Medytacje o pierwszej filozofii 838852416X, 9788388524165 [PDF]

Zitiervorschau

RENE DESCARTES

MEDYTACJE O PIERWSZEJ FILOZOFII ZARZUTY UCZONYCH MĘŻÓW I ODPOWIEDZI AUTORA ROZMOWA Z BURMANEM

Przełożyli:

MARIA I KAZIMIERZ AJDUKIEWICZOW1E STEFAN SWIEŻAWSKI IZYDORA DĄMBSKA

Kęty 2001 Wydawnictwo ANTYK

PODSTAWA

TŁUMACZENIA

- Oeuvres de Descartes, Paris 1 8 9 7 - 1 9 1 0 , t. VII - Rene Descartes, Entretien avec Burman, manuscript de Góttingen, Paris, Boivin et C-ie 1 9 3 7 , w y d . C h . A d a m

© 2001 by Wydawnictwo Antyk

Przełożyli: Medytacje Zarzuty

o pierwszej uczonych

Rozmowa

filozofii

mężów

z Burmanem

- Maria i K a z i m i e r z A j d u k i e w i c z o w i e

oraz odpowiedzi

autora

- Stefan S w i e ż a w s k i

- Izydora Dąmbska

Skład i łamanie tekstu: Dariusz L o r a n c K o r e k t a i indeksy: K a t a r z y n a Szeliga-Juchnik P r o j e k t o b w o l u t y : Studio „Cicero", Bielsko-Biała D r u k i oprawa: Cieszyńska Drukarnia W y d a w n i c z a ul. P o k o j u 1, 4 3 - 4 0 0 C i e s z y n

ISBN

83-88524-16-X

W y d a w n i c t w o A N T Y K - Marek Derewiecki ul. S z k o t n i a 2 9 a , 3 2 - 6 5 0 K ę t y T e l . / f a x (033) 8 4 5 4 1 4 9 , (033) 8 4 5 5 0 7 7 , 0 6 0 2 4 3 4 2 1 7 E-mail: w y d a w n i c t w o @ a n t y k . k e t y . p l D y s t r y b u c j a : F i r m a D y s t r y b u c y j n a A N T Y K , tel. (033) 8 5 6 1 5 8 4 , 0 5 0 2 6 3 7 3 0 5

SPIS TREŚCI

OD W Y D A W C Y

5

S Ł O W O WSTĘPNE D O W Y D A N I A PIERWSZEGO

7

BIBLIOGRAFIA

22

Medytacje o pierwszej

filozofii

List do profesorów Sorbony

31

Przedmowa do czytelnika

35

Przegląd treści sześciu poniższych Medytacji

38

Medytacja pierwsza: O czym można wątpić

42

Medytacja druga: O naturze umysłu ludzkiego. Że jest on bardziej znany niż ciało

48

Medytacja trzecia: O Bogu: że istnieje

57

Medytacja czwarta: O prawdzie i fałszu

73

Medytacja piąta: O istocie rzeczy materialnych i raz jeszcze o Bogu, że istnieje

82

Medytacja szósta: O istnieniu rzeczy materialnych i o realnej różnicy między umysłem i ciałem

Zarzuty kilku uczonych mężów dotyczące Medytacji wraz z odpowiedziami

89

autora

Zarzuty pierwsze

105

Odpowiedź autora na zarzuty pierwsze

112

Zarzuty drugie

125

Odpowiedź autora na zarzuty drugie

130

Zarzuty trzecie wraz z odpowiedziami autora

158

Zarzuty czwarte

176

4

R. Descartes, Medytacje o pierwszej

filozofii

Odpowiedź autora na zarzuty czwarte

191

Zarzuty piąte

217

Odpowiedź autora na zarzuty piąte

280

Zarzuty szóste

309

Odpowiedź na zarzuty szóste

315

Zarzuty siódme wraz z uwagami autora, czyli rozprawa o pierwszej filozofii..

