Patrlologia Graeca # Tomus 35 Gregorius Theologus [PDF]

Zitiervorschau

Sfi5Sg5Cv*r«4*:^^^:;,;>'

m^^sm^:^:

."WTT.r'vi( i..V/£7(N0.MINATA.ii,

INYIADICTA D.iilBOISi:, rUUrL POIUA.M

[SEU rETIT-MONTROUGE.

ELENCHUS AUCTORUM ET OPERUM QU.E

S.

IIV

HOC TOMO XXXV CONTINENTUR.

GREGORIUS THE0L0G113, ARCHIEPISCOPUS CONSTANTINOPOLITANUS.

.)ralioues.

col

E\ Typis WIGNE, au Pelit-Montro

393

ige.

SfSSB

PRyEFATIO Gl^iSERArJS. Prcpclara diio F.cclnsirc Gr.Tcro sidcra, CQiIeni ti-ilus

eodeiu lempore

nmbo

tnte insignes,

Rcclesinm quain Pliiros

(lic.enili

rirfgnriiim Nnzijinznniini cl H.isilinm M,i;;niim, s.inclissiiiiis cliti

|i.nrciilil)us, ninlpo ijisi

sniuii.

copia prfrslnntissimi, ninlio dcniquc pnrilms sluiliis umvi.rsuMi

Into palot, scriplis illiislr.nrunl,

aiini siinl,

j.iiii

Aniho

lulil.

ninriliiis oniariiiit.

cx rpio cxiniia Unsilii scripla casti^ala

inlogrj.

ct prislin.-c roiidila

tali in lucoin cniissa siint. Spos erat Gregoriuin Naziaiizoniim proximo secuturiiin inlorvallii. M liiil in volis; ot corto iiloni spcraro licchat ali iis, qui lam pr.Tclaram in cinon-

damJis nd volonim cndicum rnlom tiim (Ir.Tonrum tiiin Lalinorum Palnim scriptis iiavavoraiit oper.iiii. r.um cniiu priiiHun .'id opus istud aiiinMiiii appulissont nostri, novasipic iii

excuntcs

jirclo

dicni

monumonlnrum cditiones placcre lionis omnibiix maNimo^ rpinsipio ulriiisi|ije Kcidosi.T.

prisrnrum

id sihi negntii

coiiS[ic\issenl,

crodidcruiit dari, ut

Gifficrosciliccl ol I.aUna', Patres in luceni omillorcnt.

Quo successn iinrunt omnos. Hieronymus, Gregnrius, prodioic;

siinl.

Insit;nes (piatiior Lalini Palrcs,

tnnl.T

Auguslinus, Ambrosius,

tros quoipio o Gr.Tcis, Atli.inasius, IJasilius, Cliivsosto-

mus. Unus hactenus exspoctahatui postu'al)anl. Qu.t

nniis lain ardiium slronne aggressi

.'\d

;

iimnn nmiies dosiderabaiit mirahanlur.

:

GrcL,'oriuin luor.o tcneroiil

extrcraum hoc mniiiis

Niliil

noccsse cst causas

percurrere, qu;e tandiu Gregnrium relardarunl, Varii cvonliis, niorsque i|)Su iinpedimcnto fuit. Doinnus Fr. Louvard istiid ojnis aggressus fucra', vir acris ac vehementis ingenii ftt

quasi

igiiis

'

;

»

multa jam congosseral,

innumoras ex

lcctiones descri|)scrat ipse, ot doscribi curaverat;

incepto desistere coactus

sit.

Tum

ejus scriiiia,

ct

sed

variis

mannscriplis codicibus

tot jnclatus

cst tcmpeslalibus,

qujecnnque paravoral,

pervcnere, qiio iinn erat qnisfiuam ex nostris nd optis

istiid porlicicndiira

in nmici

ut

manni
ascliJ

inaiiii.

iii;iiiu

siiiiis airwiniictisiiiiii splialiii.ilis (lclioneslaliir : xvj t.iiiliiiii or.iiiiincs rcpr^csciilal. I.iulovico iiia^jiio, aiitio 170l, al) artliicpiscopo riiilippii|iiilii;iiio

ini7.1. inis. .

2itlU.

.

.

.

.

.

csl

iilil;iiiis

.MS.

Mcttilir;iii.i(Cii>,

oiii.

Ilciii Iraiici.ici I.

l';irisii'iiMl)iii

lio-l.

Mciiil r.iiiaceiis,

\iii

rc:iii(is('i

s.;ic.

liic

coilcx.

siili liiictii

|

11"% x

or;ilioiii's

\ s:rc s.cc.

(Irceiii ot

scplcin cnntiiicns, qiianim inilio

cdilis iii ottiliibns rerc cuncors. IV iioincit ct ins ^iii;i pi^ilcrl. Aiilc :iiitios ."iOO exaialtis, opliiiia' iiol:c, cl opliiiiis lcrtiniiiliiis rcrcrliis. Iilcoliac iiola, Cypr. ipi:iitiliii|iic dcs piialuii, qiioil Vanslcliiiis llUiiC eiiilt NicosiJB lli lcKiinitir

(aiitiliia

Hr^jitiiiciiliiiit

cxplicaiilia

:

llei.iici

2308. Vcl Cjfpr. It.

.

.

.

1)21. S2i.

Cypro,ci V.

23

0.

.

.

.

X.

2312.

.

.

.

yin. 555.

l;i2l.

.

.

.

i;2G.

bililioilicc.iiit olllll

acicdonl,

xiii

MciiibiMiiaccus,

Ki'-I:ini dcliilit, ainiu l()7l.

