Biên Dịch 1 (2-SS-Lessons 1-12) [PDF]

Zitiervorschau

LANGUAGE BASICS FOR TRANSLATION (sentence-level translation) §1 TWO BASIC STEPS TO ENGLISH-VIETNAMESE TRANSLATION §2 §3

NOTES OF VIETNAMESE VERBS

NOTES OF NOUNS (VIETNAMESE VS ENGLISH) §4 §5

NOTES OF ENGLISH ADVERBS PREPOSITIONAL PHRASES

§6 SPECIAL USE OF ENGLISH AUXILIARIES §7 ABSOLUTE PHRASES §8 CONVERSION §9 SPECIAL COMPARATIVE FORMS §10 POSITION & LANGUAGE FUNCTION §11 TRANSLATION & PARAPHRASE §12 ACCURACY IN TRANSLATION (*The underlined lesson titles are part of required course materials)

1

§1 TWO BASIC STEPS TO ENGLISH-VIETNAMESE TRANSLATION 1. Tìm ý chính của câu Câu là đơn vị căn bản của mộ t đoạn dịch. Bước đầu tiên và căn bản trong việc dịch câu từ Việt ra Anh là tìm ý chính của câu. Tìm ý chính của câu về mặt cú pháp là tìm mệnh đề chính (MC) của câu, tức là tìm chủ ngữ chính (S) và động từ chính (V) của câu, sau đó tìm ra ý phụ (phrase / dependent clauses). VD1

Chương trình do Hô ̣i đồng Anh và Tổng Lãnh sự quán Anh tổ chức, Chính phủ Anh quốc tài trợ, đã mở nhiều khóa học tại Hà Nô ̣i, TP.HCM và mô ̣t số tỉnh thành từ năm 1996. (SGGP)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD2

Theo tin từ Bô ̣ Văn hóa – Thông tin, trong giai đoạn 2001-2005 nguồn ngân sách của nhà nước đầu tư cho phát triển các mục tiêu của toàn ngành văn hóa – thông tin là 5.000 tỷ đồng, chủ yếu tâ ̣p trung xây dựng và cải tạo các công trình văn hóa có ý nghĩa lớn của Trung ương và địa phương. (SGGP)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………….. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 2

……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 2.

Xác định bản chất các ý phụ và tìm cách dịch Các ý phụ có thể bổ nghĩa

toàn câu; mộ t danh từ mộ t độ ng từ

a. Ý phụ đi trước câu VD3 Vừa bước chân vào cổng, bà Trang ngỡ ngàng thấy hai thanh niên đang lúi húi mở ổ khóa nhà bà. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD4

Thấy động, chúng hoảng hốt định bỏ chạy. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ………………………………………………………………………………………………………………………

VD5 Trả lời câu hỏi của trinh sát về nguồn gốc khẩu súng, tên tô ̣i phạm khai là nó đã lấy trô ̣m của cha nó. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD6 Khi bị hỏi về nguồn gốc chiếc xe Dream nó đã sử dụng để gây án, tên tô ̣i phạm nói nó đã mượn của mô ̣t đồng bọn. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 3

V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD7 Nợ ngập đầu, nhưng ông giám đốc vẫn cứ tiếp tục vay mượn tiền của các ngân hàng trong thành phố. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… b. Ý phụ đi sau mộ t danh từ trong câu để bổ nghĩa cho danh từ đó VD8 Chúng tôi tiến hành những hoạt đô ̣ng giúp đỡ học sinh nghèo và các giáo viên có hoàn cảnh khó khăn. S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD9 khăn.

Chúng tôi cần những giáo viên có tấm lòng đối với trẻ em tàn tâ ̣t hay gă ̣p hoàn cảnh khó

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… 4

……………………………………………………………………………………………………………………… VD10

Mô ̣t chiếc xe vâ ̣n tải tông vào mô ̣t chiếc xe đò chở 30 hành khách.

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… * head noun + noun as modifier

VD11

a glass of water; the leg of the table; the problem of pollution; the spirit of reconciliation; my grandfather’s habit of smoking hand-rolled cigarettes Cơ hô ̣i thi đâụ của anh ấy thâ ̣t là mong manh.

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD12

Nguy cơ mắc bê ̣nh ung thư ở những người hút thuôc luôn luôn cao.

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD13

Cô ấy có cái lợi thế là nói tiếg Anh rất trôi chảy.

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… * head noun + that-clause

fact; news; belief; opinion; rumor; announcement; promise; determination; hope Sinh viên nên biết phân biệt giữa that-clause là mộ t relative clause và that-clause loại này vốn là mộ t noun clause chỉ nộ i dung danh từ đi trước (contentive clause). VD14 [Viê ̣c] anh hai tôi vẫn không cưới vợ không có nghĩa là anh ấy bị bất lực.. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD15 trong những năm tới.

Ngài Chủ tịch bày tỏ hy vọng / tin tưởng / ý kiến là công ty sẽ làm ăn phát đạt

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD16

Ông Thị trưởng bác bỏ tin mình sẽ từ chức.

5

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… * Cụm từ bổ nghĩa mộ t danh từ cũng có thể dịch bằng mộ t ‘infinitive phrase’. Trong nhiều trường hợp, cụm từ ‘To-V’ này chỉ ý nghĩa ‘sẽ’ hay ‘phải’, nhưng trong mộ t số trường hợp khác, chúng cũng chỉ nộ i dung. * will to-V; ability to-V; promise to-V VD17 their iron will to fight Translation VD18

………………………………………………………………………………………………

a crane with the ability to cope with heavy loads Translation

………………………………………………………………………………………………

his promise to raise our university to world standards Translation

………………………………………………………………………………………………

* way to-V/ way of V-ing VD19 Có nhiều cách làm viê ̣c đó. Translation VD20

………………………………………………………………………………………………

Cách làm viê ̣c đó tốt nhất là gì? Translation

………………………………………………………………………………………………

* promise to-V/ promise that-clause VD21 Anh đưa ra lời hứa là sẽ cưới cô sau khi tốt nghiê ̣p đại học. Translation

……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

VD22

Ông mất viê ̣c vì ông đã không thực hiê ̣n được lời hứa (là) đưa đô ̣i vào vòng hai . Translation

……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

* chance to-V/ chance of V-ing VD23 Anh ấy không có khả năng / cơ may chiến thắng. Translation

………………………………………………………………………………………………

Tôi phải tìm mô ̣t cơ hô ̣i để gă ̣p giám đốc ngân hàng. Translation VD24 TO-V)

………………………………………………………………………………………………

Họ bày tỏ quyết tâm chiến đấu cho đến hơi thở cuối cùng. (DETERMINATION

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD25

Hòang tử từ giã cô gái và bày tỏ mong muốn sẽ sớm gă ̣p lại nàng. (WISH TO-V)

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… 6

……………………………………………………………………………………………………………………… VD26

Hòang tử từ giã cô gái và bày tỏ mong muốn họ sẽ sớm gă ̣p lại. (WISH THAT-

clause) Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… c. Ý phụ đi cuối câu, sau độ ng từ chính VD27

Chiếc xe đò tông mạnh vào sườn núi, làm chết năm hành khách. (chỉ kết quả)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD28 quả)

Mô ̣t cơn bão xảy ra ở Hà Giang hôm qua, phá hủy gần 200 ngôi nhà. (chỉ kết

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD29

Nhiều người đi bỏ phiếu, chiếm khoảng 85% dân số. (giải thích hay cụ thể hóa)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD30

Học phí tăng cao, làm cho nhiều học sinh nghèo phải bỏ học. (chỉ kết quả)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD31 Giá trị sản lượng công nghiê ̣p của toàn thành phố trong tháng 8 tăng 12%, mức tăng cao nhất kể từ năm 1990. (giải thích hay cụ thể hóa) S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD32 Tình hình thị trường lao đô ̣ng năm nay khả quan hơn năm ngoái, với tổng số công ăn viê ̣c làm tăng thêm 20 ngàn công viê ̣c. (giải thích hay cụ thể hóa) S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD33

Chủ tịch từ chối dự họp, bảo ông chẳng thích thú gì. (lý do)

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD34 lúc)

Anh ngồi ở bàn góc phòng, viết cái gì đó trong sổ. (2 hành độ ng xảy ra cùng mộ t

S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… 8

……………………………………………………………………………………………………………………… VD35 Ông Viê ̣t kiều già nhìn qua cửa sổ taxi, ghi nhâ ̣n những thay đổi của thành phố. (2 hành độ ng xảy ra cùng một lúc) S: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. V: ……………………………………………………………………………………………………………………………………. MC: …………………………………………………………………………………………………………………………………. Phrase / dependent clause: ……………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………



Vấn đề dịch câu kép trong tiếng Việ t Câu kép trong tiếng Việt là mộ t câu có hai câu đơn ghép lại với nhau bằng mộ t dấu phẩy. Về mặt cấu trúc cú pháp tiếng Anh, việc ghép hai mệnh đề độ c lập chỉ bằng dấu phẩy là không phù hợp theo cấu trúc câu ghép tiếng Anh (MC1, fanboys MC2; MC1; besides / therefore / however / otherwise, MC2). Ở chính chỗ này sinh viên Việt Nam thường phạm lỗi khi dịch hay viết. Tiếng Việt

Người mẹ nhìn đứa con đói khát, hai giòng lệ lăn xuống má.

Tiếng Anh

* The mother looked at her hungry child, two streaks of tears rolled down on her cheeks. ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

VD29 Sinh viên trước kia mang nă ̣ng tính chất hàn lâm, ở họ giữa giảng đường đại học và đời thường có mô ̣t khoảng cách khá xa. Clause 1: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Clause 2: ………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD30

Chúng tôi tuyển được 30 người tình nguyê ̣n, trong đó đa số là sinh viên.

Clause 1: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Clause 2: ………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………



Sự biến đổi cấu trúc cú pháp để nhấn mạnh trong tiếng Anh Ý chính nằm trong mệnh đề chính, nhưng trong tiếng Anh để nhấn mạnh, ý chính có thể được diễn đạt bằng một sự thay đổi cấu trúc đặc biệt làm cho ý chính nằm trong cả mệnh đề chính và mệnh đề phụ. VD31

Tôi cần gă ̣p ông giám đốc.

Translation 1: ………………………………………………………………………………………………………………………. Translation 2: ………………………………………………………………………………………………………………………. VD32

Đứa bé cần đôi lời an ủi.

Translation 1: ………………………………………………………………………………………………………………………. Translation 2: ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. VD33

Tôi về nhà rất muô ̣n.

Translation 1: ………………………………………………………………………………………………………………………. Translation 2: ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. VD34

Ông ấy mất ba năm trước.

Translation 1: ………………………………………………………………………………………………………………………. Translation 2: ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………



Vấn đề liên từ kép trong tiếng Việ t

10

VD35

Mă ̣c dù đường được mở rô ̣ng ra hay xây thêm rất nhiều, nhưng nạn kẹt xe vẫn tiếp tục là mô ̣t vấn đề trầm trọng.

Clause 1: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Clause 2: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… VD36

Bởi vì ông nô ̣i tôi không được học hành gì nhiều, nên ông phải làm những công viê ̣c hèn hạ để kiếm sống.

