Tư Tư NG H Chí Minh 2405 [PDF]

Zitiervorschau

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ VÀ VẬN DỤNG TRONG VIỆC NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍNH MINH Học kì: 1 – Năm học: 2019 - 2020 Buổi: ST6 Tiết: 4 - 5 GVHD: Cô Trương Thị Mỹ Châu Thành viên nhóm: 1. Nguyễn Văn A – 18110325 2. Lê Thị B – 18110326 3. 4. 5. 6.

TP.HỒ CHÍ MINH – 05/2021

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ VÀ VẬN DỤNG TRONG VIỆC NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍNH MINH Học kì: 1 – Năm học: 2019 - 2020 Buổi: ST6 Tiết: 4 - 5 GVHD: Cô Trương Thị Mỹ Châu Thành viên nhóm: 1. Nguyễn Văn A – 18110325 2. Lê Thị B – 18110326 3. 4. 5. 6.

TP.HỒ CHÍ MINH – 05/2021

ĐIỂM SỐ

TIÊU CHÍ

NỘI DUNG

BỐ CỤC

TRÌNH BÀY TỔNG

ĐIỂM NHẬN XÉT ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Ký tên TS. Trương Thị Mỹ Châu

DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1- Buổi đối thoại giải đáp thắc mắc, ý kiến của sinh viên về việc lựa chọn chuyên ngành của sinh viên.................................................................................12 Hình 2 - Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đang tham gia phong trào tình nguyện năm 2021................................................13

MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH ẢNH....................................................................................... MỞ ĐẦU..............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu..........................................................................................1 3. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................2 4. Ý nghĩa của đề tài..............................................................................................2 NỘI DUNG...........................................................................................................3 I. CƠ SỞ KHÁCH QUAN VÀ NHỮNG LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ.............................................3 1. Tìm hiểu về dân chủ..........................................................................................3 1.1. Dân chủ là gì?................................................................................................3 1.2. Đặc điểm của dân chủ....................................................................................4 2. Quá trình hình thành và phát triển quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ......................................................................................................................... 4 2.1. Quá trình hình thành quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ...........4 2.2.  Quá trình phát triển quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ............5 3. Nội dung quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ trong các lĩnh vực...7 3.1. Dân là chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực chính trị........................................7 3.2. Dân chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực kinh tế..............................................8 3.3. Dân chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực văn hóa – xã hội...............................9 II. VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ VÀO NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ TRONG SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH...........................11 1. Thực trạng về việc thực hiện dân chủ trong sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.......................................................................11 1.1. Những thành tựu đạt được............................................................................11 1.2. Những mặt hạn chế......................................................................................13 2. Đề xuất một số biện pháp khắc phục...............................................................14 KẾT LUẬN.........................................................................................................15

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................

MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà dân chủ lớn ở nước ta. Trên ý nghĩa đó, có thể nói rằng, Hồ Chí Minh đã suốt đời đấu tranh cho nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và thực hiện nó với tư cách là người sáng lập nền dân chủ mới ở Việt Nam. Và trên cương lĩnh cao nhất của chế độ dân chủ mới. Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Người đã nêu lên một tấm gương vĩ đại về phong cách dân chủ cho toàn Đảng, toàn dân ta. Gần sáu thập kỷ đấu tranh, sáng lập và hiện thực hóa nền dân chủ mới ở nước ta, Bác đã để lại cho chúng ta một di sản tưởng vô giá trị - tư tưởng dân chủ Hồ Chí Minh. Giá trị thực tiễn và sự vĩnh hằng của tư tưởng Hồ Chí Minh là ở chỗ, nó không chỉ nêu lên những vấn đề có tính lí luận mà còn để lại những kinh nghiệm thực tiễn cực kì phong phú điều mà sinh viên như chúng em có thể hoàn toàn áp dụng được tại môi trường giáo dục. Với tất cả ý nghĩa trên đây, nhóm chúng em muốn chọn đề tài “Quan điểm của hồ chí minh về vấn đề dân chủ và vận dụng trong việc nâng cao ý thức dân chủ của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chính Minh” để cùng nhau tìm hiểu và học tập về quan điểm sâu sắc về dân chủ của Người. 2. Mục tiêu nghiên cứu Tìm hiểu và góp phần làm sang tỏ những nội dung cơ bản của Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ. Nghiên cứu việc áp dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ trong việc nâng cao ý thức dân chủ của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chính Minh. Trên cơ sở đó, chúng ta tổng kết những thành tựu đạt được cũng như những mặt hạn chế, từ đó rút ra những bài học về việc vận dụng quan điểm đó để nâng cao ý thức dân chủ của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chính Minh.

