Vademecum elektryka. Bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznych 9788389234377 [PDF]

Zitiervorschau

A n d rze j B ą czko w ski

W

A

B

E

M

I

E

C

t

J

M

elektryka B e z p ie c z e ń s t w a ©

y iy t to m a o iiia itr a s ta S a c jo

e S e flc t r y c z m y c Ih )

In s t a la c je e le k t r y c z n e w m ie szkan iach i b u d y n k a c h m ie s z k a ln y c h o r a z o c h r o n a o d gro m o w a b ud ynków

!bij & \Jy ©

m .m Spóika z o.o„

© C o p y rig h t b y A n d rze j Boczlcowslci i O ficyn a W y d a w n ic z a POLCEN, W a rs z a w a 2008

Redaktor Jacek Sobolewski

Spis treści

Korekta A gata Galica

Od w y d a w c y ................................................................................................... 9 1. W p r o w a d z e n i e ..................................................................................... 11

P rojek t okładki, skład i łam anie M ariusz ICasior

Skład i łam anie a k tó w p raw n ych W łodzim ierz Dudziński

Skład i łam anie - korekta kom entarza Anna N o lb e rt

Stan p ra w n y : 15 c z e rw c a 2008 r. WSZELKIE P R A W A ZASTRZEŻONE ISBN 83-89234-37-8

2. P rz y łą c z a n ie in s ta la c ji e le k try c z n e j d o sie c i e le k t r o e n e r g e t y c z n e j ............................

15

3. S y s t e m y i r o z w ią z a n ia in s ta la c ji e le k tr y c z n y c h w b u d y n k a c h ....................................................................................... 18 3.1. Z a sa d y o g ó ln e .................................................................................. 18 3.2. Połączenia w y ró w n a w c ze g łó w n e i d o d a tko w e (miejscowe) ................. 19 3.3. U zio m y ............................................................................................ 22 3.4. System y instalacji elektrycznych ......................................................... 25 3.5. Prow adzenie instalacji elektrycznych ................................................... 25 3.6. Przyłączanie urządzeń elektrycznych d o instalacji ................................ 26 3.7. Połączenia p rz e w o d ó w elektrycznych ...................................................28 3.8. O znaczanie żył kabli i p rz e w o d ó w koloram i ........................................ 28 3.9. Instalacje elektryczne p ro w a d zo n e w p o d ło żu i na p o d ło żu palnym ...... 29 3.9.1. Prow adzenie instalacji elektrycznych w ew n ątrz ścian i prze gród b u d o w la n y ch ............................................................ 30 3.9.2. Prow adzenie instalacji elektrycznych po w ierzchu ścian i prze gród b u d o w la n y ch .......................................................... 31 3.9.3. Prow adzenie instalacji elektrycznych w m eblach ......................... 32 4. P r z e w o d y i s p o s o b y ich p r o w a d z e n ia w w e w n ę t r z n y c h lin ia c h z a s ila ją c y c h ...........................

32

5. In s ta la c je z a s ila ją c e o d b i o r y a d m in is t r a c y jn e

35

.........

6. O b w o d y o d b io r c z e In s ta la c ji e le k tr y c z n y c h w m ie s z k a n ia c h ........... 35 7. In s ta la c je te le k o m u n ik a c y j n e .......

W ydawrcn POLCEN Sp. z o.o. ul. Ż u ra w ia 32/34, 00-515 W a rs za w a teł. (022) 622 29 62, Fax (022) 622 16 61 e-m ail: w y d a w n ic tw o @ p o lc e n .c o m .p l

w w w .p olcen .com .p l (k s ię g a r n ia in t e r n e to w a )

37

8. O c h r o n a p r z e c iw p o r a ż e n io w a .................................................... 37 8.1. Instalacje elektryczne w w aru n k ach zw ię k szo n e go zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym ...................................... 38 8.1.1. Pom ieszczenia w y p o sa ż o n e w w a n n ę lub/i basen n atryskow y ............................................................ 39 8.1.2. G o sp o d a rstw a rolnicze i o gro d n ic ze ........................................... 43 8.1.3. Przestrzenie o gra n ic zon e pow ierzchniam i przew odzącym i ............43 8.1.4. Pom ieszczenia i kabiny zawierające ogrze w acze s a u n y ................. 4 4 8.2. Urządzenia o c h ro n n e ró żn ico w o p rą d o w e ........................................... 4 6

6

S P IS T R E Ś C I ________________________________________P O I©«//

-------------------------------_____------------------------ _____--------------------------------------------------

9.

_____

-

Spóika i o-o.

Z a s a d y w y z n a c z a n ia m o c y z a p o t r z e b o w a n e j d la m ie s z k a ń i b u d y n k ó w m ie s z k a ln y c h .......................................... 50

10. M o d e r n iz a c ja in s ta la c ji e le k tr y c z n y c h w b u d y n k u m ie s z k a ln y m .................... 11. U ż y t k o w a n ie in s ta la c ji e le k tr y c z n y c h 5 p io r u m o c h r o n n y c h ............ 11.1. Pom iar ciągłości p rz e w o d ó w o c h r o n n y c h ......................................... 11.2. Pom iar rezystancji izolacji instalacjielektrycznej ............................... 11.3. Pom iar rezystancji izolacji p o d łó g iścian ......................................... 11.4. Pom iar rezystancji u zio m u .............................................................. 11.5. Spraw d ze nie skuteczności o ch ro n y przed dotykiem p ośred n im przez sa m o czy n n e w yłączenie zasilania ........................... 11.5.1. U kład sieci TN ..................................................................... 11.5.2. U kład sieci T T ...................................................................... 11.5.3. U kład sieci I T ....................................................................... 11.6. Sp raw d za nie działania urządzeń o ch ro n n ych ró żn ico w o p rą d o w y c h ..................................................................... 11.7. W zo ry p ro to k o łó w z p rze p ro w a d zo n ych badań instalacji elektrycznych ................................................................... 11.7.1. Protokół ba d a ń od biorczych instalacji elektrycznych .............. 11.7.2. Tablica I bad an ia odbiorcze - o glę d zin y ................................ 11.7.3. Tablica II badan ia od biorcze - pom ia ry i próby ...................... 11.7.4. W z o ry p ro to k o łó w z p o m ia ró w w instalacjach elektrycznych ................................................

52 53 55 56 57 57 59 59 61 62 63 66 66 67 69 70

75 12. O c h r o n a o d g r o m o w a b u d y n k ó w ....... 12.1. Kryteria sto so w a n ia o c h ro n y o d gro m o w e j w g PN-86/E-05003/01 .................................................................... 75 12.1.1. Podział o b ie k tó w b u d o w la n y ch na kategorie zagroże nia ...................................................... 75 12.1.2. Rodzaje o ch ro n y o d g ro m o w e j ................... 75 12.1.3. W y b ó r rodzaju o ch ro n y ....................................................... 75 12.1.3.1. O ch ro n a p o d s t a w o w a ............................................ 75 12.1.3.2. O ch ro n a o b o strz o n a .............................................. 76 12.1.3.3. O ch ro n a w w y k o n a n iu sp e c ja ln y m .............................76 1 2.1.4. O biekty b u d o w la n e nie w ym agające o ch ro n y ........................ 76 12.1.5. Określenie w ska źn ika zagroże nia p io r u n o w e g o ..................... 77 12.2. Klasyfikacja o b ie k tó w oraz w y b ó r p o z io m ó w o ch ro n y dla urządzeń p io ru n o ch ro n n y ch w g PN-IEC 6 1 0 24-1-1 ..................... 78 12.2.1. Klasyfikacja o b ie k tó w .......................................................... 78 12.2.2. W y b ó r p o z io m ó w o ch ro n y dla urządzeń p io ru n o ch ro n n y ch ........................................... 80 1 2.2.2.1. A k ce p to w a n a częstość A/c w y ła d o w a ń p io ru n o w y c h ........................................ 80

PO I©g// ___________________________________ S P IS T R E Ś C I____________________________________________ 7 tpólka i o.o,

12.2.2.2. Sp o d zie w a n a częstość N d bezpośrednich w y ła d o w a ń p io ru n o w yc h trafiających w obiekt ......... 80 12.2.2.3. Procedura w y b o ru urządzenia p io ru n o c h ro n n e g o ..... 82 12.3. W y m a g a n ia o g ó ln e dotyczące o c h ro n y o d g ro m o w e j o b ie k tó w b u d o w la n y ch ...................................83 12.3.1. O ch ro n a zew nętrzna o b ie k t ó w .............................................. 83 12.3.1.1. Części sk ła d o w e urządzenia p io r u n o c h r o n n e g o 83 1 2.3.1.2. Z w o d y .................................................................. 86 12.3.1.3. Strefa o ch ro n n a z w o d ó w pion o w ych i z w o d ó w p o ziom ych w ysokich w yznaczana m etod ą kąta o c h ro n n e g o ..................... 89 12.3.1.4. Z w o d y p o zio m e niskie i p o d w y ższo n e ...................... 91 12.3.1.5. Prze w ody odp row ad zające ......................................93 12.3.1.6. U kład y uziem ień .....................................................93 12.3.2. O ch ro n a w ew n ętrzna o b ie k t ó w ............................................ 97 12.4. Prace m o n ta żo w e przy łączeniu naturalnych części urządzenia p io ru n o c h ro n n e g o z innym i m etalow ym i częściam i naturalnym i i sztucznym i ............................................... 100 12.5. M o n ta ż sztucznych z w o d ó w na o b ie k c ie ........................................ 100 12.5.1. Z w o d y p o zio m e niskie i p o d w y ższo n e nieizolow ane ............ 100 12.5.2. Z w o d y p io n o w e nieizo low ane ............................................ 101 12.6. M o n ta ż sztucznych p rz e w o d ó w o d pro w adzających i uziem iających ................................................ 102 12.7. W y k o n y w a n ie u z io m ó w ............................................................... 105 12.8. Badania techniczne i pom iary kontrolne urządzenia p io ru n o c h ro n n e g o ...................................................... 105 12.9. D okum entacja p o w yk o n a w cza urządzenia p io r u n o c h r o n n e g o ......... 109 12.10. Częściow e i k o ń co w e o d b io ry rob ót ............................................. 109 Literatura, normy, ustawy i rozporządzenia związane z instalacjami elektrycznymi ... 110 W ykaz prze p isó w ZA P w g stanu p ra w n e g o na dzień 15 czerwca 2 0 0 8 r. ........................................................................ 110

S za n o w n i P ań stw o,

O fic y n a W y d a w n ic z a PO LC E N p r z e k a z u je P a ń s tw u n o w ą p u b lik a c ję a u t o r s t w a m g r in ż. A n d r z e ja B o c zlto w s k ie g o pt. Vadem écum elektryka. Bezpieczeństw o użytkow a­ nia instalacji elektrycznych. Instalacje elektryczne w m ieszkaniach i budynkach mieszkal­ nych ora z och ron a o d g rom o w a budynków. W p ora d n ik u z a w a r t o p o d s ta w o w e in fo rm a c je te c h n icz n e d o ty c zą c e m .in.: zasad lub s p o s o b ó w p rz y łą c z a n ia in s ta la c ji e le k try c zn e j d o sieci e le k tro e n e rg e ty c z n e j, syste­ m ó w i r o z w ią z a ń in s ta la c ji e le k try c z n y c h w budyn kach, p r z e w o d ó w i s p o s o b ó w ich p ro w a d z e n ia w w e w n ę t r z n y c h lin ia ch zasilają cych , in s ta la c ji za sila ją cy ch o d b io r y ad m in istracyjn e, o b w o d ó w o d b io rc zy c h in s ta la c ji e le k try c zn y c h w m ieszk an iach , in s­ talacji te le k o m u n ik a c y jn y ch , o c h ro n y p r z e c iw p o r a ż e n io w e j, zasad w y z n a c z a n ia m o c y z a p o trz e b o w a n e j d la m ie s zk a ń i b u d y n k ó w m ieszk a ln ych , m o d e rn iz a c ji in sta la cji ele k ­ try c zn y c h w b u d yn k u m ies zk a ln y m , u ż y tk o w a n ia in s ta la c ji e le k try c zn y c h i p ioru n o chronnych, o c h ro n y o d g r o m o w e j b u d yn k ów . O b o w ią zk ie m n a ło żo n y m na w ła ś c ic iela lub zarząd cę budynku, w y n ik a ją c y m z p rz e ­ p is ó w Prawa budow lanego i a k tó w w y k o n a w c zy c h , je s t u ży tk o w a n ie budynku zg o d n ie z je g o p rz e z n a c ze n ie m i w y m a g a n ia m i och ro n y ś ro d ow isk a ora z u trzy m y w a n ie g o w na­ le ży ty m stan ie te c h n iczn y m i e s te tyc zn ym , a ta k że p o d d a w a n ie , w czasie je g o u ży tk o ­ w ania, o k re s o w y m k on tro lom , p o le g a ją c y m na s p ra w d zen iu stanu s p raw n ości tech n icz­ nej i w a r to ś c i u ży tk o w e j c a łe g o budynku, es te tyk i budynku ora z je g o otoczen ia. O b o w ią z e k z a p e w n ie n ia w y m a g a n e g o stan u te c h n ic z n e g o in s ta la c ji e le k try c zn y c h w bu d yn k ach ob ciąża : -

d o s ta w c ę e n e r g ii e le k try c z n e j w zak resie u ld a d ó w p o m ia r o w o -ro z lic z e n io w y c h ,

-

w ła ś c ic ie la lub z a r z ą d c ę budynku w zak resie o p r z e w o d o w a n ia , o s p rzę tu , ap ara­

-

u żytk ow n ik a lo k a lu w za k resie łą c z n ik ó w in sta la cyjn ych , g n ia z d w ty c z k o w y c h ,

tu ry r o z d z ie lc z e j i s te ro w n ic z e j, u r z ą d z e ń za b e zp ie c za ją c y c h o ra z u zie m ie n ia , b e z p ie c z n ik ó w to p ik o w y c h , w y łą c z n ik ó w n a d p rą d o w y c h , w y łą c z n ik ó w och ro n ­ n ych r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h o r a z o d b io r n ik ó w e n e r g ii e le k try c zn e j, s ta n o w ią c y c h w y p o s a ż e n ie lokalu .

K on trole

w zak resie

d o ty c z ą c y m

in s ta la c ji

e le k try c zn y c h

i p io ru n o c h ro n n y ch

p o w in n y b yć p rz e p r o w a d z a n e o k re s o w o , co n a jm n iej: -

r a z w ro k u - s p ra w d z e n ie stanu te c h n ic z n e j s p ra w n o ś c i in sta lacji n a ra żo n y c h na s zk o d liw e w p ł y w y a tm o s fe ry c z n e lub n is zc zą ce d zia ła n ia c z y n n ik ó w w y s tę p u ją ­

-

cych p o d c za s u ż y tk o w a n ia budynku, r a z n a 5 la t — b a d an ie in sta la cji ele k try c zn y c h i p ioru n o ch ron n y ch , w zak resie stanu sp ra w n o ś c i p o łą c ze ń , os p rzę tu , z a b e z p ie c z e ń i ś ro d k ó w oc h ro n y o d p o ra że ń , r e z y ­ stan cji iz o la c ji p r z e w o d ó w o ra z u z ie m ie ń in sta lacji i ap aratów . K o n tro lę stan u te c h n ic z n e g o in sta la cji e le k try c zn y c h i p io ru n o c h ro n n y ch p o w in n y

p rz e p r o w a d z a ć o s o b y p osia d a ją ce k w a lifik a c je w y m a g a n e p r z y w y k o n y w a n iu d o zo ru nad ek sp lo atacją o d p o w ie d n ic h in s ta la c ji i u r z ą d z e ii e le k try c zn y c h .

OD W YDAW CY

10

P O I© «

K a żd a in sta la cja e le k try c zn a , p o d c za s m o n ta ż u i/lub p o je j w y k o n a n iu , p o k ażd ej r o z b u d o w ie , rem o n c ie, n a p r a w ie lu b m o d e rn iz a c ji i p rz e b u d o w ie , a p rz e d p rz e k a z a ­ n ie m d o e k sp lo a ta c ji o r a z o k r e s o w o w cza s ie je j ek sp lo a ta cji, p o w in n a b yć p o d d a n a b a d a n io m , c z y li o g lę d z in o m , p o m ia r o m i p ró b o m . K siążka je s t p rz e z n a c z o n a d la p r o je k ta n tó w i w y k o n a w c ó w e le k tr y k ó w o ra z in w e ­

1L W p r o w a d z e n ie

s to r ó w i u ż y tk o w n ik ó w m ie s zk a ń i b u d y n k ó w m ies zk a ln yc h . M o g ą z n iej k orzy sta ć ta k że s tu d en ci w y d z ia ł ó w e le k try c z n y c h i u c z n io w ie te c h n ik ó w o p ro filu e le k try c zn y m

Od in sta la cji e le k try c zn y c h w y m a g a się b y b y ły fu n k cjon aln e, tr w a le , e s te ty c z n e o ra z

o r a z o s o b y p r z y g o to w u ją c e się d o e g z a m in u na u p ra w n ie n ia b u d o w la n e . Z ach ęcam P a ń s tw a d o o d w ie d z a n ia k s ię g a m i in te r n e to w e j w w w .p o lc e n .c o m .p l,

b e zp ie c zn e w u ży tk o w a n iu . B e z p ie c z e ń s tw o u ż y tk o w a n ia in s ta la c ji e le k t r y c z n y c h

w k tórej zn a le ź ć m o ż n a w ie le in tere s u ją c yc h p u b lik a cji z d z ie d z in y p ra w a i b u d o w ­

n iskiego n a p ię c ia s p ro w a d z a się d o z a p e w n ie n ia o c h ro n y p r z e d n a stęp u ją cy m i p o d s ta ­ w o w y m i za g ro ż e n ia m i:

n ic tw a .

-

p o r a ż e n ie m p rą d e m e le k try c zn y m ,

-

p rą d a m i p r z e c ią ż e n io w y m i i z w a r c io w y m i,

R yszard S o b o le w s k i

-

p rz e p ię c ia m i łą c z e n io w y m i i p o c h o d z ą c y m i o d w y ła d o w a ń a tm o s fe ry c zn y c h ,

wydawca

-

skutkam i cie p ln ym i.

Skuteczność o c h r o n y p rz e d w w . z a g r o ż e n ia m i za leży , o d za s to s o w a n y c h , w in sta­ lacjach e le k try c zn y c h , r o z w ią z a ń o r a z ś ro d k ó w te c h n iczn y ch . M ia rą sk u teczn o ści tej och rony je s t lic zb a ś m ie rte ln y c h w y p a d k ó w p o r a ż e ń p rą d e m e le k try c zn y m o ra z lic zb a p ożarów , b ę d ą cy c h n a s tę p s tw e m w a d lu b n ie p r a w id ło w e j ek sp lo a ta cji in sta la cji elek ­ trycznych. Z p rz e p r o w a d z o n y c h a n a liz w y n ik a , że lic zb a śm ie rte ln y c h w y p a d k ó w p o r a ż e ń p rą­ dem e le k try c z n y m w c iągu roku, p rz y p a d a ją c a n a je d e n m ilio n m ie s z k a ń c ó w w Polsce zm n ie js zy ła się z 9,5 w la ta ch 1 9 8 0 -M 9 8 5 d o 4,2 w la ta ch 2000-^2006 z te n d e n c ją d a l­ szego z m n ie js za n ia się w n a stęp n yc h latach . Jednak n adal lic zb a ś m ie rte ln y c h w y p a d ­ k ów p o r a ż e ń p rą d e m e le k try c z n y m je s t w Polsce 2-4-3-krotnie w ię k s z a n iż w krajach Europy Z a ch od n iej. L iczb a ś m ie rte ln y c h w y p a d k ó w p o z a s ta ty s ty c z n y m m iejs c e m pracy, s p o w o d o w a n y c h p o r a ż e n ie m p rą d e m ele k try c zn y m , w stosunku d o o g ó łu ś m ier­ telnych w y p a d k ó w p o r a ż e ń p rą d e m e le k try c z n y m w y n o s i w Polsce o k o ło 90% . Z te g o w y n ik a , ż e n ie b e z p ie c z e ń s t w o ś m ie r te ln y c h p o r a ż e ń p r ą d e m e le k try c zn y m w y s tę p u je p rz e d e w s z y s tk im w m ies zk a n ia c h i b u d yn k ach m ies zk a ln y c h w m ieście i na w s i o r a z w g o s p o d a r s tw a c h r o ln ic z y c h i o g ro d n ic zy c h . N ad a l n a jw ię c e j w y p a d ­ k ów o d n o to w u je się n a w s i, je s t to p r a w ie d w u k ro tn ie w ię k s z y w s k a źn ik ś m ie rte ln y c h w y p a d k ó w w stosunku do w y p a d k ó w w m ieście. R ó w n ie c zę s te są p rz y p a d k i p o w s ta n ia p o ża ró w s p o w o d o w a n y c h n ie s p ra w n ą in sta la cją e le k try c zn ą . Ich p r o c e n to w y u d zia ł w og ó ln e j lic z b ie p o ż a r ó w w bu d yn k ach , w e d łu g d an ych za 2006 rok, je s t na p o z io m ie 12%. W 2006 r. z a n o to w a n o z w w . p o w o d u 5423 w y p a d k i p o ż a r ó w w budyn kach. Z asad n iczy w p ł y w na d u żą lic z b ę ś m ie rte ln y c h p o r a ż e ń p rą d e m e le k try c z n y m o ra z p o ż a ró w w Polsce m a na o g ó l z ly stan te c h n ic z n y in sta la cji e le k try c zn y c h w o b iek tach b u d ow la n ych , w ty m w m ies zk a n ia c h i b u d yn k ach m ies zk a ln yc h w m ieś c ie i n a w s i oraz w g o s p o d a r s tw a c h ro ln ic zy c h i o g ro d n ic zy c h , a ta k że s to s o w a n ie n ied osk on a ­ łych i n ie w y s ta rc za ją c y c h ś ro d k ó w o c h ro n y p r z e d z a g r o ż e n ia m i w ty c h in stalacjach, a m ia n o w ic ie: -

p o w s z e c h n e s to s o w a n ie ulcladu sieci TN -C w in sta lacjach e le k try c zn y c h z p r z e w o ­ d am i o m a ły c h p rz e k ro ja c h (1,5-s-lO m m 2), p r z e w a ż n ie a lu m in io w y m i, z w ię k s z a ­ ją c y m i m o ż liw o ś ć u s zk o d ze ń m e c h a n ic zn y c h i p rz e r w , s z c z e g ó ln ie w p r z e w o d a c h

12

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

P O lQCT Spílknio.o,

oc h ro n n o -n e u tra ln yc h PEN w y s tę p u ją c y c h w ty m u k ła d zie sieci. Stąd w y n ik a ją c e c zę s to p rz y p a d k i p o ja w ia n ia się na o b u d o w a c h m e ta lo w y c h o d b io r n ik ó w n a p ięć d o ty k o w y c h w y ż s z y c h o d d o p u s zc za ln y c h d łu g o tr w a le . R ó w n ie ż p o ja w ia n ie się na p i z e w o d z ie PEN n a p ię c ia n ie k o r z y s tn e g o d la u ży tk o w a n y c h o d b io rn ik ó w , w y w o ­ ła n e g o p r z e p ły w e m p r z e z te n p r z e w ó d p rą du w y r ó w n a w c z e g o , s p o w o d o w a n e g o z a is tn ie n ie m a s y m e trii p r ą d o w e j w in sta lacji, -

s to s o w a n ie ulcladu sieci TT, nie z a w s z e g w a r a n tu ją c e g o sk u teczn o ść o c h ro n y p r z e ­ c iw p o r a ż e n io w e j, g łó w n ie z u w a g i na dość c z ę s to w y s tę p u ją c e tru d n o ści w z a p e w ­ n ien iu w y m a g a n y c h re z y s ta n c ji u z ie m ie ń o r a z p rz y p a d k i p r z e r w w p rz e w o d a c h u zie m ia ją c y ch ,

-

n ie s to s o w a n ie p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h d o d a tk o w y c h (m ie js c o w y c h ), a ta k że bar­ d z o c z ę s to p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h g łó w n y c h ,

-

n ie s to s o w a n ie o c h ro n y p r z e d d o ty k ie m p o ś red n im (o c h ro n y p r z y u szk od zen iu ) w p o m ie s z c z e n ia c h o p o d ło d z e źle p r z e w o d z ą c e j, p rz e z n a c z o n y c h n a s ta ły p o b y t lu d zi, p o m im o w y s tę p o w a n ia w ty c h p o m ie s z c z e n ia c h m e ta lo w y c h u zie m io n y c h i u i i g r z e jn ik ó w c e n tr a ln e g o o g r z e w a n ia o r a z m e ta lo w y c h ru r w o d o c ią g o w y c h i gazow ych ,

-

n ie s to s o w a n ie w y łą c z n ik ó w o c h ro n n y c h r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h , n ie s to s o w a n ie o g r a n ic z n ik ó w p rz ep ię ć ,

-

w r o z w ią z a n ia c h in s ta la c ji e le k try c zn y c h w y k lu c za ją c y ich w y m ie n ia ln o ś ć ,

-

s to s o w a n ie z b y t m a le j lic z b y o b w o d ó w o d b io rc zy c h o ra z g n ia z d w ty c z k o w y c h i w y p u s tó w o ś w ie tle n io w y c h .

p r o w a d z e n ie

W Polsce, w m iastach i n a w s ia c h , is tn ie je p o n a d

p rzew o d ów

D O I© # * / SpdlkalD.B.

-

P R Z Y Ł Ą C Z A N IE IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N E J —— -

-

15

——------------------------------------------------------------------------

N SEP-E-002 In s ta la c je e le k try c z n e w o b ie k ta c h b u d o w la n y ch . In stalacje ele k ­ tr y c z n e w o b ie k ta c h m ies zk a ln yc h . P o d s ta w y p la n o w a n ia N SEP-E-003 E le k tro e n e rg e ty c zn e lin ie n a p o w ie tr z n e . P r o je k to w a n ie i b u d ow a . L in ie p rą du p r z e m ie n n e g o z p r z e w o d a m i p e łn o iz o lo w a n y m i o ra z z p r z e w o d a m i n ie p e ln o iz o lo w a n y m i

-

N SEP-E-004 E le k tro e n e rg e ty c zn e i s y g n a liza c y jn e lin ie k a b lo w e . P ro je k to w a n ie i budow a.

m W aru n k i T ech n iczn e W y k o n a n ia i O d b ioru R ob ót B u d o w la n yc h (w y d a n e p r z e z In s ty tu t T ech niki B u d o w la n e j), w ty m : -

W a ru n k i T ech n iczn e W y k o n a n ia i O d b ioru R ob ót B u d ow lan ych . C zęść D: R ob oty In sta la cy jn e. Z e s z y t 1. W y d a n ie II. In s ta la c je e le k try c zn e i p io ru n o c h ro n n e w b u ­ d yn k ach m ies zk a ln y c h

-

W a ru n k i T ech n iczn e W y k o n a n ia i O d b ioru R o b ó t B u d ow lan ych . C zęść D: R ob oty In sta la cy jn e. Z e s z y t 2. In sta la cje e le k try c zn e i p io ru n o c h ro n n e w b u dyn kach u ży te c zn o ś c i p u b lic zn e j.

P rz y to c z o n e w y ż e j p r z e p is y te c h n iczn e , n o rm y o ra z o p ra c o w a n ia w y m a g a ją , ab y w m o d e rn iz o w a n y c h i n o w o b u d o w a n y c h lu b p r z e b u d o w y w a n y c h in sta lacjach ele k ­ tryczn ych n is k ie g o n a p ię c ia w b u d yn k ach b y ły s to s o w a n e o d p o w ie d n ie r o z w ią z a n ia i środki te c h n iczn e .

w sp osób

1! m ilio n ó w m ies zk a ń o ra z

2= P rz y łą c z a n ie in stalacji elelctrycznej «1© sieci e le k tro e n e rg e ty c z n e j

p o n a d 2 m ilio n y g o s p o d a r s tw ro ln ic zy c h i o g ro d n ic zy c h . In stalacje e le k try c zn e w tych ob iek tach , z w y ją tk ie m b u d o w a n y c h w o s ta tn ic h latach , n ie o d p o w ia d a ją w y m a g a ­

P rzyłączan ie in sta la cji e le k try c zn e j d o sieci e le k tro e n e rg e ty c z n e j n a le ż y u zg o d n ić

n io m „ w a r u n k ó w te c h n iczn y ch , ja k im p o w in n y o d p o w ia d a ć b u d yn k i i ich u s y tu o w a ­

z P rz e d s ię b io rs tw e m E n e rg e ty c zn y m o r a z za p r o je k to w a ć i w y k o n a ć z g o d n ie z w a r u n ­

n ie ” o ra z w y m a g a n io m P olsk iej N o r m y PN-IEC 60364 „In s ta la c je e le k try c zn e w o b ie k ­

kami p rz y łą c z e n ia o k re ś lo n y m i p r z e z w w . d o s ta w c ę e n e r g ii e le k try c zn e j. In stalacja

tach b u d o w la n y c h . Są to in sta la cje e le k try c z n e n ie w p e łn i s p ra w n e , b ęd ą ce źró d łe m w y ż e j w y m ie n io n y c h za g ro że ń .

elektryczn a w bu d yn k ach p o w in n a b y ć re a liz o w a n a w u k ła d zie sieci TN-S (p r z e w o d y

Istn ie je w z w ią z k u z ty m k o n iec zn o ś ć m o d e rn iz a c ji in sta la cji e le k try c zn y c h w o b ie k ­ tach b u d o w la n y c h , w ty m

L I; L2; L3; N; PE). N ie w y k lu c z a to s to s o w a n ia w s z c z e g ó ln ie u za sa d n io n yc h p rz y p a d ­ kach uldadu sieci TT.

s z c z e g ó ln ie w m ies zk a n ia c h i b u dyn kach m ies zk a ln yc h

R o zd zie le n ie fu n k cji p r z e w o d u o c h ro n n o -n e u tra ln e g o PEN na p r z e w ó d o ch ro n n y

o ia z w g o s p o d a rs tw a c h ro ln ic zy c h i o g ro d n ic zy c h . W in sta lacjach m o d e rn iz o w a n y c h

PE i n e u tra ln y N, w p rz y p a d k u uldaclu sieci TN-C-S, p o w in n o n a s tę p o w a ć w złą c zu lub

i p iz e b u c lo w y w a n y c h lub n o w o b u d o w a n y c h n a le ż y za p e w n ić k o n iec zn o ś ć rea liza c ji

w ro z d z ie ln ic y g łó w n e j budyn ku, a p u n k t r o z d z ia łu p o w in ie n b yć u ziem ion y. Takie r o z ­

n o w y c h , p ie fe r o w a n y c h r o z w ią z a ń , k tóre są o b ję te w y m a g a n ia m i „w a r u n k ó w te c h ­

w ią za n ie z a p e w n ia u trz y m a n ie p o te n c ja łu z ie m i na p r z e w o d z ie o c h ro n n y m PE p rz y łą ­

n iczn ych , ja k im p o w in n y o d p o w ia d a ć b u d yn k i i ich u s y tu o w a n ie ” o ra z w y m a g a n ia m i

czon ym d o czę ś ci p r z e w o d z ą c y c h d o s tę p n y c h u rzą d ze ń e le k try c zn y c h w n o rm a ln ych

P olskich N o rm , p o w o ła n y c h w ty c h w a ru n k a ch te c h n iczn y ch , w tym p rz e d e w s z y s tk im

w arun kach p ra cy in s ta la c ji e le k try c zn e j. S ch em aty u k ła d ó w sieci p rz e d s ta w io n o na rysunku n r 1.

w y m a g a n ia m i n o rm y PN-IEC 60364 „In s ta la c je e le k try c zn e w ob iek ta ch b u d o w la n y c h ” . P o zo s ta łe n o im y o ia z o p r a c o w a n ia te c h n iczn e m o żn a s to s o w a ć w p ro je k to w a n iu i bu­ d o w ie , z g o d n ie z u s ta w ą Pra w o budow lane, jalco za s a d y w ie d z y te c h n iczn e j. D o tych n o rm i o p r a c o w a ń n a leżą m .in.: E9 n o rm y w y d a n e p r z e z S to w a r z y s z e n ie E le k try k ó w Polskich, w tym : -

N SEP-E-001 Sieci e le k tro e n e rg e ty c z n e n is k ie g o napięcia. O chron a p r z e c iw p o r a ­ ż e n io w a

POtess

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

114

ípílksio.D.

15

P R Z Y Ł Ą C Z A N IE IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N E J

PQ]miL gpilta t o.o.

d ) Układ s ie ci TT

a ) Układ sieci T N -C

■LJ -L2 -L3 -N

,_ r v ^ n .

:,)

J ę a o o o~|-— i pe

—

LI

—

LI

—

L2

—

L2

—

L3

—

1,3

4-

N

Obwody odbiorczo

e ) Układ s ie ci TT

b ) Układ sieci T N -S

Rozdzielnica

-r— PE

t — PEN

^ D o s tę p n e części przewodzące

D ostępne części p rzew o d zą c ^

LI L2 L3 PEN

Obwód zasilający

FE

[p
roetaloise Ir 'i-iclrukcje

'''t í z i o m a z t a c z n y *w p r z y p a l loa b r a k u m o ż liw o śc i w y k o r z y s t a n ia u z io m u n a t u r a ln e g o

N i e z a b e z p ie c z o n e

SE > 25 n m 2 C u

p r z e d k o r o z ją

SE > 5 0 m m 2 Fe

3) P rz e k r ó j SPE n a le ż y z a w s z e ustala ć, b io r ą c p o d u w a g ę n a jw ię k s z y w d a n e j in s ta la c ji p rz e k r ó j p r z e w o d u o c h ro n n e g o . 4) D o ty c z y p r z e w o d u p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e g o d o d a tk o w e g o , łą c z ą c e g o z e s o b ą d w i e c z ę ś c i p r z e w o d z ą c e d o s tę p n e .

R y s. 5. P o ł ą c z e n ia w y r ó w n a w c z e w b u d y n k u m ie s z k a ln y m - g ł ó w n e w p i w n i c y o r a z d o d a t k o w e ( m ie j s c o w e ) w ł a z ie n c e O z n a c z e n ia : PE - p r z e w ó d o c h r o n n y lu b p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e g o o c h r o n n e g o

Z a le żn o śc i p o m ię d z y p rz e k r o ja m i p r z e w o d ó w , p e łn ią c y c h r ó ż n e g o ro d za ju funkcje, p o d a n o w ta b licach n r 1 i 2.

Przekrój w y ż e j w y m ie n io n e g o p r z e w o d u n ie p o w in ie n b y ć m n ie js z y n iż n a jm n ie js z y p r z e k r ó j p r z e w o d u o c h ro n n e g o , p r z y ł ą c z o ­ n e g o d o c zę ś c i p r z e w o d z ą c e j d o s tę p n e j. 5} D o ty c z y p r z e w o d u p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e g o d o d a t k o w e g o , łą c z ą c e g o c zę ś ć p r z e w o d z ą c ą d o s tę p n ą , z c zę ś ci;} p r z e w o ­ dzącą obcą. P rz e k r ó j w y ż e j w y m ie n io n e g o p r z e w o d u n ie p o w in ie n b y ć m n ie js z y n iż p o ł o w a p rz e k r o ju p r z e w o d u o c h ro n n e g o , p rz y łą c z o n e g o d o c z ę ś c i p r z e w o d z ą c e j d o s tę p n e j. 6 ) Bralc j e s t o b o w ią z u ją c y c h d a n y c h . Z e w z g lę d u na p e łn io n ą fu n k c ję , u w a ż a się, ż e p r z e k r ó j t e g o p r z e w o d u n ie p o w in ie n być m n ie js z y o d p r z e k r o ju p r z e w o d u f a z o w e g o . 7) D o t y c z y w s p ó ł o s io w e j ż y ł y p r z e w o d u (k ab la). 8) P rz e k r ó j n ie m u s i b y ć w ię k s z y o d 25 m m 2 Cu. lu b z in n e g o m a te ria łu , le c z o p r z e k r o ju m a ją c y m tak ą o b c ią ż a ln o ś ć ja k 25 m m 2 Cu.

22

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

P O I C-)g//

D an e p rz e d s ta w io n e w ta b lic y n r 1 o d n o s zą się d o p r z e w o d ó w r ó ż n e g o p rz e z n a ­ c zen ia, w y k o n a n y c h z ta k ie g o s a m e g o m a teria łu . W p rzy p a d k u s to s o w a n ia p rz e w o d u

S Y S T E M Y I R O Z W IĄ Z A N IA IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H W B U D Y N K A C H

W p rzyp a d k u

b raku

lub

n ie m o ż n o ś c i

w y k o r z y s ta n ia

u z io m ó w

23

natu ralnych,

kon ieczn e je s t w y k o n a n ie u z io m ó w sztu c zn yc h . U z io m y s ztu c zn e n a le ż y w y k o n y w a ć

o o k re ślo n y m p rz e z n a c z e n iu z in n e g o m a te ria łu - n a le ż y tak d ob ra ć je g o p rzek ró j, ab y

ze stali o c y n k o w a n e j lub p o m ie d z io w a n e j, a ta k że z m ie d zi, w fo r m ie taśm , rur, k szta ł­

z o s ta ła z a c h o w a n a o d p o w ie d n ia p r z e w o d n o ś ć e le k try c zn a . W s z c z e g ó ln y c h p rz y p a d ­

tow n ik ów , p ły t i p r ę tó w u ło ż o n y c h w z ie m i lub w fu n d a m en cie. E le m e n ty m e ta lo w e

kach m o ż e z a c h o d zić k o n iec zn o ś ć in d y w id u a ln e g o o b lic z e n ia p r z e k r o jó w p o s z c z e g ó l­

u m ieszczon e w fu n d a m e n c ie s ta n o w ią s ztu c zn y u z io m fu n d a m e n to w y .

n y ch p rz e w o d ó w . P r z e w o d y o ch ro n n e, oc h ro n n o -n e u tra ln e , u z ie m ie n ia o c h ro n n e g o lub och ro n n o -

m e n to w e j d la c e ló w u zie m ie n ia , a na rysu n ku n r 7 p rz y k ła d w y k o n a n ia s ztu c zn e g o

-fun lccjon aln ego o ra z p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h p o w in n y b y ć o z n a c zo n e k om b in acją

uziom u fu n d a m e n to w e g o .

N a rysunku n r 6 p r z e d s ta w io n o p rz y k ła d w y k o r z y s ta n ia z b r o je n ia s to p y fu n d a­

k o lo ró w z ie lo n e g o i ż ó łte g o , p r z y za c h o w a n iu n a stęp u ją cy ch p o s ta n o w ie ń : -

k o lo r z ie lo n o -ż ó łty m o ż e s łu ży ć ty lk o d o o z n a c ze n ia i id e n ty fik a c ji p r z e w o d ó w

-

za leca się, ab y o z n a c z e n ie s to s o w a ć n a całej d łu g o ś ci p rz e w o d u . D op u s zc za się

m a ją cych u d zia ł w o c h ro n ie p r z e c iw p o r a ż e n io w e j, s to s o w a n ie o z n a c z e ń n ie na całej d łu g o ś c i z ty m , ż e p o w in n y on e z n a jd o w a ć się w e w s z y s tk ic h d o s tę p n y c h i w id o c z n y c h m iejscach , -

p r z e w ó d o c h ro n n o -n e u tra ln y p o w in ie n b yć o z n a c z o n y k o lo re m z ie lo n o -ż ó lty m , a na k oń cach k o lo re m n ieb iesk im . D o p u s zc za się, a b y w y ż e j w y m ie n io n y p r z e w ó d b y ł o z n a c z o n y k o lo re m n ie b ie s k im , a na k oń cach k o lo re m z ie lo n o -ż ó lty m . P r z e w ó d n e u tra ln y i ś ro d k o w y p o w in ie n b y ć o z n a c z o n y k o lo re m n ie b ie s k im w taki

sp osób , ja k o p is a n y dla p r z e w o d ó w och ro n n y ch . B ardzo w a ż n e je s t r o z r ó ż n ie n ie p o łą ­ c ze ń w y r ó w n a w c z y c h g łó w n y c h o d u zie m ie ń . A b y o k reślo n e e le m e n ty m o g ły b yć w y k o r z y s ta n e ja k o u ziom y, m u s zą o n e sp ełn iać o k reślo n e w y m a g a n ia i m u si b yć z g o d a w ła ś c iw e j je d n o s tk i na ich w y k o r z y s ta n ie . D o ty c z y to n a p rz y k ła d ru r w o d o c ią g o w y c h , k ab li itp. N ie k tó re elem en ty, ja k np. ru ry g a zu , p a ln y ch cieczy, n ie m o g ą b yć w y k o r z y ­ s ty w a n e ja k o u ziom y. W s zy s tk ie w y ż e j w y m ie n io n e e le m e n ty p o w in n y b y ć w d a n y m b u dyn ku p o łą c zo n e ze sob ą p o p r z e z g łó w n ą s zy n ę u zie m ia ją c ą , c e le m s tw o r z e n ia e k w ip o te n c ja liz a c ji. A b y z r e a liz o w a ć p o łą c ze n ia w y r ó w n a w c z e n ie w y k o r z y s tu ją c ru r g a z o w y c h ja k o e le m e n ­ tó w u zie m ie n ia , za w y s ta rc z a ją c e u w a ż a się za in s ta lo w a n ie w s ta w k i izo la c y jn e j na w p r o w a d z e n iu ru ry g a z o w e j d o budyn ku, ja k to p rz e d s ta w io n o na rysunku nr 5.

3.3oUziomy W in sta la cja ch e le k try c z n y c h n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć w n a js z e rs zy m zak resie p rz ed e w s z y s tk im u z io m y n atu raln e. Jako u z io m y n a tu raln e n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć : -

.m eta low e k on stru k cje b u d y n k ó w o r a z zb ro je n ia fu n d a m e n tó w . W p rzyp a d k u w y k o ­ r zy s ta n ia zb ro je n ia fu n d a m e n tu ja k o n a tu ra ln e g o u zio m u , p r z e w o d y u ziem ia ją ce n a le ż y p rz y łą c za ć co n a jm n iej d o d w ó c h w z d łu ż n y c h p r ę tó w zb ro je n ia . P ołą czen ia

-

te n a le ż y w y k o n y w a ć ja k o sp a w a n e, m e ta lo w e p o w ło k i i p a n c e rze k ab li e le k tro e n e rg e ty c zn y c h , p o d w a ru n k ie m u zysk a­ nia w tej m ie r z e z g o d y je d n o s te k e k sp lo a tu ją c y c h te kable, m e t a lo w e p r z e w o d y sieci w o d o c ią g o w y c h , p o d w a r u n k ie m u zysk an ia w tej m ie rze zgocly je d n o s te k ek sp lo a tu ją c y c h te sieci.

R ys. 6. P r z y k ł a d w y k o r z y s t y w a n i a z b r o j e n ia s t o p y f u n d a m e n t o w e j d la c e l ó w u z ie m ie n ia

24 ---------

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

_______

_______________ __

— —— © O tspoin/,j'«b.b,

B flt o g «

- 1--------------------------------------------- 3

: i=:

;

---------------------------------- 4

--------------------- 7

R y s. 7. P r z y k ł a d w y k o n a n i a s z t u c z n e g o u z i o m u f u n d a m e n t o w e g o O z n a c z e n ia : 1 - g r u n t; 2 - izo lacja p io n o w a ; 3 - w y p r a w a z e w n ę t rz n a ; 4 - ś c ia n a p iw n ic z n a ; 5 - ty n k w e w n ę t r z n y ; 6 - p o łą c z e n ie (e le m e n t łą c z e n io w y ); 7 - p r z e w ó d u z ie m iający; 8 - izo lacja p o z io m a ; 9 - u s z c z e ln ie n ie p rze jścia p r z e w o d u u z ie m ia ją c e g o ; 1 0 - p o s a d z k a ; I I - p o d ło ż e b e t o n o w e ; 12 - w a r s t w a izolacji te rm iczn e j; 13 - g r u n t; 1 4 - s z t u c z n y u z io m f u n d a m e n t o w y (np. b e d n a rk a ); 1 5 - w a r s t w a b e t o n u o k o ł o 1 0 cm ; 1 6 - p o d k ła d k a d y s t a n s o w a ; 17 - ła w a f u n d a m e n t o w a

25

3.4. S y s t e m y in s t a la c j i e le k t r y c z n y c h

------------------------------------ | ;_______________________________ 2

S Y S T E M Y I R O Z W I Ą Z A N I A IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H W B U D Y N K A C H

System y in sta la cji e le k try c z n y c h m o ż liw y c h d o za s to s o w a n ia w b u d yn k ach w y m ie ­ nione są w ta b lic y n i 3. Tablica 3. System y instalacji elektrycznych i ich za s to s o w a n ie Z a s t o s o w a n ie w p o m ie s z c z e n ia c h LP.

o c h a r a k t e r z e 2!

S y s te m y in s ta la c ji e le k t r y c z n y c h 1!

mieszkalnym

o g ó ln y m

-i-

+

1

W ru r a c h in s ta la c y jn y c h p o d t y n k ie m

2

W ru r a c h in s ta la c y jn y c h n a ś c ia n ie i s u fic ie

3

W t y n k o w e 3!