.M:i7,irill.cils, xii

iiovcm

Oliiii M'i'.;irio;ciis, rii

)'•

111

Ml'llll'l-lli:il'CI|S,

i.iniijiii

s l'C.

oi;ilioi;os Iialicns,

quibiis Nicclre

commcnla-

s:i'(

XI

sacc.

ex Oriciile in

biblioiltecain Ilegiatit

,

aiinn 1U69 ilia-

liis.

2'.(lO.

z.

ISO).

2302.

Iiii.

.

.

.

M"itibiaiincciis, xtti socc. QniliiiMlatn oraiionibus addiia sngl scliolia.

SiG. 510.

C( lcl'criiiiiiis (odex,

.S32. .S52.

Mciubraiutcits

,

xiii

ilc

(pm

sa c.

siipr.i

tx

(liciiiiii

csl.

bibliollicca

lliiraitii

r.oisl:ilcrii

iii

Ucgiam

iiin-

liis.

j43. 543.

Ciirys

xii >ii'C. exaraltis, cl Liiiluvii o

XV

olilalns a

Cliiysanlo

|

atriartlia llitrosulynii-

laiio.

^UIf

I.NDlCES.

Codiccs olim Colbcrtini

COLBERT.

dcin Bcgii.

Vcl.

Olitn.

a

1.

30G2

22!)

l.

.niinc.

57G.

3,3.

b

2.

20'JG

jyi7.

528.

5.5. 3.

c

1018.

2(i0;i

£i5.

5.3.

d

4.

4211

28'Jl.

977.

3.5. 5.

2776

1!M8.

529.

.S.S.

G.

f.

27'J2

2.308.

547.

•i.k.

g.

E'

219i

22117'.

575.

2,

h.k.

8.

1342

2301.

BG9.

3. 9.

i.

Gi2

19H.

632.

.').

I.

10.

'J29.

2348.

7GG.

111.

11.

4248.

2308.

Sl».

5.

Alii codiccs manuscripti. Or.

1.

Jts.

Go"» inier

7'i"'

inlerroil. iiiss.

ttiss.

Oralorii Doniini Jcfu in vico Sancli Konorali, Pari».

coil. colle^ii Lu.Jy^ici M;ii;iii, via J,icob;ca.

PR^FATIO

31

mss. eniineiilissimi canlinrtlis PassionxM. Cod. niss. ex liililiotliecu Valicaiia. Cod. mss. b. de Coislin, nuiic in bilil. S. Gennani

Pass.

—

GENIiHALIS.

PARS

13

I.

Coil.

V.1I.

Coisl.

.1

Pralis.

Codiccs excusi. Aldi Mannlii editio anni

Ald. Has.

TMC.

basilii Sclinliasla; leclioiies.

ac locliones mss. Moiilaculio.

Bil.

ISilliiis, Billiaii.e eililiniie*,

Hoil.

Bi)illeianus coilex

iii

Ciiuiliefisii lccliones. Ciel. Elias Crelensis. Caliiieiii lecliones. Gab. lleiiis lleiiisi^iiii coilicis leclinnes.

Coiiib. 1^1.

Hasileensis eililio apud llervagium, 1550.

Ilerv.

Lenv.

Leinenklaii edilio.

Moiil.

Moiilaciiliiis.

Ox.

O^oiiiciisis coilii is leclinnes npnd Monlaculiiiin. Parisieiisiuin edilio 1009 ac deinccps. Savilins.

Par. Sav. Sancig.

Saiirigyranensis eniendalinnes. Anilreie Sclioili iii Mniiiaculio Schedx.

Scli,

Syr.

Syrleii inss. in Bill. lect.

Th.

Coilex niss. D. Tlionison in Montac.

Till.

h\). Tillenioiiliiis. Codex niss. S. Trinit.ilis .ipnd

Tr. Vaq.

Hi

Montac.

Vaiiueiii coJcv in iiolis Parisiciisibus.

siint

novam

liijri

Gregorii

proscqui

niJijoris

moinenti, tam raanu scripti, qaara

Operam

quorum

excusi,

udornare, inceptunique opus

cditioiiein

et

diu

suljsidio

interruptum

ybsolvere tentavimus. Mullo plures codices maiiuscriptos evolvimus,

et

sericiu integram ibi texere ionguiu fuisset: praecipuos designare satis

acervatim generali nuncupalione in notis appeliavimus, maxirae

dum

visum in

quorum

est; ciBteros

eamdem

lectio-

iiem convenircnt. Optimas quasque ex omnibus variis Icctionibus selegimus, nasque vel textui iiiseruimus, ut corru[itis mederemur, si eas in contextuiu referri vulnus postuapposita ad

lavit,

marginem nota quss lectorem emcndalionis commonefaceret,

naargine inforiori subjecimus. Sunt aliquando longiores occurrit,

vei

temporum

spiiise,

quas sibi non recidi

collocaiitur, fronti

prasfixse

lector

nol.-e,

eegre

fcrret.

vel

Oriitionum,

sunt admonitiones, in quibus

qiiaeque est astruitiir, et ar£,i)mentum exponitur. Exspatiantur

longius, sod rei gravitas,

cum explananda

ditlicultates,

qnifi

illaj

intra iiolarum

vel

in

difriciiltas

qiiae

tempus quo

nonnunquam

ordine liabita

forlassis

angustias concludi vel

non poterant, brevioribus esse non permisit. Orationes in tapita, sou numeros divisaj, ac leaiporum ordine sunt collocatffi. Jiiniitus aulem earum numerus, nedum dissolvi

auctus

:

quijipe ex illarum

numero

rescctas quatuor, inlcr

Geminas quoque ad Cledonium litteras, et reraotus, ad propriam sedem intcr epistolas revocavimus.

s()uriDs

unara ad Neclarium

fetus amandavimus. ex orationum classo

dcsinam, postquam virorum doctorum, qui amicam porrexerunt macommemoravero. Primus seso ollcrt vir e Rcgia iiuiiiismatum, inscriptionum, bumaniorumquo littcrarum Academia clarissimus, ejusdemque rpaii.[xa-:Eu.

quidiiuid

qui

studioso

usus cedat

in

tolum

scripserim

suliiiiillo.

