništavanje zaraznih klica. dezinfektoj, i>, dezinficirati, raskuiiti, raskuiivati. dezinfektues -1, m. sredstvo za raskuzivanje, dezinfektor. dëbini -i, III. islerivanje, protcrivanje, proganjanje. dëboj, V. isterati, isterivati, proterivali, progoniti. dëborë -a, /. sneg. dëbiiar (i, c), adj. proteran, -a, -o, progonjcn. -a, -o. defrej, V. veseliti, zabavljati; dëfiehcm — veseliti se, zabavljati se, provoditi se. dëfrim -i, m. vcselje, zabava, provod, uiivanjedëfryes -e, adj. zabav/-an, -na, -no, vese/-0 ‘ -la, -lo.

DEFTEJ

)

dëffëj, V. \'id. dcftoj. dëflcsë -a, /. priznanica, potvrda, namira; dëftcsë shkollore — školsko svedočanstvo, svc-, dodžba. dëftdj, V . pokazati, dokazati: u dëftua burrë — pokazao sc čovekom; u dëflua trim — pokazao se junakom; ispričati, iskazati, pripovedati; dëftobem — pokazati (pokazujem) se; na defto si ishfe puna — kaži nam kako je bilo. dëftojs -i, m. sadržaj, pokazatelj sadržaja u knjizi. dcftćr -e, adj. gram, përcmër dëftor — pokazna zamenica; mënyra dëftore — .pokazni način, indikativ. dëftore/-rja, /. gram, izjavni, izrični način, indi­ kativ. dëftues -i, m. pokazatelj; mat. izložitelj; hem. indikator. dëgjesë -a, /. poslušnost; sluSanje, čujnost. dëgjim -i, m. poslužnost; slušanje, čujnost. dëgjdj, V. čuti; slušati: ia dëgjoj fjalcD — slušam ga Oc), (bivam poslušan); atje larg dëgjohet një zë— tamo daleko čuje se glas; nuk duam të dëgjohemi nëbofë — nećemo da se o nama priča po svetu, ne želimo biti predmet ogovaranja; pa dëgjomë njëhcrë — saslušaj me; atij nuk i dëgjohet zëri — njemu se ne čuje glas (nije zapazen). dëgjuar (i, e), adj. posluš/ -an, -na, -no; čuven, -a, -o. dëgjues -i, m. služalac; vanredan polaznik, slušalac neke škole. dëgjueshëm (i) -shmc (e), adj. posluš/ -an, -na, -no; čuj/ -an,-na, -no. dëkohcm, v. kilaviti se; m’ësbtë dëkuar muri — srušio mi se zid; srušiti se, raspadati se. dëkëj, V. išibati, batinati, premlatiti; raspasti, raspadati, srušiati. dëkuar (i, e), adj. kilav, -a, -o. . • dëlir, V. oCistifi, pročistiti; dëlir thifë — očistiti (ušlrojiti) svinje; u dëlir lehoiia — oslobodila se (bremena) porodilja, porodila se; dëlircm — očistiti se; porodili se. 'dëlirë, adv. vid. pastër. dëlirë (i,e), adj. čist, -a, -o; očišćen, -a, -o. dëlirje/-rja, f. čišćenje; hem. defekacija. dëlirë -t (të), n. čistoća. dëllinjë -a, /. hot. (Juniperus) venja, smreka. dëm -i, m šteta: sbiu ka shkaktuar dëme fë mëdha — kiša je prouzrokovala velike Stete; shkoi dëm — propade (neko, nešto). dëmprurës -e, adj. štel/ -an, -na, -no, škodljiv, -a, -o; štetonos/ -an, -na, -no. dëmsbëra (i) -.shme (e), adj. štel/ -an, -na, -no; škodljiv, -a, -o. dërashpërblim -i, m. odšleta, nadoknada štete, isplata štete. dëmtdr -e, adj. štet/ -an, -na, -no, Stetonos/ -an, -na, -no, šletočin, -a, -o. dëmtim -i, m. ošlcćcnje, nanošenje šlete: kvar. dënitoj, V. oštetiti, (na)škoditi, naneti (nanositi\ Stetu; dčmtohcni — ošletiti sc. '

56

DËRRASË

dëmtor -e, adj. Stet/ -an, -na, -no, štetonos/-an, -na, -no. dëmtiiar (i,c), adj. ošlećen, -a, -o. dënd, V . vid. dend. denćs, V . jecati. dëncsë -a, /. jecanje, jecaj. dënesëj, v. vid. dënes. dëng, adv. bëri dëng — puče (od inala). dëngëla -t,/. pl. hvalisanje, hvaslanje, razmetanje; bibljanje, trice, dëngëza, adv. prepuno. dënim -i, m. osuda, osudivanje; dënira me vdekje — smrlna kazna; dënim i përjetsbëm — doživotna robija. dënëj, V. osuditi; kazniti. dënuar (i,e), adj. osuden, -a, -o; kaznjen, -a, -o. dënueshëm (1) -shme (e), adj. prekoren -a, -o, pofoë/-an, -na, -no; kažnjiv, -a, -o. dërcile/-ija, /. vid. dercile. dërçikth -i. m. anat. vid. njerilb. dërdëlis, v. brbljati. dërdëris, v. vid. dërdëlis. dërgatë -a, /. poslanstvo; izaslanslvo, delegacija. dërgesë -a, /. pošiljka, otprema. dërgira -i, m. (po)slanjë, odašiljanjc, otpremanje. dërgoj, V. (po)slati, odaslati, odašiljati, otpremiti. dërguar (i,e), adj. poslan, -a, -o, olpreman, -a, -o, olpremljen, -a, -o. dërguar -i (i), m. izaslanik: i dërguari me punë — otpravnik poslova; i dërguari i jashtëzakonsliëm — izvanredni izaslanik. dërgues -i, m. poSiljalac, olpremaë. dërbëm -i, m .. dram, mera za težinu (400. deo oke, oko 3,25 g). dërkore/-rja, /. gostionica, restoran. dërkëj, V . ruëati. dërmake/-kja, / . mrva, mrvica, ë«tica, trunka. dërmë -a, /. kamenjar, kamenjak, kamenita slrmen obrasla drvećem. dërmëbas, v. rasturiti, razbacati. dërmi -a, /. trunka, mrva, mrvica. dërmim -i, m. razmrskanje, smrvljcnje. dërmish, v. ogrepsti, ogrebati;- dërmisbem — ogrebati së, natrti sc. . dërmisbë -a, grebotina, na koži. dërmit, V. dremati, dremucati. dërmoj, V. razmrskati, smrviti, raskomadati, rasparcati; fig. isprebijati, istući; sjahati: dënnoj nga kali — sjahati s konja; dërraohem — razbiti se, slomiti se; fig. premoriti se. dërmon -I, m. vid. shosbë. dërmuar (i>e)i odj. razmrskan, -a, -o, smrvljen, -a, -o; propa/ -o, -la, -lo, i dërmuar nga sëmundja propao (-la) od bolesti. dërsij, V. znojiti; dërsifem — znojiii se. dërsirë (i,e), adj. znoj/-an, -na, -no znojav, -a, -o, oznojen, -a, -o. dërstilë -a, /. valjavica, valjak. dërti -a, /. kozmetika, ruž. dërrasë -a, /. daska; ploča; dërrasë e zczë — . crna tabla (Skolska); fig. mos sbkil në dërrasë 'të kalbur — ne gazi na (rulu dasku; i mungon një dërrasë — fali mu jedna daska (lud je).

DËRRASKE

57

D IK E

diamdnt -i, m. dijamanl, dragi kamen. diamëtër/-tri, m. dijanietar; prcčnik, promjer. diamctralisht, adv. dijametralno, oprcëno. diapazćn -i, m. dijapazon, opseg, širina. diarë -ja, / . med. dijareja, proliv, proljev, protoc. per pemë — zaželeli sm o se voća. dibël/-bla, / . vrsta slasticc, jedna vrsla baklave. deshJrćr -e, adj, gram, mëriyra dëshirore — željni Dačin, optativ. dicili, pron. vid. dikush. deshirorc/-ija, /. gram, optativ, glagolski način diç, pron. nešto, što, išta, štogod. diçëm (i) -çme (e), adj. vid. ditur. za izraiavanjc želje. diçka, pron. ncšto, što, išla, štogod. dëshiruar (i,e), adj. želj’/ -an, -na, -no. dëshirijeshëin(i) -shme (e), adj. poželj/-an, -na, -no. didaktik -e, adj. didaktički, -a, -o, što se odnosi na didaktiku. dëshmi -a, /. svedočanstvo, svedodžba; iskaz, didaktikč -a, / . didaktika, dco pedagogike o svedočenjc. opšlim metodama nastave. dëshmitdr -i, m. jur. svedok; očevidac. didaskalik -e, adj. lil. poezi didaskalikc — didakdëshmitarc/-rja, /. svedokinja. tička poezija. deshmćj, v. svedočiti, posvedoëiti, dati. iskaz. dicl -a (e), / . nedelja. deshmćr -i, m. žrtva, pali borac. diell -i, m. sunce. deshmljar .(i,e), adj. osvedočen, -a, -o. dëshpërim 4, m. očajanje, očaj, očajavanja, diellćr -e, adj. sunčan, -a, -o. dierezë -a ,/, lit. dijereza, rastavljanje, razdvajanje. razočaranjc; utučenost, klonulost. dëshpërdj, у. očajati, razočarati; dëshpërohem dies -i, m. mađioničar, vrač; mudrac, znalac, učenjak. — oëajati se, očajavati se, razočarati se; klonuti duhom. diestdr -i, m. mađioničar; starac, većnik (arbitar). dicstare/-rja, / . mađioničarka, vračara. dësbpëruar (i,e), adj. očajan, -a, -o, razočaran, dietë -a, /. dijeta, mera i vrsla hrane propisana -a, -o; klonu/ -o, -la, -lo. od lekara; dnevnica i putni troškovi za služdčshtik -u, ni. nedonošće. beno putovanje. deshtim -i, m. pobačaj, pometnuće; podbacivanje, dif -i, m. div, junak. propađanje, krahiranje, poraz. deshtoj, V. pobaciti, abortirati; podbaciti, krahi- diferencë -a, / . diferencija, razlika. difercncidl -e, adj. mat. diferencijalni, -a, -o, rati, propasti. različni, -a, -o. dëshfuar (i,e), a d j . pobačen, -a, -o; podbačcn, -a, -o, kiahiran, -a, -o, poražen, -a, -o. ! diferencial -i, ■ meh. difercncijal (mehanizam di, V. znati: s'e di këtë gjë — ne znam tu stvar; automobila). 1 di problemet — znam probleme; mneti: diferencim -i, m. difercnciranje, razlikovahje. ai di t ’i bjerë violinës — on шпе da svira na diferencoj, v. diferencirati, razlikovati. violini; une kështu e dija — ja sam tako znao; difcrencuar (i,e), adj. diferenciran, -a, -o, razliкоуап, -a, -o. , e dija per njerl fë mirë — znao sam ga za dobrog čoveka; ai nuk e ka ditur — on nije znao; difterit -i, m. med. difterija. ^duhet të dijë — treba da zna; a di të shkruash? diftesë -a, /. vid. dëftesc. — umeš ii da p iš^? dJftćj, V. vid. dëftoj. diabćt -i, m. med. šećerna bolest, dijabetes. diftćng -u, m. gram, diftong, đvoglasnik. diabetik -u, m. šećeraš (bolesnik), dijabetičar. digë -a, / . brana, nasip. diafragmë -a, /. dijafragma, opna, ošit, prečaga. digjem, v. sažeći se, opeći se, oprliti se, ožcći se, opaliti se, sagoreti še. diagnozë .-a, /. dijagnoza, ustanovljenje bolesti dihds, V. dahtati, disati, dihati, uzdisati, zaduvati na . osnovu pregleda bolesnika. diagonaIe/-lJa, /. geom. dijagonala. se; čeznuti. diagramë -a, /. dijagram. dihatje/-tja, f . uzdah, uzdisaj; čežnja. diagjenezë -а^ /. dijageneza. dije/-ja, / . гтапје; nauka, znanost, učenost. diakjazë -a,/, fiz. dijaklaza, prelamanje svetlosnih dijekëq -e, adj. zlomišljen, -a, -o, zlob/-an, zrakova. -na, -no, pakos/-fan, -na, -no, zao; lukav, -a, -o, prepreden, -a, -o. dialekt -i, m. dijalekt, lokalno narečje, govor. dialektik -e, adj. dijalekticki, -a, -o: materializmi dijekeqi -a, / . zlomišljenost, zloba, pakost, dialektik — dijajektički materijalizam. lukavstvo. dialektike -a, f. fit. dijalektika. dijenf -a ./ . znanje; vë në dijem — staviti (stavim) dialektizëm/-zmi, m. fil. dijalektizam. do znanja. dialektolćg -u, m. dijalektolog, nauenik koji se dijeti^r -i, m. mudrac, znalac; učenjak, naučnik. bavi dijalektologijom. dijeçëz -i, m. vid. dioqezë. dialektologji -a, /. dijalektologija, nauka koja dishëm (i) -shme (e), adj. učen, -a, -o, mud/-ar, -ra, -ro, obrazovan, -a, -o; pamet/-an, -na se bavi proučavanjem dijalekata. -no. dialcktor -e, adj. dijalekatski, -a, -o, dijalektodikastër -i, m. vid. niinistri. loški, -a, -o. dialog -u, m. dijalog, razgovor. dikë -a, /. želja. čežnja, žudnja, požuda. dëiraskë -a, /. đaščica, šindra. dëshirë -a, /. želja. deshirćj, v. želeti: dëshiroj të them — želim da kažcm; dëshirohem — uželeti se; u dëshiruam

DIKli ilikë, pron. nekog. (iikon, V. tcći, curiti; izvirati. ilikotilcdon -e, adj. bot. bimë dikolilcdouc — dikotiledona biljka, dvosupnična biljka. (likotiledone - t ,/ pL bot. dikotiledone, dvosupnicc. diktat -i, m. diktat, kazivanje u pero; zapovjed, nalog, naredenje, namctnuto mišljcnje. diktator *i, m. diktator, silnik, tiranin. diktatori^I -e, adj. diktatorski, -a, -o. diktature -a, /. diktatura. diktim -i, m. diktiranjc, kazivanje u pero; Jur. gjygi i diktimit — nekad viša sudska inslanca koja je mogla da poniSti akt nižeg suda. diktimoj, m. preinačiti, preinačavati, izmeniti (presudu nizcg suda). diktoj’, V. otkriti, otkrivati, pronalaziti, saznati, doznati; e diktova fajtoriii — otkgo sam krivca. diktćj^, V. diktirati, kazivati u pero. dikrt, adv. negde, pogdegde, ponegdc. dikiir, adv. nekad, negda. katkad, ikad, kad bilo. dikursliëm_(i) -shme (e), adj. nekadašnji, -a, -e. diki'ish, pron. neko. dikiitek, adv. pogdegde, negde. dilcmë -a, ■/. dilema, dvojba, dvoumljenje. dilctdnt -i, m. diletant, nestručnjak, amater. dilctantizëm/-zmi, in. diletantizam. dimension -i, m. dimenzija, opseg, obimnost; rasprostranjenost. dimcr/-mri, in. zima. dinicrdk -e, adj. zimni, -a, -o, zimski, -a, -o. dimcrim -i, m. zimovanje. dimëroj,. v. zimovati, prezimiti. dimcrdr -i, in. vid. dhjetor. dimcror -e, adj. zimski, -a, -o; pushimet dimcrore — zimski raspusti. diminutiv -i, in. gram, deminutiv, umanjena reč, umanjenica. diniisqi -a, /. dimiskinja, dcmeskinja (sabija), vidi. i dlumisqi. dimitë -t, in.' pli vid. çitjanë. dimiiacdk -e, adj. vid. dimëror. dimnislifë -a, /. zimnica, stocna hrana za zimu; zimski pašnjak. dimnoj, vid. dimcroj. dinžk -c, adj. lukav, -a, -o, podmiik/-ao, -la, -lo, pakos/-tan, -na, -no, prepreden, -a, -o. dinakëri -a, /. lukavstvo, lukavost, podmuklost, pakost, preprednost. dinalcërisht, adv. lukavo, podmuklo, pakosno. dinainik -e, adj. dinamič/-an, -na. -no. živah/ •an, -na, -no, pokretijiv, -a, -o. linamikë -a, /. fiz. dinamika; deo mehanike koji proucava gibanje tela zavisno od snaga koje na njih deluju. dinamit -i, m. dinamit (eksploziv). dinamizëni/-znii, m. dinamizam, živahnost, okretnost; snaga i volja za pokretljivošću. linamo -ja, /. dinamo, indukcioni kalem. dindr -i, m. dinar, jugoslovenski novae; vrsta ukrasa.

58

DISKUTiM

dinasti -a, /. dinastija, vladajuci dom, vladarska porodica. dinjitćt -i, m. dostojanstvo, dostojanstvenost, uvaženost. diopter -i, m. fiz. diopter, dioqezë -a, /. dijeceza, eparhija, biskupija. dipçik - I I , m . kundak (od puške). diplomaci -a, /. diplomatija, diplomacija, pravila, načini i načela delovanja vlade u podrueju medunarodne politike; skup osoba koje stoje u spoljnopolitičkoj službi neke države; fig. veSto taktiziranje, lukavstvo, prepredenost, lisičenje, diplomat -i, m. diplomat(a), str^i predstavnik. diplomatik -c, adj. diplomatski, -a, -o; marrëdliënic diplomatike — diplomatski odnosi. diplome -a, /. diploma, svedoëanstvo, svedodžba. diplomohcm, v. diplomirati (se). dJplomuar (i,e), adj. diplomiran, -a, -o. dipterë -f, m. pi. zool. dipterc, dvokrilci. diqysli, adv. vid. disi. dirćk -u, III. direk, greda, stup; stožer, temelj; oslonac. dirëkt, adv. direktno, pravo, neposredno. dirćkt -e, adj. direkt/ -an, -na,-no, neposred/ -an, -na, -no. dirckfivë -a, J'. direktiva, naredenje, zapovest. dirë -a, f. trag dLvljači. djrgjcm, V. spustiti se, silaziti: u dorgja nga mali — spustih se s planine. dirigjim -i, in. dirigovanje, upravljanjc. dirigjoi, V. dirigirati, upravljati. dirscin, V. znojiti se. dirse -t, /. pi. vid. djersë. disi, pron. nekoliko, neki, gdekoji, po koji. više njih. disenjatdr -i, m. crtač, skicer gradevinskih planova disfatë -a, / . ppraz, gubitak borbe. disfafist -i, in. poraženik, pripadnik poražcne strane. ^ disfatizëm/-znii, in. disfatizam, poraz. disi, adv. nekako, ma kako, kako bilo. disiplinë -a, f. disciplina. disiplinoj, V. disciplinovati, disciplinirati. disiplinćr -e, adj. disciplinski, -a. -o; gjyqi disiplinor — disciplinski sud." disiplinuar (i,e), adj. disciplinovan, -a,_-o. disk -u, m. sp. disk, diskos; gramofonska ploca. diskreditim -i, m. diskreditiranje, ozloglašenje, lišenje poverenja ili autoriteta. diskreditoj, v. diskreditirati, ozloglasiti, lišiti poverenja ili autoriteta. diskredituar (i,e), adj. diskreditiran, -a, -o, lisen, -a, -o, poverenja ili autoriteta. diskriminacion -i, m. diskriminaeija, ogranicenje prava (kome), obespravljenje (koga). diskrjminim -i, m. diskriminaeija, obespravljenje. diskriminoj, v. diskriminirati, obespraviti, biti pristrasan, smanjivati ncëija prava. diskriininuar (i,e), adj. diskriminiran, -a. -o, obespravijen, -a, -o. diskutim -i, m. diskusija, rasprava, raspravljanje.

DISKUTĆJ diskutoj, V. diskutirati, raspraviti, prctresti (pitanjc). diskutiies -i, m. điskutant, govornik. đisonancc -a, / . muz. disonanca, nesklađ glasova. dispcosen -a, / . dispcnzarijum, zavod za lečenje bolcsnika i besplatno đavanje lekova. dispence -a, / skripta, pisana predavanja. dispjćk -u, m. vid. inat. disponibël, adj. raspoloživ, Slobodan; fond disponibël. — raspoloživ fond, disponim -i, m. raspoloženje, vedrina, dobra volja; raspolaganje. d is p o D o j, V. disponirati, raspolagati; posedovati, imati nešto na raspolaganje. disponuar (i,e), adj. raspoložen, -a, -o, ved/-ar, -ra, -ro. dispozicidn, part, raspoloživo, na raspolaganju. dispozite -a, / . proplsl odfedba. disproporcioii -I, m. disproporcija, nesrazmernost, nejednakost. distance -a, / . distanca, odstojanje, razdaljina, razmak. dislancim -i, m. distanciranje, udaljenje; ograđivanje. disfancoheni, v. đistancirati se, ograditi se. distanciiar (i,e), adj. distanciran, -a, -o, bgrađen, -a, -o. distik -u, >11. lit. distih, dvostih. disfilator -i, m. destilator, sprava za deslilaciju. distilim -i, h i . fiz. destilacija, prečišćavanje. distilćj, V. fiz. destilirati, prcčišćavati. disfiluar (i,e), adj. fiz. destiliran, -a,-o. prcčišćen, -a, -o. distoinë -a. /. zool. metilj. dish -i, HI. koš u vodcnici, levak (vodenični) dish, adv. vid. desh. dishepull -i, /н. učenik, pristalica, sledbenik neke doktrine. dishiplinë -a, / . vid. disiplinë. dishrdk -e, adj. zavidljiv, -a, -o, zavid/-an, -na, -no, požud/-an, -na, -no, pohlep/ -an, -na, -no. dishtë -a, /. koš u vodenici, levak. dishull -i, H I. bot. vid. dushkull. difdr - i , HI. dnevnik, registar dnevnih dogadaja; poslovna knjiga; ditari TV — TV dnevnik. ditare/-rja, / . Skolski dnevnik, knjiga u kojoj se beleže ođržani časovi, imena učenika, occne znanja i dr. ■ ditë -a,/, dan: ditë e krenite — praznik, blagdan; ditëpazari — pazami dan; ditë per ditë — svaki dan; difë e zezc — crni dan; çështje e ditës — događaj dana. ditëbdrdhë, adj. vid. fatbardhë. . ditëgjdtë, adj. vid. jetëgjatë. ditëlindje/-dja, f . rođendan. ditën, adv. danju, po danu, ditës 0>e), adj. dncvni, -a, -o; savrcmen, -a,’-o. ditëshkOrtër, adj. kratkoveč/ -an, -na, -no. ditëzi/-zezë, adj. nesret/-an, -na, -no, zlosrec/ -an, -na, -no. difirdmb -i, h i . lit. ditiramb, slavopojka, hvalospev.

59

DJATHËRA

ditje/-tia,/. znanje; pa ditje të tij — bez njegovog znanja. ditoj, V. predaniti, provcsti dan. ditor - i , HI. prvi narcdni dan posle praznika; registar dogadaja, dnevnik. poslovnik u nekom preduzecu. ditor -e, adj. dnevni, -a; -o; page ditore — dnevna plata, dnevna zarada. ditshëm (i) -shme (e), adj. vid. ditur. ditur (i,e), adj. učen, -a, -o, znanstven, -a, -o, mud/-ar, -ra, -ro; poznat, -a, -o, čuven, -a, -o. diluri -a, f. znanje, učcnost, nauka. div -i, H I. div, džin, kolos, gorostas. divdn -i, HI. hodnik, predsoblje; madrac. divcrsant -i, h i . diverzant, čovek koji vrsi diverziju, kome je zadatak da izvrši diverziju.' diversion -i, h i . diverzija. dividend -i, h i . dividends, udeo koji pripada svakom udeoničaru u nekom trgovackon, ili akcionarskom druStvu; mat, deljenik. divit -i, H I. mastionica, pribor za pisanie. divizićn -i, h i . voj. divizija. divn^c -i, HI. vrač, gatar, pogađač. divniin -i, HI. gatanje, proricanje, pogadanje. d i^ o j, V. gatati, proricati, pogadati. divocion -i, h i . odanost, pobožnost. divoçëm (i) -çnie (e), adj. odan. -a. -o, poboz -an, -na. -no. divorc -i, HI. jur. razvod braka. dizc/-zja, /. okrajak, skut. dizenteri -a, /. med. dizcnterija, proliv. protoc, proljev. dizgje - t , /. p/. vezica, povcz (za čakšire); povoj, pelcna. dizgjin - i , HI. dizgin, uzda, vodica. djale - i , h i . dečak, moniak, momčić; sin. djaleri -a, /. dečaštvo; mladarija, mladež. djalërishte, adj. momački, -a. -o. niladicki -a. -o. djalosb - i , h i . mladic, momak. djaloshar -ej adj. mladički. -a,-o. momački, -a, -o; koba djaloshare — mladicko (momačko) doba. djalth - i , HI. sinčić; momčić. djall - i , H I. davo. vrag.. demon, satana. djaliëzi -a, f. davolstvo, vragolanstvo; lukavost. prepredenost. spletka. djallëzishf, adv. davolski.' vraški. djallëzoj, V. davolisati; djallëzohem — đavolisati se, pokvariti se (moralno). djallëzor -e, adj. davolast, -a, -o, vragolast, -a, -o, vražji, -a, -e. djallëzijar (i,e), orf/. davolast. -a,-o, vragolast. -a. -o. djallucë -a, /. đavolče. vragolanče. djallushë -a, /. đavolica, vragolanka. djathanik -u, h i . burek sa sirom. djathdr -i, h i . sirar, mlekar. djathaxbi -u, h i . sirar. prodavac sira. djathë -t, H. sir; djatbë i njomë — mlad sir. djatlicra -t, f. pi. pijaca za sir; sire\i.

DJATHTA djalhta (e),/. desnica (desna ruka); desna strana; politička stranka, polilička struja ncke partije. djathtas, ady. desno. nadcsno, udesno. djiithtazi« adv. vid. djathtas. djathtë (i,e), adj. desni, -a,- -o. dje, adv. jučc(r). djcg, V. izgoreti, sagoreti, spaliti: dogja dorcn — izgoreh ruku; vapa i dogjl të lashtat — vrućina je izgorela lc»inu; digjem — gorim; me dogji speci — opali me paprika; u dogj bileta — propala je vozna karta, izgorela ulaznica; fig. u dogja përujë— izgoreh za vodu; sazec' se, opeci se, oprliti se, ožeći se, opaliti se, sagorcti. djegës -i, m. hot, rezeda. djcgës -e, adj. ljul, -a, -o, papren, *a, -o; spe*^ djegës — ljuta paprika; lëndë djcgëse —za' paljiva materija. djcgie -gia, / . opekotina, izgorelina. djegme-mja (e), / . vid. djegie. djegsinë -a, /. gorušica, kiselina u slomaku; IJutina, gorčina; zaparina, žcga; paprcnost. djegshmëri -a, f. liein. sagorljivost. djegshëm (i) -shme (e), adj. sagorljiv, -a, -o, zapaljiv, -a, -o. djcgur (i,e), adj. izgoren, -a, -o, opaljcn, -a, -o. djegur -a (e), f. opekotina. djegurinc -a, / . hem. gorivo. djep -i, m. kolevka, beSika. ' djergsore -rja, /. porodilja. djcrsem, i>. vid. dërsij. djersë -a, /. znoj. djcrsim -i, m. vid. djcrsitjc.. djcrsitjc -Ija, /. znojcnje, preznojavanje. djersittir (i,e), adj. znojav, -a, -o, preznojen, -a, -o.. djersćhem, v. vid. dërsij. djerr -i, m. zapiišteno zcmljižte, neobrađeno zcmljište. djerra (e), /. sirotica, sirotanka. djcrradltë /. m. adj. danguba, bcsposličar; adj. len, -a, -o, dangub/-aii, -na, -no. đjcrn'm -i, fit. opustošenje, parloženje. djcrrinë -a. /. pustoš, parlog. djerrishtë -a, /. vid. djcrrinë. djerrćj, V.' beskorisno razmišljati, sanjariti, tračiti vrcme u beskorisnim razmišljanjima. djeshëm (i) -shme (e), adj. juëeraSnji, -a, d.m.tb. skraćenica domethënë — tj. to jest, do*, V. skraćeni oblik glagola dua: — hteti; do të vijë — doći će; do të vete — otići ću; do të gëzohemi lë gjithë — svi ćemo se radovati; ju do të rrini këtu — vi ćete ostati tu. do^, pron. nekoliko, neki: do erdhën, do jo — neki su došli, neki nisu; kani kaluar do ditë të bukura në dct — proveo sam nekoliko lepih dana na moru. do - j a , do (muzička nota). dobare, adv. bar, najmanje, u najmanju ruku. dobësi -a.y; slabost, propust; bolešljivost, nemoć, malaksalosl; nevaljalost, raspuštcnost. dobcstni -i, in. slabljenje.

60

DOKUMENTĆJ dobësirë -a, /. slabunjavost, boleSljivost. dobësoj, V. oslabiti; dobësohem — oslabiti se, smršati se. dobësuar (i,e), adj. oslabljen, -a, -o, smršavljen, -a, -0. dobët (i,e), adj. slab, -a, -o, rdav, -a, -o,. loš, -a, -e; bolešljiv, -a, -o, iznemog/ -ao, -la, -lo. dobi -a, /. korist, dobitak, dobit; dobro. dobiç -i, m. vanbračno rođeno dete. dobishëm (i) -shme (e), adj. koris/ -tan, -na, -no. doemćs, adv. neophodno, bezuslovno, svakako, obavezno, bez drugo. ; doganë -a, /. carina, carinarnica. doganićr -i, m. carinik, carinar. doganër -e, adj. carinski, -a, -o. dogmatik -e, adj. dogmatski, -a, -o. dogmatikë -a, /. dogmatika, deo teologije o , dogmama. dogmatizëm/-zmi, m. fil. dogmatizam: nekritično poverenje u čovečju sposobnost saznanja, postavljanje metafizičkih učenja i sistema bez prcthodne kritike saznanja; nekritično mišijenje koje se oslanja na dogme; dogmatizam je karakterističan za religiozne nauke, odnosno učenja. dogmë -a, /. dogma: osnovna u nauci vere; mnjenje koje se bez kritičkog proveravanja i bez obzira na konkretne mogućnosti njegove primene usvaja kao sigumo; miSljenje ili tvrdnja iznescna ëvrsto, ali bez dokaza. dojë -a, /. htenje, namera, volja, želja. dojkë -a, /. vid. dadë. dok -u*, m. vrsta pamučne tkanine za letnje i radno odelo. dok -ц2, »1. grudva, bus, busen; kamen. dokanis, v. uvrediti, dimuti, nasrnuti (na cast), doke -t, /. pl. obiëaji; navike. dokëdë, pron. svaki, biio koji; nuk rri me dokëdo — ne sedim sa svakim (sa bilo kim). dokëndis, v. nasko^ti: mos ba shumë se të dokëndis — nc jcdi ranogo jer će ti škoditi; vređati: mos më dokëndis — nemoj me uvrediti, ne vređaj me, dokërr/-krra, /. brbljanjc, blebetanje, ëeretanje. dokrra -t, /. pl. kosturine, kosti; fig. brbljanje, blebetanje. doktćr -1, m, doktor; lekar. doktoratë -a, /. vid. dokforanturë. doktoranturë -a, /. doktorat, najviša naučna titula. doktoresbë -a, /. doktorica. doktrindr -e, adj. doktrinar/ -an, -na, -no. doktrlnë -a, /. doktrina. doku, adv. ncgde, vid. diku. dokudo, adv. ma gde, bilo gde; mos i fut hundët dokudo — ne zabij nos svugde. dokumënt -i, m. dokument, isprava. dokumentdr -e, adj. dokumentar/ -an, -na, -no. dokumcntim -i, m. dokumentovanje, dokazivanje. dokumcntoj, v. dokumcntirati, dokumentovati, dokazati.

DOKUMENTUAR dokuraentuar (i,e), adj. dokumenliran, -a, -o, dokumcntovan, -a, -o, dokazan, -a, -o. dokusbdo, pron. ma ko. ma tko, bilo ko, bilo tko. dollkoqcfdl -e, adj. dolihokefal/-an, -na, -no, dugoglav, -a, -o. ' doline -a, /. geogr. provalija, vid. vorbëtinë. dolofangë -a, /. vatra na Ivandan, kres, kresnica. dolldk -u, m. uvijač. dollamë -a, /. vid. dollomi. dolidp 'I, m: dolap; ormar; prženik za kafu; prozor. doilšr -I, m. dolai* novae USA, Kanade i nekih dnigih zemalja. dolH -a,/, zdravica. mbaj doll! — držim zdravicu. dollibdsh -i, m. delibaša, glavni gost, čclnik. dollmA -ja, / . sarraa, punjena paprika, iseckano meso i pirinač uvijeno u list kiselog kupusa. dollomd -ja, /. dolama. domate/-tja, / . hot. (Solanum lycopersiciiin) patlidžan, paradajz, rajčica. dometbënë (d.m.fh.), adv. tojest, znači, razume'se. domethënie/-nia, /. značenje; ç'domethënic ka kjo fjalë? — kakvo značenjc ima ova reč? dotninantc/-tja, /. mai. dominanta. dominim -I, m. domiiiacija, nadmbenost, prevlast. dominićne -t, /. pl. dominion!, delovi britanskih kolonija. domind -ja, / domino, zabavna igra. domindj, v. dominirati, preovladati, gospodariti, imati prevlast. doinkë -a, /. vid. bullungë. domna, /. pl. dvojakost, dvoumljenje, sumnja, , kolebanje. domosdd, adv. neophodno, bezuslovno, obavezno, bez drugo. domosdd -ja, /. neophodnost, bezuslovnost, nužnost. domdsdoshem (1) -shme (e), аф\ neophod/-an, -na, -no, obavez/-an, -na, -no, nu^-an, -na, -no. dohati -a, /. vid. stoli. donatis, V. vid. stolis. done -t, / . pl. vid. brckë. dordc -e, adj. sakat, -a, -o, bez jedne ruke. doraedk -e, adj. priruč/-an, -na, -no. doracAk -u, m. priručnik. dora dora, adv. ruku pod ruku. dora-dorës, adv. privremeno; zasad. . dordk -u, m. drzalo od pluga. dordk -€, adj. vid. dorac. dords -1, m. ubica. dorashkë -a, f. vid. dorëz. dorasbtë -a, /. vid. sbkul. dordolćc -I, m. strašilo; đođola, doda (maskirano dete u jednoj ceremoniji, kome se pevaju pesme radi izmoljenja kise). dore -ja, /. držalo, držalica. dorë -a, /. ruka; dora e djatbtë — desna ruka; šaka: një dorë miell — šaka brašna; vrsta: miell 1 dorës sëparë—prvoklasno brašno; njc dorë njerëz — jedna vrsta Ijudi; e shtiu në dorë ■— uhvatio ga (je); s’ka gjë në dorë — nema

61

DORËZUAR

nišia u svojim rukama, nije važan; hcq dorë nga — odustajem od; rri me duar kryq — sedi skrštenih ruku; me pare në dorë — sa gotovim novccm (u gotovom); c ka lënë pas dore — zapostavio (-la) je; me duar thalë — praznih ruku; me duar plot — punih ruku; i vjen për dore — vešt je (u tome), polazi mu za rukom; të marr dorën — Ijubim ruku; i dorës së dytë — drugorazredni; dora e kazanit — rukac od kazana; dora e pallës — držalo (đržak) mača. dorëcung -c, adj. jednoruk, -a, -o, sakat, -a, -o. dorëçelë, adj. darežljiv, -a, -o, izdaš/-an, -na, -no. dorëdhdnë, adj. vid. dorëçelë. dorëgjStë, moć/-an, -na, -no, sil/-an, -na,-no. dorëh^pët, adj. raskoš/,-an, -na, -no, rasip/-an, -na, -no, rastroš/-an -na, -no. dorëhiptas, adv. raskošno, rasipno, rastrošno. dorëhëqës -e, adj. odstupni, -a, -o, što se odnosi na ostavku. dorëheqje/-qja, f. ostavka; odustajanje; jap dorëheqje — dati (dajem) ostavku, podneti (podnosim) ostavku. dorëhollë, adj. siromaS/-an, -na, -no, neman, -a, -o, ubog, -a, -o. dorëj^shtë, adj. neumešan, -a, -o, neupleten, -a, -o, ko stoji po strani, ko se ne meža u neku stvar. dorclëshiiar, adj. rasko5/-an, -na, -no, rasip/ an, -na, -no, rastrož/-an, -na, -no. dorëmbirë, adj. sret/-an. -na, -no, sreć/-an, -na, -no. dorëmbyllur, adj. škrt, -a, -o, tvrd, -a, -o; štedljiv, -a, -o. dorëmënji, adv. odmah, začas, trenutno. dorëpërdërë, adv. povremeno, s’vremena na vreme. dorëpldt, adv. neštcdljivo, darežljivo, nešteđimice. dorërrudhë, adj. škrt, -a, -o, tvrd, -a, -o. dorëshkrësë -a, /. vid. dorëshkrim. dorëshkrim -1, m. rukopis. dorështrënjtë, adj. škrt, -a, -o, tvrd, -a, -o, štedIjiv, -a, -o. dorështrënguar, adj. škrt, -a, -o, tvrd, -a, -o, štedljiv, -a, -o. dorështrënguet, adj. vid. dorështrënguar.’ dorëthëtë, adj. Škrt, -a, -o, štedljiv, -a, -o. dorëz -a, /. držalo, držak, rukac; rukavica; kvaka, kuka. dorëzënë -1, m. jemac, žirant. dorëzani -a, /. jemstvo. dorëzim -i, m. predaja, uručenje. dorëzoj, V. predati, uručiti; dorëzoje këtë letër në vendin e caktuar — predaj ovo pismo na odredeno mesto; nuk dorëzohem lchtë — ne predajem se lako; mos u dorëzo — ne predaj se; rukopoložiti: u dorëzua prift — rukopoložio se (postao je) za sveštenika. dorëzënjë -a, / bot. (Lonicera caprifolium) orlovi nokti. dorëziiar (i,e), adj. predat, -a, -o, urucen-, o-.a.

h

DORI dori -u, nx. dorat, mrkov, konj mrke diake. dorje/-rja, /. kotao, bakrač, bakreni sud. dosar -i, m. vid. dosjc. dosë -a. /. zool. krmača. dosëbalë -a, /. zool. vid. baldose. dosëz -a, /. zooL (Gryllns gryllolalpa) mrmak, šturak. dosidć, adv. aljkavo, neuredno. nemamo, bilo kako. dosje/-sja, f. dosije. doshkadd, pron. sva5ta. dot, adv: nipošto, nikako: s'mund të ha dot — iiikako ne mogu jesti; a vjen dot? — hoće li ikako doci? n’u kfhefsha dot i gjalle — ako se ikako budem vralio živ. doze -a,/, doza, obrok; stanovita količina nekog leka koja se ujedanput daje bolesniku. dozim -i, m. doziranje, odredivanje količine (leka). doz6j, V. dozirati, odrediti količinu (leka). dra-u, И1. talog od toplenog masla; sreš, streš, vinski talog. dragë -a-, /. vid. ortck. ::^dragomdn -i, ox. vid. përkfhyes. drahmi -a, /. drahma, grčki novae, drakonidn -e, adj. drakonski, -a, -o; masa drakonianc — drakonskc (ostre) mere. (Iramatik -e, adj. dramatič/-an, -na, -no; dramski, -a, -o. dramafike -a, /. dramatika, napclost radnje, dramski karakter radnje. dramatizëm/-zrni, m. dramatizam, dramski ka­ rakter radnje. dramafizćj, v. dramatizirati, dramatizovati. 'dramatizuar (i, e), adj. dramatiziran, -a, -o, dramatizovan, -a, -o. dramafurg -u, m. dramaturg. dramatnrgji -a, f. dramaturgija. dramaturgjik -e, adj. dramaturski, -a, -o. dranië -a, /. drama. drajidonilc/-llja, f. hot. vid. trendafil. draiig -u>, m. mače, .štene, naladunčc bilo kojc zveri. ■ . ' drang-u?, nx. zasun, zasovniva, zatvarač za vrata; poluga. drangë -a, /. zool. (Scardinmts eryllxroplxlhalmus) belica ervenooka (riba). draiigua/-goi, m. zmaj, div; fig. junak. dranjdsh -i, m. mlad patak. drap -i, m. batina, tojaga. Slap, draper -i, m. srp. draskë-a, /. vid. dra. dre -ri, nx. zool. ( Cervus) jelen. dredii, V. uvrtiti, uvijati, zavrnuti, vrteti: dredli qnfen — zavrnuti vral; drodhi muslakët — zasuče brkove; u drodha nga rruga — vratih se s puta; dredhma përgjegjen — pošalji mi odgovor, odgovori mi; dridlija 15 hollat — vrati mu novae; dredb lesh — predem vunu; ka dredhur nga qyteti — vratio (-la) se iz grada.

62

DREJTPËRDREJTË dredha-dredha, adv. krivudavo; adj. flokë dredliadrcdlia — kovrdava kosa. dredhik -e, adj. kolebljiv, -a, -o, vid. i dredharak. drcdhaldk -e, adj. kolebljiv, -a, -o, nepostoj/-an, -na, -no, neslabil/ -an, -nai -no; prepreden, -a, -o; krivudav, -a, -o, zavojit, -a, -o. dredhalesh -i, nx. vunovlačar; vunovlačara. dredhanik -e, adj. kolebljiv, -a, -o, vid. dredhalak. dredhardk -e, adj. kolebljiv, -a, -o. drcdhe/-dhja, /. vejavica, vrtlog, vihor, eiklon. dredhe -a, f. vrpea, vezica za obuću; uvijena kamdzija, bič; krivina, krivudav put;krivudanjc; kovradavost;//f. i bën dredha fjalEs — izvrdava reč, ne drži reč. drcdhël -a, /. hot.. ( Campamda) zvonee. dredhës -i, nx. zool. jelen sa velikim razgranatim rogovima; hot. povijuša. dredhët (i, e), adj. vijugast, -a, -o. dredheti -a, /. vijugavost, krivudavost. dredhez -a ,/, bol. (Fragaria vesca) jagoda. dredhi -a, /. lukavost, prepredenost, prevara, laž, vrdanjc, lisičenje. • • • drcdhiin -i, xn. lukavslvo, prepredenost, vrdanje. drcdli]e/-dhja, /. predenje. dredhoj, v. svratiti; vratiti se; dredho te un5 — svrati kod mene; fig. lukaviti, lisiciti, vrdati. dredhur (i, e), adj. upreden, -a, -o; zavrnut -a, -o. dredbura -t, /. pL drhtavica, drhtanje. dregë -a, /. vid. dregëz., drcgëz -a, /. krasta. drcgëzohcni, V. krastiti se, imati kraste. drejt, adv. pravo; shko drejt — idi pravo; drejtpërdrcjl — neposredno. drejtas, adv. vid. drejt. drcjtë O’e e), adj. prav, -a, -o. drcjtë -a (e), /. pravo: e drcjta ndërkombëtare — međunarodno pravo; e drejta civile — gradansko pravo; e drejta penale krivično pravo; më thuaj të drejtën'— reci mi istinu; eke me të drcjtë— u pravu si; kjo është e drejta c tij — to je njegbvo pravo. drejtcsi -a,/, pravda; pravosude, organi pravosuda; pravo kao nauka. drejtësisht, adv. pravedno, pravilno. drcjfëz -a, / . geoitx. prava. drcjlim -i, xxx. pravae; smer; adresa; upravljanje.; nën drejtimin e (ij — pod njegovom upravom. drejtkëndës, -i, nx. geoxn. vid. kënddrejtë. drejtkendore/-rja, /. geonx. ortogonala. drcjtoj, V. ispraviti (kriv predmet); uperiti: drejfoj pushken — uperiti pušku; usraeriti, usmeravati; udesiti, uđešavati; poslati, otpraviti; rukovoditi, upravljati, voditi; drejtohem — uputiti se; i drejtohem — obratiii (obraćam) se. drejtor -i, XXX. direktor, upravnik, upravitelj. drejtorcshë -a, /. direktorka, upraviteljica. drejtorl -a, /. dirckeija, uprava. drejtpeshim -i, xxx. ravnoteza, ekvilibar. drcjtpërdrejtë (i, c), adj. neposrcd/-an, -na, -no, dirckt/ -an, -na, -no.

DREJTUES

63

DRYDHE

drcjtiics -i, m. upravitelj, upravnik; voda, pred- drobitje/-tja, f. premorenost, izncmoglosl, isvodnik, rukovodilac. crpljenost. drcjtiieshem (i,e), adj. ispravljiv, -a. -o. drobitur (i, e), adj. premoren, -a, -o, izneniog/ drekem, v. lučati. -ao, -la, -lo, iscrpljen, -a, -o, malaksa/ -o. -la, drckë -a, /. ručak; podne; sot në drekë — -lo . danas u podne. droboli -të, /. pi. životinjska utroba, unutrašnji drekëhërë (më), adv. oko podne. organi, drob; bczvredne stvari, tričarije. drekëhershëni (i) -shnie (e), adj. podnevni, -a -o. drobolit, V. potresti, uzdrrnati;. drobolitem —■ drekëz -a, /. ( Convallaria maialis) durdevak. potresti se. uzdrrnati se; premoriti se, iscrpsti drckoj, V. ručati. sc. dremi -a, /. dremanje^ spavaca bolest. droçkë -a, /. grudvica/ grumicak, trun. dremit, v. dremati, vid. dërmit. droc -ja, f. strah, bojazan. drcmkë -a, /. drcmanjc, kunjanje'; spavaca bo­ dro], V. vid. druaj. lest. drojësh -i, in. plašljivac. drendzh -i, m. drenaža, dreniranjc, odvodnjava- drojc -e, adj. plaSljiv. -a, -o, bojažljiv, -a,.-o. , nje, isušivanje. drojc, -a, /. bojazan, bojažljivost. drcnushë -a, /. zooi. koSuta. drojtje/ -tja, / . bojazan, bojazljivost. drcnjë -a,’/, zooi. vid. shkurte. drojtur (i, e), adj. bojazljiv, -a, o, plasijiv, -a, drcq -i, /П. davp (1);//^. vragolan. -o, strašljiv, -a, -o. . dreqësi -a, /. vid. drciqni. drcqni -a, /. davolstvo, vragolanstvo, vrago- drokth -i, m. bot.(Coiutea nriorerce/wjpucalina. drom -i, m. drum, cesta. lija. drcqnoj, V. davolisati, vragolisati; nagrditi, pok- dromdk -u, rn. podrepnica, podrepina, podrepak (od samara). variti, izopačiti. dronice - a , / “trunka, drob, mrva, čestića, trošica. dreqnushë -a, /. davolica, vragolanka. dromcoj V. razdrobiti, smrviti; dromcoj bukcn drënjë -a, /. siva koza. — drobiti (drobim) hleb. dridh, V. drhtati, zadrhtati, tresti; dridlicm — zadrhtati se, tresti se; strepiti; u drodha — dromeddr -i, m. zooi. (Cameiiis dromedantts) kamila jednogrba. vratih se; fiz. vibrirati, oscilirati, treperiti. dronionis, V. pieviti (žito). drldhë -a, /. drhtanje; fiz. vibriranje. drop -i, m. vrsta jela (drobljcn i ispržen hicb). dridhcs -e, adj. fiz. vibrirajuci, -a, -e. dridhje/-dhja, /. drhtavica, drhtanje, trešenje, drosht -i, in. bot. (Dorycnium hirsutwn) dernica. trcpercnje; strepnja; fiz. vibriranje, osciliranje. drothë -a, /. bot. vid. dredhëz. drovkë -a, /. vid. vedër. dridhmë -a, /. drhtanje. driajë -a, /. suvad, suvarak (za potpalu vatre). dm -ri, m. drvo, stablo; qymyr druri — drveni ugalj. dritare/-rja, /. prozor, okno. drifë -a, /. svetlo; drifa e diollit — svetlost dru -ja, /. drvo za ogrev iii gradu. druaj, V. bojati se, strahovati; druhcm— bojfm se. sunca;. zbardhi drita — svanulo je, razdanilo ■se; drifa e syrit — zenica oka; sjaj; svetiljka, druajtje/-tja, /. bojazan, strah, vid. droe. sijalica; çëshfja dolli në dritë — stvar se rasvet- druar -i, m. drvar, drvoseca, vid. druvar. lila; qes në dritë — izneti (iznosirh) na videlo. drudh, V. smrviti, drobiti. dritëdliënës -e, adj. svetleći, -a, -e, rasvetni, -a, -o. drudhc/-dhja, /. čestica, mrvica. drit^j^fë, adj. dalekovid/ -an, -na, тпо;' sa du- drudhëz -a, /. mrvica, trunka., gim svetlom, štb baca (daje) dugačko svetlo. druese, adv. vid. mbase. dritëgjafësi -a, /. dalekovidnost. drugë -a, /. cunak (za tkanje); vreteuo. dritëshkurtër, adj. kratkovid, -a, -o, miop. drugëz -a, f. cunak (za tkanje); prcslica. dritëz -a, f. svetiljka, kandila. drujtë (i, e), adj. vid. drunjtë. drifore/-rja, f. vid. dritarc. .drum -i, m. drum, cesta. dritlië -i, in. žito, žitarica. drumtar -i, m. vid. udhëtar, dritJiëra -t, m. pi. žitarice; žitna pijaca. drunak -e, adj. drvenast, -a, ro. drifliëroj, V. drhtati, strepiti. drunakuq -i, m. bot. vid. zogël. drithmë -a, f. drhtavica, drhtanje, strepnja. drunishtë -a, /. šuma, drveće. drithmoj, r. drhtati, strepiti. drunor -c, adj. drven, -a, -o; drvenast. -a, -o. drithna -t, f. pi. vid. drithëra. drithnik -i, m. ambar, žitnica, spremište, skladiš- drunjtë (i, e), adj. drven, -a, -o. te (žita). drushtë -a, /. stub, bandera (lelefonska). drithtim -1, ш. strah, strepnja. užasavanje. druth -i, m. vid. inat. drithtohem, v. strepiti, užasavati se. drlzare/-rja,/. bot. (Lonicera aipigena) stokoža.- druvdr -I, m. drvar, drvoseca; drvonoša. dry -ni, m. katanac. drizë -a, /. bot. vid. ferrëkuqe. drydhe/-dhja, /. lakomislena zena. drobit, V. premorit; drobifem — premoriti se, iscrpsti se, malaksati se. drydhë -a, /. trun. čestica.

DRYDHËT

64

drydhët(i, e), « 4 / dru i drydhët — meko (mekano) drvo, drvo koje se lako obraduje. drynoj, V. zaključati, zatvoriti katancem. dua, V. hteti; voleti; dua të shkoj — hoću da idem; desha të them — hteo sam reci; kështu ka dashur — tako je Hteo (-la); duaj prindët — voli roditelje; dua të shkoj — otići ću, hoću da idem, duaj -f, m. pi. snop, snopovi. duak -u, m. vid. duqe. dualizëm/-zmi, m. fit. dualizam, dvojstvo. duarlisc/-sja, f . umivaonik. duartrokit, v. pljeskati, aplaudirati. duartrokitje/-lJa, /. pljeskanje, aplauz. duarthdte, adv. praznih ruku. bez išta; erdhi duarthate — dođe' praznih ruku. duaxhi -u, m. molitelj; pristalica, privrženik. dude -a>, /. dud, dudinja, dudioka. • dude -a2, /. anat. vid. trysa. dudsh ‘i, m. starac bez zuba. dudum -i, m. turkoman, poturica, vid. furkoshak. duel -i, m. duel, dvoboj. duet -i, m. duet, pevački par. diif -i, »i. inat, ljutnja. dufemë -a, f. vid. duhi. dufitcm, V. vid. dufohem. dufolicm, V. naljutiti se, namrštiti se, zainatiti se. * dugajc -a, /. vid. dyqan. dugulis, V. vid. gudulis. duhSç -i, HI. oluja, bura, vihor. dulidn -i, HI. bot. (Nikofiana tabaccum) duvan, duhao. du]ianislite/-tja, f . . duvanište, njiva zasadena duvanom. duhanpirës, h i . pušač. duhanshitës -i, m. prodavač duvana. duhantore/-rja, /. prodavnica duvana. duhem,' v. trebati: a diihem gjë unë këtu? — trebani li ja nešto ovde? sa pare të duhen? — koliko ti trcba novca? duhct të visH edhe ti — treba da dođeš i ti. duhi -a, /. oluja, vihor, bura. duhisbëm (i) -shme (e), adj. oluj/-an, -na, -no, bur/-an, -na, -no. dulunë -a, /. zadah, smrad, vonj; zapah, zaguJIjivost. duhur (i, e), adj. potreb/ -an, -na, -no. dukagjin -i, m. šira, slatko vino. Dukagjin-i, h i . geogr. Dukadin, predeo Kosova, jedan predeo u ^evernoj Albaniji. dukdt -I, m. dukat, zlatnik. dukatë -a, /. knezevina, vojvodstvo. duke, part, stavlja se ispred glagolskog prideva i gradi prilog sadašnji: duke punuar radeći; jam duke punuar — radim (trenutno); duke kënduar — pevajući; jam duke kënduar — pevam (sad, trenutno). dukćl -), m, motičica, plevačica. dukem, v. pojaviti se, videti se, pokazati se; izgledati; nga mbrëmja u dukën re të zeza — predvcče su se pojavili crni oblaci; duket si djalë i ri — izgieda kao mladić; më duket se

DYBOSHT6R

ka ardhur — čini mi se (izgieda mi) da je došao; duku nesër — navrati sutra; nga këtu duket qytcti — odavde se vidi grad, dukcshë -a, /. vojvotkinja. duke -ai, /. pojava; izgled; prikazivanje, privid, prilika, obličje. dukë -a2, /. vojvoda, princ, herceg. dukje -kja, /. isticanje; vuri në dukje — istakao je; pojava, izgled, privid, obiičjc; në dukje të parë —•• na prvi pogled. dukshëm (i) -shme (e), adj. zapažen, -a, -o; yidIjiv -a, -o; primetljiv -a, -o. dukur (i, e),’ adj. izgled/ -an, -na, -no, lep, -a, -o, dukuri -a, /. pojava, fenomen. dultinë -a, /, vid. deltinë. dum -e, adj. bucmast, -a, -o, debeljast, -a, -o. duma -ni, m. katarka, jarbol. dumardc -i, h i . mali, bucmast čovek. dumdsh -i, h i . kumaš (platno), atlas, saten. dumatem, v. pojmiti, odgonetnuti, pogoditi; činiti se. dume/-mja, /. mera za iito (6 oka), dumcn -i, H I. vid. flakada. dumke -a, /. vid. grushL. dumping -u, m. dumping, prodaja na stranom tržištu po nižoj ceni sa ciljem konkurencije. duodćn -i, HI. anat. duoden, dvanaesnik, dvanaestopalačno crevo. duplikatë -a,''/, duplikat, drugi primerak nečega. duq - i , HI. slavina, čep. duqe -t, /. pi. bisage. duresë -a, /. meh. tolerancija, dopušteno odstupanje od norme. durim -i, h i . slrpljenje, trpeljivostt izđržljivost, istrajnost; ■tolerancija. dur6j, V. trpeti, istrajati; tolerisati; kjo s’mund të durohet — to se ne raože trpeti; ky mur s’duron më — ovaj zid ne može da izdrži više. duruar (i,' e), adj, strpljiv, -a, -o; podnošljiv, -a, •o; tolerant/-an, -na. -no; ustraj/-an, -na, -no, izdržljiv, -a, -o. durueshem (i) -shme (e), adj. trj^ljiv, -a, -o. dush - i , HI. tuS (pribor za kup^je). dushk -u, H I. bot. (Quercus) dub, hrast; lišće. dushkajë -a, /. hrastovik. dushkobet, v. prolistati, listati (drveće). dushkonja -t, /. pi. ogrevno drvo, hrastovina za ogrcv. dushktë (i, e)j adj. hrastov, -a, -o. dushkull -1, HI. bot. (Pistacia lentiscum) trišlja. dushmđn - i , h i . vid. arniik. dushnik -u, h i . vid. dushkajë. duvdk -u, HI. duvak, veo, koprena za nevestu. duzinë -a, /. tuce, svežanj od 12 istorodnih predmeta. d.T. (dora vetë), kratica za: s. r. (svojeruëno). dy, nr. dva (2). dyaktshe/-shja, f. lit. dvočinka, u dva čina. dyanshëm ( i ) -shme (e), adj. dvostran, -a, -o, obostran, -a, -o. dybek -u, h i . tucanj, stupa, tučak, avan. dyboshtdr -e, adj. dvoosni, -a, -o.

J

d y b u z Or

dybuzor *e, adj. dvousnal, -a, -o. dydhenibsh -e, adj. dvozubast,-a,-o. dyditesh -c, adj. dvodnevni, -a, -o. dyduarsh, adv. oberučke. dyfdrcs -c, adj. bot. dvoscmen, -a, -o, dvosemenast, -a, -o. dyfdresh -e, adj. dvojak, -a, -o, različit, -a, -o. dyfdqe/-qja, /. dvoličnost. dyfdqsh -1, /Л. geom. dicdar, dvougao, klin. dyfdzcsh -e, adj. dvofa^-an, -na, -no. dyfazdr -€, adj, dvofazni, -a, -o. dyfëk -u, m. tufek, oružje, puška., dyfekçi -u, m. tufegdžija, puškar. dyffjesh, adj, dvostruk, -a, -o, od dva vlakna, od dva konca. ' dyfish, adv. dvostruko. dyfish -i, m. dvostrukbst, dyostruki. dyfishim 'I, hi. dvostrukost, udvostrufenje. dyfishdj, V. udvostničiti, duplirati. dyfishte (1, e), adj. dvostruk, -a, -o. dyfishuar (I, c), adj. udvostručen, -a, -o, dupliran -a -o. dyflëtëshe -ja, /. dvolisni, ^dvolislak. dygëç -i, HI. tučak, avan. dygjinishem (i) -shme (c), adj. dvopolni, -a, -o, dvorodni, -a, -o. dybërash, adv. dvaput. dykëtëshe, adj. dvospratna;' shtepl dykatcshe — dvospratna kuća. dykëtëshe/-shja, /. dvospratnica. dykëmbësh -i, m. lit. dvostopni. dykëndësh -i, h i. geom. dvougaonik. dykëndër -e, adj. geom. dvougaon, -a, -o, dvougli. dykrëhësh -e, adj. dvokril/ -an, -na, -no. dykrenër -e, adj. dvoglav, -a, -o. dykuptimësi -a, /. dvosmislenost, sa dva značenja. dykuptimtë (i, e), adj^ dvosmislen, -a, -o. dylbën -1, HI. svilena tkanina, veo, koprena. dyibi -a, /. vid. tejqyrë. dylgjër -i, HI. vid. zdriikthëtar. * dylmër -I, HI. vid. delmer. dyJmere/-rja, /. zool. vid. delmere. dyluftira -i, HI. dvoboj. dylugtë (i, e ),' adj. fiz. bikonkav/ -an, -na, -no, dvostruko izdubljen, -a, -o. dylulësh-€, adj. bot. dvocvet/-ari,-na,-no. dyl^m HI. vid. dynymë. dyllë -I, HI. vosak. dyllosur (i, e), adj. uvošćen, -a, -o, namazan voskom. dylltë (I, e), adj. voStan, -a, -o. dymëjesh/-jshe, adj. sa dva vrha. djTnb^jetë, nr. dvanaest (12). dymbëdhjetërrokësh -1, hi. lit. dvanaesterac. dymën -i, hi. upravljaë, kormilo, vid. timon. d ^ë z aj, adv. dvostruko, vid. dyfish. dy'mëzëj, v. udvostručiti, vid. dyfishoj. dymotërësh -e, adj. dvomotor/ -an, -na, -no. dymuajsh -e, adj. dvomeseč/ -an, -na, -no. dym^të 0, e), adj. fiz. bikonveks/-an, -na, -no, dvostruko ispupčen, -a,-o. 5 Fjalor shqip-serbokroatlsht

65

d y z Oj

dynd, V. potresti, prodrmati, razdrmati, uzdrmati: tcrmcti e dyndi gjilhë shtëpinë — zemljotres je uzdrmao celu kuću; iseliti: u dynd gjitbë —popullsia - iselilo se celo sianovništvo; dyndem —iseliti se. dyndallë -a, f. poplava, bujica, nadolaženje vode. dyndje/-dja, /. seoba, iscljenje, emigriranje. dynëtësh -e, adj. dvonoëni, -a, -o. dyngjyrësh -e, adj. dvoboj/-an, -na, -no, od dve boje.' dynymë -a, /. dulum, (mera za površinu). dypëlësh -e, adj. obostran, -a, -o, bilatcral/-an« -na, -no. dypjëllësh -c, adj. dvorod/-an, -na, -no. dypresak -e, adj. sa dve oStrice. dyqdn -i, m. dućan, radnja, prodavnica. dyqanxhi -u, hi. dućandžija, prodavac. dyqind, nr. dvesto, dve stotine (200). dyrbi -a, /. vid. tcjqyrë. dyrrëke/-kja, /. vid. dyrrokëshe. dyrrëkësb -e, adj. dvoslož/ -an. -na, -no. dyrr6këshe/-shja, /. gram, dvoslog, dvosloina reči. dvosložan stih. ‘ dyrrëtësh, adj. sa dva točka, dvokolica. dyseksër -c, adj. dvopol/-an, -na, -no, dvospol/ -an, -na, -no. dysi -a, / . dvojstvo, dvojnost. dysëjesh, adv. dvojako, različito. dyst, adj. klot, bez linija i Sara (za tkaninu); ravan, ,gladak. dystdj, V. ravnati, izravnati, glačati. dysh -i, HI. dvojka. dysb, adv. u dvoje, na dva dela; dvojako, dvosmisleno, neodlučno, dvoumno. d^shas, adv. dvoumno, dvojako, neodlučno. dyshëk -u, ;h. duSek, postelja. dyshemë -ja, /. patos, pod; vrsta marame. povezača. dyshim -i, Hi._sumnja; nepoverenje; oklevanje; pa dyshim — bez suninje^Tcam dyshim' negate — sumnjam u njega. dyshimtë (i, e), adj. sumnjiv, -a, -o. dyshëj, V, sumnjati; dyshohet ne këtë punë — sumnja se u ovu stvar. dytë (i, e), adj. drugi, -a, -o. dythundr^kë-t, hi. pi. zool. (Arctiodactyla) dvopapkari. dyvëndësh -e, adj. dvosedni, -a, -o. , dyvjeçër те, adj. dvogodiSnji, -a, -e. dyvjctdr -e, adj. dvogodiSnji, -a, -e. dyz, adv. ravno, glatko. dyzan6re/-rja, f. gram, dvoglas, diftong. dyzash, adv. na dvoje, u dvoje, na pola; dvoumno, sumnjivo. dyzën -i, HI. veselje, raspoloženje; Stimovanje. dyzët, nr. četrdeset (40). dyzetkëmbëshc/-shja, /. zool. (Myriapodon) stonoga. dyzgin -1, HI. vid. dizgjin. dyzim -1, m. podvostručenje, udvajanje. dyzëj, V . udvostručiti, udvojiti, spariti, sjediniti, umnožiti; prcsavijati.

Dh dh, šesto slovo alfabela. dhembur (i, c), adj. vid. dhimbshëm. dha, cotij, vid. pra. dheraburi -a, /. vid. dhinisuni. dha -ni, m. hot. vid. gdlië. dhemizë -a, /. zool. vid. vemizë. dhallanik -u, m. burek sa mlacenicom. dhen -fë, kol. ovee, stado ovaca, bravi. dhallë -a, /. mlacenica, jogurt. dhen, V. vid. gdhend. dhalltuer/-tori, m.-diaf. vrsla proje mesena mla- dhen^r -i, m. ovčar, čobanin. ćcnicom. dhenël -a, /. treska, iver, ccpljika. dhamb -i, m. vid. dheinb. dhesk -u, m. zool. vid. zekth. dliampir -i, m. vampir. dhespot -i, m. despot, tiranin; cpiskop (pravdslavdliamsutë -a, f. dial, mitološka kobila; zool. ni). vrsta male bele školjke. dhculë -a, /. zool. vid. mize përdhecke. dliandër/-dri, m. vid. dhëndër. dhez, V . vid. ndez. dlianore/-rja, /. gram, dativ, treci pađež. dhëmb -i, m. zub; dhemb katarosh — krezub; dhanfi -a, /. vid. dhiinti. dhëmbët e qumëshlit — mlečnjaci; dhëmb i dhart -i, 1)1 . mlat za krunjcnje kukuruza; fig. syrit — očnjak; zubac; dhëmbëf e sharrës batina. — zupci od testere. dhe -u, m. kopno, zemija; shkoj në dhe të hiiaj dhëmballë -a, /. kutnjak. — idem u tudu zemlju; ka nje copë dhe — dhëmbarash -i, m. krezo, krezubac, čovek sa ima nešto zemlje (njive ili livade); svct; mon retkim krivim zubiiiia. fjala dhenë — proširila se vest (reč); burrë i dhëmbçoj, v. zagristi, ugristi: dhëmbçoj një mollë dheut — junacina. junak, plcmenit čovek; — grizem jabuku.për atë dhe — boga mi (zaklelva). dliëmbës -i, m. vid. grabuje. dhe, conj. i; unë dhe (i — ja i ti; vid. e i edhe. dhëmbë-dhëmbë, adj. zupcast, -a, -o. dhela(ilr-i, m. vid. ledhatar. dhëmbët lidhës, m. pi. arh. zubna veza, veza na dhcla(arc/-rja, /. vid. ledhatare. zub. dlielatoj, V. vid. ledhatoj. dhënibë sliarrc, m. pi. zupci od testere; arh. tesdhele -t, /. pi. vid. Icdhe. terast ornament (u vidu oštrih zuba). dhelëkundje/-dja, /, vid. termet. dbëmbëza -t, m. pi. meh. zupcaoik; arh. dantikli, dhclpër/-pra, /. zool. ( Canis vulpes) lisica; zupčastl ukras. dhelpër polare (Vulpes 'argentesj — sreber- .dhëmbëzdk -u, m. arh. buSarda, čekić za štonasta lisica; fig. lukavac, lukavstvo. kovanje, valjak za postavljanje bitumena. dhclperl, -a, /. lukavstvo, prepredenost, pretvo- dhëmbëzakim -i, in. rad bušardom, postavljanje . renost, kovarstvo, podlost, podmuklost, lisibitumena pomocu buSarde. čarstvo. dhëmbëzakoj, v. raditi bušardom, postaviti bi­ dhclpërisht, adv. lukavo, prepredeno, podlo, tumen pomoću buSarde. podmuklo. dhëmbëzoj, v. zupčati, zubiti, zarezati u vidu dlielprdk -e, ' adj. lukav, -a, -o, prepreden, -a, zubaca. -o, pretvorljiv, -a, -o. pod/-ao, -la, -lo, pod- dhëmbëzuar (i, e), ad), nazubljen, -a, -o. muk/-ao, -la, -lo. dhemb (me, të, i), v. boleti, zabolcti (fizički i dhëmbore/-rja, /. gram, dental, zubni suglasnik. dhëna -t (të) /. pi. dokaz, dokazna sredstva, duševno); më dhemb koka — boli me glava; činjenice kojima se može ncšto dokazivati,të dhemb dhëmbi — boli te zub; i dhemb dora argument!; izđaci: ai ka të dhëna të mëdha — — boli ga (je) ruka; on ima velike izdatke. dhembje/-bja, /. bol (fizički i duševan): kam dhëndër/-dri, m. zet; mladoženja. dhembje të mëdha — imam velike bolove; nena ka dhembje për djalë — majka tuguje dhëndëri -a, /. koL mlađoženjc, mladoženstvo; zetovi (skupa). za sinom.

d h ë n d ë r Oj

dhëndëroj, v. oženiti sc, biti ili postati mladoženja; zetovati, bivati zct, postati zet. dliënë (i,e), adj. odan, -a, -o, (nečemu), strastven, -a,-o, zagrcjan, -a,-o,- oduševljen, - a , -o, zanesen, -a, -o, (za nečim); i dtiënë pas pijes — odan picu. dhënë -a (c), /. dokaz, argumenat; mat. data, poznata veličina ili količina. dliënës -i, m. davalac, davač. dhënë -f (lë), n. davanje; të dhënë e të marrë — uzajaimnost, uzajamni odnos. dhënie/-nia, /. davanje, izdatak; dhcnia e pëlqimif — davanje saglasnosti; fiz. dodavanje, posmak. dhi -a, /. zooL koza: dhia egër — divokoza; dhi e zezë — crna koza. dhiđr -i, m. kozar, čobaoin koza. dhiare/*rja, /. kozarica, čobanica koza; kozja staza. dhiatë -a, f. zavet; dhiata e re — novi zavet; testament, dokument o ostavštini. dhimbct (mc, tč, i), v. žaliti, zažaliti: nië dhimbct ai njeri — žalim tog čoveka; fë dliinibet edhe ty — i ti ga'žališ; i dhirabcf (atij, asaj) — žali ч ga (ол, ona). dliinibë -a, / vid. dhembje. dhimbje/-bja, /. vid. dhembje. dhimbshcm (i) -slime (e), adj. saialjiv, -a, -o: ai është njeri i shimbshem — on je saialjiv čovek. diiimisqi -a, f. demeskinja, dimišćija, лт$1а sablje od čelika kakva se kovala u Damasku. dhiniset (më) v. ialiti, zaialitit më dhimset — ialim ga (je). dbimsuni -a, /. saialjenje, saialjevanje. dbintë (i,e), adj. vid. dhirtë. dhiozmë -a, /. hot. vid. mendër. dhiqël -i, m. motičica, mala motika ili kopača sa dva zupca. dbirtë (i,e), adj. adj. kozji, -a, -o, od kozine; gunë e dbirtë — gunj od kozjc dlake, gunj od kozine. dhisk -u>, m. posluiavnik; fig. milostinja; sjajna (vidijiva) strana sunca ili mescca. dhisk -u2, m. vid. disk, dhiz -f, m. pi. kozle, kozlići, jarad. dhjak -u. m. dijak, dakon. dhjamë -i, m. loj, salo; vë dhjamë — ugojiti (gojim) se. dhjamër -e, adj. loj/-an, -na, -no, lojast, -a, -o. dbjamtë (i,e), adj. loj/-an, -na, -no; qiri i dhjamtë — lojana sveca; lojast, -a, -o. dhjamur (i,c), lojan, -a, -o, mas/ -an, -na, -no; mish i dhjamur — masno meso, lojano meso; lojast, -a, -o. dhjcs, V. (po)srati;/i>. e dhjeve — usrao si ga (je), pokvario (-la) si ga Gc). dhjeta (e), f. desetina, deseti deo iita i drugih poljoprivrednih proizvoda koji je seljak davao u naturi.

67

d h u n Im

dhjetdf -i, m. spabija, bogalail koji je od driav’e kupovao desetinu u naturi i sam je ubirao od poljoprivrednika (scljaka). dhjctë, nr. deset (10). dhjetë (i,e), adj. deseti, -a, -o; i dhjeti me radhë — deseti po redu. dhjctëfiiqesb -i, m. geom. dekaedar, dcsctostran, sa dcset površina i deset uglova. dhjetëfish, adv. desetostruko. dhjetčfishćj, v. udesetostručiti. dhjetëfishuar (i,e), adj. udesetostručen, -a, -o. dhjetëkëndësli -i, m. geom. de.setouganik, desetokutan. dhjctëkëndësh -e, adj. geom. dcsctougaon, -a, -o, desetokut/-an, -na, -no. dhjefërrokësh -i, m. lit. dcseterac, stih od deset slogova. dhjetëvdrgjcsh -i, m. lit. strofa od deset stihova. dhjetëvjeçdr -e, adj. desetogodiSnji, -a, -o; plani dhjetëvjeçar desetogodiSnji plan; fëmijë dhjefë—vjeçare — desetogodišnje dete. dhjetëvjëtësh -i, m. dccenija, dekada, vreme od deset godina. dhjctcvjetćr -i, m. dekada, dcsctogodišnjica. dbjctoj, V. (po) kupiti ili ubirati desetinu (u naturi); desetkovati, deliti, rasparčati; uništiti, istrebiti; murtaja dhjctoi popullin — kuga jc uništila (istrebila) narođ;//^.'uzeti (za scbc) povercni deo nečcga, proneveriti, sakriti ili. izdvojiti deo poverenih stvari. dhjctor -i, m. đecembar, prosinac. dhjetor -e, adj. mat. desetni razlomci. dekadni brojevi. dhjefsh -i, m. desetica (novae, brojka). dhjetëshe/-shja, /. desetica; voj. desetina; mat. , desctka. dhjoli -të, /. pi. vid. saze. dhogë -a, /. daska. dhogët (i,e) adj. daščan, -a, -o, od daske. dbokan -i, m. vid.. kurlb. dhokaniqe -t, /. pi. Stake, Stule, ortopedska pomagala. dhomë -a, /. soba; dhomë pritjeje — gostinska soba (za doceke); odeljenje; dhomë mesimi — učiona, učionica; hem. komora. dhomë avulli, /. parna, gasna kornora. dhomc disfilimi, f. destilaciona komora. dhomë e ngjeshjes, f. kompresiona komora. dhomë e përndarjes, f. razvodna komora. dhomë e plasjes, /. eksplozivna komora. dhomë jonizimi, m. jonizaciona komora. dhrim -i. m. „babe”, tri prva i tri poslednja dana meseca marta, „baba marta” , babini kozlići. dhrom -i, m. m. drum, cesta, jatmi put. dhune -a, f. nasilje, surovost, silovdtost, goropadnost, iestina, nasrtljivost, grubost, zlostavljanje. dhunim -i, m. silovanje; zlostavjjanje, nasrtaj, prisiljavanje.

d h u n Oj

dhunoj, V. silovati; zlostaviti, zlostavljati, nasmuti, prisiliti, prisiljavati, naterati (koga) silom da nešio učini, ili vršiti nasilje nad kim. dhunties -i, m. silcdžija, nasilnik, zlotvor.

68

d h u r Oes

dhuoti -a, /. ppkJon, dar. dliurate -a, /. poklon, dar, nagrada. dhurdj, V. darovati, podariti, pokloniti; nagraditi. dhurues -i, m. darodavalac.

/

E e, ^ m o slovo alfabeta. e, prednji član: stqji ispred opisnih prideva žcDskog rodai; e mire — dobri, e urte — miraa; ispred prisvojnih zamenica: e mi — moji, e tu — tvoji, e tij — njegovi, e saj — njen, -a, -o, e tyre — njihov, -a, -o; ispred imenica: e vërteta — istina, e drejta — pravo; ispred •nekih imenica koje pokazuju srodstvo: e bija — kcer, e mbesa — unuka (njegova, njena), e ëma — mati (njegova, njena), e motra — scstra (njegova, njena); ispred imenica u drugom padežu: e shkollës — Skole, školska, e Markut — Markova, Marka. c, pron. ga, je, ju: e pashë — vidch (ga, je, ju); s'e kuptoj — ne razumem (ga, je, ju). e, conj. i, a, pa, te, pak; unë e ti — ja i ti; česlo se dvostruko upotrebljava sa veznikom edhe: unë shkova e edhe ai erdhi — ja odoh a (te, pa) i on dode. ebanćs -i, m. hot. ebanos, erno Ivrdo teško drvo. ebe/-bja, /. vid. mami. ' . ebonit -i, m. ebonit, vrsta kaučuka, Ivrda guma. ec, V, ići, hodati; pešačiti; krenuti: të ccim! — da krenemo! eci — hodam; idem; eca — odoh; ata ecnln ngadalë — oni hodaše polako, korača5e polako; ecen automobili — krece sc automobil; fig, nuk me ecen fjala — ne sluša me niko, ne sluSa se moja reč, ne ide mi reč; ec sa më parë! — kreni što pre! ec me mua! ^—’ dodi sa mnom! kanë ecur — krenuli (otišli) su. ecje/-cja, /. hodanje; krefanje. ecuri *a, /. kretanje, napredovanje, odvijanje. ccuria ekonomike — privredno (ekonomsko) kretanje; ecuria e mësimit — odvijanje nastavc. ecur -if (të), n. kretanje, hodanje. edukatë -a, /. vaspitanje, odgoj; edukata fizike — fizicki odgoj, fizičko vaspitanje. cdukativ -e, adj. vaspitni, -a, -o, odgojni, -a, -o. edukator -i, m, vaspitač, odgojitelj. cdukim -i, m. vaspitanje, vaspitavanje, odgaji-' vanje, odgoj. edukćj, V. vaspitati, vaspitavati, odgojiti. edukuar (i,e), adj. vaspitan, -a, -o, odgojen, -a, -o. edukues -i, m. vaspitač, odgojitelj. cdh -i, /И. гоо1 jare, kozle, kozlić.

edhe, conj. i: eja edhe nesër — dodi i sutra: edhe pse — iako, premda, mada. edhe, adv. još; shtoja edhe pak — dodaj još malo. edhe/-dhja, / . jarica (jare zensko). edhëz — a f : jarica (žensko jare do jedne godine). cfekt -i, m. efekat, učinak; fjala bëri efekt fek ai — reč je uticala na njega. efektiv -i, m. efektiv, formaeijsko stanje aktivne vojskc. efektiv -e, adj. efektiv/-an, -na, -no, uticaj/ -an, -na, -no. efektivisht, adv. efektivno uticajno. efikds -e, adj. efikas/-an, -na, -no, uspeš/-an, -na, -no, delotvor/-an, -na, -no, snaž/ -an,-na, -no. cfqeli -a, / . miropomazanje, krizma. efsh -i, m. gadenje, gadljivost, odvratnost: e kam efsh të flas me afë — gadi mi se, odvratan mi je da govorim snjjm. ■egër (i,e), adj. div/ -alj, -Ija, -Ijc: kafshë e cgër — divlja životinja; trëndafil i egër — divija ruža; fig. surov, -a, -o, strog, -a, -o. egërlë -ja, f . hot. vid. uilaster. cgërsi -a, f . divljaštvo, zverslvo; okrutnost, surovost, grubost. egërsim -i, m. podivljanje, podivijalost. egërsirë -a, / . divljaë, zver; fig. divljak, grubijan. egërsisht, adv. divlje, okrutno, strogo, grubo. egčrsćj, V. podivljati: egërsohcm — podivljati se, besneti se, ogrubeti se, uzveriti se; pogoršati: u egërsua moti — pogoršalo se vreme. egërsuar (i,e), adj. podivlja/ -o, -la, -lo; razdražen, -a, -o. egërfi -a, / . grubo malterisanje, prvo malterisanje samo spoija (zida). egoist -I, m. egoist, sebičnjak. egoist -e, adj. egoislički, -a, -o, scbič/ -an, -na, -no. egoizcm/-zmi, m. egoizam, sebičnost. egjër -a, f . hot. (LoHum temulentum) vrat, ljulj. Egjipt -i, m. Egipat. egjiptas -i, m. Egipćanin. egjiptidn -e, adj. egipatski. -a, -o. eh -u, m. vid. teh. eh, V. vid. preh. eh, interj. eh.

EHULL

70

EKSTRAKT

ehull i, m. Icdcna sveća, brcščić od leda; bot. ckspansion izëtn/-zmi, mi. ekspanzionizam, rašibukov žir, oraSica bukvc. renje, osvajanje. ej! inter], ej! ckspedite -a, / . ekspedieija, pulovanje u kakvu cja! inter), ajde! dodi! ejani! — dodite! svrhu; oružani pohod izvan zemlje. ejie (c). /. četvrtak. ekspcrience -a, /. iskustvo, znanje. ckspcrimćnt -i, mi. eksperiment, ogled, pokus. ekin -i, m. arh. china, venae kapilcla. ekinoderme -t, /. pi. zool. ehinodermiti, bodljo- ckspcrimentdl -e, adj. cksperimental,/ -an, -na, -no, ogledni, -a, -o, pokusni, -a, -o. košci. ekip -I, m. ckipa, skup radnika na jednom ekspdrt -f, MI. ekspert, stručnjak; veštak. ckspcrlizë -a, / . ekspertiza, ispitivanje, veštaposlu; sp. mbmčad jedne strane u sportskoj čenje. ■ igri. cklpdzh -i, Ml. ekipaža, posada (na brodu, avi- cksploatini -i, mi. cksploatacija: prisvajanje, iskorišćavanje tuđeg rada od sirane, vlasnika onu). sredstava za prbizvodnju; izrabljivanjc kolockicklik -u. Ml, ekiektik, pristalica cklekticizma. nija ili.podrcdenih zemaija od sirane imperijaeklek(izem/-znu, m. fit. eklekticizam: neposlističkih velesila; vadenje, obrada, iskorišćatojanje jedinstva celovitosti i doslcdnosti u vanje prirodnih bogalstava; iskorišćavanjc uvereajima i leorijama; besprincipijelno preduzeća, sredstava prometa i dr.; eksploalimi spajanje različitih nespojivih nazora (npr. i xcheve — cksploatacija (iskorišćavanje) materijalizam s idealizmom i dr.); u običnom ruda. govoru: povrSnost i nesamostalnost. ekIips-i,--Mi. astr. ekiipsa, pomračenje (sunca ili eksploaloj, v. eksploatirati, eksploatisati. cksploatuar (i, c), adj. eksploatiran, -a, -o, ckmcseca). sploatisan, -a, -o. ekloge -a, /. ekioga, pasfirska pesma. cksplodim -i, mi. eksplozija, prasak, rasprsnuće. ekononi -i, m. ekonom, snabdevač. cksplodon, V. eksplodirati, praskati, rasprsnuli. ckononidt -i, Ml. ekonomat, intendanlura. ekononu -a, /. ekonomija, privreda uopšle; cksplozion -i, MI. vid. cksplodim. poljoprivreda; nauka o i>rivredi; ckonomia socia- cksploziv -i, MI. eksploziv; praskavac, rasprsnp sredstvo. lisfe — socijalistička privreda; ekonomia fsliatare — scoska privreda; gazdinstvo, imanje, cksponencial -e, adj. mat. eksponeneijal/ -an, -na, -no. izložitcljni, -a, -o. . dobro; štednja, štedljivost, razumno iskorišća eksponenciale/-lja, /. mat. eksponencijalna funkvanje dobara i snage. eija. ckonomik -c, adj. ekonomski, -a, -o, privredni, -a, -o; dboma e kononiike — privredno veće; ckspondnt -i, MI. eksponent, poverenik; mat. cksponent, izložitelj, izložilac. oda ekononiikc — privredna komora; fakuleksport -i, MI. eksport, izvoz. tc(i ekononuk — ekonomski fakultel. eksporti'm -i, mi. izvoz, izvoženje robe u inoslranekoQotnikisht, adv. ekonomski, ekonomično, stvo. štedljivo. ckonomist -i, mi. ekonoihist(a), privredni struč' eksportoj, V. eksportirati, izvoziti. eksportucs -i, “. cksporler, izvoznik. njak. cksporluar (i, e), adj. eksportiran, -a, -o, izvezen, ckononiizein/-zmi, m. ekonomizam; Stedljivost-a, -o. ekonomizćj, v. ckonomizirati, privredivati: ste* ckspozitë -a, / . izložba. deti. ekspozoj, V. izložiti, iziagali.' !. ckrdn -i, Ml. fiz. tehn. med. ekran, stit, uglavnom ekspoziiar (i, e), adj. eksponiran, -a, -o, izložen. , melalan, koji čuva električni pribor, aparate i -a, -o. čoveka od vanjskog uticaja štetnih zrakova; ckspresionizcm/-zmi, mi. lit. ekspresionizam, belo platno napeto na okviru (u bioskopima) umelnički i književni pravac do pocetka XX na kome sc demonslriraju filmovi; stakleni veka. ■štit na telcviziskim aparatima; ekrani i vogël eksfazë -a, /. ekstaza, zanos, ushiceoje, odušev— mali ekran (televizijski). Ijenje. cksterritorialitct -i, mi. eksteritorijalnosl: pravo cksiq,. manjkavo, nepotpuno, falično. diplomatskog predstavnika u stranoj zemiji ekskavatćr -i, m. ekskavator, jaružar, kopač, da on i područno mu osoblje žive i upravljaju boldužcr. se po zakonima svoje zemlje, oslobadanje cksklamacion -i, mi. eksklamacija, uzvik, usklikpofčinjavanja mesnim zakonima; nepovrediekskluziv -e, adj. ekskluziv/ -an, -na, -no, iskljuvost ličnosti i stana, nepotpadanje pod mesne čiv, -a, -o; e drcjta eksluzive — isključivo krivične i gradanske sudove, oslobodenje pravo. od obaveza i poreza itd. koje povlasticc daju ekskluzivisht, ddv. ekskluzivno, isključivo. države stranim diplomatskim predstavnicima ekspansionisf -e, adj. ekspanziv/ -an, -na, -no, ckstra; adv. ekstra, extra, napose, osobilo, neoprodor/-an, -na, -no; nesuzdržljiv, -a, -o; osbično. svajački, -a, -o. cksfrikt -i, MI. ekstrakt, izvadak, izvod, srž, ekspansionist -i, m. ekspanzionist. iscedina.

EKSTRAKTIM ckstraktim -i, m. ekstrakcija, izvlačenje, vadenje, crpljenje, isccdenje. ckstraktoj, v. vaditi, izvlačiti, crpsti, iscediti. ekstraterritorial -e, adj. cksteritorijal/-an, -na, -no. inostran, -a, -o, spoljni, -a, -o. ckstravagint -e, adj. ekstravagant/-an, -na, -no, preteran, -a, -o, neobič/ -an, -na, -no, nastran, -a, -o, čudnovat, -a, -o. ckstrćm -i, m. mat. ekstrem, krajni; krajnost, preteranost; ekstremnost. ekstremizcni/-zmi, «j. ekslremizam, krajnost, preteranost, nepopustljivost, ncpomirljivost. ekuacioD -i, m. mat. ekvacija, jednačina. ckuator -i, m. geogr. ekvator, polutar, polutnik. ekuatoriil -e, adj. ekvatorijal/ -an, -na, -no; ekvatorski, -a, -o. ekuilibër/-bri, m. ekvilibar, ravnoteža. ekuilibrim -I, m. fiz. ravnoteža, ravnoteženje. ckuilibroji v. ekvilibrirati, uraynoteziti. ckuivalencë -a, f. ekvivalencija, jedriaka vreddost. ekuivalcnt -e, adj. ekvivalent/ -an, -na, -no, jednakovrcd/ -an, -na, -no. ekzžkf, adv. egzaktno, tačno, brižljivo. ekzdkt -e, adj. egzakt/-an, -na, -no, tač/-an,‘-na, -no, brizljiv, -a, -o. ekzckutim -i, m. egzekucija, izvrSenje putem zakonskog prisiljavanje; izvodenje (muzičkog komada). ckzckutiv -e, adj. cgzekutivni, -a, -o. izvrš -na, -no; kcshilli ekzekufiv — izvršno veće; izvršni odbor. Gkzekutoj, V. ekzekutirati, izvršiti, izvršavati; ekzekutohct pjesa muzikore — iwodi se muzički koraad. ckzenic -a,/, med. ekcem, kožno oboljenje popraceno svrbežom, pojavama čvorića, gnojavica i ljuskica. ekzemplar -i, m. egzemplar, komad, primerak, uzorak. ekzistencë -a, /. egzistencija, opstanak. postojanjc, bivstvovanje, bitisanje, življenje, život. ckzistencializëm/-zmi, m.fU. egzistencijalizam: učenje danskog filozofa Kjerkegora (Kierkegaard 1813 — 1855) koje „egistenciju” smatra osnovom tzv. ,,egzistencijalne filozofijc” ; lit. dekadentna struja u francuskoj literaturi posle drugog svetskog rata, odise najdubijim pesimizmom, neverovanjem u životne snage čoveka i pomanjkanjem perspektivc (osnivač Žan Pol Sartr). ckzistoj, V. egzistirati, opstati, postojati, bivstvovati, bitisati, ziveti. ckzistues -e, adj. postojeci, -a, -e, ckzogjćn -e, adj. geol. egzogen, -a, -o, spoljni. -a, -o. ckzotermik -e, adj. hem. fiz. egzotermič/ -an, -na, -no. koji daje toplotu okolini. ekzotik -c, adj. egzotië/ -an, -na, -no, inostran, -a, -o. tud, -a, -e; bimët ekzotike — cgzotične biljke.

71

KLEKTROLIZE ckzotizein/-znii, m. egzotizam, tudica, strana reč clasticitćt -i, m. elasticitet, elastičnost, labavost rastegljivost; okretnost, spretnost. claslik -e, adj. elastic/ -an, -na, -no, labav, -a, -o, rastegljiv, -a, -o, pružljiv, -a, -o; okret/ -an, -na, -no, spret/ -an, -na, -no. elb -i, m. bot. (Hordeum europaeum) ■jcczm. elbaroze -a, /. bot. vid. barbaroze. elbaze -ja, /. hladilica, lepeza. elbera -t, /. pi. ječarn (nepoinjeven). elbërishte/-tja, /. vid. ciborc. elbisbte/-tja, /. ječmena slama. cibna -t, f. pi. pijaca gde sc prodaje jecam. elbore/-rja, /. ječmišle, njiva posejana jcčmom. elbtë (i, e), adj. ječmen. -a, -o; bukë e elbtë — ječmen hleb. elbth -1, m. čmičak. elefdnt -i, mi. zool. slon. elcgancë -a, /. elegancija, otmenost, gospodstvo, ugladenost. elegant -e, adj. elegant/-an, -na. -no, otmen, -a, -o, fin, -a, -o, gospodstven, -a, -o, ugladen, -a, -o. elegji -a, f. lit. elegija, tugovanka, žalopojka. elegjik -e, adj. elegič/-an, -na. -no, tuž/-aii, -na, -no, žalos/-tan, -na. -no, • sel/-an, -ha, -no, žalopoj/-an, -na, -no, bol/-an, -na, -no, elektoral -e, adj. izborni, -a, -o, biracki, -a. -o. clektricist -i, mi. električar. elcktricitët -i, mi. elektricitet, elektricna struja. clektrifikini -i, mi. elcktrifikacija, uvodenje električne struje. clektrifikoj, v. elektrificirati, elektrifikovati, uvoditi električnu struju. elektrifikuar (i, e), adj. elektrificiran, -a, -o, elektrifikovan, -a, -o. clektrik -u, mi. elektrika, struja. elektrik -e, adj. elektricni, -a, -o. elektrizim -i, mi. elektrizacija, clektriziranje, naclektrisanje. clektrizoj, v. elektrizirati, naelektrisati. elektrizuar (i, e), adj. naelektrisan, -a, -o, elektriziran, -a, -o. elektrizues -i, mi. fiz. elektrizator. elektroanalizë -a ,/, hem. elektroanaliza, hemijska analiza pomoću elektrolize. elektrodë -a, /. fiz. elektroda ili clektrode (pi.): ■ polne ploče kroz koje struja ulazi i izlazi, i to: pozitivna elektroda je anoda („put naviše”) i negativna elektroda je katoda („put naniže”). clektrodializë -a, /. hem. elcktrodijaliza. eicktrodinamik -e, adj. fiz. elektrodinaniič/-an, -na, -no. elektrodinamikc -a, /. fiz. elektrodinamika. elektrokimi -a,/, elcktrohemija, elektrokemija. elektrokimik -e, adj. elektrohemijski, -a, -o, elcktrokemijski, -a, -o. elcktrolit -i, mi. fiz. elektrolit, svaka tvar koja se može rastaviti elektrolizoni. elektrolitik -e, adj. elektroliticki, -a. -o. elektrolize -a, /. hem. elcklroliza, hemijsko rastavljanje tvari pornoću električne struje.

3LEKTR0MAGNËT clektromagnćt -i, m. fiz. elektromagnet. clekfromagnctik -e, adj. fiz. eleklromagnetski, -a, -o. clektromagnetizcniz-zmi, m. fiz. elektromagnetizam. elektromotćr -i, m. fiz. eleklromotor. elekfron -i, m./;>. clektron, najmanji delić negalivne elektricitete. elektronik -e, adj. fiz. elektronski, -a, -o. elcktrostatik -e, adj. elektrostatički, -a, -o. elektrostatike -a, /. fiz. eleklrostatika, nauka o zakonima clektriciteta u slanju • mirovanja. elcktroteknik -u, m. eletrotehničar. eIckUrofeknik -e, adj. elektrolchnički, -a, -o. elektroteknike -a, /. elektrotehnika. . elektrovalencc -a, /. hem. elektrovalencija. elemćnt -i, m. hem. elemenat, element, tvar koja se hemijskim putem nc može rastaviti na još jcdnostavnije tvari; fiz. cicmentet galvanike — galvanski dementi; gram, osnovni glasovi jezika, azbuka, alfal^ta; fig. sastavni deo neke složene celine; osnovni pojam, počelo, počctak, izvor, uzrok; čovek, bice, pojedinac. clementdr -e, adj. elementar/ -an, -na, -no, os­ novni, -a, -o, početni, -a, -o. elemine/-nia, f. vitao, motavilo, čekrk. cleminim -i, m. eliminacija, isključenje, odstranjenje, izbacivanje, isterivanje. cleminćj, v. eliminirati, isključiti, ukloniti, odstraniti. cleminuar (i, e), adj. eliminiran, -a, -o, uklonjen, -a, -o, isključen, -a, -o, odstranjen, -a, -o. ellminim -i, m. eliminacija, uklonjenje, ostranjenje. eliminoj, v. eliminirati, ukloniti, odstraniti. eliminuar (i, c), adj. eliminiran, -a, -o, uklonjen, -a, -o, odstranjen, -a, -o. elipsë -a, f. Ш. elipsa, izostavijanje manje važnih reči; geom. jajasta kriva linija, elipsa. eliptik -e, adj. eliptič/ -an, -na, -no, jajast, -a, -o, jajolik, -a. -o, oval/ -an, -na, -no; gram, fjali ellptike — eliptična rečenica, rečenica u kojoj je izostavljen predikat.-^ elise -a, / elisa, propeler. elitë -a, /. dita, izabranici, odličnici, prvaci. eliziĆD -I, m. gram, elizija, izbacivanje, izostav­ ijanje nekog vokala u govoru. eimdz -i, m. elmaz, dijamant; reza5 (sekač) stakla. elokuencë -a, /. Ш. elokvencija, rcčitost, krasnorečivost. elokućnt -e, adj. dokvent/ -an, -na, -no, rečit, -a, -o, krasnorečiv, -a, -o, eltcr - I , m. vid. altar. emancipim -i, m. emancipacija, oslobodenje od stanja zavisnosti i ograničenja slobode. emancipćj, v. emancipirati, osloboditi od stanja zavisnosti i ograničenja slobode. cmancipuar (i, e), adj. emancipiran, -a, -o, osloboden, -a, -o od stanja zavisnosti i ograničenja slobode. emblemë -a, /. amblem, znacka.

72

END

emboli -a, /. med. embolija, prodiranje stranih’ tvrdih predmeta u krvotok i zatvaranje krvnih sudova. embriologji -a, /. embriologija, nauka o razvilku zametka u materinoj utrobi. embrlćn -i, m. embrion, zaraetak, začetak. embrionil -e, adj. embrional/ -an, -na, -no, začetni, -a, -o. emer/-mri, m. gram, iraenica: emër i përveçëm — lična (osobna) imenica; si e ke emrin? — kako ti je ime? fig. është njeri me emër — ëovek je na glasu (poznat). emcrim -I, m. naimenovanje, postavijenje. emërdj, v. naimenovati, postavitit emerohem — postaviti (postavljam) se. emërore/-rja, /. gram, nominativ, prvi padež. cmër6r -e, adj. imenični, -a, -o; Hsfa emërore — imenični spisak. emërtim -i, m. naznačenje, nazivanje; nomenkla­ tura. emërtdJt v. nazvati, nazivati, naznačiti. emëruar (i, e), adj. naimenovan, -a, -o; postavljen -a, -o; nazvan, -a, -o, naznačen, -a, -o., emërucs -1, m. mat. imenitelj; emërucsi i përbashkët — zajeđnički imenitelj; nazivnik. emfatik -e, adj. lit. emfatič/-an, -na, -no, uzbud/ -an, -na, -no. visokopar/-an, -na, -no. emfazë -a, /. lit. emfaza, preterivanje u tonu ili izrazima, visokopamost. emigracion -I, m. emigracija, izbeglištvo. « emigrant -i, m. emigrant, izbeglica. emigrim -i, m. emigriranje, iseljavanje iz zemlje. cmigroj, V. emigrirati, pobeći iz zemlje. emigruar (I, e), adj. emigriran, -a, -o, iseljen -a, -o iz zemlje. cmisdr •}, m. emisar, izaslanik. enusićn -i, m. cmisija, odašiljanje svetlosne, zvućne ili električne energije; izdavanje novčanica i vrednosnih papira. . emitdj, V. emitirati, odašiljati; izdavati. emituar (i, e), adj. emitiran, -a, -o, odaSiljan,.-a, -o; izdavan, -a, -o. emnese -a, / . snažan dogadaj, nezaboravan dogadaj. crapirflc, -e, adj. empirič/ an, -na, -no, iskustven, -a, -o. empirist -i, m. empirist, pristalica empirizma. emprizëm7-zmi, m. fil. empirizam,' filozofija koja priznaje iskustvo jedinim sredstvom verodostojne spoznaje. emtë -a, /. tetka, oceva ili materina sestra. eraulacićn -i, m. emulacija, revnovanje, takmičenje, natjecanje. encikiopcdi -a, /. enciklopedija, krug naučnog obrazovanja uopšte; sveznanje. cnciklopedik -e, adj. enciklopedijski, -a, -o. sveznajući, -a, -e. enciklopedist -i, m. enciklopedist, sveznalac. end -i, m. hot. polen, cvetni prah. end, V. tkati;//^. pse cndesh poshtë e lart? — Sto se vrtiš gore dole? endem — vrteti se.

END end, V. (pro) cvetati; endi molla — procvetala je jabuka. endacdk -u, m. skitnica, uličar. ende/-dja, /. bat. cvet (na drvecti). ende, adv. još; s’ka ardhë cndc — još nije došao. endem, v, vrteti se, lutati, skitati. endemik -e, adj. med. . endcmi5/-an, -na, -no, bolest kojasndazi jedan narod ili jednu oblast, endeze -a, /. lakat, aršin (kao dužna mera). endcs tkač, tkalac. endës -|2, III. hot. pupoljak. endez -a*, /. paučina. endëz -a^, /. hot. cvet; zool. larva, endëzim -i, m. hot. oprašivanje., endëzën, v. hot. oprašivati; cvetati, procvctati (voëke). endirë -a, /. vid. endje. endje/-dja>, /, snovanje, zasnivanje (pri tkanju); preda, prcdivo. endje/-dja2, /. skitnja; šetnja. endodcrmë -a, /. hot. endoderma, vanjski (spoljni) list gastrple. / cndogjen -e, adj. geol. endogeni, -a, -o, unutrašnji, a, -e. endomorfizëm/-zmi, m. geol. endomorfizam, etidomorfoze. . enddtermik -e, adj. endotermič/ -an, -na, -no. endot'ermikësi -a, /. endotermičnost. endur) (i,e), adj. tkan, -a, -o, vczen, -a, -o. endur It, (të), n. tkanjc, vez. enemi -a, /. vitao, motavilo. energj! -a, /. energija, sila, upornost, odlučnost. cnergjik -e, adj. energetski, -a, -o;' energič/ -an, -na, no, upor/ -an, -na, -no, odluč/ -an, -na, -no. energjikisht, adv. energično, silno, uporno, odlučno. enë -a, f. sud, posuda. eng -u, m. gluyonem, gluvonema osoba. englez -e, adj. Ш. anglez. engjell -i, m. mil. andeo. engieUushe/-shja, /. mil. angela; fig. Icpotica. engjerdhi -a, / . min. vid. zhlvë. cngiërdhi^te/-tja,/. prut, , pruće, šiblje. cngjiiidr -i, m, bot. vid. angjinare. enigmatik -e, adj. cnigmatič/ -an, -na, -no, zagonet/-an, -na, -no. enigmë -a, /. enigma, zagonetka. enk -u, m. vid. eng. enkas, adv. naročito, posebno, specijalno. enkiitik -c, adj. gram, enklitič/ -an, -na, -no, nenaglašen, -a, -o. enqefdl -i, m. anal, sveukupnost unulrašnjih organa glave; mozak. ent -i, m. ustanova; enti I siguriinit — zavod za osiguranje, entomologji -a, /. cntomolbgija, grana zoologije koja se bavi proučavanjem kukaca. entuziazëm/-zmi, m. entuzijazam, zanos, divIjenje, oduševljenje, ushićenje, razdraganost. entuziazmćj, v. oduševiti; cntuziazmohcm — zanositi se, oduSeviii se, ushititi se, diviti se.

73

ERDHISHTE enfuziazmuar (i, e), adj. oduševljen, -a, -o, zane* sen, -a, -o, zadivijen, -a, -o, ushicen, -a, -o' enjë -a', /. štirkinja, jalovica (za stoku). enjë -а^, /. bot. vid. bcrshe. cnjfe/ -tja (c), /. čelvrlak. ep -i. Ml. lit. ep, epos. epem, v. saviti se, pregibati se; odati se (nečemu). epërm (i)-me (e), adj. gornji, -a,-e. epërsi -a, /. visina; prednost, primarnpst. epidcmi -a, /. med. epidcmija, zarazna bolest koja se jako širi. cpidcmik -e, adj. med. epidemic/ -an, -na, -no, zaraz/ -an, -na, -no. epidermë -a, /. anal, epidcrma, pokožica. epifani -a, /. epifanija, bogojavljcnje. epifonćm -i, mi. epifonema, uzvik, poklik; krepka završena misao u govoru. epiforë -a, /. epifora, zakJjučak, završetak; ponavljanje jedne ili više reči na kraju recenice. eplgćn -I, m. epigon, potomak, naslednik. epigrdf -i, III. epi^af, natpis. epigrafi -a, /. cpigrafija, poznavanje natpisa. epigrdm -i, mi. epigram, pesma peckalica. epik -e, adj. lit. epski, -a -o; këngët epike.— epske pesmc. epikë -a, /. lit. epika, epska poezija. cpikureizëm/ -zmi, mi. fil. epikureizam, učenjc starogrčkog filozofa i ateiste Epikura. epikuridn -i, in. epikurejac, pristalica epikureizma. epilcpsi -a, /. med. epilepsija, padavica. epileptik -e, adj. epileptič/ -an, -na, -no, padavičav -a, -o. epilog -u, iM. epilog, zavrSna rcč, pogovor. epiqendër/-dra, /. epicentar, srcdiste. epirćt -e, adj. epirski, -a, -o, sto se odnosi na Epir. epirot -i, MI. Epirac, stanovnik Epira. episkćp -I, MI. episkop, biskup, vid. i peshkop. cpiskopatë -a, /. biskupija, vid. i peshkopatë. episod -I, Ml. epizoda, manji, sporedni dogadaj. cpitdf -i, MI. epitaf, nadgrobni natpis. epitćt -i, MI. epitet, pridev. cpltrdp -i, MI. klisar, crkvenjak. epoke -a, /. epoha, era, vreme. epopd -ja, /. lit. epopeja. epos -i, Ml. lit. vid. ep. epror -i, MI. starcšina; eprorët ushfarakë — vojne starešine. epshëm (i) -shmc (e), adj, savijajući, -a, -e, savojni, -a, -o. epsh i, m. nagon,. težnja, požuda, strast, osećanje, naklonost; groza, jeza. cptë(i, &), adj. savijajući,-a,-e, savojni,-a,-o. epur (i, e), adj. savijajući, -a, -e, savojni, -a, -o, sagibljiv, -a, -o, nagibljen, -a, -o. eracdk -e, adj. qcn eracak — pas tragač. erandshëm (i) -shme (e), adj. aroniatië/ -an, -na, -no, miris/ -an, -na, -no, mirisav, -a, -o. erdhahem, v. vid. fahero, ngopem. erdhi -a, /. vid. hardhi. erdhishte/ -tja, f iskresana loza.

EREMfT eremit -i, m. vid. jerctni. ercni -të, /. pi. mlatač za žito (za kukuruz). ere -a, /. velar; miris; zadah, vonj; vazduh. erëkuqe/-qja, /. crveni velar (bolesl životinja). eremites -i, nt. velromer, pokazivač pravea vclra. crëza -t, /. pi. aromatičnc biljkc. erg -u, m . f i z . erg, jedinica mere rada. crgjend -i, m . v i d . argjend. ergjëndir -i, mi. v i d . argjendar. ergjëndë (i, e), a d j . v i d . argjendtë. ergjcz -i, Ml. silna vaš. erkindse/-sja, /. miomiris, mirišljavosl. erkdndshme/-sbmja, /. miomiris, mirišljavosl. ermcn -e, a d j . armenski, -a, -o, jermenski, -a, -o. errnik -u, mi. v i d . jermik. eroji, V. v i d . ajroj. eroj^, V. zamirisali; erojiië biniët — mirišu biljke. erotik -e, a d j . erolič/ -an,. -na. -no, ljubavni, -a, -o. crotikë -a, /. crotika, ljubav. crotizëm/-zmi, mi. l i t . erotizam, ljubav. crozion -i, Ml. erozija, .izjedanje, izglodavanje, izlpkavanje (zemlje). crudicion -i, mi. l i t . erudieija, duboka učcnosl. crupcion -i, Ml. g e o l . erupeija, izbijanje, prodor, naglo izbijenje iz ulrobe zemlje. cruptiv -c, a d j . erupliv/-an, -na, -no, vulkanski, -a, -o. crurina -t, /. pi. aromatične biljkc. erz -i, Ml. v i d . nder. err, V. smrkavali, smrknuti. (amneli, zamracili; u . err moti — 2:amračilo se vreme; po erret nata — pada, spušta se noc; f i g . iu errën sytë—zamračile su mu (joj) se oči, smrklo mu (joj) se pred očima. erreok -u, Ml. - v i d . rrëcok. errësim -i, mi. smrknuće, pomračenje, pomrčina, lama. errcsirë -a, / . pomrčina, tamai, mrak. errësoj, V. smrknuti, zamračiti, pomračiti, potamneti: u erresua koha — zamračilo se vreme. • erresuar (i,e), a d j . zamračen, -a, -o, smrknut, -a, -o, potamne/ -o, -la, -lo. erret, a d v . niračno, tamno. errët (i, e), a d j . mraë/ -an, -na, -no, tarn/ -an, -na, -DO, mrk, -a, -o. ese -ja, /. Л7. esej, ogled. esence -a, f . eseneija, jak ocat; mirisno ulje koje se-dobija od bilj^ka putem destilacije; bit, suština, srž, glavni sadržaj. esenciil -e, a d j . escncijal/ -an, -na. -no, bit/ -na, -na, -no, osnovni, -a, -o. esell, a d v . našle, naštino, natašlc. csëllohcm, v. istrezniti se, otrezniti se (od pica), csëllt (i, e), a d j . naštin, -a, -o. esnif -i, Mi. esnaf, udruženje istorodnih zanallija. esofag -u, m . a i i a t . v i d . ezofag. estek -u, mi. v i d . eslitek. estćf -i, Mi. esteta, esteliëar, ko se bavi estetikom.

74

ETILEN

cstetik -c, adj. estctski, -a, -o. estctički, -a, -o. cstctikë -a, /. estetika, filozofska disciplina o umetnosti i uihetničkom stvaralaštvu. cstetizëm/-zmi, /;i. ' i t . estetizam. estoii -e, adj. estonski, -a, -o, što se odnosi'na Esloniju. eston -i, m . Eslonac, stanovnik Estonije. E^toni -a, /. Estonija. ^ estradë -a, /. estrada, male koncertno — pozorišne priredbc. esull, a d v . v i d . esëll. csli - , III. z o o l . v i d . iriq. eshik -u, t i i . b o l . v i d . tatull. eslik -u', Mi. žeđ. eslik -u^, Mi. polet, strast, sevdah, zanos, vatrena želja. eshke/-kja, /. a i i a i . v i d . vesbke. cshkë -a, /. bukov trud. csbkim -i, iii. konjski hod. esbkore/-rja, /. kesa za trud. kremen i ocilo. esbmeri -a, /. tanka zapržka, vrsta jela. csbtak -c, a d j . koštan, -a, -o. esbtćk -u, III. latica (kujunžijska alatka). csbtë -a, / . b o t . zaponac; a n a t . mišićno vlakno. esbtër/-tra, /. kosii, koska. esbtëri -a, /. kosti, kostur, skelet. esbtërf (i, c), a d j . kostan, -a, -o; ind i csbtërt — košiano tkivo. csbtor -e, a d j . v i d . eshtak. et -i, III. v i d . ctjc.' etin -i, Mi. belli, etan, bezbojna zapaljiva plinovita tvar, koja se nalazi u rasvelnom i naftenom plinu. ctapë -a, /. etapa; v o j . tačka na kojoj vojska ili pojedine vojne osobe mogu dobiti hranu, noćište i lckarsku pomoć; mesto odmora pri . prebacivanju nekih trupa ili odreda, kao i udaljenost izmedu. takva dva mesta; podruëje neposrcdo iM prostora vojnih opieracija; s p . odredeni deo razmaka u sportskim takmiiinjima; fig. deo vremena u razvoju nekog kjetanja ili procesa: etapat e zbvillimit ekonomik — etape ekonomskog razvoja. etër -i, Mi. ctar, cter: najviši i najčistiji sloj vazduha; /iz. hipotetiëna (pretpostavljena) sredina koja — navodno — ispunjava citavo prostranstvo sveta; b e m . niz organskih spojeva kpji se sastojc od dva O^dnaka ili različita) radikala međusobno vezana atomom kiseonika; fig. lagan, fin; uzvišen, nadzcmaljski; nežan, proziran. etësobem, v. ožedneti se. žednim se. etësuar (1, e), a d j . v i d . etur. ctik -e, a d j . etički, -a, -o. ctiketc -a, /. etiketa, nalepnica; strogo utvrdeni red i naëin otmenog ophodenja i ponašanja. ctikë -a, /. etika, uccnje o moralu; ukupnost moralnih normi jednog društva ili grupacije. etil -i, /II. licm. etil, jednovalcntni radikal kojega ima u mnogim organskim spojevima. elilën -i, in. heiii. ctilen, plin bez boje, ukusa i mirisa.

ETILENiK

75

EZHERHA

etiicnik -c, adj. Item, etilenski, -a, -o. eventuil -e, adj. eventual/ -an, -na, -no, moguć, eUmologji -a, /. gram, ctimologija: nauka koja -a, -e. istražuje poreklo, koren i osnoMia značenja _evcntualisbt, adv. cvcntualno, mogućc, slucajno. reči; nauka o tvorbi reči. cventualitet -i, m. eventualitct, mogućnost. ctimologjik -e, adj. etiniološki, -a, -o. evidence -a, j. evideneija, etj. skracenica za: i dr. itd. (e të tjera — i drugo, evident -e, adj. evident/ -an, -na, -no, očiglcd/ -na, i tako dalje). -na, -no. etje/-tja, /. zed. evitim -i, m. otklonjenjc, otklanjavanje, odstraetnik -e, adj. etnički, -a, -o; grup ctnik — elnjenje. nička grupa; narodnosni, -a, -o, po. narodevitoj, V. otkloniti, otklanjati, odstraniti, odnosti, povezan 's pripadnošću nekom narodu. stranjivali; evitoj rrezikun — ofklanjam opasetnogrif -i, m. etnograf, stručnjak u elnografiji. nost. etnografi -a, /. elnografija, nauka koja opisuje evitiiar (i,e), adj. otklonjen, -a, -o, odslranjen, i proučava materijalne, drušlvene i duhovnc -a, -o. kulture pojedinih naroda. etnografi'k -e, adj. etnografski, -a, -o, što se evlid -i, m. evlad, deca, porod, potomslvo; dete, cedo. odnosi na etnografiju. evolucion -i, m. evolueija: razvijanje, razvitak, etshëm (i) -shme (e), adj. žed/ -an, -na, -no. razvoj, razvice višega, savršenijeg i komplictsh6j, V.' vid. etësohem. kovanijeg iz nižega, nesavršenijeg i jednostavetuar (i, c), adj. zed/ -an, -na, -no, ožcdne/ -o, nijeg; voj. zaobilaženje, menjanje pravea; -la, -lo. razvijanje i prestrojavanje za borbu, manevrietur (i,e), adj. žed/ -an, -na, -no, ožedne/ -o, sanje pred bitku; u poniorstvu: prestrojavanje -la, -lo. flote iz plovidbenog postroja u borbeni poredak, cthatuer/-fori, m. dvogodac, oteljak, bik, junac. razvijanje za borbu. i elhe -t, /. pi. groznica, malarija. efhet, V. voditi se, oploditi se (krava). EvTopë -a, /. Evropa, evropsi kontinent. ethe -a, /. doba parenja, parenje, mrkanje. evropian -i, m. Evropljanin, slanovnik Evrope. vodenje (za zLvotinje) evropiin -e, adj. evropski, -a. -o, što sc odnosi cufemizëm/-zmi, m. eufemizam, upotreba blaze na Evropu. reel za neki neugodni pojam. cufoni -a, /. eufonija, blagoglasje, skladnost cvropiane/-nia, f. Evropljanka, slanovnica Evrope. zvukova. eufonik -e, adj. eufonic/ -an, -a', -o. blagozvuc/ ezofig -u, m. anal, ezofag. jednjak, ždrelo. ezopik -e, adj. lit. ezopski, -a, -o. Sto sc odnosi -an, -na, -no. na Ezopa ili njegovc basne. cuforbiacc -tc, /. pi. bot. euforbija, mležika. ezbërbi -ja, /. vid. drangua. evari -a, /. zahvalnost, priznanje.

E c, osmo slovo alfabela. ëndef (ni), V. prijati se; ma ka ënda akulloren — pri* ë, V. vid. është. / Ja mi, volim sladoled. ëhem, v. vid. cnjteni. ëndë -a>, /. svidanje, dopadanje, volja; prijatnost, ëjtje/-fja, /. otok, oticanje; bot. bubrenje. prijanje. ëma (c),/. mati, majka; c ëma — njegova ili njena ëndë -a^, /. fino braSno (belo). majka; ëmë e bijë — majka i kćer. ëndërr/-drra, /. snovidenje, snovanje, san: m’u ëmbël, adv. slafko; blago. .bë në ëndërr — prividalo mi se u snu; fantazija, sanjarija. ëmbël (i, e), adj. sla/ -dak, -fka, -tko; mi/ -o, -la, -lo: zë i ëmbël — mio zvuk, mio glas; ëndërrime -t, /. pl. snovi, snovidenja;' fantazija, sanjarija, sanjarenje. gojë e ëmbël — slalka rcš, prijatna reč, blaga ëndërrit, V. vid. ëndërroj. rcć. ëndërroj, V. sanjati; fantazirati, sanjarili. ëmbëlsi -a, /. slad, slatkoca: me ëmbëlsi — sa ëndje/-dja, /. svidanje, dopadanje; prijanje, ukus; slašću. ■ voija, želja, htenje. ................... ënibëlsirë -a, /. slalkoća, slatkiš, poslastica. ëndshëm (i)' -shrne (e), adj. vid. këndshëm. ënibëlsëj, /. osiaditi, zasladiti; ëmbëlsohcra —za- ënjtcm, V. oteći, oteknuti, nabreknuti se, naduti se. sladiti se\fig. naviknuti, prilagoditi; uëmbëlsoa ëDjfur (i,e), adj. otečen, -a. -o. nadut, -a, -o, macja — privikla se macka. nabrek/-ao, -la, -lo. ëmbëltoj, V. zasladiti. ■ënjfur -it (fë), n. otok, oticanje. ëmbëltorc/-rja, /. poslastičarnica, slasticarniça. është, V . vid. jam.

f, deveto slovo alfabeta. 1 fajkore/-rja, / . zooi. vid. fajkua. fa -Ja, /. muz. fa (rauzička nota). fajkua/-kol, m. zooi. (Falco) soko, sokol sivi. fabrikint -i, m. fabrikant, tvorničar', vlasnik fajshëm (i) -shme (e), adj. gre^l -an, -na, -no, kriv, -a, -o. fabrike. fabrikAt -i, m. fabrikat, fabrički proizvod, izra- fajtćj, V. p o g rešiti, skriviti. fajtćr -I, m. krivac, vinovnik; prouzrokovač. devina. fabrikë - a , /. fabrika. tvomica; ’ fabrike sheqcri fajtore/-rja, / . vinovnica. — fabrika šećera. fakfun -i, m. oklapa, pakfong, slitina, Icgura od bakra, cinka i nikla („novo srebro”). fabrikim -1, m. fabrikovanje, tvornička proizfakir -I, m. fakir, siromah, bednik, prosjak; vodnja. fabrikćj, v. fabrikovati, fabricirati, praviti, pustinjak. fakt -i, /». fakat, zbiija, istina, činjcnica, dokaz. izraditi fabrički. fabrikuar (i,e), adj. fabrikovan, -a. -o, izradçn, 'faktćj, V. dokazati, dokazivati činjenicama. faktćr -i, nt. faktor, činilac, činitelj; mat. faktor, -a, -o, fabrički. fabulë -a, /. //7. fabula, basna. svaki broj koji se množi. fakturë -a, / . faktura, račun; muz. obrada i facial -e, adj. geol. facijal/ -an, -na, -no. grada muzickog komada. faci -a, /. geol. facija. facoletë -a, /. facol, rubac, džepna marama; fakultativ -e, adj. fakultativ/-an, -na, -no, neopovezača. bavez/-an, -na, -no, po volji. fac—simile (faksimile), part, faksimil, verno fakultct -i, m. fakultet, deo univerziteta u kojem se proučava jedna grupa znanosti. prcslik^avanje originalnog dokumenla. fafut -i, m. praznina izmedu zuba; krezubost. fal, V, pokloniti, podariti; oprostiti: fal gabimin —Г oprostiti (praStam) greh; zahvaliti: falem fagi -a, /. bot. vid. ah. fagocitozë -a, /. bot. fagocitoza, sposobnost nderit — zahvaljujem sc; falja këtë faj — oprosti mu Goj) ovu grešku; klanjati se: fal sabahun ćelija da uzimaju u sebc bakterije i.unižfavaju. ih. — klanjati se (u jutru); ugasiti; fate dritën — ugasi svetlo; 1 falem — pozdravljam ga (je); fagu -ni,;/7i. bot. vid. ah. fagure/ -rja, /. svrab, svrabež, đražcnje. line s’i falem atij — ja se njemu ne klanjam. fagusë -a, /. med. vid. kancer. falemnderit, interj. hvala! zahvaljujem! Të falem fahem, v. nasititi se, zasititi se; al s’fahet kurrë nderit — zahvaljujem ti se. — on se nikad ne zasićuje; nabreknuti se. fala -t (të), / . pl. darovi; priti të falat e mia -— faiz -1. m. fais, postotak, kamata, interes, procent. primi moje pozdrave. falzç! -u, m. zelenaS. ' falanik -u, m. mobar, koji pomaže u poljskom faj -I, m. krivica, pogreSka, mana, nedostatak, radu. faliënost;. jur. krivica, prestup. falas, adv. džabe, badava, besplatno, na dar, ttj, V . nadinaati, napuniti (stomak); fahem — na poklon. nadimati se, najesti se prekomerno; fig. s’i falë, adv. džabe, badava, besplatno, na dar, na fahen trutë — ne puni mu (јој) sc glava, ne poklon. može da se opameti, Calënderim -i, m. zahvalnost, zahvaljivanje, pohfajdë -ja, /. fais, postotak, kamata, interes, vala, blagodarnost. procent. falënderdj, v. zahvaliti, pohvaliti, blagodariti. fajdexhi -u, m. zelenaš, kamatar. falës, adj. darodavan, dobrodušan, koji poklanja. fajësi -a, /. jur. krivica, vinovnost; odgovomost. falez/-lza, / . grlić, prašnica, valja na pušci. fajfa1Je/-lja, /. oproštaj, oproštenje krivice, falimentira -i, m. faliment, bankrot, stečaj; greha. slom preduzeća; obustava plaćanja, propast fajkë -a, /. bokovi (strane) čamca. trgovine. fajkćj, V. politirati, glačati (furm'r, zid). falimcnto -ja, / . bankrotsivo, stečaj.

FALIMENTĆJ falinicntoj, V. bankrotirali, propasti, pasti pod stcčaj. falinicntijar (i,e), adj. bankrofiran, -a, -o, ргора/ -o, -la, -lo, ра/ -o, -la, -lo pođ stečaj. falis,/. zaluditi, poludcti, skrenuti s uma; faUtcm — poludeti sc, ppremetiti se umno. falisur (i,e), adj. polude/ -o, -la, -lo, zaludcn, -a, -o. Га1је/-1ја, /. oproštaj, opraštanje; jur. porailovanje. falme -a, /. stupac u zaprežnim kolima. fals -c, adj. falsifikovan, -a, -o, krivotvoren, -a, -o, laž/-aiii -na, -no, patvoren, -a, -o. falsifikator -i, w. falsifikator, krivotvorac. . falslfiklm -i, ш. falsifikacija, krivotvorenje, patvorenje. falsifikoj, v. falsifikpvati, krivotvoriti, patvoriti. falsifikuar (i, e), adj. falsifikovan, -a, -o, krivotvo­ ren, -na, -o, palvoren, -a, -o. falsliëm (i) -slime (e), adj. oprostiv, -a, -o. faltore/ -rja, /. bogomolja, svetilište. falur (i, e), adj. oprošten, -a, -o; poklonjen, -a, -o. fall -i, m. gatanje, bajanje, vraCanje; hedh fall — gatati. fallaga -ni, m. vid. flakada. fallçor -i, nt. gatar, vrač. fallçorc -rja, /. vrača, gatalica, bajalica. fallxiieslic -a, /. \'id. fallçore. fallxhi -u, m. vid. fallçor. fame -a, /. fama, glas, slava, ponos, znamcnitost, čuvenost. famëkcq -e, adj. zIoglas/-an, -na, -no. ncslav/-an, -na, -no. faničmadh -e, adj. slav/-an, -na, -no, čuven, -a, -o, glasovit -a, -o. familjdr -e, adj. familijar/-an,-na,’-no; gjcndja famiijare — porodično stanje; porodični, -a, -o, obiteljski, -a, -o, rodbinski, -a, -o. familjarisbt,' adv. farailijarno', porodično, obitcljski, intirrmo, rođbinski. familjaritet -i, m. familijarnost, familijarizam. familjarizohem, v. familijarizovati se,'familijarizira'ti se. / familjarizuar (i, c), adj. familjarizovan, -a, -o, familijariziran, -a, -o. fainilje/-lja, /. familija, porodica, rodbina, . obitelj. famshëm (i) -shmc (e), adj. slav/ -an, -na, -no, .čuven, -a, -o. , • famuli -i, m. kum, kumče. famuli! - a ,/, parohija;'pastva. famullitdr -i, m. paroh, duhovni pastir. fan^r -i, m. vid. fcner. fanafik -e, adj. fanatič/ -an, -na, -no, zanesen, -a, -0, zagrižen, -a, .-o, zalupan, -a, -o. fanatizëra/-zmi, m. fanatizam, zanesenost, zagrižcnost. fanellatë -a, / . meka pamučna tkanina. faoelle -a, /. trikotaža, plctcna potkošulja. fanerogamc -t, f . pl. boi. fanerogame, cvetnjače, cvetonošc. fanfare -a, f. fanfara, duvački orkestar.

78

FARANfK

fang -u, m. neplodna zemlja. celica, lcdina; grudva; bot. belešina. fangi -a, /. pustoš, razvalina; propast, ponor. fangishtc -a, f. pašnjak, utrina; bot. beleSina. fani, adv. pusto. J fani -a, /. pustošenje; utvara, prikaza. fanitcm, v. prikazivati sc, utvarati se, pričinjati se, priviđati se; opostošiti se. fanitet (më) a, v. pričinjava mi se, utvara mi se. fantastik -e, adj. fantastič/ -an, -na, -no, maštovit, -a, -o, zarnišljen, -a, -o, čudnovat; -a, -o, neobič/-an, -na, -no. fantaz! -a,/. fantazija, ma^ta, uobrazilja; tiapnja, sanjarija, utvara, priviđenje. fantazmë -a, /. fantazma, priviđenjc, prikaza, utvara, avct, sablast, dull, fantom. fantoç -i, m. Saljivčina, lakrdijaš; fig. lutka. fantomë -a, /. fantora, avet, sablast, utvara. faqe/-qja, /. lice, lik, ohna\fig. me lot për faqe — sa suzama u licu, uplaknna lica; qofsh me faqe të bardhë! — beli ti obraz bio! faqja e tokës — površina zemlje, kora; faqe mali •— obronak; faqe murl — strana (fasada) zida; faqe ‘ libri — stranica knjige; faqe pas faqeje — od kolena do kolena, od naraštaja do naraštaja, pas za pasom; prep, faqe mcje — prema meni. faqebarabdrtë, adj. geom. jcdnakostran, sa jcdnakim stranama. faqeb^rdhë, adj. čas/-an, -na, -no, pošten, -a, -o; adv. doli faqebardbë — časno je završio, uspicšno jc završio (-la), faqcdjëgur, adj. izgoren, -a, -o, u licu, ispržena lica. faqckuq -i, m. zool. vid. kryeartëz. faqekuq -e, adj. rumen, -a, -o, civen, -a, -o u licu. faqeldrtë, adj. vid. faqebardbë. faqcll -i, m. vid. kambrik. faqevërdlië, adj. žut, -a, -o u licu, .bled, -a, -o. fdqcza, adv. vid. haptazi. faqezi/-zezë, adj. bezobraz/-an, -na, -no, sram/ -an, -na^-no. faqczi -u, m. bezobraznik. faqezëzë ra, /. bezobraznica. faqëz -a, / . povesmo, tiicc pamuënog vlakiia. faqoj, V. ravnati, izglažati ^ovršinu); slagati, složiti, ostraničiti. faqole/-lja, f . ubradača, povezaëa, marama. faqër -e, adj. pljosnat, -a, -o,- ulupljen, -a, -o. faqore/-rja, / . pljosnata boca, plosa; ubradača. faqos, V. ravnati, izgiacati; slagati, složiti, ostraničiti. faqosës .-i, m. slovoslagač, štamparski radnik. faqosje/-sja, /. slaganje slova. faquer/qori, m. pokrivač za kolevku. far -i, m. far, reflektor (svetlo). faracdk -e, adi. scmenast, -a, -o. fardç -i, m. dubrovnik. fardd -i, m. fiz. farad, jcdinica za merenje električnog kapaciteta. faranik -e, adj. semen, -a, -o, seme za setvu.

FARASHË

79

farashc - a ,/. dubrovnik. lopata za smece; kašikara. farashkë -a; /. dubrovnik, vid. farashc. farashuk, adj. vrsta dinje sa mnogo sem >, /. vatra; polet, zamah, jiiriSaiye. fugë -a*, /. zool. vid. beng. fugćj, V. juriti, trčati, bitati. fukarë -ja, /. siroraah, siromaSak; sirotinja. fukarallek -n, m. siromaštvo, sirotinja. ful -e, adj. arrë fule — prazan orah. full -a, /. pogačica, pogača. fulikare, adv. brzo, hilro. fulqi -ni, m. vid. nofull. fultaqe/-^a, /. gnojanica, fistula. fultere/-rja, /. vid. tigan. fulferez -a, /. zool. punoglavac. full -i, m. klupëe, klupko. fullaqe/-qja, /. gnojanica, fistula, fulltdk -u. m. vid. fshikë. fund - П , m. dno: fundi i detit — niorsko dno; ra në fund — pade u dno; në fund të filxhanit — na dnu Solje; kraj: në fund të rrugës — na kraju pula; fundi i fundit —r na kraju krajeva;

FUND i erdhl fundi — dodc mu (joj) kraj; dcrl në fund — do kraja; më së fundi — na kraju, na koncu; fund e maje — do kraja, posve; svrSetak; fund i punës — svršctak posla; fund i filmit — svrSetak -fiJma; raori fund puna — zavrSi se posao, dokrajči se posao. fund -F, m. suknja, belnuk. « fundëm 0)-dme (e), adj. krajnji, -a, -e, poslednji, -a, -e; nml. konač/-an, -na, -no. funderri -a, /. talog, nanos; smet. fundit 0‘,e), adj. krajnji, -a, -e; poslednji, -a, -e: dita e fundit e javes — poslednji dan nedelje; lajmet e fundit — poslednje vcsti. funde/-dja, 'f. arh. peskara; horizontalna greda koja prima krajeve drugih greda; venčanica. fundmi (i) -mja (e), adj. krajnji, -a, -e, posled­ nji, -a, -e. ■ fundćr -€, adj. gram, zanore fundore — krajnji samoglasnik. ’ ‘ fundos, V. potopiti, potonuti: u fundos anlja — potonuo je brod; fundosem — potonuti se; sruSiti se; fundoset sbtëpia — sruSi se kuća. fundosje/-sja, /. tonjenje, potop. funddsur (i,e), adj. potonu/-o, -la, -lo, potopIjen, -a, -o. fundra -t, m. pl. ostatak, krajičak. funerdi -i, m. pogreb, sahrana, obred povodom pogreba, posmrtni govor, hadgrobni govor. funksion -i, m. funkcija, delatnost, zadatak, obaveza, dužnost, posao, rad; svrha; zvanje, poziv. funksiondr -i, m. funkcionar, osoba koja vrSi odredenu funkciju, činovnik, čovek na polozaju. funksionim -i, m. funkcionisanje, rad, delovanje. funksiondj, V. funkcioniiati, raditi, delovati; službovati. fuqi -a, /. snaga, sila, moć; vlast; fuqia mendore — umna moc, limna sposobnost; fiz. sila; fuqitë e armatosura — onižanc snage; Ugjet në fu­ qi — zakoni (koji su) na snazi; fuqitë e ntëdha — velike sile; fuqia blerëse — kupovna moć; nwl. stepen. fuqimddh -e, adj. veIikomoć/-an, -na, -no, svemoć/-an, -na, -no, sil/-an, -na, -no. fuqipidtë, adj. svemoć/-an, -na, -no; opunomqcen, -a, -o: minister fuqiplote — opuno-, moćeni ministar. fuqishëm 0) -shmc (e), adj. moć/-an, -na, -no, sil/-an, -na, -no; snaž/-an, -na, -no, jak, -a, -o. furatë -a, /. motka, Stap, force -a, /. yid. furçë. furçë -a, /. čctka. furde/-dja, /. sitnež, bezvredne stvari; adj. njeri furde — bezvredan čovek, nitkov; punë furde — svaltarije, trice, furem, V. uvući se, ugurati se, upasti silom;//g. m’u fur shpirti — dosadilo mi se, dosadno mi je. furdulldj, V. vid. fërfëlloj. furfurif, V. svetliti, obasjati, blistati.

89

PUT furi -a, /. bes, besnilo, besomučnost;. munjcvitost, brzina, hitrost. furisbëm (i) -slpne (e), adj. munjevit, та,-о, pomam/ -an, -na, -no: bur/ -an, -na, -no. furkaçe/ -çja, /. raklja, račvasto drvo. furkatorc/ -rja, / . predilica, žena koja prede. furkë -a, /. preslica; raklja, podupirač; vile; viljuSka. furkëz -a, /. račva, podmetač za voćke; prlj. šiljak; stub (drveni). furkulicë -a, /. vid. pirun. furmaçkë -a, /. vid. bërçik. fumizim -1, m. snabdevanje, obskrba, obskrbIjenje. fumizdj, V. snabdevati, obskrbiti. fumizuar (1, e), adj. snabdeven, -a, -o, obskrbIjen, -a, -o. furqetë -a, /. ukosnica, čioda. fortune -a, /. vejavica, oluja, bura, vihor. furuTcjkë-a ,/ . zoo/, vid. kukuvajkë. furrdç -i, m. potočara (vodenica), mlin. furrë -a, /. furuna, peć; pekara; f^urre e larfë — visoka peć. furrik -u, m. gnezdo, leglo; fig. kucerak. furrćj, V. krupno mleti, samleti, samlevali (grubo). furrtdr -I, m. pekar, hlebar. furrxhi -u, in. vid. furrfar. fus, V. metnuti, metati. fuskë -a, f. vid. fshikë. fustdn -1, m. fustan, haljina. fustë-a‘, /. suknja. fuste.-a2, y. čun, vrsta čamca. fushdk -0, m. prečaga, gredica, zasun, zalvarač za vrata (drven). fusbdr -I, m. ravničar, stanovnik ravnice; poljoprivrednik, ratar. fushardk -u, m. ravničar, stanovnik ravnice. fushate -a, /. kampanja, vojni pohod; bilka, borba; niz privrednih akcija; fushata elektorale — izborna kampanja. fushë -a, /. polje, ravnica; fushe e luftës — bojno polje; fushe e sportit — sportski teren, stadion; fushe e aeroplanit— acrodrom; fig. fushë veprimtarie — polje rada (delatnosti). fushim -i, m. logorovanje, taborovanje. fushinë -a, /. poljaha, polje. fushkë -a, /. vid. fshikë. fushkët (i,e), adj. elastič/-an, -na, -no, savitljiv, -a, -o, gi/-bak, pka, pko. fushid -a, /. dubre od koza, kozji brabonjci. fusbćj, V. logorovati, taborovati. fushdr -€, adj. poljski, -a, -o; artiler! fushore poljska artilerija. fushrore/-rja, /. mala ravnica, ravan. fushqetë -a, /. vid. fi.shekzar, fushtagë -a, /. grančica, prut, Siba; fig. i vuri fushtagën — oSinu ga (je), istera ga (je). fushul -a, /. zoo/, vid. shushunjë. fut V. metnuti, uvlačiti, ubaciti unutra; upasti: u futën kusarët në fshat — upadoše gusari u selo; fig. ai e fut hiindën kudo — on svugde zabada nos; futem — uvlačiti se, upasti.

