Sowiecka Bron Pancerna [PDF]

Zitiervorschau

•._..

Th

Dttv

t a

3. D. S. K. -OaliZ. LIP.\

eP

25.1.

L. 1 II-4-Ltj. ,t3owi eoici1717r obi

r.

i dzielnika /groz

p anc orna

hI

s oli

zaloozeniu przesyiam opr000wanio p.t."Solirioka bmist panoerna" wrsz z 12 tablioaMi,do utytku siutboweco.-

Cam• • • .

SZ2,10 PDDZ,LY.3.:4 .Y

otrzymuju specjalnego rotdzielniks.

ns

A G(N ,7.11

.Kpt.

te

titu 4

d

an

eP

Th 2.WARSZAWSKA SZT

DYWIZJA PANCERNA - ODDZIAk. INFORMPCYONV

te

titu

ns

hI

s oli dS

an UULOCNY GRUDZIEN 1945

m

eu

us

iM

rsk

iko

SOWIECHA BRON PANCERNA

Th eP

RR A T A

STR. 8 WIERSZ 13 OD DOLU POWINNO BYO CO

" LADOGA

s,

T0

" 12

"

" 17

ii

17 II

" 12

"

13 " DOLU POWINNO BYO " SCOUTCAR " ZAMIAST " SCAUTCAR"

28

is

" 55

"

" 34

"

6 " GORY

65

ii

8

s oli

5 " GORY

ZAMIAST

" OPUSZCZONO : " WSZEDL DO LI WI "

2 "

13 "

POWIN I EN BYO NA M I EJSCU WIERSZA 3 OD DOLU

POWINNO BYO WOROSZYLOWA ZAMIAST WOROSZYLOWA

,,

titu

I,

"

ns

is

LAGODA

hI

it

"

BRAZOWE GO

" DWUPRZEGRODOWYM

BRONZOWEGO

/I

DWUPRZYGRODOWYM

te a

Th

eP

W TECZCE SCHEMATY i PRZEKROJE OPANCERZENIA WOZOW PANCERNYCH

1 CZOLG T 70

2 CZOLG SREDNI 1" 34 MODEL B

3 CZOLG SREDNI T 34 WZ. 43 4 CZOLG SREDNI T 34 - 85

s oli

5 CZOLG CIEZKI KW I. MODEL A 6 GZOLG CIEZKI KW 85

7 CZOLG CIEZKI JS122 ,JOZEF STALIN " 8 DZIALG SAMOBIEZNE PPANC. SU 76

hI

9 DZIALO SZTURMOWE PPANC, SU 85 SU 122

10 HAUBICA SZTURMOWA

11 ARMATO - HAUBICA SZTURMOWA SU 152,

ns

12 SAMOCH(5D PANCERNY BA „ FORD"

WYKAZ RYSUNKOW i TABLIC W TEKSCIE STR.5

I CZOLG T 26 MODEL C 3 CZOLG T 28 4 CZOLG T 35 MODEL A 6 CZOLG T 60 7 CZOLG T 40

8 QRGANIZACJA SAM.BAONU SZTURM.CZOLG. CIEZKICH

STR.6 STR.?

10 ORGANIZACJA KORPUSU PANCERNEGO 11 TABLICA UMUNDUROWANIA

STR 1 0 STR.10 STR.11 STR.1 7

an

9 ORGANIZACJA SAM. BRYGADY CZOLGriW

STR.19

STR.23 STR. 35

dS

12 TABLICA 1DENTYMIKACJI

STR.3 7

13 CZOLG T 70

STIR .41

14 CZOLG SREDNI T 34

STR.45

15 CZOLG SREDNI T 34 WZ, 43 35

KW I

STR.49

STR 53

iko

16 CZOLG SREDNI T 34 1 7 CZOLG CIEZKI

STR 6

te

5 CZOLG KW II.

titu

2 CZOLG BT MODEL 7

STR .57

18 GZOLG CIEZKI KW 85

STR.63

19 CZOLG CIEZKI „ JOZEF STALIN"

STR.6 7

20 DZIALO SAMOBIEZNE PPANC SU 76

STR.73

21 DZIALO SZTURMOWE PPANC SU 85

STR. i 7

22 HAUBICA SZTURMOWA

SU 122

23 ARMATO HAUBICA SZTURMOWA SU 152

STR.81 STR.85

eP

Th ERRATA

str. 8 v4ers.z. 13 od dolu powinno by6 „

12

„

20

28

„

31

•■•

,,

s oli

25

„

5 od gory

to

Lagodu

I:agoda

r6Zni4

rotnia

20 ad gdry powinno hy6 hicznog zamiast lacznotd

„ 39

12

„

„

kencowe

hI

1

63

zamiast

2 od dokt powinien byd na rniejscu wicrsza 3 od dolt'

% 32

„ 55

co

13 od dotu

14 ad gdry

„

latwo

Woroszylowa we.trnie

koncowc latwo Woroszylowa wezrnio

tit

ns

Th

WARSZAWSKA DYWIDA PANCERNA

TAJNE

eP

SZTAB-ODDZIAL INFORMACYJNY

Tylko do uiytku sluibowego

titu

ns

hI

s oli te

SOWIECKA BRON PANCERNA

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

WIOCHY GRUDZIEN 1945

Th

5

eP

INIMMOMMIMMENOMMENIIMMIIIr3

s oli

ns

hI

I. Zarys rozwoju sowieckiej broni pancernej

te

titu

Rosja sowiecka jui w pierwszych latach tworzenia Armii Czerwonej zrortimiata, ie trzonem sit ladowych powinny sie sta. wojska pancerne. Produkcje czolgow na dua skale rozpoczeto jui okolo 1923 roku. W okresie dwoch pierwszych „piatiletek" wyprodukowano tysiace czotnajrozmaitszych typOw, przewainie opartych na konstrukcjach obcycti, przerobionych stosownie do sowieckich zaloieti technicznych i taktycznych. Naprzyklad czolg T26 o wadze 9,5 tonn byl wzorowany na c.zolgu angielskirn VICKERS-ARMSTRONG, podobnie, jak i nasze czolgi 7TP. Rosjanie wyprodukowali ;kilka modeli tego czotga. Model "A" posiadal dwie wieiyczki po jednym k.m. w kaidej. Modele "B" i "C" byty jecinowieiowe i posiadaty jako uzbrojenie dziatko ppanc. kal. 45 mm i jeden k.m. z nim sprzeiony.

rsk

iko

dS

an

Czoig T 26 model "C"

iM

m

eu

us

W niektOrych modelach "B" zast4piono dzialko miotaczem plomieni, zatrzymujac k.m. jako uzbrojenie dodatfkowe. Konstrukcje innego czolga BT ("BYSTRYJ TANK") oparto na amerykanskim czolgu CHRISTIE.. BT way 14 'Min i tizbrojony byt w dzialko ppanc. kal. 45 nun i 1 (w niektOrych modelach znajdowat

eP

Th titu

ns

hI

s oli

sic dodatkowy k.rtt osadzony w tylnej scianie widy). Po zerwanhi gasienic czolg ten mogl sic posuwad na kolach, przyczym zmiana napedu trwala niedluiej jak 45 minut. BT rozwijal szybkbgd do 50 km/godz. na gasienicach i do 70 km/godz. na kolach. Slabymi stronami tego czolga byly, cierlki pancerz (6-22 mm) i mala zwrotnogd.

Czolg BT model 7

te

Czolg T 28

iM

rsk

iko

dS

an

W kategorii czolgOw cicikich zalo2enia tkonstrakcyjne angielskie i niemieckie widad najbardziej na czolgach T 28 i T 35. Obydwa to typy byly wielowidowe, przyczym ostatni z nich byt zmodyfikowanak kopia angielskiego kolosa VICKERS - INDEPENDENT zbudowanego w 1929 r. T 28 posiadal widc giOwng, w ktOrej osadzone bylo dzialo kal. 76,2 mm i 1 k.m., oraz dwie male wieiyczki po 1 k.m. w ka2dej. Waka czolga zaleinie od dokonanych modyftkacyj wahala sic w granicach 28-30 torn

m

eu

us

T 35 mial pied wiez. W widy klowinej znajdowalo sic dzialo 76,2 mm i 1 lub 2 k.m.-y. Wide, prawa przednia i lewa tylna, posiadaly po 1 dzialku ppanc. kal. 45 mm i jednym k.m.-ie z nim sprzctbnym.

eP

Th s oli

W malych wieiyczkach, lewej przedniej i prawej tylnej, znajdowa}y sic k.m.-y po jednym w kazdej. Czotg wa2y1 45 tonn i posiadat 10 ludzi zatogi.

te

titu

ns

hI

Obydwa typy 1 28 i T 35 byly wolne, niezwrotne, zest° psujape sic, a ponadto bardzo slab° opancerzone. W obydwOch typach najgrubszy pancerz nie przekraczat 30 mm. W ogOlnym planie rozbudowy broni pancernej Rosjanie nie zapomnieli o czolgach plywajacych (arnfibiach), konstruujac T 37 i T 38

dS

an Czoig T

35 model "A"

iko

o wadze 3 tonn ka±dy. Pancerz i uzhrojenie w abydwOch typach byly identyczne (10 mm i 1 km), Okolo 1935 T. daly sic zauwaiy6 pewne usilowania standaryzacji typOw, co niewatpliwie bylo wynikiem licznych doAwiadczen przeprowadzonych w latach ubieglych.

iM

rsk

Podczas wielkich manewrow, ktOre odbyty sic w tym okresie, obserwatorzy zagraniczni przekonali sic, ze personel sowieckich oddziatOw pancernych zdotal dad sable rude z dziedziczna nieudolnokia, obchodzenia sic ze wszystkim, co miato co wspOlnego z rnechanika. Poziom konserwacji i napraw sprzctu stal wysoko, co bylo niewaitpliwie rezultatem tego, ze przed wcieleniem do wojska wielu rekrutew obeznany.ch bylo z budowa, i prowadzeniem traktorOw, szeroko thywanych w rolnictwie sowieckim.

m

eu

us

Zorganizowanej i nasyconej w sprzct sowieakiej broni pancernej potrzebne teraz by/0 zmierzenie sic na polu watki z jakirn§ przeciwnikiem,

eP

Th s oli

ktorego pokonanie nie nastrgczaloby specjalnyeh trudnogci, a umchliwiloby uzyskanie dogwiadczen na podstawie, ktorych moknaby ulepszy6 sprzgt i dokonad rewizji zatokti taktycznych i organizacyjnych.

te

titu

ns

hI

Pierwsza okazja wyprObowania wlasnego sprzgtu nadarzyla sig Rosjanom z chw7la, wybuchu hiszpatiskiej wojny domowej w 1936 r. Zwigzek Sowiecki dostarczyl stronie „Czerwonej" duiej ilogci czolgow, ktOre w walce wykazaly swoje wybitne zalety. Szczegolnie udanym typem okazal sig czolg lekki T 26. Zebrane w tej wojnie dogwiadczenia nie byly jednak wystarczajgce, aby na ich podstawie dokonad zasadniczych zmian w .konstrukcji sprzgtu. „Nieporozumienia graniczne" sowiecko japonskie w latach 1937-1938 rOwniei nie dostarczyiy Rosjanom poia,danego materialu, chod niektOre ze „stard" byly w rzeczywistaci powainymi bitwami, w ktorych obie strony uiywaly wszystkich broni do lotnictwa i czolgow waa,cznie. Z !kolei uderzenie na Polskg we wrzegniu 1939 r. z braku odpowiednio uzbrojonego przeciwnika nie dal° Rosjanom iadnych dogwiadczen, na podstawie ktOrych mogliby dokonad rewizji swoich poglgdew na brori pancerna, i jej Dopier° wojna firisko - sowiecka w zimie 1939/1940 r. byla pierwszg rzeczywista, prObg dla sowiedkiej broni pancernej.

an

dS

Pocza,tkowe niepowodzenia Armii Czerwonej utwierdzily gwiat w przekonaniu, ie potgga Rosji sowieckiej jest mitem. Rosjanie natomiast, ktorzy wykazali dub, umiejgtnogd w praiktycznym podohodzeniu do zap-adnieti technicznych i ta'ktycznych, zebrali w cia,gu dlugiej serii nie. powodzen wiele cennych dogwiadczeil.

iko

Stwierdzono, wszystkie czolgi mialy za du2y nacisk jednostkowy przez to ryly sig gigboko w ziemig. Wiele czolgOw grzezio w gniegach na slkutek zbyt malego przegwitu. Moc silnikOw w stosunku do wagi wozow byla za niska, a opancerzcnie za slabe.

rsk

Przekonano sig natomiast, ze umieszczenie broni ppanc. na wszystkich czolgach bylo koncepcjg siuszng i konieczng z taktycznego Trinktu WI dzenia.

iM

Niepowodzenia sowieokiej broni pane. na froncie fitiskim naleiy przypisa6 malemu dogwiadczeniu dowOdcOw, niedocenianiu rozpoznania na kierunku natarcia formacji pancernej, oraz bardzo cigikim warunkom klimatycznym,

m

eu

us

Istniejg dane, wskazujgce na to, k jeszcze przed wybuchem drugiej wojny gwiatowej Rosjanie zdawali sobie sprawg, ie ich sprzgt pancerny

eP

Th ns

hI

s oli

stale daleko w tyle za nowoczesnymi czolgarni niemieckimi z 1937 r. i the posiadali przygotowany program zast4pienia modeli przestarzalych nowymi typami wozOw pancernych. Przebieg wojny firiskiej, jak i coral wyrainiej zarysownjaca sic moiliwogd konfliktu sowiecko-niernieckiego zmusily Rosjan do intensywnej pracy nad produkcja, nowych czolgOw, ktOrych konstrakcje oparto na ostatnio zdobytych doiwiadczeniach wojennych. Budowe nowoczesnego sprzctu rozpoczcto jednak zbyt pOino, skutkiem czego sowiecka broth pancerna dysponowala w chwili wybuchn wojny (dnia 22 czerwca 1941) prawie wyNcznie przestarzalymi typami czolgOw, ustepujqcymi pod kathdym prawie wzglcdem niemieckiemu sprzctowi pancernemu.

titu

Tylko nieliczne sowieckie jednostki pancerne wyposathone byly w nowe czolgi typu T 34 i KW.

te

Tymniemniej pojawienie sic tych wozow na polu walki bylo kompletnym zaskoczeniem dla Niemcow. Produkcja nowych czolgOw sowieckich byla okryta tale doskonala tajemnica,, the wywiad niemiecki nie podejrzewal ich istnienia. Podrcczniki i tablice rozpoznawania sprzctu rosyjskiego rozdane Wehrmachtowi w 1941 r. nie zawieraly najmniejszej wzmianki o nowych czolgach sowieckich. Pogpiesznie wykonane i przestane oddzialom w polu opisy nowych czolgOw sowieckich podkregialy jeszcze bardziej zaskoczenie Naczelnego DowOdztwa niemieckiego, gdyith mieszaly ciciki KW z bardziej ruchliwym czolgiem T 34.

dS

an

W czasie calej kampanii letniej 1941 r. Bolszewicy posiadali na froncie przewatnie czolgi starego typu, jak lekki .T 26 i szybki BT.

rsk

iko

ClOwnyin sowieckim czolgiem grednim byl wolny T 28, natomiast olbrzymie ruchome fortece type T 35 Nienicy spotkali tylko w jednyin wypadku, znalazlszy we Lwowie pewn4 liczbc tych czolgow, porzuconych przez BolszewifkOw z powodu braku paliwa. Male 2 i 3-tonnowe tankietki okazaly sic za slabe nawet dla wykonywania zadati rozpoznawczych. Uthywano je czcsto jako zwykle cia,gniki •lub ruchome podstawy dla dzial.

iM

Na pierwsze miejsce wgrOd nowych czolgow sowieckich wybil sic 26-tonnowy czolg §redni T 34, ktory dziciki swoim zaletom przetrwal ath do chwili obecnej, ulegajac z biegiem czasu szeregowi modyfikacyj ulepszeti. Powstal on z rozwiniecia czoiga BT.

m

eu

us

43-tonnowy KW 1 chod malo zwrotny, wolny i mechanicznie niepewy okazal sic czolgiem trudnym do zniszczenia zee wzglcdu na shine opancerzenie.