Clause 1: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Clause 2: ………………………………………………………………………………………………………………………………. Translation: ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… 11

………………………………………………………………………………………………………………………

✧

12

§2

NHẬ N XÉT VỀ ĐỘ NG TỪ TIẾNG VIỆT

Động từ theo định nghĩa là từ hay cụm từ đi sau chủ từ để tạo thành một câu đơn giản Nó

khóc. V

Nó

ca hát. V

Nó

giết người. (VP = V + N) VP

Nó

nhiê ̣t liê ̣t ủng hộ lập trường của tôi. NP VP

Nhận xét

Động từ có chủ ngữ ẩn là động từ không có chủ ngữ đi trước, nhưng người ta vẫn dễ nhận biết cái gì hay ai là chủ ngữ của nó. Chúng ta có thể chia ra hai trường hợp:

3. Văn nói a.Trong đối thoại trực tiếp, có nhiều trường hợp sử dụng độ ng từ không có chủ ngữ, nhưng nhờ ngôn cảnh, chúng ta biết chủ ngữ đó là ai, cái gì. VD1 Sao không gă ̣p nó trước? Translation ……………………………………………… (Sao anh/ cô (đã) không gă ̣p nó trước?) ……………………………………………… (Tại sao chúng ta không đi gă ̣p nó trước?) VD2 Đi đi! Translation …………………………………… (Đó là lệnh, sai khiến người đối diện) VD3 Thôi đừng khóc nữa Translation ………………………………………………

4. Văn viết và văn nói Độ ng từ có chủ ngữ ẩn thường đi trước câu hay sau câu. Chủ ngữ ẩn của nó cũng chính là chủ ngữ chính của câu VD4 Having finished, he went to the basin to wash his hands Translation ……………………………………………… VD5 Seeing her, the thief ran away, leaving behind a knife. Translation

……………………………………………… Seeing the thief, she ran out of the room and frantically cried for help

Translation

………………………………………………

VD6

A. Trạng từ hàm ngụ trong cụm độ ng từ gồm 3 hay 4 từ Xét các độ ng từ trong các câu sau: VD7 She lovingly tended her husband. / She tenderly took care of him. 13

Translation

……………………………………………… They enthusiastically supported the anti-corruption campaign.

Translation

……………………………………………… She playfully pinched his nose.

Translation

………………………………………………

VD8 VD9

B. Chữ ‘bị’ trong nghĩa thụ độ ng thực sự Xét hai câu sau: VD10 Translation VD11 Translation VD12 Translation VD13 Translation VD14 Translation VD15 Translation VD16 Translation VD17 Translation VD18 Translation VD19 Translation VD20 Translation VD21 Translation VD22 Translation VD23 Translation

Nó bị té. ……………………………………………… Nó bị bắn chết. ……………………………………………… Ông ta bị ám sát. ……………………………………………… Ông ta được thăng cấp. ……………………………………………… Ông ấy bị (người ta) móc túi. ……………………………………………… Trô ̣m cướp nếu bị bắt sẽ bị chă ̣t tay. ……………………………………………… Ông bị ngã quỵ ra sàn. ……………………………………………… Chiếc tàu bị va vào đá. ……………………………………………… Con tàu bị vỡ làm đôi. ……………………………………………… Ông bị lao phổi. ……………………………………………… Ông bị đau đầu. ……………………………………………… Hai chân cỉa ông ấy bị đau. ……………………………………………… Ông đã đi nhổ cái răng sâu. ……………………………………………… Mỗi tháng ông đi cắt tóc hai lần. ………………………………………………

C. Độ ng từ ở thể thụ độ ng + túc từ số lượng Xét hai câu thụ độ ng sau: VD24 Hắn ta bị đánh đòn (5 hèo). Translation ……………………………………………… VD25 Hắn ta bị đánh 5 hèo. 14

VD26 Translation

……………………………………………… Hắn ta bị bắn năm phát vào ngực. ……………………………………………… (He received/ was given 5 shots in the chest)

VD27 Translation

Ba năm qua anh được thăng chức hai lần. ………………………………………………

VD28 Translation

Anh bị đâm ba nhát vô bụng. ………………………………………………

VD29 Translation

Anh bị ba vết thương ở dưới cằm. ………………………………………………

VD30 Translation

Anh bị tát vào mă ̣t ba cái. ………………………………………………

Translation

D. Một số cấu trúc thụ động đặc biê ̣t trong tiếng Anh Cấu trúc 1 It’s + past participle that … VD31 It’s widely rumored that … Translation ……………………………………………… VD32 It’s generally thought that … Translation VD33 Translation VD34 Translation VD35

……………………………………………… It’s widely believed that … ……………………………………………… It’s generally assumed that … ……………………………………………… It’s generally believed/ assumed/ thought in the west that Asian women are treated like slaves by their husbands.

Translation

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

Cấu trúc 2

He is said/ rumored/ alleged/ believed / reported to-inf

He is said/ rumored/ alleged/ believed / reported + perfect infinitive VD36 The leader is rumored to be in critical condition. Translation ……………………………………………………………………………………… VD37 This high-ranking official is said / alleged / rumored to have taken bribes. Translation

………………………………………………………………………………………

Cấu trúc 3 Someone / Something is (not) to be + past participle VD38 He is to be pitied. Translation ……………………………………………………………………………………… VD39 He is not to be blamed. 15

Translation

………………………………………………………………………………………

VD40 Translation

It’s an opportunity not to be missed. ………………………………………………………………………………………

Cấu trúc 4

Great importance is attached to + noun More attention needs to be paid to + n More emphasis should be made on + n Care must be taken to + v VD41 More emphasis should be made / placed on the teaching of the spoken form of the language. Translation ……………………………………………………………………………………… VD42 Today more emphasis is placed on the teaching of the spoken form than the written form of the language. Translation ………………………………………………………………………………………

✧

16

§3

MỘ T SỐ NHẬ N XÉT CĂN BẢN VỀ DANH TỪ TRONG TIẾNG ANH

5. Countable vs Uncountable nouns; Abstract vs Concrete nouns Ở trình độ này, sinh viên được trông đợi là biết sự khác biệt về hình thức giữa mộ t danh từ trừu tượng và mộ t danh từ cụ thể và giữa mộ t danh từ đếm được và một danh từ không đếm được. courage, competence, a teacher / teachers money, water, heat imagination a tree / trees a one-dollar bill/ one-dollar bills a cup / cups a degree / degrees Đôi khi quan niệm của người Anh về danh từ đếm được hay danh từ không đếm được, danh từ số ít hay danh từ số nhiều mang tính chất theo quy ước, tập quán (conventional) hơn là dựa trên tính hiển nhiên (self-evident) hay hợp lý (rational). Vì vậy, sinh viên học Biên dịch 1 cần chú ý những trường hợp khác biệt giữa hai ngôn ngữ như sau: a. Những từ mà người Việt nghĩ có thể đếm được hay thường dùng ở số nhiều nhưng người Anh lại không có cách dùng như vậy * INFORMATION (thông tin, những thông tin) VD1 Newspaper articles provides us with necessary information. Translation Báo chí cung cấp cho chúng ta những thông tin cần thiết. * EQUIPMENT(thiết bị, những thiết bị) VD2 The workers need new equipment. Translation Công nhân cần những thiết bị mới. * BEHAVIOR (hành vi, những hành vi) VD3 The scientists studied these children’s behavior. Translation Các nhà khoa học nghiên cứu (những) hành vi của mấy đứa trẻ này. * KNOWLEDGE (kiến thức, tri thức) VD4 He is a writer of considerable knowledge. Translation Ông là một nhà văn có nhiều tri thức VD5 A good knowledge of foreign languages is considered as a great advantage nowadays. Translation Kiến thức ngoại ngữ tốt ngày nay được xem là một lợi thế lớn. * ADVICE (lời khuyên, những lời khuyên) VD6 The speaker gave parents good advice about managing difficult behavior. Translation Diễn giả đã cho các bậc phụ huynh những lời khuyên bổ ích về viê ̣c xử lý hành vi cá biê ̣t. * RESEARCH (nghiên cứu, các cuộc nghiên cứu) VD7 Recent research shows that children can learn time management at a very young age. / … researches / studies show that … Translation Những cuộc nghiên cứu mới đây cho thấy trẻ em có thể học quản lý thời gian ngay từ nhỏ. 17

Lưu ý: Research dù có hình thức số nhiều nhưng căn bản vẫn là mộ t danh từ không đếm được, không thể nói ‘ a research’. Trái lại, ‘study’ là mộ t danh từ đếm được có hình thức số ít (a study: mộ t cuộ c nghiên cứu) và số nhiều (studies: các cuộc nghiên cứu). b. Có một số danh từ có thể mang hình thức giống như hình thức số ít và số nhiều nhưng thực sự giữa hai hình thức danh từ này có những nghĩa khác nhau. * DAMAGE (sự thiệt hại) / DAMAGES (tiền bổi thường thiệt hại) VD8 The flood caused a lot of damage to the province of An Giang. Translation Trận lụt gây nhiều thiê ̣t hại cho tỉnh An Giang. VD9 We rejected his claim for damages. Translation

Chúng tôi bác bỏ đơn khiếu nại đòi bồi thường của ông ta.

* BRAN (bộ não) / BRAINS (trí năng, sư thông minh) VD10 The scientists studied the human brain. Translation Các nhà khoa học nghiên cứu não người. VD11 Translation VD12 Translation

Men’s brains grow faster after puberty. Não bộ của nam giới phát triển nhanh hơn sau giai đoạn dậy thì. He’s a fellow without brains. Nó là thằng không có não.

* POWER (sức mạnh, quyền lực) / POWERS (khả năng, năng lực) VD13 This statesman has lost much of his power. Translation Chính khách này đã mất đi nhiều quyền lực. VD14 Her short stories show her high sensitivity to what is going on around her and her powers of observation. Translation

Các truyê ̣n ngắn của bà cho thấy sự nhạy bén với những viê ̣c xảy ra chung quanh và năng lực quan sát của bà.

* TALK (bàn tán) / A TALK (bài nói) / TALKS (cuộ c hộ i đàm, thương thuyết) VD15 Recently there has been a lot of talk about the necessity of overhauling the system of education. Translation Dạo này người ta bàn tán nhiều về viê ̣c cần phải cải cách hê ̣ thống giáo dục. VD16 Translation VD17 Translation

The guest speaker gave a talk about women’s new role in society. Diễn giả khách mời nói về vai trò mới của nữ giới trong xã hội. A new round of peace talks will be held next week. Một vòng đàm phán hòa bình mới sẽ được tổn chức tuần tới.

VD18 Translation

The two presidents met for talks. Hai vị tổng thống gặp nhau để hội đàm.

* EXPERIENCE (kinh nghiệm) / AN EXPERIENCE, EXPERIENCES (trải nghiệm, biến cố) VD19 As a secretary, she has a lot of experience in office work. Translation Là thư ký nên cô có nhiều kinh nghiê ̣m về công viê ̣c văn phòng. 18

VD20 Translation

He chronicled his experiences in a diary while working as a sailor on that ship. Anh ghi lại trong nhật ký những sự viê ̣c / kinh nghiê ̣m làm thủy thủ trên con tàu đó.

