Słownik języka polskiego. Tom II (G-L) [PDF]

Zitiervorschau

(-9

(

SOWNIK •,

( ki)

^--

J

JEYKA POLSKIEGO PRZEZ

M.

SAMUELl BOGUMIA LINDE. WYDACIE DRUGIE, POPRAWCE STARANIEM

imam

1

narodowego

Mmim

I

NAKADEM diienia

ossoliskich.

^.

Tom

II.

5G1728

LWÓW w

DRUKARNI ZAKADU i

8

I)

S.

OSSOLI^ilSKICH.

^^ Buii.

Stcbctt,

ba§ ©crcbc,

bie

3Jc=

si strzeg

gadek, przechadzek|, rozmów nieprzystojnych z niewiastami w kociele. Sk. Kaz. 344. Do kocioa chodzi mamy, nie na gadki nie na rozmowy, ale abymy si modlili. W. Post. M?i. 524. Niewiele w gadki si z nim wdawaa. Rad. yw. P. plugawych, 47. Sirze si gadek wszelakich prónych Dla swoich pantofli gadk by caego Karnk. Kat. 548. miasta nawet dzieci szydziy z niego, wytykajc go palProces tak mieszny zostaby cami A'. Pam. 5, 274. »on

ie

Niech

cttva>3.

i

;

gadk

próniaków, albo zoliwych jzyków. 50, b. 49. Ju ta rzecz nie now uszach ludzkich gadk. Pot. Syl. G5. O tobie Na ci to przymówka. Cn. Ad. 800. Stalimy to gadka si gadka ludzk, t. j. wszyscy o nas mówi, kady nami usta wymywa, fabiilae sumus. Mocz. To uwaajc Antoniusz zdaa Od niepotrzebnych gadek rzecz oddala. gadanie dyspór Chroc Fars. 22. §. Rozmowa wszystkich

abi. Dz. 150.

Teat.

w

,

,

sputacya, tioil.

bic

—

,

ber

Untcrrcbuiig,

,

,

3Bortn)ed))cI

,

Stpiita=

bie

Od wyznania prawdy nie ani namowami przeciWywabia na gadki Wiklefiany

Boh. hadka disputatio.

da si uwie adnomi

gadkami

wników. Raz. Hst. 110. jeden Karmelita, th. 4. Mao na wiecie mdrców-

si gdzie zachodzili.

zgodzili

,

w gbokie

Chocia

Wiz. 155.

Rej.

gadki

ebym

Nie naleli,

w

tym o tym z kim

w

O usprawiedliwiekociele gadki czyni. Sk. Dz. 9. niu wiele jest gadek midzy dzisiejszemi o wierze swaZ tj kwestya ry. Sk. Kaz. 509. bic J^rncje. g. Pytanie ,

,

gadki abo pytania, taka si nauka wydaje Tl/t. 96. Jest tu gadka o to, jaka Rzplta Modrz. Baz. 13. Trudne, zawie, ciemne §.

Saxoii.

ma by?

shnodranje;

Vhid.

gadu,

w

psi

a

Boh.

krupy,

tfesky plesky, trety, caó.

Gadu

w

owce.

a

winia

quae agenda sunt,

228. loguacitas aufert eorum,

Cn. Ad.

ocasionem,

bie

(sd)dfer

fd;nHtfteii

Ah jake dugo

©d)afe.

a wilk

ryje,

ber

lutb

6p^It

2S5oIf

tego gadu gadu. Zab. 15,

bic

180.

gadaniny).

(tej

Pochod, gadua, gadulski, dogada, nagada sie, ogada odgada, odgadywa, odgadn, pogada, przegada, rozgada, ivy gada, zgadywa, zgada, zgadn, zagada, zagadn, zagadka, wzgada. §. godio. ,

GADOWY,

a,

hadowe;

od gadu, [Boh. hadi wowy; Sorab. i. ra40B^ mijowy); bai frid;ciibe ©eifuriit

Gadowe

bctrejfciib. 2.,

e,

Eccl.

ziele

w);

Boh. had.

(cf.

VVownik.

ob.

GADUCHA,

gadzina, czogacz

gad,

cttt

,

y, nilf

Czobem 23aitd;e friedKnbc^ Ibier, 3. S. eiiic ©t^laiige. wiek uwali strasznie kijem a ona krzyknie: co ci gaducha ta winna mizerna? Jab. Ez. 216. GADUA^ y, m. et s'., gadacz, gadaczka, wiegot, wiegoBywszy dugo tuatka; ber ©d)dtier, bie Sdm'd^crilin. domu zostali gaduami. Zab. 15, 180. Wielki czami Sekret! co to, to wcale z ciebie gadua. Teat. 18, 5. straszny ze mnie gadua, ib. 55, b. 8., Boh. darmonie tlach, howora; Slov. tlacha, tluhuba; Bosn. tlapac Sorab. 1. plapotlapa, cankayac f. tlapnica, cankavica

wa,

W

;

;

tak

,

Yind.

papla);

(cf.

klopotez

lopotez,

kvantazh,

slilabuder

,

pledrovez,

lapeuls,

,

jesikazh

trabusa;

Ross.

paaroBopmuKi, neperoBopmim-B, uia.ióepi, roBopyHB rOBOpj-HbH. Gadua co roBopoHTj , roBopt ma jzyk jak paprzyc z mliwa, Przyjemna w posiedzeóa-iacHin;^

,

/'.

,

,

niemowa wstydliwa za nic. Zab. 9, 55. Zab GADULSKI, a, ie, ob. Gadatliwy, fc^amjilinft. Sorab. 1. plaGADULSKI iego potacne Eccl. c:\a;^iib'. Subst. niu;

—

;

pytanie,

m.,

gunitva, Yind. zagadka, iai SMtbfcl. Boh. pohadka; Yganka, razi; Sorah. 2, godalo, godu, godane, (cf. godo);

cie

gadacz

,

eiii

Sd;ii'd|cr.

,

w GADULSTWO,

Starosta

Komed. Niemcewicza. gadatliwo, paplanie, @c|d;n)n^igfett, l'oih,

Gadulski

DJebfceligfcit.

Poivroa,

n.,

GADU-

Rag. gonetka, gatka Croat. gnka, zaganka gonotka Dal. LIA, ii, i., Sorah. 1. plapotectwo, plapotaciiosc; Eccl. gonitka, zagoda ZawiE.AAjeHie. E.^JHOMoiiie e.\a,^i., E:\iAhCTKO, imeciOBic; gotka, pritich; Ross. ra.iaiiie. kana przez przenoni mowa, po Grecku aenigma tlapa. Ross. nycTOiMe.ibCTKo Bosn. jezicjenje po naszemu, nie od ciemnoci, ale od zgadywania gadk GADZIEL, i, i:, Ajuga ziele soczyste, od pszczó, roganazwana. Kpcz. Gr. 5, p. 88. owiec bardzo lubiono. Kluk. Dykc. 1, 19. ®ini= cizny Zgadnijcie ini jedne gadz jedzcego wyszed consoiida. pokarm, a z mocnego sodfcl. cf. Lat. Sk. yw. 2, 2. Sphyns trudne gadki zadawaa. GADZINA, y,'i., (Slov. hyd ptastwo domowe; Ross. ra^ii;

;

,

,

,

;

,

,

i

k

:

ko?

,

GAGA Ha robactwo, rajt,

GAGATEK.

-

—

id.

ra4i>i

ra4iiTbca brzydzi si,

ckn,

G A

pJaz, zie-

a).

si plazajce. Tfarf:-. 6^Ka%^n. cf. hadyna.

gad, zwierz po ziemi

mi opa z

,

nes.

1,

24.

czki

chowaj

not. ein friccficnbe

O ukszeniu od

si

gadzina. Haur. Ek.

,

i

154.

mao

gdzie nie

jak kluskami pas.

gadziny

robactwa, jako

Takiej kury nie

83. praef.

—

przy takim miejscu

gadziny, któremi

psu;

brudzi,

ra4HTb

ra4Kiri brzydki);

imi si aska

©cjuditc,

Haur.

iW.

Sk.

pszczó. I'am.

to

ani

,

iabnej

©csicfcr.

adna

—

§.

inna

Gadu po-

czogajcego rodzaj pierwszy nazywam gadzinami wszechnym wprawdzie imieniem które dajemy pospohcie najbardziej przewszystkiemu czogajcemu si gadowi cie temu rodzajowi sucym, ile e wszystkie s bar,

Aen.

freiinb,

G - GAJ.

15

174. zaufanego przyjaciela Eneasza, u nas ozna-

1,

poufaego

cza

I

przyjaciela,

23iifeiifreunb

,

cin

1'crtrnuter

greiiiib,

®celert=

Czsto nawet uszczypliwie

3oi'ntjian.

artem, za udajcego si za takiego, mizgusia, pochlebnadskakujcego, eby si wkrad w przyja; chlubnego, cliepliwcgo z niej, (cf. gada z Ferensem). OssoL Wyr. ber fid) cinem jmii srcmibe aiifbriiigt, obcr mit jcmau= hi greimbfdjnft grog t^iit. Co to, ty gagatku! Zab. Amf. 64. Tylko si nic wyno, mój ty gagatku, to ci oczy wydrapi. Teat. 55, b. 18. Bdziesz mi zabrania gada? i

nisia,

Jaki mi

gagatek! Teat. 8. c. ii. No ty mój gagatku. Teat. 43,0.85. Wyb. Gagatek Smorgoski, wywiczony w akademii Smorgoskiej, gach niepocieszny, nieoskrobany, gap', le wychowany, niezgrabny. Oss. Wyr. eiil iolpcl. dzo jadowite, a ich ukszenie po wikszej czci mier przynosi, Crolalus. Kluk. w. 3, 28. (Slninicrfdtlaiicjc). Kto GAIG, i, i, cz: niedok., (zagai, F. zagai duk.,) (cf. Boh. ujadl, nad wszyshagiti tueri defendere; Croat. gaiti forere nemora, ramos si zlutuje nad zaklinaczem, którego inutiles decidendo, tkiemi, którzy si przybliaj ku gadzinom okrutnym! 1 Leop. amputando, animalia arcendo; Carn. ,

,

w

w,

i

—

ja13. (cf. (sd)laiiijcn). §. ^5. Gadzina szczurka, mija, padalce, stworzenie szkodliwe, jadorttmiijcjiidjti', Sirotc, jcbe wite, zapalczywe, ©ejiiditc Syr. 12,

,

,

fdiaMiftfic,

obcr fiplrtftc SBefen,

%\\i\o,i,

cin

Uiigcliciicr.

Nie-

masz gadziny jadowitszej nad obmówce, niebezpieczniejszej nad pochlebc, niewstydliwszej nad pasorzyta. Zab. 5, skrzydlaty Pegaz ledwie 73. Gadzinie tej (Chimerze) podoa. Kraj. Cliim. B b. Co za za gadzina! Teat. 35. "1

i

b,

Któby wierzy, eby

IG.

ta

maa, gucha

si rzuca moga? ib. 1. si gucha gadzino, czego paczesz?

gadzina, tak

b,

garbata

A odezwije

52.

Teat.

i

16, 33.

b).

Gadzina folwarkowa = plastwo domowe drób' domowy, Slovac. hyd; (osobliwie kaczki, moe i si gadzin ywi, gad = V'inc?. kazhinka, kazhur = cf. Croat. kacha ,

w;

,

w-

gorz) ficiiie $ofinc^, gc^fnne^, bcfinibcr giitcit. Na wyywienie modej gadziny, krom poladów, trzeba da zboa. Haur. Ek. 155. Gadzina folwarkowa, mianowicie kury, gsie, indyki, kaczki, gobie. Haur. Sk. 63. Stokosa gadzin drobn folwarkowa wyywi. Haur. Sk. 36. §. Fiy. ludzie niehamowni, colect. Gawied ©cfiiibcl, ©Cjiidlte. Izydor, gdy pocz w Moskwie kaza, pojmali go; ale wicej nie chcia tej gadzinie kaza. Gwagn. 79. uciek ,

,

i

GADZINNY, a, e, od gadziny, rttmi=, Sinttei'', 6d)lait()Cn Od grzechu, jako od gadzinnego stroni. Birk. Kant. C. 3 b. GGA, i, z., obe drzewo, do rozpierania statków, adujc je. Ryd. citt oualc StM .Ciol;, ba Knim 55cliibcii ber @e= {ob.

jaszczurcze plemi).

mijowy,

fd^e

wowy,

da mirb.

gcbrniic^t

GGAC GAGAS,

= .

Gga.

ob.

u, m.,

1).

gaym syham purgere; hiigna las

=

Germ. l)dgen; Ausir. \;a\]m\ Svec. Dau. liegne grodzi, ogrodzi, cf. gaj). §. 1. gai otworzy go do rbania, einett gprft eroffneii, ilrn

|iailCll

wo si

;

W

laffetl.

do gajenia

lasach

w

Tarchomiskich znajduje si drzechccy gai, dowie

miejscu oznaczonym;

tame w

o cenie fury jednokonnej

O

w

austeryi.

Gaz. Nar.

drzewa trzeba steplem poznacza, tak poznaczone drzewa przy rewizyi po gajeniu nienaruszone znajdowa sie powinny. Kluk. .Rol. g. 2. Gai sd warowa pod win. Cn. Th. trzy2, 143. sd, ©erid^t Inigeii. (51 big. domylawa si, ten sposób mówienia pochoilzi od szranek abo grodzenia, w w którym dawniej pod niebem sdowano). omnacie niedziel grabi sd swój na susznem sadowem miejscu gai ma. Szczerb. Sax. 153. Na same wita chwalebne 2, 30.

gajeniu

lasach. Graniczne

i

—

ma

=

e

W

gaj sdy.

Sowit. 66.

króla. Szczerb.

Pana Boga

,

moc

tysi,

Burgrabia ma wolno gajenia od Burgrabia tak zagai sd moc rady jego moc burgrabsk szo-

58.

Sa.i..

Króla

i

:

i

,

panów przysieników

caego

pospólstwa, gaj wam sd wielki i przykazuje pokój. Saxoii. Porz. 36. (cf. zagai). Gajone sdy, judicia legitime indicta. Cn. Th. sdy zapowiedziane urzdownie. Wiod. gebdgte ©eridjtc,

o. Gajny.

angefagtc @erid)te.

budk gstemi m. demin. nom.,

liciami.

Tr.

g.

Gai

GAIK,

i

=

mai,

ika,

Iiclaulien.

Gai

G.4JEK, G. gajka,

Boh. hagok; Rosa. nopocTHiiKi, poiua, ciii f Iciner ."pnini cin 8n)trodlbd)en. Dla mej przechadzki gaik zielony Milszy ni sztuczne ogrody. Za6. 16, 5. 2). Stanowisko ptasznika, gaik, polko, gumienko. Boh. ichadlo; Carn. tizlienza Yind. tizhniza, tizhanishe, tizhenza; Croat. gayba, gaypicza, kerletka; Na . BarRoss. nTHiie.iOBHa, loia; ber Ssogelbccrb. tomiej ptasznicy gaiki dla owienia ptaków gotuj. Zaw. G. Ptasznik lepow rószczka ptaki zwodzi nauczony,

pomnua;

gaj.

^0^9. gaicli;

,

—

;

GAGATEK,

tku,

m,

czarna stwardniaa

ziemna ywica, niektórzy j czarnym bursztynem by rozumiej. Daje si polerowa, jak przedni kamie. Kluk. Kop. 1, 210. Nazwany od miasta Gaga w Licyi. Sienn. 524. ad. Hst. Nat. 37. ber ®aqat[), bai Sergmadj. Biel. Zmyli na oszukanie g.ijek gazisty. Tol. Saut. 65. GAIHit. 277. Scheidt. Elekt. 22. GAGATKOWY, a, e, krzewisty, lutfc^ig STY, a e f(^nttig. Pod drzewem gaiod gagatku, @agat^ stym g. Koloru gagatu, czarny, fd^tcarj, pod dbem gazistym. W. Ezech. 6, 13. Najdziesz drugiego^z siw brod tak szaloroi ©agati). Pochod, odgai zagai. nego, jak z gagatkow Rej. w. 135 b. (cf broda jak GAJ, aju, m. gaik, demin., [Boh.hi^; Sloiac. hg, les; Sr. u proroka, hajducze sumienie). 1. hay; Rag. gSj gaich; Slavon. gj; Bosn. gaj, scjumi,

=

.

,

,

i

,

i

,

2)

GAGATEK,

tka,

m.,

moe

z £ac.

Achates,

imi u

Wirg.

ca, dubravica;

Croat. gay, liig,

dubrava

,

summa, loa

GALA

GAJDA- GAJNY.

16

Carn. gay, log, logaz, dobrSYa, lubnu; gosd, borslit; Hnsf. et Eccl.tM\, XBopocTHHK-b, ASEpaBa, poma, pomima; d. Germ. SpaQ; Lat. med. haya, heya, heycium; Gall. haje; Germ. @aii; Hebr. •:;, X" rallis; Graec. yaia yia, yij lerra); bcr .C>rt!5li; dbronemus. Cn. cainpos et pascua hahens wa, sylva amoena sylva purgata

goisd

Yind.

;

,

,

,

Th. {Sorab.

\.

blotto las).

2.

je

,

list

,

zelenc, zulene Rozkoszne gaje,

si wietrzyk

Gdzie

Sorab. 2. leszo,

lesz;

{Sr.

Kdy

ptaszt liczne zgratrawka pieci Strumyk mruczy,

z

,

— 1547. —

szeleci. Kras. Lixt. 9.

'g.

Las, knieja,

gor^.

ciit

Stationes non faciant de lignis in sylis, gais aut rubetis.

Leg.

Voi.

52. an.

i,

guercus vel ligna excidunt.

2, 147.

gai).

(cf.

Cn.

Tli.

chi

Kaza wynie '2,

§.

ciiicr

,

wicony

G^pttbcit

iTilijcr,

2BaIb.

precz z Jeruzalem. Bibl.

Saul mieszka! pod gajem

Reg. 25, 6.

Rol.

Kluk.

Gaj ciemny, zabobonny, pogaski,

Iictbiiii'(^cr

gaj

et gajum, Najprzyzwoitszy czas

daj miesice zimowe.

do otworzenia gaju, lucus.

Intrantes sylcam

54.

ib.

w

Gd.

Ramacie. ib. nasadzi gaj.

GALA NT.

-

burmistrzowski,

wójto\yski,

radziecki

i

awniczy

gajny,

takowy u gajnego sdu ma by czytany. Su.von. Porz. 133. Któryby majster rzemioso utraci, taki do gajnego cechu chodzi nie moe. Szczerb. Sa.v. 185. GAJONY ob. Gai. GAJOWINA, GAJOWIZNA, y, . G.4J0W1SK0, a, n., grunt gajem okry150.

ib.

(cf zagajny).

List

mit ®cftraiiti)cii Iicroat^sner Soben. Gajowiska jakie albo 'kamienia wymiata, aby tak do swojej przysza doskonaoci. Haur. Ek. 51. Odogi, gajowiny, chrociny, jak na poyteczne obróci role. Haur. Sk. 28. Gajowisko z korzenia wykopa trzeba, ib. 29. Proso bardzo dobrze si rodzi, gdzie jak wykopano gajowizn. ty,

ka

G.\JOWY, a,

15.

ib.

od gaju,

6,

Gajowa witynia

trcfffiib.

^ain--,

§am

ben

be=

Gajowy kapan

Carn. hostel.

Carn. hostelnek. § Gajowy, ego, subst., gajewnik, ciit §d= Boh. hgny; Sorab. 1. haynik. gprftfncdtt. Pod

gcrcitcr,

zwierzchnoci leniczych tyle by powinno gajowych, aby na swoich stanowiskach roczne czci doskonale utrzymy-

wa

mogli. Kluk. Rol. 2, 125. Sam. 22, 6. Wystawi otarze Baalowi, 2 Reg. 21, 3. II. Gaj maj, licie zielone, 8aii&, GALA, i, z., z Hiszp. gala, uroczysto u dworu, bic ®alla ibei) Wiersz z okolicznoci gali koronacyi Najjaniej.'pofc. griinc 3(efte. Gajem modocianym z rónych drzewek choszego Pana. Zab. 16, 541. {zld Galowy). Czerwone bodnik ople. Tr. ty od gal cho^va. Teat. 29, 68. Gala u mnie dzi. Kras. Pochod, gai, zagai, gajony, gajny; zagajny, zagaiPod. 2, 258. noc bdzc, trafilimy na gal do pesko; gajek, gaik, gajeczek; gajewnik; gajowina, gajowizna, wnego rubachy parafianina. Teat. 42. c, 55. NB. Sowo gajoicisko gajowy, gaisty. gala, które uroczystociom dwornym, potem biesiadom GAJDA, y, i., najwicej in phir. G.\JDY, G.\JDK1 zdrobn., partykularnych nadano, jest od sowa Arabskiego cala = 1. dudy, multanki, Mc SactpKifc fcr ?iit>clfacf. Boh. keydy, lub caloaf, suknia honorowa. Czack. Pr. 1, 254. dudy; Sloiac. gaydi, keydy; Mor. kaydy; Ross. BO.ihUKa, GA.V o6. Gaka. GAAMAJ.^ , m., basayk, nieokrzesaniec, (cf. gdba), (cf. £cf/. raio ai;o Bpni) kracze, crocito). Ileciii iiiiijcfdncftcr Jiilpcl. Tr. kro na mej gajdzie chrypliwej Zal twoje srogo tchem GALANT, a, m., GALANCIK, a, m., dem. Brud. Ost. E. 8. cikim dmucha Zab. 10, 200. abi. Nadte gajdy. Ern. z Franc. gadysz, wysmuky. Cn. Th. ciii ^Ui|narrd)cn ciit 69. Fig. Pomieszayby si im te gajdki, któremi teraz Stil|cr. Galant stara si wytwornie o ochedóslwo ciaa z nas nagrawaj. Weryf. 63. (arty, przytyki). Prov. Slovac. szat. Wiod. i Galant gadysz stroi si nazbyt. Cn. Ad. Na gedne gagdi piskaf, te piosnk piewa. 2. Gajda, 228. Galant, ^vymuskano, sudanno. Gemm. 86. Nie ma y, m., duda, dudarz, co gra na gajdach, ber Tlubclfatfpfci' on miny galanta miny o\vej sodziuchnej. Teat. 17, 131. Mor. kaydo; Slouac. fcr. Boh. keydc, keydar, dudar; Pimowany galancik. Pilch. Sen list. 592. Debosz mizpitec na keydy; Sorab. i. kozler. Lutnista gra nie zagu, galancik. Kidz. 52. g. Gach, gaszek, bcr Sli^Ic. cznie, gajda umilknie. Cn. Ad. 460. Wole by ledaCo widz! ona moja z galantem! Teat. 52, d. 125. jakim muzykiem, ni prostym gajd. ib. 1235. Zy GALANTERYA, yi, i., g, 1. dworstwo obyczajów, feiite gajda dobrym kornetyst nie bdzie, ib. kto sie do a1,

i

—

ib.

=

W

,

,

,

i

—

,

,

,

,

,

a

Scbciunirt,

cniejszych

rzeczy

nie zgodzi,

o

trudniejszych niech nie

myli.

ib. 1552. ani eiiicm cfd iinrb fciii ftmiiifd) 'j.tfcrb. Tr. Skleci gajdy wierszyny. Zab. 12, 100. G.\JDO\VSKI, a,

ie,

do gajdy nalecy.

Cn.

Th.

Gajdowska

oactpfcifCfiS.

(Salaiitcrie.

Miostki,

2.

g.

ycriicbtc Sctragcn,

Zalotliwo. Mon. 76, 425. Tysic jej powiedzia galanteryj. Nieme. Kroi. 1,176. g. Strój, ozdoby, gustowne, modne, niobi|'(^cr ^hifi, Sicrratben, ®alaiitcncfa= tak morcil. Rozmaite tam staroytnoci galanterye skie, jako te robione z koci soniowych. Star. Dw. 5. Wszelkie \y ubierze ma galanterye. Tr. Galanterye fontan ©alaittcrie.

—

i

pie.

,

i

GAJECZEK,

GAICZF^K, iczka, m., demin. nom., mcMid)c fiiftiinilDclicit ficiiicr ciit $afln. Ciemny gajeczek. Groch. W. 532. Na staje od wsi by gaik,

jeczka,

gaj,

ctii

,

gaiczek

Rka

24.

ob.

may. (GAJER

opatrznej kszlah-ony natury. Zab. 15,

Gichta).

g"y. gajowy, leniczy.

GAJEWNIK,"

WM.

a,

;«.,'

bcr ;0rti3cvcitcv,

ha-

Boli.

.sMijer,

gorft^

fnct.

GAJNY,

w

s

konchy, trby, z których woda wyGALANTKA, i, rozweseleniem patrzcych. Tr. [email protected], cill z., kobieta wysmuka, lubica galantno, jak galaiitc>3 Stauciiiimmcr. Przebóg co za galantka

e,

contr,

zamiast gajowy, od gaju,

—

,'Oil!)U--.

Ptak

krzewiu gajnyra. Ckodk. Kost. 24. g. Gajony, prawnie otworzony, legalnie rozpoczty, gcfc^Itd) criiffnet PbCV Przed rad albo gajnym 'sdem. Dub. 97. flc|egt.

Sd

z

,

mio

zaraz niej

a,

ludzie, zwierzta,

pada,

54, 71.

Teat.

doskonaym wyrazem;

lica.

Teat.

C*a'laiit[)cit

\yiekach

I

zapala.

,

54, 08.

oto gamratka

GAL.\NTN5C,

©aiantcric.

uyw ay rodków

Mio,

j

Galantka nie jest dla

ci,

modziany si

z

i.,

galantno,

zalotliwo;

w dawnych

najuczciwszych. Nieme. Król. pr.

za zwyczajem galantnoci.

ib.

2, 165.

GALANTSKI,

,,

;

GA

GALAR-GALAS. a,

-o

ie,

Skoro sko.

modny,

adv.,

modnostrojny,

bierzemy, trzeba si obojgu GALANTOM, Teat. 24, c. 58. sie

zalotny,

galdllt.

wystrychn galanlmodni, ein a', m.,

Gdyby miaJ kaznodzieja powtórzy kazanie, Nie poszedby galantom do kocioa na nie. Pol. Zac. GALANTOMIA, ii, i, Po wsiacli jeszcze moe kochaj si po dawnemu; w miastach mooalnntcr,

ein

©iilniitom,

inotiifd)cr

.Ctcrr.

Krus: Doi.

dna panuje galantomia.

Galanterya,

ob.

38.,

w.

Kluk. a|)fcl

GALERA.

-

GALASOWY,

4, 392.

e,

a,

Carn. galove, {Carn. galup

= .

17 z galasu,

®aa=

atrament).

=

GAA, *GAA,

zi, z., hi. gagi; Mor. haluza, halauzka; hawza, holofa, halola; Sorab. 2. galus; (cf. Graec. -Awr); Boh. wetew, ratolest; Carn. vja, odrask;

Sorab.

i.

vója

Vi?i(i.

fia^. hvója, grana; ^os?i. gr:'ina, huojka; grana , veja kita {Hoss. raJ3'iiiKa kluska), BtTKa, BtiOMKa, ao3a, J03Ka, JioaoMKa,

veja;

,

szvers

Croat.

,

,

Ross. BtTBb,

;

s

(cf. sk); Eccl. C£Yhi|i. e-eh, bi:tbi>. Gazie, to ramiona na pniu porzdkiem pewnym osadzone i

galantnos'.

cywh,

u, m., GALAREK, rka, m., zdrobn., galera, statek rzeczny bez masztu, cinc C^nlccrc, IiClj lilti^ cill %\-(Croat. galia; Huny. galya; Lal. galca). fdjijf riMiC Wi.

niby

na coraz drobniejsze rószczki si dzielce. Bot. Nar. 45. oliwna, znak pokoju. Jab Tel. 158. (gaber 3l|'t.

Galar, statek, który potrzebuje ludzi najwicej 12, biepynrze za losztów IS, 20, do 50. Magier. Mscr.

zka, riiljwcig). Gahi suclia susz, etii zie obcina. Gazi obcinanie. Collect

GALAR,

W

ny jak prdko

nog

galar

Poczua Wisa,

wniosa.

jaki

klejnot niesie. Zab. 4, 49.

'GALARDA

Woski

skoczny taniec

z'.,

y,

,

Mog

,

ein

^iipfeilbcr 3ta'

Woska

Perganieszka skoczy, Plsy Ruskie wyprawia. Polskim tacem toczy. Ivoszlów nie trzeba aowa, bo si Zimor. Siei. 276. gra na lutni piewa skaka galardy, ba po Irancuzku Nauczy dyskurowa. Opal. Sal. Z. Wesele tu miejJiliij.

lteiiifcl,'cr

galardy

z

i

,

,

,

,

Ga

-

licie, kamienie),

(cf.

trznione, psuje si, próchnieje, eir. Oic. 196 ei212. Ross. cj"ibe.

ga).

ganik

vershizhk

cznej galardy. Papr.

hvoiza

,

i

Try. D.

4.

GALAREDA, GALARETA, 'GALATYNA, GIELATYNA, 'GARLETA, dria

;

., (Lat. med. galatina, geltina, galreda, gelaBob. huspeGall. gelee) bic ©nllcrtc bic ©tiljc. y,

,

,

nina; Slavon. ladnetina

na,

sgelatina,

;

,

robi

z

Saut.

gotujc

je

mocno

z

pietruszk,

i

i

,

;

Angl.

gali;

Svec.

shishka;

liag.

gallaple),

gali,

Hiing. galles;

gallcs;

sciscka,

(cf.

szyszka);

Dbianki galasem zowiemy. przydaj galasu.

sie

"./:nrf.

z

z

Bolan.

i

W

H. N. 29.

Krak. galas, polewka

©adntifci.

Carn. gal, dubliza, Sorab. 1. dubenka.

rozgotowanych owoców, osobliwie

gruszek suszonych. X. I\am.

01'ft(n'Ci),

C['ftmil'?.

GALA-

3i[tct)Cli

ber

,

galuska;

vejiza;

flnijf.

3'i'ftfl-

Sorab.

H.

GA.\Gazka

,

holofa,

1.

Carn.

ratoljstka;

grancizza, granizza,

Bosn. granica, ghrrm;

graniciza;

78.

Croat.

S/ofon. gracsica, otoka,

kita;

gazk

mi jeszcze jedne

I^aj

gazk

Schorza

ró.

ogrodnik,

odcina

ib.

Aby ligowe drzewo rodzio rozliczny owoc zwi dwie "gazce (dual.) spoem biaej czarnej figi, wsad w ziemi. Cresc. 100. Warg. VVa/. 45. (jazkami 46,

44.

d.

i

i

po

gazce,

3ii'Ciit.

GALBAN, z

ein

jiftdien

a, e,

machkin med nas chowa

zgstwiony

GAECZKA, Perz.

n.

—

nad;

o adv.,

,

Hebr. h::"!-

fleinCtf

w

Graec.

;

©nlbnnnm

;

i,

2,

4.

Czerw. Narz.

Di/kc.

1,"

która

,

si u

sobie, który

sok abo olejek

czyli

89. ber 6^aIDanfaft.

\,

GALE

Croat.

sa.iBaH^B;

masek pachncy w

wiadome galbanuni,

Siiijcldien.

Cyr.

Ross.

rolina Afrykaska

,

naczyniach;

jest

i,

lalliarr^;

ob.

Gali.

demin. 'nom., gaka;

Ecd. ra.iima;

ein

kocu gaeczk majca. groch do woenia w ra-

Pion, iglica na

Gaeczka 8.

lub

GAECZKOWATY,

na ksztat gaeczki, luic cin zikowatv lub gaeczkowaty, Cyr.

GAZ-

bem anbcrn, nftineifc. na ksztat gazki, \m cirt Bluszczyk ma szypuki gazkowate. Jundz. 505. Biibon Galbannm Linn. u, m., gatunek opichu

liOWATY,

gafbanowy. Kluk. Slovac. "GADA ob' Gieda.

Dbianki Nar. 186. na ahament, pod imieniem Pam. 84, 456.— g. górach

farbierzów

dla

bcv

Dosn. gali^a;

biU^

107.—

Wych.

Glicz.

,

298.

od koci odpadn, rosó ten, gdy si podstoi, przecedziwszy przez serwet, wpuszczaj soku z cytryn, wlewaj wina, wsypuj cukru, znowu gotuj znowu cedz. Galareta misna, Slcifrfjijallcrtc z nóek wieprzowych, cielcych etc. Wiel. Kuch. 401. GALAS, u, m., {Lat. galla Lal. med. galga nux, galirjua

Islandskiego

greOlicjucmiiki; Ecrl. BtiKa, pac-ib. na; Ross. cyiiora wne pikne galzeczki. Aanc. Gd. 268. Gibkie gaze57,

albo

z

Pol. Arg. 751.

GAZKA

'

©alijcnftnct.

Yind.

;

granicz, szverlicza,

To

ryb,

a

hvojka,

,

SzubieDan. galge;

Weresz. Reg.

gaa.

i

,'

Sorab. 2.

shtibla

Teat.

Galarcda

obie

hawzka; Mor. halauzka; Boh. wetwika, ,

et

§. Fig. Iransl.

bci' ©iiIiJCli; {Si'ec.

obiesi go.

i

demin.

i.,

i,

,

latorol;

czki.

hladnetina,

-

wisielec

merzletina,

Croal.

nazimne, jus congelutum. Mcz. Z poziomek czyni take galaret czyli Gsta garleta. galafyne. Syr. Ziel. 1555. [ob. Gielalyna). Gielalyna Sie. 608. Galareta sucha. Kruml Chy. 170. z nóek cielcych. Comp. Med. 427. Galaret postn, (5il'c(i(ja(lci'tc

ZECZKA moda

' ,

Dosn. galatina, pahtja, hladnetti-

sgjaladja;

Hoss. CT3'4eHt.

bladnitina;

ga,

Pójdziesz na'

Dwoje chopit na imi 8.

gnojem przy-

wywodzi Ihre dawno na gazi.

by

Godzien

"Gazie

bucznieje. Cresc. 151.

Angl. gallow,

galghe;

Holi.

gagi

ma, galarda, maszkara. Klon. Wor. 57. 1 po dzi dzie we Woszech s miejsca, gdzie szermuj, gdzie piki graj, gdzie galardy skacz, dla lepszego zdrowia. gdzie galardy skaPetr. Pol. 540. Jest szkoa taneczna ka ucz. ib. 2, 190. Przestali wnet padwany wdzisce

drewna,

nica, wisiadlo, trzy

(la-

?lft.

singul.

*>al'zie

3n'ci(!C-

9t|'tc,

biirrcr

Siiijcld)cn.

a

,

e

,

—

o adv.,

Pocig koci gu-

condyloideus processus.

Perz.

177.

SOWMK, a, ?«., cynips Linn. owad bardzo may, podo- "GALEMON ob. Galmaja, Gahnon. bny do osy; kolckor, licie, szypuki lub kwiaty drzew 't^ALER, u, w., gatunek pótna, ctitc 3(rt Seiniimnb. Pótna Koleskiego tjaleru sztuka. Gosi. Gor. 112. niektórych, skada w tych zaktóciach jaja swoje. Zool. Nar. 150. iai ©ndinffct, bic ©alliipfdflicoc. 'Galasowski, u GALERA, y, i, rodzaj okrtu, na których przy aglach, i Sownik Lindcto uyd.

?.

Tom

II.

— ,

GAGAN-

GALERYA-GAEZIE.

18

GALIA.

si uywa. Kras. Zb. {, 307. bic ©alccre; Boh. galege, galeg; Yind. galera, galeja, galiija; Car». galeja; Slavon. galja gliemia; Rag. galia; Eccl. raJicpa, rajea; Hal. galea; Gall. galer; Lal. med. galera; Graec. yavh'g

gaziste i szczepione sady. ZbU. Zyw. B. 2. Korze gazisty, r. ramosa, na wiele gazi podzielony. Jundz.

Turcy buduj letkie wiosach, niz w -wiatrach. KM. Turk. 247. F. Kochan. Orl. 1, 275. Dosta si na galery, za niewolnika oddanym by do robienia wio-

bywa

wioseJ

2, 6.

,

{ob.

ufno majc w

wiksza

sami na

galerze, nuf

si mona.

§.

nazywa

Galera

w

sic

m\\ii

9irtiiciun'c

grcpc £aftcu

,

GALERNIK,

gett.

LEROWY,

a

c

,

,

galeria,

yi,

z.,

wart

bici).

Tr.

Th. 1.

;

Lat. med.

;

Galerya jest ganek zrobiony

©ang.

betfter

z

mocnych dy-

bezpieczny od kul rcznej broni przy pomocy którego attakujcy przeprawia si przez rów forteczny. Jak. Art. 3, 292. Galerye podkopowe, podziemne przccbody pod twierdzami forleczncmi wymurowane: zasklepione, albo te tylko wycerabrowane. Jak. Art. 3, do292. §. Galerye bywaj dawane przed paacami mami na wejciu do ogrodów. Teat. 24, b. 53. Gale,

,

—

i

i

78. b) Nazwisko gmagdzie najwicej zbiory obra-

chodzenie nakryte. Chmiel.

rya,

1,

chu, pospolicie rozcigego, zów, lub posgów bywaj pomieszczone. eiii

by

3immcr,

laiigc

(/ifl^.

zboriza

,

cinc'@allcne,

Cinc ©ttUcricdjCil. n. p.

cine

33.

1,

307.

Jjilbcrgallcric.

Mniemasz ten portret zdatnym

raskoscniza).

do galeryi jego.

5.

Zb.

AVflS.

GALERYJKA, i, z. zdrobn., w domu moim galeryjk

Teat. 9, 19.

Zobaczysz

ma

portretów. Teat. 9, 18. (Ross oópaanaa galerya obrazów .j.

GAZIE

ob.

Ga. GAZIORODNY,

drzewisty, drzeworodny, jmcigcrctd) crjciigciib.

Gaziorodny Olimp.

ZlOHOGl, tych, sarny.

Cn.

a, ie, poet.,

ftig

qd}mt,

Nar. Dz.

Tli.

Don

oftrcid;,

Otw.

e,

poet.

baiimrdd;

lesisty, ,

Imiim=

GAL-

Wirg. 58G.

©ciucil)

l^nbciib.

GAZIOWY,

123. n.

,

rogach gazistych lub rosocha-

o

dftigc

i,

3iftCll.

,

"a

p.

a,

Gaziorogie z gazi. e,

Gaziowy chodnik.

Sorab.

1.

hawzowe; Boh. wetwowv; Rag. hvojni; Ross. BtTBfliiuii. ci, z'., " obfito w gazie, bic Siftigfcit. Korzenie konopne galezistoci swoj w uprawie targaj

GAZISTO, przdziwo.

Przdz.

peen gazi, kwate;

iftig,

^

ii.

»pU

Bo/i. ratolestny;

GAZISTY^ iftc. V/n(/.

orab.

i.

a,

e,—

o adv.,

hawzoyite, hawz-

vejatu, vejast, koshat, ster-

bcfonbcrsJ

ypii

a

e

,

,

ganicy

cinem

iiun

kro-

015.

Cresc.

bct

nuf

3lftc

bett

2)

Wisie-

ctii

©algciiytigcl,

®algeit«

do

gazi nalecy.

SpcrDcni.

Cn.

obcinacz Eccl. BtiBOctyeuTi. GAGANEK, zdrobn., Maranla Galanga, Carn. galgan

Co pac

ry, rozynki, Tatarskie §• Idzie na gaganki

GAGAN,

u, m., szmat,

achrnan,

jiim

gcljt

GAGANEK, co

pito

®ah Ross.

gaga-

ziele,

na chrzciny,

=

wódk

©algnnt

taitfen,

Siiib

ziele

ber

Eccl. ra.iraHt;

;

poniewa na chrzcinach zwyczajnie er

10.

Urzed.

Leg. 4, 81.

wa. Rydel, 2.

i

insi.

bcii

abo szubienicy,

Boh. galgan; Vol.

ny.

preddvor; Carn. ardak); a) ganek okryty tak w domach, jako i w fortyfikacji. Arcliel. 2, 154. bic ©allcric, cill li--

lów na urzd

Gaziste jele-

zy te krogulec od gazi lata do

Gany

.

ua.iraHTj.

galeria,

\'i»d.

;

ber fd^oii

ga. GAZNY,

GAG.\N, gaiit.

hal. gallaria aller)

3lft

gazi

nili

aptekarskie. Kluk. Dykc. 2, 109. M.

3, 243.

el

{Etym.

galilaoa,

lec,

Sogcl,

fniui,

flicgcii

gc=

©alcc-

ciii

,

nnbcrii

Gniazdoszta

wprawiaj,

juiigcr

ein

3'iftliiig,

(n-iii=

ciii jii

,

Sk. 268.

si

gulce rychlej

©alccrcit

gallerie

(Gall.

rocitcr

GACarn. galijot, galjz. Ross. KaTopjKiiLiH. ;

;

od galery,

galleria,

51rtillcric,

?0iciifc(n'ii

galerowy. Jak. Art. 3, 45

GALERYA,

bcv

I)ci)

biircl)

z

dftig.

Nie

n. p.

tego

zdowców. Haur.

—

do jednego miej-

galerowy niewolnik

m.,

,

Ross. KaiopatHUHi,

rcnfclnyc;

Wze

a

ciarów

87.

sucy

rkoczyn,

artyleryi

przecignienia ludmi znacznych sca na' drugie. Jak. Art. o, 293.

49,

Teat.

glci(^,

Siftcil

a, m.,

który zwiódszy

,

gazi;

©olccrc tommcn. Nie tylko przez

bte

zbrodnie na galery dosta

GAZMK,

si za matk zowi ganik. Crcsc. 614. Krogulce, które zwiódszy si z gniazda, od gazi do gazi z matk przelatuj si, te zowi ganikami, dla rónicy od gnia-

naiopra.

Galiaj; Ross. obs.

Pol.

galery,

Rosochaty, bcn

g.

nie rogi.

gagano-

triiifen.

nka, w., zdrobn.,

odartego,

Smiipeit,

ciit

eiil

ata, $abcr, Carn.

Co/), hadra, tapart, kloó czanyek; Yind. krainik, blek, starina, banjusa, zhemernina, zuna; Ross. BOTOiUHa, aocHyis, jiocKyiOKt, pyÓ, p3'6iime. 1. gagany, achmany, achy, Czyli krawiec z potarSiltlipcil, ScCcit, jerrilTcnc Jllcibcr.

Gn//. baillon);

3t|;cn,

(cl'.

zapa

zujna;

,

;

Croat.

ca

sukni? Rerz. Lek. ganych gaganów potrafi zrobi 38. Nago swoje okrywa gaganami. Kras. Pod. 2, 18. Bosn. razdertinne, razdrrlinne, krripinnc; Yind. zota starina; Ross.Tynn, pyuiimo, TpanLO, oipenbc; Eccl. nopru. 2. Rzecz nikczemna, nic nie warta, eiiic lindcbeiitciibe ©a« d)e.

Przyniós

chustk

jaki kupiec

galganek

albo inny

—

c. 8. bez targu rzuci dwa czerwone zote. Teat. 22 m. odartus, goota, czowiek nikczemny, g. Gagan , a, preshernik, berazhna zota, zunga, preYind. potepuh trepei, shterz , sanikarnik; hedovez, norzhei pezhka ,

,

,

,

Ross. jocHyTUHiii

Carn. zap;

8ump,

ein

atigcritTciicr

33cttlcr,

;

POit

etiicm

2?cCiifd)Cii,

ein fdjlcc^tcr Slcrl,

(cf.

ciit

ajdak).

co milionami facyendowa, zosta teraz gaganem. Treb. Gardz gaganem i obcy i Kraj. Pod. 104. swoi. Zab. 14, 275. Cierp' prawd chudy gaganie, kiedy nie masz ezem kamstwa zapaci. Tea^. 20. ft, 185.

On

S.

M. 110.

Kobieta gagan, gaganica, Ross. uiAm\a, eiit Slimpenrocib. oudv., nieco gagaski, (twai GAGANOWATY, a,

c,—

himpig.

GAGANOWY,

a,

pen

= .

e,

od gaganu

ziela,

non ®al=

Wódka gaganowa. §. achraanowy, £um= o adv., odarty, hchy, chuGAGAI\SKI, a, \e,

gani, ©algont'.

dy, luinpig.

—

Carn. zapast, zujnast;

Yind.

starinast, zunast,

shenast, velikuvejast; Carn. koshat; Bosn. granasti, granicjau; /{ag. granicjast, Croat. vejaszt, szversnyaszt;

stcrgun, zunjan; /loss. bctouihuB, pyÓHiuHbiii, JOCKyTHui.

granat, granast; Ross. B-tTBCHHuB, butbhctmh, cyKOBaTuB. Lec graby, padaj jody gaziste. Bardz. Luk. 45.

impr. giimpen, Cumpcrei), 8iimpengcfinbe.

Mam A. 2,

GAGAI'ST\VO

,

a, n. gagany,

achmany, hoota, pr. et Ymd. zhememost,

sanikarnost.

chodnik przeplatany klonem gazistym. Zbi. yw. 'GALIA, "GALUA, ii, Stoj Tatry wysokie i dugie Bieciady, 1 bory leia; Dan. galleie),

z.,

cine

(cf.

galera;

©alcere.

Ital.

galea; Svec. gal-

Quinqueremis

,

galia

abo

GALI- GALICY rzdów

GALIK

A.

—

Paro Mcz. 'GALIJMK, a, m., Galijnik abo hetman na okrcie triremis zwanym; triarchus. Mcz. kapitan okrtowy, ber S(i)iif'5capttitn in G^alccrciifiiln-cr. GALI, ii, i/czyii. niedok., {Etijm. gaka, cf. ©allL 31 Mij-)nasad o piciu

maa

galia

wiosl narzdzana.

ód.

to jest

,

ib.

bera bije,

Boh.

ie

,

rodem

a, m.,

19 Galicyi,

z

ein

®a--

GALICYASKI, GALICYJSKI, a, Halicsky. Gwardy Galicyask w Wie-

Halican.

Boh.

©alictfcfc.

z Niemiecka w przytomnoci deputowanych od stanów Galicyaskich. Gaz. Nar. 2, 69. Dudz.08. *GALIK, a, m., [morbus gallicus pilke, wydawa pik w graniu. Wfod. weneryczna choroba. 5]. Nierzdnicy rozmaitych bólów. Woskiego amania, Frangljiikati; ben 93atl (im Sallfincle) cinidjenfcn bcm ait= cuzkiego galika dostawaj. Gil. Pos. 54. {ob. Franca). 3um »2d)laijeii iionnerfeii. Kiedy pi graj, raz ten Tak bija, G.\LIMACYA, yi,s., gadanina bez sensu, z Franc. (Salimatki; potyra gali albo pasie. Falih. Dis. H. 2. Ross. HCCBasima, HCCRiajnua. gala. Pot. Arg. 105. Jak gala, tak bija. Dwór. H. Niech umr, jeeli rozu,

gali Rag.

GALICYANIN,

©nlicieii. Ititcr.

GAL MAJ A.

-

poczono

dniu

—

,

jako miem cho sowo z tej galimacyi. Teat. 41. b, 179. Jak kto gali, tak mu odbijaj. Lub. Bys. Ad. 17. 4. Roz. 451. n'ic mnn ben Salleit fcltenft, fo mirb cv gefdilaijeii. G.4LIZANT, a, m., jeden z partyi Francuzkiej, ciit Shiaiigci; bcv graii^pfifdcit ^Kirtliesj. Tr. (cf. wet na wet; cf. fru na fru, bru na bru; cf. jak dui., Gaeczka demin., (cf. Germ. Mnli)(n dy nadmiesz, tak graj. Jakie czstowanie, takie dzi- G.\KA , 95. J. i

,

,

kowanie,

mmi

iine

anebcr erau*?).

wa .

iii

1.

§.

mu, strczy

ben Salb

"Gali

rau,

Btiiein

komu

ctiien

f^res^t,

fo

(ladt

ii

sprzyja mu, forytothii fi'rbevn, t^m ['Cijiiiiftisicii =

,

Z panów jedni bratu nieboszczyka Leopiekunem go by susznym modego Boleszka galc sawa, koniecznie uda chcieli. Arom. 250. (suy). PraSzafarz wdzie powinienem zawsze gali. Pot. Arg. 105. z dóbr paskich chytrze sobie gali. Odym. w. 2, C 4. ^elfen,

tci^ftcten. ,

koo cign,

(na swoje

Kady

ca).

si zy

sobie

gali.

wszystko na swoj korzy obraSobie gali, gdy Cn. Ad. 545.

Rys. Ad. 65. (pierwej Sobkowi , potem Dobkowi). ^. 2. Gali co komu gali co na kogo = strczy co komu, ciiicm ctmas! 5ti3iin'Cnbcii fiidten. Acz senatorowie ksitom Mazowieckim królestwo na potym gaprzemogo przecie zdanie Kazimicrzowe. Arom. 545. lili , chwali.

,

edincllfditldieit bity

=

i

,

npocio

kulka

snainiB

,

Gaka

,

Poccobt.

JlbKj.);

,

genfiUHH'.

way

y

ra.iKa,

1.

BOpoHy; y Ilo.iaKOBi a;e Kpjr.ioe mto.iiióg. Z chleba utoczone gaki rzucaa na wod. Pol. Arg. 208. Gaki do grania, Stnelfiiijclt^en, ®d;iicllfiujeldieii. Gaki grajc przegra. Herb. Stat. 550. Gra stoowa w gaki 'biliar nazwana. Rog. Dos. 5, 246. bcr SiiH, bte" Stflarbfiigel. Kapun gardem paci gaki które go tucz. Pot. Jow. 94. t. j. okrge kluski, bie J^Tlofc, momit mat: bte Smiinc Gaki wonne abo pacierze wonne ku noszeniu ftppft. przy sobie dla woni. Sienn. 562. leszk. Ped. 242. cf. jabuszko, ntiibc SalfamlnidtM'"'Gaka na kociele na krzyu, ber Siio;if nuf bem irdieiitlninne. Metal zamykajcy kana armaty z tyu nazywa si dnem; do którego bywa przylana gaka czyli grono (bouton). Jak. Art. 1, 159.

Przeoony

aby poytku poddanych tak strzeg, iby wszyscoby jeno pocz, ku niemu galil. Aos. Lor. 54. (t. na co na kogo mierzy na j. kierowa), §. 5. Gali co, na co, zachodzi na kogo, lub na co, ailf Wszystkie jego ttmai jieleii, bnraad) riiigcn imb ftrelien. postpki na nic inszego nie gal, tylko na wiksze zamieszanie ojczyzny. Nie. 1, 120. Wszyscy si na upiestwo pucili, darli rwali ten na cudzy dom, ów na rol chciwie gali. Pilch. Sali. 24. On na ycie ojca mego

©atle,

Siujcl,

J?eijcl,

Eccl.

Siiijeldieit.

tko

,

cf.

,

u szpady,

On

ber fiiiopf nu

w

to

cii;cm

Kruszy drzewa na trzaski drobne Gaka ruchoma u sznura, o/fendi.v. i

55.

Snottcit,

bte

Cliiaftc

Kluk. Dykc. 2,

einer

flii

154.

bie

Slai'.

do samej gaki kawaki. Pot. Jow. ri.

Cn.

kutas; bcr

Th.

Gaka muszkatoowa.

?3!il'Jf(itcilinip.

mukota;

telska kruschwa,

Sd;iiiir.

ber ®c=

5)ei3ciuicfpe,

pogaskich

piersiach

{Sorab.

onisliak;

muka-

1.

Yind.

orieshiz,

mushkatvu orih; Bosn. orascjac miskani). Dziea jego widziaem przeformowane na funty do pieprzu gaek muszkatoowych. Mon. 72, 518. Gaka cyprysowa-- szyszka cyprysowa, bie Siiin'C)TcnnuC. Tr. Kichlarze robi gaki pieprzne. Syr. Ziel. 914. ^^'effeniiiiTc. Gaka do kreskoi

Suszna, by ty to cierpia, co na zgub czyj Gali, sw przypaci, co chcia cudz szyj. Min. Ryt. 4, 81. Gali na nieszczcie, iifld) \\n-(jlfitf rtiigen. Tr. wania, bierka, kreska, ciit ,ViiigcId)eii 5::m i^ftiren "aai 55o= na czyje stron » §. 4. Gali na kogo, cign, kierowa, obraca, aiif jcmaiibci< ecite liinjtebcn, tum. Wetowanie ma by albo gakami albo kartkami dabinrocnben, 5unicnben. Polakiem jeste, wiec na stron Powane. Biow. Roi. 120. §. Fig. Straci gak eb, gow, laków galisz. Arom. 447. Nie wierzy wodzom nowym, er unrb ben .Hopf yerlieren, man iinrP iDm bie ^simiine fiirjer z staremi chowany. Na obie strony gali. Bardz. Luk. 69. mild)cn. Cn. Th. ob. Gauszka. GALENIE, ia, n., subst. verb., wydawanie piy, iai (Jin< GALLIA, ii, r'., Wallia, prowincya Angielska. Wyrw. Geogr. f^cnfeit bct^ 'SaM. Zachodzenie na co, ba§ Strelieii, 9iirt= '§. ob. Francya. GALSKI, a, ie, 594. 33alli» in (Juglanb. gen nacf) ctmn^. Galenie komu= forytowanie, bte Scijmifti' z Gallii, nu'j SSitllii Hrabstvo Galskie. Wyrw. 9i>a[Iifif(i. gali.

Teat.

46.

67.

e,

i

—

,

=

,

ba^ ScfiJrbern, 3"ii'E"beii. i. GALICYA, yi i, prowincya Hiszpaska. Dykc. Geogr.

Geogr. 594.

gunfl,

,

225. 2.

©atli^ien

GALICYA,

tu

1.

Spanicii.

Królestwo Halickie, które teraz zowi Dykc. Ceogr. 1, 265. ©alijieii iinb Cobomericn, bai cbemalige ftalitfd). Doh. HaJie. Teraz zowi wschodni Galicy, Oftgnllicien a Krakowskie, Sandomierskie, Lubelskie nazywaj zachodni Galicy, 3Bej

Galicy

i

yi,

i..

Lodomerya.

j

;

=

'GALLIOTY,

lub

ót,

porówn. czesk. drudzvby byli

ów

pliir.,

kalhoty. i

[z

Franc. cullotcs

Ten bez

2|.

broni,

=

spodnie, boso,

ten

galliotów odbieeli. Alb. z Woj. 50.

GALMAJA, ai", i, GALM.AN, GALMON, G.\LEMON, u, m., GALMAJ, aju, m., bcr ©almco; (Yind. kolmai; Carn. hobresh;

Ital.

gellamira;

raaterya, która

si

La. med.

zbiera

w

calia,

calamina);

owa

piecu, gdzie kruszec zynko-

,

.

GAMO

GALON-GAUSZYC.

20

wy wytapiaj; zaywa si do i

robienia mosidzu. Jest te podobiestwo do ugru majcy. Kluh. Kop. Co to pacone by ma od zbó, potaszów,

naturalny,

2, 238.

Leg. 5, 113. Bez urodzajów naszych nie ssiedzi, bez wofów, skór, wefny, wosków, oo-

galmanów.

\ol.

obejd si

wiów, galemonu.

Gor.

Go&l.

u, m. GALOMK, a, m., zdrobn., z Franc. brama kosztowna, etnc ivciTc, @alt»iie, 33orte. Boh. prym; Sorab. 2. bohrda; Garn. porta; Vind. priem, porta. §. Galon, z mniejsza od garca na któr Ang., miara do trunków GALOkupcy porter i piwo Angielskie rachuj. Wolsk. czyn. niedok., ugalonowa dok., galonami obszy-

—

,

,

NOWA

waó, mit

33oi1cn kfcgcn,

{Yind. priemati, oprie-

Iiprbiren.

najpodlcjszy szlachcic jest tak galonowany,

i

ksita. Boh. Kom. 4 8. Ciba przy dworach haftowanych galowanych suto nieboraków. Kras. 45. Carii. portasl. §. Fig. P\imilia moja nie List. 2 jest tak wietna, jakem ja sobie w myli ugalonowaf. Teat. 20, b. 160. (upstrzy, ubrda). GALOP, u, m., z Wiosk. czwa, bcr ©alopp. Rwa si galopem, tak biega, jakby go tu na karku goni. Zab. 14, 53. Puci si galopem. Nieme. 2, 202. ^GALOPOWA czwaa, galPtHHfCn. Ty sobie na byintransit. niedok., strolotnym rzeko galopuj pegazie. Zab. 13, 88. jak przedtem sami

,

i

—

,

GALOSZ,

u, m.,

(fta/.

