Tóm Tắt Kiến Thức FAF3 ACCA (Sapp12345) Copy 2 PDF [PDF]

Zitiervorschau

LỜI NÓI ĐẦU Financial Accounting (Kế toán tài chính – F3) được mệnh danh là môn học “nhập môn” được rất nhiều sinh viên cũng như người đi làm lựa chọn theo học trên con đường theo đuổi ACCA. Đặc biệt, kiến thức trong môn F3 luôn chiếm một phần khá lớn trong đề thi tuyển vào các công ty BIG4 hay bất kỳ công ty kế toán, kiểm toán nào khác trong các đợt tuyển dụng. Môn học này giúp học viên am hiểu và nắm vững các nguyên lý, các khái niệm căn bản liên quan đến kế toán tài chính, các khoản mục quan trọng trên Báo cáo Tài chính (BCTC). Ngoài ra, học viên có thể sử dụng thành thạo kỹ năng ghi chép kế toán bằng hệ thống bút toán kép, cũng như lập báo cáo tài chính đơn giản. Cuốn “Tóm Tắt Kiến Thức FA/F3 ACCA – Bản Dịch Tiếng Việt” sẽ giúp bạn hiểu rõ những nội dung quan trọng nhất trong môn học này bằng ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ dễ hiểu nhất. Nội dung của sách bao gồm 15 bài học ngắn gọn về các kiến thức trong phạm vi môn học FA/F3 ACCA cũng như có những ví dụ dễ hiểu và dạng bài tập cơ bản nhất của từng nội dung. Cuốn sách đặc biệt hữu ích cho những bạn đang trong quá trình học F3, đặc biệt là các bạn có vốn từ tiếng Anh còn yếu. Đồng thời, những bạn đã học xong môn học này vẫn có thể sử dụng như một nguồn tài liệu hữu ích để rà soát lại kiến thức đã học một cách nhanh chóng. SAPP Academy chúc các bạn thành công!

MỤC LỤC Trang Lesson 1 - Giới thiệu về Kế toán (Introduction to Accounting) ................................1 Lesson 2 - Khung pháp lý (The Regulatory Framework) ........................................11 Lesson 3 - Đặc tính của thông tin tài chính (The Qualitative Characteristics of Financial Information) .............................................................................................15 Lesson 4 - Chứng từ, Nhật ký và Sổ sách ghi nhận ban đầu (Sources, Records and Books of prime entry) ..............................................................................................19 Lesson 5 - Tài khoản sổ cái và Bút toán kép (Ledger Accounts and Double Entry) ..................................................................................................................................25 Lesson 6 - Từ Bảng cân đối thử lên Báo cáo tài chính (From Trial balance to Financial statements)................................................................................................34 Lesson 7 - Tài sản dài hạn hữu hình (Tangible Non-current Assets) ......................43 Lesson 8 - Tài sản cố định vô hình (Intangible Non-current Assets) ......................57 Lesson 9 - Hàng tồn kho (Inventory) .......................................................................65 Lesson 10 - Thuế bán hàng (Sales Tax) ...................................................................70 Lesson 11 - Chi phí dồn tích và Chi phí trả trước (Accruals and Prepayments) .....76 Lesson 12 - Dự phòng phải trả, Tài sản và Nợ tiềm tàng (Provisions and Contingencies) .........................................................................................................83 Lesson 13 - Nợ không có khả năng thu hồi và Dự phòng khoản phải thu (Irrecoverable Debts and Allowances).....................................................................89 Lesson 14 - Đối chiếu ngân hàng (Bank Reconciliation) ........................................93 Lesson 15 - Chuẩn bị các báo cáo tài chính cơ bản (Preparing basic Financial Statements) .............................................................................................................100

Lesson 1 - Giới thiệu về Kế toán (Introduction to Accounting) Những thông tin cơ bản cần biết về Kế toán trong phạm vi môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Định nghĩa về kế toán (Definition). Các loại kế toán (Types). Sản phẩm của kế toán (Outcome). Đối tượng sử dụng các thông tin kế toán (Users). II. Nội dung 1.

Định nghĩa về kế toán (Definition)

Kế toán là sự đo lường, trình bày, cung cấp thông tin một cách chắc chắn giúp các nhà quản trị và những người ra quyết định khác có thể đưa ra các quyết định phân bổ nguồn lực hiện có của doanh nghiệp. (Resources – 4Ms: thiết bị máy móc (machine), tài chính (money), nguyên vật liệu (materials), con người (men)).

1

2.

Các loại kế toán (Types)

Theo chức năng cung cấp thông tin có hai loại kế toán: Kế toán tài chính và Kế toán quản trị. Phạm vi môn học F3/FA xoay quanh phạm vi kế toán tài chính.

- Các doanh nghiệp hoạt động vì mục đích lợi nhuận đều sử dụng hệ thống kế toán. Vì mỗi loại hình doanh nghiệp có đặc điểm khác nhau, nên việc ghi chép trình bày thông tin kế toán ở mỗi loại doanh nghiệp cũng tuân theo những đặc điểm và yêu cầu khác nhau.

2

Có 3 lọai doanh nghiệp chính (Types of business entity): Công ty tư nhân (Sole trader) Công ty hợp danh (Partnership) Công ty trách nhiệm hữu hạn (Limited Liability Company) 3. Sản phẩm của kế toán (Outcomes) - Sản phẩm của kế toán là báo cáo tài chính (Financial Reports). - Báo cáo tài chính bao gồm: Bảng cân đối kế toán (Statement of Financial Position). Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Statement of Profit or Loss/ Income Statement). Báo cáo dòng tiền (Statement of Cash Flows). Báo cáo vốn chủ sở hữu (Statement of changes in equity). Ngoài ra, báo cáo tài chính còn có đính kèm bản thuyết minh báo cáo tài chính (Notes to the Financial Statements). Bản thuyết minh cung cấp những thông tin quan trọng bổ sung cho những thông tin đã được trình bày trên các báo cáo kể trên. Các thông tin đó thường là phương pháp tính khấu hao (depreciation methods), phương pháp định giá hàng tồn kho (inventory methods), các khoản nợ tiềm tàng (contingent liabilities), phương pháp hợp nhất (methods of consolidation). - Giám đốc (Directors) là người chịu trách nhiệm cho việc chuẩn bị báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Cụ thể giám đốc phải đảm bảo: Báo cáo tài chính của doanh nghiệp được chuẩn bị dựa theo khung pháp lý hợp pháp quy định về lập báo cáo tài chính. 3

Kiểm soát nội bộ để báo cáo tài chính được lập ra chính xác, không có đánh giá sai hay gian lận. a.

Bảng cân đối kế toán (Statement of Financial Position)

Bảng cân đối kế toán phản ánh: tài sản mà doanh nghiệp sở hữu (assets owned), các khoản nợ phải trả của doanh nghiệp (liabilities owed) và nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định (ngày lập báo cáo tài chính). Bảng cân đối kế toán bao gồm:

4

- Ví dụ về bảng cân đối kế toán của 1 doanh nghiệp

5

b.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Statement of Profit or Loss)

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh thể hiện được doanh thu và chi phí của một doanh nghiệp trong một khoảng thời gian. Nếu thu nhập lớn hơn chi phí, doanh nghiệp có lợi nhuận, ngược lại, doanh nghiệp bị lỗ.

6

- Ví dụ về báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của 1 doanh nghiệp:

c.

Báo cáo dòng tiền (Statement of Cash Flows)

Báo cáo dòng tiền thể hiện dòng tiền vào (receipts) và dòng tiền ra (payments) trong 1 thời kỳ. Báo cáo dòng tiền cung cấp những thông tin về tiền và các khoản tương đương tiền. - Dòng tiền trong doanh nghiệp có thể được chia làm 3 loại: Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (Cash flow from operating activities) Dòng tiền từ hoạt động đầu tư (Cash flow from investing activities) Dòng tiền từ hoạt động tài chính (Cash flow from financing activities)

7

- Ví dụ về báo cáo dòng tiền của doanh nghiệp:

8

4.

Đối tượng sử dụng các thông tin kế toán (Users)

a.

Người sử dụng nội bộ (Internal users)

9

b.

Người sử dụng bên ngoài (External users)

10

Lesson 2 - Khung pháp lý (The Regulatory Framework) Cung cấp thông tin cơ bản về Tổ chức lập quy chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế và Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs). I. Mục tiêu Tổ chức lập quy chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế(The regulatory system). Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs). II. Nội dung - Hệ thống kế toán tài chính được hình thành dựa trên một số yếu tố: Cơ quan pháp lý địa phương. Các nguyên tắc kế toán và đánh giá của cá nhân. Các chuẩn mực kế toán. Các tác động quốc tế khác. Nguyên tắc kế toán được chấp nhận chung (GAAP). Sự trình bày hợp lý. - Chuẩn mực kế toán (accounting standards) là những quy định do tổ chức có trách nhiệm nghiên cứu và ban hành để làm cơ sở cho việc lập và giải thích các thông tin trình bày trên báo cáo tài chính. - Môn học FA/F3 sẽ theo khung chuẩn mực IAS/IFRS. (Trước năm 2003, các chuẩn mực được Hội đồng chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) ban hành là IASs – Chuẩn mực kế toán quốc tế. Từ năm 2003, các chuẩn mực mới có tên là IFRSs – Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế). 1.

Tổ chức lập quy chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (The regulatory system)

Tổ chức thành lập các quy tắc của hệ thống các chuẩn mực báo cáo tài chính bao gồm các tổ chức quốc tế phối hợp thực hiện trên cơ sở cơ cấu hoạt động độc lập. - Hội đồng chuẩn mực Kế toán Quốc tế - The International Accounting Standards Boards (IASB): Có trách nhiệm soạn thảo và ban hành các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế. 11

IASB phối hợp với các tổ chức ban hành chuẩn mực kế toán ở các nước để đạt được sự hội tụ các chuẩn mực kế toán. IASB hoạt động dưới sự giám sát của tổ chức IFRS Foundation.

