145 30 10MB
Ottoman Turkish-Turkish Pages [128]
فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص 2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص OSMANLICAاٍلَهِ یِ گطیص ًMETİNLERİلیدِ هتٌلطی OKUMAYAیِ گطیص فثوا فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ GİRİŞ
MÜFREDÂTا (ًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ )گطیص فثو 2010
فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص Tekin Açıkel
فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص Bu bir TÜDİAD yayınıdır.
فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص TÜDĠAD
1
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD NEDĠR (TÜM DĠN ADAMLARI DERNEĞĠ)
TÜDİAD, dini öğrenim görmüş; bilimsel, dini, ahlaki, sosyal, kültürel yönden kendini yetiştirmeye ve toplum için bu konularda aydınlatıcı çalışmalarda bulunmaya çalışan; yaşadığı çağın farkında olan, yaşadığı çağı İslam’ın bakış açısıyla değerlendirebilen, vizyon ve misyon sahibi, bilinçli bir şahsiyet olmayı kendine ilke edinmiş kişilerden oluşan, gönüllülük esasına dayalı bir sivil toplum örgütüdür.
TÜDĠAD NASIL KURULDU TÜDİAD bir grup din görevlisi arkadaşın halka, özellikle gençlere yönelik yapmış oldukları faaliyetleri yaygınlaştırmak amacıyla dernekleşmeye karar vermesiyle kurulmuştur.
TÜDĠAD ĠLKELERĠ
Gönüllülük Samimiyet ÇalıĢkanlık Objektiflik Ġdealistlik PARTĠLER CEMAATLER VE GRUPLARDAN BAĞIMSIZ KONUMU TÜDİAD, somut projelerini gerçekleştirirken; siyasi partiler, dini cemaatler ve gruplardan bağımsızlığını korur. Doğruların yanında, yanlışların karşısında olabilmek için, özgürlüğünden asla ödün vermez.
VĠZYONUMUZ Bağımsız, objektif, söz sahibi uluslararası dini kültürel bir düşünce ve çalışma kuruluşu olmaktır.
MĠSYONUMUZ İslam'ı anlamaya ve İslam'ın anlaşılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar yapmak; dünya barışına katkıda bulunmaktır.
AMACIMIZ TÜDİAD’ın amacı toplumun sosyal, kültürel, sportif, eğitim, mesleki, bilimsel yaşantılarına katkıda bulunmak, dini bilgi ve kültürlerini artırmak; camileri birer eğitim, kültür, sosyal yardım ve yardımlaşma merkezi haline getirmek amacıyla Diyanet İşleri Başkanlığının faaliyetlerini destekleyici çalışmalar yapmak, toplumun sorunlarıyla ilgilenmek, diğer kuruluş ve dernekler ile işbirliğini geliştirmek, üyelerin birikimlerini ülkenin ve toplumun sosyal, teknik ve kültürel gelişimine katkıda bulunacak şekilde yönlendirmek, bu amaçla organizasyonlar yapmaktır.
TÜDĠAD 2
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
İçindekiler S U N U M .............................................................................................................................................. 6 I. BÖLÜM ................................................................................................................................................ 8 Birinci Ders ............................................................................................................................................ 8 Ġkinci Ders ........................................................................................................................................... 10 Üçüncü Ders ........................................................................................................................................ 13 Dördüncü Ders ..................................................................................................................................... 15 BeĢinci Ders ......................................................................................................................................... 16 Altıncı Ders.......................................................................................................................................... 17 Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 18 Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 19 Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 20 Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 22 On Birinci Ders..................................................................................................................................... 24 On Ġkinci Ders ...................................................................................................................................... 24 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 25 Birinci Metin........................................................................................................................................ 25 Ġkinci Metin......................................................................................................................................... 25 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 26 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 27 BeĢinci Metin ....................................................................................................................................... 28 Altıncı Metin ....................................................................................................................................... 29 Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 30 Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 31 Dokuzuncu Metin................................................................................................................................. 32 Onuncu Metin ...................................................................................................................................... 33 On Birinci Metin .................................................................................................................................. 34 METĠN ÇEVĠRĠLERĠ............................................................................................................................. 35 II. BÖLÜM............................................................................................................................................. 39 On Üçüncü Ders ................................................................................................................................... 41 On Dördüncü Ders ................................................................................................................................ 41 On BeĢinci Ders .................................................................................................................................... 42 On Altıncı Ders .................................................................................................................................... 42 On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 43 On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 43
TÜDĠAD 3
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 44 Yirminci Ders ....................................................................................................................................... 45 Yirmi Birinci Ders ................................................................................................................................. 45 Yirmi Ġkinci Ders .................................................................................................................................. 46 Yirmi Üçüncü Ders ............................................................................................................................... 46 Yirmi Dördüncü Ders ............................................................................................................................ 47 Yirmi BeĢinci Ders................................................................................................................................. 47 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 49 Birinci Metin........................................................................................................................................ 49 Ġkinci Metin ......................................................................................................................................... 52 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 57 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 60 BeĢinci Metin ....................................................................................................................................... 61 Altıncı Metin ....................................................................................................................................... 62 Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 63 Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 64 METĠN ÇEVĠRĠLERĠ............................................................................................................................. 65 III. BÖLÜM ........................................................................................................................................... 71 Yirmi Altıncı Ders ................................................................................................................................. 72 Yirmi Yedinci Ders ................................................................................................................................ 73 Yirmi Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 74 Yirmi Dokuzuncu Ders .......................................................................................................................... 75 Otuzuncu Ders ..................................................................................................................................... 76 Otuz Birinci Ders.................................................................................................................................. 77 Otuz Ġkinci Ders ................................................................................................................................... 78 Otuz Üçüncü Ders ................................................................................................................................ 79 Otuz Dördüncü Ders ............................................................................................................................. 80 Otuz BeĢinci Ders ................................................................................................................................. 81 Otuz Altıncı Ders ................................................................................................................................. 82 Otuz Yedinci Ders ................................................................................................................................. 87 Otuz Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 89 Otuz Dokuzuncu Ders........................................................................................................................... 90 Kırkıncı Ders ........................................................................................................................................ 91 Kırk Birinci Ders .................................................................................................................................. 91 Kırk Ġkinci Ders.................................................................................................................................... 92
TÜDĠAD 4
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Kırk Üçüncü Ders ................................................................................................................................. 92 Kırk Dördüncü Ders .............................................................................................................................. 93 Kırk BeĢinci Ders .................................................................................................................................. 94 Kırk Altıncı Ders .................................................................................................................................. 95 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 96 Birinci Metin........................................................................................................................................ 96 Ġkinci Metin ......................................................................................................................................... 97 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 98 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 99 BeĢinci Metin ..................................................................................................................................... 100 Altıncı Metin ..................................................................................................................................... 101 IV. BÖLÜM.......................................................................................................................................... 103 Kırk Yedinci Ders ............................................................................................................................... 105 Kırk Sekizinci Ders ............................................................................................................................. 106 Kırk Dokuzuncu Ders ......................................................................................................................... 107 Ellinci Ders ........................................................................................................................................ 107 Elli Birinci Ders ................................................................................................................................. 108 METĠN ÇALIġMALARI ................................................................................................................... 110 Birinci Metin...................................................................................................................................... 110 Ġkinci Metin ....................................................................................................................................... 111 Üçüncü Metin .................................................................................................................................... 112 Dördüncü Metin ................................................................................................................................. 113 BeĢinci Metin .................................................................................................................................... 114 Altıncı Metin..................................................................................................................................... 115 Yedinci Metin .................................................................................................................................... 116 Sekizinci Metin .................................................................................................................................. 117 L Û G Â T Ç E ................................................................................................................................... 119 K A Y N A K Ç A ............................................................................................................................... 128
TÜDĠAD 5
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
بسم اهلل الرحمن الرحيم رب یسر وال تعسر رب تمم بالخير و به SUNUM
Bu kitap, Altı yüz yıl gibi uzun bir süre edebiyatta
Üçüncü bölümde Arapça dil kaidelerine yer
ve sanatta, Ġlimde ve günlük hayatın içinde kullanılmıĢ olan Osmanlıca‟yı ve onunla yazılmıĢ olan yazılı metinleri okumaya yönelik, siz meraklı öğrencilere yardımcı olması amacıyla TÜDĠAD‟ın desteği ile kaleme alınmıĢtır.
verilmiĢtir. Zira Osmanlıca‟daki Arapça kelimeler, Arap dilinden mastar haliyle aynen alınmıĢ ve yazılıĢ kaideleri bozulmamıĢtır.
Osmanlı tarihi, Ģanlı Türk tarihi içinde bizler için
geçmiĢ kalıplar ve ekler yer verilmiĢtir. Çünkü Altı yüz küsur yıl içinde Osmanlı edebiyatında ziyadesiyle Fars etkisini görmekteyiz.
apayrı bir yeri olan ve her döneminde büyük zaferler ve müjdeler barındıran bir tarihtir. Her Türk evladı bu Ģanlı geçmiĢini merak etmeli ve ona yabancı kalmamalıdır. ĠĢte bundan dolayı tarihimizin dilini ve yazısını öğrenmeli ve bunu bir fazilet bilmeliyiz.
Dördüncü bölümde Farsça‟dan Osmanlıca‟ya
Bunları incelerken yeri geldikçe üç dile ait sayılar, günler ve ayların yazımına yer verilmiĢ, çalıĢmalar örnek metinlere yer verilerek zenginleĢtirilmiĢtir.
Bu eserin diğer eserler ile
Bu çalıĢma dört bölümden oluĢmuĢtur:
Ġlk bölümde Osmanlıca alfabesi tanıtılmıĢtır. Bunu yaparken alfabenin yazım kuralları üzerinde pek durulmamıĢ, bu bilgilerin öğrenci tarafından bilindiği varsayılmıĢtır. Yalnızca harflerin baĢta, ortada ve sondaki halleri tablolarla gösterilmiĢtir.
Osmanlı Alfabesi incelenirken bilinen klasik yollarla gidilmemiĢ, bunun yerine yeni bir yöntem olan ses sistemi takip edilmiĢtir. Böylelikle öğrencinin bugünkü alfabede karĢılık gelen sesleri çabuk kavraması amaçlanmıĢtır.
Ġkinci bölümde ise Türkçe yazımda kullanılan
kıyaslandığında göze çarpan en önemli farkı; konuları incelerken sırasıyla matbu, rika, divani ve talik yazı çeĢitlerinin ayrı ayrı iĢlenmesidir. Bu sayede gerçek metinleri incelerken okuyucuya kolaylık sağlanması amaçlanmıĢtır.
Uzun bir çalıĢmanın sonucunda tamamlamıĢ olduğumuz bu eserin, mükemmel ve eksiksiz olduğu iddiasında değiliz. Fakat mümkün olduğu kadar dikkatle hazırladığımız bu eserde aradığınız her konuyu bulmanız ve ulaĢmanız hedeflenmiĢtir. Buna rağmen tesbit ettiğiniz hataları ve eksikleri tarafımıza bildirmeniz bir lütuf olacaktır.
Ġlim Müslüman‟ın yitik malıdır, düĢüncesi ile kitabımızın tamamını veya bir kısmını isim ve kaynak belirtmek Ģartıyla çoğaltabilir veya kullanabilirsiniz.
dilbilgisi kaideleri yer verilmiĢtir. Buradaki hedefimiz Osmanlıca‟nın yazımını öğrenmek değil, yazılı olan metinleri daha iyi okuyabilmektir.
Tekin Açıkel Ġzmir 2010 [email protected]
TÜDĠAD 6
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
OSMANLI ALFABESĠ
و ب ج ش TÜDĠAD 7
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
I. BÖLÜM OSMANLI ALFABESĠ
Birinci Ders
Osmanlıca
28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapçadan farklı
olarak Türkçe sesleri karĢılamak için Farsçadan (pe) almıĢtır.
پ, (çe) چve (je) ژharflerini
چ پ
ژ
Osmanlı alfabesinde dört adet okutucu harf vardır. Bu harfler Türkçedeki sesli harfleri karĢılar. Bunlar (Elif)
ا, (He) ٍ, (Vav) و, ve (Ye) ی
harfleridir.
ی و ٍ ا e-a
e-a
o-ö-u-ü
ı-i
TÜDĠAD 8
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Gelin Ģimdi hep birlikte Osmanlıca Elifba‟yı sırasıyla inceleyelim. OSMANLICA ELİFBA SE
TE
PE
BE
ELĠF
ث
ت
پ
ب
اء
DAL
HI
HA
ÇE
CĠM
د
خ
ح
چ
ج
SĠN
JE
ZE
RA
ZEL
س
ژ
ز
ر
ذ
ZI
TI
DAD
SAD
ġIN
ظ
ط
ض
ص
ش
ARABÎ KEF
KAF
FE
GAYN
AYN
ك
ق
ف
غ
ع
MĠM
LAM
TÜRKÎ KEF
YAYĠ KEF
FARSÎ KEF
م
ل
ڭ
YE
LAM ELĠF
HE
VAV
NUN
ى
ال
ُ
و
ن
ESRE
ÜSTÜN
UN - ÜN
IN - ĠN
AN - EN
MED
CEZM
ġEDDE
ÖTRE
ِ
َ
،~
ٌ
ْ
گ
ٍ
ّ
ً
ُ
TÜDĠAD 9
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Ġkinci Ders OKUTUCU HARFLER ELİF HE
ﺎ ٍ
ﺎ َ
ﺎ ﺄ
ا آ
آدا
Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanlı Türkçesinde esas olarak kelime baĢlarında (e), kelime orta ve sonlarında (a) seslerini karĢılar.
Türkçe kökenli kelimelerin baĢında (a) sesini
از آو ابل آزار
او آرار ابق آز
آharfi karĢılar.
ات ال اش آد آدا آرا آت آات اباب آق آش آی TÜDĠAD 10
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
دەدە
Kelime ortalarında (He) harfi (e) sesini karĢılarken, kelime sonlarında (a) sesini karĢıladığı da görülür.
(Elif) ve( He) harfleri kelime ortalarında okutucu harf olarak bazen yazılmaz ise yanlıĢ olmaz.
دەدە هيٌە دەرە الًە بەبە ٍكﺎرٍ داهل آیدە آرا آداد َب
Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde ise elif harfi; kelime baĢında (e), kelime ortalarında ve sonlarında uzun (â) olarak okunur.
Arapça
اسﺎس اجي امری ادب امني ارسار
Farsça
ازبر اصم افگﺎر ابرو ٍایوا اهدام
Esâs Ecel Emîr Edeb Emîn Esrâr
Ezber EĢek Efkâr Ebrû Eyvâh Endâm
TÜDĠAD 11
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
OKUYALIM
آی آكضﺎم ظلﺎل َآراب آرسالن آو آت آری آش آبدال آدم آمر
Ay AkĢam Sakal Araba Arslan Av At Arı AĢ
آخر آتش آرزو
Âbdal Âdem
او امکم اٌیل املﺎ اش ات اروم ارهن اگری
Âmir
Âhir ÂteĢ Ârzu
آیيﺎ آواز آسامن
Âyna Âvaz Âsuman
Ev Ekmek Elli Elma EĢ Et Erkek Erken Eğri
TÜDĠAD 12
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Üçüncü Ders VAV YE
و ﯽ
و ﯿ
و ی
و ی
Türkçe kelimelerin baĢında (elif) ve (vav) harfleri (o,ö,u,ü) seslerini karĢılar. Türkçe kelimelerin ortasında (vav) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (o,u), ince ise (ö,ü) seslerini karĢılar.
اوق اوًو سوس کوز بول
Türkçe kelimelerin baĢında (elif) ve (ye) harfleri (ı,i) seslerini karĢılar.
Bu özellikler Arapça ve Farsça kelimelerde geçerli değildir. Zira bu tür sözcükler kendi dillerinin kurallarıyla okunurlar.
Türkçe kelimelerin ortasında (ye) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (ı), ince ise (i) seslerini karĢılar.
ایهل كﺎیﯿق دیری کﯿي كیي اودون
اوردك
كویو
اوزوم
ایگٌَ و ایپلﯿم
ایض ﯿق
TÜDĠAD 13
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
و
=
او
و اوجوز اوصﺎق اوتو اوت اورتو اوزون اوتوز اوتالق اودون اوگهل اوزوم اوکوز اوس تون اوﻍالن اوجﺎق َاوفک اوًﻎون اوراق بورو بودور دوالب زور
ی
=
ی ایلﯿق ایض ﯿق ایرمﺎق ایعلﯿق ایزیج ایضچﯽ ایپ ایکﯽ ایلﯿم ٌَایگ ایپلﯿم ایعرییق َایس ایضلەمم َایض ت َایيج ایعالق اچیون ایهل بﯿلریم ایری دمری
Ucuz UĢak Ütü Ot - Öt Örtü Uzun Otuz Otlak Odun Öğle Üzüm Öküz Üstün Oğlan Ocak Öfke Olgun Orak Boru Bodur Dolab Zor
ای Ilık IĢık Irmak Islık Ġzci ĠĢçi Ġp Ġki Ġlik Ġğne Ġplik Isırık Ġse ĠĢlemek ĠĢte Ġnce Islak Ġçün Ġle Bilirim Ġri Demir
TÜDĠAD 14
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Dördüncü Ders
ﺐ پ
BE PE
ﺒ پ
ب ﭘ
ب پ
Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, üç noktalı olursa (pe) harfine dönüĢür. Osmanlı alfabesi (pe) harfini, Fars (Ġran) alfabesinden almıĢtır. Bundan dolayı (pe) harfi içeren kelimelerin birçoğu Farsça kökenlidir.
اباب ابش ابًﯿق ظﺎبون جواب نتﺎب هبﺎر بﯿﺎض
ٍﭘﯿد ﭘﺎجنﺎر ظﺎﭘﺎن ﭘﺎموق ﭘﺎزار چوپ َپرالهت پرست
Baba BaĢ Balık Sabun Cevâb Kitâb Bahar Beyâz
.سورودن آیریالن كوزویی كورت كﺎﭘﺎر
Pide Pancâr Sapan Pamuk Pazar Çöp Pırlanta Perest
.ایکﯽ كﺎرﭘوز بر كوًتوﻍَ ظﯿﻎامز
.تيجرٍ یووارالهدی كﺎﭘﺎﻌین بودلی .ایکﯽ املدٍ اون ﭘﺎرمﺎق واردر .ﭘالوی ﭘم سَ وٍ رم .آری ابل ایﭘﺎر TÜDĠAD 15
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
BeĢinci Ders CĠM ÇE
ﺞ ﭻ
ج ﭽ
ج چ
ج چ
Arap alfabesinin beĢinci harfi olan (Cim) harfi, üç noktalı olursa (Çe) sesine dönüĢür. (Çe) harfi tıpkı (pe) harfi gibi Farsça‟dan Osmanlıca‟ya geçmiĢ bir harftir.
جﺎجیق حﺎیج جﺎمﻇ جﺎوزس هجﺎن َجوج جوُردار جوصلون اوجوز اتج اوجﺎق ایيجری َتورکج جامل انیج جسﺎرت
چﺎمقﺎق چوجوق َچورب ٍچِر اچیون چﺎریق چﺎووش َچضم چورٍ ك چیكل چیچم چوابن چﺎریش داًﻎﯿﭻ چﺎكیي چریاق
Cacık Hâcı Câmi‟ Cansız Cihân Cüce Cevherdâr CoĢkun Ucuz Tac Ocak Ġncir Türkçe Cemal Nâci Cesâret
Çakmak Çocuk Çorba Çehre Ġçün (Ġçin) Çarık ÇavuĢ ÇeĢme Çörek Çilek Çiçek Çoban ÇarĢı Dalgıç Çakıl Çırak
TÜDĠAD 16
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Altıncı Ders
تﺔ ﻃ د
TE TI DAL
ت ﻁ د
ت ﻂ د
ت ط د
Türkçe sesli uyumuna göre (te) harfi ince, (tı) harfi ise kalın ses değeri taĢır. Bazı Türkçe kelimelerde (tı) harfi kalın (dı) Ģeklinde okunur. Türkçe kelimelerde (dal) harfi ince okunurken, Arapça ve Farsça kelimelerde kendi dil kaidelerine göre ince veya kalın okunabilir.
تورك َتپ اترخی اترهل-اترال تدبری تفسری دەدە ٍدەر َدرس خﺎه
Türk Tepe Tarih Tarla Tedbir Tefsir
Dede Dere Dershane
ﻂﺎمقق ﻂﺎكمی ﻂﺎصلني آانﻂویل ﻂلوز ﻂﺎغ َدس ت داخي دادی
Takmak Takım TaĢkın Anadolu Dokuz Dağ
Deste Dâhil Dadı
آدا- َآﻂ ﻂوﻌری ﻂوًو ﻂﺎایق ﻂوﻌرامق ﻂومﺎتس َدكیل دگرزس دیضزس
Ada Doğru Dolu Dayak Doğramak Domates
Dakika Değersiz Dişsiz
اوكو ایز تکرارال كویون. ایکﯽ كوش بر داهل كوهدی. آبالیس ص میدی اوایهدی.بﺒَ ك بضکدٍ اویودی جامل. كوزوًر كویوهلر ایيلکر اوکوزًر دوهویورًر. آرتﯿق آكضﺎم اودلی.سورویس اوتالیور ٍ كﺎردایش اوراد. هوری کویدن آرابَ ایهل دوهدی.كریدٍ كوصدی اکمي یودلٍ بر دودوك بودلی ب كﺎدلی مﯽ؟ TÜDĠAD
17
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yedinci Ders
ﺚ س ط
SE SĠN SAD
ﺜ س ع
Peltek (Se) de denilen (Se)
ث
ﺛ س ظ
ث س ص
harfi sadece Arapça kökenli kelimelerde
kullanılır. Türkçe kelimelerde asla kullanılmaz. Türkçe kelimelerde (Sin)
سharfi ince okunurken (Sad) صharfi kalın okunur.