+

4

W p r e fa b r y k o w a n y c h b r u z d a c h

+

5

Z a t a p ia n e w w ie lk ic h p ły ta c h

+

6

Z a ta p ia n e w k o n s tr u k c ja c h m o n o lit y c z n y c h

+

7

L is t w o w e ( w lis tw a c h i k a n a ła c h in s t a la c y jn y c h )

-i-

8

L is t w o w o - z a ta p ia n e

•ł-

+

y

Z u n if ik o w a n y m i lin ia m i p i o n o w y m i Z l i L P

-i-

10

W y k o n a n e p r z e w o d a m i w ie lo ż y ło w y m i

-I-

u

W k o r y t k a c h in s ta la c y jn y c h

-i-

12

N a d r a b in k a c h in s ta la c y jn y c h

13

N a w s p o r n ik a c h (p ó l k a c h )

-1-

Id

N a w ie s z a k a c h p r ę t o w y c h

-ł-

15

W

p r e fa b r y k o w a n y c h

k a n a ła c h

n a ś c ie n n y c h , s u fit o w y c h ,

-o

p o d p a r a p e lo w y c h , p o d ł o g o w y c h

-i-

1) T ab lica n ie w y k lu c z a m o ż liw o ś c i z a s to s o w a n ia in n y c h s y s te m ó w in s ta la c y jn y c h w u z a s a d n io n y c h te c h n ic z n ie p rz y p a d ­ kach np. in s ta la c je w y k o n y w a n e p r z e w o d a m i s z y n o w y m i. 2) P r z e z c h a r a k te r p o m ie s z c z e n ia n a le ż y ro z u m ie ć : m ie s z k a ln y - p r z e z n a c z o n y na s ia ły p o b y t lu d zi, z n a jd u ją c y się w o b r ę ­ bie m ies zk a n ia (p r z e d p o k ó j, k u ch n ia, ła zie n k a , p o k o je ); o g ó ln y - p r z e z n a c z o n y d o in n y c h c e l ó w n iż m ieszk aln y. 3) N ie z a le c a s ię , m o ż n a s to s o w a ć je d y n ie w p rz y p a d k a c h te c h n ic z n ie u z a s a d n io n y c h i p o d w a r u n k ie m , ż e w a r s tw a tynku p o k ryw a ją c a p r z e w o d y e le k t r y c z n e w t y n k o w e je s t o g r u b o ś c i c o n a jm n ie j 5 m m . W PR ZYPAD K U INSTALACJI E LEKTRYCZNYCH W Y K O N Y W A N Y C H W P O D ŁO ŻU LUB N A P O D ŁO ŻU P A L N Y M , N A L E Ż Y STOSO­

U z io m y s ztu c zn e p io n o w e z rur, p r ę tó w lub k s z ta łto w n ik ó w p o g rą ż a się w gru n cie

W A Ć Z ALE CE N IA PO D AN E W O P R A C O W A N IU W Y D A N Y M PR ZE Z IN S T Y T U T T E C H N IK I B U D O W LAN E J W 2 0 05 R. PT. PRO JEKTO W ANIE

w tald sp osób , ab y ich n a jn iż s z a część b y ła u m ie s z c z o n a n a g łę b o k o śc i n ie m n ie js ze j n iż

INSTALACJI Z A LE ŻY W GŁÓ W N E J M IE R ZE O D POTRZEB U Ż Y T K O W Y C H , RODZAJU PO M IE SZC ZE Ń I W Y M A G A N E J W N IC H ESTETYKI

2,5 m , n a to m ia s t n a jw y ż s z a część n a g łę b o k o ś c i n ie m n ie js ze j n iż 0,5 m p o d p o w ie r z c h ­

i M O NTAŻ INSTALACJI O R A Z U R Z Ą D ZE Ń ELEKTRYCZNYCH W P O D ŁO ŻU I N A P O D ŁO ŻU P A L N Y M . W Y B Ó R O K REŚLO NEG O SYSTEM U ORAZ ZASTOSOW ANEJ KONSTRUKCJI B U D O W LAN E J O BIEKTU. 4) N ie z a le c a s ię s to s o w a n ia w m ies zk a n iu . M o ż n a s to s o w a ć je d y n ie w p rz y p a d k a c h te c h n ic z n ie u za s a d n io n y c h .

n ią gru n tu . U z io m y s ztu c zn e p o z io m e z ta ś m lu b d r u tó w układa się na g łę b o k o ś c i nie m n ie js ze j n iż 0,5 m p o d p o w ie r z c h n ią gru n tu . W y m ia r y p o w y ż s z e u w z g lę d n ia ją z a r ó w n o oc h ro n ę u z io m ó w p r z e d u s zk o d ze n ia m i m ec h a n ic zn y m i, ja k i z w ię k s z a n ie się ich rez y s ta n c ji w w y n ik u za m a rza n ia i w y s y c h a ­

W y b ó r o k re ś lo n e g o s ystem u in s ta la c ji z a le ż y w g łó w n e j m ie r z e o d p o tr z e b u ży tk o ­ w ych, ro d za ju p o m ie s z c z e ń i w y m a g a n e j w n ich e s te ty k i o ra z za s to s o w a n e j k on stru k­ cji b u d o w la n e j ob iek tu .

n ia gru n tu . T r w a łą w a r to ś ć re z y s ta n c ji u z io m ó w z a r ó w n o natu raln ych , ja k i s ztu c z­ n y ch n a le ż y z a p e w n ić ta k ż e p rz e z : o d p o w ie d n io tr w a le p o łą c ze n ia , np. p r z e z s p a w a n ie, p o łą c ze n ia ś ru b o w e , zacisk a­ nie lub n ito w a n ie , -

o c h ro n ę a n ty k o ro zy jn ą p o łą c ze ń .

3„S„ Prowadzenie in s t a la c j i e le k t r y c z n y c h P row ad zen ie instalacji i ro zm ie szczen ie u rzą d zeń elek tryczn ych p o w in n o za p e w n ić bezkolizyjność z in n ym i in stalacjam i (g a zo w y m i, w o d n y m i, telek om u n ik acyjn ym i, pioruno-

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

26

P O !© «

li© «

S Y S T E M Y I R O Z W I Ą Z A N I A IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H W B U D Y N K A C H

27

IpMkaia.o.

chron nym i) w zakresie o d le g ło ś c i i ich w z a je m n e g o u sytu ow an ia. N a le ży tu szczegó ln ie

pośredn im (o c h ro n y p r z y u szk od zen iu ). P o w o d u je to k o n iec zn o ś ć p o w s z e c h n e g o s to ­

za p e w n ić och ron ę p rz e d skutkam i p rą d ó w in d u k ow an ych w w e w n ę trz n y c h instalacjach

sow ania g n ia z d z e s ty k ie m oc h ro n n y m i d o p r o w a d z a n ia p r z e w o d u o c h ro n n e g o PE do

p rz e z p rąd p io r u n o w y p łyn ą c y w p rz e w o d a c h z e w n ę trzn e j instalacji piorunochronn ej.

w y p u s tó w o ś w ie tle n io w y c h .

Prąd te n m o ż e in d u k ow ać w p rz e w o d zą c y c h p ętlach instalacji w e w n ę trz n e j, w w y n ik u

P o je d yn c ze g n ia z d a w t y c z k o w e z e s ty k ie m oc h ro n n y m n a le ż y in s ta lo w a ć w takim

s p rzę że ń m a gn etyczn ych , zn aczn e p rzep ięcia. Skutki działan ia tych p rą d ó w p ioru n o w y ch

p ołożen iu , ab y styk te n w y s t ę p o w a ł u góry. P r z e w o d y d o g n ia z d w ty c z k o w y c h d w u b ie ­

m o żn a z ła g o d zić p o p rz e z za s to s o w a n ie p o łą c ze ń w y ró w n a w c z y c h części p rzew o d zą c y ch

g u n o w yc h n a le ż y p rz y łą c z a ć w tak i sp osób , a b y p r z e w ó d fa z o w y b y ł p rz y łą c z o n y do

w e w n ę trz n y c h i z e w n ę trz n y c h o ra z (tam , g d z ie to kon ieczn e) o g ra n ic zn ik ó w przep ięć.

le w e g o b iegu n a, a p r z e w ó d n e u tra ln y d o p r a w e g o b ie g u n a — uldad sieci TN-S.

O b w o d y o d b io rc ze in s ta la c ji e le k try c z n y c h w bu d yn k u m ies zk a ln y m w ie lo r o d z in ­ n y m n a le ż y p r o w a d z ić w o b rę b ie k a ż d e g o m ies zk a n ia lub lok alu u ż y tk o w e g o . W in sta la cji e le k try c zn e j w m ies zk a n iu n a le ż y s to s o w a ć w y o d r ę b n io n e o b w o d y : o ś w ie tle n ia ,

g n ia z d

w ty c z k o w y c h

o g ó ln e g o

p rz e z n a c ze n ia ,

g n ia z d

w ty c z k o w y c h

W is tn iejących ro z w ią z a n ia c h in sta la cyjn ych , g d z ie w y s tę p u je u kład sieci TN-C, p rz e w ó d fa z o w y n a le ż y p rz y łą c za ć d o le w e g o b ie gu n a , n a to m ia s t p r z e w ó d och ron n o-neutralny PEN d o styku o c h ro n n e g o p o łą c z o n e g o z p r a w y m b ie g u n e m , co p rz e d s ta ­ w io n o na rysunku n r 8.

w ła zie n c e , g n ia z d w ty c z k o w y c h d o u r z ą d z e ń o d b io rc zy c h w kuchn i o ra z o b w o d y do

T N -C

o d b io r n ik ó w w y m a g a ją c y c h in d y w id u a ln e g o z a b e zp ie c ze n ia .

L

PEN

G łó w n e c ią g i in s ta la c ji e le k try c z n y c h w b u d yn k u m ies zk a ln y m w ie lo r o d z in n y m , b u d yn k u za m ie s zk a n ia z b io r o w e g o i b u d yn k u u ży te c zn o ś c i p u b lic zn e j n a le ż y p ro w a ­ d zić p o z a m ie s zk a n ia m i i p o m ie s z c z e n ia m i p r z e z n a c z o n y m i na p o b y t lu d zi, w w y d z ie ­ lo n yc h k an ałach lub s zy b a ch in sta la cyjn ych . Z aleca się p r o w a d z e n ie w e w n ę t r z n y c h lin ii za sila ją cy ch w s p ecja ln ych d o te g o celu w y k o n y w a n y c h kanałach, tz w . ZELP-ach lub in n yc h te g o typ u ro zw ią za n ia c h . Kanały d o p ro w a d z e n ia w e w n ę t r z n y c h lin ii zasilają cy ch n a le ż y ta k że w y k o r z y s ty w a ć d o p ro ­ w a d z e n ia in n ych in sta la cji e le k try c z n y c h lub te le k om u n ik acyjn ych .

R ys. 8. S c h e m a t p r z y łą c z e n ia p r z e w o d ó w d o g n i a z d a w t y c z k o w e g o z e s t y k ie m o c h r o n n y m w u k ł a d z ie s ie c i T N - S i T N - C

P r z e w o d y i kable e le k try c zn e o ra z ś w ia tło w o d o w e w iu z z za m o c o w a n ia m i, stoso­ w a n e w system ach zasilan ia i s te ro w a n ia u rzą d ze n ia m i słu żącym i och ro n ie p rz e c iw p o ­ ża ro w ej, p o w in n y za p e w n ia ć ciągłość d o s ta w y e n e rg ii elek try czn ej lub p rzek a zu sygnału p rz e z czas w y m a g a n y d o u ru ch o m ien ia i d ziałan ia u rzą d ze n ia p rz e c iw p o ż a r o w e g o . D o p u s zc za się o g r a n ic z e n ie czasu za p e w n ie n ia c ią g ło ś ci d o s ta w y e n e r g ii e le k try c z­ nej lub s yg n a łu d o u rzą d ze ń s łu żą cy ch o c h ro n ie p r z e c iw p o ż a r o w e j d o 30 m in u t, dla

W p rzyp ad k u g n ia z d w ty c z k o w y c h p o d w ó jn y c h p o w in n a o b o w ią z y w a ć zasada przyłączan ia p r z e w o d ó w tak ja k d la g n ia z d w ty c z k o w y c h p o je d y n c zy c h . W zw ią zk u z p o w y ż s z y m g n ia zd a p o d w ó jn e p o w in n y m ie ć k r z y ż o w e p o łą c ze n ia z a c is k ó w p rą d o ­ w ych, p a trz rysu n ek n r 9.

p r z e w o d ó w i k ab li zn a jd u ją c y c h się w o b rę b ie p rz e s tr z e n i ch ro n io n y c h s ta ły m i sam o­ c zy n n y m i u rzą d ze n ia m i g a ś n ic z y m i w o d n y m i. W talcim p rzyp a d k u p r z e w o d y i kable

TN -S

N

PE

L

p o w in n y b yć o d p o rn e na d zia ła n ie w o d y . P r z e w o d y i k ab le e le k try c z n e o ra z in n e in sta lacje w y k o n a n e z m a te r ia łó w palnych, p ro w a d z o n e w p r z e s tr z e n i p o d p o d ło g o w e j p o d ło g i p o d n ie s io n e j i w p rz e s tr z e n i ponad su fita m i p o d w ie s z o n y m i, w y k o r z y s ty w a n e j d o w e n ty la c ji lub o g r z e w a n ia p o m ie s z c z e ­ nia, p o w in n y m ie ć o s ło n ę lu b o b u d o w ę o klasie o d p o rn o ś c i o g n io w e j co n a jm n iej El 30, a w b u dyn ku w y s o k o ś c io w y m lub w bu d yn k ach ze strefą p o ż a ro w ą o g ę s to ś c i ob c ią że ­ nia o g n io w e g o p o n a d 4000 MJ/m2, co n a jm n iej El 60.

R y s. 9. S c h e m a t p r z y łą c z e n ia p r z e w o d ó w d o g n i a z d a w t y c z k o w e g o p o d w ó j n e g o z e s t y k a m i o c h r o n n y m i w u k ła d z ie s ie c i T N - S

U r zą d ze n ia e le k try c z n e o klasie och ro n n o ś ci I n a le ż y s to s o w a ć p o d w a ru n k ie m p rzy ­

Nie zaleca się s to s o w a n ia g n ia z d w ty c z k o w y c h w ie lo k r o tn y c h (p o d w ó jn y c h , p otrój-

łą c ze n ia czę ś ci p r z e w o d z ą c y c h d o s tę p n y c h d o p r z e w o d u o c h ro n n e g o PE, p r z y zasto­

nyęh), w k tó ry ch n ie m o ż e b yć r e a liz o w a n y je d n a k o w y u kład b ie g u n ó w w z g lę d e m

so w a n iu s a m o c z y n n e g o w y łą c z e n ia zasilan ia ja k o środka o c h ro n y p rz e d d otyk iem

Styku o ch ro n n eg o PE, ja k p o d a n o w y ż e j.

28

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

P01©£2

)\&ęu

SpSIknío.r

3 „7 „ Połączenia przew odów elektrycznych

S Y S T E M Y I R O Z W I Ą Z A N I A IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H W B U D Y N K A C H

Tablica 4. K a b le i p r z e w o d y o r a z p r z e w o d y s z n u r o w e z ż y łą z ie lo n o -ż ó lt ą K olory ż y ł2)

P o łą c ze n ia p r z e w o d ó w e le k try c zn y c h n a le ż y w y k o n y w a ć za p o m o c ą sp aw a n ia , lu to­

L ic z b a ż y ł

w a n ia , z a c is k ó w ś ru b o w y c h lub sa m o za c is k o w y c h . W in sta lacjach e le k try c zn y c h w n ę ­ tr z o w y c h p o łą c ze n ia p r z e w o d ó w n a le ż y w y k o n y w a ć w s p rzę c ie i o s p rzę c ie in sta lacyj­

3

żyła och ron n a z ie lo n o - ż ó lly

żyła rob ocza (czynna) n ie b ie s k i

b ryzow y

nym . M e n a le ż y s to s o w a ć p o łą c z e ń sk rę c a n y c h . D łu gość o d iz o lo w a n e j ż y ły p rz e w o d u

4

z ie lo n o - ż ó łL y

-

b ryzow y

cza rn y

p o w in n a z a p e w n ia ć p r a w id ło w e p rz y łą c ze n ie . D o d a n e g o zacisku n a le ż y p rzyłą cza ć

40

z ie lo n o - ż ó lty

n ie b ie s k i

b ryzow y

cza rn y

5

z ic io n o - ż ó lty

n ie b ie s k i

b ryzow y

cza rn y

p r z e w o d y o rod za ju , p rz e k ro ju i lic zb ie d o ja k ich zacisk je s t p rzy s to so w a n y . Ż y ły jedn o d ru to w e p o w in n y m ie ć zak o ń czen ia : -

p ro ste, n ie w y m a g a ją c e o b ró b k i p o zd ję c iu izo la c ji, p rz y łą c za n e d o z a c is k ó w śru bo­ w y c h lu b sa m o za c is k o w y c h , o c z k o w e , dla p r z e w o d ó w p rz y łą c za n y c h p o d śru bę lub w k r ę t (oc zk o o średnicy w e w n ę t r z n e j w ię k s z e j o olt. 0,5 m m o d śred n icy g w in tu ), k tóre n a le ż y w y g in a ć w p ra w o ,

-

z k oń có w k ą. Ż y ły w ie lo d r u to w e p o w in n y m ie ć zak o ń czen ia :

-

z tu lejk ą (k o ń có w k ą r u ro w ą ) u m o c o w a n ą p r z e z za p ra s o w a n ie . W g n ia zd a c h b e z p ie c z n ik o w y c h p r z e w ó d d o p r o w a d z a ją c y n a le ż y łą c zy ć z szyną

g n ia z d a (śru bą sty k o w ą ), a p r z e w ó d za b e z p ie c z a n y z g w in te m . W o p ra w a c h o ś w ie t- ? le n io w y c h i p o d o b n y m s p rzę c ie p r z e w ó d fa z o w y lub „ + " n a le ż y łączy ć ze stykiem w e w n ę t r z n y m , a p r z e w ó d n e u tra ln y lub z g w in te m (o p raw k ą).

sza ry

sza ry

1) T ylk o d la w y b r a n y c h z a s to s o w a ń 2} W ta b lic y te j n ie iz o lo w a n e p r z e w o d y k o n c e n tr y c z n e ta k ie ja k : m e t a lo w a p o w lo k ą , d ru ty p a n c e r z a c z y d r u ty ż y ł y p o w r o t ­ nej n ie są o k re śla n e ja k o ż y ła . P r z e w ó d k o n c e n tr y c z n y j e s t id e n ty fik o w a n y s w o im p o ło ż e n ie m i d la t e g o n ie w y m a g a s ię j e g o ozn a c ze n ia k olo re m .

Tablica 5. K a b le i p r z e w o d y o r a z p r z e w o d y s z n u r o w e b e z żyty zie lo n o -ż ó łte j L ic z b a

P r o s te - n ie w y m a g a ją c e ob rób k i, p o zd ję c iu iz o la c ji p rz y łą c z o n e d o sp ecja ln ie przy-? s to s o w a n y c h za c is k ó w za p e w n ia ją c y c h ob c iś n ię c ie ż y ły i n ie p o w o d u ją c e uszko- ! d ze n ia stru k tu ry za k o ń c ze n ia żyły, z k oń có w k ą,

29

K olory ż y ł2)

żyl

.2 -

n ie b ie s k i

b ryzow y

3

-

b ryzow y

cza rn y

30

n ie b ie s k i

b ryzow y

cza rn y

4

n ie b ie s k i

b ryzow y

cza rn y

sza ry

5

n ie b ie s k i

b ryzow y

cza rn y

sza ry

sza ry

czarn y

1) Tylk o d la w y b r a n y c h z a s to s o w a ń . 2) W ta b lic y te j n ie iz o lo w a n e p r z e w o d y k o n c e n tr y c z n e ta k ie ja k : m e t a lo w a p o w ło k a , d ru ty p a n c e r z a c z y d ru ty ż y ł y p o w r o t ­ nej n ie są o k re śla n e ja k o ż y ła . P r z e w ó d k o n c e n tr y c z n y j e s t id e n ty fik o w a n y s w o im p o ło ż e n ie m i d la te g o n ie w y m a g a się j e g o ozn aczen ia k olo re m .

W przyp a d k u k a b li je d n o ż y ło w y c h w p o w ło c e o r a z p r z e w o d ó w w iz o la c ji p o w in n y być sto s o w a n e n iż e j p o d a n e k o lo ry izo la c ji:

J 08„ O z n a c z a n ie żyt flcabii i p r z e w o d ó w k o lo r a m i

- kom binacja k o lo r ó w z ie lo n e g o i ż ó it e g o d la o z n a c za n ia p r z e w o d u oc h ro n n e g o o ra z kolor n ieb iesk i d la o z n a c za n ia p r z e w o d u n eu tra ln ego , - k olo ry b rą zo w y , c za rn y i s za ry d la o z n a c za n ia p r z e w o d ó w fa z o w y c h .

Ż y ły kabli i p r z e w o d ó w w ie lo ż y ło w y c h o ra z p r z e w o d ó w s zn u ro w y c h p o w in n y być oz n a c za n e k o lo ra m i p o d a n y m i w ta b licach nr 4 i 5. W tab licach ty c h p o d a n o k o lo ry żył w za le żn o ś c i o d ilo ś c i ży l, a w p rz y p a d k u k ab li i p r z e w o d ó w c z te r o ż y lo w y c h lub pięc io ż y ło w y c h p o d a n o k ole jn o ś ć w y s tę p o w a n ia p o s z c z e g ó ln y c h k olo ró w . Id en tyfik acja

3„9n In s t a la c j e e le k t r y c z n e p r o w a d z o n e w p o d ł o ż u S n a p o d ł o ż u p a ln y m

za p o m o c ą k o lo ió w nie je s t w y m a g a n a w p rzyp a d k u p r z e w o d ó w k on cen tryczn ych , ży l płaskich p r z e w o d ó w g ię tk ic h b e z p o w ło k i o ra z p r z e w o d ó w w iz o la c ji z m ateriału , k t ó iy nie m o ż e b yć o z n a c z a n y k olo rem , np. p r z e w o d y o iz o la c ji m in era ln ej.

Do w y k o n y w a n ia ścian k on stru k cyjn ych i d z ia ło w y c h w bu dyn kach z w y k le stosu je się m ateriały n iep aln e, je d n a k w d u żej m ie r z e ściany k o n stru o w a n e są ta k że z s u ro w c ó w palnych. W z w ią zk u z ty m instalacje e le k try c zn e w bu dyn kach p ro w a d z o n e są w p o d ło ­ żach i na p o d ło ża ch n iep a ln ych lub paln ych . D o p o d ło ż y n ie p aln ych za lic za n e są ściany: - b e to n o w e , - z c e g ły i p o d o b n y c h s u ro w c ó w , - g ip s o w e , - z p ły t lub b lo c z k ó w z m a te r ia łó w c h e m ii b u d o w la n e j (silikaty), - z p ły t g ip s o w o -k a r to n o w y c h .

30

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

l|Og/f

POlQgff Spółka i D.o,

- z p ły t p ilś n io w y c h , — p a p ie r o w e w k ła d k i k o m ó rk o w e . Z e le m e n t ó w w p o s ta c i p ły t w y k o n u je się r ó w n ie ż stropy, p o d ło g i o ra z s u fity p o d ­

51

Do u k ładania p r z e w o d ó w w ru rach in s ta la c yjn yc h n a le ż y s to s o w a ć r u ry np. z PVC

D o p o d ło ż y p a ln y ch za lic z a n e są ściany: - z p ły t d re w n ia n y c h , — z p ły t d re w n o p o c h o d n y c h (p ły ty w ió r o w e , sklejka),

SYSTEMY I ROZWIĄZANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH W BUDYNKACH

Spółkał O-»-

lub m e ta lo w e (w w a ru n k a ch s z c z e g ó ln e g o za g ro że n ia ). R ury p o w in n y b yć z a m o c o ­ w an e do p o d ło ż a za p o m o c ą u c h w y tó w , z ty m ż e d o ru r m e ta lo w y c h n a le ż y s to s o ­ w ać u c h w y ty m e ta lo w e . N a le ż y s to s o w a ć g n ia z d a w ty c z k o w e i łą c zn ik i w w y k o n a n iu p o d ty n k ow ym , p rz y s to s o w a n e d o m o c o w a n ia za p o m o c ą w k r ę t ó w w pu szk ach in sta ­ lacyjnych p o d ty n k o w y c h . O d g a łę z ie n ia p r z e w o d ó w n a le ż y w y k o n y w a ć w puszkach

w ie s z a n e . D o d a tk o w y m i m iejs c a m i, w k tó ry c h i n a k tó ry ch u k ład an e są in stalacje

in stalacyjn ych o d g a łę ź n y c h p o d ty n k o w y c h . N a le ż y sto s o w a ć p u szk i z PVC lub z in n ych

e le k try c zn e lu b z k tó r y m i s ty k a ją się in s ta la c je e le k try c z n e w b u dyn kach, są: p an ele

tw o r z y w

s u fitó w p o d w ie s z a n y c h , b o a z e r ie , ta p e ty lu b in n e w y k ła d z in y ścien n e i p o d ło g o w e

g d zie w y m a g a n e są w a ru n k i w y s o k ie g o b e z p ie c z e ń s tw a p o ż a r o w e g o , n a le ż y s to s o w a ć

w y k o n a n e z tk an in lu b t w o r z y w sztu c zn yc h . M ie js c e m rz a d z ie j w y k o r z y s ty w a n y m ,

puszki m e ta lo w e . In sta la cje p o d p o d ło g ą n a le ż y układać w sp ecja ln ie d o te g o p rz e ­

n ie p o d trzy m u ją c y c h i n ie r o z p r z e s trz e n ia ją c y c h p ło m ien ia . W bu dynkach,

g d z ie r ó w n ie ż w y s tę p u ją in sta la cje e le k try c zn e , są m e b le (np. in sta lacje o ś w ie tle n ia

zn aczon ych kanałach in s ta la c yjn yc h p o d ło g o w y c h , j e ż e li k o n iec zn e je s t z a m o n to w a ­

w e w n ą t r z s z a fy c z y s e k reta rzy k a ) o r a z c o ra z c zę ś cie j w y d z ie lo n e gard erob y. M a te ria ły

nie g n ia zd w ty c z k o w y c h w p o d ło d z e . J e że li in sta lacja p o d p o d ło g ą n ie je s t w y k o r z y ­

te są m a te ria ła m i p a ln y m i. Ich k on ta k t z in s ta la c ja m i e le k try c z n y m i w y m a g a s z c z e g ó l­

styw an a d o in s ta lo w a n ia g n ia z d w ty c z k o w y c h w p o d ło d z e , p r z e w o d y n a le ż y uldadać

n e g o u w z g lę d n ie n ia is tn ie ją c e g o z a g r o ż e n ia p o ż a r o w e g o , co p o w in n o b y ć u w id o c z ­

w rurach in sta lacyjn ych .

n io n e p r z y d o b o r z e p r z e w o d ó w , s p rzętu , o s p rz ę tu o ra z z a b e z p ie c z e ń . A b y w y k lu c zy ć m o ż liw o ś ć p oża ru , k tó r e g o ź r ó d łe m m o g ą b y ć in s ta la c je e le k try c zn e w sty czn ości :

3.9.2. P row a d zen ie instalacji elelrtrycznych p o w ierzchu ścian i p rzegró d bu dow lanych

z m a te ria ła m i p a ln y m i, n a le ż y p r z y p ro w a d z e n iu in s ta la c ji e le k try c zn y c h za s to s o w a ć ; w y m a g a n ia z g o d n ie z za s a d a m i p o d a n y m i n iżej.

Proponuje się n a stęp u ją ce s p o s o b y u k ład an ia p r z e w o d ó w in sta lacyjn ych :

3.9.1. P ro w a d zen ie instalacji elektrycznych w e w n ą trz ścian i p rzegró d bu dow lanych

-

w lis tw a c h lub kanałach in s ta la c y jn y c h n a ścien n ych w y k o n a n y c h z m a te ria łó w n iep aln ych

lub

n ie p o d trzy m u ją c y c h

i n ie r o z p r z e s trz e n ia ją c y c h

p ło m ien ia ,

np.

w lis tw a c h z PVC, w kanałach z b la c h y s ta lo w e j lub a lu m in io w e j (za s to s o w a n ie w p o m ie s z c z e n ia c h u ż y te c z n o ś c i p u b lic zn e j),

W e w n ą tr z ścian, s u fitó w i p o d łó g w y k o n y w a n y c h z p ły t p aln ych , g d z ie w środku w y s tę p u je w y p e łn ie n ie iz o la c y jn e (c zę s to r ó w n ie ż p a ln e ), w y s tę p u ją z n a c zn ie gorsze

-

w rurach in s ta la c yjn yc h w y k o n a n y c h z m a te r ia łó w n ie p a ln yc h lub n ie p o d trzy m u ­

w a ru n k i o d p r o w a d z a n ia c ie p ła n iż na z e w n ą tr z ścian. W n ę tr z e ścian y w y p e łn io n e jest

jących i n ie r o z p r z e s trz e n ia ją c y c h p ło m ie n ia , np. w rurach in sta la cyjn ych z PVC,

p r z e w a ż n ie w całości lub w c zę ś ci m a te ria łe m izo la c y jn y m . Po za b u d o w a n iu ściany

w rurach in s ta la c yjn yc h m e ta lo w y c h (z a s to s o w a n ie w u za sa d n io n yc h te c h n iczn ie przypadkach),

n ie je s t m o ż liw e d o k o n y w a n ie o g lę d z in fr a g m e n tó w in s ta la c ji p r o w a d z o n e j w ścianie. Z te g o p o w o d u p r z y w y b o r z e te g o sp osob u p ro w a d z e n ia in s ta la c ji n a le ż y zach ow ać

-

w k orytkach i na drabin k ach in s ta la c yjn yc h m e ta lo w y c h (p r z e w o d o w y c h lub/i kab­

--

p rz e w o d a m i w ie lo ż y ło w y m i u ło ż o n y m i n a ścianie, m o c o w a n y m i d o p o d ło ż a za

low ych ; za s to s o w a n ie w p o m ie s z c z e n ia c h tech n iczn y ch ),

s z c z e g ó ln ą o s tro żn o ś ć , a b y tak w y k o n a n a in sta lacja e le k try c zn a p rz y w y s tą p ie n iu ja k ic h k o lw ie k u s zk o d ze ń n ie stała się p rz y c z y n ą p o ża ru . M o n ta ż in s ta la c ji n ie p o w i­ n ie n n a ru sza ć w za s a d n ic z y sp osób stru k tu ry ściany. In stalacja p o w in n a b y ć w y m ie ­ nialna. P ro p o n u je się n a stęp u ją ce s p o s o b y u k ład an ia p r z e w o d ó w in s ta lacyjn ych : w ru rach in s ta la c yjn yc h z t w o r z y w s ztu c zn y c h n ie p o d trzy m u ją c y c h i n ierozp rze-

s trze n ią ją cy c h p ło m ie n ia , w ru rach in s ta la c y jn y c h m e ta lo w y c h (z a s to s o w a n ie w p o m ie s z c z e n ia c h , w których

pom ocą u c h w y tó w (z a s to s o w a n ie n ie za le c a n e, m o żn a s to s o w a ć w u za sa d n ion ych tech n iczn ie p rzy p a d k a c h i p o d w a ru n k ie m w y k o n a n ia in sta la cji p r z e w o d a m i w i e ­ lo ż y ło w y m i ty p u YDY, Y D Yp lub Y L Y o n a p ięciu z n a m io n o w y m iz o la c ji 750 V). N ależy s to s o w a ć s p rz ę t i o s p r z ę t in s ta la c y jn y w w y k o n a n iu n a ty n k o w y m o b u d o w a n y z każdej strony.

z a g r o ż e n ie p o ż a r o w e m o ż e m ie ć s z c z e g ó ln ie g r o ź n e skutki, np. p o m ie szczen ia o tru d n y c h w a ru n k a ch e w a k u a c ji lub d u ż y m za g ę s z c z e n iu p rz e b y w a ją c y c h osób), -

w k o rytk a ch i na d ra b in k ach in s ta la c yjn yc h m e ta lo w y c h (p r z e w o d o w y c h lub/i kab­ lo w y c h ) w p r z e s tr z e n i p o m ię d z y s tro p e m a s u fite m p o d w ie s z a n y m (za s to s o w a n ie w p o m ie s z c z e n ia c h u ż y te c z n o ś c i p u b lic zn e j),

-

w kanałach, in s ta la c y jn y c h p o d ło g o w y c h m e ta lo w y c h i z t w o r z y w s ztu c zn y c h nie­ p o d trzy m u ją c y c h i n ie r o z p r z e s trz e n ia ją c y c h p ło m ie n ia (z a s to s o w a n ie w p o m ie s z­ c ze n ia c h o c h a ra k te rze b iu r o w y m , h a n d lo w y m , la b o r a to ry jn y m itp.).

W przypadlcu b u dyn ków o zw ięk szon ym za grożen iu pożarem , w k tórych p rio ry­ tetem je s t ochrona ludzi, d ó b r ku ltu ry lub w yp o sa żen ia o dużej w a rto ści —zaleca się stosowanie p rz e w o d ó w i kabli b ezh a logen ow ych , k tóre nie w y d z ie la ją toksycznych spalin pod d ziałan iem ognia.

POImn

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

32

Sp4lkH2o.o.

P O tesa

P R Z E W O D Y I S P O S O B Y ICH P R O W A D Z E N IA

3.9 3 . P row a d zen ie instalacji elektrycznych w m eblach W e w n ę tr z u lub n a p o w ie r z c h n i m e b li m o ż n a układać p rz e w o d y , in s ta lo w a ć g n ia zd a

a)

w ty c z k o w e , łączn ik i i o p r a w y o ś w ie tle n io w e . In stalacja p o w in n a b yć zasilan a n a p ię ­ c iem je d n o fa z o w y m n iep rzelcraczają cym 240 V. P rąd o b c ią że n ia in sta la cji n ie p o w in ie n p rzek ra c za ć 16 A. P o łą c ze n ie z in sta lacją e le k try c zn ą p o m ie s z c z e n ia n a le ż y w y k o n y w a ć ja k o p o łą c ze n ie sta le lub za p o m o c ą g n ia z d a w t y c z k o w e g o w in sta lacji p o m ie szczen ia .

O p rzew od ow an ia w m eblach n a le ż y w y k o n y w a ć p r z e w o d e m s z ty w n y m -

do

p o łą c ze n ia p r z e w id z ia n e g o ja k o p o łą c z e n ie za in s ta lo w a n e na s tale o r a z p r z e w o d e m g ię tk im - je ż e li p o łą c ze n ie je s t w y k o n a n e za p o m o c ą w ty c z k i i g n ia zd a w ty c z k o w e g o . Z aleca się s to s o w a n ie p r z e w o d ó w o p rz e k ro ju 2,5 m m 2 Cu. P r z e w o d y g ię tk ie , je ż e li n ie za s ila ją g n ia z d a w ty c z k o w e g o , m o g ą m ie ć p rzek ró j 0,75 m m 2, p o d w a ru n k ie m że ich d łu go ś ć n ie p rz e k ra c za 10 m . P r z e w o d y n a le ż y u kładać w ru ra ch lub kanałach in sta la cyjn ych . R ury i k a n a ły in s ta la c yjn e p o w in n y b yć m o c o w a n e d o m e b li za p o m o c ą u c h w y tó w . P r z e w o d y p o w in n y b y ć z a b e z p ie c z o n e p rz e d r o z c ią g a n ie m i skręcaniem . S p rzęt i o s p r z ę t in s ta la c y jn y p o w in ie n b y ć w w y k o n a n iu n a ty n k o w y m , o b u d o w a n y z k ażd ej strony, m o c o w a n y d o m e b li z a p o m o c ą w k rę tó w . O p r a w y o ś w ie t le n io w e d o m o c o w a n ia w m eb la c h (r ó w n ie ż

in n e u rzą d zen ia )

p o w in n y m ie ć te m p e ra tu rę n ie p rze k ra c za ją cą 90°C w c za sie n o rm a ln ej pracy, a w p rz y ­ padku u s zk o d ze n ia 1 15°C. O p ra w y p o w in n y b yć in s ta lo w a n e w b e z p ie c z n y c h o d le g ło ś ­ ciach o d e le m e n t ó w ła tw o p a ln y ch i w o d p o w ie d n i sp osób u s ta w io n e w e d łu g in fo r­ m a cji p o d a n y c h w in stru k cji p ro d u cen ta. W o p ra w a c h n ie n a le ż y in s ta lo w a ć źró d e ł ś w ia tła o w ię k s z e j m o c y n iż p o d a n a n a o p r a w ie . Jeżeli z a in s ta lo w a n e u rzą d ze n ie p o d ­

b)

czas n o rm a ln ej p ra cy n a g r z e w a się d o te m p e r a tu r y 90°C i p o w o d u je p o d w y ż s z e n ie te m p e ra tu ry w n a jb liż s z y m o to c z e n iu d o w a r to ś c i m o g ą c e j w y w o ła ć p oża r, n a leży za in s ta lo w a ć w y łą c z n ik s te ro w a n y d r z w ia m i w m eb lach , ab y zasilan e o d b io rn ik i o d łą ­ c z a ły się, g d y d r z w i m e b li są za m k n ię te . W y łą c z n ik tak i za le c a się s to s o w a ć w e w s z y s t­ kich m eb lach , w k tó ry ch w y s tę p u je in sta lacja e lek try czn a .

Prn©«5«7®iif i sp®s@bf' leli pr®isiła«izeiiia ms wff@ii!fiiętF£ *ii|fcli liniach nasilającifcii G łó w n e c ią g i in sta lacji e le k try c zn y c h w b u d yn k u (w e w n ę t r z n e lin ie za s ila ją ce ) n a le­ ży

p ro w a d z ić

p oza

m ies zk a n ia m i

i p o m ie s z c z e n ia m i

p rz e z n a c z o n y m i

na

p ob yt

lu d zi, w w y d z ie lo n y c h k an a ła ch lub szy b a ch in sta lacyjn ych . Z aleca się w y k o n y w a n ie w e w n ę t r z n y c h lin ii za s ila ją cy c h w s p ec ja ln yc h do te g o celu w y k o n y w a n y c h kanałach, tzw . ZELP-acli lub in n ych te g o ty p u ro z w ią z a n ia c h . K an a ły do p ro w a d z e n ia w e w n ę t r z ­ n ych lin ii za sila ją cy ch n a le ż y ta k że w y k o r z y s ty w a ć d o p ro w a d z e n ia in n ych instalacji e le k try c zn y c h i te le k o m u n ik a c y jn y ch . O d g a łę z ie n ia o d w e w n ę t r z n e j lin ii za silają cej do p o s z c z e g ó ln y c h m ies zk a ń w r a z z z a b e z p ie c z e n ia m i ty c h o b w o d ó w p o w in n y zn a jd o ­ w a ć się w ro z d z ie ln ic y (ta b lic y ) p ię tr o w e j. W o b rę b ie r o z d z ie ln ic y (ta b lic y ) p ię tro w e j p o w in n y b yć in s ta lo w a n e lic zn ik i e n e r g ii e le k try c zn e j d o p o m ia ru e n e rg ii d la k a żd e go m ieszk an ia. S ch em aty r o z d z ia łu e n e r g ii w b u dyn ku i d o p r o w a d z e n ie e n e r g ii d o m ie s z­ kań za p o m o c ą w e w n ę t r z n y c h lin ii za sila ją cy ch p o k a za n e są na rysun kach n r 10 i 11.

R y s. 1 0 . D o p r o w a d z e n i e e n e r g ii e le k t r y c z n e j d o m ie s z k a ń : a) r o z p r o w a d z e n ie e n e rg ii e le k tryczn e j z a p o m o c ą w iz w o b r ę b ie klatki s c h o d o w e j, b) s c h e m a t ro z d z ie ln ic y (tablicy) p ię tro w e j O z n a c z e n ia : 1 - ro z d z ie ln ic a g t ó w n a ; 2, 3, 4 - r o z d z ie ln ic e (tablice) p ię t ro w e

34

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

IN S T A L A C J E Z A S IL A J Ą C E O D B IO R Y A D M IN IS T R A C Y J N E

P O S©«?

55

Jpaik» jo.a.

5= in sta la cje za s ila ją c e o d b io ry ad m in istracyjn e

U L2U M PE

Zasilanie i za b e z p ie c z e n ie o d b io r ó w a d m in is tra c yjn yc h p o w in n o o d b y w a ć się z g łó w ­ nej r o zd zie ln ic y

(ta b lic y )

a d m in is tra c yjn ej,

zlo k a liz o w a n e j

w o b rę b ie

r o z d z ie ln ic y

g łó w n ej budynku. O b ie r o z d z ie ln ic e m o g ą b yć w y k o n a n e ja k o je d e n ze s ta w . Z g łó w n e j rozd zieln icy a d m in is tra c yjn ej b e z p o ś re d n io za sila n e są o b w o d y : _ o ś w ie tle n io w e p o m ie s z c z e ń o g ó ln ie d o s tę p n y c h , k la tek s c h o d o w y c h , k orytarzy, poddaszy, _ o ś w ie tle n ia z e w n ę t r z n e g o nad w e jś c ia m i do b u d y n k ó w (w ty m o ś w ie tle n ie nu m eru ad m in istra cyjn eg o), - g n ia zd w ty c z k o w y c h d la p o tr z e b a d m in istracyjn ych . N iek tóre o d b io r y a d m in is tra c y jn e m o g ą b y ć za sila n e z ro z d z ie ln ic (tab lic) o b w o ­ dow ych, in s ta lo w a n y c h n a k latce s c h o d o w e j i w p o m ie s z c z e n ia c h g o s p o d a rczyc h . W ro zd zie ln ic y g łó w n e j zn a jd u ją się ty lk o z a b e z p ie c z e n ia lin ii za silają cej o d p o w ie d n ie rozd zieln ice o b w o d o w e . Z r o z d z ie ln ic o b w o d o w y c h m o g ą b yć zasilan e: - d ź w ig i o s o b o w e , - w ę z ły ciepln e, - hydrofory, - m ie js c o w e k o tło w n ie , - w e n ty la to m ie , - pralnie, - garaże. O ś w ie tle n ie w e jś ć d o k latek s c h o d o w y c h o ra z o ś w ie tle n ie n u m eru a d m in is tra c yj­ nego n a leż y zasilać z o b w o d u o ś w ie tle n ia k la tek s c h o d o w y c h . G n ia zd a w ty c z k o w e należy zasilać n ie z a le ż n y m i o b w o d a m i, w y p r o w a d z o n y m i z g ió w n e j r o z d z ie ln ic y lub z rozd zieln ic (tab lic) o b w o d o w y c h (p ię tro w y c h ).

6. O b w o d y ®«il»S®rcze instaiacJB elektryczn ych ww m ieszk an iach O bw ody od b io rc ze in sta lacji e le k try c zn e j w m ieszk an iu n a le ż y p ro w a d z ić w ob rębie danego m ieszkan ia. W m ieszk an iu n a le ż y w y o d r ę b n ić następ u jące o b w o d y elek tryczn e: - o ś w ie tle n ia , - g n ia zd w ty c z k o w y c h o g ó ln e g o p rz e z n a c ze n ia , - g n ia zd w ty c z k o w y c h w ła zien ce, - g n ia zd w ty c z k o w y c h d o u rzą d ze ń o d b io rc zy c h w kuchni, R y s. 1 1 . O g ó l n y s c h e m a t r o z d z i a ł u ( d o p r o w a d z e n i a ) e n e r g ii e le k t r y c z n e j w b u d y n k u O z n a c z e n ia : 1 - złą cze ; 2 - r o z d z ie ln ic a g ł ó w n a b u d y n k u 3 - w e w n ę t r z n a lin ia z a silając a; 4 - ro z d z ie ln ic a (ta blica) p ię t ro w a

- do o d b io r n ik ó w w y m a g a ją c y c h in d y w id u a ln e g o za b e zp ie c ze n ia . R o zd zie ln ice (ta b lic e ) z a p a ra ta m i z a b e z p ie c z a ją c y m i n a le ż y s y tu o w a ć w m iejscu i na w y s o k o ś c i w tak i sp osób , a b y b y ła z a p e w n io n a ich ła tw a ob słu ga. W ro z d z ie ln ic y m ieszk a n iow ej in a d p r ą d o w e ,

p o w in n y a ta k że

być

in n e

z a in s ta lo w a n e

u r z ą d z e n ia

z a b e z p ie c z e n ia

s te ru ją c e

i łą c zą c e

r ó ż n ic o w o p r ą d o w e

in s ta la c ji

o d b io rc ze j.

W k ażd ym p o m ie s z c z e n iu n a le ż y z a in s ta lo w a ć o d p o w ie d n ią lic z b ę g n ia z d w t y c z ­ kow ych ze s ty k ie m o c h ro n n y m w celu z a p e w n ie n ia fu n k c jo n a ln o ś ci in sta lacji, tak

36

VADEMECUM ELEKTRYKA

POI©««

"

INSTALACJE TELEKOMUNIKACYJNE

SpSIIiaio,

a b y n ie b y ło p o tr z e b n e s to s o w a n ie p rz e d łu ż a c z y itp . G n ia zd a w ty c z k o w e i łączniki

7. In stala cje tele k o m u n ik a c y jn e

o ś w ie tle n ia n a le ż y in s ta lo w a ć w s p o s ó b n ie k o lid u ją cy z w y p o s a ż e n ie m p o m ie s z c z e ­ nia. W ła zie n k a c h n a le ż y p r z e s tr z e g a ć za s a d y p o p r a w n e g o r o z m ie s z c z a n ia sprzętu z u w z g lę d n ie n ie m s tr e f o c h ro n n y c h (p a trz p u n k t n r 8.1.1.). P o m ie s z c z e n ia p o w in n y b yć w y p o s a ż o n e w w y p u s ty o ś w ie t le n io w e s u fito w e lub ścien n e w z a le ż n o ś c i od p o trze b y , c h arak teru i w ie lk o ś c i p o m ie s z c z e n ia . L iczb a w y p u s t ó w i ich ro z m ie s z c z e ­ n ie p o w in n o z a p e w n ia ć p r a w id ło w e o ś w ie tle n ie p o m ie s z c z e n ia . W s zy s tk ie w y p u s ty

Budynek m ies zk a ln y w ie lo ro d z in n y , b u d yn ek za m ie s zk a n ia z b io r o w e g o i b u d yn ek u żyteczn ości p u b lic zn e j p o w in ie n b yć p rz y s to s o w a n y d o w y p o s a ż e n ia w in stalacje telekom unikacyjne, a w m ia rę p o tr z e b y r ó w n ie ż w in n e in sta lacje, tak ie jak : t e le w iz ji p rzem y sło w e j, s y g n a liza c ji d z w o n k o w e j lub d o m o fo n o w e j, w sp osób u m o ż liw ia ją c y zap ew n ien ie o c h ro n y in s ta la c ji p r z e d d o s tę p e m o só b n ie u p ra w n io n y c h .

p o w in n y m ie ć d o p r o w a d z o n y p r z e w ó d o c h ro n n y PE. S ch em at in s ta la c ji e lek tryczn ej w m ies zk a n iu b u d yn k u w ie lo r o d z in n e g o p r z e d s ta w io n y je s t na rysun ku n r 12.