S E C

U > D A

P A R

S.

DEFENSIO GREGORIANA.

§ I.

DEFENSIO GREGOnil ADVLRSLS TOI.IILM.

Plurcs non tanlum cx lielerodoxis, qiiod niiruni

scd

iioii esl,

.

eliara ex Calliolicis,

Grc-

imo cum conviciis lacessere, calumiiiis alquo eliam falds crimiiiibus iiisiraulare ausi sunt, quoruin pclulanliara frangere ot conlunielias j;jvol Glundere. Sinsulorura tamon calumniis et dicteriis in Gregorium refellendis non iiuino;orio paruin roiiuos so pr.-cbueruiit,

nbor. .Missis igilur DallKi, Clerici, Dasnngii, elc, :aslii;are, et

icriplis

diluere

qmc adversus Gregorium

Theolojri vcrsalissimus,

Tollium inverccundo

sat crit

falso ct

rjui

eos imilalus est,

scripsit. Is

sed in auclorem iiiiquissiraus, lam niuila liuc

quidem iii tam-

illuc,

viro sanclo sparsit in argumenlis et notis quorumdam oarminuin, (jiiaj anno 1690, ut oiiiiiia prorerro lon-Mira forct proocipua tameii ueiibare, et alsa oslendcre, animus esl. PrJrauin quidem in argumento, sive (tcaiisa scripli > carminis, quod Gregoriiis « de se pso el adversus episcopos » coiiclidil, quodque Tollius Gr.-eco primus vulgavit, sic amaris

luo iiijuriosa

pse vulgavit

:

alibus poclara carpit everissiniiJ)

:

inlegritatis,

«Cum

vero omiii vita,

quam

tanlffl

lum

el cultu

victuque raonacliuni polius

dignilalis ogoret ac referrel ejiiscopum

;

ad

Ik-ec el

ob erudilioiioni dclensnmquo SS. Trinitatis doclrinam spiritus gerero vilerelur, liccronianKquo imhecillilali allinis, ut ille consulnlum suum ct expulsuin urbc Caliliunm iinnibus laiitum noii lioris raeraorabal, ita et ipse contusos Arianos et suam Triadcni asiduo pr.xdicaret, iugeiilera sibi quorumdam suoriim presbylerorum, nliorumquo episcolorum coiillnvit invidiara ... Sero sajiiuiit Pliryges. Gregoriiis, qui promplissimum huno iltiorcs

ssensura non exspectarat; propria so ncti

pu^niiebnt,

|uerel,-c,

uimi

liinc

robur,

coplum videns ingenuilate nnimi, quanquam staliia in scntentia perslilit Hinc slalira nata! hm

pudore laracn adductus, iil.-p,

ac

ut ila

dicam, lacrymne

raoderalionem

in

.

.

et cccteri llireiii,

lam probo viro desideres

.

.

quibus

in .

.

el palientiaiD, et

Ciceroneui sane

nemo

PR.CFATIO GE.NLRALiS. - PAH;:

35

quisquam

Neque vero mina

et In exsillo,

;

uter

dixerit. »

his contenlus Toliius,

Gregorium

gravius perslringit in notis ad car-

aiiliuc

Ad prirnum vorsum carrainis adversus episcopos (p. 4) « Est in liisce sanclissimus aiiquid humani passus oplimi quidem consilii nl(|ue volunlulis,

a se vulgnta.

inquil,

vii-,

eloquenlia, fortuna, usque iu exsilium

vitaj moribiis,

melins expressit luollior vix

58

II.

:

;

sed in ferondis injuriis aliquanto

quam

bilale, quae Ciiristianum dedecct,

temperans.

oporlebal raollior, rainusque a conviciis

Quin

»

et

el acer-

esse dixeriil Tollius,

scripla

liffic

Bucto ex poenilentia et adversariorura ludibriis dolore, irrilalique inde in hanc veluti vin-

diclam

jam nirais animi periurbalione. Ad versum 18 ejus.lem carminis, ubi ait Gre«Neminera in iis quai dicam indicabo; attamen », iiiquit ToMius (p. 5), « id c.ir-

negri

gorius

:

de vila sua impigre

niine (p. 6)

:

exacte

« Ita

Maximura nominat

alibi

Quid

pra.

et

peracerbe

designatis,

iis

.

.

.

fecit

;

nominavit. Addit insuper Tollius

id esl,

»

inquit, laqueura proponere iuiniico ad suspendiuin,

?

non

ut norainasse

perstringil,

opiis fucril

sed et

;

ejus comara adeo salyrice exagilat et adeo aspere, ul nihil su-

dicani, liominisne est Cliristum (p. 84)

quos

Non

sectanlis?

ut

Denique

videlur.

niliil

»

de conviciis

ad carminis

suo imposilura, proereptaraque docondi publice facultatem Grego-

« Ciipistrura ori

rius gravissinio tulit et.

.

.

.

acerbis

queslihus deplorat

ergo nunc in adversarios suos,

;

qui euni nialis urlibus ad e|iiscopnlus abilicalioiiem compuleranl, salyrice invehilur.

Gregorio aequior non gorius quidem

islis

5, vers. 1,

Dupinius,

fuit

piissiinus

qiii

de eo

scribero non

lalia

scd lionio piiulo minus

fiiit,

est veritus (a) ni'gotiis

coiisid(.'ialus, el

»

: «Gremeplu'.