Arapça ve Farsça kelimelerde ise o dilin kurallarına göre ince veya kalın okunabilir.
َاثهﯿ ﺛﺒﺎت ﺛيﺎ ثروت
ﺛواب اثر َﻈامثهلﯿج اثبت
Saniye Sebat Sena Servet
س سکز رست سفر سالح سﺎﻈت َسﺎخت َرسچ
Sevab Eser Osmanlıca Sabit
نرثت نﺜری مثﺎل مراث ص ظومیﺎق ظﺎﻍالم َظﺎمچ ظﺎتﯿجﯽ ظﺎحﺐ َظالت َظﯿمت
Sekiz Sert Sefer Silah Saat Sahte Serçe
Kesret Kesir Misal Miras
Soymak Sağlam Saçma Satıcı Sahib Salata Sıtma
TÜDĠAD 18
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Sekizinci Ders
ﺢ ﺦ ٍ-َ
HA HI HE
Noktalı (Hı)
ﺤ ﺨ ِ
ح خ ُ
ح خ ه
خharfi tıpkı (Se) ثharfi gibi Türkçe kelimelerde kullanılmaz.
Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılan bu harf (Ha) gibi okunur.
Türkçe kelimelerde (Ha)
حharfi kalın, (He) هharfi ise ince olarak okunur.
Arapça ve Farsça kelimelerde ise o dilin kurallarına göre okunur.
ٍ
Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birleĢmez.
خﺎدم خﺎﻂرالمق خﺎًط
Hâdim Hâtırlamak Hâlis
خربیج َخراب خعوص
خالفت خویزس خیﺎل
Haberci Harâbe Husûs
ح رمحت حﺎیج حﺎرض حرضت حلیلت حیهل حملوق
Hilâfet Huysuz Hayâl
ه ُپ جهوم صِﺎدت ُﯿﭻ ُﯿلک اُﺎهت ٍچِر
Rahmet Hacı Hazır Hazret Hakikat Hile Mahlûk
Hep Hücum Şahadet Hiç Heykel İhanet Çehre
TÜDĠAD 19
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ٍ
Kelime sonlarında kullanılan (He) harfi e-a alarak okunur.
َآراب اترهل ٍظری
َایض ت ٌَایگ َآش خﺎه
Araba Tarla Sıra
َآمتﺎج َابﻍالم ٍپرد
İşte İğne Aşhane
Atmaca Bağlama Perde
Dokuzuncu Ders
ذ غ ﻆ ز ﮋ
ZEL DAD ZI ZE JE
ذ ﻀ ﻄ ز ﮋ
Arapça kelimelerde kullanılan (Zel)
ذ ﺿ ﻅ ز ژ ذ, (Dad) ض
ve (Zı)
ذ ض ﻅ ز ژ ﻅharfleri Türkçe
kökenli kelimelerde kullanılmazlar.
ذharfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlıcada okunurken normal (Ze) زolarak okunur. (Je) ژharfi (Ze) زharfinin üç noktalı halidir ve bize bu harf Fars alfabesinden (Zel)
geçmiĢtir. Türkçe kelimelerde kullanılmayan bu harf ya Fars kökenli kelimelerde veya dilimize Batı dillerinden geçmiĢ kelimelerde kullanılır.
(Dad
)
ض
ve (Zı)
ﻅ
harfleri Arapçada kullanıldığı gibi Farsçada da
kullanılmıĢtır. Fakat Farslar (Dad) harfini mahreçten dolayı (Zad) olarak isimlendirmiĢler ve kalın (Za) olarak seslendirmiĢlerdir. Bundan dolayı Osmanlıcada (Dad) harfiyle yazılmıĢ kelimelerin bir kısmı (Da) sesiyle okunurken, bir kısmı da (Za) sesiyle okunmuĢtur.
Türkçe kelimelerin yazımında ze ve za seslerini sadece (Ze)
زharfi karĢılar.
TÜDĠAD 20
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Zade Zahmet Zeki
زادٍ زمحت زیک
زورالمق زوگورت زایدٍ
Zorlamak Züğürt Ziyade
Kazı Yazı Gözü
اژدرُﺎ Ejderha Müjde Nejad
Ramazan Zabıta Darbe Kadı Fazilet Arz
اژدرُﺎ مﮋدٍ ىﮋاد
Jilet Pejmürde
Zalim Zarafet Zafer Zuhur Mazlum Zahir
ژاهل ژیلت پﮋمردٍ ﻅﺎمل ﻅرافت ﻅفر ﻅِور مﻆلوم ﻅﺎُر
Yüz Düz
Jüri Jülide Jandarma
Zat Zakir Zemin Mezheb Zevk Azab
ژوری ژوًﯿدٍ ژاهدارمﺎ ذات ذاکر ذمني مذُﺐ ذوق ﻉذاب
یوزوب گزٍ رکن داًوب چیلیﯿور بﯿﺎض تویيدن ایيجﯽ آكیﯿور
ابق صو کوچوك اوردٍ ك هَ خوش یوزویور حﺎووزدٍ گزٍ رٍ ك بزی سوزویور كل كيفم كل TÜDĠAD 21
Kız
كزی
Jale
رمﻀﺎن ﺿﺎبﻃَ رضبَ كﺎیض فﻀﯿلت ﻈرض
كﺎزی ایزی کوزی
كزی یوز دوز
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Onuncu Ders
ق ﻋ م ﮓ ﯔ
KAF GAYN ARABÎ KEF FARSĠ KEF YAYĠ KEF TÜRKÎ KEF
ل ﻎ ى گ
ك ﻌ ن گ -
ﯖ
Osmanlı Türkçesinde kalın (ka) sesini (kaf) (kef)
ق غ ك ک ڭ
قharfi verirken ince (ke) sesini
كharfi vermektedir. ق
كزی كﺎابق كﺎص ﯿق َكﺎرﻍ آكني كﺎر
Kız Kabak Kaşık Karga Akın Kar
ك
كﺎزی كول كرییق چﺎكیي كوركﺎق كيش
Kazı Kol – Kul Kırık Çakıl Korkak Kış
نتﺎب هسىني الكم ایﯿكل لكَ بم کوییل
Keskin Kelam İyilik Kelebek Köylü
Osmanlı Türkçesin‟de kalın (ga – ğa) seslerini (gayn)
(ge–ğe) sesini (Farsi Kef)
گ
اکني چکیي زیک کرم َتورکچ کﯿلمی
Kitab
غ
harfi verir. (Yayi Kef) harfi
Ekin Çekil Zeki Krem Türkçe Kilim
harfi verirken ince ise bazı keli-
melerin okunuĢlarında (ye) sesini karĢılar. (Yayi Kef) aslında ayrı bir harf olmayıp (Kef) harfinin kullanıldığı bazı Türkçe kelimelerin telaffuzunda kullanılır.
ادب يا هو TÜDĠAD 22
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
غ ﻂﺎغ ظﺎﻍالم ظوﻍﺎن ابﻍهل چیﻎلق ایﻍیل
Dağ Sağlam Soğan Bağla Çığlık Yağlı
گ ﻌرب ﻍﺎراژ یورﻍﺎن ﻌروش ﻍﺎزی ﻍریت
Garb Garaj Yorgan Guruş Gazi Gayret
اگری دگي اگر ٌَایگ َدوگم َدگيضم
گوای گﯿت ٍگيﺎ گووش َگوًگ گرداب
Eğri Değil Eğer İğne Düğme Değişme
(Kâfi Nuni), (Nazal Ne), (Sağır Kaf) da denilen (Türkî Kef)
Güya Git Günah Güneş Gölge Girdab
( ڭNun) harfi gibi
okunursa da asıl söyleniĢi genizdendir. Türkçe kelimelerde kullanılan bu harf kelimelerin baĢında bulunmaz. Daha çok tamlamalarda, mülkiyet bildiren eklerde ve bazı kelimelerin yazımında kullanılır. Kullanıldığı kelimelerde (Türkî Kef) in noktaları çoğu kez gösterilmeyebilir.
آڭدیرمق اوڭیل س يﯔ ایڭليش سوزڭ دڭزی
Andırmak Ünlü Senin Yanlış Sözün Deniz
َچﯖ اتڭری ظوڭ كﺎراڭلق لكدڭ ایزیﯖز
Çene Tanrı Son Karanlık Geldin Yazınız
بﯖزر بﯖﺎ آڭال اوڭ َاوڭج اوڭﺎرمق
Benzer Bana Anla Ün Önce Onarmak
اوڭﺎ آڭﺎ یﯖﯽ ٍظوڭر اڭ كوًﯔ
Ona Ana(Ona) Yeni Sonra En Kolun
(Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduğu birkaç istisna kelime de vardır. Buna (Vavi Kef) de denir.
کوکرجني ٍکوکد
Güvercin Gövde
دومکم َهوهرت
Dövmek Güverte
سومکم اونز
Sövmek Üvez
شفعات یا رسول اهلل TÜDĠAD 23
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On Birinci Ders
ﻇ
AYIN
(Ayın)
ﻊ
ﻈ
ع
عharfi Arapçaya mahsus bir harftir. Türkçe kökenli kelimelerde asla
kullanılmaz. Arapça kelimelerde (a,
ı, i, o, ö, u, ü) seslerinin hepsini karĢılar.
Kelimelerin sonunda yer alırsa cezimli okunur ve kesme iĢareti ile ifade edilir.
ﻉﺎصق ﻈراق ﻈﺒﺎدت ﻈامثن
Âşık Irak İbadet Osman
ﻈسکر ﻈرق ﻉالج معر
ﻉﺎبد ﻈرض ﻉربت ﻉلام
Asker Irk İlac Ömer
Abid Irz - Arz İbret Ulema
ﻉﺎمل ﻈﯿﺎل ﻈرفﺎن ﻈيوان
Âlim Iyal İrfan Unvan
On Ġkinci Ders
ش ﻒ ﻢ ن
ġIN FE MĠM NUN
سسبت َمشس ﯿ صویهل صِر
Şerbet Şemsiye Şöyle Şehir
فﺎحت َفرچ فلﻁ فلری
ض ف م ي Fatih Fırça Fakat Fakir
ص ف م ه ممکون مملکت مﺎمور میلﯿون
Mümkün Memleket Memur Milyon
ش ف م ن َه انزیل ىزاکت هﯿﭽون
Ne Nazlı Nezaket Niçin
TÜDĠAD 24
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
METĠN ÇALIġMALARI Birinci Metin
كوزو و بﺒەك كوزوهﯔ یوڭین كریﭘدیلر ،حیواجنﻎز سس ین چیلﺎرمﺎدی .فلﻁ اﺛوایب آًﯿًٌجَ کدرًيدی .چوىکَ ُوا ظوﻌودی .كوزو اوصودی ،آیج آیج مەًەدى ُ .امن گووش چیلدی ،كوزویی ایعﯿتدی .حیواجنﻎز سەویيدی ،ظﯿﭽرامﺎیَ ابصالدی. كوزو بر كﺎدیيجﻎزڭ ایدى .كﺎدیيﯔ دٍ کوچوك چوجوﻌﯽ واردی .گوًەر ، اویيﺎردی .كيش گدلی ،چوجوق صوكین كﺎچریدی .زیرا چوق ظوﻌوق واردی. زاواٌلﯿجق دوڭویوردى .بوهﯔ اوزریيَ آهيەیس كﺎًني ،ایعﯿدجیﯽ چورابلر اوردی ،چﺎمﺎصری دیکدی ،اوڭﺎ کﯿﯿدیردی .بﺒەك یيَ فرحالهدی ،گوملەیە ابصالدی. Ġkinci Metin
بﯿلمەجَ كﺎدیفەدن اًﺒيسەیس، ﺿﺎبﻁ گﯿیب همموزیل . ﭘم گوزەدلر ایيجە سىس، كریمزیجیَ خوﻂوزیل .
ھر گون ظﺒﺎح صفللرهل، بزدن اول اوایهری. بوىن بﯿلن چﺎبوكجَ آفرىن كﺎزاهری. TÜDĠAD
25
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Üçüncü Metin
چفتجﯿيﯔ هعﯿﺤیت وكتﯿهل بر چفتجﯽ وارمش ، جتربەیل اختﯿﺎرمش . خس تەالهوب ایمتش بر گون چوجوكلر خمزون ،کوسکون ﻂوﭘالمنضلر اﻂرافٌَ دمیش :كوالق ویرڭ بﯖﺎ چوىکَ آرتﯿق ایوروًرم اوًەجمک ،اختﯿﺎرم ظوڭ سوزًری ابابڭزڭ ﻈللﯖزدە ایی كﺎًسني ! اترالمزدٍ خزیيَ وار كﺎزارسەڭز آًتون چیلﺎر. چیفتجﯽ اوًور اوچ گون ظوڭرا اترال كﺎًری چوجوكلرٍ . كﺎزمﺎ ،کورەك كوصوصەرق اچیيدەنﯽ ﻂﺎیش ﻂوپراق ...
TÜDĠAD 26
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Dördüncü Metin
اوسﺎن اوسﺎهﯔ بر ابیش واردر .ابش سﺎچلرهل اورتوًودر .ابصﯔ كعملری صوهي در :آًني ،ایکﯽ گوز ( ظﺎغ گوز و ظول گوز ) ،گوز كپﺎكلری ،كﺎصلر ،کریﭘﯿلکر ،ایکﯽ كوالق ،بورون آﻍزی ،دوداكلر و چﯖە . دەدەمﯔ ظﺎكﺎیل و بيیﻎﯽ واردر .آﻍزیدٍ دیي و دیضلر بوًوهور .اوسﺎهﯔ اوموزًری ،كوٌلری ،اٌلری ﭘﺎرمﺎكلری ،ظرییت ،گوکىس ،كﺎرىن ، ابجﺎكلری ،آایكلریدٍ واردر . کوز گورور ،كوالق ایض ﯿدیر ،بورون كوكالر ،دیي ایهل ﻂﺎاترز ،ال ایهل ﻂواترز. آﻍزی ایهل كوهوصورز ،آایق ایهل یورورز .آق جگر گوکسدەدر ،اوهﯔ ایهل هفس آًریز .كلمبز چﺎرﭘﺎر .مﻊدٍ كﺎرمنزدەدر .میلکری مﻊدٍ اوگودور .
TÜDĠAD 27
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
BeĢinci Metin
ظﺒﺎح صفق سوکدی :چیي خوروزڭ « كﺎًق » دیﯿور ، یض ﯿي كریًر ﭘًبَ رىگَ بوایهدی ، ایورو كوصلر یوواًردٍ اوایهدی ، كوزوجللر اوتالمﻎَ کﯿدیﯿور . ایوروجﻎﻢ س يدٍ آرتﯿق كﺎًق اواین ! بو سﺎﻈتدٍ ابق ُر یردٍ سسلر وار : کمیﯽ اوسﺎن ظﺎﭘﺎهین سورولكەر ، کمیﯽ اوسﺎن اوجﺎﻌین کورولكەر ، ُرکس ایضَ کيدیس ین حﺎرضًر . ایوروجﻎﻢ ! س يدٍ ایضَ حﺎرضالن !
TÜDĠAD 28
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Altıncı Metin
ﭘﺎﭘﺎتﯿَ هبﺎر اوًسوهدٍ سری ایدڭ انظﯿي سوسلەر ابیریًری زمرد گﯿیب چﺎیریًری یوزٍ گوًەن انزهني گلني یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر آًتون گوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر.
ایپراكلری كیویر كیویر؛ اودٍ آیری بر گوزەٌكل. بوی بوص ،بویون ایپ ایيجەجم مه گوزەل ،ھمدە انزًﯿدر. گلني یوزًو ،ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر، آًتون گوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر.
اترالًردٍ خوصَ گﯿدەن سﺎری ،توروجنﯽ ،ﭘًبَ ،مور بر چوق دًرب چیچم اوًور؛ بيجَ دًربدر ُپس يدن گوًر یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر، آًتون گوزیل ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر.
روزگﺎر ارس :گﺎٍ او ایهَ، گﺎٍ بو ایهَُ،پ برابر داًﻎﺎ داًﻎﺎ ایگیلریًر؛ فرح ویریرًر اوسﺎهَ گوًر یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر، آًتون گوزیل ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر.
TÜDĠAD 29
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yedinci Metin
ﭘﺎرمﺎكلر ایکﯽ ادلٍ اون ﭘﺎرمﺎق ًوزومزسمﯽ گوروهور؟ ال دورسون بوڭﺎ ابق ال ﭘﺎرمﺎكهل اوگوهور. کمی در ایﭘیﯽ اوس تﺎیس؟ کمی یوهتویور مرمری؟ کمی ایضلەر املﺎیس اتختﺎ وای دمریی؟ كﺎهون ،دف ،ﻈود،ﭘﯿﺎهو سسلریین کمی ویریر؟
كلمﯽ تواتن بو، ایگٌەیﯿدە چەویریر. كﺎزاهﯿالن ﭘﺎرەیی ظﺎاین بﯿهل بو ﭘﺎرمﺎق. كﺎاناین ایرایی یيٌَ بودر ظﺎراجق! خرب گوهلری گدلکدٍ وﻂین دٍ کمی كورور؟ ﭘﺎرمﺎق در تەتﯿىدە: دوصامهلری بو اورور.
TÜDĠAD 30
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Sekizinci Metin
گي اون ﭘﺎرا گي اون ﭘﺎرا ،گي اون ﭘﺎرا! كوًيدٍ بر گوزل سپت، اچیيدٍ گي بش اون ظریٍ، تەمزی ،سەومییل بر چوجوق دیﯿور :مﺎمل دگﯿي ظوًوق، گلﯔ ،آًﯔ چﺎبوق چﺎبوق گي اون ﭘﺎرا ،گي اون ﭘﺎرا!
خﺎمنلرٍ گي اون ﭘﺎرا! سپت بوصﺎدلی دٍ یيَ دیﯿوب دوروردی مﺎسلﺎرا: گي اون ﭘﺎرا ،آًﯔ ُهل، دیکەرسﯖزدە مٌدیلە، مکر ایﭘﺎرسﯖز بلە؛ گي اون ﭘﺎرا ،گي اون ﭘﺎرا! ﻉیل اکرم
TÜDĠAD 31
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Dokuzuncu Metin
هللا یری گویک ایرادان، آﻍﺎچلری دواندان، چیﭽلکری آچدیران: بر اٌلِدر ،بر هللا!
دویوران ُر حیواىن، ایصﺎدان ُر اوسﺎىن، كورواین صو وﻂین: بر اٌلِدر ،بر هللا!
هللا ُر یردٍ حﺎرض، هَ ایﭘﺎرسەم او گورور، هَ سویلرسەم ایض ﯿدر. بن اٌلِیﯽ سەوەرم، ھر امریین دیﯖلەرم. ظربی مجﯿي
TÜDĠAD 32
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Onuncu Metin
ظﺎًﯿيجﺎق بو گون مجﻊَ مکتﺐ یوق ُر ﻂرفدٍ اویون چوق؛ اڭ گوزەًﯿدر آجنﺎق ابﻌﭽەدەیک ظﺎًﯿيجﺎق!
کوچوك كﺎرداش گول ،سەوین، فراحالوسني یورەگﯔ، هَ وار بوهدٍ كوركﺎجق؟ اوخ ،هَ گوزەل ظﺎًﯿيجﺎق!
سویلەیەمل تورکوًر، كوصلردٍ ابقُ ،پ اوتر؛ بزی ظﺎﻍالم ایﭘﺎجق كوردیﻎمز ظﺎًﯿيجﺎق. ﻉیل ﻉلوی
TÜDĠAD 33
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On Birinci Metin
وكت بر گون ایکﯽ یَ آیریلری :گوهدوز و گﯿجَ .گوهدوزین گووش ،گﯿجەًني آی و یﯿدلیزًر ایض ﯿق ویریرًر .بر گون یگرمﯽ دورت سﺎﻈتدر .بر ُفتَ یدی گوهدر. گوهلرڭ امسلری صوهلردر :مجﻊَ ،مجﻊَ ایرتەیس ،ﭘﺎزار ،ﭘﺎزار ایرتەیس ،ظﺎیل، چﺎرصًبَ ،پرصًبَ .مجﻊَ تﻊﻃﯿي گوهﯿدر. بر س يَ اون ایکﯽ آیدر .بﻊیض آیلر اوتوز ،بﻊیض آیلر اوتوز بر گوهدر .بر س يەدە دورت مومس واردر :ایكل هبﺎر ،ایز ،ظوڭ هبﺎر ( گوز) ،كيش
TÜDĠAD 34
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
METĠN ÇEVĠRĠLERĠ BİRİNCİ METİN KUZU VE BEBEK Kuzunun yününü kırpdılar, hayvancağız sesini çıkarmadı. Fakat esvabı alınınca kederlendi. Çünkü hava soğudu. Kuzu üşüdü, acı acı meledi. Hemen güneş çıkdı, kuzuyu ısıttı. Hayvancağız sevindi, sıçramaya başladı. Kuzu bir kadıncağızın idi. Kadının da bir küçük çocuğu vardı. Güler, oynardı. Kış geldi, çocuk şevkini kaçırdı. Zira çok soğuk vardı. Zavallıcık donuyordu. Bunun üzerine annesi kalın, ısıtıcı, çoraplar ördü, çamaşır dikti, ona giydirdi. Bebek yine ferahlandı, gülmeye başladı.