37

W

ro zw ią za n ia c h

in sta la cji te le k o m u n ik a c y jn y ch n a le ż y s to s o w a ć następ u jące

zasady; ■ instalację te le k om u n ik a c y jn ą b u dyn ku s ta n o w ią e le m e n ty in fra s tru k tu ry te le k o ­ m unikacyjnej, w s zc z e g ó ln o ś c i k ab le i p r z e w o d y w r a z z o s p r z ę te m in sta la cyjn ym i u rzą d ze n ia m i te le k o m u n ik a c y jn y m i, p o c z ą w s z y o d p unktu p o łą c ze n ia z p u b liczn ą siecią telek om u n ik a cy jn ą (p rz y lą c zn ic a k a b lo w a ) lub o d u rzą d ze n ia system u ra d io ­ w e g o d o g n ia zd a a b o n e n c k ieg o , ■ p ołączen ie

sieci

te le k o m u n ik a c y jn e j

z in sta lacją

tele k o m u n ik a c y jn ą

budyn ku

p o w in n o b yć u s y tu o w a n e n a p ie r w s z e j p o d z ie m n e j lu b p ie r w s z e j n a d z ie m n e j k on ­ d ygn a cji budynku, a w p rzy p a d k u system u r a d io w e g o , na j e g o n a jw y ż s z e j k o n d y g ­ nacji, w o d rę b n y m p o m ie s z c z e n iu lub szafce, m g łó w n e c ią g i in sta la cji te le k o m u n ik a c y jn e j p o w in n y b y ć p r o w a d z o n e w w y d z ie lo ­ nych kanałach lub szy b a ch in s ta la c yjn yc h p o z a m ies zk a n ia m i i lo k a la m i u ż y tk o ­ w y m i o ra z in n y m i p o m ie s z c z e n ia m i, k tó ry c h sp osób u ż y tk o w a n ia m o ż e p o w o d o ­ w ać p r z e r w y lub za k łó c e n ia p r z e k a z y w a n e g o sygnału , ■ p ro w a d ze n ie in sta la cji te le k o m u n ik a c y jn e j i r o z m ie s z c z e n ie u rzą d ze ń te le k o m u ­ nikacyjnych w b u dyn ku p o w in n o z a p e w n ić b e z k o liz y jn o ś ć z in n y m i in sta lacjam i w zakresie ich w z a je m n e g o u sy tu ow a n ia , » m iejsce lub p o m ie s z c z e n ie p rz e z n a c z o n e n a o s p rz ę t i u rzą d ze n ia in sta lacyjn e, p o w in n y b yć ia tw o d o s tę p n e d la o b s łu g i te c h n iczn e j, i» m eta lo w e e le m e n ty o b u d o w y u rzą d ze ń in s ta la c ji telek om u n ik a cy jn ej n a le ż y ob jąć p ołączen ia m i w y r ó w n a w c z y m i i za s to s o w a ć w in s ta la c ji u rzą d ze n ia o c h ro n y przec iw p rz e p ię c io w e j, a e le m e n ty in sta la cji w y p r o w a d z o n e p on a d d ach p o łą c zy ć z in ­ stalacją p io ru n o c h ro n n ą lub b e zp o ś re d n io u zie m ić w p rzyp a d k u braku in sta lacji p ioru n o ch ron n ej.

8. O ch ron a p r z e c iw p o r a ż e n io w a W m ieszkaniach i bu d yn k ach m ies zk a ln y c h ja k o środ ki o c h ro n y p rz e d d o ty k ie m b e z p o ­ średnim (o c h ro n y p o d s ta w o w e j) n a le ż y stos o w a ć : R y s. 12 . P r z y k ł a d o w y s c h e m a t in s t a la c ji e le k t r y c z n e j w m ie s z k a n iu b u d y n k u w i e l o r o ­ d z i n n e g o z z a s t o s o w a n i e m w y ł ą c z n i k ó w n a d p r ą d o w y c h w o b w o d a c h o d b io r c z y c h , z lic z n ik ie m e n e r g i i e le k t r y c z n e j , z w y ł ą c z n i k i e m ( u r z ą d z e n ie m ) o c h r o n n y m r ó ż n ic o w o p r ą d o w y m o z n a m i o n o w y m p r ą d z ie r ó ż n i c o w y m n ie w i ę k s z y m n iż 3 0 m A O z n a c z e n ia : I..1; L2; L3; - p r z e w o d y f a z o w e instalacji tró jfa zo w e j; N -- p r z e w ó d n e u tra ln y ; PE - p r z e w ó d o c h r o n n y ; W - w y łą c z n ik n a d p r ą d o w y ; . Al - w y łą c z n ik o c h r o n n y r ó ż n ic o w o p r ą d o w y ; B - b e z p ie c z n ik t o p ik o w y lu b w y łą c z n ik n a d p r ą d o w y s e le k ty w n y ; k W h - lic zn ik e n e rg ii elektrycznej; 0,, 0 2 - o g r a n ic z n ik i p rz e p ię ć

izo lo w a n ie czę ś ci c zy n n y c h (izo la c ja p o d s ta w o w a ),

-

o b u d o w y o sto p n iu o c h ro n y co n a jm n iej IP2X,

-

w y łą c zn ik i o ch ro n n e r ó ż n ic o w o p r ą d o w e o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o w y m nie w ię k s zy m n iż 30 m A, s z c z e g ó ln ie w p o m ie s z c z e n ia c h m ieszk a ln ych , ja k o u zu p e ł­ niający śro d ek oc h ro n y p rz e d d o ty k ie m b e zp o ś re d n im (o c h ro n y p o d s ta w o w e j).

Natom iast ja k o środki oc h ro n y p rz e d d o ty ld e m p oś red n im (o c h ro n y p r z y u szk od zen iu ) należy stoso w ać:

38

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

39

O C H R O N A P R Z E C IW P O R A Ż E N IO W A

P01©CT 5p»lkaia-(

-

8.1.1. Pomieszczenia w yposażone w w annę Bub/S basen natryskowy

s a m o c zy n n e w y łą c z e n ie za s ila n ia w r a z z z a s to s o w a n ie m w y łą c z n ik ó w och ronnych r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h o r a z w y k o n a n ie m p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h d o d a tk o w yc h (m ie js c o w y c h ) i p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h g łó w n y c h ,

-

u r zą d ze n ia o II klasie ocliro n n o ś c i. W p o m ie s z c z e n ia c h te c h n ic z n y c h lub g o s p o d a rc z y c h b u d yn k u m ies zk a ln e g o , g d zie

_

m o g ą w y s tę p o w a ć w a ru n k i z w ię k s z o n e g o z a g r o ż e n ia p o r a ż e n ie m p rą d e m e le k try c z­

_

W p o m ie szczen ia c h z w a n n ą lub/i b a s e n e m n a try s k o w y m w y r ó ż n ia się c z te r y strefy: strefa 0 - je s t w n ę t r z e m w a n n y lub b asen u n a try s k o w e g o , strefa 1 -

je s t o g r a n ic z o n a p ła s zc zy z n a m i: p io n o w ą -

p rz e b ie g a ją c ą w z d łu ż

n y m (np. p o m ie s z c z e n ia p ra ln i, h y d ro fo r n i c z y w ę z ł ó w ciep ln ych ), n a le ż y stoso w a ć

z e w n ę trz n e j k ra w ę d z i o b r z e ż a w an n y, b asen u n a try s k o w e g o lub w o d le g ło ś c i

za s a d y o c h ro n y p r z e c iw p o r a ż e n io w e j p rz e d s ta w io n e w p u n k tach n r 8.1.1. i 8.1.3.

0,60 m o d p ry s zn ic a w p rz y p a d k u b raku b asen u n a try s k o w e g o o ra z p o z io m ą p rz eb ie g a ją c ą n a w y s o k o ś c i 2,25 m o d p o z io m u p o d ło g i, -

8.1= In s t a la c j e e le k t r y c z n e w w arunkach z w ię k s z o n e g o z a g r o ż e n ia p o ra ż e n ie m p r ą d e m ele k try czn y m

strefa 2 - je s t o g r a n ic z o n a p ła s zc zy z n a m i: p io n o w ą - p rz e b ie g a ją c ą w o d le g ło ś c i 0,60 m na z e w n ą tr z o d p ła s z c z y z n y o g ra n ic za ją c e j s trefę 1 o ra z p o z io m ą - p r z e b ie ­ gającą n a w y s o k o ś c i 2,25 m o d p o z io m u p o d ło g i,

_

strefa 3 - je s t o g r a n ic z o n a p ła s zc zy z n a m i: p io n o w ą - p rz e b ie g a ją c ą w o d le g ło ś c i 2,40 m na z e w n ą tr z o d p ła s z c z y z n y og ra n ic za ją c e j s trefę 2 o ra z p o z io m ą - p rz e b ie ­ gającą n a w y s o k o ś c i 2,25 m o d p o z io m u p o d ło g i.

W n o rm ie PN-IEC 60364 p r z y ję to zasad ę, że o g ó ln e p o s ta n o w ie n ia n o rm y d o ty c z ą nor­ m a ln y ch w a r u n k ó w ś ro d o w is k o w y c h i r o z w ią z a ń in s ta la c ji e le k try c zn y c h , n a tom iast w w a ru n k a ch ś ro d o w is k o w y c h s tw a rz a ją c y c h z w ię k s z o n e z a g r o ż e n ie w p r o w a d z a się o d p o w ie d n ie o b o s trz e n ia i stosu je się sp ec ja ln e r o z w ią z a n ia in sta la cji elek tryczn ych . O b o s trze n ia te o ra z sp ec ja ln e r o z w ią z a n ia in sta lacji e le k try c zn y c h ok reślają arkusze n o rm y PN-IEC 60364 z g ru p y 700. O b o s trze n ia te p o le g a ją na: za k a zie u m ie s z c z a n ia u rzą d ze ń e le k try c zn y c h w ok reślo n y ch m iejsca ch (strefach), -

za k a zie s to s o w a n ia n ie k tó ry c h ś ro d k ó w o c h ro n y np. barier, u m ie s z c z a n ia p oza za s ię g ie m ręki, iz o lo w a n ia s ta n ow isk a , n ie u z ie m io n y c h p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h

-

m ie js c o w y c h , s to s o w a n iu u rzą d ze ń o o d p o w ie d n ic h sto p n ia c h o c h ro n y (kod IP),

-

k o n iec zn o ś c i s to s o w a n ia d o d a tk o w y c h (m ie js c o w y c h ) p o łą c ze ń w y r ó w n a w c z y c h ,

-

k o n iec zn o ś c i o b n iż e n ia n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le w okre­ ślo n yc h w a ru n k a ch o to c z e n ia d o w a r to ś c i 25 V i 12 V p rą du p r z e m ie n n e g o oraz

-

o d p o w ie d n io 60 V i 30 V p rą d u sta łego , k o n iec zn o ś c i s to s o w a n ia u rzą d ze ń o c h ro n n y c h r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h (w y łą c zn ik i o ch ro n n e r ó ż n ic o w o p r ą d o w e , w y łą c z n ik i w s p ó łp ra c u ją c e z p rz ek a ź n ik a m i ró żn ic o w o p r ą d o w y m i) o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o w y m n ie w ię k s z y m n iż 30 m A jako u zu p e łn ia ją c e g o środ ka o c h ro n y p r z e d d o ty k ie m b e zp o ś re d n im (o c h ro n y p od sta ­

-

w o w e j), k o n tro li stanu iz o la c ji (d o z ie m ie n ia ) w u kładach sieci IT. W e w s z y s tk ic h p rzyp a d k a c h , g d y p o w in n a b yć o b n iż o n a w a r to ś ć n a p ię c ia d o ty ­

k o w e g o d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le , p o w in ie n b yć r ó w n ie ż sk ró co n y m aksym alny d o p u s zc za ln y czas s a m o c z y n n e g o w y łą c z e n ia zasilan ia. W p rzy p a d k u zasila n ia n a pię­ ciem n ie p rzelcra cza ją cy m n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le (r ó w n o ­ czesn a och ro n a p rz e d d o ty k ie m b e z p o ś re d n im i p o ś red n im ) n a le ż y s to s o w a ć uldady SELV, a w s z c z e g ó ln ie u za sa d n io n y c h p rzyp a d k a c h u k ła d y PELV.

N a rysu n kach n r 13 i 14 p r z e d s ta w io n o w y m ia r y w y ż e j w w . s t r e f w rzu c ie p o z io ­ m ym i p io n o w y m .

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

40

a)

b)

W anna

O C H R O N A P R Z E C IW P O R A Ż E N IO W A

m Spłiun

W anna

ze

s k a ła

ś c ia n a

o d d z ie la ją c a

W anna

1 '

e> I I

S trefa

S trefa 2j

S trefa

7 S lr e la

i

S trefa 2

1

S trefa 3

S trefa 3

I

0,00 m i q

c)

Iii a s e n

Strefa

Strefa 0

Strefa 0

2,40 m

2,-10 m

n a k1y s k o w y

d)

lia s e n

n a try s k o w y

ś c: i a n a

X -

S trefa 0 S trefa 1 ©.

S trefa g l

I 0,00 m i

ze

_/// s k a ła

■ii reía 0

o d d z i e 1a j a c a

2l

S trefa 0

I

2,'10 m

0,60 rn

..z./ / / 1,40 111

S trefa 0

u) Basen natryskowy

e)

P r y s z n ic

bez

basen u

n ak ryw k ow ego

i')

P r y s z n ic

bez

ze

ś c ia n a

s k a ła

basenu

n a k rysk o w ego

o d d z ie la ja c n

c) Kabina natryskow a bez basenu, ze stata ściana od d zielająca

Strefa

I

R y s. 1 3 . W y m i a r y s t r e f ( r z u t p o z i o m y ) , w y m a g a n e w p o m ie s z c z e n ia c h w y p o s a ż o n y c h w w a n n ę lu b b a s e n n a t r y s k o w y

--- -

I S trefa 3 .2 I £¡ I W y m ia r-p a trz rysunek nr 13 -I ^ --------------

a m d

^ Ściana o d d ziela ją ca

R y s. 1 4 . W y m i a r y s t r e f ( r z u t p i o n o w y ) , w y m a g a n e w p o m ie s z c z e n ia c h w y p o s a ż o n y c h w w a n n ę lu b b a se n n a t r y s k o w y

PCIiSp©gil Alhni o.o.

_________________ O C H R O N A P R Z E C IW P O R A Ż E N IO W A

och ro n y

8.1.2. Gospodarstw a roBnicze 5ogrodnicze

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

42

W p o m ie s z c z e n ia c h ty c h

o b o w ią z u ją p o d s ta w o w e

za s a d y w zak resie

43

p r z e c iw p o r a ż e n io w e j o r a z in s ta lo w a n ia s p rzętu , os p rzę tu , p r z e w o d ó w i od b iorn ik ó w . N a le ż y m ia n o w ic ie :

G ospodarstw a ro ln ic ze i o g r o d n ic z e to p o m ie s z c z e n ia , w k tó ry ch p rz e b y w a ją z w ie ­

-

rzęta h o d o w la n e . D o ty c z y to tak ich p o m ie s z c z e ń jak : sta jn ie, ob ory, kurniki, ch lew y,

w y k o n a ć p o łą c ze n ia w y r ó w n a w c z e d o d a tk o w e (m ie js c o w e ), łączące w s z y s tk ie c zę ­ ści p r z e w o d z ą c e ob c e z e sob ą o r a z z p r z e w o d a m i och ro n n y m i. D o ty c z y to takich

szklarnie, p o m ie s z c z e n ia p r z y g o to w a n ia paszy, s p ich le rze , stod oły. W p o m ie s z c z e n ia c h

c zę ś ci p r z e w o d z ą c y c h o b c y ch ja k : m e t a lo w e w an n y, b a sen y n a try s k o w e , w s z e l­

tych o ra z na z e w n ą tr z ty c h p o m ie s z c z e ń o b o w ią z u ją p o d s ta w o w e za s a d y w zakresie

k ie g o ro d za ju rury, b a te rie , krany, g rz e jn ik i w o d n e , p o d g r z e w a c z e w o d y , arm atura,

w y k o n y w a n yc h na sta łe in s ta la c ji e le k try c zn y c h , a m ia n o w ic ie :

k on stru k cje i zb ro je n ia b u d o w la n e . P rz y k ła d w y k o n a n ia p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h

_

d o d a tk o w y c h (m ie js c o w y c h ) w ła zie n c e p r z e d s ta w io n y je s t na rysun ku n r 5; -

in s ta lo w a ć g n ia zd a w t y c z k o w e w strefie 3 lub w o d le g ło ś c i n ie m n ie js ze j n iż 0,60 m o d o t w o r u d r z w io w e g o p re fa b ry k o w a n e j k a b in y n a try s k o w e j, p rz e d s ta w io n e j na

zaczyn a jąc od złą c z a lub ro z d z ie ln ic y g łó w n e j - in sta la cję e le k try c zn ą n a le ż y w y k o ­ nać w u ld a d zie s ie ci TN-S łub w s z c z e g ó ln ie u za sa d n io n yc h p rzy p a d k a c h w ukła­ dzie sieci TT,

-

n a leży w y k o n a ć p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e d o d a tk o w e (m ie js c o w e ), łą c zą c e w s z y s t­

rysun ku n r 15. G n ia zd a te n a le ż y z a b e z p ie c z a ć w y łą c z n ik a m i o c h ro n n y m i różn ico -

kie części p r z e w o d z ą c e o b c e z e sob ą o ra z z p r z e w o d a m i o ch ro n n y m i. D o ty c zy

w o p r ą d o w y m i o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o w y m n ie w ię k s z y m n iż 30 m A albo

to takich czę ś ci p r z e w o d z ą c y c h o b c y ch jak : m e t a lo w e k on stru k cje p o m ie s z c z e ń ,

zasilać in d y w id u a ln ie z tra n s fo rm a to ra s e p a ra c y jn e g o lub n a p ię c ie m n iep rzekra-

w s z e lk ie g o ro d za ju rury, b a te rie , krany, p rzeg ro d y , ruszty, p o id ła , kanały, k oryta,

c za ją c y m n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s zc za ln e g o d łu g o tr w a le (uldad SELV);

g rze jn ik i w o d n e , p o d g r z e w a c z e w o d y , arm a tu ra i zb ro je n ia b u d o w la n e . Zaleca się za in s ta lo w a n ie w p o d ło d z e w y ż e j w y m ie n io n y c h p o m ie s z c z e ń k ra ty m e ta lo w e j p o łą c zo n e j z p r z e w o d e m och ro n n y m , -

napięcie d o ty k o w e d o p u s zc za ln e d łu g o tr w a le n a le ż y o g r a n ic z y ć 25 V p rą du p r z e m ie n n e g o lub 60 V p rą d u sta łego ,

do

w a r to ś c i

o b w o d y za s ila ją ce g n ia z d a w t y c z k o w e n a le ż y za b e z p ie c z a ć w y łą c z n ik a m i oc h ro n ­ nym i r ó ż n ic o w o p r ą d o w y m i o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o w y m n ie w ię k s z y m niż 30 m A . Z aleca się r ó w n ie ż z a b e z p ie c z a n ie p o z o s ta ły c h o b w o d ó w o d b io rc zy ch w y ż e j w y m ie n io n y m i w y łą c zn ik a m i,

-

och ronę p o m ie s z c z e ń p r z e d p o ża ra m i, w y w o ła n y m i p rą d a m i d o z ie m n y m i, n a le ż y za p e w n ić p r z e z za in s ta lo w a n ie n a p o c zą tk u in sta la cji e le k try c zn e j w y łą c z n ik ó w och ron n ych r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h s e le k ty w n y c h o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o ­ w y m nie w ię k s z y m n iż 500 m A. W y łą c z n ik i te p e łn ią w ó w c z a s w in s ta la c ji e le k ­ tryc zn e j fu n k cję o c h ro n y p rz e d d o ty k ie m p oś red n im (o c h ro n y p r z y u szk od zen iu ) jak o e le m e n ty s a m o c z y n n e g o w y łą c z e n ia zasilan ia o ra z fu n k cję o c h ro n y p rz e d

R y s. 1 5 . P r e f a b r y k o w a n a k a b in a n a t r y s k o w a

poża ram i, -

-

in s ta lo w a ć p r z e w o d y w ie lo ż y ł o w e iz o lo w a n e , w p o w ło c e izo la c y jn e j lub p r z e w o d y

~

je d n o ż y ło w e w ru rach z m a te ria łu iz o la c y jn e g o , in s ta lo w a ć p uszki, r o z g a łę ź n ik i i o c lg a ię źn ik i o ra z u rzą d ze n ia r o z d z ie lc z e i s p rzę t

-

-

stop ień o c h ro n y IP u rzą d ze ń e le k try c zn y c h n a le ż y d o b ie ra ć w z a le żn o ś c i o d w p ł y ­ w ó w ś ro d o w is k o w y c h w m iejscu za in s ta lo w a n ia u rzą d ze n ia , je d n a k n ie m n ie js zy n iż IP35,

-

u rzą d ze n ia p rz e z n a c z o n e d o a w a r y jn e g o łą c ze n ia lub za trzy m a n ia n a le ż y in s ta lo ­

łą c z e n io w y p o z a s trefa m i 0; 1 i 2,

w a ć w m iejs c a c h n ie d o s tę p n y c h d la z w ie r z ą t, a r ó w n o c z e ś n ie ła tw o d o s tę p n y c h

in s ta lo w a ć w s trefie 1 je d y n ie e le k try c z n e p o d g r z e w a c z e w o d y , a w strefie 2 je d y ­

dla ob słu g i, n a w e t w w a ru n k a ch u tru d n io n y c h , p o w s ta ły c h na skutek pan ik i w ś ró d

n ie o p r a w y o ś w ie tle n io w e o II klasie oc h ro n n o ś ci o r a z e le k try c zn e p o d g r z e w a c z e

z w ie r z ą t.

w ody, s to s o w a ć w strefie 0 n a p ię c ia o w a r to ś c i n ie w ię k s z e j n iż 12 V (układ SELV); ź ró d ło za s ila n ia te g o n a p ię c ia p o w in n o b yć u s y tu o w a n e p o z a tą strefą,

-

z a m o n to w a ć w p o d ło d z e g rz e jn ik i p o d w a ru n k ie m p o k ry c ia ich m e t a lo w ą siatką

-

z a p e w n ić , ab y u rzą d ze n ia , s p rz ę t i o s p r z ę t m ia ły s to p ie ń o c h ro n y n ie m n ie js z y n iż

łub blachą, o b ję tą p o łą c z e n ia m i w y r ó w n a w c z y m i d o d a tk o w y m i (m ie js c o w y m i), IPX7 w strefie 0, IPX5 w s trefie 1, IPX4 w strefie 2 (IPX5 w strefie 2 w łazien k ach p u b liczn ych ), IPX1 w s trefie 3 (IPX5 w strefie 3 w ła zie n k a c h p u b liczn ych ).

8.1.3. Przestrzenie ogran iczon e pow ierzch n iam i przew odzącym i P rzestrzen ie o g r a n ic z o n e p o w ie r z c h n ia m i p r z e w o d z ą c y m i to p rz e s trz e n ie , w o to c ze n iu których zn a jd u ją się g łó w n ie m e t a lo w e lub p r z e w o d z ą c e czę ś ci i w e w n ą tr z k tóry ch d otkn ięcie p o w ie r z c h n ią ciała o ta c za ją c y ch e le m e n t ó w p rz e w o d z ą c y c h je s t p r a w d o ­

44

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

O C H R O N A P R Z E C IW P O R A Ż E N IO W A

P 0 Ü S !L

45

p o d o b n e , a m o ż liw o ś ć p r z e r w a n ia te g o d o ty k u je s t o g ra n ic zo n a . D o ty c z y to takich p rz e s tr z e n i jak : h y d ro fo rn ie , w y m ie n n ik o w n ie ciepła, k o tło w n ie , p ra ln ie, k a n a ły re w i­ z y jn e itp . W p rz e s trze n ia c h ty c h o b o w ią z u ją n a stęp u ją ce p o d s ta w o w e zasad y w zakre­ sie o c h ro n y p r z e c iw p o r a ż e n io w e j: -

n a rz ę d z ia ręc zn e i p rz e n o ś n e u rzą d ze n ia p o m ia r o w e n a le ż y zasilać n a p ię c ie m niep rz e k ra c zą ją c y m n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le (u kład SELV) lub in d y w id u a ln ie z tra n s fo rm a to ra se p a ra c y jn e g o . Z aleca się s to s o w a n ie urząd zeń o II k lasie och ro n n o ści. J eżeli s to s o w a n e je s t u r z ą d z e n ie o I klasie och ro n n o ści, to

Strefa 3

p o w in n o o n o m ie ć co n a jm n iej u c h w y t w y k o n a n y z m a te ria łu iz o la c y jn e g o lub

Strefa 1

p o k r y ty m a te ria le m iz o la c y jn y m , -

la m p y ręc zn e n a le ż y za sila ć n a p ię c ie m n iep rzelcra cza ją cy m n a p ię c ia d o ty k o w e g o

-

u rzą d ze n ia z a in s ta lo w a n e n a sta łe n a le ż y ch ron ić p r z e z z a s to s o w a n ie sam oczy n ­

d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le (układ SELV), 0,5 m

n e g o w y łą c z e n ia zasila n ia , w r a z z w y k o n a n ie m p o łą c ze ń w y r ó w n a w c z y c h d od at­ k o w y c h (m ie js c o w y c h ) a lb o za sila ć in d y w id u a ln ie z tra n s fo rm a to ra sepa racyjn ego

Strefa 2

lub n a p ię c ie m n ie p rzelcra cza ją cy m n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s zc za ln e g o d łu g o ­

b O

tr w a le (układ SELV), -

ź ró d ła n a p ię c ia z a s ila ją c e g o n a le ż y in s ta lo w a ć na z e w n ą tr z p rz e s tr z e n i o g r a n ic z o ­ n ych p o w ie r z c h n ia m i p rz e w o d z ą c y m i,

-

p r z y s to s o w a n iu u z ie m ie ń fu n k c jo n a ln y c h n ie k tó ry c h u rzą d ze ń zain sta low a n y ch na stałe (np. a p a r a tó w p o m ia r o w y c h i s te ro w n ic z y c h ) n a le ż y w y k o n a ć p o łą c ze ­ n ia w y r ó w n a w c z e d o d a tk o w e (m ie js c o w e ), łączące w s z y s tk ie czę ś ci p rz e w o d zą c e d o s tę p n e i czę ś ci p r z e w o d z ą c e ob c e z u z ie m ie n ie m fu n k cjon aln ym .

8.1.4. IPonraesszczema fi kabiny z a w ie ra ją c e ogrzewacze s a u n y W p o m ie s z c z e n ia c h i k ab in ach z a w ie r a ją c y c h o g r z e w c z e

saun y ro z r ó ż n ia się trzy

strefy: -

s tr e fa 1 - je s t to p r z e s tr z e ń z a w ie r a ją c a o g r z e w a c z sauny, w r a z z n a le ż ą c y m i do n ie g o u rzą d ze n ia m i, o g r a n ic z o n a p r z e z p o d ło g ę , zim n ą stron ę iz o la c ji cieplnej: su fitu i p io n o w ą p o w ie r z c h n ię o ta c za ją c ą o g r z e w a c z sau n y w o d le g ło ś c i 0,5 m od p o w ie r z c h n i o g r z e w a c z a sauny. Jeśli o g r z e w a c z saun y je s t u m ie s z c z o n y b liż e j niż 0,5 m o d ściany, w t e d y strefa 1 je s t o g r a n ic z o n a p r z e z zim n ą stron ę iz o la c ji cieplnej tej ściany,

--

s tr e fa 2 — je s t to p r z e s tr z e ń na z e w n ą tr z s trefy 1, o g r a n ic z o n a p r z e z p od łog ę, zim n ą stron ę iz o la c ji c ie p ln e j ścian i p o z io m ą p o w ie r z c h n ię zn ajd u jącą się 1,0 m nad p o d ło g ą . N ie m a w tej strefie sp ecja ln ych w y m a g a ń d o ty c zą c y c h od p orn ości c ie p ln e j u rzą d ze ń ,

-

b - Skizynk a przyłączeniow a

s tr e fa 3 - je s t to p r z e s tr z e ń na z e w n ą tr z s tre fy 1, o g r a n ic z o n a p r z e z zim n ą stronę, iz o la c ji ciep ln ej sufitu i ścian i p o z io m ą p o w ie r z c h n ię zn ajd u jącą się 1,0 m nad pod ­ ło g ą . Z a in s ta lo w a n e w te j strefie u rzą d ze n ia p o w in n y w y tr z y m y w a ć co najm niej te m p e ra tu rę 125°C, a iz o la c ja p r z e w o d ó w p o w in n a w y tr z y m y w a ć co n a jm n iej te m ­ p era tu rę 170°C. P o w y ż s z e s trefy p r z e d s ta w io n o na rysunku n r 16.

R y s . 1 6 . S t r e f y w y s t ę p u j ą c e w p o m ie s z c z e n ia c h i k a b in a c h z a w ie r a j ą c y c h o g r z e w a c z e s a u n y

W tych p o m ie s z c z e n ia c h i k ab in ach o b o w ią z u ją p o d s ta w o w e za s a d y o c h ro n y p r z e c iw ­ p o ra że n io w e j o ra z in s ta lo w a n ia sp rzętu , o s p rzę tu , p r z e w o d ó w i u rzą d ze ń e le k try c z ­ nych, a m ia n o w ic ie :

46

-

— —

m „

POI© *?« Sp6lksi«.j.

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

................................................................................................. ...... ..................... .......................... ......... .......

.

u rzą d ze n ia e le k try c zn e , k tó re s ta n o w ią część w y p o s a ż e n ia o g r z e w a c z a sau n y lub

być o d p o w ie d n ia d la z n a m io n o w e g o p rą du r ó ż n ic o w e g o z a in s ta lo w a n e g o u rzą d ze n ia och ronnego r ó ż n ic o w o p r ą d o w e g o . C ały układ sieci b ę d z ie w t e d y u ld a d em TN-C/TT

c ze n ia lub k a b in y saun y z g o d n ie z in stru k cja m i p ro d u c en tó w . In n a ap aratu ra r o z ­

p rzed s ta w io n y m na rysu n ku n r 17b.

in s ta lo w a n e na z e w n ą tr z p o m ie s z c z e n ia lu b k a b in y sauny, za le c a się, a b y o p r z e w o d o w a n ie b y ło in s ta lo w a n e n a z e w n ą tr z stref, tj. n a zim n ej

-

P rzy s z e r e g o w y m

za in s ta lo w a n iu u rzą d ze ń o c h ro n n y c h r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h ,

celem za c h o w a n ia s e le k ty w n o ś c i (w y b ió r c z o ś c i) ich d zia ła n ia , u r zą d ze n ia p o w in n y

s tro n ie iz o la c ji cie p ln e j. J eżeli o p r z e w o d o w a n ie je s t in s ta lo w a n e w strefie 1 lub 3,

spełniać je d n o c z e ś n ie w a ru n k i: _ ch arak terystyk a c z a s o w o -p rą d o w a za d zia ła n ia u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o r ó ż n ic o w o ­

c z y li n a g o rą c ej stro n ie iz o la c ji c ie p ln e j, to p o w in n o p osia d a ć o d p o w ie d n ią o d p o r­

p rą d o w e g o , z a in s ta lo w a n e g o p o stro n ie zasilan ia, p o w in n a z n a jd o w a ć się p o w y ż e j

n ość c iep ln ą. M e ta lo w e o s ło n y i m e t a lo w e r u ry n ie p o w in n y b yć d o s tę p n e w nor­

ch arak terystyk i c z a s o w o -p rą d o w e j za d zia ła n ia u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o r ó ż n ic o w o ­

m a ln y m u ży tk o w a n iu ,

p rą d o w e g o z a in s ta lo w a n e g o p o stro n ie ob c ią że n ia ,

in s ta lo w a n e

w p o m ie s z c z e n ia c h

lu b

k ab in ach

saun y

u rzą d ze n ia

e le k try c zn e

_

w a rto ść z n a m io n o w e g o p rą d u r ó ż n ic o w e g o u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o r ó ż n ic o w o ­

p o w in n y m ie ć s to p ie ń o c h ro n y n ie m n ie js z y n iż IP24, a w p rzy p a d k u p o m ie s z c z e ń

p rą d o w e g o z a in s ta lo w a n e g o p o s tro n ie zasila n ia p o w in n a b yć r ó w n a co n a jm n iej

lub kab in c z y s z c z o n y c h s tru m ie n ia m i w o d y , u rzą d ze n ia e le k try c zn e p o w in n y m ieć

trzy k rotn ej w a r to ś c i z n a m io n o w e g o p rą d u r ó ż n ic o w e g o u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o r ó ż n ic o w o p r ą d o w e g o z a in s ta lo w a n e g o p o s tro n ie o b ciążen ia.

..................... - ............. ■ ‘ ' s io p ie ń o ch ro n y co n a jm n iej IPX5, w s z y s tk ie o b w o d y sauny, z w y ją tk ie m o g r z e w a c z a sauny, p o w in n y m ie ć za s to s o ­

-

47

s ta n o w ią sta le w y p o s a ż e n ie w s trefie 2, m o g ą b yć in s ta lo w a n e w e w n ą t r z p o m ie s z ­ d z ie lc z a i s te ro w n ic za , np. d la o ś w ie tle n ia , o ra z g n ia z d a w ty c z k o w e p o w in n y być -

OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA

P re fe ro w a n y je s t s y s te m o c h ro n y g r u p o w e j, z a p e w n ia ją c y w ła ś c iw ą och ro n ę p rz e d

w a n ą o c h ro n ę u zu p e łn ia ją c ą z u ż y c ie m je d n e g o lub kilku u rzą d ze ń och ron n ych

p orażen iem p rą d e m

r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o w y m n ie p rze k ra c za ją cy m

a je d n o c ze ś n ie g w a r a n tu ją c y n ie z a w o d n o ś ć zasila n ia e le k try c zn e g o . S ystem te n p rz e d ­

e le k try c z n y m

i p o ż a ra m i w y w o ła n y m i p rą d a m i d o zie m n y m i,

staw ion y je s t n a rysu n ku n r 18. W skład o c h ro n y g r u p o w e j w c h o d z ą co n a jm n iej d w a

30 m A.

u rządzenia och ro n n e r ó ż n ic o w o p r ą d o w e : p o stro n ie zasila n ia u rzą d ze n ie och ro n n e ró żn ic o w o p rą d o w e s e le k ty w n e (s), p o s tro n ie o b c ią że n ia (o b w o d y o d b io rc ze ) u rz ą d z e ­

£L2„ U r z ą d z e n ia ©ctiroBDBie r ó ż n i c o w o p r ą d o w e

nie och ronne r ó ż n ic o w o p r ą d o w e b e z z w ło c z n e łub lcró tk ozw ło czn e.

Jed n ym z n a jb a rd zie j sk u te c zn y c h ś ro d k ó w o c h ro n y p r z e c iw p o r a ż e n io w e j je s t och rona p r z y z a s to s o w a n iu u r z ą d z e ń oc h ro n n y c h r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h (w y łą c z n ik i och ronne r ó ż n ic o w o p r ą d o w e ,

w y łą c z n ik i

w s p ó łp ra c u ją c e

z p rze k a ź n ik a m i

ró żn ic o w o p rą d o -

w y m i). U rz ą d z e n ia och ro n n e r ó ż n ic o w o p r ą d o w e p e łn ią n a stęp u ją ce funkcje: -

o c h ro n a p r z e d d o ty k ie m p o ś red n im (oc h ro n a p rz y u s zk o d ze n iu ) p r z y za s to s o w a n iu w y ż e j w y m ie n io n y c h u rzą d ze ń , ja k o e le m e n t ó w s a m o c zy n n e g o w y łą c z e n ia zasila­

-

nia, u zu p e łn ie n ie o c h ro n y p r z e d d o ty k ie m b e zp o ś re d n im (o c h ro n y p o d s ta w o w e j) p rzy

-

w y m n ie w ię k s z y m n iż 30 m A, och ro n a b u d yn k u p r z e d p o ż a ra m i w y w o ła n y m i p rą d a m i d o z ie m n y m i p r z y za s to ­

za s to s o w a n iu w y ż e j w y m ie n io n y c h u r z ą d z e ń o z n a m io n o w y m p rą d z ie r ó ż n ic o ­ !p|___ *

gdzie:

zs

- im p e d a n cja p ę tli z w a rc ia d o z ie m n e g o ,

L

~ P r ą d p o w o d u ją c y s a m o c zy n n e za d zia ła n ie u rzą d ze n ia za b e z p ie c z a ją ­ c e g o w w y m a g a n y m c za sie o k re ślo n y m w ta b lic y n r 10,

U0

- n a p ię c ie p o m ię d z y p r z e w o d e m fa z o w y m a ziem ią.

Tablica 10 . N a j w ię k s z e d o p u s z c z a l n e c z a s y s a m o c z y n n e g o w y ł ą c z e n ia z a s ila n ia w u k ł a ­ dzie sie ci T T d la p r ą d u p r z e m i e n n e g o z g o d n i e z n o r m ą H D 6 0 3 6 4 - 4 - 4 1 N a p ię c ie n o m in a ln e o b w o d u

R y s. .23. P o m ia r im p e d a n c j i p ę t li z w a r c io w e j przy z a s t o s o w a n i u o d d z i e l n e g o z a s ila n ia

N a p ię c ie p r o b ie r c z e p r ą d u s ta łe g o

V

S

5 0 < U a < 120

0,3

120 < il/{> < 230

0,2

230 < U ( ) < 400

0,0 7

400 < U Q

0,0 4

U w aga: a) W p rzyp ad k u g d y sa m oczy n n e w y łą c z e n ie zasilan ia w czasie okre­ ślonym w ta b licy n r 10 nie je s t m o ż liw e , n a le ż y w y k o n a ć p o łą c ze n ia w y r ó w n a w c z e d odatkow e (m iejs c o w e ).

B A D A N IA IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

62

11.6. S p r a w d z a n i e d z ia ła n ia u r z ą d z e ń o c h r o n n y c h r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h

b) W o b w o d a c h r o z d z ie lc z y c h czas w y łą c z e n ia m o ż e b y ć d łu żs zy o d pod an ego w ta b lic y n r 10, ale n ie m o ż e p rz ek ra c za ć 1 s. c) Jeżeli w u k ła d zie s ie ci T T s a m o c zy n n e w y łą c z e n ie zasila n ia re a liz o w a n e jest p r z e z z a b e z p ie c z e n ia n a d p r ą d o w e , a p o łą c z e n ia m i w y r ó w n a w c z y m i o b ję te są w s zy s t­ kie

c zę ś ci p r z e w o d z ą c e ob c e w z a s ię g u in sta lacji, to m o ż n a p rz y ją ć n a jw ię k s z y czas

63

Przykładow e sc h e m a ty d la p o d s ta w o w y c h m e to d s p ra w d z a n ia d zia ła n ia u rzą d ze ń ochronnych r ó ż n ic o w o p r ą d o w y c h p r z e d s ta w io n o na rysu n kach n r 24, 25 i 26.

w y łą c z e n ia ja k d la ulcladu sieci TN.

11.5.3. Układ sieci IT S p ra w d ze n ie sk u teczn o ści o c h ro n y p rz e d d o ty k ie m p o ś red n im (o c h ro n y p r z y uszko­ d ze n iu ) p r z e z s a m o c zy n n e w y łą c z e n ie za s ila n ia w u k ła d zie sieci IT p o le g a n a spraw ­ d ze n iu w aru n ku :

M etoda 1. Ma rysunku n r 24 p r z e d s ta w io n y je s t sch em a t układu, w k tó r y m re g u lo w a n a r e z y ­ stancja w łą c za n a je s t p o m ię d z y p r z e w ó d f a z o w y o d s tro n y o d b io ru , za u rzą d ze n ie m ochronnym , a c zę ś ć p r z e w o d z ą c ą d ostęp n ą . P rą d z w ię k s z a n y je s t p r z e z o b n iża n ie w a r ­ tości reg u lo w a n e j re z y s ta n c ji Rp. P rą d I&, p r z y k tó r y m u rzą d ze n ie och ro n n e ró ż n ic o w o prądowe za d zia ła , n ie p o w in ie n b yć w ię k s z y o d z n a m io n o w e g o p rą d u r ó ż n ic o w e g o l

. M etod a ta m o ż e b y ć s to s o w a n a d la u ld a d ó w sieci TN-S, T T o ra z IT. W u k ła d zie IT,

podczas p rz e p r o w a d z a n ia próby, w celu u zysk an ia za d zia ła n ia u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o ró żn ico w o p rą d o w e g o , m o ż e b y ć p o tr z e b n e p o łą c z e n ie o k re ś lo n e g o p u n k tu sieci b e z ­ g d z ie :

Id

- p rą d p o je d y n c z e g o z w a rc ia z zie m ią p r z y p o m ija łn e j im pedancji p o m ię d z y p r z e w o d e m fa z o w y m i czę ś cią p r z e w o d z ą c ą dostępną

pośrednio z ziem ią.

(o b u d o w ą ). P rz y w y z n a c z a n iu w a r to ś c i p rą du Id n a le ż y u w zglę d n ić p rą d y u p ły w o w e o r a z c a łk o w itą im p e d a n c ję u zie m ie ń w u k ład zie, to je s t rea k tan cje p o je m n o ś c io w e i rez y s ta n c je p o m ię d z y p rzew o d a m i fa z o w y m i a zie m ią o ra z im p e d a n c ję p o m ię d z y p u n k te m neutralnym tra n s fo rm a to ra a zie m ią (o ile on a is tn ie je ). P o zo s ta łe o z n a c z e n ia o r a z p o m ia r y ja k w u k ła d zie sieci TT. P rz y p o d w ó jn y m zw a rc iu z z ie m ią w u k ła d zie sieci IT m u szą b yć s p ełn io n e nastę­ pu jące w a ru n k i: [ ^ , ł J

g d z ie :

2 < Th-----ł

d la układu IT b e z p r z e w o d u n e u tra ln e g o

■¿' < 5 2- L,

d la ulcladu IT z p r z e w o d e m n e u tra ln ym

i,

- p rą d p o w o d u ją c y s a m o c zy n n e za d zia ła n ie u rzą d ze n ia za b e zp ie c za ­ ją c e g o w w y m a g a n y m

czasie, z a le ż n y m o d n a p ię c ia n om in a ln eg o

in sta lacji, n a p ię c ia d o ty k o w e g o d o p u s z c z a ln e g o d łu g o tr w a le , w y s tę ­

Rys. 24 . S p r a w d z a n i e d z ia ł a n ia u r z ą d z e n ia o c h r o n n e g o r ó ż n i c o w o p r ą d o w e g o m e t o d ą 1.

p o w a n ia lu b n ie w y s tę p o w a n ia p r z e w o d u n e u tra ln e g o o ra z rodzaju obw odu, Z,.

— im p e d a n cja p ę tli z w a r c io w e j o b e jm u ją c e j p r z e w ó d fa z o w y i p rzew ód

Z'..

oc h ro n n y o b w o d u , - im p e d a n cja p ę tli z w a r c io w e j o b e jm u ją c e j p r z e w ó d n e u tra ln y i p rze ­ w ó d o c h ro n n y o b w o d u .

M e to d a p o m ia r ó w d la ty c h p r z y p a d k ó w jalc w u k ła d zie sieci TN.

M etoda 2. Na rysunku nr 25 p rz e d s ta w io n y je s t sch em a t układu, w k tó ry m reg u lo w a n a rezystan cja włączana je s t p o m ię d z y p r z e w ó d c zy n n y o d stron y zasilan ia u rzą d ze n ia o ch ro n n ego a inny p rz e w ó d c zy n n y p o stron ie od b ioru . Prąd z w ię k s za n y je s t p rz e z o b n iża n ie w a r ­ tości reg u lo w a n ej rezysta n cji Rp. Prąd Ia, p r z y k tó ry m u rzą d ze n ie och ron n e ró żn ic o w o prądowe zad zia ła , nie p o w in ie n b yć w ię k s z y o d z n a m io n o w e g o p rądu r ó ż n ic o w e g o hnPodczas p rz e p ro w a d z a n ia sp ra w d za n ia u rzą d ze n ia o c h ro n n e g o p o w in n o b yć od łą czo n e obciążenie układu. M e to d a ta m o ż e b yć s to s o w a n a dla u ld a d ó w sieci T N - S , T T ora z IT.

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

B A D A N IA IN S T A L A C J I E L E K T R Y C Z N Y C H

POI©«;, Spiltiaji

65

Hys. 2.(i. S p r a w d z a n ie d z ia ła n ia u r z ą d z e n ia o c h r o n n e g o r ó ż n ic o w o p r ą d o w e g o m e t o d ą 3.

ICażde badanie o d b io rcze lub o k resow e instalacji elek tryczn ych p o w in n o b yć Rys. 25. S p r a w d z a n ie d z ia ła n ia u r z ą d z e n ia o c h r o n n e g o r ó ż n ic o w o p r ą d o w e g o m e to d a 2

zakończone p ro to k o łe m

z p rz e p r o w a d z o n y c h

b ad ań

(o g lę d z in ,

p o m ia r ó w

i prób).

Protokół z p o m ia r ó w i p ró b p o w in ie n za w ie ra ć :

M etoda 3. N a rysu n ku n r 26 p r z e d s ta w io n y je s t sch em a t układu, w k tó r y m s to s o w a n a je s t elek­

- n a zw ę, m ie js c e z a in s ta lo w a n ia o r a z d an e z n a m io n o w e b a d an ych in sta lacji, o b w o ­ dów, u rzą d ze ń i a p arató w ,

tro d a p o m o c n ic za . P rą d z w ię k s z a n y je s t p r z e z o b n iża n ie w a r to ś c i re g u lo w a n e j rezystan­

- rodzaj p o m ia r ó w i prób,

cji Rp. W cza s ie s p ra w d z a n ia m ie r z o n e je s t n a p ięcie U p o m ię d z y częścią p rzew od zą cą

- nazw isk o o s o b y w y k o n u ją c e j p o m ia r y i próby,

d o s tę p n ą a n ie z a le ż n ą e le k tro d ą p o m o c n ic zą . M ie r z o n y je s t r ó w n ie ż p rą d I d, k tó r y nie

- datę w y k o n a n ia p o m ia r ó w i prób,

p o w in ie n b yć w ię k s z y o d z n a m io n o w e g o p rą du r ó ż n ic o w e g o IA„. P o w in ie n b yć speł­

- spis u ży ty c h p r z y r z ą d ó w i ich num ery,

n io n y n a stęp u ją cy w a ru n ek :

- szkice r o z m ie s z c z e n ia b a d a n y ch in sta lacji, o b w o d ó w , u rzą d ze ń i a p arató w , - ta b elaryczn e z e s ta w ie n ie w y n ik ó w p o m ia r ó w i p ró b o ra z ich ocen ę, u 1 0 -'

(p a t r z u w a g i)

p a n ik i. A w a r ia a u t o m a t y c z n e j s y g n a liz a c ji p o ż a r o w e j, p o w o d u ją c a o p ó ź n i e n i e d z ia ła n ia te c h n ic z n y c h

o b ie k t b a n k o w y ; t o w a r z y s t w a u b e z p ie c z e n io w e g o łu b h a n d lo w e g o ilp .

s z p ita l; p r z y c h o d n ia z d r o w ia ;

z a g r o ż e n ie m ałe, o c h ro n a zb ę d n a

II

e le k t r y c z n e g o o ś w ie t le n ia ) m o ż l i w e s p o w o d o w a n ie

ś r o d k ó w z a b e z p ie c z e n ia p r z e c iw p o ż a r o w e g o

z m a t e r ia łó w t r u d n o z a p a ln y c h

w ego: I W < 5 ■ 1 0 -5

k r o k o w e . D r u g o r z ę d n e r y z y k o u tr a ty z a s ila n ia

w i ę z ie n ie

j a k w y ż e j i d o d a t k o w o p r o b le m y w y n ik a ją c e z u tra ty p o łą c z e n ia , a w a r ii k o m p u t e r ó w i u tr a ty d a n y c h ja k w y ż e j i d o d a t k o w o p r o b le m y lu d z i p o d d a n y c h in t e n s y w n e j te r a p ii i p r o b le m r a t o w a n ia łu d z i u n ie r u c h o m io n y c h d o d a t k o w e s k u tk i u z a le ż n io n e o d z a w a r t o ś c i fa b r y k i,

p rzem ysł

o b e jm u ją c e s z k o d y m a łe i s z k o d y n ic lo le r o w a n c , a ż d o u tr a ty p r o d u k c ji u s z k o d z e n ie in sta la cji e le k tr y c z n y c h (n p . e le k tr y c z n e g o

12Ł2„ K la s y f ik a c j a o b i e k t ó w o r a z w yb ó r pozio m ów ochrony cSSa u r z ą d z e ń p S © r u n © c h r o n n y c h w g P M -IE C © 1 024-1-1 1 2 .2 .1 .

