Ludi theatrales: Band I 9783111700090, 9783111311609 [PDF]

Zitiervorschau

¿IMI¿ r

DEUTSCHE

NEUDRUCKE

herausgegeben von Karl Stackmann Mittelalter, Erich Trunz Barock, Paul Böckmann und Friedrich Sengle ι S .Jahrhundert, Arthur Henkel Goethexeit, Walter Killy 19.

REIHE:

Jahrhundert

BAROCK

Herausgegeben von Erich Trunz 6

Max Niemeyer Verlag Tübingen 1967

Jakob Bidermann Ludi theatrales 1666

Herausgegeben von Rolf Tarot

Band ι

Max Niemeyer Verlag Tübingen 1967

Die Deutschen Neudrucke werden in Zusammenarbeit mit der Germanistischen Kommission der Deutschen Forschungsgemeinschaft herausgegeben

Für die freundliche Überlassung der Originaldrucke danken wir der Universitari- und Stadtbibliothek Köln (»Ludi theatrales«) und der Bayerischen Staatsbibliothek München (Periochen)

© Max Niemeyer Verlag Tübingen 1 9 6 7 Printed in Germany Reprografischer Druck: Fotokop GmbH Darmstadt Sara und Druck des Nachworts : Eugen Göbel Tübingen Einband : Heinr. Koch Tübingen

LUDI THEATRALES S A C R I ,

OPERA'COMICA POSTH UMA \

a R. P. J A C O B O B I D E R M A N N O SOC. J E S U T H E O L O G O

OLIM C O N S C R I P T A , ET CUM P L A U S U IN THEATRVM FRODrCTA,

NUNC BONO

JUVENTUTIS

IN P U B L I C U M D A T A , T A U S Ί* K I Μ Λ I Ν

QJL A

BELISARIUS,

C O M ICO-TRAGOEDIA.

CENODOXUS,

C O M ICO-TRAGOEDIA.

COSMARCHIA, JOSEPHUS, MACARIUS

CoMOfDIA.

COMOEDIA. ROMANUS,COMOEDIA.

Permijjk Sttperiorum, & cum Privilegio Cœfareo Speciali. Opera & impends Jo A Ν N I s W A G N E R I Civis & Bibliopola: Monaccnfis.

Typìs

JoANNIS

WlLHELMI

ScHELL.

MONACHII,

Anno M.DC,

LXVJ.

PR^MONITIO Oí

D

L E C T ORE M» ^ f ê ^ C f â Abes tandem , benevole L e f t o r , Β m ^ tot annis defideratas R , P. JACO&

R I S Ψ0 » I BIDERMANNI , Societarie n ò ·

RÉí^eSissí ftra; non minus Poëtx.quamTheoiogi praeftantis Comcedias, ab accurato Auótoris calamo,& propri» manûs charaâcrc ad ufum Reipublicx litterariae Typis vulgata;. Non hoc nunc agimus, ut his Operibas pofthumis, velut ambigua; merci , laudis hederam fufpendamus ; Maflìca & Falerna his folijs non indigent, fe ipfis commendata. Quid enim feri, pfit Bidermannus, quod nifi ab ignobili Zoilorum grege reprehendatur ? Certe qui in omni genere Carminis cxcelluìt, in C o m i c o , multorum judicio, triumphavit, maxime pofterioribus annis» cùm maturiore judicio , & ufu doärinam acuente,audere coepitGrammaticoruin prxcepta contemnere,&fuo potiùs ac tempor u m fuorum genio morem genere, quàm Magi(t) » ftro-

PRJEMONITIO ftrorum non femper legitimis decretis nimrs anxiè adhxrefcere. Nonnulla; harum Comœdiarum habent utique,quod alicubi debeat be« nignè excufari ; in his pono B E L I S A R I U M J iuem primum omnium credimus Scenam vidife. Tulit mhilominus adhuc rudis Choragus cum plaufum, quo pauci alij majorem.Ad hunc fcribendum cùm fe juifu Majorum contuliflet Arnäor, erat adhuc T i r o in paleftrâTheatrali; proinde, qui eum legunt, nequaquam primo loco pofitum credant,quod fit reliquis melior j fed meminerint Scriptoribus bonis idem con· tingere» quod bonis perfepe arboribus > qua« rum primi f r u â u s raro funt optimi. E f t qui· dem hic ìpfe BELISÀRIUS materia Tragico C o · thurno digniflìma ; nempe Ducum longè ma· ximus, irata; fortuna trifte ludibrium» nulla unquam » quantumvis flebili Scena fatis elugendus. Sed in eo ridiculum videri poteft, quòd Photius, quem ad evertendum Papam Sy I« veriumTheodora Augufta adBELisARiuM ablegaverat,, cùm alios teftes c o n f i d a per Tum* mam calumniam proditionis non haberet,denique Logodaedalum quendam, & Pfeudopce« j u m , teftes fcilicet omni exceptione majores produxerit, qui BELISARIO,fiipientiflimoDuci > fidem facerent tentata; à Viro máximo turpilfima; proditionis, Nimirum ip/o nomine re-

Í

futa-

AD

LECTOREM.

futabantur hi tefte$,feíéq,· reos agebant fallitati* fola nomenclatura ; quod tamen à Poeta noftro n o n animadverfum , merctur inter ignofcenda numerari. T a c e o p l u r a , q u i b u s L e ä o r f u a ; b e nignitatis nebulare o b f u n d e t , ne ca;teris nobiliter fcriptis nimiùm traluceant. O b haoc atque his umilia poterat quidem omitti BELISAR I O , nifi illum alia: dotes commendare!», quas D u c e m f u m m u m , edam inter maculas > venuftum atque fpe&abilem reddent. D e hoc ipfo BELISARIO non omiferim hoc loco m o n e r e L e ô o r e m , P. JACOBUM noftrum i n e â Htftoriâ fecutum fuifíc vulgi opinionem.nec quidem V e · teribus ignotam, & poftea à Petro Crinito » non ignobili Scriptore traditam > confìrmatàmq;, Si quafi in Veritatis A r a confecratam ; quam tamen nunc à vero longè alienam effe fatis c o n . fìat; de exitu nimirum illius prxftantiifimi Ducis,deque exc#catione,& extrema ejns mendicitate.Crinitus L i b . 9 . de diiciplînâ cap.ó.difertè, & ftru&l ad pompam oratione narrat, effoffos oculos BELISARIO > & cùm effet à Juftiniano bonis omnibus fpoliatus, excitato propter viam publicam , tuguriolo > ftipem , qua fe aleret, mendicaffe. Sed hoc tanquam mendacium palmare multis refellit dodiffimus Jureconfultus Andreas Alciatus > lib. 4 . Parergon cap, 1 4 . A p u d Carolum quoque Sigoniutn L i b · z o . de Ct; j Impe-

PR^£MONITIO Imperio Occidentali ícriptum reperies, conjurationis in fuum Cxfarem falsò accufatum , comprehcnfum cum familiâjipfum domi ίαχ in cuftodiâ habitum, triumphalem hominem , & fine dubio inter viros ejus Sacculi virtute & dignitate omnium principem. A t vero pollero anno re ad liquidum cxploratà, 14. Aprilis, tanquam innocentent emiflura , ac bona dignitatémque priftinam reftitutam. Atque ha»c dubium non eft , quin longè fint vero propiora » quam qua; Crinitus habet, quxque folidc refutantur ab Alciato. Néque propterca tarnen arguendus eft ofeitantia: alien j u s , ac multò mi» nùs fublefts fidei, quòd in argumento Poetics Scriptionis Bidermannus nofter illud fequi maIuerit>quod Scense ac Theatro effet conven ientius ι quàm quod ventati hiftorics magis congrueret. Illa Criniti narratio fponte fefe fuá quali ferebat in Theatrü, qui proprius eft locus eventuum Tragicorum & Fortuna: ludentis in magnis Capitibus ; quod fuificere Bidermanno ad cxcufationem debet , etfi data opera in hiftoriam peccaííet , quod certus fum ab ejus verecundia fuiífe alienum. Cxteroqui quis exigat adeò religiose (idem facrofanâam Veritatis niftorica; à Poetis, cui Nationi nunquam non conceda f u i t , non quidem poteftas mentiendi, fed concinnando tamen fabula ad (ublimes affeftus

A D

L E C T O R E M .

f e ä u s in Speâatorum animís excitandos ; cujus reí prxcipuus Temper artifes Bidermannus nofter eft habitus. Porrò» quamvis invitante Tragico argumento» placuit P. JACOBO in toto BELISARIO nihil de cothurno infonare,fed in· ter afjpera & acerba fxvientis fortuna: leni ubi· que íocco incedere ; Nihilominus verfus pierique omnes fuis .numeris, non ad Seneca; quidam , fed adTerentijexemplum conihtnt; quod & i n alijs obfervavit.fed tum tantum »cum verfus facere Iubido fuit» quod in CALYBITA» J A COBO USURARIO , & J O S A P H A T O n o n f e c i t , q u i a

non placuit, & hoc fibi licere putavit » ut ferviret Populo , qui vix aliud in Comoedijs magis defiderat, quàm fluentem, claran), planámque & niillis pedibus operofiùs iliigatam diftionem, quam fine fatigatione audiat, (ine Calepino intelligat, fine interprete , & qjuafi fe Magiftro, totam comprehendat. Hanc ipfam ob caufam contra exempla vetcris Comœdiae Latinas,Choros» folis Tragcedijs olim, nefcio quo jure, permisos » ipfe Comœdijs omnibus incinere v o Iuit ; ex quibus tamen nos aliquos certis de caufis omifimus » probatioribus Aio loco reliáis; fcilicet ut aliquantulum aegrè faceremus Grammaticis; quibus nihilominus honorem fuum confiare volumus > etiì eos fubinde crcdiderimus deferendos. Etiam Caefarum Rcgúmque ma~ 4

(t)

P R I E M Ö

N I

T I O

magnorum Ediâavetuftate exolefcunt, fine jaà u r a Majeftatis, Quis jam dubitet, quin hi ipfi Grammatici longé graviùs fe Ixfos eíTe fint arbitraturi, cum viderint* in JOSAPHATO, neg l e â o quinario tribus duntaxat A â i b u s lufum contra omnia exempla probats Antiquitatis. Atqui P. JACOBUS hanc ipfam o b caufam,&ne Grammaticorum placita omnia convellerei. J o s ΑΡΗ A TUM hune fuum non eil dignatus nomine Comcedi«, fed Drama nuneupavit. e t il , neque argumenti dignitate, ncque lepore aut fuavitate ameeniflim* diófcionis, czterarum ulli debeat pofthaberi ; quanquam extemporali Si feftinatâ opera in gratiam Henrici Iliuftr. Principis, & Epifcopi Auguftani deproperata, cum is Marianam Praefeäuram Dilinga; lufcipe. ret. Deniquequis dubitet» A u f t o r i perfacile futurum fuiffe, tres Partes iftius Dramatis in quinqueAétus extendere, fi numerum ícrupulofiùs fequi, pium eíTe, & ad religionem peninere credidiifet ? N o n leviorem fortalfis bilem movebit Ariftarchis fuis Poeta» ubi hi viderint toties in iftis Comoedijs prodire in publicum Pcrfinat, quasvocant, Fitta*. Introducuntur cunáis fere Aftibus boni malique Geni), Virtutes item & Vitia in abftraño » utvocant, quae melius in concreto ageient, exempta totius Vetuftatis latinar,

AD LECTOREM. linar » quae Graeculos & Ariftophanem nihil motata, n o n verità eft reprehendere in Plauto, quod Paupertatem in Scenam adduxerit, neque volunt rigidiores Critici hoc licere fecuturis.Sed hac quoque in re maluit n o f t e r , amplefti mor a n Siculi fui, quod dudum Theatris omnibus recepit, ut, quas dixi» Perfonsfiétaerebus agendis intervcnirent, aliquo fortaflìs difpendio decori veterisjfed non levi compendio tenera: Iuventutis, quae fimilibus perfonis agendis fuaviter aptatur ad mafculx aétionis maturitatem. AdoLefcentulus certe,qui Caftitatem in Scena belle egit, adultior faftus J O S Ï P H U M -dEgypti Proregem caftiiïîmum aliquando cum dignitate reprafentahit. Sed maximam reprehenfionem incurret apud Nafones mediocriter litteratos Poeta nofter, quod Afta multorum faepe annorum , vetante placco, incluferit paucarum horarum ipeâaculo. Quid hìc dicam ? Nempe ignoravit hzc arcana Criticorum Jacobus nofter» Potiùs tu crede * mi Le&or , id eum fano confilio fedite , cui ftudium f u e r i t , unicè fefe ad Speâantium indolem accommodare , qui madore ex parte fuére homines ejufmodi,ut abijs nequáquam potuerit tantum patientix fperari, quo plures horas feflìtarent, & interim aliud vel audircnt, vel viderent nihil, quàm inter fcr(t) 5 viles

P R i E M O N I T I O viles nequitias rixantem cum fordidi/îîmi Seni» avaritiâ vel potorem, vel amatorem berilem fi« lium ; ut taceam ea argumenta , quibus plerumque confiant veterum Comœdiar, adeò effe aliena à moribus Germanorum > ut fi in Scenam noftratem intrarent , utique pro plaufu fperatojfibilos ftrcpitúmque explodentium reportarent. Memi η erat noíler, fe elfe è numer o Keligioforum Poetarum , quos deceat eò ftudium omne convertere > non tam ut deleéfcent, quam ut pro(ìnt,animófque Speâantium ad virtutem ac D E I timorem adducant illccebrâ dulcí piorum fpeâaculorum. Id ft fucrint adepti, hune demum fuo labori convenientem plaufum confecutos fe effe intelligunt, Maneat hoc ergo , ac deinceps ratum pcrpetuúmque efto, veluti Π lege x i i . Tabularam cautum f o r e t , u t , etfi noluerint id Veteres licere,noftris his temporibus tarnen vetitum non fit» A d a quantumvis multorum annorum unà deducere in Scenam. Hoc primus è noftris,quod feiam, Choragis fecit P. Georgius Agricola, quando Conítantinum Magnum', ac plures deinceps alios Heroas, magnificentiflimo ipeâaculo introduit in forum Monacenfe , oftenditque oculis Alberti Magnanimi, Ducis Bavar i z , quòd fine interventa ullius Medex,temporum fpatia longiffima impune ftringi, atquc arfta-

AD L E C T O R E M . arftari poflìnt in brevem periodum paucarum horarum. Idem poftea fecit in Theodofio Ju nioredoftiiTìmusRaderus noiler.idem inMauritio fapiens Kellerus, ac poftea Brunnerus in Henrico fanäo, & Nabuchodonoforc ; idem aiij paiHm > nequidquam obnuntiante Scaligero» Pretore Grammaticorum, Satis erat noftris ad hoc audendum ,fic placuiííe magnis Principibus , placuiííe viris eruditiflìmis , placuiííe populo Spe&atorum univerfo.per omnem hanc Germaniam fuperiorem, Hos fere fecutus nofter Bidermannus, credidit idem (ibi licere % quod alijs honeftum fuit ; eáque de causa , ut de alijs jam non memoremJosEPHi cùm pueri atque adolefcentis, tum viri totam hiftoriam à Patrispolymitâ, ufque ad purpuram Pharaonis, uni ipeäaculo indufit > fufficeread £adi rationem exiftimans > quoquo modo effecifle, Populo ut piacereut, quAt dedißit fabulai. Qu òd fi de arte nunc agamus, puto neminem latere, períspe eveniiïè , ut artifîcis laudem fummam tulent, qui artem fidenter neglexit. Qui R o ma his annis venerunt, ajunt illic celeberrimum Architeótum effe , qui primus in xdiiicijs exftruendis aufus fit, Vitruvij pracepta omnia contemnere, negieââcjue totâ diiciplinâ Columnarumjequendo genium fuum.vifus lit contra artem attificioiìiììmè peccare, eo even-

PRiE M O N I T I O eventu, ut illius operapriícorum artifìcum fa» bricas, & fsculis omnibus laudata vetuftatis monumenta haud paulò fuperaverint, mirante Roma hanc effe felicitatem novi artificie » ut delirando reélè ageret,& errores erroribus ne¿tendo id eíEceret, ut nihil erraret » ñeque effet in eo,quod poflet reprehendí;qui peccatu> rus fuiflèt in omnes elegantias , nifi audaâer peccaflet. Sic habe t o , mi Leftor : Defipere in tempore fapientia eil, & qui praecepta artis non nimis anxiè fervat, hoc ipfo ferrât, dum mL· nus fervat, dummodo finem operis fui alia via aflequatur, quod huic noftro artifìci Iargiter obvenit, qui cùm calamum fcripturus arripuit, pofitos ante fe vidit fabula: fuse fpeâatores,quos quidem fciebat futuros homines non unjus geni) aut moris ; fed aliquos ex eis fore viros, f s minásque Principes} cum permultos primi Subfellìj viros doftos; plures deinde è femidodorum grege » ac denique plurimos è fasce fuburrac. His omnibus parandum erat à Poeta, quod deleótaret c u n d o s , nemini non prodeiTet, probaretur omnibus , ad r e d i amorem erigeret univerfos ; quod quidem adeò abundanter aflecutus eft nofter y ut fpedatorum plerique ab his Comcedijs, quàm à Concionibus aHorum emendatiores redierint domum ; id quod longé aliter eveniífet, fi libertatem exccilentis ingenij

AD L E C T O R E M . genìj maluiiTet carceribus legutr. Criticarum includere, quàm ad affé ¿tus in animis Auditorum excitandos vini omnem facultatémque multiplies eruditionis accommodare, negleâis humilibus judicijs paucorum, ncque omnino doâiifimorum. Majorem fpeciem non injuíta; reprehenfionis habere nonnuHis videbitur, quod Cho* ragus nofter patùm memor perfona», quam adferebat ad Comcedia, tantum Scurrarum& Parafitorum introduxerit, ut Plautum ipfum hâc in re fi non fuperare, fairem acquare voluiííe videri poflet. Scateni t o t e fcenx fervulorum nequitijs, &vernilibus jocis petulantium lixar u m , ut nulla fit Comœdiarum, qua; labe hâc carere vìdeatur. Hasc quidem dixerint Catones Cenforini » qui tamen η animum advertere volent , focile deprehendent, Poetam ex ipfis jocis & rifìbus iter fibi ad falubres lacrymas f e . ciffe; lacrymas, incjuam.quibus, ut de alijsnunc non dicam,MACARius> C A L Y B I T A , JOSEPHUS tantùm non toti permaduêre, ut natus hanc in rem videri poifet verfus ille^oo dicitur omne pun&um tuliflTe, qui mi/cuerit utile dulci. T e ñes eíTe poííunt, quotquot Monachi) aderant, cum Anno r £ j 8 . Lucalibus noftris CALYBITA preluderei. Plena erat Aula ampliifima viris litteratis & principibus civitatis i tota A n i o ne

PR^£MONITIO ne filentium ingens«nifi quod A â u poliremo Spcdatores innumeri omnes coUacrymarent. & Odacum capacîiÏÏmum non jam fletu, fed fìngultibus claris perlbnaret. Viros honoratos, & Curiae Eleâoralis fumtnates non pudebat quafi profeíTo fletu oculis frena laxare, & fubfultante inter dolorem gaudio indulgere t o r · mento fuaviflìmo dulcium lacrymarum. Etiam qui non inteHigebant,quid diceretDr,càm animadverterent tarnen, quid rerum iìeret, & vidèrent Juvenem nobiliilìmum, domi f u s fponte exalem > parentibus charum.fed fàftiditum, & Matri prsfertim ; eundémqne inter paternas opes ampliilìmas inopem, inter comeflàntes fèrvulos fame ac macie srumnisque c o n f e â u m ; At fub extrema à matre quidem agnitum, fed inter ejufdem feros amplexus , & vera lamenta ,nobiIem,& vi&ricem tot malorum animatn in cœlum ad illa gaudia non finienda tranfmittere ; nemo erat in populo denfiflîmo , quin pro fe quifque, quidquid haberet in oculis lacrymarum » mceftiflimx matri affunderet, & quad commodaret ad planâam;fed juxtà tarnen fortiflimo Heroi pro brevibus aerumnis arternùm duratura gaudia non eâdem opera gratularetur. Pofthic folutis ludís proclive eft cogitarci neminem è tot Speâatoribus fuiííe,quin c o n · temptum infignem rerum humanarum,& amorem

AD LECTOREM. rem cceleftium bonorum íecum domum de· portaverit, fru&u in longum tempus duratur o , quem unicè fpeßare folent ac dcbent ij» quos exnoftris hominibus h x cura: Theatrales cxercent j proinde inter prima ftudia habent, curásque omnes in hoc ponunt, ut non (ibi, fed D E O laborent, & cavere folent quàm maxim è, ne per hoc,quod plaufum habent,& fuaalijs piacere vident, ipfi difpliceant D E O ; quamquidem viam qui ièquuntur, ad beatam immortalitatem r e d o calle perveniunt ; eftque bare ipfa noftrorum omnium operum adacquata merces. Et hoc cnt » quod P. Jacobo pofitum ante oculos obliterabat prarcepta & artes mi« nutas omnium Criticorum, prxferibentium leges exoletas, olim à profanis hominibus inventas , quas ille non contemptu , fed judicio feponendas putavk, coegitque feenam lùaviter sncillari Chriftianz pietati, cui adverfari minime putabat honefta gaudia Sturnorum & Vernularum opportune illudentium feveris a&ionibus; feilieet ne perpetuò Scena horrefeeret, & trifles Philofophi in arena foli dominarentur. Atque his rebus A u â o r nofter id demum ed affecutus, ut iliis annis, quibus Monachi) ac Dilings in Theatris regnabat, negaret populus, f e interfuiffe Comcediz, in qua non Iargiter cùm riferii , tum fleveiit ; rifu fcilicet ac flctu alter-

P R i Ê M

O N I T I O

alternante,& ab eodem affeftu pietatis pulchtè temperato« cui quidem affeâui in D E U M tam in feipfo , quàm io alijs attollendo calamum ìpfe fuum atque ingenium» féque ac fua omnia à puero coniecravit Bidermannus. Nec eft iîlentio prjetereundum hoc loco, fuifle à non nemine animadtrerfum, sx P, Bidcrmanni Comoedijs eas , quz maxime erant joculares, & hilaritatis quamplurimum continebant, fruäu pra» alijs riiifle ubérrimas, Pro comperto habetur« C E N O D O X U M , quo vixulia harum Adionum Comicarum laetiore cachinno Orcheftram omnem concuflerat, ut tantum noa rifu fubfellia fregerit, tantos nihilominus in Audientium animis motus vers pietatis concitale , ut quod centena· Condones vix potuif« íent, paucas hora; huic fpeâaculo data; confecerint * quando ex praeeipuis proceribus Aulas Bavaricx, vrbifque iftius Monaceniis, viri omnino quatuordeeim » faluberrimo D E I timore» fada hominum tam ftridè difeutientis, perculfi, non multò poft finitum ludum » ad nos in Afcefin Ignatianam fecciTere , mirabili in pieri fque morum mutationc fecutâ. Diceres totidem Brunones iterum iti majoris Carthufia: montes commigraíTe, ut iàlutem tot periculis obnoxiam extra discrimen ponerent » planéque in tuto collocarent. Nimirum horrorem quen-

AD

LECTOREM.

dam inufitatum his heroibus incufTerat Pa· iiurgus, malus, & f c d u â o r CENODOXI genius, qui cam coram Chrifto Judice in omnem p r x teritam vitam fui clientis , heu nimium obfequentis, rehementi/Tìmè peroraffet, moréfque mi/èri nullo non genere Superbia: contaminatos & undequaque fordentes omni artifìcio difertiflimi Oratoris exagitaflet, in máximo numero Spe in eâ pluribus annis adeò innocenter ac f a n â è vixit, ut dubitari non debeat , quin inter beatos C œ l i t e s , îeternùm v i â u r u s , nunc d e g a t , tanto f c licior ilio damnato D o d o r e , quanto remotior ab ipfius vanitate & jaâantiâ fuit, V i r cum in omni virtute, tum in animi potitftmum demiffione, totiúfqüe vita: modeftiâ numeris omnibus abfolutus.

(tt)

Déni-

PRJEMONITIO Denique non deerunt ex Icâoribos delicati fortafle nonnulli, qui ftylum ipfum P. Bidermanni ad cenfuram vocent , veluti minus vel ad lepórem C o m i c u m , rei ad exaâas Latinitatis leges exquifitc elaboratum. H i quoque fi quzfierint diligenter, invcnient facilè in ipfis primis Comcedia: Latina: parentibns, quod debeant ignofcere , quia excufare non poflunt. N o n eft de toto opere ferendum continuò judicium ex uno alteróve verfu minus perfeftè tomato, in hoc potiiftmùm genere fcriptionis, in quo plerumque plus gratia; habet negleâa., fed illimis & minime fordida oratio, & quidam icrmonis candor nativus.quàm exquííitum ftudium percolendx d i ä i o n i s ; ut in formis ajunt earn maxime laudari, quae fpeculo minimum d e beat ; nec alio ornatu indigeat, nature folius dotibus contenta. Quamquam fatemur non i n v i t i , haudquaquam omnes in his Comeedijs verfuí eiTe folia Sibyllarum » aut eo pretio asftimandos, ut fìnguli valeant Talentum Atticum, quod olim Poet* G r z c u l o Rcxamantior gloria;, quam pecunia; pendi juiTìt. Sed illud interim confiderandum , P. Bidermannoalijs rebus graviflìmis occupato, minimum temporis concettimi fuiiTe ad laborein fcriptionis, nec ci, nifi paucas horas fubfecivas,adílylum reliftas,· quo ipfo tarnen tempore erat parandum T h e a trufflj

AD L E C T O R E M . t r u m , AÄores (cenici inftruradi,apparatus veftium & fcenarum concinnandus, machins erigenda,pcriecba: ad Typum adoraanda:,& fuper harc alia: curae innumere rerum plurimarum ad Theatricos labores fpeâantium neceifariò fufcipienda: ; quibus efat omnibus ita incumbendum« ut raro ipatium fupcreííet, de ftylo cogitando Meonini auditum à me fepius è Vi ris gravibus, cum dicerent, credere fe , Ducetti magni Exercitûs eo die , quo fit pugnandum cum acri hofte , non effe io plwes curas divif u m , quàm iìtChoragus magna: Comcediac ilio die , quo e d ei iu areoam Theatri defcendendum. Q u i d interfit inter has curas, jam non agitur, quia difcrimen per fe notum , Si res nimiùm difpares, nifi certo refpeôu ,in comparationem non adducuntur. Tantum illudoftenditur, & Imperatori, & Chorago permultum effe negotij, quo tempore illi pugnandum,huic ludendum j illi in c a m p o , huic in planoTfaeatri;utrique fub Speâatoribus ìnnumeris fubeunda fortuna: alea ; quam Π uterque faventem habeant, triumphant ; ifte ut minore pompa» fie non nimis inferiore gloria. Hat autem curse Theatrales non tum primùm incipiunt,cùm Prologus in Scenam prodit ; fed eo ferè temporis momento, quo Cboragiis deftinavit anima;, fubire hune laborem ; tum enimverò ve(tf) ζ niunt

PR^EMONITIO niunt cum ímpetu catenari labores, quos nemo pondérât, nifi qui aliquando exhaufit. Ad extremum Leftorem monitum velumus ι mirati ut definat, fi alicubi mvenerit re· petitum aliquando in u n ì Aftione , quod jam îegeritin aliâ, veluii Crambcn fzpius coftam. Cornus & Labrufca ambo Parafai, dum fament litiúntque, & extremùm egenc» eo/dem Lemure», eafdémque Lamias patiuntur ; ille quidem in Coimarchiâ A f t a }. Seen. ι . » hic in Jofaphato, Part. i. Seen- η. Simili modoConrfcus Puer honorarius Jofaphati, Himikonem , & Ephebus i. Calybita» Thcmiftium, fuum uterquePasdagogum ludos habent confido per pue» rilem nequiciam fpeftaculo , Milvij primùm, diutulè per acra obvolitantts & gyros mirificè miros agentis, tum Sciuri in arbore feftivè lufitantis ; idque faciunt verbis & fenfibus pro· pe ijfdem. Et poterat quidem utrobique afterutra Scenarum omitti.quod fuadebant aliqui; fed vifum eil alijs nihil mutilare, ne feilieet interpofito hiatu, disjunfta male deinccpscohxrercnt. Quod fi ea repctitio futura (it faftidio Leftori, habet is remedium in manu; tan. tùm pageliam vertat, & perlevi faltu tranfeat, quo volet. P. Bidermannus certe eadem ripetendo ; cum id perrarò fecerit, nec Cramben recoquere voluifle, nec uni filióte duos maricos

AD

LECTOREM.

tos quïfiviflfc dici pot eft, & multo minus plagi/ crimen commifìiTe,quod locum non habet,ni. fi in eo, qui non - £ua ufiirpat pio fuis, quod nofternunquam fecit, nimis nobili indole aliena cunóla faílidiens. D e pluribus mariti», frivokim ed > imo improbum fufpieari in Parente tam cafto, & qui nihil non fecerit, nifi ad exemplum Artificum praeftantiilìmorum, quibufcum peccare , propè Virtutis numero habendum. Obfecro,quis unquara Homero diem dixit, quando in paucis ejus paginis toties legitur: ΓλΛνκωτπί 'iâwn ? Et P. Bidermannus malam maximam crucem meruerit, quod in paullo , paullillo, paullillulo, pauxillum fibi indulfecit, ut fxpiùs hoc genere nugarum uteretur ? Ecqais ae»i noftri Apellem in jus vocavit, quod DEIparam Virginem facile centies pinxerit,eodem femper vultu * ijfdémque oris lineamen. tis ? Nimiram putant Poetat, fe Dominos e t fe fuorum verborum ; & f u n t , ni fallor > non minus , quàm Piäores colorum. Nemini faciunt injuriam hi magni Artifices,/! facpius ijfdem feu veriìbus > feu coloribus utantur. Serviunt viciffim Poetis fuá verba, ftántque ad nutum parata, non minus quàm Piétoribus fui co · lores » qui tam delicate haberi nequaquam wolunt, ut Temei duntaxat fint ufui, & nullam poftliàc operaio Dominis pra: ilare teneantur. Hâc (tt) f

fidu-

PRiEMONITIO fiducia ufus eft P. Jacobus potiifimùm in Jofaphato, in quo precipue reperiunturScenx jam alibi 1 eâx. Hune cùm Dilingat componeret non multò ante , quàm R.»mam proficifceretur, idque faceret in obfequium Reverendiifimi & Illuftriifimi Principis Heorici, Epifcopi Auguftani, quod fuprà mcmoravimas : in eo opere erat opus properatò, quòd pauculi dies ad fcribendum cflent concedi ; ibi cùm omnia fierent per fummam feftinationem , mirum non eft, Choragum prementibus anguftijs temporis ad faa fcrinia confugifTe , omnibúfque forulis excuflis, fi quid reperiflet, quod uiui effet ad eam rem , quam parabat , confident«· accommodate propofitae Aéìioni. Quod dum fecit, ñeque injurius cuíquá f u i t , ñeque furtum ullum commifit, cùm nequeat id fieri, nifi in alieno. Quae autem noftra funt, aequum eft, ut no· bis ferviant, ubicunque res poftulârit, prxfertim in a r â o pofitis, & fi nos alia omnia deftituanf. Etenim omnes if, qui in hunc articulum incidunt, fubfidia, quae poiTunt.nndecnnqne conquirunt. Qui autem horum quàm modeftìflìmèagunt, velutverecunda:> ¿ i n g e n u e Apes,in fuo Hymeto manent, nec aliena prata depafcuntur j fecus ac Fuci faciuat, ignobile® fcilicet Poetaftri ,qui cum pro' ignavia fint rudes mellificij, fola audacia armantur , Apúmque

AD LECTOREM. que verarum plena Airearía impune populantes, mella, quae non fecerunt, nudis cruribus cìrcumligant, fucco non - Tuo ocreati ; & quia v o . lare quoque ritu Icario affeétant, proprio remigio deftituti, quàm alté po(íunt,alienispen· nis fublimantur, donee moveat Cornicula r i · ium, & deprehenia, praebeat nudum atqae implume dorfumad ludibrium omnium emunâaxum narium. Nunquam le in hoc periculutn dedit fapiensBidermannus>qui pro ingeniti indole, alieni Temper abftinens, ac Γαο libi fucco vivere cum cochlea foetus, lì eum fuccum non feinper habere recentem potuit > cum ufus poiceret, de parato ilium, led de fuo tamen promere , quàm de furto accipere maluit» crediditque non elfe crimen, fi ea quae femel planiere» iterum iterúmqne piacere cogeret, divertis prxfertim temporibus Iocfsque produfta. Porrò valere univerfim ad ftyli defenfionem p o teft,iiqua tamen eft neceflaria, qua» certe non eft; valere inquampoteft, quodfatis conftet P. Jacobum.cùm hxe fcriberet, nunquam de T y p o cogitarte , eò quod fufficere (ibi ad frudtum fuorum operum exiftimârit, fi pro D E I gloria bene laboraflet , & multorum ftudia in przfens ad capeflendum virtutis arduum iter excitaíTet,de pofteritatis fecunda aura nihil admodum folicitus * quam fecurius in Cielo Obi (tt) 4

P R iE M O N I T I

O

fepofitam effe credebat. Cum que fubinde alîqui pro amicitiâ mentionem facerent de fem! per editionem Operum Comicorum quaerenda, ipfe quanto potuit nifu dicitur repugnaiïè,ade\ ut ß penes cum ftetifl'et, for fan Virgili), M a r o nis flammas fuis ipfe manibus huic generi ScriptorumuniverfofubjeciiFet, arfifséntque ingrat i ignibus pulcherrimi ingeni) monumenta,nifi vis allior & Superiorum auftoritas opportun o interventi] obftitifTet ; quod utique haud levi b o n o pofteritatis faétum , quae demnm J7» annis polt obìtam A u ä o r i s fruitur labore uti» liifimo ameeniflìmi ingenij. Et quia in hunc locum venimus, ut de ingenio Auéfcoris m e n t i o ficret, dabit mihi hanc veniarn L c f t o r » fi eum paulò pluribus docuero, qui vir fuerit P . Bidermannus, ubi paucula mihi erunt è Bibliothecâ Socictatis noftfa» defumenda. Fuît igitur P. Jacobus Bidermannus , nation? Germanus, patria Suews»non Clungenfis, aut Chingenfu, ut mendosè habet Bibliotheca. Ted Ehinganus. Eil autem Ehinga non ignobile municipium Gentis Auftriaca»>non procul Danubio fìtum . tribus milliaribiis fupr* Ultnam, habetúrque patria bonorum Ingeniorum ; è qua in omnem Germaniam omni tempore prodierunt Viri inelyti d o ä r i n ä & omni genere eruditionis. Inde ergo oriundus Jaco-

A D LECTOREM. bus nofter bonum & ipfe ingenium , magna· rúmque Artium capax , intulit in Socictatem Jefu annos natus ι é . in eâque profeflus eft 4 . Vota , die 3 1 . Julij Anno 1Ä17. Vir magni ingerii;, ut habet Bíbliotheca»paríque laude e r a · ditionis & do&rina». Litteras » quas vocamus, Humaniores diu docuit Monachi;, captus illecebra Mufarum , quas à puero adamaverat. Atque bis quidem litteris ultrò ipfe aetatem omnem contecraflet, nifi vifum fuiflet Majorib u s , animum tam capacem fublimibus Studijs Philofophiae primùm , tum etiam T h e o logia docendx admoverc. Perfuafum ingenijs laetioribus ante ea tempora f u e r a t , in his Studijs fubtilibus ita regnare Barbariem& negle&um Latini fermonis , ut in illis quaiì propriam & perpetuam federn dud um collocato videretur.à qua feparari nulla arte poflet. At P. Jacobus nofter cùm volúntate Majorum dirortium à Mulîs feciífct, non ita f e c i t . ut etiam repudio damnârit tam alte radicatos amores ; fea cùm ad difcipiinas, quas dixi, tradendas attuliiTet ingenium imbutum diuturno,& quafi perpetuo ufu Latini fermonis , probéque fubaitum nativo fucco Romani eloqui;, novum iter, & f e i e nullius ance calíatum pede ingrefíus , ícverîtatem fublimium doéhinarum ita cum amœnitate politíoris littérature; temperavi!, ut nihil (ff) s obtu-

PRAMONITIO obtufo animine fcholafticx fubtilitatís , ubique per afpera difciplinarum transpareret ejus ftmpler candor Latialis , & intaminats facund i a j nulla barbarie vitiatus > nec tamen affeâ a t o nitore ridiculus, & Gratijs omnibus multâque Venere, fed mafculâ, perfperfu». N o n omittcndom , quòd cum Monachi; fecundiiïïmâ f a m i Rhetores doceret « pierasque harem Comcsdiarum illic compofuerit, n a . ¿•us in florentifïîmo Gymnafio difcipulos faétos natos ad captum omnium difciplinarum ; c quibus nonnulli etiamnum fuperftites» feipfis oftendunt , qualis quantúsque fuerit Bidermannus, nempe fimulacra viva tanti Magill« ¡ è quibus unus aliquis , facile princeps cacteror u m , propediem O r b i dabit Hiftoriam carlefteni, demonftraturam generi Humano, quid· quid de natura, motu curíúque Siderum cognoici poíTe oculatiíCmi cxleiUum areanorum fpeculatores, mìnifterio fidelium Vitrorum » & acri indagine millenarum n o â i u m vigilatarum»nunquam fallente calcalo tradiderunt. Cxterùm q u i pro Bidermanno hucufque diximus -, p o teiant alicubi breviùs dici, & qua;dam fortafse omnino omitti. Fuere tamen alij, qui neceffarium putarent > occurrere furori Zoilorum ; quorum dentes retundere etil plerutnque o p é rât pretiam non fit, infaniam tamen ignavo filentio

AD

LECTOREM.