1

3. Phương pháp nghiên cứu Tra cứu tài liệu, tổng hợp và phân tích thông tin, nghiên cứu và đưa ra những nhận xét, đánh giá. Vận dụng quan điểm toàn diện và hệ thống, kết hợp khái quát và mô tả, phân tích và tổng hợp, các phương pháp liên ngành khoa học xã hội và nhân văn. Học tập phương pháp của Hồ Chí Minh: gắn lý luận với thực tiễn trong quá trình cách mạng Việt Nam. Thảo luận, làm việc nhóm để cùng nhau đưa ra những ý kiến cũng như đút kết được những bài học cho cá nhân trong quá trình tìm hiểu quan điểm của Bác. 4. Ý nghĩa của đề tài Ý nghĩa lý luận Làm sáng tỏ vai trò, đặc điểm của dân chủ và nội dung quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ. Tạo cơ sở cho việc nghiên cứu những vấn đề xung quanh về dân chủ theo tư tưởng của Bác. Ý nghĩa thực tiễn Đánh giá đúng thực trạng việc áp dụng tính dân chủ theo quan điểm của Hồ Chí Minh trong việc nâng cao ý thức dân chủ của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chính Minh. Tiểu luận góp phần làm nguồn tài liệu tham khảo cho các bạn sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh khi cần tìm hiểu về tính dân chủ theo quan điểm của Bác.

2

NỘI DUNG I. CƠ SỞ KHÁCH QUAN VÀ NHỮNG LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ 1. Tìm hiểu về dân chủ 1.1. Dân chủ là gì? Dân chủ là một thuật ngữ mà ai cũng biết nhưng vẫn bị hiểu và dùng sai ở thời điểm mà các nhà độc tài, chế độ độc đảng và lãnh đạo các cuộc đảo chính quân sự đòi dân chúng ủng hộ vì tự cho rằng mình bảo vệ dân chủ. Tuy nhiên, sức mạnh của ý tưởng dân chủ vẫn phát triển trong suốt chiều dài lịch sử với nhiều biến cố. Các chính phủ dân chủ dù phải đối mặt với nhiều thách thức, vẫn tiếp tục tiến bộ và lan rộng trên toàn thế giới. Dân chủ - theo tiếng Hy Lạp có nghĩa là “nhân dân” – về cơ bản được định nghĩa là một hình thức chính phủ trong đó quyền lực tối cao thuộc về nhân dân. Dân chủ có thể do người dân trực tiếp thực thi. Ở các xã hội lớn hơn, dân chủ được thực thi bới các quan chức do nhân dân bầu ra. Hay theo như câu nói nổi tiếng của Tổng thống Abram Lin – Coln, dân chủ là chính phủ “của nhân dân, do dân và vì dân”. Tự do và dân chủ thường được dùng thay thế cho nhau. Thực ra hai khái niệm này không đồng nghĩa. Dân chủ không chỉ là một loạt các ý tưởng và các nguyên tắc về tự do, mà còn bao hàm cả những thực tiễn và các tiến trình đã được hình thành trong suốt chiều dài lịch sử vốn phức tạp. Dân chủ là sự thể chế hóa tự do. Người dân sống trong một xã hội dân chủ phải phục vụ với tư cách là một người tư bảo vệ chính quyền tự do và hướng tới những lý tưởng được đưa ra trong lời nói đầu của Tuyên ngôn Nhân quyền Toàn cầu của Liên Hợp Quốc, đó là “thừa nhận phẩm giá vốn có và những quyền bình đẳng bất khả xâm phạm của mọi thành viên trong đại gia đình nhân loại là nền tảng của tự do, công lý và hòa bình trên thế giới”.