OCIasyfikacja o b ie k tó w

o ś w ie tle n ia ) m o ż liw e s p o w o d o w a n ie p a n ik i. m u z e a i m ie js c a a r c h e o lo g ic z n e

p o w o d u ją c a o p ó ź n ie n ie d z ia ła n ia te c h n ic z n y c h ś r o d k ó w z a b e z p ie c z e n ia p r z e c iw p o ż a r o w e g o . S z k o d y 0 z n a c z e n iu k u ltu ra ln y m i h is to r y c z n y m .

O b ie k ty 0 z w ię k s z o n y m

K lasyfik acja o b ie k tó w m o ż e b yć d ok on an a w z a le żn o ś c i o d s k u tk ó w o d d zia ły w a n ie

/ » g r o ż e n iu

te le k o m u n ik a c ja ; in s ta la c ja

i 'b ie k ty g r o ź n e

z n ie b e z p ie c z e ń s t w e m p oża row ym

w y t w ó r n i e o g n i s z tu c z n y c h ;

u to c z e n ia

z a k ia d y z b r o j e n i 0 w e

d la ś r o d o w is k a

b e z p o ś r e d n ie z a g r o ż e n ie o t o c z e n ia , p o w o d o w a n e p r z e z p o ż a r ilp .

r a fin e r ie ; s ta c je o b s łu g i;

dla s w o je g o

t 'b ielcly g r o ź n e

n ie t o łe r o w a n a u tra ta ś w ia d c z e ń p u b lic z n y c h

e le k t r y c z n a ; o b ie k t p r z e m y s ło w y

u d a r ó w p io r u n o w y c h , k tó re m o g ą b yć g r o ź n e d la sam ych o b ie k tó w i dla ich z a w a rto ­ ści lu b o to c ze n ia .

A w a r ia a u to m a ty c z n e j s y g n a liz a c ji p o ż a r o w e j,

z a g r o ż e n ie u r z ą d z e ń i ic h o t o c z e n ia w w y n ik u p o ż a r u i e k s p lo z ji

z a k ła d c h e m ic z n y ; u r z ą d z e n ia

p o ż a r i w a d liw e d z ia ła n ie u r z ą d z e ń z g r o ź n y m i

n u k le a r n e ; la b o r a t o r ia i z a k ła d y

k o n s e k w e n c ja m i d la ś r o d o w is k a lo k a ln e g o

b io c h e m ic z n e

i g lo b a ln e g o

Uwagi 1. W r a ż liw e w y p o s a ż e n ie e le k t r o n ic z n e m o ż e b y ć in s ta lo w a n e w e w s z y s tk ic h r o d z a ja c h o b ie k tó w , w łą c z n ie z o b ie k ta m i zw yk łym i, k tó re m o g ą b y ć łn tw o u s z k o d z o n e p r z e z p io r u n o w e p r z e p ię c ia . 2. U trata ś w ia d c z e n ia u s iu g j e s t ilo c z y n e m c za s u , p r z e z ja k i p o je d y n c z y u ż y tk o w n ik n ie m o ż e z n ic h k o r z y s ta ć i lic z b y o b ję ­ tych nią u ż y tk o w n ik ó w w c ią g u roku.

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

80

D la n ie k tó ry c h o b ie k tó w n a le ż a ło b y r o z w a ż a ć p o tr z e b ę s to s o w a n ia u r z ą d z e ń pioruno. o b ie k ty o w y s o k o ś c i w ię k s z e j n iż 60 m ,

-

n am ioty, p o la k e m p in g o w e i p la c e s p o r to w e ,

-

in sta la cje ty m c z a s o w e ,

-

o b ie k ty w b u d o w ie .

dzie:

Wg

81

— śred n ia ro c zn a g ę s to ś ć w y ła d o w a ń d o z ie m n y c h na lcm2 i na rok,

/

ch ron n ych w w y k o n a n iu s p ecja ln ym . D o ta k ich o b ie k tó w n a leżą: -

OCHRONA O D G RO M O W A BUDYNKÓW

li) tUL

w re jo n ie u s y tu o w a n ia ob iek tu . N a le ż y p r z y jm o w a ć w a r to ś c i w e d łu g d an y ch z a w a rty c h w n o rm ie PN-86/E-05003/01, to je s t N g = l , 8 w y ła ­ d o w a ń na k m 2 i n a rok dla te r e n ó w o s zero k ości g e o g r a fic z n e j p o w y ­ że j 51°30' o ra z ^ = 2 , 5 w y ła d o w a ń na k m 2 i n a rok d la p o zo s ta ły c h te r e n ó w kraju, Ae

- r ó w n o w a ż n a p o w ie r z c h n ia zb ie ra n ia w y ła d o w a ń p r z e z o b ie k t w m 2. R ó w n o w a ż n a p o w ie r z c h n ia zb ie ra n ia w y ła d o w a ń p r z e z o b ie k t je s t ok reślan a ja k o o b s za r p o w ie r z c h n i zie m i, n a k tó r y p rz y p a d a ty le

12.2.2. W y b ó r p o z io m ó w och ron y dla urządzeń piorunochronnych

sam o b e zp o ś re d n ic h w y ła d o w a ń co w ob iek t. W k a żd y m p rzyp a d k u za m in im a ln e p o le r ó w n o w a ż n e j p o w ie r z c h n i zb ie ra n ia w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h u zn a je się p o z io m y r zu t s a m eg o ob iek tu . W p rzyp a d k u

W y b ó r o d p o w ie d n ie g o p o z io m u o c h ro n y d la p r z e w id y w a n e g o u rzą d ze n ia pioruno-

o b ie k tó w o d iz o lo w a n y c h lub o b ie k tó w o z ło ż o n e j to p o g r a fii n a le ż y

c h ro n n e g o m o ż e b yć o p a r ty n a s p o d z ie w a n e j c zę s to ś c i N d b e zp o ś re d n ic h w yład ow ań

r ó w n o w a ż n ą p o w ie r z c h n ię zb ie ra n ia w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h okre­ ślać w e d łu g PN-IEC 61024-1-1.

w c h ro n io n y o b ie k t i a k c e p to w a n e j ro c zn e j c zę s to ś c i N c w y ła d o w a ń p io ru n o w y c h .

W spółczynnik A e je s t o p is a n y za le żn o ś c ią :

12.2.2.1.

A k c e p t o w a n a c z ę s t o ś ć JWC w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h

a) dla o b ie k tó w o k s zta łc ie z b liż o n y m d o p ro stop ad łościan u :

W a rto ść N c m o ż e b yć u sta lo n a p r z e z w ła ś c ic ie la o b ie k tu lub p r z e z p ro je k ta n ta urządze­

A c = a ■b + 2 ■(a -i- b) ■m • In- rr ■m 2 ■h 2

nia p io ru n o c h ro n n e g o ; m o ż e b y ć o s z a c o w a n a w d ro d ze a n a lizy ry zy k a i szkód, przy u w z g lę d n ie n iu ta k ich c zy n n ik ó w , jak:

gdzie:

-

ty p k on strukcji,

-

ob ecn o ść su b stan cji p a ln y c h i w y b u c h o w y c h ,

-

środ ki p rz e z n a c z o n e d o red u k cji w y n ik o w y c h s k u tk ó w p io ru n o w y c h ,

-

lic zb a p o s z k o d o w a n y c h lu d zi,

-

ty p i zn a c ze n ie w c h o d z ą c y c h w g rę u s łu g p u b liczn y ch ,

-

w a r to ś ć m ie n ia n a ra ż o n e g o na szk od ę,

-

in n e czy n n ik i w y m ie n io n e w ta b lic y n r 11.

- w s p ó łc z y n n ik o p is u ją c y stosu n ek s zero k ości pasa p o w ie r z c h n i, k tó ry

w y k ra c z a p o z a za ry s p o z io m y ob iek tu d o je g o w y s o k o ś c i, w [-]; b) dla o b ie k tó w o k szta łcie z b liż o n y m d o w alca: A e = n - m2 ■h2 Uwaga! jeżeli w p o b liżu ob iek tu , d la k tó r e g o w y k o n y w a n a je s t an a liza zn a jd u je się in n y o b ie k t

W p rzyp a d k u o b ie k tó w z w y k ły c h za le c a się p r z y jm o w a ć w a r to ś ć

N c=

10~3, nato­

m ia st w p rzyp a d k u o b ie k tó w z a g r o ż o n y c h w y b u c h e m w a r to ś ć N c= 1 0 - 5.

1 2 .2 .2 .2 .

a, b, h - w y m ia r y o b ie k tu (szerok ość, d łu gość, w y s o k o ś ć ), w [m ], m

należy s p ra w d zić c z y o b lic zo n a p o w ie r z c h n ia r ó w n o w a ż n a A e nie u le g n ie z m n ie js z e ­ niu o część o d p o w ia d a ją c ą o d le g ło ś c i p o m ię d z y ty m i ob iek ta m i. J eżeli o d le g ło ś ć p o m ię ­ dzy ob iek tam i b ę d z ie m n ie js za niż:

S p o d z ie w a n a c z ę s to ś ć M d b e z p o ś r e d n ic h

L < 3 - (h -i- hs)

w y ł a d o w a ń p i o r u n o w y c h tr a fia j ą c y c h w o b i e k t gdzie: Średnia ro c zn a

c zę s to ś ć

N d

b e zp o ś re d n ic h w y ła d o w a ń

p io r u n o w y c h

trafiających

w o b ie k t m o ż e b yć w y z n a c z o n a z za le żn o ś c i: N d = N )r ■Ae ■ 10'" na rok

L

- odległość pom iędzy obiektem analizow anym a obiektem sąsiednim, w [m]

h

- w y s o k o ś ć o b ie k tu a n a liz o w a n e g o , w [m]

hs

- w y s o k o ś ć ob iek tu s ą sied n iego , w [m ],

W takim p rzy p a d k u r ó w n o w a ż n a p o w ie r z c h n ia zb ie ra n ia w y ła d o w a ń p io ru n o w y c h będzie rów n a: a>

.a . -

x,

=

a

_ ± ! ± ! ± Łd ! ) 2

gdzie:

d

-

p o z io m a o d le g ło ś ć m ię d z y o b ie k te m r o z p a tr y w a n y m w [m ].

a sąsiedn im ,

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

82

OCHRONA O DG RO M O W A BUDYNKÓW

12.2.2.3. P r o c e d u r a w y b o r u u rz ą d z e n ia p io r u n o c h r o n n e g o '¡ 2

. 3

W a rto ś ć a k c e p to w a n ą c zę s to ś c i N c w y ła d o w a ń n a le ż y p o r ó w n a ć z ak tualną wartością

83

W y m a g a n ia o g ó ln e d o ty c z ą c e o c h ro n y o d g r o m o w e j o b ie k t ó w b u d o w la n y c h .

c zę s to ś c i N cl w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h tra fia ją c y c h w o b iek t. P o ró w n a n ie to pozwala

12.3.1. Ochrona zewnętrzna o b ie k tó w

n a p o d ję c ie d e c y zji: c z y u r z ą d z e n ie p io ru n o c h ro n n e je s t k o n ie c zn e i ja k ie g o m a byf typ u . Jeżeli N tl < N c to u r z ą d z e n ie p io ru n o c h ro n n e n ie je s t p o tr z e b n e . J eżeli N d > N c to

12.3.1.1.

u rzą d ze n ie p io ru n o c h ro n n e o s k u teczn o ści

C z ę śc i s k ła d o w e u rz ą d z e n ia p i o r u n o c h r o n n e g o

Urządzenie piorunochronne sldada się z następujących części:

p o w in n o b yć za in s ta lo w a n e i p o w in ie n b yć w yb ran y, z g o d n ie z tab licą n r 12, w łaściw y

zwodów, - p rz e w o d ó w o d p ro w a d za ją c y c h , - p r z e w o d ó w u ziem ia ją cy ch ,

p o z io m ochrony.

- uziom ów , T ablica 12. S k u t e c z n o ś ć u r z ą d z e n ia p io r u n o c h r o n n e g o i o d p o w ia d a j ą c e im p o z io m y o ch ro n y P o zio m och ro n y

W y zn a czo n a sk u teczn ość u rzą d zen ia p io r u n o ch ro n n e g o E

I

0 ,9 5 < E < 0,9 8

II

0 ,9 0 < E < 0 ,95

III

0 ,8 0 < E < 0 ,90

IV

0 < E < 0 ,8 0

_ zacisk ów k on tro ln y c h u z io m ó w in d y w id u a ln y c h o ra z u z io m ó w w s p o m a g a ją c y c h . Części u rzą d ze n ia p io r u n o c h r o n n e g o m o g ą b y ć n a tu raln e w p o s ta c i p r z e w o d z ą ­ cych e le m e n tó w o b ie k tu lub s ztu c zn e , z a in s ta lo w a n e na o b iek cie sp ec ja ln ie d o c e ló w och ro n y

o d g ro m o w e j. N a jm n ie js z e w y m ia r y

od grom ow ej

e le m e n t ó w

s to s o w a n y c h w och ro n ie

p r z e d s ta w io n e są w ta b lic y n r 13.

Tiblita 13. N a jm n ie jsz e w y m ia r y e le m e n t ó w s t o s o w a n y c h w o c h r o n ie o d g r o m o w e j a) w g PN-86/E-05003/01 M ateriały Przeznaczenie

Rodzaj w yrobu

P o z io m o c h ro n y w y r a ż a p ra w d o p o d o b ie ń s tw o , z ja k im u rzą d ze n ie piorunochronne

sta l b e z

stal o c y n ­

p o k r y c ia

kow ana

ch ro n i p r z e s tr z e ń p r z e d sk u tk am i p io r u n o w y m i. Sku teczn ość E u rzą d ze n ia pioruno­

cyn k

a lm in iu m

m ie d ź

w y m i a r y z n a m io n o w e | m m j

c h ro n n e g o je s t to s tosu n ek śred n iej ro c zn e j lic z b y b e zp o ś re d n ic h w y ła d o w a ń pioru­

k o n s t r u k c je m e t a lo w e

n o w y c h , k tóre n ie m o g ą s p o w o d o w a ć s zk o d y w ob iek cie, d o lic z b y bezpośrednich

w y k o r z y s t y w a n e ja k o c z ę ś c i u r z ą d z e n ia

w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h , tra fia ją c y c h w ob iek t. Jeżeli in s ta lo w a n e u rzą d ze n ie pioru-

p i o r u n o c h r o n n e g o ja k :

n o c h ro n n e m a sk u teczn o ść E ’ m n ie js z ą n iż E, to n a le ż y z a s to s o w a ć d o d a tk o w e środki

b e z o g r a n ic z e n ia

z b r o je n ie , r u r y s ta lo w e ,

ochrony, np. o g ra n ic za ją ce :

Zw ody

d ra b in y , b a lu s tra d y ,

-

n a p ię c ia d o ty k o w e i k ro k o w e ,

i p rz e w o d y

m a s z t y fla g o w e ilp .

-

r o z p r z e s trz e n ia n ie się p oża ru ,

d ru t

_

-

ła g o d z ą c e w p ł y w p io r u n o w y c h n a p ię ć in d u k o w a n y c h na czu le w y p o s a ż e n ie .

ta śm a

-

20x3

lin k a

-

7 x 2 ,5

p ro w a d za ją ce

b la c h a P rz e w o d y u ziem iające

d ru t

_ _

ta śm a

6

0,5

U ziom y

ru ry k s z t a łt o w n ik i o g r u b o ś c i ś c ia n k i

dołączenia

20/2,9

15/2,75

5

4 3

d ru ty

_

ta ś m y

_

och ron y w ew n ętrzn ej

20x3

2 5 x 1 ,0 1 6 x 1 ,5

6

20x4

20x3

-

7x3

1

0,5

_

20x3

20x4

10

0,5

6

d ru ty ta ś m y

_

.. _

6

-

20x3

_

20x3

6

-

_

-

~

-

-

5

4

_

-

-

84 VADEMECUM ELEKTRYKA ---------------- —---------------------- — —

~~

~ —

PQfel.'«

spíiu.TT

b) w g P N - IE C 6 1 0 2 4 - 1 : 2 0 0 1

zb rojenia ż e lb e t o w e g o p o k ry c ia dachu, P r z e w ó d o d p r o w a d z a ją c y

Zw ód

P o z io m o c h r o n y

#I// ^ ___________________ OCHRONA O D G RO M OW A BUDYNKÓW_____________________ 85

U z io m

M a te r ia ł

elem en ty m e ta lo w e w y s ta ją c e p o n a d dach, _ w ew n ętrzn e w a r s t w y m e t a lo w e p o k ry c ia ścian b o c zn y c h ja k o z w o d y o d u d e rz eń

w y m i a r y z n a m io n o w e [ m i n 2| 50

bocznych. Wykorzystane ja k o zw ody m etalow e p o k ry cia ch ronion ych obiektów nie p o w in n y być

Cu

35

16

Al

70

25

-

pokryte m ateriałem izolacyjnym . Pokrycie m etalu cienką warstwą fa rb y o chronnej, warstwą

Fe

50

50

BO

asfaltu o gru bości 0,5 m m lub warstwą PVC o gru b ości 1 m m nie stanow i warstw y izolacyj-

I d o IV

nej vv warunkach wyładowań p ioru now y ch . O d n ośn ie s to s o w a n ia w y ż e j w y m ie n io n y c h e le m e n t ó w w o c h ro n ie o d g r o m o w e j, Polski K o m ite t N o r m a liz a c y jn y ok re ślił w p iś m ie NICP 55/S/78/2002 z d n ia 12.11.2002 r. nastę­ p u jące zasady: „ W p r o w a d z o n a d o s to s o w a n ia n o rm a PN-IEC 61024-1:2001 n ie za s tę p u je normy PN-86/E-05003/Ol. O b ie te n o rm y są o b o w ią z u ją c e . P rz y w y s tę p o w a n iu ró żn ic w posta­ n o w ie n ia c h n a le ż y - fo r m a ln ie - k ie ro w a ć się zasad ą s to s o w a n ia p o s ta n o w ie ń normy w y d a n e j z d atą p ó ź n ie js z ą . G dy c h o d z i o w y m ia r y dru tu , to - w m y ś l te j za s a d y - jest za le c a n e s to s o w a n ie d ru tu 0 8 m m , a n ie 0 6 m m . N ie w y k lu c z a to je d n a k m ożliw ości s to s o w a n ia d o ty c h c z a s o w e j n o rm y i d ru tu 0 6 m m . D aje to o c z y w iś c ie m n ie js z y m argi­ nes b e z p ie c z e ń s tw a , ale w w ie lu p rzyp a d k a c h je s t u za sa d n ion e w y n ik a m i dotychcza­ s o w y c h d o ś w ia d c ze ń . D e c y zja p o w in n a n a le ż e ć d o p ro je k ta n ta .” N a jm n ie js z e w y m ia r y m e ta lo w y c h b lach lub rur, s to s o w a n y c h ja k o z w o d y , w przy­ p adku k o n iec zn o ś c i z a c h o w a n ia ś ro d k ó w o s tro ż n o ś c i p rz e c iw k o p e rfo ra c ji lub u w zglę d ­

jako p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć : - s talo w e slu p y nośne, _ zb rojen ia ż e lb e to w y c h s lu p ó w n ośnych , - w a r s tw y m e t a lo w e p o k ry c ia ścian z e w n ę tr z n y c h or a z p io n o w e e le m e n ty m e ta lo w e u m ieszczon e n a z e w n ę tr z n y c h ścianach ob ie k tó w . Jako u z io m y n a tu raln e n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć : - m e ta lo w e p o d z ie m n e czę ś ci c h ro n io n y c h o b ie k tó w b u d o w la n y c h i u rzą d ze ń te c h ­ n o logiczn ych , n ie iz o lo w a n e o d zie m i, - n ie izo lo w a n e o d z ie m i ż e lb e to w e fu n d a m e n ty i p o d z ie m n e czę ś ci ch ron ion ych ob iek tów ; p o k ry c ia b e to n u w a r s tw ą p r z e c iw w ilg o c io w ą za p o m o c ą m a lo w a n ia nie należy u w a ża ć za w a r s tw ę izo la c yjn ą , - m eta lo w e ru ro c ią g i w o d n e o ra z o s ło n y stu d n i a rte zy jsk ic h zn ajd u jące się w o d le ­ głości n ie w ię k s z e j n iż 10 m o d c h ro n io n e g o ob iek tu ; p o k ry c ie ru r w a r s tw ą p r z e ­ c iw w ilg o c io w ą z farby, asfaltu lub taśm ą „D e n s o ” n ie s ta n o w i w a r s tw y izo la c y jn ej

n ien ia n a g rza n ia m ie js c o w e g o .

w aru n kach w y ła d o w a ń p io r u n o w y c h (za w a r s tw ę izo la c y jn ą u w a ż a się np. co najm niej p o d w ó jn ą w a r s tw ę p a p y s m a ro w a n e j le p ik ie m ),

P o z io m o c h r o n y

I d o IV

M a te r ia !

G r u b o ś ć [m m )

I-c

•1

Cu

5

Al

7

W arstw a m eta low a m oże m ieć g ru b o ś ć nie m n iejszą n iż 0,5 m m , je ż e li je s t dopusz­ czalna p e rfo ra cja p o k ry cia lub nie m a niebezpieczeństw a za palen ia p o d spodem łatwa p a ln y ch substancji. M e ta lo w e ru ry i z b io rn ik i m o g ą b yć w y k o n a n e z m a te ria łu o g ru b o śc i n ie mniejszej n iż 2,5 m m , j e ż e li w p rz y p a d k u ich p e rfo r a c ji n ie b ęd ą w y t w o r z o n e n ie b e z p ie c z n e lub w in n y sp osób n ie to le r o w a n e sytu acje. O p ró cz w y r o b ó w p rz e d s ta w io n y c h w tab licy nr 13 m o ż n a s to s o w a ć s ta lo w e , p o m ie d z io w a n e p rę ty 0 1 4,3 m m o d łu g o ś ci o d 1,2 m do 3 m . U rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e p o w in n y b yć w y k o n y w a n e z w y s tę p u ją c y c h w obiek­ cie czę ś ci n a tu raln ych , je ż e li sp ełn ia ją on e w y m a g a n ia d o ty c zą c e w y m ia r ó w (przecie w s z y s tk im c h o d z i o g ru b o ś ć b lach ja k o z w o d ó w ). -

Jako z w o d y n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć : z e w n ę tr z n e w a r s tw y m e t a lo w e p o k ry c ia d a c h o w e g o , je ż e li w e w n ę t r z n e w a rs tw :

—

p o k ryc ia są n ie p a ln e lub tru d n o zap aln e, w e w n ę t r z n e w a r s tw y m e t a lo w e p o k ry c ia d a c h o w e g o o r a z m e t a lo w e dźwigary, je ż e li z e w n ę t r z n e w a r s t w y p o k ry c ia są n ie p a ln e lub tru d n o zap aln e,

- u ziom y sąsiedn ich o b ie k tó w b u d o w la n y c h zn a jd u ją cych się w o d le g ło ś c i nie w ię k ­ szej n iż 10 m o d c h ro n io n e g o ob iek tu . Tablica 14. P rz y ld a d y w y k o r z y s t a n ia e le m e n t ó w p rz e w o d z ą c y c h o b ie k t u jaku n a tu ra ln y c h części u r z ą d z e n ia p io r u n o c h r o n n e g o

Pokrycia dachowe Pokrycie izolacyjne na podłożu nie przewo­ dzącym

Słu p y nośne

Rodzaj zw odu poziom y niski na pokryciu niepalnym lub p o d w yż ­ szony na pokryciu palnym

żelbetowe

stalowe

r ^ x jS S S ^ ^ 0 \ (s £ i1 1 1

i-

\ X \

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

SíS

OCHRONA O DG RO M O W A BUDYNKÓW

w IptlW

JLfis Sníll . .

87

,blica 15. R o z m ie s z c z e n ie z w o d ó w z g o d n i e z p o z i o m e m o c h r o n y Izolacja cieplna niepalna na blasze wewnętrznej

w ykorzystana blacha w ew nętrzna

Im ] p o z io m

-;

20

30

45

60

a°

a°

a°

«°

W y m ia r oka s ie c i [m ]

o ch ro n y

R t m

Izolacja niepalna na płycie żelbetowej (przy dachach wylew anych)

w ykorzystane zbrojenie płyty żelbetowej

Blacha zew ­ nętrzna na dachu nie przew odzą­ cym z izolacją niepalną lub trudno zap a ln ą1

w ykorzystana blacha zewnętrzna

Izolacja niepalna lub trudno zapalna m ię­ dzy blachą zewnętrzną a w ew nętrzną

w ykorzystana blacha zewnętrzna (połączona z wewnę­ trzną)

7''/

j \

I

20

25

*

*

*

5x5

;

II

30

35

25

-

*

10x 10

;

ni

45

45

35

25

*

15x15

/•> IV

60

55

45

35

25

2 0 x 20

• w tych p rz y p a d k a c h ty lk o to c z ą c a s ię k u la i s ie ć

R y s. 2 7 . G r a f ic z n e w y z n a c z a n i e c h r o n i o n y c h p r z e s t r z e n i O b ja ś n ie n ia : R - p r o m ie ń to c zą ce j się kuli; a - kąt o c h r o n n y ; h - w y s o k o ś ć z w o d u n a d p ła s z c z y z n ą o d n ie s ie n ia

Jako z w o d y n a tu raln e n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć e le m e n ty p r z e w o d z ą c e obiektu, według punktu n r 12.3.1.1. W p rz y p a d k u braku z w o d ó w na tu raln ych , n a le ż y s to s o w a ć urządzenie p io ru n o c h ro n n e o z w o d z ie lu b z w o d a c h sztu czn ych :

1 W p rz y p a d k u iz o la c ji p a ln e j n a le ż y .s tosow ać z w o d y p o d w y ż s z o n e .

p io n o w y c h n ie iz o lo w a n y c h o d ob iek tu , u m ie s z c z o n y c h n a o b iek cie, p r z e d s ta w io ­ nych na rysun ku n r 28

1 2 .3 .1 .2 . Z w o d y Z w o d y m o g ą b y ć u tw o r z o n e p r z e z d o w o ln ą k o m b in a c ję n a stęp u ją cy ch e le m e n tó w : -

p rę tó w ,

-

r o z p ię ty c h p r z e w o d ó w ,

-

p r z e w o d ó w u ło ż o n y c h w p o s ta c i sieci. P rz y p ro je k to w a n iu z w o d ó w m o ż e b yć s to s o w a n a n ie z a le ż n ie lub w d ow olnej

k o m b in a c ji m eto d a : k ąta o c h ro n n e g o , -

to cz ą c ej się kuli, w y m ia r o w a n ia sieci. R o z m ie s z c z e n ie z w o d ó w , z g o d n ie z p o z io m e m ochrony, p rz e d s ta w io n e je s t w tab­

lic y nr 15 i na rysun ku n r 27.

R y s. 2 8 . P r z y k ł a d z w o d u p i o n o w e g o n i e i z o l o w a n e g o ocł o b ie k t u

—

OCHRONA O DG RO M O W A BUDYNKÓW

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

88

89

p o zio m y c h w y s o k ic h iz o lo w a n y c h z p o d p o ra m i u m ie s z c z o n y m i p o z a o b iek tem ,

p io n o w y c h iz o lo w a n y c h o d ob iek tu , u m ie s z c z o n y c h p o z a o b ie k te m , p ize d s ta w io -

p rz e d s ta w io n y c h n a rysun ku n r 32

n y ch n a rysu n k u n r 29

Z w ód _ p o z i o m y w y s o ld Zwód pionowy P rzew ó d o d p r o w a d z a ją c y H

Z a c is k

H

p r o b ie r c z y

I Z io iil

u z ie m ia ją c y

/

R y s. 2 9 . P r z y k ł a d z w o d u p i o n o w e g o i z o l o w a n e g o , u m i e s z c z o n e g o p o z a o b ie k t e m R y s. 3 2 . P r z y k ł a d z w o d u p o z i o m e g o w y s o k i e g o , i z o l o w a n e g o o d o b ie k t u

p o z io m y c h nisk ich n ie iz o lo w a n y c h , u m ie s z c z o n y c h n a ob iek cie, p rzed s ta w io n y c h na rysu n ku n r 30 . . . p o z io m y c h p o d w y ż s z o n y c h n ie iz o lo w a n y c h , od s u n iętyc h o d c h ron ion ej p o w ie r z ­

12.3.1.3. Strefa o c h r o n n a z w o d ó w p io n o w y c h i z w o d ó w p o z io m y c h w y s o k ic h w y z n a c z a n a m e to d ą k ą ta o c h r o n n e g o

chn i ob iek tu , p rz e d s ta w io n y c h na rysu n ku n r 30

Strefę och ron n ą z w o d ó w p io n o w y c h i z w o d ó w p o z io m y c h w y s o k ic h n a le ż y w y z n a c z a ć graficznie p r z e z ok re śle n ie rzu tu b r y ły g e o m e tr y c z n e j, k tórej p rz e s tr z e ń je s t ch ron ion a zw odam i. Sposób w y z n a c z a n ia s tr e f oc h ro n n y c h p r z e d s ta w io n y zo s ta ł na rysu n kach nr 27, 33 i 34. Strefę oc h ro n n ą ze s p o łu z w o d ó w p io n o w y c h o lic zb ie w ię k s z e j n iż 3 n a le ż y Z acisk p r o b ie r c z y Prze w ó d
/ ,

U -

A

h -i- b

Ap

10 n-h-l-b g d z ie : x

- o d s tę p iz o la c y jn y (w p o w ie tr z u i w n ie p r z e w o d z ą c y c h m a te ria ła ch

l x,

b u d o w la n y c h , ja k c e g ła , b e to n itp .) [m ], A

- o d le g ło ś ć o d m ie js c a z b liż e n ia d o n a jb liż s z e g o p o łą c ze n ia w y r ó w n a w c z e g o lu b o d z ie m i w z d łu ż p r z e w o d ó w u rzą d ze n ia p io r u n o c h r o n n e g o (w e d łu g rysu n k u n r 38) [m ],

h

- w y s o k o ś ć c h r o n io n e g o o b ie k tu [m ],

b n

- n a jw ię k s za p rz e k ą tn a p o z io m e g o rzu tu o b ie k tu [m ], - lic zb a p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a ją c y c h (je ż e li lic zb a p r z e w o d ó w je s t w ię k s z a n iż 20, p rz y ją ć n = 2 0 ).

Rys. 38. W y z n a c z a n ie o d le g ło ś c i A o d m ie jsc a z b liż e n ia d o n a jb liż s z e g o p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e g o lu b o d zie m i O z n a c z e n ia : P0 - p r z e w ó d o d p ro w a d z a j ą c y , In s t - r o z p a t r y w a n a instalacja, x, - m ie jsc e w y k o n a n e g o p o łą c z e n ia w y r ó w n a w c z e g o ; x 2, x 3 - m ie jsca o b lic z a n y c h o d s t ę p ó w iz o la c y jn y c h

Jeżeli z a c h o w a n ie m in im a ln e g o o d s tę p u iz o la c y jn e g o n ie je s t m o ż liw e , n a leż y zastosow ać w m iejscu z b liż e n ia p o łą c z e n ie w y r ó w n a w c z e b e zp o ś re d n ie lub o g r a n ic z ­ niki p rzep ięć. U rz ą d z e n ia e le k try c z n e i e le k tro n ic zn e (np. steru jące, te c h n ik i c y fr o w e j), których d zia ła n ie m o ż e b yć w sp osób n ie d o p u s z c z a ln y zak łócan e n a p ię c ia m i w y w o ­ łanymi p r z e p ły w e m p rą d u p io r u n o w e g o w u rzą d ze n ia c h p io ru n o c h ro n n y ch obiektu, należy ch ron ić za p o m o c ą o g r a n ic z n ik ó w p rz e p ię ć . O g ra n ic zn ik i p o w in n y b yć in sta ­ low ane p o m ię d z y p r z e w o d e m za s ila ją c y m a ek ra n e m alb o p r z e w o d e m o c h ro n n y m PE lub n a jb liż s z y m e le m e n te m u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o . S to s o w a n e o g ra n ic zn ik i przepięć or a z ich c h a ra k te rys ty k i n a le ż y d o b ie ra ć w z a le żn o ś c i o d ro d za ju c h ro n io n e g o urządzenia, z g o d n ie z j e g o in stru k cją o b s łu g i, z u w z g lę d n ie n ie m w y m a g a ń p od a n ych przez p i'od u cen ta o g ra n ic zn ik ó w .

100

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

OCHRONA O D G RO M O W A BUDYNKÓW

12.4. P r a c e m o n t a ż o w e p r z y łą c z e n iu n a t u r a ln y c h c z ę śc i u r z ą d z e n ia p i© r u n © c h r o n n e g o z in n y m i m e t a lo w y m i c z ę ś c ia m i n a t u r a l n y m i i s z t u c z n y m i

101

m układ i lo k a liza c ja z w o d ó w p o w in n y b yć z g o d n e z d ok u m en tacją, a z w ła s zc za : _

z w o d y nisk ie p o w in n y s ta n o w ić sieć, k tórej k ra ń c o w e p i-ze w o d y m u s zą p r z e b ie ­ gać w z d łu ż k r a w ę d z i dachu,

-

na d achach p o c h y ły c h p r z y n a ch ylen iu p o n a d 30°, je d e n z p r z e w o d ó w sieci n a le ż y p ro w a d z ić w z d łu ż k a le n ic y dachu;

■ w s zy s tld e n ie p r z e w o d z ą c e e le m e n ty b u d o w la n e , w y s ta ją c e n ad p o w ie r z c h n ią N a tu ra ln e p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e p o w in n y b y ć p o łą c zo n e n a jk rótszą d ro g ą ze z w o d a m i (n a tu ra ln y m i lub s ztu c zn y m i) o ra z z u zio m a m i w zie m i, b e zp o ś re d n io lub za

dachu, n a le ż y w y p o s a ż a ć w z w o d y niskie, p o łą c zo n e z siecią z w o d ó w z a m o c o w a ­ nych na p o w ie r z c h n i dachu;

p o ś r e d n ic tw e m p r z e w o d z ą c y c h e le m e n t ó w w kon stru k cji. P o łą c ze n ia e le m e n t ó w urzą­

■ z w o d y n a le ż y p r o w a d z ić b e z o s try c h z a g ię ć i za ła m a ń (p ro m ie ń z a g ię c ia n ie m o że

d ze ń p io ru n o c h ro n n y ch m o ż n a w y k o n a ć jako:

być m n ie js z y n iż 10 cm ). N a d s zc ze lin a m i d y la ta c y jn y m i n a le ż y s to s o w a ć k o m p en ­

-

s p a w a n e lub z g r z e w a n e ,

-

ś ru b o w e ,

*i do m o c o w a n ia z w o d ó w n a le ż y s to s o w a ć w s p o rn ik i, u c h w y ty i złączk i;

-

za c is k o w e ,

b p rz y z a s to s o w a n iu w s p o r n ik ó w n a ru sza ją cych s zc ze ln o ść p o k ry c ia d a c h o w e g o p o

-

s ty k o w e , p r z y u ży ciu n a k ład ek p rz y s p a w a n y c h d o zb ro je n ia e le m e n t ó w prefab ry­

ich za m o n to w a n iu n a le ż y u s zc ze ln ić m iejs c a z a in s ta lo w a n ia le p ik ie m - w p rz y ­

k ow a n y ch , u s y tu o w a n y c h n a d sobą,

padku p o ln y c ia papą, a p r z y p o k ryc ia c h b lach ą - p r z e z o b lu to w a n ie ;

-

sację, z g o d n ie z zasad ą p rz e d s ta w io n ą na rysu n ku n r 39;

p o w ią z a n e d ru te m w ią z a ilc o w y m i za la n e b e to n e m p rę ty z b r o je n io w e e lem en tów ż e lb e to w y c h ,

-

m łączen ie z w o d ó w p o w in n o b y ć w y k o n y w a n e z g o d n ie z za s a d a m i p r z e d s ta w io n y m i w punkcie n r 12.4.

n ito w a n e , k le jo n e i z a p r a s o w y w a n e , je ż e li e le m e n ty m ają cien k ie izo la c y jn e pow łoki

K om pen sacja

an tyk o ro zyjn e . P o łą c ze n ia te zn a jd u ją za s to s o w a n ie w o c h ro n ie p o d s ta w o w e j b e z ogran iczeń o ra z w o c h ro n ie o b o s trz o n e j z o k re ślo n y m i o g r a n ic z e n ia m i i sp ec ja ln y m i zaleceniam i. ; P o łą c ze n ia

p rzew od ów

o d p r o w a d z a ją c y c h

(n a tu raln ych

i sztu czn ych )

z uziom am i

s ztu c zn y m i n a le ż y w y k o n y w a ć w sp osób rozłą czn y, za p o m o c ą z a c is k ó w probierczych', (za le c a się, ab y zacisk i u s y tu o w a n e b y ły na w y s o k o ś c i o d 0,3 do 1,8 m nad ziem ią).

12.5. M o n t a ż s z t u c z n y c h zw o d ów n a o b ie k c ie 12.5.1. Z w o d y p o z io m e niskie i p o d w y ższo n e n ieizoiow a n e 12.5.2. Zwodly p io n o w e miieizolowarie M o n ta ż ty c h z w o d ó w p o w in ie n b yć w y k o n y w a n y z za c h o w a n ie m p o n iż s z y c h zasad: a druty, ta ś m y i lin k i p r z e z n a c z o n e na z w o d y p o w in n y b yć p rz e d m o n ta ż e m w y p ro ­ s to w a n e za p o m o c ą w s tę p n e g o n a p rę ża n ia lub p rz y za s to s o w a n iu o d p o w ie d n ie g o u rzą d ze n ia p ro s tu ją c e go ; i?t sztu c zn e z w o d y p io ru n o c h ro n n e n a le ż y in s ta lo w a ć na s tale p rz y u ży ciu o d p o w ie d ­ n ich w s p o r n ik ó w o d s tę p o w y c h lub w s p o r n ik ó w d o z łą c z y n a p rężających . W ym iary p o p r z e c z n e m a te r ia łó w u ż y ty c h na z w o d y p o w in n y b yć nie m n ie js ze o d p rzed sta­ w io n y c h w ta b lic y n r 13; m z w o d y p o z io m e n ie iz o io w a n e p o w in n y b y ć u k ład an e p rz y za c h o w a n iu następują­ cych o d s tę p ó w o d p o w ie r z c h n i dachu: -

co n a jm n iej 2 cm na dach ach o p o k ryciach n ie p a ln yc h lub tru d n o zap aln ych ,

-

co n a jm n iej 40 cm n a dach ach o p o k ryc ia c h z b lach n ie sp ełn iających w ym a gań

M ontaż z w o d ó w p io n o w y c h n ie iz o lo w a n y c h p o w in ie n b yć w y k o n y w a n y z z a c h o w a ­ niem p o n iżs zy c h zasad: s z w o d y p io n o w e n a le ż y tak lo k a liz o w a ć , ab y s p ełn ia ły on e z a ło ż e n ia p ro je k to w e od n ośn ie d o s tr e f och ron n ych ; : m z w o d y m o g ą s ta n o w ić k on stru k cje sam o n o ś n e lub m o g ą b yć in s ta lo w a n e n a k on­ strukcjach z m a te r ia łó w n ie p r z e w o d z ą c y c h (np. d re w n o , b eton ); ■ z w o d y lub ich w s p o r n ik i p o w in n y b yć m o c o w a n e w sp osób tr w a ły d o kon stru k cji nośnej dachu lub d o e le m e n t ó w w y s ta ją c y c h p o n a d dach; ■ w p rzyp a d k u m o c o w a n ia z w o d u p io n o w e g o na kon stru k cji n a le ż y za s to s o w a ć w s p o rn ik i o d s tę p o w e w o d le g ło ś c ia c h n ie w ię k s z y c h n iż 1,5 m; o w ra zie s to s o w a n ia z w o d ó w

p io n o w y c h n a p rężan ych , dla z w o d ó w

o d łu go ści

p rz e d s ta w io n y c h w ta b lic y nr 13 o ra z na dachach o p ok rycia ch z m ateria łó w

pon ad 15 m n a le ż y s to s o w a ć d o d a tk o w e w s p o r n ik i w p o ło w ie ich d łu go ści, ab y

ła tw o zap aln ych ;

za p o b ie c w y s tę p o w a n iu d rg a ń p o d w p ły w e m w ia tru ;

102

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

a z w o d y p io n o w e , tak ja k w s z y s tk ie w y s ta ją c e p on a d d ach m e t a lo w e elementy (balustrady, m a s zty a n te n o w e i fla g o w e , k o m in y itp .) n a le ż y p o łą c z y ć z

s ie c ią

z w o d ó w p o z io m y c h nisk ich lub n a jk ró tszą d ro g ą z p r z e w o d a m i od prow adzają, cym i. P o łą c ze n ia p o w in n y b y ć w y k o n y w a n e z g o d n ie z za s a d a m i p rzed staw ion ym i w p u nkcie n r 12.4.