- Ban tổ chức Báo cáo tài chính tiêu chuẩn quốc tế - The IFRS Foundation: Là một tổ chức độc lập được hình thành với mục đích quản trị không lợi nhuận, có chức năng giám sát hoạt động của tổ chức IASB. Mục tiêu hoạt động của tổ chức: Phát triển hệ thống các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế chất lượng, dễ hiểu, mang tính tuân thủ và chấp nhận toàn cầu trên cơ sở các nguyên tắc rõ ràng theo cơ chế thiết lập tiêu chuẩn của IASB. Khuyến khích sử dụng và áp dụng nghiêm ngặt các chuẩn mực đã ban hành. Tìm ra các giải pháp phù hợp hóa các chuẩn mực trong mối tương quan giữa các chuẩn mực kế toán tại các nước và quốc tế. - Hội đồng tư vấn tài chính Báo cáo tiêu chuẩn quốc tế - IFRS advisory council: Hỗ trợ tổ chức IASB trong việc xây dựng các chuẩn mực. Tư vấn cho các chương trình làm việc IASB trong việc quyết định nhiệm vụ ưu tiên. Tổ chức hỗ trợ, cung cấp các tiêu chuẩn tư vấn cho IASB và ban quản trị khác. - Uỷ ban hướng dẫn chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế – IFRS Interpretations Committee:

12

Có chức năng phát hành hướng dẫn để tránh sự nhầm lẫn trong việc đọc hiểu các chuẩn mực. Làm việc trong mối quan hệ mật thiết với hội đồng tại các quốc gia để đạt được sự thống nhất và lựa chọn phương pháp kế toán phù hợp. 2.

Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs)

- Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRSs) là một bộ chuẩn mực kế toán được thiết kế và phát triển bởi Hội đồng chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB). Trước năm 2003, các chuẩn mực này được gọi là Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS). - Mục đích: Cung cấp một khuôn khổ quốc tế về cách lập và trình bày báo cáo tài chính cho các công ty đại chúng. Các chuẩn mực được áp dụng trong những trường hợp sau: Là yêu cầu của quốc gia. Là nền tảng cho tất cả hoặc một số những yêu cầu của quốc gia. Là chuẩn mực quốc tế để các quốc gia phát triển hệ thống các chuẩn mực riêng. Được sử dụng bởi các cơ quan quản lý các doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Được sử dụng bởi chính các doanh nghiệp. - Quá trình thiết lập tiêu chuẩn:

13

- Sự khác biệt chính giữa IFRS và GAAP:

14

Lesson 3 - Đặc tính của thông tin tài chính (The Qualitative Characteristics of Financial Information) Những đặc tính cần có của thông tin trình bày trên báo cáo tài chính và các nguyên tắc kế toán ghi nhận thông tin. I. Mục tiêu Khung pháp lý IASB (The IASB Conceptual Framework). Đặc tính của thông tin tài chính (Characteristics). Các nguyên tắc kế toán (Accounting concepts). II. Nội dung 1. Khung pháp lý IASB (The IASB Conceptual Framework) - Khung pháp lý IASB là cơ sở xây dựng các chuẩn mực Báo cáo Tài chính kế toán quốc tế (IFRSs). Vì vậy, khung pháp lý IASB quy định về cách lập các báo cáo tài chính và thông tin được trình bày trên báo cáo tài chính. - Đặc tính của thông tin tài chính trong doanh nghiệp được quy định dựa trên 2 giả định cơ bản: Giả định hoạt động liên tục (Going concern assumption). Báo cáo tài chính thường được lập trên giả định rằng một doanh nghiệp hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần (ít nhất 12 tháng). Khi đó doanh nghiệp không có ý định giải thế hay thu hẹp một cách đáng kể quy mô hoạt động của nó.

15

Cơ sở dồn tích (Accruals basis). Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền tương đương tiền. 2. Đặc tính của các thông tin tài chính (Qualitative Characteristics) Mục đích của báo cáo tài chính (financial statements) là: Cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kinh doanh và những biến động tài chính của doanh nghiệp. Thể hiện năng lực quản lý của người lãnh đạo. Các đặc tính của thông tin tài chính được phân loại thành 2 nhóm: Đặc tính cơ bản (Fundamental characteristics): Tính phù hợp (Relevance), Trình bày trung thực (Faithful Representation). Đặc tính bổ sung (Enhancing characteristics): Kịp thời (Timeliness), Dễ so sánh (Comparability), Dễ hiểu (Understandability), Có thể kiểm chứng (Verifiability). 3. Nguyên tắc kế toán (Accounting concepts) Thông tin tài chính được ghi nhận dựa trên các nguyên tắc kế toán: Nguyên tắc Kế toán được hiểu là những tuyên bố chung, có vai trò như những chuẩn mực, mực thước, chỉ dẫn hay hướng dẫn mà các nhân viên Kế toán từng

16

phần hành phải áp dụng để phục vụ cho việc lập các báo cáo tài chính có liên quan đến công việc nhằm tạo ra tính thống nhất cao trong hệ thống.

Lưu ý: Nếu như có sự mâu thuẫn giữa các nguyên tắc: o

Cơ sở dồn tích (Accruals) và Thận trọng (Prudence): nguyên tắc thận

trọng được ưu tiên áp dụng. Bằng việc áp dụng nguyên tắc thận trọng, phần trích lập dự phòng cho khoản nợ phải thu khó đòi được trình bày trên báo cáo tài chính.

17

o

Nhất quán (Consistency) và Thận trọng (Prudence): nguyên tắc thận

trọng được ưu tiên áp dụng. Nếu có những trường hợp biến động, cách thức xử lý thông tin khác nhau cần được áp dụng.

18

Lesson 4 - Chứng từ, Nhật ký và Sổ sách ghi nhận ban đầu (Sources, Records and Books of prime entry) Cung cấp kiến thức về các loại sổ sách chính trong quy trình lập báo cáo tài chính.

Thông tin đầu vào cho quy trình lập báo cáo tài chính là thông tin về các nghiệp vụ kinh tế (Business Transactions). Quy trình lập báo cáo tài chính gồm 4 bước cơ bản: Thu thập chứng từ (Documenting), Ghi nhận thông tin kế toán (Recording), Tổng hợp thông tin (Summarising), Trình bày thông tin (Presenting). Với mỗi bước kế toán sử dụng các loại sổ sách khác nhau để thực hiện quy trình. Phạm vi bài học dưới đây sẽ tập trung vào 2 bước đầu trong quy trình lập báo cáo tài chính với 2 loại sổ sách chính là: Chứng từ (Source Documents) và Sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of Prime Entry).

19

I. Mục tiêu Các nghiệp vụ kinh tế (Business Transactions). Chứng từ (Source Documents). Sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of Prime Entry). II. Nội dung 1. Các nghiệp vụ kinh tế (Business Transactions) Các nghiệp vụ kinh tế cung cấp thông tin đầu vào cho quy trình lập báo cáo tài chính. Bài học này sẽ tập trung vào các nghiệp vụ Mua hàng (Purchases) và Bán hàng (Sales) trong doanh nghiệp. Các nghiệp vụ mua bán được thực hiện trên 2 hình thức: Mua – Bán thanh toán luôn (Cash transactions) và Mua – Bán ghi nợ (Credit transactions)

20

2. Chứng từ gốc (Source Documents) Chứng từ là các giấy tờ liên quan khác ngoài hóa đơn, chứng từ là bằng chứng cho việc mua bán, trao đổi hàng hóa… Là căn cứ để hạch toán ghi sổ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.

21

Dưới đây là sơ đồ quy trình sử dụng một số chứng từ trong giao dịch mua bán giữa khách hàng (Customers) và nhà cung cấp (Suppliers):

Ngoài ra, còn một số chứng từ khác được doanh nghiệp sử dụng: o

Petty cash voucher (Phiếu chi tiền mặt): Chứng từ chứng minh cho những khoản chi trong sổ tiền mặt.

o

Cheques received (Séc đã nhận): Khoản séc khách hàng sử dụng để trả nợ.

o

Cheques stubs (Cuống séc): Khoản séc được phát hành để doanh nghiệp trả nợ cho nhà cung cấp.

o

Wages, salary and payroll records (Chứng từ ghi nhận tiền trả công nhân viên).

22

3. Sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of prime entry) Sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of prime entry) là những loại sổ mà tại đó các giao dịch được ghi nhận lần đầu tiên. Việc ghi chép các giao dịch ở các loại sổ này sẽ chi tiết, cụ thể hơn các tài khoản trong sổ cái (ledger accounts). Một số loại sổ sách ghi nhận ban đầu chính là:

23

Lưu ý: Thấu chi (Bank Overdraft): Một thấu chi xảy ra khi tiền được rút khỏi một tài khoản ngân hàng và số dư có sẵn đi dưới số không. Nếu có sự thoả thuận trước với nhà cung cấp tài khoản cho một thấu chi, và số tiền thấu chi là trong hạn mức thấu chi được phép, thì tiền lãi thường được tính theo lãi suất thỏa thuận. Chế độ tạm ứng (Imprest System): Là hệ thống mà doanh nghiệp giữ lượng tiền mặt ở một mức cố định.

24

Lesson 5 - Tài khoản sổ cái và Bút toán kép (Ledger Accounts and Double Entry) Kiến thức về các Tài khoản sổ cái và Bút toán kép trong môn học FA/F3 ACCA Quy trình kế toán tài chính gồm 4 bước cơ bản: Thu thập chứng từ (Documenting), Ghi nhận thông tin kế toán (Recording), Tổng hợp thông tin (Summarising), Trình bày thông tin (Presenting). Với mỗi bước kế toán sử dụng các loại sổ sách khác nhau để thực hiện quy trình.

25

Phạm vi bài học dưới đây sẽ tập trung vào cách ghi nhận các tài khoản trên sổ cái (Ledgers) bằng phương pháp ghi nhận bút toán kép (Double entry bookeeping). I. Mục tiêu Phương pháp ghi nhận bút toán kép. Cách ghi nhận các tài khoản sổ cái. II. Nội dung 1. Tổng quan về sổ cái (Ledger) a. Định nghĩa và phân loại Sau khi các giao dịch kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp được ghi vào sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of prime entry), kế toán sẽ tổng hợp lên các tài khoản trên sổ cái. Sổ cái (Ledger) là một loại sổ sách kế toán tổng hợp, dùng để ghi chép các nghiệp vụ kinh tế - tài chính phát sinh của từng tài khoản kế toán trong mỗi kỳ kế toán của doanh nghiệp. Có 3 loại sổ cái cơ bản trong doanh nghiệp bao gồm: Sổ cái chung (Nominal/Main/General Ledger): Là sổ sách kế toán có chứa các tài khoản phi cá nhân (impersonal accounts) tổng hợp các vấn đề tài chính của doanh nghiệp. Sổ cái các khoản phải thu (Receivables ledger): Là sổ cái ghi nhận các tài khoản cá nhân (personal accounts) của từng khách hàng của doanh nghiệp.