1111111MNION■111111■11M1011111111111111

111■11111111111110

eP

Th

10

te

titu

ns

hI

s oli

Trzecim z kolei nowyrn czolgiern byk KW 2, waiacy 52 tonny. W olbrzymiej graniastostupowej wie2y waiacej 12 tour' byty osadzone hanbica kal. 122 lub 152 trim, oraz 2 k.m.-y.

Czolg KW 2

an

. KW 2 rcini sic od KW 1 jedynie widal i uzbrojeniern, gdy2 podwozia w obydwOch czolgach byky identyczne. Wszystkie trzy nowe konstrukeje. wyposa.one byky w ten sam typ silnika DIESEL o mocy 500 HP.

dS

Cecharni charakterystycznymi tych czolgOw byky: prostota budowY, silne opancerzenie i uzbrojenie, wYsoki stosunek rnocy silnika do wagi czoiga oraz bardzo szerokic gasienice. W kategorii lekkich czolgOw ukazak sic T 60, o wadze 6 tam, ktarego konstrukcjc oparto na przestarzalym 'I' 26.

iM

rsk

iko Czoig T 60

m

eu

us

Czolg ten odznaczak sic dobra szybokia i zwrotno§cia, iecz rniat niedostateczne uzbrojenie i opancerzenie'(dzialko kal. 20 mm i 1 k.m., naj-. vrubszy pancerz 20 turn).

Th

11

eP

Czoig T 40

titu

ns

hI

s oli

W grupie ainfibij nowy czolg 1' 40, o wadzc 5,5 twin i uzbrojeniu 1 c.k.m. kal. 12,6 nim i 1 k.m., zastapit przestarzate 1' 37 i T 38.

te

KW 1 i T 34 gOrowaly nad sprzetem niemieckim zarowno sil4 ognia,. jak i opancerzenia. Pamictad nalezy, ze w plerwszym okresie wojny glOwne ezolgi niemieckie Pz. Kw. III i IV uzbrojone byly w dziala kal. 50 i 75 mm (Pz.Kw. III poczatkowo byl uzbrojony w dzialko Ral. 37 mm), wszystkie o krOtkich lufach, skutednogd ktOrych byta znacznic mniejsza od sowieckiego dziala ppanc. ,kal: 76,2 mm (model 1938'39), w ktore wyposa2one byty KW, 1 i T 34. Dopiero na' wiosnc 1942 r. Niumey uzyli po' raz pierwszy na froncie wschodnim przezbrojonych ezoigow Pz. Kw. III i IV t.zw. „Special", wyposaonych w dziala kal. 50 i 75 him o dlugiclr lufach.

dS

an

Pierwsze starcie niemicekiej broni pancernej z sowiecka 'zakoriczyto sic zwycicstwem pierwszej „na punkty", lecz przeciwnik byl jcszcze daleki od "knock-out'u".

iko

iM

rsk

Zalamanie sic ofensywy niemieckiej dal° Rosjanom czas na ulepszenie tych ezotgow, ktore zdaly egzamin w akcji i wycofanic tyPOw przestarzalyeh lub nieudanych. W ci4gu 1942 r. wycofano z frontu wszystkie czolgi-amfibie do T 40 wi4eznie. Taki sam los spotkal KW 2, ktOrego wymiary, mala szybkogd i zwrotnoSd utrudnialy, a w niektOryelt wypadkach uniemaliwialy transport. Np. dla- przewo.zu .koleja 12-tonnowa wida musiala byd zdejmowana. W ezasie akcji wida nie data sip obracad, o ile caly czolg nie stal w poziomie.

Lekki czolg T 60, ktory byl latwo niszczony przez niemieckie kb. ppanc., w- yszedt ca1kowicie z Bill, ustcpujac miejsca nowemu T 70 wprowadzonemu do akcji zima 1942/43 r.

m

eu

us

KW 1 i T 34 okazaly sic najbardziej udanyrni czolgami, pozostai4e podstawowymi typami sowieckicj broni pancernej. Z biegiem czasu wpro-

eP

Th

12

te

titu

ns

hI

s oli

wadzono do walki kilka nowyeh modeli kaidego z nich, charakteryzujacycli sic badi ulepszonym. typem wiciy, badi grubszym pancerzein lub silniejszym uzbrojeniem. Jnko odpowiedi, Niemcy konstruuja, Pz. Kw. VI "TIGER", tlywaja,c.: go po raz pierwszy pod koniec 1942 r. na odcinklu jeziora Lagoda. T 34, ktory Niemcy uwa2ali za najiepszy ze wszystkich czolgOw sowieckicli i za jeden z najlepszych na gwiecie, staje sic prototypem nowego czolga niernieckiego w postaci Pz. Kw. V "PANTHER", kadlub ktOrego zb-udowany byl ze skognie ustawionych plyt pancernych, podobnie jak i w oryginale. Wiosii4 1943 roku Rosjanie wprowadzaja do akcji nowy czolg KW 85 oraz szereg dzial szturmowych i samobianych. Byty to: SU 76, SLJ 85, SU 122 i SU 152 dla budowy ktOrych wyzyskano podwozia czoigow KW i T 34. Dzialo samobieine jest pomystiem nicmieckiln. ktory z powodzeniem zostal przyjety i zastosowany przez Rosjan Wreszcie wiosna, 1944 roku ukazat sic na . froncie wschodnitii czoig JS 122 "JOZEF STALIN", najcic2szy i najsilniej uzbrojony z pogrod wszystkich czolgow sowieekich. Troche wczegniej, ho w zimie 1943-44, nowy typ czolga T 34 uzbrojony w dzialo .kal. 85 min.

iko

dS

an

Wydaje sic, ze Rosjanie prawie calkowicic zaniedbali rozwoju samoehodOw pancernych, co przypuszczalnie wia,ie sic z =14 ilokia, i ziym stanem di- 6g w Rosji. W chwili obecnej Arrnia Czerwona posiada nastcpuja,ee- typy samochodOw pancernych: trzyosiowy B.A. "FORD";konstrukcji przedwojennej, waia,cy 5 tonn i uzbrojony w dziatko 461. 45 min 12 k.m.-y, nowoczesny dwuosiowy iekki sarnochk1 pancerny wygladem zewnetrznym zblikony do niemiedkiego sarnochodu pancernego "HORCH", posiadajacy wietyczke o otwartym wierzchu, oraz amerykariSki samochOd opancerzony "Seautear M 3 A 1", znany u nas pod nazw4 "Whitecar". W terenie nie nadaj4cym sic do tlycia samochodow pancernych, zadania rozpoznawcze wykonywane s4 przez czolgi T 34.

ENNI■11111111=111=

m

eu

us

iM

rsk

Lekkie czolgi w rodzaju T 70 ze wzgledu na staboge' opancerzenia, inala szybkoge i trudnoki w poruszaniu sic w terenie nie say wiccej utywane w celach rozpoznawczych. W pierwszych latach wojny sowiecki przemysl zbrojeniowy nie byl w stanie wyposaiy6 wlasnej broni pancernej w dostateczn4 ilosc wozOw bojowych. Skutkiem utraty lub zniszczenia fabryk czoigow w Char.kowie, Marjupolu i Kirowogradzie, a nastcpnie w 1943 r. w Stalingradzie i Woroszylowgradzie, Rosjanie zmuszeni byli wyposakyd wlasne oddzialy pancerne w sprzct aliancki, ktOry w wiekszoki typow nie tylko

Th

13

eP

titu

ns

hI

s oli

ustcpowal pod wieloma wzglgdarni ich wiasnym czolgom, ale ponadto byl nieodpowledni dla klirnatycznych i tcrenowych warunkOw Rosji. W czasie calego akresu wojny sowieclko-niemiedkiej Rosjanie u2ywali nastepujgcych czolgOw pochodzenia aliandkiego: „General Lee", „General Grant", „General Sherman" i „General Stuart" produkcji arnerykatiskiej oraz „Valentine", „Matilda" i „Churchill" produkcji angtelskiej. Wydaje si0, ze z tych wszystkich typow jedynie „Stuart", dwie odmiany „Shermana" (M 4 A 1 i M 4 A 2), oraz „Churchill" III i IV pozostaly jeszcze w sowieckich oddziatach pancernych. Olbrzymie dostawy alianckie dla Rosji sowieckiej wytworzylry w gwiecie mniemante, zc co drugi lob trzeci czolg sowiecki, to produkt angielski lub amerykatiski. Tak jednak nie bylo i nie jest. Sprzgt sowieckiej broni pancerriej to w lwiej czegci czolgi wlasnej produkcji, znacznie lepsze od posiadanych wozOw pochodzenia alianekiego.

te

Mimo utraty znacznej ilo§ci ogrodkow przemystowych, Rosjanie mieli fabryki czolgOw na Uralu (Niinyj Tagil, Czelabitisk), oraz na Syberii (Czyta, Nowo-Sibirsk), ktore byly calikbwicie poza zasicgiem Niemcow. Nawet fabryki czolgow w Saratowie i w Gorkim nie byly zagrotone przez NiemcOw, za wyjatkiem atakOw z powietrza.

an

dS

Jedynym sposobem dostarczenia czolgOw na front z fahryk, poloionych o tysigce kilometrOw na wsched, byl transport ;kolejowy. Byl to czynnik, ktOry podczas wojny musial wywrze6 wplyw na projekty konstruktorow sowieckich, gdyz jak doted, kdlejami sowieckimi nie mona przewozid ladunkow, ktOrych szerokoU przekracza 3 m. 32 cm, a waga wynosi wiecej nii 60 tonn.

iko

Cechy wspOlne dla wszystkich czolgow konstrukcji sowieckiej nast?pujg., :

iM

rsk

- niska sylwetka, - plytki kadlub w stosunku do Lego diugoki i szerokoki, - - szerokie gqsienice, styczne na diugiej przestrzeni z ziemiq, — silne opancerzenie, dajqce duiq iloge rykoszetOw, - silne uzbrojenie, duiy nadmiar mocy silnika, standaryzacja czegci, nrzejawiajqca sie w tym, ze Mine typy czolgOw posiadajq to same silniki, dziaia, k.m.-y, peryskopy itp.

m

eu

us

Najnowsze typy czolgOw sowieckich posiadajg wide odlewane, z osadzonymi na wierzchu kopulami obserwacyjnymi dowOdcow. Pornyst ten przejcto od NiemcOw, zapewniajgc dowodcy czolga dobrg obserwacjc

eP

Th

14

s oli

na wszystkie strony i usuwajgc w ten sposob jedng z wad czolgow sowieckich,. ktOra byla zia widocznogd przy zamknietych klapach.

titu

ns

hI

W chwili obecnej Rosja sowiecka posiada na wskrog nowoczesng broti pancerng, wypadajgcg b. 'korzystnie w zestawieniu ze sprzctem innych narodOw. Czolgi sowieckie say przykladem zastosowania zdobytych na froncie dogwiadczeti do podstawowych konstrukcyj czolgow, ktOre z pawodzeniem zdaly egzamin na polu walki. Nowoczesnogd sowieckich czoti dzial samobielnych wykazuje, ze podstawowg inygla konstruktorow sowieckich jest nie tylko wytworzenie sprzetu, ktory dalby sobic rack z najlepszymi wozami przeciwItika wprowadzonymi jui do akcji, lccz wyprzedzenie go pod wzgledem taktycznym i technicznym i utrzymanie tej przewagi przez caly czas trwania walki.

te

Historia rozwoju sowieckiej broni pane. wYkazuje, ze mainy doez,ynienia z przeciwnikiem groinym, ktOry nie tylko umie wykorzysta6 dogwiadczenia obcych, ale uczy sic rowniei z clogwiadczeti wlasnych, opiaconych ogromnymi stratami w ludziach i materiale.

an

Nic ulega najtnniejszej watpliwoki, le w odpowiednim czasie dowiemy sic o nowych typach czolgOw sowieckich, o lepszych wlasnogciao!, ;Ili te, ktorych opis i plany zawarte sal w niniejszym wydawnictwie. kon-

dS

Na zakoticzenic kilka stow o sowieckim systemic napraw serwacji.

W pierwszym okresie wojny warunki walki •zmusily Rosjan do zerwania z systemern dokonywania napraw i konserwacji poza oddziatami.

rsk

iko

Rozbudowano silnic organizacje sittiby warsztatowej i ratowniczej, oraz poloiono nacisk na wyszkolenie zalag, zmuszaja,c je do wykonywania b. szczegolowega pragramu . konserwacji sprzetu. Przepisy sowieckie przewiduja dwa rodzaje przegladu i konserwacji czolgow: co 25 i 50 godzin pracy.

m

eu

us

iM

W czasie wojny sowiecka stu2ba warsztatowo-naprawcza zostala powiekszona 6-cio krotnie w stosunku do stanu na dzieti wybuchn iconI fliktu. Przed wojny 48 proc. wszystkich napraw sprzetu oylo dokonywane w fabrykach. W ostatnich miesiacach wojny 92 proc. uszkodzeti naprawiane bylo w polu. Sowieckie oddzialy warsztatowe sg znakomicie wyposaione we wszelki niezbedny sprzet i obrabiarki, do elektrycznych odlewni metali wigcznie.

