131 50 76MB
Polish Pages 402 Year 2005
•
•
pod
red a k cj ą Miros ł awa
Nag ie Iski ego
DDM WYDAWNfCZYtBELLONA
Warszawa 200;;
Projekt
o kładki :
1\lidlal Be rnaeia k
Reda kto r Illeryto r ycz ny: Wanda WloszGak Red ;)klOr prowad z,jC}': Krzysztor Pa les ki O p r;llowanie gratiezne: Anna Za krzewska
KOIT kta : An na O lszowska
S k ła d
i ł amanie:
FOlOs kł a d
Do mu Wyda wniczcgo Bellona,
tel, (0-22) 45 70442 Naśw iet lanie:
SllIdio \\' 1'łI s ki c h stanowil y ni ek ied y jedYII królowi i ni c rosła m i. Odd z i ał
znacZ)' .
Ol' -
że
wa run ków
()dpowiadał
Bado\\'sk ie1{o
bcz po ś redni()
;l1Ii pl'Zed
m oż n a za li czyć
KUO WSZLZ)'Ź lli L' ,
he rm a n owi
\\'(~j t:WO(l;lIlli . :l1I i
S",d
moż n a
ich
SI;I-
d o jazd y. co j ednak ni c
Koz; \('y walu )' li w)' b!cz lli e kOIlIlO. Ich sposóh wa lki b(~ j t)w)'c h .
to-
pO I 'ów n ać
z; !l eż; !I
od
(podobn ie jak w)'it::j
Widok WarsU1wy pod hOlliec XVI w.
.98 j eźd źców
ws pomnian ych
z hakow ni ca mi ) do
p6ź ni ~J v.(:]
sied e lllllasto-
wieczn ej lo nmu:j i drago n ów. Św iadu.)' o ' )' In m zpowszcchni e ni c si~ na Ukra inie w
h;nyn
lal s zc śćd z i es i ; p yc h XV I wieku obok Itlk{"" . szab li i
kOl'lLU
równ i eż
broni paln ej (ru szn ic) . Blisko polowa Koza kó w
z obsza ru polo:i.o nego
mi ęd zy
Dni e pre m ,
Bll~i c lll
w)'nikl ydl z nowyc h zadaJl
pos ta w iołl yc h
poc h od z iła
a Pryp eci,!.
z Czcrkas. Kanio wa i Kijowa. \V te ll sposób za kOlkzy/
si ę
zw ł aszcza
proces zlnian
w ojskowo ści "
przed
1'0-
po lsL,
w l ~'( J9 roku na pog rani czu pOhldni()\\'o-wsch odllim.
, wZ lllnez nie kl ó r )'dl hi stor yków za le p szyc h 0:i;, 1 pat c ni lIa s ló r mowan ie liu'wc..:i :lOO ko ni cllO !",!};:", i hu sari i, Ico do za("i;l!.;-u n it; 1646 rok u spI7.có \\'ib j '}C1~a w il " s i ~
parali ż lI
gOI'0 _
• Ch rapo\\' icki J an Ant o ni ,
D Wrl/IJ7.. ,
_ _
•
•
cz. I; lala 1656-1664 . o p rac. T. \\"asilc\\'ski ,
WarSl.ilwa I 97t:!. cz. 2 : ];11lO EI/ropir' , Warszawa 1973. • Wali szcws ki Ka zimi en. P olOn)' i r:wrIO/)'sry . Walka o5lrrlll/l/(lw IIJ/"ogmmólO I)()/i/yrz.II)"!"" IJrwf IIpadll/l'IlI R U'f"7..)"PosIJo/ilrj I 7}-ł - I 7óJ, Kra ków Wi 1l1111 C I
18B7 .
J a n . Wrusko Rl.i'(I.)"/JOs/JOIiIi'j 111 dobi/' W/Uli)" IJó!I/O(I/t?j ( f7UO- 17/7), Wa rsza-
wa 1936.