İKİNCİ METİN BİLMECE Kadifeden elbisesi, Zabıt gibi mehmûzlü. Pek güzeldir ince sesi, Kırmızıca Hotozlu.
Her gün sabah şafaklarla, Bizden evvel uyanır. Bunu bilen çabukca, Aferini kazanır!
ÜÇÜNCÜ METİN ÇİFTÇİNİN NASİHATI Vaktiyle bir çiftçi varmış, Tecrübeli ihtiyarmış. Hastalanıp yatmış bir gün Çocuklar mahzun, küskün Toplanmışlar etrafına Demiş: Kulak verin bana
Çünkü artık yavrularım Öleceğim, ihtiyarım. Son sözleri babanızın Aklınızda iyi kalsın! Tarlamızda hazine var Kazarsanız altın çıkar.
Çiftçi ölür üç gün sonra Tarla kalır çocuklara. Kazma, kürek koşuşarak İçindeki taşı toprak…
DÖRDÜNCÜ METİN İNSAN İnsanın bir başı vardır. Baş saçlarla örtülüdür. Başın kısımları şunlardır: Alın, iki göz (sağ göz ve sol göz) göz kapakları, kaşlar, kirpikler, iki kulak, iki yanak, burun, ağız, dudaklar ve çene. Dedemin sakalı ve bıyığı vardır. Ağızda dil ve dişler bulunur. İnsanın omuzları, kolları, elleri, parmakları, sırtı, göğsü, karnı, bacakları, ayakları da vardır. Göz görür, kulak işitir, burun koklar, dil ile tatarız, el ile tutarız. Ağız ile konuşuruz, ayak ile yürürüz. Akciğer göğüstedir, onun ile nefes alırız. Kalbimiz çarpar. Mide karnımızdadır. Yemekleri mide öğütür.
BEŞİNCİ METİN SABAH Şafak sökdü çil horozun kalk diyor, Yeşil kırlar penbe renge boyandı, Yavru kuşlar yuvalarda uyandı, Kuzucuklar otlanmaya gidiyor. Yavrucuğum sen de artık kalk uyan!
Bu saatte her yerde sesler var: Kimi insan sapanını sürükler, Kimi insan ocağını körükler, Her kes işe kendisini hazırlar Yavrucuğum! Sen de işe hazırlan.
TÜDĠAD 35
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
ALTINCI METİN PAPATYA Bahar olsun da seyr edin Nasıl süsler bayırları Zümrüd gibi çayırları Yüze gülen o nazenin Gelin yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.
Yaprakları kıvır kıvır; O da ayrı bir güzellik. Boy bos, boyun ip incecik; Hem güzel, hem de nazlıdır Gelin yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.
Tarlalarda hoşa giden Sarı,turuncu,penbe,mor Birçok dilber çiçek olur; Bence dilberdir hepsinden Güler yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.
Rüzgar eser: Gah o yana,; Gah bu yana, hep beraber Dalga dalga eğilirler; Ferah verirler insana Güler yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.
YEDİNCİ METİN PARMAKLAR İki elde on parmak Lüzümsuz mu görünür? El dursun buna bak El parmakla öğünür. Kimdir yapı ustası? Kim yontuyor mermeri? Kim işler elması, Tahta veya demiri? Kanun, def, ud, piyano Seslerini kim verir?
Kalemi tutan bu İğneyi de çevirir. Kazanılan parayı Sayan bile bu parmaklar. Kanayan yarayı, Yine budur saracak! Harp günleri geldikde Vatanı da kim korur? Parmakdır tetikte: Düşmanları bu vurur.
SEKİZİNCİ METİN GÜL ON PARA Gül on para, gül on para Kolunda bir güzel sepet, İçinde gül beş on sıra Temiz, sevimli bir çocuk Diyor: malım değil soluk, Gelin, alın çabuk çabuk Gül on para, gül on para
Hanımlara gül on para! Sepet boşaldı da yine Deyip dururdu maskara: Gül on para, alın hele, Dikersiniz de mendile, Kemer yaparsınız bele; Gül on para, gül on para
TÜDĠAD 36
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
DOKUZUNCU METİN ALLAH Yeri göğü yaratan, Ağaçları donatan, Çiçekleri açtıran: Bir Allah’tır, bir Allah!
Doyuran her hayvanı, Yaşatan her insanı, Koruyan şu vatanı: Bir Allah’tır, bir Allah
Allah her yerde hazır, Ne yaparsam O görür, Ne söylersem işitir; Vardır, birdir, büyüktür. Ben Allah’ı severim, Her emrini dinlerim. Sabri Cemil
ONUNCU METİN SALINCAK Bu gün Cuma mektep yok Her tarafta oyun çok; En güzelidir ancak Bahçedeki salıncak!
Küçük kardeş gül, sevin Ferahlansın yüreğin. Ne var bunda korkacak? Oh, ne güzel salıncak!
Söyleyelim türküler, Kuşlar da bak, hep öter; Bizi sağlam yapacak Kurduğumuz salıncak.
ON BİRİNCİ METİN VAKİT Bir gün ikiye ayrılır: Gündüz ve gece. Gündüzün güneş, geceleyin ay ve yıldızlar ışık verirler. Bir gün yirmi dört saattir. Bir hafta yedi gündür. Günlerin isimleri şunlardır: Cuma, Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe. Cuma tatil günüdür. Bir sene on iki aydır. Bazı aylar otuz, bazı aylar otuz bir gündür. Bir senede dört mevsim vardır: İlkbahar, Yaz, Sonbahar (Güz), Kış.
TÜDĠAD 37
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
OSMANLI TÜRKÇESĠ
خ ص ظ ع TÜDĠAD 38
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
II. BÖLÜM OSMANLI TÜRKÇESĠ
Osmanlı
Türkçesi kendi arasında kronolojik olarak üç sınıfa ayrılmıĢtır. Bu
dönemlerde gerek konuĢma ve gerekse yazı dili açısında değiĢiklikler olmuĢtur. Birinci dönem Eski Osmanlıca dediğimiz 11. – 15. yy. Türkçesidir. Ġkinci dönem Klasik Osmanlıca 16. – 19. y.y. arasında görülür. Son olarak Yeni Osmanlıca dönemi ise 20. y.y. Osmanlıcasıdır. Bu kadar uzun bir geçmiĢe sahip Osmanlı yazı dili elbette bir takım değiĢimlere ve kalıcı kalıplara sahip olmuĢtur.
Kitabımızın bu bölümünde Osmanlı Türkçesinin son dönemdeki gramer yapısını inceleyeceğiz. Ayrıca Rik‟a dediğimiz el yazısını öğrenerek, elimizdeki matbu metinlerle kendimizi sınırlamayacağız.
Rik‟a Yazısının Özellikleri: Tevkî‟nin kurallarına bağlı olup onun nesih gibi küçük yazılan, sözlükte “küçük sayfa ve mektu” anlamına gelen rik‟a, vakıf iĢlerinden baĢka Kur‟an-ı Kerim‟in sonunda dua sayfasında; yani hattatın kendi adını andığı ve eseri yazdığı yeri, tarihi ve Allah‟a duasını bildiren bir veya iki sayfalık yerinde çoklukla kullanılmıĢtır
Osmanlı Türkleri‟nin icadı olan rik‟a divanî hattındaki dikey harflerin boylarının biraz küçültülmesi, sadeleĢmesi, kavis ve meyillerinin azalmasıyla meydana gelmiĢtir. Kalemin tabiatına uygun, süratli ve kolay yazma ihtiyacını karĢıladığı için harf yapıları basitleĢmiĢ; fe, kaf, mim, vav gibi harflerin baĢları ufalmıĢ, diĢleri yok olmuĢtur. Sola doğru dik ve köĢeli çizgiler, kelimelerin satırlara meylederek yaptıkları akıcılık, bu yazı çeĢidinin karakteristik özelliklerindendir.
Rik‟a yazısının yazımda sağladığı bütün bu kolaylıklar yani; yazı türü olarak daha düz ve daha keskin olması ve ayrıca noktaların birleĢik yazılması yazan kiĢiye büyük kolaylık sağlamıĢtır.
Sarayda doğan bu hat en çok günlük yazıĢmalarda ve mektuplarda kullanılmıĢtır. En eski örneklerine 18. asrın ilk yarısında rastlanan rik‟a 19. asırda Bâbıâli‟de geliĢmiĢ ve asıl hüviyetini orda bulmuĢtur.
Bâbıâli‟de Mümtaz Efendi (ö. 1871) tarafından yazılan Mümtaz Efendi rik‟ası ve Mehmet Ġzzet Efendi (ö 1903) tarafından geliĢtirilen ve sıkı kaidelere bağlı kalan bir çeĢit rik‟a (Ki daha sonra Arap âleminde celî Ģekliyle revaç bulmuĢtur) en tanınmıĢlarındandır.
TÜDĠAD 39
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
خورف خﻁ اًركﻊَ
ا
ب
پ
ت
ث
ا ج
ب چ
پ ح
ت خ
ث د
ج ذ
چ ر
ح ز
خ ژ
د س
ذ ش
ر ص
ز ض
ژ ط
س ﻂﺎ
ش ظ
ص ع
ض غ
ط ف
ق
ظ ك
ع اک
غ گ
ف ڭ
ق ل
ك ال
ﰷ م
گ ن
ڭ ه
ل ی
ال
م
ن
ﮬ
ی
١
٢
٣
٤
٥
٦
٧
٨
٩
١٠
TÜDĠAD 40
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On Üçüncü Ders Çoğul Ekleri
پرَ رل
شاعترل
درَ رل
شوزرل
کملُ رل
Pireler
آوجیرل
Saatler
Dereler
Sözler
Kelimeler
كاپورل
صوفرَ رل
كویوىرل
کتابرل
Avcılar
Kapılar
Sofralar
Koyunlar
Kitaplar
َطیهدیرلد
َچوجوكرل
کیجُ رلی
َددَ رل
طوىرلی
Şimdilerde
Çocuklara
Geceleri
Dedelere
Şunları
On Dördüncü Ders Ġsmin Halleri
کتابدن
َکتابد
ُکتاب
کتابی
کتاب
Kitaptan
Kitapta
Kitaba
Kitabı
Kitap
درَ دن
َدرَ د
ُدرَ ی
درَ یی
َدر
Dereden
Derede
Dereye
Dereyi
Dere
شوكاكدن
َشوكاكد
ُشوكاغ
شوكاغی
شوكاق
Sokaktan
Sokakta
Sokağa
Sokağı
Sokak
كاایدن
َكااید
ُكاایی
كااییی
كاای
Kayadan
Kayada
Kayaya
Kayayı
Kaya
Okutucu (He) هharfinden sonra gelen ekler birleĢik olarak yazılmazlar.
بو ده گچر یا هو TÜDĠAD 41
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On BeĢinci Ders Ġsim Tamlamaları ve Mülkiyet Ekleri اوىڭ كاملی
شوڭ كاملڭ
منب كاملم
Onun Kalemi
Senin Kalemin
Benim Kalemim
زسڭ كاملڭز
بزم كاملهز
Onların Kalemi
Sizin Kaleminiz
Bizim Kalemimiz
ددَ ىڭ
محمدڭ
علی ىڭ
Dedenin
Muhammed’in
Ali’nin
چاىطُ ىڭ
ىٌُ ىڭ
اوكولڭی
Çantanın
Ninenin
ېېیولیڭی
طوزڭ
Okulunu
Yolunu
Tuzun
اوىرلڭ كاملی
آركداطڭ Arkadaşın
On Altıncı Ders Sıfat Kelimeleri
طوىرل
بوىرل
او
طو
بو
Şunlar
Bunlar
O
Şu
Bu
كاجنچی
كاچ
کیهی
ره
اوىرل
Kaçıncı
Kaç
Kimi
Her
Onlar
بعض
ِاىگی
انصل
بر كاچ
ِچ
Ba’zı
Hangi
Nasıl
Birkaç
Hiç
هچ اولور می كه TÜDĠAD 42
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On Yedinci Ders Zamir Kelimeler ve(Ne) ile BaĢlayan Zarflar
زس
بز
شاڭ
شو
نب
Siz
Biz
Sana
Sen
Ben
ُى
خاىغی
ِاىگیصی
کمی
اوىرل
Ne
Hangi
Hangisi
Kim
Onlar
ىُ در
ىُ دن
ُىُ ایص
ىیچون
ىُ یی
Nedir
Neden
Neyse
Niçin
Neyi
هنایت
ىُ جی
ُىُ ڭ
ىلدر
ىُ درلو
Nihayet
Neci
Neyine
Ne Kadar
Ne Türlü
On Sekizinci Ders Ki Bağlacı ve Ki Eki
Ki bağlacı okutucu (he) ile gösterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gösterilir.
ُايصان ک
ُچوىک
ُیوق ک
ُات ک
ُدَ دی ک
İnsan ki
Çünki
Yok ki
Ta ki
ُصوص ک
ُدیک
ُامتحال ک
ُنادام ک
Dedi ki
Sus ki
De ki
İhtimal ki
Madem ki
Belki
شٍڭکی
بٌهکی
Seninki
Benimki
دوىکی
آركُ دَ کی
Dünkü
Arkadaki
اوىڭکی Onunki
ُبلک
یا حضرت موالنه TÜDĠAD 43
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
On Dokuzuncu Ders Fiil Çekimleri
لكري
کلُ جم
کلیور
کملض
کلدی
کملم
Gelir
Gelecek
Geliyor
Gelmiş
Geldi
Gelmek
كالري
كالُ جق
كالیور
كاملض
كالدی
كاملق
Kalır
Kalacak
Kalıyor
Kalmış
Kaldı
Kalmak
آرار
آر ایُ جق
آریور
آر انض
آرادی
آر انق
Arar
Arayacak
Arıyor
Aramış
Aradı
Aramak
ویرنز
ویرنُ یُ جم
ویرنیور
ویرنُ نض
ویرنُ دی
ویرنُ نم
Vermez
Vermeyecek
Vermiyor
Vermemiş
Vermedi
Vermemek
ابطالنُ ز
ابطال نُ یُ جق
ابطالنیور
ابطالنُ نض
ابطالنُ دی
ابطالنُ نق
Başlamaz
Başlamayacak
Başlamıyor
Başlamamış
Başlamadı
Başlamamak
Olumsuz emir kipleri Ģöyledir.
ُکورن
ُچزین
ُکرين
ُشیمل
ُویرن
Görme
Çizme
Girme
Silme
كاچام
صورنا
ایزنا
ُآر ان
Verme
Kaçma
Sorma
Yazma
Arama
Bakma
ابمقا
Bağ - Fiiller Ģöyledir.
َلكدیگیٌد
لكرينو
ُلكريش
کلُ رك
کلیب
Geldiğinde
Gelirken
Gelirse
Gelerek
Gelip
َکوردوگیٌد
نورورنو
ُنورورش
نورَ رك
کوروب
Gördüğünde
Görürken
Görürse
Görerek
Görüp
َكالدیغیٌد
كالريکو
ُكالريش
كالُ رق
كالیب
Kaldığında
Kalırken
Kalırsa
Kalarak
Kalıp
TÜDĠAD 44
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Ġstek kipleri Ģöyledir.
كالصنی
ُكالص
آلصنی
ُآلص
کورشون
ُکورش
Kalsın
Kalsa
Alsın
Alsa
Görsün
Görse
صورشون
ُصورش
Sorsun
Sorsa
نورنُ یُ شڭ صورنا یُ شڭ Sormayasın
کورنُ شو کورَ شڭ
Görmeyesin
Göresin
Görmesen
Yirminci Ders Mi Soru Ekinin Yazımı
نب نی
شوَ جکرلنی
نصافرنی
كاملض نی
لكدی نی
Ben mi
Sevecekler mi
Misafir mi
Kalmış mı
Geldi mi
کلري نیصو
یومقی
دملگی
مشدی نی
بویلُ نی
Gelir misin
Yok mu
Değil mi
Şimdi mi
Böyle mi
Yirmi Birinci Ders De eki ve De Bağlacı بٌدَ بر آت وار
یوزدَ طوكوز
کوىدَ ایکی کرَ یر
Bende bir at var
Yüzde dokuz
Günde iki kere yer
کید دَ کور
بر کرَ دَ زس کیدڭ
بردَ اویلُ دمیظم
Git de gör
Bir kere de siz gidin
Bir de öyle demişim
فانع یم فانع اوالنی ایسته مم TÜDĠAD 45
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Ġkinci Ders شوچتی
کتاجبی
چیچُ کچی
آوجی
طوزجی
Sütçü
Kitabcı
Çiçekçi
Avcı
Tuzcu
بیلگیزس
كاملزس
شوچزس
طکرزس
طوززس
Bilgisiz
Kalemsiz
Suçsuz
Şekersiz
Tuzsuz
اوغالجنق
اوفاجق
نیٍیجم
نوچوجم
برجم
Oğlancık
Ufacık
Minicik
Küçücük
Biricik
ُبٌج
ُكصُ ج
ُایطچ
ُكاابج
ُتورکچ
Bence
Kısaca
Yaşça
Kabaca
Türkçe
Yirmi Üçüncü Ders Bazı Kelimelerin YazılıĢı ُاط
ُكلع
َاپدطا
درزی
ُابچغ
Ada
Kale
Padişah
Terzi
Bahçe
متیام
یگرنی
ویرنم
Etmek
Yirmi
ُجیگ
ایل
Gece
El
ا چيون
آان
ایرنم
امتم
Vermek
İçin
Ona
Ermek
Etmek
Demek
دكمي
بر بربر بر بربرَ برَ بربر لگ برابر بر .بربر دکاىی آچامل دمیض TÜDĠAD 46
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Dördüncü Ders Sayılar
١
١
٢
٢
٦
٦ آلتی اون
٦٠
٣
٧
٧ یدی
١٠
٢٠
٨
٢٠
اوتوز
٦٠
آلتهض
٧٠
تیهض
٣٠
صفر ٤٠
٤٠ ٩٠
٩٠
اللی
١٠٠
١٠٠ یوز نیلیار
اوجنچی
اوىٌجی
اوچر
برر
٥٠
٥٠
طوكصان
نیلیون
برجنی
٠
كريق
شکصان
بیڭ
٠
طلوز
٨٠
٨٠
بض ٩
٩
شکز
٣٠
٥
دورت ٨
یگرنی
٧٠
٤
اوچ
ایيك
بر
١٠
٣
٤
٥
اوًر
Yirmi BeĢinci Ders Günler- Aylar - Mevsimler
بر ِفتُ یدی گوىدر چارطٍبُ
پرطٍبُ
مجعُ
TÜDĠAD 47
اپزارایرتصی
صالی
مجعُ ایرتصی
اپزار
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
بر ییل اون ایکی آ یدر
اوجاق
طباط
آ غصتوس
ىیصان
نایس
خزیران
متوز
ایولل
اکمی
كامس
نومسرل
ایكل هبار
ایز
صوڭ هبار
نارت
آر اقل كیض
عامثىولجُ ىڭ اصالخی ادیبرل بیٌٍدَ ار اقل ار اقل عامثىلی کتابتٌدن حبث اولٌوبدَ ره خالدَ شادَ لگی کلفتُ ترجیح ایدن بریصی دیدیگی زنان بو ذاتُ ایدنلی نلابلُ شوزرلىدن عبارت اولدیغی کورملکدَ در.
TÜDĠAD 48
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
METĠN ÇALIġMALARI
Birinci Metin
TÜDĠAD 49
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 50
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 51
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Ġkinci Metin
TÜDĠAD 52
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 53
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 54
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 55
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 56
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Üçüncü Metin
TÜDĠAD 57
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 58
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
TÜDĠAD 59
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Dördüncü Metin
TÜDĠAD 60
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
BeĢinci Metin
TÜDĠAD 61
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Altıncı Metin
TÜDĠAD 62
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Yedinci Metin
TÜDĠAD 63
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Sekizinci Metin
TÜDĠAD 64
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
METĠN ÇEVĠRĠLERĠ
BİRİNCİ METİN İSTİKLAL MARŞI Kahraman ordumuza Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın! Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın. Doğacaktır sana vaadettiği günler Hak'kın; Kimbilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal, Hakkıdır, Hak'ka tapan, milletimin istiklal!
Bastığın yerleri 'toprak' diyerek geçme, tanı! Düşün, altında binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır atanı; Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım; Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım; Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar. 'Medeniyyet! ' dediğin tek dişi kalmış canavar?
