Grimm Masalları [PDF]

Zitiervorschau

GRIMM KARDEŞLER GRIMM MASALLARI, Cilt 1

S G rİm m

K a r d e ş l e r olarak da bilinen Jacob Ludwig Grimm (1785-

1863) ve Wilhelm Kari Grimm (1786-1859) Frankfurt yakınlarındaki Hanau şehrinde dünyaya geldiler. İki kardeş Marburg Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördükleri sırada romantikleri ve M innesang'lan keşfe­ der. Üniversiteden başarıyla mezun olurlar ve beraber ailelerinin yaşa­ dıkları K assel’e dönerler. Bir süre sonra Jacob dönemin Vestfalya kralı Jerom e Napoleon’un özel kütüphanesinde çalışmaya başlar. Bu görev ona vaktinin çoğunu araştırm alarına ayırma fırsatı verir. Wilhelm ise 1809’da Berlin’e taşınır. Bu dönemde Goethe de dahil olmak üzere bir­ çok önemli yazar ve sanatçıyla tanışır. 1830’da Göttingen Üniversite­ si’nde görev yapan kardeşler 1841’de Berlin’e dönüp hayatlarının sonu­ na kadar da orada kalırlar. Wilhelm Grimm 1859’da, Jacob Grimm ise 1863’de hayata gözlerini yumar. 1806-1810 yılları arasında Alman halk masallarını ve hikâyelerini derle­ yip iki cilt halinde K inder und Hausmarchen adıyla

yayımlarlar.

1857’de bu eser günümüzde Grim m Masalları diye bilinen haliyle yeni­ den basılır. Wilhelm Grimm’in Altdanisclıe Heldenlieder (1811), Die deutschen

Heldensage

(1829),

Rolandslied

(1838)

ve

Altdeutsche

Gesprâche (1851) adlı eserleri ile Jacob Grimm’in Über den altdeutschen Meistergesang (1811), Deutsche Mythologie (1835) ve Geschichte der deutschen Sprache (1848) adlı eserleri yine Alman halk edebiyatını ve geleneğini konu edinen önemli eserler arasında yer alır. SA FFE T G Ü n e r s e l 1930 yılında İstanbul’da doğdu. 1948 yılında Per-

tevniyal Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirerek doktor oldu. Askerliğinin ardından 1961’de Alm anya’ya gitti. Orada 23 yıl kaldı. Bu arada Çocuk Hastalıkları Uzmanı oldu. 9 yıl Alman kliniklerinde 10 yıl da serbest çalıştıktan sonra 1984’te kesin dönüş yaptı. İlk çevirileri (Fransızcadan öyküler ve kısa roman) zama­ nının Hafta dergisinde ve Son Saat gazetesinde yayınlandı. Almancadan çevirilerine 1992’de başladı. Çevirilerinden bazıları şunlardır: Egoist olma Sanatı, J . Kirschner; Korkusuz Yaşama Sanatı, J . Kirschner; Bitm eyecek Öykü, M. Ende; D em ir Elli Şövalye (Piyes), Goet­ he; Gece Masalcısı, Rafik Schami; A rşen Lüpen, Maurice Leblanc; Sherlock Holmes Ölüm Döşeğinde, A. C. Doyle.

Grimm Kardeşler Kirıder-und Hausmârchen ©

G rim m Masalları, Cilt 1 © Pinhan Yayıncılık, 2011 © Türkçe çeviri: Saffet Günersel, 2011

Yayın Yönetmeni: M ustafa Küpüşoğlu K apak Tasarım : Serdar Bal Teknik Hazırlık: Zeliha Güler Editör: M ustafa Küpüşoğlu Birinci Basım: Eylül 2011 Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır. Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında gerek metin, gerek görsel malzeme yayınevinden izin alınmadan hiçbir yolla çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

PİNHAN YA Y IN CILIK Cihannüma Mah. Akdoğan Sk. No: 15/2 Beşiktaş 34353 İstanbul Tel: (0212) 259 27 60 Faks: (0212) 259 27 61 www.pinhanyayincilik.com ^

[email protected]

K ataloglam a Bilgisi Grimm Kardeşler / G rim m Masalları, Cilt 1 1. Çocuk 2. M asal 3. Edebiyat Pinhan Yayıncılık: 11

Çocuk Dizisi: 1

ISBN 978-605-87703-7-9 (l.c)

Sertifika No: 20913

Baskı ve cilt: Yaylacık Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. (0212 5678003) Litros Yolu Fatih San. Sitesi No: 12/197-203 Topkapı-İstanbul Sertifika No: 11931

GRIMM MASALLARI Cilt 1 •H&njSrH

Grimm Kardeşler Çeviren Saffet Günersel

PİNHAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ, 9

I IBinderili..................................................................................................... 13 21 M o ru k ........................................................................................................20 31 Fakirlik ve Alçakgönüllülük İnsanı Cennete G ötürür...................... 23 41 K ü lk ed isi...................................................................................................25 51 Seyahat M eraklısı.................................................................................. 35 61 Şakacı B irad e r.........................................................................................37 71 İki K a r d e ş .................................................................................................54 81 Yaşlı A n n ecik..........................................................................................62 91 Cennetteki Köylü K ız ı.......................................................................... 64 10 i M avi Işık .................................................................................................65 I I IÇ arık lı......................................................................................................71 121 Y alan H ikâye.........................................................................................78 131 T u h af Bir Ç o cu k .................................................................................. 79 141 M asal C ü cesi..........................................................................................80 151 S ıp a ...........................................................................................................86 161Hizmetçi Z ır v a sı.................................................................................. 91 171 Küçük Ç o b an ........................................................................................ 92 181G ençleşen A dam cık............................................................................ 94 191 Kuzu ile B alık ....................................................................................... 96 2 0 1Serseriler G ü ru h u ............................................................................... 99 2 1 1Elsiz K ız

, ................. 102

2 2 1B rakel’li K ız..........................................................................................109 2 3 1Beleş Ülkenin M asalı.........................................................................110 2 4 1Deniz T a v şa n ı.....................................................................................112 251 Bilm ece..................................................................................................117 261 Şakıyan T arla K u şu .......................................................................... 121

2 7 1Cesur T e r z i.......................................................................................... 129 281 Kefen Bezi.............................................................................................141 291 Orm an E v i............................................................................................143 301 Hayat S u y u ..........................................................................................150 3 1 1Parm ak Ç ocuk.....................................................................................157 3 2 1B aşp arm ak............................................................................................162 331 Dede ile T orun ....................................................................................170 341 Yaşlı H ild eb ran d ................................................................................171 351 Yaşlı S u ltan ..........................................................................................175 3 6 1M ezardaki O ğ la n ................................................................................178 371 Fakir Değirm enci ile K e d i.............................................................. 182 3 8 1Fakir ile Z en g in ..................................................................................187 391 A yıpostlu...............................................................................................192 401 Köylü ile Şeytan ..................................................................................199 4 1 1Gökten İnen D ü v e n .......................................................................... 201 421 Demir H an s..........................................................................................203 431 Demir S o b a ..........................................................................................215 441 Tem bel H einz..................................................................................... 222 45lFrieder ile K ath erliesch en ..............................................................225 461 K urbağa Kral ile Aslan Yürekli H ein rich ................................. 234 471 Tilki ile A t........................................................................................... 239 481 Tilki ile K o m şu su .............................................................................. 241 491 Tilki ve K a z la r................................................................................... 243 5 0 1Tilki ile K edi....................................................................................... 244 5 1 1Düzenbaz ve U sta sı.......................................................................... 246 5 2 1Şişedeki C in ........................................................................................ 249 5 3 1Usta A v cı............................................................................................. 255 541 Akıllı H ans........................................................................................... 261 551 S a d a k a ...................................................................................................267 561 Azrail......................................................................................................269 571 Cam T a b u t.......................................................................................... 274

581 Altın A n ah tar...................................................................................... 281 591 Altın K u ş .............................................................................................. 282 601 M ezar B aşın d a.................................................................................... 292 61 lîyi P azarlık .......................................................................................... 297 6 2 1Horoz T ü n e ğ i..................................................................................... 304 631 T av şan ile K irpi................................................................................. 306 641 O rm andaki Aziz Jo s e p h .................................................................. 311 6 5 1Vaftiz B a b a .......................................................................................... 315 661 Köpek ile S e rç e .................................................................................. 318 67lY ahudinin Z o ru ................................................................................. 323 6 8 1G enç D ev..............................................................................................329 691 Akıllı Sey is........................................................................................... 338 701 Altın Dağın K r a lı............................................................................... 339 7 1 1C esur Prens......................................................................................... 347 721 Y abani O t.............................................................................................354 731 Sevgili R o lan d .................................................................................... 362 7 4 1Usta H ırsız........................................................................................... 368 751 Ay............................................................................................................379 761 Ç iv i.........................................................................................................382 771 Zembil, Şap k a ve Borazan ..............................................................383 781 Haydut D am at.................................................................................... 391 791 Dev ve T e r z i...................................................................................... 396 801 Terzi Cennette.................................................................................... 399 81! Şarkı Söyleyen K em ik......................................................................402 821 Serçe ile Dört Y a v ru su ....................................................................405 831 K um arbaz H an sel.............................................................................. 409 841 Güçlü H a n s......................................................................................... 413 8 5 1M uhallebi............................................................................................. 421 861 Altın Saçlı Ş e y ta n .............................................................................. 422 871 Şeytan ve N inesi................................................................................ 431 8 8 1Sadık U ş a k .......................................................................................... 436

891 D avu lcu................................................................................................ 446 901 N ankör O ğlan ..................................................................................... 458 9 1 1Yırtıcı H u ş........................................................................................... 459 9 2 1Ardıç A ğ a cı......................................................................................... 469 931 Kurt ile T ilk i....................................................................................... 481 941 Kurt ile İnsan...................................................................................... 484 951 Kurt ile Yedi O ğ la k .......................................................................... 486 961 Harika K em an cı................................................................................. 490 971 Ç a lık u şu ............................................................................................... 494 981 Çalıkuşu ve A y ı................................................................................. 498 99ITanrı ile Şeytanın H ayvan ları.......................................................501 1001Şeytanın K ard eşi.............................................................................. 503 1011Yaşlı D ilen ci..................................................................................... 508 1021O rm andaki Y aşlı K adın .................................................................509 1031 Prens ile P re n se s............................................................................. 513 1041 İki G ezg in .......................................................................................... 524

ÖNSÖZ Bugün dünya çapında bilinen bu masallar ilkin romantizm akımının önde gelen isimlerinden şair ve edebiyatçı Clemens Brentano’nun isteği üzerine Grimm Kardeşler tarafından derlen­ meye başlanmıştır. Brentano’nun masalları bir türlü yayımlama­ ması üzerine Kardeşler çalışmayı devralıp basm aya karar verir­ ler. Kardeşler masalları hiçbir zaman sadece birer masal olarak görmezler; onlara göre bu masallar Alman halkının gelenek ve göreneklerinin temellendiği hakikati içeren tarihi belgelerdir ve Alman halkının kendi kültürünü ve kökenini keşfedebilmesi için son derece önemlidirler. Bu sebeple Kardeşler masalların aktarıl­ masıyla Alman geleneği ve kültürüne ışık tutmayı, tarihsel hafı­ zayı canlı tutm ayı hedeflemişlerdir. XIX. yüzyılın düşüncesine de uygun olarak törelerin ve yasaların tarihsel bilgi içerdiğini dü­ şünmüş ve bu bilginin Alman halkının kendini tanıması ve anla­ masına yardımcı olacağına inanmışlardır. Grimm Kardeşler’in Alman halk m asal ve hikâyelerini derle­ me yöntemleriyle ilgili çeşitli teoriler vardır. Genel kam, Kardeş­ ler’in sokaklarda dolaşıp karşılaştıkları köylülerle sohbet ettikle­ ri ve kendilerine anlatılan hikâyeleri daha sonra not ettikleri yö­ nündedir. Kardeşler’in evlerine hikâye anlatan kimseleri davet ettikleri de söylenir. Hikâye anlatanlar genellikle aristokrat ya da orta sınıfa mensup kadınlardan oluşmaktadır ve onlar da kendi hizmetçilerinden ya da yardımcılarından duymuş oldukları hikâyeleri birbirlerine anlatarak paylaşmaktadırlar. Yaygın olan bu iki görüş her ne kadar karşıtlık içerse de ortak bir soruna işa­ ret eder: Hikâyeler hem sözden yazıya aktarılırken hem de not edilmiş ilk hallerinden yayıma hazırlanma aşam asında değiştiril­ mişlerdir. Gerçekten de Grimm Kardeşler’in metne ne kadar ve hangi gerekçeyle müdahale ettikleri büyük bir tartışm a konusu­ dur ve metinleri diledikleri gibi değiştirdikleriyle ilgili birçok 9

GRIMM MASALLARI

eleştiri yapılmıştır. Wilhelm’in 1807-1812 yılları arasında masal­ ların ilk cildindeki birçok hikâyeye müdahale ettiği ve hikâyede yer alan bazı öğeleri değiştirdiği bilinmektedir. B u hassasiyetin arkasında yatan fikir, büyüklere yönelik olan hikâyeleri çocukla­ ra da anlatılabilir hale getirmektir. Kısacası eserin adının M asal­ lar olması bizi yanıltmamalıdır; masallar başlangıçta çocuklara uyumadan önce anlatılmak üzere yazılmamıştır. Hikâyeleri daha canlı, daha resimsel kılan sıfatların eklenme­ si, kısa ve dolaysız diyalogların eski deyimlerle süslenmesi, cüm­ lelere Hıristiyanlığa özgü tabirlerin eklenmesi, hikâyelerin tarzı­ nın yumuşatılması, orta sınıf ahlakını bozacak erotik ve cinsel öğelerin çıkartılması, kadın ve erkek rollerinin mevcut ataerkil toplum normlarına uygun olacak şekilde düzenlenmesi yapılan değişikliklerden bazılarıdır. Ancak eserin baskıları karşılaştırıldı­ ğında değişikliklerin yalnızca edebi müdahalelerden ibaret olma­ dığı, hikâyelerin sayıca da farklılık gösterdiği görülmektedir. Ni­ tekim 1812 ve 1815 yılları arasında eser 156 hikâyeden oluşur­ ken bu sayı 1819’da 170’e ulaşır ve bu tarihten sonraki 5 baskı­ da 69 hikâye daha ortaya çıkar. 1857 yılındaki 7. baskıda ise 211 hikâye bulunmaktadır ki yayınevimiz bu son baskıya sadık kalmayı tercih etmiştir. Alman edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak görü­ len M asallar yalnızca XIX. yüzyılda yankı uyandırmakla kalma­ mış, günümüze dek gerek içerik gerekse dil bakımından farklı çevrelerin çalışmalarına konu olmuşlardır. Halkbilimciler Grimm Kardeşler’in izinden giderek bu masalların eski Alman gelenek ve göreneklerinin anlatıldığı otantik dokümanlar olduklarını var­ saydılar. Masalların hem sözel hem de edebi geleneği taşım ala­ rından dolayı da ayrı bir özenle okunması gerektiğini ileri sürdü­ ler. Bu sayede m asal anlatmanın temelinde yatan sebepler orta­ ya çıkarılabilir ve Alman masallarına özgü olan özellikler farklı milletlerin sözel geleneği ile karşılaştırılabilir. Masalların masalsılığmdan çok barındırdıkları ahlaki öğelerle ilgilenen eğitimciler 10

ÖNSÖZ

ise m asallardan çıkarılan derslere ve halka kazandırılmak iste­ nen davranışlarla ilgilendiler. M asallarda yer alan rol modelleri, açıkça belirtilmiş uyarılar ve alınması gereken dersler dikkatle incelenerek korunması gereken ahlaki çizgi belirlenmiş ve çocuk­ lara m asal okuma alışkanlığı üzerinden bu ahlak aşılanmak is­ tenmiştir. Okunacak hikâyeler özenle seçilmiş ve şiddet ve vah­ şet dolu bölümler çıkarılmıştır. Bu elemelere örnek olarak Külkedisi’nin ablalarının ayaklarını kesme sahnesi, Hansel ve Gratel’in fırına verilişleri örnek olarak gösterilebilir. Eğitimcilerin çı­ karmayı uygun gördükleri bu sahnelere psikanalistler ise bam­ başka bir gözle bakmış ve asıl inceleme konusu olarak bu bö­ lümleri seçmişlerdir. Onlara göre şiddet ve vahşet tam da insan ruhunun sezgisel gelişimine dair ipuçları taşır ve gerek çocukla­ rın gerekse yetişkinlerin cinselliğine gönderme yapar. Çocukların fantezi kurma biçimleriyle masaldaki semboller arasında birebir bir ilişki olduğu ve bu ilişkinin ancak masalın kendi bağlamın­ dan koparılıp sembolik düzlemde incelenmesiyle ortaya çıkarıla­ bileceğini savunurlar. Masalların daha çok bağlamıyla ilgilenen edebiyatçılar ise m asallarda yer alan estetik öğelerin incelenme­ si, rollerin tartışılm ası gibi yapısalcı ve göstergebilimsel çalışma­ lar yürütmüşlerdir. Masalların Alman halkının kültürel ve gele­ neksel öğelerini yansıttığı yönündeki düşünceye ciddiyetle yakla­ şan sosyologlar ise dönemin sosyopolitik şartları üzerinden ma­ salları incelemeye yönelerek XIX. yüzyıla farklı bir yerden ışık tutm aya çalışmışlardır. Bugün hâlâ farklı görüşler ortaya konulmakta ve tartışılmak­ ta olduğundan dolayı masalların tüm ele almış biçimlerini bura­ da sıralayam ayacak olsak da masalların kendilerine özgü sembo­ lik dünyaya ait bir dili olduğu ve bu dilin de okunabilmesi için önce incelenmesi gerektiği açıktır. “Bir varmış, bir yokmuş” va­ rolmayan bir dünyaya değil, tam tersine varolan dünyaya açılan bir kapıdır ve bu kapıdan ancak bu dili okumayı öğrenerek geçi­ lebilir. 11

Binderili

ir zamanlar bir kralın altın saçlı bir karısı vardı. K a­ dın o kadar güzeldi ki, dünyada bir eşi daha yoktu. Derken günün birinde hastalandı ve öleceğini h is­ sedince kralı çağırarak ona şöyle dedi: “Ben öldükten sonra tekrar evlenmek istersen, benim kadar güzel olmayan ve be­ nim gibi altın saçları olmayan biriyle evlenme. Bu konuda bana söz ver.” Kral söz verdikten sonra karısı hayata gözlerini yumdu. Kral uzun süre yas tuttu ve ikinci bir kadın almayı düşünm e­ di bile. A m a bir süre sonra vezirler, “Bu böyle gitmez. Kral yeniden evlenmeli ki, bir kraliçemiz olsu n ” diyerek kralı ev­ lenmeye ikna ettiler. Bunun üzerine, ölen kraliçe kadar güzel bir gelin bulm ak için ülkenin her yanına elçiler gönderildi. A m a böyle birini hiçbir yerde bulam adılar. Böylece elçiler elleri boş geri döndü. A m a kralın bir kızı vardı; güzellikte annesinden bir eksiği yoktu. Ü stelik onun da tıpkı annesi gibi altın saçları vardı. Buluğ çağm a girince kral onu şöyle bir süzdü ve ölen eşine ne kadar benzediğini görünce içinde ona karşı aşırı bir sevgi uyandı. Vezirlerine, “Ben kızımla evleneceğim. Kendisi ölen eşi­ me çok benziyor. Y oksa ona benzeyen bir kadın bulam ayaca­ ğım” dedi. Vezirler bunu duyunca dehşete kapılarak, “Tanrı bir ba­

13

GRIMM MASALLARI

banın kızıyla evlenmesini yasaklamıştır; böyle bir günah işle­ nirse sonucu kötü olur, ülkemiz m ahvolur” dediler. Kız babasının bu kararını duyunca daha da çok dehşete kapıldı, ama onu bu niyetinden vazgeçireceğine dair um ut­ luydu. Babasına, “İsteğinizi yerine getirm eden önce üç tane elbi­ se istiyorum; bir tanesi güneş gibi altından, öbürü ay gibi gü­ m üşten olsun; üçüncüsü de yıldızlar kadar parlak olsun. A y ­ rıca bir de deri manto istiyorum; ama ülkenizdeki her hay­ van kendi derisinden bir parçacık verecek” dedi. “Bunları yerine getirmek imkânsız. O zaman babam da bu niyetinden vazgeçer” diye düşündü. A m a kral vazgeçmedi. Ü lkesindeki en becerikli bakire kızlara üç tane elbise sipariş etti; birincisi altından, İkincisi güm üşten, üçüncüsü de yıldızdan dikilecekti. D aha sonra avcılarına ülkedeki tüm hayvanları yakalattırarak derilerin­ den birer parçacık aldırttı. Bunların dikilmesi çok büyük bir işçilik gerektirdi. Kral her şey bittikten sonra elbiseleri getir­ terek kızın önüne serdi ve “Yarın düğün olacak” dedi. Kralın kızı, tüm um utlarının boşa çıktığını ve babasını ik­ na edemeyeceğini görünce kaçmaya karar verdi. G ece her­ kes uyurken kalktı ve yanm a en çok değer verdiği üç şeyi al­ dı: altın bir yüzük, altın bir çıkrıkçık ve altın bir makara. G ü ­ neş, ay ve yıldızdan yapılma elbiselerini küçük bir zembile koydu, deri m antosunu giydi. Eline bir parça kurum alıp yü­ zünü siyaha boyadı. Sonra T anrı’ya dua ederek saraydan ay­ rıldı. Bir orm ana gelinceye dek bütün gece yürüdü. Y oru­ lunca da bir ağacın kovuğunda yatıp uyudu. G üneş doğduğunda o hâlâ uyuyordu; gün boyunca da 14

BİND ERİLİ

uyumaya devam etti. Bu arada kral orm anda ava çıkmıştı. Köpekleri prensesin sığındığı ağacın olduğu yere gelince et­ rafı kokladılar, çevrede dolaşarak havladılar. Kral avcılarına, “ Oraya hangi vahşi hayvan sığınm ış bakın bakalım ” diye emir verdi. A vcılar bu emre uydu ve geri döndüklerinde, “O ağacın kovuğunda şimdiye kadar hiç görmediğimiz bir hay­ van yatıyor; üzeri bin çeşit deriyle kaplı. O rada yatmış uyu­ yor” dediler. “O nu canlı yakalayabilirseniz bağlayıp buraya getirin” dedi kral. Kız, avcılar ona dokunur dokunm az feryadı basa­ rak uyandı ve onlara “Ben annesi ve babası tarafından terk edilmiş fakir bir çocuğum . Acıyın bana n ’olur, beni alıp gö­ türm eyin” diye yalvardı. Bunun üzerine avcılar, “Binderili, sen m utfakta iyi iş görürsün. Bizimle gel, ocağın küllerini te­ mizlersin” deyip onu arabaya bindirdiler ve kralın sarayına getirdiler. O nu orada merdiven altında, gün ışığı görmeyen bir ahıra attılar. “Kıllı yaratık, sen ancak burada kalıp uyur­ su n ” dediler. D aha sonra kız m utfakta çalıştı, odun ve su taşıdı, ocağı yaktı, tavukların tüyünü yoldu, sebzeleri temizledi, külleri süpürdü ve ne kadar pis iş varsa yaptı. Uzun bir süre böyle yokluk içinde yaşadı. V ah kralın güzel kızı, ne olacak senin halin böyle! D erken sarayda bir şölen düzenlendi. Bunun üzerine kız aşçıya, “Ben de yukarı çıkıp bakayım mı? Kapının dışında durup bakarım, olur mu?” diye sordu. A şçı “O lur. Hadi git bakalım. A m a yarım saat sonra buraya dönüp külleri temiz­ leyeceksin” dedi. Bunun üzerine kız yağ lam basını eline alarak ahıra gitti ve İS

GRIMM MASALLARI

deri m antosunu giydi. Ellerini ve yüzünü temizledi; öyle ki, tüm güzelliği yine meydana çıktı. Sonra torbasını açarak içinden güneş gibi ışıldayan elbisesini çıkarıp giydi. O ndan sonra da şölen yapılan salona gitti. Herkes ona yol verdi. Kim se onu tanım am ıştı ve herkes onu bir kral kızı sandı. Kral onun yanına yanaşarak ellerini uzattı ve onunla dans etti. “ Şimdiye kadar gözlerim böyle bir güzellik görm edi” di­ ye geçirdi içinden. D ans bittiğinde kız onun önünde eğildi. Kral etrafına bakınadururken o ortadan kayboluverdi. Kim ­ se nereye gittiğini bilemedi. Sarayın önündeki nöbetçileri çağırıp sordular, ama kimse genç kızı görmemişti. Oysa o ahıra çekilerek hemen üstünü değiştirmiş, yüzünü ve ellerini siyaha boyam ış, deri m antosunu saklayıp yeniden Binderili olm uştu. M utfağa geçerek işe başladı. Külleri te­ mizlerken aşçı ona, “O n u bırak, yarına kalsın. Bana kral için bir çorba pişir. Ben de biraz yukarı çıkıp bakm ak istiyorum. A m a sakın çorbaya saçın düşm esin, yoksa sana yemek ver­ mem” dedi. A şçı çekip gitti. Binderili krala bir çorba yaptı; sonunda ortaya nefis bir papara çıktı. A rdından hemen ahıra gitti, oradan altın yüzüğünü alarak onu çorba için hazırlanmış kâ­ senin içine koydu. D ans sona erdiğinde kral paparayı getirtti ve afiyetle yedi. Ç orba o kadar hoşuna gitti ki, hiç bu kadar güzel bir çorba içm ediğini söyledi. Kâsenin dibine geldiğin­ de altın bir yüzük gördü, ama oraya kim in koyduğunu anla­ yamadı. Bunun üzerine aşçıyı çağırmalarını emretti. Bu emri duyan aşçı çok korktu ve Binderili’ye, “Herhalde çorbaya sa­ çın düştü. Eğer öyleyse sağlam bir dayağı hak ettin dem ek­ tir” dedi. 16

BİNDERİLİ

Kral, aşçı huzuruna varınca çorbayı kimin yaptığını sor­ du. “Ben yaptım ” diye cevap verdi aşçı. Kral “Bu doğru de­ ğil, çünkü bu çorba her zamankinden çok farklı ve çok daha lezzetli” dedi. Bunun üzerine aşçı “D oğrusunu isterseniz b u ­ nu ben pişirmedim, Binderili yaptı” diye itiraf etti. Kral “Ç a ­ buk getirin onu bana” dedi. Binderili geldiğinde kral “Kim sin sen?” diye sordu. “Ben artık annesi ve babası olmayan fakir biriyim” dedi kız. Kral yine sordu: “Benim sarayımda ne arıyorsun?” Kız cevap ver­ di: “Ben hiçbir işe yaramayan, kafasına çizme fırlatılası kızın tekiyim .” Kral yine sordu: “Ç orbanın içindeki yüzüğü nereden bul­ dun?” “Yüzükten haberim yok!” diye cevap verdi kız. Kral bir şey öğrenemeyince onu geri gönderdi. Bir süre sonra yeni bir şölen düzenlendi. Binderili bu şö­ leni görm ek için aşçıdan yine izin istedi. A şçı “Tam am , ama yarım saat sonra dön ve krala o çok beğendiği çorbadan yap” dedi. Kız hem en ahıra koştu, çarçabuk yıkandı, ay güm üşü el­ bisesini giydi. Sonra şölen salonuna çıktı, tıpkı bir kral kızı gibiydi. Kral ona yaklaştı, onu tekrar gördüğü için sevinm iş­ ti. D erken dans etmeye başladılar. A m a dans sona erdiğinde kız yine ortalıktan kayboluverdi. Kral onun nereye gittiğini fark etm edi bile. Kızsa hemen ahıra dönerek tekrar Binderili kıyafetine bü­ ründü ve papara yapm ak için m utfağa geçti. A şçı yukarıday­ ken altın çıkrıkçığı çorbanın içine atıverdi. D aha sonra çor­ bayı kralın önüne getirdiler. Kral çorbayı içti ve geçen sefer­ ki gibi yine tadına doyam adı. Hem en aşçıyı çağırttı. 17

GRIMM KARDEŞLER

A şçı tıpkı önceki seferde olduğu gibi çorbayı Binderili’nin pişirdiğini söylemek zorunda kaldı. Kızı yine kralın karşısına çıkardılar; ama kız yine kendisinin hiçbir işe yara­ mayan, kafasına çizme fırlatılası kızın teki olduğunu ve altın çıkrıktan haberi olm adığını söyledi. Kral üçüncü kez bir şölen düzenlediğinde aynı şeyler tek­ rarlandı. A şçı bu kez, “Sen bir büyücüsün Binderili. Ç o rba­ nın içine her seferinde öyle bir şey atıyorsun ki, kralın h oşu­ na gidiyor ve çorbayı benim kinden daha güzel buluyor” de­ di. A ncak kız o kadar yalvardı ki, aşçı bir süreliğine salona gitmesine razı oldu. Kız yıldızlar kadar parlak elbisesini giydi ve öylece salona daldı. Kral yine onunla dans etti ve kendi kendine hiç bu ka­ dar güzel bir kız görm ediğini itiraf etti. D ans sırasında da hiç belli etm eden onun parm ağına altın yüzüğü geçiriverdi ve dansı uzattıkça uzattı. D ans bittiğinde kızı ellerinden yakala­ mak istediyse de kız kendini kurtararak hemen davetlilerin arasına karıştı ve onların gözü önünde kaybolup gitti. T ık ­ nefes m erdiven altındaki ahıra koştu, ama geç kaldığı için, yani yarım saatten fazla kaldığı için üstünü değiştirecek va­ kit bulamadı. Bu yüzden deri m antosunu üzerine çekiverdi. O telaşla elini yüzünü de tam olarak siyaha bulayamadı; bir parmağı beyaz kaldı. Hemen m utfağa koşarak krala çorbasını yaptı ve aşçı yok­ ken içine altın makarayı atıverdi. Kral o makarayı kâsenin dibinde bulunca Binderili’yi çağırttı; bu kez dans ederken yüzük taktığı kızın parm ağındaki beyazlığı fark etti. O nun elini yakalayarak sımsıkı tuttu; kız kurtulup kaçm aya çalışır­ ken deri m antosu üzerinden kayıverdi ve yıldız elbisesi pırıl 18

BİNDERİLİ

pırıl ortaya çıktı. Kral m antoyu çekip çıkardı. Bu kez o şaha­ ne altın saçlar m eydana çıktı. A rtık saklanacak bir şey kal­ mamıştı. Kızın yüzündeki kurum u ve külleri temizlediklerin­ de dünyanın hiçbir yerinde görülmeyecek kadar güzel bir yüz çıktı meydana. Bunun üzerine kral, “Sen benim sevgili eşim olacaksın ve asla birbirimizden ayrılmayacağız” dedi. Bunun üzerine d ü­ ğün yapıldı ve ikisi de öm ürlerinin sonuna kadar m utlu ya­ şadı.

Uy*

19

Moruk

ir zamanlar bir kral kızı vardı. Kral cam dan bir dağ inşa ettirdi ve kim bu dağı kayıp düşm eden aşarsa kızıyla evlenebileceğini ilan etti. G önlünü kıza kap­ tırmış bir delikanlı vardı; kraldan kızını istetti. “O lu r” dedi kral “şu dağı düşm eden aşabilirse kızımla evlenebilir.” Bunun üzerine kız, delikanlıyla beraber yürümek istediği­ ni ve düşecek olursa ona yardım edeceğini söyledi. G erçek­ ten de oğlanla birlikte yürüdü, ama yolun yarısına geldikle­ rinde ayağı kaydı; aynı anda buz dağı açıldı ve kız içine düşü­ verdi. D am at onun nerede olduğunu göremedi, çünkü buz dağı hemen kapanıverm işti. O ğlan o kadar çok ağlayıp sız­ landı ki! Kral da çok üzüldü ve dağı kırdırttı, böylece kızını çıkartabileceğini umdu. A m a içine düştüğü yeri bir türlü bu­ lamadılar. Bu arada kralın kızı çok derin bir uçurum dan düşerek koskoca bir mağaraya gelmişti. O rada karşısına çok uzun, aksakallı yaşlı bir adam çıktı. Kıza, hayatta kalm ak isterse kendi karısı olup emredeceği her şeyi yapması gerektiğini söyledi; yoksa onu öldürecekti. Kız kendine söylenenleri yaptı. O sabah adam cebinden m erdivenini çıkararak dağa da­ yadı. V e tırm anarak dağdan dışarı çıktı. Sonra merdiveni yukarı, yani kendine çekti. A dam ın yemeğini pişirmek, yata­ ğını yapmak ve evi toplam ak gibi işleri yapmak kıza düşm üş­

20

MORUK

tü. A dam eve döndüğünde her defasında bir yığın altın ve güm üş getiriyordu. Yıllarca onun yanında kalan kız zamanla çok yaşlandı. A dam onu ‘Koruk hanım ’ diye çağırıyordu hep; o da adama ‘M oruk’ adını takmıştı. A dam bir keresinde dağdan çıktığın­ da kadın onun yatağını yaptı ve bulaşığını yıkadı. Sonra tüm kapı ve pencereleri sımsıkı kapadı; sadece içeriye ışığın sızdı­ ğı sürgülü bir pencereyi açık bıraktı. M oruk geri döndüğünde kapıya vurarak “Hanım, bana kapıyı aç!” diye seslendi. “Hayır, sana kapıyı açmam M oruk” dedi kadın. O zaman adam şöyle seslendi: Morukçuğurı çıkageldi, Y orgun argın. Leğeni hazırla hanım, Yoksa kalırım sana dargın. K adın “Ben leğeni hazırladım” dedi. A dam : M orukçuğun çıkageldi, Yorgun argın. Nerdeyse düşüp kalacağım, Yatağımı yap, uyuyacağım! diye yakındı. “Yatağını yaptım bile” dedi kadın. A dam dayattı: Morukçuğun çıkageldi, Yorgun argın. T artışmayı bırak da, Kapıyı aç be kadın!

21

GRIMM KARDEŞLER

A dam evin etrafında dolaştı, derken açık bir delik gördü. Kendi kendine “Bakalım şu kadın içerde ne yapıyor; neden kapıyı açmak istemiyor?” diye söylendi. O delikten içeri bakm ak istediyse de uzun sakalı buna izin vermedi. Bunun üzerine önce sakalını delikten aşağı sar­ kıttı. Aynı anda Koruk hanım çıkageldi ve deliği bir bantla öyle kapadı ki, adam ın sakalı içerde kaldı. A dam sızlanarak bağırmaya başladı; canı yanmıştı. Kendisini serbest bırakm a­ sı için kadına yalvardı. Kadın, dağa çıkacağı merdiveni vermedikçe ona yardım etmeyeceğini söyledi. A dam ister istemez m erdivenin bulun­ duğu yeri söylemek zorunda kaldı. Bunun üzerine kadın, merdiveni çok uzun bir bez parçasıyla sürgülü pencereye sı­ kıştırdı. Sonra dağa dayayarak yukarı tırmandı ve yukarıya vardığında merdiveni yukarı çekti. H em en babasının yanına vararak başına gelenleri anlattı. Babası çok sevindi. D am at adayı da hâlâ yaşıyordu. Hep birlikte giderek dağı kazdılar, M oruk’u bütün altın ve gü­ müşleriyle buldular. Kral, M oruk’u öldürttü, altın ve güm üş­ lerini aldı. Kızı da bir zamanlarki dam at adayıyla evlendi. H epsi mutlu, zengin ve sağlıklı yaşadı. gp

22

3 iFakirlik ve Alçakgönüllülük

İnsanı Cennete Götürür

ir zamanlar bir kral oğlu vardı. Bir gün kırlara çıktı; düşünceli ve üzgündü. Gökyüzüne baktı; o kadar güzel ve maviydi ki, içini çekerek kendi kendine, “Yukarıda cennette insan kim bilir ne kadar rahattır!” diye düşündü. Birden, oradan geçmekte olan yaşlı ve fakir bir adama rastladı. O nunla konuşm aya başladı ve “Ben nasıl cennete gidebilirim ?” diye sordu ona. A dam cevap verdi: “Fakirlik ve alçakgönüllülükle. Benim yırtık pırtık elbisemi giy, yedi yıl boyunca dünyayı dolaş, dünyadaki sefaleti gör. Yanına para alma, karnın acıktığı zaman kendini açındırarak bir dilim ek­ mek iste, işte o zaman cennete yaklaşırsın.” B unun üzerine oğlan gösterişli ceketini çıkardı, onun ye­ rine dilencinin elbisesini giyerek dünyayı dolaşm aya başladı ve çok büyük sefaletlere katlandı. Az yemekle yetindi, he­ men hem en hiç konuşm adı. Sadece kendini cennete alması için T an rı’ya yalvarıp durdu. Yedi yıl sonra babasının sarayına geri döndü, ama kimse onu tanımadı. Hizmetçilerine, “ G idip anne ve babam a be­ nim geri döndüğüm ü söyleyin” dedi. A m a hizmetçiler ona inanm adı, gülüp geçerek onu olduğu yerde bıraktılar. Bu kez, “G idip kardeşlerim e haber verin, buraya gelsinler, onla­

23

GRIMM KARDEŞLER

rı bir daha görm ek isterim ” dedi. Bunu da yapmadılar. Yal­ nızca içlerinden biri gidip kralın öbür oğullarına haber verdi; ama kardeşleri de ona inanmayıp boş verdiler. Bu kez oğlan annesine bir m ektup yazarak içine düştüğü sefaleti tek tek anlattı, ancak onun oğlu olduğunu söylem e­ di. Kraliçe acıyarak ona merdiven altında bir yer gösterdi ve iki hizmetçiyle günlük yemeğini göndertti. A ncak hizmetçi­ lerden biri kötü kalpliydi. “Bir dilenciye böyle güzel bir ye­ mek verilir mi hiç!” diyerek, yemekleri ya kendi yedi ya da köpeklere yedirdi. Bir deri bir kemik kalm ış zavallı oğlana da sudan başka bir şey vermedi. Ö bür hizmetçi daha vicdanlıydı ve oğlana ne yemek veril­ diyse onu götürdü. Bu yemek az olsa da, oğlan bir süre bu­ nunla idare etti. T üm bu süre içinde hep sabırlı davrandı, ama gitgide güçten düştü. Sağlığı iyice bozulduğunda ise K utsal Yemeğe katılm akla onurlandırıldı. Bu ayin sırasında şehirdeki tüm kilise çanları kendiliğinden çalmaya başladı. Kilisenin papazı ayinden sonra m erdiven altında yatan za­ vallı adamın yanına vardı. A m a oğlan ölm üştü; bir elinde bir gül, öbür elinde bir zambak tutuyordu. Yanı başında da tüm öyküsünü yazdığı bir kâğıt duruyordu. G öm üldükten sonra mezarının bir ucunda gül, öbür ucunda da zambak açtı. aa

24

Külkedisi

engin bir adam ın karısı hastalandı. Kadıncağız öle­ ceğini anlayınca biricik kızını yanına çağırıp, “Bak çocuğum , sakın doğruluktan ve iyilikten sapm a; o zaman Tanrı hep seninle olur. Ben de öbür dünyadayken se­ ni hep izleyeceğim” dedikten sonra hayata gözlerini yumdu. G enç kız her gün annesinin mezarına gidip ağlıyordu. D oğruluktan ve iyilikten hiç sapm adı. K ış geldiğinde meza­ rın üstüne beyaz bir tül gibi kar tabakası çöktü. İlkbahar gü­ neşi bu karı erittiğinde genç kızın babası ikinci kez evlendi. Yeni gelen hanım eve iki kızını da beraberinde getirdi. Bu kızlar görünüşte güzeldiler, ancak katı yürekliydiler. Bu yüz­ den üvey evlat için kötü günler başladı. “Bu aptal kız bizimle aynı çatıda mı kalacak yani! Ekmek yiyen onu hak etmeli! A şçıyı çıkaralım, onun yerine bu baksın” diyerek onun güzel giysilerini aldılar ve yerine eski püskü bir önlükle bir çift ta­ kunya verdiler. “Bak hele, bizim prenses yerleri nasıl da sü ­ pürüyor!” diye gülüp alay ettikten sonra onu m utfağa tıktı­ lar. G en ç kız orada erkenden kalkıp sabahtan akşam a kadar su taşımak, ateş yakmak, yemek pişirmek ve çamaşır yıka­ mak gibi ağır işleri yapmak zorunda kalıyordu. Bu da yetm i­ yorm uş gibi, onu üzmek için akla gelmedik şeyler yapıyordu iki kız kardeş. O nunla dalga geçiyor, ocağın külüne bezelye ve mercimek atıyor, sonra da oturup onları ayıklamasını isti­ yorlardı. Kızcağız akşamları yorgun argın, yatağa bile gideme-

25

GRIMM KARDEŞLER

den ocağın yanındaki küllerin üzerine uzanıveriyordu. Yani üstü başı hep kül içindeydi ve kirli görünüyordu. Bu yüzden ona Külkedisi adını taktılar. Bir gün babaları pazar ayinine gitmek üzere yola çıkm a­ dan önce üvey kızlarına, “ Size ne getireyim?” diye sordu. Biri güzel giysiler, öbürü inci ve elmas istedi. Babası “Ya sen ne istersin Külkedisi?” diye sorduğunda genç kız, “Bana eve d ö ­ nerken şapkana takılan ilk filizlenmiş dalı koparıp getir ba­ b a” dedi. A dam üvey kızlarına güzel giysilerle inci, elmas gi­ bi takılar satın aldıktan sonra eve dönerken şapkasına filiz­ lenmiş bir fındık dalı takıldı; dalı hemen kopararak koltuğu­ na sıkıştırdı. Eve vardığında üvey kızlarına istediklerini, kendi kızına da fındık dalını verdi. Külkedisi ona teşekkür ederek hemen annesinin mezarı­ na gitti ve fındık dalını oraya dikerek ağlamaya başladı. O

26

KÜLKEDİSİ

kadar çok ağladı ki, gözlerinden akan yaşlar fidanı suladı. Za­ manla bu fidan büyüdü ve güzel bir ağaç oldu. Külkedisi günde üç kez oraya gidiyor, ağlıyor ve dua ediyordu. A ncak her seferinde ağaca beyaz bir kuş konuyordu ve genç kız ne zaman bir şey istese kuş onu aşağı atıveriyordu. Derken, o ülkenin kralı üç gün sürecek bir düğün şenliği düzenledi. Şenliğe hiç evlenmemiş tüm güzel kızlar davet edildi; böylelikle prens kendisine bir eş seçecekti. Bunu d u ­ yunca üvey kardeşlerin yüreği hop etti, çünkü ikisi de davet edilmişti. Hem en K ülkedisi’ni çağırarak “ Saçlarımızı tara, pabuçlarımızı fırçala, kemerimizi bağla. Kralın sarayına da­ vetliyiz!” diye emir yağdırdılar. Külkedisi söylenenleri yaptı, ama bir taraftan da ağladı, çünkü kendisi de dansa gitmeyi çok istiyordu. Bu yüzden üvey annesinden kendisine izin vermesini rica etti. A m a üvey annesi, “Külkedisi, üstün ba­ şın toz toprak içinde. Bu kıyafetle mi şenliğe katılacaksın? N e elbisen var, ne ayakkabın! Bu yetmiyormuş gibi bir de dans etmek istiyorsun!” dedi. Kızın yalvarışı karşısında ise, “Bak, bir kazan mercimeği küllere döktüm. İki saat içinde onların iyilerini seçebilirsen bizimle gelirsin” diye ekledi. G enç kız arka kapıdan bahçeye çıktı ve “Güvercinler, kumrular, sevgili kuşlar! Bana ayıklamada yardım edin!” di­ ye seslendi: İyileri kazana atm Kötüleri kursağınıza katın. D erken iki beyaz güvercin pencere pervazına tüneyiverdi. A rdından kum rular çıkageldi. D aha sonra da gökteki tüm kuşlar cıvıldaşarak kül yığınının başına geçti. G üvercinler ve

27

GRIMM KARDEŞLER

öteki kuşlar başlarını küle soktu, mercimekleri gagalayarak iyilerini kazana attı. A radan bir saat kadar geçmişti ki, işleri bitti ve sonra hepsi uçup gitti. G enç kız kazanı üvey annesi­ ne götürdü; böylece düğüne gidebileceğini sanmıştı. A m a kadın, “ Olmaz Külkedisi, senin giyecek elbisen yok. U stündekilerle dans edemezsin, herkes sana güler” dedi. Kız ağla­ yınca, “Eğer iki kazan mercimeği bir saat içinde ayıklarsan bizimle gelebilirsin” diye ekledi ve “Bunu nasıl olsa yapa­ maz!” diye geçirdi içinden. İki kazan mercimeği küllerin içi­ ne boşalttı. G enç kız hemen arka kapıdan bahçeye çıkarak, “Güvercinler, kum rular, gökteki öbür kuşlar. G elin bana ayıklamada yardım edin!” diye seslendi.

28

KÜLKEDİSİ

İyileri kazana atın Kötüleri kursağınıza katın. Hemen m utfak penceresine iki tane beyaz güvercin, ar­ dından da iki kum ru kondu. Sonra da gökteki öbür kuşlar cıvıldaşarak kül yığınının başına geçti. G üvercinler ve diğer kuşlar başlarını küle soktu ve gagalarıyla seçtikleri iyi merci­ mekleri kazana doldurdular. Yarım saat içinde işleri bitti ve sonra hepsi uçup gitti. Bunun üzerine genç kız kazanı üvey annesine götürdü; onlarla birlikte düğüne gidebileceğini sandı. A m a kadın, “Boşuna uğraşma! Sen gelmiyorsun; giye­ cek elbisen yok. U stündekilerle dans edemezsin, sonra bizi utandırırsın” dedi. V e sırtını dönerek kibirli kızlarıyla birlik­ te çekip gitti. Evde kimse kalmayınca K ülkedisi annesinin fındık ağacı­ nın altındaki mezarına giderek şöyle seslendi: Ey ağaç, sallan silkelen, Altınla gümüş olsun gelen! Bunun üzerine bir kuş ona altın ve güm üşten bir elbiseyle ipek ve güm üş işlemeli bir çift pabuç attı. G enç kız hemen bunları giyerek şenliğe gitti. U vey kardeşleriyle üvey annesi bile onu tanımadı. A ltın giysisi içinde öyle güzel görünüyor­ du ki, onu bir kralın kızı sandılar. Prens K ülkedisi’ne yaklaşarak elinden tuttu ve dans et­ meye başladılar. Prens başka hiç kimseyle dans etmedi. G ecenin geç saatlerine kadar dans etti genç kız. Sonra eve dönm ek istedi. Prens ona, “Ben de geliyorum, seni eve bıra­ kayım ” dedi. Bu güzel kızın nereden geldiğini bilmek istiyor­ du, ama genç kız onun elinden kurtularak güvercin yuvasına 29

GRIMM KARDEŞLER

sıçrayıverdi. Prens kızın babası gelinceye kadar bekledi ve sonra ona, yabancı kızın güvercin yuvasına sıçradığını söyle­ di. Yaşlı adam, “Bu sakın Külkedisi olm asın?” diye düşündü. Bir balta getirterek güvercin yuvasını ikiye böldü, ama için­ de kimse yoktu. Eve geldiklerinde Külkedisi eski püskü önlüğüyle külle­ rin yanına uzanmıştı. Bacanın içinde solgun ışık veren bir gaz lambası yanıyordu. A slında Külkedisi güvercin yuvasın­ dan atlayarak fındık ağacının olduğu yere koşm uştu. Bu ara­ da güzel giysilerini üzerinden çıkararak mezarın üstüne ser­ miş, kuş da onları alıp gitmişti. Bu yüzden genç kız şim di es­ ki önlüğüyle m utfaktaydı. Şenliğin ikinci gününde, üvey annesi ve kardeşleri evden çıkar çıkmaz Külkedisi annesinin mezarına giderek fındık ağacına seslendi: Ey ağaç, sallan silkelen A ltınla gümüş olsun gelen!

Bu kez kuş bir öncekinden daha güzel bir elbise attı aşağı­ ya. G enç kız bu giysiyle saraya geldiğinde herkes onun güzel­ liği karşısında şaşırıp kaldı. Prens onu beklemişti; gelir gelmez elinden tuttu ve gece boyunca yalnızca onunla dans etti. V akit geç olunca genç kız eve dönm ek istedi. Prens onun peşinden gitti, çünkü hangi evde oturduğunu bilmek istiyordu. A ncak genç kız arka bahçeye fırladı. O rada çok güzel ve kocam an bir armut ağacı vardı, dalları nefis armutlarla doluydu. G enç kız tıpkı bir sincap gibi ağacın dalları arasına sıçradı. Prens onun nereye gittiğini anlayamadı. Yine de kızın babası gelinceye kadar

30

KÜLKEDİSİ

bekledi ve ona “Yabancı kız elimden kaçtı, galiba armut ağa­ cına çıktı” dedi. Baba “Bu sakın K ülkedisi olm asın?” diye ak­ lından geçirdi ve bir balta getirterek ağacı kesip devirdi. A m a ağacın üzerinde kimse yoktu. Eve geldiklerinde K ülke­ disi m utfakta, küllerin üzerinde yatmaktaydı. Külkedisi ağa­ cın öbür tarafından atlamış, kuş da ağaçta kalan güzel giysi­ leri alıp gitmişti. G enç kız da eski önlüğünü tekrar giymişti. Ü çüncü gün ailesi evden çıkar çıkmaz Külkedisi yine an­ nesinin mezarına giderek fındık ağacına seslendi: Ey ağaç, sallan silkelen, Altınla gümüş olsun gelen! K uş yine aşağıya bir elbise attı. Bu elbise diğerlerinden çok daha güzel ve görkemliydi; pabuçları ise saf altındandı. K ülkedisi bu giysiyle düğüne geldiğinde kimse hayranlığını ifade edecek sözcük bulam adı. Prens bütün gece yalnızca onunla dans etti. V akit geç olunca Külkedisi eve gitmek istedi. Prens ona eşlik edecekti, ancak genç kız oradan o kadar çabuk ayrıldı ki, oğlan onu takip edemedi. A ncak prens kurnazlık etmiş ve merdiven basam aklarına zift döktürm üştü. Bu yüzden kaçarken genç kızın sol ayağın­ daki pabuç zifte saplanıverdi. Prens onu alıp baktı; ufak, za­ rif ve altından yapılmış bir iskarpindi bu! Ertesi sabah kızla­ rın babasına giderek, “Kim in ayağı şu altın ayakkabıya uyar­ sa o benim eşim olacak!” dedi. İki kız kardeş buna çok sevin­ di, çünkü ikisinin de ayakları güzeldi. Büyük kız ayakkabıyı alarak annesiyle beraber giyinme odasına geçti ve denedi. A m a kocam an ayak başparm ağı

31

GRIMM KARDEŞLER

ayakkabıya sığmadı; ayakkabı ona küçük gelmişti. A nnesi bir bıçak uzatarak, “K es onu! Evlenirsen nasılsa artık yaya yürüm eyeceksin” dedi. Kız başparm ağını keserek ayakkabıyı zar zor giydi; acısını içine atarak prense gitti. Prens de onu eş olarak alıp atına bindirdi, sonra oradan ayrıldılar. T am me­ zarın önünden geçerken fındık ağacına tünem iş iki güvercin şöyle seslendi: Bak bir kere bak, Pabuç çok ufak! Ve kan içinde Asıl gelin evinde. Prens kızın ayağına baktı ve kanadığını gördü. A tını dön ­ dürerek sahte gelini evine geri götürdü. O nun gerçek gelin olmadığını söyledi ve ayakkabıyı küçük kardeşin denem esi­ ni sitedi. Kız sevinç içinde giyinme odasına geçerek ayakka­ bıyı giydi, ama topuğu çok büyük olduğu için ayağı sığmadı. A nnesi ona bir bıçak vererek, “T opuğundan biraz kes! Prensle evlenirsen, nasıl olsa ayağın bir daha yere basm aya­ cak” dedi. Kız topuğundan bir parça kestikten sonra ayakkabıyı zor­ la ayağına geçirdi. D işlerini sıkarak duyduğu acıya katlandı ve bu şekilde prensin yanına vardı. O ğlan onu atm a bindire­ rek oradan uzaklaştı. T am mezarın önünden geçerken, fın­ dık ağacına tünem iş iki güvercin şöyle seslendi: Bak bir kere bak, Pabuç çok ufak! Ve kan içinde. Asıl gelin evinde. 32

KÜLKEDİSİ

Prens eğilip kızın ayağına baktı; ayakkabı kan içindeydi ve beyaz çorabı kıpkırmızı kesilm işti. H em en atını döndüre­ rek sahte gelini evine geri götürdü. “Bu da asıl gelin değil! Başka kızınız yok mu?” diye sordu. “Y o k ” diye cevap verdi babaları. “Sadece ilk eşim den olma, kir pas içinde ufak bir kızım daha var, ama ondan gelin olmaz!” Prens adam a kızı getirmesini emretti, ama üvey anne, “Olmaaaz, üstü başı çok kirli. Kim senin önüne çıkacak hali yok” diye cevap verdi. A ncak prens ısrar etti. K ülkedisi’ni çağırdılar. G enç kız önce elini yüzünü yıkadı, sonra kalkıp gelerek kendisine altın ayakkabıyı uzatan prense yaklaştı. Bir tabureye oturarak ağır takunyasını çıkardı ve altın ayakkabı­ yı ayağına geçirdi; tıpatıp uydu! A yağa kalktığında prens ona iyice baktı ve dans ettiği güzel kızı tanıyıverdi. “A sıl gelin bu !” diye haykırdı. Ü vey anneyle kızları dehşet içinde kaldılar, öfkeden yüz­ lerinin rengi attı. Prens K ülkedisi’ni atm a bindirerek oradan uzaklaştı. Fın­ dık ağacının önünden geçerlerken iki beyaz güvercin şöyle seslendi: Bak bir kere bak, Pabuç ne büyük, ne ufak; Ayağı da kanamıyor. Asıl gelin bu işte! Bunları söyler söylemez her iki güvercin bulundukları yerden uçarak K ülkedisi’nin omzuna kondular; biri sağına, öbürü soluna. V e orada kaldılar. D üğün günü gelip çattı. K ötü kız kardeşler prense yaltak­ 33

GRIMM KARDEŞLER

lanarak şans dilediler. Gelinle damat kiliseye girerken büyük kız kardeş onların sağında, küçük kız kardeş solunda yer al­ dı. Tam o sırada güvercinler kızların birer gözünü gagalaya­ rak kör etti. Kilise çıkışında bu kez büyük kız kardeş sol ta­ rafta, küçük kız kardeş sağ tarafta yer aldı. Güvercinler onla­ rın diğer gözünü de gagalayarak kör etti. Böylece her iki kız da yaptıkları kötülüklerin ve söyledikleri yalanın cezasını ömür boyu çekmiş oldu.

5 Seyahat Meraklısı ir zamanlar fakir bir kadının tek bir oğlu vardı. O ğ­ lanın aklı fikri seyahate çıkmaktaydı. Bir gün anne­ si ona, “ Sen nasıl seyahat edersin? Sana verecek pa­ ramız yok ki?” dedi. Bunun üzerine oğlan “Ben başım ın çare­ sine bakarım. Y olda sürekli olarak ‘az olsun, az olsun, az ol­ sun!’ derim ” diye cevap verdi. Yola çıktı ve nereye gitse hep “Az olsun, az olsun, az ol­ sun!” deyip durdu. Derken birkaç balıkçıyla karşılaştı. “Rastgele, ama az olsun, az olsun, az olsun!” dedi. “Sen ne diyorsun be adam? Az mı olsun?” diyen balıkçılar ağlarını çekip de çok az balık görünce oğlana temiz bir dayak attılar. Sonra da “Bunu hak ettin!” dediler. “Peki, ne diyecektim ki?” diye sordu oğlan. “Ç o k olsun, çok olsun, de!” diye yanıt aldı. Bir süre yol aldıktan sonra bir darağacına yaklaştı. Bir suçluyu asm ak üzereydiler. “M erhaba! Ç o k olsun, çok ol­ sun!” dedi. “ Sen ne diyorsun be adam, çok mu olsun? D ü n ­ yaya bu kadar suçlu yetmiyor mu ki, sen çok olsun diyor­ sun!” deyip ona güzel bir dayak attılar. “Peki, ne diyeyim?” diye sordu oğlan. “Tanrı günahlarını bağışlasın, de!” O ğlan yine bir süre yol aldı. Derken bir hendeğe ulaştı. Leş temizleyicisi ölm üş bir atın derisini yüzmekteydi. Oğlan, “M erhaba! Tanrı günahlarını bağışlasın!” deyince adam ye­ rinden fırlayıp satırının kabzasıyla onun kulak tozuna öyle bir vurdu ki! 35

GRIMM KARDEŞLER

“Sen ne diyorsun be salak herif!” “Peki ne diyeyim?” “Hendeği boyla pis hayvan, de!” O ğlan bu kez “H endeği boyla pis hayvan!” diye diye yo­ luna devam etti. Derken içi yolcu dolu bir at arabasıyla karşılaştı. “M erhaba. Hendeği boyla pis hayvan!” der demez araba hendeğe yuvarlanıverdi. A rabacı elindeki kamçıyla oğlana öyle bir girişti ki! Zavallıcık annesinin evine döndü ve o günden sonra da bir daha seyahate çıkmadı. BU «jp»

36

Şakacı Birader

ir zamanlar güçlü bir kralı olan bir ülkede savaş so­ na erince pek çok asker terhis oldu. Şakacı Birader de terhis oldu, ama ödül olarak bir parça tayın ek­ meğiyle dört metelik aldı ve bununla yola çıktı. Bu sırada Aziz Petrus da dilenci kılığında yola düştü ve Şakacı Bira­ derde karşılaştığında ondan para dilendi. “Zavallı dilenci, sana ne versem ki? Ben askerdim, şimdi terhis oldum ; yanımda bir parça tayın ekm eğinden ve dört metelikten başka bir şey yok. Bunlar bitince ben de senin gi­ bi dileneceğim. A m a yine de sana biraz vereyim ” diyerek ek­ meği dörde böldü Şakacı Birader. Bir parçasını ve bir meteli­ ği Aziz Petrus’a verdi. Aziz Petrus teşekkür ederek yoluna devam etti ve bu kez başka bir kıyafetle, ama yine dilenci olarak Şakacı Birader’in yoluna çıktı. Karşılaştıklarında ondan yine para istedi. Şaka­ cı Birader geçen seferki sözlerini tekrarladı ve ona ekm eği­ nin ikinci dilimiyle ikinci meteliğini verdi. Aziz Petrus teşek­ kür ederek tekrar yola koyuldu. Ü çüncü kez kıyafet değiştirerek yine Şakacı Birader’in karşısına dikilip onunla konuştu. Şakacı Birader ona ekm e­ ğin üçüncü dilimiyle üçüncü meteliğini verdi. Aziz Petrus teşekkür etti. Şakacı Birader yoluna devam etti, ama artık yanında son bir dilim ekmekle bir metelikten başka bir şey kalmam ıştı. Bununla bir hana gitti; ekmeğini yedi ve bir me­

37

GRIMM KARDEŞLER

telik karşılığında da bira ısmarladı. D aha sonra tekrar yola koyuldu. Aziz Petrus yine farklı bir kıyafetle onun karşısına çıkarak, “M erhaba arkadaş, bana bir parça ekmek ve bira içebilmem için bir metelik verir mi­ sin?” diye sordu. “Bunu nereden bulayım ki?” diye cevap verdi Şakacı Bi­ rader ve ekledi: “Ben askerliğimi bitirdim; karşılığında bir ta­ yın ekmeğiyle dört metelik aldım. Şim diye kadar üç dilen­ ciyle karşılaştım; her birine birer parça ekmekle birer metelik verdim. Son parça ekmeği kendim yedim ve son meteliğimle de bira içtim. Şim di hiçbir şeyim kalmadı. Sende de bir şey kalm am ışsa birlikte dilenmeye çıkabiliriz.” “Olmaz. Buna gerek yok. Ben doktorluktan anlarım, o sa­ yede ihtiyacım olan parayı fazlasıyla kazanabilirim ” diye ce­ vap verdi Aziz Petrus. “Öyle mi? Ben bu işlerden anlamam; o zaman tek başım a dilenmem gerekecek” dedi Şakacı Birader. “Sen benimle gel, ne kazanırsam yarısı senin olsun” dedi Aziz Petrus. “K abul” dedi Birader ve birlikte yola çıktılar. D erken bir çiftlik evine vardılar, içerden yakınmalar ve bağrışmalar geli­ yordu. İçeri girdiler. Bir adam ölmek üzereydi ve karısı hün­ gür hüngür ağlıyordu. “Ağlayıp sızlanmayı bırak, ben onu iyileştiririm” dedi Aziz Petrus. C ebinden çıkardığı bir sa­ bunla adamı iyileştirdi. H asta ayağa kalktı; sağlığına kavuş­ muştu. Karı kocanın sevincine diyecek yoktu. “ Sizi nasıl ödül­ lendirelim? Size ne verelim?” diye sordular. A m a Aziz Petrus hiçbir şey almak istemedi. Çiftçilerin tüm ısrarlarına rağmen 38

ŞAKACI BİRADER

bir şey almadı. Şakacı Birader Aziz Petrus’a bir dirsek atarak, “A l bir şey yahu, buna ihtiyacımız var” dedi. Sonunda çiftçi kadın bir kuzu getirerek Aziz Petrus’a b u ­ nu almasını söyledi, ama o reddetti. Bunun üzerine Şakacı Birader onu bir yana çekerek, “A l şunu be, aptallık etme, bu­ na ihtiyacımız var” dedi. 39

GRIMM KARDEŞLER

Aziz Petrus da, “Tam am , kuzuyu alıyorum, ama onu taşı­ mam;

senin taşım an

gerekecek”

dedi.

Şakacı Birader

“Önem li değil, taşırım ” diye cevap verdi ve hayvanı sırtına aldı. Sonra oradan ayrılarak bir ormana daldılar. O rada ku­ zuyu taşım ak Şakacı Birader’e zor geldi. Karnı acıkmıştı, Aziz Petrus’a “Bak, burası güzel bir yer, şu kuzuyu pişirip yiyelim” dedi. “O lu r” diye cevap verdi Aziz Petrus. “A m a ben yemek pişirmekten anlamam; sen pi­ şireceksen al şu kazanı. Et pişinceye kadar ben şöyle bir tur atayım. Ben dönünceye kadar ve et tam pişm eden sakın ye­ meye kalkışma. V aktinde dönerim .” “G it sen. Ben iyi yemek yaparım” dedi Şakacı Birader. Aziz Petrus gittikten sonra Şakacı Birader kuzuyu kesti, ocağı yaktı, eti kazanın içine koydu ve pişirdi. A m a kuzu bir türlü pişmedi. Aziz Petrus dönmeyince Şakacı Birader kuzu­ yu kazandan alıp kesti, “En iyi yeri burası!” diyerek yüreğini çıkarıp önce bir parçasını, sonra tam am ını afiyetle yedi. Nihayet Aziz Petrus çıkageldi ve “Kuzunun hepsini sen ye, bana sadece yüreği yeter” dedi. Şakacı Birader eline bir bıçak ve çatal alıp çabuk çabuk kuzuyu kesmeye başladı, ama yüreğini sözüm ona bir türlü bulamadı. Sonunda “Yüreği yok bunun” dedi. “O da ne dem ek oluyor?” diye sordu Aziz Petrus. “Bilm iyorum ” diye cevap verdi Şakacı Birader. “A m a iki­ miz de deliler gibi kuzunun yüreğini arıyoruz; oysa onun yü­ reğinin olmadığı hiç aklımıza gelm edi!” “Haydaa, bunu da yeni duydum ; her hayvanın yüreği vardır, kuzunun niye olm asın ki?” dedi Aziz Petrus.

40

ŞAKACI BİRADER

“V alla kardeş, kuzunun yüreği yok işte! Bir düşün senin de aklın yatacak. Gerçekten yüreği yok” diye cevap verdi Ş a ­ kacı Birader. “Yüreği yoksa başka et istemem ben, hepsini sen ye” dedi Aziz Petrus. “Yiyemediğimi sırt çantam a koyarım ” diye söy­ lenen Şakacı Birader kuzunun yarısını yedikten sonra öbür yarısını çantasına attı. Böylece yollarına devam ettiler. Derken Aziz Petrus yolla­ rının üzerine büyük bir dere çıkarttı; bunun üzerinden geç­ meleri gerekiyordu. “Sen önden git!” dedi Aziz Petrus. “Hayır” diye cevap verdi Şakacı Birader. “Ö nce sen git, su çok derinse ben bura­ da kalırım .” Bunun üzerine Aziz Petrus dereye girdi, su de­ rinleşerek dizlerine kadar yükseldi. Bu kez Şakacı Birader ay­ nı yerden yürüdü, ama su onun boğazına kadar yükseldi. “Kardeş, yardım et bana” diye seslendi. “Kuzunun yüreğini yediğini itiraf edecek misin şimdi?” diye sordu Aziz Petrus. “Hayır” dedi Birader, “O n u ben yem edim.” Bu kez su git­ gide artarak ağzına kadar yükseldi. “Yardım et bana, kardeş” diye bağırdı yine. “Kuzunun yüreğini yediğini itiraf edecek misin?” diye sordu Aziz Petrus bir kez daha. “Hayır, yem edim ” dedi Bira­ der. Yine de Aziz Petrus onun boğulm asına izin vermedi, su­ yun seviyesini indirtti ve onun karşı tarafa geçmesini sağla­ dı. D aha sonra birlikte yola koyuldular. Derken bir köy evine vardılar. O rada durm adan sızlanıp

41

GRIMM KARDEŞLER

yakınan biri olduğunu görünce içeri girdiler. O dada ölmek üzere olan bir hasta vardı. Karısı hüngür hüngür ağlıyordu. “Ağlayıp sızlanmayı bırak! Ben kocanı iyileştiririm” diyen Aziz Petrus cebinden çıkardığı bir sabunla adamı iyileştiri­ verdi; adam sapasağlam ayağa kalktı. Karı koca büyük bir sevinç içinde “Sizi nasıl ödüllendire­ biliriz? Size ne verelim?” diye sordular. Aziz Petrus bir şey istemedi; ev sahipleri ne kadar ısrar et­ tiyse de o reddetti. A m a Şakacı Birader Aziz Petrus’a bir dirsek atarak, “Y a­ hu bir şeyler alsana, ihtiyacımız var işte!” dedi. Sonunda köylüyle karısı bir kuzu getirerek bunu almala­ rını söyledi. Aziz Petrus yine istemedi. Şakacı Birader, “A p ­ tallık etme de al! İhtiyacımız var!” dedi. Bunun üzerine Aziz Petrus, “Tam am alalım, ama ben taşı­ mam. M adem bu kadar istiyorsun, o zaman sen taşı!” dedi. “Önem li değil, ben taşırım ” diyerek kuzuyu sırtladı Şakacı Birader. O radan ayrıldıktan sonra bir orm ana vardılar. Kuzuyu ta­ şımak Şakacı Birader’e zor geldi. A ynı zamanda karnı da acıkmıştı. “Bak şurada güzel bir yer var, orada kuzuyu pişirir yeriz” dedi Aziz Petrus’a. “Öyle olsun” dedi Aziz Petrus. “A m a ben pişirmekten anlamam. Sen pişireceksen al sana bir kazan, ben yemek pi­ şene kadar şöyle bir dolaşayım. Sakın ben gelmeden yemeğe başlama. V aktinde yetişirim.” Böyle diyerek dışarı çıktı. Şakacı Birader kuzuyu kesti, ocağı yaktı, eti kazana attı ve pişirdi. Kuzu çabuk pişti. Aziz

42

ŞAKACI BİRADER

Petrus hâlâ geri dönm ediği için kazandan aldığı eti keserek kuzunun yüreğini çıkardı ve onu yedi. Sonunda Aziz Petrus geri döndü ve “Bütün kuzuyu sen yiyebilirsin, bana yalnız yüreğini ver” dedi. Şakacı Birader eline bıçakla çatalı alarak sözüm ona kuzunun yüreğini aradı, ama bulam adı. “Y okm uş!” dedi. “O da ne dem ek?” “Bilmem?” diye cevap verdi Şakacı Birader. “A m a baksa­ na, ikimiz de keçileri kaçırmışız; kuzunun yüreğini arıyoruz; kuzuların yüreği olmaz ki!” “Her hayvanın bir yüreği vardır. Kuzunun niye olm asın?” dedi Aziz Petrus. “V alla yok kardeş! Sen de düşün, bana hak vereceksin. G erçekten yok!” diye cevap verdi Şakacı Birader. “H adi öyle olsun!” dedi Aziz Petrus. “O zaman başka et istemem, hepsini sen ye!” “Yem ediğim i zembilime atarım” diyen Şakacı Birader k u ­ zuyu yedi, yiyemediğini de zembiline attı. Böylece yola koyuldular. Derken Aziz Petrus bir dere ya­ rattı; bunun üzerinden geçeceklerdi. “ Sen önce geç!” dedi Aziz Petrus. “Hayır, önce sen geç!” dedi Şakacı Birader, “Su derinse ben batm am ış olurum ” diye aklından geçirdi. Aziz Petrus dereye girdi; su dizlerine kadar geliyordu. Ş a ­ kacı Birader de dereye girdi, ama su onun boğazına kadar yükseliverdi. “Kardeş, bana yardım et!” diye seslendi. “Kuzunun yüreğini yediğini itiraf edecek misin?” diye sordu Aziz Petrus.

43

GRIMM KARDEŞLER

“Hayır, yem edim ” diye cevap verdi Birader. Bu kez su da­ ha da yükselerek ağzına kadar geldi. “Yardım et, kardeş!” di­ ye seslendi. Aziz Petrus bir kez daha sordu: “Kuzunun yüreğini yedi­ ğini itiraf edecek m isin?” “Hayır, yem edim ” dedi Birader yine. Aziz Petrus onun boğulm asını istemedi, suyu alçalttı ve sudan çıkmasına yardım etti. Yine yola koyuldular. Derken yeni bir ülkeye vardılar ve duydular ki, oraların prensesi ölüm cül bir hastalığa yakala­ narak yatağa düşm üş. Şakacı Birader Aziz Petrus’a, “Hey kardeş, fırsat çıktı; şu kızı iyileştirirsek bir süre rahat ederiz” dedi. Aziz Petrus’un ağırdan aldığını görünce de “H adi çabuk ol kardeş, zamanın­ da yetişelim !” diye seslendi. A m a Aziz Petrus çok ağır yürüyordu. Prensesin öldüğünü duyduklarında Şakacı Birader Aziz Petrus’u kolundan çeke­ rek, “Ne nane yedik görüyor musun? Hep senin yüzünden oldu” dedi. “K apa çeneni!” diye cevap verdi Aziz Petrus. “Ben bir hastayı iyileştirmekten daha fazlasını da yaparım: ölüyü di­ riltirim!” “O zaman yap bakalım! Krallığın yarısı elimize geçer!” de­ di Şakacı Birader. Saraya vardılar; herkes matem tutuyordu. Aziz Petrus krala kızını diriltebileceğini söyledi. O nu he­ men kızın yanına götürdüler. “Bana bir kazan su getirin!” dedi Aziz Petrus. Getirdiler.

44

ŞAKACI BİRADER

Herkesi odadan dışarı çıkarttı; sadece Şakacı Birader kaldı yanında. Aziz Petrus, kızın kollarıyla bacaklarını keserek kazana at­ tı ve kaynatm aya başladı. Etler kem iklerden ayrıldıktan son­ ra bembeyaz iskeleti alarak tüm kemikleri bir saç levha üzeri­ ne doğal şekliyle yerleştirdi. T üm bunları yaptıktan sonra üç kez “K utsal Üçlem e adına, ey ölü, ayağa kalk!” diye seslen­ di. Ü çüncü seslenişten sonra prenses sapasağlam ayağa kalk­ tı; öyle güzeldi ki! Kral sevinçten uçuyordu. Aziz Petrus’a, “Dile benden ne dilersen, krallığım ın yarısını verebilirim sana!” dedi. A m a Aziz Petrus “Hiçbir şey istem em ” dedi. Şakacı Birader ona bir dirsek atarak, “A ptallık etme! Sen bir şey istem iyorsan bırak da ben isteyeyim” dedi. A m a Aziz Petrus buna da yanaşmadı. Kral hazinedarına emrederek Şakacı Birader’in zembilini altınla doldurttu. Tekrar yola çıktılar. Derken bir orm ana vardılar. Aziz Petrus, “Şim di parayı paylaşalım ” dedi. “Olur, öyle yapalım ” dedi Şakacı Birader. Bunun üzerine Aziz Petrus parayı üçe paylaştırdı. Şakacı Birader “Kim bilir yine aklından neler geçiyor? Biz iki kişiyiz, o üçe bölüyor” di­ ye düşündü. “Parayı üçe böldüm ; biri sana, biri bana, biri de kuzunun yüreğini yiyene!” dedi Aziz Petrus. “O n u ben yedim yahu!” diyen Şakacı Birader gülerek he­ men o altını da zembiline attı. Tanrı, İsa ve Kutsal Ruh -çn. 45

GRIMM KARDEŞLER

“N asıl olur, hani kuzunun yüreği yoktu?” dedi Petrus. “Boş versene sen kardeş! Kuzunun yüreği elbette vardı, niye olm asın ki?” “Tam am o zaman” dedi Aziz Petrus, “Para sende kalsın, ama artık ben seninle olamam, yoluma tek başım a devam edeceğim .” “N asıl istersen, hoşçakal!” diye cevap verdi Şakacı Bira­ der. Ve Aziz Petrus başka bir sokağa daldı. “İyi ki çekip gitti. Acayip bir azizdi” diye aklından geçirdi Şakacı Birader. Artık çok parası vardı, ama bununla ne yapacağını bile­ medi. Oraya buraya harcadı, ona buna verdi ve bir gün geldi ki, hiç parası kalmadı. Derken yeni bir ülkeye geldi. D uydu ki kralın kızı ölmüş! “T am am !” dedi “Bu, işime yarayacak. Ben onu diriltirim ve karşılığında da para alırım.” Kralın huzuruna çıkarak ona ölüyü diriltebileceğini söy­ ledi. Kral terhis olm uş bir askerin ölüleri dirilttiğini duym uş­ tu, ama bu adam a pek güvenem ediği için danışm anlarına sordu. O nlar da kız öldüğüne göre bir kere denem esini öner­ di. Neyse, Şakacı Birader bir kazan dolusu su getirtti, herkesi dışarı çıkarttıktan sonra ölünün kol ve bacaklarını keserek suya attı ve Aziz Petrus’tan nasıl görm üşse öyle yaptı. O cağı ateşledi. S u kaynamaya başladı, etler ayrıldı, iskeleti alıp bir saç levha üzerine koydu, ama kemikleri nasıl dizeceğini bile­ mediği için hepsini ters sıraladı. Sonra onların başına geçe­ rek “K utsal Ü çlem e adına, ey ölü, ayağa kalk!” diye üç kez

46

ŞAKACI BİRADER

seslendi, ama nafile! “Hey kız, ayağa kalk! A yağa kalk, yoksa karışm am haa!” Bunu söyler söylemez Aziz Petrus, Şakacı Birader’in eski kıyafetinde, yani asker olarak pencereden içeri girdi ve “Be imansız adam, neler yapıyorsun sen? İskeleti gelişigüzel yer­ leştirirsen ölü nasıl dirilir?” dedi. “V alla ben elimden geleni yaptım kardeş!” diye cevap verdi Birader. “Bu kez sana yardım edeceğim, ama bir daha böyle bir şey yapmaya kalkışırsan çarpılırsın. Kraldan da hediye falan al­ ma!” Böyle söyleyen Aziz Petrus, iskeleti doğal haliyle yerleş­ tirdikten sonra üç kez “K utsal Üçlem e adına, ey ölü, ayağa kalk!” diye seslendi. Prenses ayağa kalktı, yine eskisi gibi sapasağlam ve güzel­ di. Sonrasında Aziz Petrus geldiği gibi pencereden gizlice gitti. Şakacı Birader olayın bu şekilde sonlanm asm a çok sevin­ di, ama karşılığında para alamayacağı için öfkeliydi. “O nun aklından neler geçiyor, bilmek isterdim; bir eliyle verdiğini öbür eliyle alıyor. A kıl almaz bir şey!” diye söylendi. Kral ona ne istediğini sordu. A slında bir şey almamalıydı, ama bin dereden su getirerek zembilinin altınla doldurulm a­ sını istedi. V e sonra da oradan ayrıldı. Dışarı çıktığında karşısında Aziz Petrus’u buldu. “Sen ne biçim adam sın be! Sana bir şey almanı yasaklamadım mı? Sense zembilini altınla doldurttun!” diye azarladı Aziz Pet­ rus onu.

47

GRIMM KARDEŞLER

“Elimde değil” diye cevap verdi Şakacı Birader. “Zembili­ mi zorla doldurdular.” “Bak sana söylüyorum, bir daha böyle bir şey yaparsan başın belaya girer!” “Merak etme be kardeş. A rtık altınım var, ne diye kem ik­ lerle uğraşayım !” “T am am ” dedi Aziz Petrus ve ekledi: “Bu para seni bir sü­ re idare eder. A m a daha sonra yanlış yola sapm am an için zembiline ‘güç’ yüklüyorum; ne istersen o zembilin içinde var! Hoşçakal, beni artık görm eyeceksin!” “T an rı’nın dediği olur!” diyen Şakacı Birader, “İyi ki çe­ kip gitti acayip adam, peşinden gidecek değilim ” diye aklın­ dan geçirdi. A m a zembilindeki mucizevi gücü düşünm edi bile. Şakacı Birader parasını yine har vurup harm an savurdu. C ebinde dört metelikten daha fazla para kalmayınca bir ha­ na geldi ve “ Şu para da gitsin!” diye düşünerek üç metelik karşılığında şarap ve bir metelik ekmek ısmarladı. O rada yi­ yip içerken burnuna kızarmış kaz kokusu geldi. Çevresine bakındı; hancı ocağa iki tane kaz koym uştu. A klına yoldaşı­ nın, ne istersen zembilinden isteyebilirsin sözleri geliverdi. “Şun u kazla deneyelim bakalım !” diye söylendi. V e kapı­ nın önüne çıkarak, “O caktaki iki kızarmış kazın zembilime girmesini istiyorum ” dedi. Bunu der demez zembilinin içine baktı; kazların ikisi de oradaydı. “V ay canına, artık güçlü biri oldum ben” diyerek çayırlı­ ğa gidip kazları çıkardı ve yemeye başladı. T am yemeğin or­ tasındayken iki işçi çıkageldi ve henüz yenmemiş kaza gözle­ rini dikti. Şakacı Birader “Bir tanesi bana yetti” diye düşüne­ rek adamlara seslendi: “A lın şunu, şerefime yiyin!”

48

ŞAKACI BİRADER

A dam lar teşekkür ederek hana girdiler. Yarım şişe şarap­ la ekmek ısm arladıktan sonra yanlarında getirdikleri kazı ye­ meye koyuldular. Hancının karısı bunu görünce kocasına “Şu iki herif kaz yiyor, bu bizim kazlardan biri olm asın! G it bak bakalım !” de­ di. Hancı gidip baktı, ocak bom boştu. “ Sizi gidi hırsızlar sizi, kazları yersiniz ha! Kursağınızda kalsın! Ya ödersiniz ya da fena yaparım ” dedi. “Biz hırsız değiliz; dışarıda çayırlıkta, askerden yeni dön ­ müş bir adam verdi bunu bize” dedi iki adam. “Bana num ara yapmayın. O nam uslu bir adam, ben çok dikkat ettim. A m a siz hırsızsınız, ödeyin bakalım ” diye yanıt­ ladı hancı. A dam lar ödemeyince hancı eline geçirdiği bir sopayla gü­

49

GRIMM KARDEŞLER

zel bir dayak attıktan sonra kapı dışarı etti onları. Şakacı Birader yoluna devam etti. D erken bir yöreye var­ dı; burada görkemli bir şatoyla yakınında köhne bir han var­ dı. H ana giderek hancıdan geceleyecek bir yer istedi. “Hiç yer yok, han soylu misafirlerle dold u” dedi hancı. “Görkem li bir şato dururken niye herkes buraya geliyor, şaştım doğrusu” dedi Şakacı Birader. “Bunun bir nedeni var. Şatoda yatan sabaha sağ çıkmı­ yor” dedi hancı. “Başkaları bunu denediğine göre ben de denerim ” dedi Şakacı Birader. “Vazgeç bu işten, yoksa başın belaya girer!” dedi hancı. “Sen bana anahtarı ver, yanıma da biraz yiyecek içecek koy!” Hancı hem anahtarı hem de yiyecek içeceği verdi. Şakacı Birader bunlarla şatoya gitti. O rada güzel bir yemek yedi. Derken uykusu geldi; yatak olm adığı için yere uzandı ve çok geçmeden uyudu. G ece yarısı büyük bir gürültüyle uyandı. Kendine geldiği zaman karşısında dokuz tane çirkin şeytan gördü; hepsi odanın içinde dört dönüp dans ediyordu. “İstediğiniz kadar dans edin, ama kimse yanıma yanaşm a­ sın!” dedi Şakacı Birader. A m a şeytanlar çemberi gitgide da­ raltarak çamurlu ayakkabılarıyla onun vücudunu, hatta yü­ zünü tekmelemeye başladılar. Bu kez Şakacı Birader çok kızdı. “Ben şim di size gösteri­ rim !” diyerek eline geçirdiği bir iskemle bacağıyla onları dövmeye kalkıştı. A m a tek bir askere karşı dokuz şeytan bi­ raz fazlaydı. Biri onun saçını çekerken öbürü dövmeye çalışı­

50

ŞAKACI BİRADER

yor ve canını yakıyordu. “Sizi gidi şeytanlar sizi! Yetti artık! H adi bakayım, hepiniz zembilime girin” diye seslendi Şakacı Birader. H ooop, hepsi zembile giriverdi; ağzını sıkıca bağladıktan sonra onu bir kö­ şeye attı. Birden ortalığı bir sessizlik kapladı. Şakacı Birader yatarak güneş doğana kadar güzel bir uyku çekti. Ertesi gün hancıyla şatonun sahibi olan soylu kişi çıka­ geldi ve onun hatırını sordular. Kendisini sapasağlam ve dinç görünce şaşırarak sordular: “Sizi cin çarpm adı mı?” “Y oo, ben dokuzunu da zembilime attım. A rtık şatonuz­ da rahatça oturabilirsiniz. Kim se sizi tedirgin etm eyecek!” diye cevap verdi Şakacı Birader. Soylu kişi onu yüklü bir parayla ödüllendirdi, ona teşek­ kür ettikten sonra yanında çalışm asını teklif etti; böylece ömür boyu rahat edebilirdi. Bizimki “Hayır” diye cevap verdi. “Ben dolaşm adan dura­ mam. Tekrar yola çıkmalıyım.” Böylece Şakacı Birader yola çıktı ve bir dem ircinin yanı­ na vardı. Zembilini sırtından indirerek örsün üzerine koydu ve demirciyle yardım cılarından onu iyice dövmelerini rica etti. A dam lar ellerindeki balyozla ve tüm güçleriyle zembili dövdüler. C anhıraş çığlıklar yükseldi. Zembili açtılar; sekiz şeytan ölm üştü, ama bir kıvrıma saklanm ış olan son şeytan oradan kaçıverdi ve cehenneme gitti. Şakacı Birader ondan sonra uzun süre dünyada dolaştı; anlatacağı o kadar çok şey vardı ki! D erken yaşlandı ve sonunu düşünm eye başladı. O yöre­ de dini bütün olarak tanınan bir keşiş vardı. O nun yanına giderek, “Ben dolaşa dolaşa yoruldum, şimdi cennete gitmek 51

GRIMM KARDEŞLER

istiyorum ” dedi. “İki yol var: biri geniş ve rahat, ama cehenneme götürür; öbürü dar ve taşlık, o da cennete götürür.” “D ar ve taşlık yoldan gidecek kadar enayi miyim b en !” di­ ye düşünerek rahat yolu seçti Şakacı Birader. Derken ko sko ­ caman, siyah bir kapıya vardı; bu cehennemin kapısıydı! K a­ pıyı çaldı, nöbetçi kim gelmiş diye baktı. Şakacı Birader’i gö­ rünce çok şaştı, çünkü bu nöbetçi son anda zembilden kaçıp kurtulan dokuzuncu şeytandı. Hemen kapıyı sürgüleyerek şeytanların başına koştu ve “Dışarıda zembilli bir herif var, içeri girmek istiyor. Sakın onu almayın yoksa bütün cehennemi zembilinin içine atar! Beni bir defasında o zembilin içinde dövdürdü” dedi. Şakacı Birader’i çağırıp çekip gitmesini söylediler; yani içeri alınmadı. “Beni almazlarsa ben de cennete giderim. Belki kendime orada yatacak bir yer bulurum ” diyen Şakacı Birader cenne­ tin kapısına gitti ve kapıyı çaldı. Bu kez nöbetçi Aziz Petru s’tu. Şakacı Birader onu hemen tanıdı. “Burada eski bir arka­ daşı bulduk, işler tıkırında sayılır” diye geçirdi aklından. A m a Aziz Petrus, “Sakın bana cennete girmek istediğini söylem e!” dedi. “Bırak da gireyim kardeş. Başka nereye gideyim ki! C e ­ henneme gittim, almadılar. Y oksa buraya gelmezdim.” “Olmaz, buraya giremezsin” dedi Aziz Petrus. “Beni içeri almıyorsan, al zembilini geri. Senin yüzünü bi­ le görm ek istem iyorum !” diye cevap verdi Şakacı Birader.

52

ŞAKACI BİRADER

“V er bakayım ” dedi Aziz Petrus. Şakacı Birader demir parmaklıklar arasından zembili cen­ nete uzattı. Aziz Petrus onu alarak sandalyesine astı. Şakacı Birader tam o anda “ Şim di o zembilin içine girmek istiyorum !” deyince, hooop zembile giriverdi; yani Aziz Pet­ rus ister istemez onu cennete aldı. m

53

iki Kardeş

ğabeyi, kız kardeşinin elini tutarak “Annem iz öldük ten sonra iyi bir gün yaşamadık. Uvey annemiz bizi her gün dövüyor, ne zaman yanm a varsak bizi tekm e­ liyor. Ekmek kırıntılarıyla yaşıyoruz; m asanın altındaki k ö ­ pek yavrusu bizden daha iyi yiyip içiyor, hiç değilse ara sıra ağzına bir lokma et giriyor. Tanrım , annemiz bunları görsey­ di! G el buradan kaçıp gidelim de dünyayı görelim ” dedi. Az gittiler uz gittiler, dere tepe düz gittiler. Derken yağ­ mur başladı. “T anrı da bizimle birlikte ağlıyor!” dedi kız. A kşam olunca koskoca bir orm ana vardılar. Açlıktan, çektikleri acıdan ve uzun yoldan ötürü öylesine yorulm uş­ lardı ki, bir ağaç kovuğuna sığınarak uyuyakaldılar. Ertesi sabah uyandıklarında güneş tam tepedeydi ve ağacı iyice ısıtmıştı. “Kardeşim , ben çok susadım. Bir pınar bulsak da su içsek. D ur bakayım, bir şırıltı duyuyorum ” diyerek ayağa kalktı oğ­ lan ve kardeşinin elinden tuttu. K ötü kalpli üvey anne aslında bir cadıydı. Ç ocukların ev­ den çıkıp gittiğini görünce onları tıpkı cadıların yaptığı gibi gizlice takip etti ve orm andaki tüm pınarları lanetledi. Ç ocuklar taşların üzerinden coşkuyla akıp giden bir pınar bulunca oğlan su içmek istedi, ama kız kardeşi suyun sesini duydu. “Benim suyum u içen kaplan olur! Benim suyumu içen kaplan olur!” diyordu bu ses. 54

İKİ KARDEŞ

“N ’olur ağabey, sakın içme yoksa vahşi bir hayvana d ö ­ nüşürsün ve beni parçalarsın” dedi kız. O ğlan çok susadığı halde içmedi ve “Bir başka pınara ba­ karız” dedi. İkinci pınara vardıklarında kız yine suyun sesini duydu. “Benim suyum u içen kurt olur! Benim suyum u içen kurt olur!” diyordu ses. “N ’olur ağabey, bu sudan içme. Y oksa kurt olursun ve beni yersin” dedi kız. 55

GRIMM KARDEŞLER

O ğlan içmedi ve “Ö bür pınara bakacağım, ama sen ne dersen de bu kez içeceğim, çünkü çok susadım ” dedi. Ü çüncü pınara vardıklarında kız yine suyun sesini duy­ du. “Benim suyum u içen ceylan olur! Benim suyum u içen ceylan olur!” diyordu ses. “N ’olur ağabey, sakın içme yoksa ceylan olur benden ka­ çarsın” dedi kız. A m a ağabeyi diz çökerek sudan içti ve suyun daha ilk dam lasını içince ceylan olup çıktı. Kız ağabeyinin bu haline bakıp ağlamaya başladı. Ceylan da ağlıyordu. Kız üzgün üzgün onun yanına oturdu. Sonra “Sen ağlama ceylanım, ben seni hiç yalnız bırakm ayacağım !” diyerek altın gerdanlığını boynuna geçirdi. Sonra sazlardan bir ip yaptı. Bunu hayvana takarak yürümeye başladı. Birlik­ te ormanın derinliklerine daldılar. Uzun süre gittikten sonra ufak bir eve vardılar. Kız baktı, ev boştu. “Burada kalabiliriz” diye düşündü kız. Ceylana dökülm üş yapraklardan ve yo­ sunlardan bir yatak yaptı. Her sabah dışarı çıkıp ağaç kökle­ ri, yabaniçilek ve ceviz topladı. C eylana da taze çimen getir­ di; hayvan elinden kaparak yedi, neşesi yerine geldi ve kızla oynayıp sıçramaya başladı. A kşam olunca kız yoruluyor, duasını ederek başını yastık yerine ceylanın sırtına koyup öylece uyuyakalıyordu. Hani ağabeyi insan kılığında olm uş olsaydı, şahane bir hayat süre­ ceklerdi. Bir süre bu vahşi orman içinde böyle yaşadılar. Derken bir gün kral orm anda ava çıktı. Her tarafta boru sesiyle kö­ pek havlamaları ve neşeli bağrışm alar duyuldu. C eylan bunu işitince içinden onlara katılm ak geldi. Kıza “N ’olur beni bı­ 56

İKİ KARDEŞ

rak, daha fazla dayanam ayacağım !” diye öyle yalvardı ki, so­ nunda kız razı oldu. “A m a akşam olunca eve dön. Ben avcılar girmesin diye kapıyı iyice kapatacağım . Sen geldiğin zaman kapıyı çalarsın ve ‘Kız kardeşim , ben geldim, aç kapıyı’ dersin; böyle demez­ sen kapıyı açmam ha!” dedi. C eylan dışarı fırladı. Temiz havaya çıktığı için öyle rahat ve neşeliydi ki! Kral ve avcıları bu güzel hayvanı görünce peşine düşerek yakalamak istedilerse de ona yetişemediler. Tam yakalaya­ cakları sırada güzel hayvan çalılıklardan atlayarak kayboldu. K aranlık basınca küçük eve döndü, kapıyı çalarak “Kız kar­ deşim, ben geldim, aç kapıyı!” diye seslendi. Kapı açıldı, hay­ van içeri daldı ve bütün gece yum uşak yatağında yattı uyu­ du. Ertesi sabah av yeniden başladı. Yine boru seslerini ve av­ cıların bağrışlarını duyan ceylanın içi içine sığmadı. “K arde­ şim n ’olur kapıyı aç, dışarı çıkacağım !” dedi. Kız ona kapıyı açtı ve “A kşam a gel, ne diyeceğini de unutm a sakın” dedi. Kral ve avcıları altın gerdanlıktı ceylanı görünce peşinden gittiler, ama hayvan onlardan daha çabuktu. Bu kovalam a akşam a kadar sürdü. Sonunda avcılar onu kıstırdı, bir tanesi ayağından yaraladı; ceylan topallam aya başladı ve yavaş k o ş­ tu. A vcılardan biri onu gizlice eve kadar takip etti ve nasıl “Kız kardeşim , ben geldim, kapıyı aç” diye seslendiğine, ka­ pının nasıl açılıp kapandığına tanık oldu. H epsini aklında tuttu. Krala giderek olanları ve duyduklarını anlattı. Kral, “Yarın ava çıkılacak!” dedi. 57

GRIMM KARD EŞLER

Kız ceylanın yaralandığını görünce çok korktu. Yarasını temizledi, üzerine şifalı otlar koydu. “Şim di git yatağına yat da iyileşesin” dedi. A m a yara o kadar hafifti ki, ceylan ertesi gün ayağa kalktı ve dışarıda avcıların sesini duyunca “Artık dayanamayacağım, şu ava katılmalıyım; nasılsa beni yakala­ yamazlar” dedi. “A m a seni öldürürler. O zaman dünyada her şeyden uzak bu orm anda yalnız kalırım. Seni dışarı bırakm am ” diye ağla­ maya başladı kız. “O zaman ben de burada sıkıntıdan ölürüm ” dedi ceylan. “Ş u boru sesini işitince yerimde duram ıyorum .” Kız ne yapacağını bilemedi ve ister istemez kapıyı açtı. Ceylan sıçrayarak sevinç içinde ormana daldı. Kral onu gö­ rünce avcılarına, “ Şun u bütün gün, gece yarısına kadar k o ­ valayın, ama sakın canını yakmayın” diye emir verdi. G üneş batar batmaz da avcıya, “G el, şimdi bana şu ufak evi göster” dedi. Eve vardıklarında kapıyı çaldılar. “Kız kardeşim , ben gel­ mişim, kapıyı aç” diye seslendi kral. K apı açıldı, kral içeri gir­ di. Karşısında bir kız duruyordu; o güne kadar görm ediği gü­ zellikte bir kız. Kız gelenin ceylan değil de başı taçlı bir adam olduğunu görünce çok korktu. A m a kral ona dostça yaklaşarak elini uzattı ve “Benimle sarayıma gelip eşim olmak ister m isin?” diye sordu. “Olur, ama ceylan da gelecek, onu bırakm am ” dedi kız. “Ö m ür boyu senin yanında kalabilir, hiçbir şeyi de eksik olm ayacak” dedi kral.

58

İKİ KARDEŞ

Ayru anda ceylan içeri girdi, kız onun boynuna sazdan yapıl­ ma ipi takarak evden dışarı çıkar­ dı. Kral genç kızı atm a alarak sa­ raya götürdü; orada görkemli bir düğün yapıldı. Kız da kraliçe ola­ rak uzun süre m utlu bir hayat ya­ şadı. C eylana hep iyi bakıldı, sarayın bahçesinde hep oyna­ yıp durdu. A m a çocukların ormana kaçm asına neden olan üvey an­ ne, kızın vahşi hayvanlar tarafından parçalandığını, oğlanın da ceylan derisi kazanmak isteyen avcılar tarafından öldü­ rüldüğünü sanıyordu. O nların hayatta olduklarını ve mutlu yaşadıklarını öğrendiği zaman kıskançlıktan içi içini yedi; huzuru kaçtı. Onların başına bela sarm aktan başka bir şey düşünem ez oldu. T ek gözlü çirkin kızı da hep serzenişte bu ­ lunuyor ve “Keşke ben kraliçe olsaydım !” deyip duruyordu. “K apa çeneni şimdi. Zamanı gelince o da olacak” dedi an­ nesi. D erken o zaman gelip çattı. Kral ava çıkm ışken kraliçe bir oğlan dünyaya getirdi. Ü vey anne de oda hizmetçisi kıyafeti­ ne bürünerek kraliçenin odasına girdi. “Gelin, banyo hazır. Size iyi gelir, soğum adan acele edin” dedi loğusa kadına. Kendi kızı da oradaydı. İkisi birlikte halsiz kraliçeyi banyoya soktular, sonra kapıyı dışardan kilitleyerek oradan kaçtılar. Kraliçe boğulsun diye odadan çıkm adan önce bir de ateş yakmışlardı. T üm bunlardan sonra cadı, kendi kızının başına bir bone 59

GRIMM KARDEŞLER

geçirerek onu kraliçenin yatağına yatırdı. Yüzünü de kraliçeninkine benzetti, ama olmayan gözünün yerine yenisini k o ­ yamadı. Kral görm esin diye kızını gözünün olmadığı tarafa yatırdı. Kral akşam olup da eve gelince, bir oğlunun dünyaya gel­ diğini öğrendi ve çok sevindi. N e yapıyor diye hemen karısı­ nın yanm a varm ak istedi. A m a cadı hemen, “ Sakın ha, per­ deler kapalı kalsın, kraliçe henüz ışığa bakm am ak, dinlenm e­ ye ihtiyacı var” diye seslendi. Kral geri çekildi ve yatakta sahte kraliçenin yatmakta ol­ duğunu fark etmedi. Gece yarısı olup da herkes uykuya dalınca çocuk odasın­ daki beşiğin başında nöbet tutm akta olan dadı kapının açıl­ dığını ve içeriye gerçek kraliçenin girdiğini gördü. Kraliçe çocuğu beşikten alarak emzirdi. Sonra onu biraz sallayarak tekrar yerine yatırdı ve yorganla üzerini örttü. A m a bir k öşe­ de yatmakta olan ceylanı da unutm adı; onun sırtını okşadı. Sonra hiç ses çıkarm adan geldiği gibi gitti. Ertesi sabah dadı nöbetçilere gece saraya kim senin gelip gelmediğini sordu. “Hayır, biz kimseyi görm edik” diye cevap verdi nöbetçiler. Böylece geceler geçti ve kimse tek laf etmedi. D adı krali­ çeyi her seferinde gördü, ama kimseye bir şey söylemeye ce­ saret edemedi. Zaman geçti ve bir gece kraliçe şöyle söylendi: Çocuğum ne yapıyor? Ceylanım ne yapıyor? iki kez daha gelirim, Bir daha da gelmem. 60

İKİ KARDEŞ

D adı cevap vermedi ve kadın gittikten sonra kralın yanı­ na vararak her şeyi anlattı. “A m an Tanrım , dem ek böyle! Önüm üzdeki gece nöbeti kendim tutacağım ” dedi kral. V e akşam olunca çocuğun odasına girdi. G ece yarısı kraliçe gelerek konuşm aya başladı: Çocuğum ne yapıyor ? Ceylanım ne yapıyor? Bir kez daha gelirim, Bir daha da gelmem. Her zaman yaptığı gibi gitmeden önce çocuğu temizledi ve emzirdi. Kral onunla konuşm aya cesaret edemedi, ama er­ tesi gece yine nöbete geçti. Kadın o gece de aynı şekilde, Çocuğum ne yapıyor? Ceylanım ne yapıyor? Şimdi geldim am a Bir daha gelmem. diye söylendi. Bu defa kral dayanam adı, yanm a vararak, “ Sen benim sevgili karım olm alısın” dedi. “Evet, ben senin karınım ” diye cevap verdi kadın. V e o anda T an rı’nın inayetiyle canlanıverdi; taptaze, pembe tenli ve sapasağlam bir kadındı şimdi. Krala, cadı üvey annesin­ den ve onun kızından çektiklerini anlattı. Kral her ikisini de mahkemeye sevk etti ve haklarında ölüm cezası çıktı. Kör kız ormana götürüldü, orada vahşi hayvanlar tarafından parçalandı. C adıyı yaktılar. C ad ı bağı­ ra bağıra can verdi. Külleri etrafa savrulurken ceylan yine bir insana dönüştü. V e o günden sonra iki kardeş öm ürlerinin sonuna kadar m utlu yaşadılar. 61

Yaşlı Annecik

ir zamanlar büyük bir şehirde yaşlı bir anne yaşıyor­ du. A kşam ları tek başına odasında oturup önce k o ­ casını, sonra iki küçük çocuğunu, tüm akrabalarını ve son olarak arkadaşını nasıl kaybettiğini, nasıl yapayalnız kaldığını düşünüyordu. Hele hele iki oğlunu kaybedişi ona çok dokunm uştu. Öylece düşüncelere dalm ışken sabah ayinine çağıran çan seslerini işitti. Bütün geceyi hep üzüntüyle geçirdiği için uyanık kalmıştı. Derken mumları yaktı ve sonra kiliseye gitti. Oraya vardı­ ğında etraf aydınlıktı, ama bu her zaman olduğu gibi m um ­ lardan değil de soluk bir ışıktan kaynaklanıyordu. Kilise insan kaynıyordu, bütün yerler doluydu ve yaşlı anne her zamanki yerine oturm ak istediğinde oranın da dolu olduğunu gördü. Bütün sıra tıklım tıklım doluydu. Cem aate baktı; hepsi ölm üş akrabalarıydı. Hepsi eski giy­ silerini giymişti ve yüzleri solgundu. K onuşm uyorlar ve ilahi söylemiyorlardı, ama kiliseyi h afif bir uğultu ve yakınma doldurm uştu. Derken yaşlı bir kadın yaşlı anneciğe yaklaşarak ona şöy­ le dedi: “Şu sunağa bak, orada çocuklarını göreceksin!” Yaşlı annecik oraya bakınca iki çocuğunu gördü: biri ipe asılmıştı, diğeri bir tekerleğe çivilenmişti. “ G ördün mü, hayatta kakaydılar sonları böyle olacaktı ve 62

YAŞLI ANNECİK

Tanrı onları m asum çocuklar olarak yanm a alam ayacaktı” dedi yaşlı kadın. Yaşlı anne titreye titreye eve döndü ve diz çökerek bu sı­ kıntıları kendine gösterm ediği için T anrı’ya dua etti. U ç gün sonra da yatağında öldü. bM

63

Cennetteki Köylü Kızı

ir gün dindar ve fakir bir köylü kızı öldü ve kendisini cennetin kapısında buldu. Aynı anda zengin bir bey de cennete girmek istedi. Derken Aziz Petrus elinde bir anahtarla çıkageldi ve zen­ gin beyi içeri aldı. A nlaşılan fakir kızı görm emişti; cennetin kapısını kapadı. Köylü kızı, o zengin beyin nasıl coşkuyla cennete alındı­ ğını ve içerde nasıl şarkılar söylenip oynandığını duydu. Sonunda etrafı bir sessizlik kapladı. Aziz Petrus geri d ö ­ nerek cennetin kapısını açtı ve köylü kızı içeri aldı. Köylü kı­ zı kendisi için de şarkılar söylenecek ve oyunlar oynanacak sandı. A m a içeri girdiğinde her taraf sessizdi. O nu melekler karşılam ış ve seve seve içeri almışlardı, ama kimse şarkı söylememişti. Bu yüzden kız Aziz Petrus’a, kendisinin neden zengin bey gibi şarkılarla karşılanm adığını sordu. Yani dünyada olduğu gibi cennette de bazı insanlar kayırılıyor muydu? Bunun üzerine Aziz Petrus şöyle dedi: “Kesinlikle yok öy­ le bir şey. Sen de diğerleri gibi sevilerek karşılandın; sen de o zengin bey gibi cennetin nim etlerinden yararlanacaksın. A m a bak, senin gibi fakir köylüleri biz her gün cennete alı­ yoruz. O ysa o gördüğün zengin bey gibi insanlar ancak bir­ kaç yüzyılda bir geliyorlar buraya.”

64

Mavi Işık

ir zamanlar uzun yıllar kralın hizmetinde bulunm uş bir asker vardı. A ncak savaş sona erdiğinde aldığı yaralar yüzünden görev yapamaz oldu. Kral da ona, “Evine dön, sana ihtiyacım yok artık. Para falan da bekleme. Parayı ancak bana hizmet eden alır!” dedi. A sker nasıl geçineceğini bilemiyordu. Böyle üzüntü için­ de bütün gün dolaşıp dururken akşam a doğru bir ormana daldı. Gece olunca bir ışık gördü; ona doğru yaklaşınca kar­ şısına bir ev çıktı. Bu evde büyücü bir kadın oturmaktaydı. A sker ona, “Bana yatacak bir yer göster; yiyip içecek bir şeyler ver. Y oksa susuzluktan öleceğim ” dedi. “O hoo! Yolunu şaşıran askere kim ne verir ki! A m a iste­ diğimi yaparsan ben de merhametli davranırım ” dedi kadın. A sker “N e istiyorsun?” diye sordu. “Yarın bahçemi kazm anı!” A sker razı geldi ve ertesi gün tüm gücüyle çalıştı, ancak akşam a kadar işini bitiremedi. Büyücü kadın, “Bugün daha fazla çalışamayacağın anla­ şıldı. Burada bir gece daha kalabilirsin, ama karşılığında ya­ rın bir araba odun kesip onları kıyacaksın!” dedi. A sker bu iş için de bütün gün çalıştı. A kşam olunca kadın bir gece daha kalm asını önerdi ve “Yarın daha az iş göreceksin! Evin arka tarafında kör bir ku ­ yu var, benim büyülü ışığım onun içine düştü. Hep mavi ya­ 65

GRIMM KARDEŞLER

nan, hiç sönm eyen bir ışıktır. Benim için çıkart o n u” dedi. Ertesi sabah büyücü kadın askeri kuyuya götürdü ve bir sepetle aşağı sarkıttı. A sker mavi ışığı buldu ve kendisini yu­ karı çekmesi için kadına işaret verdi. Kadın onu yukarı çekti, ama tam kuyunun ağzına gelm işken elini uzatarak mavi ışığı almak istedi. O nun kötü niyetini tahmin eden asker, “O l­ maz! İki ayağım toprağa basm adan sana bu büyülü ışığı ver­ m em !” dedi. Büyücü kadın fena halde kızarak onu birden kuyunun dibine sarkıtıp oradan uzaklaştı. Zavallı asker yara almaksızın kuyunun ıslak zeminine düştü. M avi ışık hâlâ yanıyordu. A m a bunun ona ne yararı olacaktı ki? Ö lüm den kurtulam ayacağını anladı. Bir süre üzgün üz­ gün düşündü. Sonra elini cebine attı, piposunu buldu; yarı­ sına kadar tütün doluydu. “Bu son keyfim olsun!” diyerek onu mavi ışıkla yaktı ve bir nefes çekip içmeye başladı. D um anı kuyuya yayılırken birden karşısına simsiyah bir cüce çıktı ve “Ne emredersiniz efendim ?” diye sordu. “Ne emredeyim ki?” diye karşılık verdi asker. “ Siz ne emrederseniz onu yaparım !” dedi cüce. “Peki, önce beni kuyudan çıkar o zaman!” dedi asker. C ü ce onu elinden tuttu ve gizli bir tünelden yürüttü. M a­ vi ışığı yanına almayı da unutm adı. Bu ışık ona büyücü kadının sakladığı hâzinenin yerini gösterdi. A sker taşıyabildiği kadar çok altın aldı yanm a. Y u­ karıya vardığında cüceye, “ Şim di git, büyücünün ellerini bağla ve onu mahkemeye çıkart” dedi.