FUTB6LL

90

futboll -i, m. sp. fudbal, nogomet. fulbollist -i, m. sp. fudbaler, nogomctaš. fulë -a, /. pregača, kecelja; crnina, cma marama u znak žalosti. fu(izë -a, f. dno koša za ribolov. fu(jc/-tja, /. uvlačcnje, umetanje, stavljanje u Sto. fulshëm (i) -shmc (c), adj. prlvlač/an, -na, -no, đruštvcn, -a, -o, druželjiibiv, -a, -o, uvlačIjiv, -a, -o. fulur'-l, m. gram, futur, buducc vreme (glagolsko). fulur (i,e), adj. uvlačen. -a, -o; udiibljen -a -o: vend i futur — udubljeno mesto; fig. umeŽ/ -an, -na, -no, snalažljiv, -a, -o (za )jude). futurist -i, m. futurist(a), pristaša futurizma. futurist -e, adj futuristicki, -a, -o. futurizëni/-zmi, m. Ut. f^uturizam, pravac u umetnosti koji je nastao početkom 20. veka u Italiji, ncgira tradiciju i veliča indUstriju i propagira rat. fuzhnje/-nja, /. ostve, bodva, harpun (onide za bacanje, slično koplju, koje se upotrcbljava u lovu na ribe). fyçkë, adj. šuplje, prazna; arrc fyçkë — prazan orah; Jig. Supljeglav, tupoglav. fyc.j, V. vredati, uvrediti; fyhem —' uvrediti se.

FYZË fycll -i, m. muz. frula; auat. lisnjača;/(p. duduk, glupan. fyerje/-rja, /. uvreda, vredanje. fycs -s, adj. uvredljiv, -a, -o. fyl -e, adj. Sup/-alj, -Ija, -Ije; lis fyl — šuplje drvo. fyrbë, adj. šup/-alj, -Ija, -IJe, praz/-an, -na, -no; arrë fyrbë — p r ^ n orah. fyshtë (i,e), adj. trošljiv, -a, -o (za hleb). fyshtër/-tra, /. hot. ' vid. boshtër. fyt -i, m. grlo, grkljan: e kapi per fyti— uhvati ga (je) M grkljan; grlić. fytafyt, adv. prsa u prsa, u koštac. fyt^k -u, m. vid. bucak. fytis, adv. prsa u prša, u koštac. fytje/-tja, / . vid. rrogoz. fjiyT cë -a, / . obrazina, maska. oblige, naličje. fytjTë -a, f . obraz, lice: i mori fytyrën — uze mu (joj) obraz, osramoti ga (jc); fytyrë e zbc—të — bledo lice; iik, licnost; fytyrë e ndritshme — svctao lik; površina. fytyrëçelë, adj. ved/-ar, -ra, -rb, vedra lica, svetla obraza. fj’tyruar (i,e), figurativ/-an, -na, -no, prenesen, -a, -6 , izražcn, -a, -o figurativno. fyze -a. /. cev, cevcica; fyzat e gjakut — krvne žile (vene).

G g, descto slovo alfabela. gabardine -a, /. gabardin, gabarden, vrsta lake tkanine; lak man‘il, ogrtac o d . gabarderia. gabel -i, m. Ciganin, čergaš. gabele/-lja, /. Ciganka. gabërr -e, acij. glup, -a, -o, tup, -a. -o, neotcsan, -a, -0 . gabë -a, /. beaiačajnost, svaštarija, bezvređna reč; poruga. gabim -i, m. greška, pogreška; gabim sh(ypi — . štaraparska greška; krivica. gabimishf, adv. pogrešno, greškom; krivo, nappako. gabimtdr -i, m. vid. fajtor. gaboj, V. pogrešiti, zgrcŠiti; gabova rrugćn — pogreših put; gabohem — grešiti, padam u grešku; skriviti. gabojne -a, /. zoli. vid-. sbqiponjë. gabrijeç -i, m. zool. vid. kacadre. gabrrćc -e, adj. dru gabrrec — šupljc drvo. gabuar (i, c), adj. kriv, -a, -o; dola i gabuar — ispadoh kriv; pogfeš/-an,-na,-no. gabzhër -i, m. aiiat. dušnik,' duSnjak. gaca -ni, m. hrid, kapljanik, struženica, siga, stena. gacavis, у. raspiriti (vatru); svctlucati, sjati, bleštati. gace -a, /. žar, žeravica, ugljevlje; fig. i ka sytë gacč — sijaju mu (joj) oči. gacmim -1, vid. ngacmim. gaculline -a, /. zool. vid. xixëllonjë; gaculloj, V. sevati, iskriti, svetlucati. gaç -i, tn. vid. kërriç. gaçe/-çja,/. bot. vid. lule vjcshte. gadisbull -i, m. geogr. poluostrvo, poluotok. gaf -i, m. vid. gabë. gafë -a, /. zaparina,- omorina, ugušljiv zrak. gafil, adv. iznenada, nehajno, nemamo, neočckivano, vid. i bcfas. gaforre/-rrja, /. zoot. (Teiphusa fluviatiiis) rečni rak; gaforre dcti (Carcinus maenas) — morski rak. gafrrim -i, m. zbrka, komešanje; zamršenost. gafiTĆj, V. zbrkati, pobrkati; gafrrohem — uskomešati se; zamrsiti. < gaga, adv. mukte, džabe, badava, bcsplatno. gag^ç -1, 7i(. vid. ■belbacak.

gagalis, V. kikotafi, grohotati, grohotom se smejati. gagaxhi -ii, m. muktaš. badavdžija, parazit. gajds, V. daviti, gušiti; crknuti: gajata për iijë — crkoli za vodu. izgoreh od žeđi; gajas së , qcshuri — pukoh od smcha.; daviti se, gušiti se. gajdë -a,/. gajde (inuzički instrument samešinorn) gajdhër -i, m. skcla u gradevinarslvu. gajgë -a, /. mekušac; adj. arrë gajgë — mek orah. gajle/-lja, /. briga; s’kam gajle — ne brinem se; vid. i brengë. gajret -i, ni. gajret, nastojanje, žar, revnost, trud; gorljivost, strpljcnje; jap gajrct—bodrim; bën gajret — strpi se; izdrži vid; i durim. gajtan -i, III. gajtan, predcna ili plctena vrpca. gajuslië -a, /. žbunje, grmlje, Siblje, savarik. gak -u, III. krmak, nerast. galabun -i, iti. svilena buba (nedorašćena). galacu -ni, iii. uzelost, uzcta osoba, paralitik, bogalj. galaktdn -i, iii. /leiii. galaktan, mlecni kamengalaktite -t, /. pl. galaktiti. galakuq .e, adj. lenj, -a, -o, from, -a, -o; šaSav, -a, -o. galdnish -i, iii. ukočena osoba, paralitik, рагаlitičar. galdn, adj. dash gatan — cmi ovan. galavćsh -i, m. zool. puz golać. galavër/-vra, /. beočug, kolut, karika; vezani čvor. gale -i, m. vid. brez. galdim -i, m. vid. gëzim. galdćj, V. vid. gëzoj. gale/-lja, / . vid. brenge. gale -ja, f . galija, ratni brod. galedcr/-dra, /. ibrik, krëag; kutija (drvena). gaicne -a, /. hem. gaicnit, olovna ruda. galeri -a ,/, galerija, podzemni hodnik u rudniku; dugačka uska natkrita prostorija izradena za spajanje odeljenih delpya zgrade; najviši balkon u pozoriStu; prostorija u kojoj su izložene slike za gledanje; fig. niz umetničkih likova (posebno književnih). galcfë -a, /. vid. peksimet.

GALE gale -a, /. zool. cavka, cma vrana; gaija, cma ovca. galicë -a, /. gaija. crua ovca, vid. i gale, gali'ç, adv. čučećke, čučke. gaUnace -të, /. pi. zool. galinace, kokc. galinë -a, /. grudva (zemlje); deo lilice; pcsak. galmc (i) -Ime (e), adj. mrk, -a, -o, tam/-an, -na, -no. galmuç, adv. pogrbljeno, zgureno; izgužvano. galoçc/-çja, /. kalja&i. galćp -i, /И. galop, brzo jahanje u skokovima; trk konja upropanj; vrsta plesa. galćsh -i, m. galjan, crno jagnje, mrko jagnje. gallic, adv. ëuëeëke, čučke. galvanomëtër/-tri, m. fiz. galvanometar. galvaooplastikë -a, /. fiz. galvanoplastika. galvanoslegji -a, /. fiz. galvanoslcgija. gallabcre/-rja, /. cvet ražirenih listova, jako rascvetali cvet. gallamuq -c, adj. len, -a, -o. troni, -a, -o. galloshe/-shja, /. kaljača. gallćf -i, m. zool. vrana fig. brbljivac, ludak, bena. gallustë -a, /. jrecina, peStera, udubljenjc, galluslër/-fra, /. badža, otvor za izlažcnjc dima na krovu kuće, kao i za osvelljenje tavana. game -a, /. muz. gama, skala, muzička leslvica. gamcrr/-mrra, /. mamac (za ribe); vrsta bubice. gamile/-lja, /. zool. vid. deve. gamit, V. vid. leh. gamshalćsh -c, adj. zbunjcn, -a, -o. konfuz/ -an, -na, -no; blcsav, -a, -o. drvenjast, -a, -o. gamule/-)ja, f. vid. grumbull. gand -i, m. ncdostatnk, faličnost, mana; adv. e ndcsha gand — slučajno gaGc) sretoh; nehatno, nehotično. gandill -i, m. vid. baltine. gandim -i, m. ozleda, povreda. gandoj, V. ozlediti, povrediti; gandora dorën — ozledh ruku; fig. na gando! zemren — ozledio (-la) nam je srce, uvredio (-la) nas je. gaoëc -i, m. veštica (ličnost u bajkama); provodadžija, naložnik, podvodač. gangrcnë -a, /. med. gangrena, obamiranje delova tkiva u živom organizma. gangster -1, m. gangster, kriminalac. gangull, adv. skupa, ucelo, usve. gangulloj, V. nagomilati, nakupiti, skupiti. ganxhë -a, /. arb. kuka armature, gapërr, adv. m’u bë gapërr — dosadio (-la) mi je; i hapi sytë gapërr — izbečio (-la) je oči. gapthehem, v. boriti se, rvati se, bill se (s kim). gaqe -t, /. pl. cmogorske somotne Čakšire (zclene). garacë -a, /. stado, krdo, čopor, ergela. garSç -i, m. saksija. garafë -a, /. bočica, staklence; krčag. garamćt -i, m. smetnja, prepreka pri radu. garanci -a, /. garantija, garancija, jamstvo, jamčcnje, sigumost; jamčevina, zaloga. gardnl -1, m. garant, jcmac, žirant.

92

GASHTË

garantoj, V. garantirati, garantovati, jemčiti, osigurati. garantiiar (i, e), adj. garantiran, -a, -o, osiguran, -a, -o, zajamčen, -a, -o. garavdç -1, m. bogalj, sakat. garavćll -i, m. Ijudina, nezgrapan čovck. g a r ^ -i, m. prkos, inat, zavist; prepirka, svađa, smutnja. gardzh -i, m. garaža. garbe/-bja, /. saksija; kibla, čabar, čučavac. garbč -a, /. kvar/ tupljenje oštrice (noža i dr.). garbull -i, m. muhomor, otrov za muve. gardalinč -a, /. zool vid. kryeartëz. garderobë -a, /. garderoba, prtljažnica. gardë -a, /. garda, lična straža vladara. gardidn -1, m. stražar zatvora, ključar. gardist -i, m. gardist, vojnik garde, pripadnik garde. gardh -1, m. plot, pletena ograda. gardbćc -i, m. koš (za kukumz). gardhe -a, /. užlebljjvanje. gardhen/-dhna, /. vid. vanë gardhim -1, m. brana, ustava, ^preka. gardhiqe/-qja, /. vid. garđhore. gardhishte/-tja, /. plot, pletena ograda. gardhnojcč -a, /. zupčanik. gardhniier/ nori, m. brađa, dubač, žleborez. gardhoj, V. ograditi, zagraditi. gardhore/-rja, /. pletena flaSa, balon; ograda, plot. garë -a, /. takmičenjc, natjecaj. gargaliq -i, m. zool. {Hyla arborea) žaba kreketuša. gargalis, v. škakljati, golicali. gargara -ja, /. svrbež, svrab; golicanje, škakljivost. gargare -t, /. pl. ispiranje grla.' gargarfs, V. ispirati grlo, grgotati vođa, pri ispi. ranju grla. gargarit, V. kreketati. gargt -a, /. vid.- shtizë. gargull, adv. puno i prqruno, vid. pëiplot. gargull -1, m. zool. vid. bregcë. gamizćn -i, т . voj. gamizon. garson -I, m. garson, konobar. garuzhdë -a, /. kutla^, varjaëa. garrdç -I, m. krCag; saksija. garravdç -e, adj. uzet, -a, -o, ukoëen, -a, -o, zgrčen,-a,-o, paralizovan,-a,-o, paralizi-' ran, -a, -o. garrit, V. revati, njakati, rikati (magare). garrumbull -i, m. vid. grumbull. gastare/-rja, /. flaSa; Caža; slaklarija, stakleno posude; parčad stakla. gastarina -t, /. pl. vid. qelqurina. gastartë (i, e), adj. stalden, -a, -o, vid. i qelqtë, gastrik -e, adj. gastrič/-an, -na, -no, želučan, -a, -o. gastrit -i, m. med. gastritis, upala želučane sluznice. gashtellë -a, /. dnat. vid. gashtë. gaslitë -aL /. anat. čaJica na kolenu.

GASHTË

GËNJESHTAR

93

gashtë -a2, / vrsta crnog kamena za isprobavanje, ispitivanje zlata ili srebra; brus. gatem, v. spremiti se; u gata — spremih se. gatesë -a, /. vid. gatlm. gatë -a, /. zool. (Ardea cinerea) čaplja. gati -të, /. pl. pripreme, gotovost, spremljcnje. gaH, adv. spremno, gotovo; zamalo, rnaltene. gadm -i, m. spremanje, priprcmanje, zgotovIjenje, priprava; me^nje. gatishëm (i) -shme (e), adj. vid. gatshëm. gatishmëri -a,/. spremnost, pripravnost, gotovost. gatlt, V. spremiti, pripremiti, zgotoviti; gatitem — spremiti se, pripremiti se; gatitu!. — rnimnl gatitje/-tja, /., sprenmnje, pripremanje, gotovIjenje, pripravnost. gatojsë -a, /. spremalja, hlebarica, kuvarica. gatsliëm (i)Ć.-Jshrne (e), adj. sprem/ -an, -na, -no, '' gbtov, -a,'-o; ođluč/-an, -na, -no; priprav/ -an, -na, -no. gatuaj, V. mesiti, spremici, zgotoviti (hranu). gatuar -It (të), n. mesenje, zgotovljenje (hrane). gath -i, m. bot. struk (cveća); resica (u koze). gavër/-vra, /. vid. zgavër. gavërz -a, /. vid. vrlmë. gaviç -i, m. veliko drveno korito; ambar, žitnica; dimnjak; čabar, badanj. gavnicë -a, /. vid. vrimë, gavyell -i, m. glavčina, glavina (od toCka). gaxhë -a, f. anal. \id. gasblë. gaxhi -a, /. vid. shaka. gaxhis, V. vid. tall, gaxhull^n -i, m. vid. flakada. gaz -i*, m. gas, gasno stanje tela, para; petrolej. gaz m. smeh, radost, veselje, šala; vë buzën në gaz — smejati se, osmehnuti se. gazëp -i, m. nesreća; muka, tegoba, trud; kam bequr gazepln me të — naniuëio (-la) sam se s njim. gazetir -i, m. nqvinar. gazetari -a, /. novinarstvo. gazetashitës -i, m. prodavač novina, kolporter. gazetë -a, / . novine, list. gazëlKm -1, m. vid. ngazëllim. gazëUëj, V. vid. ngazëlloj. gazifiklin -i, m. hem. gasifikacija, pretvaranje tvrdog goriva u gorivi plin. gazifikć], v. gasificirati, gasifikovati, pretvarati tvrdo gorivo u gorivi plin. gazmëod -i, tn. veselje, veselost, radost, prijatno raspoloženje; gozba. gazmim -i, m. vid. gëzim. gazmćj, V. veseliti; gazmohem — veseliti se, radovati sc. gazmćr -€, adj. vese/-o, -la, -lo, rados/-tan, -na, -no, Šaljiv, -a, -o; mbrëmje gazmore — veselo veëe. gazogjën -i, m. gazogenerator, sprava u kojoj se vrši pretvaranje tvrdoga goriva u plinovito gorivo, gazć], V. ismejati, ismejavati, rugati se kome. gazolinë -a, /. hem. gazolin, petrolejski eter.

gazometër/-tri, m. gasometar, plinomer. gaztë (i, c), adj. gasovit, -a, -o. gaztćr -i, m. veseljak, Saljivac. gazbdare/-rja, / . koš za kukuxAiz u klipu.

gazhël -1, m. gazbinë -a, /. gazhotë -a, / . gdhe -nl, m.

zool. vid. gomar. vid. thertore. vid. gëzhojë. bot. vid. borigë.

gdbend, V. seći, rezati, tesati (drvo); gdhend gurbi

— dupsti, klesati kamen. gdbendël/-dla, /. treska, cepljika, iverka. gdhendës -i, m. tesar, drvodclja. gdlicndje/-dja, / . rezanje, tesanje; klesanje (ka­ mena). gdbcndur (i, e), adj. tesan, -a, -o, rezan, -a, -o; klesan, -a, -o. gdhë -ri, m. čvor na drvetu; fig. tikvan, nespretnjak, Seprtlja. gdhij, V. bdeti, ne spavati, osvanuti budan; si ke gdhl? — kako si poranio (-la)? po gdbihet — sviće. gdbirë -t, (të), n. svanuće, svitanje. gdbuq -i, m. vid. gdhendël. gegë -a, /. Geginac, Albanac sa severa Albanije. gegërisht, adv. geginski, na način Gega; na geginskom dijalektu. gegërisbte/-tja, /. gcginski dijalekat, govor. geizër -i, m. geogr. gejzer, gejzir, vruće mineralno vrelo. gcm -i, m. grana, granëica, izdanak. gemera, v. biti razrok, postati razrok, iskriviti se oči. gemtë (i, e), adj. razrok, -a, -o; kriv- a, -o; dru i gemtë — krivo drvo. gemtëj, V. vid. sbtrembëroj. ger -i, m. zool. vid. ketër. gerdbët -1, m. vid. bodrum. germë -a, / . slovo. gethletëj, v. vid. mikloj. g,ëk,part. s’bëri gëk — ni da pisne, ni da čini cik. gëlbazet, v. vid. këlbazct. gëlbazë -a, /. vid. këlbazë. gëlën V. vreti, zg m u ti se (u gom ilu); gëlol populli

— zgrnuo se narod; vrveti. gëlqere/-rja, /. kreč, vapnac, vapno; gëlqere e shuar — gašcni kreč. gëlqerexhi -u, m. kreëar, vapnar. gëlqerëzim -i, w. kalcifikacija, gëlqerëzëj, v. kalcifikovati, kalcificirati. gëlqerim -i, m. krečenje. gëlqerëj, v. krečiti. g ëlq erër -e, adj. krecni, -a, -o; krečnjački, -a, -o. gëlqertë (i, e), adj. krečni, -a, -o, krečljiv, -a, -o. gëlvozhë -a, / . vid. lëvozbgë. gëlltit, V. p ro g u ta ti; fig. podnositi, trp e ti, ,,p ro g u ta ti".

gëlltitur 'it (të), n. progutanje. gëmushë -a, /. grm, grmlje, žbun, džbun. gënjëj, V. lagati, prevariti, obmanuti; gënjehem — prevariti se; razoëarati se, obmanjivati se. gënjeshtdr -i, m. lažov, prevaranl, obnianjivač.

GËNJESHTËR

94

8ëiijeshtër/-tra, /. laž, prevara, obniana; razočaranjc. gënjeshtërt (i, e), adj. laz/ -an, -na, -no. krivotvorcn, -a, -o. gcnjim -i, m. laganjc, prevara, obmanjivanje; razočarenje. gënjycr (i, e), adi. prevaren, -a, -o; razočaran, -a, -o. gërbdç -i, m. vid. kërbaç. gërbë -a, /. grba, gura. gërbulem, v. gubaviti se, okužiti se, zaraziti se. gërbulë -a, /. med. guba, lepra, gërbulët (i, e), adj. gubav, -a, -o, zaražen, -a -o. gcrbuzem, v. kcziti se, ceriti sc; ismejali koga, prezirati, iskriviti usne u znak prezira. gërb^ell -i, m. anal, butna kost. gërç -i, m. ngërç. gërdallë -a, /. kljusina, stari konj. gërdëc -i, « 1. ined. vid. sifiliz. gërdclsliëm (i) -shme (e), adj. gnus/-an, -na, -no, gadljiv, -a, -o; odvrat/-an, -na, -no. gërdi -a, /. gnusnosl, gadcnje, gnušanje; odvratnost. gërditet, V. gnušati, gaditi; gërdilem — gnušali se, gaditi se. gërdhajë -a, /. šepurina (od grozda). gërdhdni -i, šljunak, tučenac. gërdhatc -a, /. kamenjar, krševitost. gcrdlicle/-lja, /. ncdovoljno obradena zemlja, loše obradena zemlja. gcrdhisht, V. vid. gërvislit. gcrdliitë-a, /. telesna mana, nedostalak, manjak, faJičnost. gërdhomë -a, /. pleva, ostaci od zita. gërdbu -fë, /, pl. plcva, ostaci od žita. gërdhushta -t, /. pl. vid. gërdhu. gërgalec -i, m. zool. vid. gargaliq. gërgalle/-llja, /. kamcnjar, kamenjak. gcrgaraë -a, /. podslrekanje, huskanje, draženje, izazivanje, pqdbadanje. gërgds -i, m. podstrekač, huškač, izazivač. gëigds, V. podstrekati, liuškati, dražiti, izazivati,. podbadati, bockati, gërgasë -a, /. vid. gërgamë. gërgasls -i, m. vid. gërgas. gërgëldc -i, m. anal. vid. gabzherr. gcrhëç -i, in. gušenje, kokošja bolest guSenja'. gërhamë -a, f. hrkanje, hrkljanje. gërhanë -a, /. grcben (za vunu). gcrbandj, grebenali. gërbës, V. hrkati, hrčati. gërhij, V. vid. gërbas. gërhimë -a, f. hrkanje, krkljanje. gërlan -i, m. anal, vid! gabzherr. gërlës, v>. saviti; gërlatet — savija se drvo. gërmadhë -a, /. ruSevina, razvalina, urvina. gërmëz -I, ni. vid. gurraaz. gërmcsë -a, /. rilo, kopača. gcrrnicë -a, / . vid. gërmifë. gërmih,. V. kopati, riljali. gërmim -i, in. kopanje, iskopavanje, riljanje; ëaëkanje.

GËRRYER gërm'it, V. glodati. gërinitë-a, /. veier. Jedna bivolska bolest. gërmëj, V. kopati, iskopavati;,/(;p. n>os e gërmo iiië këtë punë — ne čačkaj više tu stvar.. gërmuar (i, ■e), adj. iskopan,-a,-o. gërmues -i, m. kopaë; gërmucs varresh grobar. gërniu?, adv. savijeno, grbavo, pogureno. gërmuqem, v. saviti se, sagnuti se, grbaviti se. gërrauqët (i, e), adj. savijen, -a, -o, grbav, -a, -o, sagnut, -a, -o. gërmusheni. v. pretili (kome), zapretili, hvalisali se (na svoje junaštvo). gërnis, V. ruSifi, razvaliti, satrti. gëmjar -e, adj. svadljiv, -a, -o. gëmjë -a, /. vid. grindjc. gëmjiben, V. vid. grindcm. gërnjitës -e, adj. vid. grindavcc. gërqinjë, adv. kumbull gërqinjë — aromatična šljiva (vrsta aromatiëne šljive). gërsham -a, /. kumstvo, postrig. gershaaoj, v. seci makazarna, postrići, strigati. gërshds, V. vid. grish. gërsheta -t,/. pl. pletenice, kikice; arlt. orment u vidu pletenice. gërshet -i, m. pramen (kose); vitica (plelenica); venae. gërshetdegë, adj. pramenast, -a, -o, kudrav, -a, -o. gcrshetim-i, ni. preplctanje; preplitanje, ispreplelenost. gërshetëj, v. isplesti, isprepletati. gërsliërë -t, /. pl. makaze, nožice, škare; fig. gërshtra ,e parë — prvo striženje (ovaca). gërshërëz -a, /. zool. (Forficida) uholaža. gërfylera, v. vid. kërtyl. gërtylë, adv. vid. kërfylë. gërthapë -t, /. pi. baštovanske makaze (vinogradarske), kosLr. gërtMs, V. vid. bërtas. gërthiulë -a, /. zool. vid. pupëz. gërth]e/-tiija, /. zooL vid. gaforre. gërvallcm, v. derati se, vikati. gërvlslit, V. (ojgrepsti, izgrepsti; gërYishtem — ogrepsrt (ogrebem) se. gërvisli^/-tja, /. ogrebotina, ogrebanje. gërxh -i, m. stena, hrid, litica. gërxheli, adj. trim gërxlieli — div junak. straSan junak. gërxhellohcm, v. naduti se, kočoperili se, gorditi . se. gërresë -a,/. dubac, strugaëa, alatka za dubljenje. gërric, V. grepsti (noktima). gërrlcadi, adv. luajmë gërricash — igramo kamičke (kamičima). gërricë -a, f . ogrcbotina, rana od grebanja. gërrqe/-qja, /. gutljaj, nategljaj, srk. . gërryej, V. izdupsti, izdubljivatl; kopati, riljati; strugati, oslnigati; ujët gërrycn dlienë — voda podlokava zemlju. gërrjer (i, e), adj. izdubljen, -a, -o; razriven, -a, -o, razlokan, -a, -o.

GËRRYERJE

95

gërryerje/-rja, /. dubljenje, slruganje; razrivahje, razlokanje; geol. abrazja, odronjavanje. gëstëll -i, m. čašica (za likcr). gcshtcnjë -a, /. bol. (Castanea sativa) kesten. gëtliapë -f, trt. pl. vid. gëthep, gëthëp -i, m. ëiviluk, klinčanica, vežalica; gëthepi i cfurkut — rog od vile; gëlhapët e kalasë — zidovi tyrdave, nasipi oko tvrdavc. gëthuq -i, m. klin, Siljak. gëzim -i, M. radost, veselje, užitak, uživanje; dobra volja, prijatnost, ëilost; gëzimzezë, ad/. čemema, jadna, razoëarana. gëzof -i, in. kožuh; kizno. gëzofçi -u, m. vid. gëzoftar. gëzoftdr -i, m. kožuhar, krznar, curëija. gëz6j, V. radovati, obradovati, vescliti, uzivati; gëzpliem — radovati se, obradovati se, razvcseliti se. uživati. gëzuar! ititerj. srećno! sretno! živeli! gëzuar (i,e), 'adj. rados/ -tan, -na, -no, vese/-o, -la, -lo, sreć/-an, -na, -no, sret/-an, -na, -no. gëzucshërn (i) -shme (e), adj. rados/-tan -na, -no vese/-o, -la. -lo. gëzhdallë -a, /. precaga, daščica za podmetanje kod preloma; drveni klin;/;]?. trice, svaštarije, gczbit, V. dirati, uznemiriti, uzncmiravati, gëzbojë -a, /. Ijuska (orahova, puža); čaura (puščana). gëzhutë -a, /. pleva, ostaci od žila. gic -i, m. vid. derk. gica -t, m. pl. zubi (dečji jeziku), zubici. giciloj, V. golicati, Skakljati, dražiti. gilcë -a. /, tetiva, tetivo, žila, list na nozi. gingë -a, /. vid. kokerr. gisht -i, m. prst; gishti i madh — palac; gishti tregues — kažiprst; fig. ai ka gisht aty — on je umešan tu (umežao prste); një gisht gjatësi — jedan prst dužine. gishte/-tja,/. vid. gishtëz. gishtës -i, m. spica (na tocku).gishtëz -a, /. naprstak. glshtëzuar (i,e), adj. prstenast, -a. -o. gizë -a, /. liveno gvožde, teëna gvozdena masa. glaciologji -a, /. geol. glaciologija, nauka o proučavanju lednika. gladiatćr -i, in. gladijator. glasë - a ,/. izmet od peradi, dubre od živine. glcdhë a, / . vid. ledhë. gledhje/-^ija, / . vid. ledhë. glcdhtđr -i,- m. vid. Icdhatar. glcpe -a, /. krmelj. glicerinë -a, /. hem. glicerin. glikanxo -ja, /. bor. vid! anasoii. glikć -ja, /. slatko (od voća), glinë -a, f. vid. deltlnë. gliptikë -a, /. arh. gliptika, kamenorezačka vcština. gliqe~-t, /. pl. tetiva, iila. glistër/-tra, f. zool. {Lnmbrlsciis terresleris) glista. glob -i, m. globus, maketa Zemljine loptc; zcmaijska kugla.

GOJAK global -e, adj. global/-an, -na, -no, okrug/-ao, -la, -lo, zaokružen, -a, -o. globulë -a, /. krtmo zmce; globula lë bardha — be­ ta krvna zmca. glofe -a, /. šupljina, rupa, udubljenje. glofkë -a, /. vid. glofë. gloq -1, m. krmelj. glukozë -a, /. glikoza, groždani Sećer. glupë -a, /. vid. grykë. glutin -i, m. glutin, biljni lepak. glytër/-tra, /. debelo svileno vlakno. gllabërim -i, m. progutanje; fig. osvajanje, zauzimanje. gllabërëj, V. progutati; fig. osvajati, zauzeti. gllabcrues -i, m. proždrljivac; fig. olimac. uzurpator. gllanik -u, m. preklad, binjektaš (kamen). gllavinë -a, /. glavčina od tocka. gllënkë -a, /, gutljaj. gllofkë -a, /. jazbina, rupa, šupljina. gneis -i, m. geol. gnajs, kristalasti skriljevac. gnoseologji -a, /. fil. gnoseologija, tcorija spoznaje, filozofska nauka o vrelima, mogućnostima i srcdslvima znanstvene spoznaje. gobclle -a, /. vrtlog, kolovrai, inatica, dubina vode. goca -ni, m. vid. slituf. gocc -a>, /. devojka, cura, curica. gocë -а^, /. zool. {Ostrea adidis) školjka, spuž. godës, V. vid. godit. godi, pari, sporazumno; ranë në gođi — sporazumeše se. godi -a, /. pogodba, sporazum, ugovor. godine -a, /. gradevina, zgrada, zdanje. godit, V. udariti, udarati, tuci, biti, lupati; izgraditi, izraditi, napraviti, sazidati, sagraditi; srcditi: e goditi punën — sredio (-la) je stvar; e goditën shumë — kritikovaše ga (je) mnogo; dogoditi sc: godit shpesh — često se dešava; goditem — pogoditi sc. godites -c, adj. udarni, -a, -o. goditje/-tja, /. udarac, pogodak; sudar; pogodba. goditur (i,e), adj. udaren, -a, -o. pogoden, -a, -o; pogodben, -na, -no, sreden, -a, -o. gof -i, m. vatra, temperatura (tela), toplina (telesna). . gogël/-gla, /. bot. šišarka, šišarica; kuglica, loptica, glavica; zrno; brabonjak; smotuljak. gogësij, V. zevati. gogësinië -a, f. zev, zevanje. gogliq -1, m. šišarica; smotuljak. gogluqe -qja, /. vid. qofte. gogćl -I, m. straSilo. bauk. gogollinë -a, /. venja, bobica, zrno smrekovo. gogomcl -i, m. vid. gogol. , gogosh -i, HI. zevalo; zaludnjak, glupak, blesavko. gogozhingë -a, /. zool. bumbar. gojic -i, HI. m utonja,. muconja, mutavko. gojdc -e, adj. mutav, -a, -o, mucav, -a, -o. gojdç -e, adj. razgovor/-an, -na, -no, brbljiv, -a -o, džandrljiv, -a, -o; mutav, -a, -o. gojžk -e, adj. vid. gojështrenibër.

GOJARlSHT gojarishi, adv. usmcno; i tha gojarisht — reče mu Goj) usmeno. gojirtë, adj. zlatous/-tan, -na, -no. gojSs, adv. vid. gojarisht. gojdsb -i, nt. mutonja, muconja, mutavko; krivoust. gojfish adj. rnulav, -a, -o; krivoust, -a. -o. gojishpir, adj. ljutit, -a. -o, dr/ -zak, -ska, -sko. gojavit, V. brbljati, blebetati. gojazi, adv. vid. gojarisht. gojë -a ,/, usla;//?. mbcti pa gojë—začudio(-la) se, zadivio (-la) se; pres me gojë hapët — nestrpljivo čekam; s’hapi gojë — nije zinuo (-la); rnarr neper gojë — ogovarati (ogovaram); e z5 në gojë — spomenuti (spominjem); mba gojën! — ne prbljaj! mbeti pagojë— zanemeo (-la) je; të lumtë goja! — pozlatila ti se ustal; plot gojen — slobodno; gojë me gojë — od usta do usta; goja e popullit — narodno predanje; petlja; ileb. goje asllani, /. bot. vid. gojë ujku. gojëdhinë -a, /. vid. gojëdhënë gojëdhënë -a. /. predanje, legenda. gojëkëq -e, adj. zajedljiv, -a, -o, podrugljiv, -a. -o, brbljiv, -a, -o. gojëldshtë, adj. vid. gojëndytë. gojëlëshuar, adj. razuzdan, -a, -o, brbljiv, -a, -o, blebetqv, -a, -o, bestid/-an, -na, -no (u govoru). gojëlidhuni, m. kurjak, viik (eufemizam); zmija (eufemizam). gojčmddh -c, adj. geol. megastoma, gojcmarrdq -i, m. mutonja, muconja, mutavko. gojëmbël, adj. slatkorečiv, -a, -o. gojërobërthyer, m. kurjak, vuk (eufemizam); nem. gojëmjdltë, adj. slatkorečiv, -a, -o, medous/-tan, -na, no. gojënd^ë, adj. razuzdan, -a, -o, bestid/-an, -na, -no, bezobraz/-an, -na, -no (u govoru). gojëprishur, adj. beslid/-an, -na, -no (u govoru). gojështrërobër, adj. krivoust, -a, -o. gojështhurur, adj. razuzdan, -a, -o, brbljiv. -a, -o. blebctav, -a, -o. gojëtari -a, /. govomištvo, besedništvo, retorika. gojëthitë, adj. neponuden, -a, -o; mbeti gojëthatë — Ostade praznih usta (da zine). goje ujku,/. bot. (Antirrhinum majus) zevalica. gojlvrirë, adj, vid. fjalërëndë. gojëz -a, /. petlja (pri pletenju); žleb (na dasci); ular; bot. stome, ustaSca; muz. jezičak flaute ili trube. gojëzim -1, m. užlebljivanje; arh. falcovanje. gojčzćj, V. užlebiti, užlebljivati; arh. falcovati. gojkë -a, / arh. oluk, olučna cev. gojushe, adj. brbljiva; /. pričalica,' brbijivica. ^ 1 -1, gol. pogodakj goTSšfiTm. zoo/. virf.Ti^vec. goliç -1*, m. zool vid. ligavec. goliç -i2, m. vid. llac. golle/-llja, / šupljina, praznina; adj. praz/-an, -na, -no. gollogungë /. bot. venja, smrekovo zrno.

96

GOXHA gollomesh, adj. go, -la, -lo, nag, -a, -o; m. zool. gollomeshi i nates — slepi miš, gomdr -i, m. zool. (Equus asinus) magare, magagarac; fig. ludak. gomdrazi, adj. vid. barazi. gomare/-rja, /. zool. magarica; fig. ludaCa. gomari -a, / . magaraštvo, budal^tina. gomaricë -a, / . zool. vid. gomare. gomarisht, miv. roagarački, ludački, budalasto. gomarjdr -I, m. drvar, čovek koji upotrebljava magare kao radnu stoku. gome -a, / . smola iz drveta; guma, preradeni kauëuk. gomën/-mna, / . udubljenje, ulegnuće u vodi, vodena jama, gomilë -a, / . vid. muranë. gomluç -e, adj. skupljen, -a, -o, zamotuljen, -a,-o. gomnere/-rja, /. vid. humnere, gonxhe/-xhja, /. bot. pupoljak. goniometri -a, /. geom. goniometrija, nauka o merenju i izračunavanju uglova. gopç -c, adj. proždrljiv, -a, -o, gramežljiv, -a, -o, pohlep/-an, -na, -no. gopçar -€, adj. vid. gopç. gopedër/-dra, /. voj. vid. top. gopsi -a, /. proždrljivost, gramežljivost, halapIjivost. goptdr -1, m. prožđrljivac. gore/-rja, / . vid. bushtër. gorën -1, m. severac, sevemi vetar. gorge -a, / . udubljenje, rupa; jam a, lokva u vodi; duplja, šupljina (na drvetu). gorgolioe -a, /. neplodna zemlja, kamenita zemIja. gorillë -a, / . zoo/, {Gorilla gina) gorilo. goruc -i, m . oronuo starac. gorrë -ja, / . vid. humnere. gorricë -a, / . bot. {Pirus achras) divija kruška; fig. laž, trice, svaštarija. gorrlctë (i,e), adj. kruSkov, -a. -o, od kruSkovine; fig. tvrd, -a, -o, jak, -a, -o . gorrik -u, m. vid. çerep. . gorrishtë !-a, /. kni^ik. gorromis, V. srušiti, oboriti; gorromisem — sruSiti se; vid. i gremls. gosë -a, f. jama, lokva, udubljenje u vodi. goske -a, f. zool. vid. goce. gostdr -i, m . gostoprimac, ugostitelj, domaćin gozbe. gostë -a, / . vid. gostl. gosH -a, /. gozba, prijem, svečani prijem. gostit, .y. ugostiti, Č ^titi, čalčavati. gostitJe/-tja, /. gozba, ugošćavanje. gotë -a, / . čaša, pehar. gotik -e, adj. gotski, -a, -o; stil gotik — gotski stil. govatë -a, f. korito, korito za pranje; drveno korito. goviç -1, m. vid. gaviç. goxha, adj. velik, -a, -o, poprilič/-an. -na, -no; goxha burrë — veliki čovek; bleu goxha shumë — kupio (-la) je prilično mnogo.

GOZHDAR gozhddr -i, m. klin, klinac. gozhde-a, /. ekscr, čavao, klin. gozhditn -i, m. prikivanje, zakivanje; uklinčenje. gozhdćj, V. prikovati, zakovati, zakucati ekscr; uklinčiti. gozhduar (i,e), adj. prikivan, -a, -o, zakovan, -a, -o, ukucan, -a, -o; uklinčen, -a, -o. gozhup -i, m. vid. gëzof. grabë -a, / . rupa. Supijina, svod koji razrije voda na rcinoj obali ( ^ t o siuži čobanima kao sklonište od kiše). grab! -a, /. vid. grabilje. grabit, V. zgrabiti, oteti, otimati, opljačkati. grabitćs -1, /n. otmičar, grabljivac, pljačkaš. grabitje/-lja, /. otimačina, otimanje, grabež, otmica, pljačka. grabitqdr -e, adj. grabljiv, -a, -o, grabežljiv, -a, -o;‘ shpend grabitqar — ptica grabljivica. grabujë -a, /. grablje, grabulje. gracë -a, /. vid. dantellë. grackë -a, /. klopka, zamka; rhiSolovka. graçkë -a, /. bol. vid. lakër. graç 6j, V. srušiti; graçon toka — ruši se (odronjava se) zemlja; griznuti. gradclë -a, f. vid. skarë. grade -a>, /. grad. stepen, stupanj (jedinica za mercnje uglova i lukova; jcdinica za mcrenje temperature; jedinica za merenje tekućina; jedinica jakosti alkohola); voj. čin; rang, položaj. gradë -a^, /. ptičje gnezdo u Supljini drvcta; pleter od pruća. gradim •!, ni. unapređenjc, unapredivanje u čin ili položaj. gradinë -a, /. vid. kopsht. gradćj, V. unaprediti, unapredivati; gradohcm — unaprediti sc u čin ili položaj. gradudl -e, adj. gradual/ -an, -na, -no, postepen, -a, -o, postup/ -an, -na, -no; supnjevit, -a, -o, stepenast, -a, -o. gradualisht, adv. postepeno, postupno. gradudt -i, m. voj. desetar, razvodnik (vojni čin ispod pjodoficirskog). grafik -u, m. crtež, naert; grafikon. grafik -e, adj. grafički, -a, -o, naertni, -a, -o. grafit -i, m. min. grafit. grafmë -a, /. smrad, vonj, neprijatan miris. grafomë -a, /. vid. humnere. grafullim -i, m. izlivanje, prekipanje, ključanje. grafullćn, V. izliti se, izlivati se, prekipeti, ključati. grah, V. terati, goniti: i grab kalit — terati (teram) konja; fig. u grahi këmbëve — ode, pobeže, ubrza hod; šibati, nagoniti. grahmë -a, /. izdisaj, umiranje. izdisanje; grdnja, karanje. grahuq -c, adj. vid. konveks, gram -it, m. gram (jedinica mere za težinu). gram -i^, m. bot. (Cynodon dactylon) krvavica. troskot. gram -i^, m. vid. brengje. 7 Fjalor shqip-serbokroalisht

97

GREMITJE gramatikë -a, /. gramatika, nauka o jeziku; knjiga koja izlaže sistem i zakone jezika. gramatikisht, adv. gramatički. gramatikćr -e, adj. gramatički, -a, -o. gramë -a, /. vid. shkrim. graminacc -të, /. pi. bot. graminaceje, zajednički naziv za trave, žitarice. gramishtë -a, /. troskotištc. gramofćn -i, ш. gramofon. • grani -a, kol. vid. grari. granit -i, m. min. granit. grapcćj, V. grickati, gisli. grapes -e, adj. m. / . kradljivac, kradljivica. grari -& ,f.Ë oi. ženskinjc, ženskadija, žene. grarishte, adj. rrobc grarishte — ženske haljine. grasim -i, m. umerenost u jelu i piću. grasćj, V. biti umercn u jelu i piću. grashinë -a, f. bot. (Vicia) graorica, grahorica. grasbtćj, 'v, vid. grazhdoj. grat, part, s’i ka grat puna — nc vidi mu ОоЈ) se posao. gratçuer/-çore, adj. tokë gratçore — plodna ze­ mlja. gratis, adv. besplatno, đžabe, badava, poklonjeno. gratshem (i) -shme (e), adj. plod/ -an, -na. -no, plodovit, -a, -o, produktiv/ -an, -na, -no. grath -i, m. zupčanik; adv. grathë-grathë — zupčasto; adj. zubast, -a, -o, klinast, -a, -o; rutav, -a, -o, hrapav, -a, o. grathel/-thla, /. bot. vid. gjëmbaç. gratbët (i,e), adj. čekinjast, -a. -o, rapav, -a, -o, rutav, -a, o. grathtćl -i, m. bot. vid. krahnjerr. grave -a, /. vid. grabujë. gravitaclćn -1, m. fiz. gravitaeija, sila teže. ■ gravitćt -i, m. fiz. gravitet, gravitaeija, sila teže. grazhd -i, m. jasle (za stoku); staja. grazhdar -1, m. at, jahaći konj; krmno bilje, stočna hrana; krmar, čobanin. grazhdarc/-rja, /. vid. gazhdare. grazhdćj, V, (is) hraniti, krmiti (stoku). grebdsh -1, m. vid. grabujë. grebći. V. grabljati, grabuljati. grec -i, m. grozd, grozdić. grehull -i, m. vid. shkorret. grek -u, m. Grk. grek -€, adj. grčkj, -a, -o. greke/-kja, /. Grkinja. grekomdn -i, m. grekoman, pristalica greizma, pretcrano oduševljcnjc za sve Sto je grčko. grellë -a, /. provalija, žđrelo (osobito na rečnoj obali). gremë -a, /. vid. greminë. greminë -a, /. provalija, strm, ponor, bezdan, urvina. gremis, v. zbaciti, srušiti; gremisem — srušiti se, sunovratiti se, strmoglaviti se. gremisje/-sja, f. srušenje, strmoglavljenje. sunovraćenje, stropoštanje. gremisur (i, e), a. s\aigde, svuda, sa svih strana, na gjiiaj, V. loviti; gadati; gjiiaj me gur — gadati sve straae. (gadam) kamenom; gjuaj me pushke — ga­ gjidikund, a d v . svugde, na svakom mestu. dati (gadam) puškom; gjuhem — gadati gjidikush, p r o n . svako, svakoji, ma (l)ko, bilo se; fig. c ka gjuar rrëfeja — pogodio ga Ou) (t)ko. je grom. gjithmbarë, p r o n . sve, svi, svekoliko. gjuajlje/-tja, /. pucanje, pucanj (puškom, oružgjilhmbdrshëm (i) -shme (e), a d j . svekoliki, -a, jem). -a, svcukup/ -an, -na, -no. gjuetžr -i, III. vid. gjahtar. gjitbmonë, a d v . uvek, vazdan, trajno, veëno; gjueti -a, /. lov; shkojmë në gjuefi — idemo u një berë e për gjithmonë — jednom za uvck. ■ lov. gjitlunoDShëm (i) -shme (e), a d j i traj/ -an, -na, -no, gjuhcë -a. /. zool. vid. cironkë. VCČ/ -an, -na, -no. gjuhë -a,/, eiiat. jezik;jezik, govor; gjuba amfare — maternji jezik; gjuba letrare — knjižcvni gjithndiicrsli, a d v . svakojako, raznovrsno. jezik; e kam në maje të gjuhës — na vrh jezika gjitbnjë, a d v . uvek, vazdan, Irajno, stalno. mi je; geogr. jezičak, kopno u vidu jezika gjifhqisli, a d v . v i d . gjifhsejt. (poluostrvo). gjilhsahërë, c o n j . kad god, bilo kad, nia kad. gjuhëlopë -a,/, bol. (Anchusa officinalis) volovsk. gjithsedli, p r o i i . svaki, svakoji; gjidisecila — jezik. ' svaka, svakoja. gjilhscjë -a, /. m a l . zbir, suma, rezultat (zbira). gjiilics -i, III. bol. jezicak.

GJUHËSf gjuliësi -a, / . jezikoslovlje, nauka o jeziku, lingvistika. gjuliësër -e, adj. jezički, -a, -o: drcjfimi gjiihësor — jezicki smer; ushtrimc gjuhësore — jezičke vcžbe. gjuhëfdr -i, m . jezičar, jczikoslovac, naučnik ili stručnjak u oblasti jezika. gjuhëz -a, / . klatno, čekić (u zvonu). gjuhëz6j, V. arh. izraditi pcro i žljeb. gjul»ushtër/-tra, / . alapača, brbljivica. gjumdsh -e, adj. uspavljiv, -a, -o, sauljiv, -a, -o, sanjiv, -a, -o, pospan, -a, -o. gjumë -i, m . san, spavanje; kam gjunië — spava mi se; më doli gjumi — probudih sc; oda c gjurait — spavaonica. gjumëmadh -e,- adj. vid. gjumasli. gjumëzi/-zezë, adj. vid. ditëzi. gjumth -i, m. dieinanje, kratak san. gjunjakc/-kja, J. vid. dollak. gjunjazi, adv. klečećke, klečeći, poklcčke. gjunjëz -a, /. bol. (E phedra c o m pylopoda) gulibradina. gjunjëzim -i, m. klcčanje, poklecivanje, pokleknuće. gjuiijezoliein, v. klečati se, poklcknuti se; fig. povinuti se, pokbfiti se. gjuras, V. pokupiti, skupiti; gjurala — pokupih (ono što je ostalo). gjurniashkë -a, / . donji deo čarape, slopalo od čarape. gjurnië -a, / . trag, stopa; donji deo čarape, stopalo; huniBas gjurmcn — izgubiti trag; le gjurme — ostaviti (rag; i ra per gjurmë — ušao (-la) je u trag. gjurniinic -t, / . p i. istraživanje (naučno). gjurmdj, V. (ragati, slediti, pratiti, goniti; istraživati; njuSiti, nanjušiti (za psa); fig. gjurmoje këtë çështje — ispitaj ovu stvar. gjyfqcj, V. umoriti, premoriti; gjyfqeheni — premoriti se. gjygym -i, m. vid. gjym.

gjykatë -a, /. jur. sud, sudsko vece, sudsko telo; më zu gjykata — zadcsi me nesreca, usud. gjykatës -i, in. jur. sudija, sudac. gjykatore/-rja, / . jur. sudnica. gjykim -i, m. sud, raišljepje; rasudivanje, prosudivanje; e butnbi gjykimin — izgubio (-la) je sposobnost rasudivanja; jur. sudenje; shtyrja e gjykiniit — odlaganje sudenja. gjykdj, V. suditi_presuditi;.rasudivati; gjykohem — su ditF ie (s kimjT

gjykiies -e, adj. trupi gjykueS — sudsko (krivično) vece, sudsko telo. gjyldç -i, /71. slastica (vrsta poslaslice) sa vrlo tankim testom od nišeste. gjyldp -i, 771. ružina voda. gjyle/-lja, /. dule, tane, metak, kugla, zrno, projektil, kurSum; granata. j Sjyljdk -u, 7 /1 . ružino ulje. Sjym -i, /7). dugum. bakarni sud, lonac za kafu.

107

GJYSMUAR gjymër/-nira, /. tropot, kas (.konjski hod), gjymëtdr -i, m. nckada sudac (starac) za procenu poljske i druge štete.

gjymsami -u, m . z o o l . polumis (mitološka figura). gjmsatar -i, m . v i d . scmbër. gjynisazog -u, 771. z o o l v i d . cicanii. gjymsoj, V. v i d . gjysmoj.

gjymtë (i, e), a d j . manjkav, -a, -o, krnj, -a, -e, falič/-an, -na, -no, nepotpun, -a, -o; g r a i n . fjali e gjymtë — nepotpuna rečcnica. gjynitiiii -i, III. faličnost, nedostatak (telesni), sakatost. gjymtiset, v>. istrebiti sc, iskoreniti se (za ljude). gjymtoj, V. smanjiti, smanjivati, oduzeti, otkinuti (od čega, koga); osakati'i. gjynityrë -a, f . član, ud (noga, ruka); gjymtjTct e para — prednji udovi. gjynah -u, /71. v i d . niëkat. gjynabqir -i, m . v i d . mëkatar. gjlTi -i, 771. v i d . gyp. gjyq ->1 «'• ywf. Slid; sudenje; sudska ustanova. gjyqesor -e, a d j . sudski, -a, -o; procesi gjyqësor — sudski proces (postupak). gjyqtar -i, III. sudac, sudija. gjyrj'k -u, 771. v i d . rrcshiq. gjylscrne -ja, /. vrsta slatke pitc (dulbaklava). gjysniagjcl -i, petlić, polupelao (u bajkama). gjysniak -e, a d j . poluobrazovan, -a. -o. zaosta/ -o, -la- lo; polovič/ -an. -na, -no, falic/ -an, -na, -no; sakat, -a, -o; sulud/ -an, -na, -no. gjysnianalfabct -c, a d j . polupismen, -a. -o. gjysmë -a, /. polovina, polovica. gjysniëboslit -i, 771. g e o i i i . poluosa. gjysmcdlametër/-tri, i n . g e o i n . poluprecnik. gjysmëdrcjtëz -a, /. g e o n i . poluprava. gjysniëhcnë -a, /. polumescc. gjysmëliije -ja, /. f i z . polusenka. gjysmckubik -c, a d j . g e o n i . polukubni. -a, -o. gjysmëparabolë -a, /. g e o n i . poluparabola. gjysmëperiodë -a, /. f i z . poluperiod. gjysmëreil -e, a d j . polustvar/ -an, -na, -no. gjysmcrrafsh -i, m . g e o m . poluravan. gjysniërreth -i, m . g e o m . polukrug. gjysmësfcrë -a, f . polusfera, polulopta. gjysmësimetrik -c, a d j . g e o m . polusimetrič/ -an, -na, -no. gjysmëshkiirrë -a, / . b o l . polužbun. gjysiuëtangjente -ja, /. g e o m . polutangcnta. gjysmë(6n-i, /71. m u z . poluton. gjysmëzyrtar -e, a d j . poluzvanič/-an,-na,-nogjysmëvdlë -a, /. f i z . poiutalas, polovina talasne dužine. gjysniim -i, 771. prepolovljcnje, polovljcnjc. gjysmoj, V. poloviti, prepolcviti. gjysmortogonal -e, a d j . g e o m . poluortogonal/ -an, -na, -no. gjysmuar (i, e), a d j . polovljen, -a, -o, prepolovIjen, -a, -o.

GJYSH gjysh -i, ni. ded, djed (očev ili majčin otac); starešioa bektašijske tekije. gjyshe/-shja, /. baba (očeva iii materina majka). g)ytr^m *i, ffi. bogalj, sakat.

108

GJYZLYKË gjyvëç -i, m. đuveč, tava, zemljana tepsija; meso sa pirincem i krompirom (jelo) koje se u lakvoj tepsiji peče. Jyzlykë -t, m. pi. vid. syze.

н b. dvanacsto slovo alfabela. ha, V. jesti, pojcsti: hëngra njl molle — pojedoh jabuku; afa kanë ngrënë — oni su jeli; unë e ha darken në restorant — ja večeram u restoranu; më hëngri arza — ujela me osa; lumi ha bregun — reka rije breg; ba fjalën — pogaziti (gazim) reč; s’ma ha mendja — ne mislim (da je tako); më ba zemra n’atë — sumnjam u njega; habem — svađam se; s’më bahet k|o gjellë — ne jede mi se ovo jclo. ba — bani! imerj. naval i! bajdc! babër -i, m. haber, glas, vest, obavcsl; s’kam babcr per këtë gjë — pojma nemam o ovome, ništa ne znam o ovoj stvari. babl -a, f. čudo, čuđenje, iznenađenje, zabuna, zbunjenost; divljenje. babit, V. Čuditi, izncnaditi; babitem — čuditi se, iznenaditi se, zbuniti se; diviti se. babitje/-tja, / . čuđenje, iznenađenje, zbunjenje; divljenje. babltore/-rja, /. gram, admirativ, naCin ža div­ ljenje, za čuđenje. babltshëm (i) -shme (e), adj. zbunjen, -a. -o, iznenađen, -na, -o, zaëuden, -a, -o. babitshëm, adv. zbunjeno, iznenađeno. babitur (i,e). adj. zbunjen,-a,-o, izneoađen,-a, . »o. badëm -i, m. uškopljenik, hadiun (nekad čuvar barema). bae -ja, /. jelo, hrana; obrok, baes -e, adj. jestiv, -a, -o; prožđrljiv, -a, -o. bafćz -i, 7п. hafiz, titula muslimanskog uëenjaka. bagrćp -I, m. zool. vid. akrep. bain -1, m. nevernik, izdajnik; lopov, lopuža, kradljivac. haj. . . baj, conj. i l i . . . ili, vid. i ose. bajdt -1, m. vajat, trem. bajde! inter), ajde! dodi! bajduçe, adv. vid. bajduterisht. bajdut -1, m. bajduk, komita, gusar; lopov, pljačk^. hajdutërl -a, /. hajdučija, komitstvo. bajdutërisbt, adv. . hajdućki, na hajdučki naëin. hajgër -i, m. vid. barmëshor. hajmal! -a, f . hajmalija, amulet, zapis.

bajmë (i) -me (e), adj. mršav, -a, -o; mlsh i bajmë — mršavo meso. baja -i, m. vid. vjcdbës. hajn! -a, /. vid. vjedhje. bajnisbt, adv. vid. fshehtas. hajr -i, m. vid. dobl. bajt! inter), idi! kidaj! beži! hajthëm (i) -thme (e), ad). mršav, -a, -o, slabunjav, -a, -o, nerazvijen, -a, -o. bajvdn -1, m. hajvan, štoka; fig. budala, stoka, bena. hagjiogran -a, / . hagiografija, životopis svetaca. hak -u, m. nagrada, plata, plaća za uloženi trud, za uradeni posao po odredenoj pogodbi; pravda; ke bak — imaš pravo, u pravu si; dug, dugovanje; mori hakun ^— osvetio se. bakatcm, v. nastojati, potruditi se, učinit napor, pokušati. bakë -a, /. vid. bak. bakërobem (i), v. zapretiti kome, zastrašiii, poplašiti, zaplašiti (koga). hakmdrrës -I, m. vid. ahmarrës. bakmdrrje/ -rrja, / . vid. ahmairje. bakmćrrero, v. osvetiti se. bak 6ç -i, m. nerast (mužjak prase), bakrri -a, /. nagon svinja za vreme bukarenja (parenja). bakxrizë -a, /. vid. bakni. bald, adv. endc. balë -a, /. riblja bodlja, kost; hot. oska; (Pinus nigra) cmi bor; fig. bale në sy — trn u oku. balës -1, m. zool. vrsta ribe. balëzuar (i, e), ad), bat. osast, -a, -o. ball -a, /. vid, balli. baliç -i, m. kamičak, kamenčić. halijćr -1, ffi. bezvlašniStvo, stvar ili imovina bez vlasnika, zapuštena stvar. halinds, V. upropastiti: e ballnosi sëmundja — upropastila ga ■(ju) je bolest; balinosem — propasti (od bolesti); u baUnos plaga — pogoršala se гапа, povredila se rana. baliq -1, m. peskuša, peskovito zemljište; šljunak, pesak. baJiqsbëm (1) -sbme (e), ad). vld. bajtbëm. baHsbte/-tJa, /. bot. četbar. balofite -t, /. pl. bot. halofite, biljke s bogarim sadržajem soli.

HALOGJEN

] 10

lialogjën -i, nil hem. halogen; clenicnlet halogjen c — halogen! element! (flor, brom, jod, hlor). Iialogjcniiii -i, III. hem. halogenovanje. halogjcnćj, V. hem. halogenovat!. halogjeniiar (i, e), adj. hem. halogenovan, -a, -o. halogjenure -it. /. pi. hem. halogen!d!. halo!d!. halokinii -a, /. halokem!ja, hcm!ja soli, halokiniik -e, adj. hem. halohemijski, -a, -o. halore -f, m. pi. bat. koniferi, crnogorica, četiлаг!. hallh -i, m. hot. četinarska oska, bodlja. haliicinacion -i, m. psili. halucinacija, prividenje il! pojava obmane sluha, vida, mirisa. halveti -a, /. halvetija, pripadnik il! pristalica jedne đerviške sekte. hall -i. III. briga, muka, tegoba; është në hall të madh — u velikoj je nevolji; nga halli vij e fë mčrzit — ođ muke ti dosađujcm. haliagrep, adv. brzoplemo. naglo, nepromišljeno. hallajkë -a, f. služavka, poslužlieljica; fig. kurva. hallakds, v. rasut!, razbacat!, rasturiti; rasterati,. razjurlt!; hallakatcm — skitaii, potucat! se, lutati, tumariti; raširit! se, raskalaSit! se. hallakatun (I, e), adj. vid. mendjelelitë. hallall -i, m. blagoslov, oprost, halal; nia bën hallall — halal! m!, oprosti m!; c paç hallall — neka ti je halal, neka ti je prosto. hallallosem, r. halaliti se, oprostit! se, lastati se. halldf -i, III. alatka, sprava, sredstvo (za rad), hallavitcm, v. skitat! se, potucat! se, tumariti se, lutati, besposličiti se, dangubiti. halldup-i,;n. podrugljivo ime za Turčina i turkofila. hallexhi -u, m. vid. nevojtar. hallc -a, /. tetka (očeva sestra); baka, baba, starica. ' halli -a, /. rutav ćilim, sag, tepih. halUtë -a, karika, obruč, alka, prslen; zvekir, beocug na vratima. hallvaxhl -u, m. alvadžija, poslastičar. hallvë - a ,/, alva,. halva, jedna istočnjačka poslastica. hanrill -i, m. hamalin, nosač. hamalle/-ilja, /. stmište, pašnjak. bamallë -a, /. šumarak, lisnik. hata-illëk -u, in. naknada, zarada, plaća nosača; posao nosača, rad nosača; fig. težak rad. harnalli -a, /. zarada nosai^; posao nosača; vid. bamallck. bamiim -i, m. vid. banjë. bamasbtër/-tra, f korito za štavljenje kože. haml)dr -i, m. vid. dritbnik. bamcndje/-dja, / pretpostavka, suđenje pretpostavkom, slutnja; mišljenje, mnjenje, shvatanje, gledište. bamils -i, m. gurman, sladokusac, žderonja, proždrljivac. hamgjis, v. vrbovati, nagovoriti, priđobiti. ' bamje/-mja, / . vid. usbqitn. hamshor -i, m. pastuh, ždrebac, hajgir. hamull -a, j. vid. bamullore.

HARAKOPEM

hamulloliem, v. navaliti; i baniullobcm — navaliti, navaljujem (na koga). hamullore/ -rja, f. strnište. hamurik -u, m. zool vid. urith. ban -i, m. vid. bujtinë. bandk -u, m. zeljanik, zeljanica (pita sa zeljcm). banddr -i, m. zasovnica, reza, kračun, zatvarač za vrata. bandrdk -u, m. gnoj; đubre, prljavStina; slinc, bale. bane, adv. odavno. bangdr -i, m. arh. hangar, sklonište. hangshëm li) -shme (e), adj. vid. baes. hanko/-ja, /. gospođa, dama (muslimanska gospođa). lianuer/-nori, m. mesečar (za Ijude); uškopljenik. hanxbdr -i, m. handžar, kama. hanxhi -u, m. handžija, gostioničar. hap -i>, III. korak; koračanje, hod; korak kao dužna mera; bëri hapat e duhur — učinio (-la) je potrebno korake. hap -i^, III. med. aspirin. hap, V. otvoriti, raširiti, rasklopiti; hape dercn — otvofi vrata; ata Iiapčn një kanal — oni su iskopali jedan kanal; hap fjalën — raSiriti glas, pronositi glas; hap iiibledhjen — otvoriti sednicu, početi sednicu; liapen lulet — procvetaju cveće; mos i bap sytë — ne izbcči oči; bapem — raširiti sc, otvoriti se. hapaçël -e, adj. dugonog, -a, -o, veliki korak (kaže se 7л Ijude koji imaju veliki korak). hapashdlë -a, /.• vid. hapshalë. hapasbdithi, adv. opkoračke; ed hapashalthi — hodam raširenim korakom. hapë -ja, f. izobilje, izobiijnost. hape -a, /. vid. Iiap; hapërçdj, v.' pocepati, poderati (odeio). hapërddj, v. vid. shpërndaj. bapësirë -a, /. svemir, vasiona; prostor, prostranstvo, svod. hapef, adv. otvoreno, javno; prazno; ka një vend hapet atje — tamo ima jedno mesto prazno. hapet (i, e), adj. otvoren, -a, -o; Sirok -a, -o: fushë e liapët — široko ^rostrano) poljc; e kuqe c hapet — otvoreno ervena (za boje). hapje/-pja, f. otvaranje, inauguraeija. hapmddh -c, adj. dugonog, -a,-o, vid hapaçel. haps -П, m. vid. çelës. haps -Џ, III. vid. burg, hapsanë -a, / . vid. burg, hapshdlë -a, /. korak (kao dužna mera). haptas, adv. otvoreno, javno, jasno; i kam folë haptas — govorih mu Go) - otvoreno. ■hdpfazi, adv. otvoreno, javno, jasno. hapur (i,e), adj. otvoren, -a, o, raširen -a, -o, rasklopljen, -a, -o. harabćl -i, in. zool. (Passser domeslicus) vrabac, pokucar. ■ bardç -i, m. harač, danak. harako pem, v. nepristojno dirkati, ncprislojno se šaliti, govoriti masne Sale.

HARAKOPf

III

harakopi -a, /. nepristojnosl, nepristojna šala, masna sala. harakuq, v. vid. rrofiilloj. bardm -i, m. haram, zabrana, zabranjeno u verskom pogledu. hardn -i, ni. vid. tcnxhere. bardp -i, m. Arapin; zool. punoglavac. hardp, adv. propalo, remeceno; u be harap — propalo je. hardr -i, m. vid. (hes. harbi -a, /. harbija, gvozdena šipka za nabijanjc baruta puške (kremenjaëe). harboj, V. trčkarati, vrteti sc tamo-amo, skitati; skakutati, poskakivati; besniti, razmaziti; harbohem •— pobesneti se, pomamiti se, razmazi­ ti se; uzrujavati se (na koga). harbnar (i,c), adj. bes/-an, -na, -no, pomam/-an, -na, -no; fëmijë e harbuar — nestašno dete. harç -i, m. bot. vid. sinap; fig. budala, bena. harddll -i, m. bot. vid. sinap; fig: budala, bena! hardallosem v. raskopčati se, raširiti grudi; po­ besneti, hardhël/-dbla, /. zool. vid. hardbjc. hardbi -a, /. hot. (Vitis) vinova loza. hardhiç -i, m. klekovača (rakija).’ hardhiçkë -a, /. zool. vid. liardlije. hardiije/-dhja, /. zool. {Laceria agilis) guSter. hardbjcshkë -a, /. zool. vid. hardhje. bardhoj, v. vid. hedh. hardhucë -a, /. zool. vid. hardhje; med. upala grla, zarazna bolest grla, difterija. hardhucke -a, /. zool. vid. Iiardhjc. hare -ja /. veselje, veselost, razcJraganost. barćin -i, m. harem (kod muslimana zcnski deo kuće); žene koje žive u toj.kući (žene jednog muža). hark -u, m. luk za bacanjc koplja; geomi. luk; arh. svod, luk; pregib, nagib, zavoj, okuka. barkdt -i, m. vrsta polusvilenc tkanine. harkëtdr -i, //;. kopljanik. harkëtyrë -a, /. arh. arkatura, niz malih arkada u jcdnoj konstrukciji. harknajë -a, f . arh. arkada, otyor u obliku Igka, otyor na svodovima. barJis, V. besniti, pomamiti, osiliti; harlisem — po­ mamiti se, podivljati se; u harlis bima — nabujala je biljka. barmesbor -i, m. vid. hamshor. harm! -a, /. veter. plućna bolest kod konja. harmdç -i, m. bot. (Pinaspinea) pinjol, pitomi bor. harmoj, v. raspadati, pokvariti; ponistiti, unistiti, upropastiti; istrunuti, istruliti, raspadati (za drvo); pocepati, poderati (za rublje, odeio). harmoni -a, /. muz. harmonija, sklad, istovremeno zvuCanje nekoliko skJadnih tonova; deo teorije rhuzike koji prikazuje sastavijanje akorda; sklad, skladnost, sloga, složenost, jedoodušnost. harmonik -e, /. adj. hafmonic/-an, -na, -no, sklad/-an, -na, -no. barraonikë -a, /. muz. harmonika. harmonishem (i) -shmc (e), adj. hamonič/-an, -na, -no, sklad/ -an, -na, -no.

HASUN harmonizim -i, m. harmoniziranje, usklaoivanje, spajanje. harmonizoj, v. harmonizirati, uskladiti, uskladivati, spajati. haronë -a, / . vid. tepsi. harpë -a, f. muz. harfa. hartë -a, /. geogr. karta, mapa. hartim -i, m. pismcni sastav (školski), pismeni zadatak; pisanje, sastavijanje pismcnog sastava. bartinë -a, f. bot. (Pinas iiiontana) krivulj. klekovina. hartoj, V. izraditi pismcni sastav, pisati; pripreiiniti plan, projekat. hartosë -a, /. letva na krovnoj konstrukciji. letva krova. harO, adv. rri si hard — sedim ukočeno, kao Stap. bariip -I, m. bot. vid. çiçibunc. harushdn -e, adj. lavovski, -a, -o, (snaga, jakost), snaž/-an, -na, -no (za Ijude). hariishe -a, /. zool. medve^ca, mečka; astr. Harusha e madhe — Veliki Medved (sazvežđe). barvallinë -a, /. kućerina, razvalina. čairlja. harxb -i, m. namirnice, troSkovi za namirnice; materijal (konac i drugo) za vczenje. harxhim -i, m. potroSnja; troSak; vid. i slipcnzim. harxhoj, V. (po)trošili, vid. i shpenzoj. harzane/-nia, /. vid. Ilambadhc. harr, V. pleviti, oci.stiti od korova, iščupati korov; fig. Iiarr dorcshkriinin —r- očisliti (čistim) rukopis od nepotrebnih reči i iztaza, ispravljam ga; potkresiti (potkreSem) vinograd ili vockc. harrak^t, v. vid. hallakas. harrakate, adj. vid. arrakate. harrdq -e, adj. zaborav/-an, -na, -no. harresë -a, /. zaborav, zaboravljanje. harris, V. vid. harroj. harrje/-rrja, /. zool. (Phlebolomus papalassiO komarac papataci. harroj, V. zaboraviti; harrohet — zaboravlja se; fig. tračiti vreme, dangubiti. harrćk -u, jarac za priplod. harruar (i,e), adj. zaboravljen, -a, -o; zaborav/ -an, -na, -no. has, V, sresti, susresti; has më gur — spoticati se o kamen; hasem — susresti se, nalaziti se (s kim). hase/-sja>, /. vid. kambrik. hase/-sja2, /. beli hleb; adj. biikë base — beli hleb. haset -i, m. vid. resë. hasetçi/-çeshë, adj. vid. restar, hasetqdr -e, adj. vid. restar, hasëll -i, m. stočna hrana, krmno bilje, krma. hasër/-sra, /. hasura, rogožina; prostirka od nje. hasm -i, m. vid. armik. hasmëri -a, f. vid. armiqcsi. hasude -ja, /. vrsta poslastice. hasiin -it (te), n. urok.

HASHA

112

hasha, adv. haša! nc dao bog! i ra hasha — porckao (-la) je; poricanje. hasharl -e, adj. neslaS/ -an, -na, -no, vragolast, -a, -o, obežcnjački, -a, -o. hasMsh -i, m. hot. (Papaver conmiferum) hašiš, mak. hashef -i, m. vid. kuzhinë. hasburc/-rja, /. haSura, kuvana pSenica sa 5ecerom. hafš -ja, /. nezgoda, nesreca. hatashem (i) -shme (e), adj. gnus -an, -na, -no, uzas/ -an, -na, -no, groz/-an, -na, -no; čud/-an -na, -no. hater/-tri, m. naklonost, pristrasnost; ljubav, volja: per hater tend — za tvoju ljubav, za tvoju volju; ljutnja: I mbeti hatrl — uvredio (-la) se, naljutio (-la) se. batlla -t, /. pi. vid. baiulla. halulla -t, / pi. atulla, horizontalna grcda uzidana j služi za učvršćenje zida. bauz -i, m. veštačko jezero; ribnjak. havA -ja, /. klima; vazduh; vreme; ppdneblje; fig. fjale në bava — prazne reči (reči koje nosi vetar). havale/-lja, /. zapreka, prepreka; smetnja, smetanje; skrovnica. bavAn -i, in. avan, havan, stupa, rnuzar; voj. bacač (artiljerisjko oružjc). bavAz -i, m. avaz, glas, zvuk, povik; melodija; avaz i vjetër — stara priča, poznata stvar. bavër/-vr a , / , veo, koprena; čaršaf. havjAr -i, m. kavijar, ajvar, usoljena riblja ikra. bavlli -a, /. havlija, ubrus, ručnik, otirač, peSkir. baxiii >u, m. hadžija, hodočasnik. baxhillëk -u, m. hadžiluk, hodočašće. bazdisem, v. besneti, pobesneti, pomamiti (za konja); bujati (za travu); osiliti se, pomamiti se (za ljude). hazër, adv. vid. gati. hazcrllcqe -t, /.• pi. vid. pregatitje. bazcrt (i,e), adj. vid. gatshëm. baznić -ja, /. vid. thcsar. h^në -a, /. vid. thesar. bebraishte/-tja, /. hcbrejski Gevrejski) jezik. hedb, V. baciti, bacati; odbaciti; hodba gurin —bacih kamen; pucati: hodbi një pushkë — pucao (-la), ispali jedan metak; hldhe topin — bad loptu; mos 1 hidh ujë qumështit — ne meći vođe u mleko; hedh grurin — pleviti (plevirii) žito; h ^ h lumin ’— prelaziti (prelazim) preko reke; ku tc kanë hedhur — gde su te badli (premestili); hidhi një sy këtij artilluШ — bad jedan pogled na ovaj Clanak; hedh shqelma — ritati(zastoku);pohcdhborë — Vcje sneg; hidhera — skakutati; i hidhem — baciti se (na koga). hedhe/-dhja, /. pleva, Ijuštura od žita; he^e bore — pahuljica. hedhje/-dhja, / plevljenje žita, čiSćenje žita od Ijuštura; geol. navlaka, sarijaž; ođbacivanje: hedbje poshtë — odbacivanje, odbijanje (čega), ne uzimanje u obzir; skakanje, skakutanje.

HELIOTROPfZËM

hedhur (i, e), adj. vit/-ak, -ka, -ko, tankostas, -a, -o; ëshfë i hedhur — živahan je, preduzetan. hedhur -it (të), n. bacanje; odbadvanje. hegjemćn -i, m. hegemon, gospodar, vladar. hegjemonj -a, /. hegemonija, prevladavanje, rukovodeća uloga neke klase ill đržave u odnosu prema drugini klasama ili državama. hcgjirë -a, / . hedžra, odlazak Muhameda iz Meke u Medinu (622. god. n. e.), pocetak muhamedanske ere. hej -të, m. pL vid. hell, hej! interj. ej! hej! hejbe -t, /. pL vid. duqe. hejdë -a, /. bat. {Polygonunt fagopyrum). vijušac, slak. hejë -a>, /. zimnica (hrana), živež, hejë -а^, /. vid. heshtë. hejzë -a, /. razvođe, vpdođelnica, vodomeđa. hek, V. vid. heq. hekakëq -e, adj. mučen, -a, -o, narnučen, -a, -o. hekalombë -a, /. pokolj, masakr, krvopraliće. hekë -a, /, umiranje, izdisaj, izdisanje, горас. liekës -i, m. anat. ključna kost. heksëm (i) -sme (e), adj. vid. tejpashëm. hektAr -i, w. hektar (ha). hektogrAm -i, ni. hektogram (uteg od 100 grama), hcktolitër/ -tri, ni. hektolitar (mera od 100 litara). hektomëlër/-tri, iii. hektometar (mera za dužinu od 100 m). hcktovAt -1, w. hektovat. hekur -i, m. min. gvožđe; hekur i shkrirë — liveno gvožđe; gvožđarija; utija, pegla, glačalo; okovi, lisice. hekuraqe -t, /. pL staro gvožđe. hekurimtë (i,e), adj. vid. hekurt. hekurina -t, /. pl. staro gvožđe, gvoždarija (stara). hckurishte -t, f. pl. gvožđarska (železna) roba. hekurćs, V. pcglati, glačati. hekurt (i,e), adj. gvozden, -a, -o, zelez/-an, -na, -no. hekurudhë -a, /. železnička pruga, železnica. hekurudh6r -e, adj. železnički, -a, -o. hekzamëtër/-trl, m. lit. heksametar, stih od šest stopa, od kojih su četiri daktili ili spondeji, peta dakttil, ređe spondej, a šesta spondej ili trohej. helenist -i, m. (a), helenist, stručrg'akzastarogrčki jezik i književnost. helenistik -e, adj. helenistički, -a, -o, što se odnosi na helenizam ili pripada helenizmu. helenizëm/-zmi, m. helenizam, grčki jezik, običaj, kultura; razdoblje od Aleksandra Makedonskog do cara Avgusta kada se provodilo stapanje grëke i orijentalne kulture. hclik -u, m. kamičak, kamenčić. helikë -a, /. f. geom. elisa, zavojna linija; propeler; zavrtanj. helikoptër -1, m. helikoptcr, letački aparat. heliotropizëm/-zmi, in. bat. heliotropizam, svojstvo biljaka da se okreću prema svetlu.

HELIOSTAT

113

heliostAt -i, m. fiz. heliostat, sprava s pomoću kojc se sunčani zraci mogu usmerili na jcdnu tačku. hcliiun -i, m. hem. helijum (plemenili plin). helm -i>, m. olrov; fig. jed, gnev. helm -2, m. vid. helmetc. helmarine -a ,/. 60/. (Atropa belladonna) bun, velebilje. helmatim -i, m. vid. hclmim. helmatis, v. Irovati (koga). helniaUsjc/-sja, /. vid. hclmim. ' helmatisur (i,e), adj. vid. hcimuar. helm ete-a,/. voy. šlem; kaciga. helmes -i, m. hot. vid. lander, helmim -i, m. Irovanje. helmdj, v. trovati; helmohcm — (o)trovati se; gneviti se, rastužiti se. hclmtë (i,e), adj. vid. hclmues. hclmiiar (i,e), adj. (o)trovan, -a, -o, zatrovan, -a, -o. hclmues -e, adj. otrov/-an, -na, -no; gaz helmues — otrovni gas; binië heimuesc — otrovna biljka. helmzë -a>, /. vid. lemzë. helmzë -a^,/. boi. kukuta. hell -i, in. raianj; hell guri — stalagmit, kapIjanik, siga; svcća od Icda, kapljanik od leda. hellishle/-tja, /. drvo od koje sepravi raianj. hem . . .hem, coiij. i. i; hem në dimër hem në verë — i zimi i leti, hematit -i, m. min. heinalit, crvena ielezna ruda. hemipferë -t, m. pi. zool. hemipterc, polukrilci. heniisferë -a. /. geogr. hemisfera, polulopta. hemistik -u, m. iiiiiz. hemisiih, poluslih. hemofili -a, /. med. hemofilija, krvarenje (naslcdna prcdispozicija za neprekidno isticanje krvi usied nemogućnosli zgrušavanja krvi). hemoglobinë -a, /. hemoglobin, tvar koja krvi daje crvenilo. hemoragji -a, /. med. hemoragija, krvarenje, jak iziiv krvi. hcmoroidë -t, 'ni, pi. med. hembroidi, Suijevi, krvavnica. hendek -u, m. jendek, jarak, prokop, rov. henik -u, m. voj. mali top, artiljerijsko oruije. hep-i, m. pukotina, naprsiina; šilj, šiljak. s hepatik -e, adj. med. hepatič/ -an, -na, -no, jetren, -a, -o. heq, V. vući, povući: qetë heqin qerren — volovi vuku^kbljfj hoqi thikën — poteže nož; hiqe këtë gotë nga tryeza — makni tu čažu sa stola; hoqa dhëmbin — izvadih zub; hiqe pallton — skini kaput; hcq dorë — odustati (odustajem); ai po heq — on izdiše (umire); i tha të gjifha ç’kish hequr — reče mu (joj) o svim svojim patnjama; hcq keq — patiti, namučiti se; heq valle -^^^~^vesfi (vodim) kolo; i heq vërejtjen — opomenuti (opominjem); hiqe derën — povuci (zatvori) vrata; hiqe nga meodja — skini s pameti (s uma, ne misli na fo); hiqem — 'gmiziti; gubiti se; hiqmu qafe — skini mi se s vrata; pela hiqet 8 Pjalor shqip serbokroatisht

h e s Ap

— kobila se pari (oploduje); hiqet trim —? pravi se junakom. I hëqëla -t, /. pl. vid. heqje. \ heqës -i, m. mučenik, paćcnik. ' heqje/-qja, /. izvlačenje; hcqja e lotarisë — lutrijsko izvlačenje, vadenje; vučenje, vuča. heqje -t, f. pL papuče. hequr (i, e), adj. mršav, -a, -o, slabunjav, -a. -o, slabaš/-an, -na, -no, nei/ -an. -na, -no (za Ijude). hcqur -it (të), n. vid. frymëhcqje. herAk -€, adj. uranjen, -a, -o, poranjen, -a, -o. herbarium -i, tn. herbarium, zbirka osušenih biljki, here -i, m.fiz. here Gedinica za frekvenciju izmeničnih struja). hcrdhagjcl, adj. rrush herdhagjel — groide duguijastog zm a (vrsta grožđa). herdhaqën -i, m. bot. vid. shikakuq. herdhc/-dhja, f . vid. çerdhc. hcrdhc -t,/. pl. muška plodna (seksualna) žlezda; mudo heret, adv. rano; ngrihet herct — rano ustaje; davno odavno. heretik -e, adi. jeretički, -a, -o, krivoverski, -a. -o. berclik -u, m. jeretik, krivoverac. herezi -a, /. hereza, jercs, krivoveistvo, bezverništvo. herë -a, / . puta: dy herë — dva puta; sa herë? — koliko puta? në krye të herës — u pocetku; edhe një here — još jedan put; një herë na qe — bio jednom . . . ; herën e parë — prvi put; kësaj here — ovog pula (reda). herë-herë,- adv. ponekad, katkad. herëkëqe/-qja, / . zool. vid. kukuvajkë. herës -i, m. mat. koiičnik. hcrmetikisht, adv. hermetički, hermetično. hermofrodit -i, m. hermofrodit, dvospolac. hermoj, v. vid. gropoj. herraëq -i, m. vid. hendek. hero -i, m. hcroj, junak. heroik-e, adj. herojski,-a,-o, junački,-a,-o, hrab/ -ar, -га, -ro. heroikisht, adv. herbjski, junački, hrabrb... . heroinë, -a. / . herojina, žena heroj, junakinja. hëroizëm/-zmi,. ni. herojizam, junaltvo, hrabrost. hershëm -i, oiuja, jaka kiša sa velrom; fig. polet, zamah. hershëm (i) -shme (e), adj. ran, -a, -o; perimet e hershme — rano povrće; koherat e hershme . — drcvna vremena; zakonet e hershme — — drevni običaji. hcrshćj, V. poraniti, uraniti; preuraniti. herr -i, m. vid. xhuxhimaxhuxh. herr, V. vid. harr. herrës -i, »1, plevač (ko plevi, reže ili polkrcsuje voće). hesAp -i, m. račun: s'i jap kujt hesap — ne polažem, nikome računa; kishte pasuri pa hesap — imao (-la) jc bezbrojnu (nebrojenu) imovinu: s’ka hesap — nema računa; sa për hesapin tim — za moj račun, vid. i llogari..

HESË

114

hesë -a, /. zimnica, hrana, živež, životne namirnice. bcsht, V. cutati: hesht! — ćuti! umukni! hcshtdk -e, adj. bot. kopljast, -a, -o, list u vidu koplja. hcsht^r -i, Ш. kopljanik. heshtazi, adv. tiho, ćulljivo, mirno. heshtë -a, /. koplje. heshtlm -i, m. vid. heslitje. < hesotje/-tja, /. cutanje, uculanje, ucutkaiije. Iiesbtor -e, odf. Siljast, -a, -o. heshlur (i, e), adj. ćulljiv, -a, -o, tih, -a, -o, mir/ -an, -na, -no. heterogjën -e, adj. heterogen, -a, -o, raznorod/ -an, -na, -no, raznovrs/ -tan, -na; -no. hctime -t, /. pl. istraživanje; jur. istraga. hetoj, V. istražiti, istraživati; tragati, vršiti istragu, islediti, isledivati. hetiics -i, m.jur. islednik, istrazni sudija iii organ, hetucsi -a, /. jur. isledniStvo, istrazni organ. Iië! inlerj. navali! ajde! hë, adv. hë sot, hë' nesër — danas sutra, pd danas, do sutra. hënë -a, /. aslr. Mesec; hënë e re — mlad mesec; hënë e plotë — pun mesec; njeri me liënë — tvrdoglav covek,- besan ëovek. hënë (e), /. ponedeljak. hëiiëz -a, /. vid. hënë. Iië))ërhë, adv. privremeno; frenutno, zasad. hi -ri, III. pepeo; /ig. hi syve — pepeo u oci, zamaglivanje oci, prevara; bojë hiri — siva boja. hiit -i, 111. hijat, zev, susret dva vokala usred reci ili na kraju jedne i na početku druge reči. hibrid -i, m. hibrid, rnešanac; bot. hibrid. Iiibrid -e, adj. hibrid/ -an, -na, -no, meSan, -a, -o, polut/ -an, -na, -no. hibridim -i, m. biol, hibridizacija, ukrštanje. hiç, proit. nista, nimalo, ničcga. hide/ -dja, f. bot. (Zizyphus vulgaris) čičimak. hidrdt -i, m. Iieiii. hidrat. hidratim -i, iii. heiii. hidratacija. hidratoj, v. Iieni. hidratisati, hidratirati. hidratur (i, e), adj. hem. hidratisan, -a, -o. hidratiran, -a, -o. Iiidraulik -e, adj. hidraulië/ -an, -na,—no. hidraulikë -a, /. hidraulika. hidravion -i, m. hidroavion, hidroplan. Iiidrazinë -a, /. hem. hidrazin. hidroccntrdl -i, m. hidroccntrala. hidrogrdf -i, m. fiz. hidrograf. hidrografi -a, /. hidrografija, deo geografije koji proučava i opisuje vode na površini Zemlje. hidrografik -e, adj. hidrografski, -a, -o. bidrogjćn -i, m. Iient, hidrogen. hidrogjenim -i, m. Iiem. hidrogenizacija, hidrogeniziranje. bidi'ogjenoj, v. Iieiii. hidrogenizirati. hidrogjenuar (i, e), ad/. Iiem. hidrogeniziran, -a, -o. hidrogjenucs -i, iii. aparat za hidrogenizaciju bidrokarbur -i, iii. ugljovodonik; gorivo.

HIJESĆJ

bidrokindn -i, iii. hein. hidrohinon. hidroksid -i, ni. heni. hidroksidi. hidroksU -i, m. heiii. hidroksilna grupa. bidrolazë -a, /. hem. hidrolaza. hidrolilik -e, adj. hem. hidrolitički, -a, -o, hidrolitië/ -an, -na, -no. hidrolizë -a, /. hem. hidroliza. hidrolizoj, v. hem. hidrolizirati, hidrolizovati, hidrolizdar (i, e), adj. hem. hidroliziran, -a, -o. hidrolizovan -a, -o. bidrolizucs -e, adj. hem. sto se ’može hidrolizi­ rati. hidrolirueshëtn (i) -shmc (e), adj. heiii. šlo se možc hidrolizirati. hidronietri -a, / hidrometrija, prouëavanje i mercnje brzinc toka voda tekućica. hidrometeorologji -a, /. hcdrometeorologija. hidromcieorologjik -e, adj. hidrometeoroloSki, -a, -o. hidronictrik -e, adj. hidrometrijski, -a, -o. hidropizi -a, /. nied. hidropizija, vodcoa bolest. hidroslatik-e, • e. zaseniti, osenčiti. nica u pravouglom Irouglu. hijshëm (i) -shme (e), adj. dražcs/ -tan, -na, -no, bipotetik -e, adj. hipotetič/ -an, -na, -no, pretizglcd/ -an, -na, -no, lep, -a, -o, dopadijiv, postavljen, -a, -o. -a, -o. hipotezë -a, / . hipoteza, pretpostavka. Iiikër/-kra, bot. vid. hejdë; surutka. bipur, adv.: erdhi hipur — dode jahačke, jašući bikrrdq -i, m. veter. stočna zarazna bolest (zglobo(na konju). ya). bikrrdq -c, ddj.: dele hikrraqe — bolesna ovca biqera, v. udaljiti se, iSceznuti se; Idqu këndcj — beži odavde, tomjaj se, kidaj, gubi sc. (koja boluje od zarazne bolcsti zglobova). hir -i, m. milost, milosrde; poštovanje, čast; hilarohct, v. zgruSati se (zgruSava se mleko). me hii- a me paliir — hotimicc ili slučajno; hile/-lja, /. prevara, varka, laž, podmuklost, per lur të së vërtctës — istini za volju; hire podvala; nepravda. (naroëito u igri). — ajmalija, zapis. bileqdr-e, podmuk-ao, -la,-lo, lukav,-a, -0, nepošten, -na, -no; nepraved/ -an, -na, -no. hirësi -a, /., preuzvišcnstvo, prevashodstvo, veličanstvo, preosveSteni. hime -f, /. pl. mekinje; perut; pilotina. himenopfcrë -t, m. pl. zool. himenoptere, opno- hironem (i), vid. lajkatoj. hirrdq -e, adj. surutkast, -a, -o, (kao surutka). krilci. hirrë -a, /. surutka. himn -i, III. himna, državna pcsma. hirrët (i, e), adj. surutkast, -a, -o (kao surutka). himonik -u, in: bot. vid. shalqi, hirrëz -a, /. veter. vrsta ovčije i kozje bolcsti hinifë (i, e), adj. siv, -a, -o, graorast, -a,- -o. (bolest slcpila). hindrdh -1, m. bot. vid. angjinare, hise/-sja, /. udeo; dhjctë hisc më mirë — deset hingël/-gla, /. konopac (na samaru) puta bolje. liingëllimë -a, /. rzanje (konja). tungëllin, V. rzati: po hingëllin kali — rže konj. hisëll -i, m. bot. vid. hither, histerezi -a, /. fiz. histerezija. hingëllon, V. vid. hingcllln. histeri -a, /. med. histerija, jedna vrsta duševne binkë -a, /. levak. \ neuravnotcženosti. hiperbole -a, /. Ht. hiperbola (stilska figura), bisterik -e, adj. histerič/ -an, -na, -no. preuvcličavanje, preterivanjc; geom. hiperbola, otvorena krivulja koja se sastoji od dve grane. histologji -a, /. histologija, nauka koja proučava najpodrobniju mikroskopsku gradu orhiperbolik -e, adj. hiperboliC/ -an, -na, -no, preganizma. uveliča, -a, -o, pretcran, -a, -o. bistort -a, /. (h)istorija, povjest. hipertrofi -a, /. med. hipertrofija, prekomemo historian -i, m. (h)istoričar, povjesničar. rastenje pojedinih organa ili organizama. bistorik -u, m. (h)istorijat, potanki opis toka lupës -i, m. vid. çerep. . • nekog razvoja. liipi, V. popeti se, uspeti se: hipi në katin e dytë historik -e, adj. (h)istorijski, -a, -o, povjesni, — popeti se (popnem se) na drug! sprat; -a, -o. ibipikalit — jahati (jašem) konja; hipën.çniimet—porasle su cene;‘ hipi lart — uzvisiti se historikisht, adv. (h)istorijski, povjesno. (popnem se) gore; i hipi inati — naljuti se, historiografi -a, / . (li)istoriografija. hiti -a, /. vid. nxitim. obuze ga (je) ina,t. bot. (Oidium) oidijum, bolestvinove hipnotizëm/-zmi, m. hipnotiziam, nauka o hip- bith nozi. loze (vrlo sitne glivice), „pepelina”,-„pepelinihipnotizoj, V. hipnotizirati, uspavati (koga); ca”, „maća” , „sijer” . fig. ovladati (s kim). hith -P, m. bot. kopriva, vid. hither, hipnozë -a, /. hipnoza, sugestijom izazvano stanje hitliër/-thra, / . bot. (Urtica) kopriva. hithkë -a, /. bot. vid. ajdës. slične snu ili polusnu. bjedh, V. vid, hedh. hipodermë -a, f. biol. hipoderma, potkoža., hipodrćm -I, m. hipodrom, trkaliSte za konjske bjediië -a, f. vid. hedhe. hjedhët (i, e), adj. vid. hedhur. trke. hipokondri -a ,/. sugestivna bolest, stanje đušev- .hjekes -i, m. doušnik, potkazivač, prokazivač' ne utučenosti. hjeksë -a, /. bot. vid. këputje. , hipokrit -i, m. hipokrit(a), licemer, dvoličnik, hjeksi -a, /. potkazivanje, prokazivanje. pretvaralo. hobć -ja, /. praćka. hipokrizi -a, /. hipokrizija, licemerstvo, prethobetdr -i, m. borac opremljen lukom i strelom, varanje, đvoličnost, dvoličenje. naoružan lukom i strelom. hipopotdm -i, m. zool. (Hippopotamus), hipopo- hof — hovi, m. vid. hov. tam, nilski konj. hof, V. vid. hov. hipoqendër/-dra, /. fiz. hipocentar, žarište potre- lioj, conj. vid. ose. hoje/-ja, f. saće.

HOJEZ

116

hojëz -a, /. saće. liojëzuar (i, e), adj. alveoliziran, -a, -o. hojz -i(, tn. pi., nozdrve. hoka -t, /. pi. \ ’i d . sliaka. hokatdr -i, m. vid. sliakaxhi. hokoj, V. vid. tall, holandćz -i, m. Holandanin. holandez -e, adj. holandski, -a, -o. liolandcze/»zja, /. Holandanka. hole/-lja, /. Ijuljaška. holla -t (lë), /. pi. novae, pare, hollžk -e, adj. vit/ -ak. -ka, -ko, tankostas, -a, -o. hollë, adv. tanko, vitko; i veshur holle — lako (tanko) obučcn; punon holle — radi majstorski; fig. gjykon holle — ošlroumno rasuđuje. holle (i, e), adj. tan/ -ak, -ka, -ko, vit/ -ak, -ka, -ko; dërrasë e hollë — tanka daska; leng i holle —’ proredena tečnost; shi i holle — sitna kiša; zë i hollë — lanak glas; bagcii c holle — sitna sloka; fig. ošlroufn/-an,-na,-no. holies! -a, /. tankost, vilkosi; pštrina: hollësia e mehdjcs —ošlroumnost, bislrina; sitnica, tančina, podrobnost; ma tregoi me të gjitha hollësirat — ispriča mi do (ančina, detaijno, podrobno. hollësishëm (i) -slime (e), adj. podrob/ -an, -na, -no, detalj/-an,-na,-no, do tančina. hollësisht, adv. podrobno, detaijno, do tančina. hollct (të), n. nesvestica, padavica. holli -a, /. hollia e mendjes — oštroumnost, bislrina uma. hollim -i, m. islančanje; razvijanje testa, holloj, V. istančati; razvijati testo; holloj lapsin — naošlrili (oštrim), olovku; holloj kosin — proredati (sipati vode u) mieko; jam holluar nga sëmundja — smršao (-la) sam se od bolcsti. holliiar (i, e), adj. istančan, -a, -o; smrSan, -a,-, -o; bat. sužen, -a, -o. homogjen -e, adj. homogen. -a, -o, istovrs/ -tan, гпа; -no, istorod. -an, -na, -no. homonim -i, m. gram, homonim, reč koja jednako zvuči sa drugom, a ima razlicitq znacenje. hon -i, m. vid. grcminë. hondra -f, /. pi. vid. glyter. hop -i, m. red. puta: këtë hop nuk vij — ovog puta ne dolazim; me një hop — odjednom; me hope — na preskok. Iiopa, prep, opa; c marr hopa — nositi (nosim) u naručje. hopthi, adv. skakutajući, skakući. hor -i, m. bezobraznik, baraba, bilanga. horas, 'odv. horski; këndojnë horas — pevaju u horu, horski. horasdn -i, m. malter, žbuka. hordop -i, m. jama, jaruga. hordhi -a, /. horda, banda, rulja. hore/-rja, /. bezobraznica, bitanga. horidt -i, m. škrt, cieija. horizont -i, m. asir. horizont, obzor, prividna granica neba i zemaljske površine; geogr. ravnina koja prolazi kroz oko posmatrača

HUJ

okomilo na vertikalu u danom mestu: geol. grupa laloga koja se odlikujc jednim te istim glavnim fosilima, odnosno vremensko razdoblje koje obuhvata neki odredeni sloj u razyitku Zemlje; fig. vidik, vidokrug. horizontal -e, adj. horizontal/ -an, -na, -no, vodo-' rav/ -an, -na, -no. / horizontalisht, adv. horizontaino, vodoraVno. horllëk -u, m. bezobrazluk, podlost, podlaStvo, niskost; nestašica; siromaštvo. hormon -I, m. hormon, tvar koja luci iz odredenih žlezda. horćj, V. (iz)grditi, nagrditi, opsovati; horohem — nagrditi se, osraraotiti se. horr -1, m. vid. hor. hosi -a, /. aroma, prijatan miris. hostën -i, badalj, štap sa zašiljenim ekserom na.vrhu (za tedanje volova pri oranju).' hoshdf -i, m. hoSaf, kompot, suvo voće (šljive. jabuke). hoshafkc -a, /. vista šljive za sušenje, za hošaf. hoshmdr -i, m. varica, varivo (vrsta kačamaka). hotćl -i, »1. hotel, svratišle, prenoćište, konačište. holelxhi -u, m. hotelijer, ugostilelj. hov -i, m. polet, zamah, zanos, elan; ushićenje, oduševljenje. hov, V. zahuklali, zamahati; popeti se, uspinjati se. hovardd, adj. vid. bujar. hovardallëk -u, m. vid. bujari. hovshëm (i) -shme (e), adj. polet/ -an, -na, -no. hoxhë -a, J. hodža (muslimanski klerik). hu-ri, m. kolac._ hu^-ja. /. zajam; marr hiia — uzeti (uzimam) na zajam; jap bua — dati (dajem) na zajam. huadhënës -i, m. zajmodavac, davalac zajma. huadhënie/-nia, /. pozajmljivanje, davanje na zajam. huaj, V. pozajmili, pozajmljivati, dati na zajam; huhem — pozajmili, uzeti na zajam .' huaj (i, e), adj.f^., -a, -e; strapu^a, -o. inostran, -a, -o. huajtës -i, m. pozajmljivač, poverilac, verovnik, kreditor. hiiall -i, m. saće. huamdrrës -i, m. zajraotražilac, pozajmljivač, dužnik. huamarrje/-rrja, /. zaduženje, uzimanje zajma. huaza, adv. uzajamno. huazim -i, m. zaduženje, uzimanje na zajam; ///. pozajmljivanje. huazisht, adv. uzajamno, rccipročno. hubi -a, / . vid. deni, hubline -a. /. vid. huline. hudër/ -dra, /. bol. vid. hudber. hudh, V. vid. hedh. hudhër/ -d h ra ,/ . bol. (Allium cepa) cm i luk. hudhëroj, V. vid. hedh. hudhje/-dhja, f. bacanje. hue/-honi, m. vid. hoje, huj -i, m. loša navika, dud, hir, prohtev; inat.

h u j Ak s

hujdks, V. ureči, opčinili. hukamë -a, /. vika, krik, vrištanje. hukđs, V. vikati, vrisnuti, vrištati, kriknuti. huline -a, /. pleva, hulumtime -t, /. pi. islraživanje (naučno i dr.), hulumtćj, V. islražiti, istraživati. hulli -a, /. brazda. hullim -i, Ml. mešenje tesla, pravljenje kore (za pitu). hullizdk -c, adj. bol. brazdast, -a, -o. hullize -a, /. kanela, kanelura, zljeb. hullizuar(i, e), adj. žljcbovil, -a, -o, žljebast, -a, -o. hull6j, V. razvijati (testo), mesiti testo (koru za pitu); istančati. humai -a, /. vid. kambrik. humakush -i, ni. zool. vid. struth. humanist -i, lu. humanisl(a), pristalica humanizma. humanitdr -e, adj. humanitar/ -an, -na, -no. humanizëm/-zmi, mi. humanizam, napredni pravac u umetnosti i filozofiji, nastao u 14. — 15. veku, koji je feudalno4:rkvenoj ideologiji suprotstavio novootkrivenu antiku i novi optimistički životni pogled na svet. humb, V. izgubili, vid. i humbas. humba, adv. nepovratno. humbak -u, mi. močvarak, blato, glib, humbds, V. izgubili, zagubiti; propustiti: humbas rastin — propustiti (propuštam) priliku; mos c humb kohcn — ne gubi vreme; ka humbur — izgubio (-la) se, ncstao (-la) je; humbi në studime — udubio (-la) se u siudije (proučavanje). humbellë -a, /. velika rupčaga, jama, humbe -a, /. kotlina, udolina, rupa. humbët (i,e), adj. izgubljen, -a,-o; dubok, -a, -o; vid. i humbur. humbje/-bja, /. gubitak, gubljenje. humbon, V. odrçniti se, ulegnuti (zemija); humboi sh'tëpia — srušila se kuća, sravnila se sa zemIjom. humbore/-rja, /. udolina, kotlina. humbullćn, V. vid. humbon. humbur (i,e), adj. izgubljen, -a, -o, nesta/-o, -la, -lo; odronjen, -a, -o, ulegnut, -a, -o, srušen, -a, -o. humnerc/-rja, / . provalija, jama, bczdan, ambis; velike morske dubine, pučina. humneror -e, adj. geol. dubinski, -a, -o, abisal/ -an, -na, -no. humćr -i, Ml. humor, duhovitost, šaljivost, šala. humorist -1, mi. humorist, pisac, autor šaljivih dela; ISalijivčina, šaljivdžija, čovek sklon šalama. humoristik -e, adj. humoristički, -a, -o, duhovit, -a, -o, Saijiv, -a, -o. hundac -e, adj. nosat. -a, -o, sa pljosnatim nosom. huoddk -c, adj. nosat, -a, -o, sa velikim nosom; gram, nosni, -a, -o (samoglasnik i dr. nazalni). hundç -i, Ml. nosonja, sa velikim nosom. hunde -ja, /. ular; brnjica.

117

HUTLĆJ

hundćc -e, adj. nosat, -a, -o, sa velikim nosom; ohol, -a, -o. hunde -a, /. anat. nos: flas me hunde — govoriti . (govorim) kroz nos; fryj hundët — naduvatj nos; thyej hundët — razbiti (razbijem) nos; më doli për hunde — izašlo mi je.na nos (dodijalo n]i je); geogr. hundë dheu — planinski greben u vidu nosa. hundëkrrut, adj. sa kukastim nosom, orlovski nos. hundëlësh -e, adj. fig. hrab/- -ar, -ra, -ro, junač/ -an -na, -no. hundcmddh -e,adj. nosat, -a, -o, sa velikim nosom. hundësqëp, adj. sa kukastim nosom, krivi nos, kljunast nos, orlovski nos. hundëshkdbë, adj. sa kljunastim nosom, orlovski nos. hundështypur, adj. pljosnat nos, sa pljosnatim nosom. hundëzaj, adv. ra në hundëzaj — pade na vrat na nos, skotrlja se. hundim -i, m. naduvenost, durenje, ljutnja. hundohem, v. naljutiti se, naduti se, naduvati nos. hundor -e, adj. nosni, -a, -o; thcks hundor ' — nosni naglasak ("^). hundorc/rja, /. gram, nazal, nosni samoglasnik. hundroj, V. govoriti kroz nos, unjkati. hungarez -i, m. Madar. hungarez -e, adj. madarski, -a, -o. hungarczc/-zja, /. Madarica. Hungari -a, /. Madarska, Ugarska. hungarisht, adv. madarski, na madarskom (jeziku). hungarishte/-tja, /. madarski jezik. hungrćn, V. urlikati, urlati, zavijati. hup, V. vid. humbas. hupes -e, adj. vid. gjakhupës. huptë (i,e), adj. bajat, -a, -o, ustaja/ -o, -la, -lo; bukë e huptë — tvrd (bajat) hleb; bore e huptë — tvrd sneg, nabijen sneg. huq H, Ml. cud, hir, prohtev, loša navika, jogunstvo, tvrdoglavost, loša mana. huq, adv. uzaludno; shkoi huq—ode uzaludno. hurbë -a, /. gutijaj, srk. hurdhe/-dhja, /. bol. vid. urth. hurdbelë -a, /. uvalica, mala uvala. hurdhë -a, /. uvala. hurdhiq, adj. mokar, pokvašen. pokisnuo. hurm^ -ja, /. bot. vid. hurnië. hurmë -a, /. bot. (Phoenix daciylifera) u r m a. hurpds, V. vid. gjerb. hurth -i, Ml. bol. vid. urth. hururcjkë -a, /. zool. vid. kukuvajkë. hut, adv. uzaludno, beskorisno. hutaq -e, adj. zbunjen, -a, -o, rasejan, -a, -o, rastresen, -a, -o, smušen, -a, -o; zaborav/ -an, -na, -no. hufë -a>, /. zool. (Aegypius) strvinar, lešinar. hutë -aZ, /. vrsta stare puške (jednometka). huti -iii. Ml. zool. (Asia oUts) buljina. hutim -i. Ml. zbunjenost, zabuna; smušenost. hutloj, V. vid. hutoj..

Н итбЈ

118

V . zbuniti, zabunil), zapanjiti, zaprcpaslili; po.grešili, zgrešiti; hutohcm — zbuniti (zbunim) sc zapanjiti sc, smušiti sc. hutrrohem, v. vid. liutoj. hulroje -a, /. smušenica, zaboravna žena. hutuar (i,e), adj, zbunjen, -a, -o, zaborav/ -an, -na, -no, smušen, -a, -o. by -u m. gospod, bog. byj, v. ući, ulaziti, uleći, upasti unutra; byj nc punë — zaposliti (zaposlim) se; s’më byn në punë — nije mi potrebno; byra në borxh — zadužio (-la) sc; s’inë byn në krye — ne ide mi u glavu (ne shvatam); byri prilli — došao je april; byri në dbjctë vjet — ušao (-la) jc u desetu godinu; byn në fuqi — stupa na snagu; i byri frika — uplašio (-la) se. byjncshë -a, /. boginja, božica. hyjnl -a, /. božanstvo. h iit6 j,

HYTE

byjnizim - i , m i . bozanstvovanje; obožavanjc. hyjnizoj, V . obožavati; božanstvovati. •lyjnëj, V . božanstvovati, staviti u red bogova, uzvisiti; obožavati. byjnor -c, adj. božanstven, -a, -o. byjnueshëm (i) -shme (e), adj. božanstven,. -a, -o. byjplirae/-mja,/. агГг. Kumova slama (sazvežđe). hyll -i, m. vid. yll. hyllësi -a, /. astr. sazvcžđe. hyra-t (fë), /. pl, prihodi (financijski); shtëpi me shumë të hjra e të dala — kuća koju posećuju Ijudi, gostoprimljiva kuca. byrët (të), n. ulaz, ulaženje; uvod, predgovor. byri -a, /. hurija, lepotica. b>Tje/-rja, /. ulaz, ulazak; uvod, prcdgovor. hysbt, V . vid. ysht. ' bylë (i,e), adj. vd. futur.

I i, trinaesto slovo alfabeta. , prednji i ^dnji clan mu5kog roda: imenica, zamenica, prideva i rednih brojeva; lum-i (reka); shj i verës (letnja kiša); i vëllai (brat, njegov, njen); i mirë (debar); i dyti me radhë (drug! po redu). i, pron. kraći oblik dativa treceg lica jednine; i fola (govorih mu, joj); i dhaslië një cigare (dadoh mu, joj cigaretu); i kam thënë (rekao sam mu, joj); akuzativ treceg lica množine: i kam thirrë (pozvao sam ih); i pashë (s’ideo sam ill)' ibërshim -i, m. ibrišim, svileni konac. ibrik -u, m. ibrik, bakren sud, prema vrhu sužen, s kljunom i drškom, služi za livanje vode ill kafe. ickël/-kla,/. ritanje (za stoku), bacanje nogom. iç -i, tv. krem za poslastice. ide -ja,/. ideja, misao, pojam, predstava, osnovna misao, zamisao, pomisao; nazor, glediSte; ide perparimtare — napredna ideja; ideja politike — politička ideja, političko gledište; ideja e një romani — ideja romana; më erdhi një ide e bukur — došla mi je lepa ideja; fil. prauzrok ^stvari (u Platonoj filozofiji), logička pretpostavka, hipoteza;_ sanjarija, maštanje, uobraženje; osnovni naert, plan, skica. ideil -i, 7Л. ideal, uzor, savršenstvo, slika savršenstva,, najviši cilj, želja čije bi ostvarenje prcdstavljalo vrhunac srece za onoga koji ■ želi; predmet naročite žclje, ljubavi, divljenja ili oboiavanja. idcdl -e, adj. idejni, -a, -o, koji postoji'samo kao ideja, misaon, -a, -o, pojmov/ -an, -na, -no, žamišljen, -a, -o, koji postoji samo u mislima; nereal/ -an, -na, -no, nestvar/ -an, -na, -no; savršen, -a, -o, uzor/ -an, -na, -no, koji potpuno odgovara idealu, koji je za željenje, usvišen, -a, -o, div/ -an, -na, -no, koji. je za obožavanje. idealist -i, m. idealist, pristalica idealizma. idealist -e, adji idealistički, -a, -o. idealizëm./-zmi, m. fil. idealizam,- realizmu i materijalizmu suprotan pogled na svet, po kojem je spoljni svet samo predstava subjekta koji opaža čak i materija samo oblik u kojem duh dolazi do izražaja. idealizim -1, m. idealizaeija, idealiziranje.

idealizoj, v. idealizirati, idealizovati. idem, adv. (tat.) idem, isti, isto. jdentifikim -i, m. identifikaeija, identifikovanjc, identificiranje. identifikoj, v. identifikovati, identificirati, poistovetiti, poistovecivati; identifikobem — identi­ fikovati se. identifikuar (i,e), adj. identifikovan, -a, -o, identificiran, -a, -o, poislovcccn, -a, -o. identik -e, adj. idenlic/-an, -na, -no, istovet/ -an, -na, -no. identitet -i, m. identitet, istovetnost. ideolog -u, m. ideolog. ideologji -a ,/.///, ideologija, nauka o pojmovima, o ideiama, o osnovama saznanja, metafizika; ucenje o psihickim funkeijama i tvorevinama, o postanku i razvitku mišljenja; mišljenje, misli koje sačinjavaju jtidnu idejnu celinu. ideologjik -e, adj. ideološki, -a, -o. ideopdiitik -e, adj. idejno-po'litički, -a, -o, ideopolitički, -a, -o. idc6r -e, adj. idejni, -a, -o. ideshmeri -a, /. idejnost; idesbmeria në lefërsi — idejnost u knjižcvnosti. idershib -u, m. bat. vid. barbaroze. idil -i, m. idila, bukolička pesma. idilik -e, adj. idilič/ -an, -na, -no, idilski, -a. -o. idioci -a, /. idiotizam, blesavost, glupost, maloumnost. idiomë -a, /. gram, idiom, narečje nekoga kraja, govor; ukorenjeni vlastiti obrat govora, svojstven nekom jeziku i neprevediv doslovno na drugi jezik. idiot -i, m. idiot, glupak, blesavac. idiotizëm/-zmi, m. idiotizam, blesavost, glupavost, maloumnost. idhčnžr -e, adj. ljut, -a, -o, srdit, -a, -o. idhët, adv. gorko; fig. ljuto, srdito, strogo. idbët (i,e), adj. gor/ -ak, -ka. -ko; fig. ljut, -a, -o, srdit, -a, -o. idhndk -e, adj. srdit, -a, -o, ljut, -a, -o. idhnikth -\,m.bot. (Solatium nigrum) pomoćnica, pupator. idbnaq -i, tn. bat. (Solatium dulcamara) paskvica, razvodnik. idbni -a, /. vid. hidbërim. idhnim -i, tn. vid. hidhërim.

IDHNIMTAR idhnimtdr -e, adj. vid. idhnak. idhnoj, v’. vid. zemëroj.; brengos. idhnuem (i,e), adj. vid. zeinëruar. idlinueshëm, adv. vid. zoinërueshëm. idhsinë -a, /. vid. idliti. idhshëm, m Iv. Ijutito, srdito. idhti -a, /. gorčina. gorki ukus. idJilinë -a, / . gorëina, gorki ukus. idhujt^r -i, m. idolopoklohik, Ijubitelj idola. idhujlari -a, /. idolopoklonslvo, idolatrija. idhull -i, m. idol, kumir. if(:^r -i, m. iflar, predveëerje za vreme ramazana. igrasi -a, /. vid. lagësirë. igumën *i, m. iguman, starešina manastira. ijas, adv. bočno, rubno, ivično. . ijë -a, /. slabina, struk, krsta; me duar në ijë— skršteni ruku. ikaadk -u, m. begunac, dezerter. ikë -a, /. vid. ikje. iki, V. otici,. odlaziti; pobeci; i iki rrezikut — izbegavam opasnosl; ik prcj këndej! — beži odavdc! mos i ik fjalës — ne vrdaj, ne gazi rcë, ne izmotavaj se. ikje/-kja, /. bekstvo, beianje; izbegavanje; odlazak. ikonë -a, /. ikona, slika svcca ili božanstva. ikonografi -a, /. ikonografija. ikonokldst -i, ni. ikonoklast, ikonoborac, protivnik ikona i slika u crkvi. ikonoslds -i, m. ikonostas, iikrašeni dco crkve ikonama. — ikra -t, /. pl. ikre, ribljc jaje. iktiologji -a, /. nauka o ribama. ikur (i,e), adj. pobeg/-ao, -la. -lo, »i. begunac, /. begunica. ildç -i, m. lek; /ig. spas; s’Ica ilač — nema leka, nema spasa. ilegdl -e, adj. ilegal/-an, -na, -no, tajni, -a, -o. ilegdl -i, m. ilcgalac. ilegalc/-lja, /. ilegalka. ilët -i, m. bolest; padavica, epilepsija; faličnost. illk -u, m. ргогег, zarez, zapučak (na odelo), rupa za dugme. ilir.-i,'/?j. Ilirac. ilir -e, adj. ilirski, -a, -o. . • ilire/-rja, /. llirka. ilirishfe/-fja, /. ilirski jezik. ilnje/-nja, /. bot. vid. ilqe. ilqc/-qja, /. bot. (Quercus Hex) česvina. iluminizëm/-zmi, m. iluminizam, prosvetiteljslvo. ■lustroj, V. ilustrovati, iiustiirati, iznositi zorne primere za objašnjenje i potvrdu svojih misli; snabdevati ilustracijama neki tekst. ilustruar (i,c), adj. ilustrovan ,-a, -o, ilustriran-a, -o, koji služi ka objašnjenje, objašnjavan: snabdeven, -a, -o ilustracijama. iluzlon -i, Ш. psih. iluzija, obmana osecaja izazvana iznakaženim primanjem utisaka iz stvarnosti; fig. neosnovana nada, neostvarljiva ma$ta, samoobmana, privid, varka; fiz. iluzion optik — optička iluzija, tj. varka, kada tela

120

IMPULS

u prirodi izgledaju drukčije nego što stvarno jesu. im -e, pron. moj, moja, moje. im, V. vid. imitoj. imagjin^r -e, adj. zamiSljen, -a, -o; mat. imagiginaran. imagjinarësi -a, /. imaginarsnost, zamišljenost, uobražcnosl, uobrazilja. imagjinatë -a, /. iniaginacija, mašta, uobrazilja. imagjimiar (i,e), adj. imaginar/ -na, -no, zamišljen,' -a, -o, maštovit, -a, -o. im in u Ji^ j. imam, glavni hodža džamije. iman -i, »гЦтап, vcra, simbol muhamedanstva. iraanënt -e, adj. fil. imanent/ -an, na, -no, bit/ -an, -na, -no. imcdiët -e, adj. imedijat/ -an, -na, -no, rieposred/-an, -na, -no. imitim -i, m. ' imitacija, podražavanje. imitoj, V. imitirati, podražavati. imitiiar (i,e), adj. imitira, -a, -o, ppdražavan, -a, -o. . imitdes -I, m. podražavalac, imitator, imonik -u, m. bot. vid. shalqi. imordi -c, adj. imoral/ -an, -na, -no, nemoral/ -an, -na, -no. imoralitet -i, m. imoralitet, imoralnost, nemoralnost. imperativ -i, m. imperativ, neophodnost, zapoved; gram, zapovedni glagolski način. impcrfćkt -i, m. gram, imperfekat, pređašnje svršeno vreme. imperialist -i, m. imperijalist (a), pristaiSa imperijalizma. imperialist -e, adj. imperijalistički, -a, -o. imperializcm/-zmi, m. imperijalizam, najviši stepen kapitalizma. impersonal -e, adj. gram. vid. pavetor. . imponćj, V. imponovati, naloiiti, nametnuti; imponohem — nametnuti se. imponuar (i,e), adj. imponovan, -a, -o, .naložen, -a, -0 , nametnut, -a, -o. imporftm -i, m. import, uvoz. importoj, V . uvoziti. ' importuar (i,e), adj. uvezen, -a, -o; mall i importuar — uvozna (uvezena) roba.impresionizem/-zmi, m. lit. impresionizam, umetnički i književni pravac koji se javio 60-tih godina XIX veka u Francuskoj koji smatra da se zadatak umetnosti sastoji u što čistijem i vernijem prikazivanju i reprodukovanju culnih utisaka i doživljaja; fU. pozitivizam, zato Sto za njega, kao jedino realni, važe čulni utisci. improvizim -i, m. improvizaeija, drzanje govora, pisanje pesme, recitovanje, glumljenje, pevanje itd. bez pripremanja; činjenje (ili: radenje) bez pripreme.' improvizćj, v. improvizirati, improvizovati. improvizuar (i,e), adj. improviziran, -a, -o, improvizovan, -a, -o. impuis -i, m. impuls, podsticaj, nagon, težnja; anat. impuis, bilo.

IMPULSfV

121

IN F LU E N C Ć J

impulsiv -e, adj. impulsiv/-an, -na, -no, pod­ individualizëm/-zmi, m. fit. individualizam,. pra­ sticaj/ -an, -na, -no. vac mišljenja, osećanja i htenja koji je upravljen imshtc -a, /. cestar, čestak, Šumarak, lug. samo na jedinku kao takvu, sistem izdvajanja imtë, adj. sitno, sićušno. jedinki u društvu; idcalističko poimanje druširatë (i,e). adj. sit/-an, -na, -no; rërë e imtë — sitvenih pojava kao rezultat delovanja pojeditan pesak; slii i imtë — sitna kiša; bagëti e nih osoba; sebičnost. initë — sitna stoka. individualizim -i, m. Hi. individualizaeija, indiimtcsi -a. /. sitnica; mos u mcrr me imtësi — nc vidualiziranje. bavi se sitnicama; tančina: shpjegoj gjer në individualizoj, v. individualizirati. imtcsi — objašnjavam do tančina, u detalje. individualizuar (i, c), adj. individualiziran, -a, -o. imtcsisht, adv. natanko, detaljno. indoj, V. tkati; krpiti (staro rublje). imti -a, f. bistrina, oštroumnost. induksion -i, m. fil. indukeija, jedna od osnovnih imtćj, w. sitniti, isitniti, drobiti, smrviti; analizimetoda naučne spoznaje — zaključivanje od rati, raščlaniti. pojedinačnih slučajeva ka opštem;//z. indukeija; imtiiar (l,e), adj. isitnjcn, -a, -o, drobljen, -a, izazivanje clektrične struje u vo^Cu kretanjem -o, smrvljen, -a, -o. njegovim u magnetskom polju oko njega. imunitćf -i, m. imunitct, povlastica; med. otporindukt -i, m. fiz. jezgro, rotor, nost organizma prema zaraznim bolestima. vinduktancë -a, /. fiz. induktaeija,' induktivnost. induktim -i, m. fiz. indukeija. imunizdj, v. imunizirati, obezbediti od zaraznih bolesti. induktiv -e, adj. induktiv/-an, -na, -no. imunizuar (i, c), adj. imuniziran, -a. -o. induktćj, V. fil. inducirati, izvesti zaključak na osnovu indukeije; fiz. proizvesti električnu imzot -i, m. gospodin (oslovijavanje biskupa). indt -i, m. inat, srdžba, srditost, ljutnja. struju pomoću električne indukeije. inatçi -u. Ш. inadžija. induktor -i, m. induktor, sprava za proizvodnju inatos, V. inatiti, ljutiti, srditi; inatoscm — inaelektrične struje visokog napona. induktometër/-tri, m. fiz. induktometar. titi se, ljutiti se, srditi se. inatosur (i,e), adj. inaćen, -a, -o, srdit, -a. -o. industri -a, /. industrija, proizvodna delatnost, inaugurim -i, w>. inauguracija, svečano otvaranje prerada sirovina pomocu malina i podele rada; (objekta i dr.). industria e lehtë — laka industrija; industria c rëndë — te.ška industrija, inauguroj, V. inaugurirati, svečano otvoriti, pustiti u pogon. industrial -e, adj. industrijski, -a. -o: prodhim inaugurjiar (i,e), adj. inauguriran, -a, -o svečano industrial — industrijska proizvodnja. industrializim -i, m. industrijalizaeija. otvoren, -a, -o, pušteri, -a, -o, u pogon. incidënt -i, m. incident. industrializoj, v. industrijalizirati, induslrijalizovati.' ind -i, m. osnova (pri tkanju); anat. ind, skup celija. industrializuar (i,e), adj. industrijaliziran,-a -o, indeks -i, m. indeks, index, industrijalizovan, -a, -o. indidn -e, adj. indijski, -a, -o. induzi -a, /. bol. induzija. indidn -i, m. Indijanac. infeksion -i, m. infekeija, zaraza, zaraženje. indiane/-nia, /. Indijanka. infektim -i, m. infektiranje, zaraženjc. indie -i, m. indicija, predznak, simpiom. infektiv -e, adj. med. infektiv/-an, -na. -no. zaindiferencc -a, / . indiferencija, ravnodušnost. raz/ -an, -na, -no.. indiferćnt -e, adj. indiferent/-an, -na, -no, ravinfektćj. V. infektirati, zaraziti; infektohem — zanoduš/ -an, -na, -no. raziti se. indiferentizëm/-zmi, m. indiferentizam, ravnoinfektuar (i,e), adj. infektiran, -a, -o, zaražcn, dušnost. -a, -o. indikativ -i, m. gram, indikativ, izjavni način inferior -I, m. polčinjeni, niži po rangu. glagola. infermcri -a, /. bolnica, sanitetska služba. indinjohem, v. ljutiti se, žaliti slučaj; indinjohem infermićr -i, m. bolničar, zdravstveni radnik. për këtë lajm — primam vest sa zaljenjem. infinitiv -i, m. gram, infinitiv, neodredeni oblik. indirekt -e, adj. indirekt/-an, -na, -no, posred/ inflacion -i, m. fin. uvecavanje i puštanje u opti-an, -na, -no. caj sredstava za plaćanje u znatno vecem broju indiskrćt -e, adj. indiskret/-an, na, -no. no sto je, s obzirom na ekonomske prilike u individ -i, m. individualac, jedinka, pojedinac, zemiji, potrebno, preterano štampanjc novčalice. nica; med. nadimanjc tela usled vetrova; inflacija, naduvenost. individual -c, adj. individual/-an, -na, -no, osoinfiamacion -i, m . inflamacija, zapaljenje, upabni, -a, -o, lični, -a, -o, pojedinač/-an, -na, la; vid. i pczmatini. -no, punë individuate :— individualni rad; çështje individuate — lična stvar, lično pitanjc. influencë -a, f. influeneija, uticaj, upliv. individualisht, adv. individualno. influcncim -i, m. influenca, uticanje, delovanje.j individualitet i, m. individualitct, individualnost, influencoj, V. uticati; inficneohem — potpadat. jedinka, licnost. pod uticaj, biti pod uticajem, pod uplivom

INFLUENCUAR

122

influenciiar (i, c), adj. koji (koja, koje) je pod uticajem. informate -a, /. informacija, obaveštcnje. ioformativ -e, adj. informativ/ -an, na, -no, obaveštaj/ -an, -na, -no: gazefc informative — informalivni list bulctin informativ — informativni bilten; sherbim (i huaj) informativ — (strana) obavcštajna služba. informćj, V. informisati, informirati, izvestiti, obavestiti; informobem — informirati se. Informuar (i, e), adj. informiran, -a, -o, obavešten, -a, -o. infrakuq -e, adj. fiz. infraerven, -a, -o. infratingull -i, m. fiz. infrazvuk. ingliz -e, adj. vid. englez. ingrandzh -i, m. nieh. zupčani prenos mehanizma. iniciativë -a, /. inieijativa, prvi podsticaj, pobuda, podslrek. iniciatćr -i, m. inieijator, začetnik, pokretač. injekeion -i, m. injekeija. inklinacion -i, m. fiz. inkiinaeija, nagib, pad, nagnutost. inkuadrim -i, m. zaposlenjc, zasnjvanje radnog odnosa; uključcnje. inkuadroj, v. zaposlili; inkuadrohem — zaposliti se. ^r^'iikuadruar (i, e), adj. zaposlcn, -a, -o. -^inkuizicion -i, m. inkvizieija, u rimokatolickoj erkvi: duhovni sud za pronalaženje i kažnjavanje odstupnika od pravog učenja vere (XIII vek). inondate -a, f. vid. permbytje. . inorganik -e, adj. inorganski, -a, -o, ncorganski, -a, -o. inovacion -i, m. inovaeija, novina, prinova, obnova. insekt -i, m. zool. insekat, buba. inscktewascs -i, m. insekticid, tamanjenjc insekata. inscktngrcnës -i, in. insektojed, bubojed. inspekrim -i, in. inspekeija; pregled, kontrola. inspcktdj, V. pregledati, nadzirati, vršiti kontrolu rada, kontrolisati, vršiti smotru. inspcktćr -i, III. inspektor, nadzornik. • inspektori -a, /. inspektorat, nadzorništvo. inspiracićn -i, m. inspiraeija, nadahnuce. inspiroj, V. inspirisati; inspirohem — inspirisati se, nadahnuti se. inspiruar (i,e), adj. inspirisan, -a, -o, nadahnut, -a, -o. insfalim -i, m. instalicija, stručno izvođenje vodovodnih, elektrotehničkih i dr. postrojenja; postrojenje; instaloj, V. instalirati, uvesti, postaviti postro­ jenja (vodpvodnu, elcktrotehničku i dr. instaeiju); postaviti, namestiti; instalohem — namestiti (smestim) se. postavljam se (na odredeno mesto ili duznost). iiistaliiar (i,c), adj. instaliran, -a, -o, namesten, -a, -o, postavijen, -a, -o; uvoden, -a, -o. instance-a,/. instanca, ustanova, nadlestvo.

INTERNACIONALIZEM

instinkt -i, m. instikt, nagon. instinktiv -c, adj. instinktiv/-an, na, -no, nagonski,-a,-o. instinktivisht, adv. instinktivno, nagonski. institiit -i, m. institut, zavodi, institueija, nadlešIvo, ustanova. instnikcion -i, m. instrukeija, uputstvo. instruktor -i, m. instruktor. instrument -i, m. instrument, sprava, naprava. instrumental -e, adj. instrumental/-an, -na, -no; muzikë instrumentalc — instrumentalna muzika. integritet -i, m. integritet, nepovredenost, potpunost. intclektuil. -i, m.-. intelektualac. intclcktuil -c, adj. intelcktual/-an, na, no. infelcktuale/-lja, / . inteicktualka. intcligjencë -a, / . inteligencija, urodena sposobnost pravilnog razumevanja stvari i pojava u zivotu i svetu, razum, um, sposobnost shvatanja i poimanja; svi ljudi koji iniaju ovu osobinu; školovani ljudi. intcligjent -c, adj. inteligcnt/-an, -na, -no, sposob/ -an. -na- no za razumevanje stvari i pojava u živolu i svetu, razum/-an, -na, -no, um/-an, -na, -no. pamet/-ani -na, -no, bist/-ar, -ra, -ro; vešt,-a,-o. vič/-an,-na,-no, umeš/-an, -na, -no. intcndancë -a, / . voj. intendantura, ckonomat. intensiv -c, adj. intenziv/ -an. -na, -no, pojačan, -a, -o. intesifikdj, v. intenzivirati, pojacati. intensifikuar ((, e), adj. intenziviran, -a, -o, poja■čan, -a, -o. intensitet -i, m. intenzitet, jačina. ■ interes -i, m. intcres, udeo, učeSće; odnos; privlačnost, zanimijivost; painja, ljubav.naklonost; značaj, važnost, vrednost; korist, dobit, dobitak; kamata, prihod od uloženog liovca, novae placen za potrebe uzajmljenog novea. interesint -c, adj. interesant/-an. -na, -no. iotercsim -i, m. intetesovanje, interesiranje. intercsćj, V. zaintercsovali; interesohem — interesovati (interesujem) se, interesirati se; intercson (më) — (interesuje) interesovat i, interesirati (me). interjekdćn -i, m. gram. vid. pastliimnë. intemadondl -e, adj. intcmacional/ -an, -na, -no, medunarodni, -a, -o. internadonaIe/-!ja, /. internacionala (pesma i dr.). intcrnadonalizëm/-zmi, m. internacionalizam, medunaiodni pokiel radnika svih zemalja za klasno jedinstvo i solidarnost u borbi za zbacivanje vlasti buržuazije, uništenje imperializma i uvođenje socijalističkog, odnosno komunističkog poretka; osećanje solidamosti i bratstva svih rađnika sveta, stapanje svih naroda i stvaranje jednog višeg , jedinstvenog dmštva urcđeoog po socijalističkim- načelima; zbog toga internacionalizam vodi borbu protiv šovinizma, nacionalizma, imperializma, militarizma i rata.

N T E RNAT

123

internet -i, »/. \’id. konvikt, internatist -i, m. stanovnik intemata, dak ili student u intematu. internim -i, nt. internaeija, interniranje, zarobljeništvo, progonstvo. internoj, V. internirati, tcrati u zarobljeništvo. interniiar (i,e), adj. interniran, -a, —o. interparlamcntdr -e, adj. interparlanientar/ -an, -na, -no, mcduparlamentar/ -an, -na, -no; uni­ on! inlcrparlamentar — interparlamentarna unija. intcrpeloj, V. interpelirati, upadati u red. Intcrpćl -i, m. Interpol (francuski: Organisation intemationale de police criminelle), Medunarodna'organizaeija kriminalne polieije. interpretoj, V. interpretirati, tumačiti, objasniti. interpretfiar (i e), adj. interpretiran, -a, -o, tumacen, a, -o. interval -i, m. interval, meduvreme, razmak. intervenim -i, m. interveneija, mešanje, posredodovanje, ulazak trcćeg lica u ncki spor u ulozi sudije ili posrednika; mesanje jedne države u poslove druge države; voj. ulaženje u rat. intervenoj, v. intervenirati, raešati se, umesati se u što, posredovati; voj. umcšati se vojnom silom, priteći vojskom (u ponioć ili u rat), napasti vojskom. interriste -a, /. intervju, razgovor izmedu saradnika nckog lista ili drugog sredstva javnog informisanja i neke značajne ličnosti iz javnog života o aktuelnim pitanjima, koje cc kasnije taj saradnik objaviti u svom listu, radiju ili telcviziji. intim -e, adj. intim/ -an, -na, -no. pris/ -an, -na, -no. intimitet -i, m. intimnost, prisnost, .bliskojt, drugarslvo. intolerance -a, / . intolerancija, netrpcljivost. intoniin -i, m. intonaeija, naglašavanje. intonćj, V. intonirati, liaglasiti, naglašavati.intonuar (i,e), adf. intoniran, -a, -o, naglašen, -a, -o. ■ .intraiisigjcnt -a, adj. intranzigent/-an, -na, -no, beskompromis/-an, -na, -no. intransitiv -c, adj. gram, intranzitiv/ -an, -na, -no, neprelaz/-an, -na, -no; folje instransitive — neprelazoi glagol. intrigdnt -i, m. intrigaš, spletkaš, sniutljivac. intrigë -a, /. intriga, spletka, smutnja. intrigoj, V. intrigirati, spletkariti, smutiti. intruzion -i, m. geol. intruzija, proccs uvlacenja ili utiskivanje materije, u tecnom stanju, u šupljine ili pukofine drugog stenja. intuicion -i, m. fil. intuicija, neposredno opažanje, neposredno uvidanje, duhovno gledanje, neposredno stečeno znanje, tj. ono do koga se nije došlo putem iskustva ili razmišljanja; naslucivanje, predosecanje, slutnja. intituiv -e, adj. intuiliv/-an,-na,-no.

ir o n !

invadini -i, m. invazija, navala, najezda, neprijateljski upad u neku zemlju. invadoj, V. vrsiti invaziju, zauzeti, navaliti na neku zemlju. invaduar (i, e), adj. invaziran. -a, -o, zauzei, -a, -o. invalid -i, m. invalid. invariancë -a, /. mat. invarijanlnost, nepromen' Ijivost. Invariant -i, m. mat. invarijanta. invektivë -a,/ . lit. invekliva, nasrtanje, vredanje. invcntdr -i, m. invenlar, tačan i f>odroban opis imovine, osobito pokrelne, s naznakom vrednosti predmeta; sama ta imovina; sam preglcd • (i|i knjiga) koji sadrži ovu imovinu. invcntarizim -i, m. inventarisanje, popis inventara. inventarizoj, v. inventarisati, popisati invcntar. invcntariziiar (i, e), adj. inventarisan, -a, -o, popisan, -a, -o. invcrtcbratë -t, m. pl. zool. beskičmenjaci. beskralješnjaci. investim -i, m. investicija, invcsliranje, ulaganje. invcstoj, V. investirati, ulagali. investuar (i, e), adj. investiran. -a, -o. uložcn, -a, -o. involucion -i, m. mat. involucija, zaplft. zamršaj. inxhinicr -i, m. inženjer. inxliinieri -a, /. inženjerija. inxhi -a, /. biser, dragi kamen, dragulj. ipem, V. vid. jap. ipcrit -i, m. iperit, opšti naziv za grupu opasnlh bojnih olrova plikavaca. ipeshkv -i, m. biskup (katolički). ipi -a, /. vid. qipi. ipso -ja, /. vid. allç. ipshtdk -u, m. izdanak, mladica, mlado slablo. ipshtë -a, /. vid. imshtë; koS iznad vodeničnog kamena, vid. i disbtë. iqindi -a, /. icindija (treca po rcdu od pet molitava kod muslimana). ir -i,- m. odvratnost, niržnja, nenaklonosl, antipatija. irat -i, m. mal, imovina, blago, dobro, posed; nekretnina. irem, V. Ijutiti se, gneyiti se, mrzovoljili se. irëmadli, adj. vid. trim. iridace -të, / . pl. bot. vrsta biljaka, perunike. iridë -a, /. anat. irida, dužica. šarenica. iriq -i, m. zool. (Erinacciis europaeus) jcz. irith -i, m. vid. njerilh. irizë -a, / . med. vid. kancer. irlandcz -i, m. Irac. irlandcz -e, adj. irski, -a, -o. irlandcze/-zja, /. Irka. Irlandë -a f. Irska. irmë -a, /. prljavStina; irma e rrobeve — prljavština odela. irnoscm, V. pomodriti se; më iriioset fytjra pomodrilo me se lice (od sunca i dr.). irnosur (i,e), adj. pomodren, -a, -o. ironi -a, /. ironija, pretvaranje. licemerstvo, ismejavanje (prikriveno).