Th

15

s oli

eP ns

hI

II. Organizacja sowieckich wojsk pancernych

te

titu

Organizacjc sowieckich jednostek pancernych charakteryzuje duia plynnogd i tendencja do ciaglych zmian, dlatego te± trudnO jest powt:.• dzied, czy podana poniiej organizacja jest jeszcze w tej chwili aktualna. Naleiy jednak sadzid na podstawie wiadomoSci z ostatniego okresu walk na froncie wschodnim (kwiecieti-maj 1945), ie. w glownych zarysach organizacja to utrzymuje •sig, co nie wyklucza pewnych zmian organizacyjnych wewnatrz jednostek pancerych, podyktowanych dogwiadezeniami zdobytyrni na polu walki. angielskich Wydaje sic, ie Korpusy Paneerne, ktdre wedlug nie sa jednostkami samodzielnymi w zakresie zaopatrywania i sa organizowane dora2nie, gdy zachodzi tego potrzeba, - w rzeczywistoki istnieja jako stale wielkie jednostki pancerne i sa poprostu odpowiednikiem dywizji pancernej w naszym pojeciu. Wskazuje na to istniciaca stala numeracja korpu.sow i nazwy lia state przywiazane do tych 'korpus6w, jak naprzyklad 18 Znamieriski Korpus Pancerny. Z drugiej. strony jest znanych 11 gwardyjskich korpusow pancernych. Jak wiemy, w armii sowieckiej tytuk „gwardyjski(a)" jest zaszczytnym wyril4nieniem i .otrzyinuje go jednostka za wielkic, sukesy bojowe osiagnicte na polu walki. Musialy wicc to korpusy stale walczyd w tych samych zwiazkach organizacyjnych, a nie by organizowane dorywezo.

iko

dS

an

rsk

SOWIECKIE WOJSKA PAM- ERNE sa, zorganizowane w

Samodzielne bafaliony szfurmowe clfikich czolgow Samodzielne brygady czolg6w

iM

Korpusy pancerne*)

m

eu

us

*) W pracy tej przyjvt) nazw9 Korpus Pancerny, a ni:. korpus czolgow. Rosyjska nazwa takizgo korpusu brzmi „Bronie-tankowyj korpus". Z tlumaczenia na iczyk pAski wynika, Ae jest to ji:dnostka 13tanowiva zwilzek czolgdw z innyrni broniami — a wife w naszym p)jcciu jc'Et tc W.J. pancrrna.

Samodzielny baon szturmowy czolgew cicikich

s oli

eP

Th

16

Skiada sic z

te

titu

ns

hI

— dowodztwa baonu (2 czolgi KW) — kompanii dowodzenia . — trzech kompanij czolgOw - kompanii warsztatowej i liczy ogotern 23 czolgi cipikie KW i 5 czolg6w specjalnych (patrz za*zone schematy organizacji). W zasadzie bataliony szturniowe ciOkich czolgow sa, oddziatami samodzielnymi, znajdujacymi sic w dyspozycji naczelnego dowodztwa lub tek dowodcow grup armii, i przeznaczone sa, do wykonywania sa modzielnych zadati spe,cjalnych (przelamania). Mop tei one byd doratiie przydzielane do 'korpusow piechoty lako broll wsparcia. CzeSd tych batalionow wchodzi jako oddzialy organiczne w skiad korpusOw pancernych. Podstawowym sprzctein tych batalionOw jest czolg KW (Klim Wo• roszylow). Prawdopodobnie czOgd tych batalionOw posiada jui obecnie czolgi JS 122 (Jozef Stalin), chod wydaje sic bardziej prawdopodobnyrn, ze czotg JS 122 ohok ezolga KW 85 jest sprzctem przeznaczonym ty1'k dla batalion(iw wyborowych tj. dla batalionOw gwardii.

dS

an

Samodzielna brygada czolgOw

m

eu

us

iM

rsk

iko

Samodzielne brygady czotgOw sa jednostkami dyspozycyjnymi naczelnego dowodztwa. Pewna ilogd tych brygad jest przydzielana przez naczeln'e dowOdztwo do ka2dej annii dla wzmocnienia dywizyj piechoty, oraz do wspoldzialania z wielkimi jednostikami kawalerii. W pojcciu naszym sa to poprostu brygady czolgow. Samodzielna brygada czolgow (patrz zat. schientat) sklada sic z: — dowodztwa brygady (2 czolgi, 2 wozy dowodzenia) -- trzech batalionow czolgOw - kompanii warsztatowej taboru zaop. i stuib Batalion czolgOw sktada sic z: — dowOdztwa batalionu (2 czolgi T 34) — trzech kompanii liniowych - plut. naprawczego — taboru zaop.

s oli

eP

Th

SAMODZIELNY BATALION SZTURMOWY CZOLGOW Cit2KICH

POCZET DCY 2 C2OLGI KW.

ns

hI KOM P. DOWODZENIA

KOMPANIE

5 C20to.spEcaALNyCH 3 moroCyKLE 2 Sakeoci4ODY ci42AP.

I CZO E GeiW

1 C2OLG DCY KOIQIPANII

KOMP.WARSZTATOWA 4 TRAKTORY

2 SA ',loci.' • cf4z

te

titu PLU T ONY PO 2 CZOk61

iko

dS

an

RAZEM BATALION: 5 CZOIKAW SPECOALNYCI4 23 C201cGdW1 K .W-

Th

SAMODZIELNA BRYGADA CZOLGOW

eP s oli

DCA 1. ZASTE,PCA ( 51)RAWY TAKT. i WYSZk.)

2. ZA5TcPCA(5PRAWY POUT.- Wycti_ 2 CZOkGi T. 34 2 WOZY DO w0Dz3.14 is

hI

II. BADN

I. BAON

ns

TABOR ZAOP. SLU 2BY

2 CZOLG r

5. KOMP.

6.KOMP.

te

0

N

Y

PO

2

PLU TON ZAOP.

80

CZOLGOW

27

DZ IAk 52Tull.moverrw

UWAGA:

dS

LUT

PLUT. NAPRAWCZY

RAZEM BRYGADA:

an P

KOMP.WARSZT .

POCZET DCY

titu

4 . KOM P.

ffl.BAON

CZ 01..C., I T 34 DZIA tO SD-UW.1- 5.0 85

ORGANIZACJA POWYZSZA ZOSTA LA ODT W071201'44 NA POPSTAW 1E ZEZNAN BYLY0-1 kNIE P.ZY SAMOS:1Z. BRYGAD CZOLCAW W ARM11 50WIECK[E0

i

ARMil

ZYmrEP.i.KIEGo

iko

Th

21

eP

s oli

Kompanie liniowe sal trzyplutonowe, przyczym plutony say mieszane w plutonic dwa czolgi i jedno dzialo•szturmowe SU 85. OgOtem kompania liczy 8 czolgow i 3 dziala szturmowe, brygada -- 80 czolgow, 27 dzial szturmowych.

ns

hI

Brygady gwardyjskie nie roinig sic organizacjg, a jedynie sprzctem. 84 one wyposakne w czoigi T 34-85. W okresie walk na froncie wschodnim zidentyfikowano 209 hrygad zwyklych i 49 gwardyjskich.

Korpus pancerny

titu

Ostatnia, formg organizacyjna, sowieckich iednostek pancernych sa, korpusy pancerne. 0 ile nie ulega watpliwoSei, ie korpusy pancerne sa, jednostkami stalymi, o Lyle trudno jest ustalic, jaka jest zasadnicza ich organizacja, gdyi sktad poszczegolnych kornusOw bywa bardzo zmienny.

te

Mona przyjg6, opierajgc sic na zrOdlach niemieckich i angielskich, ie przy maksyrnalnyrn stanie .'korpus paneerny skiada sic z: dowodztwa korpusu

an

dyonu rozpoznawczego baonu motocyklistOw baonu igcznoki

dS

trzech brygad pancernych

brygady piechoty ztnotoryzowanel (lub tylko .putku) 1-2 baonOw szturmowych cicikich czolgow 2 pulkow artylerii szturmowej

iko

lekkiego pulku artylerii ppane.

cic2kiego pulku artylerii ppanc. putku artylerii plot.

rsk

putku cieRich moidzierzy

dyonu miotaczy rakietowych („Katiusz") kompanii saperOw kompanii warsztatowej kompanii zaopatrywania squib (poczta polowa, piekarnia i inne)

m

eu

us

Calog6 o pocia,gu motorowym.

iM

baonu sanitarnego

-

1111■111

eP

Th

22

DowOdztwo Korpusu

s oli

Dowodcy korpusu podlNajq bezpogrednio:

hI

zastcpca dow6dcy do spraw politycznych szef sztabu korpusu, oraz dow6dcy broni

Zasilpta

do spraw poiitycznycb (zainiestitiel komandira

titu

ns

korpusa po polittczesiciej ezasti) jest zaWsze partyjnym ikomunist4, ktory ponadto powinien posiadad u.koticzon4 Akadetr4 .Polityczna, im. Lenina. Nadaje on kierunek i chara'iter pracy catemu aparatowi politycznemu w korpusie, ponadto podlegajl mu bezpogrednio w ramach dowkiztwa korpusu:

te

a) Oddziai polityczny (Polit Otdiel), posin du:lacy trzech instruktorow, oraz kink king, teatr, biblioteke itp. Szef oddziaiu politycznego winien rniec ukoticzong Akademic Polityczna.

an

b) Komitet party jny (partyjnyj komitiet) prowadzi eividencje oraz zaiatwia wszelkie sprawy zwicizatte z organizackf i dzialainacia partii komunistycznej w ramach korpusu.

dS

sporzadza akty oskarienia za przestepstwa karne c) Prokurator i przekazuje je do rozpatrzenia Trybunalowi Wojennemu korpusu tub armii. Sprawy polityczne, bezpieczetistwa, za szpiegostwo przekazuje Sz'efowi Oddziniu Spec. (NKWD).

Sztab Korpusu

iM

rsk

iko

d) Szef Oddzialu Spec jalnego (NKWD) Do pomocy posiada oddzial sluiby bezp. Odpowiada on za bez- . pieczeristwo i kontrwywiad w ramach korpusu. W praktyce nie podlega dowodcy korpusu, a wprost szefowi oddziaiu spec jalnego armii, majac rownociegnie prawn bezpoAredniego kontaktowania sie z centralq w Moskwie. Oddzial siniby bezp. dokonuje aresztowan, eskortu-je aresztowanych,. a 'czasami i jericOw wojennych („faszystOw").

m

eu

us

Na czele sztabu stoi szef sztabu (naczalnik sztaba), ktory jest rOwnoczegniezastma dowOdcy korpusu w dziale dowodzenia i zaopatrzenia z wy14czeniem dziatu politycznego.

Th

KOR PUS PANCERNY

eP

Et=

DOWODCA

hI

s oli

Z-CA DO SPRAW POLITYCZNYCH

311F ODDi.PCILIT MniTARZ (ACM POLITRUOW) KOMITETuPARTYJNIGO

PROKURATOR

SZEF FTABU

SZEc OIXV.SPEC.(NKWD.)

ns titu

C

ItiEf

te

Rozp. BN. MOTOC. BN.F4aN.

_L. uoNo E(1) W10120 VIHIVAT) VOW. &ADM. Q.TRANSD I SZTABU KWbtOWN PLPLOT 0 DDZIAk.Y

ODDZ SEUZBY BEZD.

DCA WOJSKPANC.- MOT.

•tEitETEE '

IMP)

BDYGADY DAN C € RN g

BOA MUM MONY aar.10kG.

DCA ART. KORPUSU

•

n

PUkKI Arti.szTuRm, (DZiAkA WA% SU.122)

two

POCZTA POL. PIE KARNIA

ivic Kii(AgrPtCr. No[P11% D04.11i0T. lows0 1611:1032:i BAONSAN. KOMP7A0P.

PUI cI ART. PANC

CUK.140ZDZ.RAKIETOWYCH sKATIUSZP

INNS SkWBY

RAZEM KOR PUS PANCERNY:

an

KNP.PiE01.

'RUT

OK.

dS

T

SZW.SAMPANC.

STAN MAKSYMALNY

}MON), CZOrG 0 w

13R,E.ON

45 CZOLGO Ct 50 SANCtI4ODOW PA NC. 50 - 60 bZIAk SZTUTA/100/YCI4 S.P.

24 48

'EEttEELEENA

RADIO 904.901_

25o c20tGdoi

1311.FOINOL DO Aar NOT.

wit

KOlirt PLOT KOMPWAPSZT. KOMD MGR

54 42

DziAt PPANG

L 85 mm

DZIAt PPA NC . M1102 DZIERZY MOZDZIE RZY

HAL 45 mm KAL. 120 mm VA I. 82 mm

iko

Th

25

eP

Sztab sklada sig z:

s oli

topograficznego, administracyjnego, transportowego.

titu

ns

hI

I. Oddzialu operacyjnego (opieratiwnyj otdiel) II. Oddzialu Informacyjnego (Razwiedywatielnyj Otdiet), ktoremu nie podlegaja sprawy bezpieczetistwa. III. Oddzialu lacznoki (Otdiel Swiazi), .ktory speinia rolg jakby dowodztwalacznoki korpusu. IV. Oddzialu organizacyjnego (Strojewoj Otdiet). V. Oddzialu kwatermistrzowskiego (Otdiet tyla), ktOry kieruje zaopatrzeniem korpusu z punktu widzenia operacyjnego, oraz oddzialOw

te

Ponadto szefowi sztabu podlega Kwatera GlOwna korpusu oraz pluton plot. ODDZIALY KORPUSU

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

Brak jest danych co do szczegotow organizacyjnych poszczegOlnych oddzialOw korpusu pancernego. Brygady pancerne wystepujace w s'Idadzie korpusu pancernego róinia sig organizacyjnie od samodzielnych brygad czolgOw, gdy2 posiadaja organiczny batalion zmotoryzowanej piechoty ora4 wiasna, artylerig samobiein4, przeciwpaneRrn4, i przeciwlotnicz4. Pozatyni plutony czolgOw nie sad to mieszane, jak w samodzielnych brygadach (2 czolgi plus 1 dziato szturmowe), a skiladaja sig z samych czolgOw. Natomiast bataliony szturmowe czoigow cigikich, wystgPuja,ce w !korpusie pancernym, nie rOinia sig organizacyjnie od samodzielnych batalionow tego typu. Brygada piechoty zmotoryzowanej siktada sic z 3-4 batalionow, organizacja ktOrych jest identyczna, jak zwyklego baonu piechoty, z ta rdinica„ ze posiadaja one wiasne grodki motorowe. Dwa putki artylerii szturmowej posiadaj4 po 25-30 dziat szturmowych SP. prawdopodobnie type' SU 85 i SU 122. Pulki artylerii ppanc. posiadaja po 24 dziala. Leltki pink wyposaiony jest w dzialka Rai. 45 mm, cig2ki prawdopodobnie w dziala kal. 85 mm lob kal. 76,2 rum. Pulk artylerii plot. posiada dziala kal 37 mm (ilo§6 dzial nieznana). PIA cig2kich mo2dzierzy posiada okoto 54 moidzierzy kal. 120 mm. Niema iadnych danych o dyonach rniotaczy rakietowych „Katiusza". Organicznych putkOw artylerii lekkiej cigikiejlkorpus pancerny nie posiada. Na czas akcji naczelne dowddztwo

eP

Th

26

te

titu

ns

hI

s oli

przydziela korpusowi pancernemu jedna, lub wiecej dywizyj artylerii zaleinie od zadania. Mtiwiac oanie o organizacji sowieckich jednostek pancernych, naleiy stwierdzid, ie przez caly okres wojny byla ona wzorowana na organizacji niemieckiej. Chod istnieja w niej rOinice w stosunku do organizacji niemieckiej (spowodowane lokalnymi warunkami i potrzebami), zasady organizacji wojsk pancernych pozostaly to same.