Ruhumun senden, ilahi şudur ancak emeli; Değmesin mabedimin göğsüne na-mahrem eli! Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli, Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli
O zaman vecd ile bin secde eder varsa taşım; Her cerihamdan, ilahi, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-i mücerret gibi yerden naşım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım! Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal; Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal! Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlal. Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hak'ka tapan milletimin istiklal! Mehmet Âkif Ersoy
TÜDĠAD 65
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
İKİNCİ METİN HIZLI OKUMA FASLI Arı ara ar ara ara Arı ara. Araba ara. Baba araba ara. Arı burada. Araba adada. Kaz derede. Baba yazı yazar. Baba dedi. Adada araba ara. Derede arı ara. Baba dedi. Baba yazdı. Dede kaza yaz dedi. Kaz yazmadı. Baba armud aradı. Kuzu aramadı. Durma, yazı yaz. Damardan kan akar. Nuri oyun oynadı. Baba yazı yazdı. Dede ormanda odun aradı. Ayı kazı aradı. Kuzu korktu, ormanda durmadı. Dede kızdı, yayı kırdı. Baba bak! Ay burada. Üzüm burada, armut, nar orada. Dedem bu kaza bak dedi. Babam yazı yazar. Adam arabayı kırdı. Dereden adadan kardan buzdan ormandan. Anamı babamı kuzumu dedemi ararım. Babam marul aradı. Nuriye dedim: Arabayı al. Bu yol adamı yorar. Kuzu marul arar.
Elmayı yedim, hurmayı kardeşime sakladım. Tarlalarda buğday, arpa başakları sarardı. Orakçılar başakları biçtiler, harman kuruldu. Hanım kızlar hamarat olur. Kardeşim tarih kitabını okuyor. Küfeci yük taşır. Laf lafı açar. Evimizde fare vardı. Mutfakta hırsızlık ederlerdi. Tekir kedi birer birer fareleri yakaladı. Aferin Tekire! Geldim. Gittim. Gördüm. Güldüm. Götürdüm. Damla damla göl olur . Şu üzüm salkımı ne güzel? Küçük kedi gölgesi ile oynuyor. Bugün bayram, toplar atılıyor. Gökyüzü mavidir. El ele verelim. Okuyalım yazalım.
Üzüm aldım. Nuri bir büyük arabaya bindi. Dayı yalıya kum aldı. Şadi yolda bir düdük buldu. Bu adada ayı yok. Ormanda odun yararlar. Kuzu kartaldan korkar. Ördek derede yüzer. Terzi kızı iş işler, anneme yardım eder. Kedi kelebek ile oynuyor. Kömür yanar, kül olur. Kömür temizdir. Kedi uyudu. Kuşlar yuvada uyurlar. Ben kuş yuvalarını bozmam. Şu yavru kuzuya bak, ne şekerli! Ördekler derede yavaş yavaş yüzüyorlar. Şu adam ormanda av bulamadı. Balıklar suda yaşarlar. Dere kabardı, tarlaları su bastı. Ben ona kadar sayarım: Bir, iki. Karga gagası ile darıyı yedi. Çocuklar kışın kızak ile kayarlar. Kuzular çayırda otlar. Çoban kaval çalar. Tenbel aç kalır, çalışan kazanır. Annem çamaşırları sandıkta saklar. Avcı av aradı. Kuşlar uçtu. Tavuk yumurtladı. Serçeden korkan darı ekmez.
Altı üç on rakamlar yedi dört dokuz bir beş iki sekiz al bak ara bul durma kırma kızma yaz oyna. Kuzular ayılardan korkar. Kazlar derede yüzüyorlar. Dayı arabayı aldı. Nuri derede yürüdü. Dede ormanda kuru dal aradı, buldu. Annem kuru dalları yaktı. Üzüm üzüme baka baka kararır. Dede Nuriye dedi: Şadi koştu, düştü; Başı dişi kanadı. Şu kıza bak, yere düştü. Koş! koş! Kızı kaldır. Ben de koşarım. Vurdu. Ben ok ile bir kartal vurdum. Ben sen biz siz. Sami, ben senden büyüğüm. Biz kediye süt verdik. Benim iki kuzum var. Kara kuzumu severim. koyunlar
İnekler sürü ile köye dönüyorlar. Babam bize dedi: şimdi sokak yasak! Şu yaramaz kedi size bakıyor. Ekrem et ile ekmek yedi. Bu köyde deve var mı? Deve yok, eşek var. Kuzular, koyunlar, inekler, öküzler, köye dönüyorlar. Köylü türkü söylüyor. Kızlar oynuyorlar. Tarlada başak var. Sokakta alay yürüyor. Şu dolapta iyi bal var. Bu ders kolaydır. Bu şekerci ucuz şeker verir. Boru düştü, cam kırıldı. Arabacı atlarına ot aradı, dede bize bir bilmece söyledi: Yüzü deriden, kulakları demirden? Ben Şadi’ye bir boru, Nuri’ye bir düdük aldım. Dayı bize börek aldı. Bu kaz mı, şu ördek mi büyük? Kız yazı yazdı. Kazlar derede yüzüyorlar. Kuzular yolda yürüyorlar. Kızlar oyun oynuyorlar. Kazlar, ördekler kırda uyurlar. Terzi kız anneme yardım eder. Taze börek yedim. Anne bu kıza bak! Borumu kırdı.
TÜDĠAD 66
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
ÜÇÜNCÜ METİN BİRİNCİ SÖZ
Ey kardeş! Benden birkaç nasihat istedin. Sen bir asker olduğun için askerlik temsilâtiyle, sekiz hikâyecikler ile birkaç hakikatı nefsimle beraber dinle. Çünki ben nefsimi herkesten ziyade nasihâta muhtaç görüyorum. Vaktiyle sekiz âyetten istifade ettiğim sekiz sözü biraz uzunca nefsime demiştim. Şimdi kısaca ve Avâm lisanıyla nefsime diyeceğim. Kim isterse beraber dinlesin. Birinci Söz Bismillah her hayrın başıdır. Biz dahi başta ona başlarız. Bil ey nefsim, şu mübarek kelime İslâm nişanı olduğu gibi, bütün mevcudatın Lisan-ı hâliyle vird-i zebânıdır. Bismillah ne büyük tükenmez bir kuvvet, ne çok bitmez bir bereket olduğunu anlamak istersen, şu temsilî hikâyeciğe bak dinle!. Şöyle ki: Bedevî Arab çöllerinde seyahat eden adama gerektir ki, bir kabile reisinin ismini alsın ve himeyesine girsin. Tâ şakîlerin şerrinden kurtulup hâcâtını tedârik edebilsin. Yoksa tek başıyle hadsiz düşman ve ihtiyacâtına karşı perişan olacaktır. İşte böyle bir seyahat için iki adam, sahraya çıkıp gidiyorlar. Onlardan birisi mütevazi idi. Diğeri mağrur... Mütevazii, bir reisin ismini aldı. Mağrur, almadı... Alanı, her yerde selâmetle gezdi. Bir kâtıü't-tarîka rast gelse, der: "Ben, filân reisin ismiyle gezerim." Şakî defolur, ilişemez. Bir çadıra girse, o nam ile hürmet görür. Öteki mağrur, bütün seyahatinde öyle belalar çeker ki, târif edilmez. Daima titrer, daima dilencilik ederdi. Hem zelîl, hem rezil oldu. İşte ey mağrur nefsim! Sen o seyyahsın. Şu dünya ise, bir çöldür. Aczin ve fakrın hadsizdir.
Düşmanın,hâcâtın nihayetsizdir. Mâdem öyledir; şu sahranın Mâlik-i Ebedî'si ve Hâkim-i Ezelî'sinin ismini al. Tâ, bütün kâinatın dilenciliğinden ve her hâdisatın karşısında titremeden kurtulasın. Evet, bu kelime öyle mübarek bir definedir ki: Senin nihayetsiz Aczin ve fakrın , seni nihayetsiz kudrete, rahmete raptedip Kadîr-i Rahîm'in dergâhında aczi, fakrı en makbul bir şefaatçı yapar. Evet, bu kelime ile hareket eden, o adama benzer ki: Askere kaydolur. Devlet namına hareket eder. Hiçbir kimseden pervâsı kalmaz. Kanun namına, devlet namına der, her işi yapar, her şeye karşı dayanır. Başta demiştik: Bütün mevcudat, Lisan-ı hâl ile Bismillah der. Öyle mi? Evet, nasıl ki görsen: Bir tek adam geldi. Bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevketti ve cebren işlerde çalıştırdı. Yakînen bilirsin; o adam kendi namıyla, kendi kuvvetiyle hareket "etmiyor. Belki o bir askerdir. Devlet namına hareket eder. Bir padişah kuvvetine istinad eder. Öyle de her şey, Cenâb-ı Hakk'ın namına hareket eder ki; zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar. Demek herbir ağaç, Bismillah der. Hazine-i Rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacılık ediyor. Her bir bostan, Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki: Çeşit çeşit pekçok muhtelif leziz taamlar, içinde beraber pişiriliyor. Herbir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur. Bizlere, Rezzak namına en lâtif, en nazif, âb-ı hayat gibi "bir gıdayı takdim ediyorlar. Herbir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları, Bismillah der. Sert olan taş ve toprağı deler geçer. Allah namına, Rahman namına der, her şey ona musahhar olur. Evet havada dalların intişarı ve meyve vermesi gibi, o sert taş ve topraktaki köklerin kemâl-i sühûletle intişar etmesi ve yer altında yemiş vermesi; hem şiddet-i hararete karşı aylarca nâzik, yeşil yaprakların yaş kalması; tabiiyyûnun ağzına şiddetle tokat vuruyor. Kör olası gözüne parmağını sokuyor ve diyor ki: En güvendiğin salâbet ve hararet dahi, emir tahtında hareket ediyorlar ki; o ipek gibi yumuşak damarlar, birer asâ-yi Mûsâ (A.S.) gibi
emrine imtisâl ederek
TÜDĠAD 67
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
taşları şakk eder. Ve o sigara kâğıdı gibi ince nazenin yapraklar, birer a'zâ-yi İbrahim (A.S.) gibi ateş saçan hararete karşı
âyetini okuyorlar.
Mâdem her şey mânen Bismillah der. Allah namına Allah'ın ni'etlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah demeliyiz. Allah nâmına vermeliyiz. Allah nâmına almalıyız. Öyle ise, Allah nâmına vermeyen gafil insanlardan almamalıyız... Sual: Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor? Elcevab: Evet o Mün'im-i Hakiki, bizden o kıymettar ni'metlere, mallara bedel istediği fiat ise; üç şeydir. Biri: Zikir. Biri: Şükür. Biri: Fikir'dir. Başta "Bismillah" zikirdir. Âhirde "Elhamdülillah" şükürdür. Ortada, ''bu kıymettar hârika-yi san'at olan nimetler Ehad-ü Samed'in mu'cize-i kudreti ve Hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derk etmek'' fikirdir. Bir pâdişahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp, hediye sahibini tanımamak ne derece belâhet ise, öyle de; zâhirî mün'imlere medih ve muhabbet edip, Mün'im-i Hakiki'yi unutmak; ondan bin derece daha belâhettir. Ey nefis! böyle ebleh olmamak istersen; Allah nâmına ver, Allah nâmına al, Allah namına başla, Allah nâmına işle. Vesselâm.
DÖRDÜNCÜ METİN BERAT İZN-İ HÜMAYUNUM OLMUŞDUR ARZ-I BENDE-İ BÎ MİKDAR OLDUR Kİ, ŞEVKETLÜ, KERAMETLÜ, MEHABETLÜ, KUDRETLÜ, VELİ Nİ’MET EFENDİM. ERBAB-I İSTİHKAKDAN SEYYİD İBRAHİM HALİFE ARZ-I HAL SUNUB İSTANBULDA VAKI’ KARAKİ HÜSEYİN ÇELEBİ CAMİ’ ŞERİFİNİN HITABETİ MAHLÛL OLMAKLA; MAHLÛLÜNDEN KENDÜYE(KENDİSİNE) SADAKA BUYURULMAK BABINDA İSTİD’Â –YI İNAYET ETMEKLE BALASI İZN-İ HÜMAYUNUM OLMUŞDUR; DEYÜ HATT-I HÜMAYUNUM ŞEVKET MAKRUNLARIYLA TEZYİN BUYURULMAK BABINDA EMR Ü FERMAN ŞEVKETLÜ KERAMETLÜ MEHABETLÜ KUDRETLÜ VELİ Nİ’MET EFENDİM PADİŞAHIMINDIR.
BEŞİNCİ METİN Hu
Bab-ı Ali Dahiliye Nezareti
Emniyet-i umumiye müdiriyeti
Umumi : ………. Hususi :……….. 115 Haleb Vilayetine Haleb'de bulunan yabancı Ermenilerin bilâ istisnâ Raka, Zor ve Kerek cihetlerine sevklerine Muhâcirîn Müdürü Şükrü Bey tarafından lüzûm gösterilmiş ve keyfiyet nezâretce de münâsib görülerek mûmâ ileyhe teblîğât-ı lâzime îfâ olunmuş olmağla vilâyetcede tedâbîr-i mukteziyenin ittihâzı. Fî 4 Teşrîn-i evvel sene [1]331 (17 Ekim 1915 ) Nazır İmza
Şifre
TÜDĠAD 68
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ ALTINCİ METİN Hu
Şifre
Bab-ı Fetva Daire-i Meşeyhat-ı İslamiye Tahrirat Kalemi Diyarbekir vilayeti merkez kadısı Ali Necib Efendi’ye Tezkire 168
Faziletlü Efendüm. Umur-ı mevduanıza mübaşeret tarihinden itibaren maaşa müstahak olacağınızın ol babdaki istidadınız üzerine muhasebe ifadesiyle işarına mübaderet kılındı. Fi 23 Muharrem sene 1333(1914) ve Fi 29 Teşrin-i Sani sene 1330 ( 12 Aralık 1914 )
Şeyhül-İslam namına Müsteşar
YEDİNCİ METİN KİTAB-I BAHRİYE …..Eğer vakı’ olub mezkur (zikredilen) eski Foça’ya varur olsalar zikr olan Hızır İlyas Adasının kıbleden yanından girüb çıkarlar. Mezkur yer ifratla (aşırı) derindür. Andan sonra mezkur Eski Foça’nun limanı Hudayi bedel (tabii güzellik) limandur. Ulu barçalar (büyük savaş sandalı) girür çıkar yüz pare (parça) gemiye mütehammil (dayanan) limandur. İri gemiler ta kal’a önüne varurlar. Kenara ( ? ) olub yaturlar. Mezkur kal’anun gün doğusu tarafında kadırga dolaşıb ol kal’a dibinde yaturlar. Zira mezkur kal’anun üç tarafı deryadur ve bir tarafı karyedür (köy) (veya karayadur) ve ba’de (sonra) mezkur limanun bucağına Tekir Bahçası dirler ol bucak (taraf) sığdur kenara kayık varmaz. Mezkur Tekir Bahçasın gün batısı lodos tarafına dolaşdıkda Deve Boynu dirler bir burun var. Ol burnun kıble tarafında bir bucak var. Mezkur bucakda poryazlu günlerde yaturlar. Mezkur bucağun tekrar kıble tarafında Keklik Limanı dirler hudayi (doğal) bir liman vardur. Mezkur limanun içinde kıble tarafı sığdur. Ana (ona) varan gemiler yıldız tarafında yatur ve ba’de (sonra) mezkur limanun tekrar kıble tarafında bir mil mikdar denizde Venedik Kayaları dirler yıldıza kıbleye yatur birkaç azim taşlar vardur. Ol taşlarun ba’zı su yüzünde…..
SEKİZİNCİ METİN MAKALAT Bu bab Ma’rifetün ma’rufların (bilinen) cevabların beyan kılur. Ol kutb-ı alem buyurur kim (ki) : Gönül bir şehristandur. Hak Subhanehu ve Teâla arşdan sürayaya (toprağın altına) değin neki yaratdı ise ol gönül şehristanda vardur iki sultan …Var bir Rahmanidür ve birisi şeytanidür. Rahmani sultanun adı akıldur nayibi imandur subaşı miskinlikdür (fakirlikdir) ve hem yüreğün sağ kulağında yedi kal’a vardur her bir kal’aya Hak Teâlanın bir dizdarı müekkeldür ve ol dizdarun adı ma’lumdur (bildirilmişdir) evvelki (birinci) dizdarı ilimdür ikinci dizdarı sabırdur üçünci dizdarun adı edeb hayadur dördünci dizdarun adı sabırdur beşinci dizdarun adı perhizdür altıncı korkudur yedinci oddur (ateştir). Pes her bir dizdarun yüz bin cesedi var ya’ni hızmetkarı var bular kamusı (bunların hepsi) iman bekcileridür . Bu işleri temam kılduk Hak Teâladan diledük ma’rifet yari kıldı ve hem beş nesne ya’ni beş hil’at ta geldi. Ol hil’at ilhamdur ikinci fehmdür üçünci aşkdur dördünci şevkdür beşinci muhibb olmakdur. Pes bunlar cana kondı can dirildi akıl ma’rifet oldı geleni varanı. Zira kim cümle nesneler canile dirildi can ma’rifetle diridir . İmdi ma’rifetler can erenler canıdur ma’rifetsüz can hayvanlar canıdur. Pes aziz canlar dirsin (dersin) can kaç dürlüdür ? Ve hem can dirildi dersin Pes can öldü ? Ölü nite (nasıl) ola ? Hoş (güzel) sordun ya can arif Anlar kim (onlar ki) üç…….
TÜDĠAD 69
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
ARAPÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU
ؼ ذ ی ة TÜDĠAD 70
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
III. BÖLÜM ARAPÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU
Osmanlı
Türkçesinde özellikle Klasik dönemde Arapça isimlere, sıfatlara ve
tamlamalara çok sık yer verilmiĢtir. Hatta bazı beratların dua kısmında çekimli fiiller dahi kullanılmıĢtır.
Arapça kelimeler, mastar olarak üç harflik kök kelimelerden oluĢur. Yeni üretilen bütün kelimeler, baĢlangıçtaki bu üç harflik kök kelimelere dayanır. Böylece kelimenin kökenini bildiğimizde yeni üretilen kelimeleri okumak ve anlamak kolaylaĢır. Buradaki amacımız sizlere Arapçayı öğretmek değil, sadece Osmanlıca kelimeleri daha iyi kavramanızı sağlamaktır.
Kitabımızın bu bölümüne kadar Matbu ve Rik‟a yazı çeĢitlerini gördük ve öğrendik. Bu bölümde Osmanlı‟nın özellikle Klasik Döneminde, Mühimme Defterlerinde ve Berat gibi resmi yazılarda kullandığı ve tamamen Müslüman Türklerin oluĢturduğu Divani Yazı çeĢidini, örnekleriyle birlikte göreceğiz. Bu yazının Celi Divani ve Divani kırması gibi çeĢitleri vardır
ġimdi gelin Divani yazıyı, Rik‟a ile karĢılaĢtırarak hep beraber yakından inceleyelim. ذ
د
خ
ح
چ
ج
ث
ت
پ
ب
ا
ش
ز
خ
ح
ذ
ج
ث
ت
ج
ب
ا
غ
ع
ظ
ط
ض
ص
ش
س
ژ
ز
ر
ك
ؿ
ػ
ط
ؼ
ظ
ش
س
غ
ظ
ض
ی
ال
ه
و
ن
م
ل
گ
ك
ق
ف
ی
ال
ُ
ٍ
ل
ك گ
ق
ف
١٠
٩
٨
٧
٤
٣
١
٠
ن ٦
م ٥
٢
TÜDĠAD 71
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Altıncı Ders Ġsm-i Fâil Arapçada bütün kelimeleri ve fiilleri
Yapan KiĢi
( فﻊيyapmak) mastarıyla göstereceğiz.
فافِل
>=
فقل
فافل
فقل
فافل
فقل
فافل
فقل
فاهل
فول
ؽالن
ؽلن
واتة
وتة
Âmil
ضاوط
Zâlim
ضىط
فالن
ġâkir
ذالك
ذلك
ضاّس
فثس
خاّل
ضْس
لاتل
Hâbir
خْل
آهط
اهط
فاضف
فطف
Ârif
لتل
Kâtil
Ġsm-i Fâil‟in üç Ģekilde cem‟i
علة
Âmir
Câhil
ذثط
عالة Tâlib
ġâhid
Âbid
ذاتط
فلن
Âlim
Hâlık
فاتس
Kâtib
ًاؽط
ًؾط
Nâzır
(مجﻇÇoğulu) olur. Bunlardan biri veya bir kaçı meĢhur
olabilir.
خُْال
اهطا
ضْسا
فلوا
ِخْل
ِعلث
ِفول
ُوفط
خُّْال
وتاب
لتال
وفاض
TÜDĠAD 72
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Yedinci Ders Ġsm-i Mef’ûl
Yapılan
هفقَل
>=
فقل
هفقَل
فقل
هفقَل
فقل
هفقَل
فقل
هقوَل
فول
هؾلَم
ؽلن
هىتَب
وتة
Ma‟mûl
هرلَق
Mazlûm
ذلك
Mahlûk
همتَل Memnû‟
فلن
هغلَب
Malûm
لتل
Maktûl
هوٌَؿ
هقلَم
Mektûb
هدَْل
Matlûb
خْل
هاهَض
Mechûl
هٌـ
هلقَى
اهط
Memûr
لقي
هقطٍف
Mel‟ûn
Ġsm-i Mef‟ûl‟ün iki Ģekilde cem‟i
علة
فطف
Ma‟rûf
( مجﻇÇoğulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi meĢhur
olabilir.