Ga/L galloche; d. Lat. mtd.

galloccia;

cao, calopes; Graec. y.cdor); zwierzchni trzewik z przygrubsz podeszw dla wstrzymywania wilgoci, Dosn. nazuvke, Mc' @iil(ii)'d}c, bcv UIicr5tcI)fd)uI) ber Sotb)'d;it^. Goja, to tylko o to, moje pastwo, prosz. ebycie mi kazali da kataru si strzeg; Jajakie galosze; Czasy teraz wilgotne ,

,

zda mi nieco szkodzi; piechot pobieg. Zabl Z. S. 11. a, 6, od gali, Ross. ojHOpajo^HHB , ©nUa Galowa suknia. Teat. 9 53. Ross. ojHopaaOK , ojho-

GALOWY,

-

,

pa4Ka.

W

sukni galowej jakeby Weg. Mar. 3, 101. GALO

si wydawaa przedzi-

WAG czyn. niedok., ugapo galowemu przystroi, jn Giillla flcibcil, t>crauy= By ugalowany suto. Teat. 33, d. 18. piiCCU. GALZTYN, u, m., gatunek witryolu, z Niem. ber ©aliccii= galsztyn wod czyni przejftctii, 3tnf-'ih''L''- Haun wnie.

lowa

dok.,

mtn

i

rzyst. Cresc. 13.

GALUCHA

,

y, z.,

GAUSZKA, cficii,

.^iiiHifctKll.

Oenontóe, grbiui^,

ziele,

i,

z.,

n.

haluka,

Slovac. p.

gaka

z

mki,

Syr. 758.

Grbfciije.

gaeczka,

ciii

Siujcl^

ciii

fleiiicr

klóseczka,

Z ytnej maki robte ©dllfe 11. f. W. 511 \hvim. gauszki, któremi gsi karmi. Haur. Sk. 125. Rusn. ra.iyrnna. bil» §, Gówka u zió z nasionami. Ditdz. 58. SaamcilfopfdKil. Gówka abo gauszka u lnu. Cn. Th. Ga-

?JiCl)lflpg,

bi

uszka maku

makówka, iai ??iolmfL'ptc[)CtI. g. Owoc na drzewie dopiero zawizany po odpadnieniu kwiatu. Whd. =

gogolka, golanka. Cn. Th. iicr_ 25Iiiil'c

GAl^Z\C Guszy),

,

bcv

Sdifne

intransit. ©cti'|C

3.

S.

niedok.,

iiiadlCll.

fii'5

jiir

£^['i'lfiUHHclicii,

Sinic,

511111

nad;

a[njcfalk'=

Slpid.

bauszy, bauch czyni,

Gausz

(00.

wzbyt, lud wrzaskiem,

powrozy tarkotem, Woda klaskiem haniebnym, rum powietrzny grzmotem. Zebr. Ow. 283. (sonant). Przerali-

wym szumem Zebr.

Ow. 19.

daleko

galuszy,

m.,

ia,

plus

quam

vicina faligat.

Franc. gamin

[z

be ani me, gap', stak

e

gamo.

i

mieje?

Teat.

55.

ib.

rubmrcbtij

JiiIpcI,

ciit

7.

nie z tej strony!

'GAMORZYC

14.

GALON,

mati). Teraz

GAMO,

MRA

G A

-

czowiek an'

Wielki on pro-

powiadam ci gamoniu, Z czego si ten gamo

Chopiec gamo. ib. 20. gaworzy chepliwie, junaczy si,

czyn. niedok,

Tak

fc^iuabnniircii.

fd)iita|cii,

. 2],

©impci.

3, 49.

11.

d,

I

ulicznik.

=

eili

43. Ale

c,

ib.

C

kiedy

gam'orzy.

Bok w pdzie rozcigniony mieczem mu otworzy Ceneus. Ow. 509. {jactanti

Zebr.

GAMRACIC si, si,

k

talia).

fryje stroi, umizga Czstokro sam pozwoli, kiedy z onbogacz jaki chce si gararaci. Hor. 2, 65. Knia.

i,

(niWeii.

i

Ross. BO.io'iiiTtca jerski,

,

G.\MR.\CKl

aMypriTbca.

DiiWcrild), 33iiI'Icv

jezhen;

m

zaimk. niedok.,

i,

=

CicI'Cy

,

Ross. .iroÓGEHun,

=

Y(»rf.

.

a

ie

,

fry-

,

lubuTe kraje Ludzi Otw. Ow. 258.

BO.iOKiiTHLiil.

rodz w gamrackie skonnych

,

vesujezhen

obyczaje.

,

pie,

carmen amatorium. Mcz. Pieni gamrackie. W. Post. Mn. 251. GAMRACTWO, a, n., fryje, gachostwo, SiiWcfC^; Ross. bo.tokiitctbo. Cudzooztwa '§. Gdyby osie si zagamractwa. W. Post. Mn. 54. pali ku ganiractwu olicy, tedy mu wierzopk przystawiwszy, k niej go przypuszcza, a on ni nie wzgardzi. Cresc. 545. (ku lubienoci). GA.MRACY.\, yi, ., fryjerstwo, porubstwo, 23ii|ilcrei), §iircrc»; Bok. 'reg. Pilnujcie, jakobycie uczciwie chodzili, nie akocian i pijastwy, nie legowiski i gamracyami. Budn. Rom. 15, 15. (wszeteczestwy. Bibl. Gd). Lata swoje nie na gamracye ale na prace ustawiczne wydawali. Biel. ^w. D 2 b. Wda

Gamracka

—

,

si w nieczysto GA.MRAT, a, m., bcv

Eaiiicrab

,.

gamracy. Kosz. Lor. 6

cielesna, albo

camerata;

(Ital.

towarzysz

jerz, gach, bev 33iiMc,

,

spólnik.

Fr.

Dudz. 25.

Genn. ©ani,

(cf.

camarade).

31

b.

1.

Fry-

§. 2.

33rdutitjam.

vesuvauz,^lubei; Ross. BO.iOKUTa.

Yind.

—

'§.

big.)

Gainraci, to jest,

mionicy. Sk. yw. 2, 96. Ojczyzn twoje z gamraty, z któremi dziewictwo utracia, poara; przeto jako nie-

—

rzdnica mówisz, ib. 410. Proeus gararat, który si zagoni okoo której biaogowy. Mcz. '§. I^sidz Gamrat wszystko wiedzia, a nic nie wiedzia, Margarites multa scit, sed omnia mak scit. Rys. Ad. 73. przytyk sawnemu Gamratowi bisk. Krak. GAMR.ITKA, i, 2'., fryjerka, bic

SitMcrimi.

Jupiter,

aby gamratki, Inachowej córki, nie

dan

krow darowa. Otw. Ow. 56. Kaza sobie przynie wiec zapalon, chcc sie przypatrzy piknoci gamratki. ii. 415. Bolesaw siostr Jarosawa za gamratke mia mie u siebie. Krom. 77. Nie galantka ona, ale gamratka z mow podejrzeniu miaa, dziany sie lica. Teat. 54, 68. przy niej sobie gamratke chowa. Kosz. Lor. 28, b. GAMRATLIWY, a, e', do gamractwa skonny, IniHcrifc^, wyda odmówieniem

zarazu Junonie

,

Ma

e

Jowisz z natury swojej gamratliwy. Tward. Pasq. i>Ci('ilMt. 44. I\iernoz jednej farby lepszy, nili pstry, a gamratliwy.

565.

Cresc.

GAMR.\TV,

a,

e,

gamracki, fryjerski,

I'ii(;=

Adelaida wszetecznoci gamratna przeniewierzonego obruszona, piesz do domu ojcowskiego odesza. Krom. 282. GAMRATOWAC, a, Icrifc^

,

miosny,

ma

eroticus.

Mcz.

,

uje czyn. niedok., fryjowa, (Boh. fregowati; Yind. vesuvati, salubuvati),

miowa, dworzy,

amarc.

Mcz.

tnitllcii.

Uliss

nad

,

GA MUA- GANG. si

temi

mci chcia, 72.

Kosz. Cyc.

GANGRENA

którzy zenie jego garnratowa chcieli. jajca, a zwaszcza wróble, ku ga-

Kade

mratowaniu siln pomoc daj. Sienn. 293. (ku lubienoci). §. transl. Kiernoz w omi miesicach poczyna gado czterech rnratowa, a to rzemioso dobrze robi, lat. Cresc. 566. Baran jedno do omi lat moe garnratowa. ib. 539. (ba Sc|>rtiigcn). GAMUA, y, m., milczcy, ani trzech nie zliczy, nie dopynie umie ani gby rozdzietasz si na nim ani sowa; wi ni pachnie, ni mierdzi. Oss. Wyr. etitei" ber iitd;t brci)

a

,

fami.

jiJiIcrt

GABA,

cy bicie perpendykuu.o

-

GA

NIC.

2i

—

Zegarka kieszonkowego gang sabo w odlegoci wydaje si. Hub. Mech. 202. górnictwie gangi, wykopane pod ziemia cieki, §. Pod ziemi, byle gangów bic Ciaiiije tn etiiem ^licrijtuerfe. czyli zacztych robót nie osabi, wolno pój pod cudzy grunt. Czack. Pr. 2, 200. Rudy, "ganki, ponki rzeczne. czyli

bicie

W

Biel.

26.

Hst.

GANGRENA,

Piekielny ogie, ganber (leifc 33raub. najwiksze, jakie tylko by moe, zaognienie si którejkolwiek czci ciaa; oraz pocztek psucia si, zgnilizny obumierania przepalajcej si czci. Yind. vshganiza, sgoPerz. Cyr. 1, 117. (Carii. prisad;

grena,

i.,

y,

jest,

to

i

haba, gani Boh. haneti), rezkiza legar, melotrouniza). Dykc. Med. 2, 254. wielganienie, nagana, bci" InbcI. Arystoteles gani Rzpit Plakie zgnicie w humorach. Krup. 3, 362. martwienie czontosk, o której gabie dotd czytalimy. Petr. Pol. 100. ka. Cn. Th. Gangrena t. j. zmartwiae miso. Sienn. Król z senatorami powinien przypatrowa si dekretom §. Fig. Musiaoby by ju w gangrenie gupstwo jego edobre pochwala, a zym dawa gab. Gorn. Wi. P. b. bymy go ze uleczy nie mogli. Teat. 11. 6, 88. (do haba kontempt ajanie gaba. Kulig. Her. Pogarda ostatniego stopnia dosze). '19. Chwaa gaba. Petr. Pol. 2, 159. Zgoda w przystojnych rzeczach znajduje si z chwa, w nieuczciwych GANI, i, i, act. niedok., (Boh. haneti; Slovac. hanjm, eest odgjmam criminor, calumnior; Sorab. 1. haun, naszwaru; GACA, y, m., ganiciel, ber %a' z gab. Petr. EL 25. Boh. bana haba cf. Germ. Jjo^ii Dan. haan; Graec. Na gac; Wszystko ganisz, nic w Soh. hance. bicr, orsidoi. Lat. honos; disting. Yind. ganit movere Rag. adnym nie pochwalisz domu, Nikt ci si nie podoba, Yind. gaditi ganutij; gani, ograjati, kriuluvati,. tadvati ty te nikomu. Kochów. Fr. 7. [oh. Gani). raiK4a, (cf.

y, ., Eccl.

,

,

i

,

i

i

,

,

i

•

,

;

—

i

;

,

GANCARZ

ob.

ber

iticii

eiiicS

$aufe'3,

yermittefft

Podsienie, chodzenie

gclatlcjt.

Sorab. 2. gang; Sorab.

gajnk, hodalische gangezh, hodin

,

nmn su ben Bimincrit domu, galerya, kurytarz.

beffcit

w

pekhadwanca

1.

prisztrossiik;

Z)a/.

gank,

Croat.

;

pritvor;

Corn. gank,

i

Trzeba kerpt Ross. nepe.\04bi. gankiem; tam czeka przy wschodach. Teat. 31. c, 92. (przez ganek, liOcr bcit ©amj). Ganki wzgór wywiedzione, z których ludzie na jakie krotochwilc patrz. DudnCyc. 125. Ganek albo otoczenie haasowe, podium. Chmiel. 1, 78. Ganek may, altanka przechodnia, pergula; ganek ,

;

wielki nakryty, altana, logeum.

Chmiel.

78.

1,

Zbudowa

uczyni wszdy w okoo te gmachy w okoo. Ganek spodni by na pici okci wszerz, a rzedni na sze. Bibl. Gd. I Reg. 6, 5. Ganki przy murze kocielnym

ganki

,

podkopowe, przechody pomniejsze, wychodzce od galeryi na boki, prowadzce do jiodsad prochowych. Jak. Art. 3, 293. Ganek, berme, w dziaobitni zostawiony przechód na oko strony zewntrznej przedpiorsienia. Jak. Art. 5, 295. Ganek woa;rodzie, ulica, alea. Ganek, miejsce

w kocioach

piewaków,

dla

chór.

Sa

W'(od.

Muzyka na czterech gankach staa. Warg. Wal. 500. Ganek okrtowy, bcr £)()Crlnuf, baS o(ie< £c(nfF'?iicrbecf. Ganek w okrcie, fori. Yolckm. .527. re Ganki ilisowskie, bic JtiiberOdnfe. Tr. rety§. Ganek 6I,iL'r,

bie

(fmpprfirdje.

—

rada

,

Ognili]

prewet,

bie

obsoi).

Poszed na ganek.

GANG,

u,

'IScrpcilbifelei.

105.

"not.

m„ O

z

Sictirabe

Niem.

ber

,

berSlMritt,

©amj

bi^^

ciiier Ufir,

waciwy

§am'C()ei!

,

(ber

nizhowat, 5o)'fl6. 2.

z

btc iSemegiiiig

be

gangu. Zul. Zbb.

zegarmistrzom, znacz-

nicowa);

(cf.

szpoganyati;

kuditi,

poniensliuvati,

sa-

[iotvarjati,

Carn. grajam, favsham, tadlam

todluyu; Slav. kuditi, psovati,

Ross. nopoMiiTL

(cf.

psu);

yi;opiiTb,

,

;

Croat.

yKOpai,

cMyHaib, nociiynaiB, oxy/K4aib, oxyjiiiTb, oxy.TiiBaTb, nopeuui, nopimaib, xyoroBopiiTb, pacutiiirrt,

BOC.\y.iiiTb,

jHTb;

noiiociiTH.

Eccl.

roJKjarii,

raHuarii,

iiopoiiOE.TTii

xyxHaio; (oppos. chwali); niedoskonaoci wytyka zadawa, trtbelll. Nie ga nic, pierwej dowiadczysz; i

a

potyn) ga. Rad. Syr. 11, 7. Sarno si dobre chwali a ze gani. Diuor. J. 5. Czego chwali nie moesz, nie ca. Cn. Ad. 124. Ani mie chwal, ani mi ga. Gemm. 6. cf. nie gaszcz, a nie bij. Nie ga, czego nie wiadom. Cn. Ad. 593. atwo wojn jani hetmana Siedziawszy w domu nie bywszy>vv

pierwej doznaj,

—

i

i

potrzebie.

ten,

,

Put.

,

563.

Syl.

co handluje.

Gani ten,

Cn: Ad. 229.

co kupuje,

—

chwali

Gani komu

§.

co,

strofowa go o co eiiiciii ctiiHi'^ ycrireifeii e§ nlmbcii. Gwatownikowi tego, jakoby naleao, nie zganiono. Sak. Persp. nic uznajc go praef. Bob. §. Gani wyrok sdowy appellowa, ciit Secrct yeriDcrfeii iinb inciter appctliren. Ja ,

,

—

=

dekret gani, powiadani, i jest nicsprawiedliChem. Pr. 40. G.\N1E.ME, ia, n, subst. verb. naGAMCIEL, a, ?»., gana, gaba, tai Jnbclii, ber label. ganca, który gani; Sorab. 1. haniccr, wumctwar, naten

i

wy.

Croat. szpogaszwaricer; Yind. sanizhuvauz, gadnik nyavecz, szpogOnitel; Ross. yKopiiTe.ib, ópaiimcib, uo;

piiuarcTb,

.\3-.7bHnKT)

,

G.4NIC1ELK.\, Yind. szpoganyavka blcr.

.\v.iiiTe.ii.

i,'r'.,

;

która

Eccl.

ra-*'4aTc.ib

wszystko

;

ber

gani;

zci-

Croat.

6pa"GANIECo moe BNY, a, e, haniebny, tttbellmft, fdtimpflidi. zupi poby gauicbniejszego, jako kamliwa czciw biaogow z dobrej sawy! Gorn. Div, 275. Ga;

iiirrc.iLiiima

dobroci zegara sdziin

gang, termin

=

opefuyati,

karati,

kuditi,

Garncarz.

GANDZIARA, y, i, (cf. andar), batog, korbacz, eiiie S!nr6at= Gdybym ci go by dopad, bycbym mu gandziar fdje. wygarbowa skór. Ossol. Sir. 7. GANEK, nku, m., GANECZEK, czku, m., dem. zNiem. bCV ©ailij,

,

sanizliuvauka, gadniza;

yKopiiTc.ibiiima

;

bie

'iabicrimt.

gb

Ross.

;

o

GA N KIE

niebny wystpek, D G b.

GARBARCZYK

GARB.

Ganiebny sposób.

272.

ib.

-

naczynie pewne

Wych.

Glicz.

w

hutach szklannych, tygle z dadobrze wyfalmowane , i piec dobrze wywnego szka grzany, materyabsta dopiero gankiel niech dobrze oczyci, forz. SzL 263. GAP', ia, m., (cf. Germ. ijaffcii, ©abiinffc) ; Boh. zewel haup, otewi-huba; Yind. famolenik, siauz, siazh, vustod-

GANKIEL,

m.,

kia,

gciuiffe

ciii

(c)d;irr

tii

bcv

Gdy ju

©lag^iiittc.

s

Hoss. stBana, Bcpxor-ia4'B, pasiiHa, poToatft, pociit SBiiiilnffc. Niech piorun trzanie takie-

piravez; T03iia;

guptas,

go gapia. Teat. 5G, b. 26. Id precz gapiu! ib. 50, 58. Kie z gapiem bdzie mia do czynienia, ib. 30, 58. kasztelanem zowia. Dwór. B 4. któr §. Gra w karty,

—

i

GAPIE,

ilartcnfpicl.

ciii

zgapie

nied.,

nijak,

buveti,

—

chubeti;

pochodzcy,

fe^n.

77. Croal.

GAPIOWATY,

Ross. poT03BaTb.

o adv., na gapia

gapiem Nie-

dok.,

si stawa, odurzonym by, v>cv(>liiffcii, ncrBlujIt wiem czemum tak prdko zgapia. Teat.^a.c. maulifild).

a,

e,

Mina gapiowata.

GAPIOWATO,

ci, i, 20, b. 'l8G. cay ukad gapiowaty, bic ?3i(lUl(^ffigfeit; Ross. poToatiicTBO. GARA, y, i., [cf. \Yotoik. gaure« paszcza, otwór. 2.] (cf. Slovac. garek koryto rzeki), dziura w drzewie wyciosana, citl rtll= 56,

Tcat.

c.

6i.

ih.

(jcsimmcrte Sod; im ^pIjc, ciiie 3iiflc. tnij gar na wylot. Solsk. Arch. 16.

w

w

garach, to jest, 41. o6. Garowa.

—

cinc

g.

W drzewie Stawido

Ogrzewado,

fejerka;

ciiiC

GARB,

chodzi

to

listwach wyfugowanych.

Baba ma gar pod nogami.

ffC"fi'H'ri3''-

tym wyOs.

Rud.

gEUCrgicfc,

Tr.

hrbek; Slovac. hrh, nahru, m., (Boh. hrb, hrbol Letj; Morav. hrbol, (^/oiay. brbolec guz), iSorafe. 2. garb; Sorub. 1. horb; Dal. garba ; Hung. giirbeseg, geierbe; ,

gbcrba; Racj. garba; Croat. garkrzywo, zmarszczka, [Croat, gerba

garba,

Bosn. ghrribba,

ba, gijrba, puklya garb, fad; Croat. hrib collis); Carn. garba, herbovina pagórek, garb; gerba ri/^a; hrip góra) (Carn. gerbava \'ind. gerba gerbaviza, pukel, pukou, cf. Yind. hrib, góra; hriber bribez pagórek; garba zmarszczka; góra Ross. ropói, (cf. rop63'iiia sierpik, gatunek ososia sals

,

=

=

=

,

=

ino

=

,

ropSyiiina

gibbosus;

Gcrm.

Lat. acervus;


0(]cl.

wierzchu pieca, aby przez

§.

Tr.

Sak.

Pod-

—

§.

ni wycho-

dzi wapor wgli palcych si, wiatr, który je rozarza. Os. Rud. 152. iai Suftlocf) nkii nm ^iittcnofeii. (cl", czei

lu).

—

Niebezpieczne miejsce midzy górami, przeabo na morzu wir, citi flcfnlirlidicr Trt, ciiic Shift,

rwa,

§.

GARN.

'GARKOSKROR,

a, m., garncowy przyjaciel, patrzy gdzie z komina si dymi, darmojad. Darmochlebów zowi przy dworze ollares amicos, garkoskroby. Burl. A 3. ; fcv Garncarz siedzc przy robocie swojej, iópfci'- i^fr Sdflicr. obracajc nogami swemi kolo, w rku swoich sprawuje glin. Leop. Syr. 58, oi. Wiedz Panowie Tureccy zkad pochodz, sam sutan jest garncarzem, który ich z jakiej gliny s; niemniej mu wolno, lepi jako chce z jedneje materyi, garniec zrobiwszy stuc, jako na najwyszej szafie postapiskrar,

lonzhar,

\ind.

l>afiier'i

ciitC'?

G.\RNCZYSKO, Kck. Pas. 12.

= .

stwórcy.

Leop.

1

27

,

ropmeKB, ropmcmiKi}

zwycz.ijne gliniane naczynie do : gotowania, ber Jopf, ber .SMtCii, ber .sUitljtopf. Garnek od mleka, mleczak, Morav. latka; Croat. lembora; Boss. KpiiHGarnek gliniany Boss. .lonaneu^. Ka, KphiiiKa, KpuHOMKa. G. szeroki Boh. kragak. G. od warzywa Sorab. 1. warenk, piecow-y kachleuk. Suszyciel garków Sloiac. su-

Choby w

sihrnek, e.rsiccator ollarum.

Nie nakarmiby siebie,

rupieci,

garnek

ony,

nakad

tych

Zab.

14,

dzieci.

233. Garnek stuczony szczeka. Dudz. 20. Garnek wrzcy glegoce. ib. 20. cudze rad zaglda garki. Tr. miesza si do wszystkiego er ftccft feiiie Juifc in oUe. U nas

W

,

W

Mospanie tak si, widz, dzieje, zakrytym garku kucharz wie co tleje. Bralk. D. b. (niemasz nic ukrytego, czegoby nie doszli). Ciemno tain, jak w garku. Teat. 14. d, 28. (jak w worze). Kocie garkowi pizygania, a obadwa smol, i

t.

ib.

22, 46.

d.

Slorac.

bira).

2.

w

Woli kady

cudzy. Burl.

NIEC,

(same

ca

garnz

B

ci',

abo garca

rim ardeo, sróre,

c'.

garnek

swój

sam

kto

w

piecu lega

pes psu blchi wi-

grosz

ni w GAR-

rzuci,

(kady na swoje koo cignie).

2.

m.,

,

ganz; Sorab.

,

taki,

Kotcl hrncu zawidi,

i.

(Boh. et Slovac. hrnec; Sorab. horntci, hornyz, hornc (oi ho-

Lat. urna,

iit

urceus ab uroi; Bosn.

sfhrri-

lonzbariti;

Boss. romapHnaTb.

Yind. pi(Yind. gerzha poculnm), nac, lonac, lopisgja sker, lonz; Slaion. lonac; Croat. loniicz, pechnyak ; Dal. grinacz; Ross. ropneu-B; Eccl ropni, rpbNhijh, a;ep.iTiKi.

widzi. Sk.

yw.

(cf.

wi.

Kok.

Turk.

2,

57.

by

Garncarzem

Yind. piskrati,

Garncarz garncarza niena232. Slovac. Hrncar hrnarowi zawidi.

Garncarz si jako ywo z garncarzem nie zgodzi. Pot. 585. (ztad w Czeskim hrncowati se 'garncowa si =

dzi

si),

ber

Garncarz,

g.

1i'rfMnbIer.

iiipfcrflefcUe,

hrnirka;

co garki przedaje.

GARNCARCZYK, Jopferjumjc.

a,

G.\RN'C.\RKA

\ind. lonzhariza, habnarza;

która robi garki, bie

przedaje garki,

bic

Cn.

iiWrinn,

bic

IppibmiMciinii.

Th.

,

i,';.,

go uycia, ki

Jct

{Boh.

Croa/. loncharnicza);

lópfc iliadit. §. Która (;.\RNC.\RSK1, a, ie,

Boh. hrnirsky; Slovac. hrnrjrsky; Sorab. 1. hornterske; Bag. loncjaarski; Boss. roiianb nctmcit Iigt, Luk. 65. Rywa, ze

yoU'

GARSTKA, G.\RSTECZKA,

ktriiijeiib.

Roz. 530. co garci ciiie

i,

:.,

S^ani--

demin.

nom. gar, Boh. hrstka; Rag. scjaciza; fioss. ropcTO'iKa, garstk ludzi ropcTKa, ctiic flciiif Sanbi^oll. Zwyciali ogromne wojska. Star. Hyc. -16. Garsteczka ludzi. Birk.

ma

Chm.

B.

ya

Maa

i.

czstokro

ków.

Koti.

GARSON,

1,

m.,

z

91.

(cf.

Fronc,

gnunych

hufce

przygar). miano wyów,

zwyci-

,

niewolni-

fin

3iaine

bcr

i

wiatr z boku, po którym jednakowo nazywaj flisy na garug i. Magier. hUcr. cm ©citeiinniib. cf. garowa.

mona

i,

i.,

to

i

,

GARUMNA,

i.,

y,

Garonne

Francuzka,

rzeka

bierze swój

pocztek w górach Pirenejskich. Dykc. tieogr. i, 228. bic ©arminc in jraiifretcf). Warg. Cez. 3. G.4RY, ów, licib. mn., sznury po obu kocach rei, któremi si pod czas liysu agiel kieruje. Magier. Mscr. bie (5[f)niirc an 1.

GAS,

200. i t. d. uderzenie na kogo

ib.

u,

Mie ineii

to

w pociemku. m\ jemaiibcii im

m.,

Wiud. Diidz. 38.

iai ?o5fd)Iagen

gas na kogo eiiicm

fiid^eii,

czuwa

=

a-.tflnucrn.

na

,

eiitcm

Na mnie

ciiiilid;

to

Cii.

Th.,

giiiftcni. tici)jiifinii=

na mnie

gas,

proroka woanie przypada. Kulig. Her. 102. Gas tu na jedne z nich. Mon. 65, 322. Widz, si zblia gas nieszczliwy na nich, który uczyni ko-

jest najbardziej

e

zociom. Nag.

niec ich

Cyc. 40. zguba, raz,, cios.

*GAS-

A gdy

ich zaraz na

na gabe Anton innych wyle, Kilku miejscu zabito. Cliroc. Fars. 57. fna zgub,

na pobicie).

GASIG

RA,

y,

dok.,

i.,

Boh. hasyti

zfauknauti; Vind.

ygafili,

utrrinnuti

;

,

Sorab.

i,

zhasyti,

czyn.

racHTt

,

,

Carn.

;

pogashati

,

nicdok.

zhasywati

haschu

1.

pogafit

/i'oss.

i,

,

;

zgasi, ugasi,

uhasyli

gasim

,

,

sfaukali,

oggasini

Bosn. ugasiti, jedunuti,

ramy, lyiiuiTb, Tymy, yiymaii.

stumi, li>f(i}f:i. Trudno ogie gasi, póki soma przy nim trwa. Sk. Zyw. 1, 180. Nic ga, gdy ci nie w^wA.Cn. Ad. 194. tim bid) nic[)t tircniit, pali, ne bas. ba lófc^e iiiiijt. Slwac. Co ta wodzie kowale gasz stal rozpalon. Comp. Med. 251. Os. Rud. 439. (hartuj). Dopiero gasi, kiedy ju zgorzao, aquam infundere cineri. Mcz. (lekarstwo po mierci). Gaszc na nie wieczki, wyklli je. Sk. Dz. 1181. Nieugaszony

propr.

et

fig.;

co

si

(którego zgasi niepodobna).

9.

ga, ga,

ratuj,

Pragnienie gasi,

—

ratuj!

shejo Ygafili,

cym

Wody

Kop. 1, 114. li, uspokoi,

zacimia go

w

pogodzi, z

Oto 79.

Sat.

Vind.

Uifc^cii.

pragnienia.

Teat.

Swilk. Rud.

16.

b.

Tr.

Gasi kogo,

g.

17.

(utu-

Paw'

ycrbuilfchl.

To

wszystkie ptaki.

Kluk.

23.

eitien

////.

,

czsteczki solno-

gasz

stumi),

fantazyi

gasi

Opal.

T>urft

mie

sobie

(iasi niechci.

fig.

swoj piknoci Gasi wapno.

bcii

dystylov,ane nie

zbija

,

kto cnotliwy.

Aby woda bya napojem gasz-

pregnati.

pragnienie, powinna

ziemne.

29

Saut.

45.

g.

Niegaszone kamienie wapienne od kadej wilgoci rozpalaj sie. Kluk. Kop. 2, 75. Wapno jeli nie gaszone; tedy je zaga w wodzie; tak je dugo ga, z niego wszystka gorzko wyjdzie. picz. 259. Niegaszone wapno, na które gdy wody nalejesz, to wre pryska. Damb. 228. (aymh. nieuhamowancj dzy). G.4SICIEL, a, m., który Salf

bcil

lófdjcii.

,

a

i

gasi, propr.

DO,

et fig.

a,

I)ampfcr.

8ó)'ri)Cr,

Eccl.

;

1Vn(/.

pogashavez; 'GASI-

racii.]i,HiiK-B.

od gaszenia, ciit &i|'d)irtfrniment; Rok. hasvrna koryto od gaszenia). GA277«W. Mon. 75, 589. ostatni w cechu naczyniep

«.,

{d

Ross. raciuo;

SIWIECZKA

—

spoecznoci,

lub jakiejkolwiek tcrfte,

ber

Ross. raciLitmiiKT.

;

bcv ?id!taii'Mofri)er

ber

,

lln=

['CRtc.

Pochod.

^f7SH«c, yainienie

,

gaszenie; dogasi, nagasi,

pogasi, przygasi, rozgasic, ugasi ugaszony, nieugaszony; wygasi zagasi zgasi, zgasn, zgasisty, niezgasisty. ,

,

,

GSIATKO, a, «., (Zyo/;. hansatko, hause; Slov. husa; Sorab. 1. huszatko; Sorab. 2. pile, pile(ko); piskie gsie, moda (jaii^ jitiiiio-J ©iitijdieii. ciii Gsior samiec, ge samica, gsita mode. Kluk. w. 2, 147. Modym gasietom szkodzi bardzo parzenie pokrzyw. Cresc. 579. Haur. Ek. 134. G.4SIENICA, y, i, GSIONKA, i, i., demin.. [Boh. hauhuselnica; Sorab. 1. senka; Slouac. husenka, husenica huszanca huszanca huHaniza; SyrriA. 2. guszeinza, (Sorab. 'i. Uuiem roliak); At//, gu.sjenniza zariaccja, cmogi; Croa^ guszenicza martinccz, cherv, kisze u lisztje zayija;

G.\SI, icia,

3Jaa.

Dci"

'GAS, GAZ, u, m., O wasnoci gasu czyli gazu, sucego do napejnienia powietrznej bani ,' wiadomo dostateczn daje O-iiski w rónych pismach fizycznych. Knia. Poez. 2, 131. ®a§. Gas kwasu solnego, bniad. Chem. 261. Gaz saletrowy, ib. 202. Gaz niedokwas saletrowy,

2.

Scitcii

bcijbcn

Marc.

Sekl.

GSIOR.

-

ojczyzna gore,

pogashar

Hydel.

Stdiibcrljiiiibf.

GARDGA,

miaego onierza

nieprzeliczone

List.

a,

garstka

ogie.

E

I

pali

n

W

g,

,

,

,

,

,

,

Slavon. gusinica; Bosn. hus, koji

grize lozje,

gusjenica;

husnuti

(cf.

Vind.

=

ksa,

gofscniza,

cf.

g),

ofenza, vo-

mramor; Dal. gussinicza, zayiachya; f/ebr. ct; gazom eruca; Graec. wsienica, wsionka, bie Ssaiipc. zielna,

Carn. gosenza,

feniza;

Ross. rycennua, Jimima; y.ópTttj);

liszka

jirzeobraa si sie gsienic a ta gsienica dopiero w motyla. Zool. Nar. 80. Czsto najszkaradnijsza gsienica, najpikniejszego wydaje motyla. Kluk. Zw.

iMotyl

rodzi

,

GASIE.NICZNIK,

4, 79.

a,

m.,

ichnetimon Linii,

owad

ywe

gsienice motylów, jaja swoje w nicli skada, a tak zamiast motyla z gsienicy gsieiiiczniki wylatuj. Zool. Nar. 129. ber 3faupcil=

osom podobny,

tobter.

lecz

drobny, kolc

GSIENICZNY,

yofenizhen

,

a,

e,

oil

gsienicy,

9iai!iienailb(lltfcl)C Wandali z Gasiorkiem do iU'rvki zaszli. Kbn. ©iiilfcricJ). Wor. 7. Sarn. Am. 990. GSKA, i, i. Boh. husyka, hause; Hag. guska, gusoeiza; Croat. guschicza, liijicza;

gsiory

kulle,

dzbany. Kras. Mon.

i

Carn. góska;

tub,

Vind.

tubeti;

{"2.

Sorab.

moda);

guszizka, pile, (husche kaczka

g,

i.

hulTo;

Sorab.

Bosii. guscciccii;

Niemasz lepszej zwierzyny, jako nasza gska, Dobre pierze, dobry miska. Rys. Ad. 49. Nie pomoe mech, nie ga mi ryceia;

jiuss.

deinin.

nom.

iai ©aitii)cn.

i

gsce,

nic

cho

abdmi

z

pywa,

Przecie

zhasnauti, uha-

pogafniti

,

savga-

l'e,

Ross. racHyib, yracnyib, yracaib, Ty.YHyiB, yiy.\HyTt ; Eccl. óesiaBCTBOBaTiiCH. et', acliuum gasi) propr. fniti;

;

et

przestawa si pali, byszcze;

fig.

ciemnie;

crló=

Gdy niemasz drew, ganie ogie. Rudn. Proii. 26, 20. Ganie ogie gdy nie ma czem wesprze swej poogi Tak bez amJijc^cii,

aii'3Iiifd}cii,

fd;cii,

ncrflcicii,

i>crfd;miiibcit.

,

,

nam

czas drogi.

wie-

dogorzawszy zgasa. Birk. Sk. E. 3. Ogie w pieko nie ganie. Sekl. Marc. 9. (nieugasisty. Leop.). Niegase ])iekielnc pomienie. To Saiit. 88. nieugaszone, niezgaCudne przy cudniejszym ganie. nione. Sekl. Marc. 9. wieczka przed socem ganie. Pot. Zac. egl. Ad. 47. 207. Kiedy nam soce wieci swoj twarz jasn, Niechaj si zami ksiyc, niechaj gwiazdy gasn. Pot. Arg. 258. Przed jego piknoci zgasy wszystkie, jako koa szko przy dyamencic. ral przy rubinie Kulig. Her. 2. (zciemniay, spaszoway, zniky). Krew ganie, gdzie interes j-je. Teal. 22, 21. (umilknie, ustpi). GANIENIE, ia, n., subst. verb., Ross. Tymenie; baS (Srlfifc^cit,

Kop.

stanic.

ygafniti

V(/(rf.

pogsiorze

W

,

gsiory.

hasl, hasnu,

(Boh. hasnauti,

dok,

nieprzyjaciela ginie

,'oo(;l^iC(jcl.

licgcl,

sn

snauti; Rag. gdinuli;

kariczu-

w za nogi w kodzie by' raczon. Pelr. Fol. 2* 2S. -^ o) Dachówka szeroka, wierzchowa l'uby na prostych domach. Cn. Th. ciiie itcDl=

2.

.

midzy

Bardz.. Luk. 45.

ca

'I

,

U

3liiiicI)Cit

JliiSliJfcftcii,

bija

GANIK,

5^cvge^cii.

,

a,

m.,

ksztacie rozparu zazwierzta gasi palce si ciaa. Mier. Mscr. a, a, cz. niedoL, obsol. (Boh. hausti tei

'G.\r,

gli

nie

Gdzi),

mrucze, skrzypie, iniiv= Bóg sam wszystke ziemi zgromadzi, a ld)iiai'Veii. by, ktoby ruszy piórem albo otworzy usta gsta.

truchordo caiiere, rcii,

azotc,

w

pierwiastek wielu cia;

©tictftoff,

ob.

i

10, 14. (mrucza.

Leop. Jes.

Bibl.

Gd.),

pisn,

ci',

tru-

n, bkn. GASTRZYCA,

y,

kustrzyca,

;'.,

kuper u ptaka.

Wod.

ber

guzica, huzica, rzp'. Cn. Th. Stcijj,

ber

33iir5cl

,

kfpitbcr bcS

j^-ebcrnielie^.

e-

gska siwa. Jiej. Wiz. 98. §. Technol. G.\SZGZ, u, m., rzecz gsta, Boh. haust, hautj; Sorab. ^ hust; Croat. guschina; Yind. gosha, gosliova govosha; kruszcu abo rudy wytapia si w sztuki znaczne gskami zwane. Kluk. Kop. 2, 222. ciiiC Cifcmjrtlli^ ctiic Carn. goshava, gosha, gloshka, (gojsd las, Carn. hóCarn. shganz polenta); Ross. ryma, KyCTh, ©aiti^, ciii iii Pciii h'I)Cit Cfcu ijejdiiiioisciicii Stiict ©ifcii. Z matesta = chrost;

bialemi nasza lazo

z

,

>

,

ryau elaznego w rowie przed Ibrm pozostaego, staje si gska, któr potym fryszuj. Oss. Hud. 201. cl', ge. g.

Gska

M

gra,

cz

©dllfcfpicl.

zoona

Tr.

Ross. rycioK-B.

g.

G-

Urm. ciii J^cil be .V)0l5flppe'l g. Uotan. Dedlka Gska, Agaricus Cantharelliis Linn. Pospólstwo jej uywa lisicami na niektó]'ych miejscach zowie. Jundz. 557. eiiic 3lrt non Sldttcr^ fd;il)dmilicii. ^. Nadgrobek Gsce. / Kochan. Fr. 80. (czowiekowi, który grzeczy sowa wyrzec nie umia): Jue lecia za morze, Gsko jue w dole, A czarnej Persefoska

,

trafty,

ze czterecli talel.

i

KycTapiiHiti Sicfc,

,

Siiftt].

Eccl.

r.iyuib; 1.

Yftiju,

Gszcz pynnych

'lacTiina,

rzeczy,

K;KiiHiifi;

Ctwai

bict

bai

cilioe=

etii SWuP, Gszcz, sos ciii Srei^, eiii bicfer ©nft. bardzo gsty, który robi z rozynków, fig, cebul albo bulw, pietruszki abo marchwi etc. gotujc dobrze, gdy uwre, przez sito przepucisz. Wiel. Kuch. 402. ciii Srci), Gszcz, powido, sok z owoców, do pewnego ciit 3}Ju^. Przez stopnia zgstwienia smaony. Kluk. Dykc. 1, 14. gszcz gruzowaty (morza piekielnego) brodzc, czart po-

fod)te,

—

pieszy. Przyb. Mdl. 66.

—

(cf.

Gszcz

mt,

odmt). biir bo§ btcfc, pynna,

Omdziesit lat Czekaa mier, eby by]' gska mówi grzeczy, Niemoga si doczeka, blaznem go tak wzia. — Gska baznuj ty przedsi imi twe nie zginie, Póki dzika swojska na wiecie sy-

lolpcrige

nie,

Gszcz, gstwina, gsto rosnce drzewa, krzaki, ba ®i(fi(^i, bte Sitfuilfl. Bory te ponure w guchym swoim gszczu sposobi tylko legowisko nieBdzi, zaszedszy w jakie dwiedziom. Przestr. 128. Tumy si w nieprzedarte gszcze. Sta. Num. 2, 188. gszczach tego lasu taili. ib. 2, 251. {ob. Gsty, gci).

nie spaczkujesz przy stole.

,

g

i

Cbm\i,

ciiic

®dii'M)cii,

ciii

ciii

,

©tmpcl.

eczek, nlur. demin. nom. gle; narzdzie, muzyczne. n. p. Tobie niemiertelny I'anie, Póki mi ywota 1

bd

usta

Kochan. Ps. 209.'

GASNC,

gasf,

pieway,

ob.

'gasn,

1

gaseczki moje gray.

/.

G!, '3ttDc"r.' '^aime nijak, niedok.,

bie

zgasn, uga-

,

srebrny, jest ziemia

na wolnem powietrzu twardniejca

pospolicie czyste srebro. Kluk. Kop.

fierf^aiiin.

ber

GSECZKI, stanie,

gsta

ipiillctiiltecr.

©aC,

Gszcz bie

ob.

§efeii.

Euzy, ustoiny, osad 2.

,

,

1, ,

majca w so541. ber ©il= sosy,

drode,

GASZ GASZ ciii

GAUD EN CY "

Gasid.

ob.

GASZEK,

GATUNEK.

-

Siilile

cin

,

za gaszek

,

nom. gach;

demin.

szka, m.,

jiiiujcr

('affc

Wódki,

drogieini ulany

tob si pieci w

cin gciffdjeii

,

a

gamracik, ,

ciii

Sloffler.

ró cay

GAUDENTY, ego,

nom. pr.

Có

GAUROWIE, ów,

plur.,

to

osypany, Z

Niech si gaszek smay. Pot. Arg. na model tych ptaszków rotko imi dajem gaszkuw. Zab. 10, 402. ZuhL Ci modni gaszkowie. Teat. 7, 23. Wv mie dzi. wystroicie, jak mfodego gaszka. Teat. 48, 54. GASZKOWA, al, uje. gachowa, gamratowad, dworzy, Idffciii, ca= CI. niedok., GASZY, a, e, od gacha abo gachów, reffircn, fciilileit. t)ii

,

SiiWcn, be?

rbcr (im plur.)

Caffcii,

ber

ber55iil'=

Snffcn,

Wszake ty nie jest Penelopa owa, Bys' prónym len. ogniem gasz pieka serce. Hor. 2, 87. Nar. GASZTOT, a, m., nomen proprium, n. p. Król daf, a Gawzi.

Rys. Ad. 25. GAT, u, m., Gaty blaszki czworograniaste, któremi gwodzie nituj. Magier. Mscr. Dfict^Mcd)e, 3!ict^fappeil. GATKA, i, i,, iS @e= f(^mcip. {Hag. et Slavon. gavez consolida ziele). Gawied czyli chaastra ich tak liczna bya, i za 80,000 zbrojnego wojska, cigno jej 300,000.' Pilch. Sali. 197. Na wzrok Jana III. ogromny, na blask pytkiej stali. Kupami si od

Tego gatunku ludzie racz. Mon. G3 504. znam cale, co to jest za gatunek' ludzi. Teat. 19. c,

wiedzie. Hor.

gatunki, species

,

,

,

=

©elic^ter, »on glctdiem St^laje.

kazaniach nawet

bywa

GATUNKOWA,

a,

nie

uje,

,

czyn.

na gatunki dzieli,

niedok.,

i

na Nie 57.

(rozgatunkowa

Wiednia zbita gawied wali. Nar. Dz. 2, tów grocych gawiedzie Rzymowi zbitych i,

W

61.

wielkiej

onej

9.

w

On

to

Par-

tryumfie po-

gawiedzi

poga-

Marna gawied pospólstwa nikSowianie z pierwu sie w spronej gawiedzi narodów grubych taili. Krom. 6. Poczekaj niecna gawiedzi, ajdaki, psubraty, nikczemna hooto. Papr. Herb. 331. czemnego. Krom. 513. skiej.

T b r b. fortircii. GATUNUi eortircii. Dla acniejTeat. 24. c, 45. szego gatunkowania ryb zowionych, trzeba mie wanny, G.\WOR, 'GOWOR,u,m., mowa, rozmowa, rozprawa, bte kadki, cebry. Haur. k. 142. GATUNKOWY, a, e, ©at> SUcbc, bic Uiitcrrebuiij) biT5 ©cfprdd), bic Uiitcrlianblunij; {Boh. Wyraz gatunkowy, który jeden gatunek, zamytunqi--. howora gadua w inszych dyalektacli to sowo znaczy kajcy w sobie wiele osobnych rzeczy, znaczy, n. p. czomow, rozmow, Carn. goyor sermo goyorina phrasis; dok.),

KOWANIE,

ia,

n.,

subst.

gattcii,

verb.,

,

;

,

wiek. Kpcz.

Gr.

(cf.

rodzajowy).

97.

bte

3,

p.

4.

cin

Ciko

fpecifife Sf^rcere.

©attungsiiiime, "©attungroort.

gatunkowa,

specifica.

Hub.

W.

Rag. goyór, razgoyór, sermo; Bosn. goyor loculio; Croat. govor, goYorenye; Sloiac. goyorenje). mier zawara gowor. A ant. W. 292. Czarta groli wie anioów poaje, Lecz

ksi

—

,.,

WOTA-

GA

32

GAZDA

GAZA.

—

Tak ci skoprzeciwnik wraz odpowied daje a wraz si udali Do niewysownej bitwy oba Jeli was co dolega, nie najzucliwali''j. Przyb. Milt. 183.

mu dumny

gowor,

czyli

Urzd kademu

®c^alt.

ter

*}tcufion,

GBUR.

-

ga

z

nada-

jest

138.

ny. Jabf. Ez.

'GAZDA y, z., [waciwie ;«., z Wofosk. gazd dom, gospodarz. 2]. Dwakro z kadego wojska dwakro upi kady, byfo sejmowych goworów doma w izbic nawet poselskiej Dwakro Micha, przechodzc ziemi, pali gazdy. Bratk. swiebodnyeli gosów! Uiili.Zyg.7jl. Biey do nieprzyjacieaby zoto mia za zdrad swoB. b. Takie tam pojazdy, Takie to tam gazdy. ib. L. 2. la , z tym gowory stroi Gb. Hijm. 297. GAZECI.UISWO, a, n., pisanie gazet, stan gazeciarza, noje. Birk. E.v. B. b. (kunszafty, intrygi). winiarstwo, gonienie za nowinami, bic Scttiiilfli^ft^rcibcrct), GAWORZY, yf, y, cz. niedok., z pogard: gada ni to Czsto wojen akomy, ?feiiii)fcitciiframcrc» 3citl"i!!'3l'iic(;t. ni owo, ple, f(i)n'aCclI. 1'apugi gaworz. Hnur. Sk. 330. zy duch gazeciarstwa Ledwo sie nie udusi z gwatu (Bo/(. howorjm, howorjwaiii gwarzy; w innych dyalektach swego garstwa. Zah. 16. 402. G.4ZECIARKA, i, z., gato co u nas mówi, gada, {Sorab. 2. gronisch); Bosn. =

.

,

,

i

,

,

,

go\oU

loijui

/i'«^.

;

goYoritli

id.,

govorukati /ojin/aci, go-

Yoriiscni garrulus; !Havoii. s,o\or\i\,

(govorljiv

wymowny);

>

Yind. gOYoriti, raarnuvali, belediti, kremlati, vesuvati

wi), naogoYorit, ogOYorit rompellare; Cant. govorili,

(gOYorlivózt

wymowno;;

w

Tak goworzvl

sobie

,

govorili;

mó-

Croat.

Ross. rOBopnib; (ro-

gadatliwo, roBOpi gadua);

Bop.iiiBOCTb niico).

-

(
^Iau,

Wyrw. Geogr. 38L

siech.

GILBAS

sce,

noem

ber 3?afe.

aiif

Seiitfdi

z.,

y,

;

zgin

Slovac.

dok.,

hynauti

marno); Yind.

Rag.

giniti,

gi-

1,

[tein,

jest

ma lnice cze. Jak.

noem

mikki, iskierki.

Art.

1,

sie

Kluk. Kop.

atwo

skrobie,

2, 79.

wewntrz

Gipsowe karta-

263.

GIR ob. Gier, Giersz. ginuti, ginem, czackati, czerknuli, parnuti, krepati; Sla- GIRAFA, y, ., cervus eamelopardalis, zwierz jeden z wyvon. lipszati; Bosn. gliinnuti, hodit na magne, mankavati; szych, biorc wysoko od gowy do ziemi; znajduje si .Boss. rnÓHjTb, niÓHy, nióJiio, (cf. act. gubi, cf. rnóe.ib w EtYopii. Zool. Nar. 374. bie ©iraffe. pogmiti, konz vseti;

Carn. giniti, sgineti

;

Croat.

zguba, cf riiH3'Tb, sniHyib nikn), nciiesHyrb, nc^esaib, GIRYDON ob. Gierydon. OKaaHCTBOBaib obraca si wniwecz, niszcze, gubi si, *GISER, a, m., z Niem. ber ©ieger, 3. 55. SRotligieger, ®eI6= traci si, in bic ©cfabr bcy UitifpmmcH'J flcratften, mtifom< gieCcr, odlewacz wszelkich rzeczy z kruszirów. Ca. Th. Alemen, ju ©ninfe geDen, uiitergecn, iicrfommen, nergeben, ksander 'rodarieser wiele mi zeso wyrzdzi. Rad-. 2 f(rcinteii Bodaj mi wszyscy bogowie zguncrfcSnnnbcn. Giser Tim. 4, 14. (kotlarz. Ribl. Gd.) Eccl. ciSHmiesi.. bili, ebym ju oraz zgina, a nie codzie gin z wielk charakterów drukowych Ross. c.iOBOJiiiTem , ciOBCiiiTinKi, moj. Birk. Kaz. Oh. K. A-. Jezus zgin, aby lud GISERNIA i, dom czyli warsztat giser(£d)nftgiepcr. jego nie gin Sk. Kaz. i5ó. Zego, którym giniemy, przyski; Boh. slitina Yind. vlivalishe; Ross. c.iOBOJHTHafl. ;

,

mk

,

i

,

;

czyn

s

nasze winy. Zab.

i,

41.

Zgin

abo gardo swe

GISERSKI,

a,

ie,

©icPer=, Ross. ciOBO-iuTHUfi.

GISLENOPOL

-

GB.

GBIASTY GADEK. -

u, m., z ac. miasto St. Guillain w NiderGeogr. 246. bie ©tnbt ©t. ©llitlattl, tu bcil

GISLENOPOL,

Wyrw.

]andzie.

GITARKA,

i, i, demin., z Wosk., gatunek Dafy si tam sysze klarynety i Iil po moje gitar do skrzypce z gitark. Zab. 8, 122. gabinetu muzycznego. Niem. Król. 1, 56. jakie, i dzi na mudzi, którzy GIVVOJT, a, m. które oni jzykiem swym nazywaj giwojtami, co maj jakoby po cztery nogi pod brzuchem czarne króciuczkie, jako jakie domowe boki chowaj. na ksztat skrzelów

z.,

y,

cytry,

2(vt

eiiie

2\Ke; niemiako, Trzeba jeszcze gbiej przenikajc propr. et fig. ttcf. kopa eby wod znale. Ld. Gbiej w serce krzy;

duej

si pamita, nieli uczynno. Zabrne gbiej nieco i ci sowy Gorn. Sen. 6. naprawi trudno; to zelywoci zawcignion bdziesz. Gdyby si mia tak gboko z ni Pilch. Sen. 132. wdawa, uwiadomi ojca. Teat. 50, 29. Pochlebniki gboko si kaniaj, ale gbiej jeszcze w mieszek sii

laDcn;

GLEGOTANIE,

K;iOKOTaTb. ia,

gargaryzm,

Glegotanie

mdn.

tai

©urgcln.

§.

n.,

subst.

—

verb.

bociana,

g.

ba3

g. Bekotanie, momotanie, ba ©tom' wiegotanie, iai 6i^n)n|,cn. g. Glegotanie gan-

be ©tor^.

g.

w

ka, abo

,

Eccl.

Jopfc.

GLEKOTANIE, KLEKOTANIE, Slappcrn

,

wda wchodzi,

im foenben

Icrt

;

,

ftnmmcln,

Klekta. papla, fd)it»a|^oft plappcrn. §. Swiegotliwie wrzcy glegoce, abo w garku glegoce, gle§. Garnek koce. Dudz. 20'. ber fodienbe 5:opf tmllcrt, foUcrt, c« 6ul» ob.

par. adv.; Boh. hluboce, ;

Bekota, momota, zajkiwa si,

§.

ttcf,

serca skry-

GBIEJ

aduerb.,

gnrgcin, fi^

§•

,

ta-

niedocignione,

Otworzy najgbsze

GBOKO

s

Gbokie

charcha, gargarizare. Mcz.

usta,

Bocian nosem glegoce, klekoce albo klekce, ggoce, ber Stord] flnppcrt mit im ©d)nabcl. Bociany nosem klekotay. Banial. J. 5, b. Croat. klokotati klokochem, klyukati glotero; Hung. klokdok; Sorab. 1. klapotam ka bacen. gurgeln.

,

ift

beko-

=

a glegoce ci. niedok., (cf. flcifen 31 big. Bo/i. gektati crepare , strepere). Maym jzyczkiem glegota, nabrawszy

gniiitilic^e ciiie ticfc, ®elc^rfam= boka nauka gruntowna mnie zbyt gboka zatrudna do fcit. §. Nauka ta dla pojcia, zbyt wysoka, bic ffiiffcnfcljaft ift fiit mid) 511 ttef« =

K.iOKOTaHie

et

G-

ob.

(Scbaiifeil.

OOlt

mokots,

gloctorium; Boss.

GLEKGOTA, GLEKOTA, KLEKOTA, a,

tanie.

iai SiiUcm im foc^cnbcn

a;arku,

GOTKA, GLEKOTKA, KLEKOTKA

i,

,

kado, cinc SUappcr, i\Iappcrluid)fc, cym dzieciom dajemy jabka abo

cinc

2.,

Jopfc.

rzegotka,

6d)nnrrc.

klekotki

,

W

wic

GLEbrz-

Pacz-

aby si ba-

niemi, umilky. Petr. Pol. 451. wielki pitek u nas nie sycha, okrom niewdzicznego gosu rzegotek, klekotek. W. Post. W. 234. Klekoliki, któtrz modzi. re woom przywizuj, bywaj sosnowe, dbowe, olszotylko uwaa, we. Kluk. Rosi. 2, 160. Klekotka, masc. et fem. Umiem rzecz wywodzi, mówi o rzeczach 275. g. wiegotliwy wiegotliwa, lub wiegotka, cin CIaitber« koko. Bach. Epikt. GO. Im gbiej sigam tym Jegomo maul, ciiic flttiibcrta|'d)c. Cn. Ad. 1116. bardziej mi to bawi. Teat. 49. d, 45. boko bierze, ja tego nic nie rozumiem. Teat. 34, b. B, GLEJ , eju, m., gatunek ziemi, mastka jak mydo, gdy steje na powietrzu, staje si tward. Torz. Szk. 64. et gboko. Zab. 15, 278. Treb. (tego, moh. 2. g Nie tak gboko w rzeczy paDrugi po wierzchu P. Kehan. Jer. 154. a inny gbiej siga rozumem. Zab. 12,

gaj. Falib. Dis.