* ATTENTION (sự chú ý) / ATTENTIONS (những cử chỉ săn sóc, trìu mến) VD21 Sometimes I deliberately behaved in a silly way in order to attract her attention. Translation Đôi khi tôi cố tình có những cử chỉ điên rồ để được nàng chú ý. VD22 She felt flattered by his attentions. Translation

Cô cảm thấy hãnh diê ̣n bởi những cử chỉ săn sóc của anh ấy.

* A L OOK (cái nhìn, cái vẻ) / LOOKS (vẻ mặt, nhan sắc) VD23 She gave me an angry look. Translation Cô ấy nhìn tôi giận dữ. VD24 Translation VD25 Translation

There was a sad look / expression on her face. Mặt cô ấy có vẻ buồn. She still keeps her good looks in old age. Cô ấy vẫn giữ được vẻ đẹp / nhan sắc trong tuổi già.

* A MANNER (cái cách, lối đối xử, cử chỉ) / MANNERS (tác phong tốt, cách cư xử tốt) VD26 His essay is organized in a disorderly manner. Translation Bài luận của anh ta được sắp xếp một cách lộn xộn. VD27 Translation VD28 Translation

Her voice and her manner changed suddenly. Giọng nói và cử chỉ của cô ta thay đổi một cách đột ngột. His manners were so charming. Tác phong (cử chỉ) của anh ta thật quyến rũ.

VD29 Translation

His parents obviously didn’t teach him (good) manners. Rõ ràng cha mẹ nó chẳng dạy nó cách xử sự.

* CONTROL (sự kiểm soát) / CONTROLS (các biện pháp kiểm soát, các nút điều khiển) VD30 The father lost control over his children. Translation Người cha mất quyền kiểm soát đối với con cái. VD31 Translation

To check/ curb inflation, the government has to introduce price controls. Để kiềm chế lạm phát, chính phủ phải đưa ra những biê ̣n pháp kiểm soát giá cả.

c. Mộ t số idiomatic expressions tiếng Anh chứa một danh từ từ luôn luôn ở số nhiều cho dù không có tính logic. * TO TAKE PAINS WITH sth / TO TAKE PAINS TO DO sth (cố/ cố gắng/ chịu khó làm gì; làm gì mộ t cách cẩn thận) = TO TAKE TROUBLE TO DO sth VD32 She took great pains to conceal this from her parents. 19

Translation VD33 Translation

Nàng cố giấu kín điều này khôg cho cha mẹ biết. He always takes pains with what he does. Những gì anh làm anh đều làm một cách cẩn thận.

* TO MAKE FRIENDS WITH sb (làm / kết bạn với ai) VD34 He wanted to make friends with her. Translation Anh muốn kết bạn với cô. 6.

Compound nouns Mộ t danh từ kép có hai danh từ, trong đó danh từ sau là từ chíh của danh từ kép đó, danh từ đứng trước là từ bổ nghĩa và có chức năng như mộ t tính từ. a race horse a horse race Danh từ kép không phải chỉ hình thành bởi hai yếu tố, mà có thể ba hay nhiều hơn nữa. a university entrance exam the house property tax office Mộ t số danh từ kép có danh từ đi trước là mộ t danh từ số nhiều. the promotions committee a communications satellite a sports event a human rights activist

✧

20

§4

MỘ T SỐ NHẬ N XÉT CĂN BẢN VỀ TRẠNG NGỮ TRONG TIẾNG ANH

Trạng từ là từ thường dùng để bổ nghĩa mộ t tính từ, mộ t độ ng từ hay mộ t trạng từ khác. Trạng từ có thể chỉ * mức độ (degree): almost every student; very strange * cách thể hiện (manner):

The work was done carefully. She sang very well.

* lĩnh vực/phương diện (aspect): Economically, the project was a success. Women are physically not so strong as men. Trạng từ cũng có thể được dùng để chỉ thời gian, vị trí, mức độ thường xuyên.

1. Modifying adjectives Nó là thằng bé cực kỳ thông minh.

VD1 Translation

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD2 Quyết định của ông ấy là đúng đắn về mă ̣t chính trị / phương diê ̣n chính trị. Translation ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….

2. Modifying verbs Vị trí của mộ t trạng từ thường là đi sau độ ng từ (Vi) hay sau Vt + O: VD3 Anh ta làm viê ̣c siêng năng. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD4 Anh ta bắt đầu nói nhanh. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD5 Anh ta ăn trưa rất châ ̣m. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD6 Tôi rất thích khóa học này. 21

Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD7 Ca mổ diễn ra rất thành công. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD8 Tôi rất ngưỡng mô ̣ anh ta. Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. Những trạng từ tận cùng bằng -ly hay các trạng từ chỉ mức độ như almost, nearly, virtually, cũng có thể đứng trước độ ng từ: VD9 Anh ta vô tình dẫm lên nón tôi. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD10 Tôi rất thích làm viê ̣c với cô ấy. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD11 Anh ta suýt / chút xíu nữa/ gần trễ tàu. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. Nếu có auxiliary, vị trí của trạng ngữ là giữa auxialiary và verb: VD12 Ông công khai đòi / kêu gọi phải có mô ̣t cuô ̣c điều tra. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. Nói tóm lại, trừ phi object là mộ t noun phrase quá dài, trong tiếng Anh hiếm khi trạng ngữ đứng xen giữa Vt và object VD13 Nó tuyê ̣t đối tuân lê ̣nh tôi. Translation

22

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD14 Ông ta giải thích mô ̣t cách rõ ràng tại sao cần phải áp dụng những biê ̣n pháp khắt khe như vâ ̣y. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

3. Modifying the whole sentence VD15 Translation

Về mă ̣t lý thuyết, sẽ có nhiều người bỏ phiếu cho ông ấy.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD16 Thông thường, chúng tôi không chấp nhâ ̣n người không đúng tiêu chuẩn. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD17 Điều rõ ràng là cơ hô ̣i thi đỗ của anh ấy thâ ̣t xa vời. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD18 Rõ ràng họ không thích cô ấy. (= It’s obvious that they do not like her) Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD19 kiến) Translation

Trong hoàn cảnh như vâ ̣y thì họ bối rối cũng phải/ cũng là lẽ tự nhiên. (Ý

……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….

4. Prepositional phrases used as adverbs Lợi ích đặc biệt của việc sử dụng một prepositional phrase để thay thế mộ t adverb thể hiện trong các câu sau: VD20 They fought with courage. 23

(= They fought courageously.) Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD21 We admire the courage with which they fought their enemy. Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD22 We are surprised by the tolerance with which he treats his opponents. Translation ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….

5. Special adverbs Có ba trạng ngữ sau đây không bắt nguồn từ một tính từ mà là từ mộ t quá khứ phân từ: supposedly, reportedly, allegedly và chúng có nghĩa đặc biệt. VD23 He allegedly followed his father as the boss of a crime gang. Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD24 He is reportedly not intending to return to this country. (= He is reported not to intend to return to this country.) Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

6. Translating adverbs flexibly Không nhất thiết mộ t trạng ngữ trong ngôn ngữ gốc luôn phải được dịch bằng mộ t trạng ngữ tương đồng trong ngôn ngữ đích. VD25 They attacked relentlessly everywhere. (= They launched relentless attacks everywhere) Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD26 They objected vehemently. (= They made vehement objections.) 24

Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD27 She playfully gave his ear a tweak. (= She gave his ear a playful tweak.) Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. I strictly obeyed his orders.

* Translation

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. I obeyed his strict orders.

* Translation

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. Mộ t tính từ trong mộ t cụm danh từ tiếng Anh khi dịch sang tiếng Việt có thể trở thành mộ t trạng từ. VD28 Their blatant disregard for the law raised social concerns about the powerlessness of the local authorities. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

✧

25

§5

PREPOSITONAL PHRASES (CỤM GIỚI TỪ)

7. Definition and description Mộ t prepositional phrase (PP) là mộ t phrase bằt đầu bằng mộ t preposition. Theo định nghĩa này, những cấu trúc sau đây là prepositional phrases

a. preposition + noun phrase A man with a broken arm came in.

VD1 Translation

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD2 I met her on my way out. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD3 The party was held in the garden. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD4 The problem of pollution has reached an alarming point. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD5 He was regarded as a fool. Translation ………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….

b. preposition + gerund Sau khi thảo luận vấn đề, chúng tôi bắt đầu bỏ phiếu.

VD6 Translation

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD7 Chúng ta có thể học hỏi bằng cách phạm sai lầm. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD8 Tôi sợ sẽ mất một người nào khác mà tôi thương yêu. Translation 26

………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………….. VD9 Hàng xóm láng giềng mô tả bà là người phụ nữ rất sùng đạo. Translation ………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….

c. preposition + noun + present / past participle (phrase) VD10 Translation

Vì ba đã mất, tôi có trách nhiê ̣m giúp mẹ làm viê ̣c nhà.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD11 Trong bối cảnh rất nhiều tiền bạc bị đem đi cho viê ̣n trợ nước ngoài, người ta cần phải nhắc nhở chính Phủ rằng làm từ thiê ̣n phải được thực hiê ̣n trong nước trước. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD12

Ti lê ̣ có con đã giảm sút khắp nơi trên thế giới từ thập niên 1970, với tỉ lê ̣ sinh giảm từ 2.6 xuống 1.8 ở những nước phát triển và từ khoảng 5-7 xuống khoảng 3-6 ở những nước đang phát triển.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

d. preposition + noun + infinitive (phrase) 27

VD13 Translation

For the West to declare the election a success will hardly save Bosnia.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. This diplomat said that for peace to take hold in Bosnia, the UN forces were probably essential

VD14 Translation

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. With only two months to go before Election Day , this presidential candidate has to intensify his campaigns.

VD15 Translation

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

e. preposition + adjective; preposition + adverb; preposition + preposition Những nhóm PP này là những nhóm đặc biệt vì số lượng không nhiều, có tính thành ngữ và đa số có chức năng ngữ pháp của mộ t adverb. (i) preposition + adjective

VD16

in short, in brief (nói tóm lại) in public (ở chỗ công khai, đông người) in private (ở chỗ riêng tư) in particular (đặc biệt, nói riêng) in general (nói chung, thông thường) I was packing, arranging the trip, cleaning the house, and saying countless goodbyes. In short, it was a hectic week.

Translation ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………….

28

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. He said in public that he was in support of my project but in private he criticized it.

VD17 Translation

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. This new administrative measure has badly affected the whole college and the English department in particular.

VD18 Translation

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. In general, what you write is admirable, pertinent and well written.

VD19 Translation

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD20

to normal trở lại (tình trạng) bình thường The political situation has returned to normal.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. for certain/ for sure (mộ t cách chắc chắn) for real (thật sự, mộ t cách nghiêm túc, không giả vờ)

29

Những PP này thường xuất hiện trong các expressions như I don’t know / I can’t say for certain (for sure) …; Nobody knows for sure (for certain) …; Nobody can say for certain (= for sure) …; … is for real (là sự thật). VD21

No one can say for certain what our future will be like in ten years’ time. The only certainty is that it will be quite different from what it is now.

Translation ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD22

Many people believe that with the return of this traditional festival, the country’s recovery from 25 years of war is for real.

Translation ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD23 Translation

We didn’t believe their threats were for real.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Cùng thuộ c nhóm này là một số cấu trúc với giới từ as + adjective xuất hiện sau các động từ như regard, describe, dismiss để làm complement cho các độ ng từ này. VD24 Translation

VD25 Translation

The police dismissed the rumor as untrue.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. He was regarded as foolish by many of his friends.