3

1.2. Đặc điểm của dân chủ Dân chủ là hình thức chính phủ trong đó quyền lực và trách nhiệm công dân do công dân trưởng thành trực tiếp thực hiện hoặc thông qua các đại diện của họ được bầu lên một cách tự do. Dân chủ dựa trên các nguyên tắc đa số cai trị và các quyền cá nhân. Các nền dân chủ chống lại các chính phủ trung ương tập quyền và phi tập trung hóa chính quyền ở cấp khu vực và địa phương, với nhận thức rằng tất cả các cấp độ chính quyền đều phải tiếp cận và phải đáp ứng người dân khi có thể. Các nền dân chủ nhận thức rằng một trong những chức năng chính của họ là bảo vệ quyền con người cơ bản như tự do ngôn luận và tự do tôn giáo; quyền được pháp luật bảo vệ bình đẳng và cơ hội được tổ chức và tham gia đầy đủ vào đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa xã hội. Các nền dân chủ thường xuyên tổ chức các cuộc bầu cử tự do và công bằng cho công dân ở độ tuổi bầu cử tham gia.Công dân ở một nền dân chủ không chỉ có các quyền, mà còn có trách nhiệm tham gia hệ thống chính trị. Và các xã hội dân chủ cam kết với các giá trị khoan dung, hợp tác và thỏa hiệp. Theo lời của Mahatma Gandhi: “Không khoan dung là biểu hiện của tình trang bạo lực và cản trở phát triển tinh thần dân chủ thực sự”. 2. Quá trình hình thành và phát triển quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ 2.1. Quá trình hình thành quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ Tư tưởng dân chủ của Hồ Chí Minh bắt nguồn sâu xa từ nguyện vọng hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam. Sống dưới chế độ chuyên chế phong kiến hàng ngàn năm không có một chút quyền tự do dân chủ nào, người Việt Nam muốn sống độc lập, tự do, thoát khỏi sự ràng buộc của các thế lực độc tài, chuyên chế. Tuy nhiên về mặt tổ chức nhà nước phong kiến bước đầu đem lại cho Hồ Chí Minh những hiểu biết nhất định. Dấu ấn của triết lý nhân văn phương Đông trong tư tưởng dân chủ của Hồ Chí Minh là hết sức sâu đậm nó đem lại cho tư tưởng này một ý nghĩa nhân đạo cao cả, đẹp đẽ, một sức hấp dẫn đặc sắc. Nói đến phương Đông là nói tới chữ “nhân” của Khổng giáo, nói tới “đại từ, đại bi, cứu khổ cứu nạn” của Phật giáo. 4

Đây là những dấu ấn trong triết lý phương Đông đã in đậm trong tư duy Hồ Chí Minh. Từ giã phương Đông, Hồ Chí Minh đến với Phương Tây. Thực chất Hồ Chí Minh đã biết tới phương Tây từ trên ghế nhà trường Pháp - Việt khi còn học tiểu học ở Vinh hay Quốc học Huế. Nhưng ba mươi năm đi nước ngoài. Hồ Chí Minh có dịp tiếp xúc với văn hóa phương Tây và đã tiếp thu được thêm tinh hoa, lý tưởng dân chủ và nhân văn của thế giới, để làm phong phú và phát triển thêm tư tưởng dân chủ của mình. Nếu ở Việt Nam, những khái niệm về Tự do, Bình đẳng Bác ái mới dừng lại ở khấu hiệu, thì khi sang Pháp và các nước phương Tây, Hồ Chí Minh đã cảm nhận được “người Pháp ở Pháp tốt hơn người Pháp ở Việt Nam”. Hồ Chí Minh đã tiếp thu được tư tưởng dân chủ và phong cách dân chủ ngay trên đất Pháp. Hồ Chí Minh đã biết tới cách mạng Mỹ 1776, cách mạng Pháp 1789. Đây là những cuộc cách mạng tư sản đã thành công nhưng không đến nơi, không triệt để. Sau những cuộc khảo sát dài ngày, cuối cùng Hồ Chí Minh đã đến với Cách mạng Tháng Mười, với chủ nghĩa Lênin. Cách mạng Tháng Mười thành công triệt để và dân chủ mácxít “dân chủ gấp triệu lần dân chủ tư sản” là cơ sở quan trọng nhất tạo ra cuộc cách mạng thật sự trong quan niệm Hồ Chí Minh về dân chủ. Tuy nhiên, quá trình hoạt động thực tiễn của Hồ Chí Minh nhằm tìm đường, dẫn đường và cuối cùng thực hiện giải phóng dân tộc giải phóng giai cấp giải phóng con người đã đem lại cho Hồ Chí Minh nội dung phong phú về vấn đề dân chủ. 2.2.  Quá trình phát triển quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ xã hội chủ nghĩa và về nhà nước thật sự của dân, do dân và vì dân không phải được hình thành ngay một lúc mà phải trải qua một quá trình gắn bó chặt chẽ với sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam. Từ những năm 20 thế kỷ XX, chứng kiến kiểu dân chủ và nhà nước chỉ dành cho một bọn ít người từ thành quả các cuộc cách mạng tư sản. Hồ Chí Minh nhấn mạnh “quyền giao cho dân chúng số nhiều”. Điều này hoàn toàn phù hợp