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

s oli

eP

Th

27 1.1.1.■■••••••weiszligumm.mi•minemla■I

ns

hI

IiiPodstawowe zasady uncia sowieckiej broni pancernej

titu

(Dane taktyczne)

A) UWAGI OGOLNt

te

Sowiecka taktyka pancerna wielkich jednostek datuje sie dopiero od 1942 r., kiedy pokazaly sic pierwsze korpusy pancerne, ktOre mialy by16 odpowiednikiem dywizyj pancernych. Przed rdkiern 1939 wigkszog6 wyiszych dow6dcOw sowieckich uznawala stara doktryne odnognie tdycia czolgow, ktora tn6wila, ze czolgi sa tylko bronia wspierajaca piechoty, natomiast nie sa zdolne do dzialati samodzielnych na wiciksza skalg. ROwniei podrgczniki wojskowe i regulaminy sowieakie z tego ukresu wspominaja, tylko o oddzialach czolgow bezpogredniego wsparcia i nego dzialania. Pierwsze wzmianiki o wielkich•jednostkach pancernych i masowym u2yciu czolgow pojawiaja sic dopier() z poczatkiem 1941 r., ale jeszcze w formie rozwaiati teoretyczno-naukowych przypuszczalnie jako oddiwick ;kampanii polskiej 1939 r. i francuskiej 1940 r., w ktOrych niemieckie dywizje pancerne odegraly decydujaca role.

iko

dS

an

iM

rsk

Silg uderzenia wielkich jednostek pancernych zrozumieli Rosjanie dopiero w czerwcu 1941 r. po poniesieniu wielkiej kicski na wschodnich terenach Po'ski i juz wtedy prawdopodobnie przystapili do reorganizacji swojej broni pancernej. Jako wzOr przyjcli Rosjanie system niemiecki, ktOry nagigli do wlasnych potrzeb i uzupelnili wfasnyini dogwiadczeniami bojowymi.

m

eu

us

W latach 1943-45 Rosjanie silnie rozbudowali SW0j4 brori pancerna, produkujac nowe typy czolgow, co niewatpliwie przyczynilo sic w glOwnej tnierze do pokonania Niemcow na froncie wschodnim. Obecnie naldy sic spodziewa6 dalszej rozbudowy sowieckiej broni pancernej, ktOra mime wielu cech njeinnych przedstawia powaing silt.

eP

Th

28

B) NATARCIE

s oli

hI

1. Rosjanie stosuja ogolnie przyjgta taktykc natarcia na waskim odcinku (1,5-2 km.) i glebokiego ugrupowania. Wediug sowieckich zasad czolgi nie nacieraja na umocnione pozycje bronione przez naturalne sT,tuczne przeszkody ppanc: Zadanie to ciaZy na piechocie, ktOra ma otworzyd drogc dla czolgOw, poczym dopiero czolgi wchodza do akcji.

ns

2. KaZde natarcie czolgow jest poprzedzone silnym i dokladnym rozpoznaniem lotniczym i naziemnym, ktorego zadaniem jest wykrycie stanowisk I sify ogniowej obrony npla oraz skrzydel i link.

te

titu

3. Po rozpoznaniu nastepuje silne przygotowanie artyleryjskie w for.. mie koncentracyj ogniowych, ktOre trwa niekiedy kilka godzin. Jegli natarcie wychodzi o gwicie, co z reguly stosuja Rosjanie, to przygotowanie artyleryjskie rozpoczyna sic o godz. 1-szej lub 2-giej w nocy. Kiedy jest jui przygnieciony i zdemoralizowany silrrym ogniem artylerii, wtedy wychodzi natarcie czolgOw wsparte ruchoma zapora artylerii. Ogniein kieruja, obserwatorzy artyleryjscy, ktorzy posuwaj4 sic z pierwsza fala czolgow.

dS

an

4. Czcsto natarcie czolgOw jest wsparte rowniei przez lotnictwo (lekkie bombowce i samoloty szturmowe tYPu „Stormowik"). Wsparciem kieruja specjalnie szkoleni we wsparciu lotniczym ofieerowie, przydzielani do korpusow pancernych. 5. Czolgi nacieraja, przewainie w trzech falach, zwarta, massy na skim odcinku. OdlegloSci micdzy poszczegOlnymi czolgami wynosza wai okolo 50 m. Cala sila uderzenia jest skierowana w rozpoznany uprzednio slaby punkt; Rosjanie na§laduj4 niemiecki „Schwerpunkr.

m

eu

us

iM

rsk

iko

Pierwsza nacierajaca fala sklada sic z czolgow cig2kich i grednich. Jednemu czolgowi cicikiemu towarzyszy o'kolo 7 czolgOw §rednich. Niekiedy fala pierwiza skiada sig z czolgOw cicikich i wyborowej piechoty 'szturmowej tpulki gwardyjskie) oraz saperOw szturinowych, albo tei tylko z czolgow rozpoznawczych.ISklad pierwszej fall oanie biome zale2y od sytuacji, rodzaju terenu i fazy dzialania. Zadaniem pierwszej fall jest glebdkie wlamanie sig w obrony npla. Za fal4 pierwsza, na odleglogci wzrokowej posuwa sic fala druga, skiadaj4ca sig z czolgOw 'grednich i piechoty. Piechota zwykle jedzie na czolgach, badi tei posuwa sic przed lub za czolgami. Czcsto piechota jedzie na czolgach ai do przedmiotu npla. Zadaniem tej fall jest oczyszczenie i konsolidacja zdobytego natarcia, bez wzglcdu na to, w jakiej fall posuwa sic i bez wzglcdu na terenu.

Th

29

eP

s oli

W kmicti posuwa sig fala trzecia, zloZona z czolgOw, piechoty i duiej ilogei dziat przeciwpancernych. Zadaniem tej fali jest odparcie mentualnego przeciwuderzenia. NiezaleZnie od tych trzech fal, trzymany jest silny odwOd zioiony z duiej ilosci aziat przeciwpancernych, lowcOw czolgowych i piechoty. Zadaniem tego odwodu jest odparcie przeciwna-

ns

hI

tarcia czolgOw npla. 6. Rosjanie na wzOr niemiecki uiywaj4 rowniei do wsparcia czolartylerii samobieinej i samobieinej artylerii przeciwpancernej. Zadaniem artylerii samobieinej jest bezpogrednic wsparcie czolgow, zag samobienej artylerii przeciwpancernej osiona :skrzydet czolgOw przed uderzeniem bocznym czotgow npla.

te

titu

7. Cig2kie ciolgi rosyjskie otwieraj4 zazwyczaj ogieti z odlegloki ponad 2000 m. na cele rozpoznane lub przypuszcZalne, co tlumaczy sic przekonaniem o wyiszogci sprzctu sowieckiego nad innym sprzgtem. Taktykc otwierania ognia z duiej o4legiogci stosuj4 Rosjanie rOwnie w czolgow przeciw czolgom.

iko

dS

an

Wedfug irOdel niemieckich czolgi „Stalin" w wake z czotgami „Tiger" otwieraly rowniei ogieti z odlegioki ponad 2000 m. (czolg „Stalin" mole byd zniszczony z przodu przez czolg „Tiger" z odlegtoki 550 m., stad tei Niemcy zalecali atakowad czolgi „Stalin" z bokOw lub z tylu). 8. Rosjanie czgsto stosowali natarcia nocne czolgOw przy uiyciu reflektorOw zamontowanych na czolgach cicikich. Reflektory gclualy uwagc i ogien przeciwpancerny oraz oglepiaty npla. W migdzyczasie czolgi grednie posuwaly sic na wysokogd stanowisk przeciwpancernych i atakowaly je z bokow, zag czoigi cicikie z zapalonymi reflektorami atakowaly npla od czata, otwierajac silny ogien, b4dz' tei tratuja,c stanowiska.

iM

C) WSPARCIE PIECHOTY

rsk

9. Oprocz nocnych natard Rosjanie stosowali rOwniei czgsto taktykg mylenia. Jeden ze sposobOw mylenia polegat na odwrocenitt uwagi npla i w tym celu artyleria rosyjska wykonywata siln4 koncentracjc ogniow4 na pewne punkty, poczym wychodzilo natarcie czolgOw na zupelnie innyin kierunku I bez przygotowania artyleryjskiego, wsparte tyllm ruchoma, zapor4 ogniow4.

eu

us

1. Rosjanie uiywaj4 czolgow na dti4 skalc, jako broni bezpogredniego wsparcia piechoty. Wedlug starych zasad sowieckiej taktyki pancernej czolgi nacieraly rozrzucone malymi grupkami, kaidy na swoj przedmiot. System ten obecnie zostal zarzucony, a zastosowano system koncentracji

NMI

m

eP

Th

30

titu

ns

hI

s oli

masowcgo uzycia czolgow, wszedzie tam, gdzie teren na to pozwala. Przecictnie baon.czolgow naciera na odcinku szerokoSci 500 in. •2. Piechota z zasady jeidzi na czo}gach, do czego czolg T 34 jest specjainie przystosowany, badi tez posuwa sie zaleinie od terenu i sytuacji 200-300 ln. przed, lub za czolgami. Wediug iradet niernieckich Diechota sowiecka ezesto jechala na czolgach al do przechniotu natarcia, mimo ognia przeciwnika. 3. Zadaniem czolgOw jest niszczenie bunkraw i punktOw oporu, oraz stanowisk eicikiej broni piechoty npla. le sa, wskazywane przez wlasna, piechotc, lub wynajdywane samodzielnie przez czolgi. Po zdobyciu przedmiottt natarcia i skonsolidowaniu zdobytego terenu przez piechotc, czolgi odchodza do tylu na tying zbiorkc bojowa, celem reorganizacji. Rejon ten winien znajdowad sic poza zasiegiem artylerii polowej npla. OCZYSZCLANIE ZDOBYTEGO TERENU

te

Charakterystyczng eecha sowieckiej taktyki pancernej jest ulycie czolgOw do oczyszczania zdobytego terenu. Do tego zadania uiywane s4 specjalnie wyposaione ezolg '1' 34. W:.‘dlug 2rodel nieinieckich czolgi ro syjskie posuwaly sic wzdtu2 rowow obronnych, przyczym zatogi czolgOw atakowaly piechotc granatatni wyrzucanymi przez otwOr boczny. Sa tei wzmianki o granatach przymocowanych do zewnctrznej strony dna czolga przy pomocy speejalnych diwigni i \\,rzucanych do okopow w momencie Przekraczania okopu przez czotg. Innym do§d pry.mitywnym sposobern jest wteczenie za czolgiem walca z drutu kolczastego. W ostatnich dziataniach tego typu na froncie wschodnim Rosjanie uzyli miotaczy plomieni.

iko

dS

an

F) WSPARCIE OGNIOWE

iM

F) WSPOtDZIAtANIE Z KAWALERI4

rsk

Wedtug 2rodet niemieckich Rosjanie uiywali czcsto czolgOw jako artylerii do ostrzeliwania stanowisk i urnocnieti npla ogniem bezpo§rednim. W takim dzialaniu czolgi zbliaty sic do ostrzeliwanego przedrniotu na odiegto§6 1500-2000 m. i otwieraly silny skoncentrowany ogien. Piechota korzystaja,c z przykrycia ogniowego starata sic przenikad do przodu*).

W Armii Sowieckiej zachowata sic jeszcze stosunkowo duza ilogd oddziatOw kawalerii, zorganizowanyCh w brygady i dywizje. Kawaleria so-

m

eu

us

Wydaje to czOcictwo w blgdzie. Raczej w dziataniach tych uiywana byla artyleria samobteina lub dziaEa szturmowc-.

Th

31

eP

te

titu

ns

hI

s oli

wiecka dziala samocizielnie, ba,dk tek wspolpractije z czolgami i piechota. Czesto Rosjanie tworzyli wielkie zgrupowania pancerno-kawaleryjskie do zadati specjalnych. W sklad takiego zgrupowania Wchodzil jeden korpus pancerny i ikilka dywizyj kawalerii. Jegli w ramach zgrupowania glOwne zadanie wykonywala czoigi byly! ukywane do °stony jej s'krzydet i ty/Ow, batik tek zadaniem czolgow byto dziatad na czole kawalerii i otworzyd jej drogc oraz umoiliwid przedarcie sic na tyly npla. W razie potrzeby kawaleria wspoldzialaja,ca z czotgarni spiesza sic i walczy jak zwykia piechota. Z reguly za korpusarni pancernymi posuwaly sic dywizje kawalerii z zadaniem dalekiego no§cigu, co wedlug krOdet rosyjskich w terenie europejskim dawato przewainie bardzo duke sukcesy, szczegolnie, gdy npl. nie miat odpowiednich odwodOw pancernych, ktOre tmigiby rzucid przeciw .kawalerii. Samo wspOldziatanie czolgOw z kawaleria wedlug irOdet rosyjskich nie nastrccza kadnych trudno§ci i oparte jest na tych samych zasadach co wspOtdzialanie z piechota. W dzialaniach za§ ruchowych kawaleria lepiej sic nadaje do wspOIPracy z czotgami nik piechota, 1ktOra, jai jest nawet zmotoryzowana musi byd pEzywiazana do drOg dogodnych dla pojazdOw mechaniCznych. Laczno§d micdzy oddziatatni czolgow a kawalerii utrzymuje sic przy pomocy tych samych grodkOw co z piechota.

dS

an

G) OBRONA

m

eu

us

iM

rsk

iko

1. W obronie Rosjanie ukyvaj4 czotgow fake ruchomego odwodu do przeciwnatarcia, (nie ma potwierdzenia, czy czolgi say uiywane do akcji przeciwinfiltracyjnej). W wypadku wdarcia _ sic czolgOw npla w nozycje obronne, atakowanie tych czolgow jest obowi4zkiem piechoty i oddziatow przeciwpancernyoh, za§ czolgi wlasne atakuja, piechote npla nosuwajaca, sic za czolgami, przyczym w miarc mokno§ci naleky ja atakowad z boku lub od tylu. Ta zasada odnosi .sic prawdopodobnie tylko do czolgOw grednich, natomiast glOwnym zadaniem czolgow ciOkich w obronie lest niszczenie wzglcdnie przeciwnatarcie przeciwko czolgom npla. 2. Mime, 2e sowieckie regulaminy podkreglaja w kakdym miejscu, ze czotg nie mote byd nigdy pozbawiony jego wielkiej zalety jaka, je§t ruchliwo§d, Rosjanie ezesto stosowali niemiecki system wkopywania czolw obronie. Czolgi wkopywano ak no wide tak, by czolg mngt latwo wycofad sic ze stanowiska. Zadaniem tych czolgOw jest niszczenie zarowno czolgOw npla, jak i piechoty.

eP

Th

32

H) UWAG1 KONCOWE

s oli

te

titu

ns

hI

1. Sowiecka broni pancerna obok stosunkowo duiej sily ma caly szereg cech ujemnych, ktOre czynia ja mniej groing, nit sic przedstawia w rzeczywistoki. Zatogi czolgowe inimo hardzo starannego doboru ludzi do broni pancernej, sa przewa2nie slab° wyszkolone, a dow6dcy trzymaja sic zbyt sztywno rozkaz6w i instrukcyj oraz - wykazuja za undo inicjatywy i samodzielnoSci w akcji - • prawdopodobnie w obawie przed surowa, odpowiedzialnokia. 2. Sowieckie korpusy pancerne inaja zbyt dua ilo§d _rOrtych pojazclaw mechanicznych i broni rO2neg,o rodzaju i kalibrOw, co stwarza ogromne truclnosci w -zaopatrywaniu, pozatym jednak wedtug oceny niemieckiej sama organizacja .korpusOw pancernych nie jest tak chaotyczna, natomiast jest sztywna.. Cechy to w dtiej mierze jak sic wydaje, ograniczaja zasicg dzialania korpusu pancernego i zmniejszaja sukces, jaki zawsze mote odnieSd bra] pancerna ti2yta we wiakiwy sposOb w odpowiednim miejscu i czasie.

