Opera, Pars V: Quaestionum in Heptateuchum libri VII, Locutionum in Heptateuchum libri VII, De octo quaestionibus ex Veteri Testamento 9782503003313 [PDF]

Zitiervorschau

CORPVS SlISTIANOR SERIES LATINA XXXHI

TYPOGR API) I BREPOI-S 'PYRNHOm

TRENT UNIVERSITY

LIBRARY OF RELIGION

Digitized by the Internet Archive in 2019 with funding from Kahle/Austin Foundation

https://archive.org/details/corpuschristiano0033unse_e4j7

AUG. XXXIII

CORPYS CHRISTIANORVM Series Latina

XXXIII

CORPVS CHRISTIANORVM Series Latina

XXXIII

AYRELII AVGVSTINI OPERA PARS V

TVRNHOLTI TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICII MCMLVIII

SANCTI

AVRELII AVGVSTINI

QVAESTIONVM IN HEPTATEVCHVM LIBRI YII LOCVTIONVM IN HEPTATEVCHVM LIBRI VII

DE OCTO QVAESTIONIBVS EX VETERI TESTAMENTO

TVRNHOLTI TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICn MCMLVIII

V-T^L

, Ca*

vj . Sb

PRAEFATIO Sanctus Augustinus septem in Heptateuchum libros quaestionum et septem libros locutionum eodem tempore, circiter annum 419, conscripsit (1). Etsi de Quaestionibus in libro secundo Retradationum post Locutiones tractauit Augustinus (2), in Locutionum libris saepius reuocat lectorem ad Quaestiones (3). Ideo Quaestiones primum confectae sunt. Quidam uero eruditi arbitrati sunt non excludendum esse Augustinum de singulis libris Heptateuchi altematim composuisse et Quaestiones et Locutiones (4 5) ; quae sententia confirmari uidetur dispositione uetustissimi codicis Corbeiensis, qui quaestionum locutionumque in singulos libros hoc ordine tradit (6). De ratione et indole horum operum (6) ipse Augustinus egit turn in praefationibus suis cum in libro Retradationum (7). In suis libris Quaestionum conficiendis Hipponensis episcopus in multis secutus est exemplum quod posuit sanctus (1) Cfr S. Aur. Augustini ... operum tomus III, pars i, opera et studio monach. O.S.B. e Congr. S. Mauri, Parisiis, 1689, col. 325-326 : “Hoc opus ad annum circiter 419 referre idcirco uisum est, quia in Retractationibus locum habet proximum post libros de Nuptiis et concupiscentia, quos eo fere tempore scriptos fuisse liquet.” Amplius de hac re disputauit W. Ruting, Untersuchungen fiber Augustins Quaestiones und Locutiones in Heptateuchum (Forschungen zur christlichen Literatur- und Dogmengeschichte, XIII. Band, 3. u. 4. Heft), Paderborn, 19x6, p. 4-16. (2) Cfr C.S.E.L. XXXVI (1902), p. 190 sq. : liber II, cap. lxxx : 'Locutionum libri VII ; cap. lxxxi : Quaestionum libri VII. (3) Cfr Locut. Exodi LXIIII, 1. 295 ; Locut. Leuit. VI, 1. 23 ( ?) ; Locut. Ies. Naue XXVim, 1. 166 / Locut. Iud. L, 1. 178 et LII, 1. 184. (4) Cfr S. Lenain de Tillemont, Memoires pour seruir d I’histoire ecclesiastique, t. XIII, Parisiis, 1702, p. 794 ; W. Ruting, op. cit., p. 14. (5) Etiam notanda est librorum consecutio in codicibus Paduano et Nouariensi : primum exhibent Quaestiones in Genesim et Exodum ; deinde Locutiones in eosdem libros ; postremo sequuntur altematim Locutiones et Quaestiones in Leuiticum, Numeros, Deuteronomium, Iesum Naue, Iudices. Haec “dispositio difficilior” probabilius originalis est. Ceteri codices qui et Quaestiones et Locutiones amplectuntur, semper primum exhibent Quaestiones, deinde Locutiones. (6) De titulo operum pauca praenotanda sunt. Ipse Augustinus ea nominat in Retractationibus, ut supra indicaui : Quaestionum libri VII, Locutionum libri VII. Idem fere titulus et in codicibus legitur. Cassiodorus uero (Comment. in ps., praef. n. 15 1. 84/85 -— C.C. XCVII, p. 20 ; cfr ps. II, 1. 71/72, p. 41 ; ps. LXXVI, 1. 31/32 — C.C. XCVIII, p. 698 ; Ins tit. diuin. litterarum 11 — P.L. LXX, 1111 A) de modis locutionum scribit, qui titulus etiam additur manu recentiore in fol. Av codicis Corbeiensis et inuenitur in catalogo Corbeiensi saec. XII (Cfr G. Becker, Catalogi antiqui, n. 79, 10, p. 185) ; in catalogo uero saec. XIII intitulatur : de modis locu¬ tionum super genesim exodum leuiticum numeros libri VIII, quibus uerbis aperte Cor¬ beiensis noster designator, qui quattuor libros continet quaestionum ac totidem locutionum. At alibi in priore catalogo Corbeiensi recensetur sub n. 26 et sub n. 31 Augustini liber interrogationum et locutionum. Econtra Prudentius Trecensis laudat Augustini libros XIV in Heptateuchum (De Praedestinatione contra I. Scotum — P.L. CXV, 1130 D). A Possidio (Indiculus librorum S. Augustini) haec duo opera praetermittuntur. (7) Cfr p. 1 et 382 praesentis editionis ; uide etiam Ketract., loc. cit. De indole Locutionum inter recentiores bene tractauit W. Suss, Studien %ur lateinischen Bibel, I. Augustinus Locutiones und das Problem der lateinischen Bibelsprache, Tartu, 1933.

VIII*

C

Hieronymus in libro Quaestionum hebraicarum in Genesim, quern saepe laudans, saepius uero reprehendens adfert (8). Exemplar ,,uetustissimum omnium et optimae notae”, ut Maurini recte iudicauerunt (9), est codex Corbeiensis, nunc Parisinus 12.168, saec. VIII med. (10). Pro certo habendum est hunc codicem linea recta descendisse de libro quo usus est Eugippius, saec. VI sua Excerpta ex operibus sancti Augustini colligens. Legimus enim in nostro codice, in textu quaestionis CXVII in Genesim (11), duo uerba haec : abhinc scribendum. Quae omnino sensu carent, nisi partem amplecteris Maurinorum (12) et Donatiani De Bruyne (13) qui recte coniecerunt Eugippium haec sua manu adnotasse in exemplari quod amanuensi tradidit ad transcribendum ab hoc loco in Excerptis. Et reuera, dum quaestiones integras excerpere solet, hanc expositionem tantum a loco abhinc scribendum signato, transumpsit. Alteram indicium conexionis inter Eugippium et codicem Corbeiensem in quaest. Exodi XXXIX reperimus. Eugippius hie expositionem excerpsit usque ad uerba occidi a iudice debuisse (1. 535). Versu sequente noua quaestio incipit in C ; haud temere conicitur Eugippii exemplar eandem dispositionem praebuisse. In quaestione denique Exodi XC in solo codice C et apud Eugippium quaedam interpolate legitur (14), ad cuius initium librarius codicis Eugippii Excerptorum Parisini 2109 (s. IX, olim Telleriani) notauit : hinc iam ex alio opere sci augustini quae secuntur adiecta sunt (15). Et reuera hanc interpolationem non ad Quaestiones in Heptateuchum, sed ad Octo quaestiones ex ueteri Testamento pertinere D. De Bruyne lucide ostendit (16). Ex his aperte elucet particulare momentum codicis C qui imaginem codicis saec. V, quo usus est Eugippius, satis diligenter exprimit. Qua de causa totum codicem post Iosephum Zycha, qui in legendo saepe saepius sese fefellit, denuo contuli anno 1956 Lutetiae Parisiorum degens, ubi urbanissime me (8) Cfr F. Cavallera, Les “Quaestiones hebraicae in Genesim” de s. Jerome et les “Quaestiones in Genesim” de s. Augustin, in Miscellanea Agostiniana, II, Romae, 1931, P- 359-372(9) Qp- c‘t-> c°t 821 : Syllabus Codicum. (10) Cfr E. A. Lowe, Codices Gat ini Antiquiores, V, Oxoniae, 1950, n. 630. De pictura in fol. Cv uide S. Sulzberger, Un exemple d’influence copte sur m manuscrit precarolingien, in Scriptorium, t. IX, n. 2 (1955), p. 263-267, et M. Stracmans, Sur I'originepharaonique de quelques motifs decoratifs coptes dans une miniatureprecarolingienne, ibid., p. 267-271. (ix) Vide p. 43, 1. 1472 in apparatru. (12) Op. cit., col. 822, ad p. 406 h. (13) Cfr D. De Bruyne, De octo quaestionibus ex ueteri Testamento. Un ecrit autbentique d’Augustin, in Miscellanea Agostiniana, II, Romae, 1931, p. 337. (14) Cfr p. 115, 1. 1375, in apparatu. (15) Cfr C.S.E.L. VIIII, pars I (1885), p. 391 in app. (16) Art. cit., p. 337.

IX*

P»

P

indignum susceperunt RR. PP. Augustiniani ab Assumptione nuncupati, quibus hanc ob causam hie libenter gratias ago. Impulsu Pauli Lejay plenius indagaui emendationes quas expertus est codex C. Bis uel ter correctus est manibus antiquis. Prima uice atramento fere euanido plura emendantur quae potius orthographiam respiciunt uel addantur syllabae et litterae omissae. Deinde alia manu, uel ut Lejay uoluit, aliis manibus atramento nigriore emendantur nonnulla grauioris momenti, sensum ipsum tangentia. At in hac altera serie emendationum duas manus, quas describit Lejay, accurate distinguere non ualeo. Emendationes mere orthographicas in apparatu non adnotaui. Haud minoris momenti habeo codices Paduanum, n. 182 bibliothecae Antonianae (saec. IX) (17), et Nouariensem LXXXII (saec. IX), quorum uariantes lectiones tantam similitudinem exhibent ut pro certo affirmare liceat, eos ex eodem exemplari descriptos fuisse. In utroque codice semel et iterum spatium uacuum ad eundem locum comperio, sed in n ilia spatia saepe ampliora sunt quam in ft, qui plerumque quaedam uerba uel saltern quasdam litteras praebet quae desiderantur in n. Conicere licet exemplar, a quo ambo transumpti sunt, aut melius conseruatum fuisse cum a librario ft transcriptum est, aut diligentius ab eo excusum fuisse. Sed manifestum est utrumque librarium iisdem difhcultatibus laborasse. Nonnullis in locis hi soli codices concordant cum textu Excerfttorum Eugippii, nec raro ft et n et C in lectionibus maioris momenti inter se congruunt, ceteris codicibus discrepantibus. Minime ergo dubitandum est, quin ft et n optimum textum tradant. Si in eis desiderantur indicia arctissimae conexionis, quae datur inter C et Eugippium, fortasse concludendum est ft et n ex antiquiore adhuc fonte fluxisse (18). Codicem Paduanum contuli in plagulis lumine depictis, quas mihi subministrauerunt moderatores Bibliothecae Ticinensis ciuitatis. Codicis Nouariensis lectiones ex editione Vindobonensi assumpsi. Deterioris classis codices numerosiores sunt. Nominantur in primis : Parisinus 1951, saec. IX (Quaest.) (19).

(17) Cfr V. Lazzarini, 11 codice Antoniano 182, Patauii, 1903. Codex nec a Maurinis nec ab editore Vindobonensi adhibetur. (18) Cfr etiam L. Traube, Nomina Sacra, Monachii, 1907, p. 154. (19) P. Lejay, Revue critique, 1896, 33, p. 104 sqq. originalem dispositionem huius codicis feliciter coniecit. Ex duabus partibus exstabat, quarum prior Locutiones VII et Quaestiones I et II amplectebatur, altera Quaestiones III-VII. In codice Parisino 1952 fragmentum repperit Lejay ex priore parte : ff. 125-155 = Locut. Gen. CLX “constitue eum super terram aegypti et faciat pbarao” usque ad Locut. lud.

X* S V

U

L

T

Sangallensis 160, saec. IX (Quaest.). Valentianensis 161 (153), saec. IX, ex abbatia S. Amandi in pabula (20). Sessorianus XXIII (Viet. Emman. 1254), saec. X (Loc. et Quaest.) (21). Oxoniensis Laud. 130, saec. X in., ex abbatia S. Mariae Eberbacensi (Loc et Quaest.). Andegauensis 167 (159), saec. XII, ex abbatia S. Albini (Quaest.). Cameracensis 545 (505), saec. XIII (Quaest. Leu. — Iud.). Codices P S V U L bene descripsit Iosephus Zycha (22), quem etiam secutus sum in adnotatione uariantium lectionum. Codices Andegauensem necnon et Cameracensem Zycha non memorat, sed eos inspicere potui auxilio pelliculae photographicae, quam officiosissime mihi communicauit celeberrima domus Parisiensis cui nomen Institut de Recherche et d’Histoire des Textes. Codex Andegauensis arete conectitur cum Valentianensi; quaestio quoque LI Leuitici in utroque codice desideratur. Cameracensis infimae est auctoritatis ; ad eandem familiam pertinet ac P S V U L, sed nonnulla pro nutu mutat, transponit, delet. Inter omnes codices qui mihi quoquo modo innotuerunt, Trecensis 197, saec. XII, ex abbatia Clarauallensi, peculiarem locum obtinet. Ipse solus textum integrum turn Quaestionum cum Locutionum exhibet. Quod explicari nequit nisi librarius suam recensionem ex pluribus exemplaribus concinnarit (23). Etenim, si plurimis in locis T congruit cum codicibus deterioris classis, alia nec minoris momenti communia habet cum C. Verbi gratia, una cum C textum praebet uersum 932-952 quaestionis XXXIII Numerorum, qui in ceteris codicibus desiderantur. Item locutiones Leuitici I-XXXI tantum continentur in C et T (24). Notandum est etiam in his duobus locis

LII : “haec locutio in quaestionibus exposita est”. Sequitur in fol. i codicis 1951 Locut. Iud. LIII : “Et reduxerunt eum de petra” usque ad “expliciunt locutiones iudicum qui est sci augustini liber Septimus”. (20) Proxime accedit ad codices P et S, sed quaestio Leuit. LI in eo desideratur. (21) Codex Sessorianus XXIII, quem Zycha descripsit in parte priore tomi XXVIII C.S.E.L., p. XX, sub siglo S ac Sessorianus XXXIII qui memoratur in parte altera eiusdem uoluminis (p. XVI) sub siglo U unus ac idem liber est, ille qui hodie numero 1254 signatus Romae in Bibliotheca Nationali Victoris Emmanuelis asseruatur. (22) Cfr C.S.E.L. XXVIII, pars I, p. XVIII-XXI; pars II, p. XIII-XVI. (23) Hanc rationem etiam obseruabant saec. XII alii librarii abbatiae Clarauallensis, opera Augustini describentes, cfr J. de Ghellinck, Line edition ou une col¬ lection medievale des Opera Omnia de Saint Augustin, in Liber Floridus. Mittellateinische Studien. Festschrift Paul Lehmann, herausgegeben von Bernard Bischoff und Suso Brechter, St Ottilien, 1950, p. 63-82. (24) Locutiones Leuitici I-XXXI alia manu additae sunt in codice Parisino 1952, bifolio inserto. Textus proxime accedit ad codex T.

XI*

lectiones C et T maxime concordare. Nonnullis insuper adnotationibus in margine (u. g. p. 210/211, 1. 1282 ; p. 222, 1. 1692) confirmatur librarium unum et alterum exemplar adhibuisse. Quamobrem aegre fero occasionem non dari codicem conferendi, praesertim cum Zycha, cuius uariantes lectiones exscripsi, eum ad Locutionum libros edendos raro adhibuerit, nec Maurini numerosiores lectiones ex eo adnotauerint (25). Denique hie quidam enumerantur codices quorum notitia mihi casu innotuit : Angers 287 (278), saec. IX, ex abbatia S. Albini (Quaest.). Avranches 74, saec. XII, ex abbatia S. Michaelis in periculo maris (Loc. et Quaest.). Cambrai 545, saec. XIII, ecclesiae cathedralis (Quaest. Leu.Iud.). Davensis 262, saec. XII (2G). Dijon 138 (105), saec. XII, ex abbatia Cistercii (Quaest. et Loc.). Escorial R. III. 19, saec. XIV (Quaest.). Madrid, Biblioteca Nacional 520, saec. XIV (Loc. et Quaest.). Paris, Arsenal 296, saec. XII, ex conuentu maiori PP. Augustinianorum (Quaest.). Paris, Arsenal 297, saec. XII, ex abbatia Fontaneta (Quaest. et Loc.). Paris, B. N. 1974, saec. XIV (Quaest.). Paris, B. Mazarine 652 (274), saec. XIII med., ex collegio Parisiensi S. Bernardi (Loc.). Reims 83 (E. 255), saec. IX, ecclesiae S. Mariae (Loc. et Quaest.). Roma, Vatic, lat. 490, saec. XV (Loc. et Quaest.). Roma, Vatic. Ottobon. lat. 612, saec. XIV (Quaest.). Valenciennes 158, saec. XII, ex abbatia S. Amandi Elnonensi (Loc.). Wien, Bibl. Palat. 2206 (Salisb. 295), saec.XII (Quaest. Gen.).

(25) Codicum familias distinguere conatus est Ch. Beeson, sola indicia palaeographica sequens (Insular Influence in the Quaestiones and Eocutiones of Augustine, in Melanges Mandonnet, t. II, Parisiis, 1930 — Bibliotheque Thomiste, uol. XIV, p. 7-13). Saepe discrepat cum infrascripto stemmate et a recta uia aberrare uidetur, peculiarem locum C et n et T non perspiciens. De elucubratione Caroli Beeson, efr etiam D. De Bruyne, art. cit., p. 339 sq. (26) Cfr C.S.E.L. XXVIII, pars II, p. XVIII. Codex Vindocinensis (Vendome) 36, saec. XII quern J. Zycha eodem loco enumerat nec quaestionum nec locu¬ tionum libros continet, sed folio 86, inter S. Augustini opera de Trinitate et de Ciuitate Dei, catalogum librorum monasterii Ebrionensis praebet sub titulo 1st a opuscula beatissimi Augustini in cenobio Ebrionensi continentur. Inter 8 5 opuscula allata reperiuntur Eocutionum super Eptaticum libri VII et De Quaestionibus Veteri Testa¬ menti libri VII.

XII*

Codicum conexio sequenti stemmate clarius exprimitur ; Archetypus amissus

\

\

_ -

\ \

^ \

^ \

^

"

"

^

"

O'

T

Traditionem textus in Eugippii Excerptis ex operibus S. Augustini magna pollere auctoritate iam ex eo patet quod supra de illis diximus. Ilia excerpta enim, numero 53, textum praebent saltern initio saeculi VI descriptum. Exemplar ergo quo ipse Eugippius usus est ad ipsam fere aetatem s. Augustini adscendit; aetate longe antecellit uetustissimis codicibus qui nobis asseruantur. Optimam normam constituit ad ualorem ceterorum codicum perpendendum (2V). Neque neglegendi sunt commentarii in Genesim Claudii Taurinensis (28) et Rhabani Mauri (29). Hi scriptores saeculi VIII-IX multas quaestiones ex opere s. Augustini fere ad uerbum in commentariis suis exscripserunt. Codices quibus (27) Textus recensione usus sum quama. 1885 ediditP. Knoll (C.S.E.L., t. IX), etsi saepius emendanda erat iuxta lectiones quas in apparatu reiecit editor. In codicibus distinguendis iisdem usus sum siglis ac Knoll. Contuli etiam codicem Parisinum 2x10, saec. VIII, quem siglo O signaui. (28) Cfr P.L., t. L, col. 893-1048 ; de auctore huius operis uide P. Bellet, Claudio de Turin, autor de los commentaries ,In Genesim et Regum’ del Pseudo Euquerio, in Estudios Biblicos, IX, 1950, p. 209-223 ; M.L.W. Laistner, Note on the PseudoEucherius, in Harvard Theological Review, xlvi, 1953, p. 45-46 [iterunx editum in M.L.W. Laistner, The Intellectual Heritage of the Early Middle Ages, New York, 1957, p. 200-201]. (29) Cfr P.L., t. CVII, col. 443-670.

XIII*

usi sunt saltern aequales erant nostri Corbeiensis. In locis grauioris momenti commentaries istos semper inspexi. Ad bonam recensionem distinguendam saepe magni erant auxilii. Editio princeps librorum Quaestionum, ni fallor, Iudoco Badio Ascensio debetur (£0). Eius uariantes lectiones plerasque in apparatu admisi. Patet textum huius editionis ad secundam familiam pertinere, ac praesertim ad formam codicis V, quam ante correctionem habuit, proxime accedere. Codices, quos adhibuerunt Maurini ad Quaestiones edendas, sunt hi : ,,Vaticani duo (31). Fuxensis Collegii apud Tholosates unus. Sorbonicus, scriptus ante annos circiter 400. Beccensis, qui annos 600 praefert. Remigianus eiusdem fere aetatis. Michaelinus, item eiusdem aetatis (32). Thuaneus (= P) et Benignianus, qui ante 800 annos scripti uidentur. Corbeiensis, uetustissimus omnium et optimae notae (= C)”. Ad Locutiones uero : ,,Victorini duo. Vaticanus (33). Sorbonicus. Cisterciensis (= T). Beccensis. Michaelinus (34). PP. Bernardinorum collegii Parisiensis unus (35). Corbeiensis uetustissimus et optimae notae (= C)”. Editionem criticam Locutionum curauit Iosephus Zycha anno 1894 e codicibus C L U n T (36), Quaestionum anno 1895 e codicibus C P S V n T (37). At, proh dolor, eius textus recen¬ sionem illam Maurinorum praecellere dici nequit. Codicem C neglegenter contulit nec emendationes diligenter distinxit ; Paduanum neglexit; Eugippii excerpta, quod ad textum con-

(30) L. Aurelii Augustini opus quaestionum, Lugduni, 1497. Ea usi sunt Maurini, op cit p. 821 : „Editio Bad. seu Rat. id est quae ex Augustini Ratisponensis recognitione, cura Iudoci Badii prodiit Lugduni anno 1497”. Accuratius describitur a M.L. Polain, Catalogue des livres imprimes au quin^ieme sihle des bibliotbiques de Belgique I, Bruxellis, 1932, p. 242 sq., n. 394. (31) Hodie Roma, Vatic. Ottobon. lat. 612, saec. xiv et Vatic, lat. 490, saec.

. .,

,

xv ?

(32) (33) (34) (33) (36) (37)

Hodie Avranches 74, saec. XII. Item Roma, Vatic, lat. 490 ? Item Avranches 74. Hodie Paris, Bibl. Mazarine 652 (274), saec. XIII med. C.S.E.L. XXVIII, pars I. C.S.E.L. XXVIII, pars II.

XIV*

stituendum conferunt, haud perspexit ; textum biblicum male mulcauit (38). Capitula in praesenti editione prima nice integre typis mandantur. Eorum inueniuntur series tres. Quarum prior, libromm nempe Quaestionum, integra legitur, nisi fallor, in solo codice T, dum alii plures codices familiae P S V tantum capi¬ tula praebent quaestionum in Genesim. Series altera, et ipsa septem libros Quaestionum amplectens, legitur in editione Iudoci Badii; nec in codicibus reperta est nec antiqua uidetur. Tertia series uersatur circa Locutiones in Genesim / legitur tantum in codice C ('fol. 33v~37v). Prima series datur iuxta codices T et P (P uero non excedit Capitula in Genesim) ; in medietate uero inferiori paginae repetuntur capitula ex editione Badii, quae saepe apertiorem syllabum praebent singularum quaestionum. Etsi recentioris uidentur aetatis (fortasse ipsius Badii calamo conscripta sunt), lectori tarnen ea utile fore confidimus ad mare hoc magnum diuersarum quaestionum, quae hie ab Augustino tractantur, facilius tutiusque transf retan dum. Prima capitulorum series certe antiqua est, immo ad ipsam aetatem s. Augustini uidetur adscendere. Adferuntur enim in capitulo IX Quaestionum in Genesim uersiculi Sacrae Scripturae (Gen. 7, 21.22), de quibus in libris Quaestionum nusquam agitur (capitulum hoc potius summarium uidetur capitis 24 lib. XIII de Ciuitate Dei, 1. 123 sqq.). Qui capitula conscripsit, hie certe a recta uia discedit, sed uersiculos adfert iuxta uersionem ueterem qua solus Au¬ gustinus usus est (3ft). Capitula quae in T leguntur et hoc habent particulare : ca¬ pitula in Genesim quaestiones antecurrunt (fol. 33v~36) ; econtra capitula in sex alios libros ad ealeem uoluminis in¬ ueniuntur, omnibus quaestionibus absolutis (fob i68v). Opinari possis tantum capitula in Genesim antiqua esse, ceteraque capitula a librario codicis T addita fuisse. Attamen in corpore capitulorum ad librum Iesu Naue semper scribit cum Augustino Iesus, in titulo uero Iosue. Non ab eodem confecta sunt. Librarium capitula in antiquo exemplari inuenisse et titulum de suo addidisse haud temere conicere licet. Vt supra dictum est, T transumptus est ex exemplaribus turn familiae C cum familiae P S F; familia P S V caret capitulis in libros Exodi eqs. ; ea fortasse accepit T e quodam

(38) Plura et duriora de hac re uide apud P. Lejay, art. cit., et G. Kruger, in Tbeologische Literatur^eitung, XX, 1895, p. 364-368, et E. Preusschen in eadem ephemeride, XXII, 1897, p. 629-634. (39) Cfr B. Fischer, Vetus Gatina, II, Friburgi Br., 1951-1954, p. 117.

XV*

codice familiae C, in quo ad calcem praebentur cum tri¬ bus ultimis libris qui nunc in Corbeiensi codice desiderantur. Fontes quos indicauerunt editores Maurini et Vindobonenses, pro uiribus locupletius et accuratius adnotaui, quo in opere magnae utilitatis mihi erat dissertatio doctissimi uiri W. Riiting (40). Textus biblicus peculiari cura indagandus erat. Pro libro Genesi ducem et magistrum habui eximium, pulcherrimam nempe editionem Bonifatii Fischer cui titulus ,,Vetus Latina. Die Reste der altlateinischen Bibel, nach Petrus Sabatier neu gesammelt und herausgegeben von der Erzabtei Beuron. 2. Ge¬ nesis.” Vtinam et talem habuissem pro ceteris libris Heptateuchi, sed tantum praesto erat editio ,,Bibliorum sacrorum latinarum uersionum antiquarum” quam concinnauit Petrus Sabatier (41), et editio codicis Lugdunensis cura Vlyssis Robert (42), et opus ualde utile The Old Latin Texts of the Heptateuch clarissimi uiri A. V. Billen (43). * *

*

Opusculum sancti Augustini de octo quaestionibus ex ueteri Testamento primum integrum euulgauit Germanus Morin ; attamen ultimas quinque quaestiones ut suppositicias reiecit (44). Denuo editum est a Donatiano De Bruyne, qui genuinitatem totius opusculi acutissimis argumentis turn ex traditione manuscripta cum ex indiciis internis uindicauit (45). Codices in duas classes distinxit De Bruyne: 1. Codices qui integrum textum habent : Parisinus lat. 13.360, saec. IX ; Monacensis lat. 14.330, saec. XI ; Oxoniensis Bodleianus Laud. Misc. 350, saec. XI-XII ; Parisinus lat. 14.481, saec. XII. 2. Codices qui tantum quaestiones I-III comprehendunt : Parisinus lat. 12.193, saec. IX ; (40) Untersuchungen fiber Augustins Quaestiones et Uocutiones in Heptateuchum, Paderborn, 1916. (41) T. I, Parisiis, 1751. (42) Pentateucbi uersio latina antiquissima e cod. Uugdunensi, Parisiis, 1881. (43) Cantabrigiae, 1927. (44) Un traite inedit attribue a s. Augus'in, in Revue benedictine, XXVIII, 1911, p. 1-10/ Le De VIII quaestionibus du Pseudo-Augustin, ibid., p. 415 ; Un nouveau manuscrit de I’apocrypbe augustinien De VIII quaest., ibid., XXIX, 1912, p. 89. (45) De octo quaestionibus ex ueteri Testamento. Un ecrit autbentique d’Augustin, in Miscellanea Agostiniana, uol. II, Romae, 1931, p. 327-340.

XVI*

Vaticanus Palatinus 209, saec. X ; Parisinus, Bibl. Armamentarii 350, saec. XV ; Parisinus, Bibl. Mazarini 639, saec. XVI. In quibusdam codicibus alterius classis legitur post ultima uerba tertiae quaestionis : Hae quaestiones tres decerptae sunt de libro quaestionum octo beati Augustini ad Dulcitium. Verba Ad Dulcitium confusione uenia digna addita sunt, sed maioris momenti reputandum est tres priores quaestiones etiam in codicibus imperfectis ut excerptum traditas esse. Quaestio VIII etiam interpolata est in Quaestiones in Heptateuchum, iuxta recensionem qua usi sunt Eugippius in Excerptis et librarius codicis Parisini 12.168 (46). Maurini tantum quaestiones I-III ediderunt. Patet eos tantum codices adhibuisse deterioris classis, ultimis uerbis maximi momenti neglectis (47). Fere in omnibus secuti sumus editionem Donatiani De Bruyne. Octo quaestiones ex ueteri Testamento Augustinum eodem tempore ac Quaestiones et Locutiones in Heptateuchum composuisse satis ostendit editor eruditus in prolegomenis suis. Iam restat ut grato animo meminerim Reuerendi Patris Dom E. Dekkers, qui consilio et opera in hac editione conficienda plurimum mihi fauit. I. Fraipont

(46) Cfr infra p. 115,1. 1575 app. (47) Cfr S. Aurelii Augustini Operum, tomus III, pars 2, opera et studio monachorum O.S.B. e Congr. S. Mauri, Parisiis, 1690, p. 286. Istae quaestiones tres repertae sunt “apud Lou. et in MSS. Victorinis duobus [quorum unus, saec. XV, nunc sub numero 350 Parisiis in bibliotheca Armamentarii asseruatur] ac uno Corbeiensi uetustissimo” [nunc Parisino lat. 12.193, saec. IX],

BIBLIOGRAPHIA SELECTA Generalia G. Bardy, La litterature patristique des Quaestiones et Responsiones sur l’ Ecriture sainte, in Revue biblique, XLI, 1932, P- 515-537W. Ruting, Untersuchungen iiber Augustins Quaestiones und Locutiones in Heptateuchum (Forschungen zur christlichen Literatur- und Dogmengeschichte, XIII. Band, 3. u. 4. Heft), Paderborn, 1916. Cfr J. Denk, in Theologische Revue XVII, 1918, p. 304. Codices C. H. Beeson, Insular Influence in the ,,Quaestiones” and ,,Locutiones” of Augustine, in Melanges Mandonnet (Bibliotheque Thomiste, XIV), Paris, 1930, p. 7-13. M. Stracmans, Sur I’origine pharaonique de quelques motifs decoratifs coptes dans une miniature precarolingienne, in Scriptorium, IX, n. 2, 1955, p. 267-271. S. Sulzberger, Un exemple d’influence copte sur un manuscrit precarolingien, in Scriptorium, IX, n. 2, 1955, p. 263-267. Textus biblicus A. V. Billen, The Old Latin Texts of the Heptateuch, Cam¬ bridge, 1927. Cfr F. C. Burritt, in Journal of Theological Studies, XXIX, 1928, p. 140-146. D. De Bruyne, Saint Augustin reviseur de la Bible, in Miscel¬ lanea Agostiniana, II, Roma, 1931, p. 585-591 : Heptateuque. J. S. Me Intosh, A Study of Augustine’s Versions of Genesis, Diss., Chicago, 1912. W. Suss, Das Problem der lateinischen Bibelsprache, in Historisches Vierteljahrschrift, XXVII, 1932, p. 1-39. W. Suss, Studien zur lateinischen Bibel. I. Augustins Locu¬ tiones und das Problem der lateinischen Bibelsprache (Acta et comm. Vniuersitatis Tartuensis, B, XXIX, 4), Tartu, 1932. Quaestiones selectae F. Cavallera, Les ,,Quaestiones hebraicae in Genesim” de s. Jerome et les ,,Quaestiones in Genesim” de s. Augustin, in Miscellanea Agostiniana, II, Roma, 1931, p. 359-372. T. Michels, Verbrennung und Apotheose bei Augustinus (Quaest. in Num. XIX), in Vom christlichen Mysterium. AUG. XXXIII

XVIII*

Gesammelte Arbeiten zum Geddchtnis von Odo Casel OSB, herausgegeben von Dr. A. Mayer, Dr. J. Quasten, Dr. B. Neunheuser OSB, Diisseldorf, 1951, p. 94-96. B. Smalley, Prima Clanis Sapientiae : Augustine and Abelard, in Fritz Saxl. A Volume of Memorial Essays from his Friends in Engeland, London, 1957, p. 93-100. B. Altaner, Augustinus und Origenes. Eine quellenkritische Untersuchung, in Historisches Jahrbuch, 70,1950, p. 15-41.