IRONfK

124,

ironik -e, adj. ironič/ -an, -na, -no, podrugijiv, -a, -o. irun (i,e), adj. siv, -a, -o, tam/-an, -na, -no (olovaslc bojc), mod/ -ar, -ra, -ro. irracional -e, act], mat. iracional/-an, -na, -no. irracionalitct -1, m. mat. iracionalnosl, iracionalitet. iskër/-kra, /. vid. slikëndijë. islim -e, adj. islamski, -a, -o, )slamizëm/-zmi, m. islamizam, islanislvo, muslimanslvo.istër/-fta, /. vid. yll. islikdm -i, m. voj. rov. šanac, utvrđenje. is(m -i, m. geogr. zemljouz, prevlaka. ish, prep, ex, bivši; ish-ininistër — bivši ministar. ishull -i, m. geogr. ostrvo, otok. Itali -a, /. Italija. italidn -i, rn. Italijan, Talijan. italidn -e, adj. italijanski, -a, -o. ifaliane/-nia. /. Italijanka, Talijanka. ifalisht, adv. italijanski. italishte/-tja, /. italijanski jezik. italoshqiptdr -e, adj. italo-albanski, -a, -o, što sc odnosi na albanskc kolonije u Ilaiji. itincrdr itinerar, opis nekog puta s podacima 0 stajalistima i udaljenostima; putopis. ith, prep. vid. pas. ifh -i, w. zemijina toplota. ilhme/-mja, /. gorka trava. ithtar -i, m. pristalica, sledbenik. ,

IZRAELlT

ithtim -i, m. vid. idhti, ilhfinë -a, f. vid. idhfi. ilhtoj, y. vid. idlitoj. ivë -a, /. vez, izvczeni deo nošnjc. ■ izbë -a. /. aril, izba, (kuća od borovog drvela). iziemik -u, n. vid. çitar. izobare -t, /. pi. geogr. izobarc, crte koje na karli . spajaju mesta sa istim pritiskom vazduha. izobatë -a, /. geol. izobata; geogr. izobate, crte koje predstavljaju istc dubine mora i jezera. izokronizëm/-zmi, m. Hi. izohronizam, istovremenost, jednakovremcnost. izoldnt -e, adj. fiz. izolacioni, -a, -o. ‘zolatdr -I, m. izolator, telo koje ne provodi struju. izolim -i, m. izolacija, izolovanje, izoliranje. izoloj, V. izolovati, izolirati, Izolohem — izolovati se. izoluar (l,e), adj. izolovan, -a, -o, izoliran, -a, -o. izoliies -i, m. izolator. izoshel, adj, geom. trougao sa dve jednake stranc. izotermc -t, /. pi. geogr. izoterme, crte na geografskoj karti koje spajaju sva mesta na Zemljinoj površini iste srednje temperature svedene na morski nivo. izraelit -e, adj. izraelski, -a, -o, što se odnosi na Izrael.

j, Cetmaeslo slovo alfabcta. ja, adv. inlerj. evo, eto, eno: ja, erdhi! — evo (eto) dodc! ja, pra — pa, eto (tako). ja . . . ja . . . coiij. ili, ili; ja unc, ja ti — ili ja, ili ti, ja merre, ja lore — ili uzmi ili ostavi. jabanxlii -u, m. jabandžija, stranac; tudinac.. jabixhdk >u, nt. vrsta slatkog grožđa. jaci -a ,/, jacija, peta i poslednja dnevna molitva kod muslimana. jaguar -i, m. zooL (Felis onca) jaguar, američki tigar. jahni -a, /. jahnija, čorbast krompir (vrsta jela). jajë -a ,/, teika (očeva sestia). vid. i hallë. jakë -a, /. kragna, okovratnik; kapuljača. jakë inter], ajde, odi! jakëni — odite. jaki -a, f. rana, otvor (u narodnoj rnedicioi rana koja se vcStaČki otvara da bi curila „suvišna” krv); obloga, flaster, melem. jakuce/-cja, /. gunjac, gunj. jakut -i, tn. vid. rubin. jakëz -a, /. kragnica, kragna. jalldq -i, m. praljište bakrenih predmeta u kalajdžijskoj radnji. jaili -a. /. morska ili recna obala, primorje, pri-' rečje. jam, V. jesam, sam; jam i njohur me — upoznat sam sa; ti je shoku ynë — ti si naš drug; ai është aoëtar i bibliotekës — on ječlan biblioteke; jemi të pranishëm — prisutni smo; jeni vonuar oë tren — zakasnili ste na voz; ata jane dashamirë të lib rlt— oni su (jesu) Ijubitelji knjige; qeshë i zënë me punë — bejah —^zauzet poslom; ji gati! — budi spreman! ata qenë prezenl — oni behu prisutni. jamb -i, m. iii. jamb, stihovna koja se sastoji od jednog kratkog i jednog dugog stopa. jaraball -I, m. hot. (Glycyrrhiza glabra) slatkikoren. jambik -e, adj. lit. jampski. -a, -o; varg jambik — jampski stih. Jamulli -a, /. cebe, vuneni pokrivač. jandr -I, m. januar, siječanj. jap, V. dati, dajem; darujem, poklanjam (nešto); I jap besë — dajem besu, reč, (kome); jap fjalën — dajem reč, obećavam; la dha gazit — smejao (-la) sc (ironično); jap hua — pozajmljujem, dajem na zajam; e jep ligji — dozvo-

Ijava, dopušta zakon; s’më jep dorë —ne odgovara mi, nemam računa; jap Gep) shplrt — umirem (umire), ispuštam (ispušla) dušu; jap shpirtln për — dušu dajem za (m^to), previSe volim (nešto); I jap sy — mažem (ga, je); i dha shtatit — porastao (-la) je, uzeo maha u rastenju; japim e marrim —' medusobno se posećujemo, imamo dobre medusobne odnose; trgujemo; kanë dhënë e kanë marrë — sprijateljili su se, medusobno su se ženili i udavali; dhashe e dhashc — učinih sve što mogoh, pQtrudih se mnogo (za ncšto); i jap thonjtë — isteram, oteram (ga, je); i jap uje liekurit — kalim železo; i jap zemër — ohrabrujem (ga, je); jap vajzën — udajem kcer; ta jap prapë — daću ti (ga, je) ponovo, vratiĆU ti (ga, je); ua dha këmbëve — pobežc; jepem — odajeifi se (nečemu); është dhënë pas lodrës — odao (-la) se igri; jipem pas gjahut — odajem se lovu; predati se(vlastima ili drugom). japanxhe/-xhja, f . vrsta ženske dolame koja se i sada nosi u Skadru. japonćz -i, m. Japanac. japonëz -e, adj, japanski, -a, -o. japoneze/-zja, / . Japanka. japonisht, adv. japanski, na japanskom jeziku. japonishte/-tja, / . japanski jezik. japrdk -u, m. sarma Gelo). jaržn -i, m. jaran, prijatelj; ljubavnik, švaler. jarani -a, /. jaranstvo, drugarstvo; svaljerstvo. jarbë -a, /. bezvrednost, trice, ništarije. jard -i, m. jard (engleska-»mera za dužinu). jargavdn -1, m. bat. vid. lilak. jargavëc -1, m. 'puž sluzavac. jargavćl -e, adj. balav, -a, -; sluzav, -a, -o. jargë -a, /. bala; sluz. jargëz -a, /. bat. sluz. jargos, V. balaviti; sluziti; jargoscm — balavili se.

jargëz6r-e, adj. bat. sluzasl, -a, -o. jargdsur (i, e), adj. balav, -a, -o. jariçkë -a, /. vid. zogë. jasemin -i, m. bat. (Jasminum fruticans) jasmin, jastëk -u, m. jastuk, podglavlje, uzglavlje. jashmdk-u, m. peča, veo(pokrivačza lice), jašmak. jashta, adv. napolje, van; prep, osim, sem.

JASHTAZI

, »I. jaz (kanal). jaz -i^, m. vid. zi. jeh -u, m. vid. jehonc. jchon, »>. odjeknuti, odjekiyati. jehonë -a, /. odjek, odjekivanje. jel -i, ni. vid. reumatizcm. jele/-ija, /. konjska griva. jelek -u, m. jclek, prsluk. jemcni -a, /. Samija, marama. jcniçcr -i,/H. janičar (turski vojnik luđeg porekla). jepeni, V. vid. jap. jcremi -a, /. kaluder (mučcnik); usamljenik, usamljenost. jereminl -a, / pustinja, nenaseljeno meslo. jerevi -a, /. daScara, krovinjara, koliba. jcritcm, V. vid. irem. jerm -1,. »I. bunilo, buncanje, trabunjanje. jermësinë -a, /. dot. (Juniperus ,sabina) somina, gluva smreka. jermi -a, /. buncanje, bunilo, trabunjanje. jermik -u, m. pirinčano brašno. jermoj, V. buncati, trabunjati. jes, V. vid. nibes. jesir -i, ratni zarobljenik, jesir. jesirlhi, adv. jedna igra, način te igre (za momke). jeshil -e, adj. vid. gjclbcr. jeshilćn, V. vid. gjelberon. jefesë -a, /. život, življenje. jetë -a, /. život, poslojanje; egzistencija uopšte; fiziološko postojanje i življenje živih огganizama; življenje; gjatë jetës së tij — za njegova života; ndërroi jetë — preminuo (-la) je; la, dha jefë — dade život, žrtvovao f-la)

JOSE... JOSE

je svoj živof; kaloi jelën — proveo (-la) je živol; bën jefë të mirë — dobro živi, provodi dobar život; jeta kiilturore —• kulturni život; e ka përshkruar mirë jctën c fsbatit — dobro je opisao scoski život (u delima); për jelë — za zivota; sa (ë jctë jefa — dok je života, dok je steva, zauvek; rraha jetën — prošetah svet. jetëdhënës -i, m . živolotvorac; adj. živolotvor/ -an, -na, -no. jetëgjitë, adj. dugoveč/-aii, -na, -no. jetër/-tri, pron. vid. (jetër. jelërslm -i, m. jur. otudenje, otudivanje. jelërsoj, V. jur. otuditi, otudivati. jetërsijar (i, e), adj. otudcn, -a, -o. ‘ jetesor -e, adj. životni, -a, -o; kushte jelësore — životni uslovi; vital/-an, -na, -no. jetëshkrim -i, in. životopis, biografija. je(ësbkurtër/-lri, ni. pokbjnik, rano preminuli. jetik -e, adj. drev/ -an, -na, -no. star, -a, -o; rrogë -jefike —'plaća koja se daje nekoj ličnosti za njegovo patriotsko delo kojë je učinio za svoj narod, nacionalna penzija. jetim -i, m . siroče (mbško). jefime/-mja, /. siroče (žcnsko). jetiniore/-rja, /. sirotiite, dom za siročad. jetćj, V. živeti; jcton nga puna e vet — živi od svog rada; ka jefuar gjatë — dugo je živeo (;la). jetos -e, adj. izncmog/-ao, -la, -lo, oronu/-o, -la, -lo, ostare/-o, -la, -lo (za ljude). jctoscm, V. iznemoći se, oronuti se (od starosti). jetosur (i, c), adj. zinemog/-ao, -la, -lo (od starosti). jetullë-a. /. vrpca, traka (za vezanje kose). jezer -i, m . vid. mjcgull, jezuit -i, 7/1. jezuit, isusovac (pripadnik isusovačkog reda); fig - licemer. jezuitizem/-zrai, ///. jezuitizam, svhatanje i način rada isusovačkog reda; f i g , licemerstvo. jezull -i, m . žeravica, oganj, vatra. jo, adv. nc;a punon? jo!—radi li? ne! jo se jo— ne pa he; jo vetëm kaq — ne samo toliko. jo . , . jo, conj. vid. osc. . . ose. jod -i, 77/. hem . jod. jodik -e, ad j. hem . jodni, -a, -o. jodoj, V. jodirati, ponieSati (ili premazali) jodpm. joduar (i, e), adj. hem . jodiran, -a, -o. jodurim -i, m . hem . jodiranje. joduroj, V. jodirati. jokalimtdr -e, adj. gram , intranzitiv, neprelazni. joH -të, /. p i. orkestar, muzicki instrumcnti. jon -i, 7/1. fi z . jon, naclektrisane čestice. jone -t, /. p i. muzicke arije. jone -a, /. vid. jehone; muzičke arije. jone, p ro n . naša; shtëpia jonë — naša kuća. jongdr -i, ///. vrsta tambure sa tri žice. jonxhë -a, /. hot. (M ed ica g o s a tiv a ) detelina, lucerka. jorgan -i, ///. jorgan. jorganxbf -u, 7//. jorgandžija. jose . . . jose, cotij. vid. osc ose.

JOSEMA

127

joscma, caiij. a kamoli; kë(ë e raerr vesh edhe një fëmijë, josenia i rrituri — ovo razume i dete, a kamoli odrastao (covek). josh, V. privlačiti: josh me fjalë lë ëm^a ^— privlačiti slalkim rečima; josh pulat — vabiti živinu (kokoš). joshë -a', /. vid. gjyshc. joshë -a2, /. privlačnost, uglađenost, primamljivost; vabljenje. joshtër/-tra, /. morski orkan, jaka bura. jofe, p ro ii. tvoja; bija jote — tvoja kćcr; shfëpia jote — tvoja kuća> jozyrtdr -e, adj. nezvanië/-an, -na, -no; lajme jozyrtare — nezvaniëne vesti. ' ju, p r o n . drugo lice množine; vi; ju e dini rrugën ■— vi znate put; vam, %'ama: po ju them — kažem vam (vama). jćaj, рпЈи. vaš, vaša. vaše; biri juaj — vaš sin; ■siitëpia juaj — vaša kuća; adj. vaš, -a, -e. jubile -u, m. jubile, go.dišnjica. jud -i, m. mitološka ličnost iz narođnih bajki koja se rve sa pijanima. \ jufkë -a, /. jufka, list razvaljanog testa, jug -u. m. geogr. jug; jugo. južni vetar. jugë -a, /. jugo, južni vetar. juglindje/-dja, /. jugoistok. juglindor -e, adj. jugoistočni. -a. -o.

JUSTIFIKUAR

jugor -e, adj. južni,-a,-o; poll jugor — južni pol. jugoslldv -i, /п. Jugosloven. jugoslldv -e, udj. jugoslovenski, -a, -o. jugosllave/-vja, /. Jugoslovcnka. Jugosllavi -a, /. Jugoslavija. jugperëndim -i, in. jugozapad. jugperendinićr -e, adj. jugoziipadni, -a, -o. jullđr -i, m. vid. kapistër. juri -a, / . žiri. juridik -e, adj. pravni, -a, -o, pravniëki, -a, -o juridikatë -a, /. vid. jurisprudence, juridikisht, adv. pravno, pravnički. juridiksion -i. m. jurisdikeija, oblast jednog suda, dcloknig suda; administrativna oblast nadleštva. jurisprudence -a,/, jurisprudeneija, pravna nauka, pravna učenosl; pravosude; zakonodavslvo. jurist -i, m. pravnik. justifikim -i, m. opravdanje, arsye e justifikueshnie—opravdani razlog; mungesa të justifikuara —opravdani izostanci; s’ka kurrfarë justifikimi —nema nikakvog opravdanja. justifikdj, V. opravdati; justifikohem — opravdati se. justifikiiar (i, c), adj. opravdan, -a, -o.

к к, pe(naeslo slovo alfabeta. ka, p rep . vid. nga. ka -u, m. vo; ka I zi — crni vo. kabđ, ađj. kabast; -a, -o; *ma11 kaba — kabasta roba; fig . njeri kaba — težak čovek, dosadan. kabarć -ja, /. kabare, krčma; elegantna gost.onica. kabel/-bli,' rti. fiz. kabal, vod, električki vod. kabinćt -i, m. kabinet, mala sobica; radna soba, kancelarija; vlada, ministarski savet; školska zbirka; kabineli I fizikčs — kabinet fizike. kabinë -a, /. kabina; knbinë telefonike — telefonska kabina; brodska i dr. kabina. kabisbt -i, m. zooL vid. karrabishl. kablësh -i, m. šišarica, šišarka. kablosh -i, in. pramen kose; pregršt vune. kabllo -ja, /. kabal, vod. kabllogr^m -i, m. kablogram, 'depeša poslata kablom. kabdq -i, m. vršak, brežuljak, vrh brega. kabuni -a, / vrsta slatkiša od pirinča, suvog grožđa, badema i sitno iseckanog mesa, koja se zatim posipa šcćerom. kacabu -ni, m . 200I. vid. kolcoptcr. kacadre -ni, m . 200I. (L u ca n u s servits) jelenak. kacafik -u, m . poljska osmatračnica, baštovanska koliba; fi g . čalrlja, slara koliba. kacafytcm, v. rvali se, gušiti se, hvatati se prsa u prsa; /i g . .uhvatiti se u koštac (sa problemima i dr.). kacafyfjc/-tja, /. rvanje, gušanje, hvatanje prsa u prsa; fig . hvatanje ii koSlac (sa problerriima i dr.). kacagjćl, p a r t, rri kacagjcl — kočoperiti se, isprsiti se. kacagjelohem, v, kočoperiti se, isprsiti, naduvati, se. kacalćc -i, in. zo o l. vid. karkalec. kacambytcm, v. svađati se, posvađati se, sukobiti se (s nekim). kacžn -i, m . škrtac, cicija, tvrdica. kacdn -e, adj. škrt, -a, -o, tvrđ -a, -o u davanju. kacarra -ni, m . štap, mačuga, batina. kacarrik -u, m . raklja, podmetac (za vinovu lozu). kacarrohcm, v. vid. kacavarem. kacarrum -I, m . kočanj, vid. koçan.

kacaturre/-rrja, /. vid. kasaturre. kacavarem, v. verati se, uzverati (uzverem) se. kacavarčs -c, adj. bot. povijuša. kacavirem, v. verati se, uzverati (uzverem) se. kacavjerrës -e, adj. hot. povijuše (vrsta biljaka); puzav, -a, -o. kacćk -u, m . mešina.meh, kožna mešina; kovački meh. kacer -e, adj. obli (oštri rogovi); ufililjen, -a, -o (za brkove i dr.); žiljast, -a, -o. kad -a, /. lopata. kacibšrdhe -a, /. bot. vid. kaçe.. kacidhe/-dhja, /. stari turski novae (pola groša). kaciq -i, m . vid. rrëshiq; jare, jarić. kacu, adv. vid. gatiç. kacija/-coi, m . vid. shërbyes. kacuk, adv. vid. galiç. kaciile/-lja, /. snopić, struk požnjevenog žita. kaç -I, m. vid. vektar. kaçabëk -u, m. 200 I. vid. qift. kaçSk -u, m. kačak, odmetnik, hajduk; duhan kaçak — duvan koji se krišom (skriveno) prodaje. ' • kaçarodk -u, m. kačamak. kaçamill -i, m. zool. vid. kermill, ç kaçamdl -i, m. kukuruzni klip (sa retkim zrnama). kaçanduk, v. vid. nduk. kaçarrët -i, m. vid. jakuce. kaçarrum -i, m. vid. koçan. kaçavidhë -a,/, šrafciger, odvijač, izvijač, odvrtaC. kaçe/-çja, /. bot. (C rocus v e m u s ) brnđuSa, brnđuša. kaçël -e,‘ a d j. vid. çalë (i, e), kaçërr -ii, m . vid. sherr. kaçërr -i2, m. led koji še hvata na drveće. kaçë -a, /. prazan orah. kaçi -a, /. but, bedro; batak. kaçikërr/ -кгга, /. zool. vid. karkalec. kaçile/-lja, /. vid. shporte. kaçirubë -a, /. kukma, cuba, pramen. kaçkaritem, v. pretvarati se, lagati, lažno obećati; izmišljati laži. kaçkavdll -i, m. kačkavalj (sir), kaçkë -a, /. vid. arrë. kaçkët (j, e), adj. v/V/. arrtë. kaçkin -i, »j. vid. kaçak.

KAÇKl'NJ kaçkinj, v. Ijustiti orah. kaçlytë -a, /. vid. xhufkë. kaç6rr -i, m. zečić (mlađunče divljcg zeca). kaçorre/-rrja, /. vid. kasollë. kaçubet -i, /n. zool. vid, qift. kaçubë -a, /, grm. žbun, šikara. kaçubor -e, adj.' bot. žbunast, -a, -o. kaçiil -i, m . ćuba u ševe; resica, crvena koža u petla; zo o l. ćubasta ševa. kaçule/-lja, /. kapuljača. kaçulitë -a, /. ćuba u §eve i dr. kaçull^r >i, m. hvalisavac, lažni dobročinac, razmetljivac. kaçulle/-llja, / . kapuljača. kaçup *1, m. vid. rrëshiq. kaçurrëc -i, m . vid. jakë. kaçurrël, a d j. kudrav, kovrdast; me flokë kaçurrel — sa kudravom kosom. kaçurrela -t, m . p l. kosa, kovrdava, kudraxa kosa. kad -i, m. kad, tamjan. kadaif -i, m. kadaifa, vrsta tesla, kadaifçi >u, m . poslastiëar, slastičar. kadalë, ’a d v. vid. ngadalë. kadali -a, f . vid . ngadalësi. kadalsliëm (i) -shnie (e), adj. vid. ngadalshëm, kadastër/-fra, / . katastar (katastarski upisnik, knjiga; katastarski ured, ustaaova). kadastrdl *e, a d j. katastarski, -a, -o. kadaslrim -i, m . kataslriranje, unošenje, uvodenje, upisanje u katastar. kadastrćj, v. katastrirati, unositi, uvoditi, upisati u katastar. kade/-dja, /. drvena vcdrica, vedro za sir i dr. kadët -i, m. pitomac; kadet ushtarak — vojni pitomac. kadi -u, m . kadija, turski sudac. kadife -ja, /. kadifa, baršun. kadimi, p a r t, e kemi kadimi — u tradiciji nam je, tako nam je od vajkada. kadis, V. kaditi; spremiti; kadis me temjan — kaditi tamjanom; kadis kaiin për rrugë — ■spremiti konja za put. kadishtë -a, /. burić, burence. kaditsbëm (i).-shme (e), adj. davnaSnji, -a,-o. kad6, co n j. vid. ngado. kadoriqc/-qja, / . tek zasadena vinova loza. kadbë -a, /. kosor, kpsir. kadhëm/'dhmi, m . vid. kadhë. kaf -i, Ш. vid. eshkë. kafariç -i, m . vid. hunde. kafds -i, m . kavez; anat. grudni koš; kafas për zogj — kavez za ptice; kafasi i krahërorit — grudni koš. kaCiz -i, m, gavaz, kavaz, pandur, stražar, vratar. kafë -ja, / . b o t. (C o fe a arabica) kafa; kafana (lokal). kafehanc/-nia, /. kafana, krčma, birtija. kafcinë -a, /. kafein, alkaloid u kafi, upotrebljava se u medicini. kafenë -ja, / . kafana, krčma, birlija. 9 F jalor shqip-serbokroatU ht

129

KAKOLE

kafexhi -a, /. kafedžija, krčmar, birtaš. kafjdll -i, m . doručak. kafkë -a, /. anat. lobanja, lubanja. kafkull -i, m . Skoljka od korajače. kafshdr -i, m. stoëar, čobanin. kafshatë -a, /. zalogaj; kafshata e bukës — zalogaj hleba. kafshë -a, f . stoka, bestija, besija. kafshëz -aj /. y ’id . gjëzë e gjëzë. kafshitë -a, /. zalogaj, vid. kafshatë. kafshëj, V. ujesti, ujedati, grisli, zagrizati. ka(shore/-rja, /. vid. kafshatë. каШп -I, m , vrsta ogrlača (albanska stara nošnja); kaftan, dug kaput, prastara nošnja prenesena iz Azijc u Evropu. kagj -1, m . vid. gjel. kaht, p r e p . k(a), prema: ktheu kah unë — okreni se k meni; kah ajo anë — prema onoj strani; a d v . kah po shkon? — kuda, kamo ideS? rečca kojom se označava vreme (trenutak): jam kah slikoj — idem već (sad, ovog trenutka nameravam da idem); cilj, žclja, namera: s’jam kah i shkruaj — neëu da mu (joj) pišem, ne mislim da mu (joj) pišem; uzrok: kah ishte hxe, s’dinte as të flasë — kako (ili: koliko) se bio (-la) naljutio (-la), nije umeo (-la) ni da govori. kal|2,-u, m . vid. kahje. kaherë, a d v. davno, odavno; ka ardhë kaherë — odavno je došao (-la). kahcrshëm (i) -shme (e), ad j. dav/ -an, -no, davnašnji, -a, -e. kahje/-hja, /. smer, pravac; me kahje fë ndryshme — različitog smera. kahmos, adv. svugde, svukud, na sve strane. kahtit, V. Ijuštiti (orah i dr.), kaik -€, a d j. čamast, -a, -o; saban kaik — čamasti tanjir. kaike/-kja, / . čamac, barka, Sajka, čun. kaishtë -a, f . vid. dellinë. kajlë -a, / resa, resica; b o t. resa. kajmdk -u, m. kajmak, skorup, vrhnje, skrama, pavlaka. kajmekdm -i, m. sreski načelnik (u tursko doba); namesnik. kajnacë -a, /. zasun, mandaia, zatvarač na vratima. kajo -t, / . p i. vid. potkc. kajsl -a, / . bot. (P r m u s a rm e n ia c a ). kajsija. kakao -ja, /. bot. (T h eo b ro m a c a c a o ) kakao. kakaris, v. kukurikati, kokodakati. kakavlç -i, m . b o t. nezrela dinja, mala dinja koja više ne zri. kakë -a, /. govno, kaka (u dečjem govoru). kakërdhi -a, /. brabonjak. kakërdhiçë -a, /. zool. vid. hardhje. kakërdhdk -u, m . anat. vid. kokërdhok. kakëzozë -a, f . zo o l. (A n g id s fr a g ilis ) slepić. kaki -a, /. vid. saç. kakofonl -a, /. kakofonija, neblagozvučnosf, neskladnost zvukova. kakole/-lja, /. a n a t. vid. kërdbokull.

KAKRRUK какггпк -u, /«. voce sa košćicom (kao: šljiva, breskva idr.): voce sa tvrdom ljuskom (orah, lešntk). kald -ja, /. kaljaja, ivrdava. kalakiç, adv. vid. kaliboç, kalipiç. kalamd -ni, m. dete (dečak ili dcvojcica). kalamend, v. ošamutiti; kalamcndcin — ošamutiti se, onesvestiti sc. kalamcndur (i, e), adj. ošamućen, -a, -o, onesvešćen, -a, -o. kalandcr/-dra, /. zoo!. ( Melanocorypha calandra) vrsta sevrljuge, vrsla ševe. kalangerç -c, adj. grčevit. -a, -o; slabunjav, -a, -o. kalapiç, adv. jahački, opkoračke. kalaqafë, adv. jahački; jahanje komc na vrat. kalarohetn, v. penjati, se, uzverati se, uspinjati se (kažc se za biljke). kalas, adv. puzećke, puzavo. kalastre -ni, in. zool. vid. pulasfre. kalavesh -i, m. grozd; gronja. kalaveshas, adv. loše; u ndanc kalaveslias — lose se rastaviše, posvađaše se. kalavigjas, adv. kaže se za osobu koju nose hvatajuce je za noge i'glavu, odnosno ramena (u slučaju povrcde, nesvcstice, pada i dr), kalb, V. (ruliti; fig. e kalbi me dajak — prcbiti, isprcbijati; kalbcni — truliti se. kalbaroq -i, in. mrša, čovek nežnog zdravlja. kalbç -c, adj. tru/-o, -la, -lo, trulav, -a, -o. kalbësirë -a, /. trulost, trulež. kalbësKct, v. vid. kalb. kalbët (i,c), adj. tru/-o, -la. -lo, trulav, -a, -o. kalbëzolicni, v. vid. kalbem. kalbsiqe -t, /. pl. trulež. kalbur (i,e),. adj. tru/-o, -la, -lo, trulav, -a, -o. kalcë -a, / . ' kalëine, dokolenice. . . kdlcium -i, lu. hem'. kalcijum; srebrnaslobeli laki metal iz grupe lužnatih ruda. kalecë. adv. vid. kalelitë. kalehtë, adv. lagano, polako, tiho; ecë kalebtë — ide lagano, polako, nečujno. kalein -i, m. vid. laps; bot. kalcm, mladica, izdanak; fig. pisnienosl, njeri me kalem — : pismen čovek. kalemxhi -u, m. (st.) pisac; pogrdno: piskaralo. kalenddr -i, ni. kalendar, skup o razdeobi vremena na dane, nedelje, mesece i godine. kalestër/-tta1/. gošća (na porodičnoj svečanosti). kalestor -i, m. zvanica, gost. ’kalësh -e, adj. rutav, -a, -o', dlakav, -a, -o, kosrnat, -a, -o; crnook. -a, -o; kalušast-, -a, -o (za ovcu). kalesbdn -e, adj. vid. kalesli. kaletore, adj. laka, brza, hitra. kalë -i, zooL konj: kalë shale — jahaći konj; kalë qerreje — fegleci konj; kalë saniari — tovarni konj; kalë race — punokrvni ili ëistokrvni konj; fiz. kalë fuqi — konjska soaga. kalfët (i,e), adj. Doluniut/-an. -na, -no, (za leënost); ujë i kalfët — polumutna voda.

130

KALORIFF.R

kalibër/-bri, m . kalibar, precnik šupljine kod vatrenog oružja; preënik metka, zma; veličina i tezina topovskog metka; f i g . vrednost, valjanost, važnost (nekc ličnosti). kalibobë -a, f . vid. carac. kalibdç, a d v. jašimice, jašući, opkoračke. . kalif -i,' m . kalif, zastupnik, naslednik Muhameda. kalifat -i, m . kalifat, vlasl kalifa. kaligrafi - a ,/ kaligrafija, krasnopis, lepo pisanje. kalim -i, m . prolaz; prelaz. kalimtdr - 1, m . prolaznik. kalimtdr -e, adj. g ra m , (ranzitiv, prelazan. kalimtarc/-rja, /. prolaznica. kaliqafë, adv. jahaëke Gahanjc na vrat). kaliqe/-qja, /. vid. nnllëDC. kalisem, v. popeti se komc na vrat, dosadivati, i kaliscra — navaljujem, dosadujem (kome). kali'sh 'i, m . hem . čilska lalilra. kali'f, V. kovati; kalit kosën — kovati kosu; kalit metalin — kovati metal; kalitem — kaliti se. kalitje/-tja, /. kovanje, varenje, zavarivanje; klesanje. kalivaç -i, m . gronja, grančica puna ploda (trcšnje npr.) kalive/-vja, /. vid. kasollc. kalkarc -t, /. pl. Irulež (trulo drveće koje donosi voda). kalmuq -i, m . gomila snieća. kal6j, V. proći, prolaziti; preci, prelaziti; kur po kaloja rrugës — kad prolazih, prodoh putom; mos kalo këndej — ne prolazi ovuda; kaluan rnë se tri ditë — pro.*Slo je više od tri dana; po kalojnë vifet — godine prolazc; po kalojmë tani në pikëa tjetër — prelazlmo sada na drugu tačkii; ky libër. kaloi prej dore në dorë — ova knjiga je prešla iz ruke u ruku; na ka kaluar një gabim — promakla nam se jedna greska; kaloj lumin — prelazim reku; f i g . ia kaloj — pretiëem ga G®); s’ma kalon kush në vrap niko me ne može preteëi u trci; a e kaluat klasën? — jeste li završili razred? ai kalon kohën kof — on provodi vreme džabc, u besposlici. kalor -i, m . vid. kalorës. kalorc, a d v.: e qep kalore — šije ga Oe) privremeno (kaže se za odelo ili haljinu kada se prošije samo radi probe). kalore/-rja, /. korbac, bič, šiba; deo samara; membrana u orahu. kalorcs -i, /и. konjanik, jahaë;/i;?. vitcz, riter. kalorësi -a, /. viteStvd, riterstvo; konjanici, jahači. kalori -a', /. voj. konjica. kalor! -a.-, f . f i z . kalorija, jedinica za merenje toplote, tj. ona koMčina toplote koja je u stanju da jednom kubnom santimetru (1 cm^) čiste vode povisi temperaturu za jedan stepen Celzijusov (1 C) (od 14,5° na 15,5® C). kalori -u, m . vid. kalorës. kalorifër -i, m . kalorifer, radijator.

KALORSIAK

]3J

kalorsidk -e, adj. lit. riterski, -a. -o. viteški, -a, -o. kalordii, adv. vid. kalore. kalptoj, V. za'pušili, začcpiti rupe na buretu i dr. kalptyrc -a, / . zapušač, čep od lana ilipamučnc krpe za zapušivanje pukotina na buretu. kalqyqe/-qja, / . beli labud, vid. mjellbardhe. kaltër (l,c), adj. plav, -a, -b; qielli i kaltër — plavo nebo. kaitërinë -a, / . plavetilo, azur. kallhedër/-dra, /. granjc, šiblje, suvad. kaluar, adv. jašimice, na konju, jašući. kaluar (i,e), adj. prošli, -a, -o; kohë e kaluar — prošlo vrerne. kaluar -a (c ),'/. prošlost. kaluesc, adj. prolazna; prelazna; note kalucsc — prelazna ocena. kalueshcm (i) -shme (e), adj. prelaz/ -an, -na, -no; note e kalueshme — prelazna ocena. kaliish -i, m. konjic, kbnjic. kalvdr -j, m. visak, predmet ili voće što visi. kalvinist -i, m. kalvinist, pristalica kalvinizma. kalvinizëm/-zrai, m. kalvinizam (ucenje Žana Kalvina). kalvoz -e, adj. vid. ndyrë, kali, V. umetnuti, uvlačiti; naterati, nagoniti; paliti, upaliti, zapalili. kalla -f, / . pl. klevcta, ogovaranje. kallaballëk -u, m. mnoštvo (ljudi), gomila (ljudi). kallafat, part, nemarno, aljkavo; punon kallafat — radi nemarno, aljkavo. kallafatim -i, m. neitiarnost, aljkavost, nepažnja. kallafatoj, v. zanemariti, aljkaviti, uraditi nešto nemarno, krajnje aljkavo. kallafys, v. vid. rras. kallais, v. kalaisati. kalMj -i, in. min. kalaj, kositar. kallajxhi -u, in. kalajdžija. kall^ra -i, m. bot. (Arundo) trska; kallam i sheqcrit {Saccharuni officinale) šećema trska; kallam Italian (Arundo dorax) italijanska trska; kallam misri — šaša, šaSarovina, kukurozovina. ■ kallarndr -i, m. mastionica; zool. sipa. kallamate -a, /. vid. uzo. kallambdq -i, m. bot. vid. miser, kallamboqtë (i,e), adj. vid. misërt. kallamć -ja, / . kukuruzište; strnište, kallamishte/-tja, /. vid. kallamisbtë. kallapit, v. progutati, vid. gëlltit. kallauz -i, m. kalauz, vodič; falcifikovani kljuc. kallçi -të, m. pl. kalčine, dokolenice (od sukna). kaildrem -i, in. kaldrma, tarac; pločnik od neravnog kamenja. kallëp -i, m. kalup, oblik, obrazac, forma, tvorilo. kallëz -it, in. pl. klasje. kallëzi -a, f . prokazanje, Jpijuniranje, potkazivanje. kallëzim -i, m. priča, pričanje; pripovetka; pripovedanje. kallëzimtër -i, in. pripovedač, koji priča. kallëzoi, v. pričati, pripovedati, ispričati, govoriti.

KAMBEZEZË kaliczon, V. pričati, kazati; ai kallëzoii pcrralla — on priča (kazujc) bajke. kallëzore/-rja, /. gram, akuzativ (cetvrti padež). kaliczues -i, m. gram, prirok (u recenici). kallfe -a, f. kalfa, zaoatlijski pomoćnik. kalli -u, m. klas; kalliu i grurit — pšenički klas, kalling]ashëm/-shme, adj. klasolik, -a. -o. kalHtli -i, m. klasic. kalikdn, adv. ukočeno, kruto, uspravno; i rrinë rrobat kallkan — stoji mu odelo kruto (ukoceno). kallm -i, m. .šaša; bot. (Typha laiifolio) ženski rogoz. kallmishtë -a, /. trščak; kukuruzištc. kalini -a, f. pihtija, hladetina, aspik. kallnor -i, m. vid. janar. kallo -ja, /. žulj, kurje oko. kallogre -ja, /. kaludcrica (pravoslavna). kallogjer -i, in. kaluder, redovmik, monah. kallp -c, adj. laž/-an, -na, -no, krivotvoren, -a, -o, falsifikovan, -a, -o. kallpdk -u, m. kalpak, šubara. kallpazan -i, m varalica, lažljivac. kallume/-mja, /. toranj; kamara; septička jama. kallumslnjer/-shore, adj. lornjast, -a, -o, u vidu tornja. kani, V. imati; kam pune — imam posla; ke mjaft kohë — imaš dosta vrcmena; ka fjalor të pasur — ima bdgat reCnik; kemi — imamo; keni — iinate; kanë — imaju; kao pomoćni glagol: kam qenë — bio sani; kc qenë — bio si; ka qenë — bio je; kemi qcnë — bili smo; keni qenë — bili ste; kanë qcnë — bili su. kamalle/-lija, /. jama, jazbina. kamare/-rja, f. niša. udubljenje u zidu; loza, brodska kabina. kamastcr/-tra, /. veriga, lanac. kamafar -i, m. zelenaš, lilivar. kamatë -a, /. kamata, dobitak od ulozenog novca, interes. kambadoras, adv. eci kambadoras — laziti, idem puzecke, gmižcni. kambaiec -i, m. nogare; skcla, podupirač. kambanare/-rja, /. zvonara, zvonamik. kambanćc -i, m. pcšak; ćopa. kambanë -a, /. zvono. kambas, adv. peške; s nogu. kaiiibatis, v. podupreli, podupirati (zid). kambatisje/-sja, / . arh. podupiranje skela, izrada skela. kambesë -a, /. papučica, podnožnik (na razboju). kambëcuer/-cori, m. postolje (od spomenika i dr.). kambclesh -e, adj. vista žilavog duvana; rutav, -a, -o, (vrsta goluba). kambëpatë -a, /. bol. (Clwnopodiiim album), pepeljuga, divlja loboda. kambes -i, m. pomoćnik (pri radu). kambeshfoj, v. pešačiti, hodati. kanibëzezë -a, /. veter. ( Cangraena emphysema­ tosa) vrsta stočnc bolesti-.

KAMBËZi

)

132

kanibëzi./-zezë, aclj. ncsreć/-an, -na, -no. kambiiil -i, ni. menica, čckovna uplatnica, cek. kaniblikaçik, adv. ecën kamblikaçik — hoda čučkc, čučećke, skakutajući na jcdnu nogu. kambrik -u, /«. fabrično belo plalno. kamerie -ja, /. terasa; klupa sa naslonom. karaeriër -i, /n. konobar. kamester/-tra, /. papučica; podnožnik (na razboju). kamë -a, j . kama, veliki nož. kamčs -i, m. bogataš, imućan. kamëse/-sja, /. bçgata, imućna. kamfur -i, m. vrsta tropskç smole. kamillžf -i, m. kamilavka (kaluderska kapa). kaminë -a, / . ciglana; gomila (kamenja i dr.). kamiën -i, m. kamion, teretni automobil. kamish -i, m. kamiš, çibuk. kamjallë -a, / . kukuruziSte; strnište. kamje/-mja, / . imovina, dobro, blago. kamjc -t, /. pl. sadžak, tronožac. kamomilë -a, / . bol. {Matricaria chanwmila) kamoniila, kamilica. kamp -i, m. lager, blok; logor, kanip. kampanulace -të, /. pl. bot. kampanulacee, zvo-

KAPARĆJ

kandilendft -i, m. laik, erkvenjak, koji pali i gasi svećc u erkvi. kandilcr -i, ni. sveenjak, polijelej. kandis, v. ubediti, ubedivati; kandisem — ubediti se. kandisur (i,e), adj, ubeden, -a, -o. kandore/-rja, / . kamcn ivičnjak. kandds, v. nalaziti, pronalaziti, naći; snalaziti kancllc -a, / . bot. {Lauras cinnamonum) cimet. kanë -a, / . vid. kënë. kangë -a, / . vid. këngë. kangiir -i, tti. zool. kengur. kangj -i, MI. vid. gjel. kangjella -t, / . pl. gvozdena ograda. kanibdl -i, m. hanibal, Ijudožder. kanicë -a, / . korice, kanija, nožnica. kanike/ -kja, f . čobanska kolibica. kanisk -u, mi. svadbeni dar, poklon. kanisfër/ -tra, / . košarica, korpica. kanosem (i), v. pretiti, zapretili (nekom). kanosi -a, /. pretnja, zaslraživanje. kanosjdr -i, mi. (st.) član saveta za odredivanje globe za učinjenu štetu; poljak, čuvar polja. kanotdzh -i, m. sp. veslanje. n ić . kanp -I, MI. bot. {Cannabis saliva) konoplje. kampion -i, m. sp. sampion, prvak; model, uzor; kanliër -i, mi. gradiliSte; kanticr detar — brodoborac za neku ideju. gradilište. kampiondt -i, m. šampionat, prvenstvo. kanton -i, MI. kanton, srez, okrug, oblast (adrainiskamur (i,e), adj. vid. pasur. trativno područje u nekim zapadnim zemljama). kamxhik -u, m. kamdžija, bič. kanun -i, MI. kanun, zakon; Kanuni i Lekë DukaKanadđ -ja, /. Kanada. gjinit — Kanun Leke Dukadinija. kanadćz -i, m. Kanadanin. kanunorc/-rja, / . vid. rregullore. kanadez -e, adj. kanadski, -a, -o. kanushë -a, /. zool. vid. Icjlek. kanadeze/-zja, / . Kanadanka. kanxhë -a, f. mandala, zasun, zasovnica. kanakdr -i, m. razmazenik; adj. razmazen, -a, -o. kanjclë -a, /. slavina, čep (drvena slavina). kandl -i, m. kanal, jaz, potok; geogr. kanali i kanjushë -a, / . zool. vid. lejlek, Suczit — Sueckj kanal; fig. pravac. kaolin -i, mi. hem. kaolin, raasna glina, porcukanalizim -i, m. kanalizacija; fig. kanalisanje, lanska zemlja. usmeranje. kads -i, MI. haos, nered, zbrka, metcž, darmar. kanalizćj, v. kanalizirati, kanalisati;/;]?. usmerifi. kaotik -e, adj. haotië/ -an, -na, -no, zbrkan, -a, kanalizuar (i, e), adj. kanaliziran, -a, -o, kanali-o; gjendje kaotike — haotično slanje. san, -a, -o. kap -i, MI. poklopac; ibrik za ka(u. kanarae/-mja, / . kotlić, mail kotao. kap, V. hvatati, uhvatiti: më kap frika — hvata kanapë -ja, /. kanabe. me strah; qeni kapl lepurin — pas (ker) uhvakandr -i, m. vid. kasap; tiojezeca; dëmi kapnjëshumë të madhe ^ šteta kanare/-rja, /. vid. thertore. dostiže veliku sumu; kapem — uhvatiti Qivatara) se. kanarJnë -a, /. 20 0 I.' {Seriitus canarius) kanarinac. kandt -i, m. kapak (na vratima, prozorima i dr.), kapacitćt mi. kapacitet. kanaracë -a, /. kanafas, Juta; obrus, peSkir. , kapadai -a, / . kapadabija, siledžija. kanarelë -a, /. sanduk, kulija (za novae), kapadaillëk -u, mi. kapadahiluk, siledžijstvo. kancer -5, m. med. kancer, rak. kapdk -u, MI. kapak, poklopac. kanda (më), v. prijali, voleti, hteti; më kanda kur kapaklli -a, / . vrsta puške kremenjaëe. të shoh — prija mi (volim, želim) kad te vidim. kapakth -1, m. bot, poklopac. kanddr -i, m. kantar; fig. s’çon kandar — ne kapalis, v. pokriti, pokrivati; zaokupiti (posloigra ulogu. vima i dr.). kandër/-dra*, /. zooL {Tenebrionidae) brašnar; kapamd -ja, /. kapama, vrsta jela od jagnjetine. kukac. kapanxhe/-xhja, f . otvor sa poklopcem na tavanu kander/-dra2, /. čabar za ulje. ili podu. kandiddt -i, m. kandidat, osoba predodredena kapdr -i, MI. kapara, deo novea koji se unapred za neki rad. daje, avans. kandidaturë -a, /. kandidatura. kapardisem, v. isprsiti se, naduvali se, kočoperikandil -i, iii. kandila; zool. ineduza. ti se. kandile/-lja, /. vid. kandil. kapardj, v. kapariti, dati unapred deo novea.

k a p a r Os

v. kapariti, dati unapred deo novea za kupljenu stvar. kapardsur (i,e), adj, kaparisan, -a, -o. kapase -a, /. ćup, zerrdjani sud. kapaster/-fra, /. bot, (Acer dasycarpiim) američki šećemi javor. kapcćl, V, zapuSiti, začepiti, G>ure). kapcele/-)ja, /. drveni prah za zapušivanje pukotina na buradima. kapeçul -i, m, astr, sazvežđe (Veliki medved). kapeddn -i, m, kapidan, četovođa, kapetan. kapelashitës -i, m, ScSirđžija (prodavac). kapelë -a, /. kapa, kačket, šeSir (muški). kapë -a, /. snop, struk (Sale); biberon, cucla. kapër/-pra, /. držač, podupirač, podmetač (za vinovu lozu). kapërcëj, v. preskočiti; kapërcej hendekun — preskočim jarak; kapërcej në vrapim — pretičem u trei; kaperccj çdo masë — prclazim svaku meru, preterujem. kapërcëll -i, /;>. anal, vid, czofag. kapërdm -i, m. preskakanje; preticanje; prelaz. kapercycll -i, m, prelaz, mesto za prelaz preko plota. kapërcyeshëm (i) -shme (e), pdj, prelažljiv, -a, o. kapërddk -u, m. vid. cilindër. kapërdij, v. progulati; prevrnuti (čamac). kapërdimthi, adv. vid. kryengulthi. kapërtdj, V. vid. kaptoj. kapërthëj, v. prikovati, pričvrstiti; obručali. kapërthyer (i,e), adj. prikovan, -a, -o, pričvršćen, -a, -o; obručan, -a, -o. kapës -i, nu svaka spajalica (metalna); Stipaljka (za veS i dr.); biberon, cucla. kapëse/-sja, /. spajalica; Stipaljka. kapëz -a, /. držalo, držalica; balčak. kapicë -a, /. kapica, kapa; stog, kamara (snopoval; gomila drva. kapiddn -i, m. kapetan (četovođa, kapetan broda), vladar jedne pokrajine. kapildr *i, m. kapilar. kapildr -e, adj. kapilar/-an, -na, -no. kapilarësl -a, / . bot. kapilarnost. kapilarë -t, m. pl. anat. kapilari. kapilaritët -i, m. fiz. kapilarnost, sliënost dlaki. kapinë -a, /. bot. vid. fcrrmanzë. , kapiodk -u, m. bot. (Marrttbium vidgare) beli tetrljan. kapistdll -i, m. vid. kapistër. kapitstallem, v. koëoperiti se, kinduriti se, krutiii se. kapistër/-tra, /. ular, uzda. kapitdll -i, tn. kapital, „glavni iznos” , „glavnica”. kapitalist -i, m. kapitalist, bogataS. kapitalist -e, adj. kapitalistički, -a, -o. kapitaiizëm/-znii, m. kapitalizam. kap të -i, m. arh. kapitel (gornji deo, glava stuba). kapitën -i, m. voj. kapetan; sp. kapiten, voda ekipe. kapitull -i, m. poglavlje, glava (u knjizi, zakonu). kapitullim -i, m. kapitulacija, predaja borbe. kapitulldj, V. kapitulirati, predati borbu. k a p a rd s,

133

KARABUSH

kapitulluar (i,e), adj. kapituliran, -a, -o. kaplis, V. vid, plakos. kapldj, V. obuzeti, zahvatiti, zaokupiti; kaplohem — obuzimam se, zaokupiram se. kapldq -i, m. vid. shtëllungë. kaploqe/-qja, / . prazna glava, ludak. kaplladis, v. vid. kapllais. kapUais, v. postaviti, metnuti astar, bbložiti. kaplldn -1, m. zool. vid. (igër., kapllafis, v. vid. kapllais, kaplluçinë -a, /. obloëa na jarmu koja Stiti zapregu od ozlede. kapole/-lja, /. kapuljača, kukuljica. kaporane/-nia, /. koporan, ogrtać, gomji kaput od domaćeg sukna. kapdsh -1, m. vid. gjel. kapotë -a, /. vojniëki Sinjël, kapqiell -i, m. oblakoder, soliter. kaprua!l/-rolli, m. zool. (Karpeolus) koSuta. kaprroç -1, m. rauž, junak, čovek od reči; zooi. koSuta. kaps, adv. zatvor, tvrda stolica; ai është kaps — on pati od zatvora, od tvrde stolice. kapsallit, v. namigivati, treptati očina; Skiljiti. kapsallifur (i,e), adj. treptav, -a, -o. kapsi -a, /. drSka, peteljka od grozda. kapsUëk -u, m. zalvor, tvrda stolica. kapsollë -a, /. kapsula; bot. kapica, kapsula cvcta. kapsulaçe/-çja, /. puSka kremenjaëa. kapsulë -a, /. bot. čaura (ploda); kapsula, čaura. kapshatë -a, /. vid. kafshatë. kapshdj, V. vid. kafshoj. kapshtdj, V. vid. pushtoj. kapt -i, m. brazda; kanal, jaz. kaptej -i, m. mrSa, suvonjav čovek. kaptell -i, ni.. obluk, prediyi deo samara, ili sedla. kaptdc -i, tn. voj. vodnik (čin). kaptç(më, të), adv. ostrag, bočno, koso, stranom. kaptinë -a, /, glava (živog bića); poglavlje (knjige i dr.). kaptdj, V. vid. kapërcej. kapth -i, m. vid. shteg. kapiia/-poi, m, vid. gjel. kapuedr -i, m. prokazivač, potkazivač. kapucari -a, /. prokazivanje, potkazivanje. kapuç -i, m. kapa. kapiil -i, m. kamara (kukuruznih snopova). kapula -ni, m. (st.) predvodnik sirotinje. kapur (i,e), adj. uhvaden, -a, -o. kaq, adv. toliko, ovoliko. kaqdl -i, m. veliki orah (pri dečjoj igri) kojim se gada gomila oraha; fig. debeljko. karabina -ja, /. gradevina, joS nedovrSena zgrada. karabinidr -i, m. karabinjer (italjinanski zandarm). karabobe/-bja, f. bot. vod. carac. karaboje -a, /. vetriol, cma boja, karabulldk -u, m. zool. (Plialacrocora pygmaetts) ždral. karabush -i, m. kukuruzni klip.

KARADAKE karndakc/-kja, /. revolver, crnogorski kolas, karadyzen -i, ni. tamburica, citelija, vid. i qiteli. karnfil -i, m. bot. (Dia/ithus) karanfil. karafilore -t, w. pi. bot. familija karanfila. karafkopc -a, /. kalajdžijska alatka (bušena ploča). karagjoz -i, in. karadoz , šal.iivčina, komiCar. karagjozilck -u, m. karađozluk, šala, komika. karajfilc/-lja, / . puška kremenjaca. karakatine -a, /. zidina, razvalina, catrija, kuca sklona padu. karakoll -I, iii. karaula. karakfer -i, m. karćikter, odlika, osobina. karakteristik -c, adj. karakteristič/ -an, -na, -no. karaklerislikë -a, f. karaktcristika. karaktcrizoj, v. karakterisati, okarakterizirati. karakiish -i, m. veler. konjska bolcst QavJja se na kopilu). karamanjollë -a, /. mac, dzelatska sablja. karambol -i, m. karambol (termin u biljaru); sudar, udes. karaniele/-lja, /. karamela, bonbona. karanline-a, /. karantin, prihvatilište za izbeglice i dr. karar -i, m. karar, sfalnost, trajndst; mirovanje; odiuka; mera, prilika. karask^q -c, adJ. bczobraz/ -an, -na, -no. bestid/ -an, -na, -no. karat -i, in. karat (mera za dragocenosti). karavatcm, v. oronuti / se (od umora ill starosti)karavele -a, / pecivo, hlebac, pitaljka. karavë -a, /. vid. anije. karavidlie/-dhja, /. zoot. vid. gafore. karbon -I, in. hem. karbon, ugljenik. karbondt -i, m. hem. karbonat, so ugljenc kiseline. karbonik -e, adj. karbonski, -a, -o. ugljen, -a. -o. karbonizim -i, in. karbonizacija, ugljenisanje. karbonizoj, v. karbonizirati, ugljcnisati. karboniziiar (i, e), adj. karboniziran, -a, -o, ugljenisan, -a, -o. karbur -i, m. hem. karbid. karburanf-i — i, m. gdrivo (za motorno vozilo i dr.). karci -ni, m. vid. cdh. kardidk -e, adj. srčan, -a, -o; semundje kardiakc — srčana bolcst. kardinil -I, m. kardinal, najviši sveštenički čin u katoličkoj crkvi. karekllë -a, f. vid. karrige. karfice -a, /. cioda (igla za kosu). kargatis, v.. zategnuti, (žicu), rastegnuli (kožu). karierë -a, / . karijera, životno poprište , životni ‘ put, uzdizanje na području neke dclatnosti. karierisf -i, m. karijerist, covek koji trči za položajem. karierizëm/-zmi, m. karijerizam, trka za položajem. karikaturë -a, /. karikatura. karikaturist -i, m. karikaturist (a), karine -a,/, bot. ladica. kariq -i, m. vrsta mreže za ribolog.

134

KARROCIER

kjarjollë -a, /. vid. krevat. karkalec -i, m. zool. {Lacusta viridis) skakavac. karkanaqc/-qja, /. m ta gurabije. karkanxholl -i, in. avet, utvara, sablazan; vampir. karkasbinc -a, /. mrša (za brav), mršava ovca. karkdt, V. kreketali (za žabii).. karkë -a, /. opeka, cigla,. vid. i tjegull. karma -t, /. pi. vid. dëbim. karmë -a, /. stena, greben, hrid. karniin -i, m. karrain, ruž za usne. kamioj, v. proterali, isterati, goniti; oboriti (odgurnuti); razvaliti; e karmoj shtëpinë — razvaliti kucu; karmohcm — kidam, (otici) odlazim. karnavai -i, in. kameval, pokladc. karos, adv. gologlavo, bez kape. karofë -a, /. bot. {Daucus carota) nirkva. karpë -a, /. stena, krš, greben. karpuz -i, ni. vid. shalqi. karsellë -a, /. sepet, kotarica. kartël -i, m. tk. kartcl, jedan od oblika kapitalističkog monopola. kartelë -a, /. karton. kartë-a,/, karla; mapa; dopisnica; ulaznica, bilet. kartcmonedhë -a, f. bahknota (papirni novae). kartëposlalc/-Ija, /. dopisnica (poštanska). kartëvizitë -a, /. vizitkarta. karlezoncm, v. dopisivati se, razmeniti pisma. kartograf -i, m. kartograf, crtač (izradivač) karata. kartograf! -a, /. kartografija, izrada karata. kartografik -e, adj. kartogiafski, -a, -o. kartoler! -a. /. papirnica, prodavnica papira. kartolinë -a, /. vid. kartëpostale. karton -i, m. karton, list tvrdog papira, lepenka. kartotckë -a, f. kartoteka. kartuç -i, m. karton, list tvrdog papira, lepenka. kartbë -a, /. bot. (Cylisiis labitmum) zanovet. karthi -a, /. suvad, suvo drvo za potpalu vatre. karthje/-(lija. /. suvo granje za potpalu vatre. kartbpulë -a, /. bot. vid. droktii. karvdn -i, m. karavan. karvariq -i, m. mala mreža za ribolov; anat. trepavica. karrabisht -i, ■»). zooL vid. gërshërëz. karrace/-cja, /. mlada mazga (od jedne godine)! karranij, v. opružiti, ispružiti, položiti (mrtvaca). karrapitem, v. vid. rrazbitcin. karrapuc, adv. pogureno, grbavo, klupko, savijeno, uvijeno. karravesh -i, m. drvena kuka (za branje voća). karrein -i, m. dvize, jcdnogodisnje jare, vid. i ftujak. karrel -i, m. vagonet, mali vagon (u rudnicima i dr.). knrrcm -i, m. zool. (Liimbriais terresiris) glista, cevara. karrigë -a, /. slolica, skamija. karriq -i, ni. tovar žita. karro -ja, /. fijaker, koeije, čcza. karrocë -a, /. fijaker, kočije. karrociër -i, m. fijakerist (a), koČijaš.

KARROQE

135

karroqe/-qjai /• çabar (mera za žito od oko 10 kg); vedrica za mužu. karrtet, v. zreti, sazreti (voce, žiro); sahnuti, susiti se. karruke/-kja, /. vrsta mreze za ribolov. karrulc/-lja, /. turban, derviška kapa. karrup -i, in. vrsta mreze za ribolov. kasafortc -a, / vid. kase. kasdp -i, in: kasapin, mesar; fig. koljaš. kasaphanc,'-nia, /. kasapnica, klanica, mesarnica; fig. pokolj. kasalurrë -a, /.. vrsta bajoneta, kame. kasavët -i, m. briga, zabrinutost. kasdej, adv. naksutra (posle tri dana). kasë -a, /. kasa (gvozdena kasa); kaseta. kasnec -i, in. (si.) telal, izve5taç. kasnecoj, v. (si.) tclaliti, prenositi vest, javljati. kasnis, V. ismejavati (nekog), ogorarati (svet). kasolle/-lija,/. koliba, brvnara. kaste -a, / . kasta, zatvorena druStvena grupacija. kastile, adv. vid. ncrguL kastor -i, in. zool. kastor, dabar. kastravec -i, m. bot. (Cucumis salivas) krastavac. - kaslriq -i;-?«.'Гоо/. vrsta šarene zmije. ' kashai -a, / . kaSagi.ja, češagija. kashais, v. kašagijati, .češagijati (konja). kashër -i, in. vrsta kackavalja. • kashë e lashë, part, poslovično; f. pi. poslovice; kasher/-shra, /. bot. sita, pletarska biljka, vid. i xunktti. kashnjët -i, m. kestenova suma, kestenik. kashtare/-rja, /. kamara slame ili žaše; baklja, logorska vatra. kashtë -a,/, slama; astr. Kaslita e Kumtrit — Kumova slama. kashtoj, V. oplesti slamom, zaviti slamom, obložiti slamom. kashfore/-rja, /. pletena balon flaSa; koliba; plevara. ■ kashtrojc -a, /. strmuljika, strmuljka, kukuruzovina. kashtrrabe -a, /. /. gigalje, štule (kojima se prelazi prcko vode). kaslitull -a, /. astr. Kumova slama (sazvežđe), vid. Kashta e Kumtrit. kashtup -i, m. SaSa, kukuruzovina. kashturina -t, f . pi. slama; travurine, trava. kashu -ni, m. veci s'anduk za žito; kovčee za rublje. kat -i, m. sprat, kat. katali -a, /. iznemoglost, oronulost, umor. katac -i, m. vid. bat. katakliznië -a, / . kataklizma, poplava, potop. katakustikë -a ,/, fiz. katakustika, nauka o odbijanju zvuka. katalizator -i, m. hem. katalizator, tvar koja ubrzava hemijsku reakciju. katalizë -a, / . hem. kataliza, ubrzanje hemijske reakcije. katalizoj, v. katalizirati, ubrzati hemijski reaksiju pod dejstvom katalizatora. katalog -u, m. katalog, popis, lista.

k a t Kr s h

katalogizćj, v. katalogizirali, upisati u katalog. katalla -ni, m. ciklop, kiklop (mitoloski div). katand -ja, / . zmaj (đečja igračka). katandi -a, /. imovina, svojina. katandis, v. raskućiti, pasti u težak ekonomski položaj, izgubiti imovinu, krahirati. katandisur (i,c), adj. uvaljen, -a, -o, uvučen, -a, -o u teiak položaj, upropašćen, -a, -o, raskucen, -a, -o. katanë, adj. sokolasta, ratoborna (za zenu). katanike/-kja, /. vrsta čamca. katapi -a, /. mandala, zasun, zasovnica, kracun. kataplazmë -a, / . jezičak (parte štofa u obliku jezika). katardf -i, m. ćepenak. katardk -u, m. mandala, zasovnica, zasun, kra­ cun. katardkt -i, m. katarakt, vodopad. katarë -a, /. vid. mallkim. katarosh -i, m. krezubac, krezub. katastrofe -a, / . katastrofa, propast, slom; velika nesreca. katedër/-dra, f. katedra, uzvišeno mesto za pređavača ili govornika; predmet predavanja na višoj školi. katcdrale/-lja, /. katedrala, saborna crkva. kategori -a, /. fU. kategorija, izraz za najopstije logičke pojmove koji izrazavaju osnovne oblike i odnose postojanja i mišljenja (materija, vreme, prostor, kretanje, uzročnosl, bitnosl, jedinstvo i dr.); kategoritë gramatikore — gramatičke kategorijc (imenica, zamenica, pridev, broj i dr.); razred, grupa, vrsta, stepen, klasa, rod i dr. katcgorik -e, adj. kategorič/ -an, -na -no; katetotijski, -a, -o. katcgorikisht, adv. kategoricki. kategorb.ini -i, m. kategorizacija, svrstanje po kategorijama. katcgorizćj, v. kategorisati, kategorizirati, svrstati po kategorijama. kategorizuar (i, e), adj. kategorisan, -a, -o. katekizëm/-zmi, m. katehizam, katehizacija, poucavanje u veri u obliku pitanja i odgovora. katët -i, m. geom. kateta, jedna od dveju strana pravouglog trougla. katëk -u, m. bubac (pličji želudac). kafër, nr. četiri (4). katërçiptë 0,e), adj. četvorouganon, -a, -o, četvorostran, -a, -o, sa četiri strane i četiri ugla. katërdhjctëkëinbësh -i, m. zool. stonoga (insekt). katërfish, adv. četvorostruko. katcrfishoj, v. učetvoroslručiti. katërfishuar (i,e), adj. učetvorostručen, -a, -o. katërkëmbësli -it, m. p/..četvoronošci (životinje). katërkëndësh -i, m. geom. četvorougaonik, četvorokut. katcrliq -e, adj. vrsta tkanja, vrsta tkanine. katcrmbëdhjëtc, nr. cetrnaest (14). katcrqind, nr. četiristo, četiri stotine (400). katcrrokësh -i, m. lit. četvorosložni stih. katersh -i, m. četvorka, brojka četiri.

KATËRSH

136

KEQËS6J

katërsh, adv. učelvoro; e ndaj në katërsh — podeli- kauzë -a, /. kauza, uzrok; povod, pobuda. ti (delim) na četiri dela, načetvoro. kardk -u, m. boi. (Popidus iialica) italijaoska topola. katërshor -e, adj. četvorostran, -a, -o, četv'oroivič/ -an, -na, -no, sa četiri strane i povrSine. kavaliër -i, m. kavaljer, konjanik, jabač; udvarač, pralilac dame. katërt (i,e), adj. čclvrti, -a, -o. katërvdrgëshe/-shja, / . lit. četvorostih, strofa kardll -i, m. vrsta dugačke frule sa 12 rupa. od 4 stiha. kavaaoz -i, m. staklena cilindrasla tegla. kavariqe/-qja, / . vrsta mreže za ribolov. katikule -t, / . pi, kompliment, laskanje. karerdis, v. vid, kaurdis. ka(il -i, ni. vid. gjakësor. kari -a, / uzxok, povod za neki dogadaj. katlf, V. skinuti , spustiti dole (nešto). katodë -a, / , fiz. katoda (negativna eleklroda). kazi -ja,/. (st.) okrug, administrativno područje. kazajnatë -a, / . kazamat, prostor na svodove katodik -e, adJ. fiz. katodni, -a, -o. pod utvrdenjem; zatvor, kazneni dom. katolicizera/-zmi, m. kalolicizatn, katoličanstvo. katolik -u, m. katolik, piipadnik rimske crkve. kazdn -i, m. kazan, kotao. kazanxhi -u, m. kazandžija, kotlar. katollk -e, adj. katolički, -a, -o. , kazeinc -a, / . kazein, vrsta belančevine u ml ku. katdq -i, m. vid. katua. kazermc -a, / . kasarna. katragjysh -i, m. čukunded. kazme -a, /. budak, trnokop, kramp. katragjyshc/-shja, f . čukunbaba. ke, prep, kod: eja ke unë — dodi kod mene. katramzë -a ,/, metalna kopca na kaišu. kec -i, m. zool. jare. katrdn -i, m. katran, smola. katranos, v. razrušiti, upropastiti, satrti, pokva- kecë -a, f. vitao, ručno motavilo. kecdn-i, m. (st.) tezak, sluga za tcške poslqve. riti; katranosem — pokvariti se, saCrti se. katranosur (i,e), adj. pokvaren, -a, -o (za ljude). kcç -1, m. zool. vid, kec, katrapilas, adv, zbrkano, zbunjeno, smuSeno. keçe/çja, /. devojče, mala devojčica (odmila). ka(rapilz6j, v. zbrkati, zbuniti, smušiti, kome- kedh -i, m. vid. kec. kckllisb, V. cvTcati. šati. kafrasyll -i, m. razrok, osoba sa razročnim kclshëjt -i, m. putir, čaša za pricest, kalež. . kcltlsht, ^ ^ . keltski, na keltskom jeziku. oSima. kafrash (se), adv, brzo, žurno, na sve čeliri (noge). keltishte/-tja, / . keltski jezik. kem -i, m. vid. tcmjan. katravćsh -i, m. jedna zvcr u bajkama. katroj, V. porcdiCi, poredati, redati, iznosili Kentdur -i, m. mil. Kentaur, neman. pola covek pola konj. redom; ridati, oplakali. kenun (i,e), adj. vid. gjalle. ka(roqe/-qja, /. čobanska forba. kep -i, m. vršak, vrh; geogr. rt; Kepi i Shpresës katror -i, m. geom, kvadral. së Mirë — Rt dobre nade. katrdr -e, adj. geom. kvadratrd, -a, -o. kep, V, klesat, isklesati, (iz)vajati; kep gurin e katroTdr -i, m. vid. shtëmbar. mullirit — sklesçm vodenični kamen. katua/-, /. vrh, vršak, šiljak; konjska griva. kikë -a^, /. pletenica (kosa). kikël/-kla, vrh, vršak. kikëz -a, /. žila, tetiva, mišić; (h)rskavica koja povezuje kosti. k i k i r i k -u, m. bot. vid. q iq iriq . k i le / - l ja , f. p u š č a n a ë a u r a . k i l i k o j , V. š k a k l j a t i .

kilikos, V. skakljati; kilikoseni — skakljati (škakIjam) se. kilo -ja, /. kilo, kilogram.

KILOGRAM

140

KLYTYRE

kilogrđni -i, HI. kilogram. klarinetë -a, /. m u z . v id . kërnetë. kilograiiictcr/-(ri, hi. kilogram metar. k lasë-a ,/. klasa; razred; rang. kilometcr/-lri, hi. kiloinetar. klasicizëm/-zmi, m. klasicizam, književni umetkilomeirdzh -i, hi. kilomelraža. nički pravac u XVH i XVIII veku. kilovdt -i, HI. fiz. kilovat. klasifikim -i, hi. klasifikacija. kJasificiranje. klasifikoj, v. klasifikovati, klasificirati. . kiliis -i, HI. hilus, mlečna tečnost u organizmu. klasifikuar (i,e), a d j . klasifikovan, -a, -o. klasikilze -a, /. dugmad na dušeku (posteljini). ficiian, -a, -o. kilzoj, V. vid. gudulis. klasik -u, HI. klasik. kille -a, /. vrsta mere (oko 50 kg), kimii -ja, /. vrsta jela od rezanog mesa, rezano klasik -e. a d j . klasič/ -an, -na, -no; klasni, -a, -o. klasist -e, a d j . klasni, -a, -o; shoqëri klasiste meso poliveno jajima. — klasno druStvo. kimcë -a, /. bot. vid. hide, klasćr -e, a d j. klasni, -a, -o; razredni, -a, -o; kiracrë -a, /. himera, utvara; varka, uobrazilja, mesim klasor ~ razredna nastava. fantazija. kJauzole -a, /. klauzula, zakljuëak, odredba. kimerik -e, adj. fantastië/ -an, -na, -no, uobrakleçkë -a, /. čačkalica; fig . prevara, lažno obražen, -a, -o, sanjarski, -a, -o. ztožcnje; smicalica. • . kimet -i, hi. vid. vlcrë. kimi -a, /. hemija, kemija. klekë -a, / . bot. (Pinus mughus) klekovina, krivuij. kimik -e, adj. hemijski, -a, -o, kemijski -a, -o. kimikisht, adv. hemijski, kemijski. kleptomdn -i, hi. kleptoman, kradljivac (nagon za kradom). kimist -i, m. hemičar, kemičar. kleptoraani -a,/, kleptomanija, nagon za kradom. kinakin -i, hi. bot. kina — drvo, vrsta kineskog kler -i, hi. kler, svestenstvo. suvog drveta. klerik -И, h i. klerik, svešteno lice, sveštenik. kind -i, m. porub (na odclu, haljini); ivica, kraj. klerikal -i, h i. klerikalac. skut; obod, nabor; ugao, ćošak, strana. klerikal -e, a d j . klerikal/-an, -na, -no. kinemd -ja, /. kino, bioskop. klerikaUzëm/-zmi, m. klerikalizam. kincmatogrdf -i, hi. kincmatograf. kleshte/-h‘a, j. v id . dare, kinematografi -a, /. kinematografija. klient -i, HI. klijent, štićcnik; mušterija. kinematografik -e, adj. kinematografski, -a, -o. klicntclë -a, /. klijcntela, Stićenici; mušterije. kinerbctikë -a, f. kinerbetika. klikë -a, /. klika. kinez -i, hi. Kinez. kliraaterik -e, a d j. v id . klimatik. kinćz -e, adj. kineski, -a, -o. klimatik -e, a d j . klimatski, -a, -o, klimati5/-an, kinezc/-zja, /. Kincskinja. -na, -no. Kinë -a, /. Kina. kJimatoIogji -a, /. klimatologija. kiDgcl/-gla, /. bot. vid. qingjcl. klimë -a, / kliraa, podncblje; svi meteorološki kinine -a, /. kinin, sredstvo proliv malarije. uslovi. kinkaleri -a, /. galanterija, sitna luksuzna roba. klinik -e, a d j . kliniëki, -a, -o. kinse, adv. navodno, kobajagi, tobože. klinikë -a, /. klinika, zdravstveni zavod. kipc -i, HI. dvojnik (nalik). klisyrë -a, /. v id . grykë. kipcë -a, /.,bot. vid. hide. klishë -ja, /. kliše' (nietalna ploca za tiskanje ^ kiroptere -t, hi. pi. zool. hiropterc. fotosa). kiriirg -u, HI. hirurg, operator' (lekar). klitë -a,/. zavesa, kora, opna (u oku); tanak sloj ' kirurgji.-a, /. hirurgija. snega na drvetu. kirurgjik-€, adj. hirurški, ,-a,-o, liirurgijski, klith, v. vrisnuti, -vrištati, rikati. -a, -o. klithmë -a, /. vrisak, vrištanje. kist -i, III. rata, mesecna uplata. klizmë -a, /. klistir, sprava za ispiranje creva; kish, coiij. kao, kad, kad bi; kish ta di — kad bill samo ispiranje creva. znao (-la), klor -i, m. h e m . hlor. kishë -a, /. erkva. klordt -i, Hi. b e m . hlorid, hlorna so. kishëz -a, /. crkvica, kapela. • . klorhidrik -e, a d j. h e in . hlorovodonië/-an, -na, kishfdr -i, hi. erkvenjak. -no. kishtdr -€, adj. erkven, -a, -o. klorik -e, a d j . b e m . hlomi, -a, -o. kitarë -a, /. /. niiiz. gitara. klorim III. h e m . hlorovanje. kitas, adv. (u)koso. bočno; poprečno. klorofil -i, III. h e m . hlorofil, zelena tvar u lišću kitë -a, /. sveće od leda, breščić. i drugim delovima biljke. kilër/-tra, /. zool. vid. kctër. kloroforra -i, ni. h e m . hlorofprm. kiton -i, 111. kiton, vrsta nosnje starih Grka. kloroplaste -f,/. pl. hloroplasti, okrugla ili jajolikith -i, HI. sumaglica, tanak sloj magle. ka tela u površinskim ćelijama biljaka. kithi, adv. vid. kitas. kize -a, /. kosira, kosijer. klub -i, Hi. klub; klubi lefrar — knjizevni klub; kjo, proii. ova; kjo grua — ova žcna. društvo. kjornë -a, f. sok od sijiva Mi trcšanja. klytyrë -a, /. v id . kapak.

KLLABEZ kllabëz -a, /. zasun, zasovnica. kllaçë -a, /. rupcaga napunjcna vodom (na pulu). kllagër/-gra, /. santa (led); bus. kllajkë -a, f. klin (drveni) na ralu, deo rala; zasun, mandala. kllapc -a', f. okovi, lisice; mandala, zasun; gram. zagrada); fig. klopka, zamka. kllapë -a2, /. rupcaga, lokva (posle kiše). kllapl -a, / . bunilo, buncanjc. kllapit, V . v i d . Hup. kllapoddn -i, m. zlatna žica za vezenjc, pozlaćen konac. kllapos, V. p ad ati u blato, kaljati se, kliznuti u blato.

kllapurit, V. buncati, govoriti u bunilu. kllashë -a,/, vrsta gunja od kozline i runskc vune. kllimcë -a, /. zool. vid. kllinzë. kllinzë -a. / . zool. (Charadrius pluvialis) testerača Qedna ptica). klloçit, V. kvocati (za kvočku). klloçkë *a / . kvočka. kllogjën - i ', HI. bol. vid. kllogjër. ' kllogjën -i^, Hi. vid. kallogjer; zool. vid. fultcrëz. kllogjër -I, Hi. bot. (Glaviceps purpurea) glavnica. kllogjëreslië -a, /. vid. murgeshë. kllukë -a, /. kvočka. kllup, V. skrkati, progutati odjednom, ispiti na jeidan gutljaj. kllupit, V. vid. kllup. kmesë -a, /. kosir. kniesëidr -i, m . radnik drvoseča (kosirom ). koalicićn -i, h i . koalicija, sa v e z ,' udruživanje. kob -i, Hi. k o b . nesreca. kobdr -i, /H. vid. brac.

kobdsh -e, adj. grabljiv -a, -o, zgrabljiv, -a, -o, proždrljiv, -a, -o; mace kobashe — zgrabIjiva mačka. kobë -a, / . kućna krađa; žteta, nesreća, udes; čudo; trice: mos fol kobë — ne govori trice, ludorije, svaštarije.^ kobim -i, Hi. prevara. obmana, laž. kobimtir -i, h i . vid. gënjeshtar. kobisbt -1, m. vid. gërshërëz. kobit, V. (u)krasti, otimati; (o)štetiti, nancti Stetu. kob6j, V. lagati, prevariti, obmaniti; kobite foshnjen që (ë mos qajë — zabavljaj dctc da ne plače. kobshëm (i) -shme (e), adj. kob/ -an, -na, -no. kobtdr -i, Hi. vid. tradhtar. kobure -rja, /. kubura. kobzi -zezë, adj. kob -an, -na, -no, nesrec/ -an, -na, -no. koc -i, Hi. vid. asht. kocak -u, Hi. obluk, prednji deo samara ili sedla. kocdn -i, m. crn jarac. kocc/-cja, /. vid. vashëz. kocë -ai, /. crna koza. kocë -a*. /. zooL ( Chrysophris auratus) vrsta morske ribe. kocë -a^, / . pleter kojim se zaustavlja prclaz u vodi pr ilovljenju ribe.

141

KOJLIK

kockë -a, f . v id . asht. kockërina -f, f . p l . kosti, koskc. koconarë -t, h i . pi. anal, zglobne kosti. koç -i', HI. z o o l. v id . dash; bivolče. koç -i^, HI. v id . kaqol. koçdk - u . HI. svinjarnik, kotac, svinjac. koçallak -u, h i . butna kost. koçdn -i, HI. kukuruzni klip; kočanj od kupusa. koçck -u, HI. koš, spremište za smeštaj kukuruza; bačija, v id . çarranik. koçele/-lja, /. v id . farashë. koçi -a, /. v id . karrocc. koçimarc/-rja, /. b o t . v id . marc, koçiramë -e, a d j . paralizovan, -a, -o (samo jedan deo). koçkullë -a ,/, bot. (Lathyrus saliva) grahor. koçobdsh -i, h i . kodžabaša, seoski knez (u tursko doba). koçomila -t, /. p l . kosti udova (ruku i nogu). koçume/-mja, /. v id . shtëmbë; v id . kallamar. kod -i, m. zakonik; kodi penal.— knvični zakonik. kodër/-dra, /. breg, brdo. kodifikim -i, h i . kodifikacija, ozakonjenje. kodifikćj, v . kodifikovati, kodificirati, ozakoniti. kodifikiiar (i, e), a d j . kodifikovan, -a, -o, kodificiran, -a, -o, ozakonjen, -a, -o. kodrćc -i, HI. brdašce. kodrinë -a, /. brežuljak. kt Jrinor -e, a d j . brežuljkast, -a, -o, brdovit, -a, -o. kodrish(e/-t)a,/. proplanak, brdo obraslo travom. koeficićnt -i, h i . koeficijent, sačinitelj, sačinilac. kofën/-fna, /. koš za ribolov. kofin -i, Hi. kotarica, pletena korpa. kofsharë -t, h i . p i . čakšire od grubog sukna. kofshë -a, f . a n a t . bulina, but; batak. kofshina - I . /. p l . krpe za oblaganje jarma za čuvanje zaprege od ozleda na vratu. koftare -t, hi. p i . '4 d . kortarë. koftćr - i, HI. v id . stufë. koherencë -a, /. koherencija, sveza, spojenost. koherënt -e, a d j . koherent/ -an, -na, -no, povez/ -an, -na, -no (mcdusobno). kohezićn -i, /n, f i z . kohezija. kohë -a, /. f i l . vreme, oblik postojanja materije; vreme uopšte; koha e verës — letnje vreme (doba); koha e së vjelave — vreme berbi; epoha; koha e vjetër — stara epoha, stari vek; odredeno vreme, rok; duhen W ditë kohë — treba rok (vreme) od tri dana; s’kam kohë — nemam vreniena, zauzet sam; kohë e bukur — lepo vreme; g r a m , kohët e foljeve — glagolska vrcmena; a d v . kohë pas kohe — s vrcmena na vreme. kohënik -c, a d j . v id . bashkëkohas. koj, V. kljukati, nakljukati, metnuti hranu u usta, nahraniti: kova fëmijën — nahranih dete; koj pulën — nakljukam kokoš. koje/-ja, /. kora od hleba. kojkë -a, /. golct, golo brdo. kojlik -u, Hi. z o o L v id . kllinzë.

KOJRILË

kojrilë -a, /. zool. vid. kurrilc. kok -u, m. koks, kametii ugalj. kokaiiië -a, /. hem. kokain, sredstvo za ublažavanje bolova; narkotik. kok^ll -i, ni. vid. asht. kokare/-rja, /. vid. qcpujkë. koke/-kja, /. vid. shcqerkë. kokë -a, f. anal, glava; i ra kokës nie grushte — lupao (-la) je pcsnicama po glavi; fig. s’i bihet murit me kokë — ne može se glavom o zid; per kokën e fëmijës — života mi deteta (zakle(va); e pagoi me kokë — plalio (-la) je glavom; e la kokën — izgubio (-la) je glavu (izgubio je život); me kokc në torbë — glavom u .vreći (torbi); njeri me kokë — pametan, mudar covek; s’pati kokë — nije imao (-la) pameti; s’i mbushet koka — nc shvata, ne može da se ubedi; bat. kokë'qepe — glavica luka; kokë lakre — glavica kupusa; kod brojanja: njëqind kokë bagëfi — sto komada stoke (brava i dr); kokë për kokë — glavu za gtavu; nuk e çan kokën — ne mari, nc boli ga Ge) glava ni za šta. kokëçarjc -t, /. pl. glavoboljc, brige. tcgobe, muke. kokëderr -e, a d j . tvrdoglav, -a, -o, budalast, -a, -o. kokëfortë, a d j . tvrdoglav, -a, -o. kokëjdshtë, a d j . gologlav, -a, -o. kokëkiingull, a d j . tikvan/-ka, tikvoglav, -a, -o. kokël/-kla, /. kocka šećcra. kokëmadli -e, a d j . glavat, -a, -o. kokënush -e, a d j . v i d . kokëtul. kokëiigjcshur, a d j . v i d . kokëfortë. kokëngjylmazi, a d v . glavaëke, strmoglavce. kokëposhtë, a d j . glavačke, sa glavom dole, kokëprcrë, a d j . bezglav, -a, -o (odsečene glave); f i g . bcz podrške. kokërdh^k -e, a d j . okrug/ -ao, -la, -lo, loptast, -a, -o. kokërdhok -u, m . a n a l , beonjača, očna jabučica. kokërr/-krra,/zrno; kokërr niisri — kukuruzno 2ТПО.

kokërrizë -a, /. zrnce; bot. zrnevlje. kokërrizët (i, e), a d j . zrnast, -a, -o. kokerrizor -e, a d j . zmast, -а; -o. kokërrmddh -e, a d j . krupnozrnast, -a. -o. kokërrmësëm, a d j . srednje zirnast. kokërrvogël, a d j . sitnozmast, -a, -o. kokërrzim -i, m . zgrušavanje; krunjenje. kokës -it, m . p l .' glavari. elita, prvaci (jednog mesta). kokčsim -i, m . koksovanje. kokësoj, V. koksovati. kokcsuar (i, e), a d j . koksovan, -a, -o, koksiran, -a, -o. kokëshkëmb -e, a d j . v i d . kokëfortc. kokëshkrctë, a d j . v i d . guximtar. kokëtrdshë, a d j . glavat, -a, -o; tup, -a, -o. glup, -a, -o, tupoglav, -a, -o. koketiil -e, a d j . tupoglav, -a, -o, glup, -a, -o. koklavis, r. v i d . koklavit.

142

K.OL1BE

koklavit, v. zamršiti, komplikovati, zapetijati; koklavilem — zapetijati se. koklavitje/-tja, /. zamršenost, zaplelaj, zapict, komplikovanost, kompliciranost. koklavitur (i, e), adj. zamršen, -a, -o, zapetljan, -a, -o, komplikovan, -a, -o, kompliciran, -a, -o. kokliçc/-^, /. vrh planine. koklldn 4, zool. vid. vioç. kokme/-mja, /. limena kofa {tz hvatanje vode); ibrik; limena kutija (Stedna). kokoddsb -i, m. parce hlcba i sira. kokonë -a, f. kukla, lutkica; fig. Icpotica. kokoris, V. kokodakati, kukurekati, kukureknuti. kokorr -i, Ш. koliba (na štulama). kokorreth -i, m. kotrlj, poturak (upotrebljava se pri nošenju nečega na glavu). kokosli -i, m. vid. gjel. kokoshar^-rja, /. paprika babura. kokot -i, m. vid. gjel. kokrrizë -a, /. zrnad, zernevlje; adv. zmasto. kokrroj, r. okruniti; kokrrohem — poredati se. kokull -e, adj. fiz. vid. konveks. kokurllëk -u, m. buoarski zid. kolandine -a, /. vid. kolovajzë. kolandis, v. ljuljati; kolandisem — ljuljam se (na Ijuljašci). kolar -i, m. vid. qiraxhi. kolasli -i, m. vid. mëmëligë. kolcë -a, /. lem (mešavina olova i kalaja koja služi za lemljenje). kolc -ja, /. vid. suxhuk. kolc/-lja, /. vid. koll. koleg -u, m. kolega, drug iz profesije. kolćgj -i, m. kolež, gimnazija, vid. gjimnaz; kolegij, kolcgijum; jur. sudsko vece. kolegjidi -e, adj. kolegijal/-an, -na, -no. kolcgjium -i, tn. kolegijum. kolekcion 4, m. vid. koleksion. kolekeionist -i, m. vid. koicksionisf. kolektiv 4, m.. kolcktiv. koiektiv adj. kolekfiv/-an, -na, no. kolektivIsU, adv. koleklivno. kolcklivitet -i, m. kolektivilet, koletivnost, združenost. Iektivizëra/-zmi, ni. kolektivizam, zđruženje, kouđruživanje, zajednica imetka. kolektivizim -i, ni. kolektivizacija, kolektivizira. nje, zdniživanje, uđruživanje. kolektivizq, v. kolektivizirati, kolektivizohem — kolektivizirati se, združiti se, udruziti se. kolektivizoar (i, e), adj. kolektiviziran, -a, -o, združen, -a, -o, udružen, -a, -o. kolektćr -i, m. fiz. kolektor, skupljač elektricitcla u ciektricnoj maSini. kolendër/-Aa, f. koledarka, božićni kolač. kolcopfćr -i, m. zool. koleopter, gundelj. kolcrë -a, /. med. kolera (t^ka zarazna bolest). koles -i, m. lem (sredstvo za lemljenje). kolëodarë 4, m. pl. koledari, ucesnici u povorci za vreme kolede. kolibe/-bja, /. vid. kasollc. kolibë -a, /. vid. kasollc.

KOLIK

143

KOMODITET

kolik -u, Ш. proplanak, strmina, strana planinc. kollovir -i, III. domazet, koji živi u žcninoj kući. kolipostë -a, /. poštanska pošiljka. kollozhćk -u. I II. v i d . janar. koHs, V. lepiti (tiket ,i dr.); / i g . i koliscm — prikolltak -u, m . obluk. prcdnji deo samara, v i d . lcpiti se (nekom), dosadivati. i balluk. kolizion -i, in. kolizija, sukob, opreka. kolltuk -u. m . fotelja; f i g . polozaj. karijcra. kblkoz -i, in. kolhoz (udruživanjc scljaka u zadruкоПпт -i, m. kalj, glib, blato (za pravijenjc ciglc). zi). kolkozian -e, adj. kolhozni, -a, -o. kollumc/-nija, /. rupa, iskopina gde se pravi cigla. kolme(e), adj. lepa, prijatna, priylaëna (za devojku). kom -i, m . v i d . jele; struna (od konjskog repa). kolmuth -i, n u b o l . v i d . nevcstër. komandant -i, m . v o j . kornandant. koloracndem, • v . v i d . kalamend. komandë -a, /. v o j . komaada. kolonadë -a, / . a r h . kolonada, hodnik na slukomandim -i, m. komandovanje. bove. komandćj, v. komandovati. komanduar (i, e), a d j . komandovan, -a, -o. kolonël -i, m. voj. pukovnik. konib -i, m. nacija, narod. kolonë -a, / . kolona, red, red brojeva; stubac kombajnë -a, /. Itombajn (zetelica). teksta. koloni -a, /. kolonija. kombajner -i, m. kombajner, upravljač kombajne. kolonial -e, a d j . kolonijal/ -an, -na, -no. kombc/-bja, /. šuplje drvo (parce supljeg drvcla). koloniale -t, /. p l . kolonijalna roba, kolonijalni kombcsi -a, /. nacionalnost, narodnost, nacioproizvodi žarkih krajeva (kafa, caj i dr.). nalna manjina. kolonizator -i, m. kolonizator, naseljivač, nasekombëtdr -e, a d j . nacionaini, -a, -o. narodni, Ijenik. -a, -o. kombinacion -i, m . kombinacija. kolonizim -i, m. koloiiizacija, nascljavanje. kombinžt -i, m . kombinal. kolonizoj, V. kolonizirati, naseliti, naseljavati; kombiniin -i, i n . kombinacija, ^ kombiniranje, okupirati. kombinovanie. koloniziiar (i, e), a d j . koloniziran, -a, -o, naseljen, kombinoj, i>. koiiabinovati, kombinirali. -a, -o. kombinuar (i, e), a d j . kombinovan, -a, -o, kombikolonjë -a, /. miris, kolonjska voda. niran, -a, -o. kolos -i, m. kolos, div, diin; učenjak, znalac, konibisht -i, i n . nezrela dinja. velikan. komblik -u, i n . lavor, umivaonik; anat. utroba kolosal -c, a d j . kolosal/-an, -na, -no, džinovski, šupljina tela (grudni kos, stomak i dr), -a, -o. komçë -a, f . v i d . kopsë. koloVajzë -a, /. Ijuljaška, njihaljka. kome/-nrja, /. burence (za pice), kolovit, V . ljuljati, njihati; kolovifem — Ijuljam sc. komedi -a, / . koinedija, zabavan, smeSan dogakoltrinë -a, /. vid. perde. daj; lil. vrsta šaljive drame. kolube/-bja, /. vid. kasolle;- v/i, m . gunjac; kožuh. konduktćr -i, m . kondukter (službcno lice u saobraćaju); f i z . konduktor, provodoik. к6пе/-п1а, /. štenac, štene. konfedcratë -a, /. konfederacija, savez država. konferencc -a, /. konferencija. konfiguracićn -1, m. konfiguracija, uobličavanje. konfirmim -i, m . potvrda, polvrđivanje. konfirmćj, V. potvrditi; konfirmoj lajmiD — potvrditi « (potvrđujcm) vest, konfirmuar (i, e), a d j. potvrđcn, -a, -o. konffskim -I, m. konfiskacija, konfiskovanje, zapljenjenje. konfiskćj, V. konfiskovati, zapljeniti. konfiskuar (i, e), a d j. konfiskovan, -a, -o, zapljenjen, -a, -o. konflikt -1, m . konflikt, sukob, sukobljavanje. koDglonierdt -1, m . konglomerat, mešavina; g e o l . gromača, slepljevina. kongrćs -i, m . kongres, saslanak, skupština, skup, zbor (pređslavnika raznih mesta i zemaIja); naziv zakonođavnog organa u SAD (i nekim drugim zemljama); najviši organ SKJ. koDgjestiĆD 'i, m . m e d . kongestija, prepunjavanje jednog organa lcrvlju, podilaženje krvi. kongjil -i, m . vid . gacč. konlfere -t, f . p l . b o t. konifere, četinari. konik *e, a d j . kupast, -a, -o. konis, V. v id . kondis. koniunkcićn -i, m. g r a m , konjunkcija, veznik. konlunkdv -I, m . g r a m , konjunktiv, zavisni način. konlzme -a, f . v id . ikonë. konkdv -e, a d j. konkav/ -an, -na, -no, udubljen, -a, -o. konkluzion -i, m . zaključak. konkorddt -1, m . konkordat, sporaziun, nagodba. konkrćt -€, a d j. konkret/ -an, -na, -nb. konkretisht, a d v . konkretno. konkrctizfm -1, ni. konkretizacija, konkietiziranje. konkretizćj, v. konkretizirati, konkrctizovati. konkrctiziiar (i, e), a d j. konkretizovan, -a, -o, konkretizixan, -a, -o. konkurencë -a, / . konkurencija, supamištvo. konkurćnt -i, m . konknrent, supamik. konkurćj, v. konkurisati, konkurirati, učestvovati, sudelovati (na konkursu). konkurs -i, m . konkurs, копбр -i, m . v id . litar. koDoplcë -a, / . b o l. v id . marcaë. koDsekućnt -e, a d j. konsekvent/ -an, -na, -no, dosled/ -an, -na, -no. konserratćr -e, a d j. konzervativ/ -an, -na, -no, staromod; -an, -na, -no, nenapred/ -an, -na, -no, zaosta/ -o, -la, -lo. 10 PJalor ehqlp-serbokroatoht

KONSUMĆJ konscrvatorium -i, m. konzervatorijum,' visoka rauzička škola; zimska bašta. konservë -a, f. konzerva. konsiderćj, v. smatrati, ccniti, oceniti, držati da: vendimin e konsidcroj të plotfuqishëm — odluku smatram punovažnom; konsiderohem — smatram se, držati se: konslderohet si ekspert i mirë — smatra se (drzi se) za dobrog strucnjaka, ceni se da je dobar struCnjak, konsistdti, V. konsistirati (konzistirati), sastojati; jeta e njeriut konsiston no punë — čovečji (ljudski) život se sastoji od rada, ili u radu. konsolidim -i, m. konsolidacija, utvrdenje, učvršćenje, srcđenost (dugova i dr.); med. zarašćenje, zalečenje (rane). konsolidćj, V. konsolidirati, utvrditi, uCvrstiti obezbediti; med. zarasliti, zalečiti. • konsoliduar 0, e), adj. konsolidiran, -a, -o, utvrden, -a, -o, učvršćen, -a, -o; med. zalečen, -a, -o. konsonancë -a ,/, konsonanca, skladnost, harmo-ničnost. konsondnt -i, Ml. gram, konsonant, suglasnik. konspiracidn -1, mi. konspiracija, tajna. konspirativ -e, adj. konspirativ/ -an, -na, -no, taj/ -an, -na, -no. konstdnt -e, adj. konstant/ -an, -na, -no, stal/ -an, -na, -no, nepromenljiv, -a, -o. konstante/-tja, /. mat. fiz. konstanta, stalna (nepromeljiva) veliCina. konstatim -i, mi. konstatacija, konstatovanje, . konstatiranje, nalaz, nalaženje. konstatoj, V. konstatovati, konstatirati, nalaziti: konstatuar (i, e), adj. konstatovan, -a, -o, konstatiran, -a, -no, utvrđen, -a, -d. konstitucićn -i, m. • konstitucija, ustanovljeiye, odrcdivanje,; /ur. ustav, osnovni državni zakon; anat. sastav ili grada tela, konstituciondl -e, adj. konstitucional/ -an, -na, -no, ustanovljen, -a, -o,- ođređivan, -a, -o. konstrukt -1, MI. konstrdkcija, gradenje, gradnja; gram, sastav, sklop, red, raspored reči u reCenici; geom. crtež nekog geometrijskog lika. konsultativ -e, adj. konsultativ/ -an, -na, -no, dogovor/-an, -na, -no, savetodav/ -an, -na, -no. konsultc -a, /. konsulta, savetovanje, dogovor, kODSultim -i, mi. konsultacija, savetovanje, dogovaranje. konsultoj, V. konsultovati, konsuUirati, savetovati; . konsultohem — savetovati (savetujem) se, tražiti (tražim) mišljenje. konsultudr (i, e), adj. konsultovan, -a, -o,konsultiran, -na, -o, savetovan, -a, -o. konsull -i, MI. iconzul (diplomatski predstavnik). konsullatë -a, /. konzulat, diplomatsko predstavništvo. konsullćr -c, adj. konzular/ -an, -na, -no. konsura -1, Ml. potrošnja; konsum i përgjithshëm — opšta potrošnja. konsumator -i, mi. potrošač. konsumćj, V. Irošiti, potrošiti namirnice široke potrošnje.

KONSUMUES konsumiies -i, ni. potrošač. kont -i, 111. kont, grof, knez, vojvoda. Itontabël, adj. kujigovodstvcn, -a, -o. Jconfabilifet -i, m. knjigovodslvo, računovodstvo. kontdkf -i, m. kontakt, sastajanje, spoj, dodir. kontator - i , m. strujomer, vodomer (aparat za raerenje kolicine strujanja ncčega). koiitest -i, m. kontest, spor, prigovor, poricanje, osporavanje. lcon(c5t6j, V. kontesiirati, osporiti, osporavali, prigovoriti, poricati. kontestues -e, adj. spor/ -an, -na, -no; çështjc kontestuese — spom o pitanje. kontinćnt - i , . Ml., kontinent. kontinentdl -c, adj. kontinental/ -an, -na, -no. kontigjćnt -I, Ml. kontigent. kontraadmirdl -J, mi. voj. kontraadniiral, podadniiral.

kontrabandë -a, /. kontrabanda, krljumcarcnje. kontrabandist -i, mi. kontrabandist, krijumcar. kontrabds -i, /м. muz. kontrabas. kontradikcion -i, mi. kontradikcija, vid. i kontradiktë. koofradiktë -a, / . kontradikcija, protivrečnost. kontradiktor -i, h i . kontradiktor/ -an, -na, -no, protivreč/-an, -na, -no. kontrakcion -i, mi. gram, kontrakcija, sažimanje, skraćivanje (slogova).

kontraktoj, v. kontrahirati, ugovorili, sklopiti ugovor o isporuci. konfraktuar ( i , e), adj. kontrahiran, -a, -o, ugovoren, -a, -o. kontraktues -i, h i. ugovorac, isporučilac. konlraktucs -c, adj. kontrahiran, -a, -o, ugovoren, -a, -o. kontrapunkt -i, h i . muz. kontrapunkt. kontrdst -i, MI. kontrast, protivnost, suprotnost. kontratc -a, / . ugovor. kontribuoj, V. doprineti, doprinositi. kontribut -i, mi. kontribut, doprinos; porez, ' dažbina. konfroll -i, Ml. kontrola.

kontroiUm -i, m, kontrola, kontrolisanje, konlroliranje. kontrolloj, V. kontrolisati; kontrollohem — kontrolišem se, kontrolirati se. kontrolluar (i, e), adj. kontrolisan, -a, -o, kontroInan, -a, -o. kuntroUor -i, Ml. kontrollor. kontur -i, Ml, kontura. opseg, ocrt. kontuzion -i, Ml. kontuzija, uboj, naboj, zgnjeëenost. konvëks -e, adj. konveks/ -an, -na, no, ispupcen, -a, -o. koDvencionšl -e, adj. konvencional/ -an, -na, -no. konvenlë -a, / . konventa, konvencija, sporazum. konveksion -i, mi. fiz. konvekcija, strujanje. konvek -e, adj. konvcktiv/ -an, -na, -no. konvergjencë -a, /. konvergencija, sličnost, skladnost osobina, svojstava, težnja za istim ciIjem; fiz. uzajamno približavanje. konrcrsion -i. m ' onverzija.

146

k o p r r Ac

konvikt -i, M l. konvikt, intemat. konviktor -i, h i . , intematist (učenik koji živi u intematu). konxhe/-xhj3, j. bot. yid. burbuqe, gonxhe. k o n jd k -u , HI. konjak (pice), kooperalivë -a, / . kooperativa. zadruga. koopcrativist -i, mi. zadrugar, član zadnige. kopcralivizcm/-zmi, m . kooperativizam , zadrug arstv o .

koopcrim -i, mi. kooperacija, udruživanje, združivanje. kooperćj, V. kooperirati, združiti; kooperohem — kooperiram, udruz.ujem se, združujem se. koopcruar (i, c), adj. kooperiran, -a, -o, uđružen, -a, -o, zdnižcn, -a, -o. kooptim -i, m. kooptiranje, kooptacija. koopfćj, V. kooptirati; kooptobem — kooptiram se. kooptuar (i,c), adj. kooptiran, -a, -o. koordJnafa -t, /. pi. mat. koordinate.koordinim -i, hi. koordinacija, skladnost, uskladivanje, izjednačavanje. koordinoj, V. koordinirati, uskladiti, izjednačili. koordinuar (i, e), adj. koordiniran, -a, -o, uskladen, -a, -o, izjednačen, -a, -o. kopdç -i, MI. panj; malj; anal, bedra, kuk. kopaçe/-çja, /. panj'; fig. batina, tojaga. kopalla -t, /. pi. trice, svaStarije, ništarije, lakrdije. kopdn -i, HI. prakljača; drveni čekić za tucanje mesa. kopanis, V. prati veS prakljacom. kopanj -i, HI. drveno korito. kopë -ja, /. krdo,- stado. kopek - u , M I. kopejka, ruski novae. kopcUa, M l. pi. suve (sušene) smokve u nizu. koperi -a, /. kol. krdo, stado. kopertë -a, /. krevetski zastiraë. kopër/-pra, /. bot. (Phoeniculum officinalis) anason. kopice -a, f. zool. vid. molë. kopil -i, M l. kopile, vanbraćno dete; (st.) sluga za teže pbslove; adj. lukav, -a, -o. kopili -a, f . kopilanstvo; /i^ .. lukavost. kopilisht, adv. kopilanski; fig. lukavo. kopiloj, V . (st.) služiti, raditi teSke poslovc; f i g . . lukaviti, raditi lukavo. kopist -i, MI. prepisivac, umnožitelj. kopister! -a, /. prepisivačka kancelarija. kopit (me), v. iznemogliti, malaksati. kopitë -a, /. veler. vid. fhundër. kopjativ -c, adj. prepisivački, -a, -o, (sredstvo za prepisivanje). kopje/-pja, /. kopje, prepis. kopjim -i, HI. kopiranjc, prepisivanje. kopjoj, V. kopirati, prepisivati. kopjuar (i, c), adj. kopiran, -a, -o, prepisivan, -a, -o. koprdn -i, HI. vid. bodec. koprcsli -i, MI. vid. kapistcr. koprik -u , HI. peskovita zemlja, peskuSa. koprrdc -i, MI. tvrdica, cieija.

KO PR RACI

147

koprraci -a, /. tvrdičluk, cicijaStvo. kopsë -a, /. kopča, dugme za zakopčavanje. kopsit, V . zakopčati; kopsitcm — zakopčam- se. kopsht -i, m. bashta, vrt; cvetnjak. . kopshtaqe -t, /. pi. vid. perime. kopsbtdr -i, m. baStovan, povrtar. kopshtari -a, /. baštovanstvo, povrtarstvo. kopshti -ni, m. vitić. kopshtore/-rja, f. dečji vrtić, zabaviSte, obđaništc. koptdr -c, adj. krdbi, -a, -o, (brav koji se odvaja . od krda). , koptis, V . sfići, bauuti; otići, odlaziti; ku koptisi? — kud ode? kopuk -u, H I . pokvarenjak, bitanga. kopulë -a, /. vid. këpujë. kopurdn - i , H I . koporan, gunjac. koqe/-qja, /. zmo. zrnce; pega; anat. pi. muda. koqcrina -1, /. pi. pegc po telu; bradavice. koqëz -a, f. pega; bradavica, ospica. koqinë -a, /. jarica (žito). koqis, V. skupjjati zmo po zmo. koqiskë -a, /. zrace (sitno zmo od žila i dr.), koqkë -a, /. pega; bradavica, ospica. kor -i, HI. hor •(izvežbana grupa pevača). koracatë -a, /. voj. oklopnjaCa. kordl -i, HI. koral (krečnjak). kordl -e, adj. horski, -a, -o; kcngc korale — horska pesma; zool. koralski, -a, -o. kordn -i, H I . zool. ( Salmo_ letnica) pastrmka (riba), koranik .-u', h i . vrsta jela sa svinjskom krvlju. koranik -u2, m. vršnjak, istog uzrasta. koranik -e, adj. istodobni, -a, -o, istog uzrasta. kordq -i, h i . čekić za potkivainje stoke, kords, adj. istodobni, -a, -o, istog uzrasta. korb -i, m. zool. -.(Corvus corax) gavran. korbdsh -i, h i . cmi jarac, cmovinac. korbe/-bja, /. bok čamca. , . korbćc -i, m. cmovinac (cmi ovan ili jarac). korbë -a, / zool. vid. korb. korbuU -a, /. vedrica, čabar za sir. korde -a, /. geom. tetiva; žica, struna. korddn -i, H I . kordon, gajtan, vrpca; voj. red vojske za žaštitu odredenog mesta. kordhele/-ija, /. krivudava staza, krivaidav put. kordbelë -a, /. tračak, svilena traka za ukras. kordhe -ai, /. satara; .vrsta sablje, .таб. kordhë -a^, /. struna, žica (na muzičkim isnstrumentu). kordbetdr -i, hi. strelac liiknm, knpljanik. kordbëz - a ,/, pecena creva na žam ; lu k ^ a bacanje koplja.

kore/-rja^, /. bot. vid. radiiiqc. kore/-rja^, /. stid, sramota, vid. i lurp. к 6ге/-гјаЗ, J'. doba, uzrast, generacija. kore -t, /. pi. mitološke gorske. vile, gorske lepotice. koredn -e, adj. korejski, -a, -o; populli korean korejski narod. korclacion -i, h i . korelacija, uzajamni odnos, uzajamnost. korent -i, H I . struja (električna i dr.); tok. koreografi -a, /. koreografija.

10-»

KORRIGJĆJ

koreografik -e, adj. korcografski, -a, -o. korespondencë -a, /. korespondencija, dopisivanje, prepiska. korespondent - i , h i . korespondent, dopisnik. koresbtë -a, /. šumarak, gaj. korćt - i , H I . faltirana žcnska suknja. korë -a‘, /. vid. kore*. korë -a^, /. vid. afat; pokoljenje, vid. brez; žetva. korë -a^, /. vid. ikonë. kori -a, /. vid. turp. korić/-ria, /. utrina, zajeđniča seoska šuma. kbrićr -i, H I . kurir. koris, V . brukati, obrukati, osramotiti. korist -i, HI. horist, član bora, pevac u horu. korifem v. osramotiti se, obrukati se, brukam se. koritë -a, /. korito; vodonicno korito. koritur (i, e), adj. obrukan. -a, -o, osramoćen, -a, -o. korkolitem v. ljuljati se, njihati se, klatiti sc vid. i pčrkiuidcm, i lekundcm. korkoshinë -a, /. vid. karkasbinë. korkozbćl -i, h i . vid. kolovajzë. korminë -a, /. vid. plëndës. kornë -ja, /. anat. komea, rožnjača oka. kornishe -a, /. korniš, ukras (u neimarstvu i , gradevinarstvu). kornizë -af /. ram, okvir. koroldr -i, H I . mat. korolar, stav ili zaključak koji sleduje kao prirodna posledica iz već dokazanoga stava. korolë -a, /. (lor., korola, cvctna krunica. koromane/-nia, f. koroman, dvopek, vojnički bleb (kruh). koronë -a, /. korona moneta ČSSR. korozion - i , H I . korozija, zardalost, razgrizanje, nagrizanje, najedenje (metala i si.), korparmate -a, /. voj. korpus. korporatë -a, /. korporacija, esnaf, društvo, udniženje. korsëm, снн/. kao, kao da, kobajagi, tobože. kortarë -t, m. pi. udovi (ruke i noge skinute odvojene sa tela). , korthinë -a, /. bot. izdanak, mladica. korfbpulë -a, /. bot. vid. droktb. korube/-bja, / . vid. zgjua.' koruqe,-qja, /. vid. korriqc. ' korr,. V. žnjeti, požnjeti; fig. korr sukses — požnjeti uspeb, uspevati. korra -t (të), /. pi. žetva; žitarice_zrele zažetvu. korrëkt -e, adj. korekt/ -an, -na, -no, besprekor/ -an; -na, -no. korrekt, adv. koreklno, besprekorao. korrektćr - i , h i . korektor. korre -a, /. vid. korra. korrës -i, H I . žetelac. korrëse/-sja, /. žetelica (žena koja žanje). korrčs -e, adj. žetelački, -a, -o, žetven, -a, -o. korridćr - i , m. koridor, prolaz; hodnik. korrigjim -i, iii. korekcija, korigiranje, ispravIjanje greške. korrigjoj, V. korigovati, 'korigirati, ispraviti gre, adj. vid. laram&n. laramin -e, adj. Saren, -a, -o; fig. dvolič/ -an, -na, -no. Iaramane/-nia,./. zool. vrsta divlje patke. lardn -e, adj. vid. larmë. laraskë -a, / . zool. (Pica, caudala) svraka. lardsh.-i, m. zool. (Cathartes percnopterus) strvinar; šarcni jarac. . laravi -a, / . pretvaranje, liccmerstvo, dvoličnost. iarazćj, V. vid. laracoj. lardh -i, m. slaoJna. lare/-rja, f. šarena koza. larë -a, /. šara, šarolikost; pega, mrlja; gunjac od kozline; jezičak (zemlje, njive i dr.), larë (i,e)’, adj, blislav, -a, -o: sbpatë e larë — blistava sablja; armë e larë — blistavo (svetlo) onižje. larë (i,e)2, adj. vid. larmë. larëc -e, adj. vid. larmë. larëkuqe -ja, /. kaluša (ovca). lares -i, m. svilena vrpca (ili (raka), crvenobela traka koju nose mladi oko vrata na dan proleća. larëz -a, / . bot. (Vitis silvestris) vinjaga, divlja baza. 4arëzëzë -a, /. kaluSa (ovca), brav sa crnim pe’gama na lieu, larg, adv. daleko; nadaleko.

160

LARTH

largas, adv. izdaleka. largazi, adv. izdaleka, vid. i largas. •argesë -a, /. udaljavanje, vid. i largim; raslotojanje, udaljenost, vid. i largesi. largë (i,e), adj. vid. largët. largesi -a, /. rastojanje, udaljenost, daljina. largësina-t,/. pi. daljine, daleka mesta, udaljenost. largët (f,e), adj. dalek, -a,-o,udaljen,-a,-o. largim -i, m. udaljenje, udaljavanje. largćj, V. udal jiti, udaijivati; largohem — udaljujem se; u largua — udaijio se; ukloniti. largpdmës-e, adj. dalekovid,-a, -o. larguar (l,e) adj. udaljen, -a, -o. lari -a, /. šarolikost, raznobojnost, lazličitost, raznolikost; bot. varijetet. . laricë -a, /. pamučna tkanina s utkanim šarama. larik -e, adj. vid. larmë. larim -i, m. arh. friz, pervaz, sims, gesims. larirae -t, /. pi. ukras, ukra^vanje. laring -u, m. larinksi grkljan. laris -I, m. sivac (konj). larisk -ë, adj. šarcn, -a, -o; gjel larisk — šareni petao; pulë lariskë — šarena kokoš. laritet, V. šareniti se (kaže se 'za zemlju kad otopi sneg), okopniti se. larje/-rja, /. pranje, ispiranje. larmë (i) -me (e), adj. šaren, -a, -o, šarolik, -a, -o; raznoboj/-an, -na, -no. larmi -a, /. šarolikost, raznobojnost. larmushkë -a, / . šarena koza. laro -ja, in. šarov (pas); fig. skitnica, bitanga, oloi. arćj -i, m. šaronja (vo). Jarćji^ V. vid. lavroj. Jar6j2, V, (i)šarati, ukrasiti šarama; fig. laskati. |ar 6s, V. vid. laroj. jarćšh -i, m. Sarac (konj). - , larćsh -e, adj. šaren, -a, -o, (za stoku); sy larosb — šarenih očiju. larćshen, v. šareniti se; laroshen pemët — sazreva (počinje da zri) voće. lart, adv. yisoko, gore: ngreje lart — podigni gore; atje lart në ato male — tamo visoko u onim planinama; ngreje zërin më lart — povisi glas više; lart nga njëzet reta — više od dvadeset lica; njëqlnd shtëpl e lart — sto i vile kuća; . dbjetë vjeç e lart — od deset godina i naviSe. lartazi, advi visoko, sa visine. lartë (i,e), adj. \dsok, -a, -o, dru i lartë — visoko drvo. lartësi -a, /. visina; uzvilenje, uzvilenost. lartësirë -a, /. vid. lartesi. lartësdj, V. uzvisiti, nzdići; lartësohem — uzdižem se, uzvisiti se, popeti se visoko. lartćj, V. vid. lartësoj. lartpërmëndur (l,e), adj. gore iraenovan, -a, -o, gore naveden, -a, -o. larfh -i, in. bot. vid. ashe.

LARUSH lariish -€, adj. vid. larmë. larushk -u, m. bot. vid. larëz. larvë *a, /. zool. larva, laryshtë (i,e), adj. vid. larosh. las -i, m. vid. deshmitar. lasë -a, /. prakljača (za pranje rublja). laskdr -i, m. nosila, Icsa od pletera; poluga kojom vodeničar podeiava vodenični kamen; veslo. Iaskare/-rja, / . dronjak; odronjina, odron. laskarćhem, v. odrpati se, pocepati se. laskuriç -i, m. vid. ligarec, laskuriq -i, m. zool. vid. lakuriq. lastdr -I, m. bot. izdanak, grančica, mladica; fig. vilak, vitkost. lastćj, V. vid. llastoj. lastrćk -u, m. bitanga, bezobraznik, vid. i hor. lasht -1, m. vid. kohë, lashta-t (të), / . pi. žitarice, usevi. lasbtazi, adv. vid. iashtë. lasbtë, adv. rano, odavno, drevno, vremedom. lashtë -a, /.. rosa, rosulja; vlaga; plamenjača, bastra. lashtë (l,e), adj. dav/-an, -na, -no, drev/-an, -an, -na, -no; ran, -a, -o, ranosazrevajuć, -a, -o. lashtesi -a, /. drevnost, staro vreme, staro doba. lashti, adv. (o)davno. lashtć], V. stariti; lashton misri — rano sazreva kukuruz; lashton bagëtia — pobaciti stoka, rada pre vremena; u lasbtua plaga — zarasla je rana; lasbtobem — starim. lateks -i, m. bot. mlečni sok. latënt -€, adj. latent/-an, -na, -no, prikriven, -a, -o. latë -a, /. sekirica; satra; urez, zarez na drvetu; tačkica, kupbn za naraimice. latim -I, m. strugapje, deljanje, glačanje (drveta). latin -i, m. latin. • >latin -e, adj. latinski, -a, -o. latineshe -a, /. Latinka. • lafinist -I, m. Latin;, latinist. latinisht, adv. latinski. ' ' latinishtc/-tja, f . latinski jezik. latinizëm/-znd, m. laUnizam, izraz svojstveq latinskom jeziku,. osobina latinskog jezika.. latinlzćj, V. |jolatiniti. latoj, V. glatati, strugati (drvo); klesati,..izgla6ati (kamen). latore/-rJa,'/. sekirica za glačanje; strug. latrëdh -i, m. neulkopljiv jarac ili ovan @tb se ne može ulkopiti). latuer/-tori, m. vid. mblatës. latnris, V. prljati; kaljati; vid. i laparos. latusbë -a, / . strug za ^ačanje drveta. latyrë -a’, / . splačine, spirine, prljava voda; bućkuriš; čorbasto jelo.-^ latyrë -a^, /. klizavica, kJizav put. laurëat -i, m. laureat, pesnik ovenčan lovorovim vencem. laureshe -a, / . zool. (Alauda cristata) levrljuga. laurë -a. /. laura, mitološka Vila, laurohem, v. ovenčati (ovenčavam) se lovorovim vencem. 11 Fjelor shqjp-ser'bokroatlsht

161

LECK

lauz -i, m. vid. rrëmet. lavamšn -i, m. lavabo, umivaonik. lavdr -i, m. uzica, povodac (za pse); sprava, ’ drveni obruč za zapregu (na plugu); loza, hvatalica. lavare/-rja, /. omca, konopac; ular. lavd -i, m. pohvala. lavdërcsë -a, /. vid. lërdatë. lavdërdj, v. pohvaliti; e lavdëroi — pohvalio ga (je). lavdërues -e, adj. pohval/-an, -na, -no. lavdi -a, /. pohvala, slava, veličanje. lavdipldtë, adj. slav/-an, -na, -no, veličanslven, -a, -o. lavdishëm (i) .-shme (e), adj. s!av/-an, -na, -no. lavddj, V. pohvaliti, slaviti. lavdra -t, / . pi. pohvale; hvalisanje. lavduri -të, f. pi. pohvale; hvalisanje. lavdurćhcm, v. vid. lëTdohem, lavë -a, /. lava (vulkanska). Iavër/-vra, /. oranje, oranica. lavërda -ni, m. čistina, otvoren prostor, polje. lavërtdr -i, m. огаб. lavire,-rja’, /. padina, obronak. Iavire/-rja2, f bludnica, - drolja, kurva; dronje. lavircra, v. verati se; rri lavjcrre — visim; u lavora -T- verah se, visih. lavire -a, /. vid. Iavire.>,2 lavjërrës m. fiz. klatno. lavomë -a, /. vid. plage, lavos, V. vid. plagos. lavrim -i, m. vid. lëvrim. lavrdj, V. vid. levroj. lavrose (i,e), adj. glad/-an, гпа, -no, vid. i ziosur. lavruer/-rori, m. zaprežni vo, radni vo. lavrues -i, m, istraživač, (naučnik ili umetnik). lavrueshëm (i) -shme (e), adj. zirat/ -an, -na, -no, za oranje. . laxue/-xoni, m. vrsta skadarskog ćilima. laxhyhër -i, tn. vid. tcmJn. lazmitera, v. vid. përlëkurem. lazrim -i, m. vid. ledhatim. lazrdj, V. vid. ledhatoj.' lazruem , m. ograda (njive ili vinograda); zidine, bedem. ledh -i^, m. nanos. mulj. Icdhatar -i, m. laskavac; razmaženik. Icdbatoj, V. laskati, pogladiti, maziti, razmazati; ledhatohem — razmažcm se, laskam sc. ledhe -t, / . pi. razmažcnost. laskanje. ledlie -a, / . razmaženosl, laskavost. ledhishtc -a, /. muljevito zemljište. legšl -e, adj. legal/-an, -na, -no, jav/-an, -na, -no. legalisht, adv. legalno, javno. legalizim -i, in. legalizacija, legaliziranje, ozakonjenje. _ legalizoj, i>. legaliziraM, ozakoniti. Icgalizuar (i,e>, adj. Icgaliziran, -a, -o. ozakonjen^ -a, -o. legate -a, /. poslanstvo, diplomatsko predstavništvo. legën -i, //;. lavor, umivaonik. lege -a, /. vihor, vrtlog (vetra), vid. i dredhe. legumi’iie -a, /. hot. mahuna. leguminoze -t, /. pL hot. mahune. legjenddr -e, adj. lcgendar/-an, -na, -no. legjcnde -a, f. legenda. legjion -I, m. Icgija. legjiondr -i, /«. legionar, pripadnik legije. legjislacidn -i, irt. jur. zakonodavstvo. Icgjislati'v -e. adj. jar. zakonodav/-an, -na. -no. legjislatćr -i, m. zakonodavac. legjislature -a, /. legislatura, mandat zakonodavnog organa, saziv zakonodavnog organa: asaniblcja e legjislaturës së djte — skupština drugog saziva. IcgJiHni -€, adj. lcgitim/-an, -na, -no, zakonski, -a, -o. leh, V. lajatij š t e k t a t i , le të lehin armiqtë — ncka laju neprijatelji. lche/-hja, / . leja, lijcha, leha. lehërëj, V. praviti leje, praviti Iche. Ichonë -a, /. babina, porodilja. lehoni -a, f. babičcnje, vreme porodilje. Ichtas, adv. lako, olako, lagano; tiho. Ićbtazi, adv. lako, olako, lagano; tiho. Ichtë, adv. lako, olako, lagano; tiho. lehtë (i,e), adj. lak, -a, -o, lagan, -i, -o; tih, -a, -o. lehtë -t (të), n. padavica, vrtoglavica. Icbtësl -a, /. lakoca; olakšanje. Ichtësim -i, m. olakšanje, olakšica. lehtësdj, V. olakšati; ublažiti; lchtčsohem — olakšati se; lehtesoliet dliirnbja — ublažava sc bol; lehfeson barren — olakšava teret. lehtësor -e, adj. vid, lebtcsues.

162

lend!

lehtësiiar (i,c), adj. olakšan, -a, -o. lchtësiies -e, adj. jur. olakšavajuči, -a, -c; rrethana lelitčsuesc — olakšavajućc okolnosti. lei, m. Icj (rumunski novae). lej, V. Ilnd. Ieje/-ja, f. dozvola, odobrcnje; propusnica; lcje njohtimi — lična karta, legitimacija. Icjckalim -i, m. propusnica (naročito za stanovnike pograničnih mesta za prelaz državne . granicc). lejë -a, f . vid. Icje. lejim -i, m. dozvoljenjc, odobrenje, ođobravanje, lejldk -u, m. bol. vid. lilak. Icjlćk -u, m. zool. (Ciconia) Šlrk, roda; vrsta srpa. lejoj, v. dozvoliti, odobriti, dopustiti: lcjomč (më lcjo) të flas — dpzvoli mi da govorim; s’me lejon koha — nema'm vremena (ne dopušta' mi vreme); e lejon ligji — dozvoljava (dopušta) zakon; nia lej'tian kredinc — odobrili su mi kređit; na lejoni të sbkojmë — dozvolite nam da idemo; m’lshtë lejuar edhe një afat per provim — dozyoljen mi jc još jedan rok za ispit. lejore, adj. gram, fjali lejore — dopusna, konccsivna rcčenica. lejfhi -a, /. bot. vid. lajthi. Icjthizë -a, /. vid. Injthisbtë. lejuar (i,e), adj. dozvoljen, -a, -o, odobren,-a, -o. lejiieshëm (i) -sbmc (e), adj. dozvoljen, -a, -o, , dozvoljiv, -a, -o; ësbtë e lejueshme — dozvoIJeno Je. lek -u, m. lek (albanslu novae), lekeion -i, mj. lekeija, predavanje. Ickc -a, / . teme (glave). lekë -t, m. pi. gorStaci, stanovnici Skadarske malesijc. Iekcn/-kna, f. zooi. vid. koran. Icksik -u, m. leksikon, rccnik. Icksikogrdf -i, m. leksikograf, sastavljač rcčnjka. Icksikografi, -a, f. lcks|kografija. Icksikografik -e, adj. Icksikografski, -a, -o. Icksikor -e, adj. leksički, -a,-o, reëniëki, -a,-o. leksikologji -a, /. leksikologija. lektij, V. vid. Icklis. lektis, V. uželeti se, zaželeti se, žuditi, čcznuti. lektćr -i, m. lektor. lele/-lja, /. vid. jele, lclë -a, f . prljavka, prijavica, žena koja ne drži čistoću. lem -it (të), n. vid. lindje. Ic m a r^ -u, m. vid. laJonues. lemeri -a, /. užas, strah, stravičnost. lemeris, v. užasnuti, prestraviti, zastrasiti; lemerisem Oemerohem) — užasnuti se, zaprepastiti se, zastrasiti se. lemcrishëm (i) -shrae (e), adj. užas/ -an, -na, -no, straž/ -an, -na, -no. lemëzdj, v. štucati. lerazë -a, f. Stucavica, šlucanje^ len- i, m, vid legen. lend -I, in. bot. vid. lende. Iciide/-dja, f. bot. zir. lendi -a, /. vid. mëni.

LENf

163

Icai -a, /. narod, svet, masa; c di gjithë lenia — zna ceo svet. lenicë -a, /. zool. vid. koran. leninist -e, adj. lenjinistički, -a, -o; doktrina Icniniste — lenjinistička doktrina. Ieninizëni/-zrni, m. lenjinizam, Lenjinovo učenje i delanje. lenoj, V. olakšati, vid, iehtcsoj; lenohem — olakšam se, gubim u tczini; iziapeti od starosti. leopdrd -i, m. zooi. (Fe/is ieopardus) leopard, panter. lepe! interj. lepe! izvolite! molim! Icpëc -i, m. isluženi vo, stari vo. lepidoptërë -t, m. pi. zooi. lepidoptere, dvokrilci. lepfikë -a, /. vid. pantofel. lepra, /. med. vid. gërbulë. leptyrë -a, f. vid. shkazmë. lepur -1, m. zooi. (Lepiis dniidus) zee. lepuruslie -a, /. zooi. zečica. Icpuruslikë -a, f. zooi. zečić. Ieqe/4jJa, /. mrlja (na odelu), pega (na lieu), leqendis, v. oslabiti, smršaviti: Icqendiscm nga seniundja — smrSavim od bolesti; zabrinuti se, klonuti (duhom), oslabiti se (rtoralno). leqenik -u, m. proja, vrsta jela od kukuruznog brašna. leqikë - a ,/, bot. (Lactiica sativa) ločika, salata. leranë -a, /. jaruga, udolina, kamenjar. lerdsh -e, adj. prljav, -a. -o, nečisf, -a, -o, neopran, -a, -o. lerë -ai,' /. prljavšlina, nečistoča; fig. mrlja, žig. Ijaga, sramota. lerë -a2, /. kamenjak, kamenjar. Icrë -t (të), n. vid. lindje. leros, V. prljati; lerosem — prljam se, kaljam se. lerth -i, m. bot. vid. urih. lesc -a>, / . drljača, brana; lesa. lesë -а^, f . vid. lasë. lesë -a^, / . kićanka (za ukrašavanje odela, i dr.). lesim -i, m. drljanje (njive), brananje. Ieskër/-kra, /. škrilja, škriljac. leskčrćj, V. škriljati; leskërohera — oguljiti se za (lice). lesnik -u, m. lishik, plast (na drvelu). lesćj, V. drljati, branati proći branom. lesli -I, m. vuna, runo; lesh delcje—ovëije runo; lcsh i kresë — kosa. leshatdk -e, adj. rutav, -a, -o, vlast, -a, -o, kosmat, -л, -o. leshator -ë, adj. vid. leshatak. leshbozhure, adj. žutodlaka, rusa, plava (kosa). leshbutč, adj. mekodlak, -a, -o; raekorunast, -a, -o. leshdrćdbur, adj. kovrđast, -a, ч), kovrđav, -a, -o. leslidgër, adj. čekinjast, -a, -o, čekinjav, -a -o. lesliem, v. rutaviti se, obrasti se đlakom. leshko -ja, m. prostak, naivko, naivac. * leshkorrë -a,/, udovica (žena koja se nepreudaje i skraćuje kosu). leshnik -u, m. zimski kaput, ogrtač. lcshnjane/-nja, /. jugoistočni (skađarski) vetar. leslinjc/-nja, / . bot. vid. myshk.

LË

leslira -t, m. pl. mesto na pijaci gde se prodaje vuna, trgovište vune. lesbradredhur, adj. vid. Icshdredhur. Icshtak -e, adj. rutav, -a, -o; bot. đlakast, -a, -o. lesbta -f (tc), /. pl. vunena tkanina, sukno. leshlerik -u, ш. morske trave, razne biljke koje morski talasi izbacuju na površinu vode. lesiitë (i,e), adj. vunen, -a, -o, suknen, -a, -o. leshtor -e, adj. vid. leshatak. leshtormë (i) -me (c), adj. vid. leshatak. leshverdhë, adj. žutodlak, -a, -o, rus, -a, -o, plav, -a, -o (za kosu). Ictargji -a, /. letargija, mrtvilo, dremež; fig. tromost, mlitavost (uma i duha). Ieter/-tra, /. papir, hartija; karta; pismo. letërkëmbim -i, m. dopisivanje. letërkredencidle -t, /. pi. akreditivi, akreditivna pisma. letërnjoftlin -i, m. lična karta, legitiraaeija. Ictërsi -a, /. književnost, literatura. letërthirrje/-rrja, /. poziv, pozivnica. letërtluthëse/-sja, f. upijač, papir upijač. lefohem, v, vid. lehtesohem. leton -e, adj. letonski, -a, -o, što se odnosi na letoniju. Letoni -a, /. Lelonija. letonishte/-tja, /. letonski jezik. letrdr -i, m. književnik, pisac. letrdr -e, adj. književni, -a, -o. Icukocit -i, m. leukociti, bela krvna zraca. Icvardsh -i, m. prevrtljivac. lerend -e, adj. stasit, -a, -o, vit/-ak, -ka, -ko (za mlade). levenxë -a, /. vid. velenxë. leverdi -a, /. račimica, dobitak; s’ka leverdi — nema računa, nc isplati se. leverdis, v. isplatiti se, imati računa, imati dobiti. levë -a>, /. fiz. poluga. leve -a2, /. lev (bugarski novae). Icvrek -u, m. zooi. (Morone labrax) brancin (riba). Icxim -i, m. čitanje; salla c Icximit — čitaonica; libër leximi — ëitanka. • lex 6j, V. čitati, čitam; lexoj librin — čitam knjigu. lexues -1, m. čitač, čitalac. lexuese/-sja, /. čitateljka. lexues -e, adj. čitalački, -a, -o. lexuar (i,e), adj. čitan, -a, -o, pročitan, -a, -o. lcxueshërn Т -slime adj. čitljiv, -a, -o. lez -i, m. bradavica; hot. vitica. lezdr -i, m. raotka, podmetač, poluga, račvasti podupirač (drven). leze/-zja, / . bot. vid. lez, lezeçëm (i) -çme (e), adj. prijat/-an, -na. -no,. ukus/-an, -na, -no, ugod/-an, -na, -no. lezet -i, m. prijatnost, ulcus, slast, užitak. lezetare, adj. vid. lezeçnic. lë, V. ostaviti: lë punën — ostasiti (napustiti) posao; lashe çadrën në shtëpi — ostavih kišobran kući; dozvoliti: e ka lënë djaliu të shkojë me shokë — dozvolio (dopustio) je sinu da ide sa drugovima; napustiti: e la gruan — napustio je ženu; c la shtëpinë — napustio (ostavio) je

LËBARKE kuću; izgubiti: e la pasurinë në lodër — izgubio je (ostavio) imovinu na kocki (prokockao); c la pas dore — zapustio je; mos lerë për nesër — ne ostavi za sutra; lcrmë rchat — ostavi me na miru; e kanë lënë sytë — izdale su ga oči (ne vidi), oslepio (-la) je. lëbarke/-kja, f. iiied. srdobolja, dizenterija. lëb;^ -i, m. zavesa u oku, zamaglivanje oči. lëbjTem, v. zamaglivati se (oči), zamagljuju mi se oči. lëfore/-rja, /. Ijuska, kora (nckih voća). lëforë -a, /. krljušt, Ijuska od ribe. lëfds -i, ni. žderonja, sladokusac, gurman, halapljivac. lëfostël -a, /. bot. pleveëica. lëfoslër/-lra, /. boi. pleva. lëfostëz -a, /. bol. pleva, plcvica. lëftim -i, m. lupanje srca. lëfyt -i, ni. grlić; anal. vid. fyf. lëfytje/-tja, /. retorta (posuda sa povijenim grlićem koja služi pri des(ilaciji). Iëkore/-rja, /. bol. vid. kore. lëkosfër/-tra, /. bot. pokožica, pousmina, preponka. lëkue/-koni, nt. bol. (Nymphaea atba) lokvanj. lëkuad, V. Ijuljali, njihati: lëkundem —jjuljam sc, njiham se; fig. kolebati se; lëkundet toka — trcse sc zemlja; lëkunden flelët — leprSa iišće.