Tanlo solitudinis desiderio lliigrabat, ut niilli), qiiod al) ea relrahehat, odi^io diii fungi posset. Aggredi res urduas, ranxi^ue susceptas relmquere pernix. Cum tres efiiscopatus liabuerit, ne unum quidem legiliiiie hiihiiisse dici potesl. Ingenio erat Grcgoiius mnroso ad

et salyricn, et ita

jocandum

prociix ut neraini parceret, ac ne

quidem

e|)iscopis, qiiibus

eratapprime infensus. Ita, quem im[ienso prius laudarat, Maxiiui famam atrisadmodum el ad sluporem infuscavit coloribus ac denigravil. » Vellem ut eruditi viri qui hcec de Gregorio senliunt ct dicuut, nomina eorum, quoruni famara maligno dente

quem unum

pmnia Gregorii Legantur

maxime quas jocando

in

Theodorum

ad

unde calumniandi nnsam

Conviciis quidera cxagitare peculiaritcr

rent, ila

vero se

in

non

legantur,

:

et

;

regulum

eranl.

in,

iie

Non Et

»

iiiquam, vel ea stiiluit

(|).5)

queMuiuain caluinniari videar

;

joci, e|ii-

vindiclffisuo

:

i[isa

Gregorius

lioniines ciincli ah eo

iit

oJi. » Vei, ut i[)se verlit Toliius

viliiiiii lioc

occullanda

(r)

sihi statiin

queinquain

est

mihi piae priuiis exosa.

et

lucera qiiae

iii

i()se

fiis

ToUius. Hanc

qua) dicam, indicubo, vcritiis

liis

illicita est,

dear

resjilendet. Ihi liberales

quorum iram, desideriumqiie

(6),

Legantiir etiuin carmina

arripiiit

culumniis

carmina opponero. Leganlur,

C[iislolas et

de raodeialione in disputationibus servanda, elc.l

ad Theoctenum

et

Maximum,

speclat

est his conviciis et

fiis

merae ac veneres, sed satyrie nullic. Leganlur

Ie|)os, arguliic

ipsius exem[)Io comi^rirail.

«

iiabuit

Nam quod

profcrreDl.

moror. Inlerea vero nohis

epislol;», in qiiihiis, velut in tilio, |iareiiti5 iningo

jucundissimus slolae

nihil

tam oraliones, quam

0[>era

quaui, orationes,

medium

prosciderit, in

0[)ponunt,

«

:

ahhor-

Neminetn

quiT res et per

enira queniquain designaho, no [iroferre vi-

[laiilo

post

((/)

:

«

Et quinaiu sint mali

[lalebiti

deinceps, uhi meam orationem 0|)[)ugnans manifeslo te tuinieli|)sius accusulorem decla-, raveris.» Nimiruin, ut cum Tullio loiiuar (e), « ego nemiiiem nomino. Quare irasci iiemOi luihi poleril

num

{/)

;

iiisi

qui ante do se voluerit

de clericoium

iibri tertii, IMiifidriana

meliam

..

iiudiihunt liat

(/«)

(ri)

:

«

.

suam

(c) t;,inu. d(;

el

conscientiam.

Quando ;il.

»f'|i|-

(d) Vcrs. 29.

81

:

1.

t;l

»

dis[)ulans

;

vitiis

» vel

nomiue contra

II,

655

seipio cl ajversus episcopos

,

V.

10 "

[g),

ex

[irologoi

disputationem in suam reterunt contu-!

ipsissimis Phffidri vcrbis elegantius,

vitia scrihitur

li)8.

Quae veiba llieronymus ad Nepolia-j

usurpat, ut ad Uusticuiu

Uiulo Ilieronymus

sine p.

coiifileri. »

«Qui generalem de

indicant conscientjam

aiiiini

nibl. ec(:li's.,

ib) tiiiisl.

viliis et ipse

;

« stiiltcj

conlra Ruftnum generaliler iironuU' qui irascitur, accusator sui est.

(«)

Pro

1/)

liier. rp.

('/)

lil.,

(/;)

/t((ii.

lege Miinil., c. 15. I. IV, par. n, p. episl. 95, p. 771.

55,

ilfiil.,

/iiiY., lil).

I,

I.

II,

208.

piiil. rj, p.

3(;i.

»

,

olqiio eruljusc.iiil,

Conlicescant i^ilur

quibus

« poculiiiriler

abliornliat.

iiec iiisi gL'ii(!r;ilis ejus

rroteuiu

riOiiiiiiassut

do

PAUS

Cliristiiini

vero,

? Iiiio

inriimiam

ct viro saiirtissiiiio

f.dur,

Verum Oua vero

ul

cacleros ita desigiial,

.

.

Nam

.

improbus

(.lusquam improbus,

Vcrbo dicam,

»

nunquom

vcro

et liomicidjis,

co;^iioscanlur,

? « Si

pacem

quid

fiiciat

ahpie

fl-

sanguinem

ef-

Pu-

siiiirios et adiiltcriiios.

ac lorvam iiqds

|iellciii

malos

m

Id pra3stitil ("ircgorius, i]ui poslli.ibito (iriviito coiiimoilo, (leiiclil.nnliii

nisi

iniis()ui3

Mali quidquid est

(c).

inlerest cognosci

roi()ublic.X'

dici^ri.la

meiiiioiieni

do

jirofecto in-

»

;

larvam

dclraiiil,

ct furcutiir, is laiuialiilis cst.

Ecclesiw(pi(j totius consuleiis,

lcm,

(b),

iiiiioxium ai:iiiiarijm

«

laudabile iiuiiijiiam essc, ovinaiii

macleiit

iic

id qiiidera.

falsis seriiioiiibus

(jui

el

reslituat.