26

Sổ cái các khoản phải trả (Payables ledger): Là sổ cái ghi nhận các tài khoản cá nhân (personal accounts) của từng nhà cung cấp của doanh nghiệp.

Trong doanh nghiệp, kế toán sẽ sử dụng phương pháp ghi nhận bút toán kép (double entry bookeeping) để hạch toán các tài khoản sổ cái. b. Mối liên hệ giữa các sổ cái

Trên sổ cái chung, vẫn có các tài khoản Phải thu khách hàng (Receivables), Phải trả nhà cung cấp (Payables). Tuy nhiên các tài khoản này ghi nhận tổng giá trị của các khoản phải thu/phải trả chứ không ghi rõ từng khoản phải thu/phải trả từng khách hàng/nhà cung cấp.

27

2. Phương pháp ghi nhận bút toán kép (Double entry bookeeping) Phương pháp ghi nhận bút toán kép được xây dựng dựa trên cơ sở: Mỗi giao dịch kế toán đều có ảnh hưởng kép (dual effect) đến cả bên Nợ và bên Có trên tài khoản kế toán. Trong hệ thống ghi nhận bút toán kép, mỗi nghiệp vụ kế toán phát sinh sẽ được ghi vào bên Nợ và bên Có của các đầu tài khoản tương ứng một khoản bằng nhau. Vì thế, tổng giá trị của bên Nợ luôn luôn bằng giá trị của bên Có trong doanh nghiệp. Các ghi nhận bút toán kép thường gặp:

28

Ví dụ: Nếu Tài sản trong doanh nghiệp tăng lên, kế toán sẽ ghi nhận giá trị tăng lên đó vào bên Nợ (Debit) của tài khoản Tài sản (Asset) trên sổ cái. 3. Cách ghi nhận các tài khoản trên sổ cái (Ledger accounts) a. Cách ghi nhận tài khoản Sổ cái chung (Nominal Ledger) Cấu trúc của một sổ cái chung:

29

Ví dụ: Tổng số tài sản cố định doanh nghiệp mua bằng tiền mặt ngày 1/1/2019 là $10,000 Kế toán ghi nhận:

30

b. Cách ghi nhận tài khoản Sổ cái các khoản phải thu (Receivables Ledger)

c. Cách ghi nhận tài khoản Sổ cái các khoản phải trả (Payables Ledger)

31

4. Phương trình kế toán (Accounting Equation) Theo nguyên tắc phù hợp (matching concept), doanh thu phải được ghi nhận phù hợp với chi phí phát sinh để tạo ra doanh thu đó. Tương tự, tài sản cũng phải được ghi nhận phù hợp với nguồn hình thành tài sản đó (từ vốn chủ sở hữu hoặc vốn vay). Nguyên tắc trên là cơ sở của phương pháp ghi nhận bút toán kép: Tổng giá trị bên Nợ luôn bằng Tổng giá trị bên Có. Từ đó, phương trình kế toán được xây dựng và phát triển. Phương trình kế toán giúp cho doanh nghiệp cân đối được các khoản mục tài chính của mình trên Bảng cân đối số phát sinh (Trial Balance), từ đó hoàn thành Báo cáo Tài chính (Financial Statements) một cách chính xác.

Từ phương trình trên, ta có thể suy ra các phương trình dưới đây: Phương trình 1: Tài sản = (Vốn góp + Lợi nhuận giữ lại) + Nợ phải trả (Assets = (Capital Introduced + Retained Profits) + Liabilities) Phương trình 2: Tài sản = Vốn góp + (Lợi nhuận kiếm được – Rút vốn) + Nợ phải trả (Assets = Capital Introduced + (Earned Profits – Drawings) + Liabilities) 32

Ngoài phương trình kế toán nói trên, người ta còn sử dụng phương trình kinh doanh (Business Equation) để đánh giá tài sản của một doanh nghiệp trong một thời kỳ hoạt động.

33

Lesson 6 - Từ Bảng cân đối thử lên Báo cáo tài chính (From Trial balance to Financial statements) Cung cấp thông tin về quy trình kế toán lập Bảng cân đối thử và từ đó lập các Báo cáo tài chính.

Thông tin đầu vào cho quy trình lập báo cáo tài chính là thông tin về các nghiệp vụ kinh tế (Business Transactions). Quy trình lập báo cáo tài chính gồm 4 bước cơ bản: Thu thập chứng từ (Documenting), Ghi nhận thông tin kế toán (Recording), Tổng hợp thông tin (Summarising), Trình bày thông tin (Presenting). Tại bước tổng hợp thông tin, sau khi phản ánh các tài khoản tương ứng từ sổ sách ghi nhận ban đầu (Books of prime entry) lên sổ cái (Ledgers), kế toán sẽ tổng hợp dữ liệu và trình bày thông tin lên bảng cân đối thử (Trial Balance). 34

Bảng cân đối thử (Trial Balance) là cơ sở để kế toán lập và trình bày các báo cáo tài chính (Financial Statements). Phạm vi bài học dưới đây sẽ tập trung vào quy trình từ Bảng cân đối thử (Trial Balance) để kế toán lập các báo cáo tài chính (Financial Statements). I. Mục tiêu Bảng cân đối thử (The trial balance). Chuẩn bị báo cáo tài chính từ bảng cân đối thử (Preparing financial statements from trial balance). II. Nội dung 1. Bảng cân đối thử (The Trial Balance) Bảng cân đối thử (Trial balance) là danh sách tập hợp các tài khoản trên sổ cái (Ledgers accounts) được trình bày dưới dạng 2 cột Nợ (Debit) và Có (Credit). Trên bảng cân đối thử, Tổng bên Nợ (Total Debits) = Tổng bên Có (Total Credits).

35

Ví dụ về bảng cân đối thử:

Quy trình lập bảng cân đối thử:

36

Bước 1: Tập hợp các tài khoản sổ cái (Collecting ledger accounts). Bước 2: Cân đối các tài khoản sổ cái (Balancing ledger accounts). Sau khi tập hợp các tài khoản sổ cái, kế toán sẽ tiến hành: Cộng tổng 2 bên Nợ và Có của mỗi đầu tài khoản và thực hiện điều chỉnh cân đối trên các tài khoản đó sao cho Tổng Nợ = Tổng Có. Khi cân đối các tài khoản sẽ có các trường hợp sau: Tổng Nợ = Tổng Có: không thực hiện điều chỉnh. Tổng Nợ > Tổng Có: tài khoản có số dư Nợ. Tổng Có > Tổng Nợ: tài khoản có số dư Có. Ví dụ:

Tài khoản có trên có số dư Nợ là $2,000. Số dư Nợ kỳ này sẽ được chuyển sang kỳ sau là khoản dư Có đầu kỳ (Balance b/d = Opening balance). Đối với các tài khoản có số dư cuối kỳ bên Có thì được ghi nhận ngược lại.

37

Bước 3: Tập hợp các số dư (Collecting the balances). Sau khi các tài khoản được cân đối, kế toán tập hợp và lên danh sách số dư các tài khoản. Danh sách này được gọi là bảng cân đối thử (trial balance). Bước 4: Xử lý các khoản không cân đối giữa Nợ và Có (Test the accuracy of the double entry accounting records). Bảng cân đối thử có thể được sử dụng để kiểm tra sự chính xác của việc ghi nhận các nghiệp vụ kế toán. Nếu 2 bên Nợ và Có chênh lệch thì chắc chắn lỗi phát sinh trong việc ghi nhận các tài khoản. Tuy nhiên bảng cân đối thử không chỉ ra được những lỗi sau:

Chữa lỗi trên Bảng cân đối thử: Mở một tài khoản tạm thời (suspense account) để ghi nhận những khoản không cân đối. Kế toán sẽ kiểm tra lại để tìm ra các lỗi. 38

Chuẩn bị nhật ký (a journal) để chữa lỗi bằng cách ghi nhận vào tài khoản tạm thời và các tài khoản có lỗi tương ứng khác. Ví dụ: A payment of $1,234 for a telephone bill is correct entered in the cash book but debited to telephone account as $1,243. Lỗi: Dr. Telephone a/c

1,243

Cr. Cash

1,234

Cr. Suspense a/c

9

Chữa lỗi: Dr. Suspense a/c

9

Cr. Telephone a/c

9

39

2. Chuẩn bị báo cáo tài chính từ bảng cân đối thử (Preparing Financial Statements from Trial Balance) a. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Statement of Profit or Loss) - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: Là báo cáo tài chính tổng hợp, trình bày khả năng sinh lời và thực trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. - Lập Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (SPL) từ Bảng cân đối thử: Kế toán sử dụng tài khoản “Xác định kết quả kinh doanh” (P/L a/c hoặc SPL) để tổng hợp các tài khoản liên quan đến Thu nhập (Income) và Chi phí (Expenses).

Các tài khoản liên quan đến Thu nhập và Chi phí đồng thời cuối kỳ được kết chuyển vào tài khoản “Xác định kết quả kinh doanh”

Các tài khoản liên quan đến Thu nhập và Chi phí không có số dư cuối kỳ.

