27. Ulusal Kimya Kongresi Kongre Bildiri Kitabı [PDF]

Zitiervorschau

U

KKALE O NA A

KIZ MAR T

ERSIT NIV E

1 99 2

SI

SE N

TÜRKİYE KİMYA DERNEĞİ

C

27. Ulusal Kimya Kongresi 23-28 Ağustos 2015

ÇANAKKALE

KONGRE KİTABI

100. Y I L KİMYA 2015

www.kimya2015.org

www.kimya2015.org

İÇİNDEKİLER Önsöz Kurullar Davetli Konuşmacılar Gerçekleşen Bilimsel Program Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri Davetli Alan Konuşmacı Sunum Özetleri Analiz Sentez İlaç ve Kozmetik Mazleme Yüzey ve Kataliz Çevre ve Enerji Gıda ve Doğal Ürünler Eğitim, İş ve Kültür

2 3 5 9 34 44 44 48 52 56 60 64 70 74

Açık Oturum Konuşmacı Sunum Özetleri İlaç Enerji Malzeme

Özel Oturum Konuşmacı Sunum Özetleri Bildiriler Analiz Sentez İlaç ve Kozmetik Malzeme Yüzey ve Kataliz Çevre ve Enerji Gıda ve Doğal Ürünler Eğitim, İş ve Kültür

Alfabetik Alan sıralamalı Asılı Bildiri Listesi Yazar Dizini

79 79 84 89

95 109 109 288 484 563 734 770 842 886

889 909

ÖNSÖZ Değerli Kimyacılar, Kimya Paydaşları, Kimya Severler, İlki 1984 yılında Erzurum’da Atatürk Üniversitesi Kimya Bölümü  tarafından düzenlenen Ulusal Kimya Kongre’lerinin  27. Ulusal Kimya Kongresi (http://kimya2015.org),    Şehitler Diyarı  ÇANAKKALE’mizde Çanakkale Deniz Zaferi ve Savaşlarının 100. Yılında, Türkiye Kimya Derneği’nin koordinatörlüğünde Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nin ev sahipliğinde 23-28 Ağustos 2015 tarihlerinde gerçekleştirilecektir. Çanakkale Ruhu ile kardeşlik ve dayanışmanın en güzel göstergelerinden biri olmak üzere, ülkelerin kalkınmışlığında önemli ölçülerden olan KİMYA alanında TÜRKİYE’nin birikimini yansıtan tüm Kimyacıları, Kimya Paydaşlarını ve Kimya severleri 27. Ulusal Kimya Kongresi için ÇANAKKALE’de buluşturmak, tanıştırmak, kaynaştırmak, ortak hedeflere yeni birliktelikler oluşturmak üzere davet ediyoruz. KİMYA 2015 ’de daha öncekilerden farklı olarak, Anabilim Dalı esası değil, güncel araştırmaları içerecek 8 eş zamanlı konu esaslı oturumlar -Analiz, Sentez, İlaç ve Kozmetik, Malzeme, Yüzey ve Kataliz, Çevre ve Enerji, Gıda ve Doğal Ürünler ile Eğitim, İş ve Kültür- oluşturulmuştur. Kimya ile ilgili katkı sunabilecek her kesimin yer bulabileceği alt konu başlıkları ile oturumların zenginleşmesi ve farklı alanlarda olup benzer konularda çalışanların tanışma zeminini oluşturma tasarlanmıştır. Kongre sürecinde, Davetli Genel Konuşmacılar yanı sıra aynı anlı oturumlarda Alan Konuşmacıları sunumları, Bilim Kurulunun değerlendirmesiyle belirlenecek sözel ve basılı - asılı sunumlar yer alacaktır. Ayrıca, ülkemizin kalkınmasında öncelikli alanlardan 3 konuda - İlaç, Enerji ve Malzeme - açık oturumlarla birlikte, 3 Özel Oturum ile de Eğitim, Bilim, Kültür ve Dayanışma konularında sorunların çözümüne yönelik Üniversite - Sanayi ve Bürokrasi’den uzman görüşleri öne çıkarılacaktır. Yapılacak sunumlar Bilimsel içerik ve Anlatım dili yönüyle Bilim Kurulu, Davetli Konuşmacılar ve Katılımcılar tarafından değerlendirilecek, en iyileri ödüllendirilecektir. Tarih ve doğa zengini ÇANAKKALE ’mizde lisans öğrencisinden emekli Kimya gönüllülerimize ülkemizin Kimya alanında gelişmişliğine katkı sağlamak isteyen herkesi 23-28 Ağustos 2015 tarihlerinde 27. Ulusal Kimya Kongresi için Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde görmekten mutluluk duyuyoruz.

Prof. Dr. Mehmet AY Düzenleme Kurulu Başkanı

2

Prof. Dr. Mehmet MAHRAMANLIOĞLU Türkiye Kimya Derneği Başkanı

KURULLAR Düzenleme Kurulu Kongre Onursal Başkanı Prof. Dr. Yücel ACER (ÇOMÜ Rektörü) Düzenleme Kurulu Başkan Yardımcısı (Program) Prof. Dr. Cahit AKGÜL Düzenleme Kurulu Başkan Yardımcısı (Destekler) Prof. Dr. İsmet KAYA

Düzenleme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mehmet AY Düzenleme Kurulu Başkan Yardımcısı

(Kongre Sekretaryası)

Prof. Dr. Yusuf DİLGİN Türkiye Kimya Derneği Temsilcisi Prof. Dr. Mustafa SÖZBİLİR

Düzenleme Kurulu Üyesi (Çevre ve Enerji oturumu sorumluları) Prof. Dr. Nurettin ŞAHİNER ve Doç. Dr. Fatma Baycan KOYUNCU Düzenleme Kurulu Üyesi (Yüzey ve Kataliz oturumu sorumluları) Doç. Dr. Osman DAYAN ve Araş. Görv. Melek Tercan YAVAŞOĞLU Düzenleme Kurulu Üyesi (Eğitim, İş ve Kültür oturumu sorumlusu) Doç. Dr. Ömer Faruk ÖZTÜRK Düzenleme Kurulu Üyesi (İlaç ve Kozmetik oturumu sorumluları) Doç. Dr. Sema EKİCİ ve Dr. Gülşen SAĞLIKOĞLU Düzenleme Kurulu Üyesi (Analiz oturumu sorumluları) Doç. Dr. Hava ÖZAY ve Araş. Görv. Serkan KARAKAYA Düzenleme Kurulu Üyesi (Malzeme oturumu sorumluları) Doç. Dr. Ali BİLİCİ ve Dr. Dilek BAHÇECİ Düzenleme Kurulu Üyesi (Sentez oturumu sorumluları) Yard. Doç. Dr. Şirin GÜLTEN ve Dr. Sultan YAĞMUR Düzenleme Kurulu Üyesi (Gıda ve Doğal Ürünler oturumu sorumluları) Yard. Doç. Dr. Ayhan ORAL ve Araş. Görv. Elif KARACAN Düzenleme Kurulu Üyesi (Kongre Sekreteryası sorumluları) Dr. Diğdem Erdener ÇIRALI, Araş. Görv. Tuğba GÜNGÖR ve Araş. Görv. Arif Sercan ŞAHUTOĞLU

3

KURULLAR Bilim Kurulu Analiz

Yüzey ve Kataliz

Prof. Dr. M. Reşat APAK İstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Saim ÖZKAR Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa SOYLAK Erciyes Üniversitesi

Prof. Dr. İsmail ÖZDEMİR İnönü Üniversitesi

Prof. Dr. Adil DENİZLİ Hacettepe Üniversitesi

Doç. Dr. Ramazan SOLMAZ Bingöl Üniversitesi

Prof. Dr. Kadriye Arzum Erdem GÜRSAN Ege Üniversitesi

Prof. Dr. Ayhan ÇELİK Gebze Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Rıdvan SAY Anadolu Üniversitesi

Çevre ve Enerji



Sentez Prof. Dr. Levent ARTOK İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Prof. Dr. Veysel Turan YILMAZ Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet GÜL İstanbul Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Nüket ÖCAL Yıldız Teknik Üniversitesi

İlaç ve Kozmetik Prof. Dr. Esin Akı YALÇIN Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Erden BANOĞLU Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Emine Yasemin YAZAN Anadolu Üniversitesi Prof. Dr. Cihangir TANYELİ Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Malzeme Prof. Dr. Vural BÜTÜN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet SARI Gaziosmanpaşa Üniversitesi Prof. Dr. İskender YILGÖR Koç Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Atilla TAŞDELEN Yalova Üniversitesi 4

Prof. Dr. Metin GÜRÜ Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Jale YANIK Ege Üniversitesi Prof. Dr. Bülent KESKİNLER Gebze Teknik Üniversitesi

Gıda ve Doğal Ürünler Prof. Dr. Gülaçtı TOPÇU Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet ÖZKAN Ankara Üniversitesi Prof. Dr. İhsan ÇALIŞ Yakın Doğu Üniversitesi

Eğitim, İş ve Kültür Prof. Dr. Alipaşa AYAS Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Fitnat KÖSEOĞLU Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Gültekin ÇAKMAKÇI Hacettepe Üniversitesi

DAVETLİ KONUŞMACILAR Davetli Genel Konuşmacılar Prof. Dr. Ender ERDİK (AÜFF-Emekli ) (Açılış SUNUMU) Organik Sentezde Çığır Açan Geçiş Metali Katalizli Tepkimeler

Doç. Dr. Rana SANYAL Boğaziçi Üniversitesi Dendritik Yapılardan Misel Hazırlanması ve İlaç Taşıyıcı Olarak Kullanılması

Prof. Dr. Emel ARINÇ Orta Doğu Teknik Üniversitesi İlaç Keşif, Geliştirme ve Etkileşimlerinde Polimorfik Sitokrom P450 Enzimlerinin Rolleri ve Kişiye Özgü Tedavi

Prof. Dr. Erdal BEDİR Ege Üniversitesi Bilinmeyenden Hareketle 20 Yıllık Bir Doğal Ürün Kimyası Yolculuğu....

Prof. Dr. Oğuz OKAY İstanbul Teknik Üniversitesi Şekil-hafızalı, Kendi kendini Onarabilen Akıllı Polimer Malzemeler Doç. Dr. Önder METİN Atatürk Üniversitesi Katalizör olarak Geçiş Metal Nanopartikülleri

Prof. Dr. İlhami GÜLÇİN Atatürk Üniversitesi Sağlıklı Beslenmede Doğal Ürünlerin Yeri ve Önemi Prof. Dr. Mehmet DOĞAN Hacettepe Üniversitesi-Emekli Ülkemizde Kimya Araştırmalarının Gelişimi, Kimya Yayınları ve Bilim Etiği

Davetli Alan Konuşmacıları Analiz Prof. Dr. Mehmet YAMAN Fırat Üniversitesi Atomik Spektrometrik Metodlarda Sonuçların Güvenilirliğini Etkileyen Faktörler: Örnek Hazırlanmasından Ölçüm Basamağına Prof. Dr. Sibel A. ÖZKAN Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Validasyon: İlaç Analizlerindeki Önemi ve İlgili Parametreleri Prof. Dr. Mustafa Kemal SEZGİNTÜRK Namık Kemal Üniversitesi Biyosensörler ve İmpedans Uygulamalarına Yeni Yaklaşımlar

Sentez Prof Dr. Mustafa YILMAZ Selçuk Üniversitesi Bazı Enantiyoseçimli Tepkimelerde Kaliks[n]aren Türevlerinin Kullanılması

Prof. Dr. Vefa AHSEN Gebze Teknik Üniversitesi Tesadüften Mucizeye, Boyadan İleri Teknolojiye: Ftalosiyaninler Doç. Dr. Fatih ALGI Aksaray Üniversitesi Yeni Nesil Optik ve Elektronik Malzemeler İçin Tasarım ve Sentez

İlaç ve Kozmetik Prof. Dr. Halise İnci GÜL Atatürk Üniversitesi. Eczacılık Fakültesi İndanon’dan Türevlenen Çeşitli Bileşikler ve Biyoaktiviteleri Doç. Dr. Tuncer ASLAN Koçak Farma AR-GE Müd. Biyobenzer Ürünlerin Önemi Dr. Esen Bellur ATICI DEVA Holding. AR-GE Proje Lideri ARGE ve Yeni Ürün Geliştirme Çalışmaları

5

DAVETLİ KONUŞMACILAR Malzeme Prof. Dr. H. Yıldırım ERBİL Gebze Teknik Üniversitesi Süper Su ve Yağ İtici Yüzeyler

Prof. Dr. Sait Cemil SOFUOĞLU İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Çeşitli Çevresel Ortamlarda Arsenik Derişimleri ve Bağlantılı Maruziyet ve Sağlık Riski Düzeyleri

Doç. Dr. Ali ÇIRPAN Orta Doğu Teknik Üniversitesi Benzotriazol İçeren Donör- Akseptör Tipi Konjuge Polimerlerin Opto-elektronik Cihazlarda Kullanımı

Gıda ve Doğal Ürünler

Doç. Dr. Selmiye Alkan GÜRSEL Sabancı Üniversitesi Polimer Elektrolit Membranlı Yakıt Pilleri için Grafen Esaslı Yeni Gaz Difüzyon Elektrotları

Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dengeli Beslenmek “Sağlıklı Yaşam” için Yeterli mi? Bilimsel Gerçeklik

Yüzey ve Kataliz

Prof. Dr. Dilek BOYACIOĞLU İTÜ Gıda Müh. Gıda Sanayiinde İnovasyon, Ar-Ge ve Katma Değer Yaratma Gerekliliği

Doç. Dr. Emrah ÖZENSOY Bilkent Üniversitesi Heterojen Katalitik Tepkime Mekanizmalarının Moleküler Düzeyde Aydılatılmasına Yönelik Yüzey-Hassas Spektroskopik Yöntemler Doç. Dr. Hayati TÜRKMEN Ege Üniversitesi Homo- veya Hetero- polinükleer Komplekslerin Sentezi ve Katalitik Uygulamaları Prof. Dr. Levent KENAR Gülhane Askeri Tıp Akademisi KBRN Silahlarının Canlılar ve Metabolizmaları Üzerine Etkileri

Çevre ve Enerji Prof. Dr. Figen KADIRGAN İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Verimli Güneş Soğurucuları İle Güneş Sizin İçin Parlasın Doç. Dr. Alper SARIOĞLAN TÜBİTAK-MAM Enerji Enstitüsü Biyokütleden Sentetik Yakıt ve Değerli Kimyasalların Üretimi: BİYORAFİNERİ

6

Prof. Dr. Mustafa ERSÖZ Selçuk Üniversitesi Nanomalzeme destekli membranların geliştirilmesi ve su arıtımında kullanılması

Doç. Dr. Mehmet ÖZTÜRK Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Makro Mantarlar: Kimyası ve Tıbbi Aktivitelerinde Son Gelişmeler

Eğitim, İş ve Kültür Prof. Dr. İbrahim USLU Gazi Üniversitesi GEF Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Prof. Dr. Muammer ÇALIK Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih EF Teknoloji Destekli Bilimsel Araştırma: Çevre Kimyası Dersi Örneği İkram CENGİZ Kimyagerler Derneği Marmara Şub. Başkanı - İş Güvenliği Uzmanı Kimyagerlerin İstihdamı ve İş Hayatında Yaşadıkları Sorunlar

DAVETLİ KONUŞMACILAR Açık Oturum Konuşmacıları İLAÇ

Yönetici Konuşmacı-1 Konuşmacı-2 Konuşmacı-3 Konuşmacı-4

ENERJİ Yönetici

Konuşmacı-1 Konuşmacı-2 Konuşmacı-3 Konuşmacı-4

Prof. Dr. Esin Akı YALÇIN Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Prof.Dr. Bilge ŞENER Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Prof. Dr. İsmail YALÇIN Ankara Üniv, Eczacılık Fak., Farmasötik Kimya ABD Dr. Aslı CAN AĞCA (T.C. Sağlık Bakanlığı Temsilcisi,Türkiye İlaç Ve Tıbbi Cihaz Kurumu) Yard. Doç. Dr. Seval KORKMAZ YTÜ - PCells Müdürü Prof. Dr. Metin GÜRÜ Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Sıddık İÇLİ Ege Üniversitesi-Emekli Timur ERK Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı Murat AKÇİN (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Temsilcisi; YEGM) Gökay ÇOMOĞLU VAT Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı

Tıbbi Bitkilerin İlaç Geliştirmedeki Önemi Akademisyen Gözüyle Türk İlaç Endüstrisi İlaç Ruhsatlandırma Süreçleri İlaç Ar-Ge Geleceğinde Bizi Neler Bekliyor

Organik Fotoelektronik Teknolojiler Dünyada Enerji Sektöründe Yeni Yaklaşımlar ve Türkiye’de Yapılması Gerekenler Enerji Sorununun Çözümünde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarımız Sanayide Enerji Verimliliği Potansiyelleri ve Uygulama Örnekleri

MALZEME

Yönetici                   Prof. Dr. Vural BÜTÜN  Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Konuşmacı-1 Prof. Dr. Yusuf Ziya MENCELOĞLU Sabancı Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Nanomühendislik Konuşmacı-2 Necmi SADIKOĞLU İKMİB Yönetim Kurulu ARGE ve Proje DANIŞMANI Konuşmacı-3 Ahmet Can YOLDAŞ (T.C. Bilim Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı Temsilcisi) Konuşmacı-4 Yıldız YILDIRIM Kaleseramik Ar-Ge Merkezi Seramik Kaplama Malzemeleri Süreç Ar-Ge Müdürü

Özel İşlevli Yüzeyler ve İleri Teknoloji Malzemeleri Kimya Sektöründe Katma Değerli Üretimin Önemi ve 2023 Yılı Hedeflerine Etkisi Bilim, Sanayii ve Teknolojide Hedefler ve Destek Proğramları Seramik Sektöründe Kil ve Kaolenlere Alternatif Yeni Malzemeler 7

DAVETLİ KONUŞMACILAR Özel Oturum Konuşmacıları ÖZEL OTURUM- 1

KİMYA EĞİTİMİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Yönetici Prof. Dr. Muammer ÇALIK Karadeniz Teknik Üniversitesi Konuşmacı-1          Erkan BAYKUT Sanayici Gözüyle Kimya Eğitiminin Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği  Sorunları ve Çözümleri  Konuşmacı-2 Eğitimde Kalite Sorunu ve Dünyadaki Doç. Dr. Bahattin YALÇIN Yerinin Değerlendirilmesi Marmara Üniversitesi  Konuşmacı-3 Prof. Dr. Mustafa GÜLLÜ Lisans üstü Eğitimi-ARGE Sorunları Ankara Üniversitesi  ve Çözümleri  Konuşmacı-4 Prof. Dr. Çetin GÜLER Lisans Eğitiminin Sorunları ve Ege Üniversitesi-Kimyagerler Derneği Çözümleri 

ÖZEL OTURUM-2

TKD-BASF OTURUMU Yönetici Prof. Dr. Mehmet R. B. MAHRAMANLIOĞLU İstanbul Üniversitesi -Türkiye Kimya Derneği Başkanı Konuşmacı-1 Açılış Konuşması Selçuk DENİZLİGİL BASF Üretim Tesisleri Direktörü Konuşmacı-2 Prof. Dr. A. Seza BAŞTUĞ Türkiye’ye Almanya’dan Gelen Marmara Üniv. Eczacılık Fakültesi Kimyacıların Türk Kimya Öğretimi ve Bilime Katkıları’

ÖZEL OTURUM-3

MERHUM PROF. DR. OKTAY SİNANOĞLU ANISINA Yönetici                   Prof. Dr. Mehmet YAMAN Fırat Üniversitesi Konuşmacı-1 Uğur DEĞİRMENCİOĞLU  Oktay SİNANOĞLU ve Bilim Dili TÜSSİDE-Emekli Olarak TÜRKÇE Konuşmacı-2 Meslektaş Gözüyle Oktay Prof. Dr. Ulvi AVCIATA SİNANOĞLU ve KİMYA Yıldız Teknik Üniversitesi Konuşmacı-3

8

Osman Azmi BARUT  İstanbul Özel Alev Okulları

Öğrenci Gözüyle Oktay SİNANOĞLU ve BİLİM+GÖNÜL

GERÇEKLEŞEN BİLİMSEL PROGRAM

23 Ağustos 2015, Pazar 10

23 Ağustos 2015, Pazar 10:00 - 13:00

KAYIT Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ

14:00 - 15:00

AÇILIŞ PROGRAMI Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ 1- Şehitlerimize Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı, 2- ÇOMÜ Tanıtım Filmi, 3- Halk Türküleri Mustafa ESEN, 4- AÇILIŞ KONUŞMALARI: Düzenleme Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Mehmet AY, Türkiye Kimya Derneği Temsilcisi: Dr. Barbaros AKKURT, Ç.O.M.Ü. F.E.F. Kimya Bölümü Başkanı: Prof. Dr. Yusuf DİLGİN, Ç.O.M.Ü. F.E.F. Dekanı: Prof. Dr. Hüsnü BAYSAL, Ç.O.M.Ü. Rektör Yard.: Prof. Dr. Ahmet ERDEM

15:00 - 16:00

AÇILIŞ SUNUMU PROF. DR. ENDER ERDİK Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ ‘Organik Sentezde Çığır Açan Geçiş Metali Katalizli Tepkimeler’

16:00 - 16:30

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ

16:30 - 17:30

TÜBİTAK DESTEK PROGRAMLARI TANITIMI Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ Prof. Dr. Nurettin YAYLI (KTÜ Eczacılık Fak. Dekanı)

 18:00 - 20:00

AÇILIŞ RESEPSİYONU Yer : Ç.O.M.Ü. İÇDAŞ KONGRE MERKEZİ

09:00 - 10:15

SENTEZ - 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. AYŞE GÜL GÜREK - PROF. DR. EMİN KARAPINAR

Yer : Ç.O.M.Ü. • S-SE001 - 4-HİDROKSİFENİLETİL PENDANT KOLLU SPİRO-FOSFAZEN TROİA TÜREVLERİNİN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE BİYOLOJİK AKTİVİTESİ KÜLTÜR SELEN BİLGE KOÇAK, SERHAN PEKTAŞ, NİSAN SEVİN BAŞTERZİ, ÖMER ÇELİK, MERKEZİ ZEYNEP CEREN KARAHAN, BÜŞRA BETÜL ÖZMEN ÇAPIN, BURAK ÇOBAN, SEVİM BULUÇ UFUK YILDIZ ODİTORYUMU • S-SE004 - Mono-Ferrosenil-Spiro-Siklotetrafosfazenlerinin Sentezi, Karakterizasyonları, Elektrokimyasal Özellikleri, Antitüberküloz, Antimikrobiyal Ve Sitotoksik Aktiviteleri Ve DNA İle Etkileşimleri AYTUĞ OKUMUŞ, GAMZE ELMAS, REŞİT CEMALOĞLU, BETÜL AYDIN, ZEYNEL KILIÇ, TUNCER HÖKELEK, LEYLA AÇIK, MUSTAFA TÜRK, REMZİYE GÜZEL, DEVRİM DÜNDAR • S-SE005 - BİS-FERROSENİL-2,6-DİSPİRO-SİKLOTETRAFOSFAZEN TÜREVLERİNİN SENTEZİ, SPEKTROSKOPİK ÖZELLİKLERİ VE KRİSTAL YAPILARI AYTUĞ OKUMUŞ, GAMZE ELMAS, REŞİT CEMALOĞLU, ZEYNEL KILIÇ, TUNCER HÖKELEK • S-SE017 - HAMMADDE KAYNAKLI DEMİR VE ALÜMİNYUMUN HÜMİK ASİT ÜRETİM PROSESİNDE UZAKLAŞTIRILMASI  DUYGU UYSAL, ÖZKAN MURAT DOĞAN, BEKİR ZÜHTÜ UYSAL • S-SE019 - YENİ FOSFORİK ASİT TÜREVİ ORGANOKATALİZÖRLERLE ORGANİK BİLEŞİKLERİN ENANTİOSEÇİCİ SENTEZİ OZDEMİR DOĞAN, NURZHAN BEKSULTANOVA, SIDIKA POLAT ÇAKIR 09:00 - 10:15

MALZEME - 1 / 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. İLHAMİ GÜLÇİN

Yer : Ç.O.M.Ü. • S-MA001 - Stearik asitin polistiren içerisinde mikro-nano boyutta kapsüllenmesi, TROİA karakterizasyonu ve ısıl enerji depolama özelliklerinin incelenmesi KÜLTÜR CAHİT BİLGİN, AHMET SARI, CEMİL ALKAN, AYŞEGÜL DAŞTANBEK, ALPER MERKEZİ BİÇER PROF. DR. • S-MA002 - POLİSÜLFONLARIN MODİFİKASYONUNDAKİ SON GELİŞMELER ÜMİT MEHMET ATİLLA TAŞDELEN, CEMİL DİZMAN, YUSUF YAĞCI SERDAROĞLU • S-MA003 - BİTKİSEL YAĞLARIN MODİFİYE EDİLMESİ VE FOTO-‘‘CLICK” SALONU KİMYASINDA KULLANIMI  GÖKHAN AÇIK, MEHMET ATİLLA TAŞDELEN

24 Ağustos 2015, Pazartesi

24 Ağustos 2015, Pazartesi

• S-MA010 - Tiyenotiyofen-Bor İçeren Pi-Konjuge Materyallerin Sentezi ve OLED Uygulamaları ONUR ŞAHİN, MEHMET S EROĞLU, TURAN ÖZTÜRK, EMİNE TEKİN, SELİN PIRAVADILI MUCUR • S-MA027 - POLİ(ETHER SÜLFON) BAZLI ANTİMİKROBİYAL MEMBRAN ÜRETİMİ ESRA NUR DOĞRU, ZEYNEP ÇULFAZ EMECEN, AKIN AKDAĞ

11

24 Ağustos 2015, Pazartesi

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

ANALİZ-1 / 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ÖMER IŞILDAK - DOÇ. DR. HAYRUNNİSA NADAROĞLU • S-AN001 - Floretin ve Human Serum Albümin Arasındaki Etkileşimin Lipozom Sisteminde İncelenmesi SEDA KARABULUT, MAHMUT TOPRAK • S-AN003 - PARAOKSONAZ (hPON1) ENZİM AKTİVİTESİ ÜZERİNE KLARİTROMİSİN, SEFEPİM HİDROKLORÜR, ASİKLOVİR VE SEFAZOLİN SODYUM ETKİSİ, KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR VE OKSİDATİF STRES HAKAN SÖYÜT, EKREM KÖKSAL • S-AN017 - Kırmızı Et Kas Dokusunda Yasaklı Anabolizanlar İçin LC-MS/MS ile Çoklu Analiz Yöntemi ELMAS ÖKTEM OLGUN, BÜLENT NAZLI, MUAMMER KAPLAN, ÖZNUR KARAOĞLU • S-AN037 - BAZI EUGENOL TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE ANTİOKSİDAN KAPASİTELERİNİN İNCELENMESİ FEVZİ TOPAL, İLHAMİ GÜLÇİN, MURAT GÜNEY, ARİF DAŞTAN • S-AN043 - Seramik Sırlı Bünyelerde oluşan fazların miktarlarının XRD’de Rietveld Metot ile tespit edilmesi YILDIZ YILDIRIM

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

MALZEME - 2 / 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. MUSTAFA REŞAT APAK - PROF. DR. İSMET KAYA • S-MA007 - Buğulanmayan ve Işık Geçiren Süper Su-Seven Yüzey Sentezi AYŞE SENEM TOPÇU KAYA, UĞUR CENGİZ • S-MA006 - YENİ POLİAMİTLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU EFKAN ÇATIKER, TAHSİN FİLİK, MENEMŞE GÜMÜŞDERELİOĞLU • S-MA009 - Poli(vinil alkol)-aşı-Poli(N-Hidroksimetilakrilamid) Kopolimerinin Sentezi, Karakterizasyonu ve Pervaporasyonda Kullanımı FATMA KURŞUN, NURAN IŞIKLAN • S-MA019 - YÜZEYDE BAŞLATILAN TEK ELEKTRON AKTARIMLI TERSİNİR KATILMA AYRILMA ZİNCİR TRANSFER RADİKAL (SET-RAFT) POLİMERİZASYONU İLE POLİ(2-HİDROKSİ ETİL AKRİLAMİT) FIRÇALARIN SENTEZİ FİLİZ MADEN, ERTAN YİLDİRİM, TUNCER ÇAYKARA • S-MA020 - ARA YÜZEY VASITALI TERSİNİR AYRILMA-KATILMA ZİNCİR TRANSFER (RAFT) POLİMERİZASYONU TEKNİĞİ İLE ŞİŞE TİPİ POLİMER FIRÇA SENTEZİ KÜBRA ÖZKAN, ERTAN YİLDİRİM, TUNCER ÇAYKARA ANALİZ - 2 / 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ALİ ERSİN KARAGÖZLER - DOÇ. DR. MİHRİCAN MUTİ ERDEM • S-AN014 - LAKTOPEROKSİDAZ SAFLAŞTIRILMASINDA AFİNİTE TEKNİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ ZEYNEP KÖKSAL, SONGÜL BAYRAK, HANDE USANMAZ, HASAN ÖZDEMİR • S-AN018 - JAPON TURPU (RAPHANUS SATİVUS) PEROKSİDAZ ENZİMİNİN 4-AMİNOBENZOHİDRAZİD İLE TEK BASAMAKTA SAFLAŞTIRILMASI AYKUT ÖZTEKİN, ZÜLEYHA ALMAZ, NASTARAN SADEGHİAN, SERPİL GERNİ, HASAN ÖZDEMİR • S-AN029 - TÜRKİYE’DE YETİŞTİRİLEN KÜLTÜR ALABALIKLARINDA GC-MS/ MS TEKNİĞİ İLE POLİKLORLU BİFENİLLERİN TAYİNİ  ÖZÜN GÖREL MANAV, MUAMMER KAPLAN • S-AN030 - Karbonik Anhidraz I, II İzoenzimleri Üzerine Nitro Grubu İçeren Bazı İlaç ve Maddelerin In Vitro ve In Silico İnhibisyon Etkilerinin İncelenmesi DERYANUR KILIÇ, MURAT ŞENTÜRK, SERDAR DURDAĞI, ÖMER İRFAN KÜFREVİOĞLU • S-AN027 - 3-(3 veya 4-SULFAMOILFENILKARBAMOIL)AKRILIK ASIT VE 2-AMINO-6-KLOROBENZOTIYAZOLÜN PROTON TRANSFER TUZLARI İLE Cu(II) KOMPLEKSİNİN SENTEZLENMESİ, KARAKTERİZASYONU VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HALİL İLKİMEN, CENGİZ YENİKAYA, METİN BÜLBÜL, GÖZDE İMDAT

12

Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. FİGEN KADIRGAN - PROF. DR. SÜLEYMAN KARACAN • S-ÇE006 - ULTRASONİK KAPLAMA YÖNTEMİ YÜKSEK SICAKLIK PEM YAKIT PİLİ ELEKTROTLARININ HAZIRLANMASI VE OPTİMİZASYONU YILSER DEVRİM, KÜBRA PEHLİVANOĞLU, HÜSEYİN DEVRİM • S-ÇE004 - N-HEKZADEKAN’IN KOMPLEKS KOASERVASYON METODUYLA ARAP ZAMKI-KİTOSAN KABUK İÇERSİNDE MİKROKAPSÜLASYONU KASIM AKSOY, CEMİL ALKAN • S-ÇE021 - Li-Hava Pilleri için Karbonnanotüp Temelli Katotların Üretimi  EDİP BAYRAM, MERVE BİLGE ADANALI • S-ÇE024 - 2D METAL-ORGANİK YAPILI [Cu(TMA)(Phen)H20].3H2O KOMPLEKSİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ VE HİDROJEN DEPOLAMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ ZEYNEL ÖZTÜRK, GÖKSEL ÖZKAN, ABDURRAHMAN ASAN, DURSUN ALİ KÖSE, ONUR ŞAHİN • S-ÇE028 - SÜLFOLANMIŞ POLİ(VİNİL ALKOL)’ÜN SENTEZİ VE PROTON DEĞİŞİMLİ MEMBRAN OLARAK KULLANILMASI  SATILMIŞ BASAN, MEDİNE AKŞİT

 09:00 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ERDEM YEŞİLADA - DOÇ. DR. MUHAMMET IŞIKLAN • S-GI002 - Progesteron Bileşiğinin Aspergillus clavatus Küfü ile Biyotransformasyonu KUDRET YILDIRIM, ALİ KURU • S-GI003 - Linalool Baskılı Polimer Sentezi BAHA ÖNDEŞ, MERT SOYSAL • S-GI007 - GÜZ YEMİŞİ (Elaeagnus umbellata Thunb.) MEYVE VE YAPRAK EKSTRAKTLARININ ANTİOKSİDANT AKTİVİTELERİNİN ARAŞTIRILMASI TEVFİK ÖZEN, SEMİHA YENİGÜN • S-GI012 - DEĞİŞKEN IŞIK ŞİDDETİ ve SICAKLIK PARAMETRELERİNDE BİYOKÜTLE VE FENOLİK MADDE SENTEZİ  AYCA ATA, ALPER BARAN SÖZMEN, BİKEM ÖVEZ

24 Ağustos 2015, Pazartesi

09:00 - 10:00

• S-GI014 - Scenedesmus obliquus türünün fenolik yapıdaki aktif bileşenleri ile antioksidan ve antibiyofilm etkilerinin belirlenmesi SEVİLAY CENGİZ, K. BETÜL SOLMAZ, GÜLÜMSER DOĞANLI, NAZİME DOĞAN, NUR BOZBEYOĞLU  09:00 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

İLAÇ VE KOZMETİK - 1. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. EMİN SARIPINAR – DOÇ. DR. GÖNÜL YENİLMEZ ÇİFTÇİ • S-İL007 - SENTEZLENEN BAZI NİTRO BENZAMİT TÜREVLERİNİN RAW 264.7 HÜCRE HATTINDA İNFLAMASYON ÜZERİNE ETKİLERİ TUĞBA BOYUNEĞMEZ TÜMER, FERAH CÖMERT ÖNDER, HANDE İPEK, TUĞBA GÜNGÖR, SEDA SAVRANOĞLU, MEHMET AY, AYHAN ÇELİK • S-İL008 - ORGANİK ÇÖZÜCÜLERİN KARBONİK ANHİDRAZ AKTİVİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ SEMRA ALKAN TÜRKUÇAR, MURAT KÜÇÜK, DERYA CANSIZ, OZAN EMRE EYUPOĞLU • S-İL011 - 3- ARİL KUMARİN TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE İNSAN MONOAMİN OKSİDAZ A VE B İNHİBİTÖRLERİ OLARAK ETKİLERİNİN İNCELENMESİ BAŞAK YÜCE DURSUN, ELİF ŞAHİN, ÖZKAN DANIŞ, SERAP DEMİR, AYŞE OGAN, SAFİYE SAĞ ERDEM • S-İL012 - BİTKİ ÖZÜTLERİ VE SENTETİK KARIŞIMLARDAKİ KARBONİK ANHİDRAZ ENZİM İNHİBİTÖRLERİNİN BELİRLENMESİ İÇİN YENİ BİR TLCBİYOOTOGRAFİ YÖNTEMİ GELİŞTİRİLMESİ DERYA CANSIZ, MURAT KÜÇÜK, SEMRA ALKAN TÜRKUÇAR, ZEYNEP İSKEFİYELİ • S-İL013 - BİYOAKTİVİTE TAYİN YÖNTEMLERİNİN YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLARLA GELİŞTİRİLMESİ MURAT KÜÇÜK, NESİBE A. BURNAZ, ZEYNEP İSKEFİYELİ, AYÇA AKTAŞ KARAÇELİK, OZAN EMRE EYUPOĞLU, SEMRA ALKAN TÜRKUÇAR, HACER DOĞAN, DAMLA ARSLAN, DERYA CANSIZ, UĞUR KARDİL

13

24 Ağustos 2015, Pazartesi

10:15 - 10:45

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

10:45 - 11:15 SENTEZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 Yer : Ç.O.M.Ü. PROF DR. MUSTAFA YILMAZ Oturum Başkanı : YARD. DOÇ. DR: ŞİRİN GÜLTEN TROİA Bazı Enantiyoseçimli Tepkimelerde Kaliks[n]aren Türevlerinin Kullanılması KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU 10:45 - 11:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU  10:45 - 11:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2 11:15 - 12:00

ANALİZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. MEHMET YAMAN Oturum Başkanı : DOÇ. DR. EBRU GÖKMEŞE Atomik Spektrometrik Metodlarda Sonuçların Güvenilirliğini Etkileyen Faktörler: Örnek Hazırlanmasından Ölçüm Basamağına

MALZEME - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. H. YILDIRIM ERBİL Oturum Başkanı : PROF. DR. NURAN IŞIKLAN Süper Su ve Yağ İtici Yüzeyler

ÇEVRE VE ENERJİ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. FİGEN KADIRGAN Oturum Başkanı : PROF. DR. MEHMET TUNÇ Yüksek Verimli Güneş Soğurucuları İle Güneş Sizin İçin Parlasın GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. ERDEM YEŞİLADA Oturum Başkanı : PROF. DR. JÜLİDE HIZAL YÜCESOY Dengeli Beslenmek “Sağlıklı Yaşam” için yeterli mi? Bilimsel Gerçeklik İLAÇ VE KOZMETİK - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. HALİSE İNCİ GÜL Oturum Başkanı : Prof. Dr. FİLİZ SAADET İMER İndanon’dan Türevlenen Çeşitli Bileşikler ve Biyoaktiviteleri SENTEZ - 2. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SÜHEYLA PURA ERGİN

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA • S-SE009 - 3,4,5,6-Tetrahidro-2-pirimidintiyol İle Bizmut (III) Klorürün Oluşturduğu KÜLTÜR fac-[BiCl3(tHPMT)3] Kompleksin Sentezi ve Kimyasal Yapısının Aydınlatılması SİNEM YARAR, İBRAHİM İSMET ÖZTÜRK, ANASTASIOS J. TASIOPOULOS, MERKEZİ SOTİRİS K. HADJIKAKOU SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU • S-SE012 - HİDROJEN DEPOLAMA MADDESİ OLARAK SODYUM AMİDO BORAN SENTEZİ ve DEPOLAMA VERİMLİLİĞİ MERYEM SENA AKKUŞ, MERVE VURAL, GÖKSEL ÖZKAN • S-SE024 - α-Hidroksi-β-Aminoasit Yapısı İçeren [1,2,3]-Triazol Türevlerinin Sentezi Ve Karakterizasyonu MUSTAFA ER

14

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU 11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 1 / 2. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ALİYE RZAYEVA • S-MA017 - SiOC ve SiBOC Preseramik Polimerlerin Sentezi ve Jelleşme Üzerine Farklı Uygulamaların Etkisi  AYŞEGÜL GENÇER, BURCU UYSAL, BETÜL YİTMEZ, BİRSEN Ş. OKSAL • S-MA018 - JEOPOLİMERİZASYON YÖNTEMİ İLE İNORGANİK TERMAL İZOLASYON MALZEMESİ  YILDIZ YILDIRIM, ÇİĞDEM YİĞİT PALA • S-MA035 - YENİ TİYOFEN MONOMERLERİNİN SENTEZİ, POLİMERLEŞTİRİLMESİ ve SÜPERKAPASİTÖR UYGULAMALARININ İNCELENMESİ DENİZ YİĞİT, MUSTAFA GÜLLÜ ANALİZ-1 / 2. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SIDDIK İÇLİ - DOÇ. DR. FATİH ASLAN • S-AN004 - FENOLİK ASİTLERİN HPLC İLE TAYİN ÖNCESİ MANYETİK MOLEKÜLER BASKILANMIŞ POLİMERLER İLE ÖZÜTLENMESİ PANİZ TASHAKKORİ, PELİN ERDEM, SERAP SEYHAN BOZKURT • S-AN028 - Kumarin ve Türevlerinin Yüksek Sıcaklık Sıvı Kromatografisi ile Ayrılması BERKANT KAYAN, SEMA AKAY, MURAT ŞENER • S-AN032 - NON-STEROİDAL ANTİİNFLAMATUAR İLAÇ FLURBİPROFENİN İNSAN PLAZMASINDA HPLC YÖNTEMİ İLE TAYİNİ BİLAL YILMAZ, ALİ FUAT ERDEM MALZEME - 2 / 2. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ERDENER KARADAĞ - DOÇ. DR. MEVLÜT BAYRAKÇI • S-MA008 - PEG 600- MAGNEZYUM NİTRAT HEKZAHİDRAT KARARLI SÜSPANSİYONLARININ YENİLİKÇİ ISIL ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ OLARAK HAZIRLANMASI  ELİF ADIGÜZEL, DERYA KAHRAMAN DÖĞÜŞCÜ, CEMİL ALKAN • S-MA028 - Cd(II) VE Pb(II)’ NİN KATI FAZ MİKROEKSTRAKSİYONU İÇİN Cu(II)BSA FLOWER HİBRİT MATERYALİNİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU  ERKAN YILMAZ, İSMAİL ÖÇSOY, NALAN ÖZDEMİR, MUSTAFA SOYLAK