66

MAVİ IŞIK

Büyücü kadın m üthiş bir çığlık atarak, bir yabankedisine binmiş olarak rüzgâr gibi önlerinden geçti. Sonra cüce çıka­ geldi ve “H epsi oldu. Büyücü darağacm ı boyladı! Başka bir emriniz var mı efendim ?” diye sordu. “Şu anda yok. Gidebilirsin, ama şimdilik! Yani fazla uzak­ laşm a!” diye cevap verdi asker. “Ö nem li değil, piponu mavi ışıkla yaktığın anda senin ya­ nındayım !” diyen cüce gözden kayboldu. A sker geldiği şehre geri döndü. En iyi hanlara gitti; en güzel giysileri ısmarladı. Hancıya görkemli bir oda hazırla­ masını emretti. G iyinip odasına çıkınca cüceyi çağırdı. “Ben krala bunca yıl sadakatle hizmet ettim, ama o beni kovup aç bıraktı. Bu yüzden öç almak istiyorum ” dedi. “N e yapayım peki?” diye sordu cüce. “Bu gece kralın kızı uyuyunca onu uyandırm adan bana getir. Bundan böyle bana hizmetçilik yapsın!” “Bu benim için kolay bir iş, ama senin için tehlikeli; d u­ yulacak olursa başın belaya girer” dedi cüce. Saat on ikiyi vurduğunda kapı açıldı ve cüce kucağında kralın kızıyla içeri girdi. “G eldin dem ek?” diye seslendi asker ve sonra kıza döne­ rek, “H adi hemen çalış! A l eline süpürgeyi ve odayı temizle” dedi. Kız işini bitirince asker onu yanm a çağırdı. Ayaklarını uzatarak “Çizmelerimi çıkart!” dedi. V e onları kızın suratına fırlattı; o da onları boyayıp parlattı. Yani adam ne emrettiyse kız hiç sesini çıkarmadan, gözleri yarı kapalı yaptı. Sabah karanlığında ilk horoz sesi duyulurken cüce kızı yi­ ne saraya taşıdı. Kralın kızı ertesi sabah kalktığında babası­

67

GRIMM KARDEŞLER

nın yanm a giderek acayip bir rüya gördüğünü anlattı. “Beni sokaklar arasında çarçabuk taşıdılar ve bir askerin odasına getirdiler. O na hizmetçilik yaparak en ağır işleri yaptım; odasını temizledim, çizmelerini çıkarıp cilaladım. Bu bir rüyaydı, ama sanki bunları gerçekten yapmış gibi çok yorgunum ” dedi. Kral şöyle karşılık verdi: “Bu bir rüya değil gerçek olabi­ lir. Sana bir öneride bulunm ak istiyorum: nohut dolduraca­ ğın cebine ufak bir delik aç. Seni tekrar alıp taşırlarsa, onları birer birer yere düşürürsün. Böylece sokakta izin kalm ış olur.” A m a kral bunları söylerken görünmez şekilde odada bu­ lunan cüce her şeyi duydu. O gece taşırlarken uyuyan kızın cebinden birkaç nohut düştü, ama kurnaz cüce daha önceden tüm sokaklara nohut serpmişti. Böylece kralın kızı sabaha kadar hizmetçilik yapm ak zo­ runda kaldı. Kral ertesi gün iz aratmak üzere adamlarını gönderdi, ama bunun bir yararı olmadı. Ç ü n k ü fakir çocuklar tüm sokak­ larda nohut toplam aktaydı. “Bu gece gökten nohut yağdı!” diyorlardı. Kral ”Başka bir şey düşünm eliyiz” dedi ve ekledi: “Yatağa yattığın zaman pabuçlarını ayağından çıkarma; kaçırıldığın yerden geri dönerken bir tekini odada bir yere sakla, ben onu bulurum .” C üce bunu duydu. O akşam asker ondan kızı getirmesini isteyince karşı çıktı, çünkü bu kurnazlığa karşı yapacağı bir şey yoktu. V e de pabucu buldukları takdirde efendisinin ba­ 68

MAVİ IŞIK

şı belaya girebilirdi. A m a asker ona, “Sen dediğim i yap!” dedi. Sonuçta kız üçüncü gece de hizmetçi gibi çalıştı, ama geri götürülm eden önce pabucu yatağın altına sakladı. Ertesi sabah kral tüm şehirde kızının pabucunu arattı ve pabuç askerin evinde bulundu. A sker kralın adamları tara­ fından tutuklanarak hapse atıldı. Bu arada iki kıymetli şeyini unutm uştu: mavi ışık ve altın paralarını. C ebinde sadece bir düka kalmıştı. H apishanenin penceresine zincirlenmişken arkadaşların­ dan birinin hapishanenin önünden geçtiğini gördü. Pence­ reye vurdu. A dam yaklaşınca, “N e olur, hana git de orada unuttuğum çıkını getir bana! Karşılığında sana bir düka veri­ rim” dedi. A rkadaşı hemen hana koşarak istenileni alıp getirdi. A s­ ker yalnız kalır kalmaz piposunu yakarak cüceyi çağırdı. C ü ce ona, “Korkm a sakın. Seni götürecekleri yere git! Bı­ rak ne yaparlarsa yapsınlar. Sadece mavi ışığı yanm a al!” de­ di. Ertesi gün asker mahkemeye çıkarıldı ve kötü bir şey yap­ madığı halde ölüme mahkûm edildi. D arağacm a götürülür­ ken son bir isteği olduğunu söyledi krala. “Neym iş o?” diye sordu kral. “D arağacına giderken bir pipo içsem !” “İstersen üç tane iç!” dedi kral. “A m a hayatını bağışlaya­ cağımı sanm a sakın!” O zaman asker cebinden piposunu çıkararak mavi ışıkla yaktı; halkalar şeklindeki dum anını havaya birkaç kez üfle­

69

GRIMM KARDEŞLER

yince cüce çıkageldi. Elinde bir sopa vardı. “Efendim ne em ­ rediyor?” diye sordu. “ Şu sahte yargıçla m übaşirlerini döverek cezalandır, kralı da unutma! Ç ü n k ü bana kötü davrandı” dedi asker. C ü ce şimşek gibi bir oraya bir buraya sıçrayarak m übaşir­ lere öyle bir sopa çekti ki, kime dokunduysa yere d üştü ve bir daha kıpırdamadı. Kral korktu, hayatta kalabilmek için yalvardı. Hayatı kar­ şılığında askere tüm krallığını verdi ve kızıyla evlenmesine razı oldu.

sp

70

Çarıklı

ir zamanlar çok zengin çiftçilerin yaşadığı bir köy vardı. Burada sadece tek bir kişi fakirdi ve herkes ona Çarıklı derdi. T ek bir inek satın alacak parası bile yoktu. O ysa karısı da, kendisi de bir inekleri olm asını o kadar çok istiyordu ki! Bir keresinde adam “Bana bak, benim bir fikrim var” de­ di. “Bizim yeğen marangoz ya! Bize odundan bir dana yont­ sun, onu kahverengiye boyasın, yani gerçek bir dana gibi ol­ sun. Zamanla o büyür, inek olur.” Bu fikir kadının da hoşu­ na gitti. M arangoz yeğen onlara bir dana yonttu, boyadı ve sanki yem yiyorm uşçasına başını öne sarkıttı. Ertesi sabah Çarıklı inek sürüsü toplanırken sığırtmaca seslendi: “Heey, bana bak. Benim de bir danam var. A m a da­ ha çok küçük, elde taşınm ası gerekiyor” dedi. Sığırtm aç “Tam am ” diyerek onu kolunda taşıdı ve çayırlığa bıraktı. Küçük dana hiç kıpırdam adan hep olduğu yerde kalarak otladı. S ı­ ğırtmaç “Bak hele, nasıl da otluyor! Yakında dolaşm aya baş­ lar” diye söylendi. A kşam olup da sürüyü köye götürürken dananın kulağına, “ Sen burada kal, otlayabileceğin kadar ot­ la, dört ayak üzerinde yürümeye başlarsın o zaman. Seni ko­ lum da taşımaya hiç niyetim yok” diye fısıldadı. Çarıklı kapısının önüne çıkarak danayı bekledi. Sığırt­ maç tüm köyü dolaştığı halde dana m eydanda yoktu. Çarıklı ona sorduğunda sığırtmaç şöyle dedi: “H âlâ otluyor o; bir

71

GRIMM KARDEŞLER

türlü doym ak bilmedi ve benimle gelm edi.” “O lur m u öyle şey! Ben hayvanımı isterim ” diye bağırdı Çarıklı. Birlikte çayırlığa gittiler, ama dana ortada yoktu, çünkü birisi danayı çalmıştı. Sığırtmaç, “Herhalde yolunu şaşırdı” dedi, ama Çarıklı, “Ben yutm am !” diyerek bela oku­ du. Sığırtm aç kaybolan dananın yerine bir inek vermek zo­ runda kaldı. Sonunda Ç arıklı’yla karısı çok istedikleri ineği elde etti. A m a yeterince yemleri yoktu ve bu yüzden hayvanı besleyemeyip kestiler. Etinden tuzlama yaptılar. Çarıklı şehre ine­ rek hayvanın derisini satm ak istedi. O parayla yeni bir dana alacaktı. Yolda giderken bir değirmene rastladı. O rada kanadı kı­ rık bir karga gördü; kuşa acıyarak onu inek derisine sardı. A m a hava o kadar soğuk ve rüzgârlıydı ki, yoluna devam edemeyerek değirmene döndü ve orada yatacak bir yer ara­ dı. Değirm enci kadın evde yalnızdı. Ç arıklı’ya “Ş u sam anla­ rın üstünde yat” dedi ve ona peynir ekmek verdi. Çarıklı sa­ manların üzerine uzandı ve inek derisini de yanına koydu. Kadın, “Ç o k yorgun heralde, uyudu bile” diye düşündü. Bu sırada rahip çıkageldi. Değirm enci kadın onu buyur ederek “Kocam yok, biz işimize bakalım !” dedi. Sofrayı kı­ zarmış et, salata, pasta ve şarapla donattı. O turup yemeye koyulm uşken sokak kapısı vuruldu. K a­ dın, “Eyvah, kocam geldi!” diyerek hem en eti sobanın içine, şarabı yastığın altına, salatayı yatağın içine, pastayı yatağın altına, rahibi de kocasının elbise dolabına sakladı. Sonra ka­ pıyı açarak kocasına, “Hele şükür, geldin! Öyle bir hava ki, sanki dünya batacak” dedi. 72

ÇARIKLI

Değirm enci, sam an üstünde yatan Ç arıklı’yı görünce “Kim bu herif?” diye sordu. “ Şey, zavallı adam o yağm ur ve fırtınada buraya gelerek yatacak bir yer sordu. Ben de ona peynir ekmek verip sam anların üstünde yatmasını söyle­ dim ” dedi karısı. A dam , “Neyse, zararı yok. A m a bana yiye­ cek bir şeyler hazırla” dedi. Kadın, “Peynir ekm ekten başka bir şey yok” diye cevap verdi. “O lsun, ben razıyım, peynir ekmek olsun!” dedi adam. Sonra Ç arıklı’ya bakarak, “G el sen de ye!” diye teklif etti. Çarıklı onun bir dediğini iki etm eden yerinden kalkarak ye­ meğe katıldı. D eğirm enci karganın sarılı bulunduğu inek de­ risini göstererek “N e o öyle?” diye sordu. Çarıklı, “O nun içinde bir falcı var” diye cevap verdi. “Benim falıma bakabi­ lir mi?” diye sordu adam. Çarıklı, “N eden olmasın? A m a o sadece dört kehanette bulunur, beşinciyi hep kendine sak­ lar” dedi. Değirm enci meraklandı. “Bir kehanette bulunsun baka­

73

GRIMM KARDEŞLER

lım !” dedi. Ç arıklı kuşun kafasına bastırınca hayvan “Krr krr” diye ses çıkardı. Değirm enci, “N e diyor?” diye sordu. Çarıklı “Birincisi, yastığın altında bir şişe şarap saklıym ış” diye cevap verdi. “H adi canım sen de!” diyen değirmenci ya­ tağa giderek şarabı buldu. “Ee, sonra?” diye sordu şaşkınlıkla. Çarıklı kuşu yine ko­ nuşturdu ve “İkincisi, kızarmış et sobanın içindeym iş!” dedi. “Hadi canım sen de!” diyen değirmenci sobanın kapağını açarak eti buldu. Çarıklı kuşu yine konuşturdu ve “Ü çüncüsü, salata yata­ ğın içindeym iş” dedi. “H adi canım sen d e!” diyen değirm en­ ci salatayı da buldu. Çarıklı karganın kafasına bir kez daha bastırdı; hayvan guruldadı. Çarıklı, “D ördüncü olarak, pasta yatağın altın­ daym ış” dedi. “H adi canım sen de!” diyen değirmenci pasta­ yı da buldu. Sonra ikisi de masaya oturdu, ama değirmencinin karısı çok korktu ve tüm anahtarları alarak yatağa uzandı. Değirm enci beşinci kehaneti de öğrenm ek istedi, ama Çarıklı, “Ö nce şu dört şeyi yiyelim bakalım, çünkü beşincisi kötü bir şey!” dedi. O turup yemek yediler, sonra pazarlığa başladılar. D eğir­ menci Ç arıklı’ya beşinci kehaneti söylediği takdirde üç yüz lira verecekti! Çarıklı karganın kafasına bir kez daha bastı­ rınca hayvan yüksek sesle gakladı. “Ne dedi?” diye sordu de­ ğirmenci. Çarıklı, “Elbise dolabında bir şeytan saklanıyorm uş!” diye cevap verdi. Değirm enci, “ Şeytan oradan çıkma­ lı” diyerek sokak kapısını kapadı. Kadın anahtarı vermek zorunda kaldı. Çarıklı elbise dola­ 74

ÇARIKLI

bını açtı. R ahip dolabın içinden fırlayarak kaçabildiği kadar kaçtı. Değirm enci, “Ben kara şeytanı kendi gözlerimle gör­ düm. Dem ek doğruym uş” dedi. Çarıklı ertesi sabah gün ağarm adan, üç yüz lirayı cebine attığı gibi oradan ayrıldı. Köyüne dönüp kendine güzel bir ev yaptı. Köylüler, “Ç arıklı’ya altın yağmış olmalı; eve k o ­ vayla para taşıyor” diye konuştular aralarında. Sonra onu muhtarın karşısına çıkardılar; bu zenginliğin kaynağını sor­ dular. “İneğin derisini şehirde üç yüz liraya sattım ” diye cevap verdi Çarıklı. Bunu duyanlar hem en evlerine koştu. İnekle­ rini kesip derilerini soyduktan sonra onları çok para kazan­ mak için şehre götürdü. M uhtar, “A m a önce benim hizmet­ çim gitsin” dedi. Bu kız şehirdeki alıcıya gidince adam ona deri başına üç liradan fazla para vermedi. “Ne yapayım bu kadar deriyi!” diye söylendi. Bu kez köylü kendilerini enayi yerine koyan Ç arıklı’dan öç almak istedi ve onu sahtekârlıkla suçladı. Suçsuz Çarıklı oy birliğiyle ölüme mahkûm edildi. Buna göre delikli bir fıçı­ ya konarak suya atılacaktı. Ç arıklı’yı fıçıya koydular ve gü­ nah çıkartması için bir din adamı getirdiler. İkisini yalnız bı­ raktılar. Ç arıklı din adamını hem en tanıdı; değirmenci ka­ dınla kırıştıran rahipti bu. O na, “Ben seni dolaptan kurtar­ dım, sen de beni fıçıdan kurtar” dedi. T am o sırada sığırtmaç, koyun sürüsüyle oraya yaklaşı­ yordu. Çarıklı onun hep muhtar olmak istediğini bildiği için avazı çıktığı kadar “Hayır, yapmam; istemiyorum, yapmam bunu !” diye bağırdı. Sığırtmaç, “N e oldu? Neyi istem iyorsun?” diye sordu. 75

GRIMM KARDEŞLER

Çarıklı, “Bu fıçıya girersem be­ ni muhtar yapacaklarmış; ama ben yapmam bu n u ” dedi. “M uhtar olm ak için başka bir şey gerekmiyorsa, ben hemen gire­ rim o fıçının içine!” dedi sığırtmaç. Çarıklı, “İçine girdin mi kendini muhtar say” diye yanıtladı. Sığırtm aç sevinerek fıçının içi­ ne girdi. Çarıklı fıçının kapağını kapadıktan sonra sürüyü güderek oradan uzaklaştı. Rahip çiftçilerin yanm a vararak günah çıkarma işleminin bittiğini söyledi. Herkes toplanarak fıçıyı suya yuvarladı. Fıçı yuvar­ lanmaya başlayınca sığırtmaç, “M uhtar olmak istiyorum !” diye bağırmaya başladı. O nun Çarıklı olduğunu sanarak, “O lursun, ama önce suyun dibine bir bak bakalım !” diye dalga geçtiler ve fıçıyı suya ittiler. Sonra herkes evine döndü. Köye vardıklarında Çarıklı da büyük bir keyifle sürüsünü gütm ekteydi. Köylüler onu gö­ rünce şaşırarak “N ereden geliyorsun Çarıklı? Sudan mı çık­ tın?” diye sordular. “Elbette” diye cevap verdi Çarıklı. “ Suya battım ya, ta dibine kadar gittim! O rada çok güzel bir çayırlık vardı, içinde hep kuzular otluyordu. Bu sürüyü oradan alıp getirdim .” Köylüler, “O rada daha hayvan var mı?” diye sordu. Çarıklı da, “V ar ya! İstemediğiniz kadar!” diye cevap ver­ di. 76

ÇARIKI!

Köylüler oradan hayvan toplam aya karar verdi; her biri bir sürü getirecekti. Bunu muhtara söylediklerinde M uhtar “A m a önce ben” dedi. Hep birlikte su başına gittiler. M asm avi gökyüzünde kuzucukları andıran bulutlar vardı. Onların şekli suya yansı­ yınca herkes, “ Suyun dibinde kuzu görüyorum ” diye haykır­ dı. M uhtar öne çıkarak “Önce ben gidip bakacağım, iyiyse size seslenirim ” diyerek suya atladı. Sonra onlara “G elin!” diye seslenince tüm köylüler itişe kakışa suya daldı. Böylece o köy ortadan kalktı ve Ç arıklı tek zengin adam oldu.

77

Yalan Hikâye

ize bir şey anlatacağım: Ben iki tane kızarmış ördeğin uçtuğunu gördüm. Öyle hızlı uçtular ki, karınları cennete, sırtları da cehenneme bakıyordu. Derken, bir demirci örsü ile bir değirmen taşı R en nehrini ağır ağır yüzerek geçti. Bir kurbağa da paskalyada buz üzerine otur­ muş bir saban yiyordu. Derken üç herif çıkageldi. T avşan yakalamak istediler, ama koltuk değnekleriyle yürüyorlardı. Biri sağır, öbürü kör, üçüncüsü ise dilsizdi; dördüncüsü ayağını bile kıpırdatamıyordu. Sonra ne oldu biliyor musunuz? T arlada hoplayan tavşanı ilk önce kör gördü; sağır, felçliye seslendi, felçli de hayvanı boynundan yakaladı. Hep birlikte sahile doğru yel­ ken açtılar ve büyük bir arazinin üstünden geçtiler. Derken yüksek bir dağın üzerinden uçtular, ama sonunda suda bo­ ğuldular. Bir yengeç tavşanın peşine düştü, ineğin biri yüksek bir çatıya çıkmıştı. O yöredeki sinekler keçi kadar büyüktü. A çın şu pencereyi de tüm bu palavralar uçup gitsin! m

78

i

3 Tuhaf Bir Çocuk

ir zamanlar tuhaf bir çocuk vardı, annesinin sözünü hiç dinlemezdi. Bu yüzden T anrı onu cezalandırdı ve hasta etti. Hiçbir hekim onu iyileştiremedi; so ­ nunda ölüm döşeğine düştü. Mezara göm üldüğünde ve üze­ rine toprak atıldığında bir kolcağızı yerden havaya doğru uzandı. O n u yeniden göm üp üzerine toprak attılarsa da hiç­ bir yararı olmadı; kolu hep dışarıda kalıyordu. Derken annesi mezara geldi ve bu kolu sopayla dövdü. Bunu yapar yapmaz kol toprak altına çekildi ve çocukcağız ebedi uykusuna kavuştu. m

79

Masal Cücesi

ir zamanlar bir kralın üç kızı vardı. Her gün sarayın bahçesinde gezinip duruyorlardı. Kral ağaçlara çok meraklıydı, özellikle bir tanesini çok seviyordu: Elma ağacını! O ndan tek bir elma koparıp yi­ yen toprağın yüz kulaç altına girsin diye lanet okuyordu. Derken sonbahar geldi çattı; ağaçtaki elmalar kan kırmızı­ sı oldu. U ç kız kardeş her gün o ağacın altında durup rüzgâ­ rın bir elmayı yere düşürm esini bekledi, ama asla böyle bir şey olmadı. A ğaç elmayla o kadar doldu ki, dalları yere değ­ meye başladı. En küçük kızın iştahı kabardı ve ablalarına, “Babamız bizi sever, bizi lanetlemez; galiba bunu sadece yabancılara yapı­ yor” diyerek ağaçtan olgun bir elma kopardı. Onların önün­ de hoplayıp zıplayarak, “Öyle lezzetli ki! Ben öm rüm de böy­ le bir elma yemedim, siz de tadın!” dedi. Ö bür kızlar da el­ madan birer ısırık aldılar ve aynı anda üçü de toprağın dibini boyladı; arkalarından horoz bile ötmedi. Öğle olunca kral kızlarını sofraya çağırdı, ama onlar orta­ lıkta yoktu. Sarayın her yanını ve bahçeyi aradı, ama onları bulamadı. Kral çok üzüldü ve bir duyuru yaptı: kim kızlarını geri getirirse içlerinden biriyle evlenmeye hak kazanacaktı! Pek çok delikanlı araziye çıkarak onları aradı; hepsi de kızları bulmayı çok istiyordu, çünkü üçü de çok güzeldi ve ayrıca herkese karşı iyi davranıyorlardı. 80

MASAL CÜCESİ

Sonunda üç oğlan kardeş bu işe el atarak yola çıktılar. S e ­ kiz gün dolaştıktan sonra büyük bir saraya vardılar, içinde güzel güzel odalar vardı. Sofra kurulm uştu. Öyle güzel tatlı­ lar hazırlanmıştı ki, bir kısm ının dum anı tütmekteydi. A m a tüm sarayda ne insan görülüyordu, ne de insan sesi duyulu­ yordu. Yarım gün beklediler. Yemekler hâlâ sıcaktı, sonunda d a­ yanamadılar; öyle acıkmışlardı ki, oturup yemeye başladılar. Karar verdiler; sarayda yatıp kalkacaklardı. Kura çektiler; içlerinden biri sarayda kalacak, diğerleri kızları arayacaktı. V e de öyle yaptılar. Kura çekildi; içlerinden en büyüğü sa­ rayda kaldı, diğer ikisi kızları aramaya gitti. 81

GRIMM KARDEŞLER

Derken, öğlene doğru en büyük kardeşin karşısına bir cü­ ce çıktı ve ondan bir parça ekmek istedi. O ğlan bulduğu ek­ mekten bir parça keserek cüceye uzattı. C ü ce aynı anda ek­ meği elinden düşürdü ve oğlandan onu yerden almasını iste­ di. O ğlan yere eğilip ekmeği almaya kalkıştığı sırada cüce onu saçlarından tuttu. Eline geçirdiği bir sopayla ona güzel bir dayak attı. Ertesi gün ikinci oğlan evde kaldı ve o da dayaktan nasi­ bini aldı. A ynı akşam dışardakiler eve döndüğünde büyük olanı, “Eee, nasıl geçti?” diye sordu. “Sorm a, perişan oldum !” dedi ortanca kardeş. Aralarında bir çare düşündüler, ama en küçüğüne söyle­ mediler, çünkü ondan hoşlanm ıyorlardı. Pek kurnaz olm adı­ ğı için ona hep A ptal H ans diyorlardı. Ü çüncü gün en küçük kardeş olan H ans kaldı evde. C ü ce elinde bir parça ekmekle çıkageldi yine. Uzatırken ekmeği m ahsus yere düşürdü ve oğlandan onu alıp kendisine ver­ mesini istedi. A m a aptal Hans, “Ne? Sen kendin alamaz mı­ sın yani? Ekm eğini kazanmak için zahmete girmeyeceksen onu hak etm edin dem ektir” dedi cüceye. Bu kez cüce öfkelendi ve söylenileni yapmadı. Yapm ayın­ ca oğlan ona güzel bir dayak attı. C ü ce haykırdı: “Tam am , tamam, bırak beni! Bırakırsan sana kızların yerini söylerim!” Hans bunu duyunca dayağı kesti. U fak adam kendisinin bir masal cücesi olduğunu söyledi; onun gibi daha binlerce varmış! H ans onunla giderse ona kızların olduğu yeri göste­ recekmiş! Nitekim oğlana derin bir kuyu gösterdi, ancak kuyunun içinde su yoktu. C ü ce ona kardeşlerinden hayır olmadığını, 82

MASAL CÜCESİ

onun hakkında kötü düşündüklerini anlattı ve bu işi tek ba­ şına yapması gerektiğini söyledi. Ö bür oğlanlar da kızları bulm ayı çok istiyordu, ama bunun için zahmete girmeye ya da tehlikeye atılmaya niyetleri yoktu. Kızları kurtarm ak için yanlarına bir küfe alacaktılar. İçle­ rinden biri bir avcı bıçağı ve bir çıngırak alarak küfeye bine­ cek, sonra kuyuya sarkıtılacaktı. A şağıda üç oda vardı ve her birinin başında çok başlı birer canavar beklemekteydi; oğlan onların kafasını kesecekti! M asal cücesi tüm bunları açıkladıktan sonra ortadan kay­ boldu. A kşam olup da öbür iki oğlan eve döndüğünde H an s’a “N e var, ne yok?” diye sordular. “İyilik” diye cevap veren H ans gelen giden olmadığını, sadece öğlene doğru ufacık bir adamın gözüküp kendisinden bir parça ekmek istediğini, ancak ona ekmek verirken cüce­ nin ekmeği kasten düşürdüğünü, yerden almasını istediğini, sözünü dinlemeyince de tehditler savurduğunu, bunun üze­ rine bu haksızlığa dayanam ayarak cüceye güzel bir sopa çek­ tiğini anlattı. Ağabeyleri hiddetten m osm or kesildi. Ertesi sabah hep birlikte kuyunun başına vardılar. Küfeye önce kim binecek diye çekilen kurada en büyük oğlan çıktı. “Çıngırağı çalarsam beni hemen yukarı çekin ha!” dedi. A şa ­ ğıya biraz inmişti ki, çıngırak sesi duyuldu. Kardeşleri onu hemen yukarı çekti. Bu kez küfeye ikinci oğlan bindi ve o da aynı şeyi yaptı. Sıra en küçük oğlana geldi. En aşağıya kadar indi ve küfeden çıktı. Bıçağını eline alarak birinci kapıya gitti ve kulak ka­ barttı; canavarın yüksek sesle horladığını işitti. Yavaşça ka­ 83

GRIMM KARDEŞLER

pıyı açtı, içeride kralın kızlarından biri oturm aktaydı. K uca­ ğına da dokuz başlı bir canavar çöreklenmişti. O ğlan bıçağı­ nı çekerek hücum a geçti ve canavarın dokuz başını da kesi­ verdi. Kralın kızı yerinden fırlayarak ona sarıldı, canı gönülden öptü ve göğsünde taşım akta olduğu bir altın takıyı çıkarıp oğlanın boynuna astı. O ğlan ikinci kızın yanm a vardı; onun kucağına da yedi başlı bir canavar çöreklenmişti. O nu da öldürdü oğlan. Daha sonra kucağına dört başlı canavarın çöreklendiği en genç kı­ zı da kurtardı. Kızların soracağı o kadar çok soru vardı ki! Hepsi oğlanı durm adan kucaklıyor ve öpüyordu. O ğlan yukarıdakiler duyuncaya kadar çıngırağını çalıp durdu. Sonra kızları birer birer küfeye koyarak yukarı çektir­ di. Sıra kendisine geldiğinde masal cücesinin söyledikleri geldi hatırına: öbür oğlanların niyeti kötüydü! Bu yüzden kocam an bir kaya bularak küfeye yerleştirdi. Küfe yarı yola gelince kötü kalpli kardeşler ipi kesti, küfe kayayla birlikte kuyunun dibine düştü. İki oğlan da kardeşlerinin öldüğünü sandı. Kızları yanlarına aldılar ve onları kendilerinin kurtar­ dığına inandırdılar. Böylece kralın huzuruna çıkarak, ondan evlenmek üzere birer kız istediler. Bu arada en küçük oğlan kuyunun dibindeki üç odada dolaşıp durdu. A rtık öleceğini düşündü. Derken duvarda asılı bir flüt gördü. “Senin burada işin ne? Burada kimse neşelenemez ki!” diye söylendi. Yerdeki canavar kafalarına bakarak, “ Siz de bana yardım 84

MASAL CÜCESİ

edemezsiniz!” dedi ve durm adan bir aşağı bir yukarı yürüm e­ ye başladı; öyle ki, yer dümdüz oldu. D erken aklına başka bir şey geldi; duvardan flütü alarak biraz çaldı. Ç o k geçmeden ortaya o kadar çok masal cücesi çıktı ki! Ç aldığı her notadan sonra bir cüce çıktı ve kısa za­ manda oda onlarla doldu. H epsi oğlana ne dilediğini sordu. O da tekrar gün ışığına kavuşm ak istediğini söyledi. Hepsi birden oğlanı saçlarından -artık başında ne kalm ışsa - tuta­ rak yeryüzüne uçurdular. O ğlan yukarıya vardığında hemen saraya koştu. O sırada kızlardan birinin d üğünü yapılmaktaydı. O ğlan kralın huzuruna çıktı. U ç kız da oradaydı; onu gö­ rünce düşüp bayıldılar. Kral bu durum a çok öfkelendi ve kızlarını üzdüğü için delikanlıyı hapse attırdı. A m a kızlar ayılınca babalarına oğlanı serbest bırakması için öyle yalvardı ki, kral bunun nedenini öğrenm ek istedi. Kızları ise bunu anlatmaya yetkileri olm adığını söyledi. B u ­ nun üzerine kral dışarı çıktı ve kapı aralığından kulak vere­ rek kızlarının konuştuğu her şeyi dinledi. Hem en iki kötü kalpli kardeşi darağacm a gönderdi, en küçük oğlana da en küçük kızını verdi. m

85

Sıpa

ir zamanlar bir kral ile bir kraliçe vardı. İstedikleri her şeyi elde edecek kadar zengindiler, ama hiç ço­ cukları olmuyordu. Kadın gece gündüz yakmıyor ve “Benim ürün vermeyen tarladan farkım yok ki!” diyordu. Sonunda T anrı onun isteğini yerine getirdi, ama çocuk dünyaya geldiğinde hiç de çocuğa benzemiyordu; eşek sıpa­ sından farkı yoktu. A nası bunu görünce bağırıp çağırmaya başladı; bir eşek doğuracağım a keşke hiç doğurm asaydım diye sızlanıp dur­ du. Ç o cu ğu suya atmalarını, onu balıkların yemesini istedi. A ncak kral, “ Olmaz! O nu Tanrı verdi, o benim oğlum ve mirasçım; ben öldükten sonra tahta o geçecek ve kral ola­ cak!” dedi. Derken sıpa gelişti, büyüdü ve kulakları dikleşti. A m a bu hayvan çok neşeliydi; oynayıp zıplıyor ve müzikten çok h oş­ lanıyordu. Derken bir gün bir kem ancının yanm a vararak “Bana sanatını öğret de senden daha güzel kem an çalayım!” dedi. Kemancı, “A h, sıpacık! Bu iş zor olacak. Ç ü n k ü senin tır­ nakların çok büyük, kem an telleri bunu kaldırm az!” dedi. A m a bunun bir yararı olmadı. Sıpa kem an çalmayı o ka­ dar istiyordu ki, sonunda öğrendi ve hocası kadar yetenekli bir kemancı oldu. Bir gün yolda düşünceli düşünceli yürürken bir kuyuya 86

SIPA

vardı. Kuyunun dibine baktı ve suda kendi yüzünü gördü. O kadar üzüldü ki, yanm a en sadık arkada­ şını alarak yöreyi terk etmek üzere yola çıktı. Az gittiler, uz gittiler, dere tepe düz gittiler, derken yaşlı bir kralın hüküm sürdüğü bir yöreye geldi­ ler. Kralın çok güzel bir kızı vardı. Sıpa “Burada kalalım ” dedi ve sarayın kapısını çaldı. “Bir m isafir geldi, kapıyı açın da içeri girsin” diye seslendi. A m a kapı açılmayınca oturup ön ayaklarıyla kem an çalmaya baş­ ladı ve en sevdiği şarkıları söyledi. N öbetçi gözlerini fal taşı gibi açarak krala koştu. “D ışarı­ da, kapı önünde bir sıpa var. U sta bir kemancı gibi kem an çalıyor” dedi. “A l bakalım onu içeri!” diye emretti kral. Sıpa içeri girer girmez herkes bu kem ancıya güldü, onun­ la alay etti. Neyse, kemancıyı seyislerin yanm a verdiler; orada yiye­ cek ve yatıp kalkacaktı. A m a o buna razı olmadı. “Ben sıra­ dan bir seyis değilim, soylu biriyim !” dedi. Kral güldü ve onu cesaretlendirdi. “Tam am , istediğin gibi olsun, gel benim le!” dedi. Sonra da “Kızımı beğendin mi?” diye sordu. Sıpa başını çevirerek kıza baktı ve “O lağanüstü güzel, şimdiye kadar hiç böyle güzel kız görm edim !” dedi. “Öyleyse onun yanm a otur!” dedi kral.

87

GRIMM KARDEŞLER

“T am am ” dedi sıpa ve onun yanm a oturdu. Yedi, içti ve gayet nazik davrandı. Bu soylu hayvan bir süre sarayın avlusunda yaşadıktan sonra, “Hepsi iyi de, benim eve dönm em gerek” diye geçirdi aklından. Üzgün üzgün başını öne eğerek kralın huzuruna çıktı, vedalaşm ak istedi. A m a kral ondan hoşlanm ıştı. “ Senin neyin var, ne isti­ yorsun? Sirke küpü gibi yüzünü ekşitiyorsun. Yanım da kal, ne istersen veririm sana. A ltın ister m isin?” diye sordu. Sıpa kafasını iki yana salladı “Hayır” diyerek. “Elmas, pırlanta falan?” “Hayır.” “Krallığımın yarısını ister m isin?” “Hayır, hayır.” “Bilmem ki seni nasıl m emnun edeyim? Kızımla evlen­ mek ister m isin?” “A a, evet” dedi sıpa, “İsterim doğrusu.” Gerçekten de is­ tediği buydu. Uzatmayalım, görkemli bir düğün yapıldı. Kral, o akşam gelinle dam at yatak odasına gidince sıpanın nasıl davranaca­ ğını bilmek istedi. Hizmetçilerinden biri odada gizlenip onla­ rı kollayacaktı. G enç çift odaya girdikten sonra dam at kapıyı sürgüledi, etrafına bakındıktan sonra eşek postunu sırtından attı; güzel ve yakışıklı bir oğlan çıktı ortaya. “Kim olduğum u, değersiz biri olmadığımı gördün mü şimdi?” dedi. G enç gelin onu öptü; o anda âşık olm uştu!

88

SIPA

Ertesi sabah delikanlı yataktan fırlayarak yine eşek postu­ na büründü; kimse onun gerçek kimliğini fark etmedi. Derken kral kızma sordu: “Ee, senin sıpa ne yapıyor? D oğru dürüst biriyle evlenm ediğin için üzgünsün galiba?” “Hayır, hayır babacığım. Ben onu dünyanın en yakışıklı erkeğiymiş gibi çok seviyorum. Hep yanımda kalsın!” diye cevap verdi kız. Kral buna çok şaştı, ama odada saklanan hizmetçisi gelip ona her şeyi anlatınca “Böyle bir şey olam az!” dedi. “Öyleyse bu gece nöbete siz geçin kralım, kendi gözleri­ nizle göreceksiniz. N e yapın biliyor musunuz? O nun postu ­ nu alıp ateşe atm. İşte o zaman gerçek kimliğini göreceksi­ niz” diye cevap verdi hizmetçi. “Bu iyi bir öneri” diyen kral, o gece herkes uyuduktan sonra gizlice odaya girdi. Yatağa yaklaştığında, ay ışığı altın­ da yakışıklı oğlanı gördü; postu yerde seriliydi. O nu aldı, dı­ şarıda büyük bir ateş yaktırdı ve postu onun içine attı. Kül haline gelinceye kadar başında bekledi. A m a oğlanın nasıl davranacağını görmek için sabaha ka­ dar odada kaldı. O ğlan uyandığında gün ağarmıştı bile; pos­ tunu aradı, ama bulam adı. Ç o k korktu ve üzgün üzgün “Bari kaçıp gideyim buradan!” diye söylendi. Bunun üzerine kral yerinden kalkarak ona yaklaştı. “Bu ne acele oğlum? Niyetin ne? Burada kal, sen yakışıklı bir adamsın, sakın gitme! Krallığımın yarısını sana vereyim, ben öldükten sonra hepsi senin olur” dedi. “İyi başladı, iyi bitsin öyleyse!” diyen delikanlı, “Peki, bu ­ rada kalıyorum ” diye ekledi.

89

GRIMM KARDEŞLER

Yaşlı kral krallığının yarısını ona devretti ve bir yıl sonra babası ölen oğlan onun da mirasına konarak öm rünün son u­ na kadar m utlu yaşadı.

90

Hizmetçi Zırvası ereye gidiyorsun?”

u

“W alpe’ye.” -A . o

“Ben de W alpe’ye, sen de W alpe’ye. Birlikte gi­ delim öyleyse!”

“K ocan var mı senin? A d ı ne?” “C h am .” “Benim kocam da C ham , seninki de C ham ; ben de W alpe’ye gidiyorum, sen de. Birlikte gidelim öyleyse!” “ Ç o cu ğu n var mı senin? A d ı ne?” “ G rin d.” “Benim ki de G rind, seninki de G rind. Kocam ın adı C ham , seninkinin adı da C ham . Ben W alpe’ye, sen de W alpe’ye. Birlikte gidelim öyleyse!” “Bir beşiğin var mı? A dı ne?” “H ippodeige.” “Benim ki de Hippodeige. Seninki de öyle. Ç ocuğum un adı G rind, seninkinin de G rind. Kocam ın adı C ham , seninki de C h am . Birlikte gidelim öyleyse!” “Bir uşağın var mı? A dı ne onun?” “D oğrudürüst.” “Benim ki de D oğrudürüst. Beşiğim in adı Hippodeige, se­ ninki de aynen öyle. Ç ocuğum un adı G rind, seninkinin de G rind; kocanın adı C ham , benim kinin de C ham . Ben W alpe’ye, sen de W alpe’ye. Birlikte gidelim öyleyse!”

91

Küçük Çoban

ir zamanlar küçük bir çoban vardı. Hazırcevaptı; tüm soruları yanıtlamasıyla ün salmıştı. Ülkenin kralı onun bu yeteneğini duyunca huzuruna çağırt­ tı onu. “ Sana üç soru soracağım. D oğru cevap verirsen seni oğ­ lum m uşsun gibi saraya alacağım, hep burada kalacaksın” de­ di. K üçük çoban sordu: “Neym iş o üç soru?” “D ünyanın bütün denizlerindeki su kaç dam ladır?” diye sordu kral. “ Kralım, önce dünyadaki tüm nehirlerin denize akan ağızlarını tıka; tek bir damla denize akm asın ki, o zaman sa­ yayım!” dedi oğlan. “İkinci sorum şu: G ökte kaç tane yıldız var?” diye sordu kral. O ğlan “Bana büyük bir tabaka beyaz kâğıtla tüy kalem verin” diyerek kâğıt üzerine öyle ufak noktalar serpiştirmeye başladı ki, bunları saymak imkânsızdı. Bakanın gözü kararı­ yordu. “Burada ne kadar nokta varsa gökyüzünde de o kadar yıl­ dız var; şimdi sayın bakalım !” dedi oğlan. Kral, “Ü çüncü sorum şu: Sonsuzluk kaç saniyedir?” dedi. Küçük çoban hemen cevabı yapıştırdı: “K afdağı’nın yük­ sekliği bir saat, genişliği bir saat ve derinliği bir saattir. Bu 92

KÜÇÜK ÇOBAN

dağa her yüzyılda bir küçük bir kuş konarak gagalam aya baş­ lar. T üm dağı gagalayıp bitirdiği zaman sonsuzluğun bir sa­ niyesi geçmiş dem ektir.” Kral dedi ki: “Ü ç soruyu da doğru yanıtladın. Bundan böyle sarayda kalacaksın ve ben sana kendi çocuğum gibi ba­ kacağım !” sp

93

Gençleşen Adamcık

■/rem

Tanrı yeryüzünde dolaştığı günlerden birinde Aziz Petrus’la birlikte bir demircinin yanına vardı ve geceyi orada geçirdi. Derken yaşını başını almış, iki

büklüm yürüyen bir dilenci çıkageldi ve dem irciden para is­ tedi. Aziz Petrus adam a acıdı ve “Tanrım , n ’olur onun cezasını kaldır artık da kendi ekmeğini kendi kazansın!” dedi. Bunun üzerine Tanrı şefkatli sesiyle, “Demirci, bana oca­ ğını ver, içine de biraz köm ür at da şu adamı gençleştireyim” dedi. Demirci söyleneni yaptı. Aziz Petrus körükledi, ateş yan­ dı ve gitgide büyüdü. Tanrı, hasta adamcağızı gül kurusu gi­ bi yanan kor ateşinin tam ortasına attı, onu yüksek sesle öv­ dü, sonra da içi su dolu yalağa soktu; iyice soğuttuktan sonra takdis etti. A ynı anda ufacık adam sıçrayarak ayaklandı; şimdi sapasağlam dı ve yirmi yıl gençleşmişti! T üm bunları izleyen demirci herkesi akşam yemeğine da­ vet etti. Kendisinin, gözleri yarı yarıya gören kam bur bir kaynanası vardı; kadın gençleşmiş adam ın yanına vararak onun ateşteyken acı hissedip hissetm ediğini sordu; delikanlı kendisini hiç bu kadar iyi hissetm ediğini söyledi. O ğlanın söyledikleri bütün gece yaşlı kadının kulakların­ dan gitmedi. Ertesi gün Tanrı teşekkür ederek dem irciden ayrıldı. D e­ 94

GENÇLEŞEN ADAMCIK

mirci de kaynanasını gençleştirebileceğini düşündü. Her şe­ yi dikkadice izlediğine göre şimdi kendi maharetini göstere­ bilirdi. Kaynanasını çağırarak ona on sekiz yaşındaki bir kıza dönüşm ek isteyip istem ediğini sordu. “ Seve seve” diye ce­ vap verdi yaşlı kadın, çünkü delikanlı da öyle demişti. Neyse, demirci ocağı ateşledi ve akkor haline getirdikten sonra yaşlı kadını içine tıktı. A m a kadın hemen ölüm çığlık­ ları atmaya başladı. “Kes sesini, ne diye öyle hoplayıp zıplıyorsun? R ahat dur ki, şu körüğü çalıştırayım!” diyen demirci, ateşi körüklemeye devam etti. Kaynanası hiç durm adan haykırınca demirci “Bu işin içinde bir iş var” dedi. O nu ateşten çıkardığı gibi içi su dolu yalağa attı. Bu kez yaşlı kadın daha da fazla bağırdı. D e­ mircinin evdeki kızı ve karısı bu feryadı duydular. İkisi de aşağı inerek yalakta büzülmüş bir yaratığa benzeyen anaları­ na baktılar. Her iki kadın da o gece korkudan doğum yaptı; iki oğlan doğurdular, ama onların da insana benzer hali yoktu. Tıpkı maym un gibiydiler; nitekim ikisi de ormana dalıverdi. M ay­ m un türü de bu şekilde oluştu işte!

95

Kuzu ile Balık

ir zamanlar birbirlerine çok bağlı bir erkekle kız kardeş vardı. G erçek anneleri ölm üştü. Şim di üvey anneleri vardı, ama bu kadın onlara iyi davranm ı­ yor ve gizli gizli işkence ediyordu. G ünün birinde iki kardeş, diğer çocuklarla evlerinin önündeki çimenlerde oynamaya başladı. Bu çimenlikte ta şa­ toya kadar uzanan bir de havuz vardı. Ç ocuklar bu havuzun etrafında dönerek kelime oyunu oynamaya başladı: Sana kuşumu vereyim K i bana saman toplasın Samanı ineğe vereyim K i bana süt versin Sütü fırıncıya vereyim Ki bana pasta yapsın Pastayı kediye vereyim K i bana fare yakalasın Fareyi tavana asayım Ki bana zararı olmasın. Bu oyunu oynarken çember oluşturuyorlar, son kelimeyi söyleyen kaçıp gidiyor, ötekiler de onu kovalıyordu. Böyle neşeli neşeli oynarken pencereden onları izleyen üvey anne öfkelendi. K endisi büyüden anladığı için üvey evlatlarını la­ netleyerek erkek olanını balığa, kızı da kuzuya dönüştürdü. 96

KUZU İLE BAI.IK

U fak balık havuzun içinde oraya buraya yüzmeye başladı, çok üzgündü. Kuzu da çayıra çıktı, ama o kadar üzgündü ki, yem eden içmeden kesildi. U zun bir süre böyle yaşadılar. Bir gün şatoya yabancı mi­ safirler geldi. K ötü kalpli üvey anne fırsat bu fırsat diye aşçı­ yı çağırdı ve ona “G it çayırlıktan kuzuyu al ve kes; m isafirle­ re verecek başka yemeğimiz yok” dedi. A şçı gidip kuzuyu aldı, m utfağa getirdi ve ayaklarını bağ­ ladı; kuzucuk hiç sesini çıkarmadı. A m a aşçı bıçağını çekip de bilemeye başlayınca, yağmur borusunun önünde biriken suda yüzmekte olan küçücük bir balık ona doğru yüzerek ka­ fasını kaldırdı. Bu, ufak balığa dönüşm üş erkek kardeşten başkası değildi. A şçı kuzuyu alıp götürürken o da havuzdan bunu görm üş ve eve kadar yüzmüştü. O nu gören kuzucuk şöyle dedi: Ah, benim sudaki kardeşim Ne kadar zor benim işim Aşçı bıçağını bileyecek Ve de yüreğimi deşecek. U fak balık cevap verdi: Ah benim karadaki kardeşim Seni ne kadar özlemişim Ne kadar zor senin işin. A şçı, kuzunun konuştuğunu ve ufak balığa üzgün üzgün seslendiğini görünce çok korktu ve bunun gerçek bir kuzu olmadığını, evdeki kötü kalpli kadın tarafından lanetlenm iş olabileceğini düşündü.

97

GRIMM KARDEŞLER

“Korkm a, seni kesm eyeceğim !” dedi. V e başka bir hayvan keserek misafirlere yemek çıkarttı. Kuzucuğu da iyi bir köylü kadına teslim edip gördüklerini ve duyduklarını anlattı. A s­ lında bu kadın küçük kızın süt ninesiydi. Neler olduğunu tahmin ederek ermiş bir kadının fikrini aldı. Ermiş kadın bir dua okuyarak kuzucukla balığı yine insana dönüştürdü. Sonra onları büyük bir orm andaki küçücük bir eve yerleştir­ di. O nlar da orada tek başlarına, ama sağlıklı ve m utlu olarak yaşadılar. m

98

Serseriler Güruhu

oroz tavuğa dedi ki: “ Şim di ceviz zamanı, sincap gel­ m eden gidip onları toplayalım !” “Tam am , ama önce biraz gönül eğlendirelim ” dedi tavuk. Beraber dağa çıktılar. Etraf günlük güneşlik olduğu için akşama kadar orada kaldılar. Fazla mı yemek yediler, yoksa canlan mı çok değerliydi bilmem, eve yaya dönm ek istem e­ diler. Horoz ceviz kabuğundan bir araba yaptı. A raba ta­ m amlanınca tavuk horoza binerek “Sen de arabaya koşu l!” dedi. “H adi ordan be!” dedi horoz, “Arabaya koşulm aktansa yaya giderim daha iyi. A rabaya koşulm akm ış! Biz böyle ko­ nuşm adık ki! A rabacı olurum, dizginler de bende olur, o za­ man tamam; ama koşulm a işine gelem em !” O nlar böyle tartışırken bir ördek çıkageldi. “ Sizi gidi hır­ sızlar sizi! Cevizliğime girmenize kim izin verdi? Ben size gö s­ teririm gününüzü!” diye gagasını açarak horozun üstüne yü­ rüdü. A m a horoz boş durmadı, ördeğin karnına bir tekme attıktan sonra mahmuzlarıyla öyle bir saldırdı ki, ördek özür dilemek zorunda kaldı ve arabaya koşulm aya da razı oldu. Horoz arabaya geçip oturdu ve arabacı pozunda ördeğe “D eh deh, ördek yaylan bakalım !” diye bağırdı. Bir süre böyle yol aldıktan sonra iki yayaya rastladılar; bi­ ri toplu iğneydi, öbürü dikiş iğnesi! iğneler “D urun, durun!” 99

GRIMM KARDEŞLER

diye seslenerek havanın kararm akta olduğunu ve çok ça­ murlu olduğu için yollarına devam edemeyeceklerini söyle­ diler. Bir hana gitmişler ve birayı biraz fazla kaçırmışlardı! Horoz, çok zayıf oldukları ve fazla yer kaplamayacakları gerekçesiyle onları arabaya aldı, ama bir şartla: kendisine ve tavuğa num ara yapmayacaklardı! A kşam a doğru bir hana vardılar. Hem gece yol alam aya­ caklarından hem de ördek yürüyemeyecek kadar topalladı­ ğından orada kaldılar. Hancı önce bunların soylu kişiler olm adığını düşünerek onları zora soktu. A m a onlar tatlı dil dökünce hancı razı ol­ du. A ncak tavuğun yolda yumurtladığı yumurtayla, her gün tek bir yumurta yumurtlayan ördek kendisinin olacaktı. Bu şartla handa geceleyebilirlerdi! Bütün takım o gece yıkanıp temizlendikten sonra vur patlasın çal oynasın eğlendiler. Ertesi sabah gün doğarken ve herkes uykudayken horoz tavuğu uyandırdı. Yum urtayı alıp kırarak güzelce yediler, kabuklarını da ocağa attılar. Sonra da hâlâ uyum akta olan dikiş iğnesinin yanına vardılar, onu hancının koltuktaki yas­ tığına, toplu iğneyi de havlusuna iliştirdiler. Sonra da sanki hiçbir şey olmamış gibi kıra çıktılar. Açık havada uyumayı seven ve bu nedenle avluda uyu­ yan ördek derede yüzmekte olan hayvanların gürültüsünü duyunca uyandı; hayvanlar arabadan daha hızlıydılar. Birkaç saat sonra hancı uyandı, yatağından kalktı. Yüzü­ nü yıkadıktan sonra havluyla kurulam ak istedi, ama toplu iğne yüzüne battı ve kulağına kadar uzun bir çizgi oluşturdu. D aha sonra m utfağa geçerek bir pipo yakmak istedi, ama 100

SERSERİLER GÜRUHU

ocağa yaklaştığında yumurta kabukları çıtırdayarak gözüne kaçtı. “Bu sabah işler ters gidiyor!” diye öfkeyle söylenerek kendini büyükbabasının koltuğuna bıraktı, ama aynı anda “O ff!” diye haykırarak yerinden fırladı. D ikiş iğnesi, başına değil de çok daha nazik bir yerine batmıştı! Ç o k kızdı ve dün akşam geç saatte gelen m isafirlerinden şüphelendi. G idip onlara baktı; hepsi gitmişti. İşte o günden sonra yiyip içip eğlenen ve para ödem eden giden serseri güruhuna bir daha kapıyı açmayacağına yemin etti. m

101

Elsiz Kız

ir değirmenci zamanla fakir düştü ve elinde değir­ meniyle bir elma ağacından başka bir şey kalmadı. G ün ün birinde odun toplam ak için orm ana gitti. O rada daha önce hiç görm ediği bir adamla karşılaştı. A dam ona, “Ne diye odun kesm ekle uğraşıyorsun, değirmenin ar­ kasında duranı bana vereceğine dair bir kâğıt imzalarsan seni zengin ederim !” dedi. “Değirm enin arkasında elma ağacından başka ne var ki?” diye düşünen değirmenci kâğıdı imzaladı. A dam gülerek “U ç yıl sonra gelip bana ait olan şeyi alacağım !” dedi. Değirm enciyi eve döndüğünde karısı karşıladı. “Baksana bey, evimize bu zenginlik nereden geldi? Her tarafta sandık var ve hepsinin içi tıka basa dolu; buraya hiç kimse girmedi, peki nasıl oldu bu iş?” diye sordu. A dam cevap verdi: “Bunu orm anda rastladığım adam yaptı. Bana büyük bir hazine verecekmiş. Buna karşılık ben ona evin arkasında duran şeyi vereceğime dair bir kâğıt im­ zaladım. O rada elma ağacından başka bir şey yok. O n u ver­ sek ne çıkar ki?” “Eyvah” dedi kadın, “O adam şeytandı. Elma ağacını kas­ tetmedi, o sırada evin arkasında duran, sonra avluya geçen kızımızı kastetti.” Değirm encinin kızı çok güzel, çok nam uslu ve çok din­ dardı. Şeytanın onu alma zamanı gelip çattığında elini yüzü­ 102

ELSİZ KIZ

nü yıkayarak etrafına tebeşirle bir daire çizdi. Şeytan o gün erkenden çıkageldi, ama dairenin içine gire­ medi. Öfkeyle değirmenciye çattı ve “Kızının eline su değ­ mesin, yoksa etkili olam ıyorum !” dedi. Değirm enci korktu ve söyleneni yaptı. Ertesi sabah şeytan yine geldi; ama kız ellerini kutsanm ış suyla yıkamış ve arınmıştı. Şeytan yine ona yaklaşam aym ca değirmenciye bağırdı: “Kes onun ellerini, yoksa ona hiç yak­ laşam ayacağım !” Değirm enci çok korktu ve şöyle cevap verdi: “Kendi kızı­ mın ellerini nasıl keserim ben!” Şeytan tehdit savurdu: “Bunu yapmazsan onun yerine se­ ni alır giderim, çünkü sen bana aitsin artık!” D eğirm enci çok korkarak sözünü tutacağını söyledi. Kızı­ nın yanm a vararak, “Bak kızım, senin her iki elini kesmez­ sem şeytan gelip beni alacakmış. Ben de çok korktum ve ona söz verm iş bulundum . Bana yardım et ve sana kötülük ettim ­ se beni affet!” dedi. “Babacığım , ben senin çocuğunum . N e istersen onu yap!” diyen kız ellerini uzattı ve onları kestirtti. Şeytan üçüncü kez çıkageldi, ama kız o kadar uzun zaman ağlayıp gözyaşı döktü ki, eli yüzü sırılsıklam oldu ve böyle­ likle arındı! Bunun üzerine şeytan da yum uşadı ve kızın üzerindeki tüm haklarını kaybetti. D eğirm enci kızına, “ Senin sayende çok zengin oldum. Şim di söyle, sana ne istersen alayım” dedi. “Ben burada artık duramam, gideceğim. N asıl olsa bana

103

GRIMM KARDEŞLER

acıyan çıkar!” diye cevap verdi kız. G ün ağarırken kesik ellerini sırtına bağlayarak yola çıktı ve gece oluncaya kadar bütün gün yürüdü. Derken bir saray bahçesine geldi. A y ışığında bu bahçe­ nin meyve ağaçlarıyla dolu olduğunu gördü. A m a bahçeye giremedi, çünkü bahçenin etrafı suyla çevriliydi. Bütün gün yol aldığı ve ağzına tek bir lokma koym adığı için karnı çok acıkmıştı. “Şu bahçeye girebilsem de biraz meyve yiyip açlı­ ğımı gidersem !” diye düşündü. Yere diz çökerek Tanrısına yalvardı. Derken gökten bir melek inerek ona sudan geçmesi için bir savak yaptı; böylece çimler kurudu ve kız onların üstün­ den yürüyerek bahçeye girdi. Melek de onunla birlikte geldi. Kız bir armut ağacı gördü, ama üzerindeki armutlar sayı­ lıydı. A ğaca yaklaştı, açlığını gidermek için arm utlardan biri­ ni kopardı; daha fazlasını değil! Bahçıvan bunu gördü, ama kızın yanındaki meleği fark edince kızın cin olduğunu sanarak sustu. Ne birini çağırdı ne de cinle konuştu. Kız da arm udu yiyerek karnını doyurduk­ tan sonra bir çalılığa saklandı. Ertesi sabah kral bahçeye inerek armutları saydı ve ar­ m utlardan bir tanesinin eksildiğini gördü. Bahçıvana eksik armudun nerede olduğunu sordu. A ğacın dibine de düşm e­ mişti, ortada yoktu işte! Bunun üzerine bahçıvan, “D ün gece bir cin geldi, elleri yoktu; arm udu ağzıyla koparıp yedi” dedi. “Peki bu cin suyu nasıl aştı? A rm udu yedikten sonra ne­ reye gitti?” diye sordu kral.

104

ELSİZ KIZ

“G ökten beyazlara bürünm üş bir melek indi. Bir savak yaptı, sular çekildi; böylece cin çimlere basa basa bahçeye girdi. Bu yüzden korktum ; soru soram adım, kimseye de seslenem edim ” diye cevap verdi bahçıvan. “Söylediklerin doğruysa bu gece nöbete ben geçeceğim ” dedi kral. Hava kararınca kral bahçeye indi. Y anında da bir papaz vardı; cinle o konuşacaktı. Ü çü birlikte ağacın altına otura­ rak dikkat kesildiler. Kız tam gece yarısı saklandığı çalılıktan çıkarak armut ağacına yanaştı ve ağzıyla bir armut kopardı; yanında da be­ yazlara bürünm üş melek vardı. Papaz öne çıkarak seslendi: “ Seni Tanrı mı gönderdi, yoksa bu dünyanın adamı mısın? C in misin, insan mısın?” Kız cevap verdi: “Ben cin değilim, zavallı bir kızım. Her­ kesin terk ettiği, ama T an rı’m n yalnız bırakm adığı bir kızım ben.” “ Seni herkes yalnız bırakm ışsa, ben bırakm am !” diyen kral onu alarak sarayına götürdü. Kız o kadar nam uslu ve o kadar güzeldi ki, kral ona hemen âşık oldu. O na güm üşten eller yaptırttı, sonra da onunla evlendi. Bir yıl sonra kral savaşa gitmek zorunda kaldı. G itm eden önce genç kraliçesi için annesine şöyle emretti: “Loğusa olursa ona iyi bak ve bana hemen bir m ektupla bildir!” Nitekim kraliçe bir oğlan doğurdu. Kralın yaşlı annesi bu sevinçli haberi krala m ektupla bildirdi. Haberci yola çıktı, ama uzun bir yol kat ettikten sonra bir dere kenarında biraz dinlendi. Bu sırada şeytan çıkageldi ve m ektubu bir başka­ sıyla değiştirdi; ikinci m ektupta kraliçenin dünyaya bir 105

GRIMM KARDEŞLER

ucube getirdiği yazılıydı. Kral dehşet içinde kaldı, çok üzül­ dü ve cevap olarak kendi gelinceye kadar kraliçeye iyi bak­ malarını yazdı. Bu m ektubu alan haberci yola çıktı, ama aynı yerde yine dinlenip uyuya kaldı. Şeytan yine ortaya çıktı, m ektubu yine değiştirdi; bu m ektupta kraliçenin çocuğuyla birlikte öldü­ rülmesi isteniyordu. Kralın yaşlı annesi ağlamaya başladı; yok yere suçsuzların kanı akıtılacaktı! O gece bir dişi geyik yakalattı, gözlerini ve dilini çıkarttıktan sonra onları sakladı. Sonra kraliçeye dö­ nerek, “Seni kralın emrettiği gibi öldürtmem, ama burada daha fazla kalamazsın. A l çocuğunu buralardan uzaklaş ve sakın geri dönm e!” dedi. Ç ocuğu annesinin sırtına bağladı ve zavallı kraliçe ağla­ maklı gözlerle oradan ayrıldı. Koskocam an, balta girmemiş bir ormana vardı; diz çökerek T anrısına yalvardı. Derken Tanrının bir meleği gökten inerek onu, üzerinde “Burada oturan herkes özgürdür” yazılı ufacık bir eve götürdü. Evin içinden beyazlara bürünm üş genç bir bakire çıktı ve “Hoşgeldiniz kraliçem !” diyerek onu karşıladı. Sırtına bağlı olan çocuğu çözdü ve emzirmesi için ona verdi, sonra bebeği alıp minicik yatağına yatırdı. “Kraliçe olduğum u nereden biliyorsunuz?” diye sordu genç anne. “Ben bir meleğim. Beni Tanrı gönderdi; sana ve bebeğine bakm am için!” diye cevap verdi beyazlı kadın. G enç kraliçe bu evde yedi yıl yaşadı; kendisine iyi bakıldı ve dini bütün olduğu için T an rı’m n inayetiyle kesik elleri yeniden çıktı. 106

ELSİZ KIZ

Son un d a kral savaştan döndü ve ilk iş olarak karısını ve çocuğu görm ek istedi. A m a yaşlı annesini ağlar buldu. “ Sen ne kötü kalpli adam sın! N asıl bir mektup yazdın ba­ na? İki tane m asum u öldürteym işim !” diyerek şeytanın de­ ğiştirdiği m ektupları gösterdi. “Ben de ne emrettinse onu yaptım !” K anıt olarak da ona geyiğin dilini ve gözlerini gösterdi. Bunun üzerine kral, ölen karısı ve oğlu için hüngür hüngür ağlamaya başlayınca annesi onun bu haline acıdı. “H adi hadi sevin, o yaşıyor. Ben bir dişi geyik bulup onun diliyle gözlerini çıkarttım; çocuğunu da eşinin sırtına bağlayıp onları gönderdim . Bana bir daha geri dönm eyeceği­ ne dair söz verdi, çünkü sen çok kızmıştın!” dedi. “G ece gündüz dem eden yollara düşeceğim . Sevgili karımı ve çocuğum u buluncaya kadar ne yiyeceğim ne de içeceğim! U m arım şimdiye kadar açlıktan ölm em işlerdir!” diye cevap verdi kral. Yedi yıl boyunca onları her taşın altında, her m ağarada aradı. Bulam ayınca da öldüklerini sandı. Bu süre içinde ye­ medi içmedi, ama Tanrı onu hayatta tuttu. Son un da büyük bir orm ana geldi. O rada ufacık bir ev buldu; kapısının üze­ rindeki tabelada “Burada oturan herkes özgürdür” yazıyor­ du. D erken evin içinden beyazlara bürünm üş bakire çıktı. Kralın elinden tuttu ve “Hoşgeldiniz kral hazretleri!” diyerek ona nereden geldiğini sordu. “Yedi yıldan beri dolaşıp duruyorum , karımla çocuğum u arıyorum, ama bir türlü bulam ıyorum ” diye cevap verdi kral. M elek ona yiyecek içecek bir şeyler verdiyse de kral iste­ medi. O kadar yorgundu ki, sadece dinlenm ek istiyordu. 107

GRIMM KARDEŞLER

Yüzüne bir örtü çekti. Bunun üzerine melek, ‘Acıçekenler’ adını taktığı kraliçe ve oğlunun bulunduğu odaya geçti ve kadına “Ç ocuğun u al, dışarı çık, kocan geldi!” dedi. Kadın kocasının bulunduğu odaya girdi. Bu sırada kralın yüzündeki örtü yere düştü. Kadın oğluna, “Acıçeken, örtü­ yü yerden al, yine babanın yüzüne ört!” dedi. Ç o cu k isteni­ leni yaptı. Bu sırada kral uyanıverdi ve yine örtüyü düşürdü. Bu kez oğlanın sabrı tükendi ve “Anneciğim , ben nasıl babam ın yü­ zünü örtebilirim? Benim bu dünyada babam yok ki! Ben şim ­ diye kadar baba olarak gökteki T an rı’yı tanıyorum. Sen bana en sevgili babamızın gökteki Tanrı olduğunu söylememiş miydin? Bu yabancı adam kim, ne bileyim ben! Benim ba­ bam değil b u ” dedi. Bunları işiten kral doğrularak kadına kim olduğunu sor­ du. “Ben senin karınım, bu da senin oğlun ‘A cıçeken!’ ” diye cevap verdi kadın. Kral onun ellerine bakarak “Benim karım ın elleri güm üş­ tendi” dedi. Karısı cevap verdi: “Tanrı bana acıdı ve ellerimi geri ver­ di” dedi. Yan odadan güm üş ellerini alıp getirerek ona gös­ terdi. O zaman kral karşısm dakilerin gerçekten kendi karı­ sıyla oğlu olduğunu anladı ve “ Şim di içim rahat etti!” dedi. V e hep birlikte yaşlı annesinin evine gittiler. Herkes bay­ ram etti. Kral ve kraliçe bir kez daha düğün yaptılar ve öm ür­ lerinin sonuna kadar da m utlu yaşadılar. m

108

Brakel’li Kız

ir gün bir kız, Brakel’den H innenborg’un güneyin­ deki St. A nne kilisesine gitti; niyeti kendisine bir koca bulm aktı. Kilisede kim senin olm adığını sana­ rak şöyle bir şarkı tutturdu: Ah sevgili Meryem Ana Yardım etsene hana, Adamı tanırsın sen Evi yan sokaktadır Saçları da sarıdır. A m a kilisenin zangocu sunağın arkasm daydı ve cırtlak sesiyle “O senin olmayacak! Senin olm ayacak!” diye bağırdı. Kız bu sözleri Meryem A n a ’nın kucağındaki çocuğun söylediğini sanarak onu “ Sen sus da annen k on u şsu n !” diye azarladı.

isp

109

Beleş Ülkenin Masalı

eleş çağandayken gidip baktım , R om a’yı fener gibi bir ipte sallandırmışlardı. D erken hızlı bir ata binen ayaksız bir adam çok keskin bir kılıçla bir köprüyü havaya kaldırdı. Derken güm üş burunlu bir eşek sıpası gör­ düm, iki tane tavşanın peşine düşm üştü. Ayrıca geniş bir ıh­ lamur ağacında sıcak gözlemeler asılıydı. Derken sıska bir di­ şi keçi gördüm, sırtında altmış okka yağ taşıyordu. Bu kadar palavra yetmez mi? Derken saban gördüm , ne beygire koşulm uştu ne de ökü­ ze. Bir yaşındaki bir çocuk dört tane değirmen taşını Regensburg’dan T rier’e, oradan da Strasburg’a savurdu. Bir atmaca R en Nehrini yüzerek geçti, hem de hakkıyla! Derken göğe yükselmek için birbiriyle kavgaya tutuşan balıkları gördüm ve birden tatlı bir bal bir vadiden su gibi akıp giderek bir dağda toplandı. Acayip öyküler bunlar! Derken iki karga çimenleri kesti ve iki tane sivrisineğin bir köprü yaptığını gördüm . İki güvercin bir kurdun tüyleri­ ni yoldu. İki çocuk iki keçiyi savurup attı. İki kurbağa da buğdayları harm anda dövdü. İki farenin bir papazı takdis et­ tiklerini gördüm , iki kedi de bir ayının burnunu kaşıyordu. Derken bir süm üklüböcek koşarak geldi ve iki tane vahşi aslanı öldürdü. Bir bıyık makası bir kadının bıyıklarım kesti; m emedeki çocuk annesini susturdu. Derken iki tane tazının bir değirmeni sudan çıkarıp taşıdığını gördüm ki, iyi yaptı­ 110

BELEŞ ÜLKENİN MASALI

lar. V e avluda dört tane beygir tüm güçleriyle buğdayları d ö ­ venden geçiriyordu, iki keçi ocağı ateşlerken bir inek de fırı­ na ekmek atıyordu. işte o sırada tavuk tıpkı horoz gibi öttü: “U ü rü ü ü ü ” M asal da burada bitti. m

111

Deniz Tavşanı

ir zamanlar bir kral kızı vardı. Sarayın çatı katındaki on iki pencereli odasında kalıyordu hep. Bu pence­ reden dışarı çıkıp baktığında da tüm ülkeyi görebi­ liyordu. İlk pencereden baktığında norm al bir insandan daha kes­ kin görüyordu. İkinci pencereden baktığında daha iyi, üçüncüden baktığında ondan da iyi görebiliyordu. V e bu böyle gidiyordu; yani on ikinci pencereden baktı­ ğında yeryüzünde olan her şeyin yanı sıra, yeraltında olanla­ rı da görebiliyordu. A m a çok kibirliydi bu kız; kim senin buyruğu altına gir­ mek istemiyor, ülkeyi tek başına idare etmek istiyordu. Bu nedenle bir ilan verdi. Buna göre ancak ve ancak kendisin­ den saklanmayı başarabilen bir erkekle evlenecekti! Kim denediyse başaram adı ve başarısızlığı nedeniyle kel­ lesi kesilerek bir kazığa çakıldı. Sarayın avlusunda kazığa ge­ çirilmiş kafaların sayısı doksan yediyi bulm uştu. U zun süre kimse dam at adayı olarak ortaya çıkmaya cesa­ ret edemedi. Kralın kızı keyifliydi. “Ö m ür boyu özgür kala­ cağım !” diye düşünüyordu. D erken üç erkek kardeş dam at adayı olarak çıkageldi. Şanslarını deneyeceklerdi. En büyükleri bir kireç kuyusuna saklanırsa kim senin kendisini bulam ayacağım düşündü. A m a kralın kızı birinci 112

DENİZTAVŞANI

pencereden bakar bakmaz onu gördü ve hemen çağırtarak başını kestirtti. O rtanca oğlan sarayın mahzenine gizlendi, ama genç kız onu da ilk pencereden bakar bakmaz buluverdi. Sonunda kellesi doksan dokuzuncu direğe geçirildi. En küçük oğlan düşünm ek için kendisine bir gün veril­ mesini, iki kez yanılırsa da bağışlanm ayı istedi. Ü çüncü kez kızın gözüne yakalanırsa yaşam ından vazgeçecekti! Ç o k ya­ kışıklı ve cana yakın biri olduğu için, genç kız onun bu öne­ risini kabul etti. “H adi öyle olsun, ama başaram ayacaksın!” dedi. Ertesi gün oğlan nereye saklansam diye uzun uzun d ü­ şündü, ama bir çıkar yol bulam adı. O zaman silahını kavra­ yarak ava çıktı. Derken bir karga gördü. T am nişan alıp ateş edecekken kuş, “Beni vurma. G ün ün birinde sana yardımım dokunur” dedi. O ğlan silahını indirerek yoluna devam etti. D erken bir göl kenarına geldi. O rada suyun yüzüne çık­ mış olan koskoca bir balık gördü. T am silahını doğrultm uş­ ken balık, “A teş etme. Bir gün sana yardımım dokunabilir” dedi. O ğlan onu vurm adı ve yoluna devam etti. Derken bir tilkiyle karşılaştı. A teş etti, ama ıskaladı. Tilki, “G el şu ayağımdaki dikeni çıkar bari” dedi. O ğlan tilkinin istediğini yaptı, ama yine de onu öldürüp derisini yüzmek istedi. Tilki, “Vazgeç bu işten. Sana bir gün yardımım dokunabilir” dedi. O ğlan onu da serbest bırakarak evinin yolunu tuttu. Ertesi sabah saklanm ası gerekiyordu. U zun süre düşünse

113

GRIMM KARDEŞLER

de nereye gizleneceğini bilemedi. O rm ana giderek kargaya sordu: “ Seni serbest bırakm ış­ tım. Şim di söyle bana, nereye saklanayım da kralın kızı beni bulam asın?” Karga başını öne eğerek uzun süre düşündü. Sonunda “Buldum !” diye gakladı. Y uvasından bir yumurta getirerek onu ikiye böldü. O ğlanı içine soktuktan sonra kabukları bir­ leştirerek tam bir yumurta haline getirdi ve onun üzerine oturdu. Ertesi gün kralın kızı birinci pencereden baktığında onu göremedi. Diğer pencerelerden de bakıp oğlanı göremeyince korkuya kapıldı. A m a on birinciden bakınca onu gördü! Kargayı öldürttü, yumurtayı parçalattı. Böylece oğlan ortaya çıkıverdi. “Bu kez yakalandın. Bir dahakine daha iyi saklan, yoksa işin biter!” dedi. Ertesi gün oğlan göle vardı ve balığa seslendi: “Senin ha­ yatını bağışlamıştım. Şim di söyle bana, nereye saklanayım da kralın kızı beni bulam asın?” Balık uzun uzun düşündü. Son un da “Buldum !” diye hay­ kırdı: “Seni karnım da saklayacağım !” Böyle diyerek onu yuttu ve suyun dibine daldı. Kralın kızı sırayla pencerelerden baktı. Oğlanı on birinci pencereden de göremeyince çok şaşırdı. A m a on ikinci pen­ cereden baktığında onu gördü. Balığı yakalatıp öldürttü. Böylece oğlan ortaya çıktı. T abii ne halde olduğunu anla­ mışsınızdır! G enç kız, “Seni iki kez bağışladım . Kellen yüzüncü kazığa

114

DENİZ TAVŞANI

dikilecek bu gidişle!” dedi. Son gün oğlan üzüntüyle tarlalara daldı ve orada tilkiyle karşılaştı. O na, “ Sen gizlenecek yerleri iyi bilirsin. Ben senin hayatını kurtarmıştım . Şim di söyle bana, nereye saklanayım da kralın kızı beni bulam asın?” dedi. “Bu zor iş” diye cevap verdi tilki, suratını ekşitti. Birden “Buldum !” diye bağırdı. O ğlanı alarak bir su kaynağına gitti. Suya girip çıktı ve bir hayvan satıcısına dönüştü. O ğlan da suya dalıp çıktı ve u fa­ cık bir deniz tavşanı oluverdi. Satıcı şehre inerek bu ilginç hayvanı herkese gösterdi. O nu görm ek için çok kişi toplan­ dı. Son un d a kralın kızı da çıkageldi. U fak hayvan hoşuna gitti ve onu satın aldı. Satıcı balığa daha önceden, “Kralın kızı pencereye yanaş­ tığı anda sen onun arkada topladığı saçlarının arasına girip saklan!” dedi. A ram a zamanı gelip çattı. Kralın kızı pencereye yaklaştı; birinciden başlayarak sırayla on bir pencereden de baktı, an­ cak oğlanı göremedi. O n ikinci pencereden de bir şey göre­ meyince m üthiş korktu ve kızdı; tüm pencereleri kırdı dağıt­ tı. Öyle ki, yer yerinden oynadı. T am o sırada saçlarının arasındaki deniz tavşanını fark et­ ti. O n u tuttuğu gibi “Yıkıl karşım dan!” diyerek yere fırlattı. Balık hemen satıcının yanm a gitti. Beraber su kaynağına giderek suya dalıp çıktılar ve asıl kimliklerine kavuştular. O ğlan tilkiye teşekkür ederek “ Senin yanında kargayla balığın lafı mı olur! K afan gerçekten çalışıyorm uş” dedi. V e doğruca saraya gitti. Kralın kızı onu bekliyordu, artık

115

GRIMM KARDEŞLER

kaderine boyun eğmişti. D üğün yapıldı ve oğlan kral olarak tüm ülkeye hükmetti. A m a karısına üçüncü kez nerede saklandığını ve kendisine kimin yardım ettiğini asla anlatmadı. Karısı da kocasının bu ­ nu kendi kendine başardığını sanarak “Benden de baskın çıktı!” diye düşündü. m

116

Bilmece

J

ir zamanlar bir prens vardı. Bir gün bütün dünyayı dolaşm aya heveslenerek yola çıktı. Yanına sadece uşağını aldı. D erken yolu büyük bir orm ana düştü. A m a akşam olunca

bir han bulam adığı için nerede yatacağını bilemedi. T am o sırada ufacık bir eve doğru yürüyen bir kız gördü. Yanına yaklaştığında onun oldukça genç ve güzel olduğunu fark et­ ti. H em en konuşm aya başlayarak “Baksana çocuğum , uşa­ ğımla birlikte şu küçük evde yatacak bir yer bulabilir mi­ yim?” diye sordu. G enç kız üzgün bir sesle “Evet, bulabilirsiniz. A m a oraya gitmenizi tavsiye etm em ” dedi. “Niye ki?” diye sordu prens. G enç kız içini çekerek şöyle dedi: “Benim üvey annem acayip şeylerle uğraşır. Y abancı­ lardan da hoşlanm az!” O zaman prens buranın büyücü bir kadına ait olduğunu anladı. A m a etraf çok karanlık olduğu için artık yola çıka­ mazdı. Korku nedir bilmediği için de eve dalıverdi. O cak başındaki bir koltukta oturan yaşlı kadın, ona kızar­ mış gözlerle baktıktan sonra dostça, ama zırıltılı bir sesle “İyi akşamlar! Buyrun, oturup dinlenin biraz” dedi. Üzerinde bir kâse suyun kaynadığı köm ür ateşini üfledi. G enç kız onları hiçbir şey yiyip içmemeleri için uyarmıştı, çünkü büyücü kadın ateşte zehirli bir şey kaynatmaktaydı. 117

GRIMM KARDEŞLER

Prens ve uşağı gece güzel bir uyku çekti. Sabah prens yola çıkmak üzere atm a bindiğinde “Bekle bir dakika, sizlere bir veda içeceği sunayım !” dedi büyücü kadın. K adın içeceği al­ maya gittiğinde prens onu beklemeyip atını sürdü. A m a hâlâ eyerini yerleştirmekte olan uşağı geride kaldı. Büyücü kadın ona bir bardak şurup getirdi. “A l bunu efendine götür” dedi. A m a aynı anda cam bardak patlayıver­ di ve zehir atm yüzüne sıçradı. Zehir o kadar etkiliydi ki, hayvancağız hemen öldü. U şak koşarak durum u efendisine anlattı ve sonra atm sırtındaki eyeri almak için geri döndü. A tm yanm a vardığında bir karganın hayvanın üzerine tüne­ yip etini yemekte olduğunu gördü. “Yiyecek daha iyi bir şey bulamayabiliriz” diyerek kargayı vurdu ve zembiline attı. Bütün gün orm anda yol aldılar, ama bir türlü düzlüğe çı­ kamadılar. A kşam olunca bir han buldular ve içeri daldılar. U şak kargayı hancıya verip akşam yemeği için hazırlamasını söyledi. Prens ve uşağı aslında bir haydut yatağına düşm üştüler. Nitekim gece yarısı on iki tane haydut çıkageldi ve yabancı­ ları öldürüp soymak istedi. A m a daha öncesinde sofraya oturdular. Hancı ve büyücü kadın da onlara katıldı; hep bir­ likte karga etiyle yapılmış çorbayı içtiler. A m a daha bir yu­ dum almışlardı ki, hepsi düşüp öldü, çünkü attaki zehir kar­ gaya geçmişti! Handa, hancının kızından başka kimse yoktu. O da büyü ve cinayete asla karışm adığını bildirdi. Prens ve uşağına bir odanın kapılarını açarak birikmiş hâzineyi gösterdi. A m a prens hiçbir şey istem ediğini söyleyerek hepsini kıza bıraktı 118

BİLMECE

ve uşağını alarak oradan ayrıldı. Uzun süre yol aldıktan sonra bir şehre geldiler. Bu şehirde güzel, ama kibirli bir prenses vardı. Kendisine cevabını bilemeyeceği bir bilmece soranla evleneceğini duyurm uştu herkese. A m a cevabı bilirse bilmeceyi soranın kellesi koparılacaktı! C evabı düşünm ek için üç gün süre istiyordu, ama o kadar akıllıydı ki, her bilmeceyi üç günden önce çözüveriyordu. O güne kadar dokuz kişi bu uğurda hayatını kaybet­ mişti! Prens gelip de prensesin güzelliğini görünce, hayatını ris­ ke atmaya karar verdi. O nun karşısına çıkarak bilmecesini sordu: “Kimseye vurmaksızın on ikiyi vuran şey nedir?” Kız bunu bilmiyordu; düşündü taşındı, ama bulamadı. Bilmece kitaplarını açıp baktı, ama bunun cevabı yoktu. Bu işin içinden nasıl sıyrılacağım bilem ediği için bir hizmetçiye, uyurken prensin odasına gizlice girmesini emretti. O ğlan belki de rüyasında konuşur ve bilmecenin cevabını söyleyiverirdi! A m a akıllı uşak efendisinin yatağına yattı ve hizmetçi kız odaya girince onu sopayla kovaladı. ikinci gece prenses bu görevi oda hizmetçisine verdi. A m a uşak onu da sopayla kovaladı. Ü çüncü gece prens artık güvencede olduğu kanısıyla ya­ tağa kendi yattı. A ncak bu kez prenses gri m antosuna sarına­ rak odaya kendi girdi ve oğlanın yanm a oturdu. Prensin uyuduğunu sandı ve soracağı soruları uykusunda cevaplaya­ cağını düşündü. A m a prens aslında uyanıktı ve her şeyi d u­ yuyordu. “Kim seye vurmaksızın on ikiyi vuran şey nedir?” diye 119

GRIMM KARDEŞLER

sordu kız. “Zehirlenerek ölen bir atın etini yedikten sonra geberen bir karga” diye cevap verdi prens. Kız yine sordu: “O n ikiyi vuran ne dem ek oluyor?” “Kargayı yiyip ölen on iki haydut” dedi prens. Kız cevabı öğrenince oradan sıvışm ak istedi, ama oğlan onun m antosunu sıkıca yakaladı; o da mantosuz çekip gitti. Prenses ertesi sabah on iki tane yargıç çağırtarak onların önünde bilmecenin cevabını verdi. A m a prens yargıçların kendisini de dinlemelerini istedi. “Prenses dün gece gizlice yanıma gelerek bana bilmecenin cevabını sordu. Y oksa ceva­ bı bilemezdi” dedi. Yargıçlar “Bunu kanıtla!” deyince uşak gri m antoyu ge­ tirdi. Yargıçlar prensesin giydiği gri m antoyu görünce, “ Şu mantoya altın ve güm üş nakış işleyin de düğün m antosu ol­ sun” dediler.

120

26 Şakıyan Tarla Kuşu

ir zamanlar bir adam büyük bir geziye çıkmaya ka-

J

rar verdi. Evden ayrılırken üç kızına, “D önüşüm de size neler getireyim?” diye sordu. En büyük kız inci, ortanca kız elmas istedi. En küçük kız, “Babacığım, ben şakıyan ve zıplayan bir tarlakuşu istiyorum ” dedi. Babası, “O lur, yakalayabilirsem getiririm” dedi ve kızları­ nı öperek evden ayrıldı. A radan çok zaman geçti. A dam eve dönerken büyük kız­ ları için inci ve elmas satın almıştı. A m a en küçük kızının is­ tediği şakıyan ve zıplayan tarlakuşunu hiçbir yerde bulam a­ mıştı. Bu yüzden çok kederliydi, çünkü bu kızını diğerlerin­ den daha çok seviyordu. D erken yolu bir ormana düştü. Bu orm anın ortasında görkemli bir şato vardı; şatonun yakınında bir ağaç, bu ağa­ cın tam tepesinde de şakıyan ve zıplayan bir tarlakuşu! “Hele şükür, tam zamanında karşım a çıktın!” diye keyifle söylenen adam uşağına ağaca çıkıp kuşu yakalamasını em ­ retti. U şak ağaca tırm andığı anda arkasından bir aslan geli­ verdi. A ğacı sarsarak, “Kim benim şakıyan kuşum u çalmaya kalkarsa yerim o n u!” diye kükredi. A dam , “K uşun sana ait olduğunu bilmiyordum. Y aptı­ ğım haksızlığı telafi etmek isterim; bunun için gerekirse çok­ ça altın öderim. Yeter ki hayatımı bağışla!” dedi.

121

GRIMM KARDEŞLER

“Seni hiçbir şey kurtaramaz. A m a eve dönüp de karşına ilk çıkacak şeyi bana vermeyi vaat edersen hayatını bağışlar ve bu kuşu da kızm a hediye ederim ” diye cevap verdi aslan. A m a adam bu işe pek yanaşm adı. “Karşım a ilk çıkan be­ nim en çok sevdiğim küçük kızım olabilir. Ç ü n kü o beni çok sever; ne zaman eve gelsem beni hep o karşılar” dedi. A ncak uşak korkm uştu. Efendisine dönerek, “İlle de kızı­ nız mı sizin karşınıza çıkacak? Bu bir kedi ya da köpek de ola­ bilir” dedi. Sonunda adam razı oldu. Şakıyan tarlakuşunu alarak evi­ ne vardığında karşısına ilk çıkacak şeyi aslana vereceğine da­ ir, söz verdi. A m a eve dönüp kapıdan içeri girdiğinde karşısına en kü­ çük kızı çıkmaz mı! Kızcağız koşarak babasını kucaklayıp öptü. Hele onun ge­ tirdiği şakıyan ve zıplayan tarlakuşunu görünce sevincinden havalara uçtu. A m a babası sevinemedi; tam aksine ağlamaya başlayarak kızma, “Bak çocuğum , bu kuşu almam bana pa­ halıya patladı; karşılığında seni aslana vermeye söz verdim. O seni eline geçirir geçirmez parçalayıp yiyecek” diyerek ba­ şına gelenleri anlattı ve kızma, ne olursa olsun oraya gitme­ mesi için yalvardı. Kızı onu avutm a yoluna giderek, “Babacığım, verdiğin sö­ zü tutm ak zorundasın. Ben oraya gider aslanı sakinleştiririm. Sonra da sapasağlam yine buraya dönerim ” dedi. Ertesi gün kendisine yolu gösteren babasıyla vedalaşıp orm ana gitti. A slan aslında büyü yapılmış bir prensti. Gündüzleri aslan oluyor, geceleri de yine insana dönüşüyordu. 122

ŞAKIYAN TARLA KUŞU

Kız oraya vardığında dostça karşılanarak şatoya götürül­ dü. G ece olunca aslan yakışıklı bir delikanlı oluverdi ve gör­ kemli bir düğün yaparak kızla evlendi. M utlu yaşamaya başladılar. G eceleri uyanık kalıyorlar, gündüzleri uyuyorlardı. Bir sabah delikanlı, “Yarın babanın evinde bir ziyafet ve­ riliyor. Büyük ablan evleniyor. Oraya gitmek istersen aslan­ larım seni götürsün” dedi. Kız buna sevindi, çünkü babasını çok özlemişti. A slanlar kızı babasının evine götürdü. O n u gören herkes çok sevindi, çünkü herkes onun aslanlar tarafından parçala­ narak öldürüldüğünü sanıyordu. Kız ne kadar yakışıklı bir adamla evlendiğini, kendisini ne kadar iyi ve m utlu hissettiğini anlata anlata bitiremedi. D üğün boyunca orada kaldıktan sonra tekrar orm ana dön ­ dü. K üçük ablasının düğününe de davet edilen kız kocasına “Bu kez oraya yalnız gitmek istemiyorum. Sen de gel!” dedi. A m a prens bunun kendisi için tehlikeli olacağını söyledi. Ç ü n k ü orada yanan bir ışığın huzmesi yüzüne vurursa o bir güvercine dönüşüp öm rü boyunca hep öyle kalacaktı! “A hh, sen benimle gel. Ben seni korurum , özellikle de ışıktan” dedi kız. Neyse, küçük kızlarını da yanlarına alıp birlikte yola çık­ tılar. Kız salona kalın bir duvar çektirtti; meşaleler yandığı za­ man hiçbir ışık huzmesi bu odaya sızamayacaktı. Işıklar ya­ nınca kocası bu odada oturacaktı. A ncak bu odanın kapısın­ da, yaş odundan yapıldığı için hiç kim senin fark etmediği bir 123

GRIMM KARDEŞLER

çatlak oluşm uştu. D üğün görkemli oldu. Kiliseden dönen düğün alayı elle­ rindeki fener ve meşalelerle salona girdiğinde, bir ışık huz­ m esi prensin yüzüne yansıdı ve oğlan o anda değişikliğe uğ­ radı. Karısı gelip onu aradığında bulam adı. A ncak odada tüne­ miş beyaz bir güvercin vardı! G üvercin ona, “Bundan böyle yedi yıl boyunca uçup duracağım. A tacağın her yedi adımda bir damla kan ve bir tek beyaz tüy bırakacağım ardımda. Bu, sana takip edeceğin yolu gösterecek. Böylece beni bulup bü ­ yüyü çözeceksin” dedi. V e güvercin kapıdan çıkarak uçtu gitti. Kız onu takip et­ meye başladı; her yedi adım da bir dam la kanla bir tek tüy buluyordu yerde. Bu, ona yol gösteriyordu. Böylece kız bütün dünyayı dolaştı. Hiç etrafına bakınm a­ dı, durup dinlenm edi. Yedi yıl dolm ak üzereyken sevindi; artık kurtulacaklardı! A m a aslında bu hedeften çok uzaktay­ dı. Yine böyle yoluna devam ederken bir seferinde ne tüy gördü, ne de kan damlası! G özünü açıp kapayıncaya kadar da güvercin uçup gitti. “İnsanlar bana yardım edemez!” diye düşündü. G üneşe doğru yönelerek, “Sen tüm dağları aydınlatıyorsun, her ara­ lıktan sızıyorsun. Beyaz bir güvercin görm edin mi?” diye sor­ du. “H ayır!” dedi G üneş. “A m a sana ufak bir kutu vereyim, başın sıkışınca açarsın!” Kız güneşe teşekkür ederek yoluna devam etti. Derken akşam oldu ve ay doğdu. Kız ona da sordu: “Sen bütün gece 124

ŞAKIYAN TARLA KUŞU

tüm araziyi ve ormanı aydınlatıyorsun. Hiç beyaz bir güvercin görm edin mi?” “G örm edim ! A m a ben sana bir yum urta vereyim, başın darda kaldığı zaman kırarsın” dedi ay. Kız aya da teşekkür ettikten sonra yola koyuldu. Derken karayel suratına üfledi kızın. Kız, “ Sen hep ağaçlar ve yap­ raklar arasından esip geçiyorsun. Bu arada hiç beyaz bir gü­ vercin görm edin mi?” diye sordu ona. “Ben görmedim, ama öbür rüzgârlara bir sorayım, belki onlar görm üştür” dedi karayel. L o do s ve poyraza soruldu; onlar da görm emişti. A m a günbatısı “Ben beyaz güvercini gördüm ” dedi. “Kızıldeniz’e uçtu. O rada yine aslana dönüştü, çünkü yedi yılı doldu. Şim di aslan orada bir ejderhayla çarpışıyor, ama bu ejderha aslında büyü yapılmış bir prensestir.” Karayel söze karışarak, “Sana bir öneride bulunm ak iste­ rim: hem en Kızıldeniz’e git! O nun sağ kıyısında koskoca ağaçlar göreceksin. Onları say ve on birincisini keserek on ­ dan kendine kocam an bir değnek yap. O değnekle ejderhayı döv. O zaman aslan onu yenecektir. Böylece her ikisi de kimliklerini kazanacaktır. Sonra etrafına iyice bak. Kızıldeniz’de su yüzünde oturan A nka K u şu ’nu göreceksin. Sevgi­ linle birlikte onun sırtına bin; o sizi uçarak evinize getirecek­ tir. A l sana bir ceviz, deniz üzerinde uçarken onu aşağıya at. Bu ceviz önce dibe batacak, sonra yüzeye çıkarken kocam an bir ağaç olacaktır. A nka K uşu bu ağaca tüneyip biraz dinle­ necektir. Eğer yeterince dinlenmezse gücünden kaybedecek ve sizi taşıyam ayacaktır. Cevizi denize atmazsan A n ka K uşu sizi sırtından atar, ona göre!” dedi. 125

GRIMM KARDEŞLER

Kız Kızıldeniz’e vardı ve her şeyi günbatısm ın dediği gibi buldu. Sahildeki on birinci ağacı kesip yaptığı bir değnekle ejderhayı dövdü. A slan da böylece ejderhayı yendi. İkisi de asıl kimliğine kavuştu. A m a ejderhaya dönüştürülen pren­ ses büyü bozulunca delikanlıyı alıp A nka K u şu ’nun sırtına bindirdi; ikisi de uçup gitti. Zavallı kız orada kalakaldı; kendini terk edilmiş hissedi­ yordu. O turup ağlamaya başladı. D aha sonra kendini topar­ layarak, “Rüzgâr estiği ve horoz öttüğü sürece durm adan gi­ deceğim ve onu bulacağım !” diye söylendi. Az gitti uz gitti, sonunda kocasıyla birlikte yaşadıkları şa­ toya geldi. D erken yakında bir düğün yapılacağını duydu. “Tanrı yardımcım olsun!” diyerek güneşin verdiği ufak kutuyu açtı, içinde güneş kadar parlak, altından bir elbise vardı. Hemen onu alıp giyerek şatoya gitti. G elin başta olmak üzere herkes ona hayranlıkla baktı. Hatta gelin “Bu keşke benim gelinliğim olsaydı!” diye d ü­ şündü ve bu elbisenin satılık olup olm adığını sordu. Kız, “Bu, parayla ya da mal mülkle ödenebilecek bir şey değil. Sadece et ve kanla ödenir!” diye cevap verdi. G elin ona ne demek istediğini sordu. Kız, “Bana dam adın odasında bir gece yatmam için izin ver!” dedi. G elin istemedi, ama gözü de elbisedeydi. Sonunda razı ol­ du. A ncak oda hizmetçisi dam ada uyku ilacı verecekti. G ece oldu, delikanlı hemen uyuyakaldı. Kızı onun odası­ na soktular. Kız yatağa oturarak, “Ben yedi yıl boyunca hep senin peşinden koştum . G üneşe, aya ve dört yönden esen 126

ŞAKIYAN TARLA KUŞU

rüzgâra başvurdum , onlara seni sordum . Seni ejderhanın elinden kurtardım . Yani şimdi beni unuttun mu?” diye sor­ du. A m a prens o kadar derin bir uykuya dalm ıştı ki, söyle­ nenler kulağına çam ağaçları arasında uğuldayan rüzgâr gibi gelmişti. Derken sabah oldu. Kızı odadan çıkardılar. A ltın elbiseyi vermek zorunda kaldı. Bunun da bir yararı olmadığını gö­ rünce çok üzüldü; kendisini kırlara atarak oturup ağlamaya başladı. Öylece oturm uşken ayın vermiş olduğu yumurta geldi aklına. Hemen kırdı onu; içinden on iki tane altın civcivle birlikte bir tavuk çıktı. Civcivler öte öte tavuğun kanatları arasına sığındı ve görünmez oldu. A m a tavuk yerinden kal­ karak civcivlerini kıra güttü; ta ki gelin pencereden onları görünceye kadar. Civcivler gelinin çok hoşuna gitti. “Bunlar satılık mı?” diye sordu. “Para ve mal karşılığında değil, ama et ve kan karşılığında verebilirim. A m a dam adın odasında bir gece daha geçirme­ me izin vereceksin!” dedi kız. “T am am !” dedi gelin, karşısındakini bir gece evvelki gibi aldatm ak istedi. Bu arada dam at yatm adan önce hizmetçisine bir gece ev­ velki uğultunun ve hışırtının ne olduğunu sordu. Hizmetçi de, fakir bir kız odada kalacağı için ona uyku ilacı verm esi­ nin emredildiğini anlattı. Bu gece de aynı ilacı vermesinin emredildiğini söyledi. Bunun üzerine prens, “O uyku ilacını yatağın yanm a dök” dedi. Gece oldu ve kız yatak odasına götürüldü. Başından ge127

GRIMM KARDEŞLER

çen acı olayları anlatmaya başlayınca dam at onun sesini ta­ nıdı. Hem en yerinden fırlayarak “Şim di kendime geldim. Her şey bir rüya gibiydi! Tanım adığım bir prenses bana büyü yaptı. Öyle ki, seni tam am en unuttum . Neyse ki, Tanrı tam zamanında baştan çıkarılmamı engelledi” diye haykırdı. İkisi de o gece şatodan gizlice ayrıldılar. Ç ü n k ü prensesin büyücü babasından korkm uşlardı. Hem en A n ka K u şu ’nun sırtına bindiler. Hayvan onları Kızıldeniz’in üzerinden uçurdu. Kız yolun yarısına geldikle­ rinde cevizi suya bıraktı. Aynı anda orada koskoca bir ceviz ağacı yükseldi. A nka K uşu bu ağaçta dinlendikten sonra on­ ları evlerine götürdü. O rada çocuklarına da kavuşup öm ür­ lerinin sonuna kadar m utlu yaşadılar.

128

Cesur Terzi

ir yaz sabahı bir terzi pencere önündeki m asasının başına geçmiş, büyük bir keyifle harıl harıl dikiş dikmekteydi. Bu sırada kapı önünden geçmekte olan bir köylü kadın “ Satılık reçellerim var! Satılık reçelle­ rim var!” diye seslendi. Bu ses terzinin kulağına hoş geldi ve başını pencereden çıkararak “Buraya gel hanım, satışı burada yap” dedi. Kadın ağır yüküyle üç m erdiven yukarı çıkarak terzinin yanm a vardı ve tüm kavanozları yere serdi. A dam hepsine baktı, eliyle tarttı, kokladı ve sonunda, “Bu iyiye benziyor; bana yüz gram tartsana, yüz elli de olsa olur” dedi. İyi bir satış yapacağını uman kadın reçeli verdi, ama çok bozulm uştu. Öfkeyle hom urdanarak oradan uzaklaştı. Terzi, “Bu reçel şifalı olmalı, bana güç verecektir” diye düşündü. Reçeli bir som un ekmeğe sürdükten sonra, “Böyle daha tatlı olacak, ama yemeden önce şu ceketi bitireyim ” di­ ye düşündü. Ekmeği yanına koyarak dikişe devam etti; her iğne atışın­ da daha da keyifleniyordu. Bu arada reçelin kokusu yükseldi; bu kokuya bir sürü si­ nek üşüştü ve duvarda adeta bir sinek grubu oluştu. Terzi, “Sizleri kim davet etti!” diyerek bu beklenm edik misafirleri kovaladı. A m a onlar laftan anlam adığı için yine reçele kondu; sinek sürüsü daha da büyüm üştü. Terzinin 129

GRIMM KARDEŞLER

sabrı tükendi, yerinden kalkarak eline bir havlu aldı. “ Şim di görürsünüz gününüzü!” diyerek acımasızca sineklere vurdu. Ö ldürdüğü en az yedi sinek, terzinin önünde bacaklarını uzatmış, ölü yatıyordu şimdi. “Yam an adam m ışım !” diye m ırıldanarak kendi cesaretine hayran kaldı. “Bunu bütün şehir duym alı!” diyerek bir kayış hazırladı ve “Bir vuruşta yedisi birden!” diye yazdı, daha doğrusu dik­ ti kayışa. Sonra da “N e şehri be, bütün dünya duysun!” dedi. Yüreği sevinçten kuzu kuyruğu gibi titredi. Terzi bu kayışı beline doladı. Niyeti dünyaya açılmaktı; cesaretini sergilemek için şimdi çalıştığı yer ona ufak geli­ yordu. Evden ayrılmadan önce, yanm a alabileceği bir şey var mı diye her tarafa bakındı, ama bayatlamış peynirden başka bir şey bulam adı; onu cebine attı. Kapının önünde çalılığa takılmış bir kuşa rastladı; onu da alıp peynirin yanına koydu. Ve yola koyuldu. Yükü olmadığı için çevik adımlarla yü­ rüdü; yorulmadı. Karşısına çıkan dağı aşarak zirveye ulaştı. O rada koskoca bir dev oturm uş, huzur içinde etrafına bakınm aktaydı. Terzi korkm adan ona yaklaştı ve “M erhaba arkadaş, orada otur­ m uş dünyayı seyrediyorsun galiba?” dedi ve ekledi: “Benim niyetim dünyayı dolaşm ak aslında. Bana katılır mısın?” Dev onu aşağılam asına yukarıdan aşağı süzdükten sonra, “Hadi ordan serseri! Tabansız herif!” diye söylendi.

130

CESUR TERZİ

“Öyle mi sandın!” diyen terzi, ceketini açarak beline do­ ladığı kayışı gösterdi. Dev ”Bir vuruşta yedisi birden!” yazısını okuyunca, terzi­ nin öldürdüklerinin insan olduğunu sanarak bu ufak adama karşı az da olsa saygı duydu. A m a önce onu denem ek istedi; eline bir taş parçası alarak sıktı ve suyunu çıkardı. “Eğer o kadar güçlüysen sen de yap!” dedi. “Bu benim için çocuk oyuncağı!” diye yanıtlayan terzi, cebinden çıkardığı beyaz peyniri sıkarak suyunu çıkardı. D ev ne söyleyeceğini bilemedi; gözlerine inanamadı. Derken yerden bir taş alarak havaya fırlattı; taş gözden kayboldu. 131

GRIMM KARDEŞLER

“H adi bakalım bücür, sen de yap!” dedi. “iyi atıştı” dedi terzi. “A m a o taş nasıl olsa yere düşecek. Benim atacağım hiç geri gelm eyecek!” diyerek cebinden çı­ kardığı kuşu havaya saldı. Kuş, özgürlüğüne kavuştuğu için uçup gitti ve bir daha dönm edi. “Ee, buna ne diyorsun, arkadaş?” diye sordu terzi. “T aş atm akta üstüne yok! A m a bakalım doğru dürüst yük taşıyacak mısın?” diyen dev, terziye yere devrilmiş koskoca bir meşe ağacı gösterdi. “O kadar güçlüysen bana yardım et de, şu ağacı orm an­ dan dışarı taşıyalım !” dedi. “Olur. Sen ağacın kökünü sırtlan, ben de daha ağır olan dalları taşıyayım ” diye yanıtladı ufak adam. Dev, koskoca ağacı kökünden kaldırıp sırtına vurdu, terzi de dallardan birine oturuverdi. D ev arkasına bakam adığı için ağacı ve terziyi birlikte taşıdı. Terzi arkada keyif çatarak, “U ç terzi kapıyı açıp giderdi ...” diye ıslıkla bir türkü tutturdu. A ğaç taşım ak ona çocuk oyuncağı gibi gelmişti! Bu ağır yükü bir süre taşıyan dev, daha fazla yürüyemedi ve “D ikkat et, ağacı bırakıyorum !” dedi. Terzi hemen yere sıçradı. Kollarını ağacın dallarına dola­ dı sanki taşıyorm uş gibi yaparak. “K oskoca adam sın, bir ağa­ cı bile taşıyam ıyorsun!” diye sitemde bulundu deve. Birlikte yürümeye devam ettiler, derken bir kiraz ağacı gördüler. Dev, ağacın üst kısım larını kucaklayıp aşağı eğerek dalla­ rından birini terzinin eline tutuşturdu.

132

CESUR TERZİ

A m a terzi bu ağacı sabit tutam ayacak kadar güçsüzdü. Dev ağacı bırakır bırakmaz adamcağız havaya uçtu. Y aralan­ m adan tekrar yere indiğinde “Ne oldu yahu, şu incecik dalı tutacak kadar kuvvetin yok mu?” dedi dev. “Kuvvetim var tabi. Bir vuruşta yedisini haklayan biri için bu bir çocuk oyuncağı!” diye cevap verdi terzi. “Ben ağaçtan aşağıya sıçradım, çünkü aşağıdaki avcı be­ nim olduğum yere nişan almıştı. C esaretin varsa gel sen de sıçra bakalım !” D ev bunu denedi, ama sıçrayamadı; dallara takılı kaldı. Böylece terzi bir kez daha haklı çıktı.

133

GRIMM KARDEŞLER

D ev “M adem ki bu kadar cesursun, bizim yaşadığımız mağaraya gel, bir geceyi orada geçir” dedi. Terzi razı oldu ve onu takip etti. M ağaraya vardıklarında öbür devler ocak başındaydı. Her birinin elinde kızarmış birer koyun vardı; yemek yiyorlardı. Terzi etrafına bakınarak, “Burası benim terzihanemden daha büyükm üş” dedi. Dev, ona yatacağı yeri göstererek uzanıp yatmasını söyle­ di. A m a yatak terziye çok büyük geldi. Oraya yatmayıp bir köşeye sindi. G ece yarısı oldu. Dev, terzinin derin bir uykuya daldığını sanarak eline geçirdiği demir bir çubukla yatağa öyle bir vur­ du ki! ‘O nun hakkından geldim !’ diye düşündü. Devler ertesi sabah erkenden orm ana gitti. Terziyi unut­ muşlardı. Terzi hiç korkm adan, güle oynaya onların peşine düştü. D evler onu görür görmez büyük bir korkuya kapıldı; hepsi öldürülm ekten korktu. Her biri bir tarafa kaçtı. Terzi burnunun dikine yola koyuldu. Uzun süre dolaştık­ tan sonra bir sarayın avlusuna vardı. Y orgun düştüğü için çimlere uzanıverdi. O orada yatarken gelen geçen başına toplandı; hepsi kayıştaki yazıyı okudu: “Bir vuruşta yedisi birden!” “V ay canına, bu bir savaş kahram anı olmalı; burada ne arıyor ki?” diye aralarında konuşarak bu durum u gidip krala haber verdiler. Savaş sona erdiğine göre bu adam dan yararlanılabilirdi! O nu kesinlikle elden kaçırmamak gerekirdi! Bu öneri kralın hoşuna gitti. A dam larından birini gön­

134

CESUR TERZİ

derdi ve uyanır uyanmaz terziye orduya girmeyi teklif etm e­ sini emretti. G önderilen adam terzinin yanm a vardı. O nun gerinerek uyanm asını bekledi ve sonra kralın teklifini iletti. Terzi, “Ben zaten buraya bunun için gelmiştim. Kralın hizmetine girmeye hazırım!” diye cevap verdi. Bunun üzerine onu merasimle karşıladılar ve kendisine özel bir barınak verdiler. A m a askerler onu kıskandı; binler­ ce mil uzakta olm asını dilediler. A ralarında “Bunu ne yap­ sak?” diye konuştular. “O nunla kavgaya tutuşsak olmaz; adam bir vuruşta yedi kişiyi birden deviriyor baksanıza! Bu şekilde onunla başa çıkamayız” dediler. Bunun üzerine kralın huzuruna çıkarak istifalarını verdi­ ler. “Bir vuruşta yedi kişiyi deviren bir adamı çekemiyoruz!” dediler. Kral çok üzüldü. Bir kişi yüzünden sadık askerlerini kay­ betmek istem ediği için terzinin uzaklaşm asını istedi. A m a bunu ona söylemeye cesaret edemedi. Niyeti, terziyi halkına öldürtmekti! Böylece kendisi tahtta kalmayı sürdürebilecekti. Uzun boylu düşündükten sonra bir çare buldu. Terziye haber göndererek ona şöyle bir öneride bulundu: Ü lkesinin orm anlarından birinde iki tane dev yaşıyordu. Bu devler ça­ lıyor, öldürüyor ve her yeri yakıp yıkıyordu. Terzi eğer bu iki devi öldürürse kral kızını onunla evlendirecekti ve krallığın yarısı da onun olacaktı! Bu iş için yanına yüz asker de alabi­ lirdi. Terzi, “ Güzel bir prensesle evlenmek ve kraliyetin yarı­ sına sahip olmak! Bu fırsat her zaman ele geçmez” diye geçir­ di akim dan. “T am am !” diye cevap verdi. “Yüz askere gerek yok. D ev­ 135

GRIMM KARDEŞLER

leri tek başım a yakalamak istiyorum. Bir vuruşta yedisini de­ viren biri, iki kişiden mi korkacak yani!” Terzi yola çıktı; yüz asker onun peşinden gitti. Orm anın kenarına vardıklarında terzi onlara, “ Siz burada bekleyin. Ben devlerin hakkından kendim geleceğim !” dedi. Sonra or­ mana dalarak sağm a soluna bakındı. Az sonra devleri gördü. Bir ağacın altına yatmış, eğik dal­ ların gölgesinde horluyorlardı. Terzi her iki cebini taşla doldurduktan sonra ağaca tır­ mandı. O rta kısm a geldiğinde dallardan birinin üzerine bin­ di; devleri hizalayarak, cebindeki taşları onlardan birinin göğsüne art arda yağdırmaya başladı. D ev bir süre hiçbir şey hissetm edi, sonunda ayağa kalka­ rak yam ndakini uyandırdı. “Bana niye vuruyorsun?” diye sordu. “Sen rüya görüyorsun. Sana vurduğum filan yok!” diye cevap verdi terzi. Tekrar uyuyakaldılar. Bu kez terzi öbür deve taş yağdırdı. “Bu da nesi? Niye bana taş atıyorsun?” diye sordu ikinci dev. Birinci dev, “ Sana taş atm ıyorum !” diyerek hom urdandı. Bir süre tartıştılar. A m a yorgun oldukları için daha fazla di­ dişm eden uykuya yattılar. Terzi aynı oyuna yeniden başladı; en iri taşı alarak var gü­ cüyle birinci devin göğsüne fırlattı. “Bu kadarı yeter artık!” diye yerinden fırlayan dev, arka­ daşını deliler gibi ağaca çarptı; ağaç zangır zangır titredi. Ö bürü de aynı şekilde karşılık verince öyle kavga etmeye

136

CESUR TERZÎ

başladılar ki, ağaçlar yıkıldı. Birbirleri­ ne öyle bir dayak attılar ki, sonunda ikisi de yere düşüp öldü. Terzi hemen ağaçtan indi. “İyi ki benim bulunduğum dalı koparm adı­ lar. Y oksa sincap gibi başka bir dala at­ lamak zorunda kalacaktım. Bizimkiler kaçtı galiba!” diye söylendi. Kılıcını çekip devlerin göğsüne birkaç yara açtı ve sonra askerlerin yanına vardı. “Bu iş bitti; ikisini de temizledim! A m a pek de kolay ol­ madı; sıkıyı görünce ağaçları devirdiler, ama bir işe yaram a­ dı. Benim gibi bir vuruşta yedisini deviren birine karşı hiç şansları yoktu” dedi. “Siz yaralanmadınız mı?” diye sordu askerler. Terzi, “Yok yahu, kılıma bile dokunam adılar!” diye cevap verdi. Askerler ona inanmayıp orm ana daldı; ama kanlar içinde­ ki devleri ve devrik ağaçları görünce fikirleri değişti. Terzi kraldan vermiş olduğu sözü tutm asını istedi. A m a kral söz verdiğine pişm an olm uştu. Ş u adam dan nasıl kurtulsam diye düşünüp duruyordu. “Kızıma ve krallığım ın yarısına sahip olm adan önce kah­ ram anca bir şey daha yapmalısın. O rm anda koskoca bir ger­ gedan dolaşıp durmakta; her tarafa zarar veriyor. Ö nce onu yakalayacaksın!” dedi. “İki devden korkm adım da bir gergedandan mı korkaca­ ğım? Benim gibi bir vuruşta yedisini deviren adam !” diye ce­ vap verdi terzi. 137

GRIMM KARDEŞLER

Bir baltayla bir kem ent alarak orm ana daldı. Bu kez de kendisine katılanları ormanın dışında bekletti. Uzun uzun aramasına gerek kalmadı. G ergedan ortaya çıkıverdi ve he­ men terziye saldırdı. Niyeti onu boynuzlamaktı. Terzi, “A ğır ol bakalım! Bu o kadar kolay değil!” diye söy­ lenerek olduğu yerde kaldı ve hayvanın gelmesini bekledi. Hayvan tam yaklaşm ışken bir ağacın arkasına sıçrayıverdi. G ergedan tüm gücüyle ağaca tosladı ve boynuzunu ağacın gövdesine öyle bir geçirdi ki, bir daha çekip çıkaramadı. Böylece yakalanmış oldu. “K uşu yakaladım !” diyen terzi, ağacın arkasından çıkarak elindeki kem endi gergedanın boynuna geçirdi. Sonra yanın­ daki baltayla onun boynuzunu kesiverdi. D aha sonra da hayvanı iple çekerek krala getirdi. Kral vaat ettiği ödülü yine vermek istem edi ve üçüncü bir teklifte bulundu. Buna göre terzi düğünden önce, ormana büyük zarar veren bir yabandom uzunu yakalayacaktı. A vcı­ lar da ona yardım edecekti. “Olur! Bu benim için çocuk oyuncağı!” dedi terzi. Avcıları yanına almadı. A dam lar bu işe sevindi, çünkü daha önce birkaç kez domuzla karşılaşm ışlardı ve bir daha karşılaşm aya da hiç niyetleri yoktu. Yabandom uzu terziyi görür görmez ağzından köpükler saça saça ve keskin dişlerini göstererek saldırdı. A m a bizim kahram an en yakındaki ufacık kiliseye girerek üst katındaki pencereden yine dışarı çıktı. Dom uz onun peşinden koştu. Bu kez terzi kapıyı dışarıdan kapadı. Dom uz içeride kaldı ve pencereden dışarı sıçrayamadı. Terzi askerlere seslendi. D o ­ muzun yakalandığını gelip kendi gözleriyle gördüler. 138

CESUR TERZİ

Kahramanımız kralın hu­ zuruna vardı. Kral da ister is­ temez kızını ve kraliyetinin yarısını ona vermek zorunda kaldı. Karşısındakinin cesur bir asker değil de sıradan bir terzi olduğunu bilseydi belki daha fazla üzülürdü. Görkem li bir düğün gerçekleşti; pek eğlenilm ediyse de bir terziden bir kral oldu işte! Bir zaman sonra genç kraliçe, rüya görm ekte olan kocası­ nın “Bana bak oğlum, şu yeleği hazırla, pantolonu da dik! Yoksa kulaklarını çekerim ha!” diye konuştuğunu duydu. O zaman onun nasıl bir yerden geldiğini tahm in edip hemen babasına haber verdi: K ocası meğerse terziymiş! Kral onu avutarak şöyle dedi: “Bu gece yatak odasının k a­ pısını açık bırak. Askerlerim dışarıda bekleyecek. Kocan uyur uyumaz onu yakalayıp bağlayacaklar. Sonra da bir ge­ miye bindirip dünyanın öbür ucuna götürecekler!” Bu fikir kadının hoşuna gitti. A m a bu konuşm ayı işiten kralın silahçısı genç dam ada durum u bildirdi. “Ben onları yola getiririm!” dedi terzi. V e akşam olunca her zamanki sa­ atte karısıyla birlikte yatağa gitti. Az sonra karısı onun uyu­ duğunu sanarak kalkıp kapıyı açtı, sonra tekrar dönüp yata­ ğa yattı. U yum a num arası yapan terzi bu kez -sözüm ona rü­ yasın d a- yüksek sesle şöyle bağırdı: “Bana bak oğlum; şu yeleği hazırla, pantolonu da dik! Yoksa kulaklarını çekerim ha! Ben ki, bir vuruşta yedisini 139

GRIMM KARDEŞLER

yere sermişim, iki devi öldürm üşüm , bir gergedanı yok etm i­ şim ve bir yabandom uzu yakalamışım beni kapı dışında bek­ leyenlerden mi korkacağım yani!” Terzinin konuştuğunu duyan askerler büyük bir korkuya kapılarak oradan kaçtı ve kimse terziye yaklaşmaya cesaret edemedi. Böylece terzi öm rü boyunca kral olarak yaşadı.

m

140

Kefen Bezi

T f^

annenin yedi yaşında bir oğlu vardı. Ç o cu k o ka^ ar Sözeldi ki, ona bakanın gözü kalıyordu. Annesinin de dünyada ondan fazla sevdiği biri yoktu.