…………………………………………………………………………… 30

VD26 Translation

…………………………………………………………………………… ………………. His ideas could hardly be described as original.

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. Mộ t số cấu trúc với giới từ at + adjective (at least, at best, at worst). VD27 Translation

VD28 Translation

VD29 Translation

There were at least 25 men in the room.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. The food wasn’t good, but at least it was cheap.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. This is, at best, only a temporary solution.

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. (ii) preposition + adverb Mộ t số cấu trúc với giới từ until / till + adv (until now, till then, until recently, from afar) VD30 Translation

They were here until quite recently.

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. (iii) preposition + preposition Mộ t số cấu trúc với from, thường là from under + noun; from above + noun; from behind + noun; from across + noun; from all over + noun; from among + noun VD31 Translation

Ông ấy bò ra từ dưới gầm giường.

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. VD32 Nó xuất hiê ̣n từ sau cánh cửa. 31

Translation

VD33 Translation

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Họ đến từ khắp nơi trong tỉnh.

……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….

8. Grammatical functions of prepositional phrases a. Được dùng gắn liền với (cụm) danh từ như mộ t noun modifier. VD34 Người phụ nữ mặc áo hoa là đồng ngiê ̣p của tôi. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD35 Người thanh niên cụt chân là một anh hùng. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. b. Được dùng gắn liền với (cụm) độ ng từ để làm verb modifier hay verb complement. VD36 Ông ấy mất bên Anh. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD37 Chúng tôi đọc bài báo của anh một cách hết sức thích thú. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD38 Sau khi thảo luận vấn đề, chúng tôi bắt đầu bỏ phiếu. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD39 Họ nuôi bò lấy sữa. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD40 Họ đạt được mục tiêu bằng quyết tâm và lao động cật lực.

32

Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD41 Họ đi ở. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD42 Anh ấy bối rối. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD43 Bước đầu tiên là anh phải nắm quyền kiểm soát tổ chức. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD44 Cuộc chiến này có một bản chất hoàn toàn khác hẳn. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD45 Nỗi ưu tư bất di bất dịch của chúg ta vẫn là cái ăn, cái mặc và chỗ ở. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD46 Đam mê của anh ta là (dành cho) sách vở. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD47 Anh cười và bác bỏ ý kiến đó là không tưởng. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD48 Ông ấy chết vì một viên đạn lạc. Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. c. Được dùng gắn liền với tính từ để làm qualifiers. 33

VD49 Translation

Ông ấy giận cậu con trai.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD50 Ông ấy tức giận viê ̣c cậu con trai bị gạt ra ngoài danh sách. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD51 Mặt ông nhăn nhó vì cơn giận. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD52 Vì hết sức cần ngoại tê ̣ mạnh, quốc gia này cố gắng xuất khẩu bất cứ thứ gì có thể xuất khẩu được. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD53 John là chàng thanh niên có cái đầu đầy ắp những tư tưởng kỳ lạ. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. d. Được dùng làm chủ ngữ trong cấu trúc For + noun + to-V. VD54 Nếu một người phụ nữ như cô ta mà vượt trội Branwell thì điều đó sẽ làm cho toàn thể cộng đồng phải sửng sốt. Translation

VD55

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. ………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………. Ông tin rằng người chồng và người vợ trong cuộc hôn nhân dị chủng nên học hỏi nên văn hóa của nhau và ông không đồng ý với giả định là chỉ cần người phụ nữ thích nghi với nếp sống phương Tây là đủ.

Translation …………………………………………………………………………… 34

…………………………………………………………………………… ………………. ………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

9. Language functions of prepositional phrases PP đi sau danh từ, độ ng từ và tính từ và đi trước câu để cung cấp các chi tiết (details) hay các khía cạnh (aspects). a. Chi tiết về người VD56 Translation

Một thanh niên có nét mặt thanh tú đang chờ bạn ngoài văn phòng.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD57 Báo cáo cho biết cảnh sát đang truy nã một cô gái (có) tóc đen, mắt to, mũi thẳng. Translation

VD58 các

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Tôi vừa trò chuyê ̣n với một nhà kinh doanh có kiến thức vững chắc về thị trường châu Âu.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

VD59 Translation

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Cô ấy lấy một người có tính tình vui vẻ.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD60 Cô đến chỗ người đàn ông đang ngậm điếu thuốc trên môi.

35

Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD61 Người phụ nữ mặc váy đen mỉm cười với anh ta. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD62 Người phụ nữ đội cái nón lớn và đi đôi giày cao gót nhìn đi chỗ khác. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD63 Anh là người có sở thích hạn chế (có ít sở thích). Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. b. Chi tiết về sự vật cụ thể hay trừu tượng VD64 Translation

Đảo Sip là quốc gia với dân số khoảng 1,2 triê ̣u người.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD65 Tôi cần cái mai có cán dài. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD66 Họ sống chung trong một căn phòng nhỏ không có cửa sổ. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD67 Điều này đã làm thay đổi thái độ của anh ta đối với công viê ̣c. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD68 Cựu tổng thống là một chính khách với chính kiến bảo thủ nhưng lại có quan điểm tự do phóng khoáng về vấn đề tình dục. Translation 36

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Chi tiết ‘chức năng’, ‘chức vụ’ có thể diễn đạt bằng ‘as’ VD69 Bộ luật quy định những trách nhiê ̣m công dân của chúng ta. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD70 Cô cố hết sức làm tròn bổn phận dâu con. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Chi tiết ‘khía cạnh’, ‘lĩnh vực’ có thể diễn đạt bằng ‘in’ VD71 Chính phủ cố gắng chặn đứng sự giảm sút nhanh chóng trong mức sống. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD72 Những khác biê ̣t về mặt tính tình, học vấn và giai cấp xã hội từng là trở ngại lớn trong quan hê ̣ hôn nhân. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Chi tiết ‘nộ i dung’ được diễn đạt bằng ‘of’ VD73 Vấn đề thiếu niên phạm pháp đang gia tăng trong các thành phố lớn ở các nước đang phát triển. Translation …………………………………………………………………………… 37

…………………………………………………………………………… ……………….

VD74 Translation

VD75 Translation

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Phẩm chất can đảm vẫn được đề cao.

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Anh ta cho bảo tàng thành phô mượn bộ sưu tập tem cổ của mình.

……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. c. Chi tiết về các hành độ ng Chi tiết dụng cụ, vũ khí … như là phương tiện để thực hiện hành độ ng VD76 Translation

Hắn giết chết con chó bằng cây gậy.

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD77 Hắn dùng răng xé toạc cái bao. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD78 Họ chiến đấu hết sức dũng cảm. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD79 Anh bắt tay vào chương trình nghiên cứu của mình hết sức hăng hái. Translation ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………. Chi tiết mục đích được diễn đạt bằng hai cấu trúc: for + noun và for + noun + to-v VD80 Translation

Hắn lui về để lấy thêm nước.

38

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD81 Anh đẩy cửa ra để Jack bước vào. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD82 Anh phải viết dàn bài bài giảng lên bảng để các lớp nghiên cứu. Translation ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………….

✧

39

§6

MỘ T SỐ TRỢ ĐỘ NG TỪ TIẾNG ANH VỚI NGHĨA ĐẶ C BIỆT

10. Will a. ‘Will’ thường được dùng để chỉ tương lai, những nó cũng có thể được dùng để chỉ (i) thói quen trong hiện tại; (ii) khuynh hướng tự nhiên với ngôi thứ ba. VD1 In fine weather, he will often sit in the sun for hours. Translation ……………………………………………………………………………………… VD2 Boys will be boys. Translation ……………………………………………………………………………………… VD3 Harriet will keep leaving her things all over the floor. (= Harriet is always leaving her things all over the floor.) Translation

………………………………………………………………………………………

b. Will & Would còn có nghĩa là ‘muốn’ VD4 Come when you will. Translation ……………………………………………………………………………………… VD5 They have to obey, whether they will or will not. (hiện tại) They had to obey, whether they would or would not. (quá khứ) Translation

………………………………………………………………………………………

c. Will còn dùng để chỉ sự suy đoán Bạn đang ở trong phòng và nghe chuông cửa reo. Bạn có thể đưa ra những câu suy đoán sau, tùy theo mức độ chắc chắn VD6 It may be Ann. / It can be Ann. / It could be Ann. (không chắc chắn lắm). Translation ……………………………………………………………………………………… VD7 It must be Ann. / It should be Ann. / It will be Ann. (chắc chắn hơn) Translation

………………………………………………………………………………………

d. Will & would được dùng sau ‘if’ để chỉ lời yêu cầu lịch sự (‘nếu vui lòng,’ ‘sẵn lòng’) VD8 I shall be very grateful if you will consider me for the position. I should be very grateful if you would consider me for the position. Translation

………………………………………………………………………………………

e. ‘I’ll’ còn dùng để đưa ra đề nghị giúp đỡ hay cho thấy sự sẵn sàng làm gì (= let me) VD9 It’s raining. I’ll get you a taxi. Translation

………………………………………………………………………………………

11. Would Thường được dùng để chỉ tương lai trong cấu trúc future in the past hoặc là trợ độ ng từ trong ifclauses VD10 He said he would come. Translation ……………………………………………………………………………………… VD11 He would be happy if he got the news.

40

Translation

………………………………………………………………………………………

‘Would’ còn có các ý nghĩa khác như sau a. Would được dùng cho assumption (sự tin tưởng của người phát biểu về mộ t hành độ ng nào đó là (không) bình thường, (không) phù hợp đối với một (nhóm) người đặc biệt nào đó. Sự tin tưởng này dựa trên kinh nghiệm sống của người phát biểu) VD12 She is not a real woman. She is trying to ape her male superiors. No real woman would want to do that. Translation

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

VD13 Translation VD14 Translation

……………………………………………………………………………………… He may have given her a slap. But that’s what most men would do when provoked and driven to extremes. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… He often criticized his wife in the presence of their guests. No gentleman would behave like that. ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

b. Would dùng khi phát biểu mộ t ý kiến cho thấy sự thận trọng của người phát biểu hay là làm bớt tính khẳng định của câu phát biểu. VD15 This is the best solution. Translation ……………………………………………………………………………………… This would be the best solution. (sự thận trọng của người nói) Translation

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

Translation

This must be the best solution. (sự chắc chắn của người nói) ………………………………………………………………………………………

c. ‘won’t’ / ‘wouldn’t’ hàm nghĩa không chịu hoặc từ chối VD16 He will not tell us where the money is hidden. (hiện tại) He wouldn’t tell us where the money was hidden. (quá khứ) Translation ……………………………………………………………………………………… VD17 He tried different drugs but the wound wouldn’t heal. Translation

………………………………………………………………………………………

d. ‘I’d’ (I should… ; I would …) dùng trước mộ t số độ ng từ để chỉ sự yêu cầu lịch sự - I’d like… - I’d be very grateful if you would … - I’ll be very grateful if you will … - I’d appreciate … - I’ll appreciate … 41