CAPITVLA LIBRORVM QVAESTIONYM ET LOCVTIONVM

SIGLA C

Paris, Bibl. nat. lat. 12.168, saec. VIII, ex abbatia Corbeiensi (Loc. Gen.).

P

Paris, Bibl. nat. lat. 1951, saec. IX (Quaest. Gen.).

T

Troyes, Bibl. mun. 197, saec. XII, ex abbatia Clarauallensi (Quaest. Gen.-Iud.).

Bad.

editio princeps Iudoci Badii Ascensii, Lugduni, 1497 (Quaest. Gen.-Iud.).

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRORVM QVAESTIONVM

pt

I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII.

Bad.

De ciuitate quam condidit Cain, a quibus potuerit habitari. De longitudine uitae Mathusalae. De eo quod scriptum est, fibos dei intrasse ad filias hominum et inde natos gigantes. De capacitate arcae Noe : utrum omnia quae intromissa sunt ferre potuerit. Vtrum area tam magna centum annis a Noe et filiis eius potuerit fabricari. Quid sit quod scriptum est : inferiora bicame- 6, 16 rata et tricamerata jades ea. De escis animalium quae in area intrauerunt. De eo quod scriptum est : a uolatilibus mundis 7,8 et a uolatilibus inmundis et a pecoribus mundis et a pecoribus inmundis et ab omnibtis serpentibus in terra, duo duo intra^lerunt ad Noe in arcam.

Tabvla Qvaestionvm divi Avgvstini svper Genesim.

I.

II. III. IIII. V. VI. VII. VIII.

De eo quod dictum est Genesis IIII, de Cain quod aedificauit ciuitatem, quaeritur quomodo id fieri possit, cum ciuitas non nisi ex multitudine hominum constituatur, quam tempore Cain fuisse uerisimile non esse. Vtrum, quod quidam codices Gen. V habent, Mathusalem post diluuium uixisse, uerum sit. Quomodo, sicut Gen. VI dicit, potuerint angeli cum filiabus hominum concumbere. Quomodo area tanta quanta Gen. VI describitur, potuerit tot animalia et eorum escas capere. Vtrum area tam magna sicut Gen. VI describitur, centum annis potuerit fabricari. Vtrum inferiora arcae factura (futura Bad.) erant bicamerata et tricamerata, secundum ea quae ibidem dicuntur. Quibus escis animalia carnibus uesci solita in area uescebantur. Quomodo intellegendum sit quod. Gen VII dicitur, animalia munda et inmunda bina intrasse.

Titulus : incipiunt capitula quaestionum de libro geneseos P P T VIII. in area P

V. fabricare

ii pt

vim. x. XI. XII.

XIII.

XIIII. XV.

vim. X.

XI. XII. XIII. XIIII. XV.

CAP. QVAEST. GEN. VIIII-XV De eo quod scriptum est: omnis homo et omnia 7,21. quaecumque habent spiritum uitae et omnis qui 22 erat super aridam mortuus est. De montium altitudine, quam omnem scrip¬ tum est transcendisse aquam cubitis quindecim. De eo quod scriptum est : exaltata est aqua 7, 24 super terram centum quinquaginta dies. De eo quod scriptum est, post centum quin¬ quaginta dies adductum esse spiritum super terram et desisse aquam et conclusos fontes abyssi et cataractas caeli et detentam pluuiam de caelo. De eo quod scriptum est, dimissum esse coruum nec redisse et demissam postea columbam et ipsam redisse, quod non inuenisset re¬ quiem pedibus suis. Quomodo columba non inuenerit ubi resideret, cum iam, sicut narrationis ordo contexitur, nudata fuerant cacumina montium. De eo quod scriptum est : non adiciam adhuc 8, 21 maledicere super terram propter opera hominum, etc. ad eundem sensum pertinentia.

Quod ibidem dicitur : in quo est spiritus uitae, an de spiritu sancto intellegatur. Quomodo, quod dictum est Gen. VII, potuerint aquae diluuii superare omnem montium altitudinem, cum historia dicat Olympum tantae celsitudinis. Vtrum aquae illae semper usque in centesimum quinquagesimum diem excreuerint. Vtrum ea, quae Gen. VIII facta narrantur, sint post CL dies facta etc. Vtrum coruus ille, qui Gen. VIII emissus dicitur et non rediisse, mortuus sit. Quomodo columba, de qua ibidem fit mentio, dicatur non inuenisse ubi resideret, cum iam ca¬ cumina montium nudata dicantur. Quomodo intellegendum est quod dominus dicit ibidem : non adiciam adhuc maledicere terram etc.

Vim. qui] quae P T1 om. P

XIII. demissa postea columba T

XIIII. cum]

CAP. QVAEST. GEN. XVI-XXIIII PT

XVI.

De eo quod scriptum est : et de manu hominis fratris exquiram animam hominis. De eo quod peccans Cham in patris offensam, non in se ipso sed in filio suo Chanaan maledicitur. Quomodo dictum est de Nebroth : hie coepit esse gigans super ter ram, cum gigantes et antea fuerint. De Phalec, quomodo in diebus eius diuisa sit terra. De eo quod scriptum est : et erat omnis terra labium unum. Quomodo dictum sit: aedificemus nobis turrem cuius caput sit usque in caelum. Quibus dicat dominus : uenite descendamus et confundamus ibi linguas eorum. De eo quod scriptum est : et uixit Arphaxat annos trecentos, propter illud quod dictum erat : erunt anni eorum centum uiginti. Quare scriptum est : Sem erat pater omnium filiorum Heber, cum inueniatur Heber quintus a Sem, filio Noe.

XVII.

XVIII.

XVIIII. XX. XXI. XXII. XXIII.

XXIIII.

Bad.

XVI.

Quomodo dicatur Gen. VIIII : de manu fratris eius requiram animam hominis. Quis sit frater. Cur ibidem Cham in filio suo Chanaan, non in se, maledicitur ob offensas patris. Quomodo dictum sit Gen. X, de Memroth, quod coepit esse gigas super terram, cum gigantes antea natos scriptura commemoret. Quomodo in diebus filii Heber Phalech nomine diuisa dicatur ibidem terra. Quomodo Gen. XI dicatur, omnibus fuisse la¬ bium unum, cum prius filii Noe dicantur distributi per terras secundum tribus, gentes et lin¬ guas. Quomodo stulte praesumentes dixerint ibidem : uenite aedificemus nobis ciuitatem et turrim, cuius caput erit usque in caelum. Ad quos intellegetur deus dixisse ibidem : uenite descendamus et confundamus linguam eorum. Cum dictum sit ad Noe : erunt anni uitae eorum centum uiginti, quomodo dicatur ibidem de Ar¬ phaxat postea genito, qui plus quam trecentis annis uixerit. Quare scriptum sit ibidem : Sem erat pater om¬ nium filiorum Heber, etc.

XVII. XVIII. XVIIII. XX.

XXI. XXII. XXIII.

XXIIII.

XXII. ibi]

Ill

om. P,

in T

(sed exp.)

9, 15

10, 8

11, 1 11,4 11, 7 11, 12 6, 3 10, 21

IV

PT

CAP. QVAEST. GEN. XXV-XXXIII

XXV. XXVI. XXVII. XXVIII.

XXVIIII. XXX.

XXXI.

XXXII. XXXIII.

Bad.

XXV. XXVI.

XXVII.

XXVIII.

XXVIIII. XXX.

XXXI. XXXII. XXXIII. XXXII. erunt] erant

De aetate Abrahae, quia uidetur non conuenire numerus annorum narrationis scripturae. De Sarra, ubi se dixit sororem Abrahae. De terra Sodomorum, quomodo ante poenam suam comparetur paradiso dei. Quomodo dictum sit Abraham : omnem terrarn 13, 15 quam tu uides, tibi dabo earn et semini tuo usque in saeculum. Quare appellatus sit Abraham transfluuialis. De eo quod scriptum est : circa solis autem oc- 15, 12 casum pauor inruit super Abraham, timor magnus incidit ei. Quomodo dictum sit dari terrarn Abrahae in possessionem aeternam, cum et ipsi et semini eius temporaliter data sit. Quomodo dictum sit ad Abraham de fiho eius : 17, 16 et reges gentium ex illo erunt. De uisione uirorum trium qui adparerunt A-

Quomodo constet ueritas super numero annorum Tharae patris Abrahae Gen. XI. Quomodo congruat sancto ac fideh uiro quod Abraham fecit, Gen. XII, dicendo Aegyptiis Saram esse sororem suam, et occultando quod esset uxor sua. Et quomodo Sara inuiolata probari possit. Quomodo Gen. XIII de terra Sodomorum et Gomorreorum dicit priusquam deleretur, quod esset uelut paradisus dei, et quis sit paradisus ille. Quomodo intellegendum est quod semini Abra¬ hae permittit ibidem tantum terrae quantum acie oculorum posset per quattuor cardines mundi ipse Abraham circumspicere. Quapropter Abraham Gen. XV nominatur trans¬ fluuialis. Quia scriptum est ibidem : pauor irruit super Abraham, et ecce timor magnus incidit ei, dubitatur an timor ceteraeque aliorum perturbationes cadant in uiros sapientes, et adducitur Aulus Gellius de Noctibus Atticis. Quomodo Abrahae dicatur Gen. XVII : dabo tibi et semini tuo post te terrarn etc. in possessionem, cum ipsa Israelitis temporaliter data sit. Quomodo dictum sit Abrahae de filio eius, ibidem : et reges gentium ex illo erunt. Quomodo intellegatur quod Abraham Gen. P T1

CAP. QVAEST. GEN. XXXIIII-XL PT

XXXIIII.

XXXV.

XXXVI. XXXVII.

XXXVIII. XXXVIIII.

XL.

Bad.

XXXIIII.

XXXV.

XXXVI. XXXVII.

XXXVIII. XXXVIIII. XL.

V

brahae, quomodo ibi singulariter dominum appellat cum angeli fuisse credantur. Quomodo Abraham dicat ad angelos : suma- 18, 4 tur aqua et lauent pedes uestros etc. tamquam refectioni hominum necessaria. De eo quod scriptum est : Abraham autem et 18, 11 Sarra seniores progressi in diebus etc., in quibus quaeritur de miraculo quod filios genuerit Abraham. Quare Sarram ridentem redarguit dominus, cum et Abraham riserit. Quomodo ausa sit Sarra negare quod riserit, si dominus secum loqui intellegebat quae latere non poterat. Quod oboedientiam quoque filiorum Abrahae deus promiserit. De eo quod scriptum est : descendens ergo ui- 18, 21 debo, si secundum clamorem ipsorum uenientem ad me consummabuntur, si autem non, ut sciam. Quid sit quod deus dixit non se perditurum

XVIII tres uidens, unum tamen dominum ap¬ pellat. Quomodo ibidem si angelos intellexit esse ad mortalium refectiones inuitauerit dicens : sumatur aqua et lauem pedes uestros etc. Quomodo quia ibidem dicitur quod Abraham et Sara seniores erant, apostolus pro miraculo habet corpus Abrahae emortuum genuisse, cum Abra¬ ham iam mediae dumtaxat secundum ilia tempora esset aetatis, et postea filios de Sethura fecerit. Cum ambo tam Abraham quam Sara riserint, ut dicitur ibidem, cur dominus tamen Saram redarguit quod riserat. Quomodo ibidem Sarra si deum esse putabat, negabat se risisse, cum sciret deum nihil latere posse, cum scrutator sit etiam cordium. Quomodo dominus ibidem permittit Abrahae non solum praemia sed etiam obtinentiam (alius oboe¬ dientiam) iustitiae filiorum eius. Quomodo deus, qui cuncta scit, aolait experiri descendendo an clamorem ilium de quo ibidem fit mentio opere complerent. Quia Gen. XVIII de Sodomis dixit, deus non se

XXXV. de eo] autem add. P consummabuntur] bu exp.

T {exp.) T

XXXVI. quaejquem

PT

XXXVIIII.

VI

CAP. QVAEST. GEN. XLI-XLVIII

XLI. XLII.

XLI II. XLIIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII

Bad.

XLI.

XLII. XLIII.

XLIIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII

XLI. quos] quod grandeue P T

Sodomam si inuenisset in ea decern iustos. De angelis quos suscepit Lot hospitio. De eo quod filias suas Sodomitis obtulit Lot, ne ab eis hospites eius turpitudinem paterentur. Quali caecitate percussi sint Sodomitae ab angelis, ut ostium quaerere non desinerent. Quomodo Lot domino quern agnoscebat, in angelis non credebat. De eo quod scriptum est : et recordatus est deus 19, 29 Abraham et eximit Lot de medio euersionis. De eo quod ascendit Lot de Segor et sedebat in 19, 30 monte. De eo quod timuit habitare in Segor. 19, 30 Quomodo timuit Abraham de grande uxoris

perdere locum si inuenirentur illic uel decern iusti, quaeritur an speciali quaedam sententia de ilia ciuitate, an de omnibus intellegendum sit generaliter parcere dominum loco in quocumque uel decern iusti fuerint. Quomodo Loth Gen. XVIIII quos obuiam habuit, adorauit ut angelos, et inuitauit ad refectionem corporalem ut homines, cum alterum ineptum esse uideatur ac indecens. Quia Loth obtulit filias suas ibidem ut incorruptos seruaret hospites suos, quaeritur an licita sit compensatio flagitiorum. Si caecitate percussi erant uiri Sodomitae ibi¬ dem, quomodo deficere poterant quaerendo ostium cum ne quaerere quidem illud caeci possent, qua ergo caecitate dicantur percussi. Quid significet quod Loth ibidem deo non crede¬ bat sed diffidebat. Quid significet quod Loth dicatur ibidem liberatus ob meritum Abrahae. Quis sit mons in quern Loth ibidem sponte ascendisse dicitur, cum admonente domino ascendere prius in montem noluerit. Quid significet timor Loth qui, ut dicitur ibidem, in Segor habitare timuit. Quomodo Abraham adhuc in ilia aetate in qua erat, cum de eo dicitur Gen. XX, quod timuit

corr. P

XLV. eximit] demisit P, dimisit

T

XLVIII.

CAP. QVAEST. GEN. XLVIIII-LV PT

xl

pulchritudine periclitari apud alienigenas. De eo quod scriptum est deum dixisse ad Abi- 20, 6 melech propter Sarram : et peperci tibi, ut non peccares in me. Cur eo die quod ablactauit filium Abraham epulum fecerit. Quare contristatus Abraham sit de prophetia 21, 10 Sarrae qua dixerat ei : eice ancillam et filium eius. Etiam Ismahelem dictum fuisse semen Abrahae. Quomodo accipiendum sit quod in humeros Agar etiam filius eius tarn grandis putatur inpositus. Quomodo puerum plus quindecim annorum potuerit mater Agar sub arborem proicere ne uideret eum morientem. Quomodo Agar, quando expulsa est, iuxta puteum iurationis errabat, cum uideatur nondum fuisse ille puteus.

vim.

L. LI.

LII. LIII.

LIIII.

LV.

Bad.

dicere de Sara quod uxor sua esset, pro Sarae pulchritudine periclitari metuebat. Quid significet quod deus de peccato quod Abimelech potuisset committere in Saram, dixit ibidem : peperci tibi ut non peccaris in me. Et quomodo eidem admonendo dictum sit tamquam sine dubio praediceret : tu morieris. Cur Abraham Gen. XXI nec die quo natus est ei filius, nec die quo circumcisus est, sed die quo ablactatus est, epulum fecerit. Quomodo Abraham contristatus esse dicatur ibidem dicente Sara : eice ancillam et filium eius etc., cum fuerit prophetia quam utique magis debuit nosse ipse quam Sara. Quomodo Hysmael quoque dictus sit a deo se¬ men Abrahae ibidem, et quid significet. Quomodo Abraham dicatur ibidem imposuisse humeris Agar puerum tarn grandem. Quomodo Agar dicatur ibidem proiecisse pue¬ rum tam grandem sub arborem tamquam infans esset et reliqua quomodo aetati illius congruant. Quomodo Agar dicatur ibidem errasse iuxta puteum coniurationis qui non tunc sed multo post dictus uidetur hoc nomine.

XLVIIII.

L.

LI.

LII. LIII. LIIII LV.

LI. ~ sit abraham

VII

P

LII. etiam] si

add. T (sed exp.)

VIII

PT

EVE

LVIE LVIIE

LVIIII LX. LXE LXIE LXIIE

Bad.

LVI.

LVIE LVIIE LVIIII. LX. LXI. LXII. LXIII.

LXIIII

CAP. QVAEST. GEN. LVI-LXIII Quomodo ad puteum iuramenti agrum plantauerit Abraham, si in terra ilia, quemadmodum Stephanus dicit, non acceperat hereditatem nec spatium pedis. De eo quod scriptum est : tentauit deus Abraham. De eo quod dictum est de caelo ad Abraham : ne inicias mamim in puerum, neque facies ei quidquam, modo enim cognoui quoniam times deum tu. De eo quod angelus dixit ad Abraham : et non pepercisti filio tuo dilecto. De Camuele patre Syrorum. De eo quod scriptum est : exsurgens autem Abraham adorauit populnm terrae. De eo quod Abraham iubet puero suo, ut sub eius femore manum ponat. Quod seruus Abrahae pergens petere uxorem

Quomodo ad puteum iuramenti agrum dicatur plantasse Abraham ibidem, cum beatus Stepha¬ nus dicat quod Abraham in terra ilia nec hereditatem acceperat spatium pedis. Quomodo Gen. XXII dicatur quod tentauit deus Abraham cum beatus Iacobus in epistula sua dicat quod deus neminem tentet. Quomodo ibidem dicat dominus : modo enim cognoui etc. cum prius nouit. De quo dictum intellegimus illud ibidem : et non pepercisti filio tuo dilectissimo propter me, an propter angelum, an propter deum. Quomodo Chamuel nominatus inter filios Melchae ibidem dicatur pater Syrorum, cum tunc Syrorum genus nondum fuerit. Quomodo Gen. XXIII dictum sit : exsurgens autem Abraham adorauit popidum terrae, cum scriptum sit : dominum deum tuum adorabis etc. Quid sit quod Gen. XXIIII Abraham iubet puero suo ; ut manum suam ponat sub eius femore. Quid differant augurationes illicitae ab ilia petitione signi qua petiuit seruus Abrahae, ut eidem ostenderet ipsarn esse futuram uxorem domini sui Ysaac, ibidem. Quid nobis significetur in eo quod ibidem seruus

LVIII. ad abraham] ad

om. T

22, 1 22, 12

22, 12

23, 7

CAP. QVAEST. GEN. LXIIII-LXXI PT

LXIIII. LXV.

LXVL

LXVIL

LXVIII.

LXVIIIL LXX. LXXL

Bad.

LXV. LX VI. LXVIL

LXVIII. LXVIIIL LXX.

LXXL

LXVII. filii]

ix

filio domini sui, signum petiuit, utrum augurium deputandum sit. Quod uerba Abrahae mandantis et serui haec ipsa narrantis non omnino eadem repetuntur. Iuratio uel adiuratio serui Abrahae quale ,maledictum’ appellata sit quod in graecis codicibus adparet. De eo quod dixit seruus Abrahae : si ergo faci- 24, tis misericordiam et iustitiam ad dominum meum, renuntiate mihi. De eo quod scriptum est : ecce Rebecca in con- 24, spectu tuo, accipiens recurre ; et sit uxor (filiiy domini tui, quemadmodum locutus est dominus. Quomodo Rebeccae dixerint fratres eius pro- 24, hciscenti : esto in milia milium et hereditate obtineat semen tuum ciuitates aduersariorum. Quomodo dictum sit : exiit Isaac exerceri in 24, campo meridie. De eo quod Abraham post mortem Sarrae Cetturam accepit uxorem. De eo quod dictum est : haec sunt nomina 25, filiorum Ismahel secundum nomina generationum eorum.

Abrahae referens mandata eius non eisdem uerbis sed idem significantibus usus sit. Quomodo uti in graecis codicibus reperitur, iu¬ ratio serui Abrahae ibidem maledictum dicatur. Vnde haec duo : misericordia et iustitia, seu misericordia et ueritas in psalmis et aliis sanctis scripturis usus sui origine duxere. Cum dicitur Gen. XXI111: Rebecca sit uxor filii domini tui quemadmodum locutus est dominus, quaeritur, quando id locutus sit dominus. Vtrum ibidem fratres Rebeccae ipsi tarn magna cooptantes prophetae erant an uani. Qualis fuerit exercitatio Ysaac in campo unde mentio fit ibidem, hoc est Gen. XXIIII. Cum dictum sit Gen. XXV : adiciens autem Abraham sumpsit uxorem nomine Cethuram, dubitatur an incontinentia in eo suspicanda sit et quomodo ex ea filios genuerit qui prius cum senior esset pro miraculo ex Sara habetur genuisse. Quid sibi uelit quod scriptum est ibidem : haec sunt nomina filiorum Hismael secundum nomina generationum eorum. om. P T

LXXI. ismahel] isrl T1

49

51

60

63

13

X

PT

CAP. QVAEST. GEN. LXXII-LXXX

LXXII.

LXXIII. LXXIIII. LXXV.

LXXVI. LXXVII. LXXVIII.

LXXVIIII. LXXX.

Bad.

LXXII. LXXIII. LXXIIII. LXXV.

LXXVI. LXXVII. LXXVIII. LXXVIIII.

LXXX.

LXXIIII. acceperat

Quod de Rebecca scriptum est, quia uenit interrogare dominum quo ierit ut interrogaret. De uerbis quae respondit Rebeccae dominus ubi dictum est : maior seruiet minori. Quomodo per dolum acceperit Iacob benedictionem, qui dicitur fuisse sine dolo. Quando ire potuerit Isaac in Gerara ubi rex amauit eius uxorem, utrum sibi conueniant tempora narrationis scripturae. De eo quod scriptum est de Isaac : benedixit autem eum dominus ; et exaltatus est homo. De eo quod scriptum est : fiat execratio inter nos. Quid sit quod scriptum est, quod cum uenissent filii Isaac et dixissent : fodiuimus puteum et non inuenimus aquam, et appellauit eundem puteum Isaac iuramentum. De eo quod benedicturus filium maiorem, Isaac petit escam de uenatione eius. De eo quod scriptum est : expauit autem Isaac

Quomodo Rebecca (ut dicitur ibidem) iuerit interrogare dominum cum pregnans esset. Quid significent duo populi quos dominus ibi¬ dem dixit in utero Rebeccae. Quomodo Iacob, qui ibidem uir simplex et, ut graecum sonat, non fictus dicitur, per dolum acceperit benedictionem fratris sui. Quando et quomodo factum sit quod dicitur Gen. XXVI, quod tempore famis abiit Ysaac ad Abimelech regem Philistinorum in Gerara. Secundum quid Ysaac ibidem dicitur : magnus factus ualde, et quomodo significetur in hoc temporalia dona etiam a deo speranda. Quid sit execratio ilia de qua dicit ibidem : fiat execratio inter nos. Quare Isaac puteum in quo non inuenta est aqua, uocauit ibidem iuramentum. Quam significationem moralem habeat quod ut dicitur Gen. XXVII, Ysaac tantum patriarcha antequam moriatur a filio suo uenationem quaerit. Quam significationem habeat extasis Ysaac, de qua ibidem mentio fit.

P T1

LXXV. conuenient

P T1

25, 23

26,12. 13 26, 28 26, 32

27, 33

CAP. QVAEST. GEN. LXXXI-LXXXVIII PT

LXXXI. LXXXII.

LXXXI II. LXXXIIII. LXXXV. LXXXVI.

LXXXVII. LXXXVIII

Bad.

LXXXI'.

LXXXII.

LXXXIII. LXXXIIII. LXXXV. LXXXVI. LXXXVII. LXXXVIII

XI

pauore magno, quando cognouit non se maiorem filium benedixisse sicut putauerat. Quomodo cognouerit Rebecca quod de occidendo fratre cogitauerat Esau. De eo quod scriptum est dicente Isaac filio 28, 2 suo: uade in Mesopotamiam, quoniam graecus non habet ,uade’ sed ,fuge’. De uerbis Iacob ubi domum dei et portam caeli dixit locum in quo dormiebat. Quod lapidem Iacob quem sibi ad caput posuerat constituit titulum et perfudit oleo. De eo quod scriptum est : uocauit Iacob nomen 28, 19 loci illius ,domus dei’. De eo quod scriptum est : cum uidisset Iacob 29, 10 Rachel filiam Laban fratris malris suae, accessit et reuoluit lapidem, quomodo intellegendum sit, cum earn non nosset. Quomodo Rachel ab incognito Iacob osculum acceperit. De eo quod scriptum est, tamquam paucos dies fuisse in conspectu Iacob septem annos quibus seruierat pro Rachel, quia diligebat

Quomodo annunciata sint uerba Esau Rebeccae quibus ibidem comminatus est occidere fratrem suum, cum scriptura dicat hoc eum in sua cogitatione dixisse. Quid significationis habeat quod in graecis codicibus legitur Ysaac Gen. XXVIII dixisse : fuge in Mesopotamiam, ubi Latini habent uade etc. Quomodo intellegenda sint uerba Iacob ibidem : dominus est in loco hoc, ego autem nesciebam. Vtrum in lapide quem Iacob ibidem in titulum constituit et oleo perfudit, idolatriam fecit. Quomodo ibidem uocauerit nomen loci illius domum dei et quid uotum eius significet. Quomodo Iacob agnouit Rachel esse filiam La¬ ban etc. cum id Gen. XXVIIII non dicatur. Quomodo Rachel osculum ab incognito ibidem receperit et quae sit ratio osculandi, ibidem. Quomodo anni septem, quibus Iacob seruiuit pro Rachel, erant (ut dicitur ibidem) in conspectu eius uelut pauci dies, eo quod diligebat earn, cum

LXXXVII. acceperat

P T1

LXXXVIII. seruiat

P

CAP. QVAEST. GEN. CVI-CXI

XIV

ter hoc uidi faciem tuam, quemadmodum cum uidet aliquis faciem dei. Vtrum mendaciter promiserit Iacob fratri suo, quod uenturus ad eum esset in Seir. Quomodo uirgo appelletur Dina in scripturis, si iam cum ilia dormierat et humiliauerat earn Sychem, sicut se habere uidetur in eadem narratione ordo uerborum. Quomodo potuerint filii Iacob expugnare ciuitatem, ubi uitiata erat soror eorum, cum paulo ante Iacob loquens fratri suo infantes eos dixerit. Quomodo dixerit Iacob exiguum se esse numero, cum sui expugnauerint ciuitatem. De eo quod scriptum est : dixit autem deus ad 35, 1 Iacob : surge et ascende in locum Bethel, habita ibi ; et fac ibi aram deo qui adparuit tibi, cum fugeris a facie Esau fratris tui. Cum dixisset Iacob : sustollite deos alienos de 35, 2 medio uestrum, quare, cum dedissent deos quos habebant in manibus suis, dederunt etiam inaures quae erant in auribus eorum.

PT

CVI. CVII.

CVIII.

CVIIII.

cx. CXI.

propter hoc uidi faciem tuam, quemadmodum cum uidet aliquis faciem dei. Vtrum mendaciter promiserit Iacob fratri suo quod, sequens pedes suorum in itinere propter quos moraretur, uenturus esset ad eum in Seyr, ut habetur ibidem. Quomodo scriptura Gen. XXXIIII Dynam humiliatam et pollutam a Sychem uirginem uocat. Quomodo filii Iacob, quos paulo ante loquens cum fratre suo infantes esse significauit, potue¬ rint tantam stragem quanta ibidem habetur facere. Quomodo Iacob tirnens bella finitimorum dixit se ibidem exiguum numero. Quare deus loquens ad Iacob Gen. XXXV potius dixit : fac ibi aram deo qui apparuit tibi cum fugeres a facie Esau fratris tui, quam : fac ibi aram mihi. Quare cum Iacob deos alienos auferendos diceret ibidem etiam inaures abstulerunt, cum ad idolatriam non pertineant.

Bad.

CVI.

CVII. CVIII.

CVIIII.

cx. CXI.

CVn. appellatur

P

CXI. sustollite] suis tollite

P

CAP. QVAEST. GEN. CXII-CXVIIII PT

CXII. CXIIL CXIIII.

cxv. CXVL CXVIE

CXVIIL

CXVIIII.

Bad.