E

nic

3.

i

g-

i

myl

i

,

g-

—

pi

GBOKOMYLNY,

cno).

globokumiflen

;

a,

e, ticfbcnfcnb.'iUo/Vy.,

MYLNO,

ci, 2., tk\ei Seiifcn, globokumiflezhnost; Ross.

nost,

r.ij60K0MUCviie.

ptYHB^; i.

nie bic

V(»rf.

globokumirie-

Yiml.

a,

GBOKO,

e,

ci,

Boh.

z.,

;

et

Sorab.

hubokosc, cf gb', gb', gbia; przymiot tego, co miako nie pytko ale daleko w gb' zachodzi Prdkim skokiem w gboko Tyrow wpad. itcfe.

Warg.

WaL

,

l59.

Stcfe, SJcrtiefiiiig.

mi

'Satallmi,

gbokie, bokoci

eiii

— Gboko lasu, Gboko batalionu

tuiciJiel

ticfcr

Ort,

SWniiii ciiic

^oj

Jicfc,

szyku, wojska, (bic

d

ftcOt.

(cf.

bic

Jicfc)

bic

.^iJ^e

Miejsce

g.

przepa). Z

g-

woam

do ciebie o Panie. Bibl. Gd. Ps. 150, 1. g. Niedocign, niepojeto, bic UiicrforfcI;Iid)feit bic 2ic= fe, uncrgriiiiblic^e Scft^ajfcn^ctt. Wszystkie nauk przenikn gbokoci. Tr. Wy nie macie tej nauki, wycie nie ,

poznali

gbokoci

szataskich.

BM.

Gd.

Apoc.

2,

24.

,

Sc(im

(cf. klej); a,

e,

,

JrgcI

Vi«rf.

peen

1.

;

3J

i

c

b

c

r

f.

103

STlcgg

glenza, glen, glinza

gleju

klejowaty. Brzost.

rA^coiiO-

Eccl.

globokust; Cnrn. globokust

,

ton

03 óoKOMUC.ieHHOCTb

GBOKOMOWNY,

"ticffprcdjenb.

S/oy. hlubokost;

63. et 5. argille glaise. Brzost.

Vind.

GBOKO-

rJiyóoKOMUc.ieHHUH.

Boss.

,

lettig,

120.

tDoiiig.

Vind.

;

;

9?ieberb. bcr SICC' Holi. klev; Angl. clay,

Boh.

sljn.

GLEJCISTY,

Torf bardzo glejcisty

i

glenast, glenzast.

Glid— 2. GLEJT, u, m., GLEJCIK, a, m., Niem. iai @clcit, ber ©elcitbricf, bn^ frece, pruwod bezpefl^erc (Scictt. Boh. gleyt, pruwodnj list, nosti, list zachowacy; Dal. verni lijsst; Yind. povodnu pifmu, obyarnu pifmu; Slav. pratnje; Ross. onacHaa rpa.iiOTa. Glejt jest od sowa Niemieckiego ©clcit, salvus conduclus. Czack. Pr. 204. Glejt, albo wolne przejcie, kto komu da, powinien go broni od szkody. Siczerb. Sax. 145. Literae salri conduclus, list, którym osobie oskaronej w sprawie kryminalnej król ostrzega bezpieczestwo stawania w sdzie. Kras. Zb. 1, 321. Król wydaje te glejty czyli listy, zarczajce bezpieczestwo do stawienia si. Skrzel. Pr. Pol. 1, 104. (cf. elazny list). Hussowi dali glejt, albo przymierze wolne-GLEJT

zdrbn.,

ob.

z

,;

GLEJTOWA-GLIBIELA.

GLICZA

-

GLINIASTY.

55

Wal jeden "GLICZA, y, ., Discriminale szwajca albo glicza, któr odjechania. Gil. Kat. 99. go przyjechania przedzia czyni na gowie. Macz. bie DJe^nabel. paszport od Wezyra, i od hospodara Wooskiego glejcik. GLEJTO d, uje. kogo cz. GLID. GLEJT, u', m., z Niem. Ex. C. i b. ®Iieb, 3. Birk. 6. Solbaten, rzd, szereg n. p. onierzy, (Slav. glida. red). 'Klidt niedok., da mu glejt, glejtem go ubezpiecza. Dudz. 38. honoris causa lulgo glejt, acies in (ilutn porrecta. Chmiel. 1.82. Kro§. Odprowadzi etncnt fic^crc ®elett gcfccii. i

m

WA,

Mcz.

towarzystwem.

TOWY, GLEJTA,

Glita.

z.,

y.

cinem

"ScDecfuna

ciiic

od glejtu, @Cldt»

e,

a,

Naur.

=

92;

Sk.

GLEJ-

flcl'eil.

Glejtowy

.

Ust.

glette,

(Gall.

Svec.

Boh. glet; Yind. pena, smet; bie ©Ifittc, ©lotf, Wapno oowiane ciagJym paleniem obrócone ©lijtfce. w szko, majce przy tegoci kruoiio, a oddzielajce rumian glita. Kruml. City. 529. i sif w Oów w popió obrócony, nagle stopiony, obraca si glitt);

usk ótaw

w

%

=

szklann matery glejt zwan; zól zowi zot, biasrebrn' od koloru, ©clbglatte, Silberijlattc. Kluk. Kop. 201. et', glutniak. §. Piana odchodzca od zota, sre-

skoro je

ogie od

TAK

VI.,

u,

,

ber

odcedzi.

Pot.

©liJttfmfcn

,

Ma

glejtowa

non ©Iitte. Perz. Cyr. 2, 325.

©Icitt

gyrio.

Siiitfcn

ciit

ben Srot!,

obcr Dianfen

Woy

Slo^).

(cf.

do

,

a, e, od unguentum de

glejty,

lithar-

potny kawa

demln.,

iBri^tei,

glaiifeii,

etit

5Iar=

gomóek w

sobie kilka

za-

gle chleba. Falih. Dis. L. o.; Ross. roMsyja, nadra lOMOib, .lOMTiiK, .lOMTiime; Ecd. »k(i8,x%; (Ross. et Eccl. ritHi, r.TtHeuTi sok) Sorab. 2. goln, (cf. Ross. cr.iopochon). Hyib, i

=

;

pokn,

GLETA ob. Glejta. GLEWIA, ii, £., spis. @lc»e; Lal. med.

Svec. glafwen

glavea;

eiiie

;

@ld»e,

Can^e

,

cin

ore

,

;

pi

GLEWIJMK, f*er 5eiitii'pie$.'C«. Si/n. 918. pijnik onierz dzid uzbrojony, jak Kozacy. eiii

©incffiicdit,

f iitiiiiiicr.

•GLIBIELA, "GIBIEL, 'CMlilEL, bezgruncie,

W

botnej Ow. 149.

gd^luiib,

3(Kjruiib

aby hasaj

glibieli

i,

,

d,

przepa,

ko-

limoso

otcha,

nióejb

(Ro.;s.

;

m.,

a,

Dudz. 38. Cn. Syn. 918.

,

-®Icfcner,

in

zguba).

(jurgile.

Zebr.

Niemcy przytajonych z lenych gliKrom. 492. (e latebris). Pierzchnwszy krzewin nas ciemn 1 nieprzebyte nawiod Chcieli

wycign.

bieli

jelenie

,

glibiele.

w

Tward. Daj. 51. przez

biele,

Obiecy dr

gazy na mury.

si

przez gniWnet 217. wtóre wojska bi-

Cliroc. Fars.

nowe wojny ujrzysz w twej gnibieli I jce si gównie. CItroc. Luk. 259.

W

sadzie

moim

gazek rozkwitych chodniki Tam mi pod cie wzywaj letne poniki. Gdzie trawic czas agodny pod tez

.

i

mi

'gibieli

Gaw.

Siei.

Na zielonych traw bujnych 361. (schowanie, ustronie, .

wiskie wywiadcz

ubów

,

dnista

wgów

,

,

,

GLINA, Rag. jiu

,

i

,

y, it

hljna

Boli.

r'.,

Slot:

;

Dal. gnyla

blina;

Bosn. ghgnilla; Croat. iIovacha,

glinu

1.

glinja

,

Cum.

lina; ,

ilouza

glina,

lei

,

perst;

berna

,

,

gnilla;

,

i); Sorab. 2.

(cf.

glina,

Yind.

musga

Ross.

;

rM-

6peHie; Eccl. 6pi.iinie, CK.T,jhAh; Anglos. lim. lara; Angl. \oam; cf. Graec. }.v[icc; Lat. limus; cf. Graec. ylla

Ha,

Germ. flelieit Sc(;Iamtu Scftieim (cf 2. glon); £ebm bcv Ihni, bie iboiicrbc: argilla, ziemia ciga, nie tak kruszca si, jak inne ziemie, w palcach zdaje si by tusta, j;ik gdyby czym posmarowana bya; w wodzie zostaje lipk; daje si wyrabia na róne ksztaty^ 250. Statki z gliny. ususzona twardnieje. Kluk. Kop. i Warg. Wal. 223. (ob. Garki, skorupy). Glin oblepiam Lat. gluten ber

;

,

,

;

,

,

Obi.

'®Iefe, ber "(Slefeii;

bie

Rzymianie mieli jedne pociskowe, ©pie^, (spccr. mniejsze od grotów elazo trzygraniaste majce na cadugie,- a drzewce na stop póczwarta, lów tylko nazwane glewia , rerutum. Papr. W. 1, oi. eiti 3fi)ini=

ber

402. Ross. nouiepCHO/KHO. 'GLIDWASER u. m., wowilgo w rannych czonkach, z Niem. iai ©liebiuafFcr. Sok który w ranach glidwaser zastanawia. Syr. 70.1 *GL1F u m., n. p. Mularze uywaj do glifów, niektórych naczy. Solsk. Geom. 2, lOG. Glif u mularzów ukosno muru przy oknach dla wiata lub przy drzwiach dla przestrzeszego wejcia. Magier. Mskr. GLIJOWAC, a, uje cz. niedok., rozpala, z Niem. glii^Clt, Glijowa elazo. Tr. fllii^eiib ma^eii. Milt.

glina; Sorab.

Glonek

GLEiM, nia, m. et gleni i. chleba,

GLEJwyprowa-

50.

Syl.

hak

srebro,

GLEJTOWY,

z pieca.

glejty

dzenia

glejty

Niem.

z

wietne

©djlatfen.

®olb= Pbev Silbcrfdjamn,

bra,

cz pasmem, a w marszu wzgórek ni dolina. Las ni strumie porzdnych glejtów nie przecina. Przyb. Milt. 177. aden si nie móg w glejcie utrzyma na nogach, ib. 2 )6. Tysiczne kolumn rzdem stoj glidy. Zab. 10, 21. Zastpoway Cheruby glejtami wietnemi. P/'iy6.

gnibiele,

dyszy. Jabf. Buk.

J.

da glibieh. Mon. 71, 545.

3.

kad

Co juchy,

Kamie

si

pocieli.

ukrycie).

co tam

znajdziesz

Buko-

Eccl.

—

r.iiiHK).

pg.

§.

On

fortuny

,

zduska,

fig.

£tabt

Glina

g.

GLINIANY, plur. zebraniem si tu

Lwowskiej, sawne mierci Zygm. Aug. Dykc. Geogr. GLINIANY, a, e, im 8cmlicriii|'dicit.

ziemi

szlachty po ciiic

Ross. cyr.iHHOKi.

,

16, Osabi

Zab.

—

iópfer' Jlioii

w

miasto

otoczony.

blaskiem

Jakby z innej by gliny ni gmin ulepiony. 207. (innej lepszej natin-y; co nadludzkiego), cay, jak glina. Perz. Lek. 514. (ztlakcza).

1,

241. gliny,

z

irPCll. Boh. blinenny, hlinaly; Sloi: hlineny, hliSlau. Garn. persten nowaty; Yind. persten is persti zemijenj; .fioss. r.iiiuaHUu , CKyac.ibHuii, CKyje.ibmmia

tboiicrti

,

;

,

cyr.iiiHHCTufi

;

Eccl.

niiiii.iii,

;

r.Aiiiinii',

iis-b

34*-

rjiimii

garnGLlNIAl.MA, i, 2., komora suca na carskiej roboty. glin. Jak. Art. 3, 293. izba do siekania, mieszania i zupenego przygotowania gliny na formy w luHwisarni. ib. lÓl. bie Scbmfammcr, .ibiiiifammei', iluiiiftubc. Rag. 3, .laHiiufi,

nepcTiiLiii,

ghgniliarniza.

ópcHHwil. Gliniany statek, abo

'GLIMABSTWO

stvoj, gliniarska robota, arbcit.

'GLINIASTY, GL1.\IATY,

tboiireid;.

a,

,

n.,

opus laterilium, a,

e,

(Bosn.

glignilar-

Jliotiarbeit,

peen

gliny.

ie\}m> Ie[;mig,

(Boh. hlinowaty, hlinowity, slinowaty; Sorab. i.

linoyite; Z)a/. gnylovalh,

i

to-

ghgnillast;

w

la-

Eccl.

Yind.

glinjast

ópeHiiiiCTUn;

gnillaszt; ,

Bosn.

6Voaf. ilovachaszt

jiunast, ilounast;

ghgnilariv).

Cresc. 143. Nictylko urodzajne

i

;

fiaj.

Carn. glinast;

Ziemia

gliniata.

czarne grunta, ale na-

u

GLISTNIKOWY

GLINKA- GLISTNY. wet

nagradzaj prac czowiekowi. Zab.

gliniaste

Koloru do gliny pod'ol/n(>i;o. niasty. Papr. Hyc. 99.

g.

GUKA,

znajd"ujca

si

we

obficie

i,

alumina,

.,

wszysikicli

105.

6,

Walach

IcbinfarMij.

glinach,

gli-

ziemia

ziemiach

od

glisty,

5teflemuunn
alfc. Krzycz, co gosu w piersiach, co w gardzielach pary, Ukrzyuj go! Co gosu Pot. Zac. 118. staje, woa, gdzie bieycie? P. Kehan. Jer. 550. gos gios: a) gonie, laiit §. mit Iniitcr ©timme. tego powiedzie nie mog, ale jetincmu z was potajemnie powierz. Warg. Wal. 209. (jawnie, publicznie). Ta przysiga na ten czas w gos czytana bya. Steb. 2, 455. Gdy onierze niedostatek ywnoci uznawa poczli, w gos przeciw królowi szemrz. Krom. 759. Th. Prov. Psi

:

,

,

—

W

Dzie

odjazdu

wanie w

te

nie

mit

tak,

w gos obwieszczono, ib. 760. myl w ten sens oczywicie ,

,

,

flaren

opowiada prawo.

ego garda

em mi

W

,

mi

Tr.

SlBorteti, g.

Na

flrlid),

gios,

OPllcm $al)C.

wgos'

b)

tak

bciitli.

,

wyra-

W

gos

na wszystek glos' z caz ropaczy targa-

Wosy

Tu a na gos ciebiem wzywa. Teat. 54. d, 20. miech na wszystek gos wzrusza. Pot. Jow. 2, 50. gonie Iniit mit litutct ©timmc. aski, zwog. Ciosem awszy rotmistrzów do siebie, kaza przed niemi list de,

Slownik Limlego wyi.

,

,

,

2.

Tom

II.

gosem. Gwagn. 115.

Co szepcesz,

ja-

a

koby si mia ba, tak sabo odpowiadasz? Gosem Chrystusow moc wyznawaj a wolnym jzykiem pot,

pogaski nierozum. Sk. yw. 49. Jeden obaczywszy, i uzdrowion jest wróci si z wielkim gosem wielbic boga. Sekt. Luc. 17. Nalegali wielkiemi gosami, aby Jezus by ukrzyowan. ib. 25. (noi. woami). U myliiu. Gosem goni, to jest szczekaniem psów. g. Podnie gos, btc Sttmme cracku. Stanli z tlaleka podnieli gos swój, rzeknc: zmiuj si nad nami! Sekl. Luc. 17. Oppos Spuci gos bic Stimmc finfcii Iiiffcii. g. 2) Gos s. ton przez gos wydany, bic Stimmc, ber Joit, ber Saut, ben mait mit ber ©timmc [liircn Idpt. Gos piewapiaj

,

—

i

:

GOS, e,\as

szpota czyta

57

—

,

jcy bez instrumentów,

—

Na dwa, pie. Cn. Th. Na

zyka.

Gos

gCll.

bic

gosowa mugosy muzyka abo muteta,

©iiigcftimmc ob.

cztery

trzy,

gosy piewa.

trzy

)b.

hoc loco ad artem musicam,

brciifttmmiij

fiit=

non ad personas

sed sonos artis vocem humanam jak Th. 442. Kto zmiarkuje wiele chor ma gosów? jest tam gos cienki, gruby, i redni, gosy niewiast, mczyzn; daj si gosy wszystkich sysze ogólnie; lecz w szczególnoci aden. Pilch. Sen. list. 2, 578. Traba gosu wielkiego. Dambr. Czowiek tak usposobiony z natury, i moe wy775. cnncntes refertur

nec

,

differentes signipcat.

,

Cn.

,

s

i

mawia gosy wyrane, Log. 88.

me,

—

ber 2:on,

ber Saiit,

Gos

gte6t.

fid)

goy

a prosty

nazywamy sowami. Cyank.

które

Brzk

5)

g.

którejkolwiek

bez sowa nic inszego dwik. rn. Post. 17 6.

gdy wiatr przez ciasne

jakie

rzeczy,

miejsce

nie

,

gdców.

cznych

Mm m

staje,

Suk.

przechodzi.

nieba, jako-

szum).

Rej. Post.

jedno

jest,

Gos si

Usysza gos z by gos szumicych wód, a gos nieinaczej, 99. (szmer

Probl.

©tim«

bic

ben mjenb etmaS son

©ri/aH,

ber

wdzigos nie

jako

Przez

2.

rozumiemy samego gosu zwierzcego, ale kade brzmienie, kady dwik dzwonów, instrumentów etc. Os. Fiz. 229. O dwiku czyli gosie. Nub. Mech. 188. Ty zaaobne losy cznij Tyrsie pierwszy na nieszczsne

W

wiza

takty 4)

twej fujary gosy. Zab. 8, 505. Nar.

ba

Odgos, pogoska,

tai

®'crcbe,

—

g.

Zoyli

©eriidjt.

e

to dlaPolacy sejm w Gsawie puciwszy ten gos tego czyni, aby uspokoili ksita Wielkopolskie. Biel. masz tak Kr. 122. ei 557. Gos ten brzmi dawno, córk. Auszp. 58. Nie dlatego na tak dalek woj,

,

e

adn

nmy my

jechali. Abymy ten gos pogask ziemi zwojowali.

tylko

e-

mieli.

lichy

kchan. Jer. 7. (sa,' volum, przyzwolenie czyje na kogo, w). g. 5) Gos aby by obran abo wzit na urzd. Macz. suffragium; piprostwa , hlaswolenj ' zwolenj ; Sorab. 1 Slov. hlas wohleno; Yind. pcrvola, befseda, bte aBirtlftimmc bic biir

—

P.

,

.

,

aSortc

Ober

3eid)cn

niu^ticbriicfte

2?ieinninfl

iii

ber 23eratl)f(^Ia«

Kamil twardemi a prawie gmig mclircrcr, bic Stimme. elaznemi senatorów gosami a wetowaniem z Bzymu wypdzony. Warg. Wal. 146. Senatorowie maj na sejmach miejsce i gos. Boter. 5, 44. Gos Paski zgadza si z temi gosami, na które si te wiele ludzi zgadzaj. Rej. Zw. (wyrok; vox populi brego sumnienia, patrzc na siln

,

vox

Dei).

wielko

M

ludzi,

8

do-

którzy

,

,

,

-

GONIK GOSZ.

GOSEK- GONIE.

ss

-

o nim rozumiej, nie liczy gosów, co s przeciwko niemu, ale jednym tylko wygrawa gfosem. Goni. Sen. Zgodnemi gosami zosta obrany marszakiem sej278. gos, mu Stanisaw Maachowski. §. 6) Wolny gos, wolno mówienia przymówienia si , baS 9?C^t fcinc ©timme jit gekn, fcinc ^Wcijmmg ju fagcit, btc grccit 511 fpredjeii in ber 3?crfammlimi]. Prosz mi nie przeszkadza; Zrzenica wolnoci, i Teat. 29, 102. ja gos zabieram. tyla umocniony prawami gos wolny. Vol. Leg. 7, 453. Alospanie Marszaku, prosz o gos, ii) (liberum veto). Ma gos Jm Pan Pose iitk urn Grlaiitniip 511 fi'rc4cn. Lubelski, er iiat bic Stimme, bic grlaulitiig 311 fprcc^cii. Marszaek sejmowy gosy do mówienia poGaz. Nar. inaczej

—

,

som rozdaje. GOSECZEK,

demin.,

m.,

GOSEK,

128.

Kras. Zb. 2, czka,

^a5

ska,

m.,

Bosn. £ccL r.raceu.

(Btimmdjin.

glasac; Boss. tomcokt,; Sorab.i. wofczik Krzyknie ona na mnie swym gloskiem. Teat. 29, 71. Co za gosek milutki! ib. 55. b, 22. Wiatreczek goseczkiem si oywa. Groch. W. 352. Sfowiczku przyle z goskiem ulubionym, ib. 557. Cieniuchne gosei, i, gosz cz. niedok., (Ogoczki. ib. 352. si, zgosi, rozgosi dok., qu. v.; Boh. hlasyti, hlasati; (5cirai. 2. sze fgloszisch zgodzi sici; Rag. glasiti; Croat. ;

,

GOSI,

glasziti

Yind.

;

glafuvati,

glafiti,

rojocni, rojoray;

Ross.

{Eccl.

Ca™,

glafs dati; ri.iui.ATH

glasim;

mówi, woa,

nazywa); Boss. r.TamaTL, r.iauij"; ogasza, wiadomo lub gono czyni, Iicfainit ]ii(i4'C"- cinc ?fadjri(J)t iicrln-citen Gosz powiadaj, sycha wie jest. gcmcin mncfien. Gosi si. Smotr. Nap. 15. man fliridjt, llWlt Cn. Th. =

trdijt

kriim,

bamit

fi^

a, m., {Boh.

hlasatel),

,

d

gcbt

goszcy

Bcfaimt mai)t, ber 35crfunbiijcr,

{Bag.

Bosn.

et

bic

Scbc.

GOSICIEL,

co, ogosiciel, bcr Ctiim

Sunbmad[)cr.

glasnik, glasonoscja

Bag.

mintius

,

glasitegl;

lasnizza

mntia). GOSICIELKA, i, i, bic 35crfiinbigcrinii. GOSISTY, a, e, wielkogosy, [tarfftiinmiij. Ross. rciociiCTuft. Gosiste trby. Susz. Pie. 1. D. i. GOSKA, i, i, i. §. 1) 'czcionka, Boh. tena, litera, bcr 33udtftnI'C. Kopcz.Gr. 1, p. 4. (S/ov. znmka; Sorab.i. pisziiik; Soraft. 2. buchschtoba; Slav. sIoyo; Croat. szlova, pustiiba; Carn. zherka, (zherkam pisze, rysuje); Yind. zhcka, zharka, (zherkati, zherkuvati = syllabizowaj; Boss. óyKBa; Eccl. nHCl.ia, CTiucia). u Trotza, wokal, co Kpcz. samogosk §. 2j zowie Boh. hlaska nocna straj. (2. ob. Gloza, Glozka;. GOSKOWY, a, e, 1) od gosek czyli liter, literalny, Sudiftabeit Goskowe pismo, bic 2)Ud)fta= --

—

GOSKA

;

—

mia. Przijb. Ab. 97. (cf. chychota). g. 2. Wiadomo sawnie, rudil>nr, laut, l'erii^mt. Gono to bdzie; dugo abo wszdy o tym mówi bd. Cn. Ad. 287. Dom ten bogactwy wielkiemi a najbardziej mioci u ,

ludzi

gono syn.

Karp.

1,

"GONIK,

145.

m., przy-

a,

gos, akcent, Car/i. glasnik; S/od. hlasuznak. "GOSNOBIIZMICY, a, e, goliwy, gosisty, gony, Imittoncrib. Z mstwa twego wzi, na wszystek wiat gonobrzmica. Groch. W. 542. ci r'., brzmie-

saw

nie gosu.

Cn.

GONO, Rag.

Th. bcr ^cUc Saiit.

,

glaasnos

Croat.

;

nacHOCib. "GOSNOTWORNY, a, e, gonej sawy nabawiajcy, lautCrt 3?iil)m l'riiujcnb. Na gonotwornej arfie waleczne hetmany Wychwala. Zimor. 274. a, e, comp. goniejszy, Boh. hlasyty (hlasny, ponocny nocny stró; Yind. glalen, Slov. hlasny); Sorab. 1. wószne; glafoyiglAsznoszt; Sorub.

wósznosc;

1.

/f oss.

GONY,

ten, glafnu, glafan, glafn glaszen, rpo.MKiif,

{oppos.

BOsr.iacHiri

cichy),

bciitlidicii

ypii

Bosn. glasni, glasoviti; Croat.

(rpnifi,

.

fidi

SBOHKitt,

SBOKTOTbii,

suiHbiii; Eccl. r.iaciiCTitt,

wydajcy gos brzmicy,

1).

§.

laiit.

?aut

;

Ross. rjacHbiH,

glaszovit;

gcbciib

,

citiClt

Wiesz , dla czego próny. Kras Baj. 79.

laut.

gony? bo wewntrz jest próna beczka brzmi, pena milczy). Gone jaowce rzucajc ogie, czyniy za umare mojody dzwon (cf.

W

i

dy. Zimor. 194. (trzaskajce). dzie. Gemm. 89. hic rumor

Zabi

Oven.

si

Gony terras

dzwonek

to

transilit

zby da gony dowód

,

b-

maria. szalestwa. et

Na tym ganku staa muzyka gona rónych gosów wedug potrzeby. Warg. Wal. 50G. (t. gosowa, wokalna, Socal ')-^ §• 2). Sawny, chwaj. lebny, gony na cay wiat. egl. Ad. 224. lailt I'erii^int, Slov. wyhlaeny: Carn. glasoyit, glasoyitne; iefilirat. Teat.

5.

b,

74.

*§.

—

ozhiten; Slav. razgl;5shen, glasoyit; Rag.

Yind. resglafen,

glasoyit;

Croat.

Bosn.

naglaszni;

naglasni,

uzglascen

Sawa jego zna ; Eccl. SBHKOMiii. jest gona. Teat. 18. A, 54. Nie mogc zosta znakomitemi ludmi, chc przynajmniej zosta gonemi. iV. syud cjuje

koji se

i

rozumem swoim w Amerygony w Europie. Ust. Konst. i 210. 'GOSOCHWATNY, a, e, gos apajcy, n. p. GosochwaFam. ce

1,

Wassyngton

62.

zasuony,

,

a

,

tne po lasach echy. lYar. Dz. 5, be,

sy

tiiiicBafdjenbc

105,

GOSOW'A

(rd)P.

dawa, kreskowa, wotowa,

frimmciibaf^em

bn'5

intrans.

Stiilimcit

contin.,

gctcit,

go-

iuitiren.

w

6enfd)nft. cf. gosowy. co si tycze 2) podug Trotza, wokalów abo samogosek, bic rab. 1. hwówne zadk skronie, tempora ib. rjaBU, SJTiiAKX, npiDiosroBHima) Przez choroby gowy, rozumimy owe, których skutki w gowie si ukazuj. Krup. 5, 000. Ból gowy Slav. 47.

podnie, wynie wzbija si, bn

Bawochwalstwo

er^ekt.

twie nie

ros,

o

,

— Gow

wosami po-

si na

Cyr. 1, 56. dzieli

Perz.

tkich.

bi

gow.

I gowy gdzie skoni nie maj. Paszk. Woj. 22. mieszkania, przytuku). (bez schronienia, gowa Yind. mertouska glava , lubanja (cf.

Trupia

Ubogi

guttur).

Dok. et Slov. hlawa; Sorab. 2.

gow

49.

leb).

s

wa

si ma godzi Kademu po go-

tobie

Zab. 13, 282. Treb. Na co Sen. 165. Muru nie przebijesz Pilch.

wie chodzi?

kawaki siekanego elaza, którego do kartaczów. Uywaj ich te do rto kule oowiane, na kilcznej broni, a na ów czas ka czci nieregularnych poroziinane. Jak. Art. o, 295. Dziaa pene glotów nasuli. Biel. Kr. 704. (kul dziaowych). Glutami strzelaa swemi smrodliwemi. Zimor. Siei. 251. Ju nam, Gska, niebo, nie bdziesz baznoJu pod Operyaszem nie bdziesz barcowa Ani Kiedy ci wic glotów z rkawa sypa na chopita Gloty,

ncnfiigclll.

Mucho!

Dz. 280.

59

swoje. 3 Leop. Dan. 13, krajach szuka

W obcych mci

si nad nim chcieli schronienia swój gowie, Bo Skarawszy nas, Herkula wnukowie. Dmoch. U. 1, 33. na ich mcijcie si gowie. Jubl Tel. 130. Gdyby pan zabi poddanego w tym przypadku sza gowa za gow. Pam. 85, 1, 727. Znajd jeszcze pana, przy którym moje poo. Teat. 19. /), 27. (ycie zakocz, tysicami gowy ludzkie na doumr). Królowie i

,

gow

o

zo

Kok. Turk. 103. Czsto swego mistrza sadzi. Bardz. Trag. 506. (zgukto pod kim doki kopie, sam w nie wpada). Ja tego bra nie chc. Falib. Dis. E. 5. (e-

stanie jednej pidzi ziemi.

na

b,

gow si cf.

sw gow

na by moja judicium

gowa

za

to

Sd

odpowiedziaa).

o

gow,

gow,

chcie kogo zakarz, kiedy bi, petere caput alicujus. Maj::-. rka zgrzeszy. Morszt. 142. (za zabój gow cinaj). Za gow szlachcica przedtym jedno 50 grzywien pacono; dwadziecia, z siedzepotyin szedziesit, potym sto komu uci. niem w wiey. Herb. S'tat. 249.

Sta komu

capitis.

o

Gow

i

Gow

Kpcz. Gr. o,

WX

bie

glavo

8-uj5e

p.

legeil.

odfekati;

'u;To:\\i

,

zapaki).

morskich przepaci

Gowienka

§.

;

oo-

Tyrczykowie najpierwej

SotliblCl).

gowienk

dochodzili.

Tr.

Gowienki czerwone aolidago Tel. 49. a) §. Bolan. irga aurea Linn., ^cibiu)'d) 3Siuibtmiit, flplbcit Simbfrciut, rany. korze skuteczny na wrzody rodzaj ywokostu Kluk. Rol. 2, 220. b) Gowienki, prunella Linn., Ross. dajcych dobr pasz ropTaHHaa ipaBa rodzaj rolin ,

i

;

;

,

dla

byda. Kluk.

Dykc.

lai

3liitinufraiit.

Gowienki

GOWIENKOWY, Snmclleii

WINA, etc.

2.,

g!avina

=

GOWIZNA,

Snmcflc, SraiiiicHc, pospolite Ross. cy.\OBepuiKH.

z.,

bisko,

ciii

ariiicr

clciiber

GOWISTY gowica,

z

S?ppi'.

mówi

gowizna

goleniowa.

które widzimy u pytem. Dykc. Med. 2, 284.

winia

owo

w

spodu

koskiej

Gowizna

i

spojenie nogi

przegubie nad ko-

Glozna). o)

{ob.

6^iciit>ciii8.

goleniowej

Jest to

koskiej,

be

bcfoiibcr

)iliioc()cn,

Gowizn zowi wypuko koci

Gowizna

sc.

chrzanem smaczna. Jez. Ek. E. 3. (Ross. ro.iOBii3Ha eb zwierzcy, oaBiiSHa pocztek, przyczyna, rozdzia; Eccl. r,'\.\Eii:;ii.^ compendium, summa, tre). GÓWKA, i, 2., Góweczka Boh. hlawka, hlawika; Yind. et Carn. glaviza; Rag. glavizza, Sluciilufopf.

ciii

z

,

Dosn. glavica, glavicica; Ross. ro.iOBKa,

glaviciza;

BjuiKa

gowa,

ba-j

zumu by nidjbi

napl wa.

,

R

,

Rys. Ad.

14.

,

Gówka

3.

go

inibfdfc

sU'pfrf)eii

gorcym

rada.

ciii

Próna gówkom

briimeii.

ro.io-

demin. nom.

rAiiEiii|ii;

Gówka jak makówka a rozumu Gówka by makówka a ro-

iliipfcfjeil.

Cu. Ad. 248. albo

pusto.

Dis.

nasKa,

ro.iOBOHLKa; EkcL

,

zaboli

nie

dobrze

=

nbcr

,

Falib.

ma.

sie

Z wody gówk tylko widzie byo. Lib. Hor. 114. Gówka do pozoty, Norymberskiej roboty (n6. Gowaj. Ozdobo witych, gówko uwielbiona, Cn. Ad. 54.

—

Wic

ty tak

505.

,

chopstwo

pienidze

niektóre

zowie gówkami, ilopiftiicfe. czsto po kilka wykopujc Czack. Pr. 112. 2) Gówka

UJcz

bci

GirlicI

bic

n.

zowi

praeputium.

pletek).

5)

nazywaj gówkami . Jana. czonku mzkim glans.

,

na

imiillilirfjCil

prcika na

Kirch.

odGówka gówczyli

©liebCy.

Staubfdbeii

Gów ka

nitce

osadzona,

sienna^ gauszka,

ba>j

Makowa gówka.

Gówka Gr.

zwierzchnia

,

si

której

93.

3.

72.

bc3

W

saata

cebuli

,

Gówka djCit,

ob.

— Po-

Czas

zbie-

si znajduje gówki si wi-

pkaj. Pam. 84, 1171. — §• Gówka czosnku lilii, ber Saat ^diiptelt fid). korze gowiasty. Cn. Th. bie 3n'iff"'Iii'i'l'5eI- ^)

nasienie,

e

ben

na-

gówki pod ka-

pelusikiem otwarte s. Kluk. Rol. 1, 226. rania koniczyny, kiedy gówki w których ,

robi.

SOio^n.

ó'laci))'C'3,

(makówka).

którego

na-

cz

ttiif

makowa,

lniana,

3, p.

jest ten,

pyek

bic ficitieii Siipfc

,

caiiiciif5pfd)eii

Kpcz.

maku

dlejszy gatunek

w

czonktór

blonk,

Obrzezka,

(ob.

anthera

,

Stiiiilikiitcl

33Iiimcii.

ber

65.

.'\nat.

Botan.

Botan. Nar. 109. ber

28groszówki

p.

Znalezione pienidze chopi,

ka korzenia mezkiego. Perz. Cyr. 1, 146. ka mezkiego albo koniec bywa nakryty

,

,

pilki,

gwodzia,

Siippc

bie

Gowa,

5.

33.

ber 5\0pf,

bcr Sliopf,

©tecfiiabcUiippc

§.

!llppf=

bai'

Gówka

cukru

Wezm

GO-

[Carn.

themum Leucanihemum

ciii

^iitdieit

—

gówk

,

,

Gowiasty.

fefraut.

Syr. Zid.

pogard, berSupf

gów).

Kokosze

ob.

,

nm

3.!or|'ag

^udex, ciii 3»SerWitc^eii. cukru, oko kawy. Mon. 71, 394. 5) Gówka . Jana ziele, rozmaite ma imiona; króliki, ksiki, Chrysandrudzy matecznikiem i stokroci wielk zowi

bie

od gowienek, Sinibfrnut' gowienkowa. 'Syr. Ziel. 265.

biedna gowa, wielka gowa). y,

251,

a, e, botan.

Wódka

= .

y,

2,

,

niiibc

SiuHH'-

licyi

77.

i,

riiiibc

gazety

ciiier

Gownica.

oiip;!nn!ii.'\iif6.

rodz si w pustych gowiBrodata jaka okropnej poczwary gowizna. Nar. Hst. 4, 313. 2) Grubszy koniec koci goleniowej dolna gowizna malleolus. Cn. Th. ber Takie

(pcric^tlid)).

znach. Nar. Dz. 3, 106.

naj-

dziu-

kapitela,

A.

ostrym cierniem rozkrwawiona. Groch. W. Anonym Archidyakon powiada, e w Polszcz, do Wacawa miasto pienidzy, byy skórki z gówek wiewiórczych. Nar. Hst. 5, 286. {ob. Aspergilli) Dotd w Ga-

Gowice koci stawowych, ber Sltopf, am Siiotticn. Gowica piercieniowa, pagowica albo osadzenie na piercieniu w któannuli gdzie kamie wsadzaj. Mcz. wierzch piercienia

Chmiel, ber

nadglavje

Bosn.

czyli

Gowica,

bem obdarzon. Krtip. 5, 20. wysza z trzech czci supa.

K

Linn., bie flropc

782.

Zote

gówki

,

gówki

kozia

rutka

???a6lie['e,

ziele ,

ba

{ob.

kokosz

©dii«

Zotowyka

,

GÓWKORODNY - GÓWNICA." hedysarum onobrychis Linn. sparcctta, G(3WK0R0DNY, Syr. S2G.

ziele, ber

bic ©fparfctte,

cy

tów

odyga lici,

i

fiipfcItClIiCllOCllb

gfówkorodna

caulis

ftipff()ClltraijCllb.

,

bidhifcr

,

sobie zarodki glowek

nosi na

GÓWKOWATY,

2, IG.

Jiind:..

gówki,

noszcy

czyli

Botan.

za

Gówka

[oii.

l'clti'iir3cl

gow

©clbftrafc

Sic

Gowienka

strzelby)

GÓWNE,

minalistów.

Vol.

gówk,

z

—

demin.

glovnia

Yind.

;

Boh.

lilawne

glaCinja

,

GÓWiNTA,

SMprb.

ciiteii

fiir

blawe

,

=

(

pogorielislic

,

i,

2 rura Carn.

;

glovna, palesli; Sorab. 2. glowna; Bosn. glavgna, glavglavgnizza; Croal. glarnya poleno; Rag. glavgna gnita Hoss. rOvioi!na, r.iaBii.i, ro.iiOBemHa. (2 roiOBim i^iiie w ;

zbou);

Eecl. tmkhiu.

te

niedopalona,

abo

,

,

cm

©titcf S)o\i,

iiciibci'

©(()eitI;ol5,

23rniib,

cti;

kdy si

po

Birk. Kaz.

pali!

I»rcii=

ciit

Któ gównie

Stifdiliranb.

ognia bierze,

stronie z

Szczepa drzewa do palenia,

i).

§. eiit

tej

Ob.

h.

Gownia wysuszona, tustej siarki syta, Prdko do siebie poar paajcy cliwyta. Zimor. Siei. 205. Samson gównie z puci je; a liszki ogniem do ogonów liszek przywiza rozbiegajc si, popaliy wszystko zboe Filistynom. Sk. yw. 2, 2. Gownia ywa arzysta (Carn. ogurk Sorab. 1. eliliwe Analenc; Gownia gaszona Z/o/(. opaek; Croat. woszmaogórek; Hiiufi ijszóg; Sorab. 1. woszmalenc lene kiy). ob.Vy.ogb. Konrad Prussy wzdu wszerz gownia a mieczem, a elazem popustoszy. Krom. 254-. ogniem Ital.fumit gciicr luib Sd)iiicr't. g. 2). Gownia supa,

Krum.

Gownia, niedopalone wgle.

Chy. 23.

i

,

;

,

,

i

—

sto

La. scapus

;

rzednia

,

77. bcv £cl)aft

Chmiel. 1,

w

Braiuhiary,

Siulc.

ciiicr

oprawne nazywamy gownie. fliH(]C.

czci

trzech

z

supa.

Szable nie-

5).

§.

Pocz. 489.

Pol.

Callil. G.

Snl'Cl=

bic

jzyku nazywano same

Islandzkim

gównie, czyli nieoprawne szable. Cz-ark. Pr. 1, 216. Gownia szpadowa. Tr. bic 3)cgciifliiigc. Gownia noowa (cf. brzeszczot), krka; Morav. kra bic fllicffcriltilijc. ,

klinga,

\'ind.

dardiza, plozha

sabljeno gyozdzje .loca,

no.ioci;a

,

;

—

no.ioco'ii;a.

w ziemi si

gwarek

paza),

(cf.

Sorab. 2. Uinpa;

Slav.

no-

gowni

Dla miner

4).

g.

plozhiza;

Ross. k.iiihokIj,

Chroc. Luk. 112. (yy kruszcowe), Gtówuia abo rura strzelby, dziaa, bcv g. 5'). 2au}, b>v3 9iol)r ciiic^ rtCiicrijcilich-?. Tr. to w Czeskim jzyku znaczy. GÓWN1C.\ 'ob. Gowica. GÓWAIE, kopie.

i

Boh. lilawne, capilaliter

udrcrb.; dziej

,

'lirzesnospolnie,

odebrali

wiadomoci

czestwo

ojczyzny.

dzisz?

bardzo

I}',

skonale,

nie

Sownik Lindego

arcys, bardzo, jak najbar-

rcd)t

Tom

1,

A

146.

co?

Min. Ryl.

1,

Gównie!

czy wi285. (doteraz

M. 94. (gównie dobrze,

l)aiiptc]llt,

II.

Takiemy fclir. obchodz bezpie-

|'cl)r,

gównie

lepiej, janiej).

Treb. S.

smakowa

wyil. 2.

,

honst.

Usl.

cydobrze, wymienicie,

nam gównie

=

gównie widz.

mona

dopiero potrafisz.

I)nitpt

które

,

,

bdzie.

lunlrcfflid;,

Teal.

8,

(mnip

58.

) !

to

ar-

To

Gównie

(ob.

gówny wy&rimitial=

citi

Carn.

glounik;

(Yind.

OTiirbcr.

ciii

tob

bcli

_

,

Wiee

ego, «., subsl. Wlod. gó-

pienidze abo karanie. Cn. Th.

wczyzna," 2,,

—

5)

,

grzebie).

majcy, flippiij, CillC ilippc pbcr Ctll Slopfc()Cll ('rtliCliti. wieczki gówkowate. Nar. Tac. o, G8. Gówkowaty len. Boh. hlawkowy, lilawkowaty. GÓWKOWY, a, e, Dplltij, korze gówkowy, tubcrosa, okrgawy, mczysty, Pia wóknach \viszcy. 'Oulnn. Nar. 51. Jiindz. 2, 7. cillC 3ll'ic=

CS

=

cebulek.

gówk

W N Y.

Ó

G

-

gow

ycrbrcciicr,

lub

K

I

go nienawidzi do mierci er \ja^t i^fU fluf na nieprzyjaciel). GÓWNIK, a, m., stpca, kryminalista, mobójca morderz,

prócz kwia-

gówce,

o

a, e,

rodz-

e,

a,

Sffiicfcilflcc.

WN

Ó

G

glavnik

=

maj by na gówniki albo kry483. Wyzna si gównikiem

jakie

Leg. G,

niewinnej

krwi

rozlanej grzesznikiem. Jab. Ez. 99. Nie chce mie u siebie gównika winnego gowy. Alb. z Woj. 6. Starostom Bolesaw rozkaza, aby zodzieje, gówniki imowali, nie patrzc zacnoci person. Biel. Kr. 45. Boh. hiawnj, zakladnj; Sorab. i. a, e, hwowne; Bosn. glavno, izvarsno; Rag. glavni poglavni; I

,

GÓWNY,

,

Croat.

glavni

poglavit;

,

glaun, glaviten, poglaviten

ro.iOBUbiH,

/Jcc/.

;

poglavitn;

glavne,

Carn.

gowy nalecy, gowy si

od gowy, do

Yind. §. I.

r.iiiKhiiTi;

tyczcy,

bcil

STopf

Poduszeczki gówne. Syr. Ziel. 555. {ob. Wezgowie). Goi'czki gówne, w których chorzy bole gowy niewypowiedziane cierpi. Krup. 5, 514. ba>3 Slppfiiclier, bic i)irminit(). Boh. hlawnice febris ardens. Cyruliki wedug rónych czci ciaa materacykom imiona daj; te na zowi czapkami gównemi lub kukufami. Krup. 5, 298. bic 5?i'pfmatemf;cn Przy zasta(Yind. pezha, glavopokriva). ber (SCiinirijeit Sopf

bctrcffciib,

=

,V)niipt

,

= .

gow

,

,

wionym tedy goszczc

stole

mole. Chroc. Luk. 2

45.

—

nek).

zdrowie przyprawujcy,

Gówna

gcljCitb.

Mcz.

capilis.

rzecz,

w

niesuszn, gocia

i

t.

iilawnj;

Oppos.

=

to

za

Sclieit

idzie,

o ait-

causa

gówn

rzecz

przyjaciel

gówny. Papr.

Bed

Koi. N.

iiorijcjcfet

,

iit'er

—

ftc

ju §.

fem.

znoMma.

—

do mierci gtCllllb przyjaciel prawie na wszem 5. IMad innemi przeoony,

do garda

,

nieBoh. au-

Jpbfcillb,

ciit

glaviten; Ross. 3.i04tii,

Yind.

gówny

Gówny

yro.iOBminia.

,

gow,

miertelny, na

nuf Job imb c&Cll.

oiibcrit

bai

czym ukrzywdzi. Warg. Cez. iii. Ross. óesrojOBHun , JTO.IO-

krymina óearo.iOBbO

przyjaciel

,

gardo

o

Maj

frasu-

gówny wystpek

Kryminalny, BHiJu;

iOdli

bCll

na

gardo stojcy,

na

,

gdzie

j.

6rimiimlfntl)C.

cinc

trunek

dobry

lopf,

bcit

gówne zalewaj

Bachusem (cf.

Gówny, gardowy

2.

g.

,

flcfcCit,

,

,

^niipt-.

{Ross.

rjaBiioS

marszakoZebrzydowskiemu Krakowskiemu gównemu wi najwyszemu koronnemu Dwie szkoy gówne w Polstarocie. Jan. Lig. A. 2. szcz Krakowska i Wileska, na podobiestwo zagranazwane; bo nicznych akademij urzdzone, gównemi w nich formuj si nauczyciele na cay kraj one cay podwydziaowemi szkoami zwizek z wydziaowcrai glagóle; utrzymuj. Dyar. Grod. 155. (Cnrn. modrishe modroskupzhina glagole); bic kbcit Yind. yifoka shula naczelnik).

J.

W.

P.

Mik.

,

,

,

s

;

i

,

,

§aiipti'rf;iilcn

,

?anbfd)ulcn,

,

Uiiipcrfitiitcii.

Gówne

miasto,

którym dykastcrye najcelniejszc swoje maj siedlisko, Ross. Miiipono-iia. bie ibnuptftnbi. Yind. poglavitno mcstu muzyce ton, do Gówna kwatera. sk'^ 2, 258. którego inne odnosimy, nazywa si tonem gównym tonus^principalis. Nub. j17ec/i. 147. bcr .CaupttPli, ber ©nitlb= gówna. Przyczyna (fundamentalny, zasadny). tPit, Mon. 76, 41. (cf. przyczyna poboczna), bic @rilllblirfad)e. Grzechy gówne, z których inne rosn, a jakoby z stu2 t. .'^aiipt|unbCU, dnicy niejakiej pyn. Hrbsl. Nauk.

w

;

W

—

i

,

GOWOCIAG

66

—

summa poyczana.

Gfówna

Gos.

ber .'óiiiirtftonm

Gor.

hai

bic i)aii|.it)iimmc,

,

kapita

pr.

Sapital,

i>ai

,

,'

Siaiipt(3iit

fldb,

GLOZKA

GLOZA.

-

icizna; Rag. glavnizza, glavno

|)nu|.it=

ber §aupt=

GJówna rzecz, pryncypalna, bic .V>«"Pt)ntI)(!; (fio/i. Pu^l. uhlawnost; Yind. glavitna riezh, g!avitnost, poglavitnost). adnych nie ma gównych interessów. Tea. 7. c, 28. wa-

nych,

iind)tU3C

—

@cfd;aftc.

Przedni,

4.

g-

"

,

,

celny,

\vy-

,

GUCHNIEG.

-

Pegaz, którego nie bez wielkiej gluzy Neptun w kociele Minerwy z Meduzy, ib. 20. Nie bez wielkiej cnej korony gluzy Królaray sobie miedzy szu145.

spodzi

kali

Francuzy,

Cn.

Th.),

37.

ib.

demin.,

.,

i,

GLOZKA, GOSKA, "{Glozatka. midzy wierszami co drobno

napisanego, przypisek. Cn. Th. Sinicit

bic

Sc^rtft

ber

interposilio,

cilie

jmifc^eit

Pismo drobne,

Slnmcrfmiij.

eiitgeriidtc

literae miiiutae. Cn. Th. feiiie fleilic iid)rift. ob. Glozowad. m'ienit.Y, wyborny, wahiy, iiprtrcfflid), kiiptfa4'Ii(^, fiiaiipt'. apetyt mam gówny. Bok. "GLOZiNA, y, ., Boh. hlezen kut, kostka; Carn. gleshn, Jestem "zdrów wymienicie, róne, stoowe, rzednie (glshnat, glshnoyat scaurus); Yind. glieshniak, kotnik; góKom. 4, 372. Wina Bosn. gijescjan, kost od noglie; Rag. ghlje.\no, ghljewne, podgówne. Haur. Sk. 510. Ma tysiczne w pixan; Slavoii. glj.\anj; Croa neglexi, non pisch cf. nie dobrze curaiil). §. 1. Bez rozgarnienia bdcy; w gowie uoono; nie wszyscy doma; czego mu w go-

pi,

,

Teat. 52.

6,

—

51.

Wierzy w

to,

gu-

Gupi, kiedy milczy, za mdrego ujdzie. Rys. Ad. 14. Gupi u prostych, ujdzie za mdrego. Cn. Ad. 235. Gupi znajdzie gupszego co mu si zadziwi. Zab. IG, 114. Rzadki, co rzeczy wazy, na przystojnej szali, Gupi znajdzie gupszego, który go pochwali. Dmoch. Szt. R. 21. Gdyby to nie tak, toby nas za gupich osów poczytano. Teal. 50, 6. Gupiemu nic si cudzego niepodoba a swoje wszystko. Cn. Ad. 237. Gupiemu najwicej mówi. Gn. Ad. 232. Gupiego acno pozna, sam si wyda. ib. 234. (cf. zna dudka z czubka). Gupi, a mdrym sie czyni. ii. 252. Drugim Boler. ól.

,

,

mdry, my, ib.

sobie gupi. Gn. Ad. 215. sami bdzimy). Sam gupi,

a

Najgupszy

mdrym,

a

drugich chce uczy.

Musi by co sie mdrym czyni. ib. by gupim rozumie. Min. Ryt. A, 152.

to,

si

kto

drugich prowadzi-

(cf.

mdry daje. Gupi daje, a mdry bierze. Gupiego ojca, mdry syn; gupiego mistrza, mdry ucze. ii. 234. (cf. nie urodzi sowa sokoa; niedaleko jaboni, jabko padnie). §. 2. Gupi, gupGupi Gn.

bierze, a

232.

.id.

—

po gupiemu

stwo wydajcy, nuf

biimiiie

filie

syszc

pytanie

Zna gupi danie

uoony,

zrobiony,

biimill,

Gupie Smiimbcit ycrriitbcnb. Gn. Ad. 254. nie odpowiadaj na nie. gcmaitit,

3lrt ,

twarz

i

u psa. Ostror. Myl. 8.

Eccl. r.iynoc.iOBie.

—

GUPIE

adv.,

Gupie gagupiej eom-

niemdrze, bez rozgarnienia, biiilim Pisma gupie i nieumiegcfcf/eit. jtnie przywodzi. Sk. Dz. 894. Gupie gadajcy Eccl. r.i3'noc.iOBeuTi. Ciszej, gupie gadasz. Teat. 28, 79. po szkodzie, widzi bardzo gupio. Dmoch. Kto widzi Czasem mdry czowiek gupie sobie poU. 2, 218. cznie. Sekl. 61. Gupie sztuczny, sztucznie gupi, oximoZ guCn. Th. (cf. ironiczny, cf. humorystyczny). rits. pia, gupstwa zarywajc, po gupiemu, nilf cilU blimme Stulto arrogans, z gupia szalon, 'wirudny bazen. 9lvt. Boh. hiaupe;

par.,

ciiifrilticj,

tl)ih'ic(;t,

lli(I)t

Wa

bd

i

—

Pochlebcy nadsuguj mokosom, ludziom z guKlon. Wor. 53. Z gupia mówi Mazur, ale

Mcz.

pia hojnym.

bez

rozmysu Kosz.

drzy.

uderzy.

Lor.

14.

—

Fulib. §.

Dis.

Niby

to

m-

Z gupia L. 5. gupie, gupstwo uda-

jc, jimi Si^cin buiiim, nerfent biimm, buiiimfliuj. Uda nieuka, By z gupia mr si za prostaka, podczas drym jest to nie polednia sztuka. egl. Ad. 80. Chop na to odpowiedzia prostym stylem, z gupia frant, skrobic si po gowie.... Min. 'Ryt. 4, 267. GUPIE, ia, ieje nijak, niedok., zgupie dok., cf. gapie, dui

,

,

rnie,

Boh. hlaupeti, hlaupjm, zhlupeti;

Sorab. 2.

glu-

— GUPIEC

GUPTAS

GUPSTWO.

-

pisch sze; Carn. norrti, norruiym; Boss. r.iyntib; a), gupim si stawa, biimm wcrbcti. Zgupiae, nie ustrzege

przykaza Jehowy. Budn. ni. Bibl.

Gd.).

Sam. 15, 15. (gupie uczyzgupieje przy zej, zrzeNie ba_d mdrym wicej ni

1

ma

mdry

I

(Inj zenie. Pot. Focz. 70.

aby

zgupia. W. Eccl. 7, 17. Baz. Hst. szczciu czowiek gupieje, ni dzieci. Wad. pr. 8. Starodawna przypowie, a prawdziwa pieje, Dan. IGG. Z mdrymi czowiek mdry, z gupicmi gupieje. Pot. Arg. potrzeba,

W

9.

nie

Zdumie,

b).

Na

lierett.

wx

crilaiiiicii,

bcii

(fijtaiiiicii

3>cvftniib

i'ci-=

pami, gu-

si jzyk, miesza si

to zacina

Gupieje od podziwicnia. Tr. Zgupieli na one ramoty. Pot. Arg. 229. GUPIEC, pca, m., Boli. pieje rozum.

Tr.

w modzierzu, jako jczmie na ptyzan utuk, odpdzisz od niego gupstwa. Sk. Dz. 546. Kiedy komu wymawiamy gupstwo, lub ze postpki, mamy zwyczaj mówi, zna, nie wiele wzi plag w szkoach, piego, by

e

e

zna,

—

,

wiecie. Tent. 55, 29. GUPTAS, a, m., niby dcmin. nom., gupiec dudek et;t biiilimci' Jrppf ciii CiimpcI. O biedny guptasie. Treh. S. M. 62. -

Ahd. 2, 292.