Ientìo alere » & quafi approbare , net ipfïs quidcm magnopere prodefì, alijs etiam obefTe plurimum poteft. Harc de P. Jacobì Bidermanni Opere Comico » quod nuncdemum in lucem venit, pro Auftoris merho.& rei dignìtate pauca, pro fenfa aliorum quorundam fortaiTe nimis multa , boni confulat bonus Leftor ; qui fi infuper η o líe velit , qu?nam alia è calamo magni hujus Viri prodierint , non gravabitur intrarcBibliotheram Societatjs J E S U , in qua ordine omnia ejus Opera bene difpofita reperiet. Nos hîc folùm Comica pofthuma damus,quae Roma non multò poft mortem Auftoris accepimus, haftenus varijs cafibus tantum non opprefla; tandem tamen opera bonorum Vírorum in lucem publicam emerfere,& tanto nunc Operant lztiore plaufu Vi rum volitare per ora, quanto diicrimini ultimo propiora diutiùi jacuere. Qua: autem nunc damus duabus partibus, hoc ordine venient : Comico. Tragcedia, verfu Comico Terentiano. CENODOXUS , five Doüor Pmßenfist ComicoTragoedia, eodem verfu. C O S M A R C H I A » five Munii Rtjpublica, Comcedia, eodem verfu Jámbico.

BELISARIUS,

JOSE«

P R M O N . AD LECT. J O S E P H S , iÎgypti caftiiHmus Prorex, Comoedia, eodem verfu Jámbico. M A C A R I U S RoMANas, Comœdia, eodem verfu Jámbico. PHILEMON M A R T Y R I L L U S T R I S S I M U S , C o m œ -

dia, eodem verfu Jámbico. Comœdia, folutâ Oratione. J O A N N E S C A I . Y B I T A , Comœdia, folutâ Orationc. J O S A P H A T U S , five, de Barlaamo & Jofapheto» Drama, folut. Orat. STEHTINIUS , Dramation, Ludus Grammatic i « , yerfu Jámbico. JACOBUS USURARHIS,

Omnia ad majorem D E I , DEiparxque Virginîs gloriam»

EGO

G o SERVILIANUS V E I H E L I N SO-

ciccacis J E S U per Superiorem Germaniam Prepoficus Provincial», poteftate ab Adm. Rev. d o P . " J O A N N E PAULO O L I V A , ejufdem Societatis Praepofico Generali,mihi faftâ, permuto , uc Liber,quiinfcribitur: Ludi

Theatrales Sacri, five Opera Comica pofthuma à R» P. IACOBO B I D E R - M A N N O Soc» I E S U Theologo olim confcripta, &c* per

Dcputatos leâus, probatúfque, à D . Joanne Wagner »Bibliopola Monacenfi, in lucem cdatur cum privilegio SocietaRI JESU À FERDINANDO I I I . f e l i c : m e m : Romanorum Imperatore íémper Aug u r o , &c. concedo : quo Typographi omnes & Bibliopola: pronibenrur, ne ullos libros,à quoquam è Socierate J E S U confcriptos imprimant, rccudant, aut alibi impreflòs venales proponant intra Sacri

Sacri Romani Imperii, Regnorúmque ac Dominiorum Suae Casfarcx Majeílatis hxredirariorum fines , absque Superio. rum pradi&a: Societatis JESU permiílio. ne. In quorum fidem hoc ei Teftimonium dedi, manu SigilJóque Offici j mei munitum. Oetingx Veteris io.Martij, 1666.

SERVILIANUS VEIHELÍN.

COMI-

COMI CO-TRAGOE DIA

BELISARIO DVCE CHRISTJANO

AB SVMMA GLORILE FELICITATE in extrema infortuni] ludibria prolapfo SUB

IMPERATORE JUSTINIANO, circicer Annum Chrifti io. x x x .

MONACHI! IN SCENAM DATA A n n o cid. idc. vii. I E L I S A R I U S Patricias fuit ψ, Romanusy b e l l o , t r i u m p h o , à CONSULATU inter paucos o% tnmum retro temporum Duces infignis > Fortuna utrique egregie notus ; Cafare prirnum adverfut perdueUes defenfo, Afrtcà a WA ν d a l i s recepta, Roma, It aliίque « τ G o t h i s aflèrtàigentibus alijs vel doA mit(Sf

mitu ) vd pacatis, duobus Regìbus triumphatis, opulentiam ,felicitatem, gloriam vix ullis Imperatoribus jperandam feeutus ·> uno fe dein facinore pracipitavit, cum S. S ι LV ε λ i u m Rom. Pontificem nimis quàm indigne habitum, exulare coégit. Cujus rei per (pefta moχ infamia, inpatriam maCe confitti ingloriúsque defteratis rebus beUicU revertit. Inibi inter conjuratos feu vane ft» merito delatus-¡fortumsque exutus tn ordi' nem redigitur ; & (quamquam baud* omnium ajfenfu ) oculis b privatus,βipem in publico cogere inßituit-, Dubium adeo mortalibus re· tiqu'tt, felicior an arumnoßor vixißet. Lege Procopium de bell. Ρerf & Wand. ¿re. Agnthtum érc. Çrinttum de honeß. difcipl. lib. / j. Baron, torn. 7. ¿'ratios. a Vide Baronium annal. 7. An.Chrifti j é t . b Joan. Grsecus auftor apud Bar· fuprà citatum·

BELI-

fatis longa fuit. Etenim fufficit Breve fpatium virtutibus : Paucos Gbi Annos requirunt: eft fatis vel unicus, Satisque . nullus. Pluribus certè obfuit VixiiTe, quàm diem obîflè« PHIL« Certè non eget Solatio peregrè p e t i t e , qui fuo Ä g e r valentes erigir, HUG. Multum doces Cenodoxe, cùm nihil etiam doces. Nequis Vel seger, alijs denegare utilem operara. CEN. O quanta peâori ingruit meo lues! U t afperat prxcordia ? ardent vifeerat Sed eiulare me dolor fruftra jubes : .Nihil agis« i M pe rabo. PHIL« Lacrimas mihi Propc commovet, quum te vídeo (ine lacrimi» T a m gravia, támque atrocia pati« HYP. Bene primis Lamenta: ne patientíaelaudem opprimas. CEN. i E g r ì l o q u o r , Revocate medicorum manum, Serpit malum : inrerdudit zgrum fpiritum. Vis faeva me enicat. Aquulam huic incendio Affundite. ./Etnaro camino calidíor Populatur artus fiamma. Sed nihil proficis Immani fevias licet : feram, feram. H u e . Obmutuit. Aquam adfpergite ; labra tingite. I 2

FHIL.

130

C E N O D O X U S .

Cenodoxc ! nil iiiovetur. HUG, An animam forti agit ? ΓΗΙΙ. CenodoxeïHuG.Ntâat, fufpicit. PHIL« Qui vi· vimus Cenodoxe? CBN. Vita in limine faerat mea. Ite,medicos properate. HUG. Cedimus; D E U S Tefoípitet, Cenodoxe. CEN. Supremum vale Salvéq; Philarete; H u g o , mihi (alve ac vale. HUG. Nihil opus ita falvere, Cenodoxe: Superis Volentíbus, falyum vídere (xpius T e licuerit. PHII. Valente te valebimus. Tun.

SCENA

IV.

CHORUS

ANGELORUM lugenrium. CENODOXOPHYLAX. FVUID (e tuus

habet alumnus? etiamnum tibi V ^ R e f i f t i t ? an vicina mortis horula ïllum rcduxit t quid taces.' CENOD. Socia cohor«, Depodtu; eft alumnus : ilium jam falus Vix ipfa fernet. Ita periculoAis eft Morbus animi, quem procréât íuperbia· Vittute falsa contegit verum fcelus: Nefcitq; vulnus» vulneratus undiqj, Aut fpernit atqj negligit, quoad inferir. Reperêre nempe (celera ad excidíum hominis Compendiarían! hanc viam, ut virtutíbus Velata, nefcirentur, hominémq; infcium Prope, & nihil timentem ad Orci limina Deponerent, CHOR. Oportet pertinaciter Monere, nihil omitterej omnia dicere, Omniá CHOR.

ACTUS IV.

S CENA V.

131

Omniáque fiicere: fortean tandem dabit Manus. CENOD. Monemus i m o , & aures vcllimus Animósq; noítrís faepe alumnis: nil tarnen Proficimus: adeò fe fuos non autumant, l i t vilíores fint fibi ipfis, quàm íuis Sínt hoftibus* . - . CHOR. Fundite fletus, tundite p e d í » , Edire planftus, promite l u â u s ; Sidera vilis fpernít homullus, Tartara charus quaerít alumnus. CENOD. — - - J a m machinationibus Cenodoxus opptignatur acriter omnibus ; A t ipfe denudaras e f t ; undiq; patet * L c K u s h o f t i » amicum credit. - . . CHOR. Quid c a d o , foci), labore v i l e « Dignamur toties adire terrami Ipfi cedere nos jubent a m i c i , Ipfî pelleie nos folent alumni. CENOD. - · .· — I b o , & opetn feram. H e û monftra ftygia j heû inferas actes! mihi V i x aditus eft.

SCENA

V.

CENODOXOPHYLAX. P A N U R GUS. H Y P O C R I S I S . PHIL A U T I A. CÏN. L A * \T - - Quid jurisinalumnUTT» meum V O b i s , fcelefti, fumitis? PAN. Quid in meum T i b i Juris eft? C E N . i , x tuúmne dicis? PAN inquio, C E N , U z Quâ fronte i monftrum. pAN.Quâ ioleo. C E N . 1 " Plagiarías I 3 Ntfan·

ΙΜ

CENODOXUS.

Nefandus es. PAM. Sefe mihi in meam fidem U l t r ò ipfe dedit. C E N . U x E c q u x fides enitn t u a i Perfide. PAN. Vel hinc quae fit, fcies; nunquamferam U t hunc, ilumnum vel tuum tu appellites. Meum vel effe neges. C E N . 1 " datus à D E O eft mihi. PAN, A t (celerà fecerunt meum. C E N . ' 1 * Fieri meus. am dermo poteft. PAN. Meúsq; denuo oteft. C E N . u * Apage te. PAN. Apage te. C E N . 1 " A d hucrefipifcere Moram habet. PAN. adhuc plus defipifcere moram habet. CE Ν . 1 " Quid fi ìeduxero? I'AN. Quid fi e g o iterum a b · duxero f C E N 1 " N o n hinc recedes? P A N . I m o . cùmreceffèrit Cenodoxus. C E N . 1 , x E h e u ; miferaforsmiferihominis! Et quidforores inde geminse Tartari ? Quid quxritatis? HYP. N o d rum herum , cui fedulò Servivimus. P H i L . N o f t r u m i m o mancipium, cui P i ù impcravimus. PAN. T i b i nec feruijt, Nee tu imperad!. CEN 1 « E h e u , nimisquatn fcio probé. PAN. Proinde jus hie quaere nullum. HYP. N u l l u s e s s Obfurduit tibi Cenodoxus : mihi vigil Utramque prabet aurem. PHIL. E g o a n i m u m retineo A r á i s ligatum vinculis. C E N . 1 " O q u à m g r a v e s , C e n o d o x e , dominos pateris? HYP. A t q ; quam gravem, C e n o d o x e , dominum f u g i s , ubi hunc fugis. Equidem Tibi gloriámque dignitatémque peperi. Hìc perdere cupit. C E N . 1 " Parere v o l u i , haudperdere, Sed veriorem: h a t e v a n a , fluxa, nulla erit. PHIL, E g o unicè ftudui, ut placeres o m n i b u s , Hìc difpliccre o m n i b u s , omnia tibique vult. C E N . u * I m o placeres ut D E O , hoc contenderán!, am nec piacere D E O , nec homini tu potes: AN. Imo potes 8c D E O & homini. Nihil ambige. Peripezia virtus enitet. C E N . U x Quaenam enitet Virtus .'HYP. Mífericordia tua adverfus inopes,

J

J

Studium

ACTUS IV.

SCENA

V.

¡^

Studium benevolentiáque in omnes : San&itas Vírentis , & pietas precantis, C x t e t a m Quid memoro virtuiem polo dignam, & D E O ? C E N . 1 " Benefatere, C e n o d o x e , nil juvatj nifi Dcmiflâ mens acceflèiit. H r n . Laudem licet Virtuti habere. CEN. 1 »* Ambire v e r o , non licet. PH IL. Virtus videri debet. CBN. 1 »* Ipia non cupit. PHIL. Quxrendagloria erat. CEN. 1 »* E r a t ; fed verioq H x c v a n a , c a d a , f a i f a , fluxa, nulla erat. P H I I . HXC m a g n a , v e r a , clara,pulchra,aeterna erat. C E N . 1 « Peritura ¡am jam. PHII Vivere imo clan ut J a m denique incatptura. C E N . 1 * 1 Sidera aipice Cenodoxe s quid tibi poteft preclari us Illa videri gloria ? hanc petas licet. HYP. Terras videro ¡ tanta támque patentía Orbis fpatia;quid rarius.quidcharius. Quid clarius» quam poffe famâ & nomine T u o replere haec cunda / N o f c i ab omnibus ! C o l i , a t q u e amari? póftque ciñeres vivere? Superefle pofteris ? nec ullis fxculis Senefcere! CEN. 1 »* Quid inde lucrifeceris.'petens f a m a m deperditâ a n i m a i Si orbem gloria Habebit .animane Tartara. Hue te advertito Cenodoxe· PAN· T e hue advertito. C E N . 1 " H u n c t u n c audias Cenodoxe. PAN. T u ne hunc audias. C B N . ^ I n i m i c u s eft. PAN. Inimicus e f t : feilere cupit. C E N . u * Perdere cupit ; E g o te adjuvare. PAN. E g o te a djuvare. HYP. R e f t è agit C e n o d o x e ; J a m fapis. C B N > * Male a g i s , ac defipis. P H I I . In orbe jam laudaberis. C E N . U x In Orco, mifer, Damnaberis. P H I I , Dicêre fanâus. C B N . 1 ' * Improbus Dicêre. PAN. Sxculique decus. CEN. 1 ** A h dedecus. P H I L . Virtuti» e x e m p l u m . C E N . 1 « Sceleris. H I P . Omnes feient

I 4

Laudes

134

C E N O D O X U S .

Laudes tuas. CEN>* Fraudes tuas. HYP. f t Ora omnium Fcrent.CEN, 11 * Prement. HYP. Amabit orbit. CSN, '»• Odcrit. H r p T e praedicabit. CBN. 1 » Elevabit te. HTP. Coler. CEN Tollet. Adeónc defpicatui te habe»,, Cenodoxe,ut hoftibus tuis, plus quàm t u o Fidas patrono? PAN. Haud eft patronus. PHIL. Et tai Quid ínquíent, quid audient clientium G reges. nifi tuam gloriam extremiim tenes f CEM. 1 " Quid inquiet calcile Numen? caelite» Quid ínquíent, nifi gloriam tandem hanc fugis? TAN· lngratus & raolcftus, ac dudum gravis Apud meurn es Cenodoxum. Abt, Sc meam mihi Kelinque praedam. CEN.111 Immeritusodio Cum. Fugjt Sana Ctnodoxus , improba modo qiueritat Confllia. Lufus inferís tohortibus Abeo. Tonantem flefterc precibus mei» FortaíTc quibo. Non mihi parcam, ut m e o ( H e u non m e o ) velit lile alumno parecre.

SCENA

VI.

D A M A . ^ S C U L A P I U S . MACHAON. PODALYRIUS. DA M CEri eftis : eluihtur animus egredi ^ E corpore. £ì«c. Meliora luperi. DAM. Ac· currite. MACH. Cenodoxe. Surdo. POD. Defìeitur aeger animo Totus. JEsc. Date hue bugloilon, ori ut ingeram. POD. Hdbcs. -£SC Reyomit. P o o . At denuo ingerì. i € s c . Rtijcit. MACH.

ACTUS IV.

SCENA

VII.

135

MACH. Pulejum aceto fraftum ad ¡mas admove Nares, JÏSC. Nihil ago. Nulla virtus. Refpuit Medicamina malum. Poo. Jam pedes extendere Occcepik Omnis calor abit : frigidus habet Extrema fudor membra. Proximum eft morí. MACH. Adeò repentinum malum, peftem, necem Nunquam videre memini. POD An expiaverat Animum pn'IIS, quàm hîc ageret animara ? DAM. Máximo Cum fenfu.* & ipfe lacrimis madidas genas Manare vidi. MACH. Partus epulo etiam eil lacro? DAM. Sandidimè : movítq; fietum aftantibus Flens ipfe. Verba femifraôa , fed novam Prae fe ferentia ian&iratem identidem Iterans: nec antè fanâa deíijt loqui, Quirn defierat omnino proloqui, JEsc. Decet, Moriatur ut fanftè ílle, qui fie víxetat. Sed aderte ; concedamus hinc ; nihil opera jam noftramortuum juvat. Nam mottuum Vocitare Cenodoxum dolore máximo Cogor. - - - -

SCENA

VI*

PANURGUS. PHILAUTIA. CHORUS C A C O D ^ E M O N U M infultantium. M

O

R

S

.

- - - - Modo apparatus eft flygiâ locus •*· Alude: quid moraris emori ? Nequis Vitam precariò redimere. Nequis meas Evadere nanus. PHIL. Evome animara. Tartaro I s Haue PAM. Ρ

CENODOXUS. Hanc hòftiam debes, mihíq; hoc premium. PAK.lftacc manuste expeûat; hos ungvestibi Defigere aveo. ASEMPH. Jam profugere non potes Caveâ meâ. PHASALL. Re vertere ad Numen nequis · Jam non receptar, fsepius vocaverat, Sed abnuifti. Quid moraris emori / Hrp.Fruftra ingemifcis. Cingere, morere, fequere Cocyti ad antra» fceleribus méritas tuis Sedes; (uperbus ad fupeibos; improbus Ad improbos. . . . » CHOR« Triumphate, cachinnate, referate Tartara, CACOD. Jamfuperba anhelamus,&raptamusfpolia. Afemphoioth, Phafallioth, & Afteroth hiafcite, Faucibus & riâibus hanc belluam immereite. J a m propinquat mors tremenda, mors horrenda jaculo : J a m fis erit harpagare, deturbare Tartaro. MORS. - - · - Regina terra, quae meâ Frame! feroces frango Regum fpiritus. Quicquid potens eft, arbores, faxa, oppida, Ferrümqj chalybemq; domo, Quicquid in acre· Quicquid profondo, quicquid iftâ gignitur Tellure; fafcesundiq; hortet ad meos« Nee tu, nec ifte, nec ille, nec quisquís aliu» Hoc Ipiculum non ièntiet. Saepe pueros, Saepe Juvenes, femper tenes mihi fubigo. Hoc clepfydrgereliquum quod e f t , concediti» Parifiaco Doâori ; ut audio, inclyto Viro; fed ìnclytus licet fit, n o n m o v e t ; Morietur ; appétit mora extremiífima. Compono telum; libro, vibro, figo. OMN.habet) Vicimus. Spia. Heu, heu. PAN. Ad inferos; ad infero», CEN>* Mane Panurge, PAN. Non maneo. CEN« Impero« PAN. Quid jam rei? Cbn«

ACTUS IV.

S CENA VILI.

157

CEN. Supplicia differ. Judicem prius audiat Cenodoxus! illic interim aflervareum. Moas. In uno nequeo conquieftere. Plures adeo. Regumq; turres, pauperum Velut tabernas pulfo, verro, iubruo, Nunc quaerito, quia proximus fit debitor.

SCENA C H O R U S

Vili.

M O R T U A L I S .

tranfìt mundi gloria Sic Cùm fequuntur fuñera« Omnis enim ¿ígnitas Mera eft ¡nanitas. Herí plenus honoribus, Cras erit efca vermibus» Cras infeftabit vipera, Quem nunc honeftat purpura. Beati reâor Seculi, Parce terras pulveri. Nulla cavet pradentia Mortis ftratagemata. Nulla fleâit potentia, Irate mortis brachùu Nulla Calile íolertia, Aftutae mortis fpicula. O Magni virtus Numinis, Quid eft vita hominis? Vixdum bene nafcimur Cùm repenti morimurt Vita enim hominum, ΝΠ eft nifi (omnium.

ACTUS

ij8

C E NOD

-»IpsjdL WfiyB^dL ·¥» "Vis ® " ·»>» ®

ο χ us.

Λ*. ¿*i(¡>e¡dú ^ηΟιβί^ΟιΛ^. •Se» ^PSœrçP fflqP

A C T U S V. SCENA

I.

CHRISTUS. D.PETRUS. D.PAULUS, Cum alijs judicibus. D.MICHAEL. C E N O D O X O P H Y L A X . S P I R I T U S CENODOXI. C O N S C I E N T I A . PANURGUS. CHRIS.

Reedite Cenodoxutn ; & ablque m o râ meum , Hoc ad tribunal fi Ai te. A A ¡o dabitur. S MICH. Cenodoxe adesdum ad Judiccm: in ¡us ambula. SPIR. Etiam fequere tu ! vocata non eras. CON. Venio invocata, Sequar: loquar, quicquidícíam; SPIR. Ablcede: folus ibo. Cou.Nunquamavelbr hin«} ./Eterna comes haerebo Confcíentia, MICH. U t iulïèras, incóram adeft , tequiifime udex« CHRIST« Et accufator ut veniat, iube·* IICH. Panurge mox predò fis, dabitur a ¿lío : Comparée. CHRIST. Hune tu noícís ? PAN. Ut nemo melius. CHRIST. TU M A , d i â a , cogitata fingula Es

i

ACTUS

V.

SCENA

I.

139

E s arbitratus? PAK. Omnia fagaoifimè. CHRIS. T ú q ; Cenodoxophylax f C E N . 1 " In afta fedulo C u n d a retul». CHRIST. Quare agire lege: ¡usdabo. SPIR. O parce J u d e x , parce tam (everiter £ x i g e r e cauíTas; Nequeo vincere, nequeo H â c lege. Mifericotdiam flippte* rogo. CHRIS, Nihil audio. T u (ìqua d/cere babes j licet. PAN. Severe, Magne, jufte J u d e x ; dicere E a me i u b e s . q u x , me tacente, n o / e r a s E t improbaras ipfc pridem : dicere T a m e n aggredíar, eóque dicam audcntius, Q u ò d cauta non tam agenda , quàm aita videbitur. N e t enii» rneis g'raviora diftis fecero Hujus facinora-, qui ftuduit ita improbus Ita femper eiTe perditus, nihil ut mihi Reliquerit, quod adderem aut affingerem» D a m alios fubinde fingula vitia (ìnguios T r a x ê r e ; veruni hunc omnia : O m n i a , inquio AudacHerj non fallo, T a c e a m lìngula. Verbo omnia uno dixero : Superbus eft. Vici ; Superbus eft. Nec aliud afferò, J a m difta cauilà eft. Scelera ibi omnia collocane S e d e m , ubi Superbia. T e tuúmque ïquifllmum T e f t o r tribunal ; Expulít n o s unicum H o c crimen , aulâ t x l i t u n t ; idque íolvimu» K o n unicum ; fuêre enim inibì plurima Scelera, ubi iola repperta eft Superbia. E r g ó n e c x l o ejeceris, quos videras Superbientes; hunc tumentem gloria Receperis? C x l o aiTeratur ille, qui Semper mea imperata, qui nunquam tua Fecit? Beata cui fuit ludibrio C u r i a , beatus audiat i qui nomine Duftúque & aufpicio omnia e g e r i t m e o . Stipendia prop è innúmera fub m e f e c e r o Advetfus

I/F.0

C E N O D O X U S.

Adverfus auftorem funai pngnarerit, Sedufus à me vivat? aut tuaacquitas Judex, labafcitjaut mihi hune addicito« SPIR.. Miferere Judex; parcite reo Judices. PAN· Nondum peroravi. Vide quis hune ftnpor Vexarit! à te conditimi fe raeminerat, ( Sed mentior;non meminerat; nam giatiot Foret, memor fi effet.,) tarnen fe conditili» Ate fciebat,atque multi* praemijs Identidem ad beatiora praemia Vocarijat abnuit.refugit, reftitit. Me vix vocantem.pollicentem inania Ac nulla, tarnen admifit illicò, audijt; Obediit. Suadebam, honorem quasrere; T u temnere jubebas. U'rum fecutus c d ) Rogetur ipfe; vicerit, fi dixerit. Semel modeftiam amâiTe f Nodes ac dies Quacrebat, undique ambiebat glorias. Hâc fine, ftudia.littera», artes bonas Corrupit: hâc fine, optimis, fanfliílimit Abufus eft Iaboribus, quos pedimos Effecitf hâc fine, vigilavit; perdidit Suam quietem , ut inveniret gloriam. Quid multa ? talis eft, ut ipfe fi fui Judex fit, abfolvere tarnen fe non velif« SPIR. Ignofce Chrifte, ignoícite reo Judices. PAN. Sed fecit aliqua pracclara tarnen facinora¡ Stipem erogavit pauperi ; dubijs dedit Confilia: doeuit, erudivit ; profuit Vivendo, profuit loquendo caeteris. Hage profutura alius putet ; ego non putem. Quid enim abnuis fcelefte ! nunquam quiveris Negando, fafta infeäa reddere. Loquitur Res ipámque omnem , ab vetußis Regioni recondttam, jumcntífq} plurimi* impofitam deferri in iìlam infulam defert am jujßt, Senfitnu frauda adim» at civibm benevolentia Regu, qua omnesßngulosfy complexity effecit, Ut in omnium ejfct amoì ìbw.adeo ut hune Regem retenturi fuerint, β vel femel [apere voluijfent. Cuterur» Protnethes ex immenfis Ulti opilas confcrtbi quantum maximum formt, txerritum juff/t,no» operi, non fx',»[tui paretns , magno coffluxu vtrorum fortium ex omni ctrcùm viciniti. interim circumaSìts mtnßbta fimtur annua cum anno Regnum, Nam fubtto coorti Cives, et iam quem amabant, invadunt inopinantem, ufi putabant, & direptis Regni tnfigmbus fimulato pavere trepidantem folio de. turbant. O quantiìlùm tntereß Regnum inter & exilium'.vna eade'm^ dies Promethem Regem vidit &exulem,ßdexultm β Rege feliciorem.Nam poßeaquam in infulam venit, Regnum paulo ante amijfum ,ibi demum vere invtntt, Duxft inviüi exercitus fafttu, copiai ingentes, à fuis interim comparatas tnfiruUásque repente Cofmopolim rapii , ubi magni Ciitum edita firage, potitus urée & regno , deinceps non precarium, fed legitimum ac perpetuus» fe Rtgem tul/t, perfidia Cofmopolitamrum juftâ fèrvitute mulUatà , regmtfc ttmverfo Belli jure fitbuäo i fed tarnen i>ißgnidocunten-

COSMARCHIJE.

cumtnto cunttis regibus, ut di fiant, quantum fortuna fuá fidare, & quo patto regnorum opibus Mti, eásque cogere debeant, ut fervtant ¡eter»itati, tsflioquin fident in auratis folijs fimidei Reges,& adorata populis capita lente & cum fupercilio, nee fine affettatofafiidio circumagunt, negrecer dantur,interim fuum annum quofy paulatim circuì»agi, & Cojmopolttas, purpúreos fortuna pullos ultra deftinatum breve Jpatium ferre non poJfi,qui# repente miferos Reges in fitàfelicitate natantestneque ejujmodi quidquamfi/Jpicatos adorianturtfilio quantumvis repugnantes proturbent, regno éliminent, in Injulam,fime parumfortunata»»ablegènt,* quo nifi pramißrint ea, qnibus in Regno abunda bant ι & qutbus plerumque perperàm utektntur, nihil prohibebit, quo minus fame illic, & illuvie, Jqualoreque extremΛ mendicitatis ft eis pereundum. Confitltò ergo fàpientérque fecerint, fi Promet hem imitati, de regalis fortuna copijs , quafi de mammona iniquitatis, paraverint fibi amicos , quorum facultatibus adjuti, illic, quo ornnes tendimus, non jam eχules, fid veri Reges ejfe pojfint, Sed nunc Promethem ipfum in Theatro fptttemM, Eft perbrevis Comœdia, fed fi qua alia, fiettat» digna.

L4

ACTVS

166

COSMARCHIA.

«î

"

A C T U S I. S

C

E

N

A

P O L Y T H A R S E S . L I S

S U S .

I.

S A G A R Í O . Μ

O

S

M E ,

C U S .

P E R N I O . T o t , g ^ Ç ^ r » Bi eft fcelus iftic, qui hàc ft erupit ? inV >-. ;fp quies í" nI 'p rn< íiarias p u e r i ϊ ζ ί ' 2 E g o ilium hodie fi videro, n o a vivara, nifi: l i t m e proterve adverfum afpexït furcifer ! Vir effet, iftud mihi luclibrium iar.gm'ne Penderet. Ego Regis firn c o n f o b n n u s , & adhuc A b iftts tangí me flnam? aut ißos teram Nifi ctianr fupplicâlfiiit ? ínfima; tribus Plebciam f x c e m ; è qua noviflìmus m o d o T e n e b r i e , etinm cubitum in me iiupegìt tranfient. E d o autem ; id fecerit imprudeus : n u m debuit Id n o n caviflè? non excedere de via? N o n fe uspiam à me auferrc? non tam fordidus Et i n c o n c i n n u s lixa aliquò fefe abdere, Ne q u a venienti occurreret ? Inferat pedem H o d i e i n t r ò i n a u l a m ! i n f e r a t huc,inquam,intrc> pedem, Vivus nunquam indidem eiferet. Sed huius eft M o d ò f a t i s . Sagario, M o f e e , McliiTè , Pernio. SAG C U M C A T E I U S . Ncmpç hue n o s tu evocafti? P o t . N e m p e veftcr eft Mos

ACT US I.

SCENA I.

167

Mos iftic : d e c i « a d v o c a n , vix feme) T a n d e m apparetis. SAG. Caput iftuc , hçre, deiero, Si non citili^ ctiam accurri, quàm te audij, Quis tandem in exigcndo obfequio erit m o d u s , Si Temper iftucf P o l . . Semper iftuc! novi e g o Quid exigim à mancipio herus. V i n ' m e t u o Arbitrio imperare.* SAG U t maxime id velim, Nunquam id fiet. POL. V e l iftud , quod mandaveram Manè, éftne accurratum ? SAG« De piícibus! probè. POL« Mu ranas grandiores, ¡ámne etiam, ut tibi Edixi? SAG. Faftum« POL. N o l o aliter ut condías. SAG. Faftum. POL· Nam ali} palato fervili nimis Quid approbent, eorum e g o judicia haud m o r o r . Mihi fervias volo. Quid iam deinde! Numidicas Illas noridúmne omnes ? SAG. Faftum : omnes. POL. Jndicas Etiam illas pinguiores ? SA G. Faftum. POL. & caetera Quae ex ordine diñavi? SAG. Fafta omnia. Nifi q u o d , Dum tecum hie fabulamur, pereunt omnia. POL. Abi ergo & porrò cura. V o s autem mihi Hàc una comitamini. Oportet vos caetera Hîc intus inftaurare ; quae hodie ad Regi) Natalis pompam opus erunt« N a m annus finijt H o d i e , cùm regnum Sobrinus meus adiit; Epulum idcirco regale dabitur. J a m Aimut, Securi fatis adverfus infortunium.