12. Could Trong các câu phát biểu mang tính chất sự thật (factual statements), COULD là quá khứ của CAN, thường chỉ mộ t khả năg (ability), nhưng COULD còn dùng trong các trường hợp đặc biệt sau: a. COULD & CAN dùng trong các phỏng đoán về hiện tại hay tương lai. Chẳng hạn, nghe chuông cửa reo, người ngồi trong nhà có thể đoán ai tới và có thể phát biểu như sau: VD18 It must be / should be Ann (khẳng định). Translation ……………………………………………………………………………………… It can be / may be Ann (bớt khẳng định). Translation ……………………………………………………………………………………… It could be Ann (bớt khẳng định hơn nữa). Translation ……………………………………………………………………………………… VD19 Take precautions because the situation could be worse. Translation

………………………………………………………………………………………

b. COULD / COULDN’T còn được dùng trong các câu phê bình, nhận xét về tình hình/ hành độ ng trong hiện tại thuận lợi hay không thuận lợi VD20 Could be better. Translation ……………………………………………………………………………………… VD21 Couldn’t be better. Translation

………………………………………………………………………………………

c. WOULD/ COULD/ MIGHT HAVE + PAST PARTICIPLE: những hình thức này thường được dùng để chỉ kết quả những giả thiết tưởng tượng, ngược với sự thật trong quá khứ VD22 If I hadn’t been lucky, I would have / could have / might have been killed in that accident. Translation ……………………………………………………………………………………… Trong những câu không có if-clause, những thể này cũng hàm chứa nghĩa căn bản là những gì nói đến chỉ là tưởng tượng, không có thật. Để dịch tốt các cấu trúc này, học sinh phải nắm được chức năng cụ thể của chúng và ngữ cảnh câu. * Trong những câu có mộ t if-clause được hiểu ngầm VD23 The exam was too difficult. I would / could/ might have failed it. Translation

………………………………………………………………………………………

* Khi ai đó nêu ý kiến chủ quan của họ về những người đã chết, điều họ thích hay không thích, điều họ có thể làm hay không làm VD24 It’s a place that H.D. Thoreau would have liked. Translation ……………………………………………………………………………………… VD25 He has initiated economic policies that Mao Zedong would have condemned Translation ……………………………………………………………………………………… * COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn thường xuất hiện trong các câu so sánh khi nói về quá khứ. Những so sánh này thường là ý kiến chủ quan của người phát biểu, không dựa trên con số thống kê. 42

VD26

Translation

Today we have fine roads, good machinery and power lines. Our children can produce more in one year than my brother and I could have produced in ten years. ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

* COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn được dùng để chỉ mộ t việc có khả năng xảy ra trong quá khứ (những đã không xảy ra). Đây cũng chỉ là mộ t ý kiến. VD27 The accident could have been worse. Translation ……………………………………………………………………………………… VD28 He was sentenced to four months in prison. He could have received a stiffer sentence but the judge said he had pleaded guilty and showed signs of remorse. Translation

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

* COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn được dùng để nói rằng người phát biểu thấy có những giải pháp, cách làm tốt, hợp lý mà người đối thoại đã không làm. VD29 A: Harry, why didn’t you let me know you were coming home? B: I didn’t know until I got on the plane that I was. A: But you could have called me when you got here. Translation A: …………………………………………………………………………………… B: …………………………………………………………………………………… A: …………………………………………………………………………………… (‘You could have called me’ là mộ t câu gợi ý [suggestion] và cũng có thể là mộ t lời trách móc [a mild reproach] rằng có mộ t điều có thể làm mà người đối thoại đã không làm. Câu này tương đương với thể gợi ý ‘Why didn’t you …?’) * COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn chỉ cái người ta có thể làm nhưng đã không làm vì mộ t lý do nào đó. VD30 I could have called you but I didn’t know your number. Translation ……………………………………………………………………………………… * COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn chỉ cái người ta có thể làm, nhưng vì sự tự chế (self-control), người ta đã không làm. Ý nghĩa này thường được dịch ra tiếng Việt bằng các từ ‘muốn’, ‘chỉ muốn’, ‘suýt’. VD31 I was so angry that I could have given him a blow in the face. Translation ……………………………………………………………………………………… VD32 On hearing I had passed, I could have jumped for joy. Translation ………………………………………………………………………………………

43

* COULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn được dùng để chỉ sự phỏng đóa về mộ t sự việc trong quá khứ. Ví dụ, có mộ t bà nhà giàu bị giết, thiên hạ đưa ra nhiều phỏng đóan về nguyên nhân: VD33 Her cousin could have killed her. Translation ……………………………………………………………………………………… Nếu phỏng đoán có tinh chắc chắn hơn, ví dụ nhờ mộ t bằng chứng, thì dùng MUST HAVE + PAST PARTICIPLE VD34 Her cousin must have killed her because he was the only one who knew she had come home from her travel. Translation ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… * COULD HAVE / WOULD HAVE + PAST PARTICIPLE còn được dùng trong các câu hỏi như sau để chỉ sự ngạc nhiên trước sự thay đổi hay mộ t sự việc bất ngờ: VD35

Translation

Who could have / would have thought/ imagined/ dreamt that …? Who could have guessed two years ago that a leisurely 1,350-page description of a middle-class Indian girl’s search for a husband would be widely acclaimed as a literary success in England and the USA? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

* COULD HAVE + PAST PARTICIPLE được dùng trong mộ t câu hỏi trực tiếp hay gián tiếp để chỉ sự khó tin, sự ngạc nhiên, bối rối vì một sự việc đã xảy ra: VD36 There were no holes in my pockets so I wondered how my zippo could have been lost. Translation ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… * COULDN’T HAVE + PAST PARTICIPLE còn dùng với các từ ở thể so sánh (comparatives) để phát biểu mộ t lời nhận xét hay phê bình của người nói hay kể chuyện về một hành vi/ tình huống trong quá khứ vừa mới xảy ra, với nghĩa ‘hoàn toàn’, ‘rất’, ‘hết sức’ trong tiếng Việt VD37 They set out in June. They couldn’t have chosen a better time for their holiday. Translation ……………………………………………………………………………………… VD38 He said he was going to send a telegram to urge them to resume the research. I nodded and thanked him or his help. He couldn’t have done more for me. Translation ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… * MUST HAVE + PAST PARTICIPLE là thể thường được dùng trong các suy diễn có căn cứ (deduction). Ví du thấy mộ t ông già có trán rộ ng, mắt sáng, mũi thẳng, da hồng hào chúng ta có thể nói VD39 He must have been very handsome when he was young. Translation ……………………………………………………………………………………… 44

* MAY, CAN, COULD: MAY và COULD thường được dùng trong các câu thừa nhận trong biện luận. VD40 This may / could be true, but …. Translation ……………………………………………………………………………………… VD41 It could be true that …, but …. Translation ……………………………………………………………………………………… * MAY, CAN, COULD: là những thể dùng trong nghi vấn để xin, xin phép. VD42 Can / Could I have another glass / some more tea / some more chalk / another envelope, please? Translation ……………………………………………………………………………………… VD43 Translation

……………………………………………………………………………………… May/ Can / Could I ask you a few questions concerning my child’s performance? ………………………………………………………………………………………

* COULD YOU PLEASE/ KINDLY: là thể thường dùng để yêu cầu người nào đó làm gì. VD45 Could you please / Could you kindly tell John what he should do in order to catch up? Translation ……………………………………………………………………………………… * MAY / MAY HAVE + PAST PARTICPLE: MAY ngoài nghĩa (a) cho phép [giving permission: You may come whenever you like] và (b) xin phép [asking for permission: May I come and see you this afternoon?] còn có nghĩa ‘có thể’ [possibility]. Trong nghĩa ‘có thể’ này, MAY thường được dùng trong các lập luận gồm hai vế: vế trước tác giả thừa nhận mộ t sự thật, nhưng vế sau tác giả đưa ra một điều quan trọng hơn điều mà tác giả vừa mới phải thừa nhận. VD46 Progress may be slow, but it is sure. (vế sau mới là ý chính của tác giả) Translation ……………………………………………………………………………………… * MAY HAVE + PAST PARTICPLE: được dùng để thừa nhận mộ t điều có thể trong quá khứ. VD47 They say their lives may have been bleak, but their nation command both respect and fear abroad. Translation ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

✧

45

§7

CỤM TỪ TUYỆT ĐỐI (ABSOLUTE PHRASES)

1. Các loại absolute phrases Trong văn viết có một cấu trúc đặc biệt gọi là cụm từ tuyệt đối. Những cụm từ tuyệt đối thường có dạng noun + participial phrase hoặc pronoun + participial phrase. Xét các cụm từ tuyệt đối trong những câu sau: VD1 Translation VD2 Translation VD3

She turned and faced him, her eyes blazing. ……………………………………………………………………………………… She read the letter, her hands trembling and tears rolling down her face. ……………………………………………………………………………………… The authorities having arrived and taken the seats reserved for them, the ceremony began.

Translation

………………………………………………………………………………………

Translation

……………………………………………………………………………………… None of those present having any further remarks to make, the chairman closed the meeting. ………………………………………………………………………………………

Translation

……………………………………………………………………………………… Human nature being what it is, perhaps the outcome was inevitable. ………………………………………………………………………………………

VD4

VD5

Từ các ví dụ trên, ta có thể chia absolute phrase thành hai loại: a. Loại absolute phrase chỉ chi tiết xảy ra cùng mộ t lúc hoặc chi tiết đi kèm. Cấu trúc này luôn luôn đi sau câu, chủ ngữ của absolute phrase chỉ mộ t bộ phận, mộ t thành phần hay cái gì đó thuộ c về chủ ngữ của câu. She turned and faced him, her eyes blazing. S S (‘her eyes’ là bộ phận của chủ ngữ ‘She’) b. Loại absolute phrase tương đương với mộ t mệnh đề trạng từ chỉ thời gian, nguyên nhân. Loại này thường đứng đầu câu. When the authorities had arrived and taken the seats reserved for them, the ceremony began.

2. Sự có và vắng ‘BEING’ trong absolute phrases Xem xét absolute phrases trong các câu sau: VD6 The boy nodded, his face pale. Translation ……………………………………………………………………………………… VD7 He was waiting, his eyes on his napkin. Translation

……………………………………………………………………………………… Lara lay on her back, her hands clasped behind her head.

Translation

………………………………………………………………………………………

VD8

46

VD9 eyes streaming.

Moments later, she staggered into the street, her lungs seared and her

Translation

………………………………………………………………………………………

VD10

Translation VD11 than 100 acres. Translation VD12 Translation

……………………………………………………………………………………… Out of the total exports worth about 416 million dollars annually, farm produce accounts for more than 90%, the chief items being wool, meat, and dairy products. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… The majority of farms are rated as small, three-quarter of them being less ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… There being no further business., the meeting was closed. ………………………………………………………………………………………

Các câu VD6, VD7, VD8, và VD9 thuộc loại văn mô tả kể chuyện, các absolute phrases cung cấp một chi tiết nhỏ xảy ra cùng lúc với những gì được nói đến trong ý chính của câu. Trong loại câu này, ‘BEING’ thường bị loại bỏ. Các câu VD10, VD11, VD12 thuộ c loại văn trình bày giảng giải, các absolute phrases ở đây dùng để giải thích hay cho thêm mộ t chi tiết nên trong loại câu này có dùng ‘BEING’.  Lưu ý văn phong báo chí không dùng ‘being’ trong absolute phrase. VD13 More than 100 people signed up for the course, most of them academics and professionals. Translation ……………………………………………………………………………………… VD14 Translation 

……………………………………………………………………………………… The banks, most them state-run, are out of cash. ………………………………………………………………………………………

Ở các ví dụ này, absolute phrases tương đương với relative clause.