Veruin

miiiiis calbolicos, faisosque (lastnrcs cogiioscere. Kl qui

tcresl Kcclesia?, iil

domarique palialur

su

viiici

imo sicarios

cognoscantur

ut delecli

traliere,

famam

Fatcmiir

fuerit. »

liipos (lastjrcs inseclalur, doclorcs

licere,

adinodum

as()(Tgit ni^redine, ut

Noii omiiiiim, iiniuil

«

:

pastores ipsaniquo doctrinam iiilamai.les,

»

fundebaiil. lasiio

;

nivem

ue quibus loquendum est honcslius.

raullos eliam novi,

esl, el

vuliK^rabit ornlioiiis (^ladius

gmerilis,

nominassu non opus

adiiionel (.ircgorius

a

i;!

(^)iii(|ni

I'rimo naiiKiue, ne in episcopnlem ordiiiem

caulioiie, quiPso, atlciidas.

reduiularent

inqiiies

ul perdilam im|)io

iiiiirit,

ral,

iioluiiiiiue [icrlurba-

fiibul.Tiii,

Hocciiie faiuam cjus nlris

7

iiui tnli.i

relicet (jre^orius?

fuciam

qiim oi'

coDviciJs, vel snlyris lacossivil,

orbis loliiis

Quid qiiodlongo graviorn do.Maiimo

derivarenlur et

r,8

vitiis u^l (iis|)ut,ilii). .Vt niuiiiiinvil Mnxiiniiiii,

toreui? Uocciiio deiiiuiu cst (Jciiii^rare lioiniiiom

(a) «

II.

criiiiiiia lnrcruiil,

('irei,'orio

iiiii

.NtiuiiJiMii (iuuiui|uaiu

1

illuiii, lu|niui,

ad slu[)orem coloribus iiifuscarc jlutiio|it'iii liivet;

—

CLNF.UAl.IS.

l'li.f;rATI()

S7

calaiiiiim

slriiixit

(lunm mordens

scri[isil;

iiiijirobos et vilia

iii

S(iirans [d]. Isla lleiis (lOliiis

snluli aniiiinruin

niliil

;

imo

iiisi

aiila-

cl

nonnuiKjunm, (]uia ridiculuui acri rcs fortius ac mclius plcriiiiKiue secare noveral. Mirop virum, alioqyi iiigeiiio (lerspicaci, lusum iioii intellexisse, ubi Grcgorius, dubium docoma ludens

«

ac [iro()cmodura des()firantcm cynicum (ingens, sermonojain liitum

bium

leslive suggeril

Tollii

{e)

Reliqui

«

:

malam

prretcr

libi

exclarantionem risu non exci[)inl? Cui,

Gregorii occe()lio?

Quid

«

Cliristum sectaiuis?

»

?

(luis

Laqueum eiiiiu

crucciii

jam video

iii(|iiam, risuin iioii

|)ro()onere

iniiiiico

inoveal

quos

ei

(.rover-

Quis

lirec

vaiiarei

vorboruirj

ad sus[)cn(iium, liominisne

milior Gregorio? Ctiamsi scii()la

Maxiiiii liistoria, acla concilii, sicarii, Ia()idcs

nibil. »

>>

laccrciit

facln,

est i(isa

ncc qucmquain ulcisci [lassus

exce()il,

est.

In

suo

liis

qua! objiciunlur Gregorii cnrminibus,

el alibi

passim ad (lopulum orationibus

dotio libris

noii

(laulo [lost

scri()seiit

aut

niliil,

fero

niliil

imo

niliil

iion re[)erialur;

Non

Clirysostoraus.

igitur

quod ([uod

animi

in

iii

«

Apologetico

suis Desacer-

imbecillilatc, b

non abdicali « [KCiiitcntia » e(iiscop2lus, qucB nulla fuil, iila conscripsit Gregoriiis. Figmenta lieec suiil ab helerodoxis |irolii:a, malc n qiiibusdaiii Calliolicis re[)etila. .\pagc ergo, Tolli, lc()i(lnm li;iiic lu.niii, imo injuriosam in Gregoriuiu coiu^iaralioncm, (iiia Thcologura cum Ciccrone componis; lioc est, « ila iion

t

iBgritudinc, »-non

»

imposili

dolorc,

ca[)islri »

nnirao perculso elabjcclo, ul sine sermone ullo.sinecogitatione ullnjaccret, errore lciuri

vulgo crederclur

»

voluutnria Gregorii,

admiralione

digna

et

ex(ietita,

Quid conlers violenlum coaclura

al()uc

et llclibus, iie

siidis

scriberct,

«

,-bdicalioiie?

impedilum,

»

cum

(//)

» ul«(/"j meiilis

Tullii exsiliuin, ciiin

etiam extorta ab iuqieratore,

Constantino|)olitaii.-c

,

tum non ejulantem,

((/).

el

omnium

QuiJ

allilcta el

iPtaiuiu

pueru-ji

glorioso

lar.-17. ^

(t)Vcis. 930.

usqueijuaq.ie fusa jactnnlin,

Ad

Aiiie.,

\\'.i.

•

olse^n.

al.

Ciceronis

cum assidua.cum

necessaria ct rcligiosa pricdicalioue Trinilatis? Qaid (^hrlsti ad

..