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

Th

33

s oli

eP ns

hI

IV. Ubitir i identyfikacja sow. jednostek pancernych

te

titu

Dnia 6 stycznia 1943 r. Prezydium Najwy2szego Sowietu wydalo dekret, wprowadzajacy nowe odznaki w Armii Sowieckiej. Z treki dekretu wynika, ze wprowadzenie naramiennik6w, zamiast dotychczasowych odznak stopni noszonych rta kolnierzach, zostalo uchwalone na progbe Ludowego Komisariatu Obrony. Zmiany w umundurowaniu zostaly przeprowadzone w calej Armii Czerwonej w okresie od 1 do 15 stycznia 1943 r.. 'jest rzecza ciekawa„ ze nowe naramienniki sa bardzo podobne do epoltOw noszonych.przez dawn arrnie earska.Organ Czerwonej Armii „Krasnaja Zwiezda" wyjagnik powOd wprowadzenia tak znienawidzonych ongig odznak. Wediug tego pisma „oficerowie carscy byli wrogami ludu, dlatego t..z iolnierze radzieccy odrrio.. will noszenia odznak swych dawnych ciemiezcow. Obecnie ojczyzna ufa swoim obroricom i zezwala im na noszenie tradycyjnego urnundurowania wojska rosyjskiego". Irma charakterystyczna zmiana jest wprowadzenie nazwy oficcr na miejsce dotychczasowej komandir i nazwy soidat na miejsce bojec.

iko

dS

an

UMUNDUROWANIE

m

eu

us

iM

rsk

W polu 2alnierze wszystkich stopni posza, bluzy koloru khaki ze stojacyrn koinierzern, zapietyrn pod szyja na dwa guziki t.zw. „gimnastiorki". •Kroj i wyglad bluzy (patrz tablice umundu,rowania rysunek 1 1 3) przyporninaja tradycyjna rosyjska „rubaszke". Mundur sukienny noszony jest przewanie przez wyiszych oficerow i to tylko na wiekszy.ch przyjgciach zeWnetrznych tub uroczystokiach. Spodnie (bryches'y) noszone sa zarowno przez oficerOw jak I szeregowych. Marszalkowie i genera. iowie na spodniach nosza dwa szerokie kolorowe lampasy. Kr6j plaszczy jet jednolity dla 2o1nierzy wszystkich stopni plaszcze sa dwurzedowe z dragonem z tylu. Plaszcze dziela sib na wyjkiowe i polowe. Na polo-

Th

34

ns

hI

s oli

eP

wych wszystkie guziki sa Ikoloru khaki. Na wyjgclowych — na plaszczach oficerskich pozlacane, szeregowych mosiOne. Polowym nakryciem glowy jest furaerka koloru szarego, wyjkiowym czapka sukienna okrggla (zbliona do kroju angielskiej), koloru szarego z czarnym aksamitnym otokiem i arnarantowg wypustkg (patrz rys 3). W zimie noszone sa czapki futrzane koloru bronzowego. Na wszystikich nakryciach gtowy noszona jest emaliowana czerwona gwiazda z naloionym na nia, sierpem i mlotem koloru ztotego. Zatogi wozow pancernych nosza skorzane Maly ezolgowe i trzydwierciowe kurtki skOrzane lub 'kombinezony (patrz rys. 2). IDENTYFIKACJA

te

titu

Godiem sowieckiej broni pancernej jest sylwetka czoiga wykonana z.metalu koloru srebrnego lub ztotego (rys. 4), noszona na gornej po3owie naramiennika, blisko guzika (oficerowie i szeregowi) lub tei pod odznakami stopni na.naratniennikach Podoficerskich. Naramienniki noszone sa na mundurach i. plaszczach, i w zaleinogci od kategorii umundurowania dzielg sic na wyjgclowe i polowe. Naramienniki wyjkiowe (rys. 6) oficerow sa wykonane ze zlotej lamy, szeregowych zrobione sa z czarnego sukna. WszyStkie naramienniki maja, obwodki koloru amarantowego (kolor broni pancernej). Wgskie paski biegngce wzdtuz narainienni'kOw oficerskich (tzw. „pragwiety") sa, row.koloru amarantowego. Dystynkcje oficerSkiel(gwiazd'ki) i godly broni sa, koloru srebrnego, podoficerowie noszg dystynkcje zlote. Naramienniki polowe (rys. 7) ,zarOwno oficerslkie jak i szeregowych sa koloru khaki z amarantowymi obwOdkatiii. „Pragwiety" na naramiennika.ch oficerskich sa koloru bordo. Dystynkcje oficerskie sa, koloru srebrnego, podoficerskie bordo. Szeregowi na mundurach polowych nie noszg godla broni, Na plaszczach noszone sa patki (rys. 5), ktore. na plaszczach wyjkiowych sa 'koloru czarnego (aksamitne) z amarantowa, wypustkg, zag na plaszczach polowych koloru khaki z amarantowa wypustkg. Patki to sa jednakowego typu dla °fleet-Ow i szeregowycli. Oddzialy wojsk pancernych iNKWD noszg umundurowanie tego samego typu co i oddzialy pancerne Armii Czerwonej. Obwodka i podluZny pasek („pragwiet") na naramiennikach oficerskich sa, ,koloru niebieskiego, zag naramienniki sa srebrne. Szeregowi noszg naramienniki koloru czerwonego z niebieska, obwiOdkg. Dystynkcje sai koloru ztotego lub srebrnego. Na plaszczach zarowno oficerow jak i szeregowych noszone sa, patki koloru niebieskiego z czerwona, obwOdkg: Wyjatek stanowia, generalowie, ktorych patki posiadajg obwOdki [koloru ztotego. Zotnierze NKWD wszystkich stopni noszg jednakowe czapki koloru jasnoniebieskiego z czerwonym•otokiem i czerwong wypustkg.

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

eP

Th RYS. 5

s oli

RYS. 4

GODt0 SOW. BR. PANC.

.•••••••

PATK A NA P..ASZCZU WYJ 8C.

te

titu

ns

hI dS

an

2B POR UCZN I K

SZEREGOWIEC 3 P LAKU PLUTONOWY 2 BATALIONU

RYS.6 NARAM ItNNI KI WYJ C I OW{

SZEREGOWI EC

PLUTONOWY

PORUCZN I K

m

RYS.7 NARAM IEN N 1 KI PO LOWS

eu

us

iM

rsk

iko

I

V. Cutigi Czolg lekki T 70

hI

s oli

eP

Th

39 MMI

(wawa rosyjska: TANK T 70)

ns

A)

OPTS OGOLNY

te

titu

Czolg ten jest udoskonaleniem przestarzalego T 60 i zostat wprowadzony do akcji w zimie 1942/43 r. Poczatkowo T 70 u.Zywany byt jako czolg rozpoznawczy. Okazato sip jednak, •2e na skutek stabego uzbrojenia, opancerzeina i triidno§ci poruszania sic w terenie_ nip; nadawat sic do tego rodzaju zadati. Obecnie T 70 u2ywany jest jako -wOz lacznikowy lub tez do transportu zaopatrzenia na wysttnipte stanowiska bojowe. T .70 jest czotgiem szybkim i zwrotnym, nilemniej jednak latwym do zniszczenia nawet ogniem 1c1). ppanc. Latwo zapala sip. Naleiy sic liczyd, ze Rosjanie posiadaja czoig T 80 . bpdqcy ulepszeniern T 70 i zewnetrznie niewiele sip od niego rainiacy.

dS

an

B)

DANE CHARAKTERYSTYCZNE

SzybkoE4.

Pokonywanie przeszkod:

45 kin/godz. 300 km w- terenie 450 kin po drogach

do 0,65 rn „ 1,80 m „ 0,90 m

m

eu

us

progi rowy brody

iM

Zusieg:

2

rsk

Zaloga:

9,2 tonn 45 111M dzialko ppanc. — (dlugo§C lufy =-7 46 kalibrom) 1 k.rn. kal. 7,62 nun 1 pistol autom.

iko

Waga: llzbrojenie:

eP

Th

40

4,29 m 2,33 m 2,00 m

dlugogd szerukog6 wysokogd

Wymiary:

s oli

0;30 rri

Przegwit:

hI

C)

OPANCERZENIE Wica

Ka d iul)

ns

Tarcza ochronna jarzrna dziala Przod Boki Tyl

Wierzch

60 mm 35 mm 35 mm 35 mm 10 mm

te

titu

Plyta. przednia gOrna 35 mm dolna 45 mm „ ,, 16 mm Boki 25 mm Tyl 10 mm Wierzch . . 10 mm Podioga

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

43

eP

Czolg sredni T 34

s oli

(nazwa rosyjska: TANK T 34)

A) OM OGOLNY

te

titu

ns

hI

niewielkich ilokiach Do walki wpro\N;alzony po raz pierwszy w lecie 1941 r. '1' 34 jest rozwinicciem czolga BT i posiada rOwniei zawieszenie typu "CHRISTIE", sktadaja,ce sic z 5 par .1.01- bidnych. '0 ile BT mogl poruszad sic rownid na satnych kolach, to T 34 po zerwaniu gasiunic jest catkowicie unieruchorniony. Model „A" i czckiowo „B" tego czolga posiadaja, wide ze spawanych plyt pancernych. Czcgd modeli „B" posiada wide tego sarr?,go ksZtaltu, lecz odlewane ze stall. Wszystikie to wide posiadaja wydtuony tyl, wystajacy silnic poza pierkiefi podstawy, z charakterystycznym wycicciem u dole. 'I' 34 jestnajbardziej udanyin czolgiem dotychczas wyprodukowanyni przez Sowiety. SzyLki i zwrotny, cicskonale chodzi w trudnym terenie dobrze pokonywuje przuszkody. Plyty pancerne wykonane z b. dobrej ustawione• sa skognie, zwickszaja-c w ten sposa wytrzyrnatoge' czolga na uderzenia pociskOw ppanc. T 34 wyposa2ony just w 12-cylindrowy silnik Diesel V-2 (60). NaIdy do najtrudniejszych do zniszczenia. Prowadzac wake z T 34 od czola, naldy starad sic trafid ppancem migdzy wide a .kadlub. Przy strzelaniu z boku celowad albo w pierkieti widy, albo w przestrzerl micdzy kotami a biotniktem. •Lekkie. kalibry dzial ppanc. strzelajac od czola winny 'koncentrowa6 °Zell na mienice. Zaloga widy posiada pewien zapas granatOw cltugoki ok. 10 cm i grednicy 3 cm ksztaltu szyszki, Iktore wyrzuca przez maly otwOr w wieiy, znajduja,cy sic pod 'klapa, obserwacyjna. Normalnie otwor ten jest zamkniety 'korkiem stalowym, ktory po wYpadnicciu na zewtAtrz zwisa na tancuszku. T 34 ma siaba widocznogd z widy, co zmusza dowodcow do czeste go proWadzenia obserwacji przy otwartych klapach.

DANE CHARAKTERYSTYCZNE

26;3 tonn 76,2 mm dziaio ppanc. wzOr 1938/39 (dlugogd ItifY = 30.5 kalibrom) 2 k.m.kal. 7,62 mm (jeden w widy sprzg2ony z dzialem, drugi w scianie przedniej ,kadluba).

m

eu

us

iM

Waga: Uzbrojenie:

rsk

iko

dS

an

B)

eP

Th

44

s oli

Czolgi dowOdeow maj4 dziala wzor 1940 Mach diugok:i = 41,5 kalibrom. Zasieg sktneczny dziala gonad 1000 tn. Szybkok" )oez4tkowa pocisku = 671 m7sek, 4 50 kmigodz. 260 km w terenie 450 km po drogach

hI

Zaioga: Szybkok: Zasieg:

Wymiary:

do 0,90 in „ 3,00 in „ 1,10 in „ 1,00 in

progi rowy brody zaspy gnieine

titu

ns

Pokonywanie przeszkod:

5,90 m. 3,00 m 2,45 m

dingod szerokog6 wysoko§d

te

,, 0,38 in „ , 0,48 11 0,72 kg"cm2

C) OPANCERZENIE

dS

an

Przegwit:' SzerokeW gqsienicy: Nacisk jednostkowy goienicy. •

T 34 model A

Wieka

Kadlub

Turcza ochronna jurzmu dziaki Przod Boki Ty 1 Wierzch

T 34 model B

iM

Wicia

Kadlub 45+15 mm mm 45 45 mm

Tarczu ochronna jurzmu 45+25 ma dziala . . 45+17 mm PrzOd

m

eu

us

Plyta przednia gorna ((ohm ,. ,, Boki

45+ 25 mm mm 45 mm 45 4U--45 mm inm 16

rsk

iko

P1yta przednia gOrnu 45 mm dot= 45 mm „ ,, 40-45 rum Boki 40 mm Tyl. ' . 18 22 mtn Wierzch . . . . 14 mm Podioga

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

4741

eP Ty{

45 . mm 18-22 mm 14 mm

45+17 mm 45 111111 min . 16

T 34 model B z wick, odlewang

hI

s oli

Wierzch Podioga

Boki Ty/ Wierzch . .