هىتَتات
هدَْالت
هىاتیة
هغالیة
هقلَهات معاریف
هقوَالت هؾالین
ُفطك ایمش ّط ًِ ٍاض فالوس فلن تط لیل ٍ لال ایمش آًداق TÜDĠAD 73
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Sekizinci Ders Ġf’âl Bâbı
GeçiĢli Fiil
اِفقال
>=
فقل
اِفقال
فقل
اِفقال
فقل
اِفقال
فقل
اوطام
وطم
افالم
فلن
ازذال
زذل
Ġkrâm
اضضاز
Ġ‟lâm
اتغال
ضضس
ĠrĢâd
اسٌاز
Ġdhâl
تغل
Ġbtâl
سٌس
الطاض
Ġsnâd
اذطاج
خرج
Ġhrâc
لطض
Ġkrâr
افغاض
فغط
Ġftâr
Bütün üç harfli kökleri, Ġf‟al babına sokamayacağımız gibi; Bütün bablarda, kelimelerin Fa‟il ve mef‟ulleri olmayabilir veya Osmanlı Türkçesinde kullanılmayabilir.
اِفقاالت
>=
هُفقَل خوـ
>=
هُفقِل هفقَل
>=
فافل
هرثط
هفطط
هسلن
هسطف
هرثط
هٌىط
muhbir
müfrit
müslim
müsrif
muhbir
münkir
هىطم
هطاز
هٌىط
هثثت
mükrem
murad
münker
müsbet
ازذاالت اذثاضات ihbarat
idhalat
اٍت اٍ هٌقن ِ حمیمی تعزى اٍ لیوتساض ًقوتلطُ هاللطُ تسل ایستد یگی .فیأت ایسه اٍذ ضیسض تطی شوط تطی ضىط تطی فىطزض TÜDĠAD 74
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Yirmi Dokuzuncu Ders Tef’îl Bâbı
GeçiĢli Fiil
تفقیل
>=
فقل
تفقیل
فقل
تفقیل
فقل
تفقیل
فقل
تَحیس
ٍحس
تىصیب
وصب
تقلین
فلن
Tevhîd
تقطیف
Tekzîb
فطف
Ta‟rîf
تمسین
تسضیس
Ta‟lîm
زضس
Tedrîs
لسن
Taksîm
تثطیه
تطىیل
ضىل
TeĢkîl
تطن
Tebrîk
تسلین
سلن
Teslîm
فافل => هُفقِّل هفقَل => هُفقَل خوـ => تفقیالت هرطب
هَحس
هفسط
هدسز
هسضس
هقلن
Muharrib
Muvahhid
Müfessir
Müceddid
Müderris
Mu‟allim
هىطض
ِهطف
همسم
هطوة
همطض
هسلن
Mükerrer
Müreffeh
Mukaddem
Mürekkeb
Mukarrer
Müsellem
تسریسات تىلیفات ترطیثات تمػیطات تقلیوات تطىیالت TeĢkilat
Ta‟limat
Taksirat
Tahribat
Teklifat
Tedrisat
.آحطت گثی زًیا سقازتی زذی فثازتسُ ٍ اللِْ فسىط اٍلومسى گچط TÜDĠAD 75
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuzuncu Ders Mufâ’ale Bâbı
ĠĢdeĢlik Fiili
ِهُفافل
>=
فقل
ِهفافل
فقل
ِهفافل
فقل
ِهفافل
فقل
ِهحاوو
حىن
ِهماٍل
لَل
ِهحاضت
حطب
Muhâkeme
ِهحافؾ
Mukâvele
حفؼ
Muhâfaza
هطاخقة
ِهساتم
Muhârebe
سثك
Müsâbaka
ضخـ
Mürâca‟at
هٌاسثة
ُهصاوط
شوط
Müzâkere
ًسة
Münâsebet
هرالفة
ذلف
Muhâlefet
Bu Bâbın mefulü çok az gelir.
فافل => هُفافِل هفقَل => هُفافَل خوـ => هُفافالت هالین
هْاخط
هٌاسة
هحافؼ
هراتط
هطاّس
Mülâyim
Muhâcir
Münâsib
Muhâfız
Muhâbir
MüĢâhid
هطاّس هحاتطات هماٍالت هقاًٍات همایسات Mukâyesât
Mu‟âvenât
Mukâvelât
Muhâberât
MüĢâhed
هحاعة Muhâtab
فثازته ؽاّطی تط آغیطلغی ٍاضزض فمظ هقٌاسٌسُ اویلِ تط ضاحتله .ٍ حفیفله ٍاضزض وِ تقطیف ایسلوع TÜDĠAD 76
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Birinci Ders Ġnfi’âl Bâbı
فقل فقل
اًِفقِال
للة
اًمالب
=>
اًِفقِال اًِفقِال
فقل
اًِفقِال
وطف اًىطاف
فلك
اًفالق
فقل
Ġnkılâb
لسن
اًمسام
DönüĢlülük Fiili
ĠnkiĢâf
وسف اًىساف
Ġnkısâm
Ġnfilâk
فْن
Ġnkisâf
اًفْام Ġnfihâm
Bu Bâbın mefulü ve cem‟i yoktur.
فافل => هٌُفقِل هٌىسط
هٌحػط
هٌدوس
هٌحطف
هٌحلّ
هٌرسف
Münkesir
Münhasır
Müncemid
Münharif
Münhall
Münhasif
تط فمطُ ًػطالدیي ذَاخِ تط گَى هطوثٌی ضایـ ایتمش ّن آضاض ّن ضىط ایدر ایمش .سثة تطىطی غَضهطلط .اٍظضًسُ تَلنمدیغوِ ضىط ایدییورم .اگط تَلًَایسم تي زُ برابر غایة اٍلَضزم زیوص. TÜDĠAD 77
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Ġkinci Ders Ġfti’âl Bâbı
DönüĢlülük Fiili
اِفتقِال
>=
فقل
اِفتقِال
فقل
اِفتقِال
فقل
اِفتقِال
فقل
اضتطان
ضطن
اًتؾام
ًؾن
افتراض
فرط
ĠĢtirâk
احتطام
Ġntizâm
حطن
اختْاز
ĠhtiĢâm
اضتداؿ
Ġftihâr
خْس
Ġctihâd
ضخـ
Ġrticâ‟
افتطاؼ
اختواؿ
خوـ
Ġctimâ‟
فطؼ
Ġ‟tirâz
احتوال
حول
Ġhtimâl
Bu babın düzensiz kalıptaki fiillerinden bazıları Ģunlardır.
افتطا
فطی
اتفاق
Ġftirâ
اظزٍاج
ٍفك
Ġttifâk
ظٍج
ازفا
Ġzdivâc
اتحاز
ٍحس
Ġttihâd
اضسضاب زفَی
Ġddiâ‟
ضطب
Izdrâb
فافل => هُفتقِل هفقَل => هُفتقَل
هٌتمل
هدتوـ
هطتعق
هطتْي
هتفه
هدتْس
Müntakil
Müctemi‟
Mürtezık
Mürtehin
Müttefik
Müctehid
هٌترة
هحتول
هحتطم
هحتطن
هطتطن
هٌتؾن
Müntahab
Muhtemel
Muhterem
MuhteĢem
MüĢterek
Muntazam
TÜDĠAD 78
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Üçüncü Ders Tefe’ül Bâbı
DönüĢlülük Fiili
تفقُل
>=
فقل
تفقُل
فقل
تفقُل
فقل
تفقُل
فقل
تحول
حول
تدسن
خسن
تطىط
ضىط
Tahammül
تَلس
Tecessüm
ٍلس
Tevellüd
تستّط
ِتَخ
TeĢekkür
ٍِخ
Teveccüh
ستط
Tesettür
تطزز
تػطف
غطف
Tasarruf
ّضز
Tereddüd
تثسن
تسن
Tebessüm
فافل => هتفقِل هفقَل => هتفقَل هتقسز
هتػَف
هتَول
هتفىط
هترػع
هتطىط
Müteaddid
Mutasavvıf
Mütevekkil
Mütefekkir
Mutahassıs
MüteĢekkir
هتػَض
هتقػة
هتَول
هتَلس
ِهتَخ
هتػطف
Mutasavver
Mutaassıb
Mütevekkil
Mütevellid
Müteveccih
Mutasarrıf
ذلك ایچٌسُ هقتثط تط ًسٌِ یَق زٍلت وثی اٍلویِ زٍلت خْاًسُ تط ًفس غحت وثی TÜDĠAD 79
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Dördüncü Ders Tefâ’ül Bâbı
ĠĢteĢlik Fiili
تفافُل
>=
فقل
تفافُل
فقل
تفافُل
فقل
تفافُل
فقل
تسازف
سسف
تَاضـ
ٍضـ
تَاتط
ٍتط
Tesadüf
Tevazu‟
Tevatür
Bu Bâbın mefulü ve cem‟i yoktur.
فافل => هتفافِل متزاید Mütezâyid
هتساًس
ِهتطات
Mütesânid
MüteĢâbih
هتَاضـ هتوازی
هتداسط
Mütemâdî
Mütecâsir
Mütevâzi‟
بو ده گچر یا هو َّ تَ زُ گچط یا
گ چ وب ده ر یا وه TÜDĠAD 80
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz BeĢinci Ders Ġstif’âl Bâbı
GeçiĢli Fiili
استفقال
>=
فقل
استفقال
فقل
استفقال
فقل
استفقال
فقل
استمالل
للل
استوالن
هله
استرسام
ذسم
Ġstiklâl
استمثال
Ġstimlâk
لثل
Ġstikbâl
استغفاض
Ġstihdâm
غفط
Ġstiğfâr
استمطاض
لطض
Ġstikrâr
Bu babın fail ve mefullerinin yazılıĢı aynı olup cümle içerisindeki anlamına göre okunur.
فافل => هستفقل هفقَل => هستفقل ّهستالل
هستمین
هستططن
هستقدل هستحػل هستقفی
Müstakill
Müstakim
MüsteĢrik
Müsta‟fi
Müstahsil
Müste‟cil
هستطاض
ّهستحك
هستْدي
هستسٌا
هستمثل
هستقدل
MüsteĢar
Müstehakk
Müstehcen
Müstesna
Müstakbel
Müsta‟cel
مسب اهلل ارلنمح ارلمیح TÜDĠAD 81
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Altıncı Ders Arapça Ġsimlerin Çoğul Yapılması Arapça Ġsimler üç halde bulunur. Müfret(Tekil), tesniye(Ġkili çoğul) ve cem‟(Çoğul). Tesniye Arapçaya özgü bir çoğuldur. Arapçada isimlerde Cem‟ ise düzenli (cem‟i Salim) ve düzensiz (Cem‟i Mükesser) olmak üzere ikiye ayrılır. Arapçada isimler erkek (müzekker) ve diĢi (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Bu yüzden cem‟i salim de müzekker ve müennes olarak ikiye ayrılır.
1. Tesniye(Ġkili Çoğul)
تط
تحط
عطف
هولىت
زٍلت
تطیي
تحطیي
عطفیي
هولىتیي
زٍلتیي
Berreyn
Bahreyn
Tarafeyn
Memleketeyn
Devleteyn
2. Cem’i Müzekkeri Salim (Düzenli Erkek Çoğul)
فاضف
غافل
عالة
هقلن
هسلن
فاضفیي
غافلیي
عالثیي
هقلویي
هسلویي
Ârifîn
Gâfilîn
Tâlibîn
Muallimîn
Müslimîn
فاضفَى
غافلَى
عالثَى
هقلوَى
هسلوَى
Ârifûn
Gâfilûn
Tâlibûn
Muallimûn
Müslimûn
3. Cem’i Müennesi Salim (Düzenli DiĢi Çoğul)
ِفاضف
ِغافل
ِعالث
ِهقلو
ِهسلو
فاضفات
غافالت
عالثات
هقلوات
هسلوات
Ârifât
Gâfilât
Tâlibât
Muallimât
Müslimât
TÜDĠAD 82
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Efâl Vezni
Efâl Vezni
افقال
احثاب
الطاى
اًْاض
اٍلاف
اٍضاق
Ahbâb
Akrân
Enhâr
Evkâf
Evrâk
اسثاب
اضظاق
افىاض
اهالن
اضواى
Esbâb
Erzâk
Efkâr
Emlâk
Erkân
Ef’ilâ Vezni
افقال
اغفیا
اضمیا
الطابا
انبیا
Asfiyâ
EĢkiyâ
Akrabâ
Enbiyâ
Evliyâ
Fu’ât Vezni
اٍلیا
فقات
زاّی
غاظی
ٍالی
لاضی
فاغی
زّات
غعات
ٍالت
لضات
فػات
Duhât
Guzât
Vulât
Kuzât
Usât
Fu’ûl Vezni
فقَل
لثَض
حطٍف
تیَت
اهَض
فلَم
Kubûr
Hurûf
Buyût
Umûr
Ulûm
ًمَل
غیَف
هلَن
فتَح
للَب
Nukûl
Suyûf
Mülûk
Futûh
Kulûb
آیینه سی ایشدر وطیٌه الفٌِ تالیلوع TÜDĠAD 83
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
فقال
Fi’âl Vezni
ضخل
زاض
فثس
تلس
خثل
ضخال
زیاض
فثاز
تالز
خثال
Ricâl
Diyâr
Ġbâd
Bilâd
Cibâl
Ef’ile Vezni
ِافقل
سالح
لثاس
لساى
هىاى
ظهاى
ِاسلح
ِالثس
ٌِالس
ٌِاهى
ٌِاظه
Esliha
Elbise
Elsine
Emkine
Ezmine
Fe’âil Vezni
فقائل
ٍِاسغ
ُفمیس
ِضسال
ًِتید
ٍِؽیف
ٍسائظ
فمائس
ضسائل
ًتائح
ٍؽائف
Vesâit
Akâid
Resâil
Netâic
Vezâif
Feva’il Vezni
فَافل
ِعائف
ِحازس
خَّط
ُلافس
ساحل
عَائف
حَازس
خَاّط
لَافس
سَاحل
Tavâif
Havâdis
Cevâhir
Kavâid
Sevâhil
TÜDĠAD 84
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Fevâ’îl Vezni
فَافیل
زیَاى
ذاتَى
ذالاى
تاضید
لاًَى
زٍاٍیي
ذَاتیي
ذَالیي
تَاضید
لَاًیي
Devâvîn
Havâtîn
Havâkîn
Tevârîh
Kavânîn
Fe’âlil Vezni
فقالل
ِتطخو
فٌػط
خَّط
فسىط
زفتط
تطاخن
فٌاغط
خَاّط
فساوط
زفاتط
Terâcim
Anâsır
Cevâhir
Asâkir
Defâtir
Fe’âlîl Vezni
فقالیل
ضیغاى
لطتاى
لٌسیل
سلغاى
خوَْض
ضیاعیي
لطاتیي
لٌازیل
سالعیي
خواّیط
ġeyâtîn
Karâbîn
Kanâdîl
Selâtîn
Cemâhîr
Tefâ’îl Vezni
تفافیل
تمطیط
تىلیف
تطویة
توثال
تػَیط
تماریط
تىالیف
تطاویة
تواثیل
تَاغیط
Tekârîr
Tekâlîf
Terâkîb
Temâsîl
Tevâsîr
TÜDĠAD 85
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Fu’al Vezni
فقل
ِتحف
ُظهط
زٍلت
اهّت
ِخول
تحف
ظهط
زٍل
اهن
خول
Tuhaf
Zümer
Düvel
Ümem
Cümel
Fu’ul Vezni
فقل
ٌِِسف
عطیك
ِغحیف
وتاب
ضسَل
سفي
عطق
غحف
وتة
ضسل
Sufun
Turuk
Suhuf
Kütüb
Rüsul
Ef’ül Vezni
افقل
تحط
لساى
ضْط
ًفس
ًدن
اتحط
السي
اضْط
اًفس
اًدن
Ebhür
Elsün
EĢhür
Enfüs
Encüm
TÜDĠAD 86
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Otuz Yedinci Ders Arapça Ġsim Tamlamaları Arapça isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrılır. Kelimeyi belirli kılan ek ise ()ال (Harf-i Tarif) takısıdır. Bu Ġngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Fransızcadaki (La) takısı gibidir. Arapça harfler 14 ġemsi ve 14 Kameri olmak üzere toplam 28 harftir. Ġki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin baĢında gelir ve birinci kelime ile birleĢmez. Tamlamaların okunuĢu ikinci kelimenin baĢındaki (Harfi Tariften sonra) ilk harfe göre okunur.
ġemsi Tamlamalar Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan) Ģeddeli ve üstün okunur. Arapça Şemsi Harfler
ت ث ز ش ض ظ س ش ظ ؼ ط ػ ل ى
ًَضُ الطَوس Nûrüş’şems
تاج التَاضید
ُزاضالسقس
Tâcüt‟tevârîh
Dârüs‟saade
ذیط الٌاس
لغـ الغطیك
Hayrün‟nâs
Katut‟tarîk
فلَم السیي
فثس اهلل
Ulûmud‟dîn
Abdul‟lah
هاض الصوط
زاض التقلین
Mârüz‟zikr
Dârüt‟talîm
TÜDĠAD 87
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Kameri Tamlamalar Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte Ģeddesiz okunur. Arapça Kameri Harfler
ا ب ج ح خ ؿ ك ف ق ك م ٍ ُ ی
ًَضُ الموط Nûrül’kamer
تیت الوال
ضید االسالم
Beytül‟mâl
ġeyhül‟islâm
زاض الفٌَى
غعات الوسلویي
Dârül‟fünûn
Guzâtül‟müslimîn
ُذاضق القاز
ضتیـ االٍل
Hârkul‟âde
Rebîül‟evvel
سالف الثیاى
زاض الثسایع
Sâlifül‟beyân
Dârül‟bedâyi
Birinci kelime zaman veya mekân zarflarından biri ise ilk kelime ötre değil üstün okunur.
تیي الولل
تیي الٌاس
Beynel‟milel
Beynen‟nâs
لثل التاضید
تقس الیَم
Kablet‟târîh
Badel‟yevm
تحت الثحط
ُفَلالقاز
Tahtel‟bahr
Fevkel‟âde
هي الثاب
حسة المسض
Minel‟bâb
Hasbel‟kader
TÜDĠAD 88
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Birinci kelime ( ) بharfi ise (Bi) Ģeklinde, ( ) فیeki ise (Fi) Ģeklinde okunur.
ُتاالذط
ِتالىلی
Bil‟ahire
Bil‟külliye
تالصات
تالقىس
Biz‟zât
Bil‟akis
ِلی الحمیم
فی القػل
Fil‟hakika
Fil‟asıl
Üç kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur.
فی ًفس االهط
ذازم الحطهیي الططفیي
Fî nefsil‟emir
Hâdimül‟harameynil‟Ģerefeyn
الی آذط القوط
فلی عطیك االًحػاض
Ġlâ ahiril‟ömür
Alâ tarîkil‟inhisâr
وتاب هػالح الوسلویي
زیَاى لغات الته
Kitâbü mesâlihil‟müslimîn
Dîvânül‟lugâtit‟türk
Otuz Sekizinci Ders Ġsm-i Mekan Arapça fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir. Ġsm-i mekan ikisi kıyasi ve ikisi semavi olmak üzere toplam dört vezindir. Ġsm-i mekan (Mefâ‟il) ( )مفاعلvezni ile çoğalır.
Mef’al ve Mef’il Vezni
هٌثـ
هرطج
هقثس
هسىي
هىتة
Menba‟
Mahrec
Ma‟bed
Mesken
Mekteb
هطخـ
هسدس
هَضـ
هٌعل
هدلس
Merci‟
Mescid
Mevzi‟
Menzil
Meclis
TÜDĠAD 89
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Mef’ale ve Mef’ile Vezni
هولىة
ِهسضس
ِهحىو
ِهغثق
Memleket
Medrese
Mahkeme
Matba‟a
هقطفة
ِهْلى
ُهسیط
هٌعلة
Ma‟rifet
Mehlike
Mesîre
Menzilet
Mefâ’il Vezni
هحاون
هطاوع
هدالس
هىاتة
Mehâkim
Merâkiz
Mecâlis
Mekâtib
هقاضف
هطاتة
هٌاظل
هواله
Ma‟ârif
Merâtib
Menâzil
Memâlik
Otuz Dokuzuncu Ders Ġsm-i Alet Arapça kelimeler (Mif‟al)( )مفعل, (Mif‟âl)( )مفعالve (Mif‟ale) ( ) مفعلهvezinleri ile ism-i alet olurlar. Ġsm-i alet (Mefâ‟il) ( )مفاعلvezni ile çoğalırlar.