5

với Chính quyền Xôviết. Có thể lúc đó Hồ Chí Minh đã nghĩ tới số nhiều một cách cụ thể, nhưng trong bối cảnh lúc đó Người chỉ nói một cách chung nhất. Ngay khi Đảng ta vừa ra đời, Hồ Chí Minh đã trình bày trong Cương lĩnh đầu tiên của Đảng: về phương diện xã hội thì dân chúng được tự do tổ chức: nam nữ bình quyền; phổ thông giáo dục theo công nông hóa, về phương diện chính trị Người khẳng định “dựng ra chính phủ công nông binh; tổ chức quân đội công nông”. Như vậy so với những năm 20 thế kỷ XX tư duy lý luận của Hồ Chí Minh về nhà nước và dân chủ đã có bước phát triển, không dừng lại số nhiều chung chung mà nói rõ là công nông binh. Tuy nhiên, chúng ta có thể hiểu đây là tư duy theo kiểu Chính quyền Xôviết công nông năm 1917. Không phải Hồ Chí Minh không hiểu chính quyền ở Việt Nam không thể là công nông binh, vì từ năm 1924 Người đã phát biểu về sự khác biệt giữa châu Âu và phương Đông. Nhưng trong bối cảnh lúc bấy giờ. Hồ Chí Minh không thể trình bày tư duy kiểu khác. Nhận thức trên càng rõ hơn khi Hồ Chí Minh về nước, cùng Đảng ta trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám (khóa I) tháng 5-1941. Hội nghị do Hồ Chí Minh triệu tập và chủ trì đã khẳng định: Không nên nói công nông liên hiệp và lập Chính quyền xôviết mà phải nói toàn thể nhân dân liên hợp và lập chính phủ dân chủ cộng hòa. Theo Nghị quyết Trung ương lần thứ tám. Mặt trận Việt Minh được thành lập. Chương trình Việt Minh khẳng định: Sau khi đánh đuổi được đế quốc Pháp - Nhật, sẽ thành lập một chính phủ nhân dân của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lấy lá cờ đỏ ngôi sao vàng năm cánh làm lá cờ toàn quốc. Chính phủ ấy do Quốc dân đại hội cử ra. Trong Thư gửi đồng bào toàn quốc (10-1944), Hồ Chí Minh khẳng định: “Chúng ta trước phải có một cái cơ cấu đại biểu cho sự chân thành đoàn kết và hành động nhất trí của toàn thể quốc dân ta. Mà cơ cấu ấy thì phải do một cuộc Toàn quốc đại biểu Đại hội gồm tất cả các đảng phái cách mệnh và các đoàn thể ái quốc trong nước bầu ra. Một cơ cấu như thế mới đủ lực lượng và oai tín trong thì lãnh đạo công việc cứu quốc, kiến quốc, ngoài thì giao thiệp với các hữu bang”[2, tr.537]. Đại hội quốc dân Tân Trào (8-1945) với sự có mặt của 60 đại biểu Bắc, Trung, Nam. Việt kiều, đảng phái chính trị, đoàn thể cứu quốc, các dân tộc, các 6