164

LËPlJ

lënioj, V. (po)gladiti; glačati; turpijati; brusili. lëmojzë -a, /. vid. limë. lëmoslië -a, /. milostinja. lëmoshlër/-tra, f. mrvica hleba. lëmsh -i, m. kJupko; geogr. lëmshi 1 dheut — zcmIjina kugla (lopta); fig. u mblodh lëmsh — sklupčao se (u klupko); e bëri punën lëmsh — zbrkao je stvari, zapetljao je stvar. lëmuar, adv. glatko; puna na shkon lëmuar — posao nam glatko (lako) ide. lëmuar (i,c), adj. gla/-dak, -(ka, -tko; sipërfaqe e lëmuar — glatka povrSina; fytyrë e lëmuar — glatko lice; uglađen, -a, -o. lëmuesbëm (i) -shme (e), adj. gla/-dak, -tka, -tko; ugladen, -a, -o, uglasteno. lëmuesbëm, adv. glatko, ugladeno. lëmuet, adv. glatko, ugladeno. Icmuet (i,e), adj. ugladen, -a, -o, gla/-dak, -tka, -tko. lëmuq, adv. u klupko, smotano u klupko, napravIjeno u vidu klupka; ranë lëmuq — skotrljaše se u klupko, padoše u gomilu; e lësboi lëmuq për dbe — ubi ga (je), ostavi ga (je) na mesto mrtav (mrtvu). lëm^sbk -li, m. vid. lëmashk, lëna -t (të), /. pi. ostaci jela, otpaci jela. lëndë -a, /. greda; grada, materijal; gradivo, predmet; lënda mësimore — nastavno gradivo. lëndinë -a, /. ledina, travnjak; ugar. Ičndćj, V. ozlediti. pbvrediti; lendova plagën lëkuDdje/-dja, /. Ijuljanje, njihanje; potresanje; — ozledih ranu; iëndoi ligjin — povredio je lepi^anje; fig. kolebanje, poljuljanje; geol. (prekišio) zakon; fig. ma lendove zemren — potrcs, udar, zemljotrcs. povredio si mi srce. lëkundshëm (i) -shme (e), adj. poljuljan, -a, -o; lënddr adj. predmetni, -a, -o, materijalni, fig. kolcbljiv, -a, -o, labil/-an, -na. -no. -a, -o. lëkuq, V. vid. skuq. lënduar (i,e), adj. ozleden, -a, -o, povrcden, -a, -o. lëkuraxhi. -u, m. vid. lëkurtar. lënë (i,e), adj. lud, -a, -o, budalast, a, -o; i (e) lëkurcm, V. smiiavim se, omršaviii se, omršavim. lënë pas dore — zapušten, -a, -o, zanemaren, lëkurë -a, f. koia; bol. kora. -a, -o; trom, -a, -o, lenj, -a, -o, zaosta/ -o, -la, lëkurëhëllë, adj, tankokožast, -a, -o, sa tankom -lo. ^ kožom, ili tankom korom. leng -u, m. tcčnost, tekućina; sok. lëkilrës -i, m. kožoder, kašapin.' lëngatë -a, / . bolest, bolovanje. lëkurdr -e, adj. kožast, -a. -o, kožnat,-a,-o. lëngatdbem, v. bolovati, razboleti ae; bolujem. lëkurëtrdshë, adj. debelokož/-an, -na, -no (f fig.). lëngësirë -a, /. vodni.sok: luCenje drvcća. lëkurlir -i, m. kožar. lëngëson, V. (iz)Iuëiti (drvo): dnirët lëogësuan në lëkurtë (l,e), adj. kozni, -a, -o. pranrerë — drvece 'izluëuje (luëi) u proleće. lëkurun (i,e), adj. glad/-an, -na, -nO (iscrpljen lëngët 0,e), adj. teë/ -an, -na, -no; soë/ -an, -na, od gladi). -no. lëmajc/-ja, /. arh. luk, svod. lëngëtore/-rja, /. gram, likvide, tekući suglaslëmaqe/-qja, /. odron, mesto odronjavanja. nici. lëmisbk -u, m. žabokrečina; mahovina; lëmashku lëngëzën, V. (iz) lu5iti'(iz usla), cure usta. i gojës — sušenje usfa (od žeđi, bolesti i dr.), lëngim -i, m. bolest, bolovanje; tifus. lëraazë -a, /. pokožica, opna, membrana. lëmekera, v. ovlažiti (vlažim) se, kvasim se (od lëngdj, y. bolovati; čamiti, venuti, slabiti, zam leti, malaksati, propasti (od bolesti). magle, znoja ili rose); oSamutiti (ošamućujem) lëngshëffl (i) -shme (e), adj. teë/ -an, -na, -no, se, onesvešćujem se, padam u nesvest. SOČ/- an, -na, -no. lëmës, V. pogiaditi, mi'ovati, maziti. lëmesë -a, /. klizaližte. i lëngutb -I, m. biljni sok. lëngjerë -a, /. sok od maslina. jëtnë -!, Л1. gumno; vršidba; fig. polje delatnosti, oblast rada; dallohet në shumë lëmë të veprim- lëngjyrë -a, f. med. vid. tifo. tarisë — isliče se u mnogim poljima (oblas- lënijr, y. grebenati, češljati (vunu). tima) delatnosti. lëpij, V. lizati, liznuti GMikom);/(^. ç’kam pëshfyrë, Iëmishte/-fja, /. suvad, suvo granje; smeće, s’e lëpij — ne ližem Sto sam ispljuvao (ne smetište. opori&m).

LËPlS

165

lëpi's -i, m. lizavac (kažiprst); fig. ulizica. ^ lëpiskë -a, /. krljuSt, riblja Ijuska. lëpizë -a, /. vid. sergjeo. lëpjetë -a, /. bot. (Ruraex) štavelj, konjsko zelje. lëplungl -a,/. \id. napë. . lëpushë *a, /. bot. {Pelasiles officinalis) tepuh, lopuh. lëpushkë -a, /. beznaëajne, bezvredne novine, lëqeshtë -a, /. bot. vid. ilqe. lërim -i, m. oranje. I6r 6j, V. orati lëruar (i,e), adj. (iz)oran, -a, -o. lësbe.-ja, /. vid. vrull. lësbesë -a, f. puštanje, rastava, razvod (braka). lëshim -i, m. puštanje, raspuštanje; propust. lëshdj, V. pustiti, ispastiti; osloboditi, otpustiti; razlabaviti; ostaviti; zapuštati; lëshohem — spuštam se. lëshuar (i,e), adj. pullen, -a, -o; otpušten, -a, -o; razlabavljen, -a, -o; zapušten, -a, -o; raspušten, -a, -o; razveden, -a, -o. lëshueme (e), adj. raspuštena (raspuštenica). lëfi -ni, m. vid. latin. i lëtinesbë -a, f. vid. latineshë. lëvare/-rja, /. vodopad, vid. ujvarë. lërdatë -y, /. pohvala, vcličanje, hvalisanje, slava, slavopojka. lëvdërim -i, m. pohvaljenje, slavljenje, veliëanje. Iëvdër6j, v. pohvaliti, slaviti, veliëati. odati priznanje. lëvdim -i, m. pohvaljenje, slavljenje, veličanje. lëvdëj, V. (po)hvaliti, slaviti, veličati; lëvdobcm — hvaiim sc, pohvaliti se. lëvduar (i,e), adj. (po)hvaljen, -a, -o, slavljen, -a, -o. lëverc/-rja, /. krpa, rita, dronjak; ženska marama. lëvirem, (i) v. pokloniti se, moliin(koga),ldanjam se (kome) u znak izmoljenja (čega). lëvirë -a, /. moljenje, кЈацјапје. lëviz, V. kretati,-micati, pomerati se (s niesla). lëvizës -e, adj. pokret/-an, -na, -no. lëvizje/-zja, /. pokret, kretanje, tok; lëvizja punëtore — radnički pokret; lërizja e çmimeve — kretanje cena; lëvizje ekonomike — privredni . tok; trzaj, trzanje. lëvizshëm (i)-shme (f), ' adji pokret/-a n ,-na, -no, pokretljiv, -a, -o. Ië?iz6r -e, adj. pokrelaëki, -a, -o, pogonski, -a, -o, lëvizur (i,e), adj. labav, -a, -o, kolebljiv, -a, -o; pokretljiv, -a, -o. lëvore/-rja, v. kukunizovina, šaša, šažovina; Ijuska, kora (tvrda) nekih voća; kora Od drveta (stabla). lëvordj, V. vid. lëvorzoj. lëvorzOj, V. (o)ljuštiti, skinuti koru; kominjati, komišati; lëvorzohem — Ijuštim se; fig. oguliti se (od rada, umora), premoriti se. lëvozhgë -a, /. Ijuska, tvrda kora (oraha, lešnika, pomdrandže i dr.). levrij, V. micati se, mrdnuli, maknuti se; trzati se. lëvrim -i, m. oranje, obrada zemlje.

LIGATË

lëvrOj, y. orati, obradivati zemlju. levniame (e), adj. radni: ditë e lëvruame — radni dan (dan oranja). Icvyrcm, V. vid. lëvireni. П -ri, m. bot. (Liitum iisitatissimum) Ian, ćeten. li -a, /. med. {Variola vera) velike boginje. liberal -i, m. liberal, pristalica liberalizma. liberdi -e, adj. liberal/ -an, -na, -no. libcralizëra/ -zmi, m. liberalizam. libë -a, /. vid. pjate. libër/-bri, nt. .knjiga; libër leximi — čitanka; libër I amzës — matična knjiga; libërlidliës -i, m. knjigovezac. libërtoj, v; vid. labërgoj. libralidhcs -i, m. vid. libërlidhës. librar -i, m. knjižar. librari -a, /. knjiiara. librashitës -i, m. knjiiar, prodavac knjiga. librezë -a,/, knjizica; libreza e shëndetësisë — zdravstvena knjizica; libreza e kursimit—štedna knjižica. licë -u, m. licej, gimnazija. .liceist -i, m. gimnazijalac. lice -a, /. mlat, mlatač za kudelju.. licitacion -i, m. licitacija, dražba. lidh, V. vezaii, svezati, zavezati: lidh plagën — vezati (veiem) (previjati, previjam) ranu; lidh sytë — svezati (vežam) oči; lidh një libër — povezati (veiem) knjigu; lidhet goja — zavezati se jezik, usta (umuknuti); e ka lidhur mirë shkrcsën—dobro je sastavio dopis; lidhëm kontratë — ugovorili smo, sklopili smo ugovor; me . këtë rrugë lidhen dy fshatra — ovira putom vezuju se dva sela; lidhim kusht.— opkladimo se. lidhdk -u. m. vid. mur. lidbe/-dhja, /. zavoj (za pirevijenje ranc). liddiës -i, m. drvena sprava kojom vodeničar zaustavlja i pušta vodu u vodenici. lidhëse/-sja, / . vezica, vrpea, uzica. lidbez -a, /. gram, veznik; vezica, vid. i lidbese. Udhje/'dhja, /. veza; savez, aleanca; odnios; vezivanje. lidhna -t (të), /. pi. vid. lidhura. lidbćr -e, adj. gram, odnosni, -a, -o; përemër lidhor — odnosna zamenica. lidhore/-rja, /. gram, konjunktiv, odnosni način u glagolskoj promeni, lidhur, adv. vezano; lidhur me këtë — vezano s tim, u vezi s tim. lidhur (i,e), adj. (po)vezan, -a, -o; iilav -a, -o, ëvrst, -a, -o. lidhura -t (të), /. pi. poklade, početak velikog posta. lifqër -1, m. vid. ujvarë. lig, V. slabiti. smrSati; ligera — smršaviti (mršavim) se, poboljevali se; oslabiti se. lig (i) -gë (c), adj. boles/ -tan, -na, гпб; slab, -a, -o, mršav, -a, -o. liga -t (të), /. pL nesreca, ncđaća, tegoba. ligdç-i, m. slabić (za ljude). ligdt, V. metiljati (za ovee). ligatë -a, /. metilj; močvarište, močvara.

LIGATINË

166

LIFE

ligatinë -a, /. niočvara, močalina. lilë -a, /. beočug, karika, alka u lancu; lisicc, okovi. ligavćc -i, m. zool. puž golač, slazavi puž; balavac, slinavac. liliace -të, /. pi. bot. Ijiljani. ligë -a (e), /. ncđaća, nesreća; bolest. liifb -i, m. aiiat. vid. njerith. ligçt (tč), n. padavica. lima -ni, m. vid. Uman; vid. liqcn. ligësi -a, /. zlo, zloba, opačina, slabost. limin -i, m. luka, pristanište. ligsht, adv. slabo. liml)c -a, /. tanjir, tanjur, vid. i pjatë. ligshtë (i, e), adj. slab, -a, -o; nelagod/ -an, -na, liraër -i, m. hajdučko sklonište, razbojničko skro-no. ■ vište. ligshli -a, /. slabost; bolest, malaksalost. lime -a, /. turpija, trcnica. ligshli'm -i, m. oslabljenje; malaksanje. lime (i,e), adj. yid. Icmuar. ligshtoj, V. slabiti; ligshtohcm — oslabiti se, limez -a, /. šišarka, šišarica od kukuruza (malo mršaviti se; posustati se. izgorena služi pri krunjenju kukuruza). ligshtuar (i,e), adj. oslabljen, -a, 70, smrsavijen, limfatik -e, adj. limfni, -a, -0, limfatič/ -an, -na, -a, -o. -no. ligj -i, m. Jur. zakon: ligjet pozifive — pozitivni limfe -a, ■/. fiziol. limfa. zakoni, koji su na snazi; ne baze fë ligjit ' limijtr -i, m. kazandžijski nakovanj. .— na osnovu zakona, po zakonu;' liinoj, V. turpijati, (iz)raditi tupijom. ligji i natyres—prirodni zakon. limoa -i, m. bot. (Citrus limonium) limun (stablo • ligjbcres -I, m. vid. ligjdhënës. i plod). ligjdhënës -i, m. zakonodavac. limonadë -a, /. limunada, osvežavajući napitak. ligje -t, / . pi. naricanje, tuzbalica. limoatćz -i, m. limuuska kiselina; limun u prahu. ligjëratë -a, /. predavanje, govor; gram, govor; linacë -të, /. pi. bot. linacea, Ian. ligjcrafc e drejtë — upravni govor; ligjëratë lin^ -i, m. linč, linčovanje, kažnjavanje (sud i e zhdrejtë — neupravni govor. kažnjavanje u SAD), ligjerl -a, /. govor, glas. linçoj, V. linčovati, kazniti. ligjeritn -i, m. govor; ligjërimi i veriut — severni lind, V. roditi, radati: i lindi (leu) djalë — rodjo govor, severno narečje; predavanje. mu (joj) se sin; lindi djalë — rodila je mušico ligjëroj, V. govoriti; predavati. (dete); leu dieili — rodilo se sunce; jig. na Jigjohem, v. pricestiti se, iskazati grehove pred linden disa probleme — iskrsli su nam neki sveštenikora. problcmi; lindem — roditi se; linda per së dyJigjor -e, adJ. zakonit, -a, -0, zakonski, -a, -o. ti — rodih se po drugi put (u slučaju izbegavaligjon'sht, adv. zakonito,. zakonski. nja sigume sm rti).. ligjsbëm (i) -shme (e), adj. zakonit, -a, -o. lindjc/ -dja,/. radanje; geogr. Istok; vendet e linligjslunëri -a ,/, zakonitost. djes — istočne zemlje; Lindja e Afërme — Blisligjvënës -i, m. zakonodavac, vid. i ligjëdhënës. ki istok. lijosur (i, e),. adj. boginjav, -a, -o. lindor -c, adj. istočni, -a, -o. lijuera (i)' -me (e), adj. vid. lijosur. ling -o, m. žurba; me ling — užurbano. lik -u, m. ravan; lik me dhe — ravnanje sa zem- lingardhë -a, /. med. vid. likardhë. Ijom; adv, ravno; lik per gjysmë — ravno lingë -a, /. zvonce, praporac. (tačno, izravno) na pola. lingeri -a, f. mali sukob izmedu dvcju suprotnih Ifkardhë -a, /. med. (Varicella) ' male boginje, sila. vodene ospice. lingez -a, /. zvonce, praporac, malo svbnce. likate -a, f; tuce od pamuka (mera za pamučno linguist -i, m. lingvist, jezikoslovac. povesmo, za pamučno vlakno). linguistik -e, adj. lingvistički, -a, -o. ■ likën -i, m. bot. liSaJ, maliovina. linguistikë -a, /. lingvistika, nauka o jeziku. liker -i, m. liker, slatko alkoholno pice, lingrënë, adj. boginjav, -a, -o. likogjone -t, / . pi, anal, krstaca, krstacna kost. lingjerë -a, /. vid. batak. liktyrë -a, / . vezica od pruta (za snopove i dr.), link, o^v. kas; kali ecën link — konj ide .kasom. likuidator -i, ni. likvidator; pristalica ideje lik- linktlu, adv. kas, kasom, vid. i link, vidiranja boljšcvičke partije u SSSR (1905); linotip -i, MI. linotip, mašina slagačica (tipografobračunavalac. ska). likuidim -i, m. likvidacija, likvidiranje, uništenje. linolipist -i, Ml. linotipist, radnik na linotipu. likuidoj, V. likvidirati, obračunati se, uništiti. linta -t, (të), j'. pi. vid. brekë. lintë (lie), adj. pamuc/-an, -na, -no (za veš). likuiduar (i,e), adj. likvidiran, -a, -o, uništen, linjë -a, /. žcnska (ponekad i muška) košulja -a, -o. od finog platna; linija. likuidueshcm (i) -slime (e), adj. likvid/ -an, -na, linjit H, MI. mill, lignit (ugalj). -no. liosli -e, adj. bot. vrsta bora, četinara; boginjav, -a, -o, vid. i lijosur. iikiirishtë -a, f. zool. (Octopus) polip. lil -i, m. bot. vid. lilak. lipacdk -u, mi. vid, lypës. lildk -u. m. bot. (Syriiiga vulgaris) Ijiljak. lipë -a, f. bot. vid. bli.

^

l ip ë s C j

lipësoj, V. prosjačiti, vid. i Ijq). liq -të, m. pl. nit (pri tkanju). liqe/-qja, /. vid. qira. liqën -i, m. jezcro; lokva, bara. liqës, V. najmiti, uzeti (dati) pod kiriju. liratë -a, /. vid. lcje. liretë -a, /. lireta (italijanski novae). lirë -aS /. muz. lira. ]irë -a2, /. lira (turski i italijanski novae), lire, adv. jevtino; slobodno. Ilrë (i,e), adj. slobod/-an, -na, -no; popull i lirë — Slobodan narod; sot jam i lirë — danas sam Slobodan; ky vend është i lire — ovo mesto je slobodno; hyrje e lirë — Slobodan (besplatan) ulaz; vargjc të lira — slobodni stihovi; —përkthini 1 lirë Slobodan prevod. lirësi -a, /. jevtinoca. lirët (i,e), adj. labav, -a, -o; koniot/ -an, -na, -no (za kaiš, odelo i dr.). |iri -a, /. sloboda. liri -të, /. pl. vid. jele. liridšshcs -e, adj. slobodoljubiv, -a, -o. lirik -u, m. lit. liricar, lirski pesnik. lirik -e, adj. lit. lirski, -a, -o; këngët lirike — brske pesme. lirikë -a, /. lit. lirika, lirska poezija. lirim -i, m. oslobodenje. oslobadanje; puštanje, demobiliziranje; jur. puštanje na slobodu, lirim kondicional — uslovni otpust. irisht, adv. slobodno. lirislitc -a, /. ledina, krčevina. lirizëm/-zmi, m. lit. lirizam, lirsko nadahnuce. liroj, V. osloboditi, otpustiti, pustiti; liroliem — osloboditi se; razrešiti (se); razlabaviti (se); liroj enen—ispraziniti sud; u lirua buka—-pojevtinio se hleb; rastcretiti se. iirshera, adv. sloborlno. iiruar, (i,e), adj. pušten, -a, -o, osloboden, -a, -o; razreSen, -a, -o; razlabavljen, -a, -o; ispražnjen, -a, -o; pojevtinjen, -a, -o; rasterecen, -a, -o. lis -i, m. bot. (Quercus) hrast; uopSte: visoko drvo, visoko stablo. lisa -t, /. pl. nit (pri tkanju), vid. i liq. Iisare/-rja, /. hrastnik, hrastova šuma. Iiscn/-sna, /. bot. (Thymus serpyllum) majčina dušica. lismë -a, /. vrsta trošnog kamena, vid. i grill, lisnajë -a, /. hrastik, hrastova šuma. lisni -a, /. vid. lisnajë. listë -a, /. lista, spisak; listë e gjelleve — jelovnik. listop^dli -i, m. trulo liSće; listopad (mesec), vid. tetor. lislicsë -a, /. jur. vid. divorc. litani -të, /. pl. litanija, bogosluženje. lilantrdks -i, m. min. litantraks, kameni ugalj. litar -i, m. uže, konopac; omča. liferaturë -a ,'/. litcratura. knjizevnost. litër/-tri, m. liiar. Iitër/-tra, /. povesmo, tuce od pamuka. litogr^f -i, m. litograf, crtač na kamenu.

LOJBE

167

litografi -a, /. litografija, ertanje na kamenu. litografik -e, adj. litografski, -a, -o. litosferc -a ,/, geol. litosfera, tvrdi plaSt zemjline kore. litotë -a, f. lit. litota. litudn -c, adj. litvanski, -a, -o. Liluaoi -a ,/. Litvanija. . . . Iituanishte/-tja, f . litvanski jezik. liturgji -a, f. liturgija, liturdija, služba božja Gutarnja). lihirgjik -e, adj. liturgijski. -a, -o, liturdijski, -a, -o. litlikë -a, /. vid. lidhësc. lithme -t (të), / . pl. vid. lidhiira. livadb -i, m. livada, travnjak. livandë -a, /. bot. (LMvandula) despik, mirišljava biljka. Iivare/-rja, / . livarës -i, m . livarzë -a, /. livTim -i, m. livTizë -a, /. trakavica.

vodopad. visak, stvar koja visi. bot. resica, gronja, vid. i vastak. vid. levrim; vid. lëvizje. zool. (Taenia solium) pantlicara

livroj, V. vid. levrij; vid. lëroj. lizrtië -a, /. trošni kamen, vid. i grill, loc -i, m. dragi, braie, bato; lum loci im — moj dragi braie (bato). loçkë -a, /. anat. vid. kokërdhok; srdašce. loçmi -a, /. jato kokošaka. loço -ja, m. -glupan, zvekan. lode/-dja, /. vid. lot. lodër/-dra, /. igra; igracka; daira, bubanj. loderfir -i, m. gočobija, tupandžija. lodcrti ra, /. muz. goč. lodërz-a, /. med. vid. cpilepsi. lodroj, V. (za)igrati; skakutati. lodh, -V. umoriti; lodiiem — umoriti se, zamoriti se, zamarati se, rriorim se. lodhët (i, e), adj. vid. lodliur. lodhje/-dhja, /. umor, zamor, umaranje; fig. dosada, dosadivanje. lodhnim -i, m. vid. Ichoni. lodhsbëm, adv. umomo, ^inorno. lodhsbëm (i) -shine (e), adj. umor/-an, -na, -no, zamor/-an, -na, -no. lodliur (i,e), adj. umor/-an, -na, -no, zamor/-an, -na, -no.

lofashte (i, e), adj. leskov, -a, -o, od leskovine. lofatë -a, /. bot. vid. lajtliatë. log -u, m. megdan; polje, cistina, ravnjak. logaritem/-tmi, m. mat. logaritam. logaritmik -e, adj. mat. logaritamski. -a, -o. logaritmikë -a, / . mat. logaritmika. logoj, V. ravnati, poravnati (pul), popuniti rupčage. logori -a, /. naricanje, tuzbalica, vid. i vaj. logoris, i'. naricati, vid. i vajtoj. logjik -e, adj. logic/ -an, -na, -no. logjikë -a ,/, logika. logjikshëm (i) -shme (e), adj. logič/ -an, -na, -no. lojbc -a,/, zool. (Licliia amia) vrsta morske ribc.

LOJC

168

lojc -c, adj. nestaž/ -an, -na, -no; labil/ -na, -na, -no, nestaložen, -a, -o. lojë -a*, lepotica, Icpa debeljuška (žena). lojë -а^, /. igra; lojë sporlivc — sportska igra; e vë në lojë — izigravam (izigravanje). lojWr -1, m. igrač. lojtur (i,e), adj. ćaknut,-a,-o; Iabil/-an,-na, ■

LUGAT

Ipe -ja, /. vid. mjegulJinë. Ipozë -a, /- vid. tavan. Iter -i, m. vid. altar, luddh -i, m. livada, vid. i livadh. luaj, V. pomerili, pomaknuti, premestiti: mos e luaj atë karrigë — ne poraeri (pomakni, premesti) tu stolicu; micati se, rardati, mrdnuti, pokretati -ПО. se: mos luani vendit — ne mičite se (ne mrdajte, lokil -i, m. lokal, prostorija. ' ne krcćite se) s mesta; luan dhëmbi — lokil -e, adj. lokalni, -a, -o, mesni, -a, -o. klati se zub; luajti shtëpia nga era e fortë — polokalitët -i, m. opština, opštinsko pođručje. Ijulja Ça) se kuca od jakog vetra; igrati se, lokalizëm/-zroi, m. lokalizam. zabavljati se; luajmë shah'— igramo šah; lokfllizim -i, m. lokalizacije, lokaliziranje. kanë luajtur me fop — igrali su se lopte; lulokaliz6J, v. lokalizovati, lokalizixati, ograničiajnë fëmijët — igraju se deca; luani valle — ti (neSto) na odredeno mesto, igrajte kolo; akforl e lojtl mirë pjesën e fij — lokalizuar (i,e), adj. lokalizovan, -a, -o, lokaliglumac je dobro (od)igrao svoju ulogu (rolu); ziran, -a, -o. sonte në feafër luajnë Revlzorin — veëeras u lokativ -1, m. gram, lokativ, mesni padež. pozorištu izvode Revizora; izigravati, rugati loke/-kja, /. baba, strina (naziv za slarije žene). se: mos luaj me mna — ne igraj se sa mnom, lokoidrëdheni, v, vid. lakadredhem. ne izigravaj me, ne rugaj mi se; /ig. ka lojfur lokomëndera, v. vid. kaJamendem. menç — poludeo je, skrenuo je s uma. lokomotiTë -a, /. lokomotiva, lokomotivist -i, m. lokomotivist (a), vozovoda, vla- ludn -i, m. zool. {Felis led) lav. luaneshë -a, /. lavica. kovoda. lokucićn -i,/n. ^re/n.\lokucija) način izražavanja; 1паг/-1ог1, m. govedar, vid. i lopar; poljak, vid. i rojtar. uzrečica. ---------luari -a, / krdo goveda, vid. i kopë. loIc/-lja, m. /. budala, naivko, naivac, bena. lubërfinë -a, /, sneg poraešan sa ^atom. vid. i loli -a, /. budalaSlina, naivnost. skllop. loHs, V, ismejavati, vid. i lallem. lubi -a,/. mil. zmaj; oluja, vid. i sfuhl. lolo -ja, m, vid. lole. londit, V. Ijuljati, vid. i lëkund; londKcm — Iju- lubrifikënt -i, m. mazivo za marine, Ijam se. lubrifikëj, v. mazaii (mašihu), lopdr -I, m. govedar. lucë -a, /. vid. llucë. lopafë -a. /. lopata. lucëj, V, glibati; lucobem— glibam se, kaljam lopatëz -a, /. zool. vid. bishffultere. se. lopçdr -i, »I. vid. lopar. luejfshëm (i) -shme (e), adj. nestabil/-an, -na, lopë *a, /. krava, govedo. -no, nepostoj/-an, -na, -no, vid. i lojc, !opërIna -f, / p!. govedo. luffanije/-ja, /. ratni brod, lopërt (f,e), adj. kravlji, -a, -o (mJeko), govedi, luftër -i, m. vid. luftëlar. -a,^-€, (raeso). luftarëk-e,'m/y. ratni,-a,-o, borben, -a, -o. lorzë -a, /. vid. papagall. losë -a, /. zool. vrsta ribe (nalik napastrmku). luffë -a, /. rat, borba; lufta bofërore — svetski rat; lufta çlirimtare — oslobodilačka borba. losnfk -u, m. kratak zimski kaput, kabanica. vid, i tallagan. ‘ ■ luftënxifës -i, m. izazivač rata, ratni huškač. luftëtir -1, m. ratnik, borac. losh -c, adj. plaëljiv, -a, -o, vid. i qaramash. lot -I, m. suza; me lot për faqe — uplakana lica. luffim -i, m. borba, borenje, bitka, ratovanje. lotari -a, /. lutrija (igra na sreću). lug -u, m. dolina, kotlina, vid. i luglnë; kameno ili lotë -a, /, žreb u ^urtko vreme (koji su izvlaëili drveno korito za pranje rublja ili pojenje stoke, mladi pri odlasku na odsluženje vojske). pojište, pojilo; žleb.za vodu; uzduž užlebljeno lotfm -J, m. suženje, liyanje suza. drvo ili kamen za vodu; prokop, omanji kanal lotit, V, vid. lotoj. za navodnjavanje; logu i mullirlt— vodenična lotćj, V. suziti, liti suze, plakali; loton ena — (pro) bukva (kroz koju protiëe vođa u vodenično curi (sud); loton bardhia luči, curi, soči loza kolo); oluk; anal, lugu i qafës — potiljak, (vinova); kapljati, kaplja. zatiljak (udubljenjc u zatiljku); lugu i shpines — lofueshëm (i) -shme (e), ad/. suz/-an, -na, -no; leđa (duž kičme, izdubljeni deo leđa); lugu 1 troDut -a,-o, dirljiv, -a,-o, lui/-an,-na,-no. zemrës — grudna šupljina; lugu I ^ rë s — Iovidhe/-dhja, /. bot. vid. bislitajë. prtina, otvoren prolaz na snegu; adv. vjen si loz, V. (za) igrati, (po)igrati, vid. i luaj. lug — dolazi kao izdubljeno. lozdk -e, adj. bot. žilast, -a, -o. lugëç -i, jn. dubac, tesarska alatka. loze/-zja, /. bol. žila. lugajë -a, / . (u)dolina,. kotlina. lozonjdr -e, adj. kolebljiv, -a, -o, neposloj/-an, lugare/-rja, /. vid. govatë. -na, -no ■ lugët -i, m. mil. varapir, vukodlak, avet. lozhë -a, /. loža.

LUGATË

169

lugatë -a, /. veslo, vesla: lugë -a ,/. kaSika; lugë e kafes — kafena kašika; fig. doli lugë e lame — ode bez išta (bez ikakvog imetka); rri me lugë në brez — besposličiti, dangubiti, biti gotovan, biti parazit. lugëlëngës •!, m. lizisahan, parazit. lugës *i, m. dubac, tesarska sprava. lugës -€, adj. vid. konkav. lugësnik -i, m. ka^ikara; slanik. lugët (i,e), adj. vid. копкат. lugëtdr 'j, m, kažikar (koji pravi kašike), lugëti -a, /. udubenost, konkavost, lugëvëshkëz -a, /. zool. vid. gërshërëz. lugëz -a, /. tesarska sprava, dubac. luginë -a, /. dolina, kotlina; Lugina e Moravës — Moravska dolina. lugmystë (i,e), adJ. izdubljeno-ispupëen, -a, -o, konkavo-konveks/ -an, -na, -no. iugoj, V. -izdubiti; prokopati (kanal). lugor -e, adj. geom. izduben, -a, -o, izdubljen, ' -a, -o; udubljen, -a, -o, ugnut, -a, -o, ulegnut, -a, -o. lugore/-rja, /. malo drveno korito (drveni lavor, umivaonik); udolina, mala dolina. lugćs, 'v. vid. Iugoj. lugshtë -a, /. vid. luginë. lugur -I, m. kuhinjska stružaljka (za povrće). luguruzhdë -a, /. vid. garuzhdë. lugutkë -a, /. hot. vid. dredhëz. lugje/rgjja, /. vid. luginë. lugje -t, /. pi. dolovi; Lugjet e vcrdha — Zeleni dolovi (naziv romana). luhace -a, /. vid. kolovajzë. luharc/-rja, /. vid. garuzhdë. luhds, V. Ijuljati, njihati: geni luhait bishtin — pas Ijulja rep, maše repom; luhatcm — ljuljam se; poljuljati se, kolebati se; luhata djepin — njihao • (la) sam kolevku; luhaten çmimet — ljuljaju se cene, krecu se cene, nisu stabilne. Iuhatje/-tja, /. ljuljanje, njihanje; kolcbanje, dvoumljenje. Iuker/-kra, /. vid. dele; stado (ovaca). luks -i, m. luksuz, raskoš, sjaj gizda(vost). Iuks6z -€, adj. luksuz/-an, -na, -no, raskoS/-an, -na, -no, sjaj/-an, -na, -no, gizdav, -a, -o .. luklh -i, m. anal, želudac,, stomak. lukuni -a, /. čopor vukova. lukuramë -a, /. vid. mikullimë. lukuris, V. vid. rrëkëllej. lulbukur -a, /. bol. (Dianihus barbalus) kitnjasti karanfil. Iule/-lja, / . cvet; ruža (opšti pojam za cvece). lule alle/-llja, /. bot. (Jmpatiens) bresvičica, lepi čovek. lulebdrtës -I, m. bot. cvetno stablo. lule blëte,/. bot. matočina vid. bar blete; (Lonicera caprifoiium) orlovi nokti. lule dële, /. bot. krasuljak, vid. i lule shqerre. lule dielli, /. bot. (Heiianthus amuus) suncokret. lule d^li, / . bot. maslačak, vid. i lule qumështore. lule dhënsh, /. bot. krasuljak, vid. lule shqerre. lule filsdidn -i, nt. bol. (Digitaiis) naprstak.

lum

Ak

lule gomdri,/. bot, maslačak, vid. i lule qumëshfore. lule gjdku, / . bot. krvavac, vid. i balç. Iulekdçe/-çja, /. bot. (Primuia) jagorčevina. lule kadifc/-fja,/. bot. (Tageies patuius) kadifica. lule krisht -i, m. bot. cveće strasti, vid. i lule sahati. lule kumbënë -a, /. bot. cvcëe strasti, vid. i lule sahati. lule kunde, / . bot. bulka, vid. i lulkuq. lulekijqe/-qja, /. hot. bulka, vid. i lulkuq. Iulelakër/-kra,/. bot. (Botyriis) krečavica. lule mëlldgë -a, / . / . bot. smrdljevak, vid. i serden. lule mine/-nia, /. bol. šporiš, vid. i shporiz. lule mustdk -u, m. bot. orlovi nokti, vid. i lule blete. lulenishëste/-tja,/ . bot. (Baisamina) lepi čovek. lulenure,/. bot. (Doronicum pardaiianches) kozije korenje. lule nuse/-sja, /. bot, bulka, vid. i lulkuq. lule qumësht6re/-r]a, /. bot. (Jjaraxacum officinaiis) maslaëak. lule sahdti, /. bot. (Passifiora coeruiea) cveće strasti. lule sapuni, /. bot. sapunika, vid. i shkumbëze. lulesë -a, /. bot. evast, cvetanje. lule shëmitri,/. hot. (Chrysantemum coronarium) hrizantema, popadika. lule shqërre, /. bot. (Be'iis perennis) krasuljak. luleshtr^dhc/-dhja, /. bot. jagoda, vid. i dredhëz. luleshume, adj. bot. mnogoevetna. lule vdth -i, m. bot. (Fuchsia) minduSica. lule. vlle/-lja, /. bot. (Wistaria fioribunda) glicina (kincska ukrasna biljka). lule vjështe, /. bot. ( Goichicum autunnaie) mrazovac. lulëz -a, /. tried, očna bolest (ervenilo oka), lulezim -1, m. cvetanje, evast. luiczon, V. (pro)cvetati, cvesti: lulëzoi fusha — procvetalo je polje; ka lulëzuar pema — procvetala je voćka. lulëzuar (i, e), adj. cvet/ -an, -na, -no, proevet/ -an, -na, -no. lulëzucshëm (i) '-shme (e), adj. lulëzuar. lulfin -1, tn. hot. prosinac, štir, vid. i bar thëllëze. lulisbte/-tja, /. cvetnjak, cve^jak. lulkuq'-1, m. bot. (Papaver rhoeas) bulka; perioda, menstruaeija. lulnajë -a ,./. travnjak i cvetnjak, mesto obraslo travom i cvećem. lulĆD, V. vid. lulëzon. lultdr -I, m. cvećar, florista. lultari -a, /. cvećarstvo. luliishdn -€, adj. Saren, -a, -o (za platno, tkaninu). lum, adv. blago; lumi ti — blago tebi; e lumja unë — blago meni (žena); të lumtë na — blago nama. lura (i) -me (e), adj. sreć/ -an, -na, -no; blazen, -a -o. lumc -t (të), /. pi. gorske vile (u narodnoj pesmi). lumdk -u, m. bot. klica; pupoljak; izdanak.

LUMAQE luuiaqe/njja, /. bot. vid. lumak. lumare -t, /. pi. drvJje i dnigi oipaci koje donosi voda. lumbardhe -a>, /. zool vid. pëllumb. lumbardJië -a^, /. vid. bombë. lumburcm, v. isprsili se, naduvati se, krutiti se; hvalira se. lumë -i, m. reka;//^. e liodha lumin — prebrodim opasnost, izbegavam opasnost; e mori lumi — odnese ga (jc) voda, propade. lumcmddb -e, adj. vid. fatkcq. lumëroj, V. usrećiti. lumëdi -i, m. rečica. lumëzi -zezë, adj. vid. fa(kcq. lumi, adj. srecan, blažcn; lum/-mja (e), srecna, blažena. lumni -a, /. vid. lumluri; blažcnstvo. lumnoj, V. usrcditi; ccstitati; pohvaliti, vid. i lumëroj. lumtë (të)! inlerj. bravo! alal li! . . . lumtërisht, adv. srecno, blaženo. lumtinë -a, /. vii. trazim. .lumtur (i, e), adj. srec/ -an, -na, -no; blažen, -a, -o. lumturi -a, /. sreća, blagostanjc, blagodet; blaženstvo. Iiimlhi, adv. blago, lumthi ti — blago tebi, vid. lum. lumur (i, e), adj. vid. lunitur. lundër/ -dra>, /. zool. (Mustela lutra) vidra. lundër/ -dra2, /. camac, barka, čun. lundërbir -i, m. čamdžija. lundërz -a, /. zool. vid. lundër’. lundërzëk -u, m. klupko. lundrdr -i, m. vid. luridërtar. luDdrari -a, /. brodarstvo, plovidba; ^morcplovstvo, vid. i dctari. lundricë -a, /. 5amčić, brodić. lundn'm -i, plovidba, plovljenje, brodarenje. lundrćj, V. ploviti, broditi. ■ lundrueshëm (1) -shme (e), adj. plov/ -an, -па, -ПО. lunge -a, /. čir. luqerbull - a ,/. zooL (Felix lynx) ris. Iurbë--a, /. vid. Ilurbe. lurćk -u, m. beba, odojče. ' luri -ai, /. krdo krupne i sitne stoke, stado. luri -a^, /. vid. ngjyrë. lurkë -a, /. vid. jakuce. lurtime -a ,/, maženje, vid. i përkëdhelje; laskanje, vid. i lajka. lurtćj, V. maziti, vid. i përkëdhcl; laskati, vid. i lajkatoj. lus, y. moliti; slaviti; lula mikun — zamolih prijatelja; lutem — molim se; lufu për vete moli se za scbe; lusira festë — slaviti (slavimo) slavu, praznik. luskë -a, f. tanka i oštra pločica. luspak -e, adj. krljusast, -a, -o. ljuskast, -a, -o. luspë -a, /. krljušt, ljuska. Iustër/-fra. /. sjaj, blestanje, blislavost. lustrafi'n -i, m. sara, lakovana koža za obucu. lustraxhi -u, m. čistač obuće. lustrinë -a, /. sara, lakovana koža. lusiroj V. lakirati, lakovati.

170

LYTHET

lush -i, m. naivac, bcna. lushë -a, /. kučka; fig. ludača (za icnu). lut, V. moliti, vid. i lus; lutem — moliti se; ju lutem — molim vas. Lutcran -I, m. Luterijanac, pristalica luterizma. (protestant). lufë -a', / . vid. lutjc, lute -a2, / . 2 ool vid. bushtër. lutër/-tra, / . boi. leptirasla biljka, vrsta cveta. lutes -i, m. molilac; poklonik. Iulje/-tja, / . molba; molitva. lutra -ni, m. džin, gorostas, div. lutura -t, (të), /. p i. molbe; molitve. luturisem, v. prljam se, kaljam se, prskam se, glibam se. luvari -a, / . bol. v«/. dafinë. luvgdt -j, tn. vid. lugat.

Juvgji -a,/, glad, vid. i babëzi; vragolaštvo, vid. i dreqni; vrtlog, vid. i shakull. luzmë -a, /. roj pčela; gomila ljudi, svel. luzmon, V. rojiti (pčela), lyç, adv. zapetljano (kaze se za konac, vlakno); fig. zanušeno zapetljano. lyej, V. mazati, podraazivati (mazivom); lyej me bojë — bojadisati; leva murin me gelqere — krcčio sam zid; lyhcm — mažem se; fig. u lye — uprljao sc, mctnuo scbi Ijagu; iu ka Iyer mbrapa — Jurio ga (ju) je; slediti (nckog, ići za nekim).

Iyer (i, e), adj. (na)mazan, -a, -o; krečen, -a, -o; našminkan, -a, -o. lyes -i, »I. vid. lajmes. lylyvcr '-I, m. vid. ylber. Ijm -i, »I. mulj, nanos, talog. Iymerishte/-tja, / . muljevito zemljištc, muljevito mesto, mulj. lymore/-rja, f . muljevita zcmlja, vid. i lymerishte. lyp, V. tražiti, zahtevati; prositi; prosjačiti. lypanik -u, m. vid. lypës,

lyparak -u, in. vid. lypës. ly p ë - a , / . p ro s ja č c n je .

lypës -1, m prosjak; prosac. lyTeseZ-sja, /. prosjakinja. lypës! -a, / . prosjačenje. Iypme/-mja, / . vid. lype. lyps^r -i, m. vid. lypës. lypseni, V. trebam O^otrcban sam), biti potreban. lypura -t, (të), / . pi. prosjacenje, vid. i lypë. lyr, V. prljati, kaljati; lyrem — prljam se, kaljam se. • lyrdhcz -a, / . bradavica, vid. i lez. lyrë -a, / . . masnoai; gjellë me lyrë — raasno . jelo. lyrësim -i, m . podmazivanje. • lyrësoj, V. podmazati, podmazivati, vid. i lubrifikoj. lyroj, V. prljati; lyrohcm — prljam se; namazati se, mažem se. lyrshëm (i) -shme (e), adj. mas/ -tan, -na, -no. lyshtër/-lra, / . nanos, mulj; fig. gomila (ljudi), šljam. lytli -i, in . bradavica, boba. lythct (i, e), adj. bradavičasl, -a, -o.

LI II, seđaninaesto slovo alfabeta. Ilabane/-nia, /. kapuljača (čobaaska, od kozline). llabatin -i, m. zool vid. guhak. Ilabiç -i, m. utvara, avet; fig. proždrljivac. llabut -i, m. mačuga, batina, tojaga. Ilac -i, m. zidarski pomocnik (koji pravi i nosi malter zidaru). Ilacamdn -e, adj. sisancc G^gnje ili tele) koje dugo sisa; probirljiv, -a, -o (u jelu). llace -a, /. petlja (pri pletenje); gunj (sukneni). llaç -i, m. biato; malter, lep napravljen od slamc i blata. llaçpërzierëse/-sja, /. mešalica za malter. lladik -u, m. lubenica ili dinja sa mnogo semena; fig. irbušina, trbuh. Hadron -i, m. vinski talog (upotrcbljava se u filigranstvu).. llaf -i, m. reč, govor, vid. i bisede. llafazAn *e,' adj^ brbljiv, -a, -o, blebetav, -a, -o, alapljiv, -a, -o. llafe/-fja, /. beseda, vid. i bisede. Hafos, V. govoriti, bcsediti, vid. i bisedoj. llagdp -i, m, vid. mbiemër. llag^r -e, adj. (is)ceden, -a, -o* očiSćen, -a, -o; uje llagar — iscedena (čista) voda. Ilagaris, V. (o)5istiti, iscediti; oljuStiti; llagarls plagcn — oljuštiii (očistiti), čisfim ranu. Ilagaroj, V. (o)distiti, vid, i. Ilagaris. llagarte (i, e), adj. vid. llagar. llagavitcm v. .vid. laparos. Ilagaritje/-t]'a, /. mrija, brlja, mrljanje. Ilagem -i, m. jarak; rov. llabtdr •], m. vid. Ilabtari. llahtari -a. /. užas, užasanje. Ilabfarfs, v. užasati; llabtaiisem — užasavam se. llahfarisur (I, e), adj. užas/ -an, -na, -no, užasnut, -a, -o. Mahurde -a, /. feredža, veo (pokrivač za lice), ^lahusë -a, /. vid. lehone, llaj, V. napuniti, natrpati (stomak), nasititi, nadojiti (mladunče). llajë -a', /. vid. hinkë. llajë -a2, f. cma ovca; adj. crnoruna. llajë -a^, / . vid. loc. ■ lajkë -a, /. plet, lesa vid. i trinë. llajush -1 , m. crni ovan.

Ilakë -ai, /. pahuljica snega; tanak sloj snega llakë -a^, / . lak, sjaj. llallë -a*,/, dojilja, dadilja (koja doji tudc dete). Ilallë -a^,/ . zool. (Galeria meloiiella) noćni leptir; fig. zavada, svada. Ilamarinë .a, / . pleh, lim. Ilamarintë (i, e), adj. linien, -a, -o. plehan, -a, -o. Ilambadhë -a, /. voštanica, debela voštana sveća. Ilambë -a. / . lampa; llanibë elcktrike — sijalica. Ilambik -u, m. kazan (za p-eëenje rakije). Ilambro -ja, / . ukras, vid. i tcmin; svitac, vid. i xi.vëllonjë. Ilamburit, v. svctlili. sijati, vid. i ndrit. Ilambusbkë -a, /. sijalica (električna). llamë (i) -mc (e), adj. nabrek/-ao, -la, -lo; e llame gjinash — nabrekle sise (u goveda, u niuzare); i llamë trush — tupoglav.

Ilamje/-nija, /. nabreklost; div, gorostas, džin. llamni -a, / . vid. tytë. llandr -i, m. češalj; greben, gargaSe. Ilanë -a, /. anat. vid. Ilërë, llangos -i, m. pas (ker) skitnica; fig. skitnicar, besposličar. Ilangjtish -e, adj. promuk/ -ao, -la, -lo. llap, V. lizati, liskati (kazc se za psa kad pije); fig. brbljati, blebetati. llapa -ja, / . gusta čorba. Ilapaddn -i, m . boi. vrsta smokve (duguljasta smokva). llapaqën -e, adj. brbljiv, -a, -o, blebetiv, -a, -0, alapljiv, -a, -o.

Ilapžr -i, .«). raonik, prednji deo rala, plužinal llapazdn -e, adj. vid. Ilafazan. Ilapë -a>, /. anat. jezik, vid. gjuhëj/ff. eka llapcn e madhc— imadugačakjezik (previse brblja); brbljanje, blebetanje; jezičac (od tkanine i dr.); llapa e veshit — uSna školjka; dugouša koza; bot. liska. llapë -a2-, /, gusta ëorba; vrsta kaše (od lanenog semena) koja se upotrebljava kao lek na ëiru i dr. Ilapërçinë -a, /. mutež, vid. i llurbë; susnežica, sheg sa kisom; prljav sneg (sa kišom i blatom). Ilapërçit, V. brčkati, brčnuti, praćakati (po Yodi); šljapau llapërçitem — brčkati se. llapirçitje/-tja, f. brčkanje, praćakanje (po vodij šljapanje.

LLAPËRKAJE

172

llapërkajë -a, /. mutcž, vid. i llurbë. Ilapëroj, V. brbljati, blebelati; vid. i llap. Ilapclij, V. vid. ndrit. Ilapëtimë -a, /. vid. shkëlqim. Ilapit, V. liskati, iizati; brbljati; vid. i llap. Ilapoj, V. lizati; brbljati; vid. i llap. llaporc/-rja, /. džamadan bez rukava.* Ilaps, V. vid. shkëlqej. llaptyrë -a, /. čorbasto jelo, ëorba; psovka. llapushë -a, / . bot. rcpuh, lopuh, vtd. i lëpushë; šaša, kukuruzovina. Ilaqcmi, od^'. slobodno, bez čuvara; i lëshoi bagëtinë llaqcmi — puslio je stoku samu (bez cobana, slobodno). lias -i, /n. razmaženost, laskanje. llaskonjë -a, /. bo/. vid. fidan. Ilaskuç -i, m. ćclepiraš, muktaš. muktedžija, lakomac. llastik -u, m. guma, rastcgljiva guma, gumeni proizvod. Ilastiktë (i, c), qdj. gumen, -a, -o. Ilastim -i, m. lazmazenost, ugladenost, laskavost. Ilastoj, V. razmazati, ugladiti, ulagivati, laskati. Ilastiiar (i, e), adj. razmažen, -a, -o; fëmijë e llasluar — razmaženo deic. llashkë -a’, /. bekica (ovca koja je prc vremena ojagnjila). Ilashkë -a^, /. bot. položnica. llashfër/ -fra, /. vid. kashtë. Ilatromë -a, /. pranje srebrenastom vodom (u filigranstvu). Ilaturis, V. prljati, zagaditi (vodu); llaturisem — prljam se; zagadim se, zagadujem se. Ilavë -a, /. čopor vukova, čopor zveradi. Ilazinë -a, /. seoska utrina, seoski pašnjak, paša. Ilazurë -a, /. melež, nered, zbrka, buka, komešanje, larma, graja. llazyrë -a, /. vid. Ilazurë. Ilëngë -a, /- vid. luginë. Ilënjëz -a, /. glib, blato, kalj. llërë -a, /. a'nat. lakat. Ilixhë -a, /. banja, ilidža. lloç -i, «1. blato; maltcr. Iloçë -a, / . zool. mala ribica (ëepa). Ilof -i, m. proždrJjivost, vid. i grykësi. lloftdr -I, m. proždrljivac,- vid. i grykës. llogaçc/- ja, /. močvara, bara, vid. i raoçal. llogari -a, /. račun, računanje: računovodstvo; llogaria përfundimtarë — završni račun; fig. jap llogari — polažem računa. Ilogarit, V. računati, uračunati, obračunati; llogaritemi — obračunamo se, izmirimo međusobne račune; llogaritet — obračunava se; računa se. Ilogaritžr -i, ;n. računovođa.

LLURBË

llogaritje/-tja, /. računanjc. llogaritur (i,e), adj. uračunat,-a,-0, izračunat, -a, -o. Ilogobere.-rja, /. raSiren cvct; brbljivac, brbljivica. llogore/-rja, /. voj. rov, šanac (streljački rov). llohë -a, /. susnežica; vlaga. Iloj -I, m. vrsta: lloji i mallil — vrsta robe; llojct e shtazëve — vrste žitotinja. Ilojlldjshëm (i) -shme (e), adj. raznovrs/-tan, -na, -no. llok, V. mućkati; mos e llok shishcn — ne mućkaj flašu. Ilokaje -a, /. mulež, mutna voda. Ilokandë -a, /. vid. pijetore. Ilokmë -a, /. veliki zalogaj; parčad mesa. Ilokodrtë -a, f. tanka bakarna pločica. Ilokoçlt, V. (pro)mućkati (tečnost). llokoçitje/-tja, /. (pro)mućkanje (tečnosti). Hokum -i, m. ratluk. lokum. Horn -i, m. blato, kal; mulj; talog, fig. šljam. Home -ja, /. vid. Hom, Homit, V. (z)drobiti, smrviti; e Homiti dajak — isprebiti, batinati tojagom. Homotit, V. brbljati, blebetati, benetati, bavrljati, ćeretati. Homofitje/-tja, /. brbljanje, blebetanje, benetanje, bavrljanje, ćeretanje. Homshti -a, /. talog, šljam (pravo i fig. značenje). Hdnxhë -a*, /. lokva, bara. Honxhë-a2,/. skup, dogovor (prvaka jednog sela) Hoq -i, m. lenjivac, lenStina. Hoskdr -I, ш. deo trepače, (ili muljače). Hoskë -a, / . zool. belica cmooka (riba), vid. drangë. Host -i, m. ćuskija. Hosh -1, m. gnezdo, vid. i strofuJI; travurina. llovrdk -u, m. pleva. Hoxhë -a, / . arh. otvorena galerija. Hoz -I, m. reza, zasovnica, kiačun, zasun; poluga, ćuskija; fiz. poluga. llubatë -a. /. talog od ulja. Ilucë -a, /. glib, kal, raulj. Ilukanik -u, m. sudžuk, kobasica. llukë -at, /. bol. vid. bli. Ilukë -a ,2 / . pokvareno jaje. Hulldq -i, m. zatvoreno plava boja. Hullë -a ,/. čep (kazanska cev ili 5ep); lula, čibuk. Hum -i, m. talog; Hum i kafes — talog od kafe; .fig . talog, šljam (sloj), ološ. Humë -a, / . lokva, bara. Hup, V. (pro)gutati; prozderati. Ilupë -a, / . (pro)gutanje; prožderanje. Ilupës -i, m. proždrljivac, žderonja. Huq -i, in. vid. Hoq. Ilurbë -a, /. mutež.

м m, osamnaesto slovo alfabcta. mS, adv. vid. me. _ ma, pron, mi, meni; ma jep — daj mi. mace/-cja, /. zooi. (Felis) mačka. macerim -i, m. hem. maciracija, maceracija, raskvašivanjc, raskiseljavanje, kvašenje, topIjenje. mace -a, / . zooi. vid. mace, mackc -a, /. zooi. vid. mace. macolIe/-llja, /. malj, drveni čekić. macukë -a, /. vid. çomagë. maciirr -i, m. Sišarica, oklasina, vid. bokël. maçë -a, /. vid. maçkë. maçkë -a, /. teško obradiva zemija, loSa zemlja. maçok -u, m. mačak, vid. i dac. maçorr -i, m. macor, mačak, vid. i dac. madcm -i, m. vid. mineral, madërgonë -a, /. bol. (Madragora officinalis) alrauna, mandragora. madjë, conj. čak, dapače, šfa više. madrigël -i, m. lit. madrigal (vista lirske pesme). madh (i) -dhe (e), adJ. velik, -a, -o: poet i madh — veliki pesnik; shtëpi e таТзе — velika kuca; vëllai i madh — stariji brat, motra e madhe — starija se.stra. madhe/-dhja, /. vid. gjyshe. madhem, v. ponosim se, hvalisati, hvalim, se. madheri -a, /. veličanstvo, veličanstvenost, veličina, slava; sila, raadherisht, adv. veličanstveno. madhërdj, v. veličati, bvaliti, uzdizati, slaviti; madbcrohcm — veličati se. madhësi -a, /. vcličina (mera). madhëshli -a, /. veličina, uzdizanje, hvala, slava. madhësbtohem, v. bvaliti se, slaviti se, uzdizati se. madhëshlër -e, adj. veličanstvcn, -a, -o. madhim -I, m. veličanje, glorifikacija. madhndj, v. vid. madhëroj. madhoj, v. veličati, proSiriti, uveëati, povećati; veličati, uzdizati, bvaliti. roadhćr -e, adj. jur. punolet/ -an, -na, -no; voj. vrboni, -a, -o; shfabi madhor — vrhovni Stab, madbtë (t), n. vid. madhëri. madhosb -e, adj. velik, -a, -o, krup/ -an, -na,- no, punast, -a, -o (za ljude). m^ës -i, m. Samija, marama. mafër/ -fra. /. povezača, marama za glavu.

mafistaeZ-slija, /. maviS, vrsta poslastice od listova pržena testa s jajima. niagaze/-zja,/. vid. magazmë. magazi -a, /. vid. magazinë. magazinë -a, / . . magaza, magazin, magacin. magaziniër -i, m. magacioner. magdanćz -i, m. bot. vid. majdanoz. magndt -i, m. raagnat, kapitalist, velikaS; krupni kapitalist. magnćt -i, m. magnet; magnet natyror — prirodni magnet. magnetik -e, adj. magnetski, -a, -o; fushë magnetike — magnetsko polje. magnetizëm/-zmJ, m. magnetizam. • magnetizćj, v. magnetizovati, magnetizirati. magnetomëtër/-tri, m. fiz. magnetometar. magneton -i, m. fiz. magneton, raagnëz -i, m. hem. magnezijum. magnezit -i, m. geol. magnezit. magrip -i, m. vliki ćup (za ulje i dr.). magje/-gjja, /. naćve (sanduk za braSno sa ugradenim koritom za meSenje bleba). magjëps, V. bajati, čarati, bpčiniti, opčarati; fig. privlačiti, zadiviti, začarati. magjepse/-sja, /. lit. car, ljupkost, magija. magjëpsur (i,e), adj. začaran, -a, -o. magjetore/-rja. f. reduša, redara (žena kojoj je red da radi kućne poslove). magjërcshë -a, /. vid. magjetore. magji -a, /. magija, čarobnjaštvo, .bajanjc, vradžbine. magjik -e, adj. magič/ -an, -na, -no, magijski, -a, -o, čarob/ -an, -na, -no. magjiplćt -e, adj. baj/ -an, -na, -no. magjisidr -1, m. mađioničar, bajalac. magjistare/-rja, /. mađioiučarka, bajalica, vračara. magjlstricë -a, f. vid. magjisfarc. mahi -at, /. rožnjača na sastavu dva pada krova, grede krovne konstrukcije mahi -a^, /. šala; poruga. mahis, v. Saliti; rugati; mahitem — Salim se; ata janë mahitur — oni su se Salili. mahmudie/-dia, f. (si), star! turski zlatnik. mahmur, adv. mabmumo, tegobno, mrzovoljno. mahnit, v. diviti, zadiviti; mahnitcm — (za) divim se, začudim se (od divljenja).

MAHNITËS niahnifës -e, adj. carob/ -an, -na, -no. mahnitshëm (i) -shnie (e), adj. div/ -an, -na, -no. 5arob/-an, -na, no, upadljiv, -a- -o. niaistrdll -i, m. maestral (scvcrozapadni vctar na Jadranskom moru), çmorac. maj -i>, m. maj, svibanj. maj -iz, m. malj, drveni čekić. • maj, V. toviti, gojiti; majem —^ gojim se. majd -ja, '/• (harm, majasil -i, m. med. Suljevi. majça -t, /. pL gomji listovi nekih jcdnogodišnjih biljaka (duvana i dr). majdanćz -i, m. bot. {Apium pelroseliiiiini) ccler. niaje/-jaL /. vrh, vrSak, šiljak. maje/-ja2, /. tovljenje, gojenje, hranjenje, uhranjenost. majere,- -rja, /. strmina, padina. niajë -a, /. vrh, vršak," šiljak, vid. i maje; elita, prvaci (za IJude). majëgjatë, adj. šiljast, -a, -o. zašiljen, -a, -o. majëhollë, adj. izduženo zašiljen, -a, -o. majhćsh -e, adj. režasl, -a, -o, (sa ukusom između slatkog i kiselog ukusa), ukus rcžcnja. majmë (i) -nic (e), adj. ugojen, -a, -o. majmok -e, adj. vid. majmc. тајтпп -i, m. zooL (Simia) inajmun. majole/-lja, / . brežuljak, omanji planinski vrh. majoneze -a,/. majoncza (tečan hladan umak od žumanjka, gorušice, ulja i octa). major -i, m. voj. major. majorizim -i, m. majorizacija, nadglasavanje. majorizoj, v. majorizirati, nadglasa(va)ti. majla (e), /. leva (ruka, strana); levica (stranka). imijtas, adv. nalevo, levo. miijtë (i, e), adj. levi,-a,-o. majtčse/-sja, /. огА.-supor, podupirač, podloga, nositelj. majtizčm/-zmi, m. levica (stranka). majUi -i, m: mali malj, omanji malj. majuc -i, m. Siljak. < majnc -e, adj, šiljast, -a, -o. majucë -a, / bot. trnoliki dodatak. majung -u,. m. veliki čekić. makalush -i, m. zvekan, bcna. makđr, interj. rnakar, u najmanju ruku. makard -ja, /. fiz. dvostruka remcnica; kotur (ača). makarona -t, / . pl. makaroni (tcsto). make -a,/, kora, kajmak; maka e qumëshfit — kajinak od mleka, povlaka. makër/-kra, /. sluz koju pušta (izbacuje) životinja ncposredno pre porođaja. makiavelizem/-zmi, m. makijavelizam, učenje Makijavelija. makineri -a ,/. maSinerija, mašinstvo, strojarstvo. makinë -a, /. niaSina, stroj. makinist -i, m. mašinist, strojar. maklen -i, wi. bol. (Acer monspessiilanu/n) maklen. makllada -t, / . pl. trice, svaltarije, laži. rnakrohet, v. okoravati se, hvata koru; hvata žabokreëinu.

174

MALL

makrosë -a, /. žabokicčina. makrospordng -u, in. bot. makrosporangija, deo biljke u kome se razvija makrospora. maksimil -e, adj. maksimal/ -an, -na, -no, najveći, -a, -e, najviši, -a, -e. maksimë -a, /. maksima, izreka; načelo, pravilo. maksimum -i, m. maksimum, najveća veličina ili količina. makth -i>, m. bot. (Melilotus officinalis) kokotaC. makth -i'z, m. postolje, položnica (u materiel životinja). maktb -|J, m. zool. kunić, zečić. maktb -И, m. avet; mora. makusb -i, m. zool. vid. strulh. makut -i, m. žđeronja, proždrljivac. makiit -e, adj. proždrljiv, -a, -o. niakutčri -a, /. proždrljivost, žderanje. mal -i, m. Suma; gora, planina;/;£'. mora malin — pobcći, odmetnuti sc; m’u bč zemra mal — radovao sam se, od srca se radujem. malacëk -u, m. gorštak; adj. šuraski, -a, -o, gorski, -a, -o. malagoj, v. vid. lcdhafoj. malamil, adv. nadolaženo, nadošlo (od brega do brcga). malarik -e, adj. malarič/ -an, -na, -no, grozničav. -a, -o. malarjc/-rja, / . malarija, groznica. malafđk -c, adj. neotes/ -an. -na, -no, v;V/. i raalok. malazias -i, m. Crnogorac. malazias/-zcze, adj. cmogorski, -a, -o. malazcze/-zja, f . Cmogorka. \ maldnvi, m. otok, zapaljenje rane, pogoršanje rane. malcohct, v. pogoršava se (rana), oliče rana, ! roalcoj, V. pogoršati, zapaliti (ranu), oteći, nabrek-' nuti (za ranu). vid. i pezniatoj.' malësi -a, /. gora, gorski кгај, planinski kraj. malësdr -i, m. goranin, gorštak. . ' malësorçe, ady. gorštački; këiidon malësorçc — pe--va gorStački (gorštačke, gbrske pesme). \ malijë -a, / . severac (vetar). malisbtë -a, /. planinsko mesto, planinski kraj. malëk -u, gorStak; divljak, tupoglav, neotesan čovek. malokçe, adv. divljački, prostački. malor -€, adj. planinski, -a, -o, gorski, -a, -o;-, šumski, -a, -o. nialsoj, V. vid. malcoj. malslicshe/-shja, f. rudina, čistina (u Sumi), travnjak (u Sumi). malt -i, m. hem. slad, male (proklijali ječam služi u proizvodnji piva i špirita). maltazë -a, /. hem. maltaza, maltoza (sladni šećer). maItiicr/-tori, m. drvar, humski radnik. malvacë -të, /. pi. bot. malvacce, slezovi. mall -П, m. želja, čežnja, nostalgija; каш mall — uželeo sam se; čcznuti; me shkon mallin — prođeraiželja, minula me želja; ma çon mallin — podseća me na.

MALL

175

MARDHA

mall -i^ m. mal, imovina, imetak, nekretnina; mahganćz -i, in. min. mangan, (metal sivkaste bojc, upotrebljava se za dobijanje spccijalproizvod, roba; fig. s’e bëj mall — ne pridajem nih čelika i u medicini). važnost, ne računam da postoji. mallagdn -e, adj. proždrljiv, -a, -o, grabljiv, -a, manganis, ,v. vid. Icnuar. mangë -ai, / . vid. mëngë. -o, vid. i kobash. mange -a^. f skintnica; vragolan. mallcsë -a, /. pasnjak, ispaSa. mangën/-gna,/. trepaëa, mlat (za konoplje i Ian)., mallčkćs -i, m. vid. prift. mangër/-gra, / . mangura (vrsta turskog sitnog mallekim -i, m. anatema, klelva, proklctstvo. novea). mallekoj, v. anatemisati, piokleti. manget (i,e), adj. nepotpun, -a, -o, manjkav, -a, maliaiiiar (i,e), anatemisan, -a, -o, proklet, -a, -o. mallčogjćj, V. tronuti, ganuti; malicngjehcm — tro-o; falič/ -an, -na, -no; mat. defieijent/ -an, -na, -no. . nem, ganuti se, ganem, dirnuti se (duševno). mangore/-rja, f. vid. mëngore. malleogjim -i, tn. tronuće, ganutost, tronutost, manguloj, V. maziti, pog'aditi, milovati. ganuće. mangut, adv. nepotpuno, manje; prazno; asgje mallëngjyer (i,e), adj. trqnut, -a, -o, ganut, -a, -o. mangut — niSta manje. mallëngjyesliëm, adv. 'TroHuto, ganuto, dirljivo. man! -a, /. nied. manija, nastranost, bes, strast. mallëngjyeshëm (i) -sbmc (e), adj. tronut, -a, -o, manidk -u, m. manijak, mahnitac, zanesenjak. ganut, -a, -o, dimut, -a, -o, dirljiv, -a, -o. manidk -c, adj. nastran, -a, -o. mallpj, V. pasati, napasati (stoku), vid. м kullos. manifakturë -a, /. manifaktura, manufaktura, mallotë -a, /. muški zimski kaput (od sukna). rukotvorina; tekstil koji se prodaje na metar, mallth -i, m. mcsnati deo prstiju nckih zveradi proizvodi tekstilne indusirije. odakle izrašta kandža (u lisice, npr.). ^ manifest -i, m. manifest. mamë -a. f. vid. mëmë. manifestë--a, / . tovami list (na brodu). maraS -a,/, babica. manifestim -i, m. manifest, manifestaeija. mamicë -a, /. vid. mami. ntanifcstoj, V. manifestovati, manifestirati. mamifere -t, m. pi. zool. sisari, vid. i sisorë. manifestiiar (i,e), adj. manifesiovan, -a, -o, manimamuz -i, m. mamuza. ostruga. fesiiran, -a, -o. man -i, in. bol. (Moms) dud. mand,nr/r. dabome, dabogme, vala; mana s’shkove maniviq -i, m. gozba povodom rodenja, vid. i poganik. sonte — bogme, vala nećeš ići večeras. manliher -i, m. monlihcr(ka), vrsta vojnicke nianaferra -I, f. pi. bot. vid. ferrmanze. puškc. matiik -u, «1. vid. mars, i verore. mandj, V. vid. vonoj. manër -i, m. pitomo jagnje. man6v -1, m. (si.) turski vojnik (orijentalnog manastir .-i, tn. manastir, samostan. porekla); fig. čovečina (krupan čovek). mandšll mandal, reza, zasun, kiačun zasov• manovelë -a, / . ručica, (koja služi za pokretanje nica. nekog točka ili mašine). mandapostc -a, /. čck, čekovna uplatnica. manovër/-vra, f . manevar. mandarine -a, /. bol. (Citrus nobilis) mandarina. manovrim -i, m. manevrisanje, manevar. mandžt -i, m. mandat. mandate -a, /. kob, kobna vest, vest o smrti; manovroj, v. manevrisati. •manto -ja, / . mantil (ženski). mos të qoftë manđata — ne bilo te. mandëj, adv. posle, zatim, napokon; e mandej, mantosë -a, / . mat. mantica. çka u bë? a šta je posle (zatim, naposlet- manusbaqe/-qja, / . bol. (Viola) Ijubičica. ■ ku, napokon) bilo? manxuranë -a, /. bot. bambusova trska, vid. i mandesbë -a, /. vid. mëndeshë. rigon. niandër/-dra, / . stan, bačilo, bačija; tor, staja; manjë -a, f . stoka (krava, ovea i dr.) sa jednom sisom. krdo. mandile/-lja, / džepna maramica, rupčić; mara- maqedonas -i, m. Makedonac. maqedonas -e, adj. makedonski, -a, -o. ma za glavu, povezača. maqedonase/-sja, /. Makedonka, mandolinë -a, / . muz. mandolina. Maqedoni -a, f . Makedonija. mandqlinatë -a, /. mandolinski koncerat. mandoUnist -i, m. mandolinist(a), svirač namamaraj, m. bot. (Anethum foenietdum) kopar, mirodija. .ndolini. ntandri -a. / . vid. kopë. maramë -a, f . platneno cedilo; veo; vid. i nape, maranë -a, f . šibljak, zimzelen. manesë -a, /. vid. vonesë. mancvër/-vra, /. voj. manevar, ■takticke vezbe marangoz -i, m. stolar, drvodelja; kacar. mardq -i, m. bot. vid. maraj. (vojne); fig. manevar, taktika, okolišanje; kretanje lokomotive u cilju sastavljanja voza maraskë -a, /. bot. anason, vid. i kopër. maratonik -e, adj. maratonski, -a, -o. (kompozicije). mardz -i, m. inal, srđžba, ljutnja. mancrrim -i, m. manevrisanje, vid. i manovrim. marcël -i, m. ženski ukras (imitaeija zlatnika). тапеттбј, v. manevrisati, vid. i manovroj. mardh, v. vid. mërdliij. mangdll -i, mangal (limena zdelasta posuda sa stalkom (služi mesto peći za grejanje). mardba -ja, f . podvala, laz; nedostatak, faličnost’

MARDHË niardlië -a, /. mraz, ciča. niarc/-rja, /. bot. maginja, v/rf. i mare,, niarë -ja, f. bot. {Arbutus unedo) maginja, planika. niarenë -a./. bot. {Vitex agiius castus) konopljika. marenkuqe/-qja,/. konopljika, v/V/. i marene. mareshdl -i, m. voj. maršal. raareshtë -a, / . šibljak (meslo obraslo planikom). marë -a, /. boi, maginja, vid. i marë. margdç -i, m. vid. gomar. margarinë -a, /. margarin (raaslac). margaritër -i, m. biscr; hem. đinđuv. margjënucr/-nori, m. skrovište, zaklon (ispod krSa). karhama ‘ja, /. vid. pcshqir. marifët -i, m. marifet, veština, majstorija, umetnost, okretnost, spretnost; prepredenost, lukavost. marinër -i, m. mornar. marlnë -a*, /. mornarica, marina, marinë -a^, /. bot. konopljika, vid. i marenë. marionelë -a, /. marionela, kukla, lutka; fig. režim; vid. i kukull. markë -a, /. marka, znak, belega, obeležje; ncmački novae. marksist -i, m. marksist(a), pristaša niarksizma. marksLst -e, adj. marksistiëki, -a, -o. marksizëm/-zmi, m. marksizani, uëenjc i delanje Karla Marksa. marksizëm-leninizëm/-zmi, m. marksizam-lenjinizam. markuç -i, m. dugačka gumena cev. marmarë -ja, /. koza jalovica. marmclëtë -a, /. marmelada. mars -i, m. mart, ožujak; Mars -i, — Mars (plancta). marsh -i, m. voj. mars; muz. marš, koračnica (pcsma). roarsbëll *i, m. voj. vid. niareshal, marshallojë -a, /. bot. oleandar, vid. i landër. marshfra -i, m. marširanje, koračanje. marshćj, v. marširati, koraëati. martallćz -i, m. martoloz (tako su Turci nazivali hrišćane koji su služili kao vojnici u turskim pogranićnim gradovima); čuvar, poljak. marlesë -a, /, brak. marfë -a, (e), /. utorak. martinë -a, /. vrsta stare puške (sa jednim metkom). marfir -i, m. pali borac, žrlva, stradalnik, vid. i dëshmor. martirizćj, v. mučifi , izmučiti, vid. i munđoj. martoj, V. oženiti (ili udati), stupiti u brak; martohem — ženim se (ili udajem se). martuar (i,e), adj. oženjen, (ili udata); burrë i mar(uar — ožcnjen čovek; grua e martuar — udata žena. martule/-lja, /. bot. {Lactuca sativa) loćika, salata. marushe/-shja, /. bot. maginja, planika, vid. i marć. marxhë -a, /. strv, slrvina.

176

MARROJ

marr, V. uzeti: mori kësulcn c shkoi — uze kapu i ode; zauzeti: forcat çlirimlarc e muarën qytelin — oslobodilačke snagc zauzeše grad; dobiti: mora një lefër — dobio sam pismo; •kupiti: mora njc ka — kupio sam vola; mora fatëpjetën — pao sam dole (ponizio); fjala ka marrë dhenë — pronela se vest, proširio se glas; marr rrugën — putovati, otići u svet; merre një këngë — otpevaj jednu pesmu; sa merr kjo епе? — koliko hvata ovajsud?; për hajdut më mcrr fi mua? — li me smatral hajdukom?; merr grua (inerr burrč) ženi se (uđaje se); ka marrë vapë e madhe — velika jc vrućina (žega); merr frymë — diši; i marr flokef — postrići (biti kome kum); пшгг masa — preduzimam mere; marr me të mite — privoleti, pogladiti; marr parasysh — uzeti u obzir; mart hua — pozajmiti; më morl gjuml — zaspao sam; më mori uria — ogladneo sam; më mori malll — uželeo sam se, čeznem (za kim ili nečim); marr vesh — slušam; razumeti; muar më sysh — uroknuo je; e mart në sy — i imam (držim) na oko (nekog); marr prapë — povući, povratiti; marr të ftohët — ozcpsti, nazepsli; marr më thue — podstaći se; fig. marr në qafë — naškoditi, oštetiti (nekog); marr një sëmundje — dobiti bolest, zaraziti se; ia mori gjakun — osvetio ga (j®)> osvetiti (nckog); të marr dorën — ’jubim ruku; ia ka marrë dorën — uvežbao sc, stckao je iskustvo u nečem; mori zemer — zajunačio se, bođrio se; okuražio se; mori pezme pla-; ga — otekla je гапа, pogoršala se rana; marr me mend — zamisliti, zamišljam; ai merrct me folkJor — on se bavi folklorom; merrct — smatra se; më merren këmbët — ošamutjti se, praviti osmice pri hodn; i merret goja — muca; me merret zëri — promukao sam; më merret fryma — gušim se. marrakćt, v. zbuniti, ošamutiti; dremati; marra* kotem — zbuntm se, ošamućujem se; dremam. marramenthi, m. vrtogiavica, nesvestica. marrësh >i, m. ludak, budala. marrë (i,e), adJ. lud, -a, -o, blesav, -a, -o; bes/ -an, -na, -no. marrëdhënie/-nip, / . raedusobni odnos; marrëdhënie të mlra — dobri odnosi. marrës -I, m. primaiac; fiz .prijemn k . mairë -t (të),- n. uzimanje, uzeće; (ë marrët frymë — disanje. marrëveshje/-shja, / . sporazum. raarrëz! -a, f. bezumlje, besmislenost; ludilo, ludost. raarrëzisht, adv. ludo, bezumno, besmisleno; sranmo. marri -a, / . sramota; ludost, ludorija, budalaStina, bezmnlje, besmislenost. marrisht, adv. ludo, bezumno, besmisleno; sramno. marrje/-rrja, / . uzimanje, primanje; zauzimanje; fiz. prijem. marrćj, V. poludeti; marrohem — poludeti se, vid. i marros.

m arr6q

177

MAUTHi

masbtrucs -i, m. prevarant, varaiica. mashurka -t, /. gi. bot. boranija, vid. i blsbtajë. mat, part, mat (u Sahu). mat -I, m. rečna obala, poreCje, prirečje. mat, V. meriii, izmeriti: mat gjatësinë — izmerit dužinu; fig. matem — dvoumim se, kolebam se; mati fjalët — pazi šta govoriš; matem me një — uporedim se s kim. matanë, adv. tamo; si jeni ju mafanë? — kato ste vi tamo? prep, preko: dil matanë lumit — predi preko rcke. matarš -ja, / . čuturica, čutura. matarim -i, m. sredivanje, svršenje, okončanje. matarćj, v. srediti, svršiti, okonl^ti. matem -i, m. bektašijski (derviški) post od 10 dana. matematik -e, adj. matemalički, -a, -o. m atem atik^ -i, ni. matematičar(a). matematikë -a, /. matematika. matemalikisbt, adv. matematički. maiematikor -e, adj. matematički, -a, -o. material -i, m. materijal. material -e, adj. materijaini, -a, -o. materialist -i, m. materijalist(a). materialist -e, adj. materijalistički, -a, -o. materialisbt, adv. materijalno. materializëm/-zmi, m. materijalizam. materializuar (i,e), adj. materijalizovan, -a, -o, matcrijaliziran, -a, -o. materje/-rja, /. materija, supstanca. matcrnitćt -i, m. porodilište. matës -1, III. mera, sprava za merenje; тегаб, geometar. matinë -a, / . štap (za tresenje voća). matje/-tja, / . merenje, izmerenje. matkdp -1, m. bušač , bušilica (silna sajdžijska VTČ. ili filigranska sprava za bušenje). mastir -I, w. kalem, cevčica (za smoianjc konca). masballë -ja, / . novčić (srebrni ili zlatan) koji se matkë -a, / . matica (pcela). kači malom detetu na kosi radi očuvanja od matorik -u, m. veštački bazen u baSti (za navoduroka; luč, baklja. njavanje). masballd, inlerj. ma§ala! koje li je iepote!, kakva matrahiil -e, adj. vid. marroq. li izncnadenjal, sjajnoi, govori se i protiv uroka matrapdz -i, m. matrapaz, ulični trgovac; špekuda ndio ne naškodi lepoti. lant, švercer, šićardžija. masbe -a, /. mašice, žarač, vatralj. matrapazllëk -u m. matrapazluk, špekulacija, masbën/-sbna, /. bačilo, bačija; ranvičarska švercerstvo. kuća; plast (sena ili slame), kamara. matrlarkdt -i, m. matrijarhat. raashinë -a, /. voj. laki mitraljez. matsbem (i) -sbme (e), adj. mat. merljiv, -a, -o. masbinkë -a, / . voj. laki mitraljez, vid. i masbine. matuf 'i, m. matuh, oronuii starac, podetinjeni mashkull -1, in. muško. starac, mator. mashkuUi -a, /. muškarci, svi muškarci skupa. matufllëk -u, m. oronulost, podetinjenost, izlamashkuUim -i, in. vid. masbkulli. pelost. masbkuUćn, v. radati muško (za životinje). matufosem, v. izlapeti, podetinjiti, matoriti se. mashkuUdr -e, adj. gram. muSki rod; toke mashku- matufosur (i, e), adj. izlape/ -o, -la, -lo, podetinjen, llore — neradna zemlja. -a, -o, senil/ -an, -na, -no. masbkullore/-rja, /. gram, imenica muškog roda. matur (i, e), adj. (iz)mercn, -a, -o; odmeren, -a, -o. mashkulliicr/llori, nt. jalovost vinove loze. matur -a, (e), /. vrsta poslastice. masbterk -u. m. zdela, drvena kupa. matur^nt -1, m. maturant, svrSeni srednješkolac. masbtër/-tra, /. vid. masbterk. maturantc/-tja, /. maturantkinja. . masbtrape -a, a. vid. mastrapd. maturë -a, / . matura, ispit zrelosti (u srednjoj masbtrira -i, m. jur. prevara. školi). maslitrćj, V. varati, prevariti; mashtrohem — va- maunë -a, /. šlep, tegljač, dereglija, remorker, ram se, prevariti se. (rečni). mashtruar (i,e), adj. prevaren, -a, -o. mautbi -a, /. mit. vila, Icpotica iz bajki.

marroq -e, adj. lud, -a, -o, ćaknut, -a, -o. marrćs, V. zbuniti; ludeti; marroscm — zbunim se; ludim, skrenuti s uma. marrtas, adv. imurno, zamagleno, bledo (za svetlost). inarrtë (i,e), adj. bled, -a, -o, (za svetlost). marruk -e, adj. lud, -a, -o, vid. i marroq, marrun (i,e), adj. vid. marrtc. mas, V. vid. mat. masakër/-kra, /. masakr, pokolj. masakroj, v. masakrirati, klati, zlostaviti, mučiti. masat -1, in. vid. uror. • masëzh -i, in. masaza, masiranje. mase -a', /. mera, merilo; fiz. masa (telo). mase -a^, /. masa, svetina, gomola (ljudi); masat punonjesc — radne mase. masiv -i, nt. geol. masiv, gromada. masiv -c, adj. masiv/ -an, -na, -no, gramad/ -an, -na, -no. maskard -i, m. maskara, bezobraznik, ološ. maskari -a, /. vid. shakd. maskarćj, z. šaliti se, rugati se. maske -a, /. maska, obrazina. maskim -1, in. maskiranje. maskoj, »•. niaskirati; maskohem — maskiram se. maskuar (i,e), adj. maskiran, -a, -o. mason -i, in. mason (slobodni zidar). masonerl -a. /. niasonerija (pokret „slobodno zidarstvo”). mastir -i, wi. daska za merenje nivoa zida, zidarska sprava. mastikë -a, / . mastika, vid. i uzo. raastrapž -ja, /. maStrafa, bokal za vodu, iimeni

13 Fjalor shqlp serb o k ro atish t

М AUZOLË mauzolë -u, iii. mauzolej. mauzolciini -i, ni. vid. niauzolć. niavi, adj. vid. kaltcr. niavijoj, V. plavili, obojili plavom bojom. niavzër -i, tu. mauzer (puSka). maxhallck -u, m. podupirač, greda za podupiranje (držanje) zida. niaxhër -i, m. vid. hungarez. maxhareshë -a, /. vid. hungarcze. niaxharisht, adv. vid. hmigarisht. niaz -i, m. zool vid. mëz. mazatiier/-lori, m. zool. junac, june. mazë -a, /. kora, kajmak. mnzgdll -i, m. mazgala, puškarnica, vid. i frangji; udubljenjc u zidu. niazi -u, m. mala šišarka koja izrašta na listu nekih drveća. niazi -a, /. oranica. mazis, v. skinuti koru od mleka, skinuti kajmak. mazitun (i, e), adj. mleko bez kajmaka. niazi'it -i, m. mazut, ostaci koji se dobivaju pri destilaciji nafte. mbaj, V. držali: inbaj kali'n — đržim konja; po desbe shko, askusb s’të niban — idi ako hoćeš, niko tc ne drži (ne brani); mos më mba — ne zadržavaj me; c nibaj për drekë — zadržim (ga, je) na ruëku; mbaj priiidët— izdržavam roditelje; çfaqja teatrore nuk mbajti shumë — pozoriSna predstava nije dugo Irajala; e kam mbajfur për të mcnçëni — smatrao sam ga pamcfnim; e mbaj si kujUm — držim (čuvam) to za uspomenu; e biba shpresa — nada se; mba gojën!.— ne psuj (drži jezik za zube!); e mban krcshmcn — post! (on, ona); mbaje dorën! — ne troži! (stegni ruku); sa e mban këtë lope — pošto (ceniS) tu kravu; mbaja mirë — nanišani dobro; mbahem — držim se. uzdržavam se; mbabu se pp bie! — drži se da ne padnež; t’i mbahesh tekstit — pridržavaj se teksta; i mbahct goja — mucka, muca; s’iu mbajt pa ia thënë — nije se mogao uzdržati a da mu ne kaže. mbajë, -a, /. ishrana, hranjenje, življenje. mbajsë -a, /. držač, podupirač (za voćke, vinovu lozu). mbajtje/-tja, /. drianja; održavanje; izdržavanje, mbajtur (i, e),adj. uzdrian, -a, -o; odrian, -a, -o; izdrian, -a, -o, uhranjen, -a, -o. niballcsë -a, /. pasnjak, vid. i kullofe. mballim -i, m. ispaša. mballdj, v. napasati (stoku). mballomë -a, /. zakrpa, vid. i arnë. mballćs, v. zakrpiti, vid. i arnoj. mbanë, adv. blizu, vid. pranë. mbansbëm (i) -shme (e), adj. bli/-zak, -ska, -sko. mbar, V. nositi, prenositi; mbarem — preseliti se, selim se; iseliti se. mbdrazi, adv. pravo, s lica. mbarcsë -a, /. gram, nastavak, svrSetak. mbarë, adv. pravo: e ke mbarë — u pravu si; srećno, sretno: i vote puna mbarc — radi srecno (sretno, srecno ide posao); puna mbarë! - - srećan rad!; e mbaj për mbarë — držati

178

МВАТН

za priplod (kaže se za stoku); celo, sveukupno; e di beta nibarë — zna cco svet; mos Го1 rabarë c prapë — ne govori svašta. inbarë (i, e), a d j . marljiv, -a, -o, vred/ -an, -na, -no; njeri i nibarë — marljiv, vrcđan čovek; ana e mbarë — strana s lica, prava strana, licc (tkanine i dr.); ka dorë fë mbarë — ima srećnu ruku (srećno mu teku poslovi); rit i mbarë — berićetna godina, rođna, bogata godina. mbarë -a, (e), /. lice nečega (štofa i dr.); sreća: iu dha e mbara — poslužila ga je sreća, dalo mu Оој) se srećno. mbarë -t, (tč)', n. !ice nečega (štofa i dr.); sreća. mbarësi -a, /. sreća, uspeh. mbarësoj, v. postaviti na pravi put, okrenuti na pravi put, usrećiti; mbarësobem — usrećiti se, okrenuti se na pravi p u t.' mbarështim -i, m. uređivanje, upravljanje. mbarështoj, v. urediti, uređivati, upravljati. mbarčTajtje/'tja, /. napredovanje, dobar tok poslova i života, dobro življenje. mbarira -i, m. svršetak, кгај. mbarćj, v. svršiti, završiti, okončati, dokrajčili; praviti, napraviti; mbarova punët — zaviših poslove; e mbaroi slikollën — završio (-la) je školu; mbarova një shfëpi të bukur — napravio (-la)sam lepu kuću; zaviti: mbaro një cigarc! — zavij jeđnu cigaretu! mbarosč -a, /. spremačica (žena koja sprema nevestu). mbars, v. oploditi, oplođivati, začeti. mbarse, adj. trudna, gravidna, u drugom stanju; oplođena, noseća, bremenita. . mbartje/-tja, /. prćnos, prenošenje, nošenje. mbariiar (i, e), adj. svrSen, -a, -o, za\TŠen, -a, -o; napravljen. -a. -o; savršen, -a, -o. mbaruet (i, e), adj. slabunjav, -a, -o, slabaš/ -an, -na, -no. mbaire/-rrja, /. srambta, stid, vid. i (urp. mbairoj, v. osramotiti; mbarrohem — osramotim se, obrukam sc, zastideti se. mbarrsbčm (i) -sbme (e), adj. stidljiv, -a, -o. mbas, prep. iza, posle, vid. i pas. rabasaodëj, adv. posle. vid. i pastaj. mbasdirkë -a, /. povečerjc, posle večere. mbasdife/-lja, /. popođne, popodnev. mbase, adv. raožda, može biti. mbasgriishtë -a, /. rukav (ođ košulje), rukavac; lakat. ‘ mbasi, adv. pošto, kada; mbasi erdhe, atëberë po shkojmë — pošto (kada) si došao, onda iđemo. mbaskčudij, adv. odsad, od sada pa nadalje, vid. i paskelaj. mbaskre -ja, /. potiljak, zatiljak. mbasnesčr, adv. prekosutra, vid. i pasnesër. nibasqëfe/-fja, /. potiljak, zatiljak. mbatb, v. obući, obuvati; mbatbem — obuvam se; mbatbi këpucët — obuj cipele; mbath kalin—potkujem (potkivam) konja; mbath sliatia — kujem motiku; mbath arën — đubrira njivu.

MBATHii

179

mbathë -a, /. obuća; potkivanje. nibathjc/-thia, /. obuća; gaćc, vid. i brckë. mbathtër -i, h i . potkivač. mbëthura -t, (të) /. p/. vid. brekë. mbes, V. ostati; mbcta këtu për një kohë — ostadoh ovde za ncko vreme; mbesim miq — ostajemo prijatelji; kjo mbeti nga buka — ovo je ostalo od hlcba; mbeti shiu — pfcstala je kiša; mbeti jelim — ostade siroče; mbeti në luftë — ostao je (poginub) u ratu; i rabeti qejfi — naljutio se; mbeç ‘ me shëndet — ostaj zdravo; të mirë mbeç — zbogom; mbetem pa para — ostajem bez para. mbesë -a, f. unuka; sinovica; scstriëina. mbetje/-lja, /. ostatak; zastoj; mbctje mbrapa — zaostajanje. mbëtur (i, e), 'preosta/-o,-ia,-lo; trom,-a, -o, mlitav, -a, -o, spor, -a, -o, len, -a. -o; ostavljen, -a. -o. mbëtura -t, (të), /. pl. ostaci, otpaci. mbeturina -t, f. pl. ostaci, otpaci. mbeturinë -a, /. ostatak. otpadak; talog. mbë, prep. vid. më, në. mbëiii -a, /. potreba, nužda, vid. i nevojë. mbëltim -i, m. (za)sadenje. mbëltoj, V. posaditi, zasadili; pokopati, zakopati. mbërdhë, adv. vid. përdhë. mbërdliok -u, m. kamicak, vid. i guralec. mbërtheckë -a, J'. kopča; spojnica. mbërfliëj. V. zakopčati; spojiti prikovati; mbërtheliem — zakopčam se. zakopëavam se; Jig. mbërthcj sytë — uperim pogled; e mbërtliyen — uhv.atiše ga.(je). mbërthyemc -t (të), /. p/. zglobovi (udova) vid. i kyç -i. mbërrij, v. stići, dolaziti, dospcti; dohvatiti; mbërrijc atë mollë — dohvati tu jabuku. mbërrifje/-tja, /. dolazak, .ctizanjc; dostignuëe. robëshëi, V. zatvoriti, vid. i mbyll. mbësheajolicm, i'. isticati se, razlikovati se (od drugih). mbëshilc -i, m. zatvarač; poklopac, mbështët, v. nasloniti; mbësbtefe slikallën në mur — nasloni lcstve na' zid; plaku mbëshfetct në shkop — starac se naslanja (drži) na Stap; mbështetem — naslonim se; fig. mos u mbështet në fjalët e afij.— ne oslanjaj se na njegovc reči (na njega); duke u mbështetur në këtë arsye — oslanjajuëi se na ovu cinjenicu. mbësbtetëse/-sja, f. nasfonjača, naslon; arh. podmetač. ^ mbështetje/-tja, /. oslanjanje; fiz. nositelj, baza, nosač, stalak. mbështëtur (ii c), adj. naslonjen, -a, -o. mbëshijëll, v. (za)motati, omotati, umotati, zapakovati; namotati; a e mbështollc perin? — namota li konac?, mbësbtillja afo plaçka në bohçe — zavij mu (јој) stvari u zavežljaj. mbështjellë.se/-sja, /. omotač, kora; mat. obvojnica. mbështjellic/-llja, /. motanje, zamotanje.

MBl.EDHI

nibi', prep. na, nad; mbi bankë — na klupi; mbi pullaz — nad krovom; foli mbi rëndësinë e librit — govorio je o važnosli knjige. nibi^, predmetak u složenicama; mbinjcrëzor — nadčovečan; mbishkrim — natpis; mbiemër — pridev; prezimc. mbiçmoj, preceniti. mbiemër/-mri, m. gram, pridcv, adjektiv; prezimc. mbiemëruar (i, c), adj. naz\'an, -a, -c, zvan, -a, -o: Konstantin Nelko — i mbiemëruar Kristoforidhi. — K. N. nazvan Kristoforidhi. mbij, V. kliiati, vid. i mbin. mbikq^, v>. nadzirati. mbikqyrjc/-rja, /. nadzor, nadziranje. mbilëkurë -a, /. pokozica, epiderma. mbin, V. klijati, proklijati, nicati; napupiti; fig. na mbiu iië derë — dosadio jc (dolazeëi često); na mbiu në bark — dosadilo nam je (za jelo). mbinatydftëm (i) -.slime (e), adj. natprirod./ -an, -na, -no; fantastic/ -an, -na. -no, prekomer/ -an, -na, -no. mbinjerëzor -c, adj. natčoveč/ -an, -na. -no. mbinxëhës -i, m. fiz . pregrcjac. inbinxehjc/-hja, /. fiz. pregrcjavanjc. mbislikrim - i , h i . natpis. rabishkrirjc/-rja, / . fiz. prehladenje. mbitokësor -e, adj. nadzcmni, -a, -o, površinski, -a. -o. mbilrusni -a, j'. fiz . natpritisak. mbivlerë -a, / . nadvrcdnost, profit, mbizotëroj, v. nadvladati, nadvladas'ati. mbjell, V. (za)sejati, (po)sejati; c mbolJi grurin — zasejao je pšenicu; mbill pemë — sadi voce; janë mbjellë të lashtat — zasejane sii žitarice. rabjella -t, (të), / . pl. sctva, usevi. mbjclle -a, / . setva. . mbjclles - i , h i . sejač; sejačica (maSina). mbjellje/-lJja, / . setva, sejanje; sadenjc. mblat, V. (po)svetiti hleb, škropiti bleb svetom vodicom (u katoličkoj i pravoslavnoj crkvi). mblatë -a, /. osvecen bleb (škropljen svetom vodi­ com). mblatës -i, m. poskumjak naprava kojom se na pdskuni (krsni kolac) utiskuju slova. mbiatoj, V. posvetiti se (nekom svecu, božanstvu); utisnuti slova na krsni kolaë. mblatuer/-(ori, h i . vid. mblatës. mbledh, v. brati: mbiedh ullinj — brati masline, mblcdh lule — brati cveće; skupiti, sazvati; mbiodhcn fsbatin — skupiše, sazvaSe selo; mbledh ushtarë — skupljam (regrutujem) vojsku; rablidhi këmbët •— skupi nogc; mbiidhe topin e pëlhurës — smotaj platno; mat. sabirati; jig. e mblodhi mendjen — smirio se, pribrao se; mbledh supet — slegnuti ramenima; ia mblodhi — zapreti mu (zatvoriti kome usta); u mblodh populli — skupio se narod; mbiidhcm — skupljam se, šćućurim se. mbledhë -a, /. skup, vid. mbledhje. mbledhës -i, in. skupljač, ubirač. mbledhëtdr - i , h i . učesnik skupa, skupštinar nibicdhi -a. /. vid. mbledhje.

MBLEDHJE inbledhje/-dhja, /. skup, skupština, sednica, sastanak; skupljanje; mat. sabiranje. mblcks, V. vid. picks, mblcs -i, m. vid. lajmcs, mblesc -a, /. vid. fejesë. niblesëri -a, /. vid. lajmësi. mblcsëroj, V. vid. fcjoj. mbloj*, V vid. fejoj. mblojz, V. vid. mbusli. mbllaçit, vid. perlyp. mbodhi -a, /. zaka.5njcnje, zadocnjenje, vid. i voncsë; prepreka vid. i pengesë. mbodhis, v. (za)kasniti, vid. i vonoj; sprečiti, vid. i pcngoj. nibramë, adv. vid. mbrëmë. mbramë (i) -me (e), adj. poslednji, -a, -o. mbramje/-mja, /. vid, mbrëmje. mbrapa, adv. nazad, pozadi, iza; i shkonfc rabrapa — išao je za njim; do të pendohesh mbrapa — pokajaćeš se kasnije; prep, mbrapa kopshlit — iza bašte. mbrapambetur (i, e), adj. zaosla/ -o, -la, -!o, vid. i prapambetur. mbrapambehira -f, (të)/. p/. nerealizovana financijska sredstva, vid. i prapambctura. mbraparojë -a, /. voj. pozadina, vid. i Ipraparojë. mbrapaskenë -a, f. zastor, kuiisa (iza kulisa), vid. i prapaskcnë. nibrapashlesë -a, /. gram, nastavak, dodalak (reči), vid. i prapashtesë. mbrapavcprues -e, adj. sa povratnim dejstvom, vid. i prapaveprucs. mbrapavijë -a, /. pozadina, vid. i prapavijë. mbrapëm (i) -me (c), adj. gram, zadnji, -a, -e; nyje e mbrampe — zadnji clan, mbrapmi (së), adj. najzad, naposletku, najposle. mbraps, v. odbiti, odbijati, odvratiti (od namere). mbrapsht, adv. naopako. mbrapslite (i, e), adj. naopak, -a, -o, pakos/-an, -na, -no. mbrapsh(i.-a, /. pakost, naopako, zlo, zloba, opačina. mbrapshtim -i, m. pakosl, zlo, zloba, opačina. mbrapshtoj, v. zamrsili, pomrsiti, zaplesti, opačiti. mbrapthi (së), adv. naopako, vid. i mbrapsht. mbratë, adj. noseća, bremenila (za stoku), vid. i mbarsë. mbraz, v. pretočiti, presuti. mbrej, zapregnuli, upregnuti (zaprežnu stoku); mbrejta kanë — uprcgnuh vola. mbrejiur (1, e), udj. upregnut, -a, -o. mbres, v. povrediti, ozledili, zgnječiti: mbreta dorën — zgnječio sam ruku (zgnječiti ruku); kam mbretë këmbën — zgnječio sam (povredio, ozledio) nogu; mbrefeni — zgnječiti se; u mbret dora — zagnojila se ruka; u mbret molla — zgnjcčila se (ozledili) jabuka. mbrese -a, /. ožiljak, brazgotina; utisak. mbret -i, m. kralj, car. mbretëreshë -a, /. kraljica, carica. mbrctëri -a, /. kraljevina, kraljevslvo, carevina, carstvo. mbrctëroj, v. carcvati, vladaii.

180

MBURR

mbretëror -e, adj. kraljcvski, -a, -o, carski, -a, -o. robrčma, adv. uvece; të shtunën mbrëma — subolom uveče. mbrëmanet, adv. predveče. mbrëmë, adv. sinoć; ai erdhi mbrëmë — on je sinoć đošao. mbrëmje/-mja, /. vcče, večer. mbrijaza, adv. vid. terthorazi. mbrinjesë -a, /. .arh. ukočenost, nagnuiost. mbrodh', v. koristiti, pomoći; i mbrodhi deti — koristilo mu Оој) Је more, pomoglo mu ОоЈ) je more. mbrodh^, adv. korisno, dobro. srecno, povoljno: i shkon puna nibrodh — dobro (korisno, po­ voljno, srećno) mu Qoj) ide posao. mbroj, y. štiliti, braniti, odbraniti; mbrohem — branim se; u mbrojt mirë — dobro se odbranio. rabrojlës -i, m. zašiitnik; jar. branilac, advokat. mbrojfëse/-sja, /. zaštitnica. mbrojtës -e, adj. odbranbeni, -a, -o; fuqia mbrojfese — odbranbena sila; zaštilni, -a, -o; branilački, -a, -o. mbrojtje/-tja, /. odbrana; zaštita. rabrothësi -a, /. {s() napredovanje vid. i përparim mbruj, V. mesiti; mbruj bukë — mcsiti hleb; fig. formirati, oformiti: kcshtu u mbrujt ky njcri — ovako se formirao ovaj čovek; mbruhem — formiram se. mbrujtur (i, e), adj. meSen, -a, -o; fig. formiran, -a, -o. mbrume (e), adj. mešeni hleb (sa kvascem). mbrus, V. opremiti, napuniti; e mbrusi shtëpinë me gjithë të mirat — opremio (napunio) je kuću svim dobrima (svim i svačim). mbrrutet, v. sušiti se, sahnuti od bolesti ili suše (za biljke). mbufds, V. oteci, nabreknuti, naduvati; mbufatem — oličem, oticati se, naduvati se od bo­ lesti i dr.; u inbufat gropa me ujë — napunila se rupa vodom. mbujdk -c, adj. pçdvod/ -an, -na, -no; fokë mbujake — podvodna zemlja (koja se navodnjava). mbulesë -a,/, pokrivač, pokrovac; stolnjak, trpežnjak; krov (kucni); poklopac. mbulice -a, /. veo, koprena. ' mbuHm -i, m. poklopac, vid. i kapak; sahrana, vid. i varrim; pokrivanje. mbulćj, V. pokriti; mbuloj me jorgan — pokriti (pokrivam) jorganom; mbuloj me kapak — poklopiti, stavljam poklopac; pokopati, pokriti zemljom; ia mbuloi fajin — sakrio mu jegreSku; mbuloj dcficitin — pokriti manjak (deficit): dikur gruaja mbulohej — nekada se žena krila (pokrivala lice); mbulohem — pokriti se. mbulojë -a, / . pokrivač; pokriče. mbulonië -a, / . vid. mbulesë. mbuliiar (i, e). adj. pokrivcn, -a, -o; skriven, -a, -o. mburojë -a, /. Stit, oklop. mburr, V. hvaliti, veličaii, uznositi; mburrem — hvalim se, veličam sc, uznosim se, ponosim se.

m b u r r a c Ak

181

mburracđk -u, m. hvalisavac, hvališa. mburravëc -i, m. hvalisavac, hvališa. mburrësi -a, /. hvalisanjc. mburriten, v. boriti se (kaže se za bikove, ovnove i dr. životinje). mburrje/-rrja, /. ponos, veličanje, hvalisanje. mburrus, V. preopleretili, prenatovariti; kishte mburrusur kalin gjer te veshet — preoptcretio (prena(ovario) je konja do ušiju. mbush, V. (na)punili; mbush thesin — punim džak; mbush gotën — punim Cašu; mbush pushkën — punim pušku; i ka mbushur dhjetc vjet — napunio je deset godina; fig. mbushja mcndjen — ubedi ga (je); s’ma mbush synë — ne puni mi oko (ne izgleda mi da valja); u mhushën ditët — došlo je vreme (odoše dani); mbushem — gojim se, punim se u licii, popravljam se (zdravstveno). mbushullim -i, m. izobilje. mbushullćj, V. prepuniti, napuniti u izobilju. mbushur (i, e), adj. pun, -a, -o; napunjen, -a, -o. mbutoj, V. zapušiti, začepiti. mbyll, V. zatvoriti; mbyll derën — zalvorili vrata; e mbylla letrën —■zatvorio sam pismo; mbylli bagëtinë — zatvori stoku; më ka mbyllur sëmundja në sbtëpi — zatvorila (zarobila) me je bolest u kucu; s’i mbylla sytë gjithë natën — nisam sklopio oči celu noć (nisam spavao); e mbylli fjallmin me këto fjalë — zavrSio je govor ovim rečima; mbyll llogarine — završili racun; fig. ia mbylla gojën — začepio sam mu usta (zatvorio usta), nije mogao dalje da govori; mbyllem — zatvoriti se; e mbyllën në burg — zatvoriše ga, uhapsiše ga (jc). mbyllasyza -t, /. pi. žmurka, žmura (igra); adv. mbyllasyzash, — žmurke. rabyllës -i, m. poklopac, vid. i kapak; zatvarač. mbyllët (i, e), adj. zatvoren, -a, -o (za boje); zatvoren,-a,-o (pravo i figurativno značenje). mbyllje/-llja, /. zatvaranje; robylija e shkollës — zatvaranje škole; mbylija e mbledhjes — završetak sednice. mbyllur (i, e), adj. zatvoren, -a, -o; tam/.-an, -na, -no (za boje). mbys, V. ubiti, vid. i mbyt. mbyt, V. ubiti, lišiti života; u mbyt në ujë — udavio se u vodu; fig. e mbyti lumi fushcn — — reka je poplavila polje; është mbytur në borxhe — zapao je u dugove; mbytem — udaviti se; ubiti se. mbytes, adv. muklo, zaguSeno. mbytes -e, adj. ubilački, -a, -o, ubistven, -a, -o; zagušljiv, -a, -o. mbytje/-b‘a, f. davijenje, tonjenje; ubijanje, ubistvo. mbytur (i, e), adj. davljen, -a, -o, potopljen, -a, -o, potonut, -a, -o; ubijen, -a, -o; zagušcn, -a, -0 . mçcl, V. vid. mbyll. mdhcske -a, /. prizemna kuća, niska kuća. me, prep, sa: me shokë — sa drugovima; e hap me çelës — olključava (ključem); erdhi me

MEKJE kohë — stigao je na vreme; mur me tulla — zid od opeke (cigle); njeri me mend — pamelan covck; u poqa me të — sastao sam se s njim; është mik me të gjithë — sa svakim je prijatelj; za gradenje infinitiva (koji sc ne upolrebIjava u književnom jeziku): me shkue — ići. me qenë — bili. meçc/-çja, /. zcmljani vrč, cup, krčag. meçkadin -i, m. hot. hrast, vid. bujgër. me^ë -a, /. zool. vid. bushtër; fig. kucka (za ziu ženu). medalje/-lja, f . medaija, orden. medaljdn -i, m. medaljon. međćt, part, medet, pomagaj. medicine -a, / . medicina. medium -i, m. medijum, sredina; fil. u spiritizmu posredriik izmedu ljudi i duhova. medresë/-sja, / . medresa, muhamedanska verska .?kola. Meduzë -a, /. mil. Meduza (u starogrčkoj mitologiji jedma od triju Gorgona); zool. meduza, polip. mcfshtë (i, e), adj. ranvoduš/ -an, -na, -no, mli tav, -a, -o, trom, -a, -o. ■ mershtesi -a, / . ravnoduSnost, mlitavost, tromost. megafdn -i, m. megafon, zvučnik. megalomdn -i, m. megaloman, precenjivač svoje veliëine. mcgalomani -a, / . megalomanija, pomama, golemaštvo, ludilo velicine, bolesno precenjivanje samog sebe. megon, V. vid. agon. megje/-gjja, f meda, ograda. megjetdr -i, w. medaš, sused, komšija. megjithëqë, сопј. mada, ma koliko da je, iako. mcgjithëse, cottj. mada, iako. meit -i, m. mrtvac, 1^ . mej, V. smanjiti, krnjiti: meja bukën — smanjiti (okrnjiti) hleb; prestati:- men shiu — prestaje kiša (mejti shiu — prestala je kiša); menë çesmet — presušile su česme; u me pusi — presušio je bunar. mejdin -i, m. megdan, bojno polje. mejhane/-nia, / . mehana, birtija. mejhanxhi -u, m. mehandžija, birlaš. mekiim -i, m. muhamedansko svetilište (grobnica, tulbe); ntuz. melodija, arija. mckanik -u, m. mehaničar. mekanik -e, adj. mehanički, -a, -o. mekanikë -a, / . mehanika. mekanikisht, adv, mehanički. mekanizëm/-zmi, m. mehanizam. mekanizim -i, m. mehanizacija. mekanizćj, v. mehanizovati, mehanizirati. mekanizuar (i, c), adj. mehanizovan, -a, -o, mehaniziran, -a, -o. mckem, v. zastati dah: mekem se qeshuri — zastaje mi dah od smcha; onesvestiti se; i meket goja — mutavi, mucka, muca zastaju mu usta. mckërin, v. mckati, meketati, mečati (koza). mekët (i, e), adj. vlaž/ -an, -na, -no. mekjc/-kja, f. kvašenje.

MEKTĆJ

182

M ERENDOJ

mektćj, V. kvasiti, ovlažiti. niendim -i, m. mišljenje, ideja; (huajc niendimin mckth -i, 1». padavica, nesvest. tend — reci tvojc mišljenje. Kështu mcndoj mel -i, m. bot. (Paniciini тШасеит) proso. — tako mislim. melakuq -1, m. bol. vid. melekuqc. mendimtdr -j, m . mislilac, mudrac. melankoli -a, /. melanholija, melankolija, potišmendje/-dja, /. pamet, urn; kaq ia pret mendja — tenost duha. toliko razume, toliko zna; mišljenje: jam i melankolik -e, adj. mclanholič/ -an, -na, -no, mcndjcs — mišljcnja sam (mislim); mendjc melankolič/ -an, -nay -no. e hollë — oStroumnost; pažnja; veni inendjcn melils -i, m. melasa, crni sirup, nusprodukt — pazite; ia mbush mcndjen — ubediti kod proizvodnjc šećcra. Omga); me dy mendjc — dvoumljenje; vras melasč -a, /. vid. mclas. mcndjen — razmišljam, umovati. nielekuqe/-qja, /. bot. (Sorghum vu/gare) metlaš, inendjchdllë, a d j . oStroura/ -an, -na, -no, bisl/ sirak. -ar, -ra, -ro. roelćz -e, adj. melez, -a, pomešan, -a, -o, vid. i mendjelehtë, a d j . lakoum/ -an, -na, -no, lakomisstraniastik. Jen, -a, -o. meleze/-zja, / . meleza, meleskinja; vrsta raešane incndjcmidh -e, a d j. hvalisav, -a, -o, umisljena tkanine od svile i pamuka. vcličina. niehlćm -i, m. melen, lck; fig. uteha. incndjezi -u,» m . pesimist, zloguk, zloslutnik. mclicë -a, /. malj, mlat za lan. inendćj, V. misliti: ç’mcndon fi per këtë — šta mclingone -a, / . 200 I. vid. niizc perdhecke. ti misliš o ovome; mcndoj të niscm neser — mclisdrdv -i, m. bot. (Primus mahaleb) margiva, mislim da sutra krenem; razmiSljati: mcndova maginja. gjatë per këtë punë — dugo sam razmišljao melodi -a, /. melodija. o ovoj stvari; mendohem — misliti se, razmelodik -e, adj. melodic/ -an, -na, -no, melodijsmišljam. ki, -a, -o. mcndor -e, a d j . umni, -a, -o; puna mendore — melodisliëni (i) -slime (e). adj. lit. melodic/ -an, -na, umni rad, intelcktualni rad, misaoni, -a, -o; -no. -■ proces mcndor — misaoni proces. melodrama -a, /. lit. melodrama, mcnduar (i, e), a d j. zamišljen, -a, -o. melodramik -e, adj. melodramski, -a, -o. mcndiiar, a d v . zamišljeno; rri menduar ^— sedi meIore/-rja, f. njiva zasejana prosom. zamišljeno. nieltë (i, c), adj. prosni, -a, -o; bukë e mcKë — menducshcm, a d v . zamisljeno, v id . i mcnduar. prosni hicb (od prose), mengjcne -ja, /. mengele. melth -i, m. bot. metlica. mcningjif -i, m . m e d . meningitis, upala mozgovmellžn -i, m. mastilo, lin(a. nih opna. mellë -a, / . ilovaca. mcnse -a, /. menza, blago.valište. membrane -a, /. membrana; anat. mcmbrana, mcnstriiacione -t, /. pL mcnslruacija, perioda, opna. mescënica, žensko pranjc. mcmćc -e, adj. nem, -a, -o, mutav, -a, -o. nicnshevik -u, m . menjševik, pristalica menjševizmemorandum -i, m. memorandum, podsetnik, ma. spomenica, predstavka. menslicvizëm/-zmi, m. menjševizam. menatet, v. ujutro, ujulru. mentdk -e, a d j . v id . mençëm. mcnati, adv. rano, zorom, u svitanje. mentalitet -i, m . mentalitet, narav. mcnçëm (i) -çme (c), adj. pamet/ -an, -na, -no, mentol -i, m , mcntol. mud/-ar, -ra, -ro. menuct -i, m . m u z . menuet (vrsta plesa). mcnçur (i, e), adj. pamet/ -an, -na, -no, mud/ menjëlierë, a d v . odmah, odjednom, istovremeno. -ar, -ra, -ro. menjëliershëm (i) -shme (e), a d j . istovremen, -a, -o, jednovremen, -a, -o, momenlal/-an, -na, -no. mençuri -a, /. pamet, pametnost, mudrost. meqenesc, c o n j . pošto, budiići da. mead -të,/. pL pamet; njeri me mend — pamctan čovek; pamćenje; mbaj mend — pamtim; po meqëj.co///. pošto, buđući da. merd -ja, /. pašnjak, utrina. ta sjell ndër mend — podsetim, podsecam merdk -u, m . merak, želja, strasl, žuđnja, volja te; mbiidh mcndfë — priberi se, pribrati se; za nečim. doli mcndsh — poludeo je; mos të shkojë merakli, a d j . meraklija, Jjubimac, strastven, -a, -0. ndër mend — ne pomisli; me gjithe' mend merakos, v. žclcti, voleti, žudeti (za nečim). imati — bez šale, svesno, stvamo. merak. menddr -e, t^dj. vid. mençëm. mercendr -i, m . mercenar, plaćenik. mende/-dja, / . vid. mendjc. merdostë (i, e), a d j . rapav, -a, -0 : lckurë e mcrdostë — rapava koža; njeri i merdostë — grub mendehfl. adj. tvrdoglav, -a, -o. čovek. mender/-dra, /. bol. (Mentha piperita) metvica, mercmcfini -i, m . opravka, opravljanje, popravnana. Ijanje. mendcrz -a, /. metvica, nana, vid. i mender, niercmetćj, v. opraviti, opravljati, popravljati. mendesi -a, /. mentalitet, narav. merendoj, v. sredili, porediti, poređivati.

M EREQËP

183

mereqep -i, m. murecep, mastilo, vid. i nicllan. mere -a*, f. vid. masë. mere -a^, /. vid. erë. mergël -i, nt. geot. laporac. mcrgjur -i, m. (st.) novae koji je mladozenia plaćao nevesti za spremanjc darova. mcrididn -i, m. geogr. meridijan, podnevnik, podnevak. mcrimagc -a, / . zool. vid. merimangë. merimangë -a, /. zool. {Aranea) pauk; paucina. nierimangët (i, e), adj. paucinast, -a, -o. nierjtë -a,/. zasluga; njeri me mcrita — zaslužan čovek, ko ima zasluge. nieritoj, V. zasluziti: punë që meriton lëvdatë — rad koji zaslužuje pohvalu; lctër që mcriton një përgjegje — pismo koje zaslužuje odgovor. meritiiar (i, e), adj. zaslužcn, -a, -o; pushim i mcrituar — zasluženi odmor; zasluž/ -an, -na, -no; njeri i merituar — zaslužan čovek. merkiir -i, min. živa, merkur. merkurik -c, adj. merkumi, -a, -o. merkurim -i, m. hem. adieija nekih živinih soli na benzolovo jezgro. niermër -i, m. mermer, mramor. mermërtë (i, e), nn[/. mer'merni,-a,-o, mramorni, -a, -o. mermë (i) -me (e), adj. miris/ -an, -na, -no, mirišIjav, -a, -o, mirisav, -a, -o. meroliem, v. plašiti se, vid. i (rembem; paliti, vid. i vuaj; premoriti se. nicroniorf -e, adj. mat. meromorf/ -an, -na, -no. merudlii -a, /. bot. (Mentha) metvica, nana. merxhan -i, m. mcrdžan, koral. merrkot -i, m. kolur od voska ili loja. mes -i, m. sredina; mire se vini no mesin tone — dobro došli u našu sredinu; në mes të ditës — usred dana; srćdište; struk, slabina; adv. usred, posred; prep, izmedu, posred, usred. mesapishte/-tja, / . mesapski jezik. mesarë -a, /, medunjiva (obradiva njiva izmedu dve neobradive njive). mesatdr -e, adj. srednji, -a, -e; proseë/ -an, -na, -no. mesatare/-rja, /. prosek; sredina, središte. ' mesafarisht, adv. prosečno; osrednje. m es^h -i, m. poruka, (u diplomatskom saobraćaju). niesditë -a, / . podne. mesdifës -i, m. gedgr. podnevnik, vid. i meridian, mesdhcfdr -e, ■adj. sredozenmi, -a, -o, mediteranski, -a, -o. nicsë -a, f. opna, potkožica (luka); tanak sloj loja u stomaku:,životinja; kora, kajmak. raesëm (i) -sme (e), adj. srednji,-a, -e, osrednji, -a, -e. mesës -I, m. posrednik. mes-hollc, adj. tankostas, -a, -o, vid. i bclhollë. mesit -i, m. komisionar, posrednik (u tregovini). mesjetar -c, adj. srednjevcko\'ni, -a, -o. mesjetë -a, /. srednji vck. mcsk&ll -i, m. zlatarska glačilica (zlatarska spvava). meskepulur, adj. tankostas, -a, -o, vid. i belhollë.

M ETODE

niesnatc -a. /. ponoc. mcsnik -u, m. burek sa mesom. nicsore/ -rja, /. sredina, hodnik; geom. srednja m'ësorë. adi. gram, neprelazni glagol trpnog stanja. mesundzë, adj. vid. bellioflc. meshë -a, /. misa, liturgija, liturdija, bogosluženje. meshin -i, m. tanka štavljena koža. mcshintë (i,e), adj. od tanke štavljene kože, kožni, -a, -o. meshk -u, m. june, junac; bivolče. meshkë -a, / . prostitutka, kurva. meshnohem, v. omatoriti se, iziapeti meshoj, e. služiti misu, služiti liturgiju. meshtdr -i, m. svestenik, svećenik, duhovnik. meshtari -a, /. svi^renstvo, svecenstvo; bogosluženje, služenjc mise, služenje liturgije. meshtoj, v. služiti misu, vid. i meshoj. metafizik -e, adj. fil. mctafizički, -a, -o. mclafizikë -a, /. fil. metafizika. metaforc -a, /. lit. metafora, metaforik -e, adj. metaforic/-an, -na, -no. mctafrazë -a,/, lit. metafraza, prevod po smislu. metakdrp -i, m. anal, metakarpijum, dorueje, šaka. metal -i, m. metal, kovina. mctale/-lja, /. gomila snega. metalik -e, adj. metaini, -a, -o. metalogjcni -a, /. geol. metalogcnija. mefaloid -i, m. metaloid, laki metal, metaltë (i,e), adj. metaini, -a, -o. metalurgji -a, /. rnetalurgija. metaUirgjik -e, adj. metalurski, -a, -o, metalurgijski, -a, -o. metamorfik -e, adj. geol. metamorfni, -a, -o. metamorfizëm/ -zmi, m. metamorfizam. metamorfozë -a, /. metamorfoza, promena, pretvaranje. metan -i, in. hem. metan, moevarni plin. metëf -i, m. kraj, pogranicni predeo. • metelik -n, m. vrsta turskog novea (10 para), metempsikozë -a, /. metempsihoza (verovanje da se duša nakon nečijc smrti nastani u nekoj životinji ili biljci). meteor -i, m. asir. meteor, meteorit -i, m. asir. metcorit. meteorologji -a, /. meteorologija, nauka o fizičkom stanju atmosfere. meteorologjik -e, adj. meteoroloski, -a, -o. meteriq -i, m. anal. vid. an. meteriz -i, m. opkop, šanac, rov, metcriz. metë -a>, (e), /. nedostatak, faličnost. mete -a^, /. gutljaj, dy meta — dva gutljaja. mete, adv, manje; jane dy metë — dva su manje. metë (i,e), adj. manjkav, -a, -o, falič/ -an, -na, -no. metcr/-tri, m. metar, niera za dužinu. nietër/-tra, /. krčag, zemljani vrč. metilik -e, adj. hem. metilni, -a, -o; alkool metillk — metilalkohol. meting -u, m. miting, skup, zbor. metodë -a, /. metoda, način.

M E T O D iK

184

M Ë N ISH Ë M

raetodik -c, adj. melodic/ -an, -na, -no, metodski, mëlmëj,/. mrsiti, jesti mrs; mëlnioj gjcllën — -a, -o. mrsim jelo, mećcm mast u jelo. mctodike -a, /. inetodika, svi načini svrsishodmëlmcsë -a, /. mrs, masnoća. nog provodenja nekog posla. rnëlmyem (i) -me (e), adj. mrs/ -an, -na, -no, metodikislit, adv. metodski, mctodično. mas/ -an, -na, -no. raetonimi -a, /. metonimija, zamena imena. mëlmyeshëm (i) -shme (e). adj. mas/ -an, -na, -no. met6q -I, m. staja, šlala, šupa. mëltdj, V. presaditi, presadivali, pitomiti (vocke). ractrik/-€ adj. metricki, -a, -o; sistcnii mclrik — mëllagë -a, /. bot. vid. mullagë. metrički sistem. mëllenjë -a, /. zool. vid. mullenjë. melrike -a, /. lii. metrika, nauka o stihovima. mëllezë -a, /. bot. {Ostrya carpinifolia) crnograbić, metrologji -a,/.fiz. metrologija, nauka o merama. crni grab. melronćm -i, in. fiz. metronom, taktometar. mëllë -ri, ni. čir; kvrga, izraslina. metropol -i, m. metropol. mëllënkshët, /. kvariti se, zgrušiti se (mleko). metze -a, /. vid. mbeturinë. mëllënkshur (l,e), adj. pokvaren, -a, -o, zgrušan, racxhcle/-lja, /. medžela, šerijatsko pravo. -a, -o, (mleko). mexhi(e/-fja, f. stari turski novae (20 para). mëljënjë -a, /. zool. vid. mullcnjë; cma koza. raez -i, m. v id . mcs. mëliijën -i, m. zool. kos mužjak. mezdt -i, M. ( s i . ) v id , ankand. mëllugë -a, / . krljušt, ljuspa. niëraë -a, /. mama, mali, majka. meze/-ja, /. meze, zakuska, prismok. mezcllëqe -t, /. pi. mezeluci. mëmëdhë -u, in. otadžbina, domovina, vid. i atdhe. mezi, adv. jedva, na jedvite jade. mez6n -i, in. fiz. mezon, ezotron. mëmëldlë -a ,/. baba (očeva majka), vid. i gjyshe. mëmëligë -a, / . kačamak. raezhde -a, /. kanal (na njivi), brazda. mëmëzdnjë -a, /. vid. gjyshe. mezhdnik -u, m. kamen međaš (na njivi). mëi, /. vid. ëraë. mënd -1, ni. trenutak, vid. i çast. mend*, V. dojiti (dete, jagnje). mć^, adv. rečca pomoću koje se gradi poredbeni stepen prideva: më e niirë — boija; raë e ma- mënd^, adv. zamalo, gotovo: mënd ra — zanialo (goiovo) pade. dhe — više; më pak — manje; s’dua gjë menddfsh -1, in. svila. më — neću ništa višc. më^ pron. skraćeni oblik lične zamenicc prvog mënddfshtë (i,e), adj. svilen, -a, -o. lica jednine dativ i akuzativ: më dha — dade mëndardk -u, m. jagnje koje doji druga ovea. mëndeshë -a, /. dojilja, dadilja. mi (meni); më pa — video (la) me (mene). mënesë -a, /. vid. vonesë. mi^,prep. za mesto: rri mč vend — stoj na meslu; mëngdsh -e, adj. levak, levakinja, šuvak, vid. i gjilha anël — na sve strane; za vreme: crdhi mëngjërash. më orën 8 — dođe u 8 časova; eja më kohë — dođi na vreme; za način: e ndau raë dysh — рге- mëngë -a, f. rukav (odeca); geogr. rukavac (rečni); breme (drveta). polovio (-la) ga je u dva đela; u kapën dorë më mëngër/-gra, /. mlat za Ian. dorë uhvatiše se za ruke (rukovale se). mëngdj, V. poraniti, uraniti. mëditës -i, m. nadničar. mëngojë -a, /. izdrzavanje udovice bez dece. mëdilje/-tja, /. nadnica; dnevnica. mëngore/-rja, /. vrsta džamadana sa dugim ruraëgashtër/-tra, /. bot. kaduija, vid. isherbelë. kavima. mëhallë -a, /. mahala, kvart, četvrt (gradska ili mëngut, adv. manjkavo, falično; manje, malo. scoska). mengjardsh -e, adj. levak, levakinja, vid. i mënmëkit -i, m. greh. gjërash. mëkatir -i, m. greSnik. mëngjës -i, m. jutro; doručak. mëkatë -a, /. vid. mëkat. mëngjër, adv. levo. raëkatnoj, v. grešiti, ogreSiti dušu. mëngjër (l,e), adj. levi, -a, -o; levak, levakinja. mëkatdj, v. grešiti, ogrcšiti dušu, vid. i mëkatnoj. raëkëmb, v. popraviti, obnoviti; mëkëmbem — po- mëngjër -a, (e), /. levica; leva strana; leva ruka. praviti se (zdravstveno ili ekonomski); oživc- mëngjërdsh -c, adj. levak, levakinja, suvak (osoba koja radi levom rukom). ti se. mëngji -a, /. magija, lecenje narodnim lekarmëkëmbje/-bja, /. popravljanje, obnova, obnavstvom; magija, magicarstvo. Ijanje, oživljavanje. mëngjis, V. lečiti narodnim lekarstvom; mëngjlraëkoj, V . nahraniti, nakljukati, v id . i koj. sem — lečim se narodnim lekarstvom; magijati, magičariti, vračali, mëkrejcë -a, / . ivica, deo njive koji je ostao neobrađen; ivica, rub (odeće); sredstvo, sprava. mëngjistar -i, m. vid. magjislar. mëni -a, / . mržnja; inat. mëkresë -a, /. nađgrobni spomenik. mënij, V. mrziti; inatiti, zainatiti se; mënihem — mëlcoj, V. zasladiti; mëlcoheni — zasladili se, zainatim se. v id i ëmbëlsoj. mcnik -u, m. Stene, psetance. mëlçi -a, /. anal, jelra, đžigerica; pluća. mcnisliëm, adv. ljuto, zainaceno, mrzovoljno. mëlkoj, V. mrsiti; fig. laskati.

M Ë N IS H Ë M

185

mcnishcm (i) -shme (e), a d j . Ijut, -a, -o, zainacen -a, -o. mën6, i n t e r j . reč se upotrebljava u pčelarslvu (za vabljenje pčeie). mënoj, V. zakasniti, zadocniti, zadržavali se; mos nic mëno — ne zadržavaj me. niënojë -a, /. drška ođ noža, v id . i mëru. mčnt, a d v . gotovo, zamalo; mënt ra — gotovo (zamalo) pade. mënuar, a d v . kasno, dockan. mënyrë -a, f . način; g r a m , glagolski način. mënjd, a d v . zajedno, skupa, v id . i bashkë. mcnjancm, v. skloniti se, odstraniti se, ukloniti se; sklanjam se. mënjanë, a d v . ustranu, postrani; ai rri mënjanë — on stoji postrani (ne meSa se). mënjanoj, v. skloniti, odstraniti, ukloniti, povuci; mënjanohem — skloniti se, povuci sc. nicnjanuar (i,e), a d j . uklonjen, -a, -o, povučen, -a, -o, odstranjen, -a, -o, udaljen, -a, -o. mcnje -a, /. tiha kiša, lagana kiša, rominjanje. mënjill -i, m. pretpraznično veče. mënjille/-llja, /. praznični post (katolički). mënjollë -a, /. b o t . sadnica, v id . i fidan. mëpdrshcm (i) -shme (e), a d j . pređašnji, -a, -e. mcqakem, v. potruditi se, nastojati, v id . i përpiqcm. mëqik -u, m. sovilo, cunak (pri tkanju), \ i d . i sovajkë. mërajë -a, /. b o t . kopar, mirodija, v id . i maraj. merdiiAc -c, a d j . zimogroz/ -an, -na, -no, zimogrižljiv, -a, -o. mërdhacan -e, a d j . zimogroz/ -an, -na, -no, v id . i mcrdhac. mërdhds, v. v id . mërdhij. mcrdhij, v. zepsti; mërdhita — ozeboh; mërdhihem — ozepsiti, zebem, smrznuti se, smrzavam se. mërehem, v. ureći se, uroknuti se; (za)cuditi se. mërgim -i, m. iseljenje, seoba, odiazak u svct, pecalba; emigriranje. mcrgoj, V . iseliti, pe&lbariti; emigrirati. mërguar a d v . udaljeno, daleko (od otađžbine). mërgjyze/-zja, / . b o t . neven, v id . i kumak. mëri -a, /. mrinja, inat, ljutnja. mërihem, v. ljutiti se, zainatiti se, mrziti; mërinë -a, /. b o t . konopljika, v id . i marene.. mëritur (i,e), a d j . zainacen, -a, -o, Ijut, -a, -o. merk^mb, v. sprečiti, zastajati, v id . i pengoj. mërkosh -i, m. nekada čovek koji je mesto žene porodilje ležao u postelju i đočekivao posete. mërkurë -a, (e), /. sreda. mërlaqcm, v. žderati se, prejesti se, nakljukati se. mcrlue/-loi, m . z o o l . v id . arëz. mërqi -a, /. b o t . đrač, čalija, v id . i ferrckuqe. mërqinjë -a, /. b o t . drač, čalija, v id . i ferrëkuqe. mërsëj, V. završiti, dokrajčiti, okončati, v id . i кгуеј. mërsinë -a, /. b o t . { M y r t i i s c o m m u n i s ) mirta, mirca. mërshë -a, /, strv, strvina.