40

- Ví dụ:

b. Bảng cân đối kế toán (The statement of financial position/ Balance sheet) - Bảng cân đối kế toán: Là một báo cáo tài chính ở một thời điểm nhất định, tóm tắt ngắn gọn về những gì mà doanh nghiệp có/sở hữu (tài sản - Assets) và những gì mà doanh nghiệp nợ (các khoản nợ - Liabilities) ở một thời điểm nhất định. - Lập Bảng cân đối kế toán (BS) từ Bảng cân đối thử: Kế toán tập hợp số dư của các tài khoản liên quan đến Tài sản và Nợ phải trả theo 2 cột Nợ và Có như trên Bảng cân đối thử. Đối với các tài khoản có tác động tới Nguồn vốn (Capital): “Rút vốn” (Drawings) và “Xác định kết quả kinh doanh” (SPL), kế toán thực hiện kết chuyển sang tài khoản Nguồn vốn như sau:

41

Sau khi tập hợp các số dư, ta có được Bảng cân đối kế toán. - Ví dụ:

42

Lesson 7 - Tài sản dài hạn hữu hình (Tangible Non-current Assets) Cách học bài Tài sản dài hạn hữu hình trong môn học FA/F3 ACCA. Trong doanh nghiệp, tài sản dài hạn (non-current assets) là những tài sản có vốn đầu tư lớn, thời gian sử dụng lâu dài. Tài sản dài hạn bao gồm: tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình và các tài sản dài hạn khác.

Trong bài học này, chúng ta sẽ tập trung vào tài sản Đất đai, Nhà xưởng, Thiết bị; cách hạch toán khấu hao, đánh giá lại và thanh lý tài sản dài hạn trong doanh nghiệp. I. Mục tiêu Chuẩn mực kế toán IAS 16: Đất đai, Nhà xưởng, Thiết bị. Hạch toán khấu hao tài sản dài hạn. Đánh giá lại tài sản dài hạn. Thanh lý tài sản dài hạn. 43

II. Nội dung 1. Chi phí vốn hóa (Capital Expenditure) và chi phí hoạt động (Operating Expenditure)

2. Doanh thu vốn hóa (Capital Income) và Doanh thu kinh doanh (Revenue Income)

44

3. Chuẩn mực IAS 16: Đất đai, nhà xưởng và thiết bị (PPE - Property, Plant, Equipment) Trong các tài sản dài hạn hữu hình (Tangible non-current assets) của doanh nghiệp sản xuất, PPE chiếm một tỷ trọng lớn về mặt giá trị. Vì thế, chúng ta sẽ ưu tiên nói đến PPE khi đề cập đến tài sản dài hạn hữu hình. a. Định nghĩa Theo IAS 16, Đất đai, nhà xưởng và thiết bị là tài sản hữu hình (tangible assets) đáp ứng đủ 2 tiêu chuẩn: Được sở hữu bởi doanh nghiệp, phục vụ cho sản xuất, cung cấp sản phẩm dịch vụ, để cho thuê hoặc phục vụ cho công việc quản lý. Ước tính thời gian sử dụng nhiều hơn 1 kỳ kế toán.

Lưu ý: PPE không bao gồm bất động sản cho thuê và bất động sản nắm giữ chờ tăng giá PPE có thể được hình thành từ việc mua từ người bán, xây dựng nội bộ hoặc qua trao đổi. PPE còn được gọi là tài sản cố định (fixed assets) trong doanh nghiệp, và được trình bày trong mục Tài sản dài hạn trên Bảng cân đối kế toán.

45

b. Các thuật ngữ liên quan

c. Tiêu chuẩn ghi nhận PPE Kế toán ghi nhận PPE nếu tài sản đó thỏa mãn: Có thể thu được lợi ích kinh tế. Chi phí của tài sản có thể xác định một cách đáng tin cậy. Ngoài ra, tài sản cũng phải thỏa mãn các yêu cầu cụ thể về mức giá trị do doanh nghiệp quy định.

46

Ghi nhận ban đầu (Initial Measurement) Nguyên giá của PPE được ghi nhận bao gồm tât cả chi phí cần thiết để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng hoạt động. Các chi phí cần thiết bao gồm các khoản dưới đây: Giá mua trên hóa đơn (sau khi trừ đi chiếu khấu thương mại và các khoản giảm giá). Chi phí chuẩn bị địa điểm. Chi phí vận chuyển. Chi phí lắp đặt. Chi phí thuê chuyên gia. Chi phí chạy thử sau khi trừ tiền thu được từ việc bán sản phẩm tạo ra khi chạy thử. Chi phí nhân viên phát sinh trực tiếp. Chi phí ước tính cho việc tháo dỡ tài sản và phục hồi địa điểm về nguyên trạng. Nguyên giá của PPE không bao gồm: Hao hụt vượt định mức (hỏng hóc, mất…) trong quá trình hình thành và nâng cấp tài sản. Chi phí quản lý và chi phí sản xuất chung. Chi phí lắp đặt và chi phí trước vận hành. Chi phí vận hành ban đầu trước khi tài sản đạt tới hiệu suất yêu cầu. Chi phí đào tạo nhân viên sử dụng tài sản. Hợp đồng bảo dưỡng đã trả cho tài sản.

47

Ghi nhận tiếp theo (Subsequently Measurement) Trong các kỳ kế toán tiếp theo, giá trị trên sổ sách (CV) của PPE được tính toán theo 2 phương pháp: Phương pháp nguyên giá (Cost model):

Phương pháp đánh giá lại giá trị (Revaluation model):

Bút toán ghi nhận ban đầu: Nợ PPE tại nguyên giá Có Tiền/Nợ phải trả Có Dự phòng cho việc tháo dỡ tài sản và chi phí phục hồi địa điểm 4. Kế toán khấu hao tài sản (Depreciation Accounting) a. Các khái niệm Khấu hao (Depreciation) là phần phân bổ giá trị hao mòn của tài sản trong thời gian sử dụng hữu ích. Thời gian sử dụng hữu ích (Useful life) là thời gian mà tài sản dài hạn phát huy được tác dụng cho sản xuất, kinh doanh. 48

Giá trị còn lại (Residual value) là giá trị chênh lệch mà doanh nghiệp kỳ vọng thu được từ một tài sản vào cuối thời gian sử dụng hữu ích, sau khi trừ đi các chi phí kỳ vọng của việc thanh lý tài sản đó. b. Cách ghi nhận khấu hao tài sản dài hạn Khấu hao của tài sản trong kỳ được tính vào lãi hoặc lỗ của kỳ kế toán một cách trực tiếp hoặn gián tiếp. Bút toán ghi nhận: Nợ Chi phí khấu hao (Depreciation Expense). Có Tài khoản khấu hao lũy kế/Dự phòng khấu hao. (Accumulated deprication account/Allowance for depreciation) c. Các phương pháp tính khấu hao Có 3 phương pháp tính khấu hao phổ biến: Khấu hao đường thẳng, Khấu hao theo số dư giảm dần và Khấu hao tổng các chữ số. Phương pháp khấu hao đường thẳng (Straight line method) Phương pháp trích khấu hao mà mức khấu hao hàng kỳ kế toán không thay đổi trong suốt thời gian khấu hao của TSCĐ. Giá trị khấu hao hàng năm được tính bằng:

49

Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần (Reducing balance method) Phương pháp trích khấu hao mà mức khấu hao hàng năm được tính theo tỷ lệ phần trăm cố định của giá trị trên sổ sách của tài sản. Giá trị khấu hao hằng năm được tính bằng: Trong đó: n: Số năm sử dụng hữu ích r: Giá trị còn lại c: Nguyên giá Phương pháp khấu hao tổng các chữ số (Sums of digits) Phương pháp trích khấu hao này tạo ra mức khấu hao ở các năm đầu sử dụng lớn và giảm dần ở các năm tiếp theo. Giá trị khấu hao hàng năm được tính bằng:

Trong đó: y: Số năm sử dụng hữu ích còn lại

d: Tổng các chữ số của các năm sử dụng =

50

5. Đánh giá lại giá trị PPE (PPE Revaluation) Theo phương pháp đánh giá lại giá trị (Revaluatuon model), việc đánh giá lại tài sản phải được tiến hành thường xuyên, nhằm để giá trị ghi sổ (carrying amount) của một tài sản không khác biệt một cách trọng yếu so với giá trị hợp lý (fair value) trên Bảng cân đối kế toán. Nguyên tắc chung: Khi một tài sản được đánh giá lại giá trị, các tài sản cùng loại trong PPE cũng phải được đánh giá lại. Việc đánh giá lại tài sản phải được dựa trên giá trị hợp lý – dựa trên giá trị thay thế hoặc chỉ số định giá chuyên nghiệp. Khi có một tài sản được đánh giá lại, phải thường xuyên cập nhật việc đánh giá lại này để đảm bảo rằng giá trị trên sổ sách (carrying value) xấp xỉ giá trị hợp lý (fair value) tại ngày lập Báo cáo Tài chính. Có hai trường hợp khi doanh nghiệp đánh giá lại PPE: Đánh giá lại tăng giá trị và đánh giá lại giảm giá trị. Đánh giá lại làm tăng giá trị tài sản(Upward Revaluation): Các bước ghi nhận: Điều chỉnh Giá trị hợp lý cũ thành Giá trị hợp lý mới. Xóa sổ khấu hao lũy kế. Hoàn nhập những khoản lỗ (nếu có) phát sinh từ các khoản đánh giá lại giảm giá trị trước đó. Ghi nhận khoản chênh lệch tăng giá trị tài sản vào tài khoản Thặng dư đánh giá lại tài sản (Revaluation Surplus). 51

Đánh giá lại làm giảm giá trị tài sản (Downward Revaluation): Các bước ghi nhận: Điều chỉnh Giá trị hợp lý cũ thành Giá trị hợp lý mới. Xóa sổ khấu hao lũy kế. Hoàn nhập những khoản thu được (nếu có) phát sinh từ các khoản đánh giá lại tăng giá trị trước đó. Ghi nhận khoản chênh lệch giảm giá trị tài sản lên Báo cáo Thu nhập (Income Statement). 6. Thanh lý Tài sản dài hạn (Non-current assets disposal) Trong doanh nghiệp, tài sản dài hạn được thanh lý khi hết thời gian sử dụng hữu ích, hoặc cần phải được thay thế để mua tài sản mới có hiệu quả cao hơn. Khi thanh lý, doanh nghiệp sẽ phát sinh khoản lãi hoặc lỗ tùy thuộc vào giá trị thu hồi được và giá trị trên sổ sách của tài sản đó: Giá trị thu hồi được > Giá trị trên sổ sách (NBV): Doanh nghiệp có lãi Giá trị thu hồi được < Giá trị trên sổ sách (NBV): Doanh nghiệp chịu lỗ Lợi nhuận thu được từ việc thanh lý tài sản dài hạn được trình bày trên Báo cáo Thu nhập (Income Statement) trong phần Thu nhập khác. Lỗ từ việc thanh lý tài sản dài hạn được trình bày trong phần Chi phí trên Báo cáo Thu nhập (Income Statement).