هسوـ
سوـ
Misma‟
هقطاج MiĢrebe
غفط
Miğfer
فطج
Mi‟râc
ِهططت
هغفط همیاس ِهطوق
لغـ
Mıkta‟
لیس
Mikyâs
ضطب
همغـ هسَان
ٍسه
Misvâk
ضوـ
MiĢme‟a
ِهولح
هلح
Mimliha
TÜDĠAD 90
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırkıncı Ders Ġsm-i Mensub Arapça kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kiĢiye, bir mesleğe aitliğini ifade eder. Ġsm-i mensub kelimenin sununa ( ) یeki getirilerek yapılır.
فىطی
هىی
هلی
فلوی
فطتی
هػطی
Fîkrî
Mekkî
Millî
Ġlmî
Arabî
Mısrî
سواٍی
زًیَی
هقٌَی
فلَی
هسًی
تَضسَی
Semavî
Dünyevî
Ma‟nevî
Alevî-Ulvî
Medenî
Bursevî
Kırk Birinci Ders Ġsm-i Mübalağa Türkçe kelimelerin baĢına çok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yapılan isimlerdir. Arapça kelimelerde ism-i mübalağa dört vezinde oluĢturulur. Bunlar (Fa‟âl) ( ) فعّال, (Fa‟âle) ( ) فعّاله, (Fa‟ûl) ( ) فعول, (Mif‟âl) ( ) مفعالvezinleridir. Bunların dıĢında da mübalağa bildiren isimler vardır.
ِفْاه
ِفاله
لْاض
فیاش
ضظاق
سیاح
Fehhâme
Allâme
Kahhâr
AyyâĢ
Rezzâk
Seyyâh
هٌقام
هقواض
همسام
ضىَض
غفَض
خسَض
Min‟âm
Mi‟mâr
Mikdâm
ġekûr
Gafûr
Cesûr
هسىیي
ضحوي
لیَم
غسیق
ضحین
فلین
Miskîn
Rahmân
Kayyûm
Sıddîk
Rahîm
Alîm
TÜDĠAD 91
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırk Ġkinci Ders Ġsm-i Tafdil Arapça kelimeleri (Ef‟al) ( ) افعلveznine sokularak yapılan mukayese ve üstünlük gösteren kelimelerdir. Türkçede sıfatların baĢına daha,en,çok,en çok gibi zarflar getirilerek yapılır. Ġsm-i Tafdil Efa‟îl vezni ile çoğalır.
العم
اوطم
اسفل
اغغط
اوثط
افؾن
Elzem
Ekrem
Esfel
Asgar
Ekber
A‟zam
اًسض
احسي
اوول
احوك
ِاتل
افضل
Ender
Ahsen
Ekmel
Ahmak
Ebleh
Efdal
االظم
اواضم
اسافل
اغاغط
اواتط
افاؽن
Elâzim
Ekârim
Esâfil
Esâgir
Ekâbir
E‟âzim
اًازض
احاسي
اواهل
احاهك
ِاتال
افاضل
Enâdir
Ehâsin
Ekâmil
Ehâmık
Ebâlih
Efâdıl
Kırk Üçüncü Ders Bazı Arapça Kelimelerin OkunuĢu Bazı Arapça kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ) یve Elif-i Memdude ( ) أharfin normal okunuĢunun dıĢındadır. Örneğin;
هقٌی
زفَی
یحیی
هػغفی
هَسی
فسی
Ma‟nâ
Da‟vâ
Yahyâ
Mustafâ
Musâ
Ġ‟sâ
الػی
الی
فلی
وثطی
ضَضی
فتَی
Aksâ
Ġlâ
„Alâ
Kübrâ
ġurâ
Fetvâ
تمأ
ثٌأ
تٌأ
اهطأ
سفأ
خفأ
Bekâ
Senâ
Binâ
Ümerâ
Sefâ
Cefâ
TÜDĠAD 92
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırk Dördüncü Ders Arapça Sayılar & Günler & Aylar
١٠
٩
٨
٧
٦
٥
٤
٣
٢
١
ُفطط
ِتسق
ِثواًی
ِسثق
ِست
ِذوس
ِاضتق
ِثالث
اثٌیي
ٍاحس
AĢere
Tis‟a
Semâniye
Seb‟a
Sitte
Hamse
Erba‟
Selâse
Ġsneyn
Vahid
٢٠
١٩
١٨
١٧
١٦
١٥
١٤
١٣
١٢
١١
فططیي
تسقِ فطط
ثواًیِ فطط
سثقِ فطط
ستِ فطط
ثالثِ فطط
اثٌا فطط
احس فطط
IĢrîn
Tis‟a AĢere
Semâniye AĢere
Seb‟a AĢere
Sitte AĢere
Hamse AĢere
Erba‟ AĢere
Selâse AĢere
Ġsna AĢere
Ehad AĢere
١٠٠
٩٠
٨٠
٧٠
٦٠
٥٠
٤٠
٣٠
٢٠
١٠
ِهائ
تسقیي
ثواًیي
سثقیي
ستّیي
فططیي ثالثیي اضتقیي ذوسیي
ُفطط
Mi‟e
Tis‟în
Semânîn
Seb‟în
Sittîn
Hamsîn
AĢere
اضتقِ فطط ذوسِ فطط
Erba‟în
1205
ذوسِ ٍ هائتیي ٍ الف
١٢٠٥
1304
اضتقِ ٍ ثالثوائِ ٍ الف
١٣٠٤
1119
تسقِ فططٍ هائِ ٍ الف
١١١٩
EYYAM
Selâsîn
IĢrîn
ایام
السثت
ِالدوق
الرویس
ِاالضتق
ِالثالث
االثٌیي
االحس
Es’sebt
El’cum’a
El’hamîs
El’erbia’
Es’sülâse
El’isneyn
El’ehad
ŞÜHUR
ُخوازی االٍلی خوازی اآلذط
ضَْض
ضتیـ اآلذط
ضتیـ االٍل
غفط
هحطم
ج
خا
ض
ضا
ظ
م
Cümadel’âhire
Cümâdel’evvel
Rebîül’ahir
Rebîül’evvel
Safer
Muharrem
ِّشی الحد
ُش المقس
ضَّال
ضهضاى
ضقثاى
ضخة
ش
شا
ل
ى
ش
ب
Zil’hicce
Zil’ka’de
Ramazân
Şa’bân
Receb
Şevvâl
TÜDĠAD 93
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırk BeĢinci Ders Mali Takvim ve Rumi Aylar
Mali Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 yılına kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicretini baĢlangıç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolanımını esas alan 354.367 günlük Kameri Takvim sistemi üzerine, Miladi 1840 - Hicri 1256 yılından itibaren de dünyanın güneĢ etrafında dolanımını esas alan 365.2422 günlük ġemsi Takvim sistemi üzerine kurulmuĢ karma bir takvim sistemidir.
Mali Takvimin Tarihi GeliĢimi * 1677 yılında BaĢ Defterdar Hasan PaĢa'nın (vefatı 1684) teklifi üzerine 33 senede 1 sene atlanmak suretiyle Kameri Takvim ile ġemsi Takvim arasındaki farkı dikkate alarak, mali kayıtların buna göre düzeltilmesini istenmiĢtir. * 1333 Rumi yılı teknik sebeple 1 Mart'tan baĢlamakla beraber 10 ay devam ederek, 31 Kanunievvel (Aralık) 1333 (miladi 1917) günü sona ermiĢ ve 1 Kânunusani (Ocak) 1334 =1 Kânunusani (Ocak) 1918 olarak baĢlatılmıĢtır. 1840 yılından beri Jülyen usulüne göre yürüyen mali ve resmi muamelattaki tarihi kayıtlar, 1918 tarihinden itibaren Gregoryen usulüne göre devam ettirilmiĢ ve yılbaĢı 1 Ocak tarihine alınmıĢtır. 1334 Rumi (1918 Miladi) yılından itibaren, Mali ve Miladi takvimlerdeki ay ve gün farkı kalmamıĢ aynı olmuĢtur. Artık sadece sene farkı vardır (584 yıl). * 10 Ocak 1945 tarih ve 4696 sayılı Kanunla da teĢrinievvel, teĢrinisani, kânunuevvel ve kânunusani aylarının adları ekim, kasım, aralık ve ocak olarak değiĢtirilmiĢtir.
Rumi Aylar 1. Ay Mart 7. Ay Eylül
2. Ay Nisan 8. Ay TeĢrin-i Evvel
3. Ay Mayıs 9. Ay TeĢrin-i Sani
4. Ay Haziran 10. Ay Kanun-ı Evvel
5. Ay Temmuz 11. Ay Kanun-ı Sani
6. Ay Ağustos 12. Ay ġubat
TÜDĠAD 94
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Kırk Altıncı Ders Rumi ve Hicri Yılların Miladi Yıla Çevrilmesi RUMĠ YILIN MĠLADĠ YILA ÇEVRĠLMESĠ
1 Kânunusani (Ocak) 1334 = 1 Kânunusani (Ocak) 1918 olarak yılbaĢı eĢitlenmiĢtir. Bu tarihten önceki tarihlerin hesaplanmasında yılbaĢına dikkat edilmesi gerekmektedir. Rumi Takvim'de yılbaĢı mart ayıdır. Miladi Takvim'de ise yılbaĢı ocak ayıdır. Hesap yapılırken, Rumi Takvim'de mart ayı 1.ay, ocak ayı 11.ay ve Ģubat ayı da 12. ay olarak hesaplanır.
a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 ġubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 ġubat 1917) tarihleri arasındaki tarih dönüĢümleri için; *** Rumi tarih eğer ocak veya Ģubat aylarında bir tarih ise, yıl kısmına 585 rakamı (diğer aylar için 584 rakamı) eklenir. Ay kısmına da 13 rakamı eklenir ve Miladi tarih bulunur. b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanunievvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralık 1925) tarihleri arasındaki tarih dönüĢümleri için;
*** Miladi yıldan 584 rakamı çıkarılırsa Rumi tarih bulunur. Ay ve gün farkı yoktur, isimleri aynıdır. 1 MART 1333 ÖNCESİ 584 + 13 GÜN 1 MART 1333 SONRASI 584 EKLENECEK
HĠCRĠ YILIN MĠLADĠ YILA ÇEVRĠLMESĠ
Hicri yılı 33'e bölünüz. 1420 : 33 = 43.03 (=43) (A sayısı) A sayısını hicri yıldan çıkarınız. 1420 - 43 = 1377 (B sayısı) B sayısını 622 ile toplayınız. 1377 + 622 = 1999
TÜDĠAD 95
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
METĠN ÇALIġMALARI
Birinci Metin
Osmânlı
Münâsib
Kuvve-i bahriyemizi
TeĢekkül
Sâirede
Bulunanlar
Muhâfaza
Osmâniye
EdilmiĢ
EtmiĢ
Derece-i kemâle
Posta
GurûĢ
Bin yüz yedi
Sene
El-yevm
Vel’ikram
Hazretlerine
PâdiĢah
Hümâyûnumu
Müdürünü
Memûrlarından
Efendi
Ârif Efendi
TÜDĠAD 96
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Ġkinci Metin
Olunması
Olundu
Olan
Olanları
Ġskelelerin
Sancağı
Oldur ki
Olunub
Husûs
El-beyânın
Tahrîr
Donanma
Ġle
Fevk’el-âde
Tâbi’
Gönderüb
Ġstanbul
Ġzmir
Ġbrâz
Arz-ı hal
Ana
Sûretiyle
Havâle-nâme
Ġngiltere
TÜDĠAD 97
2010 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Üçüncü Metin
Rum Beğler beğine hüküm ki: Bundan akdem sana nice defa ahkam-ı Ģerife gönderilüb münasib olan mahalde cemiyet üzere olasın deyü emrim olmağın ol emr-i hümayunum mukarrer olub buyurdum ki:
Ġstanbul kadısına ve defterdar Kasım Beğe ve mi’mara hüküm ki: Haliya sen ki defterdarsın mektub gönderüb bundan akdem cami’-i Ģerif
TÜDĠAD
98
2010 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Dördüncü Metin
Trabzon beğine hüküm ki: Haliya oğlum Bayezid isyan üzere olub asker cem’ edüb bundan akdem oğlum selim tale bekahu üzerine varub
Siverek beğine hüküm ki: Siverek kadısı mektub gönderüb Siverekde vakı’ olan ekrad (Kürd) taifesi benim hatunum veya kızım falan nam na mahrem ile kelimat eyledi deyü ol kimesneyi hilaf-ı Ģer’-i Ģerif katl edüb harmlerin ve damların ihrak edüb
Sultan Selim Hazretlerine hüküm ki: Bundan akdem sana hükmü hümayunum irsal olunub öte canibde bir sahih haber ma’lum olunca mahruse-i amire
TÜDĠAD
99
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
BeĢinci Metin
تحطیطا فی اٍائل ضْط ضهضاى سٌِ ثواى ٍ هائِ ٍالف TAHRÎREN FÎ EVÂĠLĠ ġEHRĠ RAMAZÂN SENE SEMÂNE VE MĠE VE ELF - 1108 (NĠSAN 1697)
تحطیطا فی اٍاسظ شی الحدِّ سٌِ فطط ٍ هائِ ٍالف TAHRÎREN FÎ EVASITI ZĠLHĠCCE SENE AġERE VE MĠE VE ELF – 1110 (HAZĠRAN 1699)
ضتیـ االذطُ سٌِ احسی فطط ٍ هائِ ٍالف REBĠÜLAHĠR(E) SENE ĠHDA AġERE VE MĠE VE ELF – 1111 (EKĠM 1699)
TÜDĠAD 100
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Altıncı Metin
تحطیطا فی اٍائل شی المقسُ سٌِ تسـ ٍ هائِ ٍالف TAHRÎREN FÎ EVÂĠLĠ ZĠLKADE SENE TĠS’A VE MĠE VE ELF - 1109 (MAYIS 1698)
تحطیطا فی اٍاسظ ضتیـ االٍل سٌِ فطط ٍ هائِ ٍالف TAHRÎREN FÎ EVASITI REBĠÜLEVVEL SENE AġERE VE MĠE VE ELF – 1110 (EYLÜL 1698)
خواشی االٍلی سٌِ احسی فطط ٍ هائِ ٍالف CEMAZĠYEL ULA SENE ĠHDA AġERE VE MĠE VE ELF – 1111 (KASIM 1699)
TÜDĠAD 101
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
FARSÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU
د ػ س ژ TÜDĠAD 102
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
IV. BÖLÜM FARSÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU
Farsça dil özellikleri bakımından Türkçeye yakınlık arz eder. Fars dili sondan eklemeli bir dildir. Cümleler ise baĢta özne, sonda yüklem Ģeklindedir. Yüklemler Ģahıs ekleri ve zaman eklerini taĢırlar.
Bütün
bu özellikleriyle beraber güçlü bir edebiyat diline sahip olan Farsçayı
Osmanlılar kullanmıĢ ve edebi eserlerinde yer vermiĢtir. Hatta Selçuklular zamanında tamamıyla Farsça eserlerin yazıldığı görülmüĢtür (Mesnevi gb.).
Kitabımızın bu bölümünde Osmanlıcada kullanılmıĢ olan Farsça ekleri ve kelimelerin yazılıĢını göreceğiz. Ayrıca Ġran kökenli olan Hatt-ı Ta‟lik yazısını inceleyeceğiz. Tevkî hattının 14. asırda Ġran‟da kazandığı değiĢiklikle ortaya çıkmıĢ olan bu yazı daha çok resmi yazıĢmalarda kullanılmıĢtır.
Ta‟lik
“asma, asılma” anlamına gelmektedir. Bu adı almasının sebebi harflerin
birbirine asılmıĢ gibi bir manzara arz etmesinden ileri gelmektedir. Ta‟lik yazı her Ģeyden önce harf Ģekillerinin oranlığı ve çizgilerinin musikisi ile dikkati çeker.
Ta‟lik yazıda üslup vardır. Ġran Ta‟lik üslubu ve Osmanlı Ta‟lik üslubu. Anadolu‟da hattatlar 14. yüzyıla kadar Ġran üslubunun etkisinde kaldı. Fakat Türk hattatları bu yazıda kendi görüĢ ve sanat anlayıĢlarını uygulamıĢlardır. Yesârî‟nin öncülüğü ve oğlu Yesârî-zade Mustafa Ġzzet‟in gayreti ile yeni bir üslup meydana geldi. HaĢmetli sülüsün yanında ince, kavisli, narin yapısı ve harekesiz yazılıĢıyla hoĢ ve Ģiir gibi görünüĢe sahip olan bu ta‟lik hattının hurde(küçük) ve hafi(ince) denilen Ģekli edebi eserlerde ve divanlarda kullanılmıĢ, fetvahanenin de resmi yazısı olmuĢtur.
Ta‟lik yazının en önemli özelliklerinden biri, eğri çizgilerdir. Yer yer incelip kalınlaĢan harfler ve bağlantıları, canlılık, akıcılık verir. Her türlü hareke ve tezyinat külfetinden kurtulmuĢ, sade, çıplak, incelerek eğilen çizgiler, asılıp duran son derece ölçülü çanaklar, uzayıp giden keĢideler (çekiliĢler) melekleĢmiĢ, zengin doğu kültürünün ve ruhunun ortaya çıkıĢı olarak görünürler. Ta‟lik hattında elif ve lamlar soldan sağa doğru meyletmiĢ; vay, fe, kaf, mim gibi harflerin gözleri kapanarak küçülmüĢtür. Be, sin, fe, kaf gibi harflerin kolları uzayıp gitmiĢ, harfler asılıp kalmıĢtır.
Kalınlığı sülüs kadar olan bu yazıyı rivayete göre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi yazılarını birleĢtirmek suretiyle icat etmiĢtir.
TÜDĠAD 103
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ۼ ۻ ۻ ع ت خروػ خط لیق ا
ب
ج
ت
ث
ج
ذ
ح
خ
ز
ش
ا
ب
ة
ت
ث
ج
ح
خ
د
ذ
ذ
ض
ظ
غ
س
ش
ظ
ؼ
ط
ػ
ؿ
ك
ر
ز
ژ
س
ش
ص
ض
ط
ظ
ع
غ
ف
ق
ك گ
ل
م
ى
ٍ
ُ
ال
ی
ػ
ؼ
ؽ
ؾ
ؿ
ـ
ف
و
ُ
ال
ی
ۺ
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
ۺ۱
انج منّان یادشازمه ادنفمز انج قح ویل تعن Uاهجن هفیلخ روسلر ب ب
TÜDĠAD 104
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırk Yedinci Ders Farsça Ön Ekler Farsçada en sık kullanılan ön eklere burada yer vereceğiz. Farsça olumsuzluk ekleri olan ( )یبve ( )یاekleri, kelimelere ön ek olarak gelir. Arapçada buna benzer olumsuzluk bildiren( )یبالeki vardır.
انج یب کمن یب ب
یب رپوا
یب وسد
اکیبر
ب بیهده
یب ربخ
Bi hesab
Bi nemek
Bi perva
Bi sud
Bi kar
Bi hude
Bi haber
یادان
یارحمم
یاوبقمل
یااسمدع
یازیچ
یااچر
یا ا انش
Na dan
Na mahrem
Na makbul
Na müsaid
Na çiz
Na çar
Na aĢina
یبالدیق
یبال افهلص
Bila kayd
Bila fasıla
یبالهکلهت Bila tehlike
ت ت یبال ا أ انج یبالتلهم یبالالرانج یبالرپوا
Bila perva
Bila mazeret
Bila mühlet
Bila ücret
یب یا یبال
Farsça (üzere) anlamı taĢıyan ( ) ببرeki kelimelerin önüne gelir. Arapçada buna benzer ( )یلعeki vardır.
ببر وم ب ب
ببروهج
ببریباد
ببرامکل
ببرقزار
ببروخردار
Ber mucib
Ber vech
Ber bad
Ber kemal
Ber karar
Ber hurdar
یلع االکثس
لع اوصخلص
یلع االامجل
Alel‟ekser
Alel‟husus
Alel‟icmal
یلع العطالق Alel‟itlak
ببردو Ber duĢ
یلع ادلوام یلع العجبله یلع ااعلده Alel‟ade
Alel‟acele
ببر یلع
Aled‟devam
Farsça (den) (dan) anlamı taĢıyan ( ) ارeki kelimelerin önüne gelir. Arapçada buna benzer ( )نمeki vardır.