24 Ağustos 2015, Pazartesi

11:15 - 12:00

• S-MA039 - Buğulanmayan ve Işık Geçiren Gözlük Camı Üretimi UĞUR CENGİZ, AYŞE SENEM TOPÇU KAYA, OSMAN YALÇIN 11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

ANALİZ - 2 / 2. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. HAKAN SÖYÜT- DOÇ. DR. ELİF ÖZYILMAZ • S-AN019 - ADLİ BELGEDE MÜREKKEP İNCELEME YÖNTEMLERİ DİLEK SALKIM İŞLEK, ESRA İŞAT, BURAK HAŞİM GÜNGÖR, SALİH CENGİZ • S-AN022 - AMİNO ASİTLERE DUYARLI REAKTİFLERİN SEÇİCİLİKLERİNİN KIYASLANMASI VE KİMYASAL KULLANILMADAN PARMAK İZLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SERKAN GÜRBÜZ, CEMİL DİZMAN, MELEK EROL, SERDAR SEZER • S-AN044 - KIZILCIK MEYVE EKSTRAKTLARINDA ON-LİNE HPLC-ABTS VE OFF-LİNE ANTİOKSİDAN AKTİVİTE BELİRLEME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI AYÇA AKTAŞ KARAÇELİK, MURAT KÜÇÜK, PATRICK SANDRA, SEPPE DE SMET, ZEYNEP İSKEFİYELİ

11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 2. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. NURAY OKTAR – DOÇ. DR. SALİH ALKAN • S-ÇE001 - SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ İÇİN ENZİMATİK YAKIT HÜCRELERİNİN TASARLANMASI MUHAMMET SAMET KILIÇ, ŞEYDA KORKUT, BAKİ HAZER • S-ÇE009 - POLİVİNİLİDİN FLORİD BAZLI TiO2 KATKILI POLİMERİK KOMPOZİT MEMBRANLARIN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE YAKIT HÜCRESİ PERFORMANSI ALPAY ŞAHİN, İRFAN AR • S-ÇE022 - Oksijen İndirgeme Reaksiyonlarını içeren Uygulamalarda Kullanılabilecek Azot Katkılanmış Grafen Temelli Elektrokatalizör Üretimi ve Karakterizasyonu EDİP BAYRAM, MERVE BİLGE ADANALI, GİZEM YILMAZ

15

24 Ağustos 2015, Pazartesi

11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

YÜZEY VE KATALİZ - 1. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. İZZET ŞENER – DOÇ. DR. SIDIKA POLAT ÇAKIR • S-YÜ001 - YENİ N2N2 DONÖRLÜ SPİRO-BİNO-SPİRO (sbs) TRİMERİK FOSFAZEN TÜREVLERİNİN SENTEZİ, SPEKTROSKOPİK ÖZELLİKLERİ, KRİSTAL YAPILARI ve LANGMUİR-BLODGETT TEKNİĞİ KULLANILARAK ULTRA-İNCE FİLMLERİNİN HAZIRLANMASI NURAN ASMAFİLİZ, ZEYNEL KILIÇ, MEHMET CİVAN, TUNCER HÖKELEK • S-YÜ008 - EVSEL ATIK NİTELİKLİ ÇAY POSASINDAN AKTİF KARBON ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU VEYİS SELEN, ŞEYDA TAŞAR, MELTEM ÇAKMAK, AHMET ÖZER, DURSUN ÖZER • S-YÜ014 - BAZI YENİ ZİRKONYUM METAL ORGANİK KAFES YAPILARIN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE SENTEZ SONRASI METALLENDİRİLMELERİ SELÇUK DEMİR, NURAY BİLGİN, H. MERVE ÇEPNİ, FATİH YILMAZ, HİROYASU FURUKAWA

11:15 - 11:45 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1 11:45 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

EĞİTİM İŞ VE KÜLTÜR- DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. İBRAHİM USLU Oturum Başkanı : PROF. DR. NURULLAH SARAÇOĞLU ‘Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri’ EĞİTİM, İŞ VE KÜLTÜR - 1. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. HAYATİ TÜRKMEN • S-EĞ002 - MODELLERİN DOĞASININ DOĞRUDAN ÖĞRETİMİNİN ÖĞRENCİLERİN KİMYASAL BAĞ MODELLERİNİ ANLAMALARINA ETKİSİ  SUAT ÇELİK, FAİK ÖZGÜR KARATAŞ

12:00 - 14:00

ÖĞLE YEMEĞİ Yer : Ç.O.M.Ü. ÖĞRENCİ SOSYAL ETKİNLİK MERKEZİ (ÖSEM)

 14:00 - 15:30

DAVETLİ GENEL KONUŞMACILAR 1, 2PROF. DR. OĞUZ OKAY VE DOÇ. DR. ÖNDER METİN Oturum Başkanı : PROF. DR. NURETTİN ŞAHİNER - PROF. DR. FARUK GÖKMEŞE “Şekil-hafızalı, Kendi kendini Onarabilen Akıllı Polimer Malzemeler” VE ‘Katalizör olarak Geçiş Metal Nanopartikülleri’

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU 15:30 - 16:00

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

 16:00 - 17:30

AÇIK OTURUM 1- İLAÇ Oturum Başkanı : Prof. Dr. Esin Akı YALÇIN (Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi)

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

Konuşmacı-1: Prof.Dr. Bilge ŞENER (Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi) ‘Tıbbi Bitkilerin İlaç Geliştirmedeki Önemi’ Konuşmacı-2: Prof. Dr. İsmail YALÇIN (Ankara Üniv, Eczacılık Fak, Farmasötik Kimya ABD) “Akademisyen Gözüyle Türk İlaç Endüstrisi” Konuşmacı-3: Dr. Aslı CAN AĞCA (T.C. Sağlık Bakanlığı Temsilcisi, TİTCK) ‘İlaç Ruhsatlandırma Süreçleri’ Konuşmacı-4: Yard. Doç. Dr. Seval KORKMAZ (YTÜ) “İlaç Ar-Ge Geleceğinde Bizi Neler Bekliyor”

18:00 - 20:00

16

ASILI BİLDİRİ SUNUMLARI Yer : Ç.O.M.Ü. F.E.F. DERSLİK BLOĞU Tüm Bildiriler 24-27 Ağustos 2015 arasında Asılı kalacaktır. Sunucu yazar tarafından hiç asılmayan bildiriler kitapçıkta yer almayacaktır.

09:00 - 10:15

SENTEZ - 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. MUSTAFA YILMAZ - PROF. DR. MUSTAFA GÜLLÜ

Yer : Ç.O.M.Ü. • S-SE002 - 3,4,5-TRİS(BENZİLOKSİ)BENZOAT BİRİMİ İÇEREN ESTERLEŞMİŞ TROİA PORFİRAZİN TÜREVLERİ KÜLTÜR ERGÜN GONCA MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU • S-SE010 - GENİŞLETİLMİŞ π-KONJUGASYONUNA SAHİP TETRATİYAFULVALEN TÜREVLİ DONOR BİLEŞİKLER ERDAL ERTAŞ, TURAN ÖZTÜRK • S-SE013 - FARKLI AMONYUM TUZLARI ve SODYUM BOR HİDRÜRDEN AMONYAK BORAN SENTEZİ VE KAŞILAŞTIRILMASI DERYA ÖNCEL ÖZGÜR, GÖKSEL ÖZKAN • S-SE021 - Sodyum Pentaborat Üretiminde Üleksit Cevherinin Baca Gazı ile Reaksiyonunun Optimum Şartlarının Araştırılması VEDAT ARDA KÜÇÜK, MEHMET MUHTAR KOCAKERİM • S-SE022 - MEKANOKİMYASAL YÖNTEMLE ÇİNKO FLOROBORAT SENTEZİ VE KARAKTERİZASYON ÇALIŞMALARI DUYGU YILMAZ AYDIN, EMİNE BAYİS, METİN GÜRÜ, DİLEK SAÇAK 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

MALZEME - 1 / 3. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. AMİTAV SANYAL - DOÇ. DR. MERAL AYDIN •

S-MA011 - Sıvılaştırılmış Arpa Sapından (samanı) Çevreci ve Esnek Poliüretan Esaslı İzolasyon Köpük Üretilmesi  TÜLAY GÜRSOY, EYÜP KARAOĞUL, ERTUĞRUL ALTUNTAŞ, MEHMET HAKKI ALMA

•

S-MA012 - YERFISTIĞI KABUĞU/EPOKSİ KOMPOZİTLERİ VE FİZİKOMEKANİK ÖZELLİKLERİ GÜLCİHAN GÜZEL, HÜSEYİN DEVECİ

•

S-MA031 - Işık geçiren Süperhidrofobik TEOS-Silika Kompozit Yüzey Sentezi AYŞE SENEM TOPÇU KAYA, UĞUR CENGİZ

•

S-MA058 - Ni-TiO2 NANOKOMPOZİT KAPLAMALARIN YAPISAL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİ ONUR BARDAKÇIOĞLU, SIDIKA YILDIRIM, TÜLAY KOÇ DELİCE, TUNCAY DİKİCİ, MUSTAFA TOPARLI, ERDAL ÇELİK, IŞIL BİRLİK, FUNDA AK AZEM

•

S-MA059 - İyonlaştırıcı Elektromanyetik Zırh Malzemesi Olarak Tungsten KarbürPolimer Kompozit Malzemelerin Üretimi ve Kullanılabilirliğinin İncelenmesi EZGİ EREN BELGİN, GÜL ASİYE AYÇIK

25 Ağustos 2015, Salı

25 Ağustos 2015, Salı

ANALİZ-1 / 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. H. MEHMET DOĞAN - DOÇ. DR. EKREM KÖKSAL • S-AN013 - SÜPEROKSİT DİSMUTAZ ENZİM AKTİVİTESİNE BAZI PESTİSİTLERİN ETKİSİ VE BU ETKİNİN 2-PAM İLE REJENERASYONUNUN İNCELENMESİ HATİCE PALÜZAR, AYTEN SAĞIROĞLU • S-AN033 - Pyrenophora teres f. maculata Fungus Misel Proteom Haritalaması MAHMUT EMİR, MERVE GECERER, ŞÜKRÜ MERAL, ARZU ÇELİK, CHRISTOF RAMPITSCH, AZİZ KARAKAYA, ASLIHAN GÜNEL • S-AN036 - Floresan Sensörler ile Canlı Hücrelerde Serbest Halde Bulunan Fe(III) İyonlarının Takibi ZİYA AYDIN, MAOLIN GUO • S-AN050 - VOLTAMETRİ, UV ve FLORİMETRİK SPEKTROSKOPİ YÖNTEMLERİ İLE LAPATİNİP- dsDNA ETKİLEŞİM MEKANİZMASININ AYDINLATILMASI BURCU DOĞAN TOPAL, BURÇİN BOZAL PALABIYIK, SİBEL AYŞIL OZKAN, BENGİ USLU • S-AN053 - APTAMERLERE DAYALI ELEKTROKİMYASAL BİYOSENSÖR TEKNOLOJİLERİ ARZUM ERDEM GÜRSAN 17

25 Ağustos 2015, Salı

 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 2 / 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. BİRSEN Ş. OKSAL – DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ASAN • S-MA023 - PENİSİLAMİN-Ce(IV) BAŞLATICILI İYONİK HİDROJELLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU CEMAL ÖZEROĞLU, NECLA İPEK • S-MA021 - NANO-MANGAN OKSİT KATALİZÖRLERİ İLE ORGANİK BOYA KİRLETİCİLERİN UZAKLAŞTIRILMASI VE PARÇALANMASI GÖKHAN ÖZGENÇ, GÖKHAN ELMACI, BİRGÜL ZÜMREOĞLU KARAN • S-MA045 - Sıcaklığa Duyarlı Kendi Kendini Onarabilen Hidrojeller ÜMİT GÜLYÜZ, OĞUZ OKAY • S-MA044 - GÜN IŞIĞINDAN YOKSUN UZUN SÜRELİ DEPOLANAN POLİPROPİLEN RANDOM KOPOLİMER/KOLEMANİT KOMPOZİTLERİN ÇEKME ÖZELLİKLERİNE KOLEMANİT DOLGU MİKTARININ ETKİSİ ŞENOL ŞAHİN, AYŞEGÜL BODUR, ÖZGE CURA • S-MA056 - FARKLI TİP FONKSİYONELLİK İÇEREN ORGANİK/İNORGANİK YAPILAR İLE KİL MODİFİKASYONU VE KARAKTERİZASYONU KÜBRA ORTAÇ, MURAT ERDEM, BİLGE ERDEM, EMRE AKDOĞAN

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

ANALİZ - 2 / 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. EMEL ARINÇ - PROF. DR. LEVENT KENAR • S-AN009 - ANTİPSİKOTİK İLAÇ KETİAPİN FUMARATIN KARBON NANOTÜP MODİFİYELİ CAMSI KARBON ELEKTROT İLE ELEKTROKİMYASAL ANALİZİ BÜŞRA KAYA, DİLEK KUL • S-AN011 - POLİ(VİNİLFERROSENYUM) DESTEKLİ GÜMÜŞ NANOPARTİKÜLLERİ İLE ELEKTROKİMYASAL HİDROJEN PEROKSİT TAYİNİ KÜBRA ÖZTÜRK, MEHMET DUMANGÖZ, MUTLU SÖNMEZ ÇELEBİ • S-AN007 - MAGE-1 BİYOMARKERI TESPİTİ İÇİN TEK KULLANIMLIK ELEKTROKİMYASAL BİYOSENSÖR SİSTEMİ GELİŞTİRİLMESİ ASLI GÜNDOĞDU, MUSTAFA KEMAL SEZGİNTÜRK • S-AN026 - ETKİLİ BİR YÖNTEM İLE GRAFEN TEMELLİ ELEKTROKİMYASAL NANO-PLATFORMLARIN OLUŞTURULMASI VE BAZI İLAÇ UYGULAMALARI ENGİN ER, HÜSEYİN ÇELİKKAN, NEVİN ERK • S-AN054 - BİSFENOL-A (BPA)’NIN SULU ORTAMDA TESPİTİ İÇİN POLİMERİK ESASLI OPTİK SENSÖR GELİŞTİRİLMESİ NEŞE TAŞCİ, SONER ÇUBUK, M. VEZİR KAHRAMAN, ECE KÖK YETİMOĞLU

09:00 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SATILMIŞ BASAN – DOÇ. DR. SEVAL SEVGİ KIRDAR • S-ÇE005 - YÜKSEK SICAKLIK PEM YAKIT PİLLERİ İÇİN POLYBENZİMİDAZOL/ GRAFEN OKSİT KOMPOZİT MEMBRANLARIN GELİŞTİRİLMESİ YILSER DEVRİM, KÜBRA PEHLİVANOĞLU • S-ÇE002 - SÜPERKRİTİK SIVILAŞTIRMA YÖNTEMİYLE AVOKADO ÇEKİRDEĞİNDEN BİYOYAĞ ELDESİ HALİL DURAK, TEVFİK AYSU • S-ÇE003 - BİYODİZEL ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI BİR TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN BENZETİMİ CANAN ORANLI, SÜLEYMAN KARACAN • S-ÇE012 - İletken Polimer/Kitosan/Pt Kompozit Yapıları ile Modifiye Edilen Camsı Karbon Elektrotta Elektrokatalitik Hidrojen Üretimi MERVE İLHAN, DERYA KOÇAK, DİDEM BALUN KAYAN • S-ÇE027 - Biyogaz Referans Gaz Karışımlarının Hazırlanması ve Sertifikalandırılması ERİNÇ ENGİN, TANIL TARHAN

18

Yer : ÇOBİLTUM SALON 1  09:00 - 10:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

EĞİTİM, İŞ VE KÜLTÜR - 2. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. S. BENİZ GÜNDÜZ • S-EĞ001 - Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Kimya Kaygılarının Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi HİCRAN ÖZKUL, ALİ RIZA ŞEKERCİ, ALİ RIZA ERDEM YÜZEY VE KATALİZ - 2. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. AKIN AKDAĞ – DOÇ. DR. OSMAN DAYAN • S-YÜ002 - CELITE 545’E SARIKIZ MANTAR LAKKAZ’ININ İMMOBİLİZASYONU VE REAKTİVE VİOLET TEKSTİL BOYASINI GİDERME AKTİVİTESİ GÜLÇİN AKAGÜN, SEVİLAY İNAL, HÜLYA YAĞAR • S-YÜ005 - Metisiline dirençli Staphylococcus aureus’dan yeni bir lipazın endüstriyel ölçekte kullanımı için klonlanması ve immobilizasyonu AİŞE ÜNLÜ, AZİZ TANRISEVEN, AYHAN ÇELİK • S-YÜ006 - Ag(I)-N-Heterosiklik Karben Komplekslerinin Propargil Amin Sentezindeki Katalitik Aktiviteleri RAFET KILINÇARSLAN, AHMET KUNDURACIOĞLU, NAİM SADIÇ, BEKİR ÇETİNKAYA, EMİN ERDEM • S-YÜ010 - BAKTERİYAL PULLULANAZ’IN (Fontibacillus pullulanolyticus DSHK107T) PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ FARKLI SİLİKA DESTEKLERE İMMOBİLİZASYONU VE KARAKTERİZASYONU DİLEK ALAGÖZ, DAMLA SİHAY, DENİZ YILDIRIM, HATİCE KORKMAZ GÜVENMEZ, SEYHAN TÜKEL

 09:15 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

EĞİTİM, İŞ VE KÜLTÜR - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2, 3 PROF. DR. MUAMMER ÇALIK VE UZMAN İKRAM CENGİZ Oturum Başkanı : PROF. DR. İBRAHİM USLU ve DOÇ. DR. ERKAN ERTÜRK ‘Teknoloji Destekli Bilimsel Araştırma: Çevre Kimyası Dersi Örneği’ VE ‘Kimyagerlerin İstihdamı ve İş Hayatında Yaşadıkları Sorunlar’

 10:15 - 10:45

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

10:45 - 11:15

SENTEZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 PROF. DR. VEFA AHSEN Oturum Başkanı : PROF. DR. İBRAHİM KARATAŞ

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

10:45 - 11:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

 10:45 - 11:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3  10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

25 Ağustos 2015, Salı

 09:00 - 09:15

Tesadüften Mucizeye, Boyadan İleri Teknolojiye: Ftalosiyaninler ANALİZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 PROF. DR. SİBEL A. ÖZKAN Oturum Başkanı : PROF. DR. MEHMET YAMAN Validasyon: İlaç Analizlerindeki Önemi ve İlgili Parametreleri MALZEME - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 DOÇ. DR. ALİ ÇIRPAN Oturum Başkanı : PROF. DR. H. YILDIRIM ERBİL Benzotriazol İçeren Donör- Akseptör Tipi Konjuge Polimerlerin Opto-elektronik Cihazlarda Kullanımı ÇEVRE VE ENERJİ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 DOÇ. DR. ALPER SARIOĞLAN Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ÖNDER METİN Biyokütleden Sentetik Yakıt ve Değerli Kimyasalların Üretimi: BİYORAFİNERİ YÜZEY VE KATALİZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-1 PROF. DR. LEVENT KENAR Oturum Başkanı : PROF. DR. CAHİT AKGÜL KBRN Silahların Canlılar Üzerine ve Biyokataliz Metabolizmasına Etkileri

19

25 Ağustos 2015, Salı

10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1  11:15 - 12:00

GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 DOÇ. DR. MEHMET ÖZTÜRK Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ALİ İHSAN ÖZTÜRK ‘Makro Mantarlar: Kimyası ve Tıbbi Aktivitelerinde Son Gelişmeler’ SENTEZ - 4. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ESİN HAMURYUDAN

Yer : Ç.O.M.Ü. • S-SE007 - Antimon(III) Halojenürlerin (SbX3, X: Cl, Br ve I) N,NTROİA disiklohegzilditiyooksoamid ile Oluşturdukları Bileşiklerin Sentezi, Kimyasal KÜLTÜR Yapılarının Aydınlatılması ve Biyolojik Etkilerinin İncelenmesi MERKEZİ İBRAHİM İSMET ÖZTÜRK, SOTİRİS K. HADJIKAKOU SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU • S-SE014 - DOYMAMIŞ ALKOLLERDEN POLİSÜBSTİTÜE DİHİDROFURAN BİLEŞİKLERİNİN SENTEZİ HAKAN ASLAN, MEHTAP YAKUT, ATİLLA ÖKTEMER • S-SE020 - SÜLFO GRUBU TAŞIYAN KALİKSAREN TÜREVLERİNİN SENTEZİ, ALTIN NANOPARTİKÜLLERE İMMOBİLİZASYONU VE BAZI ANTİKANSER FENOLİK BİLEŞİKLERİN TAŞINMASINDA KULLANILMASI MEHMET OĞUZ, LATİFE KAYA, ASİF ALİ BHATTİ, MUSTAFA YILMAZ, SERDAR KARAKURT 11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

MALZEME - 1 / 4. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ZÜMRÜT BİBER MÜFTÜLER – DOÇ. DR. NUMAN HODA • S-MA014 - UÇAK MOTORU TEKNOLOJİLERİ: ISIL BARİYER KAPLAMALAR SİNEM ÇEVİK, MEVLÜT GÜRBÜZ, TUĞBA MUTUK • S-MA013 - 4,9-Dİ(FURAN-2-İL)-6,7-DİFENİL-[1,2,5]TİYADİAZOLO[3,4-G] KİNOKSALİN (FTQF) VE 3,4-ETİLENDİOKSİTİYOFEN (EDOT)’İN KOPOLİMERİZASYONU: KARARLILIK ARTTIRMA VE ELEKTROKROMİK ÖZELLİKLERİ DEĞİŞTİRME MERVE İÇLİ ÖZKUT, ARİF KIVRAK, ÖMER BATIT, ELÇİN DEMİR, DİLAN ERSİNGÜN, GÜRCAN GÖKÇE, GÖKHAN KELLE • S-MA022 - SICAKLIĞA DUYARLI POLİ(VİNİL ALKOL)-AŞI-POLİ(N,NDİETİLAKRİLAMİD) MEMBRANLARIN HAZIRLANMASI, KARAKTERİZASYONU VE FLURBİPROFEN GEÇİŞ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ  HACER KAZAN, NURAN IŞIKLAN

11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

ANALİZ-1 / 4. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. MUSTAFA TABAKÇI - DOÇ. DR. AYŞE ERÇAĞ • S-AN005 - GRAFEN TEMELLİ, YÜKSEK HASSASİYETE SAHİP ELEKTROKİMYASAL İMMUNOSENSÖR VE UYGULAMALARI BURCU ÖZCAN, MUSTAFA KEMAL SEZGİNTÜRK • S-AN021 - FENOLİK ASİTLERİN LAKTOPEROKSİDAZ ENZİMİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ ZEYNEP KÖKSAL, ZUHAL ALIM, HASAN ÖZDEMİR, ŞÜKRÜ BEYDEMİR • S-AN031 - BETA BLOKER İLAÇ ATENOLOLÜN HİPERTANSİYONLU HASTA PLAZMASINDA GC-MS YÖNTEMİ İLE TAYİNİ BİLAL YILMAZ, ŞAKİR ARSLAN • S-AN047 - BİZMUT KAPLI CAMSI KARBON ELEKTROTTA ANODİK SIYIRMA VOLTAMETRİSİ İLE ŞEKER PANCARI YIKAMA SUYUNDA KURŞUN TAYİNİ EBRU GÖKMEŞE, BURCU BÜTÜN, FARUK GÖKMEŞE

11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 2 / 4. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. MUSTAFA ERSÖZ - DOÇ. DR. ÇİĞDEM BATIGÖÇ • S-MA016 - Isı Duyarlı Poli(N-izopropil akrilamid)-Kil Hibrit Malzemelerinin Hazırlanması ve Kontrollü Flavonoid Salınımı Özelliklerinin Araştırılması AHMET GÜLTEK, SELDA SEZER, TURGAY SEÇKİN, NİLÜFER KIVILCIM • S-MA032 - FOTOKROMİK DİARİLETEN BOLAAMFİFİLLERİN KENDİLİĞİNDEN DÜZENLENMESİ ile ORGANİK NANOMATERYALLERİN İNŞASI HAYDAR KILIÇ, KWANG-SOO LEE, NURULLAH SARAÇOĞLU, JON R. PARQUETTE • S-MA037 - POLİ[1,5-(1-PİROLİL)-9,10-ANTRAKİNON]’nun ELEKTROKİMYASAL ÜRETİMİ VE SPEKTROELEKTROKİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ SULTAN ŞULE DOĞU, BİRCAN HASPULAT, HANDAN KAMIŞ

20

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

ANALİZ - 2 / 4. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. MUSTAFA EMRULLAHOĞLU - DOÇ. DR. NURİ ÜNLÜ • S-AN010 - ELEKTROAKTİF POLİ(METİL KIRMIZISI) POLİMER FİLMLERİNİN ELEKTROKİMYASAL SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE SENSÖR UYGULAMASI DİLEK KUL • S-AN012 - LOSARTANIN DEMİR (II) İYONLARIYLA BAĞLANMA ÖZELLİKLERİNİN FLORİMETRİK YÖNTEMLE İNCELENMESİ S.BENİZ GÜNDÜZ, AHMET DÖNERTAŞ • S-AN015 - YENİ FONKSİYONEL BİR BİLEŞİĞİN TASARIMI, SENTEZİ, ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI MELEK PAMUK ALGI

11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3 11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

ÇEVRE VE ENERJİ - 4. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SİBEL A. ÖZKAN – DOÇ. DR. TAHİR TİLKİ • S-ÇE026 - ELBİSTAN LİNYİTİ, TORF VE ATIK PİRİNANIN KATALİTİK OLMAYAN KOŞULLARDA SIVILAŞTIRILMASI HÜSEYİN KARACA, MEHMET ALİ ÇOŞKUN, MESUT KARTA, TOLGA DEPÇİ GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - 2. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. SELEN BİLGE KOÇAK - PROF. DR. MUSTAFA ERAT • S-GI001 - BİTKİSEL YAĞLARDA FINDIKYAĞI TESPİTİNDE LAWESSON’S REAKTİFİNİN KULLANILMASI ERDAL ERTAŞ

25 Ağustos 2015, Salı

 11:15 - 12:00

• S-GI004 - QUENCHER-CUPRAC ve QUENCHER-FOLIN METODLARI KULLANILARAK HÜMİK ASİTLERİN TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTELERİNİN TAYİNİ ŞEYDA KARADİREK, JÜLİDE HIZAL YÜCESOY, REŞAT APAK • S-GI005 - KARADENİZ BÖLGESİ KESTANE BALLARININ TOPLAM FENOLİK İÇERİKLERİ, ANTİOKSİDAN AKTİVİTELERİ ve DNA HASARINI ÖNLEME ETKİNLİKLERİNİN İNCELENMESİ MELEK ÇOL AYVAZ, BELDE ÖMÜR, DİLEK KABAKÇI, FİGEN AKSU 11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

İLAÇ VE KOZMETİK - 2. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. İSMAİL YALÇIN – DOÇ. DR. EBRU METE • S-İL001 - MİKRODALGA DESTEKLİ POLİ(N,N-DİMETİLAKRİLAMİD) AŞILANMIŞ SODYUM ALJİNAT MİKROKÜRELERİNDEN pH VE SICAKLIK KONTROLLÜ İLAÇ SALIMI ALPER AKIN, NURAN IŞIKLAN • S-İL002 - Karanfil Bitkisi Orijinli Eugenol Bilesiginin I-131 ile Radyoiyodinasyonu ve Bazı Kanser Hücrelerine Seçiciligin Değerlendirilmesi EMİNE DERVİŞ, BUSE ÇETKİN, VOLKAN TEKİN, AYFER YURT KILÇAR, ZUMRUT BIBER MUFTULER, EMİN İLKER MEDİNE • S-İL005 - HİDROKSİÜRE TUTUKLANMIŞ ALJİNAT/KİTOSAN NANOPARTİKÜLLERİN ÜRETİLMESİ VE İLAÇ SALIM SİSTEMİ OLARAK KULLANILMASININ ARAŞTIRILMASI  RUKİYE YAVAŞER, BURAK BAYER, ARİFE ALEV KARAGÖZLER

12:00 - 14:00

ÖĞLE YEMEĞİ Yer : Ç.O.M.Ü. ÖĞRENCİ SOSYAL ETKİNLİK MERKEZİ (ÖSEM)

 14:00 - 15:30

DAVETLİ GENEL KONUŞMACILAR 3, 4 PROF. DR. EMEL ARINÇ VE DOÇ. DR. RANA SANYAL Oturum Başkanı : PROF. DR. AYHAN ÇELİK ‘İlaç Keşif, Geliştirme ve Etkileşimlerinde Polimorfik Sitokrom P450 Enzimlerinin Rolleri ve Kişiye Özgü Tedavi’ VE ‘Dendritik Yapılardan Misel Hazırlanması ve İlaç Taşıyıcı Olarak Kullanılması’

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU 15:30 - 16:00

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

21

25 Ağustos 2015, Salı 22

16:00 - 17:30 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

AÇIK OTURUM 2- ENERJİ Oturum Başkanı : PROF. DR. METİN GÜRÜ (Gazi Üniversitesi MF Kimya Müh.) Konuşmacı-1 Prof. Dr. Sıddık İÇLİ (Ege Üniversitesi-Emekli) “Organik Fotoelektronik Teknolojiler”, Konuşmacı-2 Timur ERK (Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı) “Dünyada Enerji Sektöründe Yeni Yaklaşımlar ve Türkiye’de Yapılması Gerekenler”, Konuşmacı-3 Murat AKÇİN (T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Temsilcisi, YEGM) “Enerji Sorununun Çözümünde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarımız” Konuşmacı-4 Gökay ÇOMOĞLU (VAT Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı) “Sanayide Enerji Verimliliği Potansiyelleri ve Uygulama Örnekleri”

 18:00 - 20:00

ASILI BİLDİRİ SUNUMLARI Yer : Ç.O.M.Ü. F.E.F. DERSLİK BLOĞU Tüm Bildiriler 24-27 Ağustos 2015 arasında Asılı kalacaktır. Sunucu yazar tarafından hiç asılmayan bildiriler kitapçıkta yer almayacaktır.

Gelibolu Yarımadası Şehitlikler Ziyareti 26 Ağustos 2015 / 09:00- 18:00 • • • • • • •

Rumeli Mecidiye Tabyası ve Seyit Onbaşı Anıtı Zığındere Sargıyeri Şehitliği Çanakkale Şehitler Abidesi Seddübahir Köyü ve Yahya Çavuş Şehitliği Anzak Koyu 57. Alay Şehitliği Conkbayırı ve Atatürk Anıtı

26 Ağustos 2015, Çarşamba

SOSYAL PROGRAM

23

27 Ağustos 2015, Perşembe

27 Ağustos 2015, Perşembe  09:00 - 10:15

SENTEZ - 5. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ÖZDEMİR DOĞAN - PROF. DR. MAKBULE BURKUT KOÇAK

Yer : Ç.O.M.Ü. • S-SE003 - POLİFLORLU BİRİM İÇEREN METALLİ VE METALSİZ PORFİRAZİNLER TROİA ERGÜN GONCA KÜLTÜR • S-SE006 - PhotoCORM ÖZELLİĞİ GÖSTEREN KOMPLEKSLERİN CO-SALINIMI MERKEZİ AKTİVİTELERİ pH DEĞİŞİMİNDEN NASIL ETKİLENİR? SEVİM BULUÇ ELVAN ÜSTÜN, MERYEM GENÇ, GİZEM AŞCI, SERPİL DEMİR, İSMAİL ÖZDEMİR ODİTORYUMU • S-SE008 - Antimon(III) Halojenürlerin (SbX3, X: Br,I) Tetrametiltiyouram Monosülfit ve Tetrametiltiyouram Disülfit ile Oluşturdukları Yeni Bileşiklerin Sentezi, Yapısal Karakterizasyonu ve Anti-Kanser Özelliklerinin İncelenmesi OZAN SÜLEYMAN ÜRGÜT, İBRAHİM İSMET ÖZTÜRK, CHRİSTİNA N. BANTİ, NİKOLAOS KOURKOUMELİS, ANASTASİOS J. TASİOPOULOS, SOTİRİS K. HADJIKAKOU • S-SE016 - PROPAN TÜREVİ İÇEREN BAZI DOĞAL BROM FENOL BİLEŞİKLERİN SENTEZLERİ  ÇETİN BAYRAK, ABDULLAH MENZEK  09:00 - 10:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

MALZEME - 1 / 5. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SİBEL ZOR - DOÇ. DR. SERHAN URUŞ • S-MA029 - TRİSİLOKSAN SONLU YENİ SIVI KRİSTAL İMİN BİLEŞİĞİNİN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE MESOGENİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HÜLYA ELMALI GÜLBAŞ, YEŞİM HEPUZER GÜRSEL, BELKIZ BİLGİN ERAN • S-MA030 - DEMİR OKSİT-MANGAN OKSİT NANOKOMPOZİTLERİ İLE SUYUN KATALİTİK YÜKSELTGENMESİ  GÖKHAN ELMACI, CAROLIN FREY, PHILIPP KURZ, BİRGÜL ZÜMREOĞLU KARAN • S-MA034 - POLİFENOL KAYNAKLI POLİÜRETAN DOKU YAPIŞTIRICILARIN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE İN VİVO UYGULAMALARI MERVE GÖKŞİN KARAASLAN, BURHAN ATEŞ, SÜLEYMAN KÖYTEPE, NİGAR VARDI, HAKAN PARLAKPINAR, EMİR BAKİ DENKBAŞ, SEVGİ BALCIOĞLU, SELAM GÜLGEN • S-MA049 - REAKTİF NANOLİFLERİN ÜRETİMİ VE MULTİFONKSİYONELLEŞTİRİLMESİ ÖZLEM IPEK KALAOGLU ALTAN, RANA SANYAL, AMİTAV SANYAL

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

ANALİZ-1 / 5. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. İSMAİL YILMAZ - DOÇ. DR. DURSUN ALİ KÖSE • S-AN002 - KADMİYUM’UN BULUTLANMA NOKTASI EKSTRAKSİYON METODU İLE AYRILMASI VE ALEVLİ ATOMİK ABSORPSİYON SPEKTROMETRESİ İLE TAYİNİ ABDULLAH TANER BİŞGİN, YAVUZ SÜRME, İBRAHİM NARİN, MUSTAFA UÇAN • S-AN038 - Altın İyonlarına Duyarlı BODIPY Yapısında Floresan Sensörler MUHAMMED ÜÇÜNCÜ, ERMAN KARAKUŞ, MUSTAFA EMRULLAHOĞLU • S-AN045 - Buğday Kahverengi Pas Hastalığında PAMPlar ASLIHAN GÜNEL, MERVE GECERER, MAHMUT EMİR, CHRISTOF RAMPITSCH, ŞÜKRÜ MERAL • S-AN046 - Enzimatik polimerizasyon yöntemi ile glikoz biyosensor tasarımı HAKAN ÇİFTÇİ, NAZLİ AYYILDIZ, EROL ALVER, AYŞEGÜL ÜLKÜ METİN, UGUR TAMER • S-AN052 - PRUNUS AVİUM L.’ DE FENOLİK BİLEŞİKLERİN TAYİNİ NAGİHAN M. KARAASLAN, OLCAY KAPLAN İNCE, MUHARREM İNCE

24

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 2 / 5. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ULVİ AVCIATA - DOÇ. DR. SELMİYE ALKAN GÜRSEL • S-MA005 - Grafen-Ftalosiyanin Hibrid Malzemelerin “Click” Kimyası Yardımıyla Hazırlanması MELTEM GÖKSEL, AHMET ŞENOCAK, MAHMUT DURMUŞ, ERHAN DEMİRBAŞ • S-MA024 - BİR, İKİ VE ÜÇ BOYUTLU NANO-MANGAN OKSİT FORMLARININ SUYUN KATALİTİK YÜKSELTGENMESİNDEKİ AKTİVİTELERİ GÖKHAN ELMACI, BİRGÜL ZÜMREOĞLU KARAN • S-MA033 - YEŞİL KİMYA İLE Au-Ag BİMETALİK NANOPARTİKÜLLERİNİN SENTEZLENMESİ VE NANOLİFLERE UYGULANMASI LEYLA AKPOLAT, NUMAN HODA • S-MA038 - Manyetik nanopartikül-polimer kompozit film malzeme sentezi ve karakterizasyonu UĞUR CENGİZ, HARUN BAYRAKDAR • S-MA043 - ISLAK ORTAMDA YAPIŞMAYI SAĞLAYAN BİYOMİMETİK POLİÜRETAN DOKU YAPIŞTIRICISI SENTEZİ BURHAN ATEŞ, SÜLEYMAN KÖYTEPE, MERVE GÖKŞİN KARAASLAN, ÜNZİLE KELEŞTEMUR, SEVGİ BALCIOĞLU, SELAM GÜLGEN

 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

ANALİZ - 2 / 5. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. BAHATTİN YALÇIN - DOÇ. DR. CENGİZ YENİKAYA • S-AN035 - METİLEN MAVİSİ BASKILI POLİMER MODİFİYE ELEKTROTLARLA DNA HİBRİDİZASYONUNUN ELEKTROKİMYASAL TAYİNİ MİHRİCAN MUTİ ERDEM, MERT SOYSAL, KÜBRA GENÇDAĞ, ALİ ERSİN KARAGÖZLER • S-AN042 - ELEKTROKİMYASAL YÖNTEMLERLE ANTİOKSİDAN KAPASİTE TAYİNİ VE KLASİK YÖNTEMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI FATMA MERVE NACAK, ALİ ERSİN KARAGÖZLER, RUKİYE YAVAŞER, ARİFE ALEV KARAGÖZLER

27 Ağustos 2015, Perşembe

 09:00 - 10:15

• S-AN039 - Atık Suda Element Tayinlerine Yönelik Sertifikalı Referans Malzeme Geliştirilmesi BETÜL ARI, F. GONCA COSKUN, SÜLEYMAN Z. CAN, MURAT TUNC, OKTAY CANKUR • S-AN040 - 8-HİDROKSİKİNOLİN TÜREVİ LİGAND İLE ENDÜSTRİYEL ATIK SULARDA Pb ADSORBSİYONU ÖMER ARSLAN, ERGİN YALÇIN, BURCU AYDINER, BANU BABÜR, AYŞE TOSUN, FATMA NURALIN,LEVENT NURALIN, ZEYNEL SEFEROĞLU • S-AN041 - TAHIL KAYNAKLI BAZI FIRINCILIK ÜRÜNLERİNDE ENZİMATİK OLMAYAN ESMERLEŞME REAKSİYONUYLA OLUŞAN HMF-ANTİOKSİDAN İLİŞKİSİNİN ARAŞTIRILMASI S. BEYZA ÖZTÜRK SARIKAYA, MÜGE HENDEK ERTOP  09:00 - 09:55 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 5. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. BÜLENT KESKİNLER – DOÇ. DR. ŞEREF ERTUL • S-ÇE007 - KATALAZ AKTİVİTESİ ÜZERİNE ALPHA CYPERMETHRİN VE DELTAMETHRİN PESTİSİTLERİN ETKİSİ HALUK ULUCA, HASAN KARADAĞ • S-ÇE010 - Marmara Denizi Anyonik Yüzey Aktif Madde ve Toplam Organik Karbon Dağılımı MÜRŞİDE SUR • S-ÇE015 - ORGANO-MMT (DTMA/MMT) KULLANILARAK SULU ORTAMDAN ANYONİK ASİD RED 17 BOYA GİDERİM ETKİNLİĞİNİN ADSORPSİYON VE SONİKASYON PROSESLERİ İLE İNCELENMESİ ÖZKAN AÇIŞLI

25

27 Ağustos 2015, Perşembe

09:00 - 09:45 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ERDAL BEDİR – DOÇ. DR. ŞEBNEM SELEN İŞBİLİR • S-GI006 - AMİODARON İLE OLUŞTURULAN BÖBREK HASARINDA U VİTAMİNİNİN KORUYUCU ROLÜ İSMET BURCU TÜRKYILMAZ, REFİYE YANARDAĞ • S-GI008 - Thymus Cariensis Uçucu yağının Kimyasal Bileşenleri ve Radikal Giderim Aktivitesi SELÇUK KÜÇÜKAYDIN, GÜLSEN TEL ÇAYAN, MEHMET EMİN DURU, MEHMET ÖZTÜRK • S-GI009 - Tricholoma fracticum (Britzelm.) Kreisel Makromantarının Antioksidan ve Sitotoksik Aktivitesi EBRU EROL, ERHAN KAPLANER, MEHMET ÖZTÜRK, MEHMET EMİN DURU