52

Bút toán ghi nhận: Kế toán ghi nhận đồng thời 3 bút toán khi thanh lý: Xóa sổ tài sản Nợ Thanh lý tài sản dài hạn (Disposal of non-current asset). Có Tài sản dài hạn tại nguyên giá (Non-current asset at cost). Xóa sổ Hao mòn lũy kế Nợ Khấu hao lũy kế (Accumulated depreciation). Có Thanh lý tài sản dài hạn tại giá trị của khấu hao tại ngày thanh lý (Disposal of non-current asset with the accumulated depreciation on the asset á at the date of sale). Ghi nhận tiền thu được từ thanh lý Nợ Phải thu khách hàng/Tiền. Có Thanh lý tài sản dài hạn tại giá bán (Disposal of non-current asset at price). 7. Trình bày Tài sản dài hạn (Disclosure of non-current assets) IAS 16 yêu cầu đối chiếu giữa giá trị ghi sổ đầu kỳ và cuối kỳ của tài sản dài hạn trước khi được trình bày trên báo cáo tài chính.

53

Việc đối chiếu cần phải trình bày sự dịch chuyển của số dư của tài sản dài hạn, bao gồm những khoản: Thêm tài sản. Thanh lý tài sản. Tăng/Giảm giá trị từ việc đánh giá lại tài sản. Giảm giá trị ghi sổ tài sản. Khấu hao tài sản. Các khoản thay đổi giá trị khác. Báo cáo tài chính phải trình bày: Một diễn giải chính sách kế toán trình bày cơ sở đo lường để xác định giá trị mà tài sản được khấu hao, cùng với các chính sách kế toán khác. Với mỗi loại Đất đai, nhà xưởng và thiết bị: Phương pháp khấu hao được sử dụng. Thời gian sử dụng hữu ích và tỷ lệ khấu hao được sử dụng. Tổng khấu hao được phân bổ từng kỳ. Khấu hao lũy kế đầu kỳ và cuối kỳ. Đối với tài sản được đánh giá lại: Cơ sở đánh giá lại tài sản. Ngày có hiệu lực của việc đánh giá lại. Người định giá (nếu không độc lập với công ty). Giá trị ghi sổ của mỗi loại đất đai, nhà xưởng và thiết bị đã được bao gồm trong báo cáo tài chính.

54

Sự thay đổi thặng dư đánh giá lại tài sản trong kỳ và mọi hạn chế trong việc phân phối số dư tới chủ sở hữu. 8. Bảng danh mục Tài sản cố định (The fixed assets register) Bảng danh mục tài sản cố định được sử dụng để ghi chép toàn bộ tài sản cố định. Bảng danh mục tài sản cố định phục vụ cho việc kiểm soát nội bộ dựa trên tính chính xác của sổ cái. Bảng danh mục tài sản cố định cần phải được kiểm tra theo các ghi chép kế toán. Bất kỳ một sự khách nhau nào giữa bảng danh mục và các ghi chép kế toán cũng cần phải được xác định và ghi chép một cách chính xác. Điều này giúp cho doanh nghiệp ngặn chặn được các sự cố mất cắp.

55

Bài tập minh họa: A car was purchase by a newsagent business in May 20X0 for:

The business adopts a date of 31 December as its year end. The car was traded in for replacement vehicle in August 20X3 at an agreed value of $5000. It has been depreciated at 25% per annum on the reducing balance method, changing a full year’s depreciation in the year of purchase and non in the year of sale. What was the profit and loss on disposal of the vehicle during the year ended December 20X3? Hướng dẫn giải: B1: Tính giá trị còn lại tại năm thứ 3 từng năm sử dụng của tài sản

B2: Tính lợi nhuận/lỗ khi thanh lý Lãi/Lỗ khi thanh lý = Giá trị có thể thu hồi được – Giá trị ghi sổ năm cuối = 5000 – 4,218.75 = 781.25 Vậy: Lãi $781.25. 56

Lesson 8 - Tài sản cố định vô hình (Intangible Non-current Assets) Cách học bài Tài sản cố định vô hình trong môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Định nghĩa (Definition). Chi phí Nghiên cứu và Triển khai (Research and Development Costs). Cách ghi nhận giá trị (Measurement). Trình bày trên báo cáo tài chính (Disclosure). II. Nội dung 1. Định nghĩa (Definition Theo IAS38, tài sản cố định vô hình (Intangible Non-Current Assets) là: Tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị một cách đáng tin cậy. Do doanh nghiệp nắm giữ, sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình. Nhắc lại kiến thức: - Tài sản (Asset): Là nguồn lực mà: Có thể xác định được giá trị một cách đáng tin cậy. Do doanh nghiệp kiểm soát. 57

Dự tính đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp: - Theo đặc tính cấu tạo của vật chất có: Tài sản cố định hữu hình và Tài sản cố định vô hình.

2. Chi phí Nghiên cứu và Triển khai (Research and Development Costs) Có 2 cách chính để một doanh nghiệp sở hữu TSCĐ vô hình: Doanh nghiệp mua lại quyền sở hữu từ bên thứ ba. Doanh nghiệp tự tạo TSCĐ vô hình của riêng doanh nghiệp. Để đánh giá một tài sản vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp, doanh nghiệp phân chia quá trình hình thành tài sản theo: Giai đoạn nghiên cứu (Research) và Giai đoạn triển khai (Development).

58

59

3. Ghi nhận giá trị tài sản vô hình (Measurement) a. Ghi nhận ban đầu (Initial measurement) Theo IAS38: TSCĐ vô hình ban đầu sẽ được ghi nhận theo chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để có tài sản đó. Cụ thể: Tài sản mà doanh nghiệp mua lại: khoản chi phí doanh nghiệp bỏ ra để mua tài sản. Tài sản do doanh nghiệp tự tạo ra: khoản chi phí phát triển (development costs) đủ điều kiện được ghi nhận vào giá trị tài sản. b. Giá trị tài sản sau ghi nhận ban đầu (Subsequent measurement) Theo IAS38: - Đánh giá tài sản sau ghi nhận ban đầu chỉ áp dụng đối với các TSCĐ vô hình có thời gian sử dụng hữu ích hữu hạn, được xác định rõ (Infinite useful life). - TSCĐ vô hình có thế được đánh giá lại theo Mô hình giá gốc (Cost model) hoặc Mô hình đánh giá lại (Revaluation model). Mô hình giá gốc: Tài sản = Giá gốc (Cost) – Khấu hao lũy kế (Accumulated amortisation) – Giảm giá trị (Impairment). Mô hình đánh giá lại: Tài sản = Giá trị hợp lý (Fair value) – Khấu hao lũy kế - Giảm giá trị.

60

c. Một số thuật ngữ liên quan - Thời gian sử dụng hữu ích (Useful life): Là thời gian mà TSCĐ vô hình phát được sử dụng cho sản xuất, kinh doanh, bán hàng, được tính bằng: Thời gian mà doanh nghiệp dự tính sử dụng TSCĐ vô hình. Hoặc số lượng sản phẩm hoặc các đơn vị tính tương tự mà doanh nghiệp dự tính thu được từ việc sử dụng tài sản. - Khấu hao (Amortisation): Là việc phân bổ có hệ thống giá trị phải khấu hao của TSCĐ vô hình trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của nó. Có 3 phương pháp khấu hao TSCĐ gồm:

61

TSCĐ vô hình thường được tính khấu hao theo phương pháp đường thẳng. Giá trị hợp lý (Fair value): Giá trị hợp lý là mức giá mà một tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có đầy đủ hiểu biết trong một giao dịch ngang giá. Giá trị hợp lý là mức giá được xác định trên cơ sở mức giá trị thường hoặc được xác định từ các tham số của thị trường. Giảm giá trị (Impairment): Tài sản giảm giá trị khi: Giá trị ghi sổ (Carrying amount) > Giá trị có thể thu hồi được (Recoverable amount). Trong đó: Giá trị có thể thu hồi được là giá trị cao hơn: Giá trị trong sử dụng (Value in use) hoặc Giá trị hợp lý (Fair value) – Giá bán (Cost to sell). Giá trị trong sử dụng (Value in use): là giá trị hiện tại của dòng tiền mong đợi trong tương lại khi tài sản tiếp tục được sử dụng đến khi thanh lý. 4. Trình bày báo cáo tài chính (Disclosure) Theo IAS38, Báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải trình bày những thông tin liên quan đến Tài sản cố định vô hình như sau: Phương pháp trích khấu hao. Thời gian sử dụng hữu ích và tỷ lệ khấu hao. Nguyên giá, khấu hao lũy kế và giá trị còn lại vào đầu năm và cuối kỳ. Những biến động ảnh hưởng tới tài sản trong kỳ. Giá trị còn lại của những tào sản được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp. 62

Ví dụ:

63

III. BÀI TẬP PF purchased a quota for carbon dioxide emissions for $15,000 on 30 April 20X6 and capitalised it as an intangible asset in its statement of financial position. PF estimates that the quota will have a useful life of 3 years. What is the journal entry required to record the amortisation of the quota in the accounts for the year ended 30 April 20X9? Hướng dẫn giải: Giá trị khấu hao của tài sản được ghi nhận là 1 khoản chi phí. Đối với năm tài chính kết thúc vào 30.04.20X9. TSCĐ đã khấu hao : 1/3 x $15,000 = $5,000 Vậy: Kế toán ghi nhận giá trị khấu hao này như sau: Dr Chi phí (Expenses)

$5,000

Cr Khấu hao lũy kế (Accumulated amortisation)

$5,000

64

Lesson 9 - Hàng tồn kho (Inventory) Cách học bài hàng tồn kho (Inventory) trong FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Định nghĩa hàng tồn kho (Definition). Ghi nhận hàng tồn kho (Recognition). Định giá hàng tồn kho (Valuation). II. Nội dung 1. Định nghĩa hàng tồn kho (Theo chuẩn mực IAS02) Hàng tồn kho là tài sản: Được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường (Finished goods). Đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang (Work in progress). Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ (Raw materials). Hàng tồn kho cũng có thể bao gồm: Hàng hóa mua về để bán (Merchandised goods): Hàng hóa tồn kho, hàng mua đang đi trên đường, hàng gửi đi bán, hàng hóa gửi đi gia công chế biến. Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán (Consignment goods). Sản phẩm dở dang: Sản phẩm chưa hoàn thành và sản phẩm hoàn thành chưa làm thủ tục nhập kho thành phẩm. Chi phí dịch vụ dở dang.