(r;)

Ibid.,

c()pis adii.illeiuJis dojdorut

iii

vorhis(/j) :« Projiosuiiinis vocopr;ocoiiis, |uo forihiis saiictuarii oiiinihus doiiuiiliavimns

qui

Ingrediatiir

Adost

volel

ncmo

pr;i'postoriO

ojiistoiii,

obsorvat

dobaiit. \(i'iiiii, ul

amuaiia

quod

rutio,

quihus tncero

ilo

Aiinuliiim

miilti|ilox

ossot, qui in concilio

»

oporatus,

» elc.

noii

illorum,

ciiiiiioiiiissimus »

[irofoclo intellij^et

logerit, is

que, qui ah Arianis quippo qiii sub Juliiino Apostalaud

coacti,

rodibant, siiicero

tuiii

.\riiiiiis

«

numoriis

consonsorant

amoro odiO(|Uo

verilatis

anno

|ir;otoii-

Aleiandrinis Patiihus

|)aroiis,

juhebantur, opiscoporum

roci|)i

(jui

;

i|)si-

|ieilidia',

vidcbantur. Pra;leroa, ut ait Ilioroiijinus

id uddiici

assoiisus esl Occidoiis; ot por tam nocossurium

:

mutaveril.

occasioiio,

noc dohiioril. Excusnnda) tum

[iutucrit,

Ariininoiisi, vol iiosciotitos, voi

jiarlibus

« liuic

pro

,

rrcipiomlis liioroticis docroluin procul dubio

certo Atlianasii do

vcl

niliil

lidoin

ac facilitati tulos o()isco|)OS adiiiilteiidi, Aloxandriiiio sjnodi

honi^iiilati

liubita),

nhoal

saspius

in aliis (iro^urii caiiiiinihus

ct uliasiiiiilia

fuoriiit

iiuinaiii

aut otiam

licot,

toiiipus luiiiiliiKiruin,

Qiiis(iiiis hioc

'Ml

his

,

(cl,

coiicilium, Salanx" fuucihus eroplus

est miiirJiis. »

Longe qui spo

fisdeiiuiui' « tidoiu

dispar ralio sub Tlioodosio, aliaquc Ecclcsia3 fdcies.

veri)

vel

mctu ilirum

alearum

ri,ci|iionHi,

prohroque tunc dala niiis

(e)

\'aloiito,

qua\ liioronymo

ost Pelro

his

«

ac sffipius,

»aul arundinis momenio

instur,

tosto (d), laudi

Aloxandriiio praesuli.

tcmjioro, jiulsis

Ex

iis

onim

oiiiscojiis,

Ariaiiis, Conslantio inorluo, descivorant,

vorsati.

»

ut

« Orffisto » ei

Grogorius,

ail

Unde

Atlianasio

do concilio goiiorali Conslantinopolitano |)rimo lnquons,

qui aiiloa, Vah;uiis poriinl.

sub

soso adjuiixorant

mulaiitos, ot

e|)isco[)Os la[)SOS

omncs ab

[iloriquo

rodibaiit,

facilitas

quondam,

concilio,

inquit IJaro-

fucrunt jiluros ex illis ortbodoxis, Arianorum favore, vacautes sedos acco«

Hi eiiim tcmpori inservientes, sub culliolico imperatore a^que calholicaj

dffoiisoros so priobuero,

gistratuuiu, in

cum

o[)iscojiutum

omnibus fusius

ij)so

scojiorum imagine,

antoa vel gratia ducuiii omiiiiio

prosequilur

(/")

:

esso solorenl ojiiscopi Orientalis Kcclosiio

»

fidei

aliorum ma-

irrepsisscnt.

Be

quibiis

Hajc Baronius, qui, exjiressa Iioruui

ejii-

puto, quales, excepiis paucls, tunc

IiitoHigis,

«

oxorcitus, vel favoro

indigni nihilominus

licel

Gregorius Nazianzenus. sic

illii

vilio

quomodo fidein habore consuevcrint pro ramobilom, et uonnisi ad privatum commodum accommodatam. Cujus quinon Grogorius duntaxat, sod ct IJasilius suis scriplis locuples teslis accedit, ut sno ;

tione temporis

dom

rei

!oco sujierius

stomuin

et

est

deuioustrntum.

digne Gregorium habuerint iii

eodem Gregorius Id quidem optime

(a)

»

Alios bono

Hioroiiyiiuim, potorat Baronius :

.(Ex his, inquit

et

562. Gr..

{g),

narravitquam malo

disce alia, nerape

apposile auctor eminentissimus.

C.inn. 1, Toll.. v. 331-338. ' De vila sun, v. I7--27. Dial. adv. Luci(. , loiii. IV, part.

PiTROL.

adliibore testes, maxiine Chryso-

tnultos

qui, [lostquam

aliiue in-

quam

vera

vivis

illis ot

sinl qua)

conscripsit.

XXXV.

Nam

palam,

(d) Chroii. .in. 371.

(6)(::iriii.l ic)

;

(. DoIcImI,

loii^o ali;e

rclictas

rst

iiiiiilnni

slncero

.u:

« lacr)iii;i', »

robur ac iiuidcralioiiein in

iiii

zeio zelntus

«

imprudciiii

std ardenti

u

;

«

nec un(|uani iKcniuiil, ipiod scdeni

slaliiii, »

» el qii;o

auiliamus.

lc;^fimii!i el

sccuUis,

nc peccalores diiro iiicre[>avil.

Non cum

",

scd iaudandus (jrcgorius, qui Clirislinna liherlale ulens, aposlolo-

ijisius vesti^ia

ruiii et (".lirisli

^3

I!.

virosque

a|i()slolus

el

liijct

fuisso looutuiii

ita

Non orgo culpandus,

P\RS

Deo exoiciluuiu

izelaliiin csso |iio Dodiiiio

i^iiuramus,

(ictiual;

ipsum mansuetuui

«

-

PU.F.FATU) GENKn.VUS.