ار ن
ارون
اردقمی
ارببر
اردل
اراضق
ارهلمج
Ez can
Ez nev
Ez kadim
Ez ber
Ez dil
Ez kaza
Ez cümle
نم االول Minel „evvel
لعش
ًنم ا ق نم رطف اهلل نم ریغ دح Min gayri hadden
Min tarafi‟llah
Minel‟aĢk
نم هلمج نم ا ان Minel‟an
Min cümle
نم دعب
ار نم
Min ba‟d
TÜDĠAD 105
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
دریپ
در ن
درنیمک
دردهعه
درانکر
دراحل
درا ن
در
Der pey
Der miyan
Der kemin
Der kenar
Der hal
Der an
Ġçinde
مه رکف
اسمهل
ه مشهسی
Der uhde
ریشمهه
زمهنیم
مه سنج
مه
Hem fikir
Hem sal
Hem Ģehri
Hem Ģire
Hem zemin
Hem an
Hem cins
Ayniyet
ن
Kırk Sekizinci Ders Farsça Son Ekler
اغیپربم
رجن ببر
رفسببر
رربه
یبارببر
یاهم ببر
دربل
ببر
Peygam-ber
Renc-ber
Sefer-ber
Reh-ber
Bar-ber
Name-ber
Dil-ber
Ber
ا واره وار یک وار
زساوار
اخروار
اوتسار
شاوهار
ادیموار
وار
Yek-var
Seza-var
Har-var
Üstü-var
ġah-var
Var
ریگفک
یبارریگ
ا ریگب
اهجیگثس
Ümid-var
Ab-gir
شنبگثس
Avare-var
پشگثس
ġeb-gir
PiĢ-gir
احدنمتج
Kef-gir
Bar-gir
رطفگثس
ریگ
Cihan-gir
Taraf-gir
Gîr
هلگ دنم
ریغدنمت
اردنمج
درددنم
دادنمشن
رهبدنم
دنم
Hacet-mend
Gile-mend
Gayret-mend
Ercü-mend
Derd-mend
DaniĢ-mend
Behre-mend
Mend
شااههن
یدراهن
اتسمهن
رمداهن
رغموراهن
اهن
ġah-ane
Peder-ane
Mest-ane
Merd-ane
Ma‟sum-ane
Ane
گنااکهر
دفااکر
افجاکر
هتسب اکر
اکتعنصر
ت خدمتکار
Mağrur-ane
هلیح اکر
اکر
Günah-kar
Feda-kar
Cefa-kar
Beste-kar
San‟at-kar
Hıdmet-kar
Hile-kar
Kâr
زلگار Gül-zar
دواتسهن وصعمامهن Dost-ane
Mekan bildiren ekler ise Ģunlardır.
رخرار
وشره رار
زینار
الهل رار
ک ت شثسار
Har-zar
ġüre-zar
Ney-zar
Lale-zar
KiĢt-zar
وکن
وباتسن
ن
اتسن راتسمن
Kuh-istan
Bu-istan
ġeb-istan
Zem-istan
Kabr-istan
ااقاگتمه
ابعداگته
ذگراگه
داگتسه
Ġkamet-gah
Ġbadet-gah
Güzer-gah
Dest-gah
مثسار
چ
Çemen-zar
رار Zar
ت عبمشنان
ااتسن
Gül-istan
Acem-istan
Ġstan
دراگه
داپشگاه
قزاراگه
اگه
Der-gah
DaniĢ-gah
Karar-gah
Gah
ن
TÜDĠAD 106
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Kırk Dokuzuncu Ders Farsça Ġsimlerin Çoğul Yapılması Farsça isimlerde tıpkı Arapçada olduğu gibi Erkek ve DiĢilik özelliği yoktur. Bu yönüyle Arapçaya nazaran Farsça kelimelerin çoğul yapılması daha kolaydır. Yalnız Farsça kelimelerde, canlı ve cansız nesnelerin çoğul yapılması sırasında kelime sonuna getirilen ekler farklılık arz eder. Canlı varlıkların çoğulunda kelimenin sonuna انveya گانeki , cansız varlıkların çoğul yapılmasında ise kelime sonlarına هاeki getirilir.
ا وهان
شااهن
وخاچ ب گان
رمدان
ان
ت یاهمس اه
Ahuan
ġahan
Hacegan
Merdan
An
همکت اه
امه اه
ا ایساهب
اه
Tasmeha
Tükmeha
Mahha
یبا جه اه
Asiyabha
Ha
اگن Bendegan
Bahçeha
Ellinci Ders Farsça Ġsim Tamlamaları Farsça Ġsim tamlamarı ana esaslarıyla üç bölümde incelenir. Sırasıyla : a. Ġzafet kesresi ile b. Ġzafet ye‟si ile c. Kesik izafet ile tamlamadır. Eğer tamlama birden fazla kelimeden oluĢuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir. Üçlü tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir. Üçlü tamlamaların birçoğunda son iki tamlamanın Arapça kurallara göre yapılandığını görürüz. Üçlü tamlamaların bazılarında son iki tamlamanın arasını “ve” bağlacı girer.
انج دیمان ب
ت دولت هیلع
Meydan-ı harb
Devlet-i Aliyye
ت ا ر دولت
امهن Hatt-ı hümayun
Umur-ı devlet
دامهان امهن
اسعرک اشالهیم
Divan-ı hümayun
Asakir-i Ġslamiye
ولقانج یا ب
رسدار ارکم
Kulûb-ı nas
Serdar-ı ekrem
TÜDĠAD 107
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
دریای ایسه
اوردوی امهن
Derya-yı siyah
Ordu-yı hümayun
ارمای تکلمم
وررای عطام
Umera-yı memleket
Vüzera-yı izam
ت در دانج
رس رکسع
Der-saadet
Ser-asker
اعمل انپه
ریم االی
Alem-penah
Mir-alay
ت وایل والبت رصم
ت مماکل دولت هیلع
Vali-yi vilayet-i Mısır
Memalik-i devlet-i aliye
ورری دور ادنشی
اسعرک رفظ رربه Asakir-i zafer-rehber ت دولت ایل ادلوام
Vezir-i dur-endiĢ
الالانج رمرمانج ا انج ب ب ب Mektub-ı mergubu‟l üslub ت د د و دولت
Devlet-i ile‟d devam
ریشمش زغا و اهجد
DüĢman-ı din ü devlet
ġemĢir-i gaza ve cihad
Elli Birinci Ders Farsça Sayılar & Günler & Aylar
جنپ
اهچر
هس
دو
یک
Penc (beĢ)
Çehar (dört)
Se (üç)
Dü (iki)
Yek (bir)
ده
هن
تفه
شش
Deh (on)
Neh (dokuz)
HeĢt (sekiz)
Heft (yedi)
ġeĢ (altı)
اهچرده
زیسده
دوارده
یارده
Çehardeh (ondört)
Sizdeh (onüç)
Devazdeh (oniki)
Yazdeh (onbir)
ونارده
هسده
ت ف ند ه
Nevazdeh (ondokuz)
Hejdeh (onsekiz)
Heftdeh (onyedi)
ġazdeh (onaltı)
یابرده
Panzdeh (onbeĢ)
ت
یب ش
Bist (yirmi)
ت
ش
شارده
TÜDĠAD 108
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ت
یب ش
اجنپه
لهچ
یس
Pencah(elli)
Çihil(kırk)
Si(otuz)
Bist(yirmi)
Deh (on)
دص
وند
اتشهد
اتفهد
تصش
Sad(yüz)
Neved(doksan)
HeĢtad(seksen)
Heftad(yetmiĢ)
ġast(atmıĢ)
یادصن
اهچردص
ġeĢsad(altıyüz)
Pansad(beĢyüz)
Çeharsad(dörtyüz)
دو هسار
هسار
ن صد
ش صد Sisad(üçyüz) ت ش صد
دوتسی Düvist(ikiyüz) ت فتصد
Du hezar(ikibin)
Hezar(bin)
Nühsad(dokuzyüz)
HeĢtsad(sekizyüz)
Heftsad(yediyüz)
ششصد
RUZHA
هبنش
هعمج
جنپ هبنش
Şenbe
Cuma
Pencşenbe
ده
روراه
هس شی ه اهچر هبنش
دوهبنش
هبنشکی
Çeharşenbe
Düşenbe
Yekşenbe
MAHHA
Seşenbe
امه اه
رهشامهر
رمداد
ریت
رخداد
بی ب ت اورد ش
6. Şehriver
5. Mordad
4. Tir
3. Hordad
2. Urdibihişt
1. Ferverdin
ادنپس
نمهب
دی
ا در
رهم
12. İspend
ا یبان
11. Behmen
10. Dey
9. Azer
8. Aban
7. Mihr
فزورد
TÜDĠAD 109
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
METĠN ÇALIġMALARI
Birinci Metin
ت ا ه نم ا انج شق اق چ بنلر دختکایس احیج انیم ااغیک م و امام مثّسرلدنن رموحم احیج یبایق ادنفکنی ت ت ن روهج یس اصانج ام ّ دن رموحهم دحهجی ریخیّه
Ah mine’el mevt KaĢıkcılar kethüdası Hacı Emin Ağa’nın Mahdumu maliye mümeyyizlerinden Merhum Hacı Baki Efendi’nin Zevcesi salihat-ı ümmetden Merhume Hadice Hayriyye
TÜDĠAD 110
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Ġkinci Metin
ت ا ه نم ا انج ت اون شکر یاشمده یبااقلیلری ابندم رراگمه م ھ ل ن اخانئیک یعس ری اودلی امپعه یا دیهش یا ااقتنم وسداهنس وقدشم وب دم رکی ببر یاشمده اردشیی ایحهت اخهمت اضاطبن قزداشلرمله املسمیلردن ر م وتقیف یاشا راده نسح پشاهت افاحت ١٣٣٣
سنه Ah min’el mevt On sekiz yaĢımda Balkanları ettim rezm-gâh Hainanın sa’i mühinleri oldu mani’a Ya Ģehid ya intikam sevdasına koĢdum bu dem Yirmi bir yaĢımda eriĢdi hayata hatime Zabitan kardaĢlarımla Müslimanlardan ricam Tevfik PaĢa Zade Hasan NeĢet’e bir Fatiha 1333 Sene
TÜDĠAD 111
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Üçüncü Metin ت یا رضحانج دمحم الیا خبالل ادل روےم اشکدار ولاخیهن یس ت وپش ینیشن رشادولت ادمح اعرف ادنفی ت رضحیلرکنی رکهمی یس و احظف امیلسن ادنفکنی هلیلح یس رموحهم و وفغمرلھا رشهفی لجه هسمز اخکمن روح رشیفی انچون اافلهحت رفص١ ٥ یف ١٢٨٤ سنه Ya Hazreti Muhammed Mevlana Celaleddini Rumi Üsküdar mevlevihanesi Post-niĢini reĢadetlü Ahmed Arif Efendi Hazretlerinin kerimesi Ve Hafız Süleyman Efendi’nin Halilesi merhume ve mağfurun leha ġerife Saliha Hürmüz Hanım Ruhu Ģerifi içün El-Fatiha Fi 15 Safer 1284 Sene
TÜDĠAD 112
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
Dördüncü Metin وه اابلےق خیش االشالم اقبس رعانج راده اعرف ادنفو ب ن رموحکم جبل رکمرلمی رسيئ ااملعل شااقب دصر روم ایلی رموحم و وفغمر ا ب اصح دمحم دعساهلل ادنفو روومیچون اافلهحت ١٢٥٩ سنه
Hüvel’bâki ġeyhül’islam-ı esbak Arab Zade Arif Efendi Ahmed Arif Efendi Merhumun necl-i mükerremleri Reis’ül-ulema sabıkan sadr-ı Rumeli merhum ve mağfur El-Hac Muhammed Sa’dullah Efendi Ruhiçün El-Fatiha 1259 Sene
TÜDĠAD 113
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
BeĢinci Metin
دارا افن ت م ل اخاقن رامن اطلسن عمّد رشاد اخن اخسم رضحی رکنی شلط ت ل دور لیلج ن ردنه ادرهن وایسیل احیج اعدل ی بک ادنفی ت ت لی ل رضحی رکنی آمرث ریخیّه رلهنی عالوهًو دجمدا ًاپشا او مشدر ١٣٣٢ سنه Dar’ül-irfan Hakan-ı zaman-ı sultani Muhammed ReĢad Han Hamis hazretlerinin Devr-i celil-i saltanatlarında Edirne valisi Hacı Adil Beğ Efendi Hazretlerinin measir-i hayriyyelerine ilaveten ve müceddeden inĢa olunmuĢdur 1332 sene
TÜDĠAD 114
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Altıncı Metin
١٣٢٩
ت انج ایحیک ینیع اوالن اوبش همشچ یک ا ب ااصعر کجدی واردمی کیمشه فزقنه ت وبدلی اامبت ادلیی اایح دجمّدا ت وریدی ایحانج وطرغیسی کلجاهن یارقنه 1329 Ab-ı hayatın aynı olan Ģu çeĢmenin Asar geçdi varmadı kimse farkına Buldu emanet eyledi ihya müceddeden Verdi hayat doğrusu Gülhane Parkına
TÜDĠAD 115
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Yedinci Metin
و نم ااملء لک یش ےح ت ل ت وم ب اریخلاانج وا چشناانج دصرامظع اقبس رموحم و وفغمرهل ایسو یاشا روومیچون رضاهلل اافلهحت ١٠١١ Ve min’el mâi külli Ģey’in hay* Sahibü’l-hayrat ve’l-hasenat sadrazam-ı esbak Merhum mağfurleh SiyavüĢ PaĢa ruhiçün rıza’lillah El-Fatiha 1011 *Diri olan her Ģey sudandır.
TÜDĠAD 116
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
Sekizinci Metin
ت اح انج اوهل شااهن دهسه دانما رعص اوطه نس قنلدی ون اینبد اطلسن یفطصم
Kıble-i hacat ola Ģahan-ı dehre daima Arz odasın kıldı nev-bünyad Sultan Mustafa
TÜDĠAD 117
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
LUGÂTÇE
ؾ ح ض ا TÜDĠAD 118
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
LÛGÂTÇE
ا آب آب حیﺎت آبگری آخر آس ﯿﺎب آسامن ٍآوار آواز آُﺎیل آُو ابرو ابهل ابراز احتﺎد اختﺎذ اﺛواب اجامتع احراق َاحاکم سسیف احیﺎ ادیﺐ ارابب اس تﺤلﺎق ارمجيد
(F) : Su (F) : Hayat suyu (F) : Su biriken yer, havuz A) : Nihayet, son olarak (F) : Su değirmeni (F) : Gök, sema (F) : Serseri, iĢsiz, aylak (F) : Ses, seda A) : Halk (F) : Ceylan, karaca (F) : KaĢ (A) : Aptal (A) : Meydana çıkarma, gösterme (A) : Bir olma, birleĢme, aynı fi-kirde olma (A) : Kabul etme (A) : Giyecek Ģeyler (A) : Toplanma, bir araya gelme, toplantı (A) : Yakma, yakılma (A) : PadiĢaha ait hüküm ve emirler (A) : Diriltme, canlandırma (A) : Edebli, terbiyeli, terbiye almıĢ, edebiyatçı (A) : Hak kazanmıĢ olanlar, hak sahipleri (F) : Ġtibarlı, Ģerefli, muhterem
اس يﺎد ارصﺎد ازمجهل ازدواج ازكدمی ازل ازهو اس ﺒق اس تدﻉﺎ اس تلالل استٌﺎد اس توار اسفي اشﻉﺎر اظﻎر اظالح امضحالل اﻈعﺎر افراط اكدم ٍاکرا اًﯿوم امور مودوعه احنعﺎر
(A) : Bir Ģeyi birisi için yaptı deme, iftira etme (A) : Doğru yolu gösterme, uyarma (F-A) : Bu arada, baĢlıca, özellikle (A) : Evlenme (F-A) : Eskiden beri (A) : BaĢlangıcı olmayan (F) : Yeniden (A) : Öncekinden daha önceki, daha eski (A) : Yalvararak isteme, dilekçe (A) : Kendi baĢına olma, kimseye bağımlı olmama (A) : Dayanma, güvenme (F) : Sağlam, kuvvetli, dayanıklı (A) : En sefil, en aĢağı (A) : Yazılı haber verme (A) : En küçük (A) : Ġyi bir hale koyma, iyileĢtirme, düzeltme (A) : Yok olma (A) : Asırlar, yüzyıllar (A) : َAĢırı, aĢırı gitme, ileri gitme (A) :Ġlk, önce, önceki, daha önceki (A) : Birine zorla iĢ yaptırma, tiksinme (A) : Bugün, Ģu anda, hala, Ģimdi (A) : Emanet edilmiĢ iĢler (A) : Bir Ģeyi, bir Ģeyi baĢkası yapmamak üzere bir kiĢiye, bi müesseseye verme
TÜDĠAD 119
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
اهدام اهفِﺎم اهلسﺎم اىکسﺎف اىکضﺎف اواخر اواسﻁ اوائي
یب سود بﯿاکر بمیلدار بني یب منک ٍبهید
(F) : Vücut, boy bos (A) : Fehmedilme, anlaĢılma (A) : Taksim etme, parçalanma, ayrılma, bölünme (A) : GüneĢ tutulması (A) : Açılma, meydana çıkma (A) : Son günler, Ayın 20-30. günleri (A) : Orta günler, Ayın 10-20. günleri (A) : Ġlk günler, Ayın 1-10. günleri
ب ٍاب الاخر اب اذلات اب اًﻊکس َاب ًلکﯿ ابب ﻉﺎیل
(A) : Sonra, sonradan
ابب فتوی ابر ابربر ابرگری ابال بدایﻇ برخوردار برموجﺐ َبروج ٍبﻊد بال اس تثٌﺎ بالُت ٍبيد بًیﺎد هبرمٌد
(A) : ġeyh’ül-Ġslam kapısı
(A) : Kendi kendisi (A) : Aksine, tam tersi (A) : Büsbütün, bütün bütün Ġstanbul’da Osmanlı zamanında sadrazamlık ile iç ve dıĢ iĢleri bakanlığının bulunduğu bina (F) : Yük, Tanrı, yağdıran, saçan, döken
ٍﭘﺎر ﭘﺎصﺎ َﭘﺎی ٍﭘيﺎ پرست پس ﭘوست وضني ﭘیﯽ ﭘری ﭘﯿﻎﺎمرب َاتمس تتبﻇ
(F) : Yüksek, yukarı (rütbe) (A) :EĢi ve benzeri olmayan güzel
(F) : Olduğu gibi olarak (A) : Sonra (A) : Ġstisnasız (A) : Aptallık (F) : Kul, köle (F) : Temel, esas, bina, yapı (F) : Hisseli
(F-A) : Kıymetsiz, önemsiz (A) : Ara, aralık, arasında F) : Tuzsuz, tatsız F) : BoĢuna, boĢ yere
(F) :Parça, para (F) : General (F) : Rütbe, derece (F) : Sığınma, sığınılacak yer (F) : Tapan (F) : Ġmdi, öyle ise (F) : Posta oturan tekke Ģeyhi (F) : Ġz, iĢaret, arka, ard (F) : YaĢlı, ihtiyar (F) : Haber getiren
ت
(F) : Yük tutan (eĢek,at)
(F) : Gereğince
(F) : ĠĢsiz, bekar
پ
(F) : Yük taĢıyan (hamal)
(F) : Mesut olan
(F) : BoĢ, faydasız, neticesiz
حتت ًحتریرا حتریرات قاملﯽ َختف ٍتذکر ترفیﻇ تزیني تکذیﺐ
(F) : Tasma, kayıĢ halka (A) : Bir Ģeyi etraflıca tekik etme, mahiyetini anlamaya çalıĢma, bir Ģey hakkında geniĢ bilgi edinme (A) : Alt, aĢağı (A) : Yazı ile, yazmak suretiyle (A) : Vilayetlerde bulunan resmi iĢlemler kalemi (A) : Hediye, armağan (A) : Hükümetten alınan izin kağıdı (A) : Yükselme, yükseltme, rütbe verme, rütbe alma (A) : Süslendirme (A) : Yalanlama, yalan olduğunu söyleme
TÜDĠAD 120
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
َتمک تﻊیلق تودل
(A) : Asma, asılma, askıda bırakma, geciktirme (A) : Doğma, doğum
ث اثبت ًاثهﯿﺎ ﺛﺒﺎت مثن مثر ﺛيﺎ
(A) : Hareketsiz, kımıldamayan (A) : Ġkinci (A) : Yerinde durma, kımıldamama, kararından vazgeçmeme (A) : Baha, kıymet (A) : Meyve, mahsül, netice (A) : Övme, övüĢ
ج جﺎانن جﺎهﺐ جبﺎل جربا َجرحی جالل هجﺎىگری جوُردار
حﺎجﺎت حﺎجﺐ حﺎجمتيد حﺎًﯿﺎ جحﺎز حد حسﺐ اًلدر حلﯿهل َحواج یح حیدر
(A) : Taraf, cihet, yan (A) : Dağlar (A) : Zorla (A) : Yara (A) : Büyüklük, kızgınlık (F) : Cihanı zapteden (A-F) : Elmaslı, bir tür kılıç
(F) : Dört taraf, dünya F) : Dört dost (Hz. Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali) (F) : Tekerlek, felek, gök (F) : Göz (F) : O kadar (F) : Ne (F) : Yüz, surat