• Zielillska T t:rt:sa. Magl/a!l'I"/(/ /Job-}w FIJOlu wl.4w'), Warszilwa 1977. • l id iIIs ka Zo lia, Wolka " FolIIiIii " () /"Ijlm/ly /{u,zyjJrJsj)()!iII') I 7·/J- 1752. Warszawa 1983.
81ry/
Itmdu
(168.9- 1771) Iwtmwt tote!k,;
§lJ..ZYSZłY s ię
21
wl7.:cś ni a
urodził
wódz stronnictwa republikantów 1689 ro ku w Tykocinie lub w Bi a ł ym
stoku i ochrzczo ny zosla ljako J a n Kazimierz. jednak drugie z imion na Kle me nsa wzg l ędu
Z mi e nił
g łów ni e
ze
na kult d la przod ków swego rodu. ProlO-
piast., I'Odzi n y
był
bow iem Klemens Bra nicki
z Ruszczy, od 124 3 rok u wqjewoda krakowski . Od wie ków rodzina j ego
zw i ąza na b y ła
z
Mało pol s ką,
gd zie pos iadała rozlegle dobra . Za s pra wą d ziadków na szego bohat.era , I.akte Jana Klemensa i Ale ksandry z Czarnieckich , córki s ły nn ego wod za doby po top u, po Branickich sw:;!
przejęciu
d óbr tykoci{iskich ród
os iadł ll a Pod ła s ili , obierając
z czasem za
g ł ówną s i ed z ibę Biał ys tok .
J a ko jedyny sy n wqjewody podlaski ego Stefa na
Mikoła
ja i Kata rzy ny z Sapiehów, có rki he tmana wiel kiego litewski ego Kazimierza J ana Sapie h)',
m óg ł
J an Klemen s
poszczycić s i ~
z najprzedni ejszymi do ma mi Rzeczypospolitej .
ko li gaga mi
Przys po rzy ł y
jego czte r y siostry, które wydano za przed stawicieli
ich j eszcze
wp ł ywowyc h
rodów
w Koroni e i na Litwie. Ka tan;yna wysz ła bowiem za J ózefa Sap i e h ę pod -
ska rbiego nadwo rn ego litewsk iego, Konstancja za Karo la Scd lnick iego pods ka rbiego wielkiego koronnego , Potockiego
s tarostę
so ka lskiego, a
E l żbie ta
n astę pnie
za Fra nciszka Ksawerego za Jan a
Tarlę wojewo d ę
sa ndOl'uie rski ego, Urszuhl nato miast za Jana Lubomirski ego bolimowski ego, sy na he tmana Hieronima .
staros tę
Ja" Kleme" s Bra1łicki, helma1ł
karmmy
wielki
. '/ P
JJ8
(?/ I(J'Iltullf wy k s ztałceni li
o Inauki
IV dOTllu
magnackich ,
.
J ana Kl em ensa wie m y ni ewi ele. Pobiera! za pew n e
ro d zinn ym , podobni e jak in ni synowie ówczesn ych rodów
po s łu gi wa ł s i ę
bowiem dobr/.e "Kin" i Ii'ancuskim oraz ni cco
Wykaz ywa ł także du że zdolnl) Śc i
g()l'zej nie mieckim. nie udane
b )'ł y jq:~o
d zie rkzy m
zos l a ł
r ys unku - szczegól-
sz kice proje któw o]'ygillalll )'dl bu d ow li . W wie ku 11110-
wys ian y pnez
~jGI
do Fl',UHj i, gdzie
czas ie woj n y ()
s ukcesję
hi sz path L "
zaci'Ig- ml ł s i ę
udział
ska jako rnuszkictcr. Nie wie m y j edn a k, czy wz i,,1 ri'mu;us ki ~j IV
(h )
gd yź
do woj-
w,dkadl a rmii
IV
w 1709 roku z marł
j ego (~jciec i nHlsia l wracać do kr,~j u , aby ol~ j ;!ć zarzc,d nad I"Oz lcglym i 111(\j C;: lllości ami
w kilku woj ewództwach Rzco.yp ospo lil t;j. Kor zyst~s ki s taw ia ł
Stani s ł awa
Aug usta -
da ł
m u nawet
pT'Z}'7. wołe ni e
crc h o raz
wZIn a c ni . ~ j .! C}'c h wp ł yw u
he tma nów od
Wojskowego Rad y
na
Ra(k
w(~j s k o ,
ich ra mac h od suni c;: l.o
któ re poddano
w ł ad z)'
Wojsko wa
Sta ni s ła wow i
K()Jlla rzews ki ego, \ Vspo Tllnian )'
s~ im
Departame ntu
zos t ała
Aug ustowi
ak cc nlO wać róż ni ce
przy piec zft:tow;\ 1 konilikI d wor u
sz l ac h ecko-magnac k ~l
póź ni ~ j pr ze nik . ~ j ;.! ce
pe tcrsh"rski ch
I ll i ~ j i
o d wol i Ka tarzY Il )' II
na rzęd z i e
Pe tCl'sb urga.