PUER. n e , quam propinquus funeri fui! « vu»., à me unum m o t s abfuit. Nihil mei Supereft caloris. Adhuc f r i g e n t , adhuc rigeni Mihi L i

168

C o S M ARCHIA.

Mjhi omnia membra. Ut ir* eft impotens fue Polytharfes? m repente, ut fsevè excanduit/ Credidi eum mille in prandio Cacodaemonat Vorâflë, quos in me pro cœnâ levomeret. Mon efurie bam : ftigi ; gnarui quàm foret Ingrata (àtietas ab illis ferculi«. Sed quid agunt illi homunciones ? nuáiut Tertius è fitte plebi* emerfi , fuam Continuò originem oblivifcuntur. PudetJ Heri pauper erat urbis mendicabulum Polytharfe« ifte. Nunc ille ipfe, nefeio Quid eft, aut effe (ibi videtur. Sed nihil HTC ego muti bo. Kamfimulis refciverita Quicquid pec£qua erit. PROM. /Equum ergo, ut & exuatis me regno, asquum erit. A POM. /Equiifimum. COSM, Exue ; exige, expelle, cijce. PROM. Superi hoc avertite À nie cxecrandum fcelus, Ne apud impios Cofmopolitas, & pérfidos Cives porrò unquam degam. Rapite, tollite , Nihil refifto; id unum, ut properetis, r o g o . MISTH. Nihil impera, faciemus antè.quàm imperei» PROM. Exeat hac regia, eilè qui mifer timet. APOM. Exi imo è regia-, exi è regno, ut fis mifer. PROM. Miferum me regnum fecit: felix antè eram» MisTH.Exilium faciet miferum. PROM. Felicem magis« APOM. Modo experire illam beatitudinem. PROM. Abeo lubens. COSM Lubentius dimittimus. WISTH. Vos ilium ad alios exules deducite. APOM. Lege,tubicen , plebìfcitum hoc I lege propalarti. TUB, I n ante diem V i l i , idus Februarias, Senatus populúsque univerfus Deere-

ACTUS V.

SCENA V I I .

109

Dccrevít; Prometham fàfclbus, regia , regno abdicandum : Bonis fortunísque omnibus ípolíandum ; T e f t o , urbe, viciniâ prohibendum: Eóque folhudinis ablegandum, ubi aquâ & igni interdiftum Sibi fentiat. Qui cum t e ä o , agro, urbe exceperit s qui fciens Règctn appellant ; qui odio convitióque non acceper i t ; ti lex Sirerrps d i o ; poftliminium ad urbem, ad veniam ne cito» COSM. Abeat Promethes, abeat: exulet, exulet. MISTH. NOS inttò ad diripicnda Ipolia tendimus,

SCENA CHORUS

VII.

ANGELORUM,

vel Ephebuiorum.

ι, / ' " N i l i fa fees petit amrolus fupeibos, V ^ Et regni dominam potenti« aulam, Si panas dare, quas mere tur, optat ; Regnum noxius impetret, quod optat. 2« T u m farto licct incubet grabato, Et texto latus ambiatur oftro, Prolixas tarnen exfecratus horas, Infomnes vigilabit inter umbras« S. Quamvis Aflyrio culina luxu Lautas fugge rat excitata menfas ; Quamvis Cstcuba ponat & Falerni Feftis vina miniftcr in culullis j Impaftus tarnen ¡tie delicatas Inter pocula naufeabit efeas» r O 2 «. «I»

¿10

C o S M ARCHIA.

ι . Illi pedine fi cohors eburno Ludat Threijcium novena carmen, Orpheam tarnen ille cum profundo Mifcebit gemitu dolendus artem. 3. Si fulgentibus hinc & hinc fariflis Stipent mille iátellites euntem, E t cingant totidem enfibus clientes, E t flriftis totidem aulici verutis ; Palltbit tarnen, & fuas in ipfis Anceps civibus cxpavefcet hartas. 3* Nulli fidere certu» j ufque fumma Inter gaudia triftis ; atque rerum D u m fafees qua tit, & fuperbit a u r o , T o t o cogitur exulare regno« D u r u m eft exilium timere, durum e i l : Multò durius e f t , time re regnuni.

SCENA

VIII.

MISTHARCHIDES. APOMISTHUS. PSEUDOLOGUS. COSMOPOL1T. MISTH. T L l u m inferi, & inferae, & inferorum quicquid A eft. E t quicquid inferarum, ut perdat« Omnia Secum abftulitPromedies, Areas, fcrinia, Ciftellas, difcos expilavit. Omnia Exterfit, omnia haufít, omnia elutijr« PSEUD. Nihil reliquit regium ufquam in regiit. A POM. Si quem ufquam Averruncum, qui maximas opes. Averrerit, converrerit, Cc aveiterit, V/d/flis j

A C T U S V.

SCENA

IX.

«r

Vidiñis ; iftic íxul omnium fuit Utique ¡Horum magifter unus 8t parens. MISTH. Decoxitne omnia iòlus ? an ligurijt T a r n multa, tam tepentè? A POM. Q u i d fi rcfcijt Sagax confilia noftra? & omnia clanculo Praemiiìt? PSBUD. Ille fcilicet unus tam foret N a f u t u s , cui fubolerent ilia? MISTH.Falliinus T o t a l i o s , & f e m p e r tamen incauti manent. H i c unus, fi iftuc prxvidit, cautus fuir. A POM. Certè meam fpcm elufit, qui p r x d x nihil Meis nfanibus reliquit. MISTH. At vero mihi Promethes ut multum abftulerit, multum tamen Reliquit. A POM. Ecquid cnim tibi reliquit? MISTK. Odium S u i , & deiìderium. ATOM. Ilium tu dcfideras? MISTH* Sanè, ut quem maxime, N a m ilium ego malie modis Multarem, fi coram effet .· pruriunt manus. O fi eflèt ? Sed jam ièrum e f t , cùm illâ iraícimur. Nunc nos d o l e m u s ; ipfe ridet in (¡num. APOM. Nobisexilium è regno fecit: at (ibi I n exilio regnum. E g o me ad alia confero.

SCENA

IX,

NUNTIUS. COSMOPOLITA. N u N T . p E r i j ; perière cives; perijt patria: * Periit Cofmopolis ; aftum eft, omnes perijniui. COSM. Quorfum hacc lamenta? NUNT.O civcs! COSM. Q u i d mali ominis ? MUNT. O cirés! COSM. Q u i d portendis Î NUKT. O civ e s ! COSM. Malùm? Q u i d eft? NUNT. O cives! ò cives! interijmus. O

S

COSM.

ili

CoSMARCHIA.

COSM Omnésne ? Q u o m o d o f NUNT. Omnes. C o s w . Quo m o d o ? NUNT. Nefcio. T a m r n perijmus. COSM. Eloquert, NUNT. Date fpatiurn Tantifpet, dum refpiro. COSM. Quid mali accidit? NUNT. Prometbes, quem juífiftis me hinc abducerc. COSM. Quid f e c i t N U N T . In exilij locum vix venerat. COSM. Cetranempecontinuò perijt. NUNT. Nihil minus. NUNT. CÙM innumeri mox occurrerttnt. COSM. Utique exules, Qui jam antè ibi erant? N U N T . Nihil minus: fed milites, Q u o s catus illue prasmiferat» lili principen) Salutare, ac illc auri contra copiam L a r giri ; omnésque juramentum dicere Sua in verba ; auftoraris continuò duces P r a f k e r e . COSM. l i n d e illi is apparatus beHicus ? NUNT. A b a u r o . C o s M . U n d e exuli aurumi NUNT. A h , nollite exulem Credere ; jam rex eft ; noftro in regno txul fuit. COSM. Quorfum autem ilium duftare exercitum parat > N u n t . 1 3 nempe eft quod perijmus. Contra perfido» Se (è atmat cives ; everfam hanc urbem cupin Excifum r e g n u m , regni oeeiios íncolas, D c l f t a m ftirpem, expunftum nomen patriae. COSM. Miuatur folùm. NUNT J à m funt in viciniä Min« ¡ñas. Praecucurri anhelans, ut fugâ Tubçrem vos vobis «avere. J a m imminet Infíátque tergo. N o n exfpc&o. COSM. Perijmus t Pcnjmus ciyes; nifi m o x t u g i m u s , perijmus«

ACTUS V.

SCENA

SCENA

X.

zi3

Χ.

ANGELUS T U T E L A R I S Pro Epilogo.

N

ihil eft, cur omnes xquc terreamini;

Bellum inftatacre quidcm intùs, pugnáque oppidà Cruenta; fed intus, ut dixi; itlis civibus Funtfta, qui Cofnoopolitas (è diftitant. Quorum mores Π nolle vultis, maximam Hodie opportunitatem habuiftis. Fabulapt Quippe banc putatis e(Te, & hiftoria fuit. Quotus eft, ah, quotus eft quifque qui fe decipi E t vanâ fpe laâari ab iftis civibus. N o n experiatur? Forma alium regem facitj Alium pecunia ¡ alium fanguis j & alium Voluptas ; & alium glotia ; & alium aliud. H i la quei Coftnopolitarum funt & d o l i , Q u j m o d ò regem aliquando.ah regem! anmium créant! Acquando vix dialcm! St interim tarnen Beatum fefe talis eíTe exiftimat : Ludique fe nefeit, dum apprimè luditur» Repente enirn cafus & infort unía, M o r b i , dades, aerumnz, mortes ingruunt Incautis. T u m demum deceptos fe vident, C ù m jam videre nil prodeft. Artem cupis D i f i e r e , quae adverfus hoc profit ludibriumi Bromethes docuit. Tu Cofmopolim decipe, Me te decipiat. Próvidos femper timet i Ingravidi» ft femper & folia nocet.

lOSEPHFS

JOSEPHUS ^GYPTI

PROREX.

COMOEDIA.

explicatio htc e/l : Evoluiti diebus tribut tuo te muneri rex refiituets tu petione/Λ more filito guftu libabis, Sed quafe te, cum bene tibi futrit > mei memìnerù, & fuggeras Pharaoni ut tnnocentiam meam in libertatem afir at. jit qui piftrino prœfettus fuerat interpretis prudentiam audiens: Et ego, inquit ,fimnìavi me capite portare caniftrum triplex, fupremo quidem contineri,qukquid artis eft piftoria, φ aves inde pa fei. Cui lofeph : 1res, inquit ,fuperfmt dies, quibtts elapfts in crucem attoäärü, & volucres cadaver tuum lacerabunt. Exinde dies natalit'tui Pharaonts erat ter ti us, quo epulum regale palatina familia celebravi ; in eo rex memor viníiorum, jufit pincernam denuoftbiapoculisefie,·piftorum principem in furcam egit. ¿ventu utroque conjeíloru Veritas comprobat* eft.

§. VI.

Interpretationemfemniorumà lofepho datam fuijfe verifimam docuit eventut, Nam Pharao inter epulas fui Natalií hilarefeens, carctrtm jnf fit pandi, & pincernam quidem ad priftinum munta evocari , pifterem veri i» patibulum corvts pabulum appendi. 'Pincerna non integra filùm libertari, fed regie muneri reftitutut, feti con je-

iíO fiorii & interpretationem, & preces m rebut ßcundis fuavijßme potuit oblivi/ci. Quod facer hifioricttt ßngulariter rntans, & velut rmniatulam apprimens : Et tarnen, inquit ,fucctdtnttbm profferii prapoßtus pincernam eblitut eil· interpreti^ fui.

§. V I I ,

Dum Icfephtu adhuc in vinculù efi , Pharao rex fimniat fe ad flamen β are, e quofeptemohe*, fi boves, & macilenta tottdem emergerentt pafierentque ad amnU ripam. Sed flrigoß illa & exef t macie devorarunt pingues , & corpulentas. Expergcfaftut, Pharao rurfiu & dormire coepit ,& ßmniare, feptem uberes Jpicas culmo attoìli unot juxta quai alia fiptem graciles & teredine afflata furgerent, qua priores devorarent. Terruit M res Tharaotitm jam vi gìlem. A eonjefioribut ergo interpretationem fomnij petivit ; aptam nullus dedit. Hìc pincernarum magifter ab oblivioni diuturna evigtUns : Fattor, inquit, oblivionis mea culpar». Nam in vinculis tam ego quam pifior, jam fitjpenfus, eadem nofieprafiga vidimus fimnia, Finfiorumfeci tu Hebraut earn dedit in~ ttrpretationem, quam eventut in utroque nofirum ad amujfim comprobavit. Hü auditis rex lofefhum ilüco ftbi juflit β fit. Ita lofepbus ritui/Egyftio attenfiu , & vejlitut in regis conjpefium veflit. Cui rex ; Ea , inquit, per quietem vidi , quorum interpretem commodun» non habco, atqui te

Ill te ajunt hoc h re prtctUentem φ. Cui modeßifßme Iofeph : Jibjque mea operk, inquit, Deus Pharaoni profitera rejpondebit. Narrationem igttur ingrejfus Pharao : Oblata , inquit, mihi per fomnum ß/ccies , feptem boum prapinguium ex aqua prodeuntium, Hat alia feptem fequebantur deformes, & extrema macie corrupta , qua prioribm devoratü nullum faturitatis indicium dedêre. Evigtlantem rurfus deprejfit fipor , & en fomnium alt erurn. Septenas vidi JpicJts uno pullulare calamo pulcherrimas illas & pienijftmas„ Has feptena fequebantur alia in fiipulà eadem, fed tenues & uricâ tail*, qua priores abfetmpfirunt. Nihil hîc hubent mei conjeiïores dicere. Te igitur audiam. utd ea lofeph : Unum , in» quit y fomnium eft gemina fpecte oblatum^ monensfuturorum. Septem obefa bovet, feptem. que jpica uberes feptem portendunt anuos omni ubertate formoßffimos : jft vero feptem boves vix affibut hxrentes %fipt¿mque inanes Jpica venturam famem pranuntiant, Nimirum hoc annorum feries fequetur. Septem continui eruut anni *s£gjpto totâ fertilijßm. Hos feptem alij excipient tanta fierilitate deformes,ut in oblivionem abituri fa prior omnis abundantia, ¿/ilterum porro fimnium prioris certum tfi argumentum, & confermano, Rex ergo velit jubeátque virum pru~ demern ac indußrium v&gjpto prafeci , qui per provincias deßgnet prapoßos, ad quintam frugutm far-

ill partem fiptenmo felici conveheudam » infutura famié filatium. Omne autem frumentum fitb regis pote fiate condatur. Ita t^£gjpttu &fiipfam & alias extra fi terras firvabit. Placuit conßlium tarn Phantom, quam palatina omni familia.

§.

VIII.

indite hfephì conßlio rex verfus ad fitos i Num, inquit, invenire pot erintus talem virunu, qui Jpiritu DEI plenusßt ? Λίοχ iterum ad lofephum: Quando igitur t inquit > divinâ polies fcientiâ , te meliorem non habtbo alt er um, fumm* rti te, meajj domai praficiam >* tibi populus univerfits tbediet t uno filmt regni filio te precedami *Aì,gjptus omnis fitb tuà erit potefiate. Cum dillo annulum è fiso digito rex trabent, Iofiphi digitum eo induit, adjecit vefiem bjßinam, & torquem Auream , jußtque eut» in cur ru regio conßdentem per urbem vehi ,praeunte pracone oc manente , ut omnes genu fleiïerent & *s£gypto toti prapofitum fitlutarent. Sed & Iofiphi nomeM mutâtum, & appellatiti e fi Salvator Mundi. Nec de fuit par tanto principi conjux, quam ei Pharao dejpondit fili am Putipharis Heliopolifacer dotisjûfiuetham. Trigefimum agebat annum lofiph, cùm ad hoc fitfiigij eveftus regiones *s£g)pti omnet ebtjt, ut fiiret, quantum amuatim conveherent frumenti. Ita fiptennalis capit fertilitas, & filetti in manipulas ¡at* ambularunt in harrea t

ni

fingulis civltatibm rerum fùarum fit agentib tu. Tanta perro tritici fuit copia, Ht arenan marUaquart videret ur, & menfitram omnem excederet. Antequam vero graffati fames inciperet, duo fily lofepho nati funi, primo nomen indidtt Mana]fèst qtioi fib i Dem jucundißimam omnium laborut» oblivionem induxifßt: Alterum appellavit Ephraim, quod Dem crefiere fi volutffet in terrà patépertatüfita. Ita fiptennalis capitpenuria, quarru pradixerat lofipk per orbem propagandam. v£g]pto tarne» panisfitbhAN< H a u r i t e j n g u l u m : q u i d e u n ä a m u r ? c e d / t e . I o s . Parenti parcite y e f t r o , a h ! q u a n d o parceje A b n u i t i s fratri. T e e g o , t e , l u d a ; p e r , t i b i Q u i c q u i d c h a r u m e f t , fer o p r m . l u D . R e c e d e ; n o n fero, l o s . ¡ ( T a c h a r , a h f r a t ; e m ! ISSACH. F r a t r e m d i c i s ? p r i a · cipe m P e b r b a s . los. Fateor m a v ì ; n a m fervulum D e b e b a m . ISSACH. N u l l i ( e r v i u n t r e g e s . A b i . DAN. A b r i p i t e f u p p l i c e m . l o s , A t q i t i t e S i m e o n , e g o , P e r j u r a f r a t i i s e r o , per n o m e n p a t r i s . SIM. S u r d u s , n e e f r a t r i s a u d i o n o m e n , n e c p a t r i s . I o s . MiTerefcite, Π n o n f i a t r i s , at h o m i n i s tarnen. D A Ν. N i h i l a g i s : h i n t C p u b l i c o a b f t r a h i r e f c e l i i s . H k intus occidite. Ios. Tiim ergo titulum Nrci* P i i u s i n d i c a t e : ut ubi ad a v u m p e r v e r e r o F r o a v ú m q u e , caufTam, cur m e occidcritis, feiant. CAO. E tiara a p u d i n f e r o s fasere adhuc c o g i t a s

Ì

Deb-

ACTUS

I.

SCEMA

VIII.

2.5t

Delationen! ? die meritum te, Jos. Hoc innocent Kon dicam. Dicam, fratrem caelum à fra tribus ; Dicam à nepotibus csefum nepotem. DAN. UC Ut Eft; die quidliber illis, dum dicas mortui*» los. Auditecarlires! infonti ferte opem. Quem barbari defenderent, fratres necant. DAN. Quid? quod cornu audio modo ì Livi. Omnes oeyus, Ad unum omnes. OM Quid accidit? Lav. Nifi turriti« Mecum omnes, grex defendí porrò non poteft. Lupi turmatim bac atque iliac gregem impetunt· GAD. Hoc anni tempore lupi? qui porcili LEV. Poteft. Iam oves laniantur, Se vaftantur undique; Mi maturati«. DAN. Imus. Atheus! puerum hue firn«! Abftrahitc. Non abiolvitur proin reus, los. Damnent fratres ; abfolvit me innocentia.

SCENA

MISURGUS.

IX.

IRA.

Mis TTeiúmne ille aliquid eft moli tus, quo mea •»Caepta retard««* Iterum confilijs moram Injecit verfipellis? J>. lam viftoria In manibuseratj jam ftr&a încurabebat aciei Cervici, cùm remiflus furor elanguit, Etftatrumelufarefrixit conjurado. Mis. Neirpe ¡Ile tutelaris lolephi comes, Ille meus hoftis,ille difeuflìt globum; Ille eneruavit. At quoties, & quamdiu Hoc ille tandem? IK. lam Rubenum emollift) Iam puerum ab itinere avertit : denique lupos Hot ille primulùm immifit. Mis. Itane ergo me ? In p^ponem me credit, qui adeò hzc talla

Non

ίμ

J Ο S E P H Q s.

Non fentiam ? n o n , quâ fiant arte capiam? Stygcm quin iteruni omnem excitabo, ut vindicfm. Si hinc iam elabatur prxda, altos caflès dabo,

SCENA

Χ.

RUBENUS. JOSEPHUS. FRATRES, qui fuprà jomnes. B . U B t / " \ U à m tragicum narrant pznè patratum nefas v ^ M c abfente, fra tre s h o r r e fco memor. E t tarnen Faûum illud inquiétant,¡am nî in tempore G rex avocâiTet. Quantam, 6 quantam gratiam A me lupi inijftis ? Fratrem difendere A fratribus juviftis. Eft ille innocfns, E d certè ; led quid agam f obruor fententijs. Torrenti pugno, dum ab omnibus diftentio. Conienti e r g o , quod unum potui, ut cifternam in hanc Moriturus abjiceretur. Qiiod fi efFecerint, Res falVa, nam caetera ego fatis pro videro. Nunc annonam hue interim aliquam furtira inferam » U t durare puer adverfus famem queat. Simul autem , ut reliquos fallam, Iofcphum acriter In primis oppugnabo. Dabis veniam hanc pater, Dabis hanc Iofephe. Saeviam e n i m , ne faeviam. r ò f t deinde ofteiidam, quam perfonam fumpferim. Nunc me hoftem aífimulabo. Ubi fegnes cundtaminif Producite fcelus. Ios» Ñeque te Rubene miferet T u i Iofephi? ferva, ah ferva me patri. RUB, Non fuftineo precantem: erumpunt lacrimas« Nudate. Avellile tunicam. los. Hanc, quam mihi pater.' Donum eft fupremum. OMN. Diripite. los. Per cnim

ACTUS I.

SCENA X .

AYJ

Pet has obteftor, Iflfachar, fupplex manus. Mifcrefce infontis. Iss. Adhuc infontem prxdicas ? DAN. Exuite v e f t e m ; exuitc regni infignia. Ios, Nunquam induì. Vita eft, n o n regnum, quod peto· LEV. R é g n a s , dum vivis. Ios. Sinite alicubi paupercm L a t e r e , dum vivere tarnen« DAN. Non impetras, los, Sinite m e n d i c u m , & ftipis egentem. GAO» Nihil agis. l o s . Sinite exulem. SIM. N o n perfuades. los. Sinite u l · timos Terrarum in ángulos abire. DAN. N o n taces? los. Mori jubetis me-, & tacere cogitis? KUB. R u m p o r dolore. GAD. QUO, R u b e n e , hinc aufugisi R u s . Affette v i m : diripite tunicam. l o s . U l t r ò hanc dabo. Vos hoc fairem parenti fpolium reddite : Vidcat infelix d o n u m , miferandus fenex. OM. I a m , j a m tandem imperami!*« DAN. Praecìpitcm agite Mox in cifternam» l o s . Ah fratres , mifericordiam ! OM. Alijs furvamus. Ios.Mi frater, per lacrimas T e obteftor. SIM. At ridemus. los, Per canos patris« LEV. Iuvcnes fumus. los. Per Numen ipfum. ZAB. Dcnique Per quicquid obteftare, morieris tamen. Ios· Si inexorables ergo eftis, & mori Neceflè eft innocentem} liceat .últimos Ire in complexus. GAD, Abitine, procul. DAN. Abitine· Ios. Ah ne hoc quidem crudeles mihi concediti, Quod nemo barbarus, jam morituro neget? Ablentes ergo a m p i e l a r . Genitor; ah pater! O Benjamine frater, ah frater, vale. Et vos valete fratres. OM. Fratres non fumus. R u p . Subdite funes axillis j obnubite caput.

J

O S Ε Ρ H U S.

los- Pate, obleero banc veniam mihi, ut caelum queam Speâare, quando tetrim porrò non licer. Audite csslites; tuque 6 Numen mrum Audij nam mortuales me nonaudiunt; Vixi innocens, quoad vixi ; damnor innoccns , £ t innocens occidor. DAN. lam pcriculi Sumus fecuri. GAD. Iam regem exarmaviltius ; As. Gaudtte, liberi fumus« ZA Β. Iam vivere Me ego puto. R U B · Ego doloris impatiens, («cor. LEV. Qui,d tecum tu, Rubene? RUB. Nihil jam adeò quidem. S I M · T U mœftus ? R U B . Vix imo capio meum gaudium, Reviximus. Sed de parente? DAN. Quid times? An fruita banc ceníes ereptam illa tuniculam ? Haec nos purgabit» Rus. Qupmodo enim? D A N , Q U O · modo? Scier. Ego patr«m,frater,nobis faciam ita fàcilrm, U t eft ovicula. Sed nunc abeundum ad dapes, Quas prima* liberi capiemus. Ou, Vicimus.

ACTUS

ACTUS II.

SCENA

I.

2,55

ACTU

S C E N A I. IA CΟ ΒUS. VERNA.

Ingratam acculant urobram, optan» tencbras brevet. Olentum folem! utcumque properes, tardus es N o n dormienti! Dolor alter, Ioiêphus eft: Quem dum redeuntem opperior, enecor morà. Dies fit annus. Interim omnia metuo. Et quiequid fieri cuîquam poflêt, faftum ei Ne fit, timeOk Quid me fefelli ipfum.inifcr, U t ablegaren)? at fer* lacrim«. Fuer, abij δί Morem gerc Tenis defiderio. VER. QUO jubef Î IAC. E colle hoc vicino arbitrare, an alkubi lofephum / VE*. Intelligo. Torus ego oculcus ero. Mea etiam intererit, lofephum rcducere: Quo abfentc, & pater, & omnes in fquallorc fuiit«

R

SCE-

J o s ε ρ H U s. SCENA

II»

ANGELUS COSTOS. CHORUS. JOSEPHUS. AM G. M O n Temper tetra fpargit aër fulmina: i ^ R i d e t per intervalla caelum, Sc imbribus Senna mifcet. Alumnulus itidem hic meus. Quem invidia fratrum preflìt, immortalibus Viciflim fuavitatibus mulcebitur« Prodite MuGci csleftes: Omnia Decet à vobis me um impetrare alumnulran. CHOR« Ad juflà prompti accurrimus. Quidvis iube. ANG. Ciflcrnam utrinque banc cingite; qu*q u c P RZ " jero Carmina, TOS aemulis vocibus ea reddite. CHOR.

Ios. O quaeaurium h®c vol uptas? Vnde fusvitas Erumpit tantat ANG. NOS haectalia caelites Tibi accinimus inerenti. los. O caelites boni ! O fuavís! ô felices! Non ego mereor Haec talia, tam beata: non mereor ego. ANG. Injurie fratrum haec merentur. los. Talibus Si delicijs venduntur illae; pergite, Pergite fevire fratres. Iam vobis placet Odio faille. lam hujus putei horror placet. ANG. Olim majora capíes» fi duraveris. los. Quid nidurarem? Hanc unam talem muficam Emptam omnibus velini fseclorum incommodis ANG. Non deerunt illa. At tu illis ne cedas, vide. los. Iuva ô mi d u û o r . & opem porrige. A n e . P o t ·

ACTUS I I .

SCEMA I I I .

¿J7

Vos porrà fòcij caepta abfolvite gaudia. CHOR.

Nunc tu.Iofephe, caetera perftrs & RALA los. Perferam Si durabo, At ô quas Nummi Meo' quas tibi habebo, ô tutela, gratia«} ANG.

S C E N A VERNA.

I H

NUNTIUS.

VBR. CGO bono fídere hodiein ipeculam prodij» •"-'Naro ut paulùm circumfpexi, video hominem procul Cum modico haftili in humeris,ec cum ûrcinâ Tergi appendice, Ot criftà fupra pileumt Bum utique nuntium atbitratus, feifeitor, Unde veniat f ait, mi {Tum à fratribus decern Hue ad parentem. Quxro, de Joiëphuio. A tergo ait eflè. Ego continuò premiere Ilium contendo, Se ab hero inire gratiam. N U N T . Quàm iniqua eft pauperum conditio· qui fitam Opcram omnibus addicere coguntur tnobolo! Exemplum à meinet capio. Per quantas viae Et vallium atque montium moleftias Ego hodie non evafi, ut aliquot numulos Famìabigendz captatemi Calcei interim Alutau, & reliquats veftem rupi in ientibus: Dimidium ut jucri dandum fît íutoribus, Sartoribus dimidium. Hui quantum eft dentibus Sperandum? Opima mcrccs. At donaría Ajunt plerumque lauta« Ita ajunt; audio. Nempe mihi hîc liberale erit donariura, Qjú, nifi me fello, hcrilu filii togam R s Parenti

£5$

Jo

S E

Ρ H

US.

Parenti apporto: quam inquinatali) fanguîne Se reppenfle ajunt. VER. Ubi til homo > hue fubí.

SCENA

IV,

S Τ I L Ρ Η O Mercator. SOSIA, SYRUS. D R O M O . SIXL. p R o p e r a t e , fequimíní. Q u a abicrr, nefarij.» Pnmùm hàc evasere: & jam nufquam? Sofía, Syre, Dromo» Sos, Ubi funt? vidcn' ilio* t u ? STIL« Neminem. Ab inferís puto hauftos, Sos< Ibi vis quarereÎ Mala via eft : illinc non rrditur. STIL. Curritc Piverfi hâc, illâc: ni) latebrarum oraittrte« Ego fugitivos hoc, ubi primùm confequar. Nifi medios diflècuero! E g o ? Tanti cmerim Viliflìmas pecudcs; & jam ita me prrfidè ? Itafraudulenter? faxo, feiant, quem illuferint. An jam audio litem?

SCENA

V.

SOSIA, STILPHO. SYRUS. DROMO. JOSEPHUS. SIMEON, exteri. SOs. T T E r e , captus eft. SIM. F r a t r « open». ' S T I L . Trahe fugitivum ; produc ad me io publicum. SIM.

ACTUS II.

SGENA

V.

2,59

SIM. Qoac hare huius eft latronis impudenti»? P l a g u r i j , v o ; liberum hominem invadere· 1 JUD. Quis affert fratri vim ? Morierc, niG ocyus. S T I L . Omitte: n o n eft. S o s . Quisquís es , parce. c b fecro: T e m e i è erravi. SIM. Si temeré etiam h x c erret manu*. V o l o mihi ignofcas. STIL. Culpa aliqua eft n o f l r a , f a · teor; Sed ignofcenda. DAN»NC(CÌO fane» N a m hîc Cotent Paria paribus referri. STIL. PÒFT quàm audieritis CauíTam, i g n o f e e m ; icio. Fugitivos quam'tnus T r e s fervos, qui hîc cruperuat e x vinculi's ; H o r u m unum lfte ex errore occurrerr credidit» Q u i Λ dcceptus e f t . humanum eft decipi. J U D . N Î id e f l è t , h o m o ; male fierer capiti tuo. S Y R . Nulla avis eft libertatis tam appetens Tua;» Q u i r n irte quidem eft Davus. STIL. Nufquámne ilium tu Syre ? STR. N e oculis quidem. here. Nebulo avoUr pernicirrr. Nufquarn íllum coníequor. DROM. Neque tifquara e g o profuguro Reperio. S o s . H e t e , fi probé fubduxi cálculos, L u c r u m amififti. STIL. D u m m e ulcifcerer priùs. IuD, Eras venumdaturus ? STIL. Et magno quidem. N a m ratnfìum mious eft t r i u m , cùm ex quatuor Mancipijs ( q u a n q u a m oppidò íj$ liberalibus ) Talentum mihi redegi. IUD. Hodiéque coëmeres, Pueri fi ficret copia ? STIL. Eroerem. IUD» In tempore Subit conlilium fratres. Sed opus eft fide. H u e mecum in parte«. STIL. A d camelos interim E g o meos vifam : pòft revertar. OM. Optimè. IUD. Veftram fideml quanta h x c eft opportunità« Fratti* vendendi? DAN. U t vivat? A i o . Aufculta obleero. Quid c i u m , fi occidcris c t i a m , quid lucri a ì t t R ) Minor

l6o

JOSEPHUS,

Minor noxa eft. vendere fratrem, quàm oecidere, SAN, Noccntem? IUD. Etiam noccntem, GAD. Nempe ut ad patrcm Fuga elapfus rcdeat, nobisque malum creet ? IUD. Inanit hie metus eft. Quomodo enim crumperet Puer ? aut remotis è provinces domum Profugus rediret? Mihi crédité} tuti funi m . T u m d a n d e , etiam lucrum à mangone habebimus. Ecquid cenfetis Ì SIM, Non afpernor. Ο M. Vcndimus« IUD. Vendamus ergo. Funes hue aliquis date, Quibus puerum extrahamus. lofephe ; infere Huic te iterum funi, & poftliminio ad nos redi, los. O propitium Numen! Vidifti lacrimas, Ireccsque audifti» DAN. Quid nìf certe enim audijt. los. Fore id feiebam, ut pœniteret. O M, Poenitet Nioiirum. Afcendç. los. O quantas vobis gratia* Rtpendam, fratres, qui in vitam reducitis? Nunc certè exofculabor bcntfkas manus. DAN. Iterum blanditijs fafeinare nos cupis? Apage te lis. los. Quid jam? DAN. Apage te ocyuj, los. Quid eft? Piccóne, benefaftori agendo gratias t DAN, Ne erres diu, quid te fìat, dicam. Ad neccia Te dedi oportuitj pro co ac tua merita Erant. Ios. Ideò cìun me infperatò abfolvitis, Gratiam habeo. DAN. Interpellas. Non abfolvimus, Std pocnam mutamus. Ios. Iterum poenam mihi? Kon fatis eft p i nam unam innocenti pendere? DAN, Vtenum ibis : atque hinc aveheris, alicubi U t iervias in piftrino aut ergaftulo, los. D E U M immortalemi Ita me fratrem abdicabitis F GAD. Nihil interpella. Ios. Ah parcite! OAD. Porrò verbulum Si dixis unum, ubi jam mercator venerit, Cave. I o s . O caelum! ô terra! quid agam infelixpuer? Amami

ACTUS

II.

SCENA

V.