333

List do ojca Dinet

413

Rozmowa

z

Burmanem

Słowo od tłumacza

443

Spis rzeczy ułożony przez wydawcę francuskiego

447

Odpowiedzi wątpliwości

Rene Descartesa

od niego samego zaczerpnięte

z jego Medytacji, Zasad filozofii i Rozprawy

Kwestie dotyczące Medytacji

na o

niektóre

metodzie 451

Kwestie dotyczące Zasad filozofii

473

Kwestie dotyczące Rozprawy

484

Indeks pojęć

o metodzie

489

OD W Y D A W C Y Niniejszym tomem pragniemy rozpocząć wydawanie dzieł Rene Descartesa, bez wątpienia jednego z największych myślicieli w historii filozo­ fii nowożytnej. W najbliższym czasie ukażą się także Zasady filozofii oraz Namiętności duszy. Chcielibyśmy w tym miejscu podziękować za wyrażenie zgody na przedruk Medytacji o pierwszej filozofii wraz z Zarzutami i odpowiedziami autora oraz Rozmowy z Burmanem Państwu: profesorowi Stefanowi Swieżawskiemu, profesor Marii Dąmbskiej i Panu Bron Ajdukiewiczowi. Mamy nadzieję, że lektura dzieł Kartezjusza przyniesie Czytelnikom wiele duchowych uniesień i przyczyni się do poszerzenia zainteresowania filozofią w ogóle. Kęty 3 maja 2001 r.

SŁOWO WSTĘPNE DO WYDANIA PIERWSZEGO Fakt wznowienia polskiego przekładu Medytacji o pierwszej filozofii Rene Descartes'a w niespełna dziesięć lat po jego wydaniu w r. 1948 przez Polską Akademię Umiejętności powinien być bliżej wyjaśniony i naświetlony. Meditationes de prima philosophia , czyli medytacje metafizyczne lub roz­ ważania nad filozofią czy teorią bytu, są niewątpliwie jednym z najbar­ dziej podstawowych tekstów filozoficznych w twórczości Kartezjańskiej i dlatego spełniają rolę kluczową przy lekturze zmierzającej do zapozna­ nia się z głównymi założeniami tej filozofii; dlatego też zapotrzebowanie na ten tekst, w ułatwiającym jego zrozumienie tłumaczeniu polskim, bę­ dzie trwało nieprzerwanie wraz z utrzymywaniem się i rozwojem kultu­ ry filozoficznej w Polsce. Oto jeden z argumentów przemawiających za ponownym wydaniem tego tekstu. Ważniejszy jest argument drugi, który oparcie swe znajduje w tym, że Medytacje stały się, zaraz po ukazaniu, tematem żywej wymiany poglądów pomiędzy samym Descartes'em a szeregiem współczesnych mu uczonych i że owoc tych sporów w po­ staci Zarzutów i odpowiedzi (Obiectiones et responsiones\ jak najściślej ze­ spolony z Medytacjami i do nich wciąż nawiązujący, od samego początku ukazywał się w druku łącznie z raz po raz powtarzającymi się wydaniami samych Medytacji. Konieczność pojawienia się przekładu Medytacji wraz z całym zespołem Zarzutów i odpowiedzi stawała się coraz bardziej paląca. Biblioteka Klasyków Filozofii postanowiła już dość dawno potrzebę tę zaspokoić, zwłaszcza że jasny i poprawny przekład Marii Ajdukiewiczowej z r. 1948 wzbudził z pewnością u wielu czytelników zainte­ resowanie dla filozofii Kartezjańskiej; do przekładu tego jednak nie dołą­ czono żadnych zarzutów i odpowiedzi. Przystąpiono więc do pracy nad 1

2

1

Rene Descartes, Medytacje o pierwszej filozofii,

tłumaczyła Maria Ajdukiewiczowa,

przekład przejrzał Kazimierz Ajdukiewicz, P A U, Kraków 1948. 2

Prima philosophia, czyli „filozofia pierwsza", to nic innego jak arystotelesowska nazwa

filozofii bytu, czyli metafizyki lub ontologii, którą sam Arystoteles nazywał najchętniej r| TrpcÓTrj