CXII. CXIII. CXIIII.

CXV. CXVI. CXVII. CXVIII. CXVIIII.

XV

De eo quod scriptum est : el factus est timor 35, 5 dei in ciuitatibus quae circa illos erant. De tribus nominibus unius ciuitatis. Cum deus non semel sed iterum dixerit : no- 35, 6 men tuum iam non uocaberis Iacob, sed Israhel erit nomen tuum, quare postea non destitit appellari Iacob, et cum uiueret, et post mor¬ tem. De eo quod dictum est ad Iacob : gentes et 35, 11 congregationes gentium erunt ex te De eo quod scriptum est, statuisse lapidem Iacob et libasse super eum. Quomodo dictum sit auodecim filios Israhel natos ei esse in Mesopotamiam cum Beniamin non sit ibi natus. Quomodo post mortem Isaac narratur, quas uxores acceperit Esau, cum centum uiginti annorum fuisse reperiatur, quando pater eius est mortuus. Quomodo dicatur post mortem Isaac abscessisse Esau et habitasse in monte Seir, cum

Quomodo ibidem factus dicatur timor dei in ciuitatibus quae circa illos erant. Quid significet ciuitatis unius nominis diuersitas, haec est, cur una ciuitas tribus nominata repe¬ riatur nominibus, ut Vllamaus, Bethel et Luza. Cur Iacob postquam Israel dictus est a domino, iterum ab eodem Iacob appellatur ibidem, cum ceteri quibus nomina mutata sunt, dumtaxat posteriori nomine nuncupari in sacra scriptura soleant. Quid discriminis habeant in promissis Iacob ibidem gentes et congregationes gentium cum dicitur quae erunt ex eo. Cur iterum dicatur ibidem : statuit Iacob titulum etc., an hoc bis factum sit. Quomodo ibidem duodecim filii Israel dicantur nati aut facti in Mesopotamia, cum Beniamin longe postea natus sit et alibi. Vtrum debito ordine post narrationem mortis Ysaac narratur Gen. XXXVI quas uxores Esau acceperit et quos filios creauerit. Quomodo scriptura dicat Gen. XXXVI post mortem Ysaac patris sui Esau abscessisse de terra Chanaan et habitasse in monte Seyr, cum

CXIIII. nomen tuum]

exp. T

iam] nam

T

uocaueris

P

CXV. erint

P

XVI

PT

CXX.

CXXI. CXXII.

CXXIII.

CXXIIII.

cxxv.

Bad.

CXX. CXXI. CXXII.

CXXIII.

CXXIIII.

CXXV.

CAP. QVAEST. GEN. CXX-CXXV adhuc uiuente Isaac iam eum illic habitare coepisse monstretur. Quomodo dictum sit : hii principes Chorraei 36, 21 filii Seir in terra Edom, cum terra postea fuit appellata ex nomine Esau qui etiam Edom uocabatur. De eo quod scriptum est : hii reges qui regna- 36, 31 uerunt in Edom, antequam esset in Israel rex. Vtrum iam mortuo Isaac, sicut uidetur scriptura narrare, Ioseph uenditus sit in Aegyptum, quoniam computatio annorum non conuenit. Quomodo dixerit Iacob ad Ioseph : numquid 37, 10 uenientes ueniemus ego et mater tua et fratres tui adorare (te) super terram, cum iam fuisset mortua mater eius quando ista dicebantur. Quare Ismahelitas scriptura, quibus a fratribus uenditus est Ioseph, etiam Madianitas uocet, cum Ismahel sit de Agar filius Abrahae, Madianitae uero de Cettura. Quomodo congregati fuerant filii et filiae lacob ad eum consolandum cum solam Dinam filiam habuerit.

ueniente de Mesopotamia Iacob fratre eius legatur quod iam illic habitabat. Quomodo pro eo tempore quo Gen. XXXVI recitatur appellata sit terra Edom. Quomodo intellegendum est quod scriptum est Gen. XXXVI : et hii reges qui regnauerunt in Edom antequam regnaret rex in Israel. Quomodo potuerit mors Ysaac decern et septem annorum inuenire Ioseph eius nepotem, sicut uidetur tamquam ex ordine scriptura Gen. XXXVII narrare. Quomodo de matre Ioseph locum habeat quod de ea dicitur Gen. XXXVII: numquid uenientes ue¬ niemus ego et mater tua et fratres tui adorare te super terram, quae iam erat mortua. Quare scriptura Gen. XXXVII Hysmaelitas quibus a fratribus uenditus est Ioseph etiam Ma¬ dianitas uocet, cum Hysmael sit de Agar filius Abrahae, Madianitae uero de Cethura. De quibus filiabus cum sola Dyna sit, dicatur Gen. XXXVII, cum lugeret Ioseph : congregati sunt autem omnes filii eius et filiae.

CXX. cum terra] aedom add. ~ mortua fuisset P

P

CXXI. esset] iret

P

CXXIII. te]

om. P T

CAP. QVAEST. GEN. CXXVI-CXXXII pt

CXXVI. CXXVII.

CXXVIII.

CXXVI III.

cxxx. CXXXI. CXXXII.

Bad.

XVII

Quomodo dixerit Iacob : quoniam descendant 37, 35 ad filiuni meum lugens in infernum. Quomodo intellegendum sit quod scriptum est, Petephre spadoni praeposito coquorum uenditum esse Ioseph. Quomodo tempora conuenire possunt generationibus filiorum Iuda ante quam Iacob descenderat in Aegyptum, ut tarn paucis annis tarn multa fierent, quae in paruis eorum aetatatibus fieri non possent. De eo quod scriptum est, deposuisse Thamar uestimenta uiduitatis a se. De eo quod scriptum est : Ioseph autem depo- 39, 1 situs est in A egyptum, et possedit eum Petephres spado Pharaonis, cum iam hoc longe ante dic¬ tum esset. De tribus canistris alicae quod latini codices habent. De eo quod somnium uidens, putabat se Pha- 41, 1 rao stare super fLumen.

CXXVI. CXXVII.

CXXVIII.

CXXVIIII. CXXX.

CXXXI. CXXXII.

CXX VIIII. a se] suae

Quis sit infernus de quo dictum est Gen. XXXVII: descendant ad filium meum lugens in infernum, et qui ad infernum descendant. Vtrum spado is, cui traditus est Ioseph, Gen. XXXVII recte archimagirus, id est, praepositus coquorum, dicatur, an rectius praepositus militiae. Quo tempore fieri potuit quod dicitur Gen. XXXVIII : factum est autem in tempore illo, descendit ludas a fratribus suis ad hominem quemdam Adollamitam cui nomen Hyras. Et uidit illic ludas fHiam hominis Chananei nomine Saram et accepit earn et introiuit ad earn et peperit filium etc. Quid significatum est uerbis illis Gen. XXXVIII : et depositis uestimentis uiduitatis suae. Quomodo iuxta graecos codices qui Gen. XXXVIIII tria canistra condriton, id est,panum cibariorum habent, Pharao potuerit in escis suis habere panes cibarios. Ouomodo iterum dicendo Gen. XXXVIIII : Ioseph autem depo situs est in Aegyptum etc., ad ordinem redeat scriptura unde discesserat. Quomodo Pharao putabat se stare super flumen sicut Gen. XL dicitur.

P T

CXXXI. a lice] calice

P (sed c sup. /in.), T

XVIII

PT

CAP. QVAEST. GEN. CXXXIII-CXL

CXXXIII.

CXXXIIII.

cxxxv. CXXXVI.

CXXXVII. CXXXVIII. CXXXVIIII. CXL.

Bad.

CXXXIII.

CXXXIIII.

CXXXV. CXXXVI. CXXXVII. CXXXVIII.

CXXXVIIII.

CXL.

CXXXIIII. habeat]

De eo quod scrip turn est: et obliuiscentur uber- 41, 30 tatis futurae in tota terra Aegypti, cum praeterita fuerit ubertas tempore famis. De eo quod scriptum est de Ioseph dictum : 41, 38 numquid inuenimus hominem talem, qui habeat spiritum dei in se. De nomine Ioseph quod ei Pharao inposuit. De uxore Ioseph, utrum eius filiam duxerit a quo fuerat emtus, hoc enim indicat nomen eius. Quomodo dictum sit de congregatione frumen- 41, 49 ti : non erat numerus. De eo quod scriptum est : et commemoratus est Ioseph somniorum suornm quae uidit ipse. De eo quod iurauit Ioseph per salutem Pharaonis. De eo quod scriptum est : ipsi ignorabant quia 42, 23 audiebat Ioseph ; inter pres enim inter illos erat.

Quomodo dictum sit Gen. XLI : obliuiscentur ubertatis juturae in tota terra A egypti, cum obliuio sit praeteritorum. Quomodo iam tertio significetur spiritus sanctus in scriptura sancta cum dicitur Gen. XLI : num¬ quid inueniemus hominem talem qui habeat spi¬ ritum dei in se. Quid interpretetur nomen Ioseph Gen. XLI ei datum secundum Psotonphamech. Cuius Phutifaris sacerdotis filia data sit Ioseph, ut dicitur Gen. XLI. Quomodo dictum sit Gen. XLI, quod tritici quod congregauit Ioseph sicut arenam non erat nume¬ rus, cum cuiuslibet rei finitae numerus sit. Quomodo dicitur Gen. XLII, quod commemoratus est Ioseph somniorum suorum quae uiderat, adorantibus eum fratribus suis, cum non compleantur eo modo de patre et matre eius, cum mater mortua esset. Quid est quod Ioseph uir tarn sapiens atque ita non solum hominum inter quos uiuebat testimonio, sed ipsa etiam scriptura teste, laudatus, ita iurat Gen. XLII, per salutem Pharaonis. Quid est quod cum intra se paenitentes filii Israel loquerentur de fratre suo Ioseph, quod cum illo male egerint et hoc eis diuino iudicio

P,

h abet

T

CAP. QVAEST. GEN. CXLI-CXLVII PT

CXLI.

Quid sit quod scriptum est : et iterum accessit ad eos et dixit ad illos, et tacetur quod dixit. De eo quod scriptum est : et deducetis senectutem meant cum tristitia ad infernum. Quomodo accipiendum sit : argentum uestrum probatum habeo, quia mendacium uidetur. Quomodo dictum sit : et inebriati sunt cum eo, ne auctoritatem accepisse hinc putetur ebrietas. De eo quod ait fratribus suis Ioseph : nescitis quia augurio auguratur homo qualis ego. Quid sibiuelit quod tarn diu fratres suos Ioseph in magni timoris perturbatione detinuit. Vtrum Iudas non fuerit mentitus, quod apud Ioseph loquens, aliter multa narrauit retulisse se patri suo, quam cum illis egerat ipse Ioseph.

CXLII. CXLIII. CXLIIII.

CXLV. CXLVI.

CXLVII.

redderetur quod se periclitari uidebant, adiungit scriptura et dicit : ipsi ignorabant quod audiebat Ioseph, interpretes enim inter illos erant, ibidem. Quid intellegendum sit Ioseph dixisse Gen. XLIII ad fratres cum dicitur : et iterum accessit ad eos et dixit illis, nec adiungitur quid illis dixerit iterum. Quomodo intellegatur illud Gen. XLIII : et de¬ ducetis senectam meam cum tristitia ad infernum. An ideo ad infernum quia cum tristitia etc. Quomodo uerum sit quod dicitur Gen. XLIII, quod a praeposito domus audiuerit : deus uester et deus patrum uestrorum dedit uobis thesauros in saccis uestris, argentum autem uestrum probatum habeo etc. An et Ioseph ebrius fuerit et quomodo, cum dicitur Gen. XLIII : biberunt autem et inebriati stmt cum eo. An mendacium dixerit Ioseph dicendo fratribus suis Gen. XLIIII : nesciebatis quia augurio au¬ guratur homo qualis ego etc. Quo animo et quamobrem Ioseph fratres suos in tanta animorum perturbatione, in quanta Gen. XLIIII fuisse leguntur, detinuerit. Quo pacto euenit ut multa aliter quam acta sint ibidem narrentur.

Bad.

CXLI.

CXLII. CXLIII.

CXLIIII. CXLV.

CXLVI. CXLVII.

CXLVII.

pr.

XIX

ioseph]

om. P

42, 24 42, 38 43, 23 43, 34

44,15

XX

PT

CAP. QVAEST. GEN. CXLVIII-CLIIII

CXLVIII.

CXLVIIII.

CL. CLI.

CLII. CLIII. CLIIII.

Bad.

CXLVIII. CXLVIIII.

CL.

CLI.

CLII. CLIII. CLIIII.

Quid sibi uelit quod dicit Ioseph reliquias remanere super terram et adhuc omnes cen¬ tum incolumes. De eo quod scriptum est, filios et Alias filiarum eius intrasse cum Iacob in Aegyptum, et filiam non nisi unam habuisse inueniatur. De eo quod scriptum est tot animas exisse de femoribus Iacob. De eo quod scriptum est : hii filii Liae, quos 46,15 peperit ipsi Iacob in Mesopotamia Syriac, et Dinam filiam eius ; omnes animae, filii et filiae triginta sex. De numero eorum qui intrauerunt cum Iacob in Aegyptum. De eo quod patriarchas nutritores pecorum scriptura commendat. De eo quod scriptum est : abominatio est enim 46, 34 Aegyptiis omnis pastor ouium.

Quid sit quod dicit Ioseph Gen. XLV : misit enim me deus ante uos remanere uestrum reliquias super terram. Quomodo Gen. XLVI cum dicitur : intrauerunt in Aegyptum Iacob et omnem semen eius, filii et filii filiorum eius, filiae et filiae filiarum eius, cum filiam unam tantum habuisse legatur. Quomodo scriptura intellegenda sit quae dicit ibidem tot animas peperisse Lyam, uel tot aut tot animas exisse de femoribus Iacob, quod si a parte totum figurae dicatur, quomodo stat quod tot homines ex illius femore exisse testatur. Cum dicit Gen. XLVI : hii filii Lyae quos peperit ipsi Iacob in Mesopotamia Syriae et Dynam filiam eius omnes animae filii et filiae eius triginta tres, numquid omnes istae XXXlII animae ex Lya in Mesopotamia Syriae natae sunt. Ouomodo constet ratio numeri, cum dicitur Gen. XXXVI, LXVI animas intrasse cum Iacob in Aegyptum, etc. Quomodo ibidem merito commendatur in patriarchis quod pecorum nutritores erant in pueritia et quorum sit homini iusta dominatio. Quomodo consonat ueritati illud Gen. XLVI : abominatio est cum Aegyptiis omnis pastor ouium.

CXLVIII. Quid sibi uelit quod dicit ioseph : misit enim me deus ante uos remanere uestrum reliquias super terram et enutrire uestrum reliquiarum magnum P CLI. mesopotamiam T

CAP. QVAEST. GEN. CLV-CLXI CLV.

CLVI.

CLVII. CLVIII. CLVIIII. CLX.

CLXI.

Bad.

CLV. CL VI.

CLVII.

CLVIII.

CLVIIII. CLX. CLXI.

XXI

De eo quod scriptum est : uenerunt a^^tem inA7,5.6 Aegyptum ad Ioseph, Iacob et flii eius ; et audiuit Pharao rex Aegypti, etc. quae ibi dicta inueniuntur. De eo quod scriptum est dixisse Iacob ad Pha- 47, 9 raonem : dies annorum uitae meae quos incolo, sic enim habent graeci. De terra Ramessem, quae data est Iacob et filiis eius, utrum ipsa sit et Gessem. Quod nec tunc adorauerit Ioseph filium suum Iacob quando ei metiebatur triticum. De eo quod legitur Ioseph intulisse omnem pecuniam in domum Pharaonis. Quomodo in tanta fame Aegypti potuerint uiuere pecora, quae pro tritici pretio accipiebat Ioseph. Quomodo commendat sepulturam corpus suum Iacob filio suo Ioseph.

Ad quid facta sit Gen. XLVI ilia repetitio : uenerunt autem in Aegyptum ad Ioseph Iacob, etc. Quid est quod dicit Iacob secundum graecos codices, Pharaoni illud Gen. XLVII : dies annorum uitae meae quos incolo etc., quare scilicet dixit incolo. Cum dictum sit Gen. XLVII : dedit eis possessio¬ nem in terra optima et in terra Ramessem sicnt praecepit Pharao, quaeritur nonne terra Rames¬ sem sit terra Gesem quam eis Pharao dari praeceperat, et ipsi sibi dari petierant. Quomodo somnium Ioseph impletum putabimus quandoquidem Gen. XLVII, ubi dicitur : et metiebatur triticum patri suo Ioseph, eum pater non adorauerat sicut futurum somniauerat. Atqui dicatur Gen. XLVII : intulit Ioseph omnem pecuniam in domum Pharaonis. Quomodo Gen. XLVII Aegyptii in tanta fame et pecora et pecorum pascua habuisse dicantur, cum in terra Chanaan defecerint. Quomodo Gen. XLVII notanter ilia duo iunguntur, misericordia et ueritas, cum moriturus Iacob filio suo Ioseph dicit : Si inueni gratiam in conspedu tuo, subice manum tuam sub femore meo et facies in me misericordiam et ueritatem etc. Circa quae uerba disquirendum quid sibi uelit in tanto uiro tarn sollicita corporis commendatio, ut non in Aegypto sepeliatur, sed in terra Chanaan iuxta patres suos.

XXII

PT

CLXII. CLXIII. CLXIIIL CLXV. CLXVE

CLXVIL

CLXVIIL

CLXVIIII. CLXX.

Bad.

CLXII. CLXIII. CLXIIIL CLXV. CLXVI. CLXVIL

CLXVIIL CLXVIIII. CLXX.

CAP. QVAEST. GEN. CLXII-CLXX De eo quod scriptum est : et adorauit super 47, 31 caput uirgae eius an suae. Quod Iacob commemorat etiam moriturus promissam sibi esse congregationem gentium. Vbi adoptauit in numerum filiorum suorum Iacob nepotes suos de Ioseph. De eo quod Iacob indicare uidetur Elio suo Ioseph, ubi sepelierint matrem eius. De eo quod ita benedicit nepotes suos Israhel, ut dextram manum minori inponat, maiori autem sinistram. Quomodo dixerit Iacob possedisse Sicimam in gladio suo et arcu et dederit earn praecipuam filio suo Ioseph. Quomodo dicant scripturae de mortuis : et ad- 49, 32 positus est ad patres suos, uel : adpositus est ad populum suum. De quadraginta diebus sepulturae. Quomodo mandauerat Ioseph ad Pharaonem 50, 5

Vtrum legendum sit Gen. XLVII : adorauit super caput uirgae eius, an uirgae suae, et quid significationis habeant uerba ilia. An facta sit ilia promissio Gen. XLVII : faciarn te in congregationes gentium. Quam sententiam habeant et quo ordine astruenda sint ilia uerba ibidem : nunc ergo filii tui duo qui facti sunt in Aegypto etc. Cum Ioseph interfuerit sepulturae matris suae, cur ibidem tamquam nescienti Iacob ipsi uoluit indicare, ubi et quando ipsam sepelierat. Quid significet ibidem quod Iacob ita benedicit nepotes ut dexteram manum minori imponat, maiori autem sinistra etc. Quomodo ualeat ad litteram conuenire quod Sichimam dicit ibidem Iacob praecipuam dare filio suo Ioseph, et addit quod earn possederit in gladio suo et arcu. Emit enim centum agnis possessionem illam et non coepit iure uictoriae bellicae. Quomodo dicant scripturae, quod assidue dicunt de mortuis : et adpositus est ad. patres suos etc, sic de Iacob dicitur Gen. XLVIIII. Quid significent quadraginta dies sepulturae, quos commemorat scriptura Gen. L, et quid quadragenarius numerus sacramenti habeat. Quomodo Ioseph ibidem iussit nomine suo dicere Pharaoni : pater mens adiurauit me dicens :

CAP. QVAEST. GEN. CLXXI-CLXXII

CLXXI.

CLXXII.

CLXXI.

CLXXII.

CLXXIII.

XXIII

uerba patris sui : in monnmento quod ego fodi mihi in terra Chanaan. Quid sibi uelit, quod praetergressi sunt locum ubi erat sepeliendus Iacob, sicut perhibent qui nouerant, milia ferme quinquaginta, et inde circumierunt ad sepulturae locum redeundo uenientes. De eo quod scrip turn est : et fecit luctum patri 50,10 suo septem dies, quomodo filii filiorum Ioseph iungantur illis cum quibus Iacob intrauit Aegyptum, cum eadem scriptura ostendat Io¬ seph multum uiuendo uidisse filios filiorum suo rum.

monumento quod ego fodi in terra Chanaan, ibi me sepelies etc., cum tamen haec uerba patris eius non legantur. Quid sibi uult quod, cum pergerent ad sepeliendum Iacob, scriptura dicit : et aduenerunt ad aream A chad quae est trans Iordanem, cum prae¬ tergressi sint locum in quo erat sepeliendus plusquam quingenta miliaria, ibidem, hoc est Gen. L. Vtrum luctus septem dies an nouem debeat fieri defunctis, eo quod ibidem dicitur : et fecit luctum patri suo septem dies. Cum scriptura dicat ibidem Gen. ultimi, Ioseph filios filiorum uel nepotes filiorum uidisse, quo¬ modo eos iungit illis LXXV hominibus cum quibus Iacob Aegyptum dicit intrasse etc.

Finis tabvlae clxxiii qvaestionvm svper Genesim.

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI SECVNDI DE QVAESTIONIBVS EXODI

T

I. II. III. IIII.

V. VI.

VII.

VIII.

VIIII.

Bad.

De obstetricum mendacio, quo fefellerunt Pharaonem. De facto Moysi, cum occidit Aegyptium. De eo quod clamauit ilium dominus de rubo. De eo quod scriptum est : educere illos de terra ilia in terram bonam et multam, in terram fluentem lac et mel. De eo quod scriptum est : clamor filiorum Israhel uenit ad me. De eo quod mandauit dominus Hebraeis per Moysen, ut acciperent ab Aegyptiis uasa aurea et argentea et uestem. De eo quod ait Moyses ad dominum : precor, domine, non sum eloquens ante hesternum neque ante nudustertianam diem. De eo quod scriptum est : quis fecit mutum et audientem, uidentem et caecum, nonne ego do¬ minus deus ? De eo quod dominus dixit ad Moysen : sed nunc uade tu, et ego aperiam os tuum.

Tabvla qvaestionvm divi Avgvstini in Exodo occvrrentivm.

I. II. III. IIII.

V. VI. VII. VIII. VIIII.

Vtrum mendacia qualia fuerunt obstetricum quibus, ut habetur Exodi I, deus benefecit, adprobata sint auctoritate diuina. Vtrum factum Moysi qui Aegyptium occidit ad defendendos fratres suos, ut dicitur Exodi II, commendabile sit an tantum indoles Moysi. Quis Ex. Ill apparuit Moysi : an dominus in angelo, an angelus dominus. Quomodo accipiendum sit quod educendus dici¬ tur populus Israel Ex. Ill in terram fluentem lac et mel in quam, secundum litteram, ductus non est. Quomodo clamor filiorum Israel dicitur Ex. Ill uenisse ad deum. Quid de mandato domini sentiendum sit, quo mandat Ex. Ill ut perdentur Aegyptios. Quid uult Moyses dicendo Ex. IIII : non sum eloquens nec ex quo coepisti loqui famulo tuo. Quomodo accipiendum sit illud Ex. IIII : quis fecit mutum et audientem etc. Quid significet quod dominus ait Ex. IIII ad Moysen : sed nunc uade tu et ego aperiam os tuum et instruam te quae locuturus es.

3, 4 3, 8

3, 9

4, 10

,

4

11

4, 12

CAP. QVAEST. EXODI X-XVII T

X. XI.

XII.

XIII

XIIII.

XV. XVI. XVII.

Bad.

X. XI. XII.

XIII.

XIIII. XV. XVI.

XVII.

xxv

De eo quod sequitur : et iratus iracundia dominus dixit. De eo quod scriptum est : et factum est in uia ad refectionem obuiauit ei angelus et quaerebat eum occidere. De eo quod, cum superius dictum sit, quod Moyses uxorem et infantes suos inposuit uehiculis, ut cum eis in Aegyptum pergeret, postea Iothor socer eius illi cum eis occurrit. De eo quod scriptum est, quod mandauit deus eiecturum se populum de Aegypto in terram Chanaan, Pharaoni autem dicatur quod trium dierum iter exire uellent in desertum immolare deo suo ex mandato eius. De eo quod dicit Moyses ad dominum : quare adflixisti populum hunc ? et ut quid me misisti ? De origine Moysi. De eo quod Moyses dicit : ecce ego gracili uoce, et quomodo exaudiet me Pharao. De eo quod, cum ad populum mitteretur Moyses, non ei dictum est : ecce dedi te deum populo et frater tuus propheta, sed, frater tuus, inquit, loquetur tibi ad popuhim. Quomodo Ex. IIII dominus dicatur iratus. Vtrum uolebat angelus occidere Ex.IIII Moysen an puerum incircumcisum. Item quid significet quod dicitur sanguis circumcisionis stetisse. Cum ibidem Moyses dicatur uxorem et infantes suos inposuisse uehiculis, ut cum eis in Aegyp¬ tum pergeret, postea uero Iethro socer eius illi cum eis occurrisse postquam eduxit populum, quaeritur quomodo utrumque praebetur esse uerurn. Quomodo populo dicatur Ex. V, quod mandauit deus eiecturum se eos de Aegypto in terram Cha¬ naan, Pharaoni autem dicatur quod trium die¬ rum iter exire uellent in desertum immolare deo suo. Qualia sint uerba Moysi ad dominum, hoc est quo animo dicta, quibus Ex. V dicit : quare adflixisti populum hunc etc. Quid sacramenti habeat Ex. VI originis Moysi demonstratio. Quomodo Moyses Ex. VI se excusauit, quod gracili uoce esset, ne ad unum uidelicet Pharaonem loqueretur, cum etiam gracilhma ab uno posset capi. Quare annotanter scriptura loquitur Ex. VII de Moyse dum ad populum mitteretur.

4, 14 4, 24

5, 22

6, 30 4, 16

XXVI

T

XVIII. XVIIII.

XX. XXI. XXII.

XXIII. XXIIII. XXV. XXVI.

XXVII.

XXVIII.

Bad.

XVIII. XVIIII. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIIII. XXV. XXVI. XXVII.

XXVIII.

CAP. QVAEST. EXODI XVIII-XXVIII De eo quod deus dicit: indurabo cor Pharaonis. De eo quod iubetur Moysi ut dicat Aaron fratri suo : sume uirgam et proice illam palam Pharaone et palam semis eius, et erit draco. De eo quod cum signum palam Pharaone fieret scriptum est : et proiecit Aaron uirgam suam. De eo quod sequitur : et absorbuit uirga Aaron uirgas illorum. De eo quod sequitur : fecerunt autem similiter et incantatores Aegyptiorum ueneficiis suis ; et induratum est cor Pharaonis. De eo quod incantatores Aegyptiorum eduxerunt ranas super terram Aegypti. De eo quod sequitur : et uidit Pharao quoniam facta est refrigeratio ; et ingrauatum est cor eius. De eo quod dixerunt magi ad Pharaonem : digitus dei est hoc. De eo quod scriptum est : ecce ego mitto in te et in seruos tuos et in populum tuum et in domos tuas cynomian. De eo quod habent latini : euntes immolate deo uestro in terra, et graecus habet : uenientes immolate domino deo uestro in terra. De eo quod ait Moyses : non potest fieri sic ;

Quomodo dictum sit Ex. VII : indurabo cor Pharaonis, et an necesse fuerit ipsius indurari. Cur Aaron sumere iubetur uirgam Ex. VII cum id Moyses, quamuis gracili uoce, per se posset. Quomodo Aaron earn uirgam suam ibidem appellet. Quomodo dictum sit Ex. VII : absorbuit uirga Aaron uirgas illorum, non autem draco Aaron. Vnde incantatores dicantur Ex. VIII ranas eduxisse et quam aquam in sanguinem uertisse cum iam tota in sanguinem uersa esset. Numquid ideo obduratum dicitur cor Pharaonis Ex. VIII quod incantatores similiter fecerunt. Quomodo ex alia causa ostenditur Ex. VIII cor Pharaonis induratum esse quam ex magorum facto. Cur dixerunt magi ad Pharaonem Ex. VIII : digitus dei est hie. Quid de terrae in qua Israelitae et in qua Aegyptii habitabant segregatione sentiendum sit, et cur eius primum mentio fiat Ex. VIII. Vtrum dicendum sit Ex. VIII ut latini : euntes immolate domino, an ut graecus habet : uenientes. Quomodo dixit Moyses Ex. VIII : abominationes

7, 3 7, 9

7, 10 7, 12 7, 22

8, 7 8, 15 8, 19 8, 21

8, 25

8, 26

CAP. QVAEST. EXODI XXVIIII-XXXVI

XXVIIII. XXX.

XXXE

XXXII.

XXXIII.

XXXIIII

XXXV. XXXVI.

Bad.

XXVIIII. XXX. XXXI. XXXII.

XXXIII. XXXIIII. XXXV.

XXXVI.

xxvii

abominationes enim Aegyptiorum immolabimus domino deo nostro. De eo quod, cum ablata esset locusta, dictum est de Pharaone : ingrauauit Pharao cor suum. De eo quod sequitur : uidens autem Pharao quia non est mortuum de pecoribus filiorum Israhel ullum, ingrauatum est cor eius. De eo quod dicit deus ad Aaron et Moysen : sumite uobis plenas fauillae de fornace, usque ad id : et fiat puluis in tota terra Aegypti. De eo quod sequitur: propter hoc ipsum conseruatus es, ut ostendam in te uirtutem meam et ut adnuntietur nomen meum in uniuersa terra. Quid sit quod mandat deus Pharaoni, cum se facturum magnam grandinem minaretur, ut se festinet congregare pecora sua. De eo quod dixit dominus ad Moysen : extende manum tuam in caelum, et erit grando in omni terra Aegypti. De eo quod Moyses Pharaoni dixit : et tu et serui tui scio quod nondum timetis dominum. De eo quod dicit dominus ad Moysen : intra ad Pharaonem; ego enim grauaui cor eius et seruorum eius. Aegyptiorum immolabimus domino deo nostro. Quomodo Ex. VIII dicatur : et ingrauauit Pha¬ rao cor suum, non autem : et ingrauatum est etc. Quomodo Ex. VIIII ingrauatum est cor Pharaonis ex contrariis causis, utpote quia uidit quia non est mortuum de pecoribus filiorum Israel. Quid est quod Ex. VIIII dicit deus ad Aaron et Moysem : sumite uobis plenas manus fauillae et aspergat Moyses in caelum etc. Quid momenti habeant ilia uerba Ex. VIIII quorum sententiam etiam apostolus habet: prop¬ ter hoc ipsum conuersatus es, ut ostendam in te uirtutem meam. Quid est quod mandauit deus Pharaoni Ex. VIIII, cum se facturum magnam grandinem minaretur ut festinet congregare pecora sua etc. Quomodo Moyses iubetur Ex. VIIII extendere manum in caelum non in terram. Ouando Moyses Pharaoni dixit Ex. VIIII quod nondum timeret dominum qualem timorem quaesiuit. Cum Ex. X dicat deus ad Moysem : intra ad Pha¬ raonem ; ego enim grauaui cor eius et seruorum eius, ut ordine superueniant signa mea etc., numquid deus opus habeat cuiusquam malitia.

8, 32 9, 7

9, 8

9, 16

9, 22

9, 30 10, 1

XXVIII

T

CAP. QVAEST. EXODI XXXVII-XLV

XXXVII.

XXXVIII.

XXXVIIII. XL.

XLI. XLII. XLIII. XLIIII.

XLV.

Bad.

XXXVII. XXXVIII.

De eo quod sequitur : et non est rdicta locusta 10,19 una in omni terra Aegypti ; et indurauit dominus cor Pharaonis. De eo quod tertio dicitur ad Moysen : extende 10, 21 manum in caelum, ut fieret etiam plagam tenebrarum. De eo quod iubetur Moysi ut dicat populo ut petat ab Aegyptiis uasa aurea et argentea. De eo quod elicit dominus ad Moysen : non 11, 9 exaudiet uos Pharao ut multiplicem signa mea et portenta in terra. De eo quod scriptum est : quae autem stiperauerint ab eo in mane, igne concremabitis. De eo quod sequitur : agnus perfectus, masculus, anniculus erit uobis. De eo quod scriptum est : et facietis diem hunc in progenies uestras legitimum aeternum. De eo quod scriptum est : et factus est clamor magnus in terra Aegypti, non enim erat domus in qua non esset mortuus. De eo quod sequitur : filii autem Israhel fece-

Quomodo post locustarum ablationem scriptura Ex. X induratum dicat cor Pharaonis. Quomodo ad Moysem tertio dictum sit Ex. X: extende manum tuam in caelum, et numquam ad Aaron; cum etiam ad Moysem dictum sit aliquando : extende manum tuam super terram Ae¬ gypti.