 09:00 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

İLAÇ VE KOZMETİK - 3. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ÖZDEN ÖZEL GÜVEN – PROF. DR. MURAT KÜÇÜK • S-İL003 - Fotodinamik Terapide Kullanılacak Halojen İçeren Asimetrik Amfifilik Porfirin Türevleri DERYA TOPKAYA, FABİENNE DUMOULİN • S-İL004 - İLAÇ TASARIMINDA 4D-QSAR ELEKTRON KONFORMASYONELGENETİK ALGORİTMA (EC-GA) METODU: BİLGİSAYAR DESTEKLİ EMRE YAZILIMI VE UYGULAMALARI EMİN SARIPINAR • S-İL006 - YENİ NESİL ANTİ-HİPERTANSİF MOLEKÜL OLARAK YAPI-BAZLI TASARLANAN OKSAZOLON VE İMİDAZOLON TÜREVLERİN FİZİKOKİMYASAL VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN MOLEKÜLER MODELLEME VE BİYOFİZİKSEL YÖNTEMLER İLE ARAŞTIRILMASI VE HÜCRE PROLİFERASYONU ÜZERİNE OLASI KISITLAYICI ETKİLERİNİN ANALİZİ SERDAR DURDAGI, M. YAVUZ ERGÜN, GULAY BULUT • S-İL010 - Yeni Tiyazol-Pirazol Türevlerinin Sentezi ve Biyolojik Aktivite Uygulamaları OSMAN NURİ ASLAN, MELİHA BURCU GÜRDERE, YAKUP BUDAK, MUSTAFA CEYLAN, FATİH ERTÜRK, KEZBAN ÖZCAN, OĞUZ ÖZBEK • S-İL014 - WAG/Rij (WISTAR ALBINO GLAXO/RIJSWIJK) DENEYSEL SIÇAN MODELİNDE KORTEKS PROTEOMLARININ PROFİLLENDİRİLMESİ ÖZKAN DANIŞ, SERAP DEMİR, BAŞAK YÜCE DURSUN, FİLİZ ONAT, AYŞE OGAN

10:15 - 10:45

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

 10:45 - 11:15

SENTEZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 DOÇ. DR. FATİH ALGI Oturum Başkanı : PROF. DR. AYŞE SERGÜZEL YUSUFOĞLU

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR Yeni Nesil Optik ve Elektronik Malzemeler İçin Tasarım ve Sentez MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU  10:45 - 11:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

26

ANALİZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 PROF. DR. MUSTAFA KEMAL SEZGİNTÜRK Oturum Başkanı : PROF. DR. K. ARZUM ERDEM GÜRSAN Biyosensörler ve İmpedans Uygulamalarına Yeni Yaklaşımlar

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3  10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1  10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2 11:15 - 11:45

MALZEME - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 DOÇ. DR. SELMİYE ALKAN GÜRSEL Oturum Başkanı : Doç. Dr. MEHMET ATİLLA TAŞDELEN Polimer Elektrolit Membranlı Yakıt Pilleri için Grafen Esaslı Yeni Gaz Difüzyon Elektrotları

ÇEVRE VE ENERJİ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 PROF. DR. MUSTAFA ERSÖZ Oturum Başkanı : PROF. DR. SAİT CEMİL SOFUOĞLU Nanomalzeme destekli membranların geliştirilmesi ve su arıtımında kullanılması GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 PROF. DR. DİLEK BOYACIOĞLU Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ERGÜN GONCA Gıda Sanayiinde İnovasyon, Ar-Ge ve Katma Değer Yaratma Gerekliliği İLAÇ VE KOZMETİK - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 DOÇ. DR. TUNCER ASLAN Oturum Başkanı : DOÇ. DR. AHMET CEYHAN GÖREN Biyobenzer Ürünlerin Önemi SENTEZ - 6. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ABDULLAH MENZEK- PROF. DR. ZEHRA ALTUNTAŞ BAYIR

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA • S-SE015 - KUMARİN ESASLI YENİ KALİKS[4]AREN İYONOFORLARIN SENTEZİ KÜLTÜR VE FLORESANS ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ BURCU GİRGİN, ÖZLEM ÖZEN KARAKUŞ MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU • S-SE023 - Fotodinamik Terapide Kullanılabilecek Bodipy Sübstitüe Ftalosiyaninler HÜLYA YANIK, SERKAN YEŞİLOT, MAHMUT DURMUŞ 11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

27 Ağustos 2015, Perşembe

10:45 - 11:15

MALZEME - 1 / 6. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ALİ ÇIRPAN - DOÇ. DR. SERAP TEKSÖZ • S-MA015 - ETİLENDİAMİN ÇAPRAZ BAĞLI MİSELLERİNİN HAZIRLANMASI VE NANOMETAL SENTEZİNDE KULLANILMASI GÖKHAN KOÇAK, VURAL BÜTÜN • S-MA036 - ELEKTROKROMİK YÜZEYLERDE ISLANABİLİRLİK: HİDROFİLİK YÜZEYLERDEN OLEOFOBİK YÜZEYLERE AYSEL ÇAĞLAR, GÜLİZAR ELİF ÖZEL, MEHMET YILDIRIM, UĞUR CENGİZ, İSMET KAYA • S-MA048 - TERS MİSELLER İÇERİSİNDE Ag-TiO2 NANOPARTİKÜLLERİ SENTEZİ VE FONKSİYONEL TEKTİL UYGULAMALARI NUMAN HODA, LEYLA AKPOLAT, ÖNDER TOPEL, BURÇİN ACAR ÇAKIR

11:15 - 12:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

ANALİZ-1 / 6. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. EROL ERÇAĞ - DOÇ. DR. RANA SANYAL • S-AN006 - HSP70 TAYİNİ İÇİN FULLEREN C60 TEMELLİ BİR BİYOSENSÖR ve KARAKTERİZASYON ÇALIŞMALARI BURÇAK DEMİRBAKAN, MUSTAFA KEMAL SEZGİNTÜRK • S-AN020 - BAKIR SENSÖRÜ OLARAK KULLANILABILECEK YENİ BODIPY TÜREVLERİ VE MOLEKÜLER MANTIK KAPI UYGULAMALARI BETÜL ULU, ZEYNEP EKMEKÇİ • S-AN048 - MWCNT-Jelatin/Poli(Vinilferrosen)/Lizin Oksidaz Nanokompozit Filme Dayalı L-Lizin Biyosensörü CEREN KAÇAR, PINAR ESRA ERDEN, ESMA KILIÇ • S-AN049 - Glutamat Tayini için Kitosan/Co3O4/Grafen Filme Dayalı Amperometrik Enzim Elektrot Geliştirilmesi BERNA DALKIRAN, PINAR ESRA ERDEN, ESMA KILIÇ 27

27 Ağustos 2015, Perşembe

11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 2 / 6. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. MUHARREM KAYA - DOÇ. DR. MEHMET YILMAZ • S-MA046 - HİDROTERMAL YÖNTEMLE SnO NANOPARTİKÜLLERİNİN ÜRETİMİ MUHAMMET SARIBEL, HANDAN KAMIŞ, BİRCAN HASPULAT • S-MA050 - DALLANMIŞ ALTIN NANOPARÇACIKLARIN YÜZEY ÜZERİNDE BÜYÜTÜLMESİ NİMET İLKEM EVCİMEN, ŞAHİN COŞKUN, DUYGU KOZANOĞLU, HÜSNÜ EMRAH ÜNALAN, EMREN NALBANT ESENTÜRK • S-MA057 - LL-37 PEPTİDİNİN LİGNİN KAPROLAKTON POLİMERİNE İMMOBİLİZASYONU VE ANTİMİKROBİYAL ÖZELLİĞİNİN İNCELENMESİ DEKA ABDULLAHİ FARAH, AYŞE OGAN, BAŞAK YÜCE DURSUN, ASLI BEYLER ÇİĞİL, M. VEZİR KAHRAMAN, ÖZAL MUTLU, NAGİHAN GÜLSOY, PINAR ÇAĞLAYAN, MERAL BİRBİR

11:15 - 12:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON C

ANALİZ - 2 / 6. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SUAT EKİN - DOÇ. DR. BURHAN ATEŞ • S-AN055 - TÜBİTAK UME TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN YETERLİLİK TESTİ FAALİYETLERİ FATMA AKÇADAĞ • S-AN025 - ÇOK-FONKSİYONLU FERROSENİL NAFTAKİNON BİLEŞİKLERİNİN SENTEZİ: ESER MİKTARDA SU TAYİNİ VE SEÇİCİ KATYON-BAĞLAMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ İSMAİL YILMAZ, METİN DAĞDEVREN, YUSUF ALÇAY, SEÇİL KIRLANGIÇ • S-AN051 - SPEKTROFOTOMETRE KULLANILMAYAN YENİ DPPH ANTİOKSİDAN TAYİN YÖNTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE UYGULANMASI ZEYNEP İSKEFİYELİ, MURAT KÜÇÜK, HACER DOĞAN, AYÇA AKTAŞ KARAÇELİK

 11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 6. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ÇİNGİZ ABİLOV - DOÇ. DR. ALPER SARIOĞLAN • S-ÇE008 - Cd(II)’ nin Cevap Yüzey Yöntemi Kullanılarak Hydroxyapatite ile Adsorpsiyonunun modellenmesi. OLCAY KAPLAN İNCE, MUHARREM İNCE, VAHAP YÖNTEN, NAGİHAN M. KARAASLAN • S-ÇE011 - KAPATILMIŞ MADEN SAHALARININ ÇEVRESEL ETKİLERİNİN İZLENMESİ : ARTVİN KUVARSHAN BAKIR MADENİ MUSTAFA UMUT KONANÇ, ADEM ASAN, FUNDA ERŞEN BAK, MELAHAT ÖZCAN, KAZIM ONUR DEMİRARSLAN • S-ÇE013 - SEDİMENT İÇERİSİNDE PBDE BİLEŞİKLERİNİN TAYİNİ İÇİN VALİDE EDİLMİŞ GC-IDMS YÖNTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ BURCU BİNİCİ, AHMET CEYHAN GÖREN

11:15 - 11:45 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

YÜZEY VE KATALİZ - 3. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. EMRAH ÖZENSOY – DOÇ DR. BEGÜM TABAKÇI • S-YÜ004 - H2S’ÜN SEÇİCİ KATALİTİK OKSİDASYONU İÇİN HAZIRLANAN CeO2 KATALİZÖRÜNÜN KALSİNASYON SICAKLIĞININ AKTİVİTEYE ETKİSİ H. MEHMET TAŞDEMİR, YAVUZ YAĞIZATLI, SENA YAŞYERLİ, NAİL YAŞYERLİ, GÜLŞEN DOĞU • S-YÜ013 - SENTEZ GAZINDAN DOĞRUDAN DİMETİL ETER ÜRETİMİ: ÇİFT FONKSİYONLU KATALİZÖR GELİŞTİRİLMESİ BARIŞ KİRİŞ, MUZAFFER YAŞAR, GAMZE BEHMENYAR, REFİK ALİBEYLİ

11:45 - 12:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2 12:00 - 14:00

28

YÜZEY VE KATALİZ- DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-2 DOÇ. DR. HAYATİ TÜRKMEN Oturum Başkanı : PROF. DR. ÇETİN GÜLER Homo- veya Hetero- polinükleer Komplekslerin Sentezi ve Katalitik Uygulamaları ÖĞLE YEMEĞİ Yer : Ç.O.M.Ü. ÖĞRENCİ SOSYAL ETKİNLİK MERKEZİ (ÖSEM)

DAVETLİ GENEL KONUŞMACILAR 5, 6 PROF. DR. MEHMET DOĞAN VE PROF. DR. İLHAMİ GÜLÇİN Oturum Başkanı : PROF. DR. MUSTAFA SOYLAK

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR “Ülkemizde Kimya Araştırmalarının Gelişimi, Kimya Yayınları ve Bilim Etiği” VE “Sağlıklı MERKEZİ Beslenmede Doğal Ürünlerin Yeri ve Önemi’ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU  15:30 - 16:00

ÇAY- KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

 16:00 - 17:30

AÇIK OTURUM-3- MALZEME Oturum Başkanı : PROF. DR. VURAL BÜTÜN (Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi FEF)

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

Konuşmacı-1 Prof. Dr. Yusuf Ziya MENCELOĞLU (Sabancı Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Nanomühendislik) “Özel İşlevli Yüzeyler ve İleri Teknoloji Malzemeleri” Konuşmacı-2 NECMİ SADIKOĞLU (İKMİB Yönetim Kurulu ARGE ve Proje Danışmanı) “Kimya Sektöründe Katma Değerli Üretimin Önemi ve 2023 Yılı Hedeflerine Etkisi” Konuşmacı-3 Ahmet Can YOLDAŞ (T.C. Bilim Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı Temsilcisi), “Bilim, Sanayii ve Teknolojide Hedefler ve Destek Proğramları” Konuşmacı-4 Yıldız YILDIRIM (Kaleseramik Ar-Ge Merkezi Seramik Kaplama Malzemeleri Süreç Ar-Ge Müdürü) “Seramik Sektöründe Kil ve Kaolenlere Alternatif Yeni Malzemeler”

18:00 - 20:00

ASILI BİLDİRİ SUNUMLARI Yer : Ç.O.M.Ü. F.E.F. DERSLİK BLOĞU Tüm Bildiriler 24-27 Ağustos 2015 arasında Asılı kalacaktır. Sunucu yazar tarafından hiç asılmayan bildiriler kitapçıkta yer almayacaktır.

 20:00 - 22:00

GALA YEMEĞİ Yer : Hasan Kolcuoğlu Restaurant

27 Ağustos 2015, Perşembe

14:00 - 15:30

29

28 Ağustos 2015, Cuma

28 Ağustos 2015, Cuma 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU 09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU

ÖZEL OTURUM- 1 «KİMYA EĞİTİMİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ» Oturum Başkanı : PROF. DR. MUAMMER ÇALIK (KTÜ) 1- ERKAN BAYKUT (TKSD) “Sanayici Gözüyle Kimya Eğitiminin Sorunları ve Çözümleri” 2- DOÇ. DR. BAHATTİN YALÇIN (MÜ) “Eğitimde Kalite Sorunu ve Dünyadaki Yerinin Değerlendirilmesi” 3- PROF. DR. MUSTAFA GÜLLÜ (AÜFF) “Lisans üstü Eğitimi-ARGE Sorunları ve Çözümleri” 4- PROF. DR. ÇETİN GÜLER (Kimyagerler Derneği) “Lisans Eğitiminin Sorunları ve Çözümleri” MALZEME - 1 / 7. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. VEFA AHSEN – PROF. DR. NÜKET ÖCAL • S-MA047 - MnO NANOPARTİKÜLLERİNİN ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU  NADİYE DUYAR, HANDAN KAMIŞ, BİRCAN HASPULAT • S-MA053 - Tiyol Reaktif Polimerik Kaplamalar: Hazırlanmaları ve İşlevselleştirilmeleri TUGCE NIHAL GEVREK, AMİTAV SANYAL • S-MA054 - HİDROFİLİK POLİMERİK NANOLİFLER: HAZIRLANMASI VE İŞLEVSELLİK KAZANDIRILMASI AMİTAV SANYAL • S-MA060 - HOMODİMERİK PROTEİN-POLİMER KONJUGATLARININ TETRAZİN KİMYASI İLE SENTEZLENMESİ MALTISH M. LORENZO, MUHAMMET U. KAHVECİ, CAITLIN G. DECKER, HEATHER D. MAYNARD • S-MA061 - YÜKSEK KATALITIK AKTIVITE VE KARARLILIĞA SAHIP ÇIÇEK ŞEKILLI YENI NESIL NANOBIYOKATALIZÖRLERIN SENTEZLENMESI VE UYGULAMALARI İSMAİL ÖÇSOY, NALAN ÖZDEMİR, BURCU SOMTÜRK, MEHMET HANÇER, ESRA DAĞRU, ŞEYDA USTA

09:00 - 10:15 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ DOÇ. DR. MUSTAFA AKSOY SALONU

ANALİZ-1 / 7. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. SEZA BAŞTUĞ - PROF. DR. FEVZİ KILIÇEL • S-AN008 - FARKLI BOTANİK VE COĞRAFİK ORİJİNLERE SAHİP ARI EKMEĞİ ÖRNEKLERİNİN KİMYASAL VE PALİNOLOJİK ANALİZİ  MUAMMER KAPLAN, ÖZNUR KARAOĞLU, SİBEL SİLİCİ • S-AN016 - HPLC ve LC-MS/MS Yöntemleriyle Gıdalarda Sodyum Benzoat ve Potasyum Sorbat Miktarının Belirlenmesi; Türkiye’deki Laboratuvarların Düzenlenen Yeterlilik Testleri ile Performanslarının Ölçülmesi ADNAN ŞİMŞEK, AHMET CEYHAN GÖREN, GÖKHAN BİLSEL, MİNE BİLSEL, FATMA AKÇADAĞ, KEVSER TOPAL, HASAN ÖZGEN • S-AN023 - İKİ FARKLI KETEN TOHUMUNDA BULUNAN BAZI FENOLİK BİLEŞİKLERİN KROMATOGRAFİK YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ VE ANTİOKSİDAN ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI DERYA DOĞMUŞ, İNCİ DURUCASU • S-AN024 - ÇÖLYAK HASTALARI İÇİN GLUTEN İÇERMEYEN GIDA ÖRNEKLERİNDE AĞIR METAL ANALİZİ MUSTAFA SOYLAK, ALİ DURAN, ERKAN YILMAZ

30

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SALON D

MALZEME - 2 / 7. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. ESEN TAŞĞIN - YARD. DOÇ. DR. SALİH ÖZÇUBUKÇU • S-MA025 - SICAKLIĞA DUYARLI SODYUM ALJİNAT-AŞI-POLİ(N,NDİETİLAKRİLAMİD) MİKROKÜRELERİN SENTEZLENMESİ, IN-VITRO 5-FLUOROURASİL SALIM ÇALIŞMASI ZEYNEP ALTINIŞIK, NURAN IŞIKLAN • S-MA026 - POLİ(N,N-DİETİLAKRİLAMİD) AŞILANMIŞ PEKTİN MİKROKÜRELERİNDEN pH VE SICAKLIK KONTROLLÜ ANTİ-KANSER İLAÇ SALIMI ŞEYMA TOKMAK, NURAN IŞIKLAN • S-MA040 - L-ASPARAGİNAZIN İMMOBİLİZASYONUNDA KULLANILMAK ÜZERE NİŞASTA İÇEREN BİYOBOZUNUR POLİMERİK KOMPOZİTLERİN HAZIRLANMASI VE KARAKTERİZASYONU AHMET ULU, SÜLEYMAN KÖYTEPE, BURHAN ATEŞ • S-MA052 - PEPTİT BAZLI İLETKEN HİDROJELLER SALİH ÖZÇUBUKÇU

 09:00 - 09:45 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

ÇEVRE VE ENERJİ - 7. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. NEVZAT KÜLCÜ • S-ÇE014 - Pleurotus ostreatus dan üretilen Lakkaz ve Mangan Peroksidaz enzim aktiviteleri üzerine Tween-80 etkisinin incelenmesi  ŞEYMA ÖZÇIRAK ERGÜN, RAZİYE ÖZTÜRK ÜREK • S-ÇE019 - Mg@SBA-15 SORBENTLERİNİN KARAKTERİZASYONU VE KARBONDİOKSİT TUTMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ DILSAD DOLUNAY ESLEK KOYUNCU, SENA YAŞYERLİ, NAİL YAŞYERLİ, SELDA TAŞÇI, SEMRA DAMLA ALBAYRAK, ÇAĞLA AYBÜKE DEMİRCAN, MUSTAFA CENK SEVİM

28 Ağustos 2015, Cuma

 09:00 - 10:00

• S-ÇE020 - Demir-Porfirinle Modifiye Edilmiş Membran Tasarımı OSMAN CAHİT DEMİRCİ, FARUK CAN, ELİF ERHAN, PINAR ERGENEKON, FABİENNE DUMOULİN 09:00 - 10:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

YÜZEY VE KATALİZ - 4. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. DİLEK BOYACIOĞLU - DOÇ. DR. RAFET KILINÇARSLAN • S-YÜ003 - SUZUKİ C-C BAĞ OLUŞUMUNA O-KARBOKSİMETİL-KİTOSAN-SCHİFF BAZI-Pd(II) KOMPLEKSİNİN KATALİTİK ETKİSİ TALAT BARAN, AYFER MENTEŞ, EDA AÇIKSÖZ • S-YÜ007 - BAKIR İNDİYUM DİSELENÜR (CIS) YARI-İLETKENİNİN ELEKTROKRİSTALİZASYONU VE FAZ OLUŞUMLARININ İNCELENMESİ SERKAN GÜRBÜZ, SEMA MEMİŞ, SEZAİ SARAÇ, MELEK EROL • S-YÜ012 - Metanın oksidatif birleşme (OCM) reaksiyonu için kullanılan MnxOyNa2WO4/SiO2 katalizörünün katalitik performansı ve yapısı üzerine destek malzemesi varyasyonunun etkileri MAHMUT YILDIZ, REINHARD SCHOMÄCKER • S-YÜ009 - Süperhidrofilik Polimer+Silika Nano-Kompozit Malzeme Sentezi ve Karakterizasyonu  OSMAN YALÇIN, UĞUR CENGİZ • S-YÜ015 - HBeta VE Cu-Zr/Beta ZEOLİT KATALİZÖRLERİ ÜZERİNDE 2-METİL NAFTALİNİN METİLASYONU İLE 2,6-DİMETİL NAFTALİN SENTEZİ FATİH GÜLEÇ, ALİ KARADUMAN

10:15 - 10:45

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

10:45 - 11:15

ÇEVRE VE ENERJİ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-4 PROF. DR. SAİT CEMİL SOFUOĞLU Oturum Başkanı : PROF. DR. HÜSEYİN KARACA

Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

Çeşitli Çevresel Ortamlarda Arsenik Derişimleri ve Bağlantılı Maruziyet ve Sağlık Riski Düzeyleri

31

28 Ağustos 2015, Cuma

10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1 10:45 - 11:15 Yer : ÇOBİLTUM SALON 2 10:45 - 11:45

YÜZEY VE KATALİZ - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 DOÇ. DR. EMRAH ÖZENSOY Oturum Başkanı : DOÇ. DR. SELÇUK DEMİR Heterojen Katalitik Tepkime Mekanizmalarının Moleküler Düzeyde Aydılatılmasına Yönelik Yüzey-Hassas Spektroskopik Yöntemler İLAÇ VE KOZMETİK - DAVETLİ ALAN KONUŞMASI-3 DR. ESEN BELLUR ATICI Oturum Başkanı : PROF. DR. İNCİ DURUCASU ARGE ve Yeni Ürün Geliştirme Çalışmaları ÖZEL OTURUM- 2 TKD-BASF OTURUMU Oturum Başkanı : PROF. DR. MEHMET MAHRAMANLIOĞLU (Türkiye Kimya Derneği Başkanı)

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA 1- Açılış Konuşması -SELÇUK DENİZLİGİL ( BASF Üretim Tesisleri Direktörü) KÜLTÜR 2- Prof. Dr. A. Seza BAŞTUĞ (Marmara Üni., Ecz. Fak.) ‘Türkiye’ye Almanya’dan Gelen MERKEZİ SEVİM BULUÇ Kimyacıların Türk Kimya Öğretimi ve Bilime Katkıları’ ODİTORYUMU 11:15 - 11:45 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ PROF. DR. ÜMİT SERDAROĞLU SALONU  11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 3

MALZEME - 1 / 8. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. YUSUF DİLGİN - DOÇ. DR. ASLIHAN GÜNEL • S-MA041 - TİYOL-EPOKSİ KİMYASI KULLANARAK FONKSİYONLANDIRILABİLİR HİDROJELLERİ SENTEZLENMESİ NERGİZ CENGİZ, JİNGYİ RAO, ANZAR KHAN, AMİTAV SANYAL • S-MA042 - HİDROKSİAPATİT TEMELLİ BİYOUYUMLU SOL-JEL FİLMLERİN SENTEZLENMESİ VE KARAKTERİZASYONU ERDİ DALHANÇER, BURHAN ATEŞ, SÜLEYMAN KÖYTEPE, TURGAY SEÇKİN ÇEVRE VE ENERJİ - 8. OTURUM Oturum Başkanı : DOÇ. DR. FATİH ALGI • S-ÇE017 - Lityum-Hava Bataryalarında Yüksek Performanslı Katot Katalizörü Olarak İndirgenmiş Grafen Oksite Desteklenmiş MPd (M: Co, Ni Veya Cu) Alaşım Nanopartikülleri MELİKE SEVİM, TANSEL ŞENER, EMİNE KAYHAN, ÖNDER METİN • S-ÇE018 - MODİFİYE EDİLMİŞ SOYA KÜSPESİ İLE BASIC BLUE 3 BOYAR MADDESİNİN SULU ÇÖZELTİLERDEN GİDERİMİ VEYİS SELEN, MELTEM ÇAKMAK, ŞEYDA TAŞAR, AHMET ÖZER, DURSUN ÖZER • S-ÇE025 - ELBİSTAN LİNYİTİ, TORF VE ATIK PİRİNANIN KATALİTİK OLMAYAN KOŞULLARDA AYRI AYRI SIVILAŞTIRILMASI SONUCU OLUŞAN ÇARLARIN KARAKTERİZASYONU MEHMET ALİ ÇOŞKUN, MESUT KARTA, HÜSEYİN KARACA, TOLGA DEPÇİ

 11:15 - 12:00 Yer : ÇOBİLTUM SALON 1

GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER - 4. OTURUM Oturum Başkanı : YARD. DOÇ. DR. AYHAN ORAL • S-GI010 - Tricholoma imbricatum Polisakkarit Ekstrelerinin Antioksidan Aktivitesi ERHAN KAPLANER, EBRU EROL, MEHMET ÖZTÜRK, GÜLSEN TEL ÇAYAN, MEHMET EMİN DURU • S-GI011 - Tricholoma focale Mantarının Antioksidan Aktivitesi MEHMET HÜSEYİN SİNGEÇ, ERHAN KAPLANER, EBRU EROL, MEHMET ÖZTÜRK, AZİZ TÜRKOĞLU • S-GI013 - PRUNUS SPİNOSA L. BİTKİSİ (MEYVE, ÇİÇEK, YAPRAK) ÖZÜTLERİNİN SİTOTOKSİK ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ MERVE KURT, MEHMET AY, ESRA TOKAY, FERAY KÖÇKAR

32

Yer : ÇOBİLTUM SALON 2

İLAÇ VE KOZMETİK - 4. OTURUM Oturum Başkanı : PROF. DR. ARİFE ALEV KARAGÖZLER – DOÇ. DR. SERDAR DURDAĞI • S-İL009 - KANSER TEDAVİSİNDE KULLANILABİLECEK POTANSİYEL PROTEİN KİNAZ İNHİBİTÖRLERİ OLARAK YENİ 2H-KROMEN-3-KARBOKSAMİT TÜREVLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIMI VE SENTEZİ FERAH CÖMERT ÖNDER, MEHMET AY, TUGBA TASKIN TOK • S-İL016 - GYPSOPHILA ERIOCALYX BOISS’DEN SAPONİN EKSTRAKSİYONU, KİMYASAL YAPISININ TAYİNİ, ANTİVİRAL VE ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ BEKİR SITKI ÇEVRİMLİ, SİNAN MİTHAT MUHAMMET • S-İL015 - MDM2-P53 ETKİLEŞİMİNİ İNHİBE EDECEK ANTİKANSER ETKİLİ YENİ SPİRO-OKSİİNDOL TÜREVLERİ CENK A. ANDAÇ, DİLAN KONYAR, NİNGUR NOYANALPAN, ERDEM BÜYÜKBİNGÖL, SELEN GÜRKAN ALP • S-İL011 - METAL ARİLKARBOKSİLATLARIN NİKOTİNAMİD KOMPLEKSLERİNİN KRİSTAL YAPILARINA BİR BAKIŞ HACALİ NECEFOĞLU, F. ELİF ÖZBEK, MUSTAFA SERTÇELİK

12:00 - 14:00

ÖĞLE YEMEĞİ Yer : Ç.O.M.Ü. ÖĞRENCİ SOSYAL ETKİNLİK MERKEZİ (ÖSEM)

14:00 - 14:45

DAVETLİ GENEL KONUŞMACI -7 PROF. DR. ERDAL BEDİR Oturum Başkanı : DR. ESEN BELLUR ATİCİ

Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

14:45 - 16:00 Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU

‘Bilinmeyenden Hareketle 20 Yıllık Bir Doğal Ürün Kimyası Yolculuğu....’

28 Ağustos 2015, Cuma

 11:15 - 12:00

ÖZEL OTURUM-3 MERHUM PROF. DR. OKTAY SİNANOĞLU ANISINA Oturum Başkanı : PROF. DR. MEHMET YAMAN (Fırat Üniv.) 1- UĞUR DEĞİRMENCİOĞLU (TÜSSİDE-Emekli) “Oktay SİNANOĞLU ve Bilim Dili Olarak TÜRKÇE” 2- PROF. DR. ULVİ AVCIATA (YTÜ) “Meslektaş Gözüyle Oktay SİNANOĞLU ve KİMYA”, 3- OSMAN AZMİ BARUT (Özel Alev Okulları) “Öğrenci Gözüyle Oktay SİNANOĞLU ve BİLİM+GÖNÜL”

16:00 - 16:30

ÇAY - KAHVE ARASI Yer : OTURUM BİNASI

 16:30 - 18:00

GENEL DEĞERLENDİRME , ÖDÜLLERİN SUNULMASI VE KAPANIŞ Yer : Ç.O.M.Ü. TROİA KÜLTÜR MERKEZİ SEVİM BULUÇ ODİTORYUMU Oturum Başkanı : Prof. Dr. MEHMET AY (ÇOMÜ, Düzenleme Kurulu Başkanı) 1- Prof. Dr. Mehmet R. B. MAHRAMANLIOĞLU (İstanbul Üniv. -Türkiye Kimya Derneği Başkanı), 2- Prof. Dr. Çetin GÜLER (Ege Üniv.-Emekli-, Kimyagerler Derneği), 3- Prof. Dr. Nevzat KÜLCÜ (Mersin Üniv. , Kimya 2016 - 28. UKK Düzenleme Kurulu Başkanı), 4- Prof. Dr. Ayhan ÇELİK (Gebze Teknik Üniv.)

33

DAVETLİ GENEL KONUŞMACI SUNUM ÖZETLERİ

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri

(D-GK01) (Açılış Sunumu) ORGANİK SENTEZDE ÇIĞIR AÇAN GEÇİŞ METALİ KATALİZLİ REAKSİYONLAR Ender ERDİK Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi (Emekli ÖğretimÜyesi), Beşevler, Ankara [email protected]

Geçiş metali katalizli organik reaksiyonlar, günümüzde organik sentezde C-C bağı oluşturulması için en çok kullanılan yöntemleri oluşturur ve vazgeçilmez bir metodoloji sağlamaktadır. Organik sentez ile hazırlanamayan veya zor hazırlanan pek çok doğal ürün, ilaç ve tarım kimyasal maddesi, total sentezlerinde bir veya birkaç basamakta geçiş metali katalizli reaksiyonlar kullanılarak lâboratuvarda sentezlenmiştir ve endüstride de üretilmektedir. Geçiş metali katalizli reaksiyonlarda ara ürün olarak C–M bağı (M=Grup 8-11 metalleri, özellikle d bloğu) içeren organometalik bileşikler oluşur. Bağın diğer bağlardan farklı özellikleri nedeniyle, bu reaksiyonların mekanizmaları, yer değiştirme, katılma ve çevrilme olmakla beraber reaksiyon türleri polar veya radikalik değildir ve metalin yükseltgenme sayısının değişmesine bağlı olarak çeşitli türler vardır. Katalizör olarak, geçiş metali, M ve kompleksleri, MLm (L=Ligand), geçiş metali bileşikleri, MXn ve kompleksleri MXnLm kullanılabilir. Geçiş metali katalizli reaksiyonlar konusunda 1950’de başlayan araştırma ve endüstriyel uygulama için ilk örnekler olarak Ziegler-Natta prosesi (etilenin Ti/Zr ile polimerleşmesi), 1955; Wacker yükseltgemesi (etilen ve su’dan Cu/Pd kataliziyle asetaldehit sentezi), 1959; Heck-Mizorocki reaksiyonu (aril halojenür ve alken’den Pd kataliziyle arilalken sentezi), 1966 ve Kumada-Corriou eşleşmesi (Grignard reaktifi ve alkil ve alkenil halojenür’ün Ni veya Pd katalizli eşleşmesi), 1972-1976 verilebilir. Geçiş metali katalizli reaksiyonlarda, reaksiyon türlerinin ve katalizörlerinin çeşitliliği ile yüksek verim, kimyasal seçicilik, yer seçicilik ve stereoseçicilik sağlandığı gibi, asimetrik ligand kullanımı ile yüksek stereoözgünlük de sağlanmaktadır. Ayrıca stokiyometrik geçiş metali organometalik bileşikleri kullanarak yürütülen geçiş metali destekli organometalik reaksiyonlar yerine geçiş metali katalizli reaksiyonlar daha temiz ve atom-ekonomik olduğu gibi daha yeşil endüstriyel proseslerde uygulama alanı bulmuştur. Bu nedenle, geçiş metali katalizli reaksiyonlar konusunda 1970’den itibaren yoğun araştırma yapılmaktadır ve bilimsel sonuçlar endüstriyel uygulamaları geliştirmektedir. Kimyada ilk Nobel Ödülü’nün organometalik kimya dalında verildiğini belirtelim: V. Grignard (Grignard reaktifleri) ve P Sabatier (Geçiş metali katalizli hidrojenleme), 1900. 21. Yüzyılda verilen 3 Nobel ödülü de geçiş metali katalizli reaksiyonlar ile organik sentezin önemini belirtmektedir: R. Noyori (Geçiş metali katalizli hidrojenleme), 2001; Y. Chauvin, R.H. Grubbs ve R.F. Schrock (Alken metatezi), 2005; R.F. Heck, E. Negishi ve A. Suzuki (Pd katalizli C–C eşleşmesi), 2010.

Kaynakça: 1. 2. 3. 4.

C.C.C.J. Seecurn, M.O. Kitching, T.J. Colecat, V. Snieckus, Angew. Chem. Int. Ed., 51, (2012), 5062-5085. E. Negishi, Bull. Chem. Soc. Japan, 80, (2007), 238-257. M. Meller, C. Bolm, Eds., Transition Metals for Organic Synthesis, 2 Vols., (2004). 2. Edn., Wiley. E. Negishi (Ed.), Handbook of Organopalladium Chemistry for Organic Synthesis, (2002), Wiley.

35

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK02)

TÜBİTAK, ARAŞTIRMA DESTEK PROGRAMLARI BAŞKANLIĞI (ARDEB), ULUSAL AKADEMİK AR-GE PROJE DESTEKLERİ TANITIMI Nurettin YAYLI KTÜ Eczacılık Fakültesi, Trabzon [email protected]

36

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK03)

İLAÇ KEŞİF, GELİŞTİRME VE ETKİLEŞİMLERİNDE POLİMORFİK SİTOKROM P450 ENZİMLERİNİN ROLLERİ VE KİŞİYE ÖZGÜ TEDAVİ Emel ARINÇ ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Biyokimya Ana Bilim Dalı, Ankara [email protected]

Yeni bir molekülün ilaç adayı olarak keşfedilmesi ve geliştirilip kullanıma sunulması arasında 10-12 yıl geçmekte ve takriben 800-900 milyon dolar harcanmaktadır. Genel olarak ilaç olma potansiyeli düşünülen, 10000 kimyasal bileşikten, yalnız 1 tanesi yeni ilaç olarak pazarda yerini bulmaktadır. Bu şartlar altında insanların kullanımına sunulan ilaçlardan bazıları, birkaç yıl içinde advers ilaç etkilerinden dolayı piyasadan geri çekilmektedir. Bugün, ilaç sektörünün ve tıp dünyasının en önemli kaygısı, ilaç transport, hedef proteinleri (reseptörler) ve bilhassa ilaçları metabolize eden Faz I ve Faz II biyotranformasyon enzimlerinde gözlenen varyasyondır. Biyotransformasyon enzimlerinin en önemlisi, canlılarda gen sayıları 12000’i aşan sitokrom P450 (P450 veya CYP) enzimleridir. Insanlarda tanımlanan 18 CYP ailesinden, CYP 1-4 aileleri, klinikte kullanılan ilaçların ve sayıları birkaç bine ulaşan vücuda yabancı kimyasal maddelerin, % 80-85’inin metabolizmasından sorumludur. CYP’ler, ayrıca yağ asitleri, steroid hormonları, tromboksan, prostaglandinler gibi fizyolojik olarak aktif maddelerin hem sentez hem de metabolizmasını kataliz ederler. Bazı endojen CYP izozimlerinin inhibitörleri ise, targete özgün, rasyonel antikanser ilaçlarının dizayn, keşif ve geliştirilmesinde önemli rol oynarlar; CYP19A1 (aromataz, estrojen sentataz) inhibitörleri, meme kanserinin, CYP 17 inhibitörleri ise prostat kanseri tedavisinde kullanılırlar [1]. İlaç metabolizmasında gözlenen varyasyonlar, genel olarak çoklu ilaç kullanımı, çevresel faktörler ve genetik polimorfizm nedeniyle gözlenen CYP enzimlerinin aktivitelerinin azalması veya expresyonunun artması ile ilgilidir. Diğer taraftan, benzpiren, klorlu hidrokarbonlar, TCDD gibi bazı çevresel kirleticilerin, prekanserojen kimyasalları, kanserojen metabolitlerine dönüştürmesini katalize eden CYP1A1 enziminin ekspresyonunu 10 ile 100 kat arasında arttırdığı saptanmıştır [2, 3]. Bilim insanları, yeni bir ilacın veya ilaç adayının CYP1A1’i indüklemesini, o ilaç adayının, kanserojen etkisinin indikatörü olarak görmekte, bundan dolayı da, ilaç sektörü bu aday ile ilgili olan ilaç geliştirme çalışmalarını durdurmaktadır [3]. Ayrıca bazı CYP izozimlerindeki genetik polimorfizmler, kimyasal maddelerin neden olduğu kanser gibi bazı hastalıklara yatkınlıkta da önemli rol oynarlar [4]. Farmakogenetik, genetik varyasyonlar sonucu, ilaç yanıtında meydana gelen değişiklikleri araştıran bir bilim dalıdır. Farmakogenetik bilgi ilaç dozunun bireye özel ayarlanmasında önemlidir. Tamoksifen, meme kanseri tedavisinde kullanılan bir kanser ilacıdır. Kendisi bir ön ilaç (pro-drug)’dır. Aktif kanser ilacı olan endoksifene dönüştürülmesi, son derece polimorfik bir CYP olan, CYP2D6 tarafından katalize edilir. Yavaş CYP2D6’ler, ilacın aktif formunun oluşmasını azalttıkları için kemoterapik etki azalır, bazı CYP2D6’ların ise, enzimatik aktivitelerinin hiç olmadığı saptanmıştır. Bu durumda kemotropik aktivite hiç gözlenmez. Ayrıca, farklı etnik gruplarda, polimorfik enzimlerin sıklıkları arasında büyük farklılıklar görülür. Bu da ilaç sektörünün işini daha da zorlaştırmaktadır. Kaynakça: 1.A.Y.H. Lu ‘Therapeutic Agents and Cytochrome P450 in E.Arınç, J.B.Schenkman, E.Hodgson (Eds) Molecular Aspects of Drug Metabolizing Enzymes:Their Significance in Environmental Toxicology, Chemical Carcinogenesis and Health, Springer–Verlag, Heidelberg, (1995), 503-513. 2. E. Arinç, D. Yılmaz, A. Bozcaarmutlu, Nutrition and Cancer, 67, (2015), 137-144. 3. C. Ionnides, D.V. Parke, Drug Metabolism Reviews, 25, (1993), 485-501. 4. G.Ulusoy, O. Adalı, T.B.Tümer, G.Sahin, S.Gözdaşoğlu, E.Arinç, Oncology, 72, (2007), 125-131.