Wieia

Kadlub

45+15 mm min 45 45 mm mm 45 18-22 mm mm 14

Tarcza ochronna jarzma 45+25 mm dziala 60-70 mm Przad 60-70 rnm Boki 60-70 mm Tyi 20 mm Wierzch

te

titu

ns

Plyta przednia gdrna . dolna . Boki Tyl Wierzch Podioga

Czolg §redni T 34 wz. 43

an

(naziva rosyjska: TANK T 34 lab TANK 1' 43)

dS

Czolg ten jest ulepszong odmiany T 34 i rozni sic od poprzednich modeli szegcioboczna wiekg nowego typu.

, Jak wiadomo, wide starego typu posiadaly wydhdony tyl z cha-

iko

rakterystycznym wycipciem od doh". W przestrzeti zawartg migdzy wierzchem nadbridOwki a spodem" wystajgcej czcgci wieiy, niemieccy lowcy czolgov,, wsuwali miny talerzowe lub ladunki niszczgce, powodujgc zrywanie wiek z kadhibow.

rsk

Zniusilo to Rosjan do skonstruowania foremnej wiely szegclobocznej, z ktOrg Nicmcy nie rnogli powtorzyd talk efektownego trick'u.

iM

lstniejg dwie odmiany widy tego typu:

Z kopuh obserwacyjn4 dowodcy czolga i bez niej. Wydaje sic,

drugi

rodzaj, aczkolwiek konstrukcyjnie starszy jest duio Iiczniej reprezentowany pogrod czolgOw T 34 wz. 43. Poza widg i paroma szczegolami

us

czolg ten nie rO2ni sic zewnetrznie od reszty czolgow 1' 34, poprzednio

m

eu

eP

Th

1i8

s oli

.vvyprodakowanych. Waga czo}ga 29 torn. Pozostafe dane charakterystyczne sa takie same jak dla czo}ga T 34 model B z odlewana T -34 wz. 43 jest czolkiern przejgdowym, niernniej jednak spotykanyrn w znacznych ilokiach we wszystkich sowieckiell formacjaeli pancernych.

te

titu

ns

hI m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

51

s oli

eP

Czolg §redni T 34-85 nazwa rosyjska: TANK T 34-85)

A) CPIS OGOLNY

hI

titu

ns

CzoIg ten jest jeszcze jednyrn z serii T 34. Jest.on wyposaiony w.nowa, wiezy i 85 mm (Mato ppanc., bedgce przerobka, dziala plot. wz. 1939. Prawdopodohnie wiekt tot nie byta skonstruowana specjalnie dla tego ezolga, lecz dla ciOkiego KW 85 i stukyla jalko wzOr dla budowy wiay "STALINA", bedac jednak krOtsza od ostatnio wymienionej. Dziaio nie posiada hamulca wylotowego. Brak jest rownie Z. w tylnej scianie

te

Tun rodzaj wieiy z dzialem kal. 85 111111 trkazal sig po raz pierwszy na KW 85 wiosna 1943 e., a nastcpnie zostal zastosowany na T34, ,ktory wszedt do linii zim4 1943'44 r. Mimo osadzenia cigiszej wie2y i uzbrojenia, konstrulktorzy sowieccy byli zdolni zapewnid T 34-85 dobra, szyhkoSd, maly nacisk jednostkowy viakiwy stosunek mocy do.wagi - rOwne bib przewykszajace pod tymi wzglgdami czolgi zagraniczne tej samej kategorii. Polepszenie dwOch z tych wlasnOci jest zawsze moiliwe droga zwigkszenia mocy standartowego silnika DIESEL V-2, tak jak to mia.10 miejsce z czolgami KW. Zawieszenie i kacitub T 34-85 sa- takie same jak.w innych Qzolgach z rodziny T34. Naleiy sig liczyd, ie w.przyszloSei czolg ten bgdzie nale±at do najczekiej spotykanych, zastepujac w oddzialach pancernych starsze T 34..

Uzbrojenie:

29,8 tonn mm dziaio ppanc. wz. 1939 (diugo§d lufv 85 53 kalihrom) 2

krnigodz.

km w terenie 260 400 km po drogach

m

eu

us

Zasieg:

5 50

k.m. l al. 7,62 mm (jeden sprzg.2ony z dzialem, drugi w przedniej §cianie kadluba)

iM

Zaloga: Szybkok:

rsk

Waga:

iko

dS

an

B) DANE CHARAKTERYSTYCZNE

eP

Th

52

Pokonywanie przeszkOd:

s oli

8,40 m 6,05 •ni 3,00 m 2,72 .m

diugogd calk. bez lufy „ szerokogd wysokogd

Wymiary:

„ 0,40 m

ns

hI

Przegwit:

do 0,75 m „ 2,80 in, „ 1,20 m

progi rowy brody

titu

C) DPANCERZENIE

W i e '2 a

Kadin b

Tarcza ochronna jurzma 45+25 mm dziala 75 mm Przod mm 75 Boki mm 75 Tyl 20 mm Wierzcil

dS

an

UWAGA:

45 +15 mm min 45 mm 45 mm 45 22 mm 18mm 14

te

Plyta przednia gOrna dolna „ „ . . Boki . , Tyl Wierzch frodloga

T 34-85 jest jeszczc trudniejszy do zwalczenia nii T 34.

m

eu

us

iM

rsk

iko

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

55

eP

Czolg cirkki KW 1

s oli

(nazwa rosyjska: TANK KW 1)

A) OPIS OGOLNV

te

titu

ns

hI

KW zostal q•konstruowany przez Rosjan na podstawie doS.wiadczeti z wielowidowymi czolgami T28 i T 35. Z chwila wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej sowiecka broil pancerna posiadala w swym sktadzie tylko niewielka ilo§d czolgOw tego typu. W konstrukcji zawieszenia widad wyrainie wplyw niemiecki (6 rolek dr4irki skrptne). bianych i 3 rolki podtrzymajace, amortyzacja KW jest czolgiern \volt-win i niezbyt zwrotnyrn. ,Lego pierwsze modele posiadaly za slab;; sprzpglo i trudno byto w nich zmieniad biegi. Ponadto czolgi te byty mechanicznie niepewne. Naleky spodziewad sip, 2e w ostatnich modelach niedomagania te czpgcioW7o Itib„nawet calkowicie usunipto. •Urzadzenia obserwacyjne zalogi sklaclaja sip z dWOch episkopOw w tyle wie2y, po jednym z jej •kaalego boku, dwOch peryskopOw oraz szczeliny obserwacyjncj i klapy rewolwerowej na kaidej gcianie wieiy (za wyjaptkiem przodu). Kierowca posiada tylko jeden episkop. Widocznogd z czolga na zamknietych :Manna jest niedostateczna, szczegOlnie z kabiny kierowcy. Czoig wyposa2ony jest w 12-cylindrowy silnik DIESEL V-2 o mocy 500 HP. Nazwa KW pochodzi od pierwszych liter nazwiska mar,szalka KLIMA WOROSZYLOWA. KW wchodzi w sad oddziatow pancernych, przeznaczonych do orzetamywania umocnianych stanowisk npla.

iko

dS

an

II) DANE CHARAKTERYS1 YCZNE

Waga: Uzbrojenie:

m

eu

us

43,5 tonn 76,2 inin dzialo ppanc. wz. 1938/39, ( diagogd hay = 30,5 Ikalibroni) 2 lab 3 k.m. kal. 7,62 mm

iM

KW 1 model „A"

rsk

Ponisze dane oditOsza sip do czotga 'KW 1 model „A". W innych tnodelach zmiany w opancerzeniu i uzbrojeniu wywarly wplyw na wagp, szybkogd i zasieg poszczegalnych czolgOw. Pozostate dane sa wspOlne dla wszystkich odmian czolga KW.

eP

Th

56

hI

s oli

j,leden w wiciy sprzekony z dzialem, drugi ruchomy, znajduje sic w przedniej S.cianie 1ca.dluba. obdk ikierowcy. Czasarni 3-ci k.m., rowniei ruchomy, wstawiony jest w tylna, S.ciane 5

Zaioga:

35

Szybkoge:

200 335

ns

Zasieg:

Pokonywanie przeszkOd:

km w terenie km po drogach progi rowy brody

do 0,90 m „ 2,80 m „ 1,45 m

diugoS'd szerok(A6 wysOkog6

6,80 in 3,35 in • 2;751n

te

titu

Wymiary:

.ksnigodz.

Przegwit:

,

0,69 m

dS

C) OPANCERZENIE

,

an

Szerokogc gasienicy:

0,52 m

Sowiecka bron pancerna posiada ogdiern 5 -modeli czolgOw KW. to: KW 1 A, KW 1 B, KW 1 C, KW I S i KW 8, przyczym dwa ostatnie posiadaja opancerzenie KW 1 B i rania sie od niego jedynie

iko

azbrojeniem.

KW 1. model „A"

71

75 mm

11

m

eu

us

75 mm 75 mm 75 mm 35 mm 35 mm

Tarcza ochronna jarzma 60+25 mm dziaja 75+25 mm Przod aim 75 Roki mm . 75 . Ty/ mm . 35 Wierzch

iM

Plyta przednia dolna gorna (przed kierowca) . Boki Tyl . . . Wierzch Podioga

rsk

Wieka

Kadlub

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

59

eP

KW 1 model „B" WZMOCNIONY

s oli

ns

hI

Model ten powstat z „obloienia" KW 1 A dodatkowymi plytatni pancernymi. przymocowanymi do widy i kadiuba przy pomocy Srub o duiych !bad', bcdacych jedynymi cechami umoiliwiaj.4cyrni rozpoznanie KW 1 B i to tylkb z niedukej odlegloki. Skulikiem zwiCkszeinia opanc"erzenia, cidar czatga wzrost i waha sic w granicach od 46 do 48 tonn zaleinie od grubogci dodatkowych plyt. Wieka

Plyta przednia dolna 75+25 lub 35 mm gOrna ,I (przed kierowcq) . 75+25 „ 35 mm tioki . 75 lub td . 75+35 mm Tyl 75 min Wierzch 35 min Podtoga 35 min

Tarcza ochronna jarzma 100 mm dziaia

te

titu

Kadlub

. 75+35 mm • 75+30 mm mm .. 75 . 35 mm

PrzOd . Boki . TA . Wierzch

an

KW 1 model „C"

dS

Kadlub

Wiea

Tarcza ochronna jarzma dziaia 105 mm 120 mm 120 mm 120 mm 40 mm

m

eu

us

PrzOd Boki Tyl Wierzch

iM

Plyta przednia dolna 75+25 hub 35 mm gonna (przed kierowca) . 75 +25 „ 35 mm mm Boki . 90 lub td . 90+40 mm 75 TA mm 40 Wierzch 35 mm Podloga

rsk

iko

W modelu tym zastosowano wie4 odlewan4o grubszych gcianach, nii w widach modeli poprzednich. Jako odlew wida to nie posiada ostrych krawcdzi i duiych ptaszczyzn, co w sumie zio2y10 sic na zwickszenie ilogci rykoszetow. Jako uzbrojenie glOwne model „C" posiada dziato ]cal. 76,2 rnin wz. 1940 (diugo§d Itify = 41,5 kalibrom) o zasiegu skutecznym ponad 1000 in i szybkotci poczatkowej pociAu L 671 m/sek. Waga caik. czolga 52 twiny.

eP

Th

60

KW 1 model „S"

s oli

- Model ten jest ulepszona, odmiana KW 1 model B z dzialem kal. 76,2 mm wz. 1940,

hI

KW 8

te

titu

ns

Jest to czOlg KW 1 posiadajacy jaiko uthrojenie jeden miotacz oraz 45 mm dzialko ppanc. i 4 k.m.

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

Th

61 It

eP

Czolg ciqiki KW 85

s oli A)

(Nazwa rosyjska: TANK KW 85)

OPIS OGOLNY

hI

B)

te

titu

ns

KW 85 zostal wprowadzony po raz Pierwszy do walki na wiosne 1943 r. Dla budowy tego czolga wykorzystano kadlub i zawieszenie KW 1. Posiada natomiast odmienna wie2e (odlew) przystosowana do ponneszczenia 85 mm dziata ppanc. Cechy charakterystyczna wiey jest kopula obserwacyjna d-cy czolga. KW 85 Wk... konstrukcia przejSciowa, jest licznie reprezentowany wgrOd sowieckich wozOw pancernych. W czolgi tego typu wyposa±one sa puliki pancerne gwardii, ty2ywane dia dokonywania przetamati frontu. Czokg silnie opancerzony i uzbrojony, b. trudny do zniszczeriia.

DANE CHARAKIERYSTYCZNE

an

46 tonn

Uzbrojenie:

85 rum dziato ppanc. wz. 1939 (dlugogd luf), = 51,5 .kalibrom). 3 ,'k.rn. (jeden sprzeiony z dziatem, drugi ruchorny w tyldej geianie wiey oraz 1 k.m. nieruchomy, osadzony w przedniej plycie nadbuclawki obok kierowcy).

Zaloga:

5 35 km/godz.

Zasieg:

iko

SzybkoM:

dS

Waga:

200 km w terenie 330

progi rowy brody

Wymiary:

diugogd calk. hcz szerokog6 wysoko8.6

8,50 m 6,80 m 3,25 m 2,90 m

„ 0,40 m

m

eu

us

Przegivit:

do 0,90 m „ 2,80 m „ 1;20 m

iM

Pokon,vwanie przeszkOd:

rsk

km po drogach

Th

62

eP C)

OPANCERZENIE

s oli

Piyta przednia dolna 1,

„

60-75 mm

.