XXXVIIII. XL.

An in exemplum sumi possit furtum quod domi¬ nus mandauit Ex. XI filiis Israel. Numquid opus fuerat deo inoboedientia Pha¬ raonis ad multiplicanda signa sua cum dixit Ex. XI : non exaudiet uos Pharao ut multiplicem signa mea et portenta mea in terra Aegypti.

XLI. XLII. XLIII. XLIIII.

Quid superaturum et igni comburendum domi¬ nus Ex. XII innuit qui totum agnum consumendum praeceperat. Quomodo dicatur Ex. XII : agnus masculus etc., cum omnis agnus masculus sit. Quomodo dicatur Ex. XII : facietis diem hunc aeternum, cum nullus aeternus sit. Si soli primogeniti perimebantur nec qualibet domus primogenitus habebat quomodo dicebatur Ex. XII : non erat domus in qua non erat mortuus.

XLV.

Quomodo post tantum luctum primogenitorum

12,10 12, 5 12, 14 12, 30 12, 35

CAP. QVAEST. EXODI XLVI-LIIII

XXIX

runt sicut praeceperat illis Moyses et petierunt ab Aegyptiis uasa uarea et argentea.

T

XL VI. XLVII (XLVI).

De eo quod sequitur : sustulerunt autem filii 12, 37 Israhel de Ramesse in Soccot in sescenta milia peditum uiri.

XLVII I (XLVII). Quid sit quod ait, cum de pascha praecipe- 13, 9 ret : erit tibi in signum in manum super tuam. XLVIIII (XLVIII). De eo quod scriptum est : cum autem 13,17

L (XLVIIII). LI (L).

LII (LI). LIII (LII). LIIII (LIII).

XLVI. XLVII.

XLVIII. XLVIIII.

L.

LI.

LII.

LIII.

dimisit Pharao populum, non deduxerit eos deus per uiam terrae Phylistiim. De eo quod scriptum est : quinta autem progenie ascenderunt filii Israhel de terra Aegypti. De eo quod dixit Moyses : confidite et state et uidete salutem quae est a domino, quam faciet uobis. Quid sit quod dixit dominus ad Moysen : quid tu clamas ad me ? De eo quod scriptum est : et tu leua uirgam tuam et extende manum tuam super mare. De eo quod scriptum est : extendisti manum tuam et deuorauit eos terra.

Aegyptii dicuntur ibidem praestitisse uasa sua Iudaeis. Quem sanguinem significet scriptura Ex. XII cum dicit sanguine agni liniendos esse postes. Quomodo ad tantum numerum peruenire poterant Hebraei in Aegypto ad quantum peruenisse scribuntur Ex. XII., et quae sit illorum uerborum sententia. Quid est quod ait cum de pascha praeciperet : erit tibi in signo super manum tuam, Ex. XIII. Quid est quod deus non deduxit populum suum ut dicitur Ex. XIII : per uiam terrae Philistiim, quia prope erat ; dixit enim deus etc. Quid sit quod dicitur Ex. XIII secundum aliam litteram : quinta autem progenie adscenderunt filii Israel etc. Quomodo uerum sit quod dicit dominus Ex. XII11 Israelitis : non adponetis amplius uidere Aegyptios in aeternum tempus, cum eos postea uiderint. Quid est quod dicit dominus ad Moysem Ex. XIIII : quid tu clamas ad me, cum scriptura non dixerit aliquid de Moysi uocibus. Quomodo Ex. XIIII uirga Moysi dicta sit quae prius dicebatur esse uirga Aaron.

XLV1. baec quaestio in own. codd. ante quaest. LI/legitur 4

AUG.

XXXIII

13,18 14,13

14,15 14,16 15,12

xxx T

(LIIII.)

LV. LVL

LVIL

LVIIL

LVIIII.

CAP. QVAEST. EXODI (LIIII)-LX Quid sit quod ait : accipietis autem fasciculum hyssopi et tinguentes ex sanguine qui est iuxta ostium linietis super limen et super ambos postes. De eo quod scriptum est : misisti spiritum tuum et cooperuit eos mare. De eo quod sequitur : uenerunt autem in Merra et non poterant bibere aquam de Merra. De eo quod sequitur : et ostendit ei dominus lignum et misit illud in aquam, et facta est dulcis. De eo quod dixit dominus ad Moysen : ecce ego pluam uobis panes de caelo.

12, 22

15,10 15, 23 15,25

16, 4

De eo quod Moyses et Aaron dixerunt ad po- 16, 8 pulum inter cetera : propter quod exaudiuit

dominus murmurationem uestram quam uos murmurastis aduersum nos. LX.

De eo quod deus mandat per Moysen populo : 16,12

ad uesperam edetis carnes et mane replebimini panibus.

Bad.

LIIII. LV. LVI.

LVII.

LVIII.

Cum dicitur Ex. XV : transuorauit eos terra, pro quo ibidem terra sit accipienda. Quomodo spiritus dei iam quinto memoretur Ex. XV. Si locus dictum est Mesra seu Marath a populo Israel Ex. XV, quomodo ergo ibidem dicitur quod uenerunt in Mesra seu secundum aliam litteram in Marath. Vtrurn lignum quod dominus Moysi ostendisse dicitur fuerit quod dulcoram de aqua uirtutem habuerit an in omni ligno Moyses id facere potuerit. Quali tentatione dicit se dominus tentaturum populum Israel, cum dicat Ex. XVI : ut tentem

illos si ambulabunt in lege mea an non. LVIIII

LX

Quomodo accipiendum sit illud uerbum Moysi ad populum murmurantem Ex. XVI : non enim

aduersum nos murmur uestrum, sed aduersus dominum. Et quid congruentiae habeat cum illo uerbo Petri ad Ananiam Actuum V: non es mentitus hominibus sed deo. Quid nomine panum significetur Ex. XVI : ad uesperam edetis carnes et mane replebimini pani¬ bus. Et an simile quid in Helia significetur.

Quaestio (LIIII) = quaestio XL VI LVII. illud] ilium T

CAP. QVAEST. EXODI LXI-LXVIII LXI.

LXII.

LXIII. LXIIII.

LXV.

LXVI.

LXVII.

Bad.

XXXI

De eo quod dixit Moyses ad Aaron : accipe uas 16, 33

aureum unum et mitte illud plenum gomor manna. De eo quod scriptum est : filii autem Israhel ederunt manna annis quadraginta quoadusque uenirent in terram quae habitatur; manna ederunt. De eo quod sequitur : manna ederunt quoadusque uenirent in partem Phoenicis. De eo quod dixit dominus ad Moysen : antecede populum ; sume autem tecum de senioribus populi; et uirgam de qua percussisti flumen accipe in manu tua. De eo quod Moyses dicit ad Iesum Naue : ecce ego sto super cacumen collis, et uirga dei in manu mea. De eo quod scriptum est : uenit autem Aaron et omnes seniores Israhel manducare panem cum socero Moysi ante deum. De eo quod Moyses socero suo dixit quia uenit ad me populus inquirere indicium a deo usque ad id et moneo eos praecepta dei et legem eius.

LXVIII.

De consilio Iethro quod dedit Moysi.

LX I.

Cum dicat dominus ad Aaron Ex. XVI : accipe uas aureum etc. et repone illud ante deum, dubi-

LXII.

tatur ubi Aaron poneret ante deum, cuius ne il¬ ium quidern simulacrum fuerit nec area testamenti adhuc instituta. Quid sit illud ibidem : filii autem Israel ederunt

manna annis XL quoadusque uenirent in ten am quae habitatur. LXIII.

Quid sit quod ibidem secundum aliam lecturam additur : manna ederunt quoadusque uenirent in

partem Phoenicis. LXIIII.

LXV. LXVI. LXVII.

LXVIII

Quomodo dicatur Ex. XVII Moysi: accipe uirgam qua percussisti flumen etc., cum Moyses mare percusserit non flumen quod Aaron percussisse dicitur. Quomodo Ex. XVII dicatur uirga dei quae prius dicta est uirga Moysi et Aaron. Vbi ante deum uel coram deo manducasse dicuntur panem cum Ietro socero Moysi Ex. XVIII. De qua lege dicat Moyses ibidem : moneo eos praecepta dei et legem eius, cum lex dei adhuc nulla scripta esset. Cur ibidem deus permiserit Moysem ab alienigena doceri. Et quid significet quod Ietro dixit : nunc itaque audi me, et consilium dabo tibi etc.

16,35

16, 35 17, 5

17, 9

18,12

18,15

XXXII

T

CAP. QVAEST. EXODI LXVIIII-LXXVI

LXVIIII.

LXX.

LXXE LXXIL

LXXIII. LXXIIII.

LXXV. LXXVE

Bad.

De eo quod adiungit Iothor et dicit : esto tu 18,19 populo quae ad deum et referes uerba eorum ad deum. De eo quod sequitur : mensis autem tertii exi- 19, 1 tus filiorum Israhel de terra Aegypti hac die uenerunt in heremum Sina usque ad id haec dices domui Iacob et nuntiabis filiis. De decern praeceptis legis quemadmodum 20, 1 diuidenda sint. De eo quod scriptum est : et omnis populus 20,18

uidebat uocem et lampadas et uocem tubae et montem fumantem. De eo quod sequitur : loquere tu nobis, et non loquatur ad nos deus, ne quando moriamur. De eo quod dicit eis Moyses : constantes estote ; propterea enim uenit deus ad uos temtare uos, ut sit timor eius in uobis, ne peccetis. De eo quod sequitur : Moyses autem intrauit in nebulam, ubi erat deus. De eo quod scriptum est : non facietis uobis deos argenteos et deos aureos non facietis uobis ip sis.

LXVIIII.

Quomodo ibidem intellegatur : esto tu populo in his quae ad deum et reliqua ibidem posita.

LXX.

Quomodo in principio cap. Ex. XVIIII significetur quinquagesimo die ab exitu Israel de Aegypto data lex, scripta digito dei, in figuram digiti dei, id est spiritus sancti mittendi quinquagesimo die ab exitu Christi a sepulcro in resurrectione sua. Quomodo decern praecepta legis, de quibus Ex. XVIIII fit mentio, diuidenda sint circa quod multa mouentur et soluuntur dissertissime dubia. Quomodo ibidem populus dicatur uidisse uocem. Quomodo timorem ad uetus testamentum pertinere significatur ibidem, hoc est Ex. XX, in hoc quod dicitur : loquere tu nobis, et non loquatur ad nos deus, etc. Quomodo ibidem ob eandem fere signihcationem dominus eos temtare dicatur. Et quomodo deus temtet. Quomodo ibidem dicatur Moyses intrasse nebu¬ lam in qua deus erat, cum deum caeli capere non possint. Quomodo ibidem, hoc est Ex. XX, repetendo : deos aureos et argenteos non facietis, omnem simulacrum prohibetur.

LXXI.

LXXIL LXXIII.

LXXIIII

LXXV.

LXXVI.

20,19 20, 20

20,21 20, 23

CAP. QVAEST. EXODI LXXVII-LXXXV T

LXXVII. LXXVIII.

LXXVIIIL LXXX.

LXXXE

LXXXII.

LXXXIIL lxxxiiil

LXXXV.

Bad.

LXXVII.

LXXVIII. LXXVIIIL

LXXX.

LXXXI. LXXXII.

LXXXIIL LXXXIIIL LXXXV.

xxxm

De seruo hebraeo praecepitur ut sex annos seruiat et dimittatur liber gratis. De eo quod dixit : si quis autem uendiderit fi- 21, 7

liam suam in famulam non abibii ita ut recedunt ancillae. De eo quod dixit : si quis percusserit aliquem 21,12 et mortuus fuerit, morte moriatur. De eo quod dixit : si autem litigabunt duo uiri 21, 22 et percusserit unus mulierem in utero habentem et cetera. De eo quod dixit : si autem cornu percusserit 21,28

taurus uirum aut mulierem et mortuus fuerit, lapidibus lapidabitur taurus et cetera. De eo quod dixit : si autem cornu percusserit 21,35 alicuius taurus taurum proximi et mortuus, fuerit, uendent taurum uiuum et cetera. De eo quod dixit, ut pro uitulo uno quinque reddantur, pro oue autem quattuor. De eo quod dixit : si autem perfodiens inuentus 22, 2

fuerit fur et percussus mortuus fuerit, non est illi homicidium et cetera. De eo quod dixit : qui conuictus fuerit per 22, 9 deum, restituet duplo.

Quomodo ex libertate serui hebraei post sexenmum non debeat sibi Christianam libertatem uindicare uetitus ab apostolo cum ilia libertas mystica fuerit. Quomodo sequentia uerba quae de ancilla subduntur obscura sint et explanari debeant. Quomodo ibidem, hoc est Ex. XXI, deus dicitur tradere occidendum in manum nolentis et quo¬ modo idem factum a deo iuste et ab homine fiat iniuste. Quomodo ibidem intellegendum est : si autem litigauerint duo uiri etc., et utrum quod in utero formatum adhuc est animatum posset intellegi. Quomodo intellegendum est illud quod sequitur : si autem cornu percusserit taurus etc. Quomodo similiter accipiendum sit quod ibidem dicitur de tauro percutiendo : an simile sit in alio quoque pecore. Quae iustificatio sit Ex. XXII, ut pro uitulo uno quinque reddantur et pro oue quattuor. Quomodo ibidem fur nocturnus occidi permittatur. Quomodo ibidem quis per deum conuictus dicatur.

xxxiv

T

CAP. QVAEST. EXODI LXXXVI-XCV

LXXXVI. LXXXVIL

De eo quod dixit : deos non maledices. 22, 28 De eo quod dixit : non eris cum pluribus in 23, 2

malitia. LXXXVIII.

De eo quod dixit : pauperis non misereberis in 23, 3

iudicio. lxxxviiie

xc. XCI. XCII.

XCIII.

XCIIII.

xcv.

Bad.

LXXXVI. LXXXVII. LXXXVIII.

LXXXVIIII.

XC.

De eo quod dixit : sex annis seminabis terram tuam et colliges fructum eius et cetera. De eo quod dixit : non coques agnum in lade matris suae. De eo quod dixit: ecce ego mitto angelum meum ante jaciem tuam, ut seruet te in uia et cetera. De eo quod dixit: et seruies domino deo tuo ; et benedicam panem tuum et ninum tuum et aquam tuam et auertam infirmitatem a uobis. De eo quod dixit : et mittam uespas ante te et eiciet Amorrhaeos et Euaeos et Chananaeos et Cetthaeos. De eo quod dixit : si seruieris diis eorum, erunt tibi ofjendiculum. De eo quod Moysi dixit: ascende ad dominum tu et Aaron et Nadab et Abiud et septuaginta seniorum Israhel et cetera.

De quibus dicatur ibidem : deos non maledices. Quid signification^ habeat quod dicitur Ex. XXIII : non eris cum pluribus in malitia. Quomodo signanter Ex. XXIII post ilia uerba : et pauperis non misereberis, addatur : in iudicio. Et postea : si autem obuiaueris etc. Quid significetur nobis ibidem cum dicitur : sex annis seminabis etc., et quomodo bestiis praecipitur curam impendi et cetera quomodo intellegenda. Quomodo intellegatur illud ibidem : non coques

agnum seu hedum in lade matris suae. XCI. XCII.

XCIII. XCIIII.

xcv.

Quomodo et de quo dictum sit ibidem, hoc est Ex. XXIII : ecce ego mitto angelum meum etc. Quomodo accipiendae sint permissiones ibidem sequentes : seruies domino deo tuo ut benedicam etc. Quid ibidem intellegendum sit per scabrones seu uespas, cum dicitur : et mittam uespas etc. Quid graece habeatur ubi latiue dicitur in fine eiusdem capituli : si seruieris diis etc. Quomodo iustificationes intellegantur usque post principium Ex. XXIIII, et ubi inceperint haberi et quomodo graece dicantur.

23,10 23, 19 23, 20 23, 25

23, 28

23, 33 24, 1

CAP. QVAEST. EXODI XCVI-CIII T

XXXV

XCVI.

De eo quod totum populus respondet : omnia 24, 3

XCVII.

uerba quae locutus est dominus faciemus et audiemus. De eo quod Moyses aedificauit altare sub monte 24, 4

XCVIII.

et cetera. De eo quod dixit : et immolauerunt hostiam 24, 5

salutaris deo. XCVIIII.

De eo quod dicitur : sumens autem Moyses di- 24, midiam 'partem sanguinis infudit in craterem

6

c.

etc. De eo quod iterum respondet populus : omnia 24, 7

CL

De eo quod scriptum est : et ascendit Moyses 24, 9

quae locutus est dominus faciemus et audiemus.

CII.

Bad.

et Aaron et Nadab et Abiud et septuaginta se¬ nior um Israhel et uiderunt locum ubi steterat deus Israhel. De eo quod sequitur : et de electis Israhel dis- 24,11 sonuit nec unus ; et adparuerunt in loco dei et manducauerunt et biberunt.

cm.

Quid sibi uelit quod Iesus Naue non commemoratus in illis quattuor subito cum Moyse adparet et cum illo ascendit in montem et cetera.

XCVI.

Quae sit ibidem ratio ordinis cum dicitur : omnia uerba quae locutus est deus faciemus et audiemus,

XCVII.

XCVIII. XCVIIII.

c.

cum potius e contrario dicendum sit : audi et faci. Quomodo populus Israel significetur ibidem esse altare dei cum dicitur : aedificauit altare sub

montem et XII lapides et XII tribus Israel. Quomodo ibidem dicatur : et immolauerunt ho¬ stiam salutaris, non autem hostiam salutarem. Quomodo ibidem Moyses primum sacrificasse legatur deo post exitum de Aegypto. Quomodo iam tertio populus ibidem respondeat sub eodem uerborum ordine : omnia faciemus et

audiemus. Cl.

Cum deus (spiritus enim est) nullo loco contineatur, quomodo subditur ibidem : uiderunt

locum ubi steterat ibi deus. CII.

cm.

Qui sint electi de quibus dicitur ibidem : de electis Israel non dissonuit nec unus, ubi de praedestinationem quaedam inserunt. Item quo¬ modo quatemario numero significati aliorum eiusdem numeri figuram gerant. Quid sibi uelit Iesu Naue non commemoratus in illis quattuor de quibus Ex. XXIIII mentio fit subito cum Moyse adparet etc.

XXXVI T

CAP. QVAEST. EXODI CIIII-CXIII

CIIII.

De eo quod scriptum est : et facies in ea cyma- 25,10 tia anrea uersatilia in circuitu.

CV.

Ue propitiatorio quod inponitur super arcam. De eo quod ait : erunt anuli in thecis subporta- 25, 26

CVI.

toriis ad tollendam mensam. CVII.

CVIII

De decern aulaeis. De eo quod scriptum est : et facies uela capil- 26, 7 lacia operire super tabernaculum ; undecirn

facies ea. CVIIII.

De eo quod sequitur : facies duos anconiscos 26,17 columnae uni consistentes ex aduerso.

CX. CXI. CXII.

De basibus columnarum duabus. De octo columnis et basibus earum sedecim. De eo quod scriptum est : et diuidet uobis ue- 26, 33

lamen inter medium sanctum et inter medium sanctum sanctorum.

Bad.

CXIII.

De altari quomodo tribus cubitis altum esse uoluerit.

CIIII.

Quae sint cymatia aurea uersatilia in circuitu, de quibus dicitur Ex. XXV. Quae sit propitiatorii sic instituendi ut ibidem praecipitur, et quid aurum et area significent. Quomodo accipiendum sit illud ibidem : erunt

CV. CVI.

annuli in thecis subportatoriis ad tollendam men¬ sam. CVII.

Quae sit ratio ut Ex. XXVI tabernaculum fieri iubeatur decern auleorum. Et quid sibi uelit quod tarn saepe dicitur : cherubin facies opere

tectoris. CVIII.

CVIIII CX. CXI. CXII.

Quomodo et in qua significatione morali praecipiuntur ibidem fieri super tabernaculum XI uela capillacia, seu saga cilicina ut alia littera habet. Quid signification is habeat quod graece ibidem dicitur : facies duos anconiscos etc. Quid sit illud Ex. XXVI : bases columnarum duas uni etc. Quomodo columnas octo et bases XVI fieri praecipitur ibidem consequenter. Quae sit differentia inter sanctum et sanctum sanctorum Ex. XXVI, ubi dicitur : et diuidet

uobis uelamen inter medium sanctum et inter medium sanctum sanctorum. CXIII.

Cur Ex. XXVII praecipitur altare fieri trium cubitorum in altitudine, cum homo uix longior sit. Item quomodo super altare ligneum sacrificium quod praecipitur posset incendi.

CAP. QVAEST. EXODI CXIIII-CXXII T

CXIIII.

xxxvii

De eo quod scriptum est: et tu loquere omnibus 28, 3

sapientibus mente, quos repleui spiritu intellectus. CXV. CXVL

De aspidiscas in ueste sacerdotali. De eo quod scriptum est : et facies super ra- 28, 22 tionale fimbrias complectentes, opus catenatum

de auro puro. CXVIL

CXVIIE CXVIIII

cxx. CXXL

CXXIL

De eo quod sequitur : et inpones super rationale iudicii demonstrationem et ueritatem. De eo quod sequitur : facies tunicam talarem hyacinthinam. De eo quod dicitur : et erit Aaron cum coeperit fungi sacerdotio, audietur uox eius, intranti in sanchim in conspectu domini et exeunti ut non moriatur. De eo quod sequitur : et facies laminam auream puram et formabis in ea deformationem signi sanctitatem domini etc. Quid sit quod ait de Aaron et filiis eius : inplebis manus eorum, ut sacerdotio fungantur mihi. De eo quod dicitur : et facies eis femoralia linca etc.

Bad.

CXIIII. CXV.

CXVI. CXVII.

Quod Ex. XXVIII per spiritum intellectus et per stolas cum cornibus intellegatur. Quae sint aspidiscae, de quibus in alia translatione quam Augustinus tenet, mentio fit Ex. XXVIII, et quid spithamus et qui lapides in quibus nomina filiorum inscripta dicuntur secun¬ dum eorum natiuitates. Quomodo ibidem rationale uocetur propter inopiam linguae quod graece non sic dicitur. Quomodo ibidem praecipitur : inpones super ra¬

tionale demonstrationem et ueritatem. CXVIII. CXVIIII

CXX. CXXL CXXIL

De tunice talaris et peristomii confectione secun¬ dum aliam litteram, de qua ibidem fit mentio. Quid significationis habeat ibidem, quod Aaron intrantis et exeuntis in sanctum, uox tarn arete praecipitur audiri sub poena mortis. Quomodo ibidem sanctitas domini formari iubeatur in lamina aurea, et reliqua eiusdem loci. Quomodo ibidem praecipiatur ut manus Aaron et filiorum eius inpleantur. Quomodo femoralia linea praecipiuntur ibidem tegere turpitudinem sacerdotum.

28, 30 28, 31 28, 35

28, 36

28,41

28, 42

xxxviii

T

CAP. QVAEST. EXODI CXXIII-CXXXI

CXXIII.

CXXIIII.

cxxv. CXXVI.

CXXVII. CXXVIIL CXXVIIII.

cxxx.

Quid sit quod ait de filiis Aaron : indues eos tunicas et cinges eos zonis et circumdabis eos cidaris. De eo quoddicitur: et erit illis sacerdotium mihi in sempiternum. Quid sit quod ait : et consummabis manus Aaron et manus filiorum eius. De eo quod scriptum est : et adduces uitulum ad ostium tabernaculi et superinponent Aaron et filii eius manus suas super caput uituli in conspectu domini. De eo quod odor suauitatis domino saepe dici-

29, 8

29, 9 29, 9 29,10

29,18 tur sacrificium de uictimis pecorum. De eo quod dicitur : et sumes pectusculum de 29, 26 ariete consummation^, quod est Aaron. De eo quod dicitur : et erit Aaron et filiis eius 29, 28

legitimum aeternum a filiis Israhel. Quid sit quod purificatum et sanctificatum 29,37 altare septem diebus dicit quod sanctum sancti

erit. CXXXL

De eo quod sequitur : omnis qui tetigerit altare 29,37

sanctificabitur.

Bad.

CXXIII. CXXIIII. CXXV.

Quid ibidem significetur per cidaras. Quomodo ibidem in fine sacerdotium filiorum Aaron dicatur sempiternum cum iam non sit. Quid per manus Aaron significetur, cum dicitur ibidem (uel in principio sequentis capituli, non enim in translatione Hieronymi habetur) : con¬

summabis manus Aaron. CXXVI.

CXXVII. CXXVIII. CXXVIIII.

CXXX.

CXXXI.

Quomodo Ex. XXVIIII dicendo : et superinpo¬ nent Aaron et filii eius manus suas etc., significe¬ tur unde supra dictum sit consummandas esse manus eorum. Quid ibidem odor dei uocetur. Quomodo ibidem pectusculum dicatur Aaron. Quomodo multa alia ibidem intellegantur uidelicet : et erit Aaron et filiis eius legitimum aeter¬ num. Et stola sancti et reliqua sequentia. Quid praeterea sit ibidem, hoc est Ex. XXVIIII quod purificatum et sanctificatum altare septem diebus dicit quod sanctum sancti erit. Quomodo ibidem intellegatur : omnis qui tetigerit altare sanctificabitur et quod dictum est sub tortili corona eius in duo latera eius in duobus lateribus et quaedam alia ibidem.

CAP. QVAEST. EXODI CXXXII-CXL T

CXXXII. CXXXIII.

cxxxim. cxxxv. CXXXVL CXXXVII.

xxxix

De eo quod dicitur : et erunt arcus amitibus, 30, 4 ita ut tollatur illud in eis. De eo quod dicitur : incendet super illud incen- 30, 8 sum continuationis in conspectu domini in pro¬ genies eorum. Quid sit quod ait : si acceperis conputationem 30,12 filiorum Israhel in uisitationem eorum. De eo quod ungento chrismatis omnia iussit ungi. De eo quod praecipit quibus aromatibus fiat thymiama etc. De eo quod dicitur : et concides de illis minu- 30, 36

turn et pones contra testimonia in tabernaculo testimonii etc.

CXXXVIII. CXXXVIIII

Quid sit quod Beselehel dicit deus repleuisse se spiritu diuino etc. Quid sibi uelit quod, cum de sabbato obser- 31,16 uando praeciperet, ait : testamentum aeternum

in me, et filiis Israhel.

CXL.

De eo quod dicitur : et dedit Moysi statim ut 31,18

cessauit loqui ad eum in monte Sina duas tabulas testimonii etc.

Bad.

CXXXII. CXXXIII.

CXXXIIII.

Quid sit Ex. XXX : et arcus amitibus. Et utrum arcus an thece debeant dici. Quomodo ibidem intellegendum sit incensum continuationis, et quomodo tamen semel in anno exorabit Aaron de sanguine purification^ et quaedam alia. Quid sit quod ait : si acceperis conputationem fi-

liarum Israel in uisitationem eorum. CXXXV.

CXXXVI. CXXXVII. CXXXVIII.

CXXXVIIII.

CXL.

Quomodo ibidem praecipiuntur ut omnia ungantur ungento chrismatis et quidam aha subsequentia. Quid sit ibidem opus unguentarii. De discrimine inter altare incensi et tabemaculum testimonii oritur ibidem. Quomodo spiritu Beseleel architecta repletus dicitur Ex. XXXI et quomodo spiritus sanctus necdum nominatus sub proprio uocabulo reperiatur. Quid sibi uelit quod ibidem cum de sabbato obseruando praeciperet ait : testamentum aeternum in me et filiis Israel, et non ait : inter me et filios Israel. Quomodo ibidem in fine post tantum sermonem dantur Moysi tantum duae tabulae lapideae.

CXXXVII. minutum] minutatim T

xl

T

CAP. QVAEST. EXODI CXLI-CXLVIIII

CXLI. CXLIE

De eo quod iubet Aaron inaures demi. De eo quod dominus dicit Moysi dixisse popu- 32, 8 lum : hi dii tui, Israhel, qui te eduxerunt de terra

Aegypti. CXLIII.

De eo quod sequitur : et propitiatus est domi- 32,14 nus de malitia quani dixit facere popalo suo.

CXLIIIL

De eo quod iratus Moyses tabulas testimonii fregerit et quanta pro populo ad deum supplicatione laborauerit et quod uitulum contriuerit et in aquam sparserit. De eo quod dicit Aaron ad Moysen : et dede- 32, 24

CXLV. CXLVL CXVIL

CXLVIII. CXLVIIIL

runt mihi, et misi in ignem et exiit uitulus. De eo quod sequitur : cum uidisset Moyses 32, 25 populum, quia dissipatus est etc. De eo quod Moyses dicit ad dominum : precor, 32, 31 domine, peccauit populus iste peccatum magnum etc. De eo quod quaeritur cur in Aaron uindicta nulla processerit. De eo quod scriptum est : uade, ascende hinc 33, 1

tu et pop^dus tuus, quern eduxisti de terra Acgypti.

Bad.

CXLI. CXLII. CXLIII.

Qua de causa Aaron Ex. XXXII iussit inaures tolli uxorum et filiarum unde deos faceret. Quomodo ibidem Moyses dixerit : hi dii tui Israel etc. cum hoc populus non dixerit. Quid per malitiam intellegatur ibidem cum dicitur : et propitiatus est dominus de malitia quam

dixit facere populo suo. CXLIIIL

CXLV.

Quid mysticae signification^ habeat quod Moy¬ ses tabulas fregit iterandas et quomodo tanta supplicatione pro populo ad deum laborauerit qui tarn seuerus in uindicando postea extitit. Quomodo Aaron ibidem dicat : et dederunt mihi,

et misi in ignem et exiit uitulus hie. CXLVL CXLVII. CXLVIII.

CXLVIIIL

Quomodo Aaron dicatur ibidem populum dissipasse cum ipsi petierint. Quo pacto Moyses ibidem dixerit : dimitte po¬ pulo, aut : dele me de libro tuo etc. Cur nulla uindicta in Aaron processerit cum tamen dictus sit dissipasse populum et facturam uituli fecisse ibidem. Quomodo et quare irascendo dicat deus Ex. XXXIII : uade, ascende hinc tu et populus tuus quern eduxisti de terra Aegypti. Et quomodo deus dixerit eidem Moysi : sine me et iratus conteram eos. An iubendo an petendo cum neutrum maiestati diuino conueniat et quid nobis in hoc significetur.

CAP. QVAEST. EXODI CL-CLVII T

CL.

CLI. CLII.

xli

De eo quod cum diceret deus ad Moysen : 33, 1 uade ascende hinc tu et populus tuus etc. continuo tamquam ad ipsum Moysen adhuc loquatur ad ipsum populum loquitur dicens : et simul mittam angelum meum ante te etc. De eo quod dixit Moyses ad dominum : ecce tu 33,12 mihi dicis : deduc populum hunc etc. Quid sit quod dicit deus ad Moysen : quoniam 33,12

scio te prae omnibus. CLIII.