12=6= M o n t a ż s z t u c z n y c h p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a j ą c y c h S u z ie m ia j ą c y c h S ztu czn e p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e i u zie m ia ją c e p o w in n y b y ć m o n to w a n e z zacho­ w a n ie m p o n iż s z y c h zasad: h

p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e i u zie m ia ją c e m o g ą b yć uk ład an e na ze w n ę tr z n y c h ścia­

Rys. 40 . Z a s a d y p ętli c o fn ię te j (1< 10- x)

n a ch o b ie k tu b u d o w la n e g o n a w s p o rn ik a c h lub m e to d ą b e z u c h w y to w ą ja k o insta­ la c je n a p rę ża n e (p r z e w o d y s ztu c zn e z e w n ę t r z n e ) o r a z w e w n ą t r z ob iek tu ; h

s ztu c zn e p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e z e w n ę t r z n e n a le ż y in s ta lo w a ć na stałe przy

Z.

u ży c iu z n o r m a liz o w a n y c h w s p o r n ik ó w o d s tę p o w y c h lub w s p o r n ik ó w d o instalacji n a p rężan ych ; h

w y m ia r y p o r z e c z n e m a te r ia łó w u ż y ty c h d o w y k o n y w a n ia p r z e w o d ó w od p row a­

h

na z e w n ę tr z n y c h ścianach o b ie k tu b u d o w la n e g o n a le ż y układać sztu c zn e prze­

d za ją c y c h n ie p o w in n y b y ć m n ie js z e n iż p r z e d s ta w io n e w ta b lic y n r 13; w o d y o d p r o w a d z a ją c e w o d le g ło ś c i n ie m n ie js ze j n iż 2 cm o d p o d ło ż a niepalnego lu b tru d n o z a p a ln e g o o r a z 40 cm o d p o d ło ż a z m a te r ia łó w ła tw o zap aln ych . Przy m o n ta ż u z e w n ę tr z n y c h p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a ją c y c h n a w s p o rn ik a c h odstępo­ w y c h , o d le g ło ś c i p o m ię d z y w s p o r n ik a m i n ie m o g ą b yć w ię k s z e n iż 1,5 m . Sposoby m o c o w a n ia w s p o r n ik ó w d o ścian y p o w in n y b yć d o s to s o w a n e d o r o z w ią z a n ia kon stru lccyjn ego i m a te ria łu o b ie k tu b u d o w la n e g o (cegła , b e to n , d re w n o , konstrukcja s ta lo w a itp.); m w p rzyp a d k u , g d y k on stru k cja c h ro n io n e g o ob iek tu zm u s za d o p ro w a d z e n ia prze­ w o d u o d p r o w a d z a ją c e g o p o tra s ie o zm ie n ia ją c y m się kierunku, to d łu go ść pętli c o fn ię te j p o w in n a s p ełn ia ć w y m a g a n ia 1< io - x p rz e d s ta w io n e na rysu n kach nr 40 i 41. S ztu czn e p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e n a le ż y in s ta lo w a ć p o m o ż liw ie najkrót­ s zej d ro d ze p o m ię d z y z w o d e m a p r z e w o d e m u zie m ia ją c y m . W y m a g a n e je s t zacho­ w a n ie o d le g ło ś c i p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a ją c y c h o d w e jś ć d o budyn ku, p rz e jś ć dla p ie s z y c h i o g r o d z e ń m e ta lo w y c h p r z y le g a ją c y c h d o d ró g p u b liczn y ch , n ie m niej­ s zej n iż 2 m . D o p u s zc za się o d s tę p s tw o o d w y m a g a n e j m in im a ln e j o d le g ło ś c i 2 m w p rzy p a d k u w e jś ć u ż y tk o w a n y c h s p o ra d y c zn ie (np. w ja z d d o in d y w id u a ln eg o g a ra ż u ).W p rzyp a d k u , g d y n ie m o ż n a z a p e w n ić w y m a g a n e j o d le g ło ś c i, należy u m ie sz cz a ć p r z e w ó d w ru rz e lub w ru ra ch o s ło n o w y c h z PVC o łączn ej grubości ścianki n ie m n ie js ze j n iż 5 m m . R ury o s ło n o w e p o w in n y s ię g a ć n a w y s o k o ś ć 2,5 m n ad p o w ie r z c h n ię zie m i i n a g łę b o k o ś ć 0,5 m p o d p o w ie r z c h n ię ziem i;

Rys. 41 . T ra sy p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a j ą c y c h w b u d y n k a c h z n a d w ie s z o n y m i k o n d y g n a c j a m i g ó r n y m i O z n a c z e n ia : I - p r z e w ó d p r o w a d z o n y p o ś c ia n ie z e w n ę trz n e j, g d y x s p e łn ia w a r u n e k o k r e ś lo n y n a r y s u n k u n r 4 0 , lecz n ie je st m n ie jsz y n iż 3 m; 2 - p r z e w ó d p r o w a d z o n y w e w n ą t r z o b ie k tu

□ w instalacjach w y k o n y w a n y c h m e to d ą n a p rę ża n ia p r z e w o d y o d p ro w a d za ją c e n a le­ ży m o n to w a ć w e d łu g w s k a za ń d o k u m e n ta c ji p ro je k to w o -te c h n ic zn e j. P r z e w o d y o d p ro w a d za ją c e p io n o w e

w in sta lacjach n a p rę ża n yc h n a le ż y m o c o w a ć w taki

sposób i w ta la ch od stęp ach , ab y u n ie m o ż liw ia ć ich u c ią żliw e d rg an ia i u d e rzen ia o ścianę, w y m u s z o n e p a rciem w ia tru ;

hi

OCHRONA O D G RO M O W A BUDYNKÓW

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

104

105

12.7» W y k o n y w a n i e u z i o m ó w

p r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e w e w n ą t r z o b ie k tu b u d o w la n e g o m o żn a in stalow ać, je ż e li w y m a g a ją te g o w z g lę d y b e z p ie c z e ń s tw a (b u d yn k i z ok a p a m i lub n aw isam i), alb o w z g lę d y e s te ty c z n e (rys u n ek n r 41). P r z e w o d y o d p r o w a d z a ją c e w e w n ę tr z n e

Do u zie m ie n ia u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o n a le ż y w y k o r z y s ty w a ć p rz e d e w s z y s tk im

p o w in n y b yć u ło ż o n e w ru rz e z PVC lub w b ru ź d z ie za k ry tej m a te ria łe m nieprze-

uziom y n a tu raln e p r z e d s ta w io n e w p u n k cie n r 12.3. U z io m y s ztu c zn e n a le ż y w y k o n y ­

w o d z ą c y m i n ie p a ln y m (np. ty n k ie m ). R ury p o w in n y b yć z a to p io n e w b e to n ie lub

w ać je ż e li u z io m y n a tu raln e zn a jd u ją się w o d le g ło ś c i w ię k s z e j n iż 10 m o d c h ro n io ­

u k ład an e p o d ty n k ie m . W ru rz e lub b ru ź d z ie z p r z e w o d e m o d p r o w a d z a ją c y m nie

nego ob iek tu , a ta k że j e ż e li u z io m y n a tu raln e m ają rez y s ta n c ję w ię k s z ą o d w y m a g a n e j.

n a le ż y u m ie s z c z a ć in n yc h in sta lacji; m p o łą c ze n ia p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a ją c y c h z e z w o d a m i n a le ż y w y k o n y w a ć jako

U ziom y s ztu c zn e n a le ż y w y k o n y w a ć ja k o u z io m y p o z io m e o to k o w e , p o z io m e p ro m ie ­ n iow e lub p io n o w e (p o c h y łe ).

s p a w a n e, ś ru b o w e lub zacisk an e, z a c h o w u ją c w y m a g a n ia p rz e d s ta w io n e w punk­

/ U z io m y p o z io m e n a le ż y układać na g łę b o k o ś c i n ie m n ie js ze j n iż 0,5 m i w o d le ­

cie nr 12.4. P o łą c ze n ia p r z e w o d ó w o d p r o w a d z a ją c y c h z u zio m a m i sztu czn ym i

głości nie m n ie js ze j n iż 1 m o d z e w n ę tr z n e j k r a w ę d z i o b ie k tu b u d o w la n e g o , o g r a n i­

n a le ż y w y k o n y w a ć za p o m o c ą z a c is k ó w p ro b ierczy ch , u s y tu o w a n y c h p o m ię d zy

czając d o m in im u m p rz e b ie g a n ie tra s y u zio m u p o d w a r s tw a m i n ie p rze p u s z c z a ją c y m i

p r z e w o d e m o d p r o w a d z a ją c y m a u zie m ia ją c y m , p r z e s tr z e g a ją c w y m a g a ń p rzed ­

w o d y o p a d o w e j i w p o b liż u u rzą d ze ń w y s u s za ją c y c h gru n t. U z io m y m o żn a układać

s ta w io n y c h w p u n k cie n r 12.4. Z n o r m a liz o w a n e zacisk i p ro b ie rc ze p o w in n y mieć

na dnie w y k o p ó w fu n d a m e n to w y c h , b e z p o ś re d n io p o d fu n d a m e n te m łub o b o k fun-

co n a jm n iej d w ie śru b y za c is k o w e M 6 lu b je d n ą śru bę M 10. N a le ż y je u m ieszczać

iłamentu. budynku. W tak im p rz y p a d k u u z io m y p o w in n y b yć w y k o n a n e z e s ta lo w y c h

i osłan iać w tak i sp osób , a b y b y ły ła tw o d o s tę p n e dla p o tr z e b o k re s o w y c h konser­

dru tów lub ta ś m o śred n icy lub g ru b o śc i w ię k s z e j o 3 0 % o d w y m ia r ó w p r z e d s ta w io ­

w a c ji o ra z p o d c za s p o m ia ru rez y s ta n c ji u zio m u ;

n y cli w ta b lic y n r 13.

a p o łą c ze n ia p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y c h z u z io m a m i n a le ż y w y k o n y w a ć p r z e z spa­

U z io m y p o z io m e i p io n o w e p o w in n y b yć p o g rą ż a n e w g ru n cie, w o d le g ło ś c i nie

w a n ie lub za p o m o c ą p o łą c z e ń ś ru b o w y c h , z g o d n ie z za s a d a m i p rz e d s ta w io n y m i

m niejszej n iż 1,5 m o d w e jś ć d o b u d yn k ów , p rz e jś ć dla p ie s z y c h o ra z m e ta lo w y c h

w p u n k cie n r 12.4. P rz y łą c ze n iu p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y c h z u z io m a m i ru ro w y m i

ogrodzeń, u s y tu o w a n y c h p r z y d ro g a ch p u b liczn y ch ; za le c e n ie to n ie d o ty c z y u z io m ó w

n a le ż y sto s o w a ć obejm y. Po o c z y s z c z e n iu m iejs c a p o łą c ze n ia n a le ż y na ru rę założyć

otokow ych. D o p u szcza się o d s tę p s tw o o d w y m a g a n e j m in im a ln e j o d le g ło ś c i 1,5 m

pod k ład k ę o ło w ia n ą , a n a stę p n ie o b e jm ę , k tó rą p o skręceniu i o c zy s zc ze n iu należy

w p rzyp ad k u w e jś ć u ż y w a n y c h s p o ra d y c zn ie (np. w ja z d d o in d y w id u a ln e g o gara żu ).

za b e z p ie c z y ć farb ą a n ty k o ro zy jn ą ; h p r z e w o d y u zie m ia ją c e n a le ż y ch ron ić p rz e d k o ro zją p r z e z p o m a lo w a n ie farbą

U ziom y p io n o w e n a le ż y p o g rą ż a ć w g ru n c ie w ta k i sp osób , ab y ich n a jn iżs za część b yła

a n ty k o ro zy jn ą lub la k ie re m a s fa lto w y m d o w y s o k o ś c i 0,3 m n ad z ie m ią i d o g łę b o ­

pod p o w ie r z c h n ią gru n tu . R ow y, w k tó ry ch u k ład a się u ziom y, n a le ż y z a s y p y w a ć tak,

kości 0,2 m w zie m i. C zęść n a d z ie m n ą p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y ch , u k ład an ych na

aby w b e zp o ś re d n im k on tak cie z u z io m e m n ie b y ło k am ien i, ż w ir u , żu ż la lub gru zu .

z e w n ę tr z n y c h p o w ie r z c h n ia c h o b ie k tu b u d o w la n e g o , n a le ż y ch ron ić p r z e d uszko­

Um ieszczona na g łę b o k o śc i n ie m n ie js ze j n iż 2,5 m , a n a jw y ż s z a n ie m n ie j n iż 0,5 m

'

U zio m y s ztu c zn e n a le ż y w y k o n y w a ć z m a te r ia łó w p rz e d s ta w io n y c h w ta b lic y

d z e n ie m m ec h a n ic zn y m p r z y u ży c iu o s ło n d o w y s o k o ś c i 1,5 m nad z ie m ią i d o g łę ­

nr 13. W sk aza n e je s t w y k o n y w a n ie u z io m ó w s ztu c zn yc h i p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y ch

b ok ości 0,2 m w ziem i. O ch ron a ta n ie je s t w y m a g a n a , je ż e li g ru b o ść ta śm y w y n o si

ż m ied zi o ra z ze sta li p o k ry te j m ie d zią , w p rzyp a d k a c h o c h ro n y o d g r o m o w e j o b ie k tó w 0 s zc ze g ó ln e j w a r to ś c i h is to ry c zn e j, z a b y tk o w e j lub k u ltu ro w ej. U z io m ó w s ztu czn ych

co n a jm n iej 3 m m , a śred n ica dru tu 8 m m ;

nie w o ln o za b e z p ie c z a ć p rz e d k o ro zją p o w ło k a m i nie p rz e w o d z ą c y m i.

a p rz y m o n ta żu o s ło n n a p r z e w o d z ie u z ie m ia ją c y m n a leży: -

-

w p rzy p a d k u s to s o w a n ia k s z ta łto w n ik ó w (k ą to w n ik , ceow n ilc itp .) p o nałożeniu

1

o s ło n y n a p r z e w ó d i z a p r a w ie n iu je g o k o te w w m u rze, p o łą c zy ć je na obydw u

się je g o p rz e r y w a n ie . W ta k im p rzy p a d k u u z io m m u si b yć z a k o ń c zo n y u zio m a m i s z p il­

koń cach z p r z e w o d e m u zie m ia ją c y m , a n a stęp n ie o c zy ś c ić m iejsce spaw ania

k ow ym i p io n o w y m i o g łę b o k o ś c i p o g rą ż e n ia n ie m n ie js ze j n iż 2,5 m . Tak w y k o n a n y uziom o t o k o w y n a le ż y p o łą c z y ć z u z io m a m i s z p ilk o w y m i p r z e z p rz y s p a w a n ie d ru tu

i p o m a lo w a ć farb ą a n ty k o ro zy jn ą , w p rzy p a d k u s to s o w a n ia rury, p o łą c z e n ie je j z p r z e w o d e m u zie m ia ją c y m należy

w y k o n y w a ć za p o m o c ą o b e jm y ; m je ż e li w d o k u m e n ta c ji u r z ą d z e n ia

Na od cink ach , g d z ie n ie m o ż n a z a s to s o w a ć c ią g łe g o u zio m u o to k o w e g o , d o p u s zc za

lub p ia sk ow n ik a u zio m u z o b y d w u s tro n p r z e r w y d o u z io m ó w s zp ilk o w y c h . S p oin y p o oczyszczen iu n a le ż y z a b e z p ie c z y ć farb ą a n ty k o ro zy jn ą lub la k ierem a s fa lto w y m .

p io ru n o c h ro n n e g o

ob iek tu

b u d o w la n e go

(w y k o n y w a n e g o z b e to n u z b r o jo n e g o ) je s t w y m a g a n e z a s to s o w a n ie d od atk o w ych p r z e w o d ó w o d p ro w a d za ją c y c h , to p r z e w o d y te p o w in n y b yć z a to p io n e w b e to­ n ie r a ze m ze z b ro je n ie m , p o d c za s w y k o n y w a n ia ścian. P o łą c ze n ia ty c h p r z e w o ­ d ó w n a le ż y w y k o n y w a ć ja k o sp a w a n e. E le m e n ty zb ro je n ia ob iek tu b u d o w la n e go

12.8. B a d a n ia t e c h n ic z n e i p o m i a r y k o n t r o ln e u r z ą d z e n ia p i o r u n o c h r o n n e g o

p r z e w id z ia n e ja k o n a tu ra ln e p r z e w o d y u zie m ia ją c e p o w in n y m ieć p rzysp a w a n e w y p u s ty w celu ich p o łą c z e n ia z p r z e w o d a m i o d p r o w a d z a ją c y m i s ztu c zn y m i i do­ d a tk o w y m i u z io m a m i s z tu c z n y m i ob iek tu b u d o w la n e g o , z g o d n ie z w y m a g a n ia m i p o d a n y m i w y ż e j, ja k o w y p u s ty n a le ż y s to s o w a ć s ta lo w e o c y n k o w a n e p rę ty lub pia­ s k o w n ik i o w y m ia ra c h n ie m n ie js z y c h n iż 3 0 X 4 m m lub 012 m m .

Rozróżnia się tr z y r o d z a je b ad ań k on tro ln y ch : m ię d z y o p e r a c y jn e ( w czasie b u d o w y óbiektu), o d b io rc ze , ek sp lo a ta c y jn e (o k re s o w e ). W z a le żn o ś c i o d ro d za ju i p r z e z n a c z e ­ nia u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o b a d a n ia p o w in n y o b e jm o w a ć :

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

106

-

OCHRONA O DG RO M O W A BUDYNKÓW

o g lę d z in y z b r o je n ia fu n d a m e n tó w lu b s ztu c zn y c h u z io m ó w fu n d a m e n to w y ch

M ETRYKA

p r z e d za la n ie m b e to n em , -

o g lę d z in y c zę ś ci n a d z ie m n e j,

-

s p ra w d z e n ie c ią g ło ś c i g a lw a n ic z n e j,

-

p o m ia r y rez y s ta n c ji u zie m ie n ia ,

-

o g lę d z in y e le m e n t ó w u zie m ie n ia (p o ich o d k o p a n iu lub p rz e d za s y p a n ie m ),

107

U R Z Ą D Z E N IA P IO R U N O C H R O N N E G O O b ie k t

budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa):

-

o g lę d z in y e le m e n t ó w o c h ro n y w e w n ę t r z n e j,

Data wykonania obiektu:.........................................

-

s p ra w d z e n ie stan u te c h n ic z n e g o o g r a n ic z n ik ó w p rz ep ię ć ,

Data wykonania urządzenia piorunochronnego.....

-

s p ra w d z e n ie c ią g ło ś c i p o łą c z e ń w y r ó w n a w c z y c h ,

Nazwa i adres wykonawcy:......................................

-

s p ra w d z e n ie o d s tę p ó w izo la c y jn y c h .

Nazwa i adres jednostki, która sporządziła projekt:

-

z g o d n o ś c i ro z m ie s z c z e n ia p o s z c z e g ó ln y c h e le m e n t ó w u rzą d ze n ia pioru n och ron -

O g lę d z in y d o ty c z ą s p ra w d z a n ia : nego,

A. Ochrona zewnętrzna 1. Opis obiektu budowlanego:

-

w y m ia r ó w u ży ty c h m a te ria łó w ,

rodzaj ob iek tu .......................................................................................................................

-

r o d z a jó w p o łą c ze ń .

pokrycie dachu.....................................................................................................................

S p ra w d za n ie c ią g ło ś c i g a lw a n ic z n e j p o w in n o b yć w y k o n a n e p r z y u ży c iu o m o m ie ­

konstrukcja d ach u ...................................................................................................................

rza p r z y łą c z o n e g o z je d n e j s tro n y d o z w o d ó w , a z d ru g ie j d o w y b ra n y c h p r z e w o d ó w u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o . P o m ia ry rez y s ta n c ji u zie m ie n ia p o w in n y b y ć w y k o n y w a n e p r z y za s to s o w a n iu ' m e t o d y te c h n iczn e j. O g lę d z in y e le m e n t ó w u zie m ie n ia p o w in n y b yć w y k o n y w a n e dla 10% u z io m ó w oraz ich p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y ch ; w y b o r u b a d a n y c h u z io m ó w n a le ż y d ok on ać lo s o w o . W p rzyp a d k u , g d y s to p ie ń k o r o z ji n ie p rz e k ra c za 4 0 % p rz ek ro ju ja k ie g o k o lw ie k e le m e n tu , m o ż n a te e le m e n ty p o k ry ć fa rb a m i tle n k o w y m i p r z e w o d z ą c y m i lu b p óip rzew o d z ą c y m i, w celu u m o ż liw ie n ia d a ls z e g o ich u ży tk o w a n ia , z g o d n ie z o b o w ią zu ją c y m i p rz e p is a m i. W p rzyp a d k u , g d y s to p ie ń k o r o z ji p rz e k ra c za 4 0 % p rz ek ro ju ja k ie g o k o l­ w ie k e le m e n tu , n a le ż y te n e le m e n t w y m ie n ić n a n o w y. K a żd y o b ie k t b u d o w la n y p o d le g a ją c y o c h ro n ie o d g r o m o w e j p o w in ie n posiadać m e try k ę u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o .

ściany........................................................................................................................................ 2. Opis urządzenia piorunochronnego: ¡zw od y............................................................................................................................................ przewody odprowadzające........................................................................................................... zaciski probiercze......................................................................................................................... przewody uziem iające............................................................................................................. uziomy........................................................................................................................................... A. Ochrona wewnętrzna 1.

Opis zastosowanych środków ochrony wewnętrznej: « zastosowane urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej (ograniczniki przepięć) oraz ilość stopni ochrony....................................................................................................................... ° zastosowane połączenia w y ró w n a w c ze ............................................................................ ° zastosowane odstępy izo lacyjn e.........................................................................................

C. Schemat urządzenia piorunochronnego Opis i schemat wykonał (imię i nazwisko sporządzającego):

Dat:a:.........................

Podpisy:

1....... 2..........

3............ Badania u r zą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o p o w in n y b y ć w y k o n a n e n ie r z a d z ie j n iż to p rzew idują p rz e p is y dla d a n e g o ro d za ju o b ie k tó w . B adania te p o w in n y o b e jm o w a ć c z y n n o ­ ści w y s z c z e g ó ln io n e w p ro to k o le b a d ań u r zą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o (w z ó r p o n iże j).

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

PQ[J2ga ___________________________________ LITERATURA____________________________________ 1 09

_

108

'

I p l'» ” 0'

PR O T O K Ó Ł

12=9= D o k u m e n t a c j a p o w y k o n a w c z a u r z ą d z e n ia p i o r u n o c h r o n n e g o

B A D A Ń U R Z Ą D Z E N IA PBO RU NO CH RO N NEG O 4 1.

Obiekt budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa): przy p r z e k a z y w a n iu o b ie k tu d o e k s p lo a ta c ji, w y k o n a w c a o b o w ią z a n y je s t d o s ta r ­

2.

czyć z le c e n io d a w c y d o k u m e n ta c ję p o w y k o n a w c z ą u r z ą d z e n ia p io r u n o c h r o n n e g o , a w s z c z e g ó ln o ś c i:

Członkowie komisji (nazwisko, imię, adres):

v _ d ok u m entację te c h n ic z n ą z n a n ie s io n y m i na n iej e w e n tu a ln y m i zm ian a m i, — m etryk ę u rzą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o ( w g w z o r u p r z e d s ta w io n e g o w punkcie n r 12.8.),

3.

Badanie ochrony ze w n ętrzn e j:.................................................................................................... i| 3.1. Oględziny elem entów ochrony zew n ętrzn ej:...................................................................... i

Kr- p r o to k ó ł b a d a ń u r z ą d z e n ia p io r u n o c h r o n n e g o ( w g w z o r u p r z e d s t a w i o n e g o w p u n k c ie n r 1 2 .8 .), - dzien n ik b u d o w y z a d n o ta c ja m i d o ty c z ą c y m i k o n tro li r o b ó t m ię d zy o p e ra c y jn y c h ,

3.2. Sprawdzenie w ym ia rów :...................................................................................................... j

;

3.3. Sprawdzenie ciągłości połączeń:.......................................................................................... ij

certy fik a ty lub d ek la ra cje z g o d n o ś c i, w y d a n e dla w y r o b ó w s to s o w a n y c h w u rzą ­ dzen iach p io ru n o c h ro n n y ch .

3.4. Sprawdzenie stanu u ziom ów :............................................................................................... ¡1

3.5. Pomiar rezystancji uziem ienia:............................................................................................. ij 4.

5.

Badanie ochrony w ew n ętrzn e j:................................................................................................... j|

C z ę ś c io w e i k o ń c o w e o d b i o r y r o b ó t

4.1. Oględziny elem entów ochrony w ew n ętrzn ej:..................................................................... | 4.2. Sprawdzenie stanu technicznego urządzeń ochrony przeciwprzepięciowej (ograniczników

k

p rzep ięć):............................................................................................................................... . 4.3. Sprawdzenie ciągłości połączeń wyrównawczych: ............................................................ j

W ramach o d b io r ó w c z ę ś c io w y c h n a le ż y d ok on ać k o n tro li m ię d zy o p e ra c y jn y c h . K on­

4.4. Sprawdzenie odstępów izolacyjnych:.................................................................................. j

: ■ sp ra w d zen ie p r a w id ło w o ś c i w y k o n a n ia p o łą c z e ń m eta lic zn y c h zb ro je n ia ścian i fu n d a m e n tó w - o b ie k tó w p r z e d za la n ie m b e to n e m , to jest:

trole te ob ejm u ją:

Po zbadaniu urządzenia piorunoclironnego postanowiono: 5.1.

Uznać urządzenie piorunochronne za zgodne z obowiązującymi przepisami

5.2. Uznać

urządzenie

piorunochronne

za

nie

zgodne

z obowiązującymi

przepisami, jj

-

p rz e k r o jó w p o p r z e c z n y c h zb ro je n ia i p o łą c z e ń p r ę tó w z b ro je n io w y c h ,

-

p r z e k r o jó w p r z e w o d ó w u zie m ia ją c y c h i p r a w id ło w o ś c i ich p o łą c ze ń ,

-

p r z y g o to w a n ia p r ę tó w zb ro je n ia (w y p u s tó w ) d o p o łą c z e ń z p r z e w o d a m i u zie ­ m iającym i,

z następujących powodów: 5.3. Zaleca się wykonać następujące prace naprawcze:

:

-

m iejsc w y p ro w a d z e n ia p r z e w o d ó w uziem iających , o zn a c zo n y ch w dokum entacji,

-

w y n ik ó w p o m ia r ó w

re zy s ta n c ji u zie m ie ń , w y k o rzy s tu ją c y c h zb ro je n ie

fu n ­

d a m en tó w , p r z e d w y k o n a n ie m k o n d y g n a c ji n a zie m n yc h , z g o d n ie z zasad am i p rz e d s ta w io n y m i w p u n k cie n r 12.8., Data:

Podpisy:

1........

:

h

s p ra w d z e n ie u ło ż e n ia p rzed ich za k ryciem ,

k ry ty c h

p rzew o d ów

o d p ro w a d za ją c y c h

i u zie m ia ją c y ch

m s p ra w d zen ie in sta la cji u zie m ia ją c e j w w y k o p a c h p rz e d ich za sy p a n iem . P rzed p rz y s tą p ie n ie m d o o d b io r u k o ń c o w e g o ro b ó t w y k o n a w c a p o w in ie n p r z y g o ­ tować d ok u m en ta cję p o w y k o n a w c z ą , z g o d n ie z za sa d a m i p r z e d s ta w io n y m i w punkcie n r 12,9., a ta k że s p o rzą d zić o ś w ia d c z e n ie o za k o ń c ze n iu rob ót. K om isja o d b io ru p o w in n a : (■ zbadać ak tu aln ość i k o m p letn o ś ć d o k u m e n ta c ji p o w y k o n a w c z e j, w g p o s ta n o w ie ń p rz e d s ta w io n y c h w p u n k cie n r 12.9., s p rz e p r o w a d z ić o g lę d z in y u r zą d ze n ia p io ru n o c h ro n n e g o z punktu w id z e n ia z g o d ­ ności z d ok u m en ta cją j e g o m a te ria łó w , w y m ia r ó w i r o zm ie s z c z e n ia , ■ sp o rzą d zić p ro to k ó ł od b iorczy, z u w z g lę d n ie n ie m w s z y s tk ic h p o d s ta w o w y c h u w a g i p o d ję ty c h zaleceń .

L IT E R A T U R A

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

110

L itera tu ra

R., B o c z k o w s k i A., W y b r a ń s ic a I.: Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. Część D: Roboty instalacyjne. Zeszyt 1. Wydanie II. Instalacje elektryczne i piorunochronne w budynkach mieszkalnych. ITB, Warszawa 2007

L e n a r t o w ic z

A., S ie m e k S., W iAD E R E K B.: Nowoczesne elementy zabezpieczeń i środki ochrony przeciwpo­ rażeniowej w instalacjach elektrycznych do 1 kV. Wskazówki do projektowania i montażu. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1992

B oczkow ski

A., L e n a r t o w i c z R., S t a ń c z a k B.: Nowe rozwiązania instalacji piorunochronnych w obiektach budowlanych. Wskazówki do projektowania i montażu. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 199-}

Boczkow ski

A., K o r z e n ie w s k i W . , ICo s io r e k M . , K u k u l s k i K ., M ic u ń A., P ie c h o c k i J., P ł u c ie n n ik M „ P yk a c z S., R a t a j c z a k D., Z a j d a R., Z ie l e n ie w s k i S.: Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. COBO-Profil, Warszawa 2002

Boczkow ski

A., ICu p r a s K ., L a s k o w s k i J., L e c h o w i c z P., P y s z n i a k T., Ś l ir z W . , U c z c iw e k T„ Pomiary w elektroenergetyce. COSIW SEP —Warszawa oraz KS KRAK — Kraków.

Boczkow ski

W

ojnarski

J,;

E, R ó ż y c k i S.: Urządzenia ochronne różnicowoprądowe w instalacjach elektrycznych na placach budowy. Metody pomiaru i przyrządy pomiarowe oraz kryteria oceny skuteczności ochrony prze­ ciwporażeniowej. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1996

Lasak

L asak

L.t O s iń s k i S.: Budowa, stosowanie i badania wyłączników różnicowoprądowych. COSIW SEP,

B., W ó j c ik o w s k a A.: Wytyczne technologii huclowy linii kablowych niskiego napięcia w aglome­ racjach miejskich oraz dobór osprzętu. COBR „Elektromontaż", Warszawa 1996.

ług o sz

B., W ó j c ik o w s k a A.: Wytyczne technologii budowy linii kablowych średniego napięcia. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1997

F., S o l e c k i T : Wytyczne wykonywania okresowych badań sprawności technicznej urządzeń oraz instalacji elektrycznych i piorunochronnych. COBR „Elelctromontaż” , Warszawa 1998.

F., W ia d e r e k B.: Urządzenia ochronne różnicowoprądowe w instalacjach elektrycznych. Zasady doboru, instalowania i eksploatacji. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1998

Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych niskiego napięcia. Wydanie II. W ydawnictwa Uczelniane Politechniki Lubelskiej, Lublin 2003

M a jk a K .:

M a r k ie w ic z

H.: Instalacje elektryczne. Wydanie VII. WNT, Warszawa 2007

M a r k ie w ic z

H.: Bezpieczeństwo w elektroenergetyce. Wydanie II. WNT, Warszawa 2002

M a r k ie w ic z

H.: Urządzenia elektroenergetyczne. WNT, Warszawa 2001

ług o sz

I-I., Ja b ł o ń s k i W . , N ie s t ę p s k i S ., W o l s k i A.: Komentarz do normy PN-IEC 60364 Instalacje elek­ tryczne w obiektach budowlanych. Tom 1., COSIW SEP, Warszawa 2001

G ąsow ski

G

E, R ó ż y c k i S.: Wytyczne projektowania i montażu oświetlenia przy zastosowaniu energooszczęd­ nych źródeł światła. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1995

Las a k

J.: Komentarz do normy PN-EN 12464-1 Światło i oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca prai / we wnętrzach. COSiW SEP. Warszawa 2006 Warszawa 2004

D

y b r a ń s ic a I.: Projektowanie i montaż instalacji oraz urządzeń elektrycznych w podłożu i na podłożu palnym. ITB, Warszawa 2005

L e n a r t o w ic z R ., W

Las a k

D a n io l s k i

D

A., W y b r a ń s ic a I.: Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budo­ wlanych. Część D: Roboty instalacyjne. Zeszyt 2: Instalacje elektryczne i piorunochronne w budyn­ kach użyteczności publicznej. ITB, Warszawa 2007

L e n a r t o w ic z R . , B o c z k o w s k i

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wybrane wymagania dla instalacji modernizowanych lub nowo budowanych. Polskie Centrum Promocji Miedzi, Warszawa 2005

B o c zk o w ski A .:

B ąk

11 1

ie r a

M.: Przepisy techniczno-budowlane i uprawnienia dla elektryków. POLCEN, Warszawa 2008

Instalacje elektryczne i teletechniczne. Poradnik montera i inżyniera elektryka. Verlag Dashofer ie s t ę p s k i S., W o l s k i A.: Komentarz do normy PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obi i ■ tach budowlanych. Tom 2., COSIW SEP, Warszawa 2004

M u s ia ł

E.: Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne. WSZiP, Warszawa 1998

S., P a r o l M., P a s t e r n a k i i -w i c z J., W iś n i e w s k i T.: Instalacje elektryczne. Budowa, projektowanie i eksploatacja. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005

N ibstępsici

Z., Jabłoński W., Nahodko M„ Samek S.: Komentarz do normy PN-E-05115. Instalacje elektro­ energetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV. COSIW SEP, Warszawa 2003

N a r t o w s ic i

Ja b ł o ń s k i W ., N

W., L e jd y B., L e n a r t o w i c z R.: Uziemienia, uziomy, połączenia wyrównawcze. Wskazówki do projektowania i montażu. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 2000

P e t y k ie w ic z

P.: Nowoczesna instalacja elektryczna w inteligentnym budynku. COSIW SEP, Warszawa

2001

Ja b ł o ń s k i

Ja b ł o ń s k i W . :

Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych niskiego i wysokiego

napięcia. WNT, Warszawa 2006 K o r n il u k P.:

Wytyczne doboru i montażu drabinek redukcyjnych, odgalęźnych, rozgalęźnych i narożni­

kowych. COBR „Elektromontaż” , Warszawa 1994 P.: Wskazówki projektowania i montażu ciągów szynowych SN i nn w stacjach elektroener­ getycznych wnętrzowych z wykorzystaniem elementów systemu „U". COBR „Elektromontaż",

K o r n il u k

Warszawa 1994 L askow ski L e jd y

J.: Nowy poradnik elektroenergetyka przemysłowego. COSIW SEP, Warszawa 2005

B.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. WNT, Warszawa 2005

Poradnik Inżyniera Elektryka. Tom 1. Warszawa, W NT 1996. Tom 3. Warszawa, W NT 2005. Tom 2. WNT, Warszawa 2007 Poradnik Montera Elektryka. Wydanie 3. WNT, Warszawa 1997 A., Ś w i ą t e k I-I.: Ochrona przeciwporażeniowa w układach elektronicznych. Wydanie II. COSIW SEP, Warszawa 2005

.Py t l a k

Pemonly i modernizacje budynków. Poradnik dla administratorów i zarządców nieruchomości oraz firm remontowo-budowlanych. Verlag Dashofer. Sa ła s iń s ic i

K.: Bezpieczeństwo elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej. COSIW SEP, Warszawa 2002

Sa ł a s iń s k i

K.: Instalacje elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej. Verlag Dashofer, Warszawa 2006

Sie m e k

S.: Instalacje elektryczne do zasilania urządzeń elektronicznych. COSIW SEP, Warszawa 2002

B.: Instalacje elektroenergetyczne do 1 kV. Prace sprawdzające przy badaniach odbiorczych i eksploatacyjnych. COBR „Elektromontaż", Warszawa 1999

ia d e r e k B .: Wytyczne projektowania i montażu nowoczesnych instala­ cji i urządzeń elektrycznych na placach budowy. C O B R „Elektromontaż", Warszawa 1994

Sk ł o d o w s k i

Poradnik dla inspektorów nadzoru inwestorskiego w zakresie instalacji i urządzeń elektrycznych w budownictwie ogólnym. C O B R „Elektromontaż", Warszawa 1997

Sowa A.: Ochrona przed przepięciami w instalacjach elektrycznych do 1 kV. Wskazówki projektowania i montażu. COBR „Elelctromontaż” , Warszawa 1998

L e n a r t o w i c z R ., B o c z k o w s k i A . , W

L e n a r t o w i c z R ., Ż ó ł t o w s k i I i . :

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

112

A.: Kompleksowa ochrona odgrom ow a i przepięciowa. COSIW SEP, W arszaw a 2004

Sow a

S t r z y ż e w s k i J . , S t r z y ż e w s k i J.: Instalacje

elektryczne w budownictwie jednorodzinnym . Arkady, Warszawa

T.: Rezerwowe i bezprzerwowe zasilanie w energię elektryczne/. Urządzenia i układy. COSIW

S u tk o w s ic i

SEP, W arszaw a 2007 W arunki Techniczne W ykonania i Odbioru instalacji Elektrycznych w Praktyce. V erlag Dashofer. Wiaderek B.: W ytyczne przeprowadzania badań i oceny instalacji elektrycznych podczas odbioru konar wego obiektu budowlanego. COBR „E lek trom on ta ż” , W ai'szaw a 1994 B.: Wskazówki yzykonywania badań odbiorczych i eksploatacyjnych instalacji elektrycznych

do 1 kV w świetle wymagań europejskich. COBR „E lek trom on ta ż” , W arszaw a 1996 W ia t r

J.,

O rzech ow sk i

M.: Poradnik projektanta elektryka. W yd an ie III. W arszawa, Dom W ydawniczy

M edium 2008 J.,: Oświetlenie awaryjne. W ymagania oraz układy zasilania. W arszawa, Dom W ydawniczy

W ia tr

M edium 2007 W ia t r

J.,: Zespoły prądotwórcze w układach awaryjnego zasilania obiektów budowlanych. Warszawa,

D om W y d a w n ic zy M edium 2007 W o ls k i

113

PN-IEC 60364-4-46:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla za p e w n ie ­ nia b ezp ieczeń stw a. O dłączanie izola cyjn e i łączenie pN-IEC 60364-4-47:2001 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla za p e w ­

2005

W ia d e r e k

L IT E R A T U R A

P@ł§£« 5|tS!kqioí

A.,

P a zd ro

K.: instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych w pytaniach i odpowiedziach.

W arszaw a, W N T 2005.

nienia b ezp ieczeń stw a. S tosow an ie środ k ów och ron y za pew n ia jących b ezpieczeń stw o. P ostanow ienia ogó ln e. Środki och ron y p rzed p orażen iem p rądem elek tryczn ym P N -IE C

60364-4-473:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla za p e w ­

nienia b ezp ieczeń stw a. S tosow an ie środk ów o ch ron y zapew n iających b ezp ieczeń stw o. Środki ochrony p rzed p rądem p rze tę że n io w y m PN-IEC 364-4-481:1994 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew n ien ia b ezpieczeń stw a. D obór środ k ów och ron y w zależn ości od w p ły w ó w zew n ętrzn ych . W yb ór środków och ron y p rze c iw p o ra że n io w e j w zależn ości od w p ły w ó w ze w n ę trzn ych p N-IEC

60364-4-482:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla za p e w ­

nienia b ezp ieczeń stw a. D obór środk ów och ron y w zależn ości od w p ły w ó w zew n ętrzn ych . Ochrona p rze ciw p o ż a ro w a PN-IEC 60364-5-51:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w yp o y sażenia elek tryczn ego. P ostan ow ien ia o gó ln e PN-IEC 60364-5-52:2002 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. O p rze w o d o w a n ie PN-IEC 60364-5-523:2001 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on ta ż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. Obciążalność p rą d o w a d łu go trw a ła p rz e w o d ó w PN-IEC 60364-5-53:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­

Norma PIM-1EC ©©364

sażenia elek tryczn ego. Aparatura ro zd zie lc za i sterow n icza PN-IEC 60364-5-534:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­

PN-IEC 60364-1:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Zakres, p rze d m iot i w ym a­ gania p o d s ta w o w e PN-IEC 60364-3:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lan ych . Ustalanie ogóln ych cha­ rakterystyk PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew n ie­ nia b ezp ieczeń stw a. Ochrona p rze c iw p o ra że n io w a PN-IEC 60364-4-42:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew n ie­ nia b ezp ieczeń stw a. Ochrona p rzed skutkami o d d zia ły w a n ia ciep ln ego PN-IEC 60364-4-43:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew n ie­ nia b ezp ieczeń stw a. Ochrona p rzed p rądem p rze tę że n io w y m PN-IEC 60364-4-442:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew ­ nienia b ezp ieczeń stw a. O chrona p rzed p rzepięciam i. Ochrona instalacji niskiego napięcia p rzed p rze jśc io w ym i p rzep ięciam i i uszk odzen iam i p rzy d oziem ien iach w sieciach w ysokiego napięcia PN-IEC 60364-4-443:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew ­ nienia b ezp ieczeń stw a. Ochrona p rzed p rzepięciam i. Ochrona p rzed p rzepięciam i atm osfe­ ryczn ym i lub łą c ze n io w ym i PN-IEC 60364-4-444:2001 Instalacje elek tryczn e w obiektach b udow lan ych . Ochrona dla zapew ­ n ienia b ezp ieczeń stw a. O chrona p rzed p rzepięciam i. Ochrona przed zakłóceniam i elektro­ m a gn etyczn ym i (EMI) w instalacjach o b ie k tó w b u d ow lan ych PN-IEC 60364-4-45:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Ochrona dla zapew n ie­ nia b ezp ieczeń stw a. Ochrona p rzed o b n iżen iem napięcia

sażenia elek tryczn ego. U rząd zen ia do och ron y p rzed p rzepięciam i PN-IEC 60364-5-537:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on ta ż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. Aparatura ro zd zie lc za i sterow n icza. U rząd zen ia do odłączania izo la ­ cyjnego i łączenia PN-IEC 60364-5-54:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. U ziem ien ia i p rz e w o d y ochronne PN-IEC 60364-5-548:2001 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. U ldady uziem iające i połączen ia w y ró w n a w c z e instalacji in fo rm aty cz­ nych PN-IEC 60364-5-551:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. Inne w y p o sażen ie. N iskon ap ięciow e zesp o ły p rąd otw órcze PN-IEC 60364-5-559:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach b udow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. Inne w y p o sa żen ie. O p raw y o ś w ie tle n io w e i instalacje o św ietlen io w e PN-IEC 60364-5-56:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. D obór i m on taż w y p o ­ sażenia elek tryczn ego. Instalacje b ezp ieczeń stw a PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Spraw dzanie. Spraw dza­ nie odbiorcze PN-IEC 60364-7-701:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. W ym agania dotyczące spe­ cjalnych instalacji lub lokalizacji. Pom ieszczenia w yposażon e w w annę lub/i basen natryskowy PN-IEC 60364-7-702:1999 Ap 1:2002 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. W ym agan ia dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny p ływ ack ie i inne

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

114

POlS «n S|>«k»łtj

PN-IEC 60364-7-704:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lan ych . W ym a gan ia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. Instalacje na teren ie b u d o w y i rozbiórki PN-IEC 60364-7-705:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach b u d ow lan ych .W ym a gailia dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. In stalacje elek tryczn e w g o spod arstw ach rolniczych i ogrod n iczych PN-IEC 60364-7-706:2000 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. W ym a gan ia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. P rzestrzen ie ogra n iczo n e p ow ierzch n ia m i p rze w o d zą ­ cym i

L IT E R A T U R A

115

N SEP-E-003 N orm a SEP. E lek troen ergetyczn e lin ie n ap o w ietrzn e. P ro jek to w a n ie i bu dow a. Linie prądu p rze m ie n n e go z p rze w o d a m i p ełn o iz o lo w a n y m i oraz z p rze w o d a m i n iep eln o izolo w a uymi

N SEP-E-004 Norma SEP. Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i bu­ dowa PN-EN 50146:2007 Opaski p r z e w o d ó w do in stalacji elek trycznych PN-EN 50368:2007 U c h w yty p r z e w o d ó w do in stalacji elektrycznych PN-EN 61537:2007 (U) System y k orytek i drabinek instalacyjnych do p ro w ad zen ia p rz e w o d ó w

PN-IEC 60364-7-707:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. W ym a gan ia dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. W ym a gan ia d otyczące u ziem ień instalacji urządzeń p rze tw a rza n ia danych PN-IEC 60364-7-708:1999 Instalacje elek tryczn e w obiektach b udow lan ych . W ym a gan ia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. K em p in gi i p o ja zd y w y p o c zy n k o w e PN-IEC 60364-7-714:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach b u d ow lan ych .W ym agan ia dotycząc-.specjalnych in stalacji lub lokalizacji. Instalacje o św ietlen ia ze w n ę trz n e g o PN-IEC 60364-7-717:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lan ych . W ym a gan ia dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Zesp o ły ruchom e lub p rze w o źn e

PN-EN 50086-1:2001 System y rur instalacyjnych d o p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 1: W ym agan ia ogólne PN-EN 50086-2-1:2001 System y rur in stalacyjnych do p ro w a d ze n ia p rze w o d ó w . Część 2-1 W ym a ­ gania s zc ze g ó ło w e dla s y stem ó w ru r instalacyjnych sztyw n ych PN-EN 50086-2-2:2001 System y rur instalacyjnych d o p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 2-2 W ym a­ gania s zc ze g ó ło w e dla s y stem ó w ru r in stalacyjnych giętkich PN-EN 50086-2-3:2001 System y rur instalacyjn ych do p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 2-3:Wyma: gania s zc ze g ó ło w e dla s y stem ó w rur instalacyjnych elastyczn ych PN-EN 50086-2-4:2001 S ystem y rur instalacyjnych d o p ro w a d ze n ia p rze w o d ó w . Część 2-4: W ym a ga ­ nia s zc ze g ó ło w e dla s y stem ó w rur in stalacyjnych układanych w ziem i

io r r n y pozostate

PN-EN 61386-1:2005 S ystem y rur instalacyjn ych do p ro w a d ze n ia p rze w o d ó w . Część 1: W ym agan ia ogólne

PN-IEC 60050-826:2007 M ięd zy n a ro d o w y slow nilc term in o lo g ic zn y elektryki. Część 826: Instalacje

PN-EN 61386-21:2005 System y rur instalacyjnych do p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 21: W ym a ga ­ nia s zc ze g ó ło w e . System y rur in stalacyjnych sztyw n ych

elek tryczn e PN-IEC 60050-195:2001 M ięd zy n a ro d o w y słow n ik term in o lo g ic zn y elektryki. U ziem ien ia i ochrona p rze ciw p o ra że n io w a PN-EN 60445:2002 Zasady p o d s ta w o w e i b e zp ie czeń s tw a p rzy w spółdziałan iu , c złow iek a z ma­

PN-EN 61386-22:2005 System y rur in stalacyjnych do p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 22: W ym a ga­ nia s zc ze g ó ło w e . System y rur in stalacyjnych giętkich PN-EN 61386-23:2005 System y rur in stalacyjnych do p ro w ad zen ia p rze w o d ó w . Część 23: W ym a ga­ nia s zc ze g ó ło w e . System y rur in stalacyjnych elastycznych

szyną, ozn aczan ie i identyfikacja. O zn aczen ia id en tyfik acyjn e zacisk ów urząd zeń i zakończeń żyl p r z e w o d ó w oraz o gó ln e zasady system u alfan u m eryczn ego

PN-EN 50085-1:2005 System y lis te w instalacyjnych otw iera n ych i lis te w in stalacyjnych zam knię­ tych do instalacji elektrycznych . Część 1: W ym a gan ia ogó ln e

PN-EN 60446:2004 Zasady p o d s ta w o w e i b ezp ie czeń s tw a p rzy w sp ółd ziałan iu c złow iek a z ma­ szyną, ozn aczan ie i iden tyfikacja. O zn aczen ia id en tyfik acyjn e p rz e w o d ó w b arw am i albo cyfram i PN-ITD 308 S2:2007 Iden tyfikacja ży l w kablach i p rze w o d a c h oraz w p rzew o d a ch sznurow ych PN-EN 61140:2005 Ochrona p rzed p ora żen iem p rądem elek trycznym . W spóln e aspekty instalacji i urządzeń PN-EN 50310:2002 S tosow an ie p ołączeń w y ró w n a w c z y c h i uziem iających w budynkach z zain­ stalo w an ym sp rzętem in fo rm atyczn ym PN-EN 60529:2003 Stopnie och ron y za p ew n ia n ej p rze z o b u d o w y (Kod IP) PN-EN 60664-1:2005 Koordynacja izo la cji u rząd zeń elek tryczn ych w układach n iskiego napięcia. Część 1: Zasady, w y m a ga n ia i badania PN-EN 50341-1:2005 E lek troen ergetyczn e lin ie n a p o w ie trzn e prądu p rze m ie n n e go p o w y że j 45 lcV. Część 1: W ym a gan ia ogóln e. S pecyfikacje w s p ó ln e PN-EN 50423-1:2007 E lek troen ergetyczn e lin ie n a p o w ie trzn e prądu p rze m ie n n e go p o w y że j 1 lcV do 45 lcV w łączn ie. Część 1: W ym a ga n ia ogó ln e. Specyfikacje w s p óln e

PN-E-05115:2002 Instalacje elek troen ergetyczn e prądu p rzem ien n ego o napięciu w y ż s z y m od 1 kV PN-EN 12464 -1:2004 Ś w ia tło i o św ietlen ie. O św ietlen ie m iejsc pracy. Część 1: M iejsca p racy w e w nętrzach PN/E- 05003 Ochrona o d g ro m o w a o b ie k tó w budow lanych: Arkusz 01 W ym a gan ia o gó ln e 1986 r. Arkusz 03 Ochrona obo strzo n a 1989 r. Arkusz 04 Ochrona specjalna 1992 r, PN-IEC 61312-1:2001 Ochrona p rzed p io ru n o w ym im pulsem elek tro m a gn etyczn ym (LEMP). Zasady ogólne PN-IEC/TS 61312-2:2003 Ochrona p rzed p io ru n o w ym im pulsem elek trom a gn etyczn ym (LEMP). Część 2: E kranow anie obiek tów , p ołączen ia w e w n ą trz o b ie k tó w i u ziem ien ia PN-IEC/TS 61312-3:2004 Ochrona p rzed p io ru n o w ym im pulsem elek tro m a gn etyczn ym (LEMP). Część 3: W ym a gan ia d otyczące urząd zeń do o gran iczan ia p rzep ięć (SPD)

PN-IEC61024-1:2001 A p '1:2002 Ochrona o d g ro m o w a o b ie k tó w budow lanych. Zasady o gó ln e

116

V A D E M E C U M ELEKTRYKA

P O I- #;«

'

ÍTTTT; PN-IEC 61024-1-1:2001 A p l:2 0 0 2 O chrona o d g ro m o w a o b ie k tó w budow lanych. Zasady ogólne.