Bran ic kiego wskazuj6kzesnycll
i za mił owa nia
znaczlli e ni ekorzystni e: w i eść
Ci'''::ISU
sic;: opo-
m i ał yb y odda ć
Branickicgo i l.re hahili lOw;u.: go \\' ooach potomn ych , nic ma 1l10nografii opart t::i na wszystkich ln ate ria-
.'1 7.9 lach po 111m bard z i ~ j
po zoSlSU. \. X/2,
Mikołaj
Wrocł aw
1963, s.
~ ;I~- ~ ;IH.
Hieronim Sieniawski ( I G45- I Gt:tl). I retlll:t n poln y od I Gttl. Od 11l7!) r.
marsz;,lc k nadwo nI )" kurOlm y. od 16H I r.
I\"I~c\\' (){ la
l\'ol )'lhki.
UI"Zfd ll;r)' rm/mlm i /ladworni Polski XIV- XVIII wil'k ll, opr;lc. K. I'r l.)"boS:, Wrodaw I
mn (indeks).
Andn.ej Potoc ki
(7111.
169 1 1".), het man poln y od I litH r. Od 16GS r. spr;I\\'Owal
urz;,d \\"ojl'wlx l}' kijowskicgo. a
w ła lach
16H I-16H2 kra kows kiego: od lóS2!". kasz-
telall krakows ki . Biogra m
w PSU.\. XXV II/-I, Wrocła w 19H:\,
Feliks (Felicjan ,
Szczęsny)
s. 77 :\- 77H .
Kazimierz Potoc ki
(Z IlI . II"
1702 r.). od 1692 r. het ma n
poln y, a od 1702 r. het ma n wiel ki . \\' I;ltat!, 1fit)9- 1 6~ 2 16H:?
1'.
kl';tkol\·ski. a od 1702 r. kasztelan krakowski.
Biogra m w: PSIJ, L XXV lI/4, Wroda w
I ~HU.
s, H07- HI:?
II"I~jt'lrod a
sieradzki , od
Hieronim Augustyn Lubomirski ( I 64X- 170G), lach
1 6H:~- lf i9:l ,
nym i
IG~J:! l'.
od
"' ~ ~jewt)tl ;I
lll al'SZ'łkk
podskarhi wielk i: w 1702
L
nadwon1 }' koronn y
II'
la-
rniaIlO\I';l11 y heI111aw.:lH pol -
kraklJ\I1>ki1l1 I,ral hetlllanelll wielk iln i kaSI.lel,.nelll krakl)ll'ski I1 1
( 1702- 1706). Biol{ra1l1 II : P.\' U.
XV II I/!, \\' rodall' 1!J7:\. s, 11-1 4.
t.
Adam Mikolaj Sie niawski ( ltifitJ-- I7:l6), het nlil ll pOil i)' 1701i r. Ilrz'le l
I.
l\'
!;Itach 1702- 17l)6,
llo111in:u;ji Aug ust:1 11 11\'1111;111 wiclki . .I ednoczdnie od
w(~jew~)(l ) bt:ł s ki t:go.
a Ild 1710 r. k,l sltelana
()C!
Ih9:ł L ~ prawf)lI'a ł
k rakO\\· s kit:g~).
U J