CLIIII.

CLV.

Quod prius ipse Moyses dixerit deo : dixisti mihi : scio te prae omnibus, quod illi deus, posteaquam hoc ipse dixit, legitur dixisse. De eo quod cum dixisset Moyses ad dominum : ostende mihi gloriam tuam, respondit ei dominus : ego transibo ante te gloria mea etc. Quid sit quod dictum est de domino : et reum

33,12

33,18 33,19 34, 7

non purificabit. CLVI. CLVII.

Bad.

CL.

CLI.

CLII.

De eo quod deus dicit Moysi inter cetera : co- 34,10

ram omni populo tuo faciam gloriosa. Quid sit quod dicitur ad Moysen : adtende tibi, 34,12 nequando ponas testamentum his qui sedent super terram.

Quomodo dominus ibidem quasi per apostrophen conuertens sermonem ad populum, plus misericordiae in angelo qui populum ducat, quam in se esse significet ibidem. Quomodo Moyses uolens manifeste seu scienter uidere deum duplicem se habere dilectionem significat. Quid est ibidem quod dicit deus : quoniam scio

te prae omnibus ex nomine. CLIII.

CLIIII

CLV.

CLVI. CLVII.

CLI. tu mihi tu T

Quomodo ibidem dicat Moyses dixisse deum : scio te prae omnibus, priusquam hoc alicubi legatur. Quid significationis habeant ilia uerba ibidem, hoc est Ex. XXXIII : ego uocabo nomine domini, uel : nomen domini, non enim scriptum est : uocabo etc. Quid est quod dictum est de domino : et reum non purificabit, Ex. XXXIIII, secundum aliam litteram. Quomodo deus ibidem loquens Moysi de populo Israel dicit : populus tuus etc. Quid est quod ibidem dicitur ad Moysem : ad¬ tende ibi nequando ponas testamentum etc.

xlii

T

CAP. QVAEST. EXODI CLVIII-CLXVIII

CLVIII.

De eo quod ait deus ad Moysen : dominus deus 34,14

CLVIIII.

De eo quod scriptum est : non uideberis in 34, 20

enim zelans nomen, deus zelator est. conspectu meo inanis. CLX. CLXL CLXII. CLXIIL CLXI1IL CLXV.

CLX VI. CLXVII. CLXVIII.

Bad.

CLVIII. CLVIIII.

Quid sit quod cum de sabbato praecepisset 34, 21 addidit : satione et messe requiesces. Quid sit quod dixit non concupiscet quisquam 34, 24 de terra tua etc. Quid sit quod ait: non occides super fermentum 34, 25

sanguinem immolatormn meorum. Quid sit quod ait : et non dormiet in mane immolatio sollemnitatis paschae. De eo quod item dicitur : non coques agnum in lade matris suae. De eo quod item dicitur : et erat ibi Moyses in conspectu domini quadraginta diebus et quadraginta nodibus ; panem non manducauit et aquam non bibit. De eo quod sequitur : et scripsit in tabulis uerba testamenti decern uerba.

CLXI. CLXII. CLXIIL CLXIIII. CLXV. CLXVI. CLXVII CLXVIII.

34, 26 34, 28

34, 28

De eo quod dixit Moyses ad filios Israhel : 35, 1

haec uerba quae dixit dominus facere ea. De eo quod scriptum est : omnis afjerens dem- 35, 24 tionem argentum et aes adtulerunt demtionem domino.

Quomodo ibidem deus zelator dicitur. Quid sit quod ibidem dicitur : non uideberis in

conspectu meo inanis. CLX.

34, 25

Quid est quod dicit ibidem de sabbato loquens :

satione et messe requiesces. Quid est ibidem : non concupiscet quisquam de terra tua cum ascendes uideri in conspectu dei. Quid est ibidem : non occides super fermentum sanguinem immolatorum meorum. Quid illud ibidem : non dormiet in mane immolatio sollemnitatis paschae. Quomodo illud : non coques agnum in lade matris suae, de quo etiam prius disquisitum est. Quomodo ibidem Moyses significatur ieiunasse iterum quadraginta dies. Quomodo ibidem dicatur Moyses scripsisse X uerba legis cum prius deus dictus sit illud fecisse. Quomodo et quare Ex. XXXV ambigue dicatur : haec uerba quae dixit dominus facere ea etc. Quid sit ibidem omnis offerens demptionem.

CAP. QVAEST. EXODI CLXVIIII-CLXXVII T

CLXVIIII. CLXX.

xliii

De Beselehel fit sermo item ad Moysen. De eo quod scriptum est : et omnes qui sponte 36, 2

uellent ire ad opera, ut consummarent ea ; acceperunt a Moyse omnes. CLXXL

De eo quod effectores operum dixerunt Moysi plus offerri a populo quam necesse erat. Quid sit quod posteaquam descendit Moyses de monte, opera commendantur tabernaculi construendi et uestis sacerdotalis ; de quibus antequam aliquid praeciperet locutus est ad populum de sabbati obsematione.

CLXXII.

CLXXIII. CLXXIIII (CLXXIII). De eo quod scriptum est quia exten- 40,19 dit Moyses aulaea super tabernaculum. CLXXV (CLXXIIII). De eo quod scriptum est : et super 40, 33

atrium in circuitu tabernaculi et altar is. CLXXVI (CLXXV). De eo quod nube descendente et inplente tabernaculum, non poterat Moyses intrare tabernaculum. CLXXVII (CLXXVI). De tabernaculo. Explicivnt

capitvla

libri

secvndi

de

qvaestionibvs

EXODI.

Bad.

CLXVIIII. CLXX. CLXXL

CLXXII.

CLXXIII.

Quomodo Ex. XXXVI Beseleel iterum dicatur spiritu diuino plenus, et quae sit architectonica. Quomodo multi aedificandi peritia donati fuisse significentur ibidem. Quomodo signanda sit ibidem institia architectorum qui plus offerri quam opus esset prohibuerunt. Quomodo Moyses Ex. XXXVII postquam descenderat de monte cum X praeceptis tantum loquitur de sabbato. Quomodo dicatur Ex. XL quod Moyses extendit aulea super tabernaculum, et quaedam alia quae concernunt tabernaculum ut de nube quae impediuit Moysem. De tabernaculo multae quidem quaesticulae fiunt sed non repperi distinctas neque opere pretium uisum est distinguere. Eo quod unam rem disquirunt : utpote quae sit ratio tabernaculi sic conficiendi, ut praecipitur Ex. XXXVI, XXXVII, XXXVIII et XXXVIIII.

CLXXIII. deest in T

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI TERTII DE QVAESTIONIBVS LEVITICI

T

E IE

HE

IIII.

V. VI. VIE

Bad.

De eo quod scriptum est : si anima peccauerit 5, 1 aut audierit uocem iurationis etc. De eo quod sequitur : anima quaecumque teti- 5, 2

gerit omnem rem inmundam aut morticini aut fera capti inmundi etc. De eo quod sequitur : anima quaecumque iurauerit distinguens labiis malefacere aut benejacere. De eo quod scriptum est : si autem non ualet manus eius quod satis est in ouem, ofjeret pro peccato suo quod peccauit duos turtures aut duos pullos columbinos domino etc. De eo quod ait : anima si latuerit eum obliuio est ei. De eo quod scriptum est : et peccauerit nolens a sanctis domini. De eo quod scriptum est : anima quaecumque peccauerit et fecerit unum ab omnibus praeceptis domini quae non oportet fieri etc.

Tabvla qvaestionvm svper leviticvm.

I.

II.

III.

Quomodo intellegendum sit illud Leuitici V: qui non nuntiauerit uolenti peierare accipiet peccatum, an hoc uitium per praeditionem sit fugiendum. Quid sibi uult ibidem quod pro tacito cuiusquam periurio et pro eo quod tangitur morticinum uel aliquid inmundum nullum sacrificium commemoratur pro eo uero, ubi quid falsum quisquam nesciens iurauit, dixit offerri agnam uel capram. Quid sit distinguere quo scriptura frequenter utitur, sicut Leui. V. Item quid ibidem sit agna semina et quod dicitur : post hoc autem cognouerit

et deliquerii. IIII.

V. VI. VIE

IIII. offerret T

Quid est quod ibidem praecipiuntur offerri duo turtures, unus pro peccato alter pro holocaustomate. Quomodo ibidem animam pro homine posuit. Quid ibidem a sanctis (secundum aliam litteram) sit. Quid ibidem uerba inculcata uolunt quibus quaedam genera delictorum excepta leguntur.

5, 4

5, 7

5, 15 5, 15 5, 17

CAP. QVAEST. LEV. VIII-XVII r

VIII.

vim. X. XI.

XII. XIII. XIIII.

XV. XVI. XVII.

Bad.

VIII.

VIIII.

XLV

Item de eadem re. De eo quod scriptum est : offeret arietem ab 6, 6

ouibus sine macula pretio in quod deliquit. De eo quod scriptum est : ista holocaustosis super incensionem eius super altare etc. De eo quod dicitur : et induet stolam aliam et abiciet holocarpoma extra castra in locum mundum. De eo quod scriptum est : et ignis super altare ardebit ab eo et non extinguetur. De eo quod sequitur : et exuret super illud sacerdos ligna mane mane etc. De eo quod dixit dominus ad Moysen : istud donum A aron et filiorum eius quod offerunt dono in die quacumque unxeris eum. De eo quod scriptum est : dimidium eius mane et dimidium eius post meridiem. De eo quod sequitur : sacrificium in odorem suauitatis domino. De eo quod sequitur : omne consummabitur.

Vtrum ubique accipiendum sit quod dicitur ibidem : si non ualet manus eius quod satis est ad ouem, offerre eum debere par turturum aut duos pullos. Quid sibi uult quod dicitur Leui. VI : offeret arie¬

tem ab ouibus sine macula pretio in quod deliquit X. XI. XII.

etc. Quis ordo et sensus illorum uerborum ibidem : ista holocaustosis super incensionem eius etc. Quid est ibidem : abiciet holocarpoma seu holocaustoma extra castra etc. Quid sit ibidem : ignis altaris semper ardebit ab

eo et non extinguetur. XIII. XIIII. XV. XVI. XVII.

An ibidem cum dicit : et super illud exuret sacerdos ligna mane, quotidie intellegatur fieri. Quid est ibidem quod dicitur : illud donum Aaron et filiorum eius etc. Quid est ibidem : dimidium eius mane et dimi¬ dium post meridiem, et quid sit fresa. Quid sit ibidem : sacerdos unctus, qui pro illo est ex filiis eius, faciet illud etc. Quid ibidem : omne consummabitur.

VIIII. offeret] afferet T 5

AUG.

XXXIII

6, 9 6, 11

6, 12 6, 12 6, 19

6, 20 6, 21 6, 23

XLVI T

XVIII. XVIIII.

CAP. QVAEST. LEV. XVIII-XXVIII De sacrificio pro peccato cum diceret, sacerdos, 6, 26 inquit, qui inponet illud, manducabit Mud. De eo quod ait : ista fox est arietis qui pro de- 7, 1

licto est. XX. XXI.

Quid distet inter peccatum et delictum. De eo quod scriptum est: omnem adipem bourn 7, 23

et ouium et caprarum non edetis. XXII. XXIII. XXIIII.

XXV.

XXVI.

XXVII.

XXVIII.

Bad.

XVIII.

De pectusculo et brachio quae sacerdotibus dantur. De uitulo offerendo pro peccato sacerdotis. Quid sit quod dicit Moyses ad Aaron et filios 8, 35 eius, cum sanctificantur ad ineundum sacerdotium : ad ostium tabernaculi testimonii se-

debitis septem dies die et node, ne moriamini. De eo quod sequitur : et jactum est die odauo uocauit Moyses Aaron et filios eius et senatum Israhel. De eo quod dicitur ad senatum Israhel : accipite hircum et capris unum pro peccato et arietem etc. De eo quod ait Moyses ad Aaron : accede ad altare et fac quod pro peccato tuo et holocaustum tuum et exora pro te et domo tua. Quid sit quod ait : cum extulisset Aaron manus super populum, benedixit eos etc.

Et quid illud ibidem : sacerdos qui inponet man¬

ducabit illud etc. XVIIII.

Quid illud Leui. VII : ista lex est arietis qui pro delicto est, sancta sanctorum sunt.

XX.

Quae differentia inuatur ibidem inter peccatum et delictum et quid graeca lingua ad hoc conferat. Quid est ibidem : omnem adipem bouum et ouium et caprarum non edetis etc. Quid sibi uult ibidem quod de sacrificio salutaris iterum admonet. Quae sit ratio sacrificii pro delicto seu peccato sacerdotis ibidem cum superioribus. Quid sibi uult Leui. VIII, quod dicitur ad Aaron et filios eius : ad ostium tabernaculi testimonii

XXI. XXII. XXIII. XXIIII.

XXV. XXVI.

XXVII.

XXVIII.

sedebitis septem dies, die ac node, ne moriamini. Quid sit Leui. VIIII : uocauit senatum etc. Quomodo ibidem praecipiuntur offerri tria genera sacrificiorum et quomodo quattuor sint eorum genera. Quae sit ratio ordinis seruandi in oblationibus ibidem positis et praeceptis. Vnde Aaron ibidem descendisse dicatur.

9, 1

9, 3

9, 7

9, 22

CAP. QVAEST. LEV. XXVIIII-XXXVII

T

XXVIIII

xlvii

De eo quod dicitur : et uidit omnis populus et 9, 24

amens factus est. XXX. XXXI.

XXXII. XXXIII.

De eo quod scriptum est : et exiit ignis a do- 9, 24 mino et deuorauit quae erant super altare etc. De eo quod ait Moyses : hoc est quod dixit do- 10, 3 minus dicens : in eis qui mihi adpropin quant sanctificabor et in omni synagoga glorificabor. Quid sit quod dicitur ad Aaron et ad filios 10, 6 eius : caput uestrum cidara non denudabitis. De eo quod dixit dominus ad Aaron : uinum 10, 8

et siceram non bibetis tu et filii tui tecum, cum intrabitis in tabernaculum testimonii etc. XXXIIII. De eo quod scriptum est : pectusculum segre- 10,14 gationis et brachium oblationis manducabitis in loco sancto. XXXV. Quid distet inter sacrificia salutarium et sacri- 10,14 ficium salutaris. XXXVI. 1 (XXXVI). De eo quod dicitur ad Aaron : erit tibi et filiis tuis et filiabus tuis legitimum sempiternum. XXXVI.

2 (XXXVII).

De eo quod respondit Aaron ad Moy- 10,19 sen : si hodie obtulerunt ea quae pro peccato

illorum sunt et holocausta sua ante dominum etc. XXXVII (XXXVIII).

Quid sit quod dicitur : omne uas fictile 11, 33 in quo ceciderit ex eis intus quaecumque sunt intus inmunda erunt etc.

Bad.

XXVIIII. XXX. XXXI. XXXII.

XXXIII.

XXXIIII.

XXXV. XXXVI. XXXVII.

Ouomodo in extasim cecidit populus ibidem. Quomodo ignis exisse dicitur ibidem a domino. Oui dicantur Leui. X adpropinquare domino. Quid est quod Aaron et duos filios eius mortem reliquorum duorum lugere prohibens dicit ibi¬ dem : caput uestrum cidara non nudabitis. Si Aaron et filii eius uinum et siceram bibere non poterant quando in tabernaculum, in quod intrare debebant, intraturi erant, quando ergo hoc potuerunt ibidem. Quando ibidem appellat pectusculum segregationis, an etiam brachium segregationis posset dici. Quid est ibidem de sacrificiis salutarium etc. Quare addatur ibidem : et filiabus tuis etc. Quomodo aqua inmundum faciat, an et ipsa inmunda sit dicenda ibidem secundum aliam litteram.

XLviii

T

CAP. QVAEST. LEV. XXXVIII-XLVIIII De eo quod scriptum est : instruere 11, 47 filios Israhel inter uiuificantia quae manducantur.

XXXVIII (XXXVIIII).

XXXVIIII (XL).

Quid sit quod ait de muliere quae peperit : 12, 4

omne sanctum non tanget ; in sanctuarium non introibit. XL (XLI). Quid sit quod dicitur : si masculum peperit mulier, immunda erit septem dies etc. XLI (XLII). De eo quod scriptum est homo si cui facta fuerit in cute corporis eius cicatrix signi lucida et fuerit in cute coloris eius tactus leprae. XLII (XLIII). Quid sit quod ait : et uidebit sacerdos et inquinabit eum. XLIII (XLIIII). De eo quod scriptum est : si autem lucidus albus erit in cute coloris eius etc. XLIIII (XLV). De eo quod scriptum est: et segregabit sacerdos septem diebus in secundo etc. XLV (XLVI). De eo quod scriptum est : si autem corniersa mutata fuerit significatio in cute etc.

12, 2 13, 2

13, 3 13, 4 13, 5 13, 7

XLVI (XLVII). Item de eadem re. XLVII (XLVIII). De eo quod sequitur : et tactus leprae si 13, 9 fuerit in homine, ueniet ad sacerdotem etc. XLVIII (XLVIIII). Quid sit quod, cum de lepra capitis lo- 13, 30 queretur, earn etiam quassationem appellauerit. Quid sibi uelit quod, cum diceret de lepra 13,47 XLVIIII (L).

Bad.

XXXVIII.

Quae sint animalia uiuificantia quae graece £ojodicuntur, ibidem cap. XI. Quid est quod ait cap. XII de muliere quae pe¬ perit : omne sanctum non tanget etc. Quid est quod ait ibidem : si masculum peperit, immunda erit septem diebus etc. Ouomodo alterum alterius sit expositiuum Leui. XIII, cum dicitur : homini cui facta fuerit, in cute yovovvra

XXXVIIII. XL. XLI.

XLII. XLIII. XLIIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII.

corporis eius cicatrix. Quid est quod ait : et uidebit sacerdos et inquinabit eum, ad quern ueniet, ibidem. Quid est ibidem lucidus albus color etc. Quid est ibidem : et segregabit ilium sacerdos septem diebus secundo et uidebit etc. Quomodo ibidem iterum dicatur : inquinabit eum etc. Ouomodo mutata dicetur significatio leprae. De eadem fere re in eodem cap. fit. Quid est quod cum de lepra capitis loqueretur

CAP. QVAEST. LEV. L-LVIII T

L (LI). LI (LII).

XLIX

uestimentorum aliarumque rerum ad usus hominum pertinentium, ait : aut in uestimento laneo aut stuppeo etc. Quid sit quod ait : in omni operaria pelle. 13, 48 Quid sit quod ait : et quemcumque tetigerit qui 15,11

fluorem patitur. LII (LIII).

De eo quod scriptum est : quemcumque tetigerit 15,11

qui fLuorem seminis patitur et manus suas non lauabit aqua etc. LIII (LIIII).

LIIII (LV) LV (LVI). (LVII).

Quid sit quod dicitur de summo sacerdote : 16,16

et exorabit pro sanctis ab inmunditiis filiorum Israhel. De eo quod scriptum est : et perpciet exorans 16,20 sanctum. De duobus hircis, uno inmolando et alio in desertum dimittendo. De eo quod ait de summo sacerdote : exorabit 16, 33

sanctum sancti. De eo quod dicitur : quicumque occiderit uitu- 17, 3 lum aut ouem et capram in castris etc. LVII (LVIIII) De eo quod dicitur : anima omnis carnis san- 17,10 guis eius est. LVIII (LX). De eo quod scriptum est : turpitudinem patris 18, 7 tui et turpitudinem matris tuae non reuelabis. LVI (LVIII).

Bad.

XLVIIII.

L. LI. LII. LIII.

ibidem earn etiam quassationem appellauit. Quid sibi uult ibidem quod diceret de lepra uesti¬ mentorum aliarumque rerum etc. ait : aut in uestimento laneo, aut stuppeo et stamine etc. Quid ibidem dixerit in omni operaria pelle. Quid sit cap. sequenti : in omni operaria pelle et quomodo graece dicatur. Quid est quod ait cap. XV : quaecumque tetigerit qui fluorem seminis patitur etc. Quomodo Aaron Leui. XVI orare iubetur : pro

sanctis ab inmunditiis filiorum Israel. LIIII.

Quid uocetur ibidem sanctum, cum dicitur : et

perflciet exorans sanctum. LV.

LVI. LVII. LVIII.

LII. lauauit 7

De duobus hircis immolandis Leui. XVI, de quibus solum esset disceptatio, et quid sit ibidem sanctum. De quibus pecoribus occisis minetur lex ibidem. Quomodo dicatur Leui. XVII : anima omnis car¬ nis sanguis eius est, et quae sequuntur. Quid est Leui. XVIII : turpitudo matris.

l

T

CAP. QVAEST. LEV. LVIIII-LXXI

LVIIII (LXI).

De eo quod sequitur : turpitudinem sororis 18, 9

tuae non renelabis. LX (LXII).

De eo quod sequitur : turpitudinem fratris pa- 18,14

tris tui non reuelabis. LXI (LXIII)

De eo quod dicitur : turpitudinem uxoris jra- 18,16

tris tui non reuelabis. LXII (LXIIII). De eo quod sequitur : turpitudinem mulieris 18,17

et fliae eius non reuelabis. De eo quod scriptum est : filiam filii eius et filiam filiae eius non accipies. LXIIII (LXVI). De eo quod dicitur : et ad mulierem in segregatione inmunditiae eius non accedes reuelare turpitudinem eius. LXV (LXVII). De eo quod dicitur : et ad uxorem proximi tui non dabis concubitum seminis tui inquinari ad earn. LXVI (LXVIII). De eo quod dicitur : et a semine tuo non dabis seruire principi. LXVII (LXVIIII). De eo quod dicitur : et exhorrebit terra eos qui insident super earn. LXVI 11 (LXX). De eo quod scriptum est: non furtum facietis neque mentiemini neque calumniam faciet unusquisque proximo suo. LXVIIII (LXXI). De eo quod scriptum est : non nocebis proximo. LXX (LXXII) Quid sit quod cum supra dixisset : non odio habebis fratrem tuum, adiunxit : et non uindicatur manus tua. LXXI (LXXIII). De eo quod scriptum est : et incisiones super animam non facietis in corpore uestro. LXIII (LXV).

Bad.

LVIIII. LX. LXI. LXII. LXIII. LXIIII. LXV. LXVI. LXVII. LXVIII.

LXVIIII. LXX. LXXI.

Quid turpitudo sororis domi, aut foris natae. Quid turpitudo fratris etc., ibidem. Quid turpitudo uxoris fratris, ibidem. Quid turpitudo mulieris et filiae eius, ibidem. Quomodo non licet accedere ad filiam filii aut filiae coniugis, nec earn ducere, ibidem. Ouomodo nec menstruatam attingere, ibidem. Quomodo nec coniugem proximi, ibidem. Quomodo uetetur idolatria, ibidem. Ouomodo terra ibidem dicatur exhorere. Quomodo Leui. XVIIII dictum sit : non mentie¬

mini, neque calumniam faciet unusquisque proxi¬ mo suo. Quomodo ibidem : non nocebis proximo. Quomodo addatur ibidem : non uindicatur manus tua. Quid illud ibidem : et incisiones super animam non facietis in corpore uestro.

18, 17.18 18,19

18, 20

18, 21 18, 25 19,11

19,13 19, 17.18 19, 28

CAP. QVAEST. LEV. LXXII-LXXXII T

Bad.

LI

De eo quod scriptum est : ita ut fornicentur in principes de populo suo. LXXII I (LXXV). De eo quod scriptum est : homo homo quicumque adulterauerit uxorem uiri etc. LXXIIII (LXXVI). De eo quod scriptum est : et mulier quae accesserit ad omne pecus ascendi ab eo, interficietis mulierem et pecus. LXXV (LXXVII). De eo quod scriptum est : quicumque acceperit sororem suam ex patre suo aut ex matre sua etc. LXXVI (LXXVIII) De eo quod scriptum est : quicumque dormierit cum cognata sua etc. LXXVII (LXXVIIII). De eo quod scriptum est : uir aut mulier si forte fuerit illi uentriloquus aut incantator, morte moriantur ambo. LXXVIII (LXXX). De eo quod scriptum est : mulier em fornicariam et profanam non accipient et mulierem eiectam a uiro suo, quoniam sanctus est domino deo suo. LXXVIIII (LXXXI). De eo quod scriptum est : et sacerdos magnus a fratribus suis. LXXX (LXXXII). De eo quod scriptum est : et consummatus manus induere uestimenta. LXXXI (LXXXIII). De eo quod dicitur : caput non reteget cidari et uestimenta sua non scindet etc. LXXXII (LXXXV). De eo quod dicitur : et de sanctis non exibit.

LXXII (LXXIIII).

LXXII.

Quomodo illud accipiendum : ita ut fornicentur

LXXIII.

Quomodo illud Leui. XX : homo quicumque adul¬ ter auit uxorem uiri etc., accipiendum sit. Quomodo illud ibidem : mulier quae accesserit ad omne pecus ascendi ab eo etc. Quid ibidem, hoc est Leui. XX, significet uidere, cum dicitur : qui uiderit turpitudinem sororis suae. Quo gradu cognationis perhibeatur cognata. Vtrum obrui praecipiatur ibidem, an uentriloquus tantum an mulier habens eum. Quomodo mutato numero Leui. XXI dicatur :

principes de populo suo.

LXXIIII. LXXV. LXXVI. LXXVII. LXXVIII.

mulierem fornicariam non accipient quoniam santus est. LXXVIIII LXXX. LXXXI. LXXXII.

Quis sacerdos magnus a fratribus suis ibidem. Quae consummatus induere uestimenta dicatur. Quid sit ibi : caput non reteget cidari. Quomodo dicatur ibi : et de sanctis non exibit.

20, 5 20,10 20,16

20,17

20,20 20,27

21, 7

21,10 21,10 21, 10 21,11

lii

T

CAP. QVAEST. LEV. LXXXIII-XCII

LXXXIII (LXXXVI). Cum super funus patris sui summus sacerdos prohibeatur intrare, quomodo esse possit summus sacerdos nondum mortuo patre suo. LXXXIIII (LXXXVII). De eo quod dicitur : ego dominus 21, 15

qui sanctifico eum. LXXXV (LXXXVIII). De eo quod dicit dominus ad Moy- 22, 1 sen: die Aaron et filiis eius ut adtendant a sanctis filiorum Israhel etc. LXXXVI (LXXXVIIII). De eo quod scriptum est : qui te- 22, 4

tiger it omnem inmunditiam animae. De eo quod sequitur : homo si maledixerit 24,15 deum suum peccatum accipiet etc. LXXXVIII (XCI). De eo quod scriptum est : homo qui per- 24,17 cusserit omnem animam hominis et mortuus fuerit, morte moriatur etc. LXXXVIIII (XCII). De eo quod scriptum est : cum introie- 25,2-4 ritis terram quam ego do uobis et requieuerit terra quam ego do uobis, sabbata domini, sex annis seminabis. XC (XCIII). De eo quod dicitur : et terra non uenumdabitur 25, 23 in profanatione. XCI (XCIIII). De eo quod dicitur : et per omnem terram pos- 25, 24 sessionis uestrae mercedem dabitis terrae. LXXXVII (XC).

Bad.

XCII (XCV).

Item de eadem re.

LXXXIII.

Quomodo ibidem super funis patris prohibeatur intrare. Quomodo dominus saepe dicat : ego dominus qui sanctifico eum sacerdotem, cum Moysi iusserit :

LXXXIIII.

et sanctificabis eum. LXXXV.

LXXXVIII. LXXXVIIII.

Quomodo Leui. XXII iubetur sacerdotem mundum esse oportere quicumque ad sancta accedere uoluerit. Quid ibidem inmunditiam animae. Quomodo Leui. XXIIII quis maledicere deum aut nominare nomen domini differenter prohibetur. Quomodo ibidem anima hominis percuti dicatur. Quomodo intellegendum est illud Leui. XXV :

XC.

cum introieritis in terram quam do uobis et re¬ quieuerit etc. Quomodo illud : terra non uenundabitur etc.,

LXXXVI. LXXXVII.

XCI. XCII.

ibidem. Quomodo illud ibidem : mercedem dabis terrae. Quomodo quod addit: tamquam inquilini redemptionem.

CAP. QVAEST. LEV. XCIII-XCIIII T

LIII

XCIII (XCVI).

De eo quod scriptum est : et ponam taberna- 26,11 culum meum in uobis et non abominabitur anima me a uos. XCIIII (XCVII). Quid sit quod inoboedientiae poenas cum 26, 33 minaretur deus, dixit inter cetera : et consumet uos perambulans gladius. Explicivnt capitvla libri tertii.

Bad.

XCIII. XCIIII.

Quae sit anima dei. Quomodo ibidem dicitur quod transgressores legis gladius consumet, et quod erunt in terra inimicorum suorum.

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI QVARTI DE QVAESTIONIBVS NVMERORVM

T

I. IL

III.

IIII.

V. VI. VIE VIII.

VIIII.

Bad.

Quid sint chiliarchi. Quid sit quod per omnes tribus, ubi conputantur per singulas quasque filii Israhel in aetate militari, dicitur : secundum propinquitates eorum etc. Quid sit quod ait de tabernaculo destringendo, leuando, erigendo : et alienigena qui accesserit morietur. De eo quod dixit dominus ad Moysen : accipe tribum Leui et statues eos in conspectu Aaron sacerdotis etc. De eo quod scrip turn est : alienigena qui tetigerit [itabernaculum] morietur. Quid sit quod Leuitas pro primogenitis filiorum Israhel sibi deus deputat etc. Quid sit quod cum praeciperet de tollenda mensa dicit : et panes qui super earn erunt. De eo quod scriptum est : et super altare aureum adoperient uestimentum hyacinthinum etc. De eo quod scriptum est : uir aut mulier quicumque fecerit ab omnibus peccatis humanis etc.

TABVLA QVAESTIONVM SVPER NVMEROS.

I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. VIIII.

Quomodo a numeris appellentur principatus. Quid mysterii habet numerus ille quinarius se¬ cundum propinquitates populum, domos, numerum et caput. Quis sit Num. Ill alienigena quae uetat accedere tabernaculum dum erigitur aut leuatur. An ibidem uigiliae an custodiae rectius dicantur. Quomodo ex contactu tabernaculi dominus Num. Ill mortem minetur, cum in Leuitico salutem permiserit. Quomodo ibidem primogenita dicantur dei. Quomodo Num. Ill panes dicuntur semper esse super mensam. Quomodo sequentia ibidem intellegi debent. Quae peccata redimi pecunia iubentur, Num. V.

III. destringendo] distinguendo T l. 95.

V. tabernaculum] detendum est. Cjr p. 236t

1, 20

1, 51

3, 5

3, 10

4, 7 4, 11

5, 6

CAP. QVAEST. NVM. X-XXI T

X.

XI. XII. XIII.

XIIII XV.

XVI. XVII. XVIII. XVIIII

XX. XXI.

Bad.