■

W y b ó r p o z io m ó w o ch ron y dla u rząd zeń piorunochronnych PN-IEC 61024-1-2:2002 Ochrona o d g ro m o w a o b ie k tó w b udow lan ych . Zasady ogóln e. Przewodni!; B - Projek tow an ie, m on taż, kon serw acja i spra w d za n ie urząd zeń piorunochronnych PN-EN 50164-1:2002 (U) A1:2007(U) E lem enty u rząd zen ia p ioru n och ron n ego (LPS). Część 1: Wyma­

;

Teksty ujednolicone ustaw i rozporządzeń związanych z instalacją elektryczną stan prawny na dzień 15 czerwca 2008 r.

gania staw ian e elem en to m p o łą c ze n io w ym PN-EN 50164-2:2003 (U) A1:2007(U) E lem en ty u rząd zen ia p ioru n och ron n ego (LPS). Część 2: Wyma­ gania dotyczące p r z e w o d ó w i u z io m ó w PN-E-04700:1998 A z 1:2000 U rząd zen ia i układy elek tryczn e w obiektach elektroenergetycznych. W yty czn e p rzep row a d za n ia p o m o n ta żo w y ch badań odbiorczych PN-EN 60439-1:2003/Al:2006 R ozdzieln ice i stero w n ice niskon apięciow e. Część 1: Zestaw y badane w pełn ym i n iep ełn ym zakresie badań typu PN-EN 61293:2000 Zn akow anie u rząd zeń elek tryczn ych dan ym i zn a m io n o w ym i d otyczącym i zasi­ lania elek tryczn ego. W ym a ga n ia b ezp ieczeń stw a N SEP-E-001 N orm a SEP. Sieci elek tro en ergetyczn e niskiego napięcia. Ochrona p rzeciw poraże­ n iow a N SEP-E-002 N orm a SEP. Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Instalacje elektryczne w obiektach m ieszkalnych. P od sta w y p lan ow an ia PN-IEC 60038:1999 N apięcia zn o rm a lizo w a n e IEC PN-EN 50160:2002 P aram etry n apięcia zasilającego w publicznych sieciach ro zd zielczych PN-EN 50171:2007 Centralne układy zasilania PN-91/E-05010 Zakresy n ap ięcio w e in stalacji elek tryczn ych w obiektach budow lanych PN-E-05204:1994 Ochrona p rzed elek tryczn ością statyczną. Ochrona o b ie k tó w instalacji i urzą­ dzeń. W ym a gan ia PN-88/E-08501 U rząd zen ia elek tryczn e. Tablice i znaki b ezp ieczeń stw a PN-92/N-01256.02 Znaki b ezp ieczeń stw a. Ewakuacja PN-EN 1838:2005 Zastosow ania o św ietlen ia . O św ietlen ie aw aryjn e PN-EN 50172:2005 S ystem y a w a ry jn e g o o św ietlen ia ew ak u acyjnego PN-HD 384.7.711 Sl:2005 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Część 7-711: W ym aga­ nia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. W ystaw y, p ok azy i stoiska PN-EN 62271-202:2007(U) W ys ok o n ap ięcio w a aparatura ro zd zie lc za i sterow n icza. Część 20?.: Stacje tran sfo rm a to ro w e p refab ryk ow a n e w y s o k ie g o napięcia na niskie napięcie PN-HD 60364-7-715:2003 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Część 7-715: W ym aga­ nia dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje o ś w ie tle n io w e o bardzo niskim napięciu PN-HD 60364-7-703:2007 In stalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Część7-703: W ym aga­ nia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. Pom ieszczen ia i kabiny za w ierają ce ogrze­

Ustawa z d n ia 10 k w ie tn ia 1997r. P r a w o energetyczne (te k s t je d n o lity - D z. U. nr 89

z 2006 r., p oz. 625; D z. U. nr 104 z 2006r., poz. 708; D z. U. nr 158 z 2006r„ poz. 1123; D z. U . nr 170 z 2 0 06 r„ p oz. 1217; D z . U . n r 2 1 z 2007r., p oz. 124; D z. LL nr 52 z 2007., p oz. 343; D z. U. nr 115 z 2007r., p oz. 790; D z. LJ. nr 130 z 2007 r., poz. 90 5) [ Z A P 5 7 ]*. U stawa z d n ia 12 w rześn ia 2002 r. o n o r m a liz a c ji (D z . U. n r 169 z 2 0 02 r„ p oz. 1386;

Dz. U., nr 273 z 2004r., p oz. 2703; D z. U. nr 132 z 2 0 05 r„ poz. 1110; D z. U. n r 170 z 2006 r„ p oz. 1217) [ Z A P 64], Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o system ie oceny zgodności (tek st je d n o lity - D z. U. nr 204 z 2004 r., p oz. 2087; D z. U. nr 64 z 2005 r., p oz. 565; D z. Ü. nr 267 z 2005 r„ poz. 2258; D z. U . nr 170 z 2006 r., poz. 1217; D z. U. nr 235 z 2006 r„ poz. 1700; Dz. U. nr 249 z 2006r., poz. 1832 i 1834; D z. U. nr 21 z 2 0 07 r„ poz. 124; D z. U. nr 192 z 2007r,, p oz. 1381) [Z A P 6 3 ]. R ozporządzen ie M in istra G osp od ark i, P ra cy i P o lity k i S p o łeczn ej z dnia 28 kw ietnia 2003 r., w s p r a w ie s z c z e g ó ło w y c h za s a d s tw ie r d z a n ia p o s ia d a n ia k w a lifik a c ji p rz e z o s o b y z a jm u ją c e się e k s p lo a ta c ją u r z ą d z e ń , in stalacji i sieci (D z . U. nr 89 / 2003r., p oz. 828; D z. U. nr 129 z 2003 r., poz. 1184; D z. U. nr 141 z 2005 r poz. 1189) ( Z A P 57.1). R ozporządzen ie M in istra G osp od ark i z dnia 21 sierpnia 2007 r., w s p r a w ie za sa d n i­ czych w y m a g a ń d la s p rzę tu e le k t r y c z n e g o (D z . U. nr 155 z 2007 r„ poz. 1089) 1Z A P 4.27], R ozporządzen ie M in istra G osp od ark i z dnia 17 w rześnia 1999 r„ w s p r a w ie b e z p ie ­ czeństw a i h ig ien y p ra c y p r z y u rzą d ze n ia ch I in sta lacjach en e rg e ty c zn y c h (D z. U. nr 80 z 1999 r „ p oz. 9 1 2 ) [ Z A P 34.1J. R ozporządzen ie M inistra Infrastruktury z dnia 6 lu tego 2003 r., w s p r a w ie b e z p ie c z e ń ­ stwa i h ig ie n y p r a c y p o d c z a s w y k o n y w a n ia r o b ó t b u d o w la n y c h (D z . U. nr 47 z. 2003 r., p oz. 401 ) [ Z A P 40]. R ozporządzen ie M inistra Spraw W ew n ętrzn y ch i A d m in istra cji z dnia 21 kw ietnia 2006 r. w s p r a w ie o c h r o n y p r z e c iw p o ż a r o w e j b u d y n k ó w , innych o b ie k tó w b u ­ dow lanych i te r e n ó w (D z . U. nr 80 z 2006 r„ p oz. 5 6 3 ) | Z A P 45|. R ozporządzen ie M inistra Spraw W ew n ętrzn y ch i A d m in istra cji z dnia 16 sierpnia !999r., w s p r a w ie w a r u n k ó w te c h n ic z n y c h u ż y tk o w a n ia b u d y n k ó w m ie s z k a l­ nych (D z . U. nr 74 z 1999 r„ p oz. 8 3 6) [ Z A P 2.7-4 (w y c ią g ).

w a cze sauny PN-I-ID 60364-7-712:2007 Instalacje elek tryczn e w obiektach budow lanych. Część7-712: W ym aga­ nia dotyczące specjalnych in stalacji lub lokalizacji. F oto w oltaiczn e (PV) ulclady zasilania PN-HD 603 S1:2006/A3:2007(U) Kable e lek tro en erg etyczn e na n apięcie zn a m io n o w e 0,6/ lkV PN-EN 1363-1:2001 Badania o dp orn ości o g n io w e j. C zęśćl: W ym a gan ia ogóln e PN-EN 50200:2003 M etod a badania palności cienkich p rz e w o d ó w i kabli b ez ochrony specjalnej s tosow an ych w o b w oda ch za bezp ieczających

* | Z A P 5 7 ] Z b ió r A k t ó w P r a w n y c h z w ią z a n y c h z b u d o w n ic tw e m , poz. 57. Odrębne w y d a w n ic t w o P O L C E N w y m ie n n o k a r ik o w c , k w a rt a ln ik a k tu a lizo w a n y.

USTAW A z dnia 10 k w ietn ia 1997 r.

z dnia 10 k w ietn ia 1997 r.

P raw o energetyczne 1

P r a w o e n e r g e ty c z n e 1

(t.j. D z. U . z 2006 r. N r 89, p oz. 625, zm . N r 104, p oz. 7 0 8 ", N r 158, p oz. 1123'2,

(t.j. D z. U . z 2006 r. N r 89, p oz. 625, zm . N r 104, p oz. 7 0 8 ", N r 158, p oz. 1 12312,

N r 170, p oz. 1217'3, z 2007 r. N r 21, p oz. 124", N r 52, p oz. 3 4 3 15, N r 115, p oz. 790‘V N r 130, p oz. 9 0 5 l7)

$(,• 170, p oz. 1217 13, z 2007 r. N r 21, p oz. 124M, N r 52, p oz. 34 3 15, N r 115, poz. 79 0 16, N r 130, p oz. 9 0 5 l7)

S p is tr e ś c i r o z d z ia łó w

R o z d z ia ł 1 P r z e p is y o g ó ln e

R o z d z ia ł 1. P rz e p is y o g ó l n e .............................................................................................

119

D osta rczan ie p a liw i en ergii ..................................................................... P o lity k a en ergety czn a ................................................................................. O rgan d o spraw reg u la cji gosp od ark i p a liw a m i ie n e r g i ą ................... K o n c e s je i t a r y f y ........................................................................................... U rząd zen ia , instalacje, sieci i ich e k s p lo a t a c ja ...................................... K a r y p ien iężn e ............................................................................................. Z m ia n y w przepisach o b o w ią zu ją cy c h , p rzep isy p rz e jś c io w e

130 171 167 172 183 185

Zakres przedm iotowy i stosowania ustawy 1. U staw a ok reśla zasady k ształtow an ia p o lity k i en ergetyczn ej państw a, zasady i warunki zaop atrzen ia i u ży tk ow a n ia p a liw i en ergii, w tym ciepła, o ra z d ziałaln ości przedsiębiorstw e n ergety czn y ch , a tak że określa o rgan y w ła ś c iw e w spraw ach g osp od ar­ ki paliw am i i energią.

i k oń cow e

188

pewnienia b e zp ie-czeń stw a e n e rg e ty c zn e g o , o s z c zę d n e g o i racjon a ln ego u żytkow ania

R o z d z ia ł R o z d z ia ł R o z d z ia ł R o z d z ia ł R o z d z ia ł R o z d z ia ł R o z d z ia ł

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

.......................................................................................................

A rt. 1

2. C e le m ustaw y je s t tw o rz e n ie w aru n k ó w d o zr ó w n o w a ż o n e g o ro z w o ju kraju, za ­ paliw i en ergii, ro zw o ju k onku rencji, p rzec iw d zia ła n ia n e g a ty w n y m skutkom natural­ nych m on o p oli, u w zględ n ia n ia w y m o g ó w och ro n y środ ow i-sk a, zo b o w ią za ń w y n ik a ją ­ cych z u m ów m ię d zy n a ro d o w y c h o ra z ró w n o w a ż e n ia in teresów p rzed sięb iorstw e n erge­ tycznych i o d b io rc ó w p a liw i energii." 3. P rz e p is ó w ustaw y nie stosuje się do: 1) w y d o b y w a n ia k op alin z e z łó ż o ra z b e z z b io r n ik o w e g o m aga zyn ow a n ia p a liw w za ­ kresie u regu low an ym ustaw ą z dnia 4 lu tego 1994 r. - P ra w o g e o lo g ic z n e i g ó rn i­ cze (D z . U . N r 27, p oz. 96, z późn. zm .);* 2 ) w y k o rzy s ty w a n ia en ergii a to m o w e j w

zak resie u regu lo w an ym

ustaw ą z dnia

10 k w ietn ia 1986 r. - P ra w o a to m o w e (D z . U. N r 12, poz. 70, z 1987 r. N r 33, p oz. 180, z 1991 r. N r 8, p oz. 28, z 1994 r. N r 90, p oz. 418, z 1995 r. N r 104, p oz. 515 o ra z z 1996 r. N r 24, poz. 110 i N r 106, p oz. 496). A rt. 2 (sk reślon y). A rt. 3 D e fin ic je ustawowe U ży te w ustaw ie określen ia ozn aczają: 1) energia - e n ergię p rzetw o rzo n ą w d o w o ln e j postaci; 2) cie p ło - en ergię c ie p ln ą w w o d z ie g o rą c ej, parze lub w innych nośnikach; 3) p aliw a — p aliw a stale, c ie k le i g a z o w e b ędące nośnikam i en ergii ch em iczn ej; la) p a liw a g a z o w e - g a z zie m n y w y s o k o m e ta n o w y lub zaa zoto w an y, w tym skroplony g a z zie m n y oraz propan-butan lub inne rod za je gazu p aln ego, dostarczane za p o m o ­ c ą sieci g a z o w e j, n ie za leżn ie od ich p rzezn aczen ia ;" 4) p rzesyłan ie - transport:

120

U STAW A P R A W O E N E R G E T Y C Z N E

VADEM ECU M ELEKTRYKA

121

a) p a liw g a z o w y c h o ra z en ergii elek try czn ej siecia m i p rz e s y ło w y m i w celu ich do­

sca je g o w y d o b y c ia d o zakładu o c zy s zc za n ia i ob rób k i lub d o term inalu alb o w y ­

starczania do sieci d ystryb u cyjn ych lub o d b iorcom k o ń c o w y m p rzyłą czo n y m do sieci p rzes y ło w y c h , b) p a liw cie k ły c h s iecią ru rociągów , c ) ciepła s ie c ią c ie p ło w n ic z ą d o o d b io rc ó w p rzyłą czo n y ch do tej sieci - z w y łą c ze n ie m s p rze d a ży tych p a liw lub energii;" 5) dystrybucja: a) transport p a liw g a z o w y c h o ra z en ergii e lek tryczn ej sieciam i dystrybucyjnym i

k orzystyw a n e d o transportu gazu zie m n e g o d o k o ń c o w e g o p rzeła d u n k ow eg o ter­ minalu p rz y b rze żn e g o ;“

w celu ich dostar-czania o d b iorcom , b ) ro zd zia ł p a liw cie k ły c h d o o d b io rc ó w p rzyłą c zo n y ch do sieci ru rociągów , c ) rozd zia ł ciepła do o d b io r c ó w p rzy łą c zo n y ch d o sieci c ie p ło w n ic ze j - z w y łą c ze n ie m s p rze d a ży tych p a liw lub e n e rg ii;“ ob rót — d ziałaln ość g o s p o d a rc z ą p o le g a ją c ą na handlu h u rtow ym alb o detalicznym p a liw a m i lub energią; 6a ) sp rzed aż — b ezp ośred n ią sp rzed aż p a liw lub en ergii p rz e z p o d m io t zajm u jący się ich w y tw a rza n ie m lub odsprzedaż, tych p a liw lub en ergii p rzez p od m iot zajm ujący się ich o b rotem ;“ 7 ) p rocesy en ergety czn e — tech n iczn e p ro cesy w zak resie w ytw arzan ia, przetwarzania, przesyłania, m a-ga zyn ow a n ia , dystrybu cji o ra z u żytk ow an ia p a liw lub en ergii; 8) zaop atrzen ie w cie p ło , e n ergię elek tryczn ą, p aliw a g a z o w e — procesy związane z dostarczan iem ciepła, en ergii ele k try c zn e j, p a liw g a z o w y c h d o o d b io rc ó w ; 9 ) urządzenia — urządzenia tech n iczn e stosow an e w procesach en ergetyczn ych ; 10) instalacje — urządzenia z układam i p ołączeń m ię d zy nim i; l Oa) instalacja m a ga zyn o w a — instalację u ży w a n ą do m a ga zyn ow a n ia p aliw gazow ych, w tym b e zzb io rn ik o w y m aga zyn gazu zie m n e g o o ra z p ojem n ości m a g a zy n o w e ga­

l i d) g a zo c ią g m ię d z y s y s le m o w y — g a z o c ią g p rz e s y ło w y p rz e b ie g a ją c y p rz e z granicę państw czlo n k o w -s k ic h U n ii E u ropejskiej lub państw c zło n k o w s k ich E u ropejskie­ g o P orozu m ien ia o W o ln y m Handlu ( E F T A ) - stron u m o w y o E uropejskim O b sza­ rze G o sp od a rczy m , w y łą c z n ie w celu p ołączen ia k ra jow y ch system ów p rz es y ło ­ w ych tych państw ;“ I le ) gazociąg bezpośredni - gazociąg, który został zbudow any w celu bezpośredniego d o­ starczania p aliw g a zow yc h do instalacji odbiorcy z pom inięciem systemu g a zo w eg o ; 111) linia b ezpośrednia - lin ię ele k tro en e rg e tyc zn ą łączącą w y d z ie lo n ą jed n ostk ę w y ­ twarzania en ergii elek -try czn ej b ezp ośred n io z o d b io rc ą lub lin ię e le k tro en e rg e ty c z­

6)

z o c ią g ó w , będącą w ła s n o ś cią p rzed sięb iorstw a e n e rg e ty c zn e g o lub eksploatowana p rzez to p rzed sięb iorstw o, w łą c zn ie z c z ę ś c ią instalacji sk ro p lo n eg o gazu ziem ne­ g o u ży w a n ą do je g o m a ga zyn ow a n ia , z w y łą c ze n ie m tej czę ś ci instalacji, która jest w y k o rzys ty w a n a d o d zia ła ln ości p ro d u k cyjn ej, o ra z instalacji służącej w yłącznie do rea liza -cji zadań op e ra to ró w system u p rz e s y ło w e g o g a z o w e g o ;15 10b) instalacja sk ro p lo n eg o gazu zie m n e g o — term inal p rzezn a czo n y do: a) skraplania gazu z ie m n e g o lub b ) sprowadzania, wyładunku i reg a zy fik a e ji sk roplonego gazu zie m n e go w ra z z in­ stalacjam i p o m o c n ic zy m i i zbiorn ik am i m a ga zyn o w y m i w yk orzystyw an ym i w procesie rog azy fik acji i dostarczania gazu zie m n e g o d o systemu p rzesyłow ego - z w y łą c ze n ie m czę ś ci term inalu służącej d o m a ga zyn o w a n ia ;“ I 1 ) sieci - instalacje p o łą c zo n e i w sp ółp racu jące z e sobą, służące do przesyłania lub dystrybu cji p a liw lub en ergii, n ależące d o p rzed sięb iorstw a e n e rg e ty c zn e g o ;“ I la ) sieć p r z e s y ło w a sieć g a z o w ą w y s o k ic h ciśnień, z w y łą c ze n ie m g a z o c ią g ó w ko­ palnianych i b ezp o-śred nich , alb o sieć e le k tro en e rg e tyc zn ą n a jw y ższy c h lub w yso­ kich napięć, za której ruch s ie c io w y je s t o d p o w ie d zia ln y operator system u przesy­ ło w e g o ;“ I Ib ) sieć dystrybu cyjna — sieć g a z o w ą w y s o k ic h , średnich i niskich ciśnień, z w y łą c ze ­ niem g a z o c ią g ó w kopaln ianych i b ezp ośrednich , albo sieć e le k tro en e rg e tyc zn ą w y­ sokich, średnich i niskich napięć, za której ruch s ie c io w y je s t o d p o w ie d zia ln y ope­ rator system u d y s try b u c y jn e g o ;“ I ł c ) sieć g a z o c ią g ó w kopaln ian ych (z ło ż o w y c h , k o le k to ro w y c h i e k sp e d y c y jn y c h )

ga­

zo c ią g lub sieć g a z o c ią g ó w w y k o rzy s ty w a n e d o transportu gazu zie m n e g o z m iej­

ną łączącą je d n o s tk ę w y tw a rza n ia en ergii elek tryczn ej p rzed sięb iorstw a e n erge­ ty czn eg o z instalacjam i n a leżącym i d o tego p rzed sięb iorstw a al-b o instalacjam i na­ leżącym i d o p rzed sięb iorstw od n ie g o zależn ych ; ||g) k oord yn ow an a sieć 110 k V - czę ś ć sieci dystrybu cyjn ej l 10 kV, w której p rz ep ły ­ w y en ergii e lek try cz-n ej z a le ż ą także od w aru n ków pracy sieci p rz e s y ło w e j;“

12)

p rzed sięb iorstw o en ergety czn e - p od m iot p ro w a d zą c y d ziałaln ość gosp od a rczą w zakresie w ytw a rza n ia , p rzetw arzania, m a ga zyn ow a n ia, przesyłania, dystrybu cji paliw alb o en ergii lub obrotu nim i;

12a) p rzed sięb iorstw o

zin te gro w a n e p i o n o w o p rzed sięb iorstw o en ergety czn e lub gru­ pę przed sięb iorstw , których w za jem n e rela cje są ok reślon e w arl. 3 ust. 2 ro zp o rzą ­ dzenia nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sp raw ie kon troli koncentracji przed sięb iorstw (D z . U rz. W E L 024 z 2 9.01.2004), zajm u jące się: a) w odn iesieniu d o p a liw g a zo w y c h : - przesyłan iem lub - dystrybu cją, lub - m a ga zyn ow a n iem , lub - skraplaniem - oraz w y tw a rza n ie m lub s p rzed ażą tych paliw , albo b) w odn iesieniu d o en ergii elek try czn ej: - p rzesyłan iem lub - d ystrybu cją - oraz w y tw a rza n ie m lub sp rzed ażą tej e n e rg ii;“

! 2b) u żytk ow n ik system u - p od m iot d ostarczający p aliw a g a z o w e do system u g a z o w e ­ g o lub zaop a tryw a n y z teg o system u albo p o d m io t dostarczający en ergię e le k try c z­ ną do system u e le k tro en e rg e ty c zn e g o lub zaop a tryw a n y z tego system u;“ 13) od b iorca - k a żd e go , kto otrzy m u je lub pobiera p aliw a lub en ergię na p odstaw ie u m ow y z p rzed sięb ior-stw em en ergety czn y m ; I3a) odbiorca k o ń c o w y - o d b iorcę d ok on u ją c e go zakupu p a liw lub en ergii na własny u żytek;“ 13b) od b iorca p a liw g a z o w y c h lub en ergii elek tryczn ej w gosp od a rstw ie d o m o w y m — o d b iorcę k o ń c o w e g o d ok on u ją c e go zakupu p a liw g a zo w y c h lub en ergii e le k try c z­ nej w y łą c z n ie w celu ich zu ży c ia w g o-sp od arstw ie d o m o w y m ;“ 14) g m in a g m in y o ra z zw ią zk i i p orozu m ien ia m ięd zy g m in n e w zak resie u regu lo w a ­ nym ustaw ą z dnia 8 marca 1990 r. o sam orząd zie gm in n ym (D z . U. z 2001 r. N r 142, p oz. 1591, z 2002 r. N r 23, poz. 220, N r 62, poz. 558, N r 113, poz. 984, N r 153, poz. 1271 i N r 214, poz. 1806 ora z z. 2003 r. N r 80, poz. 717);

122

VADEM ECU M ELEKTRYKA

15 ) regu lacja - stoso w an ie ok reślo n ych ustaw ą ś ro d k ó w praw nych, w łą c zn ie z konce­ sjon ow a n iem , slu żą-cych d o za p e w n ien ia b e zp ieczeń stw a e n e rg e ty c zn e g o , prawi­ d ło w e j gosp od ark i p a liw a m i i e n e rg ią o ra z och ro n y in teresów o d b io rc ó w ;

p ffl© S il

1°' wypadku wystąpienia zakłóceń dostuw (u c h y lo n y )1

1.

P olityk a en ergetyczn a państwa je s t o p ra c ow y w a n a z g o d n ie z zasadą zr ó w n o w a ­ żonego rozw o ju kraju i zaw iera:

162

VAPE M E CU M E LE K TR Y K A ■“

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

______________________ POl*_£#f ~ ~

14)

1) o cen ę rea liza c ji p o lity k i e n ergety czn ej państw a za pop rzedn i okres; c zę ś ć p ro gn o s ty c zn ą o b e jm u ją c ą okres nie krótszy n iż 20 lat; 3 ) program działań w y k o n a w c z y c h na okres 4 lat z a w ie ra ją c y instrum enty je g o reali-

2)

w yk az p rz e p is ó w za w iera ją c y c h instrum enty e k o n o m ic zn o -fin a n s o w e w sp ierają ce p od ejm ow an ie n o w y ch in w es ty c ji w zak resie w ytw a rza n ia , m aga zyn ow a n ia , skra­ plania i transportu gazu z ie m n e g o .'2 3. S p raw ozdania, o których m o w a w ust. 1, za w ie r a ją tak że w n io s k i w y n ik a ją c e ze

zacji. 2. P o lity k ę en e rge ty c zn ą państw a op ra c o w u je się c o 4 lala."

s p r a w o w a n i a nadzoru nad b e zp iec ze ń stw e m zaop atrzen ia w g a z z ie m n y i e n ergię e le k ­

tryczną. 4. M in ister w ła ś c iw y d o spraw gosp od ark i o g ła s za spraw ozdan ia, o których m o w a w ust. 1, w d ro d ze o b w ie s zc ze n ia , w D zien n ik u U r z ę d o w y m R z e c z y p o s p o lite j P olsk iej Monitor P o ls k i” , d o dnia 31 lip ca d a n eg o roku.

A r t . IS a

Przyjęcie polityki energetyczny 1. R ada M in istrów , na w n io s e k m inistra w ła ś c iw e g o d o spraw gosp od arki, przyj,

5. Spraw ozdania, o których m o w a w ust. 1, m inister w ła ś c iw y d o sp raw gosp od ar­ ki przekazuje K o m is ji E u rop ejsk iej d o dnia 31 sierpnia: 1) co roku — d o ty c zą c e gazu zie m n e g o ; 2) co 2 lata - d o ty c zą c e en ergii e le k try c zn e j.“

m uje p o lity k ę en e rge ty c zn ą państwa. 2. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw gosp od arki ogłasza, w d ro d ze obwieszczenia, w D zien n ik u U r z ę d o w y m R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j „M o n ito r P o ls k i’ , p rz y ję tą przez R ad ę M in is tró w p o lity k ę e n e rg e ty c zn ą państw a .11

A r t . 15e

A r t . 15b

Sprawozdanie w sprawach konkurencji

Sprawozdania z wyników nadzoru 1. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw gosp od arki op racow u je, w term in ie do dnia 30

\

c ze rw c a d an ego roku, sp raw ozd an ia z w y n ik ó w nadzoru nad b e zp iec ze ń stw e m zaopa-

;

trzenia w g a z zie m n y i en e rgię elektryczn ą. 2. Sp raw ozd an ia, o k tórych m o w a w ust.

; i

. . . . 1, z a w ie ra ją in fo rm a cje obejmujące

w s zc ze g ó ln o ś c i: 1) p o p y t i p od aż gazu z ie m n e g o i en ergii elek try czn ej;

i

2)

źród ła i kierunki zaop atrzen ia g osp od arki k ra jow ej w g a z zie m n y i energię elek­

3) 4)

tryc zn ą ora z m o ż liw o ś c i d ysp on ow a n ia tym i źród łam i; stan infrastruktury tech n iczn ej sektora g a z o w e g o i ele k tro en e rg e tyc zn e go ; działan ia p o d e jm o w a n e d la p ok rycia s z c z y to w e g o za p o trzeb o w a n ia na g a z ziemny i en e rgię e le k try c zn ą ora z p ostęp ow a n ie w przypadku n ie d o b o ró w ich dostaw;

5) 6)

: j

j

p o zio m zap asó w :

: ; ,

c e n o w ą gazu z ie m n e g o i en ergii ele k try c zn e j; 8) skuteczność p o d e jm o w a n y c h d ziałań w zak resie

■ i

b e zp ieczeń stw a zaopatrzenia

ności p rz e s y ło w y c h gazu zie m n e g o , p o d e jm o w a n e d ziałan ia i w p ro w a d zo n e ogran iczen ia , o których m ow a w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach rop y n a ftow e j, p rodu któw n a ftow ych i gazu zie m n e g o oraz zasadach p ostęp ow a n ia w sytuacjach za g ro że n ia bezpieczeństw a pa-

13) zakres u m ów dostarczan ia gazu z ie m n e g o d o system u g a z o w e g o w R z e c z y p o s p o ­ litej P ols k ie j, zaw artych p rz e z p rzed sięb iorstw a en ergety czn e na okres dluzszy ni/ d zie s ięć lat, w s z c z e g ó ln o ś c i okres ich o b o w ią zy w a n ia , strukturę sprzedaży g>©> zie m n e g o , z w y łą c z e n ie m in fo rm a cji p ra w n ie ch ron ionych;

biorstwa en ergetyczn e i ich zach ow ań sp rzeczn ych z zasadam i konku rencji na rynku energii elektrycznej o ra z p rzek azu je je , d o dnia 31 lipca k a żd e go roku, K o m is ji E uropej­

1) zm ianie

struktury w ła ś c ic iels k ie j p rzed sięb iorstw en ergety czn y ch d ziałających na rynku en ergii e le k try c zn e j;

2) podjętych

d ziałan iach m ających na celu zap e w n ien ie w y s tarczającej różn orod n ości uczestników rynku i zw ię k s ze n ia k onku rencji;

3) połączeniach z system am i innych państw.

, :

\

1

8

A r t . I5 d

Inform acje dla ministra

(u chylon y )15 A r t . 16

j ;

liw o w e g o państwa i za k łóceń na rynku n a fto w y m (D z . U. N r 52, p oz. 34 3) oraziclt w p ły w na warunki kon ku ren cji na rynku gazu z ie m n e g o ;15 12) p ojem n ość c zy n n ą instalacji m a g a zy n o w y c h gazu zie m n e g o ;

U rzęd u R e g u la cji E n ergetyk i w e w s p ółp ra cy z m inistrem w ła ś c iw y m do spraw Skarbu Państw a ora z P re ze s e m U rzęd u O ch ron y K on k u ren cji i K on su m en tów opracowuje sp raw ozd an ie d o ty c zą c e n a du żyw an ia p o z y c ji dom in u jącej p rz e z p rzed się­

j

o d d zia ły w a n ie sektora g a z o w e g o i e le k tro en e rg e ty c zn e g o na ś ro d ow isk o;

w g a z z ie m n y i en e rgię elek try czn ą; 9) p rz e w id y w a n e za p o trzeb o w a n ie na g a z zie m n y i en e rgię elektryczn ą; 10) plan ow an e lub b ędące w b u d o w ie n o w e m oc e źró d e ł en ergii elek tryczn ej lub zdol­

1. Prezes

skiej. 2. S praw ozdanie, o k tórym m o w a w ust. 1, za w iera in fo rm a cje o:

a) gazu zie m n e g o , b ) p a liw w y k o rzy s ty w a n y c h d o w y tw a rza n ia en ergii ele k try c zn e j; 7) sytuację e k o n o m ic zn ą p rzed sięb iorstw e n ergety czn y ch , w tym konkurencyjność

11 )

163

Plany rozwoju 1. Przed sięb iorstw a en e rge ty c zn e zajm u jące się p rzesyłan iem lub d ystryb u cją p a liw gazowych lub en ergii s p o rzą d za ją dla obszaru s w o je g o działan ia plany ro zw o ju w zak re­ sie zaspokojenia o b e c n e g o i p rz y s z łe g o za p o trzeb o w a n ia na p a liw a g a z o w e lub energię, uwzględniając m ie js c o w y plan zag o s p o d a ro w a n ia p rzestrzen n ego alb o kierunki r o z w o ­ ju gminy określone w studium uw arunkow ań i k ieru n k ów zagosp od arow an ia p rzestrzen­ nego gminy." 2. Przed sięb iorstw a, o których m o w a w ust. 1, s p o rzą d za ją plany ro zw o ju w zak re­ sie zaspokojenia o b e c n e g o i p rz y s z łe g o za p o trzeb o w a n ia na paliw a g a z o w e , energię elektryczną lub c ie p ło na ok resy nie krótsze n iż trzy lata. 5. Plany, o których m o w a w ust.

j. I)

1, o b e jm u ją w

s zc ze g ó ln o śc i:

p rzew idyw an y zakres dostarczania p a liw g a zo w y c h , en ergii elek try czn ej lub ciePla;

164

VADEMECUM ELEKTRYKA

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

21l £ íí

2)

p rze d s ię w zię c ia w zak resie m od ern iza cji, ro zb u d o w y alb o b u d o w y sieci oraz ewenlualnych n o w y ch źró d e ł p a liw g a z o w y c h , en ergii elek tryczn ej lub ciepła, w tyni źród eł od n aw ialn ych ; 2a ) p rze d s ię w zię c ia w zak resie m od ern iza cji, ro zb u d o w y lub b u d ow y połączeń z systernami g a z o w y m i alb o z system am i ele k tro en e rg e tyc zn ym i innych państw;" 3 ) p rz e d s ię w zię c ia ra cjon a lizu jące zu ż y c ie p a liw i en ergii u o d b io rc ó w ; 4 ) p rz e w id y w a n y sposób finan sow an ia in w esty cji; 5 ) p rz e w id y w a n e p rz y c h o d y n iezb ęd n e d o rea liza cji p lanów ; 6) p rz e w id y w a n y h arm on ogram rea liza cji in w estycji, 4. Plany, o których m o w a w ust. 1, p o w in n y za p ew n iać m in im a liza c ję nakładów i k o s ztó w p on oszon ych p rz e z p rzed sięb iorstw o en ergetyczn e, tak aby nakłady i koszty nie p o w o d o w a ły w p o s zc ze g ó ln y c h latach n adm iern ego w zrostu cen i staw ek opłat dla p a liw g a z o w y c h , en ergii e le k try c zn e j lub ciepła, p rzy zap ew n ien iu c ią g ło ś ci, niezawod­ ności i ja k o ś c i dostaw. 5. W celu racjon a liza cji p rz e d s ię w zię ć in w esty cyjn ych , p rzy sporządzaniu planów, o których m o w a w ust. 1 , p rzed sięb iorstw a en ergety czn e zajm u jące się przesyłaniem lub d ystry b u cją p a liw g a z o w y c h lub en ergii są o b o w ią za n e w sp ó łp ra co w a ć z przyłączony­ mi p od m iotam i o ra z g m in am i, na których ob szarze p rzed sięb iorstw a te w y k o n u ją dzia­ łalność gosp od arczą; w sp ółp raca p ow in na p o le g a ć w s zc ze g ó ln o śc i na: 1) p rzek a zyw a n iu p rz y łą c zo n y m p o d m io to m in form acji o plan ow an ych przedsięw zię­ ciach w takim zak resie, w ja k im p rz e d s ię w zię c ia te b ęd ą m iały w p ły w na pracę urządzeń p rz y łą c zo n y ch d o sieci alb o na zm ian ę w aru n ków p rzyłączen ia lub dosta­ w y p aliw g a zo w y c h lub en ergii; 2 ) zap ew n ien iu spójn ości m ię d zy planam i p rzed sięb iorstw en ergetyczn ych a założe­ niami i planam i, o których m ow a w art. 19 i 20."

6. P ro jek ty planów , o których m ow a w ust. I, p o d le g a ją u zgodn ien iu z Prezesem U rzędu R egu la cji E n ergetyk i, z w y łą c ze n ie m p lan ó w ro zw o ju p rzed sięb iorstw energe­ tyczn ych w y k on u ją cych d ziałaln ość g o s p o d a rczą w zak resie przesyłania lub dystrybu­

165

sięwzięć zm n ie js za ją c y c h za p o trzeb o w a n ie na en e rgię e le k try c zn ą na warunkach p re fe ­ r e n c y j n y c h , oraz m iejsce i term in udostępnienia dokum entacji p rzeta rg ow ej. 3. D o przetargu stosuje się o d p o w ie d n io p rzep is y art. 9i ust. 4 -9 .1,1 3a. W przetargu m o g ą u czestn iczy ć także p o d m io ty nieb ęd ące przed sięb iorstw am i e n e r g e t y c z n y m i , 1''

4. P rzed sk ierow a n iem o g ło s ze n ia o przetargu d o B iuletynu U rzęd u R egu lacji Energetyki P rezes U rzęd u R e gu la cji E n ergetyk i uzgadnia z m inistrem w ła ś c iw y m do s p ra w finansów p u b liczn ych i z inn ym i w ła ś c iw y m i organam i adm inistracji p aństw ow ej

rodzaje instrum entów, o których m o w a w ust.

2.

5. O kreślając w dokum entacji p rzeta rg o w ej kryteria oc e n y o fe rt oraz dokonując wyboru ofe rty na b u d ow ę n o w y ch m o c y w y tw ó rc z y c h en ergii elek try czn ej lub rea liza­ cję p rzed sięw zięć zm n ie js za ją c y c h za p o trzeb o w a n ie na tę energię, P rezes U rzędu R e g u ­ l a c j i ' E nergetyki kieru je się: 1) p olity k ą en e rg e ty c zn ą państwa;

2) b ezp ieczeń stw em system u ele k tro en e rg e tyc zn e go ; 3) w ym agan iam i d o ty c zą c y m i och ro n y zd ro w ia i środ ow isk a o ra z b ezp ieczeń stw a

pu­

b liczn ego;

4) efek ty w n o ś c ią en e rge ty c zn ą i e k o n o m ic zn ą p rz ed s ię w zię c ia ; 5); lok a liza cją b u d o w y n o w y ch m o c y w y tw ó rc z y c h energii elek try czn ej; ń) rodzajem p a liw p rzezn aczo n y ch d o w y k orzysta n ia w n o w y ch m ocach w y tw ó r ­ czych en ergii elek tryczn ej.

6. Prezes U rzęd u R e gu la cji E n ergetyk i przek azu je K o m is ji E uropejskiej warunki przetargu w term in ie u m o żliw ia ją c y m ich op u b lik o w a n ie w D zienn iku U rz ę d o w y m Unii Europejskiej co najm niej na 6 m ie s ię c y przed dniem zan ik n ięcia składania ofert o p rzy ­ stąpieniu d o przetargu. 7. Prezes U rzędu R e gu la cji E nergetyk i zaw iera z uczestnikiem przetargu, k tórego oferta została w ybrana, u m ow ę, w której określa się w s zc ze g ó ln o ś c i o b o w ią zk i uczest­ nika, rodzaje instrum entów, o których m ow a w ust. 2, oraz zasady rozlic za n ia wsparcia finansowego w y n ik a ją c e g o z tych instrum entów.

cji: 1) p a liw g a zo w y c h , dla m niej n iż 50 o d b io rc ó w , którym p rzed sięb iorstw o to dostarcza roczn ie m niej n iż 50 m in m3 tych p a liw ; 2) energii elek try czn ej, dla m niej niż 100 od b io rc ó w , którym p rzed sięb iorstw o to do­ starcza roczn ie m niej n iż 50 G W h tej en ergii; 3 ) ciepła."

8. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw gosp od arki ok reśli, w d ro d ze rozp orząd zen ia, s zc ze ­ gółowe w y m a gan ia co d o zaw artości dokum entacji p rzeta rg ow ej na b u d ow ę now ych mocy w y tw ó rc z y c h en ergii e lek tryczn ej lub na rea liza c ję p rz e d s ię w zię ć zm n iejsza ją ­ cych zap o trzeb o w an ie na en ergię ele k try c zn ą o ra z warunki i tryb o rg an izo w an ia i p rze ­ prowadzania przetargu, w tym p o w o ły w a n ia i pracy k om isji p rzeta rg o w ej, kierując się

A n i. 16 a

potrzebą zap ew n ien ia p rzejrzystych w aru n ków i k ry te rió w przetargu ora z rów n o p ra w ­ nego traktowania je g o u czestn ik ó w .1'1

Przetarg na budowę nowych mocy wytwórczych 1. W przypadku m o żliw o ś c i w ystąpienia niedoboru w zakresie zaspokojenia długo­ ok re so w e go zapotrzebow ania na energię elektryczną, po stw ierdzeniu p rzez ministra wła­ ś c iw e g o do spraw gospodarki, na podstaw ie spraw ozdania, o którym m ow a w art. 151)

A r t . 17

ust. I, że istniejące i będące w trakcie b u d ow y m oce w y tw ó rc ze energii elektrycznej oraz p rzed sięw zięcia racjonalizujące je j zu ży c ie nie zap ew n ia ją d łu go ok reso w ego bezpieczeń­ stwa dostaw tej energii, P rezes U rzędu R egu la cji Energetyki ogłasza, organizu je i przepro­ w adza przetarg na b udow ę n o w y ch m o c y w y tw ó rc zy c h energii elektrycznej lub realizację

Sam orząd w o je w ó d z tw a u czestn iczy w planow aniu zaopatrzenia w en ergię i p ali­ wa na ob szarze w o je w ó d z tw a w zak resie ok reślo n ym w art. 19 ust. 5 o ra z bada z g o d ­ ność planów zaopatrzenia w en ergię i p a liw a z p o lity k ą e n ergetyczn ą państw a ."1

p rzed sięw zięć zm n iejszających zap o trzeb o w an ie na energię elektryczną. 2. W o g łoszen iu o przetargu określa się p rzed m iot przetargu, je g o zakres, warunki uczestnictw a, rod zaje instrum entów e k o n o m ic zn o -fin a n s o w y c h ok reślon e w odrębnych przepisach, u m o żliw ia ją c y c h b u d ow ę n o w y ch m o c y w y tw ó rc z y c h lub rea liza cję pr/ed-

Kompetencje organów wojewódzMich

A r t . 18

Zadania gminy 1. D o zadań w łasnych g m in y w zak resie zaopatrzenia w en ergię elektryczn ą, c iep ło i paliwa g a z o w e n ależy:

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

166___________________________VADEMECUM ELEKTRYKA______________________ POlíjw# vu*í77

A r t . 20

1) p la n o w an ie i organ iza cja zaop atrzen ia w c iep ło , en e rgię ele k try c zn ą i p a liw a gazo, w e na ob szarze g m in y;

2)

167

Projekt planu zaopatrzenia

1. W

przypadku g d y plany p rzed sięb iorstw e n e rgety czn y ch nie za p e w n ia ją rea liza­ cji założeń, o k tórych m o w a w art. 19 ust. 8, w ó jt (b urm istrz, p rezyd en t m iasta) op raco­

p la n o w an ie ośw ie tle n ia m iejsc p u b liczn y ch i d ró g zn ajd u jących się na terenie gm¡_

ny;

wuje projekt planu zao p atrzen ia w c ie p ło , en ergię e le k try c zn ą i p a liw a g a z o w e , d la o b ­ szaru gm in y lub je j części. P ro je k t planu o p ra c o w y w a n y je s t na p od sta w ie u chw alon ych przez radę tej g m in y za ło że ń i w in ien b y ć z n im zgod n y. 2. P ro je k t planu, o k tórym m o w a w ust. 1, p o w in ie n zaw ierać:

3 ) fin an sow an ie ośw ie tle n ia ulic, p la c ó w i d ró g p u b liczn ych zn ajdujących się na tere­ nie g m in y .8 2. G m in a rea lizu je zadania, o k tórych m o w a w ust. I, z g o d n ie z p o lity k ą energe­ ty c zn ą państwa, m ie js c o w y m i planam i za g osp od a row a n ia p rzestrzen n ego alb o ustale­ niam i za w a rtym i w studium uw arunkow ań i k ieru n k ów za g osp od a row a n ia przestrzenne­ g o gm iny." 3. P rzep is y ust. I piet 2 i 3 nie m a ją zastosow an ia d o autostrad i d ró g ekspresowych w rozu m ien iu p rz e p is ó w o autostradach płatnych.

1) p ro p o zy c je

w zak resie ro zw o ju i m o d ern iza cji p o s zc ze g ó ln y c h system ów zao p a­ trzenia w cie p ło , en ergię e le k try c zn ą i p a liw a g a z o w e , w ra z z uzasadn ieniem e k o ­ n om iczn ym ;

la) p ro p o zy c je w zak resie w y k o rzys ta n ia o d n aw ialn ych źró d e ł en ergii i w ysok o-sp ra wnej k o g e n e ra c ji ;1,1 2) harm onogram rea liza cji zadań;

3a, (u c h y lo n y ). 4. (u c h y lo n y ).

3) p rzew id y w a n e

k o s zty rea liza c ji p ro p on o w a n ych p rz e d s ię w zię ć o ra z źró d ło ich f i ­

nansowania.

A r t . 19

3. (u c h y lo n y )"1 4. R ada g m in y uchw ala plan zaop atrzenia, o k tórym m o w a w ust. 1.