tôn giáo... tiêu biểu cho đồng bào Việt Nam được xem như tiền Quốc hội. Đại hội đã quyết định thành lập uỷ ban dân tộc giải phóng, tức Chính phủ lâm thời được xem như tiền Chính phủ do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Đại hội thông qua 10 điểm được xem như tiền Hiến pháp. Đây là những nội dung có tính nền tảng, để khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi. nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Hồ Chí Minh có một quan niệm hoàn chỉnh về dân chủ và nhà nước dân chủ, như sau này Người nói: “Nước ta là nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân... Chính quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra” [3, tr.232]. 3. Nội dung quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ trong các lĩnh vực 3.1. Dân là chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực chính trị Dân chủ trong lĩnh vực chính trị được Chủ tịch Hồ Chí Minh ý thức sớm trong quá trình trong quá trình hoạt động và cuộc đời của Người. Ngay từ năm còn thiếu niên Người đã ý thức và qua tâm nhiều đến tự do, bình đẳng, bác ái, đến khi ra đi tìm đường cứu nước, tại Paris Pháp gửi bản yêu sách tám điểm tới Hội nghị Vecxây đòi những quyền cơ bản cho nhân dân An Nam. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn tự coi tự do về chính trị luôn là mục tiêu và hành động hàng đầu để tiến tới tự do bình đẳng và bác ái toàn diện cho mỗi con người và mỗi dân tộc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong lĩnh vực chính trị xuất phát từ truyền thống văn hóa dân tộc, được kết tinh qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước; là sự kết hợp những tinh hoa giá trị dân chủ của văn hóa phương Đông và phương Tây, đặc biệt là lý tưởng giải phóng dân tộc gắn với giải phóng xã hội, giải phóng cong người của Chủ nghĩa Mác – Leenin. Tương tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ trong lĩnh vực chính trị được thế hiện ở việc khẳng định quyền lực của nhân dân trong hiến pháp và pháp luật; đảm bảo trong tổ chức nhà nước dân chủ của dân, do dân và vì dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”. Quan niệm địa vị cao nhất là dân được Hồ Chí Minh 7

giải thích rất ngắn gọn “dân là chủ”, mọi quyền hành và lực lượng là của nhân dân, mọi công việc đều do dân và do đó thành quả của nền dân chủ mới thuộc về đại đa số quần chúng nhân dân chứ không phảo của bất cứ một số ít dân cư nào. Những quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng hiến pháp dân chủ, xác định quyền làm chủ của nhân dân qua các bản Hiến pháp và pháp luật là những quan điểm căn bản cho việc xây dựng hiện thống chính trị dân chủ ở nước ta, thể hiện qua việc xây dựng Nhà nước dân chủ của dân, do dân và vì dân. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà nước của dân là nhà nước trong đó dân là chủ; dân là người có địa vị cao nhất, có quyền quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, dân tộc. Người khẳng định: “Tất cả quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp tôn giáo”[3, tr.515]. Còn nhà nước do dân nghĩa là dân làm chủ nhà nước, nhà nước phải tin dân và dựa vào dân. Cuối cùng, nhà nước vì dân, theo Hồ Chí Minh là nhà nước phục vụ nhân dân, đem lại lợi ích cho nhân dân. Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo một mục tiêu cao nhất là không ngừng cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân đúng với phương châm “Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì hại cho dân phải hết sức tránh”. Như vậy, trong tư tưởng dân chủ của Người, vị trí người dân luôn là chủ và làm chủ trong mọi hoàn cảnh. 3.2. Dân chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực kinh tế Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và về dân chủ nói riêng không chỉ quan tâm, đề cập tới quyền lực chính trị do ai vag vì ai trong một chế độ nhà nước mà còn bao hàm cả đời sống kinh tế. Bởi kinh tế và chính trị có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau. Nội dung tư tưởng dân chủ Hồ Chí Minh bao gồm quyền sở hữu, quản lý những tư liệu sản xuất cơ bản của xã hội nằm trong tay nhân dân, quyền tổ chức sản xuất và phân phối sản phẩm do đó mà cũng phụ thuộc về nhân dân. Hồ Chí Minh đặc biệt chú ý quyền làm chủ về vấn đề kinh tế của người dân lao động. Dân chủ trong lĩnh vực kinh tế bao hàm cả việc xác nhận sự tồn tại và phát triển của các thành phần kinh tế và các hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất.