45

ad

sic lardus, ut

ac ne vix (juidcm cTjoipcIli

ii vix

[lOsset.

Dolcbat eliam

verbo

captum,

«

suavissiiiios sibi pra>rcptos f;iiniliares

taracn »

abdicalioneiu

ct

propoiieiili

et

omicos

Si iis

scripi.T)

de rcbus dolere,

facilc libcrari

non niilcm

qunm gaiidens rcliqiiit ut argumento aGregorio epistoUc, maxiino vero xciv ad Amasonium

scdeinquo Constanlinopolilanam descruisse, plurima) post reditum

;

;

siint dat;i.

indignari crimcn esl, Grcgorii crimeii esse, ncc ab eo

et

iiidirftre

S(3

qu;un vcllcl cpiscopos asscnsissp,

cilius

posse lubentor fatemur. Coitera vero nihil dolebat, uec rclicturum rerum

ullo tenebatur dcsidcrio.

Tantoruiu ilaque Ecclesia;

,

quam

Deiis

«

Circgorius, noii secus ac Atlienis Aiiostoius

acquisivit sanguinc suo ", »

malorum dolore

inciiatus, pio sibi lemperaro

non

poicral, ne-

eliam debuit, ut terelibus ac teneris auribus consulerel, verilatis ac religionis disj^en(] nio, scrmonem cmollire. Uabent cnim molliorcs illffl elocutiones nescio quul frigiiii iie

tlaccidique, (juo verilali seinper nonniliil

mina, propriisque inusla notis crimina defenditur

sus

;

pene deserilur,

|ieiit. :

ncc

iMovcnt i)rofeclo alilcr jiropria rerum nomoliiier innocentia, religio, fides

satis, si

veri niiniiim videri dcbcl

noii eti;im proditur. Niliil

si

liinocenliffi et vcritalis liostes

:

traducciuli

i);daiii

ii

ut agnoscantur, agnilique vitentur ac fugiantur. Ilac rulioiio (laciun; rcvincltur, error rcpelliiur, viiicit el triumpliat

luodo dictis refellantur,

et

Dupinus

i[)se

in

sua ad

1)1).

menNon jam iminoianiur f;ilD. Dupin., cum el salis ex

simplicibus tonsulitur,

vcrilas.

propulsandis qua; in Grcgorium congessit

sls criiiiinutionibus

advor-

sunt, et nalivis pingendi culoiibus,

rarisienscm du-

archiejiiscoiiuni

claratione, ut lemero conliclas dauuiaverit ct rcvocaverit. § II.

PKRPF.TLM GllEGOIUI VlRtilMTAS C0NTU.4

« Post ut

llliVIiRKGI U,M

Nicffinum concilium, inqnit* Bovcregius

Nazianzenum, tam

[lalrein

in antiquitate versatus tioiie, iiuliaque

quam

filium Tlieolugum

Tam

inaudilam

scrijitum

iu

graliam

episcoporum

et

LT M L «,IT0H; L.M ASSEaiTtH.

Gregorium Nyssenum matrimonlo copiilalos fuisse, uemo

Siiiiidioncm,

nescit. » Ila^c coutidciiler scribere

nixus auclorilale.

ptori excidisse, dixcrit quis(|uis in sola tlieologi

Bevcregio

^«),

ausus

est

Ucveregius, nulla ra-

insauam opinionem dnrmitniili

leciionc versalus fucri!

sua; gentis, [iro sua in

;

vcl

potius

scriid

a

matrimonium devo-

tionc.

Tale

commentum

"111 Ucj. vi\,

11).

nolare sat esso, ncc ullam liuic rcfelicnuo operoiu "

.\cl.

XX

impendenaam

28. I

(o)

lii

iiolis

ad caiionem

v aposl.

orbi-

rn^FATIO GENFUALIS.

47

—

PAUS

4S

11.

Irurer, nisi maluin

scrpere longius, el viruni clnrissimum, e Ciillioiicis unum, Muratorium (a), qui mirabalur olim confidenliam Heveregii, prseler quem « nullus adhuc afTiruiavit Nazianzenum filiuin unquam seso matrinionio obitrinxisse, » ipsius poslea errorem amplexum fuisse cernerem. Non tamen obsolule auiplcxus esl, scd suspicalus « lieveregii senlentiam cum verilate consenlire. » Qui etiam de Tlieosebia haec ail « Aut Nazianzeno nupsit, » quod « siinilliraum vero arbilror. » Ilai]ue commeulum Beveregii et praviu Mu:

ratorii suspicionis

Ut

fundauienta siniul convelleiida sunt.

Muratorio incipiamus, verba, quro viro doclo fucum fecerunl, limc sunt

a

graiumate Theosebim, quod ipse vulgavit

:

rpr^yopiou

[is-j-i/.rrj

aJsUT^ i-p^xsw,-

•

«

in epi-

Oregorii Ma-

» Ex his plurima colligit Muratorius prinio, Gregorii Nysseni uxoreni Theosebiam id quidem optime deinde Gregorium, qui « Magnus » ibi ap(iellatur, Theologum esse, cujus uxor, eaque gcrniaiui, Theosebia fuerit; id vero possime denique liinc epigramma Theologi esse non posse. Qu;e quidein ut penilus convellaraus, primo statuendum, quod caput est, nullius unquam cunjugii vinculis Theologum irrelilum neduiu Thcosobite copulatura; 2° deinde niliil adeo impedire, quominus epigramma Iribuatur Gregorio Nazianzeno 3° neque g\ epilajihio, neque ex epislola alias xcv sequi Njysscno Theosobiam nupsisse. Sic Gregorium utruraque a conjugio liberum, el cffilibeiu

gni vere conjux.

non

:

fuisse

;

;

:

,

,

vilam duxisse constabit.