D erken bir gün çocuk hastalanıverdi ve Tanrı onu yanm a aldı. A nneyi kimse yatıştıramadı; kadıncağız gece gündüz ağladı. Ç o cu k göm üldükten sonra da hayattayken oturup oyun oynadığı yerlerde görünmeye başlandı. A nnesi ağladı, o da ağladı. Ertesi sabah çocuk görünmez oldu. A m a annesi ağlamayı kesm eyince çocuk bir gece tabutun içindeki kefene sarılı olarak göründü; başında bir çelenk vardı. Yatağın ayak ucuna oturarak, “Anneciğim , bırak artık ağlamayı, yoksa tabutum da rahat edemiyorum, çünkü senin gözyaşlarm kefenim i ıslatıyor hep” dedi. Bunu duyan annesi dehşet içinde kaldı ve bir daha ağla­ madı.

141

GRIMM KARDEŞLER

Bir gece sonra çocuk yine çıkageldi, elinde bir mum tutu­ yordu. “Bak gördün mü, gömleğim neredeyse kurudu; artık mezarımda rahatım ” dedi. A nnesi T an rı’ya şükretti, yasını sakin sakin ve sabırla tuttu. Ç ocuk bir daha görünm edi, çünkü öbür dünyadaki yata­ ğında mışıl mışıl uyuyordu.

üşp

142

Orman Evi

ssız bir orm anın kenarındaki ufak bir evde karısı ve |

üç kızıyla birlikte yaşayan bir oduncu vardı.

■» Bir gün işe gitmeden önce karısına, “Ö ğlen yemeğimi büyük kızla ormana gönder, yoksa işimi bitirem eyeceğim ” dedi ve ekledi: “Yolunu şaşırm asın diye yanıma darı alıp geçtiğim yerlere serpeceğim !” Kız, güneş ormanın üzerinde yükselirken bir kâse çorbay­ la yola çıktı. A m a serçeler, tarla kuşları, ispinozlar, karata­ vuklar ve isketeler darılarm hepsini çoktan yiyip bitirmişti bile; bu yüzden kız babasının izini bulam adı. İşi şansa bıraka­ rak yürüdü gitti. Derken güneş battı ve akşam oldu. Gecenin karanlığında ağaçlar hışırdamaya başladı, baykuşlar öttü. Kız korkmaya başladı. Uzakta, ağaçlar arasında bir ışık çarptı gözüne. “O rada birileri oturuyor olmalı. Herhalde geceyi orada geçirmeme izin verirler” diye geçirdi aklından. Işığın geldiği eve doğru gidip kapıyı çaldı. “G ir!” diye seslendi içeriden boğuk bir ses. Kız karanlık bir sofaya girdikten sonra iç kapıyı çaldı. “G ir dedik ya!” diye seslendi aynı ses. Kız kapıyı açıp içeri girdiğinde, m asa başında oturan çok yaşlı bir adam gördü. Yüzünü ellerine göm m üştü ve ak sakalı m asanın üzerinden ta yere kadar sarkmıştı. Sobanın yanında üç tane de hayvan vardı; bir tavuk, bir horoz ve alacalı bir inek. 143

GRIMM KARDEŞLER

Kız başına gelenleri anlattıktan sonra yaşlı adam dan yata­ cak bir yer istedi. A dam şöyle sordu: Güzel tavuğum, Güzel horozum, Alacalı ineğim, Siz ne dersiniz? “D u ks!” diye cevap verdi hayvanlar. Bu olur anlam ına ge­ liyordu. “Tam am o zaman, git bize akşam yemeğimizi pişir!” dedi yaşlı adam. Kız m utfakta her türlü malzemeyi buldu ve güzel bir ye­ mek yaptı, ama hayvanları hiç düşünm edi. Yemek dolu ta­ bakları masaya taşıdı, yaşlı adam ın karşısına geçtikten sonra onu doyurdu. Kendi karnını da doyurduktan sonra, “Ben de yoruldum, yatıp uyuyacağım. Yatak nerede?” diye sordu. Hayvanlar şu cevabı verdi: Onunla içtin, onunla yedin Am a bizi hiç düşünmedin, Bakalım gece nerede yatacaksın? “M erdivenden yukarı çık, bir odada iki yatak bulacaksın. Onları havalandır, temiz çarşaf ser; daha sonra ben de gelip yatacağım ” dedi yaşlı adam. Kız m erdivenden çıktı, yatakları havalandırdı, temiz çar­ şaf serdi, ama yaşlı adamı beklem eden kendi yattı. Az sonra yaşlı adam çıkageldi. Elindeki mumla kızın yü­ zünü aydınlattı, sonra da başını iki yana salladı. O nun derin

144

ORMAN EVİ

uyuduğunu görünce zemindeki bir kapağı açarak kızı mahze­ ne attı. A kşam olunca oduncu evine döndü ve kendisini bütün gün aç bıraktığı için karısına çattı. “K abahat bende değil” dedi kadın, “Ben senin yemeğini kızla gönderdim , yolunu şaşırmış olmalı. Yarın yine gelir.” Ertesi gün oduncu ormana gitm eden önce öğle yemeğini bu kez ortanca kızın getirmesini istedi. “Yanım a bir torba mercimek alıp yola ekeceğim, taneleri darınm kinden daha büyük çünkü. Kız onları rahatlıkla gö­ rür, yolunu da kaybetmez” dedi. Öğle olunca kız yemeği alıp yola koyuldu. A m a orm anda­ ki kuşlar, tıpkı bir gün önce olduğu gibi, bütün mercimekleri gagalam ış ve geriye hiçbir şey bırakmamıştı. Kız orm anda yolunu şaşırdı ve gece olunca aynı şekilde yaşlı adam ın evine vardı. Kapıyı çalarak yiyip içecek ve yata­ cak bir yer istedi. Aksakallı adam yine hayvanlara sordu: Güzel tavuğum, Güzel horozum, Alacalı ineğim, Siz ne dersiniz? Hayvanlar aynı şekilde “D u k s!” dediler. V e her şey bir gün önceki gibi olup bitti. Kız güzel bir yemek yaptı, yaşlı adamla birlikte yedi içti, hayvanlara hiç bakmadı. N erede yatacağını sorduğunda hayvanlar şöyle dedi: Onunla içtin, onunla yedin,

145

GRIMM KARDEŞLER

Am a bizi hiç düşünmedin. Bakalım gece nerede yatacaksın? Kız uyuduktan sonra yaşlı adam yine geldi, kafasını salla­ yarak ona baktı, sonra da onu mahzene attı. O duncu üçüncü günün sabahı karısına, “Bana bugünkü yemeğimi her zaman söz dinleyen en küçük kızımla gönder; o ablalarına ya da oraya buraya uçan arılara benzemez, doğru yolu bulacaktır” dedi. A m a karısı bunu istemedi ve “En sevdiğim kızımı da mı kaybedeyim?” dedi. “M erak etm e” diye cevap verdi adam. “O yolunu kaybet­ mez; akıllıdır, kafası da çalışır. Ben bu sefer yanıma bezelye alayım, mercimekten daha iridir, kızımıza yolunu daha iyi gösterir.” A m a güvercinler tüm bezelyeleri kursaklarına gönderi­ verdiler; öyle ki, kız ne tarafa gideceğini bilemedi. Ç o k üzüldü. Hep aç kalacak olan zavallı babasıyla merak­ tan ölecek annesini düşündü. Derken, hava kararınca gözü­ 146

ORMAN EVİ

ne bir ışık çarptı ve orman evine geliverdi. Nazik bir şekilde geceyi burada geçirip geçiremeyeceğini sordu. A ksakallı adam yine hayvanlarına danıştı: Güzel tavuğum, Güzel horozum, A lacalı ineğim, Siz ne dersiniz ? O nlar yine “D u ks!” diye cevap verdi. Kız sobanın yanındaki hayvanlara yaklaştı, tavukla horo­ zun parlak tüylerini sıvazladı, alacalı ineğin iki boynuzu ara­ sında kalan başını okşadı. Y aşlı adam ın emri üzerine güzel bir çorba pişirdi. Ç orbayı ve tabakları masaya koyduktan sonra, “Ben yiyeyim de şu güzel hayvanlar aç mı kalsın yani? D ışarıda bol bol yiyecek var nasılsa. Ö nce onların karnını doyurayım ” dedi. Dışarı çıktı, tavukla horoza yemlerini verdi, alacalı ineğe de bir kucak dolusu taze saman. “A fiyet olsun, sevgili hayvanlar. Susarsanız diye size su getireyim” deyip bir kova dolusu su taşıdı. Tavukla horoz hemen kovanın kenarına çıktı, gagalarını suya soktu, sonra da kafalarını yukarı kaldırarak kuşların yaptığı gibi su içtiler. A lacalı inek de susuzluğunu iyice giderdi. Hayvanları böyle besledikten sonra kız, yaşlı adam ın ma­ sasına oturdu ve arta kalan yemeği yedi. A radan çok geçm eden tavukla horoz, parmaklıklar ara­ sından başlarını uzattı, alacalı inek de göz kırptı. “A rtık yatsak nasıl olur?” diye sordu kız. A ksakallı adam yine hayvanlarına danıştı: 147

GRIMM KARDEŞLER

Güzel tavuğum, Güzel horozum, Alacalı ineğim, Siz ne dersinizi Hayvanlar cevap verdi: “D u k s!” Sen bizimle içtin, bizimle yedin, Ve de hep bizi düşündün, İyi geceler dileriz! Kız m erdivenden yukarı çıktı, yatakları havalandırdı, te­ miz çarşaf serdi; her şey hazır olunca yaşlı adam yukarı çıkıp yataklardan birine yattı; ak sakalı ta yere kadar sarktı. Kız öbür yatağa yattı, duasını etti ve derin bir uykuya dal­ dı. G ece yarısına kadar böyle uyudu. Derken evde bir gürül­ tü oldu, kız uyandı. T üm ev her köşesinden zangır zangır tit­ redi, kapı açıldı ve çatıdaki duvara vurdu. Kirişler yerinden oynadı, merdiven çökecekm iş gibi oldu; sonra öyle bir çatırtı duyuldu ki, sanki dam çöküyordu. A m a birden ortalığı bir sessizlik kapladı. Kıza hiçbir şey olmamıştı, yattığı yerde sakince kaldı ve sonra uyudu. Ertesi sabah gün ışığıyla uyanınca bir de ne görsün? K o s­ koca oda, görkemli bir saraya dönüşm üştü; her taraf pırıl pırıldı. Duvarları kaplayan yeşil renkteki ipek kum aşlar altın çiçeklerle donanm ıştı. T avan kırmızı kadifeyle kaplıydı. Y a­ tak fildişindendi. Bir iskemlenin yanında incilerle süslü bir çift terlik duruyordu. Kız rüya gördüğünü sandı. A m a aynı anda zengin giysile­

148

ORMAN EVÎ

riyle üç tane hizmetçi girdi içeriye ve “Ne emredersiniz?” di­ ye sordular. “G idin şimdi. Ben kalkıp yaşlı adam a çorbasını yapayım, sonra da güzel tavukla horozu ve alacalı ineği besleyeyim ” dedi kız. Yaşlı adam ın çoktan kalkm ış olacağını düşünerek onun yatağına baktı, ama onun yerine yatakta bir delikanlı yat­ maktaydı. Ç o k genç ve yakışıklıydı delikanlı. O ğlan yatağında doğrularak şöyle dedi: “Ben bir prensim. K ötü bir cadının lanetine uğrayarak aksakallı, yaşlı bir adam olarak orm anda yaşamaya m ahkûm edildim. Çevrem de ta­ vuk, horoz ve alacalı inek kılığına girmiş üç hizmetçimden başka hiç kimse olmadı. Bu büyü ancak sadece insanlara d e­ ğil hayvanlara karşı da sevecen davranan, iyi kalpli bir kız çı­ kıp gelinceye kadar sürecekti. İşte sen geldin ve dün gece ya­ rısı bu büyüyü bozdun; orman evi de yine saraya dön ü ştü .” H epsi kalktıktan sonra prens hizmetçilerine kızın anne ve babasını getirmelerini, sonra da düğün hazırlıklarının başla­ masını emretti. “Ablalarım ne olacak?” diye sordu kız. “O nları mahzene tıktım. İkisi de bundan böyle bir k ö ­ m ürcünün yanında kalıp çalışacaklar, ta ki huylarını düzel­ tip hayvanlara iyi bakmayı öğreninceye kadar” dedi prens.

iap

149

Hayat Suyu

P

ir zamanlar bir kral vardı, ama çok hastaydı. Kim se onun iyileşeceğini um m uyordu. Bu yüzden üç oğlu o kadar üzgündü ki, her gün bahçeye çıkıp ağlaşı­

yorlardı. Derken karşılarına yaşlı bir adam çıktı ve neye üzüldükle­ rini sordu. Ç ocuklar babalarının çok hasta olduğunu ve öle­ ceğini, artık hiç kim senin ona yardım edemeyeceğini söyle­ di. Bunun üzerine yaşlı adam, “Ben bunun çaresini biliyo­ rum ” dedi ve ekledi: “Eğer hayat suyundan içerse iyileşir. A ncak bu suyu bulm ak çok zordur.” Büyük oğlan “Ben bulurum ” diyerek yaşlı kralın yanm a vardı ve onu iyileştirecek olan hayat suyunu aramak için izin istedi. Kral, “Olmaz! Bu çok tehlikeli bir iş. Ben öleyim daha iyi” dedi. A m a oğlan o kadar yalvardı ki, sonunda babası razı oldu. Prens, “Suyu bulup getirirsem babam ın en sevgili oğlu olup tahta konarım ” diye geçirdi içinden. V e atıyla yola çıktı. Bir süre gittikten sonra karşısına bir cüce çıktı. “A celen ne böyle? Nereye gidiyorsun?” diye sor­ du. Kibirli prens, “H adi ordan bacaksız! Sen bilme daha iyi” diyerek atıyla yoluna devam etti. A m a cüce çok bozuldu ve ona lanet okudu. Prens çok geçm eden bir dağ yoluna girdi, ilerledikçe yol daralıyordu; öyle ki, sonunda atından bile inemedi ve b u ­ 1S0

HAYATSUYU

lunduğu yerde sanki hapis kaldı. H asta kral uzun zaman oğlunu bekledi, ama o geri dön ­ medi. Bunun üzerine ortanca oğlan, “Baba, izin ver de bayat suyunu aramaya ben gideyim ” dedi. Aynı anda “Kardeşim öldü, taht bana kalacak” diye geçirdi aklından. Kral önce onu gönderm ek istemediyse de sonunda razı oldu. Prens aynı şekilde kardeşinin yolundan gitti. A ynı cüce karşısına çıkarak ona, böyle hızlı hızlı nereye gittiğini sordu. Prens, “H adi ordan bacaksız, sen bilm esen de olur!” diyerek arkasına bir daha bakmaksızın yoluna devam etti. C ü ce ona da lanet okudu. O da tıpkı ağabeyi gibi dar bir yolda tıkandı kaldı; ne ileri gidebildi, ne de geri. İnsanın burnu havada olunca işte böyle olur! O rtanca oğlan da geri dönm eyince, en küçük oğlan hayat suyunu aramak istedi; sonunda kral buna razı oldu. Küçük oğlan da aynı cüceyle karşılaştı. C ü ce ona bu ka­ dar aceleyle nereye gittiğini sordu. D elikanlı durdu; onunla bir süre dertleştikten sonra, “Hayat suyunu arıyorum; ba­ bam ölüm cül bir hastalığa yakalandı d a” diye açıkladı. “O nu nerede bulacağını biliyor m usun?” “Hayır” dedi prens. “Sen kardeşlerin gibi uygunsuz ve küstah davranm adın, bu yüzden sana o suyu nerede bulacağını söyleyeceğim. B ü­ yülü bir şatonun avlusundaki bir çeşm eden gürül gürül akı­ yor. A m a sakın şatoya zorla girme! Ben sana demir bir çu­ bukla iki som un ekmek vereceğim. Şaton un demir kapısı de­ mir çubukla üç kez vurdun mu açılıverir. içeride girişi göze­ ten iki aslan yatar; onlara birer som un ekmek verdin mi sana bir şey yapmazlar. O zaman hem en gidip, saat on ikiyi çalma­ 151

GRIMM KARDEŞLER

dan, hayat suyunu alırsın; daha geç kalırsan kapı kendiliğinden kapanır, sen de orada hapis kalırsın.” Prens teşekkür ederek demir çubukla iki som un ekmeği cüceden alıp yola çıktı. Şatoya vardığında her şey cücenin söylediği gibi oldu. D em ir çubukla üçüncü vuruştan sonra kapı açıldı. O ğlan as­ lanları ekmekle yatıştırdıktan sonra şatoya daldı; önce karşı­ sına kocam an ve güzel bir salon çıktı. Bu salonda büyülen­ miş prensler oturm aktaydı. Delikanlı onların parm akların­ daki yüzükleri çıkardı. Yerde bir kılıç ve bir ekmek gördü, onları da aldı. O ndan sonra bir başka odaya girdi. Burada çok güzel bir genç kız gördü. Kız onu görünce çok sevindi; delikanlıyı öperek ona, kendisini büyüden kurtardığını, bu yüzden tüm varlığının artık onun olduğunu ve bir yıl sonra tekrar geldiğinde kendisiyle evleneceğini söyledi. Sonra ha­ yat suyunun aktığı çeşm enin yerini tarif etti. A ncak acele et­ mesini ve suyu saat on ikiden önce almasını tembihledi. Prens gittiği bir başka odada güzel ve yeni yapılmış bir ya­ tak gördü. Ç o k yorgun olduğu için biraz dinlenmek istedi. Yatağa yatar yatmaz da uyudu. U yandığında saat on ikiye çeyrek vardı. Dehşetle yerinden fırlayarak çeşmeye koştu; duvarda asılı bir m aşrapayı alıp suyla doldurduktan sonra hızla oradan uzaklaştı. T am demir kapıdan çıkarken saat on ikiyi çalıyordu. K apı kendiliğinden o kadar sert bir şekilde kapandı ki, oğlanın topuğunu sıyırıverdi. A m a delikanlı hayat suyunu bulduğu için seviniyordu. Evin yolunu tuttu ve bu arada cücenin bulunduğu yerden geçti. C ü ce ekmekle kılıcı görür görmez, “Bunları almakla çok iyi ettin; kılıçla bütün bir orduyu yenersin, ekmekse tüm 152

HAYAT SUYU

dünyayı doyurur” dedi. Prens, kardeşleri olm adan babasının yanına varmayı iste­ medi. “ Sevgili cüce, bana kardeşlerim in nerede olduğunu söyle­ yebilir misin? O nlar hayat suyunu bulm ak için benden önce yola çıktılar, ama geri dönm ediler” “O nlar iki dağ arasında sıkışıp kaldı” diye cevap verdi cü­ ce. “Böyle olm asını ben istedim, çünkü bana karşı çok uy­ gunsuz davrandılar.” Bu kez prens, ağabeylerinin serbest kalm ası için cüceye yalvardı. C ü ce onu kırmadı, ama “O nlardan kendini koru, çünkü ikisi de kötü yürekli” diye uyardı. Prens kardeşlerine kavuşunca sevindi ve onlara hayat su ­ yunu nasıl bulduğunu, nasıl bir maşrapa suyu beraberinde getirdiğini, güzel prensesi nasıl özgürlüğüne kavuşturduğu­ nu, onun kendisini nasıl bir yıl bekleyeceğini anlattı. Bir yıl sonra bu prensesle evlenecek ve büyük bir devletin başı ola­ caktı. Sonra her üçü de yola koyuldu. Derken açlık ve savaşın hüküm sürdüğü bir ülkeye geldiler. Kralın başı beladaydı, çünkü kıtlık baş gösterm işti. Prens önce ona yanındaki ek­ meği verdi, bununla tüm halkın karnı doydu. Sonra kılıcı verdi, kral bununla düşm an ordusunu yendi. Böylelikle ül­ kesi barış ve refaha kavuştu. Bunun üzerine prens ekmekle kılıcı geri aldı. U ç kardeş yine yola koyuldu. Savaş ve açlığın hüküm sürdüğü iki ülkeden daha geçtiler. Prens her seferinde kral­ lara ekmekle kılıcını verdi ve sonuçta üç ülkeyi m ahvolm ak­ tan kurtardı. 153

GRIMM KARDEŞLER

D aha sonra bir gemiye binerek denize açıldılar. Yolculuk sırasında prensin ağabeyleri aralarında konuştu: “Hayat su­ yunu en küçüğüm üz buldu, biz başaram adık. Babamız aslın­ da bizim hakkımız olan tahtı ona bırakacak; mutluluğumuz elden gidecek.” Bu kez küçük oğlana kin bağladılar ve onu mahvetmeye karar verdiler. O nun derin bir uykuya dalm asını beklediler. Sonra m aşrapadaki suyu kendilerinin kabına boşalttılar ve onun yerine deniz suyu koydular. Eve vardıklarında küçük oğlan krala maşrapayı uzatarak bundan içmesini, o zaman tekrar sağlığına kavuşacağını söy­ ledi. Kral acı deniz suyundan birkaç yudum içince eskisin­ den daha fena hasta oldu. Sızlanıp dururken diğer iki oğlan küçük kardeşlerini suçladı. Krala gerçek bayat suyunu verdi­ ler. Kral birkaç yudum içer içmez hastalığının iyileşmeye başladığını ve gençlik günlerindeki gibi sağlam ve güçlü ol­ duğunu hissetti. Bunun üzerine ağabeyleri küçük oğlanla alay ettiler. “Hayat suyunu sen buldun, bunca zahmete sen katlandın, ama m ükâfatını biz gördük. A slında akıllı olup gözünü dört açmalıydın. Sen gemide uyurken biz o suyu al­ dık. Bir yıl sonra ikimizden biri o güzel prensesi alıp getire­ cek. A m a sakın bizi ele vermeye kalkm a, bu konuda tek keli­ me edersen canından olursun! Susarsan hayatını bağışlarız” dediler. Yaşlı kral küçük oğluna çok kızdı; onun kendisini öldür­ meye kalkıştığını sandı. Bu nedenle sarayın önde gelenlerini toplayarak onun hakkında bir karar aldırttı; oğlan gizlice kurşuna dizilecekti! V e bir gün prens hiçbir şeyden habersiz ava çıktığında 154

HAYAT SUYU

kralın avcısı ona refakat eti. Epey yol alarak bir orm ana var­ dıklar. A ncak avcı o denli hüzünlüydü ki, prens ona “Neyin var senin?” diye sordu. Avcı, “Söyleyem em ” dedi. Prens di­ retti: “ Söyle, söyle. N e olursa olsun seni bağışlayacağım .” “ Şey ...” dedi avcı, “Kral emretti, sizi tüfekle öldürecek­ m işim .” Prens dehşet içinde kaldı ve dedi ki: “Dinle beni avcı! Bı­ rak beni yaşayayım. Benim giysilerimi sen al, senin eskilerini bana ver.” Avcı, “ Seve seve, efendim; zaten sizi öldürem ezdim ” diye cevap verdi. Giysilerini değiş tokuş ettiler. A vcı saraya dön ­ dü, prens orm anda yoluna devam etti. A radan bir süre geçti, derken bir gün krala en küçük oğ­ luna verilmek üzere üç araba dolusu altın ve elmas gönderil­ di. Bu arabalar, vaktiyle kılıcını ve ekmeğini vererek ülkele­ rini düşm andan ve açlıktan kurtaran genç prense şükranları­ nı bildiren üç kraldan geliyordu. O zaman yaşlı kral, “Y oksa benim oğlum suçsuz mu?” diye geçirdi aklından ve sarayın önde gelenlerine “Um arım yaşıyordur, onu öldürttüğüm için o kadar üzgünüm ki!” diye yakındı. “O yaşıyor efendim ” diye söze karıştı avcı. “Kralımın em ­ rini yerine getirmeye gönlüm razı olm adı” diyerek ona her şeyi anlattı. Kral çok rahatladı, tüm kom şu krallıklara haber salarak oğlunun bağışlandığını, yani tekrar eve dönebilece­ ğini bildirdi. Bu arada şatodaki prenses, bulunduğu şatodan başlam ak üzere altından pırıl pırıl bir yol yaptırdı ve adamlarına, “Bu yoldan sağa sola sapm aksızm geçeni içeri alabilirsiniz! O,

155

GRIMM KARDEŞLER

beklenen kişidir. Y oldan sapanları sakın içeri almayın!” diye emretti. Bir süre sonra en büyük oğlan, kendisini kralın kızına ‘onun kurtarıcısı’ olarak takdim etmek üzere çarçabuk yola çıktı. Niyeti kızla evlenip servete konm aktı. A tm a atlayıp da şatoya vardı, anacak o güzel altın yolu görünce, “Bunun üzerinden atla gidersem çok yazık olur!” diye düşündü ve yolun sağından gitti. G iriş kapısına varınca askerler doğru kişi olmadığı gerekçesiyle onu geri gönderdi. Aradan çok geçm eden ortanca oğlan çıkageldi; o da altın döşeli yola atının bir ayağı henüz değm işken, “Üzerine bası­ lırsa yazık olacak” diye düşünerek yolun sol tarafından gitti. A na kapıya geldiğinde askerler aynı şekilde onu da doğru ki­ şi olmadığı gerekçesiyle geri gönderdi. Ü çüncü oğlan tam bir yıl dolduğunda, ormanı terk ede­ rek sevgilisine kavuşup dertlerini unutm aya karar verdi ve yola koyuldu. A klı fikri hep kızda olduğu için altın döşeli yolu görmedi bile; atıyla üzerinden geçti. A na kapıya vardı­ ğında içeri alındı. Kralın kızı onu büyük bir sevinçle karşıla­ dı. ‘K u rtarıcısın ın nihayet geldiğini, ülkeyi artık onun idare edeceğini, elbette kendisiyle evleneceğini ve ölene dek m ut­ lu yaşayacaklarını ilan etti. D üğünden sonra kocasına, babasının haber göndererek onu çağırttığını ve bağışladığını bildirdi. Bunun üzerine prens atm a atlayarak babasının yanm a vardı ve kardeşleri­ nin kendisini nasıl aldattıklarını bir bir anlattı. Yaşlı kral on ­ ları cezalandırmak istedi ve ikisini de sürgüne yolladı; bir d a­ ha da geri dönmediler.

156

Parmak Çocuk

ir terzinin bir oğlu vardı. A m a bu çocuğun boyu çok kısaydı; başparm aktan daha büyük değildi. Bu yüzden Parmak Ç o cu k adını taktılar. A ncak çocuk, boyunun kısalığına rağmen çok cesur bir çocuktu. Bir gün babasına, “Baba, ben dünyayı dolaşıp tanım ak is­ tiyorum ” dedi. Babası da, “O lur çocuğum ” diyerek uzun bir dikiş iğnesi aldı ve iğnenin deliğini balm um uyla kapattı. Sonra “A l sana bir kılıç, lazım olur” diyerek oğluna verdi. Parmak Ç o cu k gitm eden önce son kez ailesiyle birlikte evde yemek yemek istiyordu. Bakalım annesi ne yemek pi­ şirmişti? M asa hazırdı ve tencere ocaktaydı. “Anneciğim , b u ­ gün yemekte ne var?” diye sordu. Annesi, “Kendin bak” de­ di. Parmak Ç ocuk ocağa sıçrayarak tencerenin içine baktı. A ncak boynunu çok fazla uzattığından yem ekten çıkan b u ­ har onu bacaya iteledi. Bir süre buharla boğuştu ve sonunda kendini dışarı attı. Sonra bütün dünyayı dolaşm aya başladı. Ö nce bir aşçı kadının yanında iş buldu, ama kendisine verilen yem eklerden hoşlanm adı. Parmak Ç ocuk “Bize daha iyi yemek çıkmazsa çeker giderim. G itm eden önce de kapıya ‘Hep patates hep patates, peki etten ne haber?’ diye yazarım, ona göre!” dedi. Kadın, “Senin başka işin yok mu be çekir­ ge!” diyerek, öfkeyle eline geçirdiği bir çaputla onu dövmek istedi. A m a bizim minik terzi kendini bir yüksüğün içine ata­ rak kadına dilini çıkardı. Kadın yüksüğü eline alarak Parmak

157

GRIMM KARDEŞLER

Ç o cu ğu yakalamak istedi, ancak ufaklık çaputun içine sıçra­ yıverdi. Kadın bu paçavrayı param parça edip minik terziyi aradı. Kum aşın kıvrımına saklanm ış olan çocuk, “Heey aşçı kadın, ben burdayım ” diyerek olduğu yerden başını çıkardı. Kadın ona tam vuracağı sırada Parmak Ç ocuk m asanın çek­ mecesine sıçradı. Son un da kadın onu yakaladığı gibi kapı dı­ şarı etti. M inik terzi dolaşıp durdu, derken koskoca bir ormana geldi. O rada bir sürü haydutla karşılaştı. Bu adam lar kralın hâzinesini soymak niyetindeydiler. M inik terziyi gördükle­ rinde “Bu ufacık çocuk anahtar deliğinden geçebilir, onu maym uncuk olarak kullanalım ” dediler. İçlerinden biri, “Heey, dev adam! Sen de bizimle hazine dairesine gelir misin? Oraya rahatça girer, sonra da bize para­ ları birer birer atarsın” diye seslendi. Parmak Ç o cu k düşün­ dü ve “O lu r” diyerek onlarla birlikte hazine dairesine gitti. O rada kapıyı, herhangi bir yerinde bir yarık var mı diye iyice gözden geçirdi. Ç o k geçmeden kendi geçebileceği kadar dar bir yarık buldu ve hemen içeri girmek istedi. A ncak kapıda nöbet bekleyenlerden biri yanm dakine, “Ş u örüm ceğin b u ­ rada işi ne? D ur da şunu bir ezeyim!” dedi. Muhafızlar, “O sana bir şey yapm adı ki! Bırak hayvanı gitsin” diye karşı çık­ tı. Neyse, Parmak Ç o cu k o yarıktan hazine dairesine giriver­ di, sonra pencereyi açarak aşağıda beklemekte olan haydut­ lara tek tek para yağdırmaya başladı. T am işe dalm ıştı ki, ha­ zine dairesini denetlemeye gelen kralın sesini duydu ve he­ men saklandı. Kral pek çok m adeni paranın eksilmiş olduğu­ nu fark etti, ama bunu kimin yaptığına akıl erdiremedi, çün­ 158

PARMAK ÇOCUK

kü sürgüler sürülü, kapılar kitliydi. Yani her şey korum a al­ tındaydı. O radan ayrılırken iki nöbetçiyi uyardı: “D ikkat edin, biri m adeni paralara göz dikm iş!” dedi. Parmak Ç o cu k yeniden işe koyulduğunda nöbetçiler içe­ riden gelen şıkır şıkır para seslerini işitti. Hemen içeri dala­ rak hırsızı yakalam ak istediler. A m a onların geldiğini fark eden minik terzi atik davrandı, bir köşeye fırlayarak bir ma­ deni paranın altına saklandı. D ışarıdan bakıldığında kimse onu göremeyecekti. A ynı anda “Heey, ben buradayım ” diye nöbetçilerle alay etti. A dam lar o tarafa koşuştu, ama Parmak Ç o cu k bir başka köşedeki paranın altına saklanarak “Heey, ben buradayım !” diye seslendi yine. Nöbetçiler o tarafa sal­ dırdı, ancak Parmak Ç o cu k üçüncü köşeye sıçramıştı bile. “Heey, ben buradayım !” diye yine dalga geçti. Nöbetçileri deli etti ve o kadar oyaladı ki, adamlar bir süre sonra yorula­ rak çekip gitti. Parmak Ç o cu k paraların hepsini teker teker aşağıya attı. So n parayı da ustaca fırlattıktan sonra pencere­ den sıvışıverdi. Haydutlar ona “Yam an adam m ışsın! Bizim reisimiz olur m usun?” diye sordular. Parmak Ç o cu k teşekkür etti ve önce bütün dünyayı gezip görmek istediğini söyledi. Parayı pay­ laştılar. M inik terzi sadece bir sikke istedi, çünkü daha fazla­ sını taşıyamazdı. Sonra kılıcını kuşandı ve haydutlara veda ederek yola koyuldu. Birkaç ustanın yanında iş buldu, ama bu işler hoşuna git­ medi. Sonunda bir handa uşak olarak çalışmaya başladı. O radaki kızlar ondan pek hoşlanm adılar, çünkü Parmak Ç o ­ cuk onların gizlice yaptıklarını, tabaklardan nasıl yemek aşırdıklarını, kilerden nasıl öteberi çaldıklarını görüyor ve 159

GRIMM KARDEŞLER

patrona haber veriyordu. Kızlar bu yüzden aralarında konu­ şup, “D ur hele, yaptıklarını burnundan getirelim” diyerek ona bir eşek şakası yapmaya karar verdiler. Kızlardan biri bahçede çimleri keserken, Parmak Ç o cu ğu n otlar arasında oraya buraya sıçradığını gördü. Parmak Ç o cu ğu da çim en­ lerle birlikte kesiverdi. Kestiklerinin hepsini gizlice ineklerin önüne attı. Siyah bir inek hiç farkında olm adan onu yutu­ verdi. A m a m idesi Parmak Ç ocuğun hiç hoşuna gitmedi, çünkü karanlıktı ve hiçbir yerde ışık yanm ıyordu. İnek sağılırken sesleniverdi: Bu iş oldu mu, Güğüm doldu mu? A m a süt sağma sırasında ineğin sesi duyulmadı. Derken, çiftlik kâhyası ahıra gelerek, “Bu inek yarın kesilecek” dedi. Bu sefer Parmak Ç o cu k korktu ve cırtlak bir sesle, “Ben bu­ rada kalakaldım , bırakın beni dışarı çıkayım” diye seslendi. Kâhya sesi duydu, ama nereden geldiğini anlayamadı ve “N eredesin?” diye sordu. “Siyah ineğin m idesinde” diye ce­ vap verdi Parmak Ç ocuk, ama adam bunu anlam adı ve çekip gitti. Ertesi sabah ineği kestiler. O n u parçalarına ayırırken şans eseri Parmak Ç ocu ğa bir şey olmadı, ama sucuk yapılan yere sürüklendi. K asap işine başlayınca, “Ç o k derin kesme, çok derin kesme, altında ben varım ” diye haykırdı Parmak Ç o ­ cuk. Satırın çıkardığı gürültü arasında çocuğun sesi kaybo­ lup gitti. Parmak Ç o cu k çaresiz kalmıştı. Çaresiz kalan ta­ banları yağlar; Parmak Ç o cu k da satırların arasından sıçra­ yarak, hiçbirine de temas etm eden postu kurtardı. Yine de

160

PARMAK ÇOCUK

kaçıp gidemedi; kendisini yağ parçacıklarının arasına bıraka­ rak pastırm a bölüm üne kaydı, ama bu bölüm oldukça dardı. D aha sonra bacada asılı kaldı ve islendi; bu da çok can sıkıcı bir işti ve çok uzun sürdü. Derken kış geldi. Parmak Ç o cu ğu bacadan aşağı indirdi­ ler, çünkü bir m üşteri pastırm a istemişti. A şçı kadın pastır­ mayı dilimlerken, Parmak Ç o cu k boynu kesilm esin diye k a­ fasını fazla uzatmamaya dikkat etti. Derken bir fırsatını bula­ rak kendini havaya attı ve kurtuldu. Parmak Ç o cu k kendi­ sini hiç rahat hissetm ediği bu evde daha fazla kalm ak iste­ medi ve tekrar yola çıktı. Etrafı açık tarlada dalgın dalgın yü­ rürken karşısına bir tilki çıktı ve çocuğu yutuverdi. “Heey, tilki efendi! Yanlışlıkla boğazına takıldım, beni serbest bırak” diye seslendi Parmak Ç ocuk. “Haklısın, zaten yutulur lokm a değilsin. Peki, seni serbest bırakırsam, babanın küm esindeki tavukları bana verir m i­ sin?” diye sordu tilki. “Seve seve. Tavukların hepsi senin olacak, söz veriyorum ” dedi Parmak Ç ocuk. Tilki onu serbest bıraktı ve evine kadar taşıdı. Babası Parmak Ç o cu ğu görünce o kadar sevindi ki, tavukların hep­ sini tilkiye verdi. “Ben de sana para getirdim ” diyen Parmak Ç ocuk babasına haydutlardan aldığı sikkeyi verdi ve “N e ­ den bütün tavukları tilkiye verdin?” diye sordu. Babası cevap verdi: “Bir baba oğlunu m u daha çok sever, küm esteki tavukları mı? D üşünsene be adam !” m

161

Başparmak

ir zamanlar bir köylü vardı. A kşam ları ocak başında oturup ateşi karıştırırken karısı da karşında iplik çekerdi. Bir gün adam, “Ne yazık ki çocuğumuz olmadı! Evimiz çok sakin, başka evlerse cıvıl cıvıl” dedi. “Evet” diyen kadın içini çekti. “Hiç değilse bir tane olsay­ dı! Parmak kadar ufak olsa bile sevinirdik ve bağrımıza ba­ sardık!” D erken günün birinde kadın yedi aylık bir çocuk doğur­ du. Bebeğin tüm uzuvları normaldi, ama kendisi başparm ak kadar küçücüktü. “İsteğimiz gerçekleşti, biz onu çok seveceğiz!” dediler ve adını da Başparm ak koydular. Yiyeceğini hiç eksik etm edik­ leri halde çocuk bir türlü büyümedi, doğum unda nasılsa öy­ le kaldı; ama çok zeki ve becerikli bir çocuk oldu, neye el atsa başarılıydı. Köylü bir gün orm ana gitmeye karar verdi; odun kesecek­ ti. “Keşke bana arabayı getirecek biri olsaydı!” diye söylendi. “Ben sana arabayı getiririm baba, hiç merak etme; istedi­ ğin zamanda orm anda olacak!” dedi Başparmak. A dam gülerek “ Sen bunu nasıl yaparsın? Ç o k küçüksün, atı dizgininden tutup süremezsin ki!” dedi. “M erak etme, annem arabayı koşsun yeter! Ben atın kula­ ğına oturup ona neler yapması gerektiğini fısıldayacağım ” 162

BAŞPARMAK

dedi oğlan. V akit geldiğinde annesi arabayı koştu ve Başparm ak’ı atın kulağına oturttu. O ğlan ata “D eeeh!” diyerek neler yap­ ması gerektiğini söyledi. Arabayı ustaca kullanarak doğru yoldan orm ana vardı. T am orm ana giriş yolunda oğlan iki tane yabancı adamın geldiğini görünce “Brrr!” dedi. “Bu da ne? T ek başına giden bir araba ve de ata emir ve­ ren bir ses? A m a ortada başka kim se görünm üyor” dedi adam lardan biri. “Burası tekinsiz bir yer” dedi diğeri ve ekledi: “A rabanın peşinden gidelim, bakalım nerede duracak?” A raba dosdoğru orm ana daldı ve odunların yığıldığı yere vardı. Başparm ak babasını görünce seslendi: “G ördün mü baba, arabayı getirdim işte! Şim di beni aşağıya indir!” Babası sol eliyle atı tutarken bir sam an çöpüne oturm uş oğlunu da sağ eliyle atın kulağından aşağı indirdi. Yabancı adamlar bu mucize karşısında ne diyeceklerini bilemedi. Biri diğerini kenara çekerek, “Dinle, bu ufaklık bize şans getirebilir. O nu alıp büyük şehirlerde para karşılığında halka gösteririz. O nu babasından satın alalım ” dedi. A dam ın yanına vararak, “ Şu ufaklığı bize sat, yanımızda rahat eder” dediler. “Olm az” dedi adam. “O benim canım ciğerim. D ünyanın altınını verseniz değişm em !” Bu pazarlığı işiten Başparm ak babasının cebinden çıkarak kulağına, “Baba, beni onlara ver, ben nasıl olsa geri döne­ rim ” diye fısıldadı.

163

GRIMM KARDEŞLER

Babası onu iyi bir para karşılı­ ğında adam lara sattı. A dam lar oğ­ lana “Nereye oturm ak istersin?” diye sordular. “Beni şapkanızın kenarlığına oturtun, arada sırada oradan aşağı iner, etrafa bakınır ve dolaşırım; merak etmeyin, düşm em ” dedi Başparm ak. İsteğini yerine getirdiler ve oğ­ lan babasıyla vedalaştıktan sonra onlarla gitti. A kşam oluncaya kadar yol al­ dılar. D erken “Beni yere indirin, çişim geldi” dedi oğlan. “O tur oturduğun yerde, işe is­ tersen, bana vız gelir. A ra sıra ku ş­ lar da ediyor başım a” diye cevap verdi

onu

şapkasında

taşıyan

adam. “Olm az!” dedi oğlan. “Ben terbiyesiz değilim. Hem en ye­ re beni indirin!” A dam şapkasını çıkararak Başparm ak’ı yol kenarındaki hendeğe bıraktı. O hemen bulunduğu yerden sıçrayarak tar­ laya daldı ve birden arayıp bulduğu bir fare yuvasına giriver­ di. “İyi akşamlar, beyler, yolunuza bensiz devam edin” diye adamlara seslenerek güldü. A dam lar sopalarla fare yuvasını eşeledi, ama bunun bir 164

BAŞPARMAK

yararı olmadı. Başparm ak yuvanın derinliklerine kaçtı. D er­ ken akşam oldu ve adam lar öfkeyle, ama elleri boş olarak yo­ la koyuldu. Onların gittiğini fark eden Başparm ak yuvadan dışarı çıktı. “Karanlıkta tarlada dolaşm ak tehlikeli, kolayca bacağı­ mı kırabilirim ” diye söylendi. A niden ayağı bir salyangoz kabuğuna çarptı. “Hele şükür, geceyi burada geçirebilirim!” diyerek kabuğun içine yerleşti. T am uyuyacağı sırada önünden geçen iki adamın sesini duy­ du. “ Şu zengin papazın altın ve güm üş takımlarını nasıl çalsak?” dedi biri. “Ben sana söyleyeyim” diye lafa karıştı Başparm ak. İkinci hırsız çok korktu ve “Neydi bu? Biri k on uştu!” de­ di. D urup dinlediler. Başparm ak yine konuştu: “Beni yanını­ za alın, size yardım edeyim !” “N erdesin sen?” “İyice yere bak, sesin nereden geldiğini bulursun” diye cevap verdi Başparm ak. Hırsızlar sonunda onu bularak havaya kaldırdılar. “ Seni gidi bacaksız, bize nasıl yardım edeceksin ki?” dediler. “Bakın” dedi ufaklık, “Ben papazın odasına demir par­ maklıkların arasından girerim ve içerden ne isterseniz onu size uzatıp veririm.” “H adi bakalım, göster m arifetini!” dediler. Papazın evine vardıklarında Başparm ak odaya girdi, son­ ra da var gücüyle, “Burada ne isterseniz var!” diye haykırdı.

163

GRIMM KARDEŞLER

Hırsızlar irkildi. “Yavaş konuşsana, herkesi uyandıracaksın!” dediler. A m a Başparm ak onları anlamamış gibi davranarak yeni­ den “Ne istiyorsunuz? Buradakilerin hepsini mi istiyorsu­ nuz?” diye bağırdı. Yan odada yatan aşçı kadın bunu duyunca uyanarak k u ­ lak kabarttı. Hırsızlar korkudan biraz geri çekildiler, ama da­ ha sonra cesareti ele alarak, “Bu ufaklık bizi ele vermek isti­ yor” diyerek geri geldiler. O ğlanın kulağına, “Hadi artık cid­ di ol da içeridekileri bize ver” diye fısıldadılar. Başparm ak bu kez de tüm gücüyle, “H epsini vereceğim, uzatın ellerinizi” diye haykırdı. Bunu duyan aşçı kadın tökezleye tökezleye kapıya geldi. Hırsızlar peşlerine avcı düşm üş gibi oradan kaçıverdiler. A m a aşçı kadın bir şey fark etm em işçesine mum yaktı. O ge­ lirken Başparm ak hiç görünm eden kendisini dışarıya, sa­ manlığa attı. A şçı kadın her köşeyi arayıp kimseyi bulam a­ yınca tekrar gidip yatağına yattı ve gözü açık rüya görm üş ol­ duğuna inandı. Başparm ak sam an çöpüne tırm anarak yatacak yerini ha­ zırladı; ertesi sabaha kadar uyuyacak, sonra da anne ve baba­ sının yanm a dönecekti. Ne var ki, başına başka işler geldi! Yaa, bu dünyada zahmetsiz iş yok ki! G ün ağarırken aşçı kadın hayvanlara yem vermek için ya­ tağından kalktı. D oğruca sam anlığa gitti, içinde Başparmak’ın da yatıp uyuduğu bir kucak dolusu sam an aldı. O ğ­ lan öyle derin bir uykuya dalm ıştı ki, olanların farkına var­ madı. U yandığında kendini geviş getiren bir ineğin ağzında buldu. 166

BAŞPARMAK

“Eyvah, değirmene girdim !” diye hayıflandı, ama sonra nerede olduğunu anladı. Hayvanın dişleri arasına girip çiğnenmemek için dikkat etmeliydi; yine de m idesine yuvarlan­ m aktan kurtulam adı. “Burada da hiç pencere yokm uş, hiç gün ışığı girmiyor” diye söylendi. Bulunduğu yer hiç hoşuna gitmedi, durm adan yeni sa­ manlar geldiği için sıkıştıkça sıkıştı. K orkudan avazı çıktığı kadar bağırdı: “Taze yem atmayın bana! Taze yem atmayın bana!” O sırada aşçı kadın ineği sağm aktaydı; birinin k on uştu­ ğunu ve ortada kim senin olmadığını, bu sesin de dün geceki sesin aynısı olduğunu fark edince öylesine korktu ki, iskem­ lesinden kayarak sütü yere döktü. Büyük bir korkuya kapıla­ rak efendisinin yanm a koştu. “A m an Tanrım , papaz efendi, inek kon uştu!” diye haykırdı. “ Sen çıldırm ışsın!” diye cevap veren papaz, neler olup bi­ tiyor diye sam anlığa kendi gitti. D aha içeriye bir adım atmıştı ki, Başparm ak yeniden “B a­ na taze yem atmayın! Bana taze yem atmayın!” diye haykır­ maya başladı. Bu kez papaz da öyle korktu ki, ineği cin çarptığını ve bu yüzden öldürülm esi gerektiğini söyledi. İneği kestiler, ama içinde Başparm ak’m bulunduğu m ide­ sini çöpe attılar. Başparm ak çalışıp çabalayarak kendisine bir yer açtı; ama tam başını dışarı çıkarmışken başına yeni bir bela geldi; aç bir kurt yaklaşarak mideyi olduğu gibi yuttu. Başparm ak cesaretini kaybetmedi. “Belki kurt anlaşmaya yanaşır” diye düşündü ve onun m idesinden seslendi: “Kurt kardeş, sana göre güzel bir yiye­ 167

GRIMM KARDEŞLER

cek biliyorum .” “Neredeym iş o?” “Falanca çıkmaza girdin mi birinci değil, ikinci ev. O rada pastalar, yağlı butlar ve sucuklar bulacaksın; ye yiyebildiğin kadar” diyerek babasının evini tarif etti. Kurt bir denileni iki etmedi, o gece doğruca o çıkmaz so ­ kağa giderek evi buldu ve am barda ne bulduysa mideye in­ dirdi. İyice doyunca çekip gitmek istedi, ama karnı o kadar şişmişti ki, bulunduğu yerden dışarı çıkamadı. Başparm ak da bunu hesap etmişti. Başladı kurdun m ide­ sinde hoplayıp tepinmeye; elinden geldiğince bağırdı çağır­ dı. “ Sussana be !” dedi kurt, “M illeti uyandıracaksın!” “Bana ne!” dedi ufaklık. “ Sen her şeyi mideye indirdin, bırak da şimdi ben biraz eğleneyim.” Başladı yine var gücüyle bağırıp haykırmaya. Bu gürültü­ den annesiyle babası uyanarak ambara koştular, kapı aralı­ ğından baktılar. O rada kurdu görünce kaçtılar; adam bir bal­ ta, karısı da bir tırpan aldı. Tekrar ambara girerlerken, “ Sen arkam da dur!” dedi adam. “Ben ona baltayla vuracağım, ölmezse sen tırpanla vur ve karnını deş.” Başparm ak babasının sesini duyunca seslendi: “Babacı­ ğım, ben buradayım, kurdun karnında!” Babası sevinçle “T an rı’ya şükürler olsun! O ğlanı bulduk” diyerek çocuğa zarar verm esin diye karısına tırpanı elinden bırakm asını işaret etti. Sonra yaradana sığınarak baltayla ka­ fasına vurup kurdu öldürdü; karı koca bıçak ve makasla hay­

168

BAŞPARMAK

vanın m idesini kesip Başparm ak’ı oradan çıkardılar. “A h, seni o kadar merak ettik ki!” dedi babası. “Evet baba, başım a neler gelmedi ki! Neyse ki şim di yine temiz bir hava soluyorum !” “Bugüne kadar nerelerdeydin?” “ Sorm a baba, önce bir fare yuvasındaydım , sonra bir ine­ ğin işkem besine girdim, daha sonra da bir kurdun midesine. A rtık sizlerden ayrılmayacağım !” “Biz de seni dünyanın altınına değişmeyeceğiz!” diyen anne ve babası, Başparm ak’ı kucaklayıp öptüler. O na bol bol yiyecek içecek verdiler ve yeni giysiler diktiler, çünkü eskisi bir hayli yıpranmıştı. m

169

Dede ile Torun

ir zamanlar çok, ama çok yaşlı bir adam vardı. G öz­ lerine perde inmişti, kulakları duym uyor, dizleri tit­ riyordu. Sofraya oturduğu zaman kaşığı bile tuta­ mıyordu; çorbasını masa örtüsüne döküyor, salyaları ağzın­ dan akıyordu. O ğluyla gelini ondan iğrendikleri için yaşlı adamı soba­ nın yanında bir yere oturttular; yemeğini toprak kâse içinde verdiler; adamın karnını bile doyurmadılar. Adam cağız üz­ gün üzgün oturup kaldı, gözleri yaşlıydı. Bir keresinde titreyen elleri kâseyi sıkı tutam adı, kâse ye­ re düşüp kırıldı. G elini çok kızdı, ama bir şey demedi, sadece içini çekti. Bu kez ona birkaç kuruş karşılığında tahta çanak satın aldılar ve yaşlı adam hep bu tabaktan yedi içti. V akit böyle geçerken, bir gün dört yaşındaki torunu, yer­ deki tahta parçalarını toplayıp bir araya getirmeye başladı. “N e yapıyorsun sen orada?” diye sordu babası. “Bir yemlik yapıyorum ” diye cevap verdi çocuk ve ekledi: “Ben büyüyünce annemle babam yemeklerini bununla ye­ sin!” İşte o anda karı koca bakıştılar ve ağlamaya başladılar. Hem en babalarını bulunduğu köşeden alıp sofraya oturttu­ lar. Yaşlı adam o günden sonra arada bir tabağını düşürse de hep onlarla birlikte sofraya oturdu.

170

34 Yaşlı Hildebrand

ir zamanlar bir çiftçiyle karısı vardı. K öyün papazı çiftçinin karısına göz koym uştu. Bir keresinde b ü ­ tün gününü onunla gönül eğlendirerek geçirmek istedi. Kadının da buna istekli olduğundan emindi. Bu yüzden ona dedi ki: “Bak şekerim, nasıl gönül eğlendi­ receğimizi biliyorum ben. Gelecek çarşam ba yataktan kalk­ ma ve kocana hasta olduğunu söyle ve pazar gününe kadar sızlanıp dur. Pazar ayininde ben şöyle bir vaazda bulunaca­ ğım: ‘Kim in evinde hasta kadın, çocuk, ağabey, abla ya da başka biri varsa, hasta sahibi W alischland’daki Göckerliberg bentlerine vararak bir metelik karşılığında bir ölçek defne dalı satın alıp getirirse, onun hastası anında iyileşecek* diye­ ceğim .” “O lu r” diyen kadın çarşam ba günü papazın dediği gibi yataktan kalkmadı, hep kıvrandı ve sızlandı. K ocası ona ne kadar baktıysa da yararı olmadı; hiçbir ilaç da fayda etmedi. Pazar günü olunca kadın kocasına, “Kendim i öyle kötü hissediyorum ki, öleceğim galiba. A m a ölm eden önce papa­ zın bugün vereceği vaazı dinlemek isterim ” dedi. “Olmaz yavrum, bunu yapma! Şim di ayağa kalkarsan da­ ha fena olursun. Senin yerine vaaza ben giderim ve papazı iyice dinler, sonra da gelip sana anlatırım ” diye cevap verdi adam. “Öyle olsun” diye karşılık verdi kadın inleyerek. “ Sen git! 171

GRIMM KARDEŞLER

A m a iyice kulak ver ve papazın söylediklerini sonra bana an­ lat!” Ç iftçi kiliseye gitti. Papaz tıpkı kadına anlattığı şekilde vaaz verdi. A dam eve döndüğünde “Y aşasın !” diye haykırdı neşeyle. “Yakında iyileşeceksin! Papaz bugün dedi ki, kimin evinde bir hastası varsa, kadın, çoluk çocuk, akraba fark et­ mez, hasta sahibi W alischland’daki G öckerliberg bentlerine gidip bir metelik karşılığında bir ölçek defne dalı alıp getirir­ se onun hastası anında iyileşecekmiş. Ben hemen papazdan bir metelik ve bir çuval aldım, az sonra yola çıkacağım ki, sen çabuk iyileşesin!” A dam gider gitmez karısı yataktan fırladı; az sonra papaz onun yanındaydı. Bu arada çiftçi, bentlere giderken bir kom şusuna rastladı; adam pazarda yumurtalarını satm ış, geri dönüyordu. “Nereye gidiyorsun böyle aceleyle?” diye sordu çiftçiye. “Karım hastalandı. Papaz bugün dedi ki evinde hasta ka­ rısı, çocuğu, kız kardeşi, biraderi ya da başka biri olan W alischland’daki Göckerliberg bentlerine giderek bir m ete­ lik karşılığında bir ölçek defne yaprağı alıp getirirse, hasta anında iyileşecekmiş. Ben de papazdan bir metelikle bir çu­ val alarak buralara geldim .” “Yapm a kom şu, sen buna inandın mı? Sana söyleyeyim mi neler olduğunu? Papaz senin karınla gönül eğlendirmek niyetinde. Bu yüzden seni evden uzaklaştırdı” diye açıkladı adam. “Öyle demek? Bunun doğru olup olm adığını bilmek iste­ rim!” “Bak ne diyeceğim, benim küfem e atla da seni eve götü­ 172

YAŞLI HILDEBRAND

reyim! O zaman kendi gözlerinle görürsün!” dedi kom şusu. V e söylenen yapıldı. K om şusu, çiftçiyi yum urta küfesine bindirerek evine kadar götürdü. Bu arada çiftçinin karısı avluda hayvan kesm iş, kızartmış, ayrıca lokm a hazırlamıştı. Papaz da kem anını getirmişti. Kom şu, evin kapısını çalınca kadın “Kim o?” diye seslen­ di. “Bana bu gece için yatacak bir yer verin lütfen, yum urta­ larımı pazarda satamadım, onları yine evime götürüyorum . Hepsi çok ağır, dışarıda da hava karardı.” “U ygunsuz bir zamanda geldin. A m a neyse, madem ki durum böyle gel içeri, sobanın yanm a otur” dedi kadın. K om şu küfeyi sobanın yanındaki sıraya koydu. Papazla çiftçinin karısı kafayı bulm uşlardı. Bir ara papaz kadına “Ç o k güzel sesin var, bana bir şarkı söylesene?” dedi. “A rtık söyleyemem, gençken söylüyordum , ama geçti o günler” diye cevap verdi kadın. “Hadi, hadi, söyle! En azından tek bir şarkı!” diye diretti papaz. Bunun üzerine kadın söylemeye başladı: Kocam şimdi bentlerde... Papaz karşılık verdi: Bir yıl kalsın ellerde, Defne dalı bahane. Bu kez kom şu da şarkıya katıldı (sırası gelmişken, bu kom şunun adı H ildebrand’dı): Hildebrand bak şuna! 173

GRIMM KARDEŞLER

Neler geldi başına? Bu kez küfedeki çiftçi cevap verdi: Y etti bu kadar şarkı, Küfeden çıktım gayrı. V e küfeden çıkarak güzel bir dayak attıktan sonra papazı kapı dışarı etti.

174

35 iYaşlı Sultan

ir köylünün Sultan adında sadık bir köpeği vardı. Hayvancağızın tüm dişleri dökülm üştü; artık ısıramıyordu. Bir gün köylü kapı önünde karısıyla ko­ nuşurken şöyle dedi: “Bizim yaşlı Sultan ’ı yarın vuracağım, artık bize bir yararı olm uyor.” Köpeğe acıyan karısı, “A m a o bize yıllarca hizmet etti, hep sadık kaldı. Bırak da ölene kadar besleyelim ” dedi. “ Sen deli misin? O nun ağzında diş kalmadı; hiçbir hırsız ondan korkmaz artık. Bırak ölsün. Bize hizmet etti, ama kar­ şılığında da karnını doyurdu” diye cevap verdi adam. G üneş altında bacaklarım uzatmış yatmakta olan zavallı köpek yarının son günü olacağını duyunca çok üzüldü. A k ­ şam olunca gizlice ormana giderek arkadaşı kurdu buldu ve başına geleni anlattı. Kurt “Dinle arkadaş” dedi ve ekledi: “C esaretini kırma; ben sana yardım edeceğim. A klım a bir şey geldi. Sahibinle karısı yarın sabah erkenden harm ana gidecek ya! Evde kimse kalmayacağı için çocuklarını da yanlarına alacaklar. Ç alışır­ ken onu gölgelik bir yere koyacaklardır. Sen de nöbet tutar­ casına onun yanm a uzanırsın. Ben orm andan gelip çocuğu çalarım; sen de yerinden fırlayıp beni kovalarsın. Ben çocu­ ğu bırakırım, sen de onu ailesine götürürsün. Böylece çocu­ ğu kurtarm ış olursun. O nlar da sana m innettar kalır, seni bağışlarlar.”

175

GRIMM KARDEŞLER

Bu öneri köpeğin hoşuna gitti. Planladıkları gibi yaptılar. Baba çocuğunun kurt tarafından kaçırıldığını görünce hay­ kırdı. Yaşlı Sultan çocuğu geri getirdiğinde ise çok sevindi. Hayvanı okşayarak “Senin artık kılm a bile dokundurtm am ; bundan böyle ölene kadar seni besleyeceğim ” dedi. Karısına dönerek, “Eve git hemen, yaşlı Sultan ’m m am asını pişir. A r­ tık onun ısırm asına gerek kalm ayan yemekler yaparsın. Be­ nim yatağım daki yastığı da al, onun başının altına koy!” diye ekledi. O günden sonra Sultan ’m keyfi yerine geldi; her isteği yerine getirildi. A radan çok geçmedi, bir gün kurt çıkageldi. “Ee arkadaş! Sahibinin koyunlarm dan birini araklasam gör­ mezlikten gelirsin herhalde! Bugünlerde yiyecek bulm ak k o ­ lay olmuyor çünkü” dedi. “Olm az!” diye cevap verdi Sultan, “Ben sahibime hep sadık kalacağım. Buna izin verem em !” K urt bunu ciddiye almadı ve o gece gizlice çiftliğe geldi; niyeti koyun çalmaktı. A m a köpek sahibine haber vermişti. A dam nöbetteydi ve kurdu görünce ona güzel bir sopa çekti. Kurt apar topar kaçtı oradan, ama giderken köpeğe “D ur ba­ kalım kalleş, bunun cezasını çekeceksin!” diye bağırdı. Ertesi sabah kurt, yabandom uzunu göndererek köpeği onun peşine taktırdı; orm ana kadar gittiler. Kurt oyununu burada oynayacaktı. Bu arada Sultan üç bacaklı bir kedi gö ­ rünce ona çok acıyarak yardım etmek istedi. Birlikte yürür­ lerken zavallı kedi topallıyor, duyduğu acıdan ötürü de kuy­ ruğunu havaya dikiyordu. K urt ile domuz kedinin kuyruğu­ nu uzaktan kılıca benzettiler; köpeğin elinde bir kılıçla geldi­ ğini sandılar. Ç o k korktular; domuz dökülm üş yaprakların arkasına sı176

YAŞLI SULTAN

ğmdı, kurt da bir ağaca tırmandı. Köpekle kedi oraya varıp da kim seyi göremeyince çok şaşırdı. Dom uz yaprakların arkasına tam saklanamamıştı, kulak­ ları görünüyordu. Kedi etrafına dikkatlice bakınırken do­ muz kulaklarını oynattı. Kedi bunu fare sanarak üzerine sıç­ radı ve onu adamakıllı ısırdı. Dom uz bir çığlık atarak yerin­ den fırladığı gibi kaçıp gitti. G iderken de, “A sıl suçlu ağaç­ ta!” diye bağırdı. Köpekle kedi ağaca bakınca kurdu gördü­ ler. K urt kendi korkaklığından utandı ve bir daha köpeği ra­ hatsız etmedi. m UjV*

177

Mezardaki Oğlan

ir zamanlar fakir bir çoban vardı. A nası babası öl­ m üştü; devlet onu doyurup yetiştirmesi için zengin bir çiftçinin yanm a verdi. A m a adam da karısı da kötü kalpliydi. O nca zenginliğe karşın ikisi de çok cimriydi; başkalarına ekmeklerinden bir lokm a bile vermiyorlardı. Zavallı oğlan ne yapsa onlara yaranamıyor ve yemek yeri­ ne dayak yiyordu. Bir gün bir tavuğu civcivleriyle beraber gütm esi istendi. A m a tavuk civcivleriyle birlikte çiti aşarak dışarı çıktı. D er­ ken bir atmaca onu yakalayıp uçup gitti. O ğlan avazı çıktığı kadar “Hırsız, hırsız, hırsız var!” diye bağırdı, ama ne fayda! A tm aca tavuğu geri getirmedi. Ç iftçi şamatayı duyunca koşarak gelip baktı, tavuğu mey­ danda yoktu! Ö fkesinden oğlana öyle bir dayak attı ki, zaval­ lıcık birkaç gün kıpırdayamaz oldu. A rtık civcivleri anaları olm adan gütm ek zorunda kaldı ve çok zorlandı. Ç ü n kü civ­ civlerin biri bir yana, biri öbür yana gidiyordu. Hepsini bir ipe bağlam anın akıllıca bir iş olacağını düşündü; böylece at­ maca onları çalamayacaktı. A m a yanılmıştı. Bir gün dolaşm aktan ve açlıktan o kadar yorgun düştü ki, uyuyakaldı. Bu arada yırtıcı kuş gelip civcivlerden birini ve böylece ona bağlı olan diğerlerini alarak bir ağaca kondu ve onları birer birer yedi. Ç iftçi eve dönüp de bu felaketi görünce kızgınlıktan kü p ­ 178

MEZARDAKİ OĞLAN

lere bindi. O ğlana öyle bir dayak attı ki, çocukcağız günlerce yataktan kalkamadı. Tekrar ayaklandığında çiftçi ona, “Senin kafan hiç çalış­ mıyor, seni artık bakıcı olarak kullanam am , hiç değilse ulak­ lık yap!” dedi. Sonra onu bir sepet üzüm götürm ek üzere yargıca yolladı ve yanm a da bir m ektup verdi. Yarı yoldayken oğlanın karnı acıktı ve de öylesine susadı ki, iki tane üzüm yedi. D aha sonra sepeti yargıca verdi, ama yargıç m ektubu okuyup üzümleri saydıktan sonra oğlana, “İki tane üzüm eksik” dedi. O ğlan yoldayken çok acıkıp susadığını, bu yüzden iki ta­ ne üzüm yediğini itiraf etti. Yargıç çiftçiye mektup yazarak yine bir o kadar üzüm gönderm esini istedi. Bu üzümleri de yine bir m ektupla beraber oğlan götürecekti. Yoldayken o kadar acıktı ve susadı ki, yine iki tane üzüm yedi. A m a daha önce kendisini ele verm esin diye m ektubu sepetten çıkardı, bir taşın altına koyup sakladı! Yargıç yine eksik olan iki üzüm nedeniyle oğlanı sorguya çekti. “A m a bunu nasıl anladınız?” diye sordu oğlan. “M ektup bunu bilemezdi ki, çünkü onu bir taşın altına saklam ıştım .” Yargıç onun bu saflığı karşısında güldü. Üzüm gönderen adam a yazdığı mektupta, oğlana daha iyi bakm asını, onun yiyeceği ve içeceğinden kısm am asını ve ona neyin doğru ne­ yin yanlış olduğunu öğretmesi konusunda onu uyardığını söyledi. K ötü kalpli adam, “Ben sana aradaki farkı göstereceğim! Ne kadar yersen o kadar çalışacaksın ve yanlış bir şey yapar­ san da dayağı hak edeceksin” dedi. 179

GRIMM KARDEŞLER

V e ertesi gün oğlana ağır bir iş verdi. A tlara yem olarak iki balya sam anı ufak ufak kesecekti. “Bunları beş saat içinde hazırla. Ben döndüğüm de hazır olmazsa öyle bir dayak yer­ sin ki, bacakların tutmaz olur!” dedi. Ç iftçi karısı, kâhyası ve hizmetçisiyle birlikte pazara indi ve oğlana yiyecek olarak bir dilim ekm ekten başka bir şey bı­ rakmadı. O ğlan hasır iskemlesine oturarak var gücüyle çalışmaya başladı. Terleyince ceketini çıkararak sam anların üstüne at­ tı. işini zam anında bitirememek korkusuyla hiç durm adan sam an kesti. Bu arada farkında olm adan kendi ceketini de kesti. A rtık olan olm uştu, yapılacak bir şey yoktu. “Y andım !” diye söylendi. “O kötü herif gelecek, ne yaptı­ ğımı görünce beni öldüresiye dövecek! Ben kendi kendimi öldüreyim daha iyi!” Bir seferinde çiftçinin karısının, “Yatağın altında bir kâse dolusu zehir var” dediğini işitmişti. A m a kadın bunu yiye­ ceklerin tadına gizli gizli bakanlar için m ahsus söylemişti; as­ lında o kâsede bal vardı. O ğlan yatağın altına girerek kâseyi aldı ve balın tamamını yedi. “Ö lüm ün acı bir şey olduğunu söyleyip dururlar, ama bu tatlıymış; hoşum a gitti! Boşuna değil, evin hanımı ikide bir ölsem daha iyi diye söyleniyor!” diye mırıldandı. Sonra iskemlesine oturarak kendini ölmeye hazırladı. A m a vücudu zayıf düşeceği yerde daha da güçlendi. “Bu herhalde zehir değil. A m a bizim patron bir seferinde elbise dolabında bir şişe sinek zehiri olduğunu söylemişti. Beni öldürecek asıl zehir o olm alı” diye söylendi. 180

MEZARDAKİ OĞLAN

A m a şişedeki zehir değil M acar şarabıydı. Şişeyi alarak içindekini bir dikişte içiverdi. “Bu ölüm de tatlıym ış!” dedi. A m a şarap başına vurup da etkisini gösterince, artık son u­ nun geldiğine inandı. “Öleceğim i hissediyorum ! Hem en gidip kilisenin mezarlı­ ğında kendim e bir yer seçeyim!” dedi. Sallana sallana kilise­ nin mezarlığına gitti ve kendine yeni açılmış bir mezar bul­ du. Bu arada iyice kafayı buldu. Yakında bir handa düğün şenliği vardı ve müzik sesi geliyordu. Ö nce kendini cennette sandı, sonra da bilincini kaybetti. Zavallı oğlan bir daha uyanmadı. Sıcak şarabın sebep ol­ duğu yüksek ateş ve gecenin buz gibi soğuğu onun ölüm üne neden olm uştu. Kendi kazdığı kuyuya kendi düşm üştü. Ç iftçi oğlanın ölüm ünü haber alınca, kendisine dava açıl­ m asından korktu; o kadar korktu ki, birden bayılarak yere düştü. Karısı ona yardım etmek için elindeki kızgın yağ tava­ sıyla yanm a gitti. A m a tava alev aldı, alevler önce tavana sonra bütün eve sıçradı. Birkaç saat içinde ev yanarak kül ol­ du. Karı koca ömürlerinin geri kalanını vicdan azabı, fakirlik ve sefalet içinde geçirdi. m

181

Fakir Değirmenci ile Kedi

ir değirm ende fakir bir değirmenci yaşıyordı. Ne karısı vardı ne de çocukları. A m a yıllarca yanında çalışan üç çırağı vardı. Bir gün onları çağırarak, “Ben artık yaşlandım ; ocak başına çekilip oturm ak istiyo­ rum. Size şöyle bir teklifim var: Bana en güzel atı kim getirir­ se değirmeni ona vereceğim. A m a o kişi ölünceye kadar ba­ na bakacak!” dedi. Çırakların ikisi, en küçükleri olan H an s’ı aptal yerine k o ­ yuyor ve onun değirmeni hak etmediğini düşünüyorlardı. O ysa oğlanın değirmen falan istediği yoktu. Derken üçü hep birlikte yola çıktılar. Diğerleri köye yak­ laşınca aptal H an s’a, “Sen burada kal, çünkü öm rün boyun­ ca bir at bulam azsın” dediler. A m a H ans onlarla birlikte git­ ti. A kşam olunca bir mağaraya vardılar, içine girerek uyudu­ lar. İki akıllı oğlan H ans uyuyuncaya kadar bekledi, sonra da kalkıp oradan uzaklaşarak onu yalnız bıraktı. “İyi yaptık!” dediler, ama hiç de öyle olmayacaktı! G üneş yükselip de Hans uyanınca kendisini mağaranın dibinde buldu. “A m an Tanrım , neredeyim ben?” diye söy­ lendi. Sonra kalkıp mağaradan çıktı ve orm ana gitti. “ Şim di tamamen yalnız kaldım, atı nasıl bulacağım ?” diye düşündü. Böyle dalmış giderken karşısına küçücük, alacalı bir kedi çıktı. Kedi “Nereye gidiyorsun H ans?” diye sordu dostça.

182

FAKİR DEĞİRMENCİ İLE KEDİ

“ Sorm a! A m a sen bana yardım edemezsin ki!” Kedi, “Ben senin derdini biliyorum; sen güzel bir at arı­ yorsun. Benimle gel ve bana yedi yıl boyunca seyislik yap. O zaman sana ömrün boyunca göremeyeceğin güzellikte bir at veririm” dedi. Hans, “V ay canına, bu sihirli bir kedi olmalı. G örelim ba­ kalım doğru m u söylüyor” diye düşündü. Kedi onu yanına alarak sihirli sarayına götürdü. Burada ona hizmet eden bir sürü kedi vardı. M erdivenlerden bir aşa­ ğı bir yukarı sıçrayarak oyun oynuyorlardı; hoş hayvanlardı. A kşam yemeğine oturduklarında içlerinden üçü müzik yap­ tı: biri kontrbas, öbürü keman, üçüncüsü de yanaklarını şişi­ rebildiği kadar şişirerek trom pet çaldı. Yem ekten sonra sofra kaldırıldı. Kedi, “H ans, gel benimle dans et!” dedi. “Olm az!” diye cevap verdi Hans ve ekledi: “Bir kediyle dans etmem ben! Şim diye kadar hiç etm edim .” O zaman kedi, “Öyleyse götürün onu yatağına” dedi. Kedilerden biri H an s’ın yatak odasının ışığını yaktı, İkin­ cisi pabuçlarını, üçüncüsü de çoraplarını çıkardı. Sonra ışığı söndürdüler. Ertesi sabah yine gelerek kalkm asına yardım ettiler: birisi onu yıkadı, öbürü kuyruğuyla yüzünü kuruladı, üçüncüsü çoraplarını giydirdi, bir başkası pabuçlarını getirdi. “Bu çok hoşum a gitti” dedi Hans. A m a o da kedilere hizmet etti, her gün odun kırdı. Bunun için güm üş bir balta, yine güm üş bir kam a ve testere kullan­ dı; sopası da bakırdandı. O ğlan alçakgönüllü davrandı ve evde kaldı. Yemesi içme­

183

GRIMM KARDEŞLER

si yerindeydi. A m a kedi ile yardım cılarından başka hiç kim ­ seyi görmedi. Bir keresinde kedi ona, “D ışarı çık, çimleri kes ve otları kurut!” dedi. O na, hepsini geri getirmesi koşuluyla bir gü­ müş tırpan ve altından yapılma bir biley taşı verdi. Hans söyleneni yaptı. İşi bittikten sonra tırpanı, biley ta­ şını, samanları eve taşıdı ve hâlâ alam adığı ücretinin ne za­ man ödeneceğini sordu. “Bekle!” dedi kedi. “D aha işin bitmedi. İşte sana güm üş­ ten odun, balta ve köşebent demiri. Bunlarla bana ufak bir ev yapacaksın!” Hans evi tamamladı ve o zamana kadar her şeyi yaptığı halde atı hâlâ alam adığını hatırlattı. Yedi yıl, altı ay kadar ça­ buk geçmişti. K edi ona atı görm ek isteyip istem ediğini sor­ du. “Evet!” dedi Hans. O zaman kedi ufak evin kapısını açtı. İçeride on iki tane at vardı ve hepsi öyle güzeldi ki! Hepsi pırıl pırıldı! O ğlanın sevincine diyecek yoktu. Kedi ona yiyeceğini içeceğini ver­ dikten sonra, “Evine dön, atı şimdi vermiyorum; ama üç gün sonra sana kendim getireceğim !” dedi. H ans hazırlandı ve kediye değirmenin yolunu gösterdi. Kedi ona yeni giysi bile vermedi; oğlan yedi yıl önceki eski giysisini giydi. T abii onca yıldan sonra her tarafı kısalmıştı. Bu şekilde eve vardığında diğer iki çırak da oradaydı. Her biri kendi atını getirmişti, ama hayvanlardan biri kördü, öbürü de topal. “Hans, senin atın nerede?” diye sordular.

184

FAKİR DEĞİRMENCİ İLE KEDİ

“Ü ç gün sonra gelecek” diye cevap verdi oğlan. Çıraklar güldü, “Tam am , ama iyi bir şey olsun bari!” de­ diler. H ans eve girdi, ama değirmenci ona sofraya oturm am ası­ nı söyledi. Ü stü başı öyle pisti ki, yabancı biri gelip görse utanacaklardı! Biraz yemek vererek dışarı attılar onu. Yatma vakti geldiğinde diğer çıraklar ona yer vermedi; oğlan kazla­ rın bulunduğu küm ese girerek sert sam anlar üstünde yattı. Ertesi sabah uyandığında üç gün geçmişti. D erken altı atın çektiği bir araba geldi; araba ve atlar öyle parlaktı ki, deme gitsin! Bir yardımcı başka bir at daha getir­ di; zavallı H an s’ın atıydı bu! D erken arabadan çok güzel bir prenses indi ve değirmene girdi. Bu kız aslında H an s’ın yedi yıl boyunca hizmet ettiği sihirli, alacalı kediden başkası değildi! Kız değirmenciye küçük çırağı sordu. Değirm enci, “O nu değirmene alamıyoruz, üstü başı berbat, kazların küm esinde yatıyor” dedi. Prenses H ans’ı hemen getirmelerini emretti. H an s’ı kü­ m esten çıkardılar. O ğlan üstünü başını örtmek için önlüğü­ nü katlam ak zorunda kaldı. Prensesin yardımcısı sandıktan şahane bir giysi çıkardı; oğlanı yıkadı ve giydirdi. Bu iş bitti; hiçbir prens H ans kadar yakışıklı olamazdı! Prenses daha sonra öbür çırakların getirdiği atları görmek istedi; ama bu atlardan biri kördü, öbürü topal! Bunun üzerine yardımcısına yedinci atı getirtti. D eğir­ menci bunu görünce, “Buraya şimdiye kadar hiç bu kadar güzel bir at gelm edi!” dedi.

185

GRIMM KARDEŞLER

“Bu, üçüncü çırağın atı!” dedi prenses. “O zaman değirmen onun hakkı!” diye karşılık verdi de­ ğirmenci. Prenses, “İşte at burda! D eğirm en sende kalsın!” dedi. V e H ans’ı arabasına bindirerek oradan uzaklaştı. H ans’ın güm üş aletlerle yaptığı ufak eve vardılar ve bu ev birdenbire kocam an bir saraya dönüştü; her şey altın ve güm üşten ya­ pılmıştı. Prenses H an s’la evlendi. H ans o kadar zengin oldu ki, bu zenginlik ona öm ür boyu yetti. Bu yüzden herkesi aptal sanma ve her aptalın da başarılı olamayacağını düşünm e! m

186

Fakir ile Zengin

üce Tanrı yeryüzünde, insanlar arasında dolaştığı bir çağda bir akşam yoruldu, ancak bir hana yara­ m adan karanlık bastı. Y olunun üstünde karşılıklı duran iki ev vardı. Bir tanesi koskocam an ve güzeldi, öbü­ rüyse ufacık ve köhneydi. Güzel ev bir zengine, köhne ev de bir fakire aitti. Tanrı, “Büyük eve gidersem onlara yük olmam, geceyi orada geçireyim bari” diye düşündü. Kapısının çalındığını duyan zengin adam, pencereyi aça­ rak gelen kişiye ne istediğini sordu. “Yatacak bir yer istiyorum ” diye cevap verdi Tanrı. A dam karşısındakini tepeden tırnağa kadar süzdü; kılık kıyafetine bakılacak olursa fazla parası olmamalıydı. K afası­ nı iki yana sallayarak, “Sizi alamam. Bütün odalar ot ve to­ hum dolu. Her kapım ı çalanı eve alsam, ben dilenmek zo­ runda kalırım ” diyerek pencereyi kapadı ve Yüce T an rı’yı sokakta bıraktı. Bunun üzerine Tanrı öbür eve gitti. Kapıyı çalar çalmaz fakir adam hemen çıkageldi ve onu içeri buyur etti. “G eceyi burada geçirin. D ışarısı çok karanlık, bu koşu l­ larda yol alamazsınız” dedi.

Hz. İsa kastediliyor. Hıristiyanlara göre Tanrı aynı zamanda dünyaya insan kılığında gönderilen Hz. Isa’ydı -çn. .187

GRIMM KARDEŞLER

Tanrı bu tekliften hoşlanarak içeri girdi. Fakir adam ın ka­ rısı onun elini sıkarak “Fîoşgeldin!” dedi. R ahat etmesini, fazla yemekleri olmadığını, ama ellerinde ne varsa kendile­ riyle paylaşacaklarını söyledi. Hemen ocağa patates koyup pişirdiler, yanında biraz da süt olsun diye kadın gidip keçiyi sağdı; sofra kurulunca Tanrı onlarla birlikte oturdu; yemek kötü de olsa ona iyi geldi, çünkü en azından herkes güler yüzlüydü. Yem ekten sonra uyku vakti geldi. Kadın kocasına usulca seslendi: “Dinle kocacığım , bu gece biz sam anlıkta yatalım, misafire kendi yatağımızı verelim ki, zavallı adam dinlenip rahat etsin. Ç ü n k ü bütün gün yürümüş, herhalde çok yor­ gundur.” “ Seve seve” dedi kocası “Kendisine söyleyeyim.” T an rı’nm yanm a gidip ona isterse kendi yataklarında yat­ masını, bacaklarını uzatarak keyfine bakm asını söyledi. Tanrı onların yatağını almak istemedi, ama karı koca ısrar etti. Sonunda onu razı ettiler. Kendileri ise sam an yatakta yattı. Ertesi sabah erkenden kalkarak misafire evde ne varsa kahvaltı hazırladılar. O da onlarla birlikte yedikten sonra yo­ la çıkmak istedi. Kapı önünde durdu, geri döndü ve “Bana acıdığınız ve nam uslu davrandığınız için sizin üç dileğinizi yerine getireceğim ” dedi. “U hrevi m utluluk, daha başka ne isteyelim ki? Bir de sağ­ lık ve günlük ekmek. Ü çüncü bir şey aklıma gelmiyor” dedi yaşlı adam. T anrı sordu: “Bu eski ev yerine yenisini istemez m isin?”

188

FAKİR İLE ZENGİN

“İsterim elbet, o zaman kendimizi daha iyi hissederiz” dedi adam. Tanrı onun bu dileğini yerine getirerek eski evin yerine yenisini yarattı, sonra onları takdis etti ve oradan uzaklaştı. Zengin adam uyandığında gündüz olm uştu. Pencereden bakınca, karşıdaki köhne evin yerinde yepyeni, kırmızı tuğ­ ladan yapılmış bir ev gördü. Gözleri fal taşı gibi açıldı, karısı­ nı çağırarak sordu: “Söylesene, neler olm uş burada? D ün ak­ şam karşım ızda köhne bir ev vardı, bugün onun yerine güzel bir ev konm uş. G it bak bakalım, nasıl olm uş bu iş?” Karısı karşı kom şuya giderek neler olduğunu sordu. “D ün akşam bir yolcu yatacak yer arıyordu, bizde kaldı. Bu sabah vedalaşırken üç isteğimizi yerine getirdi: uhrevi m utluluk, öm ür boyu sağlık ve günlük ekmeğimiz! Ü çüncü olarak da eski ev yerine yenisi geldi” dedi yaşlı adam. Zengin adam ın karısı hemen eve dönerek bunu kocasına anlattı. “Ne kadar dövünsem yeridir! Böyle olacağını bilseydim! O yabancı daha önce buradaydı, bizden oda istedi. Bense onu kovdum ” dedi adam. “Hemen atm a atla, o adam a yetiş; bizim de üç dileğimizi yerine getirsin” diye diretti karısı. Zengin adam bu iyi öneriyi reddetm edi; atm a atlayarak T an rı’ya yetişti. Bin dereden su getirerek O nu hemen içeri almadığı için kusura bakmamasını, çünkü kapının anahtarı­ nı aramaya gittiğini ve geri döndüğünde de kimseyi görem e­ diğini anlatarak “Şim di m utlaka bizde kalm alısınız” dedi. “Olur, ama dönüşte” dedi Tanrı.

189

GRIMM KARDEŞLER

Zengin adam tıpkı kom şusu gibi üç dilekte bulunup bulu­ namayacağını sordu. “Olur, ama hakkınızda hayırlı olmaz; en iyisi vazgeçin” dedi Tanrı. Zengin adam yerine getirildiği takdirde talihini döndüre­ cek bazı şeyler düşündüğünü söyledi. “O zaman evine dön, aklından geçen üç dileğin yerine ge­ tirilecek” dedi Tanrı. Zengin adam istediğini elde etmiş olm anın sevinciyle eve yollandı ve bu arada ne dileyeceğini düşündü. V e düşünür­ ken de dizginleri gevşetti; at sıçramaya başlayınca da adamın aklı karıştı. Hayvanın boynuna bir şaplak atarak “ Sakin ol Liese!” dedi. A m a at yeniden huysuzlandı. Bu kez adam öf­ kelendi ve sabrı tükenerek, “Hay boynu kırılası!” diye söy­ lendi. Bu sözler ağzından çıkar çıkmaz at tökezleyerek yere düştü ve bir daha kımıldamadı: ölm üştü! Böylece ilk dileği yerine gelmiş oldu. A ncak adam doğuştan pinti olduğu için hayvanın semeri­ ni bırakmadı, onu sırtladıktan sonra eve yaya gitti. “Kala k a­ la iki dileğim kaldı!” diye aklından geçirerek kendini yatış­ tırdı. Kum lu yoldan ağır ağır gidedursun, güneş tepeye yüksel­ di ve hava o kadar ısındı ki, o hâlâ ne dileyeceğini d üşünü­ yordu. “D ünyanın tüm hâzinelerini istesem, daha sonra şu ya da bu eksik kalacak, biliyorum bunu. Öyle bir şey istem e­ liyim ki, hiçbir şeyim eksik olm asın!” diye kendi kendine k o ­ nuştu. Sonra içini çekerek, “Hani Bavyeralı bir çiftçi olsam ve de üç dileğim olsa, o zaman bilirdim ne isteyeceğimi: Önce bol 190

FAKİR İLE ZENGİN

bol bira, sonra içeceğimden daha fazla bira, üçüncü olarak da bunlara ilaveten bir fıçı bira daha!” diye söylendi. Bazen bir şey bulur gibi oluyor, ama sonra bunu yeterli görm üyordu. Derken aklına karısı geldi. “Herhalde şimdi se­ rin m utfağında oturm uş, keyif çatıyor, güzel güzel yemekler yiyordur” diye düşündü ve öfkeleniverdi. Bilinçsiz bir şekil­ de söylendi: “Sırtım da taşıdığım şu semere keşke o binse de, hiç inem ese!” Son sözcük ağzından çıkar çıkmaz sırtındaki semer yok oluverdi ve o zaman ikinci dileğinin de yerine getirilmiş ol­ duğunu fark etti, içine hararet bastı ve hızlı hızlı yürüdü. Evine varıp bir köşeye çekilerek büyük bir dilekte buluna­ caktı! A m a eve geldiğinde kapıyı açar açmaz karısını semere oturur buldu; kadıncağız bir türlü aşağıya inemiyor, bağırıp sızlanıyordu. “Yakınıp durma, sana dünyanın hâzinesi vereceğim, yeter ki kım ıldam a!” dedi adam. Kadın ona veryansın ederek, “Ne yapayım dünyanın hâ­ zinesini, sem erden inemeyecek olduktan sonra! Bunu sen is­ tedin, o zaman beni sen indir!” dedi. A dam ister istemez bu üçüncü dileği yerine getirdi. Kadın da sem erden inebildi. Böylelikle üçüncü dilek de yerine geti­ rilmiş oldu. Sonuçta zengin adam onca üzüntü ve zahmete katlanm ak zorunda kaldığı gibi atını da kaybetti. Fakir kom şularıysa ömürlerinin sonuna kadar rahat, sa­ kin ve kaygısız bir ömür sürdüler. m

191

Ayıpostlu

ir zamanlar askere yazılmış bir delikanlı vardı. C e ­ sur biriydi, kurşun yağarken cephede hep ön saflar­ daydı. Savaş süresince her şey yolunda gitti, ama ateşkes ilan edildikten sonra ordudan ayrıldı. Yüzbaşısı ona nereye isterse gidebileceğini söyledi. O ğlanın anası babası ölm üştü, evi barkı yoktu artık. B u­ nun üzerine ağabeylerinin yanm a vararak onlardan tekrar savaş çıkana kadar kendine bakmalarını istedi. A m a ağabey­ leri vicdansızdı. “ Seninle ne yapalım ki? Sana ihtiyacımız yok, kendi başının çaresine bak” dediler. A skerin tüfeğinden başka bir şeyi yoktu; onu omzuna asarak yollara düştü. Derken koskoca bir fundalığa vardı, et­ rafını daire şeklinde çevirmiş ağaçlardan başka bir şey gö ­ rünm üyordu. Üzgün bir şekilde yere oturarak kaderini d ü ­ şünmeye başladı. “Param kalmadı, elimde bir zanaatım da yok, savaşm ak­ tan başka bir şey bilmem; artık ateşkes ilan edildiğine göre kim senin bana ihtiyacı kalmadı. Herhalde açlıktan ölece­ ğim ” diye düşündü. Birden bir hışırtı duydu ve dönüp baktı. Karşısında yeşil ceketli, iri yarı, tanım adığı bir yabancı durm aktaydı ve ada­ mın bir ayağı sakattı. “ Senin neyin eksik, biliyorum ben” dedi adam ve ekledi: “ Senin paran da olacak, malın m ülkün de, ama önce hiçbir 192

AYIPOSTLU

şeyden korkm adığını kanıtlam an gerekiyor, yoksa paramı boşa harcamam ben!” “Bir asker hiçbir şeyden korkm az!” diye cevap verdi oğ­ lan. “İstersen beni bir dene!” “H em en!” dedi adam, “A rkana bak!” A sker dönüp baktı, karşısında koskoca bir ayı vardı ve hom urdanarak üzerine yürüyordu. “D ur hele! Biraz burnunu gıdıklayayım da bir daha hom urdanam ayasm !” diyen asker silahını omuzlayarak ateş etti ve ayıyı burnundan vurdu. Hayvan olduğu yerde çöktü ve bir daha kımıldayamadı. “C esurm uşsun, ama benim bir koşulum daha var, onu da yerine getirm elisin” dedi adam. “D ünyevi m utluluğum u sarsm asın d a!” dedi asker. Şim di karşısındakinin kim olduğunu anlamıştı. “Y oksa böyle işlere girmem” “Kendin göreceksin” diye cevap verdi yeşil ceketli adam ve ekledi: “Bundan böyle yedi yıl boyunca yıkanmayacaksın, saçını sakalını ve tırnaklarını kesm eyeceksin. T an rı’ya dua da etmeyeceksin! Kabul ediyorsan sana yeşil ceketimi vere­ ceğim. Y edi yıl sırf bunu giyeceksin. Bu yedi yıl içinde ölür­ sen bana kavuşm uş olacaksın. Hayatta kalırsan serbest ola­ caksın ve öm rün boyunca zengin kalacaksın.” A sker içine düştüğü durum u düşündü, o zamana kadar yüz kere ölümle karşılaşm ıştı; onun için cesareti ele alarak bu teklifi kabul etti. Şeytan yeşil ceketini çıkararak ona verdi. “Bu yeşil ceketi giydikten sonra ne zaman elini cebine atsan avuç dolusu pa-

193

GRIMM KARDEŞLER

ra bulacaksın” dedikten sonra da ayının postunu yüzdü. “Bu senin palton olacak, aynı zamanda da yatağın. Sadece bunun üstünde yatacaksın, başka bir yatakta değil!” Şeytan sonra sıvışıp gitti. A sker ceketi giydi, elini cebine atar atmaz ihtiyacı olan şeyleri buluverdi. Sonra ayı postunu giyerek yollara düştü. Başına hiçbir şey gelmedi. İlk yılı şöyle böyle geçirdi. A m a ikinci yıl bir canavara benzedi. Saçları neredeyse bütün yüzünü kapadı. Sakalı keçeden, parmakları hayvan pençe­ sinden farksızdı. Suratı öyle kirliydi ki, çiçek hastalığına ya­ kalanm ış da derileri soyulm uş gibiydi. O nu gören kaçıyor­ du; oysa kendisi hep fakirlere para dağıtıyor ve onlardan ye­ di yıl boyunca ölmemesi için kendisine dua etmelerini isti­ yordu. Ç o k iyi para verdiği için her gittiği handa kendine ya­ tacak bir yer bulabildi. 194

A YIPO STLU

D ördüncü yıl bir hana vardı; ama hancı ona oda vermek istemedi, hatta ahırda bile yatm asına izin vermedi, çünkü at­ larının ürkm esinden korkuyordu. A m a A yıpostlu elini cebine atıp da bir avuç dolusu altın para verince adam ona evin arkasındaki ufacık kulübeyi gös­ terdi; hanının adı çıkmasın diye de kimseye görünm eyeceği­ ne dair ondan söz aldı. A yıpostlu akşamları hep tek başına oturdu ve yedi yılın dolm asını bekledi. D erken yandaki odadan bir yakınma duydu. Ç o k yufka yürekliydi; kapıyı açıp bakınca yaşlı bir adamın başını elleri arasına almış ağlam akta olduğunu gör­ dü. A yıpostlu ona yaklaştı, ama adam yerinden fırlayarak kaçm ak istedi. A ncak insan sesi duyunca sakinleşti. Ayıpostlu tatlı dil dökerek derdini anlamaya çalıştı. A dam ser­ vetini yitirmişti; kızıyla birlikte aç kalmıştı, hancıya ödeye­ cek parası yoktu. İster istemez hapsi boylayacaktı. “Bütün derdin buysa bende yeterince para var” diyen A yıpostlu, hancıyı çağırarak parasını ödedi, sonra da yaşlı adamın cebini altınla doldurdu. Yaşlı adam dertlerinden kurtulunca minnettarlığını nasıl kanıtlayacağını bilemedi. “Benimle gel” dedi A yıpostlu’ya. “Benim kızlarımın hepsi dünya güzelidir. İçlerinden birini beğen ve istersen onunla evlen. Bana yaptıklarım duyunca herhalde karşı çıkmayacaktır. G erçi biraz acayip görünüyor­ sun, ama o seni yola sokar.” Bu teklif A yıpostlu’nun hoşuna gitti ve adamla beraber yola çıktı. En büyük kız onun görünüşünden o kadar korktu ki, bir 195

GRIMM KARDEŞLER

çığlık atarak oradan kaçtı. O rtanca kız hemen kaçm adıysa da onu tepeden tırnağa kadar süzdükten sonra, “N asıl insana benzemeyen biriyle evlenebilirim? Bir keresinde buraya in­ san diye geçinen tıraşlı bir ayı gelmişti, kürk palto ve beyaz eldiven giymişti. O bile bundan iyiydi. H ani sadece çirkin olsa, ona alışabilirdim ” dedi. A m a en küçük kız şöyle dedi: “Babacığım, seni dertten kurtardığına göre bu iyi bir adam olmalı. M adem beni ona sözledin, o zaman sözünde dur.” N e yazık ki, o sırada A yıpostlu’nun yüzü kirden ve saçla­ rından gözükm üyordu; yoksa bu sözleri işitince nasıl canı gönülden güldüğü fark edilecekti. Parm ağındaki yüzüğü çı­ kararak ikiye böldü, yarısını kıza verdi, diğer yarısını kendi­ ne sakladı. Kıza verdiği yüzüğe kendi adını, kendisininkine de kızın adını yazdı ve ona bu yarım yüzüğü iyi saklam asını rica etti. Sonra vedalaşarak, “D aha üç yıl dünyayı gezmem gerek, geri dönmezsem özgürsün, o zaman anla ki ben öldüm . Am a T an rı’ya dua et de yaşayayım” dedi. Zavallı kız o günden sonra hep siyahlara büründü; ne za­ man nişanlısını düşünse gözleri dolu dolu oldu. A blalarıysa hep onunla alay etti. “D ikkat et, ona elini uzattın mı bir pençe atar!” dedi bü ­ yük ablası. Küçük ablası “Ayılar tatlıyı sever; dikkat et, senden h o ş­ lanırsa seni yer haa!” diye dalga geçti. “Sakın onun sözünden çıkma, yoksa böğürür!” dedi b ü ­ yük ablası. “D üğün neşeli geçecek, çünkü ayılar iyi dans eder!” diye 196

AYIPOSTLU

tam am ladı küçük ablası. G enç kız sustu ve söylenenlere pek aldırış etmedi. Bu ara­ da A yıpostlu bütün dünyayı dolaştı, bir kıtadan öbür kıtaya gitti, kendisine dua etmeleri için fakirlere para yardımında bulundu hep. Yedi yılın dolduğu son gün yine o etrafı ağaçlarla çevrili çalılığın olduğu yere gitti. Ç o k geçmeden bir rüzgâr uğulda­ dı ve karşısına şeytan çıktı, ona hırçın hırçın baktı. Sonra es­ ki ceketini fırlatıp atarak yeşil ceketini geri istedi. “O na daha sıra gelmedi. Ö nce beni güzelce temizle baka­ lım !” dedi A yıpostlu. Şeytan ister istemez gidip su getirdi, onu yıkadı, saçlarını taradı ve tırnaklarını kesti. O ğlan tam bir asker gibi oldu, es­ kisinden daha yakışıklıydı. Şeytan gönül rızasıyla oradan ayrıldıktan sonra delikanlı rahatladı. Şehre indi ve kendisine çok güzel, kadife bir ceket aldı. D ört ata koşulm uş bir arabaya binerek nişanlısının evi­ ne gitti. Kim se onu tanımadı. Baba onu yüksek rütbeli bir subay sanarak kızlarının bulunduğu odaya götürdü. Büyük ve ortanca kızın arasına oturttu; kızlar o zamana kadar bu k a­ dar güzel ve yakışıklı bir erkek görmemişti. A m a nişanlı kız onun karşısına geçmiş, gözlerini yerden kaldırm adığı gibi tek kelime konuşm uyordu. Sonunda baba, oğlana kızlarından birini verebileceğini söyleyince iki kız yerlerinden fırlayıp odalarına gitti; en gü­ zel elbiselerini giydiler; ikisi de seçilmeyi umuyordu. A m a oğlan nişanlısıyla odada yalnız kalınca cebinden çı­ kardığı yarım yüzüğü içi şarap dolu bardağa atarak m asanın üzerinden kıza uzattı. Kız bardağı alarak şarabı içti, ama bar­ 197

GRIMM KARDEŞLER

dağın dibinde yarım yüzüğü bulunca yüreği hızla çarpmaya başladı. Boynuna bir zincirle astığı diğer yarım yüzüğü çıkar­ tıp öbürüyle karşılaştırınca iki yüzük birbirine tıpatıp uydu. O zaman oğlan, “Ben senin A yıpostlu olarak gördüğün nişanlınım. T an rı’nın inayetiyle yine insan kimliğine kavuş­ tum ve her türlü günahtan arındım ” diyerek kıza yaklaştı ve onu kucakladıktan sonra bir öpücük kondurdu. Kızın ablaları süslü püslü giysiler içinde döndüklerinde yakışıklı delikanlının küçük kardeşlerini seçtiğini görünce ve onun A yıpostlu olduğunu öğrenince kızgınlıktan küplere binerek dışarı fırladılar. Biri kuyuda boğuldu, diğeri kendini ağaca astı. A kşam olunca kapı çalındı. D am at kapıyı açınca karşısın­ da yeşil ceketli şeytanı gördü. Şeytan şöyle dedi: “G ördün mü, bir yerine iki can aldım !”

m

198

4(

Köylü ile Şeytan

ir zamanlar çok kurnaz bir köylü kadın vardı. O nun

J

yaptıkları hakkında çok şey anlatıldı. A m a en güzel öyküsü şeytanı nasıl faka bastırdığını anlatandı. Kadın tarlasında bütün gün çalıştıktan sonra eve dönm e­ ye karar verdi. A m a akşam karanlığı basm ıştı bile. T arlanın ortasında bir yığın mangal köm ürü görünce çok şaşırdı ve oraya yaklaştı. A teşin üstünde siyaha bürünm üş küçük bir şeytan oturm aktaydı. “N e o, sen bir hâzinenin üstünde mi oturuyorsun?” diye sordu kadın. “Aynen öyle! Bu hâzinede öm ründe görm edi­ ğin kadar altın ve güm üş var” diye cevap verdi şeytan. “Bu hazine benim arazimde olduğuna göre benim sayılır” dedi kadın. Şeytan, “Oyle olsun, ama bana iki yıl boyunca elde etti­ ğin ürünün yarısını vereceksin. Yeterince param var” diye karşılık verdi. Köylü kadın bu teklifi kabul etti. “A m a paylaşırken hak­ sızlık yapmayalım; toprağın üstündekiler senin olsun, altın­ dakiler de benim ” dedi. Bu, şeytanın da işine geldi. A m a kurnaz köylü o yıl pan­ car ekti. H asat zamanı geldiğinde şeytan payına düşen ürünü al­ mak istedi. A m a sararmış, buruşuk yapraklardan başka bir şey bulamadı. Köylü kadınsa büyük bir keyifle toprağın al­ 199

GRIMM KARDEŞLER

tındaki pancarları topladı. “Bu kez karlı çıktın, ama gelecek sefer böyle olm ayacak” dedi şeytan ve ekledi: “Gelecek sefer toprağın üstündekiler senin, altındakiler benim olacak!” “Peki, öyle olsun!” diye cevap verdi köylü kadın. A m a ekim zamanı geldiğinde bu kez pancar değil, buğday ekti. H asat zamanı geldiğinde de buğdayları kökünden keserek topladı. Şeytan ise toprağın altında ekin anızından başka bir şey bulamadı. Ö fkeden köpürüp kendini kayalıklardan aşağı attı. “Kurnazlık taslayanı böyle faka bastıracaksın işte!” diye söylenen kadın gidip hâzineye el koydu. m

200

Gökten İnen Düven

ir zamanlar bir çiftçi vardı ve bir çift öküzünü saba­ na koşarak tarla sürmeye kalkıştı. A m a birden iki öküzün boynuzları o kadar büyüdü ki, çiftliğin ka­ pısından giremediler. Neyse ki o sırada oradan bir kasap ge­ çiyordu. A dam öküzleri ona verdi ve şöyle pazarlık etti: çiftçi kasaba bir ölçek tohum luk buğday tanesi getirecek, o da her buğday için bir kuruş ödeyecekti. Yani iyi bir pazarlıktı bu! Ç iftçi eve döndü, bir çuval buğdayı sırtına vurarak yola çıktı, ama bu arada çuvaldan bir tek buğday düşüp kaybol­ du. K asap ona anlaştıkları gibi para ödedi; çiftçi o buğday ta­ nesini kaybetm eseydi daha fazla para alacaktı. Eve dönerken bir de baktı ki, o tohum dan koskoca bir ağaç yükselm iş ve ta cennete kadar uzanmış. “Fırsat bu fırsat, şu ağaca çıkıp bakayım, yukarıda m elek­ ler ne yapıyor? Kendi gözlerimle göreyim ” dedi çiftçi. A ğaca tırmandı. Bir de baktı ki, melekler yukarıda yulaf dövm ekte. O nları seyretti, ama seyrederken üzerine bindiği ağaç sallanmaya başladı. Derken aşağı baktı, biri ağacı kes­ mek istiyordu. “A şağı düşersem hapı yuttum dem ektir!” diye söylendi kendi kendine. İçine düştüğü bu kötü durum dan kurtulm ak için ne yapacağını bilemedi. Bunun üzerine yulaf sapların­ dan bir halat ördü; cennetten bir kazmayla bir düven alarak 201

GRIMM KARDEŞLER

halat yardımıyla aşağıya indi. Yeryüzüne ayak basar basmaz kendini derin bir çukurda buldu. İyi ki yanında kazma vardı, onunla kendine çukurun dibinden yukarıya doğru bir merdiven kazarak yukarı çıktı. Başından geçenleri kanıtlam ak için de yanına bir düven al­ mıştı işte! m

202

Demir Hans

J

ir zamanlar bir kral vardı. Sarayının bulunduğu yer­ deki kocam an orm anda her türlü vahşi hayvan ya­ şam aktaydı. Bir gün avcılarından birini bir ceylan vursun diye ormana

yolladı. A m a avcı geri dönmedi. “Herhalde başına bir şey geldi” diyen kral, ertesi gün onu aramak üzere iki avcı daha gönderdi, ama onlar da geri gel­ medi. Ü çüncü gün tüm avcılarını çağırdı ve “Bütün ormanı arayın, üçünü de bulm adan geri dönm eyin!” dedi. Ne var ki, hiçbiri geri dönm edi. Yanlarına aldıkları av köpeklerini de gören olmadı. O günden sonra kimse orm ana gitmeye cesaret edemedi. Kral derin bir sessizliğe bürünerek yalnızlığa itildi. A rada sı­ rada başının üzerinde bir kartal ya da atmaca uçtuğu oluyor­ du. Bu böylece dört yıl sürdü. D erken yabancı bir avcı kralın huzuruna çıkarak iş istedi, hatta o tehlikeli ormana da girebi­ leceğini söyledi. A m a kral buna razı gelmedi ve “O rası uğur­ suz bir yer, oraya gidersen sen de ötekilerin akıbetine uğrar­ sın” dedi. “Efendim , ben bunu göze alıyorum, çünkü ben hiçbir şeyden korkm am !” diye cevap verdi avcı. Köpeğini yanm a alarak orm ana daldı. Ç o k geçm eden köpeği vahşi bir hayva­ nın peşine takıldı, ama henüz birkaç adım atmıştı ki, derin 203

GRIMM KARDEŞLER

bir bataklığa saplandı. A ynı anda sudan çıplak bir kol uzana­ rak hayvanı aldığı gibi dibe çekti. A vcı bunu görünce geri döndü, yanm a üç adam aldı ve hepsi ellerindeki kovalarla bataklığın suyunu boşalttı. D ibe geldiklerinde orada vahşi bir adamın yatm akta olduğunu gördüler. A dam ın bütün vü­ cudu kahverengiydi, paslı demiri andırıyordu. Yüzünü örten saçları ta dizlerine kadar uzamıştı. O nu iplerle bağlayarak sa­ raya götürdüler. Bu vahşi adamı her gören şaşıp kaldı. Kral onu demir bir kafese kapattı ve kapısını açanı ölüm cezasına çarptıracağını ilan ederek anahtarını da saklam ası için kraliçeye verdi. Artık herkes korkusuzca orm ana gidebilirdi. Kralın sekiz yaşında bir oğlu vardı. O ğlan bir gün sarayın avlusunda oynarken altın topunu kafese kaçırdı. Bunun üze­ rine vahşi adam a “T opum u geri ver!” dedi. “Bana şu kapıyı açmadan topu sana verm em !” diye cevap verdi adam. “Olmaz! Bunu yapamam, kral yasakladı!” diyen oğlan k o ­ şarak oradan uzaklaştı. Ertesi gün oğlan yine gelerek topunu istedi. V ahşi adam “Kapıyı aç!” dedi, ama çocuk razı olmadı. Ü çüncü gün kral avlanmak üzere orm ana gitti. O ğlan yi­ ne kafesin yanm a vararak, “İstesem de kapıyı açamam, çünkü anahtarı bende değil” dedi. “A nahtar annenin yastığının altında, gidip alabilirsin” di­ ye cevap verdi adam. T opundan başka bir şey düşünem eyen oğlan her türlü uyarıyı göz ardı ederek anahtarı alıp getirdi. Kapıyı açmak

204

DEMİR HANS

zor oldu, oğlan parm ağını sıkıştırdı. Neyse, kapı açılır açılmaz vahşi adam dışarı çıktı, oğlana altın topunu verdikten sonra oradan sıvışmaya kalkıştı. “N ’olur gitme! Yoksa dayak yerim!” dedi oğlan. V ahşi adam geri döndü ve onu da sırtına alarak hızlı adımlarla oradan uzaklaştı. Kral geri döndüğünde kafesi boş bulunca, karısına bunun nasıl olduğunu sordu. Kadının hiçbir şeyden haberi yoktu, anahtarı aradıysa da bulam adı. O ğluna seslendi, ama hiçbir cevap alamadı. Kral oğlunu aramak için her tarafa adamlarını saldı, ama onlar da hiçbir şey bulamadı. Kral neler olabileceğini tahmin etti, bunun üzerine bütün saray yas tuttu. V ahşi adam orm ana daldıktan sonra sırtındaki oğlanı ye­ re indirip ona, “A nneni ve babanı artık hiç göremeyeceksin. Bundan sonra sana ben bakacağım , çünkü sen beni kurtar­ dın ve sana acıdım. Her istediğim i yerine getirirsen yanımda rahat edersin. D ünyada hiç kim senin sahip olam adığı kadar altın ve hazine var bende” dedi. O ğlana yosunlardan bir yatak yaptı, o da hemen yatıp uyudu. Ertesi gün birlikte bir kuyunun başına vardılar. “Şu altın kuyuyu görüyor musun? Kristal gibi aydınlık ve tertemiz. Sen burada nöbet tutacaksın; dikkat et içine bir şey düşm esin. Y oksa kirlenir. Emrimi yerine getirdin mi diye her akşam gelip bakacağım ” dedi adam. O ğlan kuyunun başına oturdu; içinde bazen altın bir ba­ lık ya da altın bir yılan görünüyordu. İçine hiçbir şey düşm e -

205

GRIMM KARDEŞLER

mesi için hep dikkat etti. Bir keresinde parmağı öyle acıdı ki, ister istemez elini su­ ya soktu. Hem en çekti, ama parmağı altına bulaşm ıştı bir ke­ re; ne kadar silmeye çalıştıysa da yararı olmadı. A kşam olunca D em ir H ans çıkageldi ve oğlanı görünce “Kuyuya ne oldu?” diye sordu. “H iç” diye cevap veren oğlan, görülm em esi için parm ağı­ nı arkasında sakladı. “ Sen parmağını kuyuya sokm uşsun! Bu seferlik seni affe­ diyorum, ama dikkat et bir daha kuyuya bir şey girm esin!” dedi adam. Ertesi sabah oğlan yine kuyunun başına geçerek nöbet tuttu. Parmağı yine acımaya başlayınca onu saçlarının ara­ sında gezdirdi; ne yazık ki o sırada saçının bir teli kuyuya düştü; hemen alıp çıkardı, ama saçının o teli altına d ön ü ş­ müştü. D em ir H ans yine çıkageldi, neler olduğunu çok iyi bili­ yordu. “ Saçını kuyuya düşürm üşsün!” dedi. “Hadi bunu da görm emiş olayım, ama aynı hatayı üçüncü kez yaparsan ku­ yu pislenm iş olacak, o zaman benim yanım da kalam azsın!” Ü çüncü gün oğlan yine kuyu başındaydı; ne kadar acısa da parmağını yerinden oynatmadı. A m a zaman bir türlü geç­ mek bilmiyordu. Suda kendi yüzünü görmek istedi. Bu ne­ denle kuyuya iyice sarktı ve bu arada omuzlarına kadar uza­ nan saçları suya değdi. O ğlan hem en doğruldu, ama saçları altın sarısına dönüşm üştü ve güneş altında pırıl pırıl parla­ maktaydı. O nun ne kadar korktuğunu tahmin edebilirsiniz! Hemen cebinden m endilini çıkararak, adam görm esin diye başını sardı. 206

GRIMM KARDEŞLER

A dam yine geldiğinde her şeyi biliyordu. “Ç ıkar şu m en­ dili başından” dedi. A ltın sarısı saçlar meydana çıktı. O ğlan ne kadar özür dilediyse de bir yararı olmadı. “Sınavı geçemedin, artık burada kalamazsın. Git, başının çaresine bak. Y oksulluğun ne demek olduğunu göreceksin o zaman. A m a aslında iyi kalpli olduğun için sana bir iyilikte bulunacağım : ne zaman başın sıkışırsa, orm ana git ve Demir H ans diye seslen. Ben çıkar gelirim ve sana yardım ederim. Ben tahmin edemeyeceğin kadar güçlüyüm; altın ve güm üş­ ten hâzinem bitmez tükenm ez!” dedi adam. Kralın oğlu orm andan ayrıldı, az gitti uz gitti, dere tepe düz gitti, derken büyük bir şehre geldi. G eçinebilm ek için kendine iş aradı, ama bulamadı. Son un da saraya giderek oraya sığınmak istedi. Saraydakiler ondan nasıl yararlanabi­ leceklerini bilemedi, ama oğlandan hoşlandıkları için yanla­ rında kalm asına göz yumdular. Önce onu aşçıbaşının yanma verdiler. A şçıbaşı ona odun ve su taşım a görevi verdi, aynı zaman­ da da ocağa bakacaktı. Bir gün başka adam olm adığı için kra­ la yemeğini tepsi içinde o götürdü. A ltın saçları görünm esin diye başına bir şapka geçirdi. Kral hiç böyle bir şey görm e­ mişti. “Kralın huzuruna şapkayla çıkılmaz, çıkar onu başın­ dan!” diye gürledi. “A h efendim , çıkaram am ” dedi oğlan ve ekledi: “Ç ü nkü başım da bit var.” Kral aşçıyı çağırtarak “N asıl olur da böyle bir oğlanı ya­ nında çalıştırırsın?” diye azarladı ve onu hemen kovm asını söyledi. 208

DEMİR HANS

A m a oğlana acıyan aşçı onu bahçıvanın yanm a verdi. O günden sonra oğlan hep fidan dikti, çiçek suladı, top­ rak kazdı. Rüzgâr, yağmur dem eden hep bahçede çalıştı. Bir yaz günü çok sıcak bir havada, bahçede çalışırken se­ rinlemek için başından şapkasını çıkardı. G üneş saçlarına vurunca pırıl pırıl bir ışık prensesin yatak odasına yansıdı. Kız ne oluyor diye yerinden fırladı. O ğlanı görünce ona “B a­ na bir dem et çiçek getir!” diye seslendi. O ğlan hemen şapka­ sını başına geçirdi. Kopardığı bir dem et yabani çiçeği sarıp sarmalayarak kıza götürm ek üzere m erdivenden çıkarken bahçıvan onu gördü. “N asıl olur da prensese böyle kötü çiçek götürürsün? H e­ m en git, en güzel ve en nadir çiçeklerden bir dem et yap!” de­ di. A m a oğlan, “Hayır, yabani çiçekler daha güçlüdür, onun daha hoşuna gidecek!” diye cevap verdi. O dasına vardığında, “Şapkanı çıkar, benim önüm de böy­ le durm an yakışık almaz!” dedi prenses. “Çıkaram am , kafam da bit var!” dedi oğlan. A m a kız zorla onun şapkasını çıkarınca oğlanın o şahane altın sarısı saçları omuzlarına döküldü. O ğlan oradan kaçm ak istedi, ama kız onu kolundan yaka­ layarak bir avuç dolusu altın para verdi. O ğlan oradan çıktı, ama kızın verdiği şeye hiç dikkat et­ meden, olduğu gibi bahçıvana uzattı. “A l bunları, çocukları­ na ver, oynasınlar!” dedi. Ertesi gün prenses onu yine çağırarak bir dem et kır çiçeği getirmesini istedi. O ğlan geri döndüğünde yine başından şapkasını çekip almayı denedi, ama oğlan her iki eliyle şap­ kasını sımsıkı başında tuttu. Bunun üzerine kız ona yine bir 209

GRIMM KARDEŞLER

avuç dolusu altın verdi. A m a oğlan bunu kendine saklamayıp oyuncak diye bahçıvanın çocuklarına hediye etti. Ü çüncü gün de aynı şey oldu; kız oğlanın şapkasını ala­ madı. Ü stelik oğlan onun altınını istemedi. Derken günün birinde savaş çıktı. Kral halkını topladı; düşm anın gücünü ve kendi ordusunun bu düşm ana karşı koyup koyam ayacağını bilemiyordu. Bunun üzerine oğlan “Ben artık büyüdüm , ben de savaşm ak istiyorum, bana bir at verin” dedi. Herkes güldü ve “Biz gidiyoruz. A hıra git bak, sana bir at bıraktık!” dediler. O nlar gittikten sonra oğlan ahıra girerek o atı çıkardı; hayvanın bir bacağı sakattı ve topallaya topallaya yürüyor­ du. O ğlan buna aldırm adan atm a atlayarak karanlık ormana gitti. O rm an kenarına vardığında üç kez “D em ir H ans!” diye haykırdı. G üçlü sesi ağaçlar arasında yankılandı. Derken vahşi adam çıkageldi ve “N e istiyorsun?” diye sordu. “ Safkan ve güçlü bir at istiyorum, savaşa gideceğim .” “İstediğin olsun! D aha fazlasını da vereyim .” V ahşi adam ormana geri döndü ve aradan çok geçmeden bir seyis çıkageldi. Yanında safkan bir at vardı; hayvan bur­ nundan soluyor ve yerinde duram ıyordu. Ardında da zırhla­ ra bürünm üş bir alay savaşçı vardı. H epsinin kılıçları güneş­ te parlıyordu. O ğlan, sakat atını seyise teslim ettikten sonra öbür ata b i­ nerek askerlerinin başına geçti. Savaş yerine vardığında kralın adam larından çoğu ölm üş­

210

DEMİR HANS

tü, kalanları da ölmek üzereydi. O ğlan zırhlı askerleriyle fırtına gibi düşm ana çullandı ve kendisine karşı çıkan herkesi saf dışı bıraktı. O nlar kaçm ak istediyse de, oğlan peşlerini bırakmayarak tek bir kişiyi bile sağ bırakmadı. D aha sonra, kralın yanına döneceğine adamlarını alarak yine ormana döndü ve Demir H an s’a seslendi. “N e istiyorsun?” diye sordu vahşi adam. “A l senin şu yağız atını, bana üç bacaklı hayvanım ı geri ver” dedi oğlan. Kral savaştan dönünce kızı onun yanm a vararak kazandı­ ğı zaferden ötürü babasını kutladı. “Zaferi kazanan ben değilim ” dedi babası, “yabancı bir şö­ valye adamlarıyla geldi, o kazandı.” Prenses bu yabancı adamın kim olduğunu bilmek istedi, ama bunu kral da bilmiyordu. “K endisi düşm anı kovaladı, ama onu bir daha görem edim ” dedi. Kız saraydaki bahçıvana yanında çalışan oğlanı sordu. Bahçıvan gülerek şöyle dedi: “Az önce topal atıyla çıkageldi, herkes onunla alay etti. Bizim topal atlı gelmiş dediler ve Hangi köşede gizlenip pinekledin diye sordular. O da, ‘Ben elimden gelenin en iyisini yaptım, ben olm asaydım haliniz yaman olurdu’ diye cevap verdi. Bunun üzerine daha da faz­ la güldüler.” Kral kızma şöyle dedi: “U ç gün sonra büyük bir şenlik düzenleyeceğim. Sen ortaya bir altın elma fırlatacaksın, belki o yabancı çıkagelir!” Şenlik her yana duyurulunca oğlan yine ormana girerek D em ir H an s’a seslendi.