8

Trong việc tổ chức, quản lý sản xuất Người cho rằng: “Kế hoạch sản xuất và tiết kiệm là một kế hoạch dân chủ, nghĩa là từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, nghĩa là Chính phủ trung ướng có kế hoạch toàn quốc, và địa phương căn cứ theo kế hoạch toàn quốc mà đặt kế hoạch thích hợp với địa phương mình, cho đến mỗi ngành, mỗi gia đình, mỗi người sẽ có kế hoạch riêng của mình, ăn khớp với kế hoạch chung”[3, tr.434]. Trong kế hoạch cụ thể của đơn vị sản xuất, Người nhắc nhở thêm: “Phải bàn bạc dân chủ và phải tính toán cho công bằng hợp lý” [5, tr.113]. Trong sản xuất, quan hệ tổ chức quản lý và phân phối sản phẩm luôn được người lao động quan tâm sâu sắc, cơ sở của những quan hệ ấy là quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất. Quan hệ tổ chức quản lý và phân phối tác động trực tiếp tới thái độ và hành động của người lao động, cũng như tới lực lượng sản xuất nói chung. Hồ Chí minh đã nhận thức được quy luật khách quan đó, Người đưa ra quan điểm: “Từ làm chủ tư liệu sản xuất, họ phải được làm chủ việc quản lý kinh tế, làm chủ việc phân phối sản phẩm lao động”[6, tr.568]. “Một xã hội bình đẳng, nghĩa là ai cũng phải lao động”[5,tr.23]. Như vậy, theo tư tưởng Hồ Chí Minh, dân chủ trong lĩnh vực kinh tế là sự đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân đối với tư liệu sản xuất, tổ chức, quản lý quy trình sản xuất và phân phối sản phẩm làm ra. Nhà nước tạo cơ chế, chính sách thuận lợi cho nhân dân phát huy tính sáng tạo, quyền làm chủ của mình trong lĩnh vực kinh tế nhằm giải phóng mọi tiềm năng của lực lượng sản xuất, 3.3. Dân chủ và dân làm chủ trong lĩnh vực văn hóa – xã hội Có thể nói điểm cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Mình về dân chủ trong văn hóa trước hết, là sự đánh giá đúng năng lực và tài nghệ của nhân dân, sáng tạo ra các giá trị văn hóa, kiểm nghiệm sản phẩm văn hóa, đồng thời được hưởng thụ các giá trị văn hóa. Từ thực tiễn cách mạng, Hồ Chí Minh luôn yêu cầu văn hóa phải hướng đến phục vụ nhân dân, “không thể nói nghệ thuật vị nghệ thuật mà cần phải nói rõ văn hóa phục vụ công – nông – binh”. “Văn hóa phải biết phục vụ nhân dân, góp phần vào việc nâng cao đời sống vui tươi, lành lạnh của quần chúng”[6, tr.59].

9

Dân chủ trong xây dựng và phát triển văn hóa, theo tư tưởng Hồ Chí Minh là hướng vào quần chúng nhân dân lao động – những chủ thể của nền văn hóa và là người thụ hưởng các giá trị văn hóa. Hồ Chí Minh cho rằng, nhiệm vụ của nhà nước dân chủ trong xây dựng văn hóa là: “Phải xây dựng một nền văn hóa dân tộc, khoa học, đại chúng. Phải nâng cao trình độ văn hóa của nhân dân. Phải đề xướng đạo đức công dân tức là yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, bảo vệ của công… phải chống văn hóa nô lệ của thực dân phong kiến”[4, tr.220]. Lấy văn hóa làm trung tâm của chiến lược phát triển có tính đến cội nguồn văn hóa xã hội, các giá trị nền móng và tính đến mục tiêu làm giàu, đi sâu và biến đổi nội dung văn hóa đối với xã hội, Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng nền văn hóa khoa học, dân tộc, đại chúng làm cơ sở tinh thần cho nền dân chủ. Quan điểm đó làm cho sự phát triển dân chủ một cách bền vững. Là một nhà văn hóa lớn mà nhân loại thừa nhận, bởi lẽ Hồ Chí Minh là người sáng tạo văn hóa đồng khởi là nhà lãnh đạo thực hành dân chủ trong lĩnh vực văn hóa nhằm tập hợp, phát huy toàn thể sức mạnh nhân dân vào công cuộc sáng tạo các giá trị tinh thần cho dân tộc. Tóm lại, tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ là sự kết hợp hài hòa và tinh túy tinh thần dân chủ của nhân loại tiến bộ trải qua đấu tranh gian khổ sáng tạo nên. Cùng với giá trị cơ bản của dân chủ - quyền lực về nhân dân, Hồ Chí Minh đã luận giải hết sức ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu về phạm trù dân chủ. Dân chủ theo tư tưởng của Người được đúc kết ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu về phạm trù dân chủ.