Tlieologum ct Theosebiara raalrimonium fuisse suspicalus, TheoseNazinnzeno castilatem potius, quam Ihori conjunclionem servare voluisse » conjiciebal mox idem « inler utrumque carnis communionem » admittil, sed ad breve lempus el arbitralur « recenli huic opinioni sulfragari posse versum illum Thoo5Iuralorius

biam

&

cum

inler

viro

:

,

in carmine iv de animaj suie calamitatibus Aj^ritp Deinde vero grave jugum matrimor.ii a me seposui.

logi, ila scribentis fuY^"' ^xTo? £6r,xa.

men

:

Amamus

habero assercre non ausus est Muratorius. verecundia rem tam inauditam pro cerlo nnn allirmat. haec ila se

Eiic.Ta yaiJLoio »

papjv

Nihilorainus

virum doctumquod

la-

piaj

Nos vero omne prorsus matrimonium a Gregorio propulsamus. Ipse Muratorius {b/ argumonta suppedilabit « Cur enim Gregorius, inquit, qui lam saepe ac tot verbis, vel minula vilffl suae mooimenta versibus clausit, hoc unum non levis momenti praeterissel, aut tam jejunus commemorasset ? » Neque vero id tantum silenlio, et argumento, ut vocant, negantc; quanquam id genus argumenli valore debet, ubi quid habel, quod facti vim et locum oblinoat hic aulem habet, si umiuam habuit; cum qui rerum suarum hisloriam, :

:

rion

uno, scd multiplici poemate, noii obiler, sed dedita opera accurateque texere se pro-

filelur, rera vilai'

tamon unam e praecipuis, si non etiam ex oiunibus prtecipuam quas liltoris mandat quaui maxime facit quale profeclo ost

varietates,

cursus,

,

quem Gregorius

lenere decreverat.Ubi enira de gonere

agobal, ibi sane debuit agere de matrimonio,

si

viiac

quas ad

silel, vitao

genus

ot

diligendo Nazianzenus

posthabita oaelibc \ila ad nuptias convo-

lavit.

Neque vero eos, qui matrimonii vinculis astrictum fuisse Gregorium censent, islua mairimonium collocaturos esse arbilror poslquam prosbyter creotus est. Ad coiiliclas ilaquo Thoologi nuplias lom|ius id uiium suporest, quod ante sacerdotium ejus ellluxit. Consenlil

ol

Muralorius

el ait (f)

Thoosebiam; sod

utinler diaconissas Gregorii narratio

enim

suam

,

aliaiuve

omno

communionem

carnis

jam (>ridem

elogisse

,

inter Nazianzenuri

ut sacerdolium

illo

iniiet,

Verum teui()us illud i()sum cst, in quo accurala i()sius momento consistere malrimonium patitur. Ut

nulluin ullo vitae

quo(]uo raodo finxeris, id viiain

constitisso

cooptarelur,

isla

Theosebiam

fingas

Non diu

«

:

iilriim(]ue castilotom »

Grogorium uxorem duxisse, quid(]uid

(]iiauilibet

ruil ut [lonitus

subvertitur

ot

disertissimis Grogorii verbis,

describentis, ibique accuratissime ubi de vitae genere deligendo.

Gregorii parentes non

inquam,qui non modo

{n) Miir:it. nolociii epigr.

p. 131,15:2,134.

i()si filii

auctoros fiicrunt

votum

utanimum

ad

castiiatis ac (iroposiluiu

Z^TIieoseb. a se

eJiluiii,

(b) Ihiil.

(0

IbiJ.

uxorem

ap[)elleret

noraiil, sod

oum

;

parentos,

ii)si

,

prius-

iu.i

49

quiun iiasccreUir, Dco .li.MVon.nt. c

ac puer

•.•.

oblnliis

lu.M-it

).

,

n.h-c ut

M) uloio innlris Doo sn-

«

ntn

.s..lrinni

.

50

ii.

Inclis.iue sncrn)

ctinm

mo

nevii.xit

u (b)

pr.ustitit.

Scriplurm

rnlum

pn.-..-nlis volu.n nc .lcsi.l.M-ium

"

nl.|uo

,

i'Ai;s

ol)l.ili.Tunt ;.ltni.-

I

i«). .

Conj.ix ipsius,

adjuirix

soi^ia ct

,

;

monaclii

«

pcriculo vovil, et

quam

cujus aaiorem

vitn,

tolo

tempore, quanlum

vit.-c

ac jiones

licuit

ipsum

.laufras..

in

ipsi » injccil caslilas, .luniu

(>rolcssus

l.iil,

c>t.

quib.is .liuni profcrro tcstimonia fucillimurn cssct unico, nninl>.-il « caslital.s quam ejus .lullo umpiam njalrimonio coiislrictum luisso , scd , somnarrnlio Logntur (c). licrel j.igo colla pcrpetuo lirmilcrque submisissc » manircstuin n.lmnlaineii iicc pucr, adtiuc « ct in quo iiii quodsanclissimus doclor fuse describil (

amore caslitalis et demimpositiim unquam

vcrbis

liis

vitoG ;

sed

oniis malrimonii, quain

gravo

semper

iinponoretur.

cuutc fugi.Mi.lo quid.ini.l

v.ito so

jugum mnlrimonii

dcclinavil

mcseposui?» nb eo abhor-

amplcxurum

Non

aiilcr

Gregorius excusulpote con,

tioc vil.cgeiius spcclat

vnto inonasticae

cl

,

a

a so ninovit,

gravo onus malrimonii cxcussit, tiaud qui-

amovcndo nc

se

Irnrinm proposito servandffi virginilntis

mnrinsiicim iterato

(