65

2. Ghi nhận hàng tồn kho (Recognition) Có hai phương pháp ghi nhận hàng tồn kho: Kê khai thường xuyên(Perpetual) và kiểm kê định kỳ (Periodic). Trong IFRS, phần lớn các nghiệp vụ được ghi nhận theo phương pháp kiểm kê định kỳ. Việc lựa chọn sử dụng phương pháp ghi nhận nào sẽ có ảnh hưởng đến giá trị của hàng tồn kho cuối kỳ, giá vốn hàng bán và lợi nhuận gộp. So sánh giữa 2 phương pháp như sau:

66

Các bút toán ghi nhận hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ.

3. Xác định giá trị hàng tồn kho cuối kỳ Hàng tồn kho được tính theo giá gốc (Cost). Trường hợp giá trị thuần có thể thực hiện được (Net Realizable Value) thấp hơn giá gốc thì phải tính theo giá trị thuần có thể thực hiện được. a. Giá gốc (Cost) - Có thể tìm hiểu thêm ở môn MA/F2 ACCA Giá gốc hàng tồn kho bao gồm: chi phí mua (Purchasing cost - giá mua, các loại thuế không được hoàn lại, chi phí vận chuyển, bốc xếp…), chi phí chế biến (Conversion cost - chi phí liên quan trực tiếp đến sản phẩm sản xuất và chi phí sản xuất chung biến đổi phát sinh) và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh để có được hàng tồn kho ở địa điểm và trạng thái hiện tại. Chi phí không tính vào giá gốc hàng tồn kho: Chi phí nguyên liệu, vật liệu, chi phí nhân công và các chi phí sản xuất, kinh doanh khác phát sinh trên mức 67

bình thường (abnormal loss); Chi phí bảo quản hàng tồn kho trừ các khoản chi phí bảo quản hàng tồn kho cần thiết cho quá trình sản xuất tiếp theo; Chi phí bán hàng (Selling cost); Chi phí quản lý doanh nghiệp (Admin cost). b. Giá trị thuần có thể thực hiện được (NRV) NRV = Giá bán ước tính – Chi phí ước tính để hoàn thành sản phẩm – Chi phí bán hàng. (Chi phí ước tính để hoàn thành sản phẩm: Khi ước tính giá bán hàng tồn kho, doanh nghiệp đã coi các sản phẩm dở dang là đã hoàn thành. Vì vậy khi tính NRV, doanh nghiệp phải trừ chi phí ước tính để hoàn thành nốt sản phẩm dở dang). c. Phương pháp tính giá trị hàng tồn kho Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ theo phương pháp ghi nhận kiểm kê định kỳ được áp dụng theo một trong các phương pháp sau: FIFO (First in First out - Nhập trước xuất trước): Theo phương pháp này thì giá trị hàng xuất kho được tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ, giá trị của hàng tồn kho được tính theo giá của hàng nhập kho ở thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn tồn kho. LIFO (Last in First out - Nhập sau xuất trước). Theo IAS, phương pháp này không được sử dụng. AVCO (Average Cost - Giá bình quân): Giá trị của từng loại hàng tồn kho được tính theo giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho đầu kỳ và giá trị từng loại hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất trong kỳ.

68

III. Bài tập luyện tập You are preparing the financial statements for a business. The cost of the items in closing inventory is $41,875. This includes some items which cost $1,960 and which were damaged in the transit. You have estimated that it will cost $360 to repair the items, and they can be sold for $1,200. What is the correct inventory valuation for inclusion in financial statements? Cách tiếp cận: B1: Định hình cách làm. Định giá hàng tồn kho – giá trị hàng tồn kho được ghi nhận ở mức thấp hơn của Chi phí và Giá trị thuần có thể ghi nhận (NRV). B2: Tính chi phí và NRV. Chi phí (Định giá hàng tồn kho ban đầu và sau khi xác định sản phẩm hỏng). NRV hàng bị hỏng có thể được ghi nhận.

69

Lesson 10 - Thuế bán hàng (Sales Tax) Cách học bài Thuế trong môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Bản chất của thuế bán hàng (Nature of Sales tax). Cách ghi nhận thuế bán hàng (Accounting for Sales tax). II. Nội dung Theo quy định của các quốc gia, một số giao dịch kinh doanh phải chịu thuế bán hàng, ví dụ như thuế giá trị gia tăng (VAT). Bài học dưới đây sẽ làm rõ các bản chất của thuế bán hàng và cách ghi nhận trong kế toán 1. Bản chất của Thuế bán hàng (Nature of Sales tax) a. Định nghĩa Thuế bán hàng (Sales tax) là một loại thuế gián thu (indirect tax), tiền thuế được cấu thành trong giá cả hàng hóa và dịch vụ. Người tiêu dùng cuối cùng (mua hàng hóa/dịch vụ để tiêu dùng, không nhằm mục đích thương mại) là người chịu thuế, người nộp thuế (các doanh nghiệp) chỉ là người thay thế người tiêu dùng thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước.

70

b. Tính toán thuế bán hàng trong doanh nghiệp Mỗi doanh nghiệp vừa đóng vai trò là người cung cấp sản phẩm/dịch vụ tới khách hàng, vừa là người tiêu dùng khi mua nguyên vật liệu và dịch vụ để tạo ra sản phẩm/dịch vụ cung cấp cho khách hàng của mình. Khi đóng vai trò là người tiêu dùng, doanh nghiệp phải chịu thuế đầu vào (Input sales tax). Khi cung cấp sản phẩm/dịch vụ, doanh nghiệp phải chịu thuế đầu ra (Output sales tax) dựa trên doanh thu của mình.

VD: Với thuế suất 10%, doanh nghiệp sẽ trả thêm 10% giá trị sản phẩm cho nhà cung cấp ngay khi thanh toán. Doanh nghiệp cũng thu thêm 10% giá trị sản phẩm/dịch vụ mà mình bán ra. Giá trị thu thêm này được coi như khoản “giữ hộ” cơ quan thuế và doanh nghiệp có nghĩa vụ phải trả cho nhà nước vào cuối kỳ.

71

c. Thuế đầu vào được khấu trừ (Deductible input sales tax) và thuế đầu vào không được khấu trừ (Non-deductible input sales tax) Doanh nghiệp có 2 hình thức lựa chọn nộp thuế doanh thu (Sales tax), đó là đăng ký nộp theo phương pháp khấu trừ và nộp trực tiếp. Doanh nghiệp nộp trực tiếp dựa trên doanh thu: Số thuế bán hàng (sales tax) doanh nghiệp phải nộp = Doanh thu x tỷ lệ % Doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp này sẽ không được khấu trừ thuế đầu vào. Doanh nghiệp đăng ký nộp thuế theo phương pháp khấu trừ: Mỗi quốc gia có quy định khác nhau về các hàng hóa/dịch vụ chịu thuế đầu vào. Khi mua các hàng hóa/dịch vụ này cho sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp sẽ được khấu trừ thuế bán hàng đầu ra phải nộp. Cuối mỗi kỳ, kế toán sẽ tổng hợp số tiền thuế doanh thu phải nộp và thuế được khấu trừ và so sánh: Thuế đầu vào được khấu trừ < Thuế đầu ra: Doanh nghiệp sẽ phải nộp khoản chênh lệch cho cơ quan thuế. Thuế đầu vào được khấu trừ > Thuế đầu ra: Doanh nghiệp được thu lại khoản chênh lệch từ cơ quan thuế. Hàng hóa có thuế suất 0% (Zero rate sales tax) và hàng hóa được miễn thuế (Exempted sales tax).

72

d. Hàng hóa có thuế suất 0% (Zero rate sales tax) và hàng hóa được miễn thuế (Exempted sales tax) Thuế là một trong những công cụ của chính sách tiền tệ của Chính phủ. Đối với thuế doanh thu (Sales tax), Chính phủ có 2 hình thức ưu đãi dành cho các doanh nghiệp trong nước. Đó là đánh thuế 0% (Zero rate) và miễn thuế (Exempt). Dưới đây là bảng so sánh cơ bản giữa 2 hình thức của thuế doanh thu trên:

Có thể thấy, nếu doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm có áp dụng thuế suất 0% sẽ có lợi hơn các sản phẩm được miễn thuế (do được hoàn thuế đầu vào).

73

2. Cách hạch toán thuế bán hàng (Accounting for Sales Tax) a. Thuế đầu vào (Input sales tax) Như đã phân tích ở trên, có thể thấy thuế đầu vào là một khoản doanh nghiệp được thu lại từ cơ quan thuế. Vì vậy khi hạch toán, giá trị của thuế đầu vào sẽ được ghi nhận bên Tài sản (bên Nợ):

b. Thuế đầu ra (Output sales tax) Thuế đầu ra là một khoản doanh nghiệp phải nộp cho cơ quan thuế. Kế toán sẽ ghi nhận giá trị khoản thuế vào bên Nợ phải trả (bên Có):

74

III. Bài tập If sales (including sales tax) amounted to $27,612.50, and purchase (excluding sales tax) amounted to $18,000, what would be the balance on the sales tax account, assuming all transactions are subject to sales tax at 17.5%? Lời giải:

75

Lesson 11 - Chi phí dồn tích và Chi phí trả trước (Accruals and Prepayments) Cách học bài Chi phí dồn tích và Chi phí trả trước trong môn học FA/ F3 ACCA. I. Mục tiêu Định nghĩa (Definition). Phương pháp kế toán (Accounting treatments). II. Nội dung Trong doanh nghiệp, không phải nghiệp vụ kinh tế nào cũng được thanh toán ngay khi phát sinh chi phí, đồng thời cũng có những nghiệp vụ được thanh toán trước khi chúng diễn ra. Bài học sau sẽ làm rõ cách ghi nhận chi phí trong các trường hợp trên. 1. Chi phí dồn tích (Accruals) a. Định nghĩa Theo chuẩn mực IAS01 - Nguyên tắc cơ sở dồn tích được hiểu ngắn gọn như sau: Trong các nghiệp vụ kinh tế của doanh nghiệp, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh chứ không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền.