211

GRIMM KARDEŞLER

“Ne istiyorsun?” diye sordu Demir Hans. “Prensesin atacağı altın elmayı yakalam ayı.” “Tam am , onu yakalamış bil! A m a giyimin kuşam ın kırmı­ zı olacak ve mağrur bir tilkiye binm iş olacaksın” dedi Demir Hans. Yarışma günü gelince oğlan da yarışmacılar arasında yer aldı, ama kim se onu tanımadı. Prenses öne doğru çıkarak altın elmayı fırlattı, ama kimse onu oğlandan önce yakalayamadı. Ü stelik elmayı kaptıktan sonra hiç vakit kaybetm eden oradan çekip gitti. ikinci gün Dem ir H ans onu beyazlara büründürerek altı­ na yağız bir at verdi. O ğlan yine altın elmayı yakaladıktan sonra hiç durm adan oradan uzaklaştı. Kral çok öfkelendi. “Böyle bir şey olamaz, kendisi huzu­ ruma çıkıp bana adını söyleyecek!” diye bağırdı. Buna göre elmayı bu kez yakalayan şövalye hemen uzak­ laşıp giderse peşine düşülecek, kendi arzusuyla dönmezse yaka paça alınıp kralın huzuruna getirilecekti! Ü çüncü gün oğlan, Demir H ans’tan siyah bir giysi ve ta­ kımlarla bir A rap atı aldı ve yine altın elmayı kapıverdi. O ra­ dan kaçm ak isterken kralın adamları peşine takıldı. O kadar yaklaştılar ki, birisi kılıcıyla oğlanı ayağından yaraladı. Buna rağmen oğlan kendisini kurtardı. A tı öyle bir sıçrayış yaptı ki, başındaki miğfer yere düştü ve herkes onun altın saçları­ nı gördü. D önerek krala bunu anlattılar. Ertesi gün prenses bahçıvana yine yanında çalışan oğlanı sordu. “Bahçede çalışıyor, o da şenliklere katılmıştı, dün akşam

212

DF.MÎR HANS

geri döndü. Ç ocuklarım a üç tane altın elma getirdi!” dedi bahçıvan. Kral onu yanına çağırdı. O ğlan çıkageldi, başında yine şapkası vardı. A m a prenses hemen onu yanına çağırarak ba­ şındaki şapkayı çekip aldı. O ğlanın altın saçları omuzlarına dökülüverdi, o kadar yakışıklıydı ki, herkes şaşakaldı. “Her defasında değişik giysilerle gelen ve üç altın elma kazanan şövalye sen miydin?” diye sordu kral. “Evet, işte elm alar!” diyen oğlan, onları cebinden çıkara­ rak krala verdi. “D aha fazla kanıt istiyorsanız, işte peşime düşen adamlarınızın bacağım da açtığı yara! D üşm ana karşı size savaşı kazandıran şövalye de benim !” diye ekledi. “T ü m bunları yaptığına göre sen bahçıvan falan değilsin. Söyle bana bakayım, sen kim in oğlusun?” “Benim babam güçlü bir kraldır. Benim de tonlarca altı­ nım var, canımın istediğinden de fazla!” “A nlıyorum ” dedi kral. “ Sana teşekkür borçluyum. H o­ şuna gidecek bir şey yapabilir miyim bari?” “E vet” diye cevap verdi oğlan, “ Sizden evlenmek üzere kızınızı istiyorum !” “Babam buna karşı çıkmaz; ben onun altın saçlarını daha önce görm üş ve bahçıvan olm adığını anlamıştım zaten” dedi prenses ve yanm a vararak oğlanı öptü. D üğüne oğlanın annesiyle babası da geldi. Ç o k neşeliydi­ ler; sevgili oğullarını görm ekten neredeyse üm idi kesm işler­ di. D üğün sofrasına oturduklarında birden müzik kesildi, kapılar açıldı ve içeriye maiyetiyle birlikte görkemli bir kral

213

GRIMM KARDEŞLER

girdi. O ğlana doğru yürüdü, onu kucakladı ve şöyle dedi: “Ben D em ir H an s’ım. Bana büyü yapılmıştı ve vahşi bir ada­ ma dönüşm üştüm , ama sen beni kurtardın. Sahip olduğum tüm hazineler senin olsun!”

214

Demir Soba

„ " -

steklerin kabul gördüğü bir çağda cadının teki bir

I % prense büyü yaptı. Buna göre oğlan orm anda, koskoca -A *,

bir demir soba içinde yatıp kalkacaktı. Yıllarca orada

kaldı ve kimse onu oradan kurtaram adı. G ünün birinde o ormana bir prenses geldi; yolunu şaşırıp babasının sarayını bulamamıştı. Dokuz gün orada burada dolaştıktan sonra sonunda o demir sobanın önüne geldi. “Kim sin sen? Nereye gidiyorsun?” diye bir ses yükseldi soba­ nın içinden. “Yolum u kaybettim, babam ın sarayını bulamıyorum, ya­ ni eve gidem iyorum ” diye cevap verdi kız. “Evini bulm ana yardım edebilirim ” dedi demir sobanın içindeki ses. “Hem de en kısa zamanda. A ncak isteğimi yeri­ ne getireceğine dair bir kağıt imzalayıp bana verirsen! Sen nasıl bir prensessen ben de koca bir prensim ve seninle ev­ lenmek istiyorum .” Kız dehşet içinde kaldı ve “A m an Tanrım , bir demir so­ bayla ne yapayım ben?” diye geçirdi aklından. A m a kesinlikle eve gitmek istediği için, kendisine söyle­ nen şeyi yerine getireceğine dair kâğıt imzaladı. “Eve git, yanm a bir bıçak al ve buraya gel; onunla sobayı oyacaksın!” dedi demir sobanın içindeki ses. Kızın yanma bir de adam verdi. A dam yol boyunca hiç konuşm adı ve kızı iki saat sonra saraya bıraktı. 215

GRIMM KARDEŞLER

Prensesin döndüğünü gören saray halkı bayram yaptı. Yaşlı kral onu kucaklayarak öptü. A m a kızın hiç keyfi yoktu. “Babacığım, başım a neler gel­ di bir bilsen!” diye söylendi. “Dem ir sobaya rastlam asaydım o vahşi orm andan çıkamazdım, ama bunun karşılığında yine döneceğime, kendisini kurtarıp onunla evleneceğime dair kâğıt imzaladım.” Kral öylesine dehşete kapıldı ki, neredeyse düşüp bayıla­ caktı; çünkü bu dünyada tek bir kızı vardı. Danışm anları prensesin yerine değirmencinin kızının gitmesini önerdi. O na bir bıçak vererek yolladılar, o bıçakla sobayı oyacaktı! Kız yirmi dört saat uğraştıysa da en ufak bir delik bile aça­ madı. “Bana dışarısı gündüzmüş gibi geliyor” diye seslendi demir sobanın içindeki ses. “Bana da öyle, yani babam ın de­ ğirmeninin sesini duyuyorum ” dedi kız. “Öyleyse sen değirmencinin kızısın, hemen git buradan da kralın kızı gelsin!” Kız giderek yaşlı krala durum u anlattı. D ışarıda bekleyen adam onu değil, prensesi istiyordu. Yaşlı kral yine dehşet içinde kaldı, kızı da ağlamaya başla­ dı. A m a sarayda bir çoban kızı vardı ki, değirm encinin kızın­ dan daha güzeldi. Para karşılığında demir sobaya prensesin yerine onun varması kararlaştırıldı. V e onu dışarı çıkardılar. Kız sobanın yanına götürüldü. O da yirmi dört saat uğraş­ tı, ama hiçbir sonuç alamadı. “Bana dışarısı gündüzm üş gibi geliyor” diye seslendi de­ mir sobanın içindeki ses. “Bana da öyle, babam ın kavalını duyuyorum ” dedi kız.

216

DEMİR SOBA

“O zaman sen çoban kızısın. Hemen git buradan, prenses gelsin. Söyle kendisine, vermiş olduğu sözü yerine getirsin! Eğer gelmezse bütün krallık mahvolacak, taş üstünde taş kal­ m ayacak” dedi sobadaki ses. Bunu duyan prenses ağlamaya başladı, ama verdiği sözü tutm aktan başka çaresi yoktu. Babasıyla vedalaştıktan sonra yanm a bir bıçak alarak or­ mana gitti ve sobanın yanına vardı. Hem en bıçakla demir so­ bayı oymaya başladı; demir yumuşayıverdi ve iki saat sonra kız, ufak da olsa bir delik açtı. Bu delikten içeri bakabiliyor­ du. “ Sen benim sin, ben de senin; bundan sonra sen benim nişanlımsın. Beni kurtardın!” dedi oğlan. V e onu kendi sara­ yına götürm ek istedi. A ncak kız bir kez daha babasını gör­ mek üzere saraya gitmek istedi, oğlan buna izin verdi. A m a babasıyla üç kelim eden fazla konuşm am ası kaydıyla! V e on­ dan sonra da geri dönecekti! Neyse, kız evine vardı, ama babasıyla üç kelim eden fazla konuştu; işte o anda demir soba ortadan yok oldu. Oğlan, kristal dağdan ve keskin kılıçlar üzerinden geçti, artık ser­ bestti. Derken kız babasıyla vedalaştı, yanm a çok değil biraz pa­ ra aldı ve yine orm ana giderek sobayı aradı, ama bulamadı. D okuz gün boyunca aradı, ama sonra o kadar acıktı ki, ne yapacağını bilemedi. A rtık onu hayatta tutacak bir şey kal­ mamıştı. A kşam olunca ufak bir ağaca çıktı ve geceyi orada geçirmeyi düşündü; çünkü vahşi hayvanlardan korkuyordu. Gece yarısı olduğunda ta uzakta bir ışık gördü ve “Hele şükür, kurtuldum !” diye düşünerek ağaçtan indi ve ışığın ol­ duğu yere yürüdü, yolda da hep dua etti. Derken küçük ve 217

GRIMM KARDEŞLER

köhne bir eve vardı. Evin önünde otlar bitm işti ve ufak bir yığın da odun vardı. “Nereye geldim acaba?” diye aklından geçirerek pencere­ den içeri baktı. O dada ufak ve şişko bir kurbağadan başka bir şey göremedi, ama tabak ve bardakların olduğu, kızarmış et ve şarapla donanm ış bir sofra hazırlanmıştı. C esareti ele alarak kapıyı çaldı. Şişko kurbağa cevabı yapıştırdı: Küçük yeşil bacaklı kız Ve de onun yavru köpeği Bakın bakalım kim gelmişi’ Bir kurbağa yavrusu yerinden kalkarak kapıyı açtı. Kız içeri girer girmez hepsi ona hoşgeldin deyip oturm ası için yer gösterdi. “Nereden geliyorsun? Nereye gidiyorsun?” diye sordular. Kız neler olup bittiğini, üç kelim eden fazla konuştuğu için sobanın prensle beraber nasıl ortadan yok olduğunu, kendisinin onu bulm ak üzere nasıl dere tepe düz gittiğini ve onca yol kat ettiğini anlattı. Bunun üzerine şişko kurbağa şöyle dedi: Küçük yeşil bacaklı kız Ve de onun yavru köpeği Getirin bana büyük kutuyu. Kurbağa yavrusu gidip kutuyu getirdi. O ndan sonra kıza yiyecek içecek verdiler, onu kadifeden ve ipekten yapılmış güzel bir yatağa yatırdılar. Kızcağız hemen uyudu. Ertesi gün ayağa kalktı. Yaşlı kurbağa yanında taşıması için büyük kutudan üç tane kocam an iğne çıkardı. Bunlar

218

DEMİR SOBA

ona lazım olacaktı, çünkü çok yüksek bir kristal dağı aşacak, üç keskin kılıcın üzerinden yürüyecek ve büyük bir nehri aşacaktı. A ncak o zaman sevgilisine kavuşabilirdi. Bunları anlattıktan sonra ona üç kocam an iğnenin yanışıra bir saban tekerleği ve üç adet de ceviz verdi. Bunlara çok dikkat etmek zorundaydı kız. Bunları yanına alarak yola çık­ tı. Kristal dağa vardı, ama her taraf o kadar kaygandı ki, he­ men üç iğneyi takoz olarak kullandı ve yoluna devam etti. D ağı aşarken onları bıraktığı yeri de aklında tuttu. Derken üç keskin kılıçlı yola geldi, onu da tekerleğe binerek aştı. A ynı şekilde büyük nehri de sandalla geçerek çok güzel ve çok büyük bir saraya vardı. O raya sığınarak fakir bir kız olduğunu ve iş istediğini söyledi. A m a koskoca orm andaki demir sobadan kurtardığı nişanlısının bu sarayda olduğunu biliyordu. Neyse, onu az bir para karşılığında işe aldılar. Ö te yandan prens başka bir kız bulm uştu ve onunla ev­ lenmek niyetindeydi, çünkü nişanlısının çoktan öldüğünü sanıyordu. Kız o akşam m utfakta bulaşıkları yıkayıp üstünü başını temizledikten sonra elini cebine attı ve yaşlı kurbağanın ver­ diği üç cevizi hissetti. Bir tanesini kırıp yemek istedi, ama içinden çok güzel, kraliçelere layık bir giysi çıktı. M üstakbel gelin bunu duyunca gelip bu giysiye baktı ve “Bu hizmetçile­ re yakışmaz” diyerek onu satın almak istedi. Kız elbiseyi sat­ mak için bir şart koştu: sadece bir geceliğine dam adın oda­ sında kalacaktı! Elbise o kadar güzeldi ki, gelin buna razı ol­ du. A kşam m üstakbel kocasına bunu anlattıktan sonra, “Bu kaçık kız senin odanda yatmak istiyor” dedi. “Sen razıysan 219

GRIMM KARDEŞLER

mesele yok” diye cevap verdi oğlan. A m a nişanlısı ona içine uyku ilacı attığı bir bardak şarap verdi. Neyse, her ikisi de aynı odaya girdi. O ğlan öyle derin bir uykuya daldı ki, kim se onu uyandıramazdı. Kız bütün gece ağlayıp durdu. “Ben seni orm andaki de­ mir sobadan kurtardım, sonra seni aradım, bulm ak için kris­ tal dağı aştım, üç kılıcın üzerinden yürüdüm , koskoca nehri geçtim ve seni buldum , ama sen beni dinlemek istem iyor­ sun!” diye sızlandı. Hizmetçiler odanın kapısı önünde oturup kulak kabarttı­ lar ve kızın bütün gece ağladığını duydular, bunu ertesi sa­ bah efendilerine söylediler. Kız ikinci akşam ikinci cevizi kırıp yemeye kalkışınca çok daha güzel bir giysiyle karşılaştı. M üstakbel gelin bunu da satın almak istedi. A m a kız istemedi, ancak m üstakbel dam a­ dın odasında bir gece daha kalma şartıyla buna razı oldu. M üstakbel gelin yine oğlana uyku ilacı verdi. O ğlan öyle bir uyudu ki, hiçbir şeyi duymaz oldu. Kız yine bütün gece ağladı. “Ben seni orm andaki demir sobadan kurtardım . Sonra seni aradım; kristal dağı aştım, üç kılıcın üzerinde yürüdüm , koskoca nehri geçtim ve seni bul­ dum. A m a sen beni dinlemek istem iyorsun!” diye yanıp ya­ kardı. O da kapısının önünde bekleyen hizmetçiler bunu ertesi sabah efendilerine anlattı. Kız üçüncü akşam üçüncü cevizi yemeye kalkışınca için­ den saf altın bir giysi çıktı. M üstakbel gelin bunu görünce hemen satın almak istedi. A m a kız geceyi üçüncü kez dam a­ dın odasında geçirmek şartıyla buna razı oldu. 220

DEMİR SOBA

Bu kez oğlan çok dikkat etti ve kendisine verilen uyku ilacını içer gibi yaparak yere döküverdi. O gece kız ağlaya ağlaya, “ Sevgilim , ben seni o vahşi orm andan, o demir sobadan kurtardım ” diye yakınmaya başlayınca prens yatakta doğrul­ du. “G erçek sevgilim sensin; sen benim sin, ben de senin!” dedi. Hâlâ uyum akta olan sahte nişanlıdan giysileri geri aldı­ lar ve o gece beraber bir arabaya atlayarak oradan ayrıldılar. Büyük nehri ceviz kabuğundan yaptıkları kayıkla aştılar, keskin kılıçların üzerinden saban tekerleğiyle geçtiler, kristal dağa vardıklarında da üç kocam an iğneyi takoz olarak kul­ landılar. Böylece ufak eve vardılar, ama içeri girer girmez o ufacık ev, koskoca bir saraya dönüştü. Kurbağaların hepsi kurtul­ du, aslında onlar hep kral çocuklarıydı. A rtık herkes sevinç­ ten uçuyordu. Derken düğün yapıldı. Kızla oğlan sarayda kaldı. Burası kızın babasının sarayından çok daha büyüktü. Yaşlı adam yalnız bırakılmış olm aktan yakındığı için onu da yanlarına aldılar. Böylece iki krallık birleşti ve hep birlikte m utlu yaşa­ dılar. Derken bir fare geldi Ve m asal sona erdi.

m

221

Tembel Heinz

einz çok tembel biriydi. Bütün gün keçisini otlat­ m aktan başka işi olm adığı halde gün batarken evine vardığında hep sızlanıyordu: “A slında zor bir iş be­ nim yaptığım; her gün keçi otlatmak, yıllarca başka iş yap­ mamak, sonbaharlara kadar hep peşinde dolaşm ak! Hani bu arada biraz yatıp kestirsem! A m a olm uyor işte, hayvan fi­ danlara ya da çit çiçeklerine zarar verm esin diye gözlerini iyi­ ce açacaksın! Bu koşullarda nasıl rahat edip hayatın tadını çıkarırsın ki!” diye sızlanıyordu. Bu sıkıntıdan kurtulm ak için bir gün oturup iyice düşün­ dü. A klından neler geçm edi ki! D erken buluverdi. “Şim di ne yapacağımı biliyorum! T om bul T rin e’yle evlenirim, onun da tek bir keçisi var. Benimkiyle birlikte otlatır, ben de sıkın­ tıdan kurtulm uş olurum ” diye söylendi. Yerinden kalkarak biraz bacaklarını oynattı, sonra sokağa çıkarak pek fazla uzakta olmayan kızın evine vardı. O nun anne ve babasına çalışkan ve meziyetli kızlarıyla evlenmek istediğini söyledi. A nne ve baba uzun boylu düşünm edi, tencere yuvarlanmış, kapağını bulm uş kabilinden hemen ra­ zı oldular. T om bul Trine, Heinz’ın karısı oldu ve o günden sonra her iki keçiyi birden otlatmaya başladı. Heinz’m keyfine di­ yecek yoktu, artık tembellikten başka yapacak bir şeyi kal­ mamıştı.

222

TEMBEL HEINZ

A rada sırada onunla dışarı çıkıyor ve “Bunu sadece biraz yorulmak için yapıyorum yoksa yan gelip yatmanın zevki çıkmaz ki!” A m a T om bul T rin e’nin de ondan daha aşağı kalır yanı yoktu. Bir gün kocasına “Bak, Heinz’cığım, ne diye canımızı sıkıp duruyoruz sanki? En güzel zamanlarımız geçip gidiyor. Bizi her sabah inatçılıklarıyla rahatsız eden keçilerimizi kom ­ şumuza versek de bunun karşılığında ondan bir arı kovanı istesek daha iyi olmaz mı? O kovanı evin arkasında güneşli bir yere koyar, sonra hiçbir şeye karışmayız. Arıları inekler gibi kollam aya ya da gütmeye gerek yok; onlar nasıl olsa uça­ rak kendi kovanlarını bulurlar, balı da kendileri yaparlar, biz parmağımızı bile kıpırdatmayız!” dedi. “A kıllı bir kadın gibi kon uştun ” diye cevap verdi Heinz ve ekledi: “Bunu hemen yapalım. Ayrıca bal sütten daha besleyicidir. Hem de daha fazla dayanır.” Kom şuları iki keçiye karşılık bir arı kovanını seve seve verdi. Arılar sabahtan akşam a kadar yorulm ak bilmeden uçup durdu ve kovanı nefis bir balla doldurdu. Trine ballar çalın­ m asın ya da üzerinde fareler gezinmesin diye kendine fındık ağacından kalın bir değnek yaparak onu yatağının yanma, eliyle erişebileceği bir yere koydu; davetsiz misafirleri kova­ bilmek için! Tem bel Heinz öğlene kadar yataktan kalkmıyordu. “Er­ ken kalkan cepten yer!” diyordu. Bütün gece uykusunu al­ dıktan sonra bir sabah karısına şöyle dedi: “Kadınlar tatlıyı sever, sen de durm adan bal atıştırıyorsun. H epsini bitirm e­ den önce bir kazla yavrusunu alsak daha iyi olmaz mı, ne dersin?” 223

GRIMM KARDEŞLER

“A m a önce bir çocuk yapalım ” dedi Trine. “Bütün gün kaz yavrusuyla uğraşacağım a!” “Öyle mi dersin? Yani çocuk mu kazlara bakar? Bugün çocuk dediğin artık söz dinlemiyor, canı ne isterse onu yapı­ yor, yani anne babasından daha zekice düşünüyor; inek ara­ yan seyisin üç tavuğun peşine düşm esi gibi!” “Benim çocuğum olacak da öyle davranacak ha! Söyledi­ ğimi yapmazsa alırım elime sopayı, gösteririm ona gününü!” diyen Trine o heyecanla değneği kaptığı gibi fareleri kovala­ maya çalıştı. “G ördün mü, ona da böyle vururum !” diyerek hızlandı ve aynı anda talihsizlik eseri, yatağın başucundaki rafa yerleşti­ rilmiş bal testisine vurdu; testi duvara çarparak parçalandı ve o güzelim bal yere aktı. “İşte kazla yavrusu yerde yatıyor” dedi Heinz. “A rtık k o ­ runmaları gerekmez. Neyse ki testi kafamıza düşm edi. Bu yüzden talihimize şükretmeliyiz.” T esti parçalarından birinde hâlâ bal bulunduğunu görün­ ce onu alıp karısına uzattı. “Kalanını biz yiyelim hanım, yiye­ lim de kendimize gelelim. Bu olaydan sonra artık her zaman­ kinden daha geç kalkarız. G ün yeterince uzun zaten.” “Evet” diye cevap verdi Trine. “N asılsa her yere zamanın­ da varırız. Hani bir süm üklü böceği düğüne davet etmişler de, o da aceleden yolunu şaşırmış ve bir çocuğun vaftiz edil­ diği kiliseye gelmiş ya! Ne dem iş biliyor musun? Acele işe şeytan karışır!” m

224

4 5 ! Frieder ile Katherlieschen

rieder adında bir adam vardı; karısının ismi de Katherlieschen’di. Güzel bir yuva kurm uşlardı. Bir gün Frieder, “Ben şimdi tarlaya gidiyorum, dönüşte sofrada kızarmış et olsun, biraz da içecek bir şey” dedi. “G it kocacığım, git sen” dedi kadın. “Ben gerekeni yaparım. Yemek vakti geldiğinde bacadan islenmiş et çıkararak onu tavaya yerleştirdi, biraz tereyağı koyarak ateşe oturttu. Et kızarmaya ve cızırdamaya başladı. Katherlieschen başında durdu, tavayı tutarken aklı başka yere takıldı. “Et kızarırken kilere inip fıçıdan bira çekeyim bari” diye söylendi. Tavayı bırakıp bir kap alarak kilere indi ve bira çekti. Bira kabını doldurm aya başladı. N asıl dolduğunu seyrederken aklına başka bir şey geldi. “Hay Allah, köpeği bağlamayı unuttum , sakın eti tavadan çalmasın! Yani bir o eksikti!” diyerek m erdivenlerden yukarı koştu. A m a hayvan eti alıp götürm üştü. Katherlieschen boş durur mu? O nun peşine takılarak tar­ laya kadar kovaladı, ancak köpek ondan daha hızlıydı. Eti ağzından bırakmadı, sonra da onu toprağa göm dü. “O lan ol­ d u” diye söylenen Katherlieschen koşm aktan yorulm uştu; biraz serinlemek için dinlendi. Bu sırada fıçıdan akan bira, kabı doldurm uş ve sonra da fıçı boşalana kadar kilere akm ış­ tı.

225

GRIMM KARDEŞLER

Katherlieschen daha merdiven başındayken gördü bunu. “Eyvah!” dedi, “N e yapsam da Frieder fark etm ese!” Bir süre düşündü, derken aklına çatı katında son kerm es­ ten kalma bir çuval un olduğu geldi; onu alıp biranın üzerine serpebilirdi. “Sakla samanı, gelir zamanı derler ya” diye ken­ di kendine konuştu. Sonra çuvalı aşağıya indirerek unu her tarafa serpti. İşini bitirdiğinde de marifet yapmış gibi çok se­ vindi. “Kiler tertemiz oldu !” diye düşündü. Öğle vakti Frieder eve döndü ve “Ee banım , neler yaptın bakalım?” diye sordu. “A h Frieder’ciğim ” diye cevap verdi, “ Sana et kızartacak­ tım ya, yanı sıra gidip bira alayım derken köpek eti kaptı, onun peşine düşeyim derken bira taştı. Birayı unla kuruta­ yım derken testiyi devirdim, ama merak etme kiler yine ku p­ kuru.” “Katherlieschen, Katherlieschen, bunu yapmamalıydın! Eti kaptırdın, fıçıdaki birayı akıttın, en güzel unumuzu da üzerine döktün!” dedi Frieder. “A m a Frieder’ciğim, böyle olacağını bilmiyordum, keşke bana söyleseydin!” dedi. A dam şöyle düşündü: “Karın böyle işte, her şeyi ona göre hesap et!” Bir gün çok para kazandı ve onu altına çevirdi. “Bak bun­ ları gördün mü? Sarı, çil çil. Hepsini şu kaba koyup ahırdaki yemliğin altını kazıp oraya saklayacağım. A m a sen sakın ora­ ya gitme, yoksa karışm am haa!” dedi karısına. “Hayır Frieder’ciğim, kesinlikle gitmem!” Frieder evden ayrıldıktan sonra köye hırdavatçılar geldi,

226

FRIEDER İLE KATHERLİESCHEN

topraktan yapılma çanak çömlek satıyorlardı. G enç kadınla pazarlığa oturdular. “Bakın, benim param yok, hiçbir şey satın alamam. A m a sarı, çil çil isterseniz size satayım ” dedi kadın. “Sarı çil çil mi? N eden olmasın? Şu n u bir görsek?” “A hıra gidin, yemliğin altına bakın, biraz kazın, onları orada bulacaksınız. Ben gelmeyeyim, benim oraya girmem yasak.” Hırdavatçılar oraya gidip altınları buldular ve onu aldık­ ları gibi kaçıp gittiler. O nca çanak çömleği de orada bıraktı­ lar. Katherlieschen yeni çanak çömleğe de ihtiyacı olabilece­ ğini düşündü, ama m utfakta hiçbir eksiği yoktu. Bu yüzden onları süs olarak evin etrafındaki çit kazıklarına geçirdi.

227

GRIMM KARDEŞLER

Frieder eve dönüp de bu süsleri görünce, “Katherlieschen, neler yaptın sen?” diye sordu. “O nları satın aldım, daha doğrusu yemliğin altındaki çil çillerle değiştirdim ; oraya kendim gitmedim, hırdavatçılar bulup aldı” dedi kadın. “A h be kadın, ne yaptın sen! O nlar çil çil falan değil, saf altındı! Yani tüm servetimiz! Keşke böyle yapm asaydın!” di­ ye söylendi kocası. “Yaa, bilmiyordum, keşke bana söyleseydin!” Katherlieschen bir an durdu, düşündü ve sonra, “Dinle Frieder’ciğim, o altınları bulm ak için hırsızların peşine takı­ lalım ” dedi. “G el o zaman, bir deneyelim. A m a yanına tereyağıyla peynir al, yolda yeriz.” “O lur Frieder’ciğim, hemen alayım!” Yola çıktılar, Frieder daha güçlü olduğu için önden gitti, karısı da ardından yürüdü. “Böylesi daha iyi, dönüşte ben önde olm uş olurum ” diye düşündü. D erken her iki tarafı derin birer uçurum la çevrili bir dağa geldiler. “ Şun a bak, zavallı yeryüzünü nasıl da yarmışlar, m ahvet­ mişler ve iki yandan bastırmışlar! Bu artık asla iflah olmaz!” diyen Katherlieschen dağa acıdı ve tereyağını çıkararak sağ ve sol tekerlekleri toprağı yaralam asın diye yağladı! Böylesine bir acıma duygusu içinde öne doğru eğilirken cebindeki kaşar peyniri yere düşerek dağdan aşağı yuvarlandı. “Ben bu yolu bir kez yürüdüm , bir daha aşağı inmem, bu inip onu alsın” diyen Katherlieschen ikinci tekerlek kaşarı

228

FRİEDER ÎLE KATHERLİESCHEN

bu kez kendisi yuvarladı. Peynirler geri gelmeyince üçüncü tekeri de yuvarlarken, “Belki yalnız çıkmak istemezler, baş­ kalarını beklerler” diye geçirdi aklından. A m a üç teker peynir de geri gelmeyince, “N e oldu, anla­ madım gitti. Belki de üçüncü peynir yolu bulam adı ve şaşır­ dı. D ördüncüyü göndereyim de onlara seslensin bari” diye düşündü. A m a dördüncü de üçüncüden daha iyisini yapamadı. B u ­ nun üzerine Katherlieschen çok kızdı, beşinciyi ve akıncıyı gönderdi ki, bunlar sonuncusuydu. Bir süre öylece durdu, kulak kabarttı, ama peynirler bir türlü geri gelmedi. “ Cehennem e kadar yolunuz var, sizi daha fazla bekleye­ cek değilim! Ben gidiyorum, isterseniz peşim den gelin, sizin bacaklarınız daha güçlü ya!” K atherlieschen yola koyularak Frieder’e yetişti; adam karnı acıktığı için onu beklemişti. “V er bakalım evden getirdiklerini!” dedi adam. K adın ona kuru ekmek uzattı. “Tereyağıyla peynir nerde?” diye sordu kocası. “A h Frieder’ciğim, tereyağıyla yolu yağladım, peynirler nerdeyse gelir; birini düşürdüm , öbürlerini de birer birer pe­ şine saldım, onu çağıracaklar!” “Bunu yapmamalıydın Katherlieschen. Y olu yağladın, peynirleri de dağdan aşağı yuvarladın dem ek!” “Yaa kocacığım, keşke daha önce söyleseydin!” K uru ekmeği birlikte yediler. “Katherlieschen, buraya gelirken eve göz kulak oldun mu, sokak kapısını kapadın mı?” diye sordu Frieder.

229

GRIMM KARDEŞLER

“Hayır Frieder’ciğim, keşke daha önce söyleseydin!” “O zaman git bak bakalım ev ne halde? G elirken de yiye­ cek bir şeyler getirmeyi unutm a. Ben seni burada bekleyece­ ğim .” Katherlieschen eve döndü ve “Frieder’cik başka bir şey yemek istiyor, tereyağı ve peynir hoşuna gitmedi herhalde. O na bir çıkın dolusu tayınla içecek olarak sirke götüreyim bari” diye düşündü. Sonra da kapının üst kısm ını sürgüledi, ama alt kısm ını rezelerinden çıkarıp sırtladı, bu kapıyı gü­ venceye alırsa ev de güvencede olm uş olur diye düşündü. Yola çıktıktan sonra da hiç acele etm edi ve “Bu arada Fri­ eder’cik canı istediği kadar dinlenir!” diye söylendi. Yanm a vardığında ona şöyle dedi: “Frieder’ciğim, kapıyı alıp getirdim, onu güvenceye sen al!” “N asıl bir kadına çattım Tanrım ! Kapının altını açık bıra­ kıyor, herkes içeri girsin diye; üstünü de sürgülüyor! Artık tekrar eve gitmek için çok geç, ama madem buraya getirdin kapıyı sen taşı!” “Kapıyı taşırım ben Frieder’ciğim! A m a tayınlarla sirke bana ağır gelecek, onları kapıya asayım da o taşısın!” D aha sonra ormana giderek hırsızları aradılar, ama bula­ madılar. Hava kararınca bir ağaca çıktılar; niyetleri orada ge­ celemekti. Tam o sırada, onu bunu aşıran hırsızlar yanların­ da neyi götürüp neyi atacaklarını saptam ak için Frieder ile Katherlieschen’in üzerine çıktıkları ağacın dibine yerleştiler. Bir ateş yaktıktan sonra mallarını paylaştılar. Frieder ağacın arka tarafından inerek taş topladı, sonra onları yukarı taşıdı. Bunları aşağı fırlatarak hırsızları öldüre­ cekti! A m a hiçbirini isabet ettiremedi. 230

FRIEDER ÎLE KATHERLİESCHEN

“Rüzgâr çıktı, kozalaklar yere düşüyor” dedi hırsızlar. Katherlieschen’in hâlâ sırtında taşım akta olduğu kapı sır­ tını acıtınca, buna tayınların neden olduğunu düşündü ve “Frieder’ciğim, ben bunları aşağı atacağım ” dedi. “Hayır Katherlieschen, şimdi olmaz, yoksa yerimizi bu ­ lurlar!” “A m a Frieder’ciğim, bunlar canımı çok acıtıyor!” “A t hadi bakalım !” Tayınlar ağaç dallarından yuvarlanınca aşağıdakiler şöyle dedi: “Kuşlar kafamıza ediyor!” Bir süre sonra kapı iyice baskı yapınca Katherlieschen “A h Frieder’ciğim, şu sirkeyi de dökeyim bari!” dedi. “Olmaz Katherlieschen, yoksa bizi ele verirsin!” “A m a canım çok yanıyor!” “H adi dök bakalım !” Kadının döktüğü sirke adamların üstüne sıçrayınca arala­ rında şöyle konuştular: “Ç iğ erimeye başladı, baksana dam ­ laları üzerimize düşüyor!” “ Sakın benim canımı acıtan kapı olm asın?” diye düşündü Katherlieschen ve “Frieder’ciğim, kapıyı aşağı atacağım !” de­ di. “Hayır Katherlieschen, şimdi olmaz, yoksa yerimizi b u ­ lurlar!” “A h Frieder’ciğim, canım çok yanıyor am a!” Frieder içerledi ve “Ee hadi at bakalım !” dedi. Kapı büyük bir gürültüyle aşağı yuvarlandı. Herifler bu kez, “ Şeytan ağaçtan iniyor!” diyerek her şeyi orada bıraktık­ ları gibi kaçıp gittiler.

231

GRIMM KARDEŞLER

Ertesi sabah erkenden karı koca ağaçtan aşağı indiler ve altınlarını bularak eve götürdüler. Eve vardıklarında “Hadi bakalım Katherlieschen, tem bel­ liği bırakıp bugün çalış bakalım ” dedi Frieder. “O lur Frieder’ciğim, tarlaya gidip ürünleri kesip topla­ mak istiyorum .” Tarlaya vardığında kendi kendine, “Kesm eden önce ye­ mek yesem mi, yoksa biraz kestirsem mi? H adi önce yemek yiyeyim daha iyi” diye söylendi. Önce yemek yedi, ama sonra üzerine ağırlık bastı ve ürünleri kesmeye başladı. A m a sanki rüyadaymış gibi kesti, kesti; bu arada kendi elbisesini, önlüğünü, bluzunu ve etek­ liğini de kesti. D erin bir uykudan uyandığında yarı çıplaktı. Yine kendi kendine söylendi: “Bu ben miyim? Y oksa ben değil miyim? Hadi canım, bu ben değilim !” Böyle diye diye gece yarısı oldu. Katherlieschen hemen köye koştu ve kocasının penceresini tıkırdatarak, “Fri­ eder’ciğim !” diye seslendi. “Ne var canım?” “Bu giysinin içindeki Katherlieschen mi, bilmek istiyo­ rum .” “Evet, evet” diye cevap verdi kocası. “Katherlieschen’in ta kendisi. A m a artık yatsın, uyusun!” “İyi, demek eve gelm işim !” diyerek oradan uzaklaştı k a­ dın. D ışarıda hırsızlara rastladı, herifler yine bir şey çalacak­ tı. O nların yanm a yanaşarak, “Ben size yardım edeyim ” de­ di.

232

FRİEDER İLE KATHERLİESCHEN

A dam lar onun köyü iyi bildiğine emin oldukları için öne­ risini kabul ettiler. Katherlieschen, her evin önüne vararak bağırıyordu: “Heey, millet! Çalınacak bir şeyiniz var mı? Biz çalmak istiyoruz da!” “ Şu işe bak!” diye aralarında söylenen hırsızlar onu başla­ rından savm ak istedikleri için ona şöyle dediler: “R ahip k ö ­ yün dışına pancar ekmiş, git onları topla!” Katherlieschen oraya giderek pancarları toplam aya başla­ dı. A m a onları taşımaya öyle üşendi ki! Derken bir adam çı­ kageldi. D urup baktı ve, “Bu tarlayı olsa olsa şeytan allak bullak etm iştir” diye düşündü. Hem en köye koşarak rahibe haber verdi: “Rahip efendi, rahip efendi, şeytan gelmiş, sizin tarladaki pancarları topluyor!” “A m a topal bacağımla oraya kadar gidip onu kovam am ki!” diye cevap verdi rahip. “Ben kolunuza girip size destek olayım” dedi adam. Ve birlikte tarlaya vardılar. O nları gören Katherlieschen, yerinde doğrularak ayağa kalkınca “ Şeytan!” diye haykırdı rahip. İki adam oradan hızla kaçtı. Bir bacağı topal rahip sağlam bacaklı adam dan daha hızlı koşuyordu. m

233

Kurbağa Kral ile Aslan Yürekli Heinrich erkesin muradına erdiği eski zamanlarda bir kral var­ dı. Kızlarının hepsi güzeldi, ama en genci öyle güzel­ di ki, o zamana kadar pek çok güzel görm üş güneş bile onu seyretmeye doyamıyordu. Kralın sarayının yakınında koskoca bir kara orman, bu orm andaki yaşlı bir ıhlamur ağacının altında da bir kuyu vardı. Ç o k sıcak havalarda en genç prenses ormana gider ve serinlemek için bu kuyunun kenarına otururdu. C an ı sıkıl­ dığı zaman da altın topunu havaya atar ve sonra yakalardı; bu, onun en sevdiği oyundu. Bir gün yine havaya attığı top elinden kaçıp yere çarpınca seke seke kuyuya düştü. Kuyu o kadar derindi ki, dibi gö­ rünm üyordu. Kız ağlamaya başladı, hıçkırıkları gitgide yük­ seldi, hiç sakinleşm edi. O böyle yakınıp dururken biri ses­ lendi: “Neyin var prensesim? Öyle ağlıyorsun ki, buna taş bi­ le day anmaz Kız bu ses nereden geliyor diye etrafına bakındı. Derken sudan kocam an ve çirkin başını çıkarmış olan bir kurbağa gördü. “A h sen miydin çamursıçratan? Kuyuya düşen altın topum a ağlıyorum ” dedi. “Kes sesini, ağlama artık” diye cevap verdi kurbağa. “B u­ nun çaresi var, sana oyuncağını geri getirirsem bana ne ve­ rirsin?” 234

KURBAĞA KRAL İLE ASLAN YÜREKLİ HEINRICH

“N e istersen kurbağacık!” diye cevap verdi kız. “G iysileri­ mi, incilerimi ve takılarımı, hatta başım daki altın tacı bile ve­ ririm .” Kurbağa şöyle cevap verdi: “Giysilerin, incilerin, takıla­ rın ve altın tacın hoşum a gitmedi. A m a bana iyi davran, se­ nin oyun arkadaşın olayım, m asada senin yanında oturayım, senin altın tabağından yiyip senin bardağından içeyim ve se­ nin yatağında yatıp uyuyayım .” “T am am ” dedi kız. “ Söz veriyorum, hepsi olacak, eğer ba­ na altın topum u geri getirirsen.” A m a içinden de şöyle geçir­ di: “K urbağa zırvası bu, hem suda yaşayacak hem de bir insa­ na yarenlik yapacak h a!” Kurbağa kızdan bu vaadi aldıktan sonra kuyuya daldı ve bir süre sonra su yüzüne çıkarak ağzındaki altın topu çimlere fırlattı. Prenses güzel oyuncağını görünce hemen yerden alarak koşm aya başladı. “Dur, dur” diye seslendi kurbağa. “Beni de al, ben senin gibi yürüyemem ki!” A m a ne fayda, o istediği kadar vrak! vrak! diye bağırsın, kız çekip gitti. T op u n u kuyudan çıkaran zavallı kurbağayı unuttu bile. Ertesi gün prenses babasıyla ve saray erkânıyla sofraya oturup altın tabaktan yemek yerken, sarayın mermer merdi­ venlerinden şlip-şlap-şlip-şlap diye bir şey yürüdü ve kapıyı çalarken de “En genç prenses, bana kapıyı aç!” diye seslendi Kız kim gelmiş diye dışarı gidip baktı, karşısında kurbağa­ yı gördü. Hem en kapıyı kapayarak geri döndü ve m asadaki yerini aldı; çok korkm uştu. 235

GRIMM KARDEŞLER

Kral onun yüreğinin küt küt attığını fark edince, “Niye korkuyorsun çocuğum? D ışarı­ da seni kapıp kaçıracak bir dev mi var yoksa?” diye sordu. “D ev falan yok, iğrenç bir kurbağa var” de­ di kız. “Kurbağa ne istiyor senden?” “A h babacığım, dün orm andaki kuyu başında oynuyor­ dum, derken altın topum kuyuya düştü. O kadar çok ağla­ dım ki, bu kurbağa onu sudan çıkardı, karşılığında da be­ nimle yarenlik etmeyi istedi. Ben onun sudan çıkıp yürüye­ bileceğini aklıma bile getirmedim. A m a çıkmış işte, şimdi içeri girmek istiyor.” Bu sırada kurbağa kapıyı bir daha çalarak şöyle seslendi: Prenseslerin en genci Bırak artık direnci Söz vermiştin ya bana Hadi kapıyı açsana! Bunun üzerine kral “M adem söz verdin, sözünü tut ve git kapıyı aç” dedi. Kız gidip kapıyı açtı. Kurbağa onun sandalyesine kadar peşinden zıplaya zıplaya yürüdü. O rada durup “Beni yukarı kaldır, yanm a oturt!” diye seslendi. Kız duraksadı, ta ki kral onu uyarmcaya kadar. Kurbağa sandalyeye oturduktan sonra masaya çıkmak is­ tedi. Çıktıktan sonra da “ Şu altın tabağını bana itele de bir­ likte yiyelim” dedi. Kız söyleneni yaptı, ama bunu hiç istemediği belliydi. 236

KURBAĞA KRAL İLE ASLAN YÜREKLİ HE1NRICH

Kurbağa afiyetle yiyip içerken her lokm ası kızın boğazında kaldı. “Karnım doydu, artık yoruldum. Beni odana taşı ve yata­ ğına götür, yatıp uyuyalım ” dedi kurbağa sonra. Prenses ağlamaya başladı, soğuk kurbağaya elini sürmeye iğrendi. Şim di bu yaratık onun güzel yatağında mı yatacaktı! A ncak kral öfkelendi ve “Seni sıkıntıdan kurtarana nasıl nankörlük edersin! O na hakaret etm e!” dedi. Bunun üzerine prenses onu iki parmağıyla tutarak oda­ nın bir köşesine bıraktı. Am a yatağa yattığında kurbağa sü­ rüne sürüne ona yaklaştı ve “Ben yoruldum, senin gibi uyu­ mak istiyorum. Beni yanm a al, yoksa babana söylerim!” de­ di. Kız o kadar öfkelendi ki, onu bütün gücüyle duvara fır­ lattı ve “Pis kurbağa, dinlen orada dinlenebildiğin kadar!” diye bağırdı. Kurbağa yere düşer düşmez kurbağalıktan çıktı, dost ba­ kışlı, yakışıklı bir prense dönüştü. O zaman delikanlı, kendi­ sinin bir cadı tarafından büyü yapılarak kurbağaya dön ü ştü­ rüldüğünü ve o güne kadar hiç kim senin onu kuyudan çıka­ ramadığını anlattı. Kızı kendi krallığına götürm ek istediğini söyledi. Sonra beraber yatıp uyudular. G enç kız babasının da isteğiyle onu kocası olarak kabul etti. Ertesi sabah güneş doğarken uyandılar; sekiz beyaz atm çektiği bir araba geldi, her atın başında beyaz birer devekuşu tüyü vardı, zincirleri de altındandı. G enç prensin arkasında onun sadık hizmetçisi A slan Y ü­ rekli Heinrich duruyordu. Sadık Heinrich efendisinin kur­ bağaya dönüşm esine o kadar üzülm üştü ki, yüreği parçalan­ 237

GRIMM KARDEŞLER

masın diye göğsüne üç tane demir bant koydurtm uştu. A ra­ ba genç prensi kendi ülkesine götürm ek üzere gelmişti. S a ­ dık Heinrich onları arabaya bindirdikten sonra arkalarına geçti. İşlerin bu şekilde sonuçlanm asına o kadar seviniyordu ki! Biraz yol aldıktan sonra prens ardında bir çatırtı duydu; sanki bir şey kırılmıştı. A rkasına dönerek şöyle seslendi: Heinrich, galiba araba kırıldı! Hayır efendim, kırılan araba değil, Bunlar göğsümdeki demirler Siz kuyudayken duyduğum acıyı söyler.

m

238

Tilki ile At

ir çiftçinin çok sadık bir atı vardı. A ncak hayvan iyice yaşlanm ıştı ve artık iş göremiyordu. Sahibi ona yem vermek istem edi ve “Sana ihtiyacım yok artık. A slında iyiliğini istiyorum. Eğer bir aslanı buraya geti­ rebilecek güçteysen burada kalabilirsin. A m a şimdi çık git ahırım dan” dedi. A t çok üzüldü. K ötü hava koşullarından korunm ak için ormana gitti. O rada tilkiyle karşılaştı. Tilki ona, “Niye böyle başını öne eğmiş, sallana sallana gidiyorsun?” diye sordu. “A h, pintilikle sadakat uyuşm uyor işte! Sahibim benim bunca yıl ettiğim hizmetleri unuttu bile. Tarlayı eskisi gibi sürem ediğim için yemimi kesti ve beni kovdu” dedi. “Hiçbir seçenek sunm adı mı sana?” diye sordu tilki. “ Sunm asına sundu, ama bu çok zor bir iş. O na bir aslan bulup getirecek kadar güçlüysem beni yine yanına alacak­ mış. A m a bunu yapamayacağımı biliyor elbette” dedi at. Tilki dedi ki: “ Sana yardım etmek istiyorum. Yat şöyle bakayım, bacaklarını da uzat, sanki ölüym üşsün gibi hiç kı­ pırdam a!” A t, tilkinin istediğini yaptı. Tilki de aslanın inine gitti; orası çok da uzak değildi. O na, “D ışarıda ölü bir at yatıyor; tam senin dişine göre. G el benim le!” dedi. A slan onunla birlikte gitti. A tın yanına vardıklarında til­ ki, “Burası rahat bir yer değil biliyor musun? İstersen kuyru­ 239

GRIMM KARDEŞLER

ğunu ata bağlayayım; o zaman onu mağarana kolayca çekebi­ lir ve orada afiyetle yiyebilirsin” dedi. Bu öneri aslanın boşu n a gitti; tilki onun kuyruğunu bağ­ larken hiç sesini çıkarmadı. A m a tilki onun sadece kuyruğu­ nu değil, bacaklarını da ata bağlayıverdi. Hatta öyle sıkı bağ­ ladı ki, kim senin onu çözmeye gücü yetmezdi. İşini bitirdik­ ten sonra atın sırtına bir şaplak atarak, “Ç ek civanım, çek!” diye haykırdı. A t yattığı yerden kalktı ve aslanı çekerek götürdü. A slan öyle bir kükredi ki, orm andaki tüm kuşlar korkudan uçuştu. A m a at kükrem esine aldırış etmeden onu çeke çeke sahibi­ nin kapısının önüne getirdi. A dam bunu görünce, “ Sen be­ nim yanımda kal, keyfine bak!” diyerek onu ölünceye kadar besledi. m

240

Tilki ile Komşusu

işi kurt bir yavru dünyaya getirdi, bu nedenle komşusu tilkiyi davet etti. “ O bizim akrabamız sayılır. K endisi hem akıllı hem de beceriklidir. Ç ocuğum a ders verebilir, yani ona bu dünyada yardımı dokunur” dedi. Tilki çağrılmış olm aktan dolayı mutluydu. “Sevgili kom ­ şum, beni davet ederek onurlandırdığın için sana teşekkür ederim. Bundan sonra öyle davranacağım ki, hep sevinesin” dedi. Verilen davette ağzının tadıyla yemek yedi, içti, eğlendi ve sonra “ Sevgili kom şum , senin çocuğuna bakm ak bizim görevimiz artık. A ncak senin de güçlenm en için bize gıda la­ zım. Ben bir ağıl biliyorum, oradan rahatça bir kuzu kapabili­ riz” dedi. Bu teklif dişi kurdun hoşuna gitti, tilkiyle birlikte çiftli­ ğin avlusuna vardılar. Tilki ona uzaktan ağılı göstererek “Sen oraya kimseye görünm eden girebilirsin, ben öbür tara­ fa bakayım. Belki bir tavuk yakalarım ” dedi. A m a oraya git­ meyip orm an kenarında saklandı, ayaklarını uzatarak din­ lendi. D işi kurt ağıla girdi, ama orada bir köpek vardı. Köpek i

öyle bir havlamaya başladı ki, çiftçiler koşup geldi ve kurdu yakaladılar. Üzerine korlanm am ış ateşte kaynayan keskin bir eriyik döktüler. Kurtcağız kendini zor kurtardı ve sürüne sürüne dışarı kaçtı. 241

GRIMM KARDEŞLER

Yatm akta olan tilki onu böyle görünce, “A h kom şu, başı­ ma neler geldi hiç sorma! Ç iftçiler beni yakaladı, güzel bir dayak attılar. Böyle burada yatıp kalmamı istem iyorsan beni eve kadar taşı hiç olm azsa” dedi. D işi kurtsa kendini ancak sürüklüyor ve zar zor yürüyor­ du, ama tilkinin durum una çok üzüldüğü için sapasağlam kom şusunu sırtına alarak eve kadar taşıdı. Tilki ise eve varır varmaz, “H adi eyvallah kom şu, kuzu pirzolanı afiyetle ye!” diye alayla söylenerek oradan kaçtı. m

242

Tilki ve Kazlar

ünün birinde bir tilki çayırlığa geldi. O rada bir kaz sürüsü gördü. Hayvanların hepsi besiliydi. Tilki gülerek, “T am zamanında gelmişim! Şöyle sıra­ ya dizilin de, hepinizi güzelce yutayım” dedi. Kazlar korkudan tıslam aya başladı; ağlayıp sızlayarak can­ larını bağışlam asını istediler tilkiden. A m a tilki hiç oralı olmadı. “A cım ak yok, hepiniz ölecek­ siniz!” dedi. Derken kazlardan biri cesaretini toplayarak şöyle dedi: “ Şu genç yaşta ölüp gideceğiz. Hiç olmazsa izin ver de gü­ nahlarımızı çıkarmak için dua edelim. O ndan sonra en semi­ zimizi seçerek yersin!” Tilki, “O lur, dua edin bakalım. Ben beklerim !” dedi. Birinci kaz uzun bir duaya başladı ga! ga! ga! diye. Bu dua bitmek bilmeyince ikinci kaz da başladı ga! ga! ga! diye dua etmeye. O nu üçüncü ve dördüncü kaz takip etti ve başladı­ lar hep birlikte gaglamaya! D uaları bitince biz de öyküye devam ederiz. A m a duydu­ ğuma göre onlar hâlâ dua ediyormuş!

243

Tilki ile Kedi

ir gün kedi orm anda tilki efendiyle karşılaştı ve o çok akıllı bir hayvan, görm üş geçirmiş biri diye ak­ lından geçirdi. “M erhaba tilki efendi! Ne var, ne yok? Ne arıyorsunuz buralarda?” diye sordu. Kibirli tilki kediyi tepeden tırnağa süzdü. Bir süre ne di­ yeceğini bilemedi. Sonunda “U lan farfara, zırdeli, açlıktan nefesi kokan fare avcısı! Bana soru sorm ak senin ne haddi­ ne! Zaten elinden ne gelir ki senin! Şim diye kadar ne öğren­ din ki! N e marifetin var ki senin!” diye azarladı kediyi.

TİLKİ İLE KEDİ

Kedi, “T ek bir marifetim var” diye cevap verdi. “Neymiş o?” diye sordu tilki. “Köpek peşime düşerse ağaca tırmanır, canımı kurtarırım !” diye yanıtladı kedi. “H epsi bu mu? Bende binlerce m arifet var; kurnazlık dersen bende bini bir para! İstersen köpekten kaçm anın yollarını öğreteyim sana!” dedi Tilki. T am o sırada dört köpeğiyle birlikte bir avcı çıkageldi. K edi hemen bir ağaca tırm anarak en tepesine kadar çıktı; dallarla yapraklar arasında iyice gizlendi. “ G öster marifetini tilki efendi, göster m arifetini!” diye bağırdı ağaçtan. A m a bu arada köpekler tilkiyi yakalamıştı bile. “M arifetlerin bir işe yaramadı! Benim gibi ağaca tırmanabilseydin canını kurtarırdın!” diye söylendi kedi.

m

245

Düzenbaz ve Ustası an oğlunun bir meslek öğrenm esini istiyordu. Bu nedenle kiliseye giderek yardım etmesi için T an rı’ya dua etti. Sunağın arkasında duran zangoç, “Düzenbazlığı! Düzen­ bazlığı öğrensin!” dedi. Jan oğlunun yanm a vardı ve ona, T an rı’nın düzenbazlığı önerdiğini söyledi. D aha sonra onu yanm a alarak düzenbaz­ lığı öğretecek birini aradı. Uzun bir yol kat ettikten sonra koskoca bir orm ana geldiler. O rm anın içinde ufacık bir ev vardı ve içinde yaşlı bir kadın oturm aktaydı. “Düzenbazlıktan anlayan birini biliyor m usunuz?” diye sordu Jan. “O işi burada öğrenebilirsiniz” dedi kadın. “O ğlum d ü­ zenbazların ustasıdır.” V e oğluyla konuşarak Jan ’m oğlunun düzenbazlığı öğrenip öğrenemeyeceğini sordu. Yaşlı kadının oğlu Jan ’a, “Ben oğlunuza her şeyi öğreti­ rim, siz gelecek yıl buraya gelin; oğlunuzu tanıyabilirseniz sizden para almayacağım. Tanıyam azsanız bana iki yüz lira verirsiniz, tam am mı?” dedi. Jan evine döndü; oğlu sihirbazlığı ve düzenbazlığı öğren­ di. Derken aradan bir yıl geçti. Jan yola çıktı; bu arada oğlu­ nu nasıl tanıyabileceğini düşünm ekteydi. K endi kendine mı­ rıldanarak yoluna devam ederken karşısına bir cüce çıktı ve “Hey, sana n ’oldu be adam? Niye böyle üzgünsün?” diye sordu. 246

DÜZENBAZ VE USTASI

“Şey, bir yıl önce oğlum u bir düzenbazın yanına verdim. O da bana bir yıl sonra oğlum u gelip almamı, onu tanıya­ mazsam kendisine iki yüz lira borçlanacağımı, tanırsam ben­ den para almayacağını söyledi. A m a şim di onu tanıyabilecek miyim diye merak ediyorum, ayrıca parayı nereden bulacağı­ mı da bilm iyorum ” diye cevap verdi Jan. Bunun üzerine cüce ona bir parçacık ekmek kabuğu ala­ rak bacanın altında durmasını, ocak çengellerinin asıldığı sı­ rıkta bir de sepet asılı olduğunu söyledi; bu sepetin içinde başını çıkararak dışarıya bakan bir kuş varmış ki, bu onun oğluymuş! Jan gidip biraz ekmek kabuğu alarak sepetin içine attı; kuş hem en kafasını çıkararak dışarı baktı. “V ay be oğlum, sen buradasın dem ek?” dedi adam. Baba­ sını gören çocuk çok sevindi, ama ustası şöyle dedi: “Bu aklı sana şeytan verdi, yoksa oğlunu nasıl tanıyabilirdin ki?” “G el gidelim buradan baba” dedi oğlan. Jan oğlunu yanı­ na alarak eve doğru yola koyuldu. Y olda oğlu ona, “Ben şim ­ di büyü yaparak bir tazıya dönüşeceğim ! Beni göstererek çok para kazanabilirsin” dedi. Derken bir faytonla karşılaştılar. Fayton sürücüsü “Hey, şu köpek satılık mı?” diye seslendi. “Evet.” “K aç para istersin?” “Otuz lira.” “Bu çok para, ama hadi öyle olsun. Bu güzel bir av köpeği doğrusu.” Faytonun içindeki beyefendi hayvanı yanm a aldı. A m a az

247

GRIMM KARDEŞLER

bir yol gitmişlerdi ki, köpek faytonun penceresinden atlayıp aynı anda insan olarak babasının yanında yer alıverdi. Baba oğul tekrar evin yolunu tuttular. Ertesi gün bir köy pazarına vardılar. O ğlan, babasına dönerek, “Ben şimdi gü­ zel bir at olacağım, beni satarsın. A m a satarken ağzıma takılı gemi çıkarmayı sakın unutm a, yoksa insana dönüşem em !” dedi. Baba atıyla pazar yerine gitti. İşte o sırada usta düzenbaz çıkageldi ve atı yüz lira karşılığında satın aldı. A ncak Jan atm gemini çıkarmadı. A tı satın alan onu evine götürüp ahıra soktu. T esadüfen ahıra gelmiş olan hizmetçi kızı gören at, “Benim gemimi çı­ kar!” diye seslendi. Kız durup kulak kabarttı. “ Sen konuşabiliyorsun de­ mek?” diyerek atın yanm a yaklaştı ve gemini çıkardı. A t aynı anda bir serçeye dönüştü ve kapının üzerinden uçtu. A ncak usta düzenbazın bir kuşu daha vardı; o da uçarak öbür kuşa saldırdı. Birbirlerini gagaladılar. Bunun üzerine usta düzen­ baz bir havuz yaptı, kendisi de bir balık oldu. O ğlan da ken­ dini balık yaptı. Bu sefer de iki balık birbirini ısırmaya kal­ kıştı. U sta, tavuğa dönüştü. O ğlan tilki oluverdi ve ustanın kafasını kopardı, usta düzenbaz öldü. Bugüne kadar da bir daha dirilmedi.

248

52

Şişedeki Cin

ir zamanlar fakir bir oduncu vardı. Sabahtan gece yarılarına kadar çalışır dururdu. Yeterince para bi­ riktirdikten sonra oğluna, “ Sen benim tek çocu­ ğum sun. A lın teriyle kazandığım şu parayı senin eğitimin için harcamak istiyorum. D oğru dürüst bir zanaat öğren ki, elim ayağım tutm ayacak kadar yaşlandığım da bana bakabilesin” dedi. O ğlan okula giderek çok şey öğrendi, hocalarının takdiri­ ni kazandı ve bir süre o okulda kaldı. D aha başka okullarda da okudu, ama bunu yeterli bulm adı. A ncak babasının fakir­ liği nedeniyle eğitimini yarım bırakarak eve döndü. Babası üzgündü. “A h, sana verecek param kalm adı artık. Bu pahalılıkta bir ekmek parasını ancak kazanıyorum ” dedi. O ğlan, “ Sen merak etme babacığım ! T anrı ne isterse o olur. Ben kaderim e razıyım” diye karşılık verdi. Babası odunköm ürü yapıp satm ak amacıyla ormana gi­ derken oğlu, “Ben de seninle geleyim, sana yardım edeyim ” dedi. Babası “Olur. A m a biraz zorlanacaksın. Sen ağır iş görm e­ ye alışık değilsin, dayanamazsın! Zaten sadece tek bir baltam var; İkinciyi satın alacak param yok” dedi. O ğlu, “Kom şuya gidip ondan bir balta ödünç al. En azın­ dan ben para kazanmcaya kadar” dedi. Babası kom şusundan bir balta ödünç aldı. Ertesi gün gü­ 249

GRIMM KARDEŞLER

neş doğarken birlikte ormana gittiler. O ğlan babasına yardım etti; neşeli ve taptazeydi. G üneş tepeye yükseldiğinde babası, “Biraz mola verelim, yemek yiyelim. Sonra daha iyi çalışırız” dedi. O ğlan ekmeğini eline alarak, “ Sen dinlen baba. Ben daha yorulmadım. O rm anda şöyle bir dolaşıp kuş yuvası araya­ yım!” diye karşılık verdi. Babası, “Deli olma! N e diye dolaşıp duracaksın? Sonra daha fazla yorulursun. K olunu bile kaldıracak halin kalmaz. Burda kal, gel otur şöyle yanım a” dedi. A m a oğlan orm anın derinliklerine daldı. Ekm eğini yedi, çok keyifliydi. K uş yuvası bulabilm ek için ağaç dallarının arasına girdi. O rada burada dolaştıktan sonra koskocam an bir meşe ağacının yanm a vardı. Bu ağaç birkaç yüzyıl kadar yaşlı olmalıydı; hani beş kişi yanyana gelse kollarıyla saramazdı. O ğlan ağacın önünde durdu. “Bazı kuşlar burada yuva yapmış olabilir” diye düşündü. Birden bir ses duydu. Kulak kabarttı. Birisi boğuk bir tonla “Ç ıkar beni buradan, çıkar beni buradan!” diye sesleniyordu. O ğlan etrafına bakm dıysa da kimseyi göremedi. A m a bu ses aşağıdan, topraktan geli­ yordu. “N eredesin?” diye seslendi. Ses cevap verdi: “M eşe ağacının kökündeyim ! Ç ıkar beni buradan! Ç ıkar beni buradan!” O ğlan ağacın kökünü bulm aya çalıştı ve sonunda ufak bir oyuğun içinde bir lamba gördü. O nu yukarı kaldırarak ışığa tuttu; içinde kurbağaya benzeyen bir şey gördü. Bu şey bir oraya bir buraya sıçrayıp duruyor ve “Ç ıkar beni bura­

250

ŞİŞEDEKİ CİN

dan, çıkar beni buradan!” diye bağırıyordu. O ğlan aklına kötü bir şey gelmediği için şişenin tıpasını çıkardı. Aynı anda şişenin içinden bir cin çıktı ve gitgide bü­ yümeye başladı. O kadar çabuk büyüdü ki, boyu kısa süre içinde meşe ağacının yarısına erişti. Korkunç bir sesle, “Beni bu şişeden kurtardığın için ne ödül alacaksın biliyor m usun?” diye sordu. “Hayır” diye cevap verdi oğlan hiç korkm adan. “ Söyleyeyim sana: bunun için senin boynunu koparaca­ ğım !” dedi cin. “K eşke bunu daha önce söyleseydin, seni şişenin içinde bırakırdım! Boynum u koparm adan önce bunu başkalarına sor” dedi oğlan. “Başkaları falan dinlemem ben. Sen hak ettiğini alacak­ sın! Ben o şişenin içine isteyerek mi girdim sanıyorsun? Yo, bu bana verilen bir cezaydı. Benim adım Kudretli M erkurius; beni serbest bırakanın boynunu koparırım !” “A ğır ol!” diye cevap verdi oğlan, “Bu öyle çabuk olmaz! Ö nce bir bakayım, sen gerçekten bu şişenin içinde miydin, yani gerçek cin misin? Bunun içine bir daha girebilirsen ger­ çek cin olduğuna inanacağım. O zaman bana ne istersen ya­ pabilirsin!” C in kendini beğenm iş bir tavırla, “Bundan kolay ne var!” diyerek kendini küçücük yaptı ve şişenin içinden çıktığı bü ­ yüklüğe ulaştı. Sonra da şişenin içine giriverdi. G irer girmez de oğlan şişenin ağzını daha önce çıkardığı tıpayla kapadı. Sonra ağacın kökündeki eski yerine bıraktı. Yani cini faka bastırdı! O ğlan babasının yanm a dönm ek istedi. A m a cin, “A h, çı­ 251

GRIMM KARDEŞLER

kar beni buradan, çıkar beni buradan!” diye sızlandı. “Hayır, beni öldürm ek isteyeni yakalam ışsam kolay kolay bırakm am ” diye cevap verdi oğlan. “Beni serbest bırakırsan sana öm rün boyunca ne istersen veririm!” diye seslendi cin. “Hayır” dedi oğlan, “Ö nceki gibi yine aldatırsın beni!” “Şansını tepiyorsun! Ben sana bir şey yapmayacağım, ak­ sine seni bol bol ödüllendireceğim !” Oğlan, “D enesem iyi olur, belki sözünü tutar. N asılsa ba­ na bir şey yapamaz” diye geçirdi aklından. Sonra tıpayı çıkardı. C in daha önceki gibi şişeden çıkı­ verdi. Büyüdü, büyüdü, dev kadar kocam an oldu. “Ö dülü hak ettin!” diyerek oğlana ufak bir bez parçası verdi; yarabandına benziyordu bu. “Bunun bir ucunu bir ya­ raya sürttün mü iyileşiverir; öbür ucunu bir madene ya da demire sürtersen o şey de güm üşe dönüşür” dedi cin. “Bir deneyeyim ” diyen oğlan bir ağaca yanaşarak ağacın gövdesinden baltasıyla bir kabuk kaldırdı. O n a yara bandı­ nın bir ucunu sürtünce kabuk kendiliğinden ağaca kaynayı­ verdi. “D oğruym uş, şimdi ayrılabiliriz” dedi cine dönerek. C in kendisini serbest bırakığı için ona teşekkür etti. O ğ­ lan da verdiği hediye için ona teşekkür ettikten sonra baba­ sının yanm a döndü. “Nereye gittin böyle?” diye söylendi babası. “N eden işini unuttun? Elinden bir şey gelmez diye ta başından söylem iş­ tim !” “Üzülme baba, telâfi ederim !” dedi oğlan.

252

ŞİŞEDEKİ CİN

“T elâfi edermiş, iş mi bu yani!” diye haşladı babası onu. “D ikkat et baba; şimdi şu ağacı baltayla keseceğim, çatır çatır kırılacak.” Sonra yara bandıyla ucunu ovuşturduğu baltasını tüm gücüyle ağaca savurdu. A m a demir güm üşe dönüştüğü için baltanın ağzı eğiliverdi. “A y baba, baksana bana kötü bir balta verdin, eğrildi!” dedi oğlan. Babası çok şaşırarak “Ne yaptın sen!” dedi. “ Şim di bunu ödem ek zorunda kalacağım. A m a neyle?” “Kızma, ben onu öderim ” dedi oğlu. Babası, “ Saçm alam a! Neyle ödeyeceksin?” diye sordu ve ekledi: “ Sana verdiğim paradan başka bir şeyin yok ki! Se n ­ de öğrenci kafası var, ama odun kesm ekten anlam ıyorsun.” Bir süre sonra oğlan, “Baba, ben artık çalışamıyorum. M ola versek iyi olacak!” dedi. “Yani senin gibi eli kolu bağlı mı oturayım? Ben daha ça­ lışacağım; sen istersen eve git!” diye çıkıştı babası. O ğlan, “Baba, ben ilk kez geliyorum ormana, yolu bula­ mam. Sen de gel, nolur!” dedi. Ö fkesini yenen baba oğluyla beraber gitmeye razı oldu. Sonra ona dönerek, “G it şu eğri baltayı kaça satarsan sat! Ben üstünü tamamlar kom şuya veririm ” dedi. O ğlan baltayı alarak şehre indi ve bir kuyum cuya gitti. A dam baltayı inceledikten sonra teraziye koydu. “D ört yüz lira eder, ama o kadar para yanımda yok” dedi. O ğlan, “Yanında ne kadar varsa ver, kalanını borçlanm ış olursun” diye teklif etti. Kuyum cu ona üç yüz lira verdi ve

253

GRIMM KARDEŞLER

yüz lira da borçlu kaldı. O ğlan eve dönerek babasına, “Baba, bende para var. Sen git kom şuya sor bakalım, baltanın karşılığında ne istiyor?” dedi. Babası, “Ben biliyorum, bir lira altı kuruş” diye cevap ver­ di. “O zaman ona iki lira on iki kuruş ver. Yani istediğinin iki misli. O kadar yeter!” dedi oğlan ve babasına yüz lira ve­ rerek “G ördün mü ne kadar bol param var! Hiçbir eksiğin kalm asın, rahat yaşa!” diye ekledi. “A m an Tanrım ! N asıl böyle zengin oldun?” diye sordu yaşlı adam. O ğlu da her şeyi anlattı; yani şansına güvenerek nasıl bir fırsat yakaladığını... Kalan parayla yine okula devam etti ve kendisini geliştir­ di. Yara bandıyla yaraları iyileştirdiği için de dünyanın en iyi doktorlarından biri oldu. m

254

Usta Avcı ir zamanlar genç bir oğlan vardı, meslek olarak çi­ lingirlik öğrenmişti. Bir gün babasına artık dünyayı dolaşm ak istediğini söyledi. Babası, “Buna sevin­ dim, iyi fikir!” dedi. Bu seyahat için ona para da verdi. O ğlan yola çıkarak kendine iş aradı. Çilingir olarak hiçbir yerde dikiş tutturam aym ca avcılığa merak sardı. Derken gü­ nün birinde yeşil elbiseli bir avcıyla karşılaştı; adam ona ne­ reden gelip nereye gittiğini sordu. O ğlan çilingir olduğunu, ama artık m esleğinden hoşlanm adığını, avcılığı öğrenmek is­ tediğini söyleyerek kendisini yanm a alıp alamayacağını sor­ du. “Benimle gelmek istersen olur!” dedi avcı. O ğlan onunla gitti, yıllarca yanında çalışarak avcılığı öğ­ rendi. A vcı ona ödül olarak bir av tüfeği verdi; öyle özel bir tüfekti ki bu, insan onunla her attığını vuruyordu. V e oğlan vedalaştıktan sonra oradan ayrıldı. O ğlan koskoca bir orm ana geldi, öyle ki bir günde öbür ucuna varamadı. A kşam olunca vahşi hayvanlardan korunm ak için bir ağaca çıktı. G ece yarısına doğru ta uzakta sanki ufak bir ışık gördü. A ğaç dalları arasında ışığın geldiği yönü saptadı. Sonra başındaki şapkayı o yöne doğru fırlattı. Böylece ağaç­ tan indikten sonra gideceği yolu belirledi. Sonra ağaçtan inerek dosdoğru yürüyüp şapkasını buldu ve başına geçirdi. Y ürüdükçe ışık büyüdü ve iyice yaklaştığında koskocam an 255

GRIMM KARDEŞLER

bir ateş yakıldığını gördü. Bu ateşin başında üç tane dev şişe geçirilmiş bir öküz kızartıyordu. Bir tanesi, “Şun un tadına bakayım, iyi kızarmış mı?” diyerek bir parça et kesip ağzına yaklaştırdı. A m a aynı anda avcı devin elindeki eti vurup ye­ re düşürdü. Dev, “Rüzgâr savurdu” diye hom urdanarak bir parça da­ ha aldı. T am ağzına atacağı sırada avcı onu da vurup yere dü­ şürdü. Bu kez dev, yanında oturana bir tokat atarak, “Ne di­ ye benim etimi alıyorsun?” diye öfkeyle söylendi. “Ben almadım, keskin bir nişancı ateş etti herhalde” diye cevap verdi. Dev üçüncü parçayı ağzına atacakken olmadı, o da yere düştü, çünkü avcı yine ateş etmişti. Bu kez devler, “Bu adam m üthiş bir nişancı, işimize yarayabilir” dediler ve “Nişancı, gel ateş başına, yemek ye! San a bir şey yapmayacağız!” diye seslendiler. O ğlan yanaşarak kendisinin usta bir avcı olduğunu ve her attığını vurduğunu anlattı. D evler kendileriyle gelirse rahat edeceğini söylediler. Orm anın dışında büyük bir nehir varmış, nehrin başında da bir kule; o kulede bir prenses kalı­ yormuş. Niyetleri onu kaçırmakmış! “O lur!” dedi oğlan. “O nu kaçırıldı bilin!” D evler devam etti: “A m a bu iş o kadar kolay değil! A v lu ­ da bir köpek var, kim yanm a yaklaşırsa havlamaya başlıyor. Kuledeki muhafızlar da hemen uyanıyor. Bu yüzden biz yak­ laşamıyoruz. Sen o köpeği vurabilir m isin?” “Bu iş benim için çocuk oyuncağı!” dedi oğlan. Bir kayığa binerek kuleye yaklaştı. Karaya ayak basar basmaz köpek ona doğru koşm aya başladı; tam havlayacakken oğlan tüfe­ 256

USTA AVCI

ğini omuzladığı gibi ateş etti ve hayvanı öldürdü. D evler bunu görünce sevindi, artık prensesi ele geçirdik diyorlardı. A m a avcı oğlan önce bu işi nasıl yapabileceğini görmek için devlere dışarıda beklemelerini, kendilerini daha sonra çağıracağını söyledi. Sonra kuleye girdi. Her taraf ses­ sizdi, herkes mışıl mışıl uyuyordu. Birinci odaya girdiğinde duvarda asılı bir pala gördü; saf güm üşten yapılmıştı ve üzerinde altın harflerle kralın ismi yazılıydı. Palanın önündeki m asada m ühürlü bir mektup vardı; açıp okudu. Kim bu palayı alırsa karşısına her çıkanı öldürebilirdi! Palayı duvardan alarak kuşandı ve sonra içinde prensesin uyum akta olduğu ikinci odaya girdi. Kız o kadar güzeldi ki, oğlan durup ona baktı ve sanki nefesi kesildi. Kendi kendine “Bu güzel kızı nasıl devlere veririm ben! Zaten niyetleri k ö ­ tü!” diye söylendi. Etrafına bakındı, yatağın altında bir çift terlik vardı. Sağ terlikte bir yıldızla kızın babasının adı, soldakinde yine bir yıldızla kızın adı yazılıydı. Kızın boynunda altın sırmalı büyük bir ipek atkı vardı; bu atkının sağ tarafı­ na babasının adı, sol tarafına da kendi adı altın harflerle iş­ lenmişti. A vcı eline bir makas alarak atkının sağ yanını keserek zembiline attı, kralın isminin yazılı olduğu sağ terliği de! Kız hâlâ uyuyordu, ama üzerinde gecelik vardı. O ğlan bu gecelikten bir parça keserek zembiline attı; tüm bunları genç kıza hiç elini dokundurm adan yaptı. Sonra oradan ayrıldı ve kızı hiç rahatsız etm eden uyumaya bıraktı. D ış kapıya vardı­ ğında devler onu beklemekteydi. O ğlanın kızı beraberinde getirdiğini sandılar, ama o içeri girmeleri için seslendi. Kızı 257

GRIMM KARDEŞLER

kaçırdığını, ama kapıyı açamadığını anlattı. O nlara şuradaki delikten geçip içeri girmelerini söyledi. Birinci dev o delikten kafasını uzatınca oğlan elini onun saçlarına dolayarak başını içeri çekti ve palasıyla bir vuruşta kafasını uçurdu. Sonra ikinci deve seslendi, onun da aynı şekilde kafasını kesti. Sonra da üçüncüyü hakladı. Kızı düşm anlarından kur­ tardığı için çok seviniyordu. U ç devin de dillerini keserek zembiline attı. “G idip babam a anlatayım neler yaptığımı, ondan sonra da şansım ı yine denem ek için yola çıkarım !” diye aklından geçirdi. Kuledeki kral uyanıp ölm üş devleri görünce kızının yatak odasına koşarak onları kimin öldürdüğünü sordu. “Ne bileyim babacığım, ben uyuyordum !” diye cevap ver­ di kız. Sonra yataktan kalkıp terliklerini arayınca sağdakinin eksikliğini, boyun atkısına baktığında sağ yanının kesildiğini ve geceliğini gözden geçirdiğinde bir kısm ının parçalanmış olduğunu gördü. Kral bütün saray halkını ve muhafızlarını topladı ve kızı­ nı kimin kurtardığını sordu. Derken tek gözlü ve çirkin bir yüzbaşı bunu kendisinin yaptığını söyledi. Kral o zaman ada­ ma kızıyla evlenebileceğini söyledi. A m a kızı “Babacığım, onunla evlenmektense dünyanın öbür ucuna giderim; ta ki dermanım kalm aym caya kadar!” dedi. Kral ona yüzbaşıyla evlenmeyecekse tüm giysilerini bıra­ kıp köylü elbisesi giymesini ve sarayı terk etmesini söyledi. Sonra da bir çöm lekçinin yanm a gidip çanak çömlek satm a­ sını emretti. 258

USTA AVCI

Kız giysilerini çıkararak köylü kıyafetine büründü ve bir çöm lekçinin yanm a girerek orada çalışmaya başladı. A dam a da gün boyu kazandığı parayı ona vereceğine dair söz verdi. Kral bir köşeye çekilip mallarını orada sergileyerek sat­ masını emretti. Sonra da çanak çömleğin üzerinden geçerek hepsini param parça edecek bir sürü araba gönderdi. Kız mallarını serer sermez arabalar hepsinin üzerinden ge­ çerek onları paramparça etti. Kız “A h Tanrım , ben bunları şimdi nasıl ödeyeceğim?” diye ağlamaya başladı. A m a kör yüzbaşıyla evlenmek yerine çanakçının yanm a gidip ondan borç çanak çömlek istedi. A dam reddetti ve daha önceki borçlarını ödem esini istedi. Bunun üzerine kız, babasının yanm a vararak bağırıp ça­ ğırdı ve alıp başını gideceğini söyledi. Kral, “ Senin için orm anda ufak bir ev yaptıracağım. Hep orada oturacaksın ve her gün pişirdiğin yemekleri insanlara dağıtacaksın, ama karşılığında para alm ayacaksın!” dedi. Ev bittiğinde kapısındaki tabelada şöyle yazılıydı: “Bugün bedava, yarın parayla.” Bu, avcının da kulağına geldi. Kendi kendine, “Bu tam bana göre; fakirim, param da yok!” diye söylendi. T üfeğini ve içinde vaktiyle saraydan aldığı şeylerin b u ­ lunduğu zembilini sırtlayarak ormana gitti. U ç devin kafası­ nı uçuran, palayı da kuşanm ıştı. “Bugün bedava, yarın paray­ la” levhasının asılı olduğu ufak evi buldu. Böylece ufak eve girerek biraz yemek istedi. Güzel kızı görünce de bayağı sevindi, çünkü kız gerçekten çok güzeldi. O ğlana nereden geldiğini ve nereye gideceğini sordu. Oğlan, “Dünyayı dolaşıyorum işte!” diye cevap verdi. 259

GRIMM KARDEŞLER

Kız ona palayı nerden bulduğunu sordu, çünkü üzerinde babasının adı yazılıydı. O ğlan da ona “Y oksa sen kralın kızı mısın?” dedi. “Evet” diye cevap verdi kız. O ğlan “Bu palayla üç devin kafasını uçurdum ” diyerek kanıt olarak zembilin­ den çıkardığı zilleri, sonra terliği, boyun atkısını ve geceliğin bir parçasını gösterdi. Kız çok sevindi ve kendisini kurtaranın o olduğunu anla­ dı. Birlikte kralın yanm a vardılar, onu alarak yatak odasına geçtiler. Kız babasına kendisini devlerden kurtaranın bu de­ likanlı olduğunu söyledi. Kral kanıtları da görünce artık te­ reddüt etmedi, ama her şeyin nasıl olup bittiğini de bilmek istedi. Sonra da oğlanı dam at olarak kabullendi. O nu yabancı bir soylu kıyafetine soktular. Kral m ükem ­ mel bir ziyafet verdi. Sofrada prensesin solunda kör yüzbaşı, sağında da avcı oğlan yer aldı. Yüzbaşı onun yabancı bir m i­ safir olduğunu düşündü. Neyse, yenildi içildi. Derken kral, yüzbaşıya dönerek bir bilmece sordu: “Biri çıkıp da üç tane dev öldürdüğünü söy­ lese, ona devlerin dillerinin nerede olduğu sorulsa, o da dev­ lere baktıktan sonra onların dilsiz olduğunu iddia etse siz ne dersiniz?” Yüzbaşı cevap verdi: “Herhalde dilleri yoktu derim .” “Olmaz öyle şey. Her hayvanın dili olur” dedi kral ve yine sordu: “A ksini iddia edene ne yapardınız?” “V ücudunu kesip dörde bölerdim ” dedi yüzbaşı. V e böy­ lelikle kendi cezasını kendi buldu. Prenses avcıyla evlendi. O ğlan daha sonra anne ve baba­ sını da yanına aldı. Hep birlikte m utlu yaşadılar. Kralın ölü­ m ünden sonra da krallık onlara kaldı. 260

54

fçp i

Akıllı Hans

ans’m annesi sordu: “Nereye gidiyorsun, H ans?” H ans cevap verdi: “G retel’e.” “ Selam söyle H an s” dedi annesi.

“ Söylerim anne. Hadi hoşça kal!” “G üle güle H ans.” H ans, G retel’in yanına vardı. “M erhaba G retel” dedi. “M erhaba H ans. Bana ne getirdin?” dedi Gretel. “Bir şey getirmedim. Sen ne vereceksin bana?” diye sordu Hans. Gretel, H an s’a bir iğne verdi. “Teşekkürler G retel” dedi Hans. H ans iğneyi aldıktan sonra bir sam an arabasına sapla­ dı ve eve vardı. “İyi akşam lar anne!” “İyi akşam lar Hans! Neredeydin?” “G retel’deydim .” “O na ne götürdün?” “Hiç. O bana bir şey verdi.” “Ne verdi sana G retel?” “İğne verdi.” “Nerede o iğne H ans?” “Sam an arabasına sapladım !” “A ptallık bu H ans, onu ceketinin koluna iliştirecektin!” “Boş ver. G elecek sefere daha akıllı davranırım .”

261

GRIMM KARDEŞLER

“Nereye gidiyorsun H ans?” “G retel’e anne.” “Selam söyle.” “Söylerim. H oşça kal anne!” “G üle güle H ans!” H ans G retel’in yanm a vardı: “M erhaba G retel.” “M erhaba H ans. Bugün ne getirdin?” “Hiç. Sen ne vereceksin bana?” Gretel ona bir bıçak hediye etti. “H oşça kal G retel.” “G üle güle H ans.” H ans bıçağı aldıktan sonra ceketinin koluna soktu ve eve vardı. “İyi akşam lar anne!” “İyi akşam lar Hans. Nerdeydin?” “G retel’deydim .” “O na ne götürdün?” “Hiç. O bana bir şey verdi.” “N e verdi sana G retel?” “Bıçak verdi.” “N erde o bıçak H ans?” “Kolum a soktum .” “A ptallık bu Hans. Bıçağı cebine sokacaktın.” “B oş ver. G elecek sefere daha akıllı davranırım .” “Nereye gidiyorsun, H ans?” “G retel’e, anne.”

262

AKILLI HANS

“Selam söyle H ans.” “H oşça kal anne!” “G üle güle H an s!” H ans G retel’in yanına vardı: “M erhaba, G retel.” “M erhaba, H ans. Bana ne getirdin?” “Hiç. Sen bana ne vereceksin?” Gretel, H ans’a bir keçi hediye etti. “H oşça kal G retel.” “G üle güle H ans!” H ans keçiyi aldıktan sonra bacaklarını bağlayarak cebine soktu. A m a eve vardığında hayvan boğulm uştu. “İyi akşam lar anne!” “İyi akşamlar Hans. N erdeydin?” “ G retel’de.” “O na ne götürdün?” “Hiç. O bana bir şey verdi.” “Ne verdi sana G retel?” “Keçi verdi.” “ Keçiyi ne yaptın H ans?” “ C ebim e soktum .” “A ptallık bu, Hans. O nun boynuna bir ip bağlamalıydın.” “Boş ver. G elecek sefere daha akıllı davranırım .” “Nereye böyle H ans?” “G retel’e anne.” “Selam söyle H ans.” “Söylerim . H oşça kal anne!” 263

GRIMM KARDEŞLER

“G üle güle H ans.” Hans, G retel’in yanına vardı. “M erhaba G retel.” “M erhaba H ans. Bugün ne getirdin?” “Hiç. Sen bana ne vereceksin?” G retel ona bir kilo et verdi. “Eyvallah G retel.” “G üle güle H ans.” H ans eti aldı, ona bir ip taktı ve yerde sürükledi. K öpek­ ler peşine takılarak eti yedi, geriye hiçbir şey kalmadı. Eve vardığında ipin öbür ucu boştu. “İyi akşam lar anne.” “İyi akşam lar Hans. Nerdeydin?” “G retel’de.” “O na ne götürdün?” . “Hiç. O bana bir şey verdi.” “G retel ne verdi sana?” “Bir kilo et verdi.” “N erde o et H ans?” “İpe bağladım, ev gelene kadar çektim, ama köpekler ye­ di.” “A ptallık bu Hans. O nu başında taşım alıydın.” “Boş ver, gelecek sefere daha akıllı davranırım .” “Nereye H ans?” “G retel’e.” “ Selam söyle H ans.” “Söylerim. H oşça kal anne!” “G üle güle H ans.” 264

AKILLI HANS

Hans, G retel’in yanına gitti. “M erhaba G retel.” “M erhaba Hans. Bugün ne getirdin?” “Hiç. Sen bana ne vereceksin?” G retel H an s’a bir dana verdi. “H oşça kal G retel.” “G üle güle H ans.” H ans danayı alıp başına yerleştirdi, ancak dana onun yü­ zünü parçaladı. “İyi akşam lar anne.” “İyi akşam lar Hans. Nerdeydin?” “G retel’deydim .” “O na ne götürdün?” “Hiç. O bana bir şey verdi.” “Ne verdi sana G retel?” “D ana verdi.” “Danayı ne yaptın H ans?” “Başım a yerleştirdim, ama yüzümü parçaladı.” “A ptallık bu Hans. O nu ahıra sokacaktın.” “Boş ver. Bundan sonra daha akıllı davranırım .” “Nereye H ans?” “G retel’e anne.” “ Selam söyle H ans!” “ Söylerim. H oşça kal anne.” “G üle güle H ans.” Hans, G retel’in yanına gitti. “M erhaba G retel.”

26S

GRIMM KARDEŞLER

“M erhaba H ans. Ne getirdin?” “Hiç. Sen bana ne vereceksin?” G retel cevap verdi: “Bu sefer seninle geleceğim.” Hans, G retel’in boynuna bir ip bağlayarak onu ahıra güttü ve orada sımsıkı bağladı. Sonra annesinin yanm a vardı: “İyi akşamlar anne.” “İyi akşamlar Hans. N erdeydin?” G retel’deydim .” “O na ne götürdün?” “H iç.” “Gretel sana ne verdi?” “Hiçbir şey vermedi. Benimle beraber geldi.” “Peki onu nereye bıraktın?” “Boynuna ip geçirip ahıra bıraktım. Ö nüne de yem koy­ dum .” “A ptallık bu Hans. O na şöyle bir göz atsaydm ya!” H ans ahıra gitti, bütün ineklerin ve koyunlarm gözlerini çıkararak kızın önüne attı. Gretel çok kızdı, iplerini çözerek oradan uzaklaştı ve de nişanı bozdu.

ggf

266

55 Sadaka

ir baba, karısı ve çocuğuyla öğlen yemeğine otur­ m uştu. O nlara m isafir gelen bir arkadaşı da yemeğe katıldı. Saat on iki olm uştu ki, kapı açıldı ve içeriye tam am en beyazlara bürünm üş, soluk yüzlü bir çocuk girdi. Hiç etrafına bakınm adan ve tek bir laf etmeden yandaki odaya geçti. Sonra oradan çıkarak geldiği gibi, sessizce sokak kapısına yöneldi. İkinci ve üçüncü günlerde bu olay tekrarlandı. Sonunda misafir her öğlen gelerek yan odaya geçen bu çocuğun kim olduğunu sordu. “Ben görm edim ” dedi baba. “Kim in çocuğu olduğunu da bilm iyorum .” Ertesi gün çocuk yine geldiğinde m isafir babaya onu gös­ terdi, ama o hiçbir şey görmedi. Karısıyla çocuğu da bir şey görmemişti. M isafir yandaki odaya girip etrafına bakındı. Derken yer­ de oturm akta olan çocuğu gördü. O ğlan durm adan parm ak­ larıyla döşem e aralıklarını açmaya çalışıyordu, ama yabancı­ yı görünce ortadan kayboluverdi. M isafir gördüklerini evdekilere anlattı ve çocuğu iyice ta­ rif etti. O zaman anne, “A h, o benim dört hafta önce ölen sevgili çocuğum ” dedi. Döşem eyi yerinden oynattılar ve altında iki lira buldular. Bu parayı fakir bir adam a bağışlasın diye çocuğa annesi ver­ 267

GRIMM KARDEŞLER

mişti. Ç o cu k parayı vereceği kişiye “A l, bununla kendine ekmek al!” diyecekti ve bu amaçla onu döşem enin altına saklamıştı. A ncak mezarında rahat edememiş ve her gün, ö ğ­ le vakti çıkagelip parayı aramıştı. A nne ve babası o parayı fakir bir adam a verdikten sonra çocuğu bir daha gören olmadı.

tsu

268

56

Azrail

akir bir adamın on iki tane çocuğu vardı. Adam cağız onları doyurabilm ek için gece gündüz çalışıyordu. O n üçüncü çocuğu da dünyaya geldikten sonra ne yapacağını bilemedi. Şehre inerek karşısına ilk çıkacak adam dan vaftiz babası olm asını isteyecekti. Karşısına ilk çı­ kan Tanrı oldu. O, adamın niyetini bildiği için şöyle dedi: “Bana bak zavallı adam, sana acıdım. Senin çocuğunun vaf­ tiz babalığını ben yapayım. O na iyi bakarım ben.” A dam “ Sen kim sin?” diye sordu. “Ben Yüce T an rı’yım.” “O zaman seni vaftiz babası yapmam, çünkü sen zenginle­ ri besliyorsun, fakirleri açlığa terk ediyorsun” dedi adam, ama aslında T an rı’nm zenginliği ve fakirliği nasıl bir adaletle paylaştırdığından haberi yoktu. Neyse, adam oradan ayrıldı. Derken karşısına şeytan çık­ tı. “Başka yerde arayıp durma. Beni çocuğunun vaftiz babası yaparsan ona dünyanın altınını veririm, rahat eder” dedi. A dam “ Sen kim sin?” diye sordu. “Ben şeytanım .” “O zaman seni vaftiz babalığına almam. Ç ü n kü sen in­ sanları hep aldatıyor ve baştan çıkarıyorsun.”

Hz. İsa kastediliyor -çn. 269

GRIMM KARDEŞLER

A dam böyle diyerek yoluna devam etti. Derken bu kez ince bacaklı Azrail’le karşılaştı. Azrail ona, “Beni vaftiz baba­ lığa al” dedi. “Sen kim sin?” “Ben Azrail’im; fakir zengin dem eden herkesin canını alı­ rım .” “D oğru, sen hiç ayrım yapmadan, kim fakirmiş kim zen­ ginmiş diye sorgulam adan herkesin canını alıyorsun. O nun için oğlum un vaftiz babası sen ol.” “Ben senin çocuğunu zengin yapıp ünlü kılacağım; benim dostum olanın hiçbir eksiği kalmaz.” “Gelecek pazar vaftiz ayini var, sen de vaktinde orada ol.” V e Azrail sözünde durarak vaktinde geldi ve çocuğun vaftiz babası oldu. Ç ocuk büyüdü ve bir gün vaftiz babası çıkagelerek onu yanm a aldı. Bir ormana götürdü ve şifalı bir otu göstererek “İşte sana vaftiz babanın arm ağanı!” dedi. “Seni ünlü bir doktor yapacağım. Ne zaman bir hastaya çağrılsan ben de be­ raber geleceğim. H astanın başucunda durursam hiç çekin­ meden o hastayı iyileştireceğini söyle ve ona şu şifalı ottan biraz ver ki, iyileşsin! A m a yatağın ayak ucunda durursam , anla ki o hasta benimdir, yani onun canını alacağım! D ünya­ da hiçbir doktor artık onu iyileştiremez. Sakın benim iznim olm adan o sebzeyi kullanm aya kalkışm a haa, yoksa başın be­ laya girer!” Ç o k geçmeden genç doktorun ünü bütün dünyaya yayıl­ dı. Herkes onun hakkında “Hastaya bir bakıyor, iyileşip iyi­ leşmeyeceğini hemen anlıyor” diye konuşuyordu.