✧

47

§8

CONVERSION (chuyển đổi cú pháp)

Chuyển đổi cu pháp là sự biến đổi từ mộ t cấu trúc cú pháp (a syntactic construction) này sang mộ t cấu trúc cú pháp khác mà không làm thay đổi nghĩa của câu văn. Mục tiêu của việc luyện tập chuyển đổi cú pháp là nhằm đa dạng hóa cấu trúc câu văn trong mộ t bài văn. Hãy xét sự chuyển hóa cú pháp trong mộ t số khái niệm sau:

* nguyên nhân Because/ As / Since we are influenced by our mother tongue, we tend to drop some final consonants when we speak English. ………………………………………………………………….., we tend … (Participial phrase) ………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………… …………………., we tend … (Prepositional phrase)

VD1

…………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………., we tend … (Prepositional phrase) Translation VD2 coffee.

…………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. Because we had nothing to do, we went to the canteen for a cup of

………………………………………………………………….., we went ... (Participial phrase) ………………………………………………………………….., we went ... (Prepositional phrase) Translation ………………………………………………………………………………….. VD3 As I was fond of food and drink, I spent a lot of money on this pleasure. ………………………………………………………………….., I spent … (Participial phrase) ………………………………………………………………….., I spent … (Adjective phrase) Translation …………………………………………………………………………………... VD4 Because more and more people are coming back to school to further their studies, the teaching staff find it necessary to change the syllabus to meet the need of this special group of students. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………., the teaching … (Prepositional phrase) Translation

………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………...

48

VD5 company.

Since he lacked the qualifications, Xuan was sent to another office of the On account of his lack of the qualifications, Xuan was … (Prepositional

phrase) ………………………………………………………………………………………, Xuan was … (Participial phrase) ………………………………………………………………………………………, was sent … (relative clause) Translation ………………………………………………………………………………….. VD6 Because the English department is aware of its students’ need of research, it makes efforts to supply new books to its library and refurbish its reading room. …………………………………………………………………………… ………………………………………………………………… makes efforts … (Adjective phrase) …………………………………………………………………………… ………………………………………………………………… makes efforts … (Participial phrase) …………………………………………………………………………… ………………………………………………………………… makes efforts … (Relative clause) Translation

………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….. He made no objections because he feared he might be branded a troublemaker. He made no objections ……………………………………………………………………… (Prepositional phrase)

VD7

…………………………………………………………………………… …………………, he made no objections. (Participial phrase) Translation

…………………………………………………………………………………..

* khi / trong khi (thời gian) While he was still a child, he already developed an interest in drawing. ……………………………………………………………………, he already ... (Reduced clause) ……………………………………………………………………, he already ... (Prepositional phrase) VD8

49

……………………………………………………………………, already ... (Participial phrase) Translation VD9

Translation VD10

Translation VD11

Translation VD12

Translation

he

………………………………………………………………………………….. When her father died, she returned home to help her brother. ……………………………………………………………………, she returned … (Prepositional phrase) ………………………………………………………………………………….. When we pronounced this word, we have to close our lips tightly. ……………………………………………………………………, we have ... (Prepositional phrase) ……………………………………………………………………, we have to ... (Reduced clause) ………………………………………………………………………………….. When the teacher marked Xuan’s examination paper, he favorably took her long absence from illness into consideration. ……………………………………………………………………, the teacher favorably took … (Prepositional phrase) ………………………………………………………………., the teacher favorably took … (Reduced clause) ………………………………………………………………………………….. There will be an inaugural ceremony when the bridge is completed. There will be an inaugural ceremony ……………………………………………………………. (Prepositional phrase) …………………………………………………………………………………..

* nếu: VD13

If she is convicted, she may face ten years in prison. ……………………………………………………………………, she may face … (Reduced clause) ……………………………………………………………………, she may face … (Participial phrase) Translation ………………………………………………………………………………….. VD14 Separately, these details seem to be insubstantial, but if they are pieced together, they will give us a complete picture of what life was like then. … insubstantial, …………………………………………………………………………, they … (Reduced clause) … insubstantial, …………………………………………………………………………, they … (Participial phrase) Translation

………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….. 50

* để / nhằm / cho (chỉ mục đích): VD15 They raise cows for meat and milk. (prepositional phrase) They raise cows …………………………………………………………………………… ……. (infinitive phrase) Translation VD16 phrase)

………………………………………………………………………………….. Desks are set a good distance apart to prevent cheating. (infinitive

Desks are set a good distance apart ……………………………………………………………………. (prepositional phrase) * Desks are set a good distance apart so that the students can’t commit cheating. (so that- clause) * Desks are set a good distance apart so that cheating will be impossible. (so that- clause) Translation ………………………………………………………………………………….. VD17 The policeman blew his whistle to stop the car. The policeman blew his whistle ………………………………………………………………………………………………… ….. Translation VD18

Translation

………………………………………………………………………………….. The teacher fixed the map on the blackboard for us to see. The teacher fixed the map on the blackboard …………………………………………………………………………… …. …………………………………………………………………………………..

* muốn + thì phải (mục đích và điều kiện): VD19 In order to integrate into the rest of the world, Vietnam needs to diversify its foreign relations and improve its judiciary system. Translation VD20

………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….. In order to / To go to college, you have to make preparations right now. …………………………………………………………………………… ……………………….… (If clause)

Translation VD21

Translation

………………………………………………………………………………….. If you want your son to enter college, you have to make preparations for him right now. For your son to enter college, you have to ... …………………………………………………………………………………..

51

VD22

For our country to become a dragon (= an economic tiger), we must work hard. …………………………………………………………………………… ………………………., we …

Translation

…………………………………………………………………………………..

✧

§9

VÀI LỐI SO SÁNH

13. So sánh hơn thua a. So sánh hơn thua chủ yếu là so sánh trên tính từ hay trạng ngữ. big → bigger beautiful → more beautiful good/well → better bad/ill → worse badly → worse much/many → more intelligent → less intelligent/ not so intelligent b. So sánh thường xảy ra giữa hai đối tượng khác nhau hoặc cùng mộ t đối tượng nhưng ở hai thời điểm hoặc hai nơi chốn khác nhau. VD1 Thực phẩm ở miền quê rẻ hơn ở thành phố. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD2 Dân quê sống cơ cực hơn dân thành phố Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD3 Ngày nay dân quê có cuộc sống tốt đẹp hơn trước. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD4 Phụ nữ bây giờ có nhiều cơ hội để cải thiê ̣n cuộc sống hơn trước đây. Translation ………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….

52

VD5 men. Translation

Sức khỏe chúng ta tùy thuộc vào nề nếp sinh hoạt nhiều hơn là thuốc

………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD6 Bài học đạo đức được cuộc sống dạy tốt hơn là thầy dạy. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD7 Con nít bây giờ được cho ăn nhiều hơn là dạy dỗ. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD8 Cách cư xử tốt có thể được dạy bằng hành động làm gương cụ thể hơn là bằng lời nói suông. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. * Lưu ý: hai đối tượng so sánh có thể là hai hoạt độ ng được diễn tả bằng hai gerund hay to-infinitive VD9 Học thì dễ hơn dạy. (To learn is easier than to teach) Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD10 Trước đây vào đại học khó hơn bây giờ nhiều. Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. * Lưu ý: so sánh cùng một đối tượng qua hai thời kỳ khác nhau, qua hai nơi chốn khác nhau có thể đưa đến những cách diễn đạt khác nhau, tùy theo nghĩa ta muốn nói. VD11 Translation

Sinh viên ngày nay năng động hơn trước.

………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………….

53

VD12

Nói chung học sinh trường công thường giỏi văn hóa hơn học sinh trường tư.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

14. So sánh tỷ lê ̣ So sánh tỷ lệ là so sánh với các từ CÀNG … CÀNG… VD13 Càng nghiên cứu đề nghị của anh kỹ chừng nào, tôi càng không thích nó chừng ấy. Translation

VD14

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Cô càng lớn lên càng đẹp.

Translation ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………. VD15 Chúng ta càng khởi hành càng sớm chừng nào càng tốt chừng đó. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Ngoài ra chúng ta cũng cần để ý mộ t lối so sánh tỷ lệ giữa hai đối tượng về hai phẩm chất trái ngược nhau. Về mặt cú pháp có sự khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Trong khi ý chính nằm ở vế đầu của câu tiếng Anh, thì khi dịch ra tiếng Việt, nó nằm ở vế hai. VD16 He is as confident as his wife is shy. Translation

VD17

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Karger was as fastidious about his clothes as Marilyn was about her face and body.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………

54

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. VD18

The two are remarkably different: he is as open and emotional as she is reserved. Kitty revels, for example, in the Hollywood glitter that has sprung up around her husband’s campaign. He pays little attention.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

15. So sánh trong thống kê So sánh trong thống kê là nói sự tăng, giảm về số lượng. VD19 Giá thực phẩm tăng 1/100. Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. * a rise / an increase of one percent; a one percent rise/ increase VD20 Công ty chúng tôi xuất khẩu trong quý này được 100 ngàn tấn gạo, cao hơn quý I 20%. Translation

VD21

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Khách du lịch Thái giảm 8%, chỉ còn 20,000 người.

Translation

VD22

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Tháng này lượng khách quốc tế đến Viê ̣t Nam giảm 2%. 55

Translation

VD23

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Lợi nhuận chúng tôi năm nay lên tới 100 triê ̣u đồng so với 70 triê ̣u đồng năm ngoái.

Translation

VD24

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ………………. Chúng tôi đạt được một tỷ lê ̣ tăng trưởng 5% năm nay so với 2% năm ngoái.

Translation …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………….

✧

56

§10 QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ CHỨC NĂNG NGÔN NGỮ CỦA MỘ T SỐ CẤU TRÚC CÚ PHÁP 16. With + noun + participial phrase (= Because …/ Now that …) c. Ở vị trí đầu câu: trong bốn ví dụ dưới đây, rõ ràng loại prepositional phrase đặc biệt ở vị trí đầu câu này chỉ mộ t yếu tố hay mộ t tình huống tác độ ng như là nguyên nhân của sự việc được nói đến trong phần chính của câu. Để dịch sang tiếng Việt, chúng ta có thể dùng các từ hay cụm từ: vì, với, trong tình hình, trong bối cảnh. VD1 With my father gone, I was responsible for helping my mother with her chores and for helping to relieve her loneliness. Translation VD2 Translation VD3

Translation

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. With the trees gone, the land became barren and lost its fertility. …………………………………………………………………………………….. With science and technology developing so fast, some people have begun questioning the usefulness of a four-year course, fearing that what is learnt can quickly become obsolete. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

VD4 store. Translation

…………………………………………………………………………………….. With spending rising faster than incomes, no consumption boom is in ……………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….. d. Ở vị trí cuối câu: xét các ví dụ sau, trong đó cấu trúc with + noun + past participial ở vị trí cuối câu được dùng để cụ thể hóa những gì đã nói hay cung cấp mộ t chi tiết liên hệ đến nó. Để dịch sang tiếng Việt, có thể dùng từ ‘với’ hoặc các dấu (:) hay (–) để giải thích, hoặc dấu (.) hay cả dấu (,) để tách hai câu. VD5 The labor market is clearly healthier than it was a year ago, with total employment up by 2 million jobs. Translation

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. Fertility rates have been declining around the globe since the 1970s, with birthrates falling from 2.6 to 1,8 in developed countries and from a range of 5-7 to a range of 3-6 in developing countries.