Ι6Ι

Abramì pronepos, Sc Iacobi filius Serviboi DAN. NOS fi frattes apptllaveris Ilio audiente, pcrifti, los Dicite ergo noi Quos dicam ì Mifetum me I IUD. Ipfiis eft, qui illàc redit. SRU. Monftrate, fi quem habetis. IUD. Ipfum hunc, quem vides. STIL. Illúncce puerumí OM. Hunc ipfum. STII« Liberalis eft. lu ικ Formofior erit, cùm olìm fiere deGnet. STIL. Cur lacrimat autem ì IUD. /Egri eft ¡Ili, quòd bine fibi Videe abeundum. Servituten» hîc fervijt dementem. STIL. Quod nomen tibi ? omitte lacrimai. Ios,Iofepho. STIL. Illuditi»mihi cerré: Nam hic puer Ncque fervus eft) ñeque vendetur. OM. Quîdum? S r u . Quia Nimis quam liberalem & ingenuam indolem Pras fe feri» Magni patris haud urique degenef Filius. IUD. Enimverò alle nobis fervijt: Et nunc vznibit, fi quem emptorem invenerie. STIL. Hoc ftrij ergo ? OM. Ut quod quàm maximè. STIL. Indica Precium. IUD. Dicam. Quantum atitem dicam ? dicite, OM. Die, die. IUD. Numos dico vigiliti argénteos. STIL. Si ferij eftis, ut effe dìxtis, tolljte Quantum hujus eft argenti. Convenit? OM Probè. los. O (rater! ô genitor fannie ! ô patria, vale ! STIL. Hunc igitur puerum ego viciftìm attero mihi. OM« Iure fàcis. STIL. Hàc Syre, Si Dromo ilium ab· ducite, Camelo ¡mponite. los. Quarto te da paullulutn hoc Mörz. Quo abiti», ô mei ? quin verbulo Salute m extremam aeeipitis abituri, & datisi Ou. Non indigemus. Ios. Atqui verbulo tarnen· R 4 Aue

l6l

JoSEPHUS.

Aut faltem, vedrò à me parenti dicite. STIL. Habuiíti barbaros puer Dominos. Bene Spira, naftus es humaniorcm. los. T e obfecro Mi h e i e , da vcniamlacrimanti» STIL. S c i o : ferine (toc folent Qui commigrant: fed tempus luéhim kniet» Pricite. Hune pue rum vixtalento vendere m . Putiphari eft adducendus: emet, quanti volani.

SCENA

VL

RUBENUS. JUDAS. DANUS. GAD. DUS. S I M E O N . R j s . X T U n q u a r a aegrins quicquam expe&avi, ac ve*• ' fperum hunc. Quo rem-meditatati» abfque arbitro poflèin exequi. Scd num tutò ift*c agiro? nemo oMèrvitat? Nam cùm fratrts viderem contrà tendere. Si quid palàm conarer; fraude agendum e r a t . Hue nempe ut abderetur fiater j indidem U t dam fubtatum patri ilium remitterem. Quo rnim fugiffèm, fi Iofèphum recidere Patri nequii/Ieoi? ahquibus ille! qui bus lacrimi £ Suam fene&am contecirtit ? Nolui Luilura illi talem conciliare. Nunc ego Puérque fai vi furnu». Etenim illuni carcerati Afylum futrís feci : bona cuftodia eft. Quantum (ibi me confprÖo gratulabitur ? Quomodo in amplexui ibit, quos fimulatò d Totirs negavi ? Alijs jam certe lacrimis S a l m e me jubebit, quàm quibus priùi luifir valere. Quas ego quando lacrima· MecutB

ACTUS

II.

SCENA

VI.

16)

Mecum reputo, dolore fondor. Qualibus M e oculis abeuntem afpexit ? quam miferabili Voce ingeminavit fratrem ì ctiamnum diffecor. Crudrlis fui, etiam in parcendo. At jam meum Depofitum furtim ab hac cifternâ recipiam, Modo ne quis me aucupetur ?nemo auccps adeft. lofcphe , 0 mi germane, ó dileftiilìme Meorum fratturo, aieende; afeende: jam licet. Cape funem : afeende. lofcphe ; nihil nunc time* E g o fum Rubenus ; nemo fratrum aliorum adeft. Mihi fide ; ego re defendant : ego te reddam patri. Quid ais. lofcphe? Muta omnia.Prò hominum fidenti Quid eft, quòd non refpondct? an dormit Í an lacet exanimis frater ? lofcphe, quid tares i l i b i es ? ades frater ? Nufquam cil. ô fcelus meum! Nufquam eft frater. Nufquam puer Iofephus eft. Et ego quo ibo ? quid ordiar t Ego fum reus ; ego fum. E g o fratrem prodidi innocentem. E g o peididi Senem patentem. Ego paricida; quid motor Ammara exhalare fontem? Ioièphe. Meque dum. lofcphe. V o x nulla, ò feelus, ô fcclus mcuml Occidc me pater! exige fanguinem meum Iofrphe frater I Ego iUe Emulator probas» E g o doli inventor peftilentis. Scilicet Hue ra confilia recidetunt. Nifi puteo Suafilftra condì puer urn, viveret puer. Heu me ! quid feci ? cur non propalara obftìti t C u r caput hoc fratrum diftuli offerte gladi)! î Pro fratre, aut certe cuna fratre meo occumberem» Inlòns ¡níonte. Nunc vivam & moriar nocens. Dcferui fratrem ) offendi patrem : ¿ftne «raviu» Crimen aliud? eft, Eubenus eft ipfe. ó feelus Meum! Quomodo dthinc parentem? quomodo P o m u m parcrnam ? quibus oculis ,eheu, mìfer Quibus intuebor Í heu m e ! heu me ! heu fcclus meum· R 5 lofòphe.

2¿4

J o s e p h

us.

Iofrphe. F r u f i n Tum. Iofcphr. Sed ubi tu Dcraens Iofephum quxris ? Eft à fratribus Mihi rcpetendus, Deferui fuperftitem, Occifum viodicabo nunc. Redde puerum Mihi luda. Redde fratrem, Dane ! reddite Iofephum mihi. Natum parenti reddite: A me repofclt ¡Ile; à me repofcitur. IUD. Quid dudum iofanis, fater! R u » , Et me occidite Crudele« parricide. DAN. Quem autem occidireus ? RUB. Patri» f m t f t a m ; ani mam pat ris. Augetelcelera, Fratrem addite ( h u i . G A D . C u i , malum, fratri? RUB. Meo. Nam veftrutn tdc negaviftis. IUD. Quicio te an Tap!*} RUB. Sapitísne TOS, qui ¡ugulañis fratrem? SIM. Nihil* Non eft jugulatus. RUB. E t ego quomodo ad patrem Rcdibo ! IUD. Vivit. RUB. Quibus oculis ilium feramî l u s . Vivit puer, inquam. RUB. Quomodo placabo fenemi DAN. Superile» ell lofêphus; non audit?RUB.Ubi eft? Nufquam in cifteraâ eft. GAD. A t alibi eft. R u » . Oculis date Spe&mdum, A h non vivit Iofephns! IUD. Modò fines Tamen ut narremus. RUB. Qui ut Tunicam verficolorem Color unus habet ; Sanguine tota Perfufc ruber ; non habet alium T i n f t a colorem? Fortè hxc Agnat Purpura Regem ; Qui.d fata velint Olim melior viderit actas. Lacryma nobis fola rclifta eft. Ñeque nunc aliud quàm fiere juvat, Charum nimiùm fiere Sodalemj Melior noftium non fuit alter, N o n erit alter , dum Mundus crit. Eat in lacrymas flebili* imber ¡

A C T U S II. S C E N A Χ .

ΖΓΙ

Qui fiere poteft, hîc- fiere poteft« Fundite m ce (los lumina fontes, T n f t i a lacrymis ora rigate« Flendi nufquam ieges eft major; Nulla hâc potior lacryma fluxit.

SCENA

X.

C H O R U S . PRIMUS. S E C U N D I N U S . TERTULLUS. QUARTILLUS.

quintillus, Alij-

P R i M . / ^ \ U i d de J o f e p h u l o n o f t r o . q u i d ominis V ^ S i n i f t r i audimus ? CHOR, Interijt. OM. J o f e . phulus f C n o R . I p f e » inquam. PRIM, Ô dadem mifcrami'Ô morate m pueruli Lugendam ì amifimus fodaletn. SEC. Amifimus Ducem.TsRT.Fratrem amifimus.PRiM. Amifimus omnia. QUART,Sed q u o m o d o perijt? CHOR. Videte tuniculam« PRIM. Hic ejus íanguis? ah quis tam fasvus fuit? CHOR.Iii filvâ quadam eft interemptus. OM.A quibus/ CHOR. A belluis, PRIM. A beltuis ? ò belluse Crudeles ; cui parcetis, fi Jofephulo Nocuiftis noftro. QUINT· At à quibufnara belluis? CHOR. Id, vero eft mcompertum. PRIM. Si à leonibuf, A u t urfis, aut tigridibus ; ah quàm oportuit Mifcram effe mortem? Quis porrò feras amet T a m immanes, tam nocentes? SEC. Interear.qui amat« OM. Inteieat. PRIM- Si me auditis , conjurabimus. OM.Conjuramus.Sfic. Preti aliquis formulant, O M.Praei. S

PRIM·

ÍJl

JoSEPHUS.

PRIM· Stringite t d a manu. OM. Stringimus. PRIM. Quod fecero Ego, itidem & vos facitotc. OM- Paremus, doce« PRIM. Bellum e g o , meique conjurati, bdluis Hodie omnes omnibus indicimus, atque facimui, Hâc lege ; ut qui rigrim aut leonem vident, Ilium continuò pro hofte habest, feriat, necet. Qui id,cùm facere potuit, facere neglrxerit, Ipfe numero hoftium erit. OM. Hoftis crit. PRIM, Ipfemet Peribit» OM« Ipfemet peribit. PRIM. Eidem erit Seu de utils, feu de panthetis, feu de Iupis, Eadem, inquam, lex crit. OM. Erit. PRIM. Qui fefellcrit. Hoc telo ferietur. OM. Ferietur» PRIM. His feris Fera faevior habebitur. OM. Habcbitur. P R I M , Hate placet, Socij, vindiflî, SEC» Meruit hanc Jofephulus Holter. PRIM. Nunc omnes (Iridis cum mucronibus Mc confcquimini« OM. Scquimur, iëquimur ¡ quo voles.

ACTUS

ACTUS

III.

SCENA

I.

A C T U S III. SCENA

h

PUTIPHAR. RUFFLZS. C A L V U S . Cent, cum Milite. PUT. G G A Ç ^ P L L * ifta, malum, eli audacia? Vaftant provinciam Fréquentés praedottum & l a u o n e m ¿ä copi«. Cives queruntur, fe fuis in prxdijs Ν u (quam effe cutos. Trepidant p a g i , & v i n oppida N o n íuftinent: ita turmatira ficarij C o n c i a fan t. Quae fi duraverit impunita* > Brevi impcrum facient in R f g i a m ; feio. I R u f f e , & cum hâc manu, ferva Nili odium. Erronés arce. Vide ut omnia pacata tint. HUFF. Id operam d a b o , ut ad nutum haec omnia « fequar. PUT. T u deinde, Calve j quàaditusin provinciam e f t . H o c milite fauces obfide. Cave necubi U l l i s patria pateat exploratoribus. C A L . Spondeo f a ß u r u m , quicquid induftria finet. PUT. Quod ergo bene vertat ; abi. Cseterum mihi Iter eft ad regem. E x alio aliud negotium Conflatur: vix ut aliquando liceat domi Eife ; ac ni fervum babeam domi tam induftrium,

Damnum capiat familia. Jam illc fuogitur S 2

Mearn

*74 J O S E P H U S . Meam abfcntis vicem, & procurât omnia. At Comitamini mihi vos hac ad regiam.

SCENA IRA.

MISURGUS Cacodxmon.

Mrs. Τ TA ha, ha ha. Non temper irriti! ego Me fraudibus oncrabo. Pretium operae rncS Aliquando hab ñeque convellavi. STAS« Non t a Hylas Ergo ? HYL. Cur quxris ? STAI. Nam illc mihi cum o c · curreret, Ab Hyla fe milium dixit. HYL« Q U O miffum? obfecro. STAi.Àd Putipharem, herum· HYL. Stafime, non a e di η* tu mihi? STAS. Cum pauca dicis. At fimul tu es plufculus, Cauti attendo. HYL. Quomodo ? STAI. Nam plcrum« que in tribus Verbis, concinnai quattuor mendacia. HYL· Egòne? quando unicum dixi mendacium? STAS. Nunquam. HYL. Ecce iterum ! STAS. Quia fem· per dicis piuría. HYL. Irate inferi perdant, fctlefte; ut ego hodie Iofcphum nuiquam mifi. Quo jam abis ? Herat D i e , fodes, me nondum in veni ile. Tenes? STAS. Probè. HTL. Quis error fàfcinat Iofephum, ut hoc putet t Nunquam inmentem fuît, ut illum illue mittcrein. At ecce Pernum« Perne, toro triduo Iam potes abftemius eflè, ex hefterna gulâ. PIR. Omitte, HYL. Quid hoc tara torvum ? PER. O m i t · te. HYL. Quid (uris? PER. Omitte. HYL« Non omittam« PIR. Vin' tibi colaphum Repenti dueam? HYL. N o l o , nolo ; PER. Caeterùm, Ni omittis, ducam. HYL. Qui dum ? Quid cnim ego tibi f PEE. Qucris, trifurcifer ! quafi tute nefeias HYL. Nefcio enim vero certe. PER. Neids ? HYL. Nefcio. PER. Id quod hodie? quod ibi? quod adeò in publico ? HY L. Id quod hodie, quod ibi · quod adeò in publico Eft geftum, Perne; equidem neício. Sed hoc feio. Me nec Kodie, ncc ibi, nec adeò in publico Vifum e (Te. PER. Vidi, verbero; hifee oculis te ego Vidi. HYL. Quid dixi,aut feci? PIR. Ooiittejpruriunt S l a pug-

s

i8o

Jo SÎ PH us.

In pugnan pugni. HYL. Sode», memora. PER. Huma· niter Ego te appellabam; & prater morem, blandìus, Hyla, ò Hyla geminabam $ ídque iterum, í dque decies t ·. Ravim timebam; adeò. At tu nullo vcrbulo Me dignabare, nullo afpeftu. HYL. Non cram. PER. Eras· Sed praeteribas arrogane puer. HTU Qua praetenbam? PER. Hàc, inquam, hàc hàc Ι fatin' hoc tibi? HYL. T u am fidem ! Quid memoras Perne ? Erámne ego? PER. Omitte ; aut certe. HYL. QUO incedebam píleo Oinatus ? quo veßitu? PER» HOC ipfo, quo rogas. HTL·» Ego teftor iiipcros omnes, non niiflè. PER« Ego Contra, teftor fuperos o nines, 8t hoc caput« H o c , h o c , h o c , inquam, te faifiè. H i L . O h , oh. Nihil Commereor, Perne. PER. Gratis haec tarnen dabo. HTL. Quid credam fteri? an omnes ifti fomniantì An ego? nam quid fi, fomnolentus ut hodie Fui, hàc & illàcdifcurfaviin fomnijs? Aut, fi me hìc Permis, ac Jofephus alicubi Vidcrunt, qui fa&um eft, ut me ego non viderim? Ridiculum! At abeo, nunc Jofephum arceffere; Dum ne ali) me etiam, ubi non f u i , conipexerint: Et hìc me deinde ad fatictatem verberent.

ACTUS I I I .

SCENA

VI.

281

S C E N A VI. DOR YL AS. JOSEPHUS. A N G E L U S Cuft. H Y L A S Puer. DOE. T J Edeo À foro. Occurrit mihi PFrnus. oppidò »^•Morofus. Q u i t o , quidnam adverfi e veneri t í T a t e t . Iterum inflo. Ule inflat fieri torvior. T i m f b a m ne Orcum devoraflèt, Si iàtur E o epulo, ¡am vomitaret. Quare tutiu» Mihi v i f u m , extra teli conjeöum excedere. T a m e n novum e d p r o f e t ò . Nifi etiam omen e d , N e fimili vultu m e Joièphus ? Uli enim Nefcio quid non placebit argentari} Hujus reiponlum» Sed numquid ego fingerein Alia ill« verba? Refèram, quae dixit mihi. J o s . Videte ferieum pueri o s ! negated herum Mififle? Et neque Putiphar juflit me arceflère. am venit idem ; vocari me ad h e r a m , & pluribus

ocis perquirí: ait pioperandum. N i l m o r o r : ÌCurriculò redij. Quid me velit, intelligam«

ANG. C u f t , l i n d e adeò anhelans,rofepne, redis? l o s . Huccine lam tu ante m e i ANG. Q u ò a b i s ? l o s . Ad heram» i n t r ò , u t μι Aeras. ANG, Ego te unquam ad heram? Iofcphei I o s . N o n t u auteia è via Me primulùm redûxti, p u t r ì ANG,Ego è v i a / Crede mihi n o n reduxi. Nec opus eft h e r « T u â opera quicquam. Meque jam eft illi c o m m o d u m Te

life J o S Ε Ρ H U S. Te intervenire. Jot. Aut vigilant (omnai*, puer. Aut fomna i re me crcdis, falacies Qui tam m i pudentes non tencam ? mane hic, Hyla. HÏL. Adhuc fias, fegnis n î andum ingrederis ? Jos. Quomodo, Superi 1 a jm Uli« puer eft? Hru Nondumn i grefu l s ad heram? At oporttiit dudum. Jos. Ego te hodie,fivixero, Puer, uq í ue dedoIabo.ut.HTL Qud i enm i ¡am? quid eft/ Jits. Qui dutandum toties m e ceafeas dolis. HYI.Qub i us,obfecro,dohs?Jos.Nontu hn i croerecedere Jam jam juffiftiiHïL. linde? los. linde. Ab aedb i us, ab hera? HYL, Nego juififlc: accedere juiïi. Jos. Eta i m negasi Audaxcnon hìc te vidi / HYL. Nunquam, los. Nunquam Hyla! HYL. Nunquam. Ios, Si m i punè tulerù baec mendaca i. Crai mcntiârc, per me, liberalius. HYL. Tarnen ita eft. los. Ingrediar ergo» ut verum (ciato. SCENA

Vii.

GETA. PERNUS. HERA. JOSEPHUS.

inrnagnitfemilijsfune-ludibria; *ÏAlij perpetuòftertunt,ludunt, ambua l nt: Quos credam equd iem certè, materno ab ubere Kun'quam alborem fomniafle, nifi in mero Forti epotando. & dg i erendà crapula. Interm i ali) fiimuff, quibuj unis omnai Bona invidentur; Neque nofle, ñeque interdíu Que i fccre licet ; nifi cum Somnus ílantibus Ulabitur fubn i de. Velut mihi, qui proeul CBT.TTTÏC

ACTUS

III.

SCENA

VII.

183

Inde è fuburbano hue percurfo, ufu venit. Etcnim hìc ego loquens adeò, psenè & ambulati· In Somnum labor : ut fi qua adfit angulus A turba tutus, inox recumbam, & largiter Soporem ulcifcar. Sed enim jam Peraus vecir. Conchmatum eft de fomno. Hìc accumba.no tamen. PEX. Quam mihi tragcediam diftâram, ut torvior liane familiam afpernarer, muto. Non finit Prragrre has partes venter. Pofcit identidem Annonam· Illa dominufquara eñ: nectam atrocibus Oculis hìc emitur. Nam afperis qui non poteft Mcnfam emere numis, blandís verbis praeflinct. Cui vero obtrudam ? Ecce Getam! Ades tu, ó mi omnia, Ades. Eccur autem triítis l non loqueris mihi? Mihi, inquam? ne mihi quidem ? eho, tu non mihi' GET, Somno premor. PER. Merìdie Somno/ ut quid hoc t GÎT.Nam fi aequè eflem beatus atquetu es,mi homo; Non fomno interdiu gravarer, fed mero. PER. At te felicem ! Quia finòris, quis dolor Sit, elle mero gravatum, nunquam unquam voles. GET. Nihil eft,ut dchortcris.Nunquamid nobis datur, Qui de operarum infimis fubfellijs fumus. Tibi hernial patricio haec cavenda funt magis, Qui inter naufragia vini pervigil natas. PIE. Ego quidem nunquam ipfe À vino dolui caput; Sed novi quondam qurndam, qui alium viderat Dolere. GET. Ego re abeflè velim, dura hie obdormiam. PES. Imo ego pro teexcubabo, ne, ubi dormi veris, Aliquis te clepfit« GET. Abi in fùrcam» PEE. Nunc ego Geta, Sum fefllis, ire nequeo. Cras cìtm me fames Cruciabit, illue divertam. GET. Abi aliò. PER. At amóte. Non deferam Nodalem. GET. Ignofcam. Abi. PER. Lubet Juxtà accubare. Gir» Neu propinquè. Pis. l u commodum cft. GIT.

184

JO S Ε

Ρ H U

S.

GÎT. Atqui audi: neu me thonchis turbes. F I R . Faxo; jara Dormi. G E T . Ncque obftrepas. PER. Dormi. G Β τ . Ñeque garrías. Dormi. GIT. Nam icio te. PER. D o r m i , inquarti, dormi modo. HER. Famuli, fervati ; famuli. G ET. V o x haec e d herx. PER. Vix condormijt ; & jam nunc fomniat pecus. GET. Nullúmne tu accepifti clamorem ? PER. Tuum. HER· Suppetias famuli. G E T · Somnia non lìint. Vox hcrat eft. S u i ì m c , Iofephe, Doryla ; ad heram. PER· E g o u n ì irruam· los« Hue evasere res m e x ! hue periculi Ventum eft, ô Numen! npn irata tu manu Trifidum fparfifti fulmcn in impium genus i Non impudicam haufifti terra adulterami Mihi quin certè debebas dehifeere, Ab illâ ne viderer. O formara malè Felicem! ô frontis ingenue crimen I potes Oculis piacere, quos odifti? ah dedecus Rerum mearum! mihi jam vifus fum nocens, Qui feci aliara nocentem! Eheu, quid me pater» Quid me educafti mater? Quippe debui Cavere, ne viderer, Ω olim nolui huic Piacere. J a m ut defenderim me e g o , periculum Non evitavi, ac nifi inani fallor m e t u , Infamiam traxi. Iftoc formas premium M e « recepì. Quanquam malo haec omnia, Et quaevis diriora, dum ne firn nocens. Heu m e ! quid adì)? quidque evafi? Et quis rubor Foret, fcelcre pattato ; quando tan tus eft Edam negato? hem! quàm decoré efFugerim? Pallia reliqui, & feminudus exij. Bona

Pis»

ACTUS

III.

SCEHA

V i l i . ¿85

Bona eft ja&ura veilis : etiam brachium Si corripuiflet ipfum, quidni amitterem t Servanda virtus; alia omnia venalia. Sed ego mcum ruborem in hoc non perfero Tarn aperta iòle : in tencbras condar; ibi menm Lacritnis dolorem urgebo. O folem hune, ô diem Ingratum! ô vitam de integro graYemmihi!

SCENA

Vili.

STASIMUS. GETA. P U T I P H A R . JOSEPHUS. PERNUS. ST AS, P^Acinus indignum ! ubi es bone vir f prodi hue. Γ Ubi e»? GST. Modeftule, prodi in lucem, STIS« Nufquam hie eft, Geta. PUT. Quem qusrit mea familia ? G IT. Sapuit, Hin pedes Sefe conjecit. O iîmulatorem! PUT. Fugam Ecquis meditatur ) GBT. Herum nam fi expeâaverit, Mali, teots cxnitabit. PUT· Quo de hominc hcc ftrunt? STAS. Ernpit áliquando ilia virtus. Flagrio Quam belli fe omnibus inCnuare t Quàm probi Sepotuittegere.íieleftus/ tandem. PUT. Aliquid domi Xurbavit. Cognaicendum eft. STAS. Herus in tempore. GET. Bere, dum tu abes ob Rempublicamj patnè pereunt Tibi res private. PUT. QUO paâo? STAS. Die, tu Geta. GET. Stalimc die tu. PUT. Non cavit Jofephm.Quid efti CET» Nefrio , hcret hoc hominis pallina) eft, P u r . Cujus hominis * GH.

Í,8¿

J o S E P H U S .

GET. Q u i fecíf.PUT. Quid fecit? GET.Ego non interfui. P u r . Quali h o c quaeram , afine ì Qusero quidnam f e cerit ? GET. Potes ab uxore difeere; quae intus lacrimar. PUT. Lacrimai uxor ? GET. Aliquid cum Iofepho fuir. PUT. Verborum ì GET. Nefcio. PUT. Nefcio. Trunci St caudices, Quaehate involucra? pereunt, nefcio, lacrimai. Quin rem aliquando difertè, quid fit, dicite« STAS. Hera feit tma omnium optimè: ex illâ potes. TUT. Mecum igitur hue intro. GET. J o f e p h i hoc pal« lium eft. l o s . Etiam inter tenebras me erubefeo : & lacrimi» Magis ingrave/cit dolor. His porrà in xdibus Nrqueo verfari, ubi me iftud icclusì A t in fugam Abire, iuxtà ncijoeo ; ne male confcìum M o x fufpicentur. Quid agam ergo ? Nihil reperto» O c a l i Reft o r ! ò mei Numen pattisi Vides circumventum, yides animi aoxium« Non jamfraternis infons obluftor odijs; Nec in cifternas fquallido verfor lacu : Sed impotenti fiamma cinger. Eripe Clicntcm. PUT. P r o Superúm hominúmque E d e m i mcis I n xdibus haec fieri? ades Relus ? ades tori Herilis adulter ì l o s . N o n fui. PUT. Hâc périmant manu. STAS. N i l t e m e r é , here. PUT« Sinite, Ut feelus hâc j u gulent manu· Ios.Dum infontem ; nil reeufo. PUT. Infontem'talibus I n fàftis? Ios. Me fecifle, quod feci ,haud pudet. PUT. AC ne pudet quidem Í Saltern erubefeeres. Ios. Alienum erubui dedecus. PUT. A t hoc eft tuura. l o t . D a teftem« PUT» U x o r e m . Ios. E r g o accufatrix, teftis c i l ? Pur.

ACTUS

IIL

SCENA

Vili. iS7

FUT. Flrt illa memor injurise. los. Si lacrimas Veri indie«* requins, ego plures dedi. PUT. Quid? deprehenfus in fceleie, fcelits negasi J o s . Me nemo deprehendit. PUT« Nemo? an non tuum hoc Eft pallium? J o s . Si fontem oftenditpaîlium, Pridem habui. cur demum hodie me reum faci t í PUT. NOB VOS quoque bine fugientem? GET. STA». Hunc ipfi vidimus. os. Damnares, nifi fugiflem. Defendit fuga« UT. Adhuc tatù audaâer ? Telum hoc per peAus adigam. STAS. L e n t i , o b f r c r o , here. Num tantulas dabit tibi hic P s o a s ? Eft dignus exquifítioribus· os. E g o t e , here, fi quid olim refli iètvii, o g o , reni u t cognoícas a r n i , quàm damnes. D a b o Multíplices poenas, fi nocentem oftenderis. PUT. Quid porrò oftendam ? f u g a , fervi, u x o r , pallium T e damnant. J o s . Sola abfoluit innoccntia. PUT. Igitur, tametfi irritât ira. differam C o n f u t ò pœnam» Abripite fcelus in vinculas D e fupplicio dum digno mecum cogitem. Hsec fuat fervorum ingenia: faciunt omnia I u x t à , & negant« GET. Satis diu cervicibus Conícrrorutn infultafti. Aliquando jam l u e * los« Si vos offendi, non refugio ; pledite : f u g i & hodie, ne domini uxorem offenderem. PER.lacet intus u x o r , exánime inflar; lacrimai. Capillos vellit, laccrat veftes, peflori Infcfta occurrit. H o h a U b i h x c praefagia Mihi adfiint ^ aderunt raro pinania jufcula. Hodie valete. Parce, p u t o , ridebitur H i c hodie. N o n lubet comare. Plangite.

Í Í

Τ

SCE-

¿88

JoSEPHUS.

SCENA

IX.

P H A R A O , Rex cum comitacu. CORSUS. LUSEUS. STIBADIUS. PHRÖNT1SCUS. BALADANUS. MERODACHUS. PORPHYR1US, Regis filius. Ρ R JE C O. PHAR.S") curas regum • ethnn cum dormiunt, graved ^'JacebamTequio regali, & mollibu» Beatus plumist cùm Tubière fomnia, •Anitimmque miris turbârunt ludibrijs. PORI'H. Parenti fomnia illa· ut bene vertant, precor. Cur ca non funt narrata conjeftoribus ? THAR. Fafta opmia, Nate ; fed i} adhuc délibérant. BAL. Si quid opis eft noftrae, Rex, narra (omnium. Μ E κ. Non oberit plures confuluifle. Γ HAK. Con· fulam. Opime feptem ibant inter palcua boves ; Decora: & cornu. Scforma,& adipe, & ubere: Quas dum contempler, totidem ex advtrfo arid« Et fordidae, & lurore pigro fquallidz: Hat illas formofàs, & pinguedine deGdes, Mirum ingens! uno glutierunt impete. Ncc faturse tarnen, aut mariera pepulere aut famem» Evigilo, Se mecum quidfibiportentum velit, Indago. Nec veri aliqua fimilìtudine Repertâ, turbor: Ce iterato fopior. BAL. Nequ« mihi, Rex, in mentem eft» hie, quod fufpicer. PHAK.

ACTUS

III.

SCENA

IX.

T8?

PHAR. Ibi admirabile diitu, fpeââclum alterum! Septenae ariilae;hinc ufque opime & ubcres, Hinc totidem macilenti, & deformes maximè. Atque ipfae h i feptem, ariftas ( nefeio quomodo ) Mtliores illas aggteflae dcpalcere, Hauferunt omnes ·, ut nufquam veftigium Mancret illarum ullum. Vigil examino haec Ruriutn omnia mecum. Rurfus intelligo nihil. Quarc anìmum exeruciant. POELH. At modo c o n j t f t a · ribus Sunt indicata : illos expefta interpretes. BAI» M E R . Veniunt i) ipíi. COKS« Vive Ñ regni & patria: Spes una. Ad n u t u m , magne rex. tuum adfumus, Difturi vera, reeiquc falutaria. Ρ H AR. Sat inttllêxtis, quae fuerint mea fomnia t CORS. Satis fupcrque : nifi quod unum nefcio ¡ Ea noflis ante medium, an fub diluculum Sint demum vifa ? PHAR. Quid fcire iftuc intercft t COR. Haud paullùm , Kex. Nam alia fune ante meri· diem NoftiSj alia funt ante aurora? crepufculum« Quod nicoenôrit interprrs, non fomnia T u a explicabit, fed Tua narrabit tibi. PHAR. Age igiturj Oftcntum mihi primum apparuit Concubiâ nofte. Nofle intempefta, alterum. Interpretare. CORS. NcceíTe eft noftis fiderà Confulere. Id temporis, aftrorum ftatio haec erat. Video* ut haec alto ideila fulgeat polof Haec infra horizontrm recedar pallida? PHAR. Video; quid deinde? COKS. Haec funt arcana iomnij. Rotetur caelum ; hem, quae lucebat antea In principe loco ftella , deturbabitur In ìmum ; St ima haec iupra fummam fc evehet. Τ

Ζ

PHAR,

J O S E P H U S .

Ρ KAR. Profr&ò arcanum rege dignum! E g o . a b f q u e t ? Fuiföt,iftud nunquam fcîflèm. CORS. Interpretern Par eft vera memorare, (ire digna lint Rege illa, five non fint. PHAR. Atqui ¡neptias T u folùm & fomnia narras» CORS. Ego, rtgum optime. Scio globum hune temp tila te hâc nulli cedere. Proin' non eft putandns Caliere. POR. Cum globo Quid fomnia babent ? CORS. At habet globus cum interprete. PHAR. Satis eft interprets hujus. Vos nihilo amplios Hocfcitis? Lus. Ego ab h o c , Magne Rrx,diflentio. PHAR.. Neceííe e f t ; fi quidem visad rem dicere. CORS. Artem hanc illi ego magifter puero tradidi. Ροκ. Potes ergo interpretationem omittere, Hune fi magiftrum imitaris. Lus. S sepe vincitur Magifter fuus ab alumno. PHAR. Videam , an viceris? Lus. Plerumque faturi à coenâ condormifcimusj Inde faturitas foporc , ô Rex, confumitur ; Subitque fames j omnéqtie delet veftigiura Saturitatis prioris : Sicut hac boves Gracilente opimiores illas. PHAR. Talia Se T u reges fomniare f aut Numen regibus Hate tam fluita putas confueviflè immittere ? Reges Rempublicam gérant 5 & públicos Proinde cafas , aut bella imminentia D E U S illis per quietem no&is indicat, FaceíTe iaturos nobis aut famélicos, Ignave, ventres; ebríjs potoribus Commenta haec vende. Lus. Ego quicquid hasc p o r · tendere Cenfueram , dixi. Kon femper Respublica Agitur in fomnijs. STIB. Ignofce interpreti, Rex : & da palmam infpiciendam dextrae manuf. PHAR. In cerebro fìunt fomnia : tu m manu putas Quacrcnda? STIB. Tarnen & htec fuum momentum habent. Satij

ACTUS III.

SCENA I X .