270

AZRAİL

V e dünyanın her köşesinden ona hasta yağıyordu ya da onu hastaya çağırarak bol bol para veriyorlardı. K ısa zaman­ da zengin olup çıktı. Derken bir gün kral hastalandı ve onu çağırarak iyileşip iyileşmeyeceğini sordu. D oktor hastaya yaklaştığında baktı ki, Azrail yatağın ayakucunda duruyor. Yani yapılacak bir şey yok! “Azrail’i bir kere aidatsam kızmaz herhalde” diye düşün ­ dü doktor. “Benim vaftiz babam olduğuna göre beni affeder. Bir deneyeyim bakalım .” H astayı kaldırarak başını ayak ucuna getirdi, böylelikle Azrail kendiliğinden hastanın başucunda durm uş olacaktı. D aha sonra hastaya sebze verdi ve adam iyileşiverdi. A m a Azrail doktorun yanm a yaklaşarak surat astı ve onu parmağıyla tehdit etti. “Beni aldattın! Vaftiz baban olduğum için bu kez seni af-

271

GRIMM KARDEŞLER

fediyorum, ama bir daha böyle bir şey yaparsan hiç dinle­ mem, yakana yapışırım ve senin canını alırım!” dedi. D erken kralın kızı ağır bir hastalığa yakalanarak yatağa düştü. O , kralın dünyadaki tek çocuğuydu. G ece gündüz ağ­ lam aktan kralın gözleri kör oldu. Kızını iyileştirecek kimseye onu eş olarak vereceğini ve de tacını onun ayaklarına serece­ ğini ilan etti. D oktor vaftiz babasının uyarılarını dinlemeliydi aslında. A m a hastanın yatağına yaklaştığında kralın kızının güzelliği ve onun eşi olma şansı tüm uyarıları unutm asına neden ol­ du. Azrail’in kızgın bakışlarını ve sıska elini havaya kaldırışı­ nı görmezlikten geldi. Sonra kızı kaldırarak başını ayakucuna getirdi. Sonra ona şifalı ottan verdi. Az sonra yanakları kızaran kız adeta yeniden canlandı. ikinci kez aldatıldığını gören Azrail uzun adımlarla dok­

272

AZRAİL

tora yaklaşarak ona, “Bu iş burada biter, şimdi sıra sana gel­ di” diyerek buz gibi elleriyle onu öyle bir yakaladı ki, oğlan karşı gelemedi. V e Azrail onu yeraltı cehennemine götürdü. O ğlan orada binlerce, ama binlerce m um un yanm akta olduğunu gördü. M umların kimi çok büyük, kimi orta boylu, kimiyse çok kü­ çüktü. Her an birkaçı sönüyor, sonra birkaçı yanıyordu; yani o alevcikler hep değişiyordu. “G örüyor m usun?” dedi Azrail, “Bunların hepsi insanla­ rın hayat ışığı! En büyük olanlar çocuklara, orta boydakiler evlilerle olgun yaştakilere, küçükler de yaşlılara ait. A m a ço­ cuklarla gençlerin de mumları bazen küçük olabiliyor.” “Benim m um um u göstersene!” dedi doktor; oldukça b ü ­ yük bir mum bekliyordu. Azrail ona neredeyse sönm ekte olan bir mum göstererek “İşte bu seninki!” dedi. Ç o k korkan doktor “A m a babacığım ” dedi, “Hatırım için bana yeni bir m um yak ki, kral olayım ve prensesle evlene­ yim!” “Bunu yapam am ” diye cevap verdi Azrail. “Yeni mum dikm eden önce eskisinin sönm esi lazım.” “Öyleyse eskisi sönerken sen de yeni bir mum dikip yakıver” diye yalvardı doktor. Azrail onun isteğini yerine getirir gibi yaptı ve yepyeni uzun bir mum getirdi. A m a öcünü almak için onu bilerek yakmadı. M um kendiliğinden düştü. Aynı anda da doktor yere kapaklandı, kendi kendine Azrail’in eline düşm üş oldu. (3U

273

Cam Tabut

akın fakir bir terzinin yüksek bir mevkiye gelemeye­ ceğini söyleme. Ç ü n k ü böyle bir şey oldu, o doğru adresi buldu ve şansı yaver gitti. İşte böyle akıllı uslu bir oğlan günün birinde yola çıkarak büyük bir ormana vardı. A m a tam bilemediği için yolunu şa­ şırdı. Gece oldu ve korkunç yalnızlığının içinde yatacak bir yer aradı. Elbette yosunlardan kendine bir yatak yapmasını biliyordu. A m a vahşi hayvanların saldırısından korktuğu için gecelemek üzere bir ağaca tırm anmaya karar verdi. K o ­ caman bir çam ağacı arayıp buldu ve tepesine çıktı. Demir ütüsünü yanm a almış olduğu için dua etti, yoksa rüzgâr onu uçurabilirdi. Karanlıkta, titrem eden ve korkm adan öylece birkaç saat geçirdikten sonra ta uzakta ufak bir ışık parıldadığını gördü. Bir insan barınağında gecelemenin daha iyi olacağını d ü şü ­ nerek ağaçtan dikkatlice indi ve ışığa doğru yürüdü. Derken kam ıştan ve hasırdan yapılma ufak bir eve vardı. Cesaretle kapısını çaldı, kapı açıldı. V e ışık altında saçı sakalı ağarmış bir cüce göründü; üzerinde renkli çaputtan yapılmış bir giysi vardı. Boğuk bir sesle, “Kimsiniz? N e istiyorsunuz?” diye sordu. “Ben fakir bir terziyim” diye cevap verdi oğlan ve yalvar­ dı: “Gece bastırdı, yarm a kadar kulübenizde kasam ?” “Hadi git yoluna be!” diye hom urdandı yaşlı cüce, “D i­ 274

CAM TABUT

lencilerle işim yok benim! Başka kapıyı çal!” Bu sözlerden sonra tekrar evine girmek isterken terzi cü­ ceyi ceketinin ucundan öyle bir yakaladı ki, aslında pek de kötü yürekli olmayan cüce yum uşadı ve onu içeri aldı. O na yemek verdi ve yatacak yer gösterdi. Y orgun terzi hiç oyalanm adan yatıp uyudu; ertesi sabah kalkmayı bile düşünm edi, ama dışarıdaki gürültüden ürktü. Yüksek sesli bağrışm alar ve küfürler evin duvarlarından içe­ ri giriyordu. Terzi kendisinden beklenm eyen bir cesaretle yatağından fırladı, hemen elbiselerini giyerek dışarı çıktı. Evin önünde koskocam an kara bir boğayla güzel bir geyik kavgaya tutuşm uştu. T üm güçleriyle birbirlerine saldırm ak­ taydılar. T epm işleri toprağı titretiyor, bağırışları havada çın­ lıyordu. Kim in kazanacağı belli olm uyordu. Son un da geyik boynuzlarını rakibinin karnına sapladı. Boğa korkunç bir böğürtüyle yere çöktü, sonra geyiğin art arda gelen boynuz darbeleriyle öldü. Bu m ücadeleyi şaşkınlıkla seyreden terzi orada öylece du­ rurken geyik ona doğru saldırdı ve kaçm asına fırsat verm e­ den boynuzuna taktı. O ğlan uzun zaman kendine gelemedi, çünkü geyik dağ taş dem eden, vadilerden geçerek ormana daldı. Terzi elleriyle geyiğin boynuzlarını sımsıkı tutarken kendini kadere bıraktı. Sanki uçuyorm uş gibi bir hisse kapıl­ mıştı. Son un da geyik bir çitin önünde durdu ve üzerindeki ter­ ziyi yavaşça yere bıraktı. O ğlan ölü gibiydi, bilincini kazan­ ması uzun zaman aldı. Biraz toparlanınca, yanında durup beklemekte olan geyik kayalıktaki bir pakete öyle bir boynuz geçirdi ki, paket patladı ve etrafa kıvılcım lar saçıldı; öyle bir 275

GRIMM KARDEŞLER

dum an yükseldi ki, geyik gözlerini kaçırdı. Terzi bu ıssız yerden kurtulup yine insanlar arasına karış­ mak için ne yapacağını ve nereye gideceğini bilemedi. Böyle kararsız bir şekilde beklerken kayalıktan bir ses yükseldi: “G ir içeri, korkma, sana bir şey olm ayacak!” Önce duraksadı, ama sonra duyduğu sese kulak vererek demir bir kapıdan koskocam an bir salona girdi. Tavanı, du­ varları ve döşem esi dört köşe cam tuğlalarla kaplıydı salo­ nun. Her bir tuğlaya bilinmeyen bir işaret yapılmıştı. O ğlan tüm bu işaretlere hayranlıkla baktı. Sonra oradan çıkmak üzereyken yine bir ses duydu: “Salonun tam ortasındaki taşa bas ve büyük şansını bekle!” Artık o kadar cesaretliydi ki, verilen emri yerine getirdi. A yağının altındaki taş oynamaya ve yavaş yavaş aşağı inm e­ ye başladı. Ayakları yere sağlam basınca etrafına bakındı; burası yukarıdaki salonun aynısıydı sanki. G örülecek ve hayran olunacak şeylerle doluydu. D uvarlarda oymalar, içi boyalı ispirto ya da dum an dolu cam şişeler falan vardı. Salonun döşem esinde hemen merakını uyandıran iki ta­ ne kocam an cam dolap gördü. Yaklaşıp baktı. Bir tanesinin içinde sarayı andıran güzel yapılar vardı: hanlar, ahırlar, ağıl­ lar ve buna benzer şeyler. Hepsi asıllarm a tamamen uygundu ve küçücüktü, ama bir sanatçı elinden çıktığı belli oluyordu. Gözlerini bu ender görülen şeyden bir türlü ayıramadı, ta ki o sesi duyuncaya kadar. A ynı ses ona dönm esini ve öbür dolaba daha doğrusu tabuta da bakm asını emretti. O tabutta şahane güzellikte bir kızın yatmakta olduğunu görünce hay­ ranlığı bir kat daha arttı. Kız uykuda gibiydi. U zun sapsarı saçları bir m anto gibi tüm vücudunu örtm üştü. Gözleri ka­ 276

CAM TABUT

palıydı, ama yüzünün rengi çok canlıydı ve soluk alışlarıyla inip kalkan bir bant hayatta olduğuna şüphe bırakmıyordu. Terzi yüreği çarpa çarpa ona baktı. Derken kız gözlerini açtı, karşısında bir erkek görünce sevinçle irkildi. “Hele şükür! Kurtuldum demektir! Ç abuk, çabuk sürgüyü yana çek ve beni şu cam dolaptan çıkarıp özgürlüğüme kavuştur!” de­ di. Terzi hemen istenileni yaptı. C am tabuttan çıkan kız hem en bir köşeye koşarak üzeri­ ne geniş bir manto giydi. Sonra taş merdivene oturarak oğla­ nı yanm a çağırdı ve onun ağzına dostça bir öpücük kondur­ du. “Sen benim uzun süredir beklediğim kurtarıcım sm ; Tanrı beni sana adadı, bugüne kadar çektiklerim sona erir ermez senin şansın açılacak. Sen T an rı’nm gönderdiği bir kocasın ve benim tarafım dan sevileceksin. M ala mülke kavuşacaksın ve m utlu yaşayacaksın! Şim di yanıma otur da, sana kendi kaderim i anlatayım! “Ben zengin bir kontun kızıyım; annem babam ölünce, onların isteği doğrultusunda bakımımı ağabeyim üstlendi. Biz birbirimizi çok seviyorduk, her konuda anlaşıyorduk. O kadar ki, ikimiz de evlenmemeye ve birlikte yaşam aya karar verdik. Bizim evden m isafir hiç eksik olmazdı; arkadaşlar, kom şular hep bize gelirdi. Biz de elimizden geldiğince onları ağırlardık. Derken bir akşam yabancı bir adam şatomuza gel­ di. G eç olduğu için kom şu kasabaya gidemeyeceğini söyledi ve geceyi bizde geçirmek için izin istedi. O nun bu nazik rica­ sını reddetm edik, yemek boyunca onunla sohbet ettik. A ğa­ beyim adam dan o kadar hoşlandı ki, birkaç gün daha kalm a­ sını rica etti. O da önce tereddüt etti, ama sonra kabul etti. 277

GRIMM KARDEŞLER

G ecenin geç saatinde sofradan kalktık, yabancıyı odasına gönderdik. Ben de hemen kendim i yatağa attım, çünkü çok yorulm uştum . Henüz uykuya dalm ıştım ki, h afif ve hoş bir müzikle uyandım. Bunun nereden geldiğini anlayamadığım için yandaki odada uyuyan hizmetçiyi kaldırm ak istedim, ama üzerime bir kâbus çökünce şaşırdım. Tanım adığım bir gücün etkisinde dilim tutuldu. Öyle halsizdim ki ağzımdan tek sözcük çıkmadı. G ece lam basının ışığında karşım da, kilitli iki kapıdan nasıl geçtiğini bilemediğim yabancıyı gör­ düm. A dam bana yaklaşarak büyüyle beni uyandırmak için o müziği yaptığını, tüm kilitli kapıları aşarak yanıma vardığı­ nı ve benimle evlenmek istediğini söyledi. A m a onun büyü­ cülüğüne öylesine karşı çıktım ki, cevap vermek gereğini bi­ le duymadım. Bir an hiç kıpırdam adan durdu, herhalde olum lu cevap vermemi beklemişti. A m a ben susm aya devam edince öfkelendi. Ö ç alacağını, benim gururum u kıracak bir yol bulacağını söyleyerek odadan çıkıp gitti. Ben uyanır uyanmaz hemen ağabeyime koştum . Olanları anlatacaktım, ama onu odasında bulam adım . Hizmetçilere sordum , onun sabahın erken saatinde yabancı adamla birlik­ te ava gittiğini söylediler. Aklım a kötü şeyler geldi tabi. H e­ men giyindim, atımı hazırlattım ve yanıma sadece bir kişi alarak ormana gittim. Derken yardımcımın atı tökezlendi ve hayvanın bacağı kırıldı, dolayısıyla benim le gelemedi. Ben hiç durm adan yolum a devam ettim ve birkaç dakika sonra o yabancıyı gördüm . Boynuna ip geçirdiği güzel bir geyikle ba­ na doğru geldi. Kendisine ağabeyimi nereye bıraktığını, bu geyiğin nereden çıktığını ve neden kocam an gözlerinden yaşlar aktığını sordum . Bana cevap vereceği yerde kahkaha­ 278

CAM TABUT

lar attı. Bunun üzerine çok kızarak tabancam ı çektim ve ca­ navar herife ateş ettim. A m a kurşun göğsüne çarptıktan sonra sekerek atımın kafasına isabet etti. Ben yere düştüm , bilincimi kaybederken adam ın bir şeyler mırıldandığını duy­ dum. Ayıldığım da kendim i bu yeraltındaki mezarlıkta, cam bir tabut içinde buldum . O kara büyücü yine gözüktü ve ağabe­ yimi geyiğe dönüştürdüğünü, sarayımı tüm akşamıyla cam bir dolaba yerleştirdiğini, tüm adamlarımı da dum an haline getirip gaz şişelerine tıktığını söyledi. Eğer onun isteğini ye­ rine getirirsem her şeyi eski haline dönüştürecekm iş! K endi­ sine daha önce ne dedim se aynısını söyledim. Yanım dan ay­ rılıp gitti ve beni, içinde derin bir uykuya daldığım cam ta­ buta hapsetti. Rüyalarım da hep genç bir oğlanın çıkagelip beni kurtardığını görüyordum ve nitekim bu sabah gözlerimi açtığımda karşım da sen vardın; dem ek ki rüyalarım gerçek olm uştu! Şim di bana yardım et ki, her şey eski haline d ön ü ş­ sün. O nce benim şatom daki kayayı yukarı koyalım .” Kızla genç oğlan kayayı yerleştirdikten sonra üzerine çı­ karak tabutun ağzından salona ulaştılar. O radan özgürlükle­ rine kavuşabileceklerdi. G enç kız tabutun kapağını açtı; aynı anda şatonun, evlerin ve çiftliklerin nasıl kısa zamanda nor­ mal büyüklüklerine dönüştüğünü görmek m uhteşem bir şeydi. Bunun üzerine yeraltındaki mezara geri dönerek içi dum an dolu şişeleri, kayaya basarak yukarıya çıkardılar. G enç kız şişelerin ağzını açar açmaz hepsinden mavi bir d u­ man yükseldi ve canlı insanlar ortaya çıktı. G enç kız kendi adamlarını ve hizmetçilerini tanıdı. Hele hele boynuzlarıyla büyücüyü öldüren ağabeyinin yine insan kılığında orm an­ 279

GRIMM KARDEŞLER

dan çıkıp geldiğini görünce sevinci daha da arttı. A ynı gün kız sözünü tuttu ve terziyle kilisede evlendi.

280

Altın Anahtar

trafı kalın bir kar tabakasının kapladığı bir kış günü fakir bir oğlan odun toplam ak üzere kızağıyla ormana gitti. O dunları toplayıp yükledi. Sonra hemen eve dönm ek yerine, soğuktan donduğu için biraz ısınm ak üzere bir ateş yakmak istedi. Karları eşeledi, toprağı düzeltirken bir altın anahtar bul­ du. A nahtarı burada olduğuna göre kiliti de yakında bir yer­ de olmalıydı. Bu düşünceyle toprağı kazdı ve bir dem ir kasa buldu. “Bakalım anahtar uyacak mı? İçinde herhalde kıym et­ li şeyler vardır!” diye düşündü. Kasayı gözden geçirdi, ama anahtar deliği göremedi. D er­ ken ufacık, ama ufacık bir delik dikkatini çekti. A nahtarı de­ nedi; uym uştu! A nahtarı bir kez döndürdü. Bekleyelim bakalım içinden ne harika şeyler çıkacak! 9?

281

Altın Kuş

ir zamanlar bir kral şatosunun arka kısm ında güzel ve keyifli bir bahçe vardı. Bu bahçenin içinde elmaları altından olan bir ağaç bulunuyordu. Elmalar ol­ gunlaştıkça sayıyorlardı; ne var ki, hem en ertesi sabah bir el­ ma eksik çıkıyordu. Bunu krala haber verdiler. Kral her gece bu ağacın altında nöbet tutulm asını emretti. Kralın üç oğlu vardı; en büyüğünü gece gelen hırsızı yakalamak üzere bah­ çeye gönderdi. A m a gece yarısı olduğunda oğlan uykusuzlu­ ğa dayanamadı. V e ertesi sabah ağaçta yine bir elma eksik çıktı. Ö bür gece nöbeti ikinci oğlu devraldı, ama o da bu işin altından kalkam adı; saat on ikiyi çaldığında uy uy akaidi. V e ertesi sabah yine bir elma eksik çıktı. Bu kez nöbet tutma sı­ rası en küçük oğlana geldi; bu işe hazırdı. A m a kral ona pek güvenem edi; ağabeylerinin yapam adığını o da yapamaz diye düşünüyordu. Yine de sonunda razı oldu. Küçük oğlan ağa­ cın altına geçerek nöbet tutmaya başladı ve uykuya teslim olmadı. Saat on ikiyi çaldığında havada bir hışırtı duyuldu; oğlan ay ışığında kanatları altın gibi parlayan bir kuş gördü. Bu kuş ağaca kondu ve elmalardan birini gagalarken oğlan ona ok attı. K uş uçuverdi, ama ok kanatlarından birini sıyırdı; yere altın bir tüy düştü. O ğlan o tüyü alarak ertesi sabah krala gö­ türdü ve bir gece önce olanları anlattı. Kral danışm anlarını topladı; her biri bu tüyün tüm krallıktan daha da kıymetli ol­

282

ALTIN KUŞ

duğunu açıkladı. “Bu tüy o kadar kıymetliyse bana bir tanesi yetmez; kuşun kendisini isterim ” dedi kral. En büyük oğlan yola hazırlandı; kuşu bulacağını söylüyor ve bunun için zekâsına güveniyordu. Bir süre yol aldıktan sonra orman kenarında bir tilkinin yatmakta olduğunu gör­ dü; silahını doğrultarak nişan aldı. Tilki: “Beni vurma da sa­ na iyi bir öneride bulunayım. Sen altın kuşun peşindesin; bu akşam yolun bir köye düşecek; orada karşılıklı iki tane han göreceksin; biri ışıklarla donatılm ış, cüm büşlü bir yer; ama oraya gitme, görünüşü kötü de olsa öbürüne git” dedi. “Böy­ le budala bir hayvan bana nasıl fikir verebilir k i!” diye d üşü­ nen prens tetiği çekti, ama tilkiyi vuram adı. Hayvan kuyru­ ğunu uzunlam asına dikerek hem en ormana daldı. Kralın oğ­ lu yoluna devam ederek akşam a doğru iki hanın bulunduğu köye vardı. Birinde hoplayıp zıplayıp şarkı söylenmekteydi; öbürü dıştan bakıldığında dökülüyordu. “Güzeli dururken böyle berbat bir hana gitmek için aptal olmalıyım” diye dü­ şündü. V e cüm büşlü hana daldı. V u r patlasın çal oynasın, eğlenmeye başladı; kuşu, babasını ve tilkinin önerilerini unutuverdi. A radan bir hayli zaman geçip de büyük oğlan dönm eyin­ ce ortanca oğlan yola çıktı. Niyeti altın kuşu arayıp bulm ak­ tı. O da büyük oğlan gibi, tilkiyle karşılaştı. A ncak onun ver­ diği önerilere kulak asm adı. O da iki hanın bulunduğu köye vardı. Birinin penceresi önünde ağabeyi oturm aktaydı; onca cüm büş arasında neşeli bir sesle kardeşine seslendi. O rtanca oğlan onu kıram ayarak içeri daldı. O da şehvetli bir hayat sürmeye başladı.

283

GRIMM KARDEŞLER

Yine aradan çok zaman geçti; bu kez küçük oğlan şansını denem ek istedi, ama babası izin vermek istemedi. “Boşuna uğraşacak; ağabeylerinin bulam adığı altın kuşu o nasıl bula­ cak ki! Başı belaya girse ne yapacağını bilmez. Hiç gitmese daha iyi” diye düşündü. A m a oğlanın ısrarı üzerine sonunda gitmesine razı oldu. O rm an kenarında oturup bekleyen tilki prensten canını bağışlam asını isteyerek karşılığında ona iyi bir öneri vaat etti. Küçük oğlan iyi kalpliydi ve uysaldı. “M erak etme tilki­ cik; sana bir kötülük yapm am ” dedi. “Pişman olm ayacaksın” diye cevap verdi tilki: “Ç ab u k yol alabilmen için kuyruğum a bin!” O ğlan onun kuyruğuna biner binmez hayvan yola çık­ tı. Az gittiler uz gittiler; dere tepe düz gittiler. O köye vardık284

ALTIN KUŞ

larm da küçük oğlan tilkinin kuyruğundan indi ve onun önerisine uyarak ardına bile bakm aksızın kötü görünüşlü hana daldı. Geceyi orada sakin geçirdi. Ertesi sabah kıra çık­ tığında yine tilkiyi gördü. Hayvan: “Bundan sonra ne yapa­ cağını söyleyeyim” dedi: “Hiçbir yere sapm adan düm düz git; önünde bir sürü asker bulunan bir şatoya varacaksın; ama onlara aldırış etme, çünkü hepsi horul horul uyuyor olacak; sen aralarından geç, doğru şatoya git. T üm koğuşları geç, so­ nunda bir odaya geleceksin; o odada tahta bir kafes içinde altın kuşu göreceksin. O nun yanında da çok şatafatlı altın bir kafes. Sakın kuşu tahta kafesten alıp da altın kafese koy­ maya kalkışma; yoksa başına iş açarsın!” Bu sözlerden sonra tilki kuyruğunu uzunlam asına dikti ve prens ata biner gibi bu kuyruğa bindi. Az gittiler uz gittiler; dere tepe düz gittiler. Şatoya vardıklarında oğlan her şeyi tilkinin söylediği gibi buldu. Derken içinde altın kuşun bulunduğu odaya geldi; kuş tahta kafesteydi; onun yanında da içi boş, altın bir kafes vardı. ‘Böyle bir kafes dururken bu güzel kuşu bu çirkin k a­ feste bırakmak gülünç olur’ diye düşünerek tahta kafesin ka­ pısını açıp kuşu alarak altın kafese koydu. A ynı anda kuş bir çığlık attı. Askerler uyandılar ve odaya üşüştüler, oğlanı ya­ kalayıp hapse attılar. Ertesi sabah onu mahkemeye çıkardı­ lar; oğlan yaptığını inkâr etmediği için ölüm cezasına çarpıl­ dı. A ncak kral bir şartla onun hayatını bağışlayacağını söyle­ di; kendisine, rüzgârdan da hızlı koşan altın atı bulup getire­ bilirse altın kuşu da ona bırakacaktı. Prens yola çıktı; ama ah vah edip duruyordu; canı sıkkın­ dı; altın atı nerede bulacaktı ki? D erken eski dostu tilki çıktı karşısına: “G ördün mü, beni dinlemeyince başına ne işler 285

GRIMM KARDEŞLER

geldi! Neyse, cesur ol; ben sana altın atı nasıl bulacağı­ nı

söyleyeceğim”

dedi.

“Sen buradan dosdoğru git; karşına bir şato çıkacak; at oradaki

ahırda.

Ahırın

önünde seyisler göreceksin; ama onlar horul horul uyu­ m uş olacak; onlara aldırış etm eden altın atı alırsın. A m a bir şeye dikkat et: sır­ tına tahtadan ve meşinden yapılma eyeri bağla, yanın­ da duran altın eyeri sakın kullanm a; yoksa başına iş açarsın!” Böyle diyen tilki kuyru­ ğunu uzunlam asına dikleş­ tirerek oğlanı üstüne bin­ dirdi; az gittiler uz gittiler; dere tepe düz gittiler. Her şey tilkinin dediği gibi oldu. O ğ­ lan altın atın bulunduğu ahıra geldi. Eski eyeri bağlam adan önce böyle güzel bir hayvana iyi bir eyer bağlam am ak yazık olur diye düşündü. Tam yeni eğeri bağlarken hayvan kişne­ meye başladı. Seyisler uyandı, oğlanı yakaladıkları gibi hap­ se attılar. Ertesi gün mahkemede ölüme mahkûm edildi. A m a kral kendisine altın şato kralının kızını getirdiği takdir­ de hayatını bağışlayacağına, hatta altın atı da ona bırakacağı­ na söz verdi. 286

ALTIN KUŞ

O ğlan üzgün bir şekilde yola çıktı; şansı yaver gittiği için çok geçm eden o sadık tilkiyle karşılaştı. “Başının çaresine kendin bak diyeceğim, ama sana acıdım; bir kez daha yardım edeceğim ” dedi hayvan. “Düm düz gidersen akşam a doğru altın şatoyu bulursun; her şey sakinken sen kralın kızının yı­ kandığı hamama girersin. Kız oraya yıkanmaya geldiğinde hemen üzerine atılıp ona bir öpücük verirsin; o zaman senin peşinden gelecektir; sen de onu alır kaçırırsın. A m a sakın onun anne ve babasıyla görüşm esine izin verme, yoksa başın belaya girer!” Böyle diyen tilki kuyruğunu uzunlam asına dikleştirdik­ ten sonra oğlanı üzerine bindirdi. Az gittiler uz gittiler; dere tepe düz gittiler. Altın şatoya vardıklarında her şey tilkinin dediği gibi oldu. O ğlan gece yarısına kadar bekledi; herkes uykuya daldıktan sonra yıkanmak için hamama gelen kızın üzerine atılarak ona bir öpücük kondurdu. Kız onunla gel­ meye razı oluverdi, ama oradan ayrılmadan önce anne ve ba­ basıyla vedalaşm ak için ağlayıp yakardı. O ğlan önce onun ri­ calarına karşı geldi, ama kız durm adan ağlayarak onun dizle­ rine kapanınca razı oluverdi. G enç kız tam babasının yatağı­ na yaklaşm ışken adam uyanıverdi; şatodaki herkes uyandı. O ğlan yakalanarak hapse atıldı. Ertesi sabah kral ona: “Yaşam a hakkını kaybettin, ama penceremin önündeki şu dağ benim görüşüm ü daraltıyor; onu ortadan kaldırabilirsen seni bağışlarım. Sekiz gün içinde bunu başarabilirsen ödül olarak kızımı sana veririm” dedi. O ğlan hiç durm adan dağı kazarak küreklemeye başladı; ama yedi gün sonra baktı, o kadar az taş toprak atm ıştı ki, sanki hiçbir şey yapmamıştı. Büyük bir üzüntüye kapılarak 287

GRIMM KARDEŞLER

um udunu yitirdi. Yedinci günün akşam ı tilki çıkageldi ve dedi ki: “Senin işini ben göreyim, ama aslında bunu hak et­ medin; neyse, hadi git uyu biraz; senin işini ben yapacağım .” Ertesi sabah oğlan uyandığında pencereden baktı, dağ or­ tadan kalkm ıştı. Sevinç içinde hemen krala koştu ve koşulla­ rı yerine getirdiğini bildirdi. Kral ister istemez sözünü tut­ mak zorunda kaldı ve kızını ona verdi. İkisi birlikte yola çıktılar; aradan çok geçmedi, tilki yine çıkageldi. “En iyisini yaptın, ama altın şatonun kızına altın at yakışır” dedi. “O nu nasıl bulacağım ?” diye sordu oğlan. “Söyleyeyim ” dedi tilki. “Ö nce seni altın şatoya gönderen krala şu güzel kızı götür. O çok sevinecek ve sana altın atı se­ ve seve verecek, sonra da ona binip gitmeni isteyecektir. A ta biner binmez herkesle tokalaşarak vedalaşırsın; en son kızın elini sıkarken onu bir hamlede atm a çeker ve birlikte oradan kaçarsınız. Kim se seni yakalayamaz, çünkü at rüzgârdan da hızlıdır.” Her şey yolunda gitti ve oğlan genç kızı altın atm a attığı gibi kaçırdı. T ilki onun peşini bırakm adı ve “ Şim di sana al­ tın kuşu alabilmen için yardım edeceğim ” dedi: “O kuşun bulunduğu şatoya varınca kızı attan indir; ben ona göz kulak olurum. Sen altın atınla şatonun avlusuna girersin; önce herkes sevinecek ve altın kuşu sana getirecekler. K afesi eline alır almaz oradan uzaklaşarak bizim olduğum uz yere gelirsin ve kızı da alırsın.” Bu söylenenler yerine getirildi; oğlan elindeki hâzineyle eve dönm eden önce tilki: “ Şim di beni ödüllendirm eksin” dedi. “Dile benden ne dilersen?” diye sordu oğlan. “Orm ana gelince beni öldür, kellemi vücudum dan ayır” dedi tilki. “Bu 288

ALTIN KUŞ

nasıl ödüllendirm e! İmkânı yok, yapam am !” diye cevap ver­ di oğlan. Tilki “Bunu yapmazsan seni terk ederim. A m a b u ­ radan gitm eden önce sana yine iyi bir öneride bulunacağım . İki şeyden uzak dur: Asılm ış adam ın etini satın almaya kal­ kışm a! K uyu kenarına da sakın oturm a!” diyerek ormana daldı. Oğlan: “Bu çok acayip bir hayvan; et zevkine de diyecek yok! Kim böyle bir et satın alıp yemek ister ki! Kuyu kenarı­ na oturm ak da aklımın köşesinden geçmez” diye düşündü. V e güzel kızla birlikte yoluna devam etti. Derken ağabeyleri­ nin bulunduğu köye vardı. O rada büyük bir karm aşa vardı; ne oluyor diye sorduğunda iki kişinin asılacağı cevabını aldı. D aha yaklaşınca bu iki kişinin kendi ağabeyleri olduğunu gördü. T üm paralarını yiyip bitirdikleri gibi herkesi de d o ­ landırm ışlardı. O nların serbest bırakılıp bırakılamayacağını sorduğunda: “Karşılığında para ödenm esi gerekir. A m a böy­ le kötü adamları neden paranla satın alıp serbest bırakacak­ sın ki?” diye cevap aldı. O ğlan hiç fazla düşünm edi ve onla­ rın serbest bırakılması için istenen parayı ödedi. Sonra hep birlikte yola koyuldular. Tilkiyle ilk karşılaştıkları ormana geldiler; orası çok hoştu ve serindi; oysa dışarıda güneş insanı cayır cayır yakıyordu. Ağabeyleri “ Şu kuyu başında biraz dinlenelim, biraz yiyip içelim” dedi. K üçük oğlan razı oldu ve aralarında konuşur­ ken farkında olm adan kuyunun kenarına oturdu ve aklına hiç kötü bir şey gelmedi. A m a ağabeyleri onu kuyuya itiver­ di; genç kızı, atı ve kuşu alıp babalarının sarayına döndüler. “Sana sadece altın kuşu değil, altın at ve altın şatonun kızını da getirdik” dediler. 289

GRIMM KARDEŞLER

Kral çok sevindi. A m a at yemeden içmeden kesildi; kuş ötmez oldu ve genç kız hep oturup ağladı. En küçük oğlan aslında ölmemişti. Şansına kuyu kuruduğu için yara alm adan h afif bir bataklığa düşm üştü, ama yu­ karı çıkamıyordu. Bu durum dayken bile sadık tilki onu terk etmedi; kuyuya atlayarak onun yanm a geldi ve önerilerini dinlemediği için ona sitem etti: “Dayanam adım , seni yine gün ışığına çıkaracağım ” diye ekledi. V e kuyruğunu sımsıkı tutm asını söyledikten sonra oğlanı kuyudan çıkardı. “Henüz tehlikeden kurtulm uş değilsin. Ağabeylerin senin öldüğün­ den emin değiller. Her tarafa nöbetçileri saldılar, seni görür­ lerse öldürecekler” dedi. Derken karşılarına fakir bir adam çıktı; oğlan giysilerini onunkiyle değiştirdi, böylece saraya girebildi. Kim se onu ta­ nımadı, ama kuş ötmeye, at yem yemeye başladı; genç kız da ağlamayı kesti. “Bu ne demek oluyor?” diye sordu kral, çok şaşırmıştı. Bunun üzerine genç kız, “Bilmiyorum, şimdiye kadar çok üzgündüm , ama şimdi o kadar sevinçliyim ki! San ­ ki benim gerçek sevgilim gelmiş gibi” diye cevap verdi. V e tüm olan bitenleri anlattı; oysa öbür kardeşler onu, kendile­ rini ele verdiği takdirde ölümle tehdit etmişti. Kral şatosun­ da bulunan herkesi topladı; bu arada en küçük oğlu fakir adam kılığında çıkageldi; ancak genç kız onu hemen tanıya­ rak boynuna atıldı. İmansız kardeşler tutuklanarak ölümle cezalandırıldı; küçük oğlansa genç kızla evlenerek tahtın va­ risi oldu. Bu arada zavallı tilkiye ne mi oldu? U zun bir süre sonra prens yine orm ana gitti. O rada karşısına çıkan tilki ona, “ Şim di istediğin her şeye sahip oldun; oysa benim şanssızlı­ 290

ALTIN KUŞ

ğım hâlâ devam ediyor; beni kurtarm ak senin elinde” dedi. V e yine kendisini öldürmesi, sonra da kellesini vücudundan ayırması için yalvardı yakardı. O ğlan, söyleneni yaptı; bunu yapar yapmaz tilki bir insana dönüştü. Bu güzel prensesin er­ kek kardeşinden başka kimse değildi. Sonunda kendisine yapılan büyüden kurtulm uştu. İşte o günden sonra öm ürlerinin sonuna kadar hep birlik­ te mutlu yaşadılar. m

291

Mezar Başında

engin bir çiftçi kapısının önünde durarak tarlalarına ve bahçesine baktı; buğday yeşermişti, meyve ağaç­ ları meyve doluydu. H ububat geçen yıla göre çok daha fazlaydı; öyle ki, döşem e tahtaları çuvalları taşıyamaz hale gelmişti. A dam daha sonra ahıra geçti; içerisi besili öküzler, şişm an inekler ve pırıl pırıl beygirlerle doluydu. Sonra evine girdi; içinde para bulunan demir kasaya bak­ tı. Öylece durup da ne kadar zengin olduğunu düşününce, içinde bir şey tok! tok! etti; odanın değil, kalbinin kapısına vuruluyordu. O kapıyı açınca kendisine seslenen bir ses duydu: “T üm servetine karşın bir kimseye yardıma bulundun mu hiç? Ek­ meğini aç kalanla paylaştın mı? Sahip olduklarınla yetinme­ yip de hep daha fazlasını istem edin mi?” Kalbi bu soruları yanıtlamakta gecikmedi: “Ben çok sert ve acımasız biriydim. Servetim i hiçbir za­ man iyi işler için harcamadım. Karşım a fakir biri çıktığında gözlerimi ondan kaçırdım. T an rı’yı da unuttum , sadece ser­ vetime servet katmayı düşündüm . D ünya kadar malım olsa yine yeterli bulm adım .” A dam bu cevabı alınca çok irkildi; dizleri titremeye başla­ dı, yere oturm ak zorunda kaldı. Yine tok! tok! diye sesler geldi, ama bu kez çalınan kapıy292

MEZAR BAŞINDA

dı! K om şusu

gelmişti; fakir bir

adamdı, besleyemeyeceği bir sürü çocuğu vardı. “Biliyorum, kom şum zengin bir

r.

adam; çok da acımasız. Bana yar-

' *

- “

;

dım edeceğini sanmam; ama çocuklarım ekmek diye çırpm ı­ yor. Bir deneyeyim bakayım ” diye akim dan geçirmişti. Adam cağız kapıyı çaldıktan sonra kom şusuna, “ Siz ona b u ­ na öyle kolay kolay bir şey vermezsiniz; ama gırtlağıma kadar borçtayım. Ç ocuklarım aç. Bana dört çuval buğday ödünç verebilir m isin?” diye sordu. Zengin adam ona uzun uzun baktı; içinde bir acıma duygusu uyandı. O anda açgözlülüğü erimeye başladı sanki. “Sana dört çuval buğday ödünç vermeyeceğim, onu sana armağan edeceğim. A m a bir şartla” dedi. “Neym iş o?” diye sordu fakir adam. “Ben öldükten sonra üç gece mezarımın başında nöbet tutacaksın” diye bir cevap aldı. Bu iş ona tekin değil gibi gel­ di, ama içinde bulunduğu durum dan ötürü her koşulu kabul etmeye hazırdı. Söz verdi ve buğdayı alıp evine taşıdı. Zengin adam sanki olacakları önceden görm üştü. U ç gün sonra birden yere düşüp öldü; bunun nasıl oldu­ ğunu kimse anlayamadı, ama kimse de ardından yas tutnıadı. G öm üldükten sonra fakir adam vermiş olduğu sözü ha­ tırladı; bu işten kurtulm ayı çok isterdi, ama şöyle düşündü: “O sana acıdı, onun verdiği buğday sayesinde çocuklarının

293

GRIMM KARDEŞLER

karnı doydu; onu da bir yana bırak, sen söz verdin! O zaman sözünde durm alısın.” Gece olunca mezarlığa giderek zengin adamın mezarı ba­ şında oturdu. Her taraf sessizdi; ay ışığı mezarı aydınlatmaktaydı. A rada bir hazin sesler çıkaran bir baykuş uçup duruyordu. G üneş doğarken fakir adam evine gitti, ikinci gece de ay­ nı şekilde geçti. Ü çüncü günün akşamı içine bir korku d ü ş­ tü; sanki başına bir şey gelecekmiş gibi bir his vardı içinde. Evden ayrıldıktan sonra mezarlık duvarında o zaman kadar hiç görm ediği bir adam oturm aktaydı. Pek genç sayılmazdı; Yüzünde derin bir yara izi vardı; keskin gözleri çakmak çak­ maktı. Ç o k eski bir pelerine sarınmıştı, sadece süvari çizmeleri gözüküyordu. “Burada ne arıyorsun? Burada oturm ak seni korkutm u­ yor mu?” diye sordu fakir adam. “Bir şey aradığım yok” diye cevap verdi adam. “Bir şey­ den korktuğum da yok. Ben tıpkı korkunun ne olduğunu öğrenm ek için boş yere uğraşan, sonunda bir kral kızıyla ev­ lenip zengin olan delikanlıya benziyorum; ama ben ömrüm boyunca hep fakir kaldım. A slında ben emekli bir askerim. Başka yerim olmadığı için geceyi geçirmek üzere buraya gel­ dim .” “M adem ki hiçbir şeyden korkm uyorsun, o zaman yanım­ da kal ve nöbet tutarken bana yardımcı o l” dedi fakir adam. “N öbet tutm ak askerin işi! iyi ya da kötü, burada başım ı­ za ne gelirse birlikte katlanalım ” diye cevap verdi adam. Birlikte mezar başına geçtiler. 294

MEZAR BAŞINDA

G ece yarısına kadar her taraf sessizdi; derken keskin bir ıslık sesi duyuldu ve iki nöbetçinin karşısına Şeytan çıkıver­ di: “Heey, serseriler, çekin gidin burdan; bu mezarda yatan kişi bana ait; buradan gitmezseniz boynunuzu kırarım ” diye tehdit etti. Asker, “Bana bak, kızıl tüylü! Sen benim yüzbaşım falan değilsin; seni dinlemek zorunda değilim. Zaten korku nedir bilmem ben! Ç ekil yolumuzdan, biz burada kalıyoruz” dedi. Şeytan bu palavracıları altınla tavlayabilirim diye düşün ­ dü ve onlara bir kese altın karşılığında evlerine dönmeyi tek­ lif etti. A sker, “Fena fikir değil, ama bir kese yetmez; şu çizmele­ rimden birini dolduracak kadar altının varsa ver, o zaman çekip gideriz” dedi. Şeytan, “Yanım da o kadar yok” dedi. “A m a gidip getire­ yim; kasabada tefeci bir dostum var, ondan alırım” diyerek oradan ayrıldı. A sker sol ayağındaki çizmeyi de çıkararak, “ Şu herife bir oyun oynayalım, bana çakını versene” dedi ve çakıyla taba­ nını sıyırdığı çizmeyi mezar başındaki yüksek çimlerin arası­ na sokuşturdu. “Bu iş tam am ” dedi. “ Şim di gelsin bakalım .” İkisi de oturup bekledi. A radan çok geçmedi. Şeytan çıkageldi; elinde bir kese altın vardı. A sker “D ök bakalım ” diyerek çizmeyi biraz yukarı kaldır­ dı. “Am a dolm ayacak galiba.” Şeytan keseyi boşalttı, altınlar kesenin içine aktı, ama çiz­ me hâlâ boştu.

295

GRIMM KARDEŞLER

“A ptal Şeytan! D olm adı işte! Hadi git, daha fazla para ge­ tir” dedi asker. Şeytan kafasını iki yana sallayarak gitti ve bir saat sonra geri döndü; bu kez elinde çok daha büyük bir kese vardı. A sker: “D oldur bakayım ” dedi. “A m a çizmenin dolacağı­ nı sanm am .” Altınlar şıkır şıkır çizmeye aktı, ama çizme yine boş kaldı. Şeytan inanam adı ve kendi gözleriyle baktı: “A m m a bacak varmış sende” diyerek ağzını çarpıttı. A sker “ Seninki gibi at ayağı mı var bende sandın? Hep pinti m isin böyle? H adi git daha fazla para getir, yoksa anlaş­ mamız bozulacak” dedi. Şeytan yine oradan uzaklaştı. Bu kez uzun süre gözükmedi. Son un da oflaya puflaya, sırtında bir çuval altınla geri döndü. H epsini çizmenin içine boşalttı; ama çizme öncekinden de az doldu. Şeytan m üthiş kızdı; çizmeyi askerin elinden çekip almak istedi, ama aynı anda doğm akta olan güneşin ilk ışıkları etra­ fı aydınlattı. K ötü ruh çığlıklar atarak oradan kaçtı. A dam lar kurtul­ muştu. Ç iftçi altını bölüşm ek istedi, ama asker şöyle dedi: “Be­ nim payımı fakirlere dağıt! Ben senin kulübene geliyorum; Tanrı izin verirse bundan sonra barış içinde ve rahat yaşarız. m Uy»

296

iyi Pazarlık

ir köylü ineğini pazara götürerek yedi liraya sattı. Eve dönerken ufak bir göl kenarından geçiyordu ki, uzaktan kurbağa sesleri duydu: V ırak, vırak, vırak, vırak. “Boşuna bağırıyorlar” diye söylendi. “Yedi liraya sattım, sekize değil.” A m a kurbağalar “V ırak, vırak, vırak” da diren­ diler. Su başına geldiğinde onlara seslendi: “A ptal hayvanlar, inanmıyorsanız b i’ daha sayayım ” diye­ rek cebinden çıkardığı parayı saydı; her yirmi dört kuruş bir lira ediyordu. A m a kurbağaların hesabı aynıydı: “Vırak, vrak, vırak, vırak.” Köylü kızdı. “Y ahu bana inanmıyorsanız alın kendiniz sa­ yın” diyerek paraları suya fırlattı. V e onlar saysınlar da para­ ları geri versinler diye durup bekledi. A kşam oldu, eve gitme zamanı geldi. Kurbağalara yine öfkeyle seslendi: “Heey, su sıçanları, dikkafalılar, patlak gözlüler, avazınız çıktığı kadar bağırıyorsunuz. Hani neredeyse insanın kulak­ ları sağır olacak. Yine de paramı geri vermediniz, işiniz bitin­ ceye kadar burada durup bekleyeyim mi yani?” diye bağır­ dıktan sonra oradan ayrıldı. Kurbağaların “Vırak, vırak, vırak, vırak” sesleriyle evine kızgın vardı. Bir süre sonra bir inek satın aldı, onu kesti ve bir hesap yaptı. Eti parçalara ayı­ 297

GRIMM KARDEŞLER

rarak satarsa iki inek fiyatı kadar para kazanacaktı; derileri de cabası! V e şehre indi, daha girişte etrafını bir sürü köpek çevirdi. En önde de büyük bir tazı vardı; hayvan ete sıçradı, onu kokladı ve “Hav, hav, hav, hav” diye havladı. “N e istediğini biliyorum, eti istiyorsun! Veririm , ama be­ nim köye girmemi sağlarsan.” Köpek “Hav, hav” daha başka bir cevap vermedi. “Hiç ısırmasan da, arkadaşlarına örnek olsan?” “Hav, hav.” “M adem ki ısrar ediyorsun, dediğin olsun. Ben seni iyi ta­ nıyorum, ama kime çalıştığını da biliyorum. Eti veririm, ama üç gün sonra paramı isterim, tamam mı? Y oksa başın belaya girer. Parayı bana geri getir.” Böyle diyen köylü etin tamamını köpeğe verirken: “D in­ le” dedi. “ Şim di ötekiler de et isteyecek, ama sen benden ya­ na çık.” Aradan üç gün geçtikten sonra köylü: “Bu akşam parayı cebinde bil” diye kendi kendine söy­ lendi; neşesi yerindeydi. A m a kimse gelmedi, kimse para getirmedi. “Hiç kimseye inanılmıyor ki” diye söylendi; daha sonra sabrı tükendi, şehirdeki kasabın yanm a vararak parasını iste­ di. K asap onun şaka yaptığını sandı, ama köylü: “Hadi, dalga geçme, paramı istiyorum! U ç gün önce koca­ man bir köpek sana inek eti getirmedi mi sanki?” Bunun üzerine kasap öyle kızdı ki, eline geçirdiği süpür­

298

İYİ PAZARLIK

geyle köylüyü dükkanından kovdu. “D ur hele! Bu dünyada adalet diye bir şey var” diyen köy­ lü doğru saraya giderek şikayette bulundu. O nu kralın huzuruna çıkardılar; kralın kızı da oradaydı. Kral köylüye, “D erdin ne senin?” diye sordu. “ Şey, kurbağalar paramı, köpekler de etimi aldılar, kasap da bana dayak attı” diyen köylü olanları ayrıntılarıyla anlat­ tı. Kralın kızı kahkahalarla gülmeye başladı. Kral köylüye: “Haklı olduğunu söyleyemem, ama kızımla evlenebilir­ sin, çünkü kendisi öm rü boyunca hiç gülm edi ve ben hangi erkek onu güldürürse onu dam at olarak alacağım diye söz verdim. Sen şanslıym ışsın” dedi. Köylü, “A m a ben onu istemem, çünkü evimde bir karım var zaten, o bile bana çok geliyor. O zaman her eve varışım da her köşede birer kadın duruyorm uş gibi gelecek bana” diye cevap verdi. Kral çok kızdı. “ Sen çok saygısızsın” dedi. Köylü, “Kral hazretleri, bir öküzden çıksa çıksa sığır eti çıkar” diye cevap verdi. “D u r” diye karşılık verdi kral. “ Sana başka bir ödül vere­ yim. Hem en çek git buradan, ama üç gün sonra geri gel, o za­ man sana beş yüz lira ödenecek.” Köylü sarayın dış kapısından çıkarken nöbetçi asker şöy­ le dedi: “ Sen kralın kızını güldürdün, ödülünü alacaksın.” “Evet, herhalde” diye cevap verdi köylü. “Bana beş yüz li­ ra verecekler.”

299

GRIMM KARDEŞLER

“D inle” dedi nöbetçi, “o paradan bana da biraz ver! Sen o kadar parayı ne yapacaksın?” “Hadi hatırın kırılm asın” dedi köylü. “İki yüz lirası senin olsun; üç gün sonra kralın yanm a var, sana o parayı verdirtsin.” O sırada yanlarında bulunan ve bu konuşm aya tanık olan bir Yahudi köylüye yaklaşarak ceketinden tuttu: “N e şanslı adam m ışsın! Ben sana o parayı bozayım, yani karşılığında m adeni para vereyim. Büyük parayla ne yapa­ caksın?” “Bırak num arayı” dedi köylü. “U ç yüz lira senin olabilir.

300

İYİ PAZARLIK

Bana şimdi onun karşılığında bozuk para ver, üç gün sonra da kralın huzuruna çıkıp üç yüz lirayı al.” Yahudi bu işte kârlı çıkacağından ötürü sevinerek değer­ siz kuruşları köylüye verdi, çünkü her üç kuruş aslında iki kuruş değerindeydi. U ç gün sonra köylü kralın huzuruna çıktı. Kral ona “C e ­ ketini çıkar” dedi. “O cekette beş yüz lira olacak.” Köylü, “ Şey” dedi, “o para orda değil artık. Ben onun iki yüzünü kapıdaki nöbetçi askere hediye ettim, üç yüzünü de m adeni para karşılığında Yahudiye verdim. Yani bana hiç para kalm adı.” T am bu sırada nöbetçi asker ve Yahudi içeri girerek köy­ lüden aldıklarının karşılığını istediler, ama onun yerine ada­ makıllı bir dayak yediler. N öbetçi asker bunu sineye çekti, dayağın tadını almış ol­ du. Yahudininse canı yanmıştı: “Am anın! Bunlar mı bütün para?” diye sızlandı. Kral köylünün haline güldü ve bütün kızgınlığı geçerek ona: “M adem ki ödülünü daha eline geçm eden kaybettin, sana onu telâfi edeyim. Hazine dairesine git, ne kadar para istiyor­ san al oradan” dedi. Köylü kralın bir dediğini iki etm eden ceplerini alabildi­ ğince parayla doldurdu. O ndan sonra bir hana giderek orada gereğinden fazla para ödedi. Yahudi onun peşinden gitmiş ve onun şöyle yakındığını duym uştu: “Kralın kurnaz hazinedarı bana num ara yaptı! Parayı kral­ dan alsaydım o zaman cebimdeki parayı bilm iş olurdum,

301

GRIMM KARDEŞLER

işim şansa kalmazdı. Kral Tanrı tanımıyor, ben yanına varı­ yorum, paramı istiyorum, ama onun yerine dayak yiyorum.” Bu sözleri Y ahudiden duyan kral hiddetlendi ve ona gi­ dip köylüyü getirm esini söyledi. Yahudi köylünün yanm a vararak: “İşini gücünü bırak, hemen kralın huzuruna çıkacaksın” dedi. “Böyle gitmem yakışık almaz, önce kendime yeni bir ce­ ket diktireyim; cebinde o kadar parası olacak bir adam nasıl eski giysilerle oraya gider?” diye cevap verdi köylü. Yahudi, köylünün başka ceket giymeden gitmeyeceğini ve geç kalacağı için de kralın öfkeleneceğini bildiği için ona şöyle dedi: “Hadi ben sana geçici olarak kendi ceketimi vereyim. Y a­ ni insan arkadaşı için neler yapmaz ki!” Köylü buna razı olarak Yahudinin ceketini giydi ve onunla birlikte saraya gitti. Kral Yahudi tarafından kendisine aktarılan kötü sözleri köylünün yüzüne vurdu. Köylü: “Yahudi her zaman yalan söyler, ağzından asla doğru bir laf çıkmaz; işte bu adam da iddia ediyor ki, ben onun ceketi­ ni giymişim güya!” “N asıl yani?” diye gürledi Yahudi: “Bu ceket benim değil mi yani? Kralın huzuruna çıkasın diye arkadaşlık hatırına bunu sana ben verm edim mi?” Kral bunu duyunca “Yahudi kesinlikle birimizden birine kazık attı; ya bana ya da köylüye” diyerek köylüye parasını verdirtti.

302

İYİ PAZARLIK

Köylü de hem parayı hem de yeni bir ceket kazanmış ol­ m anın sevinciyle: “Bu defa on ikiden vurdum ” diye mırıldanarak evine döndü. tjps»

303

Horoz Tüneği

J

ir zamanlar bir büyücü vardı, bir gün bir sürü insa­ nın toplandığı bir m eydanda hünerlerini gösterm e­ ye başladı. Bu arada bir horoza sanki tüy kadar ha­

fifm iş gibi bir kalas taşıttı. A m a seyirciler arasında bir kız vardı, dört yapraklı bir yonca bulm uştu; işte bu yüzden kafa­ sı çalışıyordu ve gözbağcılığına inanm ıyordu. Nitekim horo­ zun taşıdığı o kalasın aslında bir sam an çöpü olduğunu gör­ dü. “Heey, m illet!” diye seslendi. “Bunun kalas değil de sa­ man çöpü olduğunu görm üyor m usunuz?” Az sonra büyü bozuldu, onun haklı çıktığını gören halk küfürler ve hakaretler yağdırarak büyücüyü kovdular. Am a o için için “Ben intikamımı almayı bilirim ” diye söylendi.

HOROZ TÜNEĞİ

Bir süre sonra kızın düğünü olacaktı; giyinip kuşandı, b ü ­ yük bir gelin alayıyla birlikte nikâhın

kıyılacağı

kiliseye

doğru yola koyuldu; derken karşılarına suları kabara kabara akan bir dere çıktı. Üzerinde ne bir geçit vardı ne de bir köp­ rü. A m a gelin çok çevikti; giysilerini yukarı çe­ kerek derenin üzerinden atlam ak istedi. Tam suyun başına gelmişken bir adam -k i bu büyücüden başka biri değildi- şöyle seslendi:

“ Sen kör m üsün kız? Nerde dere var ki?” diye seslendi. İşte o zaman kızın gözleri açıldı, yarı beline kadar çektiği giysileriyle su başında değil de, bir çiçek tarlasında bulundu­ ğunu gördü. Bunu herkes gördü elbette ve genç kızı kahkahalarla ve küfürlerle kovdular.

305

Tavşan ile Kirpi

u öykü yalan gibi gelecek çocuklar, ama gerçekte

J

yaşandı; çünkü bunu bana büyükbabam anlattı ve her seferinde de “Herhalde gerçek olmalı, yoksa bu kadar çok anlatılmazdı” demişti. Ö ykü şöyle: M evsim sonbahardı, günlerden pazardı; kara buğday ye­ şermişti; güneş tepeye yükselmişti;

sabah

rüzgârı

sıcaklığıyla

ekinleri

yalıyordu.

Bülbüller havada ö tü ­ yordu. Köylüler pazar giysileriyle

kiliseye

gitmekteydi.

Kısacası

herkes

hayatından

m em nundu; kirpi de öyle! A m a kirpi kapısının önüne çıktı; kollarını kavuşturarak bir şarkı tutturdu. İyi kötü, yani bir kirpi pazar sabahı nasıl şarkı söylerse o da öyle söylü­ yordu. M elodileri kendi kendi­ 306

TAVŞAN ÎLE KİRPİ

ne m ırıldanırken birden aklına geldi. Karısı çocukları yıka­ yıp giydirirken tarlaya gidip pancarların durum una bakabi­ lirdi. Pancar tarlası hemen evinin yakınındaydı; eşiyle birlikte onları kendi malıymış gibi yetiştirip yiyordu. K irpi evin kapısını kapadıktan sonra tarlaya yollandı. Ev­ den fazla uzaklaşmamıştı; tarladan pancar toplam aya başla­ m ışken çalılıklar arkasında tavşanla karşılaştı. O da aynı amaçla yola çıkmıştı, ancak onun gözü lahana­ lardaydı. Kirpi tavşanı dostça selam ­ ladı. T avşan kendini herkesten üstün gören ve çabuk parla­ yan biri olduğu için kirpinin selamını almadı bile. Sonra onu aşağılam asına alaylı alay­ lı: “Sabahın bu saatinde ne arıyorsun sen buralarda?” diye sordu. “D olaşıyordum ” diye cevap verdi kirpi. “D olaşm ak mı?” diye güldü tavşan, “ Sen bacaklarını baş­ ka şey için kullansan daha iyi.” Bu cevap kirpiyi çok kızdırdı; her şakayı kaldırırdı, ama bacaklarıyla alay edilm esinden hiç hoşlanmazdı; çünkü d o ­ ğuştan paytaktı. “Yani sen bacaklarınla daha mı iyi iş görürsün?” diye meydan okudu tavşana. “ Sanırım ” dedi tavşan.

307

GRIMM KARDEŞLER

“Acaba? Bunu bir denem ek lazım. İstersen koşarak yarı­ şalım; ben seni geçerim” diye iddia etti. “G üldürm e adamı, bu bacaklarınla mı?” dedi tavşan ve ekledi: “Pekâlâ, madem ki bu işe heveslendin! N esine?” “Bir altın lirayla bir şişe konyağına” dedi kirpi. “K abul” dedi tavşan. “Elini çırp, hemen koşm aya başlaya­ lım.” “Hayır, o kadar acele etme! Karnım çok aç, daha kahvaltı etmedim; eve gidip bir şeyler atıştırayım. Yarım saate kadar dönerim ” diyen kirpi eve gitti. T avşan keyiflenm işti Eve giderken kirpi, “T avşan uzun bacaklarına güveniyor, ama ben onu geçerim. Kendisi sözüm ona saygın biri, ama aslında aptalın teki. Parayı ödesin de aklı başına gelsin” diye aklından geçirdi. Eve vardığında karısına, “Hanım, çabuk giyin; benimle tarlaya geleceksin” dedi. “Ne oldu ki?” diye sordu karısı. “K oşuda onu geçeceğime dair tavşanla bir altınına ve bir şişe konyağına iddiaya girdim. Sen de orada ol.” “A m an Tanrım ! Dem e be adam! Sen aptal mısın? Aklını mı kaçırdın?” diye hay­ kırdı karısı. “T avşanla nasıl böyle yarışmaya kalkarsın?” “K apa çeneni, ha­ nım ” dedi kirpi. “Bu benim

308

bileceğim

iş.

TAVŞAN İLE KİRPİ

Elinin ham uruyla erkek işine karışm a sen! Hadi, giyin de be­ nimle gel.” D işi kirpi ne yapsın ki! İster istemez emredileni yerine ge­ tirdi. Yola çıktıklarında kirpi karısına şöyle dedi: “D inle bak, ne diyeceğim. Şu uzun tarlayı görüyor m u­ sun, orada koşacağız. T avşan bir hendekte koşacak, ben de öbüründe. Yukarıdan, bayır aşağı başlayacağız koşm aya. S e ­ nin yapacağın iş şu: burada saklanacaksın ve tavşan senin hi­ zana geldiğinde ona ‘Ben buradayım !’ diye bağıracaksın.” Böylece tarlaya gittiler; kirpi karısına saklanacağı yeri gösterdikten sonra tarlanın öbür ucuna doğru yürüdü. Y u­ karı vardığında tavşan oradaydı. “Başlayalım mı?” diye sordu tavşan. “O lu r” diye karşılık verdi kirpi ve “Hadi bakalım !” diye­ rek hendekteki yerini aldı. T avşan saydı: “Bir, iki, ü ç” ve sayar saymaz ok gibi fırla­ yarak bayır aşağı koştu. Kirpi ise sadece üç adım attıktan sonra hendeğe saklandı; oturup kaldı. T avşan aşağıya vardı­ ğında kirpinin karısı “Ben buradayım ” diye bağırdı. T avşan duraladı ve biraz şaşırdı. Kendisine seslenenin, iddiaya tutuştuğu kirpi olduğunu sandı; çünkü kirpinin ka­ rısı da tıpkı kocasına benziyordu. Tavşan, “Bu sayılmaz” dedi. “Bir daha yarışalım; aksi yönde.” Ve yine fırtına gibi, bu kez yokuş yukarı koşm aya başladı; kulakları havada uçuşuyordu. Kirpinin karısıysa olduğu yer­ de kaldı. T avşan yukarıya vardığında bu kez erkek kirpi onun karşısına geçerek, “Ben geldim bile!” dedi. 309

GRIMM KARDEŞLER

T avşan

öfkeden

küplere bindi. “Bir daha koşa­ lım; aksi yönde” di­ ye haykırdı. “Öyle olsun ” di­ ye cevap verdi kirpi, “İstediğin kadar koşalım .” Böylece tavşan yetmiş üç kere koştu. Her aşağı ya da yu­ karı gelişinde erkek ya da dişi kirpi “Ben buradayım ” diye sesleniyordu. T avşan yetmiş dördüncü turu tamamlayam adı. Tarlanın ortasında yere düşüp kaldı ve kan kusarak öldü. Kirpi hak ettiği altın parayla bir şişe konyağı alarak hen­ dekte saklanm ış olan karısına seslendi. İkisi de keyifle eve yolandı. O günden sonra hiç bir tavşan, hızlı kirpiyle yarışmaya kalkışmadı. Bu öyküden çıkarılacak ders: Kim se kendini başkasından daha üstün görerek onunla alay etmeye kalkm asın; karşısın­ daki bir kirpi bile olsa! Bu bir! İkincisi: Kim evlenecekse dengine göre birini bulsun. Yani kirpi kirpiye yakışır!

310

Ormandaki Aziz Joseph

ir annenin üç kızı vardı. Bunlardan en büyüğü kötü yürekliydi; ortancası hataları olsa da iyi sayılırdı; ama en küçükleri çok akıllı usluydu. A m a nedense anneleri en fazla büyük kızını seviyordu ve küçük kızdan hiç hoşlanm ıyordu. Bu yüzden onu başından defetmek için sık sık orm ana gönderiyordu; belki yolunu şaşırır da bir daha eve dönmez diye aklından geçiriyordu. A m a nasıl her inançlı çocuğun bir koruyucu meleği olur­ sa, küçük kızın da koruyucu meleği vardı ve hep doğru yolu gösteriyordu. Bir gün nasıl olduysa koruyucu meleğin dalgınlığına geldi ve kız orm andan bir türlü çıkamadı. Y ürüdü yürüdü, derken akşam oldu. Birden ta uzakta bir ışık gördü; o ışığa vardığın­ da karşısına ufak bir kulübe çıktı. Kapıya vurdu, kapı açıldı; karşısına çıkan ikinci kapıyı da çaldı. Kar gibi bembeyaz sa­ kallı ve saygınlık uyandıran yaşlı bir adam kapıyı açtı; bu Aziz Josep h ’ten başka biri değildi. Kıza dostça seslenerek: “G el çocuğum , geç şöyle ocak başındaki iskemleme otur, ısın biraz; susadıysan sana su getireyim. A m a karnın açsa ev­ de ağaç köklerinden başka yiyecek bir şey yok; onları önce soyar, sonra da kaynatırsın” dedi ve ona bir kök uzattı. Kız onu güzelce soydu, sonra annesinin yanm a verdiği ekmekle omletin arasına koydu; sonra hepsini bir tencereye atarak ateşte kaynattı ve kendisine bir bulam aç hazırladı. Bu iş bit­

311

GRIMM KARDEŞLER

tikten sonra Aziz Joseph: “Karnım çok acıktı, bana da biraz yemek ver” dedi. Kızın eli çok açıktı, payına düşenden daha fazlasını yaşlı adama verdi ve T an rı’nın inayetiyle kendi karnı da doydu. Aziz Joseph, “A rtık yatalım. A m a benin bir yatağım var, onda sen yat. Ben sam andan yer yatağı yaparım kendim e” dedi. “Olm az” dedi kız. “ Sen kendi yatağında yat, sam andan yatak bana yeter.” A m a Aziz Joseph kızı yatağa taşıdı, duasını yaptı, sonra kendisi de uyudu. Ertesi sabah kız uyandığında Aziz Joseph ’e günaydın de­ mek istedi, ama onu göremedi. Yataktan kalktı, her tarafta aradıysa da hiçbir yerde bulam adı. Sonra kapının arkasında içi para dolu bir çuval gördü. Üzerinde, bu çuvalın dün gece burada uyuyan kıza ait olduğu yazılıydı. Kız çuvalı aldı, hem en yola çıkarak sevinçle annesinin ya­ nm a vardı ve hepsini ona hediye etti; kadının artık memnun olm ası gerekirdi. Ertesi gün ortanca kız da ormana gitmek istedi; annesi onun yanm a çok daha fazla ekmekle om let verdi. K üçük kı­ zın başına ne geldiyse onun da başına o geldi. A kşam olunca Aziz Joseph çıkagelerek ona bulam aç yap­ ması için ağaç kökü verdi. Yemek tam am landıktan sonra da kıza, “Karnım çok acıktı, senin yem eğinden bana da biraz versene” dedi. Kız, “A l biraz ye” dedi. D aha sonra Aziz Joseph ona yatağını verip kendisinin sa­ man yatakta yatacağını söylediğinde kız:

312

ORMANDAKİ AZİZ JOSEPH

“Olmaz, sen de benim yatağımda yat, nasıl olsa ikimize de yer var” diye cevap verdi. A m a Aziz Joseph onu yatağa taşı­ dıktan sonra kendisi sam an yatağa geçti. Kız ertesi sabah uyanıp da Aziz Josep h ’i aradığında onun ortalıkta olm adığını gördü. A ncak kapının arkasında asılı bir torba gördü: içi para doluydu. Üzerine, bu torbanın dün geceyi burada geçiren kı­ za ait olduğu yazılmıştı. Kız o torbayı alarak eve döndü ve annesine verdi, ama bir kısmını da gizlice kendisine ayırdı. En büyük kızın da merakı uyandı, ertesi gün o da ormana gitmek istedi. A nnesi onun yanına istediği kadar çok ekmek, omlet ve hatta peynir verdi. Kız o akşam tıpkı kardeşleri gibi Aziz Joseph ’i kulübesin­ de buldu. Bulam aç hazırlandıktan sonra yaşlı adam, “Karnım çok acıktı, senin yem eğinden biraz bana versene” dedi. Kız “Bek­ le, önce ben karnımı doyurayım, kalanını sonra sen yersin” dedi, ama bulam acın nerdeyse hepsini kendisi yedi. Aziz Joseph’e de ancak tencerenin dibini kazımak kaldı. D aha sonra yaşlı adam ona kendi yatağını verdi ve kendi­ si sam an yatakta yatmak istedi; ama kız karşı çıkmadı, kendi­ si yum uşak yatakta yatarken yaşlı adam ın sam an yatakta yat­ m asına gönlü razı oldu. Ertesi sabah uyandığında Aziz Josep h ’i göremeyince hiç merak etmedi; kapı arkasında para torbasını aradı. A m a ona yerde sanki bir şey varmış gibi geldi, bunun ne olduğunu an­ layabilmek için yere çökerek burnunu o şeye uzattı. Sonra ayağa kalktığında kendi burnuna iliştirilmiş ikinci bir burun 313

GRIMM KARDEŞLER

görünce çok korktu. Başladı ağlayıp sızlanmaya, ama bu bir işe yaramadı. N e zaman öne doğru baksa hep kendi burnunu görüyordu. Haykırarak kendini dışarı attı, derken Aziz Joseph’e rastladı. Hemen ayaklarına kapanarak ikinci burunu çekip alması için yalvardı; Aziz Joseph bunu yaptığı gibi kıza iki fenik de hediye etti. Kız eve döndüğünde annesi kapıda bekliyordu: “Ne hediye aldın? diye sordu. Kız, “Bir torba dolusu para aldım, ama eve gelirken kay­ bettim ” diye yalan söyledi. “Kaybettin ha!” diye haykırdı annesi. “O zaman hemen gidip onu bulalım !” V e kızının elinden tutarak birlikte aramaya çıktılar. Kız önce ağlamaya başladı ve gitmek istemedi, ama so­ nunda gitmek zorunda kaldı. A m a karşılarına o kadar çok kertenkele ve yılan çıktı ki, hepsi üzerlerine saldırdı. A n a kız nasıl kurtulacaklarını bilemedi. Yılanlar kızı sokarak öldürdüler; kızını iyi yetiştirmediği için anneyi de ayağından soktular.

m

314

Vaftiz Baba

akir bir adam ın o kadar çok çocuğu vardı ki, herkese ğ\,

bir vaftiz babası aradığını duyurdu. Bir çocuğu daha oluncaya kadar sorm adığı adam kalmadı. Ne yapaca­

ğını bilemedi ve öyle üzülüp dururken uyuyakaldı. R üyasın­ da kapı önüne çıkarak rastladığı ilk adam dan vaftiz babası olm asını istediğini gördü. U yanınca, rüyada gördüğünü yapmaya karar vererek kapı önüne çıktı ve ilk gördüğü yabancıya bu teklifi yaptı. A dam ona bir bardak su vererek şöyle dedi: “Bu şifalı bir sudur, bununla hastaları iyileştirebilirsin. Sen sadece Azrail’in nerede durduğuna bak! Yatağın başucundaysa, hastaya bu sudan ver ki iyileşsin; Azrail ayak ucunda duruyorsa, ne yaparsan yap o hasta ölecektir.” O günden sonra fakir adam, bir hastanın ölüp ölmeyece­ ğini önceden bilmesiyle ün yaptı ve bu yeteneği sayesinde çok para kazandı. Bir seferinde kralın oğluna çağrıldı. O daya girdiğinde A z­ rail’i yatağın başucunda görünce çocuğu şifalı suyla iyileştir­ di. O ğlan ikinci kez hastalandığında da aynı şey oldu; ancak üçüncü kez hastalandığında Azrail yatağın ayak ucunda d u­ ruyordu, bu yüzden çocuk öldü. B unun üzerine adam yine o vaftiz babayı ziyaret ederek ona hastaları suyla nasıl iyileştirdiğini anlatmak istedi. A m a eve vardığında öyle bir durum la karşılaştı ki! M erdivenin bi­ 315

GRIMM KARDEŞLER

rinci basam ağında kürekle süpürge kavgaya tutuşm uştu; iki­ si de karşılıklı saldırıyordu. Onlara: “Vaftiz baba nerede oturuyor?” diye sordu. Biri parmağıyla göstererek: “Bir m erdiven yukarıda” dedi. ikinci merdiven başına geldiğinde yerde bir sürü parmak ölüsü gördü. “Vaftiz baba nerede oturuyor?” diye sordu. Parm aklardan biri cevap verdi: “Bir m erdiven yukarda.” Ü çüncü m erdiven başına geldiğinde yerde bir yığın ölü kafası gördü ki, onlar da onu bir m erdiven yukarı gönderdi. D ördüncü m erdiven başında ateşe konm uş balıklar gör­ dü; hayvancıklar tavada kendi kendilerini kızartmaktaydılar. O nlar da “Bir merdiven yukarı” dediler A dam beşinci m erdivene vardığında karşısına bir oda çıktı; anahtar deliğinden baktığında içeride birkaç tane uzun boynuzu olan vaftiz babayı gördü. Kapıyı açıp içeri girdiğinde vaftiz baba hemen yatağa ya­ tarak yorganı üzerine çekti. A dam “Vaftiz baba, sizin evde neler oluyor Tanrı aşkına? İlk m erdivende süpürgeyle kazma kavga ediyorlardı” diye sordu. “N asıl böyle dersin!” dedi beriki. “O nlar uşakla hizmet­ çiydi, sohbet ediyorlardı.” “A m a ikinci merdivende hep ölü parmaklar gördüm .” “D alga geçme! O nlar ağaç kökleriydi.” “A m a üçüncü merdivende bir sürü kesik baş gördüm .”

316

VAFTİZ BABA

“A ptallık etme! O nlar bitki köküydü.” “D ördüncü merdivende tavada balıklar gördüm , kendi kendilerini kızartıyorlardı. V e beşinci merdivene geldiğim ­ de, karşım a çıkan kapının anahtar deliğinden baktım. Sizi gördüm vaftiz baba, uzun boynuzlarınız vardı.” “H adi canım, bu doğru olamaz.” A dam öyle korktu ki, oradan kaçıp gitti. Kim bilir vaftiz baba ona ne yaptı ya da ne söyledi?

m

317

Köpek ile Serçe

ahibi çoban köpeğini hep aç bırakıyordu. Hayvan da­ ha fazla dayanam adı ve üzgün üzgün onun yanından ayrıldı. Sokakta bir serçeye rastladı. Serçe ona: “K öpek kardeş, niye böyle üzgünsün?” diye sordu. “Karnım aç, hiçbir şey yem edim ” diye cevap verdi köpek. “G el kardeşim , benimle şehre gel, seni doyurayım .” Derken birlikte şehre indiler. Bir kasap dükkânının önünde durdular. Serçe “ Sen burada kal” dedi köpeğe, “S a ­ na biraz et getireyim.” V e dükkândan içeri girdi, etrafına bakındı, gagasıyla uzun bir parça eti tezgâhtan aşağı çekti. Köpek eti kaptı ve bir köşeye çekilerek yemeye başladı. Serçe: “ Şim di başka bir dükkana gidelim, oradan da bir parça et alıp sana vereyim ki, karnın doysun” dedi. Köpek ikinci parça eti de yedikten sonra serçe “Köpek kardeş, şimdi karnın doydu mu?” diye sordu. “Ete doydum, ama ekmek istiyorum ” diye cevap verdi köpek. “O n u da ayarlarım, gel benim le” diyen serçe bir iki fran­ calayı gagasıyla raftan düşürdü. K öpek daha fazlasını iste­ yince bu kez onun önüne bir ekmek düşürdü. Köpek onu da yedikten sonra serçe: “K öpek kardeş, şimdi doydun mu bari?” diye sordu. 318

KÖPEK İLE SERÇE

“Evet, şimdi de biraz şehirde dolaşalım .” Birlikte yola düştüler. A m a hava öyle sıcaktı ki, sokağın bir köşesine vardıklarında köpek: “Ben yoruldum, uyum ak istiyorum ” dedi. “O lur, uyu” diye cevap verdi serçe. “Ben de bu arada bir ağaç dalm a tüneyeyim.” K öpek sokağın ortasına boylu boyunca uzanıp yattı ve derin bir uykuya daldı. O öyle yatarken iki fıçı şarap taşıyan ve üç ata koşulm uş bir araba çıkageldi. Arabacının atları hiç yana saptırm adan dosdoğru köpeğin üzerine sürdüğünü gö­ ren serçe: “Heey, arabacı, sakın onu ezme! Y oksa seni fakir kılarım ” diye seslendi. “Beni fakir mi yapacaksın? H adi ordan sen de!” diyen ara­ bacı, atları kam çıladı ve arabanın tekerleklerini köpeğin üze­ rinden geçirerek onun ölüm üne neden oldu. Bunun üzerine serçe: “Benim köpek kardeşim i ezdin! Bu senin atm a ve karm a mal olacak” dedi. Arabacı, “Pöh, atıma ve karıma nasıl zarar verebilirsin ki sen!” diyerek yoluna devam etti. Bunun üzerine serçe arabanın örtüsünün altına girerek gagasıyla fıçılardan birinin alt kısm ındaki tıpayı gagaladı; ağ­ zı açık kalan m usluktan bütün şarap dışarı aktı. A rabacı hiç farkına varmadı. A m a bir keresinde arkasına baktığında fıçı­ dan şarap dam ladığını görünce arabadan inip baktı: fıçı bo­ şalmıştı! “Hâlâ fakirleşmedin mi?” diyen serçe kanat çırparak atm

319

GRIMM KARDEŞLER

başına kondu, sonra da gagasıyla onun bir gözünü çıkarıver­ di. Bunu gören arabacı kazmasını kuşa fırlattı; onu vurmak istedi. A m a serçe uçarak havaya yükselince kazma atın başı­ na çarparak onu öldürdü. “V ay başım a gelenler, şimdi fakirleştim ” diye seslendi. “T am fakirleşm edin” dedi serçe. Arabacı iki atıyla yoluna devam etti. Bu kez serçe yine arabaya dalarak ikinci fıçının tıpasını gagasıyla bozdu; tüm şarap yere aktı. A rabacı bunu görünce: “V ay başım a gelenler, ama şimdi fakirleştim ” diye bağır­ dı. “Hâlâ fakir sayılmazsın” diyen serçe ikinci atm başına k o ­ narak onun gözlerini de gagaladı. A rabacı kazmasını fırlattı, kuş havalandı ve kazma ata isabet ederek onu öldürdü. “İşte şimdi fakirleştim ” “Hayır, henüz fakirleşm edin” diyen serçe, üçüncü atm başına konarak gözlerini gagaladı. A rabacı kızgınlığından ne yapacağını bilemedi ve kazmasıyla kuşa saldırdı, ama onu vuramadı, kendi atını öldürdü. “Şim di tam fakir kaldım ” diye sızlandı. “Hayır, tam fakir sayılmazsın” diye cevap verdi serçe ve “şimdi göreceksin” diyerek uçup gitti. Arabacı arabasını bırakarak öfke içersinde eve yayan git­ ti. Karısına, “Başım a öyle bir talihsizlik geldi k i” diye yakın­ dı. “Şarap aktı gitti, atların üçü de öldü.” “ Sorm a bey” diye cevap verdi kadın. “ Sen yokken buraya bir kuş geldi, beraberinde de binlerce kuş getirdi; hepsi bir­ den ambara girerek tüm ürünleri yediler.”

320

KÖPEK İLE SERÇE

Bunun üzerine adam çatı katm a çıktı ve orada binlerce kuşun yerde buğdayları yemekte olduğunu gördü; kuşların tam ortasında da o serçe vardı! A dam “ Şim di tam fakirleştim ” diye haykırdı. “Bu yetmez! Arabacı, bu senin hayatına mal olacak” di­ yen serçe oradan uçarak havalandı. Böylece arabacı tüm servetini kaybetm iş oldu. O dasına döndü, sobanın başına geçti. Kızgınlığından yanm a varılmı­ yordu. Bu sırada serçe pencerenin pervazına konm uştu; oradan: “Arabacı, bu senin hayatına mal olacak” diye seslendi. A dam sobanın küreğini kuşa fırlattı, ama isabet ettireme­ di, pencerenin camını kırdı. Öfkeyle sobanın başına oturun­ ca serçe: “A rabacı, bu senin hayatına mal olacak” diye yineledi. A dam öfkeden çılgına döndü, önce sobayı devirdi, kuş bir köşeden öbür köşeye uçtu; evdeki tüm eşyalar, m utfak takımları, ayna, sıralar, yemek m asası ... hepsi altüst oldu, duvarlar hep çizildi. Karısı “O n u öldüreyim mi?” diye sordu. “Hayır” dedi adam. “Bu ona az gelir, ben onu boğazlaya­ rak öldüreceğim! Yakala onu, önce sen sık boğazını.” A m a serçe kanat çırpa çırpa gelip adam ın ağzına kondu; kafasını uzatarak şöyle seslendi: “Arabacı, bu senin hayatına mal olacak.” A dam kazmayı karısına uzatarak, “Hanım, vur şu ağzım­ daki kuşa, öldür o n u” dedi. K adın vurdu, ama kuşa isabet ettiremedi, onun yerine

321

GRIMM KARDEŞLER

kocasının kafasına vurdu; adam yere düşerek öldü. Serçe de oradan uçup gitti.

322

Yahudinin Zoru

ir zamanlar zengin bir adam vardı; seyisi sabah er­ kenden kalkar, akşam saatlerine kadar hakkıyla ça­ lışırdı ve en zor işlerin altından kalkardı. Hiçbir za­ man şikayette bulunmazdı, her şeyi hoş görürdü ve hep ne­ şeliydi. Bu seyis bir yıl böyle çalıştıktan sonra efendisi ona hak ettiği ücreti vermeyip aklından şöyle geçirdi: “ O na para vermezsem hem biriktirmiş olurum, o da ben­ den ayrılıp gitmez, burada kuzu kuzu çalışır.” Seyis hiç sesini çıkarmadı ve bir yıl daha çalıştı. İkinci yı­ lın sonunda da para alamadı, yine de razı olarak bir süre da­ ha kaldı. Ü çüncü yıl sona erdiğinde efendisi elini cebine attı, ama para falan çıkarmadı. Sonunda seyis dayanam adı ve: “Efendim , üç yıl çalıştım, n ’olur bana hakkım olan parayı verin; niyetim buradan ayrılıp biraz dünyayı dolaşm ak” de­ di. C im ri herif şöyle cevap verdi: “Evet, çocuğum , bana durm adan çalıştın. O na göre sana ödeme yapmam lazım” diyerek elini cebine attı ve ona üç tek lira verdi: “Her yıl için bir lirayı hak ettin; bu büyük bir para, her yerde kazanamazsın.” Paradan anlamayan seyis sermayesini okşadıktan sonra: “Paranı aldın işte, bundan sonra ne diye ağır işlerle uğraşa323

GRIMM KARDEŞLER

çaksın ki” diye aklından geçirdi. V e oradan ayrıldı; az gitti uz gitti, dere tepe düz gitti, için­ den geldiği gibi hoplaya zıplaya şarkılar söyledi. Derken bir çalılığa gelince karşısına bir cüce çıktı: “Nereye gidiyorsun böyle, kardeş? G ördüğüm e göre hiç sıkıntın yok senin?” dedi. “Ne sıkıntım olsun ki?” diye cevap verdi seyis: “U ç yıllık ücretimi cebe attım nasılsa.” “Ne kadarm ış o?” diye sordu cüce. “U ç çil lira! Sayıda hata yok.” “D inle” dedi cüce. “Ben fakir bir adamım, paraya ihtiya­ cım var, o üç lirayı bana hediye olarak ver; ben artık çalışa­ mıyorum, oysa sen gençsin, ekmeğini kolay kazanırsın.” Seyis yufka yürekliydi, cüceye acıdığı için ona bütün pa­ rasını vererek “A l sen şunu, Tanrı bana yardım eder” dedi. Bunun üzerine cüce, “N e kadar iyi kalpli olduğunu görü­ yorum, o zaman ben de senin üç isteğini yerine getireceğim, o üç liraya karşılık” diye cevap verdi. “Biraz atıyorsun galiba! Peki o zaman! Ö nce kuş vurmak için her attığını vuran bir kam ıştan boru istiyorum; ikinci olarak da okşadığım zaman kendi kendine çalarak herkesi oynatan bir kem an; üçüncüsü de, birine bir ricada bulundu­ ğum da bu ricanın reddedilm em esi.” “Bu dediklerinin hepsi olacak” dedi cüce ve elini çalılığa atar atmaz orada, sanki önceden sipariş edilmiş gibi, bir ke­ manla bir kam ış boru görüldü. O nları seyise vererek, “Ne za­ man olursa olsun, sen bir ricada bulunduğunda hiç kimse bunu reddetm eyecek” dedi.

324

YAHUDİNİN ZORU

“Bundan iyisi can sağlığı” diye kendi kendine söylenen seyis yoluna devam etti. Derken uzun, keçi sakallı bir Yahudiyle karşılaştı; adam öylece durm uş, bir ağacın tepesindeki kuşun ötüşünü dinlemekteydi. Yahudi, “Tanrının hikmetine bak! Şu ufacık kuşun sesi ne kadar da gür! Keşke benim ki de öyle olsa! A h, bir aşağıya inse” diye seslendi. Seyis “Bütün istediğin buysa kolay! K uşu aşağı indireyim ben” diyerek kam ış boruyla nişan aldı ve vurdu; kuş çalılığa düştü. “H adi git onu al, m askara” dedi Yahudiye. “Ş u herifi başım dan al, ya Rabbi! Niyetim şu kuşu ele ge­ çirmek; nasılsa vurulm uş bir kere” diye konuştu Yahudi. Sonra yere yattı ve sürünerek çalılığa yaklaştı. A m a çalılığı çeviren dikenli tele takılı kaldı. O nun bu haline acıyan seyis kem anını alarak çalmaya başladı. Y ahudi hemen ayağa kal­ karak hoplayıp zıpladı. Seyis ne kadar çaldıysa adam bir o kadar oynadı. A m a bu arada çalılıktaki dikenler pejm ürde giysisini parçaladı, keçi sakalını dağıttı, vücudunun her tara­ fına battı. “A m an T anrım ” dedi Yahudi. “Kem an benim neyime! Sustur şunu da ben de oynamayayım.” A m a seyis çalmayı kesm edi ve şöyle düşündü: “Sen her­ kesi söm ürüp durdun, dikenler sana batsın da gör bakalım !” V e kem an çalmayı sürdürdü; Y ahudi de durm adan hop­ ladı sıçradı. Her sıçrayışında da ceketi dikenlere takılıyordu. “O f be!” diye haykırdı Yahudi. “ Ş u adam kem an çalmayı keserse ona bir torba dolusu altın isterse veririm.”

325

GRIMM KARDEŞLER

“M adem ki bu kadar cömertsin, ben de müziği keseyim bari. D oğrusunu istersen güzel dans ediyorsun” diyen seyis, bir torba altını alarak oradan ayrıldı ve yoluna devam etti. Yahudi orada öylece kaldı, hiç ses çıkarmadı, ta ki seyis gözden kayboluncaya kadar; ama sonra var gücüyle haykır­ dı: “ Seni gidi sokak kemancısı! Ç atlak ses! Seni bir yakalar­ sam o paraları ağzına tıkayacağım senin” diye küfürler yağ­ dırdı. Biraz ferahlam ıştı; derin bir nefes aldı. Sonra doğru şehre inerek hâkimin huzuruna çıktı. “Hâkim bey, şu halime bir baksanıza! Yolda giderken imansız biri çıktı karşım a ve beni fena halde dövdü, giysileri­ mi parçaladı. Biriktirdiğim parayı da alarak beni fakir bıraktı. O altın paralar, her biri diğerinden güzel, çil çil altınlar! O adamı hapse atın” dedi. Hâkim, “Seni bu hale sokan kılıçlı bir asker miydi?” diye sordu. “Yok efendim ” dedi Yahudi. “Kılıcı falan yoktu, ama ya­ nında bir kam ış boru vardı, sırtında da bir keman asılıydı. Yani onu tanım ak kolay.” Hâkim adamlarını göndererek onu arattırdı; derken seyisi buldular. Seyis ağır ağır yürümekteydi, altın parayla dolu torba da yanındaydı. Kendisini mahkemeye çıkardıklarında: “Ben Yahudiye dokunm adım , onun parasını çalmadım. Bana onu kendisi verdi, karşılığında kem an çalmayı keseyim diye! Ç ü n kü müziğe taham m ül edem em işti” dedi.

326

YAHUDİNİN ZORU

Y ahudi “Yalan valla!” diye haykırdı. “D akikada bin yalan söylüyor! Hâkim de seyisin söylediğine inanmamıştı. “Bu yeterli bir bahane değil! Bir Yahudi böyle yapmaz” diyerek seyisi hırsızlıktan dolayı asılm akla cezalandırdı. Seyis asılmaya götürülürken Yahudi arkasından, “N a ­ mussuz, pis kemancı, şimdi hak ettiğin cezayı buldun ” diye bağırdı. Seyis cellatla birlikte ağır ağır darağacınm m erdivenlerin­ den çıktı, son basam aktayken hâkime dönerek: “Ö lm eden önce bir isteğim var, onu yerine getirmeme izin verin” dedi. “O lu r” dedi hâkim, “A m a sakın af talep etm e.” “Etmeyeceğim. Sadece bırakın da kem anım ı bir kez daha çalayım” diye cevap verdi seyis. Yahudi bir çığlık attı. “A m an efendim, sakın izin verme­ yin, izin verm eyin!” Hâkim, “Niye onu kısa zaman için neşelendirmeyeyim ki? Bırakın çalsın” dedi. V e onun bu sözlerine elbette kimse karşı çıkamadı. Y ahu­ di yine: “ Sakın ha! Sakın ha! O zaman beni sımsıkı bağlayın, sım ­ sıkı bağlayın” diye haykırdı. Seyis kem anını çenesine güzelce yerleştirdi ve başladı yay çekmeye; daha ilk notaları çalarken her şey titremeye ve sar­ sılmaya başladı; hâkim, yazıcı ve mübaşir, başladılar oyna­ maya. Y abudiyi bağlam ak isteyenin elinden düğüm çözülüverdi; ikinci düğüm atılırken bütün bacaklar havaya kalktı;

327

GRIMM KARDEŞLER

cellat da seyisi serbest bırakarak dansa hazırlandı. Ü çüncü düğüm atılırken hâkimle Yahudi de başı çektiler; en iyi h op­ layıp zıplayan onlardı. Derken yaşlısıyla, genciyle, şişm anıy­ la, zayıfıyla kim varsa, birbirini geçmek için havalara zıpladı­ lar hep. Bu arada kafaları çarpıştı ve bu kez acıyla bağrışmaya başladılar. Sonunda hâkim soluk soluğa kaldı: “ Sana hayatını bağışlıyorum , yeter ki şu kem an çalmayı kes” dedi. Seyis kem anı çalmayı kesti, boynuna astıktan sonra tek­ rar darağacm ın m erdivenlerinden indi. Yerde yatan ve hâlâ kesik kesik soluyan Yahudinin yanına vararak: “Bana bak m askara” dedi. “Şim di parayı nerden bulduğu­ nu söyle bakalım! Yoksa kemanım ı boynum dan çıkarır ve yi­ ne çalmaya başlarım, ona göre.” “Ben hep çaldım! Ben hep para çaldım ” diye haykırdı Y a­ hudi, “Sense paranı hakkıyla kazandın.” Bunun üzerine hâkim onu hırsızlıktan dolayı astırdı.

m Uy*

328

68 Genç Dev

ir köylünün bir oğlu vardı; ancak çocuk başparm ak büyüklüğündeydi; ne yapsa ne etse boyu bir kıl ge­ nişliğinde bile büyümemişti. Bir keresinde köylü tarlasını sürmeye niyetlendi. Oğlu: “Baba, beni de yanına alsana” dedi. “ Sen burada kal, orada bana hiç yararın olmaz, gözümden kaybolabilirsin de.” O ğlan ağlamaya başladı; kafasını dinlemek isteyen babası onu cebine sokarak yanm a aldı. Tarlaya varınca cebinden çı­ kararak yeni sürülm üş tarladaki bir oluğa yerleştirdi. Ç ocuk oraya oturur oturmaz dağın ardından koskoca bir dev belir­ di. Babası onu oğluna göstererek: “U m acıyı gördün mü?” di­ ye korkutm ak istedi. “Yaramazlık yaparsan seni alır götürür” dedi. D ev iki adım atar atmaz tarlaya vardı. İki parmağıyla ço­ cuğu dikkatle havaya kaldırdı, şöyle bir baktı ve hiçbir şey söylem eden onu alıp gitti. Babası bunu gördü, ama korku­ sundan tek laf edemedi, çocuğunu kaybettiğini ve artık onu bir daha göremeyeceğini düşündü. Dev oğlanı evine götürdü ve onu emzirdi. Parmak Ç ocuk büyüdü, koskocam an oldu, yani o da bir devdi artık. A radan iki yıl geçti. Bir gün yaşlı dev onu yanına alarak orm ana gitti ve “Şuradan bir dal kopar bakalım ” diyerek sı­ nadı. 329

GRIMM KARDEŞLER

Am a oğlan o kadar güçlüydü ki, dalından tuttuğu ağacı kökünden çıkarttı. A m a dev tatmin olmadı: “D aha iyisini yapabilm elisin” diyerek onu yine yanm a alarak iki yıl daha emzirdi. Sonra onun gücünü denediğinde oğlan yaşlı bir ağacı k ö ­ künden söküp çıkarıverdi. A m a bu, dev için yine yeterli sa­ yılmadı. O ğlanı iki yıl daha emzirdikten sonra çok yaşlı bir ağaç göstererek: “Bir de şunu dene” dedi. O ğlan en kalın çam ağacını topraktan çektiği gibi çıkardı, her taraf zangırdadı, ama bu ona oyun gibi gelmişti. “Bu kadarı yeter. Ö ğrenm işsin” diyen dev onu ilk kez gördüğü yere, yani babasının tarlasına götürdü. Babası tarla­ yı sürmekle m eşguldü. G enç dev onun yanına yaklaşarak: “Bak baba, senin oğlun nasıl adam oldu” dedi. Köylü çok korkarak: “Hayır, sen benim oğlum değilsin, seni istemiyorum, git burdan” dedi. “Elbette senin oğlunum ben. Bırak beni de çalışayım, tar­ layı süreyim; hem senden de daha iyi sürerim .” “Hayır, hayır, sen benim oğlum değilsin; zaten tarla da sürmezsin sen, uzaklaş yanım dan” diyen köylü yine de k o s­ koca devden biraz korkarak toprak sürmeyi yarıda bırakarak bir köşeye çekildi. Bunun üzerine oğlan sabanı ele aldı, ama ona öyle bir do­ kundu ki, saban toprağa göm üldü. Köylü buna dayanam aya­ rak: “ Sürm ek istiyorsan o kadar bastırm a, yoksa verim ala­ mazsın” diye seslendi. 330

GENÇ DEV

A m a oğlan sabana koşulan atları çözdü, onları dinlenm e­ ye bıraktı, sonra sabanın başına geçerek: “Hadi sen eve git baba. A nnem bana bir tencere yemek göndersin, ben bu arada tarlayı sürerim ” dedi. Köylü eve vararak karısına yemek hazırlamasını söyledi. O ğlan iki yüz dönüm araziyi tek başına sürdükten sonra iki tırmığı aynı anda kullanarak toprağı tırmıkladı. Bu işi bitir­ dikten sonra da orm ana dalarak iki tane ceviz ağacı söküp onları sırtladı. Ö nüne bir saban, arkasına da bir saban tak­ tıktan sonra atları da sırtlayıp, sanki sam an taşırmış gibi, hepsini babasının evine getirdi. O raya vardığında annesi onu tanımadı: “Bu koskoca çirkin adam kim ?” diye sordu. Köylü, “Bu bizim oğlum uz” dedi. “Hayır, böyle bir oğlumuz olm adı hiç; bizimki ufacıktı” diyen kadın “H adi git buradan, seni istemiyoruz” diye ses­ lendi. O ğlan hiç ses çıkarmadı, atları ahıra soktu, onlara hak et­ tikleri kadar arpa ve sam an verdi. Bu işi de bitirdikten sonra evin önündeki sıraya oturdu: “A nne, karnım acıktı, yemek oldu mu?” diye sordu. A nnesi, “Evet” diyerek onun önüne iki kazan dolusu ye­ mek getirdi; bu norm alde onların sekiz günlük yiyecekleriy­ di. O ğlan hepsini tek başına yiyip bitirdikten sonra. “Hepsi bu mu?” diye sordu. “H epsi b u ” dedi annesi: “D aha başka yemeğimiz yok.” “Bu ancak tadımlık. D aha isterim .” Kadın karşı çıkmaya korktu, içinde domuz kaynayan k o s­

331

GRIMM KARDEŞLER

koca kazanı alıp sofraya taşıdı: “Neyse, bu dişim in kovuğunu doldurur” dedi oğlan ve hepsini bir oturuşta yedi, ama hâlâ karnı doymamıştı. D aha sonra “Baba” dedi, “Sizin evde benim karnım doy­ mayacak, bana dizimde kıramayacağım çok sağlam demir bir çubuk ver de alıp başımı gideyim” dedi. Köylü sevindi, hemen iki atını arabaya koşarak dem irci­ nin yanm a vardı ve iki atın ancak taşıyabileceği kadar kalın ve ağır bir dem ir çubuk getirdi. A m a oğlan bunu dizinde iki­ ye bölüverdi: “Baba, bu işe yaramaz, daha sağlam bir şey olmalı ki, sekiz atı buna koşabileyim .” Babası sekiz atı arabaya koşarak çok daha kalın ve ağır bir demir çubuk getirdi. O ğlan onu eline alır almaz ucundan bir parça koparıverdi ve “Baba, gördüğüm kadarıyla bana dem ir dayanmıyor; o de­ mirci de bana istediğim demiri yapam adı, bu yüzden onun yanında kalm am ben” dedi. Sonra yola çıkarak kendisine başka bir demirci aradı. Bir köye vardı; orada bir demirci yaşıyordu, ama herif öyle cim­ riydi ki, kimseye zırnık vermediği gibi her şey kendisinin ol­ sun istiyordu. O ğlan onun yanm a vararak yardımcıya ihtiya­ cı olup olm adığını sordu. “Evet” diyen demirci şöyle düşündü: “Bu güçlü bir ada­ ma benziyor, ekmeğini taştan çıkaracak biri.” “N e ücret istersin?” diye sordu. “Hiç ücret istem em ” dedi oğlan. “Sadece iki haftada bir, öbür işçiler paralarını alırken balyozla ilk iki vuruşu ben ya­

332

GENÇ DEV

pacağım, buna dayanabilm elisin.” C im ri herif buna hem en razı oldu, çünkü böylece çok pa­ ra arttırmış olacaktı. Ertesi sabah vurma sırası yabancı yardımcıdaydı; demirci ustası akkor halindeki demiri getirdi. O ğlan ilk vuruşu yaptı, demir parçası ikiye bölündü ve dem ircinin örsü toprağa öy­ lesine göm üldü ki, bir daha çıkarmak m üm kün olmadı. C im ri herif çok öfkelendi. “U ff, sen işime yaramazsın be, çok şiddetli vuruyorsun; ne ücret istiyorsun, sen onu söyle” dedi. O ğlan, “ Sana h afif bir vuruş yapacağım, o kadar!” diye cevap verdi. V e ayağını kaldırarak ustasına öyle bir tekme attı ki, adam dört sam an arabası kadar havaya uçtu. O ğlan dükkândaki en ağır çubuğu eline alarak oradan uzaklaştı. Bir süre dolaştıktan sonra bir çiftliğe vardı; oradaki kâh­ yaya bir kalfaya ihtiyacı olup olmadıklarını sordu. Kâhya, “Evet, öyle biri bana lazım” dedi. “ Sen güçlü biri­ ne benziyorsun, yıllık ne ücret istersin?” D ev oğlan yine ücret falan istemediğini, ama her yıl ken­ disine üç vuruş yapma hakkı vermesini ve de buna dayan­ masını istedi. Kâhya bu teklife sevinerek razı oldu, çünkü o da cimrinin tekiydi. Ertesi sabah işçiler odun toplam aya gitmek üzere hazırla­ nıp toplandılar, ama bizimki hâlâ yataktaydı. A dam lardan biri, “Kalk artık, biz odun toplam aya gidiyoruz, senin de bi­

333

GRIMM KARDEŞLER

zimle gelmen gerek” diye seslendi. O ğlan, “A h, boş ver, siz gidin, ben nasıl olsa size yetişir, işimi bitirir ve sizden önce dönerim ” diye cevap verdi. A dam lar kâhyaya çıkarak kalfanın yataktan kalkm adığını ve odun toplam aya gelmek istem ediğini bildirdiler. Kâhya, “O nu uyandırın, atları ko şsu n ” dedi. Kalfa ise “Siz gidin, ben işimi nasıl olsa sizlerden önce bi­ tireceğim ” diyerek iki saat daha yattı. Sonunda yatağından kalkarak am bardan kendisine iki fıçı bezelye alarak ateşte pi­ şirip afiyetle yedi. Sonra ağır ağır atları arabaya koşarak odun toplam aya gitti. O rm andan önce karşısına dar bir geçit çıktı; oradan geç­ mesi gerekiyordu. Ö nce arabayı oraya sürdü, atlar durakladı. O ğlan arabanın arka tarafına geçerek ağaç gövde ve dalların­ dan hiçbir atın geçemeyeceği büyük bir barikat yaptı. O dun toplamaya başladığında öbür işçiler arabalarını doldurm uş eve dönmekteydiler. Onlara: “G idin bakalım, ben çiftliğe sizlerden önce varacağım ” dedi. V e daha ileri gitmedi, yeryüzündeki en büyük ağaçlar­ dan ikisini tuttuğu gibi koparıp arabasına yükledikten sonra geri döndü. “G ördünüz m ü” dedi, “Benimle gelseydiniz eve daha ön­ ce varır, bir saat fazla uyurdunuz.” Yoluna devam etmek istedi, ama atlar yükü çekemedi. Bu kez atların dizginlerini çözdükten sonra arabaya yükledi, ara­ banın okunu kavradığı gibi vvvüüüt, çekiverdi. A raba ona kuş tüyü kadar h afif gelmişti. Ç iftliğe vardığında, “G ördünüz mü, sizlerden daha hızlı­ yım ben” dedi. Ö teki işçilerse oldukları yerde kalakalmıştı. 334

GENÇ DEV

O ğlan çiftliğin avlusuna gelince eline bir ağaç alarak kâhyaya gösterdi ve “Güzel bir odun, değil mi?” diye sordu. Kâhya karışm a, “Kalfada iş var; bir de saatlerce uyumasa! İşini diğerlerinden daha çabuk bitiriyor” dedi. O ğlan kâhyaya bir yıl boyunca çalıştı; öbür işçiler parala­ rını alırken o da kendisine hak etmiş olduğu ücretin veril­ mesini istedi. A m a kâhya dayanm ası gerek vuruştan çok ür­ küyor ve oğlana kalm ası için durm adan yalvarıyordu; hatta kendisi kalfa olmaya razıydı, oğlan da kâhya olsundu! “Hayır” dedi oğlan. Ben kâhya olmak istemiyorum, ben kalfayım ve öyle kalm ak istiyorum; ama işleri ben dağıtaca­ ğım !” Kâhya ona ne isterse vereceğini söylediyse de bir yararı olmadı. K alfa her türlü teklife hayır dedi. Kâhya ne yapacağını bilemedi ve düşünm esi için on dört gün m ühlet istedi. K alfa ona bu mühleti tanıdı. Kâhya tüm kâtiplerini toplayarak onlardan düşünüp taşınıp kendisine bir akıl vermelerini istedi. Kâtipler uzun uzun düşündü; so ­ nunda kalfaya karşı kim senin can güvenliği olmadığı ve bu adam ın insanı bir sivrisinek gibi öldürecek güçte olduğu bel­ li oldu. O na kuyuya inip dibini temizleme görevi verildi. A şağı indiği anda da onun başını ezsin diye kuyu kenarında­ ki değirm en taşını yuvarlayıp aşağı attılar. A m a kuyunun di­ binden bir ses yükseldi: “Şu başım daki tavukları kovalayın, yemleri gözüme kaçı­ yor, önüm ü görem iyorum !” Kâhya kşş! kşş! diye bağırarak tavuk kovalıyorm uş gibi yaptı. A şağıdaki işini bitirdikten sonra yukarı çıkarak şöyle dedi: “ Şu gerdanlık ne güzel, değil mi?” diyerek boynuna ge­ 335

GRIMM KARDEŞLER

çirdiği değirmen taşını gösterdi. D aha sonra da ücretini talep etti, ama kâhya yine düşünm ek için on dört gün süre istedi. Yazmanlar yine kafa kafaya vererek bir çare düşündüler: bu ­ na göre kâhya kalfayı uğursuz değirmene göndererek gece yarısı orada buğday çektirtecekti. O radan şimdiye kadar er­ tesi sabah canlı çıkan olmamıştı. Bu öneri kâhyanın hoşuna gitti; aynı akşam kalfayı çağı­ rarak gece yarısı değirmene dört ton buğday götürerek çek­ mesini söyledi, çünkü çok lazımmış! Bunun üzerine kalfa ambara giderek her iki cebine birer ton buğday koyup iki ton da sırtına yüklenerek uğursuz de­ ğirmene gitti. D eğirm enci ona bu buğdayları gündüz çekebi­ leceğini, ama gece yapamayacağını söyledi, çünkü gece yarısı oraya giren ertesi gün ölü çıkarmış! K alfa “Bana bir şey olmaz! Sen çık buradan, bize kulak ver!” diyerek değirmene girdi ve buğdayları boşalttı. Saat on bire doğru değirm encinin kulübesine giderek bir sıraya otur­ du. Bir süre öylece bekledikten sonra birden kapı açıldı ve içeriye koskoca bir masa geldi; m asanın üstünde şarap, kızar­ mış et ve daha bir sürü yemek vardı. A m a masayı taşıyan kişi m eydanda yoktu, yani etrafta kimse gözükmüyordu. Derken sandalyeler masaya yaklaştı, bıçak ve çatallarla yemek tabak­ lara paylaştırıldı. Yine ortalıkta kim se yoktu. Kalfa karnı çok acıktığı için hem en sofranın başına geçti ve bütün yemekleri afiyetle yedi. Karnı doyduktan sonra, karşısındaki tabakların da boşalm asının ardından ışıklar her şeyi temizledi. K alfa birden etrafın kapkaranlık olduğunu fark etti ve sanki birisi suratına bir tokat attı. 336

GENÇ DEV

“Bu bir daha olursa görür gün ünü!” diye söylendi. İkinci tokadı yiyince o da karşılık verdi. Bütün bir gece böyle geçti; ne tokat yediyse o da biç boş durm adı, bir o kadar tokadı da o attı. G ü n doğarken tüm bu şam ata sona erdi. Değirm enci kalkar kalkmaz kalfaya gidip baktı; onun hâlâ hayatta olduğunu görünce şaşakaldı. Kalfa, “Karnım ı doyurdum , tokat da yedim, ama bir o ka­ dar da ben attım ” dedi. Değirm enci sevindi ve bu yaptıklarına karşı ona para ver­ mek istedi. Kalfa, “Para istemem. Bende yeterinden fazlası var” dedi ve ununu sırtlayarak eve döndü. Kâhyaya istenilen işi yaptı­ ğını bildirdi ve ücretini istedi. Kâhya çok ürktü, buram buram terler alnından aşağı aktı. Pencereyi açtı, temiz hava almak istedi, ama aynı anda kalfa­ dan öyle bir tekme yedi ki, pencereden dışarı uçtu. Öyle ki, kimse onu göremedi. Bu kez kalfa kâhyanın karısına şöyle dedi: “O geri dön­ mez artık, kendine başka bir avanak bul!” “Hayır, hayır, ben buna dayanam am !” diye haykırdı. B u­ ram buram terler onun da alnından aktığı için pencereyi aç­ tı. K alfa ona da bir tekme vurdu, o da pencereden uçtu, ama kilosu az olduğu için kocasından çok daha yükseklere vardı. Kocası, “Yanıma gel” diye seslendi. Kadın, “Sen gel, ben gelemem” diye cevap verdi. V e böylece, havada debelenip durdular ve bir araya gele­ mediler. H âlâ dalaşıyorlar mı, bilmiyorum. A m a genç dev dem irden asasını alarak yoluna devam etti.

337

Akıllı Seyis öz dinleyen, ama kendi kafasına göre hareket eden bir seyise sahip olmak efendisini ne denli m utlu eder acaba! İşte bir gün, efendisi böyle akıllı bir seyisi, yani H ans’ı, kaybolan ineğini aramaya gönderdi. Bir süre sonra H ans geri dönm eyince adam: “Sadık Hans, iş görürken bile canı sıkılmıyor” diye dü­ şündü. A ncak bir hayli zaman geçtiği halde ondan ses seda çıkmayınca başına bir şey gelmiş olm asından korktu ve ken­ disi yola düşerek seyisi aramaya koyuldu. Ç o k aradı, sonunda onu büyük bir tarlada buldu. A dam bir aşağı bir yukarı tur atmaktaydı. Yanına varınca: “Ee, Hans, ineği buldun mu bari?” diye sordu. “Hayır” diye cevap verdi Hans. “İneği bulm adım, ama aramadım da.” “Peki, ne aradın H ans?” “D aha iyi bir şey aradım ve buldum d a!” “Neym iş o, H ans?” “U ç tane karatavuk” diye cevap verdi seyis. “Hani nerde onlar?” diye sordu efendisi. “Birini görüyorum , öbürünü işitiyorum, üçüncüsünü de arıyorum” diye cevap verdi akıllı seyis. İşte bundan çıkacak ders: Sen efendinin her sözüne ve emrine kulak asma; aklına ne gelirse ve canın ne isterse onu yap ki, akıllı H ans gibi olasın! 338

70

Altın Dağın Kralı

ir tüccarın iki çocuğu vardı: biri oğlan, biri kız; ama ikisi de küçücüktü, henüz yürüyemiyorlardı. Tüccar varını yükünü doldurduğu iki gemiyi sefere çıkarttı, malları satarak çok para kazanacağını umuyordu. Derken gemilerin battığı haberi geldi. A dam ın elinde şehir dışındaki ufak bir tarladan başka hiçbir şey kalmadı. U ğradı­ ğı bu sıkıntıyı başından atmak için bu tarlada bir aşağı bir yukarı dolaşırken karşısına bir A rap cüce çıktı ve ona neden bu kadar üzgün olduğunu, canının neye sıkıldığını sordu. Tüccar, “Bana yardım edersen söylerim” dedi. “Kim bilir, belki yardımım dokunur” diye cevap verdi A rap cüce. Bunun üzerine tüccar, tüm servetini denizde kay­ bettiğini ve elinde şu tarladan başka hiçbir şey kalm adığını anlattı. “M erak etm e!” dedi cüce. “Eve varır varmaz ayağının ilk çarptığı şeyi 011 iki yıl içinde buraya getireceğine dair bana söz verirsen istem ediğin kadar paran olacak!” T üccar düşündü. “Evde ayağımın takılacağı ufak bir k ö ­ pek var, o kadar! Başka ne olabilir ki?” A m a ufak çocuğu ak­ lına gelmediği için cücenin önerisini kabul etti ve kendi eliy­ le yazıp imzaladığı sözleşmeyi mühürleyip ona verdi. Eve gelir gelmez ufak çocuğu babasını görünce çok sevin­ di ve emekleyerek yanına varıp paçasından yakaladı. A dam cüceye verdiği sözü düşünerek çok korktu; çünkü neye imza 339

GRIMM KARDEŞLER

attığını pek iyi biliyordu. Hem en gidip para kasasına ve yas­ tık altına baktı, hiçbir şey bulamayınca cücenin şaka yapmış olduğuna inandı. Bir ay sonra tavan arasına çıktı; eski bakır çanak çömlek varsa onları alıp satacaktı. Birden orada koca bir yığın para buldu. Yine ticarete başladı, mal satın aldı ve koskoca bir tüccar olup çıktı. O n ikinci yıl yaklaşırken tüccar tedirginleşti; artık korku­ su yüzünden belli oluyordu. Bir gün oğlu ona “Neyin var senin?” diye sordu. A dam önce söylemek istemedi, ama oğlu diretince, farkında olm a­ dan onu nasıl cüceye vereceğini ve karşılığında çok para al­ dığını anlattı. Bir sözleşme yapmış ve bunu kendi eliyle im­ zalamıştı; yani buna göre, on iki yıl sonra oğlunu cüceye tes­ lim etmiş olacaktı! Bunun üzerine oğlu: “A h, baba, sen hiç merak etme! Her şey yoluna girecek. O cüce gücünü bana karşı kullanamaz k i!” dedi. O ğlan papazın duasını aldıktan sonra tam saatinde baba­ sıyla birlikte tarlaya gitti. Birlikte bir tur attıktan sonra bek­ lediler. Derken A rap cüce çıkageldi ve adama, “Bana vaat ettiğin şeyi getirdin mi?” diye sordu. A dam sustu, ama oğlu cevap verdi: “N e istiyorsun sen?” A rap cüce, “Benim lafım babanla, seninle değil” diye ce­ vap verdi. O ğlan “ Sen babam ı aldattın, onun imzaladığı kâğıdı ver bana” dedi. “Hayır” dedi cüce, “Bu benim hakkım .”