/?(!(/.

budalina, zamiata, tró-

bedak, glumpes, trubilo, budalo; Dal. Irum, ludjak, zablenut, tupacz, zapanen; Boss. TJiy-

mina;

Croat. supeliak,

niemdry, bazen, dubicl, pie, cymba, duda, cietrzew, (cl', dure, bazen), ctll !j)limm< To jest u niego gupiec, kto nie ma eilt 3ian'. fopf, pienidzy. Zai. 14, 68. O ty gupcze! ob. Guptas. 'GUPIOGUCH! Teat. 50, 9. imi bakaarza, z przeszydzeneuTi, Hoss. npocTo.iio4iiHCTBo. GMINNY, ego,

(scbledjte.

s

Gminni umocowanemi reprezentantami wszyobywatelów miejskich. S. Grod. 107. eiii Sfcprrt' fctitaitt ber Siirijcrfc&aft {Carn. gmajnar agrarius). h) Reprezentant prostego mieszczastwa ciii 'Jicprfifciitiint be§

m.,

subst.

stkich

,

flcmciicii

(cin

23iiri3crsimniiiiC'3

Crbinuujifuiuii,

."oiinbcrtmami

Trzy porzdki miejskie: radzcy, awnicy i gminni. S. Grod. 2, 106. nic[irzytomnoci burmistrza gminny, którego magistrat wyznaczy, jego miejsce zastpi, ib. 106. Cay magistrat, awnicy gminni, jeSedfJjiijmann).

W

,

i

dnomylnie miedzy sob uoyli obra We Pana burmistrzem. Teat. 15, 14. Gminny, Iribunus plebia. Chroc. Fars. 172. GMINNY, a, e, Sorab. 1. zromadnolhudski, 1)

od gminu, ludu miejskiego,

SoIf'j

=

,

biiy

iiicbcrc

2)0lf,

Trybun gminny, wojpospólstwa, obrany urzdnik, dla obrony gminu. Nag.

ben gemcinen Surijcri^mdiiii angcbciib. ski

Memmiusz,

Cyc. 5.

wojski gminny.

Pilch.

Sali.

163.

Z przygan, od pospólstwa, ypit bcili ijc= mcilicn S^olfe, liom '|*o['Cl. Ymd. gemoin, mnoshtyen, poukou, neshiahten; Sorab. 2. gmejn; Ross. npocTo.iiojHui, 5>ii|ftri(nm.

2)

npocTOHapojHuii, óyp.iauKift, 6yp.ia>iecKii1, psjoBtiii. Stan ludzi, mniej szlachetnemi, jak gminny, to jest, mniemanie niesie, sprawami bawicych sie. Nar. Hst. 6, 547. bie Sllaffe bC'3 ^UiticB, bic lucbrigc $elf'ofln|Te. Nic nie ma znikomszego, nad gminn wiar. Nnr. Hst. 4, 187. Nic ci nie przystoi iii '^'ihi. 0\i bic ireuc bc %\i\U

cz ,

gminnego, pobcll^aftel

rzdu

,

podego.

nic

rzd dawniej Franków wodzów sobie Nar.

Hst.

mian przemaga. zniky obyczaje, Tcat.

kraje.

45.

,

a

56. plebejum, nid)t^

demokratyczny co do

e,

zatym

królów doywotnych

i

Rzd gminowadny

6, 185.

Pilch.

Sen.

a,

Rzplt sprawuje, bcmocratifc^. Pogminowadny, nim dla napaci

gdzie pospólstwo

lacy mieli

porobili.

Ossol.

GM1N0W.\DNY,

54.

Sali.

Zgasa

mio

u

Rzy-

ojczyzny,

Znika cnota, co mocni gminowadne 29. Wyb. GMlNOW..\DZTWO a, d, rzd gminowadny, lub przez pospólstwo ,

demokracya , sprawowany. \Yyrw. Geogr. 108. bic Dcmocriltie, bic 5SoIf'J' regtcrimg. Mon. 75, 589 et 75, 447., Rag. puuckoylaRoss. napo.ionadanje; Yind. ludstyenu gospoduyanje monowadztwo. 'G.MINOwajCTBO. cf. jedynowadztwo WICZ, a, m., z gminu pochodzcy, plebejus. Upominam Im PP. Zawadyackich Haasnickich Gminowiczów, aby si nie wayli turbare paeem. .)Ion. 70, 154. 'GMINOWODZ demagog. GMYLl kmyli ku myli [ob. Ku et notam pod lit. g) podug myli, wedug dania, laid) Siiiifc^ie. Nie zawsze czeku wszystko gmyli. Cn. Ad. 751. c? gc^t nid)t immcr, chty, duchowiestwa, mieszczan innych rozmaitego staRardziej do serca co boli przypurcic mani Saren trill. nu ludzi. Mon. 75, 59. Rozeznano midzy gminem nieszczamy, nili co gmyli si dzieje. J. Kochan. Dz. 60. wolnic córk króla. Weg. Mar. 1, 152. Ujrzysz tam GMYLNY, a, e, ie adv., podug myli, (cf. gwoli). przodków obrazy w niezliczonym gminie. Hul. Ow. 56. pomylny, nad) Stilon, nad; 35uii|c{), crmitnft^t. NieginylWywiedlicie nas na t pustyni, ebycie wszystek gmin na odmiana. Kanc. Gd. 128. ,

n.,

i

,

;

,

s

,

,

,

,

=

=

-

i

i

—

;

G K A B

72

GNAROWANIE

WA.

G N A R O

-

I

;

GNIAZDECZKO.

-

czy ona dawniej u rodziców te tak sie czeladzi swarzya , pyta jej si , jak si tam gnarowaa midzy niemi? Ezop. 87. Czowiek sam przez si, jak stracona owieczka, nie umie kierowa si, ani gnarowa.

si dowiedzie,

G GNBI, GNBI,

N.

zgnbi

nicdok.,

cz-y».

i,

brMcil, IicPriittcii. swoich nad tomi, którzy ich

wiecie. Dial Post. gnbili poddanych,

przy-

doh,,

Bóg si mci krzywd gnhi przeladuj na Wiele panów tak nlchlociwie

gnie,

lliicza,

sug

ii,

z

99.

i równa

i

byo mona

niewolnas a gnbi twarKras. Pod. 2, 228. inkan.i. 1 Leop. 2 Par. 10, 4. (przyciska. 3 deni jarzmem. i Leop. Barzo e'ck niewola gnbi nas a Lcoji.}. ich

z

Ciy

ci,

,

Cnot zgnbiona ratowa od

Hist. 14, 8.

zniewagi.

Teat.

Pochod, dognebi, pognbi, pognbiony, przygnbi,

on,

gonie, /.

Boh. hnati

zenie;

poenij

na

caret,

(praesenii

cont.

cz.

,

zenem, honjin;

Yind.

gna, sheneni goniti, gnanje, gonja; 6'ani. gnati, gnasch, zegna, gonem, sbenem; Sorab. 2. ganaseh nu, cnom; Sorab. 1. hnac, honac, honic, honu; Ross. romiTb, niarb, rowarb; EccI. tumu, roiiio, a«eHy, ^OCTiiraib; cf. Gcrm. jtigcit); pdzi, goni, tVCil'Cii. Gna ze swemi zoonemi wygna, dogna e/c. maj tylko czas Gna zabójc podstaroprzeszy. Kopcz. Gr. 5, p. 205. ci, a dogoniwszy go poima. Sk. yw. 197. Niebywanie wic, gdzie kozy gnano. Cn. Ad. S5C. lec, niewiadom gnali,

,

,

,

(nie zna

obrotów wiata). ,

,

,

—

,

,

,

,

stary

gnapie. Bratk. M. B. 2

CiNAnOWA, a,

BOWAG SI Svec.

nutrirc);

Niem.

(z

1.

,

nourrish

ycie

;

sw'OJe

Isl.

Ulltcrl,i(ilt

l'iast,

,

l>on

u

giiicrcii;

Norweg, norrie;

nerrick;

Gall.

nourrir; Lat.

ywi

si, sprawo-

potrzebne iinCTCii,

ciwai

Ictcit.

ficl;

opdza

,

tinbrcii,

By w

niewielkiego grunciku roli,

z

Ollfr.

nodrire;

sustentowa si; iicijcf)affeil

GNA-

nicdok.,

cz.

iti^rcii,

utrzymywa,

Ilal.

sobie obejcie do ycia

potrzeby,

watel

gnarowa ywot

uje,

zaimk.,

Dan. nahrcn;

niira;

Angl. nurse

wa

bn

swoje

fid;

bcil

Kruwiey obya

z barci

y-

subsl. verb. 1,

opdzanie po3?a{n'Ulig/

bic

iaii

Gnarowanie si komi,

wai.

mit

UmgcIiCll

winem. Tr. 2. Pizestawanie z kim, ber Umgniig Gnarowanie sie z grzecznemi ludmi. Tr.

Pochod, gnera

GNAT,

gnerka

,

GNATEK,

a, m.,

sknera.

,

tka,

hnat (2.

Boh.

zdrobn.,

m.,

femur); Slovac. hnat crns: Yind. gnat, plezhe = szynka; Bosn. ghgnat, gogljen rrus; Croat. gnat, ghn^t, cziv od golena, czipet ba,

na

il'iiod;cii

ciit

,

Ti;a

Eccl.

;

niakom ni gnaty.

,

gnat).

Tward.

W/.

5,

—

57.

si

Gnat wielki

pies

swory,

z

skóra

kuok robi

obra-

Hoss. .lu-

tym

mi-

(pac droej

pró-

,

wyrzucone

psy

woowy

Ross.

ju myli tylko

gnaty.

a

mo-

o gnacie. Jak.

Pieniek, klocek, n. p. Na gnacie choprozcignijcie. Tr. Icgt i^it iibcf ben SloC;, jicbt i^it 11.

*2.

GNATOWY,

liber.

a, e, od gnata, Sn orf) Cli

towy femoralis ; Rag. ghgnaatni Pochod, iomignat.

GN,

misa

z ;

nie

Burl. A. 3.

Wilk jeden,

b.

Co

gam-

osso delia

Z kuchni gryzy

czeladzi).

Wydziera

Myl. B. ca

(gole

libia,

=

ko wielka

Sorab. 2.

Sleifd;.

ol,iiie

i\hiCT'

1.

MliOc()eil);

co robi, tym gnaty.

so,

Baj.

Hag. ghgnat

tibia;

Ger. iiageil,

(cf.

Gi.

>

Boh. hna-

.

tibialis.

GNBI

ob. Gnbi.. GlNERKA, i, 7)1., zbytecznie przemylawajcy o gnarowaniu si, sknera, skpiec, liczygrosz, liczy-

gnie

"GNERA,

bzdyku).

(stary

b.

Jak si z komi w abmartm. Haur. Ek. 149. GNA-

gnarowa.

mit jcmaitbcil,

co.iT).

Pochod, dogna, nagna, obegna obegnany, ogna, odfgna przegna, przygna, rozegiia ugna wygna, luygnaniec, wygnany, wygnaczy, wegna, zati'y gnanie Gna, zdaje sie by contr, stówa gania, freq. gna. Yerbi Goni; cf. zona zoiie. zNiem. ber Simppc. a*GNAP, a, m., moe to co knap dniej na gowie kutas wisi szkapie. Ni polityki w tobie

fpmmcn gut fort, 6c= chodzi koo czego,

,

yw'ienie si, obchód, obejcie,

©Cllierk,

hnal, hanjm, honjm,

S/oyac. hnat, honit,

;

mów:

miejsce

to

czym

(iNAROWANIE

si,

rol

,

Haur. Sk. 49. 3. Fig. gnaruj. Tr. dobrze sie

23niiine

z

wai

iiingcBen,

na miejscu

i

orem,

zagnebi.

GNA,. gna

bie

Obchodzi si

ROWANIE trzeb,

SI, 51.

zenu

drodze

gruncie

krzewi,

4.

dmai

mit

takim

na

si le gnaruj

którzy

zaraz oddali.

n.njlepiej

Drzewa si przyjmuj, flcilUMl.

Chopów,

195.

Post.

Gil.

pustosz,

krupa,

ob.

y,

w.,

liczygrzywna;

Krumph. GNIADY, a,

ein

GNIADO

e,

@ei^^ak^,

l)?iii(!cv

Boh. hncdy;

adv.,

{Bnsn. ghgniiad pulredo);

ciit

maci

etii

,

Ross.

kaszlano walj

,

o

gil}.

rni4ua koniach,

na sze na kasztanosie sierci dzieli, na jasnogniad, na wat na ciemnogniad, na jabko wit, i na z gniada plejasnogniady, zoty, kaniwa. Lek. Ko. 4. Gniady ; ciemnogniady gniadopleniwy, jabkowily. sztanowaty; GNi.\DOSZ, a, m., gniady ko, Nipp. 1. (cf. kasztan). ber iiraiiiic (uoil bcil |ifei'bcii). Gniadosz jego c.hodziwy zaraz po dzieciach jego nastpuje, a po nim dopiero przyjació kadzie. Karp. 4, 37. Nie postrzegem drogi. Jak mi tu przyniós gniadosz biaonogi. Knia. Poez.. 'i 196. fnltniiieiiDrauii

,

lirami

(noit

*^if"'beii).

Gniada

sier

ót,

,

ko

wot swój gnarujac. Krom. 48. Da mu si te legomin reszt niech gnaruje. Alb. na Woj. 4. Udzieli mu kawaek ziemi, klóryniby si gnarowa. Psalmod. H. Nie majc, czym si bdzie gnarowalo ubóstwo, pójdzie na rozbój. Falib. Dis. N. 2. Wolnemi od radelnego mieli by ludzie, szczupej roli gruncikiem gnarujcy si. Krom. 505. Sltwon. dorat; Ross. rHB^oiia.iHii, HapaKjaa, MyxopTbiH. Uchwalono, aby szlachta na wyprawie zagranicznej odem pici grzywien na konia, gnarowaa si. ib. 505. Osada GNIAZDECZKO, GNIAZDKO, a, «., demin. nom. gniazdo, na tym zawisa eby kady dobry gospodarz w swoim goBoh. hnjzdeko; Sorab. i. nezdako; Bosn. ghgnizdascce; spodarstwie móg si gnarowa Rag. ghgnjezdAscze; Croat. gnyezdelcze; Yind. gniesdize; sustentowa. Hatir. Sk. Gniazdeczka ptaszt. Past. 42. 2. Gospodarzy, rzdzi si, sprawowa si, gut Garn. gnsdezhe cill 3!cft((;eii. Ptaszek pod dachem cudzym Fid. 44. Simon. Siei. 103. pberfcJ|IccMiuivtti)d;nftcii, fi(^' giit obcr fdjlet^t oiiffiil^rcii. Chcc ,

,

,

i

;

,

GNIAZDOSZ-GNI.

GNIAZDO. Wad. Dan. 188. Ptaszkowie u gniazdek

gniazdko ciele. swoich.

Zw. 130

liej-

GNIAZDO,

b.

Sorab. i. nczdo

Sorab. 2. gnefdo;

a,

n.,

{Boh. hnjzdo;

Bosn. ghgnizdo; liag.

;

ghgnjezdo; Croat.gnyezdo; Slavon. gnjizdo; Carn. gnsdu; Ross. Yind. gnesdu, gnjiesdu, gniesdje; Carn. gnesdu; rHt340; Svec. naesta; Angl. ne.st; Irland. nead; Walis. nith; Gr. rsocrcria, reorria; Lal. nidus; Germ. 3?cft). in Locali: w gniadzie albo w gniedzie. Dudi. 13. §.1. pomieszkanie abo przechowanie które ptak dla siebie swoich ptaszt ciele, Par goJbków w gniedzie. Teat. 8. ba§ SJtcft ter 3>iigcl. Ptak dla swoich Gniazdo kurze (Yind. svalishe). 6, 7. Zy to ptak, który dzieci gniazdo ciele. Zegl. Ad. 109. gniazdo swoje plugawi. Cn. Ad. 1534. Teat. 35. c, 50. kteri do sweho hnezda neciSlovttc. mrcha ge to ptak Frov. Slovac. Nagisf stotu robi. (który ród swój szpeci). ptdca w hnezde iiwenire guaesita, Graec. tvQ7]f(a. Mi sme hezda zhodili druzi pobrali ralade sic vos non uobis. Ptaszta w gniazdach bic SuiiflC" f^icr Gijcr im !)?eftc. §. 2. CaJe gniazdo si wylgfo. Cn. Th. Swego wJasnego gniazda pewniejsze kurcztko. Haur. Sk. 8. (wasnego chowu). Chciaem zgromadzi syny twoje, jako ptak gniazdo swoje pod skrzyda. 1 Leop. Luc. 15, 54. {mi etiic .C)cnnc t^re 3'iiigcrt. 8 u t &.). Ross. norniajHO par, po parze. §. De aliis animalibus: winia maciora wydaje raz lub dwa razy na rok na jedno gniazdo kilkoro do kilkunastu prosit. Zool. 381. (na jedno opronienie, auf ciiicit SBurf). §. 5. Ród, dom, pokolenie, zkd kto pochodzi, szczep, i

,

,

,

,

,

—

ba (Stamin^au, ber Stamm, bic Jldfiiiift. Zmniejszyo si 537. bardzo tych wybornych koni gniazdo. Pam. 85 gniazdo Polaków. Sarmato wie, przodkowie Wag. Hst. 17. Polacy Czechowie inszego gniazda od tych ludzi, na których miejsca nastpili. Krom. 23. Gniazda pierwsze domów niektórych. Jabi. Her. Paprocki w ksidze: Gniazdo cnoty, pocztki herbów szlacheckich w Polszcz opisuje. A'ar. Hst. 5 99. Jerax w Egipcie kacermistrz nowy, powsta z Maniclieuszowego gniazda. SA. 0;. 130. Miasta nieszczsne gniazda ludzkich upadków. Warg. Wal. 256. (siedliska). Dobrego gniazda czosviek. Cn. Ad. 169. ,

i

s

i

,

s

S

to ludzie, jak mówi, dobrego gniazda. Kras. Pod. \, 270. Dobrego gniazda dobre plemi. Fred. Ad. 32. Gniazdo nic nie pomoe obyczajom zym. Bej. Wiz. 99 b. ,

wydawa przodków, wdawa si w

(nie

Zy to Kademu

kogo). 9.

Slnjjk.

zdo.

Tur. g.

ptak który gniazdo swoje gniazdo mile, w którym

C.

4.

5.,

ale

Slovac.

Pomieszkanie

a)

SBoinnti], ber Si|.

gniazda,

nich,

Któ

zostawa,

kadi ,

,

uchodzi Dudz.

szpeci.

si

ptak lubi

siedlisko

cf.

wylgnie. swoge he-

propr.

et

fig.

biC

wierzy tuaczowi, który nie ma gdziekolwiek si zamierzchnie?

Pijastwo u nas zasadzio swe gniazdo. Opal. Sat. 128. Cnota w nim gniazdo swe prawie usaa. Prot. Kont. D. 4 b. (jednego szczepu, rodu). To wszystko prawie na jednym gniadzie lgnie, prawda, cnota a sprawiedliwo. Hej. Zw. 51. Mio tam patrzy,

Bibl.

Gd.

Syr.

56, 26.

w nadobnym

Cnota z rozumem gniazdo sobie ciele. Rys. Ad. 40. Ateny gniazdem filozofii wszystkich nauk wyzwolonych w Grecyi byy. Bud. Apopht. 1. (kolebka), b) Bocianie gniazdo na okrtach, ber, SKaft» gdzie

ciele

i

Sfownik Lindego wyi.

i.

Tom

II.

forb

(ber

shtokoYu

wyniose

Maszty

9}iar»).

Pod same gwiazdy,

corbes,

gniesdu

corbitae.

bocianie

ob.

73

bocianimi

z

gniazdy

Klon. FI. G. 5

noski),

Gmatwa

Fig.

c)

(Yind.

b.

©cmengfci. Kto umia Azota albo BonacyGniazdo snów niepojtych, mniema, ze rau rano I w wieczór dwakro trzeba uchyli kolano. Zab. 12, 248. u cieli, stolarzów, oe, dziura do (rój). §. 5. Gniazdo Cin

23ii|'d)mofc^,

t,

spojenia

drewien. Cn. Th. fuga, bie Suge, bic Jlliec §51= oer&iiibet. §.6. Gniazdo czopu, ruby = ma-

5cr mit cinanbcr

cica,

ba

SiPKnfPi^'

SrmiDenmutter. Machina, im

t>ic

ma

wicej kó, tym oporem czopów w gniazdach swoich, ciaru wicej przydaje. Sotsh. Arch. 53. (cf. staw), g. 7. komórki, mieszkaniczka przegrody róne przegródki abo komórksinych. Cn. Th. 842. bie ki przegrodzone w szafach ciiicm Si^ranfe. 3l6t6cilmuj, i>ai ga^, 5. S. tn szafach bywaj przegródki abo gniazda. Tr. Similiter Chmiel potrzebuje okopowania, ziemi obsypujc aby górki byy, które gniazdami zowi, a w kade gniazdo wsadzi tyk. Cresc. 546. §. 8. Boan. Gniazdo koralowe ob. Glistnik morGniazdo ptasz abo srocze ob. ski , Mech koralowy. Marchew polna, pasternak polny. Sienn. 128. bo okoki, gdy si do nasienia dorzenia maja, wierzchem si stulaj, we rzodku jako ptasz gniazdo maj. ib. 1033. Gniazdo, gniazdosz, ziele, Cynomorion, Denlaria major,

Gniazda,

w

przegrody,

,

spichlerzach, abo pitra

,

W

;

—

e

GNIAZDOSZ, a, vi., GNIAGNL\ZD0\V1, icia, GNIAZDO-

goiDcnfnnbe!, Otmblatt. Syr. 263.

ZDOWIC,

owca,

w.,

SZ,

cia, n, demin. Krogulec, który po zwiedzeniu intakowego owcy zowi zostaje si na gniadzie bywa on askawym. Haur. Sk. 268. ber gniazdowcem szych

,

,

;

5?cftliiijj;

Lat. nidarius, nidasius;

ataithuigel

,

Spcrber, ber im

5.55.

eiil

,

jiragcr

morbeii,

geiiingeti

Gniazdoszta

Ross. rutsjapi, rnia^HiiK.

3Jeftliiuj.

niais

Gall.

5iefte

i

cin

ga-

nicy

krogulce, snadniej a rychlej si wprawiaj nili 613. Dobry krogulec bywa, który po zwiedzeniu drugich, na gniadzie zostawa; a tego zowi gniazdowic albo gniazdosz; taki od pana rzadko ucieka, ib. Gniazdowita i galznicy sposobniejsi s, ni inny 614. insi.

Cresc.

—

/?«?7esy«d;: Paparona gska, do//aur. Si. 269. mator gniazdosz. Rys. Ad. 38. eiit 3?e|t(mcfcr, ber I;inter bem

rodzaj,

Ofcit

iiie

gniazda, S.

gefommeii

^eriHU3Jeft

gtamm

= ,

Grod. 2, 67.

(cf.

=

.

GNIAZDOWY,

tft.

Gniazdowe miasto,

e,

a,

od

bie SSaterflabt.

ojczyzna).

Pochod. Gniezno Gnienieski; gniedzie, nagniedzi przygniedzid rozgniedzid sie, ugniesie, pogniedzi ,

,

,

dzic,

wgniedzid

GNIBIEL

ob.

Glibiel

sie,

wygniediid

sie,

zagniedzi

sie.

Gibicl.

,

i, gnije nijak, niedok., zgni dok., Boh. hmli, hnil, (hniljeti fracescere) ; Croat. gnyiti, gnyiem, ghgnietti, (ghnus sordes); Bosn. ghnitRug, Dal. gniem; Somi. 2. gnisch; Sorab. 1. hnic, ti, ghgnil, ghgnio';

GNI,

hnigi, zhniti

hniyu, hniti,

fnily;

\'ind

strohlivati;

gnijem, scgniti

gnili

Carn.

giiyti;

{Slavon.

,

ogniti, stro-

truo,

zgniy); Ross. rHiiTb , niiio, coriiiiib, crHiiib cniiK),' cormiBaK), cniiiDaio, TyxiiyTb, TJitTb,

=

segnities).

g.

1.

Bótwie,

faiilcii,

Gdy si pierwiastki ciaa przez

iii

kiszenie

gaiiliiip

trua, -lo ,

corniro (cf.

Lat.

iibergc^icit.

nawzajem od sie-

10

—

,, ;

GNICIE

74 bie rozrywaj,

tak

uchodz, a ziemi, mówiemy,

e

woda

GNIEW.

pocztek palny na powie-

i

nie zostaje z ciafa zepsutego prócz

nic

trze

GNIE.

-

W bd

ze ciao gnije. Krtim Chijm. 577. grobie ciaem, ni syn mój rozumu dojdzie, gni Niewinny czsto wizie abo ju zgnij. Sk. Kaz. praef. gnije w wiey. Falib. Dis. X. 2. Nie tobie bcznej dziew-

wrotnym, Bye raczej gni godny w Nieba przez wszywizieniu sromotnym. Hiil. Ow. 54. smtne wiecznym 'gniy postek ten czas pochmurne topem. Tward. Wi. 19. §. 2). Mora. Gnunie, foiilcn=

ki

by

przystao

i

cie?

Póki

trigc ia liCGCn.

Ulib

fnill

JCII,

pójdmy

fortuny szuka.

w gnunym

tu

Jah.

gni bdziemy

bra-

Sia

ludzi

13.

Ez.

350. Gnijesz gowa co tak osabiaa Poziewa po wczorajjeszcze, rozdziewion. Slonk. Pers. 24. Gnijc w zbyszem tkach, lenistwie i biesiad zwyczaju Mylelimy o sobie, a nigdy o kraju. Nieme. P. P. 11. GNICIE, ia, n., subst. gnije

i

opuszczeniu.

Jahi.

Tel.

,

,

gb ba

verb.,

bótwiao,

gttiileu;

gniihn?- Bosn. ghgniiad;

bic

Ross. nop^a. Gnoje przez swoje gnicie mi kinienie. Kluk. Rol. 5, 108.

sprawuj w

zie-

Pochod, gnili/, gnilec, gnilizna, gniika; dogni, dogniwa; nagnid, nagniiy; ogni, pogni, przegni, przewygnie, zgni, zgniy, zgnio, gniy, rozgni, ugni zgnilizna, zgniki; zagni, zagniy, zagnio. 2) gnój (Boh. ,

hnug), gnojec, gnojek, gnojka, gnojowy, gnoisty, gnojownik, gnojóiuka, gnojnice, gnojewisko; gnoi, dognoi, nagnoi nadgnoi, ognoi pognoi podgnoi, przegnoi, zgnoi zagnoi. o) gnuiny, gnuno, gnunik, gnunica, gnunie.

ciska, uciska p%s. et tr. briirfcn. Trzewik na nodze wikszy, krok myli, a za ciasny gniecie. Mon. G8, 155. Wielki go ciar, zacno familii, gniecie. Bardz. Trag. 205.

Ogólniej

To mna hnete

(Slovac.

Widz sowo

est).

O jake

mi

ta

martwi).

(boli,

curae

koc milii

tlai,

a

cordiue

ci gniecie. Jab. Tel. 158. jej niewdziczno gniecie. Karp. 1, 47. Duszy gniót sabszego. Bardz. Trag. to

kole

i

466. (uciska, imtcrbrMcii, bcbriirfcii). Jeszcze w kolebce Herkules gniót we. Kchou). \Yied. pr. (ciska, dusi, zgniata, jiifammcitbriicfeil). Osiadszy na grzbiecie mier ci nieubagana na tamten wiat gniecie, flor. Sat. 189. (wygniata, wyciska, wygania ^craiibrdllijcii). Stanie za lekarstwo wrzodowi, kiedy go nie gnieciesz. Fr. Ad. 100. (nie tykaj si go, nie jtrz, nt(^t rii^rcii, iiid^t briito). Absol. Gniecie, c^ briitft. Pytaj si pacyenta, w

—

,

odku

czyli

gniecie, czyli nudzi

—

i

zbiera

si?

Perz. Lek.

77.

g.

powiedzia, lecz w wielkim sekrecie, Ze si sprawa na dworze niebezpieczna gniecie. Jab. Tel. 180. (e si knuje, e^ anrb dwai gcfd)miebet). mody dugo si przy mszy gniecie. Mon. §. Xidz 74, 471. (dusi si, mczy si, cr plotft fic|l). cf gniotek. Zaimk.

Fig.

On mi

tr.

raz

—

Pochod, gniotek, gniotka; dognie dogniaa; nagnie, nagniaa, nagniotek; odgnie, odgniata, ognie; pognie; przygnie; rozgnie; ugnie; wgnie; wygnie; zagnie. i d. §. Gmatwa, gmatiua §. niecka (Ross. thct wielki ,

—

t.

gwicht do uujtoczenia soku; Boh. hnetinka gatunek ciasta). GNIEW, u, m., Boh. hnew; Slovac. hew; Croat. gnyiu; Bosn. ghgniy, jadovitóst, srricba; Rag. ghgnjey, ghgniv; GNIDA, y, i, GNIDKA, i, ., zdrobn. (Boh. hnida, hnidka; Sorab. 2. gniv, grul; So7'ab. i. niw, new; Yind. gnjieu, Slovac. hnida; Sorab. 2. gnida; Sorab. 1. nihda slobnost, jesa (cf. jdza), ferditnost, ferd napuh; Carn. nida; Carn. gnida; Yind. gnida, vushenek, Yushanek, vushiz; jsa, tógóta ; Slavon. serdba; Ross. th-bb^b, 3a4op'B, saCroat. gnyida, gnida; Rag. ghgnidda; Bosn. ghgnida pu, AOcaAH, apocTb; (cf. Germ. (Stfcr; Dan. iwer; Svec. ,

,

,

,

Slavon. gnjida;

Ross. rniua, rHn^na, BOiiiKapnua; Dan. gnid; Svec. gneet; Anglos. hmln; Angl. mis; Graec. nóni), \it

im §aarcu. Gnidy s jaja wszów. Zool. Nar. Lew owca zadabi, jak gnid. Chroc. Luk. 11.

SJiffc

107.

iii

GNIDOSZ yiHiiK,

,

a

,

hnidak

m., Boh.

Tpaca;

,

krasowlasek

;

Ross. niii-

peneznacha,

pedinlaris 52S. Sokola gryka abo gnidosz w chorobie wszawej suy na prdkie uwolnienie gowy od jadu. Dykc. Med. 2, 500. gnidy wszy wytraca. Syr. 1478. GNIDOWY, a, e, od gnid, 3Jiffc=; {Boh. hnidowy; Yind. gniden; Carn. gniBuiiiBaa

a^

Linn.

31obclfvniit

,

Croat.

ba

Smifcfraiit.

Jundz.

,

i

dov).

Gnidowy grzebie,

ghgnidav); $nnrcii.

GNIDZISTY,

gdllfcfamm.

cill

a,

hnidowaty; Yind. gnidast; Croat. gnyidav; Bosn.

e, (Boh.

peen

Rag.

GNlESC, gniót,

Mcz.

gnid, lendinosus.

subst.

ghgniddavaz;

gnietli, gniecie,

in fem.

gniot

es.

luill

Sliffcii

tu tctt

ghgniddaviza.

niedok.,

Croat. gnycszti,

meszim

teszto;

Dal.

gnekom,

gneczim teszto; Bosn. misiti, meciti, izmeciti; Ross. niecTt, rneiy, ipyTiiTt, ipywy, mdcht MBUiy, acait, imy, c^asiiTL, CAaB.iUBaTb, KOBcpKaTb; i?cc/. copHeTaio; flan. knede; Syec. knada; Angl. knead Sax. Inf. ijnibcit; Graec. xvri&eiv gnie ciasto, mieszajc ciska, fiictetl, J. S. bcit Jeig. ,

;

cf.

Germ.

poruszenie

bcr

©ift).

§.

3fni,

bci'

umysu

z zlej

1.

Wielki stopie niechci za

Gniew jest gwatowne chciwoci, prawie si wydzieraSlriJCf.

jc ku pomcie a ten si zda by niejakiem zapaleniem w czowieku e przeze, jako przez ogie, sia si rzeczy kazi midzy ludmi. Rej. Post. T. 4. Wre zemsta ;

,

wszystkim

w

sercach, gniew im

=

z

oczu

strzela.

Dmoch.

II.

2,8. Tu król od gniewu z oczu iskry sypie. Marszczy si czoem w wargi si szczypie. egl. Ad. 81. Cesarz mia o to gniew na VVgry, i mu wiele sug pobili w i

W-

gdy cign do Jeruzalem. Biel. Kr. 73. (uraz). Prawda gniew przynosi o prawd si ludzie gniewaj. Mcz. (cf. prawda w oczy kole). Gniew bezsilny, nie jest silny. Cn. Ad. 257. (cf serdit, a nie du). Slov. Gniew doda Kdo sa hnewa nech sa o zem hoJi). ora. ib. Gniew nierycbo si ustoi. ib. (cf. udobruGniew rycho oponie, nienawi ani utonie, ib. cha). Gniew umierza odwoka, ib. Gniew wynurzy, co si w sercu burzy. ib. Gniew al za sob prowadzi, ib. Gniew olepia ib. Gniew hamuj gniew zy poradnik, ib. Któ w gniewie liczy abo w zwadzie razy? Kto w ten czas mierzy krzywdy urazy? P. Kchan. Jer. 121. Slov. Da pokój i sam w soHnew a gazik na uzd mag. bie gniew zama. Warg. Wal. 195. (umierzy, przezwyciy, zwalczy, stumi). Có to takiego? widz grach

,

;

—

,

zgnie, po-

gnie dok,. Boh. hnjsti, hnetl, hnetu, zhnjsti, zhnetl, zhnetu; Rag. ghgnesti, gnetem, ghgncciti, ghgnaviti,ughgneciti; Carn. gnesti, gnedera; V7n(i. gnjetiti, micfiti, muzhkati, shokati, strentati;

ifwer,

jak uraz,

,

i

—

,,

,

GNIEW

GNIEWANIE.

-

G N

We Pana w gniewie? Teat. 7, 115. (zagniewanego, rozJakby gniew ugaska. Pilch. Sen. 107. gniewanego!). Gffboko zasadzony gniew w samym sercu warz. ib. ^iO.

— W

Gniew zastarzay, ein nitcr ©rotl. Cn. Th. iicibie. Chwalebne sa twe gniewy, ale sprawiedliwe. Tea. Gniew win odpuci nieprzyjacielora. 45. c, 20. Gniew swój na kogo Tar. Ust. 155. (darowa uraz). wywiera, fciiicn 3"'" (uiili^iidi. Synonima fere sunt: chrap, serduszko, wtróbka, apetyt. 2. Gniew, wark §. mti.

—

i

—

,

gniewliwo, sierdzisto, skonno do gniewania si na kogo. Cn. Th. ^ic 3lcrijcrlid)f cit 9fcigiiii(j jum ^exn. Ale cile biorc, midzy gniewem a gniewliwoci ta zachodzi rónica, jaka miedzy pijakiem a pijanym, midzy bojcym si a bojaliwym. Pilch. Sen. 119. GNIEW, u, m., miasto w województwie Pomorskim. Dykc. Geog. 1, Dusburg zamek Gniew 242. 3)?ciiic in 3Bcft ^htiignt. nazywa castrum Gimevum. Nar. Hst. 5, 175. §. ,

=

—

—

imion Polskich koczcych si na gniew od gniewu, Nasigniew, Siegniew, Zbigniew. JahL

GNIEW.

Jest wiele

Her. Mc Ciibtgung mand)cv

a

GNIEWA,

3!amcn.

upliiijen

rozgniewa

zgniewa

Boh. hnewati, hnewam, hnewawam zlobiti, 5/01'. hne wam; 5ora6. Yind. gnjierati slobiti ferditi Ross. nit2. gniwasch rHtBaib, cepjiiTt, 40ca4iiTb, sajopnit; gniew BiiTb, wzbudza w kim, ctiicii rjcni, 511111 ^imii rdCcii, hm ma* ,

a

,

cz. niedok.,

,

dok.,

,

;

,

Nie poznaj

d)cn.

We

Pani!

,

;

có j

to

ma

gniewa?

Teat. 17, 159. Zego kada rzecz gniewa. Zab. 8, 261. kogo jutro masz przeprasza. Nie gniewaj tego dzisiaj Nie ma by gniewano, co ma by oddaRys. Ad. 42. To mi gniewa, no, ib. 45. mid). biiu (insert GNIEWA si reeipr.; Boh. hnewat se; Sloi'. hnewam ,

e

se

;

;

zwobu

szo

,

pidfpu

6Voa/. gnyivamsze

,

jaditisze

Sorab.

(litise

1

.

Bosn. srricitise

;

;

Garn.

ilititise,

srri-

,

ihtera,

Ross. s.ioócTBOBaTb se, peklim se, togotim; iierojOBaTb, 40ca40BaTb; Eccl. ncnoTtBaiii, apro: gniewa si na co abo o co. Dtidz. 12. fid) liber ctiim drijcnt; Jednakowo na ciebie troch za jejiiriicii, I'pfe fCBll. stem. 11'. \Yc Pani chcesz mówi, i sie cniewasz na mnie. Teat. 50. h, 22. Punkt honoru majca kobieta zmartwi si, zgniewa. Tent. 42, c, 13. Gniewa sie baba na targ; a tai-g o tym nie wie. Rys. Ad. 11. (pies szczeka , ksiyc wieci). Gniewa si na nierozumnego, nierozum. Cn. Ad. 259. Jest to w^ada gniewa si, mówisz; o niebo. Wiksza wada, tcdv sie kto rozgniewa nie moe. Zab. 10, 217. Gniewa sie, pod czas nie wadzi. Cn. .Ad. 238. Gniewajc si niewiele sprawisz, ib. (gniew, zy poradnik, zy pomocnik), im 3Pni, im 3(crc)cr. Jak to gupio jest, na te si rzeczy gniewa, które na gniew ani zasuguj, ani go czuj. Pilch. Sen. 257. Nie gniewam ci si ale rozbaczam mamli si gniewa. Budn. Apopht. 42. Im kto nie tak porywczy jest do gniewu tym si sroj gniewa, kiedy sie rozgniewa. Zab. 12, 279. Za prawd ludzie si gniewaj. Zab. 12, 272. w oczy kole), (jniewaj si z sob maj (cf. prawda chrap na siebie, fic jiiriicii mit ciiiaiibre, finb mit cinaii= ber biifc. GNIEWANIE, ia, n., wzbudzenie gniewu w kim. bn Sii)'cmad,)ni Slcrijcrii. Gniewanie,

jesim

,

,

,

=

,

E

I

W

W N 0.

EN - GN IE

I

75

gniewanie si, bai i85|C)ci^ii, ber 3orit, ber Slergcr. Dobrodziejem moim by zawsze, mimo gniewa jeo^o, znam jeszcze, kocha. Teat. 49. i," 93. Okazuje sodyczy wicej, ni zgniewania. Przyb. Luz. 285. (ni gniewu). Zgniewany, rozgniewany. Partie, gniewny, i

e mi

—

Z czoem zgniewanem mówi Przyb. Luz. 240 GNIEWIEN 06. Gniewny. GNIEWKÓW, a, m.. miasto n.

p.

w

Kujawsk.,

Stnbt

ciiic

GNIEWKOWSKI,

giijaoieit.

iii

a,

Wojewodów Kujawskich Gniewkowskiemi przedtyra tytuowano. Mes. 1, 140. GNIEWLIWIE adv., Boh. hAeie.

w gniewie, gniewajc si, jorniil, im 3onte. Gniemu odpowiedzia. GNIEWLIWO, oi, z., Boh.

wiwe; wliwie

hncwiwost; Sorab. 1. newnosc; Ross. rHtB.inaocTb, apocTb; Eccl. nporH-feBaHie , npoPHtBa; skonno do gnie-

wu, jadowito, zjado, Taka

31cvi5CVlid)feit.

iCiC,

bic

flcjdiiiniiber

3orii

rónica midzy gniewem

jest

,

bic

gniewliwoci jaka zachodzi midzy pijakiem a pijanym miedzy bojcym si a bojaliwym. Pilch. Sen. 119. GIEWLIWY, a, e, Boh. Iinewiwy , zhoriwy; Slov. hnewliwi; a

,

zwobociwe Yind. gnjievast, gnjievoviten Ross. rHtB.iiiBuii, apocTHuB, apoBiUHhiil; §. 1. zjady, jadowity, do gniewu prdki, cf. jak osa jadowity; Sorab.

1.

;

ferditliu;

rozgniewa (irgcrlid)

,

mu

si, by

mucha pada,

^oriK

511111

palec zakrzywi,

sierdzisty,

kokotliwy,

Ofuciijt.

(cf.

Gniewliwy,

by

mu

na

si

co

nos

biq

ropucha),

ustawi-

Zw. 73 b. Rozgniewany moe by niegniewliwym gniewliwy moe czasem nie by rozgniewanym. Pilch. Sen. 119. By on gniewliwy, i jako ogie skwapliwy ani móg gniewu swego pohamowa. Sk. Dz. 529. (cf. porywczy, zapalczywy cf. siarka). By ten król wielce gniewliwy; gdy go furya wzia, czapk z gowy rzuci, pas szaty z siebie zmiala, pociel targa. Sk. Dz. 1105. Czowiek gniewliwy wzbudza zwady, a kto jest prdki do gniewu, bdzie ku zgrzeszeniu skonniejszy. W. Prov. 29, 22. I lew, z natury okrutnej srogoci. Przestanie by gniewliwym, gdy bdzie w staroci. nie pobudza Prot. Kont. C. 2. Gniewliwego hamowa trzeba. Cn. Ad. ^60. b) Gniewajcy si, gniewny, joriiiij, Cierpliwy, poruszony gniewliwszy. Cn. Ad. niiujctimdlt. 183. Gniewliwy, ogie mu z oczu pryska. Zeyl. Ad. 80. Morze gniewliwe. Groch. W. 295. (rozhukane). Cn. Th. aiifbriliijciib ax§. 2) Do gniewu przywodzcy. cznie

gniewa.

Rej.

;

,

;

i

,

—

—

,

ijcriib,

jiim

rcipcub,

3i'i'iie

arijcrlid;,

(cf.

fatalny,

przykry,

Bardzo gniewliwy to dla mnie przypadek. 'GNIEWNIK, a, m., gniewajcy, do gniewu pobudzajc}-, Kto nie uywa dóbr niebieskich gnieber ciiieit drijert. oburzajcy).

,

boym

przekltym jest. Zrn. Post. 209 b. Nie dla siebie, ale dla nas gniewników swoich, wszystko uczyni miociwy ten pan. ib. 57 b. Czowiek ndzny, gniewnik, wnikicm

i

sprzeciwnik. bdcy gniewno' ii R. 4. bricglid),

wno

irijcrlidi,

byo

,

e

ci

w =

przeklctwie markotno mi,

hu^t

równ

u boga. Rej. Post. c?

ift

mir Ctwai i^-.

mir fatal. Gnie_-.Mcydowi bya. Bardz. Trag. 495. mid)

aiif,

t|'t

Cho-ci mi gniewno, mia si musze 289. Gdy si tego dowiedzia, gnieTu smutny Car rozwaa, byo. Papr. Ryc.

Mon. 75, 057.

przecie. Past. Fid.

wno mu gniewno

to

mu w

tym.

Bardz.

Luk. 2, 57.

10*

Fundamenta

,;

,

GNIEWNO

76

GNIEZNY-GNIOTE.

GNIEZNO.

-

Budn. Ps. iz Jehowie byo gniewno. gniewie, gniegniewu jego. Bibl. Gd.). §. wajc si, z gniewem, im ipmc, (irijcrlii^. Gniewno mu

trzsy si,

ziemi

W

18, 7. (od

GMEWNO,

ci ., rozgniewanie, odpowiedzia. Tr. bo« Slcrflcrnip, ter 3oni. gniew, zJo, bic 3ln-flcvlirf)fcit Bag. ghgnijvnos; Bosn. ghgnivnost; Croat. gnyiunoszt. GNIEWNY, GNIEWIEN, a, "e, rozgniewany, jornig, fc Bosn. Bag. ghgnivan gcrlit^. Sorab. 1. niwny, newne; V)Hrf. gnjieun, sloben, Croa/. gnyiven ghgnivni jadoviti ,

,

;

;

;

,

Boss. rHtBHHH.

jsn, togotn Slav. gnjivan, miay, rzek mu Tren-

Carn.

ferditen, jesn, fardit; Ijut;

;

Zbyt jeste

mor gniewny. Kras. Oss. G. 5. Ot Nero idzie z gniewn twarz co niesie boj si struchlay. Bard. Trag. ;

,

Jowisz gniewny na króla, wojsku straszn klsk 554. zada. Dmoch. IL 5. By gniewien na biskupa król. Biel. Anakr. 47. CzterOn tak rzecze gniewny Kr. 298. dzieci lat byem gniewien na ten rodzaj. Wrobi. 22G. 'GNIEWOSZ, a, ?«., gniewliwy, podlegy gniewowi, ber fl oft órgcrt. Pan Gniewosz, nie bardzo dobry musi by. Weresz. Beg. 124. Gniewosz, imi wasne familii Polskiej.

Kam.

A'.

dogniewad

zagniewany, Yind. vunsgnjevati fe--'wygnie-

zagniewanie,

wa si;

Eccl. riitEOApaiJTeAbHi, 3.ionaMflT.iiiBUH

TOsaoóiiBUu

prdko;

,

dziercy tiraz

czyli

Subst. rHtBOjep/KaHie

,

,

najia-

niezapominajcy

gnieiv,

najiaTOa.ioóie.

diti

se,

i,i,c;. niedok., zagniedzi dokon., Boh. hnizhnjzdjm se; Bag. ghgnjezditise; Croat. gnyezdi-

Carn. gnsdem - diti; Yind. gniesditi, gnjiesduvati, gniesdu delati; Sorab. 1. nedu, nezdo twaf u ; Boss. rHt34HTbca, rHiawj-Cb; Eccl. ratataroca {Eccl. srH-EicjHTH' osie; Slov. hnezdif sa inquietum esse, co sa tak hnezdi quid ita inguietus es?); a) gniazdo czyni, sa, ^ai Gdzie fanatyzm, zazdro bmicn, niftclii pr. et fig. SJcft gniedzi Tam pastwa osta si nie moe. Zab. 13, 9. (ciele, uciela). Niektórzy zjada zawzito w sercu swoim ku drugiemu niezdia. Zachar. Kaz. i, 215. (chowaj, kryj). Gniedzi si zaimk. niedok., ugniedzi si dok., a) gniazdo sobie niftclit fiii fi(^ Gnied si ptaki na drzewach, na skatin 9Jeft baiien. ach, przy domach, na ziemi. Zool. Nar. 215. b) fig. Osie, fi^ Mu^It niebcrlajfcn niificbcln. Bodaj si czowiek dobry w tych stronach nie gniedzi Bodaj tylko wygnaniec temi cieki jedzi. Kras. List. 29. kciku si ugniedzi. Jak. Baj. 155. GNIEDENIE SI subst. verbi, gniazda robienie, ba JJiflcn. Czas gniedenia si rH't340TB0be ^ctfjcit. Eccl. rHt340TBopeHie pnicjb nidificator. GNIEDZISTY a e peen gniazd »rtl JJcjei". Ruda skalista, obazgowa, gniedzista albo tisze

,

;

oz

cao

,

—

sa

,

,

,

,

W

;

,

,

czna.

Os.

el.

GNIENIESKI, Gnienieski,

w

e

,

,

5.

a, ie,

od Gniezna,

prymasem caego

»oit

®nefen. Arcybiskup

królestwa

i

wicerejeni

czasie bezkrólewia. Di/kc. Geogr. i, 242.; Boh. Hnezdnensky, Hnezdsky. GNIEZNO, a, «., Boh. Hnezdno, Hnezdo , miasto Polskie , niegdy stolica caego królestwa Polskiego. Dykc. Geogr. i, 242. ©ncfcn, »or 2Iltcr« bic

Warty

rzeki

zwa; snad od

,

;

.

,

11.

krzaka. Przyb. Ab.

Pochod, pod sowem Gniazdo. GNIJ ob. Gni. GNILEC, Ica, m., szkorbut, dzigna gnilizna ustna. Syr. Ziel. 156. bie iWmibfduIe, in ©corbut, ,

(Boh. hnis ropa otok , hnisowaty ropowaty). abo gnilec. Syr. Ziel. 564., Yind. vustnu sobna gniloba shuela ; [Yind. gnilz, gnitje gniune Yuste Croat. zazubnicza; (Boss. runjaKB listognoj = listopadj; czowiek peen zgniych humorów). Szkorbut nasi zowi (Sd)ar6o(I.

,

Dzisa gnijce,

,

,

,

W

Wod. 24.

gnilcu czyli szkorbucie, pi-

GNILIZNA.

jawki dobrze jest stawia. Perz. Cyr. 2, 131. y,

:'.,

gnicie, bic gdulni^. 5o/i. hnilina

1)

zhnilina, zhni-

,

Bosn. ghgniiad; Yind. gniloba, segnija; Ross. raiub , nopia , laa, Ty.x.iocTb, i3'xo.ib, rBiuyxa, thhayuiKa , TpynopimiiHa. 2) collect. Rzeczy zgnie faiileS lotina

;

,

3ciig,

GNIEDZI,

od

abo na miejscu onym na którym sie ptastwo dzikie gniedzi miao, zamek mia stan, abo i na nim orle gniazdo zasta by. Krom. 31. Nie od orale od pierwszego naszego lich gniazd w tym miejscu zagniedenia si, osad Lechow z czasem nazwano Gnieznem. Kras. Bst. 205. Tam gdzie zacztych Lachów Gniezdo ley. Petr. Hor. 2, 7. 3. "GNIEZNY, a, e, od Nie sycha jeszcze kwilcegniazda gniazdowy, D?e^ go ptaka Z koysnych czupryn drzewa, lub z gnieznego gniazda;

gnilcem. Petr.

nagniewa sie, odgnieiua si, przegnietua, rozgniewa, rozgniewa si, rozgniewany; Pochod,

Sze

mil ^anptfabt oon ganj fokn. Lech miasto postawi, i Gnieznem je

ocrfaulte

Próchno

etmai ScrfaultCB.

bani

oczy.

zbudowane

bd.

kie

GNIKA,

Sac^cii.

,

Gniki,

288.

zgnia,

rzecz

bdc gnik

plugaw

Pocz.

Pot.

a)

:'.,

i,

,

Leop. Ezech. 56, 10. (miejsca

1

ludz-

si wal,

co

pobu-

Dom

zy, domiszczko, gniki. obaliny. Cn. Th. 155. b) Gruszka zgnia, odleaka, cirtC teigii^tc hnilieka. Owoc niektórych drzew Sirnc. Boh. hnilice dugo nie rzeje niegdy si doley, jakoby gniki. Spicz. 121. Niech si nie kwapi gniek wybiera, az pierwej w somie dojrzej. Hipp. 22. Pod cudzym fig. tr. rzone. 3 Leop.).

,

,

—

drzewem

zbierasz gniki a za

GNILNY,

Zw. 115.

e,

owoce

gnioci

GNIOG

Chym. 540. bie

,

ci,

Yind.

gdulnip.

gnilost

,

Zebr. faulcn

putredinosa. Kruml.

zgnio),

(cf.

i.,

udajesz.

nabawiajcy,

Kiszenie gnilne fermentatio

macjcnb.

giiiilcn

a,

wiee

gnij

;

gnicie,

iai ghgniiad

Bosn.

Bag. ghgniiad, ghgniladina, saghgnitje; Boss. raiuocTb aMOar.iocTb, TpynoptxOBaTOCTb. Nasiona ogórkowe GNIY, a, e, cne ku próchnieniu i gnioci. Spicz. 22. part. perf., (cf. zgniy), bótwiay, fnul (ycrfault). Slov. hnilf;

s

gnilu, strognili; Yind. gni, gniu, gnilast, hncu; Carn. gni, gnyl gnyle Crotat. gnyil; Dal. §n'\o; Jiag. ghgnio, - ila, - ilo Boss. TpynoptxoBaTUH M03r.ihia. Kaza ci za gnie gruszki podzikowa. Bys. Ad. 25. (jakie darowanie, takie podzikowanie; jakie pomaga Bóg, takie Bóg zapa).

Sorab. 2.

;

,

,

;

GNIOT

ob.

Gnie.

placek nagnieciony. Th.

197.

tinka.

706.

Kam.

ciii

(s^nctling)

Gniolek,

—

ciii

§.

GNIOTEK, tka, Wod.; depstus

,

GNIOTKA,

i,

depstilius panis.

i, Cn.

gcfnctcter Siic^cn. Boh. hnemiodem. Cn. Th. makiem który si z robot jak gniecie. X.

placek

Gniotek

m., ,

bctl>

z

^Uader, irobler, laiiofamef

i

23feiif(|.

;

»

GNIP GNIP

Gnyp.

ob.

u,

cf.

Eccl.

[cf.

tn.,

,

;

gnuny), bdziecie

Dokd snem

Snulnip.

gaul^icit,

spa

lenistwa

dokd

gniusu [zbrodni, bezwstydu. 2] niedbalstwa od oczu serc waszych nie otrzecie? Smolr. Lam. iA. GNOI, i, i, cz. niedoh., zgnoirfoA, zgniym uczyni, robi eby co gnio, da gni, foiileit faulcn laffcn. Boh. hnogiti, hnogiwati hnogjm, hnogiwam S/ov. hno,

mom

,

,

gjm

Hung. ganejozom

;

;

Yind.

;

obgnojiti, gnoyt;

gnojiti,

Carn. gnojim; Sorab.1. gnojsch; Sorah. \. nojic, noyu; S/of. gnoiti , gjubriti; Croat. gnoiti; Ross. Bosn. ghnojiti rHOHTb , crHOBTb , yHaBoantb , j-HaBOHtiiBaib , y4o6paTb. Chopa, który si le gnaruje, budynek na swej osadzie najlepiej oddali. Haur. Sk. 49. gnoi U nas nietylko nie buduj w starostwach, ale jeszcze zamki gnoj. Per. Jak ten pas w ziemi zgni, tak ja zgnoPol. 2, 192. pych Judy. W. Jerem. 13, 7. (skaz. Bibl. Gd). Niezbonik zgnoi zhabi wszystko. Budn. Prov. 13, 5. Zbo;

,

j

i

e swe gnoisz, akncym nie dajc. Prot. 14. mu skpcze nie dajesz, gnojc skarby swoje? Jai.

Cze-

ib.

(duszc).

Gnoi kogo wizieniem,

§.

trzyma go

w

wizieniu smrodliwym

w

abo

wizieniu

az zgnije

,

10.

i

umrze,

im ©efiiijniffe faulen unb ocrfaulcn lajfen. Buntownika tego Bolesaw do wizienia wtrciwszy, zgnoi. Krom. lii. {perpetuo carceri mancipavit). Potym by pojman i w wizieniu zgnojon. Biel. t>w. 104. Gnoi ran wrzód = ctnen

,

do ropienia przymusza

akomy

Ma

20.

si (cf.

gnojca.

Cn.

rana {Boh. hnogi Vind.

citert.

fte

,

eitcm inad)cn

citcrn

,

laffen.

rycho uleczy ran, gnoi j; leczeniem wicej zarobi. Sax. Parz.

duszym

aby za

j

mogc

balwierz,

197.

Th.

zbiera

se),

si

eitcrfalbe.

citie

ropi

,

si

,

Gnoi

bte SBuitbe

gnojit, otiekuvati, heitrati; Hoss. rnoHica,

fe

Ecd. rHOCBHua zgnia gorczka). Na wrzód plastry przy-

kadaj a si sam zgnoi przepuknie. Gnoi rola nagnoi nawozi gnojem

Petr. Ek. 62.

i

,

,

—

§.

sprawia gnojem.

,

ben 3Wcr biingen. GNOiSTY, a, e. Sorab. 1. hownofmrodoyite Vlnd. gnoinu Ross. thoShuiI, rHOiiCTuH ; nagnojony. Cn. Th. ooll 9Mift, Siiiigcr, xoo\j\ gcbiingt. Na €n. Th.

yite,

to

;

zboe

trzeba

;

eby

,

nicy abo juchy gnojnej

rola

gnoista bya.

Peen

§.

gnojGnoi-

gnojówki, »oIl 9Sift[ad;e. na spód kad , a suchy nie dognojony §'. na wierzch. Haur. Sk. 50. Ropisty Ross. rHOCBa-

sty

nawóz na

TUH,

,

roli

—

Mocz gnoisty, to wierzbiczka albo gnoisty

rHOiicTbiH.