Projekt założeń 1. W ó jt (bu rm istrz, p rezy d en t m iasta) op ra c o w u je projekt za ło że ń d o planu zaopa­ trzenia w c ie p ło , en ergię e le k try c zn ą i p a liw a g a z o w e , zw a n y dalej „p ro je k tem założeń” . 2. P ro jek t za ło że ń sp orząd za się dla obszaru g m in y lub je j części. 3. P ro je k t za ło że ń p o w in ie n określać: 1) ocen ę stanu aktualnego i p rz e w id y w a n y c h zm ian zap o trzeb o w a n ia na ciep ło , energ ię e le k try c zn ą i p aliw a g a z o w e ; 2) p rz e d s ię w zię c ia racjon a lizu jące u ży tk o w a n ie ciep ła, en ergii elek tryczn ej i paliw gazow ych ; 3 ) m o ż liw o ś c i w y k orzysta n ia istniejących n a d w yżek i lokaln ych za s o b ó w paliw i en ergii, z u w zg lę d n ie n ie m en ergii elek try czn ej i c ie p ła w y tw a rza n yc h w odna-

j i : j j

5. W celu rea liza c ji planu, o k tóry m m o w a w ust. 110, gm in a m o ż e za w iera ć um o­ wy z p rzed sięb iorstw am i en ergety czn y m i. 6. W przypadku g d y nie je s t m o ż liw a rea liza cja planu na p od sta w ie um ów, rada gminy - dla zap ew n ien ia zaop atrzen ia w cie p ło , e n ergię e le k try c zn ą i p a liw a g a z o w e może w sk azać w d ro d ze u ch w ały tę czę ś ć planu, z k tórą p ro w a d zo n e na ob szarze g m i­ n y działania m u szą b y ć zgod n e.

i j

R o z d z ia ł 4 O r g a n d o s p r a w r e g u la c ji g o s p o d a r k i p a liw a m i i e n e r g ią

w y c h ;1'1 4 ) zakres w s p ółp ra cy z in n ym i gm in am i. 4. P rzed sięb iorstw a e n e rg e ty c zn e u dostępniają nieodp łatn ie w ó jto w i (burmistrzow i, p re zy d e n to w i m iasta) plany, o k tórych m o w a w art, 16 ust. 1, w zak resie dotyczącym

i ¡ ¡

A r t . 21

terenu tej g m in y o ra z p ro p o z y c je n iezb ęd n e d o o p racow a n ia projektu założeń . 5. P rojekt za ło że ń p o d le ga op in iow a n iu p rz e z sam orząd w o je w ó d z tw a w zakresie k oo rd yn acji w spółpracy' z inn ym i gm in am i o ra z w zak resie zg o d n o ś ci z p o lity k ą ener-

; i

g e ty e z n ą pań stw a ."1 6. P rojekt za ło że ń w y ld a d a się do p u b lic zn e g o w g lą d u na okres 21 dni, powiada­ m iając o tymi w sp osób p rz y ję ty z w y c z a jo w o w danej m iejs c o w o ś c i. 7. O s o b y i je d n o s tk i o rg a n iza cy jn e zain teresow an e zaop atrzen iem w cie p ło , ener­ g ię e le k try c zn ą i p a liw a g a z o w e na ob szarze g m in y m ają p raw o składać w n iosk i, za-

¡

strzeżenia i u w a gi do projektu zało żeń . 8. Rada g m in y u ch w ala za ło że n ia d o planu zaop atrzen ia w c iep ło , en ergię ciektryezn ą i p aliw a g a z o w e , rozpatrując je d n o c ze ś n ie w n iosk i, zastrzeżen ia i u w a gi zgloszon e w czasie w y ło ż e n ia projektu za ło że ń d o p u b lic zn e g o w gląd u .

4. P rezes U R E w y k o n u je zadania, o których m o w a w ust. 1, p rzy p o m o c y U rzędu Regulacji E n ergetyk i, z w a n e g o d alej „ U R E ” .

: j !

5. W ic e p re ze s a U R E p o w o łu je m inister w ła ś c iw y d o spraw g osp od arki, spośród osób n ależących do p a ń s tw o w e g o zasobu k a d ro w e g o , na w n ios e k P rezesa U R E . M in i­ ster w ła ś c iw y d o spraw g osp od arki o d w o łu je w ic e p re ze s a U R E .13 6. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw g osp od arki, w d ro d ze zarząd zen ia, nadaje statut URE, ok reślający je g o o rg a n iza cję w ew n ętrzn ą.

w ia ln yc h źród łach en e rgii, en ergii elek try czn ej i c ie p ła u ży tk o w e g o wytwarzanych w k og en era cji o ra z za g o s p o d a ro w a n ia ciepła o d p a d o w e g o z instalacji przem ysło­

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki 1. Zadania z zakresu spraw regu lacji g o sp od ark i p a liw a m i i e n e rg ią o ra z p ro m o w a ­ nia, konkurencji rea lizu je Prezes U rzęd u R e gu la cji E n ergetyk i, zw a n y dalej „P re ze s e m URE” . 2. P rezes U R E je s t centralnym organem adm inistracji rząd ow ej." 2a. P rezesa U R E p o w o łu je P rezes R a d y M in is tró w , spośród osób n a leżących do państwowego zasobu k a d ro w e go , na w n io s e k m inistra w ła ś c iw e g o d o spraw gosp od ar­ ki. Prezes R a d y M in is tró w o d w o łu je P rezesa U R E ."1 3. (u c h y lo n y )"

168

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

VADEMECUM ELEKTRYKA

d) m ak sym aln ego udziału op łat stałych w łączn ych opłatach za ś w ia d c ze n ie usług przesyłania lub d ystryb u cji dla p o s z c ze g ó ln y c h grup o d b io r c ó w w taryfach dla p a liw g a z o w y c h i en ergii, w p rzypadkach g d y w y m a g a teg o och rona interesów od b io rc ó w ;

A r t . 21 a

Inspekcje gospodarki energetycznej O rgan am i w ła ś c iw y m i w spraw ach regu lacji g osp od arki p a liw am i i en e rgią dla: 1) je d n o s te k o rg a n iza cy jn y c h p o d le g ły c h M in is tro w i O b ro n y N a ro d o w e j lub pivlCZ n ie g o na dzorow an ych , je d n o s te k org a n iza cy jn y ch P o lic ji, P ań stw ow ej Straży pu_ żarnej, S traży G ran iczn ej i Biura O ch ron y Rządu o ra z jed n ostek organizacyjnych w ię zie n n ic tw a p o d le g ły c h M in is tro w i S p ra w ie d liw o ś c i są inspekcje gospodarki en ergetyczn ej p o w o ły w a n e p rzez w ła ś c iw y c h m in istrów w u zgodn ien iu z Prezesem

! i

URE; ' 2 ) jednostek org a n iza cy jn y c h A g e n c ji B e z p ie c ze ń s tw a W e w n ę trzn e go , A g e n c ji Wy-

i !

w iad u i C en traln ego B iura A n ty k o ru p c y jn e g o są inspekcje gosp od arki energetyeznej p o w o ły w a n e p rz e z S z e ló w tych A g e n c ji w u zgodn ien iu z P rezesem U R E ." A r t . 22

.

j j !

Skład Urzędu Regulacji Energetyki 1. W skład U rzęd u R e g u la cji E nergetyk i w c h o d zą O d d zia ł C en tralny w Warszawie

i

o ra z następujące o d d zia ły teren ow e: 1) p ółn o cn o-zach od n i z s ie d z ib ą w S z c z e c in ie ; 2 ) p ółn o cn y z s ie d z ib ą w 3) zach odni z s ie d z ib ą w

169

Gdańsku; Pozn aniu ;

e) je d n o s tk o w y c h op łat zastęp czych , o których m o w a w art. 9a ust. 4) k on trolow an ie w y k on a n ia o b o w ią zk ó w , o których m o w a w art. 9a; 5) uzgadnianie p ro je k tó w p lanów , o których m o w a w art. 16;

8a ;M

6) w yzn a czan ie o p eratorów system ów , o których m o w a w art. 9h ust. 1; 7) udzielan ie i c o fa n ie zw o ln ie n ia z o b o w ią zk u św ia d czen ia usług, o których

m ow a

w art. 4 ust. 2, art. 4c, art. 4d ust. 1 i art. 4 e ust. 1;

8) zatw ierd zan ie

instrukcji ruchu i ek sploatacji sieci w zak resie b ilansow ania system u i zarządzania ogra n iczen ia m i sy s te m o w y m i; 9) o rgan izo w an ie i p rzep row a d za n ie p rzeta rg ó w d otyczących : a) w yłan ian ia s p rze d a w c ó w z urzędu, b) b u d ow y n o w y ch m o c y w y tw ó rc z y c h en ergii elek try czn ej i rea liza cji p rzed się­ w z ię ć zm n ie js za ją c y c h za p o trzeb o w a n ie na en ergię elektryczn ą; 10) k on trolow an ie standardów ja k o ś c io w y c h ob słu gi o d b io rc ó w o ra z k on tro low a n ie na w n iosek o d b io rc y d otrzym an ia param etrów ja k o ś c io w y c h p a liw g a z o w y c h i ener­ gii elek try czn ej;

11) kon trolow an ie

rea liza cji o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h z p rzep is ó w rozp orząd zen ia Parlamentu E u rop ejsk ieg o i R ad y nr 1228/2003/WE z dnia 26 c ze rw ca 2003 r. w sp raw ie w aru n ków dostępu do sieci w od n iesieniu d o transgranicznej w y m ia n y energii elek try czn ej (D z . U rz. W E L 176 z 15.07.2003); 1la) kon trolow an ie rea liza c ji o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h z p rzep is ó w rozp orząd zen ia Parlamentu E u rop ejsk iego i R a d y nr 1775/2005/WE z dnia 28 w rześn ia 2005 r. w sp raw ie w aru n k ów dostępu do sieci p rz e s y ło w y c h gazu zie m n e g o (D z . U rz. U E L 289 z 3.11.2005) oraz:

4) 5) 6) 7) 8)

w sch odn i z s ie d z ib ą w Lu b lin ie; ś ro d k o w o-zach od n i z s ie d z ib ą w L o d z i; p ołu d n io w o-za ch od n i z s ie d z ib ą w e W ro c ła w iu ; p o łu d n io w y z s ie d z ib ą w K a to w ic a c h ; p o łu d n io w o-w sc h od n i z s ie d z ib ą w K ra k o w ie . 2. M in ister w ła ś c iw y do spraw gosp od arki ok reśli, w d rod ze rozp orząd zen ia, szcze­ g ó ło w y za s ię g terytorialn y i w ła ś c iw o ś ć r z e c z o w ą z u w zględ n ien iem granic powiatów. 3. D y re k to rzy o d d z ia łó w U R E są p o w o ły w a n i i o d w o ły w a n i p rzez Prezesa U RL.

a) zatw ierd zan ie in fo rm a cji p od aw a n ych do w ia d o m o śc i p u blicznej p rz e z op erato­ rów system ów p rz e s y ło w y c h g a zo w y c h , o których m ow a w art. 6 te g o rozp orzą ­ dzenia, oraz w y ra ża n ie z g o d y na o g ra n ic ze n ie zakresu publikacji tych in form a­

A r t . 23

Zadania Prezesa u iii.

cji, b) op in io w a n ie w n io s k ó w o p e ra torów s ystem ów p rzes y ło w y c h g a z o w y c h o w y k o ­ rzystanie p rz e z u ży tk o w n ik ó w sieci p rz e s y ło w y c h n iew yk orzystan ych zd oln ości p rz e s y ło w y c h tych sieci, w przypadkach, o których m o w a w art. 5 ust. 4 tego rozp orząd zen ia, c) zatw ierd zan ie sposobu w y k orzysta n ia p rzez o p eratorów s ystem ów p rz es y ło ­ w y c h g a z o w y c h p rz y c h o d ó w u zysk iw an ych z tytułu udostępniania p rzez nich n iew yk orzystan ej a za re ze rw o w a n e j zd oln ości sieci p rz es y ło w y c h ;"' 12) rozstrzygan ie sp o ró w w zak resie ok reślo n ym w art. 8 ust. I ; 13) nakładanie kar p ie n ię żn y c h na zasadach ok reślon ych w ustaw ie;

1. Prezes U R E regu lu je d ziałaln ość p rzed sięb iorstw en ergetyczn ych zg o d n ie z, usta­ w ą i p o lity k ą en e rge ty c zn ą państw a, zm ie rza ją c do ró w n o w a żen ia interesów przedsię­ biorstw e n e rge ty c zn y c h i o d b io r c ó w p a liw i energii. 2. D o zakresu działan ia P rezesa U R E n ależy:

1) u d zielan ie i c o fa n ie k on cesji; 2) za tw ierd za n ie i k on tro low a n ie

stosow an ia ta r y f p aliw g a zo w y c h , en ergii elektrycz­ nej i ciep ła pod w z g lę d e m zg o d n o ś c i z. zasadam i ok reślo n y m i w art. 44, 45 i 46, w tym an a lizo w a n ie i w e r y fik o w a n ie k o s ztó w p rzyjm o w a n y ch p rzez przedsiębior­ stw a en e rge ty c zn e jako uzasadnione d o kalkulacji cen i stawek opłat w taryfach:

3 ) ustalanie: a ) w s p ółc zy n n ik ó w k orek cyjn ych określających projektow an ą popraw ę efektywności funkcjonow ania p rzedsiębiorstw a en ergetyczn ego oraz zm ianę warunków wykonyw ania p rzez to przed sięb iorstw o danego rodzaju działalności gospodarczej, b ) okresu o b o w ią z y w a n ia ta r y f i w s p ó łc zy n n ik ó w k orek cyjn ych , o których mowa w lit. a, c ) w y s o k o ś c i u za sa dn ion ego zw rotu z kapitału, o którym m o w a w art. 45 ust. I pkt 1, dla p rzed sięb iorstw en e rg e ty c zn y c h p rzedkładających taryfy do zatw ierd zenia.

: I

14) w sp ółd ziałan ie z w ła ś c iw y m i organam i w p rzeciw d zia ła n iu praktykom p rzed się­ biorstw e n ergety czn y ch o g ra n ic za ją cy m konkurencję; 15) ustalanie m etod kon troli i p o d e jm o w a n ie działań dla p op ra w y e fe k ty w n o ś c i p rzed ­ siębiorstw en ergety czn y ch ; 16) określanie i p u b lik ow an ie w s k a źn ik ó w i cen w s k a źn ik o w y ch istotnych dla procesu kształtow ali ia tary f; 17) p u b lik ow an ie in fo rm acji słu żących zw ię k s ze n iu efek ty w n o ś c i u żytk ow an ia p aliw i en ergii;

170

VADEMECUM ELEKTRYKA

-POIsaJ

pgjmm_________________ USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE A r t . 24

18) zb iera n ie i p rzetw arzan ie in fo rm a cji d o ty c zą c y ch p rzed sięb iorstw energetycznych w tym o b lic za n ie i og łaszan ie w term in ie d o dnia 31 m arca k a żd e g o roku: a ) średnich cen sp rzed aży en ergii elek try czn ej w y tw o rz o n e j w w ysok osp ra w n cj kogen eracji o b lic zo n y c h o d d zie ln ie dla en ergii elek tryczn ej w y tw o rz o n e j w jec). nostlcach k o g en era cji, o których m o w a w art. 91 ust. 1 pkt 1 i 2 ,1'1 b ) średniej c e n y sp rzed aży en ergii elek try czn ej na rynku k on ku ren cyjnym - w p op rzed n im roku k a le n d a rzo w ym ; 19) gro m a d ze n ie in fo rm a cji o projektach in w es ty c yjn yc h będących w ob szarze za inte­ resow an ia U n ii E u rop ejsk iej i p rz ek a z y w a n ie ich d o K o m is ji E urop ejsk iej, w ter­ m in ie d o dnia 15 k w ietn ia k a żd e g o roku, o ra z p rzek a zy w a n ie d o K o m is ji Europej­ skiej in fo rm acji, o k tórych m o w a w art. 9c ust. 11; 20) m on itorow a n ie fu n k cjon ow a n ia system u g a z o w e g o i ele k tro en e rg e tyc zn e go w za­ kresie: a) zasad zarząd zania i rozd zia łu p rzep u stow ości p o łą czeń m iędzysystem ow ych, z k tórym i istn ieją w za je m n e p ołączen ia , w e w s p ó łp ra cy z w ła ś c iw y m i organami państw c zło n k o w s k ich U n ii E urop ejsk iej lub państw czło n k o w s k ich Europej­ s k ieg o P o ro zu m ie n ia o W o ln y m H andlu (E F T A ) - stron u m o w y o Europejskim O b s za rze G o s p o d a rc zy m , b ) m ec h a n izm ó w b ilan so w an ia system u g a z o w e g o lub system u elektroen ergetycz­ n ego i zarząd zania o g ra n iczen ia m i w k ra jo w y m system ie g a z o w y m i elektro­ en ergety czn y m , c ) w aru n ków p rzyłączan ia p o d m io tó w d o sieci i ich rea lizacji o ra z dokonywaniu napraw tej sieci, d ) w y p ełn ian ia o b o w ią zk u p u b lik ow an ia p rz e z op era torów s ystem ów przesyło­ w y c h i d ystryb u cyjn ych in fo rm acji d o ty c zą c y ch p ołączeń m iędzysystem ow ych, k orzystania z sieci i rozd ziału zd o ln o ś c i p rz e s y ło w y c h stronom um owy' o świad­ cze n ie usług przesyłan ia lub dystrybu cji p a liw g a z o w y c h lub en ergii, z uwzględ­ nien iem k o n ieczn ości traktow ania tych in form acji ja k o p ou fn ych ze w zględów h a n d low ych , e ) w aru n k ów ś w ia d c ze n ia usług m a ga zyn ow a n ia p a liw g a zo w y c h , usług skraplania gazu zie m n e g o o ra z innych usług ś w ia d c zon yc h p rz e z przed sięb iorstw a energe­ tyczne, ł) b ezp ieczeń stw a dostarczania p a liw g a z o w y c h i en ergii elek tryczn ej, g ) w y p ełn ian ia p rz e z op e ra to ró w system ów p rz e s y ło w y c h i dystrybu cyjn ych ich zadań, h ) w y p ełn ia n ia p rzez p rzed s ię b io rstw o en ergety czn e o b o w ią z k ó w wym ienionych w art. 44; 2 1 ) w y d a w a n ie św ia d e c tw p och o d zen ia, o których m o w a w art. 9e ust. I, i świadectw p och od zen ia z k og en era cji, o których m ow a w art. 91 ust. 1, oraz ich um arzanie ;1'1 22) w y k o n y w a n ie innych zadań ok reślo n ych w ustaw ie lub ustawach odrębnych. 3. W spraw ach, o których m o w a w ust. 2 pkt 1 i 5, z w y ją tk ie m spraw w ym ien io­ nych w art. 32 nst. I pkt 4, n iezbędna jest op in ia w ła ś c iw e g o m ie js c o w o zarządu woje­ w ó d ztw a . 4. N ie p r z e d s la w ie n ie p rz e z zarząd w o je w ó d z tw a o p in ii w spraw ach w ym ienionych w ust. 2 pkt i i 5, w term in ie 14 dni od dnia w p ły n ię c ia sp raw y d o zaop in iow an ia, jest ró w n o zn a c zn e z w yd an iem p o z y ty w n e j opin ii."

___________________ 171

Sprawozdanie Prezesa U R E 1. Prezes U R E składa m in istrow i w ła ś c iw e m u d o spraw gosp od ark i co ro c zn ie, w terminie d o końca p ie rw s z e g o kwartału, sp raw ozd an ie z e s w o je j d ziałaln ości, w tym »cenę b ezp iec ze ń stw a dostarczania p a liw g a z o w y c h i en ergii ele k try c zn e j, s toso w n ie do zakresu działan ia o k re ślo n e g o w art. 23 ust. 2, o ra z p rzedstaw ia, na j e g o żądan ie, in fo r­ macje z zakresu s w o je j działaln ości." 2. S p raw ozd an ie, o k tórym m o w a w ust. 1, za w iera także o cen ę p od jęty ch działań zm ierzających d o re a liza c ji c e ló w ok reślo n ych w raporcie, o k tórym m o w a w art. 9 f ust. w zakresie ich zg o d n o ś ci z zo b o w ią za n ia m i w y n ik a ją c y m i z u m ów m ięd zyn a ro d o v. ych. A r t . 25-27 (sk reślon e) A r t . 28

Prawo wglądu do ksiąg rachunkowych Prezes U R E m a p ra w o w gląd u d o k siąg rachu n kow ych p rzed sięb iorstw a en erge­ tycznego o ra z m o ż e żąd ać p rzed staw ien ia in fo rm a cji d o ty c zą c y ch w y k o n y w a n e j p rzez to p rzed sięb iorstw o d ziałaln ości go s p o d a rczej, w tym in fo rm acji o je g o projektach in­ westycyjnych, z za ch ow a n iem p rzep is ó w o och ro n ie in fo rm acji n iejaw n ych i innych in­ formacji p ra w n ie chronionych." A r t . 29

Wynagrodzenia pracowników U R E P rezes R a d y M in is tró w określa, w d ro d ze rozp orząd zen ia, zasady w ynagradzania pracowników U R E . A r t . 30

Postępowanie przed Prezesem U R E 1. D o p ostęp ow a n ia p rzed P rezesem U R E stosuje się, z za strzeżen iem ust. 2-4, przepisy K o d e k su p o stęp ow a n ia ad m in istracyjn ego. 2. O d d e c y z ji P rezesa U R E słu ży o d w o ła n ie d o Sądu O k r ę g o w e g o w W a rsza w ie sądu a n ty m o n o p o lo w e g o w term in ie d w u ty g o d n io w y m od dnia d o rę czen ia d e cy zji. 3. P ostęp ow a n ie w sp raw ie o d w o ła n ia od d e c y z ji Prezesa U R E to c z y się w ed łu g przepisów K o d e k su p ostęp ow a n ia c y w iln e g o o postępow aniu w spraw ach gosp od ar­ czych. 4. D o p ostan ow ień Prezesa U R E , od których słu ży za żalen ie, p rzep is y ust. 2 i 3 sto­ suje się o d p o w ied n io , z tym ż e za ża le n ie w n osi się w term in ie 7 dni. A rt . 31

Biuletyn U R E 1. U R E w y d a je B iu letyn U rzęd u R e g u la cji E n ergetyk i, zw a n y dalej „B iu le tyn e m URE” . 2. U R E og ła sza w B iu letyn ie U R E sp raw ozdan ia, o których m ow a w art. 24 ust. 1. 3. U R E ogłasza w B iu letyn ie U R E in fo rm a c je o:

1) podm iotach u b iega ją cych się o kon cesję; 2) d ecyzjach w spraw ach k on cesji i taryf, w r a z

z uzasadnieniem ;

pmMitl

172___________________________ VADEMECUM ELEKTRYKA______________________ P0l¡2g¡,

•

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

173

- ,ólk« *

w ie ustawy z dnia 26 p aźd ziern ik a 2000 r. o giełd ach to w a ro w y c h ja k ró w n ie ż o b ­ rotu ciep łem , je ż e li m o c za m ó w io n a p rz e z o d b io rc ó w nie przek racza 5 M W .“ 2. K o n c e s je na p ro w a d ze n ie d ziałaln ości, o której m o w a w ust. 1 pkt 4, w zakresie

3 ) ro zs trzy g n ięc ia c h w spraw ach spornych p o d ję ty ch p rz e z P rezesa U R E ; 4 ) średnich cenach, o k tórych m o w a w art. 23 ust. 2 pk l 18.8 5 ) stawkach opłaty p rzejś c io w ej, o której m o w a w ustawie w ym ien ion ej w art. 9a ust. He:

6)

o b ro tu g a ze m zie m n y m z zagranicą, b ę d ą w y d a w a n e z u w zglę d n ie n ie m d yw e rs y fik a c ji

za k tu a lizo w a n y c h k w ota ch k o s ztó w os ie ro c o n yc h , o których m o w a w ustawie wy. m ien ion ej w art. 9a ust. 8e; 7) ś re d n io w a żo n y m k o s z c ie w ę g la , z u ż y w a n e g o p rz e z jed n ostk i w y tw ó r c z e centralnie d ys p o n o w a n e na w y tw o r z e n ie je d n e j m e g a w a to g o d z in y en ergii elek tryczn ej w po­

ź ró d e ł gazu o ra z b ezp iec ze ń stw a en e rge ty c zn e g o.

3. R ada M in is tró w , na w n io s e k m inistra w ła ś c iw e g o d o spraw g osp od arki, określi, w drodze rozp orząd zen ia, m in im aln y p o z io m d y w e rs y fik a c ji d ostaw gazu z zagran icy poprzez ustalenie m ak sym aln ego p ro c e n to w e g o udziału gazu z je d n e g o źródła. R o z p o ­ r z ą d z e n ie ok reśli p o z io m d y w e rs y fik a c ji na okres co najm niej 10 lat.

p rz ed za ją c y m roku k a le n d a rzo w y m , z u w z g lę d n ie n ie m k o s ztó w je g o transportu w y ra ż o n y m w zło ty c h na m e g a w a to g o d z in ę , o k tórym m o w a w ustaw ie w ym ienio­ nej w art. 9a ust. 8e; 8) średniej c e n ie w y tw a rza n e j e n e rgii e le k try c zn e j p rz e z w y tw ó r c ó w eksploatujących je d n o s tk i centralnie d y s p o n o w a n e op alane w ę g le m , o której m o w a w ustawie wy­

4. U zysk an ia k on cesji, o której m o w a w ust. 1 pkt 1, nie w y m a g a w y k o n y w a n ie działalności g osp od a rczej w zak resie w y tw a rza n ia ciepła u zy s k iw a n e g o w p rzem y sło ­ wych procesach tec h n o lo g ic zn y c h , a także g d y w ie lk o ś ć m o c y za m ó w io n e j p rz e z o d ­ biorców nie przek racza 5 M W .“

m ien ion ej w art. 9a ust. 8e .'7 4. W od n iesien iu d o c ie p ła in fo rm a c je , o k tórych m o w a w ust. 3, og łasza się wć

A rt . 33

w ła ś c iw y m m ie js c o w o w o je w ó d z k im d zien n iku u rzę d o w y m . 5. P rezes U R E m o ż e u stan ow ić, w d ro d ze zarząd zen ia, region aln e lub branżowe w y d a n ia B iu letyn u U R E o ra z o k re ś lić ich zakres, za s ię g i warunki pu blikacji ogłoszeń.

Zasady udzielania koncesji 1. P rezes U R E u d ziela k on cesji w n io s k o d a w c y , który: 1) ma sied zib ę lub m iejs c e zam ieszk an ia na terytoriu m państw a c z ło n k o w s k ie g o U nii E uropejskiej lub państw a c z ło n k o w s k ie g o E u rop ejsk ieg o P orozu m ien ia o W o ln y m / Handlu (E F T A ) — strony u m o w y o E u ropejskim O b sza rze G o s p o d a rc zy m ; 2) dysponuje środkam i fin a n s o w y m i w w ie lk o ś c i gw arantu jącej p ra w id ło w e w y k o n y ­ w an ie d ziałaln ości b ąd ź je s t w stanie u d ok u m entow ać m o ż liw o ś c i ich p ozyskania;

R o z d z ia ł 5 IKom cesje i t a r y fy

3) ma m o ż liw o ś c i tech n iczn e gw arantu jące p ra w id ło w e w y k o n y w a n ie d ziałaln ości; 4) zapew n i zatrudnienie osób o w ła ś c iw y c h k w a lifik a c ja c h za w o d o w y c h , o których m ow a w art. 54;

A r t . 32

Obowiązek uzyskaniu koncesji U zysk a n ia k on cesji w y m a g a w y k o n y w a n ie d ziałaln ości g osp od a rczej w zakre-

5) uzyskał d e c y z ję o warunkach za b u d o w y i zagosp od arow an ia terenu. la. P rezes U R E u d ziela kon cesji na ob rót g a ze m zie m n y m z za g ra n ic ą w n io s k o ­

1) w y tw a rza n ia p a liw lub e n e rg ii, z w y łą c z e n ie m : w ytw a rza n ia p aliw stałych luli pa­ liw g a z o w y c h , w y tw a rza n ia en ergii e le k try c zn e j w źródłach o łącznej m ocy zain­ stalow an ej e le k try c zn e j n iep rzek ra cza ją cej 50 M W n ieza licza n y eh d o odnawial­

dawcy, który posiada w łasne p o jem n ości m a g a zy n o w e lub zaw arł u m ow ę p rzed w stęp n ą a świadczenie usługi m a ga zyn ow a n ia za p a só w o b o w ią z k o w y c h gazu z ie m n e g o na tery­ torium R ze c zy p o s p o lite j P olsk iej, o których m o w a w art. 24 ust. 1, w w ie lk o ś c i ustalo­

nych źró d e ł en ergii lub d o źró d e ł w y tw a rza ją c y c h en e rgię e le k try c zn ą w kogenerac ji, w y tw a rza n ia ciep ła w źród łach o łącznej m o c y zain stalow an ej ciep ln ej nieprze­

nej zgodnie z art. 25 ust. 2 ustaw y w y m ie n io n e j w art. 15b ust. 2 pkt 11.15 2. U zy sk a n ie kon cesji, o której m o w a w ust. 1, nie zw a ln ia z ob o w ią zk u uzyskania

kraczającej 5 M W ; IJ m a g a zy n o w a n ia p a liw g a z o w y c h w instalacjach m a g a zy n o w y c h , skraplania gazu

innych k on cesji lub z e z w o le ń w y m a ga n ych na p od staw ie od rębn ych p rzepisów . 3. N ie m o że b yć w yd an a kon cesja w n io s k o d a w c y :

z ie m n e g o i re g a z y fik a c ji s k ro p lo n e g o gazu z ie m n e g o w instalacjach skroplonego gazu z ie m n e g o , jak r ó w n ie ż m a ga zyn o w a n ia p a liw c ie k ły c h , z w y łą c ze n ie m : lokal­ n e g o m a g a zy n o w a n ia gazu p ły n n e g o w instalacjach o przep u stow ości poniżej

1) który zn ajduje się w postępow aniu u p a d łościow y m lub lik w id a c ji; 2) któremu w ciągu ostatnich 3 lat c o fn ię to k on cesję na d ziałaln ość ok reślo n ą ustawą z p rzyc zy n w y m ie n io n y c h w art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o s w o b o ­ dzie d ziałaln ości g osp od arczej (D z . U. N r 173, p oz. 1807), zw a n ej dalej „u staw ą o s w o b o d z ie d ziałaln ości g o s p o d a rc z e j’ ', lub k tóre go w ciągu ostatnich 3 lat w y k re ­ ślono z rejestru d ziałaln ości regu lo w an ej z p rzyc zy n , o których m ow a w art. 71 ust. 1 ustawy o s w o b o d z ie d ziałaln ości go s p o d a rczej; 3) skazanem u p ra w o m o c n y m w y ro k ie m sądu za p rzestęp stw o m ające z w ią ze k z p rzed m iotem d ziałaln ości g o sp od a rczej ok reślon ej ustawą. 4. (u c h y lo n y ).11 5. Prezes U R E , za p ośred n ictw em ministra w ła ś c iw e g o d o spraw gosp od arki, in fo r­ muje K o m is ję E uropejską o p rzyczy n a ch o d m o w y ud zielen ia w n io s k o d a w c y koncesji.

l.

2)

I MJ/s o ra z m a g a zy n o w a n ia p a liw c ie k ły c h w o b ro c ie d etaliczn y m ; przesyłan ia lub d ystrybu cji p a liw lub en e rgii, z w y łą c z e n ie m : dystrybu cji paliw ga­ z o w y c h w sieci o p rzep u s to w o ś c i p o n iże j I MJ/s ora z przesyłania lub dystrybucji c iepła, je ż e li łączna m oc z a m ó w io n a p rz e z o d b io r c ó w nie przekracza 5 M W ; 4) obrotu p a liw a m i lub en ergią, z w y łą c z e n ie m : obrotu p a liw a m i stałym i, obrotu ener­ g ią e le k try c zn ą za p o m o c ą instalacji o napięciu p on iżej 1 k V będącej własnością od b io rc y, obrotu p a liw a m i g a z o w y m i, je ż e li roczna w artość obrotu nie przekracza

3)

ró w n o w a rto śc i nie p rzek racza

100.000 euro, obrotu g a ze m p łyn n ym , je ż e li roczna w artość obrotu 10.000 euro, o ra z obrotu p a liw a m i g a z o w y m i lub e n e rg ią elektrycz­

ną d o k o n y w a n e g o na g iełd a c h to w a ro w y c h p rz e z to w a ro w e d o m y m aklerskie pro­ w a d zą ce d zia ła ln oś ć m aklerską w za k resie obrotu tow aram i g ie łd o w y m i na podsla-

.

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

174__________________________ VADEMECUM ELEKTRYKA______________________ POLijej/

A rt . 34

Opłaty za koncesją 1. P rzed sięb iorstw a en ergety czn e, k tórym została u d zielon a kon cesja, w n o s zą co­

175

3) datę rozpoczęcia działalności objętej koncesją oraz warunki w yk on yw an ia działalności; 4) okres w a żn o ś c i k on cesji; 5) s zc ze g ó ln e warunki w y k o n y w a n ia d ziałaln ości ob jętej kon cesją, m ające na celu w ła ś c iw ą ob słu gę o d b io rc ó w , w zakresie:

roczn e op łaty d o budżetu państw a, o b c ią ża ją c e k oszty ich działaln ości.

2. (sk reślon y).

a) za p ew n ien ia zd o ln o ś c i d o dostarczan ia p a liw lub en ergii w sposób c ią g ły i n ie­ zaw od n y, p rzy zach ow an iu w y m a ga ń ja k o ś c io w y c h , ok reślon ych w przepisach w y d a n y ch na p od sta w ie art. 9 ust. 1-4, 7 i 8,"

3. R ada M in is tró w ok reśli, w d ro d ze rozp orzą d zen ia , w y s o k o ś ć i sposób pobiera­ nia p rz e z P rezesa U R E opłat, o k tórych m o w a w ust. 1, z u w zg lę d n ie n ie m wysokości p rz y c h o d ó w p rzed s ię b io rstw e n e rge ty c zn y c h osiągan ych z d ziałaln ości ob jętej koncesją a tak że k o s ztó w regu lacji. 4. P rzed sięb iorstw a en e rge ty c zn e w y tw a rza ją ce en ergię e le k try c zn ą w odnawial­

b) p o w ia d a m ian ia P rezesa U R E o n iep od jęciu lub zaprzestaniu bądź ogran iczen iu p ro w a d zen ia d ziałaln ości ob jętej kon cesją, w ok resie j e j o b o w ią zy w a n ia ; 6) za b e zp ie c ze n ie och ro n y śro d ow isk a w trakcie o ra z p o zaprzestaniu k on ce s jo n o w a ­

nych źród łach en ergii o m o c y n iep rzek raczają cej 5 M W 8 są z w o ln io n e z opłat, o któ­ rych m o w a w ust. 1, w zak resie w y tw a rza n ia en ergii w tych źródłach.

7)

A r t . 35 W niosek o udzielenie koncesji 1. W n io s e k o u d zielen ie k on cesji p o w in ie n za w iera ć w s zc ze g ó ln o śc i:

1)

2. K o n ce s ja p ow in n a pon adto ok reślać warunki zaprzestania d ziałaln ości p rzed się­ biorstwa e n e rg e ty c zn e g o p o w y g a śn ię ciu k on cesji lub p o je j cofn ięciu . 3. (u c h y lo n y ).

o z n a c ze n ie w n io s k o d a w c y i je g o s ie d z ib y lub m iejsca zam ieszk an ia, a w razie usta­ n o w ie n ia p e łn o m o c n ik ó w d o d o k o n yw a n ia czy n n o ści praw n ych w im ien iu przed­

s ię b io rc y - ró w n ie ż ich im ion a i n azw iska; 2) ok reślen ie przed m iotu o ra z zakresu p ro w a d zo n e j d ziałaln ości, na k tórą ma być wy­ dana kon cesja, o ra z p rojekt planu, o k tórym m o w a w art. 16; 3) in fo rm a cje o d o ty c h c za s o w e j d ziałaln ości w n io s k o d a w c y , w tym spraw ozdania fi­ nansow e z ostatnich 3 lat, je ż e li p o d m io t p ro w a d zi d ziałaln ość gosp od arczą; 4) ok reślen ie czasu, na ja k i kon cesja m a b y ć ud zielon a, w ra z ze w sk azan iem daty roz­ p o c zę c ia d ziałaln ości; 5) ok reślen ie środ ków , ja k im i dysp on u je p o d m io t ubiegający' się o k on cesję, w celu za p ew n ien ia p ra w id ło w e g o w y k o n y w a n ia d ziałaln ości ob jętej w n iosk iem ; 6) num er w rejestrze p rz e d s ię b io rc ó w alb o e w id e n c ji d ziałaln ości g osp od arczej oraz

A r t . 38

Zabezpieczenie majątkowe U dzielen ie koncesji m oże b yć uzależnione od złożen ia p rzez w n iosk od aw cę zabezpie­ czenia m ajątkow ego w celu zaspokojenia roszczeń osób trzecich, m ogących powstać wsku­ tek niew łaściw ego prowadzenia działalności objętej koncesją, w tym szkód w środowisku. A r t . 39

Przedłużenie ważności koncesji P rzed s ię b io rstw o en ergety czn e m o że z ło ż y ć w n io s e k o p rzed łu żen ie w a żn o ś c i kon­ cesji, nie p óźn iej n iż na 18 m ie s ię c y p rzed je j w y ga śn ię cie m . A rt . 40

numer id e n ty fik a cji p o d a tk o w e j (N I P ). la W n io s e k o u d zie le n ie k on cesji na ob rót g a ze m zie m n y m z zag ra n icą w rozumie­ niu ustaw y w y m ie n io n e j w art. 15b ust. 2 pkt I I , p o w in ie n ponadto określać prognozo­ w an ą w ie lk o ś ć p rz y w o zu gazu z ie m n e g o o ra z sposób u trzym yw an ia za p a só w ob ow iąz­ k o w y c h gazu z ie m n e g o na terytoriu m R z e c z y p o s p o lite j P olsk iej, z g o d n ie z art. 24 ust.

1 ustaw y w y m ie n io n e j 2. (u c h y lo n y ).

w art. 15b ust.

2 pkt 11,15

3. Prezes U R E o d m a w ia u d zielen ia k on cesji, g d y w n io s k o d a w c a nie spełnia wym a­ gan ych p rzepisam i w arunków .

nej d ziałaln ości; numer w rejestrze p rz e d s ię b io rc ó w albo e w id e n c ji d ziałaln ości g osp od arczej oraz numer id e n ty fik a cji p o d a tk o w e j ( N I P ) .

Nakaz dalszego prowadzenia działalności 1. Prezes U R E m o że nakazać p rzed sięb iorstw u en ergetyczn em u , p o m im o w y g a ­ śnięcia k on cesji, d alsze p ro w a d zen ie d ziałaln ości ob jętej k on cesją p rz e z okres nie d łu ż­ szy niż. 2 lata, je ż e li w y m a g a te g o interes społeczny. 2. Jeżeli d ziałaln ość p ro w ad zo n a w warunkach ok reślo n ych w ust. 1 p rzyn osi stra­ tę, przedsiębiorstw u en ergetyczn em u n a leży się p o k ry c ie strat od Skarbu Państw a w w y ­ sokości og ra n iczo n ej do uzasadnionych k o s ztó w d ziałaln ości ok reślon ej w koncesji,, przy zach ow an iu n a leżytej staranności. 3. K o s zty , o których m ow a w ust. 2, są zatw ierd za n e p rz e z Prezesa U R E .

A r t . 36

Okres ważności koncesji K o n c e s ji u d ziela się na czas ozn aczo n y, nie krótszy n iż 10 lat i nie d łu ższy niż 50 lat, chyba ż e p rzed sięb iorca w n iosk u je o u d zielen ie k on cesji na czas krótszy. A r t . 37

Treść koncesji 1. K on cesja p ow in n a ok reślać: 1) p od m iot i j e g o s ie d z ib ę lub m iejs c e zam ieszk ania; 2) p rzed m iot ora z zakres d zia ła ln ości ob jętej koncesją;

A r t . 41

Zm iana i cofnięcie koncesji 1. P rezes U R E m o że zm ie n ić warunki w y d a n ej k on cesji na w n io s e k p rzed sięb ior­ stwa e n ergetyczn ego. 2. P rezes U R E c o fa kon cesję w przypadkach: 1) ok reślonych w art. 58 ust. 1 ustaw y o s w o b o d z ie d ziałaln ości g o sp od a rczej; co fn ię c ia p rz e z w ła ś c iw e g o n aczeln ik a urzędu ce ln e go , w tryb ie i na zasadach ok reślon ych w przepisach od rębn ych , z e z w o le n ia na p ro w a d ze n ie składu p od atk o­

2)

w e g o — w od n iesieniu d o d ziałaln ości ob jętej tym z e zw o le n ie m .