M Ë S H IR Ë

mërshët (i,e), a d j . pokvaren, -a, -o, smrdijiv, -a.-o (za meso/ mërshinë -a ,/, mešina (za vino), mërtek-u, m . spojna greda (krovne konstrukeije). mëriik -u, m . b o t . ricinus, v id . i ricinë. mcriisem, v. pokriti sc (lice);/(^. zaviti seuerno. merfjer (i,c), a d j . zgnjeëen, -a, -o, ozleden, -a, -o, povreden, -a, -o, pomodren, -a, -o, (od ozlede ili udara). mërii -ri, m. držalo, držalje, držak od noža. mërunë -a, /. z o o l . v id . skort. mërzej, v. plandovati. mërzi -a, /. dosada, dosadivanje, dosadnost, seta, briga, čama; heq mërzinë— razbijem dosadu; utešiti; e kam mërzi — biti odvratan, biti dosadan, mr’zim ga (je). mërzlm -i, m . plandište, plandovanje. mërzit, V. dosaditi, dosadivati (kome); čamiti; mërzifcm — (za) brinuti se; čamiti; biti setan, mrzovoljiti se. mërziti -a, /. v id . mërzi. mërzitjc/-lia, /. dosada, dosadivanje, legoba, čama. mërzitshëm a d v . dosadno, mrzovoljno, setno, zabrinuto, tegobno. mërzitshëm (i) -shme (c), a d j . dosad/ -an, -na, -no mrzovolj/ -an, -na, -no, tegob/ -an, -na, -no, set/-an, -na. -no. zabrinut, -a. -o. merzitur (i,c), a d j . set/ -an. -na, -no, zabrinut, -a. -o, tegob/ -an. -na, -no, mrzovolj/ -an, -na, -no. mërrij, V . banuti, stići, v id . i arrij. mërritje/-tja. f . stizanje, v id . i arritje. mërrokull -a, /. brbljanje, trice, svaštarije. mësa, c o n j . koliko; mësa di ti që s'ishe atje, aq di unë — koliko ti znaš što nisi bio tamo, toliko znam ja. tj. ne znam. mësallë -a ,/, dugaćki stoinjak, trpežnjak; trpeza; f i g . gozba; si mësalla me dy faqe — kao dvolični stoinjak (dvoličan). mësim -i, m . ucenje; lekeija; nastava; pouka; ka marrë mësim nga ky rast — izvukao je pouku iz ovog slučaja. mës6j, V . učiti; savetovati, poučiti; predavati (lekeiju); mësohem — učim se; navikavati se. mëstrukem, v. v id . strukem. mësuar (i,e), a d j . (na)učen, -a, -o, naviknut, -a, -o. mësiies -i, m. učitelj. mësyj, i’. napasli, napadati (koga); pohoditi (koga); obratiti se (kome). mësymje/-mja, /. napad; pohod, peseta, mësysh, a d v . i ra mësysh —urečeno je, urokljivo. mëshdl -i, m . z o o l . v id . mëz. mëshël, v. v id . mbyll. mësherc/-rja, /. kolut od sira. mëshesë -a, /. v id . fshesë. mëshij, V. v id . fshij. mëshik, v. pogoditi, udariti; c mëshiku pika — udari ga (je) kap, pogodi ga Qe) kap, v id . i fshik. mëshikë -a, /. v id . fshikë. nieshils -i, m . poklopac, zafvarač. mëshirë -a. /. milost, milosrde.

m ë s h i r

O

j

186

M IN E

rnëshiroj, V. smilovali se, imati milosti prema mik -u, m. prijatelj. mikë -a, /. min. vrsta mincrala (aluniinijumski kome; oprostiti (kome) greh. silikat). mëshirshëm (i) -shme (e), adj. milostiv, -a, -o. mikJim -i, m. maženje, milovanje, razmaženost. tnëshkcnjë -a, /. slrv, vid. i coftinë. maziti, pogladiti, razmaiiti. mësh6j, V. pritisnuti, pritiskivali; težiti, naginjati niikloj, (na jcdnu stranu); udariti; fig. kritikovati, niikprUës -e, adj. gostoprimljiv, -a, -o. mikpritje/-tja, / . gostoprimstvo. udariti na koga (kritikom, rečima), ošinuti mikrćb -i, m. mikrob, bakterija. rcčima. mikroborgjez -e, adj. mikroburžujski, -a, -o, mamëshqerrë -a, /. zooL junica. logradanski, -a, -o. mështekën/-kna, /. bot. (Betufa) breza. rneshtekohem, v. divljati sc, nakostreSiti se, ■mikroborgjezi -a ,/. malogradanslvo, malogradanština. jeziti se 'od Ijutje. mikrofon -i, m. mikrofon. mcshtjerrë -a, /. zoo/. vid. mëshqerrë. mëshfymem, v. osušili se (kaže se za drva kada se niikrofotografi -a, /. mikrofotografija. niikrofotomëtër/ -tri, in. mikrofotoraetar, metnu u vatru da bi se osušila i gorela). mikroorganizëm/ -zmi, m. mikroorganizam. rnëtëh -u, m. nieda njive. mikrdskop -i, tn. mikroskop. raëtcjmë (i/-m e (e), adj. dalji, -a, -c. mikroskopi -a, /. mikroskopija. mëtejshëm (i) -shnie (e), adj. dalji, -a, -e. mikroskopik -c, adj. mikroskopski, -a, -o. mëtrik -u, m. bot. {Viitca minor) zimzelen. mikrospordng -u, m. bot. mikrosporangija, deo mëvonshëm (i) -shme (e), adj. kasnji, -a, -e. biljke u kojem se razvijaju mikiospore. mëz -i, in. zool. ždrcbe. mikrosporë -a, /. bot. mikrospora, sitna spora mëzdt -i, m. zool. bik; junac, june. (seme) iz koje se razvija samo muški zametak. mëzatore/-rja, /. krava muzara. niilaçe/-çja, /. ličnost iz bajki (nalik na.vilu). mëzdr^k -u, m. buzdovan. miliik -u, n. zool. zečić; detence (do 2 godine). mëze/-zja, /. zopl. ždrebica. mëzëmër/-nira, /. ićindija. vreme popodnevne niilcë -a, /. bot. metočina, vid. i bar blcte. niilë -a', / milja (mera); milë detare— morska molitvc kod muslimana. niilja (=1,65185 km), mëzoj, V. dojiti; mëzoj viçin — dojim tele. niilë -a2, f. vid. niijë. mëzore/-rja, /. junica. mëzhdravë -a, / . bot. maginja, vid. i melisdrav. miligrdm -i, w. miligram. niilimëtër/ -tri, m. milimetar. mgojcë -a, f. vid. ngojcc. milingonë -a, /. zooL vid. mizë përdhecke. nigjc -u, m. koliba, štala (za stoku). mi -ai, /. muz. muzicka nota mi (trcća nota u milićn -i, m. milion, milijuD. miliondr -i, m. milioner, milijunar. pentagramu). mi -2, (e), pron. moji, moje, moja: shokët e mi — rnilildnf -i, m. militant, borac za neku ideju. moji drugovi; motrat e mia — moje sestre; milildnt -e, adj. militant/ -an, -na, -no, borben, -a, -o. fëmijët e nii — moja deca. mi -u, m. zool. (Mus) miš, pacov. militarist -i, m. militarist, pristalica militarizma. miazmë -a, /. smrad (truleži ili strvine), yonj. mili(arizëm/-zmi, m. militarizam, politika naoniic -i, m. vid. djalë. ružanja i priprcmanja za rat. micdk -u, in. zool. vid. cicami. militarizoj, v>. militarizovati, militarizirati. nucë -a, /. zool. vW, • niacë. milonje -a, /. {st) vrsta stare puške.’ microj, V. grickati. niilor -i, m. dvogodišnji ovan, dvogodiSnjak (van), dvizac. niiçurinidn -e, adj. niičurinijanski, -a, -o, mičurinski, -a, -o. miluar/-iori, m. vid. milor. rnidć -ja, /. anal, želudac. mill -i, m. vid. këllëf. niidër/-dra, /. bot. malina, vid. i mjedhër. mimikë -a, / . mimika, izražavanje oscćaja pqkreniidis >i, nt. srcdina, vid. i mcs; pojas, poprug, tima. kolan. mitiabćdlics -i, m. voj. minobacac. niidis, adv. usred, nasred, vid. i mes. minarë -ja, /. munare, minaret, niiell -i, m. brašno. minator -i, m. rudar; vojnik koji pali mine, niiellazë -a, /. sitan sneg. (snežni prah), iojc minder -i, m. .’minder/, minderluk, divan, secija. snega. miellishtë -a, /. pccivo (proizvodi od brasna). minerdl -i, m.'^'ineral, ruda, rudača. niicllna -t, m. pl. tržnica brašna (gde se prodaje imncral -e, adj, mineralni, -a, -o, rudni -a, -o. brašao). mincralizim -i, m. mineralizacija, mineraliziranjc. tnielltë (i,e), adj. brašnen, -a, -o. niiftdr -i, m. (st) kmet, teiak, nadničar; seoski mincralogji -a, f . mineralogija, nauka o mineralima. kmet. mineralogjik -e, adj. mineraloški, -a, -o, mineral­ mih, V. kopati, okopavati. ni, -a, -o. tnijë -a, /. hiljada ( 1000). inijëshe/-shja, /. hiljadarka. mine -a, /. mina, podzemna galerija ili hodnik u mije>jcçar -e, adj. hiljadugodišnji, -a, -o. rudnicima, okno; voj. mina, tane od eksploziv-

m in ia t u r e

ne tvari u specijalno priredenom omotacu i koje izaziva eksploziju; гцра u koju se stavlja mina radi eksplodiranja i rušenja nečeg. miniature -a,/, minijatura, nacrtan i obojen ukras u starim rukopisnim knjigama; slikarstvo malih razraera i fine izrade na slonovoj kosti, metalu i i dr.; malena skica ili priča; nešto u umanjenim razmerama. minierë -a, /. rudnik, rudokop. minimal -c, a d j , minimal/ -an, -na. -no, najmanji, -a, -e. minimum -i, m , minimum, najmanja količina, vrednosi ili velicina. minisfer/-tri, m . minlstar. ministri -a, / . ministarstvo. minćj, V. minirati, postaviti mine, dići u vazduh. minor -i, HI. minor, manjina. minoritdr -e, a d j . mirioritar/ -an, -na, -no, manjinski, -a,.-o. rainoritët -i, h i . minorilet, manjina. mintdn -i, h i . jelek,^ prsluk; mintan, kratki kaput s dugim uskim rukavima ili bez njih. minuk -u, HI. z o o l . mišić, mali miš. minus -i, HI. m a t . minus, manje. minuslie -a, /. z o o l . miš (ženka), inišica. minute -a, /. minut(a). miop -i, HI. miop, kratkovid. miopi -a, f. miopija, kratkovidost. .. miqeri -a, /. v id . miqcsi. miqcsi -a, /. prijateijstvo. miqesisht, a d v . prijatcljski. mJqësohcm, v . sprijateijim se; miqesoj — sprijateIjiti. miqesor -c, a d j . prijateljski, -a, -o. mira -t (tc), /. p l . dobra, blagodeii; vile, v id . fati. miradias, a d j . zahvalan, v id . mirciijohcs. miradije/-ja, /. blagodarnost, zahvalnost; luksuz. mirakdnde/-dja, /. raskoš. sjaj; per mirakandje — iz raskoši, iz volje.- , miras, a l v . v i d . mirë. nuratim -i, h i. odobravanje; potvrdivanje, usvajanje. mirntoj, V. odobriti, odobravati; potvrditi, usvoji ti. miratuar (i,e), a d j . odobrcn, -a, -o; potvrden, -a, -o. ■' ' mirdzh -i, tm rairaž, fatamorgana, optička varka. mirë, a d v . dobro: ora punon mirë — sat (casovnik) dobro radi; sillet mirë — dobro .se ponaša; s’c ke mirë — nije ti to dobro, nisi na dobrom putu; më vjen mirë — milo mi je; të bën mirë ky bar — pomoći će ti ovaj lek; të bëftë mirë! — prijatno! (pri jelu). mirë (i,e), a d j . dob/ -ar, -ra, -ro; roakinë c mirë — dobra mašina; -fëmijë e mirë — dobro dete; njcri i mirë — dobar čovek; lep, -a, -o; kohe e mirë — lepo vreme; u frazi: duhen pese ore të mira — treba pet dobrih časova, ij. pet i vise casova (za neki posao i dr.). mirë -a (c), /. dobro, dobrota, dobročinstvo. blagodei.

187

MISTRI

mirë -f (të), II. dobro; blagodet. mirëbcsim - i , h i . dobronamernost, poverenje. mirëbërës -i, iii. dobrotvor, dobročina. mirëbërësi -a, / . dobročinsivo, dobrotvorstvo, dobro delo. mirëfilltë (i,c), adj. tač/ -an, -na, -no, istinit, -a, -o, prava, -o. potpun, -a, -o, pravi, -a, -o. mirëfilli, adv. tačno, istinito, potpuno, pravo. nurcmbëjtje/-tja, /. održavanje; mirëmbajtja c makinave — održavanje mašina. mirënjohës -e, adj. blagodar/ -an, -na, -no. zahval/ -an, -na, -no. mirënj6bje/-hja, /. blagodarnost, blagodareiije, zahvalnost. mirënjohur (i,e), adj. dobro poznat, -a, -o. mirepo, conj. ali, medutim. mirëpritcs -i, iii. kućanik, domaćin, gostoprim­ ljiv. mirëqenie/-nia, /. dobrobit, blagostanje. mirërritje/-tja, / . (dobro) razvijanje; vaspilanje. mirësi -a, /. dobrota, milost. mirësjellje/-llja, /. dobro ponaSanjc, lepo ponašanje. mirësohcm, z. popraviti se (zd.-avstveno), ozdraviti se, oživeti se, preboleti bolest. miriapodë -t, iii. pl. mirijapode. mnogonosci. mirmeni -a, / . vid. mircsi. mirni -a, / . vid. pasuri. miro -ja, f . miropomazanje, sveto uljc za miropomazanjc. miros, i’. miropomazati; niiroscm — miropomazati se, mažem se svetim uljem. inirtace -të, / . pl. bot. mirtacea, mirta, mrca. mirrë -a, / . vrsta mirisave smolc (služi i za pravIjenje pomada). mis - i , H I . vid. anëtar; ud, deo tela; lik, izgied. misardlijc/-dhja, /. vid. mirëseardhje. misër/-sri, h i . bot. {Zea mays) kukuruz. misërishte/-tja, /. kukuruzištc. misërishtë -a, / . kukuruzište, vid. i miscrishte. misërinike/-kja, / . proja, kukuruzina, kiikuruzni■ca. misërore/-rja, /. kukuruzište. misërt (i,e), adj. kukuruzni, -a, -o. misićn -i, iii. misija; misionar -i, h i . misionar, propovednik (vere). misir -it, h i . vid. mis, tipare. Misir -i2, HI. vid. Egjipt. miskc -a, /. zool. curka. miskër/-kra, / . zool. vrsta ribe. mismddh -e,' adj. krup/ -an, -na, -no. misrok -u, h i . zool. ćuran. mistër -i, h i . misterija, tajna, tajnost. misterićz -e, adj. misterioz/ -an, -na, -no, tajanstven, -a, -o. mistifikim -i, iii. mistifikacija, prcvara, obmana, varka. mistifikoj, »>. mistificirati, zavoditi u zabludu, varati, prevariti. obmanuti. mistik -e, adj. ■mistič/ -an, -na, -no, tajanstven, -a, -o. mistrcc -i, hi. patuljak, kepec, sićušan čovek. mistri -a, /. mistrija, velika zidarska žlica.

MISUR misiir -i, iit. dubok tanjir. činija. mish -i, Ш. meso; niish lope — govedina; mish viçi — tcletina. niisha(dk -e, adj. mesnat, -a, -o, mes/ -an, -na, -no; pemë mishalake — mcsnato voćc. niishërini -i, m . ovaplocenjc, utelovljcnjc. niishëroj, V. ovaploliti, utcloviti, utelovljavati; mishërohem — ovaplolili se. utelovili se. mishëruar (i, e), adj. ovaploćcn, -a, -o, utelovljen, -a, -o. mishje, a d j. mesnata; pjeshkë mishje — mcsnata breskva. mishkonjë -a, /. zo o l. vid. mushkonjë, mishmash, ni. mišmaš; adv. mišmaš, mešano, zbrkano. mishmë (i), -shme (c), adj. mcs/-an, -na, -no, vid. i mishatak. mishngrënës -if, lit. p i. 200I. niesojeđ, mcsožderi. mishngrënës-e, adj. mesožder/-an, -na, -no, mesojcd, -a, -o. niishnje/-nja, /. b o t. mahovina, vid. i myshk. mishtar -i, m . mcsar, kasapin. mishtë (i, e), adj. mesnat, -a, -o. mishtorm (i) -rme (e), adj. punast, -a, -o, ugojen, -a, -o. mil -i, m . mif, sfarovremenska priča o legendarnim junacima, bogovima i nastanku pri rodnih pojava; f ig . bajka, priča, izmišljotina. mifđk -c, adj. b o t. adventiv /-an, -na, -no, sporedan (koren). mifšn -i, m . vid. niintan. mitdr -e, adj. pifom, -a, -o; lepur raifar — pitomi zee. mifë -a', /. vid. ryshfet, mitë -a^, /. b o t. pupoljak, izdanak, vid. i filiz. mitër/-tra', /. an a l, malerica, vid. i an. mitër/-tra2, /. mladica, grančica; strumuijika. mitër/-fra^, /. mitra, biskupska kapa kod bogosluzjenja. mitcri -a, /. pokion, dar. mitik -e, adj. lit. mitski, -a, -o. mifologji -a, /. mitologija; skup mitova o božanstvima i legendarnim junacima. mitologjik -e, adj. mitološki, -a, -o. mitos, V. podmititi, podmićivati, mitralim -i, m . mitraliranje, gadanje mitraljezom. mifraloj, v. mitralirati, gadati (lući) mifraljczom. mifraloz -i, m . voj. mitraljez, masinka. mitropoli -a, /. mitropolija, veća erkvena oblast 7Л nekoliko biskupija. mitropolit -i, m . mitropolit, najviše zvanje pravoslavnih episkopa. niitur (i, e), adj. malolet/ -an, -na, -no. mituri -a, /. maloletništvo, maloletnost. miturisht, adv. malolelnički, nezrelo. miturishte, adj. dečje; këngë niifurishfc — đečja pesma. niixa -ni, III. vrsta sitne masiine. mixhe -a, /. vid. xliaxhi. mizantrop -i, in. mizantrop, čovekomrzac. mizë -a, /. zool. {M u sed ) muva, muha. mizë përdhecke, /. z o o i {Form ica) mrav. niizë trolli, /. zooL vid. mizc pcrdhecke.

188

MJERGULL

mizëri -a, / . gomila, svetina, masa (ljudi). mizërdn, v. boenuli, bockati u tclu. miz6n, V. vid. fijon. mizor -I, m . svirep, tiranin; bednik. mizori -a, / . svirepost, tiranija; beda. mizorisbt, a d v . mizerno, svirepo; bedno. mjaft, a d v. dosta, dovoijno. mjaftë (i, e), adj. dovolj/-an, -na, -no. mjaftćhem, v. zadovoijili se, zadovoljavam se. mjaftćj, V. zadoYoljiti. mjaftueshëm (i) -shme (e), adj. dovolj/-an, -na. -no. mjaftueshëm, adv. dovoijno. mjžkem, v. osuSili se (usta); m’u mjak goja nga efhet — osušila mi se usta od groznice. mjakë -a, / . sušenje usta od groznice. mjalcë -a, / . zool. vid. bletë. mjaltë -i, m . med; muaj i mjalfit — medeni mesec. mjaltës -e, a d j. medonos/ -an, -na, -no. mjallćn, V. mijaukati, vid. i mjaullit. mjaullit, V. mijaukati, maukati (mačka). mje, p rep . vid. gjer. mjedër/-dra, /. bo t. malina, vid. i mjedhër. mjedis -i, m . sredina, vid. i mes, midis. mjedhër/-dhra, /. bot. {Rubus_ idaetts) malina. mjegull -a, f . magla; mjegull e dendur — gusta magla. mjegulli -a, /. magla, zamaglivanje. mjegullinë -a, /. maglovito vreme, sumaglica. mjegulloj, V. zamagliti, naoblacili se. mjegullćr -e, -adj. maglovit, -a, -0 . mjegulluar (i, c), adj. zamaglen, -a, -0 . mjek -u, m . lekar, lečnik. mjekër/-kra, / . brada. mjckërb^rdhë, adj. belobrad, -a. -o. mjekërbiiall, a d j. bradat, -a, -o. mjekërcjdp, a d j. bradojarac, jarece brade (pogrdno). mjekërkuq, a d j. rido.brad, -a, -o. mjckës -i, tn . nadrilekar. mjekësi -a, / . lekarstvo, medicina. mjekësdr -e, ad j. lekarski, -a, -0 , lečnikčki, -a, -o. mjeki -a, / . vid. mjekësl. mjekim -i, n i. lečenje. mjekoj, V. lečiti; mjekohem—lečim se; e mjekoi — izlečio gh (je). mjekrćsh -i, in. bradonja. mjektir -i, in. vid. mjekës. mjel, V. musti, pomusfi: mola lopën —^ pomuzih kravu; mos mil në fokë — ne muzi na zemlju. mjelcë -a, /. muziica, vedrica za mužu. mjelcuer/-cori, tn. muiar, muzar (koji muze). mjelm -i, tn . sisa, vime (u stoke), mjelse, / . muzara, muzenica (krava ili ovea). mjellazë -a. f . vejavica (sneg), silan sneg nošen vetrom. mjellb^rdhë -a, /. zool. beli labud. mjellme/-mja, /. zool. {Cyngus olor) labud. mjeqe -t, /. p i. nadrilekarstvo, babinsko lečenje. mjerë! iiite ij. jedno! kuku! lele! mjcrgull -a, /. vid. mjegull.

MJERl mjeri -a, /. vid. mjerim. nijcrim -i, m. beda, jad, siromaštvo. mjcrisht, adv. bedno, jadno; na žalost. mjcroj, V. (za)žaliti; opustošiti, opusdti; mjero* hem — jadam se; žalim (slučaj). mjeruar (I, e), adj. nesrec/ -an, -na, -no, zlosreć/ -an, -na, -no, jad/-an,-na,-no, bcd/-an,-na,-no. mjerucshem (i) -shme (e), adj. bed/ -an, -na, -no, bednički/, -a, -o; jetë e mjerueshmc — bedan život. mjeshtik -u, m. pašcnog, vid. i baxhanak. mjeshter/-tri, m. majslor. mjcshlcri -a,/, majslorija, majslorstvo; zanimanje, zanat. mjeshtensht, adv. majstorski. mjeshtërdj, v. majstoriti, majslorisati. mjeshtGrćk -u, m. vid. malok. mjef -i, m. sredstvo: mjef i panes — sredslvo rada; mjetet financiare — finansijska sredstva. mjetë/-a, /. kučine (vuna). mjetër/-lra, /. bot. vid. mjedher. mkamb, v. vid. mëkëmb. mkambës -i, m. poslužitelj na svadbi, osoba koja služi goste (svadbare) na svadbi. mkejmc (i) -me (e), adj. ošamućen, -a, -o; caknut, -a, -0, skrenut, -a, -o (s uma). mkeqeni, v. pogoršati se, pogoršavam sc. mies -i, m. vid. lajmës. miysh -i, m. zool. {Esox Indus) štuka. mllef -i, ni. mržnja, omraza, srdžba. mllcfqir -i, m. inadžija. mllezë -a, /. bot. cmi grab, vid. i mëltezë. mndore/-rja, /. vid. mjef. mnefcro, V. navaliti, napadati dosadivafi se; klevetati, opadati. mnele -a, /, vid. ndrize. mner -i, m. vid. traerr. mnerë -a, /. vid. tmerr. mncrshëm (i) -shme (e), adj. užas/ -an, -na, -no, vid. i tmerrshëm. ninotći, V. vid. notoj. тпјП 1е/-11ја, /. katolički post, mo, adv. vid. raos. mobilizim -i, m. mobilizacija, mibiliziranje. mobilizdj, v. mobilizirati, mobilizohcm — mobiliziram se, zauzimam se, zauzmem se. mobilizuar (I, e), adj. mobiliziran, -a, -o. mobilje/-lja, /. nameštaj, kućne stvari, pokućanstvo. mobiljeri -a, /. prodavnica namešfaja. mobiloj, V. opremiti nameštajem, snabdeli nameštajem. moc -i. III. vid. moshafar, mocë -a, /. uzrast, vid. i moshë. moçil -i. III. močvara, bara. moçalor -e, adj. močvar/-an, -na, -no. moçëm (i) -çme (e), adj. star, -a, -o; iskonski, -a, -o. moçira -i, ni. vid. fyerje. moçolicë -a, /. mlat za Jan, za konoplje. moçnohem, v. vid. plakem, moç6j, V. vid. fycj. model -i, m. model, uzorak, obrazac, primerak.

189

MOLLOVITEM

modcHm -I, tn. modeliranje, pravljenje uzorka. modeloj, v. modelirati, praviti model, oblikovati. modërn -c, adj. moder/-an, -na, -no. modernizëm/-zmi, m . modernizam. modernizim -i, m . modcraizacija. modernizoj, v. modcrnizovati, modemizirati. modernizuar (i, c), adj. modernizovan, -a, -o, moderniziran. modest-€, adj. skrom/-an, -na, -no. modcsti -a, /. skromnost. mode -a, /. moda. modiste/-tja, /. modna krojačica (za ženc). modulacion -i, m. muz. modulacija. modular -e, adj. mat. modular/ -an, -na, -no. modulim -i, m . modulacija, moduliranje. modhc -a, /. bot. (Lalliyrus aphaca) graor. vid. i modhull. modh!stër/-tra, /. vid. modiste. . modhull -a, x. bot. (Lathyrus aphaca) graor. mogile -a, /. vid. grumbull. moh -i, Ш. odricanje, negiranje. mohim -i, m. odricanje, negiranje, nepriznanje. mohoj, V. negirati, odricati. mohore, adj. grant. odreCna; fjali mohore — odrečna rcčenica. mohiiar (i, e), adj. negiran, -a, -o. moj! interj. bre! mori! mos moj vajzë ashtu! — nemoj mori (bre) devojko tako! vid. i mori. mokër/-kra, /. vodenični kamen, žrvanj. mokërr/-krra, j'. zool. stonoga, vid. i dyzetkëmbëshe. moknore/-rja, /. vrsta gline. moldr -e, adj. vid. ndytë. moiekulë -a, /. fiz. molekula. molekuldr -c, adj. molckular/ -an, -na, -no. molćps, V. zaraziti, vid. i infektoj; molepsem — zarazim se. molë -a, /. zool. {Tineola biselliela) moljac. molëz -a, /. zool. vid. molë. molikë -a, /. bot. {Pinus peuce) molika. molis, V. premoriti, zamarati; molisem — zamaram se, umorim se, premorim se; klonuti. molit, V. nagrizati, naglodati (moljac). molo -ja, /. m61, luëki nasip, ^ t . moluske -f, /. pl. zool. mekušci. mollaftue/-toni, in. bot. dunja kalemljena jabukom. mollatdrtë -a. / . paradajz jabuëar vid. i domate. mollçinë -a, /. bot. sitna reska jabuka. molldragë -a*, /. prišt, oteklina sa jakim bolovina koja izlazi na prstu. molldragë -a^, / bot. tuSt, vid. i burdullak. mollë -a, / . bot. (Pirus molus) jabuka. mollëkuqe/-qja, /. zool. {Coccinella septempunctata) bubamara. mollët Oi c)i narandžast, -a, -o. mollëz -a>, /. obraz, lice; raollëza e gishtit — vrh prsta (mesnati deo vrha prstiju); jabučica na dršci od sablje i dr. mollëz -a2, /. bot. graor, vid. modhull. molimuçe/-çja,/. bot. mužmula, vid. i mushmullë. mollok -u, m . veliki kamen; santa (led), mollovitem, v. oteći se, naduti se, otičem.

MOMENT

190

niomënt -i, m . momcnat, tren, trenulak. niomë -a, /. vici. mëmc. monërk -u, III. monarh, kralj, car na celu monarhijc. monarki -a, /. monarhija, kraljevina, carevina. monarkik -c, a d j. monarhijski, -a, -o. raonarkist-i, m . monarhist(a), pristalica monarhije. monastir -i, in. manastir; samostan. niond^n -e, a d j. mondenski, -a, -o, visokodruStveni. -a, -o. monedlië -a, / . moncta, novae, monctiir -e, a d j. monetar/ -an, -na, -no. mongćl -c, adj. mongolski, -a, -o. Mongol! -a, /. Mongolija. mungolisht, adv. mongolski; flet niongolishl — govori mongolski. mongolishte/-tja, /. mongolski jezik. monizcm/-zmi, m . f i l . monizam, filozofsko učenje koje priznaje za osnovu svih pojava jedno učenje: ili matcriju (materijalistički monizam) ili duh (idcalisticki monizam). mnnogami -a. /. monogamija, jednoženstvo, jednobračnost. monografi -a, /. monografija, naučni rad koji obraduje neko pojedino pitanje. monokotiledon -e, adj. hot. monokotilcdonski, -a, -o. moDokofilcdonc -t, / . p i. bat. monokotiledonc, jednosupnice. nionolislite -a, f . bot. vid. i rigon. monolit -i, m . monolit, celovita kamena gromada. monolitik -c, adj. monolit/ -an, -na, -no, celovit, -a, -o. (i fig .). monolog -u, m . monolog, govor jedne osobe (ponajvišc u drami); govor nasamo sa samim sobom. monom -i, m . m a t. monom, jednočlan broj. monopët -i, m . kozja staza. monopol -i, m . monopol, isključivo pravo (proizvodnje, trgovine, obrta, i dr.) koje pripada Jednoj osobi, odredenoj grupi ili državi; uopšte isključivo pravo na nešto. monopolist-!, m . monopolist(a), osoba koja ima monopol nad odredenim dobrima. monopolist -e, adj. monopolistički, -a, -o. monopolizim •!, nt. monopolizaeija, monopoliziranje. monopolizoj, V. monopolizirati.

monopolizuar (i, e), monosilabik -e,

adj.

a d j.

monopoliziran, -a, -o.

monosilabič/ -an, -na, -no,

. jednoslož/-an, -na, -no. monotelst-l, m . monoteist(a), Jednobožac, čovek koji veruje u jednog boga. monoteizëm/-zmi, m . monoteizam, jednoboštvo, verovanje u jednog boga. monoton -e, a d j. monoton, -a, -o, jednozvuč/ -an, -na, -no; jednolič/ -an, -na, -no, dosad/ -an, -na, -o. monotonl -a, /. monotonija, jednozvučnost; jednoličnost, dosada. monfator -I, m . monter, sastavljač i uređivač (strojeva).

MORRAS

montëzli -i, m . montaža, sastavljanje i uredenje (čcga). monllm -i, m . montaža, montiranje; fiz . veza, šcma. montoj, V. montirati; f i z . vezati. montuar (i, e), a d j. montiran, -a, -o. niomimćnt -I, in. monument, veliki spomenik; veliko delo. monnmcntël -c, a d j. monumental/ -an, -na, -no: ndërtesë monumentale — monumentalno zdanje; vcpër. monumentale — monumentalno (veličanstveno) delo. moraçë -a, /. b o t. {A n eth u m graveolens) kopar, mirodija. morajë -a, /. b o t. kopar, vid. i maraj. mordi -i, m . moral. mordi -e, adj. moral/ -an, -na, -no, moralni, -a, -o’, moralisht, adv. moralno. : moralitćt -!, m . moralitet. moralizoj, v. moralizirati, moralisati, karat!, koriti, propovedati moral; držati moraine pouke. moratorium -i, in. moratorijum, moratory, odgoda plaćanja duga koja se zakonom odobrava duiniku u vanrednim prilikama. more! interj. more! bre (za musko). morë -a, /. vid . anktb. morfcmë -a, /. g r a in , morfema, deo reči (koren, prefiks, sufiks). morfinë -a, /. mo'rfin, alkaloid, glavna sastojina opijuma. morifolog]! -a, f . morfologija, nauka o oblicima: nauka o gradi živih bića ili biljaka i njihovim organima; g ra in , deo gramatike koji proučava oblike reči (padcži, vremena i dr.), morfologjik -e, a d j. raorfoloski, -a, -o. mor! -a, /. gomila, hrpa, svetina, masa, mnoštvo. mori! interj. mori! (ženi). morinë -a, /. bo t. ( S a lix capraea) wbica, iva, rakita. momica -t, /. p i. cyokotanje, drhtanjc; jeza; më shkuan mornicat — jezila mi se koža. morollok, adv. glavačke; viseći: mbeti pima morollok-— ostade stvar. da, visi, (nerešcno). morovinë -a, /. vrućina, zaparina, zagušljivost. mort -i, m . vid. vdekje. mortajë -a, /. voj. minobacač. mortalitdt -i, m . morfalitet, smrtnost, umiranje. mortir -e, adj. smrtni, -a, -o: mekat mortar — smrtni greh (u erkvenom jeziku). morte/-tJa, /. vid. vdekje. morten! -a, /. vid. mor!. ■ mortshčm (!) -shme (e), d d j. smrt/ -an, -na, -no: njeriu është I mortshem — covek je smrtan. morth-i, m . smrzotina, mrzlica, promrzlina, • ozeblina. morr -i, MI. z o o l {P ed icid u s) vaš, vaška, uš. morrdc -a, adj. vašljiv, -a, -o, uSljiv, -a, -o, vid. i morracak. morracdk -c, a d j. vaSljiv, -a, -o, ušljiv, -a, -o. morrds, V. vaškariti, čistiti veš (i drugo) od vaši, tamaniti vaške; morritem — čistim sc od vaši.

MORRASH morrësli -e, adj. vašljiv, -a, -o, uSIjiv, -a, -o. vid. i morracak. morrc -i, m. kokošja vaš; va§ica biljaka (jabučna, cvetna i dr.). niorrit, V. vaskariti, čistiti, tamaniti vaške; morri­ tem — čistim se od vaši, vaškarim se. morriz -i, m. bot. glog, vid. i murriz. mos', adv. nemoj, ne; mos fol — nc govori, nemoj govoriti; fë mos dalsh pa leje — da nisi izašao (-la) bez dozvole (nemoj izaći bez dozvole); Icurrc mos ardhsh! — nikad da ne dođeš! (da nisi nikad došao -la vise!), mos^, — prefiks u složenim rečima; mosdijc— neznanje; mosbcsim — nepoverenjc. mosdrdhje/-dhja, /. nedolazak, izostanak. mosbesira -i, m . nepoverenjc. ' mosbindje/-dja, /. neposlušnost; ncubedenje. mosdëgjim -i, m. neposluSnost; nečujnost. mosgjë, pron. ništa, malo: e bleu per mosgjë — kupio (-la) ga (ju) je ni zašta, za malo, jevtino. mosbdpje/-pja, /. neotvaranje; nerašircnje. nioshyTje/-rja, /. neulazak, neulažcnje; moshyrja në punët e liuaja — neulaženje u tude poslove, nemešanje u tude poslove. moskilim -i, m . nepreiaz, neprolaz; moskalimi i klasës — neprclaženje (ponavljanje) razreda. moskiind, adv. nigde, vid. i kurrkund. moskuptim -i, m. ncrazumevanje, neshvatanje. moskurrë, adv. nikada, kao nikad pre. moskusb, pron. niko; si moskush — kao niko, vid. i kurrkusb. mosmarrčvćshje/-sbja, /. nesporazum. mosmerë -a, /. vid, përbindsh. mosnijrënj6lije/-bja, / . nezahvalnost, neblagodamost. mosnjihcre, adv, vid. asnjëberë. mospagim -i, m. neplaćanje. mospajtira -i, m. neslaganjc; nepomirenje; geol. diskordinacija. mospëlqim -i, m. prigovor, neprihvaianje; ncsklad. mospërnilje/-llja, /. nipodaštavanje, nepažnja, ne uzimanje u obzir, neizvršavanje, ne sprovovodenje u život; mospërfillje ligji — nesprovodenje, nepoštovanje zakona. ’ mosplotësim -i, m. neispunjavanje; nepopunjavanje; mosplotësimi i obllgimeve — neispu­ njavanje obaveza;-mosplotesimi i vcndeve fë punës — nepopunjavanje radnih mesta. • mospraoim -i, m. nepriznavanje, nepriznanje; mospranim! i fajit — nepriznanje krivice; mospranim! i detyrave — neprihvatanje zadaiaka. mossulmim -i, tn. ncnapadanjc; pakt mossulmim; — pakt (ugovor, sjjorazum) o nenapadanju mostër/-tra, /. musira, model, uzorak, primcrak' mostjëtër, adv. najmanje, bar, vid. i paktën (të), mostopite/ -tja, /. vrsta slastice (od slatkog vina i brašna) mosbatdr -i, tn. wSnjak; ata janë mosbatarë — oni su vršnjaci; luan me raosbatarët e vet — igra se sa svojim vršnjacima.

191

MOTOVELIËR

mosbë -a,/. iJzrast, doba, starosl; i moshës madhore — piinoletan; ësbtë në moslië — u godinama je (star, -a, je); në moshën më tc inirë — u najbolje doba. mosbuar (i, e), adj. njeri i moshuar — ostareo čovek (u godinama); djalë i moshuar — odrastao momak (stasit momak). mot -i, m. \т е т е : u kcqësua mod — pogoršalo se vreme; godina: motin tjetër do tëverojraënë det—dogodine (iduće godine) letovacemo na moru; një here iië mot — jcdanput godisnje; mot për mot — svake godine; per shumë mot! — za mnogo godina!; adv. një berë moti — odavno, davno. motëk -e, adj. jednogodišnji, -a, -e; djalë inotak — jednogodišnje dete (muško), jednogodišnjak. motër -e, adj. jednogodišnjak, vid. \ motak. niotër/-tra, / . sestra; motor medicinale — medicinska sestra; motra e madbe — starija sestra. motëri -a, / . sestrinstvo, sestre. motërmë -a, / . posestrima. motcrmëmë -a, / . tetka (majčina sestra), vid. i teze. motërtatë -a, / . tetka (očeva sestra), vid. i hallë. moterzim -i, m. posestrima; lit. varijama. motërzphcm, v. posestrimiti se. niotëson, V. zreti, sazreti, sazrevati (za biljkc). moti, adv. (o)davno; dikur moti — davno nekad. motis, adv. vid. moti. motit, adv. davno, vid. i moti. mofiv -i, MI. motiv, poticajni razlog, povod, pobuda. motivacion -i, in. molivaeija. motivim -i, in. motivizirauje; lit. motivaeija, motivizoj, v. m otivisat, motivizirati, pobuditi, podstići. motivizuar (i, e), adj. motiviziran, -a, -o, motivisan, -a, -o. motkćqe/-qja, / . jugo Gužni vetar koji donosi kisu). motmoçdr -e, adj. vid. motak. motmdt -i, m. godina; motmoti i ri — nova godina. motmotak -e, adj. vid. motak. niotnohem, v. stariti se, vid. i plakcm. motoçiklëtë -a, / . motociklo, motocikal. motoçiklist -i, m. motociklist(a). motohet, v. iistajati, pokvarili se (od dugog stajanja), obajatiti se. motoiunder/-dra, /. motomi camac. motor -i, MI. motor, motorik -e, adj. motomi, -a, -o. motorist-i, mi. motorist(a), motorovoda, mašinist. motorizoj, V. motorizovati, motorizirati; motorizobem — motoriziram se, opremim se motornim vozilom. motorizuar (i, e), adj. motorizovan, -a, -o, motoriziran, -a, -o. motoskdf -i, m. motoskaf, motomi camac. motovelier -i, mi. motomi jedreujak.

MOTOVILE molovile/-lja, /. moiovilo, vilao (za motanje vlakna). moluar (i, e), adj. ostare/ -o, -la, -lo. mozaik -u, m. mozaik. mpij, V. trnuti, utrnuli: mpilien dhëmbët nga të ngrënët pemë të papjekura — trnu zubi od nezrclog voća; m’u ka mpirë dora — utmula mi je ruka; mpihem — utrnuti se. mpirë (i, e), adj. utrnu/ -o, -la, -lo, ukočcn, -a, -o; fig. mlitav, -a, -o, trom, -a, -o. mpitë (i, e), adj. mrnu/ -o, -la, -lo, vid. i mpirë. mplak, V. vid, plak. mposlit, V. pobediti, savladati, savladiva.i (koga). mjjoshlur (i, e), adj. pobedcn, -a, -o, savladan, -a. -o. mprch, V. oStriti, naoštriti: mprch thikën — (na) oStriii (brusiti) nož; mpreh lapsin — (na)oS(rili olovku, zašiljiti olovku. mprehje/-hja, /. oštrenje, brušenje; zašiljavanje. mprehtë (i, e), adj. oHf -ar, -ra, -ro; šiljast, -a, -0, zašiljen, -a, -o. mprehtësf -a, /. oštrina; mprchtësi mendjejc — oštroumnosl; britkost. mpsalfëroj, v. psaltirali, pevati psalnie, pevati pobožne pcsme, mraz -i, m. mraz, ciča; oluja, bura, vid. i shtërgatë. mreçë -a, /. hot. (Erica arbored) veliki vres, crnjuša. mrëkull -), m. vid. mrekulli. mrckulli -a, / . čudo, čudnovatnost; divota, divIjenje; e bëri per mrekulli — divno jc na pravio (-la). mrckullohem, v. (za)čuditi se, snebivati sc; diviti se. mrekullueshëm (i) -shmc (e), adj. čud/ -an, -na, -no; div/ -an, -na, -no, izvanred/ -an, -na, -no. mreshfë -a, /. šuma obrasla velikim vresorn. mret -i, in. hot. zelenika, vid. i krifshe. mrljoj, V. malo oivoriti poklopac od kotla, ispus(iti paru iz kotla laganim otvaranjem poklopca. mriz -i, m. plandisle, vid. t mërzim. rnrizoj, V. piandovati, vid. i mërzej. mrragël/-gla, /. veliki mrav (mrav koji živi u šupljinama drveća). mrrol, V. namršliti se: mos u mrrol ashtu — n® namršti se tako; mrrolem — mrštim se, namrgodim se, natmurim se. mrrolshëm, adv. namršteno, namrgođeno, tmurno. mrrolshëm (i) -shme (e), adj. namrSlen,-a,-o. namrgoden, -a, -o, lmur/-an. -na, -no. mrrudhem, v. skupiti sc, skupljati se, smotati se, sklupčati se; skupljam se, sklupčam se. msukë -ai f. malj (vunovlačarski);. kuka. • msyj, V. vid. mësyj. mshoj, V. vid. mëshoj. mtanë -a, /. drveno korito, vid. i gaviç. mtcsë -a, /. zahtev, težnja, želja, traženje. niti -ni, m. stupa.

192

MUJ6R

mtoj, V. dial, zahtevali, tražiti; lë nitoj qc tč nië n^hniosh— tražim da nii pomogneš (gleđam . u le, nadara se da ćcš mi pomoči). mu, adv. baš; mu ashtu Iha — baš tako reče. mua, pron. mene; mcni; tliiiajma mua — reci meni; eja me mua — dođi sa mnom. muaj -i, ni. mesec: një muaj — jedan mesec; muaj i mjaltit — međeni mcscc; muaj për mu­ aj — svakog meseca. muçitem, v. vid. mbufas. mue, proit. vid. mua. muët, V. rikati, mukati (govedo). mufšs, V. oteći, vid. i mbufas. mufJ, adv. mukte, badava, besplatno, đžabc. muP, adj. nezre/ -o, -la, -lo (za voće). mufat, V. nakvasiti, natopiti, vid. i mbufas. mufatje/-tja, f . kvaSenje, natapanje. mufatur (J,e). adj. nakvašen, -a, -o, natopljen, -a, -o: lokë e пшГа1иг — natopljeno zemljište, natopljena zcmlja. mufl, adv. mukte, badava, džabe. mug -u, m. sumrak, suton, večcr; osvit, svitanje. mugcf, V. smrknuti, omrknuti, smrkava sc, hvata se mrak. mugë -a, / polusenka, polumrak (polusenka u slikarstvu). inugëll, adv. mračno, mutno: shoh mugëll — vidim mutno; koha është mugëll — vreme je mutno, oblačno, tmurno. mugëllëj, V. zasenčiti; liena mugellonte — mesec je mutno sijao (bio zaklonjen sumaglicom, bio je polumračan); mugëllon — smrači se, smrkava sc, omrknuti. mugësirë -a, /. sumrak, suton; osvit, svitanje. mugëf, adv. mračno, mutno (za vreme), tmurno, oblačno. mugët -it, (të), n. sumrak, suton; osvit, svitanje. mugull -i, m. izdanak; pupoljak, brst, klica. mugullim -i, m. pupčenje, klijanje, bokorenje, nicanje. mugullćn, V. pupiti, klijati, bokoriti. mubabët -I, m. muhabet, razgovor; 1 bëri muhabet — ugostio (la) ga Qe); prijateljstvo, drugarstvo. muhalebi -a, /. slatkiš, slastica (od pirinča). muharoed^n -i, m . muhamedanac, musliman. muhamedane.(-nja, /. muhamedanka, - muslimanka. muhameddn -e, adj. muhamedanski, -a, -o, muslimanski, -a. -o, muhamedani2 ëm/-zmf, m. muhamedanstvo, muhamedanizam. muhamik -e, adj. povučen, -a, -o; tmur/-an, -na, -no, namrSten, -a, -o (za ljude). mujëk •€, adj. vid. mbujak. mujaksinë -a, /. podvodna zemija (koja se natapa); vlaga. muJ6J, V. opovrgnuti, opovrgavati, dokazima oboriti neëije tvrđenje. mujor -e, adj. mesečni, -a, -o; plan mujor — mesečni plan.

MUJSHAR mujshđr -c, adj. zlob/-an, -na, -no, (ko zloupotrebljava silu ili moc kojom raspolaže; žust/ -ar, -ra. -ro, sil/-an, -na, -no, goropad/-an, -na, -no. mujshi -a ,/, silovitost, žestina, grubost, surovost, nasilje, zloupolrcba (sile). mujshdj, V. (o)siliJ, žustrili, zloupotrcbiti (silu). mujzë -a,/, malj, mlat (sprava za izradu ćelepuša, kapa od jagnjece ili ovčije rune), mukćn, V. rikati, mukati (krava). mukozë -a, /. mukoza, sluzokoza. mulkć], V. vid. mëlkoj. mulla -i, m. mula, titula za hodže; mulla Jusufi — mula Jusnf. mulla -nl, m. vid. mëllë. mulldc -e, adj. otečen, -a, -o, naduven, -a, -o (u lieu). mullaçkë -a, /. čvor (na drvu). mullaf^are -a, /. filigranska ili zlatarska sprava (poluga) koja s lu ^ za proširenje ili sužavanjc prstena (cilindrasta sprava). mullage -a, /. bot. (Malva officinalis) slez. niulldr -i, m. plast, stog (sena i dr.); stozer. mullartlii, adv. okolo, naokalo. mullc -a ,/, stomak, trbuh, vid. i sfomak; sirište, vid. i mullëz. mullënjë -a, f. zool. (Turdus inerula) kos, drozd. mulicz -a,/, škembe; sirište. mulli -ri, m. mlin; vodenica; revole me mulli — pištolj kolaš. mullibërdhë -a, /. zool {Turdus musicus) cikelj, drozak pevač. mullis -1, ni. mlinar, vođeničar. mulliujcë -a, /. zoo/. {Alcedo atlliis ispida) vodomar. mullithl, adv. okolo, naokolo. mullizëzë -a, /. zool. cmi drozd. mumje/-mja, /. mumiia. balsamiran ljudski ili životinjski leš. ' ' mund"-i, w. trud, napor, naprezanje: punë me mund — naporan rad, rad koji trazi ulaganje truda; muka, muÇenje, težak rad; fig. proiz■ vod, mukom stečeno dobro. mund, V. moći: nuk mund të vijë sot'— ne može danas doći; kjo mund të jetë e rëndësishme — ovo može biti važno; mundem — mogu; raundeni — možete; munden — mogu (oni); savladati, pobediti; e mundi ne loje — pobedio (-la) ga (ju) je u igri; me mundi — savladao (-la)meje. mundšc -I, in. mučenik, paćenik. mund^q -e, adj. mucen, -a, -o, napaćen, -a, -o. mundbjërrët, adj. trudogubljiv. -a, -o, uzaludan trud, osoba koja se uzaludno trudi; mučenički, -a. -0 . mundërr/-drra, f. talog (od ulja, masti i dr.), mundes -i, m. pobednikj sp. rvač. mundësi -a, /. mogućnost. mundësisht, adv. moguće, po mogućstvu. mundimi -i, m. trud, muka, mučenje, naprezanje; umor. 13 Fjalor shqip-serbokroatlsht

193

m urmur

Oj

mundimshëm (i) -shme (e), adj. te/ -žak,-Ska, -ško, napor/-an, -na, -no; punë c mundimshme — težak, naporan rad, mukotrpan rad. mundje/-d]a, /. pqbeda, savladavanje; sp. rvanje. mundćj, V. mučiti, zamarati; mundohem — trudim sc, zalažem se, zauzeti se; mundohu — potrudi sc, založi se. mundqar -i, in. mučenik, trudbenik. mundsdj, V. vid. mundoj. niundshëm (i) -shme )e), adj. napor/-an, -na, -no, muč/-an, -na, -no; moguć, -a, -e. mundshtd], v. opomenuti, karati, vid. i qërtoj. munduar (i,e), adj. (na)mučen, -a, -o, zamoren, -a, -o, mundur (i,e), adj. pobeden, -a, -u, savladan, -a, -o; nadme&n, -a, -o, pobeden. -a, -o (u sportu); moguć, -a, -e: është c mundur — mogu6e-4 e^ mundzi/-zezë, adj. uzaludan trud, trudogubljiv, -a, -o, osoba koja se uzaludno muči. mungadë/-d]a, J. kaluderska skupština. mungdr-i, m. vid. murg. mungesë -a, /. nedostatak: ka mungesa të mëdha — ima velike nedostatke; izostanak; mungese c arsyeshme — opravdan izostanak; odsustvo. mungeshë -a, /. vid.. murgeshë. mungćj, V. izostati, izostajati; mungon — odsutan (-na) jc; me mungojnë librat — nedostaju mi knjige; diçka mungon — nešto nedostaje. munici6n -i, ni. munieija. munku (mungu) i grurit, in. bot. ražna glavnica, vid. kllogjër. munxë -a,/, kretanje, upravljanje ruke prema drugoj osobi u znak pretnje ili psovke. munxds, V. uperiti prema nekom ruku u znak pretnje ili psovke. mur -1, m. zid. muranë -a, /. belega, gomila kamenja kojom se obcležava mesto gde je neko poginuo. muratćr -i, m. zidar. muratori -a, /. zidarstvo. mure -a, f. bot. vrsta biljke. murg -u, in. kaluder. murgdr -i, m. vid. murg. raurgdsh -c, adj. tarn/ -an, -na, -no, mrač/-an, -na, -no. murgeshe -a, /. kaluderica. murge -a*, /. talog (koji ostaje na dnu posuda). murgë -2, f vid. murgeshe, murgjdn -i, in. vid. gjok. murgjin -i, in. mrkonja (vo). miirishtë -a, f. zidina, ruSeviha, vid. i gërmadhë. murkulloj, V. okonCati (neko pitanje, neki pro­ blem.) murmë ® -me (e), adj. mrk, -a, -o, tarn/ -an. гпа, -no. murraurim -i, in. gundanje, mrmljanje; klokotanje, grgolj, žubor (vodc). murmuris, v. gundati, mrmljati, mumlati. murmurisje/-sja. /. gundanje, mrmljanje. vid. i murmurira. murmuroj, v. gundati, mrmljati; klokotati, grgoIjiti, žuboriti (voda).

MURĆJ miiroj, V. zidati, sazidati (ograditi zidom). miirtajë -a, /. med. crna smrt. miirtim -i, m. arh. postavljanje kamcna (pri zidanju); oblik spojnica; veza. nuirra -ni, m. vid. niurrë. • iniirrak -u. m. zool. vid. Iiarabel. miirrdk -e, adj. vid. murmë. niiirrdsh -i, m. zool. vid. harabel. miirrash -e, orfy. m rk,-a,-o, lam /-an,-na,-no; ka murrash — mrk vo; qen murrasb — mrk pas; mrkonja (ime životinje). murrçlm -e, adj. vid. murmë. murrclë -a, f. zool. obad (govedi). •murrë -a, /. mrkulja (krava). murrë -ri, m. severac, hladan severni vetar. murrël(i,e), adj. mrk, -a. -o: ka i murrët — mrki vo. murrëtcj, V. smraëi'i, tamncti; murrëtchcm — smračili se: u murrëf>c kolia—naoblačilose vreme; murrëtehet — omrknuti, smrknuti. murriz -I, Ш. bot. {Crataegus) glog. murriztë (i,e), adj. glogov, -a, -o; dru niuri'izi — glogovo drvo (slablo). murrla -ni, m. severac, vid. i murrë. murro -jai mrkonja (ime vola); sivonja. murrtë (i,e), adj. vid. murrët. musdf - i , » I . kuran (muhamcdansko sveto pismo), vid. i kuran. musakd -ja, / . musaka (jelo). musandër/-dra, /. polica, zidni ormar za poslcIjinu. muskël/-kla, /. anat. muskula, mišić. muskulor -e, adj. muskular/-ani -na, -no, mišićni, -a, -o. inuslimdn -i, m. musliman, muhamedanac. muslluk -u, m. slavina, metalni čep. niustdk -u, m. brk (p/. musteqe -:t, — brkovi); zool. (Cypriims barbatus) mrena (riba). mustakoç. adj. brkat. , .musfaqe/-qja, v. brkovi; kukuruzna svila. mustaqeniddh, adj. brkat, sa velikim brkovima. mustardë -a, / . , muStarda, slačica, gorušica. senf, sinapis (vrsta umaka). mushdh -u, m. seoski-pašnjak (zajedniëki pašnjak). ■ mushamd -ja, / . muscma, voštano platno (stolnjak); nepromoëiv ogrlač, kiSna kabanica. mushicc -a. /. zooL muSica, komarac, vid. i muslishkonjë. mushiqe/-qja, /. vid. niushkonjë. mushk -u, m. zool. vid. mushkë. muKlikajë -a, /. zool. vid. muslikonjë. mushkë -a, /. zool. {Equus nuiliis) mazga. mushkëllyer (i,e), adj. mrk, -a, -o,' sivkast, -a, -o, mushkëri -a. /. anat. pluca; džigerica. mushkonjë -a. /, zool. {Cilicidae) komarac. mushkucr/-kori, in. zoot. bivolče. niushllinzë -a, /. bot. {Convolvulus arvensis). poponac, slak. mushmullë -a, /. bot. {Mespilus) mušmula. musht -i, 111. Sira; voćni sok; pekmez, marrnelada. n)usl)tëkohem, v. prilagoditi se, privikavati se (u odrcdcnoj sredini), privikavarn se.

194

MYQE

niushtjcr -i, Mi. zool. vid. mëzat. niuslituar (i,e). adj. zre/-o, -la, -lo, iskus/-an, -na, -no (za Ijude). inuslitulliik -u, m. vid. sibariq. muf -\, m. govno, izrnct. mufacion -i, m. tiot. mutacija, naslcdno prenoSenje promena u organizrau biljke. mutdf -i, in. konjski pokrivaë, abaija, ćcbe. mutësi -a, /. govnarija, prljav posao. muz.U -i, III. vid. mčzat^ maze -u, in. muzej. muzë -a, /. lit. muza, boginja pesniSlva. muzg -u, 111. sumrak, suton. inuzgef, V. smračiti, smrknuti, omrknuti. muzge -a, /. vid. ballč. muzgët (i,e), adj. lmur/-ari, -na, -no, oblač/-an,' -na, -no (za vreme). muzgëtinë -a, /. sumrak; naoblačenje, tmurnost. inuzikal -e, adj. muzikal/-an, -na, -no. muzikant -i, m. muzikant, svirač. muzikë -a, /. muzika, glazba. „ muzikor -e, adj. muzički,-a,-o, glazbeni,-a,-o. muziktar -i, m. muzičar, muzbgadra -t, /. pi. panj, granje i korenje izvadeni od krčevine: muzhik -u. in. mužik (ruski seljak). invar, V. vid. var. mvarcsi -a, /. vid. varësi. mvartës -e, adj. vid. vanir (i,e). invartcsi -a, /. vid. varësi. mvebtësi -a, /. nezavisnost, samostalnost. mvcsh. 1'. obložiti, omotati; fig. ia mveshi fajin — pripisao (-)a) mu (ј°Ј) krivicu. mvcshje/-sbja, f. obložavanje, obloga, okotanje; fig. pripisivanje, prebacivanje (nekom) krivicu. mvrojtur. (i,e), adj. traur/-an, -na, -no, namrS^ ten, -a, -o. myçë -a, /. trulež, trulo drvo. mudcriz -i, m. muderiz, nastaraik teologije u medresi. myezin -i, m. mujezin. myfliz -i, m. vid. faliraento. myfidr -i, m. vid. krjeplak. myfti -u, in. muftija. ' . mybiti -i, in. clan derviSkc sekte, muhib. niyhyr -i, m. prsten; okrugli pecat, vid. vulë. myjë -a, /. bot. jedrac, srž (drveta). ' myjshe -a, /. pepeo (tanak sloj pepela na žaruIji); tanka mahovina na kamenu' ili drvu. myk -u, w. bot. bud. mykem, v. budati se, budaviti se; fig. mlitaviti, se, zamrcti, oleniti se. mykë -a, /. uSica, suprotna strana od sečiva u oStrim predmetima. mykur (i.e), adj. budav, -a, -ol mykzë -a, /. bot. plamenjafa. mylk -u, m. imetak, posed, mynafik -u, m. pretvaralo, smutijivac; duošnik, Spijun. mjTixyrë -a, /. velika nesreca, straSan dogadaj. mynxyrosur (i,e), adj. nesrec/ -ад, -na, -no,. unesrećen, -a. -o. myqe/-qja, /. vid. mykë.

MYS iiiys-i, HI. ispupčenost, ispupčcnje (za stvari). niysafi'r -i, HI. gost. mysct (i,e), ad/, ispupcen, -a, -o. mysëtf -a, /. ispupčenost. myslik -u. H I . bot. {Muscus) mahovina. myshkët (i,e), adj. budav, -a. -o.

195

MYZAYË

myslinjë -a. /. bot. mahovina, vid. i myshk. inyshteri -u, m. muSterija, kupac. inytesarif -i, m. (si.) muteserif. muslimanski nastavnik tcolog. mylë (i,e), orfy.' sržni,a-a, -o, (od srži drveta). niyzavë -a ,/, trag na drvetu koji ostavlja moljac.

N n, devetnaesto slovo alfabeta. na, pron. prvo lice množine: mi; na jcmi nxënës — mi smo učenici; skraćeni oblik prvog lica mn. daliva i akuzativa: na dha nga një liber — dade nam po jednu knjigu; na përshëndcU e shkoi— pozdravi nas i ode. nn! /Vifcz-y. na! uzmi! pri vabljenu: na, kut, kut! — na, kutu, kutu! fza psa); na! — evo!. nacion -i, m. vid. komb. nacionAI -e, adj. naiconal/ -an, -na, -no; çështje nacionale — nacionaino pitanje; koslum nacional — nacionaini kostim (narodna nošnja); ekonomia nacionale — nacionalna ekonomija (privreda); vid. i kombëtar-e, nacionaiçlirimtdr -e, adj. narodnooslobodilački, -a, -o. nacionalist -i, in. nacionalist(a). nacionalist -e, adj. nacionalislički, -a, -o. nacionalitët -i, w. nacionalitet, nacionalnost, narodnost. nacionalizëm/-zmi, m. nacionalizam. nacionalizim -i, m. nacionalizacija, nacionalizovanje, nacionaliziranje, podržavljenje (ponarodenje); vid. i shtetëzim. nacionalizćj, v. nacionalizovati, nacionalizirati, podržaviti, ponaroditi, učiniti sredstva proizvodnje društvenim vlasništvom; vid. i shtetczoj. nacist -i, m. nacist. nacist -€, adj. nacistički,-a,'-o. nacizëm/-zmi, m. nacizam. nade/-dja, / . vid. mcngjes. nadir -i, m. geogr. nadir, najvišoj tački (zenitu) suproina tacka koja se nalazi na suprotnoj (donjoj) nebeskoj poliiiki. nafakd -ja, / (stj) nafaka, hranarina, izdržavanje deteta koje živi kod majke posle razvoda roroditclja, alimentacija; usud, kob, srcća. nafakë -a ,/. vid. fat. nafele/-lja, /. bela šara na kuninoj koži. naforë -a, / . nafora, posvcćen hleb koji se u pravoslavnim crkvama daje vemicima kao pričest. naftalinë -a, /. naftalin, ugljikovodonik. naftë -a, /. nafta. naftëbdrtës -e, adj. geol. naftono.i, m. arh. medusprat, pod izmedu dva sprata. ndërkëmbës -e, adj. podnožni, -a, -o. ndërkdhë -a, /. meduvreme, vremenski razmak. ndërkombëtdr -e, adj. ^međunarodni, -a, -o; e drejfa ndërkombëtare — medunarodno pravo. ndërkrëheni, v. poludeti, vid. i shkalloj. nderkryer (i, e),.adj. polude/-o, -la, -lo; zbunjen, -a, -o. ndërkryhem, v. poludeti, vid. i sbkalloj.

NDËRSA

ndërlakem, v. prejesti se, vid. i ngop. ndcrlidbës - 1, m. voj. vczist; posrednik. ndërlidbjc/-dbja, / . vcza, medusobna veza; voj. veza; spoj; povezanost, uzajamni odnos. ndërlidhuri -a, /. korelacija, uzajamni od­ nos. ndcrlik, V. uganuti: ndërjika këmbën — uganuh nogu; zbuniti se: u nderlik në të munëruar — zbunio (-la) se pri brojanju; spletkariti, zamisiti. ndërlike/-kja, /. pleter, vid. i trinë. ndërlikë -a, f. pleter, vid. i trinë. ndërlikim -i, m. složenost; zamršenost. ■ • ndërlikoj, V. zamrsiti, zaplesti, ispreplitati; pobrkati. ndërlikuar (i, e), adj. složen, -a, -o; zamišcn, -a, -o; pobrkan, -a, -o. ndërliq, v. zamrsiti: ndërliq fijet — zanrrsiti konce; ispreplitati; zbrkati. ndërliqe/-qja, f . složenost; zamršenost; vid. i ndërlikim. ndërluftiies -c, adj. zaraćen, -a, -o: fuqite ndërluftucse — 7.araćene sile. zaracene strane. ndërlumna -t, dial. m. pi. međurečje. ndërmdrr, v. preduzeti, preduzimati; ndcrmarr masa — preduzimam mere; ndërmori aksion të madli — preduzeo (-la) je veliku akciju. ndërmdrrje/-rrja, / . preduzimanje. delatnost, ' rad; ndcrmarrje aksioni — preduzimanje akcije; ek. pređuzeće, poduzeće, proizvodno prcduzeće. ndërmënd -i, m. scćanje^ vid. i kujfim. ndërmëndcm, v. osvestiti se, dolaziti k svest. iidërmjëmë (i) -ine (e), adj. srednji, -a, -e; vëllai i ndënnjcmë — srednji brat; osrednji, -a, -e, proseć,'-an, -na, -no, (za kvalitet). ndënnjdt, adv. posredno; hyri' ndërmict — posredovao (-la).je; prep, .medu, izmedu: ndcrmjet nesh — medu nama; ndërmjet mejc e teje — izmedu mene i tcbc. ndërmjëtës -i, m. posrednik; ))rovodadžija, prosac. ndërmjetësi -a, f . posredstvo, posredništvo. ndënnjetcsim -i, m. posredovanje. ndëmijetësoj, v. posredovati. ndërmlis, v. vid. përdrëdh. ndërmvarësi -a, / . podredenost, zavisnost. ndëmye/-nyja, / . hot. članak. ndërprërës -i, m. fiz. prekidač. ndërprësë -a, /. geom. presek. ndërprërje/-rja, f . prekid, prekidanje: ndërprerja e rryinës — prekidanje struje; ndërprerja o punës — obustava rada; geom. presek. ndërprës, V. prekinuti:. ndërpres punët — prekidam radove; i ndërprenë marrëdhëniet — raskinuše odnose; u ndërpre puna — obustavIjen jc rad. ndërsë, conj. dok, dokle: ndër.sa po flistc ai, unë nibarova letrën — dok je on govorio, ja sam završio (-la) pismo; ai mësonte rregullisht, ndërsa shoku i tij bridhtc rrugeve — on je redovno učio, dok je njegov drug skitao ulicama.

NDËRSËJ

ndërscj, V. podslaći: ndërsej qcnin — podstaći psa (da napadne koga); fig. huškati. ndcrsjëlKë (i, e), adj. mat. reciproč/-an, -na, -no, obrnut, -a, -o, uzajamni, -a, -o. ndërsjelitësi -a, /. mat. recipročnost, uzajamnost. ndërsyn6j, V. suočiti; ndërsynohcm — suočiti se, suočavam se. ndërshëj, adv. u sredini, medu dvoje. ndërshit, adv. u sredini (izmedu dva tovara, na konju izmcdu đžakova ili drugog tovara). ndërshtetëror -e, adj. međudržavni, -a, -o; marrëdhëniet ndërshtetërore — međudržavni odnosi. ndërshtimjc/-inja, /. dial, umelanje, nakoadno umefanje u neki tckst reči ili fraza koje ne pripadaju autoru; umetak, uklopljena rcčenica; mat. nalaženje međuvrednosti u nizu stanovitih vrednosti (intcrpolacija). ndërshtënie/-nia, / . mat. nalaženjc međuvrednosti u nizu stanovitih vrednosti, inlcrpolacija. ndërtesë -a, / . zgrada; gradcvina. ndërti -a, /. vid. ujdi. ndërtim -i, m. gradnja, izgradnja; gram, ndërtinii i fjalisë — gradenje recenice. ndërloj, V. graditi, izgraditi; ndërtoj shlëpi — gradim kuću; gram, ndërtoj fjali — gradini (sastavljam) rcčenice; fig. ndë'rlojmë jctën e rc — gradimo novi život. ndërtuar (i, e), adj. (iz)graden, -a, -o. ndërtiiar -if (fë), n. gradnja, gradenje. ndërial, V. (st.) gram. vid. lakoj. ndërulje/-lja, /. mat. mcnjanjc; skrefanje. ndërzëj, V. cvelati, oploditi (za životinje). ndërzim -i, m. cvelanje, oplodenje, ukrštanje, križanje (za životinje). ndërresa -t, /. pi. rublje, veš. ndërrim -i, m. menjanje, zamena; smena; smcnjivanje; promena, promenljivost. ndërrëj, V. menjafi, zameniti; ndërroj shtëpi — menjafi (zarrienifi) kuću; ndërrova ndërresat — promenio sam veš; ndërroj mallëra — razmenjujem robu; ndčrron plagčn — previja (menja) ranu; ndërroi mendinun — promeoio (-la) je miSljenje; ndërrohem — promeniti se; fig. ndërroi jcfë — preminuo (-la) je; razlikovati se. ndërrueshëm (i) -shmc (e), adj. promenljiv, -a, -o. ndërrueshmëri -a, /. mat. promenljivost, komutafivnost. ndcshkim -i, m. kažnjavanje; kazna. ndëshkimor -e, adj. kazncni, -a, -o; masat odëshkimore — kaznene mere, ndëshkdj, v. kazniti; ndëshkoliem — kaznili se, biti kažnjen. ndcshkuar (i, e), adj. kažnjen, -a, -o. ndiç, conj. i, pa, zato: ndiç, si thashë — i, (pa, zafo) kako rekoh. ndiçef, V. baiatiti: ndiçct buka — (o)bajatio se hleb. ndiçëm (i) -çme (e), adj. bajat, -a, -o, ustaja/-o, -la, -lo. ndiej, V. osećali: ndiej mërzitjc — oscćam tugu; osećam dosadu; ndiej dhcmshuri — osecam

200

NDJELLAZ

bol; ndjeva lodhjc të madhe — osetio (-la) sam Veliki umor; ka ndicr të ftohtë — osetio (-la) jc hladnoću; slušali: kam ndicr një këngë .të niirë — sliišao (-la) sam jednu lepu pesmu; e ndicn muzikën — oseća muziku (ima sluh); s’e ndicn nevojcn — ne oseća potrebu; nuk ndicn mirë — no čuje dobro; ndihem — (pro) cuti se. ndicr (i, e), adj. čuven, -a, -o, slav/-an, -na, -no. ndiesi -a, / . oset. osecaj; osećanje; čujnost. ndicsim -i, m. osefijivost; hem. scnzibilizacija. ndieshem (i) -shme (e), adj. osecaj/-an, -na, -no; osetliiv, -a, -o. ndih, V. vid. ndihmoj. ndihmesë -a, /. pomoc; doprinos; prinos. ndilimë -a, /. pomoc; pomaganje. ndihmëqdr -i, m. pomagač. ndihmës, pref. u složcnicama; ndihmësmjeku — pomoćnik lekara; ndihmësdrcjtori — pomoćnik direktora. ndihmes -i, m. pomoćnik. ndihmcsc/-sja, j'. pomoćnica. ndihmës -e, adj. pomoćni, -a, -o; gram, folje ndihmëse — pomoćni glagol. odihmčfdr -e, adj. pomoćni; gram, foljc ndihmëfare — pomoćni glagol, vid. i ndihmcs. ndilimdj, V. pomoći, pomagati; i ndihmova — pomogoh; i ka ndilimuar — pomogao) (la) mu (joj) je. ndihmuar (i, e), adj. pomognut, -a, -o, potpomognut, -a, -o. • ndije -a, /. vid. shqisë (sliqise). ndijim -i, m. oset vid. i sensacion. ndijor -e, adj. čulni, -a, -o, osetilni, -a, -o; nervi ndijor — osetilni živac. ndikim -i, m. uticaj, provaljivanje, piodiranje; moć, snaga, upliv, delovanjc. ndikoj, v. ufica’i, provaliti, prodirati; ndikohem — biti pod iiticajem, izložiti sc uticaju. ndishk -u, m. med. vid. tuberkuloz. ndjcf, V, doživeti: ia ndjefi kësaj ditc — doživeo (-la) je i ovaj dan; dočekati: e ndjefsh edhe ti nč fëmijët e tu!—dočekao (la)i ti u svojoj deci! (za radost). ndjch, V. poraniti, osvanuti: si kc ndjehë? — kako si poranio (-1а)? kako si osvanuo (-Ја)? ndjej, V. vid. ndiej. ndjek, V. goniti: ndjek armikun — gonim (goniti) neprijatelja; terati: ndiqe këtë çëshljc — poteraj ovu 'stvar; progoniti, oterati; pohadati, polaziti: e ndjek shkoliën — pohađa (polazi) školu; ndiqcn shtazët — teraju se životinje (radi parenja); sledili: e ndoq'shembullin e fij —'sledio (-la) je njegov primer. ndjekje/-kja, / . gonjenje; ndjekja pcnale — krivično gonjenje; progon. nđjckur (i, e), adj. oteran, -a, -o, proteran, -a, -o; gonjen, -a, -o. nđjeil, V. (za)vabiti (stoku); prizivati; uspavati: ia ndjell gjumin foshnjes — uspavam bebu. ndjcllamirë, adj. optimistič/-an.-na,'-no. ndjcllazi/-zczë, adj. zloslut/-an, -na, -no. zloguk, -a, -o.

N D JEN JË

201

ndjenjë -a, /. oscćanje; svest; ndjenjë fisnike — plemenito oscćanjc; ka ndjcnjën e dctjTës

NDRYSHFCULL

ndreqjc/-qja, /. popravak, popravka, popravIjanje; ispravka, ispravljanje. ndresa -t, /. pl. vid. ndërrcsa. — svestan je svoje đužnosM (svog posla). ndriçëm (i) -çme (e), adj. vid. ndritshëm. ndjerë (i, e), adj. vid. dëgjuar. ndriçim -i, m. osvctljenjc, osvetljavanje; sjaj, ndjcri (i) -ndjera (e), adj. pokojni, -a, -o; ni. poblesak; fiz. iiuminacija. kojnik; /. pokojnica. ndriçohet, v. svetli se, sija. ndjersem, v. vid. dërsij. ndriçoj, y. (o)svcfliti, osvelljavati; fig. rasvetliti, ndjesë -a, / . milost; pokoj; ki ndjesë — imaj razjasniti; obasjati, osijati, osijavati. milosti (smiluj se); ndjesë paste — pokoj mu ndriçuar (i, e), adj. osvetljen, -a, -o; obasjan, -a, (joj) duše; oproštaj: kërkojmë ndjesë — tra-o; fig. rasvetljen, -a, -o, razjašnjen, -a, -o. žimd oproštaj (izvinjavamo se). ndriçuarcsi -a, /. fiz. osvetljenje. ndjeshmëri -a, / . osetljivost. ndrij, V. sjati, blcštati, blistali; ndrijnë qelqct — Ctdoj cotij. 17г/гиЈ5Е^ bleštaju stakla. iidoSTTTzrtC"në^to, nekoliko. ndrikull -a, /. kuma, kumica. ndodb, V. desUi, dogoditi, deSavati: ndodh nganjëndrikulli -a, /. kumstvo, kume. hcrë — dešava se ponekad; naći se, nalaziti ndrit, V. svetliti, sijati; ndrit hëna — sija mescc; se; edhe ai ndodhi aty — i on se nalazio (naSao) blis'ati, bleštati. tu; biti: ndodha i ri në atë kohë — bio sam mlad u ono vreme; edhc unë ndodhera këtu ndritës -e, adj. osvetljavajući, -a, -e. . ndritshëm (i) -shme (e), adj. svcl/-ao, -la,-lo, — i ja se nalazim ovde. sjaj/ -an, -na, -no, blistav, -a, -o. ndodhi -a, /. dogadaj, vid. i ngjarjc. ndritur (i, e), adj. blisfav, -a, -o; me sy të ndrifur ndofta, adv. možda, može biti. — sa blistavim oëima; njcri i ndritur — biindoht', V. uprljati; ndohtcm — uprljati se; zagastav, sjajan ëovck. diti se. ndoht-, adv. gadno, zagadeno; më vjen ndolit — ndrizë -a, /. povojnica, povoj, pclcna. ndrole/-lia, /. vid. shaka. gadi mi se. ndnjaj, V. pribojavati se, suzdržati se, biti oprendohtë (i, c), adj. prljav, -a, -o, vid. i ndyrë. zan. ndokund, adv. negde. ndruajtur (i, c), adj. bojažljiv, -a, -o, oprez/ -an, ndokiish, pron. neko. -na, -no, uzdržljiv, -a, -o. CtrtonSëa conj. iako, mada, i pored toga, ndrydli, V. iščašiti, uganuti, uvinuti: iidrydli dondonjë, pron. neki, neka, neko. rën — iSčašiti (ugamiti, uvinuti) ruku; siisndonjëhërë, adv. nekada; ponekad. nuti, izgnječiti, zdruzgati. ndonjëri, pron. neko. ndrydhët (i, e), adj. iščašen, -a, -o, uganut, -a, ndojrfk, adv. neSto, malo nešto. -o; zgnjecen, -a, -o; gnji/-o, -la, -lo: dardlië ndore/-rJa, /. zaštita: jam ndorc tënde — c ndrydhët — gnjila kru?ka. pod tvojom sam zaštitom; bie ndore — predandrydhje/-dhja, /. uganuće, iščašenje; mučenje, jcm se pod zaštitii; nuk bie ndore — ne predaje kinjcnje, ugnjetanje. se. ndryj, V. zakljucati, zabravili; ndryhem — zatndorem, v. silaziti, vid. i zbres. - voriti sc, zakljucati se. ndoresh, adv. më vjen ndoresh — polazi mi za ndryp, V. izgnječiti, razgnjcčiti, istiskivati, cediti^ rukom. iscediti (rukom). ndonnë (i) -me (c), adj. bukë e ndorme — pogača. ndryqem, v. ispružiti se, pružati se, protezaii se. ndonntë (i, e), adj. vid. rëndomtë. ndrys, V. (po)trlja'i, natrtiti, natirati, masirati. ndortë -a, /. dva do tri isprcdena vlakna (kao ndryshe, adv. drugačije, dukčije; uostalom; konac). inaëe. ndoset, adv. sav, potpuno: ndoset çelik — sav ndrysliesë -a, /. vid. ndryshim. od &lika; ndoset gomar — potpuno magarac. ndryshëm (i) -shme (e), adj. različit, -a, -o, raznondosbta, adv. možda, verovatno, vid. i ndofta. lik, -a, -o, raznorod/ -an, -na, -no. raznovrs/ ndrag, V. prljati; ndragem — prljam se. -tan, -na, -no; drukëiji, -a, -e. ndragët (i, e), adj. prljav, -a, -o. ndryshim -i, m. promena; ndryshimi i kushteve ndreq, v. spremili: ndreq dhomën — spremiti shoqërore — promena društvcnih uslova; razsobu; ndreqa kalin — spremih konja; postaviti: e ndreqën sofrën — postaviše trpezu; lika, različnost, raznolikosf. ndryshore/-rja, /. mat. promenljiva, diferencijal. a e ndreqc punën — jesi li sredio (-la) slvar; ndreqi gabimet — ispravi greške; kam ndrequr ndryshk -u, m. rda, oksid; bot. (Puccinia maydis) kukuruzna snet, plamenjaëa na kukuruzu. punëtorct — isplatio (izmirio) sam radnike; i ndreqa ata ndcrvct! — pomirio sam ih mcdu ndryshk, i'. zardati, oksidirati; fig. ndryshkem sobom; e ndreqa orën me radio — doterao sam — venuti, izgubili svcžinu, duševno zamreti. sat sa radijom; ndrcqem — popraviti sc; u ndryshkët (i, c), adj. zarda/-o, -la, -lo, oksidindreq koha — popravilo se vreme; ndrlqe ran, -a, -o. afë iypës — udeli torn prosjaku (siromahu). ndryshkuil -i, m. bol. {Euphorbia cyparissias) ndreqës -i, iii. posrcdnik (pri pomirenju), pomimlečika. rilac. ndryshkull -a, /. žulj

NDRYSHKUR

ndrj'slikur (i, e), adj. zarda/ -o, -la, -lo, oksidiran, -a, -o; fig. zaosta/ -o. -la, -lo, nazad/ -an, -na, -no. ndo’shoj, V. promcniti, izmcniti; ia ndryshova ngjyrën — promcnio (-la) sam mu (joj) boju; ka ndryshuar kolia — promenilo (izmenilo) se vreme; ndryshon nga të tjerët — razlikuje se od drugih; ndryshohcm — promcniti se. ndryshiicshem (i) -slime (e), adj. promenljiv, -a, -o. ndryshucshmëri -a, /. promenljivost. ndugct, V. prezreti, gnjiliti (obrano vočc). ndugët (i, e), adj. prezre/-o, -la, -lo, gnji/-o, -la, -lo (za obrano voce), nduk, V. štipati, cimati, cibati, čerupali, čupkati; trzati, drmati, drmusati; čupati, iščupati, očupati; opcrušiti. ndukë -a, / , runo, vuna. ndulket, V. prezreti, gnjiliti (obrano voce), ndyj, V. uprijali, ubrljati, ukaljati, iskaljati, umrIJati; zagaditi, zagadivati; fig. mos e ndyj gojen — ne govori prljavc rcči (ne „prljaj” usta); ndyhem — uprljati se; zagaditi se. ndylkje/-kja,/ hot. prezrelost; padalica (za voce), ndyllfe (i, e), adj. vlaž/-an, -na, -no, neosušcn, -a, -o, neisceden, -a, -o, neproceden, -a, -o; buke e ndylltë — vlažan (nedovoijno i>ečen) lileb. ndynardq -i, m. prljavko, prijavac (pravo i figurativno). iidynës -i, m. prljavko, prijavac. iidyracak.-e, adj. prljav,-a,-o, brljav,-a,-o, vid. i ndyrë. ndyrazi, adv. vid. ndyrë. iidyrë, adv. prljavo, brljavo; gnusno. ndyTC (i, c), adj. prljav, -a, -o, brljav, -a, -o, kaljav, -a, -o, blatnjav, -a, -o; ngus/ -an, -na, -no. ndjTësi -a, prljavština, nečistoća; gadost, Jjaga. ndysi -a, /. vid. ndyrësi. ndytë (i, e), adj. prljav, -a. -o, nečist, -a. -o, brljav, -a, -o. ndytë -t, (të), n. prljavStina; gadenje, gadljivost. net, pron. prvo lice množine: mi: no c dimë — mi znamo. ne2, prep. vid. te, tek, ke. . neçc/-çja, /. preg ača, kecelja, vid. i përparësc. nedër/-dra. /. hot. anason,' vid. i anason. nefes -i, w. med. vid. astmë. nefrit -i, m. med. nefritis, upala bubrega. negativ -i, m. negativ (fotografska ploča ili film). negativ -e, adj. negativ/ -an. -na, -no; gram, odrečna; mat. negativni brojevi (—); fiz. elektricitet negativ negativni elektricitet. negër/-gri, m. vid. zezak. neglizhencë -a, f. nebrižljivost, ncmar, nebaj, aljkavost, zanemarivanje, nepažnja, nebriga, nepazijivost. ncgociatë -a, /. pregovor, pregovaranje. ncjç -e, adj. čvorast, -a, -o: dru nejçe — čvorasto drvo. ncje -t, /. pi. vid. nye i nyje. nejs -i, m. žulj; bradavica; vid. i lyth.

202

NERVURË

nejse, adv. ništa, nišfa to, štono; upravo, uistinu. nekrolog -u, m. nekrolog, posmrtni govor ili novinski članak o pokojniku. nckrologji -a, /. nckologija, pismeno secanje na pokojnika. nekropol -i, m. nekropolis, staro groblje. nektdr -i, m. nektar, u starogrčkoj mitologiji pice bogova koje je davalo besmrtnost; bo(. sladak sok koji luce pojedine biljke. -• nektarbSrfës -e, adj. bol. medonos,/-an, -na -no. nektarore/-rja, /. bol. mcdnica, mednika (nektarija). nem -i, m. vid. lageshti. nemdk -c, adj. vid. belbacak. ncmćc -i, m. vid. memec. nemeteni, v. vid. nemitem, nemitcni, v. onemiti, zaneineti; iićutati se zanemeti (od straha ili iznenadenja). nemitur (i, e), adj. nem, -a, -o; cutljiv, -a, -o. ncmosć, adv. bar, najmanje, u najmanju ruku. nemfe/-tja, /. vrsta ženske dolame (bez rukava). nen -i, m. član (u zakonu, pravilniku i dr.), paragraf.' nenc/-nia, /. ujna (ujakova zena). nencxliik -u, m. bol. vid. mender, nenë -a, f. bol. {Abmraiilhus bliliim) štir. neofit -i, m. neofit, novoobacenik, novoverac; fig. novak, pocetnik u nekoj ideji. ncoklasicizëni/-znii, m. lit. neoklasicizam. ncolatin -e, adj. neolatinski,-a,-o, novolatinski -a; -o. neologjizëm/-znii, m. iiiig. neologizam, nova reč, jezička novotvorina. ncolitik -e, adj. ncolilski, -a, -o: koha ncolitike — neolitsko doba. neon -i, m. hem. neon, clement iz grupe plemenitih plinova; upotrebljaya se u reklamnim i clektričnim sijalicama (žaruljama). ncorealizëm/-znii, m. lil. neorealizam, umetnički pravac zasnovan na nekim poriovno aktualiziranim principima realizma, ali prožet nekim novim pogledima na život i umetnost. NEP, ruska skratenica za: novaja ekonomiceskaja politika. nepërkë ^a, /. zo.ol. {Vipera) guja, aspida (zmija otrovnica). ■ ‘ . neps -i, m. pohlepa, požuda; strast. neqez -i, m. tvrdica, škrtac, vid. \ koprrac. nerden -i, m. kašasti sok od šljiva, nerënxë -a, f. bol. {CUrus vulgaris) gorka narandža. nergut, adv. narocito, osobito, namenski, specijalno. nerth, V. vid. mërdhij. nerthët (i, ć), adj. hlad/ -an, -na, -no, vid. ftohtë. nerv -i, m. anal, nerv, živac. nervor -e, adj. nervni,-a,-o, živčani,-a,-o. nerzoz -e, adj. nervoz/ -an, -na, -no, razdražljiv, -a, -o, uzrujan, -a, -o. nervozitet -i, m. nervozitet, nervoznost, rastrojenost, razdražljivost, uzbudenost, uzrujanost; ncrvurë -a, /. anal, nervatura, živčani sistem. hot. rebra, žilice na listu.

NESËR

203

nesër, adv. sutra. nesërëjf, adv. sutra, sutradan. ncsërm- (i) -mc (e), adj. sutrašnji, -a, -e. nësërme/-mja (e), /. sutrašnjica; budućnost. neslitër -i, in. hirurški (opcratorski) nož. nesblrashë -a, /. znak, povod, namcra (dobra ‘ili loSa); misao (dobra ili Ibša). neto, adj. neto, težina robe bez omota; čista ccna robe nakon odbitka popusta; cisli prihod nakon odbitka svih rashoda. nctćj, V. vid. verboj. netull -a, /. vid. fshesë. noth -i, m. žulj; bradavica; vid. i lyth. neutër/-tri, m. gram. vid. asojancs. neufrdi -e,adj. neutral/ -an, -na, -no, nepristran,-a, -o, neopredeljen, -a, -o. neutralitćt -i, m. neutralitet, neutralnost, ncpristranost, neoprcdcljenost. neutralizim -i, m. neutralizacija, stvaranje neutralnosti. neutralizoj, ■V. neutralizirati. ncutrdn -i, m. fiz. neutron, elementarna čestica koja spada u sastav jezgre složenih atoma, a koja nema električnog naboja. neve, pron. dativ prvog lica množine: nama. never! -a, /. gadenje, gadljivost; fig. odvratnost; gnev. . ........................... neverit, v. ostaviti, napustiti; zanemariti; ogaditi; më neveritet (të, i) — gadi mi (ti) scl fig. më është nevcritëfai njeri — ogadio mi se (odvratan mi je) taj čovck. ncvcrifshëni (i) -shme (e), adj. ogaden, -a, -o; gadljiv, -a, -o; fig. odvrat/ -an, -a, -o. nevestër/-tra, f. bet. (Ononis spinasa) gladiš, zečji tm. ncvojdr -i, m. vid., nevojtar. nevoje -a, /. potreba; - potrepotina, oskudica, nuzda, nužnost. nevojisht, adv. siromasno, oskudno; potrebno, nužno. ■ nevpjitcm, v/ trebati: a nevojitem unë këtu? — trebam li ja ovde? më nevojiten këfa libra — . trebaju m i. ove knjige; nevojitet — treba. nevojshëm (i) -shme (e), Т1ј. potreb/ -an, -na, .-no; n u ž /-an,-na,-no. nevojfir -i, m. siromah; ' nevojtar-€, adj. siromaš/-an, >na,-no, oskiid/-an, -na, -no. nevojtore/-rja,/. nužnik, (WC), nevrik -e, adj. nervoz/-an, -na, -no, vid. i nervoz. nevrikos, V. nervirafi; nevrikosem — nervirati se, uzrujati se, urrujavati se, uzrujavam se. nevruz -i, m, bektašijski praznik (12 . marta po islamskom kalendaru). ne*, prep, na, u; rri në shfëpl — sedim kući; shkoj në qytet — idem u grad; në luftë — u ratu; në tavolinë— na st'olu; hipi në lis — penjem se na drvo. në^, conj. ako, ukoliko: në ardhç ti, vij edhe unë — ako dođeš ti, doći ću i ja; në vjen, shkojmë — ako (ukoliko) dode, otići ćemo. nekim -i, m. vid. rënkim. nëkoj, V. vid. rënkoj.

N ËN SH K RU A R

nëm, \>. kleti, prokleti, proklinjati. nëmë -a, /. klctva, prokletstvo, proklinjanje. nëmës -i, m. klctnik, prokletnik (koji proklinje). nëmësoj, V. vid. nem. nëmur (i, e), adj. proklet, -a, -o. nën', prep, pod, ispod; nën dlić — pod zemljom; shtjere nen lavolinë — metni (ga, je) ispod stola. nën^, pref. u složenicama: pod: nëiioficer — podoficir, nënkryetar — potpredsednik. nënbtirkcz -a, /. konjski k'olan, podvezak (konjski), potrbusnik. nenbishte/-tja, /. podrepnica (konjska). nënçmim -i, m. potcenjivanje, nipodaštavanje, omalovažavanje. nënçnidj, V. potceniti, potcenjivati, nipodaštavati, omalovažavati. nënddrje.-rja,/. potpodela. nëndëtës -e, adj. podmorski, -a, -o. nëndëtëse/-sja, /. podmomica. nëndrejfor -i, m. zamenik direktora. nëndbëshëni (i) -shme (e), adj. vid. nëntokësor. nënfish -i, m. mat. sadržalac. nënfletë -a, /. podlistak, dodatak, feljton. nënflefist -i, m. feljtonist. nengrup -i, m. podgrupa, nënë. -a, /. mati, niater, majka. nënëgjyshe/-shja, /. baba (oceva ili matcrina maj­ ka). nënëmadlie/-dlija, ~f. baba, staramajka. nënërj -a, f. materinstvo; majke (sve). nënëris, V. mrmljati; gundati. nçnëz -a, / . majčica, mamica. nënkdmcë -a, /. dial, -nogarc, nogostup; klcčka. nënkdmëz -a,/, taban, stopalo; stopalo od carape. nënkolonël -i, m. voj'. potpukoNTiik. nenkonsul -i, m. vicekonzul, potkonzul. nënkrejcë -a, /. podglavlje, uzglavlje, jastuk. nënkrejë -a, f. vid. nënkrejcë. nënkrye -ja, f. veter'. zarazna bolest ovaca, koza, goveda (javlja se u mozgu Mb životinja). nënkryetdr -i, m. potpredsednik. nënkuptdj, V. podrazumeti, podrazumevati; nënkuptohet vetvetiii — po sebi se podrazumeva, nënhormdle/-lja, /. geom. podnormala, subnormala. nënoficër -i, m. voj. podoficir. nënpërcaktor -i./. mat. subdelerminanta, poddeterniinanta. nënprefëkt -I, m. potprefekt (u nekim zapadnim zemljama naziv za podsreskog upravitelja). • nënprcfekturë -a, /. potprefetura (podsrez). nënprodukt -i, m. potprodukt, drug! proizvod koji se dobiva od ponovne prerade sirovine. nënqësli, V. osmehnuti.smeškati se, podsmejati se. nënqëshje/-shja, /. osmeh, osmešak, podsmeh. nënqingje/-gjja, /. bot. vid. mender, nënrcsuiitës -c, adj. gram, fjali nënrenditësc — podredena rečenica. ) nënsHErim''4r~«'i7^otpis, paraf. ncnshkru.aj, v. potpisati; nënshkruhem — potpisujem se; e nënslikrova — potpisah (ga, je). nënshkruar (i,e), adj. polpisan, -a, -o.

NENSHKRUAR

204

nënshkruar -i (i), /n. potpisnik, potpisani. nënshkurrë -a',/. polužbun. nënshtetas -i, m. državljanin, podanik. nënshtclësi -a, /. državljans(vo, pođaništvo. nënshlrcsë -a, /. geol. sloj (podsloj). nënshfrim -i, m. potčinjenost, polčinjavanje; podvrgavanje; podredenost. nënshtrdj, V. potčiniti, potčinjavati; podvrgavati; podrediti, podredivati; nënshtrohet — polčinjava se; podvrgava se. nënfeshëm (i) -shme (e), adj. donji, -a, -e: shfresa e nënteshme — donji sloj. nëntë, iir. devet (9). nëntë (c,i), adj. dcvet-, -a, -o; rreslifi i nëntë — devet i red. nëntëdhjetë, iir. dcvedeset (90). nëntëkëndësh -i, m. geom. develougaonik, poligon. nëntëmbëdhjetë, nr.. develhacst (19). nënlëqind, iir. develslo (900). nëntërrdkësh -i, m. lil. deveterac. nëntëvdrgësh -i, m. Ш. slrofa od devct stihova. nënlogër -i, 1)1. voj. potporučnik. nëntokë -a, /. podzemljc. nëntokësor -e, adj. podzemni, -a, -o. nënlor -i, Ш. novcmbar, studeni. nëntrd -u. m. arh. podmetač, podgreda. iiënvizoj, V. potcrtati, podvlačiti, podvući: isticati, istaknuti, istaći, naglasiti, naglašavati. nënvlcftësini -i, /;i. vid, nënçmim. nënvleftësoj, v. vid. nënçmoj. nëpër, />rep. po, kroz: nëpcr trup — kroz telo; po telu; nëpër terr — po mraku; kroz mrak; nëpër fusha e nëpër male — kroz polje i kroz šume; preko polja i preko šuma. nëpërkdinb, v. dial, zloslaviti, zlostavl.jali, vucarati. nëpërmds, prep. posred. po,' preko, kroz; mos kalo nëpërmes të arës — nc prolazi posrëd njive. nëpërmjëf, prep. po, preko: ia dërgova librin nëpërmjet të shokut — poslao (-la) sam mu Goj) knjigu po drugu; nëpërmjef të radios — preko radija. nëpunës -i, »1. sluzbenik. nëpunëse/-sja, /. službenica. nëpunësi -a, /. službeništvo, činovništvo. në qoftë se, conj. ako, ukoliko; në qoflë sc s’vjcn, shkruajmë — ako (ukoliko) ne dođeš, piši mi. nëse, conj. ako, ukoliko. nër, prep vid. ndër. ngai, pre/j. iz, od: nga shtëpia — iz (od) kuće: nga mëngjesi gjer nc drckë — od julra do podnc po shkoj n p shkolla — idem prema Skoli nga ana e djalhtë — s(a) desne strane; e zuri nga dora — uhvati ga Gu) je za ruku; nga sa di unë — koliko ja znani; dy nga dy — dva po dva. nga^, adv. odakle; kuda; nga po vjen? — odakle dolaziš? nga shkon? — kuda ideš?. ngacmim -i, m. podstrek, izazov, dražcnje, nadražaj; diranje, uznemirenje.

NGARËND

ngacmćj, V. podstrekavati, izazvati, (na)dražili; dirati, uzncmiravati, ngacmiiar (i,e), a d j. podstreknut, -a, -o, izazvan, -a, -o, nadražen, -a, -o; uznemiren, -a, -o. ngacmues -i, m. podstrekač, izazivač;//z. pobuđivač. ngadalc, adv, polako, lagano, sporo; tiho. ngadalë, a d v. polako, lagano, sporo; tiho. ngadalësl -a, / . laganost, sporost; lišina. ngadalësim -1, m. usporavanje; slišavanje. ngadalës6j, v. usporiti, usporavali; stišavati. ngadalësuar (i,e), a d j. usporavan, -a, -o; slišan, -a, -o. ngadalshëm (i) -shme (e), a d j. spor, -a, -o, lagan, -a, -o; tih, -a. -o. ngadalte (i,e), a d j. vid. ngadalshëm. ngadć, adv. gđegod, kudgod, bilokamo, kamogođ; svugde. ngadhënjëj, v. pobedili, izvojevaii, trijumfovati. ngadhënjim -i, m. pobeda, izvojevanje, trijumf (ovanje). ngadhčnjimtir -i, m. pobednik, izvojevač. ngadhënjyes -1, ni. pobednik, izvojevač. ngahi, a d v. v id . nga. ngahera, a d v. uvek, oduvek, svagda, vazda. ngahershëm (1) -shme (e), a d j. davnašnji, -a,-e; večit, -a, -o. ngajë -a, /. vid. shkak. ngajherë, adv. vid. nganjëherë. ngajkohct, V. pase se, pari se, oplođava se (kobila). ngalakdq -c, adj. trom, -a, -o, mlitav, -a, -o, len, -a. -o, - spor. —a, -o, ukoëen, -a, -o. ngalc -i, »/. vid. këmbëz.. ngalem, v. ukočiti se, mlitaviti se. ngalet (i,e), adj. ukočen, -a, -o, mlitav, -a, -o, spor, -a, -o. ngalez -a, /. zavada; strah od osvete. ngalirohem, v. prišiti se uz drvo, verati se (za biljke); popeti se, uspinjati se, vid. i kalarohem. ngalironjës -e, adj. viseći, -a, -e, uspinjući, -a, -e. ngalkohcn, v. pase se, pari se, oplodava se (kobila). ngaloseni, v. vid. ngalem. ngalosc -a, / . ve/er. vid, hlkrraq. ngaUicë -a, /. bat. semenjak, semenik (kod cmog luka); fig. koketa (žena); svila (kukuruzna). ngallis, V. zadirkivati, vid. i ngacmoJ;/H7r. niknuti, izbaciti semenik (crni luk). ngallitës -1, m. vid. ngacmues. ngallmćj, V. kovati. zakivati (ekser); nadražiti, peckali. ngallćj, V. okusiti Gelo). ngallon, V. kiasati (žito). ngandonjëhërë, adv. ponekad. po neki put, svremena na vreme; povremeno. nganjëhërë, adv. ponekad, s vremena na vreme; povremeno. ngaqë, conj. pošto, budući da. ngardhe/-dhja, / . mrija, mrijanje, zamaglivanje; varka, laž, prevara. ngardhuliqe/-qja, / . 7ool. vid. kryeartez. ngarënd, V. trčati, trëkarali, trčkali.

NGARKAÇE

205

ngarkaçe,-çja, /. pođupirač, pođmetač (pri tovaru konja), ngarkesë -a, j . tovar; teret; f i z . naelek'risanje. ngarkiçë -a, /. lovarčić, mali tovar. ngarkim -i, m. utovar; teret; izdržavanje; kam në ngarkim pesë vefa — izdržavam pct članova; zaduženje; opterećenje. ngarkćj, V. utovariti, natovariti; ngarkova kalln — natovarih konja; më ngarkuan të bëj një referat — zadužišc me da napišem referat; fi g . ia ngarkuan fajin — opteretiše ga Qc), okrivise; ngarkohcm — natovarili se; zadužiti sc; (eretiti se, okriviti se. ngarkuar (i,e), a d j. zaduzen, -a, -o; opterećen^ -a, -o; natovaren, -a, -o. , ngarkuar (e), a d j. bremenita, trudna, gravidna ngarkuar -i (i) me punë, m. otpravnik poslova. ngarmćj, V. oterati, odagnati; naterati, primorati. ngarćj, V. vid. vazhdoj. ngarris, V. dangubili, besposličiti; smetati; gnjaviii. ngarroj, V. zaokruziti (koga), smotavati se (oko koga). ngas, V . (na)dražiti, zadirkivati, pcckati; ngas kalin — podbadam konja; ngas automobilin —: voziti (terati) automobil; mos më nga — ne diraj me; ngan qetc — tcra volove (ore volovima); me ngasin elhet — hvata me groznica (muci me groznica); më nget kolla — muči me kašalj (kašljam); ngitemi — utrkavamo sc. ngasc/-sjai, /. diranje, zadirkivanje, uznemirenje. ngasje/-sja2, /. iskušenje,-kušnja, vid. i tundim. ngaskćqe/-qja, f . vid. kënibëz. ngastër/-tra, f . krajina, područje, okrug; reon, četvrt, gradski kvartal; komad (čctvrtina) bureka, gibanice. ngasbërëj, v. ganuti, uzbuditi, uzbudivati, dirnuti; ngashërchcm — uzbuditi se, dirnuti se. ngashëri -a, /. ganutost, ganutijivost, tronutost, uzbudenost, uzbudljivost. dirljivost. ngasherim -i, m. uzbudenje, diranje, dirljivost. ngasbërdj, v. ganuti, tronuti, dirnuti. ngashëryer (i,e), a d j. ganut, -a, -o, tronut, -a, -o, dimut, -a, -o. ngashnjćj, V . primamiti, namamiti, zamamiti; vabiti. ngashnjim -i, m. mamljenje, zamamljenje; vabljenje. ngatërr/-frra, /. traka, vezica za kosu. ngatërresë -a,/, zavada, svada, neprilika; zabuna; smetnja, zapreka, prepreka. ngatërrestir -i, m. spletkar, smutijivac, mulikaSa. ngatërri -a, /. vid. ngatërrcsë. ngatërrim -i, in. zavadenje, zavadivanje, svada; melež; zbrka, zabuna; zamršenost. ngatërroj, V. zbuniti, zbrkati, pobrkati; zamrsiti, pomrsiti, zaplesti pomešati; razdirati, zavaditi. ngatërruar (i,e), adj. zamršen, -a, -o: punë e ngatërruar — zamrSen posao; zavaden, -a. -o; janë të ngalërruar — zavadeni su. ngathem, v. ukočili se, smrznuti se.

NGISHËM

ngatliët (i,c), adj. ukočen, -a, -o; trom, -a, -o, mlitav, -a, -o. ngatlitësi -a, /. tromost, mlitavost, ukoëcnost. ngazë, adv. vid. initë, ngazëllim -i, m. radost, veselje; lil. cstrada. ngazclloj, V. radovati, veseliti; ngazëllohem — radovati se, veseliti se, oduševiti se, zanositi se. nge -ja, /. slobodno vreme, neuposlenost: sot kam nge mjaft — danas sam Slobodan, imam dosta slobodnog vremena. ngee, V. stati, zastati, zapeti, zastajati, biti u zastoju. ngecje/-cja, /. zastajanje; ngeeje ekonomike— ekonomski zastoj.ngece -a, /. blatak, blato; fig. zapreka. ngecull -a, /. vid. pengesë. ngehur (i,e), adj. slobod/ -an ,-na, -no, neuposlen, -a, -o; dpkon, -a, -o. ngej, V. imati slobodnog vremena, biti neuposlen. ngel, V . ostati: ngela këtu — ostadoh ovde; ngel në klasë — ponoviti razred; ngeli prapa — izostao (-la) je, zaostao (-la) je. ngel -I, 111. vid. ngërç. ngeldc -e, adj. ukocen, -a, -o, mlitav, -a, -o, trom, -a, -o. ngeqaq-e, adj. ukocen, -a, -o, mlitav, -a, -o, trom, -a, -o. ngeq, V. vid. keqësoj. ngcshëm (i) -shmc (c), adj. slobod/ -an, -na, -no, neuposlen, -a, -o; dokon, -a, -o. ngërcëllij, i'. vid. kërcëllij. ngërcëllim -I, in. vid. kërcëllim, ngërç -i, in. iiied. grč, ukočenost. ngërdheshem, v. bekeijiti se, kreveljiti se. ngërdheshje/-shja, /. bekeljenje, kreveljenje. ngërdhuccm, v. bekeijiti se; vid. i ngërdheshem. ngërdliuza -t, /. pi. vid. ngërdheshje. ngërfosem, v. isprsiii se, gorditi se, razmetati se, šepuriti se, kočoperiti se, oholiti se; rogušiti se; zapretiti. ngërleshem, v. nakostrešiti se, rogušiti se, raščupavati se. ngërmdj, V . zadirkivati, peckati, uznemiriti, uzncmiravati; naterati, primorati, prisiliti. ngërmuqem, v. vid. gërmuqcm, ngërqcshcm, V. osmehnuti se, vedriti se (u lieu), ngërtb -i, ni. med. vid. ngërç. ngërthëj, V. nabrati: ngërthej ballln — nabrati čelo; suziti, sužavati; ukotviti. ngërthesë -a*, /. arh. kotva, zatega. ngërthesë -a^, /.• fiz. vid. ndërdhëmbëzim. ngërthim -1, m. ukotvijenje, učvrSćivanje. ngërzis, V. zadirkivati, peckati; zavaditi. ngij, V. nasitiii; ngihem — nasititi se; prejesti se; fig. ziuraditi se, radovati se tudoj nevoiji. nginic (i) me (c), adj. hem. zasecen, -a, -o; sit, -a, -o. ngimje/-mja, /. hem. zasićenost, sićenje (saturaeija). nginjur (i,c), adj. presit, -a, -o, vid. i ngopur. ngishem, adv. presito, zasićeno; Jam ngisbëm — sit sam.

N G ISH Ë M

206

ngishëni (i) -shme (e), adj. sit, -a, -o; jam i ngisliëni sit sani. ngislite/-tja, /. naprstak. vid. i gishtëz. ngojcë -a, /. uzda, vid. ngoje. ngoje -ja, /, uzda. ngoje, adv, e zë ngojc — pbniinjem, spominjem. ngojoj’i v”. ogovarati; prokazati; ngojoliem — ogovarati se, biti ogovaran. ngoloj, okusiti (jelo). ngop, V. nasiti, nahranititi, ngopcm — prejesti se, presititi se. ngopur (i,e), adj. presit, -a, -o, pr.'zasićcn, -a, -o. ngordh, V . lipsali, uginuli, crknuti; skapati, krepati. ngordhacdk -e, adj. lipsav, -a, -o, uginu/ -o, -la, -lo; fig. mlitav, -a, -o, mlak, -a, -o. ngordliiq -e, adj. lipsav, -a, -o; fig. mlitav, -a, -o, mlak, -a, -o, bczinicijativ/ -an -na, -no. (za Ijude). ngordhësirë -a, / . strvina, crkolina, lcšina. ngordhët, adv. mlilavo, mlako, beznadczno, bezinicijativno. iigordliët (i,c), adj. lipsav,-a ,-o , uginu/-o,-la, -lo; fig. mlitav, -a, -o, mlak, -a, -o, beznadež/ -an, -na, -no, bezinicijativ/ -an, -na, -no. iigordlijc/-dhja, /. lipsanje, uginuce; skapanje, skapavanje. iigos, V . vid. ngop, ngij. iigosët (i,c), adj. vid. ngopur. ngosur O'iE), adj. vid. ngopur. tigranëkcq -e, adj. probirljiv, -a, -o (u hrani). ngrafë (i,e), adj. jad/ -an, -na, -no, sirot/ -an, -na, -no; ncsrec/ -an, -na, -no, zlosreć/ -an, -na, -no. ngrathët (i,e), adj. rapav, -a, -o, dlakav, -a, -o, rulav, -a, -o, grub, -a, -o. ngrc, V. (po)dizati, pomaknuti (s mcsta); ngrc tliesin — podižem džak; ngrita dorën — digoh ruku; griti sytë — podigni oči; më ngriti proprofesori — prozvao me profesor (da odgovaram); e ngriten padinë — podigoše optužbu; ngrc murin — pidići zid (napraviti zid); c ngri­ ti ushtrinë — podigao je vojsku (udario s vojskom); e ngriti në këmbë — postavi ga (je) na noge; ngrihem — ustajem; fig. ^gre krye — buoiti se. ■ ngrcdh, V. podstaći, podstaknuti. ngrefës' -i, m. vid. këmbëz. ngrefosem, v. vid. ngerfosem. ngreh, V. navijati, naviti: ngreh orën — navijati sat; graditi: ngreh shtëpi — graditi kući; fig. ngreh dasme — praviti svadbu; ngreh tcshëf — čuliti uši (očckivati da se čuje neka novost); ngrehem — kočoperiti (kočoperim) se. ngrehaluc -i, m. razmetljivac, hvalisavac. ngrehe -a, /. skelet, konstrukeija: anat. skelet. ngrehës -i, m. podizač. poluga za podizanje vodeničnog kamena. ngrehinë -a, f. gradevina. zgrada, zdanje. ngrehur (i,e), adj. navijen. -a. -o; islegnut. -a, -o; naduven, -a, -o. ohol, -a. -o, kočoper/ -an, -na, -no. ngrëna -t, f. pi. vid. gjcllë.

NGRYS

ngrënë (i,e), adj. nagrižen, -a, -o, nagrizan, -a , -o; najeden, -a, -o. ngrcDcs -e, adj. proždrljiv, -a, -o. ngrcnie/-nia, f. jedenje; jelo. ngricë -a, /. mraz, hladnoca; poledica. .—^ ngridhet, r. ukinuti: ngridhet brumi ukisnuti testo; pariti sc; ngridhet pcia — pari sc, pase sc kobila. ngrij, V. smrznuti: ngrin ujet — srarzla se voda (zaledila se voda); ukočiti se: mëështë ngrirë këmba — ukočila mi se noga; fig. zaprepastiti se, slcditi se: më ngriu gjaku — sledila mi se krv (od straha, iizbudenja), zaprepastio (-la) sam se; ngrihem — smrzavam, zebem; zgusnuii. ngrimë (i) -me (e), adj. dial, snuznut, -a, -o, zalcden, -a, -o; fig. ukočen, -a,.-o; vid. ngrirë. ngrirë (i,e), adj. smrznut,-a,-o, zaieden,-a,-o; fig. ukočen. -a, -o, trom, -a, -o; zgusnut, -a,"' -o. ngrirje/ rja, /. smrzavanje, zaledivanje; ukoëenost; zgusnuce. ngrishëm (i) -slime (e), adj. smrzljiv, -a, -o. / ngritës-i, m. meli. poluga, dizač. ngriti (i), adj. jadan, bedan. ngritje/-tja, /. (po)diz.anje: ngritje peshe — dizanje tereta: ngritje padie — podizanje'optužnice; porast, povišenje, povećanje: ngritja e çmimcvc — porast cena. ngritur (i,e), adj. visok, -a, -o; pbvišen, -a, -o. ngroh, V. (za)grcjati, ugrejati, podgrejati, otopliti;/i;g. ai s’mc ngroh — on me ne oduševljava (nemam poverenja u njega) ; ngrohem — grejati sc (grejem se). ngrohes -i, m. fiz. grejac. ngrohje/-hja,/. grejanje; ngrohja qendrorc — centralno grejanje. ngrohtë, adv. toplo: sot është ngrohtë— danas je toplo. ngrohtë(i,e), adj. top/-ao, -la, -lo: ditëe ngrohtë — topao dan. ngrobtesi -a, / . toplota, vrucina. ngrohur (i,e), adj. zagrejan, -a, -o, ugrejan, -a, -o. ngrohur -it (të), n. zagrejavanje, grejanje. ngrushtoj, V. iscediti; ngrushtoj ndërresat— isce-. diti (cedim) veS (pri pranju). ■ ngrydhem, v. skupiti sc, ^ ijati se; u ndrydhën njerëzia — zbio se narod, zbijali se ljudi. ngrydbet (i,e), adj. zbijen, -a, -o, gust, -a, -o, čest, -a, -o; jezgrovit, -a, -o. ngryka- ngrykas, adv. zagrlcno: u muarën ngrykangrykas — zagrliše se, vid. i ngryke, ngrykas, adv. zagrleno: u muarën ngrykas — zagrliše se. ngrykë, adv. zagrleno: u muarën ngryke — zagrliše se. ngryko], V. (za)grliti, vid. i përqafoj. ngrys, V. provesti, providjti: e ngrysa tërë jefën këtu — proveo (-la) sam ceo život ovde; zakasniti, kasniti: ngrysem — kasnim; u ngrysem — zakasnismo; f i g . mos u ngrys — ne nararsti se; smrkavati: ngryset— smrkava se. pada noć.

NGRYSALAQ

ngrysal^q -e, adj. m rk, -a, -o, sumor/-an. -na, -no, namršten, -a, -o. ngrj’set, adv. mrko, m račnb. sumorno; oblacno. ^ngrysët (i,e), adj. mrk, -a, -o, mrač/ -an, -na, -no, sumor/ -an, -na, -no; nam ršten, -a, -o, namrgoden, a,‘ -o; oblac/ -an, -na, -no. ngrysur, adv. u sumi'ak, kasno. ngrysiir -it (të), n. sum rak, veče. nguc -i, m . izazivač, uzncmiravač, podstrekač. nguc, V. dirati, uznemiriti, uznemiravati, dražili, uzrujati, uzrujavati. ngucds, V. dirati, uznem iravati, dražiti, uzrujati. ngucem, V. dirati se, svadati sc, zavaditi se; mos nguci ndërveti ne dirajtc se (ne svadajte se) medusobno. ngufds, V. izbečiti, razrogačiti (oči): ngufala sytë — izbečih oči. ngujlm -i, m , Zaključavanje; zatvaranje, blokada. ngujćj, V. zaključavati, zatvoriti, blokirati; ngu- johem — zatvoriti (zatvaram) se. nguW, V. zabiti: ngul hiinin — zabiti kolac: ukucati, ukucavati: ngul gozliden — ukucati ekscr, prikovati:/(g. ngul sytë — uperiti oči, uperiti pogled; ngnl këmbë — nastojati. nguR, adv. uspravno, pravo. ngul -i, «1. priroda, narav, osobina; njeri me ngule të mira — čovek sa dobrim osobinama. ngulas, adv. pravo, uspravnb; upomo. ngulčt (i,e), adj. postojan, -a, -o, nepomië/ -an, -na, -no; nepoljuljan, -a, -o: mendim i ngulet — nepoljuljano mišljerije; h em . vezani, -a, -o, feksni, -a, -o. ngulim -i, m . naseljavanje; naselje. nguiifet (më), v. zapam tim , upamtim, urezati se u pamcenje. , . ngulitje/-tja, f . hem . fiksacija, fiksiranje. ngulme -a, / . upornost, nastojanje, insistiranje; otporaost, istrajnost. ’• ngulmësi -a, /. istrajnost; m eh . otpornost; lepljivost, ■ 0 ' ngulmčt (i,e),, a d j. istraj/-an, -na, -no; meh. otpor/-an, -na, -no, jak , -a, -o; lepljiv, -a, -o; viskoz/-an ,-na, -no. ngulmim -i, m . istrajnost, upornost, nastojanje; otpornost. . ■. ngulmdj, V.- istrajati, nastojati, ostajati p r i. ^ . insistirati. nguloj, v.'inastaniti, naseljavati, naseliti. ngulshëm (i) ^hme (c), a d j. postojan, -a, -o, vid. i ngulët. ngulthi, adv. naglavce, strmoglavce, glavacki. nguq, V. crveniti; ruineniti; nguqcm — crveniti se; rumeniti se. ngurafët, adv. plašijivo, bojažljivo, ' skučeno; teško: flet ngurafët greqishten — teško govori grčki. nguroj, V. otvrdnuti, okam eniti, očvrstiti. nguron, V. zavijati, cvileti (pas). nguros, V. skameniti, okameniti, otvrdnuti. ngurosjc/-sja, f . • skamenjenje, okamenjenje. ngurosur (i,e), adj. skamenjen, -a, -o, okamenjen -a, -o.

207

N G JA S

ngurtë (i,e), adj. čvrst, -a, -o; gjcndje c ngurtë — čvrsto stanje; fig. jak, -a, -o, postojan, -a, -o. ngurtësi -a, / . čvrstoća. ngurr, V. ukočiti; zaustaviti: ia ngurr hovin — zaustaviti mu (joj) polet. ngurrim -i, m. natczanje, sustezanjc. oklevanje, nećkanje, kolebarije. ngurroj, у. natezati, ustezati, oklevati, kolcbati (se). ngus, V. ubrzati, užurbati; nguta kalin — ubrzati (ubrzah) konja; i ngus punët — užurbati^ ubrzati radove (ubrzavam radove); ngutem — žurim se, požuriti se. ngusli, V. zagrliti; ngushem — zagrliti se. nguslitë, adv. usko, tesno; nužno, snuždeno. ngushtë (i,e), adj. u/-zai^ -ska, -sko, tcs/-an, -na, -no; rrugc e ngushtë — uzan put; pantallona të nguslitë — uske, tesne pantalone; fig. zemërngushtë — uskogrudan; janë miq të ngushtë — prisni su prijatelji; në kuptimin e nguslitë të fjalës — u užem značenju reči. ngushtësirë -a, /. geogr. vid. ngusliticë; teskoba, oskudica, nužnost, oskudnost. ngushticë -a, /. geogr. tesnac; teskoba, oskudica, oskudnost, nužda, nužnost. ngushtoj, V. stesniti, suziti. sužavati; fig. tiskati, pritiskivati, stezati, snužditi; ngushtolicm — ste­ sniti se; snužditi se, stezati sc. ngushtuar (i,e), adj. steSnjen, -a, -o. sužcn, -a, -o; snužden, -a, -o. ngushulli -a, / . radost, radovanje, vcselost; bodrenje. ngushiillim -i, m. uteha, teše.'.je; ngushullimet e mia — moje saučešće (pri izjavi saučešća). nguShullimtdr -i, m. tešitelj, ute,5itelj. ngusliulloj, V. ' (u)tešiti, saučeštvovati, izjaviti saučeSće; ngusliullolieni— tešiti sc. ngut, V. žuriii, užurbati, ubrzati. \id. i ngus. ngut -i, m. žurba, žurenje; jam për ngut — žurim se. ngutas,. of/y. brzo, užurbano; brzopleto. ngutësi -a, / . žurba, užurbanost; brzopletost. ’ ngutshëm (i) -shme (c), adj. žur/ -an, -na, -no, užurban,-?.,-o, brz,-a,-o;‘ brzoplet/-an,*na, -no. ngutthi, adv. vid. ngutas, ngutur (i,e),' adj. žur/-an, -na, -no, brz, -a, -o. ngjaj, у. nalikovati, sličiti, prilićiti. ngjaië -a, f . zool. (AngiiHla vulgaris) jegulja. Dgjall, у. oživeti, oživljavati; uzgajati, toviti; debljati; izleći, ispiliti; ozdraviti, osposobiti, osvežavati (zdravlje). ngjaliur (i,e), adj: uhranjen, -a, -o, debe/-a, -la. -lo, zdepast, -a, -o. ngjan, V. đogoditi se, događati se, deSavati se. zbiti, zbivati, bivati. ngjarë-t (të), n. vcrovatnoča: ka të ngjarë — ima verovatnoće, možc biti. ngjarje/-rja,/ . događaj, slučaj;/ur. vendi i ngjarjes — mesto događaja, lice mesta. ngjas, у. nalikovati, sličiti: i ngjet vëllait — liči (nalik je) na brata.

N G JA SH ËM

ngjashëm (i,e), aeij. slic/ -an, -na. -no, analog/ -an, -na, -no. ngjashmëri -a, / . sličnost, analogija. ngjaf, V ’. odužiti, oduijili: mos e ngjat — neduiji; ispružiti, opružili: ngjate dorën — pruži ruku; .trajali, polrajati: sa ngjati konferenca? — koliko je trajala konferencija? vid. i zgjat. п%ЏХ,ргер. dial, pored, blizu: rrinte ngjat meje — sedeo (-la) je pored (blizu) mene; adv. blizu: aty diku ngjat — tu negde blizu; vid. i afcr. ngjaljetoj, r. pozdraviti (koga), Javijati se sa „ngjatjeta” ! — „zdravo” ! ngjelmesi -a. /. dial, slanost, slanoća. vid. i njelmesi. ngjelmësoj, v. dial. (po)soliti, (za)slaniti, vid. i njclmësoj. ngjelmët (i,e), dial. adj. slan, -a, -o, posoljen, -a, -o, vid. i njelmct. ngjelthi, adv. vid. barabar. ngjend (më, të, i) v. ima se; ima se vremena. ngjeroj, V. zabavijati, razonoditi, provesti; ngjerohcm — zabavijati se, razonoditi se. ngjesh, V. mesiti: ngjesh buken — mesiti hleb; gnječiti, sabiti, sabijati, pritisnuti, slegnuti; opasali, pripasati: ngjesh shpatčn — pripasati (pripašem) sablju; tiljati, masirati; prilepiti, zalepiti: i ngjesh niallarin niurit—prilepiti (prilepim), zalepiti (zalcpim) matter zidu, maltcrisati (malterišem);/;^. ia ngjcsha njc dackë—lupnuo (-la) sam mu (joj) samar, ošamarao sam. ngjeshës -i, in. fig. vid. kompresor. ngjcshët (i,e), adj. sabit -a, -o; zdepast, -a. -o. ngjcshje/-shja, /. gnječenje, trljanje, masiranje; fiz. pritisak, sabijanje, kompresija. ngjcshmëri -a, /. zbijenost, gustina. ngjeshur (i,c), adj. sabit, -a, -o, gust, -a, -o; gnje^n, -a, -o; meSan, -a, -o; zdepast, -a, -o. ngjet, V. dogoditi se, dogadati se, zbiti , bivati. ngjeth, V. drhtati; ngjethem — zadrhtim; ježim se; zatresti sc, ustresti se (od hladnoce, od straha, uzbudenja). ngjethje/-thja,./. drhtanje, potres. ngjethura ^t (të). /. pi. drhtanje, potres. ngjëroj', V. okusiti, kuSati (jelo) ; postiti. ngjërdj^ V. okružiti, zaokružiti, opkoliti; prolaziti, skitati, skitarati. ngjinoj, ë. okusiti; postiti. ngjir -i, ni. vid. gjir. ngjirem, v. promuknuti se, promući se. ngjiris, V. zgrušati, zgrušavati (za mleko). ngjirje/-rjai /• pronn^Wost. ngjirur (i,c), adj. p r^u k /-a o , -la, -lo: zë i ngjirur — promukao glas. ngjisem, v. nasrtati, navaijivati, dosadivati, pri­ lepiti se (kome). ngjishte/-tja, /. vid. gishtëz. ngjit, V. sastaviti (predmete), zalepiti, zalemiti; ngjit sëmundjcn—zarazili (bolešću); ia ngjifëm emrin — nadeše (dadoše) mu (joj) ime; ia ngjilën per vrasje — osumnjičiše ga (ju)je za ubistvo, optužiše ga (je) za ubistvo; ngjitu lart — popni se gore; fig. i ngjit dorën — pomoći mu

208

N IPN f

Goj), pružiti pomoć; ngjitcni — popeti se; i ngjitet pas — prilepiti (lepi) se (kome), dosa­ divati (kome); u ngjit me barrë — zatrudnela je. ngjitas, adv. blizu, uporedo: ngjitas me shtëpinë e tij — blizu njegove kuće , pored njegove kuće. ngjitë, adv. stastavijeno, uporedo, blizu, zajedno: ngjile me rrugë — u blizini puta, pored pula, sastavljeno sa putom. ngjifës -i, m. hot. {Galium aparine) broćac, divIji broć, lepuša. ngjitës -e, adj. lepijiv, -a, -o; zaraz/ -an, -na, -no: sëraundje ngjitësc — zarazna bolest, ngjilje/-tja, / . zalepljenje, zalepljivanje; zaražavanje. ngjitur(i,e), adj. zalepljen, -a, -o, sastavljen, -a, -o. ngjitur(me),prep. pored, blizu, uz: ngjitur me shtëpi — uz kucu, pored (blizu) kuće. ngjizër -i, m. vid. gjizar. ngjizct, V. zgrušati se, zgrušavati se, usiriti se; zgusnuti se, zagustiti se; obrazovati se. ngjizje/-zja, / . zgusnuće, zgrušanje, zgrušavanje; obrazovanje, (razviće). ngjok, V. drhtati: më ngjokin elhet — drhtim od groznice; ngjokem — uhvatili se, zavadili se: u ngjokën — uhvatiše sc, zavadiše se. ngjom, V. vid. njom. пвјуеј, (u)močili: ngjyej kafshatën — umočili zalogaj; obojiti, bojadisati: ngjeva pelkat — bojadisati (bojadisah) odelo; ngjyhcm — obojili se; namazati se, napuderisati se (рагГеmom). ngjyrë -a, / . boja, kolor; mastilo, tinla. < iigjyrë (i,e), adj. obojen, -a, -o; metal i ngjyrë — obojeni metal. ngjyrënjëjtë, adj. jednoboj/ -an, -na, -no, istoboj/ -an, -na, -no. ngjyrëj, V. obojiti, vid. i ngjyros,. ngjyros, V. obojiti, bojadisati. ngj>Tshëm/ (i), -shme, (e), adj. šaren, -a, -o, Sarolik, -a. -o. ngjyruar (i,e), adj. obojen, -a, -o, bojadisan, -a, -o. nihilist -i, m . nihilist(a). > nihilizëm/-zmi, m. fil. nihilizam. nikel -i, m. min. nikal. nikelim -i, m. niklovanje. nikoqir -i, m. domaćin, vlasnik, gospodar. nikoqire/-rja, / . domaćica, vlasnica, gospodarica. nikotin -i, m. hem. nikotin, sastojak duvana. nim -i, m. minderluk, sedalo, počivaljka; kutak. nina - nana, part, ninanje, uspavanka. ninë -a, f. kolevka, vid. i djep. ninëz -a, / . vid. bebe; slika, predstava. nip -i, m . unuk; necak; sestrić. nipash -i, m. seslrić, vid. i nip. nipëri -a, kol. unučad; potomstvo, potomci. nipni -a, kol. dial, unučad; potomstvo; vid. i niperi.

NTS

209

nis, V. .početi, otpočeli: ia nisi biscdës — započco (-la) je razgovor; nisja ti i pari — počni ti prvi; ia nisi këngës — zapevao (-la) je; nisa lelrën — olpremiti (otpremih) pismo; e nisën nusc — spremišc jc (za udaju), otpra- • tiše je (kod muža); nisi vapa — počela je vrucina; u nisa per në pushim — krenuli (krenuh) na odmor; nisu (i noser — kreni ti sutra; nisem — krecem. nisi -a, /. vid. ujdhesë, ishull. nis]e/-sja, /. početak; polazak, odiazak; odašiIjanje. nisme -a, /. podstrek, inicijativa. nismës -i, i n . v id . iniciator. nisur (e), a d j . spremljena (za udaju); (za) početa, načeta. nishadër -I, i n . nišadar, stipsa. nishën -i, m . nišan, meta; belega, biljega, ožiljak; znak, obeležje; orden, medalja. nishanxhi -u, m . nišandžija. nisheste/-tja, /. nišcsta, škrob, skrob. nitrët -i, m . h e m . nitrat, so azotne kiselinc. nitrik, a d j . h e m . azotna kiselina. nitrogliccrinë -a, f . h e m . nitroglicerina, eksplozivno ulje od kojeg se pravi dinamit. nivël -I, III. f i z . povrsina, ravna površina vode; razina, libela; nivo. stepen na kome se nesto nalazi: në nivel të lartë — na visokom nivou. nivclim -i, m. niveliranje, nivelisanje, poravnanje, izjednačcnjc, izjcdnačavanje. nivelćj, V. nivelirati, nivelisati, nizëm -i, m. {st.) nizam, nekadašnja redovita turska vojska. nobët -i, III. {s i .) v id . rojë. noca -t, f . p i . nakit, v id . i marcel, noçkë -a, /. a n a l, članak; čvor, kvrga; njuška (surla). nofkë -a, f . nadimak, v id . i ofiq. nofull -a, /. a n a l, vilica. nojme/-mja, /. znak, namigivanje, mig. noksën, a d v . manjkavo, falično. nom -1, m . v id . ligj. nomë -ja, /. v id . kullotë. nominativ -i, m . g r a m , nominativ, imeniteljni, prvi podež. nor -I, 7?j. zool. {Colymbus iiordiciis) gnjurac polami. normil -e, a d j . normal/ -an, -na, -no. normale/-lja, /. učiteljska škola; g e o m . normala. normalist -i, m . učenik učiteljske škole. normalisht, a d v . normalno. normativ -e, a d j. normaliv/ -an, -na, -no; gramatikč normative — normativna gramatika. normative -a ,/, normativa. norme -a, /. norma, normist -i, m . normirač. normuar (i, e), a d j . normiran, -a, -o. norvegjëz -i, in . Norvežanin. norvegjëz -e, a d j. norveški, -a, -o, norvegjeze/-zja, /. Norvežanka. Norvegji -a, /. NorveŠka. norvegjisht, adv. norveški, na norveSkom. norvegjishte/-tja, /. norvcški jezik. 14 Pjalor shqip-serbokroatisht

N U N Ë R I'

nosit -i, III. zool. vid. pciikan. noslitër/-tra, /. hot. mladica, sadnica, izdanak. not -i, III. plivanje. nofdr -i, III. plivač. nolarëk -e, adj. plivacki,-a,-o, plov/-an,-na, -no: zog notarak — plica plivačica. notër -i,' m . noter, pisar. noteri -a, /. noterstvo, pisarnica. notcriël -c, adj. notcrski,-a,-o, pisarski,-a,-o. note -a, /. m u z . nota; occna (u školi); nota (u diplomatiji). noli -a, /. vlaga, vlažno vreme; miris zemlje posle kiše. notim -i, m . plivanje; ocenjivanje (u školi). nofishte/-t]a, /. bara, močvara. notoj, V. plivati; occniti (u školi); notirati. novaciën -i, m . novatorstvo, novina. novatër -i, m . novator, stvaralac nečeg novog. novatorizeni/-zmi, m. novatorizam, novalorstvo. novclë -a, /. Ш. novela, novelist -i, ni. novelist, pisac novela, novice -a, /. vrsta crnogorskog karabina. nozull -i, m . ishrana, namirnica. nozullim -i, m. snabdevanje namirnicama; is­ hrana. nuancë -a, /. nijansa, tananost, istanCenost, fina, jedva primetna razlika. nuhir -i, m . jelenovo gnezdo. nuhës, V. pomirisati, namirisali, njuhati. nuhatjc/- tja, /. pomirisanje, namirisanje, njušanje. nuhatur -it, (të), n. mirisanje, vonjenje. nuhurit, V. njuhati, njušiti, njuškati (pas); mirisati. nuk, adv. ne: nuk bën kështu — ne može ovako; nuk erdhi — nije dožao (-la), nukleër -e, adj. nuklear/-an, -na, -no. nullë -a, /. desni (oko zuba). nullëz -a, /. desni, vid. nullë. numeratore/-rja, / . računaljka. numerik -e, adj. numerički, -a, -o, brojni, -a, -o, brojčani, -a, -o. numerikisW, adv. numerički, brojno, brojčano. numë -a, /. bala, smotak, .syeianj (pamuka). ' numër/-rori, m. broj, numera. numërim -i, m. brojanje, numerisanje. numërëj, V. brojiti, prcbrojili, izbrojiti; računati, izračunati, proračunati. numërër -i, m. gram. broj. numërër -e, adj. mat. brojni, -a, -o. numërucs -i, m. mat. brojitelj. numërucshëm (i) -shme (e), adj. prebrojljiv, -a, -o. numizmatik -e, adj. numizmatički, -a, -o. • numizmatikë -a, /. numizmatika, nauka o kovanom novcu i medaljama kao o kultumo — (h)istorijskim spomenicima. nun -i, m. kum; ispovcdnik. nunciatë -a,/. nuncija, blagovesli, vid. i vangjelizmë. nunë -a, /. kuma, kumica, vid. i ndrikull. nunël -a, /. vid. gjyshe. nunër -a, /. drvara, ostava za drva, šupa za drva. nunëri -a, /. kumslvo; kumovanje.

NUNËROHEM

210

nunërohem, v. ispovedati se (u crkvi); kumovati sc. nur -i, nt. lik, izgled; car, draž; svetlost, sjaj. nurshëm (i)-shme (c), adj. izgled/-an, -na.-no, -lep, -a, -o, dražes/ -tan, -na, -no, svct/ -ao, -la, -lo, sjajV -an, -na, -no. nuse/-sja, /. nevesta, mlada, snaha, snaja; dita e nuses — svadbeni dan; nusja c ujërave — vodena vila (niiloloska figura). nusclilc -a, /. zool. vid. bukël. nusël -a, /. zool. vid. bukël. nusëri -a, /. nevcstinje (sve neveste). nusërëj, V. stajati nevesta na dan svadbc, na dan venCanja; fig . stajati skrštenih ruku (kao snaša), ne raditi. nusërore/-rja, /. nevestina soba, vajat, klijet, kucerak. nusëz -a, /. zool. vid. bukël. nusi -a, /. dial, nevestinja, vid. nusëri. nusisht, adv. ncvestinski: veshur nusisht — neveslinski obučena. nuskë -ai, f . vid. kukull. nuskë -a2, /. (h)amajlija, zapis, vid. i liajmali. nuskëz -a, /. snop šaše, snop kukuruzovine. nxeh, V. ugrejati, zagrejati, otopliti; nxehem — grejati (grejem) se; fig . zagrejati se, planuti, naljutiti sc. nxehtë, adv. toplo, vruće; sot ëshfë nxehtë — danas je tpplo (vruće). nxcblë (i, c), adj. top/ -ao, -la, -lo, vruć, -a, -o; klimë e nxehfë — topla klima. nxehtë -it (të), n. toplota, vrucina. nxehtësi -a, /. vrućina; f i z . toplota. nxehtësisht, adv. toplo; srdacno, usrdno. nxemë (i) -me (c), adj. ugrejan, -a, -o, zagrejan, -a, -o. nxemje/-nija, /. grejanje; zagrejavanje. nxë, V. stajati, stati: sa nxë kjo enë? — koliko staje u ovom sudu, koliko hvata ovo sudc! salla nxë dyqind vcta — sala hvata (može da primi) dvesta Ijudi; flg . s’e nxë vendi — ne miruje (ne moie da sc smiri, ne može stajati na jednom mestu); nxë mësimin përmendsh — naučiti lekciju napamet, nauëiti naizust; nxë ngojë — spominjdti (sporhinjem). nxënës -i, m. učenik, dak. nxënëse/-sja, f. učenica. nxënësi -a, /. zapremina. nxij, V. ocrniti, obojiti u cmo; pocrniti (od sunca); nxihem — pocrniti se (crnim); fi g . za nxiu faqen — ocrnio (-ia) mu Goj) je obraz, osramotio (-la) ga (ju) je; u nxi qielli — potamnilo je nebo (naoblačilo se); iu nxiftë jeta! — crn mu (joj) život bio!

NYJTUR

nxireni, V. opaliti se (od sunca). nxirë (i, e), adj. pocrnjen, -a, -o, pofamnjcn, -a, -o; opaljen, -a, -o, (od sunca); fi g . jad/ -an, -na, -no, nesrec/ -an, -na, -no. nxirim -i, m . cmjenje, tamnjenje. nxiioj, V. vid. nxij; f ig . ubiti, pogubiti. nxit, V . podstaci, podstrekavati, podsticati, bodriti; terati, (po)žuriti. nxilës -i, m. podstrekač. nxilim -i, ni. žurba, užurbanost; žurenje. nxilje/-tja, /. pođsticaj, pobuda, bodrenje. nxJtoj, V. pozuriti; nxitohem — požuriti se (žurim). nxjerr, V. (iz)vaditi: nxjerr leje — izvaditi (vadim) dozvolu;-nxora sbaminë nga xhepi — izvaditi (vadim) maramicu iz džepa; e ka nxjerrë dhëmbin — izvadio (-la) je zub; skinuti, svlačiti: nxori rrobat — skinuo (-la) je (svlačio -la se) odelo; izdati, doncti; u nxuar ligji — donct je zakon; "nxori një urdhër — izdao (-la) je naredenje, izdao (-la) je naredbu; kjo krahinë ka nxjerrë shumë trima — dvaj kraj je dao mnogo junaka; nxjerr gjërat në shesh — isterati (teram) stvari na ëistinu; i nxori gjumin — probudio (-la) ga (ju) je; e nxuarën nga puna — otpustiše ga Q'e) sa posla; nxjerr taksat — skupiti (kupim) takse (porez); gjyqi e nxori tc pafajshëm — sud ga (ju) je proglasio nevinim (oslobodio optužbe). nxjerrët (të) frymë, п. izdisaj, izdisanje, izdahnuće. nxjerrje/-rrja, /. vađenje; nxjerrja e tatiraeve — napladivanje porcza, skupljanje poreza; nxjerrje nga borxhi — izvlaëenje iz duga (dugova). nxusem, v. vid. kacavarcm. nyç -c, adj. tvrd, -a, -o: arrë nyçe —^ tvrd orah; žilav, -a, -o, čvorast, -a, -o, čvorav, -a, -o: dru nyçe — žilavo (čvorasto) drvo. nye — nëni, m . čvor; a n a t. član, zglob; g ra m . član. nyell -i, ni. anal, clan; čvor. nyje/-ja, /. cvor: nyja c komiinikacionlt — saobraćajni čvor. nyjë -a, /. gram , članj nyjë e përparme — prednji član. nyjë-si -a, /. čvorovitost. nyjsliëm (i) -shme (e), adj. gram, reči (imenice, pridevi, zamenice, i dr.) koje imaju član, čija je osobina da mogu imati ili moraju imati član (prednji ili zadnji). nyjtuar (i, c), adj. bot. člankovit, -a, -o. nyjtur (1, eX adj. zglobni, -a, -o.