Wyki.

tioU

eitrig,

GNÓJ,

Citer.

oju,

jest

Sie. Sie. 162. hnug, hnoge ropisty.

liszaj.

m.,' Boh.

pus ropa; Slov. hnug; 5/ov. gnój, gjubre; Carn. gnui gnoi, klat, lainu; Bosn. ghnoj pus, ghnoj, ghnus fitnus; Rag. ghnooj, ghnus, ("ghnójniza. wrzódj; Croat. gnój , gnyusz gnój ii ran pus Nung. ganej ganeij gane ganezas ganay, ganaij genyetseg, genyedsegh; Bal. gnoy; Sorab. 2. gnój; orab. 1. nóy, noi, fmród, hówno; Eccl. mon, Bbi^aBKii, bu.\04Kii;

siercus

gnój;

i

Yind.

,

;

;

,

§.

ajno,

ostatków, Kluk.

Rag.

,

,

Zw.

ber Sotf;,

ju gni i

biiloga,

,

36.

,

bie

,

(Srcrcmeiitc.

poczynajcycli

Gnój

,

bydlcy,

Gnój jest wyrzutem pokarmu zwierzcego.

woowy,

balo.\ina, ber glaben, Slu^flabcti.

krowiniec. Gnój ko-

Vind. koinski gnoi,

77

koinske fige ermenove jaize, Gnój myszy, owczy, kozi bobki SKdufcfiJt^el, NB. Sowacki dyalekt na ivyraenie gatunko6d)affÓt^cI. we gnoju czyli tajna, ma szczególne zakoczenie inec, n. p. holubinec, kobilinec, kozinec, kurinec, oweinec, ob. Krowiniec, 'gobiniec; w Windyjsk. zakoczenie na ak n. p. golobiak, golobzhjak. Gnój, gnoje plur., §. nawóz, ber 2}fift, ber ©iingcr. Jest u nas powszechny po wsiach zwyczaj, gnoje przed samemi prawie trzyma oknami. Krup. 5, 14. Gnoje przez swoje gnicie sprawuj w ziemi kinienie. Jiluk. Rol. 3, 168. Koski gnój jest nad wszystkie gortszy. Haur. Sk. 29. Ludzie z domu gnój a my do domu. Rys. Ad. 38. (miecie, mierzw). Gnój nim tylko ju wozi do gnoju sie jeno zgodzi. Cn. Ad. 261. Stary do gnoju, "cho przedtym w boju. ib. 1088. Najlepszy gnój na rol, paskich stop lady, t. j. paski pilny dozór urodzajn czyni rol. Petr. Ek. 12. cf. w tym si polu dobrze rodzi, po którym gospodarz chodzi; cf oko paskie konia tuczy. uszne oddzielaj tfusto g. Gruczoki uszn, abo gnój uszny. Kirch. Anat. 50.; Yind. vushetna shauba, fmola is vushet; t)ai OCircitfcfimttls. Simil. Oczny gnój Slov. hnug w ojch Germ. 3lugenmater(e ski

nioyCL scelus summa impudenia. Croat. gnyusz fimus Ross. rmto^ecTb gnio, (cf.

'GNIUS, 2];

GNOJEK -GNOJEWISKO.

GNÓJ.

-

,

CfcrbedpfcI.

=

,

—

—

wo,

;

ko

suy

—

,

adj.

Slov.

ber Siter; ci,

—

okohnogny gramiosus. Gnój w ranie, ropa, Slov. hnug wredu; Hung. genyetseg. §. mie-

brudy,

wyrzuty, propr.

Rzadko kiedy który bdzie pochowany.

wziwszy

z

Kiok.

et

fig. 'sOiift,

Baszów

tych

lepiej

Se^rig,

Sot^.

ni w gnoju

Sam on ndznika

Turk. 99.

gnoju prawie Posadz go na ksicej awie. '§.' Groch. YV. 566. m^ bcm ntebrigfteir@tanbe. 2. Gnój, oja, m., czowiek plugawy, gnojnik, gnojek, ein SMtftfirtf. z

Sudzy, gdyby nie czuli karnoci nad sob, zpysznieliby, gnojami, uporncmiby si stali. Petr. Ek. 108. Zwykli szyj kurczy gnojowic, którzy od wielkiego spania zgnuOb. B. GNOJEK, ojka m., a) gnojnik, na gnoju siedzcy, mieszkajcy, fimeli incola. Cn. Th. ber tm 2Bifte fc^Idft. Gnojek ci "to, co w gnoju da si aresztowa. Jag. YYyb. E. 2. (cf Eccl. rnoeHMe-

nieli.

Eraz.

,

charak,

HHTuii, rHoeTesHhifi, riiycoiiMeHHTbiii eopronymus).

Czowiek plugawy, smród, Nasi

eiii SOfiftfiiif

,

—

§. fig.

•

2}fij^ammel (OTiftute^,

wani

najmici, smrodliwi gnojkowie. dziedzicznym usiedli na gowie. Zi~ mor. Siei. 229. Lada gnojek pastwi si dzi nad ydem. Pot. Zac. 96. b) Domak, domator, ber ntt ^iittcr Oefter.).

Nam panom swym

bem 7!.,

iDfen

subst.

|ieroorgcfrodieu verb.,

gauleiima^cit

,

tn

ift.

nabawienie

GNOJENIE, ZGNOJENIE, gnicia

Serfejen.

Sdnliiip

czyli

zgnioci,

ia,

bdS

Sposób, którym zwie-

w insz si natur przemieniaj, zowie si zgnozgnio, putrcfakcya. AV«/). 2, ol. Gnojenie ziemi,

rzce czci jenie,

gnojenie gnojna. GNOJEBoh. et Slov. hnogite; Sorab. 1. noyenca, kopicza noya; Croat. gnojnische gnoischc, gnojnik; Carn. gnojnislie; Hung. ganejhely Bosn. varpina , varpiscle , bunisctc Ross. riiOHiue; miejsce gdzie gnój kad, fimetum. Mcz. bcr SKift^aufeii , bte 2)?iftgruk, bte SKiftftatt. Osobne by powinny na podwórzach chopskich gnojowiska, eby si tamtdy ani jedzio, ani gnój roli

--nawóz,

baiS ®iiiigcii.

WISKO, GNOJOWISKO,

V'crbieiifteii

iinirbe

tu

er

—

Jn^reu

fpnterii

Ci

których

sama godno na kocielne dostojestwa wyniosa, chocia byli nizkich domów, najwicej kocioowi pomogli. Dobra rzecz gdy si to oboje zejdzie godno zacno; ale do kocioa boego mony pan a zy kapan zaraz jest. Sk. Zyw. 2, 123. Ociec aby pierwej obaczy, jeliby na kapastwo by godnym syn jego; abowiemci godno na wszystko nas prowadzi. Glicz. Wych. 0. 5. Honor gupich bez godnoci. Min. Ryt. 4, 9. Za godnoci aska paska. Rys. Ad. 77. §. 2. Dostojestwo, urzd wysoki, ciue 3Burbe, ciu Mjci 3(mt. Gocnocie, nie urodzie ma by dana. Cn. Ad. 261. Godno nie czyni zacnoci lecz jej powinna by nadgrod. Zab. 5, 49. Godno jest obyczajów odmienno. Bia. Post. 217. godno odmienia kadego, ale nieczsto w lepszego, abo Godno wynurzy, co si w kim i

,

i

—

dno

,

burzy.

Cn.

Godno z

Ad.

262 -

urzdami id

za

za dowcipami. faworami dostawa zabieganie, motylów za dostatkiem dobra

Eccl.

Itcrfoncu.

trzeba,

z

Wej.

czsto ani

paBHOuecTie.

Sze

Org. 25.

cnota

mutant cae. ib. za

nie

Godnoci sztukami,

ib.

humores).

Godnoci personami,

cnot, nie Godnoci

apanie, ib. Za szczciem godno myl. Rys. Ad. 77. Równej rangi

lad dworska Wydaa, ska.

honores

Cn. Ad. 263.

dostojestwem zaszczycone fictbete

(

a

familiami,

nie

godno

5.

mae,

zalecenie

t.

godnoci

Osoby

b)

czyli

6&rcuamte be= koni troch lepszych, liczna cze-

e j.

Pani Podkomorzyn.

collect.

si

mit

wali

godny

eiueiti

godno

Jm

GODNOSTKA

Podkomor-. Pan Podkomorzy ,

i ,

., demin.^

,

,

GODOWA

GODNOWIERNY- GODNY.

80

mah warto zasfuzka etn fleinc 5>erbienf, flctncr 2Bert^. Majc co godnestki w sobie, tak si ludziom udaj ,

,

godni. Petr. Et. 267. Jedni skromnie godnostke swoje wnoszc •GODNOWIERNY ob. z maJemi dostatkami. Dwór. A. 4. GODNY, GODZIEN, dna, dne (Boh. hoWiarogodny. dny, hoden dignus probus, magnus; Slov. hoden, hodny dignus, prihodny opus; Sorab. 1. hodni, hodny, pihodne idoneus; Bosn. zgodni, prigodostoiny; liod Croat. vreden; dni, dostojan; Slav. dostajan, vridan yind. ureden, saflushen, deleshen; Garn. uredn, {Cum. godne maturus); fioss. ro4nu!l, yroacifl }toh(b yr04HhiH, 40CT0UHUU, (Hero4Hui1 nikczemny); cf. Lat. dignus). g. 1. godny ku czemu, do czego, czego, w co, na co zdatny, zdolny, sposobny, godziy, godziwy, 'grzeczny, taU8= Z Rzymu blizko sto tysicy ludzi It^, qiii)i(tt, fi^ig. ku boju godnych wychodzio. Gorn. W. S. 5. Olbracht wcignJ do Wofoch, majc ludu Polskiego godnego do boju okoo omdziesit tysicy. Biel. Kr. 435. Miedzy innemi ralodemi do boju, wzici tez byli dwaj syjako do mstwa nowie jego onierskiego stanu godni. Sk. yw. 2, 197. Aby pierwej obaczy ociec, jeliby na kapastwo by godnym syn jego. Glicz. Wych. Doszed lat godnych na wojowanie. Paszk. 0. o b. fortelnie, jakoby byli wielce

wchodz

do dworu

,

,

,

,

;

,

,

s

i

,

Ucz si

Di. S9.

n.

Wych.

Glicz.

sza, ociec chcia,

i

0.

wicz dotd a ,

2.

aby za

Gdy

m

lat

godnemi si stagodnych do-

ma

yw.

posza. Sk.

184.

i,

maunkren 3fl^w eneicbt ^attc. Siostry królewskie najwikszym w wiecie królom w maestwo s godne. Gorn. Dz. 154. czego zasugug. 2) Godny ba

btc

fie

—

jcy na

=

co, wart czego, n)urbtg, mcrtb. chway i poszanowania. Cn.

rozumiem

Godnym go

by

Heretycy dobrego sowa niegodni. Birk. Obóz. 2. h. Twój zamiar godny wielkiej pochway. Teat. 47, b. Podobny obrót godzien jest pochway, ib. 14, 105. lobcn-Jrourbig. Ma min uszaTh.

i

GODY.

-

on

w

pierwsz par do taca, godn bogatego urz13,' 212. A godna WPana Dóbr. konsolacya, w jakim zdrowiu zostaje? Zab. 13, 198. A godny rodzic We Pana w jakim zdrowiu? Teat. 27, 35. To czowiek bardzo god ny. Ld. §. Znaczny, znaczcy co, »on adnej godnej mki nieraasz, ku Scbcutung, er^ebld^. dnika. Zab.

wiecznej nadgrodzie. Sk. Zyw. 2, 5&9. (któraby co

onej

w

porównaniu ku ). §. Niegodnym sie stayHe40CToaTHca. GODO W.\G a uje iiitransit. niedok., biesiadowa, fcfcmoufen. Boh. hodowati, hokwasyti kwaenj; Slov. hodugi, kwadugi, hodowanj znaczya

wa

Eccl.

;

,

,

sym

Sorab.

;

,

,

hostuyu

1.

,

po gosteh

schlatnuyu;

,

hoditi;

Yind.

gostuvati

ópaatHHiaiB, (Ross. r040BaTb rok gdzie bawi, ro40BaHie bawienie przez rok na jednem miejscu; He3ro40BaTS niewytrzyma roku). Za stoem jego godowa panita. Ryb. Ps. 39. Tacujc godujc, wesoe sobie piosnki zaczynali. 1 Leop. 3 Mticch. 6. Zawsze goduj nigdy si nie poszcz. W. Post. W. 2, 72. Przez cay miesic hojnie godowali, Wdzicznej uciechy wszyscy zaywali. Auszp. 92. Do kadego okrtu daruj wam po dwa woy; godujc czcijcie bogi swoje ofiarmi swemi. A. Kchan. 116. Raguel gody uczyni swej córce i godowali naprosiwszy ssiadów. Bia. Post. 198. §. 2) Godowa kogo transigostitife,

Ross.

bd

i

,

,

tiv.,

czstowa, gody sprawowa, Winem bdziesz gekn.

sobie

w

piwnicy dawno nacechowa.

Lib.

GODOWNIK.

Hodowa, nahodowa).

downik, kwasownjk. kwasytel swadebnice; Slov. hodownjk; skupjedez, gostuvanski bratez

tractiren

ciiien

mi godowa

S^mnu

a,

Yi.nd.

ciitcn

Które

Hor. 43. {ob. m., Boh. ho-

hodokwaan

,

/".

,

,

swadebnjk

,

gostenik, dobrojedez,

Ross. niipoBaTe.!ifc {Hag. godiscniza, godiscniciza ancilla); i) co gody sprawuje. Cn.

Th. ber

S^maugebcr,

gtcBt.

2)

go

na

Go

;

ber §od;5eituoter, ber

zaproszony

weselu.

;

Gn.

Th.;

na

gody.

Pie.

Kat.

im ^oijeitf^mou Wiod. weselnik, 95.

ber

§0(^3ett=

nowania godn. ib. 34, 12. ucrc^nmg^iinirbii]. Adoracyi godny Ross. noK-iOHaeMua aiibctumjemurbig. Nic godnego pamici nie sprawi. Tward. UY. 102. nic pamitnego nt^ta Denfiriirbiijc. Widzenia godny Eccl. 40-

gaj, ber ®aft be^ eiiicm Sc^maiife, befonber ^o^seitfi^mniifc, biesiadownik , który uywa biesiad rad patrzy, comessaGodownik tor. Macz. miejsce godowania, ber Ort, §.

Graec. diio&iaTOi, fc^cnrombig. Godny suchania Ecd. 40CT0c.ibimHUH, Graec. aiióxov(TTOc iiiraurbig.

le

Dziwu

weselny,

,

,

CT03opHbii1

,

,

godny

(^ocTOYUbHi Graec. d^w&avfia(TTOi, temuilbcni^iinirbig. Mówienia godny Eccl. 40CT0C;T0BHtift Graec. aiióloyoc, rcbcnlDlirbig. Ozdoby godny Eccl. ftoCTOStnt, Graec. diiojri^rt,^, ncrjicniligroiirbig. §. GoEccl.

,

—

Nie potrafi twojej cnocie godn 42. d, d 2. Zapaci mi, co suszna a godna bdzie. 1 Leop. Num. 20, 19. (co sprawiedliwo niesie, o Leop.). T?'. Bdzie jutro godny mróz; (Boh. bud tam zeytra hodny mraz naleyty, tgi). §. Godny, naleyty, ge^ortg.

odda nagrod.

Teat.

dny komu = dogodny, przystojny mu, i^m Ollfailbig. Trzej królowie upominki oddali bozkie, królewskie, odkupicielowi wiata godne. Sk. Kaz. 520. Staraj si, jakoby^by godzien panu bogu naprzód. Glicz. Wych. E. 4. g. 5) Godny, szanowny, znakomity, fcfc^f timert^ fdji^^ i

i

,

bar

,

ac^tbnr

,

Derc^rungiuiirbig

,

wiirbtg.

Eccl.

40ctom-

HOMecTHUM. Ten Janie Wielmony, co winien by,

wzi

i

,

mo

gcfc^maiift

W

tuirb.

kociele godowniku Pana wiewybranych. Sk. Kaz. 409. i

mao GODOWY, GODOWNY, a, wezwanych

jest

downy=

©cmouS

a

,

od

e,

godów,

biesiadny,

(Boh. hoJractameiit rozpustny); Garn. gostne; Ross. ópaiHhiB, 1104-

BiHeMHbiH,

=

[Ross.

,

.Cpo^jeit

-

.

.

roczny);

ro40Bbiii

Eccl.

cBa4e6HUH.

Do domu godownego nie wchod, by mia z niemi siedzie je pi. 1 Leop. Jer. 16, 8. Lepiej do domu aobnego, nili do domu godownego. 1 Leop. Ec. 7,5. Godowni gocie (Slav. svatovi). Godowne pochodnie taediae jugales. Zebr. Ow. 16. Po krzymie kadziono na ci biay czepek odzienie godowne. Hrbst. Lek. F. 4 b. (uroczyste wietalne odwitne eiit ^^fr^Ift'')- Godowne im rozdaj szaty. A'a?ic. Gd. 152. Jako tu wszed, i

i

i

,

,

,

nie

majc

odzienia

szaty

,

godownej?

godownego?

wszystek

Sk.

Leop.

Kaz.

Malth.

1109. (nic majc Rozdar 22, 12,i. 191. Godowy, §.

strój godowy. Ghroc. Ow. tyczcy si godów t. j. boego narodzenia SBei^iia^t = Ross. pwKecTBeHCKift. GODY, G. gód plur. Boh. hod, ,

,

.

—

,;

;,,

GODZI.

GODY. hody, hostina, kwas epttlum hod ho- festuin nativ. Chr., w hod w sam czas; ne w hod Pascha, Pentecostes. Sorab. 2. godi bohod swadebny wesele nie w czas narodzenie, hodna meszactwo stycze, hostina convmu»i Croat. - gód encit. kolwiek n. p. kajgod cokol,

—

;

;

e

'

•

;

wiek

gdegod

;

gdziekolwiek

=

zgoditi,

Croat.

;

zgadyam


godzin gada. powiem, choby

gmi^c

nie

—

i

maa

cz

czasu, chwiJedna godzina, kto jakby wiekuje. Pas. wiernie miuje Rokiem si stanie, nie miaa. Fid. 125. Nigdy jednej dobrej godziny od Teat. oi.

la,

ein

b,

G.

fleiticr

ii.

Bfitpimft'

Godzina, f'i>E

Stimbc.

i

ma

Tr.

NKA

I

- G

Przeszych waszych

O D Z

Warg.

—

godzina sia sprawi. Cn. Ad. 306. dzin. Papr. Ryc. 24. w boy czas Ross. 7Va^aco^HIlKl, Macowera; ein Stiinbtljen. godzinka upynie, to ju nie nasza. Rej. Zw. 103. (chwila, chwilka). Co godzinka na zegarze uderzy, to ju czas przemin, a co dalej to do kresu bieemy. ifr. 23, si. Glicz. b. adnej godzinki dobrej nie miaa, frasujc Wych. C ^, b. Heliogabal adnej godzinki nie opuci, aby by jakiej spronej krotochwili nie wymyli. Rej. Ziv. 102 b. Za godzink zejdziemy si u niej. Teat. 19. c, 30. Podpisz, godzinki mi tylko pozwól czasu. Teat. 1. c, 55. O godzineczko szczliwa. Niech czsto taki i.,

go

—

Godzinki kapaskie bywa. Groch. W. 389. §. 2). godziny kapaskie, pacierze, kocielne modlitwy. Cn. Th. Godzinki Panny Maryi- pacierze z nabni ©timbciigcbct.

boestwem ria.

do N. P.

ib.

«

Stiinbengcbcte jur Simgfraii

dlitwy,

5lfa>

Panny Maryi ksika zamykajca te moofficium B. M. \., Hi G^cbetluid) 511 bicfctl ®tlin> "GODZINNIK, a, m., zegar, einc libr. [Boh.

Godzinki ib.

bciigciictcn.

=

hodinarka 'godzinarka, hodinaf "godzinarz < zegarmistrz hodinarsky 'godzinarski zegarmistrzowski, zegarmistrzyni Eccl. 'godzinarstwo, zegarmistrzowstwo. hodinarstwj KHHra horologium, ob. godziny kapaskie). y.^tcociOBi. Wielk ten czowiek mia w astronomii nauk, i w Magdeburgu godzinnik uczyni. Sk. Dz. 893. Jan lepy wy,

,

,

—

,

nalaz godzinnik soneczny. Sk. Dz. 558. cinc eomietiu^r. GODZINNY, godzinowy' a, e, od godzin, ©timbcn = minutna. Jak. Mat. 1, 62., godzinna §. 1. Skazówka Croat. Yind. vuren, vfakovuren; Sorab. 1. tundiski; vurni, vurudug; Ross. 'lacoBufi; (Rag. godiscfni; Slavon. roczny). §.2. Godzin trwajcy, cillC ©tlin= godisbnji .

i

—

=

be laiig,

Citic

etimbc

baucriib.

Po godzinnej pracy dosta-

na plac, gdzie niegu nie byo. Zab. 15, 121. Móg o kruszcach godzinow przecign rozmow. Xiadz. 5. Po godzinowej nauce juewano. ib. 156. g. 3. Umys albo niestateczny. Fred. Ad. 94. n.'ailtdinut^ig. godzinny

limy

sie

,

'GODZINOPYNNY,

a,

e, poet.,

godzin

pyncy,

ir

cine

— ,

,

GODZIWE

84 6timbc

- G

O G RAB

I

GOGRABSTWO

A.

niepomna wanych Rzesza prónujca Godzinoplynnych sJuchala potoków. Nieme. P.

jltepenb.

,

'GOGRABSTWO,

lii.-

Szczerb. Sa.v.

GOB.

-

a,

wadza go-

«.,

grabska, iai ©augrafeimmt. Szczerb. Sax. 146. ugoi dok., Goiwa fre(ju., leczy p. 118. GODZIWE, ego, n. subst. rodzaj danniczy w przy- GOI, i, i, cz. niedok., zewntrznie, ^cilcii, oii^crli fiirircn. Roh. hogiti zhogiti, wilejach ksit naszych. Nar. Hst. 2, 86. (cf. godne), hogjwam Slovac. hogjm; Sorab. 'i,, gojsch ijsch; Sorab. GODZIWO adv., 1). godzi si, ciiie cl)CmoliflC ' 3lbGnI). hoju liowiu, bowiem; //«n^. gyógyitom; Hebr. 1. howu wolno, crlniiDt, ocrijómit. Ach gdyby czowiekowi byo to

widoków,

,

,

;

,

godziwo, Ujrze moje ozdob, moje posta yw. Zab. Cale przystojno 2j. Susznie, rc4t imb Mllig. 6, 177. godziwo jest, z powodu samej powinnoci, przyjació i by obroca. Pilch. Sen. 142. Nieodziwo jest, wydzierstwem -ly.^ Pilch. Sen. list. 2, 1S7. GODZIWO, ci,

przyzwoito,

i.,

bic 5lnPmibtgfcit.

hodnosc;

Sorab. 1.

—

{Ross.

,

itti;

gooj

j

Croat. goili

Teat. 54.

rany.

uczciwo pozwala?) Aby ksig Sowiaskich do naboestwa godziwie uywa mogli. Stebel. 1, 21. Oppos. Niegodziwy, nie(aby im si godzio uywa).

GOJENIE

czy

—

godziwie niesuszny, nieprzystojny, nikczemny, fatalny, mizerny niesychanym sposobem, iiiigcrcct)t f(^Icd)t, fatdl Teat. tllfaill. Niegodziwie te namiewasz si z niewinnoci.
ftc

ciasta

kratkowego

(cf.

androty),

Whd. md}

Dudz. 58.

ahjcfalleiicr

iai

Sliitlie.

Cb[ttiuipfc(;cil,

—

Grossus,

bev

go-

ia

,

leczenie, ba^

bn

ob.

Gogota.

,

e

miecku gc^cn jest chodzi (lecz ob. ®au 91 big.) a Graf znaczy sdziego; ztd 'gograf jest jakoby biecy a prdki sdzia. Szczerb. Sax. l45. Gograbiowie do prdkiego osdzenia gwatów bywaj obierani, ib. 147. 'GOGRABSKI, ie

,

verb.,

jej

Boh.

recipr.,

Boh. hogiledlny;

^cilliai'.

Perz.

508.

Lek.

Wod.

gojenia.

Boh. hogeni

samo,

jest to

bic

,

zewntrzne

Nage

.Cicilimg.

prdkie biegunek Gojenie si, ba $eil»

co

i

§cilen.

Pochod, dogoi nagoi ogoi, pogoi, przegoie wygoi, zagoi, zgoi zgoisiy zgojony niezgojony. Boh. hogecy lekarski; Slovac. hogitelna zelina salutifera herba; Boh. et Slovac. hogi; Hung. gyógyitó; Sorab. 1. howef; ,

,

,

,

,

,

Ross.

ncut.iiiTe.ib)

=

cyrulik, lekarz.

—

howerski cyrulicki; bowerstwo kunt liowena cyrulictwo; (cf Rag. goitegl Boc/i. gojitegl educator, fem. 1.

,

;

gojitelica

GOLA,

i,

z'.,

educalri.c,

golizna

,

nulriz).

miejsce

goe, otwarto,

SlTlC,

bfl'?

citt

Pagórek cienia nic mia adnego, atoli on siad na tej goli. Olw. Ow. 595. Zdybieszli jelenia, sarnusi na goli, Zaskocz mdrze, psy zasad, tak majc po woli. Bielaw. Myl. D. o. Na goli co ley otworzycie, na widoku, na goej ziemi. Dudz. 46. c licgt frcsj bn. Na goli zostajc bez wszelakiej krajowej obrony. Tward. W. 0. 2, 55. Bolesaw ysy zastawi ziemi Lubusk, która jeszcze mia na goli, margrabiom Brandeburskim. Biel. Kr. 144. (czyst, woln, od dugów nieobcion). jeli leFig. A tak przecie trudno ta zostaje na goli Petr. Pol. 256. piej mie jednego rzdzc, czyli wicej. Na goli na jani go postawi. Budn. (t. j. uatwion). Cyc. 66. (cf jak na doni, na jawie, na wietle). GO.B', bia, m., (Slouac. et Boh. houb; Hung. galamb; howbace fanc; Bosri. Sorab. 2. golB; Sorab. i. holb frci}Cr,

offciier

Ort.

=

od gograbiego

,

Yind. golob Slavon. Croat. Dal. gohib golub famiz Garn. golob {Carn. golub mustegolobni famez columba); §. 1. bez la piscis); Ross. rojyót cf. Lat. < ptak nalecy czy gobica rónicy rodzaju czy pospodo rzdu wróblego. Zool. Nar. 225. btc Jailk. samiec z samic na przemiany siedz lity yje w parze, gatunki kruna jajach. Zool. Nar. 225. Rozmaite ich ;

;

,

iego, w., z Niem. ber ®aitgi'af, sdzia powiatowy, ber 8ailbf^flf«rid)tCV ; Nie zewszystkiem prawdziwy jest nastpujcy wywód: Gograbia rzeczony jest ztd sprawy prdkie, a jakoby biece sdzi; abowiem po Nie-

,

,

iipcrlid)e iftiinrcn,

,C)cilcn,

wstrzymywanie.

gojono

subst.

n.,

,

et Rag.

'GOGRABIA,

a

GOI SI

i

golaka, gauszka, owoc na drzewie do-

goki figowe. Mcz.

•GOGOTAC

nie radniej jest,

,

GOFRY, ów, plur., gatunek 28affdii; Fra. gaufre.

GOGOKA

Aza

Rag.

prdko go-

i

ugoi, nili jakby si

Niegoisty, trudny do

wrzodów gojenie, merbcit,

Fig. i

548.

Gn.

Slouac. hogitedelni.

(Croat. vrachitel;

nagodzi

—

atwo

i

; leczy si zewntrznie, ^eil Rana taka trudno si goi. Ld. GOISTY,

^eileil.

Sorab.

sie,

które

,

Sorab. 2. iisch

hogiti se;

15, 11.

nagadza

nulrire, saginare, educare;

B. ii.

c,

Sen.

Pilch.

28, 157.

da,

,

Zna zióka

szuka, jakby krzywd zatrze

zemci.

dzi,

fove7'e

•

rozkosz).


{. Wenus ma syna golca, "lada któPowiedz, dobry posag mamy, GOLIASZ GOLIAT, a, m., sawny olbrzym Filistyski, bcr rej zapaci. Dwór. G. 2. vid. Dawid porazi Goliasza. 'iF. Post. W. 317. Ale takiemu golcowi nie damy. Bratk. T. 4 b. aiicfe (55pliat^. majcy, ciii laliltopt- StaGOLIACKI, a, ie od Goliasza, olbrzymski, ©oliat^^:, Gokiem. 2. ysy, Nastpuj na obozy z okrzykami olremu golcowi. Kochów. Fr. 67. Prokop Golec, Basus. Dtiefeii', riefciininpig. brzymowatemi po Goliacku. Dirk. Ex. 2. GOLEC, a, eje, netitr. niedok., ogoHrbst. Odp. yy i. le dok., n. p. Miejsca, t maci pomazane golej; dla- GOLIBRODA y, 7n., brodogol, golarz, cyrulik, feldszer, co tego jej uywaj gdzie chc wosy traci. M. Jrzed. 390. brod goli, barwierz, bcr Siirtfrfierer, bcr 55ar6icr. (Boh. Sorab. 1. hower; Carn. bradobry^z, goym si stawa fn^l rocrbcil Boss. ro.itib oro.itit. holic, f. holieka Czekaj Panie bryvz britbar; Yind. britvar; Bosn. briac). 'GOLEMY, a, e, Boss. roj-fesibiii bardzo duy, fcin' gvpp. U GOLI czyn. niedok., zgoli, golibrodo. Teat. 16. c, 28. nóg kostki z golemym gruczoem wypite. Zebr. Ow. 214. immodico prodibant tubera lalo. ugoli, ogoli (/oA-.,§. 1). goym czyni, obnaa, zdejmowa wosy lub brod brzytw, fnbl iiind;eii, feaarc lycijnc^tnen , i., (Boh. et Slorac. hnatowa kust hnat (cf. holenka, cholewa); Bosn. gohlien, gognat; Boh. liolen f^ccrcit mit bem 6d;eeniie|Fer, Darliiereii. Boh. holiti, holjm, bregi; S^i'ac. holjm 5ora6. 2. golisch ; Yind. briti, gljen, ghgnal; Rag. goljen goljeno, goljenak, (goljenka brjti tibiale); Slaron. golin; Dal. golyen, gnat, cziv od golebrijem pobriti, pleshiti; Carn. bryti, bryem (brytne, bryvne lonsilis), goliti (Bag. guliti, oguliti, izguliti decortina; Croat. czev] nona, czipel, gnat, ghnat, cziv od goobriati; Slavon. obriati, obricare); Bag. briati, briciti lena Sorab. 1. pidel (ob. Piszczel); Sorab. 2. gila (ob. podkolenska zieu, kust csiti; Croat. briti, briem, (Croat. guliti decorticare); Dal. Giczel) Yind. gole, golainu Hung. beretvlom Bosn. briciti, obriciti, briti, briati; od kolena do pet; Carn. goej nu; Boss. roJCHb, óiipiosciscjati, osciscjati, (Bosn. guliti, izguliti rellere, stirpius nt^iih, roaa, (rwcHiiiuc cholewa), 6epuo; Eccl. auctt, ctirahere) 36pnTb sópHNada tibiae pars, sola Boss. rO;iHT ópiiTb 6ptio ntrih, Oepuo, n.iiocHa ;i04biuiKa. (Hebr. cbj galasch cute conlecta. Baib, (cf. brzytwa); Eccl. ópHiBimi Rura wiksza nogi, albo gole, Cn. Th. midzy rur udow a nog; mniejsza zowie si piszczadetondit; Arab. Sn nudait pilis). n. p. Dzi pierwszy Jastrzbek /iz/co coliimbarius, od innych gobnikiem zwany. A7«A-. Zw.2, 505. bcv 'iail['Ciifalf. ob. Krogulczyk. §. o. Który gobie chowa, koo nich chodzi, Boh. et Slorac. holubar goebiarz; Yind. golobar, golobinjar, golobnjak; Croat. ci Bay. gohihar; Hung. galambokkal bano; Boss. ro.iy5flTHiiK-B; ber iaiikuwdrtcr, iaukiibnltre. Boh. hobiniec qu.

v.

§.

2.

,

e

= .

,

,

s

i

—

,

,

GOGOTA

i

,

—

gow go

,

,

,

,

,

;

,

;

,

GOLE

i

,

,

,

,

,

,

;

,

,

;

,

;

;

,

;

,

,

;

,

,

—

k.

ba cr|'taiib alu ©liict.

Gdyby askawa furtuna Co bez brzytwy innym strzydz swe zote runa Mvm yczeniom po jej 8, 121.— §. 2*). Goli owce strzydz, {Boh. ,

=

Rad. Ad.

goli.

8, 52.

BM. Gd.).—

(strzye.

a

mi

bdziesz zboe

Gdy do gruntu;

,

koca

mit

Goli

5).

—

Mio

—

,

al'.

Temu

nie

dostaje

palca,

nog ugolono. Gil. Post. \oO. (ucito). — §-0j! Ichmo we.\larze dyabelnie teraz gol pienidze. Teat. i, 18. owi, garn, grabi, zdzieraj, fie fifd/eit @elb.

drugiemu ci

5.

—

ciao

§. Fortuna z cnot zawzdy z sob burd maj, a pewnie trzeba mdrze goli, przy którejby tu zosta. Rej. Zw. 121 b. Tu wierz mi, i trzeba mdrze goli. ib. 56, 4. (obraca si, kierowa si, \\i} flug tciiebmcn). GOLI

eiti

o-

rbfIecE O&ne ®xai. Boh. rab.

2.

golina

;

temcni.ste; S!ovac. pleina; gholka; Rag. golet; Yind. goliima; Carn. Bosn. golotina (Bosn. golica cjun • czon) Ross.

ghula

,

;

rojiisiia, npera.Tinia, ro.iiiKTb

faMer

miota

otarta

,

;

oóciiBOK, iio.iUHa, no.iocTi), (Ross. ro.iima gatunek powierzchnich r,

ber

\oIbeit=

§.

Goka,

ostka.

w gok.

plagi

Kam.

A'.

W

ailf

goo, fa^I,' I'lof. posi gokiem na dnie klatki po-

adv

ywno

,

Mscr. kowa.

,

,

,

gaiijc

eiiic

Woi.

5fote.

Goka

g.

uderzy, bi, ci, mówi ani sowa wicej

eiiieit

Ossol.

Str.

w

Carn.

ajjricare,

gulili

ado.

goy;

adj.

go

goo

kto

nosi.

W ani

ota. Jag. Gr.

wybiey,

fdlaijcii.

Nie

goln

nakryja,

ale

/I.

ma

i

CiltHopt,

falil,

we rzodku

a

Bw. 51. (bez nastanowi wiary, chocia Twór. Ok. C. 5. (cf. ksidz to tylko z w trumnie oba goo siedz pan go5. (nago). Do boju onierz nie goo

Wosy

przykrycia).

,

ad. dok., pal-

>,H'r)'efecn,

rojbio, nojo;

goo, Niemasz obrusu adnego. krycia

ósmka dzwon-

,

ie,

rerherare.

Ross.

koo Serwetami

Stó na

arm.

§teb

grze

,

od ucha prtem. 5. Walnem szynk o ziemi; dyabe ja podsamo un czoo goln, a guz wyskoczy, ib. ale

,

niósszy

we

,

GOLN,

>id)cllciiadjt.'

n,

Star.

nie

i

,

zbroje

i

or.

Star.

Yol.

D

(nie z

5.

go, prón,

bezzbrojn rk). Byo przy nim zawsze chudo ciasno goo. Wyb. Kulig. 49. (ubogo). BIODRY, a e gole biodra majcy, bez portek goodupski O^MtC $ii[cit. ida, a pozad ak goobiodry Sypie z koszyka fioek modry. Zab. 9, 533. Zabt. GOOBRODY ,

GOO-

,

,

,

,

,

adj.

Boh.

et

siibsl.

P^iiddrtiij

,

GMattlutrt;

ciii

golobrad, gomladeYind. golobraden, (Yind. golobradnost

lobradaz; nishtvu

golows, bezbrody,

Slounc. holobradek; Rag. et Bosn.

et

,

'goobrodo,

--

bie

((ogooci

czyn.

niedok.,

ni,

entbioficii,

Iiiliartigfcit).

dok.,

v.)

q.

GOOCI, goym

oijnaa,

i, i, czy-

Wydziedziczenie brata racz go bczecnyni postpem goocie. Ti^i. iS. .)/. 49. Caa familia nasze postpkiem tym ze st^Jy gooci. Teat. 50. b, 129. (o6." Dziura"). GOODUPSKI, a, ie, goobiodry, nagi, saiis culotlcs mdtat--

faH

Wac Pan odwróci,

madicii.

I

nie chciej

,

Wi-

GOOÓW,

-Rcs- óeauiTaiiHbiS.

GOWY,

a, e, fa(tlfopftij gologlavazh; Carn. gologlav, dus, ryba

{oppos. ])orolina),

Dano mu

Gokiem

Syr. 927.

(Sraimcii,

593. (cf. 5o/i. holka holcika dzieweczka (cf. goleniec), holika grossus). g. Goka, giika muzyczna nota caa ma w sobie ogonatek dwie. .Magier.

gorzae, wyprzae.

Tli.

p.

—

cztkach ptakowi

wosy);

Gn.

ma-

nie

jakie golizny

129.

5,

ofiiic

wsatka,

oppos.

t f d).

i

Rol.

Kluk. 58et|icti

sypuje. Kluk. Zw. 2,

si recipr., brod sobie goli, fic^ DarMcrcii, raficrcn. GOLIZNA y, ., miejsce goe, szczególnie, goe pole, wy,

m

n.

,

331opeil.

si

bd

i)iet)e

goe ben

s

jeli

,

bcr glattc

lU' o

'J.t

piesza).

(bd

mit ciiicm

gnliza,

ifciftCll.

kach,

Przy

mi gadkiemi bez oci. Carti.

k

podobiestwa nawet do

44.

pugiem przyora. Haur. Sk. 28. Ani zboa, ale szczere golizny widzimy po tych Wod. 7. GÓK.\, i, i., pszenica z kosa-

ani

górach. Pelr.

Iat)I

nie bdziesz goli zie-

,

fte

owoców,

Fig.

ziemi z kwiatów goli. Hor. Sal. 257. Gdy tak niemoe dopomódz miosiernie ze szczcie nas goli do wyjcia z niedoli. Trb. S. M. 85. Za jeden nocleg musi tak zapaci jak gdyby cay tydzie sta; oj Goli goli bez myda. Teal. 28. b, 6. zdziera). Pan Bóg bez myda. Gemm. 91. A pierwszych §. ostatnich jednym golc ciosem Usa ziemi miertelnym zwycizca pokosem. Hor. 'i, 289. Kniai. koszc, er mcilitc

mchem porose

GOO

kwilo

i

Buff'.

Sta.

Zab.

pola twego

,

golizny,

jce.

woli.

te ubogim. \V. Levit. wyyna). A-

zostawisz

ale

19, 9. (nie bdziesz do

W

si pewne

8.

ryb.zusk noem obnay, ctncil gifdi fd;iippeil. 4). (jooci, ogoaca, goym czyni, obnaa, etltlilofcil, madjClt.

golinie

Daa

Baranek milczy przed tym, który go

ber St^cerc gcfdiorcn.

Kurzenie tylko w przestronych puszczach na opodal od drzewa pozwalaj. Haur. Ek. 162. porzód zaraliwych bagnisk na ziemi wyszej szerz

kawiczek).

goli,

holiti),

87

,

V('/iiiii, jajciib, 3ngb Ogary, z dobremi gosami. Haur. gocze psy maj by prdkie Skoro on gocze roz|tcfilmiibe. Sk. 540. C:inir'5I>iiiibe puci ogary Naszczwa zwierzyny, nabi bez miary. Chroc. Ow. 47. ob. Brzesznik. (Croat. kopov). Psy rozswoowiec, póki ruje i gocze ogary. Chroc. Luk. 118.

tyczek

194. Ross. roMOiOHt, roMOsa niespokojnik.

A NY

1

,

i

,

,

,

Dz. 6.

iit

bev Jlifllicrriifitng

'GONIASY, ów dowanie, to

i,

Teat.

{Boh. honiti,

niedok.,

cz.

i

Sasy.

haneti, hanjm, hnati, Imal, zenu,

honjm; Sorab.

(ob.

gonisch

,

go-

przela-

Tandem

3jerfoli]eii.

,

Bóg wie,

partye, goniasy. to

|*ferbe

biirtfi

si na wycigi

i;eruiiijn(3eii

Francuz,

to

bai

m., co konie u

a,

ber bic ©óvc!pfcrbc (iiitltiW.

gonienie

plur.

,

umar,

Piast,

GONI,

ber ©ópcItrciOer,

ipedjfelfeitiijCB

tedy król

GO-

gonitwianej zbroi.

GONIARZ,

Tr.

gctrickiic ftc&ejciuj.

niami pogania,

w

,

dwignia górnicza, przez konie obraca-

i.,

i,

—

by, Wyb. honjm, honjwam, kto nie

145.

45,

Gna,

on)

;

ganasch, gnasch

Slov.

zenu, enom fta^. gonitti; Croat. goniti; Sorab. l.honic, Yind. gonit, gnali, boniu, honini hnac, honsc, hnal honif,

2.

,

,

;

;

,

gna,

gonem, gnati, gna, shenem rOHaib, rnai; Eccl. niSTii, roHio, weny;

shenem;

Ross. roHiiTb, cf.

Graec. y.oria

ciga, pdzi lindijagcii, ti,

Carn.

poditi

,

iiadifetiCii.

ceapnBaib,

cf .'pllllb, cf Syr. ~IV). |. 1. by go uapi, docign, jageit,

y»id. napojati, nalouaiti,

derviti

fe,

ko,

cf.

za kim,

,

naperganjati

ccopnTb;

Ecel.

ni.iTH,

Gwatownika na

pojali

,

gna-

Garn. dorvim; Ross.

;

roHio,

^ocuiraib,

wieym

uczynku gow gonieniu pojma go nie niono ci za co go gonili mogli. Szczerb. Sax. 181. Przed czem dzi uciekasz, jutro sama za tm bodziesz goni. Teat. 10, 54. Gocie ich co najrychlej , bo ich dogonicie. Rad. Joz. 2, 5. dogoni go na górze GaGoni go przez sicdm dni Zbiegowie lkaj si, cholaad. Rad. Genes. 51, 25. cia za niemi nie goni. Zafi. 7, 219. Kossak. Tak biega, Z kojakby go kto tu na karku goni. Zab. 14, 55. niem pierzclina wiatr po lesie. Alb. n. Woj. 4. Zby mc goni wiatru po ulicach w nocy. Teat. 21. b, 6t/KaTB

3a KtMt.

,

;

,

;

i

goe

go

tego, 14. (eby si nie wasa, nie wóczy). Nie Goni za sob wysiki co sam ucieka. Cn. Ad. 597. si pitami. Cn. Ad. \, 286. er ^nt SciSató gcitoimncn,

(da

drapaka).

W^alczmy,

gimy,

Gonicy

Eccl.

mier gomy

rOHiiTe.ibiibiii. ;

ale

dla

—

§.

ojczyzny.

Fig.

Zab.

;

GONI.

GONICIEL-GONIONY. Syn zbywszy si ro-

12, 177. Nagi. (szukajmy mierci).

stray

dzica

W

go go

Swoim si poway

(y

48.

z bastyli.

Tward.

rk,

na swoje

dunicy

prawem

goni polem.

swoim dworem). Cikim Jam sw niewol wyrwaJ

gonili.

Zab. 13, 249. przeladowali,

tOlt

OCVfoIfltCtt

fic

mit aUct ©trciigc bc§ ©eridjtu. Krewny powinien krewnego goni w sprawie o zamanie pokoju. Szczerb. Sax.

m

odkazowad od Zony cudzolonej móg jeli jej nie cbcial na gardo goni. Sekl. 20. (na 227.

—

siebie,

mier

wystawia). Jedna trwoga drug goni. Paszk. Dz. 44. (tu za drug nastpuje). Ju jedna drug przegustem kwiecia gonia. Zab. 12, 297. pychem stroju Gawdz. wycigaa przepisywaa fie iiicttcifcrtcii mit etiian= Ju nie wida we wsiach by moi rodacy Gonieni ber. byli nad przepis do pracy. Zab. 16, 542. przypdzeni, co fortun lepiej soUstp' tym nagleni nilOCtvicl'en. Yerb. Mcd. bie goni. Morszl. G8. (sobie owi). §. 2.

oskara

,

i

,

,

,

,

,

Goni

dy

spiesznie gdzie

-.

j^tiijagcn,

rcniicn,

moljin

,

reiiiicii,

brtriiad)

—

ciicii

fiiujcit.

,

CtlcllbS

ftrcBcii,

(Ross. roHSHyrt,

yótraib, ótrciEOMt cnacaibca, uciec). yótajaib , yre^ib pierzchn oynTii roiih^^iimiH Do piercienia goni. Groch. W. 488. Pot. Jow. 2, 25.

roHsaib; Eccl.

roiiei^iiTH

,

,

,

,

—

Na ostre goni potyka si mi) bcm 3{ingc rcuitcn. kopi. Wod. fdiarfe Saii3cit lircdKit- ci" Scfiarfrcimcn Cal= goni na ostre w goczej Królowie z Xiciem ten.

pokoni.

—

na ni, ni si jej Tylko oczami po cianach goni. Jahl Ez. 209.

Gorn. Dz. 6.

zbroi.

=

Nie pojrzaJ

—

poglda cv licfi bie Sluijcii tinib Iicnimfcl)ii'cifcn). zaawia mAj Ctlimji rillGCit. Goni g. fig. Goni na co owi na guz zadziera. Cii. Th. Zygmunt na zwad (dziko

,


i|h, CKopoieya, piiCTaicjb, KtcTbiiHK Lekki goniec sprawi tego nie ci>o(»OTeYbi)b. IcOAbijb Haur.

dni.

Sk.

,

;

,

;

;

,

i

,

W

,

;

;

,

,

trzeba byo posa wielkiego tam posya. Tiuard.. W. D. 2, 155. Smak. 14. Posany Mocki gocem z t nowin. Tward. W. D. 2, 116. ali Soiirtcr. Przybieg goniec z Hiszpanii. Nieme. Kroi. 5, 85. Przysa mi go-

móg;

ca.

Teat.

soca

,

45.

—

Wyb.

102.

d,

róana jutrzenko

;

Jue

to

Gocze zotego

fig.

w

chatki mojej

zaj-

rzaa okienko! Zab. 1, 177. Nar. f^orMi, (Silt»ote. Gdy swoje goce pomknwszy soce Ju na sam nieba wybiego rzodek. ZaJ. 11, 264. abi. (bieguny swoje, ruSyr. *g. Szed za ni jakoby goniec. 5 Leop. maki). 14, 23 (ladownik. 1 Leop'., goniciel , cigacz, SJa^ftfeci:).

—

GONIENIE, fefecn.

ia,

)!.,

subst.

verb.,

GONIONY,

a,

e,

partie, perf.,

gdzie jeden drugich ciga. fdjcfpicl,

§aic()eit

(DicHmrf,

razów jednak kilka Cho odmiany 3. nione w szczciu

w w ,

J. iii

ba

ciganie,

Boh. honba; Eccl. roiibóa,

Sagcn, 3taC= Ross. BUÓiiBKa.

roiiKHiiie;

1) cigany, Kchan. Dz. ^*ve:ij5cn).

gcjagt.

2)

269.

fig.

J

Gra,

bai §i:=

ucieka,

tym gonionym oberwa. Dwór. H. lubione. Lepsze gorzeczach

ni

s

mienione.

Jag.

Gr.

E

b.

Ty

hospita tu gonionego wod, ego in undis. Zebr. Ów. 142. b) Taniec, erris' erras gdy dziewka na Milej patrze, eiii hiftitjcr huriuyr Inir,. Ni kiotly gonionego z golecem tacuje. koniu harcuje Dawno to u cielca kara bóg oneM. Biel. S. N. 19. go , Kiedy okoo niego te szli w gonionego. Rej. Wiz. Umys stateczny 162. (tacowali koo zotego cielca). a "wspanify nigdy si ukaza nie moe, jedno w rzc-

gocia

ldem

,

ja

gram

,

,

i

12'

;,;

GONIPIENIADZ

92

.

GONT- GÓRA.

GONKA.

-

w 'cenarze, ani w go- GONT, u, m., GONTA, y, i, GONTEK, tka, m., zdrobn., Boh. et Slov. syndel, indel; Hung. sendely, sindel; okae. Rej. Zw. 86 b. Pewnie Croat. sindol; Bosn. scimla, scindra; Bag. scimbla, darw 'cynarze, ani w gonionym albo tacu szalonym, nic Carn. shinkel, shkodla; Yind. krouniza, vene plocce si tam nie okae. Weresz. Reg. 144. G0NIP1ENI.\DZ a, czach przeciwnych; bo pewnie

nionym,

si tam

nic

nie

;

,

lakoraiec, ciit ©clbuiiijngcr, CTonipieniadz odrzvskóra. Licliwiarz

liczygrosz,

m'.,

liczykrupa,

cin

$al'|ud)ttijcr.

,

,

W. Post. W. 2, 568. GOMTNYA, •G0>;BA, wód ubieganie si do mety, baS SScttrenncii

., za-

y,

Boss. ro-

;

,

Croa. zdervganka gadka zagadka (disl. Vind. gunitva kalische Gonitwa komi Eccl. KOHepnciaHie Dal. gonitka id.). Konia, co trzyma! gonitw czas dfugi Eoss. CKaMKa. Puszczaj wolnym na omaslne smugi. Zab. 15, 293. gonitwian). In(utrzymywa zaszczyt gonitewny, prochów Olimpu nych to bawi, by w gonitw^ie sami zakopceni dymie, Rozpalonemi w biegu kol osiami. Nie Carn. derkanje;

pnciaHie;

HHTBa, roHbóa,

=

,

,

,

saw

W

tknwszy mety, zwyciezkie swe imi Przenoszc z chwanad gmin ludu mnogi. Midzy rzdzce ziemi wnie-

l

li bogi. Hor.

Koby.

4.

— Bywa

SRitlijreimc:!.

cz,

1,

ze jeden

w

to

drzewem

bdzie

Gorn. Sen. 555.

ranny.

ba

winia o jaki uczynek, on

gob

wywodzi

Gonitwa do piercienia, bo5 onej gonitwie na ostre za tarprzebity,

a

mao

drugi

Gdy kogo obalbo ostr

ganjcnbreeit.

si chce szrankami

,

szieplenka, skodliza

schinel

2.

Sorab.

;

deskiza, ziepotnik,

,

schindel

1.

Sorab.

shintel;

Boss. roHTi, rOHinna;

;

scandula; Ital. scandola; Gall. echandole Lothar. chondre; Ger. bic (sd)inbcl; szkudfa, deszczulka dranica do pokrywania dachu n. p. Dachy pokrywaj si te szkudlami czyli gontami dbowemi, a zwyczajniej sosnowemi. witk' Bud. 225. ^Gost. Gor. 121. Suchy gont najprdzej si pali. Gaiv. Siei. 566. tysicy lat, a Lat.

;

,

Pi

i

jeszcze,

si

rzek, adna gonta

tak

z nieba nie spadla,

ani

która gwiazda naruszya. 5A. Aa:.. 518. Gonta, szku-

da.

Róno

835.

Yolck.

midzy gontami

jest

szku-

a

dami; gonty przy jednej stronie wydroone; szkudly niedroone pospolicie dbowe bywaj. Macz. GONCIARZ, ,

a,

co gonty robi, szkudarz,

m.,

Boh. indelar:

lit.

GONTAL,

gwod,

GONT.\RZ,

eiii

szkutniki.

a,

el. 4

Os.

Sd)inb«

,

bretnale,

gontowy gowacze,

GONTOWY, GONCIANY,

64.

et

indelak,

Boh.

m.,

Gontale,

Sd^iibclimijcl.

e, Boh. indelny,

bci' ©cfltliticlmac^er

krounizgnik, krounizhni krivez.

Yind.

indelowy;

a,

gon-

roHTOBufi, od

Ross.

tów, szkudlany n. p. dach, scandulare. Macz. Gonciany, szkudany. Yolck. 835. {Yind. krounizhna streha). wieki Yind. tiokalishe, gontowe. Os. el. 64. udu £(f)tiibcl!t (id)iiibcl plac; Sorab. 1. behanca, pebehanca; dirjauna ograj mil dugie, tieknu skushanje ; Carn. dirjavna og- GOPO, a, 11., jezioro w Kujawach, na graja; Ross. óira.iiime, nonpiime; Eccl. ótaie.iem norzeka. na pó mili szerokie z którego wychodzi Notecz {Eccl. porzod jeziora jest zamek spustoszony pod Kruwi;opHi|i6, rjt ótraioTbCH, óopioTbca, npepnciaHie. roHUTBOjt-ieu celetizon). 'GONITEWNY, a, e, od goc, gdzie niegdy rezydowali Popielowie. ad. II. N. 42. nitwy, Sscttrciuicii ; Ross. piicTaTe.ibHbift KOHopucTaiejbtn ©oplcrfcc. GONIWA, al, a, czyn. czstoll. verb. goni; GÓRA y, {Boh. hora hura hurka Slov. hora wrch, hh8. (Boh. honiwati) ju jaijcn pfICijelt. Pomnie go na francuzSorab. 2. ghora, cf. wierzch; Morav. kope cf. kopiec, kim dworze Kiedy w Paryu goni wal z kopi. P. Kchan. ghorka Sorab. 1. hora, horka; Yind. góra, hrib, (cf.

— Gonitwy

Szczerb.

miejsce

bie

,

459. ba>3 Sarfreniien. Boh. hony, reydiwy

S'i.r.

3?cnnt)al3n

;

=

,

pi

,

,

,

W

.

.

,

,

,

,

;

,

;

Jer.

'GONKA,

"2.

30(3cvinn,

bie

rOHKa gon, ffieiUP.

Slov.

i, gonicielka,

i,

Snijcriim,

Jreibcrinn.

gonienie.

GONNY,

bic

jnijt,

bic

Chodk. Kost. 26. Boss. a,

e,

od gonu,

Dziwuj si gonnej

honni.

eincii

8nuf' krotofili, spe-

Lepiej spokojnego yOw. 183. wota uywa, ni tak jako gonna 'massia za dworem biega. Bej. Zw. 158 b. Pochod, {gania) gna; blazgon biazgoni dogania, dogoni, dogna; nagania, nagoni, nagna; ogania, ogoni, ogna, oganiacz, oganiaczka; oga, oganka ogon, ogonek, ogonowy, ogoniasty, ogonak ogonaczek; obegna, obegnany, obegnantec; obgania obgoni; odgania, odgoni odegna, odegnanic odganiacz; pogania, pogoni, pogna, poganiacz, pogo, pogoni; przegania, przegoni, przegna, przego; przygania przygoni, przygna, przygnanie; rozgania, rozgoni, rozegna rozegnanie; ugania, ugoni, ugna, ugon; wganiad, wgoni, wegna; wygania, wygoni, wygna, wygnanie, ivyganiacz, wygnaniec, wygnaczy, wygon, luygonisko; zgania, zgoni, zegna, zegnanie, zegnany; zgoniny, zgon, dozgonny, dozgonno; zagania, zagoni, zagna, zagon, ctacula cursus. Zebr.

,

;

,

,

,

,

,

,

,

zagonisty.

GONKA

ob.

cf.

on

,

zon,

Guka. GONOREA

zenie, ob.

cf.

ko.