37

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK04)

DENDRİTİK YAPILARDAN MİSEL HAZIRLANMASI VE İLAÇ TAŞIYICI OLARAK KULLANILMASI Rana SANYALa,b Boğaziçi Üniversitesi, Kimya Bölümü, Bebek, 34342, İstanbul.

a b

Boğaziçi Üniversitesi, Yaşam Bilimleri ve Teknolojileri Merkezi, İstanbul. [email protected]

Kanser hücrelerinin normal hücrelere göre hızlı büyümesi ve çoğalması nedeniyle çoğu antikanser ilaç bu tür özellik taşıyan hücrelerin tahrip edilmesi için geliştirilmiştir. Ancak bazı normal hücrelerde de benzer özellikler bulunmakta, bu hücreler de kanser tedavisinden doğrudan etkilenmekte, kemik iliği depresyonu, gastrointestinal toksisite ve alopesi gibi yan etkilere neden olmaktadır. Kemoterapinin aralıksız hastaya verilmesi ancak yan etkilerin azalmasıyla mümkün olacaktır. Bu yan etkileri ve olumsuz sonuçları ortadan kaldırmak ise ancak kullanılan ilaçların farmakokinetik özelliklerinde yapılacak iyileştirmeler ve ilaçları tümör hücrelerine hedeflemekle mümkün olabilir. İlaç etken maddesinin büyük bir yapının içerisine hapsedilmesi ilaç etken maddesinin tümörde birikmesini sağlar. Tümördeki bu birikim pasif hedeflenme sayesinde olur.[1] Makromoleküler yapıya hapsolmuş ilaçların yüksek molekül ağırlığı nedeniyle sadece tümör dokularında birikmesi, gelişmiş nüfuz ve alıkonma etkisi (EPR etkisi), ilacın normal sağlıklı hücrelere olan etkisini azaltmaktadır. Dendritic makromoleküler yapıların[2] bu özelliği kullanılarak hazırlanan kemoterapi ajanları konuşmada açıklanacaktır. Lineer ve dendritik yapıların birleştirilmesiyle oluşan amfifilik yapılar tümör hücreleri üzerinde bulunan reseptörleri hedefleyecek şekilde dekore edilmiştir. Elde edilen yapılardan alınan in vitro sonuçlar paylaşılacaktır. Kaynakça: 1. Maeda, H., Wu, J., Sawa, T., Matsumura, Y., Hori, K. J Control Release 65, 271-284, 2000. 2. Altin, H., Kosif, I., Sanyal, R. Macromolecules 43, 3801-3808, 2010.

38

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK05)

ŞEKİL-HAFIZALI, KENDİ KENDİNİ ONARABİLEN AKILLI POLİMER MALZEMELER Oğuz OKAY, Ümit GÜLYÜZ, Çiğdem BİLİCİ, Burcu KURT İstanbul Teknik Üniversitesi, FEF Kimya Bölümü, Maslak, İstanbul. [email protected]

Biyolojik sistemlerde gözlenen kendi-kendini onarma davranışının sentetik polimer malzemelerde de yaratılması konusunda dünyada yoğun araştırmalar yapılmaktadır. Mikrokapsülasyon yöntemi ve supramolekül yaklaşımı olmak üzere 2 grup altında toplanabilecek olan bu çalışmalarda son yıllarda büyük aşama kaydedilmiştir. Diğer yandan şekil-hafıza özelliği, yani malzemenin kalıcı şeklinin yanı sıra bir veya iki tane de geçici şeklinin olması, şekillerini hafızasında tutması ve istendiğinde bir şekilden diğerine dönmesi özellikle biyomedikal alanda istenen bir özelliktir. Bu konuşmada kendi-kendini onaran polimer malzemeler ve şekil hafıza özelliği kazandırma konusunda son yıllarda geliştirilen teknikler tartışılacaktır. Laboratuvarımızda geliştirilen kendi-kendini onarma özelliğine sahip, aynı zamanda da şekil hafızalı olan polimer hidrojel malzeme tanıtılacaktır [1-8]. Hidrofilik polimer zincirlerinin hidrofobik kümeler yardımıyla birarada tutulduğu ve % 20 – 80 su içeren malzemede erime noktası 50oC civarında olan kristalin bölgeler oluşturulmuştur. Kristalin bölgelerin erime noktasının altında son derece sert ve elastik modülü 10 MPa olan hidrojel ısıtıldığında modülü bin misli azalmaktadır. Dolayısıyla sıcakta kolay bir şekilde deforme edilerek geçici bir şekil verilebilmekte ve soğutularak bu şekil sabitlenmektedir. Malzeme tekrar ısıtıldığında ise geçici şeklinden kalıcı şekline dönmektedir. Çok kuvvetli bir şekil hafıza özelliği olan malzeme, molekülleri arasında kovalent bağlar olmadığından, aynı zamanda kendini onarma davranışı da göstermektedir. Kaynakça: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

U. Gulyuz, O. Okay, Macromolecules 47, 6889-6899 (2014) D. C. Tuncaboylu, A. Argun, M. P. Algi, O. Okay, Polymer 54 (23), 6381-6388 (2013) U. Gulyuz, O. Okay, Soft Matter 9, 10287-10293 (2013) C. Bilici, O. Okay. Macromolecules 46, 3125-3131 (2013) G. Akay, A. Hassan-Raeisi, D.C. Tuncaboylu, N. Orakdogen, S. Abdurrahmanoglu, W. Oppermann, O. Okay, Soft Matter 9, 2254-261 (2013) D. C. Tuncaboylu, A. Argun, M. Sahin, M. Sari, O. Okay, Polymer 53, 5513-5522 (2012) D. C. Tuncaboylu, M. Sahin, A. Argun, W. Oppermann, O. Okay, Macromolecules 45, 1991-2000 (2012) D. C. Tuncaboylu, M. Sarı, W. Oppermann, O. Okay, Macromolecules 44, 4997-5005 (2011)

39

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK06)

KATALİZÖR OLARAK GEÇİŞ METAL NANOPARTİKÜLLERİ Önder METİN Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü, Erzurum [email protected] www.ometin.net

Yığın metallere göre oldukça farklı fiziksel ve kimyasal özellikler göstermeleri nedeniyle geçiş metal nanopartikülleri birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Geçiş metal nanopartiküllerinin yaygın kullanılmalarının önemli nedenlerinden bir tanesi parçacık boyutlarının küçük olması nedeniyle yığın metallere kıyasla oldukça geniş yüzey alanına ve katalitikçe aktif yüzey atomlarına sahip olmalarıdır. Bu nedenle birçok katalitik tepkimede heterojen katalizör olarak kullanılmaktadırlar. Günümüze kadar katalizör olarak yaygın kullanılan bütün geçiş metallerinin nanopartikülleri farklı yöntemlerle sentezlenmiş ve çeşitli tepkimelerdeki katalitik etkinlikleri incelenmiştir. Ancak son yıllarda tek metal içeren (monometalik) geçiş metal nanopartiküllerin yanı sıra iki metal içeren (bimetalik) nanopartiküllerin katalizör olarak kullanılmasına olan ilgi artmaktadır. Çünkü geçiş metallerinin alaşım (alloy) veya çekirdek/kabuk (core/shell) yapılarında bimetalik nanopartikülleri; farklı iki metal arasında oluşan sinerjik etkilerden dolayı belirli bir tepkimede monometalik eşdeğerlerine kıyasla daha etkin, daha kararlı ve daha seçici heterojen katalizör olabilirler. Özellikle pahalı soy metallerin katalizör olarak kullanıldığı tepkimelerde, bu metallerin birinci sıra geçiş metalleri ile bimetalik alaşım nanopartiküllerinin hazırlanması yolu ile daha ekonomik heterojen kataliz sistemleri geliştirilebilir. Geliştirilen bimetalik alaşım nanopartiküllerinin kompozisyonlarının kontrol edilmesi, bu tür katalizörün farklı tepkimelerde kullanılmasına ve bu tepkimelerde en yüksek katalitik etkinliklerinin elde edilmesinde önemlidir. Bu sunumda son yıllarda gerçekleştirdiğimiz tekdüze parçacık boyutlu (monodisperse) monometalik ve bimetalik nanopartiküllerinin sentezleri, yapısal tanımlamaları ve çeşitli kataliz uygulamalarının bir özeti sunulacaktır. Monometalik nanopartiküller arasından Ni, Pd, Ru ve Au nanpartiküllerinin, bimetalik nanopartiküller olarak MPd (M: Fe, Co, Ni, Cu, Ag, Au) alaşım nanopartikülleri ve M/Pd (M: Ni, Ag, Au) çekirdek-kabuk nanopartikülleri ile ilgili çalışmalarımızdan bahsedilecektir. Sunum içeriğinde monometalik nanopartiküller arasından monodisperse Ni, Pd ve Ru nanopartiküllerinin amonyok boran’nın dehidrojenlenmesindeki ve monodisperse Au nanopartiküllerinin ise CO2’nin elektrokimyasal indirgenmesindeki boyut kontrollü kataliz uygulamalarına yer verilecektir. Bimetalik nanopartiküllerin kataliz uygulamalarına örnek olarak ise monodisperse FePd, NiPd ve CoPd alaşım nanopartiküllerinin birbirini izleyen (tandem) amonyak boran’nın dehidrojenlenmesi ve hidrojenasyon tepkimeleri ile doymamış organik grupların indirgenmesindeki, CuPd alaşım nanopartiküllerinin ise hem Sonogashira çapraz kenetlenme tepkimelerindeki hem de amonyak boran’nın dehidrojenlenmesindeki kompozisyon kontrollü katalizleri sunulacaktır. Son bölümde ise bimetalik Ag/Pd ve Au/Pd çekirdek/kabuk nanopartiküllerinin transfer hidrojenasyon tepkimelerindeki ve Ni/Pd çekirdek/kabuk nanopartiküllerinin ise Suzuki-Miyaura kenetlenme tepkimelerindeki katalitik etkinliklerinden bahsedilecektir. *Burada sunulan çalışmaların büyük bir kısmı TÜBİTAK 113Z276 nolu proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Anahtar kelimeler: Geçiş metal nanopartikülleri; Bimetalik nanopartiküller; Alaşım nanopartikülleri; Çekirdek/ kabuk nanopartikülleri; heterojen kataliz; kompozisyon kontrollü kataliz.

40

27. Ulusal Kimya Kongresi

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Davetli Genel Konuşmacı Sunum Özetleri (D-GK07)

ÜLKEMİZDE KİMYA ARAŞTIRMALARI, İYİ BİR BİLİMCİNİN ÖZELLİĞİ NASIL OLMALI? BİLİM ETİĞİ İHLALLERİ H. Mehmet DOĞAN Hacettepe Üniv. FF Kimya Böl. (Emekli Öğretim Üyesi), Ankara [email protected]

Ülkemizde bilim alanları içerisinde en basarılı ve etkili yayın yapılan bilim alanı kimyadır. Türk Kimyacıları 1912-1919arası 9, 1927-1934 arası 13, 1988 de 40, 1988 de 40,1990 da 261,1997 de 427, 1998 de 437 yayın yapılırken ülkemizde h>20 olan 365 kişinin 99’u yani %27’si kimyacıdır. 11 kimyacı h>40, 35 kimyacı h>25 2-metoksi-1,4-naftakinon > juglone > lawsone > 1,2-naftakinon-4-sülfonat sıralaması floresans spektroskopisi ile ölçülmüştür. Bu reaktiflerle gerçek parmak izlerinde de çalışmalar yapılmış ve floresans ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilginç olarak kimyasal kullanılmaksızın, sadece ısı uygulaması (150 °C) ile filtre kağıdı üzerindeki amino asitlerin ve gözle görünmeyen parmak izlerinin floresan olarak belirginleştiği ve kimyasal yöntemlerle geliştirilen izlere eş değer kalitede oldukları gözlenmiştir. Sunumda kimyasal kullanılmaksızın floresan olarak belirginleşen izlerin olası mekanizmaları tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler : Genipin, Ninhidrin, 2-Metoksi-1,4-Naftakinon, Juglone, Lawsone, 1,2-Naftakinon-4-Sülfonat, Kimyasalsız Parmak İzi Geliştirme, Adli Bilimler, Olay Yeri İnceleme Kaynakça [1]  R. Jelly, E.L.T. Patton, C. Lennard, S.W. Lewis, K.F. Lim, Analytica Chimica Acta, 652 (2009), 128–142. [2] R. Jelly, S.W. Lewis, C. Lennard, K.F. Lim, J. Almog, Talanta, 82 (2010), 1717-1724. [3] J. Almog, G. Levinton-Shamuilov, Y. Cohen, M. Azoury, J Forensic Sci, 52 (2007), 330-337. [4] D.E. Bicknell, R.S. Ramotowski, J Forensic Sci, 53 (2008), 1108-1116.

131

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN023) İKİ FARKLI KETEN TOHUMUNDA BULUNAN BAZI FENOLİK BİLEŞİKLERİN KROMATOGRAFİK YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ VE ANTİOKSİDAN ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI DERYA DOĞMUŞ 1, İNCİ DURUCASU 2 1 2

ÖZEL SEKTÖR

CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Katı, sıvı yağlar ve yağ içeren besinlerin proses ve saklanmaları sırasında oksidasyonu ürünün tad ve kokusunun bozulmasına yol açtığı bilinen bir gerçektir. Yağların oksidasyon ile bozulmalarını önlemek amacıyla  sentetik antioksidan maddeler (bütillenmiş hidroksitoluen, BHT ve bütillenmiş hidroksianisol, BHA vb.) yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar sonucu sentetik antioksidan maddelerin istenmeyen yan etkilerinin ve özellikle de kansere neden olma riskinin ortaya çıkması ile kullanımlarına şüphe ile bakılmaktadır [1-5]. Bu nedenle de özellikle besinlerde doğaya dönüş akımı ile birlikte sentetik antioksidanlara alternatif doğal antioksidan madde arayışları hız kazanmıştır. Bitkiler doğal antioksidan bileşiklerin başlıca kaynağını oluşturmaktadır. Keten tohumu, sağlık üzerindeki faydaları ve bazı hastalıklarda koruyucu rol oynaması nedeni ile son yıllarda önem kazanmıştır. Keten tohumunun zengin kimyasal içeriği olduğu bilinmektedir. α –linolenik asit ve iyi kaliteli protein açısından zengin olan keten tohumu flavonoid, lignan ve fenolik asitler gibi fitokimyasalların da doğal kaynağıdır. Keten tohumu fenolik bileşiklerin en zengin kaynaklarındandır. Yapılan çalışmada Sarı-85 ve McGregor    keten tohumu çeşitlerinden izole edilen n-bütanol fraksiyonlarının antioksidan aktiviteleri  DPPH serbest radikal, indirgeme gücü, toplam fenolik bileşik miktarı ve hidrojen peroksiti giderme gibi çeşitli metodlarla  değerlendirildi. Yağları uzaklaştırılmış keten tohumu ekstrelerindeki ve yağlarındaki fenolik asitler LC-MS/MS ile analiz edildi. Çalışmamızda; keten tohumu ekstrelerinin serbest radikal giderici etkileri stabil bir radikal olan DPPH üzerinden test edilmiştir [6]. İndirgeme gücü tayini Oyaizu metoduna göre yapıldı [6]. Toplam fenolik bileşik miktarı tayini Singleton ve arkadaşlarına göre yapıldı [7]. Hidrojen peroksit giderme aktivitesi Ruch ve arkadaşlarının belirledikleri metoda göre yapıldı [8]. Yağı uzaklaştırılan Sarı-85, McGregor keten tohumu ekstrelerinde ve tohumlardan uzaklaştırılan yağlarda bulunan gallik, 4-hidroksibenzoik, gentisik, sinapic, vanilik, kafeik, şiringik, p-kumarik, o-kumarik ve ferulik asit miktarlarları tayini LC-MS/MS yöntemi ile yapıldı.  Bu çalışmada farklı keten tohumu çeşitlerinin antioksidan aktivitesi incelenmiş, sentetik antioksidanlar yerine kullanabilirliği açısından konuya ışık tutulmaya çalışılmıştır. Ayrıca günümüzde, geleceğe yönelik sentetik antioksidanların yerini alabilecek doğal antioksidan arayışları hızla sürmektedir. Bu tip çalışmalarla yüksek antioksidan aktiviteye sahip bitki ekstraktları belirlenerek, bunların gıda sistemlerindeki antioksidan etkilerinin incelenmesi ile çalışmaların endüstriyel uygulamaya yönelik devamlılığı sağlanabilir. Anahtar Kelimeler : Keten tohumu, n-bütanol fraksiyon, antioksidan aktivite, fenolik bileşenler, LC-MS/MS Kaynakça [1] F. Shaidi, M. Naczk,   Technomic Publishing Co.,  (1995),  235-277. [2] A. Yıldırım, A.  Mavi, M.O.Kara,  A. A. Algur,  O.F. Bilaloglu,  Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48, (2000),  5030-5034. [3] F. Yamaguchi, M. Saito, T.  Ariga, Y.  Yoshimura, H. Nakazawa, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 48, (2000),  2320-2325. [4] F. D. Goffman, C.  Mollers, Journal of Agricultural and Food Chemistry,48, (2000), 1605-1609. [5] Q. Chen, H. Shi, C. T. Ho,  JAOCS, 69, (1992),  999-1002. [6] G. C. Yen, H. Y.  Chen,  Journal of Agricultural and Food Chemistry,43, (1995) , 27–32 . [7] S. Çakmakçı, I.  Çelik,  Gıda Katkı Maddeleri, (2000), 249 . [8] R. J. Ruch, S. J. Cheng, J.E. Klaunig, Carcinogenesis, 10, (1989) , 1003–1008 .

132

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN024) ÇÖLYAK HASTALARI İÇİN GLUTEN İÇERMEYEN GIDA ÖRNEKLERİNDE AĞIR METAL ANALİZİ MUSTAFA SOYLAK 1, ALİ DURAN 2, ERKAN YILMAZ 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ 2

KOSGEB

[email protected] Dünya nüfusunun %2’sine yakın bir bölümünü etkileyen Çölyak hastalığı en yaygın gıda intoleranslarından biridir. Emilim bozukluğu olan Çölyak hastalığında temel tedavi yöntemi, yaşam boyu gluten içermeyen bir diyet ve sadece glutensiz ürünlerin tüketilmesidir. Bu nedenle çölyak hastalarının glutensiz ürünlere olan talebi de gün geçtikçe artmaktadır. Gluten; buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve bu ürünlerden mamül hamurların temel yapısını oluşturan proteindir. Hazır yiyeceklerin hemen hemen hepsinde gluten maddesi kullanılır. Bundan dolayı Çölyak hastaları için glutensiz diyeti uygulamak oldukça zordur. Gluten içermeyen ürünlerde, gluten eksikliğinden kaynaklanan kalite kusurlarının ve besinsel problemlerin giderilmesi için ürün reçetesine çok çeşitli bileşenler ilave edilebilmektedir. Gluteni taklit ederek istenilen hamur yapısının oluşturulması ve bu prosesler sonrasında besin değeri düşük olan glutensiz ürünlerin vitamin, mineral ve protein değerlerinin artırılmasına yönelik çalışmalar mevcuttur [1]. Avrupa Komisyonu’nun 41/2009/EC sayılı Gluten İntoleransı Olan Kişilere Uygun Gıda Maddelerinin Bileşimi ve Etiketlenmesi ile ilgili tüzüğü, Çölyak hastalarının belirli beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretilen, hazırlanan ya da işlenen özel beslenme amaçlı gıdaları ele almaktadır. Türkiye’de ise; 41/2009/EC sayılı Avrupa Birliği Komisyon Tüzüğüne uyumlu olarak hazırlanan ve 4 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Gluten İntoleransı Olan Bireylere Uygun Gıdalar Tebliği (Tebliğ No: 2012/4) bu konudaki düzenlemeyi yapmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 700 bin Çölyak hastası olduğu ve Çölyak hastalarının çok az miktarlarda gluten tüketiminden bile olumsuz etkilendikleri düşünüldüğünde glutensiz gıda üretimi kadar bu tür gıda maddelerinin periyodik analizleri, izlenmesi ve etiketlenmesi konusunda da ilgili mevzuatlara uyulması büyük önem taşımaktadır [2-4]. Bu çalışmada, Kayseri’deki bazı market raflarında tüketiciye sunulan gluten içermeyen gıda ürünü örneklerinin ağır metal içeriklerinin belirlenmesi amacıyla yaş yakma yöntemiyle çözünürleştirme işlemleri gerçekleştirilmiştir. Yöntemin doğruluğunu test etmek amacıyla standart referans materyal kullanılmıştır. Çözünürleştirilen örneklerin ağır metal içerikleri alevli AAS ile hava-asetilen alevinde tayin edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Çölyak Hastalığı, Ağır Metal, AAS Kaynakça [1] S. Orecchio, D. Amorello, M. Raso, S. Barreca, C. Lino, F. Di Gaudio, Microchem. J., 116, (2014), 163-172. [2] F. Cataldo, G. Montalto, World J. Gastroenterol, 13, (2007), 2153-2159. [3] B. Martín-Fernández, J. Costa, M.B.P.P. Oliveira, B. López-Ruiz, I. Mafra, Food Control, 56, (2015), 57-63. [4] Z. Kuloğlu, Turkish J. Pediatr., 2, (2014), 105-111.

133

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN025) ÇOK-FONKSİYONLU FERROSENİL NAFTAKİNON BİLEŞİKLERİNİN SENTEZİ: ESER MİKTARDA SU TAYİNİ VE SEÇİCİ KATYON-BAĞLAMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ İSMAİL YILMAZ 1, METİN DAĞDEVREN 2, YUSUF ALÇAY 2, SEÇİL KIRLANGIÇ 2 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (İTÜ) 2

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışma üç genel aşamadan oluşmaktadır: (1) Yeni ve orijinal nitelikte çok-fonksiyonlu taç eter grupları içeren ferrosenil naftakinon bileşiklerinin  sentezi, (2) Substitue ferrosenil naftakinon bileşiklerine dayalı eser miktarda su tayini için (solventlerde) yeni voltametrik ve elektro-spektrofotometrik yöntemlerin geliştirilmesi, (3) taç eter grupları içeren ferrosenil naftakinon bileşiklerinin seçici katyon-bağlama özelliklerinin incelenmesi. Taç eter grupları içeren ferrosenil naftakinon bileşikleri, ferrosenil siklobutendion ve lityo benzo-taç eter bileşiklerinin reaksiyonundan elde edildi. Substitue ferrosenil naftakinon bileşiklerine [1] dayalı eser miktarda su tayini için yeni voltametrik ve spektrofotometrik yöntemlerin geliştirilmesi çalışmalarında döngülü voltametri (CV) tekniği kullanıldı. In situ UV-vis spektroelektrokimyasal [2,3] deneylerde kuloamperometrik ve spektrofotometrik tekniklerin bir kombinasyonu kullanılarak, zamana ve uygulanan potansiyele bağlı spektral değişimler gözlendi. Voltametrik yöntemle su tayini çalışmalarımızda solvent olarak DMSO (dimetil sulfoksit), DMF (dimetil formamid), CH3CN (asetonitril), CH2Cl2 (diklorometan), PhCN (benzonitril), THF (tetrahidrofuran) ve propilen karbonat kullanıldı. Spektrofotometrik titrasyon yöntemi ile yapılan katyon-bağlama çalışmaları nötral ligandın kayonlarla etkileşimine bağlı olarak yük-trasfer geçişlerinde beklenen spektral değişimler incelenerek gerçekleştirildi [4]. Metal konsantrasyonuyla absorpsiyonlardaki oransal değişimlerden kompleks kararlılık sabitleri ve ligandların seçici katyon-bağlama özellikleri belirlendi. *Bu çalışma 113Z309 nolu proje ile TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler : Ferrosen, Naftakinon, Taç-Eter, Elektrokimya, Spektroelektrokimya, Su Tayini, Katyon-Bağlama Kaynakça [1] B.Yucel, B. Sanli, H. Soylemez, and I.Yilmaz, Tetrahedron, 67, (2011), 1406-1421. [2] KM. Kadish, T. Nakanishi, AG. Gürek, V. Ahsen, and İ.Yılmaz, J. Phys. Chem. B, 105, (2001), 9817-9821. [3] I. Yilmaz, New Journal of Chemistry, 32, (2008), 37–46. [4] J. Bourson, J. Pouget, B. Valeur, J. Phys. Chem.,  97, (1993), 4552-4557.

134

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN026) ETKİLİ BİR YÖNTEM İLE GRAFEN TEMELLİ ELEKTROKİMYASAL NANOPLATFORMLARIN OLUŞTURULMASI VE BAZI İLAÇ UYGULAMALARI ENGİN ER 1, HÜSEYİN ÇELİKKAN 2, NEVİN ERK 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ 2

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Grafen, çok geniş yüzey alanı, yüksek elektron aktarım kabiliyeti ve mükemmel iletkenliği nedeniyle son dönemlerde sıklıkla tercih edilen bir elektrot malzemesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Grafenin sensör yapımı haricinde nanoelektronik, enerji depolama ve polimer-kompozit malzeme yapımı gibi birçok alanda yaygın olarak kullanımı ne kadar ilgi çeken bir malzeme olduğunu göstermektedir [1,2]. Grafenin sensör olarak kullanımı için kolaylık, maliyet ve uygunluk açısından kimyasal yöntem ile hazırlanması ön plana çıkmaktadır [3]. Grafenin kimyasal yöntem ile hazırlanması sırasında yapıdaki karbon zincirinde eksiklikler (kusurlar) ve grafen oksit (GO) yapısından kalan tam olarak indirgenmeyen oksijen içeren fonksiyonel gruplar meydana gelmektedir. Bu etkiler, grafenin iletkenliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu kapsamda, çalışmamızda Hummers’ metodu ile hazırlanan GO’nun fosforik asit indirgeyici ajan varlığında indirgenmesi sağlanarak yüksek kalitede grafen (GR) sentezi gerçekleştirilmiş ve bu yöntem sayesinde grafenin elektrodik (iletkenlik, kapasitans vs.) özelliklerinde büyük bir iyileşme gözlemlenmiştir [4]. Elde edilen GR ile oluşturulan modifiye elektrotlarla, hipertansiyon ve diüretik tedavi etkisine sahip olan çeşitli ilaç etken maddeleri için uygulamalar yapılmış ve oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiştir [5,6]. Elde edilen sonuçlar ışığında, çalışmamızda yüksek hassasiyet ve seçiciliğe sahip, pratik, özgün, ön işleme gerek duyulmayan ve ekonomik grafen temelli elektrokimyasal nanosensörler geliştirilmiştir. Geliştirilen grafen temelli nanosensörlerin, elektroaktif olan tüm ilaç moleküllerinin tayininde umut vadeden bir platform olarak kullanılacağı ön görülmektedir. Anahtar Kelimeler : Grafen, Elektrokimyasal Sensör, Kimyasal Modifiye Elektrot, Elektroanaliz, İlaç Molekülleri Kaynakça [1] A.K. Geim, K.S. Novoselov, Nat. Mater. 6, (2007), 183-191. [2] S. Park, R. S. Ruoff, Nat. Nanotechnol. 4, (2009), 217-224. [3] Y. Shao, J. Wang, H. Wu, J. Liu, I. A. Aksay, Y. Lin Electroanal. 22, (2010), 1027-1036. [4] E. Er, H. Çelikkan, RSC Adv. 4, (2014), 29173-29179. [5] S.C. Sweetman, Martindale: The Complete Drug Reference, The Pharmaceutical Press, London, UK, (2009) [6] E. Er, H. Çelikkan, N. Erk, M.L. Aksu, Electrochim. Acta 157, (2015), 252-257.

135

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN027) 3-(3 veya 4-SULFAMOILFENILKARBAMOIL)AKRILIK ASIT VE 2-AMINO6-KLOROBENZOTIYAZOLÜN PROTON TRANSFER TUZLARI İLE Cu(II) KOMPLEKSİNİN SENTEZLENMESİ, KARAKTERİZASYONU VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HALİL İLKİMEN 1, CENGİZ YENİKAYA 1, METİN BÜLBÜL 1, GÖZDE İMDAT 1 1

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sulfamoil grubu içeren bileşiklerin, antimikrobiyal, antidiyabetik, antienflamatuar, enzim inhibitörü, antagonist özellikleri, enfeksiyon tedavisi, sıtma tedavisi, ağrı kesici, menisküs ve romatizma tedavisi gibi çalışma alanlarında bol miktarda kullanıldığını literatürde görebilmekteyiz [1-5]. Bu çalışmada, ilk olarak 3-aminobenzensülfonilamid (mabs) veya 4-aminobenzensülfonilamid (pabs) ile maleik anhidritin (mal) tepkimesinden 3-(3-sulfamoilfenilkarbamoil)akrilik asit (Hmabsmal) ve 3-(4-sulfamoilfenilkarbamoil) akrilik asit (Hpabsmal) bileşikleri sentezlenmiştir. Daha sonra Hmabsmal ve Hpabsmal bileşikleri ile 2-amino-6-klorobenzotiyazolün proton transfer tuzları hazırlanmıştır. Bu bileşiklerin Cu(II) geçiş metal kompleksleri sentezlenmiştir. Hmabsmal, Hpabsmal ve proton transfer tuzlarının yapısı elementel analiz, 1H-NMR, 13C-NMR, FT-IR, UV-Vis metotları ile aydınlatılmıştır. Amorf halde elde edilen geçiş metal komplekslerinin yapıları ise elementel analiz, ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, termal analiz, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik sonuçları dikkate alınarak önerilmiştir.

Ayrıca, sentezlenen maddelerin insan eritrosit hCA I ve hCA II izoenzimleri üzerindeki inhibisyon etkilerini belirlemek üzere in vitro çalışmalar yapılmıştır. Yeni sentezlenen maddelerin izoenzimlerin hidrataz ve esteraz aktivitesini inhibe ettiği tespit edilmiştir. Bu maddelerin inhibisyon değerlerinin kontrol bileşiği asetazolamid (AAZ) değerleri ile kıyaslanabilir büyüklükte olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Sulfamoilfenilkarbamoilakrilik Asit, 2-Amino-6-Klorobenzotiyazol, Proton Transfer, İnhibisyon. Kaynakça [1] M.M. Demirel, B.Ceyhan, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezleri (2013) . [2] F. Bergmann, D. Schapiro, J Org Chem, 7(5), (1942) 419-423. [3] C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, H. İlkimen, B. Çınar, O. Büyükgüngör, J. Enzyme Inhib. Med. Chem., 26, (2011) 104– 114. [4] C. Yenikaya, M. Sarı, H. İlkimen, M. Bülbül, O. Büyükgüngör, Polyhedron, 30, (2011) 535-541. [5] N. Büyükkıdan, C. Yenikaya, M. Sarı, R. Keşli, H. İlkimen, M. Bülbül, O. Büyükgüngör, J Coord. Chem., 64, (2011) 33533365.

136

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN028) KUMARİN VE TÜREVLERİNİN YÜKSEK SICAKLIK SIVI KROMATOGRAFİSİ İLE AYRILMASI BERKANT KAYAN 1, SEMA AKAY 1, MURAT ŞENER 1 1

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kumarin, (2H-1-benzopiran-2-on) fitokimyasal sınıfta uçucu bir organik bileşik olup, birçok bitki türünde ve özellikle tarçında oluşan doğal maddedir. Bazı bitkilerde doğal olarak bulunan bu bileşik sentetik olarak da üretilebilmektedir. Kumarin oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olmakla birlikte özellikle kendine has kokusundan dolayı gıdalarda katkı maddesi ve kozmetik alanındaki birçok üründe bileşen olarak kullanılmaktadır [1]. Kumarinlerin kromatografik olarak ayrılması ile ilgili literatürde birçok analiz metodu kullanılmaktadır. Bunlar sırasıyla ince tabaka kromatografisi (TLC), yüksek performanslı  sıvı kromatografisi (HPLC), gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS), sıvı kromatografisi-kütle spektrometresi (LC-MS) şeklinde belirtilebilir [2]. Belirtilen analiz metotları içinde en etkili analiz yöntemi sıvı kromatografisinde Diode Array Dedektör kullanılarak yapılan analiz yöntemi gösterilebilir [3]. Bu metotlarda kullanılan organik çözücülerin miktarı ve ortaya çıkan atık ciddi bir problemdir. Yüksek sıcaklık sıvı kromatografisi (HTLC), ortam sıcaklığının üzerinde (40 °C) ve süperkritik sıcaklığın altında (374 °C) yer almaktadır. HTLC, subkritik su kromatografisi (SBWC)’nin organik çözücü kullanılan hali olarak düşünülebilmekte ve alternatif olarak saf suyun elüsyon gücü yüksek sıcaklıkta mobil faz olarak organik çözücü-su karışımı kullanılarak da ayarlanabilmektedir [4,5]. Yüksek performanslı sıvı kromatografisi parametreleri ve genel koşullar göz önüne alındığında bir kromatografik ayrım yaklaşık 6-60 dakika gerektirmekte ve geleneksel HPLC’de uzun alıkonma zamanından dolayı çözücü tüketimi de zamanla orantılı olarak yüksek olmaktadır. Sıvı kromatografisini hızlandırmanın bir diğer yolu da yüksek sıcaklık uygulamaktır. Artan sıcaklıkla mobil fazın viskozitesinin azalması daha yüksek akış hızında analiz yapılmasına olanak vermekte ve buna bağlı olarak kromatografik ayrım süresi oldukça kısalmaktadır [6]. Sıcaklığın artması sıvıların dielektrik sabitini azaltmaktadır. Bu da sıcaklığın uygun yükseltildiği sürece mobil fazdaki organik çözücü oranını azaltmasına izin vermektedir. Genel bir kural olarak sıcaklıktaki 2-6 °C’lik artış, mobil fazdaki organik çözücü miktarının %1 azaltılmasına karşılık gelmektedir. Böylece artan sıcaklık, analiz sonrası oluşacak atığın bertaraf maliyetinin azaltılmasına da önemli ölçüde katkı sağlamaktadır [4]. Bu çalışmada kumarin, vanilin ve 6-metil kumarin bileşiklerinin ayrımı yine HTLC’de sabit faz olarak kullanılmak üzere sentezlenen kolon dolgu maddesi ile 125-200 ºC sıcaklık aralığında gerçekleştirilmiştir. Kromatografik ayrımda Metanol/Su karışımı (%2-97 ve %5-94) mobil faz olarak kullanılmıştır. En iyi ayrım yüksek sıcaklıkta %5-94 metanol/su oranında gözlenmiştir. Bu çalışma KBAG 112T336 Nolu Tübitak projesi ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Kromatografi, Yüksek Sıcaklık, Kumarin, Sabit Faz Kaynakça [1] F. Maggi, L. Barboni, G. Caprioli, M. Ricciutelli, G. Sagratini, S. Vittori, Fitoterapia, 82 (2011), 1215-1221. [2] C. Sproll, W. Ruge, C. Andlauer, R. Godelmann, D.W. Lachenmeier, Food Chemistry, 109, (2008), 462-469. [3] L.S. De Jager, G.A. Perfetti, G.W. Diachenko, Food Chemistry, 107, (2008), 1701-1709. [4] C.V. McNeff, B. Yan, D.R. Stoll, R.A. Henry, Journal of Separation Science, 30, (2007), 1672–1685. [5] Y. Yang, Journal of Separation Science, 30, (2007), 1131-1140. [6] B.W. Wenclawiak, S. Giegold, T. Teutenberg, Analytical Letters, 41, (2008), 1097–1105.

137

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN029) TÜRKİYE’DE YETİŞTİRİLEN KÜLTÜR ALABALIKLARINDA GC-MS/MS TEKNİĞİ İLE POLİKLORLU BİFENİLLERİN TAYİNİ ÖZÜN GÖREL MANAV 1, MUAMMER KAPLAN 1 1

TUBİTAK

[email protected] Poliklorlubifeniller (PCB’ler) çok uzun yarılanma sürelerine sahip kimyasal bileşikler olup yıllar boyunca sanayide yaygın olarak kullanılmıştır[1]. Ancak bu maddeler, yağlı dokularda zamanla birikme özelliği göstermesinden dolayı insan ve hayvan sağlığını tehdit eden son derece zararlı çevresel kirleticilerdir[2],[3]. Bu çalışmada Türkiye’nin farklı illerinde yetiştirilen kültür alabalıklarında dioksin olmayan poliklorlubifenil bileşiklerin (PCBs) miktarı araştırılmıştır. Çalışma kapsamında analiz edilen örnekler 12 ilde faaliyet gösteren alabalık yetiştirme çiftliklerinden (Denizli, Ordu, Trabzon, Muğla, Samsun, Çanakkale, İzmir, Burdur, Mersin, Kocaeli, Ankara, Bursa) temin edilmiştir. Alabalık örneklerinde yedi adet dioksin olmayan PCB’ler (PCB 28, PCB 30, PCB 52, PCB 101, PCB 138, PCB 153 ve PCB 180) ve bir adet dioksin benzeri PCB (PCB 118) taranmıştır. PCB analizleri katı faz ekstraksiyon yöntemiyle ve iyon-tuzaklı GC-MS/MS sistemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir[4]. Analiz yöntemi 2002/657 EC direktifine göre valide edilmiştir. Validasyon kapsamında, uygulanan metodun tayin ve ölçüm limitleri (LOD ve LOQ), linearite, tekrarlanabilirlik/tekrar üretilebilirlik, doğruluk, CCα ve CCβ parametreleri çalışılmıştır. Farklı illerden temin edilen 60 adet alabalık numunesinde PCB analizleri gerçekleştirilmiştir. Analiz edilen numunelerden ikisinde PCB 138 ve PCB 153, birinde de PCB 118 tespit edilmiştir. Örneklerde tespit edilen en düşük toplam PCB miktarı 0,18 ng/g, en yüksek toplam PCB miktarı 3,7 ng/g olarak bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : PCB, Alabalık, GC-MS/MS Kaynakça [1] Ö. Bastürk, M.Dogan, I. Salihoglu, T.I. Balkas, Marine Pollution Bulletin, 11, (1980), 191–195. [2] Ö. Erdogrula, A. Covacib, T. P. Schepens, Environment International, 31, (2005), 703– 711. [3] M.Coelhan, Johanna Strohmeier, Hulusi Barlas, Environment International, 32, (2006), 775–778. [4] TS EN-12766-1 ve 2 Petrol ürünleri ve Kullanılmış yağlar PCB’ler ile ilgili Ürünlerin Tayini (2002).  

138

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN030) KARBONİK ANHİDRAZ I, II İZOENZİMLERİ ÜZERİNE NİTRO GRUBU İÇEREN BAZI İLAÇ VE MADDELERİN IN VİTRO VE IN SİLİCO İNHİBİSYON ETKİLERİNİN İNCELENMESİ DERYANUR KILIÇ 1, MURAT ŞENTÜRK 2, SERDAR DURDAĞI 3, ÖMER İRFAN KÜFREVİOĞLU 4 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ 2

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ 3

BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ 4

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Karbonik anhidraz (E.C.4.2.1.1; CA) bütün organizmalarda yaygın olarak bulunan ve aktif bölgesinde Zn+2 iyonu içeren bir metaloenzimdir. İlk defa sığır eritrositlerinde keşfedilen karbonik anhidraz (CA), canlılarda CO2’nin hidratasyonu ve HCO3-’ın dehidratasyonu reaksiyonlarını tersinir olarak katalizleyen önemli bir enzimdir. CA enzimi inhibitörlerinin yapılan birçok çalışma sonucunda antiglukom, antikanser, antiobezite, antifungal, antibakteriyel, diüretik ilaç olarak kullanılabileceği belirtilmiştir  [1]. Çalışmamızda insan CA I ve CA II izoenzimleri saflaştırıldı. Saflaştırma prosedürü; homojenat hazırlama, homojenatın pH’sının katı Tris ile 8.7’ye ayarlanması ve Sepharose 4B-tirozin-sülfanilamid afinite kromatografisinden oluştu [2]. Bazı nitro grubu içeren ilaç ve kimyasalların CA I ve II izoenzimlerinin aktiviteleri üzerine in vitro inhibisyon etkileri incelendi. Bu maddeler için IC50 değerleri % aktivite-[I] grafikleri kullanılarak belirlendi [3,4]. Nitrobenzen, 1,3-Dinitrobenzen, Dinitrosalisilik asit, Nifedipin, Ornidazol ve Kloramfenikol için IC50 değerleri belirlendi. Çalışmamızın son aşamasında ise in silico çalışması yapılarak bu moleküllerin hCA I ve II izoenzimleri ile teorik olarak etkileşme sabitleri hesaplandı.  Anahtar Kelimeler : Karbonik Anhidraz, İnhibisyon, in Silico, in Vitro Kaynakça [1] C. T. Supuran, Nat. Rev. Drug Disc., 7, (2008), 168-181. [2] D. Ekinci, S. B. Ceyhun, M. Senturk, D. Erdem, O. I. Kufrevioglu, C. T. Supuran, Bioorg. Med. Chem., 19, (2011), 744-748. [3] D. K. Laemmli, Nature, 227, (1970), 680-685. [4] H. Lineweaver, and D. Burk, J. Am. Chem. Soc., 57, (1934), 658-666.