340

ALTIN DAĞIN KRALI

Uzun boylu tartıştılar, sonunda şöyle bir karara vardılar: oğlan ne babasında, ne de cücede kalam ayacağına göre bir sandala binecek ve şiddetli akıntısı olan bir nehirde kürek çekecekti. Biner binmez babası sandala bir tekme atacak ve onu suya terk edecekti. O ğlan babasıyla vedalaştıktan sonra sandala atladı, baba­ sı da bir tekmeyle onu sulara iteledi. Sandal birden tepetak­ lak oldu, yani altı üstüne geldi. T üccar oğlunun boğulduğunu sanarak üzüntü içinde eve döndü. A m a sandal batmadı, aksine ağır ağır yol aldı, ta ki bilin­ meyen bir sahile ulaşıncaya kadar. O raya varınca oğlan kara­ 341

GRIMM KARDEŞLER

ya çıktı, derken karşısında güzel bir saray gördü. Saraya gir­ di. A m a girer girmez burasının tekin bir yer olm adığını anla­ dı. Bütün odaları dolaştı, hepsi boştu; en son odaya geldiğin­ de orada çöreklenmiş bir yılan gördü. A slında bu yılan büyü yapılmış bir bakireydi; oğlanı görünce sevinerek şöyle dedi: “G eldin mi kurtarıcım? O n iki yıldır hep seni bekledim ; bu saray lanetlendi. Bu büyüyü sen bozm alısın!” “N asıl yapayım bunu?” “Bu gece siyahlara bürünm üş ve zincirlere bağlı on iki adam gelecek. Sana burada ne aradığını soracaklar; sakın ce­ vap verme; bırak seninle ne isterlerse yapsınlar, işkence et­ sinler, dövsünler, bırak her şeyi yapsınlar, yeter ki sen ağzını açma! Saat on ikide hepsi çekip gidecektir. Ertesi gece başka adamlar, ama yine on iki kişi; üçüncü gece yirmi dört kişi ge­ lecek; senin kafanı koparacaklar. A m a tam saat on ikide güç­ leri sıfırlanacak; sen de o zamana kadar dayanıp ağzını açm a­ mışsan ben kurtulm uş olacağım. O zaman sana geleceğim, elimde bir şişe hayat suyuyla; onunla seni yıkayacağım, sen de yeniden canlanacak ve eskisi gibi sapasağlam olacaksın.” O ğlan, “ Seni kurtarmaya hazırım” dedi. Her şey kızın anlattığı gibi oldu. Siyahlı adamlar oğlanın ağzından tek kelime alam adı ve üçüncü gece yılan çok güzel bir prensese dönüştü; o, elindeki hayat suyuyla oğlanı sağlı­ ğına kavuşturdu. Sonra da boynuna sarılarak onu öptü. T üm saray sevince boğuldu. Hemen düğün yapıldı ve oğlan A ltın D ağın Kralı oldu. Böylece mutlu yaşadılar. Kraliçe güzel bir oğlan çocuğu doğurdu. Kral sekiz yıl sonra babasını hatırladı, birden yüre­ ği sızladı ve doğduğu evi ziyaret etmek istedi. A m a kraliçe 342

ALTIN DAĞIN KRALI

onun gitmesini istemedi: “Biliyorum, başım a bir bela gelecek!” deyip durdu hep. A m a kocası o kadar diretti ki, sonunda kadın razı oldu. V e ­ dalaşm a sırasında kocasına bir ‘istek yüzüğü’ vererek şöyle dedi: “A l bu yüzüğü, parm ağına tak! Takar takmaz varm ak iste­ diğin yere varmış olacaksın; yalnız bana söz ver: sakın beni babanın yanm a getirtm e!” G enç adam söz vererek yüzüğü parm ağına taktı ve aynı anda babasının yaşadığı şehirde olmayı istedi. Bir anda ken­ dini orada buldu; şehre girmek istedi, ama sur nöbetçisi çok acayip ve gösterişli bir kral kıyafeti giydiği için onu içeri al­ madı. Bunun üzerine oğlan dağa çıkarak orada yaşayan bir çobanla giysilerini değiştirdi. Eski bir ceket giyerek hiç ra­ hatsız edilm eden şehre indi. Babasının yanm a vardığında kendisini tanıttı, ama adam ona hiç inanm adı ve vaktiyle bir oğlu olduğunu, ancak onun çoktan öldüğünü ileri sürdü; karşısında fakir bir çoban gördüğüne inanarak ona bir tabak yemek vermek istedi. A m a oğlan: “Ben gerçekten sizin oğlunuzum, vücudum da beni tanıta­ cak bir ben yok muydu? Ne çabuk unuttunuz!” dedi. “Evet” dedi annesi, “Bizim oğlum uzun sağ ön kolunda ahududu şeklinde bir ben vardı.” O ğlan gömleğini sıvadı, karı koca gerçekten de onun ön kolundaki beni görünce, karşılarında duranın kendi oğulları olduğundan artık şüpheleri kalmamalıydı. Derken oğlan o n ­ lara, kendisinin A ltın D ağın Kralı olduğunu, bir prensesle evlendiğini ve yedi yaşında bir erkek çocuğu olduğunu an­ lattı. Babası: 343

GRIMM KARDEŞLER

“Bu asla doğru olamaz. Bir kral hiç dilenci kıyafetiyle d o ­ laşır mı?” dedi. Bu kez çok öfkelenen oğlan parm ağındaki yüzüğü d ön d ü­ rerek eşinin ve oğlunun hemen yanm a gelmesini arzu etti. A ynı anda genç anneyle çocuğu orada oluverdi. Kraliçe ağla­ yıp sızlanmaya başladı ve kocasına, sözünü tutm ayıp kendi­ sini mutsuz kıldığı için serzenişte bulundu. Kocası: “Ben bunu bilm eden yaptım, yoksa isteyerek değil” diye­ rek bin dereden su getirdi. Kadın da sonunda yatıştı, ama içinde kötü bir his vardı. D aha sonra oğlan onu şehrin dışındaki tarlaya götürdü ve sandalın alabora olduğu nehri gösterdi: “Ben yoruldum, sen şöyle otur, senin dizinde biraz uyu­ mak istiyorum ” dedi. Ve başını karısının dizlerine koydu; kadın onun bitlerini ayıklarken oğlan uyuyakaldı. O uyur uyumaz karısı, kocası­ nın parm ağındaki yüzüğü çıkardı, kendi ayağını onun vücu­ dundan çekip kurtardı, ama terliğini bıraktı. Sonra çocuğu­ nu kucağına alarak tekrar saraya dönm eyi arzu etti. A dam uyandığında kendini terk edilm iş buldu: karısıyla çocuğu gitmişti, parm ağındaki yüzük de m eydanda yoktu. O rtada sadece bir tek terlik kalmıştı. “Kendi ananın babanın yanm a dönemezsin artık” diye kendi kendine söylendi: “ Sonra sana büyücü derler; en iyisi pılmı pırtını topla, saraya dönmeye bak!” Neyse, yola koyuldu, sonunda bir dağa ulaştı; dağın önünde üç tane dev durm uş, babalarının mirasını nasıl bölü­ şeceklerini tartışıyorlardı. M iras üç şeyden ibaretti. Birincisi bir kılıçtı, onu kuşanan “Bütün başlar aşağı, benimki yukarı” 344

ALTIN DAĞIN KRALI

dediği zaman tüm başlar yere eğiliyordu. İkincisi bir pelerin­ di ki, onu boynuna atan görünmez oluyordu; üçüncüsüyse bir çift çizmeydi ki, onları giyen, istediği yere hemen gitmiş oluyordu. O ğlan onlara, “V erin bakayım şu üç şeyi, deneyeyim! B a­ kalım iyi dürüm dalar mı?” dedi. O na pelerini verdiler, boynuna atar atmaz oğlan görün­ mez oldu ve bir sineğe dönüştü. Sonra yine eski haline döne­ rek, “Pelerin iyiymiş, şimdi kılıcı verin!” dedi. Onlar: “Hayır, vermeyiz! Sonra ‘Başlar aşağı’ dersen bizim başla­ rımız öne düşer, seninki yukarıda kalır” dediler. Derken bir şartla vermeye razı oldular; kılıcı bir ağaçta deneyecekti! O ğlan bunu uyguladı; kılıç kalın ağcı kamış keser gibi k ö ­ künden kesiverdi. O ğlan bu kez çizmeleri istedi, ama devler, “Hayır, onları vermeyiz” dediler. “Y oksa ayağına çeker çekmez dağın tepe­ sine çıkmak istersin ve sen orada olursun, biz burada. Eli­ mizde de hiçbir şey kalmaz.” O ğlan, “Hayır, öyle bir şey yapm am ” dedi. O zaman çiz­ meleri de verdiler. O ğlan bu üç şeyi alınca karısından ve çocuğundan başka bir şey düşünem edi. “A h, şu anda A ltın D ağ ’da olmayı ne kadar isterdim !” diye mırıldandı. V e aynı anda devlerin gözü önünde kayboldu; böylece onların mirası bölünm üş oldu. Saraya vardığında sevinç çığlıkları, kem an ve flüt sesleri duydu; kendisine, karısının bir yabancıyla evlenmekte oldu­ ğunu söylediler. O ğlan çok içerledi ve “Hain kadın, beni aldattı, ben uyur­

345

GRIMM KARDEŞLER

ken kaçtı gitti” diye söylendi Sonra pelerinini kuşanarak gö­ rünmez oldu ve saraya girdi. İçerde büyük bir sofra kurulm uştu; en güzel yemekler su­ nulmaktaydı; davetliler yiyor, içiyor, şarkı söylüyor ve eğle­ niyordu. Karısıysa en güzel giysileriyle kraliçe koltuğuna oturm uştu ve başında da bir taç vardı. O ğlan onun arkasın­ da yer aldı ve kimse onu görmedi. Kadın ne zaman tabağına bir parça et koysa hemen onu alıveriyordu; ne zaman şarap ikram etseler onu da alıp kendi içiyordu; ona ne verseler k a­ dın ağzına koym a fırsatını bulam ıyordu. Derken önündeki tabaklarla bardaklar da yok oluverdi. Öyle ki, sonunda telaş­ landı, utandı ve sofradan kalkarak odasına çekildi ve ağla­ maya başladı. O ğlan onun peşinden gitti. Kadın: “Başım a Şeytan mı üşüştü? Kurtarıcım gelmeyecek mi?” diye konuştu. A dam onun suratına bir tokat atarak şöyle dedi: “Kurtarıcın gelmedi mi sanıyorsun? Tependeydi, seni gi­ di düzenbaz seni! Hiç de bana layık değilm işsin!” V e sonra görünür hale geldi. Salona giderek, “D üğün m üğün yok artık! G erçek kralınız geldi!” diye seslendi. Krallar, kontlar, kontesler ve orada toplanan danışm anlar onunla alay edip gülüşünce oğlan kılıcını çekti: “D efoluyor musunuz, olmuyor musunuz?” diye bağırdı. Herkes ona doğru atılıp yakalamaya çalışınca bu kez kılıcına şöyle konuştu: “Bütün başlar aşağı, benimki hariç!” B unun üzerine bütün başlar öne düşerek yere yuvarlandı; ondan sonra A ltın D ağın Kralı yine o oldu.

346

Cesur Prens

J

ir zamanlar bir prens vardı; ama babasının yanında daha fazla kalmak istemiyordu. Korku nedir bilmez biriydi. Bu yüzden hep, dünyayı dolaşm ak isterim;

o zaman canım sıkılmaz, sıradışı şeyler görürüm diye aklın­ dan geçiriyordu. V e bir gün ailesiyle vedalaşarak yola çıktı; sabahtan akşa­ ma kadar yürüyüp durdu. Derken bir devin barındığı evin önüne geldi. Ç o k yorgun olduğu için kapı eşiğine çöküp dinlendi. B a­ kışlarını etrafta dolaştırırken evin avlusunda birkaç oyuncak gördü. Bunlar misket ve koni şeklindeydi, ama her biri bir insan büyüklüğündeydi. İçinden onlarla oynam ak geldi; k o ­ niyi dikerek m isketi ona doğru yuvarladı; koninin her devri­ lişinde haykırdı... Bu hoş bir şeydi. A m a dev bu şam atayı işitti, başını pen­ cereden çıkardı ve kendi oyuncaklarıyla aynı boydaki bir in­ sanın toplarla oynadığını gördü. “Heey, solucan!” diye seslendi. “Ne yapıyorsun benim misketlerimle sen? Kim den aldın bu cesareti?” Prens deve bakarak şöyle dedi: “Heey, çam yarması! S a ­ dece senin kolların mı güçlü yani? C anım ne isterse onu ya­ parım ben!” D ev onun yanm a vararak, “Öyleyse bana hayat ağacın­ dan bir elma koparıp getir” dedi. 347

GRIMM KARDEŞLER

“N e yapacaksın onu?” diye sordu prens. “Kendim için istemiyorum; bir nişanlım var, o istiyor. Ben bütün dünyayı dolaştım , ama ağacı bulam adım ” dedi dev. “Ben bulurum !” dedi oğlan. “Kim se de beni bundan alı­ koyam az!” “Yani bu iş kolay mı diyorsun?” diye sordu dev ve “A ğa­ cın bulunduğu bahçe demir parmaklıklarla çevrili; o par­ maklıkların önünde de vahşi hayvanlar var; her biri nöbet tutuyor ve kimseyi içeri bırakm ıyor” dedi. “Beni bırakırlar” dedi prens. “Peki, o bahçeyi bulursan ağaçta asılı olan elmayı göre­ ceksin. A m a ona öyle çabuk ulaşamazsın; onun önünde bir halka vardır; uzanıp elmayı koparm ak için elini bu halkadan geçirmen gerek. Bunu şimdiye kadar hiç kimse başaram adı” diye karşılık verdi dev. “Ben başarırım ” dedi prens. Sonra devle vedalaştı. Dağlardan, vadilerden, tarlalardan ve orm anlardan geçe­ rek sonunda sihirli bahçeyi buldu. Her yanda vahşi hayvanlar başları öne eğik uyumaktaydı. Prens onlara yaklaştığında başlarını bile kaldırmadılar. O ğlan üzerlerinden atlayarak geçti. D em ir parmaklıkları da aşarak sağ salim bahçeye daldı. Hayat ağacı bahçenin ortasm daydı; dalları kıpkırmızı el­ malarla doluydu. Prens ağacın gövdesine sarılarak tırmanmaya başladı; el­ malardan birine ulaşm ak istediğinde önüne bir halka çıktı. Elini zahmetsizce o halkadan geçirerek elmayı kopardı.

348

CESUR PRENS

A m a halka birden bire kolunu sıkıverdi; öyle ki gücünü dam arlarında bile hissetti. Elmayla birlikte ağaçtan indiğin­ de parm aklık üzerinden atlamak istemedi, onun yerine kapı­ ya tutundu; ama onu sallar sallamaz çıkan gürültü yatmakta olan aslanı uyandırdı; hayvan ona saldırır gibi olduysa da hiç kızmadan tıpış tıpış efendisinin ardından yürüdü. Prens deve söz verdiği elmayı getirerek, “G ördün mü, onu zahmetsizce kopardım ” dedi. D ev isteğinin yerine gelmiş olm asına sevindi, hemen ni­ şanlısına koşarak elmayı ona verdi. N işanlısı güzel ve akıllı bir kızdı; devin kolunda demir halkanın olm adığını fark edince, “K olun da demir halka görm edikçe elmayı senin k o ­ pardığına inanm ayacağım ” dedi. D ev “O raya gidip kopardım , hiç de zor olm adı” diye ce­ vap verdi; zayıf birinden halkayı -k en d i isteğiyle verm ezsezorla almanın kolay bir şey olacağını düşünerek oğlandan is­ tedi. A m a prens karşı çıktı. Dev, “Elma neredeyse halka da onun yanında olacak. Ya onu kendi rızanla verirsin ya da benimle güreşirsin” dedi. V e güreşmeye başladılar; ama dev, kolunda ona güç ve­ ren halkayı taşıyan prensi bir türlü yenemedi. Bu kez aklına bir kurnazlık geldi: “Ben çok terledim, sen de öyle. Nehre gidip biraz yüzelim, serinleriz; sonra yine güreşiriz” dedi. Prens onun kalleşlik edeceğini hiç düşünm edi; birlikte nehre gittiler. Prens giysilerini halkayla birlikte çıkardıktan sonra suya atladı. A m a dev halkayı aldığı gibi oradan ayrıla­ rak koşm aya başladı; bu kez hırsızlığın farkına varan aslan devin peşine takıldı; onun elinden halkayı zorla alarak efen349

GRIMM KARDEŞLER

dişine geri getirdi. Am a dev bir meşe ağacının arkasına saklandı ve birden, elbiselerini giymeye çalışan prense saldırarak iki gözüne bı­ çak soktu. Zavallı prens kör oldu ve ne yapacağını bilemedi. D ev ya­ nm a gelerek elinden yakaladı, sanki yardım edercesine onu yüksek bir kayalığın en tepesine çıkardı ve orada bıraktı. Bir­ kaç adım atarsa aşağıya düşüp ölür; ben de halkayı ondan alırım diye düşündü. A m a sadık aslan efendisinin yanından hiç ayrılmadı ve giysisinden tutarak yavaş yavaş aşağı indir­ di. Dev geri dönüp de ölüyü soymaya kalkışınca kurnazlığı­ nın boşa çıktığını gördü. “N asıl olur da böyle zayıf bir insan ölmez!” diye söylenerek prensi tuttuğu gibi bu kez bir uçuru­ m un başına getirdi. A m a onun kötü niyetini sezen aslan bu kez de efendisini tehlikeden kurtardı. U çurum un başına vardıklarında dev elini oğlanın elin­ den çekerek onu yalnız bıraktı, A ncak aynı anda aslan bir omuz attığı gibi onu uçurum dan yuvarladı; dev ta aşağıya düşerek pestile döndü. Sadık hayvan efendisini uçurum un başından uzaklaştır­ dıktan sonra yanından berrak sulu bir derenin aktığı bir ağa­ cın altına oturttu. O ğlan ağaca yaslandı; aslan da onun yanı­ na yattıktan sonra kuyruğuyla efendisinin yüzüne su sıçrattı. Gözlerine birkaç damla su girer girmez prens görmeye başla­ dı. Aynı anda küçücük bir kuş önünden uçarak ağacın göv­ desine kondu; sonra kendisini suya bırakarak biraz yıkandı; daha sonra da hiçbir dala çarpmaksızın kanat çırparak uçup gitti. Prens bunu T anrı’nın bir selamı sayarak suya girip yı­ 350

CESUR PRENS

kandı ve özellikle de yüzünü yıkadı. Sudan tekrar çıktığında gözleri eskisinden çok daha iyi görüyordu. Prens T an rı’ya şükrettikten sonra aslanla birlikte yoluna devam etti. Derken lanetli bir şatoya vardı. Kapısında genç ve güzel bir kız durmaktaydı, ama karalar giyinmişti. Delikanlıyı gö­ rünce ona: “A hh, beni elinde tutan kötü niyetli büyücüden kurtara­ bilir m isin?” diye sordu. “Ne yapmam gerekir ki?” dedi prens. G enç kız, “U ğursuz şatonun büyük salonunda üç gece ge­ çireceksin, ama hiç korkm ayacaksın! Sana ne kadar işkence ederlerse etsinler, bağırmayacaksın! O zaman ben büyüden kurtulm uş olurum. A m a seni öldüremezler” diye cevap ver­ di. Prens, “Ben korkm uyorum ; Tanrının yardımıyla bu işin altından kalkarım ” dedi ve şatoya girdi. Karanlık basınca büyük salona geçerek orada oturup bek­ ledi. G ece yarısına kadar her yer sessizdi; ama birden büyük bir gürültü başladı ve her köşeden ufacık şeytanlar çıkmaya başladı. H epsi oğlanı görmezlikten gelerek ateş yakıp oyun oynamaya başladı. İçlerinden biri kaybedince: “Zarar yok! Şurda bizden olmayan biri var, ben onun yü­ zünden kaybettim ” dedi. Bir başkası, “D ur hele, şimdi geliyorum yanına!” diye haykırdı. Öyle çığlıklar atıldı ki, bunları korkm adan dinlemek im ­ kânsızdı. A m a prens gayet sakin kaldı ve hiç korkmadı. 351

GRIMM KARDEŞLER

Derken şeytanlar onun üzerine saldırdı; sayıları o kadar çoktu ki, hepsini kovam adı. Şeytanlar onu yere fırlattı; çim ­ dikledi, şişledi, dövdü. C anını o kadar yaktılar, ama oğlan gık bile demedi. Sabah olunca hepsi kaybolup gitti. Prens o kadar bitkindi ki, hiçbir yerini kıpırdatam adı. G ün ağarınca karalara bürünm üş genç kız çıkageldi. Elinde bir şişe vardı; bu şişenin içinde de hayat suyu bulunuyordu. Bu suyla oğla­ nı yıkadı. Prens az sonra tüm acılarının kaybolduğunu ve es­ ki gücünü yeniden kazandığını dam arlarında bile hissetti. G enç kız ona, “Bu gece şansın yaver gitti; ama iki gecen daha var!” dedikten sonra oradan ayrıldı. A m a oğlan gider­ ken onun ayaklarının bembeyaz kesildiğini gördü. Ertesi gece şeytanlar yine geldi ve yeniden oyuna başladı; bu kez oğlanı daha beter dövdüler; öyle ki vücudu yara bere içinde kaldı. Yine de prens dişini sıktı ve onlar ne yaptıysa sesini çı­ karmadı. Ertesi sabah genç kız gelerek onu hayat suyuyla iyileştir­ di. V e dönüp giderken oğlan bu kez onun parmaklarının ucuna kadar bembeyaz kesildiğini fark edince çok sevindi. A m a şimdi bir gece daha dişini sıkacacaktı ve bu en zoru ola­ caktı. Şeytanlar yine çıkageldi. “Hâlâ burda mısın sen?” diye haykırdılar. “ Sana işkence edelim de nefes alam ayasm .” V e oğlanın orasını burasını deldiler, iyice dövdüler, oraya buraya savurdular; kollarını bacaklarını yutacakm ış gibi çe­ kiştirdiler. A m a prens sabretti ve gık demedi. Son un da şey­ tanlar çekip gitti. Prens bayılmıştı, hiç kımıldayamıyordu; gözlerini bile

352

CESUR PRENS

açamıyordu. D erken genç kız çıkageldi ve hayat suyuyla onu önce ıs­ lattı, sonra da baştan aşağı yıkadı. Prens bir anda acılarından kurtuldu, kendisini yine taptaze ve sağlıklı hissetti. Sanki bir uykudan uyanmıştı. Gözlerini açıp kapayınca yanında duran kar gibi bembeyaz ve gün gibi parlayan genç kızı gördü. Kız ona, “A yağa kalk ve kılcını merdivenin üzerinden üç kere salla, büyü bozulur o zaman” dedi. O ğlan bunu yapınca tüm şato büyüden kurtuldu. V e genç kız zengin bir prenses oluverdi. D erken hizmetçiler çıkagelerek büyük salonda sofrayı kurup yemekleri taşımaya başladılar. Hep birlikte sofraya oturuldu; yenildi, içildi ve akşam olunca büyük bir şenlikle düğün yapıldı.

m Uy*

353

Yabani Ot J

ir zamanlar genç bir avcı orm ana avlanmaya gitti; neşesi yerindeydi, hem yürüyor hem şarkı söylü­ yordu. Derken karşısına çirkin bir anacık dikilerek, “M erhaba avcı, bakıyorum keyfin yerinde” dedi. “Bense

açlıktan ve susuzluktan ölüyorum; bana biraz para versene!” A vcı zavallı kadına acıyarak elini cebine attı ve biraz para verdi. Sonra yoluna devam etmek isterken kadın onu dur­ durarak şöyle dedi: “Dinle avcı, bak sana ne diyeceğim. Ç o k iyi kalpli oldu­ ğun için sana bir şey hediye edeceğim. Sen şimdi buradan yoluna devam et; bir süre sonra karşına bir ağaç çıkacak. O rada tünem iş ve pençeleriyle bir pelerini didiklemekte olan dokuz tane kuş göreceksin. T üfeğini omuzlayarak onla­ ra bir kez ateş et! Pelerin yere düşecek, bu arada senin vur­ duğun bir kuş da ölü olarak yere düşecek. O pelerini al! O bir istek pelerinidir. O nu omuzlarına attın mı, hangi yerde olmak istiyorsan anında o yerde olursun. O lü kuşun yüreği­ ni çıkar ve yut! O zaman sabah her kalkışında yastığının al­ tında bir avuç altın bulacaksın.” A vcı bilge kadına teşekkür etti ve güzel şeyler anlattı, keşke gerçek olsa diye aklından geçirdi. A ncak yüz adım ka­ dar ilerlediğinde kuş cıvıltıları ve bağırışları duyunca kafası­ nı kaldırıp baktı. Bir ağaçta dokuz tane kuş gagaları ve ayak­ larıyla bir pelerini çekiştirip duruyor, her biri onu kendine mal etmek istiyordu. 354

YABANİ OT

“V ay canına, aynen yaşlı kadının söylediği gibi” diye söy­ lenen avcı, silahını omuzladığı gibi aralarına bir el ateş etti. Kuşlar uçuşarak havalandı ve dehşet çığlıkları atarak kaçıştı­ lar. İçlerinden biri ölü olarak yere düştü, tabii pelerin de. A vcı yaşlı kadının söylediği gibi yaptı. K uşun yüreğini yuttu, pelerini de yanm a alarak eve döndü. Ertesi sabah uyandığında başına gelenleri düşündü ve bunun gerçek olup olm adığına emin olmak için yastığının altına baktı, bir avuç altın gözlerini kam aştırdı. Ertesi sabah bir avuç daha buldu ve bu hep böyle devam etti; her kalkı­ şında bir avuç altın buluyordu. O nları biriktirdi, hepsi bir yı­ ğın altın oldu. “Evde kaldığım sürece bu kadar altınım olm uş, neye yarar ki? A rtık dışarı çıkmak ve bütün dünyayı gezmek istiyorum ” diye söylendi. Ailesiyle vedalaştıktan sonra avcı zembilini sırtladı, tüfe­ ğini de boynuna asarak yola çıktı. Bir gün balta girmemiş bir orm ana daldı, tüm orm anı do­ laştıktan sonra oradan çıkarken önüne çıkan ovada çok gör­ kemli bir saray gördü. Bir penceresinde yaşlı bir kadınla şa­ hane güzellikte bir genç kız oturm uş dışarı bakıyordu. Yaşlı kadın aslında bir büyücüydü, kıza: “O rm andan biri çıkageldi, üstünde harika bir hazine taşı­ yor, onu kendine aşık etmelisin tatlım. O şey ona değil bize daha çok yakışır. Üzerinde taşıdığı o şey bir kuş yüreği, bu yüzden her sabah yastığının altında bir avuç altın buluyor” dedi ve sonra kıza neler yapması gerektiğini bir bir anlattı. Son un da da gözlerinden şim şek çakarak, “Sözüm ü dinle­ mezsen mutsuz olursun” diye tehdit etti. 355

GRIMM KARDEŞLER

A vcı yaklaştığında genç kızı fark etti ve “Ç o k uzaktan ge­ liyorum, onun için biraz dinlenip şu güzel sarayı görm ek isti­ yorum. Param çok” dedi. A slında kızı çok beğenmişti. Saraya girdi; güzel ve nazik karşılandı. Ç o k geçm edi ki, genç kıza vuruldu; artık ondan başka bir şey düşünm üyor, gözlerini ondan hiç ayırmıyor ve kız ne dese hemen yerine getiriyordu. Neyse, cadı karı, “ Şu kuş yüreğini ele geçirmeliyiz, kay­ bolduğunu fark bile etm eyecek” dedi. Bir şurup hazırladılar; ısıtıp bir bardağa koydular. Kız bu ­ nu oğlana verecekti. Nitekim genç kız, “H adi şekerim, benim şerefime iç” dedi. Avcı bardağı alarak bir yudum içti ve içer içmez kuşun yüreğini söküp çıkardı. Kız o yüreği gizlice aldı ve cadı karı­ nın eline geçm eden kendisi yuttu. O günden sonra oğlan yastığının altında altın bulam adı, çünkü o altın artık kızın yastığının altından çıkıyordu; cadı karı da her sabah gidip o altını alıyordu. A m a avcı kıza öylesine âşık olm uştu ki, artık ondan başka kim seyi düşünm üyor ve vaktini hep kızla geçi­ riyordu. Bir gün cadı karı şöyle konuştu: “K uş yüreği bizde, ama pelerini de ele geçirmeliyiz.” Kız, “Bunu ona bırakalım, ne de olsa tüm servetini kay­ betti” dedi. C ad ı karı çok kızdı. “Bu pelerin harika bir şey, dünyada bunun gibisine zor rastlanır, o benim olm alı!” V e kıza nasıl davranacağını öğrettikten sonra sözünü dinlemediği takdir­ de fena yapacağını söyledi. 3S6

YABANİ OT

C ad ı karının bu tehdidi üzerine kız pencere önüne otura­ rak uzaklara bakm aya başladı; sanki çok üzgünmüş gibi dav­ ranıyordu. Avcı: “N eden öyle üzgün üzgün bakıyorsun?” diye sordu. “A h, tatlım ” diye cevap verdi kız, “T a karşıda bir granit dağı gözüküyor ya, orada çok güzel m ücevherler çıkıyormuş. O nlar benim olsun isterdim, hep aklıma takılıyor; bu yüzden çok üzgünüm. Onları kim alıp bana getirecek ki! O raya an­ cak kuşlar uçarak varabilir. Bir insanın yapacağı iş değil bu!” “Üzülme artık. Seni sıkıntıdan kurtaracağım ben” diyen avcı, kızı pelerininin altına aldıktan sonra granit dağında ol­ mayı istedi. A ynı anda ikisi de kendilerini granit dağında buldular. Her yandaki kıymetli taşlar ve kayalar ikisinin de gözlerini kam aştırdı. Sevinçten uçuyorlardı, en güzel ve en pahalı mücevherleri topladılar. Am a cadı karı uzaktan büyü yapmıştı. O ğlanın gözkapakları kurşun gibi ağırlaşıverdi. K ı­ za, “Biraz oturup dinlenelim, ben çok yoruldum, artık ayak­ larım tutm uyor” dedi. O turdular; oğlan başını kızın dizine dayayarak uyudu. O uyur uyumaz kız pelerini onun om uzlarından çekip alarak kendi kuşandı. T üm mücevherleri ve granitleri toplayıp evi­ nin yolunu tuttu. Avcı uykusunu alıp da ayağa kalktığında, sevgilisi tara­ fından aldatıldığını, sarp ve ıssız kayalıklarda tek başına bı­ rakıldığını anladı. “Bu kadar nankörlük dünyada görülm em iştir” diye söyle­ nerek üzgün ve kalbi kırgın oturup kaldı; ne yapacağını bile­ miyordu. A m a bu dağda vahşi ve korkunç devler oturuyordu. N ite­ 357

GRIMM KARDEŞLER

kim çok geçm eden avcı onların yaklaştığını görünce derin bir uykuya dalmış gibi yaptı. U ç dev gelmişti. Birincisi: “Kim bu yerde kıvrılıp yatan solucan?” dedi. ikinci dev: “Ez onu, ölsün!” diye karşılık verdi. Ü çüncüsüyse onu aşağılayarak: “Ezmeye değmez! Bırakalım yaşasın, ama burada kalamaz. En iyisi dağın tepesine götürürüz, bulutlar da alıp götürür o n u” dedi. Böyle konuşarak oradan ayrıldılar. A m a avcı konuşulan­ ları duym uştu; devler gider gitmez ayağa kalkarak dağın ta tepesine tırm andı. Bir süre orada oturdu; derken bir bulut gelerek onu sarm aladı ve taşıyarak oradan alıp götürdü; bir süre gökyüzünden aşağıları seyrettikten sonra yavaşça alçal­ dı ve avcıyla birlikte yabani otların bürüdüğü koca bir bahçe duvarının üzerine indi, daha sonra da oğlanı bir bostan tarla­ sına usulca bıraktı. Avcı etrafına bakarak söylendi: “Biraz yiyecek bir şeyler bulsam, karnım öyle aç ki! Y oksa bundan sonra yola çıkmam çok güç olacak. Burada 11e elma var, ne de armut; hiçbir meyve yok, nereye baksan yabani o t!” Sonra “Bu otlardan salata yapayım bari, lezzetli olm asa da beni canlandırır” diye düşündü. Bir büyük salata seçip yedi, ama ilk lokmalar boğazından geçer geçmez kendisini tam am en değişm iş hissetti. O anda dört bacaklı oluverdi, kafası büyüdü ve kulakları uzayıverdi.

358

YABANİ OT

Bir eşeğe dönüştüğünü görünce dehşet içinde kaldı. Yine de karnı çok acıktığından ve de ağzındaki salata bu kez kendisi­ ne çok lezzetli geldiğinden büyük bir iştahla yemeye koyul­ du. Son un da başka bir salata buldu, ama onu yer yemez yine değişim e uğradığını hissetti; tekrar insan olm uştu. Derken yorgunluğunu çıkarmak üzere uykuya daldı. Er­ tesi sabah uyandığında bir iyi bir de kötü salata kopardıktan sonra, birisi bana yardım edecek, öteki de nankörleri ceza­ landıracak diye aklından geçirdi. Sonra salataları zembiline attı, duvarı tırmanıp aştıktan sonra oradan ayrılarak sevgili­ sinin sarayını aramak üzere yola çıktı. Birkaç gün avare d o ­ laştıktan sonra şans eseri olarak sarayı yeniden buldu. He­ men suratını kahverengiye boyadı; öyle ki, annesi bile tanı­ yamazdı. Bu şekilde saraya girerek yatacak bir yer rica etti. “Y orgunluktan ölüyorum! A rtık yürüyemeyeceğim” de­ di. C ad ı karı, “Hey, sen kim sin ? N e iş yaparsın?” diye sordu. “Ben kral tarafından, güneş altında yetişen o leziz salata­ ları aramak için gönderildim. O nları bulduğum için de çok mutluyum, hep yanımda taşıyorum, ama güneş yüzünden körpe salatalarım bozulmaya başladı. Bilmiyorum, daha fazla dayanabilecekler mi?” Leziz salata lafını duyan cadı karı dayanamadı: “Bırak da o güzel salatanın bir tadına bakayım ” dedi. “N eden olmasın? Yanım da iki tane var, birini sana vere­ yim” diyerek çıkınını açtı ve kötü salatayı ona uzattı. C ad ı karının aklına kötü bir şey gelmedi; salatayı görünce ağzı sulandı, hem en m utfağa giderek yemeği kendisi hazırla­ dı. D aha sofra kurulm adan salatadan birkaç yaprak alarak 359

GRIMM KARDEŞLER

ağzına attı. T am yutm uştu ki, insan kılığını kaybederek bir dişi eşeğe dönüştü ve avluya koştu. Bu sırada hizmetçi kız m utfağa geldi, yemeği alıp taşıdı, ama bu arada eski alışkanlığını bırakam ayarak salatadan biraz tattı. Salata gücünü he­ men gösterdi ve kız bir dişi eşeğe dönüştü; salata tabağı yere düştü. O sırada güzel kızlar arasında oyalanan kralın elçisi, salata tabağının hâlâ servis edilm ediğini görünce ve de karnı iyice acıktığı için, “Nerde kaldı şu salata, anlamadım gitti!” diye söylendi. Bu arada avcı, salata, etkisini gösterm iş olmalı; gidip m ut­ fağa bir bakayım diye düşündü. V e oraya giderken avluda iki tane dişi eşeğin dolaşm akta olduğunu gördü; salata tepsi­ siyse yerdeydi. “Tam am , ikisi de layığını buldu işte” diye mı­ rıldanarak artık kalan salata yapraklarını yerden topladı, bir tabağa koyarak sevgilisine getirdi. “D aha fazla beklemeyesin diye sana bu nefis yemeği ken­ dim getirdim ” dedi. Kız onu yiyince aynen ötekiler gibi eşek oluverdi ve avlu­ ya koştu. A vcı yüzünü iyice yıkadıktan, yani ötekiler tarafından ta­ nınacak bir hale geldikten sonra avluya çıktı. “ Şim di nankörlüğünüzün cezasını çektiniz işte!” diyerek her üçünün de boyunlarına birer ip geçirerek değirmene va­ rıncaya kadar yürüttü. Değirm ene gelince evin penceresini tıkırdattı; değirm en­ ci başını dışarı çıkararak gelenin kim olduğunu sordu. Avcı, “Yanım da üç tane huysuz hayvan var, onlara daha fazla bakam ayacağım ” diye cevap verdi. “O nlar sizin olsun, alın, besleyin, karşılığında da -d ah a önce söylediğim gibi— 360

YABANİ OT

ne para istiyorsanız vereyim .” “N eden olm asın?” dedi değirmenci. “A m a onlara nasıl davranacağım ?” Avcı, “Bu eşeklerden en yaşlısı bir cadı karıdır; onu gün­ de üç kez döveceksin, sadece bir öğün yem vereceksin; or­ tancasını -k i hizmetçi kızdır o - bir kere dövüp üç öğün vere­ ceksin; en gencin hiç dövme, sadece üç öğün yem ver!” dedi. N e de olsa o kızın dayak yem esine gönlü razı olmamıştı. D aha sonra saraya d öndü ve ihtiyacı olan şeylerin hepsini buldu. Birkaç gün sonra değirmenci çıkarak tekmil verdi. G ünde üç kez dayak attığı ve bir öğün yem verdiği eşek ölm üştü. “ Ö bür ikisine gelince” diye devam etti, “O nlar ölmedi, gün­ de üç kez besleniyorlar, ama o kadar üzgünler ki, bu böyle devam edemez.” A vcı onlara acıdı, öfkesini yendi ve değirm enciden onları yine saraya getirm esini istedi. D aha sonra saraya geldiklerin­ de avcı onlara iyi salatadan yedirdi; ikisi de yine insan olu­ verdi. Güzel kız onun ayaklarına kapanarak, “A h, sevgilim, beni affet! Ben ettim sen eyleme; tüm bunlara beni annem zorladı ve ben her şeyi istemeyerek yaptım. Senin pelerinin benim dolabım da asılı duruyor; kuş yüreği için de şurup içmeye ha­ zırım” dedi. O ğlan olanları unutm uştu. “H epsi sende kalsın, ben sa­ dece seninle evlenmek istiyorum ” dedi. V e düğün yapıldı, ölünceye kadar mutlu yaşadılar.

361

Sevgili Roland

ir zamanlar bir kadın vardı ki, aslında tam bir büyü­ cüydü. Bu kadının iki kızı vardı. Biri çirkin ve kötü kalpliydi; kadın onu daha çok seviyordu, çünkü kendi doğurm uştu. Güzel ve iyi kalpli olandan da nefret ediyordu, çünkü o onun üvey kızıydı. Bir gün üvey kızı güzel bir önlük giymişti; bu öbür kızın çok hoşuna gitti, yani bayağı kıskanm ıştı. Hem en annesine giderek o gömleğe sahip olmak istediğini söyledi. “ Sus, kızım!” dedi cadaloz. “O senin olacak. Ü vey karde­ şin ölüm ü çoktan hak etti. Bu gece uykuya daldığı zaman ben gelip onun kafasını keseceğim. Yalnız sen karyolanın duvar tarafında yat ve onu sağm a, öne doğru biraz itele!” Zavallı kızın başına işte bunlar gelecekti, eğer bir köşede durup bu konuşulanları dinlememiş olsaydı! Cadalozun kızı yatma vakti geldiğinde duvar tarafında olabilmek için bütün gün odadan dışarı çıkmadı; sonra da uyuyakaldı; o zaman üvey kız onunla yer değiştirdi: kendisi duvar tarafına geçerken derin uykuya dalmış olan üvey kar­ deşini öbür yana iteledi. G ece yarısı cadı karı sağ elinde bir baltayla odaya girdi; sol eliyle önde yatan kendi kızını tuttuğu gibi kafasını uçu­ ruverdi. Kadın odadan çıktıktan sonra genç kız yataktan kalkarak sevgilisi R oland’ın kapısını çaldı: 362

SEVGİLİ ROLAND

“Dinle, R olan d ” dedi. “Buradan kaçıp gidelim; üvey an­ nem beni öldürm ek istedi, ama kendi kızının kafasını uçur­ du. Yarın yaptığı yanlışlığı görünce halimiz yaman olur!” “A m a önce onun sihirli değneğini almanı öneririm ” dedi Roland. “Yoksa peşimize düşüp bizi kovalarsa kurtulam a­ yız.” Kız gidip değneği eline aldı, sonra ölü kafasından yere üç damla akıttı. Birini yatağın önüne, birini m utfağa, üçüncüsünü de merdivene. Sonra sevgilisiyle birlikte oradan ayrıl­ dı. 363

GRIMM KARDEŞLER

Sabah olup da cadı karı uyanınca kızına seslendi, ona ön ­ lüğü vermek istedi. A m a kızı gelmedi. “N erdesin?” diye seslendi. “ Şey, m erdivendeyim !” diye cevap verdi üç kan dam la­ sından bir tanesi. C ad ı kadın çıkıp merdivene baktı, orada kimse yoktu. T ekrar seslendi: “N erdesin?” “ Şey, mutfaktayım; ısınıyorum !” diye cevap verdi ikinci kan damlası. Kadın m utfağa gidip baktıysa da kimseyi bulam adı. “N er­ desin?” diye bir kez daha seslendi. Ü çüncü damla, “A a, yataktayım, uyuyorum !” diye cevap verince cadı karı gidip oraya baktı ve kafasını kendi elleriyle uçurduğu öz çocuğunun kanlar içinde yatmakta olduğunu gördü. Ö ylesine bir öfkeye kapıldı ki, hem en pencereye fırladı ve gözünün alabildiğince uzaklara baktı; üvey kızının sevgili­ si R oland’la kaçm akta olduğunu gördü. “Ne yapsanız nafile!” diye haykırdı. “İstediğiniz kadar uzakta olun, benden kaçamazsınız!” Sihirli çizmelerini giydi, bunlarla bir adım attığında bir saatlik yol alıyordu. Nitekim çok geçmeden onlara yetişti. A m a onun gelmekte olduğunu gören kız sihirli değneğiyle sevgilisi R oland’ı bir göle, kendisini de o gölün ortasında yü­ zen bir ördeğe dönüştürdü. C ad ı karı sahile yaklaşarak ördeği kendine çekebilmek için suya ekmek kırıntıları attı, ama ördek buna kanmadı.

364

SEVGİLİ ROLAND

C ad ı karının evdeki hesabı çarşıya uymamıştı. Kız sevgili­ si R olan d ’ı yine eski haline soktu; her ikisi bütün gece, saba­ ha kadar kol kola dolaşıp durdular. G ün eş doğarken kız ken­ disini çit çiçeklerinin ortasında duran güzel bir çiçeğe, sevgi­ lisini de bir kemancıya dönüştürdü. A radan çok geçmedi, cadı kadın çıkagelerek kemancıya, “Kem ancı yavrum, biraz çiçek toplayabilir miyim?” diye sor­ du. “T abii k i” diye cevap verdi kemancı. “Ben de bu arada kem an çalayım.” C ad ı kadın aceleyle çite tırm anarak ortadaki çiçeği ko­ parmak istedi; o çiçeğin kim olduğunu biliyordu çünkü. Ay365

GRIMM KARDEŞLER

m anda kem ancı kem anını çalmaya başladı. C ad ı kadın elin­ de olm adan zıplayıp oynamaya başladı, çünkü bu sihirli bir danstı. Kemancı ne kadar hızlı çaldıysa kadın o denli sıçradı, dikenler hep vücuduna batarak giysisini parçaladı; açılan ya­ ralar bitmek bilmedi ve kadın düşüp öldü. O ndan kurtulduktan sonra R oland, “ Şim di babam a gidip bana düğün yapmasını isteyeceğim” dedi. “Ben o zamana kadar burada kalıp seni beklerim. Kim se beni tanım asın diye de kendim i tarlanın ortasında kırmızı bir taşa dönüştürürüm .” Bunun üzerine R oland gitti, kız tarla içinde kırmızı bir ta­ şa dönüşerek sevgilisini bekledi. A m a R oland geri gelmedi; bir başka kızın tuzağına düştü ve asıl sevdiği kızı unuttu. Kızcağız uzun süre öylece bekledi, ama oğlan gelmeyince çok üzüldü ve kendisini yine güzel bir çiçeğe dönüştürdü: “Herhalde biri gelip beni koparır” diye düşündü. Derken günün birinde koyunlarını otlatm akta olan bir çoban çitteki çiçeği görüverdi, çok güzel olduğu için onu k o ­ parıp yanında taşıdığı bir kutuya koydu. O günden sonra ço­ banın evinde akıl almaz şeyler oldu: çünkü sabahları ne za­ man kalksa bütün işler yapılmış; ev derlenip toplanm ış, ma­ salar ve sıralar temizlenmiş, ocak yakılmış, su taşınm ış; öğ­ lenleri eve geldiğinde yemek pişmiş ve sofra hazır oluyordu. Ç oban bunun nasıl olduğunu anlayamadı, çünkü ufacık k u ­ lübesinde hiç kimseye rastlamamıştı. A m a bu hizmet elbette hoşuna gitti; ancak zamanla içine bir korku düştü ve bir bil­ ge kadına danıştı. Kadın, “Bu işin içinde bir büyü var” dedi. “ Sabahları çok erkenden kalk, bak bakalım evde bir şeyler kımıldıyor mu? 366

SEVGİLİ ROLAND

Herhangi bir şey görürsen, ne olursa olsun, hemen üzerine beyaz bir örtü at, o zaman büyü ortadan kalkar.” Ç o ban onun dediğini yaptı; ertesi sabah gün doğarken kutunun nasıl açıldığını ve içinden çiçeğin nasıl çıktığını gördü. H em en üzerine beyaz bir örtü attı. Aynı anda karşısı­ na güzel bir kız çıktı; bu değişim den sonra kız ona çiçekten çıktığını ve şimdiye kadar her türlü temizliği kendisinin yap­ tığını söyledi. Sonra da başına gelenleri anlattı. Ç oban onu o kadar beğendi ki, evlenme teklifinde bulundu. A m a o “H a­ yır” dedi, çünkü hâlâ R olan d ’ı seviyordu. O kendisini terk etmiş olsa da kız aşkına sadık kalmaya kararlıydı. A m a bu evden ayrılmayacağına ve bundan sonra da aynı hizmeti gö­ receğine dair çobana söz verdi. Derken R olan d’m düğün günü yaklaştı; o zamanki gele­ neklere göre ülkenin tüm kızları yeni evlilerin şerefine şarkı söyleyecekti. A şkına sadık kalan kız bunu duyunca çok üzüldü; yüreği göğsünden dışarı fırlayacakmış gibi oldu; d ü­ ğüne gitmek istemedi, ama diğer kızlar geldi, onu alıp götür­ düler. Şarkı söyleme sırası ona geldiğinde o kendini geri çekti, ama herkes söyledikten sonra bir tek o kalınca başka türlü davranam adı. V e söylemeye başladığı şarkı R olan d’ın kulak­ larına gider gitmez delikanlı yerinden sıçrayarak haykırdı: “Bu sesi tanıyorum, benim asıl nişanlım bu, artık başka­ sıyla evlenm em !” T üm unuttuğu şeyler aklına geliverdi ve gönlü yine sev­ diği kıza yöneldi. V e aşkına sadık kalan kız çok sevdiği R oland’la evlendi, tüm sıkıntıları sona erdi ve yine eski neşesini buldu. 367

U sta H ırsız

ir gün viran bir evin önünde bir adam karısıyla oturm uş biraz dinleniyordu. Derken dört yağız ata koşulm uş bir araba çıkageldi; içinden çok şık giyinmiş bir bey çıktı. Köylü ayağa kalktı; adam a yaklaşarak ne is­ tediğini ve kendisine nasıl hizmet edebileceğini sordu. Y a­ bancı adam onunla tokalaşarak, “Bir köy yemeği yemekten başka bir şey istem iyorum ” dedi. “Bana bir patates pişirin; her zaman yaptığınız gibi. Sofranıza oturup onu keyifle ye­ mek istiyorum, o kadar!” Köylü gülüm seyerek: “ Siz bir kont, prens ya da dük olm a­ lısınız; aristokratlar bazen böyle köy yemeği yemek ister. Emriniz başüstüne!” dedi.

USTA HIRSIZ

Karısı m utfağa dalarak patatesleri yıkayıp soymaya başla­ dı. Köylü usulü patates köftesi yapmak niyetindeydi. O çalı­ şırken kocası yeni gelene: “Benimle bahçeye gelin isterseniz, orada yapacağım bir şey var” dedi. Bahçede toprağa çukurlar açarak fidan dikmeye başladı. Yabancı, “Size işinizde yardım edecek hiç çocuğunuz yok mu?” diye sordu. “Hayır” diye cevap verdi köylü. “Bir çocuğum vardı tabii, ama o bizden ayrılalı çok oldu. Söz dinlemez bir oğlandı; ze­ kiydi, kurnazdı. A m a hiçbir şey öğrenm ek istemedi; bizimle kavga etti, sonra çekip gitti. O zamandan beri kendisinden haber alam adım .” Böyle diyen yaşlı adam bir fidan alarak çukura diktikten sonra yanm a da bir kazık sapladı. Sonra kök kısm ım toprak­ la örterek bastırdı. Sonra fidanın aşağı, orta ve üst kısım ları­ nı bir sam an sapıyla kazığa bağladı. Yabancı adam, “A m a söylesenize! N eden şu köşedeki kartlaşm ış ve neredeyse yere değecek kadar eğilmiş fidanı da dikmiyorsunuz? D aha da büyüyüp güçlensin?” diye sordu. Yaşlı adam gülümseyerek, “Bayım, siz kendi kafanıza göre konuşuyorsunuz; bahçe işinden anlamadığınız belli oluyor. O radaki fidan hem yaşlı, hem de kart. O nu artık kimse doğrultamaz. A ğaçları yaş iken doğrultm aksınız!” diye cevap verdi. “Yani sizin oğlunuz gibi!” dedi yabancı. “O nu gençken eğitseydiniz evden kaçmazdı; artık o da sertleşmiş ve kartlaşmıştır.”

369

GRIMM KARDEŞLER

“Elbette!” dedi yaşlı adam. “O gideli çok oldu, değişm iş olm alı.” “ Şim di karşınıza çıksa, onu tanır mıydınız?” diye sordu yabancı. “Yüzünden zor tanırdım ” diye cevap verdi köylü. “Am a onun omzunda fasulye tanesi büyüklüğünde bir ben vardır” deyince, genç adam göm leğini sıyırarak om zundaki beni gös­ terdi. Yaşlı adam, “A m an Tanrım ! Sen gerçekten benim oğlumsun!” diye haykırdı. O anda oğluna karşı yüreği sevinçle doldu. “A m a nasıl olur, sen koskoca bir bey olm uşsun! Servet ve bolluk içinde yaşıyorsun! Bu hale nasıl geldin?” diye sordu. “A hh, babacığım ” diye cevap verdi oğlan. “O genç fidan bir kazığa bağlanm am ıştı, bu yüzden eğri büğrü büyüdü. Şim diyse yaşlı sayılır, tekrar dim dik olm ası m üm kün değil! Bu hale nasıl mı geldim? Ben bir hırsız oldum. A m a korkma, hırsızların üstadı sayılırım ben. Açam ayacağını kilit ya da sürgü yoktur benim! Sıradan bir hırsız gibi çalıp soyduğum u sanma! Ben sadece zenginlerin parasını çalıyorum. Fakirlere hiç dokunm uyorum . Soym ak yerine onlara para veriyorum. Zahmete girmeden, kafa çalıştırm adan ve beceri gösterm e­ den çalabileceğim şeylere de dokunm uyorum .” “A hh, çocuğum , bu hiç hoşum a gitmedi. Hırsız hırsızdır; bak sana söyleyeyim, bu işin sonu yok” dedi babası. Sonra onu annesinin yanm a götürdü. Kadın onun kendi oğlu olduğunu öğrenince sevincinden ağladı. A m a kocası ona, oğlunun hırsızların üstadı olduğunu söyleyince bu kez iki gözü iki çeşme ağladı. Yine de, “Hırsız 370

USTA HIRSIZ

da olsa o benim oğlum! O n u yine gördüm ya!” dedi. Sofraya oturdular ve genç adam uzun zamandır yemediği ana yemeği kötü olm asına rağm en yedi. Babası, “Bizim efen­ dimiz, yani şu karşı şatoda oturan kont kim ve ne olduğunu duyarsa, seni vaftiz edildiğin gündeki gibi kucaklamaz; dara­ ğacında sallandırır” dedi. “M erak etme, baba; bana bir şey yapmaz! Ç ü n k ü ben işi­ mi bilirim! Bugün ona kendim gideceğim ” dedi oğlan. V e akşam olduğunda arabasına atlayarak şatoya gitti. K ont onu nam uslu bir adam sayarak kapıda karşıladı. A m a oğlan kendini tanıtınca adamın yüzü sarardı; uzun bir süre susup bekledi. Son un da şöyle dedi: “Sen benim vaftiz oğlum sun. Bu yüzde bir bakım a seni bağışlıyorum ; sana hoşgörülü davra­ nacağım. M adem ki hırsızların üstadı diye bir isim yaptın, o zaman sanatını bir denem ek isterim. Sınavı geçemezsen seni celladın eline veririm; ölüm marşını da kargalar söyler.” “K ont hazretleri” diye cevap verdi oğlan. “İyice düşünün ve bana üç şey söyleyin; ne kadar zor olursa olsun bunların altından kalkam azsam bana ne isterseniz onu yapın.” K ont bir an için düşündü, sonra dedi ki: “Önce benim en sevdiğim atımı ahırdan çalacaksın; ondan sonra eşimle ben uyuduktan sonra altımızdaki yatak çarşafını çekip alacaksın. Ayrıca bize hiç fark ettirm eden eşimin parm ağındaki yüzüğü de çekip çıkaracaksın. Ü çüncü ve son olarak da kiliseden ra­ hiple zangoçu kaçıracaksın! D ikkat et, bunlar senin için ölüm kalım m eselesi.” U sta hırsız önce şehre indi. O rada yaşlı bir köylüden giy­ silerini satın alarak üstüne geçirdi. Sonra kahverengiye bo371

GRIMM KARDEŞLER

yadığı suratına derin çizgiler çekti. Yani tanınmaz hale geldi. D aha sonra da bir fıçı M acar şarabı alarak içine uyku ilacı at­ tı. Fıçıyı sırtına attığı bir küfeye yerleştirdi; sonra sallana sallana şatonun yolunu tuttu. Oraya vardığında karanlık bas­ mıştı bile. A vluya geçerek bir taşın üstüne oturdu ve veremli biri gibi öksürmeye başladı; soğuktan donarcasına da ellerini ovuştura durdu. Ahırın önündeki askerler ateş yakmıştı; on­ lardan biri yaşlı kadını görünce, “G el buraya, anacığım; gel de biraz ısın! Senin gece kalacak yerin yoktur; şurda kendine bir şeyler ayarla” diye seslendi. Yaşlı kadın yaklaşarak sırtın­ daki küfeyi indirm ek için askerden yardım rica etti; sonra ateşin başına geçti. “O fıçıda ne var kocakarı?” diye sordu biri. “Kırmızı şarap. Parayla satıyorum ya da bana iyi laf edene bir bardak bedava veriyorum ” diye cevap verdi kadın. “V er

372

USTA HIRSIZ

bakalım bir bardak” dedi asker, “Eğer tadı iyiyse bir bardak daha isterim .” Sonra bir bardak daha aldı. Diğerleri de aynı şeyi yaptı. İçlerinden biri ahırdaki askerlere seslenerek: “Heey, arka­ daşlar, burda bir analık var, şarabı da kendisi kadar yaşlı! G elin siz de tadın, midenizi ısıtır. A teşten daha iyi” dedi. Yaşlı kadın fıçısını ahıra taşıdı. Askerlerden biri kontun sevgili atını eğerlemiş ve üstüne binm işti; öbürü dizgininden tutm uş, üçüncüsü de kuyruğundan yakalamıştı. K adın kim ne kadar şarap istediyse verdi; derken fıçının dibi bulundu. Az sonra atın dizgini, onu tutan askerin elinden kayıverdi; sonra da kendisi yere düşüp horlamaya başladı. Ö bürü kuy­ ruğu elinden bıraktı, yere çökerek daha da yüksek sesle hor­ lamaya koyuldu. Eğerin üstünde duran yere düşm em işti, ama başını atın boynuna kadar öne eğmişti ve demirci körü­ ğü gibi soluyordu. D ışarıdaki askerler çoktan sızmıştı; hepsi yere uzanıp kalmıştı; sanki taş kesilmiştiler. U sta hırsız bu işi

373

GRIMM KARDEŞLER

başardıktan sonra atın dizginini tutanın eline bir ip, kuyru­ ğunu yakalayam nkine de sam an sapı tutuşturdu; ama üçüncüsüne, yani atın üstünde oturana ne yapsaydı? O nu yere at­ maya niyeti yoktu; çünkü adam uyanır ve bağırabilirdi. A klı­ na iyi bir fikir geldi: eğerin kayışını çözdü; bir halat bulup il­ mikledi; bir ucunu duvara çakılı bir demir halkaya, öbür ucunu da eğere bağladı. Sonra uyum akta olan adamı eğerle birlikte halatla yukarı çekti, sonra da halatın ucunu bir dire­ ğe bağladı. Böylece at serbest kaldı; ama taş avluda nal sesleri duyu­ labilir, saraydakiler ayağa kalkabilirdi. O nun için atın nalla­ rını da paçavrayla sararak hayvanı yavaşça oradan çıkardı, sonra üzerine binip gitti. Ertesi gün usta hırsız, çalmış olduğu atla şatonun kapısı­ na dayandı. K ont yeni kalkmıştı; pencereden baktı. Oğlan, “G ünaydın, kont hazretleri! İşte ahırdan çaldığım at! Bakın, askerleriniz orda nasıl yatmış, uyuyor. A hıra gidip bakarsanız nöbetçileri de rahata kavuşm uş bulacaksınız” di­ ye seslendi. K ont ister istemez güldü. “Bunu başardın, ama İkinciyi başaram ayacaksın. Seni uyarıyorum! Yakalanıp da hırsız ola­ rak karşıma çıkarsan sana hırsız muam elesi yaparım !” K ontes o akşam yatağa gidince yüzüğünü eliyle sıkı sıkı tuttu. K ont da, “T üm kapılar kilitlendi ve sürgülendi. Ben uya­ nık kalıp hırsızı bekleyeceğim; pencereden girerse vururum on u” dedi. A m a usta hırsız zifiri karanlıkta darağacm a gitti; asılmış

374

USTA HIRSIZ

suçlulardan birinin ipini keserek cesedi sırtında şatoya taşı­ dı. Sonra dışardan, yatak odasının bulunduğu pencereye bir m erdiven yerleştirdi. Ö lüyü sırtlayarak yukarı çıkmaya baş­ ladı. Oraya varınca onun başını pencereye yasladı. Yatağın­ da nöbet tutm akta olan kont tıkırtıyı duyunca tabancasını ateşledi. A ynı anda usta hırsız ölüyü aşağı attı; kendisi de merdivenden sıçrayarak bir köşeye saklandı. A y ışığında her yer o kadar aydınlıktı ki, usta hırsız kontun pencereden çıka­ rak nasıl merdivenle aşağı indiğini ve ölüyü mezarlığa taşıdı­ ğını iyice gördü. K ont orada bir çukur açtı, niyeti ölüyü ora­ ya gömmekti. U sta hırsız, işte şim di tam zamanı diye d üşü­ nerek gizlendiği yerden çıkıp merdivenle kontesin yatak odasına çıktı. K ontun sesini taklit ederek, “Hırsız öldü, karı­ cığım! A m a ne de olsa benim vaftiz oğlum o; aslında kötü bi­ ri değil, ama haylazın teki işte! O nu herkesin önünde rezil etmek istemiyorum, ailesine de acıyorum. G ün ağarm adan onu kendim gömeceğim; şu çarşafı ver de cesedi ona sara­ yım; bir köpek gibi göm ülm esin” dedi. K ontes çarşafı ona verdi. U sta hırsız, “Biliyor m usun” diye ekledi, “Biraz hoşgörülü olmak istiyorum; ver sen şu yüzüğü bana. Talihsiz oğlan hep hırsızlıkla yaşadı, bunu da yanında götürsün bari!” Karısı kontu kırmadı; istemeyerek de olsa, yüzüğünü par­ m ağından çıkarıp ona verdi. U sta hırsız çarşafla yüzüğü aldı­ ğı gibi - kont bahçesindeki ölüyü göm m eden ö n ce- sevinçle eve yollandı. Ertesi sabah usta hırsız, çarşafla yüzüğü konta uzattığı za­ man adam ın yüzünü görmeliydiniz! “ Sen büyücü müsün? Ben seni mezara göm m üştüm , kim 375

GRIMM KARDEŞLER

çıkardı seni oradan? Kim seni canlandırdı?” diye sordu. “ Siz beni değil, asılmış bir ölüyü göm dünüz” diye cevap verdi oğlan. V e her şeyin nasıl olup bittiğini anlattı. K ont onun ne kadar kurnaz ve akıllı olduğunu itiraf et­ mek zorunda kaldı. “A m a daha her şey bitm edi” diye ekledi. “U çüncüyü henüz çözmedin; çözemezsen yandın dem ektir.” U sta hırsız gülüm sedi ve hiç cevap vermedi. G ece olunca bir çuvalı sırtladı, koluna bir çıkın doladı, eline de bir lamba alarak doğru köy kilisesine gitti. Ç u vald a bir sürü yengeç bulunuyordu, çıkınında da kısa kısa mumlar. O ğlan dua kürsüsüne geçerek yengeçlerden birini çıkarıp sırtına bir mum dikti; mum u yaktıktan sonra hayvanı yere koydu. Sonra diğer yengeçlere de aynı şeyi uygulayarak on­ ları yürümeye bıraktı. D aha sonra başına siyah bir örtü geçir­ di; tıpkı rahibin kukuletasına benzedi; çenesine de ağarmış bir sakal yapıştırdı. Tanınm az hale gelince içinde yengeçle­ rin bulunduğu çuvalı sırtlayarak minbere çıktı. Kilisenin saati on ikiyi çaldığı anda yüksek sesle: “Dinleyin günahkârlar, dünyanın sonu geldi. Yeni bir gü­ nün başlam asına az kaldı. Dinleyin, dinleyin!” diye haykırdı: “C ennete gitmek isteyen şu çuvalın içine girsin! Ben cenne­ tin kapısını açıp kapayan Azrail’im! Baksanıza, mezarlıkta ölenlerin kemikleri bir araya toplanıyor. Gelin, gelin, çuvala girin! Kıyamet kopm ak üzere!” Bu haykırış tüm köyde duyuldu. Kilisede yatıp kalkan rahiple zangoç önce ne olduğunu anlamadı; ama kürsünün etrafında dolaşan ışıkları görünce

376

USTA HIRSIZ

doğaüstü bir şeyin gerçekleştiğini sanarak içeri daldılar. Bir süre vaazı din­ lediler. Zangoç rahibi dürterek, “A cele et­ sek de, cennnete ilk giden biz olsak” dedi. “D oğru” dedi rahip, “Ben de öyle düşündüm . Hadi, ne dersin?” “Tam am ! Ö nce siz buyurun rahip efendi, ben peşinizden gelirim” diye cevap verdi zangoç. Rahip öne geçerek minbere çıktı. U sta hırsız çuvalın ağzı­ nı açmıştı bile. Rahip hemen çuvala daldı; zangoç da arkasın­ dan. U sta hırsız ağzını iyice bağladıktan sonra çuvalı merdi­ venden aşağı sürüklemeye başladı. İki adam ın başı basam ak­ lara çarptıkça da “Şim di dağlardan geçiyoruz” diye seslendi. Onları aynı şekilde köyden geçirdi; su birikintisinden geçer­ ken de “ Şim di nemli bulutlara dalıyoruz” dedi. Şaton un ba­ sam aklarından çıkarken de “ Şim di cennetin merdivenine geldik” diye yorum yaptı. “Az sonra cennetin avlusunda ola­ cağız!” V e yukarıya vardıklarında çuvalı güvercin yuvasına bı­ raktı. K uşlar uçuşurken de “Bakın, melekler nasıl seviniyor, kanat çırpıyor” diye seslendi. Sonra kapıyı açarak oradan uzaklaştı. Ertesi sabah kontun huzuruna çıktı ve ona üçüncü bilme­ ceyi de çözdüğünü, yani rahiple zangocu kiliseden kaçırdığı­ nı bildirdi. 377

GRIMM KARDEŞLER

“Onları nereye bıraktın?” diye sordu kont. “Yukarıda, güvercin yuvasında bir torbanın içindeler; cennette olduklarını sanıyorlar” dedi oğlan. Kont onun doğru söylediğine emin olmak için yukarıya kendi çıkıp baktı. Rahiple zangoçu çuvaldan çıkardıktan sonra oğlana dönerek: “Gerçekten usta hırsızmışsın! İddiayı kazandın! Bu kez postu kurtardın, ama ülkemi terk etmeye bak! Bir daha bura­ lara gelirsen darağacını boylarsın” dedi. U sta hırsız ailesiyle vedalaşarak ülkeyi terk etti, bir daha da kendisinden haber alınamadı. Ü»

378

75 Ay

ok eski zamanlarda bir ülke vardı; orada geceler sanki üzerine siyah bir tül çekilmiş gibi kapkaranlıktı. Ç ü n ­ kü orada hiç ay doğm uyordu. G ökte hiç yıldız görün­ müyordu. D ünyanın yaratılışında gece ışığı yeterli geliyor­ du. Bir gün bu ülkeden dört çocuk seyahate çıktı; yolları bir başka ülkeye çıktı. O rada güneş dağların ardında kaybolu­ yor, sonra da parlak bir küre bir meşe ağacının üstünde yük­ selerek etrafa hoş bir ışık saçıyordu. G üneşinki kadar olm asa da bu ışık altında yine her şey iyice görülüyor ve ayırt edile­ biliyordu. O ğlanlar hiç ses çıkarm adan durup baktıktan son­ ra önlerinden arabasıyla geçen bir köylüye bunun nasıl bir ışık olduğunu sordular. Köylü, “Bu, ay” dedi. “Bizim muhtar onu üç liraya satın alıp meşe ağacına bağladı. O nu her gün yağlayıp temiz tut­ ması gerekiyor ki, hep böyle parlasın! Bu yüzden bizden her hafta birer lira alıyor.” Köylü gittikten sonra oğlanlardan biri, “Bu lambayı biz kullanalım; nasılsa evimizde bir meşe ağacı var; hem de k o ­ caman; bunu ona bağlarız. Geceleri onun altında oynayıp dans etmek ne keyifli olur!” dedi. İkincisi, “N e yapalım, bili­ yor musunuz? Arabayla atları alıp ayı buradan taşıyalım. Köylüler bir başkasını satın alsın” diye önerdi.

579

GRIMM KARDEŞLER

Ü çüncüsü, “Ben rahatça tırmanır, onu aşağı indiririm” dedi. D ördüncüsü arabayla atları getirdi. Ü çüncü oğlan ağaca çıkarak ayın göbeğinde bir delik açtı, oradan bir halat geçire­ rek onu aşağı sarkıttı. Parlayan küreyi arabaya koyduktan sonra, çalındığı fark edilm esin diye üzerine bir örtü örttüler. O nu sağ salim ülkelerine getirip kocam an meşe ağacına yerleştirdiler. G encinden yaşlısına kadar herkes bayram yaptı; çünkü bu yeni lamba tüm tarlaları, evleri ve odaları aydınlatıyordu. T üm cüceler kayalıklardaki inlerinden çıkarak kırmızı giysileriyle dans etmeye başladı. D ört oğlan ayı her gün yağlayıp fitilini temizledi; karşılı­ ğında da herkesten haftada birer lira aldılar. A m a zamanla yaşlandılar. Bir tanesi hastalanıp da ölece­ ğini hissedince, dörtte biri kendi hakkı olduğu için ayın ken­ disiyle birlikte mezara göm ülm esini emretti. O öldükten sonra muhtar ağaca çıktı ve bir m akasla ayın dörtte birini ke­ serek tabutun içine yerleştirdi. Ay ışığı parlaklığını biraz kaybetse de pek bir şey olmadı. A m a ikinci oğlan ölünce, ona da ayın dörtte birlik parçası verildi; böylece ışık azaldı. Ü çüncü oğlanın ölüm ünden son ­ ra ay ışığı iyice azaldı ve dördüncü oğlan da mezara girdikten sonra ışık tam am en kayboldu. V e eskiden olduğu gibi her yer yine kapkaranlık kaldı. Öyle ki, lambasız sokağa çıkan karşısm dakiyle toslaşıyor­ du.

380

AY

A m a ayın parçaları, karanlığın hüküm sürdüğü öbür dünyada yine birleşince huzurları kaçan ölüler uyanıverdi. Tekrar görebildikleri için şaşırdılar. A y ışığı onlara yetti. Ç ü n k ü gözleri o kadar zayıflamıştı ki, ayın parlaklığına dayanam am ışlardı. Yerlerinden kalka­ rak neşeyle eski yaşamlarına döndüler. Bir kısmı oyun oyna­ yıp dans ederken diğerleri meyhanelere gidip şarap içti, h op­ layıp zıpladı; derken sopaları kaptıkları gibi birbirlerine gir­ diler. Çıkardıkları gürültü o kadar fazlaydı ki, sonunda ta gökyüzüne uzandı. C ennetin kapısını beklemekte olan C ebrail öbür dünya­ da isyan çıktığını sandı; ölülerin huzurunu kaçıran düşm a­ nın üzerine yürümek üzere meleklerini çağırdı. A m a onlar gelmeyince atına atladığı gibi cennetin kapısından geçerek öbür dünyaya vardı. O rada diğer ölülerin huzurunu kaçıran­ ları sakinleştirerek onları yine mezarlarına yatırdı. Sonra ayı yanm a alarak göğe yükseldi. m

381

Çivi

üccarm birinin panayırda işleri iyi gitti; tüm malları­ nı satarak kemerini altın ve güm üşle doldurdu. K a­ ranlık basm adan önce köyüne dönm ek istedi. Peleri­ nine bürünerek atm a atladığı gibi evin yolunu tuttu. Öğlene doğru bir şehirde mola verdi. Tekrar yola çıkarken atını ona getiren seyis: “Bayım, atın arka ayağındaki nalın bir çivisi eksik” dedi. “ O lsun ” diye cevap verdi adam. “A ltı saatlik yolum var; o zamana kadar nal düşmez. Acelem var.” A kşam üzeri tekrar mola verdiğinde, atını yemle besler­ ken seyis yanm a geldi: “Bayım, atınızın sol arka ayağındaki nalın bir çivisi d ü ş­ müş; onu nalbanta götüreyim mi?” diye sordu. “D üşsün! Birkaç saat daha dayanır bu at. Acelem var!” di­ ye cevap verdi adam. V e yoluna devam etti, ama bu uzun sürmedi. A t topalla­ maya başladı; çok geçmeden de tökezleyerek bacağını kırdı. A dam onu orada bırakm ak zorunda kaldı ve pelerinini sırtlayarak eve kadar yayan yürüdü. “Hep bunlar bir çivi yü­ zünden” diye söylendi. Acele işe şeytan karışır derler ya!

382

Zembil, Şapka ve Borazan ir zamanlar üç erkek kardeş vardı; üçü de günden

J

güne o kadar fakir düştü ki, açlığa mahkum oldular, hiç yiyecekleri kalmadı. A ralarında konuştular. “Bu böyle gidemez, yollara düşe­ lim ve talihimizi deneyelim ” diyerek yol çıktılar. Az gittiler uz gittiler, dere tepe düz gittilerse de talih yüzlerine hiç gül­ medi. Derken günün birinde koskoca bir orm ana geldiler. Bu orm anın ortasında bir dağ vardı; yaklaştıklarında bu dağın güm üşten olduğunu gördüler. En büyük oğlan, “Ben kendi talihimi buldum , bundan daha fazlasını istem em ” dedi. Bu dağdan taşıyabildiği kadar güm üş alarak tekrar eve döndü. Ö bür iki kardeş, “Biz daha fazlasını istiyoruz, sadece gü­ m üşle yetinmeyiz” diyerek dağa hiç el sürm eden yollarına devam ettiler. Birkaç gün gittikten sonra bir dağa ulaştılar, bütün dağ al­ tından oluşm uştu. O rtanca oğlan durdu, düşündü, kendin­ den pek emin değildi. “N e yapsam? Buradan altın alıp da ömrüm ün sonuna ka­ dar rahat mı yaşasam, yoksa yoluma devam mı etsem ?” diye söylendi. Sonunda karar verdi, ceplerini altınla doldurarak kardeşine hoşça kal diyerek eve döndü.

383

GRIMM KARDEŞLER

Ü çüncü oğlan, “G üm üşle altın bana vız gelir; ben talihi­ mi küstürmeyeceğim, belki daha iyi bir ödül alırım” diyerek yoluna devam etti. Ü ç gün sonra ilkinden çok daha büyük olan, ucu bucağı belli olmayan ikinci bir orm ana geldi. N e yiyeceği ne de içe­ ceği vardı, nerdeyse ölecekti. Bu yüzden orm anın sonunu görebilm ek amacıyla bir ağaca tırmandı, ama nereye baktıysa her tarafta ağaç tepelerinden başka bir şey görm edi. V e ağaç­ tan inmeyi düşündü. A çlık canına o kadar tak etmişti ki, “Bir kere karnım ı doyursam, başka bir şey istem em ” diye söylendi. V e aşağı iner inmez ağacın altında üstü buram buram kokan yemeklerle dolu bir masa görünce çok şaşırdı. “Bu kez isteğim tam zamanında gerçekleşti” diye mırılda­ narak yemeği kim in pişirdiğini, kimin getirdiğini sorgu sual

384

ZEMBİL, ŞAPKA VE BORAZAN

etm eden sofraya oturdu ve karnı doyana kadar afiyetle yedi. D aha sonra, “Ş u incecik beyaz m asa örtüsü bu orm anda ka­ lırsa paralanıp gider, yazık olur” diyerek örtüyü özenle katla­ dı ve cebine soktu. Sonra yoluna devam etti; akşam olunca yine karnı acıktı ve örtüyü denedi. “Yanında yine güzel bir yemek olm asını isterdim ” dedi. Bu sözcükler ağzından henüz çıkmıştı ki, tabaklar dolusu le­ ziz yemekler sofrayı doldurdu. “Bu yemeklerin hangi m utfakta piştiğini anladım; ben bunu altın ve güm üş dağlara tercih ederim .” Bu bir tür ‘ku­ rul sofram, kurul’ olmalıydı! Yine de bu örtü onu dünyayı dolaşarak talihini aramaktan alıkoyamadı. Bir akşam ıssız bir orm anda üstü başı kapkara bir odun­ cuya rastladı. Köm ür yakmış, ocağa patates sürm üştü, yani yemek hazırlıyordu. “M erhaba, hemşerim, n ’apıyorsun buralarda yapayalnız?” diye sordu. “Her gün yaptığım şeyi” diye karşılık verdi ormancı. “Her akşam da patates yiyorum; misafirim olmak ister misin?” “Ç o k sağ ol, ama sana bir şey kalmayacak, çünkü misafir beklemiyordun. A sıl sen benim misafirim ol!” “ Sofrayı kim kuracak ki? Bakıyorum, yanında hiçbir şey yok. Birkaç saat etrafa göz atsan da sana yemek veren çık­ maz.” “Yine de senin karnın doyacak. Şim diye kadar hiç böyle lezzetli yemek yem em işsindir” diyen oğlan zembilinden çı­ kardığı örtüyü yere serdi. “Kurul sofram ” der demez ocaktan

385

GRIMM KARDEŞLER

yeni çıkmış gibi buram buram tüten, hem haşlanm ış hem de kızarmış etten oluşm uş güzel bir sofra hazırlandı. O duncunun gözleri fal taşı gibi açıldı, karşısm dakinden rica falan beklem eden yemeklere saldırdı, koca koca lokm a­ ları mideye indirdi. Yemekten sonra oduncu kıs kıs gülerek şöyle dedi: “D in ­ le, senin bu örtün alkışı hak etti. T am bana göre, çünkü bu orm anda bana yemek pişirecek hiç kimse yok. Sana bir öne­ ride bulunacağım . Şu köşede bir asker zembili var, her ne ka­ dar gösterişsiz ve eski de olsa mucizevi bir güce sahip. Am a ona ihtiyacım olm adığı için istersen örtüyle değişelim? “Önce onun nasıl bir güce sahip olduğunu bilmek isterim ama” diye karşılık verdi oğlan. “ Söyleyeyim ” diye cevap verdi oduncu. “N e zaman elinle üzerine hafifçe vursan, içinden tepeden tırnağa silahlı altı adam çıkacak ve sen ne istersen onlar alıp getirecek.” “Hadi öyle olsun, değişelim o zaman” diyen oğlan, odun­ cuya örtüyü verdikten sonra duvara asılı zembili sırtladı, sonra da vedalaşarak oradan ayrıldı. Bir süre yol aldıktan sonra zembilin gücünü denem ek is­ tedi ve eliyle vurdu. Hem en içinden yedi tane savaşçı çıktı: “Efendimiz, hükümdarımız ne buyurur?” diye sordular. “Hemen oduncunun yanm a varın ve benim örtüm ü alıp getirin!” A dam lar geri dönüş yaptı ve aradan çok geçm eden odun­ cuya hiç soru sorm adan örtüyü alıp getirdiler. O ğlan yine yoluna devam etti, bu kez talihinin daha da yaver gitmesini istedi.

386

ZEMBİL, ŞAPKA VE BORAZAN

G üneş batarken ateşte akşam yemeği hazırlayan bir başka oduncuya rastladı. Ü stü başı kurum içinde kalmış oduncu, “Benimle yemek yer m isin?” diye sordu. “Patatesle tuz var, tereyağı yok, gel otur!” “Hayır” diye cevap verdi oğlan, “ Sen benim misafirim ol!” V e örtüsünü yere yaydı; derken en güzel yemekler ortaya çıkıverdi. Birlikte yiyip içtiler; her şey harikaydı. Yem ekten sonra oduncu, “Ş u yukarıdaki ranzada eski ve yıpranmış bir şapka var. Ç o k özel bir şapka bu; başına geçi­ rip de şöyle bir çevirirsen tepeden tırnağa silahlı on iki asker çıkıp önüne gelen her şeyi vurup harap eder, hiç kimse onla­ ra karşı gelemez” dedi. “A m a bunun bana artık bir yararı yok. istersen senin şu örtünle değişelim .” “Fena olmaz” diye cevap veren oğlan şapkayı başına taka­ rak örtüyü oduncuya bıraktı. Bir süre yol aldıktan sonra zembiline eliyle vurdu, için­ den çıkan askerlere gidip örtüyü almalarını emretti. “Talihim yaver gidiyor” diye düşündü. “A m a bu yeterli değil.” Nitekim yanılmadı. Ertesi gün yine patates kızartmakta olan üçüncü bir oduncuya rastladı. V e onu, örtüsünün ha­ zırladığı sofraya buyur etti. Yem ek oduncunun o kadar ho­ şuna gitti ki, masa örtüsü karşılığında oğlana bir borazan teklif etti. Bunun şapkadan daha başka bir özelliği vardı. Bir üfledin mi, tüm surlar, kaleler ve şehirler, yüzlerce köy, hep­ si anında yıkılıp yok oluveriyordu! O ğlan örtüyü oduncuya verdi, ama adamlarına yine geri aldırttı. Böylece zembil, şapka ve borazan onun olm uştu! 387

GRIMM KARDEŞLER

“Şim di ben kudretli bir adam oldum. Eve dönm em in sıra­ sıdır; bakayım kardeşlerim ne yapıyor?” diye söylendi. Eve döndüğünde baktı ki, kardeşleri altın ve güm üşten çok güzel bir ev yapmış, har vurup harm an savuruyorlardı. Yanlarına vardı, ama üzerinde yırtık pırtık bir elbise, başında eski bir şapka, sırtında da bir zembil olduğu için kardeşleri onu tanımadı. O nunla alay ederek, “ Sen altın ve güm üşü reddederek daha güzel bir talih peşinde koşan kardeşimiz olduğunu söy­ lüyorsun. G erçekten kendisi çıkagelmiş olsaydı kuşkusuz krallara yakışan bir kıyafette gelirdi, yoksa bir dilenci gibi değil” diyerek onu kapı dışarı ettiler. O ğlan öfkelendi ve içinden yüz elli asker çıkıncaya kadar zembiline vurdu. O nlara evi kuşatm alarını, kardeşlerini de­ rileri kabarıncaya kızılcık sopasıyla kadar dövm elerini istedi. Şehir halkı toplandı, yardım etmek istedilerse de asker­ lerle baş edemedi. Son un da krala haber verdiler. Kral üşendi ve şehre subaylarından bir yüzbaşıyı gönderdi. A m a zembilli oğlan çok daha fazla sayıda savaşçı çıkarınca yüzbaşı tüm as­ kerlerini burunları kanam adan geri çekti. Kral, “Bu herifi yakalam ak lazım” diyerek ertesi gün daha fazla kuvvet gönderdi, ama onlar daha da az başarı gösterdi. O ğlan karşısına aldığı halkın üstesinden bir an önce gelmek istediği için başındaki şapkasını birkaç kez döndürdü; ağır toplar harekete geçti ve kralın adamları yenilgiye uğrayarak kaçıp gittiler. “Kralın kızıyla evlenmeden ve tüm krallığı elime almadan bu halka rahat yok” diye krala haber gönderdi. Kral kızıyla konuştu. “Bu adam çetin cevizmiş! O nun is­ 388

ZEMBİL, ŞAPKA VE BORAZAN

tediğini yapm aktan başka ne çarem var ki? Barışın sağlanm a­ sı ve tacımı korum am için seni ona vermek zorundayım.” Neyse, düğün yapıldı ve kutlandı. A m a sırtında zembil, başında eski bir şapka taşıyan kocasının vicdansız bir herif oluşu kral kızının canını çok sıkmıştı. O ndan nasıl kurtulsam diye gece gündüz düşünüp durdu. A caba onun bu m u­ cizevi gücü zembilden kaynaklanıyor olmasın diye düşündü. Sonra onu sevip kucaklayarak kalbini kazanmayı becerdi ve “ Şu eski zembili boynundan atıp bir kenara koysana, seni o kadar çirkinleştiriyor ki, senin adına utanıyorum artık” dedi. “Bak yavrum, bu benim en büyük hâzinem. O boynum da asılı olduğu sürece hiçbir güçten korkm am ben” diyen oğlan ona zembilin keram etini anlattı. Kadın onun boynuna atıla­ rak öper gibi yaptı, ama birden o zembili alıp kaçtı. Yalnız kalınca da zembile vurarak içinden çıkan savaşçılara eski efendilerini tutuklayıp sarayın zindanına atmalarını emretti. Sözünü dinlediler ve ikiyüzlü kadın daha fazla adam topla­ yarak onu sürgüne yollamak istedi. Şapkası olmamış olsaydı oğlan davayı kaybedecekti. Elleri serbest kalır kalmaz şapka­ sını birkaç kez döndürdü; ağır toplar ortalığı dum an etti, her yer allak bullak oldu. Öyle ki kral kızı bizzat gelerek oğlandan merhamet diledi. O nca yalvarış karşısında oğlan barışa razı oldu. Bu defa kız ona çok yakınlık gösterdi, hep onu sever gibi yaparak kan­ dırdı ve bir süre sonra sırrını öğrendi: yani zembile sahip ola­ nın her türlü gücü elinde tuttuğunu, ama şapkasız bunun bir işe yaramayacağını biliyordu artık. Kocasının uyumasını bekledi, sonra şapkasını aldı ve daha sonra da onu sokağa at­ tırdı. 389

GRIMM KARDEŞLER

A m a borazan hâlâ oğlandaydı, tüm gücüyle onu üfledi. O anda her şey yıkıldı: surlar, kaleler, şehirler ve köyler. Bu arada kral ile kızı da öldü. Eğer borazanı biraz daha üflemiş olsaydı taş üstüde taş kalmazdı. Böylece kimse ona karşı çıkamadı ve tüm krallığı ele geçi­ ren oğlan kral oldu.

aa

390

78 Haydut Damat

ir zamanlar bir değirmenci vardı; çok güzel olan yeIfP l

bşkin kızını evlendirmek istiyordu. “D oğru dürüst bir talip çıkarsa ona veririm!” diye aklından geçirdi.

Ç o k geçm eden bir talip çıktı; çok zengin birine benziyor­ du. Değirm enci bir kusur bulamayınca kızını ona sözledi. A m a kızı onu, bir gelinin dam adı seveceği kadar sevemiyor ve pek de güvenem iyordu. Ne zaman yüzüne baksa ya da onu düşünse içine bir korku giriyordu. Bir keresinde adam, “N işanlım sm , ama beni hiç ziyaret etm edin” dedi. “Evinin nerde olduğunu bilmiyorum ki?” diye cevap ver­ di kız. “Benim evim dışarıda, orm anda” dedi nişanlısı. Kız bin dereden su getirdi, evi bulam ayacağını falan söy­ ledi. A m a nişanlısı, “Ö nüm üzdeki pazar bana gelmelisin. Şim ­ diden misafirleri davet ettim; sen yolu bulasın diye kül ser­ peceğim .” Pazar günü gelip çattı; kız yola çıkarken sebebini bilem e­ diği bir korkuya kapıldı ve dönüş yolunu bulabilmek için ceplerini bezelye ve mercimekle doldurdu. O rm anın girişinde yere kül serpilmişti; kız bu yolu takip ederken attığı her adımda sağına soluna bezelye attı. Bütün gün yol yürüdüğü halde ormanın ortasına ki -burası en ka­ 391

GRIMM KARDEŞLER

ranlık yeriydi- ancak gelebildi. O rada ıssız bir ev gördü; bu ev hiç hoşuna gitmedi, çünkü en küçük bir ışık bile görün­ m üyordu ve ürkütücüydü. İçeri girdi, kim seler yoktu. Her yerde büyük bir sessizlik hüküm sürmekteydi. Derken bir ses duyuldu: Geri dön, geri dön, genç nişanlı, Çünkü bu ev korkunç ve kanlı. G enç kız başım kaldırıp yukarı baktı. Ses duvara asılı bir kafesin içindeki kuştan geliyordu. K uş yine seslendi. Geri dön, geri dön, genç nişanlı, Çünkü bu ev korkunç ve kanlı. Bunun üzerine kız bir odadan diğerine geçerek bütün evi dolaştı, ama her taraf bom boştu, kimseyi göremedi. Son olarak bodrum a indi, orada yaşlı mı yaşlı bir kadın gördü, durm adan kafasını sallıyordu. “A caba nişanlım burada mı oturuyor, söyler m isin?” diye sordu genç kız. “V ah zavallı kız vah! Nerelere düştün sen!” diye cevap verdi yaşlı kadın: “ Şu anda katillerin elindesin! Kendini ni­ şanlı sanıyorsun, düğün olacak diye bekliyorsun, ama aslın­ da sen ölümle nişanlandın! Bak şurda kocam an bir kazanda su kaynatıyorum, seni ele geçirdiklerinde, hiç acım adan doğ­ rayıp bu kazanda kaynattıktan sonra yiyecekler; çünkü onlar insan yiyiciler! Sana acıdım, seni kurtaracağım, yoksa hapı yutarsın!”

392

HAYDUT DAMAT

V e sonra yaşlı kadın onu -kim senin göremeyeceği şekil­ d e - büyük bir fıçıya soktu. “Sakın sesini çıkarm a!” dedi: “ Sakın heyecanlanm a ve k ı­ pırdama; yoksa m ahvolursun! G ece olunca, haydutlar uyur­ ken buradan kaçarız, ben bu fırsatı çoktandır bekliyordum .” T üm bunlar olurken haydutlar çıkageldi. Yanlarında bir başka kızı sürükleyip getirdiler; adam ların hepsi sarhoştu, kızın bağırıp sızlanmasına aldırış ettikleri yoktu. O na içmesi için şarap verdiler; üç bardak şarap: biri beyaz, biri kırmızı ve biri de sarı renkte. Bunları içtikten sonra kızın yüreği dağıl­ dı; bunun üzerine onun güzel giysilerini yırttılar, masaya ya­ tırdıktan sonra vücudunu kesip parçalara ayırdılar ve sonra tuzladılar. Fıçının içindeki zavallı genç kız bunları görünce korku­ dan tir tir titredi, başına neler geleceğini anlamıştı. H aydut­ 393

GRIMM KARDEŞLER

lardan biri, ölenin küçük parm ağında bir altın yüzük gördü, onu çekip çıkaramaymca eline bir balta alarak o parmağı kesti, ama o kesik parmak havaya sıçrayarak fıçının hizasına kadar yükseldi ve genç kızın kucağına düştü. Haydut eline bir mum alarak onu aradıysa da bulam adı. Bir başka haydut: “Şu büyük fıçının arkasına da baktın mı?” diye sordu. A m a yaşlı kadın: “Hadi gelin, yemek yiyin. Aram ayı yarma bırakın. Par­ mak kaçacak değil ya!” diye seslendi. Bunun üzerine haydutlar: “Karı haklı” diyerek aramayı kestiler. Yaşlı kadın onların şarabına uyku ilacı damlattı; az sonra hepsi bodrum a inip uyumaya başladı. Onların horlayışını duyan nişanlı kız fıçı­ dan çıktı, yerde yan yana yatmakta olan haydutların arasın­ dan geçti; biri uyanacak diye çok korktu. Neyse ki, böyle bir şey olmadı. Yaşlı kadın da onunla beraber gelerek kapıyı aç­ tı. İkisi de hızlı adımlarla haydutların elinden kaçmayı başar­ dı. Yere serpilen küller rüzgârın etkisiyle uçup gitmişti, ama bezelyeyle mercimek yeşermişti ve ay ışığında yol iyice belli oluyordu. Böylece bütün bir gece yürüdüler, sabaha karşı değirmene vardılar. Kız tüm olan bitenleri babasına anlattı. D üğün günü dam at çıkageldi, ama değirmenci bütün ak­ rabalarını ve tanıdıklarını davet etmişti. Sofraya oturdukla­ rında herkes bir şeyler anlattı. G elin sustu ve hiç konuşm a­ dı. Bunun üzerine damat ona: “Şekerim , senin anlatacağın bir şey yok mu?” diye sordu. “K onuş biraz!” Kız cevap verdi: 394

HAYDUT DAMAT

“G ördüğüm rüyayı anlatayım. Bir orm anda tek başım a dolaşıyordum , derken karşım a bir ev çıktı; içinde kimse yok­ tu, ama duvara asılı kafesteki kuş bana şöyle seslendi: Geri dön, geri dön, genç nişanlı, Çünkü bu ev korkunç ve kanlı. V e aynı sözleri bir kere daha tekrarladı. Şekerim , yani rü­ ya görm üştüm . O evdeki bütün odaları dolaştım , hepsi b o ş­ tu. Sonra bodrum a indim, orada çok, ama çok yaşlı bir kadın gördüm; durm adan kafasını sallıyordu. Kendisine: ‘N işan ­ lım bu evde mi oturuyor?’ diye sordum . ‘A h, zavallı çocuk, sen haydutların arasına düştün; nişanlın burada oturuyor, o seni param parça edip öldürecek ve yiyecek’ diye cevap verdi. T abii bu bir rüya, şekerim! Sonra yaşlı kadın beni bir fıçıya soktu, tam saklanm ıştım ki, haydutlar çıkageldi Yanlarında genç bir kadın vardı, ona üç ayrı renkte şarap içirdiler: kır­ mızı, sarı ve beyaz şarap; bunun üzerine yüreği darmadağınık oldu. D aha sonra onu, giysilerini yırtıp masaya yatırdıktan sonra vücudunu bıçakla doğradılar ve tuzladılar. İçlerinden biri, onun parm ağındaki altın yüzüğü çekip çıkaramaymca eline bir balta alarak o parmağı uçurdu. O parmak, içinde bulunduğum fıçının hizasına kadar yükselerek benim kuca­ ğıma düştü. İşte o yüzüklü parm ak!” Böyle der demez o yüzüğü çıkararak orada bulunanlara gösterdi. Aynı anda dam adın yüzü bembeyaz oldu. Yerinden fırla­ yarak kaçm ak istedi, ama davetliler onu sımsıkı yakalayarak m ahkem enin huzuruna çıkardılar. Hem o hem de güruhu mahkûm oldular.

395

Dev ve Terzi

ep hava atan, ama borcunu hiç ödemeyen bir terzi­ nin aklına esti. O rm ana gidip etrafa bir göz atacaktı. Terzihanesini terk etti, gidebildiği kadar gitti. Hep yollarda dolaştı durdu Patika ve köprüler onu yordu Bütün gün oraya buraya gitti Sonunda gücü ve hevesi bitti. Derken ufukta sarp bir dağ gördü; onun arkasında da bal­ ta girmemiş karanlık bir ormanın içinden ta göğe kadar yük­ selen bir kule gördü: “V ay canına!” diye söylendi: “Bu da nesi?” Ç o k merak et­ tiği için oraya doğru yürüdü. Y aklaştığında gözlerine inana­ madı, dili tutuldu; Ç ü n k ü bu kulenin bacakları vardı, bir sıçrayışta sarp dağı aşan bu şey kule falan değil, koskoca bir devdi. “ Sen ne arıyorsun burada ufaklık?” diye gür bir ses ortalı­ ğı çınlattı. Terzi kekeledi: “O rm anda ekmeğimi kazanabilir miyim diye etrafa bakı­ nıyordum .” “İstersen benim yanımda çalış” dedi dev. “Gerekirse neden çalışmayayım ki? N e ücret alacağım?” “N e ücret mi alacaksın? Söyleyeyim. Yılda üç yüz altmış 396

DEV VE TERZİ

beş gün alacaksın, artık yılda da Şubat 29 çektiği için bir gün daha fazla. T am am mı?” “Öyle olsun” dedi terzi ve şöyle düşündü: “O nun suyuna gitmem lazım. En kısa zamanda buradan kurtulm alıyım .” Bunun üzerine dev, “G it bana bir testi su getir bastıba­ cak!” dedi. “İstersen kuyuyu alıp getireyim, kaynağıyla beraber?” de­ di palavracı. “Nee? Kaynağıyla beraber kuyuyu mu?” diye hom urdandı dev; hem hantal hem de aptal olduğu için sakalını kaşıdı. Yavaş yavaş terziden ürkmeye başladı. “Bu herif elma soy­ maktan çok daha fazla şey yapar, büyücü herhalde? G özünü dört aç arkadaşım , bu sana göre bir hizmetçi değil!” diye ak­ lından geçirdi. Terzi suyu getirdiğinde dev bu kez ona orm ana gidip bi­ raz odun toplam asını emretti. “İstersen bir vuruşta tüm ormanı getireyim, Oradaki tüm ağaçları Yaş ya da kuru demeden Dallı budaklı da olsa Hepsini getiririm nasılsa!” diye soran terzi ormana odun kesmeye gitti. “Ne? T üm ormanı mı kesecek? Yaş ya da kuru demeden Tüm ağaçları mı devirecek? Yemek bile yemeden! Kuyuyu da kaynağıyla birlikte getirecek h a!” diye hom ur­ 397

GRIMM KARDEŞLER

dandı dev ve daha fazla korkm aya başladı. “H erifin elinden elma soym aktan çok daha fazla şeyler geliyor; büyücü her­ halde. G özünü dört aç, arkadaşım. Bu, sana göre bir hizmetçi değil.” Terzi odunu getirdikten sonra dev ona akşam yemeği için üç tane yabandom uzu vurmasını emretti. “İstersen bir atışta bin domuz vurup hepsini buraya geti­ reyim?” diye sordu palavracı terzi. “N e?” diye haykırdı ürkek dev; çok korkm uştu. “Bugün­ lük bu kadarı yeter, hadi git uyu.” D ev o kadar korkm uştu ki, bütün gece gözüne uyku gir­ medi. En kısa zamanda bu büyücü hizmetçiden nasıl kurtu­ lacağını düşündü durdu. Sabreden derviş muradına ermiş derler ya! Ertesi sabah dev ile terzi bir bataklığa gittiler; bu bataklı­ ğın etrafında bir sürü söğüt ağacı vardı. Dev, “Dinle terzi, şu söğüt ağacının dallarından birine çık otur; sonra onu eğebilecek misin bakalım, çok merak ediyo­ rum ” dedi. “Pöh!” diyen terzi ağaca tırm anıp dallardan birinin üzeri­ ne oturduktan sonra soluğunu tutarak tüm ağırlığını verince dal aşağıya eğildi. A m a terzi soluklanm ak isteyince ve de ütüyü cebine koymayı unuttuğu için, eğik dal onu havaya öyle bir fırlattı ki, bir daha kimse onu göremedi. Eğer aşağı düşmezse hâlâ gökte bir yerlerde olmalı.

m

398

Terzi Cennette

J

ir gün Yüce Tanrı yanm a tüm havarileri ve azizleri alarak cennetin bahçesinde dolaşm ak istedi ve cen­ nette Aziz Petrus dışında hiç kimse kalmadı. Efen­

dimiz ona, kendi yokluğunda içeriye hiç kimseyi almamasını emretti. Bunun üzerine Petrus kapıda nöbet tutmaya başla­ dı. A radan çok geçmeden kapı çalındı; Petrus gelenin kim olduğunu ve ne istediğini sordu. “Ben fakir ve nam uslu bir terziyim” diye cevap verdi ince bir ses, “içeri girmek istiyorum .” “A m a sen, darağacm daki hırsız gibi, başkalarının kum a­ şından çaldın hep. C ennete giremezsin! Efendim kendisi dı­ şarıda olduğu sürece kimseyi içeri bırakmamam ı emretti. “A cıyın bana” diye seslendi terzi. “Ben kum aş çalmadım, sadece m asadan kendiliğinden yere düşen, hiç işe yaramaz yamalık kum aş parçalarını topladım ; onları çalmadım. Ba­ kın, topallıyorum , artık geri dönm em imkânsız. N ’olur beni içeri alın, en kötü işleri yapmaya hazırım. Ç o cu k taşırım, be­ bek çamaşırı yıkarım, onların giysilerini tamir ederim .” Aziz Petrus topal terziye acıyarak ona, kupkuru vücudu içeri girebilecek kadar cennetin kapısını açtı. V e onu kapı arkasında bir köşeye oturttuktan sonra Yüce Tanrı geri dön­ düğünde onu fark etmemesi için sakin ve sessiz kalmasını söyledi; yoksa fark ettiği takdirde kızacaktı! 399

GRIMM KARDEŞLER

Terzi söz dinledi, ama bir ara Aziz Petrus dışarı çıkınca yerinden kalkarak büyük bir merakla cennetin her köşesini dolaştı, her tarafa bakm a fırsatını buldu. Sonunda öyle bir yere geldi ki, burada çok güzel ve çok kıymetli bir sürü san­ dalye dizilmişti; en ortada da saf altından yapılma, üzeri pırıl pırıl kıymetli taşlarla süslü ve diğer sandalyelerden daha yüksek duran bir koltuk vardı; bu koltuğun önüne de altın­ dan yapılmış bir tabure konm uştu. Bu, Yüce T an rı’nın kol­ tuğuydu, burada oturduğu yerden dünyada olup bitenleri görebiliyordu. Terzi hiç ses çıkarmadan bir süre öylece durdu ve bir süre koltuğa baktı. Bakınca da bütün dünyada neler olup bittiğini gördü. Derken bir dere kenarında yaşlı ve çirkin bir karı gör­ dü; kadın çam aşır yıkarken gizlice iki tane eşarp aşırıp yanı­ na koydu. Bunu gören terzi o anda öyle öfkelendi ki, altın tabureyi tuttuğu gibi cennetten yeryüzündeki hırsız karıya fırlattı. O tabureyi bir daha geri alam ayacağına göre usulca koltuktan kalkarak sanki hiçbir şey olmamış gibi kapı arkasındaki kö­ şesine çekildi. Yüce Tanrı, yanındakilerle geri döndüğünde kapının ar­ kasındaki terziyi önce görm edi, ama koltuğuna oturduğunda taburenin yokluğunu fark etti. Aziz Petrus’a taburenin nere­ ye gittiğini sordu, ancak o bilmiyordu. O zaman ondan, içe­ riye kimseyi alıp almadığını öğrenm ek istedi. “Kapının arka­ sında topal bir terzi var, o girmiş olabilir mi, bilm iyorum ” de­ di Petrus. Bunun üzerine Yüce Tanrı terziyi çağırtarak ona tabureyi alıp almadığını, aldıysa nereye koyduğunu sordu.

400

TERZİ CENNETTE

Terzi sevinçle, “Efendim , ben onu kızgınlıkla, yeryüzünde çam a­ şır yıkarken iki eşarp çalan bir ka­ dına fırlattım ” diye cevap verdi. “ Seni gidi soytarı seni! İnsanları senin yaptığın gibi mi sorgulaya­ yım yani? O zaman sen çoktan öl­ m üştün. V e bana da ne sandalye, ne koltuk, ne sıra ve ne de m aşa kalırdı, çünkü hepsini aşağı fırlatmam gerekirdi. Sen artık bundan sonra cennette kalamazsın, senin yerin kapının dışı! O ndan sonra da nereye gidersen git! Burada kimse kim ­ seyi cezalandıramaz, bu ancak benim işim !” dedi Yüce Tanrı. Petrus terziyi cennetten dışarı attı; adam yırtık pırtık ayakkabıları ve ayağındaki nasırlarıyla dindar askerlerin önünden geçerken hep gülüşm elere maruz kaldı.

m

401

Şarkı Söyleyen Kemik

ir zamanlar bir köye bir yabandom uzu dadanm ıştı;

J

hep çiftçilerin tarlasını alt ü st ediyor, hayvanları öl­ dürüyor, insanların giysilerini parçalıyordu. Kral köyü bu beladan kurtaracak kimseyi ödüllendirece­ ğini vaat etti. A m a hayvan o kadar büyük ve güçlüydü ki, or­ manda kimse yanm a yaklaşamıyordu. Sonunda kral yabandom uzunu yakalayana ya da öldüre­ ne kızını vereceğini ilan etti. O köyde yaşayan fakir bir adamın iki oğlu vardı; ikisi de bu riski göze aldı. Büyük oğlan kurnazdı ve zekiydi, ama ki­ birliydi; küçük oğlansa saftı, hatta biraz aptaldı, ama iyi kalp­ liydi. Kral onlara: “D om uzu bir an önce öldürebilmek için ormana iki ayrı yönden girin” dedi. Büyük oğlan akşam dan, küçük oğlansa ertesi sabah girdi ormana. Küçük oğlan bir süre yol aldıktan sonra bir cüceyle karşı­ laştı. C ücenin elinde siyah bir mızrak vardı: “Ben bu mızrağı sana veriyorum, çünkü sen çok iyi kalpli­ sin. D om uzun karşısına bununla çıktın mı, hiç korkma, sana zarar veremez” dedi. O ğlan cüceye teşekkür ettikten sonra mızrağı alarak kor­ kusuzca yoluna devam etti. V e çok geçmeden kendisine 402

ŞARKI SÖYLEYEN KEMİK

doğru koşan hayvanı gördü. Mızrağıyla karşısına çıktı, sonra onu öyle bir garez ve hiddetle savurdu ki, hayvanı tam kal­ binden vurdu. D aha sonra da onu krala götürm ek üzere sır­ tına vurarak evin yolunu tuttu. O rm anın öbür ucuna vardığında tam girişte bir ev gördü, içeride insanlar şarap içip dans ederek eğlenmekteydi. A ğa­ beyi de onların arasındaydı; oğlan onlara katılırken nasılsa domuz kaçacak değil ya diye düşünerek kafa çekmeyi d ü ­ şünm üştü. Kardeşinin sırtındaki avla orm andan çıkageldiği­ ni görünce kıskançlığının ve kötü kalbinin esiri oldu. “İçeri gir kardeşim , dinlen biraz, sonra da bir bardak şarap iç” dedi. Küçük oğlan hiç aklına kötü bir şey getirmeden içeri girdi ve kendisine mızrak veren cüceyi ve o mızrakla domuzu nasıl öldürdüğünü anlattı. A ğabeyi onu akşam a kadar evde tuttu, sonra birlikte yola çıktılar. Karanlıkta, altından dere akmakta olan bir derenin üze­ rindeki köprüye vardıklarında büyük oğlan kardeşini önden yürüttü. K öprünün tam ortasına geldiklerinde kafasına bir taşla vurdu; oğlan ölü olarak suya düştü. A ğabeyi onu topra­ ğa göm dü, domuzu alarak krala götürdü ve hayvanı kendisi­ nin öldürdüğünü iddia ederek kızıyla evlenmek istediğini söyledi. Kardeşi düğüne gelmeyince, “Herhalde onu domuz para­ ladı” dedi ve herkes buna inandı. A m a T an rı’dan hiçbir şey saklanmayacağı için bu eylem de açıklığa kavuştu. Uzun yıllar geçtikten sonra bir çoban sürüsünü o köprü­ den geçirirken aşağıda, kum ların üzerinde bembeyaz bir ke­ 403

GRIMM KARDEŞLER

mik gördü; bundan iyi bir ağızlık yapılabilirdi. Hem en aşağı inip aldığı kem ikten kavalına güzel bir ağızlık yonttu. V e ka­ valını üfler üflemez o kem ik çobanı da çok şaşırtan şöyle bir şarkı tutturdu: Ah, sevgili çoban, Kemiğimi kaptın, Ağızlık yaptın. Beni ağabeyim öldürdü ya, Sonra köprüden attı suya. Yabandomuzunu krala verdi, Onun kızıyla evlenmekti derdi. “Ne harika bir kaval! Kendiliğinden şarkı söylüyor, bunu krala götürm eliyim ” diye söylendi çoban. V e kralın huzuruna çıktığında kaval şarkısını söylemeye başladı. Kral durum u kavradı ve hem en köprünün altındaki top­ rağı kazdırdı; ölünün tüm kemikleri meydana çıktı. K ötü kalpli kardeş işlediği suçu inkâr edemedi. O nu bir çuvala soktuktan sonra çuvalın ağzını diktiler; oğlan diri di­ ri, havasızlıktan boğulup öldü. Küçük kardeşin de kem ikle­ rini topladıktan sonra kilisenin avlusunda ona güzel bir me­ zar yaptılar.

404

Serçe ile Dört Yavrusu

ir serçenin kırlangıç yuvasında dört yavrusu vardı. U çm a aşam asına geldiklerinde çocuklar bu yuvayı ‘

bozdu ve de rüzgâr uçm a aşam asına gelen kuşları

alıp götürdü. Yaşlı serçe yavrularını tehlikelerden koruyam adığı ve on­ ları eğitemediği için üzülüp durdu. Sonbahar gelince bir buğday tarlasında yavrularını, yani dört serçeyi görünce çok sevindi ve onları yuvasına götürdü. “A h yavrularım, bütün bir yaz beni üzüntü içinde bıraktı­ nız; ben size uçmayı öğretem eden siz rüzgâra kapıldınız. Şim ­ di beni dinleyin! Babanızın peşinden gelin ve onun yaptıkla­ rına dikkat edin. Ç ü n k ü yavru kuşlar her zaman için tehlike­ de sayılır” dedikten sonra yavrularından en yaşlısına yazı na­ sıl geçirdiklerini ve nasıl beslendiklerini sordu. “Ben hep bahçede kaldım, solucan ve tırtıl aradım, ta ki kirazlar olgunlaşıncaya kadar.” “A h, oğlum ” dedi babası, “insanlar o kadar kötü değildir, ama sizler için yine tehlike var. Bahçedeyken uzun, yeşil ve içi boş borular taşıyan kişileri görürseniz çok dikkat edin.” “Tam am , baba. O deliğin ağzına bir yaprak yapıştırılsa nasıl olur?” “Bunu nerde gördün?” “Bir tüccarın bahçesinde” diye cevap verdi oğlan. “A m an oğlum, onların eli çabuktur! O nlara pek güven 40S

GRIMM KARDEŞLER

olmaz, yanlarına yanaşm a!” diyen babası bu kez öbür yavru­ suna sordu: “ Sen nerde yattın kalktın?” “ Sarayda” diye cevap verdi yavrusu. “O rada hep altın, kadife, ipek, zırh gibi şeylerle atmaca, baykuş falan bulunur, serçelerle öbür kuşlara pek rastlamazsın; sen sam anlıkta kalmaya bak ya da harman dövülen yer­ lerde. Şansın yaver giderse orada rahat rahat yiyecek yem bulursun.” “O lur, baba” dedi yavrusu. “A m a bazen seyislerin çocuk­ ları ağ ya da sam an arasında ilmik hazırlayarak tuzak kuru­ yorlar, o zaman bazı kuşlar onlara takılıp kalıyor.” “Bunu nerde gördün sen?” diye sordu babası. “Ahırda, çocuklar oynarken gördüm .” “A m an oğlum, onlar yaramaz çocuklar! Sen sarayda, soy­ lu kişilerin yanında bulundun, tüy dökmemeyi öğrendin belki, ama dış dünyaya çıkarsan etrafına iyi bak. En akıllı k ö ­ pekleri bile yiyen kurtlar vardır hep.” Yaşlı kuş üçüncü yavrusunu karşısına alarak: “Nerelerdeydin sen?” diye sordu. “Arabaların geçtiği yollarda ve patikalarda; oralarda hep buğday ve arpa taneleri buldum .” “O nlar iyi bir yem, ama etrafına iyi bak. Yere eğilip de taş alan birini gördün mü orada fazla durm a.” “Bazen ceplerinde ya da çıkınlarında çakıl taşı taşıdıkları doğru mu onların?” “Bunu da nerde gördün?” “D ağcılarda, babacığım; dağa tırm anırken yanlarında hep

406

SERÇE İLE DÖRT YAVRUSU

taş taşıyorlar.” “D ağcılar mağcılar; onların hepsi çok kurnaz. Yanlarında hep taş taşırlar. O nlardan bir tanesini görm üşsen görmüşsün; artık deneyimli sayılırsın. Yola çıkıp işine bakarken sıkı dur, Çünkü çocuklar sapanla serçe vurur.” . Son un d a yaşlı kuş en ufak yavrusunu karşısına alarak ona şöyle dedi: “Bak sevgili yavrum, sen ağabeylerine göre daha zayıfsın ve hâlâ çocuksun; en iyisi sen benim yanım da kal. D ünya kocam an, devrik gagalı ve uzun pençeli kötü kuşlarla dolu. Sen ağaçlardaki ya da ev içlerindeki örüm cek yavruları ve tırtıllarla beslenmeye bak, o zaman başına bir şey gelmez.” “A h, babacığım! Kim ki başkalarına zarar verm eden b es­ lenir, o zaman daha çok yaşar; atmaca, baykuş, kartal bile ona zarar vermez. Eğer sabah akşam T an rı’sına dua edip yi­ yeceğini nam uslu yoldan kazanırsa, o zaman serçe yavrusu da, çalıkuşu yavrusu da yuvasından yere düşm ez.” “Bunları nerde öğrendin sen? “Rüzgâr beni yuvadan alıp uçurduğunda bir kiliseye gel­ dim; bütün yazı pencerelerdeki sinekleri ve örümcekleri yi­ yerek geçirdim; tüm serçelerin babası beni iyice doyurdu ve her şeyden önce beni korkunç kuşlardan korudu.” “İnanacaksın, oğlum! Kiliselere gidip oraları örüm cek ve sineklerden kurtarırsan, tüm dünya hain kuşlarla dolsa bile Yaradan seni kollayacaktır!”