Rzeczka, ciekczka,

trypa.

garb); Cacn. gorra, hrib; Bosn. góra pianina, brihg, (cf. Slav. berd, brzeg), brriddo, glavica {Bosn. 2. góra silva) pianina, berdo Bag. góra, plannina , bardo {Bag. 2. ,

;

;

góra syha); Croa. góra, pianina, breg ; Boss. ropa; Hung. orias [mylnie, zowie si hegy. 5]; Graec. oQog, Jon. ovno^ ; Dor. conoi; Hebr. -n har, TU harar; Germ. §ar5;

cf.

wari; hland. biarg; Dan. bierg;

Esthon. wuori,

beorg)

Anglos.

;

[Sonscr.

2];

giri.

Góra

ber 25evg.

jest

wysoka ziemi wynioso. \Yyrw. Geogr. H. Przez góry które tak nad rozumiej si te czci jakiej okolicy od ludzi i koni z truinny grunt ziemi wzniesione, dostepnemi. eik. Miern. 79. Góra nieprzydnoci Góra ognista, ogniomiotna, wulkan kra {Yind. berda). {Prov. Yind. Ni planine bres dolin » Ross. coiiKa. nie ma góry bez doliny nic tak zupenie zego). Góra

s

,

e

s

—

=

rodzi, a tes;

pód

z wielkiej

puku).

Czcij

mysz. Kras.

chmury,

List.

may

góry, mosty,

2, 113.

deszcz;

chceszli

(parturiunt

wicej

mie

mon-

huku,

niz

grzbiet prosty.

Jasna .Ad. 125. (ostronie, gdzie niebezpieczno). góra ob. Czstochowska. ysa góra ob. ysy. Jedzie baba na gór. Teat. 23. c, 61. et 28. b, 131. (czarownica, cf. Carn. klk = czarownic schadzka). §. Góry, cig gór, pasmo gór, etn ©ctirije, eiiie iBerijfette. {Boh. Cn.

ys

—

;, ;

,,

GÓRA. oda;

hory; Graec.

GÓRA. goroustvu,

gorouje,

Yind.

ukazyway widok caej okolicy. Xidz. 74. Poddasze, to jest, wszystkiego budynku góra. Haur. Ek. 11. Góra nad stajni, góra nad wozowni, góra nad sieczkarni, biuitk. Bud. 77-8. (cf. strych). §. Z góry -

górski

pokoiki,

reber, górni brieg, klanz, pianina; Rag. gorje; Croat. Najwyszo prigorje; Slav. pianina; Dal. planine alpes).

góry

s w

Góry

Karpackie

—

poJsfonccznych. Wyrv>. Geogr. ii. tak od jednuj góry Kar-

krajach

nazywaj si

,

Wgier wym Targiem ,

lUagora

pod Drubakami Krpak,

,

babie

(cf.

a

pod

upy,

kopi

lochy, gdzie

Sowa

itimtiut!i3crtd)t Krakowie cili. Biel. Kr. 495. nim prawo gorce dwu rajców cito, i niesusznie pojmaburmistrza wszy szlachcica, dali byli skwapliwie na gorcym prawie ci. Stryjk. 739. Na gorcym prawie pozywa nie Past.

71. (zapalczywa).

Fid.

,

—

=

,

i

W

s

;

:

i

i

,

,

,

i

i

,

,

,

i

W

i

W

P. 4 b. pojma co najrychlej. Gorn. okoo gorcego prawa inaczej postanowi trze§" Gorcy, dokuczajcy, wany, pilny, bnit= ba, ib. H. 2. O rade prosiem senatu, co czynnd^tiij, \i)\\m. OCnb ni w tak gorcym razie. Nag. Cyc. 07. Jaki gorcy

Aleby

ja^,

czystszych

boga gorcej prosz, jeli nie o

trzeba

Gorcy pomiesza

§.

da agwi zajtemu ju pomieniowi. Kiok. Turk. H3. Do ywota duchownego gorce serce wzi. Sk. Dz. lii. (zapali si serdecznie). wiat nie mia ludzi naboniej-

Mpt.

InCiij,

i

na

krogulcze pole, niedugo trwaj. Bijs. Ad. 16. Sprzeciwi si Tureckiej pysze gorc odpowiedzi, jest to do-

modoci by gorcy zapalczywy, poczyni wiele, co si mu potym patrzc nie chciao. Pilch. Sen. 39.

fcllHiJ,

93

ale

,

i

,

mie musi. Teat. 22, 155. GORCZKA, i, .. Boh. hlawnice, hlawnieka; Slav. oganj , vatra; Yind. gorezha boliesen, Icgar; Bosn. oghgnica; Rag. oghgnizza, oghniz, ogagn; Ross. ropaiina ; Eccl. oriiCBima, nioeBH(cf febra, ograka, zimnica); Uii, oniiii|s, a;€niiiii|ii , 1. w powszechnoci, jest to bieg nieporzdny i nieumiarinteres

;)

,

GORALKA-GORGA.

GORACZANY -GORAL.

96

nierównie pulsem i z czstszym massy krwi wielkim rozpaleniem caJego ciaa czyli gorcem. Dykc. Med. 2, 511. jest to choroba, w której po ograce i gorco nastpuje puls niby zimnie przechodzcym bije prdzej, a cay czowiek le si ma. Perz. Lek.il.;

kowany

,

,

Boh. Dyab. 2, 164. ciagTa (ustawna, Cn.

mu

adnej

Med.

biT^

im

gicbcr,

Gorczka

allijEiticmcn.

która chore-

continua,

Th.), febris

adnego

odpoczynku

anlialtciibc

gickr.

folgi,

52-2.

2,

h\ii

,

nie daje.

Dykc.

Gorczka przecigo-

opuszcza chorego, (nieustawna, Cn. Th.), remiltens si wzmaga, ib. 563. ba3 a w czasach stafych znowu

%va

,

ba

na^Iajfcnbe giebcr,

gorczka

,

hecica.

Sccfcfclftcber

Perz.

Zófciowa

50.

Lek.

Trawica gorczka

febra).

(cf.

,

Osutkowa gorczka exantematica, miewa przy powszechnych kadej gorczce przypadkach

inflammatoria.

ib.

47.

,

,

koczc si na wyswoje przypadki rzuceniu czyli obsypaniu ciaJa. ib. 49. Wielk gorczk i bardzo atwo soki ciaa w tej nazywamy zgni ztad gni poczynaj, ib. 46-49. Krwichorobie psowa si acuta sanguinea u nas zwana sto paajca gorczka ona chorob, ib. 49. Gorczka codzienna albo febra waciwe

jeszcze

,

,

,

Gorczka kataralna. ib. ba'3 gickr. Gorczka zapalajca, bii tifitijc gifkr; go-

cintiiijtijc

—

Lee

w gorczka zgnia brtiJ (jnulftckr. ib. 566. g. Ju skóra skorupieje, a rczce. 1 Leop. Maik. 8, 14. oczy paaj, Lice zna zapalone o gorczce daj. Bardz. Luk. 95. Gorczka piecze, febra trzsie. Pol. Jow. 21. Sto gorczek niech zje, mów mu ode mnie. Boh. Kom. do choroby! do ka1, 141. (cf sto dyabów, katów; Prawisz jak w gorczce. Teat. 9. b, 45. (jak duka!). Porywczos' popdliwaryat jak szalony). §. moraln. •wos', n. p. Prdko gorczk swoje opakowa, Porywczo niegodn rzecz w godnych znajdowa. Jab!. Tel. 220. bie SigC, ipcftigfcit. §. 2. "Gorczka, mascul. et ,

,

,

,

e

czowiek gorcy, zapalony,

fem.,

porywczy, ciii Tylko Wac Pan nie dliwy,

iV)iKfopf,

gorco kpany, cepaniKa

Boss.

bd

,

pop-

pcTiiBufi.

takim gorczk czekaj. abi. Pana gorczka! abi. Zbb. 13. (gorca kasza). I ja te czasem taki gorczka, jak We Pan. Teat. 9. b, 8. Jeste nazbyt wielka gorczka, ib. 25, ,' 74. Pam. 84 702. GOR.\CZANY a e tyczcy si

Bal.

76.

Jaki

te

z

,

i

We

,

,

gorczki, jjiebcri^E

mio

,

GORAM

Ogie

,

dolin

i

m

a

,

A^.

Pam.

Scrijlmumt Gdy Stach

ben

mio

,

Ta-

49. 2)

1,

Janj.

cigner

Basi

z

sw

., Boh.

i,

Bag. goranka Ross. ropiwa GÓRALSKI, a, ©eliirgkroo^nmmi. O góralskim rokowaniu. Sergbaucr ;

bie

=

,

.

Gorze.

ob.

gorzkim czyni, Ittcr

niedok.,

cz.

HBFOpmiT.

GORCZYCA,

czyc.

7.

W

SIov. horarka;

;

mieszkanka gór, ie od goralów Haur. Sk. 113.

sobie Górale

raz

Ow.

Zebr.

Knia. Poez.ó, 111. GÓRALKA,

utnie goraa.

horaka

—

góralami.

waciwy,

spojrze

podgórzanin.

Ziemi

,

moniagnards

niec Goralom

A

podgórczyk,

iiirophNi,

wysi od mieszkaców

i

mie-

Karyntyi

norophH'L,

270. Paryu deputowag. zasiadajcy po lewej stronie nazywa-

Buff.

najwysze awki

ni

ropmiT,

,

,

Stass.

ni byli

Wyszj

>

Eccl.

Sylwani,^

górale,

zwyczajnie mocniejsi

równin.

i

która codzie o jednej godzinie codzienna, quotidiana Gopowraca. Dykc. Med. 2, 525. bn nlltaglidjC gtctcr. rczka trzydniowa która w- jednym ze dwóch dni poCzwordniowa gowraca, ib. 514. tiTj brciitatjiijc Jickr. rczka, abo febra kwartanna, ba» Bicrtijicje gicDer, powraca trzeciego dnia po dniu przystpu, ib. 514. Gorczka jednodzienna, epheniera , trwa tylko 24 godzin, ib. biT?

s

ropUHBTO; Pogórczyk,

w wieczno osid.

niech

GORCZYC,

,

542.

zdan,

gornz

(Garn.

,

Ross.

ropOKUieat], {ob. Nimfy, Satyrowie,

,

,

SctImrrficliCl".

Carn. gorijanz szkaniec);

min. Boh.

nop; Sorab.

y,

horice

Slov.

et 2.

onop;

Iliac^eii

Ross.

;

GORCZEJSZY ob. Gorzki, GorGORCZYCZKA, i, ., dez., Sorab.

;

wonico

1.

Slav. gorushica;

Rag.

,

o-

goruscizza;

rigga; Croat. slacica, rukula gorusicza szlaschicza; Vind. shenff, raushgoruchicza gorushiza; Hung. mustar; Ross. rop"t) ; 1) gorco zaj-

noTmaTe.ibubui

niczimny,

nieobojrtny,

o bozkie rzeczy.

Cn.

Cifiicj

,

Gor-

Th.

Po gor-

zakonu. Bibl. Gd. Act. 21, 20.

twoich wszystkiego si spodziewam. Gorliwym by Ross. Teat. 6, 75. (cf arliwy, zapalony). 7tqoGraec. Eccl. ó.iaroycep^CTByio ycep4CTB0BaTb OriiiM. 2) Zawisny, zazdrosny, jako i Czechowie mówi

usugach

liwych

,•

;

horliwy. Macz.

"GÓRLOTNY nia z

cifcrfiiftltii].

Górnolotny.

ob.

nerk,

GÓRNICA, 7V.

Jficrciiliratcii.

bCl"

y,

i, górna piecze-

Górnica cielca

woo-

,

wieGÓRNICTWO," a, «., ber Seraku. Kruszce pospolicie si szukaj w wntrznociach gór, ztd powstao imi górnictwa. Kiuk. Kop. 1, 13., Yind. rudoyanje, rudwa,

Gurka). cf Ross. ropimua

Górka,

{ob.

izba,

tlica.

Ruda); Boh. hawjrstwo. GÓRNICKI, a, icnyo, od górnictwa lub górników Ross. ropYind. rudoshegen, rudokopauzhen

styu,"rudishe ie

,

(ob.

GÓRNICZY,

a,

,

manuif^. Usta\yy górnicze CKirt. Kluk. kop.

nikami.

i,

;

porzdek zachowuj midzy gór1374 wydane górnicze "R.

16.

prawo. Czack. Pr. 1, 191. SScrorcdjt. {Carn. Górnicza nauka, metalurgia Ross. p3-40CJ[OBie

szkoa

,

ropiioo yni.iiiiuc (ropiiiiua izba).

gorniza).

Górnicza Kommissya górj ;

Slan. Aug. ustanowiona. Os. Zel. 27. Pam. 85, GÓRNIK, a, m., Boh. hornik, kowkop Yind. ru370. Carn. rudar, {Carn. górdokopauz, knap rudokopazh nik findemialor); Croat. rudar; Ross. ropoKoni, P3'/10Konx, p3'AOKonmiii>'B; §. 1) Co w górach kopie co, ka-

nicza p.

;

,

miennik,

;

kruszcowy górnik. Cn. Th.

ber Sergfiiappe

13

,

ber

,

GÓRNO

98

GÓRNONY.

-

GÓRNY

w kopalni, nazy288. Górnicy si gboko w ziemi kopi, a garda swe na gbi w niedobywajc kruszców rozmaitych. Sienn. bezpieczno orze pasie. Cn. 256. §. 2) Co na górach mieszka Wszyscy

Scrcimantl.

waj si

2,

,

gora

polniki

Kop.

Kluk.

wa,

—

Th.

którzy robi

ci,

górnikami.

,

33crGlmucr

ber

,

sekta chrzeciaska. Urbst. Art.

,

W

©ntoprGier. górale, górniki.

16.

rewolucyi Francuzkiej

GÓRNO, GÓRNIE

dcie, wyniose, dumnie,

'§.

©cturg^kiiioliiicr.

,

z

les

adv.

Gorniki

DJJoilailifteit,

montagnards,

górny

adj.

pietra, pysznie,

^od),

=

nacro=

Porwie si na rzecz wielk rymy zbyt mialemi, A co mia górno lata, czoga si po Hiszpani górni ziemi. Dmoch. Szt. Ii. o. górno górno cho po nigórno o sobie rozumiej gadaj zkim padole stpaj. Dwór. C. 3. (jak z partesów). Górno o sobie trzyma. Pilch. Sen. list. 526. (wysoko si Zawsze górnie rozkoszy patrza. Glicz. Wych. E. ceni). 5 b. (z paska). Z wysokiego czoa, górnie dzieci swoTo co z górna, niezrozuje przyodziewaj. ib. F o b. miale gadasz. Teat. 19. c, 6o. (zbyt wysoko, szumno). GÓRNOCHCIWO, ic\, i, ambicya, bfe ehjiicJjt. Górniesprawiedliwo nie mog znale, czego nochciwo GÓRNÓCHCIWY, a, e, szukaj w wojnie. Zab. 9, 224. Górnochciwie adv., ambitny, el(r[ud)tig. 'GÓRNOKOT a, m., wielkoci najwikszego psa, najduje sie felis pardalis w Ameryce. Kluk. Zw. 1, 77. bic ScrgfnCe. "GÓRNOKRYW, u, ?n., orc/ii/. gzems, i)a$ ©cfimff. Rog. Bud. 25. GÓRl'Cil

,

otrabcttb

,

ftolj.

s

,

i

,

i

i

,

i

,

,

=

NOLOTNY, GÓROLOTNY, GÓRLOTNY. wysoko

si wzbijajcy

górnolotne. Banial. J 1

Soce

górolotne.

propr. b.

Groch.

et fig.

a,

e, bujajcy.

iodjUki^m)}.

Sokoy

Orze górlotny. Kochów. 529. W. 206. Na morzu górnolo-

way. Dambr. 99. Górolotne pióra. Ziinor. Stel. 172. Górolotny ogie. P. Kchan. Jer. 186., Nar. Dz. \, 29. ebym opiewa móg z myl ochotn Sugi twojego saw górolotnj Groch. W. 246. GÓRNOMYLNO, ci, z., wynioso, pycha, duma, Iiobcr Silili, Stolj. GÓRNOMYLNY, a, e, Górnomylnie adv., wyniosy, dumny, pyszny, ^oc^lllut^i(j, ftolj. Pan bóg za dawnych czasów górnomylne gowy Kara przez muchy, aby owad domowy. Zimor. Siei. 244. (cf. plagi egiptskie). Górnomylna buta. Nar. Dz. 2, 59. My tu onych wyrokiem górnomylnej buty. Skazani midzy pode natury wyrzuty. Zab. 8, 551. Kossak. Górnomylni krajów cudzych podbijacze. Zab. 9, 215. Górnomylny Brytaczyk. Fam. 85, 1, 15. Górnoraylna twarz brzka napuszvsty. Zebr. tne

i

Ow. 201. (magniloguo ore). GÓRNOROZUMNY. a, e, szumnego rozumu, n. p. Ludzie nadte górnorozumnc. Dambr. 607. etlioebilbcteii Sjcrftaiibc. (cf. zarozumiay). GÓRi

NOSC

,

ci,

i.,

wyszo, wysoko, górnomylno,

^obcr £iiiii, $ptfmiiit^. Górznamiona dobrego albo zego miejsca ku mieszkaniu. Cresc. 055. (wysokie pooenie). I z nikczemnych rzeczy nawet, górnoci ludzie szukaj. Modrz. Baz. 222. (zaszczytu). bierze atwo na siebie niejak nieprzystojn górno. Fetr. EL 95. (wysoki ton imponowanie). "GÓRNONY, a, e, góry dwigajcy, bcffltragenb. Olbrzym górnony. Bardz. Trag. 494.

S)o\)Ht,

no

^óbcrlctt,

albo

nizko

(^r!;abcnl)cit

,

s

Mód

,

GÓROBAKACZ.

-

(noszcy, dwigajcy góry. Atlas). (Rag. gorostasnik gigas). GÓRNY, a, e, Boh. horni, hor enj hofeyj Sorab. 1. horny, horeni horski Bosn. gorgni Rag. górgni, górski, plannijnski Croal. gornij, zgornyi; Yind.gorn, górski, bcrden, sgorn, nasgorn gurni, goreni planinski; Carn. sgurn, sgorne, sgorejn, sgorne, (gurje, gurshi ,

,

;

;

;

;

,

,

Ross. et Eccl. ropbHHH, ropeHOCHuii ; §. 1. do gór nalecy, 23crg Fundamenta górne trzsy si. Budn. Ps. 18, 7. (not. tt. j. gór»). Ziele to górnikom przeciw górnym smrodom parom uyteczne. Syr. 242. (Hrabia Mocno górny rfe Monlfort. Birk. Dom. 23. Tolossanie poddali si synowi 'Mocnogórskiemu. ib. 24). §. Na górach bdcy, mieszkajcy, rosncy, Serg3= Górni obywatele. Ld. [ob.^ Górale). Ziele gór©ctnrgJ ne, ib. Górne poziomki zbierano. Zehr. Ow. 4. {monaGórny wróg, pokuska po górach straszca Yind. na). górski moshiz, rudni vrag, btt^ Scrgilidiutlcin, (cf. boruta, marchut, latawiec). Wzgór bdcy, nagórny, g. 2. wyszy, Cbefó obcre. Górne pitro. P. Kchan. Orl. 1, Kara wiey jest dwojaka 529. górna lub cywilna a dolna lub kryminalna. Górna wiea, jest zamknicie w wizieniu uczciwym owieconym adnej przykroci nie zadajcym. Oslr. Pr. Cyw. 1, 581. ber giinlarrcft iit bem iii pbern iburmc btm ^oficrn JDeile eiiiei JDiirme^ (cf, dolna wiea, dno wiey). Od pooenia kraje nazywaj si górnemi dolnemi. Kraj midzy albo przy górach lecy, nazywa si górny, ^hna kraj gór nie majcy, dolny, 9?icber ztd Szlsk górny dolny, Ober* praestantior)

;

od gór,

=

.

i

=

.

.

—

,

:

,

,

,

.

i

,

>

Uiiter

iiiib

=

i

Cz

©£l;Icfieil.

;

jakiego

kraju

rzóda

blizko

leca,

nazywa si górna; a ku ujciu zbliona, dolna, ztd górna dolna Saksonia od Elby, Dber= ititb Kraje blizkie morza s dolne, a odda3?ieber= ©a^feil. lone od niego górne, ztad górna dolna Normandya. Wyrw. Geogr. 13. Ziemia górna dolna. 3 Leop. Jud. rzeki

i

i

i

\,

15. (wierzchnia

nia górna ftiitfe

,

etil

nisza. 1 Leop.). §. Oecon. Pieczegórka cielca, skopowa, eiii Srateil uinit §al»

,

i

®mS\tM.

Za beczk piwa

n, powinno swoje urzdowa t go poczstowa; cf. papka), tach

muzycznych

daj.

Magier.

,

czej

ber

Msk.,

©ciualt.

bywam

samego

(oppos.

Górne

g.

przypisne

sd

Górny

przynaglony,

króla.

za pieczenia gór-

Teat.

,

tylko

26, 55.

—

tbcc, iai

linie).

no-

si dotransl.

§.

ilfiillfi^t

ill

w

linie

które nad rygami na notach

,

Gówny, przeoony, najwyszy, ge§

,

przedaje. S^r. 945. (byle

bc

3{an«

Nie inarozkazami, t. j.

CItcrgcri({)t.

górnemi Wysoki propr. g.

et

fig.

Orze górnym si nad wszystkie ptaki unosi lotem. Tr. Wzmocni si pochlebca w górn u Cesarza powag. Sk. Dz. 511. Go za górne moray! Teat. 52. d, 25. (szumne, wzniose, szczytne). Styl górny. ib. 24, 19. Czart. Niebieski, boki, be ^iminclfi, ©otteS Ty za§. ^ei).

=

.

wsze swe obracasz

ycie do górnego prawa, idziesz za bogiem. Bardz. Luk. 164. Obwinia czowiek górne koowroty, A sam z powinnych obrbów wylata. Zab. 11, 51. Nar. §. Górnomylny, dumny, ^olicil SimiCi^, l)od)mut^ig, górno gadaj górno o sobie ftpij. iHiszpani s górni, ?ozumiej. Dwór. C. 3. Fantazya górna; umys górny.

—

i

i

Tr

-GOROB.^KACZ,

a,

m.,

po

"órach

sie

bka-

; ,

GÓROCHODNY jacy,

rach

Scrgeii

ropoxojamiri Graec.

ropo.\04eu'B,

ropoMiiUHHH

no

.

e

,

goroskitalaz

chodzcy po gó-

,

ropaiit

X04fliniii

krijnmiibclnb

,

;

ber

,

subst. 33crg'

na górach chwytajcy si, monte raptus, Iicrcj' od kopania gór, górniczy,

a, e,

(Jraec. OQiic'ÓMroi, in

"GÓROKOPNY

Erijrijfcil.

a

,

opf(/9«T(i

'GÓROCHWYTNY,

luanbicr.

Eccl.

Eag.

IienimiiTt.

'GÓROCHODNY

Eccl.

,

bii

mif

^cr

moiilivagiis.

GORSZY

GORSZY.

-

e,

a,

,

kopahiy, 23cvglHiu= Hoss. ropoKonubiii. "GÓROAZ, a, m., po górach, ciii iBcnjflcttcrcr Scrgftcigcr. Boh. horo.

acy laz. A'.

,

Droga wazka Kam. ciit fdniialcr

poboczna

§.

ROLOTNY

ofc.

górach faz oWaz. GÓbcm ©clTiijc.

na

citciniicci

,

niif

Górnolotny. GOliO

WAG

,

GUROWA,

,

al,

wysokoci by, iit ber tym herfmeten, olicn fep, ctcit briilicr fcyn. bie dwa kóka podle siebie góruj; trzecie spodem idzie. Nie. 1, 75. Góruje gwiazda, culmina, kiedy wanie o dwunastej na poudnik przyjdzie. Hub. Wst. 287. Górowanie gwiazdy, moment gdy gwiazda przyjdzie do poudnika miejsca. Sniad. Jeogr. 75. h). YYzgór si wzbija, fid) cmppr fdjmiiigcn. Orze nad wszystkie ptastwa zwyk górowa. Tr. ej. Gór t. j. przewag, prym mie, uje, intraiis. niedok., a).na górze, na

W

Cólie

,

isorjiuj,

fceit

pniem,

gurowa

zawsze

i

Cliertailb

bic

adnego

niemasz

eby

w

go

W

Dudi.

Senatorowie, jako sto-

^a('eil.

wszelk ozdoby jego przystojnocia, wszdzie

tak

figurowa powinni.

i

któryby tak

,

Mon. 69,

602.

we wszystkiem górowa,

czem kto inny nie przechodzi. Zab. 12, 265. w starym wieku chwali co znajdu-

modym

i

j, Mody si,

a stary rozumem góruje. Zab. 15, 175. Prawo zawsze nad pany góruje górowa powinno. Tr. 'Górowae w dobroci twej utrapionemu boe. Budn. Ps. 68, 10. (zastpy twe dla ubogiego nagotowae dobrot twoj. Bibl. Gd.). Pochod, wygórowa wzgórowad; wskói

,

ra

Yind.

gorpriti.

GÓROWATY,

pagórkowaty,

powaty,

GOROzIeLON,

25.

Iiiiijeliij.

a,

e, ob.

'GÓROZÓTY,

nierówny, chroMiejsca górowate. Hipp. Rergryn. Yind. goroselen, a

e

,

,

Yind. gororumen licrgcjclt'. a e bramowanie napierne u koszuli, bic Pieszczone jej piersi z pod gorsów wygldaj ^nlfraiife. niewiele. Zab. 15, 204. Bukiet, co go twe rce uwiy, Tak mi od ciebie by miy. go do gorsu przypia. Teat. 54. 6, 4. Dyament w podarunku w szersze gorsy panienki przewleka. Zab. 15, 250. Nar., Knia. Poez. 2,

Iicrgoritii.

GORS,

,

,

,

u, m., z Franc.

em

,

167. Niech

Ow. 21. Franc,

w krgym

dubi.

gorsie palce twe nie

6pu)Kiroi. Brye. GORSET, u,'m., ubioru kobiecego, stanik, ba-j Gorfet, Hazuczki z gorsetami. Comp. Med. 105. Ross.

cz

CciDdjeil.

Hul. z eiii

GÓRSKI,

a, ie, od gór, do gór nalecy, Eccl. rophCK, Setg'. Gorszczejszy §. Górski, GORSKN.\, Gornienie ób. Gorzki, gorzkn, gorzknienie. ,

GORSZEC, a,

eli,

szym si stawa ratiius adj. Zy, hori Sorab. 2.

,

;

adv.

iiierbeit.

Gorzej qu.

gorschi,

Slavon. gorji; Bosn. gorri; ri

,

huglii

;

Yind.

Yind. gerd, gard

zgorsze

eje, neutr. niedok., arflcr

huishi

,

flarftig,

GORSZY, v.,

,

storschi;

,

;

Sorab. 1.

,

cl',

gardzi);

Ross.

177.

Post.

Zego czowieka karze pan bóg przez gorRys. Ad. 19. Nie jeden obawiajc si zego, podda si gorszemu. Lub. Roz. 105. (cf. z deszczu pod ryn). Gorszy strach ni sama bieda. Gemm. 92. (cf. strach ,

ma

Ta wita ustawa jego na gorszy si koniec obraca. Rej. Post. K. 2. (na ze uyta). Gorszy koniec , [ob. szary koniec). Nie grzeszc dalej by sie co gorszego nie stao. Sekl. Joan. 5. nodj lya 3(crgere'?. Nic wielkie oczy).

,

pomogo;

owszem ku gorszemu zdrowiu (pogorszyo jj sie). Dobry, gdy si zepsuje, bywa najgorszy. Cn. Ad. 184. Jeden drugiego gorszy; niemasz w czym przebiera, ib. 506. akomy wszystkim zy, sobie najgorszy, ib. 426. Gorsze rzeczy chorej nie

przysza. Sekl. Marc.

duej

Gemm.

trwaj.

ale

5.

92.

lepsze bóg

(cf.

(sd)Ied)tcre.

^a^i

cf garnca natuczonego duej; cf atane zdrowie trwalsze; cf skrzypice drzewo; cf zego nikt nie chce). Co lepsze zgino, co gorsze "zostano (zostao). Gn. Ad. 94. Nic gorszego nad niewiast. Zab. 15, 224. Co gorsza , si w mojj biedzie nikomu zwierzy nie bierze

;

—

z

e

mog to najgorsza, ^ai ®d)liinmfte te We Panna najgorszego robisz! Teat. >

Przebóg, co ift. 29, 52. (bardzo

n)n'3

GORSZY, y, zgorszy dok., aj. gorszym robi psu, pogarsza, pogorszy, zgorszy, irgcr madieii, fdilimmer ma-d)en, iierf^limmerii. Boh. horili, horjm, zhorjm; Sorab. le

robisz; oppos. co najlepszego robisz).

y,

czyn. niedok.,

2.

gorisch

,

Sorab.

;

Bosn. smutiti;

,

cb.ii^iihth

Eccl.

zgorszy chorob.

zego pobudza przykadem mowa GORSZY si transL* (irgcrii. ,

e

Iicii,

fit^

(irgeril. I

dobry,

Tr.

cii:

Mora. Do

jak o tobie

Boh. pohorliwy, zhoriwy; Ross. ó.iaaHHTC.ibHUH. Kronika gorszca. Pam. 85,

mow

Kras. Sat.

i

psujcy,

Gorszcy

ge^

Jiemen,

Jlcrgcnii^

gorszysz wszystkich, ,

lÓ. Gorszyli

scandaleuse.

ckesj^hh-

,

b).

si z ciebie gorsz satyry pisz. si w nim. 1 Leop. Marc. 6, 5.

ja

smetati;

,

etc, cin 3lergerni?

,

sysz;

smiititi

pohuishati, sgrenzhiti, zagrenkuvati;

6.ia;«HiiTb;

leczy,

Rag.

horschu;

1.

Yind.

Ross. ó.TasHHTt TH. Miasto

Gorszcy,

ó.iasHeHHufi,

517.

1,

Ross. ó.iaaHOptmiBuii.

chr.

GOR-

SZENIE, ia, n, zgorszenie, pobudzenie do zego, osoprzykadem, mow, bn Slcrgcrii, bilu 5lergcrnip i>ai man ciiieni gtel't. Rag. smutgna, smechja; Boh. pohorslibliwie

,

wost; Ross. ó-ia/KHOHic, »:HieHHie.

mibcrn

eiii

tiORSZYClEL, Slcrgcrtiip

SZYCIELKA,

Eccl.

Po-

fdjlmimer.

Bial

szego.

Slouac.

et

syn.

litiosiorem).

Sen. 15,

hudobliveishi, (cf.

fdilediter,

bywa gorszy

sabo

modziey

horschi

ojcu,

99

gorszy jest sposób leczenia. Zab. 12, 584. Wiek ojców, gorszy nad dziadów, nas rodzi Gorszych ni oni; od nas plemi Jeszcze gorsze wnet zarazi ziemi. Hor. 2, 61. (nos nequiores mox daturos progeniem

sol.

brzydki: cowpora/. garshi, garji

gershi; Garn. gard, gershe,

zym

by

gorshi; fta^. gor-

nymiii; rijer,

sjiiiuiifi,

po Czsto nad

gorcompa-

dok.,

e

Boh. horj

Croa/. gorji,

luidobneishi

a

ropLuiH, spolicie

GORYCZ.

-

GORSZN. GORYCZ,

y,

Sittcrfcit.

Ross.

ob. i.,

ó.iasHCiiie,

a,

gietu,

i,

bic

Eccl. clgai-

coó.iaaiib;

gorszcy drugich,

ber bcn

Filozofom, nimiasta ustpi kazano. Os-

*2ittciu'erberl'cr.

gorszycielom Eccl.

in.,

,

z

coó.iaamiTCJb.

W rod.

esk. GOR-

£ittcniicrberl'criiiii.

Gorzkn.

GÓRUJ

rzecz gorzkiego

ob.

smaku,

Górowa. propr.

et

fig.

tU

(oppos. sodycz). Rag. gorcillo, garcillo, gorcina;

ropcwb, (ropecTb zgryzota); Eccl. EpiiAOCTb, ocipocTb

Bityca,

ropecTL, ocipo/KCiuie. Lekarstwa gorzkie, pospo13*

— GORYCZKA

100

GORZAKA- GORZE.

GORZAA.

-

znane pod nazwiskiem goryczy. Dijkc. Med. 2, 421. tym sodio zaprawn gorycz poczujesz w czasie. Teat. 46, 19. Przeladowania, oto to jest pioun, który ycie nasze gorycz zaprawia. Karp. 2, 107. (et. ióllicie

W jarzmie c"ia).

tcre

—

Gorycz

§.

©cfdniiact,

bie

,

smak gorzki

,

który czujemy, fcr

im §alie.^

Sittcrfcit

I)it=

Gorycz Dykc. Med. 2,

gorz).

(cf.

zawsze wzbudzona bywa skaeniem óci. 420. §. Botan. Gorycz, Piciis Linn., StttCftraiit, rodzaj roliny ob. mijówka. Kluk. Dijkc. 2, 182. Gorycz szorswielokwiatowy, hieracioides. Jundz. 588. tki, echioides, GORYCZKA, i, 2., Genliana Lim., girjmn, SittcriUltrj. Boh. horec; Boss. ropeuaBKa, korze goryczany. Urz.ed. 15o. wikszy ronie na biotach ma li biaJej ciemierzycy podobny, uywany do lekarstwa. Kluk. Rol. 2 220., Sienn. 73. Wszystkie gatunki tego rodzaju, gorycz jak w sobie maj. Kluk. 'Dykc. 2, 23. Urzed. 155. Goryczka pJucowa, Pneumonaulhc , czerwona, centaurium; Ross. 30.10-

—

,

,

TOTbicaMHUKi ; Fin;/. svederz slatni germek, zhantara; Jakowa, amarella, polna, campesris, krzyowa, cruciata; ,

Ross. coKO-ieft nepcn.TCTb; ber Srcii^cnjinn, ter fleiiic Gnjiati, ©pcrcnftid) , §imiiiclijftciigcl. Jundz. 174. Goryczka wo-

ska, centurzva wielka,

Linn.

@rpp"Jnufciibijiilbeiifraiit.

GORYSZ

GORYSZ

,

,

Centaurea

jasieniec,

a,

Centaureum

GORYCZNIK,

Syr. 654.

wini kopr, korze, siarkowy ko-

Mieprzyniee

m.,

wszywy kopr, sarni korze, rze, peucedanum Linn. bcr

jeleni

^anrftninij,

,

©nufeitcljcl.

Syr.

19o. Gorzysz, bo w górzystych a ciemnych lasach ronie. kmin koski, Sienn. 133. pospolity, of/icinale; gorysz silaus, pfppfiimmci. Jundz. 185., Ross. tkcatojlcht,. ,

GORYWAG, a, iTCllllCrt.

1.

gorze,

a, neu/r. frequ. rerbi

Niechaj miasta nie gorywaj,

domy

brciilieil,

ab=

niechaj nic

gnij. Goru. Sen. 485. Aby wówczas, kiedy poary gorywaja, aden ognia nie nieci w boru. Haur. Ek. 9. netu, m., obs. zgaga, palenie w gardle, fig.

-

GOR,

gardo), bie S^e^lfiid)!, skadanych: linogorz, winogorz, Scgierbe nad) Ctwa^. pogorzenie pogosrebrogorz zotogorz. §. 'Gorzenie rzelisko, ber Sraiib. Eneasz dugo bdzi po morzu, Nie chcc ojczystej Troi patrzy gorzu. Slryjk. Gon. M. 3. si jej (ziemi) rzekom 2. GORZ a, m., [GÓRZE, a, n., 2] n. p. wrota otworz do morza. To si pocznie radowa zbywszy swego gorza. Kolak. Wiek. B. 1. t. j. powierzchownoci niegowej jakoby tego, co byo na górze, bie o&crc Setfe, znaczy ber fclj, bie ipiiiie, ftij. [mylnie, górze bowiem tu smutek, bied; porówn. rusk. horo. 2]. GORZAA oh. Goriaka. GORZACZANY, a. e, od gorzaki, Srniintnteiil =. Ross. bo^owuuh, {ob. Wódka). Przeklta gorzalczana kufo! Tea. 18. b, 8. Gorzalczany pijaku. Gorzaczany, ego, m. subst., gorzalnik, który gorzadza;

Carn. gerloviza, gerlovna,

(cf.

W

,

,

;

,

,

A

.,

y,

ka 1.

GORZAKA,

horalka

,

i, ., u goralów palanka, BoA. kofalpalene (\yjno) puleny Sorab. 2. palenz Sorab. Slauon. rakka; Vind. shganje, shganu yinu;

palene;

;

Czack. Br.

Car«. shganje; /?o.9s. [eojKa 2], ropt.iKa, X;itOHOC BiiHO po Maorossyjsku horika. i, 276. (cf. lubihoryka. Pot. Jow. 72.) ber

Srnnntiueiii.

Te trunki

Croat.

sganicza;

BiiHO

BiiHiio

,

,

;

które ojcowie nasi po prostu na-

,

gorzak, potym wódk, my kworami. Kras. Pod. 1, 18. Z yta zywali

ochrzcilimy

teraz

li-

pdzi sie gorzaka. Kluk. Rol. 3, 733. Lepsza gorzaka pdzi sie Pewny czowiek Aa zwany, doszed z pszenicy, ib. 273. pospolicie

sekretu palenia gorzaki; potym przez zbyteczne

e

zaja si w nim gorzaka, tak (zgorza Ka) gorzaka ma mie swoje

nie

jej

zgorza;

zaywaa ztd

nazwisko. Haur. Sk, prosta gorzaa. Ross. 164. cf. messówka, szumówka npnroJOBOKi no^ro.iOBOKS pierwszy ciek gorzaki (cf. októr w Moskwie dakowity, oków itka). Gorzaki porcya =

,

,

,

w wita

wniej zakonnikom palenie

dawano

KpacoBj.ia.

BiiH0K3'peHie, adj. BiiHOiiypiiiB.

/i'os5.

za grosz przyjaciela uczcisz,

^

Gorzaki

Gorzak

dziesi umorzysz. Rys.

a za

Gorzaka jak zodziej, Ad. 14. wkradnie. Rys. Ad. 14.

ani

vvzvviesz,

GORZAKO,

ia,

m.,

jako sie

gorza-

pijak, Boh. kofalnjk. Ci czany eiti Sranntiuctiifmifcr; to gorzalkosiowie, pijanicy, przy gorzace o wojnie radz. Opal. Sat. 156. GORZALNIA, GORZELNIA, i, i, budol

wanie do palenia gorzaki, 1'reiinerc^,

(pospolicie

bd

SrcilliCail'3

zowi browarem;

bie

,

33rnitlttll)eilt>

browar na piBiiHOKjpua, bh-

ale

wo jest). Boh. winopalna, paljrna /foss. HOKypcHHuil saBoj. O gorzace gorzalni. Haur. Sk. 163. Za zwyczaj po wielkich folwarkach znajdowa sie musz gorzalnie. Swilk. Bud. 280. Zwiedzilimy spichlerz, bro;

i

1, 66. Zagszcz si gorzalpodnios si yta jczmiona. Kluk. Rol. 5 249. GORZ.\LNiCA y, ., co gorzak pali palaczka, koralnice. Nabie Sraitntrocilit'reinicrinu. Boh. winopalnice bone biaogówki gorzalnice czyni te wódk z Tatar-

war, gorzalni. Kras. Pod.

nie, browary;

i

,

,

,

,

i

GORZALNIK,

a, m., palacz gorzaki, Boh. koralnik, paljrnik vyjnopal, Yind. shganjar, shganjodelauz winopalnjk, koralenjk; Drode potrzebne piekarzom, goRoss. BHHOKypB. rzalnikom. Haur. Sk. 163. GORZCZEJ ob. Gorzko. GORZCZYC czyn. nicdok., ogorzczy dok., gorzkim uczyni, tntter tnac^eii, uertitteril. Boh. zhoriti Sorab. 1. wohorkolcam horke tinu; Bag. ogorcitti; Garn. sgrenim .Ross. oropmiTb, oropqaTb, orop-

skiego

ziela.

S/yr.

22.

ber ramitmeiiidrcmier.

,

s

;

,

;

jtrzcy, krzywdzcy); ropmo, ropMy. Uroczysto pena sodyczy, adn ucisków nieogorzczonej óci. Pociej. 217. GÓRZE! Interj. Eccl. et Ross. rop; le, biada! likl, Mjlimm, pali, {Boh. koralnik), ber SratuitiDeililireiilicr. Na dobr fcf)lcd;t, lUC^e! Ach górze mnie, miy Panie. Wrób. 297. {heu Mieczysaw pocz z wojska gorzak, gdy nabije gorzaczany, niech do niej soli oczkomihi)! Henryk, ujrzawszy, watj woy. Haur.k. 164. GORZACZYCA, y, i, GOucieka, westchn rzek górze sie nam stao. Biel. Kr. 136. RZACZYSKO, a, n., paskudna gorzaka, gilfel, fcl)lci"I)tcr GORZE, a, eli, gorzeje; Gore, ra, goreje et gore; Sraimtwcin. Bies. A. 1. Pot. Zac.\SO. nculr. niedok., zgorze dok., 'GORA, a, a, kontyn., cf. GORZAEGZKA, i., demin., Srnmittueiil. gorywa; {Boh. hofeti, zhoret, hofjm, horiwam; Slouac. Boh. koralika. alembiku przepala prost gorzalcczk Z winem, z cukrem, z korzehoreti, hofjm, zhofjm; Rag. gorjetti; Sorab. 2. sze goniem, z ziomi na wódeczk. Jei. Ek. F. i. 'GORZAA, resch; Sorab. i. hoi-u szo; Yind. goreti, gorim, sgoreti. qaro, orop«ieBaio, (oropiiiie.ibHbiB

Ec.cl.

k

e

i

-

;

,

,

i

,

W

:

GORZE.

GORZELINA

pogoreti; Cern. gorti , gorim (a gori, quia ignis altum Camhricum gores ferior, cum Carniolico gorezli

jieti,

Bosn. goritti, gorjeti, zgoriti, za-

Slavon. §or\;

consonat);

sgecchise; Croa^ goreti, gorim; Da/, goriti; /?oss. roptib, ropio, croptTt, cropaio; Ecd. n.ia>ieHCTBOBaTiica, ropistb Bt OTH-b; Hebr. ~'^n charah arsit; Arab. rrn exar sit; Hebr.

TJ3 fClliit! geiicr! Na ogie ukazujc, mówi: tam 'góra. Warg. Wal. 216. Tu gore; tu boli. Rys. Ad. 67. hinc bipus urget, hinc stawicznie

Levit.

,

e

i

canis angit.

fcf.

midzy motem

tam, ani mie sam; bardziej gore.

cf.

Scylla

i

a

kowadem;

cf.

ani

mi

Cbarybdis). Kto bliej ognia,

Gorzaem w ogniu

Chodk. Kost. 59.

,

le-

dwie tak goraj Soneczne koa, kiedy lwa mijaj. / Tam pola wysciie od soca goraj. Kchan. Ps. 42. Ju wiatry niebieskie w pomie id Fetr. Hor. D o b. ksigi. Pot. Jow. 96. krgi, Gore papier, gorej kroniki Tego roku kometa gorzaa miesica lutego. Lato. Kom. E b. (wiecia pomieniem). Gore mu wszystko w rku = rzemielnik abo robotnik pilny, pracowity. Cn. /Irf. 204. c gcl)t i(;iu i

i

ite bcf 33H| tum bcv ipniib,

cv arbcitct reipcnb, fd;iieU,

pilno mu', gakobi liorclo. albo tez: o

ccym

:

mu

Gore

iaiittt ki)

wszystko

i(mtntd)tlnmjc,

a

Slotac.

czowieku prdko

tra-

w

reku. Kpcz. Or. 5. p, 90. c§ jagt nllcM burd) bicSiirgd. Zawsze

GORZEJ.

-

101

poni

si). Gorzay mu oczy, jako dwie pochodnie. Tr. byszczay si, ftc fliiifcltcii. Gorej w nim humory. Tr. t. j. wzburzaj si, Cay gore za biT? ©cDliit iimttct. bojem nie znam w sercu trwogi. Dmoch. II. 2 5. (zapalony wojak). Sardanapal zgorza na wymylne wygody mikkoci. Bals. Medz. 1, 210. (wylanym by). §. Koniom w drodze kopyto abo pitka gorzeje abo si nad-

t.

j.

,

,

—

i

zaognia si, eiitjiillbct fid). Ziele brodagorzeniu a boleniu gowy ulga czyni. Urzed. 164.

Hipp. 56.

bije.

wnik

GORZELINA, rzelni

zdatne.

lisko.

Tr.

miasto

Gorlic,

jitm

>oiil5

Boh.

(cf.

w

@ovli^.

Luzacyi,

GORZELNIA

e, od gorzenia,

n., g.

drewny,

stos

Drzewo do goS^ranb^iaufc. §. Pogorze-

Sraiibftctic.

Zgorzelec).

ob.

a,

Kam.

a;

,

Tr.

£d)citcrlia:ifcii.

eiii

A'.

eiiic

GORZELISKO

i,

y,

Ross. KOCTcps;

Hofelice,

Zhoi-elice

Dykc. Geogr. Gorzalnia.

ob.

palny, 93rcnn

§.

=

pim

,

1,

246.

'GORZELNY, Na go-

3?reiiiiClt.

rzelnych marach trup zsiniay niosa. Zebr.Ow.oll. (;«suro fcretro).

Pochod, gorcy, gorczkowy.

gorco,

gorejszy,

gorco

gorczka,

;

Gorlic, Zgorzelec, {Boh. Zhorelice); gorliwy,

gorliwo; dogara; ogarad, ogorze, ogorzay, ogorzao, ogorzelina, ogarek; ogar

gorzalec

pogorzel,

,

przegara

,

,

pogorzed , pogorzahj, popogorzelisko, pogorzenie;

(ogier);

pogorzelica,

przegorze, przegorzay, przegarzanie; przygo-

rze przygorzay, przygorzaod rozgorywa si, rozgorze si, rozgorzay; ugara ugorze; wy gorze, wygo,

,

,

renie, wygorzelina, loygorzay lina, zgorzelisko,

zgorzysty,

zgorze, zgorzay, zgorze-

;

niezgorzysty

zagorze si, zagorzenie, zagorzay, linogorz, gorzki, rzysz;

;

zagorowa si,

zagorzelina.

g.

Tiorz,

Gorczyca; winogorz, ziologorz. §. gorzkawy gorzkliwy, gorycz, gorysz, go-

srebrogorz,

gorzko gorzkn, gorzknie; przegorzknie ,

,

,

przegorzknialy;

przygorzknic, przy gorzkniay; zgornie zgorzkniay, zgorzkniao. §. Gorze grza, grzany, grzanka; grzejskarb; ,

ioogrzej; dogrzewa

dogrza; nagrzewa, nagrza; ogrzeogrza; odgrzewa, odcgrza; podgrzewa, podgrza; przegrzewa, przegrza; przygrzeuHi przygrza; rozgrzewa, rozgrza; zgrzewa, zgrza; zagrzewa, zagrza. uwinie, bk si przebije). Ju poczy ogniem wojny GORZEJ adv. compar. le, cf. adj. gorszy; Boh. bure, bur, gore ciany nasze. Nag. Fil. 185. Bela, widzc, i ze zle, (bofe, hor biadowanie); Sorab. 2. gorej; Sorab. 1. wszystkich stron gore, uciek do Dalmacyi. Biel. Siv. 150 hor, hohri, naiharscho, (horio calamitas); Slavon. gorij, b. Wanie wojna z Albigienczykami gorzaa. Garn. et Vind. gorje Birk. Dom. gorje Bosn. gorre Croal. gorje 92. Oto ojczyzna gore ga, ga, kto cnotliwy. Opal. Sut. vae! biada! Ross. rop; ztd ropconiL kopota si, re79. Wdzicznym zapaem twych licznych oczu goreje. xy)Ke, poMBiKai biadowa si; Ross. et Eccl. ropuie Past. Fid. 19. Zapalie jej serce, co bez tego 'góry Tu le a lam 3.1-BuiiiHO fdilimmcr. nrijcr n3-mc , Jabl. Tel. 42. (goreje). Znamy, co dobrze, co Do wzitej Bryzeidy smutny ACn. Ad. 5. jeszcze gorzej. chil gore. Hul. Ow. 6o. Korymen gorza ku piknej Dale, a co gorzej. Chroc. Luk. 504. Ju by gorzej nie fnie, która si jeszcze ku niemu nie zaja wzajemnym moe, o ludzie, o czasy! Pot. Arg. 238. Gorzej potyra zapaem. Zab. 11, 81. Serca ogniem w nas gorzay, Codziennie prawie gorzej rzeczy I bdzie. Cn. Ad. 264. suchajc go prawie rozpyway. Odgm. w. 2 Mm o b. Baba lecc z wschodów woaa: co id. Zab. 6, 534. Za serce nasze nie gorzao w nas kiedy nam pisma oChorowa bardzo ciko, dalej, to gorzej. Rys. Ad. 1. twarza? Sekl. Jaic. 24. wiczy si w pobonoci, mioco dalej to gorzej z nim byo. Birk. Dom. 102. Goci gorajc. Koch. Roi. 90. Francya obelona górzej nieli zle. Gemm. 95. in)d)fd)Iimmcr, nk^ fddimm. Itak ra, gniewem przeciw nam paa. Warg. Cez. 110. Bro i to nie le. Cn. Th. 282. dictum pririgni nie najgorzej Niejego jeszcze z mordu wieego gorzaa. Otw. Oiv. 145. qul lapide canem ferire volens, percussit novercam.

gore na zodzieju czapka. Pot. Arg. 226. niespokojne sumnienie, yje by mysz na pudle, ailf citicm Siclic Drciillt Nie gore btc SKiile, ciit iiiiniljtijc'3 b. In er kt ©etiffctt. czapka na wielkim zodzieju. Kras. W. 74. (cf. mucba

tva

,

,

,

;

;

;

,

,

;

,

,

,

,

e

bo

-

i

—

ronr iiod;

iiiarm,

raiiditc

tiod).

Nic gorejesz ze wstydu, z

podobnen przychodzi kamstwy?

Tea/.

29, 56.

(o6.

Za-

zgorzej

,

nicnajgorzej

si wyproraowowa

,

nie

le

niezgorzej

,

w

niczego

n.

tamtym

kraju.

p.

Mógbym Teat.

i.

,;

45.

GORZKNMEME

GORZKAWY -GORZKNC.

102

Przycina mi niezgorzej,

G«n5 f*Ic^t.

iiidt

34.

ib.

c,

GORZKI,

otz-

a, ie, compar.

(Boh. horky, comp. horceyj; Slovac. horky; Sogórrab. i. gofki; 5ora6. i. liórki, iiiórki; Dosn. gorak gorak, górki, gherk, ghrrik, sgjuk; .SoMn. gorak; /?(75. czejszy,

,

ka, górko, gaark, cemerni; Ul. barb. \\:\k, (cL ióU) Croat. górki, górek, suhkek Dal. gorup; Carti. gorjup, grenk, britke, (cf. brzydki); Vind. grenek, (cf. chrzan), garjup , britek, skukak, superno; Ross. sholku, sharek, grenku, ropbKiiI, ropKiiI, ropeni, ropbKOHera, (ropccTHUii biedny); Suec. kerf; cf. Finn. carwe; Eccl. rofibKX, ropeCTHun; ;

;

Germ. krl'); smaku przykrego, szczypicego, piofunowatego, Itter. Lekarstwa gorzkie, sa substancye, które na jzyku zostawuj wraenie niemile, pospolicie znane pod jest

gorcy

ki jak

i

ó,

suchy, ostry

chorob

leczy.

utajony

,

w

kaker

ziele

Hul. Ów. 240.

,

§.

Czsto

sliouz).

Pomoc Fig.

,

sok,

sabemu Przykry, aosny, daje

,

Szwanki

fdnncrsaft, luttcr, faiier. Niegorzkie mu dla milej ojczyzny i cmpfiiibfidi

Gorz-

przykry. Safr. Probl. 95.

krenek

{\ind.

chocia gorzki

i

Gorzki smak

2, 421.

Dykc. Med.

nazwiskiem goryczy.

chway. Tak na wiecie bywa,

i

postrzay,

i

Leszcz. Class.

e

sodk rozRzew. Wyst-

80.^(niebolesne;.

kosz gorzki ból przerywa. Zab. 14, 279. pek swój gorzkiemi Izami opakuj. Przi/b. MiU. 349. u niego twarz blada usta gorzSerce srodze zranione goryczy pene). kie. P. Kochan. Orl. 1, 121. (gorzkoci ,

,

,

teraz umysu. \ Leop. 4 Ezdr. 9, O dniu zmartwionego, smutnego). tenieszczliwy. Sk. Dz. 857. (fatalny).

Jam bardzo gorzkiego 41.

(frasobliwego,

gorzki

Spu

i

mu Wzdychania

gorzkie dla ciebie

ndznemu.

Past.

Fid.

100. (rzewliwe). Ustawiczna, gorzka praca, labor irnprogorzczejsza mka. \Y. Post. W. bus. Macz. Tym cisza 210. (nieznoniejsza). Niewiasta za gorzczejsza nili mier. i

Eadz. ib., rn.^ Post. 219 b. Sodkie Slouac. sladke z borkim sa misa, z a;orzkiem si miesza premena. (nie zawsze gody, bywaj gody). GORZKIJWY, GORZKAWY, a, e, co gorzkoci zarywajac, ctiiHi'^ bttter, Slovac. nuhorky; Sorab. 1. bittcriid;, amandentiis. Macz., nahork trochu borki; Bosn. nagorak pogorko, nagorko, naghrriko; Ross. roptKOBaTuii. Gorzkliwy abo gorzkawy. Ern. 124. Tvnktura gorzkawa, amaiicuns. Krup. 3, 73. GORZKLIWOS ci z., /ig. niesmak gifiglaiinc Sitterfeit. gniew, nienajrzenie niech dalekie Wszelka gorliwo, beda od was. Leop. Ephes. 4, 31. (Ljorzko. Bibl. Gd.). al, li ie,' GORZKNIE, ial, ieli, ieje, nijak, niedok., zgorzkn, zgorzknie dok., Boh. horknauti, horknu, zhorknauti; Sorab. 1. liórknu; Rag. ogorcjatti Garn. grenim oggarknuti Bosn. gorejatti Eccl. ropKHy, rop^iaio grenim; Ross. oropKHyib 3ropKHj; gorzkim si stawa, propr. et fig. Inttcr Ifcrbcii. 0leje nie wieo zaraz wyprasowane gorzniej ostrzej. Krup. 5 32. raitjig ijalftriij ti'Cvbcii. Niemio czego nazbyt, miód nawet gorzknieje. Gdy nim zbytek nadto leje. Min. Aus. 109. Juci gorzknieje bez koca biesiada. Hor. Sat. 233. Wnet zgorzkniay potrawy, Wnet wety si wylay. Bia. Ti. C 3. Gorzkn biesiady bez Leop. Eccl.

7,

27.,

,

,

,

,

.

i

,

i

GORZKN, GORZN,

,

,

;

,

;

,

;

,

,

,

i

óci

koca

czynione. Zab. 13, 134. Gorzknieje mi wszystko. 93. (óci rai si staje; cf koci w gardle).

Gemm.

63. (kaducznie, za kty). GORZKAWY ot. Gorzkliwy.

GORZKNIENIE

zgorzknienie

,

,

ba» 35ittcrtiicrbcn

Zgorzkniay,

sropKHOHie.

Eccl.

!cit;

GORZYSTO.