X. XI. XII. XIII. XIIII. XV. XVI. XVII. XVIII. XVIIII. XX. XXI.

lv

De eo quod in Exodo dicitur : si quis fuerit Ex. furatus uitulum aut ouem, restituere debere 22,1-1 quinque uel quattuor cum hie restitui iubeat caput et quintam. De eo quod dicitur de muliere : det earn domi- 5, 21 nus in maledictum et in execramentum. De eo quod scriptum est : et offeret munus 6, 14 suum domino agnum anniculum etc. De eo quod dicitur ad Moysen : hoc est de 8, 23 Leuitis. De eo quod sequitur : a quinto et uicesimo anno 8, 24 et supra introibunt ministrare etc. De eo quod qui inmundi jacti erant super ani- 9, 6 mam hominis quaesierunt quomodo pascha facerent. De eo quod scriptum est : et die qua statutum 9, 15 est tabernaculum texit illud nubes etc. De eo quod dicitur : cum congregaueritis syna- 10, 7 gogam tuba canetis et non in signo. De eo quod dicitur : et auferam de spiritu qui 11,17 est in te et ponam super eos etc. De eo quod dicit Moyses : sexcenta milia pedi- 11, 21 turn, in quibus sum in ipsis, et tu dixisti : car¬ ries dabo eis, et edent mense dierum etc. De uxore Moysi Aethiopissa. De eo quod scriptum est : ascendite ab ista he- 13,18 remo et ascendetis in montem et uidebitis terram quae sit etc.

Quomodo different haec et in Exodo iubeatur restitutio. Oualiter accipienda sint uerba quae scriptura dicit mulieri a sacerdote dicenda ibidem. Quid ibidem agnum offerri in peccatum. Quid illud Num. VIII : hoc est de Leuitis. Quomodo ibidem hyperbaton uerborum ordinandum. Quomodo Num. VIIII inmundi pascha sint piandi. Quomodo cetera ibidem sane difficilia exponantur. Cur Num. X praecipiat tuba canere. An Num. XI dicendum sit : auferam de spiritu tuo, an dumtaxat : de spiritu qui est in te. Quo animo Moyses ibidem dixerit : numquid oues et boues occidentur et sufficient illis etc. An Num. XII uxor ilia Moysi sit filia Iethro. Quomodo illud Num. XIII : uidebitur populum si fortis est, an infirmis exponatur per illud : si pauci an multi.

LVI

T

Bad.

CAP. QVAEST. NVM. XXII-XXXII

XXII.

De eo quod sequitur : et protulerunt pauorem terrae quam explorauerunt. De eo quod dixerunt Caleb et Iesus : rios auXXIII. tern ne timueritis populum terrae, quoniam cibus nobis sunt. Quae sint peccata nolentium. XXIIII. De eo quod scriptum est : anima quaecumque XXV. peccauerit in manu superbiae. De Dathan et Abiron. XXVI. De eo quod dixit dominus ad Moysen et AaXXVII. ron : ascendite uos de medio synagogae istius. De eo quod ait Moyses de Core et Abiron et XXVIII Dathan : in uisione ostendet dens et aperiens terra os suum absorbebit eos. XXVIIII (XXX). De eo quod sequitur : et descenderunt ipsi et omnia quaecumque sunt eis uiuentes ad in¬ feros. XXX (XXXI). De eo quod dixit dominus ad Moysen et ad Eleazarum : tollite turibula aerea e medio exustorum etc. XXXI (XXXII). De eo quod dixit dominus ad Aaron : tu et filii tui et domus patris tui tecum accipietis peccata sanctorum etc. XXXII (XXXIII). De eo quod scriptum est : primogenita omnia quaecumque fuerint in terra eorum, quantacumque adtulerint domino, tibi erunt.

XXII. XXIII. XXIIII. XXV. XXVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII. XXX. XXXI. XXXII.

XXVIII. eos] uos T

Quid sit ibidem pauor terrae. Quomodo Num. XIIII intellegantur uerba Caleb et Iosue : abscessit tempus ab eis, dominus autetn in nobis. Quae Num. XV sint peccata nolentium. Quae ibidem peccata in manu superbiae. Quid illud Num. XVI : oculos hominum abscidisses. Quomodo Moyses et Aaron iubentur abscedere. An ibidem in uisione, an in hiatu dominum sit. Qui ibidem dicantur inferi. Cur ibidem dominus dicatur ad Moysem et Elea¬ zarum et non ad Moysem et Aaron, sicut solet, locutus. Quae Num. XVIII dicantur peccata sanctorum. Quae primogenita offerri ibidem praecipiantur.

XXVIIII. sunt] sint T

13, 33 14, 9

15, 30

16, 20 16, 30

16, 33

16, 36

18, 1

18,13

CAP. QVAEST. NVM. XXXIII-XLIII T

Bad.

lvii

XXXIII (XXXIIII). De iuuenca rufa. XXXIIII (XXXV). De eo quod scriptum est : omnis qui tetigerit super faciem campi uulneratum aut mortuum etc. XXXV (XXXVI). De petra unde aqua educta est. XXXVI (XXXVII). De eo quod scriptum est : haec aqua contradictionis, qua maledixerunt filii Israhel ante dominum et sanctificatus est in ipsis. XXXVII (XXXVIII). De eo quod mandat Moyses ad regem Edom : neque bibemus aquam de lacu tuo. XXXVIII (XXXVIIII). De eo quod scriptum est : non declinabimus in dextera neque in sinistra. XXXVIIII (XL). De eo quod scriptum est : non introibitis in terrain quarn dedi filiis Israhel in possesssionem, quoniam exacerbastis me super aquam maledictionis. XL (XLI). De eo quod scriptum est : et uouit Israhel uoturn domino et dixit : si mihi tradideris populum istum subiectum etc. XLI (XLII). De eo quod sequitur : et anathemauit eum et ciuitates eius etc. XLII (XLI 11). De eo quod scriptum est : et inde castra conlocauerunt trans Arnon in Ernon etc. XLIII (XLIIII). De eo quod scriptum est : hie est puteus quern dixit dominus ad Moysen : congrega populum et dabo eis aquam bibere.

XXXIII. XXXIIII. XXXV. XXXVI. XXXVII. XXXVIII. XXXVIIII. XL. XLI. XLII. XLIII.

Quomodo in his quae Num. XVIIII de iuuenca rufa dicuntur noui testamenti signum praefiguratum sit. Quid Num. XX uulneratum et mortuum dicatur. Quid ibidem : aqua de petra educta. Quomodo dicatur ibidem aqua contradictionis etc. Quomodo ibidem intellegendum quod Moyses dicit ad regem Edom : neque bibemus aquam de lacu tuo. Quae sint dextra et sinistra, ibidem. Quomodo ibidem iam dicatur aqua maledictio¬ nis. Quomodo Num. XXI dicatur anathemabo de uoto. Vnde dictum se anathema, ibidem. In quo libro dictum intellegatur : bellum domini Moab inflammauit, cum non dicatur, Num. XXL Quomodo ibidem dicatur : hie est puteus quern dixit dominus ad Moysem, cum hoc nusquam dixisse legatur.

19,16

20,13

20,17 20,17 20,24

21, 2

21, 3 21,13 21,16

LVIII T

Bad.

CAP. QVAEST. NVM. XLIIII-LIIII

XLIIII (XLV).

De eo quod scriptum est : et percnssit eum Israhel nece gladii ; et dominati sunt terrae eius etc. XLV (XLVI). De eo quod scriptum est : propterea dicent aenigmatistae : uenite in Esebon etc. XLVI (XLVII). De eo quod dicit scriptura, postquam Israhel uicit Amorrhaeos, misisse legatos Balac regem Moabitarum ad conducendum Balaam. XLVII (XLVIII). Quid sit quod scriptum est : et diuinationes in manibus eormn. XLVIII (XLVIIII). De eo quod dicit Balaam : si dederit mihi Balac plenam domum suam argento et auro, non potero praenaricare uerbum domini etc. XLVIIII (L). De angelo qui locutus est Balaam in uia. L (LI). De eo quod dicitur : et cum uidisset asina angelum dei resistentem in uia et gladium euaginatum in manu eius etc. LI (LII). De eo quod scriptum est : et factus est spiritus domini super Balaam. LII (LIII). De eo quod dixit dominus ad Moysen : accipe duces populi et ostenta domino contra solem etc. LIII (LIIII). De causa mortis Moysi et fratris eius. LIIII. De eo quod dicit dominus ad Moysen : accipe ad te ipsum Iesum filium Naue, hominem qui habet spiritum in se ipso, et inpone manum tuam super eum etc.

XLIIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII. XLVIIII. L. LI. LII. LIII. LIIII.

Quomodo possederit ibidem Israel ciuitates. Oui sint ibidem aenigmatistae an poetae. Quomodo Moabitae non omnes in conditionem Seon regis Amorreorum uenisse probetur Num. XII. Quomodo ibidem dicitur : et diuinationes in ma¬ nibus eorum. In quo Balaam ibidem peccauerit. Quomodo ibidem iratus dicatur deus et reliqua, ibidem. Quomodo intellegenda quae ibidem de asina narrantur. Quomodo spiritus dei ibidem factus dicatur su¬ per Balaam. Quid sit Num. XXV ostentare domino duces contra solem et quid graecus illic habeat. An eadem sit causa mortis Moysi et Aaron, Num. XXVII. Quomodo ibidem Iosue, qui habere spiritum in seipso dicitur, iubetur Moyses manus inponere.

21,24

21, 27

22, 7 22,18

22, 23

23, 6 25, 4

27,18

CAP. QVAEST. NVM. LV-LXV T

lix

LV.

Quid sit quod praecipit deus Moysi de Iesu 27, 20 Naue inter cetera : et dabis de gloria tua super eum. LVI. De eo quod scriptum est : homo quicumque 30, 3 uouerit uotum domino aut iurauerit iuramentum etc. LVII. De eo quod dicitur : si autem mulier uouerit 30, 4 uotum domino aut defnierit definitionem in aomo patris sui etc. LVIII. De eo quod sequitur : et dominus emundabit 30, 6 earn, quia abnuit pater eius. LVIIII. De eo quod sequitur : si autem facta fuerit 30, 7 uiro et uota eius super earn secundum distinctio¬ nem labiorum eius etc. LX (LVIIII). De eo quod scriptum est : et misit eos Moyses 31, 6 mille ex tribu et mille ex tribu cum uirtute eorum. LXI (LX). De morte Balaam. LXII (LXI). De eo quod scriptum est : et praedam egerunt 31, 9 mulieres Madian et supellectilem eorum et pecora eorum et omnia quae possederant etc. LXIII (LXII). De eo quod dixit Moyses : ut quid uiuificastis 31,15 omne femininum etc. LXIIII (LXIII). Quid sit quod ait : et erunt ciuitates uobis 35,12 refugia a uindicante sanguinem etc. LXV (LXIIII). Quid sit quod ait : qui uindicat sanguinem, 35,19 ipse interficiet homicidam, cum occurrerit etc. Explicivnt capitvla libri nvmerorvm.

Bad.

LV. LVI. LVII. LVIII. LVIIII. LX. LXI. LXII. LXIII. LXIIII. LXV.

Quid ibidem : et dabis de gloria tua super eum. De qua iuratione intellegendum est quod dicitur Num. XXX : homo quicumque uouerit aut iu¬ rauerit etc. De uoto mulieris coniugatae, ibidem. Quomodo ibidem dicatur : et dominus emundabit earn. Quomodo consentiente uiro uotum uxoris teneat. Quid Num. XXXI sit : cum uirtute eorum etc. Quo tempore Balaam ibidem interemptus putetur. Quomodo ibidem uirtutem depraedati dicantur. Vbi Balaam consilium malignum dederit, ibi¬ dem. Quae sint Num. XXXV ciuitates refugiorum. Quomodo interfici iubeatur ibidem homicidia.

LVIIII. distinctionem] districtionem T

LXV. interficiet] interficiat T

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI QVINTI DE QVAESTIONIBVS DEVTERONOMII

T

L II.

III. IIII. V. VI.

VII.

VIII.

VIIII. X.

Bad.

De eo quod ostenditur ita nostrum adiutorem esse deum, ut etiam nos agamus aliquid. De eo quod scriptum est : et noluit Seon rex Esebon transire nos per ipsum, quoniam indurauerat dominus deus noster spiritum eius etc. De eo quod sequitur : uerumtamen Og rex Basan reliquus factus est a Raphain. Quid distet inter similitudinem et imaginem. Quid sit quod ait : similitudinem omnis piscis, quicumque sunt in aquis sub terra. De eo quod scriptum est : et ne suspiciens in caelum et uidens solem et stellas et omnem ornatum caeli errans adores ea etc. De eo quod scriptum est: ne obliuiscamini testamentum domini dei uestri, quod disposuit ad uos etc. Quomodo dictum sit : interrogate dies priores qui fuerunt priores te ex die qua creauit deus hominem super terram etc. Quid sit quod ait : dominus deus uester disposuit ad uos testamentum in Coreb etc. Quid sit quod ait : et ego stabam inter deum et uos in tempore illo adnuntiare uobis uerba domini.

Tabvla qvaestionvm svper devteronomivm.

I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. VIIII.

Quomodo Deuteronomii I deus significetur sic esse adiutor hominum ut tamen ipsi homines cooperentur. Quomodo Deut. II deus indurauit spiritum Seon. Quomodo Deut. Ill Og reliquus dicatur ex gigantibus. Quae differentia sit Dent. IIII inter similftudinem et imaginem, cum dicitur : similitudinem, aut omnem imaginem. Quid ibidem significetur per aquam. An gentibus ibidem uideatur permissum colere solem et stellas et omnem omatum caeli. Quomodo similitudo ibiposteageneralitercapitur. Quid sit ibidem a summo caeli usque ad summum caeli et quid subaudiendum et quid intellegendum. Quomodo Deut. V dicat Moyses : dominus dispo¬ suit testamentum ad uos, non patribus uestris.

2, 30

3, 11

4, 18 4, 19

4, 23

4, 32

5, 2 5, 5

CAP. QVAEST. DEVT. XI-XX

LXI

XL

Quid sit quod ait Moyses dictum sibi esse a domino de populo hebraeo : quis dabit esse sic cor eorum in eis, ut timeant me et custodiant mandata mea. XII. Quid sit quod ait de domino : et in nomine eius iurabis. XIII. De eo quod scriptum est : et recordaberis omnem uiam per quam duxit te dominus deus tuus in deserto, ut adfiigeret te et tentaret te etc. XIIII. De eo quod scriptum est : et scies hodie quia non propter iustitias tuas dominus deus tuus dat tibi terram bonam istam hereditare etc. XV. De eo quod scriptum est: in illo tempore dixit dominus ad me : excide tibi duas tabulas lapideas quemadmodum priores etc. XVI. De eo quod scriptum est : in illo tempore distinxit dominus tribum Leui portare arcam testamenti domini etc. Quid sit quod praecepit Moyses uerba domini XVII (XVI) scribi super limina domorum et ianuarum. XVIII (XVII). De decimationibus omnium fructuum et primitiuorum pecorum. XVIIII (XVIII). De eo quod scriptum est : si autem surrexerit in te propheta sen somniator somnians etc. XX (XVIIII). De eo quod scriptum est : post tres annos pro-

Bad.

X. XI. XII. XIII. XIIII. XV. XVI. XVII. XVIII. XVIIII. XX. 6

Quomodo Moyses ibidem stet inter deus et populum. Quomodo dictum sit in hebreo a domino ibidem : quis dabit sic cor eorum in eis ut timeant me. Quomodo Deut. VI de domino dicatur : et in nomine eius iurabis, an iurari praecipiatur. Quomodo Deut. VIII aperte dicatur quod alibi obscure : et cognita faceret quae in corde tuo sunt. Quomodo Deut. VIIII qui prius laudabantur nunc dura ceruice esse dicantur in uituperationem eorum. Cum in Exodo Moyses uerba legis scripsisse dica¬ tur, quomodo id deo adscribitur Deut. X. Quid ibidem per tribum Leui significetur. Quomodo uerba legis praecipiantur Deut. XI super limina domorum et ianuarum scribi, cum id factum non sit. Cur Deut. XII decimas Leuitis alibi dari iussas iubeat manducari in ciuitate ubi templum erat. Quomodo Deut. XIII deus temtare dicatur etc. Quomodo ea quae Deut. XIIII de decimis dicunAUG.

XXXII

5, 29

6, 13 8, 2

9, 6

10, 1

10, 8

13, 1 14, 28

LXII

CAP. QVAEST. DEVT. XXI-XXXI

duces omnem decimam fructuum tuorum etc. De eo quod scriptum est : adtende tibi ipsi, ne fiat uerbum occultum in corde tuo, iniquitas etc. XXII (XXI). De eo quod scriptum est : si autem uenumdatus tibi fuerit frater tuus Hebraeus aut Hebraea etc. XXIII (XXII). De eo quod scriptum est : omne primogeniturn quod natum fuerit in bubus tuis et in ouibus tuis masculina sanctificabis domino deo tuo. XXIIII (XXIII). De eo quod scriptum est : et immolabis pascha domino deo tuo et oues et boues. XXV (XXIIII). De eo quod ait : septem septimanas integras dinumerabis tibi ipsi, inchoate te falcem inicere in messem etc. XXVI (XXV). De eo quod iubetur populo quern constituat principem super se. XXVII (XXVI). De eo quod ait : non multiplicabit sibi uxores, ut non discedat cor eius etc. XXVIII (XXVII). De eo quod scriptum est : si autem superuenerit Leuites ex una ciuitatum tuarum ex omnibus filiis Israhel etc. XXVIIII (XXVIII). De portends. XXX (XXVIIII). De eo quod scriptum est : quoniam dominus deus uester qui praecedet uobiscum simul debellabit uobiscum etc. XXXI (XXX). De eo quod scriptum est : quis est homo qui aedificauit domum nouam et non dedicauit earn etc. XXI (XX).

XXI. XXII. XXIII. XXIIII. XXV. XXVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII. XXX. XXXI.

tur intellegi debeant et quomodo fiat remissio annorum. Quomodo uerbum occultum magnifice dicatur Deut. XV. Quomodo liberatio suorum intellegenda sit, ibi¬ dem. Quae primogenita offerri iubeat, ibidem. Quomodo Deut. XVI boues offerri iubentur. Quomodo ibidem praecipiatur alia intermissio. Si rex praecipitur Deut. XVII constitui de tribus, cur displicuit postea quod Saul rex eligit. Quomodo rex uetetur multiplicare uxores. Quae sit pars propter uenditionem, Deut. XVII. Quomodo Deut. XVIII portentorum inspectores prohibeantur cum portenta ecclesia inspiciat. Quomodo Deut. XX deo coagere praecipimur. Quomodo ibidem cui domus non est dedicata iubetur reuerti in domum ne moriatur in bello etc.

15, 9

15,12

] 5,19

16, 2 16, 9

17,17 18, 6

20, 4

20, 5

CAP. QVAEST. DEVT. XXXII-XLI

LXIII

XXXII (XXXI). De eo quod scriptum est : non ernnt uasa uiri super mulierem. XXXIII (XXXII). De eo quod scriptum est : si autem quis acceperit uxorem et habitauerit cum ea et oderit earn etc. XXXIIII (XXXIII). De eo quod scriptum est : si autem inuenerit quis puellam uirginem quae sponsata non est et uim faciens ei dormierit cum ea etc. XXXV (XXXIIII). De eo quod scriptum est : non intrabit Ammanites et Moabites in ecclesiam domini etc. XXXVI (XXXV). De eo quod scriptum est : non trades puerum domino suo, qui adpositus est tibi a domino suo. XXXVII (XXXVI). De eo quod scriptum est : non erit meretrix a filiabus Israhel et non erit jornicans a filiis Israhel. XXXVIII (XXXVII). De eo quod scriptum est : non offeres mercedem meretricis neque commutationem ca¬ ms in domum domini dei tui ad omne uotum etc. XXXVIIII (XXXVIII). De eo quod dicitur : auferetur malignum ex uobis. XL (XXXVIIII). De eo quod scriptum est : secundum legem omnem quam iurauerint uobis sacerdotes Leuitae. XLI (XL). De eo quod scriptum est : si debitum fuerit in

XXXII. XXXIII. XXXIIII. XXXV. XXXVI. XXXVII. XXXVIII. XXXVIIII.

XL. XLI.

Quae uasa ibidem uetentur super mulierem. Quomodo Deut. XXI maior poena significetur in muliere quam in uiro si uterque defecerit. Quomodo Deut. XXII uiolata iubetur retineri. Si Deut. XXIII Moabites uetantur intrare eccle¬ siam domini in aetemum, quomodo Ruth intrauit. Quomodo ibidem seruum fugitiuum restitui uetet. Quomodo ibidem fornicationem omnem praescribat. Quomodo mercedem meretricis et pretium canis uetet admitti in domum domini et quid sit iumentum. Quid sit illud Deut. XXII11 et auferetur malignum ex uobismetipsis, an hominem an uitium intellegat. Quid ibidem cum dicitur sacerdotes Leuitae innuitur. Quomodo uetetur pignerator intrare domum eius

22, 5 22,13

22, 28

23, 3 23,15

23,17

23,18

24, 7 24, 8

24,10

lxiv

CAP. QVAEST. DEVT. XLII-L

proximo tuo, debitum quodcumque, non intrabis in domum eius pignerare pignns etc. XLII (XLI). De eo quod scriptum est : non morientur patres pro filiis etc. XLIII (XLII). De eo quod scriptum est : non declinabis iudicium aduenae et orphani et uiduae, non pignerabis uestimentum uiduae. XLIIII (XLIII). De eo quod praecipitur, ut in messe oblitum manipulum nemo colligat etc. XLV (XLIIII). De eo quod scriptum est : si autem juerit altercatio inter homines et accesserint ad indicium etc. XLVI (XLV). De eo quod scriptum est: si autem habitauerint fratres in unum et mortuus juerit unus ex eis, semen autem non juerit ei, uxor defuncti foris non adpropiabit etc. XLVI I (XLVI). De eo quod dicitur : non dedi ex eis mortuo. XLVIII (XLVII). De eo quod scriptum est : non praeteribis ab omnibus uerbis quae ego mando tibi hodie dextra aut sinistra ire post deos alienos seruire illis. XLVIIII (XLVIII). De eo quod scriptum est : haec uerba testamenti quod mandauit dominus Moysi statuere jiliis Israhel in terra Moab etc. L (XLVIIII). De eo quod scriptum est: et uos audistis omnia quaecumque jecit dominus deus uester in terra Aegypti etc.

XLII. XLIII. XLIIII. XLV. XLVI. XLVII. XLVIII. XLVIIII L.

qui pugnus dat et quomodo restitui pignus debetur. Quid ibidem : non morientur patres pro jiliis etc. Cur postquam ibidem dixit : non declinabis in¬ dicium aduenae et orphani et uiduae, adiecit solummodo de uidua : non pignerabis uestem uiduae. Quae derelinqui et quibus ibidem praecipiat. Quis Deut. XXV intellegatur iudicare cum dici¬ tur : si autem juerit altercatio inter homines et accesserint ad indicium et iudicauerint etc. Quomodo ibi frater defuncti fratris uxorem du¬ cat. Quomodo Deut. XXVI laudetur qui de decimis loquens dicit : non dedi ex eis mortuo. Quid sit Deut. XXVIII : ite in dextera etc. Quomodo deuteronomion innuatur, Deut. XXVIIII, dictum quasi secunda lex seu secun¬ dum testamentum. Si ibidem dominus negetur dedisse filiis Israel oculos uidere etc., quomodo dicantur ergo uidisse signa etc.

24,16 24,17

25, 1

25, 5

26,14 28,14

29, 1

28, 2

CAP. QVAEST. DEVT. LI-LVII T

LI (L).

LII (LI).

LIII (LII).

LIIII (LIII)

LV (LIIII). LVI (LV).

LVII (LVI).

LXV

De eo quod dicitur : adduxit uos quadraginta annis in deserto non inueterauerunt uestimenta uestra etc. De eo quod dicitur : numquid aliquis est inter uos uir aut mulier uel jamilia uel tribus, cuius mens declinauit a domino deo uestro etc. De eo quod dicitur : et circumpurgabit dominus cor tuum et cor seminis tui diligere dominum deum tuum ex toto corde tuo etc. De eo quod dicitur : quia mandatum hoc quod ego mando tibi hodie non est supra modum neque longe abs te est etc. De eo quod dicitur : peccauerunt non ei filii uituperabiles. De eo quod dicitur : et haec benedictio quam benedixit Moyses homo dei filios Israhel, priusquam defungeretur etc. De benedictione Ioseph.

Explicivnt capitvla libri devteronomii

Bad.

LI. LII. LIII. LIIII LV. LVI. LVII.

An uinum et quantum fecum tulerant Israelitae ibidem. Quomodo intellegenda sint ibidem uerba ilia : numquid est aliquis inter uos uir aut mulier etc. Quomodo Deut. XXX gratia euidenter permittatur. Quomodo facilitas legis suadeatur, ibidem. Qui sint filii uituperabiles seu maculati et quo¬ modo graece dicantur, Deut. XXIII. Quid significationis habeat benedictio Moysi, Deut. XXXIII, qua benedixit Israel. Quomodo de Ioseph ibidem benedicens dicat : primogenitus tauri pidchritudo eius etc.

29, 5

29, 18

30, 6

30,11

32, 5 33, 1

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI SEXTI DE QVAESTIONIBVS LIBRI IOSVE

T

I. II. III.

IIII. V. VI. VII VIII.

vim. X.

Bad.

De eo quod dominus dixit ad Iesum Naue : sicut eram cum Moyse, ita ero et tecum. De transitu Iordanis. De eo quod dicunt scribae ad populum : cum uideritis arcam testimonii domini dei nostri et sacerdotes nostros et Leuitas tollentes earn, proficiscimini de locis uestris etc. De eo quod scriptum est : et erunt uobis lapides isti memoriale filiis Israhel usque in aeternum. De eo quod dicitur ad Iesum : manda sacerdotibus portantibus arcam testamenti testimonii. De eo quod iubetur Iesus facere cultros de petra ob circumcisionem. De uisione angeb qui adparuit Iosue in agro Iericho. De furto Achar. Quare Iesus lapidare fecit Achar quem domi¬ nus cremari iusserat. De eo quod deus iubet loquens ad Iesum, ut constituat sibi retrorsus insidias.

TABVLA QVAESTIONVM SVPER IOSVE.

I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. VIIII. X.

Quomodo Iosue I Moyses in gratia praebetur defunctus dicendo : sicut eram cum Moyse etc. Quomodo Ios. II si dominus erat cum ipso Iosue seu Iesu Naue, ipse aliter disposuit quod euenit. Quare de longe iubeantur arcam praecedere et quomodo columna nubis non amplius praecessit Ios. III. Quomodo Ios. IIII lapides dicantur memoriale in aeternum cum filiis Israel futuri. Quomodo ibi area dicantur testamenti et testi¬ monii. Quomodo Ios. V filii Israel iubentur circumcidi iterum. Vtrum ibi Iosue se angelo prostrauerit. Quomodo XXXVI uiri pro peccato Achan seu Achar Iosue VII dicantur cecidisse. Si dominus ibidem cremari iussit qui de anathemate furtum fecerat quomodo lapidatus est. Quomodo Ios. VIII deus praecipiat insidias fieri.

X. deus] dns T (ted corr.)

1, 5

3, 3

4,

7

4, 15

CAP. QVAEST. IOS. XI-XXI T

XI.

XII. XIII.

XIIII.

XV. XVI. XVII. XVIII.

XVIIII. XX. XXI.

Bad.

XI. XII. XIII. XIIII. XV. XVI. XVII. XVIII. XVIIII XX. XXI.

lxvii

De eo quod Iesus mittens ad Gai debellandum triginta milia bellatorum ait illis : uos insidiabimini -post ciuitatem etc. De fraude Gabaonitarum. Cur Hebraei Gabaonitis iuratione seruandam esse crediderunt. De eo quod scriptum est : et ascendit Iesus a Galgala, ipse et omnis populus bellatorum cum illo etc. De quinque regibus Iebusaeorum siue Amorrheorum. De eo quod scriptum est : non dimisit in ea Iesus quidquam spirans etc. De eo quod sequitur : et non erat ciuitas quae non ercit tradita filiis Israhel. De eo quod sequitur : quia per dominum factum est confortari cor eorum, ut obuiam irent ad helium ad Israhel etc. De eo quod sequitur : et non perdidAt Ephraem Chananaeum qui habitabat in Gazer etc. De eo quod sequitur : Et Amorrhaeus permansit ut habitaret in Elom et in Salamin etc. Quomodo intellegendum sit quod dictum est:

Vtrum (quia ibidem Iosue fallere uoluit et iussit) omnis uoluntas fallendi mendacium dicetur. An Ios. VIIII Habaonitae saccos super humeros suos an super asinos suos accipiebant. Quomodo eisdem ibi seruatum dicitur iuramentum. Quomodo Ios. X dominus inconsultus consulit. Quomodo iidem dicantur ibidem reges Iebuseorum et Amorreorum et reliqua quae ibidem habentur. Quomodo ibidem doceatur praeceptum domini, etiam si crudele uideatur, sine crudelitate perfici. Quomodo uerum sit quod dicitur Ios. XI : et non erat ciuitas quae non erat tradita filiis Israel. Quomodo ibidem confortatum dicitur cor inimicorum ut obuiam irent ad bellum ad Israel. Quomodo quae Ios. XVI alia littera habet de ascensu Pharaonis ab Aegypto tunc temporis narrentur. Quomodo Amorrei Ios. XVII tributarii contra preceptum domini Effraim facti sint. Quomodo Ios. XXI dicatur : et dedit dominus

8, 4

10, 7

11,14 11,19 11,20

16,10 19, 47 21, 41

lxviii

XXII.

XXIII. XXIIII. XXV.

XXVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII

XXX.

CAP. QVAEST. IOS. XXII-XXX

et dedit dominus Israhel omnem terram quant iurauerat dare patribus eorum etc. Quomodo uerum sit quod dicitur : non restitit 21, 42 quisquam ante faciern illorum ab omnibus inimicis eorum. De eo quod scriptum est : et in sacrificiis sa- 22, 27 lutarium nostrorum. De eo quod dicit Iesus : ego autem recurro uiam 23,14 sicut et omnes qui super terram. De eo quod scriptum est : et adsumpsi patrem 24, 3 uestrum de trans piumine et deduxi eum in omnem terram. De eo quod dicit Iesus : et bellauerunt aduer- 24,11 sum uos qui habitabant lericho. De eo quod dicit Iesus ad populum : misit ante 24,12 uos uespas et eiecit illos a facie uestra. De eo quod dicit Iesus ad populum : non po- 24,19 teritis seruire domino, quia deus sanctus est ? De eo quod dicit Iesus ad populum : et mine 24, 23 circumauferte deos alienos qui sunt in uobis et dirigite cor da uestra ad dominum deum Israhel. De eo quod sequitur : et disposuit Iesus testa- 24, 25 mentum ad populum in ilia die et dedit illi le¬ gem et indicium in Silo coram tabernaculo domini dei Israhel etc.

Explicivnt capitvla libri sexti.

Bad. XXII.

Israel omnem terram etc., cum multam non habuerint. Et quomodo ibidem dictum est : non restitit quisquam a facie illorum ab omnibus inimicis eorum.

XXIII. XXIIII. XXV.

XVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII. XXX.