10

II. VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN CHỦ VÀO NÂNG CAO Ý THỨC DÂN CHỦ TRONG SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 1. Thực trạng về việc thực hiện dân chủ trong sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh 1.1. Những thành tựu đạt được 1.1.1. Dân chủ trong học tập của sinh viên Như chúng ta đã biết, sinh viên là lực lượng đông đảo nhất, là lý do tồn tại của tất cả các trường đại học nói chung và đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Tính đến đầu năm học 2020 – 2021, trường ta đã có khoảng hơn 25000 sinh viên. Ngoài ra còn có sinh viên hệ vừa học vừa làm và các hình thức đào tạo khác. Với phương châm người học là lấy người học làm trung tâm thì dân chủ trong sinh viên là một trong những nội dung rất quan trọng trong việc thực hiện khảo sát dân chủ trong nhà trường. Hàng năm, Nhà trường tổ chức Tuần sinh hoạt công dân học sinh sinh viên đầu khóa, các buổi chuyên đề hội thảo, … Thông qua các buổi này, sinh viên được học tập, phổ biến quy chế, quy định của ngành và nhà trường về quyền và nghĩa vụ của mình. Thông qua các loaik hình sinh hoạt chính trị nhiều sinh viên được biết hoặc đã nghe nói (mặc dù chưa đầy đủ) về “Quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường). Trong quá trình học tập tại đây, sinh viên được thể hiện ý kiến, quyền tự do ngôn luận và tham gia bàn bạc vào những công việc chung của Nhà trường thông qua các phiếu đánh giá, phiếu khảo sát như Phiếu khảo sát giáo viên, đánh giá môn học mà Nhà trường đã khuyến khích sinh viên thực hiện vào cuối mỗi kỳ, Phiếu bình chọn có tiếp tục đến trường hay không vào Tháng 03/2020 khi dịch covid19 xảy ra, …

11

Hình 1- Buổi đối thoại giải đáp thắc mắc, ý kiến của sinh viên về việc lựa chọn chuyên ngành của sinh viên Nguồn: Internet Hơn thế, Nhà trường luôn khích lệ, động viên sinh viên không ngần ngại bày tỏ ý kiến quan điểm của mình trong mỗi buổi học. Thầy cô, giảng viên đứng lớp là người có trách nhiệm giải quyết thỏa mãn những thắc mắc của sinh viên. 1.1.2. Dân chủ trong công tác sinh hoạt Đoàn – Hội của sinh viên Công tác Đoàn Thanh niên, công tác Hội Sinh viên là một trong những nội dung hoạt động quan trọng và hữu ích của sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Tất cả các trường đều có tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Sinh viên Việt Nam. Đoàn và Hội đã có nhiều đổi mới về nội dung, phương pháp hoạt động tập thể để nâng cao tinh thần dân chủ của sinh viên và đã đạt những thành tựu như sau: Một là, tất cả sinh viên đều có quyền tự do lựa chọn câu lạc bộ, phong trào Đoàn – Hội thích hợp để tham gia và có thể tham gia nhiều câu lạc bộ, phong trào cùng một lúc.Chính sinh viên sẽ là những người bỏ những lá phiếu bầu cử ra những người các bộ, lãnh đạo Đoàn – Hội xuất sắc mà họ tin tưởng có thể hoàn thành tốt được trách nhiệm.

12

Hai là, Các phong trào lớn do Đoàn, Hội các nhà trường tổ chức như: Sinh viên tình nguyện, Mùa hè xanh, Nhịp sống sinh viên, Sáng tạo sinh viên, các hoạt động từ thiện khác... đã lôi cuốn được đông đảo sinh viên tham gia và đem lại lợi ích thiết thực cho bản thân sinh viên và cho cộng đồng. Tham gia các hoạt động đoàn, hội đã góp phần làm cho sinh viên thể hiện được vai trò làm chủ của mình, rèn luyện được năng lực độc lập, tự chủtrong sinh hoạt, tính tự giác và tính kỷ luật trong hoạt động, có tinh thần trách nhiệm đối với bản thân và cộng đồng.

Hình 2 - Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đang tham gia phong trào tình nguyện năm 2021 Nguồn: Internet Tóm lại, thực hiện dân chủ đã đem lại những biến đổi quan trọng đối với quá trình quản lý và quá trình đào tạo tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Các nguyên tắc cơ bản của dân chủ dần dần được xác lập và được vận dụng một cách đa dạng, từmg bước phù hợp với đặc thù của nhà trường vào những thời điểm nhất định. 1.2. Những mặt hạn chế Bên cạnh những thành tựu đạt được trong việc xây dựng môi trường dân chủ cho sinh viên tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chính Minh vẫn còn một số mặt hạn chế cụ thể như sau: 13