76

Dựa trên cơ sở đó, ta có định nghĩa về: Chi phí dồn tích (Accruals) là những chi phí thực tế đã phát sinh nhưng chưa được thanh toán.

Khoản chi phí này được trình bày trên Báo cáo tài chính (Statement of Financial Position/SoFP) là một khoản Nợ phải trả (Liability).

77

b. Cách hạch toán Tài khoản “Chi phí dồn tích” (Accruals) được ghi nhận như khoản Nợ phải trả (Liability).

78

2. Chi phí trả trước (Prepayments) a. Định nghĩa Chi phí trả trước (Prepayments): chi phí thực tế đã phát sinh nhưng có liên quan đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều kỳ kế toán. Khoản chi phí này được kế toán kết chuyển hợp lý vào chi phí sản xuất kinh doanh của các kỳ kế toán sau.

Các chi phí thường được phản ánh trong Chi phí trả trước: - Chi phí trả trước về thuê cơ sở hạ tầng, thuê hoạt động TSCĐ phục vụ cho sản xuất kinh doanh nhiều kỳ kế toán. - Chi phí mua bảo hiểm và các loại lệ phí mà doanh nghiệp mua và trả một lần cho nhiều kỳ kế toán … Khoản chi phí trả trước được ghi nhận như các tài khoản bên “Nợ” trên Bảng cân đối kế toán.

79

b. Cách hạch toán

80

III. Bài tập A company pays rent quarterly in arrears on 1 January, 1 April, 1 July and 1 October each year. The rent was increased from $90,000 per year to $120,000 per year as from 1 October 20X2. What rent expense and accrual should be included in the company's financial statements for the year ended 31 January 20X3? Lưu ý: Pay in arears: trả sau Pay in advance: trả trước Cách tiếp cận: Bước 1: Nhắc lại kiến thức. Khoản Chi phí thuê (Rent expense) bao gồm: các khoản chi phí thuê phát sinh trong kỳ. Khoản Chi phí dồn tích (Accruals) là khoản kỳ này đã phát sinh nhưng chưa thanh toán. Bước 2: Thực hiện tính toán. Chi phí thuê: Chi phí từ 1/2/20X2 đến 31/1/20X3. Chi phí dồn tích: Vì doanh nghiệp thanh toán chi phí Qúy trước vào đầu mỗi Quý sau nên tính đến 31/1/20X3 khoản chi phí phát sinh của T1/2013 chưa được thanh toán. Đây là khoản chi phí dồn tích.

81

Hướng dẫn giải:

Vậy: Chi phí thuê (Rent expense): 100,000 Chi phí dồn tích (Accrual): 10,000

82

Lesson 12 - Dự phòng phải trả, Tài sản và Nợ tiềm tàng (Provisions and Contingencies) Cách học bài Dự phòng phải trả, Tài sản và Nợ tiềm tàng trong phạm vi môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Dự phòng phải trả (Provisions). Tài sản và Nợ tiềm tàng (Contingencies). II. Nội dung

83

1. Dự phòng phải trả (Provisions) a. Định nghĩa (Definition) Theo IAS 37, dự phòng phải trả là “khoản nợ phải trả (liability) không chắc chắn về giá trị hoặc thời gian thanh toán”. Khoản Dự phòng phải trả được ghi nhận là một khoản Nợ phải trả và được trình bày trên Báo cáo tài chính. b. Ghi nhận (Recognition) - Điều kiện ghi nhận: Theo IAS 37, một khoản dự phòng chỉ được ghi nhận khi thỏa mãn các điều kiện sau: Doanh nghiệp có nghĩa vụ nợ hiện tại (nghĩa vụ pháp lý hoặc nghĩa vụ liên đới – legal and constructive obligation). Nghĩa vụ pháp lý (Legal obligation): Là nghĩa vụ phát sinh từ một hợp đồng hay một văn bản pháp luật hiện hành (Theo IAS 37). Nghĩa vụ liên đới (Constructive obligation): Là nghĩa vụ phát sinh từ các hoạt động của một doanh nghiệp khi thông qua các chính sách đã ban hành hoặc hồ sơ, tài liệu hiện tại có liên quan để chứng minh cho các đối tác khác biết rằng doanh nghiệp sẽ chấp nhận và thực hiện những nghĩa vụ cụ thể (Theo IAS 37). Doanh nghiệp có thể phải dùng các nguồn lực kinh tế của mình để thanh toán nghĩa vụ nợ.

84

Doanh nghiệp có thể đưa ra được một ước tính đáng tin cậy về giá trị của nghĩa vụ nợ đó. - Bút toán ghi nhận: Khi doanh nghiệp trích lập dự phòng, khoản dự phòng được kế toán ghi nhận như sau: Dr Chi phí (Expenses) – I/S Cr Dự phòng phải trả (Provisions) – SoFP c. Giá trị ghi nhận (Measurement) - Ghi nhận khoản dự phòng (Provision measurement). Khoản dự phòng được ghi nhận thể hiện giá trị ước tính hợp lý nhất của các chi phí sẽ phát sinh để thanh toán nghĩa vụ hiện tại (present obligation). Khi xem xét một nghĩa vụ nợ cụ thể: ước tính hợp lý nhất của nghĩa vụ này có thể sẽ là khoản dự phòng cần phải ghi nhận. Khi các khoản dự phòng được đánh giá là có liên quan đến nhiều khoản mục: thì nghĩa vụ nợ sẽ được tính theo tất cả các kết quả có thể thu được với các xác suất có thể xảy ra. - Ghi nhận khoản dự phòng sau ghi nhận ban đầu (Subsequent measurement). Nếu doanh nghiệp cần một khoản dự phòng lớn hơn khoản ban đầu.

85

Kế toán ghi nhận khoản chênh lệch tăng: Dr

Chi phí (Expenses) – I/S

Cr

Dự phòng phải trả (Provisions) – SoFP

Nếu doanh nghiệp trích dự phòng nhiều hơn khoản thực cần. Kế toán ghi nhận khoản chênh lệch giảm: Dr

Dự phòng phải trả (Provisions) – SoFP

Cr

Chi phí (Expenses) – I/S

2. Tài sản và Nợ tiềm tàng (Contingencies) Các khoản Tài sản tiềm tàng (Contingent assets) và Nợ tiềm tàng (Contingent liabilities) không được trình bày trên Báo cáo tài chính. Các khoản này sẽ được trình bày trên Thuyết minh Báo cáo tài chính. - Tài sản tiềm tàng (Contingent assets) Tài sản có khả năng phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra và Sự tồn tại của tài sản chỉ được xác nhận bởi xác suất xảy ra của các sự kiện không chắc chắn trong tương lai mà doanh nghiệp không kiểm soát được. - Nợ tiềm tàng (Contingent liabilities) Nghĩa vụ nợ hiện tại phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra, sự phát sinh của các nghĩa vụ nợ chỉ được xác nhận bởi xác suất xảy ra của các sự kiện không chắc chắn trong tương lai mà doanh nghiệp không kiểm soát được.

86

Hoặc Nghĩa vụ nợ hiện tại phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra nhưng chưa được ghi nhận vì: o

Không chắc chắn doanh nghiệp phải dùng các nguồn lực kinh tế của mình để thanh toán nghĩa vụ nợ.

o

Giá trị của nghĩa vụ nợ không được xác định một cách đáng tin cậy.

Theo IAS 37, Việc trích lập các khoản Dự phòng (Provisions) và Nợ tiềm tàng (Contingent liabilities) có thể khái quát qua sơ đồ sau:

87

Lưu ý: Các tỷ lệ % chỉ là ước lượng dựa trên kinh nghiệm của kiểm toán viên. Trong IFRS thì không có quy định chính xác về các con số % này. III. Bài tập Mobiles Co sells goods with a one year warranty under which customers are covered for any defect that becomes apparent within a year of purchase. In calendar

year

20X4,

Mobiles

Co

sold

100,000

units.

The company expects warranty claims for 5% of units sold. Half of these claims will be for a major defect, with an average claim value of $50. The other half of these claims will be for a minor defect, with an average claim value of $10. What amount should Mobiles Co include as a provision in the statement of financial position for the year ended 31 December 20X4? Hướng dẫn giải: Đối với năm tài chính kết thúc vào 31.12.20X4, công ty cần trích lập khoản dự phòng dự trên cơ sở là chi phí ước tính mà công ty sẽ phải chịu bảo hành nếu sản phẩm hỏng. Khoản trích lập dự phòng (Chi phí ước tính mà công ty phải chịu): (2.5% ´ 100,000 ´ $50) + (2.5% ´ 100,000 ´ $10) = $125,000 + $25,000 = $150,000 Vậy: Khoản dự phòng được trình bày trên Bảng cân đối kế toán là $150,000.