Ζ?Ι

Satis hanc afpexi. Et laevam hue itidem porrrgr. Longé aliud eft. Errarunt idi. Ego rem tibi Cercò explicabo, FHAK. Dignum à rege praemium Feres conjeftor, fi, quod res eft, dixeris. A g e , fire. STIB. Gliícít bellum, rex ; bellum horridum, Armis equiiquc plenum. Boum enim cornua Portendunt arma; Bo ves autcm indicant equos: Et fpic* Equorum pabulum. Sed quòd bove» Tenues abíwrpíerunt obefas; id valet: Minor hoftis fuperabit majorem przlio. PHAR. HOC ad rempublicam quid«» : fed nefeio Quid non concinne ex Bubus, equos ; & pabulum E x ípicis comminiíceris. Quid porrò, quàd Nil de ieptenis bubus ac fpicis? STIB. Nihil In numero hoc magnopere fi tum eft. PHA. Atquimibi Non eft de nihilo, totidem (picas, quot boves Vidiflè. SXIB. Quid ΓΙ feptena hoftiuni agmina Per numerimi hunc indicantur? THAR. Certum hoc (fi tibi? SVIB« Nequáquam : fed divino. THAR. Nihil his vatibus Indigco: vaticinor ita ipfr. Denique Quid tu conjcûas? THRONT. Video conjeÄoribus Fide ra iftis nullam haberi. PORPH. Sed tibi habebitur Fortaife; fi aliud nôris. PHRON. Aliud neicio. Idem utique dicerem, quod dixerunt i)< PHAR. Ergóne tarn ineruditi, non interptcKs, Sed impoftores t Video queîs mendacijs Plebeculam ludatis > quando & regias His fucis aures obtundere contenditis. COR. Crrdendum eft vatibus, Pharao. ΡΟΚΓΗ» Etiam cìim ij Mendacia fabulantur. PHAR. Abigite ocyus Quo digni funt. Simul in confpcäum venerine Hi tara vaniloqui vates, perieiunt. Nihil /Eque miícrum eft, ac reges, qui quos cooTulant Τ

3

AUT

îpi

J O S £ Ρ H U S»

Aut non h a b e « ; aut, fi, quos coofulunt, ¡J Ipfifallunt. Ite omnem per provinciana, Si ufquam ullus vates eft, cui habenda fit fides, In regiam vocate. Ad regem adducite. PORFH. T u , per prarconcm, haec ut palàm fiant, faces BAI. Faftum puta iftud, princeps« I praeco populum. Fac hujus certiorem. P R ^ C . Si quis civium eft Aut cxtcrorum, vir muliérve, fervus aut Liber, qui fuevit verum à puero dicere, Qui non fallere, nec in explicandis fomnijs Somnìa narrare didicit, docuitve.* is bona Fide, veniat, accedat: (omnium cxplicet} A rege ut prarmium, quo dignus eft, ferat. BAL« Nemo eft, qui accedat? Ego reccdam. PER. Heus tu, heushomo! Quacris tu conjtâorem? P R ^ C . Quaero. PER. Gra· tulor Tibi ; nam invtnifti. PR^C. Quem ilium? P I E . Me ipfum, quem vide«. ΡϊΐΛ c . Dedifli fpecimen artis ? PER· Sacpe faepius. PRÄC. QUO paâo? PER. Sommavi me fitire hcri; Surrexi cubitu, & ecce,in gutture eft fiti* Hodie ingens. Somniavi, me pecuniam Item amififfe: Surgo & aperio loculos ; Nufquam ullus numus eft, nufquam ulta pecunia. Non tibi videntur lutulenta hace fpecimina? P K £ C . Plané videntur. Sed tuis tu ia fomnijs Es folùm vates. PER, Etiam aliena interpreter. PK.SC« Fare, ergo. Somniavi, te in convivio Hodie effe. PER. Falfum eft fomnium, PR c . Qui dum? PiR. Quia Impranfus adhuc fum. PR^C. Quid, fi vero fomniero, T e lautè cœnaturum ? PER. Id «(let fomnium Plenum timons. PR.SC. Quomodo? Pix. Quia me« tucrem Nc

ACTUS III.

SCENA Χ .

N e fàlfum fomniaflcs. BK.SC, TU autem interpres e s , Haud fané abfurdus. PER. Potes ergo me ducere Ad regem. PER, qualem velit ille Interpretern ? Qui n u n q u a m , c u i q u a m , quicquam fai fi dixerit. PER. HO h o ! ferum e f t ) cùm tu hodie me ifluc admones. In cunis jam infans, mendacia balbutii· Inde nihil veri dixi $ nifi fitire me Siquando dixi. Abi¡ & vale, cum legibus T a r n duris. Ego regi hodie nihil explico.

Sei«,

SCENA

X.

UBER TAS. PLUTUS. LUXUS. ANGELUS Cuft. M I S URG U S Cacod. UB. A Ffero mecum felicitatemi, Se copiati] ^ R e r u m o m n i u m , q u x ufquam t e r r a r u m . Oc gentium V i f u n t u r , a a t aman tur. Fruftus arborato E t fruges a r v o r u m , & liquorcs vitium* Accipite lubentes; pandite fores, pancb'te« PLU. Domina jam invitât tota jEgyptu»; urbiutn Γ o r t * , xdiumque ¡anuas ; viden^ut patent? U B . Video. Per m e ipfa grata f u m mortalibus, Sed per comités meos m u l t ò etiam gratior. Quid tecum tu affers Plutei PLUT. Argenti laminas» A u n metalla, 8c gemmas, Sc fi quid aliud Opulcntat cives. UB. Placet ha:c merx : venalis eft. Quid t u a u t e m , lux us? L u x . Gaudia, p o c u l a , prandia: Τ 4 Et

¿94

J o S E P H U S .

Et quicquid coenis aptum eft lautioribuf. UB« Bene habet: non cxcludcmur.· duciti. PLUT. QUO jubes Precipue duci? UBER. Juxtà eftj chara omnibus ero. AUG, Facerte monftrum ; apage« Mis» Nihil eft quod imperes, ANG. Ego atiliîl tibi .'cave unquam accêflîs. Mis. Q u a re enim? ANG. Quia de v e l o , fie jubeo. Dixi. Mis« Ego aliud volo, Aliud jubeo; dixi, ANG. Scelefte! abi inferos In ignés j deiere caftunu Abfcede à carcere. Mis« Non ibo· ANG. At Numen imperat meum; imperai Tuum. Mis· O h , oh. A b e o ; ceflà; abeo. ANG. Et viûus quidem« Tandem hanc aliquando abegi larvam à carcere Joftphi: obibat & caeptabat omnia, l i t rurfum incommodaret* Sed tandem eil modus In rebus. Satis exercica virtus eft; fatis Dédit exegaplorum adolelccns. At de catterò Premia feret fuse virtutis. Jam feiet Et fratres, & cifternam, & dominarti, de carcercm, Sibi profuiiTe. J a m Sc orcus feiet; injurijs Suis juvencoi cieviflr* O feiat h o c , & fieat!

ACTUS

ACTUS I V .

SCENA I.

a í S S it* A ^liBÀflei. « í C l S á * S í í ·

A C T U S IV. SCENA

I,

PINCERNA. J O S E P H U S . BALADANUS. MERODACHUS. P

i

O

n

,

G velim , defenderé peccatum meum W ^ ^ ^ P o f l i m . Ingtatus dudum in Juvenem

Excufo. O fluxa benrfùia, quàm non diu Hxretis? Simul ex oculis abijftis, animo Etiam effluxiftis, H o c ipAim cujus poteft Stupori« dici ? Lugebam olim in carcere Timoris plenus. In ilio tum tali metu Mario adolclcenti fomnium : atqui ô fommum Beatum ! hic ille me continuò liberum Metu eflè ¡übet; & quae propediem fint mihi F u t u r a , exferte, apené, planéque indicati Obtcftàtus, uti memor aliquid rependeretn. Evenire omnia ftatim, ut dixerat mihi: Nihil fefellit: ego, ego fcfelli; íIli ego fidem, Q u a m dederam,fregi, lmmemor ufque hunc di«mfui» Q u o quxritur, qui regis nortes explicit. H i c demum in menton yenit, Ingredior ; indico Τ ί

Regi.

196

J O S E P H U S .

Regi. J a b e t i l k ¡uvenem abfolvi vinculis Ad fefc adduci. Acque adeò j a m , e c c e ! adducitnr. BAI.. C c n f c n ' tibi fati* animi ut libere C n m rege loquaris? J o s . N e diffide; fatis ero Mihi prsefens. M E R . E t quidem de f o m n i o potes Aliquid proinitterc ? J o s . F a x o , ne »egeno fui Interpreti! pudeat. F I N C . J o f e p h e , ò denique Salve. F t i d e m h o c debebara. Ignofce. J o ». V o l e o s » lubens.

eile,

Magi« oblivifci t u beneficiuoa p o t e s , Q u à m e g o recordari injuriaruai. PIN. S e n t i o . V e r u m hodie c o m p e n f a b o . BAL. Prodit c o m m o d u m R e x o b v i a m ipfeì T u , dilm a c c î r i s , h ì c m a n e . PIN« E g o juxta t e l o f e p h e : U l t r a n o n deferam.

SCENA

II.

BA L A D A Ν U S. MERODACHUS. P H A R A O cum Comitatu. JOSEPHUS. PINCERNA. PORPHYRIUS. BAL· η E x invenifti, o p i n e r , f b m n i j tuî " M e l i o r e m Interpretern. D o c e t ejus indoles E t v e r b a , n o n i n a n i b u s eum fabulit Infucfle. PHAR, Addûxtis i l l u m , ut BAL. MO. Adduximus.

juflì?

Pi HC. H i c j u v t n i s eft. Ρ H AB. Q u i & t u a tibí o l i m (omnia EdiíTcrtavit ? P i s e . T a r n liquidé, u t nihil fuprà. PHAR. S o m n i a m e a j a m narraftisì B A L . A d a m u f l ì m omnia. PHAR.

ACTUS IV.

SCENA

II.

?HAK. Age vates ergo; & ca. quo fpeítent, indica. Ios» O magne magni populi redor! Somma Quae íbmniafti, non noäurnis, ut folet Ludibrijs quandoque, tffifta; fed DEO Auftore mifla fuere, futura ut proderenr. PHAK. Ita femper equidem rebar« Initia hsec placent, los. Tum autem, nil privati hîc confili) «ft. Omnia In publicum bonum fpeâant. PHAR. Mecunt facts. 'os. igitur, quòd íbmniafti hinc feptenas bo ves, nde to tide m fpicas .· Res cadem fomnio Utroque portenditur. Etenim ill« vel boves Vel ipics feptem opimiotes, indicant Annorum (eptem uberrimorum copiam; Quibus nil deerit, nifi fortaífis horrea In qux fruges arvorum , & fruftus arborum, Vinique vis plufquàm immodica condì queat. At ille feptem feu ipicarum feu bourn Horror fquallórque, totidem portendit alias Adates ; nulla meflè laetas, fed fame Et ftetilitatc, Sc inopil rerum omnium Damnatas. Et quemadmodum macrae bores Illas opimas devoraruntj ita etiam libertas annorum priorism, ab inopiâ Faméquc pofteríorum devaílabitur. Nihil erit reliquuin de vetere opulentiâ ; Omnia egcftate prementur. PHAR. Sapìenter tuadhuc Vidéris, atque in rem dixiflè. Tametfi ego Pauca etiamnum defidero. Ubinam gentium) Et quando hsec tanta ubertas, à penuria Hâc haurietur? J o s . Rex , non abfurdè roga», Erit enim hace calamitas communis omnium Provinciarum: caque jam adeò nunc imminet. PHAS. Ecquaenam tutent hatc vobis videntur? B A L .

J

MER. Optima Videtur explicado; vcrifCma« Jos.

JOSEPHUS. J o s , Et talem éventa oftendent. PHAR. J a m nihil am· bigo, Quin veta memores, Invenís divine: tarnen eil Rfliquum íftud; ut cognoícam , quid fibi gemino Res eadem fomnio vrJít! Et hoc tu doce, J o s . Docrbo : Rex. Iterati afpeûus fomnij Confirmât oftentorum certitudinem. ΓΗΑΚ. Omnia perfuades. Cáelo delapfus mihi Propitio Numi ne hue venirti« Haec fomnij Mei germana eft,proceres, explanado. BAL· MER. Nihil dubitamus. BAL. Alia herí deliria Senum fuere: alia hujus eft íapicntia. os. Iam tu proinde, rcx, quid expédiât, vide, [ominem tibi fâpienrem, St iànè induítrium Lege ; qui id operam det, ut felicioribus Primùm annis liinc inde excitentui horrea. Inibique méfies condantur quàm uberrime, Inque fa ni em prxpareutur. Ita tu civibus Ibis confultum, ita ab exteris, quantas opes Adijcies regno? BAL. MEK, Nil pote fapientius, ΓΗΑΚ. Rcfté fuafifti, Juvenis, Ô divinimi Nobis concede. T u Regi, tu civibus Unusfalutem conferuafti : tu fàmem Penuriámque, clam ingruentem è finibus His propulíafti. Et quem ergo huic pofCmus alium Preierre, proceres/ BAL. MER. Nullum. PHAR.Quem, qui dignior

Ì

Ägyptijs ¡»SEIFE? BAL. MB Κ. Nullum. Ρ Η AX. Qui queat Haec ipfa procurare ? BAL. Hic folus dignus eft. PIN. Et hunc tarnen infami, nefeio quis, carcere Damna vit. PHAR. Carcere aliquis te? quo crimine? J o s . Rex innoeentem, & circumventum injuria. FHAR. Statini occidatur. J o s . O b f e a o , R c x ! infeius Id ipfe fccit. Condonata injuria eft, ΓΗΑΚ.

ACTUS

IV.

SCENA

III.

PHAIU Ergo, ego pro vinci» te fació principela J Jube , impera. Tuis fubijcio fafeibus Regnum omne. Nemo te invito, nemo inicio Quidquam auílt. Nutu omnes abfolvantur t u o , T u o omnes condemnentur. Uno me minor Eris, alios íupra omnes. Jos. Non me talibus, O magne Rex, honoribus dignum reor. PHAR. Reor ego. Cape fis annulum hunc. Cape aureatn Hanc torquem, infignia Regni. Hanc purpuram indue. PORPH. Nimios honores hos duco, fupráque merirum. PHAK. Mfum eft merita xftimare > nate, non tuum. Jos. Qualemego pro his meritis,ò,qualem, Rex.gra. tiam Reponam? sterni; tibi me obftringis vinculis. PHAR. Alijs jam tu me obftrinxifti. Hue adducite Extemplò currum, quem ipfe infccndo, regium. Ilio fublimis vehere, ilio triurrphum age. Vósque omnes antecedi te, atque principi huic Omnes jubete flexo fuccumbere genu. BAL. Parebimus imperio. MER. Triumpho dignus cft. THAR. Ad me demum in palatium reducite.

S C E N A

III«

BALADANUS. M E R O D A C H U S . PINCERNA. POPULUS. TUBICINES. MUSICI. PUTIPHAR. JOSEPHUS. BAL. /""Onfcende currum Joièphe ; indue principem* v ^ J o s . E fervitute in Regnum f in currum c carcere? BAL.

JOO

J O S Ε Ρ H U S.

BAI. Brevis eft virtuti è carcere in regnum gradui, MEK. TU idtntidcm obvios, quid faeiant, adraone. PINO. Tubicines clangite, Mufkus grex plaudite· Mus. Iô tiiumphe; ì ò , triumpha. Dignus es. PIN. Popule adorare. Pop. Vive publica populi Salus; Iofephe, vive. BAL. Hic eft quem rex ¡übet Vtnerari. MER. Hic eft, quem patria patrcin nuneupat. Mus. Ι ό triumphe ; i ô , triumpha ; dignus es. POP» Jubet rex te imperare. Iofephe! impera. PiNC. V i t a m . ô fuperi, lofepho! POP. U t vitamci· vibus Detis, date lofepho. BAL. U t Pharaonem fofpitetn Servetis, Iofiphum fervate, Por. Sofpite lofepho, fuperi, fofpites omnes iumus. Mus. l ô triumphe ; iô triumpha ; dignus es« Pi NC. Iterum tubicines; itertìm turba plaudite. PUT. Vernine de Iolèpho (umor ? Imperat, I m o , & triujBphar, E g o Iofephe te per hunc Tuum triumpnum, pérque hsne vit« gloriam Obttftor. IOSÌ Omitte, Putiphar; feio quam rem veli». PUT· Ignofce factum, ignofee injurias meas. Ios· Si infòntem agnolcis, jam dele Ili injurian). PUT. Palàm proclamo; temere feci. Credidi Uxori. Ios. Hoc feibam : humanus error veniam habet. AíTurge. PUT. Ne haec dìmittam genua, confcius Me animus terret. Sine hanc à te veniam impetret Temerità* mea. Ios. Surge Putiphar : prius ctiaro Quint peteres, impetraras. His injurijs Ad hanc fartunam veni* PUT. O dignum te quidein Iofephe! &. feirper tu is videbaris mihi. Nunc versa rerum conditione, ferviam Ego tibi Iofephe ; impetabis tu mihi. BAL. Pergite porro, U duftate rtftà ad regíame POP. Serva ci ves Iofephe. >Egyptios fove. I o s . E g o v e r ò , i t g y p t i j , f a x o , ut me fentiat.

ACTUS I V .

SCENA

IV.

301

Quälern (Ibi quisque volet« Civem vos crédité Veitrum, non principen). Ego pater ero pauperum. Ego omnes juxtà amabo ac libero« mcos j POP, NOS te, lofe ρ he, ut patrem amamus liberi ; T e nos, ut cives principcm. Vive, impera, los. Quàm facili· rerum humanarum cil mutatiol Idem effe eras poterò, qui hodie effe defij. Memo extollatur profperis, quisquís poteft Metuere ad vería: fieri, quod timet, poteft. Mus. Iô triumphe: l ò triumpha; dignus es«

SCENA TERNUS.

LICTOR. HYLAS. GETA.

P I R . TOièphum audio regnare

J

IV.

«it»

Male domui huic

Fallaciam ergo concinnavi, illana oppidò Prxfentem. Scio quid Geta Iofephum offenderit. Ludos dabo nebulones. Hócce cum audaculo Li&orc mimum compofui. Is jam adeft. Ego Furtim hinc aufculto LICT. Heus aperite aliquis oftium. HYL. Quis tam clamosè ? Infame caput ; quid has fores Tibi taâio eft ? LICT. Venator fum. Quxrito feram. HTI. Abi quo dignus es, cum hoc venatu. Dorai lïoftrat, nullam alimus tibi feram. LICT. Hinc feram ego auferam. H r t . Ubi nulla fit? LI¿T. Ego vero alìquem olfacio Gctam. Ητι. Ille tibi fera ? LICT. Sanè exoptata. Catterùm, Ludos puer omitte ; evoca bue ad me Gctam. Jìrt,

3 d

J O S E P H U S .

HYL. Quid cum Geta ncgotij eft? LICT-· Nimis qui· dem T u puer es curiofus. Abi ; G f t a m evoca. HYL. Imperioíus mihi liftor es. LICT· DicaculuS Mihi purr es. Tarnen abegi, ô falve Geta. GET. N o n egeo hujus faluris. LICT. C e r t è , fi feias, Quid iìm faflurus, dicas indigne te. GET. N o n timeo· LICT. Audi ergo. Seis,quibus ma* lcficijs Iofephum afFeceris? GET. Quid tum eil? LICT, Provinciae Prafe&us iam ille t o t i , jubet in carcerem T c d u c i . GET. M e n ' ! LICT. EÒ adfum. Nifi fequeris, manas Inj icio. GET« O b f e c r o j pauxillùm. LICT. Sic juflus e g o Tum« Nî fpontepares, i o d o s voco. GET. Sine, u t aliquò Effugiam, LICT. N e m p e , ut pro te clapfo e g o ptn» deam ? GET. Die nufquam repperiflè. LICT. Mentili doces? Serus magifter es. A meâ hoc marre didici. GET. Iam farcinas collegi. Sine : peculi} Partem partibor. LICT. Nullum habes: in carcerem. GET: O m i t t e j habeo: & jam numerabo tibi argenteo! Decern numos. LICT. Caecus iura. Sequerc« GET· Sa· turio, Doryla, obfccro. PER. C i v e s ! v e f t r a m f i d e m î n t i m maniter SacWturfGET. Perne. PER. G e t a . o Geta vivisne? Iam T e aiebant in crucem aftum. L i e . Agetur propediem. PER. Omitte li&or, LICT. Vincitis u n u m : a t q u v t u o i N o n ita vincetis. L i f t o r u m adducam tribum. GET. Ain' tu ine in crucem.' Perne; o b q u a m r e m i PER. D u o s Ego Io fr phi adyerfarios m o d o péndulos Con-

ACTUS I V .

SCENA I V .

303

Confpexi. Aiunt omnes perquirí. Ego fugio. GET. Itidem ego tecum· Expccia. PER. Sequitur tarnifex. GET. Dum toUam farcinas. PER. SI colleibs habes. GET. In promptu. Expefta. PER. At propera. Habet viaticum Fu giti vus: emungendu» eft. Hui tarn ocyter? GET» Nempe, fimul Jofephum regnare inaudij, Mea convafavi. PER. Sapienter. Nunc funt pedes Mrgendi. Propera. GET. Nemo fequitur ? Refpice.

SCENA PORPHYRIUS.

V. ODIUM.

C Y R U S . POR. Λ Bite hinc ìntrò; folus hie dum ihàmbulo» **-Hóccine parentis eft boni ? hate in filium Eft asqua Charitas? deedtne, Regiam Prolem iiibjicere fervo.' OD. Fers tarnen, & tacest Non «xpergifeeris? Non quo hxc tendant, vides? Ροκ. Ob fomnij conjeftionetn fíverit Servuro triumphare ? OD. Parum eft hoc. POR. Cui alteri H x c pater unquam dediti OO. Majora daturas eft· Ροκ. Quid autem raajus PO(Têt? OD. Regnum. POR. Fiiium Igitur è regno, ut regnum donct fervuto? O o . Quid jam aliud fecit, cùm ejus fafcibus omnia Submifit? T u fervis. Jofephus imperat. POR. Ego ferviam Joi'epho? OD. Nifi caves. POR. Ego Mancipio Hebreo ierviam? OD. Nifi properas, Eft ferricndum. Quin abis ? expoftuU V Cum

304

J O S E P H U S .

Cum patrr. POR. Rex eft· OD. Et tu regis filiti;. CYR. Quid, frater, tu adeò triftis?PoR.Miraristu?Eg& Latum effe te mirer. CVE. Quid ni iìm ? Me nihil Cruciat. POR. Nihil? CYR. Nihil. POR. Ne i (lud quidem i 0 paths Dedecus acternum! CVE. Aniftud perdoluit tibi, Quod tantum tribuit Jofepho ? POE. Et tibi non doletf CYR. Ecquid doleret? POE. Etiamfi im per et tibi ì CYK. Nobis non impcrat. POR. 'Non ille proximug A rege? Quis nos jam affe&at ? Quijs nos colit ? Patrem unum tolle, & nofter rex Jofcphus eli. CYR. Diffìmula hanc frater iram : pater ad le vocat. POE. Vocet : ego haec talia, ut nòrit, non perftro«

SCENA

J

R

U

Β

E

Ν

VU U

S.

Am tantum eft temporis, meus cùm venditus Eft frater; mihi dolor tamen eft temper recens, Quacunquc incedo ; fequitur. Fratrem fomnio, Fratrem audio. Manet in oculis frater. Manent Precantis lacrimai. Eheu· fratres, quid egimus ? Quoties oculis Beniaminum afpicio, redit Animo Jofephus. Seu veftem ejus, feu locum Video, occurrit meum,eheu! non meum fcelus. At cum parentis ctiam canos Sc genas Lacrimis perfufas intutor : tum denique Vitam pertJtfus, votis invito necem. Nullámne unquam quietem concedes mihi Jofephe? Qiumdiu has pœnas à me exiges? Satiare hocluílo j ah fatiarc aliquando: & fine, ut Ad patrem ingrediar! heu, quit dolor e f t , ingredi? SCE-

ACTUS I V .

SCENA VII.

SCENA G E Τ

305

VII. A.

U

T me fcdus iftc lufit hodie, & fabulant In urbe fècit ! Perne Perne ; non ita T i b i abibir. Liftorem fubornavit ; metura Incuilìt ; in fìigam impulit. Nugae mene. Venimus ad portam : ibi ; heus, Geta, air,hk paululum Culullum «xforbeamus, ut alam habeant pedes« Perfuailt ; ingredior» Nunquam aequè m e , ac modo» Stuporem fenfi. Nam ingrefius, quinqué video Validos potores ; hi me complexum attrahunt C u m farcini : adhibent mente. Pernus ìncipit Fugam narrare : illi omnes in me ludere j E t , quòd viaticatum me nòrant, priùs N o n dimitrere, quàm pollicerer fymbolum. Sic è f u g a , ftolidus redeo; pecuniae Vacuus; plenus ruboris. Nee tarn huius piget» Quàm quòd meam f u g a m , & errorem liberi Ille apud omnes traducet. Interim bibit Vorátque jam helluo de meo. Quanquam id alii Faciunt plerique : & pòft quàm h x c rerum eft vili tas, Ubique locorum eftur, potatur, luditur. Sed ego ut uldfcerer meum viaticum , Perno liftores itidem inftitui quattuor ¡ Quem feio graflaturum, ut mos e f t , in publico; H i pro me vindices ibunt in ebrium.

Vi

SCE-

JoSEPHUS.

S P

E

R

C N

E U

N S

A .

V i l i . L

I

C

T

O

R

S E C U N D U S , cum

focijs.

TIR Π 0 ho ; merum quacunque eft undà fuartus, « Π - N e g e n t , licet, caupones , qui vino amphorâS A quai um anundunt, credo, ut reddant iuavius. Nae il li vehementer aberrant ; & nî corrigunt Siiam hanc ftultitiam, digni funt fuis gquis. Ego fat Icio, quae loquor ¡ utrumque bibi. Quid t a ibi JMendacem dicis? tu ibi, qui in angolo fedes? lltrumque bibi, inquam·, St feio vìnum effe fuavius Quibufuis undis, Dicere verum non puder, Vitrum iftuc, fi necefli e r i t , atteftabitur. H o ho! Peniftìmè cecidi. Hoc vinum poteft. Imbellis eft aqua ; nunquam me illa dcjicit. LICT. 2. Quínam ebrij clamores ? heus tu in publico Qui contra leges erras? PER. Bona verba, bone vir« LICT. 2, Non aíTuevi. Quid inquam hîc erras f PER. Non iatis Videre tu me nôflè liftor. Siquidem ego hîc Non e r r o , fed triumpho· L I C T . 2. Hîc non licet. PIR. Mihi Non Sceat, qui hoftem profligaverim meum ? LICT. 2. Quem tu hoftem ?PEK. Quem ? fàmem. Cujut e g o , ut copias Tcrrcrcm» prsefidium hodic ifthuic oppido Impo-

ACTUS I V .

SCENA I X .

507

Ifflpofui, faturitatem. L i e r . 2. A t ¡ila faturitas Mon eft bono loco. Alibi tutior foret. PER. U b i I L I CT. 2. In cavea; in quam juflut hodiefum ebrio« Compìngtre. Veni. PER. Omittr. Sine hune trium» pli um agam. L i CT. 2. Non ibis? PER. E g o ttiumpho. LICT. 2« Socij, S telilo, Mufcule, Cotice. OM. Adfumus. LICT- a. Sublimem hunc tollite. PER. Quid ine impediti*? Omittitr. LICT. 2. Tollite, rapite. PER. Tamen triumpho. LICT. 2. In caveam rapite publicam. FEE« Triumpho. L i e r . 2. Plané; ideo te ferìmus.PER. Omittite. Triumpho. OM. Credimus. PER. Triumpho. LICT. 2* Gratulor.

SCENA

IX.

UBERTAS. PLUTUS. LUXUS. E A MES. E G E S T A S . LUCTUS. UB. Τ T ù i . quale monftrum no» perféquiturf Cedite, A i C u r r i t e , ne confequatur. Fugite, qua licet; Properate. L u x . ahi Mm in tergo hacret. PLUT. H e u , quàm terreor! FA M. Itane fpolijs onufta excrdes ? tollite Reliquiae cripitc. Abeat inops« Un. Belluae V 5 Im·

jo8

JoSEPHUS.

Immanes, ultrò abeuntes quid propelliti«? FAM. Minais moraris. Pridem abiflè oportuit. UB, Relinquite cornu hoc. FAM· Eripite« Corbes duos ltidem utrinque fpoliate. U B . Cur vim hanc barbaran» Affcrtis? EG, Odimus ubertatem. LUCT. Sat diu In Äigypto regnafli. Nunc ocyus abi. UB. O miferam iEgyptum ! quos expellis hofpitcs ? QUos accipis holies? FAM. Iam roeisprovincia Parebit fceptris. Segctes juflí areícere: Perire vites, ac fterilefcere arbores. Agros fitire ; pecudes algere, & homines Macie pallere. EG« MOS noftras etiam addere Partes decebit. E g o res omncs fubtraham. Ego v i t * vi&uíque omnes fpes aufrram. LUCT. Ego defperatione fraftos impetam. Ego lacrimas, ego queitus illis afferam. FAM. Manete igitur, Sc mecum agite hanc tragoediam.

SCENA

X.

PUTIPHAR. JOSEPHUS. BALADANUS. MERODACHUS. PUT. T T E n i r e me Iofephus propere juflìt; ut * Mihi de República mander. Mirum mihi ! Quantum in viro eft ingenium ? Quâ fapientiâ Res quásque provìdet Î Pal am eft ; abfque ilio erar, Damnum ingens aeeiperemus. O quantum pudet Mea cùm madefafta recorder ? qui fervum domi Habueritn talem? dignum cui ipfe ferviam. Et fervio libens. At enim prodit. l o s . Putipharem Adefle juíC. PUT. Ad funi. Si quid m e vis > jube.

ACTUS IV.

SCENA

Χ.

309

los, Putiphar, fcis ipfe, ut rerum «bertas abierit, Urque adcò nulls in agris nielles ufpiam Vifanturj urgeátque ea populum fames, De qua przdixi. PUT. Scio, Iofephe ; & fentiunt luxtà o nines. Sed tuâfaftum eft prudentiâ, U t effet, unde nil timeremu; fernem, los. Nunc porrò, quid mei judicij fit, vide. £gyptijs cautum «ft fatis. Sed exteris Mufquam ulla annona eft. Ñeque cnim inftruxerunt penum ; Neque praefenßrunt cfadcm hanc. Ideò cùm audient Nos frugibus abundare, ne quà ipfi fame Sua mitigati, incurfent in provinciana, Horreáque vi cfòingant, cuftodiâ eft opus. Arââ atque militari. Id tu negotium Habebit, ¿tprxlidijs firmioribus. Fines tuebem. PUT. EtC proípeáum eft làtit Iofephe] tarnen, ut imperas, moremgeram. los. Vide iplè ut luftres, & circumeas omnia. Nil tutum eft, octilis quòd alieni'« creditur. PUT. Obrequar in promptu. los. Pòft, ubi neccflariat Non eflè copias aliquando videris, Dcduc prclìdium, & fumptu xrarium leva. PUT» Cognolces Iofephe, ftudium hâc in re tneum. Ios. Vos.auteò fuperi,hoc nefàs! S C E N A XI. JACOBUS. RUBENUS. JUDAS. Caeteri fra tres, prater Beniaminum.

JuD.p Ubennm hunt nònne decuit ad nos a¡m altero •"•Citius redWfcí OM. Omnino. GAD. Saitemut diceret QurJ reíponJiflft pater. JUD. Etenim nec pafcua Haec pabulum, nec arva iegetem uflam ferunt. Si durer porrò egeftas, aftirm eft de gregei A¿tum de liberi«· Qun i ipfimet igitur AD patrem adimus ì DAN. IS ipfc cum Rubeno adeft. RUB. Pater, nifi te exoramus, mifèri oranes fumus. JAC. Poft quam Jofephum amili, fuper aliam alia Calamitas urget : moeror longaevus animutn Exedit,flcteflà me fene£his in dies Magis magisque gravat ; Bt nunc denique fames' Non om mihi gravis (quid enira decrepito feni Du i illafitmetuenda > ) quam familise adeft Funefta. Haec inter tot mala, quid mors tamdiu Tu fola differs ? Utere jure mors tuo, Et víftimam maturam ad aras abftrahe. JUD. Obhvifcere, Pater, vetulia bzc ; & fami OM.

Nunc

ACTUS I V .

SCENA X I .

511

Kane JAC. RUB· "JAC.

uni profpice, quae una maximè prrmit. Profpiciam ? quomodo autem profpiciam, fenex? Nonne intus dìxti de /Egypto tnibi» pater/ Sed quantum intervallum r i x efl ? JUD. Nobis breve id Neceflìtas facict. JAC. Quot veflrum abibitis ? OH< Simul omnes, RUB. Ita plus annonae apportabimusj E t tutiores ibimuj. JAG. Satis, r e o r , £ r i t , ut ex omni numero quattuor abeant. N a m quomodo omnes t ut vivam (ine liberis ? RUB. Pater, i (lue quantulum crit, fi quattnor ierint ? Vix bidui annonam afïèrrcnt. OM» Detern ibimus. RUB. Id coníultiílimum crit ; ne pugna, mi pater. JNC. Igitur abite, G ita confultum crtditis, E t , quam poteftis, emite frugum copiam ; Brevique ad me redite. JUD. Nihil metue pater. JAC. At etenim me t u o , ne quid l DAN. Q u x f o ilhec omina Tarn triöia mitte. Ñeque enim, quod me tuas, babes. JAC« Ita vos quidem. Sed ite tarnen, St itineri V o s apparate. OM. Vale » pater. JAC« Proavi D E U S » Avíque veftti, incólumes vosreddat m i h i

S C E N A XII. PRIMUS. SECUNDINUS. J O R A M U S. P R I M . O Edde mihirredde meum panem.Emóriorfam»; * * S i n e me domare fàmenw Szc. Nondum domui mcam. V $

PW«I.

jíl

J ö S E P H U S .

PRIM. Meus ¡fte c d . SEC. Meus eft«PRIM, Ah miferefeite , atque opem Morituro fe rte. Pañis atri cruftulum Quod fratri rapuit fra ter, o r o , reddite. Jon. Quid quereris, Prime ! PRIM. Pa true, panem« TOR« Aft nullus eft Quem mater prabeat? PRIM. Pcrijt mater f a m e , Perijt pater ;Sine roe.antequam itidem e g o peream, Libare panem ; fine me pañis mitulam. IoR. Dornum deducite hunc pupitlum, & ρ afeite« Quis credeteti fiorenti in familia famem Tarn atrociter fatvire ? prxterij hanc d o m u m Mei vicini! audio clamorean, nefeio Quid pr® alijs funeftum 1 Subfi'fto s fufpicor Aliquid intus turbati« Ingredior; reperio, ( Miferum me ! ) reperio, inquam, puerum nobilem Fame femianimem, voce lacrimabili E t intermortuà panem depofeere. R o g o , quamdiu abftinuerit? ante triduum P o m u m , a i t . agrefte fumpfi : d ú m q u e hodic alteram lana dentibus t r n e » , venit fororcula. Et vi, mihi ilhid etipuit ex faucibus. Ego morior. R o g o circimiftantis »cur nihil Puero miniftrent? XIlì z q u è famelici Se triduum jejunos, tantum agreftibus Pomis vcfci.ad dimenfum. J u f l ì e x aedibtis Meis pauxillum afferri. A t e g o fpeftaculo Tarn trifti exanitnatus, quid hàc in re ordiac De catterò, vix feio. Nam.miferet taliumi Quos liberaliùs hodie (ì ego pavero, Ceas, ipfr egebo. O infelicia tempora ! Aurum argentúmque habemus, morimur fame. Hate nempe funt noftrarum opumauxilia! J a c c n t Ubique exanimes u m b r x , & ore pallido Occurrunt cives, ò N u m e n , quid imminet? SCE

ACTUS I V . SCENA XIII.

SCENA CHORUS

JIJ

XIII.

PUERULORUM.