Tarcza ochrenna jarznia 25

dziala

gorna

mm 75 65 mm 60 mm 60 30 mm mm 30

111111

110 Trim 110 mm 110 mm 30 min

Przod Bold Ty/ Wierzch

te

titu

ns

hI

(przed leierowca) Boki T yi Wierzch Podioga

z;

1Al

K a cl 1 u 1)

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

65

s oli

eP

, Czolg ciqiki „Jezef Stalin" (liazwa rosyjska: TANK .15 122)

A) OPIS OGOLNY

hI

.Jest to najnowszy i najpotciniejszy czoig sowiecki, wprowadzony do

te

titu

ns

akeji po raz pierwszy na wiosnc 1944 r. Dla budowy "Stalina" wykorzystano zawieszenie i silnik podstawowego ezolga KW; skonstruowanego jeszcze przed wybuchem wojny sowiecko - niemiedkiej. "Stalin" posiada kilka cech uprzednio nk.spotykanycli w czolgach sowieckich. Na pierwsze miejsce wysuwa sic jego uzbrojenie, mianowicie 122 mm dzialo ppanc. z duiym dwu-przygrodowym liamulcem wylotowym, typu niemieckiego. Osadzenie wielkiego .dziala w czolgu o wadze 55 tonn jest ciekawym rozwiazani,mi technicznym, wypadajacym jeszcze korzystniej, je§li sic wezmie pod uwagc, is "Tygrys KrOlewski" waia,cy 67 tonn uzbrojony byl w dzialo ppanc. k1.11. 88 mm coprawda o zna. cznie wickszej szybkoki poczatkowej pocisku, niz w modelaeli starszych tego Wediuch danych niemiedkich zasicg skuteczny "Stalina" .znacznie przekraczal zasiegi najlepszych nienneck.ich dzial czolgowych i ppancernych. Na froncie wschodnim "Stalin" rozbijal "Tygrysy" i "Pantiwry" z odlegloki ponad 1000 ---- 1500 m. Nie znaczy to, aby sam "Stalin" by} nie do zniszczenia. Np. w lipcu 1944 r. podczag walk w rejonie jaroslawia szwadron niemieckich "TygrysOw" nawiazat walke z kilkoma "Stalinami", w rezultacie ktOrej zniszczono 4 "Staljny" z odlegioki ponad 1000 m.. W walce od czola zniszezenie tego czolga zostalo utrudnione przez charakterystyczny ksztalt nadbudOwiki kadluba, w 'ktOrej znajduje sic pomieszczenie dla kierowcy. W wiCkszoki czolgOw kierowca chroniony jest przez plaska plyte pancerna. biegnac4 wzdla calej szerokoki kadluba. W "Stalinie" natomiast kierowca chroniony jest przez pancerz odlany w ten spos6b, te cala przednia cz06 nadbudowki ma nadany ksztalt pOlkola splaszczonego na niewietkiej przestrzeni tui 'pried lkierowc4, priechodzacego dopier() na wysdkoki grodka wieiy w pkaszczyzny boczne nadbudOwki. gciany odlewu sa skone, nadaNiezaleinie od tak znacznego jac calosci ksztalt „oplywowy".

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

eP

Th te

titu

ns

hI

s oli

Zdaniem Niemeow, przez zastosowanie tego rodzaju konstrukcji, Rosjanie uzyskali zinniejszenie prz co,s, czolowych o 40%. W nioktorych modelach czolga "Stalin" praid czolga zbudowany jest podobnie jak w '1' 34, t.zn. fkierowca chruniony jest przez plaskq, sikognie ustawiona, plyte pancerna. W odrotnieniu od reszty czoigOw z serii KW, tylna piyta kadluba "Stalina" otrzymala silne pochylenie,ku przodowi podobnie jak w T34. Przez zastosowanie wielkich rozmiarow wiety, Ikoniecznej dla pomieszczenia potcinego ciziata, "Stalin" nie mOgl otrzymad silniejszego opancerzenia, gdyi zwickszytoby to wage, przekraczajaca granice Wytrzyrnaloki starego zawiesznia KW i odbiloby sic bardzo ujemnie na szybkoki i zwrotnoki czolga, wyposatonego w standartowy silni'k 1)IESEI. V-2 o mocy 600 HP. "Stalin" jest wicc wyjgkiem wgrOd czotsowieckich, gdyi nie posiada jednej z ich cech charakterystycznyCh, ktora jest nadmiar mocy silnika. • Dla wlasnej obrony, prz?ciw "lowcom" uzbrojonym w bra 'mane. krOtkiego zasicgu, "Stalin" wyposaiony jest w 3 k.m.-y typu "Degtyarjew" kal. 7,62 nun chlodzone powietrzem. Jeden jest sprzctony z -dzia}cm, drugi za§ rut:homy, umieszczony jest w lotysku 'kulowym na lewej stronie tylnej geiany wiezy. i'rzeci k.tn. jako przeciwlotniczy mote byd umieszczony na dachu wiezy. W starszych modelach czWartylk.m. znajduje sic w przodzie catkiem na prawo od 'kierowcy. Na wiety, blitej jej lewej gciany znajduje sic .duiej grednicy kopula obserwacyjna d-cy czolga. Kopula, !ktOra jest nieobracalna, posiada sze4d przeziernikOw. typu niemieckiego. W gcianach bocznych wiety oraz w jej gcianie tylnej znajduja, sic klapy rewolwerowe i unneszczone nad nimi szczeliny obserwacyjne. "Stalin" mote byd z powodzeniem zniszczony przez ogieti broni ppanc. krOtkiego zasiggu („Bazodka", „Plat"), oraz przez drone granaty magnetyczne lub Tadurrki improwizowane,

jzbrojenie:

Him dzialo ppanc. (dlugok lufy = 45 'Icalibrom) 3 lub 4 'k.m. kal. 7,62 min

122

5

m

eu

us

eaioga:

ca 55 tom,

iM

Waga:

rsk

iko

dS

an

B) DANE CHARAKTERYSTYCZNE

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

69

eP

ca 25 kni"godz.

Szybkog:

s oli

125 km w terenie 300 kin po drogach

Zasicg:

hI

Wymiary:

diugok. calk. bez lufy

9,62 m 6,65 m

szeroko6 wysoko§d •

3,12 m 2,75 ro

titu

ns PrzeAwit:

do 1,00 in „ 2,50 m „ 0,85 m

progi rowy Brody

Pokonywanie przeszkod:

,

Nacisk jednostkowy ggsienicy:

OPANCERZENIE

an

KadInh

ca 1,2 keem2

te

C)

0,35 m

Tarcza ochronna jarzma 70 110 mm dziulu

dS

110

.

30

Przod Boki . .. Tyl Wierzch

.

100 95

_

mm mm

mm mm

m

eu

us

iM

rsk

iko

Plyta przednia dolna . . 95 nun Czoll o multnalciwki (przed kierowcq) 75-105 mm 90— 95 mm Boki . . 60 mm Tyi 32— 35 mm . Wierzch 20 nun . Podloga

a

Th

71

s oli

eP ns

hI

VI. Dziala szturmowe i samobleine

titu

Dzialo samobieine ppanc. 76,2 mm na podwoziu czolga T 70 (Nazwa rosyjska: SU 76)

OPTS °GC:51.NY

te

A)

B)

DANE CHARAKTERYSTYCZNE

Uzbrojenie:

SzyOkoge: Zasieg:

tonn

76,2 mm dziato ppanc. wzOr 1942 (dthgogd lufy = 51 .kalibrom) 4 45

kin igodz. km w terenie

450

km po drogach

m

eu

us

300

iM

Zaioga:

ea 15

rsk

Waga:

iko

dS

an

Podwozie czolga T 70, ktOre wykorzystano dla tego dziala ppanc., zostalo nieco wydlOone, co pozwolito na wfstawienie dodatkowej rolki bieinej. Ponadto kadtub zostat stosunikowo znacznie poszerzony, przez co uzyskano nie tylko dui() przestrzeni uZ'ytecznej wewn4trz wozu, ale rowniei z■vigiszono statycznog6 poprzeczn4 calego pojazdu. Ze wzglgdu na slabe opancerzenie, trudnoki poruszania sic w terenie i posiadanie mniejszej szybkoki niz T 34, Iv& teen nie nadaje sic do towarzyszenia szybkim formacjom pancernym. Wia§ciwa, rola SU 76 jest zatem wspieranie piechoty. Zapas amunicji sktada sic z granatow i pociskow ppanc. Mimo dobrego dziala, SU 76 jest latwy do zwalczenia, gdy* jest slabo opancerzony.

eP

Th

72

eszk6d: Pokonywanie prz'eszkOd:

s oli W ymiary

do 0,65 m 18 0 m 0,90 m 4,50 m 2,75 m 2,10 m 0,30 m ,

progi rowy brolly diugogd szerokoS6 wysokok

hI

Przawit :

OPANCERZENIE

ns

C)

NadbudOwka

Kadlub

titu

Tarcza ochronna jarzma 35 mm dziala 35 mm PrzOd 16 mm Boki 16 mm Ty1 otwarty Wierzch

te

35 mm Piyta przednia dolna 26 mm gOrna10-16 mm Boki mm 16 Tyi 10 • mm Wierzch mm 10 Podioga

an

Uwaga:

S U = Samochodnaja Ustanowka.

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

eP

Th S U 76

ns

hI

s oli 311•M #101.,*kia,.+Es

I *A 4414111661210114 4,

aft*

titu

ar. ,aggy-wis,-.4.-

.1.110

•

.I.S.111••-.0. vim AM. 1108,0.1,

4111.0...., AP. 1111A.111.k

Irar

te

ik

dS

an

'N;

Th

75

Dzialo szturmowe ppanc. 85 mm na podwoziu czo}ga T 34

A)

(Nazwa rosy jska: SU 85)

hI

s oli

eP

1111111111110•111

OPIS OGOLNY

te

titu

ns

SU 85 zostal wprowadzony do akcji po raz pierwszy na WiOSIN 1943 roku. Zawieszenie tego wozu takie same jak w czo}gu T34. W przedniej skognej gcianie nadbudowki znajduje sip 85 mm dzialo ppanc.. zamocowane w olbrzymim lokysku sferycznym. SU 85 ukywany jest jako broil wspieraAca piechotp, z glOwnym zadaniem zwalczania broni pane. npla. Zwraca uwag silne podobiefistwo tego wozu . do niernieckiego "jagdpanther" (88 mm dzialo ppanc. wz. 1943 na podwoziu Pz. Kw. V.). NW& pane. trudny do zwalczenia od czola, latwiejszy z boku. Oddaje duke uslugi wspieranej piechocie.

an

B)

DANE CHA RA KTERYSTYCZNE

Wagu:

Zaioga:

Zasieg:

85 mm dzialo ppanc. wzor 1939 (dlugogd lufy = 51,5 kalibrom) 1 pistolet autom. 4-5 50 krnigodz. 260 km w terenie 450 km po drogach

Wymiary:

dlugogd calk. „ bez hify szerokoid wysokogd

8,15 m 5,93 m 3,00 2,36 m

us

Przegwit:

do 0,90 m „ 3,00 in „ 0,90 rn

iM

progi rowy brody

rsk

Pokonywanie przeszkOd:

iko

Szybkoge:

dS

Uzbrojenie:

30 tom

0,40 m

m

eu

eP

Th

76

C)

OPANCERZENIE

s oli

Nadbu clOwka

K a ditzb

Plyta przednia dolna Boki

.

hI

Podloga

45 mm 45 mm 45 mm 25 mm

Skryczna osada lufy Plyta czolowa . . Boki Tyl Wierzch

. . . .

45 mm 45 mm 45 mm 45 mm 20 mm

te

titu

ns m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

79

(Nazu'a rosyjska: SU 122)

hI

s oli

eP

Haubica szturmowa 122 mm na podwoziu czolga T 34

A) OPI S OGOLNY

te

titu

ns

Zawieszenie wozu takie same jack w czolgu T 34. Z przodu w nadbudOwce zamontowana jest haubica 122 mm, ktorej lufa umieszczona jest w osadzie, tworz4cej rodzaj duiego bloku, mocno wystaj4cego ku przodowi. SU 122 u2ywany jest do bezpogredniego wsparcia piechoty i wszelkich formacyj szybkich. Jego glOwnym zadaniem jest zwalczanie celow iywych. Dzigki swo•im specyficznym wlasnogciom haubica nie nadaje sip do watki przeciw czolgom. Ogieri ppanc. tej broil' jest skuteczny tyiko na krOtkich odleglogciach. \Vila trudny do zwalczenia od czola, latwy z boku.

an

S) DANE CHAR AKTERYSTYCZNE

Uzbrojenie:

Szybkoge:

Zasicg:

122 mm haubica wz. 1938 (diugogd lufy = 22,7 kalibrom) 1 pistolet autom. 4-5 50 km"godz.

Wymiary:

cltugogd calk. bez lufy szerakoga wysokogd

Przegwit:

0,90 m 2,80 in 0,90 m

,

6,96 in 5,93 in 3,00 m 2,15 M , 0,40 m

m

eu

us

progi rowy brody

iM

Pokonywanie przeszked:

rsk

260 km w terenie 450 km po drogach

iko

Zaloga:

30 tow'

dS

Waga:

eP

Th

80

C)

OPANCERZENIE

s oli

Nadhadówka

Plyta przednia dolna . . 45 mm

Tarcza ochronna jarzma . 45-65 aim haubicy 45 mm Przod Winn 45 Boki 45 Tye 20 Wierzch

Boki Ty/ Podioga

45 mm 45 mm 20 mm

te

titu

ns

hI

K adIiila

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

S U 122

ik dS an

Th

83

(1sAlzwa rosyjska: SU 152)

hI

s oli

eP

Armato-haubica szturmowa SU 152 na podwoziu czolga KW 1

A) OHS OGOLNY

te

titu

ns

SU 152 jest wozem bojowym przydzielanym oddziatom piechot: jako brori bezpoft'edniego wsparcia formacyj szybkich. Podwozie KW f przerobiono w ten sposeth, ie zamiast ruchomej wieky zbudowano kadluble obszerna nadbudowkc, .16-ytg z gory, mieszczaca, wewnatrz za loge, dzialo I zapas amunicji. Na wylot potcknej lufy nakrecony jes dlugi hamulec wylotowy. GlOwnym zadaniem SU 152 jest zwalczaine Wsz,:Akich umocnieri sta., tych i cickkich czolgow npla. Waz pancerny trudny do zwalczenia. Wiadomyrn jest, ke Bolsznvicy posiadaja haubicc sainobiekm,i, 203 mir timieszczon4 rowniek na podwoziu KW 1 oraz dzialo satriobiekric 122 ant na podwoziu tego samego typu.

an

B)

DANE CHARAKTERYSTYCZNE

lIzbrojenie:

Szybkoge: Zasieg:

152

armato - haubica wz. 1937 (ditigos"(5 lufy = 29 kalibrom)

111W

5 35 kegodz.

Wymiary:

cilugo .6 calk. bez lufy „ szerolkod wysolko§d

Przegwit:

do 0,90 m „ 2,80 rn • „ 1,15 m

9,00 m 6,80 m 3,25 rn 2,50 m

1 1

us

progi rowy hrody

iM

Pokonywanie przeszkod:

rsk

160 km w terenie 280 kin po drogach

iko

Zaloga:

50 tone

dS

Waga:

0,42 m

m

eu

eP

Th

84

C) OPANCERZENIE

s oli

NadbudOwka

Kadiub 60 mill 50 mm 60 mm 60 mm 30 mm 30 mm

Plyta ochronna jarzma 60-70 mm dziala mm 75 mm 60 55 mm 22-30 mm

PrzOd Boki Tyl Wierzch

te

titu

ns

hI

Plyta przednia dolna . gorna (przed kierow•c4) . Boki Ty1 Wierzch Podloga

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

te titu ns hI

s oli eP

Th

m

eu

us

iM

rsk

iko dS an

Th

87

s oli

eP

111111111111111•■•■111111=

ns

hI

Czosigi produkcji alianckiej utywane przez Sowiety Czolg lekki M 3 „General Stuart"

titu

(Nazwa rosyjska: TANK M-3 L)

A) DANE CHARAKTERYSTYCZNE

te

Waga:

ea 14 tor'

Zaloga:

Zasieg:

4

40 kmigodz.

