ELEX tijdschrift voor hobby-elektronica 1989-73 issue september [PDF]

Zitiervorschau

M(ÊS:s-(o)m(twmMgeï? zelfbouw AM-Walkman ionisator berglucht-generator

katte-oog unieke afstemindikator

snelheidsregelaar voor mini-motoren 8 710966"002186

ELEX 7® jaargang nr. 9 september 1989 ISSN 0167-7349 Uitgave van: Uitgeversmij. Eiel

}>

^

':>

ry

D7

C4 54ji7

17

^"^

BC547B D4...D15 = LED

• 4 T H E N 1 2 0 110 PRINT " 120 AS=INKEYS 130 A=VAL(Aê) 140 CLS 150 IF A=4 THEN END 160 ON A GOSUB 180,280,380 170 GOTO 10 Y=7 GOSUB 630 180 PRINT " 190 PRINT "SPANNING V=X BEREKENEN 200 PRINT " ";V;" ";E$;"V" 210 X=l : Y=5 : GOSUB 480 : X=l : 220 V=A»R 230 X=V : GOSUB 930 : GOSUB 1040 240 LOCATE 9,1 250 PRINT " DE SPANNING BEDRAAGT 260 GOSUB 1090 270 RETURN 280 PRINT " -" 290 PRINT "STROOM BEREKENEN -" 300 PRINT " " 310 X=l : Y=5 : GOSUB 630 : X=l : Y=7 : GOSUB 780 320 A=V/H 330 X=A : GOSUB 930 : GOSUB 1040 : A=X 340 LOCATE 9,1 350 PRINT " DE STROOM BEDRAAGT ";A;" ";E«;"A" 3 60 GOSUB 109 0 370 RETURN 380 PRINT " " 390 PRINT "WEERSTAND BEREKENEN 400 PRINT " -" 410 X=l : Y=5 : GOSUB 480 : X-1 : Y=7 : GOSUB 780 420 R=V/A 430 X=R : GOSUB 930 : GOSUB 1040 : R=X 440 LOCATE 9,1 450 PRINT " DE WEERSTAND BEDRAAGT ";R-, " ";£«•, "ohm" 460 GOSUB 1090 470 RETURN 480 REM 490 LOCATE Y,X 500 LINE INPUT " WELKE STROOM LOOPT ER? ",AS 510 IF A$="" THEN 480 520 I-l : L«LEN(A$) 530 IF (MID$(A$,I,1)) O " " THEN 1=1+1 : ELSE 550 540 IF I : L'L-I+l ; AS=HIGHTS(AS,L) 560 IF I»l THEN 480 570 IF A$="" OR (RIGHT$"a" AND RIGHTSi

y—

OR-poort (OF-poort)

~ J

^ T N o - N O R - p o o n (NOF-poort7|

j]

= r V - E X O R - p o o r t {EX-OF-poort)j

IJTTTV—r/

^

EXNORpoort

—^

|o—

~

" 1 ^^

(EX-NOF-poort)

L y

elex -

9-49

Weerstanden

HoesieeX o h m en hoeveel farad?

Meetwaarden

worden met R aangegeven. Door middel van gekleurde ringen is de waarde erop gedrukt. De kleurkode is als volgt:

Bij grote of kleine weerstanden en kondensatoren wordt de waarde verkort weergegeven met behulp van één van de volgende voorvoegsels:

Soms zijn in het schema of in de tekst meetwaarden aangegeven. Die meetwaarden dient men als richtwaarden op te vatten: de feitelijk gemeten spanningen en stromen mogen xr)ax\n\aB\ 70% van de richtwaarden afwijken. De metingen zijn verricht met een veel voorkomend type universeelmeter met een inwendige weerstand van 20 kQ/V.

1

1' 1

1

11 11

1

V

zwart

Ie' cijfer 2e 0 - cijfer

bruin

I

\ nuUen

I

-

0

±1% ±2%

rood

2

2

(X)

.1

3

(KKI

geel

4

4

()(M)()

groen

5

5

(KiOOO

blauw

6

6

(WO 00(1

violet

7

7

grijs

8

8

wit

9

9

-

-

zilver zonder

tolerantie in%

-

oranje

goud

M m k M G

\

kleur

p n

xO.1

±0,5%

±5%

xO.üi

t 10%

-

+ 20%

Voorbeelden: bruin-rood-bruin-zilver: 120 Q 10% geel-violet-oranje-zilver: 47.000 Q = 47 kQ 10% {in Elex-schema's: 47 k) bruin-groen-groen-goud: 1.500.000 Q = 1,5 MQ 5 % (in EJex-schema's: 1M5) In Elex-schakelingen worden uitsluitend weerstanden gebruikt uit de zogeheten E12-reeks met een tolerantie van 10% (of 5%). Tenzij anders aangegeven worden %-watt-weerstanden gebruikt. Ze kosten ongeveer een dubbelt/e.