Nj nj, dvadeseto slovo alfabeta. nja, adv. približno, okolo, blizu, jedno; nja peso a gjashtë sish — okolo (jedno. blizu) pet ili 5est njih. i njaça -t, / . pi; vid. ikra. njaj, pron dial, taj: njaj njeri — taj čovek. пјајб, proit dial, ta: njajo grua — ta žena. • iijajzc, adv. dial, svejedno; zajedno, skupa. njajzim -i, m. gram, jednačenje, sljubljivanje glasova, asimilaeija. njajzoj, V. izjednačiti, ujednačiti. njak -u, m. svička, pištanjak, izraslica na koži napunjena krvlju; fig. ozlojediv, rasplamtljiv. njaq, adv, dial, toliko: njaq ështc larg — toliko je daleko. njashtii, adv. dial. vid. ashtu. njaty, adv. dial, vid. aty. njegull -a, /. vid. mjcgull. njeh, V . brojiti, izbrojiti; njeh paratë — brojiti (brojim) novae; naricati, oplakati. njehsim -i, m. mat. racunanjc; brojanje. njehsćj, V . mat. računati; brojati. njehsćr -i, m. računar, mašina za računanje. njehsiiesliljn (i) -shme (e), adj. izračimljiv. -a. -o. njelmë (i, e), adj. slan, -a, -o. njclmesim -1, m. slanost, slanoća. njelmësinë -a, /. slanost,-slanoća. njelmesćj, v. (po)soli(i, (za)slaniti. njclmët (i,e), adj. slan, -a, -o. njeni, pron. vid. njeri. njera — jatra, pron. nešto, raalo. njerezi -a, /. čovečanstvo, svet, Ijudi; dovečnost, uljudnost, humanost; svojta, rod. njerëzillëk -u, m. vid. njerezi. njerëzishëm (1) -shme (e), adj. čoveč/ -an, -na, -no, ljudski, -a, -o, uljud/ -an, -na’ -no. njerëzisht, adv. čovečno, ljudski, humano. njerëzor -e, adj. ljudski, -a, -o, čovečanški, -a, -o; shoqeria njerëzore — ljudsko društvo; sjellje njerezore — human postupak. njeri -u, m. čovek, osoba. njeri, pron vid. njeri. njeri - jatrin, pron. jedan drugog; njeri-jatrit — jedan drugom. njerith -i, m. anat. resica (u grlu). njerk -u, m. očuh (majčin drugi muž). njerkë -a, f. maćeha (očeva druga žena).

njeti, adv. dial. vid. gjetiu. njethet, V . (po)listali, proevetati: u njeth mali — prolistala je gora; oživeti: njethet natjxa në pranverë — oživljava se priroda u prolcce; voditi se, oplodavati se; njethen lopët — vode se (oplodavaju se) krave. një, nr. jedan (broj jedan); një c një bëjiië dy — jedan i jedan su dva; gram, neodredeni clan: njc plak paska thënë — jedan (neki) starac je rckao; adv. svejedno: per niua është një — za mene je svejedno; një me një — odmah, odjednom. njëAktëshe/-shja, /. lit. jednočinka (u jednom činu). njëanshëm (i) -shme (e), adj. jednostran, -a, -o, pristras/-an, -na, -no. njëatomlk-e, jednoatoinski, -a, -o, monoatomski, -a, -o. njëbuz6r -e, adj. bot. jednousnat, -a, -o (monolabilan). njëdëllës -e, adj. bot. jednonervni, -a, -o. njëditëzaj, adv. prekjucc(r); onomad. njefires -e, adj. bot. jednosemen, -a, -o. njcfisb, adv. jednostruko; jednoslojno. njëgjymfyrësh -i, m. mat. monom, jednočlan. njëh^ë, adv. nekada, jednom: na ishte njëherë një plak — bio je nekada Gednom) jedan starac; jedanput, jednog dana: do të pendobcsti njëherë — pokajaćt^ se jednog dana. njëbërësh, adv. odjednom, odjedanputa; ia pagoта njëlerësh — platih odjednom; istovremeno. njëhërshëm 0) -shme (e), adj. jednovremen, -a, -o, istovremen, -a, -o; nekadaSnji, -a, -o, drev/ -an, -na, -no. njëjës -i, m. gram, jednina (singular), njëjtë (i, e), adj. isti, -a, -o, istovet/ -an, -na, -no. njëkohësi -a, /. jednovremenost, istovremenost. njëkohësisht, adv, istovremeno, jednovremeno, njëkëhshëm (i) -shme (e), adj. jednovremen, -a, -o, istovremen, -a, -o. njëkokës -e, adj, bot. jednoglavič/-an, -na, -no (za \TSte biljaka). njëkthinës -e, adj. bot. jednook, -a, -o (za vrste biljaka). njëlulës -e, fdj. bot. jednocvet/-an, -na,-no. njëlloj, adv. jednako, podjednako.

n j ë l l Oj t ë

212

NJOHUR

njëllojtë (i, e), adj. islovrs/-fan, -na, -no, isto- njëvjeçAr -e, adj. jednogodišnji, -a, -e. rod/-an, -na, -no; jednak, -a, -o. njëvlëfshëm (i) -shme (e), adj. jednakovred/-an, njënibëdhjëtc, nr. jedanaest (11). -na, -no, istovrcd/ -an, -na, -no, ekvivalent -an, njcmbëdlijctërrëkësh -i, //». Ut. jcdanacslerac na, -no. (slih). njëvleflësl -a, /. istovrednost, jednaka vrednost, njëmëndi, adv. sad, trenutno, momcntalno. ekvivalencija, ekvivalentnost. njëmënthi, adv. vid. njëmcndi. njëvlëflshëm (i) -shme (c), adj. jednakovred/ -an, njëmësht (1, e), adj. jednoslruk, -a, -o, (za vlakno, -na, -no, ekvivalenl/ -an, -na, -no. konac). njëvlërës -i, m. mat. ekvivalenta, isla vrednost, njëmëzaj, adv. vid. njëfish. njëvlerësi -a, f. mat. ekvivalentnost, ista vred­ njëmijë, nr. hiljada (1000). nost. njëniijëshe/-shja, /. hiljadarka. njëzëf, nr. dvadeset (20). njëmijtë (i, e), adj. hiljadit, -a, -o. njëzefsh -1, m. dvadesetica, dvadesetka. njëndtëzaj,. nrfv. preksinoć; pre nekoliko noëi. njëzë e njëzë -a, /. poslovica. njënjë, adv. jednako, ncrešeno. njëzërl, adv. jednoglasno, složno. njënjëshëm (i) -shmc (e), adj. jednak, -a, -o, vid. njl, nr. dial. vid. një. i barabartë. njicë -a, J. vrsta ribarske mreže (dužine do 50 njëpasnjëshëm (i) -shme (e), adj, neprekid/ -an, -na, m.). -no, neprestan, -a, -o. njikiq, adv. dial, ovoliko. njëpjëllës -e, adj. biol. jcdnorod/ -an, -na, -no. njëkëtij, adv. dial, ovđe, baš ovde. njëqcliz6r -e, adj. biol. jednoćelijski, -a, -o. njiky, pron. dial, ovaj, baš ovaj. njëqind, nr. sto (100). njllë -a, /. zool (Tinea vulgaris) pastrmka. njëqlndë (i, e), adj. stoti, -a, -o. njimć, adv. dial. vid. Djëmendi. njëqindvjetor -i, tn. stogođišnjica. njimënd, adv. dial, zaisfa, doista, uistinu, stvamo, njëri, pron. neko, jedan od; njëri nga ata — neko ozbiljno. (jedan) od njih. njinesë -a, /. vid. agjërim. njërrjështës -e, adj. jednored/ -an, -na, -no, od njinoj, V , vid. agjcroj. jcdnog niza. njiqmd, nr. dial. vid. njeqind. njërrokëshe, adj. gram, jednosložna (reč). njisi -a, /. dial, mera, vid. njësi; ispaša, pašnjak. njëscksor -e, adj. biol. jednopolni, -a, -o, jed- njisoj, V . dial. vid. njesoj. nospolni, -a, -o. njitdsh, adv. dial. sad,_ trenutno, momentalno. njësl -a, J. mera: njësia c gjalësisë — mera za njizdni, adv. dial. vid. njëzëri. dužinu, dužna mera; jedinica: njësia e masës njofshëm (i) -shme (e), adj. dial, poznat, -a, -o; — jedinica mere; njësia ushtarakc — vojna m. poznanik; /. poznanica; e kam të njofshëm — poznanik mi je, vid. njohur. jedinica; jedinstvo: njësi moralo - politike e popullit — moralnopolitičko jedinslvo naroda; njoftlm -1, m. dial, upoznavanje, primanje (davanje) na znanje; e mora në njoftim — primio celina: të tri njësitë e tragjedisë klasike — sve tri celine klasicne tragedije. (-la) sam na znanje; saopštenjc, saopštavanje; vid. njohfim. njësim -i, m. jedinjenje, ujedinjenje, unifikacija. njësishëm (i) -shme (e), adj. mat. jedinični, -a, -o, njoftdj, V . dial, upoznati, dati na znanje, saopunitarni, -a, -o. štiti; njoftoje me ngjarjen — upoznaj ga (ju) njësil -i, m. voj. desetina. sa dogadajem; njoffohem — upoznati se; të njës6j>, adv, jednako, podjednako; (ë gjithë 1 njoftobemi — da se upoznamo, vid. njohtoj. dua njësoj — sve ih podjednako volim; adj. njoh, V . poznati, poznavati, prepoznati; priznati, priznavati; e njob atë njeri — pozoajem tog jednak, -a, -o; këta të dy janë njësoj — oba (dva) su jednaki. čoveka; e njoba nga zërl — prepoznadoh ga po glasu; e njeb për vëlla — priznaje ga za njesćjz, V. (u)jednačiti, izjednaSiti, ujëdiniti, sjediniti u celinu. brata; ia njohtën lë gjitha të drcjtat — priznjësh -i, m. jedinica (broj 1); njëshl është numër naše mu OoJ) sva prava; njibem — poznajem se. — jedinica je broj; mat. jedan (broj). njësh, &dv. zajedno, skupa; shkojmë njësh — njohës -1, m. poznavalac. idemo zajedno (skupa). njohje/-hja, f. poznavanje; upoznavanje; saopštenje; priznavanje. njëshe, adj. xhezve njëshe — jednokafna džeznjohfësl -a, /. poznanstvo. va, džezva za jednu kafu. njëtrajtësdj, v. mat. ujednaCili. njohtim -1, m. upoznavanje; saopštenje, saopnjëtrdjtshëm (i) -shtne (e), adj. ravnomer/ -an, štavanje. -na, -no, jednoobraz/ -an, -na, -no; ujednanjohtoj, V . upoznati; saopštiti; njohtohero — čen, -a, -o. upoznati se. njëthelbdr -e, adj. bot. monokotiledonski, -a, -o. njëthundrak -e, adj. zool. jednokopitarai, -a, -o. njohuni -a, /. dial. vid. njohuri. njëthundr^kë -t, m. pl. zool. jednokopitari. njohur (1, e), adj. poznat, -a, -o; shkencetar i njëvalëncë -a, /. jednovalentnosl. njohur — poznat naučnik; priznat, -a, -o; njëvalënt -e, adj. jednovalent/ -an, -na, -no. është 1 njohur çdokund — svugde je priznat.

n jo h u r !

213

njohuri -a, /. znaje, poznavanje; ka njohuri lë gjcrë — ima široko znanje. njollë -a, /. nuija; pcga; f ig . Ijaga. njolloj, V. nirljali; fi g . okaljati, naneti ijagu (kome). njollćs, V. mrljati, zamrljati (odelo i dr.)', fi g . oka­ ljati, naneti Ijagu, osramotiti; njolloscm — zamrljati se; f i g . okaljati se, osramotiti se. njom, V. okvasiti, pokvasiti: njom ndërresat — pokvasiti rublje (pri pranju); potopiti; njoma arën — potopiti (polopih) njivu; njom gojcn — osvežiti se (pojesti ili popiti nešto sveže); njom kafshatën — umočiti (močim) zatogaj; poštrapati; f i g . i njom dorën — dati (dajem)

n j u h As

milostinju; njomem — pokvasiti se; osvežiti se. njome/-mja, /. čedo, beba. njomë {i, e), adj. sirov, -a, -o; dru e njomë — sirovo drvo; djathë i njome — svež sir; bar i njomë — zelena (sveža) trava; nezre/-o, -la, -lo; opor, -a, -o; mok/-ar, -ra, -ro; poš trapan, -a, -o. njomcsi -a, /. sirovost; nezrelost; oporost; svežina. njomëslna -f, f . p l. d ia l zelje (povrće). njomëz -a, /. b o l. izdanak, mladica. njomsh -i, m. sveža trava, zelena (sveža) trava. njomështinë -a, /. zelcnilo; mlada (zelena) trava. njuhds, v. vid. nuhas.

0 o, đvadesetprvo slovo alfabeta. o! iiiler. o! o burra! — o ljudi! o, conj. Hi: o une o ti — ili ja ili ti. oazë -a, /. geogr. oaza, malen komad zemlje s vegetacijom i vodom usred pustinje. obdukcion -i, m. obdukcija, otvaranjc mrtvog tela u nauëne svrhe ili radi uslanovljcnja uzloka smrti. obelisk -u, m. obelisk, kamena gradevina u obliku četverobridnog stupa koji sc prema vrhu sužava. objćkt -i, m. objek(a)t, predmet, koji sačinjava deo spoljnog materijalnog svcta; predmet spoznaje i delatnosti subjekata: objekt studiini — predmet istraživanja; objekt biscdimi — predmet razgovora; gram, dopuna, reč u icčenici na koju prelazi glagolska radnja. objektiv -i, m. cilj; voj. strateška tačka, stratežki cilj; opt. objektiv, sočivo, leća. objektiv -c, adj. objektiv/ -an, -na, -no, nepristras/ -an, -na, -no, praved/ -an, -na, -no, pravič/ -an, -na, -no; stvar/ -an, -na -no, real/ -an, -na, -no, predmet/ -an, -na, -no, objektivisht, adv. objcktivno, stvarno, realno. objektivitćt -i, m. objcktivnost, stvarnost, nepristrasnost, realnost. objektiriz5m/-zmi, m. fil. objektivizam, u teoriji saznanja: priznanje objektivnih, tj. opštevažećih istina, vrednosti i normi, kojepostoje nezavisno od subjekta koji saznaje; tcndcncija prikrivanja druStvene odredenosti nauke i filozofije. obobd! inter/, lelc, jao, juh! avaj, ajme! obćrr -i, m. aviija, dvorište; dvor: oborri mbretëror — carski dvor. oborresi -a, /. plemenitost, gospodstvo, Icpo ponašanje, kulturno ophodenje, uctivost. oborrtdr -i, m. dvorjanin. observator -i, /«. opservatorijum, osmatračnica, specijaino uredena zgrada za astronomska posmatranja, zvczdarnica, zvczdara. obskurantizcm/-zmi, m. opskurantizam, mračnjaštvo, nazadnjaštvo, mržnja na napredak, strah od prosvecenosti narodnih masa. obstTukcion -i, m. opstrukcija, sprečavanje, smetanje, kočenje, ometanje skupštinskog rada

drugim govorima koji se ne odnpse na pred­ met raspravljanja. obstriikcionist -I, m. opstrukeionist, koji pravi opstrukeiju, koji smeta svojira bespredmetnim ' govorom. obstrukcionizëm/-zmi, m. opstrukeionizam, taktika opslrukcionista. obus -i, m. voj. minobacač; vrsta artiljerijskog oružja. ode/-dja, / . lit. oda, vrsta svečane i uzvišene lirske pesme koja slavi ncki znatoi (h)istorijski dogadaj ili (h)istorijsku liCnost, pesma uzvišena sadržaja. odë -a, /. soba, odeljenje: oda e mysafireve — gostinska soba; komora; oda ekonomikë — privredna komora. Odisd -a, /. Odiseja, starogrčka (Homcrova) epska poema. of! inter/, of! jao! ofendim -i, m. uvreda, vredanje. ofenddj, v. uvrediti; ofendohem — uvrediti (vredam) se. ofendiiar (i, e), adj. uvreden, -a, -o. ofendues -e, adj. uvredljiv, -a, -o: fjalë ofenduese — uvredljive reci. ofensivë -a, J. voj. ofanziva, napad; nastupanje, nasrtaj. ofertë -a, /. ek. ponuda; nudenje. ofertues -i, m. nudilac, ponuđač. oficćr -i, m. voj. oficir. ofiçinë -a, /. radionica (mehaničarska). ofiq -i, m. sluiba, položaj, dužnost: ofiq i lartë — visok položaj; podrugljiv nadimak, nadevak. ofiqdr -i, ?n. sluzbenik; matičar: ofiqari i gjendjes civile — matičar. ofroj, V. ponudili: i ofirova njc cigare — ponudihga (je) cigaretom; prcdložiti; prcporučiti. ofshe! inter/, kuku! lele! ajme! (za bol). ofshë -a ,/, prokletstvo, kletva; tëzëntë ofsha ime! — stigla te moja kletva! oftikë -a, /. med. vid. tuberkuloz. oftiko.sur (i,e), adj. vid. tuberkuloz. ogiç -i, m. ugič, ovan predvodnik; pripitomljeno jagnje. ograjë -a, paSnjak (šuma sa pašnjakom). ogurzi/-zëzë, adj. zloguk, -a, -o, zloslut/-an, -na, -no.

OH

215

(A! interj. oh! (za radost). oj! interj. oj! oj vajzë! — oj devojko! oje -a, /. čipka. ojme -t, /. pi. dial. vid. oje,. ojnik -u, m. morski povetarac. ojvodiiake/'kja, /. najniži red zeljanika, prvi red uz dno tepsije (pri mesenju zeljanika). okatdr -i, m. sud zapremine od jedne oke. okatir -e, adj. od jedne oke (zapremine). okë.-a, /. oka, stara jedinica mere za tezinu (1408 gi).

oker/-kra, / , bol. jednozrnac, vid. i bërcel. okitë -a, /. zaleđeni sneg na dryecu.. oklira -i, m. bat. vrsta drva za pravljenje muštikala. okllai -a, /. oklagija. rasukač,'sukalo, valjak za testo. okoll, adv. okolo, u krug: janë mbledhë okoll — okupili su se u krug. oksid -i, m. hem. oksid, jedinjenje sa kiseonikom. oksidim -i, m. hem. oksidaeija, oksidiranje. oksidohet, v. oksidirati se, oksidisati ,se. oksidoj, V. oksidirati, oksidisati. oksiduar (i,e), adj. oksidiran -a, -o. oksidues -e, adj. -hem. oksidujući, -a, -e. oksigjćn -i, nt. hem. oksigen, kiseonik, kisik. oksimćr -i, m. lit. oksimoron, duhovita glupost, duhovita besmislica. oksiton -i, m. gram, oksiton, naglasavanje jednog (naročito poslednjeg) sloga u reci. oktaedër/-dri, m.geom. oktaedar, pravilan osmostranac. okfapodh -i, m. zool. oktopode, osmorucci. oktavë -a, /. muz. oktava; iit. osmostihovna strofa. oktćt -i, m. muz. oktet, komad od osarh samostalnih glasova; zbor od osam svirača; hem. oktan. okulist ri, m. okulist, očnJ lekai', lečnik. okupacion -i, m. okupaeija, p>osedanje (vojskom) tude teritorije. okupator -i, m. okupator, osvajač. . okupini -i, m. okupiranje, posedanjc tude teri­ torije. okupćj, V. okupirati, osvojiti, zauzeti (vojskom) tudu teritojriju. okupuar (i,e), adj. okupiran, -a, -o. oligarki -a, / . oligarhija, vladavina malog broja plemićkih porodica. oligarkik -c, adj: oligarhijski, -a, -o. olimpiadë -a, /. olimpijada: vremenski razmak od 4 godinc izmedu dvaju praznika olimpijskih igara koji je služio za jedinicu brojenja godina; olimpijske igre, medunarodne utakmice u svima glavnim granama sporta. olimpik -e, adj. olimpijski, -a, -o: lojna olimpike — olimpijske igre. om -i, m. fiz. om, jedinica mere električnog otpora. omdn -i, m. bot. {Inuiahelenium) oman, utrenica. ombelifere -t,/. pi. hot. ombelifera, biljke stitare, štitonoše .

OR

onibrëlO)ë -a, /. kišobran, suncobran, vid. i çadër. omëletë -a, /. omlct, kajgana ( vrsta jela od jaja). ondulacion -i, m. ondulacija, kovrdanje kose. onduloj, V. ondulirati, kovrdati kosu. onduluar (i,c), adj. ondulLran, -a, -o, kovrdav, -a, -o', (za kosu). onomatopć -ja, /. onomatopeja, podražavanje zvukova. onomatopeik -e, adj. onomatopejski, -a, -o. opangë -a, '/. dial, vid.^ opingc. opera, /. muz. opera, drama u kojoj se cela sadržina peva. operacion -i, m. med. operaeija, lečenje hirurškim putem, rezanje, sečenje; voj. operaeija. ratna radnja, planski izveden pokret jedinica radi postizanja izvesnog cilja; mat. računska radnja, računanjc. operator -i, m. operator, hirurg; radnik izvrSilac, tehničar na (filmskoj) aparaturi. opcretë -a, /. muz. opereta. operoj, V. med. operisati, rezati, seći (radi lečc' nja); operohem — operisati (operišem) se; delati, izvršiti (neku) radnju. opet, adv. vid. prapë. opingdr -i, m. opančar. opingë -a, f. opanak. opinion -i, m. pogled, mišljenje, nazor, mnjenje; opinion publik — javno mnjenje. opistodom -i, m. arh. opistodom, zadnji deo hrama. opium -i, m. opijum, vid. i afion. opopo! interj. ih! juh! uh! (za iznenadenje). oportunist -i, m. oporlunist(a), sporazumaŠ s klasnim ncprijatcljera u svim prilikama. oportunizem/-znu, m. oportunizam, sporazumaštvo, zanemarivanje osnovnih ciljeva klasne borbe, izdaja u revolucionarnim situaeijama. opozitë -a, /. pol. opozieija, suprotnost, protivIjenje, protivstavljanje; protivnička stranka. optativ -i, m. gram, optativ, način kojim sc iskazuje želja. optativ -e, adj. gram, optativni, -a, -o, željni (način). oprik -e, 'adj. optički, -a, -o, vidni, -a, -o; nervi optik — vidni živac; inashtrim optik — optic;ka varka. optikalas, adv. jahačkc, opkoračke. optikë -a, /. fiz. optika, nauka o svetlosti i svetlosnim pojavama uopštc; nauka o prirodi svetlosti i zakonima videnja, glcdanja. optimist -i, m. oplimist(a), optimistički raspoložen čovek. optimizëm/-znii, m. optimizam, shvatanje kojc sve stvari i dogadaje posmatra sa njihove najbolje strane, u ružičastoj boji. oputa -t, /. pl. vezice (od opanaka). oqedn -i, m. geogr. okean, ocean, oqeanik -e, adj. okeanski,-a,-o, oceanski,-a, -o. or! interj. more! or (i! — more (ej!) ti!

ORAKULL

216

orakull -i, m. orakul, kod starili Grka proročište, mesto na kome su naročila svcštena lica primala poruke od bogova i saopštavala ih ljudinia; prorocanstvo; proricanjc. ordi -e, adj. usmeni, -a, -o: provim oral — usmeni ispit; lctërsi orale— usmena književnost. orangutang -u, m. zool. {Simia satyrus) orangutan (vrsta čovckolikog majinuna). orar *i, m. raspored časova; raspored radnog vrcmena; red vožnje, vozni red. oratćr -i, /П. orator, govornik, besednik, retor. orator! -a, /. oratorija, govorništvo, besedništvo, rečitost, govornički dar. oratorik -e, adj. oratorski, -a, -o, govornički, -a, -o, bescdnički, -a, -o. orbite -a, /. asir. orbita, putanja kojim se kreću ncbeska tcla; fiz. staza eleklrona. ordinance -a, /. ordonans, posilni (vojnik dodeIjen oficiru da radi određene poslove); nied. lekarski propis, lekarska odredba; prostorija gde lekar prima bolesnike za pregled. ordinatč -a, /. geoni. orđinata. ordlii -a, /. vid. hordhi. orć! inlerj. more! ej! oreks -1, ///. tek, apetit, ješnost; želja, požuda, oreksija. orendi -të, f. pl. nameštaj; pokućanstvo. oreshkë -a, /. bot. {Helianlhus tuberosus) morska repa. оге -a>,/. sat, časovnik; čas; djc në orën gjaslitë — juče u česi Časova; tč vije një orë e me pare — neka dođe što pre. orë -a2, / mit. vila zaštitnica, gorska vila koja štiti Ijude i plemena (po verovanju svaki čovek ima svoju vilu zaštitnicu); iu lig ora — napustUa ga (ju) je srcća. orëbdrdhë, adj. sreć/-an, -na, -no, vid. i fatbardhč. orëlig -ë, adj. nesrcć/-an, -na, -no. orëndrcqës -i, /;i. časovničar, urar, sajdžija. orëprëmë/-me, ddj. jad/-an, -na, -no, bed/-an, -na, -no. orëzi/-zëzë, adj. ncsreć/-an, -na, -no, vid. i fatzl. orgdn -i, m. anal, organ: organ i të parit — organ vida (oko); predstavnik, organ vlasli; ustanova; glasilo, list, časopis. organik -e, adj. organski, -a, -o: kiniia organike — organska hemija; lidhje organike — organska povezanost. organike -a,/, ustrojstvo, sislematizacija, kadrovi (jedne ustanove). organizatë -a, /. organizaeija; grupa ljudi sjedinjenih zajedničkim programom, ciljem ili zadatkom; organizata c puncs së bashkuar— organizaeija udruženog rada; ustrojstvo, organiziranje. organizativ -e, adj. organizacioni, -a, -o; organizaeijski, -a, -o. organizator -i, m. organizator; priređivač. organizcm/-zmi, w. organizam. organizim -i, m. organizovanje, organiziranjc, uredivanje, ustrojavanje.

ORTODĆKS

orgaaizćj, v. organizovati, organizirali, urediti, uredivati, ustrojiti. organizuar (i,e). adj. organizovan, -a, -o, organiziran, -a, -o, ureden, -a, -o. organizucs -i, /». organizator, uredivač. organo -Ja, f . muz. orgulje. ori! inferj. rnoril ojl orient -i, m. orijent, Istok. orientdl -e, adj. orijentaini, -a, -o, istočnjački, -a, -o. orientalist-i,/«.orijentalist(a), naucnikza orijcntalne jezike. orientim -i, m. orijentaeija, pravac, smer; snalazenje, razaznavanje; obaveštcnost, obaveštavanje; tendeneija, naginjanje; orieutobem — orijentisati se, okrenuti se prema; snalaziti se. orientucs -e, adj. orijentacioni,-a,--o. origjindl -i, ni. original, izvornik. origjindl -e, adj. original/-an, -na, -no, izvor/ -an, -na, -no, iskonski, -a, -o, nepatvoren, -a, -0 .

origjinalitet -i, m. originalnost, izvomost. origjinë -a, / , poreklo, podrijetio, postanak, počelo. oriz -i, m. bot. (jOryza saliva) pirinač, riža. orizna -t, /. pl, pijaca, tržnica pirinča. orizore/-rja, / . pirinčano polje, pirinčana plan­ tain. orkestër/-tra, / . orkestar; u pozorištu proslor odreden za svirače; skup svih svirača koji sudeluju i sviranju ncke kompozieije. orkestrinë -a, /. orkestar: orkestrina popullore — narodni orkestar. ^ orkë -a, / . vid. melodi. orkidace -fc, / . pl. bol. orhideje, porodica kačuna (vrsta ukrasne biljke). ormi -lë, /. pl. priprema, spremanje (za svadbu ili neku drugu priliku). ormis, V. spremiti, zgotoviti; ormis darken — spremiti (zgotoviti) večcru; u ormis nusja — spremila se mlada, spremila se nevesta. ornament -i, in. ornament, ukras. oroc, /. pažnja, zapažanje; s'e nira oroe — nisam zapazio (-la). orografi -a, / . geogr. orografija, znanstveno (naučno) opisivanje planina. orografik -e, adj. orografski, -a, -o, što se odnosi na opisivanje planina. orok -u, m. vid. afat; dial, red: sot e kam orokun e vadës — danas mi je red za navodnjavanje. oroqc/-qja, / . vid. dëshirë. ortdk -u, m. ortak, poslovni drug (osobito u trgovini). ortakëri -a, f . ortakluk, udruiivanje dva ili vi§e osoba u nekom poslu (obično u trgovi­ ni). ortaki -a, /. dial. vid. ortakëri. ortek -u, m. lavina, usov, plaz, ogromna gruda snega koja naglo pada s gorskih visina. ortë -a, /. vrsta, kategorija (ljudi jediiog uzrasta, reda, sloja ili zanata).. ortodoks -i. in. ortodoks, pravoverac, pravoslavac.

ORTODĆKS

217

ortodoks -e, adj. ortodoksni, -a, -o, pravoslavni, -a, -o. ortodoks! -a, /. orlodoksija, pravoslavlje. ortoepi-a,/. ortoepija, pravita uzornog izgovora reči, nauka o pravilnom izgovoru reči. ortoepik -c, adj. ortoepijski, -a, -o, ortoepski, -a, -o. ortogonal -e, adj. geont. orlogonal/-an, -na, -no, pravougaoni, -a, -o, pravokutni, -a, -o. ortogonale/-lja, /. geom. ortogonala. ortografi-a, /. ortografija, pravopis. ortografiik -e, adj. ortografski, -a, -o, pravopisni, -a, -o. ortologjik -e, adj. ortologički, -a, -o, što se odnosi na pravilan izgovor. ortoptere -t, m. pk. zool. ortopteri, pravokrilci, ravnokrilci. ortotrdp -e, adj. ortotrop/-an, -na, -no, usprav/ -an, -na, -no. orum -i, m. vrsta zlatnika. orvafem, v. potruditi se, naslojati, pokušati, težiti. orvatje/-tja, /. nastojanje pokuSaj, trud, težnja. orrl -i, m. zool, {Buteo lagopus) lcžinar, strvinar. osakë -a, /. boi. vid. bezgc. osdr -i, m. aril, kosturnica, grobnica. ose, conj. ili:ose eja,osepovij—ilidođi.ilićudoći. osmozë -a, /. fiz. osmoza, sposobnost meSanja rastopina kroz tanku kožicu. oste/-tja,/. hostija, okrugli tank! listić od pšcničnog brašna koji služi za pričelćivanje (kod katolika); obiata.

OXHAK

ostën -i, m. vid. hosten. ostri -a, / . jugozapadni morski vetar. osh, adv. ■vid. zvare. osliaf -i, in. vid. hoshaf. osbëndr -i, in. asket, isposnik, pustinjak. oshëtimë -a, /. huka, hujanje, šum, brujanje; odjek, jeka. oshëfin, V. hukati, brujati, šumiti, bučati; odjeknuti. oshte -a, /. ručica na brani (drljači); strčanica (u zaprežnim kolima). otavë -a, /. otava, trava koja se po drugi put kosi. otom^n -e, adj. otomanski, -a, -o, lurski, -a, -o: pcrandoria otomane — otomansko (tursko) carstvo. otri -ja, /. vrpca, vezica, uzica (za opanke, čarape). otrësh -i, m. klin, zaglavak (drveni); kotur ispleten od pruëa (sluzi za spajanje rude od pluga sa jarmom). oturdk -u, in. nokšir, noćna posuda, noćni lonac. ovil -e, adj. oval/-an, -na, -no, jajast, -a, -o, jajolik, -a, -o, eliptič/-an, -na, -no, elipsast, -a, -o. oviskë -a, /. traka, pantlika. ovull -i, m. vrsla starog turskog novca Gcdna para). oxhdk -u, m. odžak, dimnjak; jig. domacinstvo, plemicka kuća; leja, lijeha, gradica.

p, đvađeset drugo slovo alfabc(a. paazotiiar (i,e), adj. hem. bezazot/ -an, -na, -no, pa*, prep, bcz: misli pa aslit — meso bez kosti; žto ne sadrži azot. pa qenë ai puna nuk bëhet — bez njega neće pab^bc (i,e), adj. bez oca (sirode). ^ se modi; (sa parlicipom) pokazuje negadju; pabdft (i,e), adj. nesred/ -an. -na, -no, vid. I pafat, mbcta pa shkuar — ostao (-)a) sam, nisam išao pabaniiar (i,e), adj. nenascljen, -a, -o, nenasta(-la); pokazuje oduzimanje: tefë pa dy — osam njen, -a, -o. manje dva; ora është gjaslitë pa dhjctë — sat pabanueshëm (i) -shme (e), adj. neuseljiv, -a, -o. jc Sest manje deset, (jos dcsct do sest); u mate- pabarabarlë (i,e), adj. nejednak, -a, -o, neravnomatici; dlijetc pa tri bëjnë slitatë — deset manje mer/-an, -na, -no; neravnoprav/-an, -na, -no. (bez) tri su sedam; conj. pa gdhirë mirë dolii paharabarësi -a, /. neravnopravnost. nga sbtëpia — izašao jc od kude prc ncgo je - pabarasi -a, /. nejednakost, neujednadenost; ne­ svanulo. ravnopravnost; fiz. ncuravnotcženost. pa^, adv. posle, zatim: fi sbko një here, pa shohim pabdft, adv. neodekivano, vid. befas, c bëjmë — idi ti jcdnom, posle (zatim) demo pabësë (i,e), adj. never/-an, -na, -no, izdajnidvideti i udiniti. ki, -a, -o. pa^, part, pa; pa me thuaj si ishfe puna? — pa rcci pabesi -a, f. nevernost, izdajstvo. mi kako je bilo? pabesim -i, m. nevernost, izdaja; neverovanje, рааГгпаг (i,e), adj. povuden, -a, -o, ncdružev/ nepoverenje. -an, -na, -no. pabesuar (i,e), adj. neverovat/-an, -na, -no; nepaafriieshem (i) -shnie (e), adj. povuden, -a, -o, pouzdan, -a, -o, ncpoverljiv, -a, -o. nedružev/ -an, -na, -no. pabcsueshëm (i) -shme (e), adj. nevcrovat/-an, -na, padftë (i,e), adj. nesposob/ -an, -na, -no, neobda-no; nepouzdan, -a, -o, nepoverljiv, -a, -o. ren, -a, -o. pabërë (i,e), adj. ne20'e/-o, -la, -lo; ncukiseljen, paaftësi -a, / . nesposobnost, neobdarenost. -a, -o: laker e pabërë — ncukiseljen kupus. paana -t, (të), /. pi. vid. .brekë. pabërë -a, (e), f. nedelo. padndshëm (i) -shnic (e), adj. neukus/ -an, -na, pabindur (i,e), adj. neposluš/-an, -na, -no; -no, bljutav, -a, -o. neubedijiv, -a, -o. . padnë (i,e), adj. beskonad/ -an, -na, -no, beskraj/ pabisedueshem (i)-shme (e),- adj. nespof/-an, -an, -na, -no, neizmer/ -an, -na, -no; neopre-na, -no. —deljen, -a, -o, bespristras/ -an, -na, -no. pabotiiar (i,e), adj. neizdat, -a, -o, neizdan, -a, paanësi -a, /. beskoriadnost, bcskrajnost; ncopre-0 , neobjavljen, -a, -o: veper e pabotuar — nedeljenost, bespristrasnost. objavljeno (neizdano) delo. paanësisht, adv. neopredeljeno, nepristrasno, ncpabrumë (i,e), adj. bez kvasca (za hleb). pristrano. pabukë -a,/, glad, nestašica hleba, nestašica padnshëm (i) -shme (e), adj. nepristras/ -an, -na, životnih namimica. -no, nepristran, -a, -o. padrdhur (l,e),' adj. neukisnut, -a, -o, neukise- pabiikur (i,e), adj. nelep, -a, -o. ruž/ -an, -na, Ijen, -a. -o, (hicb). -no. pnarsyeshëm (i) -shnie (e), adj. bezrazlož/ -an. -an paburrëri -a, /. nemuškost; nedovečnost, neljud-no; neopravdan, -a, -o: mungesë e paarsyenost. shme — neopravdan izostanak. paburrni -a, /. diaL vid. paburreri. paarsyefucshëm (i) -shme (e), adj. ncobrazloziv. -a, -o, što se ne može obrazložiti, što se pac -i. m. zool. vid. pelikaii. ne može opravdati. pac^k (i,e), adj. skitnidki,-a, -o: jefëe pacak—skitnidki (skiladki) život; bescilj/-an, -a, -o. , paarmatdsur (i,e), adj. nenaoružan, -a, -o. paarrirë (i,e), adj. nezre/ -o, -la, -lo, ncdozre/ pacaktuar (i,e), adj. neodreden, -a, -o; mat. neograniden. -o, -la, -lo (za vode).

p a c a k t Oe s h ë m

219

pacaktueshëin (i) -shme (e), adj. neodreden, -a, -o, neutvrden, -a, -o; neodrediv, -a, -o, neulvrdiv, -a, -b. pacdn (i,e), adj. besprekor/ -an, ‘-na,-no, bez nedostatka; hem. postojan, -na, -no. pacenuar (i,e), adj. nepovrediv, -a, -o, e drejtë e pacenuar— ncpovredivo pravo; nenadet, -a, -o, netaknut, -a, -o, ëitav, -a, -o, ce/-o, -la, -\o\ hem. postojan,-n a ,-no. pacenueshëm (i) -shme (e), adj. nepovrediv, -a, -o. pacilësiiar (ie), adj. neprocenjen, -a, -o; neocenjen, -a, -p, pacilësueshëm (i) -shrnc (e), adj. neviden, -a, -o,besprimer/ -an, -na, -no (u negativnom smislu). pacipë (i,c), adj. bestid/ -an, -na, -no, bczobraz/ -an, -na, -no, bezod/ -an, -na, -no. paçamur -i, m. popara, vid. i papare. paçariz -i, nt. uskome^anjc, zbrka, vid. i rrëmujë; pokolj, krvoproliće, vid. i kërdi. paçavër/-vra, /. dronjak, krpa, vid. i paça\aire. paçavure/-rja, /. debela krpa, rita, dronjak; fig. nadrinoyine; c bëri paçaviire — obrukao (-la) ga Gu) jcpaçe/-çja, f. pace, paCa, čorba zgotovljena od ovčije noge i Skembe. paçe -t, /. pl. pokrct koji se pravi otvorenom šakom uperenom prema drugoj osobi u znak psovke. paçexhi -u, m. ašćija, kuvar. paçmuar 0,e), adj. neprocenjen, -a, -o; neprocenjiv, -a, -o; neocenjen, -a, -o; necenjen, -a, -o. paçmueshëm (i) -shme. (e), adj. ncprocenjiv, -a, -o; necenjcn, -a, -o. paçquar (i,c), adj. gram. vid. pashquar. padallueshëm '(i) -shme (e), adj. sto se rie raoze razlikovati. paddshur, adv. nehotice, nehotimice, nenamerno, sludajno. paddshur (i,e), adj. ncljubaz/ -an, -na, -no; nedrag, -a, -o. padashuri -a, /. neljubav, nedostatak Ijubavi. paddnjë 0,e), adj. nedostoj/-a n ,-n a ,-no. padepërtueshëm (i) -slime (e), adj. neprodor/ -an, -na, -no, neproboj/ -an, -na, -no; neprozir/ -an, -na, -no, ncprovid/ -an, -na, -no; neprohod/ -an -na, -no, neprola:^ -an, -na, -no; fig, zatvoren, -a, -o, povučen, -a, -o, taj/ -an, -na, -no (za ljude). padegjuar (i,e), adj. neposluS/ -an, -na, -no. padëlirun (i,e), adj. dial, neuštrojen, -a, -o (za krmaču ili krmka). padëmshëm (i) -shme (e), adj. neškodljiv, -a, -o. padëmtuar (i,e), adj. neoStecen, -a, -o. padëshiruar (i,e), adj. nepoželj/ -an, -na, -no: mysafir i padëshiruar — nepoželjan gost. padcshirueshëm (i) -shme (e), adj. nepozelj/ -an, -na, -no; kjo gjë është. e padëshii ueshme — ova stvar je nepožcljna. padi -Ayf.jiir. optužba, optužnica; tužba. padijc/-ja, /. neznanje, neuk. padijeni -a, /. neznanje, neobaveštenost.

PAEPUR

padijshëm (i) -shme (c), adj. neulc, a, -o, neučen, -a, -o. padiktuar (i,e), adj. neprimccen, -a, -o, nezapažcn, -a, -o. padiktucshëm (i) -shme (e), adj. neprimetijiv, -a, -o, nezapažljiv, -a, -o. padis, V . vid. padit, padiskutueshem (i) -shme (e), adj. ncosporiv, -a, nespor/ -an, -na, -no. ' padisti^h -u, m. padišah, titula orijentalnih ,vladara (,,veliki sah”), suveren, sultan, car. padit, /. jur. optuziti; tuziti, okrivlti, utužiti; paditem — optužiti se, biti optužen. paditës -I, m. jur. tužilac. paditje/-tja, f. optuživanje, okrivljcnjc; nezna­ nje, vid. padije. paditur*, (i,e), adj. jur. optužem, -a, -o. , paditur^, (i,e), adj. neuk, -a, -o, neučen, -a, -o. padituri -a, /. neznanje, neobavc^tenost; neuk. padjallëzi -a, / . bczazlenost. « padjallëzuar (i,e), adj. bezazlen, -a, -o. padjegshëm (i) -shme (e), adj. nczapaljiv, -a, -o, nesagorijiv, -a, -o. padobishëm (i) -shme (e), adj. nekoris/ -tan. -na. -no, ništav/ -an, -na, -no, uzalud/ -an, -na, -no. padorezuar (i,e), adj. neuručen, -a, -o, nedostavIjen, -a, -o, nepredat, -a, -o. padrëjtë -a, (e), / . nepravda; nepravilnosl. padrëjtë (i,e), adj. nepraved/ -an, -na, -no, nepravic/ -an, -na, -no; nepravil/ -an, -na, -no. padrcjtesi -a, /. nepravda, nepravičnost; nepravilnost. padrcjtcsishf, adv. nepravedno. nepravicno; nepravilno. padrejbizueshëm (i) -shme (e), adj. geom. ncispravljiv, -a, -o. padrojtur (i,c), adj. neustrašiv, -a, -o, nepfašIjiv, -a, -o. padukshëm (i) -shme (e), adj. nevidljiv, -a, -o, neprimet/ an, -na, -no. padiikur (i), ni. davo, vrag („nevidijivi”). padurim, part, nestrpljivo: pret me padurim — ne ' strpljivo čeka, čeka sa nestrpljenjem. paduruar (i,e), adj. nestrpijiv, -a, -o; nelrpeljiv, -a, -o. padurucsbem (i) -shme (e), adj. nesnošljiv, -a, -o, nepodnošljiv, -a, -o; nestrpijiv, -a, -o; netrpeljiv, -a, -o. padyshimtë (i,e), adj. nesumnjiv, -a, -o, nespor/ -an, -na, -no. padhimbshem (i) -shme (e), adj. nesažaljiv, -a, -o, bezduš/ -an, -na, -no. padhunucshëm (i) -shme (e), adj. nepovrediv, -a, -o, neozlediv, -a, -o; neprekosnoveo, -a. -o; neusiljen, -a, -o. padhunueslmii -a, /. nepovredivost, neprekosnovenost; neusiljenost. paedukitë (i,e), adj. nevaspitan, -a, -o. paëmër/-mri (i), m. lued. mladež (kožna bolest); vrag, davo (,,bezimeni”). paćpur (i, e), adj. neurnoljiv, -a, -o, upor/ -an, -na, -no, nesalomljiv. -a, -o, krut, -a, -o.

PAEVITUESIItM

220

pacvitueshëm (i) -shme (c), adj. neizbcž/ -an, -na, -no. pafaj, (i, e), adj. nckriv,-a, -o, nevin, -a, -o. pafajcsi -a, /. jur. nevinost. pafëjmë (i) -me (e), adj. nevin, -a, -o, vid. pafajsheni. pafdjshëm (i) -shme (e), adj. nevin, -a, -o. pafdlshcm (i) -shme (e), adj. neoprostiv, -a, -o. paf^rë (i, e), adj. besemen, -a, -o; bczbroj: njerez të pafarë — bezbroj ljudi. pafšt (i, e), adj. nesrec/ -an, -na, -no, bez sreće. pafë (i, e), adj. bezver/ -an, -na, -no, bezbož/ -an, -na, -no. bezbožnički, -a, -o. ^ pafille/-llja, /. vid. tcneqe. pafilltë (i, e), adj, limcn, -a, -o, plehan, -a, -o. pafjëlë (i, e), adj. mir/ -an, -na, -no, ćutljiv, -a, -o, sulljiv, -a, -o, tih, -a, -o; nespor/ -an, -na, -no: pasuri e pafjale — nesporaa imovina. pafkë -a, /. limena ploča, vid. paftë. pafolur (i, e), adj. uje të pafolur — voda koja leci ili sprečava kob, nesrecu (po narodnom verovanju tu vodu treba uzeti iz izvoru i pritom ne (reba govoriti). pafrë (i, e), adj. razuzdan, -a, -o, raspuslen, -a, -o, neobuzdan, -a, -o. pafreniieshëm (i) -shme (e), adj. neobuzdan, -a, -o. pafrikë (i, e), adj. neuslrašiv, -a, -o, neustrašljiv, -a, -o. pafryf (i, e), adj. hot. neplod/ -an, -na, -no. pafrytshëm (i) -shme (e), adj. neplod/ -an, -na, -no, besplod/ -an, -na, -no, jalov, -a, -o. pafte -a, /. tanka metalna ploca. paftuar (i, e), adj. nepozvan, -a, -o: mysafir i pafhiar — nepozvan gost; ncobavešten, -a, -o: është i paftuar për këtë ngjarje — neobaveSlen je o ovoj stvari. pafiind (i, e), adj. beskonač/ -an, -na, -no, beskraj/ -an, -na, -no, neograničen, -a, -o, neizmer/-an, -na, -no. pafundësl -a ,/, beskonačnost, bcskrajnost, neograničenost, neizmernost; ambis, ponor, bezdan pafundësisht, adv. beskonačno, beskrajno, neograničeno, neizmerno; mat. beskonacno. pafuqi -a, f. slabunjavost, bolešljivost, ncdostatak telesne snage. pafuqi (i, e), adj. slabunjav, -a, -o, bolešljiv, -a, -o. pafuqishcm (i) -shme (e), adj. nemoc/ -an, -na, -no; boleSljiv, -a, -o. pafjlyrë (i, e), adj. bezobraz/ -an. -na, -no, bestid/ -an, -na, -no, besoč/ -an, -na, -no, dr/ -zak -ska, -sko. pagabuar (i, e), adj. nepogrešiv, -a, -o. pagabueshëm (i) -shme (c), adj. nepogrešiv, -a, -o. pagdjle (i, e), adj. bezbriž/ -an, -na, -no, nemarljiv, -a, -o, nehaj/ -an, -na, -no. pagën -i, m. poganin, neznabožac, bezbožnik. paganizëm/-zmi, m. paganizam, neznabošlvo. mnogoboštvo, poganslvo, bezboštvo. pagdhendur (i, e), adj. neotesan, -а,- o, prosi, -a, -o. neuk, -a. -o, neobrazovan, -a, -o.

PAHARRUAR

pagese -a, /. plata, plaća; isplata, isplaćivanje; uplata. pagë -a, /. plala, plaća; dnevnica; najamnina: puna me page — najamni rad. pagëtyrë -a, /. vid. pagesë. pagëzim -i, m. krštenje; krslionica. pagëzimore/-rja, /. arh. krstionica. pagëzimtër -i, m. krstitelj. pagëzoj, V. krstiti, pokrstiti, pokršlavati; pagëzohcm — (po)krstiti se. pagëzër -i, m. krstitelj (sveštenik koji krsti dcte). pagëzuar (i, e), adj. (pojkršfen, -a, -o. pagim -i, m. isplata, isplaëivanje. pagodë -a, /. pagoda, hram Hindusa i Kineza (budistička bogomolja). pagëjë (1, e), adj. nem, -a, -o, nemušt, -a, -o. pagrët (i, e), adj. neplod/ -an, -na, -no; punë e pagrat — neplodan rad. pagrëtshëm (i) -shme (c), adj. neplod/ -an, -na, -no, nevidljiv, -a, -o: punë e pagratshme — neplodan (nevidljiv, neprimetan, neplodonosan) rad. pagiiaj, v. (isjplatiti, otplatiti, podmiriti dug; borxhi duhet paguar — dug treba da se plati; fig. osvetiti: do fë ma paguash këtë — platićeš mi ovo (osvetiću ti se); paguhcm — osvetiti se; malli i mirë paguhet shtrenjtë — dobra roba skupo se plaća. paguar (i, e), adj. isplaćen, -a, -o. pagiieshem (i) -shme (e), adj. plat/ -an, -na, -no, plativ, -a, -o. pagur -i, m. čulura. paguxim (i, e), adj. bojažljiv, -a, -o, strašljiv, -a, -0. plašljiv, -a, -o, beshrab/ -ar, -ra, -ro. pagjëk (i, e), adj. malokrv/ -an, -na, -no, beskrv/ -an, -na, -no, anemic/ -an, -na, -no. pagjakësi -a, /. malokrvnost, beskrvnost, anemičnost. pagjilrë (1, e), adj. neverovat/ -an, -na, -no, -neverojat/ -an, -na, -no. pagjësë (i, e), adj. neverovat/ -an, -na. -no, ne­ verojat/ -an, -na, -no. pagjëshëm (i) -shme (e), adj. nepristoj/ -an, -na, -no, neuljud/ -an, -na, -no, nedolič/ -an, -na, -no. pagjëmb (i, e), adj. bot. bez bodlje. pagjeth (1, e), adj. hot. beslist/ -an, -na, -no, bez lišća. pagjumë -i, m. vid. pagjumësi. pagjumë (i, e), adj. neispavan, -a, -o; natë e pagjumč — neprospavana noć. pagjumësi -a, /. besanica, nesanica, pagjumshëm (i) -shme (e), adj. neispavan, -a, -o. pah -u', m. prljavština ili đečji perut; kukuruzna pleva; sitno bralno. pah -u^, m. isticanje, naglasavanje; e vë në pah — isticali, naglasiti, naglašavati, izbaciti na videlo. pahë -ja, /. vid. vlerë. pahëir (i) -re (e), adj. nestaš/ -an, -na, -no, nevalja/ -o, -la, -lo; davolast, -a, -0. pahalë (i, c), adj. bot. bez oske. paharruar (i, e), adj. nezaborav Ijen, -a, -o; neprežaljen, -a, -no; nezaboravljiv, -a, -o.

PAHARRUESHËM

221

paharrueshëm (i) -shme (e), adj. nezaboravljen, -a, -o; neprežaljen, -a, -o; nezaboravljiv, -a, -o, nezaborav/ -an, -na, -no. pahi -a, /. ograda, zagradeno dvorište ili vrt, gradina. pahijshcm (i) -shme (e), adj. nepristoj/ -an, -na, -no; punë c pahijshme — nepristojno delo; sjellje e pahijshme — nepristojno ponašanje; sram/ -an, -na, -no; ruž/ -an, -na, -no;nedolič/ -an, -na, -no. pahir, adv. nchotice, nehotimice, nenamerno, slučajno; silom: në mos vjcn me hir, do të vish me pahir — ako nečeš doći milon — doći češ silom. pahir!, adv. nchotice, nehotimice, slučajno. pajagë -a, /. bot. vid. vrug. pajambëjtas, adv. pristrasno, jednostrano. pajëndër/-dra, / . podupirač, kosnik, greda za podupiranjc. pajazhinë -a, /. paučina. pajëtë (1, e), adj. beživot/ -an, -na, -no. pajetërsiieshëm (i) -shme (e), adj. jur. neotudiv, -a, -o. pajë -ai. /. miraz, prćija. pajë -a-, /. pristrasnost, podrška (kome): 1 mbaj pajën — podriati (koga), biti pristrasan prema kome, naginjati ka. pajime -t,/. pi. voj. oprema (uniforma, naoružanje); postcljina; alat, orude. pajis, V . opremiti, snabdevati; fig. obdariti, obdarivati; natyra e kishte pajlsur me shumë talent — priroda (ju) je obdarila sa mnogo talenta (podarila mu -joj- veliki talenat). pajisje/-sja, /. opremanje; oprema, nameštaj. paiisur (i, e), adj. oprcman, -a. -o, opremljen, •a, -o; snabdeven, -a,-o. pajmžk -e, adj. krivonog, -a, -o, krive noge u vidu osmice. pajni -a, f. dial, nagrada, poklon (nekom institutu); pristrasnost, naklonost, naginjanje. рајбј, V. opremiti (dcvojku), udomiti, spremiti miraz. pajolle -a, /. daSčani pod od čamca. pajtesë -a, /. namirenje, plata. pajtim -1, m. pomirenje, izmirenje; pretplata. pajtimtër -1, m. pretplatnik, predbrojnik.pajtćj, V. pomiriti, izmiriti; slagati, složiti: këtu pajtojnë mendimet tona — tu se slažu naša mišljenja; pajtohem — pomiriti se; složiti se: pajtohem me ty — slažem se s tobom; pret platiti se: janë pajtuar në shumë gazeta — pretplatili (-le) su se na mnoge listove. pajtuar (1, e), adj. prctplaćcn, -a, -o; pomiren, -a. -o. pajtuer/-tori, m. dial, krsna slava, svetac zaštitnik. pajtiieshëm (i) -shme (e), adj. saglas/ -an, -na, -no. pajtueshmëri -a, /. saglasnost, usaglašavanje, рајпег/-јог1, m. dial, jarbol (brodski). pajvdn -i, ni. uže kojim se konjima na paši vežu noge.

PAKONTESTUAR pak, adv. malo: pak nië mirë — malo boljc; me pak fjalë — sa malo reči; pak a shumë — manje ili više; nga pak — po malo. paka (e), /. manjina, manji deo. pakalueshëm (!) -shme (e), adj. neprohod/ -an, -na, -no; rrugë e pakalueshme — neprohodan put; neprolaz/ -an, -na, -no; notë e pakalueshme — neprelazna ocena, nedovoljna (slaba) occna; nepremostiv, -a, -o: vështlrës! e paka­ lueshme — nepremostiva ppteškoća. pakëllur (I, e), adj. nespaljen -a, -o; omršavljen, -a, -o, (za bolesnika koji dugo boluje). pakapërcyeshëm (!) -shme (e), adj. nesavladiv, -a, -o, nepremostiv, -a, -o; pengesa të pakapërcycshme — nesavladive (nepremostive) preprcke. pakarakter (i, e), adj. beskarakter/ -an, -na, -no. pakare -t,/. pi. stoka koja se nc izvodi na planinu tokom leta. pakem, v. onesvestiti se. pakćnd (!, e), adj. usamljen, -a, -o, bez ikoga, bez roda i rodbine. pakënë (!, e), adj. dial, lenj, -a. -o, mlitav, -a, -o, nerad/ -an, -na, -no (za ljude). pakćt -1, m. paketić, zamotak. pakë -a, /. slanina. pakë (i, e), adj. manji, -a, -e, mali, -a, -o: vjen ! pakëngashtati — mali je rastom; fshat ipakë — malo selo, omanje selo; adv. malo. pakënaqësi -a, /. nezadovoljstvo. pakënëqur (i, e), adj. nczadovolj/ -an, -na, -no; neudovolj/-an, -na, -no, nezajažljiv, -a, -o; nezasićen, -a, -o. pakëndqshëra (!) -shme (e), adj. nedovolj/ -an, -na, -no, nezadovoljavajući, -a, -e. pakëputur (i, e), adj. neobran, -a, -o (za cvet, voce); lule e pakëputur — neobran cvet; neprekid/ -an, -na, -no, neprestan, -a, -o. pakërcëll (!, e), adj. bot. bez stabla, bez korenja. pakësim -i, m. smanjivemje, smanjenje; umanjenje; skraćenje, skraćivanje. pakësëj, V. smanjiti, smanjivati; umanjiti; pakësohct — smanjiti se; umanjiti se; skratiti se. pakësuar (i, e), adj. smanjcn, -a, -o; umanjeni -a, -o; skracen, -a, -o. pakët (i, e), adj. manji, -a, -e, mali, -a, -o; vid. pakë. pakët -it (të), n. nesvest, nesvestica. pakëz, adv. malo, malčice. pakicë -a,/, manjina; shitje me pakicë — prodaja na malo. pakiderme -t, / . pi. zool. pakiderme. pakmćs, adv. manje viSe, najmanje; gore dole, pžko -ja, / . paket; zamotak, zavežljaj. pakëhë (i ,e), adj. prevremen, -a, -o, neblagovre men, -a, -o. pakëhë, adv. prevremeno, neblagovremeno. pakdhshëm (!) -shme (e), adj, prevremen, -a, -o. pak6j>, V . vid. pakësoj. ракбј^, V . pakovati; pakohem — spakovati se. pakontestuar (!, e), adj, nespor/ -an, -na, -no; neosporiv, -a, -o, nepobit/ -an, -na, -no.

PAKONTROLLUESHEM

222

PALEONTOLOGJiK

pakontrollucshëm (i) -slime (c), adj. nekonlrolipakuptucshëm (i) -shme (c), adj. nerazumljiv, -a -o; neshvatljiv, -a. -o. san, -a, -o, Dckontroliran, -a, -o. pakurorë (i, c), adj. nevenčan, -a, -o: grua e pa pakćre, adv. neumereno (u jclu i piću). kurorë — nevenčana žena. pakorë (i, e), adj. neumeren, -a, -o (u jelu i piću). pakorë -a, / . neumerenost (u jelu i piću). pakursycr (i, e), adj. nesebič/-an, -na, -no, po pakositur (i, e), adj. nekošen, -a, -o, nepokošen žrtvovan. -a, -o, bespošted/-an, -na, -no; ne -a, -o. šted/-an, -na, -no. pakursfeshëni (1) -shme (e), adj. nesebič/-an, -na pakrabasOar (i, e), adj. ncuporeden, -a, -o; neuporediv, -a, -o. -no, požrtvovan, -a, -o, nepoSted/-an, -na, -no pakushtueshem (i) -shme (e), adj. bervred/-an, -na pakrahasucshëm (i) -shme (e), adj. neuporediv, -a, -o. -no; neprosvecen, -a, -o. palaço -ja, m. pajac, lakrdijaš, komedijaš; fig pakrćliur (i, c), adj. neočešljan, -a, -o. smcšan. pakripur (i, e), adj. neslan, -a, -o, neposoljen, -a, -o. palakueshëm (i) -shme (e), adj. nesavitijiv, -a, -o pakritikiiar (i, c), adj. nekritikovan, -a, -o. gram, nepromenljiv, -a, -o: fjalët e palakueshpakritikueshëm (i) -shmc (e), adj. besprekor/ -an, me — nepromenljive rcči. . -na, -no, bez nedostalka, što se ne može kri- paldndct (i, e), adj. dial. vid. palëndër, tikovati. palanik -u, m. zeljanik; gibanica. pakrye (i, e), adj. nerazum/-an. -na, -no, bes- palapcte, adj. pljosnat, -a, -o, ploëasf, -a, -o. mislcn, -a, -o; pune c pakrye — besmislen po- palara -t, /. p/. splacine;/(p. prljavStine, prljava posla. sao. palarë -ja, /. plitak tanjir. pakrj’eme/-riija, (e), /. gram. dial. vid. pakrycr. pakryer (e), /, gram, nesvršeno glagolsko vreme, paldre (i, e), adj. neopran, -a. -o, neumiven, -a, imperfekat. -o; nečist, - a ,-0, prljav,-a,-o. palatdl -i, m. gram, palatal, nepčani suglasnik. pakrycr (i, e), adj. ncsvršen, -a, -o, nezavršen, palatuem (i) -me (e), dial. adj. neugladen, -a, -o; -a, -o, neokončan, -a, -o. nebrušen, -a, -o. paksa, adv. sasvim malo, malo; nië jep paksa miell — daj mi malo brašna. palavi -a, /. prljave rcči, gnusan govor; gnoj. palavig -u, m. brv, brvno. paksel, V . začkati, zapušiti, začepili (rupe na buretu). palavoj, V. psovati, izgos'oriti gnusne reči, prijavo govoriti. paksëpaku, adv. najmanje, u najmanju ruku. pakt -i, m. pakt, sporazum, ugovor (izniedu palavćs -i, m. prijavko, gnus, gnusan čovck. država). palavos, V . gnusiti, psovati, govoriti gnusne reči. paktën (të), adv. najmanje, u najmanju ruku. palcir -i, m. purenjak, mlad kukuruz. pakufi (i, c), adj. bezgranic/-an, -na, -no, neo- palcë -a, /. srž, moždina (u kostima); bat. srž. graničen, -a, -o, bcskraj/-an, -na, -no. prekojezgro. mer/-an, -na, -no. palcore/-rJa, f. uljanica. uljarica, zejtinica (za pakufishem (i) -slime (e), adj. bezgranič/-an, -na, podmazivanje puSke); purenjak. -no; gram, neodreden, -a, -o; mat. neogra- pale, part, deder: pale fa shoh — deder da vidim; ničcn, -a, -o, beskraj/-an, -na, -no. të shobim pale kush do të vijë —^^da vidimo pakufizuar (i, c), adj. neograniëen, -a, -o; neod­ ko li ce doći. reden, -a, -0 . pale] liar (i, e), adj. nedopušfen, -a, -o, nedozvopakujdesi -a, /. nepažnja, nepažljivpst; nebriga, Ijen, -a, -o, zabranjen, -a, -o, nedopustiv, -a, -o. nemarnost, nehaj. palejucshëm (i) -shme (e), adj. nedopušten, -a, -o, pakujdësshëm (i) -shmc (e), adj. nepažljiv, -a, -o; nedozvoljen, -a, -o, nedopustiv, -a, -o, zabra­ nemarljiv, -a, -o, nebriž/-an, -na, -no. • njen, -a, -o. pakujdësur (i, e), adj. nepažljiv, -a, -o, nemarljiv, paleogrdf -i, m. paleograf, veštak u čitanju starih -a, -o, aljkav, -a, -o. rukopisa. pakujlimas, adv. neočekivano. pakujtueshëm (i) -shme (e), adj. tup, -a, -o, ne- . paleografi -a, /. paleografija, nauka o starim rukopisima. shvatljiv, -a, -o, ko ne može da shvali, da razume. . paleografik -e, adj. paleografski, -a, -o, što sc odnosi na stare rukopisc. pnkiui -Jt (të), n. dial. vid. alivan. paleolitik -e, adj. palcolitski, -a, -o, što se odnosi pakundërshtueshëm (i) -shme (c), adj. neospor/ na stari period kamenog doba. -an, -na, -no, ncpobit/-an, -na, -no, nesumnjiv, -a, -o. paleontoldg -u, m. paleontolog, nauenik koji proucava životinje i biljke iz ranijih geološpakupdm -i, m. nerazumevanje, nashvatanje, kih vremena. nemoć da se nešto razumc ili shvati, tupost; besmisicnost. paleontologji -a, /. palcontologija, nauka o izumrljim životinjama i biljkama. pakuptiiar {i, e), adj. nerazumljiv, -a, -o, nejas/ -an, -na, -no; tup, -a, -o, neshvatljiv, -a, -o; palcontologjik -e, adj. paleontološki, -a, -o, Sto njeri i pakuptuar — tup (neshvatljiv) čovek. se odnosi na izumrle životinje i biljke.

PA LEST ËR

223

palestër/-tra, /. sp. sportska dvorana, salazafiskuUuru; sportski teren, vežbalište. palcxueshcm (i) -shnie (e), adj. necit/ -ak, -ka, -ko, nečitljiv, -a, -o. pale -ai, /. par: një pale këpucë — jedan par cipcla; një palë brekë — jedne gaće; një palë gërshërc — jedne raakaze; pala bashkëshortorc — bračni par; një palë njcrëz — jedna vrsta (kategorija) Ijudi; të dy i>alët mbcfën lë këoaqura — obe strane su ostalc zadovoljne; pala kundërshtare — protivniëka strana; adv. palë- palë — u grupama, u redovima. palë -a^, /. savitak, nabor (tkanine i dr.); sloj. palë -a^, / niz suvih smokava. palëkundshëm (i) -shme (e), adj. nepoljuljah, -a, -o; nepomië/ -an, -na, -no. palëmuet (1, e), adj. dial, neugladen, -a,-o, rapav, -a, -o. palëndër (i, e), adj. nematerijal/ -an, -na, -no. palëruar (i, e), adj. neobraden, -a, -o; tokë e palëruar — heobradena (neorana) zemlja. palëvizshëm (i) -shme (e), adj. nepomië/-an, -na, -no, nepokiet/ -an, -na, -no; pasuri e palëvizslime — nepokretna imovina. palëz -ai, /. ušna školjka. palëz -a2, /. kučina; kolut svile. palëz -a^, / srž, jadrac. palidhur (i,e), adj. nepovezan, -a, -o; libër i palidhur — nepovezana knjiga; fig. mendime të palidbura — bezvezno mišljenje, ■bezlogično mišljenje; mat. nedosled/ -an, -na, -no. paligjë -a, /. životinja koja rađa pre vremena. paligjsbëni (i) -shmc (e), adj. nezakonit, -a, -o, protivzakonit, -a, -o. paligjshmcri -a, /. nezakonitost, bezakonje. palinodi -a, /. Ht. palinodija, poricanje, opozivanje porugljive pesme novom pohvalom. palmetë -a, /. mala brodska kabina. palmë' -a, /. hot. palma, tropska biljka. palmuç, adv. ra palniuç — skotrija se, pade kao klupko; e lëshël palmuç per dlič — strese .ga O'e) po zemlju kao loptu (kaže sc za okrugla tela koja se kotrljaju). i painje -a, f. hot. vid. panjë. p a lć ^ u r (i, e), adj. neumor/ -an, -na, -no. palogjQcshëm (1) -shme (e), adj. nelogič/ -an, -na, -no, pal6j, V . složiti, sklopiti, savinuti, presaviti. palore/-rja; /. pljosnata flala. palćs,' V . složiti, sklopiti, savinuti, presaviti. palosje/-sja, f. slaganje, sklapanje, presavijanje; ' geol. nabiranje. palosur (i, e), adj. slozen, -a, -o, presavijeri, -a, -o. paltćj, V . vid. paloj. palucjtshcm (i) -shme (e), adj. nepomič/-an, -na, -no; nepokret/-an, -na, -no; pasnri e paluejtslimc — nepokretna imoviha. palundrueshëm (i) -shme (e), adj. neplov/-an,' -na, -no, nebrodiv, -a, -o, nepodesan za plovidbu. paluqe/'OJa, f. pljosnata flala. paluze/-zja, /. vrsta slatkiša, vid. i pelte. palj'er (i, e), adj. nckrečen, -a, -o; nepodrhazan, -a, -o.

p a m i r a d Os h ë m

pall, V. rikati, mukati, vid. i pellet, pallackë -a, /. fišeklija, nabojnjača vid. i fisbekore. pollagëj -t, m. pi. praznik, slavijenje rodenje sina; svecani k’olač tim povodom, vid. i poganik. pallak -e, adj. hot. lopatičast, -a, -o. pallangë -a, /. palanka, gradić, varošica. pallanxë -a, /. vaga, kantar, tcrazije. palldt -i, m. palata, palača. pallavra -t, /. pi. brbljanje,. blebetanje, trice, lakrdije, laži, bcsmislice. pallë -a,/, sabija, mač; mlat, prakljaCa;//g. junak, heroj. pallë, part, bëj pallë — uživam; mos të hajë palla — ne beri brigu, në brini, uživaj. palljej-llja, /. rikanje, mukanje. pallmë -a, /. rikanje, mukanje. pallohet, V. izgubiti u težini, vid. i firos. pallto -ja, /. kaput (zimski). palliia/-lloi, m. zool. (Pavo) paun. pamdjmë (i) -me (e), adj. neugojen, -a, -o, mršav, -a, -o; mish i pamajmë — bezlojno meso, mršavo meso. pamartuar (i, e), adj. neoženjen, neudata. pamdsë (i, e), adj. neizmer/ -an, -na, -no, ogrom/ -an, -na, -no, nemerljiv, -a, -o. pamdtur (i, e), adj. neumeren, -a, -o, njcri i pamatur — neumeren čovek; beskraj/ -an, -na, -no, ogrom/ -an, -na, -no, beskonac/ -an, -na, -no. pamazitur (i, e), adj. punomas/ -an, -na, -no. pambarim (i, e), adj. beskraj/ -an, -na, -no; mat. beskonacan. pambaruar (i, e), adj. nedovršen, -a, -o, nezavršen, -a, -o. ' pambdrre (i, c), adj. bestid/ -an, -na, -no, bezobraz/ -an, -na, -ho. pambrćjtur (i, e), adj. nezaiSticen, -a, -o, bez odbrane. pambrume (e), adj. neukiseljen, -a, -o (za hleb, testo). pambuk -u, m. hot. {Goksypium erbaceiim) pamuk; vata. pambuktë (i, e), adj. pamuč/ -an, -na, -no. paroćnd (i, e), adj. bezum/ -an, -na, -no, bez pameti; pune e pamend — bezuman (ludački) posao, luda rabota, nepromiSljen posao. pamenduar (i, e), adj. nepromiiSljcn, -a, -o. pameni -a, / . prizor; panorama, paracrituar (i, e), adj. nezaslužen, -a, -o; nezasluž/ -an, -na, -no. pameta, adv. vid. përsëri’. pamë -it (të), n. vid, vidik, videnje; izgled. pamëkitë (i, e), adj. bezgreš/ -an, -na, -no. pamësuar (i, e), adj. neobrazovan, -a, -o, neučen, -a, -o; neuvežban, -a, -o, nevič/ -an, -na, -no, nenaviknut, -a, -o. pamëshirshëm (i) -shme (e), adj. nemilosrd/ -an, -na, -no, bezobzir/ -an, -na, -no, neumoljiv, -a, -o. pamflćt -i, m. pamflet; letak. pamiradije -a, •/. nezahvalnost, neblagodarnost. pamiradijshëm (i) -shme (e), adj. nezahval/ -an, -na, -no, neblagodar/ -an, -na, -no.

p a m Ir ë

224

PANTOFËL

paniirë (i, c), adj. rui/-an, -na, -no; loš, -a, -c. pandëshkueshëm (i) -shme (e), adj. nekažnjiv, pamjaftiiar (i, e), adj. nedovolj/-an, -na, -no. -a, -o. pamjaftiieshëm (i) -shmc (e), adj. nedovolj/-an, pandicr (i, e), adj. mir/-an, -na, -no, tih, -a, -o; -na, -no. fëuiijë e pandier — mirno dete. pamje/-raja, / . vidik, videnje, panorama; dram- pandieshëm (i) -shme (e), adj. neosetljiv, -a, -o, ski akt. otupjjen, -a, -o, ravnoduS/-an, -na, -no. pamohuar (i, e), adj. ncporcčljiv, -a, -o, nesumnjiv, pandigi&ë -a, /. neposluSnost. pandigjucshero (i) -shme' (e), adj. neposlu5/-an, -a, -o, neospor/ -an, -na, -no. painohueshëm (i) -shme (e), adj. neporečljiv, -a, -na, -no, vid. i padëgjnar. •0 , nesumnjiv, -a, -o, nespor/-an, -na, -no. pandihmë (Ge), adj. bespomoć/-an, -na, -no, usapam6rt (i, e), adj. traj/-an, -na, -no: stofë e mljen, -a, -o, bez ikoga. pandrëqshëra (i) -shme (e), adj. nepopravljiv, -a, -o. pamort — trajan (јзк) štof; besmrlan.. pampćshtur (i, e), adj. nesavladiv, -a, -o, ncsalom- pandryshuar (i,e), adj. nepromenjen, -a, -o. Ijiv, -a, -o, nepobediv, -a, -o, пероког/ -an, pandryshiieshëm (i) -shme (e). adj. nepromenjen. -na, -no, neoboriv, -a, -o. -a, -o; nepromenljiv, -a, -o. paraundësi -a, / . nemogućnost. panëffe/-tja, / zlatarski kalup za oblikovanje paraundur (i, e), adj. ncmoguć, -a. -e; bole§zlatnih ili srebrnih'.predmeta. Ijiv, -a, -0, slab, -a, -o, nelagod/-an, -na. -no. pancgjirik -u, m. panegirik, pisac slavopojki. pamungucshëm (i) -shme (e), adj. prisul/-an, -na, panegjirik -e, adj. lit. panegirič/-an, -na, -no, -no, neizostav/-an, -na, -no. slavopoj/-an, -na. -no. pamvaresi -a, /. dial. vid. pavaresi. panevojshëm (i) -shme (e), adj. nepotreb/-an, -na, pamvdrur (I, e), adj. dial. vid. pavarur. -no, bespotreb/-an, -na, -no. panafdkë (i, e), adj. nesreć/-an, -na. -no, vid. i pangëhur (i,e>, adj. zauzet, -a, -o, bez slobodnog pafat; nestaš/-an, -na, -no. vremena. panair -i, m. sajam,. panadur. pangëshëm (i) -shme (e), adj. zauzet, -a, -o, bez panamd -ja, f. slamni („panamski”) šdir sa Široslobodnog vremena. kim obodom. pangimë (i) -me (e), adj. nesil, -a, -o, nenasit, -a, panatyrshem (i) -shme (e), adj. neprirod/-an, -na, -o, nezajažljiv, -a, -o, proždrljiv, -a, -o; hem. -no; lit. veštački, -a, -o. nczasicen, -a, -o. pancir -i, ni. pancir, grudni oklop od gvožđa panginjur (i,e), adj. nesit, -a, -o, vid. i pangishëm. ili čelika. pangishëm (i) -shme (e), adj. nenasit, -a, -o, nepanddrë (i, e), adj. nepodeljen, -a, -o, neodeljen, zajažljiv, -a, -o, proždrljiv, -a, -o, alapljiv, -a, -a, -o; tokë e pandarë — nepodeljena zcmija; -o. nerazdvojen, -a, -o, neodvojen, -a, -o; shokë pangopësi -a, / , nenasitost, nezajažljivost, protë pandarë — nerazdvojeni drugovi, prisni ždrljivost, alapljivost. drugovi. pangdpur (i,e), adj. nenasit, -a, -o, nezajažljiv, pandishëm (i) -shme (e), adj. nerazdvojen, -a, -o, -a, -o, proždrljiv, -a, -o. neodvojen, -a, -o, nerazdvoji v, -a, -o. pangrënë (i,e), adj. nehranjen, -a, -o, slabo hranpandëb, V. pretpostaviti, smatrati, verovati, njen, -a, -o. držati za, misliti; ç’e pandeh H atë — kako pangrënë -t (lë), И. slabo hranjenje; gladovanje. ga ti smatraš, kako ga poznajeS. pangushulluar (i, e), adj. neutejen, -a, -o. pandćhur (i, e), adj. jur. optuženi, -a, -o; m. pangushullueshem (i) -shme (e), adj, neutešljiv, oplužcni; /. optužena. -a, -o, neuteš/-an, -na, -no, očaJ/-an, -na, -no. pander (i, e), adj. beščast/-an, -na, -no, nepošlen, pangjdmë (I), adj. neizgledan, nižan: burrë i pa-a, -o. ngjamë — ružan (nëizgledan) Covek. pandë -a, / . kućni krov. pangj^ë (i,e), adj. bezboj/-an, -na, -no. pandëgjueshëm (i) -shme (e), adj. neposlu§/-an, panik -u, m, panika, iznenadan užas, strava. -na, -no, vid. i padëgjuar. panisur (l,e), adj. nenačet, -a. -o; bukë e panisur — pandërgjëgjshëm (i) -shme (e), adj. ncsaves/-tan, nenačet hleb. -na, -no. pankartë -a, /. plakat, transparent, pandërmjëmë (i) -me (e), adj. neposred/-an, -na, pankreas -i, m. anat. guSterača, želudnjača. -no, trenut/-an, -na, -no; neusiljen, -a, -o. panoramë -a, /. panorama, pandërmjëtëm (i) -tme (e), adj. mat. neposred/ pantallona -t, /. pi. pantalone, hlače. panteist -I, m. panteist, pristalica panteizma. -an, -na, -no, direkt/-an, -na, -no. pandërprërë (i, e), adj. neprekid/-an, -na, -no, panteizëm/-zmi, m. panteizam, religiozno-filozofsko učenje koje poistoveëuje boga s prineprestan, -a, -o, stal/-an, -na, -no. rodom i prirodu razmatra kroz očitovanje bopandërruar (i, e), adj. nepresvučen, -a, -o, prljav, žanstva. -a, -o, (za ljudc); nepromenjen, -a, -o. pandërrucshëm (i) -shme (e), adj. neproraenJjiv, pantećn -i, m. panteon, zgrada u kojoj se čuvaju ostaci znamenitih ljudi. -a, -o; gram, fjalë të pandërrueshme — nepropantere -a, / . zool. vid. leopard. menijive reči. pandëshkiiar (i, e), adj. nekažnjen, -a, -o. panfofëI/-fla, /. popuča (kućne papučice).

PANTOMIMË

225

PAPERTUAR

papcrcaktuar (i,e), adj. neodreden, -a, -o; mat. pantomime -a, / . pantomima, pozorišna prednerešiv, -a, -o, neopredeljen, -a, -o. stava u kojoj se osećaji, misli i delovanje prikazuju pokretima i mimikom. papërdorshëm (i) -shme (c), adj. neupotrebljiv, -a, -o, neupotrebiv, -a, -o, što se ne može upopanumërt (i,e), adj. bezbroj/ -an, -na, -no, netrebiti ili ne valja za upotrebu. brojen, -a, -o, mnogobroj/ -an, -na, -no. papërdorur (i,e), adj. neupotrcbljen, -a, -o, nov, panumëruar (i,e), adj. nebrojen, -a, -o, mnogobroj/-an, -na, -no; neizbrojiv, -a, -o. -a, -o. papërdhok -u, m. kamičak, kamenčić. panxbër -i, m. bol. ^ e ia vtdgaris) blitva, cvekla; papërfillshëm (i) -shme (c), adj. bezvred/ -an, -na, panxhar sheqerl — šcćerna rcpa. -no, što ne zaslužuje pažnju da se uzme u obpanxhë -a, /. šapa (medveda, lava i dr.); zasovzir, ili da se primenjuje. nica, kračun; fig. šaka, ručina. panjjshëm (i) -shme (e), adj. gram, mbiemër 1 papcrfillur (i,e), adj. neprimenjen, -a, -o, nepoSštovan, -a, -o, nije uzet u, obzir, na Sto nije panyjshëm — beSčlani pridev; pridev ili imeobraćena pažnja, zanemaren, -a, -o. nica ispred kojih ne sloji član i ili c, kao što papërgjegjësi -a, /. neodgovomost. su: elcmentar -e, (elementarni); mat. aknodalpapërgjëgjshcm (i) -shme (e), adj. neodgovor/ ni, beSčvorni. -an, -na, -no, neduž/ -an, -na, -no, nevin, -a, panjerëz! (I,e), adj. nečoveč/ -an, -na, -no, neu-Ijud/ -an, -na, -no, neučtiv, -a, -o, neusluz/ -an, • -o .. papërkthyer (i,e), adj. neprevoden, -a, -o, nepreve-na, -no. den, -a, -o. panjerëzishëm (i) -shme (e), adj. nežoveč/ -an, -na, -no, neuljud/ -an, -na, -no, neučtiv, -a, -o, ne- papërkthyeshëm (i) -shme (e), adj. neprevodiv, -a, -o, koji se ne moze prevesti. usluž/-an, -na, -no; bezobzir/ -an, -na, -no. papërkuerm (i) -me (e), adj. bezmer/ -an, -na, panjeri (i,e), adj. usamljen, -a, -o, bez ikoga. -no (u jelu i picu), vid. i pakorë. panjë -a, / . bat. {Acer obtiisaiiim) crveni javor. papërkulur (,e), adj. nesavilijiv, -a, -o, krut, -a, panj6hur(i,e), adj. nepoznat, -a, -o; neznan, -a, -o. -o: fig. nesalomljiv, -a, -o, jak, -a, -o, ëvrst, panjollc (i,e), adj. cist, -a, -o, bez Ijage, vid. i -a, -o. papërlyer. papërkulshëm (i) -shme (e), adj. nesavitljiv, -a, papagall -i, m. zool. {Psiitactis) papagaj. -o, krut, -a, -o; fig. nesalomljiv, -a, -o, jak, -a, papaguar (i,e). adj. neplacen, -a, -o, neisplacen, -o, čvrst, -a, -o. -a, -o. papërlyer (i,e), adj. cist, -a, -o, neumrljan, -a, papajtuar (i,e), adj. neizmiren, -a, -o. -o; fig. cist, -a, -o, neporoč/ -an, -na, -no, neopapajtueshëm (i) -shme (e), adj. neumoljiv, -a, -o; skrvnavljen, -a, -o, nevin, -a, -o, bez Ijage, ncsklad/ -an, -na, -no; nesloživ, -a, -o. bez mana. papandehur, adv. neočekivano, slučajno, iznenada. papërmb^jtshëm (i) -shme (e), adj. neuzdržljiv, -a, paparapdrë (i,e), adj. nepredviden, -a, -o, nepla-o, plahovit, -a, -o, neuzdržau, -a, -o. niran, -a, -o; mjete të paparapara — nepredpapërmb^jtur (i,e), adj. neuzdržaljiv, -a, -o, pla­ videna (neplanirana) sredstva. hovit, -a, -o, ncuzdrzan, -a, -o. paparashikuar (i,e), adj. nepredviden, -a, -o. papërrairësuar (i,e), adj. nepopravljen, -a, -o, neipapare/-rja, / . popara. spravljen, -a, -o, nekorigovan, -a, -o. paparti (0, m. vanpartijac. papërmirësucshëra (i) -shme (e), adj. nepoprav­ paparunë -a, / . bot. bulka, vid. lulkuq. ljiv, -a, -o. papasje/-sja, /. nemanje, nemaština, siromaštvo. papërsosur (i,e), adj. nesavrSen, -a, -o, neusavrpapëstër (i,e), adj. nečist, -a, -o; prljav, -a, -o. Sen, -a, -o. papastërtl -a, /. nečistoća, prljavština; mcšapapcrshkruar (i,e), adj. neopisan, -a, -o; neopisiv, vina. -a, -o. papžsur (i,e), adj. neman, -a, -o, siromaš/ -an, papërshkrueshëm (i) -shme (e), adj. neopisiv, -a, -na, -no, ubog, -a, -o. -o: në mënyrë të papërshkrueshme — na neo­ papšshem (i) -shme (e), adj. neizgled/ -an, -na, pisiv način. -no, ruž/ -an, -na, -no; nevidljiv, -a, -o. papërshkueshëm (i) -shme (e), adj. neprodor/ -an, papëshë (i,e), adj. bestcžinski, -a, -o; fig. lakoum, -na, -no; neprohod/ -an, -na, -no; nepropust-a, -o. Ijiv, -a, -o. papctël (i,e), adj. bot. bez krunice. papërshkucshmëri -a, /. neprodornost; ueprohodpapë -a, m. papa, poglavar katoličke crkve. nost; nepropustljivost. papëlqycr (i,e), adj. ncpristoj/ -an, -na, -no, neprijat/ -an, -na, -no; nesklad/ -an, -na, -no; ne- papërshtdtshëm (i) -shme (e), adj. nepriklad/ -an, -na, -no, nepodes/ -an, -na, -no, nepogod/ -an, neprihvatljiv, -a, -o, koji se ne raože prihva-na, -no, neodgovorajući, -a, -o. titi, usvojiti. papërshtAtur (i,e), adj. nepriklad/ -an, -na, -no, papëlqyeshëm(i) -shme (c), adj. nepristoj/ -an, nepodes/ -an, -na, -no, neodgovorajajući, -a, -e; -na, -no, nedolič/ -an, -na, -no, neprijat/ -an, neprilagoden, -a, -o. -no, ruž /-an, -na, -no; neprihvatljiv, -a, -o, papërtuar (i,e), adj. volj/ -an, -na, -no, sprem/ neusvojiv, -a, -o. -an, -na, -no, usluž/ -an, -na, -no, rad/ -an, -na, papërcaktim -i, m. neodredenost; mat. nerešlji-no, neumor/ -an, -na, -no. vost, neopredeljonost. 15 FjaloT shqip-serbokroatisht

PAPERZIER

PARA

226

papcrzier (i,e), adj. cist, -a, -o, ncmešan, -a, -o, bez mešavine, bez drugih materija; neumesan -a, -o, neupliccn, -a, -o. neutral/ -an. -na, -no. papijshcra (i) -shnic (c), adj. nepil/ -ak, -ka, -ko: ujë i papijshëm — nepitka voda. papilionace -ië, /. pi. hot. papilionaceje, leptir'njače, leplirastc biljke. papjćkur (i,c), adj. nepečen, -a, -o: bukë e papjekur — nepeëen hleb; nezre/ -o, -la, -lo: pemë e papjekur — nezrclo voce; njcri i papjckur — nczreo covek. papjëllë (e), adj. nerodna; /. nerotkinja. papjestiiar (i,e), adj. nepodeljcn, -a, -o, nedcljen, -a, -o. papjestueshcm (i) -slime (e), adj. nedeijiv, -a, -o. papjeshieshmëri -a, / . nedeijivost. papjesi (i), m. fig. davo, vrag. paplësur (i,e), adj. nerasprsnut, -a, -o, neeksplodiran, -a, -o: bombe e paplasur — neeksplodirana bomba. paplćtč (i,e), adj. nepolpun, -a,-o, manjkav,-a,-o. paplotësuar (i,e), adj. nepopunjen, -a, -o; nedovrSen, -a, -o, nezavršen, -a, -o. papllcsbëm (i) -shine (e), adj. nerod/ -an, -na, -na, jalov, -a, -o; lokë e paplleslunc (toke jo pjellore) — nerodna zemlja. papni -a, f. papstvo, papinstvo. papnćr -c, adj. papski, -a, -o, papinski, -a, -o. jiapraniiar (i,e), adj. ncprihvaćen,-a,-o; neprihvatljiv, -a, -o. Iiapranuesbcm (i) -shmc (c), adj. nepriHvatljiv, -a, -o: kusbtc të papranueshrne — neprihvatljivi uslovi. paprapsuar (i,e), adj. nepremetnut, -a, -o. paprapsuesbëm (i) -shine (c), adj. nepremetnut, -a, -o, ncobraut, -a, -o; hem. inverzibilan. papregatitur (i,c), adj. nesprem/ -an, -na, -no, ncpriprem/ -an, -na, -no; nepripremljen, -a, -o. paprćkshem (i) -shme (e), adj. neprikosnoven, -a, -o, nepovrediv, -a, -o, nepovredljiv, -a, -o: e drcjta e papreksbme — nepovredivo pravo. paprekshmëni -a, /. neprikosnovenost, nepovredIjiyost, nepovredivost. paprćkur (i,e). adj. nctaknut, -a, -o, čitav, -a, . -o; nepovreden, -a, -o, neozleden, -a, -o. paprërë (i,c) ,adj. neprestan, -a, -o, neprekid/ -an, -na, -no, stal/ -an, -na, -no; nekrojen, -a, -o, nerazxezan, -a, -o; nesečen, -a, -o. paprërë, adv. nepresiano, neprekidno, stalno. paprjsbur (i,e), adj. nepokvaren, -a, -o. papritoas, adv. neočckivano, iznenada. paprituar (i,e), adj. volj/ -an, -na, -no, sprem/ -an, -na, -no, usluž/ -an, -na, -no, rad/ -an, -na, -no. papritucshëm (i) -slime (e), az//volj/ -an, -na,-no, sprem /-an, -na, -no, usluž/ -an, -na, -no, rad/ -an, -na, -no. papritur (i,e), adj. neočekivan, -a, -o, iznenad/ an, -na, -no. papritur, adv. neočekivano, iznenada. paprivilegjuar (i,e), adj. neprivilegovan, -a, -o, nepovlašćen, -a, -o, nepovlaSten, -a, -o.

paprovdar (i,e), adj. neisproban. -a, -o; ncdokazan, -a, -o. paprovdeshem (i) -shme (c), adj. nedokaziv, -a, -o. papuçe/-çja,- / papučica, papuče. papimë (i,e), adj. nezaposJen, -a, -o. papunësi -a, /. nezaposlenost, besposlica. papundar (i,c), adj. neobradcn, -a, -o; lokë e papunuar — neobradena zemJja; metal i papuiiuar — ncobraden metal; ncpreraden, -a, -o; neizraden, -a, -o. papushtdar (i,e), adj. neosvojen, -a, -o, nepokoren. -a, -o, nepobedcn, -a, -o. papushtdeshëm (i) -shme (e), adj. neosvojiv, -a, -o, nepokor/ -an, -na,'-no, nepobedljiv, -a, -o. papyllëzdar (i.e), adj. nepošumljen, -a, -o. paq -i, m. vid. paqe; dial, gjyqi i paф■t — mirovni sud. paq, adv. čisto, načisto: jemi paq — načisto smo. paqirtë (i,e), adj. nejas/ -an, -na, -no: mendime të paqarta — nejasne misli; nerazumljiv, -a, -o: e ka të paqartë këtë gjë — nerazumljiva mu O'oj) je ova stvar. paqe/qja, /. mir, mirnoca; primirje, pakt. paqeddsliës -c, adj. miroljubiv, -a, -o. • paqënë (i,e), adj. nepostoj/-eći,-a,-e, izmišIjen, -a, -o,- laz/ -an, -na, -no; neistinit, -a, -o. paqctë -a,/. paket; paklo: paqcfë cigaresb — paklo cigareta. paqëlë (i,e), adj. nemir/ -an, -na, -no, nespokoj/ -an, -na. -no. bespokoj/ -an, -na, -no. paqëthur (i,c), adj. neošišan. -a, -o, nepostrižen, -a, -o. paqëndrdar (i,e), adj. nepostoj-an, -a, -o, poIjuljan, -a, -o, prevrtljiv, -a, -o. nestal/-an, -na, -no, nije od reči. paqëDdrdeshëm (i) -shme (e), adj. nepostoj-an, -a, -0, poljuljan, -a, -o, kolebljiv, -a, -o, pre­ vrtljiv, -a, -o; promenljiv, -a, -o; neotpor/ -an, -na, -no.

paqëruar (i,e), adj. neljušten, -a, -o: mollë e paqëruar — neljustena jabuka; oriz i paqëruar — neočišćen pirinač. paqësëj, v. smiriti, umiriti, stišati; paqësoj dhembjcn — ublažiti (ublažavam) bol. paqësër-e, adj. m ir/-an,-na,-no, niiroljubiv, -a, -o; zgjidJije paqësore — miroljubivo r^e. nje. . • paqinë (0 -nie (e), adj. čist, -a. -o (za Ijudc). paqohet, v. stišati se, smirivati se: paqohet era — stišati (stišava) se vetar; paqohrt dherabja — ublažiti (ublažava) se bolpaqëj, V. urediti, srediti: paqoj pimea — srediti posao; më ka paqua dheraba — stiSao (prestao) mi je bol; paqoi stuhia— preslala je burn (sti^la se bura). paqjil -i, m. tupak, tupavko. paqytctërdar (i,e), adj. nekultur/ -an, -na, -no, neobrazovan, -a, -o, neciviliziran, -a, -o, necivilizovan, -a, -o. par -i, m. par: par a cub — par ne par (igra). pard -ja, /. novae, para.

PARA

para, adv. napred, spreda; prep, pre, ispred; para afatit — pre roka. para (c), /. početak, začctak; nga e para —ispočetka. para, pref. u složenicama: pre, pra: parakusht — preduslov, prcduvjet paradrdhSs -i, m. predak; prethodnik. parabolë -a*, / . lit. parabola, poučna priča u poredeajima. parabëlë -a^, /. geom. parabola, presek cija je svaka tačka podjednako udaljcna od danetacke. paraburgim -1, m. jur. pritvor. parabnrgoj, v. pritvorili. paracakfim -i, hi. predodredenost. paracaktoj, v, predodrediti, predodredivati, prethodno utvrditi. paracaktuar (l,e), adj. predodrcden, -a, -o. paracukël/-kla, /. skraćivanje liČDih imena; Tać (za Dimitrać), Aca, Cane, Lekp (za Aleksandar). paradë -a, f. parada, svečana smotra vojske; svečana povorka.. \ paradigmë gram, paradigma, reč koja sluzTkao obrazac za menjanje svih ostalih reel iste.prpmenc. paradilc/-lja, / . prepodnev, pre podne.. paradite, adv. pre podne,-' do podne. parađćks -i, m. paradoks, prividna bcsmislica lit. rečenica čija su dva dela na prvi pogled potpuno suprotna, a ipak stoje jedan pored drugog. paradoksdl -e, adj. paradolcs/ -an, -na, -no, prividno besmislen, -a, -o. paradrćkc, adv. pre podne. paradhcoic/-nia, / . predujarr), kapara, avans, isplata unapred, akontaeija. paradhome -a, / . predsoblje: fiz. pretkomora. parafine -a, /. hem. parafin, mešavina Cvrstih ugljenovodonika. parafizë -a, /. bat. parafiza, ‘sporedno biljno vlakno. parafjdlë -a, /. gram, predlog, prepozieija. parafdlës ч, m. prethodni' govomik. p a ra fr^ -a, /. parafraza, prepričavanje svojim rečima tuđih tekstova ili misli. parafrazoj, v. parafrazixati, prepričavati svojim rciima tudih tekstova ili misli. parafrazunr (l,c), alj. parafraziran, -a, -o. parafundit (i,e), adj. pretposlcdnji, -a, -e: në radhën e parafundit — na pretposlednjem redu; rrokja e parafundit — pretposlednji slog, parafunddr -e, adj gram, pretposlednji, -a, -e; —zanorjn parafundore — pretposlednji samo• glasnik. (vokal). parafytyrim -1, m. predstava, predodzba. parafyryr6j, v. zamisliti, izazvati predstavu o čemu. paragatitje/-tja, / . pripreinanje, prethodna priprema. paragržf -1, m. paragraf, deo teksta kojim se

227

PAEIANIK

pocinje nova stavka saniostalnog značenja; član (zakona, pravilnika). paragjykim -i, m. predrasuda. parahati -a, /. nemir, nespokojstvo. parahistori -a, /. praistorija, prahistorija, predhisstorija. parahistorik -e, adj. pra(h)istorijski, -a, -o, predistorijski, -a, -o. parahj^e/-rja, / . arh. trem, predsoblje, hodnik. parajse -a, / . raj. parakalim -I, m. parada, svečana smotra vojske; svečana povorka, defilovanje, marširanje. parakalćj, v. paradirati, marširati, defilovati. parakapitalist -e, adj. prctkapitalistički, -a, -o, prakapitalistički, -a, -o. parakapitalizëm/ -znii, m. pretkapitalizam, prakapitalizam. parakohshëm (i) -shme (e), adj. prevremen, -a, -o. parakthinc -a, / . trem, predsoblje, hodnik. , paralajmërim -i, m. nagove.štaj, nagoveštavanje, upozorenje, izveštavanje unapred. paralajmëroj, v. nagovesliti,. nagovešlavati, izvestiii unapred, upozoriti. paralel -i, m. geogr. paralela, uporednik, usporednica; sp. ruče, razboj. paralel -e, adj. paralel/ -an, -na, -no, upored/ -an, -na, -no. paralele/-lja, / . geom.- paralela; odcljenje (škole, razreda); fig. uporedenje, usporedba. paralelisht, adv. paralelno, uporedno, usporedno. paralelizëm/-zmi, m. paralelizam; goem. uporednost, usporednost. paralclogrdm -i, m. geom. paralelogram. paralelopipëd -i, m. geom. paralclopiped. paralindcs -i, m. prvenac, prvorodeni. paralindje/-dja, / . prvenac, prvorođenče. paralinduri (i), m. prvenac, prvorodeni. paralitlk -ul m. paralitik, Covek koji boluje od paralize. paralizi -a, / . rned. paraliza, ukoCenost, uzetost. paralizim -i, m. paraliziranje, paralizaeija, uko­ Cenost, koCenje. paralizioj, v. paralizirati, ukoCiti; paralizoheiu — paralizirati se, ukoCiti se; fig. obesnažiti, spreCiti, onemogućiti; u paralizua pqna—paraliziran je rad, ukoCen proces rada; .uklooiti; onesposobiti. paralizuar (i,e), adj. paralizLran, -a, -o, iikoCcn, -a, -o; onemogućen, -a, -o, onesposobljen. -a, -o, obcsnažeh, -a, -o, spreCen, -a, -o; uklonjen, -a, -o. paraluftës .0'ie)> °^j- predratni, -a, -o, preratni, -a, -o. paramanc -a, /. pribadaCa, zapinjaCa, igla sigumica. parambrdmë (i) -me (c), adj. pretposlednji,-a,-e. paramendim -i, m. jug. (pred)umiajaj: vrasje me paramendim — ubistvo se predumišljajem. parandej, adv. ranije, pre: parandcj vinte përhera — ranije je stalno dolazio (-la), parandiej, v. predosetiti, predoseCati, (na)slutiti. parandjenjë -a,/. predoseCaj, predoseCanje, slutnja. paranik -u, m. vunena ženska pregaCa; predak.

PARAPAGESE

228

parapaKĆse -a, /. prctplata. parapaiiim -i, m. pretplata, prcdbrojka. parapagiiaj, v. prelplatili; parapaguhem — pretplatili sc. parapaguar (i,e), adj. pretplaćen, -a, -o. рагарЛте -t, / . pi. predračun, planirana budžetska srcdstva. рагарЛтб (i) -me (e), adj. predviden, -a, -o. ■parapSmjc/-mja, /. predvidanje. parap^rë (,e), adj. predviden, -a, -o. parapciqdj, v>. svideti, dopadati. parapciqim -i, m. svidanje, dopadanje. parapriik -e, adj. prcihodni, -a, -o, pripremni, -a, -o, preleminarni, -a, -o; bisedimct paraprokc — preleminarni razgovori; pregaliljef paraprake — prethodne pripreme. paraqćs, v. upoznati, upoznavali. predstaviti (koga kome), vid. i paraqit. paraqil, v. predslaviti, upoznati (koga s kim); podncti, dostaviti; paraqita një lutje — podneo (-la) sam molbu; e paraqiti gjcndjen ashtu si është — izložio je stanje onako kakvo jeste; paraqitcm — prijaviti se, javiti se; paraqitu nescr — javi se sutra: na është paraqitur me Ictcr — javio (-la) nam se pismom; prijaviti. paraqitjc/-tja, v. predstavljanje, upoznavanje (ko­ ga s kim); prijavljivanje; Javijanje; podnošenjc, izjavljivanje, izlaganjc. paraqitur (i,e), adj. prijavijen.-a, -o; podnet, -a, -o; prikazan, -a, -o. pararcndës -i, m. preteča. pararojë-a,/. voj, prethodnica, izvidnica; avangarda. parasiillë -a, /. arh. hoi, prostorija pred salom. paraspćr -i, m. bezemljas, seljak bcz zemlje. paras^sh, adv. duhet niarrë parasysh — treba uzcti u obzir, treba imati u vidu; pa marrë parasysh — bez obzira. parasliikim -i, »1. predvidanje, proricanje, nagoveštavanje; parashikimi i motit — prognoza vremena. parashikćj, v. predvideti, predvidati, proricati, slutiti, prognozirati. parashikuar (i,e), adj. predviden, -a, -o, prorican, -a, -0, prognoziran, -a, -o. parashkollćr -e, adj. predSkoIski, -a, -o. parashkrim -i, m. jur. zastarelost. parashćh, v. predvideti, predvidati, proricati, naslutiti, prognozirati. parashtësë -a, /. gram, prefiks, predmetak. paraslitrim -i, m. lit. uvod, pristup, ekspozieija. parashlrćj, v. predočiti, podnositi; parashtroj lutjen — podneti (podnosim) molbu; iznositi, izlagati, predstaviti, pokrenuti (pitanje). parashtruar (i,e), adj. predočen, -a, -0, izložen, -a, -o, pokrenut, -a, -o. parashutë -a, /. padobran. parashutist -i, m. padobranac. parafifo -ja, /. med. paratifus. paratucr/ -tori, m. dial, ovan predvodnik, vid. i ogiçparalliënic/-nia, /. uvod, predgovor. paratliënës -i, m. prorok, predskazivač.

PAREZIM

paratlioni, V . proricati, predskazivati. paraushtarak -u, m. prcdvojnička obuka. paraushfardk -e, adj. predvojnički, -a, -o. paraverë -a, /. vid. pranverë. paravësh -i, m. šamar, ćuška, vid. i dackë, paravittie/’lhja, / . konjsko cebe, pokrivač za konja. abaija. parazit -i, m. parazit, gotovan, namelnik. parazildr -e, adj. parazitni, -a, -0. parazitski, -a, -o, gotovanski, -a, -o. parazitizem/-zmi, m. parazitizam, gotovanslvo, življenje na lud račun. paracelë -a, /. parcela, parče zemljišta, plac. pardje, adv. prekjučc(r). pafdjeshem (i) -shme (e), adj. prekjučerašnji, -a, -e. par'^ja, / novae; ban pare — prima mito; s’vlen asnjë pare — ne vredi ni pare; ljuska, krljust; pare peshku — riblja krljušt. parealizuar (i,e), adj. neostvaren, -a, -o, nerealiziran, -a, -o. parealizueshem (i) -me (e), adj. neostvarljiv, -a, -o. paregjur (i,e), adj. neStavljen, -a- -o, sirov, -a, -o: lëkurë e paregjiir — neStavljena (sirova) koza; speca të paregjur — nečinjene (neukiseljene) paprike; njeri i paregjur — neiskusan čovek, neisproban čovek. parem, V . napredovati, ici napred. parcntezë -a, /. gram. vid. kllapë. paresh, adv. malo pre, malo ranije. pareshlur, adv. neprekidno, besprekidno, neprestano. parćshtur (i,e), adj. neprekid/ -an, -na, -no, besprekid/-an, -na, -no, neprestan, -a, -o. parët -i, m. pregrada, zid. parelkë -a, /. taraba, ograda. parë -a, /. supružnici, bračni par. parë, adv. pre, prvo; sa më pare — 5to pre; në e parë — prvb i prvo. parë (i,e), adj. prvi, -a, -o, početni -a, -o; diten e parë — prvog dana; klasa e parë — prvi razred; material i dores së parë — prvorazredni materijal; lëndët e para — sirovine; njohuritë e para — početna saznanja. parë -i, (i), m. prvak, čelnik, vođ, predvodnik, kolovoda. parë -t (të), n. izgied, spoljašnjost, pojava, oblik; vid, gledanje. parërabrdmë, adv. vid. parërabrëmë. parerabrëraë, adv. preksinoć. parëmbrëmshëm (i) -shme (e), adj. preksinoćni, -a, -o. parëndësi (i,e), adj. beznačaj/ -an, -na, -no, neznat/ -an, -na, -no. parëndësishëm 0) -shme (e), adj. beznačaj/ -an, -na, -no, neznat/ -an, -na, -no, nevaž/ -an, -ha, -no. pares! -a, /. prvaci, čelnici, izabrani ljudi, elita. parësim -i, m. prvaci, čelnici, izabrani ljudi, elita. parez -a, /. matica pčela. parëzim -i, m. zooL parenje; mat. sparivanje, spajanjc; fiz. sprega.

PARËZ6J

229

parëzoj, V. sparili, sastaviti u parove (radi oplodavanja); sastaviti, grupisati,spajati (clektricne generatore); upregnuti (volove). parczuar (i,c), adj. sparivan -a, -o, sastavljen u parove radi oplodavanja (za životinje); sastavljen, -a, -o, spojen, -a, -o (električni ge­ nerator!); upregnut, -a, -o. (volovi). parfum -i, m. parfem, miris. parfumeri -a, /. parfimerija, kolonijalna radnja. pari -a, /. prvaci, elita, vid, i parësi. pari, adv. tuda, ovuda: kcndej pari —•ovuda; andej pari — tuda; kah fillimi i shekuJlit të kaluar, a aty pari — tu ncgde, početkom pros­ log veka. pari (së), adv. najpre, prvo; së pari duirct filluar nga e njohura — najpre treba početi od poznatog. paricë -a, /. zool. matica pčela. parim -i, m. načelo, princip. parimisht, adv. načelno, principijelno. parimp^ -e, adj. načelni, -a, -o, principijelni, -a, -d: qëndriraet parimore — načelni stavovi; polilikë parimore — principijelna politika. paritcm (i,e), adj. afitmič / -an, -na, -no, bez ritma. park -u, m. park, perivoj, šumica s putićima za setnju. parkćt -i, m. parket, pod sastavljen od naročito impregnisanih hrastovih daščica. parketim -i, m. parketiranje, postavljenje parkcta. parlamcnt -i, m. parlament, skupština, sabor. parlamcntdr -e, adj. parlamentar/ -an, -na, -no: zgjedhjct parlamentarc — parlamentarni izbori. parlamcntarizëni/-zmi, m. parlamentarizam, državno uredenje u zemljajna u kojima po ustavu pripada parlamentu vodčća uloga u sistemi državnih organa. parmdk -u, m. parmak, letva, kolac, daska za ogradu. pannakllëk -u, m. ograda od kolja. parmat e fyfit, /. pi. anal, svaka od glavnih arterija koje odvode krv od srca ka glavi. parmendë -a, /. ralo, drvcni plug, parmë (i) -me (e), adj. gram, fjalë e parnie — prosta reč; këmbët e parme të kalit — prednje konjske noge; mat. osnovni, -a, -o, prvobitni, -a, -0, početni, -a, -o. parodi -a, /. Ht. parodija, smcšno ili podrugljivo podražavanje ozbiljnog književnog . dela. parodik -e, adj. lit. parodič/ -an, -na, -no. parodizćj, V. parodirati, ismejavati. paroksiton -i, m. paroksiton, oštar naglasak na pretposlednjem slogu. parsim -i, m. prvaci, čclnici, elita. partalle/-llja, /. starež, starudija, ropotarijai tralje;//g. kost: atje i mbetën partallct — tamo je ostavio (-la) kosti. partallis, v. vid. shpartalloj. parti -a', /. partija, stranka. parti -a^, /. mladenačka gozba, docek koji se sprema mladoženji pri prvoj poseti tazbini. particip -i. III. gram, particip, glagolski pridcv.

PASIGURUAR

partikularizëm /-zm i, m. partikularizam, sklonost o d v a ja n ju , čuvanju pojedinačnih interesa. partinë -a, / . ram , okvir; šamar, ćuška. partishcm (i) -shme (e), adj. stranacki, -a, -o, p a rtijs k i, -a , -o. partishm ëri -a, / . partijnost. partizdn -i, m. partizan, borac n a ro d n o o slo b o d ila čk e borbe. partizdn -e, adj. p a rtiz a n sk i,-a ,-o : lufta p a rtizane — p artizan sk i rat. parullë -a , f . loznika, znak raspoznavanja; p a ro la, p o z iv n a akciju; geslo. parvdz -i, m. ram , okvir (prozorski); zidni o rm ar. parvjëm ë (i) -me (c) adj. preklani, -a, -o, p ie tp ro šlo g o d išn ji, -a, -o. parvjet, sdv. preklane, pretprošle godine. parzëm /-zm a, / . grudi, prsa. p arzm ore/-rja, J . m etaini Stit, grudobran. parrdhtir (i,e), adj. punom as/ -an, -na, -no (za m lck o ): qum ësht i parrahur — punotriasno m lek o (n eizbućkano); rrugë e parrahur — nep ro m e ta n p u t. parrcgulli -a, / . neurednost. parrćgullt (i,e), adj. neured/ -an, -na, -no; nere d o v / -a n , -n a , -no, vanred/ -an, -na. -no; gram, folje e parregullt — nepravilan glagol. parrefyer (i,e), adj. ' neiskazan, -a, -o, neizrečen, -a, -o ; n e isp ovedan, -a, -o. p.4rrëfycshëm (i) -shme (e), adj. neiskaziv, -a, -o, neizreciv, -a, -o, neizgovorljiv, -a, -o, nepripo v ed iv , -a, -o, neopisiv, -a, - o. parritu r (i,e), adj. m alen, -a, -o; m aloletan (-na). parriz -i, m. vid. parajsë. p a rru a r (i,e), adj. neobrijan, -a, -o. parrudha 0",e), adj. bez bora (na lieu). p a s,p re p . za, iza: pas meje — za m nom ; pas dere— iza v ra ta : pas një viti — posle jedne godine; pas d im rit vjen vera — pole zime dolazi proleće; pas z ak o n it të vjetër-— po drevnora o bičaju (z a k o n u ); p as rendit alfabetik — po azbučnom re d u ; b rez pas brezi — pas za pasora, od ko len a n a k o le n o ; adv. e mori pas — povede ga (je ) z a sobom ; rri nga pas — sedi p o z ad i; crdlii m e pas — dode kasnije. p asagjćr -i, m. vid. udhëtar. pasanddj, adv. vid. pasta], pasanik -u. n i. bogataš, imućnik, gazda. pasdrdhës -i, m. naslednik; potom ak; mat. d o sled a n , konsekvent, drugi član. pasddrke, adv. p o večerje, iza večere, posle večere. pasddrkë -a , f . povečerje. pasdrćkc, adv. po podne, posle podne. pasdrckë -a, / . popodnev. paseks (i,e), adj. biol. besplod/ -an, -na, -no. pasë -a, / . vid. pasuri. pasi -a, / . p rv a poseta neveste rodu; peseta, pasi, adv. vid. mbasi. pasiguri -a, / . nesigurnost, ncizvesnost. pasigurt (i,e), adj. nesigur/ -an, -na, -no, neizves/ -a n , -n a , -no. pasiguruar (i,c), adj. neosiguran, -a. -o, neobezzbeden. -a, -o.

PASfON p;i5ioD-i, m . pasija, strast, želja, žudnja, sklonost, nagnuće; žar za nečim, žcstina; m uka, patn ja, stradanjc; uzbuđenje, uzrujanost, gnev, srdžba, jaro st, bes. {KisioDuar (i,c), a d j. pasioniran, -a, -o, strastven, -a, - o , . zanesen, -a, -o; oduševljen, -a, -o. pnsftur (i,e), a d j. neprosejan, -a, -o, (brašno i dr.). pasiv -i, m . pasiva, sveukupnost dugova i obaveza jednog prcduzeća; g r a m , trp n o stanje glagola. pasiv -c, a d j. pasiv/ -an, -na, -no, ravnodiiS/ -an, -na, -no, bezvolj/ -an, -na, -no, n ed elat/ -an, -n a ,-n o ; bilanc pasir — pasivan bilans; g r a m . — folje. pasive—■trpni glagol. pasje/-sja, / . vid. pasuri. pasjëllë (i,e), a d j. ncučtiv, -a, -o, nečoveč/ -an, -na, -no, neuljud/ -an, -na, -no. pasjćllshčm (i) -shme (e) a d j. neučtiv, -a, -o. ncčovečan/ -an,-na, -no, neuljud/ -an, -n a, -no. paskdje -a, / . paskalj, paspalj. paskajore/-rja, / . g r a m , nebdredeni oblik, infinitiv. paskajuar (i,e), a d j. g r a m , neodreden, -a, -o. paskdq -i, m . paskalj, vid. i paskaje. paskčtđj, a d v . poslc, potom ; odsad, ubuduće. pasluftës (i, c), a d j. poratni,-a,-o, posleratni,-a,-o. pasmbesc -a, / . vid. slërmbesë. pasmë -a, / . p a s m o ,. povesmo. pasme (i) -me (c), a d j. zadnji, -a, -o; kënibët e pasme — zadnje noge; njeri i pasme — zaoslao covck, neobrazovan covek. pasmi (së), a d v . polom , na k raju, n ajposlc. pasndsër, a d v . prekosutra. pasnësërm (i) -me (e), a d j. preksutrašnji, -a, -e. pasćj, V . vid. vizitoj; slcditi, sledovati, dolaziti za kim ili za čim. pasojë -a, / . pdslçdica. pasćn, V . sle^(ti), usledili. pas6r-i, m . sledbenik, pratilac (u goste, čovek koji jn a ti glavnog gosta). pasosur (i,e), a d j. vekov/ -an, -na, -no, večit, -a, -o, večan, -na, .-no. paspali'stë -a, / . h o t. pepeljuga, v id . i kam bëpatë. pasqjTë -a, / . oglcdalo, zrcalo; pasqyra e ujit — vodena površina; pregled, tabelar, p o k azatelj; pasqjTa c lëndës — sadržaj grade (u knjizi). pasq>Tim -i, m . odraz, odraiavanje, ogledanjc. pasqyroj, v. odraziti, odražavati; letërsia pasqyron jetën shoqërore — književnost o d ražav a điuštveni život; pasqyrohet — o dražava se. pasrrcgull -a, / . padavića, nesvestica. passhkrim -i, m . pripis đovršenom i p o fp isan o m pismu, dodatak pismu, postskriptum (PS). pastaj, a d v . potom , posle, zatiin, kasnije, docnije. pastajmë (i) -me (e), a d j. polonji, -a, -o, sledeći, - a , -€, n a re d n i,-a ,-o . paste -ni, nii čobanski gunjac. pastel -i, m . pastel, meka olovka u boji;- slika naslikana pastelnim olovkama. pastë - a ,/ , pasta, krem; paste dhëmbësh — pasta 2Л znbe. pastër, a d v . čisto. paster (i,e), a d j. čist, -a, -o.

230

p a s h ë r Oe s h ë m

pastër deti, m . zo o l. ( A s le o r id a e ) m orska zvezda. pastërm ë -ja, /. pastrma, osušeno m eso., pastërm oj, v. pastrmiti, sušiti m cso. pastcrti -a, % čistoća, higijena. p astcrtucr/ -tore, a d j. d ia l, čist, -a, -o (za Ijude), pastcrvitur (i,e), a d j. neuvežban, -a, -o, ncizvežban, -a, -o; neiskus/ -an, -na, -no, nevešt,-a,-o, neuk, -a, -o, neupućen, -a, -o. pastiçeri -a, /. poslastičara, slastičara. pastiço -ja, /. jelo od m a k a ro n a i mesa, pastoli (i,e), adj. neukrašen, -a, -o, nckićen, -a, -o, nedoteran, -a, -o, bcz ukrasa. pastordl -e, adj. lii. pastoral/ -an, -na, -no, pastir s k i,-a ,- o , se o sk i,-a ,-o , la d a n jsk i,-a , -o, idilic/ -an, -na, -no. pasfrehë (i,e), adj.. beskrov/ -an, -n a , -no, beskuć/ -a n ,- n a ,-n o ; beskućnik (-nica).pastri -a, f . - v i d . pasterti. pastrim -i, m . čišćenje; čistoća. pastrćj, V. (o)čistiti, počistiti; pastrohem — očistiti se, opiati se. p astruar (i,e), a d j. očišćen, -a, -o, 5ist, -a, -o. pastrues -i, m . čistač. pastbënie/-nia, /. IU. pogovor, epilog, pastbirmë-a, /. g ra m , uzvik, usklik. pasuer/-s6ri, n. dial. vid. pasor. pasunšr -e, c^j. imuć/ -an, -na, -no, bogat, -a, -o, vid. i pasur. pasur (i,c), adj. imuć/ -an, -na, -n o , bogat, -a, -o, obil/ -an, -na, -no. pasuri -a, / . imovina, dobro, blago, bogatstvo; — pasuritç nëntqkësore — podzem na bogatstva; pasuria e gjuhes — bogatstvo jezika; ju r . pasuria e patundslune — n c p o k re tn a imovina, nekretnina. ' pvsurim -i, m . bogacenje, obogaćivanje. pasurćj, V . obogatiti; pasurohem — obogatiti se. pasuruar (i,e), a d j. obogacen, -a, -o. pasb -i, m . naručaj, mcra za dužinu (zahvat obcm a rukama). pashd -i, m . paSa (turska titula). pashai -a, / . ženski Sal, oko v ratn ik . pashallek -u, m . paSaluk, područje kojem jc bio n a čelu paša. pasliaportë -a, / . pasoš, p u tn a isprava. pashaportizim -i, m . snabdcvanje pasoSorn, putnom ispravom. pashëmbëllt (i>e), a d j. besprim er/ -an, -na, -no. pashdrr (i,e), adj. bczazlen, -a, -o; n aiv/ -an, -na, -no. pasheshë -a, /. pašinica (žcna pašina). pasheshdar (i,e), a d j. nerav/ -an, -na, -no, (teren," plac). paslië -a, / . vid. pashd. pashëni (i) -shme (e), a d j. izgled/ -an, -na, -no, lep, -a, -o, naočit, -a, -o. zgod/ -an, -na. -no. pashëndët (i,e), a d j. boleSljiv, -a, -o, slabunjav, -a, - 0 , slabaS/ -an, -na. -no, ncznog zdravlja. pashënijar (i,e), a d j. neobeležen, -a, -o, nezabeležen, -a, -o, neoznačen, -a, -o. pashëriiar (i,e), a d j. neizlečen, -a, -o. pasbërdesliëni (i) -shme (c), a d j. neizlečiv, -a, -o, nelečiv, -a, -o.

p a s h f r y t ë z Oa r

231

paslifrylëziiar (l,e), adj. nekorišćcn, -a, -o, nekorišten, -a, -o, nciskorišten, -a, -o. pashi -a, /. spoljni izgled, lepota, naočitost. pasliije (i,e), adj. sx&vikusl -an, -na, -no, bljutav, -a, -o. pashljshëm (i) -shme (e), adj. neukus/ -an, -na, -no, bljutav, -a, -o. pasbitur (i,e), adj. neprodan, a, -o, neprodat, -a, -o. pashkëlur (i,e), adj. negažen, -a, -o, nepogažen, -a, -o, neosvojeu, -a, -o; neosvojiv, -a, -o. pashkë -t, /. pt. Uskrs, Vaskrs. pashkëputshëm (i) -shme (e), adj. neraskidiv, -a, -o, neraskinut, -a, -o. paslikëpufur (i,e), adj. ncraskidiv, -a, -o, neraski­ nut, -a, -o. ■ pashkćllc (f,e), adj. neškdlovan, -a, -o, nepismen, -a, -o, neulc, -a, -o, bez Skole. pasbkoqur (i,e), adj. neokrunjen, -a, -o: miser i pashkoqur — neokrunjen kukuruz (kukuruz u klipu), pashkruar (i,e), adj. nenapisan, -a, -o, nepisan, -a, -b; ligj i pashkruar — nepisani zakon. pasbkucshëm (i) -shme (e), adj. nedružev/ -an, -na, -no, nedruživ, -a, -o. sebič-an, -an, -no. pashlycr (i,e), adj. nebrisan, -a, -o, neizbrisan, -a, -o, neizbrisiv, -a, -o. pashlycsliëm (i) -shme (e), adj. neizbrisiv, -a, -o; neizbrisan, -a, -o, neobrisan, -a, -o. pashmiDgë -a, /. vrsta zenskih papuča. pashmihgshëm (i) -shme (e), adj. ncminov/ -an, -na -no neizbež/ -an, -na, -no, nuž/ -an, -na, -no. pashmcri -a, /. vidljivost; Jiz. vidljivost. pasimik -u, m. pokrivač; povezača, marama; mrtvački pokrivač. pashoq (i) -qe (e), adj. jedini, -a, -o, re/ -dak, -tka, -tko, bez premca. pashoqëruar (i,e), adj. nedruzev/ -an, -na, -no, .nedruživ, -a, -o, sebič/-an, -na, -no. . pashbslutur (i,e), adj. netretiran, -a, -o, nerasspravljen, -a, -o: çështje e pashoshitur — netretirano (neraspravlj^o) pitanje. pasboshur (i,e), adj. neprosejan, -a, -o, nepročiS. ćen, -a, -o kroz leSeto (za žito). pashpirt (i,e), adj. bezduS/ -an, -na, -no, hemilostiv, -a, -o, svirep, -a, -o, surov, -a, -o. pashpjeguar (i,e), adj. ncobjaSnjen, -a, -o; nerazjaSnjen, -a, -o: çështje e pashpeguar — nerazjažnjeno pitanje. pashpjegueshëm (i) -shme (e), adj. ncobjašnjiv, -a; -o; nerazjaSnjiv, -a, -o. pashprëlishëm (i) -shme (e), adj. neizreciv, -a, -o, neiskaziv, -a, -o, neizraziv, -a, -o; neizražen, a, -o. pashprësë (i,e), adj. beznadež/ -an, -na, -no, beznad/ -an, -na, -no, bezizgled/ -an, -na, -no. pashpresiiar (i,e), adj. nenad/ -an, -na, -no, iznenad/ -an, -na, -no, neočekivan, -a, -o, pashqiptueshëm (i) -shme (e), adj. neizreciv, -a, ' -o, ncizgovorJjiv, -a, -o; bezizraz/ -an, -na, -no. pashteg (i, e), adj. neprolaz/ -an, -na, -no. neprohod/-an,-na,-no (kuda se ne može proći).

PATKUA

pashtërshëm (i) -shme (c), adj. nepresušiv, -a, -o; nepresuS/ -an, -na, -no; neiscrpljiv, -a, -o. pashteruar (i, c), adj. nepresušiv, -a, -o, neis­ crpljiv, -a, -o. pashtjelluar' (i, e), adj. ncrazložcn, -a, -b, ncrazlagan, -a, -o, neobjašnjen, -a, -o, netumačcn, -a, -o. pashtjëllur (i, c), adj. mat. preiutni, -a, -o, implicitni. pashtrdk -u, m. seoski pašnjak; taksa za ispašu. pasbfrëf -i, m'. vid. pashtrak.' pashtriiar (i, e), adj. neprostiran, -a, -o, nerazastrt, -a, -o; nedisciplinoyan, -a, -o, nediscipliniran, -a, -o, neposlus/ -an, -na, -no. pashuar (i, e), adj. negašen, -a, -o, neugaSljiv, -a. -o, negasiv, -a, -o: gciqerc e pashuar — negaScn kreč. pat -i, m. sprat, kat; soba na spratu. pat, adv. svrSeno, izjcdnačeno; jemi pat •— izjednačeni smo. patd -ni, m. zool. vid. patok. pataksem, v. diviti se, čuditi se. patalëk -u, m. polje, trg; bojno polje. patdr -i, m. čobanin gusaka, gusar. patarë/-ja, /. vid. batarc. patate/-tja, /. bot. (Solanum tuberosum) kronipir, krumpir. pata?ër/-vra, f. arh. šindra, otesana daščica za pokrivanje krova. patejdukshëm (i) -shme (e), adj. neprovid/ -an, -na, -no, neprozrač/ -an, -na, -no. patcjdukshmëri -a, /. fiz. nej^rovidnosl, neprozračnost. patckë -a, /. stazica, iiska staza. patcntë -a, f. patent, dozvola koja se izdaje izumitelju za pravo isključivog iskorišćivanja izuma; dozvola za obavljanje odredenog zaniraanja; patentë shoferi — vozačka doz­ vola. patcDzone (i, e>, adj. bezbož/ -an, -na, -no, bezbožnički, -a, -o, nemilostiv, -a, -o, nemilosrd/ -an, -na, -n o .. patericë -a, /. stula, Staka; palica, Stap. patetik -e, adj. patetič/ -an, -na, -no, strastwn, -a. -o, dirljiv, -a, -o, potres/ -an, -na, -no, uzbudljiv, -a, -o, ganutljiv, -a, -o. patë -a, /. zool. {Auser) guska. patëkëq (i) -qe, (e), adj. bezazlen, -a, -o, neduž/ an, -na, -no, nevin, -a, -o. • patëllxhin -i, m. bot. {Solanum melongena) mođri' patlidžan. patëmëtë (i, e), adj. besprekor/ -an, -na, -no, bespogreS/ -an, -na, -no, isprav/ -an, -na, -no, savrSen, -a, -o. patërshanë -a, /. koplje. patësbtinë -a, /. vid. bërsi. patiuazh -i, m. sp. klizanje na ledu, klizanje, patinaža. patfiilucshëm (i) -shme (c), adj. mat. nerazmrsljiv, -a, -o. patjëtër, adv. bezuslovno, bezuvjelno, svakako, sigumo, bezdrugo. patkua/ -koi, m. potkovica, polkova.

РАТбЈ

232

PAVETËDIJSHËM

patoj, V . patosirati, postaviti patos. paturp (i, e), a d j. bestid/ -an, -na, -no. bezoč/ patok -u, m. gusan, patak. -an, -na, -no, bezobraz/ -an, -na, -no. patolerucshëm (i) -shme (e), a d j. netolerant/ -an, paturpësi -a, /. bestidnost, bezočnost, bezobraz-na, -no, ncsnošljiv, -a, -o, netrpeljiv, -a, -o. nost. patolog -u, m. patolog, specijalist za patoiogiju. paturpësisht, a d v. bestidno, bezočno, bezobrazpatologji -a, patologija, nauka o bolcsnim proceno. sitna i stanjima u organizmu. paturpshëm (i) -shme (e), a d j. bestid/-an,-na, patologjik -e, a d j. palološki, -a, -o. -no, bezoc/ -an, -na, -no, bezobraz/ -an, -na, patonië -a, /. sprat, kat; stopalo, sapa. -no. patorik -u, m. jagnjeca vuna. patushfinë -a, /. vid . bërsi. patos -i, m. Ш. patos, entuzijazam, ođuševlje- patbeksuar (i, e), a d j. g r a m , nenaglašen, -a, -o, nje, žar, zanos, zanesenost, osecajnost, čuvstvo. neakcentovan, -a, -o. patoz -i, ni. štala, staja. pathelbor -e, a d j. h o t. bez kotiledona. patrazuar (i, e), a d j. neuplicen, -a, -o, neumešan, pathelluar (i, e), a d j. neudubijen, -a, -o, nepro-a, -0 . dubljen, -a, -o. patr^hur (i, e), a d j. ncuštrojen, -a, -o, neu- pathemeltë (1, e), a d j. neosnovan, -a, -o, laž/ škopljen, -a, -o, neutučen, -a, -o. -an, -na, -no. patrcguar (i, e), a d j. nciskazan, -a, -o, neizreČen, pathyesbëm (i) -shme (e), a d j. nesalomljiv, -a, -a, -0, neizražcn, -a, -o; neiskaziv, -a, -o, nc-0, nepobediv, -a, -o, nesavladiv, -a, -o. izreciv, -a, -o. pathyeshmëri -a, /. nesalomljivost, nepobcdivost, nesavladivost. patrdmbur (i, e), a d j. neuslraSiv, -a, -o, neustrašIjiv, -a, -o, sme/ -o, -la, -lo, smion, -a, -o. paijdha-t,(te), /. pL nepravda, nepravednost, patrćtshčm (i) -shme (e), a d j. nesvarljiv, -a, -o, nepravilnost. nesvariv, -a, -o, neprobavljiv, -a, -o. paudhë (i, e), a d j. nepravcd/ -an. -na, -no, nepravil/ patrćtur (i, e), a d j. nesvaren, -a, -o, ncprobav-an, -na, -no, nepravič/ -an, -na, -no, protuIjen, -a, -o; gjalpc i patrctur — netopljeno zakonil, -a, -o. maslo; nebacen, -a, -o. paudhëni -a, /. d ia l. vid. paudhesi. patrižrk -u, m. praotac, rođonačelnik; glava paudliësi -a, f . nepravda, nepravednost, nepravil­ nost. roda u rodovskom đruštvu; palrijarh, glava autokcfalne (samostalne) pravoslavne crkve. paudhi (i) m . vid. djall. palriarkdl -c, a d j. patrijarhal/ -an, -na, -no, pra- paurti -a, /. nemudrost, nemir, neskromnost. dedovski, -a, -o, starinski, -a, -o. paushqini -i, m. oskudica u hrani, nematye dopatriarkdt -i, ni. patrijarhat, oblik rodovske voljno hrane. zajcdnice u kojoj je osnovna drušlvcna jedini- paushqyer (i, e), a d j. slabo (u)hranjen, -a, -o, ca očev rod, grupa, povezana srodstvom po neuhranjen, -a, -o. muskoj liniji. pavaditur (i, e), a d j. nenalapan, -a, -o, nepoliven, patric -i, m. patricij, u slarom.Rimu psoba koja -a, -o, nczaliven, -a, -o, nenavodnjavan, -a, -o. je pripadala privilegiranom staležu politički pavarësl -a, /. nezavisnost, neovisnost, samopunopravnih građana koji su sebi su — stalnost. protstavljali plebejce. pavarësishf, a d v. nezavisno, neovisno, samoslalpatrik -u, m. patrijarh, poglavar' pravoslavne no. 4 crkve. pavdrur (i, e), a d j. nezavis/ -an, -na, -no, neovis/ patrikane -a, /. patrijaršija, najviša crkvena -an, -na, -no, samostal/ -an, -na, -no; shtet i pavarur — nezavisna driava; g r a m , fjali e oblast kod pravoslavnih koja se sastoji od nekoliko episkopija, pavarur — nezavisna recenica. patriot -i, Ml. patriota, rodoljub. pavdekcsi -a, /. besmrtnost, večnost. patriotik -e, a d j. patriotski, -a, -o, rodoljubiv, pavdekesćj, v. ovekovečiti, obesmrtiti. -a. -o. pavdëkshëm (i) -shme (e), a d j. besmrt/ -an, -na, -no, vcčit, -a, -o. patriolizëm/ -zmi, m. patriotizam, rodoljublje. patrondzh -i, m . patronaža, pokroviteljstvo, pavdćkur (i, e), a d j. besmrt/ -an, -na, -no, vcč/ zaštita. -an, -na, -no. patronditur (i, e), a d j. nepokolebljiv, -a. -o, pavdirc (i, e), a d j. vcčit, -a, -o, traj/ -an, -na, nepoljuljan, -a, -o, postojan, -a, -o, čvrst, -a, -no. -o. paveiid (i, c), a d j. neumes/ -an, -na, -no. patrullc -a, /. vo j. palrola. pavcndosmëri -a, /. neođlučnost, nerešenost, patundshem (i) -shme (e), a d j. nepomič/ -an, -na, kolebljivost. -no nepoljuljan, -a, -o, postojan, -a, -o, nepo­ pavendosur (i, e), a d j. neodluč/ -an, -na, -no, kolebljiv, -a, -o; ju r . nepokrct/ -an, -na, -no; kolcbljiv, -a, -o, nerešen, -a, -o, neodredcn, pasuri e patundshme’ — nepokrcfna imovina, -a, -o. nekretnina. pavetëdije -a, /. nesvest, nesvesnost. patundur (i, e), a d j. nepoljuljan, -a. -o, nepoko­ lebljiv, -a, -o, postojan, -a, -o, uveren pris- pavetëdijshëm (i) -shme (c), a d j. nesves/-lan, -na, taSa. -no, bez svesti, nepromišljen,-a,-o.

PAVETËS6R

233

pavctësor -e, adj. gram, foljc pavetësore — bczlič* ni glagol, vid. pavetor. pavetor -e, adj. gram, folje pavetore — bezličrii glagol. pavërtetuar {i, e), adj. neproveren, -a, -o, ncutvrden, -a, -o, nedokazan, -a, -o. pavijueshmeri -a, /. mat. prekid, prekidnost. pavlćfshčm (i,) -shme (e), adj. bezvred/-an, -na, -no, nevred/ -an, -na, -no, bez vrednosti, pavode -a, /. zool. vid. pallua. pavolitshem (i) -shme (e), adj. ncpriklad/-an, -na, -no, nezgod/ -an, -na, -no. pavullnëtshëm (1) -shme (e), adj. bczvolj/ -an, -na, -no. pazir -i, m. pazar, pijaca, Irgovišle, tržnica; cena: sa e ka pazarin? — pošto mu je cena? fig. galama, nercd, metež. pazarakë -t, m. pi. pazarci, seljaci koji dolaze da pazare. pazarllëk -u, m. pazarluk, Irgovanje, pogadanje, pogodba. pazbatuar (i, e), adj. neprimenjen, -a, -o, neizvršen, -a, -o. pazbatucshcm (i) -shme (e), adj. neizvrSiv, -a, -o, neizvodljiv, -a, -o, neprimenljiv, -a, -o. pazberlhyer (i, e), adj. nerazložen, -a, -o; nerazjašnjen, -a, -o, nedokučen, -a, -o; neraskopčan, -a, -o. pazbërlhj’esliëm (i) -slin>c (c), adj. hem. nerazloživ, -a, -o; mat. nerešiv, -a, -o; ncrazjaSnjiv, -a, -o, nedokučiv, -a, ro. pazbrdzur (i, e), adj. nepražnjen, -a, -o, neispražnjen, -a, -o. pazbuluar (i, e), adj. neotkriven, -a, -o. pazbutshëm (i) -shme (e), adj. nepripitomljiv, -a, -o, neukrolijiv, -a, -o. pazëshëm (i) -shme (e), adj. gram, bezvuč/ -an, -na, -no. pazëTcndësuar (i, e), adj. nezamenjen, -a, -o. pazëvendësiieshëm (0 -shme (e), adj. nezamenIjiv, -a, -o, nezamenjiv, -a, -o. pazgjidhshmeri -a, / . mat. nerešivost. pazgjidhshëra (i) -shme (e), adj. mat. nerešiv, -a, -o. pazgjidhur (1, e), adj. nerešen, -a, -o, nerazrešen, -a, -o. paz' -a, /. hot. {Beta vulgaris) cvekla. pazier (i, e), adj. nekuvan, -a, -o, nekuhan, -a, -o. pazćnja, (e), adj. nesposobna (žena). pazotësi -a, / ncsposobnost, nemoć, neumešnost. pazoti (i), adj. nesposoban, nemocan, neumešan. pazvën -i, m. {st.) noćni čuvar. pazhvilliiar (i, e), adj. nerazvijen, -a, -o. payndyrë (i, e), adj. pos/ -tan, -na, -no, bez masti; fig. ncslan, -a, -o, nečoveč/ -an, -na, -no. pe -ni, m. konac; një pe duhan — jcdan niz duvana; fig. lëshoj pe — popustiti, sporazumeti se, postići kompromis. pe -ri, m konac. pec -i, m. kratkovid, poluslep; slepac. pecetë -n, / salveta, ubrus.