-

bie ®al)'trtij=

,

gcifprbcn

Inttcr

,

gal=

Boh. prolukly; Eccl. sropMBift. GORZKO adv. adj. gorzki; compar. Gorzczej 5o/i. horko horce; Eccl. ropu-B,

ftriij;

,

,

ropbKO, (cL Ross. rop! biada! ob. 'Górze, Gorzej), pro;)r. Nigdyby usta smaku w sodyczy nie miay, et fig. l'ittcv. Gdyby nigdy co gorzko skosztowa nie miay. Zab. 14 153. Gorzko, ale zdrowo. Cn. Ad. 264. W^szedlszy precz,

,

paka

gorzko. Leop. Matlh. 26, 73. (rzewnie),

llicinte

cv

Mny

Hektor gorzko opakany. Hul. Ow. 102. Gorzko teraz za to abcv luttcrHd) Jlt liciiicinctibc ,v»cctpr. nas nie umiaa szanowa. Boh. Kum. 2, 49. uje, (ciko). Dwojako ciej a gorzej Pan od nas przyjmuje, 783. gdy grzeszymy, anieli od pogan. Zrn. Post. 3 gorzko znosisz przyZtd najcierpsz pojmuj gorycz, luttcrlidi.

e

,

e

god

jego.

przny,

56. z przykroci, mit SSibcninllcn. le udu., gorzki, przytem pie-

Ossol. Sen.

GORZKOPIERNY, (ttcr

iiiiD

—

e,

a,

to smaku ci, 2., Boh. gorkofc; Sorab. 1. horkofc;

(ircinicnb,

ific

^'fcffcr.

Ziele

GORZKOS,

S^r. 833.

jest gorzkopierncgo.

et Slovac. horkost; Sorab. 2. Rag. garkos gorskos, garcina; Bosn. gorkóst, garkóst, C»•oa^ gorkoszt, gorkocha ghrricina gorchina, suhkocha; Dal. xukosst; Yind. grenkust, sharkust, britkust, grennkoba Garn. grenkust, grenkóba, britkost Ross. ropb,

;

,

;

;

koctb; Eccl. ropecTh, ropKOCTb, cpii,\ocTb. ocrpoaie.mie gorycz, smak gorzki, bic Sittcifcit. Gorzko sodycz si nadgradza. Zegl. Ad. 81. (cf. przeplatane smaczniejsze). nieprzyjemno, §. Niesmak, przykro, trudno, 3Bibcni'nrtiijfcit,

niebieskiego

Uiuiniiciimlic^jfctt

mk

przez

Do królestwa

lliiijcmari).

,

gorzko

i

droga

Sk. Zytv.

jest.

mu na maa gorzko

oko, jak wiele sodkoci przykrya ta której czowiek musi troszk uczu kiedy si namitnociom przeciwia. Gorn. Dw. 528. O miasto, jak siedzisz, by wdowa osierociaa, bramy i wszystka ci gorzko obja. zamki twoje popsowano gniew, niech, al, Sk. Kaz. 342. §. Gorzko serca Odpisywa z gorzkoci, na wszyGrtnttcnillij llminllc. Aryusz zajrza stkie biskupy sowy miota. Sk. Dz. 118. Pokazuje

2, 62.

,

,

,

=

i

,

Ale.\androwi biskupstwa

do niezgody sie

,

i

,

on

i

gorzko

na

serca

gorzkoci ib.

GORZN

go uczyni, ib. 788. 'GORZY si, y, y. zaimk. niedok., Cn.

Wod.

Th.

gorszy

sie,

GORZYKNOf consiligo f(^tunr5C

luife,

ziele,

3itfpnnirj.

GORZYSKO,

imtPtUig

o6.

'Gorzkn.

sroy

si, sierdzi si,

moe

iiicrbcn.

jedno co:

to

Boh. horiti se indignari.

a,

n.,

GORZYKWIAT,

Knotnica.

ob.

podobny

,

serca strapiony,

Zamarszczywszy 181. czujc, wylicza, co mu ze-

przyczyn szuka,

do

czarnej

ciemierzycy,

Syr. lATi., Bosn. liscjac;

przykra góra,

szpetna,

u,

m.,

pcrmctltc

Croat. lizjacz.

cin biiflic^cr,

nb=

kardynaa w oboczystym górzysku jednym olroslwo odaro. Krom. o61.in valle, w dolinie, )djciili4cr

Juliana

53cyi3.

w

padole

z.,

mnogo gór nierówno dla gór

midzy przykremi

górami.

,

Ijórzysto pasmo

©cbirge.

Mier. Mscr. ob. W^zgórze.

czyli

GORZYSTOSC. bie UiickiiC

,

ciit

ci,

gcl)irgt=

cig gór z sob zwizanych Górzysto kruszcowa,

gc* 8ailb.

,

,

GÓRZYSTY (Erjgcbirge

;

uoona, boa

—

;

,

. Elbiety

do

Warg, Radi. 86. góry,

chodzifa.

Puklasto,

§.

fcirgc.

GO

GO.

górzysto warstwiana, z wielorakich warstw górzysto tylna lub zagórze, .Cin= Górzysto którdy panna rodzicielka ib.

gloCigcItirge

tcrgetirgc.

-

coiivexilas.

Solsh.

GÓRZYSTY,

^abcne kudjige aiunbmig.

Gcom. a, e,

3.

®e--

eiiic

peny

eX'

gór,

wrchowigórny, gcbtrgig. Boh. hornaty Stoiac. hornati horoyitó Rag. bardovit, barSorab. i. horkate ,

;

stny;

,

Croat. berdovit, bresaszt

dast; Bos7i. brridast;

ZJa/. b;irdovit, biirdaszt;

Ow. 53.

om.

—

y,

,

i

okrgy,

miejsce górzyste, górzyznach chróst

go-

,

Górzyste cie-

colla

toris

ezlant.

convexus. Solsk.

GORZYZNA, Na pagórkach

tcrgtgter Ort.

etn

uró

GO,

bregovit;

goren

,

po górach ronie. Syr. 264.

i.,

GORZYSZ

berdast

,

GeGórzyste Watykanu wielinfcnrunb. §. Po górach rosncy, górny, 35crg=.

e. Zah. 12, 231. Izop górzysty,

,

Boss. ropiiCTUH.

Puklasty,

6aii4igvunb

3.

gorast

Kark górzysty,

Sienn. 133.

lasy.

Zebr.

V'in(/.

Carn. gorrovat;

rasten;

mne

;

moe. Mon.

nie

74, 674.

Gorycznik.

ob.

cia,

GO,

m.,

(Boh. et Slov. host; Sorab.

i.,

i,

golc dem. goclik; gofcizna uczta; Sorab. i. hofc, host; 7?a(/. goost, /em. gostiza; (S/oy. gostba uczta Dal. 2.

,

=

;

gozchenik, gószt, prihodnik, sztanoYuik; Dal. gosztenik; Bosn. góst fem.. gostica; perhodnik; Garn. gost, gust; Vifi(/. gust, gosti, gostenik guslja; Ross.TOCTb, f. rocTa, (rocTCÓHHKt obcy, nief. gózt,

Croat.

goztbina);

;

,

osiadfy kupiec)

Kyneut;

raTuii

;

rocTh, n|)HC6Ai>HHK', (2 rocTt, 6o-

Ecr.l.

Graec.

fitya).i)iT!0QO';);

cf.

Lat.

"hostis,

hospes; Gall. hote; Ital. hoste; Angl. guest; Holi. gust; Dan. gest; Svec. gast). a), odwiedzajcy drugiego w jego domu, ber @nft. §. Który u drugiego je, pije, uywa, ber bci^ ciiiem aiibcrit fpeifct, ber ©aft jit 'lift^e. zaproszony. Cn. Th. Goci zana biesiedzie na uczcie brzuprosiwszy, sam si czstuje. Cn. Ad. 268. bez rozmowy, za beczk stoi; aho chopas zbami Godzien siedzie jest z osiaz brzuchem tylko mi. Cn. Ad. 265. Gociu, ostatni poczynaj je, a pierwszy- za przestawaj. Cn. Ad. 270. Niezwyka gocia do potraw powszednich Ledwie je z pych moga (Slov. Sati na do zbów przednich. Hor. Sat. 242. hosfoch trhati, impense detinebaitt, czstowa zbytnie). na bankiet nieproszony, nie bardzo bywa uczczony. Cn. Ad. 266. (cf. kogo nieprosz, tego kijem wynosz.

Go

,

,

Go

go

,

i

Go

,

,

wzi

—

Go

Croat. Nepozvanemu gosztu, vrati meszto. za Nepozvanemu gosztu cheszto za vrati sze kas meszto; Slov. Nezwanich hostow pod stó sadzugu). Wieczerza on

gociem

na Sen. 191.

mu,

pewnym

—

Go;

b).

bawicy tam

i

miejscu, z drugiemi proszony. Gorn.

podejmowany

przez niejaki czas,

czy darmo, ber ©aft, ber fiir

Sesa^iliiiig,

ober

gospod Irzymam.

cM

Cn.

ypii

ciiicm

©cftligfeit.

w cudzym doczy

,

mem,

jako

zapat,

anbern liebcrbergt

tDtrb,

Gocie przyjmujzasug tego oby-

Dla zacnych

Th.

dworek jego od stanowiska gocia,

watela

za

tak

z

sej-

kadego zjazdu, uwalniamy. bez sejmu, Vol. Leg. S, 397. (od kwatyruiiku , od stacyi, stanu). Gociem sta u kogo. Cn. Th. gospod sta przez czas, Bei^ cinein

i

jur .'perkrgc

i

feaii

,

alJ

©aft

ftd)

aiiibolten.

(cC.

by

GOCI.

-

103

Trzyma j w domu przymuszon gocia. Pot. 348. (nie puci jej od siebie ze swego domu). do nas przysza gocia. Tward. Pasq. 57. Przyszedem gociem w dom twój a nie dae wody na moje utrudzone nogi. Odym. w. Z b. dom przed gociem z domu za gociem advenientem hospitem hilariter ezcipere, aheuntem hiimaniter dimittere. Rys. Ad. 75. Ni z gocia korzyci. Rys. Ad. 49 (czstowanie uboy). We Pan bardzo czsty w moim domu. Teat. 10, 65. (czsto nas odwiedzasz). czsty dugi, rycho si sprzykrzy; abo ryba, trzeciego dnia cuchnie. Cn. Ad. 265. (Croat. Goszt i riba gdesze lyube, V tretjem dnevu czenu gube). nie z prónemi rkoma, Najdzie u mnie wszystko doma. ib. 266. który nic nie przyniesie, Niech si przepi w polu w lesie. ib. Gocia lepiej nie przyjmowa, Ni go tudzie wyforowa. Cn. Ad. 268. Wicej w cudzym domu za godzin, ni gospodarz za dzie ujrzy. Rys. Ad. 72. Gociu, w gospodarskie rzeczy nie wdawaj si, swe miej na pieczy. Cn. Ad. 210. (nie wtrcaj si gdzie nie trzeba wcibski). Gocia kiedy cf. masz w domu, nie czye przy nim gomonu. Cn. Ad. 268. Przed gociem zony nie chwal, czeladzi swej nie zalecaj, (moe ci zdradzi). z koniem si nie popisuj. Rys. Ad. 58. Gocie ©(iftC, 33cfii(|, ©efeUf^aft. (cf. kompania). fig. Zima zy go. Zaw. Gosp. Widz, i z nieba na dó pewnie gocie, Jeli nie deszcz, tedy grad. Rej. Wiz. 125. etn Slulaiiber, ber eiit grembcr, §. Obcy, przybysz, na

stancyi).

Syl.

Tye

,

,

W

;

:

go

Go

Go

i

i

Go

Go ,

go

;

,

—

—

=

hd

—

nii^t

an bemCJrtc

ein ©aft.

eiiiCieimifc^ ift,

—

Jurid.

Gociem u

sdu ten jest, który tak daleko mieszka, i jednego dnia do sdu przyj nie moe. Saxon. Porz. 49. Go, niei tak daleko dowodzi, e cudzoziemiec, chaj tego od tego sdu mieszka e jednym dniem do onego przyby nie moe. Chem. Pr. 30. (cf._ gocinne prawo). Tu i

,

gocia chodz, huc hospita veni. Zebr. Ow. 120. Ty gohospita tu ierris cia ldem ja gram gonionego wod Zna jego zote erras, ego in undis. Zebr. Ow. 142. ,

,

go,

który cnoty nie tylko Polak; ale z obcych krajów si mu trafi. Groch. W. 418. Harudowie, lud wielki i Nie dopudo Francyi. Warg. Gez. 24. wiey (Heleny do szczajcie nigdy tej goci do naszej ziemi,

go

Nie chceszli w drog pój Kchan. Dz. 80. Starzec przed sob 108. P. Kchan. Jer. Nie trzeba ujrzawszy t gocia, rzek. Poi. Ary. 304. by gociem u przyjaciela. Dwór. H. 2. t. j. tak by Troi). z

t

J.

gocia?

jak u siebie, bez ceremonii.

niewiadom. szcze

go

med. niedok., §ert)ergc

romy;

Cn.

w

Th.

tuj

luid)

nauce.

gociem

romy

w

pro/jr.

diversor;

c).

Gociem w czym by>

iii

timi

GOCI,

Tr.

sta,

fevin, 'lierkrgcii

Ecci.

—

frcmbc

gocinie et

rocTio

fig, luii

fCi)ii.

i,

Jam

je-

ci, goszcz

gdzie

by, pr

(Ross.

rocTiiib,

rocTa npieM.iFo,

norocTinii, npiiHaTt Koro ki, pocth, jtoctiul; Sorab. 1. hospoduju hospitor, hospituim capio, praebeo; w innych wszystkich dyalcktach sowo goci czynnie znaczy: gocia lub goci podejmowa; (Boh. hostiti, hostjm dare Bos?i. goRag. gostitti koga cibum et potum gozbu ciniti= czstowa; Croat. goztiti; Yind. gostiti, po gosteh gosluvati, obgostuvati, pogostuvati, (gostitife

alicui

;

;

stiti,

,

,

GOCICIEL

10 i hoditi

biesiadowa

>

GOCINA.

-

godowa);

,

GOCINIEC.

goslim,

Carii.

gostujem,

W

on Hebr. yttn hoschiba habitare fecit). czas, jakom tu goci, miae syna zda mi si. Zebr. Ow. 536. {cujii primum haec moenia uidi). Przyby do Francyi Innocenty, z Rzymu wygnany, który w Karnu-

gostuvati-;

cf.

w paacu

Teobaldowym goci. Sk. Zijw. 2, 318. Bolesaw przyjmowa u siebie goszczcego Cesarza Otcie

,

tona. Psalinoil. 88. (klóry do niego zawita, wi;. Moskale jak goszcz tak goszcz

u niego ba-

w

Polszcz, nie mylc o wyjciu. Kur. Pet. 102. (jak siedz, tak siedz). Na co z tak wielk clici dobywamy Wszystkiego, gdy tak krótko goci mamy? Opal. Poet. i A. (króna tym wiecie). Ta jest, co tko bawi, królko Fid. 169. (panuje). teraz w sercu twoim goci. Past. Wy przychodniami w tem miecie jestecie? wasze goszcz uszy i o tych pospolitych rozmowach caego miasta nie sysz? Siem. Cyc. 460. (uszy wasze obce, niewprawione, nie zwyczajone). 'GOSCICIEL, a, m., goci podejmujcy, przyjmujcy, ber ©nftgclicr, ©aftluirtD Rag. gostitegl, gostcnik; Croat. gosztilel; Dal. chasztitel, go-

y

,

;

(GOCIEC

sztenik':

gody; Sorab.

hosfina

uczta: rya

!

Yind.

biesiada

goscina

2.

(Carn. gostnishe

;

=

sterya

(goschenye;

,

Carn.

Croat.

zyta, ber Scflld).

Bd

uczszcza do

domów

niekiedy do innych Pod. 2, 84.

Go

pójdziesz

gosta-

,

go-

Bosn. konak

gosztilnicza

gozba,

gozlbina,

Dul.

hostina

1.

gostje

gozbina;

Ross. obs. rocibóa, rocTtOiime)

;

{Boh.

z,,

y,

jadalna); Rag.

sala

,

(gozbina, gostcnje= czstowanie);

epidicm)

Sorab.

,

gostuvanje,

gostitje,

gostioniza, gostivniza

stioniciza,

GOCINA,

Godziec).

ob.

=

;

=

au-

chasztenye

odwiedziny, wi-

ciebie

gocie,

w gocin.

i

ty

Kras.

wiedzie ma, kiedy jak na dugi jecha. Kras. Pod. 2, 94. Syszc, to Tobiasz, tak mia gocina zy mu wyciska. Leszcz. H. T. 403. (tak przyjemna wizyta). Pójd! mój ten przyjaciel, mój ten zawoany, Kiedym tak w domu jego dawno podany. Nazwie to dniem szczliwym gocin i

e

w gocin

czas

,

przyjemn,

Odpoczn w

mn.

1,

Karp.

go

kto jako 3,

@n[t ailjMIt. {oh. Gociniec Ecd.

iini|.i).

mail

irr

ro(:THiii.iiiii|.i,

ze

gdzie [id;

kiit.a.m.-

rozumiemy ten dom, w przyjmuj; prywatna za domu zajeda. Siem. Cyc.

z wygod zawsze stawa. D. (zajedaem tam, ii^ fclirte ba cin). Ofiarowali mi, z politowania, gocin, ih. 50. b, 29. (przy-

18.

Tea. 42.

tuek,

d.

Untcrfeiiimcil).

fig.

wiat gocina, mieszkanie

in-

naznaczone. Zab. 9, 204. Kossak, (cf. wdrówka). Gdzie tylko soce miewa swe gociny, Wszdzie twe dziea gone i czyny. Ghroc. Oiv. Hi. (gdziekolwiek

dziej

s

wieci, dochodzi,

wschodzi lub zachodzi).

bawienie gociem, czas bawienia Slufetittinlt

ald

Malta wyspa

W

m sawna ©aj,

^jermeilcii

u kogo t'f>.)

gocin . Pawa.

§.

w

jcinaitbcii

Birk.

Gocina, domu, ber ali

G5a)t.

Kaii:

Malt.

gocinie by Boh. po hostinu byti. Lepsza jest ubogiego pod przykryciem desczkowvm, nili hojne gody w gocinie bez 'domu. 1 Leop. Syr. 29, 29. C. 2.

ywno

,,

domek

ciasny,

ale

wasny).

wienie za granic,

bie

SHeife,

podró, baEcd. crpaHHHlecTBO, cipancTBie, CTp.iiiLCTEO. Argonauty przypynli do przyszli po gocinie do króla Oeti, Biel. w. 9 Colchis stryjow odjedajc w gocin, wszystko b. Pod mu domowe oddaem gospodarstwo. Simon. Siei. 105. (cf.

,

Droga,

§.

bie

5i"cin''c;

rk

nie wiedzc w okrt, dokd pyn. Na boga puciwszy gocin. J^ot. Syl. obi. naboestwie pilnym w dnie i w nocy, czekali koca gociny

Wsiadem,

W

swoje

ywota

yw.

tego. Sk.

GOCINIEC, ca,

28o,

1,

{Boh. hostinice, hospitale cubiculum)

*§.

przy drodze, zajazd, auslerya, karczma, cin

@a[tlmuv,

nica, gostinica, gosztilnicza

Ross.

rocTimuiiiii).i

CTpaHHonpiHTC.iiime. wali

goshtarju,

Yind.

CTpaiiiionpiejiHHua

Bina.iHaa,

Rag. gostiniza

osctaria;

ostaria;

,

Eccl.

; ,

owsa,

siana,

stoj za gospody

a

w

zoci

a

utrzymynim do-

aby

105.

Gor.

;

BHT.^!ih>iiii|.i

,

cieko,

chleba;

Cost.

Croal.

BconpiaTe.iiime,

Bcen(>i€i.ii>mii|.i,

piwa,

wyrzdzaj podrónemu. wiszów

hosteria;

,

Kaza karczmarzom, nie

©infetrbail^

Bosn. gostil-

gostniza, oshtaria

BHT.i.Mii|ie

porzdny gociniec, eby

statek

eilt

Slov. hostjnec;

Sd^eitfe,

ciiic

m.,

gocinny dom

1)

niech nie

Klasztory der-

gocice

pielgrzymom. Kok. postawi, aby ci, co na odpusty chodz, wszelkie pijatyki, zgorszenia nierzdy tame zamnaali. Opal. Sat. 69. §. 2. Droga pospolita torowana, bita, Boh. gjzdba, sylnii

Z drug stron kocioa gociniec

Turk. 173.

—

i

ce;

Ymd.

yelika zhesta, yoshni pot;

Slav.

drum, czepas, orszaclika Ross. Co.ibmaa, npotsaoa 4opora; pr. driim;

Croat.

drum;

Bosn.

czezta, et fig.

kolnik; Sanb--

bie

Siitocg, bie Stragc, bie SaCiit. Gociniec, albo droga królewska, ma by tak szeroka, aby wóz jeden drugiego móg min. Szczerb. Sa.v. 110. Wypraw artylleryczn prowadzi trzeba wielkiemi gociftraPe,

giibrftrape

ber

,

Jedzi wszystko wielkim gobitym torem. P. Kchan. Orl. 1 37. ciekami, nie gocicem bitym si puci, ib. 1, 103. Na bitym gocicu trawa nie ronie (cf. kamie czsto poruszany, mchem nie obronie). Na z gotj' cica nie bocz dla zej drogi. Zfl6. 13, 279. Treb. (gównej si trzymaj prostej drogi). Gocica si trzymaj, za przodkami id pospolitej drogi sie nie puszczaj. Cn. cami. Jak. Art. 2, 298.

cicem,

,

,

ciek

i

;

Ad. 208. (nie wdawaj

si w nowatorstwa;

jak

bywao,

niech bdzie). Lustratoro wie gocice spisa maj, i droim na dziesi okci dla furmanów i pdzenia wowymierzy. Herb. Siat. 59. Bogowie dotd cie wie-

g

ów dli,

gocicem

zumem

i

czystej

cnoty. Jabf.

fortun, rónemi

Tcl.

40. Cnota

gocicy chodz.

Rej.

z

ro-

Zw. 21

(kade swoim dworem, swoim tokiem). Te obie rzesi gociniec schodz, i/oi/r;. Bas. 194. (na jedno wychodz). §. Gociniec gówny nurt Wart rzeki, Gociniec, podaruber ."paii^Uftrobm citie Shiffc^^- ?''• §• nek z podróy, (cf Eccl. cipaBHOjapcTBie .renium), cin inv mm eiiiem >.H'tt ber iKeife iiiithriiigt. Pro9ici)'C(]efd;ciif sz nie wzgardzi malek danin, czyli gocicem klóry dla pani przywiozem z Gdaska. Teat. 16. b, 22. A przywioze We Pan gociniec? C-. Nie mam innego 92. ib. 31. b, dla Eugenii gocica nad wasne serce. 6.

czy na jeden

=

,

,

,

— ,

Go

C

Nie przyniesiemy list.

C o

I

w Y — GOCINNY,

adnego

GOClNCOWY,

83.

sob gocica.

z

Pilch. Sen.

gocica,

c, od

a,

GOCINNE

austerni-

ci, z., gocinna ochota. Cn. Tli. tite ©aftfrcsj^cit. Sorab. Rag. gostionstro Yind. gostna fvo1. holpodliwofc;

parochiis,

.

GOCINNO,

;

jobodnost; '

;

Eccl.

=

,

C/^oa/.

gosztinsztvo

//ur.^. gazdalto

;

das

rocTenpiiDiCTBO, CTpaHHonpiiiMciBO, CTpaHHonpiaiie HO.iioóie, x.Tt5oco,ibCTBO

Gocinno

Ross.

;

cipaH-

rocraiBa, cipanHiiwecTBO.

Eccl.

;

,

—

Zachowanie gocinne, publiczne, prywatne, przyjacielstwo goGOCINNY, a, e, cinne. Cn. Th. bie ©nftfrcimbfdjaft. Boh. et Slov. hostinsky; Ross. rocTUHHUii, od goci, dla goci, @n[t bie ©dfc. i) Gocinny dom, gociniec, fiil" Slav. gostinica zajezdny dom, austerya, Mi &a\t^aui Do domu goRoss. nocTOfl.iott 40111, CToa.ioH 4Bop. cinnego, albo do karczmy si skJonil..' Warg. Wal. 22. gocinnym domu miejsca nie byo. Sekl. Luc. 11. Niegocinny dom, not. « w gospodzie ». Bia Post. 62. wolny od przyjmowania goci lub od stacyi. Cn. Th. o02. Cn. Ad. 209.

wielkie zalecenie.

'

g.

,

,

W

;

—

umt (Ciiiiiuarticniiiij. Gocinna izba, bie ©aftftutie, Boh. hostinice; Yind. tabernarska jispa; Ross. rohostenice CTnaaa, (rocTiiHHOfi ^Bopt kupiecki dwór, gdzie si pafrci)

,

kuj

towary).

Juecie

wsiali Panie

gociu? czenuiecie

—

duej w

gocinnej izbie nie spoczli? Teat. 5i, c. B ii Tuk do gospody gdzie mieszkay niewiasty gocinne. Prawo gocinne ma Biel. Kr. 495. podróne frembe. by prdsze, nili tym, co tam mieszkaj. Saxon. Art. 44. t. j. dla podrónych, fiiv J-retlibe, {ob. O pra2.) wie gocinnych abo podrónych. Chem. Pr. 50. (dla obSprawiedliwo na jarmarkach cych, nie tutejszych). z kadego kupieckiego czowielia ma by czyniona prawem gocinnym przez starost. Yol. Leg. 2, 686. §. Przyjaciel gocinny, od gociny, u którego gocin stawam abo on u mnie hospes. Cn. Th. ber ©aftfrcilllb. goszczcy u kogo albo gdzie, Iici} ciliem g. Gocinny, Pierwsze dwa gatun@afi fci)Clib fid) nufljillteub, luciieiib. ,

,

—

Go

,

,

ki tego

ziela

w

ni

cieplejszych,

nasze,

krajach

rosn;

nam jest gocinny. Syr. 521. (wasny, waciwy, u nas znajdujcy si). Tak wielkiej ziemi bogi gocinne krwi popluska. Warg. Wal. 518. (przybye). 2) Gocinny, który rad obce do siebie przyjmuje, czstuje ludzko okazuje, philojcenus. /I/ac:. Slov. hospodny, hostinsky; Sorab. 1. hofpodliwe; Rag. gostni, gostoraii, trzeci

—

i

;

gostogljub; HOJioOiiBuri

Ross.

rocTenpiiiMHuii

CTpaHH0.iK)6iiuii

,

,

npinjiqHBuii

Subst.

;

HOnpie.Miibiii;

et

Eccl.

/:

,

;

f.

crpaii-

CTpaiiHonpiaTO.Dibiii, cipaii-

cipaHHO.iioóima.

rocTcnpiiiMCTBOBaTb

,

Gocinny

CTpaHHO.iioócTBOBaTb.

cipan-

cipaHHO.iroóeu-B,

CTpaiiiionpiejnniKT), CTpaiiHonpiujieui., x.Tb6oco.ib

HOiipiiisuiima; Ecel. BiiTa.ibuuil

,

Gocinnym

by

Ross. CTpaHHonpiiiMCTBOBaib

czowiek,

chlebodagociowi. Cn. Ad. 209. Kuska szlachta gocinna. Petr. Et. 159. Niegocinny czowiek nierad gociom. Cn. Ad. 598. Niegocinne Syrty. Otw. Ow. 505. (nieprzystpne). Gocinny, ego, in., subst. Gospodarz domu gocinnego,

wca

wielki,

nie

auje nikomu

chleba,

rad

,

—

Stownili Lindego wyi. 2.

Tom

II.

103

oberysta, austernik, ber ®aftnrt& S/ot'. hostinski, f. hostinsky; Bosn. gostinik, oster; Rag. et Slav. gostionik;

Gocicowy rozdrogowy, @aft^au>3', CanbftrapCit Yind. zestni ropovez potni resboinik, hostnik. GOCINNIE adv. adjecl. gocinny, gaftirc^. czy,

bójnik,

GOSPODARCZYK.

-

Przyjedzieszli do jakie-

BcenpiaTe.ibHiiKi, ABOpHiiKi.

gocica,

go

gocinnym jest yd. Pani. 85, z urzdu dla posów Rzpltej.

to

— Gospodarz — GOCINNE, ego, §.

ber bie

©efanbteii

frembcii

spodzie, stajenne.

Th.

kmirtieit tcfteHt

511

zapata od

subst.,

n.,

871.

1,

Cn.

if.

w

goef. 'gostinna pood byda podo-

Cn. Th. !QuartiergcIb.

stania

,

zostae jeszcze na Podolu imi opaty bne do sowa 'goslytwa uytego w przywilejach Pomeraskich r. 1175. Czack. Pr. 'l, 205. •GÓCIOBÓJSTWO. a, n., zabójstwo gocia, Eccl. cipanHCóinber ©ftmorb. CTBO Graec. ^evoxzorla. 'GOCIOBOJCA, y, ?»., Eccl. ,

,

;

—

CTpaHHOÓiiiua. a,

m.

Yerb.

—

cTpaHHOóiricTBj-io.

GOSAW,

imi

Gedko,

abo

{Boh. Hostislaw)

,

Staropolskie

Her. GOSPODA y, i., (Boh. et Slov. hohofpoda; Sorab. 2. goipoda; {Groat. 1. goszpoda; Dal. goszpodo domini, optimates; Yind. gospoda ' pastwo ; Carn. gospoda = szlachta) cf. Lat. hospi-

Jab

Gedeon. spoda;

,

Sorab.

;

dom gocinny, gocina,

tium); bie

§erl)erije.

{Carn. irperge).

Sekl. Luc. i\.

spodzie.

[not.

bitó

©afttmu,

ber ©afiCiof,

byo miejsca w go« w gocinnym domu »). Chan Nie

Turków niby karczmy abo gospody znaczy. Kok. Turk. 200. Rozgniewany do stou na zamek przyj nie chcia, ale zosta w gospodzie. Goni. Dz. 57. Ten wiat nie jest nasz dom, ale jest gospoda. Która tu nam z urzdu dana jest od boga. Rej. Wiz. 105. Czowiek mieu

stojc jako to w gospodzie a nie w domie. Glicz. Wijch. E. 1. Na tym wiecie tylko do czasu, jako na gospodzie mieszkamy. Kosz. Lor. 182. Piotr . w Rzymie gospod mia za Tybrem. Sk.

szka na wiecie

,

,

wasnym

Dz. 29. Leop. Act. 10, 52. Gubernator wystara nas o gospod. /. Ossol. Boh. 52. (o kwater). jli go wdzicznie

127.

Kr.

Biel.

w

mu gospod

dla

Przymonasterze.

pod streho vseti). obcowania ale ani da-

podstrehuvati,

{Yind.

Przychodzcym

dali

i

,

si

nietylko pokoju

i

,

gospody pozwalali. Zygr. Pap. 229. hospitium. Jeaby tam gospod zus wszed do czowieka grzesznego by. Sekl. Luc. 19. (tam na noc zosta, ib. Math. 21.) By gospod u zacnych szlachcianek. Birk. Dom. 70. Warg. Przyjechawszy, u przyjacióki gospod stana. Wal. 129. Eccl. cipancTBOBarb. Cudzoonic bdzie, jeeli na inszej gospodzie bdzie spaa nieuczciwym obychu

i

,

Chem.

czajem. kapitan

?

Teat.

Gdzie

78.

Pr.

24.

90. (na

c,

stoi

gospod

ten brutal

Odpu

kwaterze).

tu-

szcz, aby szedszy do okolicznych wsi, gospodami stali, dostaliby jeda. Budn. Luc. 9, 12. gospody abo i'

schronienie mieli, rozkwaterowali si, erbcriJCtl U Antenora gospod posowie. /. Kchn. Dz. 64. fte

loijireii

6eiJ

"g.

iDm.

Panie,

gospod

ty

,

eiiitelirctl.

scil.

stoj,

nasz

bye

od rodu do rodu. Budn. Ps. 90, 1. (ucieczk nasz. fi(W. Gospody uiifre Gd.), schronieniem naszym, Snflnditonierskie ob. Kwatera. GOSPODARCZYK, a, m., may

—

gospodarz, niewiele znaczcy gospodarz, |.

Fig.

linlb.

Tr.;

KJiKiiMopa,

ciit

flcilicr

SBirtl;.

domowy, ber Slip ber lO' Boh. hospodaricek numen domesticum; Ross.

trans.

Mora

,

40MOBOH;

strach

eiit

fleiiier

,

wait^geift,

boi

14

maii

gut

,

GOSPODARNIE

106

muP,

pflcgcn

SPODARNIE dnie,

ittii

ii;m

aih., {Boh. hospotlarne),

GO-

cmpfaiiflcii.

31:

z

ekonomik, oszcz-

Rozbierzmy jak najgospodarniej dokadn wojska potrzennrtpjaftlid)

iiiirt^lid),

najoszczedniej •

wn

S?o|)lt^ateii

GOSPODARSTWO

GOSPODARSKI.

-

i

fpiu-fam.

,

GOSPODARNY, a, e, Boh. hoio9. Yind. gospodariten; Boss. 40MOB11TUH, pa3CMCTiiCTtiH; oszczdny, dobrze si rzdzcy, ekonomiczny,

Koi. spodarny; be.

List.

i,

liivt^)'d)aftlic^

rcirtWidl,

Czowiek gospodarny

Iiauiibltcrifcl).

,

ustawicznie pracuje, a nigdy nie przestawa ani wici, chceli, aby co mia, a to zbierajc mao do wielkiego, zbierze i zapomoe sie wkupi. troch do wikszego,

a

GOSPODARNO,

c\, .,^ Boh. hospodarnost; Yind. gospodaritnost, pridnost, pervarnost, Boss. ^omobiitoctb; oszczdno, ekohaushujezhnost niegospodarlasach nomika, bic S?irt[)f(^aftlicfcit. Glicz.^Wych. M. 8

b.

;

no

W

przynosi

Bol.

Kluk.

a

szkod, y,

domem rzdzi

pilnowa,

chyba

nagrodzona. GOSPODAROWA, a, uje; gospodarstwa inlrans. niedok.,

129.

2,

GOSPODARZY, y,

wiekiem

propr.

et

iirt^ifrf^nftcil.

fig.,

Boh. bospodai-iti , hospodarjm , scdlaiti; Ross. x03aHCTBOBaiL, .TOsaiiHimaib; Yind. gospodaruvati; Ci'oat. gozpodariti; (w innych dyalektach sowo naszemu podobne gospoduat, Yind. gospodouat, znaczy: panowa; n. p.

goCani. gospodujcm, [Carn. gospodariti gospodarowa) Bosn. gospodovati Rag. gopanujcy; spodovatti gospodaritise 67(1!'. gospodujnchi

gospodinit;

spodincm

,

=

;

;

,

Eccl.

;

rocnojapcTBjio

rocnojciByroj.

,

—

=

Ostatnia

to z

ksigi gospodarowa, z kalendarza sia ora, a z aptesi zaleca. Haur. Sk. 170. (teorya bez praktyki). le intraty si zmniejszay. Kras. Pod. si gospodarowao Najlepiej gdzie jeden w do2, 43. (le si rzdzono). mu gospodarzy. Pot. Jotu. 2, 8. (wielu rzd, nierzd; dziecko wielu mamek). cf. jedno soce na niebie cf. wpadli do obo2- tr. Kozacy za Turkami pdzc, tam gospodarowa zaczh. Ossol. Boh. 512. zu ich, i

ki

;

;

—

a

i

dokazywa, fte ftnijm ba an Jii tinrtlifdjaftcii Gliski uda si pod opiek Moskwy, pod ten czas gospodarujcej w Litwie. Kur. Pet. 20. w jej sercu gospodarzy > wydziwia. Tr. GOSPODAROWAwydziwia, Jll

^aufcn.

NIE

,

ia

Mio

71.,

,

bn

verb.,

subst.

2BirtI;|^aftcn.

GOSPODAR-

SKI, a, ie, Boh. hospodarsky ; (subst. Boh. hospodarsky oeeonomus) ; Croat. goszpodarszki Hang. gazdasiigi Boss. ;

;

^OMOCTpoiiTCibHbiii

xo3aiicTBCHHbiii

,

,

{Boss. rocno^apoBi,

rocnojapcKift hospodarski, od hospodara;

gospod-

Yind.

gospodarski, gospodariten, gospodujezhen; Bag. gospodarev, gospodinov = paski) 1) od gospodarza, lub gospodarzów, do gospodarza nalecy, 2Bivt()5 bem ski,

;

=

,

Gociu w gosi, swe miej na pieczy. Cn. Ad. 270. (do czego ci nic, tam si nie wtrcaj). Go.spodarskie zdrowie gospodarstwa gospodarza gospo§aiinnrt^c

ffiirtlic,

,

©nflrotrtbc

.spodarskie rzeczy nie

siiftaiibuj.

wdawaj

i

,

dyni,

bc

3BivtI;'3

bcrrn mib

uiib

ber

ber ^nu^frau. spodarskie zdrowie. Ld.

skie,

—

aBirtliimi

Przysza

Dogldanie

©cfiiiiblictt

kolej

,

be*

wypi

^m\h

za

go-

insze jest gospodar-

insze

gospodyni. Petr. Ek. li. t. j. gospodarza, ojca "czeladnego, eiiic atiberc Slufftdjt ^mt ber Sirt^, cinc

nnbcrc bie SBirt^inn ya fii^rcn. 2j

Od

gospodarstwa

,

SBirtp>

rozumienie

dzi

Jest to u Por-

$aiiv'mirtl))'(^aft=,8aiibaurtl)fd;aft«'.

fd;aft^',

ty

GOSPODARZ.

-

e

si zabawy z gospodarsk Kok. Turk. 250. Pogaska

,

mog.

nie

szczurki za gospodarskie bogi

Krom. 410.

za

domowe,

usug

go-

Litwa ja-

w kadym domu

chowaa. Ksigi gospodar-

^aii^Sgótter.

albo rachunki o gospodarstwie notatki co do gospodarstwa jego dochodów, rozchodów, 2Birt[)fd)aft= Nauka gospodarska ekonoiiiic^er, 8niibniirtl)fd)Qft'J[iuc^cr. mia bie 2mibmitt[)fd]aft'San|Tcti)'d;aft, bie Cefoiiomic. Polit. Na sejmikacli gospodarskich umawiaj si województwa, o wewntrznym u siebie porzdku. Skrzet. Pr. Pol. \, 246. S. Grod. 2, 18. ber iifoiiDitiifdje Saiibtng, auf wih

skie

=

,

,

,

,

=

—

,

d)cm ©cijcnftniibe ber initern Orbniiiuj

Po

gospodarsku Trzeba iinrllic^. liurtlifc^ilftlid) gospodarowa. Haur. Sk. 225.

l)niibclt

tuerbcii. ,

».,

Boh. hospodarstwj; Sorab.

2.

eiiicr

JSiniiuibfdjaft

ucr=

gospodarnie,

adverbial.,

umie po gospodarsku GOSPODARSTWO, a, fastojane;

Yind.

gospo-

daruvanje, haushuvanje, gospodaritje; Croat. goszpodarHung. gazdasag; Boss. sosancTBO, 4OMOB04CTBO, ztvo ;

40MOCTponTe.ibCTBO,

40M0npaB.icHie

;

Eccl.

npiiCTaB.iCHie

gospodarstvu, gospodstvu = pastwo, wadza; Bug. gospodstvo dominium, imperium, ampliturzd domowy, prowadzenie interesów domu, bic do); 40MOBiioe;

(cf.

Yind.

Jeden syn poszed do wojska; drugi zosta, gospodarstwa pilnowa. Ld. §. Cho-

^aittuirtl/ld^nft.

w domu si dzenie

koo

Co

to

kdy byo

Polszcz;

—

N. 2.

Dis.

Falib.

rolnictwo,

roli,

8aiiblinrtl)fdmft.

wiejskie gospodarstwo,

bte

gospodarstwo w naszej anów sto, ledwo dzi poowica. naczynia wszelkie §. Narzdzia,

dzi

za

i

potrzeby gospodarskie, 3Strt(i|aft'Jijerat^C, Jltfcnjcrntc. Najemnik jego majtnostki pobra, sprzt wszystek rolne i

gospodarstwo, zjecha. Warg. Wal. 151. Wszelkie gospodarstwo, wszelki dobytek, kozy, owce, cabany, suebnice sprzt inny zota sugi srebra na pó dziel z nim. Teat. 42. d, d. (cf. inwentarz). §. Nauka rolnictwa, gospodarna lub umiejtno chodzenia koo nauka, ekonomia, bic Caiibtuirtl)|'d;aft'Jmi|Tcn|'cl^aft bie Dc-Haura Gospodarstwo, ksigi o gospodarstwie. foiiointe. Ld. §. Ekonomia abo gospodarstwo wojenne, staranie o dostarczanie ywnoci zabieganie o wygody wojska chorobom, utrzymywanie zdrowia. Mon. 65, 012. btC collect. Gospodarstwo gospodarz SriecjdLifoitPiliie. §. z gospodyni, iSirtl) iiiib 5BirtI)iiiii. Yind. gosposhina, goi

i

,

,

i

,

—

,

,

—

spoda, gosposlika;

=

Boss. x03aeBa.

Nastpia wieczerza,

gospodarstwo, dzieci, dyrektor ja. Kras. Pod. i, 7. Nie chcc rozgniewa gospodarstwa jakem móg, takem si uoy. Mon. 03, 124. Nie chcc zabiera czaudaem sic do mojej stancyi. Kras. su gospodarstwu siedli

i

,

,

30.

Pod': 2,

DARZ co

Hung. gazda Boh. hospódin Pan Róg {ob. 'Gohospodsky karczmarz; Croat. gospodar

Boh. hospodar

ob.)

hospes

a,

,

GOSPODARUJ ol. Gospodarowa. GOSPOm., (Górale mówi Gazda zamiast gospodarz

,

pater jaihilias

spody);

Boh.

pater familias

,

Slov. liospodaf, gazda

;

dominus

;

Croat.

gozpon

2.

gofpodaf-;

;

Slav.

,

,

(cf.

herus; Sorab.

hofpydar ociec "czegospodar pan ; submissius

Sorab. 1. h.olpodar, familias

goszpon

,

jespan), goszpodin; /)«/. gozpodar (/ohu'»ms

ladny, pater

;

;

=

;;,

GOSPODARZ.

GOSPODARZY

qunm

gospodiiru; {Slav. Yashe Pag. gospodar, gospar, gospodin (lominus; Bosn. gospodar, gospodin pan; Yind. liaushuvauz gospodar, liishni hishnik, gospodaruvauz gospud gospodar gospodarz Yind. gospud gospodar pan; gospoduvauz, gospodnik < panujcy; gospojnik= sierpie ; Cant. gospodar pater familias gospud pan ; Ross. rocnojapb hospodarz n. p. Wooski; Eccl. rocnoA'(pt> do-

gospodine

dicitur

vero

GospodsUo

Mo);

Wasz

=

=

,

,

=

;

,

,

•

,

minaior;

rociiOAi>

chcic,

ci'.

stwem

n.

Pan Bóg; Ross. rocn04iiHX


nii'ounvt^

,

macliin; Ross. /[Omobo^^b, AOMOCipoiiTCib, xo3anHT); Eccl.

Gdzie jest gospodarz; tam , rozum i praca , Ksztaci rzecz lada i w korzys' obraca. Dobry gospodarz o najmniejszej Zab. 16, 185. Kniai. rzeczy sam wiedzie chce. Sk. Kaz. 556. Komornik pana, u którego imienie najmuje, gospodarzem panem komu najmuje , komornizowie ; gospodarz za tego kiem, czynszownikiem i najemnikiem. Saxo7). Tyl. 215. Stary gospodarz Pan Bóg, wie czego kademu potrzejnpaBnTe.ib.

npiiCT.TBkHHK-L

,

—

Fig. trans. Rys. Ad. 64. (nie dzi dopiero rzdzi). ZoJadek jest wszystkiego ciaa gospodarzem. Hanr. Sk. gospodarz. Durl. A. 5. (brzuch burmistrz; 410. godzie le rzdzi). Kura wieniacy gospodarzem zo•wi, bo to lepszy gospodarz bywa do kokoszek, niz drugi chop do onek. Dwór. G. b. §. Osobliwie zawia-

ba.

odek

dujcy rolnictwem, ber SBirt, Saiibmirt^. Gospodarz powinien wiedzie o polu, o gumnie, o stajni. Rys. Ad. 15. Jeden czowiek gospodarz nasadzi sobie winnic. Gospo1 Leop. Math. 21, 55. (ociec czeladny. Z Leop.) darz wyszed bardzo rano zmawia robotników do wintym si polu donicy swojej. 1 Leop. Math. 20, 1. brze rodzi, po którym gospodarz chodzi. Rys. Ad. 75. .

W

paskich stop lady;

oko paskie konia tuczy. Gospodarz dobry wiele- przedawielcy goNiemcy je, mao kupuje. Cn. Ad. 270. spodarze; zatym rozmaite kaszywa maj. Syr. 988. Pracujcego poytecznie gospodarza kady wychwala ogacf.

najlepszy gnój na rol,

—

cf.

s

,

,

Rol. 5, 11. ciii groper £anbt»irt& Ocronom. Gospodarzowi czsto trzeba by guchym i lepym. Rys. Ad. 14. (przez szpai^ patrze). Gospodarz dobrze si u siebie rzdzcy, ekonom, ciii Spyta si zima zarazem , bylli lecie gogiltcr 3Sirt^. spodarzem. Rys. Ad. 65. Kto gospodarz temu zawsze staje. Ld. Zy gospodarz, o dom nie dbajcy Ross. nycTOjOMTi. wzgldem goci, podej§. Gospodarz, mujcy u siebie goci, czy to z przyjani, czy za zasza:

ten wielki gospodarz.

Kluk.

,

—

-

,

—

—

pat,

ber 3Sirtl),

gostuvanz). darz! Zab.

im ©CGcnfnlc ber 6|"te. (Yind. gostuvar, krzykn: ej wiwat ochoczy gospo-

Gocie

15, 204. Gospodarza ochota zawsze,

ogie domu nie a

zima zaleca. Cn. Ad. 271. Gospodarza w czstuj, czeladzi mu nie poj onie si jego nie zalecaj. Rys. Ad. 16. Gospodarza w jego domu Sucha, nie wadzi nikomu. Cn. Ad. 271. (gospodarz kady w swoim domu pani. Gospodarz z urzdu, dla posów lizpltej, ,

—

gocinny urzdowy, parochus.

Cn.

Th.

ber

wm

Staate

I'e=

Sewirt^cr

fellte

Gospodarz

posjiolitym,

hospodsky;

{Roh.

nnrtb.

—

ber (Scfanbtcu.

w gocicu

przjjmuje

GOSPODYNI.

-

Slov.

ber

,

107 co gocie

©aftiinrtD,

Yind.

hostinski',-

Sd)ciif'

oshter;

góslionik, gostitegl; Hung. gazda; Gdyby kto na czas pana jakiego z jego sugami w dom przyj, ten nie moe by za gospodarza domu gocinnego rozumian; ale jedno ten, który gocie przychodnie ustawicznie stawia chowa. Szczerb. Sa.r. 142. Helena bya gospodarza gocinnego córka. Sk. Dz. 168. (austernika, oberysty). Rachunek

Carn. oshtir;

Rag.

gostionik).

SlaiK

i

ten ben

by

i

bez gospodarza.

SSirtli

Pot. Syl. 452. mylny, zawodny, na domys).

,

ojme

(RelliliiiJ

—

g.

Szafujcy

szafarz fig. ber 3Iui^ftienber, czem Mielecki, i-lertbeilcr. gdy Stefan chcia, aby mu streczy osoby do urzdów, odpowiedzia: wole aski królewskiej bv gociem, ni gos.poihTzem. Dud7L Apopht. 115. GOSPÓDAKZY oi. Gospodarowa. GOSPODKA, i, z'., demin. nom. gospoda, Obtoczy gospodke jego onierzami. ciiic fleine y^crberijc. GOSPODNY," a, e, od gospody, jur $er= Sk. Dz. 559. Gospodne, ego, n., svbst., paca od tcrge geCiorig. Tr. kwatery abo stancyi iai iJuarticrgelb. onierz gospodnego wzi nie ma. Tr. 'GOSPODYiN a ?«., pan ber ,

—

,

,

,

,

gospodin; Bosn. gospodin gospodar; Rag. gospodin, gospodar, gospar, {ob. Gospodarz); (Croat. goszpodin goszpan ; Dal. goszpoditel, dum dominus; Ross. rocnojiiH pan, szlachcic; Eccl. ^oc^o;^l>; Boh. hospodin Pan bóg). Przyjli ludzie Kazimierza mnicha, wjedajcego do Polski, jako za jednego witego, czynic mu wielk poczciwo piewajc po starowiecku: a witajc witaj, nasz miy ospodynie! Biel. 52.

,C)Crr;

Slav.

,

,

,

GOSPODYNI,

.,

i,

GOSPODYkA\

i,

{Boh.

zdrbn.,

i.,

hospodne; Slov. hospodina, hospodarka, gazdina, hospodrine; Hung. gazd'aszszony; Sorab. 2. gofpofa, (ob. Gosposia); Sorab. 1. hofpofa, hofpyla, hofpoza; Croat. goszpodinya, goszpodaricza, gozpodaricza gazdaricza goszpa {Croat. gospa, goszpoditelicza Dal. goszpoia = pani; Croat. gospodichna herula panna; Yind. gospodigospa, gospodinja domina, nja, hishna gospa; {Yind. ,

;

;

,

pani; gospodiza, gospodizhna panna, szlachcianka); Carn. gospodina, (gospa < pani); Rag. gospoghja , gospoja, go=

domina, (Rag. góspa, spa, domaachja, domacchizza Siar. gospogospoja hera babba avia) Bosn. gospa gospodicsna panna) daricza, {grzeczniej gospoja pani rzdzca gospodarpani) Eccl. rocno;^Mim rocnoai,^.i ;

;

,

=

=

;

,

stwem

,

domostwem,

;

bic

2Birtlnnii,

.'piiiiSiinrtDiiiii, i)aiiyfraii.

Gospodyni od gospodarstwa rzeczona jest niedarmo musi a sie tedy zatrudnia domostwem j te zowi pani Ona musi mie nad czeladzi przewag. Petr. Ek. 77. robi; na gospodyni lepszej nie znajwszystko umie le si rzdzZla gospodyni dziesz. Teat. 52. c, 26. Gospodyni powinna wiedzie o ca Ross. nycTOAOMKa. Nie prakuchni, o spiarni, o piwnicy. Rys. Ad. 14. z gospodyni spou. Pot. Arg. 541. gnij komornico innego ona). My officerowie lu(co innego ty, co bicmy si bawi w pokoikach naszych gospodynick. 8. (u panien domu, gdzie ^kwater stoimy). Teat. 21, Gospodyni gocinna ob. Karczmarka, bic 2d'citfnnrtIJilI!t ;

;

e

i

,

y

14'

,,,!

GOSPOSIA

108

-

GOTOWA

GOTOWI .

—

hostinsk. NB. Znajdujemy w starych ksigach przypadku gospodze, zamiast gospodyni czyli pani. Kpcz. Gr. 2, /). 157. |lo inny wyraz, nom. Gospodza, porówn. cerk. rocnon:;^.^. 2] Ju dobra noc ogródeczku, z ialem odchodz Dobra noc wam zioleczka tobie gospodze. Zim. Siei. 318. gosposiu ob. Gosposia. Per

Slov.

w pitym

i

,

,

—

Najw. Pani

o

excell.

Goszpa Goszpoja SiniOffC" 33iam; (Carn.

nassa

Croat.

,

Marya iiiifrc jrnii, bic gospodneza wniebowzicie N. P.) nassa,

,

,

Godzi si ciebie

=

Ma-

'gospodza (Insiriim.) przyczy si goryo zwa pani pani za nami. Sk. Kaz. 601. Chwal tobie gospodze spodynie I o twych witych cze siynie. Pie. Kat. 141. O N. Panno, gospodze nasza, za tw wol pójd. Zyw. Jez. 44. Dobrze si rzdzca cilic ijlltc g. 3BivtI)iitll. Mrówki sa to gospodynie Glodncmi nigdy nie byy. A/iiai. Pocz.^ ó, 105. GOSPOSIA, i, demin. nom. gospodyni bic \ocal. Gosposiu lictc 3Bivtljillll. grnu aShlliinii. Sorah. 2. gofpofa, Sorah. \. hoipoflute Ca, holpoza, horpyfa go[Eccl. rocnoajjs, rocnOMim spodyni, pani). Dobry wieczór gosposiu! Teat. 52, 56. We Pan z swa gosposia wystpnie yjesz. Teal. 1. b, 70. Syszycie," gosposiu! F«/(i. Dis. N. 2. GOSTEK stka )«., demin. nom. Skacze serce ^{\i ©aftdjcii. w karczmarzu Przypaci mi ten gostek myli sobie wczasu. Pol. Joiv. 165. GOSZCZ ob. Goci. i

,

;

i

,

—

,

,

£

;

=

;

go

,

,

,

,

Pochod, odgoci sie, rozgoci sie, zgoszczenie sie; zagoci sie; niegospodarnie, niegospodarny; dogospodarzy, wygospodarzy

przegospodarzy;

,

od

§.

Go,

ho-

hospes, hospitale pital. GOT, a, m., Gotowie naród gruby, który pastwo Ilzymskie zniszczy. Zab. 12, 249. ter @rtI)C. Napojony Alwarem i Szkotem, Ledwo si prawie dzikim wiat nie ujrza Gotem. ib. ob. Gotczyzna Gotyzm Gotski. stis,

—

GOTAPiT,

a,

?n.,

,

imimezkie, ©ottkrt.

Trafia Marta na Gotarta.

swego

'Tarta.

Jabl.

laz swój swoje. ©leid; faiib

(cf.'.

.

.

,f>nvb

'ilblg.)

Eys. Ad. 66. Nalaza Marta 5. Cascus Cascum duxit; zna-

C

Ez.

,

iiiib

M

gcfcHt

ijlcid;

©rct^en

9evii;

^diifcii-

gust ich, bary, i., sposób Gotski, jzyk, ©otifc^e 2!i?cfeii, ©cMiidic ©ittcn, ©tmiclK' Saiinrt Jak to mona czySSnrkm}. ob. Gotski druk. ta tak star gotczyzn ksig gotskim drukiem. Wandalszczyzna Gotczyzna w pisaniu w iJiówieniu. Mon. 75,149. (cf, Sarmatczyzna Sarmatyzm, dziczyzna). Koció . Szczepana w Wiedniu pikna Gotczyzna budowanie Gotskie ein Sciifmnl ber ®ptbifd)cu Saiiart. GOTÓW oA. Gotowy. GOTOWA, a, uje, czyn. kantyn. 'GOTOWIC i, i, 'gotowie niedok. Boh. hotowiti, hotowjm chystati Sorab. 2. gottochystam chystawam wasch, gotowasch; Sorab. 1. hotuyu, hotuju; Croat. gotoviti; Posil. gotovim Stav. zgotoveli; Rag. ugotóviti, zgotóviti, gotóvim; Yind. perpraviti perpraulati storit

baryzm

,

—

,

=

i

,

,

=

Wmd

,

,

,

,

,

;

;

,

,

dapernesti, fertigovat; Ross. roTOBiiTb, roTOBJio; Eccl. rOTOBaio, roiyio; (cf. Arab. -,r\S paratus fuit; Chald. Syr. llcbr.

Tp:?

prompliis)

;

przyrzdza co

,

przygotowywa

przysposabia, ctiunS jiilicrcitcii Wizy, ognie, I'CVCitcil. miecze na mnie na swego króla gotuj. R'oh. Kom. 2, ,

,

siami wszystkiemi wojn gotuj. Sami w dobrach kocielnych rce maczali ; a synom pieko gotowali. Sk. Di. 865. Dwie czci odpór daway trzecia gotowaa obóz. Warg. Cez.

Majtnociami

512.

Warg.

,

i

201.

Cez.