139

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN031) BETA BLOKER İLAÇ ATENOLOLÜN HİPERTANSİYONLU HASTA PLAZMASINDA GC-MS YÖNTEMİ İLE TAYİNİ BİLAL YILMAZ 1, ŞAKİR ARSLAN 1 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Hipertansiyon, kan damarlarının içerisindeki basıncın yükselmesidir; kelime anlamı yüksek kan basıncıdır. Hipertansiyon kan damarlarına zarar verir. Felç, kalp krizi, kalp yetmezliği ve böbrek yetmezliği gibi ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Tansiyon yükseldiğinde baş ağrısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikayetler olabilir. Hipertansiyon, toplumda çok sık rastlanan önemli bir kardiyovasküler risk faktörüdür. Atenolol, selektif beta-1 adrenerjik reseptör blokeri olup kalpte beta adrenerjik reseptörler üzerine etkilidir [1-4]. Bu çalışmanın amacı, hipertansiyonlu hasta plazmasında atenolol etkin maddesinin miktar tayini için gaz kromatografi-kütle spektroskopisi (GC-MS) yönteminin geliştirilmesidir. GC-MS çalışmasında; Agilent 6890 Network GC sistem, 5973 kütle spektroskopisi dedektörü, Agilent 7673 serisi otosampler ve HP-5 MS  kolon (30 m x 0.250 mm, film kalınlığı 0.25 µm) kullanılarak 1 ml/dak akış hızı, 1ml splitless enjeksiyon hacmi ve sıcaklık programı 150 ºC’de 1.0 dakika, 20 ºC yükselterek 220 ºC’ de 5.5 dakika bekletilerek, sonra dakikada 10 ºC yükselterek 300 ºC’de 1.5 dakika bekletilerek uygulanan fırın sıcaklık programı ile analiz gerçekleştirildi. Atenolol ve internal standart metoprololün asetonitril içinde 10 µg/ml derişimde stok çözeltileri hazırlandı. Stok çözeltiden 15, 25, 50, 100, 150, 200 ve 250 ng/ml derişimlerde standart çalışma çözeltileri hazırlandı. Bu derişimleri verecek uygun miktarlar 0.5 ml insan plazması üzerine eklendi, karıştırıldı ve sıvı-sıvı ekstraksiyon işlemi yapılarak GC-MS yöntemiyle analiz gerçekleştirildi. Ekstraksiyon işlemi sonucunda elde edilen çözeltilerin kromatogramı alınarak atenolol çözeltisi derişimine karşı atenolol/internal standart pik alan oranı değerlerinin grafiğe geçirilmesiyle elde edilen kalibrasyon eğrisi denklemi ve korelasyon katsayısı (r) sırasıyla y=0.013x-0.005 (y: pik alan oranı, x: derişim) ve 0.998; yöntemin gözlenebilme sınırı (LOD) değeri 5 ng/ml ve tayin alt sınırı (LOQ) değeri ise 15 ng/ml olarak belirlendi. Gün içi ve günler arası kesinlik belirlenmesinde yüzde bağıl standart sapma ve doğruluk belirlenmesinde bağıl hata değerleri sırasıyla % 7.38 ve % 3.36’dan küçük olarak tespit edildi. Yöntemin plazmadan ortalama geri kazanım değeri % 90.4 olarak belirlendi. Çalışmada 50 mg atenolol içeren Tensinor tablet hipertansiyonlu altı hastaya oral yoldan verildi. İlaç verilmeden önce ve verildikten 0.5, 1, 2, 3, 4, 6, 8 ve 12. saatte damardan 2 ml kan alındı ve ekstraksiyon işlemleri yapıldı. Ekstraksiyon sonrası ekstraktların kromatogramları alındı ve pik alanları okundu. Çalışmadan elde edilen değerlerden süreye karşılık plazma atenolol derişim grafiği çizildi. Sonuç olarak; geliştirilen GC-MS yönteminin hassas, doğru, kesin ve duyarlı olduğu; klinik çalışmalarda plazmadaki atenolol miktarının belirlenmesinde başarı ile kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Atenolol, GC-MS, Validasyon Kaynakça [1] D.J. Chatterjee, W.Y. Li, A.K. Hurst, R.T. Koda. J. Liq. Chromatogr. 18, (1995), 791-806. [2]  C. Giachetti, A. Tencoti, S. Canali, and G. Zanolo. J. Chromatogr. B, 698, (1997), 187-194. [3] R.G. Morris, N.C. Saccoia, B.C. Sallustio, R. Zacest, Ther. Drug Monit. 13, (1991), 345-349. [4].  F.C. Chiu, J.N. Zhang, R.C. Li, K. Raymond. J. Chromatogr. B 691, (1997), 473-477.

140

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN032) NON-STEROİDAL ANTİİNFLAMATUAR İLAÇ FLURBİPROFENİN İNSAN PLAZMASINDA HPLC YÖNTEMİ İLE TAYİNİ BİLAL YILMAZ 1, ALİ FUAT ERDEM 2 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

2

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Flurbiprofen; romatoid artrit, osteoartrit ve kronik romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan non-steroidal antiinflamatuar bir ilaçtır [1-5]. Ayrıca bursit ve tendinit gibi yumuşak doku enflamasyon ve yaralanmalarının semptomların giderilmesinde de kullanılmaktadır. Flurbiprofenin ilgi çeken bir özelliği plazma denge derişiminin oldukça altında bile etkili olduğunun gösterilmiş olmasıdır. Bu çalışmanın amacı insan plazmasında flurbiprofenin miktar tayini için basit, hassas, doğru ve hızlı bir HPLC yöntemi geliştirerek valide etmek ve bu yöntem ile Fortine ilacı verilen insanların plazmasında flurbiprofenin miktarını belirlemektir. HPLC çalışmasında; ters faz C18 kolon (5 μm, 250 x 4.6 mm), fosfat tamponu-asetonitril (40:60, h/h) mobil fazı, 1.0 ml/dak kolon akış hızı, 254 nm dedektör dalga boyu ve 10 μl injeksiyon hacmi parametreleri kullanıldı. Flurbiprofenin asetonitril içinde 10 µg/ml derişimde stok çözeltisi hazırlandı ve bu çözeltiden belirli hacimlerde alınıp asetonitril ile seyreltilerek 0.10, 0.25, 0.50, 1.0, 2.0, 3.0, 4.0 ve 5.0 μg/ml derişimlerde standart çalışma çözeltileri hazırlandı ve uygun miktarlarda 0.50 ml plazma üzerine eklenip (spike edilip) karıştırıldı ve sıvı-sıvı ekstraksiyon işlemi uygulandı. Ekstraksiyon işlemi sonucunda elde edilen çözeltilerin kromatogramı alınarak flurbiprofen çözeltisi derişimine karşı flurbiprofenin pik alanının internal standard (diklofenak) pik alanına oranı değerlerinin grafiğe geçirilmesiyle elde edilen kalibrasyon eğrisi denklemi ve korelasyon katsayısı (r) sırasıyla y=0.022x+0.031 (y: pik alan oranı, x: derişim) ve 0.999 olarak, yöntemin gözlenebilme sınırı (LOD) değeri 0.03 μg/ml ve tayin alt sınırı (LOQ) değeri ise 0.10 μg/ ml olarak belirlendi. Gün içi ve günler arası kesinlik belirlenmesinde yüzde bağıl standart sapma ve doğruluk belirlenmesinde bağıl hata değerleri sırasıyla % 4.47 ve % 3.67’den küçük olarak tespit edildi. Yöntemin plazmadan geri kazanım değeri % 93.0 ile % 98.9 arasında olduğu belirlendi. Çalışmada 100 mg flurbiprofen içeren Fortine tablet 6 sağlıklı gönüllüye verildi. İlaç verilmeden önce ve verildikten 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 3.0, 4.0, 6.0, 8.0, 10, 12 ve 16 saat sonra gönüllülerden 3 ml kan alındı ve ekstraksiyon işlemleri yapıldı. Ekstraktların kromatogramları alındı ve pik alanları okundu. Aynı zamanda bu çalışmadan elde edilen verilerden süreye karşılık plazma flurbiprofen derişim grafiği çizildi. Sonuç olarak; geliştirilen HPLC yönteminin hassas, doğru, kesin ve duyarlı olduğu, subklinik ve klinik çalışmalarda plazmadaki flurbiprofen miktarının belirlenmesinde başarı ile kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Flurbiprofen, HPLC, Validasyon, Plazma Kaynakça [1] CY. Bi‐Botti, The J. Control. Release, 98, (2004), 337-353. [2] S. Sarasija, P. Stutie, Indian J. Pharm. Sci. 67, (2005), 137‐140. [3] A. Muraoka, T. Tokumura, Y. Machida, Eur. J. Pharm. Biopharm. 58, (2004), 667-671. [4] J. Poul, J. West, N.R. Grahame, Br. J. Pharmacol. 32, (1993), 1000-1003. [5] K.S. Albert, W.R. Gillespie, A. Raabe, M. Garry, J. Pharm. Sci. 73, (1984), 1823-1825.

141

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN033) PYRENOPHORA TERES F. MACULATA FUNGUS MİSEL PROTEOM HARİTALAMASI MAHMUT EMİR 1, MERVE GECERER 1, ŞÜKRÜ MERAL 1, ARZU ÇELİK 2, CHRISTOF RAMPITSCH 3, AZİZ KARAKAYA 2, ASLIHAN GÜNEL 4 AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAK., KİMYA BÖL. ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ZİRAAT FAKÜLTESİ, BİTKİ KORUMA BÖLÜMÜ 3 AGRİCULTURE AGRİFOOD CANADA, CEREAL RESEARCH CENTER 4 AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ 1

2

[email protected] Ülkemizde buğdaydan sonra en önemli tahıl olan arpanın üretiminde Türkiye dünya ülkeleri arasında FAO verilerine göre 7.600.000 tonluk üretim miktarı ile 8. sırada yer almaktadır. Üretilen arpanın yaklaşık %8’i maltlık olarak kullanılmaktadır (FAOSTAT 2011, http://faostat.fao.org). Ülkemizde üretilen arpanın  büyük kısmı hayvan yemi olarak kullanılmakta olup insan gıdası olarak kullanılan kısmı çok azdır. Üretim miktarını ve verimi etkileyen faktörler arasında tarıma ayrılan alanların erozyon, kuraklık gibi çeşitli nedenlerle azalması, kullanılan tohumlar hakkında çittçilerin yeterli bilgiye sahip olmaması, hastalıklara dayanıklı ve sertifikalı tohum kullanımının azlığı ve çeşitli biyotik ve abiyotik hastalıklar sayılabilir. Verimi etkileyen mikrobiyal hastalıkların başında  fungal hastalıklar gelmektedir.  Ülkemizde ve arpa üreticisi diğer ülkelerde verimi ve kaliteyi etkileyen önemli yaprak hastalıkları arasında etmeni Blumeria graminis f. sp. hordei olan külleme hastalığı,etmeni Rhynchosporium secalis (=R. commune) olan yaprak lekesi hastalığı ve etmeni Pyrenophora teres olan ağ benek  hastalığı bulunmaktadır. Bu hastalıklara ek olarak Drechslera graminea tarafından oluşturulan arpa çizgili yaprak lekesi hastalığı da verimde kayıplara sebep olmaktadır. Bu hastalıklardan ağ benek hastalığı üründe %10-40 arasında ürün kayıplarına neden olabilmekte ve bu kayıp oranı epidemi dönemlerinde çok daha yüksek oranlara ulaşabilmektedir[1, 5, 6, 9].Pyrenophora  teres (anamorf: Drechslera teres) fungusu tarafından oluşturulan arpa ağ benek hastalığı ülkemizde de yaygın olarak görülmektedir[5].Etmenin iki biyotipi bulunmaktadır. Pyrenophora teres f. teres ağ tipi, ve Pyrenophora teres f. maculata nokta tipi belirtiler oluşturmaktadır[1,9]. Ülkemizde iki biyotip de görülmektedir [5, 7, 8]. Bu çalışmada in vitro olarak PDA besi yerinde 12 saat aydınlık/12 saat karanlık siklusunda 25 oC de geliştirilen Pyrenophora teres f.maculata patojeninin yüksek virülenslik gösteren bir  izolatının (GPS 79) total protein ekstraksiyonu  fenol-SDS metodu[4] kullanılarak gerçekleştirildi. Protein ekstraksiyonunu takiben  iki boyutlu jel elektroforezi (2-DE) kullanılarak proteinlerin ayrımı gerçekleştirildi. Kolloidal coomassie Brilliant Blue yöntemi ile görünür hale getirilen protein jelleri Synegene Epson Perfection V750 PRO model jel scanner ve Syngene Dymension 2D gel analysis  imaj analiz programı ile analiz edildi.   5 biyolojik tekrarda ortak olan protein spotları jelden kesilerek çıkarıldı ve mikrotüplere aktarıldı ve etiketlendi. İzoelektrik noktaları 4-7 arasında değişen 900 den fazla protein spotu tespit edildi, bu spotlar tripsin ile muamele edildikten sonra oluşturulan triptik peptidlerin nano-LC-MS/MS ile analizlenmesi sonucu tanımlanacaktır. Bazik proteinlerin en iyi şekilde jelde çözünürleştirme çalışmaları devam etmektedir. Önümüzdeki günlerde jelde çözünirleştirilerek imaj analizleri gerçekleştirilecek olan bazik proteinler de tripsin ile muamele edilerek nano-LC-MS/MS analizleri ile tanımlanacaktır böylece ilk defa ağ benek leke hastalığı nokta formuna ait proteom haritası çıkarılmış olacaktır. Bu çalışma TÜBİTAK ARDEB 114Z084 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Pyrenophora Teres F. Maculata, Fungal Misel, Proteom Haritalama Kaynakça [1]. D.E. Mathre  Compendium of Barley Diseases (2nd edn.) St. Paul, MN: American Phytopathological Society (1997) 120. [2]. W.A.Shipton, T.N  Khan,  W.J.R. Boyd  Rev. Plant Pathol 52(1973) 269–290. [3]. M.S. McLean, B.J.  Howlett, G.J. Hollaway  Crop Pasture Sci, 60(2009), 303–315. [4].M. Chatterjee, S. Gupta, A. Bhar, S.  Das Int J Proteomics  2012(2012) 536963-536973. [5]. A. Karakaya,  Z. Mert, A. Ç. Oğuz, M. R. Azamparsa, E. Çelik, K. Akan, L. Çetin. Current status of scald and net blotch diseases of barley in Turkey. IWBLD – 1st International Workshop on Barley Leaf Diseases, Salsomaggiore Terme, Italy, June 3-6, 2014. [6]. A. Karakaya,  Z. Mert, A. Ç. Oğuz, L. Çetin.  Distribution of barley stripe disease in Central Anatolia, Turkey. IWBLD – 1st International Workshop on Barley Leaf Diseases, Salsomaggiore Terme, Italy, June 3-6, 2014. [7]. H.  Aktaş.  J Turkish Phytopathol 26(1997): 17-22. [8]. E. DamgacıBitki Koruma Bülteni 54(2014):311-341. [9].  Z.  Liu, S. R. Elwood, R. P. Oliver, T. L. Friesen  Mol Plant Pathol 12(2011) 1-19.

142

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN035)

 

METİLEN MAVİSİ BASKILI POLİMER MODİFİYE ELEKTROTLARLA DNA HİBRİDİZASYONUNUN ELEKTROKİMYASAL TAYİNİ MİHRİCAN MUTİ ERDEM 1, MERT SOYSAL 2, KÜBRA GENÇDAĞ 1, ALİ ERSİN KARAGÖZLER 2 1

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ 2

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Molekül baskılı polimer, moleküler baskılama tekniği ile sentezlenen ve kalıp molekülün polimer matriksinden uzaklaştırılmasıyla kalıp moleküle afinite gösteren boşlukların oluştuğu polimerdir. Moleküler baskılı polimerlerin çok sayıda sensör uygulamaları vardır [1-3]. Bu çalışmanın amacı molekül baskılı polimer (MIP) materyalini kullanarak hazırlanmış olan sensörlerle kalıtsal bir hastalık olan hepatit B virüsünün elektrokimyasal tayinini gerçekleştirebilmektir. Çalışmanın ilk aşaması metilen mavisi baskılanmış polimerlerin sentezi, ikinci aşaması ise sentezlenen bu polimerlerle modifiye edilmiş elektrotların DNA hibridizasyonunun tayininde kullanılabilirliğinin araştırılmasından oluşmaktadır. Metilen mavisi baskılanmış polimerlerle modifiye edilmiş elektrotlar ile prob hazırlama aşaması aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Molekül baskılı polimer modifiye elektrotlar kullanılarak hepatit B virüsünün tayin sınırı 8.72 µg/mL (1.38 µM) olarak bulunmuştur. Ayrıca hazırlanan sensor kendi tamamlayıcısına oldukça yüksek bir seçimlilikle bağlanmıştır.[4]. 

Anahtar Kelimeler : Metilen Mavisi, Molekül Baskılı Polimer, Elektrokimya, DNA Biyosensörü Kaynakça [1] B. Sellergren , Trac – Trends Anal. Chem. 18 (1999) 164-174. [2] Molecularly Imprinted Materials: Science and Technology (Eds: M. Yan, O. Ramstrcm), Marcel Dekker, New York 2005. [3] M. Soysal, M. Muti, C. Esen, K. Gençdağ, A. Aslan, A. Erdem, A. E. Karagözler, Electroanalysis, 25 (2013) 1278-1285. [4] M. Muti, M. Soysal, F. M. Nacak, K. Gençdağ, A. E. Karagözler, Electroanalysis, DOI: 10.1002/elan.201400672.

143

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN036) FLORESAN SENSÖRLER İLE CANLI HÜCRELERDE SERBEST HALDE BULUNAN FE(III) İYONLARININ TAKİBİ ZİYA AYDIN 1, MAOLIN GUO 2 1

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ 2

UMASS AMHERST

[email protected] Demir birçok temel fizyolojik süreçlerde önemli rol oynar. Ancak demir dengesindeki değişiklikler (demir eksikliği veya aşırılığı) çeşitli hastalıklarla ilişkilidir [1-2]. Canlı sistemlerde serbest demir tayini, fizyolojik ve patolojik şartlar altında demirin hücre biyolojisinin anlaşılmasına katkı sağlayabilir. Floresan sensörler canlı hücrelere zarar vermeden metal iyonlarını görüntülemek için kullanılmaktadır [3]. Laboratuvarlarımızda görünür ve yakın infrared bölgelerde uyarıla bilinen birkaç tane floresan sensör geliştirilmiş ve başarılı bir şekilde hücrelere uygulanılarak serbest demir iyonları görüntülenmiştir [4-5]. Son zamanlarda çalışmalarımızı Fe(III) iyonlarının canlı hücre içerisine nasıl girdiği ve hangi organellerde bulunduğu/organellere nasıl geçtiği üzerine yoğunlaştırdık. Bu çalışmada uygun floresan sensörler sentezledik ve hücre içerisindeki Fe(III) iyonunu izledik. Sonuçlar göstermiştir ki Fe(III) iyonları hücre içerisine endositoz yoluyla girmekte ve lizozomdan mitokondriye direkt olarak geçmektedir (Şekil 1) ve hücre sitoplazması Fe(III) transferinde kullanılmamaktadır.

Şekil 1 Bu proje National Science Foundation (CHE-1213838 ve CHE-1229339), USA tarafından desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Floresan Sensörler, Fe(III), Biyo-Görüntüleme Kaynakça [1] R. Crichton, Ed. Inorganic biochemistry of iron metabolism, (2001) [2] V. Braun, H. Killmann, Trends Biochem Sci., 24 (1999), 104-109 [3] E. L. Que, D. W. Domaille, C. J. Chang, Chem Rev., 108 (2008), 1517-1549 [4] Y. Wei, Z. Aydin, Y. Zhang, Z. Liu, M. Guo, ChemBioChem, 13 (2012), 1569-1572 [5] S. Maiti, Z. Aydin, Y. Zhang, M. Guo, Dalton Trans., 44 (2015), 8942-8949 

144

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN037) BAZI EUGENOL TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE ANTİOKSİDAN KAPASİTELERİNİN İNCELENMESİ FEVZİ TOPAL 1, İLHAMİ GÜLÇİN 2, MURAT GÜNEY 3, ARİF DAŞTAN 2 1

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ 2

3

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Eugenol, karanfil ve bazı diğer baharatların içeriğinde yer alan lezzetli bir bileşenidir. Karanfil, %15’e kadar eugenol içerir. Karanfile karakteristik kokuyu veren bileşen eugenoldur. Eugenol kozmetikte ve eczacılıkta geniş bir ürün yelpazesinde tat, lezzet ve koku verici olarak kullanılır. Eugenol suda çözünmez, fakat alkol veya yağda kolayca çözünebilir [1].

Şekil. Eugenol’ün kimyasal yapısı   Bazik ortamda sentezlenen eugenol türevlerinin biyolojik aktivitelerinin belirlenmesi amacıyla antioksidan kapasiteleri belirlendi. Bu amaçla; Fe3+-Fe2+ transformasyonu metoduna göre indirgeme kapasitesi, CUPRAK metoduna göre Cu2+-Cu+ indirgeme kapasitesi, FRAP metoduna göre Fe3+-TPTZ indirgeme kapasitesi, bipiridil reaktifi kullanarak ferröz iyonları (Fe2+) şelatlama aktivitesi, DPPH, ABTS, DMPD radikal giderme aktiviteleri ile riboflavin-metiyonin-ışık sisteminde oluşturulan süperoksit anyon radikalleri (O2.-) giderme aktivitesi, tiyosiyanat metoduna göre de total antioksidan aktivite tayini gibi farklı birçok biyoanalitik metot kullanıldı [2,3,4]. Ayrıca BHA, BHT, α-tokoferol ve troloks referans antioksidan olarak kullanıldı. Elde edilen sonuçlar sentezlenen eugenol türevlerinin yüksek antioksidan kapasitesine sahip olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Eugenol, Antioksidan Kaynakça [1] İ. Gülçin, J. Med. Food, 14, (2011), 975-985. [2] İ. Gülçin, Arch. Toxicol., 86, (2012), 345-391. [3] İ. Gülçin, F. Topal, S.B. Öztürk Sarıkaya, E. Bursal, G. Bilsel, A.C. Gören, Rec. Nat. Prod., 5, (2011), 158-175. [4] İ. Gülçin, F. Topal, R. Çakmakçı, M. Bilsel, A.C. Gören, U. Erdogan, J. Food. Sci., 76, (2011) C585-C593.

145

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN038) ALTIN İYONLARINA DUYARLI BODIPY YAPISINDA FLORESAN SENSÖRLER MUHAMMED ÜÇÜNCÜ 1, ERMAN KARAKUŞ 1, MUSTAFA EMRULLAHOĞLU 1 1

İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ [email protected]

Altın bileşiklerinin son yıllarda keşfedilen katalitik özellikleri sentetik organik kimya alanında sentezi zor kompleks bileşiklerin elde edilmesinde sıklıkla kullanılmaktadır [1]. Katalitik özelliklerinin yanısıra yüksek biyo-uyumluluk göstermeleri tıp ve biyoloji alanlarında da yoğun bir şekilde kullanılmalarına olanak sağlamıştır. Örneğin tüberküloz, sıtma, kanser gibi hastalıkların tedavisinde altın bazlı ilaçların yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir [2]. Tüm bu fayladalı özelliklerine rağmen vücutta yüksek miktarda birikmeleri DNA ve enzimler gibi biyo-moleküllerle kuvvetli etkileşimler yapabilme özelliklerinden dolayı oldukça zararlıdır [3]. Bu yüzden altın türlerinin eser miktarlarının hem çözelti ortamında hem de hücre içerisinde tayini büyük önem taşımaktadır. Atomik absorpsiyon ve atomik emisyon spektroskopisi, indüktif eşleşmiş plazma spektrometresi gibi spektroskopik yöntemler kullanarak eser miktarda altın tayini yapmak mümkündür [4]. Fakat bu yöntemlerin karmaşık örnek hazırlama aşamalarının olması ve sofistike cihazlar gerektirmeleri aynı zamanda hücre içi analize olanak sağlamamaları alternatif yöntemlere gereksinimi artırmaktadır. Yüksek analit duyarlılığı ve seçiciliği olan, kolay örnek hazırlama aşamaları ve basit cihazlar gerektiren florojenik ve kromojenik yöntemler kullanılarak eser miktarda altın tayini yapmak klasik yöntemlere iyi bir alternatif olabilir. Bu kapsamda uzun dalga boyunda uyarılma/yayılma, yüksek molar absorpsiyon katsayısı ve floresan kuantum verimi, geniş pH aralığında çalışılabilme gibi diğer boya yapılarından oldukça üstün niteliklere sahip olan ve kolayca türevlendirilebilen BODIPY yapısı sinyal iletici olarak şeçilmiştir [5]. Bu çalışmada aşağıda gösterilen 2 pozisyonundan türevlendirilmiş zayıf ışıması olan Bodipy yapıları kullanılarak sulu çözeltilerde ve hücre içerisinde eser miktarda altın iyonu tayini gerçekleştirilmiştir [6,8].

Anahtar Kelimeler : BODIPY, Floresan Sensör, Altın(III) Kaynakça [1] I. Braun, A. M. Asiri, A. S. K. Hashmi, ACS Catal. 3, (2013), 1902-1907. [2] I. Ott, Coord. Chem. Rev. 253, (2009), 1670-1681. [3] A. Habib, M. Tabata, J. Inorg. Biochem. 98, (2004), 1696-1702. [4] J. A. Whitehead, G. A. Lawrance, A. McCluskey, Aust. J. Chem. 57, (2004), 151-155. [5] N. Boens, V. Leen, W. Dehaen, Chem. Soc. Rev. 41, (2012), 1130-1172. [6] E. Karakuş, M. Üçüncü, M. Emrullahoğlu, Chem. Commun. 50, (2014), 1119-1121. [7] M. Üçüncü, M. Emrullahoğlu, Chem. Commun. 50, (2014), 5884-5886. [8] C. Cantürk, M. Üçüncü, M. Emrullahoğlu, RSC Adv. 5, (2015), 30522-30525.

146

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN039) ATIK SUDA ELEMENT TAYİNLERİNE YÖNELİK SERTİFİKALI REFERANS MALZEME GELİŞTİRİLMESİ BETÜL ARI 1, F. GONCA COSKUN 1, SÜLEYMAN Z. CAN 1, MURAT TUNC 1, OKTAY CANKUR 1 1

TÜBİTAK UME

[email protected] Yeraltı ve yüzey sularının korunmasının ve su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere, ülkelerin uyguladıkları su kirliliği yönetmelikleri doğrultusunda atık su deşarjlarının kontrol altında tutulması büyük önem taşımaktadır. Avrupa Birliğinin 91/271/EEC sayılı yönergesi [1] ve bu yönergeyle ilişkili olarak yürürlükte olan 2013/39/EU yönergesi [2] gereği kentsel atık suların deşarjında bazı limitler getirilmiştir. Ülkemizde de Çevre ve Orman Bakanlığı’nca 31.12.2004 tarihli ve 25687 numaralı Resmi Gazete’de [3] yayınlanmış olan yönetmelikle ülkenin yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesinin önlenip sürdürülebilmesi amaçlı çeşitli endüstriye özgü deşarj öncesi atık su değerlerine sınırlamalar getirilmiştir. Kimyasal analizlerde güvenilir sonuçlar elde etmek için geçerli metotların kullanılması ve kullanılan referans malzemeler oldukça önemlidir. Özellikle matriks etkisi beklenen örneklerin analizi sırasında cihaz kalibrasyonunda kullanılan saf referans malzemelerin yanı sıra metot geçerli kılınması sırasında Sertifikalı Referans Malzeme’lerin (SRM) kullanılması, doğruluğun sağlanması için en güvenilir araçlardandır. Doğru SRM seçimi ve beraberinde SRM’nin doğru kullanımı da oldukça önemlidir. Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bu amaca yönelik gerçekleştirilen analizlerin güvenilirliğinin sağlanması için ihtiyaç duyulan atık su matriks referans malzemesi, dünyada oldukça az sayıda kurum tarafından üretilmektedir. Hem ulusal hem uluslararası piyasadaki bu eksikliği gidermek bu projenin amacı olmuştur. Projenin kapsamı yukarıda bahsi geçen yönetmelikler gözönüne alınarak atık suda yaklaşık 20 elementin sertifikalandırıldığı bir SRM üretilmesini kapsamaktadır.  Bu üretim UME alt yapısını kullanılarak ISO 34 ve 35 Kılavuzlarında [4,5] belirlenmiş olan bir dizi gereklilikleri yerine getirmek önkoşulu ile gerçekleşecektir. Anahtar Kelimeler : Atık Su, Sertifikalı Referans Malzeme, Metot Geliştirme, Metot Geçerli Kılma, ISO Guide 34 Kaynakça [1] Avrupa Komisyonu 91/271/EEC sayılı yönerge [2] Avrupa Komisyonu 2013/39/EU sayılı yönerge [3] Su kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 31 Aralık 2004 tarih, 25687 sayılı Resmi Gazete [4] ISO Guide 34 “General requirements for the competence of reference material producers” [5] ISO Guide 35 “Reference materials – general and statistical principles for certification”

147

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN040) 8-HİDROKSİKİNOLİN TÜREVİ LİGAND İLE ENDÜSTRİYEL ATIK SULARDA Pb ADSORBSİYONU ÖMER ARSLAN 1, ERGİN YALÇIN 1, BURCU AYDINER 1, BANU BABÜR 1, AYŞE TOSUN 1, FATMA NURALIN 1, LEVENT NURALIN 1, ZEYNEL SEFEROĞLU 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Geçiş metallerinin 8-hidroksikinolin türevleriyle olan kompleksleri kararlılıkları, kolay hazırlanmaları, yapısal çeşitliliği, farklı uygulama alanlarıyla dikkat çekmektedirler. N ve O atomları içeren salen tipi ligandların metal komplekslerinin organik dönüşüm reaksiyonlarında homojen ve heterojen katalizör olarak geniş bir uygulama alanı vardır. Ayrıca luminesans özelliğe sahip olduklarından ağır metal iyonları için kimyasal sensör olarak ta kullanılabilirler [1,2]. Oldukça güçlü iki dişli ligand olan 8-hidroksikinolin bileşiği azo boyarmadde sentezinde önemli bir kenetlenme bileşenidir. Son yıllarda Azo-8-hydroksikinolin yapısında bir çok   boyarmadde sentezlenmiş ve özellikleri incelenmiştir [3]. Çevrede ve canlılarda birikme özelliği göstermeleri, toksik yapıları ve kanserojen etkileri nedeniyle günümüzde metallerin su ve atık sulardan giderimi oldukça önemli bir konudur. Özel topraklar ile sulu çözeltilerden arsenik, kurşun, kadmiyum metallerinin uzaklaştırılması çevre sağlığı açısından önemli çalışmalardır [4-5]. Kurşun, maden, cam, boya sanayi ve petrol endüstrisi olmak üzere birçok alanda yaygın olarak kullanılan ağır metallerdendir. Dünya sağlık örgütü (WHO) sınıflandırmasına göre kurşun, 2.sınıf kanserojen madde grubundadır [6]. Bu çalışmada, 8-hidrolsikinolin türevi olan ligand ile atık sulardan kurşun metalinin giderilmesinde, birim adsorbent miktarına göre adsorbsiyon miktarını artıracak yönde, verimli kirlilik giderimi optimizasyonu çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler : 8-Hidroksikinolin, Organometalik, Kurşun, Adsorbsiyon Kaynakça [1] H. Zollinger, Color Chemistry Syntheses, Properties and Applications of Organic Dyes and Pigments, third ed. Wiley-VCH, Zurich, (2003). [2] A. Saylam, Z. Seferoğlu, N. Ertan,  Dyes and Pigments ,76, (2008) ,470–476. [3] A. Saylam, Z. Seferoğlu, N. Ertan ,  Journal of Molecular Liquids, 195, (2014), 267–276. [4] J. N Bhakta, Y. Munekage, International Journal of Environmental Science and Technology, 10 : 2, (2013), 315-324 [5] K.S. Rao, M. Mohapatra,  S. Anand,  P. Venkateswarlu, International Journal of Engineering, Science and Technology  2:7, (2010), 81-103 [6] European Commission Report, (2002).

148

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN041) TAHIL KAYNAKLI BAZI FIRINCILIK ÜRÜNLERİNDE ENZİMATİK OLMAYAN ESMERLEŞME REAKSİYONUYLA OLUŞAN HMF-ANTİOKSİDAN İLİŞKİSİNİN ARAŞTIRILMASI S. BEYZA ÖZTÜRK SARIKAYA 1, MÜGE HENDEK ERTOP 1 1

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Maillard reaksiyonu ve karamelizasyon, fırıncılık ürünlerinde meydana gelen başlıca kimyasal reaksiyonlardır [1]. Reaksiyonlar fırında pişmiş (ekmek, kek vb.), kızartılmış (et, cips vb.) ürün üretiminde ve sonrasında ısıl işlem görmüş (bal, kahve vb.) bütün gıdalarda gerçekleşir. Reaksiyonun gerçekleştiği temel gıdalar raf ömrü süresince yavaş, ısıl işlem görmesi durumunda ise hızla reaksiyona girmekte ve maillard reaksiyon ürünlerini (MRÜ) oluşturmaktadır. Bu reaksiyon sırasında hem yararlı [2] hem de zararlı [3] bileşikler meydana gelmektedir. Özellikle reaksiyon esnasında oluşan toksik olduğu bilinen HMF ve reaksiyonun son basamağında oluştuğu düşünülen antioksidatif etkiye sahip olan melanoidinler gibi ürünlerin oluşum yolları ve etkileri yıllardır araştırma konusu olarak ilgi çekici olmuştur. Gıdalardaki HMF’nin istenmeyen, antioksidatif aktivitenin ise insan tüketimi açısından istenilen bir durum olduğu gerçeğinden yola çıkılırsa MRÜ lerinin kazandığı yeni durum incelenmeye değer yeni bir kimlik oluşturmuştur. Bu ürünlerin miktarlarının tespiti ile aralarındaki olası fayda zarar ilişkinin ortaya çıkartılması çalışmamızın amaçları arasındadır. Ayrıca fırıncılık ürünlerinde yüzeyin esmerleşmiş, kızarmış görüntüsü hem pişmişlik düzeyi açısından hem de görsel olarak bir kalite kriteridir. Bu nedenle elde edilen bu sonuçların, incelenen numunelerin yüzey renk ölçümleriyle birlikte değerlendirilmesi yüzey kızartma proseslerinin olumlu veya olumsuz sonuçları hakkında da fikir vermektedir. Bu çalışmada pastane, fırın ve marketlerden seçilen, pişirilmeden önce veya pişirilme esnasında farklı yüzey uygulamalarına maruz kalmış tahıl kaynaklı 22 farklı fırıncılık ürünü için hidroksi metil furfural (HMF), renk ve antioksidan aktivite arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla HPLC cihazı kullanılarak HMF, Minolta renk ölçüm cihazı kullanılarak L,a,b ve spektrofotometre kullanılarak DPPH serbest radikalleri giderme aktivitesi belirlenmiştir. Elde edilen analiz sonuçları istatistiki olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışma Gümüşhane Üniversitesi BAP 2013/F5115.02.3 nolu proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Maillard, hidroksi metil furfural (HMF), antioksidan aktivite Kaynakça [1] E. Capuano, A. Ferrigno, I. Acampa, A. Serpen,  O.C. Acar, V. Gokmen,  V. Fogliano, Food Research Int. 42, (2009), 1295– 1302. [2] K.H. Wagner, S. Derkits, M. Herr, W. Schuh, I. Elmadfa, Food Chem. 78, (2002), 375-382. [3] H.E. Berg, M.A.J.S. Van Boekel, Netherlands Milk and Dairy Jour. 48, (1994), 157-175.

149

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN042) ELEKTROKİMYASAL YÖNTEMLERLE ANTİOKSİDAN KAPASİTE TAYİNİ VE KLASİK YÖNTEMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI FATMA MERVE NACAK 1, ALİ ERSİN KARAGÖZLER 1, RUKİYE YAVAŞER 2, ARİFE ALEV KARAGÖZLER 2 1 2

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ [email protected]

Oksidatif strese karşı koruyucu görevi olan antioksidanların pek çoğu elektrokimyasal aktiviteye sahip bileşiklerdir. Bunlardan en büyük grubu polifenoller oluşturmaktadır. Bu çalışmada polifenoller grubuna ait 5 adet fenolik asit ile 3 adet sentetik antioksidanın çevrimli voltametri ile elektrokimyasal davranışları incelenmiş, belirlenen optimal koşullarda diferansiyel puls voltamogramları alınmıştır.  Birinci oksidatif taramada ortaya çıkan pike veya piklere ait potansiyel, şiddet ve yük parametreleri dikkate alınarak o antioksidanların kapasiteleri hesaplanmış, en yüksek kapasite 100 kabul edilerek diğerlerine bağıl değerler atanmıştır. Aynı antioksidanların kapasiteleri klasik-spektrofotometrik yöntemlerden indirgeme gücü, TEAC ve DPPH yöntemleri ile hesaplanarak büyüklükleri kendi içlerinde bağıl olarak tanımlanmıştır. Parametre veya parametre kombinasyonları ile hesaplanan elektrokimyasal indis ([1] sonuçları ile klasik spektrofotometrik yöntem sonuçları karşılaştırılmış [2], aralarında bir korelasyon olup olmadığı çoklu regrasyon ve Spearman sıralama korelasyon katsayısı yöntemleri [3] ile araştırılmıştır. Elektrokimyasal yöntem ile en yüksek korelasyonu veren klasik-spektrofotometrik yöntemin DPPH olduğu görülmüştür. Öte yandan, spektrofotometrik yöntemler kendi aralarında karşılaştırıldıklarında indirgeme gücü ile TEAC ve DPPH arasındaki korelasyonlarının dikkate değer olduğu, ancak, DPPH ve TEAC arasındaki korelasyonun düşük olduğu gösterilmiştir. Bu çalışma Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir (Proje No: FEF 14024). Anahtar Kelimeler : Antioksidan kapasite, Voltametri, DPPH, TEAC, İndirgeme gücü, Elektrokimyasal indis Kaynakça [1] B.K. Glod, I. Kiersztyn, P. Piszcz, Journal of Electroanalytical Chemistry, 719, (2014), 24-29. [2] F.M.A. Lino, L.Z. de Sa, I.M.S. Torres, M.L. Rocha, T.C.P. Dinis, P.C. Ghedini, V.S. Somerset, E.S. Gil, Electrochimica Acta, 128, (2014), 25-31. [3] N.J. Miller, J.C. Miller, Statistics and Chemometrics for Analytical Chemistry 5th Ed., (2005), Pearson Education Ltd.

150

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN043) SERAMİK SIRLI BÜNYELERDE OLUŞAN FAZLARIN MİKTARLARININ XRD’DE RİETVELD METOT İLE TESPİT EDİLMESİ YILDIZ YILDIRIM 1 1

Kaleseramik A.Ş., Ar-Ge Merkezi [email protected]

Seramik sırlı  bünyeler amorf faz, kuars(SiO2), mullit ( 2Al2O3.3SiO2 ) ana bileşenlerinden ve  plajiyoklaz (2CaO. Al2O3.SiO2- Na2O. Al2O3.6SiO2) ve kristobalit (SiO2) minör bileşenlerden oluşur. Amorf ve kristalin fazların miktar tespiti zor ve karmaşık olmakla beraber proses parametrelerinin belirlenmesi için gereklidir. Miktarların belirlenmesinde seçilecek yöntemde doğruluk ve kesinlik, kullanım kolaylığı, çözümün hızlı olması, toz ve katı numunelere uygulanması, operatörden bağımsız ilerlemesi, farklı  sistemlere uygulanabilirliği önemli noktalardır[2-5].   Rietveld Metot, Hugo Rietveld tarafından kristalin malzemelerin karakterizasyonu için geliştirilmiş bir metottur. Bu metot, X-ray Difraktometre (XRD) cihazı ile alınan kırınım nicel analizlerinin tanımlanmasından sonra, belirlenen fazlara ait piklerin yorumlanmasına dayanır. Elde edilen pikler; pik genişliği, yüksekliği, kristal yapıları içindeki atomların yerleşimi, kristallerin yönlenme tercihleri gibi parametrelerin hesaplamaları ile değerlendirilir [1]. Bu çalışmada, seramik sırlı bünyelerde oluşan fazların miktarları, XRD ile Rietveld Metodu kullanılarak   incelenmiştir. Normal üretim prosesinden alınan karo, 63µm altına öğütülerek toz haline getirilmiştir. XRD ölçümleri  Panalytical  X’pert Pro difraktometre  Cu  Ka radyasyonu kullanılarak 3-70°2q tarama aralığı 0,02 step size ile taranmıştır. Alınan spektrumun kalitatif değerlendirmesi yapılarak, fazlar ve fazlara ait piklerin yerleri tespit etmek için X’pert High Score Plus program kullanılmıştır. Amorf miktarın tespiti için, Silika camı ( % 98,5 SiO2 ) , kristalin a-alumina ile  % 5-10 -20 -30 -40 -50 -60-70 oranlarında karıştırılmıştır. Her karışımın XRD taraması yapılmıştır. [3-4] . Amorf alanlar okunmuştur. Amorf alan miktarı –karışımdaki silika camının yüzdesine göre grafiğe geçirilmiştir. Seramik örneğin XRD taramasındaki amorf alan okunmuş ve bu grafikten % değerine geçilmiştir. Mullit ve kuars fazlara ait pikler X’pert High Score Plus içinde yer alan Rietveld programda düzenlenmiş ve % miktarları bulunmuştur. Amorf miktar değerlendirmesi ile birlikte  pişirim sonrasında oluşan fazların kantitatif değeri  belirlenmiştir. Sonuç olarak, 1185°C 45 pirişilen karo, % 45 cam faz - % 35 kuars -% 14 mullit - % 4 plajiyoklaz -% 2 kristobalit yapısına sahiptir. Anahtar Kelimeler : XRD,Rietveld Metot, Kalitatif Analiz, Kantitatif Analiz Kaynakça [1] H. M. Rietveld. Journal of Applied Crystallography 2 (2) ,1969, 65–71. [2] L. Lutterotti, R. Ceccato, R. Dal Maschio, E.Pagani. EPDIC V , Material Science Forum,1997. [3] B. Jordan, B. H. O’Connor, L.Deyu, Powder Diffr., 5 [2], pp. 64-69, 1990 [4] Panaytical Application Notes, 2010 [5] A. Le Bail, J. Non-Cryst. Solids, 183, pp. 39-42, 1995

151

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN044) KIZILCIK MEYVE EKSTRAKTLARINDA ON-LİNE HPLC-ABTS VE OFF-LİNE ANTİOKSİDAN AKTİVİTE BELİRLEME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI AYÇA AKTAŞ KARAÇELİK 1, MURAT KÜÇÜK 2, PATRICK SANDRA 3, SEPPE DE SMET 3, ZEYNEP İSKEFİYELİ 2 GİRESUN ÜNİVERSİTESİ GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ 3 GENT ÜNİVERSİTESİ 1

2

[email protected] Birçok çalışma meyvelerde ve sebzelerde bulunan yüksek antioksidan özelliğe sahip fenolik bileşiklerin tüketiminin bazı kanser türlerini, kardiyovasküler hastalıkları, Alzheimer ve yaşlanma gibi dejeneratif hastalık risklerini azalttığına işaret etmektedir [1]. Bu amaçla bitki ekstraktlarındaki biyoaktif bileşenlerin belirlenmesi ve yapılarının aydınlatılması bir taraftan klasik yöntemlerle yapılmaya devam ederken, diğer taraftan daha hızlı ve az maliyetli yeni yöntemler geliştirilmiştir. Günümüzde farklı dedektörlerle (UV, MS) kombine edilen on-line-HPLC sistemlerinde biyoaktivitenin aynı anda ölçüldüğü yöntemler geliştirilmiştir [2]. Bu açıdan ilk geliştirilen antioksidan yöntemler arasında ABTS radikalini temizleme aktivitesi yer almaktadır [2, 3].