PELTE pece -a, /. utirač; uvoj, zavoj. pëçe/-çja, /. veo, koprcna. pedagog -u, m. pedagog. pcdagogji -a, /. pedagogija, pedagogika. pedagogjik -e, adj. pedagoški, -a, -o: akademia pedagogjike — peđagoška akademi.ia; keshilli pedagogjik — nastavnicko vece. pedënt -i, m. pedant, sitničar, preteranac, cepidiaka. pedanteri -a, /. pedanfnost, sitnicarenje, prcterivanje, cepidlačcnje. pcdiatër/tri, m. pedijatar, dečji lekar. pediatri -a, f. pedijatrija, nauka o bolestima dece. pediatrik -e, adj. pedijatrijski, -a, -o. pedim -i, m. porub na haijini. pcf -1, m. čaršav, prostirač; ćiiim. pegelë -a, /. broš, igla pribadača. pcgull -a, /. vid. katran. pcgulloj, V. katraniti, mazati kalranom. pcgiin -i, m. kunić, zcčić. pehir -i, m. pehar, čaša, putir, kalež. pehlivën -i, m. pelivan, akrobat, plesač na užetu; fig. borac,' junak, hitar; snalažljiv čovek. pehlivanllëk -u, m. politička akrobacija; fig. hitrost, snalažljivost, promućurnost. pchriz -i, m. dijeta, linija, vid. dietë. Pejë -a, /. Peć (grad na Kosovu); područje, re­ gion. pcjgambër -i, m. pejgamber, svctac, poslanik božji, prorok. pejzë, -a, f. auat. mišićno ylakno; hot. vlakno. pejzor -e, adj. biol. vlaknast, -a, -o. pek -u, m. merak, želja, žudnja, volja za nečim. pekmćz -i, m. pekmez, gusto ukuhano slalko voće. peksiroëdh -i, m. dvopek, vid. peksimet. pcksimët -i, m. peksimet, dvopek. pekul -i, m. imetak, imovina, dobro, svojina, vlasništvo; svojta, rod, rođak. pekulatë -a, /. pokJon, dar, napojnica, bakšiš. pekulćps, V. poWoniti, darovati; posladiti decu (bombonima i dr.). pekuli -a, f. dar, poklpn, napojnica. peldr -i, m. konjušar, konjar. peleçkë -a, /. sprava (drvena) na razboju. pelegrinëzh -i, m. putnik, hodočasnik, pelegrin. pelenë -a, /. pelena, povoj za odojčad. peleqis, v. isitniti, iseckati, isparčati, iskomadati (meso i đr.). pelerinë -a, /. pelerina, plaSt, široka kišna kabanica, ogrtač. pclë -a, f. zool. kobila. peliçe/-çja, /. ženska krznena bunđa. peligork -u, m. zool. vid. bregcë. pelikan -i, m. zool. {Pelecanus) pelikan. pelikor -i, m. padavica, nesvestica. pelin -i, m. bot. {Artemisia absithium) pelen, pelin. pelq, V. mulili vodu. peltc/-tja, /. vrlo slatka kašasta slastica, poslastica.

p e l l Az g

234

pelidzg -u, m. Pelazgi, slarosedeoci Grčke koji KU se kasnije kojckuda raselili. pclldzg -e, a d j. pelazgijski, -a, -o, pelazgički, -a, -o. pellë -a, /. brdo, deo razboja. pellg -u. m . lokva, brlja, bara, mlak; g e o g r . bazen, porečje, sliv. pellgaçe/-çja, /. udubljenje napunjeno vodom. pellgore/-rja, / . bazen (napunjen vodom). pcllgovine -a, /. močvamo mesto, močvara. pcinbe, a d j. Ijubičasf, -a, -o. peine -a, f . voce; vocka; stablo. pciacsliitcs -i, m. piljar, prodavač voća i povrća. pemishte/-tja, /. voćnjak. peraurina -t, / . p!, razno voce. penal -e, a d j. j u r . krivični, -a, -o; veper peiiale — krivično delo; kodi penal — krivični zakonik. penalist -i, m . j u r . pravnik koji sc bavi krivičnim pravom, sudac; advokat. penalisht, a d v . krivično. • pcnalitćt -i, 771. penalitet, kazneni sistem, kazna. penddr -i, m . poljar, cuvar polja; težak, kmet. pendaricë -a, f . poljarska koliba. pendarohem, v. spariti se, spojiti se. poslati par; stupili u brak. pendartë -a, f . v id . pitar. pendcsë -a, /. kajanje, pokajanje; okajanje, ispaStanJe. pendcstdr -i, m. pokajnik, ispaštenik. pendë -a>, /. perje; pero (za pisanje); feder, spirala. , pendë -a^, /. par: një pcndë qe — par volova; një pendë dhë — njiva koja se moze orati za jedan dan sa jednim parom volova; pendë uji — nasip, brana. pendëkijq -i, m . z o o l. v id . krap. pendel ‘-a, /. perje, perce. pendikosti -a, /. duhovi, vid : i Rrëshajë. pendim -i, m . (po)kajanje. pendimas a d v . pokajaički. pendoheni v. pokajati se: mos c ben se do fë pendohesh-— ne učini jer ćeš se pokajati. pendore/-rja, / . njiva koja se može orati za jedan dan sa jednim pafom volova. pendrcc -i, m . raonik. • ’ penduar (i, e), a d j. pokajan. -a, -o; pokajnički, -a, -o. penduesbem, a d v . pokajnicki. pendz -i, 771. stari novčić (upotrebljavan kao nakit): vrlo tanka tkanina. penezore/-rja, /. mali krčag. peng “U, 771. zalog, jam ^vina; lë peng — ostaviti u , zalog; talac; f i g . peng nderimi — znak poštovanja, zalog poštovanja. pengatë -a, /. okov (za konja). pengcë -a,/, zalog, jainčevina (imovina kao zalog). pengesë -a, /. prepreka, zapreka; bas në pengcsë — nailaziti (nailazim) na prepreku; smetnja. pengë -a, j \ okov, puto (za konja). pengim -i, m. prepreka, sprečavanje, smetanjc, ometanje.

PERFEKSION UESH EM pcngćj, V. sprcčiti, sprcčavati, smetati, ometati; okivati (konja); vezati (stoku); založiti, zajamciti, garantirati ulaganjem jamčevine; pengohem — sprečiti se, biti sprečcn, biti ometan. pcngojcë -a, /. okov (za konja). penik -u. 777. b a t. proso. penoj, V. vesti (koncem). pension -i, m . penzija, mirovina; pansion, stan i lirana. pensionist -i, 771. penzioncr, umirovljenik. pcnfaëdër/-dri, m . g e o m . pentaedar. penfagrdm -i, m . m u z. pentagram; g e o m . peterokutni lik; petokraka zvezda. pcntamëfër/-tri, m . lil. pentametar, stih od 6 daktilskih stopa u kojem treća i šćsta stopa imaju samo arzu (naglašeni slog). penxherc/-rja, /. vid . dritare. penz -i, 771. v id . koske. pcnjëz -a, /. a n a t. mišićno vlakno. pcnjtë (i, e), a d j. koncan, -a, -o, od konca. pepdq -i, m . vrsta gibanice. pcpcrunc -a, /. dodola (u narodnom verovanju: mladić, nag, koga polivaju vodom da bi padala kiša). pepsinë -a, /. pepsin, ferment u želučanom soku rastvara belančevine i pomaže varenje. perandor -i, m . car, impierator, sovran, perandordk -e, a d j. carski, -a, -o, imperatorski, -a, -o. perandori -a, /. carevina. pcrçe/-çja, /. perčin, čuperak (kose). perddh -u, m . zidarska daska 'glačajica; ćulahčijska (mermerna) ploča za valjanje vunenih kapa. perde/-dja, /. zavesa, zastor (prozorska, pozorišna); filmsko platno; f i g . grua me perde — easna, poštcna žena. . pcrëndëshë -a, /. boginja. perendi -a, m , bog. perendim -i, m . zalazak (sunca); zapad; vendet ■e perëndimit .— zapadne zemlje. perëndimor -c, a d j. zapadni, -a, -o: vendet perëndimorc të Evropës — zapadne zemlje Evrope. perëndishëm. (i) -shine (e), a d j. božanski, -a, -o, božanstveni, -a, -o. perënditem, v. bojati' se, plašiti se, ustezati se; ai s’u pcrëndit kurrë në luftë — on se nikad nijc pl^io u ratu. perënddn, v. zalaziti, spuštati se; perëndoi dielli — zašlo (zalnzilo) je sunce; ka perëiiduar ajo. kohë — prošlo je to vreme, minulo je to vreme; f i g . perendon pas asaj — čezne za njom, ludi za njom. perënduar (i, e), a d j. kohe e pcrënduar — minulo vreme, prošlo vreme. perfeksion -i, m . pierfckcija, savršenstvo. perfeksionim -i, m . usavršavahje. perfeksionoj, v. perfekeionirati, usavršiti, usavršavati; perfeksionohem — usavršavati se. perfeksionuar (i, e), adj. usavršcn, -a, -o. perfeksion ucsbcm (i) -slune (e), a d j. usavršen, -a.

PERFËKT

235

PESIMIST

perfëkt -i, m. gram, perfekat, pravo proSlo peronospora, /. peronospora, glivica koja prouzvreme. rokuje bolest vinove lozc, plamenjača. perpenđikularc/-rja, /. geom. perpendikulara, pergamënë -a, /. pergament, materijal od životinjokomica. ske kože obrađen na osobit način; upotrebIjavao se i za pisanje. pcrsekutim -i, m. persekucija, proganjanje, gopcrgjël -i, m. vid. kompas. njenje, progon; mučenje, uznemiravanje. periferi -a, /. periferija, predgrade; geom; zatpersekutoj, v. proganjati, (pro)goniti; mučiti. vorena kiivulja koja omeduje dco površine, persidn -i, m. Persijanac. obim, opseg. persidn -e, adj. pcrsijski, -a, -o. periferik -e, adj. periferijski, -a, -o, prigradski, pcrsisbt, adv. persijski, na psrsijskom. persishte/-tja, /. persijski jezik. -a, -o: lagjet perifurike — prigradska naselja; ncrvat periferike — perifemi riervi (živci). , persćn -i, m. persona, lice, ličnost; fete persona pcrifrastik -e, adj. lit. perifrastic/ -an, -na, -no, — osam lica; person i panjobur—nepoznato opisivački, -a, -o. lice; умг. person civil — civilno lice; person juperifrdzë -a, /. lit. pcrifraza. ridik—pravno lice; person i padcsldrueshëm — perifrazćj, v. perifrazirati. . nepoželjna ličnost („persona non grata” ); perime -t, f . pl. povrće. licnost u drami. pcrimëfër/-tri, m. geom. pcrimetar, obim, op­ persondl -e, adj. licni, -a, -o; interes personal seg. — licni interes; pasuri personate — lična pcrinjdk -u, m. bot. (Daphne) lovorika. imovina; ndryshirae personale — personalne periodë -a, /. period, razmak vremena koji (kadrovske) promene. obuhvata neki dovršeni proces; vreme ncke personalisht, adv: personalno, lično. (h)istorijskc pojavc;. razdoblje; geol. dco ere personalitët -i, m. personalitet, ličnost. koji sc opet deli na epohe; mat. grupa brojeva' persondzb -i, m. personaža, lik, licnost iz književkoji sc ponavljaju u periodickim razlomcima; nog dela. gram, velika složena rečeđica, rečenični personël -i. m. personal, osoblje; personcli teksklop. nik — tebničko osoblje. periodik -e, adj. periodic/ -an, -na, -no, povrepersonifikim -i, m. lit. personifikaeija, olicenje. men, -a, -o. personifikoj, V . jrersonifikovati, personificirati. periodikisht, adv. periodicno, povremcno. utcloviti, poosobiti, prikazati u liku coveka. periodizim -i, m. periodizaeija, vremenski rasperspektiv -e, adj. perspektiv/ -an, -na, -no, budupored; deljenje (h)istorijskih procesa na osci, -a. -e, koji se odnosi na perspektivu, na novne psriode. budućnost. pcripeci -a, / . peripetija, obrat; iznenadna propcrspektivë -a, /. perspektiva, budućnost. mena u životu; ncočekivan zaplet, zapletena perspcktivisht,- adv. perspektivno, u perspekokolnost', ■ cudan slučaj, prelom, preokxct tivi. u životu, zgode i nezgode. perusti -a, /. sadžak, tronog, vid. i kamje. pen’ped -ai f . vid. pcripeci. perri -a, /. vila, Icpotica, perisbane -t, / . pi.- ženski nakit od novčića. ' . perrik -u, m. nemanje, oskudica.. perishtup -e, adj. prestup/ -an, -na, -no; vifi pepesare/-ria, f. stari turski novae (od 5 para), risbfup —=prestupna godiha; vid. i visek. pese, n r. pet (5). peritonit -i, m. med. peritonitis, zapaljenje popesëdlijëtë, n r. pedcset (50). trbušnicc, upala trbuSne opne. pesëdJijetëvjetor -i, m. pedesetogodisnjica. periudbe -a, /. period, razdoblje, vreme, vid. i pesëfish -i, m. petostrukost, petokratnost. periode. pesëfish, adv. petostniko, petokratno. • perivël -i, m. vid. kopsbt. pesëfishoj, v. petostruciti. perkuizim -i, m. perkvizieija, pretres lica i prospesëfislitë (i, ‘c), adj. petostruk, -a, -o, petokrat/ torija, premetačina. -an, -na, -no. perlë -a, / . vid. margaritar. pesëkëndsh -i, ,m. petougaonik, petokrak. permangandt -i, m. hem. so manganske kiseline; pesëmbëdhjëtë, nr. petnaest(15). upotrebljava se za dezinfekeiju. pesëmbëdhjetëditsh -i, m. petnacstodnev, 15 daperroanganik -e, adj. hem. sona kiselina. na. pcseqind, n r. petsto, pet stotina(500). perraanencë -a, /. permaneneija, neprekidnost, pesërrokësh -i, m. lit. petoslog, p>etcrac. trajnost, postojanost. pesësh -i, m. pctica, broj 5; petica (novae), permanënt -e, adj. permanent/ -an, -na, -no, nepesëvjeçdr -i, m. petogodisnjak; petogodiSnji; prekid/ -an, -na, -no, stal/ -an, -na, -no. plani pesëvjeçar — petogodišnji plan, permiitacion -i, m. gram, permutaeija, zamena, pesëvjeçdr -e, adj. petogodiSnji, -a, -e. promena, premeStanje glasova; mat. prcmeštapesëvjctor -i, m. petogodišnjica. nje (brojeva). pesiniist -i, m. pesimist(a), zloslutnik, zloguk. perone -a, /. ckser, cavao, kJin; j'ig. žig, otisak; nië mbeti peronë në zemër — ostađe mi žig pesimist -c, adj. pesimistič/ -an, -na, -no, pcsiu srcu. mistički,-a,-o, mrač/-an, -na,-no, beznad/

PESIMIZËM

236

-an, -na, -no, zloslul/ -an, -na, -no, zlovid, -a, -o. pcsimizëm/-zmi, m. /il. pesimizam, filozofski pogled prožel sumornošću, beznađnošću, neverovanjem u buducnost; zlogukost, zloslutnosl. pesmërç -i, m. dete rodeno poslc očeve smiti. pcstë (i, e), adj. peti, -a, -o. pestil -I, m. pekmez od Sljiva. pesHlkë -a, /. vrsta sljive (za sušenje). pcstrovë -a, /. zool. pastrmka, vid. troftë. peshë -a, /. tezina; pcsha specifike — specifiëna težina; leg, tegovi; fjalë pa pcshë — nepromišljcna reč; bezvredna reč; mera. peshë, adv. ngre peshë — dići uvis; mos u ço peshë — ne uzrujavaj sc; ma çoi zemrën peshë — potreslo me je u srcu. peshim -i, m. mcrenjc, vaganje; dizanje uvis. peshimlhi, adv. uvis, vid. peslië. peshin, adv. u gotovom: paguaj pcshin — plaćam u gotovi. peshk -u, m. zool. riba; pesiiku i kurrizit — kičma. pe^hkaqcn -i, in. zoot. (Squalus) ajkula, morkski pas. peslikafdr -i, m. ribar. peshkatari -a, /. ribarstvo. ribolov. peshkatorc/-rja, /. vrsta slaslicc. peshkaxhi -u, in. vid. peshkatar. peshkim -i, /«. ribarenjc. ribolov. peslikoj, V . ribariti, loviti ribe, pecali. pcshkćp -i, m. episkop, vladika, biskup. peshkopafc -a, /. episkopija, biskupija. peshklh -i, m. moljac, molj. pcshkiijë -a, /. arh. piscina, bazen, ribnjak; bazen za vodu u staroiimskim termama. pëshkve/-kvja, /. vid. pisë. pcshli -a, /. vrsla dzaniadana sa rukavima. pcshoj, V. meriti, vagnuti: peshoje atë drilhë — izmeri (vagaj) to žito; sa peshon ky gjcl? — koliko teži (ima kilograma) ovaj petao? pcshohem — izmcriti se, vagnuti se; fig. fjala e tij peshon — njcgova reč je vazna (ima svoj’u težinu i vaznosOpeshojë -a, /. vaga, kantar, terazija. peshorc/-rja, /. vfd. peshojë, peshqësh -i, ni. dar, poklon. pcshqir -i, n/. peškir, ubrus, rucnik. peshtdf -i, m. kutija za kozmetiku. peslitamdll -i, iii. berberska marama (upotrebIjava së pri brijanju i šišanju). peshuar (i,e), adj. (iz)nieren, -a, -o, vagnul, -a, -o; fig. umeren, -a. -o. pcshucshëm (i) -shme (e), adj. izmerljiv, -a, -o. pel -i, m. stepenica, stuba. vid. i shkallarc. petdl -i, m. bot. p>eteljka, lislić na krunici. pelanik -u, in. savijača, vrsta pile sa mesom. pcfanijer/-n6ri, in. dial, zemija ili planina koja se postepeno spusla; krš na obali rckc. petarishte -t, /. pi. rezanci. razvijeno i osušeno testo. petashuq -e, adj. koUitasl, -a, -o, okrug/ -ao, -la, -lo (za ploce).

PËGËRË

petator -e, adj. naboren, -a, -o, sa borama u lieu, pete -a, /. rczanci, razvijeno testo; tanka ploča od raznih metala, metaini list, petes -i, m. oklagija, valjak za testo; anat. životinjski želudac. petëz -a, /. fiz. pločica, metaini list; tanka kora, pctëzoj, V . spljoštiti, valjati. peticë -a, / , vrsta pu§ke (emogorski mauzer). peticion -i, m. petieija, pismena molba, molbenica; zahtevanje, traženje. pctiskë -a, / . pločica. petk -u, m. haljina, odelo, rublje, odeća; një palë petka — par odela. petkicë -a, / . odelcc, odece. petoj, V . mesiti testo, razvodniti testo, valjati testo. pelra *t, /. pi. vid. petarishte. petrahil -i, m. epitrahilj, deo odežde pravoslavnih svr^tenika koji se nosi o vratu i stoji ispod glavne, gornje odežde. petrifikim -i, m. petrifikaeija, skamenjivanje, okamenjivanje. ■petrifikoj, v. okamenjivati, skameniti, pretvoriti u kamen. pelrit -i, ill. zool. (Aslur palumbarius) jastreb, petrografi -a, /. petrografija, nauka o vrstama ruda koje sve zajedno obrazuju tvrdu zemaljsku^koru. petull /. tiganica, priganica. pctullak -e, adj. pljosnat, -a, -o. petullicë -a, /. tanko mesena proja. pctulloj, V . spljoštiti, valjati, tanko umesiti; fig. petullohem — pretvarati se. peth -i, m. anat. tanka opna ispod jezika. pezaul-i, m. mreža za ribolov. pezëm/-zmi, m. otok, pogoršanje (rane); ka marrë pezëm plaga — nadrazila se (pogoršala se) rana fig. ljutnja, gnev, bes. pezmatim -i, m. pogoršanje rane, zapaljenje, upala fig. ljutnja, gnev, bes. pezmatoj, v. oteci, pogorSati, zapaliti; pezmatoi plaga—pogoršala se rana; fig. ljutiti, gneviti; pezmatohem, — naljutiti se, gneviti se. pezul -i, m. trap, brazda, prokop (koji služi kao meda izmedu dve njive); kamcna klupa, kameno sedalo; potporni zid od kamena; gornji deo zida; donji deo prozorskog rama (gde se može nasloniti). pezull, adv. viseći, lebdcći (u vazduhu); rri pczull lebdim, visim; është pezull, lebdi, visij nezavršena, nedovršeno; çështja mbeti pezull—stvar jc ostala nezavršena, odala da visi. pezullim -i, m. ukidanje, prekid: pczullimi i vendimit — ukidanje rešenja; suspenaja, privre- . meno uklanjanje (od službe); odgoda, odlaganje. pezulloj. i>. ukinuti, prekinuti, obustaviti; pezulloj vendimin — ukinuiti rcsenje; odgoditi, odlagati; privremeno ukloniti (od službe). pezhgve/-gvja, /. vid. pisë. pezhishkë -a, / . paučina. pëgëj, V . vid. fëlliq. pëgërë (i,c), adj. vid. fëlliqur.

PELCAS

237

pëlc^s, V . rasprsnuli, raspiskati, rasprskavali, prsnuti, popucati, prepiici, cksplodirali; pëlcet nga inati — puca od inata; plasa gazif — pukoh od smeha; plasi lufla — buknuo je rat; pëlciti qclqi — prslo je staklo; ka plasur bomba eksplodirala je bomba:/;)?, ai nuk vdiq, po plasi — on nije umro, već je crkao. pëlhurë -a>,/. tkanina, plalno; bëj pëlhurë — tkati; pëlhurë merimange — paučina; jedro, jedrilo; fig. ngre pëlhurën — razvijali jedra, otploviti. pëlhurë -a^, /. ličnost u bajkama koja se predstavlja kao visoka topola i prepreëava put Ijudima (noću). pëlqej, V. svidati se, dopadati se; c pëlqcj këtë njeri — svida mi se ovaj čovek; pëlqcj mendimin — prihvatam miSljenjc, odobravam mišIjenje; më pëlqcn — svida mi se. pëlqim -i, m. pristanak, odobravanje, potvrda, saglasnost; dopadanje, svidanje, begenisanje. pëlqjer/-qeri, m. palac. pëlqycr (i,e), adj. dolië/ -an, -na, -no, priklad/ -a n ,-n a ,-no, ođgovarajući,- a ,-o, ured/-an, -na, -no; dopadljiv, -a, -o. pëlqyeshëm/-shnie, adj. dolië/ -an, -na, -no, vid. i pëlqyer. pëllambë -a, /. dial. vid. pëilëmbë. pëllë-ja,/. krava, ovca ili koza koja ima mladiinče i koja se muze, muzara; adj. lopë pëlle — krava muzara. pëllët, V . rikati, mukati; palli lopa — mukala je krava; fig. pse pall ashtu — zašto se tako dere. pëllëmbë -a, /. dlan; šaka; ped, pedalj; pljuska, samar. pëlIore/-rja. /. krava, ovca, koza muzara. pëllua, part, živo, zđravo; mos dalç pëllua — ne bio živ. pëlliimb -i, m. zool. (Coluniba) golub; pëllumb I egër {Columba livia) divlji golub. pëllumbeshë -a, / . golubica; fig. lepotica. pëqi -rl. m. porub, obod (na rublju); skut, naručje: e raban foshnjen në pëqi — drii bebu u naručju. pëqisë -a, /. vid. tullë. për,prep, za, po, uz, iz, o; punoj per nesër — radim za sutra; bojë për të slikruar — boja (mastilo) •za pisanje; për pak kohë — za malo vremena; për së gjalli — za života; e zuri për vcshi — uhvati ga (je) za uvo; kokë për kokë — glavu za glavu; për çudi — začudo; shkova për ujë — odoh po vode; ditën për diell — po belom danu; për të dytën here — po drugi put; për kokë të banorit — po glavi stanovnika; sbkoi për të blerë diçka — odc da kupi nešto; për bukuri — vrlo dobro; sa për mua... — sto se mene tiče. . ; për fjalë fë nderit! — časna reč! per të mirë! — u zdravlje! për së gjati — uzduž; për së shpcjti — uzbrzo; per së largu — izdaleka; për atë — o njemu. përafërsisht, adv. oko, priblizno, otprilike. përëfërt (i,e), adj. mat. pribliz/ -an, -na. -no.

PERCAKTIM

përdnshëni (i) -shnie (c), adj. boëni, -a, -o, poboëni, a ,-o , posred/-a n ,-na,-no, neizrav/-an, -na, -no, zaobilaz/ -an, -na, -no. pcrbšlt, V . zaglibiti, kaljati; përbaltcm — kaljati se. përb^ltcs -I, rn. atlet, rvaë. përbëll, V . suprotstaviti, odupreti, vid. i përballoj. përballë, adv. naspram, nasuprot, prema, suprotno. përballoj, V . suprotstaviti se, protivustaviti, odupreti se, uhvatiti se u koštac, dati otpor; përballoj vështirësitë — prcbroditi poteškoće; kush i përballon shpcnzimet? — ko snosi troskove?. përb^shkët (i,e), adj. zajedniëki, -a, -o. përbëj, V . zakiinjati, zakuneti, kumiti, moliti; pcrbehcm — kunem se, zakuneti se; zapretiti. përbctim -i, m. zavera, urota. përbctoj, V. zakuneti, zakiinjati; përbctohem — za­ kiinjati se, kleti se; zapretiti. pcrbctuar -j, (i), m. zaveraš, komplotist. përbëj, V. sastaviti, sastavljati, formirati, složiti, slagati; përbëheni — sastojati se; përbëhet prej Icgurave — sastoji sc od legura. përbërë (i,c), adj. sastavijen, -a, -o, sklopljen, -a, -o, složen, -a, -o; gram, kohe e pcrbërë — složeno vreme. përbërcs -e, adj. složen, -a, -o, sastavni -a, -o; pjcsë përbërësc — sastavni delovi. përbërës -i, m. sastav, sastojak, sastavnica, komponenta. përbërje/-rja, /. sastav, sklop, slaganje; hem. sastav. përbindsh -i, m. čudovište, neman, grdosija, vukodlak. përbir, V . provući, propi kroz. përbluaj, V. smišljati (kome što). përboç -i, m. kamen; preklad, vid. i cara. përbor, V . zasnežiti, prosuti snegom. përborëm (i) -rme (c), adj. zasnežen, -a, -o, prosut snegom, pokriven snegom. përbotshëm (i) -shme (e), adj. svetov/ -an, -na, -no, jav/ -an, -na, -no, čovečanski, -a, -o. përbrënda, adv. unutra, iznutra. përbrëndësa -t, /. pi. utroba, životinjski unutrašnji organi. përbrëndshëm (i) -shme (e), adj. mat, unutrašnji, -a, -o. përbri, adv. bočno, blizu; prep, pokraj, blizu, pored. përbrinjët (i,e), adj. boëni, -a, -o. përbuj, V . prenoćiti (dati prenoćište); bdeti, čuvati (koga) nocu: përbuj të vdekurin — čuvati mrtvaca (u toku noći). përbujtë (i,e), adj. bajat/ -an, -na, -no (za hranu). përbulëj, V . zaraziti, okuziti, siriti zarazu. përbumë (i), -me (e), adj. bajat/ -an, -na, -no. përbiiz, V . prezreti, prezirati. përbuzës -e, adj. prezren, -a, -o, prezriv, -a, -o. përbuzje/-zja, /. prezir, preziranje, mržnja, cinizam. përbiizur (i,e), adj. prezren, -a, -o, prezriv, -a, -o. përcaktim -i, m. odredivanje, dcfinicija.

p Er c a k t ć j

pcrcaktoj, V. odrediti, utvrđivati; përcaktojc mirë qëndrimin lend — d o b ro određi svoj Slav.

- h -

pSreaktiiar (i,c). adj. odreden, -a', -o. utvrden, -a, • -o, definisan, -a, -o. pcrcclldk -u, m. hlebac (ispečen . na žeravici). përcëlMj, V. popaliti, oprliti, sprziti,' sažcći. përcëllimë -a, /. zgarište (izgoreno strnište). përcëlloj, V . popaliti, oprliti, spržili, sažeći, opeći; përcëlloheni — opržiti se, opeći se. piircëlluar (i,e), adj. opržcn, -a, -o, spržen, -a, -o, opaljen, -a, -o. përcillem, v. pratiti se, biti praćen. përciptas, adv. povrSno. përciptë (i,c), adj. površ/ -an, -na, -no. përcjëll, V. pratili, ispratiti, otpratiti; e përcolla gjer në acrodroni.— ispratih ga (je) do aerodroma; ai e pčrcjell me kitarë — on ga prati gitarom; përcjell kafshatën — progutati (gutam) zalogaj. përcjellë -a, /. pratnja. përcjëllës -i, m. pratilac, sledbenik, pristala; prcdvodnik;- sprovodnik; fiz. provodnik. përcjellësi -a, /. fiz. provodenje (elektricitcta). përcjëllje/-llja, /. pratnja, ispraëaj; sprovod; mat. prenošenjc, saopštcnjc. përcjeIlore/-rja, /. gram, particip fulura pasivnog, gerundiv. përcjellslimëri -a, /. fiz. provodenje, provodljivost. përç -i, m. prč, jarac. përçdj, V. zavaditi, razdvojiti, sejati razdor.. përçdk -u, m. prč, jarac. përçdp, V. žvakati; përçapem — žvakati se. përçapje/-pja, /. korak, nastojanje, trud, pokušaj. përçarë (i,e), adj. zavaden, -a, -o, razdvojen, -a, -o. përçarjc/-rja, /I zavada, razdor. përçdrt, adv. trabunjavo; flet përçart — trabunja (ti). përçës -i, m. ovan predvodnik, jarac predvodnik, vid. i përçor. përçik -u, m. vid. bërçik. përçifet, V. prcati se; përçitet dhia prca se koza. përçitës -i, m.- prc, jarac. përçlldn -i, m. ■bot. vid. u'rth. përçmim -i, m. potccnjivanje, nipodažtavanje. përçmoj, V. prezreti, prezirati; potceniti, nipodaštavati; naiužiti, unakaziti. përçmuar (ijC), adj. potcenjen, -a, -o; prezren, -a, -o; naružen, -a, -o, unakažcn, -a, -o. përçëj, V. predvoditi; provoditi. përçolldk -u, m. zool. skorpija, vid. i akrep. përçër -i, m. ovan (ili jarac) predvodnik. përçuar/-çori, m. vid. përçor. përçudnoj, V . naružiti, unakaziti. përçues -i, m. fiz. (sjprovodnik. pënldj, V . rasturiti, rasuti; podëliti, razdeliti; përdahem — rasuti se, razdeliti se. përddlme (e), adj. ncmoralna, laka žena. përdds -i, m. poštonoša, pismonoša, listonoša. përdds -e, adj. fiz; raspodelni, -a, -o, distributivni, -a, -o. ■

PERDHEL

238

përdasi -a, /. raspodcla, distribucija, raznošcnjc. përddt, V. prestraSili, zastrašiii, z-iprcpastiti, prestraviti; përdatem — zastrašiti se. përdëgem, v. račvati se, razgranati se, razdeliti se; raziëi se. përdërem, v. prositi, prosjačiti. ‘ përdërës -i, m . prosjak. përdëflim -i, m . m a t . dokaz, dokazivapje. përdëftoj, V . m a t . dokazati, dokazivati. përdëllëj, V . smilovati se; saučestvovati, izjaviti saučešće. përdëllësë.-a, /. milost, milosrdc; sazaljenje. përdëllestdr -e, a d j . milosliv, -a, -o, milosrd/ -an, -na, -no. përdëllim -i, m . milost, milosrdë. përdëllimtdr -e, a d j . v i d . përdëllestar. përdfllyeshëm (i) -shme (e), a d j . v i d . përdëllestar, përdij, V . v i d . kapërdij, ~ përditë, a d v . vazdan, svakodnevo, svaki dan. përdJtshëni (i)-slimc (e), a d j . svakidaSnji, -a, -c, Svakodnevni,-a, -o; fletore e përditshme — dnevni list. përdjëg, V. opaliti, sažeći, opeći, uprliti. përdor, . V . upotrebiti, koristiti, služiti se; përdorohem — upotrebiti se; kjo fjalë nuk përdoret — ova reč sc ne upotrebljava. përdordk -e, a d j . priruc/ -an, -na, -no, lako upotrebljiv, -a, -o. përdorira -i, m . upotreba; rukovanje, postupanje; vegla jashtë përdorimit — srcdstva van upotrcbe. përdoroj, V. upotrebiti, koristiti, služiti se; rukovati. përd6rse/-sja, / . alatka, sprkva, crude, përdorshëm (i) -shme (e), a d j . priruë/ -an, -na, -no, upofrcbljiv, -a, -o.’ përdorur (i,e), a d j . upotrebljen, -a, -o, korišten, -a, -o, polov/ -an, -na, -no. përdrëdli, V . savijati, \Tteti, okretati, uvijati, uvTtcli; zasukati; përdrodha kënibën—uganuti (uganuh) nogu; përdredh muštakun — zasuči brk; i ka përdredhur flokët bukur — Icpo je iskovrdao (-la) kosu;//]?. mos i përdridh fjalët — no izvrdaj reči. përdrëdhës -i, m . navoj, uvija5 (na guslama). përdrëdhës -e, a d j . uvijajući, -a, -o. përdrëdhje/-dhja, f . uvijanje, zavijanje, smotanje, uvrtanje. përdrëdhur (i,e), a d j . uvijen, -a, -o, uvrtan, -a, - 0.

përdreqnëj, v. naružiti, izopačiti, unakaziti, • pokvariti. përdylkoj, V . v i d . 1ако|. përd^, V . ponoviti: raa përdyt atë fjalë— ponovi mi tu reč. përdhë -u, m . v i d . çcrmë. përdhë, a d v . dole, po zemlji, na zemlji; i ranë imatë përdhë — pade mu (joj) novae na zemIju. përdhëc -i, m . raonik (kod drvenog rala). përdhëcke, a d j . shtëpi përdhecke — prizemna kuča; z o o l . mizë përdbecke — mrav. përdhël, V . lagati, prevariti (laskajuči), mamiti.

PERDHELME

PËRGJASIM

239

perdhćlmc -a, /. mamac, mamljenje. përdhes -i, in. upala zglobova, vid. ccrmč. përdliës -e, adj. prizcmni, -a, -o; dhonia në kalin pčrdhcs — soba na prizemnoni spratu; slitëpi përdhese — prizcnina (niska) kuća. pčrdhćse -a, /. zool. vid. mizc pčrdheckc. përdhëskc, adj. prizemna. përdhos, V. skmaviti sveta mesta; përdbosem — oskrnavit se, izroditi se, degenerisati se. përdhësur (i,e), adj. oskmavljen, -a, -o, pokvaren, -a, -o. përdhuoë (ше), adv. nasilno, silom. përdhuni, adv. nasilno, silom. përdhunim, v. nasilje, uvreda, povreda, prinuda. primoravanje; prekršaj. përdhunisbt, adv, nasilno, silom. përdhunoj, V. siliti, silovati, prinuditi, primoravati; uvrediti, vredati. përëraër/-rari, m. gram, zamenica; përemër TCtor — lična zamenica, përemër pronor — prisvojna zamcnica; përemër dëftor— pokazna zamenica; përe.mër lidhor — savezna zamenica; përcmër pyetës — upilna zamenica; përcmër i pakufishëm — neodredcna zamenica. përëndcra, v. skitati se, potucati se, lutati, tumarati se. përfiilcm, V . pozdraviti se; falu e përfalu rne të — oprosti se njim, oprosti se od njega (nje). përfëq, V. izraziti, iznositi, izneti na videlo. përfiiqc, adv. priyidno, reda radi; vidno. përfdqez, adv. otvoreno, jasno, neposredno, u oči, direktno. përlaqësi -a, /. predstavništvo, zastupništvo. përfaqësim -i, m. predstavfjanje, zaslupanje. përfaqësues -i, m. predstavnik, zaslupnik. pcrfaqësëj, v. predstaviti, zastupiti. përfaqësuar (i,e), adj. predslavljen, -a, -o, zastupljën, -a, -o. përfdqtë (i,c), adj. privid/ -an, -na, -bo, formal/ -ah,-na,-no, reda radi. përfarim -i, ш. istrebljenje,. v/rf. i gfarosje, përlarëj, V. istrebiti, vid. i çfaros. përfati -a, /. čast, čestitka, čestitanje; poštovanje; ugošćavanje. . . pčrfatit, V. čestitati; ugostiti. përfatëj, V. česlitati; ugostiti. pčrfetćj, V. pokazati: fa pčrfefoi shtëpinë — pokaža miU (јоЈ) kuću. përfëlit, V. spržiri, opržiti, vid. i përcëlloj. përfik, V. pokvasiti, okvasiti (rublje radi peglanja); malo osušiti, malo usahnuti (niblie). perfiktćj, V. malo osušiti (rublje). përfill, V. uvažavati, uzeti u obzir, poš.tovati; përfill urdlu-in — izvršiti naređcnje; mos e përfill më këtë punë — ne spominjaj više tu stvar. përfillje/-lJ}a, /. uvažavanje, obzir, poStovanje. përfisk, V. (o)sušiti, upijati (rublje). përfitira -i, m. korist, debit, zarada. përfitoj, V. koristiti, dobiti, zaraditi; përfitoj nga rasti — korj.stiti se prilikom; pridobiti. përfirtar (i,c), adj. korišćen. -a, -o, korišten, -a, -o; pridobijen, -a, -o.

përflak, V. spržiti, opržili (u plamenu), ožeći, opaliti, uprliti; baciti, odbaciti. përflakoj, V. vid. përflak. përflëksliëin (i) -slime (e), adj. lako zapaijiv, -a, -o. përlds, V . ogovarati, opadati, klevetati; përflitem — zavaditi se, svadati sc, prepirali se. përflës, V. prelistati, prelistavati. përforcim -i, m. učvršćenje, pojačanjc; fiz. pojačanjc. përforcoj, V. učvrstiti, pričvrsliii, uivrdiii, poja-

čati. përforcuar (i, e), adj. učvršćen, -a, -o, pričvršćen, -a, -o, utvrđen, -a, -o, pojačan, -a, -o. përforcues -i, m. fiz. pojačalo, pojačavač. përfshij, v. obuhvatiti, uhvatiti, obgrliti; gramatika përfsliin fonetikën e morfologjinë — gram atika obuhvata fonetiku i morfologiju; zgrabiti, otrgnuti. përftësë -a, /. plod, proizvod, rezultat proizvođa. përftim -i, m. plod, proizvod (u apstraklnom smislu); nastajanje, postanak. përftolict, V. nastaje; postaje, niče; rađa sc. përftoj, V. nastali, postati, nicati; roditi. përft6re/-rja, / . geom. obrazujuća, generalrisa. përfundi, adv. dole, ispod, sa donje strane. përfundimisht, adv. zaključno, konačno. përfundimfdr -c, adj. zaključ/-a n ,-n a,-no, konač/ -an, -na, -no, završni, -a, -o, odluč/ -an, -na, -no, definitiv/ -an, -na, -no. përfundje/-dja, / . podmetač, podloga. përfundoj, V. zaključifi, završiti, okončati, dokrajčiti; mat. rešiti.

përfundsliëm (i) -shrae (e), adj. donji, -a, -e; ana e përfundsbme — donja strana. përfunduar (i, e), adj. okončan, -a, -o, dokrajčen, -a, -o, završen, -a, -o, zaključcn, -a, -o. përfuslitë (i, e), adj. plit/ -ak, -ka, -ko, rav/ -an, -na, -no; pljosnat, -a, -o; pjatë e përfushtë — plitak tanjir. përfytem, v. gušiti se, zađaviti sc, borili se prsa u prsa, uhvatiti se u koltac. përfj'tyrim -i, m. zamišljanje, zamisao, uobrazilja predstavljanjc; psih. prcdstava. përfytyrdj, V. zamisliti, uobraziti; më përfytyrohet — priviđa mi se. përgdçe/-çja, f . vid. perparje. përgatit, V . spremiti,pripremiti, zgotoviti, pripravIjati; pergatitem—pripremiti se, spremam se. përgatitje/-tja, / . priprema, spremanje, gotovIjenje. përgënjcshtrim -i, m. opovrgavanje, odbacivanje, demantovanje, pobijanje laži. përgënjeshtroj, v. opovrgnuti, odbaciti, đemantovaii, pobijati laži. përgëzime -t, J'. pl. čestitanje, đobra želja, sreća. përgëzoj, V. čestitati, poželeti sreće. përgjdt, V. liČiti, nalikovati; oponašati, imitirati. përgjdk, V. krvaviti, krvariti, okrvaviti. përgjdkshëm (i) -shme (e), adj. krvav, -a, -o, okrvavljen, -a, -o; lufte e përgjaksbhie — krvavi boj. përgjëkur (i, e), adj. okrvavljen, -a, -o. përgjasim -i, m. nalik, sličnosc, istovetnost.

PËRGJASr-lËiVl

240

p ë r k Oh s h m e

pcrgjishëm (i) -shmc (c), adj. slic/ -an, -na, -no, përlidpur (i,c), adj. proširen,-a,-o, rasiuren,-a,-o. istovct/-an, -na, -no. perhžpur -it (të), n. širenje, prenošenje, rasturanje. përgjcgj, V. odgovoriii, odazvati se; odgovaraii; përliërë, adv. uvck, svagda, vazda. vid. i përgjigjem. përhershëm (i) -shme (e), adj. svakidašnji, -a, -e, p6rgjëgje/-gjja, /. odgovor, odazivanje. stal/-an,-na,-no; mat. nepromcnljiv,-a ,-o. përgjegjës -i, m. starešina, rukovodilac, odgo- përliihct (më), r. pričiniti se, priviđati sc, utvaravorni; redaktor përgjegjës — odgovorni uredti se. nik. pčrhij, V. spepeliti; përhihem — spcpeliti se, përgjcgjës -e, adj. odgovor/ -an, -na, -no; odprosuti se pepclom. govarajući, -a, -e; person! përgjegjës — odgo- përhimë (i) -rae (e), adj. siv,-a,-o, graorast,-a,-o. vorno lice. përhjëk, V. izdahnuti, umreti. përgjcgjës! -a, /. odgovomosl. përhjëkë -a, /. izdisaj, umiranje. përgjër^të -a, /. strašilo, čudovište, ncman, përjërg, V. balaviti; përjargem — balaviti se, grdosija, babaroga. balavim se. përgjërim -i, m. zaklelva, zaklinjanje; čežnja, përjdshla, adv. napolje, vani; prep. izvan. žuđnja, ^lja. përjdshtëm (i) -tme (e), adj. spoljašnji, -a, -e, përgjër6j, V. zakuneti, zaklinjali; čeznuti, žudeti; spoljni, -a, -o; forma e pcrjashtme — spopërgjëroliem — zakuncti sc; u përgjërova për Ijašnji oblik (forma). ujë — izgoreh za vodu (od žeđi); përgjë- përjashtim -i, m. isključenje, isterivanje; izuzetak, rohet ncna per djalë — čczne mati za sina. iznimka. përgjëruar (I, c), adj. čežnjiv, -a, -o, zud/ -an, -na, përjashtoj, V. isključiii, isterati; izuzeti; përjash-no. fohera — isključiti se; izuzimati se. P«»'Si'gjcni, V. odgovoiili, odazvati se; i përgjigjcm përjashtuar (i, e), adj. isključen, -a, -o, isteran, -a, -0. thirrjes — odazvati (odazivam) se pozivu; i përgjigjct asaj detyrc — odgovara toj duž- përjivshëm (i) -shme (e), adj. nedeljni, -a, -o, nosti; jemčiti, garantovati; nuk i përgjigjet sedmićni, -a, -o. përjetësi -a, /. večnost. nga niadhësia — ne odgovara po veličini. përgjim - i , » I . prisluskivanje. përjetëslm -i, m. ovekovečenje. përgjithësi -a, /. uopštenost, uopćenost, opšte- përjetësoj, V. ovekovečiti. nitost, općcnitošt. përjëtshëni (i) -shme (e), adj. več/ -an, -na, -no, vcčit,-a ,-o; Jur. burg i përjetshëm — dožipcrgjitliësim -i, m. uopSfavanje, uopćavanje. pcrgjitliësisht, adv. uopšte, općenito. votni zatvor (robija). përgjithësoj, V. uopštavati, uopćavati, gcnerali- përkas, V. dodirnuti, taknuti, dimuti, - pipati, siati. dotaknuti se (čega); ticati se; mos e prek qenin — nc diraj psa; sa më përket mua • . . pcrgiitlunënë, adv. zauvck, vazda. — što se mene tiče . . ; kjo çështjc s’është përgjithshëm (i) -slime (e), adj. opSti, -a, -e, vrhovni, -a, -o, generalni, -a, -o. prekur fare — ovo pitanje uopšte nije taknupërgjithtë (i, c), adj. vid. përgjilhshëm. to; kullosat 1 përkasin tërë fshatit — pašpërgjoj, V. prisluškivati, pritajiti se i prislušnjaci pripadaju celom selu. kivati. përkitës -e, adj. pripadajući, -a, -c, nadležoi, përgjucs -i, N1. prisluškivač. -a, -o, odgovarajući, -a, -e. përgjumshëm (i) -shme (c), adj. dremljiv, -a, -o, përkavë -a, /. konjski pokrivač; prpstirač, zastor. pospan, -a, -o, sanjiv, -a, -o. përgjumshëra, adv. dremljivo, pospano, sanjivo. përkëdbël, v. milovati, maziii, pogladiti. përgjumur (i, e), adj. sanjiv, -a, -o, pospan, -a, -o. përkëdhele -t, /. pl. milovanje, glađenje, poglađivanje. përgjunj, V. kleknuti, klečati; përgjunjem — klečati, poniziti se, ponižavati se. përkëdbelës -e, adj. razmažcn, -a, -o. përkëdheli -a, /. milovanje, glađenje, poglađirgjunjur (i,e), adj. ponižen,-a,-o, pokleknut,-a,o. përgjysmë, adv. pola, napola, na dvoje. vanje. përkëdbelje/-lja, /. milovanje, glađenje, popërgjysmira -i, m. polovljenje, prepolovljenje. përgjysmdj, V. poloviti, prcpoloviti. glađivanje. pergjysm6re/-rja, /. geoht. simetrala, bisektisa. përkëdbelur (i, e), adj. razmažtn, -a, -o; përhdnun (i, e), adj. dial, epileptič/ -an, -na, -no. përkëmbem, v. prohodati (za defe); oporaviti, oporavljati. përh^p, V. širiti, proiurati, raširiti; përliap kultupërën — širiti kulturu; mos pčrhap keso lajmesh përkëtëj, adv. ovamo, odavde, odatle, — ne širi ovakve vesti; e përhapën fjalën — pčrkim -i, m. pođudarnost, poklapanje. proturiše (prenosiše) glas; era i përhapi retë përkitazi (me), conj. u vezi sa, vezano sa, odnos— vctar je razagnao oblake; perhapem — no, u odnosu na. raširili se; rasturiti se; u përhapën dhenfë — përkohësisht, adv. privremeno. rasturiše se ovce. përkëhshëm (i) -slime (e), adj. privremen, -a, -o. rhšpes -i, m. proširivač, raznosač, rasturač. përhëpjc/-pja, /. prcnošenje, širenje; fiz. disperpërkohshme/-mja (e), /. periođičnik, list, časopëzija. pis.

përk6 j

përkoj, i’. podudarali, poklapali, slagali se, pristajati. përkon, V . podudarati, vid. pcrkoj. përkoq, V . skupljati, pabirciti. përkore/-rja, /. umerenost (u jelu i piću). përkorë (i, c), adj. umcren, -a, -o (u jelu i piću). përkorë -1, (të), n. umerenost (u jelu i piću). përkr^h, V . podržati, braniti, zaštititi, potpomagati; përkrali mmdimin — podrzati mišljcnnje. përkrdh, adv. uporedo, rame uz rame. përkr^hës -i, m. podržavalac, pomagač; pristaša, pristalica. përkrdhje/-hja, /. podrška, potpora, pomoć. përkrcndre/-rja, / . šljem, vid. i Iielmetë. përkrendj, v. vezati konce (pri tkanju). përkrës -i, in. podglavlje, jastuk. përkryem (i) -me (e), 'adj. (u)savršen, -a, -o. përkthëj, V. prevoditi, prevesti. përkthësë -a, /. lit. refren, pripev. përkthim -i, nt. prevod; prevedeno delo. përkthyes -i, ni. prevodilac. përkires -e, adj. mat. podudar/ -an, -na, -no. përkufizim -i, in. ođređivanje, dcfinicija. përkufizëj, V. odrediti, odredivati, definisati. përkujdescm, v. mariti, brinuti se, starati se. përkujdcsje/-sja, f. briga, pažnja. përkujfim -i, m. sećanje, spomen; jubilej, proslava godišnjice. përkujtimër -e, adj. znamenit, -a, -o; kremtiin përkujtimor — jubilarna proslava. përkujtim6re/-rja, /. spomenik; spomenica. përkujtëj, V . prisecati se, setiti se; më përkujtohen të gjitha — svega se sećam; podsetiti: përkuj’toja për nesër — podseti ga (je) za sutra. pcrkiil, V. saviti, savijati, iskriviti; nuk përkulem — ne povinujem se, ne ponižavam se; përkule pak shplnën — sagni malo leda. përkulje/-lja, /. savijanje, iskrivljcnje; saginjanje; poniženje. përkulshëm (i) -shrae (e), adj. savitljiv, -a, -o. përkulur (i, e), adj. savijen, -a, -o. përkund, V . Ijuljati, njihati. përkuudër, prep. naspram, nasuprot; naprotiv. përkiindëft (i, e), adj. suprot/ -an, -na. -no, protiv/ -an, -na, -no. përkundra, prep. naspram; adv. naprotiv. përkundrazi, adv. naprotiv. përkundrëjt, adv. naprotiv; suprotno, naspram. përkycj, Ć. iščajiti, uganuti; razmrskaii, razmrviti, izgnjeciti; ispupčiti, iskriviti; qenka përkye muri — ispupčio (iskrivio) sc zid. përlaj, V. zgrabiti, otrgnuti, odvući, uzeti, odneti; progutati. përlasina -t, f. pL nanos, mulj. përleshem, v. boriti se, tući se, svadati se, počupati se; u përleshën — potukoše se. perleshje/-shja, /. svada, tuča; borba, čarka; tučnjava, kavga, gužva; čepuranje. përlëfytem, v. vid. pćrleshem. përlëkurem, v. preklinjati se, usrdno moliti, kumiti. 16 Fjalor shqip-serbokroatisht

241

PERMBLEDH

përlëpij, V. tcsati, glačati (drvo). përliast (i, c), adj. boginjast, -a, -o, boginjav, -a, -o. përligj, V. naknaditi, nadoknaditi, nagraditi; opravdati, opravdavati. përligjë -a, /. naknada, nadoknada, nagrada; opravdanje, opravdavanje. përlim -i, m. dužnost, obaveza; siužba. përlindjc/.-dja, /. vid. rilindje. përlinë -a / . odronjeno zemljište; neobrađena zemlja. përloshin -e, adj. suz/ -an, -na, -no, plačljiv -a, -o. përlosbem, v. suziti, liti suze, plakati. përlotem, v. suziti, plakati, lijehi suze, suzim. pčrlćtur (i, e), adj. suz/ -an, -na,-i^o, plaëljiv, -a, -o. përlugtohem, v. prejesti se. përlyej, V. uprljati, umrljati, zamrljati; fig. žigosati; përlyhetn •— prljati se, zamrljati se. përlyer (i, e), adj'. uprljan, -a, -o, urarljan, -a, -o, zamrljan, -a, -o; fig. žigosan, -a, -d. përllëç, V. zaglibiti, prljati, kaljati; përlloçem — kaljati se. përinallim -i, m. čežnja, tronutost, ganutljivost. përmallëj, v. čeznuti, žudeti, ganuti, tronuti; përmallohcm — čeznuti se, uželeti se. përmdllshëm (i) -slune (e), adj. čežnjiv, -a, -o, tronut, -a, -o. ganutljiv, -a, -o; tuz/ -an, -na, -no. përradsë -a, /. srazmera, dimenzija. përmbij, V. zadržati, zaustaviti; përmbaj kalin — držati (drzim) konja; përmbaje veten — drži sebe; ç’përniban ky libër? — šta sadrži ova knjiga; përmbahem — uzdržati se; uslegnuti, obuzdati se. përmbijtje/-lja, / . sađržaj; uždržanost. përmbdjtur (ii e), adj. sadržan, -a, -o; uzdržan, -a, -o, uzdržljiv, -a, -o. përmbarim -i, m. jur. izvrSiteIjstvo, izvršno odeIjenje (suda). përmbarues -i, m. jur. izvršitelj (sudski). përmb^rrshëm (i) -shme (e), adj. stidijiv, -a, -o. përmbis, prep, iza, pozadi; përmbas (eje — iza tebe. përmbështjëll, v. skupiti, sakupiti, sabrati, pokupiti; obuzdati, savlajlati; përmbështill veten — obiizdaj (savladaj) sebe. përmbf, prep, nad, iznad, na; o, od; za; osim; përmbi shtepi — nad kućom; permbl të tjerët — nad ostalima; iznad ostalih; veoe përmbi tavolmë — metni ga (je) na sto; përmbi këtë temë — o ovoj temi; përmbi pesë vjet — više od pet godina; permbl këto — osim ovih. përmbipardjë, adv. onomad, pre tri dana, nakju,бе(г). përmbipasnesër, adv. naksutra, posle tri dana. përmblshëm (i) -shme (e), adj. gomji, -a, -e, na gomjoj strani. përmblëdh, v. sakupiti, pokupiti; përmblidhi këto letra — pokupi le papire; sažeti, sažimati, ukratko ponoviti; përmblidhem — sa­ brati se; rezimirali.

PËRM BLËDHËS

242

pčrmblćdhcs -e, adj. sažet, -a, -o, zbir/ -an, -na. - D o ; gram, emcr përmblcdhës — zbirna imenica. përniblëdhur (i, e), adj. sažet, -a, -o, sabran, -a, -o, rczimiran, -a, -o. përmbrdpa, adv. poslc, potom; prep. iza, po. përmbrëndshëm (i) -shme (c), adj. unutrašnji, -a, -e; bli/-zak, -ska. -sko, intim/-an, -na. -no. l>ërmbiish, v. ispuniti, ispunjavati, izvršiti; përmbush dctyrën — ispuniti (ispunjavam) obavezu; përmbusb dësbirën —' udovoljiti (udovoljavam) želji, zahtcvu. përrabys*, V. prevrnuti, izvmuli, preturati, prcvaliti; përrabysem — prevrnuti se; u përmbys barka — prevrnula se barka; fig. përmbys pusbtetin — izvržiti državni udar, prevratiti, izvršiti prevrat^ ‘irërmbys^, adv. naopako; potrbuške. përmbysës -i, m. prevratnik, zaverenik. ltërmbysje/-sja, / . prevrtanje, premetanje; prevrat;./»z. inverzija; geot. kataklizma, potop. përmbysur (i, e), adj. izvrnut, -a, -o, prevrnut, -a, -o, okrenut, -a, -o. përnib^, V . poplaviti, potopiti. përmbytje/-tja, / . poplava, potop. përmbytur (i, e), adj. _poplavljen, -a, -o, potopIjen, -a, -o. përmënd, v. spomenuti, spominjati; podsëtiti; osvestiti, doći k scbi; përmendem — spo­ minjati sc. Iiërmend6rc/-rja, / . spomenik. përmëndsb,' adv. napamct, naizust; përmëndur (i, e), adj. spomenut, -a, -o; čuven, -a, -0 . përmës, prep, kroz, posred; përmes arës — kroz

njivu. përmëlës, v. mrsiti, Jestj mrs. përmënëj, v. pričekati, dati vremena, odgoditi. përmicllem, v. brasnjaviti se, prosuti se brasnom. përmib, V. okopavati, kopati, isitniti zemlju. përmirësira -i, m. popravljanje; oporavljanje, poboljšanje. pënnirësoj, V . popraviti; oporavili; poboljsati; pënmirësobem — popraviti se;' oporaviti se; poboljSati se. përmirësuar (i, e), adj. popravljen, -a, -o; oporavIjen, -a, -o; poboljšan, -a, -o. përajëlt, V . zamcditi, zasladiti medom. përmjërr, V . mokriti, raočati, pišati. përmjët -i, m . sredina, središte. përinjetë), V . napuniti do polovine. përmDërshëm (i) -shme (e), adj. prestra§/-an, -na, -no. përmërtshëra, adv. tužno, žalosno, u crnini. përmërtsbëm (i) -shme (e), adj. tuz/ -an, -na, -no, zalos/ -tan, -na, -no, u crnini; fjalim i përmortshëm — posmrtni govor. pErmërtur (i, e), adj. tuž -an, -na, -no, vid. i përmorfsbëm. përmërrtë (i, e), adj. vašljiv, -a, -o, ušljiv, -a.

PËRPËLl'TE/v!

përmuajsbëm (i) -slime (e), adj. mesečni, -a, -o; revistë e pënnuajsbmc — mesečni časopis’ përnër -i, m. bot. {Quercus ciiccifera) pmar. divlja komorika. përndtë, adv. svakc noći, svaku noć. pëmdfshëm(i) -slime (e), adj. svakonoćni, -a, -o. pënidiij, V. rasuli, razvodniti, raširiti; razdeliti, vid. i përdaj. përnddrës -i, in. fiz. razvodnik, distributor. përnddrje/ггја, /. razvođenje, raširenjc; podela, raspodela; fiz. distribucija. përndjëk, V. progoniti; përndoqa — progonih. pëmdjëkje/-kja, /. progon, proganjanje, gonjenje, teranje,’ potera. përndryshe, adv. inače, u protivnom; dubet të paraqitesb, pëmdryshe do të merren masa — treba da se Javiš, u protivnom preduzeće se mere. përngjdj, V. sličili, nalikovati, vid. i përgjaj. përngjdshëm (i) -shnie (e), adj. slič/ -an, -na, -no. përngjësh, V. pljesnuti; ia pčrngjeshi me sbuplakë — opalio (-la) mu (joj) Je šamar, ošamari ga Ge). përngjitur (i, e), adj. gram, fjalc e përngjitur — složena reč; sastavljen, -a, -o. përnjëbërë, adv. odjednom, odmab. përnjëbërësh, adv. odjednom odjedanput. përnjëbërshëm (i) -sbme (e), adj. ištovremen, -a. -o, momental/-an, -na, -no. përnjëmënd, adv. zaista, doista, odista, uistinu, stvarno. përpdjna -t, /. pl. položnica. përpajnë -a, /. položnica (vinove loze). përpajnoj, V . odvoditi, položiti (vinovu lozu, lozove). përpdk, adv. zamalo, bezmalo, maltene. pčrpdlč -a, /. vid. përparje. përpdll, V . vid. sbpall. përpdra, adv. napred, pre; sbko përpara — idi napred; përpara nuk ishte kështu — pre Qrrije) nije bilo ovako; prep, përpara shtëpisë — ispred kuće, pred kućom. përjidrcë ^ /. vid. përparje. përparira -i, m. naprcdak, uspeh; napredovanje. përparimtdr -e, adj. napred/-an, -na, -no, progresiv/-an, -na, -no. përpdrje/-r}a, /. prcgača, kecelja. përpdrmë (i) -me (e), adj. prednji, -a, -e; këmbët e përparme — prednje noge; gram, nyje e përparme — prednji član. përparoj, V. napredovati, uspevati; ići (hodati) napred. përpdrse/-sja, /. pregača, vid. i përparje. përpdrshëm (i) -stae (e), adj. prednji, -a, -e; pređašnji, -a, -e; gram, e ardhnie e përparshme — predaSnje svršeno (vreme). përpariiar (i, e), adj. napred/-an, -rta, -no; unapredcn, -a, -o. përparues -c, adj. napred/-an, -na, -no, progresiv/ -an, -na, -no. >rmt. progresivan. përpëlitem, v. koprcati se, prevrtati se, previjati sc, trzati se; zgrčiti se.

PËRPELITJE

243

përpcHtjc/-(ja, f. koprcanje, prewtanje, prcvijanje, trzanje; zgrčenje. përpij, V. progutati; / i g . e përpiu të gjallë — proguta ga Gc) živog (živu). përpikni -n, / . taënost, točnost, prcciznost. përpiktë (i, c), adj. laë/ -an, -na, -no, toč/ -an, -na, -no, preciz/ -an, -na, -no. përpilim -i, m . sastavljanje, sastav (pismeni). përpiloj, V. sastaviti, napisati; përpiloj një fjalpr — sastaviti (sastavljam) rečnik; përpiloje afë shkresë — sastavi (napiši) taj dopis. përpiqem, v. nastojati, težiti, truditi se; susresti se (s kim). përpis -i, m . žderonja, alapljivac, vid. i llupës. përpjek, V. udarati (o što), udariti jedno o drugo, lupati, lupnuti; tandrkati; sudariti; nasloniti; mos e përpiq shtambën — ne lupaj krčag; përpiqe kryet për mur — nasloni gla%4i o zid; përpjckim vezët — čukamo (kucamo) jaja; i përpoqën gotat — kucaše čašc; u përpoqën dy ushtri — sudariše se dvc vojske; u përpoqëm në pazar — sreli smo sc na pijaci; përpiqem — sudariti se; ■sresti se; truditi se. përpjëkë -n, / . muka, mučenje, tegoba. përpjëkje/-kja, / . napor, nastojanje, trud, težnja, revnost; sudar, sudaranje. përpjëkur (i, e), adj. napaden, -a, -o, namuccn, -a, -o. përpjestfm -i, m . srazmera, odnos, proporcija; mat. jednakost dvaju odnosa. përpjesfiniisht, adv. srazmcrno, proporcionalno. përpjestoj, V . razdeliti (po datoj proporciji), uskladiii, svesti na pravu meru, udesiti. përpjësshëm (i) -slime (e), adj. mat, srazmer/ -an, -na, -no, proporcional/ -an, -na, -no. përpjcfë, adv. naviše, nagorfe; uvis; ngreje përpjetë — podigni uvis. përpjetë -a, / . uzvišica, uzbrdica. përpjctëm (i) -tme (e), adj. uspinjajući, -a, -e; bot. ustajuci, -a, -e. . përpjetoj, V . uzdizati, uspinjati, uzvisiii podićigore. përplds, V. lupnuti, stresati, baciti; mos e përplas derën — ne lupaj vrata; e përplasa përdhë — tresnuh ga G^) po zemlji; fig. ia përplasi të gjitba — skresah mu Goj) sve. përpl6t, adv. prepuno. përp6s, prep. sem, izuzey, pored. përpësh, adv. dole, niže; atje përposh në përrua — tam o dole u potoku; prep. përposh tryezës

— ispod trpeze. përpunim -i, m. prerada, preradivanje, obrada, dorada. përpunëj, V. preraditi, preradivati, obraditi, obradivati, izraditi, doraditi. përpunuar (i, e), adj. preraden, -a, -o, obraden, -a, -o, izraden, -a, -o, doraden, -a, -o. përpuqur (i, e), adj. bot. srastajući, -a, -c; priljubIjen, -a, -o. përpurtb -i, m . proliv Coolest). përpurlb, V. imati proliv, bolovaxi od proliva.

PËRSËRl'TËS përpush, v>. prožariti (vatru), tarkaii (vatru; čeprkati; përpushem — čeprkati se; komeSati se. përputb, V. podudarati, slagati, sloziti; përputlierai në meiidime — slažemo se u mišljcnnjima; mcndinict e atyre nuk përpufhcn — njihova se mišljenja ne podudaraju. përputhje/-llije, /. podudaranje, slaganje, harmonija, saglašavanje, poklapanje. përqëfem, v. grliti se, zagrliti se. përqafim -i, m. zagrljaj, grljcnje; prihvatanje, pristanak. përqafëj, v. (za)grliti, obgrliti; usvojiti, prihvatiti (ideju mišljenje); përqafohem — zagrliti se. përqafuar (i, c), adj. zagrljcn, -a, -o; prihvaëcn, -a, -o. përqalleni, v. milovati, pogladiti (kaže se za mačku ili psa); fig. ulagivati, puziti pred kim. përqërk -u, m. kružna linija (kao ukras, ukrašavanje). përqërk, adv. kružno, okolo, uokolo, naokolo. përqds, V . uporediti, usporediti, sraraiti, prispodobiti. përqësje/-sja, /. uporedenje, usporedba, sravnanje, prispodoba. përqëll, V . ismejati, ismejavati, rugati (se), vid. i përqesh. përqellë -a, /. ismejanje, sramota, bruka, ruganje. përqësli, V. ismejati, ismejavati, rugali. përqëshje/-shja, /. ismejanje, ismejavanje, poruga, ruganje, izrugivanje. përqëthet (raë), v. ježiti se, nakostrešiti se; më përqcthet lëkura — jeii mi se koža. përqelhë -t, (të), n. jeza, jezivost; užasavanje; nakostrdienost. përqethura -t, /. pl. jeza, jezivost; nakostrešenost. përqëndrim -I, m. usredsredenost; usredotocenje, skupljanje, koncentracija; fuslië përqëndrimi — konccntracioni logor. përqëndrëj, v. usredsrediti, sabrafi (uputiii sve misli na jednu odredenu stvar); usredotoëiti, koncentrisati; përqëndrohem — usredsre­ diti se. përqëndruar (i, c), adj. usredsreden, -a, -o, konccntrisan, -a, -o; skupljen, -a, -o. përqi -a, /. oprema, darovi (udavače), vid. i pajë, përqindje/-dja, / . procenat, postotak (%); mat. interes. përqëk, V. kljuvati, kljucati; skupljati, brati (plodove). përqullcm, v. balaviti se, sluzaviti se. përq^rem, v. sliniti se, slinaviti se. përsë, adv. zaSto, zbog čega, što; përse nuk erdbe — zaSto (zbog čega, što) nisi došao (-la). përsëdj4, adv. vid. përsërit. përsërl, adv. ponovo, iznova, nanovo. përsërit, V. ponoviti, pohavljati; përsëritet — ponavlja se. përsëritës -i, m. ponavljaë.

PËRSËRITJE përsëritje/-tja, /. ponavljanje; //7. obnavljanje; mat. ileracija. përsërltur (i, e), adj. ponovljen, -a, -o. përsi^s, V. mislili, razmišljati. përsiatjc/-tja, /. razmišljanje. përsipër, adv. vise, gore; vënc përsipër — slavi na, metni na, nad, gore; e marr përsipër — preuzimam na sebe, obeëavam. përs6s, V. usavršiti, usavršavati. përsosmëri -a, /. savršenslvo, usavrSenost. përsosuni -a, f. dial. vid. përsosmëri. përs6sur (i, e), adj. (u)savršcn, -a, -o. përspjëk, adv. naspram, suprotno. përspjët Oa)t V. bamili, stiëi (iznenada), neočekivano dolaziti. përsyktë (i,e), adj. siv, -a, -o: kalë i përsyklë — sivi konj, sivac. përsysh, V. ureëi, urcknuli. përshëj, V. (o)psovati, ispsovati; u sltanë e u përshanë ispsovaše sc grdno. përshësh -i, m. drob (drobljeni hleb u mleko); /ig. komešanje, metež. përshësh, V. drobili, mrviti; /ig. razbili: përshcsh hundët — zazbiti nos (kome). përshëndëf, v. pozdraviii, pozdravljati, klanjali sc; përshëndetem — pozdraviii se, klanjati se. përshëndë(je/-tja, /. pozdrav, pozdravljanjc. përshëndëtur (i,c), udj. pozdravljen, -a, -o. përshëndosh, v. vid. përshëndet. përshij, V. vid. përshcsh; uhvatiti, obgrliti. përshltem, v. rasprodati (se). përshk^rdh, v. zlostaviti, zlosiavljati, gnjavili; porobifi. përshkëllij, v. prljati, mrljati (Iiartiju); škrabati. përshkim -i, m. provlačcnje, probod (iglom); probijanje. përshkoj, V . provlačiti, provući kroz, prolaziti kroz; përshkoj perin nëpër brimë fë gjilpërës — provuëi konac kroz uSicu igle; ky lumë përshkon tërë rrafsbinën — ova reka protiče kroz celu ravnicu. përshkëq, v. rasturiti, rasturati; përshkoqem — raširiti sc. përshkrlm -i, m. opis, opisivanje, ocrtavanje. përshkruaj, v. opisali, opisivati, ocrtavati, živo prikazati, prikazivati (opisno). përshkruar (i,e), adj. opisan, -a, -o, ocrtavan, -a, -o. përshkrues -e, adj. opisni, -a, -o. përshkueshëm (i) -shme (e), adj. propustljiv, -a, -o. përshkueshmëri -a f. propustljivost. përshkul V. iseliti, iseljavati; përshkulem — iseliti se; vid. i sbpërngul, përshpirtem v. molili, preklinjali, usrdno moliti (koga). përshpirlje/-tja, f. preklinjanje. usrdno moljenje; zadušnica, rnisa za pokojnika. përshpirtshëm (i) -shmc (c), ad}. pobož/ -an, -na, -no; vjersha të përshpirtsbmc — pobožnc pesme. përshqiiaj, v. isticati, razlikovati. përshlët, V. prilagodili, prilagođavati; prcinačiti preudešavati; përshtafcni — prilagoditi se; i.

244

PËRULËSf

përshtalet rrcllianave — odgovara okolnostima (uslovima). përshla(jc/-tja, /. prilagođavanje; ugađanje, adaptiranje. përshtatshëm (i) -shme (e), adj. ugođ/ -an, -na, -no, povoljan, -a, -o, priklad/ -an, -na, -по, odgovarajući, -a, -e; prilagodiv, -a, -o. përshtypje/-pja, /. utisak, dojam. përshiirr, V. ispilali, rnokriti. përshufë -a, /. pržut, šunka. përtëc -!, m. lenivac, lenština. përtëc -c, adj. len, -a, -o; trom, -a, -o, spor, -a, -o. përtaci -a, /. leoivost, nerad; tromost, sporost. përtë]*, adv. preko, više; u liodh pčrtej — bacio (-la) se preko, na onu stranu; ka dhjetë vite e pertej — ima đeset i viSe godina; prep. përtej malit — preko planine' (na drugoj strani planine). përtëj^, V. presuSiti, presahnuti, osušiti, vid. iter. përtëjas -i, m. prekobrđanin përtëjmë (i) -me (e), adj. onostran, -a, -o, iz one slrane. përlëjshëm (i) -sbme (e), adj. onoslran, -a, -o, . iz one slrane. përlës -i, » I . vid. përlac. përtesë -a, /. vid. përlaci. përlërij, V. obnovili, podmladili, preporoditi; përtërihem — podmladiti se. , përlërilur -il (të), ii. podmladivanje; obnavljenje. përtëritur (i,e), adj. podmladen, -a, -o; obnovijen, -a, -o. përlim -i, m. lenivost, nerad. përtëj, V. lenili, lenčariti. përtrët, V . proterati, progoniti, oterati. përtrojcë -a, /. vinograd (niski mali čokoti). përlrojs adj. rid. përdhes. përtrëll, V. polozili, ispružiti (mrtvaca). përtrollis, V. tresDuli o zcnilju; përtrollita — tresnuh o zcmlju. përtuar (i,e), adj. len, -a, -o, lenj, -a, -o. përtueshëm (i) -shme (e), adj. len, -a, -o. përtyp, V. žvakali; përtjpera — žva^m. përtypës -it, m. pl. zool. preživari, preživači. përtypje/-pja, /. žvakanjc. përthij, V. zarasti, srasti, zalečiti se (rana); u përtha toka — osi^ila se zemlja, upijala se malo (zemlja). përlhërë (i,e), adj. zarašćen, -a, -o, zaleëen, -a, •o (rana); osuSen, -a, -o (malo), përthihem, v. prosediti se. përthimë (i) -rae (e), adj. prosed, -a, -o; siv, -a, -o. për(hithje/-thja, /- fiz. upijanje. përthjërmë (i) -rae (e), adj. vid. përthimë. përthyej, d. prelomiti; përthyhem — prelomiti se; fiz. përthyhet drifa — prelama se svetlo. përlhyer -if (të), n. fiz. prelamanje (svefla). përlhyecje/-rja, f. fiz. prelamanje (svetla). përudh, V. uputiii, upuëivali, poučiti, poučavati, izvesti na pravi put. pënjl, V. poniziti, ponižavati, uniziti; përulem — poniziti se. përulësi -a,/ . poniženje, ponižavanje, unižavanje.

PËRULJE

245

përulje/-Ija, f. poniženje, ponižavanje, unižavaоје; puzavost. përulur (i,e), adj. ponižen, -a, -o, UDižcn, -a, -o. përiuij, V. dial. vid. perul. përunjësi -a, /. dial. vid. perulje. përunjët (i,e), adj. dial. vid. përulur. përvijshëm (i) -shmc (c), adj. plačljiv, -a. -o; kukav/-an, -na, -no, jad/-an, -na, -no, tuž/-an, -na, -no, suz/-an, -na, -no. pervajtim -i, m. plač; kukanje, tužanje. përvdr, V . izigrati, izigravati (zakon), izbegavati (odgovomost); pervarem — naginjati se. përvdireni, v. iščeznuti, iSčezavati; zaslepiti se (od svetlosti). përvëç, prep, osim, sem, izuzev; pored; të gjithë përveç teje — svi osim tebe; përveç (jcrash, tha — pored oslalog, reče. përvëçëm (i) -çme (e), adj. gram, përemër i përveçëm — lična zamenica. përvëhem (i), v. latiti se; i përvehem punës — laliti (latim) se posla. përvësem v. orositi se, okvasiti se (rosom). përvesë -a, / . vid sprovë. pervesćhem, v. orositi sc, okvasiti se rosom. përvësh, V. zasukati, zasukivati (rukav); laliti se (posla); pervishem — latiti se; bekeljiti se, keziti se. . përvëshur (i,e), adj. zasučen, -a, -o, zavrnut, -a, -o (rukav). përvetësim -i, ni. prisvajanje; usvajanje. përvctësëj, V. prisvojiti; usvojiti, usvajati; s’e ka përvetësuar lëndën — nije usvojio gradivo. përvetësiiar (i,e), adj. prisvojen. -a, -o; usvojen, -a, -o. përvetim -i, w. vid. përvetësim. përvetoj, V. vid. përvetësoj. përvetueshëm (i) -shme (e), adj. bo!, asimilovan, -a, -o. përvëlik -u, m. kačamak, vid. i mëmëligë. përvëloj, V. popariti, politi vrelom vodom, ošuririti, sažeći, opeći, oprliti; përvëlohem — sažeći se, opeći se, oprliti se, popariti se. përvëlorë -a, /. vid. papare. përvëliiar (i,e), adj. poparen, -a, -o, oparen, -a, -o, oprljcn, -a, -o, skuvan, »a, -o (vrelom vodom). përvldhcm, v. prikrasti se, ići kradimice; m’u përvodhën disa gablme — potkralc mi se neke gre—ske. përvijës, V. skicirati, povuci linije. • përvirera, v. nagnuti se, naginjati se. përvitshëm (i) -shme (e), adj. svakogodišnji, -a, -e. përvjël, V . zasukati; plrvola krahët — zasukah rukave; barinjtë i kanë përvjelë dhentë — čobani su postrigali ovce; pčrvilem — zasukati se, zavrnuti rukave. përvjëlë -a, / . postriženo runo. përvjetor -i, /н. godišnjica, jubilej. përvnërem, v. ožučiii se, Ijutiti se. srditi se. përvojë -a, / . iskustvo. përvuajtur (i,e), adj. iskus/-an. -na. -no, oproban, -a, -o; napaćcn, -a, -o. namučen, -a, -o.

PËRRALLZAT6.R. .

pcrvuj, V. poniziti, ponižavati; përvuheni — poni­ ziti se, povinuli se, pokoriti se. përviijtë (i,e), adj. čed/-an, -na, -no; pokor/-an, -na, -no, poniz/-an, -na, -no. përvujtni -a, /. čednost; pokornost, poniznost. përvujtnisht, adv. čcdno; pokorno, ponizno." përvujtshëm (i) -shme (e), adj. čed/-an, -na, -no; pokor/-an, -na, -no, puniz/-an, -na, -no. përvutë (l,e), adj. vid. përvujtshëm. përzd, V. dial. vid. përzë. përzanë (i,e), adj. dial, urečen, -a, -o,. përzemërsi -a, /. srdačnost, usrdnost. përzcmërsisht, adv. srdaćno, usrdno. përzëmërt (i,e), adj. srdač/-an, -na, -no, usrd/ -an, -na, -no. përzë, V. odagnali, oterati, proterati, isterati, progoniti. përzënë (i,c), adj. odagnat, -a, -o, otcran, -a, -o. proteran, -a, -o, isteran, -a, -o, progonjen, -a, -o. përziej, V. prome§ati, pomc5ati,izme§ati;përzihemmešati se; mos e përziej verën me ujë — ne pomešaj vino sa vodom; pse pcrzihcni në këto punë? — zašto se mešate u ove poslove? më përzihct — smuči mi se; ii përzie moti — pro. menilo se vrëme. përzier (i,c), adj. (po)mešan, -a, -o; umešan, -a. -o. përzierje/-rja, /. hem. smesa, smeša, mešavina; mešanje; komešanje, metež. përzierës -i, m. mešalica. përzieshcm (i) -shme (e), adj. žalos/-tan, -na, -no, tuž/-an, -na, -no (zavijen u crnini). përzitë -a, /. odnos, uzajamnost, međusobnost, recipročnost. përzitës -i, m. zajcdničko ispašanje stokc, čobanin koji udružuje stoku sa drugim , udruživanje stoke, čobanin ortak. perzitur (l,e), adj. tuž/-an, -na, -no (u crnini). përzjërrshëm (i) -shme (e), adj. vatren, -a, -o, vid. i zjarrtë. përtjërje/-rja, f. vid. përzicrje. përzliëllis, V. pržiti, vid. përzhis. përzhis, V. (is)pržiti, spržiti, ispeći (da porumeni); e ka përzhitur diclii — opcklo ga Gu) ј® sunce; përzhita — ispržih; opaliti, oprliti, sažeći. përzhitur (i,e), adj. (is)pržen, -a, -o; opaljen, -a, -o, ispečen, -a, -o (da porumeni). përrallem, v. popričati, ćaskati se, razgovarati se; šaliti se, našaliti se; mos u përrall — nešali se; u bë përrallë — obrukao (-la) se. përrallë -a,/, priča, bajka;//;^. bruka; u bë perraIlë — obruka sc. përrallëz -a, J. pričica; basna. përrallis, V. popričati, (po)razgovarali, ćaskati. përralloj, V. popričati, ćaskati; obrukati. pčrrallćr -€, adj. basnoslov/-an, -na, -no; fig. laž/-an, -na. -no. përrallos, V. popričati, ćaskati, razgovaratij perrallosem — porazgovarati se; obrukati se. përralltër - 1, m. lit. basnopisac; pripovedač bajki. përrallzatër -i, m. vid. përralllar.

'' _

—*

—

_

—

—

—

PËRRËTH perrëth, adv. naokolo, kružno; prep, okolo, oko; përrcth kopslUit — okolo baštc; përrcUi kësaj çështjcje — oko ove slvari. pčrrčud, V. ukiscliti, usiriU, zgruša(va)ti.

përrëpinë -a, f . vid. rrëpirë. përrëpitë, adj. vid. rrëpinët. përrlë -a, /. škrilja; fig. razmirica, razdor. pëiTua/-rr6i, nt. potok; jaruga. pëiTueth -i, m. potočić. pës'un -i, m. (pre)trpljenje, stradaDje, patnja. pësoj, V. Irpeti, pretrpeti, podnositi; gjuha e gjallë ))ëson ndryshime gjithmonë — živi jczik uvek irpi promene; stradati, naroučiti se. pësor adj. gram, folje pësore — trpni glagol. pësuar (i,e), adj. napaćen, -a, -o, nastrada/-o, •la, -lo. pëshpërif, V . šapnuti, šaptati; pëshpëritet — šapuće. se; šuškati. pëshpëriljc/-tja, / . šaptanje, šaputanje; šuškanje, šuštanje. pcshtćt, V. vid. rabështet. pështëllij, V . vid. pëshpërit. pësbtëliime -t, f . pl. vid. pëshpëritje. pëshh'm -i, rh. vid. shpctim. pështirë (i,e), adj. groz/ -an, -na, -no, odvrat/ -an, -na, -no, gnus/-an, -na, -no. pështjcll, V . vid. mbështjell. pëshljclldk -o, m. pregaca, kecelja; niarama uvijena oko glave, Sami.ja. pështjcllas, adv. vid. rrëmujë. pështjcllë -t (të), n. muka, gadenja, povracanje. pështjellës -i, vihor. jak vetar; omotač; fig. spletkar, smutljivac. pështjellëse/-sja, /. vid. mbëslitjellëse. peshtjellët (i,c), adj. zapleten, -a, -o, zamršen, -a, -o. pështjellim -i, m. splctka, smutnja, ncrcd, mefcž. pëshljelloj, V . spletkariti, smutiti, zaplcsti; pëshfjellohem — zaplesti se. spletkariti se. pčsldćj, 'V. vid. shpëtoj. pësliti'j, V. pljuvati; e pështyri në fytyrë — opluva ga (je) u lice. pësht^, V. (o)sušili, sasušiti; lcri të pështymcn drufë — ostavi neka sc (o)suSe drva; pëshfymem — (o)sušiti se. pështymë -a, / . pluvacka; čađ. pi, V . (po)piti, ispiti; a pitë mjaft — jeste li popili dosla; pi dulian — pusiti (pušim); pihcm — opiti, opijati se; foshnja pi sisë — odojče sisa. planik -u, m. vid. pianec. pianist -i, m. pijanist(a). piano -ja, f. muz. pianino, klavir. piano, adv. muz. piano, iagano. piavicë -a, /. zool. vid. shtishunje. picdk, adv. goio, nago, vid. i iakuriq. picds, V . potkradati; picata — potkradoh. picclim -i, m. sitan vez; doterivanje (u odevanju, nošnji). picëlohem, preterano se doterivati (u odevanju), kinduriti se. picëtr -e, adj. sićuš/ -an, -na, -no, malen, -a, -o. picërroj, v. škiljiti; potkradati.

246

p i k As

picigjdtë -e, adj. šiljast, -a,-o, duguljast, -a. -o. picinidjë, adv. vid. kryengullhi. picimdjthi, adv. način igranja (oStrirn, šiljastim predmetom). picingtil, adv. strmoglavo, glavački. picingdlthi, adv. strmoglavo, glavački. picir -c, adj. Šaren, -a, -o, pegav, -a, -o; pulë picire — šarena kokoS. pickatë -a, f. zool. mušica; štipanje, ujeđ, ugriz, ubođ. pickim -i, m. badanje, Stipanje, ujed, ugriz, ubod. pickoj, V. ubosti, štipati, uštinuti, ujesti, ugristi, ugrizati. pickuar (i,e), adj. uštinut, -a. -o, ujeden, -a, -o, ugrizan, -a, -o. picćrr ■-€, adj. malen, -a, -o, malenkast. -a, -o (za dete). picrrdk -u, m. zool. salainandar, daždevnjak, vid. i pikëlore. picrrdk -e, adj. malen, -a, -o (za dete). picdcstdl -i, m. pijedestal, podloga, postolje; fig. uzdizanjc hvaljenje, pohvala. pigdl -i, til. cep, slavina. pigmćnt -i, m. pigment, tvar koja daje boju tkivima životinja, biljaka i nekim bakterijania. pigiln -i, m. vid. pegun. pilidr, part, vedro: u bë koha pihar — razvedrilo sc vreme. pihatem, v. premoriti se, zamoriti sc pij, V. vid. mpij. pije/-ja, f . pice, napitak; pijenje; pijanstvo, pijančenje. pijeshitës -i, m. birtaš, prodavac pica, krčmar. pijsiiëni (i) -shmc (e), adj. pit/ -ak. -ka, -ko: ujë i pijshem — pitka voda. piJetore/-rja, /. krčma, kafana, mehana, birtija. pik -u, m. zool. vid. pikth. piki, V. ožalostiti; pikcm.— ožalostiti sc, vid. hidhëroj. pik^, V. (za)lemiti; zalcpiti. pik^, V. kapljati, procuriti; prokišnjavati; ç’sc piku vera — od početka leta; që se piku ^ ta — od jutra, od počctka jutra; piku një moilë — pala jc jcdna Jabuka (sa grane). pikakuq -c, adj. crvcnkast, -a, -o; zool. pcslik pikakuq — pegava riba. pikaldrme -e, adj. šaren, -a, -o, sa belim šarama. pikaldsh -e, adj. šaren, -a, -o, pegav, -a, -o, tačkast, -a, -o. pikali -e, adj. saren, -a, -o, pegav, -a, -o. tačkast, -a, -o. pikalor -€, adj. saren, -a, -o, pegav, -a, -o, tačkast, -a, -o. pikalosiir (i,e), adj. šaren, -a. -o. pegav, -a, -o. tačkast, -a, -o. pikalosli -€, adj. saren, -a, -o. pegav, -a, -o, tačkast, -a, -o. pikdsi, v. zalevati, politi, poprskati, posuti, poštrapati. pikds2, V. otkriti, pogadati, pronaci, pronalaziti', dokučiti. pikas*, V. isticaii, izdvojiti, razlikovati; pikatem — isticati se, izdvojiti se, razlikovati se.

PIKATSHËM

247

PIP

pikatshëm (i) -sUmc (e), adj. uočljiv, -a, -o, za- piks -i, m. bot. vid. bush, pažcn, -a, -o. piks, V. zgrušati, zgrušavati, zgusnuti; piksct qumëpikatore/-rja, / . pumpica, brizgalica (za lekove), shti — ukiseliti sc mlcko, zgrušati se mleko. staklena cev za ubrizgavanje lekova (kapljica). piksur (i,e), adj. zgrušcn, -a, -o, ukiseljen, -a, -o (za mleko). pikë -a, /. kap. kapljica; pika e zcmrës — srcana kap; gram, tačka; geom. tačka; mrlja; pcga; piktor -i, m. slikar. piktoresk -e, adj. živopis/ -an, -na, -no. në pikë të ditës — usred dana. pikëçuditëse/-s]a, /. uzvik, itzvičnik, znak uzvika. pikturë -a, /. piktura, slika. pikturoj, V. slikati, ocrtati, prikazati slikovilo. pikëgjdll, adv. ra pikëgjall — rartvo pade. pikël/-kla, /. kapljica; mrlja; zrclo maslinovo pikturuar (i,e), adj. naslikan, -a, -o, ocrtan, -a -o, slikovit, -a, -o, bbojen, -a, -o. zrno. pikth -i, m. zool. {Picus maior) đetao, dctlić. pikëI6j, V. kapljati; po pikëlon shi — rominja pikuem (i) -mc (e), adj. dial, uzet, -a, -o (kapkiša (pada sitaa kiša). pikëlër -e, adj. Saren, -a, -o, pegav, -a, -o, tačIjom), udarcn, -a, -o (kapljom), paraliziran, kast, -a, 'O. -a, -o. pikëlore/-rja, / . zool. {Salanwndra maculatd) pikulcshë -a, /. narikača. daždevnjak, salamander, pilaf -i, /71. pilav, rižot na isrožnjački način. pikëluar (l,e), adj. Saren, -a, -o, pegav, -a, -o, pilcë -a, /. poluga. tačkast, -a, -o. pilcoj, V. podmefnuti polugu, podizati (neSto) pikëllim -i, m, žalost, tuga, jad, bol, čemer, cvepolugom; fig. pođmetnuti kiipove u točak. Ijanje. pilë -а>, / . gomila oraha u dečjoj igri; greda pikëlloj, V. (o) žalostiti; pikëllohem — ožalostiti se; nosača; e ndoqa pilë nië pilë — terao (-la) tugovati, cveljati, jadati se, čemcriti se. sam ga (je) po tragu; kamara, stog. pilë -a2, /. fiz. baterija. pikcliunr (i,e), adj. žalost/-an, -na, -no, oialoScen, -a, -o, tuž/-an, -na, -no, cemer/ -an, -na, piiikćr -i, m. padavica. piLikuri, adv. vid. lakuriq. -no. pikëmbërritje/-tja, /. cilj, tačka do koje se dolazi. pilivcsë -a, /. zool. (Libellula vulgata) vilin kopikëmbështctjc/-tja, - / . oslonac, položaj; voj. njic (insekt). uporiSte, pozicija, vojna baza; fiz. tačka oslapilivrom -i, m. med. vid. sifilis. njanja. pil6j, V. ukamariti, ustožili; i piloliem — tragam pikënisje/-sja, / . polazna tačka, start.za. idem za (kim). pikëpdmje/-mja, /. pogled, miSljenje; pikcpamjet pil6t -i, m. pilot, letač, avijatičar. identike — iđcntični, istovetni poglcdi. pilotćj, V. pilotirati, letcti (avionom). pikëpjckje/-kja, /. sastajaliSte, racsto susreta, pille/-llja, /. kameno korito, kropionica; ćup. tacka sastajanja. pille -ai, /. greben, češalj za lan. pikëpresë -a, / . tačka i zarez, tačka i zapeta (;). pillë -a2, /. kamičak (u dečjoj igri). pikëpyetje/-tja, / . upitnik, znak pitanja (?). рШбј, V. grebenati, ašljati (lan). pikërënë, adj. anatemisan, -a, -o, proklet. -a, -o. pillohem, v. doterati se, doterivati se, nalickati, pikërishf, adv. upravo, baS, tačno; pikërisht ashlu načičkati se. vid. i pispillohem. pimës -i, m. pijanac, pijanica, alkoholičar. është — uprav6~(baS, taëno) tako je. pikërrim -i, m. x>rosavanje,rominjanje (sitna kiSa). pine -a, /. vodeni raehurić. pikërron, V. orositi, brosavati, rominjati (sitna . pingë -a, f. vrh drveta; adv. prcpuno. kiSa). pingël/-giii m. vid. cingël. pikës -i, m. limar. pingpong -g, m. sp. pingpong. pikësëpdrl, adv. prvo, u prvom rcdu, isprva. piogrim -1, m. zujanje. Sum; zvonjenje; cvrkut, pikësim -i, m. pravopisni znaci, pravopisna pracvrkutanje. vila. pingrćn, V. zujati, šumiti; zvoniti; crvrkutati. pinguin -i, /71. zool. {Alca impeimis) pingvin. pikësor -c, adj. mat. tačkast, -a, -o. pikësynim -i, m. cilj, ciljanje, streraljenje, svrha. pingul -e, adj. vertikal/ -an, -na, -no, okomit, pikët (i,e), adj. Ijut -a. -o, ogorëen, -a, -o, ojaden, -a, -o. -a, -o, utuëen, -a, -o, tuž/ -an, -a, -o; gor/ -ak, pingul, adv. strmoglavo, glavačke. -ka, -ko. pingule/-lja, /. geom. uspravna, vertikala. pikcfoj, V. pribirati (hranu), jesci pomalo i cesto; . pingultë (i,e), adj. usprav/-an, -na, -nd, vertikal/ skakutati. -an, -na, -no, okomit, -a, -o. pikëz -a, /. tačkica; kapljica; zool. bubamara. pingulthi, adv. strmoglavo, glavačke; usprasTio, pik]e/-kja, / . lemljenje; lepljenje. vertikalno, okomito. pin6k-u, /7/. bot. mladica, izdanak. piknik -u, m. piknik, izlet. pikojt, V. prskati, uprskati; më pikove me ujë — pinzë -a, / . pincete, Stipalice, vid. i burumli. uprska me vodom; më pikojnë djersët — curi pinjdll -i, m. koplje. mi znoj; pikon shtëpia — prokišnjava kuća; pinjoll -i, m. bot. mladica, izdanak;//g. izdanak, pikoheni — uprskati se. potomak. pikćj*, V. Ijuiiii (se), ogorčiti (se); më pikoi kjo pionićr - i , //I. pionir. hgjarje — ogorčio me je ovaj događaj. pip -i, m. muitikla; bot. kalcm; piStaljka.

PIPA X H I

248

PITUSH

piskë -a, /. zool. {Vanellus vanellus) bibica. pipaxhi -u, m. čibukčija. pipdq -i, m. gibanica (vrsta pile), pikërr/ -krra, /. vid. piskatore. piskëz -a, /. vid. piskatore. pipćr -i, m. hot. {Piper nigrum) biber. pipcrke -a, /. vid. spec. piskim -i, m. štipanje; bockanje, krstoboija, bol u krstima, probadanje u krstima. pipe -a,/, čibuk, lula;/f^. i kanë pipat bashkc — piskćj, V . štipati, uštinuti; porubili, prošiti; vezati duvaju u isti rog. u čvor, začvoriti; ubosti, ujesti; piskohem — ušpipctin (s’), V.: s’pipetin — ni da pisne. tinuti se; probosti u krstima. pipez -a, /. zviždaljka, pišlaljka; lišće za hranjenje svilenc bube;/(g. i çartën pipëzat — pokva- pispillohem v. kinđuriti se, nalickati sc, načičkati se, uparaditi se, doterivati se (prekomerno). riše odnose; i ka veshet pipez — dobro čuje; pispillosem, v. vid. pispillohem. 1 mban veshet pipez — čuli uši. pipiruq -e, adj. nakioduren, -a, -o, načičkan, -a, pisqollë - V , /. pištolj, kubura; fig. pištolj, ludak, prostak. -o, naliskan, -a, -o. pipton, И. klijati; popton druri — klija drvo (iz- pisqollis, V . pucati piltoljem; u pisqollisën — pucaSe Gedan na drugog) pištoljem. bacuje pipce po stablu). pistallem, v. kinduriti sc, kočoperili se, nalickati pipth -ii, m. zool. vid. pikfh. se. pipth -P, in. fitilj u svetiljci, stenjak; bot. kalem. pir -i, m. osobina, sklonost, običaj; e ka per piri — piste -a, /. pista (na aerodromu). pistil -i, m. bot. tučak. ima (za) običaj, navika mu (joj) je. pir, V . (na)puniti; e pira barkun — napunib slo- pistolc/-lja, / . pištolj. piston -i, m. meh: klip (kod motora i drugih mak. malina). pira -f, (të), j. pi. piće, napitak. pistrdk -u, m. nezrela smokva. pirajkë -a, /. prakljača. pish^ -u, in. bot. bor; luč, bakija, buktinja; piramidc -a, f. piramida. në pishak të dicilit — usred žege. pirash -i, m. pijanac, pijanica, alkoholičar. pishë -a, /. bot. {Pinus) bor; pishe e bute (Pimis pir^t, v>. (iz)mlatiti, išibati, ošinuti. pined) — pitomi bor; pishe e egër, {Pinus piriit -i, n i . pirat, gusar. halepensis)- beli bor; pishe e kuqe, (Pinus piratesk -e, adj. piratski, -a, -o. gusarski, -a, Heldreichii{ — munika; luč, bakija, buktin-o. nja;//^. i sliojti pishen — ugasi mvi’Goj) život; pireni, V. nagnuti se, naginjati se; (po)ljuljati se; i vuri pishën shtëpisë — zapali kuću; në pishë u puar ura nga barra — populjulja se most të diellit — usred žege. od tereta. pijshëm, adv. pijano, napito; erdhi pijshëm — pirë /. vid. port, dode pijan. pirc -a2, /. čavao, vid. i thumb; badalj. pirë (i,e), adj. pijan, -a, -o; qengj i pirë— jagnje pijshëm (i) -shme (e), adj. pit/ -ak, -ka, -ko; ujë i pijshëm — pitka voda. sisavac, jagnje koje još sisa. pishëvënë, adj. intrigant, srautljiv, spletkar, pirës -i, m. pijanac, pijanica, alkoholičar. mutikaša. pirg -u, tn. toranj, kula, osmatračnica; kamara, pishinë -a, f . veštački bazen (za kupanje, plivastog. piri -a, /. cev, levak; iiozdrve: piritë e hundës — nje). nozdrve. pishkulloj. V . vid. pëshpërit. pishllćj, V.. vid. pëshpërit. pirit -i, m. min, pirit. pirolla, part, bravo, alal ti: pirolla të qoftë! — pishmšn, adv. pokajno, predoraišljeno, pišman; halal ti vera! bëhcm pishman — kajem se. pirun -i, m. viljuSka (pribor za jelo). pishnajë -a, /. borik, borje, cmogorica. pirrdc -e, adj. Stedijiv, -a, -o, tvrd, -a, -o (ivr- pishtđr -i, m. bakljonola, držač buktinje; fig. dica). prvak, preteča, predstavnik, svclionik (ideje, pokreta, aktivnosti). pirrë -a, /. bot, (Sesleria) češljica. pishtë (i, e), adj. borov, -a, -o. pis pis, — mac mac (vabljenje mačke). pishtër/*tra, /. sitnogorica, šuma sa paSnjakom, pis -i, m. pokvarenjak, ološ; prljavko. vid. i ograjë. pis -e, adj. pokvaren, -a, -o, loš. -a; -o; prijav, pitir -i, m. misa za pokojnika; sal, saće (vosak). -a, -o, (za Ijude). pise -a', /. smoia, asfalt, bitumen, kalran; fig. Ipitas, adv. utrnulo, ukočeno. ipite/-tja, / . pita; burek; sat, saće. pakao. ipitë -a, /. suvo ružino lišće (služi za uništenje pisë -a2, /. mačka (u dečjem govoru). p. moljca). pisërengë -a, /. zool. vid. pikëlora. pisk -u, m. čvor: Jidh pisk — vezati (veženi) u pitë (i, e), adj. utrnut,-a,-o, utrnu/-o, -la,-lo; čvor; štipanje: ë zuri pisk — uštipa ga (je)- V pijan, -a, -o. piskamë -a, /. vika, vikanje, vriska, vriStanje, pitčr, adv. česlo, gusto, pitër (i, e), adj. čest, -a, -o. gust, -a, -o. . krik, zov, uzvik. piskate -a, /. vid. stërpikë. pitigonë -a, /. alapača, laka žena. piskafore/-rja, /. penseta, kljcStice, štipalice, pitok -u, ш. malen (okrugao) konj. hvataljka, malice. pitusii -i, m. hlebac, pitaljka.

I

PIZËL

249

pizël/-zla, /. trunka, čestica. pizcri -a, /. ironija, podsmch. poruga, izrugivanjc. pizgë -a, /. zviidaljka (dečja). pizgull -a, /. treska, dašćica. pjacë -a,/. pazar, pijaca, tržišle, irgovišle, tržnica; plac, trg. pjalm-i, «1. paskalj,sitnobraSno(kao prah); sitan sneg (kao injc), snežni prah; bot. polenov prah. pjalmim -i, m. bot. opralivanje. pjalmćr -e, adj. polenov, -a, -o. pjalmore/-rja, /. bot. polcnova kcsica. pjatë -a, / . tanjir, lanjur. pjavicë -a, /. zool. vid. shushunjë. pjegull -a, /. vid. pegull. pjcgullćj, V. vid. pegulloj. pjck -u, m. štap za igranje muše-klise. pjek', V. (is)peci: poqa mish — pekoh meso; piqe mirë bukën — dobro ispeci hleb; kanë pjekur raki — pekli su rakiju; piqma një kafe — ispeci mi kafu; piqen pemët — zri vocc; sazrcti. pjek^, V. (su)sresti, sastali: piqem — susresli se; u poqa sot nie (ë — danas sc sretoh s njim; mos u piq mc të — nemoj se sresti s njim; mirë u pjekshim — do viđenja. pjekallarthi, adv. slučajno, iznenada. izncbiiha. pjekë -a', /. pečcnje. pjekë -a2, /. susret, sretanje. pjekë -a^, /. trepavica. pjekë -a'', /. vid. pengojcë. pjekje/-kja, /. susret, sretanje, sastajanje, sastanak; bol. sazrevanje. pjekoj, V. kovati, vezati (konja). pjekull -a, /. vid. tullë. pjekur (i, e), odj. peëen, -a, -o: mish i pjckur — pečeno nieso, pečenje; pemë lë pjekura — zrelo voće; njeri i pjekur — zreo čovek. pjekuri -a, /. zrelost; provim i pjekurisë — ispit zrelosti; bol. sazrevanje. pjelm -i, ni. paskalj, prah od brašna. pjell, V. roditi, radati; polli delja, — ojagnjila je ovca; (o)kotiti; pjell pula — kokoš nosi jaja. pjcllik -u, /Л. ovan (za priplod). pjellake, adj. rodna, plodna. pjellë -a, /. porod, rod, plod; pjellë e mendjes — intelektualni plod, umni proizvod. pjelije/-llja, /. radanje; porodaj. pjellćr -e, adj. rod/ -an, -na. -no, plod/ -an. -na, -no. pjellori -a, /. plodnost. pjelltorc, adj. pulë pjelltore — kokol nosilja. pjei№r/-pri, m. hot. (jCucumis meh) dinja. pjerdh, V. prdeti, prdnuti; fig . nuk pjcrdh per fë — ne ferma ga (je), no hajc za njega (nju). pjerëz -a, / . bot. vid. arrc. pjergull -a, /. vinova loza (podignuta na držačima). рјегк -c, adj. viseći, -a, -e. pjerr, V. nagnuti, naginjati; pirem — nagnuti se, nagibati se, nakriviti se; ljuljati se. pjerrakëq -c, adj. loš, -a, -e.

PLAK

pjerresi -a, /. geom. nagib, kosa; strmina. pjerrësinë -a, /. nagib, kosa, strmina. pad. pjcrrët (i, c), adj. nagnut, -a, -o, kos, -a, -o, strm, -a, -o, kriv, -a, -o. pjerrje/-rrja, / . nagnuće, naginjanje, strmina, pad. pjese -a, / . deo, udeo; ky liber ndahet në tri pjcsë — ova knjiga se deli u tri dela; optika është pjesë e fizikës — optika je deo fizike; marr pjesë në mbledhje — učestvovati (učestvujem) na sastanku; adv. e ndau pjesë-pjesë — podelio (-la) na delove. pjcscmdrrës -ij m. učesnik. pjesemdrrje/-rrja, / . učešće, učcstvovanje. pjescrisht, adv. delimično. pjesëtiir -i, m. deoničar; učesnik; pripadnik, član. pjesctim -i, m. deoba; mat. deljenje. pjesëtoj, V. podeliti, razdeliti; mat. deliti. pjesčtiiar (i, e), adj. (po)deljen, -a, -o. pjesetues -i, m. mat. delitelj. pjesëtuesliëin (i) -shme (e), adj. deljiv, -a, -o. pjesëtueshëm/-shrai (i), m. mat. čieljenik. pjcsëfueslimëri -a, / . deljivost. pjesëz -a, /. gram, rcčca, partikula; jiz. čestica. pjesorc/-rja, /. gram, parlicip, glagolski pridev. pjcsshëm (i) -shme (e), adj. delimič/ -an, -na, -no. pjcshkë -a, /. bot. (Persica vulgaris) breskva. pjctem, V. (o)kilaviti se. pjctcposhtc, adv. naoiže, nadole. pjefis V . plesti. pjetun (i), adj. dial, kilav. plaç! interj. crko! puko! skapo! plaçkë -a, / . pljačka; roba, odelo; stvari, pokucanstvo; ia nxori plaçkat jashtë — izbaci mu Goj) stvari napolje. plaçkit, V . pijačkati, otimati; plaçkitcm — opijačkati se. plaçkitje/-tja, /. pljačka, pljačkanje. plaçkitur 0» e), adj. opljačkan, -a, -o. plaçkurina -t, / . pl. dronjci, tralje. plaf -i, m. ćebe; pokrivač od kozine. plage -a, /. rana, ozleda; ranjavanjc, ozleđivauje; fig. bol, tuga. plagidt -i, m. plagijat, lilerarna krađa. plagoj, V. raniti, ozlediti, povrediti, vid. i plagos. plagos, V. raniti, ozlediti, povrediti; plagosem — raniti se; Jig. m’është plagosur zemra — srce mi je ranjeno. plagosje/-sja, /. ranjavanje, ozledivanje, povreda. plagosur (I, e), adj. ranjen, -a, -o, ozleden, -a, -o, povreden, -a, -o. plah, V. pokriti, skrivati; plaba fytjTën — pokrih lice. plajë -a, /. vrsta drvodeljske sprave za ispravljanje dasaka. plak -u, m. starac, čiča; {st.) clan savcta staraca. plak -ë, adj. star, -a, -o (za Ijude). plak, V. ostareti; plakem — ostareti se; fig. do.sadivati; na plaku me dokrra — dosadio nam je pričanjem, pričama.

PLAKARËC

250

plakarćc -c, adj. baja(/-an, -na, -no (za voće i povrce); oronu/-o, -la, -lo (za Ijude). plakë -a, /. starica, baba; supruga; plakat — babe (tri hladna martovska dana). plakos, V. banuti, stići, neočekivano upasli; pasti, padati; e plakbsi shtëpia — uhvati ga Oc) kuca. plakuriq -i, m. starkelja (podrugljivo). plakur (i, e), adj. ostare/ -o, -la, -lo. plan -i, m. plan, nacrt, projekat; geom. površina, ravnina. plnndë -a, /. vid. vrcshtë. plandër/-dra, /. težina, veliki terct. plandës -i, m. vid. plëndës. plandćs, V. tresnuti, udariti o zemlju, udariti o čvrst predmel; era e plandosi barken për breg — vctar je tresnuo čamac o breg; e plandosa për tokë — tresnuh ga (je) o zemlju; plandoscm — tresnuti se, udariti se o. planët -i, m. astr. planet, nebesko telo. planctdr -e, adj. planctarni, -a, -o, planetski, -a, -o; sistcmi planetar — planetarni sistem. planë -a, /. rupčaga, rupctina, lokva. planë, adv. stajaći; leno, tromo; ravno, glatko. plang -u, m. imetak, imovina; ogrijište. pIangçuer/-çori, m. dial, meštanin. plangçore/-rja, /. meštanka. plangprisliës -i, m. raspikuca, raskućcnik. planifikim -i, ni. planiranje. planifikëj, v. planirati, smišljati, praviii nacr!. planifikuar (i, e), adj. planiran, -a, -o. planimëtër/-tri, /«. planimetar. planimetri -a, /. geom. planimetrija. planëj, V. ravnati, poravniti. plan6s -i, m. pripitomljcna ptica; prcparirana plica. plantë (i, c), adj. rav/-an, -na, -no; len, -a, -o, ■spor, -a, -o, trom, -a, -o; geom. ravan. plapuritcm v. \trzati sc, zgrčiti se, previjau se. plas, V. prsnuii, popucati, vid. i pëlcas. plasaritet, v. popucati še, ispucati se; u plasarit toka nga të thatit — popucala je zemlja od suše. plasaritje/-tja, /. pukdtina. plasë -a, /. pukotina, vid. i plasaritje, plasje/-sja, /. (o)pukotina, naprslina; veter. (Aritrax) antraks, cmi prišt, zlić, nepomen. plaskdm -i, m. ambis, bezdan, ponor, provalija. plasticifćt -i, m. fiz. plastičnost. plastik -e, adj. plastič/-an, -na, -no. plastikë -a, /. plastika. plastmasë -a, /. plastična masa. platë -ja, /. arli. parter, prizemlje. platelmintë -f, m. pL zool. pljosnate glislc. platfërnië -a, /. platforma. platicë -a, /. ribica. platin -i, ni. platina, dragocen mctal. plazhë -a, /. plaža, žalo. plazhit, V. kotrljati; plazhitem — kotrljati se, kolutati se. plebcjas -i, m. plebejac, pučanin. plebishit -i, /?i. plebiscit, opšte narodno glasanjc.

PLIM

plch -u, III. đubrc, đubrivo. pleliërim -i, nt. dubrenje. plehëroj, V. dubriti, nadubriti. plehëriiar (i, e), adj. nadubren, -a, -o. plchishtë -a, /. đubrište. plcbnim -i, m. vid. plchërim. plehnishtë -a, /. dial. vid. plehishtë. plehnoj, r. dial, vid. plchcroj. pldioj, V. vid. plehëroj. plcjadë -a, /. lit. plejada. pleks, *>. oplesti, opletati; isprepletati. pleksiir Oi e), adj. opleten, -a, -o; isprepleten, -a, -o. pleme/-nija, /. plema, štala, staja. plemeni -a, /. kišna oluja. plcnir -e, adj. plenarni, -a, -o: mbledhja plenarë — plenarna sednica. plenër/-nra, /. bot. {Inula helenium) oman. plcog -u', ni. zavoj, povoj. pleng -u^, m. bruka, sramota, stid. pleng -uJ, m. muka, mučenje (od previše uzimanja hrane). plengc -a, /. vid. bahe. plenam -i, m. plenum. piconnstik -e, adj. stil. pleonastië/-an, -na, -no, suviš/-an, -na, -no. pleonazëni/-zmi, /«. stil. pleonazam, suvišnost. plep -i, m. bot. (Populus) topola. plepishlë -a, /. topolik. pleqëri -a, /. starost. picqerisht, adv. starački. pleqërislifc, adj. starinska; këngë plcqërishte — starinska pesma. pleqeroj, v. izdržavati starca, izdržavati staru osobu. plcqcsi -a, /. savet, savetodavno telo; plcqësia e baslikësisë punuese — savet radne zajednice. picqesim -i, m. (st.) savet staraca; vecanje staraca. pleqësëj, v. raspravljati, vecati; pleqësohem (me) — savetovati se; raspravljati se (s kim). plcqni -a, /. vid. plcqëri; savet staraca. picqnoj, V. vid. pleqëroj; raspravljati, vecati; promišljati, promozgati. picsht -1, m. zool. {Pulex) buva, buha. pleshtitcm, v. čistiti se od buva, tamaniti buve. pleshtoj, V. čistiti buve, tamaniti buve. plevis, V. vid. notoj.. plëurë -a, /. anal, plućna maramica, dijafragma. plevicë -a, /. štala, šupa; /ig. koliba. plevit -i, m. med. zapaljenje (upala) plućne maramice. plcvitos, V. nazepsti; plevitosem — nazepsti se, prchladiti se. plcvitosur (i, e), adj. nazeb/-ao, -la, -lo, prehladen, -a, -o. plëndës -i, m. burag; Jig. trbušina, škenibe. plëng -u, m. imovina, imetak. plëngprishës -i, ni. beskućnik, raspikuća. pliko -ja, /. koverat. plim -i, m. jato; adv. vijshin zogjtc plima-plima — pticc su dolazile (doletele) u jatu.

PLIM ERA

251

pliinëra utroba, unutrašnji organi (brava). plifj -i, m. vezica, vrpce. plis -ii, in. gruda, grudva. . plis ni. VTSta uvaljane cohe; prostirač od uyaljanog sukna; bela kapa od uvaljanje vune. plish -i, m. bot. {Phragniites communis) trska. plilë -a, /. vid. plithar. plitbdr *i, m. čerpić, sirova, nepečena cigla. plog -u, «1. stog, kamara. plogë -a,/. malaksalost, tromost, vid. i plogështi. plogështi.-a, /. malaksalost, tromost, mlakost, nepreduzimljivost, lenost; anat. atonija. plogët (i, e), adj. malaksa/-o, -la, -lo, trom, -a, -0 , mlak, -a, -o, nepreduzimljiv, -a, -o len, -a, -o, mlitav, -a, -o, spor, -a, -o. plogët, adv. maiaksalo, tromo, mlako, ncpreduzimljivo, mlitavo, lcno, sporO. plogëti -a, /. vid. plogështi. plogshtë (i, e), adj. malaksa/ -o, -la, -lo, trom, -a,-o, .m lak,-a,-o, m litav,-a,-o, spor,-a, -o. ploje/-ja, /. pokolj, masakr. plombë -a, /. plomba. plorishtë -a, /. raonik. ploshtë -a, /. vid. plogështi. plot, adv. puno: mbushe plot — napimi ga (je) puno. plotë (i, c), adj. pun, -a, -o, punast, -a, -o. plotës -i, m. gram, dodatak, predmet (u rečcnici); mai. komplement. plofësun -i, ni. dopuna; ispunjenje, ispunjavanje, (iz)vrsenjc, ostvarenje, ostvarivanje. plotësisht, adv. potpuno. plotësëj, V. dopuniti, popuniti, popunjavati, ispuniti, ispunjavati; izvršiti, ostvariti. plotësor m.gram. dodatak, prcdmct; mat. kom­ plement, plotësër -e, adj. dodatni, -a, -o; mat. komplementni, -a, -o. • plotësues -i, m. dopuna, dodatak. plotcsdes -e, adj. dodatni, -a, -o, dopunski, -a, ■oplotfuqlshëm (i) -shme (e), adj. svemoc/ -an, -na, -no; opunomoćen, -a, -o, ovlašćen, -a, -o; ministër i plotfuqisbëm — opunomoćeni mi­ nistar. plotni -a, /. dial, izobilje. pluar/-16ri, m. raonik. plug -u, m. plug. plugim -i, m. pluženje, oranje plugom. plugoj, V. (o)plužiti, orati plugom. ' pluguar (i, e), adj. oplužen, -a, -o, pooran plugom. pluluiizë -a, / . tanak sloj prašine ili pepela. pluhur -i, m. prah, prašina. pluhuroj, V. (o)prašiti, zaprašiti, zaprašivati, oprašivati.pluliurćs, V. vid. pluhuroj. pluhurosur (i, e), adj. oprašivan, -a, -o, zaprašivan, -a, -o. plumbçë -a, /. ribarska mreža; fit. zidarski visak. plunibtë (i, e), adj. olov/ -an, -na, -no. plumç -i, m. vid. laps. plumçore/-rja, f. vračara, gatalica.

POÇËRINA plurAI -i, m. gram. vid. sbumës. pluralizëm/-zmi, m. fil. pluralizam. plus -i, m. plus, viSe (+). plusk -u, in. inje, tanak sloj snega; silna prasina; prah od brašna (paskalj). pluskim -i, m. plivanje, plovljenjë. pluskoj, V. plivati, ploviti. plush -i, m. vrsta čckinjaste tkaninc. plutokraci -a, /. plutokratija (vlast bogataSa). plutokrdt -i, m. plutokrata. plutokrët -e, adj. plutokratski, -a, -o. plyni, adv. prepuno. plyrem, V. obliti se, oblivati se (u krvi). pUajë -a, /. visoravan. pllakaqe/-qja, / . betonska ploča četvrtastog oblika (služi za popločavanje). pllakas, adv. luajmë pllakas — igramo se pločicama (vrsta i način jedne đečjc igre). pllakë -a, /. ploča; pllakë përkujtimorc — spomen ploča; tablica, tabla; pllakë gramafoni — gramafonska ploča. pllakćs, V. napasti (na koga), oboriti sc (na koga), iznenaditi (koga) napadom, vid. i plakos. pllangë-a,/. potporna greda (za podupiranjezida). pllashticë-a, /. zool. vid. cironkë. pllaz -i, m. raonik. pllcnini -i, plođnost, oplođavanjc. рПслбј, V. oploditi, oplođavati, obremeniti, vid. i mbars. plleshërn (i) -shme (e), adj. plod/-an,-na.-no, rod/-an, -na, -no. ■ pllëmbarc/-rja, /. drvena sprava (upotrebljava se pri žetvi). pllinë -a, /. mukanje (goveda), vid. i pallmë. pllockër -i, m. katanac. plloçë -a, /. vid. pllakë; zool. vid. kubël. plloskë -a, /. drvena kupa za vino. pllnm! interj. plum! blum! plain! tras! plluskë -a, /. mehurić od sapunice. plloshë -a, /. šapa; čarapa. plljmëz -a, /. vrsta ribarske mreže. po>, part, potvrdna recca: da, jest; a erdhi? po — dode li? da (jest). po^, conj. ali, ama, ipak, medutim, nego, već. poJ, part, ide liz glagole i znaci da se radnja \т51 u sadašnjem чтетепи; po shkruaj — pišem (sad, u ovom trenutkij); po eci — idem, po^, conj. ako, kad bi; po të duash — ako hooeš; po të më dëgjosb mua — ako bi me poslušao, kad bi me (ti)- poslušao. po*, adv. isto, baS; po a(y — baš tu; po ashtu — isto tako. pocaql -a, /. muka, mučenje, patnja, zlostav Ijanje. pocaqisem, v. mučiti se, napatiti se, zlostaviti se. pocaqisur (i, e), adj. namučen, -a, -o, napaćcn, -a, -o. poç -i, m. stakicni sud; elekricna sijalica; hem. balon. poçër -i, m. gmčar. poçe/-çja, /. testija, krčag; sijalica. poçëk -u, m. kotac, svinjac. pofërina - t ,, / pL grnčarija.

POD

252

pod -i, m. pod, podijum, uzvišeno mesto, uzdignuti dco poda; postolje; kat,' sprat, podrum -i, HI. vid. bodrum. podhë -ja, /. vid. përparje. poemc -a, /. poenia, pcsma. poende, conj. cak, šta više. poëf -i, HI. poeta, pesnik. poeteshë -a, /. pesnikinja. poetik -e, adj. poelski, -a, -o, pesnički, -a, -o. poetikë -a, /. poetika, pesništvo. poczi -a, /. poezija, pesništvo. pofkë -a, /. kokice, vid. i pupagjcl. pofte/-tja, /. vid. niostër. pogaçe/-çja, /. pogača; lepinja. poganik -u, m. dornaći obred koji se održava trećeg dana po rodenju muškog deteta; svečani kolač ovim povodom. polie, part, me pohc e me bujë — uzvišeno i svečano. pohim -i, HI. tvrdnja, tvrdenje, polvrdivanje, potkrepljenje, jesnost, priznanje. pohoj, v>. tvrditi, potvrdivati, polkrpili, prizna(va)ti. pohore, adj. gram, potvrdna, afirmativna (rečenica). pojdk -u, HI. vid. polak. pojatë -a, /. pojata, koliba, trem, pokrivcn ulaz. pokrovë -a, /. vid. çarçaf. pol', HI. astr. pol; poli jugor — južni pol. pol -i^ HI. porub, ivica, vid. i kind, pol HI. stožer, šarka na vratima. poldk -ui, HI. poljak, Čuvar polja. polik -u^, m. Poljak, podanik Poijskc. poldk -e, adj. poljski, -a, -o. (sto se odnosi na Poljsku). polake/-kja, /. Poljakinja. poldr -e, adj. polarni, -a, -o; ylli polar — polarna zvezda. polarizim -i, h i. fiz. polarizacija; fig. oprečnost, suprotnost, protivSlina, polarnost. polcm -j, HI. masa, svetina, narod, gomila, mnostvo. polemik -e, adj. polemički, -a, -o, polemic/ -an, -na, -no, polcmikë -a, /. polemika, rasprava. polemizćj, v. polemizirati, raspraviti, raspravIJati. polemizim -i, h i. polcmiziranje, raspravljanje. polenizim -i, h i . hot. oprasivanje. poicnizoj, V. oprašivali. poleniziiar (i, e), adj. oprašivan, -a, -o. poleskë -a, /. bot. vid. aguliçc. pol-i, prep, poli: u složenicama označuje mnoštvo i učestalost. poliambuldncë -a, /. poliklinika. poliandri -a, /. poliandrija, ninogomustvo, brak jedne žene sa više niužcva istovrcnicno. polic -i, HI. policajac. policë -ai, /. polisa, spisak robe, propratnica. policë -a2, /. polica, ostava. polici -a, /. polieija. policor -e, adj. polieijski, -a, -o.

POPULLARITET

poliedcr/-dri, m, geom. poliedar. poligam -i, hi. poligamist, mnogoženac. poligami -a, /. poligamija, mnogoženstvo. poliglot -i, HI. poliglot, poznavalac mnogih Jezika. poliglot -e, adj. poliglotski, -a, -o, mnogojeziC/ -an, -na, -no. poligon -i, HI. geom. poligon, mnogougaonik, mnogokul; sp. vežbalište (sportsko); voj. artiljcrijsko streljište, vojno vežbalište. poligonace -lë, /. pi. bot. poligonacee (troskot). poligonil -e, adj. geom. poligonal/ -an, -na, -no, mnogougaon, -a, -o, mnogokut -an, -na, -no. poligrif -i, HI. poligraf (aparat za umnožavanje). poligrafoj, V. umnožavati, umnožiti. polik -u, HI. vrC, posuda za vodu; prokop, kanal za navodnjavanje; bot. {Lagenaria vulgaris) tikva, teglica, vid. i susak. polinćm -i, HI. geom: polinom, mnogoClan, višeClan. poliomielit -i, h i . poliomijclitis, upala sivog tkiva kiCmene moždine, deCJa paraliza. polip -i, HI. zool. polip. polisht -i, HI. zool. pule, magarence. politeist -1, HI. politeist, mnogobožac. politcist -e, adj. politeistiCki, -a, -o, mnogobožni, -a, -o. politeizcm/-zmi, h i , politeizam, mnogoboŠIvo. politeknikiim -i, h i . politehnikum (škola, institut). politik -e, adj. politiCki, -a, -o. politildn -i, HI. politiCar. politikdn -e, adj. politikanski, -a, -o, politiCarski, -a, -o. politikë -a, /. politika. politikishl, adv. politiCki. polka, /. muz. polka, vrsta CeSka igre. polmonif -i, HI. med. zapaljenje (upala) pluCnc inde. poloneze/-zja, /. Poljakinja. polonez -e, adj. poljski, -a, -o. poloDĆz -i, HI. Poljak. Poloni -a, /. Poljska. polonisht, adv. poljski. poIonishte/-lja, /. poljski jezik. pollis, V. vid. pranoj. poltronë -a, /. fotelja; fig. foteljaš, poltron, ulizica. pollë -a, /. vid. përparje. pomatë -a, /. pomada. pomendore/-rja, /. vid. përmendCre. pompë -a, /, pumpa, crpaljka. ponicë -a, f. saksija. pop -i, HI. pop (pravoslavni sveštenik). popar^-rja, /. vid. parare. pope/-pja, /. pod, sedište, najuzvišenije mesto gde se sedi; popja e karrocës — kolski pod. popël/-pla, /. poveći kamen. poplin -1, HI. poplin, polusvilena sjajna tkanina. popull -i, HI. narod; naeija; masa ljudi, svet; CoveCanstvo. popullariićt -i, HI. popularnost.

POPULLARIZIM

253

popullarizim -i, m. popiilarizacija, popiilariziranje. popullarizoj, V. popularizovati, popularizirati; popullarizohcm — popularizirati se. popullariziiar (i, e), adj. popularizovan, -a, -o, populariziran, -a. -o. popullatë -a, /. populacija, narod. populloj, k*. vid. popullzoj. popullsl -a, /. stanovniitvo, podanici, narod. popullzim -i, /M. naseljavanje. popullzćj, V. naseliti, nascljavati. popullćr -e, adj. narodni, -a, -o; pushteti popullor — narodna vlast; masat popullore — narodne mase. poqe, con}. samo, samo što. por, conj. ali, medutim, već, samo, ipak. por -i*, m. pora (otvor na koži). por -iz, m. vid. stufë. porcek -Ui m. bo(. vid. susak. porcelanë -a, /. porcelan. porciën -i, ni. obrok. pordhamžn -i, m. vid. pordhash. pordhdsh -i, m. prdavac, prdavko. pordhë -a, /. prdež. porënd -i, ni. plot od trnje. porëz -i, m. vid. (atim. porfir -i, »/. niin. porfir, purpurni kamen. pornografi -a, /. lit. pornografija, bestidna književnost, bestidna umetnost, „gololinja”. pornografik -e, adj. pornografski, -a, -o. porosi -a, /. poruka, zavct, amanet; opomcna, upozorenje; nalog; porudžbina, narudžbina; savet. porosit, V. poručiti, zavetovati; oponienuti, upozoriti; naložiti, nalagati; naručiti; savetovati. porositës -i, m. naruëilac. porositur (i,e), adj. poručen, -a, -o, naručen, -a, -o; naložen, -a, -o; upozoren, -a, -o; savetovan, -a, -o. porotë •г,/.Јиг. porota. porćz -e, adj. poroz/ -an, -na, -no, Škriljast, -a, -o: gur poroz — škriljast (šupalj) kamen. porsd, conj. samo što, tek što, istom Sto; adv. malo pre, samo Sto. porsalindur (f,e), adj. novoroden, -a, -o. porsë, conj. ali, već, medutim. porsi, adv. baS, baS kao. ' port -i^ m. porta, luka, pristaniSte. portare/-rja, /. arh. portal, glavna vrata. portativ adj. priruč/ -an, -na, -no, lako nosiv, -a, -o. portë -a, /. vid,_ derë.-----\ ^ г Ш г .-i7-zn. -p ortii^,- vratais ''portofći -1, m. novčanik, budelar. portokdil -i, m. bot. (Citrus aurantium) pomorandža. portret -i, m. portret, lik, slika. portretist -1, m. portretist, slikar, crtač. porre/-rrja, /. kamicak, vid. i gurmac. porrc -I, m. anat. kapura vid. aliver, porn's, V. ugasiti, ublažiti, ugladiti; porrita zjarrin — ugasiti (ugasih) vatru; po-

POSHTËSHENUAR

rrita grindjen — ugladiti (ugladih) svadu; porritem — ugasiti se; izgiaditi se. porropi - a ,/. ruSenje, ruSevine; nezgoda, nevolja, nesreća. posd, adv. samo Sto; posa ka dalë — samo Sto je iziSao (-la); coitj. posa të vijë, do t’i thorn — čim dode, reci cu mu Goj)posaçc, adv. posebno, naročito. posaçëm (i) -çme (e), adj. poseb/ -an, -na, -no, naročil, -a, -o, osobit, -a, -o, specijal/ -an, -na, -no. posaçërislit, adv. posebno, naročito, osobilo, spccijalno. poscdim -i, ni. posedovanje, imanje, svojina. poscdćj, V. posedovati, imati, svojatati. posedues -i, m. posednik, imalac, sopstvcnik. posë, adv, posebno; prep, osim, sera, posi, adv. dakako, baS tako, dapače; prep, kao, kao Sto. posikur, conj. kao, kao Sto, vid. i sikurse. posikiindër që, conj. kao da, baS kao da, kao Sto. post -i>, m. položaj, dužnost; postaćija, prostirač od ovčije kože. post-R, ni. stanica: post policie-policijska stanica. postdf -i, m, veliko kameno korito. postafdf, adv. vid. aprastafat. postahc/-hja, /. postaćija, prostirač od ncostrižcne ovčije kože. postđr -e, adj. poStanski, -a, -o. postžt -i, m. parccla, njiva. postdt, V. posustati; postatcm — posustati se, umoriti sc. postblok -u, m. policijska stanica na ulazu grada. postćrk -u, m. pastorak, pastorče. postë -a, /. pošta (РТТ); sama zgrada poSte; poSiljka. postćtelegrdfc -a, / . poSta, zgrada poSte. postiër -i, in. poštar, raznosač pošte. postimë -a, /. med. suSica, tuberkuloza. postiqe/-qja, / . vid. postahe. postrë -ja, /. trem, vid. i hajat, treme. postulit -i, m. postulat, sud do kojega se nc dolazi po vlastitom iskustvu, nego se prima kao polazna tačka, bez dokaza; tvrdnja, pretpostavka koja je sama po sebi tako očita da je nc treba dokazivati. poshtazi, adv. odozdo. poshtë, adv. dole, nisko; hidhe poslitë — bad dole, poshtëm (i) -tme (c), adj. donji, -a, -o, niski, -a, -o. poshtënoj, V. vid. poshtëroj. poshtër (i,e), adj. fig. ni/ -zak, -ska, -sko, gnus/ -an, -na, -no, prostački, -a, -o. pod/ -ao, -la, -lo, sram/ -an, -na, -no; donji, -a, -e. poshteri -a, / . vid. poshtërsi. poshtërini -i, m. ponižavanje. poshtëroj, V, poniziti, poniiavati, unizili, obcSčastiti; poshtërohem — ponižavati se. poshtërsi -a, /. niskost,poniženje, podlost, pokvarenost, sramota, neraoral. poshtërsisht, adv. nisko, sramno, podlo. poshtëshëniiar (i,e), adj. dole navedeni, -a, -o, citirani, -a, -o.

POSHTME

254

poshtme/-nija (e), /. donja s(rana, padina. pot -i>, ni. zemljani sud za livcnje metala (u filigranstNu); vodenični koš. pot -i^, f/i. muško odojčc, muško dele, potds 'i, /п. min. kalijum. potasč -a, /. hem. polaša, kalijev karbonat, ■ pepcljača. pofencc -a, /. fiz. sila, snaga; mat. stepen, stepenovanje, potencija. potenci^I -i, m. fiz. potencijal. potencidl -e, akj. potencijal/ -an, -na, -no, moguć, -a, -e. potere/-rja, J'. vid. poterč. poterexbi -u, m. galamdžija. poterë -a, f. galama, vika, buka, graja; potera, hajka. portr -I, m. putir, čaša za pričest/ kalcž. pofis, V . (na)pojiti, napajati (stoku); (na)topiti, natapati, politi, polcvati (zemlju). potisk -u, m. sprava za ribolov. potke -ai, /. bot. vid. panjč. potke -a^, /. potka (prut) koja znači zabranu ispaSe; strašilo od krpa u čovekovoj veličini za zastrašivanje ptica; nadgrobna ploča; dečja igra kamenim pločicania. potkonj -i, m. potkovica. potkiia/-koi, m. potkovica. potrcsë -a, /. muka, patnja, trpljenje. potrcsit, V. mučiti, izmučiti, pretrpiti. potresitun (i,e), adj. dial. vid. vuajtur (i,e). pofurake -t, m. pl. scljaci, čakširaSi. poture -t, /. pl. čakširc. . pothua], adv. takoreći, gotovo. vid: i pothuajse. pothuajsc, adv. takoreći, gotovo, skoro, bczmalo, zamalo. povojč -a, /. povoj. pozë -a, / . poza, diianje, stav; /ig. naduvenost, izv(^tačeno đržanjc. • pozgë -a ,/. udolina, uvala. pozicion -i, m. voj. pozicija, položaj. pozitë -a, /. položaj, čin; stav, pozicija. pozirtv -i, m. pozitiv, fotografija, kopja dobivena s negativa; gram, prvi stupanj poređenja. pozitiv -e, adj. pozitiv/ -an, -na, -no; mat. pozitivan (broj). pozitivist -i, m. fit. pozitivist (a), pristalica pozitivizma. pozitivisUt, adv. pozitivno, taCno, potvrdno. pozitivizëm/-zn)i, m. fil. pozitivizam, učenje koje se zadovoljava utvrđivanjem činjenica, datosti, odbija svaku metafiziku, a Izbegava objašnjavahje i stvaranje hipoteza, ograničujući se na obično opisivahje činjenica. pozćj, V . pozirati, zauzcvši određeni položaj, služiti umetniku kao model i kao objekt za slikanje; fig. naduvavati se, „glumiti”. , pra, conj. zato, prema tome; adv. dakle. prafullimë -a, /. iskra, žiža iz vatre. prafulloj, V . vid. përcëlloj. prag -u, m. arh. prag, podmetač. pragmatizem/-zmi, m. fil. pragmatizam, noviji filozofski pravac po kome celokupno naše

PRAPAMBETJE

saznanje Ireba merlli i ccniti samo o njegos'oj praktičnoj vrednosli i korisii za život. pragth -i, m. vid. prag. praj', V. zaraziti, inficirati. ргај2, V . prestati, prekinuti, ćutati. ргаје -ai, / . zaraza, infekcija. ргаје -a*, /. odmor, odmaranje; stan, prebivanje. prajshem (i) -shme (e), adj. mir/-an, -na, -no, tih, -a, -o, spor, -a, -o, lagan, -a, -o. praksim -i, m. pokvarenjaštvo, nemoralnost. praksoheni, v. pokvariti se. praksucni (i) -me (c), adj. dial, pokvaren, -a, -o, nemoral/-an, -na, -no, vid. i prapë (i,e). praklicizëm/-znu, m. prakticizam, praktičnost; smisao za časovite potrebe na štetu principa. praklik -e, adj. praktič/-an, -na, -no, svrsishod/ -an, -na, -no, zgod/-an, -na, -no, priklad/ -an, -na, -no, primenljiv, -a, -6, proved iv, -a, -o. praktikdiit -i, m. pripravnik, vežbenik. praktikë -a, /. praksa, uvežbanost, iskustvo. prakh'kisht, adv. praktično, uvežbano. praklikoj, v. praktikovati, prakticirati, vežbati. praktikuar (i,e), adj. praktikovan, -a, -o, prakticiran, -a, -o, irvežban -a, -o, uvežban, -a, -o, rutiniran, -a, -o; iskus/-an, -na, -no. pramatdr -i, m. šetajući trgovac, trgovački putnik. pramati -a, /. šetajuća trgovina, prodaja na ulici, ' na tezgi. pramë (i) -me (e), adj. zaražen, -a, -o, inficiran, -a, -o. pranddj, conj. zbog, zato, prema tome, izrazloga. prandćj, conj. zbogTvid. prandaj, prandij, V. presaditi, prcsađivati (voće), vid. përarëndit. pranë, adv. blizu, pored, kraj; prep, pranë meje — pored mene; pranë shkollës — pored (blizu) škole. pranga -t, /. pl. okovi, lisice; bukagije. prani -i, /. prisutnost, prisustvo. praniin -i, m. prijem, primanje; priznanje, priznavanje. pranishëm (1) -shme (c), adj.' prisut/ -an, -na, -no. pranoj, V . primiti, primati; priznati, priznavati; pristati, prihvatiti; dopustiti, odobriti. pranshëm (i) -shme (e), adj. mat. susedni, -a, -o. pranuar (i,e), adj. primljen, -a, -o, prihvacen, -a, -o, priznat, -a, -o, prihvatljiv, -a, -o. pranueshem (i) -shme (c), alj. prihvatljiv, -a, -o. pranverë -a, /. prolece. prapa, adv. pozadi, natrag; bjcri prapa kësaj çështjeje — potegoi ovu stvar, zauzmi se za ovu stvar; prep, iza: prapa meje — iza mene. prapa (e), /. zalcdina, pozadina, zadnja strana. prapagëjë -a, /. anat. jednjak. prapakdkë -a, /. anat. potiljak. prapambëtës -e, adj. zaosta/-o, -la, -lo, primitiv/-an, -na, -no. prapambëtës -1, m. primitivac, prostak. prapambëfje/-tja, /. zaostalost; zakašjenje.