407

GRIMM KARDEŞLER

T anrı buyruğunu yerine getiren, Susmayı, katlanmayı, beklemeyi, D ua etmeyi, hoş görmeyi bilen T emiz vicdanlı ve inançlı kişi! Korkmasın artık, yolundadır işi.

408

Kumarbaz Hansel

ir zamanlar bir adam vardı, kum ar oynam aktan başka bir şey bilmezdi; bu yüzden herkes ona K um ar­ baz H ansel derdi. Kum ardan vazgeçemediği için evini ve tüm malını kaybetti. Son gün, yani alacaklılar evi devralmaya geldiklerinde, Yüce Tanrı ile Aziz Petrus çıkagelip H ansel’e, geceyi evinde geçirmek istediklerini söylediler. H ansel, “Burada kalabilirsiniz, ama size verilecek ne yata­ ğım var ne de yem eğim ” dedi. T anrı ona sadece kendilerini m isafir etmesini söyledi; yi­ yecek onlara ait olacaktı. Bu H ansel’in işine geldi. V e Aziz Petrus ona fırıncıdan ekmek satın alması için üç lira verdi. Kumarbaz H ansel parayı alıp gitti. Derken, içinde kum ar oy­ nanan bir eve vardı. O radaki kumarbazlar onun bütün para­ sını aldılar ve sonra arkasından seslendiler: “Hansel, içeri gelsene?” “Ne yani? U ç liramı daha mı alacaksınız?” A m a adamlar onu bırakmadı. Hansel oyuna girdi ve elin­ deki üç lirayı yine kaybetti. Yüce Tanrı ile Aziz Petrus, H ansel’in hâlâ dönm ediğini görünce onu karşılam aya çıktılar. Kumarbaz Hansel onların geldiğini görünce parayı pis bir su birikintisine düşürm üş gi­ bi yaparak durm adan suyu karıştırmaya başladı. A m a Yüce Tanrı onun parayı kum arda kaybettiğini biliyordu. Aziz Pet409

GRIMM KARDEŞLER

rus H ansel’e üç lira daha verdi. Hansel bu kez oyuna gelmedi ve onlara ekmeği getirdi. Yüce Tanrı ona şarabı olup olm adı­ ğını sordu. “A m an efendim, bütün fıçılar bom boş.” Yüce Tanrı ona mahzene inmesini, çünkü orada en leziz şarabın bulunduğunu söyledi. H ansel buna hiç inanmak istemedi, ama sonunda: “Peki, gidip bakayım, ama fıçıda şarap falan yok” dedi. A m a fıçının m usluğunu açtığında harika bir şarap akmaya başladı. Şarabı misafirlerine ikram etti. O nlar da geceyi ora­ da geçirdiler. Ertesi gün Yüce Tanrı, H ansel’e “Y aradan’dan kendine üç lira bağışlat!” dedi. Yani ondan T an rı’ya yalvarmasını bekledi. A m a H ansel para yerine üç şey istedi: her zaman ka­ zanacağı iskam bil kâğıdı, her attığında kazanacağı bir çift zar ve bir de üzerinde her türlü meyvenin yetişeceği bir ağaç; ama tırm andığı zaman bir daha aşağı inemeyeceği, ancak emirle inebileceği bir ağaç. Yüce Tanrı ona istediklerini vererek Aziz Petrus’la birlik­ te oradan ayrıldı. Bu kez Kumarbaz H ansel kum ara öyle bir başladı ki, nerdeyse bütün dünyayı yuttu. Bunun üzerine Aziz Petrus, Y ü­ ce T anrı’ya: “Efendim , bu gidiş iyi bir gidiş değil; nerdeyse bütün dünyayı kazandı, Azrail’i ona göndersek iyi olur” dedi. V e ona Azrail’i gönderdiler. Azrail geldiğinde H ansel elbette kum ar m asasındaydı. Azrail ona:

410

KUMARBAZ HANSEL

“Hansel, biraz dışarı gelsene!” dedi. A m a bizim oyun hastası: “Bekle biraz, oyun bitsin. Bu arada dışarıdaki ağaca tır­ man, oradan bize biraz meyve topla ki, giderken yolda yiye­ lim ” dedi. Azrail ağaca tırm andı, ama bir türlü inemedi ve Kum ar­ baz H ansel onu yedi yıl boyunca orada bıraktı; bu süre için­ de de hiç kimse ölmedi. Bunun üzerine Aziz Petrus, Yüce T an rı’ya: “Efendim , bu gidiş iyi bir gidiş değil; kimse ölmüyor. Bu işi biz düzeltelim” dedi. Kendiliğinden bir araya geldiler. Yüce Tanrı, H ansel’e A zrail’i ağaçtan indirm esini emretti. H ansel hemen giderek Azrail’e, “A şağı in bakayım !” dedi. Azrail aşağı iner inmez onu boğuverdi. Sonra ikisi bir başka dünyaya gittiler. D erken Kumarbaz H ansel ölü olarak geldiği cennetin ka­ pısını çaldı. “Kim o?” “Kumarbaz H ansel!” “A h, sana ihtiyacımız yok, git buradan!” Bunun üzerine H ansel arafa gitti ve kapısını çaldı. “Kim o?” “Kumarbaz H ansel.” “Bizim derdimiz başımızdan aşkın; burada oyun moyun istemiyoruz, git buradan!” H ansel bu kez cehennem in kapısına vardı; onu içeri aldı­ lar.

411

GRIMM KARDEŞLER

A m a yaşlı Lucifer

ve dünyadaki işini bitirmiş birkaç

kam bur şeytandan başka kimse yoktu orada. H ansel hemen onların yanına çökerek oyuna başladı. A ncak Lucifer’in bir­ kaç kam bur arkadaşından başka hiçbir şeyi yoktu; H ansel onları kazandı, çünkü elindeki kartlarla nasıl olsa kazanacak­ tı. O şeytanları yanm a alarak cennete çıktı; hepsi birden elle­ rindeki sopalarla öyle bir gürültüye başladılar ki, kapı yerin­ den sarsıldı. Bunun üzerine Aziz Petrus: “Efendim, bu gidiş iyi bir gidiş değil. O n u içeri alalım, yoksa cennetin altını üstüne getirecek” dedi. “O zaman hem en içeri alalım .” A m a Hansel içeri girer girmez öyle bir oyuna başladı ki, o zamana kadar böyle bir gürültü ve şam ata görülmemişti. H a­ ni insan kendi konuştuğun u anlam ıyordu derler ya, işte öyle bir patırtı! Aziz Petrus yine konuşm ak zorunda kaldı: “Efendim , bu gidiş iyi bir gidiş değil. O nu dışarı atalım, yoksa cennetin altını üstüne getirecek!” O nu yakalayıp dışarı attılar; ruhu kendiliğinden öyle bir parçalandı ki, her bir parçası bir kumarbaza kısm et oldu ve ta zamanımıza kadar geldi.

m

Şeytanların başı -çn. 412

84 Güçlü Hans

ir zamanlar bir karı koca vardı; tek çocuklarıyla şe­ hirden uzak bir vadide yalnız yaşıyorlardı. Bir gün kadın çam yaprağı toplam ak üzere ormana gitti; iki yaşındaki oğlu H ans’ı da yanm a aldı. İlkbahar yeni başlam ıştı; orm andaki rengârenk çiçeklerden hoşlanıyordu çocuk; bu nedenle annesi onu her gün yanm a alıyordu. O gün çalılıklar arasından iki haydut fırlayarak kadınla çocuğu yakaladıkları gibi orm anın derinliklerine kaçırdılar; oraya hiç kim senin uğradığı yoktu. Zavallı kadın onlara çocuğu serbest bırakmaları için yal­ vardı; ama herifler taş yürekliydi. O nun yalvarıp yakarışına aldırış etmeksizin ikisini de zorla yanlarında sürüklediler. İki saat boyunca çalılıklar arasında yürüdükten sonra bir kayalı­ ğa vardılar. Burada bir kapı vardı. Haydutlar vurur vurmaz bu kapı açılıverdi. U zun ve karanlık bir koridordan geçtik­ ten sonra, bir ocakta yanan ateşin aydınlattığı büyük bir ma­ ğaraya geldiler. D uvarda kılıçlar, palalar ve diğer silahlar ası­ lıydı; ışık altında hepsi pırıl pırıldı. O rtadaki siyah bir m asa­ da dört haydut kâğıt oynam aktaydı; reisleri de baş köşedey­ di. Kadını görünce yerinden kalkarak ona yaklaştı ve kork­ mamasını, sakin olmasını, kendisine bir zarar vermeyecekle­ rini anlattı; etrafı derleyip toplayıp yemek pişirdiği takdirde burada rahat bir hayat sürebileceğini de vurguladı. D aha sonra kadına yiyecek bir şeyler verdikten sonra, ço­ 413

GRIMM KARDEŞLER

cuğuyla birlikte yatacağı yatağını gösterdiler. Kadın dört yıl bu haydutların arasında yaşadı; bu arada H ans büyüdü ve güçlendi. A nnesi ona masallar anlattı ve mağarada bulduğu bir şövalye kitabından maceralar okudu. H ans dokuz yaşm a geldiğinde kendine çam dalından sağlam bir değnek yonttu ve onu yatağının altına sakladı. Sonra anasının yanm a vararak, “Anneciğim , söylesene bana, be­ nim babam kim? Bilmek istiyorum !” dedi. A nnesi hiç ses çıkarmadan sustu; doğup büyüdüğü yeri özlemesin diye ona söylemek istemedi. Ayrıca bu acımasız haydutların onu serbest bırakm ayacağını da biliyordu. Öte yandan H ans’m, babasına kavuşam ayacağını düşündükçe yüreği parçalanıyordu Haydutların soygundan döndüğü bir gece Hans, değneği­ ni yanm a alıp çete reisinin karşısına geçerek, “Ben şimdi ba­ bamın kim olduğunu bilmek istiyorum; bunu bana söyle­ mezsen seni döverim !” dedi. R eis gülerek ona öyle bir tokat attı ki, oğlan m asanın altına yuvarlandı. A m a çok geçmeden yine ayağa kalktı ve değneğiyle reise ve adam larına öyle bir dayak attı ki, her biri elini ayağını kıpırdatamaz hale geldi. Bir köşeye çekilmiş olan annesi oğlunun bu cesaretine ve gücüne hayran kaldı. Hans işini bitirdikten sonra annesine dönerek, “Ben çok ciddiyim; babam kimdir, bilmeliyim!” dedi. A nnesi, “Bak H ans’çığım, istersen onu buluncaya kadar birlikte gidip ara­ yalım” diye cevap verdi. Ç ete reisinin cebinden giriş kapısı­ nın anahtarını aldı; bu arada H ans da bir çuval un sırtladı; ayrıca altın, güm üş, yani ne kadar değerli eşya varsa taşıya­ bildiği kadarını bu çuvala yükledi. Birlikte mağarayı terk et­ 414

GÜÇLÜ HANS

tiler. A m a karanlıktan aydınlığa çıktıklarında yemyeşil or­ man, çiçekler, kuşlar ve gökyüzündeki sabah güneşi H an s’m gözünü aldı. Bir an durup aklını başına toparlam aya çalıştı. A n n esi evin yolunu aradı, birkaç saat yürüdükten sonra evlerinin bulunduğu ıssız vadiye ulaştılar. Babası kapı önünde oturm aktaydı. Karısını görünce, hele H ans’m, ölü sandığı oğlu olduğunu öğrenince sevinçten ağ­ lamaya başladı. Hans artık on iki yaşında olm asına karşın boyca babasın­ dan daha da uzundu. Hep birlikte eve girdiler. H ans sırtındaki çuvalı ocağa bi­ tişik sıranın üstüne bırakır bırakmaz ev çatırdadı; sıra kırıldı ve döşem e çöktü; ağır çuval kilere düşüverdi. “Bu ne yahu?” diye söylendi adam, “Evi yıktın!” “M erak etme, babacığım !” diye cevap verdi H ans, “Ç u v a ­ lın içindekilerle yeni bir ev yaparsın.” V e H ans babasıyla birlikte yeni bir ev inşa etmeye, hay­ van ve toprak satın alarak elde ettikleri ürünü satm aya başla­ dı. Tarlayı hep H ans sürüyor, harman yerinde düvenin altı­ na sam anları hep o serpiştiriyordu; boğalar düveni kendili­ ğinden çekiveriyordu. İlkbahar gelip çattığında Hans, “Baba, para sende kalsın; bana elli kiloluk bir değnek yaptırt; gurbete çıkarken onu yanıma alacağım ” dedi. D eğnek hazır olunca onu alarak baba evini terk etti; der­ ken yolu karanlık ve balta girmemiş bir ormana düştü. Bir­ den bir çatırtı ve çıtırtı işitti; çevresine bakınınca bir çam

41S

GRIMM KARDEŞLER

ağacı gördü. D ibinden ta tepesine kadar gövdesi bir halatla sarılıydı; oğlan gözlerini yukarı çevirdiğinde koskoca bir he­ rifin ağacı değnek gibi salladığını gördü. “Heey, napıyorsun sen orda?” diye seslendi Hans. Herif, “Ben dün çam yapraklarını dürdüm , onlardan ha­ lat yapm ak istiyorum ” diye cevap verdi. “Bu iyi işte! A d am ­ da kuvvet var!” diye düşündü H ans ona seslenerek, “ Sen boşver bunu, benimle gel, daha iyi” dedi. A dam ağaçtan indi; boyu H an s’tan bir baş uzundu. Kaldı ki, H ans da kısa sayılmazdı. O ğlan ona, “Bundan sonra senin adın Ç am dürücü olsun” dedi. Birlikte yürümeye başladılar; bir ara tak tak tak diye öyle sesler duydular ki, her vuruşta sanki yer yerinden oynuyor­ du. Derken koskoca bir kayalığa vardılar. Burada koskoca bir dev durm uş, yum ruğuyla kayadan parçalar koparm aktaydı. H ans ona ne yaptığını sorduğunda dev: “Geceleri ne zaman uykuya yatsam ayılar, kurtlar ya da başka hayvanlar gelip orayı burayı kokluyor; ben de bir türlü uyuyamıyorum. Kendim e bir ev yapıp içine gireyim, bir gü­ zel uyku çekeyim de, rahat edeyim diyorum ” dedi. “Haklısın be! A slında iyi de olurdu!” diye aklından geçi­ ren H ans ona: “Sen ev yapmayı falan bırak da, bizimle gel!” dedi. “Senin adın da T aşkoparan olsun !” A dam razı oldu ve üçü birlikte yola çıktılar. Vardıkları her yerde vahşi hayvanlar onlardan ürkerek kaçtı. A kşam olunca eski ve terk edilmiş bir şatoya geldiler. İçe­

416

GÜÇLÜ HANS

ri girdiler ve büyük bir salonda uyudular. Ertesi sabah H ans bahçeye çıktı; burası tam am en bakım ' sızdı, her tarafı yabanıl otlar bürüm üştü. Oraya girer girmez karşısına çıkan bir yabandom uzu ona saldırdı; oğlan değne­ ğiyle bir vuruşta onu yere yıktı ve sonra sırtladığı gibi şatoya taşıdı. Hayvanı şişe geçirdikten sonra güzelce kızarttılar ve afi­ yetle yediler. B undan böyle her gün iki kişi ava çıkacak, üçüncüyse şa­ toda kalıp yemek pişirecekti; adam başına dört buçuk kilo et düşm üştü! İlk gün Ç am dürücü evde kaldı, H an s’la T aşkıran ava çık­ tı. Ç am dürücü yemek pişirirken üstü başı perişan, yaşlı bir cüce şatoya gelerek et istedi. “Hadi ordan serseri, sana et met yok!” dedi Çam dürücü. A m a o çelimsiz cüce karşısındakine yumruklarıyla öyle bir girişti ki, Ç am dürücü karşı koyam adı ve yere düştü; güç nefes alıyordu. C ü ce hıncını alıncaya dek oradan ayrılmadı. H an s’la T aşkıran avdan döndüklerinde Ç am dürücü on­ lara cüceden ve yediği dayaktan bahsetm edi ve onlar da ev­ de kalsın da pataklanm ak nasılmış görsünler diye içinden geçirerek keyiflendi. Ertesi gün evde kalma sırası T aşkıran’daydı; Çam dürücü ’nün başına gelenler onun da başına geldi; cüceye et ver­ mek istem ediği için o da güzel bir dayak yedi. Diğerleri akşam a doğru eve döndüğünde Çam dürücü T aşkıran ’a baktı; o anda ikisi de sustu ve H ans da şu dayak­

417

GRIMM KARDEŞLER

tan kısmetini alsın bakalım diye akıllarından geçirdiler. Bir gün sonra H ans evde kaldı; m utfaktaki işini bitirip kaynam akta olan kazanı karıştırırken aynı cüce çıkageldi ve ondan bir parça et istedi. Zavallı cüce, ona kendi payım dan vereyim de, öbürkülerin eti eksilm esin bari diye düşünen H ans ona biraz et verdi. C ü ce bunu yiyip bitirdikten sonra yine et istedi. Y ufka yürekli H ans ona daha iyi bir parça et verdikten sonra: “A rtık yeter, herhalde!” dedi. C ü ce üçüncü kez et iste­ yince oğlan, “Şım ardın am a!” diyerek ona bir şey vermedi. Arsız cüce onun da üzerine atılarak Ç am d ürü cü’yle Taşkıran’a yaptığı gibi, bir dayak atmak istedi. A m a yanlış kapı çalmıştı! H ans hiç zorlanmadan ona değneğiyle bir kere do­ kunduğu gibi cüce m erdivenlerden sıçrayarak kaçtı. Hans peşinden gitmek istedi, ama tökezleyerek boylu boyunca cü­ cenin üzerine düştü. Tekrar doğrulduğunda cüce kaçmıştı bile. Hans onu orm ana kadar kovaladı ve kayalıklardaki m ağa­ raya nasıl giriverdiğini de gördü. Sonra eve döndü, ama ma­ ğaranın yerini işaretlemişti. O nun sapasağlam geri geldiğini gören ötekiler şaşırdı; H ans onlara olan biteni anlattı; onlar da artık susmayarak kendi başlarına gelenleri açıkladı. H ans gülerek, “Hak etmişsiniz; et konusunda da cimri davranmışsınız. Ayrıca siz koca adamlarsınız, bir cüceden dayak yemeye utanmıyor m usunuz?” dedi. Neyse, üçü de bir küfeyle halat alıp kayalıklardaki m ağa­ raya gitti. H ans’ı küfeye koyup halatla aşağı sarkıttılar. Hans 418

GÜÇLÜ HANS

dibe vardığında orada bir kapı gördü. Kapıyı açtı, içerde genç ve güzel bir kız oturm aktaydı; güzel dem ek yeterli de­ ğildi! O güzelliği tarif edecek kelime bulam ıyor insan! V e kı­ zın yanında da, H an s’a bakarak pişm iş kelle gibi sırıtan cüce vardı. A ncak kız zincire vurulm uştu ve üzgün üzgün bak­ maktaydı. H ans ona çok acıdı. Ş u pis cüceden onu kurtar­ malıyım diye kendi kendine söylendi. V e değneğiyle doku­ nur dokunm az cüce yere düşüp öldü. H ans hemen genç kızı zincirlerinden kurtardı; ama güzelliğine de hayran kaldı. G enç kız ona, kendisinin bir prenses olduğunu, ülkesin­ deki vahşi bir kont tarafından kaçırılıp buradaki mağaraya hapsedildiğini anlattı; kendisiyle evlenmek isteyen kontu reddetm işti. K ont da cüceyi onun başına nöbetçi olarak dik­ mişti! C ü ce de işkence yapm aktan geri kalmamıştı. H ans genç kızı küfeye koyarak yukarı çektirtti. D aha son­ ra boş küfe yine aşağı sarkıtıldı. A m a H an s’m yandaşlarına pek güveni yoktu. “A cayip davrandılar; sana cüceden hiç bahsetmediler. Kim bilir şimdi sana karşı ne numara çevire­ cekler!” diye söylendi kendi kendine. V e sepete kendisi bi­ neceği yerde elli kiloluk değneğini koydu. İyi ki de öyle yap­ tı! Ç ü n k ü yarı yoldayken sepeti bırakıverdiler; H ans içinde olm uş olsaydı ölm üştü! A m a şim di buradan yukarıya nasıl çıkacağını bilemiyordu; ne kadar kafa yorduysa da, bir çare bulam adı. “Ç o k yazık; burada açlıktan öleceksin” diye söy­ lendi kendi kendine. Böyle bir aşağı bir yukarı dolaşıp d u­ rurken, daha önce genç kızın bulunduğu ufak odaya geldi. Derken, bakışları cücenin parm ağındaki yüzüğe takıldı; yü­ zük ışıl ışıl parlıyordu. O nu alıp kendi parmağına taktı ve yüzüğü döndürdüğü anda başının üzerinde bir uğultu işitti. 419

GRIMM KARDEŞLER

Yukarıya baktı ve orada, havada uçan cinleri gördü. Cinler, “Efendimizin emirlerini bekliyoruz” dedi. H ans önce şaşırdı, ama sonra kendisini yukarı çekmelerini istedi. Emrini he­ men yerine getirdiler; oğlan kuş gibi uçtuğu hissine kapıl­ dı. Yukarıya vardığında orada kimseyi göremedi. Şatoya git­ ti; orada da kim se yoktu! Ç am dürücü ile Taşkıran çekip git­ mişti; genç kızı da yanlarına almışlardı. H ans yüzüğü bir kez daha döndürünce cinler çıkageldi; oğlana yandaşlarının denize açıldığını söylediler. H ans cinlerden birine binerek deniz kenarına kadar geldi; ta uzaklarda ufak bir tekne gördü; içinde kalleş yandaşları bulunuyordu. H ans kızgınlıktan ne yapacağını bilemedi; değneğini kap­ tığı gibi yüzmeye başladı, ama elli kiloluk değnek onu dibe çekti; neredeyse boğulacaktı. Neyse ki, tam zamanında yüzü­ ğü çevirdi de, cinler gelip onu havada uçurarak tekneye yetiştiriverdi. Oraya varınca Hans, o kötü niyetli yandaşlarına hak et­ tikleri dayağı değneğiyle öyle bir attı ki! Sonra da onları de­ nizde bıraktı. O ndan sonra da küreklere asılarak, ikinci kez hayatını kurtardığı güzel kızı anne ve babasına teslim etti. D aha sonra da onunla evlendi. Böylece herkes m utlu ol­ du. !SP

420

85 Muhallebi ir zamanlar yoksul ve uysal bir kız vardı; annesiyle birlikte yaşıyordu; hiç yiyecekleri yoktu. Bu yüzden bir gün kız orm ana gitti; orada yaşlı bir büyücü ka­ dınla karşılaştı. Kadın onun derdini biliyordu; bu yüzden ona küçük bir çanak hediye etti. “Ç anak, çanak, hadi pişir!” dendiği zaman çanak m uhal­ lebi pişirecekti. “Ç anak, dur bakalım !” dendiğinde de pişir­ meye son verecekti. Kız bu çanağı annesine getirdi; artık fakirlikten ve açlık­ tan kurtulm uşlardı. İstedikleri zaman istedikleri kadar m u­ hallebi yiyebiliyorlardı. Bir gün kız evden dışarı çıktı. A nnesi çanağı eline alarak, “Ç anak, çanak, hadi pişir” deyince çanak muhallebi pişirdi. O da karnı doyuncaya kadar yedi. A m a çanağı durduracak olan kelimeyi bilmiyordu. Bu yüzden çanak, pişirmeyi sürdürdü; muhallebi önce taştı; öy­ le ki m utfağı doldurdu, sonra bütün eve yayıldı. Derken yandaki eve sıçradı, sonra tüm sokakları doldurdu; böyle gi­ derse sanki herkes doyacak ve kimse açlık çekmeyecekti. Son un d a tek bir ev sağlam kaldı. O sırada kız çıkageldi ve “Ç anak, dur bakalım ” deyince muhallebiyi pişirmeyi durdurdu. A rtık şehre inmek isteyen her yerde muhallebi yemek zo­ runda kaldı.

421

Altın Saçlı Şeytan

aktiyle fakir bir kadın bir oğlan doğurdu; çocuk şansıyla doğdu. Bu yüzden on dört yaşm a bastığın­ da bir kral kızıyla evleneceği kehanetinde bulunul­ du. Derken o yörenin kralı bu çocuğun doğduğu köye geldi; ama kimse onu tanımadı. Kral ne var ne yok şeklinde bir so ­ ru yönelttiğinde ona şöyle söylediler: “Geçenlerde şanslı bir çocuk dünyaya geldi, böylesinin ömrü boyunca sırtı yere gelmez. O nun da kaderi belli oldu. O n dört yaşm a gelince kralın kızıyla evlenecek.” Kral kötü kalpli biriydi; bu kehanete çok içerledi oğlanın ailesini ziyaret ederek onlara dostça davrandı ve: “Siz fakirsiniz, çocuğu bana bırakın, ben bakayım ” dedi. A n a baba biraz tereddüt etti, ama yabancı adam onlara bol bol altın para verince, ‘Bu çok şanslı bir çocuk, herhalde her tuttuğu altın olacak’ diye düşündüler ve oğlanı ona ver­ diler. Kral onu bir kutuya koyarak yola çıktı, derin bir göl gö­ rünceye kadar at sürdü, sonra kutuyu derin suya fırlattı ve “Böylelikle beklenm edik şekilde kızıma talip olandan kur­ tuldum !” diye düşündü. A m a kutu batm adı, ufacık bir kayık gibi suda yüzdü, içer­ sine bir damla bile su girmedi. Kralın başkentinden iki mil ötedeki bir değirmenin su bendine takılı kaldı. K utu tesadü­ 422

ALTIN SAÇLI ŞEYTAN

fen orada bulunan bir değirmenci çırağının gözüne ilişti; ha­ zine bulduğunu sanarak bir kancayla kutuyu sudan çıkardı; kapağını açtığında içinde güzel ve uyanık bir bebek gördü. O nu hemen değirmencinin ailesine götürdü, çünkü onların çocukları yoktu. Bebeği görünce karı koca, “Bunu bize Tanrı gönderdi!” dediler ve onun bakımını üstlendiler. Ç o cu k gelişti ve erdemli bir delikanlı oluverdi. Bir gün fırtınalı bir havada kralın yolu bu değirmene d ü ş­ tü. A ilenin büyük oğlunu görünce “Sizin oğlunuz mu?” diye sordu. “H ayır” dediler: “O nu bulduk; on dört yıl önce bir kutu içinde, değirmenin bendine kadar gelmişti, bizim çırak da onu sudan çıkardı.” O zaman kral bunun suya attığı o talihli çocuk olduğunu anlayıverdi ve şöyle dedi: “ Sizin oğlanla kraliçeye bir mektup gönderebilir miyim; karşılığında ona iki altın veririm.” “Kral hazretleri nasıl buyurursa” diyen ana baba oğulları­ nı hazırladılar. Kral kraliçeye şöyle bir mektup yazdı: “Bu m ektubu geti­ ren oğlanı hemen öldürüp göm ün. Ben gelinceye kadar bu işler bitm iş olsun!” O ğlan m ektubu alarak yola çıktı, ama gideceği yeri şaşıra­ rak akşam a doğru bir ormana daldı. Karanlıkta küçük bir ışık gördü, o tarafa gidince karşısına ufak bir ev çıktı. İçeri girdiğinde ateş başında tek başına yaşlı bir kadın oturuyor­ du. O ğlanı görünce çok ürktü ve: “N erden geliyorsun, nereye gidiyorsun?” diye sordu.

423

GRIMM KARDEŞLER

“Değirm enden geliyorum ” diye cevap verdi çocuk. “K ra­ liçeye bir mektup götürüyorum . O rm anda yolum u şaşırdı­ ğım için burada gecelemek istem iştim .” “V ah zavallı oğlan” diye konuştu kadın. “Sen haydutlar yatağına düştün, çıkıp gelirlerse seni öldürürler.” “Kim gelirse gelsin, ben kim seden korkmam, ama o kadar yorgunum ki, daha fazla yürüyemem” diyen delikanlı bir sı­ ranın üzerine uzanarak uyudu. Az sonra haydutlar çıkageldi; genç oğlanın kimin nesi ol­ duğunu sordular. “ Şey” dedi yaşlı kadın, “Zararsız biri; orm anda yolunu kaybetmiş. Ben de acıdım, içeri aldım; kraliçeye bir mektup götürüyorm uş.” H aydutlar m ektubu açıp okudular. O ğlanın gelir gelmez öldürüleceği yazılıydı. Acım asız da olsalar haydutların yüre­ ği cız etti; reisleri m ektubu yırtarak bir yenisini yazdı. Buna göre oğlan m ektubu verir vermez kralın kızıyla evlenecekti! O n u ertesi güne kadar öyle uyur bıraktılar; uyanınca da ken­ disine m ektubu vererek yola çıkarttılar. Kraliçe m ektubu alıp okuduktan sonra içinde yazılanları uygulamaya koyuldu. Görkem li bir düğün yaparak kızını o ğ­ lanla evlendirdi. O ğlan hem güzeldi hem de yakışıklıydı, bu yüzden kralın kızı onu beğendi. Bir süre sonra kral sarayına döndü; baktı ki, kehanet tut­ muştu, yani talihli oğlan kızıyla evlenmişti. “Burda neler oldu?” diye gürledi. “Ben m ektubum da bam başka bir emir verm iştim .” Bunun üzerine kraliçe ona m ektubu gösterdi. Kendisi ba­

424

ALTIN SAÇLI ŞEYTAN

kıp kendi gözleriyle görsün neler yazıldığını bakalım! Kral m ektubu okuyunca, kendi yazdığı m ektubun değiş­ tirilmiş olduğunu anladı. O ğlana, kendisine emanet edilen m ektubun başına neler geldiğini, neden başka bir mektup getirdiğini sordu. “Bilm iyorum ” diye cevap verdi oğlan. “Ben orm anda uyurken değiştirm iş olmalılar.” Kral çok öfkelendi. “Öyle kolayca kızımı hak edemezsin! O na layık olacak bi­ ri cehennem deki Başşeytan’ın kafasından üç tel altın saç ge­ tirmeli! Bunu başarırsan kızım senin olsun” dedi. Böylece kral ondan sonsuza dek kurtulacağını umuyordu. A m a oğlan, “A ltın saçları alıp getireceğim, şeytandan korkm am ben” diye cevap verdi ve sonra vedalaşarak yola çıktı. Derken yolu büyük bir şehre düştü. Su r kapısındaki nö­ betçi, “Senin zanaatın ne?” diye sordu. “Ben her şeyi bilirim ” diye cevap verdi oğlan. “O zaman bize bir iyilikte bulun” dedi nöbetçi. “Bizim pa­ zar yerindeki çeşme neden kurudu? Bir damla bile su akm ı­ yor, oysa önceden m usluğu çevirdin mi şarap akardı.” “Ö ğrenirim ” diye cevap verdi oğlan, “Hele bir dönüşüm ü bekleyin.” Sonra yoluna devam etti ve bir başka şehre vardı. N öbet­ çi yine mesleğini sordu. “Ben her şeyi bilirim” diye cevap verdi. “O zaman bana bir iyilik yap da söyle bakalım. N eden şe­ hirde altın elma veren ağaç artık yaprak bile açmıyor?”

425

GRIMM KARDEŞLER

“Öğreneceksiniz, ama dönüşüm de” diye cevap verdi. Yine yola koyuldu, derken büyük bir nehir çıktı karşısı­ na; üzerinden geçmesi gerekiyordu. Kayıkçı ona mesleğini ve nelerden anladığını sordu. “Ben her şeyi bilirim ” diye cevap verdi oğlan. “O zaman bana bir iyilik yap” dedi kayıkçı. “N eden ben nehrin iki yakasına gidip geliyorum ve neden kimse bu nö­ beti benden devralmıyor, söyler m isin?” “C evabını alacaksın” dedi oğlan. “D önüşüm ü bekle!” Nehrin öbür yakasına geçtiğinde kendisini cehennemin girişinde buldu, içerisi karanlık ve kurum doluydu. Şeytan evde yoktu, ama anası geniş bir D ertkoltuğu’na oturm uştu: “Ne istiyorsun?” diye sordu, ama hiç de kötü niyetli gö­ zükmüyordu. “Şeytanın kafasından üç tel altın saç almak istiyorum ” di­ ye cevap verdi oğlan. “A ksi takdirde karımı kaybedeceğim .” “Bu kolay iş değil” dedi kadın. “Şeytan gelip de seni bura­ da görürse hapı yutarsın! A m a acıdım sana, bakayım elim­ den bir şey gelecek mi?” diyerek oğlanı karıncaya dönüştürüverdi ve “G ir şimdi cebime, orada güvencede olursun” de­ di. Oğlan, “O lu r” diye cevap verdi. “Yalnız üç şeyi bilmek is­ terdim. Ö nceden şarap akıtan bir çeşme artık su bile akıtm ı­ yor, neden kurudu? A ltın elma veren ağaç neden artık yap­ rak bile açmıyor? V e neden kayıkçı nehrin iki yakasına duram adan gelip gidiyor da, kimse onun nöbetini devralmıyor?” “Bunlar zor sorular” diye cevap verdi yaşlı kadın: “Am a önce sessiz ol ve bekle de Şeytan’m başından üç tel saç kopa­ rayım.” 426

ALTIN SAÇLI ŞEYTAN

A kşam olunca Şeytan eve geldi. İçeri girer girmez hava­ nın değiştiğini, eskisi kadar temiz olm adığını fark etti. “İnsan kokusu alıyorum. Burada doğru olmayan bir şey var” diyerek her köşeye bakıp aradı, ama hiçbir şey bulam a­ dı. A nnesi onu bu fikrinden vazgeçirdi: “D em in düzeltmiştim, gene her şeyi dağıttın. Burnun her yerde insan kokusu alıyor! O tur şuraya da akşam yemeğini ye!” Şeytan oturdu, yemek yedi, yorulm uştu. Başını anasının dizine koyarak biraz bitlerini ayıklattı. Ç o k geçmeden uyku­ ya dalıp horlam aya başladı. O zaman anası onun altın saçla­ rından tutarak bir tel koparıp yanına koydu. “U ff!” diye bağırdı Şeytan, “Niyetin ne senin?” “Kâbus gördüm ” diye cevap verdi annesi. “ Senin saçm a asılm ışım !” “Ne gördün rüyanda?” diye sordu Şeytan. “Pazar yerindeki bir çeşm eden her zaman şarap akarken bu kez su bile akmıyordu, kurum uştu. N eden acaba?” “Pöh, bir bilselerdi!” diye cevap verdi Şeytan, “Ç eşm ede­ ki bir taşın altında bir kara kurbağa çöreklenmiş, onu öldü­ rürlerse yine şarap akacaktır.” A nası yine bitlerini ayıklarken Şeytan uyuyup pencerele­ ri titretecek şekilde horlam aya başladı. O sırada kadın ikinci tel saçı kopardı. “U ff! Ne yapıyorsun sen?” diye öfkeyle söylendi. “K usura bakma! Rüya görürken yapm ışım ” dedi. “Bu kez ne rüya gördün?” “Bir krallıkta bir meyve ağacı varmış, hep altın elma verir­ miş, ama artık yaprak bile açmıyormuş? Sebebi ne olabilir?” 427

GRIMM KARDEŞLER

“Pöh, bir bilselerdi!” diye cevap verdi Şeytan: “O nun k ö ­ künü bir fare kemiriyor, onu öldürürlerse yine elma vere­ cektir, ama fare kemirmeye devam ederse ağaç kupkuru ke­ silir. A m a artık rüyalarınla kafam ı ütülem e! Bir daha uyku­ mu bozarsan tokadı yersin!” A nası onu teskin ederek bit ayıklamayı sürdürdü. Şeytan yine uyuyup horlamaya başladı. Ü çüncü saçı da koparınca Şeytan havaya sıçradı, haykırdı ve küfür etti. “Elimde değil, kâbus gördüm !” dedi anası. “Ne gördün?” diye bağırdı Şeytan; meraklanmıştı. “Bir kayıkçı gördüm, bir nehrin iki yakası arasında dur­ madan gidip geldiği ve hiç kimse de gelip nöbetini devralm a­ dığı için yakınıp duruyordu. N eden acaba?” “Pöh, aptal herif!” diye cevap verdi Şeytan, “Bir müşteri kayığa bindiği zaman küreği onun eline sıkıştırsa, o zaman o kişi çekecek küreği; kendisi de serbest kalm ış olacak.” O ğlundan üç tel saç koparm ayı ve üç sorunun cevabını almayı başaran anası artık onu rahat bıraktı. O da gün do­ ğuncaya kadar uyudu. Şeytan evden gider gitmez anası da karıncayı cebinden çı­ kardı ve onu yine insan haline soktu. “A l sana üç tel saç” dedi. “Şeytanın söylediklerini duy­ muş olm alısın.” “Evet, duydum . H epsi aklım da.” “O zaman mesele yok. Y oluna devam edebilirsin.” O ğlan yaptığı iyilik için yaşlı kadına teşekkür ettikten sonra cehennemi terk etti. Her şey yolunda gittiği için neşe­ liydi.

428

ALTIN SAÇLI ŞEYTAN

Kayıkçının yanm a vardığında şim di ona sorusunun ceva­ bını verecekti. “Beni önce karşı tarafa geçir, o zaman sana nasıl kurtula­ cağını söyleyeyim” dedi. V e karşı kıyıya vardığında ona Şeytanın önerisini bildir­ di: “Bir daha biri gelir de karşıya geçmek isterse küreği onun eline tutuşturursun.” Yoluna devam ederek kuruyan ağacın bulunduğu şehre geldi. Kapıdaki nöbetçi cevabı bekliyordu. O ğlan Şeytandan işittiğini ona nakletti: “A ğacın kökündeki fareyi öldür, yine meyve vermeye başlayacaktır!” dedi. Nöbetçi ona teşekkür ederek altın dolu iki çuvalla iki eşek hediye etti. O ğlan bir süre sonra akmayan çeşm enin olduğu şehre vardı. O radaki nöbetçiye de Şeytandan öğrendiklerini söyle­ di. “Ç eşm ede, bir taşın altına bir tane karakurbağa saklan­ mış. O nu arayıp bulun ve öldürün, o zaman çeşme yine şa­ rap akıtacaktır!” Bu nöbetçi de ona teşekkür ederek aynı şekilde iki çuval altınla iki eşek hediye etti. Son un da oğlan karısının yanm a vardı; kadın onu görün­ ce ve başardıklarını duyunca çok sevindi. O ğlan krala istediği şeyi, yani üç tel altın saçı verdi. Kral altın dolu çuval taşıyan dört eşeği görünce keyfi yerine geldi ve “T üm istenilenler yerine geldi. A rtık kızım senin yanında

429

GRIMM KARDEŞLER

kalabilir” dedi. “A m a aziz damadım, bu altınları nerden bul­ dun, söyler misin? Bunlar büyük bir servet!” “Ben bir nehirden geçtim” diye cevap verdi oğlan. “O ra­ da, sahilde kum yerine hep bunlardan vardı.” “Yani ben de gidip onlardan alabilir miyim?” diye sordu; gözünü para hırsı bürüm üştü. “Ne kadar isterseniz!” diye cevap verdi oğlan. “O rada bir kayıkçı göreceksiniz, o sizi öbür kıyıya ulaştırır. Ç uvallarını­ zı orda doldurursunuz.” G özü dönm üş kral hem en yola çıkarak o nehre vardı ve kayıkçıya seslenerek kendisini öbür kıyıya geçirmesini iste­ di. Kayıkçı onu kayığına bindirdi ve sahile çıkarken küreği m üşterisinin eline sıkıştırdığı gibi oradan kaçıp gitti. O günden sonra kral işlediği günahlar için cezasını çek­ meye başladı. “Hâlâ kürek mi çekiyor? Yok canım? Kim se onun elinden küreği almadı mı yani?” m

430

87

Şeytan ve Ninesi

ir zamanlar kral büyük bir savaşa girmişti, ama as­ keri azdı; çünkü onlara az para veriyordu, yani bu ­ nunla geçinemezlerdi. Bir gün üç tane asker baş ba­ şa vererek ordudan kaçmayı düşündüler. Biri şöyle dedi: “A m a bizi yakalarlarsa darağacım boylarız! N e yapsak ki?” Öteki, “Karşıda bir buğday tarlası var, orada saklanırız. Kim se bizi bulamaz, çünkü askerlerin oraya girmesi yasak; ertesi gün de oradan kaçar gideriz” diye cevap verdi. Tarlaya girdiler, ama ordu yer değiştirmeyince orada k a­ lıp saklandılar. İki gün iki gece buğdayların arasında kaldı­ lar, ama karınları o kadar acıktı ki, nerdeyse açlıktan ölecek­ lerdi. A m a dışarı çıksalar yüzde yüz öleceklerdi! “A nlaşılan buradan kaçam ayacağız” diye konuştular. D erken ağzından alevler fışkıran bir canavar yavaşça yan­ larına indi gökten ve onlara neden burada saklandıklarını sordu. O nlar şöyle cevap verdi: “Biz üç askeriz; ordudan kaçtık, çünkü çok az para alıyor­ duk. A m a şim di burada hep böyle kalırsak açlıktan öleceğiz; dışarı çıkarsak bizi yakalayıp darağacında sallandırırlar!” “Yedi yıl benim hizmetimde kalırsanız sizi kimse görm e­ den askerlerin arasından geçiririm ” dedi canavar. “Başka çaremiz yok, kabul edelim ” diye aralarında karar aldı askerler. Bunun üzerine canavar onları pençeleriyle alıp havalandı 431

GRIMM KARDEŞLER

ve karargâhın üzerinden geçip kimse görm eden yine yere bı­ raktı. A slında bu canavar Şeytan’dan başka biri değildi! A s­ kerlere küçük bir kamçı vererek: “Bunu ne kadar şaklatırsanız size o kadar altın para yağar; bununla krallar gibi yaşarsınız, atlarınız olur, arabalarınız olur, ama yedi yıl sonra bana ait olacaksınız!” diyen canavar onlara bir defter uzattı; her üçü de bunu imzaladı. “Benim olacaksınız” diye devam etti, “A m a size verece­ ğim bilmeceyi çözerseniz yine özgür kalırsınız, yani üzeriniz­ de artık hiç etkim kalmaz.” Böyle söyleyen canavar uçup gitti. U ç asker kamçıyla yola çıktılar; artık sayılamayacak kadar çok paraları vardı; kendilerine yeni ve pahalı giysiler yaptırıp bütün dünyayı dolaştılar. Nereye gitseler orada vur patlasın çal oynasın, yediler içtiler, ama kimseye bir kötülükleri do­ kunm adı. Zaman çabuk geçti. Yedinci yılın sonuna doğru askerler­ den ikisini bir korku aldı, ama en gencinin bir şeye aldırış et­ tiği yoktu. “Korkm ayın yahu, ben bu aklı peynir ekmekle yemedim, bilmeceyi çözerim!” dedi. Tarlaya gidip oturdular, ama ikisinin suratı asıktı. D er­ ken yaşlı bir kadın çıkagelerek onların neden böyle üzgün olduklarını sordu. “Niye soruyorsun ki, nasılsa bize yardım edemezsin” de­ diler. “Belli olmaz” dedi yaşlı kadın, “A nlatın bakayım, nedir derdiniz?”

432

ŞEYTAN VE NİNESİ

Bunun üzerine nasıl yedi yıl boyunca Şeytanın hizmetin­ de olduklarını, onun kendilerine nasıl dünyanın parasını verdiğini, ama yedi yıl sonra kendilerine verilecek bilmeceyi çözemedikleri takdirde nasıl ona teslim olacaklarına dair söz­ leşme imzaladıklarını anlattılar. Yaşlı kadın, “Yardım istiyorsanız içinizden biri ormana gitsin, orada yıkılmak üzere olan kayalık bir mağara görecek. O nun içine girsin, o zaman aradığı yardımı bulacaktır” dedi. iki üzgün asker, “Bunun bize bir yararı olmaz” diyerek oturdukları yerde kaldılar. A m a üçüncüsü, yani neşeli olanı yola çıktı; ormana vardı, kayalık mağarayı buldu. M ağaranın içinde çok, ama çok yaşlı bir kadın oturm aktaydı. Bu, Şeytan’ın ninesiydi! Kadın ona nerden geldiğini ve burda ne aradığını sordu. O ğlan ona olan bitenleri anlattı; kadın ondan hoşlandı ve yardım etmek istedi. M utfaktaki kocam an bir taşı kaldırdı, altı mahzendi. “Şim di şurda saklan! T üm konuşulanları işiteceksin. S e s­ siz ol ve sakın yerinden kıpırdam a. C anavar buraya gelince ben kendisine bilmeceyi soracağım ; o bana bunu söyler; sen onun vereceği cevaba dikkat et!” T am gece yarısı canavar uçarak geldi ve yemek istedi. N inesi sofrayı hazırladı, yiyecek içecek getirdi; canavarın keyfi yerine geldi. Birlikte yiyip içtiler. Kadın laf arasında ona gününü nasıl geçirdiğini, kaç tane ruh satın aldığını sor­ du. “Bugün pek verimli geçm edi” diye cevap verdi Şeytan. “A m a elimde üç tane asker var, onlar garantide!” “Yaa, üç asker” dedi yaşlı kadın, “A m a kaçabilirler.” 433

GRIMM KARDEŞLER

Şeytan alaylı alaylı: “O nlar artık benim sayılır, çünkü onlara asla çözemeye­ cekleri bir bilmece soracağım ” dedi. “Neymiş o bilmece?” diye sordu kadın. “Söyleyeyim sana. Cehennem deki yemekleri, Kuzey Denizi’nde yatan uzun kuyruklu ölü bir maymun kızartması olacak, bir balinanın kaburga kem iğinden yapılma güm üş kaşık kullanacaklar ve bardakları da içi oyulm uş bir at baca­ ğından yapılmış olacak. Bunları bilmeleri gerekecek.” V e Şeytan yatmaya gidince yaşlı ninesi taşı kaldırarak as­ keri dışarı çıkardı. “İyice dikkat ettin mi?” diye sordu. “Evet, ettim; bu bana yardımcı olacaktır” dedi oğlan ve başka bir yoldan, başka bir pencereden atlayarak hemen ar­ kadaşlarının yanm a döndü. O nlara yaşlı ninenin kurnazlığı­ nı, Şeytanın ağzından nasıl bilmecenin cevabını aldığını fa­ lan anlattı. H epsinin neşesi yerine geldi; kamçıyı şaklattıkları gibi o kadar bol paraya kavuştular ki, dünya yerinden oynadı. Yedi yıl sona erdiğinde Şeytan elindeki defterle çıkageldi ve: “Sizi şimdi cehenneme götüreceğim; orada nasıl bir ye­ mekle karşılaşacaksınız, söyleyin bakalım! Bilirseniz serbest kalacaksınız kamçı da sizin olacak!” dedi. Birinci asker, “Kuzey Denizi’nde uzun kuyruklu ölü bir maymun yatmakta; onun kızartmasını yiyeceğiz” diye cevap verdi. Şeytan bozuldu. “Hm! Hm! H m !” diye hom urdandıktan

434

ŞEYTAN VE NİNESİ

sonra ikinci askere sordu: “Kaşıklarınız nasıl olacak?” “Bir balinanın kaburgasından yapılmış güm üş bir kaşık olacak.” Şeytan surat astı ve yine üç kez hom urdandı: “Hm! Hm! H m !” Sonra üçüncüye sordu: “ Şarap bardağınız nasıl olacak?” “Yaşlı bir at ayağından yapılmış olacak.” Şeytan öyle bir haykırdı ki! Ç ü n k ü artık üç asker üzerin­ deki etkisini tamamen yitirmişti! U ç asker kamçıyı şaklattıkları gibi yine bol paraya kavuş­ tu. V e öm ürlerinin sonuna kadar da m utlu yaşadılar.

m

435

881Sadık Uşak

aktiyle yaşlı bir kral vardı; hastalanıp da yatağa d ü ­ şünce “Bu herhalde benim ölüm döşeğim olacak” diye düşündü ve sadık Johannes’i çağırttı. U şaklarının içinde en çok sevdiği oydu çünkü; kendisine yıllarca sadık kalmıştı. Yatağının başucuna geldiğinde kral ona şöyle dedi: “Bak Johannes, benim sonum yaklaştı; oğlum dan başka düşündüğüm bir şey yok. O daha çok genç, kime danışacağı­ nı bilemez. O nu her konuda bilgilendireceğine ve ona bir baba gibi davranacağına dair bana söz vermezsen, bu dünya­ dan gözü açık giderim .” Sadık uşak şöyle cevap verdi: “O nu asla yalnız bırakmayacağım, hayatım pahasına da olsa hep onun hizmetinde olacağım !” Kral, “O zaman rahatça ölebilirim ” diyerek ekledi: “Ben öldükten sonra ona bütün sarayı gezdir. T üm odaları ve sa­ lonları, kemerli odaları ve hazine dairesini göster. A m a uzun koridorun ucundaki son odayı gösterm e sakın; o odada A l­ tın Ç atının Prensesi gizli tutulm akta. O ğlum onu görürse kesinlikle anında aşık olacak ve düşüp bayılacaktır; onun yüzünden de büyük bir tehlikeye girecektir. Sen onu bun­ dan koru!” Sadık uşak bir kez daha onun elini sıktıktan sonra kral bir daha konuşm adı, başı yastığa düştü ve öldü. 436

SADIK UŞAK

Yaşlı kral mezara göm üldükten sonra sadık uşağı genç krala, ölüm yatağındayken babasına vermiş olduğu sözden bahsetti: “O nun sözünü dinleyeceğim ve tıpkı ona olduğu gibi sa­ na da sadık kalacağım, hayatım pahasına da o lsa” dedi. M atem sona erdikten sonra sadık uşak genç krala: “ Sana kalan mirası görme zamanın geldi, sana babanın sa­ rayını göstereyim ” dedi ve ona her yeri gezdirdi; tüm zengin­ likleri ve hazine dairesini. Sadece içinde tehlikeli tablonun bulunduğu odayı göstermedi. A m a o resim öyle bir yere k o ­ nulm uştu ki, kim baksa onu canlı sanıyordu ve sanki dünya­ da bundan daha hoş ve güzel bir kadın olamazdı! G en ç kral her defasında uşağın bu odanın önünde dur­ m adan geçip gittiğini fark etti: “Niye bu kapıyı bana hiç açm ıyorsun?” diye sordu. “içinde seni korkutacak bir şey var da on dan ” diye cevap verdi uşak. A m a kral, “Bütün sarayı gördüm , şimdi burada ne var, bilmek istiyorum ” diye diretti. Sadık uşak onu çekerek: “Babana ölüm ünden önce söz verdim, odada ne olduğu­ na bakm ayacaksın. Bunun hem sana hem bana zararı doku­ nabilir çünkü” dedi. “Y apm a” diye karşı çıktı genç kral. “İçeri girmezsem me­ raktan çatlarım; ne olduğunu gözlerimle görmezsem gece gündüz huzurum kaçar. Sen onu açıncaya kadar buradan ay­ rılmayacağım işte!” Sadık uşak yapılacak başka bir şey olm adığını anlayınca

437

GRIMM KARDEŞLER

istemeye istemeye ve içini çekerek koskoca anahtarlıktan bir anahtar çıkardı. Kapıyı açar açmaz, oğlanın resmi görm esini engellemek için içeriye önce kendisi girdi. A m a kral ayakla­ rının ucunda yükselerek omzunun üzerinden baktı. V e genç kızın resmini gördü. Kız şahane güzellikteydi, altın ve kıy­ metli taşlarla bezenmişti; öyle ki, oğlan düşüp bayıldı. Sadık uşak onu yerden kaldırarak yatağına taşıdı, çok üzgündü. “Korktuğum başım a geldi. Tanrım , şimdi ne olacak?” diye aklından geçirdi. Sonra biraz şarap vererek oğlanın kendine gelmesini sağladı. G enç kralın ilk sözü şu oldu: “A h, resim deki bu güzel kız kim ?” “A ltın Ç atının Prensesi’dir o ” diye cevap verdi sadık uşak. G enç kral, “Ben ona öylesine aşık oldum ki, ağaç yaprak­ larının dili olsa yine sevgim i yeterince söyleyemez. Sen be­ nim sadık uşağım sm Johannes. Bana destek olm alısın” dedi. Sadık uşak uzun uzun düşündü; işe nereden başlayacağı­ nı bilemedi. Prensese bakm ak hiç de kolay değildi. Sonunda bir çare buldu; krala dönerek: “O nun çevresinde her şey altından yapılmış: masalar, is­ kemleler, tabaklar, bardaklar, çanaklar, yani tüm mutfak aletleri. Senin hazine dairendeyse beş ton altın var; bir ku­ yumcu getirt, o altınlardan vazolar, her türlü m utfak aleti, çeşitli kuşlar, yabani hayvan ve bir sürü güzel yaratıklar yaptırt. T üm bunlar onun hoşuna gidecektir. Bu işe başlayalım ve şansımızı deneyelim ” dedi. Kral ülkesindeki tüm kuyumcuları çağırttı; adamlar gece gündüz çalıştı, sonunda harika eserler meydana çıktı. H epsi­ 438

SADIK UŞAK

ni bir gemiye yüklediler; sadık Johannes bir tüccar kılığına girdi, kral da tanınm am ak için aynı şekilde giyindi. Sonra denize açıldılar ve uzun süre yol aldıktan sonra A ltın Ç atı Prensesi’nin bulunduğu şehre geldiler. Sadık uşak krala gemide kalm asını ve kendisini beklem e­ sini söyleyerek: “Ben belki prensesi buraya getiririm. Sen her şeyi ayarla, altın kap kaçağı etrafa yaydırt ve bütün gemi­ yi süslet” dedi. Sonra bir önlük giyerek ceplerini hep altın takılarla d ol­ durarak karaya çıktı ve doğru saraya gitti. A vluya girdiğinde çeşme başında güzel bir kız gördü; elindeki iki altın kovaya su doldurm aktaydı. Pırıl pırıl suyu taşırken yabancı adamı görünce ona kim olduğunu sordu. Sadık Johannes, “Ben bir tüccarım ” diyerek önlüğünü açarak ceplerini gösterdi. Kız, “O o, ne güzel altın bunlar!” diyerek elindeki kovayı yere bıraktı ve her bir takıyı ayrı ayrı inceledi ve ekledi: “Bunları prenses görmeli, o böyle şeylere bayılır, sizden hepsini satın alır herhalde.” Sonra adamı elinden tutarak saraya götürdü. Bu kız pren­ sesin oda hizmetçisiydi. Prenses tüm bu takıları çok beğendi: “Güzel çalışılmış, hepsini satın almak isterim ” dedi. A m a sadık uşak: “Ben çok zengin bir tüccarın yamağıyım aslında. Burada gördükleriniz, efendim in gemisindekilerin yanında hiç kalır; orada hep en pahalı ve sanat değeri çok yüksek parçalar var” dedi.

439

GRIMM KARDEŞLER

Prenses onları da buraya getirmesini istedi, ama uşak: “Bu iş günler alır, çünkü sayıları o kadar çok ki! Zaten on­ ları hepsini sergileyecek sayıda odanız yok sizin.” Prensesin merakı ve hevesi gittikçe arttı. Sonunda: “Beni gemiye götür, efendinin hâzinesini kendi gözlerim­ le görmek istiyorum ” dedi. Sadık uşak onu gemiye götürdü ve genç kral kızın resimdekinden çok daha güzel olduğunu görünce ona sırsıklam aşık oldu. D erken prenses gemiye bindi, kral onu içeri buyur etti, ama sadık Johannes düm encinin yanında kalarak kara­ dan açılmalarını sağladı: “Yelkenler fora, kuş gibi uçalım !” diye emretti. Kral prensese altından m utfak takımlarını, tabakları, ça­ nakları, bardakları, kuşları, yabani hayvanları ... hepsini bi­ rer birer gösterdi. Böylece saatler geçti ve prenses her şeye bakarken o kadar eğlendi ki, geminin karadan açıldığının farkına varmadı. So n parçaya da baktıktan sonra krala teşek­ kür ederek eve dönm ek istedi ve güverteye çıktığında kara­ dan çok uzaklaşarak açık denizde fora yelken yol almakta ol­ duklarını gördü. “O o, ben aldatıldım, kaçırıldım, bir tüccarın eline esir düştüm ; ölsem daha iyi!” diye sızlandı. Kral onun elini tutarak şöyle konuştu: “Ben tüccar değilim; ben bir kralım, hem de doğuştan; tıpkı senin gibi. A m a seni kapana kıstırdığım doğru değil! Senin resmini ilk gördüğüm anda düşüp bayıldım .” A ltın Ç atının Prensesi bunu duyunca sakinleşti; oğlan­ dan hoşlanm ıştı ve onunla evlenmeye razı oldu.

440

SADIK UŞAK

O nlar denizde böyle gidedursun, gem inin güvertesindeki sadık Johannes saz çalarken havada yaklaşm akta olan üç ta­ ne karga gördü. Saz çalmayı bıraktı ve onların aralarında ne konuştuklarına kulak kabarttı, çünkü kuş dilinden anlıyor­ du. Bir tanesi: “Ayy, adam A ltın Çatının Prensesi’ni kaçırıyor” dedi. İkincisi: “Evet, ama başardı sayılmaz.” Ü çüncüsü: “Başardı işte, gemisine aldı.” Birinci kuş: “O lsu n ” dedi. “Karaya çıkınca kızıl bir at adam a doğru sıçrayacak, o da ona binmeye çalışacak. Bunu başardı mı, at onunla birlikte havaya uçacak ve bir daha prensesi görem e­ yecek.” İkinci kuş, “Yani bunun kurtuluşu yok mu?” diye sordu. “Var, aynı anda biri o ata atlayıp kılıfından çıkardığı tü ­ fekle onu öldürürse genç kral kurtulm uş olur. A m a bunu kim bilecek ki! V e eğer biri bunu bilir de krala söylerse, o ki­ şi ayak parm aklarından dizlerine kadar taş kesilecek.” ikinci kuş, “Ben daha fazla biliyorum. A t öldürülse bile kral prensesine sahip olamayacak; evlenip de saraya geldik­ lerinde bir tepsi içinde altın ve güm üş işlemeli -am a aslında kükürt ve katrantan yapılm a- bir dam at gömleği görecekler; dam at onu giyerse iliklerine kadar yanıp kavrulacak” dedi. Ü çüncü kuş: “K urtuluş yok mu yani?”

441

GRIMM KARDEŞLER

“V ar” dedi ikinci kuş. “Biri eldivenle o gömleği tutup ate­ şe atarsa genç kral kurtulur. A m a neye yarar ki! Bunu bilip de ona söyleyecek olan da dizlerinden kalbine kadar taş kesi­ lecek.” Bunun üzerine üçüncü kuş: “Ben daha da fazlasını biliyorum ” dedi. “D am at gömleği yakılsa bile kral prensesi elde edemeyecek; çünkü düğün m erasiminden sonra kral gelini dansa kaldırınca kız birden­ bire düşüp bayılacak. Eğer onu birisi yerden kaldırıp sağ me­ m esinden üç damla kan emip tükürmezse ölecek. V e bunu önceden haber verecek olan kişi de tepeden tırnağa taş kesi­ lecek!” Kuşlar aralarında böyle konuştuktan sonra uçup gittiler. Sadık uşak hepsini anlamıştı ve o saatten sonra hep sakin ve düşünceliydi. D uyduklarını efendisine söylemese oğlan mutsuz olacaktı; söylese kendisi taş kesilecekti! Son un da ka­ rarını vererek kendi kendine söylendi: “Ben kendim ölsem de efendimi kurtaracağım !” Karaya vardıklarında kargaların dediği çıktı. Kızıl renkte yağız bir at çıktı önlerine. “Harika! Saraya bununla giderim !” diyen kral ona binmek istedi. A m a sadık uşağı onu önleye­ rek hemen kılıfından çıkardığı tüfekle hayvanı vurup öldür­ dü. Sadık Johannes’i çekemeyen öbür hizmetkârlar: “Yazık oldu hayvana, kralı saraya götürecekti!” diye söy­ lendiler. A m a kral “ Su su n !” dedi. “Bırakın onu, o benim en sadık uşağım; herhalde bir bildiği vardı ki, böyle davrandı.” D aha sonra saraya gittiler; salonda bir tepsi vardı, üzerin­ de de altın ve güm üş işlemeli bir gömlek! 442

SADIK UŞAK

G enç kral hemen o gömleği alıp giymek istedi, ama sadık Johannes onu eldivenle tuttuğu gibi ateşe attı. Ö bür hizmetkârlar, “Şun a bakın, kralın dam atlık göm le­ ğini yaktı” diye yine söylendiler. A m a genç kral, “Elbet bir bildiği vardır, o benim en sadık uşağım ” dedi. Neyse, düğün yapıldı; dans başladı; gelin kalktı, ama tam o sırada sadık Johannes karşısına dikilerek onun yüzüne baktı, kızın benzi attı ve ölü gibi yere düştü. Sadık uşak onu hemen kaldırıp bir odaya taşıdı, sonra yere yatırarak sağ me­ m esinden üç damla kan emerek tükürdü. Ç o k geçmeden kız nefes almaya başladı ve kendine geldi. Kral tüm bunları gördükten sonra uşağının neden böyle davrandığını anlayamadı; öfkelendi ve: “A tın şunu zindana!” diye bağırdı. Ertesi gün sadık Johannes ölüme mahkûm edilerek darağacına götürüldü. T am asılacağı sırada: “Ö lm eden önce herkesin bir çift söz söylemeye hakkı vardır; bu hakkı ben de kullanabilir miyim?” diye sordu. “Evet, kullan bakalım ” dedi kral. Bunun üzerine sadık Johannes: “Ben haksız yere mahkûm edildim, şimdiye kadar sana hep sadık kaldım ” diyerek denizdeyken kuşların konuşm ası­ nı, efendisini kurtarm ak için neler yaptığını bir bir anlattı. Kral, “A h benim sadık uşağım! A ffet! A ffet! indirin onu aşağı” diye seslendi. A m a yukarıdaki sözler sadık Johannes’in ağzından son kez çıkmıştı; o anda yere düşerek taş kesildi.

443

GRIMM KARDEŞLER

Kral ve kraliçe bu durum a çok üzüldüler. Kral, “A h, böylesine sadık bir adam a ben neler yaptım !” diye sızlanarak Johannes’in taşlaşm ış gövdesini kendi yatak odasına taşıtarak başucunu koydurttu. N e zaman ona baksa ağlıyor ve kendi kendine, “A h, ne yapsam da seni yine canlandırsam , benim sadık Johannes’im!” diye yakınıyordu. Derken aradan uzun bir zaman geçti. Kraliçe ikiz doğur­ du. İki tane erkek çocuğu oldu. O ğlanlar büyüdü, karı koca­ nın yegâne eğlenceleriydi onlar! Bir keresinde kraliçe kiliseye gitti ve çocuklar babalarının yanında kalıp oynamaya başladılar. Kral yine taşlaşm ış figü­ re bakarak üzgün üzgün içini çekti: “A h, seni bir canlandırabilsem , sadık Johannes’im !” diye mırıldandı. O anda taş konuşm aya başladı ve şöyle dedi: “Evet, beni yine canlandırabilirsin; en sevdiğin şeyi feda edersen!” Bunun üzerine kral, “ Senin uğruna her şeyimi feda etm e­ ye hazırım!” dedi. “Her iki çocuğunun kafasını kendi ellerinle kestikten sonra onların kanıyla benim vücudum u sıvazlarsan, tekrar dünyaya gelirim” diye cevap verdi taşlaşm ış vücut. Kral bunu duyunca dehşet içinde kaldı; yani en sevdiği çocuklarını kendi eliyle öldürecekti, öyle mi? Sonra kendisi uğruna ölen Johannes’in sergilediği sada­ kati düşündü, kılıcını çekerek çocuklarının kafalarını kendi eliyle uçurdu. O nların kanlarıyla taşlaşm ış vücudu sıvazla­

444

SADIK UŞAK

yınca sadık Johannes hayata döndü: yine eskisi gibi taze ve sapasağlam karşısında duruyordu. Krala şöyle dedi: “Senin sadakatin de ödülsüz kalm ayacak!” diyerek ço­ cukların kafalarını alıp vücutlarına oturttuktan sonra onları kanlarıyla sıvazladı; aynı anda çocuklar canlanıp sanki hiçbir şey olmamış gibi oynamaya koyuldular. Kralın sevincine diyecek yoktu; kraliçenin gelmekte ol­ duğunu görünce uşağıyla çocukları elbise dolabında sakladı. Kadın içeri girer girmez: “Kilisede dua ettin mi bugün?” diye sordu karısına. “E vet” dedi karısı, “A m a durm adan bizim yüzümüzden hayatını kaybeden sadık uşağımızı düşündüm .” “Bak karıcığım, biz onu yine hayata döndürebilirmişiz, ama bunun için her iki çocuğum uzu da feda etmek gereki­ yorm uş!” dedi kral. Kraliçe sarardı, yüreği cız etti, ama şöyle konuştu: “G österm iş olduğu o inanılmaz sadakati yüzünden biz ona borçluyuz.” Bunun üzerine kral çok sevindi, çünkü karısı da onun gi­ bi düşünm üştü. Hemen kapağını açtığı dolaptan iki çocuğu­ nu ve sadık uşağını çıkarıverdi ve “Hele şükür kurtuldu, ço­ cuklarımıza da kavuştuk!” diyerek olan biteni anlattı. O ndan sonra ömürlerinin sonuna kadar hep birlikte mutlu yaşadılar.

445

Davulcu

ir akşam genç bir davulcu tek başm a tarlalar arasın­ dan yürüyüşe çıktı. Bir göl kenarına geldiğinde yere serili üç parça beyaz keten kum aş gördü. “Ne ince ketenm iş” diyerek bir tanesini cebine soktu. Sonra evine döndü ve bulduğu şeye hiç aklını takm adan yatağa yattı. T am uyuyacaktı ki, sanki birisi adıyla seslendi. Kulak kabarttı, hafiften bir ses duydu: “Davulcu, davulcu, uyan!” diyordu bu ses. Zifiri karanlık olduğu için kimseyi göremedi, ama sanki yatağının önünde bir karaltı uçuyordu. “Ne istiyorsun?” diye sordu. O ses, “D ün akşam göl kenarında aldığın gömleğimi bana geri ver!” dedi. “Kim olduğunu söylersen veririm” dedi davulcu. “Peki” dedi o ses. “Ben kudretli bir kralın kızıyım. Bir ca­ dı büyü yaparak beni C am d ağ’a sürdü. Her gün iki kız kar­ deşimle birlikte gölde yıkanmam gerekiyor, ama gömleğim olm adan oradan çekip gidemem. Kız kardeşlerim gitti, ama ben orada kaldım; lütfen şu gömleğimi geri ver!” “V ah zavallı, sakin ol sen” dedi davulcu. “Hemen vere­ yim.” V e cebinden çıkardığı bez parçasını karanlıkta ona uzattı. Kız onu aldığı gibi gitmek istedi. “D ur biraz” dedi oğlan. “Belki sana yardım edebilirim.” “Edebilirsin, ama C am d ağı’na çıkıp beni cadının elinden 446

DAVULCU

kurtarabilirsen! A m a ne kadar yaklaşsan da o dağa çıkamaz­ sın.” “İstedim mi, çıkarım. Sana acıyorum; hiçbir şeyden kork­ mam ben! Yalnız C am d ağ’ına giden yolu bilm iyorum ” dedi davulcu. “O yol, içinde insan yiyenlerin bulunduğu büyük bir or­ m andan geçer. D aha fazla bir şey söyleyemem san a” dedi kız. V e oğlan onun uçup gittiğini duyuverdi. G ün doğarken davulunu boynuna asarak yola koyuldu ve hiç korkm adan orm ana daldı. Bir süre gittikten sonra dev falan göremeyince, “Bu uykucuları uyandırm am lazım” diye­ rek boynunda asılı duran davulu öyle bir çaldı ki, ağaçlarda­ ki bütün kuşlar uçuşup kaçtı. A radan çok geçmeden çimenlere uzanarak uyuyakalmış bir dev ayağa kalktı; boyu bir çam ağacı kadardı. “Seni bücür seni! D avul çalarak beni nasıl uykum dan edersin sen” diye haykırdı. “Yolu bilen binlerce kişi arkama takılsın diye çalıyorum davulu” dedi oğlan. “Ne arıyor onlar benim orm anım da?” diye sordu dev. “ Seni öldürerek ormanı bir canavardan kurtarm ak isti­ yorlar.” “Pöh” dedi dev, “O nları karınca gibi ezerim ben!” “Öyle mi sanıyorsun?” diye cevap verdi oğlan. “O nlardan birini yakalam ak için öne eğildiğinde hemen sıçrayıp sakla­ nacaktır; yere uzanıp biraz kestirecek olursan hepsi çalılıkla­ rın arasından çıkarak senin üzerine tırmanacak, ellerindeki çelik çekiçlerle kafanı parçalayacaklar.”

447

GRIMM KARDEŞLER

Dev ürktü ve şöyle düşündü: “Bu kurnaz toplulukla uğraşmaya kalkarsam başım belaya girecek! Kurtlarla ayıları ağzımda gargara yaparım, ama bu toprak solucanlarından kendim i koruyam am doğrusu.” “Dinle, bücür!” dedi. “Ç ek git buradan, sana söz veriyo­ rum, seni ve arkadaşlarını rahat bırakacağım! V e de istediğin bir şey varsa, söyle bana, yerine getireyim.” “Senin bacakların çok uzun” dedi davulcu: “Benden daha hızlı yürürsün; sen beni C am d ağı’na götür, ben de arkadaş­ larıma bir işaret vereyim, o zaman seni rahat bırakırlar.” “G el bakalım, solucan!” diye konuştu dev. “A tla omzuma da nereye istersen götüreyim seni.” Dev onu yukarı kaldırarak omzuna oturttu; o da şevkle davulunu çalmaya başladı. Dev: “Herhalde adamlarına dön işareti veriyor?” diye aklından geçirdi. Bir süre sonra karşılarına ikinci bir dev çıktı; oğlanı birin­ ci devden alarak cep deliğine iliştirdi. D avulcu tepsi büyük­ lüğündeki düğmeye sıkı sıkı tutunarak etrafına neşeyle ba­ kındı. Derken üçüncü deve rastladılar; bu kez o davulcuyu tu­ tunduğu ilikten alarak şapkasının kenarına yerleştirdi. D a­ vulcu şapkanın kenarlığında hep gezindi durdu; derken ta ufukta bir dağ görünce, bu kesinlikle C am dağı olmalı diye düşündü. Bu doğruydu. Dev birkaç adım attıktan sonra dağın yamacına vardılar; dev onu yere indirdi. D avulcu ondan kendisini dağın tepesi­ ne yerleştirm esini istedi, ama dev kafasını iki yana sallayarak

448

DAVULCU

hom urdandı ve ormana geri döndü. D avulcu yamaçta kalakaldı; dağ o kadar yüksekti ki, as­ lında üç dağ üst üste binm işti ve ayna gibi düzdü. Oraya na­ sıl çıkacağını bilemedi. Tırm anm aya çalıştı, ama nafile! Her seferinde geri kaydı. “K uş olsam da uçabilsem !” diye düşündü, ama ne fayda! Kanatları yoktu ki! Ne yapacağını bilmeksizin öyle dururken uzakta birbiriyle tartışan iki adam gördü. O nların yanm a vardı; yerde du­ ran bir eyer yüzünden anlaşamıyorlardı. “ Siz deli misiniz!” dedi onlara. “Bir eyer için kavga edi­ yorsunuz, oysa elinizde at yok!” A dam lardan biri: “Bu eyer çok kıymetli, yani onun için kavga etmeye de­ ğer. Ç ü n k ü ona bindin mi, dünyanın neresine gitmek isti­ yorsan söyle, seni götürsün! A slında bu eğer ikimizin; üzeri­ ne sırayla binecektik. Binme sırası şimdi bende, ama bırak­ mıyor” dedi. “Ben bu tartışmaya son vereyim bari” diyen davulcu yüz metre kadar uzaklaşarak oraya beyaz bir sırık dikti. Sonra ge­ ri gelerek: “Kim o sırığa ilk varırsa, eyere o binecek!” dedi. A dam ların ikisi de bir koşu kopardı, ama aynı anda da­ vulcu eyere atlayıverdiği gibi C am d ağı’na gitmek istediğini söyledi. D aha elini bile döndürm em işti ki, kendini orada buldu. D ağın tepesinde bir yayla vardı; o yaylada da taştan yapılma eski bir ev, onun önünde de bir havuz; ama arkası kara ormandı, insan ya da hayvan göremedi. Her yer sessiz­

449

GRIMM KARDEŞLER

di; rüzgâr yaprakları hışırdatıyor, bulutlar başının üstünden geçiyordu. Eve yaklaşarak kapısını çaldı. A ncak üçüncü ça­ lıştan sonra kapıyı kahverengi suratlı ve kırmızı gözlü yaşlı bir cadı açtı; gözlüğü uzun burnuna kaymıştı; oğlana sert sert bakarak ne istediğini sordu. “İçeri alınmak, yemek yemek ve geceyi burda geçirmek” diye cevap verdi davulcu. “Olur, ama bana üç iş göreceksin” dedi cadı. “Niye olmasın, ne kadar ağır olursa olsun, işten korkmam ben” diye cevap verdi oğlan. C ad ı onu içeri aldı, yemek verdi, uyum ası için de güzel bir yatak. Ertesi sabah davulcu uyandıktan sonra cadı cılız parm a­ ğında bir yüksük çıkararak oğlana verdi: “Şim di işe başla, dışarıdaki havuzu bu yüksükle temizle, ama gece olm adan bitireceksin; sudan çıkaracağın bütün ba­ lıkları boyları ve cinslerine göre sıralayıp yan yana dizecek­ sin” dedi. “T u h af bir iş!” diye mırıldanan davulcu havuza giderek işe başladı. Ö ğlene kadar durm adan çalıştı, ama o kadar suyu bir yüksükle boşaltm ak için bin yıl bile yetmezdi! Öğlen olunca, çalışsam da, çalışm asam da fark etmeyecek diye düşünerek yere oturdu. O sırada evden bir kız çıkarak ona bir sepet içinde yemek getirdi: “ Öyle mahzun mahzun oturuyorsun, neyin var senin?” diye sordu. O ğlan ona baktı ve ne kadar güzel bir kız olduğunu fark etti.

450

DAVULCU

“A h, birinci işin altından kalkam adım , öbürküleri nasıl başaracağım? Ben bir prensesi aramaya çıktım; burada oturuyormuş. A m a onu bulam adım . Ç ekip gideceğim buradan” dedi. “Burda kal” dedi kız, “Ben sana yardım edeyim. Y orul­ m uşsun; şim di başını dizime koy ve uyu. U yanınca işin bit­ miş olacak.” D avulcu onun bir dediğini iki etmedi. Gözleri kapanır kapanmaz kız bir istek yüzüğünü döndürerek: “ Su havuzdan aksın, balıklar karaya çıksın” dedi. Ç o k geçm eden havuzun suyu beyaz bir sis tabakası gibi havaya yükseldi ve bulutlara karışarak gözden kayboldu. B a­ lıklar da sıçraya sıçraya kıyıya çıkarak cins ve büyüklük sıra­ sına göre dizildiler. D avulcu uyandığında tüm işlerin yapılmış olduğunu gö­ rünce şaşırdı. A ncak kız şöyle konuştu: “Balıklardan bir tanesi öbürkülerinin yanına gelmedi, tek başına duruyor” dedi. “C ad ı bu akşam gelip de istedikleri­ nin yapılmış olduğunu görünce: ‘Niye bu balık tek başına duruyor?’ diye soracak; o zaman balığı onun suratına fırlata­ rak, ‘Bu da senin olsun, cadı karı’ dersin.” A kşam olunca cadı çıkageldi ve balığın neden tek başına olduğunu sorunca davulcu o balığı onun suratına fırlattı. C ad ı sanki bir şey olm am ış gibi davranarak sesini çıkarmadı, ama ona pis pis baktı. Ertesi sabah: “D ünkü işin kolaydı, bugünkü daha zor olacak. Bugün orm andaki bütün ağaçları kesip ufak ufak kıyacaksın; akşa­ ma her iş bitmiş olacak” diyerek ona bir balta, bir balyoz ve iki tane keski verdi. A m a balta kurşundandı, balyozla keski­ 451

GRIMM KARDEŞLER

ler de tenekeden. D avulcu çalışmaya başlayınca balta yana kaydı, balyozla keskiler de kıvrılıverdi. O ğlan ne yapacağını bilemedi, ama öğleyin yine yemek getiren kız onu teselli etti: “Koy başını dizime ve uyu. U yanınca işin bitmiş olacak” dedi. V e istek yüzüğünü döndürür döndürmez bütün orman büyük bir gürültüyle yıkıldı. O dunlar kendiliğinden kıyıla­ rak istif edildi; destelenerek bağlandı. Sanki bütün işi devler yapmıştı. O ğlan uyandığında kız ona: “Bak, odunlar kıyılıp istif edildi, sadece bir sopa açıkta kaldı. C ad ı karı bu akşam gelip de bu sopanın kimin için ol­ duğunu sorarsa, ‘Bu senin için, cadı karı!’ diyerek onu o so­ payla bir güzel döversin” dedi. C ad ı geldi. “ G ördün mü, işin ne kadar kolaym ış!” dedi. “A m a şu sopa kimin için?” diye sorunca davulcu: “Bu senin için, cadı karı!” diyerek ona sopayla güzel bir dayak attı. A n ­ cak cadı sanki hiçbir şey hissetm em iş gibi alaylı alaylı güle­ rek: “Yarın sabah bütün odunları bir yere yığıp ateşle yaka­ caksın!” dedi. O ğlan gün doğarken kalktı ve odunları toplam aya başla­ dı. A m a tek bir adam bütün ormanı nasıl taşıyabilir ki? İş bir türlü bitmedi. A m a kız onu yalnız bırakm adı; öğlen olunca ona yemeğini getirdi. D avulcu yemeğini yedikten sonra başı­ nı kızın dizine koyarak uyudu. U yandığında odun yığını ateş almıştı, alevleri yılan dili gibi havaya savruluyordu.

452

DAVULCU

“Dinle, cadı gelirse sana bir sürü iş yükleyecek; o ne ister­ se yap, o zaman sana bir şey yapamaz; ama korkarsan alevler seni sarar ve yutar. T üm bunları yaptıktan sonra iki elinle cadıyı kavradığın gibi ateşin ortasına at” dedi kız ve sonra gitti. D erken cadı çıkageldi. “Brr, üşüyorum !” dedi. “A m a işte ateş yanm akta, bu bana iyi gelecek, kemiklerimi ısıtacak. A m a şurda bir kütük var, bir türlü yanm ak bilmiyor, çıkar onu ateşten. Bunu yaparsan özgürsün, o zaman nereye ister­ sen çekip gidersin. Hadi korkm a!” D avulcu fazla düşünm edi, alevlerin içine atladı, ama alev­ ler ona bir şey yapmadı; saçları bile alazlanmadı. K ütüğü eli­ ne aldığı gibi cadının önüne koydu. A m a o kütük yere değer değmez hemen değişti; şimdi davulcunun karşısında, kendi­ sine yardım eden genç kız durm aktaydı! Üzerindeki altın iş­ lemeli giysiyi görünce oğlan onun prenses olduğunu anladı. A m a cadı karı pis pis gülerek: “ Sen onu ele geçirdiğini sanıyorsun, ama henüz başara­ m adın” dedi ve kızın üzerine yürüyerek yakalamak istedi. A m a oğlan iki eliyle tuttuğu gibi cadıyı ateşe attı; cadı cayır cayır yanarken iki genç seviniyordu. Prenses oğlana tepeden tırnağa kadar bakıp da onun gü­ zel ve yakışıklı olduğunu görünce ve uğruna hayatını hiçe saydığını da düşününce elini uzattı: “Sen benim için her şeyi göze aldın, ben de senin için her şeyi yapmak istiyorum. Bana sadık kalacağını vaat edersen kocam olursun. Para sıkıntımız olmaz, cadınınkinden fazla paramız olacak” dedikten sonra oğlanın elinden tutarak onu eve soktu. O rada sandık sandık altın ve mücevher vardı. A l­ 453

GRIMM KARDEŞLER

tın ve güm üş eşyayı bırakarak sadece kıymetli taşları aldılar yanlarına. Kız C am d ağı’nda daha fazla kalm ak istemedi. Bu kez oğlan ona, “Eyerime bin, kuş gibi uçup gidelim buradan” dedi. “Eyer hoşum a gitm edi” dedi kız. “D ilek yüzüğümü bir ke­ re döndürdüm mü evde oluruz.” “Hadi öyleyse” dedi oğlan, “Dile de, sur kapısında ola­ lım !” V e hemen orada oldular. Davulcu, “Ö nce aileme gidip haber vereyim, sen burda tarlada beni bekle, hemen dönerim ” dedi. Prenses, “A m an dikkat et” dedi. “Eve varır varmaz anne ve babanı sakın sağ yanaklarından öpm e! Y oksa her şeyi unutursun ve ben burada yapayalnız kalırım .” “ Seni nasıl unutabilirim ?” diyen oğlan kıza yakında d ö ­ neceğine dair söz verdi. Baba evine vardığında kimse onu tanımadı; çünkü çok değişm işti. C am d ağı’nda geçirdiği, ona üç gün gibi gelen sü­ re aslında üç yıldı. Kendini iyice tanıtınca ailesi sevince boğuldu; ona sarıl­ dılar. O ğlan da o kadar heyecanlandı ki, kızın söylediklerini hiç düşünm eden ana babasını her iki yanağından öptü. A ncak onların sağ yanağından öper öpmez prenses aklın­ dan silindi gitti. Sonra ceplerini boşaltarak kıymetli taşları m asanın üstüne yaydı. A ilesi bu kadar zenginlikle ne yapa­ cağını şaşırdı. Babası bahçeleri, çayırları ve ormanları olan, kontlara yaraşan bir şato yaptırdı. İnşaat bitince annesi:

454

DAVULCU

“San a bir kız buldum . Ü ç gün sonra düğün yaparız” dedi. O ğlan da ailesinin isteği doğrultusunda bu işe razı oldu. Zavallı prenses bütün gün şehir dışındaki arazide oğlanın dönm esini bekledi. A kşam olunca, “Herhalde onları sağ yanaklarından öptü, beni unuttu” diye düşündü. Ç o k üzüldü, orm anda ufacık bir evde yaşamaya ve baba­ sının sarayına dönmemeye karar verdi. Her akşam şehre iniyor ve oğlanın evinin önünden geçi­ yordu; oğlan onu birkaç kez gördüyse de tanımadı. Derken sokaktaki adamların “Yarın düğün olacak” diye konuştukla­ rını duydu. “O nun kalbini kazanmaya bakm alıyım ” diye dü­ şündü. D üğün günü parm ağındaki dilek yüzüğünü döndürerek, “G üneş gibi parlayan bir giysim olsun” dedi. Az sonra önü­ ne öyle parlak bir elbise serildi ki, sanki güneş ışıklarından örülm üştü. D avetliler salonda toplanm ışken o da aralarına daldı. Herkes onun giysisine bayıldı, özellikle de gelin! Güzel giysi­ lere çok meraklı olduğu için: ‘Bunu bana satar mısın?’ diye sordu. “Parayla satm am ” dedi kız. “A m a dam adın yatak odası­ nın kapısı önünde bir gece geçirirsem karşılığında bu elbise­ yi veririm.” G elinin aklı fikri elbisede olduğu için bu teklifi kabul et­ ti, ama kocasının yatm adan önce içtiği şarabına uyku ilacı kattı; o da onu içince derin bir uykuya daldı. Her yer sessizliğe göm ülünce prenses yatak odasının k a­ pısını biraz aralayarak şöyle seslendi: 455

GRIMM KARDEŞLER

Davulcu, davulcu, dinle beni, Yoksa unuttun mu sevgilini? Beraber değil miydik Cam dağı’nda? Ben atmadım mı ateşe cadıyı da? Hani ya bana sadık kalacaktın? Ah, davulcu, beni nasıl da yaktın! Am a nafile! D avulcu uyanmadı. Ertesi gün prenses yarım kalan işi tam am ladı.Yani akşam olduğunda dilek yüzüğünü parm ağında döndürerek: “A ydan da parlak, güm üşten parlak bir elbise istiyorum !” dedi. V e aydan parlak giysisiyle salona girdiğinde yine geli­ nin dikkatini çekti. G elin yine bu elbise karşılığında prense­ sin o gece de dam adın yatak odasının kapısı önünde kalm a­ sına izin verdi. V e gecenin sessizliğinde prenses yine seslendi: Davulcu, davulcu, dinle beni. Yoksa unuttun mu sevgilini? Beraber değil miydik Cam dağı’nda? Ben atmadım mı ateşe cadıyı da? Hani ya bana sadık kalacaktın? Ah, davulcu, beni nasıl da yaktın! A m a yine uyku ilaçlı şarabı içen dam adı uyandırmak müm kün olmadı. Prenses ertesi sabah üzgün bir şekilde or­ m andaki eve döndü. A ncak yabancı kızın yakınmalarını duyan saraydakiler durum u dam ada anlattılar ve kendisine, şarabına uyku ilacı katıldığı için hiçbir şey duyamamış olduğunu söylediler.

4S6

DAVULCU

Ü çüncü akşam prenses dilek yüzüğünü çevirerek, “Yıldız gibi parlayan bir giysi isterim ” dedi. Ve giysiyi şölen salonunda gösterince gelinin aklı başın­ dan gitti ve “Her ne pahasına olursa olsun bu elbise benim olm alı” dedi. V e bu kez de genç kızın geceyi dam adın yatak odasının kapısı önünde geçirmesine izin verdi. A m a o gece damat, yatm adan önce kendisine sunulan şa­ rabı içmeyip yatağın altına döktü. Sarayda her yer sessizliğe göm ülünce kendisine seslenen ince ve hoş sesi duyuverdi: Davulcu, davulcu, dinle beni! Yoksa unuttun mu sevgilini? Beraber değil miydik Cam dağı’nda? Ben atmadım mı ateşe cadıyı da? Hani ya bana sadık kalacaktın? Ah, davulcu, beni nasıl da yaktın! V e birden her şeyi hatırladı. “A h, nasıl böyle bir nankör­ lük yaptım ben? A m a bütün kabahat, anne ve babamın sağ yanaklarına verdiğim öpücükte!” diyerek yatağından sıçradı; genç kızı anne ve babasının yanm a götürerek: “Benim asıl eşim b u !” dedi. “ Öbürüyle evlenirsem büyük bir haksızlık yapmış olacağım .” O ğlanın başından geçenleri iyice dinleyen ailesi onun bu isteğine karşı çıkmadılar. Salondaki ışıklar tekrar yandı. D avulcular ve mızıkacılar geldi. Eş dost akraba, hepsi yeniden çağrıldı ve tüm görke­ miyle gerçek bir düğün yapıldı. İlk geline de teselli olarak o güzel giysiler hediye edildi. 457

Nankör Oğlan

ir adam, evinin önünde karısıyla oturm uş, birlikte kızarttıkları tavuğu yemek üzereydi. Derken yaşlı babasının gelmekte olduğunu görünce, ona verme­ mek için tavuğu hemen sakladı. Babası yanlarına yaklaştı, bir bardak su içtikten sonra gel­ diği gibi gitti. O ğlu tavuğu yine sofraya çıkarmak istedi; ama eli ona de­ ğer değmez tavuk koskoca bir kurbağaya dönüşerek adamın suratına sıçradı ve hiç oradan ayrılmadı. Kim onu kovalam ak istese, kurbağa suratını paralamak istercesine o kişiye hep pis pis bakıyordu; öyle ki, hiç kimse ona dokunm aya cesaret edemedi. V e o günden sonra nankör oğlan her gün bu kurbağayı beslem ek zorunda kaldı, yoksa hayvan onun suratını parça­ layacaktı! İşte nankör oğlan öm rünü hep böyle geçirdi. m Uy*

458

Yırtıcı Kuş

ir zamanlar bir kral vardı, adı neydi, hangi ülkeyi yönetiyordu bilmiyorum; bu kralın hiç erkek çocu­ ğu olmadı, ama bir kızı vardı. Bu kızcağız devamlı hastaydı; ancak hiçbir doktor onu iyileştiremiyordu. Bilge kişiler krala, kızının elma yediği takdirde sağlığına kavuşacağını söylediler. Bunun üzerine kral tüm ülkeye şu bildiride bulundu: Kim ki, getireceği elmayla kızını iyileştirirse, onunla ev­ lenmeye hak kazanarak kral olacaktı! Bunu bir köylü duydu, kendisinin üç oğlu vardı. En bü­ yüğüne: “T avan arasına çık, en güzel kırmızı elmalardan bir sepet doldurup saraya götür; o zaman kızla evlenir, kral olursun!” dedi. O ğlan söyleneni yaparak yola çıktı. Bir süre gittikten son­ ra yaşlı bir cüceyle karşılaştı. C ü ce ona sepette ne taşıdığını sordu. U lrich - oğlanın adı buydu: “Kurbağa bacağı” diye cevap verdi. “O zaman öyle kalsın!” diyen cüce oradan uzaklaştı. U lrich saraya varınca kapısını çaldı ve elma getirdiğini, kralın kızı bunu yerse iyileşeceğini söyledi. Kral buna çok sevindi ve U lrich’i yanına çağırdı. Vay ca­ nına! Sepetin ağzını açınca elma yerine zıp zıp zıplayan kur­ 4S9

GRIMM KARDEŞLER

bağa bacağı görmez mi! Kral fena halde bozuldu ve oğlanı ka­ pı dışarı etti. U lrich eve dönünce olan biteni babasına anlat­ tı. Bu kez adam Sam uel adındaki ortanca oğlunu gönderdi; ama onun da başına gelen U lrich’ inkinden farksız olmadı. O da yaşlı cüceyle karşılaştı. C ü ce ona da, sepette ne var diye sorduğunda Sam uel: “Dom uz kılı” diye dalga geçti. C üce, “M adem ki öyle, öyle kalsın!” dedi. O ğlan saraya varıp da kralın kızı için elma getirdiğini bil­ dirdiğinde onu içeri almak istemediler. D aha önce de birinin çıkagelip kendilerini aptal yerine koyduğunu söylediler. A m a Sam uel kesinlikle elma getirdi­ ğini söyleyerek içeri alınmasını istedi. Sonunda inandılar ve onu kralın huzuruna çıkardılar. A ncak sepetin ağzını açtı­ ğında içinden sadece domuz kılı çıktı. Kral öfkeden küplere binerek onu dışarı attırdı ve kırbaçlattı. O ğlan eve dönünce olan biteni anlattı. Bunun üzerine hep A ptal Hans dedikleri en küçük çocuk babasına: “İzin ver de elmayı ben götüreyim !” dedi. Babası, “Sen ha! Sanki başka adam yokm uş! Akıllı oğul­ larım bu işin üstesinden gelemedikten sonra, sen mi başara­ caksın yani?” diye dalga geçti. A m a oğlan diretti. “O lsun baba, ben de gitm ek istiyo­ rum !” dedi. “Ç ekil yolum dan, aptal! A kıllanm caya kadar daha bekle bakalım ” diyen babası ona sırtını döndü.

460

YIRTICI KUŞ

A m a H ans onu önlüğünden çekerek: “O lsun baba, ben gitmek istiyorum ” diye diretti. “Hadi git bakalım; nasılsa eli boş döneceksin” diye ters ters söylendi babası. O ğlan sevincinden havaya sıçradı. Babası, “D aha şim diden fıttırdm , günden güne aptallaşı­ yorsun sen” dedi. A m a H ans buna aldırış etmedi ve moralini bozmak iste­ medi. Ne var ki, akşam yaklaşıyordu. Aynı gün saraya varam a­ yacağını bildiği için sabaha kadar beklemeyi yeğledi. Yatakta uyku tutm adı; bir ara daldıysa da hep güzel ka­ dınları, sarayları, altın ve güm üş eşyaları ya da ona benzer şeyleri gördü rüyasında. Ertesi sabah erkenden yola çıktı. Ç o k geçmeden eski püskü bir pelerine bürünm üş ufacık ve som urtkan bir cüceyle karşılaştı. C ü ce ona sepette ne var diye sordu. H ans ona sepette el­ ma bulunduğunu, iyileşmesi için bunları kralın kızına götür­ düğünü söyledi. C ü ce de: “M adem ki öyle, öyle olsun !” dedi. Saraya vardığında H ans’ı hiçbir şekilde içeri almadılar; ondan önce gelen iki kişinin sözüm ona elma getirdiğini, ama birinin sepetinden elma yerine kurbağa bacağı, öbürününkinden de domuz kılı çıktığını söylediler. A m a H ans ricasını sürdürerek kurbağa bacağı falan getir­ mediğini, sepetinde ülkenin en güzel elmalarının bulundu­ ğunu vurguladı.

461

GRIMM KARDEŞLER

O nun inandırıcı konuşm ası üzerine nöbetçi, herhalde ya­ lan söylemiyordur diye düşündü. O ğlanı içeri aldılar; aldık­ larına da iyi ettiler. Nitekim H ans kralın önünde sepetin ağzını açınca içinde­ ki sarılı kırmızılı elmalar meydana çıktı. Kral çok sevindi, hemen onları kızma gönderdi ve elm ala­ rın etkisini gösterip gösterm ediği haberini merakla bekledi. A radan çok geçmedi, birisi bu haberi getirdi. Kim mi dersiniz? Kızın bizzat kendisi! Elmaları yer yemez iyileşmiş ve hemen yataktan fırlam ış­ tı! Kralın ne kadar sevindiğini anlatacak sözcükleri bulm ak kolay değil! A m a kral kızını H ans’a vermek istem edi; daha önce Hans ona karada, denizdekinden daha hızlı giden bir kayık yapıp getirecekti! Hans bu koşulu kabul etti ve eve dönerek olanları anlattı. Bunun üzerine babası böyle bir kayık yapması için Ulrich’i ormana gönderdi. O ğlan harıl harıl ve ustaca çalıştı. Öğle vakti, güneş tam tepedeyken, yaşlı bir cüce çıkagelerek ona ne yaptığını sor­ du. Ulrich, “Kepçe yapıyorum !” diye dalga geçti. “M adem ki öyle, öyle kalsın!” dedi cüce. A kşam olunca Ulrich eve döndü. Kayığı bitirdiğini söyledi. A m a onu tam yerleştireceği sı­ rada etrafa bir sürü kepçe yayıldı. Ertesi gün Sam uel gitti ormana. A ncak U lrich’in başına gelenler onun da başına geldi.

462

YIRTICI KUŞ

Ü çüncü gün sıra A ptal H ans’a geldi. O da çok çalıştı; öyle ki, balta sesleri tüm ormanı kapladı; ama o şarkı tutturarak, ıslık çalarak, neşeyle çalıştı. T am öğlen sıcağında cüce yine çıkageldi ve ona ne yaptığını sordu. “Karada sudakinden daha hızlı giden bir kayık” diye ce­ vap verdi oğlan. V e bunu tamamladığı takdirde kralın kızıy­ la evlenebileceğini anlattı. “M adem ki öyle, öyle olsun!” dedi cüce. A kşam güneşi tüm kızıllığıyla batarken Hans kayığı tüm akşamıyla tamamlamıştı. O na binerek saraya doğru kürek çekmeye başladı. Kayık rüzgârdan bile hızlıydı. Kral bunu ta uzaktan gördü, ama yine de kızını vermek niyetinde değildi. Bu kez H an s’m sabahtan akşam a kadar yüz tane tavşanı güderek bir yerde toplam ası gerekiyordu; tek bir tavşan eksi­ lirse kızı alamayacaktı. H ans sevindi; hemen ertesi gün tavşan sürüsünü çayırlığa güttü ve hiçbir hayvanın sürüden ayrılmamasına dikkat etti. A radan çok zaman geçmedi, saraydan bir hizmetçi kız çı­ kageldi ve H an s’a hemen bir tavşan vermesini, çünkü m isa­ fir beklediklerini söyledi. O ğlan bu işin nereye varacağını kestirdiği için hayvanı vermedi. “Kral misafirine tavşan yerine başka bir şey versin” dedi. A m a kız çok dayattı, hatta sonunda küfür etmeye başladı. O zaman H ans kralın kızı kendi gelip isterse tavşanı vere­ bileceğini söyledi. Hizmetçi kız bunu saraya iletince kralın

463

GRIMM KARDEŞLER

kızı bizzat yola çıktı. Am a bu arada cüce H ans’m yanına vararak ona ne yaptı­ ğını sordu. O da, yüz tane tavşanı gütm ekte olduğunu ve onlardan hiçbirinin eksilm em esi gerektiğini, ancak o zaman kralın kı­ zıyla evlenebileceğini anlattı. “T am am ” dedi cüce, “ Sen al şu düdüğü; sürüden ayrılan tavşan olursa öttürürsün, o zaman geri gelir.” Kralın kızı gelince H ans onun önlüğüne bir tavşan yerleş­ tirdi. A m a kız yüz adım gitmişti ki, H ans düdüğünü öttürünce tavşan kızın önlüğünden sıçrayıverdi ve -görm edin m i?- yi­ ne sürüye katıldı. A kşam olunca tavşangüden bir düdük daha çalarak hay­ vanların hepsi orada mı diye etrafına bakındıktan sonra on­ ları saraya güttü. Kral, H an s’m hiçbirini kaybetm eden yüz tavşanı nasıl güttüğünü görünce şaşırdı. Buna rağm en kızını yine vermek istemedi. Bu kez H an s’m, Yırtıcı K u ş’un kuyruğundan bir tüy koparıp getirmesi gerekiyordu. H ans hemen yola çıktı ve çevik adımlarla yürümeye baş­ ladı. A kşam a doğru bir şatoya vardı; yatacak bir yer sordu, çünkü o zamanlar lokanta, han falan yoktu. Şaton un efendisi ona bir yer göstererek nereye gittiğini bilmek istedi. Hans, “Yırtıcı K u ş’a” diye cevap verdi. “Yaa, Yırtıcı K u ş’a demek! O nun her şeyi bildiğini söylü­ yorlar. Ben dem irden bir para kasasının anahtarını kaybet­

464

YIRTICI KUŞ

tim. Sana zahmet olmazsa, ona bir sor bakalım, bu anahtar neredeym iş?” “ Sorarım elbette” dedi H ans. “N eden olm asın!” Ertesi sabah oradan yola çıktı ve yine akşam a doğru bir başka şatoya vardı; bir geceyi de orada geçirdi. Şato sahibi onun Yırtıcı K u ş’a gideceğini öğrenince, kızının hastalandı­ ğını, şimdiye kadar hangi ilacı denedilerse hiç birinin onu iyileştiremediğini, bu yüzden Yırtıcı K u ş’a, kızın iyileşmesi için ne gerektiğini sorm asını söyledi. H ans bunu yapacağını vurgulayarak yoluna devam etti. D erken büyük bir nehre geldi; karşıdan karşıya geçecek sal ya da sandal falan yoktu; ama orada koskoca bir adam vardı ve herkesi nehrin öbür ucuna taşıyordu. A dam H ans’a nereye gittiğini sordu. Hans, “Yırtıcı K u ş’a” dedi. A dam , “O nun yanm a varırsan sor bakalım, niye ben her­ kesi bu nehrin bir yakasından öbür yakasına taşım ak zorun­ dayım?” dedi. Hans, “ Sorarım elbette; neden olm asın!” diye cevap ver­ di. Sonra adam onu koltuk altlarından tuttuğu gibi nehrin öbür yakasına taşıdı. Sonunda Hans Yırtıcı K u ş’un evine vardı; ama orada sa­ dece karısı vardı; Yırtıcı K u ş’un kendisi yoktu. Kadın ona ne istediğini sordu. H ans her şeyi anlattı; yani Yırtıcı K u ş’un kuyruğundan bir tüy koparm ası gerektiğini, bir şatoda para kasasının kaybolan anahtarının nerede oldu­ ğunu Yırtıcı K u ş’a soracağını, bir başka şatoda da hasta bir

465

GRIMM KARDEŞLER

kızın neyle şifa bulacağını ve de yakındaki bir nehrin başın­ da bekleyen bir adam ın neden herkesi karşıdan karşıya taşı­ mak zorunda kaldığını bilmek istediğini falan... Bunun üzerine kadın, “Bak dostum !” dedi, “Hiç bir insan Yırtıcı K u ş’la konuşam az! O şimdiye kadar tüm insanları ye­ di. A m a istersen onun yatağının altına saklan; o uyur uymaz kalkar kuyruğundan bir tüy koparırsın. Bilmek istediğin öbür şeyler için soruları ona ben sorarım .” Hans çok sevinerek hemen yatağın altına saklandı. A kşam olunca Yırtıcı K uş eve geldi ve içeri girer girmez: “Hanım, burası insan kokuyor!” dedi. “Evet” dedi karısı. “Bugün biri geldi, ama yine gitti.” Bu­ nun üzerine Yırtıcı K uş fazla laf etmedi. Gece yarısı horlamaya başlayınca H ans yatağın altından çıkarak onun kuyruğundan bir tüy kopardı. Yırtıcı K uş birden irkildi ve ayağa kalkarak, “Burası insan kokuyor hanım! Sanki birisi kuyruğum u çekti!” dedi. Bunun üzerine karısı, “Rüya görm üş olmalısın; sana söy­ ledim ya, bugün bir insan geldi sonra da gitti diye... Kendisi bana çok şeyler anlattı. Bir şatoda demir kasanın anahtarı kaybolm uş, bir türlü bulam ıyorlarm ış.” “A hh, aptallar! A nahtar kapının arkasındaki dolabın raf­ larından birinde.” “Bir başka şatoda da bir kız hastaymış; onu iyileştirecek ilacın ne olduğunu bilen yokm uş!” “A ptallar!” dedi Yırtıcı Kuş, “Bodrum a inen merdivenin en alt basam ağında bir kurbağa değiştirdiği derilerle bir yuva yaptı; kıza bu derileri verirlerse iyileşir.”