Çalışmamızda ilk defa Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yetişen kızılcık meyvesinin meyve suyunda, çekirdek ve zar kısımlarından ayrı ayrı metanol, asetonitril ve su çözücüleri kullanılarak elde edilen ekstraktlarında on-line HPLCABTS ile antioksidan aktivitenin belirlenmesinin yanı sıra ayrıca off-line (klasik) ABTS radikal temizleme aktivitesi, demir (III) indirgeme / antioksidan aktivite kuvveti (FRAP, µM TEAC) ve toplam fenolik (TF) madde miktarı yöntemleriyle de antioksidan aktivite belirlenmiştir. Bütün numunelerde on-line ve off-line ABTS testleri arasındaki korelasyon grafikte görülmektedir. Bütün metotlara göre yüksek antioksidan aktivite çekirdek ekstraktlarında tespit edilmiştir. Kullanılan çözücüye göre çekirdek ekstraktlarının yüksek antioksidan aktiviteden düşüğe doğru sıralaması asetonitril-metanol-su iken zar ekstraktlarının ise metanol-su-asetonitril şeklinde bulunmuştur. ABTS radikal temizleme aktivite yönteminde, kızılcık çekirdek kısmının asetonitrilli ekstraktlarının SC50 değeri BHT, trolox, kuersetin ve gallik asite göre yaklaşık 3-17 kat daha düşük çıkmıştır. Trolox eşdeğeri antioksidan kapasite tayin yöntemine göre ekstraktlar arasında en yüksek indirgeme potansiyeli çekirdek kısımlarının metanollü ve asetonitrilli ekstraktlarında, en düşük indirgeme potansiyeli ise zar kısmının asetonitrilli ekstraktında görülmüştür. Toplam fenolik madde miktarı tayin yönteminde; çekirdek kısmının metanollü ekstraktı diğer numunelere göre daha fazla fenolik bileşen içermektedir. Anahtar Kelimeler : On-line ABTS, Kızılcık, Antioksidan

Kaynakça [1] R. J. Robbins, Journal Agricultural and Food Chemistry, 51, (2003), 2866-2887. [2] I. I. Koleva, H. A. G. Niederlander, T. A. van Beek, Analytical Chemistry, 73, (2001), 3373-3381. [3] I. I. Koleva, , H. A. G. Niederlander, T. A. van Beek, Analytical Chemistry, 72, (2000), 2323-2328. [4] A. A. Karacelik, M. Kucuk, Z. Iskefiyeli,  S. Aydemir, S, De Smet,  B. Miserez,  P. Sandra, Food Chemistry, 175, (2015), 106-114.

152

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN045) BUĞDAY KAHVERENGİ PAS HASTALIĞINDA PAMPLAR ASLIHAN GÜNEL 1, MERVE GECERER 2, MAHMUT EMİR 2, CHRISTOF RAMPITSCH 3, ŞÜKRÜ MERAL 2 1 2 3

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAK., KİMYA BÖL.

AGRİCULTURE AGRİFOOD CANADA, CEREAL RESEARCH CENTER [email protected]

2011 FAO verilerine göre 676 milyon tonluk yıllık Dünya tahıl üretiminde Türkiye 10. sırada yer almaktadır. Buğday üretimi çeşitli tahıl hastalıklarından çok fazla etkilenmektedir, bu hastalıklar bakteriyel, fungal veya virütik olabildikleri gibi böceklerden de kaynaklanmaktadır. Bu hastalık etmenleri arasında 1. sırayı fungal hastalıklar almaktadır. Bu fungal hastalıklara örnek çeşitli külleme ve pas  hastalıkları verilebilir. Bu hastalıklar çok hızlı yayılıp yüksek oranda ürün kayıplarına neden olmaktadırlar. Pas hastalıklarının neden oldukları ürün kayıpları uygun koşullara ve epidemiye bağlı olarak %100’lere ulaşabilmektedir [1,2]. Pas mantarları zorunlu biyotrofturlar, sadece tahıllarda değil bütün diğer grass ailesinde de görülmektedirler. Üç tip pas hastalığı; kara pas (P.graminis Pers.f.Sp. tritici), sarı pas (P. striioformis f. sp. tritici) ve kahverengi pas (P. triticina) tır. Pas gelişimi iklim koşullarına sıkısıkıya bağlıdır ve kahverengi pas kendini idame ettirmek için diğer pas çeşitlerine göre en ılımlı koşulllara ihtiyaç duyar ve her mevsimde kolayca oluşup bütün dünyada geniş bir alana yayılabilmektedir. Bütün biyolojik organizmalar kendilerini yabancı organizma ve maddelerden immün sistemleri vasıtasıyla korurlar. Hayvanlar hem edinilmiş hem de kalıtsal immüniteye sahipken bitkiler sadece kalıtsal immüniteleri ile patojenlerin üstesinden gelirler[3]. Patojenler hayatlarını devam ettirebilmek için farklı stratejiler sergilerler; bakteriler apoplastta çoğalırken mantarlar bitki epidermal hücrelerine girerler [4]. Doğada, bitkiler kendilerini tehdit eden değişik faktörlere maruz kaldıkları halde  hastalıklar nadiren oluşmaktadır.  Patojen bitki bariyerlerini veya bitki savunma sistemlerini geçemediğinde patojenin bitki tarafından tanınması ile  direnç oluşur [5]. Diğer taraftan bitkiler patojen efektörlerine karşı direnç cevapları oluşturamadıklarında bitkide hastalık oluşur [5]. Bitki immün sistemi 4 fazda incelenmektedir. Birinci fazda patojen tarafından salgılanan ve mikrop-assosiye moleküler yapılar olarak (MAMPS/PAMPS) adlandırılan yapılar bitki tarafından tanındığı zaman bitkiler bazal savunmalarını harekete geçirirler. Bu şekilde oluşan immüniteye Patojen-Tetiklenmiş immünite (PTI) de denmektedir Bakteriyal flagellinler, fungal kitin, Pep-13›ler bitki tarafından tanınan MAMP moleküllerindendir. Bu moleküller bitkinin bunları tanımasını sağlayan reseptörleri (PRRs) tarafından algılanırlar, örneğin flg2 flagellin  molekülü membranda bulunan FLS2 olarak bilinen PRR tarafından tanınır.MAMP’ların PRR lar tarafından algılanması zayıf bir immünite sağlamakla beraber bu patojenin ileri kolonizasyonunu bloklar. [4,6]. İkinci fazda patojenler ürettiği efektör   proteinler ile MAMP-PRR etkileşimlerini inhibe  ederek bitki savunma sistemini zayıflatırlar. Üçüncü fazda ise bitkiye ait R   proteini patojene ait bir efektör proteini -ki bu avirülen (avr) proteini olarak da bilinir- tanır ve bununla etkileşime girer ve bu etkileşim ile yüksek hassasiyet cevabı (HR) oluşur böylece patojenin ilerlemesi durdurulur. Faz 4 te R-avr tanınmasının olmadığı durumda  patojenler ETI›nın üstesinden gelir [4, 6]. Şimdiye kadar model bitkiler A. thaliana ve O. sativa’yı enfekte eden bakteriyal patojenlere ait flg22, EF-Tu  [7,8], Xa21[9]  gibi MAMP lar tanımlanmıştır.Arabidopsis için bilinen bir pas etmeni yoktur dolayısı ile bu konuda yapılmış çalışmalarda literatürde yeralmamaktadır.

153

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Bu çalışma ile P.triticina’ya ait race-1 izolatının agaroz jelde çimlendirilmesini takiben  mikroskop altında yoğun çimlenmenin izlendiği paslardan yüzey proteinleri TCA-Aseton ve Fenol-SDS metodları birleştirilerek ekstrakte edildi [10], elde edilen proteinler pH 3-10 aralığında yüklerine göre ayrılmalarını takiben 2. boyutta molekül ağırlıklarına göre %10-20 gradyent PAGE de ayrıldı. Her bir biyolojik replikada Synegene 2D-gel scanner ve Dymension 2D gel  imaj analiz programı ile  500 den fazla protein saptanmıştır. Jelden çıkarılarak etiketlenen protein spotları tripsin ile muamelerini takiben nanoLC-MS/MS ile tanımlanacaktır. Anahtar Kelimeler : PAMP, MAMP, Kahverengi pas, Proteom Profili Kaynakça [1].  R.N. Strange, P.R. Scott  Annu. Rev. Phytopathol. 43(2005)  83–116. [2]. J. C. Zadoks On The Political Economy of Plant Disease Epidemics. Wageningen Academic Publishers, Wageningen, The Netherlands 2008, 26. [3].  J.L. Dangl, J.D.G. Jones Nature 411(2001) 826-833. [4]. J.D.G. Jones, J.L. Dangl. Nature, 444(2006) 323–329. [5].  F. Waller, B. Achatz, H. Baltruschat, J. Fodor, K. Becker, M. Fischer, T. Heier, R. Hückelhoven, C. Neumann, D. von Wettstein, P. Franken, K-H. Kogel PNAS 102(2005) 13386-13391. [6]. A.F. Bent,  D. Mackey  Annual Review of Phytopathology  45(2007) 399-436. [7].  L.  Gomez-Gomez., T. Boller  Mol. Cell 5(2000) 1003–1011. [8]. G. Kunze, C. Zipfel, S.  Robatzek, , K. Niehaus  et al. Plant Cell  16(2004) 3496–3507. [9].  F. Chen, Y. Yuan,  Q. Li, Z. He Proteomics 7(2007) 1529–1539. [10]. R.G. Fernández, J.V. Jorrín Novo Current Research. Technology and Education Topics in Applied Microbiology and Microbial Biotechnology   1(2010) 205-217.

154

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN046) ENZİMATİK POLİMERİZASYON YÖNTEMİ İLE GLİKOZ BİYOSENSOR TASARIMI HAKAN ÇİFTÇİ 1, NAZLİ AYYILDIZ 1, EROL ALVER 2, AYŞEGÜL ÜLKÜ METİN 1, UGUR TAMER 3

1

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ 2

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

3

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Enzimatik polimerizasyon işlemi polimer sentezinde enzimlerin katalizör olarak kullanıldığı yada enzim substrat etkileşiminin sonucunda açığa çıkan ürünün polimerleşme de başlatıcı olarak kullanıldığı polimer sentezleme yöntemlerinden biridir[1-4]. Polimerizasyon enzim etrafinda gerçekleştiğinden enzimler sentezlenen polimer içinde tutuklanabilmektedir. Enzimatik polimerizasyon yönteminde kimyasal bir katalizör kullanımına gerek yoktur bazı şartlarda başlatıcı kullanımına da gerek olmayabilir. Bu özelliğinden dolayı yöntem diger polimerizasyon yöntemlerine göre daha çevrecidir. Bu çalışmada tiazol halkası içeren bir monomer glikoz oksidaz enzim varlığında enzimatik yolla polimerleştirilmiş ve enzim tutuklanmış polimer kolorimetrik yöntemle glikoz tayini için yeni bir biyosensor tasarımında kullanılmıştır. Hazırlanan glikoz biyosensorun çalışmasında optimum şartlar belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışma TÜBİTAK 114Z715 numaralı proje olarak desteklenmiştir.  Anahtar Kelimeler : Enzimatik Polimerizasyon, Glikoz, Biyosensor Kaynakça [1] H. Ciftci, Y. Oztekin, U. Tamer, A. Ramanviciene, A. Ramanavicius Colloids and Surface B: Biointerfaces 123 (2014) 685691. [2]      A. Ramanavicius, A. Kausaite, A. Ramanaviciene, J. Acaite, A. Malinauskas, Synthetic Met. 156 (2006) 409–413. [3]      A. Ramanavicius, A. Kausaite, A. Ramanaviciene, Analyst 133 (2008) 1083–1089. [4] A. Kausaite, A. Ramanaviciene,  A. Ramanavicius, Polymer 50 (2009) 1846–1851.  

155

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN047) BİZMUT KAPLI CAMSI KARBON ELEKTROTTA ANODİK SIYIRMA VOLTAMETRİSİ İLE ŞEKER PANCARI YIKAMA SUYUNDA KURŞUN TAYİNİ EBRU GÖKMEŞE 1, BURCU BÜTÜN 1, FARUK GÖKMEŞE 1 1

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Kurşunun kolayca işlenebilmesi, kimyasal aşınmaya karşı direncini yararlı kılan uygulamalarda, bu metale büyük üstünlük sağlar [1]. Kurşun, insan metabolizması ve ekolojik sisteme en önemli zararı veren ilk metal özelliğini taşımaktadır. İnsan vücudundaki kurşun miktarı ortalama olarak 125-200 mg civarındadır. Amerikan Sağlık Teşkilatının kabul ettiği içme ve kullanma sularındaki en yüksek kurşun derişimi 0,05 mg/L’dir. Metal endüstrilerine yakın sularda tespit edilen kurşun derişimi, diğer sulara göre daha fazladır. Bulunan en yüksek kurşun değeri 0,14 mg/L’dir [2]. Son yıllarda ağır metallerin elektroanalitik yöntemlerle tayininde bizmut kaplı camsı karbon elektrot yaygın bir şekilde kullanılmaktadır [3-5]. Bu çalışmada camsı karbon elektrot yüzeyinde bizmut film biriktirilerek elde edilen modifiye elektrotta kurşunun kare dalga anodik sıyırma voltametrisi ile tayini için yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Hazırlanan bizmut elektrot elektrokimyasal yöntemlerle karakterize edilerek, kaplama süresi, biriktirme süresi, frekans ve biriktirme potansiyeli optimize edilmiştir. Geliştirilen yöntemin çalışma derişim aralığı 0,1 M – 10 M, alt tayin sınırı ise 0,1 M olarak belirlenmiştir. Şeker Fabrikasından alınan şeker pancarı yıkama suyundaki Pb(II) miktarı 0,12±0,01 ppm olarak tayin edilmiştir.  Anahtar Kelimeler : Elektroanalitik Kimya, Anodik Sıyırma Voltametrisi, Bizmut Elektrot, Camsı Karbon Elektrot,Kurşun Tayini Kaynakça [1]. N. Demir, T. Göktürk, O. Akçay, SDU Journal of Science, 9(2), (2014), 194-200. [2] T. Gündüz, Çevre Sorunları, Gazi Büro Kitabevi, (1998). [3] D.Q. Huang, X. Bouhei, et all, Int. J. Electrochem.Sci., 7, (2012), 2860-2873. [4] Z. Bi, S. Chapman, et all, Electroanalysis, 22 (24), (2010), 2897-2907. [5] A. Economou, Trends in Analytical Chemistry, 24, 4, (2005), 334-340

156

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN048) MWCNT-JELATİN/POLİ(VİNİLFERROSEN)/LİZİN OKSİDAZ NANOKOMPOZİT FİLME DAYALI L-LİZİN BİYOSENSÖRÜ CEREN KAÇAR 1, PINAR ESRA ERDEN 1, ESMA KILIÇ 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

L-lizin temel bir amino asit olup kas, kemik ve dokuların oluşumu için gereklidir. Vücut tarafından sentezlenemeyen bu amino asit yiyecek ve ilaçlara gıda takviyesi olarak eklenir. Bu amino asitin doğru ve hızlı tayini gıda ve ilaç analizleri için oldukça önemlidir [1]. Bu amaçla L-lizin tayini için çeşitli biyosensörler hazırlanmaktadır. Son yıllarda biyosensör çalışmalarında karbon temelli malzemeler yaygın biçimde kullanılmaktadır. Çok duvarlı karbon nanotüpler (MWCNT), biyouyumluluk, geniş yüzey alanı, hızlı elektron aktarımı ve kolay modifiye edilebilirlik gibi özelliklerinden dolayı biyosensör uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Karbon nanotüplerin yüksek en/ boy oranı ve düşük yoğunluklarından yararlanılarak kompozit malzeme sistemleri oluşturmak da mümkündür. Bu malzemelerin polimer matrislerle birleştirilmesiyle nanokompozitler oluşturulur [2,3]. Poli(vinilferrosen) (PVF) bir redoks polimeridir ve üzerinde indirgenmiş ve yükseltgenmiş bölgeler bulunur. Elektrokimyasal sistemlerde elektron transfer medyatörü olarak kullanılmıştır [4]. Bu çalışmada, lizin oksidaz (LyOx) enziminin, jelatin (JEL) çözeltisi içerisinde dağıtılmış MWCNT ve PVF ile modifiye edilmiş camsı karbon elektrot (GCE) yüzeyine immobilizasyonu ile L-lizin tayini için bir biyosensör geliştirilmiştir. LyOx/PVF/MWCNT-JEL/GCE’nin yüzey morfolojisinin ve elektrokimyasal performanslarının incelenmesinde sırasıyla, taramalı elektron mikroskobundan (SEM) ve amperometrik yöntemlerden yararlanılmıştır. Modive 0,1 M KCl fiye elektrotların, elektrot-çözelti ara yüzeyindeki elektron aktarım karakteristikleri içeren redoks probunda dönüşümlü voltametri (CV) ve elektrokimyasal empedans spektroskopisi (EIS) yöntemleriyle incelenmiştir. Modifiye elektrodun analitik performansını etkileyen parametreler detaylı olarak araştırılmış ve optimize edilmiştir.  LyOx/PVF/MWCNT-JEL/GCE için doğrusal çalışma aralığı, alt tayin sınırı ve duyarlık sırasıyla —  M, M ve 0,11 µA/mM olarak bulunmuştur. Geliştirilen LyOx/PVF/MWCNT-JEL/GCE, L-lizinin gerçek numunelerde tayini için kullanılmış ve iyi geri kazanımlar elde edilmiştir. Bu çalışma Ankara Üniversitesi BAP 14L0430005 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : L-Lizin, MWCNT, Poli(Vinilferrosen), Biyosensör, Amperometri Kaynakça [1] Sahin, O.G.,Gulce, H., Gulce, A., Journal of Electroanalytical Chemistry, 690, (2013), 1-7. [2] Sahoo, N.G., Rana, S., Cho, J.W., Li, L., Chan, S.H.,  Progress in Polymer Science, 35, (2010), 837-867. [3] Li, C., Thostenson E.T., Chou T.W., Composites and Techonology, 68, (2008), 1227-1249. [4] Erden, P.E., Kaçar, C., Öztürk, F., Kılıç, E., Talanta, 134, (2015), 488-495.

157

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN049) GLUTAMAT TAYİNİ İÇİN KİTOSAN/CO3O4/GRAFEN FİLME DAYALI AMPEROMETRİK ENZİM ELEKTROT GELİŞTİRİLMESİ BERNA DALKIRAN 1, PINAR ESRA ERDEN 1, ESMA KILIÇ 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Soya, mısır ve buğdaydan elde edilen monosodyum glutamat (MSG), esansiyel olmayan asidik bir amino asit olan glutamatın sodyum tuzudur.  Aroma güçlendirici katkı maddesi olarak; bazı katı yağlarda, et sularında, hazır çorbalarda, işlenmiş kırmızı et, balık ve tavuklarda, mayonezlerde, bebek mamalarında ve daha birçok hazır gıdada kullanılmaktadır. MSG’ın aşırı miktarda tüketimi, baş ve mide ağrısı gibi semptomlara neden olabilir. Bu belirtiler Çin Restoranı Sendromu olarak adlandırılmaktadır [1-2]. MSG’nin belli miktarlarda alındığında çoğu insan için güvenli olduğu, ancak uzun süreli MSG kullanımının, nörodejeneratif hastalıkların, obezite ve diyabet gibi metabolik hastalıkların ortaya çıkmasında tetikleyici olduğu raporlanmıştır [3-4]. Bu nedenle biyolojik sıvılarda ve gıdalarda glutamatın tayini oldukça önemli bir hale gelmiştir. Glutamat tayini için hızlı ve kesin yöntemlere ihtiyaç vardır.

Bu çalışmada glutamat tayini için grafen ve kitosan içerisinde dağıtılmış Co O ’in, camsı karbon elektrot (GCE) yüzeyine modifiye edilmesiyle enzim elektrot geliştirildi. Glutamat oksidaz (GluOx) enziminin GCE yüzeyine immobilizasyonu glutaraldehit ile çapraz bağlama yöntemi kullanılarak yapıldı. Çalışmada;                 Co O /CH/Grafen/ GCE, Pt tel ve Ag/AgCl referans elektrottan oluşan üçlü elektrot sistemi kullanıldı. Glutamat tayini, enzimatik olarak oluşan H O ’in,  elektrot yüzeyinde sabit potansiyelde yükseltgenmesine dayanmaktadır [5]:  Co O /CH/Grafen/GCE elektrodun yüzey modifikasyonlarının belirlenmesi için yüzey görüntüleme tekniği olan taramalı elektron mikroskobu (SEM) kullanıldı. Ayrıca dönüşümlü voltametri (CV) ve elektrokimyasal empedans spektroskopilerinden (EIS) yaralanılarak elektrot-çözelti ara yüzeyindeki elektron aktarım karakteristikleri incelendi. Co O /CH/Grafen/GCE için optimum çalışma koşulları ve performans faktörleri belirlendi. Enzim elektrot için en uygun çalışma sıcaklığı 37 ºC ve pH 7,5 olarak bulundu. Modifiye elektrodun doğrusal çalışma aralığı 4,0×10 -6,0×10  M; gözlenebilme sınırı 2,0×10 M ve duyarlığı 0,72 µA/mM olarak belirlendi. Anahtar Kelimeler : Amperometri, Amperometrik Sensörler, Enzim Elektrotlar, Nanomalzeme Temelli Biyosensörler, Grafen, Nanopartikül Kaynakça [1] Y. Cui, J.P. Barford, R. Renneberg,  Sensors and Actuators B 127, (2007), 358-361. [2] R. Maalouf, H. Chebib, Y. Saikali, O. Vittori, M. Sigaud, N. Jaffrezic-Renault, Biosensors and Bioelectronics. 22, (2007), 2682–2688. [3] V. Bojanic, Z. Bojanic, S. Najman, Gen Physiol Biophys. 28, (2009), 149-54. [4] M.Y. Pepino, S. Finkbeiner, G.K. Beauchamp J.A. Mennella, Obesity (Silver Spring) 18, (2010), 959-65. [5] S. Chakraborty, C.R. Raj, Electrochemistry Communications. 9, (2007), 1323–1330.

158

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN050) VOLTAMETRİ, UV ve FLORİMETRİK SPEKTROSKOPİ YÖNTEMLERİ İLE LAPATİNİP- dsDNA ETKİLEŞİM MEKANİZMASININ AYDINLATILMASI BURCU DOĞAN TOPAL 1, BURÇİN BOZAL PALABIYIK 1, SİBEL AYŞIL ÖZKAN 1, BENGİ USLU 1

1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Moleküler tanı ve farmakogenetik çalışma alanlarında biyosensör tasarımında kullanılan nükleik asit tanıma katmanları yeni ve ilgi çekicidir. Elektrokimyasal metodlardan voltametri, elektroaktif ilaç etken maddelerinin, proteinlerin, hormonların, enzimlerin ve nükleik asitlerin elektrot yüzeyindeki yükseltgenme-indirgenme davranışlarıyla, bunların vücutta uğradıkları in vivo metabolizmaları hakkında redoks davranışlarının benzerliğiyle bilgi verebilmektedir [1]. Elektrokimyasal DNA biyosensörünün kullanıldığı bu araştırmadan elde edilen bilgiler [2], aynı zamanda yeni sentezlenen bu bileşiklerin tıp ve eczacılıkta kullanılabilirliği için en uygun yapının ve fonksiyonel grupların önceden belirlenmesine ve in vivo davranışlarının anlaşılmasına olanak sağlayacaktır.  Lapatinip, EGFR (ErbB1) ve HER2+/neu(ErbB2+) reseptörlerinin intraselüler tirozin kinaz bölgelerini güçlü, tersinir ve seçici olarak inhibe etmesi ve bu reseptörlerden yavaş yavaş ayrılması nedeniyle benzersiz bir etki mekanizmasına sahip, yeni bir 4-anilinokinazolin kinaz inhibitörüdür. Lapatinib in vitro ortamda ve çeşitli hayvan modellerinde, ErbB aracılı tümör hücresi çoğalmasını inhibe eder. Lapatinib’in elektrokimyasal davranışı geniş bir pH aralığında (0.3 – 10.0) camsı karbon elektrot kullanılarak çeşitli voltametrik tekniklerle incelenmiştir.  Dönüşümlü voltametri ile pH 2.0 fosfat tamponunda 0.94V (birinci pik) ve 1.17V (ikinci pik) da iki anodik pik gözlenmiştir. Hız taramaları sonucunda birinci pik difüzyon ve ikinci pik adsorpsiyon kontrollü bulunmuştur [3]. Yükseltgenme mekanizması aromatik amin içeren model ilaçlar (anilin ve ambroksol) ile çalışılarak aydınlatılmaya çalışılmıştır. Lapatinib ve çift sarmal DNA arasındaki etkileşim için elektrokimyasal biyosensör tasarlanmıştır. Etkileşim mekanizmasını daha iyi anlamak için spektroskopik yöntemler de kullanılmıştır. Her üç yöntem için bağlanma katsayıları (K) hesaplanmıştır. K değerleri, voltametrik, UV ve floresans spektroskopi yöntemleri için sırasıyla 6.03 × 105M−1, 4.20 × 105M−1and 3.50 × 104M−1 olarak bulunmuştur. Voltametri ve spektroskopik yöntemlerin sonuçlarına göre Lapatinib, çift sarmal DNA yapısına interkale olabilmektedir [4]. Anahtar Kelimeler: Voltametri, Biyosensör, İlaç, DNA Kaynakça [1] S.A. Ozkan, Electroanalytical Methods in Pharmaceutical Analysis and TheirValidation, First ed., HNB      Pub, New York, 2012. [2] C. Teijeiro, E. Red, D. Marin, Electroanalysis, 12 (2000) 963–968. [3] D.K. Gosser, Cyclic Voltammetry: Simulation and Analysis of Reaction Mechanism, VCH Publishers      Inc., USA, 1993. [4] W.Y. Li, J.G. Xu, X.Q. Guo, Q.Z. Zhu, Y.B. Zhao, Spectrochim. Acta A, 53 (1997) 781–787.

159

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN051) SPEKTROFOTOMETRE KULLANILMAYAN YENİ DPPH ANTİOKSİDAN TAYİN YÖNTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE UYGULANMASI ZEYNEP İSKEFİYELİ 1, MURAT KÜÇÜK 1, HACER DOĞAN 2, AYÇA AKTAŞ KARAÇELİK 3 1 2

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 3

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

DPPH· radikal (2,2-difenil-1-pikrilhidrazil) temizleme aktivitesi, doğal ve sentetik maddelerin antioksidan aktivitelerinin belirlenmesinde en yaygın kullanılan yöntemdir [1]. Zamanla geliştirilen yöntem HPLC sistemine kombine edilerek on-line HPLC-DPPH uygulamasına da dönüşmüştür [2]. Yöntem geliştikçe kullanılan cihazların kapsamı ve maliyeti artmıştır. Dolayısıyla son yıllarda maliyeti azaltmak için farklı materyaller kullanılarak biyoaktivite çalışmaları yapılmaya başlanmıştır [3]. Bu amaçla yapılan çalışmada spektrofotometri kullanmadan maliyeti daha düşük ve her ortamda uygulanabilirliği olan yeni bir DPPH tayin yöntemi geliştirilmiştir. Yeni yöntemde TLC tabaka ve ücretsiz ulaşılan bir renk ölçüm programı (Image J) kullanılarak, DPPH-numune karışımları plaka üzerine damlatılıp renk değerine bağlı antioksidan aktivite değeri belirlenmiştir. Spektrofotometrik yöntemle elde edilen absorbansa bağlı aktivite (SC50: radikal miktarını/absorbansını yarıya indiren numune konsantrasyonu)  sonuçları ile yeni geliştirilen damlatma yöntemiyle elde edilen renk değerine göre belirlenen aktivite (CSC50:renk değerini maksimum renk değerinin yarısına çıkaran numune konsantrasyonu Şekil (B)) sonuçlarının uyumlu olduğu görülmüştür (R2=0,9923, Şekil (C)). DPPH antioksidan tayin yönteminin spektrofotometre olmadan, her ortamda kolaylıkla hem saf maddelerin hem de karışımların aktivitelerinin belirlenmesinde güvenle kullanılabileceğini göstermiştir.

 Şekil: (A) Damlatılan karışımlar, (B) CSC50 değerinin belirlenmesi, (C) SC50 ve CSC50 değerleri. Anahtar Kelimeler : Antioksidan, DPPH, Damlatma, TLC, Image J, Spektrofotometre Kaynakça [1]  J.K. Moon, T. Shıbamoto, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 57, (2009), 1655–1666. [2]  Y. Zhang, Q. Li, H. Xing, X. Lu, L. Zhao, K. Qu, K. Bi, Food Research International, 53, (2013), 847–856. [3]  B. K. Glod, P. M. Wantusiak, P. Piszcz, E. Lewczuk, P. K. Zarzycki, Food Chemistry, 173, (2015), 749–754.

160

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN052) PRUNUS AVİUM L.’ DE FENOLİK BİLEŞİKLERİN TAYİNİ NAGİHAN M. KARAASLAN 1, OLCAY KAPLAN İNCE 1, MUHARREM İNCE 1 1

TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Latince ismi Prunus avium L. olan kiraz meyvesi gülgiller (Rosaceae) familyasından olup fosfor, B3 ve C vitamini bakımından zengin bir meyvedir. Yüksek antioksidan kapasiteye sahip olan kiraz meyvesi aktif oksijen formlarının neden olduğu kanser, kalp hastalıkları gibi birçok hastalığın oluşum ve gelişimini önlemeye yardımcı olmaktadır. Meyvenin antioksidan kapasitesi, bir ya da daha fazla hidroksil grubunun aromatik halkaya bağlı olduğu fenolik madde içeriğine göre belirlenmektedir [1-3]. Çalışmada, gıdalardaki fenolik madde dağılımının artan önemi nedeniyle Malatya ilinin Yeşilyurt ilçesinden mevsiminde toplanan farklı renkteki kiraz meyvelerinin fenolik bileşikleri sıvı kromatografisi yöntemiyle belirlendi. Gallik asit, (+)kateşin ve (-)epikateşin 280 nm; klorogenik asit, kafeik asit, kumarik asit, naringin, hesperidin ve phlarizidin dihidrat 320 nm; rutin, ellagik asit, mirisetin, kuersetin 360 nm dalga boyunda tayin edildi. Kromatografik ayırım ters faz yüksek performanslı sıvı kromatografisi DAD dedektörü kullanılarak gerçekleştirildi. Gradient şartlarda mobil faz A: %2 CH3COOH ve mobil faz B; metanol ile akış hızı 1.0 mL dk-1’ da fenolik bileşiklerin tayini gerçekleştirildi. Farklı renkteki kirazların fenolik içerikleri kıyaslandı. Genelde, kırmızı kirazın fenolik içeriğinin sarı kirazdan daha yüksek olduğu tespit edildi.  Anahtar Kelimeler : Fenolik bileşikler, Prunus avium l., HPLC Kaynakça [1] K. Robards, M. Antolovich, Analyst, 122 (1997), 11R- 34R. [2] V. Usenik, J. Fabcic, F. Stampar, Food Chemistry, 107 (2008), 185- 192. [3] F. J. Garcia- Alanso, M. J. Periago, M. L. Vidal- Guevara, E. Cantos,  G. Ros, F. Ferreres, P. Abellan, Journal of Food Science, 68 (2003), 1525- 1530.

161

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN053) APTAMERLERE DAYALI ELEKTROKİMYASAL BİYOSENSÖR TEKNOLOJİLERİ ARZUM ERDEM GÜRSAN 1 1

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Aptamerler çeşitli proteinlere, nükleik asitlere, ilaçlar ve toksinlere yüksek seçicilikte bağlanabildikleri için sağlık, çevre, gıda analizlerinde ve ayrıca tanı ve tedavide sıklıkla kullanılmaktadır [1-3]. Son yıllarda özellikle proteinlerin klasik yöntemlere kıyasla, nükleik asit-ligand yapısındaki aptamerler ile yüksek duyarlılık ve seçicilikte saptanabilmesi, elektrokimyasal aptasensörlerin tasarımını da beraberinde getirmiştir [4-9]. Elektrokimyasal aptasensörlerin tasarım ve uygulamalarına bakıldığı zaman, aptamer ve hedef molekül (protein, ilaç, toksin vb.) arasındaki etkileşim sonucunda gözlenen redoks-aktif bir indikatörün sinyali ve/veya aptamer dizisindeki elektroaktif bazlara ait sinyallerin ölçülebilmesiyle sonuca ulaşılabildiği görülmüştür [4,5]. Ayrıca, sensör yüzeyinde gerçekleşen aptamer-protein etkileşimin elektrokimyasal impedans spektroskopisi ölçümlerine (EIS) dayalı tayini, etkileşim öncesi ve sonrası impedansın ölçülmesi ile mümkün olabilmektedir [6-8]. Günümüze kadar kaydedilen sonuçlara bağlı olarak, elektrokimyasal aptasensör teknolojilerinin analizlenecek maddeyi seçimli ve duyarlı bir şekilde algılayan hasta başında yada sahada analizi mümkün kılacak çiplerin tasarımında önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir [1,2]. Bilimsel çalışmanın sorumlu yazarı A.E.G, çalışmaya sağladığı maddi ve manevi desteğinden dolayı TÜBİTAK (Proje No. 111T073), ve Türkiye Bilimler Akademisi’ne teşekkür eder. Anahtar Kelimeler : Aptasensörler, Elektrokimyasal Biyosensörler Kaynakça [1] G. Mayer, Nucleic Acid and Peptide Aptamers, ed: Mayer G., Springer, New York, 2009. [2] M. Mascini, Aptamers in Bioanalysis, ed: Macsini M., Wiley and Sons, New Jersey, 2009. [3] M. Famulok, J. S. Hartig, G. Mayer, Diagnostics And Therapy. Chem. Rev., 107, 2007, 3715-3743. [4] A.Erdem, H. Karadeniz, M. Gunter, M. Famulok, A. Caliskan, Electroanal., 21, 2009, 1278-1284. [5] A. Erdem, G. Congur, F. Mese, Electroanal., 26, 2014, 2580-2590. [6]  Z. Zhang, W. Yang, J. Wang, C. Yang, F. Yang, X. Yang, Talanta, 78, 2009, 1240-1245. [7] F. Rohrbach, H. Karadeniz, A. Erdem, M. Famulok, G. Mayer, Anal. Biochem., 421, 2012, 454-459. [8] A. Erdem, G. Congur, Sens.Act. B. Chem. 196, 2014, 168-174. [9] S. Centi, S. Tombelli, M. Minunni, M. Mascini, Anal. Chem., 79, 2007, 1466-1473.  

162

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN054) BİSFENOL-A (BPA)’NIN SULU ORTAMDA TESPİTİ İÇİN POLİMERİK ESASLI OPTİK SENSÖR GELİŞTİRİLMESİ NEŞE TAŞCİ 1, SONER ÇUBUK 1, M. VEZİR KAHRAMAN 1, ECE KÖK YETİMOĞLU 2 1 2

MARMARA ÜNİVERSİTESİ

MARMARA ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL [email protected]

Bisfenol A (BPA), 2,2-bis(4-hidroksifenil) propan, sert plastik ürünlerin imalatında kullanılan polikarbonatlar (biberonlar, su damacanaları, gıda saklama kapları, kola ve meyve suyu şişeleri, su boruları, oyuncaklar), epoksi reçineler, polyester üretimi, termal kağıt üretimi, ayrıca diş dolgu ve tıbbi malzemeleri gibi çok geniş bir kullanım alananına sahip olan toksik bir maddedir. BPA ile ilişkilendirilen diyabet, obezite, kalp hastalıkları, astım, karaciğer hasarı, meme ve prostat kanseri gibi pek çok hastalık vardır. Ayrıca son yıllarda yapılan çalışmalar BPA’nın insan ve hayvanların hormonal sistemine de ciddi zararları olduğunu göstermiştir (1,2). Bu çalışma kapsamında sulu ortamdaki BPA’nın analizi için fluorimetrik bir yöntem geliştirilmiş, vinil fenil boronik asid (VPBA)’den yola çıkarak Poli (etilen glikol) metakrilat (PEGMA), 2-Hdroksietil metakrilat (HEMA) monomerleri  ve fotobaşlatıcının farklı miktarlarıyla farklı kombinasyonlarda membranlar UV ışığı altında sertleştirilerek (3)  sentezlenmiş  ve daha sonra membranların karakterizasyonu yapılmıştır. Hazırlanan membranlar ile farklı BPA konsantrasyonuna ve farklı pH değerine sahip olan çözeltilerin fluorimetri ile zamana bağlı olarak ölçümleri alınmış ve bu ölçümler sonunda en uygun membran formülasyonuna, pH değerine ve cevap süresine karar verilmiştir. Karar verilen uyarma ve emisyon dalgaboyları, pH ve süre değerleri kullanılarak çalışma aralığı belirlenmiş, kalibrasyon grafiği çizilmiş, membranın tekrar kullanılabilirliği ve seçiciliği incelenmiştir. Elde edilen analiz sonuçları geliştirilen optik sensörün  sulu ortamda bulunan BPA’nın  1 ppb düzeyine kadar seçimli olarak analiz edilebilmesine olanak sağladığını göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Bisfenol-A(BPA), Optik Sensör, Fluorimetri Kaynakça 1. L.N. Vandenberg, T. Colborn , T.B. Hayes, J.J. Heindel , Jr. D.R. Jacobs, D.H. Lee, Endocr Rev, 33 , (2012) , 378–455. 2. H. H.  Le, , E. M. Carlson, J. P. Chua, S. M. Belcher, Toxicology Letters,176, (2008),149−156. 2. X. Wang, H. Zeng, L. Zhao, J. M. Lin, Analytica Chimica Acta, 556, (2006), 313–318.