;

Posa

aby szaców gotowa broni, ib. 32. Chleb gotowili krucy dla Eliasza, by go uywili. Chodk. Idzie baranek, gotujc drog Kost. 19. do Jerozolimdo pastwa. Pociej. 210. skiego tryumfu, toruje Lekarstwa ciao gotujce praeparantia. Sy.tt. Szk. 1. CzeZygr. Pap. 112. (ostrzy mu gotujesz zby i appetyt). Co on w swej wciekoci Gotuje za nowe zo32.

lud,

ciek

odek?

ci. Bardz. 49.

Kamstwo nieszczcie gotuje. Tea. ciga za sob). Miosierdzie a

Trag. 111.

62. (sprowadza

b,

,

prawda gotuj dobre rzeczy. 5 Leop. Prov. 14, 22. (przygotowywaja. 1 Leop.) gotowa, §. Osobliwie potrawy

—

warzy kuhati cotto)

3iintt)tcii

,

skuhati

,

Rag.

;

,

,

fori)Cit,

Bosn. gotovim,

ficbcti.

kucliarz,

(cf.

§oto\''nn,

coquus

Lat.

uzgotoviti, zgotovit,

kuham, varim;

kuhati,

ham;

Yind.

variti, svariti, ,

coctus;

kuhati;

kuhati, skuhati;

^oss. HiinaTiiTB. BCKiinarnTb, cipanaib

It.

Croat.

Carn. ku-

cocTpHnaTb. potraw jednako gotowa. Cn. Ad. 606. Pan musi, jak kucharz gotuje. Bratk. U o b. Gotona popiele; w ten czas postawisz rondel na po-

Nie

kad

tak

je

wa

,

ogniem arzystym podobnie z wierzchu jak od spodu naoysz na pokryw ogie. Wiel. Kuch. 402. si zaimk. przyrzdza si przysposabia piele z

i

,

,

,

GOTOWA

,

si, fid) iuirkrcitcit ficl; 'gotowi (gotuj). Jab

,

gotuje.

do

Prot. Kont.

gotuje,

niej

ib.

D

Na

Iicrcitcn.

,

mier

5.

Dób.

bankiet

sie

wielki

si

do

bitwy

Rycerz

105.

Ez.

miech,

Cik

si). latu,

i

to

si kto w drog.

gdy

Gotowaem si

Warg. Rad. 176. (wybieraem ciepy znosi, ustpuje Wiosna

si

zim

wiatr

od

precz

nas gotuje Lib. Hor. 99. wybiera si, mad)t fifl) nilf, llllS O potrawach: warzy si, nijak., fot^cil, 511 unialTcil. §. neutr.,

ficbcii.

TOBiiTbca.

—

Jeszcze si miso GOTOWALNIA, i,

tkiemi potrzebami od ubierania Joilcttc,

GOTCZYZNA,

GOTOWANIE.

-

ber

*],hijti|d);

W

towalni siedzc, ubiera si.

dniejszych 60.

dam naszych,

wzekach

si

gotuje. toaletta

i

trefienia

rowszys-

Ross. ze

gowy,

bfc

Ross. yóopHott ctciiiki; (Ross. ro-

TOBa.ibHH sztuciec etuis).

przy

nie z.,

18.

zastaniesz

ksigi

ibielidle,

GOTOWALMANY.

gabinecie Teat.

P.

c,

swoim przy go10. U najmo-

na gotowalni Rousseau. Kras.

tu

,

e, od gotowalni,

Do.

Jotletteii 4hi§= do 2, oddawaem wizyty gotowalniane. Mon. 67, 56. Stroi si dobrze nigdzie nie umiej, tylko w Warszawie; a zatym chciej sucha Warszawskich przepisów gotowalnianych. Teat. 22, 52. Nasi gaszkowic gotowalniani rycerze, kaniaj si biGotowalniaciem ostrog w ostrog. Zab Bal. 51. nadto. Kras. List. 72. GOTOnych mdrców teraz a) przyrzW'ANIE, ia, n., subst. verb., Boh. liotowenj tifd;

' .

Od godziny

a,

1 1

=

a

i

a

;

dzanie, przysposobienie,

by dzie

btc

3li&f«'t""9'

^'prfcereitmtg.

Ii

gotowania, przeto nie miay zosta ciaa na krzyu na sobot. Leop. Joan. 19, 51. (dzie przygotowania. iJ/6/. Gd. przyrzdzanny. Sekluc. ber Siiifttilij. 8ut^.) b) Warzenie, bn Sodieil. Ross. cipanna, cocrpanaHie. Gotowanie, jest zmiana w ciaach tgich, przyblionych

,,

GOTOWIE do ognia

GOTOWY.

GOTOWY.

-

wzbudzon

skutkowana dzielnoci pynnych ogniem. Dyk. Med. 2, 427.

,

,

powikszon

lub

w odku, towa we,

obron

I

l'crcit.

,

gotowcem.

mieli

lotljcn

tiVi

,

GOTOWCEM

gotuj.

,

fcrticj

concoctio

coctio,

Star.

wielmonoci

Gotowcem

Go-

ob.

goto-

,

czwart

godzin

Ozdobny paac

w swo-

24.

102.

nlkm

gleid)

fciliij

rcioliitcr

ciii

—

Tr.

ift.

na

czeka

determinowana sztuka,

rezolut, ju

,

Po

'§.

ber

fOfcilfcf),

gorzace

je

jeszcze

A sodek tez z przesuchy, na wglu piec ppki kapustka to gotowiec prdki. Wiec wdzonka, wic pana te wedza przesuchy. Rej. Wiz.. 62. (jado gotowe). ,

NaGOTOWli), gotowo, Czek ten zawsze ma na GOTOWIUSIEKI,

gail?

fertiij

ben

,

Jabl Ez. 154.

sfotowiu respons.

—

a, ie,

a,

GOTOWIUTE-

e,

o adv., intens. adj. gotowy,

paratissimus

Dcrcit,

3liii]eiililicf

Pog^otowiu).

(ob.

Itmit.

fcrtiij,

GOTOWUCHNY,

(w gotowoci). KI,

na jedno

,

Mcz. Gotowiuteka widz przyj na nowo w czuby. Teu. 45. c. 157. Wyb. GOTOWIZNA y, ., gotowego co zapas co si na dordziu ma, gotowo czego, SowatC). Mam gotowizn drew gotów ka mki. Tr. §. Gotowe pienidze 93nnrfd)aft gotovi deCam. gotovina Vind. gotovinna Imnr @db gotowiuchny.

palca kinienic

,

,

,

—

i

narje

,

,

,

;

,

perpraulishtvu, samoshenje, yprizlien denar;

,

gotovi noYczi;

Slav.

gotovi

nuvci

Hoss.

;

Croat.

na.in'iHOCTb.

Dzi gotowizna paci, darmo si na cianie Szynkarz kreskami.

szy

summy,

na prowizyach

i

i

Gotowizn paci,

stawi. Kras. Pod. 2, 29.

GOTOWNIK,

mit Imnrem ©cibc.

prawujcy,

GOTOWO

bercitcr.

si

,

instniclor.

tylko wsiadaj.

towo

WO

,

townoic

ci ;

,

HiixB

Ju

,

Jeszcze u nich nic nie goHimero He fotobo. GOTOSlov. hotowost Sorab. i. ho-

z.,

perpraulivost,

pervolnost

;

perpraustvu

,

;

(Cam.

miot gotowego,

wszelkiej gotowoci.

ku gotowoci je

Zasta

krcttfdinft.

bic

Ld.

—

wicz,

,

gotOvost

sposobno,

Ross. roTOBHOCTb; przyrzdzona

i

przyrzdziwszy wszystko gotowo,

liotowe)

[icrcit.

,

iSor^

3uritI)tCV,

emc

Boh. et Yind. perpraya ,

bcv 3iit'Cl'Citcr,

{Boh.

fcrtii]

5aI)Icii,

gotujcy co, przy-

m.,

a,

tani"

Hoss. Ha.iimo.

y

Ross.

Mcz. adv.

,

na doredziu

cf.

cie-

201. (nic na borg). Wielkie w gotowiznie, umierajc zo-

Jow.

Pot.

Ci którzy

perrozhnost, =

pewno);

stan

i

przy-

nieprzyjaciela

objedaj

w

konie,

odejmuj im biegu ani potrzebnej doranoci do-

nie

Dw. 550. (ku skonaoci). Przykady cnoty, bez zbawiennej nauki nie maj tej gotowoci aby czowieka skutecznie zbawi mogy. Bals. Niedz. 1, 200. (tej dzielnoci). Polska gotowo do wojny nieskora. Birk. Zam. 5. Rzd teraz bez przestanku zatrudnia si gotowociami do przyszej wvprawv. Gaz. Nar. 1, 111. przygotowaniem, mit bcil skakania. Gorn.

,

,

,

GOTOWY, GOTÓW,

SukrciliuiGCii.

hotow; Slav.

Sorab.

gotov;

\.

liotowe;

Ross. rOTOBul;

eby

bdziem

przyjcie goci. Krzywda, ubóstwo na Jezusa naChroc. Luk. 2, 92. stpuj, A on gotwcem je znosi; eóz ja? Birk. 67. K. 55. (z ochot, niewzhraniajc si, dobrowolnie, chtnie). GOTOWIEC, wca, ?»., czek na wszystko przygotowany, jej

napraulen, perozhen, storien, dapernefsen; Cam. perpravlen, perpravn; (Cam. gotov= pewny, bezpieczny); przyrzdzony, przysposobiony, ('crcit, fcrtifl, 5ii(>crcitct. Sejm zawsze gotowym bdzie, a w potrzebach nagych zwoany. Gaz. Nar. 1, 158. Konst. 5 Maja. na

skarbu prowenta

B.

Yot.

pogotowiu

adoerb., i

tic

?}iagcn'3,

bC'^

'GOTOWl

Krup. 5, 435. strawienie.

IsCrbauiiiij].

Gotowanie

Ra? ffertiijc. stpi. Teat. 47. b, 6. ib. 22, 95. On przyszed do gotowego, nie sam robi substancy. Teat. 17. c, 51. er ift acniej co pocz z gotowego, 511111 "5crti(jeii ijcfiniiiiicil. nieli nabywa nowego. Cn. Ad. 409. Wino jesie z owocem rozmaitym dawa Potym do sotowe^o ^nuna Pitagoras uczniom kaza zima w stawa. Kanc. Gd. 15. milcze a sucha gotowego. Glicz. Wych. H. 5 b. Angotowego, jako mówi, zawsze patrzy. Kosz. toniusz Cyc. A i b. Im} bcr Spanb, bcreit, §• Co na doredziu, ci, którzy chleb gotowy maj, poyteczn rofcrtiij. bot bawi si maj. Sk. Dz. 58. (ci którzy nie potrzebuna chleb zarabia). U wdowy, chleb gotowy. Teat. 24. iiclicu

fcrtiijcii

fiMinnen.

i

,

—

,

—

,

,

—

,

1

,

j b,

s

44.

to\ye,

Najwdzieczniejsze dobrodziejstwa, które gosame na nas nabiegaj. Gorn. Sen. 50. Le-

które

ni czekana fortuna. Fred. Ad. 48. Dobrze, bo gotowa niedo siebie gachów nie nci sawa. Teat. 22. c, 19. (prdka, skora). mier gotowa, Gotowe zdrowie, kiedy medyk gupi. Opal. Sat. 68. kto chorob powie. Cn. Ad. cf. grzechu wyjawienie, jego zgadzenie. §. Gotów, skonny co robi, decydowany, ('ercit, gciieiflt dwai 511 tkii, ciitfdilPlTcii. {Yind. raGotów jestem na doyolen, peinolen, poyolen, volen). psza gotowa,

e Jejmo

;

—

rozkazy

We

Pana Dobrodzieja. Zabf. Dziew. 55. (oczeNajniszy suga; zawszem gotowy

kuje tylko rozkazów).

By gotowym dla na "usugi We Pana. Teat. 49. b, 84. Korona mczeska Chrystusa na mier. Sk. yw. 504. nie bya zsrotowana dla Donnika, ale on by gotowy Na wszystko gotów zawsze na koron. Birk. Dom. 69. lub inny. Hor. czowiek rozumny. Ten go los potka gotowe gotowizna, 1, 257. Nar. §. Gotowe pienidze; pienidze in natura tmarCo ®elb, Yind. perprayen, yprizlien perpraulen Rag. pjcnezi gotovi Ross. Ha-iiiMiiuil. Zapaci 1000 dukatów HuUenderskich gotowcmi pie,

«

,

,

;

;

,

no

G o T S K

WN O WA.

G Ó

-

I

;,,

GOWOR-GODZIARZ.

nidzmi. Teat. 6, 119. Nie pomog damaszki, ani zotogowy, Ani owe pslrociny; lepszy grosz gotowy. M. biel. S. N. 19. Obietnic nikt nie "syty, na kady dzie trzeba chleba za gotowe kupi. Dudn. Apophl. 22. Pochod, dogotowa, nagotoum; niegotowy, niegotowo, niegoouec odgolowa; pogotowa pogotowiu; przegotowa; przygotowa ; rozgotowa; ugotowa; lugotowa; wygotowa; zagotowa; zgotowa; {Sorab. 1. hotowne pa;

GOWOR, GOWORZY ob. Gawor. GOZDAWA y, i., herb. W polu takie

a, ie, od Gotów,

fc^c

mmit

Snicf,

bic

teraz

i

pphiiicit

altcit

w ksikach gptl)f(f;c

nitc

Przcjawszy druk od Niemców, mielimy w swoim ku ksiki drukowane Gotskim czyli Niemieckim kiem do pocztku teraniejszego wieku. Gol.

a

,

78.

GOTYZM, Karol

^cift.

duch Gotski,

u, m., XII,

GÓWIENKO

a, n.,

przybicia at,

dru-

Wym.

,

su

Hung.

§auiij;

guvno

ghnus

,

;

ob.

Kalny); Bosn.

(cf.

Cer.

od czowieka,

óta,

a

za winia gówno.

a

de

gusibus

—

Ad. 35. Dla ogródki brzydkiego tego sowa prostactwo mawia ono zamiast gówno winie tu byy, czowieka nie poznay, a ono zwietrzyy. Dwór. F. 4. GO;

Sorab. 1. WIENNY, a, e, od gówna pr. et fig., Srcct howane, fmrodowe; Yind. klatjen klatjast. GOWNIASTY, a, e, peen gówna, »pII Srcif. Sorab. 1. hownoyite =

.

,

,

izgovnitti merRag. góvnen {Rag. govnitti dare); Croat. govnen. "GÓWNOWA, a, m., gatunek chrabszczów, w gnojach yjcych, bcr 2l!i)tfilfcv. Boh. howniwal scarab. stercorarius; Slov. howniwar; Slav. govnovalj ; Rag. gundovaj, popgOYnar, govnovagl Croatgovnoval gomnoval kukecz gnoini keYind. mouranz ;

,

,

;

,

ber, mourini.

,

;

,

—

cuneare.

,

§.

Gwod,

god

,

go zapomnia; dopiero potym wspomnia na szkow rku majc, z smutkiem si do piwnicy d, wraca. Sk. yw. 2, 532. Jedni dla godzia nic miodu nie radzi, 1 memu godziu, gdy kupuj, wadzi. Bratk.

god

i

.,

U.

non est disputandiirn). Dzi zjedli kokosz, a nazajutrz, gówno. ib. 95. Sov. Na raz hogno, na drulu raz howno, Slov. Picha na ulici, a howno wtruhlici; Sorab. Wez to gówno meschasch, wez wono szmeri. Nie bdzie z gówna bicz. Rys. Ad. 43. (z piasku bicza nie ukrcisz, z niczego nic nie bdzie). Muscerda myszy upominek, gówno. Mcz. Polij krówk; ali ona przyniesie gówienko. Rys. ;

guozditi

,

ber

Koza rozmaryn lubi, psu mucha

Croat.

;

;

tkn

z

Pot. Jow. 53. (dobra

fmrodoyite

npiirB0K4aH)

Gnój od-

liofteren).

Gwodzie

4.

czop u beczki, bcr 3-y'Kowie.

GÓWNO,

u strzelby; gvoxdjen= elazny); ,

,

gotyzmem

tehiil

,

zamek

bli;

ticiit=

gcbntrft

Jliu^ijalicn

krucu

= gownia szacsavao = ; Bosn. cjavao cjaval, klinac (gvozdje = elazo) Croat. chavel; Dal. chyaval, chyavo; Slav. Turc. ekszer; (Croat. guozdje = elazo guozditi cuneare) Yind. shrebel shebel, zhaul Garn. shebl, (Garn. gojsd syha, gojzdim cu-

W

nawet naboestwa jeszcze go zachowuj, ber a

2Boppcit.

lub innego

z

,

;

lazo;

=

Polszcz drukowano;

kawa elaza

m.,

ia,

,

potomnoci oczach naszych Gotski, w jj nasz tej bdzie postaci. Zab. 4, 251. Gotskich albo Krzyackich budowlach jakowa czci one skadajcych nieszykowno. Mon. 1^, 471. (iotski druk dawne Niemieckie litcrzyska, którenii dawniej wszystko prawie w

w

Co

GWOD,

ciii

jednej strony gowiasty, z drugiej spiczasty, do wbijania, ber SJagcI. Sorab. 2. gofd; Sorab. 1. hofd hozd; Ross. rBoajb; Eccl. rBO?Ai>, miini, uiiimiKi; Boh. et Slov. hieb, hrebik, {Boh. hwozd ozdownia Rag. gvózdje = kruszec elazo ; Slav. gvozdje > e-

W

ijptliifc^.

na nich. Kurop. o, 18.

lub drzewa

,

"wiek nasz blask ten straci,

pi

zwizka óta.

hlie

GODZ,

rabilis).

GOTSKI,

czerwonym dwie lilie Na hemie piór pawich

,

przez które

—

5.

God

§.

czowej, szyjeczka Uiiige.

ciiier

Jtiigcl

God

u siepacza,

S^atfmcffcr.

§.

Tr.

ciiicm

ail

u gówni noowej, szablowej, miewchodzca w rkoje, bie Jdigel oil

clarns histericus, ból

dnem

tylko miejscu,

skroni

,

—

gowy,

który

ioyere.

God

si czu

Tr.

bte

histeryczny,

daje,

w

je-

po nad oczyma, lub

za zwyczaj

god w gow

jak gdyby

Gall.

Medic.

w

wbijano. Dykc. Med. 2,

—

aliter Naro428. emc 9(rt JKigranc, (Btcd)cii im Sopfe. czonki, które acinnicy clavos nazyliny przez stawy waj, my wiekami abo gwodziami nazwa moemy. Syr. 759. ?lii3tuiic^jc aii bcit GMicbcrit iiiib ©ctcnfcii. (cf. godziec). God, mól, frasunek, cilt §. Fig. Mora. i

—

3?agel

2Buvm;

ciii

miabym czu godzia

Nie

234.

k

imJlDpfe,

mu

Star.

Siimnicr,

Woj.

'a.

4.

{Ross. nojroosAHTt,

podbechta, jtrzy). GODZIATY, na ksztat gwodzia, iiagelfiiniiig, Ross. rBOSjOBaiufi.

gwodzi, znik);

Scforgiii^,

Sliigf},

co mi serce porze ? Pot. Syl. Wielkie mu dwa gwodzie w eb wbijemy, wielziemi odejmujemy, i wojska jego zniszczymy. ,

ber

G(3DZ1ARZ,

3iagel|'c^mib

Yind. shreblar,

,

Slav.

a,

e,

iie cin 9?agcl gcCtaltct,

a,

m., rzemielnik

gsavlar,

sheblizar;

n04rBaH;a(HBaTL

GWODZIATY,

Carn.

od

(gvozdjar=

ele-

sheblar;

Ross.

,,

GODZIARCZYK

GODZIKOWY

GODZICZEK.

-

w

rBOSjaHHicB. Godziarz szkoduje na tem, ze elaza

po-

moe. Pam. 83, 022. S. aSrtD. 532. GODZIARCZYK, a, tn., czeladnik godziarski, bcv 9JrtijcI= GODZIARKA, i, s., ona gofcfimibcjcfetle cbcr 23iirfcl}c. bra

bliu

nie

dziarza, lub robica, przedajaca godzie, bilili,

warsztat godziarski,

Me

3JaijcIftI;mi'

GODZIARMA,

yind. shreblariza, sbreblarka.

i,

i,

rBOSjn-iHa. Cani. GODZIARSKI, a ie, od godziarza, JJmjclfdimiD G0ZDZI.\RST\V0 a, n., rzemiosfo godziarsheblarski. 3inijcl|(f)mibc,

bic

Ross.

=

,

.

,

GODZICZEK, czka, m., GODZIEC, GWODZIEC.

skie, iai 3?agelfd)mibl)(inbll'evf. demiii.,

nom. Godzik,

GOCIEC,

qu.

v.

godca, goca,

G.

gociec

m.,

koTtun.

czyli

Krup. 5, G17. On nieszczsny gociec abo ko\[\.\n. Sijit. Godziec Szk. 506. Petr. Wod. 21. 'Pek. Cyr. 2, 105. sed et in veest morbus ipse; non modo circa capiUos, et vehenis, neruis, musculis, carne et ossibus haerens menter crucians; kotun est propie caplllorum ex hoc morbo complicatio. Cn. Th. biV3 GMicbcwcifcn "JOi" bcm 3(U'3= dworska choroba, Imidjc bc 2Bcid;fcl5Ppfi''^. §. Franca, Francuski gociec naczybic 2>cnii»)'cii(I;c, bie graiijofcii. nia dzieciorodne popsuje. Sak. Probl. 212. Czowiek sam Francuzkim gocem pod czas drugiego czowieka zaraa. ,

—

GODCOWATY, GOCOWATY,

Sak. Probl. 81.

a,

e,

Zokotunowy, ScidjfcIjppfiJ bt^^ioiiiil jiiin 23ei(f)fcl50l.'fliwe koci nabrzmienie zwyko pochodzi z godcowa>

tej

,

przyczyny. Perz. Cyr. 2, 105.

Z godcowatej

ostroci

soków, pochodz nabrzmienia. Perz. Lek. 20. U ludzi 'godcowatych wosy i 'kotony pokrcone wyrastaj. Sak, Probl. 112.

Jest wiele

*gocowatvch w

GODZIENIEC, ca,

Szk. 407.

m.,

rosnca na wilgotnych pastwiskach.

bo

Rusi. Syxt.

rolina

lilecebrum,

2, 56. Linn., grzyb

Kluk. Dykc.

Godzieniec, clararia gadki, poduhy. Jundz. 568. Godzieniec stplowy, pistillaris, substancya gbczasta, poduguwata, do tuczka podobna, ib. Godzieniec drzewny, hypo.vylon, gazisty, gazie rogom jelenim podobne, ib. Godzieniec, kozia bródka, coi'"Jfiigclfraiit.

§.

mitki, misisty, majcy gazki krótkie na wierzchu, zbkowane wieniacy go uywaj, ib. Godzieniec mcho-

ralloides,

niby

;

wy, tnuscoides ronie na miejscach mchem zarosych, i do jedzenia si zaywa, ib. Godzieniec palczasly, difjilata, skada sie z kupy paeczek czarnych, u spodu z sob zczonych. Jundz. 569. GODZIK', GWODZIK, a, m., GODZICZEK, czka, m., demin. 1. may §. do wbijania, ciii flciiicr SiagcI. (Sorab. 2. goldik; Sorab. 1. hozdik; Ross. rB034HK'B, rBO.ijOMeK^B rBor'jOK'i); Boh. brebjrek Vind. shrebelz, shebliza Carn: shehhs she,

,

sheblizhk;

bliz,

elazny.

,

;

Croat.

chaylck; Dosn. cjaylicch).

Godzik drewniany,

Ld.

u lutni, u skrzypców

ciii

*Pjiucfd)Cn.

Godzik Godziki

koki bic ISirOd mi ciiicr ?aiite, ©cigc. Godzik korzenny, Caryophyllus aromaticns, Boh. hrebjek; Croal. k\\nchev7., Dal, garotaliidi; S/ay. karamsicliuk, =

,

—

—

Sorab.

hrebjcky; Slav.

karanfil

nalik,

1.

s

pene

;

proste

i

zowi

a

,

któr maj,

szlachetnej,

,

Garn. uagel; Boss. rnoajiiKa, rB034HMi;a, bic

©cnnu-yiclfc,

tak

nazwa-

przyczyny ksztatu swego; korzenie to w^onne, jest owoc drzewa Indyjskiego wielkoci. jaboni, który kieli-

ny

z

chem ukoronowany przed dojrzafoci odbijaj Kluk. Dykc.

I,

111. Dyhc. Med.

2,

susz. ioó. godziki sklepoi

nalchen;

2.

klinzhez

,

gwodzikami od w-oni je gwodziki Indyjskie, któremi

jak

,

,

=

ria,

bic

fciibe

luilbc

33ii|'clilcIfc

godzik trawny,

;

gówkowy,

;

prolifer

y\>XOh

bic

,

deltoides, bic bcItnflccfiGC 3?clfc

tV-

;

karowaty, diminutus, bie piaskowy, arenarius, biC Silllbliclfc. Jundz. 245. 3ll'CViJllclfc dugosz Indyjski, Wielkie g. 4. Gwodzik Indyjski, Ottona Woska, flos Africainis, bic Jiliiii'tiliime ziele, Syr. 899. Gwodziki zimne albo Indyj(tiirfifdie ?fe!fc). skie, które temi czasy nastay w Polszcz, liczny a pikny kwiat. Urzed. 52. Dobry dzie me |. blande kochanie, szafirku tulipanku najwonniejszy godziczku. zlowity, superbus, bic

—

ftoljc 3cClfc

;

;

—

:

,

,

(gobku,

11, 10.

Teat.

rybko).

GODZIKOWY,

a,

e,

Godzikowej kory funt. Insi. od godzików, SJdjleiii cel. I/it. t. j. drzewa godzikowego, która to kora podobna do kory oliwnego drzewa. Dykc. Med. 2 432. a)

>

.

,

ni ma gwodzikow. Godzikowy

!

godzików,

Boh.

,

GODZIOW.ATY,

rB034imnuri.

wo-

cariopliillata,

hrebjckowy. b) Boh. karaiielfciifdrluij

262.

Cresc.

koloru

Ross.

fiatowy;

gwodzikowa,

Dazylia

3Jclfcnliaiimriiibe.

Tr.,

ob.

fjodcowaty, Gocowaty. GODZIOWY, a, e, od goGODIdzia SJagcl'. Ross. tbosahhuh, rBOS^iiHHufi. STY, a, e, peeu godzi, ooU Sfmjcl. Sorab. 1. hozdoyte. Pochod, dogwoidzi nagwodzid, odgtcodzid , zagiuodzi, pozagwazdia, nazagiuazdza, przezagwaidae;- cf. guz. ,

,

G GRA,

R.

Sorab. Sorab. 1. hra , rha Dok. et Shi'. hra shpil Car/i. jegra; igra, jigra, pojigranje Slav. Rag. Croat. Bosn. igra, (cf. igra); Ross. iirpa. Gegry; bn ©nicI 511111 3cit'jertrci(', nit. Plur. grów, gier, liczbie fraszek udzcych nulim ®elb cbcr liuifoiift. 2.

Z:,

y,

gra;

;

,

Yind.

,

;

W

s

klincsac, karamlil

6ciiiuviiiaiiclciii,

Sorab.

;

Yiiid.

s

maj szachy. w szachy, w

,

;

potrawy korzenimy. Urzed. 52. Prócz zwyczajnych Holenderskie abo Woskie, kwiatu daleko wikszego, w kolorach ledwie zliczonych; Chiskie abo kpiaste majce okolki kwiatu czerwonego, Saskie. Kluk. Rol. 1, Gwodzik brodaty, barbatus bie 25ni1nelfe; kartu261. zek, Carthusianorum, bie Cnrtdcilfcr 3?clfe ; dziki, arme-

dnoci

"Mjciciii

nalika

klinchecz

Croat.

,

nagelz, nagel; Ross. rB034iiKa, rB034HyKa , rolina, której jest bardzo wiele gatunków, i które ogrodnicy pielgnuj dla piknych kwiatów. Dykc. Med. 2, 456. Godziki ogrodne

§. 2.

Mi

111

we; godziki kramnc; dla rónicy od kwiatów godzików. Na wyspach Molukami zwanych, godzików sie najwicej rodzi. Sk. Zyw. 2, 584. §. 5. Godzik Dianthus Linn. Boh. karatlat; Slov. karafllat, bic ?Jclfc,

god

:

- GI\A.

,

gry

,

£d)nd))>icl

tryszak Teat.

,

,

w

liczbie

Kras.

fJst.

w

kostki,

5iirfel|'picl

,

grów pierwsze miejsce

24.

potym

b,

7.

Wda

Gra

85.

Slartciifpicl.

06.

to

Chapanka, trysetka, marya. onzedmi ,

Gry hazardownc. Fam. 83, sic

zamienia

trzy-

jego nauka karty. Kulig. Her. 159. Spiel, 2,

faraon, kwindecz, weintein,

fnrbUncIc. ale

;

w gr, si w

która

passy.

1,

mu bya Pam.

865. .C>a= rozryNyk,

83, 2, 281.

;;,

,

GRAB

112

Yind. jigreshelen

Gra

w

krgle,

188.

Kader naibol

Prov.

kiedy

si

ci

Fortuna

potozhen na jigro. Bankietów, gier, maszkar paGra w fanty, ^*faubcr)>icl. (Ymd.

vefs teit na jigro,

,

Segelfptel.

Pol.

Pelr.

trzy.

t^mi;

nami 48.

gc^t

ii

—

bnviim;

gcl>t

Niemasz

bnnim.

fcfet

obracaj

nie

=

si).

wyprawujc. Jabl Tel. 129. Gra idzie o co, propr. et fig.

ba« gpicl

bnntm,

fptelt

szczci,

sobie

gry

z ludzi

njei obernit imasli plezhe

jigra tezlie,

najwicj

gra

nich sobie artuje).

(z

mait

GRABARZOWA

GRABARZ.

-

abymy nie rozumieli dokd mierzysz, iiunnim ,

gra idzie.

btr JU

C6

jit

gupich midzy

tak

ci

co

o

,

bariim

\\i

c^'

tlmit

ift

,

ber

©ro^fiied/t,

le^rtc

©ellert). grabarza

'GRABI, ber

Sc^naf;

pfliigt,

ind, nl^ ber @e=

fi'

kforgt, mai mir nm ^crscit grobarz). GRABARZOWA, y. I, \}ai

©rdber

t)(i

,

Wedug

liegt.

ona

SJBeiD.

"Grof, po teraniejszemu Hrabia,

m.,

©raf.

Saskiej Niemczyzny,

starej

z

Niem.

to

sowo

grabi, znamionuje sdziego. Szczerb. Sax. 69. Grabstwo). Toporów staroytnych synie, ozdobo, Grabio na Tczy nie. P. Kchan. Jer. niektórych prowincyach burgrabia, podstaroci.

grotr albo ib.

152.

Moja

(ob.

czci

§.

iiiobitt

Tr. (cf.

2)

—

i

W

Biel. Kr. bil

(cf.

i,

mir

ber

Ser

friegt,

GRABIE.

-

=

burgrabia

falcgrabia, margrabia).

,

panowanie gra GRABIC, i, i, UGRABIA cz. niedok., ugrabió dok., {Boh. Sorab. 2. grabasch; Bosn. hrabati, hrab;im, hrabawam bya. Slnjjk. 454-. Konrad po lud wikszy do Mazowsza grabbiti, (u grabus certatim); Rag. grabiti ugrabiti, biea; zaczym obleni poczli by w trwodze, gdy o abripere grabechi rapax O ci gra idzie, ju tozgrabili rapere Croal. grabiti nie gra sza. Biel. Kr. 161. rapere, grablyati raslris euellere, zgrabili, zgrablyujem bie biada, Kiedy tu podle gore u ssiada. Budn. Apopht. uchwyci, porwa; Yind. et Carn. grabiti rwa, grze, 67. Tu gra o ycie moje. Wejj. Mar. 5, 262. Ju grabi, (grabez, vrabez wróbel); Ross. T\)a6inh, rpaójiio, Wreo gardo sprawa. Wad. Daii. 47. o nich gra, rpecTb, rpecTii, rpe6y grabi, (crpeÓKH zgrzebie); (Eccl. szcie swojali, czyli Metela odwag zgin, o tym gra terpeój 3-Mepuiaro Bez sowa gra idzie o to o norpe6aio poSali. 258. rpeóy ctHO grabie raz. Pilch. I o to si gra nie rozejdzie. Cn. Ad. grze rpeóy seciOMi remigo) ; ( cf. Ger. grapfeil owo, ob. I. Svec. chwyci ; Dan. gribe grabi hai wirb bic tcitiibfdiaft iiod; greifeii 281. to nas nic poróni raffcil Graec. yorTTSfstr yoinog; Trudna gra z dziwakiem. Zab. 7, 205. 9fbfncl)f. gripcii; Angl. grope ittctjt nuf('c['eil. Hehr. CT^JN egroph pugnus; Hebr. £^1 verrit; Syr. cumuTrudna gra z osob tak. ib., sprawa trudna, mit ciiicill lalim abslitlit); cf. Lat. rapere; //«/. araffare; Swec. rappa mai ani-^n-©nllciifaiiijcr tft etn fnucrc^ Sptcl, ift fcl'ivcv, zbiera, cia; iitcgncbmen pl/iiibcrii; rnffcii, lucgraffcit, fiditcii. cf. gra. (Yind. rubiti salog vseti fenlati saloguvat isarati GRAB, u, m., Boh. habr 5/o!'. habr, lirab, gawor; Sorab. runsarali; Croat. plenyali). Jagieo kmieciów, którzy Yind. hrabrika Croal. 2. grab; Carn. gabr; Slav. grab; nie chcieli stacyj dawa grfib dub Bosn. grab carpinus betulus Linn. kaza grabi obyczajem Litegraber wskim ale go królowa prosia aby poddanym ubogim drzewo miernej wyStciiitiitlie bie 3BeiPiictic, i^agelnldic gwatem dobytków nie bra. Stryjk. iii. cf. dzieckowa, trwaoci w rozmaitych rzesokoci; dla twardoci na dziedzica przez dzieckiego zabiera, zagrabia. w ogrodach gste pikne trwae miosach zaywane §. Grabiami zmiata, zbiera, ciga do siebie, lub w kuformuje szpalery. Jitndz. 264., A7i/A-. Rosi. 2, 20. ob. grabowy, Tylko co westchn przyszo Grabina "(i. p, Boh. hrabati; Carn. grabiti; Croat. grablyati; Yind. grabiti, grablenje; rcdieii, mit bcm Dtec^cn nii fit^ na te graby. Jab Buk. Q 2. t. j. grabiee, rabunki, jiel^en,

Krzyakom

jielft.

wiar

o

nie

ale

,

o

;

,

i

,

:

,

=

>

i

=

i

=

—

— —

:

;

,

,

,

,

=

;

,

;

,

,

,

,

;

,

,

;

;

,

,

,

,

,

;

,

i

;

—

i

,

,

9Jauticrc»cit.

GRABARKA,

i,

Niem.

z

z.,

ona,

grabarzowa

1.

§.

która

Grabi siano, som. Cn. Th. Grabi ziemie (barfcii). posian, cf bronowa. Rimari, grabiami czycie ugrabia,

kopie ziemie,

kad bryk

bnjkarka.

tak

Boh. rybie ©radertnii, icid^gnibcrinn !C. Przysza garbarka z szewcow do sadu. Papr. Przyk. B. ó b. ^. 2. Chodzenie koo kopania ziemi

—

stawów etc, tai

©raficii

burmistrz, miasto sadów, 15.

Mowie

nas

nam

nie

robi do kopacze,

ka

Wiedz Syxt.

to

Szk.

grabarza,

i

maj

mit ©rabcii.

bic iScfdattiijimg

,

grabarki.

pilnuje

za

praczki, kucharki, Dobrze

grabarki. i

Klon.

GRABARSKI, ©mbcil', 5lim ©raku 11.

M.

Biel.

a,

S.

196.

GRABARSTWO,

Teat. 8,

35.

gcborig.

©rnkli.

Piscinarius

wek

,

a, m.,

rad

si

z

Niem.

kaf; kopacz, 19.7.

z

a,

«.,

15.

od

ie,

leidigrabermeiftcr.

G"teit

ciiieti

N.

e

grabark robi.

którzy

inni,

kopania lub Do zakadania

stawów trzeba dobrego majstra grabarskiego. 5,

Pan Wor.

Kluk.

okie grabarka

Ztu.

grabarski. 2),

Ui

ma chu ku kopaniu sadzagarbarstwem obchodzi. Mcz. (jRABARZ, ,

który

Boh. rybnjbcr ©rabcr, j. S. Icid/grabcr osobliwie który stawy kopie. A7mA. Zw. o, ,

Niegodna rzecz,

aby

kto

t

zapat, któr czyni zapat t któr

nauczycielowi za syna mia równa z wydaje grabarzowi, Glicz. YYych. M. o ,

,

b.

(@tt'fvicgtc baittt

i

—

Mcz.

rozbi.

owak sowa odmienia, Weresz. Reg. 118.

siecze.

grabi, garnie,

siebie

CIEL, a,

OT.,

na

który grabi,

(cf dziecki); Ross.

Jtedier

BICIELKA,

i.

GRABIE,

bie; Hung. gereblye ZidsH. grabglje;

[Carn.

(cf a

swoje

koa bcr

2.

greben

=

;

darskie,

yto

i

i

grabi

i

i

biao!

czarno?

kady pod

;

cignie.

GRABI-

^Ihlnbercr,

*^*fanbcr,

brabó

grab

GRA-

Slov.

;

hra-

Sorab. 1. rabie.;

;

zubache, zubczi; greben (cf grze-

rablicza,

grabie,

elazne

Maioross.

(rpeója grabienie) którera

Yind.

faszywy,

goli,

W rod. esk.

plur. Boh.

Gron/, grablye, ;

biao?

T\m6menh. i,

i

seba hrabe

ciy,

Sorab

;

Carn. grabie, rabliza

bie);

strzye

Kadi pod

Prov. Slov.

czarno).

Czowiek

fig.

i

,

brabli

;

siano grabi,

rpaÓM,

Ross.

grabiej;

narzdzie merga.

gospo-

Mcz.

ber

potrzebne ogrodniGrabie drewniane Grabie elazne, kowi do zagrabiania posianego nasienia. do rozbijania grudek, i gadkiego równania ziemi. Kluk. 9Jcd)Cii

,

bic

,S)rtrfc.

,

zdrobiona na Ziemia zrównana grabiami, 200. Kosy do zboa, maj nad elazem osadzone grabie, o czterech dugich zbach, któ-

Rol.

1,

zagonie.

81.

Cresc.

i

;,

,,

GRABIE

-

GRA BO WIEC

GRABÓW.

rcby skoszone zboe od stojcego oddzielay. Kuli. Rol. Grabie pene 5, 121. iiai DJcff an ber gcnfc. ob. Grabki. czego eiiic Spnxfc ypll. §. Conlemt. Pobfem kudy gra-

GRABOWIEC, wca,

biami drabuje. Zebr. Ow. 540. (pectit. cf. grzebie). GRAgrabie biae do góry postawione, utkwioBIE herb;

Geogr.

—

,

W

ótym. CIII

2.

(§.

zbach

o siedmiu

,

pi

hemie

3Bnp))CU.

GR.4BIE

zielonym

piór

Grabie

Kurop.

strusich.

ob.

Grab',

w

,

polu

3, 18. drzewo).

grabina

zgrabie dok, kurcze, kurczy si, sta si skurczonym, zesztywnie, fnimm liicrbcil, 5ufammcn fdiriimpfcii. Zgrabiay raczki, mrozem bv przejty cay. Mon. 76, 1. (cf. kó.).* GRABIE y, z., konniedok.,

nijak,

=

ii;

Bezkim. Dykc. Geogr a, ie. od

GRABOWIECKI,

5?cljf.

©roboiPtejer

,

w

m., miasto

Stabt im

eitie

Grabowca

Starostwo Grabowieckie.

.

Piwo Grabowieckie. Syr. 946. Pochod, nagrabi, odgrabi pogrubi, iigrabid

s

na wzgórku

ne

248.

1,

GRA.

-

,

grabic

rozgrabid, przygrabid

,

bny, niezgrabny. grzebiennik,

—

grzebie, grzebienek, grzebieniowy,

|.

grzebienica

grób

,

i

t.

grzebieniarz; zgrzebie, zgrzebio-

,

—

d.

prze-

,

zagrabid, zgrabiay; zgra-

;

wy, zgrzebny, zgrzebiany; zgrzebo, zgrzebeiko. grzebad

Dykc.

248.

1,

grze.c,

§. cf.

Vind. grabez, vrabez

§.

irabel

,

--

wróbel.

GRABOWY, a, e, od drzewa grabu, 3Bei^In'id)en Drzewo 297. 'cia, eiii gcpfanbetC'3 grabowe jest bardzo twarde biae na osi do pojazdów bardzo zdatne. Kluk. Rol. 2, 20., Boh. hrabowy, hraobcr cpnii»drtc>3 en.

^ijHii

'Eiirfel,

gra,

je,

;c.

baliki

tpieleit.

Slov.

w

hraf sa

Czstu-

karti.

szafuje pienidzmi.

daje,

107.

14,

Teat.

Ociec, aby syna nie zleca takiemu, któryby dobrze gra, Giicz. Wych. L. abo yy jedenacie siedm miota umia. 8 6. A w có tedy grali? czy nie w maryasza , w Jeli ociec kostyra; taki si weintena? Teat. 22, 66. 'kart, \y jesyn bierze. Gra ju 'kostek (kostki), gra Gra o pienidze, gra dynastym roku. Opal. Sat. 56. stawiajc t. iineleii, iim ©clb j. \\ pienidze. Dudz. 12. i

we we

grze. grze.

Cn.

Th.

Cn. Th.

Gra

na

feineii flforf

suknia= to jest,

mi

cincl

fcfecn.

—

sta\yia

ja

Fig.

b).

§.

w cigu trzechletniej tenuty dzierawca umiera; tr. Jeli arendarz z dóbr ustpi, a z sukcessorami o niedobior gra powinien. Ostr.'Pr. Cyw. 1, 274. t. j. czyni, prawem

czyni, er fi'tl mit Potrafi z We Panami 1,

69.'

Ja

dzi

gra mi

iDneii

gra

bnnim u

gram dzisiaj zdrowiem. Pot. bciite fcfie id; ' o ycie idzie, im topiele. tony wybiera;

piel mein 8c['eii ift narzdziu muzycznym

^ciite

,

'gedi;

V(nrf."goditi

meiite).

Grajcie

wesoo,

yvcsela

ronie. Aar. Dz.

serce

z

,

frojep

rediten,

fubrett.

kadego sdu. Boh. Kom.

sagoditi; grajcie

—

fpielett

§.

c).

Croat.

125.

t.

igrati,

Gdy

cf.

^niitu-

Niechaj

13

j.

auH Musie. Na ?cl'Cii

eiitem

(aiif

radonie, 1,

86.

Syl. meiii

sie

nam chc

,

GRACA- GRACOWA.

GRAC.

114

ucieszy muzyki ochod, Tak im graj jak owym, co Jak im graj, tak ich na mier wiod. Paszk. Dz. 53. skacz, ib. 50. Na adnym instrumencie nie gra. Teat. 19.

na na

b,

Gra

37.

klawikordzie, flecie,

bte

na lutni, na kornecie. Cn. Th. Gra Gra na flecie' na org.inach.

d

—

gUHe

Gra

Hnfcii.

ary, piosnk.

taniec,

Watornici, odchodz, powtarzajc grany wiwat.

Teat. c>±

—

Grana msza. g. Fig. OjGA. (na instrumentach). wszelkie we mnie znajdziesz posuszestwo. C.. cze mój kiedy ja pogro, Jaka te rai graj; a widzi

b,

,

W

Wa,

mów mówi

e

sie:

—

fprici).

t.

Job.

zwierztach

niektórych

ko-

ich cieciorki

a

Guszce na

follcnt.

31:tcrat;ilC

bic

mn

tym tonem ze

j.

O

graj: Cietrzewie gray,

Bantal.

kafy.

iiMiC

btcfcm

iii

,

127.

Treh. S. M.

teraz malutka!

zejciu zimy, samotnie na drzewie siedzc, graj. Zool. 239. He SuHidliiC toticrii, (baljcil). Przy domu psy szczekaj; w kniei za graj! Kriij. Pod. 62. bic ^"tllllbe aiif Trba ju gosi, psy graj ber Saflb fdjlaflen aii (1'cllfii). sadzi gorca. Kniai. A ciebie na za wczasu psy, przecie I one Poez: 1, 112. Jakiekolwiek nasze gray, (Bo lak si zwie, gdy szczekaj); A ja te

ch

ko

,

s

bd

myliwiec zuchway, Pojd 190.

List.

w

dle jakby

wielk robi

gra

,

c3

w

=

gardle

w

©ctrinf nrkitct. kwas swój zaczyna i

W

garPiersi przez

^nlfe.

Kont.

Prot.

miertelny. X. Kam.

ciii

chrapliwie

gra,

im

Kras.

zgraja.

dudki graj.

oddychaj.

ledwie

t

za

mif btt Snift,

piszczaki albo

piersiach

kniej

w

piersiach,

ntc()clt

ciko

mu w

Gra

W

§.

si odzywa,

§.

Tym sposobem

A

o

b.

Trunek gra likwor

=

zaraz

—

257. §. nich, bie SaiiOllCll Sto armat naszych tak skutecznie gray, i praipiclcit. wie wszystkie nieprzyjacielskie pozrzucay z lawetów. A^. ,

Armaty graj,

s w

traci.

Torz. Szk.

bij

robocie,

z

wyamowe powinny gra dniem w sam spód muru. Jak. Art. 2,

Pani. 2, 229. Dziaobitnie i

,

noc, celujc

556.

—

§.

armaty

Gra jak osob, rol- udawa, prezentowa,

Jak

w

bazgranina; grawalny, grawac grywa; gracki, dogrywa, dogra; nagrywa, nagra; ogrywa, poogryiua, ogra; odgrywa, poodgrywa odegra, odegrana; pogryiua pogra; przegrywa, poprzegrywa, przegra, przegrana; przedgrywa przedcgra przedgrawek; priygrawa przygrawek; rozegra sie, rozgrywa, sie; wygrynm powygrawa wygra, wygrana; zgrawa pozgrawa, zgra; zagrawa, zagra; spoigrajcy. Igra, bazgracz,

,

,

,

igraszka, igrzysko, doigra, naigra,

ftdcii.

Teat.

7,

25.

(cf.

ja

tej

figur

—

=

,

,

e

,

W

nai-

,

STrn^e,

bie

fra^cn 5(blg.

(cf.

narzdzie

Jwt.)

do

z Niem. kopania,

siekania etc. ber

Garn. pralza ftiirft. {Ross. KiipKa ; sarpeza Bosn. objetelica). Graca, haczyk ostry, osadzony na kocu kija, na trzy lub cztery stopy dugiego. Brzost. Duch. 420. ogrodnicza, do chdoenia ulic. Graca ,

;

Kluk. Rol. 2, 159.

opat

te

albo

piasek Graca ogrodnicza,

143.

Cresc.

grabki elazne. Cn. Th. bic ©dtfmcfe, Graca vvidlasta ogrodnicza raotyczka dwójzba. Graca szeroka = motyka ber ©drtticrfarft. bie

oracza,

©dtbniie.

Cn.

Grac kopic,

®artcn{iaue.

bie

rowu wyrzuca.

z

Th.

,

S)ani, ber

Byy u Amurata ku

Slarfi.

ków dugie elaza koczate grace

dobywaniu zamnakrzywione jako te mo-

i

,

Baz. Sk. 280. Graca wapienna, mularska. Kluk. Rol. 2, 159. bic 9Hi)rtelfru(fe Graca u mularza, elazo trójktne zakrzySKortelliaiie. wione, na drku oprawne, którym si wapno gracuje. Magier. Mskr. Graca kominiarska. Kluk. Rol. 2, 159. btC tyki

,

Sra^e §.

rydle

,

i)ai

,

inne rzeczy.

i

z

su

kaków

GB.\(JSKO, l)dplid,)C§

warte.

a,

@crdt(ie, 9himmcleo.

54.

Teat.

d

c,

ie, Ross.

a,

mdfiij,

i

'filaij^e^d

eni

fc^lc^tc^,

byy

nic nie-

dobrego gracza,

tgiego

i.

walny,

iimcfer,

trcfflicf],

.'pcdjel,

Stare graciska

HrpeuKiii

oznaczajcy,

108.

pody nikczemny,

grat

n.,

przedniejszego

Przdz.

grace dróciane. Ross. Meca.iKa.

—

Gracowa. przdziwa

ob.

ber 9iaucl;faitgfcl;rcr.

Straleifeit

Do wycignienia

czeka

3{ollc

ponaigrawa,

grawa si, poigra, przeigra rozigra si. GRACA, y, z., Boh. kratce, krace; Slov. grace;

GRACKI,

eiiic

,

,

okoliczno-

^'erfon,

ci gram osob?

,

,

prowadzi). Koniecznie chce gra bohatyra. Teat. 45. c, 119. Wyb. Trudnej podjam si gra roli. ib. 52. b, 15. Dobrze graa swoje rol. ib. 15, 68. igra, swy§. Gra, wolnie si bawi, fpicicil Dzieci graj igraj. triiibcilt. Gra komu na gbie. Put. Arg. 60. cl', koy komu na gowie ciosa, eincitt mif bcm ajioiilc Ccnim fpicicii. A ty co wygra w pokorze I ci po bie kto chce orze A i ci tak wszyscy znaj. Wic ci te na gbie graj. Rej. Zw. 231 b. Nie spodziewaem si, by sobie plebanowi móg da gra na nosie. ^YeJ. Org. 9. fid; son gra Nic trwó si, iljm oiif ber Slafc findcn lajfcii. szczcie z tw osob. Groch. W. 599. Znowu im morze szczliwie 'stano, Jak gra, tak si im wszystko dobrze stao. Auszp. 60. t. j. igrajc, jak fraszk, tcic im ©picie, fpiclcilb bez trudnoci. Grajc on wicej zrobi, ni drugi pracujc, (piewajc, tacujc, na jednej nodze, artujc, pic). Gra w sprawach zbawiennych, w rzeczach bozkich artuje. Smotr. Ex. pr. sprawach bozkich gra nie dopuszczay. Smotr. Ap. o. (cf. drwi). Pochod, gracz, graczka, granie, grany; bazgra,

ciltc

,

gracko;

fcrny.

,

cf.

'czysty,

Spiclcr.

meje

Sorab.

Th.

slozhnik

podkomorzy,

cf.

;

kamie

graniczny,

Sorab.

1.

mezwai-;

1.

Yind. mejemernik,

komornik.

Kupiec,

§.

sup, nacios, Boh. hraninjk, meznjk; miofnik; Yind menik, meini kamen; Hoss.

rpaHb, 3mKi, pyóestii; bcr ©rdiijftciii. Granicznikami osadzony. Hoss. Mea(eBaHHbiB. |. Botan. Ziele, porost gwiazdosz pucnik pulmonaria Siiiujcitfrfllit. Sijr. 1550. GRANICZNY, a, e, od granic, ®xm--.Boh. hranieny, pomezny, meznj; Slov. mezny, mezugjcy, hraniny; Hag. granicni Croat. graniciar; kotarszki; KaiBCHb,

,

,

,

,

,

Dal. granichni, krainszki

,

susid

Ross.

;

corpammHufl, nopyóeKHbnl

rpaHHiiHbiu, McaiCEbiH,

Mappa

Bosn. krajicjanin

;

py-

,

568. Podkomorzowie sdziowie spraw granicznych. 26. A. Zamoj. Komornicy graniczni namiestnikami podkomorzych. Kras. Zb. 1, 164. Hetmanów polnych powinnoci byo dawnii.^' granic od nieprzyjaciela pilnowa, i ztd hetmanami granicznemi nazwali si. Skrzet. Pr. Pol. 1, 176. óeJKnuii.

Zabór.

graniczna.

,

s

©rdiijfclbkrrcii

bic

(Bosn. krajicjani;

mie

meznjk

Slov.

,

ob.

onierze

Graniczni

Untcrfolblcrrcn.

,

Croat. kotarszki junaki).

—

Granicznik.

Graniczny kaPhys. Graniczny

rzodek, metacenlrtim, granica wysokoci, w której moe by pooony rzodek cikoci. Jak. Mat. 5, 589. GRANICZY, y, y, 1) intrans. ndk., styka si granicami, mit jcmnnbcii,

grdiijCii

Boh.

liraniti,

tife,

meniti

fe,

jcmaiibcii.

Slov.

Transit,

Sorab. '. granzowasch;

spou mezym;

pcrmejati, namejati;

coetjCTBOBaTb.

rpaHiiiniTb.

2;

aii

mezowati;

fio.ss.

Moskwa

Yind.

graniczy

co-

Persami.

z

Ogranicza, granice stawia,

ndk.

meji-

rpaHiiiiiTb,

obwodzi,

rpamo, rpawmiy, (Hoss. orpaHiiib, orpamiBaib szlifowa kamienie). Przysig, i sprawiedliwie wiód i graniczy. Tam. Ust. 9. Iicgriiiijcu,

©raiijcii

fcficn,

bic

©raitjc

iiuicticii.

Morze rzodziemne Afryk graniczy Bib. Polsk granicz Karpaty. zaimk., ogranicza si, okrela si,

Chwaa

UicrbCll.

go

i

ta

ciasnociami

,

nie graniczy ale

i

subsi.

verb.,

Hiszpania. Biel. Siv.

Tr. fict)

^.

Graniczy si

IiCijrdiijCn

,

bcflrdilt

si granicami ywota

te-

kopce

przeskoczywszy, Birk. Chód. 25. (nie zamyka,

wszystkie

owieca ywot przyszy. koczy si, nie cienia

nie

z

Eccl.

si).

GRANICZENIE,

ia,

n.,

baS @rnit3cn, Scgrdtijeii.

Pochod, (cf. gra, kraina, kraj, kraja), nagraniczny, pograniczny, pogranicze; ograniczy, ogranicza; odgraniczy; przegruniczy; przedgraniczny ; ograniczony, ograniczono,

nieograniczony,

nieograniczono; zagraniczny,

za-

granicznik; (Eccl. rpaHeciOBie; 6'raec. axpóffn/(i,- versificatio).

GRANIE oh. Gra. GRANIE, ia, n., subst. Hie;

bil^ (Spielen.

verb. gra, Boh. hranj; Hoss. HrpaGranie szulerów; granie muzyków, gra-

GRANISTY-GRAT.

M

nie abo igranie dzieci, fifontcit,

ter

3(iiffu^rcit

eilicr

staa.

Wg.

GRANISTY

Somobic.

m.,

Gran.

porfir

;

2,

©mnit =. fioss. ob. Gra.

ci,

£.,

czerwonawy

z ziar-

— GRANITOWY,

4pecBaHbiri.

graniasto,

prtów

wi-

Na

bie Ccfiofcit.

piciuset

granowitoci.

Ezech. 45, 2. (czworograniastych. Bibl. Gd). GRANOWITY, a, e, granie majcy, o wgfacli lub rokach, Binlii.

o rogach polerokantami, eifig. (Hoss. rpaHOBiiTLifi cicer. (Jorn. Dw. wnych lilbwany). Granowity groch 125. Obi ciany blachami zJotemi, robot granowit pod prawido. Leop. et Wujek. 5 Beg. 6, 53. (powlek

z

,

,

,

zotem cignionym a

to co

byo

wyryto. Bibl. Cd.),

Czwo-

g.

Zbudujesz otarz, wzdu na okciu, wszerz take na okciu, aby by granowity. Badz. et sicrcttig.

Rzezali Exod. 50, 2. (czworogranity. Bibl. Cid.). Budn. kamienie granowite na budowanie domu boego.

Btidn.

1

Chro.

22, 2.

Lam.

Leop.

1.

Stinbrntfteilic.

9.

5,

ob.

I

.

119

róne

szyi

scrula.

Mcz.

rupieci,

AV