290 km po drogach

Wyrniary:

dlug-Ogd szerokog6 wysokogd

do 0,61 m „ 2,10 in „ 1,10 m 4,94 m 2,53 m 2,59 m

rsk

progi rowy brody

iko

Pokonywanie przeszkdd:

, , , 0,32 m

Przegwit: max

iM

Opancerzenie:

dS

Szybko§e:

ppanc. 37 mm 2 k.m. kal. 7,62 mm

an

Uzbrojenie:

, 40 mm

m

eu

us

Czoig sredni M 4 „General Sherman"

s oli

eP

Th

88

ilmmium■IIIIM=111•1111111MPIM

(N.fizwa rosyjska: TANK M-3-0

hI

A) OM OGOLNY

B)

te

titu

ns

"Sherman" jest ezolgiem produkcji "amerykatiskiej, dostarezonyrn w duiej ilosci Rosji Sowieckiej na podstawie "LEND-LEASE". Rosjanie otrzymali dwa modele tego czolga: M 4 A 1 i M 4 A 2. Roknica miedzy nimi polega na tym, ze pierwszy ma panceri Ikadluba odlewany o ,ksztat.tach oplywowych i silnik gwiaZdzisty, natomiast drugi ma kndkub spa. want' z ptyt stalowych z charakterystyczna skcAnie ustawiona plyt4 czolowa oraz silnik Diesel'a.

DANE CHARAK1ERYSTYCZNE

30 tonn

Uzbrojenie:

75 mm dzialo ppanc. 2 k.m. '.kal. 7,62 mm 1 k.m. plot. kal. 12,65 mm 1 pistolet autom.

SzylMok:

40 kmigodz.

180 km w terenie 300 kin po drogach

Wymiary:

dingogd szerokogd wysokogd

do 0,60 m „ 1,80 m „ 1,00 m 6,06 m 2,62 m 2,73 m

iM

progi rowy Brody

rsk

Pokonywanie przeszkod:

Przegwit:

iko

Zasteg:

5

dS

Zaloga:

an

Waga:

,

0,43 m

m

eu

us

Th

89

eP

C) OPANCERZENIE

s oli

Wiea

Kadlub

ns

hI

titu

Czolg

A)

Odlew - grubogc gclan 51-76 mm od

.,51 mm 38 mm 38 mm 13 mm 10 mm

PrzOd Boki Tyt Wierzch Podloga

12

Wierzch

mm

Churchill MK 111

OPIS OGOLNY

te

B)

DANE CHARAKTERYSTYCZNE1

Uzbrojenie:

ca 38 tonn

rsk

Waga:

iko

dS

an

Jest to czolg produkcji angielskiej, dostarczony Sowietom w ramach ogolnej pomocy aliandkiej dla Rosji. Churchill III mote przekraczad przeszkody wodne o glcbokoki 2,40 m. Wobec wysokoki calk. czolga rOwnej 2,65 m — tak znaczne zanurzenie jest maliwe jedynie przy starannym uszczelnicniu kadluba, wieiy, silnika oraz skrzyn'kowych oslon chiodnic. Tego rodzaju uszczelnianie czolgOw praktykowane bylo przez Aliantow przy wszelkich ladodowaniach z morza. Churchill jest czolgiem wolnym, niezhyt zwrotnym i slabo uzbrojonym. Sihie opancerzenie czyni go trudnym do zwalczenia.

Zaloga:

5

m

eu

us

iM

57 mm dzialo ppanc. (6-funtOwka) 2 k.m. Besa kal. 7,92 mm (jeden staly w wiezy, drugi ruchomy obok kierowcy) 1 k.m. plot. 2 pistolety autom. 1 wyrzutnik granatOw dymnych

eP

Th

90

26 kmi godz.

Szybkog:

s oli

80 km w terenie 260 km po drogach

Zasicg:

Pokonywanie przeszkOd:

hI

•

Wymiary:

7,10 rn 3,25 m 2,65 m

dlugogd szerokog6 wysokogd

0,51 m

,

titu

ns

Przegivit:

do 1,13 in „ 2,80 in

progi rowy

C) OPANCERZENIE

te

Wiela

Kadlub

Plyta przednia.

an

75 mm Pieta przednia dolna . „ przed kierowcq . 88+14 lub 88+88 mm Bold . . 14+ 38 , 14+64 mm 28-50 mm Tyi 16-20 mm Wierzch 16 mm Podloga

88 trim 75-88 min 75 mm

Boki Tyi

dS

20 mm

Wierzch . .

iko

Inne czolgi produkcji alianckiej

rsk

m

eu

us

iM

istnieja, bane, 2e Stany Zjednoczone dostarczyly Rosji pewna ilogC czolgow M 6 i dzial samobianych ppanc. kal. 76,2 mm na zawieszeniu Shermana, znanych u nas pod nazwa MK 10. Obydwa typy nie byly jednak wprowadzone do akcji na froncie wschodnim. MK 10 jest duo latwiejszy do zwalczenia nii Sherman ze wzg1011 na slabsze opancerzenre. Poza rOinica w uzbrojeniu i wygladzie zewtalkie same wiasncgci nitrznym obydwa wozy posiadaja prawie i wymiary.

Th

91

eP

Cigzki czolg M 1 A 1 ma nastcpuj4ce dane charakterystyczne:

s oli

57 torn

Waga:

w f c i a:

Uzbrojenie:

hI

105 mni lub 75 mm dzialo. ppanc. 37 mm dzialko ppanc.. 1 !k.m. kal. 12,65 mm

ns

Szybkok: Zasicg:

2 k.m. 'kal. 12,65 mm 1 lk.m. ,kal. 7,65 mm

6-7

Ca 30 km"godz. 240 km.

te

Pokanywanie przeszkOd:

Opancerzenie:

7,00 m 3,10 m 3,35 m

thugogd . szerokog6 wysokogd

dS

PrzeAwit:

do 1,50 m „ 3,30 in „ 1,20 in

progi rowy Brody

an

Wymiary:

sprzeiono

titu

Zainga:

obok kierowcy:

„ 0,50 m

od 75 do 200 mm

iko

m

eu

us

iM

rsk

Czolgi amerykatiskie „General Lee", „General Grant" oraz angielskie „Valentine", „Matilda", „Churchill" I i II, dostarczone . kosji w pierwszym okresie jej wojny z Niemcami, spy calkowicie przestarzale, rife mona jednak wykluczye mozliwosci spotkania ich w pewnych specyficznych warunkach,

hI

s oli

eP

Th

92

Wykaz 2rOdel, z kterych korzystano przy opracowaniu niniejszego wydawnictwa

ns

1) Die sow jet-russische Punzerwalfe (wyd. 1944)

titu

2) Der Panzerknacker (wyd. 1944) 3) Uelkrsichtstatel der Panzeriahrzeuge in Sowjetrussland (wyd. 1943) 4) Panzer-Beschusstafel (wyd. 1943)

te

5) New notes on the IsW Army Nr. 1 (wyd. 1944) 6) Aim Nr. 45 (wyd. 1945)

an

7) New notes on the Red Army Nr. 2 (wyd. 1945) 8) DRAC's Technical Intelligence Digest Nr. 12 (wyd. 1945)

dS

9)

Notizie Sidle Forze Armak (wyd. 1942)

10) Komunikat Intormacyjny 5 Kres. Dyw. Piech. Nr. 86 (1945)

12) Inne ,grOdia whisne (1942 — 1945).

m

eu

us

iM

rsk

iko

11) Przesiuchania byfych iolnierzy niemieckich i sowieckich jednostek pancernych (rok 1945)

Th

93 MIN1111111■11111■111111111111

s oli

eP SPIS ROZDZIALOW

hI

Rozdz. I.

Zarys rozwoju sowiedkiej broni pancernej . .

str.

ns

Rozdz. II. Organizacja sowieckich wojsk pancernych . . . . str. 15 Rozdz. III. Podstawowe zasady Oycia broni pancernej (dane taktyczne)

titu

, . str. 27 Rozdz. IV. UbiOr i iclentyfikacia S011 ieckich jednostelk Dancernych Rozdz. V. Czolgi Rozdz. VI. Dziala szturinowe i samobieine

, str, 33

, ,

str. 39

,

str 71

te

Rozdz VII. Czolgi produiktji aliandkiej uiywane przez Sowiety str. Wykaz zrodel, z ktorych ;korzystano przy opracowaniu niniejszego wydawnictwa

str ()2

m

eu

us

iM

rsk

iko

dS

an

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP

D

co]

CZOLG DUN

se

WAGA

hI

JS122,J6zef Stalin" 55 k

5

152 mm DZIAX.0 PDANC.

1.12BRODENIE

3-4 K.M SZYZNOk MAX.

25 K WGODZ 5

SKALA 1 : 25 WYMIARY W MmIMETAAGH

te

titu

ns

ZALOGA

5

90

90

Druk 12 Kompanii Geograficznej.

eP

Th 2

WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

*)

s oli

(goo

titu

ns

hI

z te

DZIALL SAMOBIE2NE PPANC.

ca 15 t

WAGA

an

U 76

/6

70,2 lam MAL° PPANC. WZ.42

szysKOE,C. MAX.

45 AM/GODZ.

ZAkOGA

4

SKALA 1: 25 WYMIARY W MILIMETRACN

26

35

eu

us

iM

rsk

iko

dS

UZBROJENIE

35

10

Druk 12 Kompanii Geograficznej.

Th 2

WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP DZIAE_O SZTURMOWE PPANC.

hI

SU 85

WAGA

30 t

UZBROJENIE

85 mm DZIAk0 PPANC.

SZYBK059 MAX

50 KM/GODZ.

1 PISTOLET AUTOM.

4

45

5

5

20

43 .

SKALA 1 : 25

20

45

ns

ZAkOGA

20

59

5

WYMIARY W MILIMETRACH

titu

JO°

5

45

te

Druk 12 Kemp:tali Geograficznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAt INF

eP

I

ro.

s oli

"‘r

TAT

HAUBICA SZTURMOWA

hI

S U 122 30 t

WAGA

122 mm HAUBICA

UZBRO3ENIE

WZ. 38

1 PISTOL. ALITOM. SZYBIL0e MAX.

20

50 88/500Z. 4 - 5

SKALA 1:25 WYMIARY W MILIMETRACH

20 a8

3

te

titu

ns

ZAtOGA

Druh 12 Kornpanii Geograficznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

eP

[111111111111

HIS

s oli

ARMATO-HAUBICA SZTURMOWA

S U 152

22-30

hI

WAGA

22-30

50 t

UZBROUNIE

152 nvn ARMATO- HAUBICA vez . 37 1 PISTOLET AUTOM .

SZYBKOid MAX. Z ALOGA

60

60

55

35 KM/G0D2 5

te

titu

ns

SKALA 1:25 WYMIARY W M I LIMETRACH

30

.50' 75.

75°

60

60

30 30

Druk 12 Kompartii Geograficznej.

eP

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

ns

hI

s oli

SAMOCHOD PANCERNY B.A. FORD

t O

%me

titu 5 t

WAGA

45 mm DZIAtO PRANG.

UZBROJENIE

2 K .M.

MAX .

ZALOGA

OPANCERZENiE

50 KM/GODZ.. 4

320 KM.

an

zAsigG

te

SZYBK0gC

e...■•••••••

od 7 do 13 mm

iko

dS SKALA 25

rsk UWAGA

wdz

KONSTR UK031 PRZESTARZALE3 , NIE MNIEJ 3EDNAK BE,D4CY JESZCZE W UtYCIU.

eu

us

iM Druk 12 Kompanii Geograficznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP CZOLG CI EZ ,(1

hI

30

KW 85 WA GA

46 t

UZBRO3ENIE

85 elm DZIALO PPANC. W2. 39

SZYB NOk MAX

32 KM/000Z.

95 30

3 K.M .

5

te

titu

SKALA 1:25 WYMIARY W MILIMETRACH

ns

2AtOGA

65

5

30

60

60

30

Druk 12 Nompanii Geograficznej.

Th 2

WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB — ODDZIAL INF

s oli

eP HIP

611B

CZOLG CI ENI

hI

KW I

MODEL „A"

WAGA

43,5 t

UZ13ROJENIE

76,2

mm

35

35 75

DVA60 PPANC .313/30

75

75

2 K M szYeKog6 MAX

55

KM/GODZ

5

ns

ZALOGA

75°

75°

35

75

SKALA 1 25 WYMIAPY W MILIMETRACEI

1 5°

te

titu

75

75

75

75

35

35

Druk 12 KOrnpanii Geogroncznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP CZOLG 6 REDN

hI

T 34-85

WAGA

29,8 t

UZBROJENIE

85 mm DZIAtO PRANG, WZ.39

szysKoC

50 KM/60D2.

2

K.M.

5

stela 1:25

te

titu

WYMIARY W MILIMETRACR

ns

ZAtoDGA

MAX.

Druk 12 Kompank -Geograficznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA

CZOLG SREDNI T 34 WZ.43

SZTAB — ODDZIAL INF

29

hI

s oli

eP WAGA UZBROOENIE ZAUJGA

4

SKALA 1:25 VVYMIARY W MIL M ETRACH

UWAGA:

BRAK KOPULY OBSERWACYJNEJ D-CY CZOLGA — MODEL LICZNIE3 REP REZ ENTOWANY

te

titu

ns

742..DZIALO PPANC. VVZ. 40 ; 2 KM. SZYRIKOSd MAX BO KM/60DZ

Druk 12 Kompunk Geograticznej.

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP CZOLG SREDNI

hI

T 34 MODEL

001-EW)

WA6A

26,3 t

UZBROJENiE

76, 2 ma DZ IA tO PPANC. IVZ. 58/39 2

ZALOGA

50

20

K. M .

KM/60.13Z

4

ns

5ZYBKOSC MA%

20

60

SKALA 1 :25

te

titu

WYMIARY W MIUMETRACII

45

45

Oral, 12 Kompanii Geograficznej.

SZTAB - ODDZIAL INF

s oli

eP

Th

2 WARSZAWSKA DYWIZJA PANCERNA

01 ••••••••■■■,,,

ns

hI GOD

titu te

CZOLG LEK

T 70

an

9,2 E

U2BROOENIE

45 mm DZIAtO P DA K . M.

10 35

60

dS

WAGA

1

10

1 pi STO LET AUTOM . 45 K M/GO1D2

SZYBK066 MAX.

SKALA 1 25 W

MI LIME TRACH

10

eu

us

iM

rsk

WYM LARY

10

iko

2

ZAtOGA

Druk 12 Kompanii Geograficznej.