163

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-AN055) TÜBİTAK UME TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN YETERLİLİK TESTİ FAALİYETLERİ FATMA AKÇADAĞ 1 1

TUBITAK UME

[email protected]   Yeterlilik testinin amacı, katılımcı laboratuvarların yeterliliğini bağımsız olarak  değerlendirmektir. ISO/IEC 17043 standardında yeterlik testi, laboratuvarlar arası karşılaştırma yoluyla daha önceden belirlenmiş bir kritere göre katılımcı performansının değerlendirilmesi olarak tanımlanmıştır. Yeterlilik testi bir kalite güvence programı kapsamında yapıldığında, deney ve kalibrasyon sonuçlarının kalitesini güvence altına alan bağımsız bir araçtır. ISO/IEC 17025 açıklandığı gibi, laboratuvarların yeterlilik testi faaliyetlerine katılımı standardın bir gerekliliğidir. Bu gerekliliğin amacı, müşterilere, akreditasyon kuruluşu gibi diğer ilgili taraflara laboratuvarın doğru ve tekrarlanabilir sonuçlar elde etme yeteneğini objektif kanıtlarla sunulmasını sağlamaktır. Yeterlilik testilerine katılım, laboratuvara ayrıca kalite sistemini izlemek için değerli geri bildirim sağlar. Bir dış kalite kontrol malzemesinin analizi katılımcı laboratuvarlara kendi analitik sonuçlarını diğer laboratuvarlarla karşılaştırma imkanı verir [1-4]. Kimyasal ölçümlerin kalitesini ve metrolojinin farkındalığını arttırmak amacıyla TÜBİTAK UME su, atık su, toprak, gıda ve akaryakıtlar konusunda yeterlilik testleri düzenlemektedir. Düzenlenen yeterlilik testleri ile laboratuvarların performanslarının belirlenmesi, performanslarının diğer laboratuvarlar ile karşılaştırma, daha güvenilir ve doğru ölçüm sonuçlar elde etmek için metotlarını ve kendi performanslarını geliştirmeye yönelik katkı sağlaması amaçlanmaktadır.  Bu çalışmada TÜBİTAK UME tarafından gerçekleştirirlen yeterlilik testi faaliyetleri tanıtılacaktır. Anahtar Kelimeler : TÜBİTAK UME, Yeterlilik Testi Kaynakça [1] ISO/IEC 17043 Conformity assessment - General requirements for proficiency testing,  (2010) [2]  ISO/IEC 17025 General Requirements for the Competence of Testing and Calibration Laboratories, (2005) [3]  E. Prichard and V. Barwick, Quality Assurance in Analytical Chemistry, John Wiley & Sons, (2007) [4] S.L.R. Ellison and A. Williams (Eds),  EURACHEM /CITAC Guide Quantifying Unceryainty in Analytical Measuremen, Third Edition, (2012),     ISBN 978-0-948926-30-3 http://www.eurachem.org

164

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN001) BAZI NONİYONİK YÜZEY AKTİF MADDELERİN AGREGASYON DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ SİNEM KASAPOĞLU 1, HALİDE AKBAŞ 2 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ,FEN FAKÜLTESİ,KİMYA BÖLÜMÜ 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Noniyonik yüzey aktif maddeler sulu ortamda çözündükleri veya dispers oldukları zaman yüklü tanecik oluşturmayan ve hidrofil grupları etilen oksit zincirlerinden oluşan yüzey aktif maddelerdir. Etilen oksit zincir uzunluğu arttıkça molekülün hidrofilik özelliği artmaktadır. Yüklü yüzey aktif maddelere kıyasla yüzey gerilimini daha fazla düşürmeleri ve daha düşük kritik misel konsantrasyon (KMK) değeri vermelerinden dolayı endüstriyel işlemlerde çözücüler, emülgatörler, deterjanlar vb. olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadırlar. [1-4] Bu çalışmada, noniyonik yüzey aktif madde olarak Triton X-100 ve Brij 35 kullanılmıştır. Steady state floresans ölçümleri Hitachi F - 2700 floresans spektrofotometresi kullanılarak alınmıştır. Hesaplanan (Io/I) değerleri ve quencher [Q], konsantrasyonu arasında çizilen grafiklerden yararlanarak agregasyon sayısı bulunmuştur. Agregasyon sayısının konsantrasyonla değişimi incelendiğinde her iki noniyonik yüzey aktif maddenin agregasyon sayısının konsantrasyon arttıkça arttığı belli bir konsantrasyondan sonra artış hızında değişiklik gözlenmiştir.

                             (a)                                           (b) Şekil 1. (a) Noniyonik yüzey aktif maddenin (TritonX-100) agregasyon sayısı tayin grafiği.          (b) Noniyonik yüzey aktif maddenin (Triton X-100) farklı konsantrasyonlardaki agregasyon sayısı değişim grafiği. Anahtar Kelimeler : Noniyonik, Agregasyon sayısı, Floresans Spektrofotometresi, Kararlı hal Kaynakça [1] H. Akbaş, A. Elemenli, M. Boz, Journal of Surfactants and Detergents, 15, (2011), 33-40 [2] H. Akbaş, M. Boz, A. Elemenli, Fluid Phase Equilibria,370, (2014), 95-100 [3] N. Azum, A.Z. Naqvi, M. Akram, K.abir-ud-Din, Journal Colloid Interface Science, 328, (2008), 429-435 [4] N.J. Turro, A. Yekta, Journal of the American Chemical Society, 100, (1978), 1952-5951

165

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN002) p- KUMARİK ASİTİN ANTİOKSİDAN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ İSMAİL KILIÇ 1, YEŞİM YEŞİLOĞLU 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Fenolik bir asit olan p-kumarik asit (4- hiroksisinnamik asid) sinnamik asitin bir hidroksil türevidir. Bu asit; düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) peroksidasyonu azaltıcı,  mutasyon tamir edici özelliğe, antigenotoksik etki ve antimikrobiyal aktiviteye sahiptir.   İnsanlarda bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynar[1-3]. Antioksidan özelliği olan p-kumarik asit gibi fenolik bileşiklerin gıdalara katkı maddesi olarak katıldığında ransiditeyi minimum düzeye indirdiği, toksik oksidasyon ürünlerinin oluşumunu geciktirdiği, besinsel kalitesini koruduğu ve depolama ömrünü arttırdığı belirlenmiştir[4,5]. Fenolik bileşiklerin antimikrobiyal aktivitesinden dolayı patojen ve bozulma etmeni mikroorganizmaları inhibe ettiği ve ayrıca antikanserojen aktiviteye sahip olduğu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği de bilinmektedir[6]. Bizim çalışmamızda p-kumarik asitin lipid peroksidasyonu (Şekil 1), Fe+2 iyonlarını şelatlama aktivitesi ve Fe+3 iyonlarını indirgeme gücü çalışmaları yapılarak asidin antioksidan özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

  Şekil 1. p-Kumarik Asitin Lipid Peroksidasyonu Anahtar Kelimeler : p-Kumarik asit, Antioksidan Özellik Kaynakça [1] J.C. Cheng, F. Dai, B. Zhou, Y. Yang, Z.L. Liu, Food Chem. 104 (2007) 132–139. [2] L.R. Ferguson, S.T. Zhu, P.J. Harris, Mol. Nutr. Food Res. 49 (2005)585–693. [3] S.F. Bodini, S. Manfredini, M. Epp, S. Valentini, F. Santori, Lett. Appl. Microbiol.49 (2009) 551–555. [4] Z., Zhang, L., Liao, J., Moore, T., Z., WuaWang, Food Chemistry, 113 (2009) 160–165. [5] A.A., Mariod, R.M., Ibrahim, M., Ismail, and N., Ismail, Food Chemistry,.118 (2010) 120– 127. [6] Y. J., Surh, Y. J., Hurh, J. Y., Kang, E., Lee, G.Kong, and S.J. Lee, Cancer Letters, 140 (1999) 1–10.

166

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN003) BÖĞÜRTLEN YAPRAKLARINDAN TOPLAM FENOLİK İÇERİĞİN ULTRASONİK DESTEKLİ EKSTRAKSİYONUN YÜZEY YANIT METADOLOJİSİ İLE OPTİMİZASYONU SÜLEYMAN GÖKCE 1, İBRAHİM BULDUK 1 1

UŞAK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Bitkisel kaynaklı besinler az ya da çok miktarda fenolik madde içermektedir. Özellikle meyve ve sebzelerin rengi, lezzeti ve dayanıklılığı üzerine etkili olan fenolik maddeler, antioksidan özelliklerine bağlı olarak antikanserojen, antimutajen ve antimikrobiyal aktivite göstermeleri bakımından da insan sağlığı ile yakından ilişkilidir. Böğürtlen polifenol, flovanoid, antosiyanin, salısilik asit ve ellajik asit gibi çok sayıda fitokimyasal içerir.[1-2-3-4-5] Uşak bölgesinden toplanan böğürtlen yapraklarıkaranlık odada onbeş gün süreyle kurutulup blender ile öğütüldü. Toz haline getirilen numunelerdeney programında belirtildiği şekilde ile ekstrakte edildi.Toplam Fenolik İçerik Folin Ciocalteu yöntemiyle belirlendi. Ekstraklar UV-Visible Spektrofotometre Cihazı ile analiz edildi yöntemi ile analiz edilerek sonuçlar ppm Toplam Fenolik İçerik olarak ifade edildi. En yüksek Toplam Fenolik İçerik düzeyi(110.44 ppm)) için belirlenen optimal koşullar ultrason gücü (% 48.24), ekstraksiyon zamanı 29.52dk, etanol konsantrasyonu% 53.49 olarak bulundu. Belirlenen optimal koşullarda deneysel değerler tahmin edilen değerlere yakın olarak tespit edildi. Anahtar Kelimeler : Toplam Fenolik İçerik, Böğürtlen Yaprakları, Ekstraksiyon, Optimizasyon Kaynakça [1] Chemat, F.; Zill-e-Huma; Khan, M.K, Ultrason. Sonochem. 18. 813–835. (2011) [2] Rodrigues, S.; Pinto, G.A.S. J. Food Eng. 80. 869–872. (2007) [3] Jiao, Y.; Zuo, Y.  Phytochem. Anal, 20, 272–278. (2009) [4] Velickovic DT, Milenovic DM, Ristic MS and Veljkovic VB, Ultrason Sonochem 13.150–156 (2006). [5] Psotova, J.; Svobodova, A.; Kolarova, H.; Walterova, D.  J. Photochem. Photobiol. B Biol, 84. 167–174. (2006)

167

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN004) SPİRULİNA PLATENSİS DE BAZI AZOT ASİMİLASYON ENZİMLERİ VE METABOLİTLERİ ÜZERİNE SODYUM NİTRATIN ETKİSİNİN İNCELENMESİ MERVE ESEN 1, RAZİYE ÖZTÜRK ÜREK 2 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ 2

DOKU

[email protected]        Spirulina platensis (Gamont) Geitler’de, sodyum nitratın farklı derişimlerinin (10-180 mM), büyüme, nitrat alım hızları, pigment ve metabolitlerin üretimi ve nitrat redüktaz (NR), nitrit redüktaz (NiR), glutamin sentetaz (GS) ve glutamat sentaz (GOGAT) gibi bazı azot asimilasyonu enzimleri üzerindeki etkileri araştırıldı. 30 mM sodyum nitrat içeren standart Zarrouk ortamı kontrol olarak kullanıldı [1-2].      Azot kaynağı olarak sodyum nitratın varlığında; S. platensis’te, 10 mM sodyum nitrat, büyüme, pigment ve metabolitlerin üretimi ve enzim aktiviteleri için yetersiz azot sağladı. 100 mM sodium nitrat derişimi, büyüme, pigment ve metabolitlerin üretimi ve enzim aktivitelerini uyardı. 100 mM sodyum nitrat içeren büyüme ortamında en yüksek NR, NiR, GS ve GOGAT aktiviteleri, sırasıyla, 102.36±3.65 U/mL; 600.83±19.5 U/mL; 0.1084±0.01 U/ mL ve 34.726±1.3 U/mL olarak tespit edildi. Ancak, 180 mM sodium nitrat, bu parametreler üzerinde toksik etki göstermiştir ve NR, NiR, GS ve GOGAT aktiviteleri kontrol ile kıyaslanınca oldukça düşük değerlerde saptanmıştır.          Sonuç olarak, en iyi büyüme, pigment ve metabolit üretimi ve enzim aktiviteleri, 100 mM sodyum nitrat içeren S. platensis büyüme ortamında tespit edilmiştir [3-4]. Yüksek enzim aktivitelerinin elde edilmesi, glutamin ve glutamat gibi biyoteknolojik önemi olan amino asitlerin üretimini arttırması açısından önemlidir. Anahtar Kelimeler : Spirulina Platensis, Azot Asimilasyon Enzimleri, Sodyum Nitrat, Prolin, Fikobiliprotein Kaynakça [1] R. Terrado, A. Monier, R. Edgar, C. Lovejoy, J. Phycol., DOI: 10.1111/jpy.12292, (2015), 1-17. [2] R. Öztürk Ürek, L. Tarhan, Turk. J. Bot., 36 (2012) 369-377. [3] M. Esen, R. Öztürk Ürek, Turk. J. Biol., 38 (2014) 690-700.  [4] O. Perez-Garcia, F. M. E. Escalante, L. E. de-Bashan, Y. Bashan, Water Res., 45(2011), 11–

168

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN005) CROWN ETER İÇEREN BODİPY BİLEŞİĞİNİN SENTEZİ , SPEKTROSKOPİK VE SPEKTROFOTOMETRİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ DUYGU ŞAHİN 1, HALİL YILMAZ, ZELİHA HAYVALI, MUSTAFA HAYVALI 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Metal iyonlarının tespit edilmesi ve miktarlarının belirlenmesi çoğu kimyasal, biyolojik ve çevresel analizler için büyük önem taşır. Geçiş ve ağır metal iyonları kadar alkali ve toprak alkali metal iyonları esansiyel elementlerden akut toksiklere kadar birçok farklı şekilde biyotik ve abiyotik sistemleri etkileyebilir [1]. Çok geniş bir yelpazede potansiyel kullanım alanlarından dolayı katyonlar için çeşitli moleküler sensörler geliştirilmiş ve bir iyonofordan oluşan çok sayıda floroiyonofor sentezlenmiştir. Floroiyonofor sistemlerinde floroforun fotofiziksel özellikleri iyonoforun boşluğunda bir katyonun kompleksleşmesiyle değiştirilebilir. Bu da katyon konsantrasyonunun belirlenmesi ve ölçülmesine olanak sağlar [2]. Bu çalışma kapsamında florofor grup olarak BODİPY, iyonofor grup olarak ise benzo-15-crown-5 makrosiklik halkasının seçildiği yeni bir floroiyonofor sentezlenmiştir. Ürünün yapısı element analizi, MS, FTIR, 1H-NMR ve 13C-NMR spektroskopik yöntemleri kullanılarak aydınlatılmıştır. Ayrıca elde edilen bu yeni floroiyonoforun metal iyonu seçicilikleri alkali, toprak alkali ve geçiş metalleri ile (Li+, Na+, K+, Mg2+, Ca2+, Ba2+, Al3+, Ni2+, Cu2+, Zn2+, Co3+, Fe3+, Ag+, Hg2+)  UV-Vis. spektrofotometresi ve floresans spektrometresi kullanılarak çalışılmıştır. Sentezi gerçekleştirilen crown-BODİPY bileşiğinin Fe3+, Al3+ metal iyonlarına karşı seçici davrandığı belirlenmiştir. Absorpsiyon ve emisyon ölçümleri alınarak titrasyon çalışmaları yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Crown Eter, Floroiyonofor, Metal Seçiciliği Kaynakça [1] U.R. Genger, W. Retting, K. Rurack, M. Sczepan, M. Spieles, Chemical Physics Letters, 320, (2000), 87-94. [2] J.L.H. Jiwan, J.P. Soumillion, D. Taziaux, Journal of Photochemistry and Photobiology A: Chemistry, 162, (2004), 599-607. [3] J. D. Blakemore, R. Chitta and F. D’Souza, Tetrahedron Letters, 48, (2007), 1977–1982. [4] V. I. Minkin, A. D. Dubonosov, V. A. Bren,and A. V. Tsukanovb, ARKIVOC, iv, (2008), 90-102.

169

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN006) HİDROJEN İYON SEÇİCİ ELEKTROTLARIN GELİŞTİRİLMESİ VE ANALİTİK UYGULAMASI BARIŞ KEMER 1, ERSİN DEMİR 2 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

OKAN ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Yeni-tip Fe3O4 temelli katı-hal kompozit pH iyon seçici elektrodun hazırlanması için sentezlenmiş ve doğal Fe3O4 (manyetit) aktif maddeleri doğrudan ve sülfatlanmış olarak, farklı matriks (silikon ve epoksi) bileşimleri kullanarak H-iyon seçici elektrot geliştirildi ve en uygun olanının sülfatlanmış doğal Fe3O4, farklı matrikslerin ise silikon matriks olduğu belirlendi [1]. Geliştirilen hidrojen iyon seçici elektrodun cevap zamanı, çalışma aralığı ve seçici gibi [24] karakteristik özellikleri incelendi. Sülfatlanmış doğal Fe3O4/silikon temelli pH elektrodun cevap zamanı yaklaşık olarak 14 s olarak tespit edildi. Ayrıca geliştirilen pH elektrotların bazı anyon ve katyonlara (K+, Na+, Li+, NH4+, NO3-, SO42, CH3COO-) karşı girişim etkisi incelendi.  Meyve sularda geliştirilen H iyon seçici elektrotlarıyla % 0,3 - 2,4 bağıl hata ile pH tayini başarılı bir şekilde gerçekleştirildi.

Şekil 1. Bazı anyon ve katyonların girişim etkisinin incelenmesi Anahtar Kelimeler : İyon seçici elektrotlar, Elektrokimya, Potansiyometri Kaynakça [1] B. Kemer, Fen Bilimleri Ensitüsü, (2010), Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi. [2] A. Demirel, A. Doğan, E. Canel, S. Hahabuddin Memon, M. Yilmaz, E. Kiliç, Talanta, 62 (2004), 123-129. [3] E. Demir, B. Kemer, İ. Işıldak, H. Y. Aboul- Enein, Current Analytical Chemistry, 11 (2015), 104-108. [4] F. Coldur, M. Andac, İ. Işıldak, Journal of Solid State Electrochemistry, 14 (2010) 2241-2249.

170

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN007) AYÇİÇEK, KANOLA VE MISIR YAĞLARININ KIZARTMA DAYANIKLILIKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI İKBAL SARIKAYA 1, SELÇUK BİLGEN 1, HALİDE AKBAŞ 2 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kızartma işlemi en eski ve en popüler yiyecek hazırlama metotlarındandır [1]. Kızartma işleminde yağın tekrar tekrar kullanılması sağlığa zararlı olan istenmeyen bileşenleri meydana getirir [2-3]. Oksijen, nem, eser elementler ve serbest radikallerin varlığında, yüksek sıcaklıkta kızartma prosesinde ; termal oksidasyon, hidroliz, polimerizasyon, izomerizasyon veya siklizasyon gibi reaksiyonlar gerçekleşir. Bu reaksiyonlar sonucu yağın bozulması ile monomerik, polimerik birincil ve ikincil oksidatif bileşikler oluşur [4]. Bu çalışmada, kızartma işlemi sonucunda yağlarda meydana gelen yağ asidi bileşimi (%), ortalama molekül ağırlığı, yoğunluk, viskozite, kırılma indisi, pH, serbest yağ asidi (%), iyod değeri, sabunlaşma değeri, peroksid değeri ve renk skalası gibi fizikokimyasal parametrelerin, kızartma işlemi sayısı ile olan değişimleri tayin edildikten sonra yorumlanmıştır. 

  Anahtar Kelimeler : Ayçiçek Yaği, Kanola Yağı, Mısır Yağı, Viskozite, Peroksit Değeri Kaynakça [1] J. Garaya, R. Moreira, Journal Food Engineering, 55, (2002), 181-191 [2] A. Chatzilazarou, O. Gortzi, S. Lalas, E. Zoidis, J. Tsaknis, Journal Food Lipids, 13, (2006), 27-35 [3] S. Lalas, O. Gortzi, J. Tsaknis, Plant Foods for Human Nutrition, 61, (2006), 99-108 [4] NK Andrikopoulos, N Kalogeropoulos, A Falorea, Int. Journal Food Science and  Technology, 37, (2002),177-190

171

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN008) ÇANAKKALE KÜÇÜK SANAYİ ÇEVRESİ TOPRAKLARINDA AĞIR METAL KİRLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ALİ SUNGUR 1, MUSTAFA SOYLAK 2, HASAN ÖZCAN 3 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ 2 3

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Ağır metaller tarafından kirletilmiş topraklar dünya çapında başlıca çevresel sorunların bir göstergesi olabilmektedir. Kimyasal kirlilik olarak kabul edilen ağır metal kirliliği, çeşitli kaynaklardan ortaya çıkabilmeleri, çevre koşullarına dayanıklı olmaları ve kolaylıkla besin zincirine girerek canlılarda artan yoğunluklarda birikebilmeleri nedeni ile diğer kimyasal kirleticiler arasında ilk sırada yer almaktadır [1-2]. Genel olarak ekosistem içerisinde bütün metal kirlenmelerine maruz kalan en büyük alıcı ortamı toprak oluşturmaktadır. Geçtiğimiz yıllar boyunca topraktan ağır metal ekstrakte etmek için geliştirilen ve değiştirilen ekstraksiyon yöntemleri genel olarak iki grup altında değerlendirilmektedir. Bunlar; tek basamaklı ekstraksiyon yöntemleri ve ardışık ekstraksiyon yöntemleridir [3]. Çevresel etki değerlendirmelerinde toplam element konsantrasyon kullanımının artık optimum bir yaklaşımı temsil etmediği kabul edilmektedir. Bundan dolayı ardışık ekstraksiyon yöntemlerinin kullanımı günümüzde artmaktadır. Ardışık ekstraksiyonlar ile ağır metallerin bağlanma şekillerinin tanımlanması; jeokimyasal süreçlerin anlaşılmasına ve biyo-yararlılığın belirlenmesine yardımcı olur. Ayrıca bu yöntemler ağır metallerin muhtemel kaynaklarının ayrımlı yorumlanmasına ve ağır metallerin potansiyel hareketliği hakkında bilgi sağlar [4]. Bu çalışmada Çanakkale’de bulunan küçük ölçekli sanayi bölgesi çevresinden toplam 15 noktadan, 0-20 cm derilikten toprak numuneleri alınmıştır. Örneklerde bulunan Cd, Cu, Ni, Pb ve Zn iyonları modifiye edilmiş BCR ardışık ekstraksiyon yöntemiyle her basamakta farklı çözücü sistemi kullanarak çözücü içerisine ekstrakte edilmiş ve iyonların derişimleri alevli atomik absorpsiyon spektrometresinde kalibrasyon doğrusu oluşturma yöntemi ile belirlenmiştir [5]. Metodun validasyonu için BCR-701 (sediment) sertifikalı referans madde kullanılmıştır. Ayrıca metal kirliliğinin değerlendirilmesi için ardışık ekstraksiyon sonucu elde edilen verilere; mobilite faktörü (Mf), kontaminasyon faktörü (Cf), risk değerlendirme kodu (RAC) ve potansiyel ekolojik risk indeksi (Er) uygulanmıştır.  Anahtar Kelimeler : Toprak, Ağır metal, Kirlilik Kaynakça [1] D. W. O’Connell, C. Birkinshaw, T. F. Dwyer, Biores Technol. 99, (2008), 6709-24. [2] F. Nannoni, G. Protano, F. Riccobono, Geoderma, 161, (2011), 63-73. [3] C. R. M. Rao, A. Sahuquillo, J. F. Lopez-Sanchez, Water Air Soil Pollut, 189, (2008), 291-333. [4] S. R. Cook, A. Parker, Water Air Soil Pollut, 170, (2006), 95-105. [5] G. Rauret, J.F. Lopez-Sanchez, A. Sahuquillo, R. Rubio, C. Davidson, A. Ure, P.J. Quevauviller, Environ Monit, 1, (1999), 57–61.

172

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN009) ALTIN ELEKTROT YÜZEYİNİN KENDİNDEN DÜZENLENEN TEK TABAKALAR (SAMs) YÖNTEMİ KULLANILARAK 1-HEKZANTİYOL (HT) MOLEKÜLLERİ İLE MODİFİKASYONU VE KARAKTERİZASYONU TUĞBA TABANLIGİL CALAM 1, ERDOĞAN HASDEMİR 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] 1-hekzantiyol (HT) molekülleri kendi kendine oluşan tek tabakalar yöntemi (SAMs) kullanılarak Au yüzeyine tutturulmuştur. HT molekülünün SAM/Au oluşumu için uygun olan en az bekleme süresi 3 saat ve kaplamada kullanılacak HT derişimi 1x10-2 M belirlenmiştir. SAM yöntemi ile elektrot yüzeyinde oluşturulan tek tabaka, çözelti içinde bulunan elektroaktif türler ile elektrot yüzeyi arasındaki elektron transferine kinetik bir engel oluşturur [3]. Dönüşümlü voltametri yöntemi kullanılarak, redoks aktif problarının verdiği elektrot reaksiyonlarının kaplanma derecesi bulunabilir ve bu yolla altın üzerindeki bir tek tabaka düzeni ve paketlenme kalitesi hakkında detaylı bilgi sağlayabilmektedir [4]. Bu nedenle SAM yöntemiyle oluşturulan tek tabakaların yapısal düzeni ve elektrokimyasal davranışı arasındaki ilişki, ferrisiyanür/ferrosiyanür çifti ve ferrosen gibi çeşitli redoks probların varlığında ve H2SO4 ve NaOH ortamlarında dönüşümlü voltametri tekniği kullanılarak araştırılmıştır. HT/Au elektronun yüzde kaplanma oranı H2SO4 ve NaOH ortamlarında CV yöntemi ile belirlenmiştir. HDT/Au elektrodunun karakterizasyonu ayrıca EIS, SEM ve XPS yöntemleri ile de gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Elektroanalitik Kimya, Modifikasyon, Karakterizasyon, Kendiliğinden Düzenlenen Tabakalar Yöntemi, SAMs Kaynakça [1] A. Sivanesan, P. Kannan, S. A. John, Electrochimica Acta, 52, (2007), 8118–8124. [2] S. A. John, T. Sagara, Journal of Electroanalytical Chemistry, 633, (2009), 175–181. [3] T. Wink, S. J. van Zuilen, A. W. P. Bult van Bennekom, Analyst,122, (1997) 43–50. [4] S. Reese, M.A. Fox, J. Phys. Chem. B, 102, (1998), 9820–9824.

173

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN010) ALTIN ELEKTROT YÜZEYİNİN KENDİNDEN DÜZENLENEN TEK TABAKALAR (SAMs) YÖNTEMİ KULLANILARAK 1,6-HEKZANEDİTİYOL (HDT) MOLEKÜLLERİ İLE MODİFİKASYONU VE KARAKTERİZASYONU TUĞBA TABANLIGİL CALAM 1, ERDOĞAN HASDEMİR 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] 1,6-hekzanditiyol (HDT) molekülleri kendi kendine oluşan tek tabakalar yöntemi (SAMs) kullanılarak Au yüzeyine tutturulmuştur. HDT molekülünün SAM/Au oluşumu için uygun olan en az bekleme süresi 3 saat ve kaplamada kullanılacak HDT derişimi 1x10-2 M belirlenmiştir [1,2]. SAM yöntemi ile elektrot yüzeyinde oluşturulan tek tabaka, çözelti içinde bulunan elektroaktif türler ile elektrot yüzeyi arasındaki elektron transferine kinetik bir engel oluşturur [3]. Altın okside (AuO) ait potansiyel aralığında tek tabakanın yeterince kararlı olması koşuluyla, H2SO4 ortamında altın oksitin sıyrılma işlemi, tek tabakadaki delikli ve kusurlu bölümlerin alanının hızlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar [4]. Bu nedenle SAM yöntemiyle oluşturulan tek tabakaların yapısal düzeni ve elektrokimyasal davranışı arasındaki ilişki, ferrisiyanür/ferrosiyanür çifti ve ferrosen gibi çeşitli redoks probların varlığında ve H2SO4 ve NaOH ortamlarında dönüşümlü voltametri tekniği kullanılarak araştırılmıştır. HDT/Au elektrodunun karakterizasyonu ayrıca EIS, SEM ve XPS yöntemleri ile de gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Elektroanalitik Kimya, Modifikasyon, Karakterizasyon, Kendiliğinden Düzenlenen Tabakalar Yöntemi, SAMs Kaynakça [1] A. Sivanesan, P. Kannan, S. A. John, Electrochimica Acta, 52, (2007), 8118–8124. [2] S. A. John, T. Sagara, Journal of Electroanalytical Chemistry, (2009), 633, 175–181. [3] T. Wink, S. J. van Zuilen, A. W. P. Bult van Bennekom, Analyst,122, (1997) 43–50. [4] H.O. Finklea, S. Avery, M. Lynch, Langmuir, 3, (1987), 409-413.

174

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN011) Fe(III) İYON SEÇİCİ ELEKTROTLARIN GELİŞTİRLMESİ VE UYGULAMALARINA GENEL BAKIŞ ERSİN DEMİR 1, ŞÜKRAN CENİKLİ BAŞEREN 1 1

OKAN ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Demir, yer kabuğunda ve insan bünyesinde en çok bulunan eser element olup canlıları için büyük önem arz etmektedir [1]. Bazı minerallerin emiliminde, kanda oksijen taşıyan hemoglobin ve çeşitli enzimlerin üretilmesinde kullanıldığı için demir canlı sistemler için vazgeçilmezdir [2]. Demirin noksanlığında; anemi hasatlığına, bağışıklık sistemin çökmesine, insan vücudu ve beyin gelişmemesine neden olunduğunu bilinmektedir [3]. Ayrıca demir eksikliği; konsantrasyon bozukluğu, halsizlik, yorgunluk ve kalp çarpıntısı gibi hastalıklara yol açtığı bilinmektedir. Bununla birlikte aşırı miktarlarda demir alındığında damar sertliği, karaciğer hasarı, böbrek yetmezliği ve ağır metal olduğundan dolayı toksik özellik göstermektedir.  Bundan dolayı çevre ve biyolojik sistemlerindeki demir tayini önemi arz etmektedir. Demir tayini yönelik birçok yöntem vardır. Bu yöntemler, Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) ve atomik absorpsiyon spektroskopisi (AAS)  olarak sıralayabiliriz[4-5]. Fakat bu yöntemlerin pahalı olması, ön kimyasal işlemler içermesi ve uzun analiz süresi olması nedeniyle rutin analizler için uygun değildir [1]. Yüksek hassasiyet, seçicilik ve ucuz bir olan elektrokimyasal demir tayinine yönelik rutin analiz olarak alternatiftir.  Son on yılda demir iyon-seçici elektrotların geliştirilmesi üzerinde yapılan bilimsel çalışma sayısı oldukça fazladır. Özellikle katı kontak demir iyon-seçici elektrotlar (Fe-ISE) geliştirilmesi yoğun olmuştur [1;3]. Bunun nedeni ISE ile demir tayininde yüksek iyon seçicilik olması, ön kimyasal işlemler gerekmemesi, analiz numunelerin tekrar tekrar kullanıla bilinmesi ve geniş pH çalışma aralığına sahip olmalarıdır. Anahtar Kelimeler : Fe İyon Seçici Elektrotlar, Potansiyometri, Elektrokimya, Analitik Kimya Kaynakça [1] G. Ekmekci, D. Uzun, G. Somer, S. Kalaycı, Journal of Membrane Science, 288 (2007) 36-40. [2] N. N Greenwood, A. E. Haw, ‘‘Chemistry of the Elements’’, Pergamum Press, Oxford, (1984) pages: 1243. [3] R. K. Bera, S. K. Sahoo, M. Baral, B. K. Kanungo, Bulletin of the Korean Chemical Society, 32 (2011), 3592- 3596. [4] A. Hol, U. Divrikli, L. Elci, Environmental Monitoring and Assessment 184 (2012), 3469-3479. [5] M. Chamsaz, M. Eftekhari, S. Tafreshi, A. Yekkebashi, A. Eftekhari, International Journal of Environmental Analytical Chemistry 94 (2014), 348-355.

175

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN012) DİPİKOLİNİK ASİT VE 2-AMİNO-6-ETOKSİBENZOTİYAZOLÜN PROTON TRANSFER TUZU İLE METAL KOMPLEKSLERİNİN SENTEZLENMESİ, KARAKTERİZASYONU VE İNHİBİSYON ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HALİL İLKİMEN 1, CENGİZ YENİKAYA 1, MUSA SARI 2, METİN BÜLBÜL 1, EKREM TUNCA 1 1 2

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Dipikolinik asit (2,6-piridindikarboksilik asit, H2DPC) suda çözülebilen, ticari olarak kullanışlı, ucuz bir maddedir ve çeşitli işlemlerde enzim inhibitörü, bitki koruyucu, gıda dezenfektanı olarak kullanılmaktadır [1]. 2-Amino-6-etoksibenzotiyazolün (EtOABT), biyoorganik ve tıbbi kimya, ilaç keşfi uygulamaları, diyabet tedavilerinin geliştirilmesi, epilepsi, analjezi, tüberküloz tedavisi ve virüs enfeksiyon tedavisi alanlarında uygulamaları da vardır [2-6]. Bu çalışmada, H2DPC ve EtOABT’den yeni bir proton transfer bileşiği (HEtOABTDPC) ve bunun Co(II), Ni(II) ve Cu(II) kompleksleri sentezlenmiş ve elementel, spektral (1H ve 13C NMR, IR ve UV-vis.), termal analiz, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik analizleri ile yapıları karakterize edilmiştir. Co(II) kompleksinin yapısını aydınlatmak için tek kristal X-ışını yöntemleri de kullanılmıştır. Ayrıca başlangıç maddeleri ve sentezlenen maddelerin insan hCA I ve hCA II izoenzimleri üzerindeki inhibisyon etkilerini belirlemek üzere in vitro çalışmalar yapılmıştır.

Bu çalışma TÜBITAK 1002 Hızlı Destek Projesi (Proje No: 113Z852) olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : 2-Amino-6-Etoksibenzotiyazol, 2,6-Piridindikarboksilik Asit, Proton Transfer, İnhibisyon. Kaynakça [1] H. Aghabozorg, F. Manteghi, S. Sheshmani, J Iran Chem. Soc., 5, (2008), 184-227.  [2] V. Facchinetti, RR. Reis, CRB. Gomes, TRA. Vasconcelos, Mini-Reviews Org. Chem., 9, (2012), 44-53.   [3] H. İlkimen, C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, E. Tunca, Y. Süzen, Polyhedron, 61, (2013), 56-64. [4] H. İlkimen, C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, E. Tunca, H. Dal, J Enzyme Inhib. Med. Chem., 29(3), (2014), 353–361. [5] H. İlkimen, C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, E. Tunca, Y. Süzen, J Enzyme Inhib. Med. Chem., 29(5), (2014), 695-701. [6] H. İlkimen, C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, E. Tunca, H. Dal, M. Baş, J Enzyme Inhib. Med. Chem., 30(2). (2015), 195– 203.

176

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN013) 4-(SÜBSTİTÜE-FENİL)-3-( FENİL)-1,2,4-OKSADİAZOL-5-ON VE 5-TİYON BİLEŞİKLERİNDE SÜBSTİTÜENT ETKİNİN SSP ANALİZİ YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ YEŞİM SANİYE KARA 1 1

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Oksadiazol bileşiklerinin antioksidant [1], antimikrobial [2], analjesik [3], antidiabetik [4], antiviral [5], antikanser [6], antiHIV-1 [7], antibakterial, antifungal [8] özellikler gösterdikleri bilinmektedir. 4-(Sübstitüe-fenil)-3-(fenil)-1,2,4-oksadiazol-5-on ve 5-tiyon bileşikleri  biyolojik  aktivite  gösterebilecek  yapıda maddeler  olduğundan  bu  çalışmada sentezlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan  literatür  çalışmaları  sonucu  bu  bileşiklerden birkaç tanesinin sentezlendiği, fakat oksadiazol halkasındaki 3 pozisyonunda C atomuna bağlı fenil, 4 pozisyonundaki N azot atomuna bağlı sübstitüente fenil gruplarının değişerek  sentezlendiği bir oksadiazol-5-on serisinde SSP (single substituent parameter) analizi ile sübstitüent etki çalışması görülmemiştir. Bu doğrultuda 4-(Sübstitüe-fenil)-3-(fenil)-1,2,4-oksadiazol-5-on ve 5-tiyon bileşiklerinden dörder  adet değişik sübstitüentli toplam sekiz adet bileşik sentezlendi [9, 10]. Bileşiklerindeki C=N, C=O ve C=S gruplarına ait 13C NMR kimyasal kaymalarına sübstitüentin etkisi SSP analizi yöntemiyle incelendi. Kimyasal kaymaların, Hammett polar sübstitüent sabiti σ [11] ile iyi korelasyon verdiği görüldü  (r ≥ 0.95). Her bir grupta ρ değerinin negatif çıkması, bu gruplar üzerinde ters indüktif etkinin varlığını gösterdi. Bu çalışma Kocaeli Üniversitesinin 2014/71 nolu projesiyle desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Amidoksim, 13 C NMR Kaynakça [1] V. Padmavathi, S. Nagıreddy, K. Mahesh, Chem. Pharm. Bull. 57, (2009), 1376-1380. [2] M. Islam, A. A. Sıddıquı, R. Rajesh, A. Bakht, S. Goyal, Acta. Pol. Pharm. Drug Res. 65, (2008), 441-447. [3] S. J. Gilani , S. A. Khan, N. Siddiqui, Bioorg. Med. Chem. Lett. 20, (2010), 4762–4765. [4] S. V. Ramya, H. M. Kallappa, K. S. Rangappa, Eur.J. Med. Chem. 45, (2010), 1753-1759. [5] Wei-M. Xu, Shi-Z. Li, M. He, S. Yang, X.-Yang Li, P. Li, Bioorg. Med. Chem. Lett. 23, (2013), 5821-5824. [6] R. Gudipati, R. Narsimha, R. Anreddy, S. Manda, Saudi Pharm. J. 19, (2011), 153-158. [7] Z. Hajimahdi, A. Zarghi, R. Zabihollahi, M. R. Aghasadeghi, Med. Chem. Res. 22, (2013), 2467-2475. [8] R. A. Rane, P. Bangalore, S. D. Borhade, P. K. Khandare, Eur. J. Med. Chem. 70, (2013), 49-58. [9] Y. S. Kara, S. G. Sagdinc, N. Karadayı, Spectrochim. Acta A, 110, (2013), 351-363. [10] H. Ağırbaş, Y. Kara, Phosphorus Sulfur, Silicon Relat. Elem, 179, (2004), 1435-1443. [11] L. P. Hammett, Chem. Rev. 17, (1935), 125-136.

177

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN014) TÜRKİYE’DE YETİŞEN DİANTHUS CARMELİTARUM REUX.EX.BOİSS ve DİANTHUS CALOCEPHALUS BOİSS BİTKİLERİNDEN UÇUCU YAĞ BİLEŞİMLERİNİN GC/MS ANALİZİ VE ANTİMİKROBİYAL AKTİVİTELERİ TAYYİBE BEYZA YÜCEL 1, ŞENGUL ALPAY KARAOĞLU 2, NURETTİN YAYLI 3 1 2

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ 3

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Caryophyllaceae ailesinin üyesi olan Dianthus L., ismini Yunanca Dios (Zeus) ve Anthos (çiçek) dan almıştır. İlk olarak Yunan botanikçi Theophrastus tarafından teşhis edilmiş olup 14.yy da genel olarak tüm türlerindeki çiçeklerin pembe olması sebebiyle pembe (D. plumarius ve ilgili türler) ismi kullanılmış olup daha sonraları karanfil (D. caryophyllus) ve şeker William (D. barbatus) isimleri de kullanılmıştır. Dianthus L.  genel olarak Kuzey Afrika, Avrupa, Asya ve bir türü Kuzey Amerika’da (D. repens) yayılım göstermekte olup, yaklaşık olarak 334 türü bulunmaktadır. Bu türler uzun ömürlü otsu bitkilerdir. Türkiye’de 81 türü bulunmakta olup bunlardan 36 tanesi endemiktir [1-2]. Türkiye’de özellikle kıyı kesimlerde ve tarla kenarlarında, nemli topraklarda yetişen türleri olduğu gibi kayalık arazilerde yetişen türleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada Dianthus carmelitarum ve Dianthus calocephalus bitkilerinden Clevenger tipi cihaz ile elde edilen uçucu yağlar HPLC saflıktaki n-hexan ile ekstrakte edilerek kimyasal bileşimleri ve antimikrobiyal aktiviteleri çalışılmıştır. Saf yağın bileşimi GC ve GC/MS ile saptanmıştır [3-4]. Dianthus cinsinin 2 farklı türü olan bu bitkilerin, uçucu yağ bileşimlerinin benzer bileşikleri olduğu gibi kalitatif ve kantitif olarak bileşimleri birbirinden oldukça farklıdır. Uçucu yağların analizi sonucunda , sırasıyla 39 ve 35 bileşik; sırasıyla toplam yağın 86.25% ve 73.93% oranlarında aydınlatılmıştır. Dianthus carmelitarum Reux.ex.boiss bitkisindeki ana bileşikler heneicosane (11.69%), docosane(10.52%), tetracosane(9.20%), phytol(4.62%), and β -ionone (4.05%)dir. Dianthus calocephalus boiss.’de ise ana bileşikler 2-pentene, 4,4 dimethyl (17.65%), phytol (15.47%), pentacosane(4.38%), hexahydrofarnesyl asetone(3.08%), ve β-ionone (2.51%) olarak bulunmuştur. Ayrıca uçucu yağların gram pozitif, gram negatif ve mayalara karşı antimikrobiyal aktiviteleri de çalışılmıştır. Dianthus carmelitarum ve Dianthus calocephalus’un yüksek konsantrasyonlarda C.albicans bakterisine karşı yüksek antimikotik etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Dianthus Carmelitarum, Dianthus Calocephalus, Caryophyllaceae, GC/FID, GC/MS, Antimikrobiyal aktivite Kaynakça [1] I.C.Hedge, Rindera L. In ed: Ph. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Island, Edinburg University Press, Edinburg,7,(1982),400. [2] Ph. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Island, Edinburg University Press, Edinburg,10,(1988), 210. [3] R.P. Adams, Identification of essential oil components by Gas Chromotagraphy/ Quadrupole Mass Spectroscopy. Allured, Carol Stream, IL, (2004) USA. [4] T. B. Cansu, B. Yaylı, T. Ozdemir, N. Batan, Ş. Karaoglu, N. Yaylı, Turkish Journal of Chemistry,37,(2013), 213-219.