(A) : Ġstekler, dilekler (A) : Vezir, amir, kapıcı, perde (A-F) : Ġhtiyaç sahibi (A) : ġimdiki zamanda, Ģimdiki halde A) : Arap yarım adasında Mekke ve Medine’nin bulunduğu yer (A) : Sınır, derece, değer (A) : Kaderden (A) : Zevce, nikahlı kadın (F) : Hoca, efendi, müderris (A) : Diri, canlı, Allah’ın isimlerinden biri (A) : Aslan, Hz. Ali, cesur, yiğit
خ
F) : Sevgili, gönül verilmiĢ
چ ٍچﺎرگﺎ چﺎرایر چرخ چضﻢ چٌدان َچ ٍچِر
ح
(F) : Düğme
َخﺎمت
(A) : Son, nihayet
خﺎدم
(A) : Hizmet eden
خﺎروار خﺎمس خدا خدا بدل خرزار خﻁ خﻃﺎبت خﻁ ُامیون خالف َخلﯿف َخواج خوﻂوزل خﺎئن
(F) : EĢek yükü (A) : BeĢinci F) : Tanrı F) : Tabii güzellik (F) : Dikenlik, çalılık (A) : Yazı, satır, yol (A) : Hutbe irad etme iĢi (A) : PadiĢah fermanı (A) : KarĢı, zıt (A) : Birinin yerine geçen kimse (F) : Hoca, profesör, efendi (T) : BaĢında geniĢ tepesi olan (kuĢ) (A) : Hıyanet eden, nankörlük eden
TÜDĠAD 121
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
د داوضميد در درﭘیﯽ دردمٌد در سﻊﺎدت ٍدرﻈِد درمکني درکيﺎر درمیﺎن دزدار دست َدس ت دل دًرب دُر دیوان ُامیون
ر
(F) : Bilgili, medrese öğrencisi (F) : Kapı (F) : Ardı sıra (F) : Dert sahibi (F-A) : Saadet kapısı, Ġstanbul (F-A) : Üstüne alma, yüklenme (F) : Pusuda bekleyen (F) : Kenara yazılmıĢ olan yazı (F) : Ortada arada (F) : Kale muhafızı (F) : El
(A) : Rey, fikir, oy (A) : Erkekler, belli bir makama sahip kimseler (F) : SavaĢ meydanı (A) : ġeyhler ve çelebiler hakkında kullanılan lakap (F) : Ağrı ve sıkıntı çeken, ırgat, iĢçi (A) : Gözetleme, bekleme (A) : Yüksek, yüce (A) : ArkadaĢ, yoldaĢ (F) : Yol, usul, meslek (F) : Yol gösterici, klavuz
ز
(F) : Demet, tutam, on adet (F) : Gönül, yürek, kalp (F) : Gönül çalan (güzel) (A) : Dünya, alem, cihan, devir, zaman (A-F) : PadiĢah huzuru, meclisi
ذ ذاکر ذات ذا ًات ذایت ذب ٍذر ذاکء ذًﯿي ذوات ذی ذی حیﺎت
رای رجﺎل ٍرزمگﺎ رصﺎدتلو رجن بر رظد رفیﻇ رفیق ٍر رُرب
(A) : Zikreden, Allah’ı çokça zikreden (A) : Sahip, malik (kadın) (A) : Aslında, asıl olarak, esasen (A) : KiĢiye ait, kiĢiye özel (A) : Kovma
ٍزاد ٍزاد زار زاُد زائي زابن زر زمس تﺎن زن زوال
(F) : Evlat, oğul (A) : Çok olsun, artsın anlamında bir dua sözü (F) : Ağlayan, inleyen (A) : Sofu, zühd sahibi (A) : Sona eren, devamlı olmayan (F) : Dil, lisan (F) : Altın, sarı (F) : KıĢ mevsimi (F) : Kadın (A) : Yerinden ayrılma, gitme, sona erme, öğle vakti
ژ
(A) : Pek ufak parça (A) : Zihin keskinliği, zeka (A) : Hor, hakir, alçak, aĢağı (A) : KiĢiler, Ģahıslar, kimseler A) : Sahip anlamına gelen Arapça ön ek A) : Hayat sahibi, canlı
ژاهل ژاژ ژرف ٍژهد ٍژوًﯿد
(F) : Gece yağan ince nem (F) : Saçma, boĢ söz (F) : Derin (F) : Eski, yırtık, yamalı hırka (F) : KarıĢık, taranmamıĢ, birbirine dolanmıĢ
TÜDĠAD 122
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ژاین ژیر ژیم
ص
(F) : Kızgın, kükremiĢ (F) : Göl, havuz (F) : Yağmur damlası
س سﺎبلﺎ سﺎل سﺎًﻒ سﺎئر رس رسحد رس ﻈسکر زساوار سﻊﯽ سفر سفربر َسفیي
(A) : Evvelce, bundan önce (F) : Yıl, sene (A) : Geçen, geçmiĢ (A) : Seyreden, hareket eden, diğer, baĢka, gayri (F) : BaĢ, kafa, baĢkan (F-A) : Hudut, sınır (F-A) : Ordu Kumandanı
ظﺒﯿﺎن ظدر ظدر روم اییل رصحی ظﻎری ظلﯿﺐ ظویف َظﯿفی ظني ظﯿوف
(A) : ÇalıĢan
(A) : Gemi, vapur
ش ٍصﺎ صﺎُوار صﺐ صبس تﺎن ص ﺒگری شقی مشضری صورٍ زار صوق صھدا صری
(F) : PadiĢah, hükümdar (F) : Hükümdara yakıĢır biçimde (F) : Gece (F) : Yatak odası, harem dairesi (F) : Gece uyumayan, gece giden kervan, sabah vakti
(A) : Göğüs, baĢkan, kazasker, sadrazmın kıasltılmıĢı (A) : Rumeli kazaskeri (A) : Açık , meydanda, belli (A) : Küçük (A) : Haç (A) : Tasavvuf ehli, sofu (A) : Yazlık, yazlık ev (A) : Çin (A) : Yaz mevsimleri
ض
(F) : Münasip, uygun, yaraĢır (A) : Yolculuk, savaĢ, savaĢa gitme (A-F) : SavaĢa hazırlanma durumu
(A) : Çocuklar
ﺿﺎبﻃﺎن َﺿﺎحی ﺿﺎهل ﺿﺎیﻇ ﺿﺒﻁ رضب ﺿﻊﻒ مض ًمضيﺎ ﺿﯿﺎ
(A) : Subaylar (A) : Bir Ģehrin dıĢında kalan açıklık ve çorak yer (A) : SapıtmıĢ, doğru yoldan çıkmıĢ, günaha girmiĢ (A) : Elden çıkan, kaybolan, yitik (A) : Sıkı tutma, idare altına alma, kayıt altına alma (A) : Dövme, vurma (A) : Zayıflık, kuvvetsizlik, meyil (A) : Arttırma, katma, ekleme (A) : Açıktan olmayarak, kapalıca, üstü kapalı olarak (A) : IĢık, aydınlık
ط
A) : Haydut, yol kesen (F) : Kılıç
ﻂﺎﻈت ٍﻂﺎهل بلﺎ َﻂﺎئف ﻂﺒﻇ
(F) : Çorak yer, çöl (A) : ġiddetli arzu, istek (A) : ġehitler (F) : Aslan, haydar
(A) : Allah’ın emirlerini yerine getirme (A) : Ömrü uzun olsun (anlamında dua) (A) : Bölük, takım, fırka, kavim, tayfa, gemi iĢçisi (A) : Tabiat, huy, basma, mühür
TÜDĠAD 123
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ﻂرفگری ﻂﻊﺎم ﻂفي ﻂالق ﻂلﻊت ﻂول
(A-F) : Bir taraf tutan (A) : Yemek, aĢ (A) : Küçük çocuk (A) : BoĢama, nikahı bozma (A) : Yüz, çehre, surat (A) : Uzunluk, boy, uzun müddet
ﻌفﺎر ﻍالم َﻍلﺒ ﻌﯿﺐ ﻍری
ظ ﻅﺎُر ﻅالم ﻅمل ﻅِر
(A) : Görünen, açık, belli (A) : Gölge, korumak, sahip çıkmak (A) : Gölge, karanlık, zulüm, haksızlık (A) : Öğle vakti
(A) : Alemin sığınacağı yer (A) : Askerler (A) : Büyükler, ulular (A) : Alimler, ilim sahipleri, bilginler (A) : Topluca, toplu olarak
فیت خفر فﻀي َفلی فم فكل فوج فوق یف اًﻊعي َیف احللیل
(A) : Galip gelme, üstünlük, çokluk (A) : Gizli olan, gözle görülmeyen Ģey (A) : Ayrı, baĢka, diğer, Arapça sıfatların baĢına gelerek olumsuzluk anlamı verir
(A) : Genç, delikanlı, yiğit, mert (A) : Övünme, böbürlenme, Ģeref, onur, kıvanç (A) : Fazla, ziyade, fazlalık, üstünlük, iyilik, fazilet, erdem (A) : Fıkıh ilminin üstadı (A) : Feshetme, bozma, koparma, kesme (A) : Gökyüzü, sema (A) : Bölük, takım, cemaat (A) : Üst, üst taraf, yukarı (A) : Aslında (A) : Hakikatte, gerçekten
ق
(A) : Adet üzere, basitçe (A) : Umumiyetle, genel olarak (A) : Gayretli, özenli (A) : Çok içki içen (A) : Bir kimsenin geçindirmek zorunda olduğu kimseler
غ ﻍﺎبر ﻌرب ﻌرض ٍﻌر ٍﻌزو
(A) : Köle, esir
ف
ع ٍﻉﺎمل ﭘيﺎ ﻈسﺎکر ﻈﻆﺎم ﻉلام ﻉیل الاجامل ٍﻉیل اًﻊﺎد ﻉیل اًﻊﻃالق ﻈيﺎیت ﻈﯿﺎش ﻈﯿﺎل
(A) : Kullarının günahlarını affeden Allah
(A) : Gelecek, gelecek zaman (A) : Batı (A) : Hedef, gaye, maksat,istek (A) : Arabi ayın birinci gecesi ve günü
كﺎﻂﻇ كﺎموس كبي كدم كریﺐ َكری كلوب كوا كیي و كﺎل كیوم
(A) : Kesici, kesen, durduran (A) : Denizin ortası, lügat, sözlük (A) : Ön, önce, önceki, evvel (A) : Ayak, adım, uğur (A) : Yakın, yakın olan (A) : Köy, kasaba (A) : Kalpler, gönüller (A) : Kuvvetler, güçler (A) : Kesici, kesen, durduran (A) : Ebedi ve ezeli olan Allah
(A) : Akın, cenk, savaĢ
TÜDĠAD 124
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
ك کتﺎبت کتخدا نرثت ٍگذرگﺎ َکرمی کضت کضزتار لكفت گهل مٌد کفگری کوُس تﺎن کﯿفیت َکمیس ي
(A) : Kurallara uygun yazı yazma (A) : Bir konağın veya bir iĢin idaresine memur olan güvenilir kimse (A) : Çokluk, bolluk (F) : Geçilen yer, geçit (A) : Kız evlat (F) : Ekin (F) : Ekin tarlası (A) : Zahmet, sıkıntı, zorluk (F) : ġikayet eden (F) : Süzgeç, kevgir (F) : Dağlık olan yer (A) : Olagelen iĢ (F) : Kimse (17. yy. kadar)
ل ال الجي ًﺐ ًسﺎن ًضگر ًﻎت ًواء هل ًﯿکن ًﯿي
(A) : Arapça olumsuzluk edatı (A) : …den dolayı, için, maskadıyla (F) : Dudak (A) : Dil (F) : Asker, yiğit, kahraman (A) : Kelime, söz, sözlük (A) : Bayrak, sancak, tugay, tugay komutanı (A) : Onun için, ona, kendisine (F) : Lakin (A) : Gece
م مآثر مﺎر
A) : Güzel eserler , niĢanlar , izler A) : Geçen, geçmiĢ olan (F) : Yılan, iki yüzlü
َمﺎهﻊ مﺎ مبﺎدرت مبﺎسست متجﺎرس متﺤمي مزتاید متسﺎهد َمتضﺎب متعور دیüمتﺎ جممتﻇ جمدّدا جمدد جمرد حمروس حملول حمﯿﺐ خمدوم خمرب مرتزق مرهتن مرد مرﻌوب مذکور مس تﺤعي مس تﻊجي مس تﻊفﯽ مَّل مسمل
(A) : Men’ eden Ģey, engel, özür, zorluk (F) : Ay, kamer, senenin on ikide biri (A) : Sürat ve gayretle baĢlama (A) : Bir iĢe baĢlama (A) : Cüret eden, -e kalkıĢan, yeltenen, küstah (A) : Dayanan (A) : Tezayüd eden, ziyadeleĢen, artan, çoğalan (A) : Dayanan, dayanıĢık (A) : Birbirine benzeyen (A) : Tasavvur edilmiĢ, tasarlanmıĢ, düĢünülmüĢ, mümkün olan (A) : Toplanan, toplanmıĢ, toplu, birikmiĢ, birleĢmĢi (A) : Toplanan, toplanmıĢ, toplu, birikmiĢ, birleĢmĢi (A) : Yeni olarak , yeni baĢtan (A) : Yenileyen, yenileyici (A) : SoyulmuĢ, çıplak, tek, karıĢık olmayan, soyut (A) : Muhafaza edilen, gözetilen, kounan (A) : HallolunmuĢ, çözülmüĢ (A) : Seven, dost (A) : Oğul, evlat, hizmet edilmiĢ (A) : Harbeden, yıkan, yok eden (A) : Rızıklanan, azıklanan (A) : Rehin olarak alan (F) : Adam, insan, erkek, yiğit (A) : Rağbet edilmiĢ, beğenilmiĢ, istenilen, sevilen (A) : Zikredilen (A) : YetiĢtiren, yetiĢtirici, üretici (A) : Acele, hemen yapılması gereken Ģey (A) : Ġstifa eden, iĢinden kendi arzusu ile ayrılan, suçunun bağıĢlanmasını isteyen (A) : Teslim edilmiĢ, doğruluğu
TÜDĠAD 125
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
مِّل مسمل مسمﻇ ٍمضﺎُد َمسسب َمضمﻊ معﺎحل مﻊﺎوهت مﻊروف مﻊلوم مﻎلق مﻎفور مﻎفورهل مﻎفورًھﺎ مفرط ملﺎبهل ملﺎوهل ملتیض ملدام ملرر ملرون ملﻃﻇ ملیﺎس مکرم َمملح ّممزی من من بﻊد مٌتﺨﺐ
kabul edilmiĢ (A) : Teslim eden, Mülkiye kaymakamı veya Nahiye müdürü (A) : Kulak (A) : Bir Ģeyi gözle görme (A) : MaĢrapa (A) : ġamdan (A) : ĠĢler (A) : Yardım yardım etme, yardımcılık (A) : Bilinen (A) : BildirilmiĢ (A) : Kapalı, kilitli, karmaĢık (A) : Allah tarafından günah-ları nın affedilmiĢ olması için dua edilen kimse (A) : Allah tarafından günah- ları affedilmiĢ (erkek) (A) : Allah tarafından günah- ları affedilmiĢ (kadın) (A) : Ġfrat eden, sınırı geçen, aĢırı, ileri vardıran (A) : KarĢılık verme, karĢılıklı (Kur’an) okuma (A) : SözleĢme, yazılı sözleĢme (A) : Lazım gelen, gerektiren, icab eden, gereken (A) : Çok çabalayan (A) : KararlaĢmıĢ, sağlam (A) : Yakın, yakınlaĢtırılmıĢ (A) : Bıçak (A) : Kıyas edecek alet, ölçü aleti, ölçü aleti (A) : Muhterem, aziz saygın (A) : Tuzluk (A) : Bir dairede yazıcıları yazdığı yazıları düzelten, seçen, ayıran (A) : -Den, -den beri (A) : Bundan sonra, bundan böyle (A) : SeçilmiĢ, seçkin
مٌتلي مٌجمد مٌﺤرف مٌﺤرص مٌح ّي مٌﺨسﻒ مزنًت مٌﻊﺎم مٌﻊمی ًمن ﻍری حد مٌکرس مؤلک َمومﯽ اًﯿ مھﺎبت َمھلک مھني مری الای
(A) : Ġntikal eden, geçen, miras kalmıĢ, ölmüĢ (A) : DonmuĢ, buz tutmuĢ (A) : Ġnhiraf eden, sapan, doğru gitmeyen, sağlam olmayan (A) : Ġnhisar eden, sınırlanmıĢ, bir kimseye mahsus olan (A) : Ġnhilal eden, açılan, çözülen, açık olan, memuru olmayan yer (A) : Ġnhisaf eden, sönükleĢen, ıĢıksız kalan (A) : Derece, rütbe, yükseklik derecesi (A) : Çok bağıĢta bulunan (A) : Nimet veren, yedirip içiren, Allah (A) : Haddim olmayarak (A) : Ġnkisar eden, kırılan, kırık (A) : Vekil kılınmıĢ (A) : Yukarıda adı geçen, ima edilen, bahsedilen (A) : Azamet, heybet (A) : Helak olacak yer, tehlikeli yer (A) : Ġhanet eden, hor, hakir, alçak, hayin (A) : Alay beyi, albay
ن انچﺎر انچزی اندان انس انﻅر انم انمَ بر انئﺐ جني هﻊش هو
(F) : Çaresiz (F) : Hiç hükmünde olan, değersiz (F) : Bilmez, terbiyesi kıt (A) : Ġnsanlar, halk, herkes (A) : Bakan (F) : Mektup, kitap (F) : Mektup götüren (A) : Vekil (A) : Oğul, evlat, çocuk (A) : Tabut, cenaze (F) : Yeni
TÜDĠAD 126
2010
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
و واجﺐ واكﻇ eواا وجد َوج وحدت ورق وزرا وسﻁ وھﺐ
(A) : Terki caiz olmayan, yapılması dinen lüzumlu olan (A) : Olan, vuku bulan, gerçekleĢen (F) : Yüksek, yüce, bala (A) : Kendinden geçecek derecede dalgınlık, ilahi aĢka dalma (A) : Yalnızlık, teklik, birlik, Allah’a yakınlık (A) : Yaprak, kağıt (A) : Vezirler (A) : Orta, iki Ģeyin arası (A) :Vergi, bağıĢlama, hediye
(F) : Altüst, karmakarıĢık, allak bullak, darmadağın (F) : ZerdüĢtlerin hayır tanrısı, eski Ġran takviminin ilk günü (A) :Böyle, bunun gibi, böylece, yine öyle (F) : PadiĢaha ait
(F) : YaĢıt (F) : “Sütleri bir olan” KızkardeĢ (A) :Geometri (F) : Zaman, çağ, vakit, mevsim (F) : Kavga, gürültü (A) :Heves, istek, arzu, sevgi, hoĢlanma
ى
(A) : Yüz, surat, çehre
ھ ُرج و مرج ُرمز ُکذا ُامیون
مهسﺎل ٍمهضری َُيدس ُيگﺎم َُيگﺎم ُوی اید ایر ایور ایُو ید یزدان یلني یکون یوم می
(F) : Hatırlama, anma, hatır, gönül (F) : Dost, ahbab, sevgili F) : Yardımcı, imdatçı (A) :Ey Allah’ım, derviĢ selamı (A) :El, kuvvet, kudret, yardım, vasıta, mülk (F) : Hayır tanrısı, Allah (A) :Sağlam bilgi, kat’i olarak bilme (A) :Toplam (A) :Gün (A) :Deniz
TÜDĠAD 127
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ
2010
KAYNAKÇA
I – II , ECDAD YAYINLARI ,
ġemseddin SAMĠ , KÂMUS-I TÜRKĠ , ENDERUN KĠTAP EVĠ , ĠSTANBUL ,
Yılmaz KURT, OSMANLICA DERSLERĠ ANKARA , 1993 1989
Ferit DEVELLĠOĞLU , OSMANLICA TÜRKÇE ANSĠKLOPEDĠK LÛGAT , AYDIN KĠTAPEVĠ YAYINLARI , 12. BASKI , ANKARA , 1993
Serdar MUTÇALI , ARAPÇA – TÜRKÇE SÖZLÜK , DAĞARCIK YAYINLARI ĠSTANBUL , 1995
3 NUMARALI MÜHĠMME DEFTERĠ (966-968/1558-1560) , DEVLET ARġĠVLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ , ANKARA , 1993
Ncmi ÜLKER , XVII. YÜZYILIN ĠKĠNCĠ YARISINDA ĠZMĠR‟DEKĠ ĠNGĠLĠZ TÜCCARINA DAĠR TĠCARĠ PROBLEMLERLE ĠLGĠLĠ BELGELER , TÜRK TARĠH BELGELERĠ DERGĠSĠ , C. 14 S. 18 , 1992
Muhammed Ali ENSARÎ , OSMANLICA ĠMLÂ MÜFREDATI , HAYRAT NEġRĠYAT , ĠSTANBUL , 2003
BEDĠÜZZAMAN SAĠD NURSĠ , SÖZLER , ĠSTANBUL , 1993
Mehmet EMĠNOĞLU , OSMANLI VESĠKALARINI OKUMAYA GĠRĠġ , TDV YAYINLARI , ANKARA , 1992
Mustafa HAMĠD , RESĠMLĠ ELĠFBA , NAZÎR MATBAASI , ĠSTANBUL , 1340(1924)
Faik REġĠT UNAT , HĠCRĠ TARĠHLERĠ MĠLADĠ TARĠHE ÇEVĠRME KILAVUZU , TTK YAYINLARI , 1974
Mehmet AKĠF ERSOY , SAFAHAT , ĠSTANBUL , 1343
OSMANLICA KĠTAPÇIĞI , www.islamharfleri.com , 2009
Esad COġAN , MAKALAT (HACI BEKTAġ VELĠ) , KÜLTÜR BAKANLIĞI , ANKARA , 1996
TÜDĠAD 128