H

Eu me ! quas dolor urget in querelas ? Nativis oculi madete rivi»« Défunt fercula nobili }uventar* Deiufit emerite dapcs feneftac. K e t la&is (olito* tener liquores Materni* pucr haurit è mamillis. Nec fpfftat nives dolendus infant Dirnentum fibi (uggeri farine. Panel» Ω queruli rogrrt nepote» , Ah panem queruli« negant parentes« Nec ìejunia porrò delicate Eheu! triftia perferunt puellae. Palmis brachia tendimus fupinis ; Juftis pectore tundimus querelle : Eft poenae fatis. eft fatis dolori» ¡ Magni parche « l i t e s ; perimus.

ACTUS

314

J O S E P H U S .

A C T U S V· SCENA h PTOCHUS. MARSUS. Mend. egei. N A N U S puerPERNUS. pnetereant frequente», illîc dit. ce nos : • Nam hefterno in ángulo, qui nemo ¡ tranfijt, Nemo qui tnobulum darrt, fùit. NAN. Scio» At hic hodie ílationem commodam habebitis. Híc affidete. Ego per urban interra ftiprm Vkatinri coganw MAR. Qu at io, Nane, id naviter. Mam feis, quanta fames. NAN. Ah tace. An nondum fidem Tibi ego probavi ? Μ A κ. Scio, Nane) tarnen. NA tr. Quid tamen ? Profeùò aliquando. PTOCH. Neirafeere; nihil hoc fuit. Brevi ut redeas vide. NAN. Ad condiftum adero ftatijn. Hot ego tarn queruios & íiifpiciofos (enes Piofeétò aliquando ; ni deiìerint. Nam meâ Ope unicè defend, aliquid concedere Mihi debeicnt. Iterum, fi quid moverint; Iam PTOCH. F ^ ^ L T T

ACTUS

V.

SCENA

I.

315

Jam dixi. PTOCH. Tandem, Marfe, mihi non tempero. Quin publico proclamerai. Date miletabili Senio} date ftipem, ô cives. Date vel cruftulum Adffi panis. MAR. Ah mifercmini duûm Miferrimorum cives ! Sinite, ut paullulo Cibo mortem atceamus. PTOCH. Nemo fe movet. MAE. Patienter eft durandum. P T O C H . Dum ventee etiam Duraret ! MAR. Clamando fi« tibi inanior. PTOCH. Igitiir quiefeo» PER. Miiarum me ter Se arnplius! Quàm vilis eft ars parafitorum ? apud decern Hodie illam venditavi: adeò effèci nihil. U t ipfi Ce velie parafirari mihi Piomiferint, fi ccnulam promitterem. Egent nempe omnes. A t quinara il li funt ibi ? PTOCH. Audin', Matfe, graditntemf MAR. Audio. Non eft procul. PER. Etfi fames ludere me vix finit; hos tarnen Senes mendicos ludam. PTOCH. A h , quisquís es, ftipcm Carco infelici portige. MAR. Porrige miíero Miferabili feni: pelle duorum fernem. P u . Ipfe equidem egerem. Sed enim ex aequo partiar. Duos mihi cafeos emi. Alterum meis Apporto liberis. Vos tollite alterum, Et acquis inter vos dividite partibus» Bene eft: Jam habet ifte. P T O C H . MAR. O hominis dementem manum! Superi Htuc videant, atque compenfent tibi. PEK. Jam ego me hinc in angulum fubducam, atque exitum Mimi hujus contemplabor. MAR. Ecquid dixeram Proche, aliquid me íperare/ PTOCH. Vates tuquidem es. Sed

J

O S E Ρ H U

S.

Sed faun' eft grandis ille? MAR. Mctuo ut fit P r o e m Sine Examinem. MAR. Sino. PTOCH. Da mihi. M A R . DA i m o tu mihi. PTOCH. E g o à te peto. MAR. Tantundem e f t , e g o À te peto. PTOCH. Nunquid enim n o n dedit ille ? MAR« Enimverò dedit» PTOCH. Quid igitur tu negabas Ì M A R . Equidem n o à nego. PTOCH.Mirabar certi. Numpartiti ergo placet} PTOCH. Quamprimum. Nam. mirificó Tum famelicut. MAR. At vide ut asqualiter. PTOCH. Id v c i ò tu attendent MAR. At ego non divido. PTOCH« Cedo ilium igitut tu mihi. MAB* E g o , inepte? fi haberem. PTOCH.Nunquid cafe um dedit. MAR. Utique dedit h o m o ; fed utique tibi ilium dedit» PTOCH. T i b i dedit. MAR» Etiámne ergo ludere incipis? PTOCH. C e d o , inquam, ut partiamur. MAR. Si deder i s . dabo. PTOCH. Quod tute habeas, quî poftules ut dem tibi? MAR. Mon habeo. PTOCH« H e m , furciferj ita fperas cafeum Comeflè folusf MAR. T U fperas. T i b i enim dedit. PTOCH. Mihi nunquam hilum dedit. M A R . E r g o cui dedit? PTOCH. Tibi. MAR. Mihi? PTOCH. T i b i , tibi. Vin'decies repetam f t i b i , tibi. MAR« O h , o h . PTOCH« Etiámne negas ? MAR. N e g o enim, PTOCH.Adhuc, fureifer? M A R . O h , o h : fatebor.Orniete. PTOCH. Quid fateberisï MAS. TC cafeum abftulifle. PTOCH. Itcrum h o c , ma-

A C T U S

V.

S C E N A

I.

317

MAH. O h oh. CeíTa : verum dicam. PTOCH. Die ergo jam« MAR. O b f e c r o , te Proche; quid dicam? PTOCH. T i b i cafeum Datum« MAR. T i b í cafeum datum. PTOCH. E g o te hodie, fcclus, U t incudini tundam ; dum verum dixtrii. MAR.Obleero, da inducías mihi. PTOCH. Da cafeum Mihi. MAR. Sed ptiùs inducías. Sine m e , ut loquar. PTOCH« Sino ; loquere. MAR. R e vera, Ptoche,mihi nihil dédit. PTOCH. Mentiri pergis? ego te pergo tundere. MAR. Auiculta tamen. PTOCH. A t breviter. MAR. N u n quid traniijt Hàc ille? PTOCH· Tranfijt h à c : quid tum? MAR. N u n · quid ilipem Drdit? PTOCH. Dedit: quid tum autem ? mihi nihil dédit. MAR. A u f e u l a : C ù m daret quid dixit? PTOCH« Ille habet« MAR. HOC e f t , quod dixi : t i b i , nebulo, tibi dedit. E g o E G O f u i ; non I S T E : tu tu I S T E fueras. PTOCH. Etiam ego E C O f u i ; non I S T E . Cedo cafeum. MAR. Mille Stygcs me hauriaat, Π quid mihi datum eft. PTOCH. E x p t f t a . M I R . Quid tenes? PTOCH. Priùs uti cafeum Rclinquas, quàm auferâre tu mihi in flygem. MAR. Oh oh. Utinam ipfe fuum comeflet c a f e u m , Potius, quàm ut tanti venderet. Serva tibi. O h , ferva. PTOCH, R e d d e , redde, redde cafeum. MAR. Itane? etiam tu redde, redde cafeum. PTOCH. O h , o h . MAR. Clama altius. PTOCH« O h , o h . MAR, Clama fureifer. KAM.

Jl8

JOS

EPHUS.

KAN. Q u i d , proh fuperi, quid pugnatisi MAR. Pro cafeo. P T O C H . Ifte rapuit. M A E . Ifte rapuit. N A N . Quemnam cafeum} P T O C H · Quem hic occulit. M A R , Imo quem hie. N A N . A h , m i f e n , omittite, Neuter habet. P T O C H . Ilium, quem donavit rufticus. NAN. Quisquís donârit, nufquam habetis cafeum. P T O C H . Q U O igitur devenir? N A N . Vcreor, ne vos IIW ferit. Nam hie nihil eft ufquam. MAR. Luièrit? U t ilium inferi Et infere omnes ludant nrbulonem. P T O C H . Hinc erat Cur neuter haberet? M A R . Ac ego jam habeo. P T O C H . Quid tu habes t MAR. Liventes fcapulas è pugna. Vin' tecum eas Ex z q u o partiar ? P T O C H . Contentus fum meis. NAN. Prehendite feipionem, & hac me fequimini. MAR. Piane cafeus efl ne quam : occidit me propc.

SCENA

II.

O E C O N O M U S . SOSIA. RUBENUS. JUDAS. SIMEON. DANUS. G A D D U S , cum exterìs. JOS E P H U S cum fuis C E N T U R I O cum milite. °"ονΛ/ΤΕ

a

^ n t e ' n e c u ' ( I u , c c I u a m > Soda : tenes ? Scilicet. O E C O N . Ubi autem aderit ille; Sos. Illc fufculus !

V o s itidem abite à me intrò.

SCENA J O S E P H U S .

III. I R A .

Io».

Peftus ferreum! ^ ' P o t e s afpeftare fratres, absque lacrimisi Potes ctiam vincire ? potes in carcerem Compingere ? Si hoc potes, quod crimen non potes ? IK, A t etiam te illi vinxerunt ! I o s . Ita eftqttidcm. IK. Etiam illi te in puteum detrufèrunt. I o s . Ita eft. IR. Poftremò & illi vendidére ? J o s . Ita eft : tarnen Manser« fratres. Ικ. Abdicârunt. J o s . Sanguineo) Non poturre. Ι κ . Potuêre amorem. J o s . Potuerint IpfiJ ego non poflìtm. IR. Amas ergo illos? J o s . Quippini Araarem? IR, Qui te oderunt? J o s . Quoraodo oderint Nefcio

A C T U S

V.

SCENA

IV.

3X3

NE fcio : nam certè profuefunt. IR. L e d e r e Q|¿i conílituerunt, triam cum profunt, nocent. os. Ignovi pridem. IR. D u m nulla erat occafío indiáae. Nunc funt omnes in tuâ manu. J o s . Q u o plus poífe v i d e o r , poffc minus de beo. IR. Dominus illorum es. Tos. Ne/cio ; fratcr Cum, fcio. IR. A t oftendere (altem iílis, quid poífis, decet. 'os. PoflTum pariere ; id illis oftendere m e decet. R. Ingrati erunt. l o s . Futura q u a ( i n t , nefcio. IR. Peius fuerunt. Ios. N o n bene feceratn priìis ; N u n c c o g a m , n e > e t i a m f î velint, (ieri queaut. O qualis afpeftus e r a t , cernere fuppliets ! Qtiomodo fere barn ? q u o m o d o non ii: ofcula Fratrum irruebam ? ah durum pe A u s ! fed mea Hacc fcilicct (omnia f u ê r e ; fratribus Quondam audientibus g r a v i s ; hodie mihi Videnti graviora. IR. Hortes cernere fupplirei Gratum eft fpeftaculum. J o s « Hofli. At fratres cernere C a l a m i t o f o s , Sc lacrimantes, mihi grave eft. IR. Non vindicare m a l e f a â a , pufílli hominis eíV J o s . Nemo eft major parcente: parvi Acviunt.

Í

J

SCENA

IV.

Ρ O R Ρ Η Y R I U S. C YRUS. PUTIPHAR. CTR. C Cqttid futurum hoc, frater, dixeram, ut patren» •t-'Sapienter feciflè olim intelligeres ì POR. Nifi Hísce oculis vidilíem, nequijíTem id credere. Q u a m faepe f a l l i m u r , qui primos impetus T e m e r é feftamur! Hunc Tofcphum peflìmè

Χ3

Olim

jî4

J o s ε ρ η α s.

Olim odetamus: nunc meritò ilium prac omnibus Unum unicéque amamus. PUT. R e â è acque ordine Id facitisji principes» Perìeramus fame, .Abfqur ilio foret. Ροκ. Acqui nunc quanta in copia Rerum omnium verfamur ? Pur. Mihi provinciana. JWandavit ; cujus quot numero domicilia. T o t horrea credo farta frugibus. Labor ERT unus, aflërvare. CYR» Alit ille induftriâ Sua orbem. TdciTco ad ilium honoris grati! Intervifamus« POR. T U , Putiphar, prarr, & indjcr. Ροκ. Charus pater eft ; fed à patre pOTrò proximus Jofephus en t. CYR. Q u i , quantoeft reliquts altior. Tentò eft modeílior. POR. E t , nifi pater imperet, Ipfe omnium unus eft p r o f t à ò , qui impcret»

SCENA

V.

JACOBUS. BENIAMINUS. RUBENUS. YERNA. JAG T T f u m animus prasfagir cladcm. itcrum mei ' M t filij angunt. £ k e u , quantum à liberi! Molefliarum plerumque parentes habent ! BEN Pater, depone mctum hunc: videbis fofpitet. AC. IdTi foret, num tarn diu facerent moram? EN. V i « longinquitas, Pater,obftat. IAC,. Certe cnim Subduxi cálculos; reperì abbine triduum Venite potui(Te« BIN Pura feflos alicubi Inter jüngere. Pura jumenta pondere Frumenti preíTa lardiìrs procedere. K i f omnia (blent. JAC. Ita, nate,haec omnia folcnt Et prirer hatc multa etiam adhuc alia folcnt. V I « obfidcri à pridonibus; injurie

ACTUS V.

SCEWA

V.

Fieri ab Ägyptijs; aut fi abfinc exteta Odia, ipfi inter lie odijs fuit contender;. H * c omnia foltnt j ideò bate omnia metuo. V « u Ubieûma|or herns? ubi eft·' Here,fero nun« tium. I AC. Utinam bonum ! VER. Video redeunres filios. IAC. Omnes? BIN. En pater, ut fruftraerat tuus me· tus? I l e Procul abfunt?^ VÏR. Haud procul. BEN« A n o c · curatn illis. pater? IAC. I,nate, Sc ampleftcre fratres : mox fubfeqaar. Wenicbam aliquid. À t lì quid prater hunc mctum Frlicittr accidit, eft cur gaudram. A t puer! Omnésne conlpmfti ? VIR. Uno afpeâu novera. Vidi : a c , nifi me fcfellerit longinquitas, Decimus non comparebat. IAC. A h ne quid mali Deàmus apportit! VER. Here . ecce,» Rubcnum. RUB· ô pater ! IAC. Satin* fai ve, Rubene ì RUB. Omnia. IAC. Ubi ex« teri? RUB. Sequuntur: lùbeunt per pofticum. IAC. Ubi decimus ? RUB. Nulla mea eft culpa. IAC. Ergóne illi aliquid? Quomodo? RUB. Patef .obfècro, ne turberis. IAC. Dccimus non adeft? RUB. Dicam omnia.. pater, i n n s . JAC. Me miTerum fenem ! Iterumne filìum extuli ; RUB. Pater, obfecro, f r i ì u cognofee, quàm ita. IAC.. A h , plus (atis eft, quod fcio, Amifi filini».. RUB. Haud eft amiflns t veut. IAC. Miferum patrem! quid accidit? quomodo obijt? RUB. Non obijt ; yivit. IAC. Veniffet, fi viveret. X 4 RUB

J o s p. ρ h u s. RUB. C e r t i a u t e m vivit. Jntus o m n i a audies. JAC» H « C flint q u x timui ! Ô nunquam m i h i inanes luetus !

S CENA VI. RUST1CUS. OECONOMUS. H Y L A S. R u s r . I > E s & fpes o m n i s excidit« B i e n n i u m eft " C ù m nulla figes maturuit .· in h o r t o eft nihil ; In vinca n i h i l ; S e quod eft d e t e r r i m u m : Nihil eft in h ó r r e o m i h i , nihil in penu. Pauxillum eft iftuc in marfupio : Sr hodie Iftud p a u x i l l u m , mihi fi et prope jam n i h i l ; Quj.a hinc f r u m e n t u m , hinc v e f t e m , hinc v i f t u m , opus eft, emam. Heus aliquis h o c mihi oftium ! H r i . Q u e m v i s , h o mo? RUST. O s c o n o m u m v e f t r u m . HYL. P r o f r u m e n t o ? RUST. Scilicet. HYL. V o c a b o . A t q u i heu tu ! p r x m o n e n d u s es aliqua· RUST« Docilis f u m · m o n e . HYL. A b h i n c O s c o n o m u s quatriduum Decidit ex h o r r e o fupremo in aream. RUST.Hui cafum h o r r i b i l e m ! non extir.ftus eft h o m o ? Η τ ι . Nihil adeò. Sed caput illifit parieti, Gravitérque audire caepit. RUST. M a g n u m id eft ma· tum. H ï i . I d e ò tibi h o c volcbam ¡ n t q u à m validiflìmè Clamares. Nifi enim c l a m e s , nihil exaudiet. RUST. Bene e f t , d u m r a o d o feiam. H Y U I b o : t u iftuc interim Intro

ACTUS

V.

SCEMA

VI.

317

Intrò concede, & prepara pecuniam. N u n c evocandusOEconoraus eil. U l t r o ades; Quaerit te h o m o Ruttici». OECON, Quid n e ¿Ile ? HYL. Nefeio. Vix tandem fummis effect clamori bus U t me exaudiret. JECOH. N e m p e acgrè audit! HÏL» Ita arbitrer. I d e ò tibi, fi audt'ri v o l e t , clamandum erit. OECON. Ubi CIL? H Ï L . Ecce . ipTum. OBCON. Diceria m e quasrerei· RUÎT. Opus CD frumento. OECON. Quanta ? R u s r , Q u a n t u m fufficit f a m i l i a l £ C O N . Habes argentum ? RUST. Nullum. OECON, Q u o r o o d o E r g o tu e mes ί abfque a r g e n t o , nihil hic venditur. RUST. At ego.ftumentum folâ cmo. pecunia» Nil tu novabis h o d i e , ut argentum petas. O E c o N . H a b e s e r g o , a t video, pecuniam ? RUST. Uanc quidem. Srd argentum non habeo. OECON. Igituc pecuniam A b s te pro argento Aimam. Sequerç h â c , atque eme. RUST. Heus t u a u t e m ! Quanti m o d i u m ? OECON. NÈ clama. RUST. Scio. Q u a n t i , inquam. m o d i u m ? O s c o Ν,Nihil opus e f t , u t clamites. R u s r . At mihi opus e f t , mea agitur de pecunia.. O í c o N . S c q u e r e t u , inquam. RUST. Q i u n t i » i n q u a m , modium f OECON. P o d r á Id melius quaeres, ubi frumentum videris. R u s r . H u i , quàmaegrum eft, colloqui cum his, qui tam aegrè audiunt ?

X f

SCE

J O S E P H U S .

SCENA

VII»

JACOBUS. RUBENUS, Cum fratribus. B E N I A M I N I ! S. JAC. T N has anguillas meconjeciftis, nt *Quid incipiendum mihi (it, prorfus ntíoarnl Ne« dimittere pucrum queo ; nec in vinculis Relinqiiere Simeonen). RUB. At alterutruin, pater. Debet. JAC. Nimirum, quia vos pepigiftis. JÜD* Nihil •ßigritis admifímus. O M. Coëgit. JAC. Quidnam. crac Neceflc, graefidi de purro dicerc ? Meis ingrati}« dixiftis. Heu, qoibus Miferam hanc ieneftutem terumnis aSDgirili Triftibus aíltieti me enccare nuntijs· Vos olim Iofephum intcrîflc à belluis ; Vos jam teneri Simeonem carcere itimi mihi nuntiaftis. Quales numi} Tandem eftis? de Beniamino nihil aliud Utique allaturL Abfiftite; non mitto pucrum, DAN» Vis Simeonem &gyptijs refinqueref JAC. Ah n o l o . Superi; nolo: ite, A rcducite. CAD. Sine Beniamino non poteft· JAC· Fotuit cap Ì Sine ilio. Heu quàm dura conftringitis patrem Neceífitate i IUD. Nulla noe conftringimiw.. Aftrinxit praefe». IAC. VO« auûores prxfidl Fuiftis. Ite St precihus fratrem abfolvite. ISSACH. Aûum agimut; ni uoà Beniaminui venerit. IAC· lllum ego vobifeum? Dixi. Abfiflite; non fino. LEV. Sines tu in carcere Simeonem / T u fine» Inedia nos emorii ZAB. Non CFT tnum h o c . Pater,

ACTUS V.

SCENA V I I .

Pater, unii)t parcas, alios omnes perdere* ΝΕΓΗ, Egemus frumento iterum, egemus pabulo ; Neutrum impetramus. ni puerum dimiffris» SEN. Pater . eia, mitte« Si ego impedio, ne Simeon Sit líber j i b o , mihi fratrem , tibi filium Reducam, Pater attèntire; pater, obfccro. IAC. Etiam t u , fili, à patte difcciTum rogäs? BEN- Reducam ut patri fìlium J ut fratrem mihi. Mon defero parentrm, dum fratrem voco. OM, Agitnus hoc omnes, pater; hoc te orat S i m e o n , H o c te fames ; hoc te vitas neerflìtas. IAC. Morerctur puer. BKN. Abeti: perkulum, pater« ISSACH« E g o iHum pervigili Audio cuftodiam* IAC. Quales fitis cuftodes, fat Simeon docet; Docuit Jofephus : illum quando in vinculis, Hunc quando in filvis deferuiftis« JUD. NÌ tibi Puerum reduxero, pater, incolumem; abdica, f erar ego parricida, & patrij funeri* Reut apud omnes peragar : libero* meos Cape obfides, occide. OM. Exoremus, fine. TAC. Cögitis invitum. OM. Nos imo cogit fame*. JUD. Nì hzc mora fuiflet, ¡am cum frumento altero Redieramus. JAC» Abite ergo .· & fi me vivere Parentetn vultis, Beniaminum hunc ocyus Reducite. OM. Nulla etit mora, JAC. Sine libáis E g o interim h k lugebo. B s n . A h , parce lacrimi! Geaitor fuaviflìme; redibocum fccnore: nam D E I K , lofephura reddas. Salve è Nate m i , f t Tali. Sálvete liberi omnes : atque hacc pnefìdi Provincie apportate muñera, q u z dabo Hîc intus: pancula Kcet illa & tenuia,

Tamen illi danda; N a n aefeio quid ilion ímtm. Rus.

jjo

J o s Ε ρ Η α s.

RUB. Pater, optimè fperare te jubeoj brevi Vidcbis fofpitcs ; ac, nifi fallor animi, Gaudebis ijfle» JAC« Vel unam hanc fpem ne fallite·

SCENA

Vili.

PERNUS. B A L A D A N U S . DORYLAS. Pis. / ^ v U á c u n q u e incedo, pîtna fiint omnia loca, V ^ F o r a , tempia, port u s , porticus, vici ^anguli, Mendicis plenifünr. Ubique pofeitur Pañis. Age Perne ; quod agis ? Eft ctiam tibi, aut Pereundum, aut tncndicandunu At titulus eft tibi Aliquis quxrendus, cur mendices : nullum habes? Si me efurire dicam, continuò audíam. Labora, íuda; raambus quaere pabulum. Antiqua hzc cantilena, pridem his auribus Difplicita fuit. Dicam aegrum m e , & laboribus Ferendis imparem? ho ho Perne, Perne, cui Stupori hoc perfuadebis? Ventris pondera. Ora mero adulta , membra extera, nemini Moibum probabunt. Et tarnen eft aliquid tibi CaulTandum. Qujd cauíTaberif f Nihilne habes ì Stupor hominis ! Vides alijs mendacia In lingua crefcere, Öc tu nullum exículpere Ex ingenio potes f At prodit aliquis. Placet Tentare. Ingenium faepfc neceflitas dedit. BAI.. Iofephi confilio miruna eft, quàm ci/ibm Bene fit profpeftum ! Me per urbis ángulo» Iubet omnes pervagari ; 8c quos inedia Periclitan, aut vexari egritudine Ytdcam, ili» opitulari. Ingen» zrarium Parafe

A C T U S V.

SCENA VII.

331

Tasnc haufit irta illius liberalità*. PER. Obfecro te: miferere d u o r u m ; aegri Se pauperis. In uno hoc contubernio degentium. Ventrem fames afflixit ; valetudo teliquum Corpus miferè vaftavit. BAL. jffigrO AifHre Argenteum. DOR. Cape fis. PER. O beneficato raaaum! Bene tibi fuperi faxint omnes« BAL. Ncício Quid morbi hunc h o m i n e m , ut ipic ait, vaftaveritt Doryla, redi, & quid morbi habeat, intellige. DOR. Heus atger! Cupitherus meus cognofcere. Q u o morbo tu labores.' PER. Egonè » ah define. Mifcrabilis eft. N o n aufim nomea dicerc. D o s . Febrisne tertiana eft/ PÎR. N o n . DOR. An quer, cerai Autepilepfia? PIR. Neutiquam. DOR. Qoid aliud eft. PER. Longè aliud eft. Aliquid mirabile. D O R . A n elephas ? PER. Neque h o c Sed aliquid aliud Dicere non licet> DOR. Morbum, here, quendam effe diâitat mirabilem. BAL« Ilium ipíum ut ici res rolui. DOR. Noluit. BAL. Redi. D o s , Nomen herus morbi omnino edicere te jubelt PES. Ah quaefo ! eft morbus oppidò miferabilis. Omnia pei vadit membra; repent è jam manus, lam itcrum pedes ; jam aliud occupât. Plerumque toto corpore funditur malum. DOR. Podagra eft an chiragra ! PER. Neutrum. Define; non licet. DOR. Neque tu ipfe fcis fortafle, quod nomen habeat t PIR. Scio. Sed fi dicerem, nemo triobulum daret : Tarn r ft peftilens Sc infamis morbus meus. DOR. Here, nihil ago. BAL, Ergo me ipfa curiofitat A d i g i t , ut morbum hunc perfeverem difeere. Tattre morbi nomcn. K a m fi quivero, ME-

3JÌ. J OSE PH US. Medicos eonfeftim accibo, ut medeantur malo. PER. Ah nimis eft inveterati» morbus j nihil agent* BAL. Dolétne vehementer? PER. Minus imò,quàm nihiK SAL. Quis ergo eft morbus/ PER,Membra ncfcio quo«· modo Omnia confopit. Quid multisi magnum eft malum. BAL. At nomen morbi? PER. Noliobfecro. Kam ubi feieris, Nihil porrò dabis: omnes odernnt lueta. BAL. Fatendum eft nomen» PER. Dicam ergo. At ne« quis alius Intelligat! BAI. Nemo eft. Die. PEU. Mera meriflima eft Pigritia: magnum inveteratúmque mihi malum. BAL. Ego bacuhimfihabeam, nebulo.hunc velimtibi Morbom lenire. Apagefis.PER. Ecquid dixeratn Datururn nil fuifle, u kittet priùs ? BAL. Imè dcdiflèm tibi, fed non pUeitam ftipem. SCENA

IX·

ÎOSEPHUS. SIMEON. RU Β ΕΝ US. B E N I A M I N U S . Caetcri fratres omnes. OECONOMUS. P I N C E R N A , MERODACHUS. los« Τ Ubete captivum ad me adduci. PIN. Adducitttr, J los. Video', mifer, non de nihilo tuam mihi fidem fuiltè fupeûam f SIM. Bonâ fide ïgiaius» Adhuc pcríifto. los. Nifi me fallerei, lam

ACTUS V.

SCEMA I X .

33$

lanr redijflVrtt tui illi. At reflè differunt : Fuga tutior Hlis eft, quàm eflèt cuítodia. Ipfe etiam abeflè te optes? SIM. Optem: non meta Sceleris ; fed defìderio longevi patris. Ule cruciabitur ; Scio quantopere fuos Amer. Quondam minori natu fìlium Ami (Tum dade fortuita, hru quot lacrimi* Lugere perftitit! Nullus ei abit dies, Vix imo fiora diei ; qua nomcn filrj Inter querelas non ingerrinet. los. O pater! O pater! eoo iftuc; cgóne perfero ? Quomodo Is fine aOiinus? SIM. Cxde, eheu, miferabili. Ios. Caede, inquisì SIM. Horrefco referens. In hotriefo Errabat nemore adolefcensimprudentiùs: Cùm in belluam inciden», miferè peremptu» eft. Io*. Nulhis aderat fpeâator? SIM. Nullus. Ios. QJOmodo Rtfcìftis igitur «EDEMI SIM. Tunicam polymita», Qua fuerat araiäus, inquinatam fanguine Rcppenmus» agnitamque patri miiìrout. Ios. £n qualem hi fabulant? en ut texerc foam ftehis? Nulla erit in vobis culpa? SIM. A h . culpa in frarribust Ego caput pro ilio; pro ilio ego dediflem latus. Ios*Itancmpc amabas? SIM. ka ptafci. los. Sed quid patas Fratrermorantur? adhuc venturos aatumasf SIM, Via longa eft, ρ rae fes : tum etiam à pâtre pirvulum Fratrem argrè abducent. Pater enim inexorabilis Obftdbit. Qui tarnen ut me vinclis exιmat, Dcmum f e fleûi, nifi fallor animi, (¡net. Ios. Nefcio. Nam fra tres certi fegniter juvant» Orco«. Praefès, vtdiére Palxftini ; fc fratrem ultimum Secam addùxèrc. Sim, O me ftlicem! jam fides Conftabit noftra. Ios. Ad me illos introducile. Huic auccm vos captivo viada Vanite»

334

JOSE PH us.

SIM. A g o gratias tibi, prsefes 5 ¿c, dum vivo ,agam» RUB. Redimus ad condiflum, prarfesj à fene hue Rttjnifli patrc. Ios. Soipes adhuc ille vitam agit? RUE. Vivit fenex longzvus; ETFI lacrimis Diuturnis moeftus, 5c vivendi txdio Magic magísque fclïus, Idem ut gratiam A te nobis iniret, haec de recula Suâ paupertinâ legavit muñera, los. Nihil opus ullis. IUD. Me afpemare tenuia Parentis dona i olim aliquid his opulentius MiHflec, an tè, quam res arftior domi Faittésque erat. ISSA. Hanc Syria refinam ex arbore Sirdatam , & pellucenti claufam vitreo Scnex fatidicu» mittit. Rude munufculum > Sed arcanas praefenfionis fymbolum. los« Accipio lubens ab c o , quem dicitis, iène. ZAB. Hunc mellis eximij rorem, obferrat parens Me à precio, Praefes, fed ab animi affèftu «Aimes. I o s . i t f t i m o , vel aurum contraj quicquid ab hoc patte· LEV.·. HXC it'idem tura. & hoc de ftaâe myrrheâ Cape donum : quod ubi placido vultu acceperis, Donum ipfe tu dedifti. Ios. Etiam absque muñere Placidum videbi»; RUB· Beniamine, & tu tuum Manufculum affer. los. Iftic eft, de quo mihi Dixiftis, frater? IUD. Ipfe e f t , praefes $ nefeio Quid tMiidior eft adhuc! nunquam abijt à patre. Ios. D E U S t e , 6 parvule, optimo fervet feni. Mon fuftineo dolorem. O ienfum peftoris! ÄSER. Quid refugit prseftsf Quo repcnrè fe rapiti Μ E ROD. Aliquid permotus eft aípeílu pueruli. IUD. An donum illius capere dcd:gnatus eft f WIR. Nequaquam : imo accede audafter ; ne quid time. Humanus eft princeps. A SER. Dum ilium ne o f f e n · derit Puer! MEE.Fruftra timctis. Hoc illi folet

Saepiui

ACTUS

V.

SCENA

I X .

J^J

Sarpius ufuvenire. IUD. Etil bene confcius Mihifum; timeo tarnen. PIN. Redibit illico. Quin jam, ecce, tedie. R U B · Accede , St accide io pedes. BEN. O terra; ^igyptise rtftor, vili è manu Cape pauca amygdala, donum decrepiti fcnii. Non illud hac tua dignum amplitudine, Dignum tamrn quod fupplex ofFerat puer· Ah redde fratrem! rogat hoc te unicè fenex, Rogant fratres ; me urn hoc munufculutn rogat. los. Ccfla rogare, ô celTa, chare puer. Habes Fratrem quxfitum, t t fratrem non quxfitum habet. BBN. Ita tibi Numen, ut tu patri bencfacis. I o s. O indolem pueri bonam, & meritò à pâtre iEgrè dimiflàmj Ne ambige, redderis patri. RUB. Porrò alterum item frumentum, fi per te licet, Praefenti argento ememus. l o s . Emite, qua lubet. l u D. Vitam tibi noftiam & fi quid illâ eil charius, Debemus omnes, obftnfti his bcncficijs, l o s . Ite.atque has intrò ducite. Nam convivio Accipiam. PINC Sequimini me hac in triclinium* I o s. T u vero hîc mecurn. Csetcri difeedite. Quae tibi comminarti hîc, ea ut arcana habeas, volo. OECON. Lapidi diccs ; ufque adeò mucus ero. I o s . Vide U t farcinas horum, frumento farcias; Et ijs, quas effe minimi natu videtis, Scyphum mciim aureum indas« OICON. Ilium, in quo bibis? Intelligo. I o «.Caetera, qux ex re fuerint, pòli feies· OECON· Effefta perquàm diligenter haec dabo.

SCE-

J O S E P H U S.

SCENA

X.

MISURGUS. ODIUM. IRA. Mis. TTciûmne in gratiam illos ? illos, qui necem •*Smt machinan? illos, qui totres ianguincm Sitiêre? illos Ioftphus iterum in gratiam ? Quid agis Odium? quid « f i a s Ira? ubi funt faces i Ubi vires veftre ? OD. Fratrum licuit pcâora In Jofephum ftimularc : fed, è contrario, o/ephum in frarres efferate, non licet. R, Ferrcus obfiflit. Mis. Et tu proinde ferream Adde violentiam. IH. QUO illi infto ferocior, Se praebet minorem. Mis. Stimula ilium acriter. Ικ. Fació. M i s . U r g r . IR. Fació. Mi». Inhacre. IE. Fació, Mis. Quid f a c i s , Si nihil his omnibus tfficis? IR. Vinci nequit. Mis. Potuêre fratres? potuére omnes? IR. A t nequit Hic unus. Mis. A g i t e , & deintegro ferite impetum. IR. O D · Faciemus fané. IR. A t quod íemper adhuc (è· cimus, Iterum faciemus ; id oft, nihilo mag^, quam nihil. Mis. E g o me ad % g a refero, ne deprenfus luanu Nam tutelari« cufloi Jofephi imminer.

Î

ACTUS V .

SCENA

S C E N A JACOBUS. V

E

R

XI.

$37

XI* JORAMUS.

N

A

.