Potentiometers oftewel potmeters worden met P aangegeven. Het zijn speciale weerstanden met een verstelbaar sleepkontakt. Met dat sleepkontakt wordt een deel van de spanning die over de hele potmeter-weerstand staat, afgetakt. M e t een schroevedraaier instelbare, zogenaamde instelpots, kosten ongeveer twee ..kwartjes; echte potmeters (met een as) zijn te koop vanaf ongeveer f 1,50.

- (picol •- Inano) (microl (milli) Ikilo) (Mega) iGigal

---

10-' = 10-* io-« 10-^ 10^ 70°" 10^

= = ^ --^ =• =

een miljoenste var\ een Tiiljoensie een mtljardsie een miljoenste een (juizendsie duizend miljoen mil|ard

Het voorvoegsel vervangt in Elex niet alleen een aantal nullen vóór of achter de komma, maar ook de komma zélf: op de plaats van de komma komt het voorvoegsel te staan. Een paar voorbeelden; 3k9 = 3,9 kQ = 3900 Q 4M7=

4,7HF

=

O 000

Diverse tekensymbolen

O

ingang uitgang massa

0047 F

chassis aan nul

Kondensatoren zijn kleine ladingreservoits. Ze worden met C aangeduid. Aangezien ze wel wisse/spanning maar geen gelijkspanning doodaten, worden ze daarnaast ook gebruikt voor het transporteren van wisselspanning. De hoeveelheid lading die ze kunnen bevatten, oftewel de kapaciteit, wordt in farad (F) gemeten. De waarden van Qewor\e kondensatoren (keramische en foiie-kondensatoren) liggen tussen 1 pF en 1 f/F, dus tussen

lichtnet aarde

( F en F). De waarde is 1.000.000.000.000 1.000.000 op de kondensator vaak in de Elex-schrijfwijze aangegeven. Voorbeelden; l n 5 = 1,5 nF; yü'i = 0,03f/F = 30 nF; 100 p (of nlOO of nl) = 100 pF De werkspanning van gewone kondensatoren moet minstens 2 0 % hoger zijn dan de voedingsspanning van de schakeling. De prijs is afhankelijk van de kapaciteit en van het matenaal waaruit de kondensator is opgebouwd: i 0,40 tot f 1,50.

kruising zonder verbinding

HF

draad (geleider)

verbindingen

afgeschermde kabel

^

schakelaar (open)

drukknop (open)

:>.

-o

aansluiting (vast)

-^

aansluiting (losneembaar)

Elektrolytische kondensatoren

meetpunt

(eiko's) hebben een heel hoge kapaciteit (ruwweg tussen IfjF en 10.000/jF). Ze zijn echter wel gepolariseerd d.w.z. ze hebben een plus- en een minaansluiting, die niet verwisseld mogen worden. Bij tantaal-elko's (een heel klein type elko) is de plus altijd de langste van de twee aansluitdraden. De werkspanning van elektrolytische kondensatoren (eiko's) is in het schema en in de onderdelenlijst opgegeven.

H3

gelijkspanningsbron (batterij, akku) lichtgevoelige weerstand

XerrtpexaXuurQevoeWqQ weerstand

De prijs van eiko's hangt samen met de waarde en de spanning. Eentje van 10;JF/35 V kost zo rond f 0,40.

koptelefoon

luidspreker

W

spoel

Variabele instelpotmeter

konéensaXoren spoel met kern

Evenals bij weerstanden bestaan ook bij kondensatoren speciale instelbare uitvoeringen. \^ex een schroevedraaier instelbare " t r i m m e r s " kosten ca. f l , —; variabele kondensatoren met een as zijn te koop vanaf ongeveer f 2,50.

transformator

relais (kontakt in ruststand)

draaispoelinstrument gloeilamp rieon\3m^\e

s te reopot meter

9-50 — elex

variabele kondensator

- ^

zekering

Is elektronica voor u nog algebra ? "K-^N -% ^ .^

Dan is er voor u het maandblad ^ |$^!

WANT f'

^ I n m a a k t elektronica begrijpelijk Neem dan NU een jaarabonnement op^l en u bespaart ook nog eens ƒ 11,50/Bfrs 238,— per jaar op de losse verkoopprijs.

Vul de abonnementenkaart achterin het tijdschrift in en stuur deze op. 11-56 - elex