88

Lesson 13 - Nợ không có khả năng thu hồi và Dự phòng khoản phải thu (Irrecoverable Debts and Allowances) Cách học bài Nợ không có khả năng thu hồi và Dự phòng khoản phải thu trong môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Nợ không có khả năng thu hồi (Irrecoverable Debts). Dự phòng khoản phải thu (Allowance for Receivables). II. Nội dung Có 2 hình thức bán hàng: Bán hàng thu tiền luôn (Cash Sale) và Bán hàng cho Nợ (Credit Sale). Đối với hình thức bán hàng cho Nợ sẽ có tài khoản Phải thu khách hàng (Receivables). Trong các khoản phải thu, ngoài khoản chắc chắn sẽ thu hồi được còn có các khoản Nợ không có khả năng thu hồi (Irrecoverable debts) và các khoản Nợ phải thu khó đòi (Doubtful debts). Đối với các khoản Nợ phải thu khó đòi kế toán sẽ trích lập khoản Dự phòng khoản phải thu (Allowances). 1. Nợ không có khả năng thu hồi (Irrecoverable Debts) a. Định nghĩa (Definition) - Là những khoản nợ chưa đến hạn thanh toán nhưng doanh nghiệp chắc chắn không thể thu hồi được do khách hàng gặp vấn đề về tài chính hoặc phá sản hoặc chưa quá hạn thanh toán nhưng không thể thu hồi được do khách hàng nợ không có khả năng thanh toán. 89

- Nợ phải thu không có khả năng thu hồi bao gồm các khoản nợ sau: Khách nợ đã giải thể, phá sản. Khách nợ đã ngừng hoạt động và không có khả năng chi trả.

b. Cách ghi nhận (Recognition) Khoản nợ không có khả năng thu hồi chỉ phát sinh trong trường hợp Doanh nghiệp Bán hàng cho Nợ (Credit Sale). Khoản này được trình bày trên Báo cáo kết quả kinh doanh là một khoản Chi phí Nợ không có khả năng thu hồi (Irrecoverable debts expense). 2. Dự phòng Khoản phải thu (Allowances for Receivable) a. Định nghĩa (Definition) Theo nguyên tắc thận trọng (Prudent principle), các khoản nợ mà doanh nghiệp chưa chắc chắn có thể thu hồi được và dự tính sẽ không có khả năng thu hồi (Irrecoverable debts) sẽ được trích lập một khoản dự phòng, gọi là Dự phòng Khoản phải thu (Allowances for Receivable). 90

b. Cách ghi nhận (Recognition) Khoản này được ghi nhận trên Bảng cân đối kế toán (SoFP) là một khoản Giảm trừ tài sản. Lưu ý: Khi trình bày trên Bảng cân đối kế toán, giá trị khoản phải thu (Receivables) được trình bày là giá trị thuần (đã trừ khoản dự phòng Khoản phải thu). 3. Cách hạch toán khoản Nợ không có khả năng thu hồi và Dự phòng Khoản phải thu

III. Bài tập At 31 December 20X2 a company's receivables totalled $400,000 and an allowance for receivables of $50,000 had been brought forward from the year ended 31 December 20X1. 91

It was decided to write off debts totalling $38,000. The allowance for receivables was to be adjusted to the equivalent of 10% of the receivables. What charge for receivables expense should appear in the company's statement of profit or loss for the year ended 31 December 20X2? Hướng dẫn giải: Các chi phí cho khoản phải thu (Receivables expense) được trình bày trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh:

Vậy: Đối với năm tài chính kết thúc 31/12/20X2, khoản chi phí cho các khoản phải thu được trình bày trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh là $24,200.

92

Lesson 14 - Đối chiếu ngân hàng (Bank Reconciliation) Cách học bài Đối chiếu ngân hàng trong phạm vi môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Định nghĩa. Các lỗi dẫn đến sai lệch giữa đối chiếu ngân hàng và sổ cái. II. Nội dung

1. Định nghĩa Đối chiếu ngân hàng là đối chiếu giữa sổ tiền mặt và sao kê ngân hàng của một doanh nghiệp. Trong đó: Sổ tiền mặt là ghi chép do doanh nghiệp chuẩn bị. Sao kê ngân hàng là ghi chép của ngân hàng về doanh nghiệp. Vì số dư trên sổ tiền mặt có thể không bằng số dư trên báo cáo ngân hàng. Vì thế đối chiếu ngân hàng dùng để tìm ra sự chênh lệch giữa số dư trên sổ tiền và số dư trên báo cáo ngân hàng.

93

2.

Các lỗi dẫn đến sai lệch giữa đối chiếu ngân hàng và sổ cái Chênh lệch do sự khác biệt về thời gian (Timing difference): Các giao dịch được ghi chép trên sổ tiền mặt nhưng chưa được ghi nhận trên sao kê của ngân hàng.

Trong trường hợp này, không có khoản điều chỉnh nào được ghi vào sổ tiền và sao kê ngân hàng. Do sai sót và lỗi của doanh nghiệp (Business’s errors and omissions): Các giao dịch được ghi nhận chính xác trên sao kê ngân hàng nhưng thông tin giao dịch này không được ghi nhận trên sổ tiền. Các khoản này có thể là:

94

Trong các trường hợp này, kế toán cần thực hiện các khoản điều chỉnh trong sổ tiền. Do lỗi của ngân hàng (Bank errors): Ngân hàng ghi nhận sai lệch các khoản tiền nhận và tiền trả của các doanh nghiệp mới nhau.

95

3. Các bước thực hiện đối chiếu (Bank reconciliation process) - Quy trình phát hiện lỗi:

96

- Quy trình thực hiện đối chiếu ngân hàng: Chuẩn bị sổ tiền đã chỉnh sửa

97

Chuẩn bị báo cáo đối chiếu ngân hàng:

98

III. Bài tập The bank statement on 31 October 20X7 showed an overdraft of $800. On reconciling the bank statement, it was discovered that a cheque drawn by your company for $80 had not been presented for payment, and that a cheque for $130 from a customer had been dishonoured on 30 October 20X7, but that this had

not

yet

been

notified

to

you

by

the

bank.

What is the correct bank balance to be shown in the statement of financial position at 31 October 20X7? Hướng dẫn giải:

Vậy: Số dư chính xác trên tài khoản ngân hàng là $880.

99

Lesson 15 - Chuẩn bị các báo cáo tài chính cơ bản (Preparing basic Financial Statements) Kiến thức về chuẩn bị các báo cáo tài chính cơ bản trong phạm vi môn học FA/F3 ACCA. I. Mục tiêu Các loại hình doanh nghiệp (Types of Entities). Trình bày báo cáo tài chính trong doanh nghiệp (Preparation of Financial Statements) – IAS01. Mối quan hệ giữa các báo cáo tài chính trong doanh nghiệp. Chuẩn mực về Doanh thu IFRS15.

100

II. Nội dung 1. Các loại hình doanh nghiệp (Types of Entities) Có 3 loại hình doanh nghiệp chính: Hộ kinh doanh, Công ty cổ phần và Công ty trách nhiệm hữu hạn.

101

2. Cách trình bày báo cáo tài chính trong doanh nghiệp (Chuẩn mực IAS01) - Báo cáo tài chính hoàn chỉnh cho phần lớn các doanh nghiệp bao gồm: Bảng cân đối kế toán (Statement of Financial Position/ Balance Sheet). Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Statement of Comprehensive income). Báo cáo dòng tiền (Statemement of Cash Flows). Báo cáo vốn chủ sở hữu (Statement of Changes in Equity). Thuyết minh báo cáo tài chính (Notes to the Financial Statements). - Chuẩn mực IAS 01 chỉ ra những hạng mục cần có trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Các hướng dẫn về cách trình bày các khoản mục cũng được quy định trong chuẩn mực này. - Quy trình lập báo cáo tài chính:

102

- Báo cáo tài chính của các doanh nghiệp được xác định dựa trên các yếu tố sau: Tên của chủ thể doanh nghiệp được báo cáo. Các tài khoản phản ánh tình hình của một chủ thể hay một nhóm chủ thể. Ngày của bảng cân đối kế toán hoặc là thời kỳ kế toán được trình bày. Đơn vị tiền tệ được trình bày trên báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp thường trình bày báo cáo tài chính hàng năm. - Các doanh nghiệp thường trình bày báo cáo tài chính hàng năm. 3. Mối quan hệ giữa các báo cáo tài chính trong doanh nghiệp a. Các loại báo cáo tài chính trong doanh nghiệp Tham khảo nội dung bài học về Báo cáo tài chính, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo dòng tiền tại: https://knowledge.sapp.edu.vn/knowledge/l - Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu (Statement of Changes in Equity) Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu trình bày chi tiết các thông tin liên quan đến vốn đã được trình bày trên báo cáo tài chính. Cổ tức trả trong năm cho các cổ đông không được trình bày trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh mà sẽ được trình bày trên báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu.

103

Ví dụ về báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu:

- Thuyết minh báo cáo tài chính (Notes to Financial Statements) Cung cấp những thông tin bổ sung, chưa được trình bày rõ ràng trên các báo cáo tài chính. Một số ghi nhớ về các chuẩn mực thường hay được áp dụng: Tài sản cố định hữu hình (Tangible non-current assets): IAS16 Tài sản cố định vô hình (Intangible non-current assets): IAS 38 Hàng tồn kho (Inventories): IAS2 Dự phòng, Nợ tiềm tàng, Tài sản tiềm tàng (Provisions, contingent liabilities, contingent assets): IAS37 Các điều chỉnh sau kỳ báo cáo (Events after the reporting period): IAS10

104

b. Mối quan hệ giữa Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối kế toán

4. Chuẩn mực Doanh thu IFRS15 (Revenue) - Doanh thu trình bày trên báo cáo tài chính thường ko bao gồm thuế, và không bao gồm phần doanh nghiệp thu hộ. - Chuẩn mực IFRS15 về Doanh thu chỉ ra: Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.

105

Doanh thu được ghi nhận theo quy trình 5 bước (với trọng tâm là khi DN chuyển giao “quyền kiểm soát” cho khách hàng):

- Ghi nhận doanh thu: Doanh nghiệp ghi nhận doanh thu khi hoàn thành trọn vẹn nghĩa vụ phải thực hiện qua việc chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ đã cam kết tới khách hàng. Một tài sản được chuyển giao tới khách hàng khi khách hàng có được quyền kiểm soát tài sản đó. Quyền kiểm soát một tài sản là khả năng điều khiển việc sử dụng tài sản, và có được toàn bộ lợi ích còn lại của tài sản.

106

Nghĩa vụ doanh nghiệp phải thực hiện có thể là: o

Nghĩa vụ thực hiện được thỏa mãn (hoàn thành) trong một khoảng thời gian (over time).

o

Hoặc Nghĩa vụ thực hiện được thỏa mãn tại một thời điểm (at a point in time).

107

108