466

YIRTICI KUŞ

“Bir şey daha söyledi. Bir yerde bir nehir varmış, onun başında bekleyen bir adam herkesi karşıdan karşıya geçir­ mek zorundaymış; neden?” “A hh, aptal! O nlardan birini nehrin ortasında bırakıver­ sin; bak bir daha kimse gelir m i!” Ertesi sabah erkenden kalkan Yırtıcı K uş çıkıp gitti. O za­ man H ans yatağın altından çıktı; elinde güzel bir tüy vardı; ayrıca anahtar, ilaç ve adam taşım a konusundaki konuşm a­ ları da işitmişti. Yine de unutm am ası için Yırtıcı K u ş’un karısı hepsini ona bir kez daha anlattı. Hans evine yollandı. Ö nce nehirdeki adamla karşılaştı. A dam ona Yırtıcı K u ş’un ne dediğini sordu. H ans önce ken­ disini karşıya geçirmesini, öbür yakaya varınca açıklayacağı­ nı söyledi. A dam onu öbür yakaya taşıdı. O zaman H ans ona, birini karşıya geçirirken suyun orta­ sında bırakırsa bir daha kim senin karşıya geçmek istemeye­ ceğini anlattı. A dam çok teşekkür ederek bunun karşılığında H ans’ı iki kez karşıdan karşıya geçirebileceğini bildirdi. A m a H ans ona zahmet etmemesini, zaten yeterince iyilik­ te bulunduğunu söyledikten sonra yoluna devam etti. Derken hasta kızın bulunduğu şatoya geldi; zavallıcık yürüyemiyordu; onu sırtlayarak bodrum a inen merdivene taşı­ dı; kurbağa yuvasını buldu; onu alıp kızın eline verdi. Kız ay­ nı anda om zundan yere sıçrayıverdi; tamamen iyileşmişti! A ilesi bu durum a çok, ama çok sevindi. H ans’ı bol bol al­

467

GRIMM KARDEŞLER

tın ve güm üş hediyelerle ödüllendirdiler. O n a istediği her şeyi verdiler. Hans öbür şatoya vardığında hemen kapı arkasındaki d o ­ labın raflarından birinde anahtarı bularak derebeyine verdi. O da çok sevindi ve H an s’a bir ufak sandık dolusu altın ver­ di. V e de bunun yanısıra bir sürü hediyeler, inekler, koyun­ lar ve keçiler... H ans hepsiyle, yani para, altın, güm üş, inek, koyun ve ke­ çilerle kralın huzuruna vardığında, tüm bunları nereden bul­ duğunu sordu. O da ona, Yırtıcı K u ş’un isteyene istediği ka­ dar hediye verdiğini anlattı. Bunun üzerine kral kendisinin de böyle bir şeye ihtiyacı olduğunu düşünerek Yırtıcı K u ş’un yanına varmak üzere yola çıktı. A ncak nehrin başında bekleyen adamla karşıla­ şınca, adam onu sırtında suyun ortasına kadar taşıdıktan sonra orada bıraktı ve çekip gitti. V e kral boğuldu. H ans kızla evlendi ve kral oldu. İSH UjV»

468

Ardıç Ağacı

undan çoook uzun zaman önce -belki iki bin yıl— zengin bir adam vardı. Karısı çok nam uslu ve çok güzeldi; ama çocukları yoktu ve bir tane olsun isti­ yorlardı. Karısı gece gündüz dua etse de bir türlü olm uyordu işte! Evlerinin önündeki avluda bir ardıç ağacı vardı; o kış k a­ dın bu ağacın altında oturm uş elma soyuyordu. Bir ara yine elma soyarken parmağını kesti; fışkıran kan karın üstüne damladı. “ A h h ” diye içini çeken kadın üzgün üzgün “Keşke kan gi­ bi kırmızı yanaklı, kar gibi bembeyaz tenli bir çocuğum ol­ sa!” diye mırıldandı. V e bu sözler ağzından çıkar çıkmaz san­ ki bu isteği gerçekleşecekmiş gibi neşesi yerine geldi. Tekrar eve döndü. Bir ay karlı geçti, ikinci ay her taraf ye­ şillendi, üçüncü ay çiçekler açtı, dördüncü ay ağaçlara su yü­ rüdü ve dallar yeşillendi. Kuşlar cıvıldamaya başladı, derken çiçekler döküldü. Beşinci ay da geçtikten sonra kadın yine ardıç ağacının altına geldi, yine içi sevinç doldu; öyle ki diz çöktü ve ne yapacağını bilemedi. Bir ay sonra ağaç meyve vermeye başladı, bu meyveler öyle büyük ve güzeldi ki, kadı­ nın hiç sesi çıkmadı. Yedinci ay eli meyvelere uzandı ve kar­ nı iyice doyuncaya kadar yedi onları. O anda içine bir hüzün bastı ve hastalandı. Sekizinci ay da geçtikten sonra kocasını çağırdı ve ağlayarak ona:

469

GRIMM KARDEŞLER

“Ben ölürsem beni ardıç ağacının altına göm !” dedi ve ondan sonra rahatladı. D okuzuncu aya gelinceye kadar hep neşeli kaldı. D erken doğum yaptı; dünyaya gelen çocuğun teni kar gibi beyaz, yanakları kan gibi kırmızıydı! Kadın bu ­ nu görünce sevinçten öldü. Kocası onu ardıç ağacının altına göm dü ve hüngür hün­ gür ağlamaya başladı. Zamanla hıçkırıkları kesildi ve neşesi yerine geldi. D er­ ken yeniden evlendi, ikinci karısı bir kız çocuğu doğurdu. İlk karısından olan çocuğu erkekti; yanakları kıpkırmızı, teni bembeyazdı. A dam ın ikinci karısı ne zaman kendi kızma baksa içi sev­ giyle titriyordu; oysa oğlana baktığında onun her zaman kendisine köstek olacağı ve kızının alacağı servete konacağı geliyordu aklına. Bu düşünce onu kötülüğe sevk etti. O ğlana garez bağladı; onu bir köşeden öbür köşeye iteliyor, dürtüklüyor ya da yum rukluyordu hep; zavallı çocuk ondan çok korkuyordu. O kuldan döndüğü zaman rahatça oturabileceği bir yer yoktu bu evde. Bir seferinde kadın çatı katm a çıktı; küçük kızı peşinden geldi: “A nne bana bir elma versene!” dedi. “Olur, çocuğum ” diyen annesi ona elma sandığından gü­ zel bir elma seçip verdi; ancak sandığın kapağı çok ağır oldu­ ğu gibi kenarları dem irden olup çok da keskindi. “A nne” dedi kız, “Kardeşim e de bir tane versek mi?” Kadın sinirlendi, ama belli etmedi: “O kuldan dönsün de öyle” dedi. V e pencereden onun

470

ARDIÇ AĞACI

gelişini kolladı. O anda içini kötülük kapladı. Hem en kızının elindeki elmayı alarak, “K ardeşin gelmeden yem e!” diyerek elmayı yine sandığa attı ve kapağını kapattı. K üçük oğlan kapıdan içeri girer girmez kadın, “Bir elma ister misin, oğlum ?” diye sorarak ona pis pis baktı. “A n n e” dedi oğlan, “Bana niye öyle kızgın bakıyorsun ki? Evet, ver bir elm a.” “G el benim le!” diye kadın sandığın kapağını açtı. “Gel kendin al!” U fak oğlan kendisine söylendiği gibi öne eğilince kadın çat diye kapağı kapadı, oğlanın kafası uçarak elmanın yanına yuvarlandı. Kadın birden irkildi, içini bir korku kapladı. Bundan na­ sıl kurtulsam diye düşündü. Sonra aşağıya inerek konsolun en alt gözünden beyaz bir bez aldı; yere düşen kelleyi oğlanın vücuduna oturtarak hiçbir şey belli olmayacak şekilde bu bezle sardı; sonra onu, eline bir elma sıkıştırarak sokak kapı­ sının önüne oturttu. Derken kızı M arlen’cik m utfağa geldi ve: “Anneciğim , kardeşim kapının önünde oturuyor. Bem ­ beyaz olm uş, elinde de bir elma var. O elmayı bana verm esi­ ni rica ettim, ama cevap vermiyor; korktum yani” dedi. “Bir kere daha git oraya” dedi annesi, “Yine cevap ver­ mezse kulağına bir tokat patlat!” M arlen’cik oğlanın yanm a vardı. “Elmayı versene, kardeşim ” dedi. A m a oğlan sustu; kız ona bir tokat attı, kelle yere düştü. Kız çok korkarak ağlamaya başladı. Hemen annesinin yanına

471

GRIMM KARDEŞLER

koşarak: “A h, anneciğim, kardeşim in kafasını kopardım ben” di­ yerek hüngür hüngür ağladı, bir türlü susm ak bilmedi. “N e yaptın sen, M arlen’cik! A m a sesini çıkarma, kimse görm esin, olan olm uş artık! O nu sirkede kaynatalım ” diyen annesi oğlanı aldığı gibi ufak parçalara kesti, sonra onları bir kazana koyarak sirkeyle kaynattı. M arlen’cik orada öyle dur­ muş ağlıyordu; o kadar gözyaşı döktü ki, eti tuzlamaya gerek kalmadı. Derken babası eve geldi ve sofraya oturduktan sonra: “O ğlum nerede?” diye sordu. Karısı masaya ekşili yahni getirirken M arlen’cik kendini tutam adı ve ağlamaya başladı. Babası yine sordu: “O ğlum nerde yahu?” “ Şey” dedi karısı, “A m casına gitti, bir süre onun yanında kalacak.” “Ne işi var ki orda? Benimle vedalaşm adı bile.” “A m casını özlemiş; bana ‘A ltı hafta am cam da kalabilir miyim?’ diye sordu; orada ona iyi bakarlar nasılsa.” “Ç o k üzüldüm ” dedi adam, “A m a bana en azından alla­ haısm arladık dem eliydi.” Sonra yemeye devam etti. “M arlen’cik, sen niye ağlıyorsun? Kardeşin yakında gele­ cek işte! A a, hanım, yemek çok güzel olmuş, biraz daha verir misin?” diyen adam, yedikçe yedi. Her isteyişinde de tabağı­ nı uzatıp, “D aha koy, size kalm asın, hepsi benim payım diye d üşün ün !” dedi. Yedi, yedi, kemikleri hep m asanın altına at­ tı; sonunda tabağı boşaldı. A m a M arlen’cik, konsolun en alt gözünden bir ipek b o ­

472

ARDIÇ AĞACI

yun atkısı alarak bütün kemikleri onunla sarıp sarm aladık­ tan sonra kapının önüne taşıdı; ağlamaktan gözleri kan ça­ nağına dönm üştü. O çıkını ardıç ağacının dibindeki çimenli­ ğe bıraktıktan sonra içi rahatladı ve artık ağlamadı. O anda ardıç ağacı sallanmaya başladı; dalları birbirinden uzaklaştı, yakınlaştı, sonra yine uzaklaştı; sanki el ele tutuş­ muş olm aktan seviniyor gibiydi. Derken ağacı bir sis kapladı ve bu sis arasından bir ateş çıktı. O ateşten de güzel bir kuş, cıvıl cıvıl öterek göğe yükseldi. O gider gitmez ardıç ağacı es­ ki haline dönüştü, ama içi kemik dolu çıkın ortadan yok ol­ muştu! A ncak M arlen’cik, kardeşi tekrar canlanm ış gibi çok ne­ şeliydi. Eve döndüğünde keyifli keyifli sofraya oturdu, iştah­ la yemek yedi. A m a kuş uçup gitti ve bir kuyum cunun evine vararak ötmeye başladı: Annem beni kesince, Babam da etimi yiyince, Kemiklerimi Marlen’cik topladı, Bir çıkına koydu ve sakladı; Ardıç ağacının altıdır o yer. Cik cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! Kuyum cu atölyesinde oturm uş altın zincir yapmaktaydı ki, çatıya konan kuşun ötüşünü dinledi. O kadar güzeldi ki! A yağa kalkarak koridoru geçti, bu sırada bir terliğini kay­ betti. D erken çorabının teki de kayboldu. Böylece tek çorap­ lı ve tek terlikli kaldı. Üzerinde önlüğü, bir elinde altın zin­ cir, öbür elinde bir kerpetenle, pırıl pırıl güneşin aydınlattığı 473

GRIMM KARDEŞLER

sokağa çıktı. K uşu iyice görebileceği bir yer seçti kendisine. “Baksana kuş! N e güzel ötüyorsun sen! D em inki şarkını bir daha söylesene!” “Olm az” dedi kuş. “A ynı şarkıyı iki kez yok yere söyle­ mem ben. Elindeki altın zinciri bana verirsen söylerim.” “A l zinciri, şu şarkıyı bir daha söyle!” K uş gelip altın zinciri sağ ayağına taktıktan sonra kuyum ­ cunun karşısına geçerek ötmeye başladı: Annem beni kesince, Babam da etimi yiyince, Kemiklerimi M arlen’cik topladı, Bir çıkma koydu ve sakladı. Ardıç ağacının altıdır o yer. Cik, cık, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! Bu kez kuş oradan uçup havalanarak gitti, bir kunduracı­ nın damına kondu ve ötmeye başladı: Annem beni kesince, Babam da etimi yiyince, Kemiklerimi M arlen’cik topladı, Bir çıkına koydu ve sakladı. Ardıç ağacının altıdır o yer, Cik, cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! K unduracı bunu duyunca, kolları yukarı sıvalı gömleğiy­ le kapı önüne çıktı ve evinin dam ındaki kuşu görebilmek için, güneş gözünü kam aştırm asın diye elini siper ederek yu­ 474

ARDIÇ AĞACI

karı baktı. “N e güzel ötüyorsun sen, k u ş!” dedikten sonra karısına seslendi: “Hanım, gel bak, burda bir kuş var, o kadar güzel ötüyor k i!” D aha sonra kızını, çoluğunu çocuğunu, çırağını, hizmet­ çisini de çağırdı. Hepsi sokağa çıkıp kuşa baktılar. Hayvan o kadar güzeldi ki! Tüyleri kırmızı ve yeşildi; boyun kısmı altın rengindeydi. Gözleri yıldız gibi parlamaktaydı. “N ’olur, kuş! Ş u şarkıyı bir daha söylesene!” dedi kundu­ racı. “Olm az” dedi kuş. “Aynı şarkıyı iki kez yok yere söyle­ mem ben.” “H anım ” dedi adam, “İçeri gir, en üstteki rafta bir çift kır­ mızı ayakkabı duruyor, al onları getir.” Kadın gidip ayakkabıları getirdi. “A l bakalım kuş, hadi söyle o şarkıyı bir daha!” dedi adam. V e kuş ötmeye başladı: Annem beni kesince, Babam da etimi yiyince, Kemiklerimi M arlen’cik topladı, Bir çıkına koydu ve sakladı. Ardıç ağacının altıdır o yer. Cik, cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! K unduracı dışarı çıktığında kuş gitmişti bile. Sağ ayağın­

475

GRIMM KARDEŞLER

da ayakkabı, sol ayağında altın zincir olduğu halde uçtu, uç­ tu ... derken bir değirmene geldi. Değirm en takır, tukur, ta­ kır, tukur, takır, tukur dönm ekteydi. Değirm enin içinde yir­ mi tane çırak bir değirmen taşı yontm aktaydı: çlik, çlak, çlik, çlak, çlik, çlak! Bu kez kuş bir ıhlamur ağacına tüneyerek ötmeye başladı: Annem beni kesince, Çıraklardan biri bunu duydu. Babam da etimi yiyince, İki çırak daha duyarak kulak kabarttı: Kemiklerimi Marlen’cik topladı, Bunu da dört çırak işitti; Bir çıkına koydu ve sakladı. Derken sadece on üç kişi sürdürdü yontmayı. Ardıç ağacının altıdır o yer. Geriye yedi kaldı. Cik cik, Derken beş kaldı. Ne güzel kuşmuşum ben meğer! V e de bir kişi kaldı; o kişi ses çıkarm adan dinledi. Sonra: “Bana bak, ku ş!” dedi. “N e kadar güzel ötüyorsun! Şu son şarkıyı bir daha söylesene!” “Olm az” dedi kuş. “Ben bir şarkıyı iki kez yok yere söyle­ mem. Değirm en taşını bana verirsen söylerim!” 476

ARDIÇ AĞACI

“T am am ” dedi çırak. “T aş benim olursa sana veririm.” Ö bür çıraklar kuşa, “Sen bir daha söylersen taş onun ola­ cak” dediler. Bunun üzerine kuş aşağıya indi. Yirmi çırak kaldıraç yar­ dımıyla değirmen taşını kuşun boynuna geçirdi. K uş boy­ nunda yakalık varmış gibi o taşla uçarak yine ağaca tünedi ve ötmeye başladı: Annem beni kesince, Babam da etimi yiyince, Kemiklerimi Marlen’cik topladı, Bir çıkına koydu ve sakladı. Ardıç ağacının altıdır o yer. Cik, cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer!” Şarkısı bittikten sonra kanatlarını iki yana açtı; sağ aya­ ğında altın zincir, sol ayağında ayakkabı ve boynundaki de­ ğirmen taşıyla babasının yuvasına döndü. Evde babası, annesi ve M arlen’cik sofraya oturm uşlardı. Babası: “Oh, kendim i öyle ferahlam ış hissediyorum ki!” dedi. A nnesi, “Bana öyle geliyor ki, hava bozacak; korkuyo­ rum ” diye karşılık verdi. O ysa M arlen’cik oturm uş ağlıyor, ağlıyor, ağlıyordu. D er­ ken kuş uçarak gelip dam a kondu. Babası, “İçim öyle rahatladı ki; dışarıda güneş var. Şu an­ da sanki eski bir tanıdığı görür gibi oldum .” “Y alla ben korkuyorum ” dedi karısı. “Dişlerim takırdı­

477

GRIMM KARDEŞLER

yor, sanki dam arlarım da bir ateş dolaşıyor.” Am a M arlen’cik bir köşeye çekilmiş, ağlıyordu; gözlerini sildiği mendil sırılsıklam olmuştu. Derken kuş ardıç ağacının dalm a tüneyerek ötmeye baş­ ladı: Annem beni kesince, A nnesi kulaklarını tıkadı ve gözlerini kapadı; ne bir şey görmek istedi ne de duymak. A m a ezgiler fırtına gibi kulak­ larında uğulduyor, gözleri yanıyor, şim şek gönmüşçesine ka­ maşıyordu. Babam de etimi yiyince, “A h, karıcığım ” dedi adam. “Ç o k güzel bir kuş bu, öyle bir ötüyor ki! G üneş dışarıda pırıl pırıl; hava da sıcacık, ilk­ bahar çiçekleri gibi mis kokuyor.” Kemiklerimi Marlen’cik topladı. M arlen’cik başını dizine dayayarak durm adan ağlıyordu. A m a adam, “Ben dışarı çıkıyorum, şu kuşa yakından ba­ kacağım !” dedi. “N ’olur gitm e!” dedi karısı. “Bana ev yerinden sarsılacak ve alevler içinde kalacakm ış gibi geliyor.” A ncak adam dışarı çıkarak kuşa baktı. Bir çıkına koyup sakladı. Ardıç ağacının altıdır o yer. Cik, cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! Bu nağmelerden sonra kuş altın zinciri bırakıverdi; zincir

478

ARDIÇ AĞACI

tam adam ın boynuna uyacak şekilde düştü. A dam eve gire­ rek: “N e iyi bir kuşm uş bu, baksana bana ne güzel bir zincir hediye etti; pırıl pırıl!” A m a karısı çok korktu, tökezlenerek yere yuvarlandı, ba­ şındaki şapkası yere düştü. Aynı anda kuş yine ötmeye baş­ ladı: Annem beni kesince, “A hh, toprağın bin arşın altında olaydım da, bunu duymayaydım!” diye sızlandı kadın. Babam da etimi yiyince. Bu dizeden sonra kadın ölü gibi yere düştü. Marlen’cik kemiklerimi topladı. A ynı anda M arlen’cik, “H adi ben de gidip bakayım, baka­ lım kuş bana bir hediye verecek mi?” diyerek evden dışarı çıktı. Bir çıkına koyup sakladı. K uş ayakkabıyı aşağı attı. Ardıç ağacının altıdır o yer Cik, cik, Ne güzel kuşmuşum ben meğer! O anda M arlen’ciğin neşesi yerine geldi; yeni kırmızı ayakkabılarını giyerek hoplayıp zıplamaya başladı. Kendi kendine, “D ışarı çıkarken ne kadar üzgündüm , şimdiyse ne kadar neşeliyim! Ş u şahane kuşa bak, bana bir çift ayakkabı hediye etti” diye söylendi. Aynı anda yerde yatmakta olan 479

GRIMM KARDEŞLER

kadın ayağa kalktı; saçları diken diken oldu; sanki yer yerin­ den oynuyordu. “Ben de dışarı çıkayım. Belki ben de rahatlarım !” diyerek kapıya yanaştı ve dışarı ilk adımını attığı anda, kuşun aşağıya attığı değirmen taşı kafasını pestile çevirdi. Bu gürültüyü işiten M arlen’cik ile babası dışarı çıktıkla­ rında, kapı önünde bir ateş, alevler ve yoğun bir dum an gör­ düler. Bu yangın söndükten sonra karşılarına ufak oğlan çı­ kıverdi. Ü çü de güle oynaya eve girerek sofra başına geçip yemek yediler. m Oy*

480

Kurt ile Tilki

ilki kurdun yanında kalıyordu; kurt ne derse onu yapm ak zorundaydı, ne de olsa ona kafa tutacak hali yoktu. Bu nedenle tilki ondan kurtulm ak istedi. Bir gün birlikte ormana daldılar. Kurt, “Tilki kardeş, bana yiyecek bir şeyler bul, yoksa se­ ni yerim” dedi. Tilki, “Ben bir çiftlik biliyorum, orada bir çift kuzu var; istersen gidip alalım onları” diye cevap verdi. Kurt bu işe razı oldu; birlikte oraya vardılar. Tilki, kuzu­ nun birini çalarak kurda getirdi ve oradan uzaklaştı. Kurt kuzuyu yedi, ama doymam ıştı, canı ötekini de istedi ve bu sefer kendisi gitti. A m a öyle beceriksiz davrandı ki, kuzunun anası farkına vararak bangır bangır melemeye b aş­ layınca çiftçiler çıkageldi. K urdu buldular ve ona öyle bir da­ yak attılar ki, hayvan uluya uluya, apar topar kaçarak tilki­ nin yanm a vardı. “Başım a iş açtın” dedi. “Ben öbür kuzuyu almaya gittim, ama çiftçiler beni yakaladı, eşek sudan gelinceye kadar döv­ düler.” Tilki cevap verdi, “ Sen ne karnı doym azsın!” Ertesi sabah yine birlikte tarlaya daldılar. Kurt yine: “Tilki kardeş, bana yiyecek bir şeyler bul, yoksa seni ye­ rim ” dedi. Tilki şöyle cevap verdi: 481

GRİ MM KARDEŞLER

“Ben bir çiftlik evi biliyorum, orada kadın her akşam b ö ­ rek yapıyor, aşıralım biraz.” Oraya vardılar; tilki evin çevresinde dolaşarak anahtarın asılı olduğu yeri buluncaya kadar her tarafı kokladı. B unun­ la m utfağa girerek altı tepsi börek çaldılar. “A l bakalım sana yiyecek” diyen tilki, börekleri kurda verdikten sonra kendi yoluna gitti. Kurt börekleri mideye indirdikten sonra, “C anım daha fazlasını istiyor” diye mırıldandı. Kendi başına eve gidip bö­ reği çalarken toprak tepsiyi yere düşürerek kırdı. Ç ıkan gü­ rültüye kadın uyandı, herkesi çağırdı; hep birlikte kurda öy­ le güzel bir dayak attılar ki, hayvan her iki bacağı da sakat olarak, uluya uluya orm andan çıkıp tilkinin yanına vardı. “Başımı belaya soktun” dedi, “Ç iftçiler beni yakalayıp adamakıllı dövdüler.” Tilki, “Sen ne karnı doymazsın yahu!” diye cevap verdi. Ü çüncü gün yine beraber dışarıdaydılar. K urt her ne ka­ dar topallaşa da yine: “Tilki kardeş, bana yiyecek bir şeyler bulm azsan seni ye­ rim haa!” dedi. Tilki, “Ben bir adam biliyorum, hayvan kesti; etini tuzla­ yıp kilerdeki fıçıya doldurdu; gidip alalım” diye cevap verdi. Kurt, “A m a bu sefer birlikte gidelim; kaçamazsam sen ba­ na yardım edersin” dedi. “Öyle olsun” diyen tilki fıçının yerini gösterdi. Neyse, so­ nunda kilere vardılar. O rada etten geçilmiyordu. K urt hemen yemeye başladı. “H epsini bitirecek kadar za­ manım var nasıl olsa” diye düşündü.

482

KURT İLE TİLKİ

Tilki de karnını doyurdu, ama sık sık girdikleri deliğe ba­ kıyor ve kilerden çıkarken vücudunun yine oradan geçip ge­ çemeyeceğini hesaplıyordu. Kurt: “Tilki kardeş, neden bir içeri bir dışarı çıkıp duruyorsun, anlam adım !” dedi. “G elen var mı diye bakıyorum ” diye cevap verdi kurnaz tilki, “Yalnız, sen çok yem e!” “Fıçıyı bitirm eden buradan gitm em !” Tilkinin oraya buraya sıçrayarak yaptığı gürültüyü duyan çiftçi kilere indi. O nu gören tilki bir sıçrayışta kendisini de­ likten dışarı attı. K urt da peşinden gelmek istedi, ama et ye­ mekten karnı o kadar şişm işti ki, delikten geçemeyerek ora­ da kaldı. Ç iftçi de ele geçirdiği sopayla döve döve onu öldürdü. Tilkiyse doymakbilmez kurttan kurtulm uş olmanın se­ vinciyle orm ana daldı. m

483

Kurt ile insan

ir keresinde tilki kurda insanoğlunun gücünden

J

bahsetti; hiç kimse ona karşı çıkamazdı, eğer çıka­ caksa çok kurnaz olmalıydı! Kurt, “Aklım ermez benim; öyle birini görürsem hemen saldırırım.” “Sana yardım edeyim öyleyse” dedi tilki. “Yarın sabah bana gel, sana bir insan gösteririm .” Kurt ertesi sabah çıkageldi. Tilki onu avcıların en çok b u ­ lunduğu bir yere götürdü. Önce yaşlı bir askere rastladılar, “insanoğlu bu mu?” diye sordu kurt. “Hayır” diye cevap verdi tilki, “Bir zamanlar öyleydi.” D aha sonra okula giden bir çocuk gördüler. “Bu mu insanoğlu?” “Hayır, daha değil, ama ileride olacak!” Son un da karşılarına sırtında çiftesi ve belinde bıçağıyla bir avcı çıktı karşılarına. Tilki, kurda: “işte şu gelen, bir insan; ona saldırabilirsin, ama daha ön ­ ce ben buradan sıvışayım ” dedi. Kurt avcıya saldırdı. O nu gören adam, “Yazık ki yanıma kurşun alm am ışım !” diye söylendi ve çiftesini omuzlayarak kurdun suratına bir el ateş etti; ama fişeği sadece saçmayla doluydu.

484

KURT İLE İNSAN

K urt hem en yüzünü yana çevirdi, ama korkm adan ileri doğru yürüdü. A vcı bir daha ateş etti; kurt, acıyı hissetse de adam a saldırdı. Bu kez avcı bıçağını çekerek kurdun her iki böğrüne sapladı. K urt çok kan kaybederek, uluya uluya tilkinin yanına koştu. “Ee, kurt kardeş, insanoğlunun hakkından geldin mi?” diye sordu. “Sorm a, insanoğlunun bu kadar güçlü olacağını düşün­ mem iştim ” diye cevap verdi kurt. “Ö nce omzuna astığı bir sopayı alıp onunla bana bir şey üfledi; bu, burnum u çok k a­ şındırdı; sonra bir kez daha üfledi, burnum a ufak ufak bir şeyler kaçtı; tam yanm a vardığım da da vücudundan beyaz bir kaburga kemiği çıkararak onu bana öyle bir sapladı ki, nerdeyse ölüyordum .” “G ördün mü, hava atmakla bu iş olm uyor!” dedi tilki: “ Sen hep çizmeden yukarı çıkıyorsun.” İSH

485

Kurt ile Yedi Oğlak

aşlı bir keçinin yedi yavrusu vardı; bu keçi yavrularını, bir anne çocuklarını nasıl severse öyle seviyor­ du. Bir gün yem toplam ak üzere orm ana gitmek istedi. Y av­ rularına seslenerek: “Çocuklar, ben ormana gidiyorum; kurda dikkat edin. Eğer buraya gelirse hepinizi yer, yutar. K endisi sık sık kıyafet değiştirir, ama onu kalın sesinden ve kapkara ayaklarından tanıyacaksınız” dedi. Yavrular, “Anneciğim , biz dikkat ederiz, sen merak etme, orm ana git” dedi. A radan çok geç­ medi; birisi sokak kapısını

çalarak:

“Kapıyı açın çocuk­ lar, anneniz geldi; hepinize bir şeyler getirdi” diye seslen­ di. Ama

yavrular

bu kalın sesi işitin­ ce gelenin kurt olduğunu anladı. “Açm ıyoruz!” diye bağırdı­ lar. “Sen bizim annemiz değilsin. O nun sesi daha tatlı ve in­ cedir; seninki çok kalın; sen kurtsun!” 486

KURT ÎLE YEDİ OĞLAK

K urt bir dükkâna giderek tebeşir satın aldı; bununla sesi­ ni inceltti. Sonra kapıya dayanarak, “Kapıyı açın, çocuklar, anneniz geldi; hepinize bir şeyler getirdi” diye seslendi. A ncak kurt, kapkara ayaklarını kapıya dayamıştı. Bunu gören yavrular: “Açmıyoruz! Bizim annemizin böyle kapkara ayakları yok; sen kurtsun!” dedi. Bu kez kurt bir fırıncıya gitti: “Ayağım ı taşa çarptım, şuna biraz ham ur sürer m isin?” di­ ye sordu. Fırıncı ham uru sürdükten sonra kurt hemen değir­ menciye koştu ve “Ayaklarım a beyaz un serpsene” dedi. D e­ ğirmenci, “Kurt herhalde birini kandıracak!” diye düşündü ve razı gelmedi. A m a kurt, “Eğer bunu yapmazsan seni ye­ rim ” diye tehdit etti. Değirm enci çok korktu ve onun ayak­ larını unla beyazlaştırdı. Yaaa, insanlar böyledir işte! K ötü niyetli kurt kapıyı üçüncü kez çalarak: “Kapıyı açın, anneniz geldi, orm andan hepiniz için bir şeyler getirdi” diye seslendi. Yavrular: “O nce ayaklarını göster ki, annemiz olup olm adığını bile­ lim ” dedi. Kurt ayaklarını pencereye dayadı; onların beyaz olduğu­ nu gören yavrular söylenene inanarak kapıyı açtı. A m a kim içeri girdi? K urt tabii! O ğlaklardan biri m asanın altına, İkin­ cisi yatağa, üçüncüsü sobanın arkasına, dördüncüsü m utfa­ ğa, beşincisi gardroba, altıncısı leğenin altına, yedincisi de duvar saatinin kasasına saklanmayı denedi. A m a kurt hepsi­ ni buldu ve işi uzatmadı. H epsini birer birer yuttu, sadece sa­

487

GRIMM KARDEŞLER

atin kasasına saklanan en küçük yavruyu bulam adı. Karnını doyurduktan sonra defolup gitti. Bir ağaç altındaki yeşil çi­ menlere uzanarak uykuya daldı. A radan çok geçm eden ana keçi orm andan eve döndü. Aaa, bir de ne görsün! Sokak kapısı ardına kadar açık; masalar, sandalyeler ve sıralar devrilmiş; tabaklar paramparça olm uş; battaniye ve yorganlar bir tarafa savrulm uş... G arip ana her yerde yavrularını aradıysa da bulam adı. Her birine adlarıyla seslendiyse de yanıt alamadı. Derken en genç oğlağın titrek sesi duyuldu: “Anneciğim , ben

saat

kutu­

sunda

sıkışıp

kaldım !” A nnesi oradan

onu

çıkardı;

oğlak ona kurtun geldiğini ve kar­ deşlerini birer bi­ rer

yuttuğunu

anlattı. Zavallı keçinin yavrularının ardından nasıl ağladığını düşünebiliyor musunuz? Bu üzüntüyle kendini dışarı attı; yavrusu da peşinden geldi. Bahçeye çıkınca, çimenler üstünde yatan ve her horla­ yışında yaprakları titreten kurtu gördü. O n u her yanından inceledikten sonra şişm iş karnında bir şeylerin oynaştığına dikkat etti. “A m an T anrım !” diye aklından geçirdi, “O nun yuttuğu yavrularım hâlâ yaşıyor olm asın?” Hemen eve koşarak iğne, iplik ve m akas getirdi. K urtun 488

KURT İLE YEDİ OÛLAK

şişm iş karnını m akasla kesti; keser kesmez yavrulardan biri­ nin başı gözüktü; kesmeye devam etti, derken altı yavrunun altısı da kurtun karnından dışarı çıkıverdi; hepsi yaşıyordu ve hiçbirine bir şey olmamıştı. Ç ü n k ü canavar açgözlülü­ ğünden onları çiğnem eden yutm uştu! G el de sevinme yani! Yavrular sanki düğün varmış gibi analarıyla birlikte h op­ layıp zıplamaya başladı. A m a anaları, “ Şim di hemen bir sürü çakıl taşı toplayın; bu acımasız canavar uyurken karnını taşla dolduralım ” dedi. Y edi yavrunun hemen topladığı taşları hep birlikte kur­ tun karnına tıka basa doldurdular. Sonra anaları onun kar­ nını hemen dikiverdi; canavar hiçbir şey fark etmedi, yerin­ den bile kıpırdam adı. K urt uyanır uyanmaz ayağa kalktı; karnındaki taşlar onu çok susatm ıştı; kuyuya gidip su içmek istedi. A m a yürümeye başlar başlamaz karnından çakul çukul acayip sesler geldi. O zaman: Ne sallanıyor karnımda böyle? Yedi oğlak değil mi bu, söyle! Karnımı kesen analarıymış Meğer bunlar çakıl taşıymış! diye söylenerek kuyunun başına geldi ve su içmek için aşağı­ ya doğru eğildi; ancak karnındaki taşlar ağır geldiği için ku­ yuya düşüverdi ve boğuldu. Bunu gören yavrular “K urt öldü! K urt öldü !” diye bağırışarak analarıyla birlikte kuyunun etrafında dans etmeye baş­ ladılar.

489

Harika Kemancı

ir zamanlar harika bir çalgıcı vardı; orm anda tek ba­ şına dolaşırken aklına başka bir şey gelmeyince kendi kendine, “Burada canım sıkılıyor. Keşke iyi bir arkadaş çıksa karşım a” dedi. V e sırtındaki kemanı alarak çalmaya başladı; sesi ağaçlarda yankılandı. A radan çok geç­ m eden fundalıkların arkasından bir kurt çıkageldi. “Eyvah, kurt geliyor! Ben böyle bir şey istem em iştim !” diye söylendi. A m a kurt ona yaklaşarak: “A m an ne güzel çalıyorsun sen çalgıcı!” dedi. “Ben de öğrenm ek isterdim !” “Ö ğrenm esi kolay” diye cevap verdi çalgıcı. “Söyledikle­ rimi yapm alısın am a!” “A h, çalgıcı; ustasını dinleyen çırak gibi dinlerim seni!” dedi kurt. Çalgıcı onu yanm a aldı; bir süre birlikte yürüdükten son­ ra yaşlı bir meşe ağacı gördüler; içi koftu, gövdesi tamamen yarıktı. “B ak!” dedi çalgıcı. “Kem an çalmayı öğrenm ek ister­ sen önce ön ayaklarını şu yarığa daya!” K urt söyleneni yaptı. A m a çalgıcı, hem en yerden bir taş alarak kurdun ayaklarına öylesine vurmaya başladı ki, hayvan açamadı ve olduğu yer­ de kalakaldı. “Ben dönünceye kadar sen burda bekle!” diyen çalgıcı yoluna devam etti. Bir süre sonra yine kendi kendine “O rm anda canım sıkı­ lıyor, karşım a başka biri çıksa bari!” dedi. Sonra keman çala çala orm ana daldı. A radan çok geçm eden ağaçların arasm490

HARİKA KEMANCI

dan bir tilki çıkageldi. “A a, bir tilki geliyor; ben onu istem e­ miştim ki!” diye söylendi. Tilki onun yanına yaklaşarak, “Sen ne güzel kem an çalı­ yorsun çalgıcı! Ben de öğrenm ek isterdim !” dedi Çalgıcı, “Ö ğrenirsin” dedi. “Yeter ki, benim dediğimi yap!” “A m an çalgıcı, sen ne istersen yaparım; tıpkı bir çırağın, ustasını dinlediği gibi!” diye cevap verdi tilki. “Öyleyse peşim den gel” dedi çalgıcı. Bir süre birlikte yürüdüler; derken her iki tarafı yüksek ağaçlarla çevrili bir keçi yoluna vardılar. Ç algıcı orada durdu ve bir taraftaki bir fındık ağacının dalını yere kadar eğdi; ucunu ayağıyla bastırdı. Karşı taraftaki ağacı da aynı şekilde eğdikten sonra, “H adi bakalım tilki hazretleri, bir şeyler öğ­ renmek istiyorsan uzat bakayım sol ön ayağını” dedi. Tilki söz dinledi ve çalgıcı onun ayağını sol taraftaki ağacın göv­ desine bağladı. “Tilki hazretleri, şimdi öbür ayağını uzat bakalım ” diyen çalgıcı, sonra onu da sağ taraftaki ağaca bağladı. D üğüm lerin sağlamlığını kontrol ettikten sonra ağaçları serbest bıraktı; iki ağaç da aynı anda doğrulurken tilkiyi havaya fırlattı. Hayvan ayaklarından bağlı halde debelenip dururken çalgı­ cı, “Ben dönene kadar burda bekle” diyerek yoluna devam etti. Yine kendi kendine, “O rm anda canım sıkılıyor; başka bir arkadaş gelse bari” diye söylendi. V e kem anını çalmaya baş­ ladı; çıkan sesler tüm orm anda yankılandı. D erken bir tav­ şan sıçraya sıçraya yaklaştı. “A a, tavşan geliyor! Ben onu is­ tem em iştim k i!” diye söylendi çalgıcı. 491

GRIMM KARDEŞLER

Tavşan, “ Sen ne güzel kem an çalıyorsun, çalgıcı! Ben de öğrenm ek isterdim !” dedi. “Hem en öğrenirsin” dedi çalgıcı, “Yeter ki benim söyle­ diğimi yap.” “O o, çalgıcı; bir çırak ustasını nasıl dinlerse, ben de senin sözünü öyle dinlerim !” diye cevap verdi tavşan. Bir süre birlikte yürüdüler; orm anın aydınlık bir yerine vardılar; orada bir kavak ağacı vardı. Ç algıcı hem en tavşanın boynuna bir ip geçirdikten sonra bir ucunu da ağaca bağladı. “Hadi, tavşan! Şu ağacın etrafında yirmi defa dolan baka­ lım !” dedi. T avşan söyleneni yaptı Yirmi kez döndükten sonra ip de yirmi kez ağaca dolandı ve böylelikle tavşan, sım ­ sıkı bağlanm ış oldu. Bir oraya bir buraya debelenirken ip yu­ muşak boynunu kesti. “Ben gelene kadar burda bekle” diyen çalgıcı yoluna devam etti. Bu arada kurt debelendi, çekti çekiştirdi, taşı ısırdı; ayağı­ nı yarıktan kurtarm caya kadar uğraşıp durdu. Sonra öfke­ den kudurm uşçasına çalgıcının peşine düştü. Tilki onu gö­ rünce avazı çıktığı kadar bağırdı: “K urt kardeş, gel bana yar­ dım et; çalgıcı beni faka bastırdı!” Kurt ağaçları birbirinden ayırarak bağları çözdü ve tilkiyi kurtardı. Tilki ona katıldı; niyeti çalgıcıdan öç almaktı. D erken kapana kısılmış tavşanı da bulup onu serbest bıraktılar. Sonra hep beraber çalgıcıyı aramaya koyuldular. Bu arada çalgıcı kem an çala çala yoluna devam etti; ancak bu kez şansı yaver gitti. Kem an sesi, bir oduncunun kulağına gitti; adam ister istemez işini yarıda bırakarak baltası elinde, müzik dinlemeye koştu. Çalgıcı, “Son un da gerçek bir arka­ daş çıktı karşıma! Ben hep bir insan arıyordum, vahşi hay­ 492

HARİKA KEMANCI

van değil!” diyerek öyle güzel ve öyle hoş çalmaya başladı ki, oduncu büyülenm işçesine orada kalakaldı; yüreği sevinçle doldu. T am o sırada kurt, tilki ve tavşan çıkageldi. O duncu onların kötü niyetlerini sezince parlak baltasını havaya kal­ dırarak çalgıcının önüne atıldı. “Kim ona dokunursa, karşı­ sında beni bulur!” diye tehdit etti. Hayvanlar korktu ve orm ana kaçtı. Ç algıcı oduncuya olan gönül borcunu kem an çalarak ödedi. m

493

Çalıkuşu

skiden her sesin bir anlamı vardı. Demirci çekicini örse vurduğunda “Çrink, çrink!” diye bir ses çıkartır­ dı. M arangozun rendesi “V jjt, vjjt” gibi gelirdi kula­ ğa. Değirm enin tekerleği de “Tan-rım, yardım et; tan-rım, yardım

et” derdi sanki. Eğer değirm enci üçkâğıtçıysa

anlaşılır bir dille “Gelen- kim ki, gelen-kim ki?” diye dönen tekerlek, “Değir-menci, değir-menci” diye de cevap verir ve daha hızlı dönerken de “Yi-ne çal-dı, altı ki-lo al-dı” derdi. O zamanlar kuşların da kendilerine özgü dili vardı ki, bu­ nu herkes anlardı. Bugünse ona cıvıltı, ıslık, vızıltı falan di­ yoruz: müzik var, ama sözcük yok! Neyse, günün birinde kuşlar, kendilerine bir başkan seç­ meye karar verdiler. Yani içlerinden biri kral olacaktı! A ncak kızkuşu buna karşı çıktı: kendisi şimdiye kadar öz­ gür yaşamıştı, özgür ölecekti! K orku içinde oraya buraya uçarken “N erde kaliim, cik! Nerde kaliim, cik!” diye ötüp durdu. Sonra da ıssız bataklıktaki yandaşlarının yanm a var­ dı. A m a kuşlar bu konuyu tartışmak niyetindeydi. Güzel bir mayıs sabahı orm andaki ve tarladaki bütün kuşlar toplandı: kartal, ispinoz, baykuş, karga, tarlakuşu, serçe ve şu anda ak­ lıma gelmeyen bir sürü kuş! G ugukkuşuyla, zangocunu be­ raberinde getiren ibibik bile geldi. Henüz isim takılmamış minik bir kuş da onlara katıldı. 494

ÇALIKUŞU

K onudan nedense haberi olmayan tavuk bu kadar hayva­ nı bir arada görünce “G ı-dak, gı-daak, şu kuşlara baak!” diye hayret etmekten kendini alamadı. A m a horoz “Ö -öröö, korkma! Sakın panik yapm a!” diyerek sevgili tavuğunu ya­ tıştırdı. Sonunda karar verildi. En yüksekten uçabilen kuş kral olacaktı! Bunu duyan çalılıktaki yeşil kurbağa “Vrrak, vrrak, vrrak, vrrrak!” diye bağırdı, yani bu yolda çok gözyaşı dökülecek demek istiyordu. Karga ise “ G aak !” dedi, yani seçim barışçıl olacak anla­ mında. Kim se sonradan “Ben daha yükseğe uçabilirdim, ama ha­ va karardığı için yapam adım ” gibi laflar etm esin diye seçime hemen o güzel mayıs sabahı başladılar. işaret verildikten sonra bütün kuşlar göğe yükseldi. A r­ kalarında bir toz yığını kaldı; bir kanat çırpm asıdır gitti; san­ ki gökyüzünü bir kara bulut kaplamıştı. Az sonra küçük kuşlar yarışı yarıda bıraktı; daha fazla yükselem eyerek yere düştüler. Büyük olanları bir hayli da­ yandı, ama kimse kartala yetişemedi. K artal yükseldi, yükseldi; artık güneş gözüne girmeye başladı. Ö bür kuşların peşinden gelmediğini görünce, “ D a­ ha ne uçacaksın ki? A rtık kral sayılırsın!” diye düşünerek inişe başladı. O nun altında kalan kuşların hepsi, “Kral sen olmalısın! Hiçbirimiz senin kadar yüksekten uçam adık!” dediler.

495

GRIMM KARDEŞLER

A m a kartalın göğüs tüyleri arasına saklanm ış olan isimsiz minik kuş: “Ben hariç!” diye haykırdı. O ana kadar hiç yorulmadığı için önce kartaldan ayrıldı ve hemen sonra daha yükseklere uçmaya başladı. O kadar yükseldi ki, Tanrı katına çıktı. O n ­ dan sonra kanatlarını kısarak yere doğru indi ve çınlayan se­ siyle “Kral benim! Kral benim !” diye seslendi. “Sen mi bizim kralımız olacaksın? Sen kurnazlığa kaçtın, bizi oyuna getirdin!” diye öfkeyle bağrıştı kuşlar. V e bu kez toprağın en altına düşecek olan kuşun kral olm asına karar verdiler. Kaz kanatlarını aça aça göğsüyle karaya öyle bir iniş yaptı ki! Horozun toprağı eşelem esi görülecek gibiydi! Ö rdeğin başına daha kötüsü geldi: mezarlığa iniş yaparken bacakları­ nı yaraladı, paytak paytak bir su birikintisine daldı. isimsiz kuşsa kendine bir fare deliği arayıp bulduktan sonra incecik sesiyle: “Kral benim! Kral benim !” diye öttü. “ Sen mi kral olacaksın?” diye seslendi kuşlar. Bu kez daha öfkeliydiler. “Senin o num aranı yuttuk m u sanıyorsun?” V e onu deliğinde kapalı tutup aç bırakmaya karar verdi­ ler. Baykuşu da nöbetçi olarak başına diktiler; hayatı pahası­ na da olsa o üçkâğıtçıyı dışarı bırakmayacaktı! A kşam olduğunda bütün kuşlar uçm aktan yorulm uştu; hepsi çoluk çocuğunu ve eşini alarak yatmaya gitti. Baykuş fare deliğinin önünde tek başına kaldı, ama o da yorgun düşm üştü. Bir gözümü kaparım, ötekiyle nöbet tutarım! Yeter ki,

496

ÇALIKUŞU

ufaklık fare deliğinden çıkmasın diye düşündü. V e bir gözü­ nü kapadı, öbürküyle fare yuvasına baktı. M inik kuş kafasını çıkararak kaçmayı denedi, ama baykuş hem en karşısına çıkınca yine yuvada kaldı. Bu kez baykuş yi­ ne bir gözünü kapayarak öbürünü açtı. Bütün bir gece böyle geçti. Bir keresinde bir gözünü kaparken öbürkünü açmayı unuttu ve iki gözü kapalıyken de uyuyakaldı. Minik kuş bu ­ nu fark edince oradan kaçıp gitti. O günden sonra baykuş kim senin gözüne gözükmedi, yoksa gördükleri yerde onun tüylerini yolacaklardı! A ncak geceleri uçtu ve toprağa böyle berbat delikler açan farelerin peşine düştü hep. M inik kuş da pek gözükmez oldu; çünkü korkuyordu; ya­ kalanırsa hali haraptı! Bu nedenle hep çalılıklara tüneyip, etrafa bakındıktan ve kendini güvencede hissettikten sonra “C ik, cik; kral benim! C ik, cik; kral benim !” diye ötüp durdu. Bu yüzden de ona çalıkuşu adını taktılar. T arlakuşuysa çok keyifliydi, çünkü onun çalıkuşunu din­ lemeye ihtiyacı yoktu. G üneş doğar doğmaz havaya uçuyor ve “Her-şey-ne-güzel! Her-şey-ne-güzel! A h, her-şey-ne-güzel” diye ötüyordu. m

497

Çalıkuşu ve Ayı

ir yaz günü ayıyla kurt orm anda dolaşıyordu. D er­ ken ayı bir kuşun çok güzel öttüğünü duydu. “Kurt kardeş, bu nasıl bir kuş? Ne de güzel ötüyor?” diye sordu. Kurt, “O kuşların kralıdır; onu sevip saymalıyız” de­ di. Bu bir çalıkuşuydu. “Öyleyse onun sarayını görmek iste­ rim, beni oraya götür!” diye tutturdu ayı. “Öyle kolay değil bu iş. Ö nce kraliçe gelsin bakalım ” dedi kurt. Az sonra krali­ çe gelip kondu; gagasında yem vardı; kral da geldi. Yavrula­ rını beslediler. Ayı hemen onların yanm a varmak istedi, ama kurt onu kolundan tutarak engelledi: “Hayır, bekle de ana babaları gitsin!” dedi. Böylece yuvanın bulunduğu deliği gözleyip beklediler. A m a ayı sabırsızlandı ve kral sarayını görm ek istedi; çok geçmeden oraya vardı. Kralla kraliçe uçup gitmişti; ayı içeri girince orada beş altı tane yavru kuş gördü. “Kral sarayı bu mu yani? Berbat bir saray! Sizler de sözüm ona kral çocuğusunuz ha? Sizi gidi soysuzlar sizi!” di­ ye söylendi. Yavru kuşlar bunu duyunca çok kızarak, “Biz soysuz de­ ğiliz! Ailemiz soylu bir ailedir; sen görürsün gününü” diye bağırıştı. Ayıyla kurt biraz çekinerek mağaralarına döndüler. Am a yavru kuşlar cıyak cıyak öttü ve ana babaları gelince: “Hadi bakalım, biz yemek yemeyeceğiz. Önce bizim soylu olup olmadığımıza karar verin! Ayı burdaydı, bizi azarladı”

498

ÇALIKUŞU VE AYI

diye yakındı. Yaşlı kral “ Sakin olun, bu işi hallederiz” dedi. V e eşiyle birlikte ayının m ağarasına uçtu. Oraya varınca, “Bana bak, ayı! Çocuklarım ı niye azarladın sanki? Bu yüzden sana karşı kanlı bir savaş açacağız!” dedi. Böylece savaş ilan edildi. T üm dört ayaklılar toplandı: öküz, eşek, at, geyik, ceylan ve diğerleri. Ç alıkuşu da havada uçan tüm kuşları çağırdı: sadece büyük kuşları değil, sivrisi­ nekleri, eşek arılarını, bal arılarını ve sinekleri de. Savaş zamanı gelip çatınca çalıkuşu düşm an generalinin kim olduğunu saptam ak üzere casus gönderdi. İçlerinden en kurnazı sivrisinekti; düşm anın bulunduğu orm ana uçtu; oradaki bir ağaç yaprağının üzerine konarak parolayı öğren­ di. O sırada ayı, tilkiyi çağırarak şöyle konuştu: “Tilki, sen dört ayaklı hayvanlar içinde en kurnazısın; general sen ol ve kum andayı ele al!” “O lu r” dedi tilki. “Benim kuyruğum oldukça uzun ve tüylüdür; sorguçlu miğfere benzer. Ben kuyruğum u kaldırır­ sam, anlayın ki her şey yolundadır. O zaman hücum a kalkar­ sınız. Kuyruğum u indirirsem kaçın kaçabileceğiniz kadar!” Sivrisinek bunları duyduktan sonra hemen geri dönerek çalıkuşuna hepsini anlattı. Ç atışm anın başlayacağı sabah, üü-üf, o dört ayaklılar öy­ le bir gürültüyle yürüyüşe kalktı ki, yer yerinden oynadı. Ç alıkuşu da kendi ordusuyla havadan öyle cıyak cıyak öte­ rek ve vızıldayarak geldi ki, korkm am ak elde değildi. İki d ü ş­ man birbirine girdi. Ç alıkuşu önce eşek arılarını gönderdi; onlar tilkinin kuyruğunu sokacaktı! 499

GRIMM KARDEŞLER

V e de tilki kuyruğu sokulur sokulmaz irkildi, bir bacağını yukarı kaldırdı. Yine de dişini sıkıp dayandı ve kuyruğunu havada tutmaya devam etti. A m a ikinci kez sokulduğunda onu biraz aşağı indirdi. Ü çüncü sokuluştan sonra daha fazla dayanam adı; haykı­ rarak kuyruğunu bacaklarının arasına sıkıştırdı. Ö bür hay­ vanlar bunu görünce savaşı kaybettiklerini sanarak kaçmaya başladı. Her biri kendi m ağarasına koştu. K uşlar savaşı ka­ zanmıştı! Kral ve kraliçe çalıkuşu yavrularının yanm a vararak: “A rtık sevinin çocuklar! İstediğiniz kadar yiyip için; sava­ şı biz kazandık!” dedi. A m a yavru çalıkuşları, “Henüz yemeyiz; önce ayı yuvam ı­ zın önüne gelip özür dilesin ve bizim nam uslu çocuklar oldu­ ğumuzu söylesin!” diye karşılık verdi. Bunun üzerine çalıku­ şu ayının inine uçtu ve “Heey, ayı! G it çocuklarım dan özür dile ve onların nam uslu olduğunu ilan et, yoksa seni ayağı­ mızın altına alırız!” diye seslendi. Ayı çok korkarak oraya gidip özür diledi. Yavru çalıkuşları sevindi; hepsi gecenin geç saatine kadar yiyip içti ve eğlendi.

sp

500

Tanrı ile Şeytanın Hayvanları

üce Tanrı tüm hayvanları yarattı, ama kurdu köpe­ ğe tercih etti; bu arada keçiyi unuttu. Bu kez Şeytan da hayvan yaratmaya kalkıştı ve keçiye ince ve uzun bir kuyruk taktı. Bu keçiler ne zaman meraya çıksa kuyruklarıyla dikenli çite takılıyor ve Şeytan onları zar zor kurtarıyordu. Bu onu o kadar kızdırdı ki, her bir keçinin kuyruğunu ısırdı. İşte o yüzden keçilerin kuyruğu bugün bile hep güdük kaldı. D aha sonra da onları merada otlam aya bıraktı; ancak Y ü­ ce Tanrı bu keçilerin meyve ağaçlarını kemirdiğini, hatta en soylu asm a kütüklerini de m ahvettiğini gördü. B u hep böyle giderse sıra öteki bitkilere de gelecekti. Bu yüzden kurtları keçilere saldı; daha doğrusu bu ağaçlara dadanan keçilere saldıracaklardı! Şeytan bunu görünce T an rı’nın huzuruna çıkarak: “ Senin yarattığın hayvan, benimkileri parçaladı” diye şi­ kâyette bulundu. Tanrı, “N e gibi bir zarar gördün ki?” diye sordu. “ Şim diye dek gördüğüm zararları hiçbir hayvan karşılaya­ maz; bu iş sana pahalıya patlayacak” dedi Şeytan. “M eşeler yapraklarını döktüğü zaman gel de paranı vere­ yim !” dedi Yüce Tanrı.

SOI

GRIMM KARDEŞLER

V e meşe ağaçları yaprak döktüğünde Şeytan yine Tann ’nın huzuruna çıkarak ondan borcunu ödem esini istedi. Tanrı şöyle dedi: “K onstantinopoPda çok büyük bir meşe ağacı var; o yapraklarını hâlâ dökm edi.” Şeytan küplere bindi, ağza alınmayacak laflar söyledi, sonra da o ağacı aramaya çıktı. A m a yolunu şaşırdı ve ağacı buluncaya kadar altı ay çöllerde dolaştı. Geri döndüğünde tüm meşe ağaçları yemyeşil yapraklarını çoktan açmıştı! işte o zaman Şeytan alacağından vazgeçti ve kızgınlıktan tüm keçilerin gözlerini çıkararak onların yerine kendininkileri yerleştirdi. Bu nedenle tüm keçiler şeytan gözlü diye anılır ve kuy­ rukları da hep güdüktür. Şeytanı da hep böyle tasvir ederler ya! m

S 02

100 Şeytanın Kardeşi

aşlı bir asker geçimini sağlayamadığı için ne yapaca­ ğını bilemiyordu. Bu yüzden ormana gitti, bir süre yol aldıktan sonra karşısına bir cüce çıktı; ama as­ lında bu Şeytandı! C ü ce ona: “Neyin var senin? Üzgün görünüyorsun” diye sordu. “Karnım aç, param da yok!” diye cevap verdi asker. “ Kendini bana kirala, benim uşağım ol, o zaman her gün karnın doyar! A ncak yedi yıl bana hizmet edeceksin, yedi yıl sonra özgürsün! A m a bir şey söyleyeyim sana. Bu zaman b o ­ yunca yıkanmayacaksın, taranm ayacaksın, tırnaklarını ve saçlarını kesm eyeceksin ve gözüne su değdirm eyeceksin!” A sker, “Hepsi buysa, anlaştık” diyerek cüceye katıldı. Birlikte bir mağaraya gittiler ve cüce ona neler yapması gerektiğini açıkladı. Cehennem pirzolasının piştiği kazanla­ rın altındaki ateşi canlandıracak, evi temizleyecek, çöpleri kapının arkasına taşıyacak ve her yeri toplayacaktı. Am a ka­ zanların içine bir kere bakm aya kalkışırsa hali dum an ola­ caktı! A sker, “T am am ” dedi, “Tam am , hepsini yapacağım !” Bunun üzerine yaşlı Şeytan her zaman olduğu gibi dolaş­ maya çıktı. A sker işe koyuldu. A teşi yaktı, çöpleri toplayarak kapı­

S03

GRIMM KARDEŞLER

nın arkasına koydu; yani emredilen şeylerin hepsini yerine getirdi. Şeytan geri döndü, etrafına bakındı, yapılan işlerden m emnun kalarak tekrar dışarı çıktı. A sker de etrafına iyice bakındı; cehennem deki kazanlar daire şeklinde sıralanmıştı; hepsi fokur fokur kaynıyor, altla­ rındaki ateş gürül gürül yanıyordu. Et cızır cızır pişmekteydi. Şeytan yasaklam am ış olsa onların içine çoktaan bakacak­ tı! A m a işte, merakını yenem edi ve ilk kazanın kapağını bi­ raz kaldırarak içine baktı. Bir zamanlar emrinde çalıştığı ast­ subayı kazanın dibinde oturur halde görmez mi! “Heey, dostum ! Sana burada mı rastlayacaktım? Bana vaktiyle az çektirmedin, ama şim di benim elim desin!” diye­ rek kazanın kapağını tekrar kapattı ve ateşe bir kütük daha attı; iyice kızsın diye. Ü çüncü kazanda ne var diye baktı. O nun içinde de em ­ rinde savaştığı general oturm aktaydı. “Heey, dostum ! Sana burada mı rastlayacaktım? Bana vaktiyle az çektirmedin, ama şimdi elim desin!” diyerek ateşi iyice körükledi. Böylece yedi yıl boyunca cehennem de iş gördü, yıkanma­ dı, taranmadı, tırnaklarını ve saçlarını kesm edi, gözüne su değdirmedi. Yedi yıl ona altı ay gibi geldi. V e sonunda Şeytan gözüktü: “Ee, Hans, neler yaptın bakalım?” diye sordu. Hans, “Kazanların altındaki ateşi canlandırdım , ortalığı toplayıp temizledim, çöpleri kapının arkasına taşıdım ” dedi.

504

ŞEYTANIN KARDEŞİ

“A m a kazanların içine baktın! D ua et ki ocaklara odun atmışsın, yoksa canından olurdun; şimdi zamanın doldu. Eve gitmek ister misin?” “Elbette” dedi yaşlı asker. “Babam a bir bakayım, evde ne yapıyor acaba?” “Hak ettiğin ücreti de vereyim sana. Zembilini kapının arkasındaki çöplerle doldur, sonra da eve git. Yalnız yıkan­ m adan git, uzun saçını ve sakalını sakın kesm e, çapaklı göz­ lerini de suyla temizleme. N ereden geldiğini sorarlarsa, ce­ hennem den diye cevap ver. Kim olduğunu soranlara da, Şeytanın yüzü is tutm uş kardeşiyim ve de kralıyım dersin. A sker sustu, Şeytanın dediğini yaptı, ama aldığı ücretten m emnun değildi. Yine orm ana vardığında sırtındaki zembilini indirip sil­ kelemek istedi: ama zembilin ağzını açınca tüm o çöplerin al­ tına dönüşm üş olduğunu gördü. “Bu hiç aklıma gelm em işti” diyerek neşe içinde şehre yol­ landı. Bir hanın önünde durdu. Hancı onu görünce dehşete ka­ pıldı, çünkü H ans öyle korkunç gözüküyordu ki, korkuluk­ tan farksızdı. O na, “N erden geliyorsun?” diye seslendi. “C ehennem den.” “Kim sin sen?” “Şeytan’ın yüzü is tutm uş kardeşiyim! V e de kralıyım!” Hancı onu önce içeri almak istemedi, ama Hans ona altın verince hemen razı oldu, hatta odasının kapısını da kendi eliyle açtı.

SOS

GRIMM KARDEŞLER

H ans en iyi odayı seçmişti. Doyasıya yedi içti, mükemmel ağırlandı, ama Şeytanın dediği gibi yıkanıp taranmadı. İçi altın dolu zembilin yanı başında duran hancının huzu­ ru kaçtı; bütün gece uyum adı ve zembili çaldı. H ans ertesi sabah kalktığında hancıya parasını ödeyip yo­ la çıkmak istedi, ama zembilini bulamadı. Uzun boylu kafa yormadı. “Borçsuzken bile mutsuz ol­ dum ” diye söylenerek tekrar cehenneme döndü. Yaşlı Şeyta­ na derdini dökerek ondan yardım istedi. Şeytan ona: “O tur bakalım şöyle, seni yıkayayım, saçlarını tarayayım ve gözlerini temizleyeyim” diyerek ekledi: “G it hancıya söy­ le, senin altınlarını geri versin. Y oksa ben kendim gelip alı­ rım, ondan sonra da ateşi senin yerine o canlandırır.” H ans hancının yanına vararak ona şöyle dedi: “ Sen benim altınımı çaldın, geri vermezsen cehennemlik olacaksın, orada benim yerimi alacaksın ve aynen benim gibi korkunç gözükeceksin!” Hancı ona istediğinden de fazlasını vererek kimseye bir şey söylememesini rica etti. H ans artık zengin bir adam olmuştu. Babasının evine gitmek üzere yola çıktı; kendine adi kum aştan dikilmiş beyaz bir gömlek satın aldı ve cehennem ­ de öğrendiği müziği bir sazla çalmaya başladı. O ülkeyi yaşlı bir kral yönetiyordu; H ans onun huzurun­ da da saz çaldı. Kral o kadar neşelendi ki, büyük kızını ona vermek istedi. A m a kız böyle beyaz gömlekli, sıradan bir he­ rifle evlenm ektense kendisini en derin sulara atacağını söy­ ledi.

506

ŞEYTANIN KARDEŞİ

Bunun üzerine kral küçük kızını verdi H an s’a. Kız da ba­ basının hatırını kırm am ak için evliliğe razı oldu. Böylece şeytanın yüzü isli kardeşi prensesle evlendi. V e yaşlı kralın ölüm ünden sonra da tüm ülke onun oldu.

507

Yaşlı Dilenci

J

ir zamanlar yaşlı bir kadın “Dem ek ihtiyarlıkta di­ lenmek de varm ış!” diye söyleniyordu. A m a işte, dileniyordu o kadın. V e ne zaman bir sa­

daka alsa “Tanrı sizi ödüllendirsin!” diyordu. Dilenci kadın bir evin kapısını çaldı; içerde, ona arkadaş­ ça davranan bir oğlan ocak başında ısınmaktaydı. O ğlan zavallı yaşlı kadına dostça: “G el anacığım, gel de ısın!” dedi. Kadın içeri girdi, ama ateşe o kadar yakın durdu ki, üze­

rindeki yırtık pırtık giysiler alev K adın hiçbir şey yapam a­ dı. O ğlan orada öylece dur­ muş, bakıyordu. A caba söndürse miydi? Ş u işe bak, acaba söndürse miymiş? Evde su bile olm asa in­ san ağlar, ağlar, gözyaşı dö­ ker ... o gözyaşları birikerek bir pınarcık oluşturur... İşte onun suyuyla da insan o ateşi söndürürdü hiç olmaz­ sa! 508

Ormandaki Yaşlı Kadın

aktiyle fakir bir hizmetçi kız efendileriyle birlikte büyük bir orm andan geçiyordu. Orm anın ortasına vardıklarında ağaçlar arasından haydutlar çıkıp ön ­ lerine geleni öldürdüler. O kargaşalıkta kız o kadar korktu ki, arabadan atlayarak bir ağacın arkasına saklandı. H aydutlar ganimetlerini toplayıp gittikten sonra kız mey­ dana çıkıp başına gelen felâketi gördü. A cı acı ağlamaya başlayarak, “Benim gibi zavallı bir kız ne yapsın şimdi? Bu orm andan nasıl çıkacağımı bilmiyorum. Buralarda hiç kimse oturm uyor. Kesinlikle açlıktan öleceğim ben” diye yakındı. Bir yol aradıysa da bulamadı. A kşam olunca bir ağacın al­ tına oturdu ve T an rı’ya dua etti. O rada kalıp herhangi bir yere gitmek istemedi. “Başım a ne gelecekse gelsin!” diye söy­ lendi. Bir süre böyle oturduktan sonra bir beyaz güvercin ona doğru uçtu. G agasında küçücük bir altın anahtar vardı. O anahtarı kızın eline tutuşturarak şöyle dedi: “ Şu uzaktaki koca ağacı görüyor musun? O nun bitişiğin­ de ufak bir saray var. Bu anahtarla o sarayın kapısını aç, ora­ da yeterince yemek bulacaksın; böylece karnın doym uş olur.”

509

GRIMM KARDEŞLER

Kız ağacın yanına vardı, sarayın kapısını anahtarla açtı, içerde ufak bir kâsede süt ve içine doğram ak üzere de beyaz ekmek buldu; bununla karnını doyurduktan sonra: “A rtık tavukların eve dönm e zamanı geldi, öyle yorgu­ num ki, yatağıma yatsam iyi olacak” diye söylendi. Aynı anda güvercin yine çıkageldi ve ona ikinci bir altın anahtar getirdi. “Bununla ağacın kapısını aç, içerde bir yatak bulacaksın!” dedi. Kız ağacın kapısını açtı ve içerde güzel ve yum uşacık bir yatak buldu. G ece kendisini korum ası için T an rı’ya dua ede­ rek yatıp uyudu. Ertesi sabah güvercin yine gelerek bir anahtar daha getir­ di: “Bununla ağacı aç; içinde giysiler bulacaksın” dedi. V e açtığında kız altın ve kıymetli taşlarla bezenmiş giysi­ ler buldu; öyle ki, hiçbir prenseste bunun gibisi yoktu. Neyse, kız bir süre burada yaşadı. G üvercin her gün geldi ve kızın ne ihtiyacı varsa getirdi. Böylece sakin ve güzel bir hayat sürdü kız. D erken bir gün güvercin yine gelerek şöyle dedi: “ Bana bir iyilik yapar mısın?” “ Seve, seve” dedi kız. “ Seni ufacık bir eve götüreceğim, içeri girersin. O danın ortasında, ocak başında oturan yaşlı bir kadın sana “M erha­ ba!” diyecek, sakın ona cevap verme! O ne yaparsa yapsın sen onun sağ tarafından geçiver, karşına bir kapı çıkacak. O kapıyı açtın mı, ufak bir odaya gireceksin. O radaki bir m asa­

510

ORMANDAKİ YAŞLI KADIN

nın üzerinde bir sürü yüzük göreceksin, hepsi pıı ı pırıl paıl.ı yan taşlarıyla çok kıymetli yüzükler. Sen bunların içinden en sadesini, en basitini seç ve hiç vakit kaybetmeden bana gc tir!” G enç kız o eve giderek kapıdan içeri girdi; orada olm an yaşlı kadın gözlerini dört açarak ona baktı ve “M erhaba, ço cuğum ” dedi. Kız cevap verm eden kapıya doğru yürüdü. “Nereye gidiyorsun?” diye haykırdı kadın ve onu eteğin den tutarak durdurm ak istedi. “O rası benim evim, benim rızam olm adan kimse oraya gi remez” dedi. A m a kız hiç ses çıkarm adan onun elinden kur­ tularak odaya daldı. O radaki bir m asanın üstünde bir sürü yüzük vardı ve hepsi de pırıl pırıl parlıyor ve insanın gözünü alıyordu. Kız onları dağıtarak içlerinden en sade olanını ara­ dı, ama bulam adı. Aram aya devam ederken yaşlı kadını gör­ dü; elindeki kafesle oradan sıvışmaya hazırlanıyordu. Kız hem en onun elinden kafesi alıp yukarı kaldırdı, için ­ de bir kuş vardı ve bu kuş gagasında bir yüzük taşıyordu. Kız o yüzüğü alarak neşe içinde evin yolunu tuttu; beyaz güvercin gelip o yüzüğü alacak diye bekledi, ama kuş bir tür­ lü gelmedi. G enç kız sırtını bir ağaca dayadı ve güvercini bekledi. O bu şekilde dururken birden ağaç yumuşamaya ve eğilmeye başladı; dallarını aşağı sarkıttı. V e birden o dallar kızın vücu­ dunu sarıverdi: iki kol çıktı meydana! V e genç kız şöyle bir bakındığında karşısında güzel ve yakışıklı bir delikanlı gör­ dü. O ğlan onu kucaklayarak içtenlikle öptü ve: “Sen beni kötü kalpli bir cadı karının büyüsünden kur­ tardın! O beni bir ağaca dönüştürm üştü. G ünün birkaç sa­ Sll

GRIMM KARDEŞLER

atinde beyaz bir güvercin oluyordum ; o güvercin gagasında yüzük taşıdığı sürece de insana dönüşem iyordum ” dedi. Aynı anda hizmetçileri ve atları da büyüden kurtulup ya­ nına geliverdi. Hep birlikte sarayın yolunu tuttular. Ç ü n kü oğlan aslın­ da bir prensti. İki genç evlenip m utlu bir hayat sürdüler. m

512

PRENS İLE PRENSES

Prens ile Prenses

aktiyle bir kralın bir oğlu oldu. O n altı yaşına bastığında bir geyik tarafından öldürüleceği yazılıydı yıl­ dızında. işte o yaşa geldiğinde avcılar onunla ava çıktılar. O rm an­ da prens onlardan ayrıldı. Derken bir geyik gördü; vurmak istedi, ama isabet ettiremedi. Geyik hep onun etrafında d ön ­ dü dolaştı, ta ki orm andan çıkıncaya kadar. V e ormanı terk eder etmez oğlanın karşısına geyik değil de koskoca bir adam çıktı: “ Son un da seni yakaladım. Peşinde koşm aktan şimdiye kadar altı çift cam paten eskittim ” diyerek onu yanına aldı ve büyük bir nehirden geçerek koskoca bir saraya vardılar. O rada oğlan onunla birlikte sofraya oturup yemek yemek zorunda kaldı. Yem ekten sonra kral, “Benim üç tane kızım var; en büyü­ ğünün başında bir gece nöbet tutacaksın: A kşam saat do­ kuzdan sabah altıya kadar. Saat altıyı çalarken ben gelip ses­ leneceğim, bana cevap vermezsen yarın öldürüleceksin. A m a cevap verirsen kızım senin karın olacak” dedi. iki genç yatak odasına geldiklerinde orada taşlaşm ış bir aziz duruyordu. Prenses ona, “ Saat dokuzdan üçe kadar her saatte bir ba­ bam gelecek. Bir şey sorarsa prensin yerine sen cevap ver” dedi. 513

GRIMM KARDEŞLER

Taşlaşm ış aziz, sonunda hareketsiz kalıncaya kadar başını önce hızlıca, sonra yavaş yavaş salladı. Ertesi sabah kral oğlana: “İyi iş gördün, ama kızımı sana veremem; çünkü bu kez ortanca kızımın başında gece nöbeti tutacaksın. O zaman onu sana eş olarak verip vermeyeceğimi düşüneceğim . A m a saat başı kendim gelip bakacağım; sana seslendiğim zaman bana cevap vereceksin, vermezsen kendi­ ni ölm üş bil” dedi. İki genç yine yatak odasına gittiler; orada yine taşlaşmış, ama daha büyük bir aziz durmaktaydı. Prenses ona, “Babam bir şey soracak olursa cevabı sen ver!” dedi. T aşlaşm ış aziz, sonunda hareketsiz kalıncaya kadar başını önce hızlıca, sonra yavaş yavaş salladı. V e prens kapının eşi­ ğine oturdu, elini başına yastık yaparak uykuya daldı. Ertesi sabah kral ona şöyle dedi: “işini iyi yaptın, ama sana kızımı veremem. Şim di küçük kızımın odasında bir geceliğine nöbet tutacaksın! Ki o zaman bakalım ortanca kızımı sana verir miyim diye düşüneceğim . A m a her saat başı geleceğim ve ben seslenince sen cevap ve­ receksin; vermezsen öldürüleceksin!” İki genç yine birlikte yatak odasına gittiler. Bu seferki aziz öbürkülerden çok daha büyük ve uzun boyluydu. Prenses ona: “Babam seslenecek olursa sen cevap ver!” dedi. U zun boylu koca aziz yarım saat m üddetle başını eğdi ve sonunda sessiz kaldı. Prens de kapı eşiğine oturduktan sonra uyuyakaldı. Ertesi sabah kral, “İyi nöbet tuttun, ama kızımı sana he­

514

PRENS İLE PRENSES

nüz veremem. Benim çok büyük bir ormanım var; bu sabahm altısından akşamın altısına kadar bu orm andaki bütün ağaçları kesersen o zaman düşünürüm ” diyerek ona cam bir balta, cam bir keski ve bir de cam çapa verdi. Prens odun kesm ek için orm ana gelince daha ilk vuru­ şunda baltası ikiye bölündü; çapayla denedi, ama o da tuz buz oldu. Bunun üzerine çok üzüldü; o kadar ki, artık ölece­ ğini sandı. V e oturup ağlamaya başladı. Ö ğlen olunca kral kızlarına, “içinizden biri ona yemek götürsün!” dedi. Büyük kızla ortanca kız aynı anda “Ben gö­ türm em ” dedi. “Biz ona hiçbir şey götürmeyiz! Son gece nö­ bet tutan götürsün!” Böylece en küçük kız ormana gitti ve oğlana hal hatır sor­ du. O ğlan berbat durum da olduğunu, nasıl olsa öleceği için yemek istem ediğini söyledi. Bunun üzerine kız bin dereden su getirerek onu razı etti ve oğlan biraz bir şeyler yedi. Yem ekten sonra kız ona, “G el ben senin biraz başını ok­ şayayım da, ölüm den başka şeyler düşünm eye çalış” dedi. V e kız onu okşarken oğlana öyle bir yorgunluk bastı ki, hemen uyudu. Bunun üzerine genç kız mendiline bir düğüm attıktan sonra onunla üç kez yere vurarak “işçiler, dışarı” di­ ye seslendi. A ynı anda bir sürü cüce ortaya çıkarak kraliçenin emirle­ rini sordular. “U ç saat içinde orm andaki bütün ağaçları kesin ve odun­ ları bir yığın halinde toplayın” dedi genç kız. C üceler kendi akrabalarını da yardıma çağırarak işe baş­

51S

GRIMM KARDEŞLER

ladılar. Ü ç saat sonunda her iş bitmişti! Kraliçenin yanına vararak durum u bildirdiler. O da yine m endilini çıkararak “işçiler, eve d ön ü n !” diye seslendi. H epsi ortadan kayboldu. Prens uyandığında kendini çok iyi hissetti. Kız ona: “Saat tam altıda saraya gel!” dedi. O da öyle yaptı. Kral ona, “O rm anı kestin mi?” diye sordu. “Evet” dedi oğlan. Sofraya oturduklarında kral, “Ben kızımı henüz sana ve­ rem em !” dedi. Yani oğlan bunun için bazı şeyleri yerine ge­ tirmek zorundaydı. Ne yapm ası gerektiğini sordu. Kral, “Benim büyük bir havuzum var. Yarın sabah oraya git, onun çam urunu temizle. Öyle ki, ayna gibi pırıl pırıl yap! İçinde de her çeşit balık olsun!” V e ertesi sabah kral ona cam bir kürek vererek, “Saat altı­ da bu iş bitmiş olm alı” dedi. Prens havuzun yanm a vardı; küreğini bataklığa daldırır daldırmaz cam kürek kırıldı; çamurları çapayla atmaya çalış­ tıysa da o da ikiye bölündü. Bu işe canı çok sıkıldı. Ö ğlen olup da en küçük prenses ona yemeğini getirip ha­ lini hatırını sorunca oğlan, kendisini çok fena hissettiğini, herhalde bu uğurda kellesini kaybedeceğini söyledi. “Kürek mürek kalm adı elimde, hepsi kırıldı” dedi. Kız ona merak etmemesini, önce yemek yemesini söyledi. “O zaman başka şeyler düşünürsün!” dedi. A m a prens “Hayır” dedi; yemek yiyemezmiş, çünkü çok, ama çok üzgünmüş! Kız yine bin dereden su getirdikten son­ radır ki, oğlan iki üç lokm a yemek yedi. Kız yine başını okşa­ dı ve o yine uyuyakaldı.

516

PRENS İLE PRENSES

Kız yine cebinden çıkan mendili düğümleyip üç kez yere vurdu, “işçiler, dışarı!” diye seslenince de bir sürü cüce çıka­ gelerek ona ne istediğini sordu. U ç saat içinde havuzu temiz­ leyeceklerdi; öyle ki, insan ona baktığında kendini görebil­ meliymiş; tıpkı aynaya bakar gibi! Ayrıca içinde her cinsten balık da bulunmalıydı! C üceler kendilerine yardım etsinler diye tüm akrabaları­ nı topladılar. V e iki saat içinde tüm işler bitti. Prensesin yanm a vara­ rak: “Emrettiğiniz şeyleri yaptık!” dediler. Bunun üzerine prenses yine mendiliyle üç kez yere vura­ rak “işçiler, ev dönün!” dedi. Hepsi eve döndü. Prens uyandığında havuz tertemiz olm uştu. Prenses de oradan ayrılmadan önce ona tam saat altıda saraya gelmesini söyledi. V e oğlan saraya vardığında kral, “Havuz bitti mi?” diye sordu. “Evet” dedi prens. Sofraya oturduklarında kral yine: “Havuzu temizledin, ama ben hâlâ kızımı sana veremem. D aha önce bir şeyler yapm alısın” dedi. “Neym iş o?” diye sordu oğlan. Krala ait bir dağ varmış; o dağın üstündeki tüm çalılıkla­ rın kesilm esi gerekirmiş; ondan sonra da dağın tam tepesine bir saray inşa etmeliymiş; bu saray hayal gücünün ötesinde bir güzellikte olmalıymış; bunun için her türlü araç gereci

517

GRIMM KARDEŞLER

kendisine verecekmiş! O ğlan ertesi sabah kalktığında kral ona cam bir balta ve yine cam bir kazma verdi; buna göre saat altıda her şey bit­ miş olacaktı. Prens ilk çalılığa dalıp da baltasını kullandığında balta çok kısa ve ufak geldi, parçalanıverdi; kazma ise hiçbir işe yaramadı. O ğlan yine kara kara düşünm eye başladı ve sevgilisini bekledi. A caba tekrar gelip onu bu sıkıntıdan kurtaracak mıydı? Nitekim öğlen olunca kız çıkageldi; yanında biraz yemek getirmişti. O ğlan ona her şeyi anlattı, birazcık yemek yedi, sonra başını okşattı ve uykuya daldı. Kız yine mendilini çıkararak yere vurdu ve “işçiler, dışa­ rı!” diye seslendi. Yine bir o kadar cüce göründü; prensese ne istediğini sordular. O da: “U ç saat içinde tüm koruluktaki ağaçları keseceksiniz, yukarda, dağın tepesinde bir saray yapacaksınız; ki akıl al­ maz güzellikte olacak! Gerekli araç gereci orada bulacaksı­ nız!” dedi. C üceler kendilerine yardım etsin diye tüm akrabalarını çağırdılar. Ü ç saat sonra her iş bitm işti. G elip prensese durum u an­ lattılar. Prenses de düğüm lü mendilini çıkarıp üç kez yere vurduktan sonra “işçiler, eve dön ü n !” dedi. H epsi eve döndü. Prens uyandığında her şeyin olup bittiğini görünce sevin­ cinden kuş gibi havalara sıçradı.

518

PRENS İLE PRENSES

Saat altıyı çalarken birlikte saraya gittiler. Kral, “ Saray yapıldı mı?” diye sordu. “Evet” dedi prens. Sofraya oturduklarında, “Ö bür kızlarımı evlendirm eden en küçük kızımı sana verem em ” dedi kral. Prens ile prenses bu işe çok üzüldüler; hele prensin yanı­ na hiç yaklaşılm ıyordu. V e o gece prensesle birlikte saraydan kaçtı. Bir süre yol aldıktan sonra prenses etrafa bakındığında babasının peşin­ den gelmekte olduğunu gördü. “Eyvah, ne yapacağız şimdi? Babam peşimize düşm üş, bizi yakalayacak. Ben seni bir devedikenine dönüştüreyim , ken­ dim i de bir güle; çalılıkta daha güvencede oluruz” dedi. Babası onların bulunduğu yere gelince karşısında bir çalı­ lık, onun da ortasında bir gül gördü. G ü lü koparm ak ister­ ken parm ağına diken battı; bu işten vazgeçerek eve döndü. Karısı ona, çocukları niye beraberinde getirm ediğini sor­ du. O da onlara çok yaklaştığını ancak sonra gözden kaybet­ tiğini, sadece bir çalılık ve bir gülle karşılaştığını anlattı. Bunun üzerine kraliçe, “ Sadece gülü koparsaydm devedi­ keni arkadan gelirdi” dedi. Kral gülü koparm ak üzere tekrar o yere gitti. A m a bu ara­ da iki genç oradan çoktan uzaklaşmış, tarlaların arasına dal­ mıştı. Kral peşlerine takıldı. Prenses bir ara yine etrafına ba­ kındığında babasının gelmekte olduğunu gördü. “Ne yapalım şim di?” diye sordu. “ Seni bir kilise yapayım, ben de rahip olayım! Kürsüye çıkıp vaaza başlayayım !” dedi. Kral oraya vardığında karşısında bir kilise gördü; kürsüde

319

GRIMM KARDEŞLER

bir rahip vaaz vermekteydi. Vaazı dinledikten sonra yine sa­ raya döndü. “Keşke rahibi getirseydin” dedi karısı. “Kilise onun arka­ sından gelirdi. Seni gönderdim mi hep böyle oluyor işte! Başka çaresi yok, bu kez kendim gideyim bari!” Böylece uzun bir süre yol alan kraliçe ta uzaktan iki genci gördü. Yine etrafına bakm an prenses annesinin geldiğini gö­ rünce: “Eyvah, bu kez annem kendisi geliyor! Ben seni he­ men bir göle dönüştüreyim , kendim de balık olayım !” dedi. A nnesi oraya vardığında önünde ufak bir göl ve suda sıç­ ramakta olan bir balık gördü. U fak balık çok neşeliydi ve iki­ de bir kafasını sudan dışarı çıkarıyordu. Kraliçe balığı yakalamak istediyse de başaram adı. O za­ man çok kızdı ve bütün gölün suyunu içti, böylece balığı yu­ tuverdi; ama m idesi öyle bulandı ki, hepsini kustu. “Burada bir şey yapamayacağımı anladım ” diye söylendi ve onları eve çağırdı. Sonra da saraya döndü. Kızma üç tane ceviz verdi. “Başın sıkışırsa bunlar sana yardım eder” dedi. İki genç tekrar birlikte yola çıktı. O n saat yol aldıktan sonra prensin sarayına vardılar; sa­ ray bir köyün ortasm daydı. O köye vardıklarında prens: “ Sen burada kal tatlım, saraya önce ben gireyim; sonra araba ve hizmetçilerle gelir seni alırım” dedi. Saraya girdiğinde herkes o kadar sevindi ki! O şimdi bir nişanlısı olduğunu ve onu köyde bıraktığını söyleyerek bir araba hazırlattı; gidip kızı alacaklardı. A raba koşuldu, hizmetçiler bindi. T am prens de binerken

520

PRENS İLE PRENSES

annesi ona bir öpücük verdi; o anda oğlan her şeyi unuttu. A nnesi saraya dönm e emri verince hep birlikte geri d ön d ü­ ler. Kızsa köyde bekledi, bekledi ve hep kendisini gelip ala­ caklar diye bekledi. A m a gelen olmadı. Bir değirmene sığınan kız saraylı olduğunu savundu. Geçinebilm esi için her gün öğleden sonra su başına otu­ rup kap kacak temizlemesi gerekiyordu. Bir gün kraliçe saraydan çıkarak su kenarında gezintiye çıktı ve çalışkan kızı gördü. “N e kız ama! Ç o k hoşum a gitti!” diye konuştu. Herkes kı­ za baktı, ama kimse onu tanımadı. A radan uzun bir zaman geçti; kız nam usuyla değirm enci­ nin yanında çalıştı. Bu arada kraliçe çok uzaklardan gelen oğlu için bir gelin aramaktaydı. G elin bulunursa hemen düğün yapılacaktı. Olanları görmek isteyen pek çok kişi toplandı. Bizim kız değirm enciden izin istedi. Değirm enci ona, “Çekinm e, sen de git oraya!” dedi. A m a kız oraya gitmeden önce üç cevizden birini kırdı; içinden çok güzel bir elbise çıktı! Hemen onu giyerek kilise­ ye gitti ve tam kürsünün yanında yer aldı. Derken gelinle dam at çıkageldi, rahibin karşısında otur­ dular. R ahip onları vaftiz edeceği sırada gelin yan tarafta du­ ran kızı görünce ayağa kalktı ve vaftiz edilmek istemediğini söyledi; şu yan taraftaki kızın üstündeki gibi bir elbisesi ol­ madığı sürece evlenmeyecekti! D üğün alayı geri döndü. Kıza, üzerindeki giysinin satılık

521

GRIMM KARDEŞLER

olup olmadığını sordular. Kız bunun satılık olmadığını, ama bir şey karşılığında elde edilebileceğini söyledi. G elin bunun ne olduğunu sorunca kız, geceyi dam adın yatak odasının eşi­ ğinde geçirdiği takdirde elbiseyi ona verebileceğini söyledi. G elin bu öneriyi kabul etti. V e hizmetçilere prense uyku ilacı içirmelerini tembih etti. G enç kız o gece kapı eşiğinde yattı ve ağlaya ağlaya başına gelenleri anlattı: kendisi onun için bütün ormanı baltalatmıştı, gölü temizlemişti, onun için bir saray yaptırmıştı; o ise sevdiği kızı nasıl birden unutuvermişti? Ne var ki, prens bunların hiçbirini duym adı. A m a hiz­ metçiler hepsini duydukları halde buna bir anlam verem edi­ ler. Ertesi sabah herkes uyanınca gelin yeni giysisini giyerek dam atla birlikte kiliseye gitti. Bu arada genç kız ikinci cevizi kırdı; onun içinden daha güzel bir elbise çıktı; onu giyerek kiliseye gidip kürsünün yanındaki yerini aldı. Her şey aynen geçen seferki gibi oldu. Sonuçta genç kız bir gece daha kapı eşiğinde geceledi; hizmetçiler yine dam ada bir içki sundular, ama bu kez içinde uyku ilacı yerine onu uyanık tutacak bir şey attılar. V e dam at yatağa yattı. Kapının eşiğinde yatmakta olan değirmenci kız yine onun uğruna neler yaptığını ağlaya ağlaya anlattı. Prens bunu duyunca çok üzüldü ve birden geçmişte olan her şeyi hatırladı. Hem en kızın yanına gitmek istedi, ama an­ nesi kapıyı kilitlemişti. Ertesi sabah ilk işi sevgilisinin yanına varmak oldu ve ona

522

PRENS İLE PRENSES

her şeyi anlattı; onu unuttuğu için kendisine kızmamasını ri­ ca etti. Bunun üzerine genç kız üçüncü cevizi de kırdı; bu kez içinden çok, ama çok daha güzel bir elbise çıktı. Hemen onu giyerek nişanlısıyla birlikte kiliseye gitti. Bir sürü çocuk çıkagelerek onlara çiçek verip önlerine renkli kurdeleler serdiler. G enç çiftin nikâhı kıyıldı. D üğün çok neşeli geçti. A m a sahte anneyle uyduruk gelin oradan uzaklaştırıldı. Bunu kim anlattıysa dili hâlâ kurumamıştır!

523

GRIMM KARDEŞLER

İki G ezg in

ağ dağa kavuşmaz, ama insan insana kavuşur derler ya! Kötüyle iyi de aynen öyle! Nitekim bir kunduracıyla bir terzi karşılaştılar. Terzi kısa boylu ve hoş bir adamdı, hep neşeliydi, iyilikse­ verdi. Karşıdan kunduracının gelmekte olduğunu gördü; çantasını görünce onun mesleğini anlayıverdi ve dalga ge­ çercesine bir türkü tutturdu: Bana bir dikiş atsana, İyi iplik kullansana; Bir sağ, bir sol, bir çapraz, Göster numaranı birazAm a kunduracı şaka kaldıran biri değildi. Sirke içmişçe­ sine yüzünü buruşturdu ve terzinin yakasına yapışacakm ış gibi oldu. U fak adam gülmeye başladı, ona şişesini uzatarak: “Niyetim kötü değildi, iç şundan biraz da öfken yatışsın!” dedi. Kunduracı hatırı sayılır bir yudum aldı ve suratı düzeli­ verdi. Şişeyi terziye geri vererek: “Bundan zarar gelmez; içmesine çok iç, yeter ki susuz kal­ ma! Beraber dolaşalım mı?” diye sordu. “O lu r” dedi terzi. “İstersen büyük bir şehre gidelim, ora­ da çok iş çıkar.” “Ben de zaten onu istiyordum ” diye cevap verdi kundu­ S24

ÎKİ GEZGİN

racı. “Küçük yerlerde para kazanılmıyor, köylerde de millet yalınayak dolaşıyor.” Böylece birlikte yola çıktılar ve karda gezen gelincik gibi dikkatli yürüdüler Yemek yemek ve dinlenm ek için vakitleri vardı. Şehre vardıklarında oraya buraya gittiler, iş yerlerine uğ­ radılar. Terzi çok dinç ve neşeli gözüktüğü ve de kıpkırmızı yanakları olduğu için herkes ona iş verdi; hatta talihi yaver gittiğinde ayrılmadan önce işverenin kızı tarafından öpüldüğü de oldu. Kunduracıyla buluştuğunda onun çıkınında hep daha fazla para bulunuyordu. A sık suratlı kunduracı ağzını çarpıtarak, “Şans hep şaka­ cıdan yanadır zaten” diyordu. A ncak terzi buna gülüp geçti ve ne kazandıysa arkadaşıy­ la paylaştı. C ebinde birkaç kuruş tıngırdadı mı, onu sevinçle masaya atıyor ve içkileri hep o ısmarlıyordu. O nun felsefesi şuydu: “Haydan gelen huya gider!” Bir süre böyle birlikte dolaştıktan sonra büyük bir orm a­ na geldiler; bu orm andan geçen yol bir krallığa varıyordu. A m a oraya iki patikadan ulaşılıyordu. Bunlardan biri yedi gün, öbürü iki gün sürüyordu. A ncak hangi yolun daha kısa olduğunu ikisi de bilmiyordu. İki gezgin bir ağacın altına oturarak bir daha nasıl görüşe­ ceklerini ve yanlarına ne kadar ekmek alacaklarını kararlaş­ tırdı. Kunduracı, “Biraz ilerisini düşünm ek gerek; ben yedi günlükten de fazla ekmek alacağım yanım a” dedi. “Ne? Yedi günlük ekmeği katır gibi sırtımda mı taşıyayım

525

GRIMM KARDEŞLER

yani! Hiçbir yere bakm adan mı yürüyeyim hep? Ben Tanrı’ya güvenirim, gerisi vız gelir. Cebim de para varsa bu, yaz için de geçerli, kış için de! O ysa ekmek zamanla kurur ve ü s­ tü küflenir. Zaten paltom ancak dizlerime kadar geliyor. D oğru yolu neden bulmayalım ki? İki günlük ekmek yeter bence.” Her biri kendine göre ekmek satın aldıktan sonra işi şan­ sa bırakarak birlikte orm ana gittiler. O rm an tıpkı bir kilise gibi sessizdi, rüzgâr yoktu, dere ak­ mıyordu, kuş ötm üyordu ve sık ağaç dalları arasından güneş ışığı bile sızmıyordu. Kunduracı hiç konuşm adı, sırtındaki ağır yük onu rahat­ sız etmekteydi, kan ter içinde kalmıştı. Terziyse çok neşeliydi, oradan oraya sıçrıyor, ıslık çalıyor, şarkılar söylüyor ve “Bu kadar neşeli oluşum T an rı’yı da se­ vindirir” diye aklından geçiriyordu. İki gün böyle geçti, üçüncü gün yol bitmek bilmedi. Terzi ekmeğini bitirdi, sonra da içine bir korku düştü; yine de ce­ saretini kırm adı ve işi şansa ve T an rı’ya bıraktı. Ü çüncü gün aç aç bir ağacın altına çöktü, ertesi gün de aç kalktı. D ördüncü gün de böyle geçti. Kunduracı devrik bir ağaca oturm uş ekmeğini yerken terzi ona bakm aktan başka bir şey yapamadı. Bir parça ekmek istediğinde kunduracı alay etti: “Sen hep neşeliydin, şimdi neşesiz olmayı da öğren baka­ lım !” dedi. “Sabah çok erken öten kuşların hakkından ak­ şamları atmaca gelir.” Kısacası adam acımasızdı. Beşinci gün zavallı terzi ayağa kalkamadı. Oyle yorgundu ki, ağzından tek kelime çıkmadı. Yanakları soldu, gözleri kan 526

İKİ GEZGİN

çanağına döndü. Bunun üzerine kunduracı, “ Sana bugün bir parça ekmek veririm, ama karşılığında sağ gözünü oyarım !” dedi. Yaşam ayı seven talihsiz terzi ne yapacağını bilemedi. Yi­ ne iki gözü iki çeşme ağladı, sonra bu işe razı oldu. T aş yü­ rekli kunduracı keskin bir bıçakla onun sağ gözünü oyup çı­ kardı. Terzi evde m utfaktan yemek araklarken annesinin söylediği bir sözü anımsadı: “İstediğin kadar yemek ye, ama acıya da katlanm asını bil!” Kendisine pahalıya mal olan ekmeği yiyip bitirince ayağa kalktı, uğradığı şanssızlığı unutarak tek gözle de yeterince görebileceğini mırıldanarak kendi kendini teselli etti. A m a altıncı günü yine açlık bastırdı, yüreği paralanır gibi oldu. A kşam olunca bir ağacın dibine çöktü. Yedinci gün yorgunluktan kalkam adı; ölüm ensesindeydi sanki! Kunduracı, “Hadi yine acıdım sana, biraz daha ekmek ve­ reyim. A m a bunu bedava almayacaksın; karşılığında öbür gözünü de oyacağım ” dedi. İşte o zaman terzi şimdiye kadar hayatı nasıl hafife almış olduğunu anlayarak T an rı’dan af diledi ve sonra kunduracı­ ya: “N e yapacaksan yap sen; acı çekeceksem çekeyim; Tanrı herkesi hemen cezalandırmaz; yapılan kötülüklerin acısı bir gün çıkar nasılsa! İyi günlerimizde ben her şeyimi seninle paylaştım. Benim işim dikiş dikmek. Gözlerim yoksa artık dikiş dikemem, ister istemez dilenciliğe başlayacağım yani. Kör kaldıktan sonra beni burada tek başım a bırakma, yoksa susuzluktan ölürüm ” dedi. 527

GRIMM KARDEŞLER

Tanrı tanımaz kunduracı eline aldığı bıçağı terzinin sol gözüne sapladı. Sonra ona bir ekmek verdi, bir de baston; ama peşinden gelmesine razı oldu. G üneş batarken bir orm ana geldiler; orm an girişindeki tarlaya bir darağacı konulm uştu. Kunduracı kör terziyi orada bırakarak yoluna devam etti. Yorgunluktan, acıdan ve açlıktan kıvranan talihsiz terzi orada bütün gece uyudu. G ün ağardığında uyandı, ama ne­ rede olduğunu bilemedi. Darağacında iki zavallı günahkâr asılıydı; birinin başına bir karga konm uştu. A dam lardan biri, “U yandın mı, kardeş?” diye sordu. Ö bürü, “Evet, uyanığım ” diye cevap verdi. “O zaman sana bir şey söyleyeceğim” dedi asılı adam. “Bu gece darağacm dan üzerimize düşen kırağıyla yüzünü yıkayan kim senin eğer körse gözleri açılır. Körler bunu bir bilse, dünyaya yeniden gelmiş gibi olurlar; çünkü böyle bir şey olacağı akıllarına bile gelmez.” Bunu duyan terzi mendilini çıkararak çimenlere bastırdı, kırağı eridi; ıslak mendiliyle göz çukurlarını siler silmez, darağacm daki adam ın dediği gibi, göz çukurlarına bir çift tap­ taze göz yerleşiverdi. V e az sonra terzi dağların ardında batm akta olan güneşi gördü; şimdi önündeki düzlükte görkemli kapıları ve yüzler­ ce kulesiyle koskoca bir saray vardı; altın kubbelerinin tepe­ sindeki haçlar parlamaya başladı. Terzi artık her ağaçtaki yaprakları tek tek seçebiliyor, ba­ şının üzerinden uçan kuşlarla havada oynayıp duran sivrisi­

528

İKİ GEZGİN

nekleri görebiliyordu. C ebinden bir iplik çıkararak iğneden geçirince yüreği sevinçle çarptı. Yere diz çöktü ve kendisini bağışlayan T an rı’ya şükrederek sabah duasını yaptı. Ç an tokmağı gibi asılı ve rüzgârın etkisinde sallanarak birbirine çarpan günahkârları da unutm adı. Sonra çıkınını sırtladı, çektiği çileleri unutarak şarkı söy­ leye söyleye ve de piposunu tüttüre tüttüre yola koyuldu. Karşısına ilk çıkan şey tarlalar arasından dört nala gelen kahverengi bir tay oldu. Hem en onun yelesine yapışarak üzerine binip şehre gitmek istedi. A m a hayvan özgürlüğünü rica etti: “Henüz çok gencim ben; senin gibi zayıf bir terzi bile beli­ mi çökertir. Büyüyünceye kadar bırak beni gideyim. Bir za­ man gelir, bunun karşılığını görürsün belki” dedi. “H adi git” dedi terzi. “Bakıyorum sen de haşarı bir tay­ sın!” V e bir ağaç dalıyla sırtına vurunca hayvan sevinçle ar­ ka bacaklarıyla havayı tekmeledi ve tarlaya daldı. A ncak terzi dünden beri yemek yememişti. “G üneş gözle­ rimi doyurdu, ama midemi doyuracak ekmek nerde! K arşı­ ma ilk çıkacak şey yenebilecek cinstense beri gelsin!” diye söylendi. T am o sırada bir leylek ciddi ciddi tarlada ilerlemekteydi. “Dur, dur” diye bağırdı terzi ve hayvanı bacağından yaka­ ladı. Etin lezzetli mi bilmem, ama başka çarem yok; karnım öyle aç ki, kafanı kopardıktan sonra seni kızartıp yiyeceğim.” “Bunu yapm a!” dedi leylek. “Ben kutsal bir kuşum , kim ­ seye zararım olmaz, insanlara çok yardım ederim. Hayatımı bağışlarsan günün birinde karşılığını görürsün.”

529

GRIMM KARDEŞLER

“A l başını git o zaman, uzun bacak!” dedi terzi. Leylek ayağa kalktı, uzun bacaklarını kısarken geniş ka­ natlarıyla yavaşça havalandı. “Ne olacak benim halim?” diye kendi kendine söylendi terzi. “Bir taraftan durm adan acıkıyorum, öte yandan midem bom boş. A rtık karşıma ne çıkarsa hapı yuttu dem ektir!” Derken gölde yüzen yavru ördek sürüsüyle karşılaştı. “ Sanki çağrılmış gibi geldiniz!” diyerek birkaç tanesini yaka­ ladığı gibi boyunlarını koparm aya çalıştı. A m a sazların ara­ sından çıkan yaşlı ördek, yani yavruların anası, bağıra çağıra, kanat çırpa çırpa terzinin yanına vararak yalvara yakara on­ dan yavrularına acımasını rica etti. “D üşünsene, biri seni kaçırıp da öldürmeye kalksa, an­ nen ne yapardı?” “Tam am , tamam, kes sesini” dedi iyi kalpli terzi. “A l yav­ rularını” diyerek ördekleri yine suya bıraktı. Sonra geri döndü ve yaşlı bir ağacın dibinde durdu; ağa­ cın gövdesi yarı yarıya oyuktu; oraya hep yabanarıları girip çıkıyordu. “İyiliğimin karşılığını görüyorum galiba” dedi terzi. “Bal beni canlandıracak.” A m a arı kraliçe dışarı çıkarak, “Halkım a sataşır da yuva­ mı yıkarsan cildine on bin iğne saplanır, ona göre!” diyerek onu tehdit etti. “A m a bizi rahat bırakıp da yoluna devam edersen bir gün bizler de sana yardım ederiz.” Terzi burada da bir şey yapam ayacağını anladı. “U ç tabak boştu, dördüncüsü de işe yaram adı” diye mırıl­ dandı.

530

İKİ GEZGİN

V e boş mideyle şehre yollandı; öğlen olunca bir lokanta­ ya girdi, bir m asanın başına çöktükten sonra karnı doyunca­ ya kadar yemek yedi. Sonra, “Şim di canım çalışmak istiyor” dedi. Şehrin merkezine indi, bir usta aradı; kendine yatacak yer de buldu. M esleğine çocukluğunda başladığı için çok geçmeden ünlü oluverdi; herkes ceketini küçük terziye yaptırmış ol­ makla övünüyordu. Her geçen gün adı daha da fazla duyul­ du. “M esleğim de daha fazla ilerleyemem artık” dedi. “ Yine de her gün daha iyi iş çıkarıyorum .” V e sonunda kral onu saray terzisi yaptı. A m a işte, dünyada neler olmuyor ki! Aynı gün arkadaşı, yani kunduracı da saray kunduracısı olmuştu. Kunduracı arkadaşını görünce ve hele onun iki gözünün de yerinde olduğunu fark edince vicdanı sızladı. Kendi ken­ dine, o benden intikam alm adan ben onun mezarını kaza­ yım, daha iyi diye söylendi. A m a başkasının mezarını kazan o mezara kendi düşer derler ya! O akşam iş bittikten sonra, hava kararırken gizlice kralın yanına vardı: “Kral hazretleri, şu terzi çok cesur bir adam, ama bu kez zırvalıyor. Eskiden kaybolan altın tacı yine bulabileceğini söyleyip duruyor” dedi. Öyle olsun bakalım diyen kral ertesi gün terziyi çağırta­ rak altın tacı bulm asını, şayet bulamazsa şehri sonsuza dek terk etmesini emretti.

531

GRIMM KARDEŞLER

“ Şu işe bak! Benden olm ayacak şey istiyor. Yani şu aksi kral benden hiç kim senin başaram adığı bir şeyi istediğine göre yarma kadar ne bekleyeyim ki! Hem en yola çıksam da­ ha iyi” diye düşündü terzi. Ç ıkınını bağladı; surların kapısından dışarı çıkar çıkmaz şansını zorladığı ve o kadar rahat ettiği bir şehre artık dışar­ dan bakm ak zorunda kalacağı için çok üzüldü. Derken, ördeklerle karşılaştığı havuza geldi. Yavrularını suya salan yaşlı ördek ana sahilde oturm uş gagasıyla vücu­ dunu temizliyordu. Terziyi hemen tanıdı ve neden başını eğik tuttuğunu sordu. “Başım a gelenleri bir bilsen, şaşarsın!” diye cevap veren terzi kaderini anlattı. “Hepsi buysa, mesele yok” dedi ördek. “Vaktiyle o taç buradaki suya düştü. D ipte yatıyor. Biz hemen dalıp onu çı­ karalım. Sen su başında m endilini yere aç.” V e on iki yavrusuyla birlikte havuza daldı; beş dakika sonra yine suyun yüzüne çıktı. Tacın üstüne oturm uştu; ka­ natlarını dinlendirdi. O n iki yavrusu da onun etrafında dö­ nerken tacın taşınm asına gagalarıyla yardım ettiler. Sonra hep birlikte karaya çıkarak tacı m endilin üstüne koydular. Öyle görkemli bir taçtı ki bu, aklın almaz! G üneş ışıkları üze­ rine vurduğunda yüz bin kızıl yakutun saçtığı ışığı saçıyor­ du. Terzi m endilinin dört köşesini bir araya getirerek bağla­ dıktan sonra onu krala götürdü. Kral o kadar sevindi ki, terzinin boynuna altın bir zincir astı. Kunduracı planının boşa çıktığını görünce başka bir şey 532

İKİ G EZGİN

düşünerek kralın yanm a vardı. “Kral hazretleri, bizim terzi ipin ucunu kaçırdı galiba. Şim di de tutm uş tüm sarayı, içini dışını, tüm eşyalarıyla balm um undan yapabileceğini iddia ediyor” dedi. Kral terziyi çağırttı ve ona tüm krallık sarayını eşyasıyla birlikte balm um undan yapm asını emretti; bunu yerine getir­ mediği takdirde -yani duvarda tek bir çivi eksik kalmayacak ve de çatısında tek bir kiremit eksik olmayacak şekilde

ya­

pam adığı takdirde kendisine öm ür boyu zindan cezası vere­ ceğini söyledi. “Yine başım belada; buna can mı dayanır” diye kendi kendine söylenen terzi çıkınını sırtına yüklediği gibi yola çıktı. İçi oyuk ağaca gelince, dibine çöktü ve başım öne düşül­ dü. A rılar hemen onun etrafına üşüştü. A rı kraliçe ona boy nunu niye uzattığını ve niye başını öne düşürdüğünü sordu. Terzi, “Benim derdim başka” diyerek kralın kendisinden istediklerini anlattı. Arılar vızıldaşmaya başladılar, sonunda kraliçe arı, “Sen şimdi eve git, ama yarın bu saatte yine burada ol; gelirken dc büyük bir bez getir. Her şey yoluna girecek, merak etm e!” dedi. Terzi yine eve döndü. A m a arılar hep birlikte uçuşarak sarayın pencerelerinden girdiler ve her köşeye yuvalanıp göz açıp kapayıncaya kadar tüm sarayı balm um uyla kapladılar. A kşam olduğunda her şey bitmişti. Ertesi sabah terzi karşısında balm um uyla yapılmış bir sa­ ray buldu. D uvarlarında tek bir çivisi ve çatısında tek bir ki-

533

GRIMM KARDEŞLER

remiti eksik değildi; yum uşak ve beyazdı, mis gibi bal koku­ yordu. Terzi onu dikkatlice mendiline koyarak krala götür­ dü. Kral buna hayran kaldı; o kadar ki, büyük salonun bir kö­ şesine yerleştirdi. Karşılığında da terziye taştan yapılma k o s­ koca güzel bir ev hediye etti. A m a kunduracı yılmadı, üçüncü kez krala giderek ona şöyle dedi: “Terzi sarayın avlusundaki havuzdan hiç su fışkırm adığı­ nı duym uş. Kendisi şimdi orada bir insan boyunda, billur gi­ bi bir su fışkırtacağını savunuyor.” Kral terziyi çağırttı ve “Yarın sabah avlum da insan bo­ yunda su fışkırdığını görmezsem aynı yerde cellat bir kelle eksiltecek!” dedi. Zavallı terzi uzun boylu düşünm edi, kendisini kapı dışına attı; çünkü bu bir ölüm kalım meselesiydi. Gözyaşları iki sıra halinde yanaklarından aktı. Böyle üzgün üzgün yürürken, özgürlük bağışladığı tay karşısına çıkıverdi. A rtık taylıktan çıkmış, yağız bir at ol­ muştu. “Bana yaptığın iyiliğin karşılığını verme saati geldi şimdi. Neye ihtiyacın olduğunu biliyorum ben, onu yerine getire­ ceğim. Bin bakalım sırtıma, iki kişiyi rahat taşırım ben” dedi. Terzi rahatladı, hemen atın sırtına atladı ve at dörtnala şehre koştu ve dosdoğru sarayın avlusuna girdi. U ç kez şim ­ şek gibi etrafında dolaştı ve üçüncüsünde yere çakıldı. Aynı anda müthiş bir gürültü duyuldu: toprağın içinden adam bo­ yunda bir su fışkırdı ve bu su billur gibiydi! G üneş ışınları hemen üzerinde oynaşıp yansımaya başladı. 534

İKİ GEZGİN

Kral bunu görünce hayran kaldı ve herkesin önünde ten ziyi kucakladı. A m a bu şans uzun sürm edi. Kralın yeterince kızı vardı, hepsi birbirinden güzeldi, ama oğlu yoktu. K ötü niyetli kunduracı dördüncü kez kralın huzuruna çı­ karak: “Kral hazretleri, şu terzi çok büyük laf ediyor. Şim di söy­ lediğine bakılırsa krala havadan bir oğlan çocuk getirecek­ m iş!” Kral terziyi çağırtarak şöyle dedi: “D okuz gün içinde bana bir oğlan çocuğu getirirsen en büyük kızımla evlenebilirsin.” “Bu, gerçekten büyük bir ö d ü l” diye düşündü terzi. “H a­ ni elim den bazı şeyler gelmiyor değil, ama bu kez koparaca­ ğım kiraz ta ağacın tepesinde. O raya çıkarsam dallar kırılır, aşağı düşerim .” Eve döndü, bacaklarını çaprazlayarak tezgâhının başına geçti ve ne yapsam diye düşündü. Sonunda, “O lm uyor” de­ di. “Buradan çekip gitsem iyi olacak, çünkü rahatça yasayam ıyorum .” Ç ıkınını bağladıktan sonra şehir dışına çıktı. M eraya vardığında, eski dostu leyleği gördü. Bilge kişiler gibi bir aşağı bir yukarı dolaşıyor, arada bir duruyor, gagası­ na aldığı bir kurbağayı inceledikten sonra yutuveriyordu. Leylek yanm a yaklaşarak, “Bakıyorum, çıkınını sırtlam ış­ sın; şehri niye terk etmek istiyorsun?” Terzi ona kralın ne istediğini, kendisinin bunu yerine ge­ tiremeyeceğini anlattı; yani talihine küsm üştü! “Bunu kendine dert etme! San a yardım edeceğim !” dedi

535

GRIMM KARDEŞLER

leylek. “U zun süredir şehre hep kundaklı çocuklar getiriyo­ rum ben. Bu seferde kuyudan küçük bir prens çıkarıp getire­ yim sana. H adi şimdi evine dön ve sakin ol. Dokuz gününü sarayda geçir, ben tam zamanında gelirim.” Terzi eve gitti ve kararlaştırılan zamanda saraya geldi. Ç o k geçm eden leylek de uçarak geldi ve pencereyi tıkırdattı. Terzi açtı ve uzun bacaklı leylek yavaşça içeri girdi, vakur adımlarla mermer zeminde yürüdü. G agasında kollarını kra­ liçeye uzatan melek kadar güzel bir çocuk vardı. Leylek ço­ cuğu kadının kucağına koydu. Kraliçe çok duygulandı, sevincine diyecek yoktu; çocuğu öptü. Leylek uçup gitmeden önce om zundaki seyahat çantasını kraliçeye verdi, içinde kâğıda sarılmış renk renk şekerler vardı; onları küçük prenseslere paylaştırdılar. En büyüğü bir şey almadı, onun yerine kendisine eş olarak terziyi verdiler. A nnem hep haklıymış meğer; çünkü “Tanrıya inananın şansı yaver gider” derdi hep. Kunduracıya dam adın düğünde giyip dans edeceği bir çift ayakkabı yaptırttılar, sonra da sürgüne gönderdiler. O r­ mana giden yolu darağacının önünden geçiyordu. Ö fkeden kudurm ak üzereydi; derken başına güneş vurdu, uyum ak is­ tedi. A m a o iki karga bağıra bağıra ona saldırdı ve gagalarıyla her iki gözünü oydu. Terzi deliler gibi ormana daldı. Ö lm üş olmalıydı, çünkü o günden sonra kendisini ne gö­ ren oldu ne de duyan.

536

«mı m«mn îtlTl

Çeviri: Saffet Günersel Grimm Kardeşler olarak da bilinen Jakob Grimm (1785-1863) ve VVİlhelm Grimm (1786-1859) tarafından derlenen masallar Alman edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Külkedisi, Parmak Çocuk ve Cesur Terzi gibi dünya çapında ün salmış ve günümüzde hemen her çocuğun dinleyerek büyüdüğü bu masallar aslında Alman halkının gelenek ve göreneklerinin temelini oluşturan hakikati içeren tarihi belge niteliği taşıdığı düşünülerek derlenmiş ve Alman halkına sunulmuştur. Başlangıçta Grimm Kardeşler'e sözel olarak anlatılan ve Kardeşler tarafından daha sonra yayıma hazırlanan Masallar ilk baskısından itibaren çeşitli değişimlere uğramıştır. Yayınevi olarak sadık kalmayı tercih ettiğim iz 1857 yılındaki 7. baskıda yer alan bu 211 masal, Kardeşler'in edebi ve ahlaki müdahalelerine rağmen şiddet ve vahşet içermeyi sürdürmektedir. Basıldığı tarihten bu yana Masallar farklı çevreler tarafından inceleme konusu olmuştur: Halkbilimciler masalları Alman halkının gelenek ve göreneklerinin anlatıldığı otantik metinler olarak ele almış ve içerdikleri hem sözel hem de edebi geleneği inceleyerek Alman masallarına özgü olan nitelikleri ortaya koymaya çalışmışlardır. Masalların barındırdıkları ahlaki öğeleri konu edinen eğitimciler ise masallardan çıkarılacak dersler üzerinden çocuklara istenilen davranışları kazandırmayı ve belirli bir toplumsal ahlakı aşılamayı hedeflemişlerdir. Bir yandan dönemin sosyopolitik yapısı üzerine ipuçlarını arayan sosyolog ve tarihçiler bir yandan da kullanılan üslüp ve estetik öğelerle ilgilenen edebiyatçılar masallar üzerinden XIX. yüzyıla farklı bir yerden ışık tutmaya çalışmışlardır. Dil ve sembolik dünya hakkında çözümlemeler yapan psikanalistler içinse masallarda yer alan sembollerin neye dair oldukları ve ne için kullanıldıkları büyük bir önem taşır. Grimm Masalları'nın Türkçede ilk kez yayımlanan bu eksiksiz ve sansürsüz baskısı "Bir varmış, bir yokmuş" varolmayan bir dünyaya değil, tam tersine varolan dünyaya açılan bir kapıdır ve bu kapıdan ancak bu dili okumayı öğrenerek geçilebilir.

9786058770379