176

'

~~~

'Am,

VADEMECUM ELEKTRYKA

BrTTT™ *

:|01| ę ji_________________ USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE______________________ 177

3)

w przypadku zm iany, w zak resie ok reślo n y m w ustaw ie, w aru n ków w ykonywanej d ziałaln ości g o sp od a rczej ob jętej koncesją." 2a. Prezes U R E c o fa k on cesje na ob rót g a ze m zie m n y m z zag ra n icą równie/ w przypadku n ieu trzym yw a n ia, p rz e z p rzed s ię b io rstw o en ergetyczn e w y k on u ją ce dzia­ łalność g o s p o d a rczą w zak resie obrotu g a ze m zie m n y m z zagranicą, zap asó w ob ow iąz­ k o w y c h gazu z ie m n e g o lub n ie za p e w n ie n ia ich dostępności z g o d n ie z arl. 24 ust. I i 2 oraz art, 25 ust. 2 albo 5 ustaw y w y m ie n io n e j w art. I5 b ust. 2 pkt 1115 3. P rezes U R E c o fa k on cesję alb o zm ie n ia je j zakres w przypadkach określonych w art. 58 ust. 2 ustaw y o s w o b o d z ie d ziałaln ości g osp od arczej. 4. Prezes U R E m o że c o fn ą ć k on cesję alb o zm ie n ić je j zakres: 1) w p rzypadkach ok reślon ych w art. 58 ust. 3 ustaw y o s w o b o d z ie d ziałaln ości go­

2)

g ii o d b iorcom , k tórzy m a ją p ra w o w y b oru sp rzed aw cy, i o d b iorcom , k tó rzy nie m a­ j ą praw a w y b oru s p rzed a w cy ;

2)

n iezw ią za n ym z d zia ła ln o ś c ią w y m ie n io n ą w pkt

1.

2. P rzed sięb iorstw a en ergety czn e są o b o w ią za n e d o sp orządzan ia i p rz e c h o w y w a ­ nia spraw ozdań fin an sow ych d o ty c zą c y ch p o s zc ze g ó ln y c h ro d za jó w w y k o n y w a n e j działalności g o sp od a rczej w zak resie dostarczania p a liw g a z o w y c h lub en ergii, za w ie ra ­ jących bilans oraz rachunek z y s k ó w i strat za ok resy sp ra w o zd a w c ze , na zasadach j w trybie ok reślon ych w przepisach o rachun kow ości. 3. P rzed sięb iorstw a en ergetyczn e, które nie są o b o w ią za n e na p od staw ie odrębnych przepisów d o p u b lik ow an ia spraw ozd ań fin an sow ych , udostępniają te sp raw ozdan ia do publicznego w gląd u w s w o je j siedzibie."

sp od arczej; w przypadku p odziału p rzed sięb iorstw a e n e rg e ty c zn e g o lub je g o łączenia z innymi

p od m iotam i. 5. W przypadku, o którym m o w a w ust. 2 pkt 2, P rezes U R E p ow ia d a m ia o cofnię­ ciu kon cesji w ła ś c iw e g o dla podatnika naczeln ik a urzędu celn ego . A r t . 42

Wygaśnięcie koncesji K on cesja ud zielon a p rzed sięb iorstw u en ergetyczn em u na p od staw ie ustaw y w yga­ sa przed u p ływ em czasu, na ja k i została w yd an a, z dniem w yk reślen ia teg o przedsiębior­ stwa z w ła ś c iw e g o rejestru lub e w id e n c ji. A r t . 43

Promesa koncesji 1. K to zam ierza p ro w a d zić d ziałaln ość p o le g a ją c ą na: w ytw arzan iu , przetwarzaniu, m aga zyn ow a n iu , przesyłaniu, dystrybu cji oraz o b ro c ie p a liw am i i energią, podlegającą kon cesjon ow an iu , m o że u b iegać się o w y d a n ie p rom esy koncesji. 2. P rom esę w y d a je Prezes U R E w d ro d ze d e c y z ji adm inistracyjnej. 3. W p rom esie ustala się okres je j w a żn ości, z tym że nie m oże on b yć krótszy niż,

6 m iesięcy. 4. W ok resie w ażn ości p rom esy nie m ożna o d m ó w ić ud zielenia kon cesji na działal­ ność o k reśla n ą w prom esie, chyba że uległ zm ia n ie stan fa k ty czn y lub praw ny podany w e w niosku o w y d a n ie prom esy. 5. D o w niosku o wydanie, p rom esy stosuje się o d p o w ie d n io art. 35.

A r t . 44

Ewidencja księgowa 1. P rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e , za p e w n ia ją c rów n op ra w n e traktow anie odbior­ c ó w oraz e lim in o w a n ie su b syd iow ania sk rośn ego, jest o b o w ią za n e p ro w a d zić ewiden­ cję k s ię g o w ą w sposób u m o ż liw ia ją c y odrębn e o b lic ze n ie k o s ztó w i p rzych od ów , zy­ sk ów i strat dla w y k o n y w a n e j d ziałaln ości g o sp od a rczej w zakresie: 1 ) dostarczania p a liw g a z o w y c h lub en ergii, w tym k o s ztó w stałych, k o s ztó w zm ien­ nych i p rzyc h o d ó w , od ręb n ie dla w ytw a rza n ia , przesyłania, dystrybu cji i obrotu pa­ liw am i g a z o w y m i lub en ergią, m aga zyn ow a n ia p a liw g a z o w y c h i skraplania gazu zie m n e g o lub re g a z y fik a c ji sk ro p lo n e g o gazu zie m n e g o , a także w odniesieniu do grup o d b io rc ó w ok reślo n y ch w taryfie, w tym sp rzed aży p aliw g a zo w y c h lub cncr-

A rt. 45

Ustalenie taryf 1. P rzed sięb iorstw a en e rge ty c zn e ustalają taryfy dla p a liw g a z o w y c h lub en ergii, stosownie do zakresu w y k o n y w a n e j d ziałaln ości go s p o d a rczej, o k tórym m o w a w art. 32 list. 1; ta ry fy n a leży k alk u low ać w sposób zap ew n ia ją cy: i 1) p o k ryc ie k o s ztó w uzasadnionych d ziałaln ości g osp od arczej p rzed sięb iorstw ener­ g etyczn ych w zak resie w ytw a rza n ia , p rzetw arzania, przesyłania, dystrybu cji lub obrotu p a liw am i g a z o w y m i i e n e rg ią o ra z m a ga zyn ow a n ia, skraplania lub reg a zy ­ fik acji p a liw g a z o w y c h , w ra z z uzasadnionym zw ro tem z kapitału za a n g a żow a n e­ g o w tę działaln ość; la) p ok rycie k o s ztó w uzasadnionych d ziałaln ości go s p o d a rczej p rzed sięb iorstw ener­ g etyczn ych w zak resie m a ga zyn o w a n ia p a liw g a z o w y c h , w tym bu d ow y, rozb u d o­ w y i m od ern izacji m a g a zy n ó w p a liw g a z o w y c h , w ra z z uzasadnionym zw rotem z kapitału za a n g a żo w a n e g o w tę d ziałaln ość w w y s o k o ś c i nie m n iejszej n iż stopa zw rotu na p o z io m ie 6 % ;15

2) p o k ry c ie

k o s ztó w uzasadnionych p on oszon ych p rz e z o p eratorów system ów p rzesy­ ło w y c h i d ystrybu cyjn ych w zw ią zk u z re a liza c ją ich zadań;

3) ochronę in teresów o d b io rc ó w p rzed n ieuzasadnion ym p o zio m e m opłat.

cen i stawek

la. W kosztach d ziałaln ości p rzed sięb iorstw en ergety czn y ch zajm u jących się p rze­ syłaniem i d ystryb u cją en ergii elek try czn ej, o których m o w a w ust. 1 pkt 1, u w zględ n ia się koszty, które w y n ik a ją z n akładów p on oszon ych na p rz e d s ię w zię c ia in w estycyjn e podjęte p rz e z p rzed sięb iorstw a en ergety czn e zajm u jące się w y tw a rza n ie m en ergii e le k ­ trycznej w latach 1993-1998, służące p o p ra w ie och ro n y środ ow isk a i e fe k ty w n o ś c i w y ­ twarzania en ergii ele k try c zn e j, w c zę ś ci, ja k ą za tw ie rd zi Prezes U R E , z u w zględ n ien iem przychodów uzyskanych z e sp rzed aży en ergii e lek tryczn ej na rynku kon ku ren cyjnym , o:którym m ow a w art. 49 ust. I." 1b. P rz e p is ó w ust. 1a nie stosuje się od dnia pow stania ob o w ią zk u uiszczania op ła­ ty p rz e jś c io w e j, o której m o w a w ustaw ie w y m ie n io n e j w art. 9a ust. 8e. Ic. W kosztach d ziałaln ości p rzed sięb iorstw en ergetyczn ych zajm u jących się p rze­ syłaniem lub d ystryb u cją en ergii ele k try c zn e j, o których m ow a w ust. 1 pkt 1 , u w z g lę d ­ nia się k oszty pobierania op łaty p rz e jś c io w e j, o której m o w a w ustaw ie w y m ie n io n e j wart. 9a ust. 8e .17 2. T a r y fy dla p a liw g a z o w y c h , en ergii elek tryczn ej i ciep ła m o g ą u w zglę d n ia ć k osz­ ty w sp ółfinan sow an ia p rzez p rzed sięb iorstw a en ergety czn e p rz e d s ię w zię ć i usług zm ie-

178

USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE

V A D E M E C U M E L E K T R Y K A ____________________ í ? 0 k :W/

179

ü¡w*ii,,'a^

rzających d o zm n ie js ze n ia z u ż y c ia p a liw i en ergii u o d b io rc ó w , stan ow iących ekono­ m iczn e uzasadnienie u n ikn ięcia b u d o w y n o w y ch źród eł en ergii i sieci. 3. T a r y fy d la p a liw g a z o w y c h , en ergii elek try czn ej i c ie p ła m o g ą u w zg lę d n ia ć koszty w s p ó łfin a n s o w a n ia p rz e z p rzed sięb iorstw a en ergety czn e p rz e d s ię w zię ć zw iązanych

| j

z r o z w o je m od n a w ia ln ych źró d e ł en ergii. 4. P rzed sięb iorstw a en e rge ty c zn e ró żn icu ją cen y i staw ki op łat ok reślo n e w taryfach dla p a liw g a z o w y c h , en ergii e le k try c zn e j i c ie p ła dla różn ych grup o d b io rc ó w wyłączn ie z e w z g lę d u na k oszty uzasadnione s p o w o d o w a n e re a liza c ją św iad czen ia, o ile

' j i ;

p rzep is y nie sta n ow ią inaczej. 5. P rzed s ię b io rstw a e n e rge ty c zn e zajm u jące się p rzesyłan iem lub d ystryb u cją paliw g a z o w y c h lub en ergii k alk u lu ją staw ki op łat za usługi przesyłan ia lub dystrybu cji w taki sposób, ab y udział opłat stałych w łączn ych opłatach za ś w ia d c ze n ie usług przesyłania lub dystrybu cji dla danej gru p y o d b io r c ó w nie b ył w ię k s z y n iż ustalony p rz e z Preze-

! i j j

sa U R E .“ 6. T a r y fy dla en ergii e le k try c zn e j p o w in n y u w zglę d n ia ć , w od n iesieniu d o odbior-

:

ców , skutki w p ro w a d ze n ia o p ła ty p rz e jś c io w e j, o której m o w a w ustaw ie w ym ien ionej

;

w art. 9a ust.

8e.

Wyliczenie opłat dla odbiorców r y fie lub cen i staw ek opłat ustalanych na rynku k on ku ren cyjn ym , o k tórym m o w a w art. 49 ust. 1, w y lic z a op łaty za dostarczan e do o d b io rc y p aliw a g a z o w e , en ergię elektrys./

starczane je s t z w łasnych źró d e ł i instalacji ciepln ych . 6. W przypadku g d y w y łą c zn y m o d b io rc ą p a liw g a z o w y c h , en ergii elek try czn ej lub ciepła d ostarczan ych d o budynku je s t w ła ś c ic ie l lub zarządca budynku w ie lo lo k a lo w e g o , jest on o d p o w ie d z ia ln y za ro zlic za n ie na p o s zc ze g ó ln e lok ale ca łk o w ity c h koszlow zakupu p a liw g a z o w y c h , en ergii e le k try c zn e j lub ciepła. 7. W przypadku g d y m iejs c e zain stalow an ia układu p o m ia ro w o -ro zlic ze n io w e g i)

9. W ła ś c ic ie l lub zarząd ca budynku w ie lo lo k a lo w e g o dok on u je w y b o ru m etod y rozliczania c a łk o w ity c h k o s ztó w zakupu c iep ła na p o s z c z e g ó ln e lok ale m ieszk aln e

znaczonego na o g r z e w a n ie teg o budynku i p rz y g o to w a n ie c ie p łe j w o d y u ży tk o w ej d o ­ starczanej centralnie p o p rze z instalację w budynku, zw a n e g o dalej „reg u la m in e m r o z li­ czeń” ; regulam in ro zlic ze ń p od aje się d o w ia d o m o ś c i os o b o m , o k tórych m o w a w ust. 2, w terminie 14 dni od dnia je g o w p ro w a d ze n ia d o stosow ania." 11. W przypadku g d y w ła ś c ic ie l lub zarząd ca budynku w ie lo lo k a lo w e g o w p ro w a ­

pła d ostarczan ych do budynku, w k tórym zn ajd u ją się lok ale m ieszk aln e i u ży tk o w e, za­ m ieszkan e lub u żytk ow an e p rz e z o s o b y n ieb ęd ące od b iorcam i. 3. P rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e u d ziela upustów lub b on ifik at, o których mowa n ied otrzym an ie standardów ja k o ś c io w y c h obsługi o d b io rc ó w w w ysokości

b ) dla w sp óln ych czę ś ci budynku w ie lo lo k a lo w e g o u ży tk ow a n y ch p rz e z osoby, o których m o w a w ust. 2, p o w ie rzc h n ię lub kubaturę tych c zę ś ci o d p o w ie d n io w p ro p orcji d o p o w ie rzc h n i lub kubatury za jm o w a n y c h lok ali; 2) p rzyg oto w a n ia c ie p łe j w o d y u ży tk o w e j dostarczanej centralnie p rz e z instalację w budynku w ie lo lo k a lo w y m , stosując m etod y w y k orzystu ją ce: a) w skazan ia w o d o m ie r z y c ie p le j w o d y w lokalach, b ) lic zb ę osób za m ie s zk a łyc h stale w lokalu .“

10. W ła ś c ic ie l lub zarządca budynku w ie lo lo k a lo w e g o w p ro w a d za w y b ran ą m eto­ dę, o której m o w a w ust. 9, w fo rm ie w e w n ę trzn e g o regulam inu ro zlic ze ń c iep ła p rze ­

ną lub ciep ło. 2. O płaty, o których m o w a w ust. 1, z u w zglę d n ie n ie m u d zielon ych o d b io rc y upu­ stów i bon ifik at, sta n ow ią k oszty zakupu p a liw g a z o w y c h , en ergii elek tryczn ej lub cie­

2, za

w rozu m ien iu p rzep is ó w m e tro lo g iczn y ch , w p ro w a d zo n y c h d o obrotu na zasa­ dach i w tryb ie ok reślo n ych w przepisach o system ie o c e n y zg o d n o ś ci, - p o w ie rzc h n ię lub kubaturę tych lok ali,

zapewniała ustalanie opłat, o których m o w a w ust. 4, w sposób o d p o w ia d a ją c y zu życiu ciepła na o g r z e w a n ie i p rz y g o to w a n ie c ie p le j w o d y u ży tk ow ej."

1. P rzed s ię b io rstw o e n e rge ty c zn e na p od staw ie cen i staw ek opłat zaw artych w ta­

ok reślon ej w ta ry fie lub w u m ow ie. 4. K o s z ty zakupu, o których m o w a w ust. 2, są ro zlic za n e w opłatach pobieranych od osób, o których m o w a w ust. 2. W y s o k o ś ć op łat p ow in n a b yć ustalana w taki sposób, aby zap ew n iała w y łą c z n ie p o k ry c ie p on oszon ych p rzez od b io rc ę k o s ztó w zakupu paliw g a z o w y c h , en ergii ele k try c zn e j lub ciepła. 5. P rzep isy ust. 4 stosuje się o d p o w ie d n io d o ustalania p rzez o d b io rc ę - w łaścicie­ la lub zarząd cę budynku opłat dla osób, o których m ow a w ust. 2 , do których c ie p ło do­

- w sk azan ia urządzeń w s k a źn ik o w y c h n ieb ęd ących p rzyrząd am i p o m ia ro w y m i

i użytkow e w tym budynku, tak ab y w yb ran a m etoda, u w zglę d n ia ją c w sp ó łc zy n n ik i w y ­ równawcze zu ży c ia ciep ła na o g rze w a n ie , w y n ik a ją c e z p o ło żen ia lokalu w b ryle budyn­ ku p rzy je d n o c ze s n y m zach ow an iu p ra w id ło w y c h w aru n k ów eksp loatacji budynku określonych w od rębn ych przepisach, s tym u lo w ała en e rgo o s zc zę d n e zach ow an ia oraz

A r t . 45a

w ust.

8. K o s zty zakupu ciepła, o których m o w a w ust. 2, rozlicza się w części dotyczącej: 1) ogrzew an ia , stosując m etod y w y k orzys tu ją c e: a) dla lok ali m ieszk aln ych i u ży tk o w y c h : - w skazan ia c ie p ło m ie rzy ,

’

dził m etodę, o której m o w a w ust. 9, w y k o rzy s tu ją c ą c ie p ło m ie rze i urządzenia w y m ie ­ nione w ust. 8 piet 1 lit. a tiret d ru gie ora z pkt 2 lit. a, osoba, o której m o w a w ust. 2, udo­ stępnia s w o je p o m ie sz cz en ia w celu zain stalow an ia lub w y m ia n y tych c ie p ło m ie rzy i urządzeń o ra z u m o żliw ia d o k o n y w a n ie ich k on troli i od czytu w skazań w celu ro z lic z a ­ nia k osztó w z u ż y te g o ciepła w tym budynku." 12. W przypadku stosow ania w budynku w ie lo lo k a lo w y m m etody, o której m ow a w ust. 9, w y k o rzy s tu ją c ej w skazan ia urządzeń w y m ie n io n y c h w ust. 8 pkt 1 lit. a tiret drugie, regulam in ro z lic z e ń p o w in ie n d op u szczać m o ż liw o ś ć za m ie n n eg o rozliczan ia opłat za c ie p ło dla lok ali m ieszk aln ych lub u ży tk o w y c h na p od sta w ie ich p ow ierzch n i lab kubatury o ra z ok reślać warunki stosow an ia za m ie n n eg o rozliczan ia." A r t. 45b (u ch y lon y)." A r t . 46

słu żącego d o ro zlic ze ń z p rzed s ię b io rstw e m e n e rgety czn y m za dostarczon e c ie p ło jest w sp óln e dla d w óch lub w ię c e j b u d yn k ów w ie lo lo k a lo w y c h , w ła ś c ic ie le lub zarządcy tych b u d yn k ów w y p o s a ż a ją j e w układy p o m ia r o w o -ro z lic z c n io w e , w celu rozliczenia k o s ztó w zakupu ciepła na p o s z c z e g ó ln e b u d yn k i .8

1.

Delegacja ustawotva M in is te r w ła ś c iw y d o spraw gosp od ark i, p o zasięgn ięciu o p in ii Prezesa U R E ,

określi, w d ro d ze rozp orząd zen ia, s z c z e g ó ło w e zasady k ształtow ania i k alkulacji ta ry f

180

VADEMECUM ELEKTRYKA

PQfc^jj

P0 |(Sgi/_________________ USTAWA PRAWO ENERGETYCZNE________

181

dla p a liw g a z o w y c li o ra z s z c z e g ó ło w e zasad y r o z lic z e ń w o b ro c ie p a liw a m i g azow ym i biorąc pod u w agę: p o lity k ę e n e r g e ty c z n ą państw a, z a p e w n ie n ie p ok rycia uzasadnionych

g) sposób ustalania b on ifik at za n ied otrzy m a n ie p aram etrów ja k o ś c io w y c h energii elektryczn ej i standardów ja k o ś c io w y c h ob słu gi o d b io rc ó w ;

k o s ztó w p rzed sięb iorstw e n e rg e ty c zn y c h , w tym k o s z tó w ich r o zw o ju , och ron ę intere­

9) sposób ustalania opłat za pon adu m ow ny p ob ór energii biernej i przekroczenia m ocy; 10) sposób ustalania op łat za n ie le g a ln y p o b ó r energii elek tryczn ej; 11) zakres usług w y k o n y w a n y c h na d o d a tk o w e z le c e n ie o d b io rc y i sposób ustalania

s ów o d b io rc ó w p rzed n ieu zasad n ion ym p o z io m e m cen i opłat, p op ra w ę efektyw ności dostarczania i w y k o r z y s ty w a n ia p a liw g a z o w y c h , ró w n o p ra w n e traktow anie odbiorców, e lim in o w a n ie su b syd iow an ia s k ro śn e go o ra z p rz e jrzy s to ś ć cen i staw ek opłat. 2. R o zp o rzą d z en ie , o k tó ry m m o w a w ust. I, p o w in n o ok reśla ć w szczegó ln o ści: 1) k ryteria p od ziału o d b io r c ó w na gru p y ta r y fo w e ; 2) s z c z e g ó ło w e zasad y ustalania op łat za p rz y łą c z e n ie d o sieci, w tym sposób kalku­

3)

lo w an ia staw ek op łat za p rz y łą c ze n ie ; rod zaje cen i staw ek op łat d la k ażd ej k o n ce s jo n o w a n e j d ziałaln ości gospodarcze]

4)

o ra z sposób ich k a lk u low an ia; sposób u w zględ n ia n ia w taryfa ch p o p ra w y e fe k ty w n o ś c i i zm ia n y w aru n k ów dzia­

5)

łalności w y k o n y w a n e j p rz e z p rze d s ię b io rs tw a en e rge ty c zn e ; sposób p ro w a d ze n ia ro z lic z e ń z o d b io rc a m i o ra z r o z lic z e ń m ię d z y przedsiębior­

stw am i e n e rg e ty c zn y m i; 6) sposób ustalania b o n ifik a t za n ie d o trzy m a n ie p aram etrów ja k o ś c io w y c h p aliw ga­ z o w y c h i stan dardów ja k o ś c io w y c h ob s łu g i o d b io r c ó w ;

7) 8) 9)

sposób ustalania op łat za p rz e k ro c ze n ia m o c y ; sposób ustalania op łat za n ie le g a ln y p o b ó r p a liw g a z o w y c h ; zakres usług w y k o n y w a n y c h na d o d a tk o w e zle c e n ie o d b io rc y i sposób uslalania

opłat za te usługi. 3. M in ister w ła ś c iw y d o sp raw g o s p o d a rk i, po za s ię g n ię c iu o p in ii Prezesa URli, ok reśli, w d ro d ze ro zp o rzą d ze n ia , s z c z e g ó ło w e zasad y k ształtow an ia i kalkulacji taryf dla en ergii e le k try c zn e j ora z s z c z e g ó ło w e za s a d y ro z lic z e ń w o b ro c ie e n e rg ią elektrycz­ ną, biorąc pod u w agę: p o lity k ę e n e r g e ty c z n ą państw a, za p e w n ie n ie p ok rycia uzasadnio­ nych k o s ztó w p rzed s ię b io rstw e n e rg e ty c zn y c h , w tym k o s ztó w ich ro zw o ju , ochronę in­ teresów o d b io rc ó w p rzed n ieu za sa d n ion ym p o z io m e m cen i opłat, p op raw ę efek tyw n o­ ści dostarczania i w y k o r z y s ty w a n ia e n e rg ii e le k try c zn e j, ró w n op ra w n e traktow anie od­ b iorców , e lim in o w a n ie su b syd iow a n ia s k ro śn e go o ra z p rzejrzy s to ś ć cen i stawek opłat. 4. R o zp o rzą d z e n ie , o k tóry m m o w a w ust. 3, p o w in n o ok reśla ć w szczegó ln o ści:

opłat za te usługi. 5. M in is te r w ła ś c iw y do spraw g osp od arki, po za sięg n ięciu o p in ii P rezesa U R E , określi, w d ro d ze rozp orząd zen ia, s z c z e g ó ło w e zasady k ształtow ania i k alkulacji ta r y f dla ciepła o ra z s z c z e g ó ło w e zasady ro zlic ze ń z tytułu zaop atrzen ia w cie p ło , biorąc pod uwagę: p o lity k ę en e rge ty c zn ą państw a, za p e w n ien ie p ok rycia uzasadnionych k o s ztó w przedsiębiorstw en ergetyczn ych , w tym k o s ztó w ich ro zw o ju , och ronę in teresów od b ior­ ców przed n ieuzasadnion ym p o zio m e m cen i opłat, p op raw ę e fe k ty w n o ś c i dostarczania ¡¡w yk orzystyw an ia ciepła, rów n op ra w n e traktow anie od b io rc ó w , e lim in o w a n ie subsy­ diowania skrośn ego o ra z p rzejrzystość cen i staw ek opłat.

1) 2)

6. R o zp o rzą d z e n ie , o k tórym m o w a w ust. 5, p o w in n o określać w s zc ze g ó ln o śc i: kryteria p od ziału o d b io rc ó w na gru p y ta ry fo w e ; s z c z e g ó ło w e zasad y ustalania opłat za p rz y łą c ze n ie d o sieci, w tym sposób kalku­ low ania staw ek opłat za p rzy łą c ze n ie ;

3) rodzaje cen i staw ek opłat dla k ażdej k on cesjon ow a n ej d ziałaln ości gosp od arczej oraz sposób ich kalk u low an ia; 4) sposób u p roszczon ej kalk u lacji ta r y f dla ciepła w y tw a rza n e g o w źró d le , k tórego za ­ instalowana m o c cieplna nie p rzek racza 5 M W ; 5) sposób u w zględ n ia n ia w taryfach k o s ztó w zakupu ciepła, o k tórym m ow a w art. 9a ust. 7;

6)

sposób u w zględ n ian ia w taryfach p op ra w y e fe k ty w n o ś c i i zm ian y warunków' w y ­ kon yw anej d ziałaln ości p rz e z p rzed sięb iorstw a en ergetyczn e;

7) sposób p ro w ad zen ia ro zlic ze ń z od b iorcam i ora z m ię d zy p rzed sięb iorstw am i ener­ g etyc zn ym i;

8)

sposób ustalania b o n ifik at za n ied otrzym an ie p aram etrów ja k o ś c io w y c h nośnika ciepła i standardów ja k o ś c io w y c h obsługi o d b io rc ó w ; 9) sposób ustalania opłat za n ie le g a ln y p ob ór c ie p ła .8

1) kryteria p od ziału o d b io r c ó w na gru p y ta r y fo w e ;

2 ) p od ział p o d m io tó w p rzy łą c za n y c h na gru p y p rz y łą c z e n io w e ; 3 ) s z c z e g ó ło w e zasad y ustalania op łat za p rz y łą c z e n ie d o sieci,

A r t 47 w tym sposób kalku­

Przedłożenie taryf Prezesowi URE

low an ia staw ek op łat za p rz y łą c ze n ie ; 4 ) rod zaje cen i staw ek opłat dla k ażd ej k o n ce s jo n o w a n e j d ziałaln ości gospodarczej

1. P rzed sięb iorstw a en ergety czn e posiad ające kon cesje ustalają ta ry fy dla p a liw ga­ zowych i en ergii, które p o d le g a ją za tw ierd zen iu p rzez P rezesa U R E , ora z proponują okres ich o b o w ią zy w a n ia . P rzed sięb iorstw a en ergety czn e posiad ające k on cesje p rzed ­ kładają P re ze s o w i U R E ta ry fy z w łasnej in ic ja ty w y lub na żądanie Prezesa U R E . 8

oraz sposób ich k alk u low an ia; 5 ) sposób u w zglę d n ia n ia w taryfach: a) k o s ztó w uzyskania i p rzed s ta w ien ia d o u m orzen ia ś w ia d e c lw p och od zen ia, b ) k o s ztó w zakupu en ergii e le k try c z n e j, o których m o w a w art. 9a ust. 6 i 8, e)

rekompensat, o których m ow a w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europej sk iego i R ady nr 1228/2003/WE z dnia 26 czerw ca 2003 r. w spraw ie warunków do­ stępu do sieci w odniesieniu d o transgranicznej w y m ia n y energii elektrycznej, d ) kosztów , o których m o w a w art. 45 ust. la ; 6) sposób u w zględ n ia n ia w taryfach p o p ra w y e fe k ty w n o ś c i i zm ia n y w aru n ków w y­ k on yw a n ej d zia ła ln ości p rz e z p rzed s ię b io rstw a e n e rg e ty c zn e ; 7) sposób p ro w a d zen ia ro z lic z e ń z o d b io rc a m i o ra z m ię d z y p rzed sięb iorstw am i ener­ g e ty c zn y m i, w tym w za k re sie o k re ś lo n y m w art. 45 ust. la;

2. P rezes U R E za tw ierd za taryfę bądź o d m a w ia je j za tw ierd zen ia w przypadku stwierdzenia n ie zg o d n o ś c i taryfy z zasadam i i p rzepisam i, o których m ow a w art. 44-46." ; 2a. Prezes U R E , na w n iosek p rzed sięb iorstw a e n e rge ty c zn e g o , za tw ierd za , na okres nie dłuższy n iż 3 lata, taryfę za w ie ra ją c ą cen y i staw ki opłat w w y s o k o ś c i nie w y ż s z e j niż ceny i stawki opłat o b o w ią zu ją ce przed je j p rzed ło żen ie m P re ze s o w i U R E , je ż e li są pełnione łączn ie następujące warunki: 1) zaw arte w ta ry fie warunki stosow ania cen i staw ek opłat nie u le g ły zm ian ie; udokum entow ane i opisane w e w n iosku zm ia n y zew n ętrzn ych w aru n ków w y k o n y ­ wania p rz e z p rzed s ię b io rstw o en ergety czn e d ziałaln ości g o sp od a rczej, której d o ty ­

2)

c zy taryfa, nie uzasadniają ob n iżen ia cen i staw ek opłat: zaw artych w taryfie;

182

3)

V A D EM EC U M ELEKTRYKA dla p ro p o n o w a n eg o w e w n iosk u okresu o b o w ią z y w a n ia taryfy lub dla części leg 0 okresu nie został ustalony w s p ó łc zy n n ik k orek cyjn y, o którym m o w a w art. 23 ust 2 pkt 3 lit. a .8

2b. W przypadku udokum entow an ej zm ia n y zew n ętrzn yc h w aru n ków wykonywania p rz e z p rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e d ziałaln ości g o sp od a rczej Prezes U R E może ustalić z urzędu, w d ro d ze d e c y z ji, w s p ó łc zy n n ik i k orek cy jn e, o których m o w a w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a, w y n ik a ją c e w y łą c z n ie z e zm ia n y w aru n k ów zew n ętrzn ych , które p rzed s ię b io rstw o en ergety czn e je s t o b o w ią za n e s toso w ać w odn iesieniu d o cen i stawek opłat ok reślo n ych w ta ry fie , o której m o w a w ust. 2a, d o czasu w e jś c ia w ż y c ie nowej ta ry fy w p ro w a d zo n e j w tryb ie ok re ślo n y m w ust. 2.8 2c. W przypadku upływ u okresu, na ja k i została ustalona taryfa, d o dnia wejścia w ż y c ie n o w e j ta ry fy stosuje się ta ry fę d oty ch cza so w ą , je ż e li: ł ) d e c y zja P rezesa U R E nie została w y d an a albo 2 ) to c z y się p ostęp ow a n ie o d w o ła w c z e od d e c y z ji P rezesa U R E .8

U ST A W A P R A W O E N E R G E T Y C Z N E

183

3. P rz y p od ejm o w a n iu d e c y z ji, o których m o w a w ust. I, P rezes U R E b ierze pod uwagę takie ce ch y rynku p a liw lub en ergii, ja k : lic zb a u c zestn ik ó w i w ie lk o ś c i ich u dzia­ łów w rynku, p rzejrzy s to ś ć struktury i zasad fu n k cjon ow a n ia tynku, istnienie barier d o ­ stępu do rynku, rów n op ra w n e trak tow an ie u czestn ik ó w rynku, dostęp d o in fo rm acji ryn­ kowej, skuteczność k on troli i za b e zp ie c ze ń p rzed w y k o rzy s ty w a n ie m p o z y c ji og ra n ic za ­ jącej konkurencję, dostępność d o w y s o k o w y d a jn y c h tech n olog ii. A r t . 50

Stosowanie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej W spraw ach n ieu regu low an ych p rzep isam i n in iejszej u staw y w zak resie d zia ła ln o­ ści gosp od arczej p rzed sięb iorstw e n ergety czn y ch , w tym p rzep row a d zan ia p rz e z P re ze ­ s a U R E k on troli zg o d n o ś ci w y k o n y w a n e j d ziałaln ości g osp od a rczej p rzed sięb iorstw energetycznych z u d zie lo n ą k on cesją, stosuje się p rzep isy ustaw y o s w o b o d z ie d zia ła l­ ności g o s p o d a rc z e j .8

2d, T a r y fy d o ty c h c za s o w e j, o której m o w a w ust. 2c, nie stosuje się, je ż e li decyzja P rezesa U R E od m aw ia ją ca za tw ie rd ze n ia ta ry fy je s t uzasadniona k o n iec zn o ś c ią obniże­ nia cen i staw ek op łat p on iżej cen i staw ek op łat zaw artych w d o ty c h c za s o w e j tarylic i w y n ik a z u doku m entow an ych i op isan ych zm ian zew n ętrzn yc h w aru n ków w yk on yw a­ nia p rz e z p rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e d zia ła ln ości gosp od arczej." 2e. Prezes U R E an alizu je i w e r y fik u je k oszty uzasadnione, o których mowa w art. 45 ust. I pkt I i 2, w zak resie ich zg o d n o ś c i z p rzep isam i ustawy, na podstawie spraw ozd ań fin a n sow y ch i p lan ó w r ze c z o w o -fin a n s o w y c h p rzed sięb iorstw energetycz­ nych, biorąc pod u w a gę tw o rzen ie w aru n k ów do kon ku ren cji i p ro m o cji efektyw ności w y k o n y w a n e j d ziałaln ości g o s p o d a rcz ej, a w s zc ze g ó ln o ś c i stosując m etod y porów n aw ­ c ze o c e n y e fe k ty w n o ś c i p rzed sięb iorstw e n ergety czn y ch w y k on u ją cych w zbliżonych warunkach d ziałaln ość gosp od a rczą teg o sa m eg o ro d za ju ." 3. Prezes U R E : 1) og łasza w B iu letyn ie U R E , na k oszt p rzed sięb iorstw a en e rge ty c zn e g o , zatw ierd zo­ ne taryfy dla p a liw g a z o w y c h i en ergii elek try czn ej - w term inie 14 dni od dnia za­ tw ierd zen ia taryfy;

2 ) kieruje

d o o g ło s ze n ia , na koszt p rzed sięb iorstw a e n e rg e ty c zn e g o , w e właściw ym m ie js c o w o w o je w ó d z k im dzienn iku u rzę d o w y m za tw ie rd zo n e ta ry fy dla ciepła w term inie 7 dni od dnia za tw ie rd ze n ia taryfy.

4. P rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e w p ro w a d za taryfę d o stosow ania nie wcześniej n iż po u p ły w ie 14 dni i nie p óźn iej n iż d o 45 dnia od dnia je j op u b lik ow an ia. A r t 48 (sk reślon y). A r t . 49

Zw olnienie z obowiązku przedłożenia tan/ 1. P rezes U R E m o ż e z w o ln ić p rzed s ię b io rstw o en e rge ty c zn e z ob o w ią zk u przed­ kładania ta r y f do za tw ierd zen ia , je ż e li stw ie rd zi, że d ziała on o w warunkach konkuren­ cji, alb o cofn ą ć u d zielon e z w o ln ie n ie w przypadku ustania w aru n k ów uzasadniających z w o ln ie n ie . 2. Z w o ln ie n ie , o którym m o w a w ust. ł, m o że d o ty c z y ć ok reślon ej czę ś ci działal­ ności p ro w ad zo n ej p rzez p rz ed s ię b io rstw o en ergetyczn e, w zakresie, w jakim działal­ ność ta prow ad zon a jest na rynku k on ku ren cyjnym .

R o z d z ia ł 6 U r z ą d z e n ia , instalacje, sieci i ich e k s p lo a ta c ja A r t . 51

Zasady zużycia paliw lub energii P ro jek tow an ie, produkcja, im port, bu dow a o ra z eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci p o w in n y za p e w n ia ć racjonalne i o s zc zę d n e zu ż y c ie p a liw lub en ergii p rzy za c h o ­ waniu: 1) n ieza w od n o ści w s p ółd ziałan ia z siecią;

2)

b ezp ieczeń stw a ob słu gi i o to c ze n ia p o spełnieniu w y m a ga ń och ron y środow iska;

5) zg o d n o ś ci z w y m a ga n ia m i od rębn ych p rzep isów , a w s zc ze g ó ln o ś c i p rzep isów : praw a b u d ow la n ego , o och ro n ie p rz e c iw p o ra ż e n io w e j, o och ron ie p rz e c iw p o ż a ro ­ w e j, o d o zo rz e tech n iczn ym , o och ro n ie d ób r kultury, o m uzeach, P olsk ich N o rm w p ro w a d zo n y c h d o o b o w ią z k o w e g o stosow an ia lub innych p rz ep is ó w w y n ik a ją ­ cych z te c h n o lo g ii w y tw a rza n ia en ergii i rodzaju stoso w a n eg o p aliw a. A rt . 52

Efektywność energetyczna 1. Prod u cen ci i im p orterzy urządzeń ok re śla ją w dokum entacji techn icznej w ie l­ kość zu ży c ia p a liw i en ergii, od n iesio n ą d o u zysk iw an ej w ie lk o ś c i efektu u ży tk o w e g o urządzenia w ty p o w y c h warunkach u żytk ow an ia, zw a n ą dalej „ e fe k ty w n o ś c ią en erge­ tyczną” . 2. Prod u cen ci i im p o rterzy urządzeń w p ro w a d za n y ch d o obrotu in fo rm u ją o e fe k ­ tywności en ergetyczn ej urządzeń na e ty k ie c ie i w charakterystyce techn icznej. 3. (sk reślon y). 4. M in is te r w ła ś c iw y do spraw gosp od ark i m o ż e ok reślić, w d ro d ze ro zp o rzą d ze ­ nia, w y m a ga n ia w zak resie e fe k ty w n o ś c i e n ergety czn ej, ja k ie p o w in n y spełniać urzą­ dzenia, o których m ow a w ust. 1, u w zglę d n ia ją c k on ieczn ość och ron y in teresów o d b io r­ ców k o ń c o w y c h .8 5. M in is te r w ła ś c iw y do spraw gosp od arki m o że ok reślić, w d ro d ze rozp orzą d zę-

184

VADEMECUM ELEKTRYKA____________________

------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------- -- -------------------------- — ——

—

-

P O fe i ~

1) w y m a ga n ia d o ty c zą c e dok u m en tacji techn icznej, o której m ow a w ust. I, oraz sto­ sow an ia e ty k ie t i charakterystyk techn icznych , o k tórych m o w a w ust. 2,

2)

w z o r y etyk iet, o k tórych m o w a w ust. 2 - uw zględniając konieczność zapew nienia efek tyw n ego użytkow ania urządzeń poprze/ pow szechny dostęp do inform acji o efek tyw n ości energetycznej tych urządzeń.1’ A r t . 53

Zakaz wprowadzania do obrotu Z ak azu je się w p ro w a d za n ia d o obrotu na ob szarze kraju urządzeń niespełniającydi

185

3a. O rgan u praw niony d o p o w o ły w a n ia k o m is ji k w a lifik a c y jn y c h , o których m o w a w ust. 3, m o ż e o d w o ła ć człon k a k om isji w przypadku: 1) ch oroby trw ale u n ie m o żliw ia ją c e j s p raw ow an ie funkcji; 2) rezygn acji z c zło n k o s tw a w k om isji;

3) n ie w y w ią z y w a n ia się z o b o w ią z k ó w c złon k a k om isji; 4) utraty k w a lifik a c ji u m o żliw ia ją c y c h p o w o ła n ie w skład

k om isji.

3b. O rgan u p raw n ion y d o p o w o ły w a n ia k om isji k w a lifik a c y jn y c h m o ż e od w o ła ć komisję k w a lifik a c y jn ą na w n io s e k je d n o s tk i org a n iza cy jn ej, p rz y której j ą p ow o ła n o , w przypadku:

2) od w ołan ia

A r t . 53a

Wyłączenie stosowania przepisów art. 52 i 53 P rzep is ó w art. 52 i 53 nie stosuje się d o urządzeń i instalacji oraz ob ie k tó w związa­ nych z ob ron n ością lub b e zp iec ze ń stw e m państwa, stan ow iących integralne części syste­ m ó w techniki w o js k o w e j lub uzbrojenia, ra tow n iczo-gaśn iczych oraz och ron y granic lub stosow anych w w ię zie n n ic tw ie , należących d o jed n ostek , o których m o w a w art. 2 la. A r t . 54

Kwalifikacje osób zajmujących się eksploatacją sieci i urządza: 1. O s o b y zajm u jące się ek sp lo atacją sieci o ra z urządzeń i instalacji określonych

6, o b o w ią za n e

są posiadać k w a lifik a c je potwier­

d zon e ś w ia d ectw em w y d a n y m p rzez k om isje k w a lifik a c y jn e . la. S p ra w d zen ie spełn ien ia w y m a g a ń k w a lifik a c y jn y c h pow tarza się co p ięć lal. Ib. W razie stw ierd zen ia, ż e ek sp loatacja urządzeń, instalacji i sieci je s t prowadzo­ na n ie zg o d n ie z p rzepisam i d o ty c zą c y m i ich eksp loatacji, na w n ios e k pracodaw cy, in­ spektora pracy. P rezesa U R E lub in n ego organu w ła ś c iw e g o w spraw ach regulacji go­ spodarki p a liw am i i energią, o k tórym m o w a w art.

2 la ,

sp raw d zen ie spełnienia wyma­

gań k w a lifik a c y jn y c h n a leży p o w tó r z y ć p rzed u p ływ em pięciu lat.1* 2. Zabrania się zatrudniania p rzy sa m od zieln ej ek sploatacji sieci o ra z urządzeń i in­ stalacji ok reślon ych w przepisach, o których m o w a w ust.

6,

osób b ez kw alifikacji,

o których m o w a w ust. 1 . 2a. P rzep is ó w ust. 1 i 2 nie stosuje się d o osób będących ob y w a te la m i państwu c z ło n k o w s k ie g o U n ii E u ropejskiej lub państwa c zło n k o w s k ie g o E u rop ejsk iego Porozu­ m ienia o W o ln y m Handlu (E F T A ) - strony u m o w y o E uropejskim O b sza rze Gospodar­ c z y m, które nabyły w tych państwach w ym a ga n e k w a lifik a c je w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci i u zysk ały ich p o tw ierd ze n ie z g o d n ie z przepisam i o zasadach uznawania nabytych w państwach czło n k o w s k ich U nii E uropejskiej k w a lifik a c ji do wy­ k on yw an ia z a w o d ó w regu low an ych . 3. K o m is je k w a lifik a c y jn e są p o w o ły w a n e na okres 5 lat przez: 1) Prezesa U R E ; 2 ) w ła ś c iw y ch m in istrów i S z e fó w A g e n c ji, o których m ow a w art. 2 la -- w zakresie eksp loatacji urządzeń i instalacji g a z o w y c h , elek try czn y ch i c iep ln ych w jednost­ kach o rg a n iza cy jn y c h p o d le g ły c h tym m inistrom lub S z e fo m A g e n c ji lub przez nich n a d zorow an ych ; , . 3 ) ministra w ła ś c iw e g o d o spraw tra n sp ortu w zakresie ek sploatacji urządzeń i in­ stalacji en ergety czn y ch stosow an ych w jed n ostk ach org a n iza cy jnych transportu kn­ ie jo w e g o /1

________

1) rezyg n a cji je d n o s tk i org a n iza cy jn ej, p rz y której p o w o ła n o k om isję k w a lifik a c yjn ą , z d a ls ze go p ro w a d ze n ia tej k om isji;

w ym a ga ń ok reślo n ych w art. 52.

w przepisach, o których m ow a w ust.

______________ U ST A W A P R A W O E N E R G E T Y C Z N E

s ^ ł ii,, ¿ 7

czę ś ci c z ło n k ó w k om isji k w a lifik a c y jn e j, u n ie m o ż liw ia ją c e g o dalsze w y k o n y w a n ie zadań p rz e z tę k o m is ję.“

4. Z a sp raw d zen ie k w a lifik a c ji, o k tórych m o w a w ust. I, p obierane są op łaty od

osób kierujących w n iosk i o stw ie rd zen ie k w a lifik a c ji. 5. O płaty, o których m o w a w ust. 4, sta n ow ią p rzych ó d je d n o s te k organ iza cyjn ych , przy których p o w o ła n o k o m is je k w a lifik a c y jn e .

6. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw g osp od arki, w p orozu m ien iu z m inistrem w ła ś c i­ wym do spraw transportu oraz M in istrem O b ro n y N a ro d o w e j, ok reśli, w d ro d ze ro zp o ­ rządzenia, s z c z e g ó ło w e zasad y stw ierdzania posiadania k w a lifik a c ji p rz e z osoby, o k tó­ rych m ow a w ust. I . 7. M in is te r w ła ś c iw y d o spraw g osp od arki, w y d a ją c rozp orzą d zen ie, o którym m o ­ wa w ust. 6, ok reśli w s zc ze g ó ln o śc i: U ro d za je prac, stan ow isk oraz instalacji, urządzeń i sieci, p rzy których eksploatacji jest w y m a g a n e p osiadan ie k w a lifik a c ji;

2) zakres

w y m a ga n e j w ie d z y niezb ęd n ej do uzyskania p otw ierd zen ia posiadanych k w a lifik a c ji, o d p o w ie d n io d o rodzaju prac, stan ow isk ora z instalacji i urządzeń, o których m ow a w pkt l ;

3) tryb p rzep row a d zan ia p ostępow ania k w a lifik a c y jn e g o ; 4) jed nostk i o rgan iza cyjn e, p rz y których p o w o łu je się k om isje k w a lifik a c y jn e , i tryb ich p o w o ły w a n ia ; 5) w y s o k o ś ć op łat p obieranych za sp raw d zen ie k w a lifik a c ji, o których m o w a w pkt 2;

(>) w zó r św iad ectw a k w a lifik a c y jn e g o . A r t . 55 (skreślon y).

R o z d z ia ł 7 K u r y pieniężne A rt . 56

Kara pieniężna ł. ICarze p ien iężn ej p od lega ten, kto; U n ie przestrzega o b o w ią z k ó w w y n ik a ją c y c h ze w sp ółp ra cy z jed n ostk am i u p ow aż­ n ionym i d o d ysp on ow a n ia e n ergią e le k try c zn ą i p a liw am i g a z o w y m i, w y n ik a ją ­ cych z p rzep is ó w w yd an ych na p od staw ie art. 9 ust. l - 4;8

186

V A D EM ECU M ELEKTRYKA

pQ\ ;

w y k o n y w a n ia prac rem on tow ych i k on serw acyjn ych n ir o c ią g ó w p oleg a ją cych na spawaniu, rozkręcan iu p ołączeń k o łn ie rzo w y c h , w y m ia n ie armatury, je ż e li znajduj ą się one pod ciśn ien iem czyn n ik a lub napełnione są g o rą c ą w o d ą o tem peraturze p o w y ż e j 5 0 °C ,

3) to zk ięc a n ia złą c z y na rurociągach zn ajd u jących się pod ciśnien iem czynnika, 4 ) od k op y w a n ia lub od k ryw a n ia p re izo lo w a n y c h ru ro c ią gó w sieci c iep ln ych będą­ cych w stanie naprężeń w e w n ętrzn yc h na odcinkach d łu ższych n iż dopu szczaln e • ■ 2. Z a k a z, o którym m o w a w ust. 1 pk l 2, nie d o ty c z y d ok ręcenia k om p en satorów d ław icow ych i d ła w ik ó w armatury, g d y je s t to d o z w o lo n e przez, producenta urządzeń. § 42.

Prace przy rurociągach i armaturze urządzeń hydrotechnicznych

■ I. 1 rzed przystąp ien iem do prac rem o n to w yc h p rzy rurociągach i arm aturze urzą­ dzeń hyd rotech n iczn ych n a leży zam knąć d o p ły w czynnik a, ro zp rę ż y ć i o d w o d n ić te ru­ rociągi.

2. W y k o n y w a n ie prac w o d w o d n io n y c h rurociągach, sztolniach, spiralach turbino­ wych z c iś n ie n io w y m d o p ro w a d ze n iem w o d y , w ie ża c h w y ró w n a w c z y c h i innych urzą­ dzeniach lub instalacjach h y d rotech n iczn ych je s t d o z w o lo n e tylk o po p o d w ó jn y m od cię-

262______________________ VADEMECUM ELEKTRYKA__________________ P O Ii« n

toetl ROZPORZĄDZENIE w s p r a w ie bhp p r z y u rz. e n e r g e t y c z n y c h

263

Bpélt.

ciu w o d y górn ej za p o m o c ą za m k n ięcia ru c h o w o -a w a ry jn e g o i zam k n ięcia rem on tow e­ g o o ra z p o sp ecjaln ym za b e zp ie c ze n iu p rzed p rz y p a d k o w y m otw a rcie m tych zamknięć, 3. G d y istn iejące ro zw ią za n ie k on strukcyjne u n iem o ż liw ia za stosow an ie p od w ój­ n ego o d c ię c ia w o d y , d op u szcza się w y k o n y w a n ie prac, o których m o w a w ust. 2, bez ta­ k ie g o o d c ię c ia p od w aru n kiem za c h ow a n ia sp ecjaln ych śro d k ó w ostrożn ości określonyeh w instrukcjach eksp loatacji urządzeń lub instalacji hyd rotechniczn ych .

§ 43. Prace w komorach otwartych oraz, komorach odwodnień

3. W p o m ie szczen ia c h zam k n iętych , w których zn ajduje się instalacja g a zo w a , na­ leży k on tro low a ć stężen ie g a zó w , z g o d n ie z od rębn ym i przepisam i. §48.

Urządzenia do spalania paliw gazowych 1. U iz ą d z e n ia d o spalania p a liw g a z o w y c h p o w in n y za p e w n ia ć sam oczyn n e o d c ię ­ cie gazu w p rzypadku zg a ś n ię c ia p ło m ien ia i spadku ciśn ien ia gazu. 2. P aln ik g a z o w y p o w in ie n b yć w y p o s a ż o n y w u rząd zen ie za b e zp ie c za ją c e p rzed cofnięciem się p łom ien ia d o instalacji lub o d erw an ia się płom ien ia.

P race w o d w o d n io n y c h rurach ssących turbin w o d n ych , pom po-turbinach i turbi­ §49.

nach w o d n y c h u m ieszczon y ch w k om orach otw artych o ra z k om orach o d w o d n ień po­ w in n y b yć w y k o n y w a n e po o d c ię c iu d o p ły w u w o d y za p o m o c ą zam knięć.

§ 44. Prace podwodne

Urządzenie odcinające dopływ gazu P rzed k a żd ym p aln ik iem w p rz e w o d z ie g a z o w y m p ow in n o zn a jd o w a ć się ręczn e urządzenie o d cin a jące d o p ły w gazu, ob słu g iw an e ręczn ie lub d ziałające sam oczyn n ie, / m o żliw o ś c ią sterow an ia ręczn ego .

P race p o d w o d n e w s iło w n ia c h w o d n y c h i b u d ow la ch h y d rotech n iczn ych , ja k rów ­ n ie ż w e w n ą trz s zto ln i, ru ro c ią g ó w d o p ro w a d za ją c y c h i o d p ro w a d za ją c yc h , p o w in n y być w y k o n y w a n e z g o d n ie z w y m a g a n ia m i ok re ślo n y m i w od rębn ych przepisach oraz przy w y łą c zo n y c h i z a b e zp ie c zo n y c h p rzed za łą c ze n iem turbinach, h yd ro zesp o lach i pom­ pach. § 45.

§50.

Wymaganie dla urządzenia zamykającego dopływ gazu Jeżeli paleniska g a z o w e sterow an e są ręczn ie, to u rząd zenia za m y k a ją c e d o p ły w gazu zn ajd u jące się p rzed p alen isk iem lub g ru p ą p a ln ik ó w p o w in n y b y ć tak u sytu ow a­ ne, aby p ra c o w n ic y ob słu gu jący m ie li m o ż liw o ś ć ob serw a cji p łom ien ia zap a la ją ceg o i płom ienia g łó w n e g o p od czas w y k o n y w a n ia tych czyn n ości.

P ra ce z użyciem sprzętu plywająt e01