Quomodo Ios. XXIII sacrificium salutarium nostrorum dicatur in pluratiuo numero. Quomodo Ios. morti uicinus ibidem : ego (inquit)

recurro uiam sicut et omnes qui sunt super terram. An ibidem pro eo quod in hebreo est : in terram Chanaan, LXX interpretes : in omnem terram dixerint. Quomodo ibidem qui in Hierico erant bellasse dican tur. Quomodo uespae missae dican tur quod non legitur. Quomodo ibidem dicitur : non poteritis seruire deo, quia deus sanctus est etc. Quomodo deos alienos ibidem auferri iubet. De testamento statuto a Ios. et de lapide ab ipso sub therebinto statuto, et quibusdam aliis ibidem.

INCIPIVNT CAPITVLA LIBRI SEPTIMI DE QVAESTIONIBVS LIBRI IVDICVM I. II. III.

A quo tempore incipiat liber Iudicum. De eo quod quaeritur quis sit dux ad bellandum. De eo quod dixit Caleb : quicumque percusserit

ciuitatem litterarum et ceperit earn, dabo ei fi¬ liam meam in uxorem. IIII. V. VI. VII.

VIII.

Item de filia Caleb. De eo quod scriptum est : et non hereditauit Iudas Gazam et finem eius etc. De eo quod scriptum est : et dederunt Caleb Chebron sicut locutus est Moyses etc. Quomodo dictum sit : et Iebusaeum habitantem

in Hierusalem non hereditauerunt filii Benia¬ min etc. De eo quod sequitur : et non hereditauit Manasses Bethsan quae est Scytharum ciuitas.

VIIII. X.

De filiabus Bethsan. De eo quod dicitur : et factum est quando

XI.

praeualuit Israhel, posuit Chananaeum in tributarium et auferens non abstulit eum. De eo quod sequitur : et contribulauit Amorrhaeus filios Dan in monte, quoniam non permisit eos descendere in tiallem.

Tabvla qvaestionvm Avgvstini qvae inter legendvm librvm IVDICVM OCCVRRERVNT.

I. II. III. IIII. V. VI. VII.

VIII. VIIII. X. XI.

De continuatione libri Iudicum cum praecedenti. Cum Iud. I dicitur : Iudas ascendet, an Iudas nomen tribus sit an ducis alicuius. Quo tempore quod et Iud. I et in libro Iosue narratur de Caleph permittente filiam factum sit. An ea quae Iud. I narrantur de petitione facta per filiam Caleb quadrent cum dictis Iosue XV. Cum in libro Iosue omnis terra dicatur filiis Israel data, quomodo Iud. I multae dicantur non datae. Quomodo gesta tempore Iosue narrentur Iud. I. Quomodo ibidem Hierusalem dicatur non deuicta nec Iubuseus cum prius contrarium dictum sit in libro Iosue. Quomodo Bethsan dicatur Scytharum ciuitas. Quas ibidem filias Bethsan uocetur. Quomodo ibidem repetatur quod in libro Iosue dictum est. Quomodo quod ibidem sequitur similiter repetitum sit.

lxx T

XII.

CAP. QVAEST. IVD. XII-XXI De eo quod sequitur : et ascendit angelus do- 2, 1

mini super Clauthmontem. De eo quod dicit angelus domini: non adiciam transmigrare populum quern dixi eicere ; non auferam eos a facie uestra etc. De eo quod scriptum est : dimisit Iesus popuXIIII. lum ; et abierunt filii Israhel unusquisque in domum suam etc. De eo quod scriptum est : et surrexit generatio XV. altera post eos, qui non scierunt dominum et opera eius quae fecit Israhel. De eo quod sequitur : et seruierunt Baal et XVI. Astartibus. De eo quod sequitur : et uendidit eos in manus XVII. inimicorum suorum in circuitu. De eo quod dominus dicit : et ego non adpo(XVIII). nam auferre uirum a facie ipsorum de gentibus quas reliquit filius Naue etc. XVIII (XVIIII). De eo quod scriptum est : et excitauit dominus saluatorem Israhel et saluauit eos.

XIII.

XVIIII (XX). XX (XXI). XXI (XXII)

Bad.

XII. XIII. XIIII.

XV.

XVIIII. XX. XXI.

2, 6

2, 10

2, 13 2, 10 2, 21

3, 9

Quod quadraginta annis quieuerit terram promissionis et bellis sub iudice Gothoniele. Vtrum mentitus fuerit Aod iudex quando occidit Eglom regem Moab. Quomodo fuerit ,,exilis ualde rex Eglom” ,,et 3, concluserunt adipes uulnus’ quando percussus 17.22 est.

Quomodo Iud. II dicitur de monte plorationis et quae sequuntur an praeoccupando dicantur. An ibidem elici possit etiam de ira dei quaedam peruenire peccata ex uerbis angeli comminantis. Quomodo per recapitulationem populus dicatur ibidem ire quisque in domum suam quod uiuente Iosue factum est. Quomodo ibidem exponatur : non scierunt do¬

minum. XVI. XVII. XVIII.

2, 3

Quomodo ibidem nomina idolorum accipi debeant. Quomodo ibidem dicatur : uendidit eos etc. Quomodo Iud. Ill dicatur : excitauit dominus saluatorem Israel et reliqua ibidem. Quomodo XL annis terra ibidem quieuisse dica¬ tur in alia autem littera LXXX annis. An Aioth mentitus sit quando occidit Eglon. Quomodo rex Eglon dicatur ibidem esse exilis ualde, cum adipes dicantur conclusisse uulnus.

XII. clauthmontem] clautmons montem T

CAP. QVAEST. IVD. XXII-XXXI T

XXII (XXIII).

LXXI

De eo quod scriptum est: et exiit Aod foras et 3, 23 transiit obseruantes et clausit ianuas domus superioris super eum et coartauit.

XXIII (XXIIII). Quomodo pueri regis Eglom claui aperuerint quod Aod claui non clauserat. XXIIII (XXV). De eo quod sub iudice Aod octoginta annos pacem habuerit Israhel. XXV (XXVI). De iudice Samegar. XXVI (XXVII). Quid sit respondens Barac Debbo- 4, 8 rae ait : si ibis, ibo et si non ieris mecum, non ibo etc. XXVII (XXVIII). De eo quod scriptum est : et pauefecit do- 4, 15

minus Sisaram et omnes currus eius. XXVIII (XXVI111). De Barac quomodo intrauit ad Iahel. XXVIIII (XXX). De eo quod dicitur in caritico Debborae : 5, 7

defecerunt habitantes in Israhel, donee surrexit Debbora etc.

defecerunt,

Quomodo dictum sit in eodem cantico : ele- 5, 8 gerunt ut panem hordeaceum deos nouos. XXXI (XXXII). De eo quod sequitur : et factum est quando 6, 8 clamauerunt filii Israhel ad dominum propter Madian, misit dominus uirum prophetam ad filios Israhel.

XXX (XXXI).

Bad.

XXII. XXIII. XXIIII. XXV. XXVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII.

XXX.

XXXI.

XXVI. quod] om. T

Quomodo sequentia ibi recapitulando dicantur. Quomodo ibidem pueri regis Eglon claue aperuerint quod Aioth claue non clauseratur. Quomodo iudice Aioth LXXX annos dicatur habuisse pacem Israel ibidem hoc est Iud. III. Quomodo ibidem Sangar seu Sannegar pro Israel post Aioth pugnasse dicatur. Quid est Iud. I III quod respondit Barach Delborae : si ibis, ibo, et si non ieris mecum, non ibo. Quomodo ibidem pauefecit dominus Sysaram. Quomodo ibidem doceatur non semper qui di¬ citur intrasse ad mulierem eandem cognouisse. Quomodo Iud. V in cantico Delborae ilia uerba : defecerunt habitantes in Israel et reliqua quae ibidem ordine mixto et confuse dicuntur, ordinanda sint. Quomodo ibidem dicatur : elegerunt ut panem ordeaceum deos nouos cum nulla sit comparationis ratio. Cur non exprimatur nomen prophetae qui dicitur Iud. VI missus a deo ad populum.

lxxii

T

CAP. QVAEST. IVD. XXXII-XLIII

XXXII (XXXIII).

De eo quod angelus dicit ad Gedeon : do- 6, 12

minus tecum potens in fortitudine. XXXIII (XXXIIII). De eo quod dicit idem angelus ad Ge- 6, 14 deon : nonne ecce misi te. XXXIIII (XXXV). De eo quod respondet Gedeon ad ange- 6, 15 lum : in me domine etc. XXXV (XXXVI). De eo quod Gedeon non ait angelo : offe- 6, 18 ram tibi sacrificium, sed ait : offeram sacrifi-

cium meum et ponam in conspectu tuo. XXXVI (XXXVII). Quare Gedeon ausus fuerit offerre sa¬ crificium deo propter locum ubi iusserat deus. XXXVII (XXXVIII). De eo quod scriptum est : et factus est 7, 6

numerus eorum qui lambuerunt manu sua, lingua sua trecenti uiri. XXXVIII (XXXVIIII).

Quid sibi uelit quod scriptum est : 7, 11

Gedeon descendit et ipse et Phara puer eius in partem quinquaginta qui erant in castris. XXXVIIII (XL). De somnio quod audiuit Gedeon. XL (XLI). De eo quod exclamari iussit Gedeon a trecentis 7, 20 uiris suis : gladius domino et Gedeon. XLI (XLII). Quid sit ,,ephud” uel ,,ephod”. XLII (XLIII). Quomodo quieuerit terra quadraginta annos in diebus Gedeon. XLIII (XLIIII). De eo quod scriptum est : et factum est cum 8, 33 XXXII. Bad.

XXXIII. XXXIIII.

XXXV.

XXXVI. XXXVII. XXXVIII. XXXVIIII. XL. XLI. XLII. XLIII.

Quomodo quod angelus dicit ad Gedeon : dominus tecum potens in fortitudine legitur ,,potens” est nominatiui casus, cui non quadrat lectura quae habet inuocandi casu ,,uirorum fortissime etc.” Cur ibidem angelus ex auctoritate dei dicat ad Gedeon : nonne ego misi te etc. Quomodo Gedeon ibidem dicendo : ecce mille mei etc. se chiliarchum id est principem super mille signat. Quomodo ibidem Gedeon non dixit angelo : offeram tibi sacrificium, sed : offeram tibi sacrificium meum in conspectu tuo, et quid de angelo sensit. Quomodo Gedeon ibidem ausus fuerat offerre sacrificium deo propter locum ubi iusserat deus. An Iud. VII utrumque positum putetur manu et lingua dicendo : lambuerunt trecenti uiri. Quomodo ibidem Gedeon dicitur descendisse in partem quinquaginta ipse et puer eius etc. Quid mensa panis ordeacii ibidem. Quid quod exclamari iussit Gedeon ibidem. Quid sit Iud. VIII “ephod”. Quomodo ibidem terra dicitur quieuisse XL annis in diebus Gedeon cum uerisimile non sit. Quibus idolis ibidem post mortem Gedeon ser-

CAP. QVAEST. IVD. XLIIII-LIII

LXXIII

esset mortuus Gedeon auersi filii sunt Israhel et fornicati sunt post Baalim etc. XLIIII (XLV). De rhamno. XLV (XLVI). De eo quod scriptum est : et emisit deus spiri- 9, 23

turn malignum inter Abimelech et inter uiros Sicimorum. XLVI (XLVII). De eo quod sequitur : et nunc surge node tu 9, 32 et populus tuus tecum et insidiare in agro etc. XLVI I (XLVIII). De iudice Thola. XLVIII (XLVIIII). De eo quod Iephte mandat regi filiorum 11, 24 Ammon : nonne quaecumque hereditauit tibi Chamos deus tuus haec hereditabis etc. XLVIIII (L). De immolatione filiae Iephte. L (LI). De eo quod dicit angelus ad matrem Samson : 13, 4

et nunc obserua et non bibas uinum et siceram, non manduces omne inmundum. LI (LII).

De eo quod mater Samson uiro suo dixerit : 13, 6

et interrogabam eum unde esset et nomen suum, non adnuntiauit mihi. LII (LIII).

De eo quod ait eadem mulier dictum sibi esse 13, 7 ab angelo quoniam Nazaraeus dei erit puer a

uentre risque ad diem mortis suae. LIII (LIIII).

XLIIII.

De sacrificio quod Manoe offerre uoluit ange¬ lo.

uierunt filii Israel et quomodo grauius peccauerunt. Quae distinctio sit facienda in uerbis rhamni Iud. VIIII cum dicatur : et si non exeat ignis de

rhamno. XLV.

Quomodo dicatur ibidem : emisit deus spiritum

malignum. XLVI. XLVII.

Quomodo ibidem et maturabis uel et manicabis dicitur. Quomodo accipiatur Iud. X filius patris (fratris

Bad.) fratris eius. XLVIII. XLVIIII. L.

LI.

LII. LIII.

Quomodo Iud. XI ponantur ilia uerba : nonne quaecumque hereditauit tibi chamos deus tuus etc. Quomodo ibidem fiat oblatio de filia Iepte. Quomodo Iud. XIII praecipiatur matri Samsonis ne manducet quid inmundum cum prius praeceptum sit. Quomodo ibidem mater Samsonis plura dicat sibi dicta ab angelo quam angelus legatur eidem dixisse. Quomodo et plura et pauciora recitat quam audiuit. Quomodo Manue ignorauit quia angelus dei est.

LXXIV

T

LIIII (LV).

CAP. QVAEST. IVD. LIIII-LVI De eo quod dixit Manoe uxori suae : morte 13,15

moriemur, quoniam dominum uidimus. LV (LVI). LVI (LVII).

Quid sit quod dictum est quod percussit alienigenas Samson tibiam super femur. Quid sit quod ait Samson uiris Iuda : iurate 15,12

mihi ne interficiatis me uos, et tradite me eis, ne forte occurratis in me uos. EXPLICIVNT CAPITVLA LIBRI SEPTIMI

Bad.

LIIII. LV. LVI.

Quomodo ibidem uiso angelo dicuntur se deum uidisse. Quomodo dicatur Iud. XL Samson percussisse alienigenas tibiam super femur. Quid ibidem : ne forte, occurratis in me uos.

Finis tabvlarvm in Heptatevcon.

c

INCIPIVNT CAPITVLA LOCVTIONVM IN GENESIS LIBER PRIMVM

I. II. III.

IIII. V. VI. VII. VIII.

vim. X.

Inter medium. Secundum firmamentum. Dominiamini eius. Homo non erat operari terrain. Secundum orientem. Lignum ad sciendum cognoscibile boni et mali. Escae edes pro ,,esca edes”. Serpens prudentissimus omnium bestiarum. Aperti sunt oculi eorum, cum caeci non fuissent. In medio tui et in medio mulieris, pro,,inter te

1, 14 1, 20 1, 28 2, 5 2, 8 2, 9 2, 16 3, 1 3, 7 3, 15

et illam”. XI. XII. XIII.

XIIII. XV. XVI. XVII. XVIII. XVIIII.

De eo praeceperam tibi eo solo non edere ex eo. Adposuit par ere. Et factum est, dum essent in campo. Et paenituit et dixit dominus. Nidos facies arcam. A latere quod graecus habet vXaylajv. A dime enim septem dies ego adducam diluuium aquae super terrain. Et fecit Noe omnia, quaecumque praecepit ei dominus deus, sic fecit. Delebo omnem suscitationem, non dixit creatio-

3, 4, 4, 6, 6, 6,

17 2 8 6.7 14 16 7, 4

7, 5 7, 4

nem. XX.

A b omni carne, in quo est spiritus uitae, sed ,,in 7, 14

XXI.

quo genere” intellegendum est, quia superius dicebat ,,secundum genus”. Deleta est omnis suscitatio, non ,,creatio” uel 7, 23 ,,creatura”. Deleta est omnis suscitatio, quae erat super fa- 7, 23

XXII.

XXIII. XXIIII. XXV. XXVI. XXVII. XXVIII. XXVIIII.

ciem terrae ab homine usque ad pecudem et repentium et uolatilium caeli, et deleta sunt de terra. Et exiens reuersus non est, donee siccauit aqua. Et extendit manum suam. Et non adposuit reuerti. Et non adiciam adhuc maledicere super terram. Et non adiciam per cuter e omnem car nem uiuam. Et enim uestrum sanguinem animarum uestrarum. Hoc signum testamenti, quod ego ponam inter medium (meuniy et uestrum.

V. orientem] morientem C XI. de eo] deus C XVIII. et fecit] expexit C XXVIIII. meum] om. C

8, 7

8, 9 8, 8, 8, 9,

12 21 21 5

9, 12

LXXVI C

XXX.

CAP. LOC. GEN. XXX-LV

Hie erit gigans uenator contra dominum deum, 10, 9 an potius ,,coram domino deo”.

XXXI. XXXII. XXXIII. XXXIIII.

Vnde exiit inde Philisthim. Labi unum, pro ,,lingua una”. Omnis terra, quod est ,,omnes homines”. Et facti snnt illis lateres in lapidem, sicut habet

10,14 11, 1 11, 1 11, 3

graecus. XXXV. XXXVI. XXXVII. XXXVIII. XXXVIIII. XL. XLI. XLII. XLIII.

Turris cuius caput erit usque in caelum. Sem films centum annorum cum genuit Arphaxat, sicut habet graecus. Et erat Sarra sterilis et non generabat. Et dicent quia uxor illius haec. Factum est autem, ut intrauit Abraham in Aegyptum. Quid hoc fecisti mihi, quia non adnuntiasti mihi, quia uxor tua est. Ascendit autem Abraham de Aegypto, ipse et uxor eius, et omnia eius, et Lot cum eo. Et facta est rixa inter medium pastorum pecorum Abraham et pecorum Lot. Quoniam homines patres nos sumus, patruus

11, 4 11, 10 11, 30 12,12 12,14 12,18 13, 1 13, 7 13, 8

dicit ad filium fratris. XLIIII. XLV. XLVI. XL VII.

XLVI II. XLVIIII.

L. LI. LII. LIII. LIIII

LV.

Factum est autem in regno Amarfal. Godollogomor et reges qui cum eo. Et Correos qui in montibus Seir. Adueniens autem eorum qui euaserunt quidam nuntiauit A braham transfiuuiali — ipse autem habitabat ad quercum Mambre — Amor is fra¬ tris Excol et fratris Aunan qui erant coniurati Abraham, obscurum hyperbaton. A sparto usque ad corrigiam calciamenti, graecus autem habet mrapTlov. Extendo manum meam ad deum altissimum, qui creauit caelum et terram, si accipiam de omnibus tuis. Sciendo scies, quia peregrinum erit semen tuum. Et dedit earn Abraham uiro suo ipsi uxorem. Videns autem se conceptum habere coram ilia. Augeam te ualde ualde. Et dabo tibi et semini tuo post te terram, in qua habitas, omnem terram Chanaan, in possessio¬ nem aeternam. Tu autem testamentum meum conseruabis, pro ,,conserua”.

XLVIII. habet anapTtov] babetis partio C XLVIIII. accipiam] acciperis C

14, 1 14, 5 14, 6 14, 13

14, 23 14,22

15, 13 16, 3 16,45 17, 6 17, 8

17, 9

CAP. LOC. GEN. LVI-LXXXVIII C

LVI. LVII. LVIII. LVIIII. LX. LXI. LXII. LXIII. LXIIII. LXV. LXVI.

LXXVII

Et filler octo diemm circumcidetur omne masculinum. Si mihi centum annos habenti nasceretur et si Sarra annorum nonaginta fiariet. Circumcisus est carnem. Et in bones adcucurrit. Seniores firogressi dierum. Clamor Sodomorum et Gomorrhae infiletus est. Quoniam non fierdam, si inuenero ibi quadraginta quinque. Numquid, domine, si loquar. In quibus habitabam in eis. Vbi intrauerimus ibi. Et afieruit deus oculos eius, qui utique clausi

17,12 17,17 17,24 18, 7 18,11 18,20 18, 28 18,30 19,29 20,13 21,19

non erant. LXVII. LXVIII. LXVIIII. LXX. LXXI.

Et terra in qua habitasti in ea. 21,23 Et disfiosuerunt ambo testamentum. 21,27 Accifie filium tuum dilectum. 22, 2 Et resfiiciens Abraham oculis. 22, 4 Per me ifisum iuraui : nisi benedicens benedi- 22, cam. 16.17

LXXII. LXXIII (LXXII). Et nuntiatum est Abrahae dicentes. LXXIIII (LXXIII). Et surrexit Abraham a mortuo suo. LXXV (LXXIIII). Adiurabo te, dominum deum caeli. LXXVI (LXXV). Cum quibus ego habito in eis. LXXVII (LXXVI). Ne quando noluerit mulier ire mecum. LXXVIII (LXXVII). In terram de qua existi inde. LXXVIIII (LXXVIII). Adtende tibi ne reuoces. LXXX (LXXVIIII). Et fiosuit finer manum suam sub fe-

22,20 23, 3 24, 3 24, 3 24, 5 24, 5 24, 6 24, 9

more Abrahae et iurauit. Virgo autem erat sfieciosa facie ualde, uirgo 24,16 erat, uir non cognouerat earn. LXXXII (LXXXI). A dor auit domino. 24,26

LXXXI (LXXX).

LXXXIII. LXXXIIII (LXXXII).

De Rebecca dictum est : nuntiauit in domum matris suae. LXXXV (LXXXIII). Aquam lauare fiedibus. LXXXVI (LXXXIIII). Dominus cui filacui ante ifisum. LXXXVII (LXXXV). Si tu firosfieras uiam meam quam ego nunc ingredior in earn. LXXXVIII (LXXXVI). Et erit uirgo, cui ego dixero : da mihi bibere, et de hac mox die haec mulier est quam fiarauit dominus famulo suo Isaac.

LXXII. deest in C LXXXIII. deest in C 7

AUG.

XXXIII

24, 28 24, 32 24,40 24, 42 24, 43.44

lxxviii

CAP. LOC. GEN. LXXXVIIII-CXXIIII

LXXXVIIII (LXXXVII).

Et benedixi dominum domini mei 24,48

Abraham. Renuntiate mihi, at redeam dextram aut 24,49 sinistram. XCI (LXXXVIIII). Haec sunt nomina filiomm Ismahel, se- 25,13 cundum nomina generationum eorum. XCII (XC). Accepit Rebeccam sibi uxorem. 25, 20 XCIII (XCI). Et ei erant gemini in utero eius. 25, 24 XCIIII (XCII). Creuerunt autem iuuenes. 25, 27 XCV (XCIII). Vende mihi hodie primogenita tua mihi. 25, 31 XCVI-XCVII (XCIIII). Videntes uidimus, quia est dominus 26,28 tecum, et disponemus tecum testamentum. XCVIII (XCV). Et uocauit filium suum seniorem Esau. 27, 1 XCVIIII (XCVI). Nunc ergo sume uas tuum pharetramque 27, 3 et arcum, non dixit ,,uasa” sed ,,uas”. C (XCVII). Venare mihi uenationem. 27, 3 Cl (XCVIII). Et uade ad ones et sume mihi duos haedos. 27, 9 CII (XCVIIII). Isaac dicit filio suo : patris tui Abraham. 28, 4 CIII (C). Et exiit Mesopotamia Syriae, cum alia non sit. 28, 5 CIIII (Cl). Non te derelinquam, donee faciam. 28,15 CV (CII). Quia est dominus in loco hoc, plus habet quia. 28,16 CVI (CIII). Est dominus in loco hoc, cum dominus non te- 28,16

XC (LXXXVIII).

j

neatur loco. CVII (CIIII).

Nosti Laban filium Nachor, cum esset filius 29, 5

Batuel. CVIII (CV). CVIIII (CVI). CX (CVII). CXI (CVIII). CXII (CVIIII).

Adhuc est dies multa. 29, 7 Et dedit illi Ballan ancillam suam ipsi uxorem. 30, 4 Si inueni gratiam ante te, auguratus essem. 30, 27 Exaudiet me iustitia mea in die crastino. 30, 33 Non erat ad eum sicut hesterna et nuduster- 31, 2 tzana dze. CXIII (CX). Et uidi oculis meis in somno. 31, 10 CXIIII (CXI). Ego sum deus, qui adparui tibi in loco dei. 31, 13 CXV (CXII). Dixi enim : ne auferas a me filias tuas et omnia 31,31 mea.

CXVI (CXIII). Qui dixerit domum Liae in itinere. CXVII (CXIIII). Qui dicat domum suam Iacob in itinere. CXVIII (CXV). Nisi deus patris mei Abraham, Iacob dicit. 31,42 CXVIIII (CXVI). Misi nuntiare domino meo Esau, non dixit 32, 5 ,,nuntiare tibi”. CXX (CXVII). Vbi plus uideri esse coniunctio. CXXI (CXVIII). Et domino meo Esau, non dixit tibi. 32, 19 CXXII (CXVIIII). Dzias ancillas dixit, quas uxores dixerat. 32,23 CXXIII (CXX). Et accepit duas uxores et duas ancillas, quo- 32,23 modo dictum sit ,.accepit”. CXXIIII (CXXI). Ozies et boues fetantur super me. 33, 13 XCI. ismahel] israel C

CAP. LOC. GEN. CXXV-CLVIII

LXXIX

CXXV (CXXII). Quomodo deuitiata Dina dixerunt fratres 34, 7 ehis, et non sic erit. CXXVI (CXXIII). Filiam appellatam Dinam etiam fratrum suorum. CXXVII (CXXIIII). Habitauimus in uobis. 34, 15 CXXVIII (CXXV). Adpositus erat filiae Iacob. 34, 19 CXXVIIII (CXXVI). In ore gladii. 34, 26 CXXX (CXXVII). In omnibus quae abstulerunt filii Iacob quod dicat corpora. CXXXI (CXXVIII). Quomodo dicuntur gentes unius gentis Edom. CXXXII (CXXVIIII). Quomodo dictum est : liberauit eum, 37,21 et dixit, cum hoc dicendo liberauerit. CXXXIII (CXXX). Quid sit : non feriamus eum in anima. 37,21 CXXXIIII (CXXXI). Quid sit : manus autem nostrae non 37,27 sint super eum.

CXXXV (CXXXII). Quoniam frater noster et caro nostra est. 37,27 CXXXVI (CXXXIII). Haedum caprarum. 37, 31 CXXXVII (CXXXIIII). Nuntiatum est dicentes. 38, 13 CXXXVIII (CXXXV). Depositis uestimentis a se. 38, 14 CXXXVIIII (CXXXVI). Et non adposuit amplius scire earn. 38,26 CXL (CXXXVII). Inuenit Ioseph gratiam in conspectu do- 39, 4 mini sui.

CXLI (CXXXVIII). Nesciebat nihil. 39, 6 CXLII (CXXXVIIII). Per panem uniuersum uictum significatum. CXLIII (CXL). Misit oculos, pro “amauit”. 39, 7 CXLIIII (CXLI). Dormi, pro “concumbe”. 39, 7 CXLV (CXLII). Per manus, pro “in manus”. 39, 22 CXLVI (CXLIII). Somnium uidimus, dum plures, non unum 40, 8 uiderint. CXLVII (CXLIIII). Tres fundi tres dies sunt, pro “signifi-40,12 cant”. CXLVI 11 (CXLV). Dabis calicem Pharaoni in manu eius. 40, 13 CXLVIIII (CXLVI). Et auferat Pharao caput tuum abs te. 40,19 CL (CXLVII). Et manducabunt aues caeli carnes tuas abs te. 40,19 CLI (CXLVI11). Post biennium dierum. 41, 1 CLII (CXLVIIII). Et surrexit et erat somnium. 41, 7 CLIII (CL). Pharao iratus erat pueris suis cum illo quaeren- 41,10 tur. CLIIII (CLI). Et uidimus somnium ambo node una, ego ille. 41,11 CLV (CLII). Factum est autem, sicut conparauit nobis, ita et 41,13 contegit.

CLVI (CLIII). Quotes numquam uidi, tales in tota terra Aegyp- 41,19 ti turpiores.

CLVII (CLIIII). Exurgens autem dormiui. 41, 21 CLVIII (CLV). Deus ostendit Pharaoni, dicit Ioseph cum 41,25 idipsum Pharaonem loqueretur.

LXXX

CAP. LOC. GEN. CLVIIII-CLXXXVI

CLVIIII (CLVI). Terram, pro “eis qui sunt in terra”. CLX (CLVII). Prouide hominem et faciat Pharao cum idipsum 41,33 loquatur. CLXI (CLVIII). Congregetur triticum sub manu Pharaonis. 41,35 CLXII (CLVIIII). Thronum praecedam tui ego. 41, 40 CLXIII (CLX). Quid dictum sit : ego Pharao, sine te nemo 41,44 extollit manum.

CLXIIII (CLXI). Videns Iacob dictus est quod audierat. 42, 1 CLXV (CLXII). Vt uiuamus et non moriamur. 42, 2 CLXVI (CLXIII). Non sunt pueri tui exploratores, cum de 42,11 ipsis dicerent. CLXVII (CLXIIII). Quomodo se duodecim dicunt sine Ioseph. CLXVIII (CLXV). Hoc est quod dixi uobis dicens. 42, 14 CLXVIIII (CLXVI). Ducite emptionem frumenti. 42, 19 CLXX (CLXVII). Et non exaudistis me hominibus dicitur. 42,22 CLXXI (CLXVIII). Audit Ioseph, pro “intellegit”. 42, 23 CLXXII (CLXVIIII). In eo quod repetitur quod dictum fuit ad Ioseph multa genera locutionum notata et illud maxime quod non eadem uerba repetuntur. CLXXIII (CLXX). Et erat uniuscuiusque alligatura argenti 42,35 in sacco eorum.

CLXXIIII (CLXXI). Super me facta sunt omnia haec. 42, 36 CLXXV (CLXXII). Ait illi dicens. 43, 3 CLXXVI (CLXXIII). Interrogans interrogauit. 43, 7 CLXXVII (CLXXIIII). Mecum manducabunt panes meri- 43,16 die duae locutiones hie nota desunt. CLXXVIII (CLXXV). Et accipiat nos in seruos et asinos no- 43,18 stros.

CLXXVIIII (CLXXVI).

Et hoc argentum uniuscuiusque in 43,21

sacco suo

CLXXX (CLXXVII). Propitius uobis. 43, 23 CLXXXI (CLXXVIII). Salmis est puer tuus pater noster. 43,28 CLXXXII (CLXXVIIII). Item panes pro uniuerso dictos. CLXXXIII (CLXXX). Prae partibus omnium quinquipli- 43,34 citer ad illorum.

CLXXXIIII (CLXXXI). Secundum uerba haec, id est “uerba 44, 6 haec”. CLXXXV (CLXXXII). Absit a pueris tuis, an dixerunt “a 44, 7 nobis”. CLXXXVI (CLXXXIII). Erimus pueri domino nostro. 44, 9

CLXIII sine] super C CLXVIII. dixi] dixit C CLXXVIII. accipiat] accipias C

CAP. LOC. GEN. CLXXXVII-CCXIII CLXXXVII (CLXXXIIII).

LXXXI

Quomodo ascendant, ut non ui- 44,34

deam mala.

CLXXXVIII (CLXXXV).

Quomodo dictum sit : audierunt 45, 2 omnes Aegyptii, cum adhuc narraret scriptura

ubi Ioseph agnouerunt fratres sui. CLXXXVIIII (CLXXXVI). Diuulgata est uox dicentes, non 45,16 ait "dicentium”. CXC (CLXXXVII). At ille respondit, quid est, dicens. 46, 2 CXCI (CLXXXVIII). Deus ad Iacob loquens ait : et ego 46, 4 ascendere te faciem in finem.