J A C . / " " V l l à n i L*ta praeter morem fomnia fe mihi V ^ H o d i e objcrêie t Sed fi mera fuat fomiti] , Quid lucrifeci? vigil ad aerumnas redit Animus, dum inani d u ä u s eft ludibrio. Aderit Joramue ί VER. Aderit « veftigio. JAC. J o r a m e , nefeio quid in hac abfentii T o t liberorum nre eflè ttiftem non finit. OR. Quies domcftica , 6t otium ; quale fènibus lobi* plerumque fuave e f t ; aut haec tempori» Malacia; aut aliquid horum. IAC. J o r a m e , nihil eft Horum ; fed praeter morem aliquid. Fuit obviut ofephus mihi meus. A t , quid e g o dixi meuni? OR. En lacrima: iterum! ipfo in gaudio! J A C . OCCUR* rit mihi Jofephus> inquam : non qualis apud me olim etat» Sed major letiórque, & invitât fuos Patrcm in complexus· Hodic vifus eft mihi T e r clamitare, V I V O P A T E R . ; v e n i , vide. Evigilavi ¡ & velut loquentem q u x f i j Amens. JOR, J a c o b e , h x c tu facilia judica* T i b i fomnia ì E g o gravia efle cenfco« IAC. Q a o m o d o i JOB» Quia animum implent fpe inani; & poftmodò graviùs

Í

J

Dolent. IAC. Sapienter hase Jorame Ι nam feio E g ó m e t , quàm vana noitium commenta fine. E t mea fene&us me aliò ad Iofephum vocat. I b o , ibo lubens, Se filium iequar parens, Y ζ

Qui

338

Jo

S E P H

us.

Qui debili praire. Jam nunquid agimus, Quod eft agendum? ut vicinorum termitas Annona fublevetur f Quippe identidem Fames va le fc it. JOR. Earn o b rem adfum. Nos maxlmè Senes h i c follic/tudo decet. Frati ; fequar,

SCENA

XII.

R U Β Ε Ν U S, cum fratribus. PUTIPHAR. PINCERNA. O E C O N O M U S Cum milice. RUB. Ç U p r à quam nemo noftrum fprraflct, bene ^ N o b i s evenit. Etenim , quam illc humanicet Nos accepit í LEV. Quam lauto idem convivio Adhibuit? As. Ecquid obfervaftis, qualibus Oculis, alium atque aliumfubinde afpexerit? |UD. Mirabar apud animum m e u m , quo talia Speftarent! BEN. Mihi praeterea, quid aliud pater Potuiflet tam benigne, quam ille? DAN· Muñera Noilra illum permulfcrunt : illa tollite, Alium vidiíletis. GAO. Quàm enim ferus & ferox Nuper f u i t , cùm vacui ad illum venimus? SIM. Atqui erras, frater : adhuc vobis abfentibus Cùm dona nufquam ulla eflènt, me ille in vinculis Híbuit quidem: fed illa ego poflem vincula Prae liberiate amare. Dapibus enim & mero Me regium in modum aluit. Etiam colloqui M r c u m j & de patre, ac familia agere, comitcr Inftitit ; ut illum egregiè humanuni fenferim. IUD.

ACTUS V.

SCENA

XII.

IuD. Parenti quantum h x c afferent f o l a t i u m í Properemus, ut illi hunc citò feramus nuntium. PUT« Ite alacres ; Sc fimul afpexeritis emintis, Nihil i n t e r m i t t i t e ; u r g e t e , nrque evadere Priùs quóquam finite, quàm exploret farcinas O c c o n o m u s : ei paiete. MIL« U t mandas; omnia· OECON. Mecum igitur hàc infequimini: hàc illis iter. PUT. £ g o me ad lofephum confero. Nam mirum eft mihi Quid iftuc velit ? Infequitur h o m i n e s , quos hcri Epulo paños tam lauto à fe dimiferat. Nifi aliquid forfitan illi j at ipfi hoc viderint. E g o n e quà delim irr.pfrijs, ad lofephum eo. PIN. V i d e o , video iliac abeuntes. OECON. Infittite V o s hinc à tergo ; vos à fronte occurrite. State viri« PIN. State. IUD. Quis hic c l a m o r i LEV« Aliquis vocat. O s CON* S t a t e ; ñeque pedem ufquam c o m m o v e t e . H o s cingite. O M. Quid enim efl> R u s . Quid vultis armati? OM. Quid fecimus ? OECON. Simul aliquis enfem attigerit, illum occidite. RUE. Nullam affciemus vim. IUD. Pacati venimus, Pacati abimus. OECON. Hóccine pacatum poteft V o b i s vidrri? OECON. O m n e s finus fetutamini. OM. Quid h o c ? OECON. Omnes cxcutitc latebras veftium. luti. D i c i t e , quid moliamini? haec injuria e f t , AfTerre vim tam audaâer, innocentibus. OECON. V o s innocentes ? qui domum nefario F u r t o expilaftis? OM. N o s furto ? Convitium eft. JUD« N o n finimus hanc nobis inferri injuriam. OECON. Cávete, verbum. Sinite praefidis exequi Imperia« Scyphus illi hefterno è convivio Aureus ablauts cft< hunc perquirí jubet. Y J

PIN.

340

J

O S E P H ti

s.

Pis. Reddetis illuman non? RUE. Superi! Vertrau» (idem ! A nobis furtum? Homines ingenui, & liberi» Parentibus orti, hat le iaquinent infamia ? UD. Quos nos putatis ? Mon ex rapto vivimus. IECON Vos unde viftitetis, icire hand geftio: linde meus bibat herus, id, ubinam fie, quaerjto. SIM. Dum ne apud ingenuos quieras, OECON« Juilît quae rere Prat ft s apud vos ; quiqui fitis. OM, Non reperies. FIN. Sufpcfti hoc ipfo eftis, quòd ita rcfiftitis. OECON. Bene confciae r e s , non réfugiant arbitros. RUB. Igitur explora farcinas. per nos licet. OECON· Ubicunque furtum invenero, ille fer vier. JUD. Non impediemus : fervum abftrahe. OM. Ser· vum cape« OECON. Exfolvite ergo quifque farcinas flias. RUB. Exfolvo. Caeterìim ubi nil reppereris, cave« Viden' ? pertrafta ut vii, omnia. OECON. T u falvus « . SIM. Meas jam explora. OECON. Nihil hìc furti. LEY. Num in meis? OECON. Ncque hìc. T u alios tenta ; ego pergam hoc in ordine. OECON. Nihil hxc. JUD. Sciebam prius, homo, quam quacrercs. BEN. Nihil in meis eft lârcinis, certè, mi homo. Rur.. Sine tamen quxrat, ut fe erra (Te intelligat. OECON* Quid hoc ? deprenfum fcclus. Inventus eft feyphus. OM. Prò caelites! RUB. Beniamine. quid ed? BEN. Nefeio Frater. Ego cum hoc fcypho quid fìat, nefeio. OM. Perijmus, eheuj quid miieri agrmus modo? OECON. Ipfiffimus eft : hoc praefes in vaticinijs Eden dis utitur. PIN· Eft ipfus ; nihil ambige.

Ì

OECON.

ACTUS V.

SCENA

XII.

541

OECON» Et vos tamrn me adhuc veftris eludere Strophis cupiebatis ? PIN. N'imis eftis fimplices. RUB. Fateor; hasret v o x ; mura eft lingua ;mens ftupet. Sumus deprenfi. At fupremum teftor DE U M , Teftor facra omnia, noti futile confcium. OECON« Non arguo( nee tibi, aut tuis negotium Faceflo : agnofco infontcs, ite qua lubft. Solum hunc,. quem f u r t i , ipfi vos ffle confcium Videtis, mecum in férvitutem rerraham. OM. Ah noli; per quicquid charum in vitâ eft tibi! BEN. Fratres, ¡uvate. JUD. Obfccro, mi Domine , par· yulo Ignofce. Nefcio, D E U M teftor .nrfcio Quemadmodum iftud f a â u m ignaros fecerit ? Puer(A.OECON. Poer eft; 8c ¡am áureos fcyphos rapiti Sinite illum adolefeere. BEN. MOD rapui. Nihil feio. SIM. Condona hanc nobis, oro noxam. OECON. V o s quidem Habrtis nullam, Ab&edite; hune relinquite. RUB. Quarfo, puerum nobis relinque; quicquid eft Hujus peccati, pcenas, quas meruit, dibit. OECON. Mihi dabit poena«. Servitutcm fervi«. Β BN. Hru medefendite fratres. JUD. Aufculta, obfecro« OECON. VOS ilium auferte. OM. Mifcros! EHEU, quo ibimus ? BEN«Non feci, fratres¡ non fecit opitulamini. 0 M. Eheu parentem !. RUB. Eheu feneftutem patri» ! OECON. Reducite fu rem. Reliqui impune abfcedite. IUD.NOB abeo, miftr j. eheu nemo me hinc auferet. Hie cgo'moriar cum puero $ pro fratre moriar. RUB, Redeamus unà ad prxfidem. Si fervo c g : t , E g o illi ferviim; ego pro puero ferviam. K o n afpiciam parentem. OM. ompes revertimur. 1 u D« Ehen dolorem ¡ heu me 1 fefclli t e , pater, Fefelli, infeliz ! à me paenas exige* Y 4 SCS-

μ ι

J O S E P H U S .

SCENA

XIII.

JOSEPHUS. PUTIPHAR. O E C O N O M U S . JUDAS. R U B E NUS. Β Ε Ν Ι Α Μ Ι Ν US, Cum fratribus. Jos * yflrum eft, ni tandem comprehenfbs, è fuga *V«Reduxit Oeconomus ì PUT. Inftiudum militen» Adjunxi, quo rebellantes compellfret. Eccum autera hit jam ipfum ? OECON. Reperì, pr* fa, repperi, E minimi fratris farcinis fcyphum erur. Jos. Itane ? hanc mentis mers rtfertis gratiam f Dedi fi umenta ; dedi hofpitia ; convivía Drdi : omnia h x t facrilego furto fotvitis? OM. Miferefce, praefes ; defendi non tiofTumus. RUB. Deprenfi in fcelere omnes, quid nifi fervi fumus? los« Nequáquam iftud. Verìim unus ille & unicus Qui furtum admifit, furtum frrvitio leet. UD. Fuer eft, tenellus. Ego utilius tibi ferviam. os. DEUM exttmefca Relligio eft, pro fontibus Infontes pleftere. IUD. Si ille fonseft, Sc ego funi. Ego ilium hue rfuxi ; ego ilium è patria, à pâtre Abftraxi. Ille fìdei meat pcrmiflus eft. Quicquid pecca vit, ego feci, ego, praefes, luam. RUB. Parce puero ioli ; & quem vis noftrùm feri. OM. Quemvis feri. I o s . Quid cailàs perditi» preces? Puer hic mancbit; hoc eft deeretum mihi. Ad patrem vos redite. RUB. Non redeo ad patrem, Non redeo,praefes. Coge mori; redire me Sine fratre ad patrem, ah noli cogéré j non potes. Non

J

ACTUS V .

SCENA XII.

343

N o n r e d e o a d patrern« J o s « V o s p u e r u m intròabducitc. ߣN. Mil'erere, p r * f e s . J o s . Pergite. BEN. Per háfee lacrimas, P e r lacrimas parentis, obteftor ; fine. J o s . Perfifto. N o n dimitto fratrem ¡ non fino. BEN. Defende l u d a ; ferte fratres fratri opem. IUD. Quid agam > m i frater ? OM. D o n a hanc nobis noxiam. RUE. E g o p l e f t a r , n a t u major. SIM. E g o i m ò vinciar, Vinciri jam aíTuetns. A s . Me m e , p r i f e s ; feram Omnia ne patris miferi lacrimas feram. JUD. Per fa era omnia , praefes, da fandi copiam. Sine paullulùm, ut p r o fratre frater audiar. J o s . Quid tu audicris? IUD. P r o puero patrxillulùm. [os. P r o fure tu manifefto audebis dicere? UD. P r o fratre, praefes , a u t , fi mavis » p r o pâtre Pauxillum dicani. O M , A h pro patre paulluìùm fine. J o s . Sino. Interim abftinete. IUD. H u n c nuper parvulum

Ï

T u ¡uílcras a d te perduci. Venimus A d patrem ι oravimus ut nobis permitteret P u e r u m . I l l e , velut fi animam peteremus.reftitìt. N a m & frater, inqnit, hujus olim abiverat ; Q u e m v o s dìxiftis laceratum eflè à belluâ ; N e c ad hunc diem ille fefe in c o n f p e â u m dedit. N u n c m o r i a r , fi fine irto firn. Ita vix lacrimi* D e m u m atque precibus ultimis extorfimus U t vellet. E g o fidem meam dedi obfiflem ; E g o parricidam me f o r e , ni reduccrem, P r o f e f l u s , hue ilium perduxi denique. E x i g i t à me ilium pater j ilium exigit fides. V i s perfidum effe m e , praefes ì V i s optimi Sicarium parentis î fratrem detine, E t t a l c m me eifecifti. C x t e r ù m e g o tuus Mancipio e r o ; e g o p r o fratre tibi faciam fati»: Y s

Ego

344 J o s t pH e s. Ego graviùs rtiam, ac peccavit hic, luam. Parce puero huic uni, 5c pepercifti patri. Punis unum, &patrrm, praefes, (qualemò patrem?) Otcides. Hfc ego tibi aut fèrviam proin", Aut moriar. Nam domi fpeâare lacrimas Parentis, non íuftineo (fateor ) non fero· Servire pollimi, St interi re; cernere Dolorem patris, Se coràm audire gemitus Non poffum, ò praefes,nonpolTum. Hic mortem op» petam, OM. Omnes occide ; redde hune unicum patri. I o s. Exeftc carte ri omnes ; folos alloquar. Potui ego tamdiu cohibere lacrimas Meas ? Videre veftras ? Jam erumpk dolor. Ego fum Iofephus! ego fum frater» ille quem Vos vendidiftis. Quid metuitii ? Surgite. Ego fum Iofephus, inquam. Non agnoteitis t Ruben«, ô luda, ó Beniamine i ô m ego mereor, Ah mereor rurfus : qui potui tarn propitium Odiflè fratrem! J o s . Bene habet? E g o te vinciam Amore ,frarer. E g o te Afer, te ô Zàbulon, T e δ Nephthaline, vinciam. QuidGadde? quid L e v i , frater? iubite in complexus meos. LEV· Qui olim meos negavi? heu, quàm fafti pude t i J o s . At me tui non pudet. Et tu ô íanguis meus, T u ô Beniamine! video te tandem òpuer? T e n e o t e , frater mi ? te ό gaudium meum! Quin loqueris, fratrr ? loquere, inquam ¡ fratrem tenes. BEN. Quid loquar ego frater? Quid rnitn loquar tibi* Ah frater; gaudium & dolor me non finunr. J o s . Fratrem unum repperifti tu hodie -,Ego undecim E g o unus undecim reperi : tot gaudia, Quot fratres. Mecum aderte omnes ; fuccedite, V e n i t e , opibúfque mei» una omnes fruimini. OM. Addis ánimos , Jofephe. DAN. O digne fratribijs Melionbus. Nam nos tali indigni fumus.

34*

MAC ARIU S ROMANUS. COMOEDIA. ARGUMENTUM. I Acar'iUi Romanos, nobili loco juve~ ni.s ; inter ipßts nuptias clam elapfia, Sponfam , parentes , patriam relinquit.Inde à Raphaële Angelo va flam in (ilitudinem dutttts, Orciejue inßdijs varie petitui, demur» fallitur ; dum Cacodamon Virginem mentititi, incauto illndit, ac redit um in patriam perfuadet. Mo χ velsst deterfo glaucomate, correQtu adolefctns, lacrjmis noxam expiât» vit ¿tuque velicjuam fàntte traducit. Ftfêre piltres Macarij ac duo praßrtim «A-gJptij, quos fcimus inter SanEtos haberi ¡de quib, confule Baron. Mart^rol. ι. Ian. Horum ntutrum hic firibimus. De nofiro hoc Roman» memnerunt Menea; & Tallad,c. ¡S. & Théophile in Vit. PP. & Bar. 2 Jan. & Rodert« i.f.Viridarij; ubi res prolixe memratur.

ACTUS

A C T U S I.

SCENA

I.

347

ACTUS I SCENA

M

h

C A R I U Ephcbi quatuor. G Ε Τ A.

A

S.

, O s intrò abite hinc o m n r s . Ubi aliquid v o l a m , Accibo. A n alius h o m o ufquam sequi eft m i f e r , a c e g o , Q u e m rerum atquè o m n i u m Ht pertasfum ? j u b e n t P a r e n t e s ; hortanturamici ; fàmuli r o g a n t j D e m u m omnes in praeeipitium jurant m e u m . P r o Superûm h o m i n ú m q u e fidem ! Saltern m e a d o lefcere Priùs fíviíTent. Saltern, an allubeíceret O l i m rogaifent. N u n c , neque quid a:tas m e a , Ñ e q u e quid animus ferat, folliciti : d u m m o d ò . CET. Q u i d enim TFT.quod Tecum indignatur? MAC. HErí primulìim Emerfi è ludo : h o die confcftim : prò p u d o r ! GET. N o n d u m a f l è q u o r , q u o Hate fpeftcnt. M A C» Sed IURE hoc mihi. N a m fi vir eíTtra ¡ an non illis obiìfiere ? N o n excufare ì N o n conditionem ftatim O p o r t u i t renunciare f Stulta nunc I n alios eft quercia. Mea m e ignavia, MAC.

348

M A C A R ius.

E t . n e f c i o q u a e , verecundia, ludos facit. GET.Nimium quam aveo h x c cognoflè. MAC. J a m ju· gum immmet. Cervicibusj N e e , qua illud arte amoliar Ell promtum. Saltern paullulum adhuc effèt mora:; Deliberaron. GET. Sufpicor. MAC. A t tcmpus, d i e s , Hora adeò h * c ¡pía di&a eft. Porrò non poteft Res prorogari« GET. Nuptias utique fiias Hic fecum peníat. Comprllabo. Here, dum foris T u feriatus ambulas, nos interim hîc Tibi omoes praeftolamur, MAC. Quinam omnes mihi t GET. Qaos advocafti ture. MAC. Equidem ego neminem. GET. Quos imo in nuptias. MAC« Equidem ego neminem. Omitte nomen invifum mihi. GET. Q u o m o d o ? MAC. A h , q u o m o d o Í GET. Q u x f o te, Macan. Parea· ttbus Hanc rem gratificare, & quas nuptias tibi Conciliàrunc, Jaetus agita. MAC. H e m ! lactus etiam? Nimium i n d u l g e o , fi vel triftis. G E T . Tarnen, MAC. tafnen ? GET, Tarnen obfequere, vel triftis : & nunc intrò abi. MAC, A b e o , GET. Sed excita te pauilùm. M A C . N o n queo. GET, Quin vultu certe tege animi aegritudinem. MAC. Experiar. Fruftra eft. GET. AnnitfTe. MAC. E r u · ftra eft. T a m e n Mihi imperabo. GET. R e f t è . J a m laudo. Malè Hxc fefe dant initia > l i t i s omnibus Sponfus tnftatur. Verum ego quo inftitui a b c o , Ac exteros convivas propcrare jubeo.

SCE-

A C T U S I.

S C E N A II.

SCENA

349

II.

VOLUPTAS. GAUDIUM. R I S U S, VoL.T TEnio invocata ; íc tempori palatium * Hoc vifo. Ri(ùm mecum adduco & Gaudium; Comités perennes. Hàc , hàc progenies mea Subite. Conièquar Volupras, & meo Alpeäu hilarabo penitos aedium lares. Vos, fi uiquam, hîc uperam mihi date adjutabilem. Ris. GAUD. Dabimus. VOL« Ita locus hic, ita tempus exigunt. Confiant, ut arbitrer, hic mihi regnum erir.

SCENA

III.

ATRIENSIS. HORNUS. SATURIO. SANNIO. LIBANUS. ATR. X ^ î n o r i quod hero bene vertat: nihi omnium * * »Rerum eft omiíTum, quod fplendorem nuptijc Afferret. Fervent atria caetu civium Pnmariorum: gratulantur undique Certatim omnes. Lucent dixtx (trico Propetafmate j tum triclinia íuprlltílile Argentea ñipan tur : tum autem familia Obtcquijs officiísque fudat. Regias Verbo uno, Nuptias. At duo fenes adliuc Defiderantur foli, gentis príncipes. Macarij avunculus alter, a l t a patniw.

3JO

M A C A R I U S .

Quos dudum hue idle oportuit. H o m e , Jennio, Saturio, Libane. I , provife , ecquid agant fenes? £rquid mo rent ur? Ho κ. Dubitarne ? Morantur utique ATK. At ego te ire, feelus, non mutire, jufTeram. Hos. At ego te non tcnueram. Eo j quid dicam Ì ATR. Ocyter Veniant : Solos expeâari. Et tu Sa tu rio, Sat (èrvulotum habes, qui inedia teadiuvent? SAT. Potare? Nimio quam velim mukös. ATE. Quafi Nugari jam lubeat ? T u m tu Libane ; fatin' Multa Corinthia, fatin* ctiam teria inabacura Exporta ? LIB« Quanta vcl regio epulo fatis Et multa forent, &terià. ATR. T u a u t e m , Sannio, Si quas cocus defiderabit copias Majores, ícribe quantas d i e « efle opus. S A N . COCUS Xerxi ipil, fi rurfus bellum g e n t . Legiones aliquot è culinâ accommodet. ATK. Rcftc hacc. Quare ut nunc quifque apud fe fit, volo.

S C E N A IV. S Τ U R Ν U S.

D

Entes olim doluêre folùm : nunc mihi dolere etiam aures occipient. Nam parietein Poft hune latebam: & quidnam fieret, clanculò Hic aufcultabatn. Ecce tibi ; audio tragoediam Datum iri hic intus ; & «líe venturos Tenes Illam fpeftatum. Ego nunquam acque, ac m o d o , cupi; Vertumnus eflè, quo me in fenium verterem. Nam miré quam libentcr (pedo tragoedias, Ubi Medea Cocus eft ; ubi pulii filij ; Ubi

ACTUS I.

S C E N A V.

351

Ubi Scena eft coena ¡ & ubi Dente s audiunt, U bi manus fpt&ant ; ubi venter plaultun facit. Nam illas quidem, ubi oculis fol i s fe auribut Ludítur, ut inanes, inficctas, fordidas Odi atque fugi feraper. Sed enim quis mihi Ad nares advolavit nidori à veru Hic equidem. At afsâ venit ifthic à phaíide. Hic à fpadone gallo. Rurfus hunc parens Gallina mittits hunc gallinai liberi. Stumc, eft agendum» quâ te iftuc arte penetres: Ludo, furto, mendacio , perjurio GMÎÏàndum, Non fcram, non patiar, non (Inani! U t nares fiat feliciores dentibus.

S C E N A V. C O Q_U u S Cum cane.

STÜRNUS. COQ^ Τ monftrum; i, beftia impurata; i millies J-Cruciatudigne.Ega hoc genus Ímprobos canes, trofeàò ! fîmul aliquis acceflerit. Impudens Hic efuritor Indum invaiìt alitem, Ac pasnè clepfir. Nifi crura illi tffregero, Ubi rurfus ad culinam cminus aipexerit, Ego) STUR, Cogitabam utique CFLÈ patratum nefas, Quod tu ita furebas. COQ·, Sturne, vix creda* mihi Quantum hi faccilànt aflfiduè negotium« STUE. Et hoc fciebam.Eò adfum, uc te opera hàc fub· levem. C o o ^ Q i u d ¡aro ·' STUR. Cedo hue flagellimi. Co & torquem mihi? NUT. Belhm profeftò, bellam! Et talem oportuit A tali fponfo baberi. Nunc tu quoque tuum Vide ne différas donum, dum ibi eft. SYNCL.EO« HOB« Praecurro > hemmque ad monto de adventu fenum, Qui propediem aderunr, Atque utinam diu abforent, Nam illis tam decrepitis ego mandueonibut Nil indigete equi dem putem Sed, e o, jam co. CLAUD· Bene tu id quidem, Aureli. At ego ile mecum fere Statuebam. H o m o copiofus, rerum & gloria: Habet abunde. VEtas, gratia, & felicitas Unum coronant· Hanc hxrcdem familias Puellam, cui locare reftiùs velir, Quam huic adolefeenti t Aun. R e û è faftutn eft. Csetemm R e f t a t , ut in tanta opum atque rerum copia Concordes vivant. A t fratrem video tuum, SE Meum affinem· Io AN. Video iplbs. ô pridem mihi Expeûatos ! Sálvete. Ecquid tam fegmter V o s foli? CLAUD. Vix denique (ènatus miflus eft. A u s . Ibi dum tricamur, & m o l i m u r , accidit Quod feminis olim folet ; abijt dies. Sed ubi Macarius? Io A Ν. Intrò abite; gaudijs Tñumphat intus. CLAUD. Gratulemur tempori»

S CE-

A C T U S I.

SCENA V I I .

jjj

S C E N A VII. HORNUS. TITUS. SCIPIO. Μ A Ν L I U S. HoK.CUperi ! Quid hero fuit in mentem, Silicernia »^llt h i c vocaret? credo ilium non nhptias. Sed inferios fpeûaffe. Nam ifti jam quidem Senes decrepiti, tuilìvorai, & edentuli, Internicabunt omnem epularum gratianu Qui ternos cùtn habeant dentcs, jam confeftim eos Partim in gallina frangent ; partim in oftreit Excurlent; partim etiam evoment in crético: Securi poftmodum, ne quo ex dente dokanf» Miftret me certe delicati pabuli, Cui naufragandum eft in tam exoflì gurgite. Cxterùm ini) raùonem jam, fi fenibus hts Dentilegis, calvis, gtlidis, putridis, aiidit, ubear dapes inferre, illas praemandere le ijs oportebit. Faciam nx ego id probe ; Et de fpadone gallo manfum illis dabo. Sed hem ! commilitones fponfi. H ô , paullulò Si tardiores eflètis, ¡am aftum foret. Tir» Qua de tei HOR. De vino. OM. De vino t T i r . Quomodo? HOR. Ingreflì funt modo feneshue duo, putidi.

Ì

T J T . Q U O ? H O R . E t luridi. T I T .

Q u o ? HOR. E t r a n -

cidi ambo, ut nil fuprà. S e t i . Quo autem ingreflì ? HOR. Quo/la cellam iftanc vinar iam. MA»L- Quid tum deinde? HOR. Rogasi Simul primo· ribu* Ζ 3 Labris

MACARIUS.

35* Labris vinum attigerint, acetum «rit illicò» Ita funt m o r o f i , ita tetrici f u n t , & acidi. T I T . T u m praeftabit proinde maturare nos» N î deleftet acetum potare. HOR. Suaferim.

S C E N A S

Τ U R Ν U S, Cumfidicinibustribus.

N

* reo neíciebam m e tam promptî elle ingenij!

PaulTòantè juíTuí artem quaerere muficam : A b e o ; venio in forum : video hune cum iftâ chely ; E t , e h o , potin' t u , inquam, utibiletti mihi muikam Tuam tacere f ait · poil;. Qtiaero, an & velit? Quippini, a i t , enim? I n f t o , quanti vendat hune diemi Quanti emtorero.inquit, videro. At me,inquam, vides, Hominem pauxilli patrimoni) : & meri Quam auti ftrvantiotem. T u m hîcin me intuens. T i b i , ìnquit, duplo pluris quam alijs: namauribus Esmagnis. I m o , dentibus, inquam. A t ferio Quanti hunc mihi diem vendis ? h î c , ¡lie, gemino Ait viftoriato» Salva res. Dedi Precium, & emi mihi mancipium. Interim in v i i Reipicio: video chelyn hanc maximam, velut Uterum ferre, atque, e h o , num foetam tu vides Hanc rflèmatrem? Succine; atque cito obftetrix, Dum pariat forti. Fccit: & alteram, Sc alteram En fobolem tibi. At e g o , ho ho ; Π tam facilis eft Hie venter; omitte follicitare; ne doaium Sobole impleat paupellam : Satis eft mihi, trium Si libcroruia Cm parens. J a m optram date.

tit

ACTUS I.

SCENA I X .

357

t i t hunc mihi diem ftreperum, querulura, garnilum Scienter mecum faxitis. Nam hoc odium Hâc arte debet excantari.

O

Dtlicatum oftium

Quas habes (eras podium? T u auro mihi charius, Cur aperiris rariùs ? D o faepe tibi ofculum, Affigo faepe flofculum : Tu tamen es ta m pertinax, Ut nunquam mihi detur pax« Depone hanc duritiam. Et muta paifimoniatik Fac ut firn tuus janitor, Hoc eft quod diu molior. T e nunquam vellem claudere, Sed ftmper ièmper plaudere. O delicatum oftium, Reduce mihi pcCuItim. Sed nihil Ago : aliquis exfurdávit magico carmine. Credo, has fores. EfFringatn fubfultina ; niiw

SCENA

IX·

HORNUS. STURNUS. ATRIENSIS. COQUUS. HOR-C Quidem mirabar, quis fores tam liberi* 'Clamoribus feriret ? Nunc tu unus hominum Esaudacillimorum, Sturne. STUE. Quomodo? HOK, Qui tam daté hîc tumultuere, STUR. Quomodo í Ζ* »«·

3 JS

MACARIUS.

HOR. Qui nihil habeas pudoris hicce. STUR. Quomodo? HOR. Qui ncfcias, quid intus fiat. Judices Summi (unt intus. STUR« Reftè enim:hos quzro mihi. HOR. Aliquem accufabisí STUR. Ventrera hune» HOR. At hodie fori Tuftitium eft. Stutne« STUR. Malè fit ergo fami m e * , Quse iftuc nefeit, & hodie mihi litem facít. HOR. Quid ho* fidicinrs ? Quorfum addûxti > STUR. Scilicet Ita julïiis ducere« Hon. Q u ò f Hue ^ STUR. Non hue· fèd intrò. HOR. Ain' Hos tu intrò? inlänis ; abfeede; hodie non licet. STUK. Licuit ¡ubere ; liceat jam intromittere. HOR. QU I S enim juífit ? STUR. E g o , quid juberer, audi) ; K o n quis juberet. Carterùm ego hmc nullus abigor. HOR· Cacterùm ego hue nullus te introitjitto. STUR, Ne quidem am, cùm vocatus adfum ? Hacc vero injuria eft ; ocare, pòft «eludere. Sed cur litigo? Appello» HOR. Quem? STUR. Quem?quem? Culinam. HOR. Non lieft. STUR. Libero h o m i » appellare non liceat? vide Puer, quid triccre? HOR. Atrienfrm coniulam De hâc appellatone ¡ peritus juris eft. SruR. Potes; nam ego quidem hinc me amoveri non (¡nam. O delicatum oftinm Reduce mihi pelTulum. T u auro mihi chariuc, Cur aperiri» rariùs ? A n . Ubi iftic eft h o m o , q u i fe ad me? STUR« Ô aureum

Í

Ogemmeum caput ! hem, ut me ifte patibularius

Breri

ACTUS

I.

SCENA

IX.

359

Brevi ante Iudìfìcavit ? ATR. Quifnam illc ? STUR. Hornus hic. ATR. Quid enim fgit? STUR. Pernegabat me vocatum« Ego Utique nil dubitabam, quin atgrè id tibi foret. ATR. Sane, ut cui segerrimè. STUR. A u d i n ' h o c trifur· cifcr? Egohodie faxo, uttuhinc excludare ,nebulo. Vos mecum hue jam intrò. ATR. Quorfum inepte / STUR. F i d i c i n e s

Hosinquarti,quoshicoondumnorat. ATR. Abitine; Ncque enim ego novi. STUR« E h o . c o n n o f t i ? Quomodo Non nodi.' funt hi, quos h k incorato vides« ATR. At non proinde novi. STUR. pergin' dicere t Non tu illum ibi Nafonem ? ΑΤΚ. V i d e a STUR. Non item Ilium Labeonem? St ilium, qui atri* dentibut Renidet? ATR. HOS video, inquam: Sed quid IJ velint, Haud dum video. STUR. H e m ! ifti funt, quos adduxi tibi« ATR. Non i'JÌTì, STUR. Verùm ¡uífit certe adducete Coquus. ATR, Cui fini ? STUR. U t intus alicubi cannent. ATR. Coquus hoc iuflìt nofter ? STUR, Judit. ATR. ruer,Coquum. STUR. Nam quomodo fidicines in mentem eflènt mihi. Nifi is juberct ì ATR. Hunc tu hominem ad me juiTe. ras? C o q . Hunc ego? STUR. Enim vero, hunc tu ; cum hoc fidicinum globo. COQ^ Satis eft. Nifi hic delirar, non ree ufo, quin Xoris concidar. STUR. Ain' tu oblivioiule ) C o q . Aio· STUR. H u i , tarn confianter f Coq.. Quippc ita mihi confcius. Ζ}

Quan-

MACARIUÎ. Quando equïdem juífi ?

Quando ? ici» quando canem Eieceris ? COQ^SCÌO. STUR. SCIS, quid mihi dixeris! C O Q . Scio. STUR. SEIS, quemadmodum redire ¡ufleris) Coq. Id vero nefcio. STUR. At ego icio, Artera muGcam Jufsìftì quaerere, il intrò vellem accedere. COQJ Ho ho! jocabar. S T U R . ho jocabar. Interim! Ego ferius, fidicines quaero; pecuniam Expendo; urbem peteurro; uhrò. citróqoe eo ; Et nunc cxdudor ì Non abeo. ATR. Quantum fuit, Quod expendifti ì STUR. Quantum habui. ATE« Et id quantum erat? STUR. Quantum uxori measclam potui tollere» Α τ κ . Multúmne t STUR« Atqui id ne metue : multum nunquam habet« Tarnen id expendi totum. Ατκ. Quicquid hujus eft Acceptumdamni, S turne, totum falcio. Omittemufícos.atquetace: & quantulum Nunquam accepifiès, Π cantares ; accipe Si vis tacere. STUR. Dum poíllm ahfque MuiìcS Culinam irrumpere, Muficam non logeo. Valete vos ; alijs canite : Avet mihi canent H k intus in veru. COQ^ Nihil in triclini o amporrò expedient convivas; fiquidem omnia [ic lupus abfumet in culinà. Peffimè Confultum vultculinae.qui iltaiumuribuì Iftis tam magnis, támque edacibus aperit. Nam nunquam in mufcipulam parvam facili incidunt Hi tanti mures. Ollas atque cacabos Ulis ftrue, fed magnos ; fi quos captos capis* Ego proinde ajam hoc, ínque lebetelaqueum Difponam ; ut lïmul in ollam hic forexfpexerit, Laqueo deprehenfus, jugulum prcefocet (ibi. Sed id me oportet facere quàm maturrimè : Nam fi diftulcro, mox nulla crit olla integra. ACTUS

Ì

STUR.