PRAPAMBËTUR

255

prapambćlur (i,e), odj. zaosta/ -o, -la, -lo, primitiv/-an, -na, -no.prost.-a, -o, zakržlja/-a,-la,-lo. prapamendim -i, m . zlonamemost, zlo namera prilajena misao. prapanik -e, adj. zaosta/ -o, -la, -lo, konzervativ/ -an, -na, -no, ncnapred/ -an, -na, -no, staromod/ -an, -na, -no. prapardjë -a, /. voj. pozadina, zaštitnica. prapaskënë -a, /. zascena, mesto iza scene; fig . zakulisa, potajno. prapashfësë -a ,/. gram , sufiks, nastavak, dodatak reči, prapaveprues -e, adj. povratni, -a, -o, retrospektiv/ -an, -na, -no; ligj me fuqi prapavepruese — zakon sa povratnim dejstvom. prapavijë -a ./. voj. pozadina, teritorija iza fronta. prdpazi, adv. pozadi, natrag, natraške, naopaëke. “^apë, adv. naopako, preokrenuto, izvrnuto; e ke nisë prapë ~ naopako si робео (-la); ponovo, opet, iznova; ipak; opet. prapë (i,e), adj. naopak, -a, -o,' izvmut, -a, -o; ana e prapë — naopaka, izvrauta, preokrenuta strana; zao, opak, -a, -o, zlob/ -an, -na, -no, pakos/ -lan, -na, -no. prapëm (i) -pme (e), adj. potonji, -a, -o, zadnji, a, -o. prapëseprdi>ë, adv. opet, ponovo, iznova; ipak. prapësi -a, /. pakost, zloba, nevaljalost, nestašnost. -...... —_________ ^ prapëslm -i, povlačenje, odstupanj^'") prapësm (i) -sme (e), adj. zadhji, -a, -e, stražnji, -a, -e. prapësoj, V. odbiti, odbijati, odstraniti, odstupiti; prapësohera — odbijati se, povlačiti se. prapështoj, V. poremetiti, unazaditi; odbijati, odstraniti; prapështohem — unazaditi se; povlačiti se. prapët, adv. naopako,- naopačke, izvmuto. prapët (i,e), adj. vid. prapë. prapëta, adv. vid. prape. prapme/-mja, (c), f. kxaj, svršctak, prapmćt, adv. dogodine. ргарбј, V. odbiti, odbijati, odvratiti, 'odvraćati; prapobem — odbiti se, odstupiti se, povlači-tise. praps, V. vid. p'rapoj. prapse -t, /. pl. krstina (zadnji deo samara), prapsine -a, /. hladovina, skriveno mesto (koje ne greje sunce). prapsje/-sja, / . uzmicanje, povlačenje. ^ prdptazi, adv. naopako, vid. i prapë. pfaptë 0,e), adj. vid. prapë. praptćj, ë. prevmuti, preturiti, izvmuti. praqc -t, f . pl. uzengija. , prardn -i, M l. prokop, jarak, rov, jendck. prarim -i, m . fiz . pozlata, pozlaćenje. praroj, V. fiz . pozlatiti. praruar (l,e), adj. pozlaoen, -a, -o. pras -i. M l. bot. vid. presh. prase, conj. ako, ništa, ne marl (dopuStanje). prasem (i) -sme (e), adj. zadnji, -a, -e, stražnji, -a, -o.

PREGJIM prask - u , M l. zavesa, zastor; kora (tanka); tanak sloj snega; tanka kožica; zamagljivanje. prashit, V. kopati (kukuruz i drugo). prashitje/-tja, /. kopanje, okopavanje. prashitur (i,e), adj. okopavao, -a, -o, okopan, -a, -o. prashk -u, M I. vid. prask. prashtë -a, /. vid. babe. pravulHm - i , m i . isparenje (vodenom parom). pravulldj, V. ispariti; pravullolibm — ispariti se (vodenom parom). prazhdë -a, /. praćka, vid. babe, pro -ja, /. pljačka , pljačkanje, otimačina. precedent -i, m i . presedan, primer; pa precedent — bez presedana, bez primera. predikdt -i, m i . gram, predikat, prirok. predikatdr - i , m i . propovednik, sveštenik. predikatore/-rja, /. predikaonica, govornica, katedra. prcdikim -i, mi. pridika, propoved. predikoj, v-. propovedati, držati pridiku. prcdisponini -i. M l. predisponiranje, predodredenost.

predisponoj, v. predisponirati, predodrediti, predodredivati, priprcmiti unapred za. predisponuar(i,e), ei(|. predisponiran, -a, -o, predodreden, -a, -o, pripremljen, -a, -o unapred za. predk -u, M I. pridika, propoved. predominim -i, m i . predominacija, nadvladavanjc. prcdominćj, v. predominirati, nadvladati, nadvladavati. predominuar (i,e), adj. predominiran, -a, -o, nadvladavan, -a, -o. predlie -a, f . tane, hitac, kuršum. pref, V . (na)oštrili. prefje/-fja, /. (na)oštrenje. prcfur (i,e), adj. (na)oštren, -a, -o. prcfekt - i . M l. prefekt (ranije; sreski nacelnik). prefckturë -a, / . prefektura (načelstvo). preferim - i , m i . preporučenje, prcporučivanjc; sviđanje, dopadanje. prefcroj, V. preporučiti, preporučivati; svideti, sviđati, dopadati; preferohem — svideti se, dopadati se. preferuar (i,e), adj. prcporučljiv, -a, -o; dopadljiv, -a, -o. prefese/-sja, /. pcrorez, oštrač za olovke. prefiks - i , m i . gram, prefiks, prcdmetak, vid. i parashtese. prefull -i. M l. pogaca, hleb pecen na žeravici. pregatit, V. spremiti, pripremiti, zgotoviti; prcgafita drekën — spremih rucak; e kam pregatihir fjalimin — spremio (-la) sam govor; pregatitem — spremiti se, pripremiti se. pregatitjc/-tja, /. priprema, spremanje, gotovost. pregatitor -e, adj. pripremni, -a, -o; kurs prcgatitor — pripremni kurs; keshilli pregatitor — pripremni odbor. pregatitur (i,e), adj. pripremljen, -a, -o, sprera/ -an, -na, -no. pregjim -i, M l. domaći obred povodom rodenja muškog deteta, vid. i poganik.

PREH preh, V. vid. mprcli. prehalohem v. smršavili sc. prehem, v. odmoriti se, počivali. prehër/-hri, in. naručje, krilo; e mban foshnjen në prehcr — drzi dctc u naručju; fig. në prehër të familjcs — u krilu porodice. prchistori -a, /. pra(li)islorija. prehistorik »e, adj. pra(h)istorijski, -a, -o. prehjc/-hja, /. odmor, odmaranje, počinak, počivanje. prej', V. ođmarati, počivati; prijati. ртср,ргер. od, iz, sa; otkad; vij prej qy(eti — dolazim iz grada; merre prcj meje — uzmi od mene; njerëz prcj fshatravc — Ijudi sa scla; prej se erdhi ai — otkad je on došao. prejđrdhje/-đhja, /. poreklo, poslanak, podrijetlo. prejirdhur (i,c), adj. gram, složen, -a, -o: fjalë e prejardhur — složena reč. ргек, V. taknuti, dirnuti, pipnuti, pipati; mos e ргек rae dorë — ne pipaj rukom; c preku në nder — dirao (-la) ga (ju) je u čast; mos e ргск atë punë — ne radi taj posao; prckem — uvrediti se; dirnuti sc. prckatir -c, adj. Iaktič/-an, -na, -no. prekë -ai, /. diranje, pipanje; plamenjača (bolesi vinove loze). prekë -а^, /. pega (na lieu). prekël/-kla, f. zool. člankovit dodatak (ticalo, pipalo) na glavi člankonožaca koji je jedan od čulnih organa. prekës -e, adj. lopovski, -a, -o, kleptomanski, -a, -o; dirljiv. -a, -o. prekje/-kja, /. pipanje; //z. ^konlakt. prekur (i,e), ТЈЈ. dirnut, -a, -o, dirljiv, -a, -o, ganutljiv, -a, -o; udaren, -a, -o. (od bolesti), napadnut, -a, -o, (od bolesti).. prekurs6r-i, m. vid. paraardhës. preldt -i, m. prelat, naziv visokog erkvenog dostojanstvenika (biskup. opat). prelud -i, m. preludij, uvodni deo muzičkog dela, predigra; fig. pristup, uvod, početak, najava. prell -1, m. mesto izloženo suncu. preme 0) -me (e), adj. dial. pogod/-an, -na, -no; ai është i premë per atë punë — on je pogodan („skrojen”) za taj posao; posečen, -a, -o, skrojen, -a, -o, vid. prere. premierë -a, /. premijera, prvo prikazivanje umetničkog dela. premlsë -a, /. fil. preniisa, jedan od barem dvaju sudova iz kojih se izvod zakljuČak, pretpostavka, propozieija. , premje/-mja, /. vid. prerje. prerafe/-tja (e), /. petak. premtim -1, m. obecanje. premtoj, V. obećati, obećavati. premtuar (i,e), adj. obecan, -a, -o, obećavan, -a, -o. prendc/-dja, /. vid. premfe. preodćn, V . zaiaziti; prendoi dielli — zašlo je sunce. preokupiin -i, m. preokupaeija, zabrinutost, briga, preopterccenje, zaokupljenost, obuzetost.

256

PRETENDfM

preokupoj, 1’. preokupirati, zabrinuli, obuzeti; preokupohem — preokupirati se, zabrinuti sc, zaokupljati se, obuzeti se. preokupuar (i,e), adj. preokupiran, -a, -o, zaokupljen, -a, -o. obuzet, -a, -o. prerazi, adv. odsečno. prere, adv. odsečno; bezuslovno, apsoiutno. prcrë (i,e), adj. poseCen, -a, -o, narezqn, -a, -o; skrojen,’-a, -o; çmira i prere — odredena (vezana) cena; vendira I prere—konaëna odJuka; qumesht i prerë — pokvareno mleko; verë e prerë — kiselo vino. prerje/-rja, /. sečenje, rezanje; krojenje; mat. presek. pres', V. seci: klati; pres thonjtë — seći (sečem) nokte; preje roishin — poseći meso; preu një qengj — zaklao .je jagnje; preva gishtin — poseicoh prst; i pre(t udhën — pripreči mu (joj) put; preja pazarin — odredi mu Goj) cenu; ia prenë dy vjet — osudiše ga (je) na dve godine; s’ma preu mendja — nisam verovao (-la), nisam mislio (-la); i preu hovin — zaustavi mu Ooj) polet; i preu fjalën — prekinu mu (joj) reč; ia preva shkurt — rekoh (govorih) mu Ooj) kratko;//^. e preu në besë — izdade ga (je), pogubi ga (je) na prevaru; pre­ hem — poseci se. pres^, V . čekati, dočekati, saCekati; të prita gjithë ditën — čekah tc ceo dan; s’dintc se ç’e prisfe — nije znao (-la) šta ga (je) čeka; na pritčn mirë — lepo nas dočekaSe; prit pak — sačekaj malo; nuk më pritef — ne čeka mi se. pres -i, ш. sdt\vo;fig. sekiracija: mos ki pres — ne sekiraj se. presë -a, f. scčivo; prokop, kanal za navodnjavanje; vrsta ribarske (velike) mrcže; izdaja. prevara; gram, zarez, zapeta. presidćnt -i, m. president, predsednik, premijer. presidium -i, m. prezidijum. presion -i, m. presija, pritisak. presje/-sja, /. gram. vid. presë. presfdr -1, m. krojač, terzija. vid. i rrobaqepës. prcstari -a, /. krojačnica, vid. i rrobaqepësi -a. prestigj -i, m. prestiž, ugleđ, autoritet, uticaj, uva^vanje, poštovanje, dobro ime. presupozira -i, m. pretpostavka, naslućivanje. presupozćj, V. pretposlaviti, pretpostavljati, naslutiti. presh -i, m. bot. (Allium роггшп) praziluk. preshajkë -a, /. plevačica (vrsta motike). preshëm, adv. ljuto, zagorčeno. preshtë (i, e), adj. zelen, -a, -o, (za boje). preshtćn, V. (za)zelem'ti, ozeleniti. pretdr -i, m. konjokradica; deoničar u pljaCki, pljačkaS. prelëkst -i, m. pretekst, izgovor, izlika. pretencë -a, /. pretenzija, zahtev, tražende, težnja, želja, svojatanje; jur. zahtev tužioca da se primeni odgovarajuća zakonska odredba prema okrivljenom. preteudim -i, m. pretenzija, zahtevanje, traženje, težnja, polaganje prava na nešto.

p r e t e n d Oj

pretendoj, v. pretcndirali, zahtevali, traziti, tcžiti. prctcndiics -i, m. pretendent, tražilac, koji istjče zahlev. pretim -i, m. pljačka, pljačkanje, otimanje, otimačina. prctoj, V. pljačkati, provalili u kudu (silom); prctohem — opljačkati se, biti opljačkan. prevcntiv -i, m. prevenliva, predvidena sredstva, zaštiie. prevenliv -e, adj. preventiv/-an, -na, -no, zaltitni, -a, -o; masa preventive — preventivne (zaštitne) mere. prevë -a*, f. put, cesta. prevë -a2, /. pobeda, vid. fitore. prezantim -i, m. predstavijanje, predstava, izvedba; podnošcnje, iznošenje. prezantćj) V. predstaviti, izvoditi; podnosiii, iznositi. prezbit -e, adj. dalekovid/ -an, -na, -no, dalckovid, -a, -o. prezence -a, /. prisutnost, prisustvo. prczënt -i, m. gram, prezent, sadašnje glagolsko vremc. prezënt -e, adj. prisut/ -an, -na, -no. prënjkë -a, J'. ožiljak, bradavica. pri -a, /. trap, aleja; prokop, kanal. prials -i, m. rid. puls, prianolicin, V . naginjati se, nagnuti sc. priç -i, m. vid. prinxh. prieçë -a, /. stari (pocepani) opanak. prior, i>. prevrnuli, okrenuti dole, izvrnuti; nag­ nuti, naginjati, težiti; priri syte — uperi poglcd (odi); priru më të djathtë — okreni se desno; u pruar — okrenu se. prift -i, m. katolički sveštenik; sveštenik. priftëreshë -a, /. popadija, hođžinica; sveštenica. priftëri -a, /. sveštcnstvo, kler. priftërishf, adv. sveštenički, sveStenski. priftëror -c, adj. sveštenički, -a, -o, sveštenski, -a, -o. prigjćj, V . vid. përgjoj. prij, V . voditi, predvoditi; prij se s'e dimë rrugen — vodi (nas) jer ne znamo put; oficeri u prin usbtarcve — oficir predvodi vojnike; t’u priftë e mbara! — poslužila te sreda! të ka pri kjo klime ^ prijala li je ova klima. prijafdr -I, m. vodid, delnik, kolovoda, voditelj. prije/-ja, /. trap; prokop, kanal za vodu. prijë -a', f. trap, aleja. prijë -a2, /. vodstvo, predvodenje. prik -u, m. koso; shtëpi me prik — kuda sa kosim krovom (krov na jednu stranu). prikë -a, / miraz, prdija. prill -i, m. april, travanj. prime -t, /. pi. ledenje, narodnim lekovima (travama). primitiv -i, m. primitivac, prostak. primifiv -e, adj. primitiv/ -an, -na, -no, prostadki, -a, -o, zaosta/ -o, -a, -lo. primifivizëm'-zmi, m. primitivizam, zaostalosi, prostadluk. 17 F jalor shqip serbokioalisht

257

PRIVAT

prlhuilacë -të, /. pL bol. primulacee, jagordevine. princ -i, m. princ, knez. princcshë -a, /. princeza, kneginja. princip -i. III. princip, nadelo, vid. i parim. principatë -a, /. kneževina. principiël -e, adj. principijel/ -an, -na, -no, nadel/ -an, -na, -no. principialitët -i, m. principijelnost, nadelnost. princćr -e, adj. kneževski, -a, -o. prind -i. III. roditelj. prinxh -i, m. mesing. pripalë -a, /. vid. përparje. priqe -t, / . pi. med. zapaljenje (upala) zglobova, vid. \ cermë. prirem, V. nagnuti se, naginjati se, ugibati se. prirë -a, /. zglob, dianak: priri i këmbës — nožni zglob. prirët (i, e), adj. kos -a. -o, gibljiv, -a, -o, nagnut, -a, -no. prirje/-rja, / . sklonost; geoiti. nagib. pris -i, m. voda, delnik, predvodnik. priskoj, V. vid. stërpik, prish, V . (po)kvariti; rušiti; prish sabafio — pokvariti (kvarim) sat; u prish moti — pokvarilo se vreme; c prishi shtëpinë — porušio (-la) je kudu; e prishi alkooli — upropasti ga (je) alkohol; i prishën marrëdhëniet — pokvariše ođnose; prishem — pokvariti se; iu ka prishur gjaku — pokvarila mu (joj), se krv; pse je prishur kështu? — što si tako propao? prishalësh -i, m. vunovladar. prishapldngas-i, m. raspikuda. prishaqëfas, adv. bezvoljno, hevoljno, kvarivolje. prishë -a, /. kvar, kvarenje; rušcnje. prishës -i, m. pokvarenjak, raspikuda. prishje/-shja, /. kvar, kvarenje; rušenje; rasipništvo. prishur (i, e), adj. pokvaren, -a, -o; makinë e pri­ shur — pokvarena maSina; qen i prishur — besan pas; njeri i prishur — pokvaren dovek. prishura -t, (të), /. pl. vid. shpenzim, pritdr -i, m. busijaš, čovek koji čeka u zasedi. pritesë -a, f, vid. përtesë. pritë -a, /. busija, zaseda. pritëm/-tmi, m. dial. vid. ardhme. pritës -e, adj. prijemni, .a, -o; dhomë pritëse — prijemna soba (gostinska soba); njeri pritës — gostoprimljiv dovek. pritje/-tja, /. dodck, gostoprimljivost; dodekanje; dekanje. pritme/-mja, /. dial, vid. pritje. pritmeni -a, f. privremeno udaljavanje s posla (zbog bolesti i drugo). pritćj, V. vid. përtoj. pritshëm (i) -shme (e), adj. gostoljubiv, -a, -o, gostoprimljiv, -a, -o, darežljiv, -a, -o. pritur (i, e), adj. gpstoprimljiv, -a, -o, gostolju­ biv, -a, -o; dodekan, -a, -o. ugošden, -a, -o. privët -i, m. privatnik, inokosnik. privdt -e, adj. privat/-a n ,- n a ,-no, inokos/-an, -na, -no.

PRIVATfSHT

258

privatisbt, adv. privatno, inokosno. privatizim -i, m. privalizacija. privat|z6j, V . privatizirati. privatizuar (i, e), adj. privatiziran, -a, -o. pr|vil6gj-i, m. privilcgija, povlaslica, povlašćenjc. privilegjoj, V. privilegirati, povlaslili; privilcgjohem — privilegirati se, biti povlaSccn. privilegjuar (i, e), adj. privilegovan, -a, -o, privilcgiran, -a, -o, povlašćen, -a, -o. prjvim -i, m. jiir. pritvor, pritvaranje. privoj, Г, jur. pritvoriti. privuar (i, e), adj. Jur. pritvoren, -a, -o. prizë -a, /. uvalica, kanal za vodu; vod, dovod, cev za vodu; električni vod. prizmatik -e, adj. prizmatič/ -an, -na, -no, u vidu prizme. prizmë -a, /. prizma. probateshe -a, /. vid. inotërmë. probatin -i, m. vid-. vëllam. probatinohem v. pobratimiti se. probe/-bja, m. pobratim, pobro. |)roblćni -i, m. problem; mat. zadatak. |)roblema(ik -e, adj. problematic/ -an, -na, -no. problcmatikc -a, / . problematika. procedim -i, m. jur. procedura, postupak, postupanje. procedoj, V . postupati, postupiti, izv'oditi postupak, ispitati, istražiti u procesu procedure, procedural -e, adj. procedural/ -an, -na, -no. procedure -a, /. procedura, postupak; jur. pro­ cedura gjyqësore — sudska procedura, sudski postupak. proces -i, /«. proces, tok, razvoj, razvitak. proccsverbdl -i, m. zapisnik. proccsion -i, >11. proccsija, svečana povorka, litija. proçkë -a, /. greška, neodmerenost (reči i dela). produkt -i, » I . produkt, proizvod. produktiv -e, adj. produktiv/ -an, -na, -no. produktivitet -i, nf. produktivitet, produktivnost. prodhim -i, m. proizvod, proizvodnja; шдл produkt, rezultat dobiven množenjem. prodliJmtari -a, /. proizvodnja. prodlićj, V. proizvesti, proiz\'oditi. prodhues -I, >n. proizvođač. prodhues -e, adj. proizvodni, -a, -o, proizvođački, -a, -o. profdn -e, adj. nevest, -a, -o, ncupucen, -a, -o u neku stvar; svetov/ -an, -na, -no; bogohulj/ -an, -na, -no, bezbožnički, -a, -o. profanoj, V. profanirati, oskrnuti, huliti, obesvetiti. profeci -a, /, profetizam, predskazanje, proročanstvo, proricanje. profesićn -i, m. profesija, zanimanje, struka. profesionai -e, adj. profesinal/-an,-na,-no, struč/ -an, -na, -no. profesionalist -i, m. profesionalac, stručnjak. profesćr -i, MI. profesor. profesoreshë -a, /. profesorica, žena profesor. drofet - i , M I. profet, prorok.

PROLĆG profetik -e, adj. . profetski, -a, -o, proročanski, -a, -0 . profcfizćj, V. profetizirati. proreci, proricati. profetizuar (i, c), adj. profetiziran, -a, -o, prorican, -a, -o. profil -1, MI. profil.

profilaktik -e, adj. med. profilaktič/ -an, -na, -no, preventiv/ -an, -na, -no, zaštitni, -a, -o. profit -i, M l. profit, dobit, dobitak, višak vrednosti. profkë -a, /. štrcaljka (dcčja igračka); laž, svaštarija. prog -u, Mi. vid. tbumb. program -i, Mi. program, programatik -e, adj. programski, -a, -o. progrës -i, Mi. progres, napredak. progresiv -e, adj. progresiv/ -an, -na, -no, napred/ -an, -na, -no. progresićn -i, m i . progres, napredak; »lat. pro­ gres ija. progresist -c, adj. progresiv/ -an, -na, -no, napred/ -an, -na, -no. progresist - i , m i . naprednjak. projekeion -i, m i . gear)}, projekeija; projektovanje. projekt - i , M I. projekat, plan, zamisao. projektim - i , m i . projekeija, zacrtanje. \ projekfiv -e, adj. projekeioni, -a, -o, riaertni, -a. -o. projektiigj -i, /. projekt zakona, naert zakona, zakonski naert. projektoj, V . projek'irati, projektovati, planirati, I projektor -i, M I. fiz. projektor, aparat za projekeiju. projektues -1 , m i . projektant. projerë -a, /. arh. vratni doboS. projë -a, /. vid, prć. prokë -a, /. viljuška, silica; čavao, vid. Ihimb. proklainatë -a, /. proglas, objava, poziv.proklamoj, v. proglasiti, objaviti, proklamosati, proklamirati. proklarauar (i, e), adj. proklamiran, -a, -o, proklamovan, -a, -o, proglaiSen, -a, -o, objavljen, -a, -o. proklitik -€, adj. gram, proklitič/ -an, -na, -no (rec bez akcenta). prokopi -a, f. vid. dobi. prokurë -a, /. jur. prokura, punomoćje. prokurćr -1, M I. javni tužilac, zastupnik javne tužbe. prokurori -a, /. jur. tužilaštvo, javno tužilaštvo. proletir -1, m. proleter. proletdr -e, adj. proleterski, -a, -o, proletaridt - i , m i . proleiarijat. proletarizim - i , m i . proletarizacija, osiromašcnje. proletarizćj, v. prolctarizovati, proletarizirati, osiromašiti. proletarizuar (i, e), adj. proletarizovan, -a, -o, proletariziran, -a, -o, osiromašen, -a, -o. Prolog -u, M I. Prolog, predgovor, uvod; predigra.

pro m em o

A rjje

259

proniemo!irje/-rja, /. promemorija, službcno pismo u kome se nekomc izlaže šlo bi trcbalo učiniti. prondr -i, m. vlasnik, imalac, posednik. prone -a, /. vlasništvo, imovina, svojina, posed, proncsi -a, /. posed, vlasništvo. pronësor -e, adj. vlastit, -a, -o, vlasnički, -a, -o. pronćr -c, adj. gram, prisvojni, -a, -o; mbiemer pronor — prisvojni pridev; përeniër pronor — prisvojna zamenica. propagande -a, /. propaganda, propagandist -i, m. propagandist(a), propagator, propagandistik -c, adj. propagandistički, -a, -o, propagatorski, -a, -o. propagandni, -a, -o. propagandćj, v. propagirati. proporcićn -i, m. proporeija, srazmera. proporcionSl -c, adj. proporcional/ -an, -na. -no, srazmer/ -an, -na, -no. proporcionalisht, adv. proporcionalno, srazmerno. proporcionalifćt -i, m. proporcionalnost, srazniernost. propoziin -i, m. predlog, predlaganje. propozćj, V. predložiti, predlagaii; propozohen — predlažu se; propozohem — predlažem se. propozuar (i, e), adj. predložen, -a, -o, predlagan, -a, -o. proirozues -i, m. predlagač. prorc, adv. stalno, vazdan, uvek. prosëk -11, m. staja, stala. prostitucion -i, m. prosiitucija, bludništvo 0. psaliirati, pevati crkvcne pesme. psalm *i, ni. psalam, crkvena pesma. psalt -i, /n. psalmist, pcvač psalme. psaltćr -i, nt. vid. psaltir. psaltës -i, m. vid. psalt. psaltir-i, m. psalcir, knjiga psalama. pse, adv. zašto: pse erdhe? — zašlo si došao; conj. što, zato: s’erdha pse qeshë sëmurë — nisam došao (-la) što sam bio (-la) boleslan, (zato što sam bio bolestan). psć -ja, /. „zašto”, razlog, uzrok, povod. pseudo, part, u složenicama označuje: nadri, nazovi. pseudokIasicizëm/-zmi, m. lil. pseudoklasicizam. pseudonim -i, m. pscudonim, izmišljeno ime ili prezime koje se upotrebljava pored vlastitog imena. psike/-kja, /. psiha, duša, duševni život; lit. mentalitet. psikiatër/-tri,. h i . psihijatar, lekar za duševne bolesti. psikiatri -a ,/, psihijatrija, dco medicine o duševnim bolestima. psikiatrik -e, adj. psihijatrijski, -a, -o. psikik -e, adj. psihički, -a, -o, duševni, -a, -o. psikike -a, /. psiha. psikoanalizë -a, f . psihoanaliza. psiko, part, psiho. psikolćg -u, HI. psiholog. psikologe/-gja, /. psiholog (žena). psikologji -a, /. psihologija. psikologjik -e, adj. psihološki, -a, -o. psikologjizëm/-zmi, h i . lit. psihologizam. psikozë -a, /. psihoza, duševna bolest, nenormalnost; nastrojenost, duševno raspoloženje. psitacidë -f, /. p\. zool. papagali, psitaci. psoiiis, V. nabaviti, kupovati (namirnice), snabdevati se (namimicama). psonisje/-sja, /. snabdevanje hranom, nabavka namirnica. psherëfij, v. uzdahnuti, stenjati. psherëtimë -a, /. uzdah, uzdisanje, stenjanje. pshesh -i, in. vid. përshesh. pshik, V. vid. fshik. pshikarte -a, /. hot. (Coluthea arborescens) pucalina. pshikatžr, h i . dvoličan, lažov, 'ulizica. pshikë -a, /. vid. fshikë. psliikëlldj, V. šibati. pshikshiuTë -a, /. aiwi. mokraćni mehur. pshoj, V. vid. pshcrëtij. pshtjellcë -a, / . vid. shakullinë. pshurr, V. pišati, mokriti; pshurreni se.

upišati

publicisf-i, in. publicista(a), novinar, žurnalist. publicistikë -a, /. publicistika, novinarstvo, žurnalistika. publik -u, in. publika, svet, javnost. publik -e, adj. publicistički, -a, -o, jav/ -an, -na, -no. piiblikislit, adv. piiblicki, javno.

PULLANDËR

publikćj, V. publikovati, objaviti. obelodaniti. publikuar (i, e), adj. publikovan, -a, -o, objavljen, -a, -0 , obelodanjen, -a, -o. puc, adj. fik puc — prezrela smokva vid. i rrekë. pucar^k -u, HI. vid. trim, puç -i, HI. teme glave. puçë -a, /. vid. puçërr. puçërr/-rra, /. bubuljica; bradavica, prištić. puçit, V. mrštiti; puçlt buzët — iskriviti usne, (od Ijutine). puçkërrohem, v. bubuljiti se, napuniti se bubuljicama. puçrriza -t, /. pl. bubuljicc; bradavice, prištić. pud -i, HI. pud, ruska mera za težinu (16, 38 kg). pudër/-dra, /. puder(a), prah za zapralivanje lica. puf, V. pušiti; opaliti pušku (pogrdno). pufkë — a /. vid: fshikë; kokice, vid. pupagjel. pufe/-fja, / . cigareta (pogrdno). pufkë, adj. arrë pufkë — prazan orah. pufte, adj. arrë pufte — prazan orah; fig. šupIjoglav, praznoglav. pugamë (i) -me (e), adj. vid. ndyrë. puganës -e, adj, vid. ndyrë. puganësi -a, /. prljavština; nemoralnost; vid. ndyrësi. puhacë -a, /. kovaëki mehur. puhalica, vid. i gjyryk. puhas, V. duvati (puhalicom). puhi -a, /. povetarac, vetrić. pulaqërthi, adv. žmurke (igranje žmurke). puldr -i, III. vrsta starog novca. pulastrë -ni, h i . pile; mish pulastrenl — piletina. pilece meso. pulddsh -i, III. vid. pupagjel. pulëgër/-gra, /. zool. vid, pulë e cgër. pulëndër/-dra, / . vid. mëmëligë. pulë -a, /. zool. kokoš, kokoška. pulëbdrdhë -a, /. zool. {Larus) galeb. pulëdushke/-kja, /. zooL vid. shapkë. pulëhine/-nia, /. zool. (Niimida meleagris) misirka, biserka. pulëz -a, /. vrsta sitnozrnastog slatkog grožđa. Pulëza -t, / . pl. astr. VlaŠići. pulis -i, Hi. zool. kokošja vaš. pulisht -1, HI. pule, magarence. pulitem, V. pritajiti se, čekati u zasedi. pulith -i', m. bot. (Senecio vtdgaris) žablja trava. pulith -iz, Hi. vrsta silne smokve; fig. malenkast, švrćo, patuljak, pulkë-a, /. zool. curka, pura. pulovër/-vri, /H. poluver, džemper (Ijez rukava). pulpë -a, / . anat. lisnjaëa. pulqër -i, III. palac, veliki prst, debeli prst. pulqyer -i, h i . vid. pulqer. puls -i, HI. puls, bilo. pulvësh -i, Hi. grozd (manji), grozdië; pullagjël -1, /H. bot. {Cyclamen neapoletanum) kolutka, mijoljica, skrižalica. pullake/-kja, /. zool. mazga. pullali, adj. šareni konj, šarac. pullandcr/-dra, /. cedj; salamura.

PULLAZ

261

pullžz -i, m. krov, kro\Tia konstrukcija, piillazinc -a, / . arh. Šindra, olcsana daščica za pokrivanjc krova (služi umesto crcpa). pulle -a, /. dugmc, pucc; marka (taksena i pošlanska); kupon; zakrpa; šara; mrlja, pcga; bobica, ospica, boginja. pulliimb -i, m. zool. vid. pcllumb. pullumbeshë -a, /. golubica, vid. pfllumbeshe. pumbds, V-, utuljiti (vatru). punese -a, /. vid. punë. puni -a, /. rad, delo, posao; ndarja e punes — podela rada; mbrojtja e punes — zaštifa rada; pane vullnetare — dobrovoljni rad; puni fizike — fizički rad; ç’punë bin? — šta radiš? ka hyrë në punë — zaposlio se; nuk është puna jote kjo — nije to tvbj posao; shikoje li këtë punë — pogledaj ti ovu slvar; punë dore — ruëni rad. punëb^rdhë, adj. delotvor/-a n .-na,-no, srcc/ -an, -na, -no. punëbukur, adj. pa/.ljiv, -a, -o pri radu, ko lepo radi. punëdhënës-i m. poslodavac, gazda, vlasnik radova. punëherë -a, / . vid. epilcpsi. punëm^dh -e, adj. zauzimljiv,-a, ;0 (na poslu); ponosit, -a, -0 (svojim radom). piinëpdstër, adj. Cist, -a, -o (pri radu), marljiv, -a. -o (na poslu). punërryeshëm (i) -shme (e), adj. lagan, -a, -o (na poslu). punëtor -i, Hi, radnik; punëtor fabrike — fabrički radnik; punëtor mc mëditje — najamni radnik; punëtor krahu —■fiziëki radnik. punëtdr -e, adj. radnički, -a, -o; klasa punëtorc — radnička klasa; të drejtat punëtore — radnička prava; lëvizja punëtore — radnički pokret. punëtorc/-rja, /. radnica. punëtori -a, / . radniStvo; radionica. punëz -a, /. vid. punë. punëzi/-zezë, adj. nesrec/ -an, -na, -no, zlosrec/ -an, -na, -no. pungacë -a, / . bot, {Holcus lanaiiis) paulja. pungë -a, /. papirna kesica. punim -1, m. rad, radnja, gradnja, obrada; punimi i drurit — obrada drvela; filluan punimet — počeše radovi. punlshte/-fja, / . radionica; gradilište. punoj, V. raditi; punoj në shtëpi — radim kuci; punon mirë — dobro radi; ai ka punuar me mend — on je pametno uradio; njcrëzif punojnë për të mirën e tyre — Ijudi rade za svoje dobro. punonjës -e, adj. radni, -a, -o: masat punonjëse - — radne niase. punove/-vj‘a, / . radna zemlja, obradiva zemlja. риппаг (i, e), adj. uraden, -a, -o; obraden, -a, -o. punuesliëm (i) -shme (e), adj. obradiv, -a, -o. punjashe/-shja, f. vid. qese. pup, adv. pup këtu, pup atje — hop ovde, hop onde (skakutajući).

PUSHEM pupa, adv. pozadi: kjo barkë shkoi shpejt se e kishte erën pupa — ova barka je išla brzo jer je vetar udario pozadi; fig. e ka punën nc pupa — ima 'dobru zaledinu. pupagjël -i, m. kokice. pupas, adv. skakutajuci, skakuće. pupçik, adv. klečeći. pupë -a', /. rojta, rcsa, kita; grozd; skok, skakutanje; zool. babin kokot. pupë -a^, /. rep broda, zadnji deo broda. pupël/-pla, /. pero, perje, malje. pupëlër -e, adj. perast, -a, -o, pernat, -a, -o. pupëz -a,. /. zool. (Upiipa epops) babin kokot. puplajë -a, /. perje, perad. pupldsh -e, adj. perast, -a, -o. pernat, -a, -o. pupleshe/-shja, /. bcla kapa od uvaljane vune, vid. i sheshe. puprri -të, /. pl. bubuljice, ospice, vid. i puçërr. puprrohem, v. bubuljiti se, vid. i puçkërrohem. pupthi, adv. skakutajuci, skakuće. pupu! iiilerj. avaj! jao! pupuioj, V . prcpuniti (sud). pupurit, V . čeprkati (za kokoš). pupurriqcm, V . skupljati se, uvijati se, smota(va)ti , se. puq, V. p rilju b iti, saslaviti, sk lap ati, sla g a ti, složiti, spojiti; puqem — priljubiti sc; Jig. i puqëm fjalët bashkë — slozili smo se. puqë mc, prep. puqë me kopshtm — uz baštu, pored baSte. puqët (1, c), adj. geoni. suscdni, -a, -o, naporedni, -a, -o. puqje/-qja, /. geoni. naporednost, susednost, susedstvo. puqur (i, e), adj. priljubljen, -a, -o, sklopljen, -a, -o. pure -ja, /. pirc Gelo o. imati proliv, usrati se. purrë -a, /. zeravica. purri -ni, m. bol. vid. presh. pus -I, iii. bunar; okno, majdan. pusi -a, /. busija, zaseda. pusullë -a, /. ceduljica, priznanica, potvrda; /ig. pravac, orijentacija: i ka humbur pusulla — zalutao (-la) je. push -1, » I . malje, poperje, čekinje. piishatak -e, adj. maljav, -a. -o, čckinjast, -a, -o, dlakav, -a, -o. pushbutë, adj. mekodlak, -a, -o, maljav, -a, -o. pushcm, V . dlakaviti se, maljaviti se.

PUSHfM

262

pushim -i, m. odmor, odmaranje; prestanak; pushimi vjetor — godišnji odmor; pushim nga puna — otpust iz službe; pushimi i luftimcvc — prestanak borbc. pushkaliqe/-r]ja, /. drvena puška (dcčja puška). pushkatdr -i, tn. voj. strelac. pushkatim -i, m. strcljanje. pushkatćj, V. streljati. pushkatiiar (i, e), adj. streljan, -a, -o. pushkë -a, /. puška. puslikërriza -t, /. pt. bubuljice, ospice. pushkerrohem, v. bubuljiti se. pushkez -a, / . vid. puçërr. pushldr -e, adj. maljav, -a, -o, diakav, -a, -o, čekinjast, *a, -o. pushoj, V . odmoriti, odmarati, počinuti; prestati, prestajati, ucutati se; pushoi era — prestao jc vetar; nuk pushontc se qari — nije pres•tajao (-la) plakajući; e pushuan nga puna — otpustiše ga (je) s posla. pushuar (i, e), adj. odmor/ -an, -na, -no; pushtćt -i, m. vlast, država; sila, moć; pushtcli popullor — narodna vlast; pushteti ligjor — sila zakona; s’kam pushtet fë bëj gjë — nemam mogućnosii da nešto učinim. pushtetshëm (i) -shme (e), adj. s il/-an,-na,-no, moć/ -an, -na, -no. piishtiin -i, m. okupiranje, oduzimanje vlasti, potčinjavanje. pushfćj, V. okupirati, oduzeti vlast, potčiniti; savladali, nadmoćiti. puslituar (i, e), adj. okupiran, -a, -o; savladan, -a, -o. pushtues -i, m. okupator. put -i, m. vid. idliull. putarge -a, / . hajvar, kavijar (posoljena riblja ikra). pute -a, /. Sapa; trag. putër/-tra, / . šapa. stopalo. putfr -i, пг. vid. potir. puth, V. (po)ljubiti, celivati; puthcm — (po)lju* biti se. puthadćr -1, m. rukoljubac, ulizica.

PYRG

pulhis, v’. slagati, priljubiti, stavitijedno uzdrugo. pathit, V. slagati, priljubiti, staviti jedno uz drugo. pulhitje/-tja, /. poklapanjc, slaganje; geom. kongruencija. puthitur (i, e), adj. priljubljen, -a, -o; geom. kongrucnt/ -an, -na, -no. putlioj, V. slagati. priljubiti jedno uz drugo. putliur -a, (e), /. poljubac, ljubjenje. pulhur (e), adj. lit. rime e putliur — podudarna rima. pyds, V. (u)pitati, zapitati, priupitati; pyete afë

njeri—pitaj tog čoveka; unč pyetcm këtu — ja se ovde pitam. pyetës -1, m. ispitivač; jur. (st.) islednik. pyetës -e, adj. grain, përeraër pyetcs — upitna zamenica; fjali pyetese — upitna rečenica. pyetësl -a, /. jur. (si.) istraga, isledenje. pyetje/-tja, /. pitanje; jur. ispitivanje, istraga, saslušanje; e muar në pyefje — saslušao (-la) ga Ge). pyetur (i, e), adj. (u)pitan, -a, -o; ispitivan, -a, -o, saslušan, -a, -o. pyjor -e, adj. šumski, -a, -o; pasuria pyjorc — žumsko gazdinstvo. pykë -a, /. dvreni klin. pykël/-kla, /. drveni klin; čačkalica. pykor -e, adj. klinast, -a, -o. pykosur (i, e). adj. uklincen, -a, -o. pylkc -a, /. vid. pykë. pyll -i, m. šuma, gora. pyllërojtës -i, m. šumar, čuvar šume. pyllëzim -i, m. pošumljavanje. pyllëzoj, V. pošumljavati. pyllëzuar (i, e), adj. pošumljen, -a, -o, pošumIjavan, -a, -o. pyllishtë -a, / . šuma, mesto, predeo obrastao šumom. pyllnajë -a, /. suma, šumovit predco. pylltir -i, m. šumar. pylltari -a. / . šumarstvo. Pi^g -u, m. toranj, kula. . ^ ,

Q q, dvadcset trece slovo alfabeta, Qabe -ja, /. Ćaba, muslimansko svetište u Meki. qaf, V. zagrliti, prigriiti; qafcm njëherë — zagrli me jednom. qafalik -u, m. mali planinski prevoj. ■ qafas, adv. zagrljeno, prigrljeno; u rroken qafas — zagrliše se. qafc -ja, /. sal, okovratnik; ham, ajam (konjska oprema). qafcre/-rja, /. planiski i^revoj. qafë -a, /. anal, vrat, grlo, šija; e rrok në qafë — zagrlili (ga, je); qafë më qafë — zagrljeno; fig. c mori në qafë — uze ga na vrat (upropasli ga); i ka hipur në qafë — popeo (-la), mu Ooj se na vrat; qafa e dores — zglob ruke; qafa e këmishës — kragna; këpucë me qafë — duboke cipele; qafë mali — planinski prevoj. qafëgjiifë, adj. dugovrat, -a, -o. qafëgj^të e madlie, /. zool. (Casmerodus albus) bela čaplja. . . . qaf^jatës -i, m. vrsta duguljasle smokve. qafëhollë, adj. tankovrat, -a, -o. qafëkëputur, ш. vratolom, jadnik, nestašan, dosadan. qafëknq, adj. pellumb qafëkuq — vrsta goluba sa crvenim vratom. qafëshkurtë, adj. kratkovrat, -a,.-o.‘ ^ qafështrëmbëf, adj. krivovrat, -a,' -o, krivožija. qafëtrëshë, adj. debclovrat, -a, -o, sa debelim vratom. qafëthyer, adj. vratolom/ -an, -na, -no, jad/ -an, -na, -no. qafëz -a,/, kragna, okovratnik; ham, ajam (konjs­ ka oprema); anat. zglob. qafëzj adj. vratoloman, jadan, vid. qafëthyer. qafol -i, m. ham, ajam (deo konjske opteme); qafol samarl — prednji (račvasti) deo samara. qafore/-rja, f, derdan, ogrlina, ogrlica; oko­ vratnik, Sal; kragna; ham, ajam. qafos, V. pođstrići podstrižavati (ovce) oko vrata. qafshćke/-kja, /. nevestina crvena marama koju nosi o pojas. qafuk -u, m. planinski prevoj, vid. i qafalik. qafur -i, m. vid. kamfur. qabl -a, / . vrsta slanog kolača; vrsta bureka sa zeljem.

qaj, V. plakati; tužiti se, ialiti sc; qaj me ligje

— naricati (naričem); vlažiti: qan rauri — vlažiti (vlaži) zid; qan shfcmba — vlažiti (vlaži) krčag; f i g . më qan zemra në të — sumnjam u njega (nju); qahcm — žaliti sc, (po) tužiti se. qajgez -a, f . drvena spojnica kojom se spaja ruda za jaram. qajkë -a ,/, drvena spojnica na zaprcžnim kolima. qall -të, m . p i . vid. syze. qandcr/-dra, f . dia l, centar; otpor, odupiranje, opiranje, protivijenje, suprotstavljanje; prebivanje, prebivaliSte; njeri pa qandër — čovek bez prebivaliSta; stalnost, postojanosl. qapë -a, /, lanci, okovi, bukagije, vid. i pengojcë. qapoj, V . uhvatiti, ukebati, ulositi. qar -i, MI. debit, dobilak, dohodak, prihod; šićar. qaramdsh -e, a d j. plačljiv, -a, -o, cmoljav, -a, -o; jadikov/ -an, -na, -no, kukav/ -an, -na, -no. qardsh -e, a d j. vid. qaramash. qarë -t (tc), n. plač, plakanje; hot. suzenje. qarje/-rja, / . plač, plakanje; tužba, tuzakanje, žaljenje. qark -u, m . okrug, teritorija jednog. okruga; . krug; geom. \as\ig (porvrSina zatvoreha kružnom linijom); f i z . kolo struje. qarke/-kja, / . živoiinjsko debelo crevo. qarkdj, v. zaokruziti; qarkohem.— zaokružiti se. . ' qarkdr -i, m, okrug, okružni, teritorijalni (okružna institueija). qarkor -e, a d j. okružni, -a, -o; komiteli qarkor — okružni komitet; sijë qarkore — kružna linija. qarkore/-rja, f , okružnica, raspis, kruzno pisnio. qarkullim -i, m. kruženje, kretanje, promet, saobraćaj, tok, tek; qarkullimi i parasë — opticaj novea; qarkullimi i gjakut — krvotok. qarkulldj, v. kružiti, saobraćaii, teći, proticati, cirkulirati. qarkullon, v. kružiti, saobraćati; qarkullon gjaku

— teče krv; qarkullon automobili — saobraća automobil; qarkullojnë lajmet — kruže vesti.

QARKULLUES

264

qarkullues -e, adj. kružni, -a, -o, promctni, -a, -o, saobraćajni, -a, -o, cirkular/-an, -na, -no. qartas, adv. jasno, razgovctno; bistro, qartazi, adv. jasno, razgovelno; bistro, qarlc -a, /. svada, razmirica, sukob. qarte, adv. jasno, razgovetno; bistro; čitko. qartë (i, e), adj. jas/-an, -na, -no, razgovct/-an, na, -no; bist/-ar, -ra, -ro; tekst i qarte — Čitak tekst; mendim i qarte — jasno mišljenje. qartësi -a, /. jasnost, jasnoća, razgovetnost. qarr -i, m. bol. (Qtierci/s cerris) cer. qarrabute -a, /. bol. vid. bungbutc. qarres -i, in. bol. vrsta dinjc (sa popucalom kožom). qarrishtë -a ,/, cerik, cerovik; ccrovača, cerovina. qarrtë (i, e), adj. cerov/-an, -na, -no, od cerovine. qarrucë -a, /. bol. vid. përnar. qas, V. primiti, dozvoliti, dopustiti; mos e qas DC sbtepi — ne primi ga Qe) u kudu; nuk ma qas mideja thartinen — nc podnosi mi želudac kiselo; qascni — približiti se, primadi se; qasu me këtej — primakni se bliže; qasu menjane — skloni se na stranu. qasc/-sja,/. mera za žito (40 kg); duboka zdcla. qase -ja, /. duboka zdela, dinija. qase -a, /. vid. niriz. qaset (i, e), adj. vend i qasët — skriveno mesto. qaslië -a, /. vrsta gunjea, vrsta suknene kabanicc. qatip -i, m. (si.) datip, pisar. qaty, adv. vid. aty, qe! inlerj. evo! eno! qe -të, m. pi. volovi. qebdp -i, m. devap, (komadidi mlevenog mesa pe^ni na žaru). qevabtore/-rja, /. ćcvabdžinica. qebdr -i, m. bure, vid. fuçi. qeçkë -a, /. drvena kuka (upotrebljava se pri zaprezi). qedcr -i, m. sleta, kvar, uštrb; tuga, žalost. qederosem, v. (o)žalosliti se, tugovati. qefali -a, m. (si.) celnik, prvak, vod; qefalia i katundit — seoski kmct, qefdll -i, m. zool. cipalj glavafi, vid. qcfull. qefil -i, m. jemac, vid. dorëzanë. qefin -i, m. defin, platno u kome muslimani zaviju mrtvaca. qeft -i’, m. čaša, kupa, vid. gotë. qeft -ј2, m. kljun, vid. sqep. qefull -i, m. zool. (Magi! cephaius) cipalj glavati. qehajd -i, m. dehaja, poglavica, upravitelj dobara; staresina dobana, katunar. qahen/-hni, m. pekarska drvena lopata. qejf -i, m. def, voija, dobra voija, dobro raspoloženje, prohtev za nasladom; ia bëj qejfin — ispunjam mu (joj) volju; do të shkoj me gjithë qejf — otidi du drage volje; jam pa qejf — bolestan (slab) sam; ishtc në qejf sot — danas je bio raspoložen (voljan); i mbeti qejfi — uvredio (-la) se, naljutio (-la) se; kam qejf ta shoh — volim da ga (je) vidim; per qejfin tend — za tvoju volju.

QEMËZ6J

qejfli, adj. vcse/-o, -la, -lo, dobro raspolozen; odan razonodi; pripit; qejfli i kafes — Ijubimac kafe. qcjzë -a, /. vid. qenez. qek, V. istadi, (s)pomenuti, navesli, navoditi, naglasili, citirati. qcktii -i, m. rosna kiša pomešana sa zemljom; slatka rosa, slatko inje u vidu praha koje pada na lisde. qel, in. vid. qelan. qeldn -1, ni. delavac, delavko. qelb -i, in. gnoj. qclb, V. gnojiti, zagnojiti; smrdeti; qelbem — zasmrdeti se. qelbaç -c, adj. smrdijiv, -a, -o. qelbanik -e, adj. smrdijiv, -a, -o. qcibdsh -e, adj. smrdijiv, -a, -o. qclbës -i, m. zool. (Miislela puloriiis) kuna; bol. smrdijika. qelbësirë -a, /. gnoj; smrad, smrdijivost; strv; prijavost. qelbësdj, v. smrdeti; gnojiti. qelbët (i, e), adj. smrdijiv, -a, -o; gnOjav^ -a, -o. qeibczdn, v. ugnojiti, zagnojiti; usmrdeti. qelbëziiar (i, c), adj. gnojav, -a, -o; zasmrden, -a, -o. qclbur (i, c), adj. smrdijiv, -a, -o, usmrden, -a, -o; gnojav, -a, -o. qelepir -i, m. delepir, delcpirluk; adv. džabc, mukte, badava, besplatno. qclepirxhi -u, m. delepiraš, muktaš. qelepoçe/-çja, /. plitka pletena kapa (od konca). qcler -I, m. vid. qilar. qeleshe/-shja, /. dulah, bela kapa od uvaljane vune. qeleshepumies -i, m. dulahdija (ko pravi kape). qeleshexhi -u, m. dulahdija (ko pravi kape). qclë -a, /. erkveni konak, župnički konak. qelez -a, /. sade; delija. qeli -a, /. delija, isposnica. qclibdr -i, m. delibar. qelibarte (i, eX adj. delibar/ -an, -na, -no; delibarski, -a, -o. qclizë -a, /. bioL delija, stanica. qelizor -e, adj. biol. delijski, -a, -o, stanidni, a-, -o. qclq -i, m. staklo, staklarija; staklena čaša. qelqe/-qja, /. staklena daSa. qelqtë 0> e), adj. staklen, -a, -o. qelqurina -t, /. pi. staklarija. qell, V . zakasoiti, zadrzavati; qellem — zadrzavati se; tumarati se; mos u qell — ne zakasni, ne zadržavaj se. qellë -t (të), ti. zakašnjenje, zadržavanje; tumaranje. qem -i, in. tamjan, vid. i kem. qcmanc/-nia, /. vid. violinë. qemër -i, m. demer, svod, luk u gradnji; muSki pojas od kože s pregradama za novee i dnige potrepstine; ženski pojas od srebra, kolan. qemër/-mra, /. Irag koji ostavija zmija pri gmizanju, zmijanje. qcmëzoj, i’. vid. qemos.

QEMOS

265

qcm6s, V. tamjanisati, kaditi. qcn -i, m. zool. (Canidae) pas; fig. pokvarenjak, pas. qenar -i, m. ivica, kraj, meda, granica; niargina, periferija. qcnçc, adv. paski, kao pas; jctë qençe — pasji život. qendër/-dra, /. centar, središle; mat. fiz. središnja tačka nckih odnosa u liku; me qcndër në qytet — sa sedištcm u gradu. qendërlkës -e, adj. fiz. centrifugalni, -a, -o. qendërsimetrik -e, adj, centrosimetrič/ -an, -na, -no. qendërsynim -i, m. fiz. centripetalnost. qendërsyniies -e, adj. fiz. cetripetal/ -an, -na, -no. qendërsdj, v. centrirati. qendror -i, in. centrala (ustanova, organizaeija). qendror -e, adj. centralni,-a,-o: posta qendrore — centralna pošla; Komiteti Qendror — cen­ tralni komitet. qene, v. biti; ai ka qenë — on je bio; vid. i jam. qeneri -a, /. psi; pune qcnërie — psečja posla. qenërisht, adv. paski, vraški, jadnički. qenësi -a, /. bitnost, bit, sustina, glavni sadržaj. qenësishëm (i) -shme (c), adj. bit/-an, -na, -no, suštinski, -a, -o. qenësor -e, adj. suštinski, -a, -o, bit/-an, -na, -no. qenë -t (të). n. bivanje, postojanje. qcnëz -a, /. zanoktice. qengel/-gla, /. kolan, prteni pojas koji ide konju oko trbuha, vid. i qingël. qengj -i, m. jagnje; fig.- umiljat, miran. qenić/-nia, /. bice, bit; qenie e gjallë — živo biće. qcnisht, adv. vid. qenërisht, qenje/Mija, /. bice, bit. qep -i, /71. kljun; vrsta kljunastog čekića. qep, V. (sa)šiti, šiti, šivati;//;^. qep sytë — uperiti oči; qep gojën — umuknuti; qepem — okrpiti se, zakrpiti se. qcpalla -t, /. pi. ocni kapak; trepavica. qepaze, adj. obrukan, -a, -o; u bënë qepaze •— obrukaše se; m. ai është një qepaze — on je bezobraznik; /. bezobraznica. qepç -€, adj. šiljast, -a, -o. qepëng -u, in. cepenak, vratašca od dućana ili radionice. qeperiz -i, in. hot. vid. selvi. qepë -a, /. bot. (Allium cepa) luk, erni luk. qepër/-pra, f. arh. krovni vezač. qcpërëj, V. postaviti krovne vezačc. qepërohem, v. zavaditi se, prepirati se. svadati se. qepërës, v. postaviti krovne vezačc. qepës -i, m. vid. rrobaqepes. qepës -e, adj. krojni, -a, -o; makinë qepësc — šivaća mašina, šivaći stroj. qepgjir -i, in. rešetkasta kutlača. qepje/-pja, /. šivenjc, krojenje. qcpoj, V. vid. qëlloj. qep6r -e, adj. bol. lukavičav, -a. -o. qepore/-rja, /. vid. smalt.

QESME

qcpratë -a, /. arh. krovni vezač. qepshë -ja, /. kutlača; drvena kuka. qepujkë -a, /. bol. arpadžik. qepulc/-lja, /. bol. vid. qepujkë. qer -i, ni. jedna okrugla glatka daska na kojoj se mesi testo, ili na kojoj se vaija testo. qerd -ja, f. kirija, stanarina; najamnina. qeramidhe/-dhja, /. vid. tjegull. qcramikë -a, f. keramika. qerds, v. častiti, čašćavati. qere/-rja, / . ćclavost, kožna zarazna bolest (opadanje kose). qerëç -i, m. vid. gëlqcrc. qerestë -ja, /. drvena grada, gradevinski materijal. qcrestexhi -u, in. trgovac drvenom gradom. qerë -a, /. vid. qere. qeri -u, m. vid. qiri. qcrish -i, m. vid. qiriç. qerm -i, m. ognjište, malo uzdignuto mesto gde se lozi; uzdignuta meda na njivi; uzdignuti deo na gornjoj sirani oko bunarskog oivora. qeros -i, m. ćelavac, ćclavko. qcrosem, v. ćelaviti sc. qcrosë -a, f. vid. qere. qerpi -a, f. zidarski visak. qerpiç -i, in. ćerpič, sirova cigla. qcrpik -u. III. trepavica, fig. s’i bie syri qerpik — ni da trepne okom. qerpikët (i, e), adj. bol. trepljast, -a, -o. qersë -a, /. ugar, neobradena zemlja. qershi -a, / . bol. (Fruniis avhini) trešnja. qershizë -a, /. bol. vid. boronicc. qershor -i, in. jun, lipanj. qershore/-rja, /. petrovka'(vrsta jabukc). qerthull -i, m. moiovilo; bol. račva. qerthullik -e, adj. bol. raevast, -a, -o. qerlhullim -i, m. opkoljenjc, obručanjc; bol. račvanje. j qerthullëj, V. opkeljavati, obručavati- (za)okružiti; qcrthullohem — zaokružili se. qerr - I ,'/11. vid. qerre. qerratd-i, m. podlac, vragolan. qerratallek -u, m. podlosi, vragolanstvo. qerraxhi -u, m. kolar. qerre/-rrja, /. zapreina kola, qerrexhi -u, m. vid. qerraxhi. qes, V. izvaditi, vid. i qit. qesdr -i, m. greh; kletva. qesas, V. vid. shkadhis. qesdt -i, m. kriza, besparica, nemaština. qesatllëk -u, m. kriza, besparica, ncmaština. qese/-sja, /. kesa, torbica; mošnja. ■qesemër -i, m. mala časovničarska klešta. qesër -i, m. keser, tesarska sekira, tesla, bradva. qcsendi -a, / . ' podsmeh, poruga, izrugivanje. qesëndis, v. ismejati, ismejavati, izrugati; qesendisem — rugati sc. qesëndisur (i, e), adj. izrugan, -a, -o, ismejan, -a, -o. qesim adv. duture, paušalno. qcskc -a, /. kesica. qcsmc/-mja, /. vrsta kujundžijskih makaza.

QESQfN

266

qesqin -i, tii. hit/ -ar, -ra, -ro, živah/ -an, -na. -no. qeste/-tja, /. \TSta tambure. qesfi ra, /. vid. qesendi. qestis, v. vid. qesëndis. qesh, 1'. smejati, nasmejati; qcshem — nasniejati se; i qeshi fytyra — nasmcjalo mu se lice, qesliardk -e, adj. smeš/-an, -na, -no. qeshc -t (fë), n. smejanje, osmeh. qeshe, V. bejah (biti), vid. i jam, qeshër/-shra, /. letvc na krovnoj konstrukeiji. qeshqëk -u, ni. jelo od kuvanog žita. qeshur (i, e), adj. nasmejan, -a, -o. qeshur -it (tc), /I. smejanje, osmeh. qeshuri -a, /. smešnost, čudo. qetdr -i, m . orač (ko lera volove). qetas, adv. vid. qetesisht. qefdsh, adv. sad, ovog trenutka; odmah. qctazi, adv. mirno, smireno. qctc -a, /. krš, Utica, ostar hrid. qetc, adv. mimo, smireno. spokojno, tiho, blago, necujno. qele (i, e), adj. mir/-an, -na, -no, smiren, -a, -o, spokoj/-an, -na, -no, tih, -a. -o, blag, -a. -o, ncčuj/-an, -na. -no. qclcs -c, adj. skriven, -a. -o, podmuk/-ao, -la, - lo .

qetesi -a, /. mir, smirenost, spokojstvo, tisina, blagost. qetësim -i, m. smirenje, smirivanjc, stišavanje. qetesisht, adv. mirno, smireno, spokojno, tiho, blago. qefesoj, v. smiriti, stišati; qetësoliem — smiriti se, siišati se. qetesuar (1, e), adj. smiren, -a, -o. stišan, -a, -o. qctesijes -e, adj. mir/-an, -na, -no, stišljiv, -a, -o. qeri -a, /. vid. qetesi. qetoj, V. vid. qetesoj. qetthi, adv. vid. qetesisht. qelh -i, m . vid. qchen. qeth, V. šišati, (po)striči; qcthem — ošišati se. qethdr -i, m. strižar (ko strife ovee). qcthe -a, /. striženje (ovaca); šiSanje. qcthës -e, adj. strižni, -a, -o; makine qethëse — mašina za šišanje. qethje/-thja, /. strižanje, postrig; šišanje. qethur (i» c)i odj. (o)strižen, -a, -o; (o)šišan, -a, -o. qethur -it (të), n. postrig; šišanje. qeveri -a, / . vlada; administraeija; država; gazdovanje, upravljanje; režim u ishrani bolesnika. qeverim -i, m. vladanje, vladavina, upravljanje; gazdovanje. qeveris, v. vladali, upravljati; gazdovati. qeveritdr -i, m. vladalac, državnik. qcTcritir -e, adj. vladin, -a, -o. režimski, -a, -o, iipravni -a, -o, državni, -a, -o; delcgacioni qcveritar — vladina delegacija. qezdp -i, m. vid. gjezap. qcze -a, /. dugačka pekarska drvena lopala. qezer/-zri, m . anal, očnjak (zub).

QËRfM

qe\ prep. od. u; që në të ritë tim — još od moje mladosti; që pa gdhirë — jos pre svanuća; që vjet — od lane; që në mal e vërri — u sumi i ravnici; që të katër — sva četvorica. që^, conj. da, kako, tako da; e di që ti nuk rrcn — znam da ti nc lažeš; sa që — tako da; stoga, zato, da bi, zato da, pošto, kada, buduci da, zbog toga, jer inaëe. që^, pron. ko, koji, sto, Sta, ciji; shoku që erdb — drug koji je (što je) došao. qëkur, adv. odavno, nekad, dugo. qëkursliëm (i) -shrae (e), adj. davTiašnji, -a, -e,

nckadašnji, -a, -e. qëkurthi, adv. davno, vid. qëkur. qëllatë -a,- /. pažnja, vid. kujdes. qëllim -i, m. cilj, svrha; namera, nakana; ia arriti qëllimit — postigao (-la) je cilj; nie qëllim — namemo, naročito. qëllimisht, adv. namerno. qëllimthi, adv. vid. qëllimisht. qclldj, V. nači, nalaziti, zateci; potrefiti; pogoditi; edhe unë qëllova aty — i ja se zatekoh tu; nuk ia qëlloi shenjit — nije pogodio metu; a të qëllojaë pak t>ard — ima§ li malo para; e qëlloi me gur — udari ga (je) kamenom. qëlluar (i, c), adj. pogoden, -a, -o. qëmoçëm (i)-çnic {€i,adj. davnašnji, -a, -e, nekadaSnji, -a, -e. qëmoti, adv. odavno. ncgda, u staro doba. qëmotshëm (i) -shroe (e), adj. davnašnji, -a, -e, nekadašnji, -a, -e. 'qëmtoj, V. skupiti, skupljati, pribrati, sabrati, pabirciti. qcndimë -a, /. vez, vezcnje. qëndis, v. vesti (vezem), izvezati. qcndisje/-sja. /. vez, vezenje. qëndistar -i, m. zanatlija koji veze. qcndistare/-rja, /. 'vezilja. qëndisur (i, c), adj. (izjvezen, -a, -o. qëndizmë -a, /. vid. qëndisje. qëndrdk -e, adj. olpor/-an, -na, -no, jak, -a, -o, izdržljiv, -a, -o. dëndresë -a, /. otpor, otpomost, istrajnost, izdržljivost; postojanost; suprotstavljanje. qëndrim -i, m. otpor; stav, stanovište; stajanje, stajaiište; ostajanje, zadržavanje. qëndrëj, v. stati, (zajstajati; predahnuti; ishim të lodhur e qëndraam pak — bejasmo umomi i predahnusmo malo; istrajati, izdriati: nuk niund t’u qëndrojë vështirësive — ne možc da istraje u poU^kocama; i qëndroi besnik fjalës — ostade veran datoj reči. qëndrueshcra (i) -shme (e), adj. otpor/-an, -na, -no, istraj/-an, -na, -no, čvrst, -a, -o, izdržljiv, -a, -o. qëndrueslimëri -a,/, otpornost, istrajnost, izdržljivost. qëpari, adv. ranije, nedasmo, doskora. qëparshëm (0 -shme (e), adj. raniji, -a, -e, doskorašnji, -a, -e. qërim -i, m. Ijuštenjc, guljenje; fig. qërim hesapesh — fizički obračun.

qër Oj

267

QOLE

qëroj, V. Ijuštifi, guljiti; qërova një mollc— oljuš- qiparis -i, in. bol. vid. selvi. tih Gednu) jabuku; m’është qëruar lëkura — qipër/-pra, /. vid. bronc. qipcrt (i, e), adj. bronzan, -a, -o. oguljila mi se koža; očistiti, pleviti (ži(o); otvoriti, trasirati (put); /ig. i qcruan besapct qipi — a, /. stog, kamara. qipriqc/-qja, /. bot. vrsta jestive peëurke. — obračunaše se (fizički). qëruar (i, c), adj. oljušfen, -a, -o; oguljen, -a, qipsbte -f, f. pi. vid. kopsht. qipull -i, m. vid. xhind. -o; očišćen, -a, -o. qiqer/-qra, /. bot. (Cicer) grasak. qicll -i, /n. nebo, nebesa. qiqcrim -i, m. sumaglica. qiellor -e, adj. nebeski, -a, -o. qiellzë -a, /. aital. nepcc; kube. qiqërohem, v. dotcrivati se, nalickati se. qiellzore/-rja, /. gram, palatal, nepčani suglas- qiqërviqër/-qra, /. bol. kikiriki, vid. qiqiriq. nik. qiqiriq -i, in. hot. (Arachis liypogala) kikiriki. qift-i>, m. :ool. (Mihus mihus) jastrcb. qird -ja, /. kirija, stanarina, zakupnina, najamqift-R, m. par: qiftl bashkëshortor — bračni nina. par. qiradbënës’ -i, m. stanodavac. qik -u, m. oblačak, sumaglica. qiramdrrcs -i, in. kiridžija, zakupac. qikël/-kla, /. vršak, šiljak, vid. i majë. qirds, V. (po)častiti, čašćavati, (u)gostiti. qikëlosh -e, adj. šiljast, -a, -o. qirajdu -u, m. kiridžija, zakupac. qildr -i, m. ćiler, ostava, smoënica; podrum. -u, m. sveca, lojanica. qilarxhi -u, m, podrumar; poslužitelj (na gozbi). qiri qiriç -i, m. lepilo od Skroba. qilcr -i, «1. ciler, ostava, smoënica; podruni. qirith -i, m. hot. metlina, gulibradina,4'/rf. gjunjez. /qilim -5, m. ćilim, sag, prostirač. qirithi, adv. uspravno, pravo; kali rri qiritiii — qilizmë -a, /. krčenje, prvo oranje dotad neobrakonj stoji uspravno (na zadnje noge). dive zemlje. qiroj, V. Ijušfiti, vid. qëroj. qillë -a, /. mera za žito (oko 75 kg). qit, V. (iz)vaditi, izvući, izvlačiti; qit dliëmbin — qime/-mja, f. dlaka, vlas; zool. vrsta vodenog izvaditi (vadim) zub; qiti slipatcn — izvadio crva; med. vučac, gnjilež; spirala, opruga, je sablju; e qita jashte— izbacih ga Ge) napolje; zavojnica (na satu). e qitcn fjalen— proturiše glas; qitja pak shcqcr qinichollë, adj. hot. čekinjast, -a, -o. kales — melni malo šećera kafi; ia ka qitë qimekuq -e, adj. crvendlak, -a, -o, crvenkaatc gjumin — probudio da (je); ku të qet kjo] rrugë dlake. — kuda vodi ovaj put; qiti puslikë — pucao qimevërdhë, adj. žutodlak, -a, -o, žute đlake. (-la) je (iz pushke). qimczi/-zezë, adj. crnodlak, -a, -o, cme dlake; qitip -i, m. ćitap, kuran. cmokos, -a, -o. qitis, V. vid. diktoj. qiniëz -a, /. veier. bolest jetre kod stoke. qitcr/-tra, /. bol. (.Citrus medica) limun. qimnoD -i, m. bol. {Cuminum cyminum) kirn, qitcs -i, m. strelac. kuniin. qifje/-tja, / . voj. gadanje, pucanje. qimton, v. vejati; qimton bore — vejc sneg. qitun (i,e), adj. dial, trim i qiturt — strastvcn, qimush -i, m. gunj, gunjac, vid. i gunč. . krilat junak; dembel i qitun — strašan lenivac. qind -i, m. stotina, stotka: c mbushi qindin ^ qitharë -a, /. muz. vid. kitarc, napuni stotku; sa për qind? koliko po sto? qivur -i, m. ukrašena grobnica; kovčeg. qindarc,/-rja, /. četvrtina oke (mera za tečnost). qizgë -a, /. vid. qere. qindarkë -a, /. novčana jcdinica od 25 рага, qofkë -a, /. vid. mullenjë. četvrtina. .qoftc/-tja, /. ćufta, faširano nieso. qindfish -e, adj. stostruk, -a, -o. ■'qoftë, V. biti: në qoftë se — ako bude. qindfisboj, v. nmt. ustostručiti. qoftëldrg -u, m. vrag, davo (eufimizam). qindis, v. vid. qëndis. ' qoj, V. probuditi; qohcm — probuditi se; ustati. qindshe/-sbja, /. stotina, stotka. qok -u, in. zool. vid. gjon. qindtë (i, e), adj. stoti, -a, -o. qok, V. (do)dirnuti, taknuti, pipnuti; nios e qok qindvjëtor -i, m. stogodišnjica. mc dorë — ne pipaj (diraj) rukom; kljuvati. qingël/-glat, / . bot. (Sanibiicus ebulus) apla, qokdç -i, m. zool. vid. pikth; malj (za škopljenjc). burjan. qokatdr -e, adj. vid. matur. qingël/-gla2, /. kolan, prteni pojas koji ide konju qokë -a>, /. vid. klioçkë. oko trbuha. qingj -i, m. vid. qengj. qokë -a^, /. rupa, Supljina (na drvetu. kamenu); qingjë -ja, /. vid. qingcR. rez, zasek; belega; umercnost; busija, zascda qinos, V . pomešati stoku (na ispaši), ortačiti sa (za lov). stokom (na ispaši). qokth -i, m. zool. vid. piktli. qinosi -a, /. zajednička ispaša stoke, ortakluk qoJe/-lja>, /. fig. njeri qole — čovek ,,papučar", (na ispasi). beskičmenjak. qinosiar -i, m. čobanin prtak (na ispali). qole/-lja2, /. zool. (Hulula arborea) jedna ptica qip -i, m. kut, ugao; ćošak. pevačica. . qipare-t, /. pi. vid. tipare.

QOLLfT

268

qolUt, V. uspcti, uspcvati; dogoditi, dogadati (se). qopšl -i, m. škriljac, kanicna trcska. qorde/-dja, f. vid. kordhe. qore/-rja, /. lokva, duboka rupa (u šumi). qortim -i, m. ukor, opomena; ispravka, korigovaoje. qortdj, V. ukorili, opomenuli; ispravili, ispravIjati. qorr -i, m. slepac, ćoravac. qorr -e, ad), slep, -a, -o, corav, -a, -o. qorras, adv. slepo, coravo. qorrfishck -u, m. ćorfišek, ćorac. qorroj, v’. (za)slepiti, ćoraviti; qorrohcm (za) slepiti se. zacoraviti sc, oslepili st‘,fig. u qorrua sëpata — otupila se sekira; qorrohet pasqyra — zamaglujc se ogledalo. qorrthi, adj. slepo, coravo. qorriiar (i,e). adj. slep, -a, -o, oslepljen, -a, -o. qos, V. svršiti, završiti. okončati, dokrajčiti; ai qos punë — on svršava posao; qoscm—okoncati se. qose/-sja, f. ćosa. qostek -u, m. ćustek. lanac za sat; negve, bukagije. qosler/-tra, /. locilo, oštrač. qoshc/-shja, /. ćošak, kut, kulak, ugao, budžak. qoshcli -e, adj. ćoSkast, -a. -o, uglast, -a. -o. qoshk -u, m. ćošak, kutak, ugao, budžak; doksat, balkon. qoti, adj. vid. tutës. qudj, i’. nazvati, nazivati, imenovati; zvati; si tc quajnë — kako se zoveš; e quaj velen të lumtur— smalram sebe srecnim; e quaj të lepërt ta përsërit — smatram suvišnim da ponovim; quhcm — zovcm se. quajtur (i,e), adj. nazvan, -a, -o. quer/-qori, m. dial, šiala, staja; ostava, smočnica; fig. skrovištc. qućt(i,e), adj. dial. vid. zgjuar (i,e). quet, adv. dial. vid. zgjuar. quefi -a, /. dial. vid. zgjuaresi. quk -u, /71. zool. kos, vid. kukuvajkë. quk, V. kljuvati; šlipkati; ubosli; fig. bockati. qukalos -i, nt. jamica, rupica na lieu ili bradi; čovek sa rupicom na lieu ili bradi. qukdn -i, in. zool. vid. gjcl deti. qukapik -u, in. zool. vid. pikih. qukapik -e, adj. pegav, -a, -o. qukds, V. kljuvati. qukë -a>, f. Jamica, rupica na lieu ili bradi; pega (na lieu). qukë -а^, /. zool. vid. kukuvajkë. qukëç -e, adj. izdubljen, -a, -o, konkav/ -an. -na, -no. qukline -a, /. rupica, jamica na lieu ili bradi. qukmë -a, /. ubod, ujed, Slipanje (osice). quktis, 1’. gadati, pogodili; na qukllsi me gurë— gadao nas je kamenjem. quil -i, in. teslo, gust skrob. qull, 1'. (po)kvasiti; quilem — pokvasiti se. qulldc -i, in. zeljanik, zeljanica, pita sa zeljem.

qyrr6j

quilac -e, adj. pokisnu/-o, -la, -lo (od kiše); fig. mlitav, -a, -o. qulltë (i,e), adj. skrob/-an, -na, -no, od skroba, mekan, -a, -o, kašast, -a, -o; fig. mlitav, -a, -0. quiloj, V. (po)kvasiti; quilohem — pokvasiti se; vid. i qull. qullopitë -a, /. zeljanica, pita sa zeljem, quilos, V. vid. qull. quilohet, V. pokisnuli, kisne, kvasi se. qumesbt -i, m. mieko, varenika; surutka. qumështor -i, m. mickar. qumeshtor -e, adj. mlečni, -a, -o. qumështore/-rja, /. miekara; hot, (^Euphorbia) mlečika; aslr. Mlečni put. qumështore, adj. mlečna, muzna: lope qumeshtore — mlečna (muzna) krava. qumështuar/-tori, m. vrsta slatkiša. quplak -u, m. vid. guralec. quplohct, V. tupiti se: quplohet sëpafa — tupi se sekira. qurra -t, f. pi. vid. qyrra. qurrdsh -e, adj. vid. qyrrash. qyçenicë -a, /. zasun, zasovnica, zalvarač, vid. i shulc. qyc/-qeu, m. vršak, vrh (planine); qcu i thikës — ušica od noža. qyë -ja, / podnožje (planine). qyftcr -i, m. pekmez od dunja ili šljiva. qyl -i, III. blato; glina. qyl, adv. vid. xhaba. qylah -u, in. ćulah, bela kapa od uvaljane vune. qylçe, adj. cist, -a, -o, nemcšan, -a, -o (za metal); fig. pravič/-an, -na, -no, bezazlen, -a, -o. qylyke/-kja, /. velika sekira. qylym -i, m. vil. qilim. qymëz -i, m. cumez, kokošarnik, kokošinjak. kotac. qymyr -i, in. ugljen, ugalj, ćumur. qymyrxhi -u, ni. ugljar. qyng -u, III. cunak; cev. qyngje/-gjja, /. vid. qyng. qyp -1, III. cup. qype/-pja,/. ćupić. qyq -i, m. kukavac, nesretnik, jadnik. qyqën -e, adj. dial. kukav/-an, -na, -no, jad/-an, -na, -no. adj.dial. kukav/-an, -na, -no, jad/-an,-na, -no. qyqe/-qja, /. zooL (Cuculus) kukavica. qyr, V. vid. këqyr. qyrek -u, in. žarač. qyrë -a, /. ušica, suprotna strana sečiva u oštre predmete. qyrk -u, in. ćurk, ćurak, ogrlač postavljen i opšiven krznom. qyrlëk -u, /71. zool. vid. kllinzč. qyrra -t, /. pL slin, bala. qyrrbk -e, adj. slinav, -a, -o. qyirësh -i, m. slinavac, balonja. qyrrasb -e, adj. slinav, -a, -o. qyrrasbe/-shja, /. slinavka, balavica. qyrravëc -c, adj. vid. qyrrash. qyrrëj, r. (za)sliniti; fig. (za)gaditi.

QYSKf

269

qyski -a, /. vid. qysql. qysqi -a, /. ćuskija. qysh, adv. kako; qysh je? — kako si?; s’di se qysh u ndodha aty — ne znam kako sam se našao tu; prep, od, otkad; qysh prej asaj ditc — od onog dana; qysh se kam lindur — otkad sam se rodio. qyshe/-shja, /. kakvoca, način. qyshke/-kja, /. vid. kusht. qyshk6re/-rja, /. gram. vid. kushtore. ' -'qyshkiir, adv. otkad, odavna. nekada, ncgda, davno. qytët -i, m. grad: po shkoj në qytct — idem u grad.

QYTË

qyteldr -i, m. gradanin; podanik. qytcfdr -c, adj. gradski, -a, -o: gradanski, -a, -o; të drejtaf qyfctare — gradanska prava. qytetas -i, m. gradanin, varošanin. qytetëri -a, /. vid. qytetërim, qytetërim -i, m. civilizacija, visoki stepen društvcnog razvoja i materijalne kulture. qyteterdj, v. civilizovati; qytetërohem — civizovati se. qyteiëriiar (i,e), adj. civilizovan, -a, -o. 4ytezë -a. /. gradić, varošica; tvrđavica, citadela. 4ytë -a, /. ušica od sekire; voj. kundak od puSke.

R г, dvadeset četvrto slovo alfabeta. radioaktiv -e, adj. radiaktiv/ -an, -na, -no. rabeckë -a, / . zool. vid. harabel. radioaktivitćt -i, m. radioaktivitet, radioaktivrabin -i, m. rabin, jevrejski svcstenik. nost. rabush -i, m. raboš, rovaš, urez, zarez; fig. s’e . radioamatćr -i, in. radioamater. vë në rabush — ne računam ga (je); izdanak radioantenë -a, /. radioantena. (od cmog luka). radioapardt -i, in. radioaparat. racë -a, /. rasa, rod, soj, vrsta, sor(a. radiodhenes -i, m. radiodavač,radioprenosnik. racial -c. adj. rasni, -a, -o; dallime racialc — ras- radiofonik -e, adj. rađiofonič/-an, -na, -no. ■rana podvojcnost. diofonijski, -a, -o. racićn -i, m. racija, obrok, porcija. radiografi -a, /. radiografija, fotografisanje poracioniil -e, adj. racional/-an, -na, -no, razum/ mocu rengentskih zraka. -an, -na, -no, paniet/-an, -na, -no, svrsishod/ radiogram i, in. radiogram, -an, -na, -no; mat. numer racional— racionalni radiogramafon -i, in. radiogramafon. hroj. radioizotope -t, in. pi. radioizotopi. racionalist-i, m. racionalist (a), pristalica raciona- radioiog -u, in. radiolog. lizma. radiolokator -i, in. vid. radar, radonalizator -i, m. racionalizator. radiomdrres -i, in. radioprijemnik. racioDalizëm/-zmi, m. racionalizam, pravac u radiomëtër/-tri, in. radiometar. teoriji spoznaje koji smatra da je razum vre- radiomontizh -i, in. radiomontaza. lo i kriterijum verodostojnog znanja. radio.skopi -a, /. ined. radioskopija. racionalizim -i, m. racionalizacija, ušteda vre- radJostacion -i, m. radio stanica. mena, snage i materijala kod nekog poala. radioteknik -u, in. radiotchničar, radiomehaniracionalizoj, v. racionalizirati, razumno raditi, čar. uštedeti vreme, snagu i matcrijal pri obav- radioteknikë -a, /. radiotehnika. IJanJu nekog posla. radiotclefoni -a, /. radiotclefonija, bežična teracionalizuar (i,e), adj. racional iziran, -a, -o. lefonija. raciemdj, v. racionirati, odmeriti obroke; odmeriti radiotelegrafi -a; /. radiotclegrafija. robu i životne namimice, koje ima malo, radiofelevizlon -i, in. radiotelevizija, tako razdeliti da niko ne može kupiti više od radioterapi -a, /. radioterapija. odredcnc količine. radis, V. sprcniiti, zgotoviti; radita gjellen — racioniiar (i,e), adj. racioniran, -a, -o, razdeljen, spremih jelo; raditi, polruditi se, zauzeti se. -a, -o, (roba i životne namirnice). radisf -i, ni. radist(a). radio-telegrafist(a). racist -e, adj. racistiCki, -a, -o. raditje/-fja, /. spremanje, pripiemanje, zgotovracist -i, m. racist (a), pristalica racizma. Ijenje. racizem/-zmi, in. racizam, reakeionamo uiienje radium -I, in. radijum. o postojanju viSih i nižih rasa, radha, adv. redom, po redu. radiir -i, m. radar. radhanik -u, in. vrsta bureka (sa šećerom). radiatćr -I, in. radijator (naprava ccntralnog radbas, adv. redom, po redu. grejanja). radikdl -i, m. radikal(ac), pristalica radikalizma, radhazi, adv, redom, po redii. radikdl -c, adj. radikal/ -an, -na, -no, korenit, radhë -a ,/, red, niz; i ka тепе në radhë — postavio -a, -o, iskonski, -a, -o, prvobit/ -an, -na, -no; (-la) ih je u red; kush e ka radhën? — koje na odluč/-an, -na, -no. redu? ai s’është I radhes sonë— on nije našeg radikalisht, adv. radikalno, korcnilo. kalibra (kategorije); kesaj radbe — ovoga puta (reda); voj. stroj. radii, / . oblak; grom. re -ja^, /. muz. re (muzička nota). re -јаз, /. nevesta, snaha; mlada; e reja e tij — njegova ■snaha. re -ja'*, /. lik, izgled; ai ka re të keqc — on ima lo§ izgled; dozvola, odobrenje, dopuštanje; me re të tij — sa njegovim dopuštanjem. re, part, veni re! — pažnja! s’e vura re — nisam zapazio. re (e), adj. nova; mlada. reakcion -i, m. reakcija, ustuk, otpor, uzmak, protivudarac, protivsias, protivdelovanje; hem. uzajamno delovanje dvaju ili više ivari koje dovode do sivaranja nove tvari. reakcionšr -i, m. reakcionar, neprijatelj. reakcionSr -e, adj. reakcionar/-an, -na, -no. neprijaceljski, -a, -o. reaktiv -i, m. reaktiv, reagens. reaktlv -e, adj. reaktiv/-an, -na, -no. reaktor -i, m. reaktor.

REAL

redl -e, adj. real/-an, -na, -no, stvar/-an, -na, -no, istinit, -a, -o; osivariv, -a, -o, izvršiv, -a,-o. realist-i, m. realist,(a), slcdbcnik realizma; praktičar,- trczven čovek. realist -e, adj. lit. rcalistički, -a, -o. rcalitćt -i, /н. realilet, sivarnosl, istina. rcalizëm/-zmi, m. realizam; realizmi socialist — socijalislički rcalizam. realizim -i, ;;i. realizacija, realiziranje, ostvarenje. realizoj, v. realizirati, rcalizovati, oslvariti; u realizua plani — ostvario se plan, realizuar (i, e), adj. realiziran, -a, -o, realizovan, -a, -o, ostvaren, -a, -o. realizueshem (i) -shme (e), adj. osivarljiv, -a, -o, rebel -i, m. rebel, pobunjenik, buntovnik, ustanik, odmetnik. rebelizem/-zmi, ш. pobuna, buntovništvo, odmetnišlvo. rcbelohcm v. pobunili se, odmctnuli se. rebs -I, m. med. (Pelagra) pclagra, hronično oboljenje kože, hronično zapaljenje kože sa Ijuskanjem i opađanjem kože sa lica, guljenje kože. recension -i, ni. reccnzija, occna, krilički prikaz knjige. recensoj, v. reccnzirali, oceniti, dati kritički osvrt na deio. roccnsor -i, m. rccenzent, occnjivač. rcccnsues -I, ni. recenzent, vid. recensor. recetč -a, /. recepl (lekarski). recine -a, f. ricinus, rcciprocitćt -i, m. rcciprocitel, recipročnost, uzajamnost. reciprćk -e, adj. rcciproč/-an, -na, -np, uzajam/ -an, -na, -no. reciprokisht, adv. recipročno, uzajamno. recitim -i, m. recitacija; recitiranjc, recitovanje. recitoj, V. rccitirati, recilovati. recitues -i, /н. recilator. reekanian -i, m. traljavko, dronjavko. reckë -a, /. dronjak. reçel -I, m. pekmez. redaksi -a, /. redakcija, uredništvo. redaktim -i, m. uređivanje, redaktiranje. redaktćj, v. urediti, uređivati, ređaktirati. redaktćr -i, 'm. redaktor, urednik. reduktim -I, m. redukcija; bioL oslabljenje, umanjenje u razmerima i pojednostavljenje u građi organa; mat, svođenje, uprosćenje; gram. oslabljenje zvuka. reduktćj, V. reducirati, svesti, smanjiti, ograničiti. reduktiieshčm (i) -shme (e), adj. mat. svodljiv, -a, -o. 'refenë -ja, /. izlet, piknik. refćr -1, ni. arbitar, sporlski sudija. referžt -i, m. referat, javno predavanje; izlaganje; pismeni izveštaj; delokrug rada. reference -a, /. mat. sravnjivanje; preporuka. referendum -1, m. referendum, referënt -i, m. referent, službcnik zadužcn po odrcđenom referatu (poslovima); izlagać, podnosilac referata.

272

REGJISĆR

referim -i, m. referisanje, izlaganje, podnošenjc izveštaja (pismeno ili usmeno). referćj, V. refcrisati, izlagati, podnositi izveštaj, izvestiti, izvešlavati; i rcferohet — pripada mu (joj), u nadležnost. referiies -i, m. referent, jzveštač. refketi -lë, /. pl. kucanje srca, lupanje srca. refkëtimë -a, / . puls, bilo. refkčlin, V. kucati, lupati srce. reflćks -i, m. fiziol. refleks, automalska reakcija organizma kao odgovor na spoljni podražaj, rcfleksion -i, m. fiz. refleksija, odbijanje svetlosli od ravnc povrSine. refleksiv -c, adj. gram. refleksiv/-an, -na, -no; folje refleksivc—refleksivan (povratni) glagol. reflektim -i, m. fiz. refleksija, odblesak; fig. odražavanje. reflektoj, v. reflektirati. odbijali, odražavati, odsijavati; /ig. odražavali. reflektćr -i, m. reflektor (aparat). reflektiics -c, adj. refleksiv/-an, -na, -no. reformalor -1, m. refomator, preobrazitelj, preuredivač, popravljač, preinačitelj, obnovitelj, obnavljač. reforme -a ,/. reforma, preoblikovanje, promena, preinačcnje, prcuređivanjc, preusirojslvo. reforinim -i, m. reformisanje, reforniiranje, prcuređenje. reformist -i, m. reformist, prisialica reformizma. reforniizem/-zmi, m. reformizam, oportunistiČka struja u medunarodnom radničkom pokretu koja je sebi uzela za zadatak da ostvari socijalne promene reformama koje bi se provodile na osnovama klasne saradnje sa buržoazijom i ne bi dirale u temelje kapitalističkog uređenja. reformćj, V. reformirati, reformisati, provoditi reforme, preobražavati, preuređivati, preinačavati, preustrojavati. reformiiar (i, e), adj. reformiran, -a, -o, reformisan, -a, -o .. refrën -i, m. rcfren, pripev. refugjët -i, m. izbeglica, emigrant, refuzim -i, m. odbijanje. odbacivanje, neprihvatanje. refuzćj, m. odbiti, odbijati, odbaciti, odbacivati. refuzuar (i, e), adj. odbijen, -a, -o, odbačen, -a, -o. regčtis, V. izdisati, izdahnuti. regj -1, m. vid. mbret.

regj, V. štaviti (kožu), prcraditi (kožu); regj speca — kiseliti (kiselim) paprike; fig. regjem — uvežbati se, naviknuti se. regjencl -a, /. namesništvo. regjent -i, m. regent, namesnik. regjëni -a, /. vid. mbretërJ. regji -a, /. režija, svi poslovi oko postavljanja na sccnu nekog umetničkog dela. regjini -i, m. režim, državni poredak, način vladanja; taCno odreden red života, rada, odmora, prehrane; sastav pravila, mera potrebnih za odredeni cilj. rcgjimënt -I, m. voj. puk. rcgjisor -i, m. režiser, rcditclj.

REGJISTËR

273

rcgjis(ër/-tri, III. registar, spisak, upisnik. regjislrim -i, in. rcgistracija, popis, upisivanje, zapisivanje. regjistroj, V. registrirali, rcgislrovati, popisati, upisati, zapisali; regjistrohcm — upisati sc. regjistruar (i, e), adj. registriran, -a, -o, rcgistrovan, -a, -o, upisan, -a, -o, zapisan, -a, -o. regjislrues -i, ni. popisitelj, lice koje vrSi popis, popisivaë. rcgjizër -i, m. rcžiser, reditelj. regjur (i, e), adj. (u)štavljen, -a, -o, preraden, -a, -o (koža); ukiseljen, -a, -o (turšija); fig. iskus/ -an, -na, -no. rehžt -i, m. mir, spokojstvo. rehžt, adv. mirno, spokojno, bezbriino. rchatshem (i) -sbme (e), adj. mir/ -an, -na, -no, spokoj/ -an, -na, -no. rebem part, lë rebem — ostaviti u za)og, založiti. rcjë -a, /. drvena sprava (kuka) koja služi pri dovlačcnju drveta (grade), rekëfimë -a, /. puls, bllo. reklame -a, /. reklama, oglas. reklamim -i, m. reklamiranje, oglašavanje. rcklamist -i, m. reklamdžija, hvalisavac. reklamist -e, adj. reklamni, -a, -o. rcklamoj, v. reklamirati, javno hvaliti svoju robu ili svoj posao. rcklamuar (i, e), adj. rekJamiran, -a, -o. rckomanditn -i, ni. preporuka, preporučivanje. rekoniandoj, v. preporučiti, preporučivali; savelpvali. rekomandiiar (i, c), adj. preporučen, -a, -o. rekord -i, m. rekord, najviši rezultat, najveći domel. rckordist -i, m. rekoder. rckriit -i, m. regrul, vojnik u prvim rnesecima službe, novak. rckrutim -i, m. voj. regrutovanje, popunjavanje vojnih jedinica novim vojnicima; vrbovanje. rekrutoj, V. regrulirati, regrutovati; vrbovati. rekrutiiar (i,e), adj, regrutiran, -a,-o, regrutovan, -a, -0 . rckrutues -e, adj. regrutni, -a, -o. rektifikim -i, in. rektifikacija, ispravljanje (teksta). rektifikdj, v. rektificirati, rektifikovati, ispraviti, ispravljati (tekstove). rektij, V. kucati; më rcktin zcmra — lupa mi srce. rektim -i, ni. izdisaj, ropac. rektime -a, /. lupanje srca. rektoj, V . izdisati, roptati; ječati. rcktćr -j, m. rektor. rektordt -i, m. rektorat. rckuizim -i, in. rekvizicija, prisilno otudenje uz naplatu ili privremeno oduzimanje imetka od privatnih lica ili društvenih organizacija (obično u ratne svrhe). rckuizćj, V. rekvizirati, rekvizisati, oduzeti imetak za ratne potrebe. relacićn -i, m. relacija, odnos, veza; izveštaj, obavest; udaljenost, razmak. 18 FJalor shqip-serbokroattsht

REPARĆJ

rclativ -c, adj. relativ/ -an, -na. -no. odnos/ -an, -na, -no, uvjet/ -an, -na, -no; mat. srazmerni, -a, -o. relativislit, adv. relativno, odnosno, uvjetno; srazmerno. relalivitet -i, m. relalivitet, relativnost, uslovljenost; srazmernost. relativizëm/-znii, m. relativizam, uëenje koje poriče mogućnost objektive spoznaje na osnovu relativnosti našega znanja. relićv -i, m. reljef, ispupčenost, ispupčena slika na ravnini; geogr. oblik tla, površina zemaljske kore. rcm -i, m. bakar. reme/-mja, / . bakrač, bakreni sud. remë -a, / . jaz, opkop; vodenični jaz, kanal. reminishencë -a, f . reminiscencija, nejasno sećanje; pojava koja dovodi na sećanje; odjek, uspomena, spominjanjc; odjek tudeg dela u poeziji, niuzici i drugo. remont -i, m. remont, popravak (mašina, opreme, zgrada). remtdr -i, m. kazandžija, kotlar. remtë (i, c), adj. bakren, -a, -o. rend -i, m. red, niz, serija; rendi publik — javni red; rendi shoqëror — društveni poredak; rendi i ditcs — dnevni red; arh. stil. rend, V . trčati, pohititi, pohitati. rende/-dja, /. stružaljka (za povrce), rende. rende -a, /. trka, trčanje. reodës -i, m. vid. srapucs. rendiment -i, m. rendiment, prinos: rendiment i lartë — visok prinos. rendis, V. (po) redati, nizati, vid. i radhif. rendit, V . (po)redati, nizati. vid. i radhit. renditje/-tja, / . (po)redanje, nizanje, slaganje, raspored. rendćj’. V . (po)redati, nizati, složiti, slagati, rasporedili. rcndojz, V . rendeisati, rendisat, blanjati, strugati. renddm, adv. vid. rendom. rendomtë (i, e), adj. obič/ -an, -na, -no, vid. rëndomtë. rendćr, adj. redni; numër render — redni broj. reodtdr -i, m. dial. vid. pjesetar. renegdt -i, m. renegat, otpadnik, odrod, izrod. renë -a, f. zooi. (Cervus tarandus) irvas, severni jelen. rentabil/-bile, adj. rentabil/ -an, -na, -no, unos/ -an, -na, -no. reotabilitćt -i, m. rentabilitet, unosnost, korisnost. rentë -a, /. renta, svaki redovno dobijeni prihod od 'kapitala, imetka ili zemljiSta. rentićr -i, Ili. rentijer, v-lasnik prihoda od kapitala, imetka ili zemljišta. repdk -u, m. bot. repast, (nalik na repu). repdn -1, m. bot. vid. repë. reparacion -1, m. reparaeija, naknada Stete, ratna odšteta; popravak, popravljanje, dovodenje u ispravno stanje. reparim -i, m. popravljanje, opravka. reparćj, i'. opraviti, obnoviti, popravljati.

REPART

274

report .-i, m . odeljenjc, odsek (ustanove, organi. zacije); pogon (fabrike, preduzeca); voj. odcIjenje. repertor -i, m . repertoar, sve predslavc koje su izvedenc ili ce se izvcsti u nckom pozirišlu (kazalištu). repë -ai, f . golet, pustinja. . repë -vfi, f . h o t. {R apham ts sativus radicula) repa. replikë -a, / . lit. replika, ponavljanje jcdnog niza tonova. rcportdzb -i, in. reportaza. rcportër -i, m . reporter. rcpresalje -t, / . p i. reprcsalije, prisilne mere, odm'azda. reptilë -t, m . p i. zool. reptili, gmizavci. republikiin -i, m . republikanac. republikdn -e, adj. republički,-a,-o; republikanski, -a, -o. republikë -a, / . republika. repuq -e, a d j. vid. rjcpacak. resatdk -e, adj. vid. restar. resedace -lë, / . p i. b o t. vrsta biljaka. resë -a>, / . zavist, inat, ljubomora, zavidljivost; lovište ribe; zaseda; straža. resë -a^, / . arh. otvor sa rešetkama, otvor sa šip' kama. resit, V . vid. shlyej. res6j, V. zavideti; ureći. respćkt -i, m . respekt, poštovanje, obzir, ugled. re.spck(itn -i, in. poštavanje, uvažavanje, obzir. respektoj, V. respektirati, poštovati, uvažavati, ceniti, obzirati se. respektuar (i,e), adj. poštovan, -a, -o, uvažen, -a, -o, cenjen, -a, -o. restër -e, adj. zavid/ -an, -na, -no, zavidljiv, -a, -o. restaurant -i, m . restauraeija, restoran, bolja gostionica. n---------------- -j restaurim -i, m . 1' restaujaeija,; obnovljenje, popravak. T " . rcstauroj, V . restaurirati.' obnoviti,) popraviti. restordnt -i, m . rastauraeija] Bolja gostionica. reszi/-zëzë, a d j; vid. restar, resb, V . po resb borë — pada sneg; po resb sbi — pada kiša; /t^ . preplaviti (za mnoštvo ljudi). resbedi -a^ /. rešedija, vrsta slatkog jela (sipka balva). rcshj’e/-sbja, f . padavina, talog, oborine. resbme/-mja, f . iavina; kamenjar. resbpe/-pja, / . vid. resbme. resbpër -i, m . (s i), vid. tregtar. resbperi -a, / . (s t.) trgovina, vid. tregti. resliperćj, V . (s t.) trgovati, vid. tregtoj.' resbpë -a, / . obućarska stružaljka (turpija). resbt, V. stišati, stišavati, umiriti, umirivati; resbt qentë — umirivati pse; resbti ato pula— isteraj fe kokoSke; resbti arën — ogradio (-la) je njivu; resbt fëraijën — umiriti dele; resbti sblu — prestala jc kiša. retër/-tra, / . kanap, vrpea, vezica; kožna vrpea za opanak. retiiië -a. /. an a l, retina, očna mrežnj’ača.

REZIL

rctorik e, adj. retorski, -a. -o, retorički, -a, -o; pyetje retorike — retorsko pitanje. retorikë -a, f . retorika, govorništvo, teorij'a govorništva; nauka o govomičkoj vcštini; f i g . lepe ali besadrianje reči, krasnorečivost. reuniatizëm/-zrni, tri. ined. reuma, reumatizam. revdn -i, in. kas, kasanje konja. r.evani -a, f . poslastica od jaj'a .i šećcra. revistë -a, / . časopis. rctiziđn -i, in. revizija, preglcd rada ili polaganje računa pojëdinih ustanova ili osoba; pregled, proraena, preinaka. revizionini -i, in. revizija, prcgledanje rada ili polaganje računa pojcdinih ustanova ili osoba. revizionist -1, in. revizionist(a), pristalica revizionizma. revizionist -e, adj. revizionistički, -a, -o. rc\izionizcni/-znii, m i . revizionizam. revizionćj, v. revizionirati, (iz)vi^iti reviziju; pregledati rad, ili polagati računa pojedinih ustanova ili osoba; promeniti, preinačiti. revizor -i, m i . revizor, pregledač, kontrolor, nadglednik. revokim -i, m i . opoziv, opozivanje, ukinuce, poništenje, prekinućc, otkaz. revokoj, V. opozvati, ukinuU, poništiti; revokoj ligjin — ukinuli (ukidam) zakon. revokuar (i,c), adj. opozvan, -a -o, ukinut, -a, -o. revoIe/-Ija,, / . revolver, pištolj. revolt -i, in. revolt, pobuna, negodovanje, protivljenje, gnušanje. revoltira - i , m i . revoltiranje, negodovanje. revoltoj, V . revoltirati; revoltohem — revoltirati se, pobunili se, usprotiviti se, gnuSati se. rcvoltuar (i,e), adj. revotiran, -a, ^o. revobicion -i, revolueija. revoluciondr -1, m . revolucioDar. revolucionir -e, adj. rëvolucionar/ -an, -na, -no. revolucionarizim - i , m i . revolucionanzacija. revolucionarizoj, v. revolucionarizirati, revolucionarizovafi. ' revolucionarizuar (i,e), adj. revolucionariziran, -a, -o, revolucionarizovan, -a, -o. revolucionćj, v. revolucionarizirati, revolucionairizoyati. revolvër -i, mi. vid. revole. reze/-zja, f . reza, zasun, zasovnica, zapor, kračun, zatvarač; šarka na vratima ili prozoru. rezenkt -e, adj. poverljiv, -a, -o; leter rezervatc— poverljivo pismo. rezervë -a, f . rezerva, zaliha; voj. rezervni kadar. rezervist -i, m . voj. rezervisl(a). rezervist -e, adj. rezervni, -a, -o. rezervoj, v. rezervirati, rezcrvisali, priđržati za sebe ili za drugoga; priCuvati, sačuvati, spremiti, uStediti; rezervohem — rezervisati se. rezervuar (i,e), adj. rezervinn, -a, -o, rezervisan, -a, -o; suzdržljiv, -a, -o. reze -a, f . vid. resë. rezil -e, a d j. sramot/ -an, -na, -no, posramljen, -a, -o, blamiran, -s, -o, obnikan, -a, -o.

REZISTENCE

275

rezistencë -a, / . rezistencija, otpor, odupiranje, opiranje, odolevanje, protivljenje, suprotstavljanje. rezistënt -c, a d j. rezistent/ -an, -na, -no, otpor/ -an. -na, -no; izdržljiv, -a, -o, islraj/ -an, -na, -no. rezistoj, v. usprotiviti, dati otpor; izdržati, istrajati. rezmislifa -t, / . p i. stupac (kod zapreznih kola), rezolutë -a, f . rezolucija, odluka, zaključak. rezonancë -a, f. ziz. rczonanca. rezultanfc/-tja, / . fiz. rezultanta, sila koja nastaje zajedničkim delovanjem više sila. rezultdt -i, m. rezultat, izvod, zaključak; obračun; učinak; ishod, uspeh. rezhdë -a, / . resa, kozja kožna minđuSa. rezhgë -a, / . saće ^estougaone rupice na saćatna). rëfyrë -a, f . čvor (na drvelu), rëkim -i, m . stenjanje, ječanje, ridanje, uzđisanjc, jauk. rëicoj, V . stenjati, ječati, ridati, uzdisati, jaukovati. rëkosh -i, m. punom asan sir. rëlë -u, m. fiz. relej, prenosnik, pojačavalo. rëmih, V . kopati. rëmira -i, m. kopanjc, iskop. rëmime -t, / . p l. iskopine, iskopavanje. rëinoj, V . kopati, iskopavati, riti, rovati; premetati, ispreturati; fig. reraoje pak këtë çështje — pročačkaj raalo tu stvar. rëmojcc -a, / . čačkalica. rëndcsc -a, / . težina, teret, teg, pritega, balast. rëndë, a d v . teško; naporno; i foli rëndë — uvrcdi ga (je); mos të vijë rëndë — ncraoj da ti je tcško; më vjen rëndc — teško mi je. rëndë (i,e), a d j. te/ žak, -ška, -ško; napor/ -an, -na, -no; pune c rëndë — naporan posao; fjale e rëndë — teSka uvredljiva rec; kafe e rëndë—^jaka kafa (gorčija); gjumë i rëodë — dubbk san. rëndësi -a ,/, važnost, značaj; ka rëadësi të madbe — 'im a veliki znaëaj. rëndësirë -a, f. težina, teret, teg, pritega. rëndësisbënt ,(i) -sbme (e), a d j. značaj/ -an, -na, -no, važ/ -an, -na, -no. rëndët (të). ;i. težina, teret; padavica; të rëndët e dheut — zcmljina teia. rëndoj, V. težiti, teretiti; mos rlndo mbi këtë dërrasë — ne teži (ne gazi) na ovu daskti; kjo barrë e rendon shumë kalin — ovaj tovar će mnogo opteretitj konja; rëndohem — otežiti se; fig. sbpenzimet rëndojnë mbi blerësln — troškovi opterećuju kupca. rëndëm, a d v . vazda, uvek; obično; fjalë që përdoret rëndom — геб koja se redovno upotrebljava. rëndomtë (i,e), a d j . obië/ -an, -na, -no, redov/ -an, -na, -no; gjë e rëndomtë — obična stvar; ardhje e rëndomtë — redovan dolazak. rëndoes -e, a d j. otežavajući, -a, -e: rretbana rë^ ndoese — otežavajuće okolnosti. rëngë -a, / . zvonjenje.

R IK E

rënës -e, adj. mat. upadni, -a, -o. rënie/-nia, / . mat. upadanje, upad; pad. rënkim -I, m. stenjanje, jecanje; cviljenje, jadanje, ridanje, jaukovanje, uzdisanje; gukauje, hukanje; škripanjc; saučcstvovanje, izjava saučešća, sućut. rënjoj, V. stenjati, jccati; cviljeti, ridati, jaukovati, uzdisati; gukati, hukati; škripiti; saučcstvovati, izjaviti saučeSće, sućut. rëpjetë -a, /. vid. përpjetë. rëpdsb, adv. vid. përposh, rërë -a, / . pesak, žalo. rë rë t (i,e), adj. peSćan, -a, -o, peskovit, -a, -o. rev it, V. vid. vërvik ri (i) -re (e), adj. mlad, -a, -o; nov, -a, -o; djalë i ri — mlad momak; vajzë c re — mlada devojka; këpucë e re — nova cipela; petka tc reja — novo odclo. ri -u (i), m. mladić, omladinac. ri -tc (të), И. mladost; mladi, mladez. ri, prep, ri, pre: u složenicama označuje ,,ponovnost” : ripunim — prcrada. riarmatim -i, m. ponovno naoružarije. riarmatćs, v. ponovno naoružati; riarmatoscm — ponovno naoružati se. riatdhesiin -i, m. repatrijacija, povratak izbeglica u domovinu. riatdiiesoj, v. rcpatrirati, povratiti izbeglice u domovinu. riatdhcsuar (i,e), adj. repatriran, -a, -o, ро\тасеп, -a, -o u domovinu. ribotim -i, /«. ponovno izdanje, pr^tampa(va) nje. ribotćj, V . ponovno izdati, prcštampa(va)ti. ribotiiar (i,e), adj. ponovno izdan, -a, -o, preštampan, -a, -o. ricinë' -a, /. bog. (Ricinus communis) ricinus, krlj. ridrejtćj, V. fiz. ispravljati (struju). ridrejtues 4, m. fiz. ispravljač ;struje). rifitim -i, m. ponovna dobit, dobijanje natrag. rifitćj, y. ponovno dobiti, dobiti natrag. rig -u, m. car; car u kartaina za igranje; vid. rabret. rigdsh -i, m. zool. vid. gjel dcti. rigatë -a, f. vid. mbretëri. rigë -at, / . plusak kiše, romlnjanje. rigë -vfi, f . lenjir, ra\>nalo, vid. i vizore. rigon -i, m. bot. (Origanum maiorand) majorana. rigon, V. rominjati (kiša). rigoroz -e, adj. rigoroz/ -an, -na, -no. strog, -a, -o, neumit/ -an, -na, -no, krut, -a, -o, tvrd, -a, -o, opor, -a, -o, neumoljiv, -a, -o. rigorozitët -ij m. rigoroznost, strogost, neumitnost, krutost, tvrdoca, oporost, neuraoljivost. rigjenerim -i, m. regeneracija, obnavljanje, obnova, preporod, podmladivanje. rihem, v. podmiaditi se, podmlađivati se. rij, V. (u)kvasiti, ovlažiti; rij petkat — ukvasiti rublje; u ri toka — ovlažila se zemlja. rika -ni, m. zool. vid. rosak. rikë -a, /. zool. vid. rosë.

RIKTHEJ

276

RJEPES

rikthej, V. povratiti, vratiti natrag. ripyllëzuar (i,e), adj. ponovno pošumljen, -a, -o. rikthim -i, m. povratak, vracanjc natrag, ponovris -i, HI. zool. vid. luqerbull. ni povratak. risk -u, m. sudba, sud^na, usud, udes. rikthyer (i,e), adj. povraćen, -a, -o. rislabilizim -i, m. ponovna stabilizacija, ponovno rilindas -i, m. renesansni pisac, pisac preporoda. sredivanje. rilindje/-dja, /. renesansa, preporod. rishfaqje/-qja, /. ponovno pojavljivanje; ponovno rim -i, m. kanal, prokop, potočić. prikazanje. rime -a, /. Ht. rima: rime e gershtetuar — ukrš- rishikim -i, m. pregledanje, ponovni pregled, tena rima. revizija. rimëkëmb, v. uspostaviti, obnoviti, obnavljati; rishikćj, V. ponovno pregledati. oživeti, povratiti u živbt; rimëkëmbem — oži- rishikuar (i,e), adj. ponovno pregledan, -a, -o. veti se, povratiti se u život, podmladiti se. rishitës -i, lu. preprodavac. rimëkëmbje/-bja, /. uspostavljanje, obnova, ob- rishitje/-tja, /. preprodaja. navljanje; oživljcnje, preporod, preporadanje. rishme, adv. uskoro, nedavno. rimilitarizim -i, m. remilitarizacija, ponovno uvo- rishqyrtim-i, m. ponovno razmatranje, prouëavanje denje vojničkog uređenja. rlshqyrtdj, v. ponovno razmatrati, proučavati. rimoj, V . rimovati; ai rimon vargje — on rimuje rishqyrtuar (i,e), adj. ponovno razmatran, -a, (sastavlja)stihove. -o, proučavan, -a, -o. rimćrk -u, m. prikolica (automobila i dr.), rishtir -i, m. pripravnik. rimtë (i,c), adj. tamnoplav, -a, -o, mod/ -ar, -ra, rishtas, adv. skoro, nedavno; ponovo, iznova. -ro. rishte -f, /. pi. (h)rskavica; suvo testo. rindertim -i, m. obnova: rindërtimi i vcndit — ob­ risbtćr -€, adj. (h)rskavičav, -a, -o. nova zemlje. risht^, V. prežtampati. rindërloj, V . obnoviti: të rindërtojmë vendin to­ rishtypje/-pja, f . ’ prešfampa(va)nje. ne — da obnovimo našu zemlju. rishtypur (i,e), adj. preštampan, -a, -o. rindërluar (i,e), adj. obnovljen, -a, -o, ponovno rit -i, m. ritual, sveukupnost verskih običaja. izgraden, -a, -o. ritë G e), adj. vlaž/ -an, -na, -no. ringj^ll, V . oživeti, preporoditi, vaskrsnuti; ritëm/-tmi, m. rilam. ringjallem — oživeti se, preporoditi se. rihnik -e, adj. rilmički, -a, -o. ringja!ljc/-llja,/. oživljenje, oživljavanje, preporod, ritmikë -a, /. ritmika, nauka o ritmu. vaskrsnuće. rifmikisht, adv. ritmički. ringjallur (i,e), adj. oživljen, -a, -o, preporoden, ritudl -i, -. ritual, sveukupnost verski običaja. -a, -o, vaskrsnut, -a, -o. rivil -i, m. rival, suparaik, takmac. rini -a, /. mladost; omladina, mladež. rivalitćt -I, m. rivalstvo, suparniStvo. rinoccrćnt -i, nt. zool. (Rhinocerost) rinoceront, rlvcndikime -t, /. pi. traženje odredenog političnosorog. kog i društvenog prava. riorganizim -i, m. reorganizacija, preuredenje, rivendćs, v. uspostaviti, obnoviti, ponovo postavi-ti. preuredivanje, preustrojstvo, preustrojavanje. rivendosje/-sja,/. uspostavljanje; rivendosja e qetëriorganizo}, v. reorganizovati, reorganizirati, presisë — uspostavljanje reda, mira. urediti, preuredivati, preustrojiti, preustrojavati. rivendosur (i, e), adj. uspostavljen, -a, -o. riorganizuar (i,e), adj. reoganizovan, -a, -o, reor- rivleftësim -i, m. ponovno vrednovanje, nova ganiziran, -a, -o, preureden, -a, -o, preuredivrednost. van, -a, -o, preustrojen, -a, -o. rivleftësoj, v. ponovno vrednovati, odrediti novu riparim -i, m. reparacija, popravka, popravljanje. vrednost. ripardj, V . reparirati, opraviti, opravljati, popra- rivlcftesuar (i, e), adj. ponovno vrenovan, -a, -o. viti, popravljati. rizë -a, /. ubrus, ruCnik, peSkir; povezača, marariparuar (i,e), adj. opravljen, -a, -o, popravljen, ma za glavu; trbušna opna, trbušna raaramica. a, -o. . rizinë -a, /. bol. rizin. riprodhim -I, tn. prepis, kopja; obnavljanje, rizgjëdh, V . ponovno izabrati; rlzgjidhera — po­ radanje, produženje vrste; reprodukcija, ob­ novno seizaberem:urizgJodhdrejtor — ponov­ navljanje proizvodnje. no je izabran za direktora. riprodbdj, V . prepisati, kopirati; obnavljati, rizgjedbjc/-dhja, /. reizbomost, ponovno biranje. produžiti vrstu; reprodukovati, obnoviti proizA'odnju. rizgjcdbur (1, e), adj. ponovno Izabran. -a, -o. riproTim -i, m. popravni ispit. rizopode -t, /. pi. zool. rizopode, korenonošci. riprovoj, V . ispitivati na popravnom ispitu. rjep, V. oderati, oguliti; ropa berrin — oderah ripunim -i, m. prerada, ponovno obradivanje. brav; mos e rip bukën — ne oguli bleb; e ropën ripunćj, V. preraditi, preradivati. kusarët — odrale ga 0^) gusari; ripem — ripunuar (i,e), adj. preraden, -a, -o, preradivan, oguliti se, odiati se; rjep pulen — iščupati,-a, -o. iščerupati (čerupam) kokoš. ripyllëzim -i, m. ponovno poSumljavanje, presa- rjcpacžk -e, adj. dronjav, -a, -o, poderan, -a, -o. divanje. rjepč -a, /. guleojc kože (na licu ili po telu). ripyllëzdj, V. ponovno pošumljavati. afjpčs -i, m. gulikoža; gusar, pljaëkaS, pirat.

RJEPJE

277

гјерје/-рја, / . đeranje, guljenje; čerupanje. rjepur (i, e), a d j. poderan, -a, -o, oguljen, -a, -o; očcrupan, -a, -o. rjete -a, / . mreža (za ribolov); rjetë flokësh — mreža za kosu; sp. sportska mreža; rjeta trcgtare — trgovinska Tnreža; rjetë hekurudhore — železnička mreža. rob -i, m . rob, zarobljenik; rob i shtëpisë — čeljade, ukucanin. robëresbë -a, / . robinja. robëri -a ,/, ropstvo. robërim -1, m , robovanje. robërdj, V . robovati; robijati; zarobiti. robëruar (i, e), a dj. potlačen, -a, -o, ugnjetan, -a, -o; zarobljen, -a, -o. robi -a, / . robija, izdrzavanje kazne. robinje -a*, / . v id . robërdshë. robinjë *a2, / . h o t. vid. akacje. robis, V. zarobiti; oderati; robitem •— oderati se, izmučiti se (od napornog rada). robni -a, / . d ia l. vid. robëri. robnoj, V. d ia l. vid . robëroj. robtis, V. d ia l, premoriti, izmučiti; robtisem — premoriti se, izmučiti se od teSkog rada, raditi kao rob. robtisur (i, e), a d j. dial, premoren, -a, -o. robtćj, V . premoriti se, raditi kao rob, izmučiti se. rod -i, ni. soj, vrsta, sorta, rasa; plemc; rod. rodhan -i, m . cevka (za om otavanje konca); čekrk. rodhje/-dhja, / . m e d . vid. stergi. roentgen -i, m . rentgen (aparat). rogëçë -t, m . p i. maskerati, ljudi koji se m askiraju za vreme kamevala. rogovëcë *a, / . b o t. vid. akacje. rogjž -ni, m . pritoka reke, sliv. rogjd -ja, /. cup, mali zemljani sud. rogjëzë -a, / . posudica od stakla (za lekove), bočica, staklenka, ampula. roit, V . rojiti (pčela); po roit ena — curi posuda. roitje/-(ja, / . rojenje (pčele). roitur (i, e), a d j. mor i roitur — istrošen zid (sklon padu). roj -i ,m . roj (pcele). rojë -a, / . straža; stražar; rojë nderi — počasna straža; rojë nate — noćni čuvar; roje fushe — čuvar polja; čuvai^e. rojkë -a, / . pčela koja je rojila; f i g . alapača (žena). rojmë -a, / . roj (pčcla). rojtdr -1, m . čuvar; rojfar pyjesh — šumar; rojtar burgu — stražar (čuvar) zatvora, kljuбаг. rokdn -I, m . strug, vid. i zdruktb; f i g . dosađivač, dosadan čovek. rokokć -ja, / . arh . rokoko (stil). rol -i, m . uloga, rola; f i g . lot një rol të rëndësishëm — igra važnu ulogu; s’lot rol kjo gjë — ne igra ulogu (ne menja stvar) ova stvar. roletë -a, /. roletna, prozorska zavesa koja se svija.

RUKĆHEM

romdk -e, adj. rimski, -a, -o; perandoria roraake — rimska imperija; qytefar romak — rim­ ski građanin. ronidn -ii, /71. lil. roman. romdn -i^, tn. zasun, kračun, zatvarač za vrata. ronidn -e, adj. romanski, -a, -o: gjuhët romane — romanski jezici. romancë -a, /. Ш. romansa. romancier -i, /;;. romansijer, romanopisac. romantik -u, m. romantičar. romantik -e, adj. romantič/ -an, -na, -no. roraantizëm/-zmi, m. romantizam, pravac u književnosti i umetnosti koji je nastao u prvoj cetvrtini XIX veka. romb-i, m. geom. romb. romboëdër/dri, m. geom. romboedar. romboid -i, m. geom. romboid. romuze -t, /. pi. vid. rumuze. rone -a, /. dodola. ronitet, V. razmrviti se, snrrviti se; raspasti se, raspadati se. ronitur (1, c), adj. i t o l j -an, -na, -no: shkëmb i ronitur — trošan kamen (raspadijiv). rosd -ni, m. zool. patak (divlji). rosdk -u, /71. zool. patak (domaći). rosël -i, /71. vrsta sitnozrnaste pšenice. rosë -ai, /. zool. (diias) patka, plovka. rose -a2, /. nokšir, nočni lonac, kantorica. rostë -ja,/ . rosto, govcde meso pcčeno na žaru po engleskom načinu. roshan -i, m. ovan sa četiri roga. roshanica -t, /. pi. sitnozrnasto testo. rotkë -a, /. cevka, ćunak (za konac); /iz. bobina (kalem). rotor -i, /71. fiz. ro.or rozacë -të, / . pi. bot. rozacec, rosace, rozë -a, /. čvor (na drvetu). rozmarinc -a, /. bot. (Rosmarinus) ruzmarin. ruaj, V. (o)5uvati, paziti, (za)š(ititi; qeni ruan shtëpinë — pas čuva kuću; ai ruaneparen — on cuva (stcdi) novae; ruhem — čuvati (čuvam) se, paziti (pazim) se; ruhu! — čuvaj (pazi) sc! ruajtje/-tja, /. čuvanje; pažnja; štednja. ruajtur (i, c), adj. očuvan, -a, -o. ruazë -a, /. vid. rruazë. rubai -a, /. lit. rubaija, strofa u persiskoj poeziji. rubë -a, /. povezača, šamija. rubël/-bla, /. rublja (ruski novae), rublacć -të, f. pl. bot. rubijaeee, broëevi. rubin 'i, m. rubin, dragi kamen. rubrikë -a, /. rubrika. rudë -a, f. meko runo; mekoruna ovea. rudinë -a, /. rudina, pašnjak, travnjak. rudo/-dua, m. mekoruni (sviloruni) ovan. rufai m. rufaija, pripadnik derviske sekte rufaije. rufët -i, /71. vid. esnaf. rufis, V . isisati, usisati; srkati. rufkë, adj. upola kuvano jajc. ruhem, /. paziti se, ëuvati se, čuvam se. rukë, adj. oguljen orah (oguljenim zelenim omotom). rukohem, v. obrijati se, dotcrati se.

RUM

278

rum -i, ni. rum (picc). Rumaiii -a, /. Rumunija. rumanisht, adv. rumunski, na rumunskom. rumanishte/-tja, /. rumunski jezik. ninib -i, /«. drveni klin. ГШППП -i, ni. Rumun. ГШППП -e, adj. rumunski, -a, -o. ruiniizc -t, /. pi. alegorijc; ai flet me rumuze — on govori sa alegorijama, aludira. rungajc -a, /. vid. rrungaje. rungallë -a, /. vid. rrungaje. rup -i, m. rupij (vrsta starog novca). rure/-rja, /. vid. dyshim. rurez -a, /. sumnja; me ba rureza në të — sumnjam u njega, vid. i dyshim. rus -i, m. Rus. rus -c*, adj. ruski, -a, -o; gjuha ruse — ruski jezik. rus -e^, adj. rid, -a -o; pele ruse — rida kobila, vid. ruskë.

RYZOJ

ruscai, V. silaziti, skidati se; rusu poslitë — silazi dole; u rusën nga mali — silaziše s planine. rusgjcr, part, po bie shi rusgjer — pljušli kiSa (pada vclika kiša). Rusi -a, /. Rusija. ruska -t, /. pi. rusalje (verski praznik). rusisht, adv. ruski, na ruskom. ruashte/-tja, /. ruski jezik. ruskë, adj. flokë ruskë — riđokosa. rutacć -të, f. pi. hot. rutacee (familija biljaka). rudnë-a, /. rulina, spretnost, ižvežbanost, iskusnost. ryj, V. vid. byj. ris, V. uvežbati; rysem — uvezbati se. rysni -a, /. vid. përvojë. rysnn (i, c), adj. dial. vid. regjur. ryshfet -i, m. mito. rjshfetçi -u, m. primalac mita. rj'ze -a, /. bat. (Jluta graveolens) ru(a. sedef. ryzoj, V. islužiti (se), ostareti (za stvari).

Rirr, dvadeset peto slovo alfabela. rra -ja, /. zool. vid, rre*. • rra •ni, m. vid. mullez. rrabe/-bja, /. neobradena (zapuštcna) zemlja. rraberr -i, m. jako mrSava stoka. rraboshte -a, /. hot. vid. shikakuq. rradake/-kja, /. lobanja, lubanja; ia theu rradaken — razbi mu (joj) glavu. rrafës -i, m. bućka, bućkalo od stupe, rrafsh -i, m. ravnica; geom. ravan, plan.— rrafsh, adv. ravno, izravno; i mbushi rrafsh 70 vjet — napuni ravno 70 godina;- e bëri rrafsh me fokë — srarai ga (je) sa zemljom. rrafshlni -i, m. poravnanje, izravnanje, nivelisanje. rrafshinë -a, /. ravnica, ravaii, ravnina. rrafshnšltč -a, /. geogr. visoravan. rrafshoj, V. izravnati, sravniti, nivelisati; srušiti, poravnali sa zemljom. rrafshtë (I, e), adj. tslvI -an, -na, -no; gla/ -dak, -tka, -tko. rrafshiiar (i, e), adj. poravnan, -a, -o; ugladen, -a, -o. rrafshuar -it (të), n. poravnanje, nivelisanje. rrafshultë -a, f. geogr. nizija. rrag -u, m. radna pregača (kecclja) od konopIja ili vrece. rragdm -i, m. stena, litica, vid. i shkemb, krep. rragatem, m. prepirati se, posvadati se. rragatë -a, /. prepirka, svada. rragafje/-tja, /. vid. rragdte. rragnicë -a,/, krpa, prnja, rifa (za brisanje i čišćenje). rragjë -a, /. vid. grltidje. rrah -u, m. kreevina, krčenje, krčidba; seča šume. rrab, V. tući; biti, izmlatiti; rrab vezët — mućkati jaja; rrah baltcn — gaziti (gazim) blato; e rrah benë — zakuneti (kunem) se; u rrahën — potukoše se; fig. e rrahën çështjen — tretiraše pitanje; rrihem — (po)tući se. rrahcë -a, /. šipka od puške, harbija. rrahçë -a, /. drvena sprava za ribolov, vid. i vallkua. rrahës -i, m. vid. kopan, rrahje/-hja, /. tuča, tučnjava; gužva, metež. kavga.

rrahoj, V. krčiti (šumu); oboriti, srušiti, prevaliti; i rrahoi era degët — vetar je oborio grane; uništiti; i rrahoi lufta — uništio ih je rat. rrabur (i, e), adj. istučen. -a. -o. išiban. -a. -o; hekur i rrahur — kovano gvožđe; cjap irrahur — uStrpjen јагас; iskus/ -an, -na, -no (za ■ ljude). rrahur -it (të), n... bijenje, udaranje, mlaccnje. rraj, V . trčati, navaliti, navaljivati; rrani populli — naval io je narod; rran shtemba ■— curi krčag (testija); m’u rrahë mbrapa — pojuriSe za mnom. rrajë -a, /. prtina. rrajëslikultë, adj. nestal/-an,-na,-no, skitacki, -a, -o, skitnički, -a, -o. rrajze -a, f . zqol. vid. karrem. rrakdt V. zvcčkati, zveketati. rrakatake/-kja, /. zvecka (deeja igracka). rrakël -i, m. vid. rodhan. rrallas, adv. retko, proredno, razredeno, razmalcnuto. rrallë, adv. retko, proredeno, razmaknuto; vjen rraile — retko dolazi. rrallë(i, e), adj. re/ -dak, -tka, -tko; pëlburë e rrallë — retka (proredena) tkanina; talent i rraile — izvanredan (redak) talenat. rrallëhcrë, adv. retko kad, katkad, kad i kad. rrallekusb, pron. malo ko, retko ko. rrallim -i, m. proredivanje, razredivanje. rrallćj, V. prorediti, proredivali; rralloj vizitat — smanjili (smanjim) posete; i janë rraHnar flokët — proredila mu (joj) se kosa; rrallohu këtej — makni se odavde. rralluar (i, e), adj. proreden, -a, -o. rralluk -0, m. kukuruzni klip sa proredenim zmiraa. rranë -a, /. vid. mullëz. rrdugidla -t, f . pi. pokućanstvo, stare stvari, starudija. rranicë -a, /. komad hleba. rranzë -a, / . dial. vid. rrëzë. rranjë -a, /. dial. vid. rrënjë. rrap -i, m. bot. {Plaiaiius) platan. rraparaë -a, /. vid. rropamë. rrapashyt, adj. zdepast; m. zdepavko. rrapatem, v. vid. rropatem.

RRAPÇALLE

280

rrapçalle/-ja, /. sitnica, tričarija, malenkost, bczvredna slvar. rrapëllimë -a, /. galama, vika, huka, buka, graja. rrapëlloj, V. galamiti, vikati, hukati, bukati. rrapinë -a, /. saragc, koš u kolima, zadnji deo kola. rrapshtenjtë O’, c), adj. besoë/ -an, -na, -no, ustaja/ -o, -la, -lo, tuhljiv, -a, -o (zd voće). rraptimë -a, /. galama, vika, huka, buka, graja, lomnjava; šušlanje. rraptćj, V . galamiti, vikati, hukati, bukati; šuštati. rraqe -t, /. pL pokućanstvo, kućne stvari, starudija. rras, V . nabiti, nabijati, sabiti, zabiti; natrapiti, utrapiti, natufkati; rrasem — prodrcti, upasti; e rrasën brendë — strpašc ga Qe) unutra; u rras me bukë — nakrkao (-la) sc hleba. rrasallis, v. nabiti, sabiti (zemlju), utabaniti, gnječiti (zemlju). rrasbuq, part, luajmë rrasbuq — igrajmo se pločicc (jedna đečja igra). rrasë -a, /. kamena ploča; rrasë vorri — nadgrobna ploča. rrasëf, adv, gusto, zbijeno, sabijeno, nabijeno. rrasët (i, e), adj, gust, -a, -o, zbijen, -a, -o, sabijen, -a, -o, nabijen, -a, -o; čvrst, -a, -o. rrasik -c, adJ. pljosnat, -a, -o, pločast, -a, -o, rav/ -an, -na, -o. rraskapit, v. premoriti; rraskapitcm — premoriti se, prpnuti se, iscrpsti se, malaksati se, klonuti se. rraskapitje/-lja, /. preraorenost, oronulost, klonulost, maiaksalost. rraskapitur (i, e), adj. premoren, -a, -o, oronu/ -o, -la, -lo, iscrpen, -a, -o, klonu/ -o, -la, -lo, raalaksa/ -o, -la, -lo. rrasćll -i, m. rasol, kiseli kupus. rrasur (i, e), adj. nabijen, -a, -o. sabijen, -a, -o. rrashqel, m. vid. grabujc. rrasbt -i, m. vid. asht. rrasbfë -a, /. lobanja, lubanja; rrashta e*breshkes — korito (koStani omot) od komjače. rrashtinë -ai, /. vid. rrafshinë. rrashtinë -а^, /. vid. pHs, kësulë. rrathë -f, m. pl. drvena sprava za ribolov. rrathje/-tbja, /. bot. {Lactarius deliciosus) mlečnica (jestiva pečurka). rravgćj, V . skitati, lutati, potucati se, tumarati, bazati. rraxhë -ai, /. zool. {Raja clavala) vrsta pljosnate ribe. rraxhë -a^, / . daska ravnjaëa; ishte mbushurnic rraxhë — bilo je ravno napunjeno; fë gjithë ishin të një raxhe — svi su bili istc mere, rrazbifem, v. oronuti se, zguriti se, smežuriti sc, naboriti se, zgrciti se. rrazë -a, /. vid. rrëzë. rrc -ja>, /. zool. (Ascaris lunibricoides) detinja glista. rre -ja2, /. prtina; kozja staza. rrebiSn -e, adj. obes/ -an, -na, -no, tvrdoglav, -a, -o, svojeglav, -a, -o, birovit, -a, -o, cudIjiv, -a, -o.

RREMĆHEM

rrebe/-bja, /. tvrdoglavost, cud, hir, prohtev. rrebesb -i,m. jak pljusak kižc; oluja;//^. nesreca.. rrebull -i, m. kraslinja, krastavi lišaj; /ig. inat, ćud. rrcckamdn -c, adj. dronjav, -a, -o, traljav, -a, -o. rrcckamdn -i, m. odrpanac, odrpavac, dronjavac. rreckë -a, / . dronjak, krpa, rila, prnja. rrcckosur (i, e), adj. dronjav, -a, -o, pocepan, -a, -o, poderan, -a, -o. rrefëgohem, v. vid. rrcfkëtohent. rrefkët (i, e), adj. vid. rreptë. rrefkëfohem, v. razjariti se, podivljati se, ogrubeti se; pogoršati se, ozlediti se (za ranu). rrege/-gia, / . parce neobradive zemljc. rregë -a, / . zapuštena, neobrađena zemlja. rregëtim -i, m. fiz. polsacija. rregull -i, m, red, urednost, poredak; këtu ka rreguU — ovde ima reda; vë rregull — uspostaviti (uspostavljam) red; vjcn me rregull — uredno (redovno) dolazi. rregull -a, / . pravilo, .propis; rregullat e gramatikes — gramatička pravila. rregulli -a, /. srodstvo, rođaštvo. rregullim -i, n\. uredenje, uredivanje; sredivanjc. rregullisht, adv. redovno, uredno, rcdovito. rregulloj, i’. urediti, srediti; rregulioje këtë çështje — sredi ovu stvar; rregullohcm — srediti se. rrcgullorc/-rja, j. pravilo; pravilnik; poslovnik. rrcgullsi -a, /. redovnost, urednost, pravilnost. rregullshëm (i) -shme (e), adj. vid. rregullt. rregullt (i, e), adj. redov/ -an, -na, -no; ured/ -an, -na, -no: njeri I rregullt —uredan ëovek; geom. figurë e rregullt — pravilna figura. rregulltdr -i, m. redovnik (u katoliëkoj crkvi). rregjëni -a, / . carstvo, božanstvo (u crkvenoj terminology!). rrcj, V. lagati; më rrcjli syri — prevarilo mc je oko; u rrejta — prevarih se; rrehem — prevariti (varam) se. rrcjshëm (i) -shme (c), adj. laž/ -an, -na, -no, krivotvoren, -a, -o, patvoren, -a, -o. rrek, V. potruditi, teziti; rrckem — potruditi se, tcžiti, nastojati, pokušati. rrekë -a, f . prezrcla smokva. rrekënohet, v. prezreti (za smokvu). rrekëzinë -a, / . podmetak na opanku; krpa, dronjak. rrekje/-kja, / . fiz. si la, naprezanje. rrcm -i, m. vesla. rrcmë (i) -me (e), adj. laž/ -an, -na, -no, krivotvo­ ren, -a. -o, patvoren, -a, -o; njeri i rremë — lažljiv čovek; gjcllë c rreme — posno jclo. rrema -t, (të), /. pl. vid. rrenë. rreraill -c, adj. vid. rrcnacak. rrcmšsh -e, adj. vid. rrenacak. rremb -i, m. grana, granëica, izdanak; žila; rremb uji — potočić (rukavac vode); rremb gjaku — krvna žila (krvni sud). rrembth -i, m. granëica. rreme -t, (të), /. pl. vid. rrenë. rrcmohem, i'. račvati se, granati se, razgranati sc-

RRENACAK

RRËFATEM

‘281

rrenacdk -u, m. lažljivac, lažov. rrenac