CXCII (CLXXXVIIII). Iuxta Heroum ciuitatem. 46, 28 CXCIII (CXC). Quomodo cum referentur uerba Ioseph inter- 46,32 positum sit uiri autem pecorum nutritores erant, quod ad uerba eius non pertinerent. CXCIIII (CXCI). Quod anni dierum uitae tuae. 47, 8 CXCV (CXCII). Pusilli anni, pro “paucis”. 47, 9 CXCVI (CXCIII). Secundum corpus, pro “numero corpo-47,12 rum” et per hoc hominem. CXCVII (CXCIIII). Defecit terra,pro'‘hisqui erant in terra”. 47,13 CXCVIII (CXCV). Per panes triticum significatum. 47, 15 CXCVIIII (CXCVI). Facta est terra Pharaoni, non ait “Pha- 47/20 raonis”. CC (CXCVII). Praeter terram sacerdotum tantum non possedit 47,22 Ioseph.

CCI (CXCVIII).

Quomodo manifestetur Pharaonis nomen potestatis fuisse non hominis. CCII (CXCVIIII). Et fuerunt dies Iacob annorum uitae eius. 47,28 CCIII (CC). De uerbo quod dictum est ad Ioseph : pater 48, 1 tuus turbatur. Inuocabitur in eis nomen meum et nomen pa- 48, 16 trum meorum. CCV (CCII). Hie enim primitiuus. 48, 18 CCVI (CCIII). Inde qui confortauit Israhel. 49, 24 CCVII (CCIIII). Qui sunt sepultores quos graecus habet 50, 2

CCIIII (CCI).

ivTapLOTOS

CCVI 11 (CCV). Loquimini in aures Pharaonis. 50, 4 CCVIIII (CCVI). Et dixit Pharao ad Ioseph cum per alios 50, 6 mandasse uideatur. CCX (CCVII). Planxerunt planctum. 50, 10 CCXI (CCVIII). Mala ostendimus, id est “fecimus”. 50, 15 CCXII (CCVIIII). Accipe iniquitatem, pro “ignosce”. 50, 17 CCXI 11 (CCX). Quomodo dictum sit : et uenientes ad eum 50,18 dixerunt. Explicivnt capitvla locvtionvm in genesi.

CXC. quid est] quidem C CCVII. eWaf eras] entaphistas C

QVAESTIONVM IN HEPTATEVCHVM LIBRI YII

CVRA ET STVDIO

I. FRAIPONT

SIGLA CODICVM ET EDITIONVM c

Paris, Bibl. nat. lat. 12.168, saec. VIII, ex abbatia Corbciensi.

p

Padova, Bibl. di sant’Antonio plut. X 182, saec. IX, e scriptoric Veronensi.

n

Novara, Bibl. cap. LXXXII, saec. X.

N

consensus codicum p et n.

P

Paris, Bibl. nat. lat. 1951, saec. IX.

S V u

Sankt Gallen 160, saec. IX. Valenciennes 153, saec. IX, ex abbatia S. Amandi in pabula.

T

Troyes, Bibl. mun. 197, saec. XII, ex abbatia Clarauallcnsi.

Bad.

editio princeps Iudoci Badii Ascensii, Lugduni, 1497.

Roma, Bibl. naz. Victore Emmanucle 1254 (Sessorianus XXIII), saec. X.

Am.

editio Ioh. Amerbach, Basileae, 1506.

f-

editio monachorum S. Mauri, t. Ill, 1, Parisiis, 1689 (paginae huius editionis hie in margine indicantur).

PL

editio J.P. Migne, Patrologia Latina, t. 34, Parisiis, 1887 (paginae huius editionis hie in margine indicantur).

Z

editio Ios. Zycha, Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, uol. XXVIII (Pars II), Vindobonae, 1894 (paginae huius edi¬ tionis hie in margine indicantur sub siglo V).

Eug.

Eugippii Excerpta, ed. P. Knoll, Vindobonae, 1885 (C.S.E.L., IX).

Claud.

Claudii Taurinensis Commentariorum in Genesim

Rab.

Rabani Mauri Commentariorum in Genesim

Fischer

B. Fischer, 1Fetus Latina, t. II : Genesis, Friburgi Brisg. 1951/ 1954.

Sabatier

P. Sabatier, Bibliorum Sacrorum Latinae Aersiones Antiquae, t. I, Parisiis, 1751.

l.

l.

Ill (P.L., L).

IV (P.L., CVII).

i, 17

P 379

LIBER PRIMVS. QVAESTIONES GENESIS

pl 547

Cum scripturas sanctas quae appellantur canonicae legendo et cum aliis codicibus secundum Septuaginta interpretationem conferendo percurreremus, placuit eas quaestiones, quae in 5 mentem uenirent, siue breuiter commemorando uel etiam pertractando tantummodo proponerentur siue etiam qualitercumque tamquam a festinantibus soluerentur, stilo alligare, ne de memoria fugerent : non ut eas satis explicaremus, sed ut, cum opus esset, possemus inspicere, siue ut admonereio mur quid adhuc esset requirendum, siue ut ex eo quod iam uidebatur inuentum, ut poteramus, essemus et ad cogitandum instructi et ad respondendum parati. Si quis igitur haec legere propter incultum in nostra festinatione sermonem non fastidierit, quas quaestiones propositas inuenerit nec solutas, 15 non ideo sibi nihil conlatum putet ; nonnulla enim pars inuentionis est nosse quid quaeras. Quarum autem solutio placuerit, non ibi uile contemnat eloquium, sed de aliqua participatione doctrinae potius gratuletur ; non enim disputatio ueritate sed ueritas disputatione requiritur. Exceptis 20 ergo his quae a principio, ubi deus caelum et terram fecisse narratur, usque ad dimissionem duorum primorum hominum de paradiso tractari multipliciter possunt, de quibus alias, quantum potuimus, disseruimus, haec sunt quae legentibus nobis occurrentia uoluimus litteris adtinere. 25 QVAEST. I. Quomodo Cain potuerit condere ciuitatem, cum ciuitas alicui utique constituatur hominum multitudini, illi autem duo parentes et duo filii fuisse referantur, quorum filiorum ab altero alter occisus est, in cuius occisi locum alius natus esse narratur. An ideo quaestio est, quoniam qui legunt 30 putant solos tunc fuisse homines quos diuina scriptura com-

I, 22/23 cfr Aug., de Genesi ad litt. libri XII.

I, 1 Incipiunt quaestiones libri geneseos P {fol. 7v)(Incipit liber quaestionum sci aug epi in genesim .S’ (pag. 14), Incipiunt questiones in libro geneseos V {fol. 6), Incip liber I de questionibus libri geneseos T {fol. 36), Incipiunt questiones libri genesis U {fol. 38) 3 interpretations C % {at cfr l. 45) 5 mente P S U T satis] om. C 14 fastidiuerit N quas] si praem. /a solatas n 16 autem] om. P ~ solutio autem V T 18/19 disputio C1 19 ueritate] ueritatis n 20 iis /x 21 priorum P V U ~ hominum primorum Bad. Am. 22 tractari] qu? praem. C 24 attineri V Bad. /a, attingere Am. 26 cur C1 27 referuntur N 28 alter] altero n

8

v

3

v4 PL 548

2

5, 4 35

5, 27

40

45

, 4

6

50

55

60

QVAEST. GEN. I-III

memorat nec aduertunt eos qui prius sunt conditi duos uel eos etiam quos genuerunt tam diu uixisse, ut multos gignerent ? Non enim et Adam ipse eos solos genuit, quorum p 380 nomina leguntur, cum de illo scriptura loquens ita concludat, quod genuerit filios et filias. Proinde cum multo pluribus illi uixerint annis quam Israhelitae in Aegypto fuerunt, quis non uideat quam multi homines nasci potuerunt, unde ilia ciuitas inpleretur, si Hebraei multo minore tempore ita multiplicari potuerunt ? II. Quaeri solet quomodo Mathusalam secundum annorum conputationem uiuere post diluuium potuerit, cum omnes praeter eos qui in arcam ingressi sunt perisse dicantur. Sed hanc quaestionem plurium codicum mendositas peperit. Non PL solum quippe in hebraeis aliter inuenitur uerum etiam in 549 Septuaginta interpretatione Mathusalam in codicibus paucioribus sed ueracioribus sex annos ante diluuium reperitur fuisse defunctus. III. Item quaeritur quemadmodum potuerint angeli cum v 5 filiabus hominum concumbere, unde gigantes nati esse perhibentur ; quamuis nonnulli et latini et graeci codices non angelos habeant sed filios dei. Quos quidam ad soluendam istam quaestionem iustos homines fuisse crediderunt, qui potuerunt etiam angelorum nomine nuncupari. Nam de homine Iohanne scriptum est : ecce mitto angelum meum ante faciem tuam, qui ftraeparabit uiam tuam. Sed hoc mouet, quo¬ modo uel ex hominum concubitu nati sint gigantes uel feminis misceri potuerint, si non homines sed angeli fuerunt. Sed de gigantibus, id est nimium grandibus atque fortibus, puto non esse mirandum, quod ex hominibus nasci potuerunt, quia et post diluuium quidam tales fuisse reperiuntur et quaedam

40 cfr Hieron., Quaest. hebraicae in libro Geneseos (ed. de Lagarde, p. io, 19/11, 7) ; uide etiam Aug., de gratia Christi, II, 23 (C.S.E.L., XLII, p. 398, 27) ; de Ciuitate Dei, XV, 11.13 (C.C., XLVII-XLVIII). 40/47 Quaest. II = Eug. 46 (p. 213, 4/10). 48/68 Quaest. Ill = Eug. 47 (p. 213, 15/214, 13). 48/68 cfr de Ciuit. Dei, XV, 23, 1 sqq. 50 nonnulli latini] cfr Hieron., Quaest. hebr., p. 12, 20sqq. 51/52 quidam crediderunt] cfr Ambr., de Noe et area, IV, 6 (C.S.E.L., XXXII, 1, p. 418, 21 sqq.). 54 Matth. 11, 10; Mai. 3, 1.

31 sint PUT Am. ~ etiam eos S 33 et] ad « solus V 34 ilia n concludit C1 36 fuerint « 37 potuerint N 38 ebrei P K 40 matusalam p U, mathusalem Bad. 41 conputatione n 42 area p 43 plurimi P1 j1, plurima V 45 mathusalem Bad. Am. 54 iohannes « mit¬ to] ego praem. Am. /x 55 praeparauit C P S1 T (Eug. codd. D P1) 56 sunt P n T ij, (Eug. codd. P v) 57 misceri potuerint] p Eug. Claud, (cfr Aug., de Ciu. Dei, XV, 23, 25 : ,,ut... feminis misceantur”, et ibid. 1. 51 : ,,filii dei filiabus ho¬ minum miscerentur”), miscere potuerunt C T, miscere potuerint n, miscere se potuerunt P Bad. Am. fx, misceri se potuerint S, miscere se potuerint V z, miscere potuerunt se Rab. 59 potuerint N

QVAEST. GEN. III-VI

,

6

2 65

, 15

6

70

75

, 15

6

80

85

, 16

6

90

3

corpora hominum in incredibilem modum ingentia nostris quoque temporibus extiterunt non solum uirorum uerum etiam feminarum. Vnde credibilius est homines iustos appellatos uel angelos uel filios dei concupiscentia lapsos peccasse cum feminis quam angelos carnem non habentes usque ad illud peccatum descendere potuisse ; quamuis de quibusdam ^ 381 daemonibus, qui sint inprobi mulieribus, a multis tarn multa dicantur, ut non facile sit de hac re definienda sententia. IIII. De area Noe quaeri so let, utrum tanta capacitate quanta describitur animalia omnia quae in earn ingressa dicuntur et escas eorum ferre potuerit. Quam quaestionem cubito geometrico soluit Origenes adserens non frustra scripturam dixisse, quod Moyses omni sapientia Aegyptiorum fuerit eruditus, qui geometricam dilexerunt. Cubitum autem geo- v 6 metricum dicit tantum ualere quantum nostra cubita sex ualent. Si ergo tarn magna cubita intellegamus, nulla quaestio est tantae capacitatis arcam fuisse, ut posset ilia omnia continere. V. Item quaeritur utrum area tarn magna centum annis potuerit fabricari a quattuor hominibus, id est Noe et tribus filiis eius. Sed si non potuit, non erat magnum fabros alios adhibere, quamuis operis sui mercede accepta non curauerint utrum earn Noe sapienter an uero inaniter fabricaretur et ideo non in earn intrauerint, quia non crediderunt quod ille crediderat. VI. Quid ait, cum de arcae fabricatione loqueretur : inferi¬ or a bicamerata et tricamerata facies earn ? Non enim inferiora PL futura erant bicamerata et tricamerata. Sed in hac distinctione 5 5° totam structuram eius intellegi uoluit, ut haberet inferiora, haberet et superiora inferiorum, quae appellauit bicamerata, haberet et superiora superiorum, quae appellauit tricamerata. In prima quippe habitatione, id est in inferioribus semel camerata erat area ; in secunda uero habitatione supra in69/78 Quaest. IIII = Eug. 48 (214, 17/215, 4). 31 sqq. 72 efr Origenes/Rufinus, Homil. 3 sqq.). 73 Act. 7, 22.

2

69 sqq. efr de Ciuit.Dei,XV, 27, in Genesim (ed. Baehrens, p. 29,

61 in] ad Bad. Am. 62 quoque] om. C 65 quam] cum n cames Bad. 66 ilium n de] om. Bad. 67 sunt T Bad. Am. 68 dicentur C1 70 ea P T 72/73 scriptura n 74 dilexerit J-, dilexerint n autem] om. T 77 tanta possit C (Eug. codd. D v) 81 non erat] om. n 83 fabricaret S V T Bad. Am. 84 ea C intrauerut Bad. Am. qui* P, qui T crediderint /a 86 quod V Bad. Am., quid est quod /a loquerentur n 87 earn ? non enim] ea non enim S, ea non V, ea : quaeri solet num Bad. Am. 89 instructuram P S Am. /a (,,omnes nostri mss.”), ** structuram V 90 haberet] media add. Bad. Am. 90/91 inferiorum usq. superiora] om. P1 (inferiorum usq. haberet add. in marg. inf. P2) JT V inferiorum usq. superiorum] om. Bad. Am. appellantur /a 91 haberet usq. tricamerata] om. T et] om. P 92 alt. in] om. P1 j’1 V 93 erat] om. C

4

, 21

6

7,

8

7, 9

7, 15

7, 20

QVAEST. GEN. VI-X

feriorem iam bicamerata erat ac per hoc in tertia supra 95 secundam sine dubio tricamerata erat. VIE Quoniam non solum uiuere sed etiam pasci in area animalia deus dixit et iussit, ut Noe ab omnibus escis sumeret sibi et illis, quae ad ilium fuerant ingressura, quaeritur quomodo ibi leones uel aquilae, quae consuerunt carnibus uiuere, ioo pasci potuerint : utrum et animalia praeter ilium numerum propter aliorum escam fuerint intromissa an aliqua praeter cames — quod magis credendum est — a uiro sapiente uel deo demonstrante prouisa sint, quae talium quoque animantium escis conuenirent. 105 VIIE Quod scriptum est : et a uolatilibus mundis et a uolatilibus inmundis et a pecoribus mundis et a pecoribus inmundis et ab omnibus serpentibus in terra — quod deinde non additur, subauditur , .mundis et inmundis” — et adiungitur : duo duo intrauerunt ad Noe in arcam, masculus et femina, no quaeritur quomodo superius distinxerit duo duo ab inmundis, nunc autem siue a mundis siue ab inmundis duo duo dicat intrasse. Sed hoc refertur non ad numerum mundorum uel inmundorum animalium sed ad masculum et feminam, quia in omnibus siue mundis siue inmundis duo sunt, masculus et 115 femina. VIIII. Notandum, quod scriptum est : in quo est spiritus uitae, non solum de hominibus sed etiam de pecoribus dictum propter illud, quod quidam de spiritu sancto uolunt intellegere, ubi scriptum est : et insufflauit deus in faciem eius 120 spiritum uitae, quod melius quidam codices habent : fiatum uitae. X. De montium altitudine, quam omnem scriptum est transcendisse aquam cubitis quindecim propter Olympi montis historiam. Si enim terra inuadere potuit spatium tranquilli 125 illius aeris, ubi dicitur nec nubes uideri nec uentos sentiri, cur non et aqua crescendo ? 105/115 Quaest. VIII = Eug. 80 (p. 324, 18/325,4). 118 efr de Ciuit. Dei, XIII, 24, 1 sqq. ; contra aduersarium legis et prophetarum, I, 14 (P.L., XLII, 614). 110 Gen. 2, 7. 120 efr Aug., de natura et origine anitnae libri quattuor, I, 14, 19 (C. S.E.L., LX, p. 319 sq. ; de Ciuit. Dei, XIII, 24, 75 sqq. 123 efr de Ciuit. Dei, XV, 27, 15/30 ; Lucanus, Pharsalia, 2, 271/273.

94 hac N 95 erat] om. n 97 et iussit] om. N 99 consueuerunt L Am. fj. 105 prius et] om. Bad. Am. Eug. alt. a] om. a 106 alt. peccatoribus n 108 additur] auditur n subauditur] sed praem. T 109 duo et duo C T Bad. Am. Eug (cod. v) intrauerint n ad] et praem. n masculina P T feminina P 110 duo et duo Bad. Am. Eug. (cod. v) 111 duo et duo Bad. Am. dicunt C1 112 uel] et C T 113 quia] quae PS VBad. Am. 116 notan¬ dum] est add. N in quo est] om. n 117 prius de] om. T 118 sps n omneC1, *om*nem V 123 quindecim] quaeritur add. fx., quidam non recte dubitant add. Bad. Am. 123/124 montes C1 124 terra P1 S 125 uentus CPS1 V NT

122

v

7

n 3821

vs

QVAEST. GEN. XI-XV 7, 24

130

, 1.2

8

135

140

145

,

8

6-8

150

, 9

8

155

, 21

8

160

5

XL Quod scriptum est : et exaltata est aqua super terram centum quinquaginta dies, quaeritur utrum usque ad hunc diem creuerit an per tot dies in altitudine qua creuerat manserit, quoniam alii interpretes planius uidentur hoc dicere. Nam Aquila dixit ,,obtinuit”, Symmachus ,,praeualuerunt”, id est aquae. XII. Quod scriptum est post centum quinquaginta dies adductum esse spiritum super terram et desisse aquam et conclusos fontes abyssi et cataractas caeli et detentam pluuiam de caelo, quaeritur utrum post centum quinquaginta dies haec facta sint an per recapitulationem omnia commemorata sunt, quae post quadraginta dies pluuiae fieri coeperunt, ut hoc solum ad centum et quinquaginta dies pertineat, quod usque ad ipsos aqua exaltata est aut de fontibus abyssi cessante iam pluuia aut quia mansit in altitudine sua, dum nullo spiritu siccaretur ; cetera uero, quae dicta sunt, non post centum quinquaginta dies omnia facta sunt sed commemorata sunt omnia, quae ex fine quadraginta dierum fieri coeperunt. XIII. Quod scriptum est dimissum esse coruum nec redisse et dimissam post eum columbam et ipsam redisse, quod non inuenisset requiem pedibus suis, quaestio solet oboriri, utrum coruus mortuus sit an aliquo modo uiuere potuerit. Quia utique, si fuit terra ubi requiesceret, etiam columba requiem potuit inuenire pedibus suis. Vnde conicitur a multis, quod cadaueri potuit coruus insidere, quod columba naturaliter refugit. XIIII. Item quaestio est quomodo columba non inuenerit ubi resideret, si iam, sicut narrationis ordo contexitur, nudata fuerant cacumina montium. Quae uidetur quaestio aut per recapitulationem posse dissolui, ut ea posterius narrata intellegantur quae prius facta sunt, aut potius, quia nondum siccata fuerant. XV. Quid sibi uult quod dominus dicit : non adiciam adhuc maledicere super terram propter opera hominum, quia 160/168 Quaest. XV = Eug. 81 (p. 325, 8/17).

127 quod] quomodoC et\om.C terram] aquamT 129 qua] quae T’ST 130 hoc] haec P T 131 id est] om. Bad. Am. 133 est] exaltata est aqua add. V2, exaltatam esse aquam add. Bad. 134 desiisse P (corr. pr. m. ex dedisse) Bad. Am. n 137 sunt T 138 sint V2 Bad. Am. /a post] per V 139 centum et] CPS2 V N, om. cett. 140 quousque L 141 quia] quae PST 142 nullo] in illo Am. 143 post] per V, potest /x sint S V2 Bad. Am. /j. 144 sint V2 Bad. /a 146 et 147 rediisse Bad. Am. /x 149/150 quiutique P S N T 150 columbam n 152 potuerit N Bad. Am /x 154 inueniret PVT Bad. Am. 156 ~ quaestio uidetur Bad. Am. aut] om. Bad. Am. 157 aut] an Bad. Am. 158 quia] quae P1 S, aquae V Bad. Am. 159 siccatae V2 Bad. Am. fuerant] om. T

PL 551

V

9

6

OVAEST. GEN. XV-XX

adposita est mens hominis ad maligna a iuuentute. Non adiciam ergo adhuc percutere omnern carnem uiuam, quemadmodum feci, et deinde adiungit quae secundum largitatem bonitatis 8, 22 165 suae donat hominibus indignis ? Vtrum hie testamenti noui indulgentia figurata sit et praeterita ultio ad uetus pertineat testamenturn, hoc est,illud ad legis seueritatem, hoc ad gratiae bonitatem. 9, 5 XVE Quid est: et de manu hominis jratris exquiram animam 170 hominis ? An omnem hominem fratrem omnis hominis intellegi uoluit secundum cognationem ex uno ductam ? 9, XVII. Quaeritur quare peccans Cham in patris offensa non 25-27 in se ipso sed in filio suo Chanaan maledicitur. Nisi quia prophetatum est quodam modo terram Chanaan eiectis inde 175 Chananaeis et debellatis accepturos fuisse filios Israhel, qui uenirent de semine Sem. 10, 8 XVIII. Quaeritur, quomodo dictum sit de Nebroth : hie V 10 coepit esse gigans super terram, cum gigantes et antea natos scriptura commemoret. An forte quia post diluuium nouitas 180 generis humani reparandi denuo commemoratur, in qua ^383 nouitate hie coepit esse gigans super terram ? 10, 25 XVIIII. Quaeritur quid sit : et Heber nati sunt filii duo ; PL nomen unius Phalec, quia in diebus eius diuisa est terra, nisi 552 forte in diebus eius linguarum ilia diuersitas extiterit, per 185 quam factum est, ut gentes diuiderentur. 11, 1 XX. Et erat omnis terra labium unum. Quomodo hoc potest intellegi, quando superius dictum est, quod filii Noe uel filiorum eius distributi essent per terram secundum tribus et secundum gentes et secundum linguas suas, nisi quia per 190 recapitulationem postea commemorat quod prius erat ? Sed

165 efr Matth. 5, 38 sqq. 169/171 Quaest. XVI = Eug. 82 (p. 325, 21/24). 172/176 Quaest. XVII = Eug. 83 (p. 326, 4/8). 178 efrQuaest. in Hept.,Quaest. Gen., Ill ; Quaest. Deut. II ; de Ciuit. Dei, XV, 23, 1 sqq. 186/192 Quaest. XX = Eug. 84 (p. 326, 12/18). 190 efr Tyconius, Liber regularum, VI (ed. Burkitt, p. 66 sqq.) ; Aug., de doctrina Christiana, III, 52 (P.L. ,XXXIV, 86 sq.) ; de Ciuit. Dei, XVI, 15, 30/33.

162 maligna] malitia P S V T Bad. Am. a] ab P S T Bad. Am. 164 iungit Bad. Am. bonitati « 165 hominibus] omnibus n 167 alt. hoc] e add. P gratiam P corr. 168 bonitatem] ueritatem C (sed efr l. 164) 169 ~ fratris hominis Bad. Am. 170 omnis] eius Bad. Am. hominis] nomine add. VBad. Am., homine add. Pl 172 quaeritur] om. fj. 172 chanan N, Canaan P V 174 quodam modo] que admodum V (exp.), om. Bad. canan N, canaan V 174/175 ~ chananeis inde PVT Bad. 1Lib. 177 nembrot N, nebroth V T Am., neroth Bad. 178 gigas C2 P S* V % 179 commemorat CVT 180 denuo] de nouo PS V Bad. Am. 182 eber N 183 falec C p P V T, faleg n, phaleg Bad., phalech Am. /x quia] qui C1 P1 184 existiterit C1 185 quern P 186 et] om. S Eug. (cod. P) hoc] om. Eug. 189 quia] quod L 190 commorat C1

QVAEST. GEN. XX-XXIII

11, 4

11, 7

11, 9

11, 12.13

7

obscuritatem facit, quod eo genere locutionis ista contexit, quasi narratio de his quae postea facta sunt consequatur. XXI. Venite aedificemus nobis ciuitatem et turrem cuius caput erit usque in caelum. Si hoc se posse crediderunt, nimium 195 stulta audacia et inpietas deprehenditur. Et quia ob hoc dei uindicta secuta est, ut eorum linguae diuiderentur, non absurde hoc cogitasse creduntur. XXII. Venite descendamus et confundamus ibi linguam eorum, ne audiat unusquisque uocem proximi. Vtrum ad 200 angelos dominus hoc dixisse intellegitur ? An secundum illud accipiendum est quod in exordio libri legitur : faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram ? Nam et quod postea dicitur singulari numero : quia ibi confudit dominus labia terrae, sic et illic cum dictum esset : faciamus ad 205 imaginem nostram, in consequentibus tamen non dictum est ,,fecerunt” sed : fecit deus. XXIII. Quod scriptum est : et erat Arphaxat annorum centum triginta quinque, cum genuit Cainan. Et uixit Arphaxat postquam genuit Cainan annos quadringentos, uel, sicut in 210 graeco inuenimus, annos trecentos, quaeritur quomodo dixerit deus ad Noe : erunt anni uitae eorum centum uiginti ; nondum enim natus erat Arphaxat, quando dixit hoc deus, nec fuit in area cum parentibus suis. Quomodo ergo intelleguntur deinceps anni uitae humanae praedicti centum uiginti, cum 215 inueniatur homo uixisse amplius quadringentis annis ? Nisi quia intellegitur ante uiginti annos quam inciperet area fieri, quae centum annis facta reperitur, hoc deum dixisse ad Noe, cum iam praenuntiaret facturum se esse diluuium, nec uitae humanae deinceps futurae in his qui post diluuium nasceren220 tur spatium praedixisse sed uitae hominum quos fuerat diluuio deleturus.

109 sqq. efr de Ciuit. Dei, XVI, 6, i/ii. 201 Gen. i, 26. 206 Gen. 1, 27. efr Hieron., Quaest. hebr., p. 12, 10/19 ; de Ciuit. Dei, XV, 24, 1/19. 211 Gen. 6, 3.

210

191 facit] hie praem. Am. contexerit Hug (codd. Pv) 193 turrim ft cui S 194 ~ se hoc Bad. Am. 195 quia] quod d, om. n 198 et] om. P1 IV1 ibi] om. V T Bad. Am. linguas P Bad. Am. 200 hoc] om. C intelligatur Bad. Am. 202/3 quod postea] propterea quam V, propterea Bad., quomodo postea ft 203 quia] quod d ~ confudit ibi T 204 labium V Bad. Am. sicut V Bad. Am. et] ut Bad. faciamus] C P S1 N T Bad. Am. ft, hominem add. V d2 £ 206 est] om. C dominus Bad. Am. 207 arfaxat CP n T Am., arphaxat p, arfaxaht d, faxath V, arphaxath Bad., arphaxad ft 208 cainan p, kainan n, chainan Bad. Am. fi 208/209 et uixit usq. Cainan] om. C per homoiot. 209/10 in graeco] om. C1 210 dixerat C 211 erunt] C P d V T Bad. Am. ft, et praem. N ^ 212 enim] om. S VBad. Am. arfaxaht S 214 praedictae C 216 quia] quod d 218 ~ se facturum V Bad. Am. se] om. T esset « ubitae C1

220

V

n

8 10,

QVAEST. GEN. XXIIII-XXV, i

XXIIII. Quaeritur, quare scriptum sit : Sem erat pater omnium filiorum Heber, cum inueniatur Heber quintus a Sem filio Noe. Vtrum quia ex illo Hebraei dicuntur appellati ? Per 225 ilium enim generatio transit ad Abraham. Quid ergo probabiv 12 bus sit Hebraeos tamquam Heberaeos dictos an tamquam Abrahaeos merito quaeritur. 11, XXV. 1. Quomodo accipiendum sit, quod, cum esset Thara PL 26.32 paterAbrahae annorum septuaginta, genuitAbraham et postea 553 230 cum suis omnibus mansit in Charran et uixit annos ducentos 12, 1-4 quinque in Charran et mortuus est, et dixit dominus ad Abra¬ ham, ut exiret de Charran, et exiit inde, cum esset idem Abra¬ ham septuaginta quinque annorum ? Nisi quia per recapitulationem ostenditur uiuo Thara locutum esse dominum et 235 Abraham uiuo patre suo secundum praeceptum domini exisse de Charran, cum esset septuaginta quinque annorum, cente- n 584 simo et quadragesimo quinto anno uitae patris sui, si dies uitae patris eius anni ducenti quinque fuerunt, ut ideo 11, 32 scriptum sit : fuerunt anni uitae Tharae ducenti quinque in 240 Charran, quia ibi compleuit omnes annos totius uitae suae. Soluitur ergo quaestio per recapitulationem, quae indissolubilis remaneret, si post mortem Tharae acciperemus locutum esse dominum ad Abraham, ut exiret de Charran, quia non poterat esse adhuc annorum septuaginta quinque, cum pater 245 eius iam mortuus esset, qui eum septuagesimo aetatis suae anno genuerat, ut Abraham post mortem patris sui annorum esset centum triginta quinque, si omnes anni patris eius ducenti quinque fuerunt. Recapitulatio itaque ista, si aduer- v 13 tatur in scripturis, multas quaestiones soluit, quae indissolu250 biles possunt uideri secundum etiam superiorum quaestionum expositionem per eandem recapitulationem factam. 21

10, 22-24

225 sqq. cfr Hieron., Qiiaest. hebr., p. 18, 18 ; Filastrius, Diuersarum hereseon liber, C V, 4, 12 sqq. (C.C., IX, 268) ; Ambrosiaster, Qu. 108 (C.S.E.L., L, 251 sqq.) ; uide etiam : de Citiit. Dei, XVI, 3, 65 ; detract. II, 16 (C.S.E.L., XXXVI, 150, 12). 228 cfr Hieron.,Quaest. hebr., p. 19, 24 sqq. ; de Ciuit. Dei, XVI, 14.15.

222 sit] P S V N T Bad. Am. p, est C z (cfr l. 177 ; 182 cett.) 223 eber (bis) C N 224 dicantur V 225 transiit P S T Am. /j, * abraham p, habraam « 228 hebraeos] heber P S, braeos n, ab heber Bad., ab heberpraem. T (?)z heberaeos] hebraeos C1, eberaeos n, hebreos P Vx S Bad. an] ab abraham add. T (?) z 226 tamquam] om. Bad. 227 abraheos C Bad., abrahae d- V, abraeos N 228 tarra C, tara A thare Bad. Am., tharra z 229 abrae N Am. z (