ACTUS I I .

SCENA

I.

tXTi STUR. I t a ; Mec me ¡píe video. GET. Q u o m o d o ! STUR. Quia arcificium hodie iftud eft n o v u m , U t n e m o me videat. G E T . A t tangere te tarnen Poteft aliquisí STUR. Ñeque ithid. Q u o m o d o tangeres, Quem non videres ? GET. Experiar. OH.furcifer. GET. N o n tangeris tamen. STUR. J à : fed cedor tamen. V x m i h i . Redde mihi pileum. G E T . Hunc ridiculum? STUR. Redde, iaquam. GET. Hunc taminvenuftum! STUR. Redde tu tarnen« G s T . Q u i d ! hunc cucullum ftuhorui hunc talcm.'afpice. STUR. N o n licet aipicere. G E T . A t alpicc tamen. STUR. prohibuit. GET. Q u i s ? STUR. Qui, m e , n e viderer.docuit. GET. afpice, Sturne; nihil eft hkrelligionis. STUR. h î c n c e r a t . Quem ego geftabam ? GET. Ipfus. Inferi ilium perduinc topoftorem. Hem ! ut me illufît í GET· Q u i i ? STUR. Qui hie antea, Artes fe vendere j a â i t a v i t ; « mihi StuUitiam hanc vendidit ; Nae e g o uleifear fcelus. G E T . P r o f e t ò isetiam ipfus Macarium perdidit. Cùm

Actus III.

SCENA I I I . 579 Cum pikum mili foriìtanfimilcmdédit. STUR. Ilium ergo G rtpcrtum vultij, pileum lili itidem detrahite. Haudinvenietis priiu. Ibo, & vobifcura quaeram. SAN. Sil übet, potes.

SCENA R

A

P

H A E Archang.

III. L

,

E Go lile fum , de cxlitum Primis, quibus *-Ήϋπΐ3η3 curz: Raphaelem nominant: Comes duílórque peregre cuntâm. Ea Numinrc Sunt erga mortales bcnefaâa: ut talibus Illos prxfidijs, ctiam ignaros muniat; Imo ctiam ingratos. Ah? quoties pericuh's Jaftati difpcrirenti quoties naufragi Procellas accufarent? bic prxcipitio Animam elifurus.iftic inter belluat Vitam aroilTurus. alius infortunio Alio im pedi tus, geme rent}fiqua comitibns lilis carcrcnt. Ecquis tarnen eft interim Qui haec penfi habeat/ qui gratias nobis agatí Sei nihilo iègniores nos, etiam adfumus, Quod dixi, ingratis ; quando ira Humen imperai. Hoc ipfum, & hodicraihi datum ed negotium, UtMacâTium-domo profugura, hincànupti)« Abducerem. ô laborem jucundum mihi i O Szpiùsfiingendum!Verum quod alias Feci in Tobia comitando, iftuc hie item faciam; Ccmutabo oris perfonam.atque Juveneni Effingam: Quodfupcris inpromtueft, cum voluat» Facete ; iterúmque vctcicm vultum oAcndere* S C E -

380

MAC A RI us. SCENA

IV4

JOANNES. ATRIENSIS. GETA. LIBANUS. S A T U R I O . S Α Ν Ν I O. J o . X y f l f e r a m patris feneftam , & infelicibus " • * C a n i s mal¿ deformatati}! Quid inhaec tempori Durafti calamitofe parens ? Mórere fen ex Infaufte, morcrc; nil,cur vivas, eil fuper. Sed fero id optas. Decuit priùs occumbcre, Quam iftuc fieret. Decuit imo etiam occumbcre, De fieret. J a m ut properes m o r i , fetò moreris. ATR. Here, impera huic dolori ¡ & quod prxter anirtium E v e n i t , perfer fapienter. JOAN. Men' filio Jubes fupcrftitem effe? Fatrem filio? Et patrem talem? tam infelicem? tam omnibus Solatijs defertum ? ATR. At nondum filius Certè occubuit. JOAN· Mihi quidem quomodo magis Potuiilèt? Abijt : fugit: non vale patri Dixit; non ofculum difceiTurus dedit, ATR. Rcdibit ; habe bonum animum. JOAN. Si hoc conliliutn ei Foret » nunquam hinc abifTet« Utique cogitat Fugam perennem, damnátque exilio domum. ATR» Uíquam fi evafît, infequemur: familiam Juffi omnem pranfam atque paratam affore, in iugam Ccleriter perfequendam. En pracftò» Sanuio, Hàc curre, fc nihil incxploratum prztcri. SAN. Nifi (efe ad inferos abftrufit, repperi. AT*. T u Saturio iftàc; iftàc tu, Libane. evola, SAN.

ACTUS

III.

SCENA

IV.

381

SAT. Nil moror. LIB. Explorabo, extra c x l u m , fi u t piain eft, ATR. Geta , omnrs portus pereurrr, omnia littore« GET. Qwrro in urbe nufquam inveni, inveniam in littore. JOAN. Ite álacres : qui profugum nobis reduxerit, Redibit l i b a . T u deindc in publico ube przeonem pollice» hxc indici rxmia; torquem aureum hunc, Se mille philippicos« ATR. Gnatum invenifti. Nemo h s c afpernabitur : Vel mutuiti ad pröditionem adducent· JOAN- Caetcrùm T u aut filium mihi redde, aut quaere tumuluno. Alterutrum expeftabo. ô miferandas nuptias! Q u i dum nepotem vi fx erant promittcie, Etiam natum eripuêre. Quid ages órbitas Ingrata ? Quo Seneftus mifcrum gaudio Levabis orba t Nullus eft porrò mihi, Ah nullus feiifus. Unum habe bam ; gaudia Qup nati ïèntiebam. Is pòft quam defijt Gaudere, fenfus effe patri defijt. MAT. Quid > mi marite, eft? cur me exclusa fie doles? Si juftus eft dolor, loquere ; fociam vides Doloiis. Lacrimas habent & fxminx.

Í

Í

OAN. Habent: fed hie inanes« MAT. Si ad tepertintt 'olor, vides uxorem: fi autím ad filium. Vides patentem : Quid cunfìaris eloqui ? OAN. Nec uxorhic potes mederi, nec parens. [AT. PoíTum vero dolere & uxor, & parens. o. Nil proficis dolore« MAT, Igitur nec tu tuo. o. Scio iftuc;ièd dolore vincor. MAT. Filius An xgrotat repente f J o . Utinam iftud Í MAT. Ah tace, Mi vir, tam aliena loqui. Quid eft, quòd hoc νσves í Sed commodùm, ecce fratrem. Aua« Quid narrant mihi Infaufium t MAT. Quomodo, frater Aiuu Ubi tua eft nurusî

J Ì

MAT.

} S Í

M A C A R I U S .

MAT. Hîc intus, iitreor, cum noftro filio. AUR. Quid accidit? Illam ajunt mihi, pcAus piangere« Capillos fpaigere , aifiduè ingemifcere. MAT» Syncleticam? AUR. Ipfam, Has mihi profeftò lacrima: Videntur prämaturer. MAT. Kon impero mihi, Quin ipfa ex illà intelligam. Nihil icio» Etiam maritus terret. AUR. Quid enim eft ? obfècro, Joannes. Cui mutus ita lacrimas i TOAN. Perij. A U R » Quoraodo ? J O A N . Veni intro. Nam uxor ubi relciverit Fugam. ex nuru, exanimabitur; fatis icio. AUE, Properemus« J O A N . Dedi Operata adhuc, ne rem illa nofeeret· Dehinc celati non poteft. Ita gemino Domus dolore planget, ó mortem nimis Parenti feram! ò vitae in vi fa tempora!

SCENA

V.

ATRIENSIS. PRjECÖ. MILES. RUSTICUS. HORNUS. OECUS. P U E R . ATR. T)R*CO , fae populus hic difertè inrelligau •1 Quidprsemij index (It capturus. Die palanti P r ä C . Audite civet ; qua & fervi, qua & liberit Qui indicium faxit, five fugam, five latebram Nôrit.quâ Macarius, Joannis filius, Patricius.atque recenter fponfus, abierit, Latitétuej eámque fugam latebrámve oftenderit» Bonáqucfide egeritjeúinve hue reduxerit; Tor-

ACTUS

III.

SCENA

V.

JGJ

T o r q u e m aureum hunc auferet, 8c mille philippicos Recenter cufos, pufularos, afperos. ATR. Subite rurfum ; & prxmium efferte hue foràs. Q u o avidiùs aliquos pelliciamus indices. Cue. Duc properè: curre; ne quis alius o c c u p e t A t inferi te perdant furcifer. Ita tu Caecum hominem per falebras, pérque hsec faxa rapias? PUER. C u r ita jubebas? an tomento debui Priùs viam o m n e m (temere, qua tu incederei? C i e . An ego,trifurcifer,báculo hoc tibi debuî Caput omne pertundere, quo t u intumefeeres ? Tu« Tarnen ita eft. Cjec. Tamen ita eft. D u c jam ad prasconiuim PUER· Difpeream , aut vindicabo. Cmc. Quid tecum fcelus» PUER. Nihil equidem. Cmc. Q u o ducis ? PUER. A d prseconium : Q u ò d u c e r e m ? jam (irte. Hìc loquere, quid velis: Reità in praeconem fpeftas. Ego me hinc aufero. C « c . Audio te polliceli premia. Rrpete Sodes ; non potui fatis omnia cognofcere. Nihil refpondes?ubi es?ubi f u m ) Quemnamalloquorf P r ò fcelus! Improbi hominis nefarium caput! H e m ! ut me tenebrie (ibi ludibrium facit ? J u v a t e aliquis; cives, reducite in viam« ATR. Q u a m fabulam cum pariete iftic a â i t a t ? HOR. Quid circum parietes, oberras hos ! mifer. O s e . Przconem adire avebam ; cùm iftic me fcelus : U t inferi illum perdant. Sed enim praeco ubi eft? PRÌ€.Incoràm a d f u m . C m c . E h o . c s t u ? eccui tantum Paullò ante promififti? Vidi egómet heri, ( pr«emij ( S e n f i , i n q u a m , ) Juvenem quendam ex urbe clanculò Fugitare. Is certo fuit ipfus, quem quaeritis. ATR« Quae forma ili m ? OEC. Nefcio« ATR. Quis r e · ftibus color? Bb

Oec.

384

M acarhts.

CäC. Nefcio. A t r . Quo abiit? Cìec. Nefcìo» An Sc haec veftro indici Erant direnda? priìtó montre oportuit, Quam fugeret, ut advertere adhacc ρ offerii fymbola. Atk. At quomodo fugere fenfifti ? Cmc. Strcpitum aliquem Fieri audi«bam: & confetti m h une fore credidi. Atr. Male,mi homo,credidifti.CiïC.Ergo ille non fuit' Sperabam certè. At cum csecìs agitur malè, Quòd indices hodie eflè non poffurrt. Puer, Puer. Puer, puer;quid denuo? Quid eft ? Vocal Abítntem , prasfeatem arce». Cmc. Te arceo fùrcifer ? Quando arceo ? Puer. Quando non eges opera mea : Simul ac iterutneges, advocas. Quid jam eft rei ? Hor. ft* arbitremur quam rfti dent comœdiam ! CMC. Reduc ad clivum Aricinum : ibi ftatio eft mea. Puir. Si me oras» C.œc. Egote,fcdusf Ego te orem, furcifer l Puer. Nifi me oras; dixi.· imperijs hodie nil agis« CjEC. Scelus pueri. Ubi es?accede. PuBR.Rogasmeì C ® c , Rogo. Jusr. Etiamoras? Cxc. Oro. Puer. Et fupplicas? CMC, Et fapplico. Iubr. Jam accedo. CM c. Da manum. Pu. Hanc baba C/ec. Teneo fcelus. PuBR. Oh oh. Cmc. Roga, roga. Puer» Oh oh. Cmc. Ora furcifer. Ora· Puir. Oh oh, oh oh. Oec. Supplica. Puer. Oh oh. C « c . Supplica. Superi! iterum fefellit patibularius. Attollc. Puer, Roga. Cmc. Erige. Puer. Ora, Cmc. Accede. Puer. Supplica. C a c . Miièrum me ! nifi tibi tuum caput fffregero·, Simul te comprchcndero puer. Sed une. Hon.

ACTUS

HL

SCENA V.

3Í5

HOR. Q u o d v i d e o , e x e a s iflic etiam p r e m i u m Promittit. Quanquam id mihi mereri non lube t . ATR. N e m ó n c alius prodit> qui p r e m i u m velit? PRJEC. Eccum inde militem ! HOR, A d nos afFcâat viam. M I L . Stipendia licet c o g i t a n , & ftipem tarnen S a b i n d e c o g o . Heus ! date v o s p r e m i u m mihi. Q u e m iuvenem hinc a m i f i f t i s , is q u a f u g e r i t , M o n f t r a b o A r s . Utinam tu id poífis j nuHa in p r e m i o E r i t r a o r a . RUST. U b i e f t , qui n u m o s tot philippicot Promittit ? U b i eft ? Mei funt. M i l . . I m o Cunt met. Prior indicavi. RUST. Q u i d enim t u indices prior ? E g o his oculis juvenem vidi barbatnlum » N i t i d u l u m , c o m t u m praeter horreum meum T r a n f i r e . ATR. Imberbis nofter eft.MIL. Stolide viden' Q u a m allucineris? E g o v i d i , quem hi quaerirant, I m b e r b e m ; f o r m a a u g u f t â , vultu candido* P R A C . R e â è i ñ a adhuc. MIL« A u d i o ' inepte/utique meum Indicium e f t : fat feiebam. A T R . P o r r à qualibus I s erat capillis? MIL. Qualibus ? flaventíbus N o n n i h i l . PKJEC. G p t i m c . M I L . E t i n humeros nfque pendulis. PRJEC.HOC n o n o p t i m è . MIL. Enim vero c e r t i l o n g u l o s H a b u i t . ATR. A t nofter non habuit. RUST. Meus ctiam K o n habuit. M i L . C e r t è aliquid limile habuit. ATR. Nihil N o f t e r quidem habuit fònile. RUST. N e c meus habuir. Propiùs accedo ad verum. MIL. Q u i d igitur f u i t , Q u o d c c r t è à t e r g o d e f l u e b a t ? RUST. Quid fuit? N i h i l f u i t : nifi q u o d tuus is error fuit. M I L . E g o t e , ftolide,hac m a c h c r â . A T E . O m i t t e . R u s t . Tarnen ita eft. A T R . Sed agite* feitis q u o ierit ? RUST. Equidem fàt feio Propter m e u m horreum tranfiflè. P o r r ò ubi N u n c fit, id i n c o m f c r t u m eft mihi. MIL» Meus navigac Bb 2 Id

MACARIUS. Id fcio. Nam in littore conduxit fib! Fhaielum, q u o tranimitteret hinc in Siciliani. ATR. Quando autcm hoc fa&um F MIL. Nudius jam tcrtius. ATR· At nofter herí demum deiideratus eft« R U S T . REFTÈ; & ego herí ilium vidi: adhuc ccrtè eft meus. FRAC. Stulte tuus eft barbatus. Noftcr non fuir. RUST. Quid fi >lli barba primùm accrevit in fuga. ? ATR. Fracco, nihil agis: Mácariuin defperavimus» RUST. An nullum tu ergo premium addicis mihi t ATR. Tibi ? cui rei? RUST. Quòd indicavi. ATR. Si integré Aliquid dixiiTes. RUST. Si integré! at certè quia Dimidium dixi, da dimidium premium. ATR» Id non poteft. Rus. Tarnen. ATR. Jam dixi , non poteft. RUST. Tamen. Inferi illam barbam perdant Quam propè A prxmio abfui? nifi illa me , omini» Infaufti barba perdidifièt» Illam ego Si denuo viderem, certe evcllerem.

SCENA M

U

A

C

A

R

VI. I

U

S

.

Bi fum terrarum? quo de veni ? quz. via Mihi iniìftenda? Ignarus erro. Devia Fer & invia decurro, nufquam hominemobuium UllumhabüijNuíquam eminus ullum vidi. Nihil Nifi filvas, atque rupes,atque immania Fcrarum luftra : undique loca valla, & hórrida Metu.

ACTUS I I I .

SCENA V I I .

587

Metu. Ita noftem unam, ita ditm unum nun« ambulo Impranfus, incccnatus, impotus.D E U M Immortalerai! quantum rffugi malum? modo T a m m omne effugcrim, Nam metui identidem Ne vis fug« affèrrctur. A h , quam cxpallui ì Quotici remota quercus ftrcpitum concijt: am meattineri, jam reduci credidi, .ursúmquein nuptias compili gì: ita patriam Timeo ; ita exilium hoc amo. Nec jam adeò funi anxius Quo porrò veniam, dum à patria veniam procul* Nunc de via feflus, recumbam hìc paullulùm» E t fonino vires recreabo in reliquum iter.

Ì

S C E N A VII. SYNCLETICA. NUTRIX. SYN.

Lucem inaufpicatam! Ò flebilem mihi Ilium diem ! J a m quid agam ì ctíi omnia lacrimi» Compleboj num movebo abfentem , quem nequij fleftere, ne praefentem quidem ? atquc ubi jam is cri ti U b i mifer exulabit? ah fponfum (ibi Nimis crudelem! ut nollet parcere is mihi, Sibi certi debebat. An ego illum domo Pepuli paterna ? Ego illum pepuli patria ? Cedam cgómet, an cedam, dum redeat. Faciliti» Ipfa exulabo, quam exulare Macarium Meum.eheu non meum. audiam. Quid enimordiar, Infelix vidua, priùs quam (ponfa? Nuptias Spcrabam, & funus repperi : atque utinam meum ! Minus dolerán. Nunc alieno funere

Bb 3

Affli-

388

MACARIOS.

A f f l i g e r , NUT. U b i eft alumna? ubi minor eft hera ? En denuo/ quando lacrimis tandem modum, Finémque pones? Semper iblitudinem Lamenti» inquietas. Inde quid lucci eft/ SYNCL. S i n e , n u t r i x ; fine laxare frenos. N o n poteft Tempeftas tanta detonare imbre modico. Ah prxfcia dixi, quid fierez N o n temere erat. Quod ille feftas nuptias fletu imbuit. Hanc parturiebat ìlio tum tempore fugam. E g o interim tibi fomnia dicere eredita, En denique vates ! NUT« Nondum amifTus eft tarnen*. SYNC. Neccerte inventus. NUT« Itaeft· Eniniutrò finç, Donee quaeratur. SYNCL. Sino ; Sed etiam tu fine > U t Here liceat.dum inveniatur. NUT. N o n diu Aberit. SYNCL, Igitur nec Return diuturnura time. NUT. Corrumpis tu interim formam ooutem. SYNCI» lie decet. Nam cui alteri fervarem ? an itcrum nuptias Expefto ? Nempe ut Sc alteram e x p e â e m fugam : Quae primam nondum eluxi, NUT. Intrò hue mecum fubi « Dum nuntij undique redeant à Macario« SYNCL. A H , cum ilio redeant! N u t . C u m ilio>volui dicere. Oportet confilio hunc dolorem vincere. SYNCL«

Levis eft dolor, qui capere confiEumpotili.

SCE-

ACTUS I I I . SCENA V I L I . S C E N A

RAPHAEL.

38?

V i l i .

MACARIUS.

RA PH. Λ Dfuin, fidcmque libero. Dormit alumnulus *· *Meu»; perieuh fecurus. At ego e um Nifi mox abdueo, ab infequenti fervuto Retrahctnr. Tanti« omnes undique ftudijs Laborant, ne patria linqnatur : Stdcra Ne deferantur, nemo, ah nemo, cogitat. Nunc ìli· me velut ex improvifo offe ram« Qui» hìc quiefeit MAC. Ubi fum ? hic qui» t Superi ! quis eft? Quem quaeris, homo? RAFH. Neminem ego. Sedhìc dum tranfeo. In te, ut video, incidi. Quid eft, quod refpicis* MAC. Nihil adro. Tu autem quo tendis ? nam viae Videre accinftus longiori. R A P H Rem vide». Longinqua peto. Nec tu videris à meo Itinere longé diverfus. MAC. Ego nefeio Quo vadarrh Inctrtis hue illúcque paffibus Feror, fine duce, fine comité· Exilium mihi Quaero, ut paucis ablolvamj aut certe latibuliim, libi vitam degere reliquam fine arbitro Securè poífim. RAPH. Scilicet pertaeíus es Humana, ô plani comitem exoptatum mihi! Quoties D E U M oravi, ut talem mihi jungeretf Tandem exoravi. Nam ¿le ego me mortairbut Fridem abdicavi; Sc nunc in folitudinem Mihi notam abfcedo. Nullus ibi tumultibus Locus profanis. Caelum inde & czlcftia Oculi nufquam impediti fpeâant. Lacrimi» Bb4

Ibi

M A C A RIU*. ]bi vuhus dum humeftatur ; animus gaudijs f l e n u s redundat. MAC. Mihi n e m o opportunius Hodic obveniftèt« ô fi focium admittercs! Quanto hinc longiflìmè ires, tanto avidiilìmè Sequcrer. RAFH. Admitto, Std quid illune vcftium Auríquefaítum? an inter hórrida ncmora, Intérque vallium receiTus, & rudes D o m o s ferarum, hiseiTe tu cenfes l o c u m ? Squallore debet corpus obferere & fitu, Qui c x l u m in folitudìne ambir. M A C . L i b e r é . Frater, fatebor. E g o m e t u , & ftudio fugae, Quas phaleras f e r r e m , pentì adeò nihil habuí. E t certe alioquin hune ego mundum muliebrem Tacitus damnavi : ut mihi grave non fît, anuloi T o r q u é l q u e , & talia abdicare. Ite ô graves A n i m i catenas ; ahite mortis compedes, A b i t e , & me his aliquando ahfolvite vinculis: Diu preífitlis. ô quanto expeditior J a m incedo? RAPII. Quippe nefeiunt, heu, nefeiunt, Miièri mortales, i m o nefcirecupiunt, Quanta Tub his argenti aurique voluptatibus, Plumbi gravantis fxpe fubfint pondera ! Olim olim credcnt, C x t e r ù m , frater, vides Me tunica & penula veftiri ; duplici, Contra imbres, praefidio, cùm Amplici queam Defendi. Partiamur. T u tunicam indue, Mihi penulam relinque. MAC. Accipio tuam haoc opem. H e m ! vix jam me ipfe agnofeo. RATH. Satis e f t , d u m DEUS T e n ô r i t , frater. MAC. Certè alijs incognitus Velim omnibus eflè. R A I H . N o n abimus jam? MAC. Obfecro, Priùs ut ferutemur, an ufpiam hîc manent aqux ! K a m miré quam fitio, RAFH. EX hac cirneâ bibej Quam in haec eventa porto ;plcnam limpida Fon-

A C T U S III.

SCENA I X .

391

Fontana. MAC« Ô neftar plané» &quovisneûare Hauilum beatiorem ! n o n aqua h z c f u i t , Ftater. RAPH« Properemus. MAC· Quid refpeftai tam anxiè ? RAPH» Scio, qui fequantur; quos paullò ante tranHj. MAC. Qui cnim illi? RAPH. Huilent aiunt fe quzrere filium. MAC. Superi ! propéne abfiint ? RAPH. T a n d e m , opinor, haud procul. MAC. Perij: fugiamus, ftater, RASH. Quare? MAC. Cclcriter Fugiamus. RAPH· Quid enim eft Ί MAC. Poftmodò io via audies.

S C E N A G E T

A.

IX.

V E N A T O R .

GET. T A m defperavi. Nullus haftenus eft locus J Quern inexploratum omiferim. Pené herbulas Viaruin o m n e s , omnémque arenam littoru Examinavi i at nufquam, Be nufquam eft Macarius, Quoprseterea ibo ) Heu me ! fine herili filio, Α α herum redire, e r i t , herum ilicet occidere« Optimum erit f a ä u , Π etiam me dedero in pedes, E t fugero. Verum priùs interquiefeere Me oportet hìc pauxillùm, ò monftrum! iftuc quid eft? Thefaurum ex Jmprovifo. Cracfum me alcerum H z c gazafecir. Ecce armillas, anulos, T o r q u e m , pugionera, N o n capio me. Ditior S u m , quam opten« At quis ftultus fementem hanc auream Locorum hie fecit? an defperatus aliquii Bb s Ut

ΦΧ

MACARIUS.

Ut le vii» pender«, molem hanc priùsexuit? Ccrtè autem nufquam video quenquam pendulum. Quod rcUquuiq «ft> Geta, ab hac torque tu te ne· ftito, Ne qua défit fiifyendiaritw. Piacer H z c carnificina. Tum has armillas indito ; Tum hos anulos induito. S i p e indui alios Cam vinäus inter o û o viros lorarios Pependi. At lili ferrei e rant. J a m ManKus Mihi fum TorquMus. Quae autem gemma eft anult? Perij, fuperi ! interi}. Quid hoc cft prodigij ? Anulus eft hie Macarij fignatorius : Eft ipfuj. Caelites mihi omnes ! tum hic quoque Pugio Macarij eft : jam agnofco. tum hite omnia Mncarij unius fpolia funt: Novi omnia Movi examuffim, Pergam io- his vcftigijs ; Utique enim procul tile hinc abeilë non pot eft* Qui., induvias hie loci Cuas reliqucrit : Et forte in hac vicinii condormijt, Macari ! Si cuiquam, feio., refpondebit mihi· Macari ! Audio incedentcm. Macari ! eft certe. Ubi es? VEN» Quid eft clamori;Ì GET. Eho , nullumnc ufpiam Vidifti hominem, cui hac ornamenta à pe&ore Penderent ? V i t t . Utique vidi· An me caecum putas. Qui te non videam? GET. Atqui, alium, rogo, num videris Qui haec itidem ferret ? Quae enim ego f e r o , non funt mea· VEK. Mon tua? Qu^fi tu dicas, furto parta.* Sc ideò Mon tua. GJET. Furacemme? vide quid me voces? VEN. Certè autem memini jam, videre me virum Cujus íxnc ifta. θ ε τ . Die confcftim; ubi videris? VEN.

ACTUS I I I .

SCENA Χ .

^

YEN. Hic juxta te. GET. Ubi enim? nullus eft. V I N , Non me vides ? Ego tibi nuHus ? GET. Nullus certe quem velini. Hominem ilium quaero, qui b * c abjecit. VIN. IS ego fum. GET. Scilicet haec tu abjeceris? ignofee¡ non foies: Sat muhum ptaeftas.fi non etiam clepièris. YEN. Maledici» ? GET. Facio paria. Nunc quzrea* dus eft. Priufquam Ce aliquò ex hac vicinjâ auftrat.

SCENA Χ. STURNUS.

D

A mi; da mi, da mi, dami, da m i , da mi. Quifquánrae fañum hoc, aut futurum credent? Aut poflè fieri quifquam , ufquam , unquana fingeret? U t Macariu* ifte tam beatus, tam potens, Tain copiofus, tam felix, u m nobili, T a m locuplete à fponsâ tam citò divorterct? Da m i , d a m i , dami, da m i , d a m i , d a m i , Quidnoftrum faciat aliquis infima: tribus Homuncio,cui nullam uxor dotem tulit, Nihil paupcrtatem ? quando & ifti nuptias Suas oderunt, qui duxere opulentiara f Quanquaro fi verum aliquando dicendum eft mihi; Ipfae illa: noftraç Junones divortere No* patnè coguat; talis ear um eft indoles, In

35>4

Macarius.

In publico, illis nil pûtes modeñius ; Vix promovent pedem, vixcommovcnt manum, Oculos vix cxloattollunt{ nunquam fe ufpiain Convertunti ob viae ubi rogantur, verbulum Vix unum reddunt : denique innocentiam Putes ipfam videre. Exdemillz tamen Cum funt (ine arbitro, faciunt quicquid lubef« Flcnt,plorant,lamcntantur, dum illas viderisj Ubi te converterís, funt quovis pumice Repentè ficciores. Caelum Martium Puco, aemulamur; quando eodem tempore , Nitet, minatur, ridet, grandinar ,pluit. Miferos maritos, quibus ufque adeò illuditur Ab iftis fieminis,ab i Ai s viperis! Ut proinde non valdè infípienter egerit Macarius, qui illas tempeftivè fugerit. Ego pridem idipfum etiam in meâ mihi vipera Parabam; fed ne plané ab eâ divorterrm , Me dos, quam attulerar, ingens faepe abfterruit. Nam tres mihi cruciatos numos, divite A pâtre attulit. Hos ego ¡am mox è vidulo Meo depromptos, optima reddam fide, Et habere res illam ¡ubebo fibi fuas» Nam quamvis magna hzc dos e f t , majus faentina Mala malum eft. Quare h sec ante noftem fi poteft Dos univerfa tranfnumcrari, id mox agam.

A C T U S . I I I . S C E N A XL

S C E N A

397

XI,

SYNCLETICA. MARCELLUS Cum Ephebis. G E Τ Α. SYNCI, ¿C Tâtfm opinor effe, cum intus Macarium

-tl-'Reductin deferta expcfto. Et famuli, Sc nuntij Jam quoque erant oppcriendi. Qui utinam abiint diu, Si inprofperum aliquid nuntiabunt. At mota Haeciplà, quid mihi latori fint, docct, Macario invento jam redîflènt; jam mihi Moerorem hunc abfterfiflcnt. ô moram gravem ! C E T . Hera ipfa occurrit prima» Quid dicami M A R C . Redit Geta, redit. SYNCI, Ubi eft ì Miferam me, eheu : foins redis? Sine D o m i n o , Geta ? GET. R e d e o gravis nuntius: Atque eheu, Macarium apporto fine Macario. SYNCI. Q u i d obfcuro moraris miferam atnigmate? Q u i d d a m minaris ? abfolve metum : & die palàm. GET. D i c a m : (ed tu , fi fapis liera, dicere prohibe« N o f t i n ' hanc torquem ? SYNCI. O ihari ipolium peftoris !

Quid ni ego nòrim / GET. Id ego , cùm è via recederem, Ad paululam umbram, ex improvifo repperi« STNCL. Sine ilio? GIT. Quod cquidem nolkmj at ita repperi« SINCE,

3 96

MACARIOS.

SÏNCL. O trifte inventum ! ô vinclum ¡am Ìnvifneì mihi. Poteras tu ex ilio fponfì naufragio mei Emergere unum? Potcras pereunte D o m i n o Rivenire ad me fuperftes f Nam obi te perdidit, Ibi ipfè perijt certe. GET. Ibidem hos anulos, Ibidem armillas háfee. SYNCL. Nunc me fentio Periflè totano; nunc nihil reftat mei. Quid agis infelix fponfa ? J a m tibi anulum T u u m remittit fponfus ; jam tibi res tuas T e habere ¡übet: ptrfrftum jam divortium eft. Hunc anulum e g o jogalem digito ipfa exui Meo , illúmque indui. His armillis brachia Illius inclufi. J a m omnia remittis mihi, Macari ? remitte & gaiidium meum mihi, Q u o d abftulifti. Aut Π tam pertinaciter Patriam hanc odifti, cur non totum patria: T e fubtrahis? E g o pars tui f u m ; & me rape.* Quid me relinquish At fervire Numini Volebas forte. A n igitur e g o tam impi'a tibi Vidcbar, quae iftud no]lem ? Si prxcedcre Faentina ncquiflem, potuiflem certè fequi. Quid ergo detreftabas/ aut comitem aut ducem Habuiflès. Nec enim adhuc adeà erant fiderà Mihi faftidita, ut illis haec m o r t a l a Prxferrem : pot cram & ego damnare nuptias. Sed e g o jam muta 5 caetera lacrimis loquar.

ACTUS I I I . S C E K A X I I .

SCENA

397

XII.

MARCELLUS. CORNELIUS, A S C A Ν I U S. J U L U S, Cum relacis (polifs. CHORUS. MAR. C O f i j , hsec fuperbi illius funt conviví) »^Apophoreta. Hsec herilcs funt poft nuptias Repotia. Haec pauxilla hefterni gaudij Fragmenta. COR. Tali humana: res ludibrio Fferuntur. Fcftis nuper omnia cantibus Hic perfonabant ¡ mcerent jam omnia luctibus. Ase. Pauló antè domus Tuo anguftata gaudio, Jam defolata barbaro fquallet fitu. Jui.. Ubi vina temulento manabant folo , Ibi humeílantur omnia lacrimis modo. MAR. In uno familia nitebatur Macario, In uno labefaäatur. Ehcu ! quantulo Momento eget ruina i An Vobis lugubri Res hxc indigna queftu ? OMN. Quàm quae máximo. MAR. Igitur, qui Épithalamium cecinimus Macario, Canimus & lcflum. Quaere verba« OMN. Nos modos. CHOB. Fortuna: breve gaudium fecundas, Eheu qoàm fubitâ rotaro irà? Dum tingis modico labcUa rifu , Imples pcâora confkífque luâu. ζ , Paul.

39*

MACARIUS,

2. Paullò czperat ante conjngalis Feftas pronuba ventilare radas, Cìim tu protinùs húmido recentes Extinguís violenter imbre (latnmas. 3. Hoc fponfus fuerat fuperbus auro : Ifto brachià dauferat Mxandro : Irto dextera fulferat lapillo; Hoc fuêrat latus efferare telo. 4 . Ehcu quem Dominum dehinc hi bebunt, R e s iftae (ibi, & t f t x , & i (he. & iftas! Fulvi (quia mihi crederet) metalli Haeres quaeritur hìc, nec invenitur. 5. CaufTam fi querulae rogatis A u l x ! Hheu, copia tota gaudiorum, U n a , cùm minimè timebat, horâ» V a n x protinùs i vit inflar umbrae. MAR. Nunc tu Ô Macari.olim here, nuper fponfê,txul hodie, Vale ; Δ falve & vale ! COR. HXC de toto Macario Sola refervantur. A s e . H x c ex omni gaudio Rudera fuperfunt. JUL. H x c ex omni gloria Fragmenta rtftant. MAR. Ite caeca peûora Et gaudijs ludenda tarn inconflantibus, Tarn brevibus, tarn infidis : ad longi ttmporit Lamenta vos parate. Quicquid vidimus fieri hodie uni, eras fieri omnibus poteft*

ACTUS

ACTUS I V . SCENA I. sfa^sféefësfSsfa tp ¡a W

w

f-S