VD6

Translation

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

57

VD7 the cornstalks. Translation VD8 Translation

There are fields of waving green maize, with beans growing in among …………………………………………………………………………………….. The standoff caused a complete traffic jam, with drivers leaving tehri cars and booming and jeering at police. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

17. Cụm phân từ (participial phrases) a. Ở vị trí đầu câu: xét các participial phrases sau đây. - Cấu trúc phân từ ở VD9, VD10 cho thấy nguyên nhân của điều được nói tới trong phần chính của câu. Vì vậy có thể dịch là ‘Vì’. Những cấu trúc này có thể thay thế bằng các clauses of reason (VD9, VD10) như ‘Because we knew …; Because they were trapped …’. - Cấu trúc phân từ ở VD 11 chỉ mộ t bối cảnh thời gian (time context) khi hành độ ng được nói đến (ran into an old freind) xảy ra. Cấu trúc này có thể thay thế bằng mộ t reduced clause ‘While walking in …’ hoặc bằng mộ t full clause of time ‘While he was walking …’ - Cấu trúc phân từ ở VD 12, VD13, VD14 được dùng để chỉ mộ t hành độ ng đang xảy ra ngay trước mộ t hành độ ng khác. Tất cả các cấu trúc này đều có thể diễn đạt bằng cách khác như ‘When he arrived …, he found; On arrival ... he found; After he took his bag, …; He reached … and began to shout; - Cấu trúc phân từ ở VD 15 có thể tương đương ‘When coldly assessed, … (reduced clause); If coldly assessed, … (reduced clause); hoặc ‘When/ If it is coldly assessed …, … (full clause). - Cấu trúc phân từ ở VD 16 chỉ hành độ ng xảy ra cùng mộ t lúc với hành độ ng được diễn tả trong phần chính của câu. Với chức năng này, participial phrase cũng có thể đứng ở đằng sau câu, như trong tiếng Việt. VD9 Knowing nothing to do, we left. Translation …………………………………………………………………………………….. VD10 Trapped in the burning factory, thirty workers cried for help. Translation VD11 Translation VD12 Translation VD13 Translation VD14

…………………………………………………………………………………….. Waking in the street, he ran into an old friend of his. …………………………………………………………………………………….. Arriving at the station, he found his train gone. …………………………………………………………………………………….. Taking his bag from the luggage rack, he rushed out of the bus. …………………………………………………………………………………….. Reaching the top of the staircase, he began to shout.

VD15 Translation

…………………………………………………………………………………….. Coldly assessed, this trail of evidence leads compelling to Mr Simpson. ……………………………………………………………………………………..

VD16

…………………………………………………………………………………….. Laughing and shrieking, the girls rushed out of the room.

Translation

58

Translation

……………………………………………………………………………………..

b. Ở vị trí cuối câu: xét các participial phrases sau đây. - Cấu trúc phân từ ở VD 17, VD18 có chức năng cụ thể hóa hay giải thích mộ t cách chi tiết những gì được nói trong phần chính của câu. - Cấu trúc phân từ ở VD 19, VD20 chỉ hành độ ng xảy ra cùng mộ t lúc. - Cấu trúc phân từ ở VD21, VD22: các cấu trúc participial phrases chỉ kết quả của sự việc được nói tới trong phần trước của câu - Cấu trúc phân từ ở VD23, VD24: cấu trúc participial phrase cung cấp mộ t lời giải thích lý do của sự việc được đề cập ở phần chính của câu. Lưu ý: trong chức năng này, present participle thường là mộ t trong các độ ng từ SAY, EXPLAIN, NOTE, BELIEVE, CITE, FEAR, ARGUE, CONTEND, ATTRIBUTE. - Cấu trúc phân từ ở VD 25, VD26: cấu trúc present participle mô tả mục đích của mộ t hành độ ng. Lưu ý: chức năng này thông thường được diễn tả bằng một infinitive và present participle chỉ được dùng để chỉ mục đích sau mộ t số ít độ ng từ có nghĩa căn bản là ‘send a message’ như WRITE, SEND A WIRE, TEHPHONE FAX, EMAI. VD17 The company trades with Africans, buying their ivory and selling them the goods they need. Translation VD18

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. They imposed strict limits on women, forbidding them to work, telling them to stay home and insisting that their bodies be completely covered if they did venture out.

Translation

……………………………………………………………………………………..

VD19 Translation D20

…………………………………………………………………………………….. He lay mediating the problem …………………………………………………………………………………….. Don’t stand there arguing.

Translation VD21 Translation VD22 Translation VD23

Translation

…………………………………………………………………………………….. The gunmen ambushed a bus north of the capital, killing the driver and two passengers …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. Girls’ schools have been closed down, worsening the record of a nation in which only 4% of all girls receive any education at all. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. The United States has been firmly against lifting sanctions, arguing that Iraq has not dismantled its programs to develop weapons of mass destruction. …………………………………………………………………………………….. 59

…………………………………………………………………………………….. VD24 Translation VD25 Translation VD26 Translation

…………………………………………………………………………………….. Many lawmakers approved the anti-crime bill, believing that it was necessary to restore peace and order. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. The editor sent him a wire, asking him about the situation. …………………………………………………………………………………….. They mailed four petitions to the Party Congress, demanding immediate action to eliminate official corruption. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

18. The infinitive a. Ở vị trí cuối câu: ở cuối câu phần lớn là chỉ mục đích VD27 He went to France to study medicine. Translation …………………………………………………………………………………….. VD28 He got up to ask a question. Translation

……………………………………………………………………………………..

b. Ở vị trí đầu câu: ở vị trí đầu câu, infinitive có mộ t số chức năng ngôn ngữ đặc biệt * để chỉ mục đích Ở đầu câu, infinitive có thể dùng để chỉ mục đích, nhưng ở vị trí này, nó thường báo hiệu một điều kiện để đạt được mục đích đó, trong khi ở cuối câu, nó đơn thuần chỉ mục đích của hành độ ng nói tới trong phần chính của câu. VD29 I went to the library to borrow some books. Translation …………………………………………………………………………………….. VD30 To borrow books from this section of the library, you must have a special card. Translation

……………………………………………………………………………………..

* để báo hiệu mộ t kết luận, nhận định có tính phê phán sự việc hay tình hình sau mộ t hồi thảo luận hay bàn bạc. Trong văn viết, cấu trúc này thường xuất hiện ở cuối đoạn. VD31 The question then arises, what kind of practice is most useful to one who is making his first attempts to write an essay? I hold that it is unreasonable to expect a beginner to produce all at once both the matter and language. The matter should be supplied to him in the first year. Afterwards, when he has acquired sufficiently facility of expression, he may be expected to finish the matter also. To attempt both at once is to succeed in neither. Translation

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. 60

…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. VD32

Translation

…………………………………………………………………………………….. Men and women alike, we have in recent years tended to act hurriedly, to speak without reflection, to accept new notions without consideration, to allow our minds to react almost mechanically. In this way we are allowing the best part of our mental powers to go to waste. To act and to speak without reflection is to behave like animals or impulse or like machines by the driving force of routine. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

* Ngoài ra, các infinitives trong fixed phrases (cụm từ cố định) luôn đi trước các câu nói để đúc kết, nhấn mạnh, đổi hướng đàm luận, giải thích, v.v. TO SUM UP Tóm lại TO PUT IT BREIFLY, TO PUT IT IN A NUTSHELL Nói gọn lại TO BE FRANK, TO BE HONEST Thành thật mà nói TO PUT IN ANOTHER WAY Nói cách khác TO BE FAIR ... BUT Công bằng mà nói TO BEGIN WITH, Trước hết TO GET BACK TO THE POINT Trở lại vấn đề TO TEL THE TRUTH Sự thật mà nói

✧

61

§11 DỊCH VÀ DIÊN; DỊCH VÀ CẮT TỈA Dịch nghĩa và cắt tỉa là hai hoạt độ ng gắn liền với quá trình dịch. Hai hoạt độ ng này đòi hỏi người dịch không những có mộ t kiến thức về ngôn ngữ Việt và Anh mà còn có sự lanh trí, tháo vát và sáng tạo.

A. DỊCH VÀ DIỄN Chính xác là nguyên tắc số mộ t trong biên dịch. Nhưng có khi người dịch không thể bám sát vào câu chữ của tác giả vì nếu làm như vậy, bản dịch có thể trở nên khó hiểu hay lố bịch đối với người đọc.

19. Vấn đề văn hóa trong dịch e. Dịch mộ t bản văn từ mộ t ngôn ngữ này (L1) sang mộ t ngôn ngữ khác (L2) cũng đòi hỏi phải chú ý đến những điểm văn hóa dị biệt. VD1 We staged strikes not on political but on bread-and-butter issues. Translation VD2 Translation VD3 Translation VD4 Translation VD5 Translation VD6 Translation

………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… He unexpectedly found a perfect watercolor to go above the mantlepiece. ………………………………………………………………………………… The bride was walking down the aisle, wearing a happy smile. ………………………………………………………………………………… I’m not the kind of man that bites the hand that feeds him. ………………………………………………………………………………… Please marry me. ………………………………………………………………………………… To the Western palate – and nose – durian proved even less appetizing than man’s best friend. ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

20. Thành ngữ trong tiếng Viê ̣t Ngược lại, rất nhiều khi chúng ta phải diễn giải mộ t cụm từ có tính chất của mộ t thành ngữ – tức là nắm rõ nghĩa của nó trước khi dịch. Mộ t số thành ngữ có nghĩa cứng nhắc riêng của chúng, mộ t số khác lại có nghĩa hơi uyển chuyển và nghĩa đích thực của chúng chỉ được xác định bởi mộ t ngữ cảnh cụ thể. * đất dụng võ VD7 Translation VD8 talents. Translation

He has decided to give up his career in the theater, thinking that it is not an area where he can develop his talents fully. ………………………………………………………………………………… He decided to go to Saigon in search of an opportunity to develop his …………………………………………………………………………………

62

VD9 Translation

Living among such watchful people the scoundrel has no opportunity / chance to play his tricks. …………………………………………………………………………………

* ăn cơm bụi VD10 Translation

Because we do not have enough time to go home at the noon break, we all go out to the roadside food stalls for lunch. …………………………………………………………………………………

* mất lòng trước được lòng sau VD11

Translation

‘I may sound rude,’ the landlady told us, ‘but to avoid any possible trouble in our relationship, I must tell you right away that you cannot use my husband’s TV in the living room without asking.’ ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

* sống chết với nghề VD12 Translation

We need teachers who are wholly dedicated/ committed to the teaching career/ profession. …………………………………………………………………………………

* khi nào không hay: cụm từ có vẻ đơn giản, nhưng mỗi trường hợp phải dịch mộ t cách khác nhau VD13 I doze off/ fell asleep/ dropped off. Translation ………………………………………………………………………………… VD14 How time flies! I didn’t realize that autumn has set in. Translation ………………………………………………………………………………… VD15 They had slept so soundly that they did not know when she had sneaked out of the house. Translation ………………………………………………………………………………… VD16 He was so absorbed (in his work) that he was not aware of her presence. Translation ………………………………………………………………………………… VD17 He was so absorbed in his work that he was not aware that she had come. Translation VD18 Translation

………………………………………………………………………………… He had been so absorbed in his work that he did not know when she had come. …………………………………………………………………………………

21. Nghĩa bóng (figurative meaning) Trong văn phong khoa học, từ được hiểu theo nghĩa đen (literal meaning), nhưng trong văn phong báo chí và tiểu thuyết, từ có thể hiểu theo nghĩa bóng trong mộ t ngữ cảnh nào đó. Hơn nữa, ngôn ngữ nói tiếng Anh rất nhiều idiom và slang. Do vậy, người mới học biên dịch cần phải 63

phát triển kỹ năg nhận biết khi nào từ cần phải hiểu theo nghĩa bóng, khi nào thì hiểu theo nghĩa đen. * Metaphor (phép ẩn dụ): mộ t lối ví von. VD19 In England, marriage has become a panda bear of a social institution. Translation

………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Her face was like a mask (a simile).