Đối với Nhà trường, các thủ tục giải quyết ý kiến, nguyện vọng vủa sinh viên còn phức tạp phải mất rất nhiều thời gian mới hoàn tất. Đôi khi các bộ phận có liên quan chưa giải quyết thỏa đáng, chính xác những vấn đề của sinh viên đang gặp phải. Đối với đội ngũ giảng viên, một số thầy cô còn đặt nặng quan điểm cá nhân chưa thật sự lắng nghe, tiếp thu tâm tư nguyện vọng của sinh viên. Hoặc các thầy cô chưa dám đứng lên nói thẳng, giúp sinh viên bày tỏ quan điểm với cấp trên. Đối với sinh viên, nhiều sinh viên còn rụt rè, chưa dám bày tỏ quan điểm, ý kiến của mình trước mọi người xung quanh. Một số thành phần sinh viên lại lợi dụng việc thực hành dân chủ để tuyên truyền, lôi kéo nhóm người gây kích động, làm xấu hình ảnh Nhà trường trên các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, … Số khác lại hiểu sai về dân chủ nên có những hành động vượt xa mức cho phép của mình. Chính vì vậy, việc tìm ra một số giải pháp để khắc phục những mặt hạn chế trên là việc làm cần thiết trong thời điểm hiện nay. 2. Đề xuất một số biện pháp khắc phục Nhà trường cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền khích lệ sinh viên thực hiện dân chủ trong Nhà trường thông qua mọi hình thức sao cho phù hợp với công tác giáo dục tại đây. Hơn thế, lãnh đạo nhà trường cần phải siết chặt công tác quản lý và xử lý kịp thời những trường hợp gây chia rẻ, bôi nhọa hình ảnh nhà trường, lợi dụng việc thực hiện dân chủ để làm những việc tiêu cực. Cán bộ giảng viên nên lắng nghe sinh viên nhiều hơn, nên có những sáng kiến giúp phát huy tinh thần dân chủ của sinh viên để cho mỗi tiết học không chỉ cung cấp những kiến thức bổ ích mà còn giúp cho sinh viên được học tập nhiều kỹ năng hơn nữa. Sinh viên nên chọn lọc những nguồn thông tin chính xác trước khi thực hiện dân chủ để mỗi hành động của mình sẽ góp phần phát triển cho cá nhân và môi trường học tập và hạn chế bị lợi dụng bởi các phần tử kích động. Đặc biệt, sinh viên phải không ngừng học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

14

KẾT LUẬN Tóm lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện quan điểm của mình về vấn đề dân chủ một cách sinh động và có giá trị sâu sâu trong nhiều lĩnh vực khác nhau trong xã hội. Vấn đề dân chủ theo quan điểm của Người đã trở thành kim chỉ nam trong việc xây dựng phát triển đất nước ta. Qua việc đổi mới liên tục trong môi trường giáo dục tại Trường đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, việc thực hiện dân chủ của sinh viên theo quan điểm của Bác đã đạt được một số hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, chúng ta cũng không phủ nhận được những mặt hạn chế còn tồn tại. Điều đó một lần nữa đặt ra yêu cầu phải nhận thức đầy đủ, đúng đắn, toàn diện tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ; đồng thời quán triệt sâu sắc, vận dụng linh hoạt và sáng tạo vào công cuộc đổi mới đất nước trong tình hình mới. Vì vậy, qua việc tìm hiểu đề tài này giúp chúng em có cái nhìn đúng đắn hơn về quan điểm dân chủ theo tư tưởng của vị cha già kính yêu của dân tộc. Qua đó, giúp chúng em tự tin hơn trong việc thể hiện quan điểm ý kiến cá nhân của mình trong một số vấn đề của xã hội để góp phần trong việc xây dựng phát triển đất nước ta.

15

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. GS.TS. Phạm Văn Đức & PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh (2019), Dân chủ và thực trạng thực hiện dân chủ những năm qua, Trang thông tin điện tử Hội đồng lý luận Trung ương. Link truy cập: http://hdll.vn/vi/nghien-cuu---trao-doi/dan-chu-va-thuc-trang-thuc-hien-dan-chunhung-nam-qua.html 2. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 3. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 6, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 4. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 5. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 9, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập Tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Nguyễn Thị Thanh Hương (2014), Tiểu luận Quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn đề dân chủ, Trường Đại học sư phạm kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh. 9.ThS. Nguyễn Thái Nghĩa (2003), Dân chủ và việc thực hiền quyền dân chủ, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp. Link truy cập: http://www.lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=210141