VD20 VD21

………………………………………………………………………………… Children have brought some sunshine into our cold lives.

Translation VD22

………………………………………………………………………………… She has a heart of stone.

Translation VD23

………………………………………………………………………………… The conflict between reformers and dinosaurs has never been so raw or so exposed. (Newsweek)

Translation

Translation

………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Foreigners may use English idioms which are really language dinosaurs.

VD24 Translation VD25

………………………………………………………………………………… Ịt’s a jade of a city.

VD26

………………………………………………………………………………… A mountain of a woman challenged him.

Translation VD23

………………………………………………………………………………… She’s married to a clod of a man.

Translation

………………………………………………………………………………… The Korean guard flashed out his board of a hand.

Translation

VD24 Translation

…………………………………………………………………………………

✧ §12 TÍNH CHÍNH XÁC TRONG DỊCH Dịch chính xác đòi hỏi: (a) nắm vững từ ngữ; (b) nắm vững cấu trúc; (c) nắm vững chức năng ngôn ngữ; (d) kiến thức văn hóa-xã hộ i và chuyên ngành.

B. NẮM VỮNG TỪ VỰNG 64

Nắm vững từ vựng là hiểu rõ nghĩa của từ trong tiếng Anh và trong tiếng Việt. Mộ t từ trong ngôn ngữ này có thể dịch bằng hai, ba từ trong ngôn ngữ kia, tùy theo nghĩa đích thực của nó trong mỗi câu. Xét từ ‘KHAI THÁC’ trong các cụm từ sau. 1. khai thác (a) khai thác tài nguyên khoáng sản

………………………………………………………..

(b) khai thác được hai ngàn thùng dầu

……………………………………………………….. ………………………………………………………..

(c) khai thác sức lao đô ̣ng của trẻ em ……………………………………………………….. (d) Họ khai thác mô ̣t cách vô liêm sĩ sự hiê ̣n diê ̣n của ngài tại lễ cưới của họ. ……………………………………………………….. Tóm lại, có ba trường hợp có thể dùng ‘exploit’, trừ một trường hợp khi khai thác có nghĩa ‘sản xuất’ 2. văn hóa Từ này hiện nay có những nghĩa căn bản sau: (a) toàn bộ phong tục tập quán và quan niệm đạo đức, thẩm mỹ của một xã hộ i. VD0: văn hóa Mỹ ……………………………………………………….. văn hóa Pháp ……………………………………………………….. (b) học vấn VD1

They are youths whose education is no higher than the junior-high level. Translation

……………………………………………………………………………………

(c) Môn học, đối nghịch với các môn TTTD (physical education), nghề mộ c (woodwork). Những môn học này ở trung học thì được gọi là basic school subjects hoặc academic subjects và ở đại học là academic subjects. VD2 He’s good at woodwork but very weak at academic subjects. Translation …………………………………………………………………………………… (d) phong cách đạo đức, ngược với nghĩa phàm phu, tục tử. VD3 Cultivated minds / cultural minds Translation …………………………………………………………………………………… VD4 a cultivated / cultured audience; an educated audience Translation

……………………………………………………………………………………

3. vấn đề Từ này có thể dịch ra tiếng Anh bằng các từ a subject, a matter, a problem, an issue, a question. Những từ này tuy đồng nghĩa nhau, nhưng có những trường hợp sau đây thì một từ hay một số từ được dùng phổ biến hơn các từ còn lại. (a) từ ‘vấn đề’ trước các câu hỏi gián tiếp thì dùng ‘question’ VD5 We must consider the question of ‘who’ can replace him. Translation …………………………………………………………………………………… VD6 We discussed the question of whether to disclose the findings / the results of our investigation.

65

Translation

……………………………………………………………………………………

(b) từ ‘vấn đề’ trong nghĩa mộ t vấn đề gây khó khăn cần giải quyết thì dùng ‘problem’ VD7 Housing shortage is an increasingly serious problem that requires the local government’s attention. Translation

…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Prostitution and drugs are urban problems.

VD8 Translation

……………………………………………………………………………………

(c) từ ‘vấn đề’ để chỉ mộ t vấn đề được thảo luận hay gây tranh cãi thì dùng ‘issue’ VD9 (The question) of whether or not public schools should charge fees is a controversial issue. Translation …………………………………………………………………………………… VD10 We meet and discuss topical issues. Translation

……………………………………………………………………………………

C. NẮM VỮNG CẤU TRÚC Nắm vững cấu trúc câu trước hết là phân biệt được mệnh đề chính với các mệnh đề phụ và các cụm từ bổ nghĩa. Điều này xem ra có vẻ là còn thiết yếu hơn cả nắm vững từ vựng ở chỗ nhận định sai lầm về cấu trúc tức là không nắm rõ được ý nghĩa toàn bộ đoạn văn, trong khi hiểu sai mộ t từ có thể chỉ là mộ t lỗi nhỏ trong toàn đoạn văn. Nhận ra được mệnh đề chính là điêu kiện tiên quyết để đi theo dòng tư tưởng của tác giả bởi vì ý chính luôn luôn nằm trong mệnh đề chính. Nắm vững cấu trúc cũng có nghĩa là nắm vững những loại mẫu câu do mộ t độ ng từ, mộ t danh từ, mộ t tính từ đưa đến. Đọc và phân tích các đoạn sau VD19

The present-day cleavage of artists into two groups, those who are so enslaved to their employers that they can’t call their souls their own, and those unfettered spirits whose souls are so much their own that they are no use to anyone but themselves, is a comparatively new phenomenon.

- Mệnh đề chính

……………………………………………………………………………………

- ‘Hai nhóm’ là a. …………………………………………………………………………………… những nhóm nào b. …………………………………………………………………………………… - that-clause chỉ kết quả trong cấu trúc … so + adj Translation

…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… 66

…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… VD20

Slow growth and high unemployment have become embedded in Europe over the past two decades and fears are growing that many lost jobs, especially in the traditional manufacturing industries, are gone forever.

- Mệnh đề chính

a. …………………………………………………………………………………… b. ……………………………………………………………………………………

- các nỗi sợ hãi nào?

……………………………………………………………………………………

Translation

…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

Loại that-clause này trong ngữ pháp gọi là noun clause vì tương đương với mộ t danh từ, làm đồng cách cho danh từ đi trước. Về ngữ nghĩa, mệnh đề danh từ này chỉ nộ i dung của danh từ đi trước. Loại clause này thường đi sau các danh từ như FACT (sự thật), IDEA (ý tưởng), NOTION (ý/ khái niệm), SUGGESTION (đề nghị, gợi ý), ASSUMPTION (giả thiết), BELIEF (niềm tin), THEORY (lý thuyết), PROPOSITION (định đề), STATEMENT (lời tuyên bố), NEWS (tin tức), ANNOUNCEMENT (công bố), RUMOR (lời đồn đại). VD21

The fact that you speak English fluently does not mean that you can teach it efficiently.

- Mệnh đề chính

……………………………………………………………………………………

- that-clause

the noun clause ‘………………………………’ is the object of the verb ‘mean’ the noun clause ‘………………………………’ is the apposition of the noun ‘fact’

- that-clause Translation VD22 - Mệnh đề chính - that-clause

…………………………………………………………………………………… We were surprised at his suggestion that we should expel her. …………………………………………………………………………………… the noun clause ‘………………………………’ is in apposition to the noun ‘suggestion

Translation VD23

…………………………………………………………………………………… The normal stream students are those who did not do well enough in their Primary School Leaving Examination to enter the express Stream in secondary school.

Translation

……………………………………………………………………………………

67

VD24

Translation

…………………………………………………………………………………… He is under pressure from devoted grassroots followers across the country to stay in office for another three years, to serve out the part of his term he lost while in exile after the coup. …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

C. NẮM VỮNG CHỨC NĂNG NGÔN NGỮ Chức năng ngôn ngữ là việc sử dụng ngôn ngữ trong mộ t mục đích cụ thể nào đó. (a) Người ta có thể sử dụng mộ t số mẫu ngôn ngữ nhất định nào đó để xin phép (Can I…?), đề nghị bình thường (Why don’t you…?), đề nghị, xin, yêu cầu trong đơn từ (I’d appreciate / I’ll appreciate …) (b) Người ta cũng có thể sử dụng một số mẫu ngôn ngữ nào đó để tán thưởng hay khen. Excellent Beautiful Very interesting Do a good job of it. Do a good job + V-ing It couldn’t be better. Couldn’t have + comparative (c) Ngược lại, mẫu ngôn ngữ sau đây là để chê Could be better Could have been better. (d) Để chỉ những ý định, kế hoạch trong quá khứ bị hủy bỏ hay không thực hiện được, người ta có những mẫu ngôn ngữ sau: I had intended … I had planned … I had decided … I was going to … (e) Người ta cũng có thể diễn tả hàm ý của mộ t hành độ ng bằng thì Present / Past continuous When …, S + present / past continuous: Khi … có nghĩa là If …, S + present / past continuous: Nếu … có nghĩa là VD25 When sport writer Grantland Rice said that what’s important is not whether you win or lose, but how you play, he was not describing the dominant theme in American life but was prescribing a cure for our overconcern: winning. Translation

…………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………… (f) Và để đi đến mộ t nhận định có tính cách kết luận, người ta có thể dùng mộ t infinitive là chủ ngữ cho mộ t câu phát biểu sau mộ t đoạn trình bày hay biện luận. Lẽ dĩ nhiên mộ t infinitive là chủ ngữ trong chức năng nà thường xuất hiện ở cuối đoạn văn. (g) Để phát biểu các tiên đoán, người ta có thể sử dụng các mẫu ngôn ngữ sau: … will probably …: có lẽ sẽ là … … to be likely to…: có khả năng sẽ … There is a great likelihood that…: Rất có khả năng là … sẽ … … to have no chance / little chance of …: … không có cơ may / hy vọng … … to have / stand a good chance of …: … có ất nhiều cơ may / hỵ vọng

68

VD26

Translation

Children who come from families in which a close relative has been jailed have an especially high likelihood of getting into with the law themselves. …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

✧

69