178

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN015) FARKLI KAYNAKLARDAN ELDE EDİLEN KATALAZ ENZİMİ AKTİVİTESİ ÜZERİNE BAZI MOLEKÜLLERİN İNHİBİSYON ETKİSİNİN İNCELENMESİ HATİCE PALÜZAR 1, SEVİLAY İNAL 2, GÜLÇİN AKAGÜN 3 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ, ARDA MESLEK YÜKSEK OKULU 2

3

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ,FEN FAKÜLTESİ,KİMYA BÖLÜMÜ [email protected]

Katalaz (CAT:EC 1.11.1.6), protein yapısında bol miktarda bulunan karakteristik bir enzimdir. Bu enzim yaygın bir şekilde hayvan, bitki ve mikroorganizmada mevcuttur. Ayrıca toksik hidrojen peroksidi hücrelerden uzaklaştırmada da önemli bir rol oynar [1, 2, 3]. Katalaz, hidrojen peroksitin su ve oksijene dönüştürülmesini katalizleyen ve böylece hidrojen peroksitin hücresel bileşiklere zarar vermesini engelleyen koruyucu bir enzimdir. Hidrojen peroksit, katalaz tarafından parçalanmazsa vücut için çok tehlikeli bir serbest radikal olan hidroksil radikalinin öncülü olarak davranır ve bu radikal hücrede kalıcı hasarlara neden olur. Bu nedenle katalaz aktivitesini olumsuz etkileyecek kimyasalların belirlenmesi önem taşımaktadır. Katalaz, oksitleyici, ağartıcı veya sterilizasyon amaçlı kullanılan hidrojen peroksidin uzaklaştırılması ve hidrojen peroksit biosensörlerinin bileşimi olarak analitiksel amaçlı kullanılabilen bir enzimdir. Ayrıca inhibisyon temelli biyosensörlerde inhibitör maddelerin tayini için biyoaktif ajan olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle de katalazı inhibe eden maddelerin araştırılması ileriki çalışmalarda bu inhibitörlerin tayini için katalaz temelli biyosensör geliştirilmesinde de yarar sağlayacaktır. Bu çalışma hem kontrol hem de Giberellik asit, KCN, Diklorvos, Deltamethrin muamelesinden sonra insan kanı katalazı ve sığır karaciğer katalazının karekterizasyonu ve kinetiğini incelemek amacıyla planlanmıştır. Bu çalışmada insan kanı katalazı ve sığır karaciğer katalazı enziminin aktivitesi 240 nm’de Beutler Metoduna göre spektrofotometrik olarak tayin edilmiştir [4]. Lineweaver-Burk denklemi yardımıyla Vmax ve Km sabitleri saptanmıştır. Kan katalazı ve sığır karaciğer katalazının inhibisyonunu incelemek amacıyla Giberellik asit, Askorbik asit, KCN, Diklorvos, Deltametrhrin’in enzime etkisi saptanmıştır. İnhibiyon yüzdeleri incelendiğinde 20μM-100μM konsantrasyon aralığında deltametrin’in %8-90 inhibisyon, diklorvos’un %50-92 inhibisyon, giberellik asit’in %5-25 inhibisyon, KCN’ün % 96-98 inhibisyon gösterdiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Katalaz Kaynakça [1] T. Hıgashı, F. Kawamata, T. Sakamoto, J Biochem, Tokyo, 76 (1974), 703-708. [2] B. Hallıwel, J. M. Gutterıdge, Methods Enzymology, 186 (1990), 1-85. [3] P. Nıcholls, I. Fıta, P.C. Loewen, Advances in Inorganic Chemistry, 51 (2000), 51-106. [4] E. Beutler, A Mannual of Biochemical Methods. E Beutler (ed), Grune and Stratton, Inc., New York, (1975), 105-106.

179

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN016) DİSPERSİF SIVI-SIVI MİKROEKSTRAKSİYONU İLE ZENGİNLEŞTİRME SONRASI KURŞUNUN SPEKTROFOTOMETRİK TAYİNİ BİRGÜL KEHLİBAR 1, MELEK MERDİVAN 1 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son zamanlarda dispersif sıvı-sıvı mikro ekstraksiyonu (DSSME) yöntemi ile zenginleştirme sonrası çeşitli analitik matrikslerdeki eser elementlerin tayini spektrofotometrik yöntemler ile yapılmaktadır. Dispersif sıvı-sıvı mikro ekstraksiyonu yönteminde organik ve inorganik analitlerin ayrılması ve zenginleştirilmesi için ekstraktant ve dispersif çözücüler kullanılmaktadır [1]. Yapılan çalışmalarda metal iyonları uygun pH larda organik reaktiflerle kompleksleştirilmektedir [2-4]. Bu çalışmada uv-görünür absorpsiyon spektrofotometresi ile kurşunun tayini öncesi DSSME yöntemi ile önderiştirilmesi amaçlanmıştır. Kurşun(II) iyonları, tetrahidroksifenilporfirin (THPP) ligandı ile bazik ortamda kompleksleştirilmiştir. Geliştirilen dispersif sıvı-sıvı mikroekstraksiyonu yöntemi ile kurşun analizi için optimize edilen parametreler sırasıyla kompleksleştirici derişimi, ektraktant çözücü türü ve hacmi, dispersif çözücü türü ve hacmi, kompleksleşme süresi, ekstraksiyon süresi, ve santrifüj süresidir. Belli hacimdeki Pb(II) çözeltisine tetrahidroksifuran (THF) çözücü içerisinde hazırlanan THPP stok çözeltisinden belli hacimde eklendi ve sonuç çözeltinin pH sı borat tamponu kullanılarak 9 a ayarlandı. Kompleksleşmenin tamamlanması için 30 dak sıcak su banyosunda karanlıkta bekletildi. Çözelti oda sıcaklığına geldikten sonra kloroform+THF karışımı (100 µL+ 400 µL) eklendi, bulanık çözelti 60 s vortekslendi, ve daha sonra faz ayrımı için 5000 rpm de 3 dak santrifüjlendi. Elde edilen 80 µL lik alt faz kloroform ile 1 mL’ ye tamamlanarak 465 nm de kurşunun (Pb-THPP) spektrofotometrik tayini yapıldı. Geliştirilen DSSME yönteminin analitik performansı incelenmiştir. Geliştirilen yöntem çeşitli su örneklerine başarı ile uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler : Dispersif Sıvı-Sıvı Mikroekstraksiyonu, Kurşun, Zenginleştirme Kaynakça [1] M. S. El-Shahawi, H. M. Al-Saidi, Trac-Trends Anal. Chem., 44, (2013), 2-24. [2] X. Wen, Q. Yang, Z. Yan, Q. Deng, Microchem. J. 97, (2011), 249-254. [3]K. Kilian, K. Pyrzynska, Talanta 60, (2003), 669-678. [4] B. Peng, Y. Shen, Z. Gao, M. Zhou, Y. Ma, S. Zhou, Food Chem., 176, (2015), 288-293.

180

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN018) SİİRT TİFTİK KEÇİSİ BÖBREK DOKUSUNDAN KARBONİK ANHİDRAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI KARAKTERİZASYONU VE BAZI BİYOKİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI EMRAH YERLİKAYA 1, HASAN KARAGEÇİLİ 1, RAMAZAN DEMİRDAĞ 2, MUSTAFA OĞUZHAN KAYA 1 1 2

SİİRT ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Karbonik anhidrazlar (CA) (E.C:4.2.1.1) bakteri gibi en basit organizmalardan bitki ve hayvan gibi en kompleks canlılara kadar yaygın şekilde dağılmış çinko içeren bir grup metaloenzimdir [1]. Köpek ve kedi gibi pek çok hayvanda CA enzimlerinin inhitörleri glukoma hastalıklarında tedavi amaçlı kullanılmaktadır [2]. Karbonik anhidraz enzimleri daha önce afinite kromatografi yöntemi ile başarılı bir şekilde koyundan saflaştırılmıştır [3,4]. Bu çalışmada ise Siirt Tiftik Keçisi böbrek dokusundan karbonik anhidraz enzimi Sepharose-4B-L-tirozin-sülfanilamid afinite kolonu kullanılarak 902,9 spesifik aktivite ile % 50,19 verimle 83,54 kat saflaştırıldı. SDS-PAGE ile enzimin saflığı doğrulandı. Tris-HCI tamponu kullanılarak enzimin optimum iyonik şiddeti 25 mM olarak belirlendi. Enzimin optimum pH‘sı pH=8,5 olarak belirlendi, Enzimin optimum sıcaklığı 45 ºC olarak bulundu. Siirt Tiftik Keçisi böbrek CA enzimi için stabil pH=7,0 olarak belirlendi. Saflaştırılan CA enzimi üzerine bazı metal iyonlarının inhibitör etkileri incelendi. İnhibisyon gösteren metallerin IC50 değerlerini bulmak amacıyla inhibisyon grafikleri çizildi. Bu çalışma 2014-SİÜSYO-02 koduyla Siirt Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Enzim, İnhibisyon, Karbonik Anhidraz, Böbrek Kaynakça [1]  S. Iqbal, N. Rahman, J. Iqbal. Anal Biochem, 444, (2014), 16–21. [2] T. Maslanka. Vet J, (2015), doi:10.1016/j.tvjl.2014.12.017. [3]  R. Demirdağ, E. Yerlikaya, Ö.İ. Küfrevioğlu.  J Enzym Inhib Med Chem, 27-6, (2012), 795-799. [4]  R. Demirdağ, E. Yerlikaya, M. Şentürk, Ö.İ. Küfrevioğlu. C.T. Supuran. J Enzym Inhib Med Chem, 28-2,  (2013), 278-282.

181

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN019) İYON KROMATOGRAFİK YÖNTEMLE BAZI MANTAR TÜRLERİNDE İNORGANİK İYONLARIN TAYİNİ İBRAHİM TÜRKEKUL 1, ÖMER IŞILDAK 1 1

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Orta Karadeniz bölgesinde yabani yetişen ve yenebilen Agaricus bitorquis, Auricularia auricula-aurata, Cantharellus cibarius, Flammulina velutipes, Lactarius delicious, Pleurotus eryngii ve Verpa bohemica mantar türlerinde yaygın inorganik anyonların (flor, klor, brom, nitrit, nitrat, sülfat, klorat, fosfat, kromat ve oksalat) analizi iletkenlik detektörünün kullanıldığı İyon Kromatografik yöntemle gerçekleştirildi [1,2]. Mantarlarda en yüksek anyon konsantrasyonu Agaricus bitorquis’da F- için 0,52; CI- için 4,97; NO2- için 2,51; ve PO43- için 0,44 mg/g Cantharellus cibarius’ da, CrO42- için 7,90; SO42- için 20,10 ve C2O42- için 0,042 mg/g bulundu. Br-, CIO3- ve NO3- içeriği hiç bir mantar türünde tayin edilememiştir [3,4]. İnorganik anyonların iyon Kromatografik ayırımları için Dionex Ion Pac AS 9-HC analitik ve Ion Pac AG 9-HC koruyucu kolon kullanıldı. Enjeksiyon hacmi 25 µL ve akış hızı 1 mL/dak. Belirlendi. Hareketli faz olarak 20 mM sodyum karbonat kullanıldı ve bütün ölçümler oda sıcaklığında (25-2 °C) gerçekleştirildi. Ayırımlar yaklaşık 20 dakika içerisinde gerçekleştirildi. Bu şartlar altında inorganik iyonların standart karışım çözeltileri kullanılarak ayırımları sağlandı. Elde edilen kromatogram Şekil 1’de görülmektedir. İnorganik iyonların alıkonma zamanları sırasıyla F‒ < CrO42− < Cl− < NO2− < Br- < CIO3- < NO3− < PO43− < SO42− < C2O42− şeklinde gözlendi.

Anahtar Kelimeler : Yabani yenebilir mantar, İnorganik anyon, İyon kromatografi Kaynakça [1] A.K. Artaches, B. Paull, P.N. Nesterenko, P. Soisungnoen, R. Burakham and S. Srijaranai, Chromatographia, 78, (2015), 179–187. [2] P. Kalac and L. Svoboda, Food Chemistry, 69, (2000), 27-281 [3] Ö. Işıldak,Journal of Analytical Chemistry, 64(12), (2009), 1242–1246 [4] T. Jauhiainen, J. Moore, P. Peramaki, J. Derome and K. De-rome, Analytica Chimica Acta, 389, (1999), 21.

182

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN020) KRİSTAL VİYOLE, METİL VİYOLENİN HPLC’DE ANALİZİ VE VERİLERİN MÜREKKEP YAŞ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ DİLEK SALKIM İŞLEK 1, ESRA İŞAT 1, SALİH CENGİZ 1 1

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ADLİ TIP ENSTİTÜSÜ [email protected]

Belge; bir gerçeğe tanıklık eden yazı, fotoğraf, resim vb doküman olarak tanımlanmakta ve günlük hayatımızda önemli bir yer tutmaktadır. Adli Bilimlerde ise belge; bir olgunun ya da bir savın doğruluğunun yazılı veya basılı kanıtıdır. Belgeler kişilerin verdikleri sözlerin hukuki geçerliliğini gösterdiğinden, hukuksal ilişkinin kurulması, sona erdirilmesi, hak ve yükümlülüklerin kanıtlanmasında önemli araçlardır. [1]. Ülkemizde belge sahteciliği en çok işlenen suç türlerindendir. Bu suç türünün yüksek oranda işleniyor olmasının en önemli nedenlerinden biri de belgenin veya mürekkebin yapısında zamanla meydana gelen değişimlerin ileri analitik tekniklerle incelenememesinden kaynaklanan boşluklardan  suçluların faydalanmasıdır. Bu nedenle belgeyi oluşturan en temel unsurlardan olan mürekkebin incelenmesi sahteciliğin önlenmesinde büyük öneme sahiptir. Mürekkebin yapısındaki bazı maddelerin zaman içerisindeki değişimlerinin analitik yöntemlerle tespiti sayesinde sahtecilik aydınlatılabilecektir. Adli belge kimyası uzmanlarına bu alanda ihtiyaç duyulmaktadır.  Belgedeki şüpheli yazıların oluşturuldukları zamanın belirlenmesi veya karşılaştırılması ve bu yazıların aynı kalem ve aynı mürekkep yapısı ile oluşturulup oluşturulmadığının iddialarının desteklenmesi veya reddedilmesi mürekkebin ileri analitik yöntemlerle analizi ile mümkün olabilir. Mavi tükenmez kalem mürekkebinin yapısının ana bileşenleri; boyar maddeler, çözücüler ve reçinelerdir. Bu üç bileşenin zamana bağlı olarak değişim gösterdiği günümüze kadar yapılan çalışmalarda tespit edilmiştir[2,4]. Yapılan Kaynak taramalarında mürekkep yaş tayini ile ilgili çalışmaların temelinin  Mitchell tarafından 1904 yılına kadar dolma kalem mürekkebi ile atıldığı tespit edildi. Bu çalışma “Inks and Their Composition And Manufacture” adıyla kitap olarak 1904 yılında yayınlanmıştır[3]  1920 yılında ise yine Mitchell “Examination of the Age of ink in Writing” başlığı ile The Analyst dergisinde yaşla ilgili çalışmalarının sonuçlarını yayınlamıştır[5]. Belgedeki şüpheli yazıların yaşlarının kıyaslanmasına yardımcı olması açısından mavi renkli tükenmez kalem mürekkeplerinin ana boyar maddesi kristal viyole ve metil viyolenin kantitatif analizine HPLCde imkan veren metot geliştirilerek valide edildi. Bu çalışmada hem validasyon parametreleri hemde şüpheli yazıların yaşlarının kıyaslanmasında bu verilerin nasıl değerlendirileceği tartışıldı Anahtar Kelimeler : Mürekkep Yaş, Kristal Viyole, Metil Viyole Kaynakça [1] S. Cengiz , (2013) ,Adli Bilimler Dergisi, Vol12,7-18 [2] M. Ezcurra,J. M. G Góngora,   IMaguregui,  R. Alonso,  (2010)  Forensic Science International, 197( 1-3): 1-20. [3]C.A. Mitchell, (1904) Charles Griffin & Company Ltd. Exeter Street Strand London UK. [4] C. Weyermann , J. Almog, J. Bügler, A.A. Cantu(2011) , Forensic Science International, 210(1-3): 52-62 [5] Mitchell, C. Examination of the Age of Ink in Writing. The Analyst. 1920;XLV:247–258

183

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN021) BELGE YAŞI TAYİNİNDE DENEYSEL VE GÖRSEL TANI YÖNTEMLERİ OLGU SUNUMU ESRA İŞAT 1, DİLEK SALKIM İŞLEK 1, BURAK HAŞİM GÜNGÖR 2, SALİH CENGİZ 1 1 2

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ADLİ TIP ENSTİTÜSÜ

İSTANBUL ÜNİVERİSTESİ ADLİ TIP ESNTTİTÜSÜ [email protected]

Orijinal bir belge üzerinde düzenlenme tarihinden sonra ilaveler yapılarak, belge içeriğindeki yazıların değiştirilmesi veya yeni unsurların ilave edilmesi suretiyle yeni bir belge oluşturulması adli belge incelemelerinde en sık karşılaşılan sahtecilik türlerindendir. Bu tür suçlarda belgeyi oluşturan unsurlardan olan mürekkebin detaylı incelenmesi gerekmektedir. Mürekkebin yapısına kimyasal açıdan bakıldığında 4 ana bileşenden oluşmaktadır. Bunlar: çözücüler,boyar maddeler,reçineler ve katkılar. Yapılan literatür taramasında boyar maddeler, çözücüler ve reçinelerin zamanla değişim gösterdiği tespit edildi[1-5]. Bu çalışmada bahsedilen olgu İzmirde bir firmaya ait izin defterine farklı tarihlerde işçiler tarafından atılan imzalar arasında zaman farkı olup olmadığının sorusunun aydınlatılmasıdır. Olgunun aydınlatılmasında mürekkebin boyar maddelerinden olan kristal viyolenin zamanla bozunmasının tesopitinden faydalanıldı. Bunun için defterdeki şüpheli yazılar HPLCde analizlenerek veriler değerlendirilerek birbirleri ile karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler : Mürekkep Yaş Optik Belge İnceleme Kaynakça [1] M.Ezcurra., J.M.G. Góngora, I. Maguregui,  R. Alonso, R(2010)   Forensic Science International, 197( 1-3): 1-20. [2] C. Weyermann C. (2005) Mass Spectrometric Investigation of the Aging Processes of Ballpoint Ink for the Examination of Questioned Documents, Inaugural dissertion for the Doctor degree,  Justus-Liebig University, Giessen Germany.  [3] J.Andrasko (2001) J Forensic Sci. 46(1): 21-30 [4] C. Weyermann , D. Kirsch , C.C. Vera, B. Spengler . (2007)  Forensic Sci. 168: 119-127 [5] V.F. Samandiou ,K.I. Nikolaidou ,I.N.  Papadoyannis,  Journal of Liquid Chromatography & Related Technologies  27(2) 215-235

184

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN022) ÇİNKO İYONUNUN TAYİNİ İÇİN TÜMÜYLE KATI-KONTAK PVC MEMBRAN ELEKTROT HAZIRLANMASI VE KARAKTERİZASYONU ÖMER IŞILDAK 1, FURKAN BEDİR EGELİ 1 1

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Çinkonun biyolojik sıvı, gıdalar, çevre örnekleri gibi numunelerde tayini çeşitli enstrümantal yöntemlerle sağlanabilmektedir. Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi bu yöntemlerin başında gelmektedir. Spektrofotometrik ve spektroflorimetrik deteksiyon tekniklerinin uygulandığı kromatografik yöntemler de çinko analizlerinde önemli yer tutmaktadır [1,2]. Ancak bu yöntemlerin pahalı oluşu, türevlendirme işlemleri ve deneyimli personel gereksinimleri veya seçiciliklerinin düşük oluşu yeni yöntemlerin gelişmesi ihtiyacını sürekli kılmaktadır. Ekonomik, seçici ve duyarlı olması nedeniyle sensörler üzerine olan çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Bunun bir sonucu olarak potansiyometrik ve voltametrik sensor teknolojisinde önemli gelişmeler sağlanmıştır. Özellikle potansiyometrik sensörlerin çalışma mekanizmasının sensör yüzey alanına bağlı olmaması, mikro boyutlarda sensör hazırlama teknolojisine yönelik çalışmaların artmasına neden olmuştur [3]. Bu çalışmamızda Zn2+ iyonuna seçici duyarlılık gösterebilecek mikro boyutlarda potansiyometrik bir sensör üretmek ve çinko analizi için yeni alternatif bir yöntem geliştirerek literatüre katkı sağlayabilmek amaçlanmıştır. Bu amaçla; •

Çinko iyonuna duyarlı olabilen ve iyonofor olarak kullanılabilecek makrosiklik bileşikler ile tümüyle katıkontak membran elektrotlar hazırlandı.

•

Hazırlanan elektrotların, seçicilik, cevap zamanı, tayin limiti ve pH çalışma aralığı gibipotansiyometrik davranışları tespit edildi.

•

Tespit edilen seçici iyonoforun seçicilik davranışı incelendi.

Anahtar Kelimeler : Çinko Tayini, İyonofor, Potansiyometrik Sensör, Kaynakça [1] J.E.T. Andersen, L. Andersen,  Fresenius Journal of Analytical Chemistry, 359, (1997),  526-532. [2] J.S. Becker, M. Zoriy, J.S. Becker, C. Pickhardt, E. Damoc, G. Juhacz, M. Palkovits, M. Przybylski,    Analytical Chemistry, 15:77(18), (2005), 5851-60. [3] M. Taddia, D. Ranno, R. Fornari, Fresenius Journal of Analytical Chemistry, 359, (1997), 533-537.

185

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN023) TİO2/SİO2 FOTOKATALİZÖRÜN HAZIRLANMASI, KARAKTERİZASYONU VE SANAYİ ATIK SULARINDAKİ CO(II) VE PB(II) İYONLARNA UYGULAMALARI AYSEL ÇİMEN 1, MERVE ÇELİK 2 1

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ K.Ö FEN FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ 2

KMU FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ [email protected]

   TiO2/SiO2 yüzeyi emdirme metodu ile hazırlandı. XRD, FTIR ve SEM ölçümlerine göre, Titanyum büyümesinin, TiO2 fazının, çapraz bağlı Ti-O-Si nin arasına sabitlenmesiyle oluştuğu görüldü. Hazırlanan TiO2–SiO2 katalizör Co(II) ve Pb(II) metallerinin bozularak giderilmesi nedeniyle oldukça iyi bir fotokatalitik etki gösterdi. Reaksiyon zamanı, kalsinasyon sıcaklığı, çözelti konsantrasyonu ve katalizör miktarı gibi parametreler detaylı bir şekide incelendi. Katalitik performansın, katalizör miktarına, konsantrasyona, kalsinasyon sıcaklığına ve süresine, reaksiyon zamanına önemli bir şekilde bağlı olduğu bulundu. Sentezlenen katalizör, X-ray difraksiyon analizi (XRD), taramalı elektron mikroskobu (SEM), FITIR gibi yüzey analizi ölçümlerini içeren tekniklerle karakterize edildi. Işıkla bozulma (fotodegredasyon) yöntemi kullanılarak atık sulardan Co(II) ve Pb(II) iyonlarının uzaklaştırılması gerçekleştirildi. Anahtar Kelimeler : Ağır metal; Fotodegredasyon; Konjüge bağlı yüzey; Titanyum/silikajel; Fotokatalitik reaktör. Kaynakça [1] Herrmann, J.M.  Top. Catal. 34, (2005), 49–65. [2] Afkhami, A., Saber-Tehrani, M., Bagheri, H. J. Hazard. Mater. 181,(2010), 836–844. [3] A. Stafiej, K. Pyrzynska, Adsorption of heavy metal ions with carbon, Sep. Purif. Technol. 58, (2007), 49–52. [4] A. Afkhami, T. Madrakian, Z. Karimi, A. Amini, Colloids Surf. A 304, (2007), 36–40. [5] D.F. Ollis, E. Pelizzetti, N. Serpone, Environ. Sci. Technol. 25, (1991), 1522–1529.

186

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN024) BAZI YÖRESEL GIDA MADDELERİNDE TOPLAM RADYOAKTİVİTE SEVİYELERİ ÇİĞDEM ÖTER 1, ÖZLEM SELÇUK ZORER 1 1

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Radyoaktivite insan vücuduna iki farklı yolla girebilir: Birincisi radon ve toron gazları ile bunların bozunma ürünlerinin solunması, ikincisi 40K ile 238U ve 232Th serilerinin üyeleri gibi önemli birincil radyonüklitlerin sindirimi [1]. Besin maddelerinde doğal olarak bulunan radyoizotop konsantrasyonu bölgenin doğal background seviyelerine, iklimine ve tarım uygulamalarına bağlı olarak değişir. Tarım uygulamalarında kullanılan   tarımsal gübre ürünleri uranyum ve toryum bozunma serisi ürünleri ile 40K gibi çeşitli eser elementleri içermektedir [2]. Aynı şekilde beslenme alışkanlıkları da bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Toprak ve fosfat gübreleri kanalıyla radyoaktif elementler besin zinciri yoluyla insan vücuduna transfer edilir. Besin örneklerindeki radyoaktiviteyi ölçmek ve muhtemel radyasyon dozlarını değerlendirmek, insanların radyasyona maruz kalmasını önlemek için önemli bir parametredir [3]. Buna bağlı olarak, çalışmada Van halkının beslenme alışkanlıkları göz önünde bulundurularak örnekleme işlemi farklı yerlerden ve farklı ürünlerden yapılmıştır. Bu amaçla Van ve çevresinden alınan örnekler üç farklı gruba ayrılmış ve kendi aralarında karşılaştırılmıştır. Birinci grupta bitki örnekleri incelenmiş ve bitki örnekleri içinde en yüksek toplam alfa ve beta aktivite konsantrasyonları uçkun1 örneğinden alınmıştır. İkinci grup meyve-sebze örneklerini içermekte olup en yüksek toplam alfa ve toplam beta aktivite konsantrasyonları kavun örneğinde tespit edilmiştir. Üçüncü grupta diğer besin maddeleri ve içme suyu örnekleri incelenmiş ve en yüksek toplam alfa aktivitesi balık (İnci Kefali) örneğinden en yüksek toplam beta aktivitesi ise ceviz3 örneğinden alınmıştır. Analiz edilen örneklerin, toplam alfa ve beta radyoaktivite konsantrasyonlarını belirlemek için gaz akışlı orantılı sayaç sistemi kullanılmıştır [4]. Anahtar Kelimeler : Besin, Toplam Alfa, Toplam Beta Kaynakça [1] V. Schiebel, C.R. Appoloni, H. Schechter, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 270, (2006) 163-165. [2] NCRP, National Council on Radiation Protection and Measurements. Radiation exposure of the U.S. population from consumer products and miscellaneous sources, NCRP report no. 95, (1987), Washington DC [3] M.A. Misdaq, W. Bourzik, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 254, (2002), 551-555. [4] Protean Instrument Corporation, Vista 2000. Version 2. 231 Sam Rayburn Parkway, Lenoir City, (2000), 150 pp.

187

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN025) AMOKSİSİLİNİN POLİ(AKRİDİN TURUNCUSU) KULLANILARAK MODİFİYE EDİLMİŞ CAMSI KARBON ELEKTROT İLE ELEKTROKİMYASAL ANALİZİ FATMA AĞIN 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]  

Amoksisilin dünyada en sık kullanılan β-laktam antibyotiklerdendir. β-laktam antibiyotikler antibakteriyal aktiviteden sorumlu β-laktam halkasına sahiptirler ve amoksisilin kimyasal ve farmakolojik özelliklerinde önemli farklılıklara neden olan çeşitli yan zincirlere sahiptir. Amoksisilin bakteriyal infeksiyonları tedavi etmek için kullanılan önemli bir antibiyotiktir ve dolayısı ile analizide önemlidir [1,2] Akridin turuncusu genel olarak hücre biyolojisinde kullanılan azot içeren aromatik bir boyadır [3]. Akridin turuncusu yapısı ve moleküler tanıma yeteneği nedeniyle, dobutamin gibi elektroaktif moleküllerin determinasyonunda bir redoks aracı olarak katı elektrotların yüzeyine kolay bir şekilde elektrokimyasal olarak polimerize olur [4]. Camsı karbon elektrotun modifikasyonu, akridin turuncusunun 0.025 M, pH 5.5 fosfat tamponu ortamında dönüşümlü voltametri ile elektrokimyasal polimerizasyonu  gerçekleştirildi. Amoksisilinin elektrokimyasal analizi dönüşümlü, diferansiyal puls ve kare dalga voltametri yöntemleri ile modifiye poli(akridin turuncusu) camsı karbon elektrot kullanılarak pH 5.0-9.0 arasında yapıldı. Dönüşümlü voltametride amoksisilin oksidasyon pikinin tersinmez ve difüzyon kontrollü karakter gösterdiği belirlendi. Amoksisilin  kantitatif analizi için çalışma ortamı olarak en iyi pik şekli ve pik akımının elde edildiği 0.04 M pH 5.0 Britton-Robinson tamponu seçildi. Diferansiyel puls ve kare dalga voltametri ile konsantrasyona karşı akım grafiklerinde sırasıyla 0.4-20 µM ve 0.8-80 µM arasında lineer doğru elde edildi.  Basit, seçici, hassas ve tamamen valide edilmiş diferansiyel puls ve kara dalga voltametri metodları amoksisilinin farmasötik dozaj formundan analizine başarılı bir şekilde uygulanmıştır ve yardımcı maddelerin herhangi bir girişimi olmadığı geri kazanım çalışması ile belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Amoksisilin, Elektrokimyasal Analiz, Modifiye Elektrot, Voltametri Kaynakça [1] B. Uslu, İ. Biryol, J Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 20, (1999), 591-598. [2] A. García-Reiriz, P.C. Damiani, A.C. Olivieri, Talanta, 71, (2007), 806-815. [3] F. Lauretti, D.M.F. Lucas, F.J. Benati, V.E.D. Mello, N. Santos, R.E. Linhares, C. Nozawa, Journal of Virological Methods, 114, (2003), 29-35. [4] Zhang, Y., Analytical Leter, 37, (2004), 2031-2042.

188

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN026) KLOMİPRAMİN HİDROKLORÜR’ÜN ELEKTROKİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ VE İLAÇ FORMLARINDAN MİKTARININ BELİRLENMESİ ELİF UĞURLU 1, SELEHATTİN YILMAZ 2, SULTAN YAĞMUR 3, GÜLŞEN SAĞLIKOĞLU 3 1 2

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTES FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ 3

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde toplumsal bir sağlık sorunu haline gelen depresyon, verimlilik ve iş gücü kaybının yanısıra, tedavi süreciyle birlikte ekonomik kayıplara da yol açmaktadır. Toplumumuzun genelinde hastalık olarak nitelendirilmeyen, dolayısıyla tedavi yoluna gidilmeyen depresyon; fiziksel, biyokimyasal ve ruhsal değişimlere neden olarak kronikleşmekte ve kişiye doğrudan ya da dolaylı olarak zarar vermektedir[1]. Klomipramin hidroklorür: 3-kloro-5-[3-(dimetilamino) propil]-10, 11-dihydro-5H-dibenz-[b, f] azepine, antidepresan ilaç etken bir maddedir ve panik, stres, ağrı gibi depresif bozuklukların giderilmesinde kullanılır [2-4]. Bu çalışmada öncelikle, novartis ilaç firmasından klomipramin hidroklorür ve ilaç formu temin edildi. Klomipramin hidroklorür’ün deiyonize suda  1x10-3-1x10-2 M konsantrasyon aralığında stok çözeltileri hazırlandı. Daha sonra  stok çözeltiden uygun hacimler alınarak seyreltik bir seri çözeltileri hazırlanarak  elektrokimyasal çalışmaları Metrohm 757 VA Trace Analyzer cihazıyla yapıldı. Bu amaçla H2SO4 (0.5 M) çözeltisi, fosfat (0.067 M; pH 4-8), asetat (0.2 M; pH 3-6) ve Britton-Robinson (0.04 M; pH 2-12) tampon çözeltileri ortamında kare dalga (OSW), diferensiyel puls (DPV) ve dönüşümlü voltametri (CV) teknikleri ile voltamogramları elde edildi. Bu voltamogramlardan, keskin ve maksimum akımdaki pikin elde edildiği çalışma ortamı (çözücü-destek elektrolit-elektrot sistemi) belirlendi. Akım türünü belirlemek amacı ile; yüksek konsantrasyonlardaki Klomipramin hidroklorür’ün pik akımı ve pik potansiyeline, tarama hızının etkisi CV tekniği ile incelendi.  Tarama hızının karekökü-akım (v1/2–ip) ve tarama hızının logaritması-akımın logaritması (logv-logi) grafiklerinin eğim ve korelasyon katsayılarından, akım türü belirlendi. Klomipramin hidroklorür’ün konsantrasyon-akım değerlerinden kalibrasyon grafiği oluşturularak, ticari ilaç dozaj formlarından analizi gerçekleştirildi. Yöntemin validasyonu (alt tayin sınırı, LOD; kantitatif tayin sınırı, LOQ; kesinlik; doğruluk, geri kazanım gibi analitik parametreler)  yapılarak, geliştirilen voltametrik yöntemin klomipramin hidroklorür’ün analizi için hızlı, duyarlı, ekonomik ve kolay bir yöntem olduğu sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler : Klomipramin hidroklorür, Voltametri, DPV Kaynakça [1] D. Altınöz,  Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2011. [2] H.M. Elqudaby1, E.Y.Z. Frag, G.G. Mohamed, M.A. El-Razek Mohamed, Anal. Bioanal.   Electrochem., 4, (2011), 420 – 435. [3] G.Y. Jin,  F. Huang,  J.L.  Kong,  Analytical Letters, 40, (2007), 3392–3404. [4] C. Çetin, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü,  Lisans Bitirme Tezi, Çanakkale, 2014.

189

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN027) NAPROKSEN’İN ULTRA ESER GRAFİT ELEKTROTTA ELEKTROKİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ VE İLAÇ DOZAJ FORMLARINDAN MİKTARININ BELİRLENMESİ SUZAN YANIK 1, SELEHATTİN YILMAZ 2, SULTAN YAĞMUR 1, GÜLŞEN SAĞLIKOĞLU 1 1 2

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ [email protected]

Naproksen,  2-(6-methoxynaphthalen-2-yl)  (NAP),  orta ve şiddetli ağrıların giderilmesinde sıklıkla kullanılan non-steroidal anti-inflamatuar bir ilaçtır. Böbrek taşları romatoid artrid ve diğer infammatory hastalıklar gibi koşulların sebep olduğu sertliğin azaltılması içinde yaygın kullanılır[1]. Her ne kadar diğer non-steroidal anti-inflamatuarlara oranla daha büyük bir dozaja ihtiyaç duyulsa da naproksen, albumine kuvvetlice bağlanır ve böylece diğer ilaçlara oranla kanda daha uzun bir yarılanma süresine sahiptir. Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar artan sayıda kardiyovasküler olaylarla ilişkilendirilmiştir. Ancak, son dönemdeki araştırmalar naproksenin kardiyovasküler şartlarda en az zararlı non-steroidal anti-inflammatuar olarak sınıflandırmıştır. Literatür araştırmalarımıza göre, NAP’ın  yüksek performanslı sıvı kromatografisi [2], spektorofotometri[3] sıvı kromatografisi [4], fosforimetri [5], voltametri [6] gibi analitik yöntemlerle farmasötik preparatlardan analiziyle ilgili birkaç çalışmaya rastanmıştır. Ancak, NAP’ın ultra trace (eser) grafit  elektrot (UTGE) ve HPLC tekniğiyle bir arada tayinine rastlanmamıştır. Bu çalışmada, naproksen’in elektrokimyasal yükseltgenme özelliğinden yararlanılarak ultra trace grafit elektrotta ticari formundan miktarı belirlendi. Optimum şartları belirlemek için farklı destek elektrolitlerde diferansiyel puls voltametrisi ve dönüşümlü voltametri tekniği ile yükseltgenme özelliği incelendi. Naproksen için ultra trace grafit elektrotta keskin pikin ve maksimum akımın gözlendiği pH=4,50 asetat çözeltisi destek elektrolit olarak seçildi. Pik akımına ve pik potansiyeline pH’ın etkisi diferansiyel puls voltametri tekniği (DPV) ile tarama hızının pik akımına etkisi ise dönüşümlü voltametri tekniği (CV) ile belirlendi. Belirme sınırı (LOD), kantitatif tayin sınırı (LOQ) ve konsantrasyon aralığı gibi analitik analiz parametreleri belirlendikten sonra, ilaç tabletlerindeki naproksen’in miktarı belirlendi. Uygulanan voltametrik yöntemin doğruluk ve kesinliğini kontrol etmek amacı ile ilaç tabletinden naproksen’in geri kazanım çalışmaları yapıldı. Aynı zamanda uygulanan voltametrik yöntemin geçerliliği için HPLC tekniğiyle kromatografik ölçümlerde yapılarak sonuçlar karşılaştırılmıştır. Kromatografik analizlerde,  mobil faz olarak 0.05M fosfat tampon (pH=4.0), metanol ve asetonitril (50:20:30 v/v), dedektör olarak  Diod-Array Dedektörü (DAD)  ve  C18 ThermoAcclaim kolon (3 µM; 4.6 mmx150 mm) kullanılarak, naproksen için alıkonma zamanı (tR) 12.10 dakika olarak belirlenmiştir.   Anahtar Kelimeler : Naproksen, Anti-İnflammatuar, UTGE, HPLC Kaynakça [1] M. S. Kaynak, S. Şahin, Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy, 28, (2008), 49-62. [2] A. Aresta, F. Palmisano, C. G. Zambonin, Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 39, (2005), 643–647. [3] G. Zhu, H. Ju, Analytica Chimica Acta, 506, (2004), 177–18. [4] N. Adhoum, L. Monser, M. Toumi, K. Boujlel, Int. J. Electrochem. Sci., 4, (2009), 1373 – 1386.

190

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN028) TENOKSİKAMIN ÇOK DUVARLI KARBON NANOTÜP KULLANILARAK MODİFİYE EDİLMİŞ CAMSI KARBON ELEKTROT İLE VOLTAMETRİK ANALİZİ SENA ATAL 1, FATMA AĞIN 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Tenoksikam, oksikam ailesiden nonsterodial anti-enflamatuar bir ilaçtır. Trombosit agregasyonunu inhibe eder. Romatoid artrit, osteoartrit, artroz, ankilazon spondilit, eklem dışı hastalıkları örneğin tendinit, bursit, omuz ve kalça periatriti, postoperatif ağrı olgularında kullanılır [1]. Karbon nanotüpler, yüksek elektrik iletkenliği, kimyasal kararlılığı, mekanik sağlamlığı yanında elektro katalitik özelliklere sahip olması nedeniyle nano materyallerin önemli bir sınıfını temsil eder [2]. Bu önemli özellikleri nedeniyle karbon nanotüpler elektrokimyasal sensör hazırlamada oldukça dikkat çekmiştir [3].                                 Tenoksikamın elektrooksidatif davranışı ve analizi çok duvarlı karbon nanotüp ile modifiye edilmiş camsı karbon elektrot kullanılarak dönüşümlü, diferansiyel puls, ve kare dalga voltametri yöntemleri ile yapıldı. Asetat, fosfat ve Britton-Robinson tampon ortamları kullanılarak pH 2.0 ve 8.0 aralığında çalışıldı. Tenoksikamın pik akımı ve pik potansiyeli üzerine pH, tampon ve konsantrasyon etkisi ve hız taraması çalışmaları yapıldı. Tenoksikamın oksidasyonu dönüşümlü voltametriyle tersinmez ve difüzyon kontrollü davranış gösterdi. Tenoksikamın kantitatif analizi için en iyi pik şekli ve akımı 1M’lık asetat tampon ortamında pH 5.5’te elde edildi. Diferansiyal puls ve kare dalga voltametrisi için kalibrasyon çalışmasında sırasıyla 8.0×10-3-8 µM ve 0.2-10 µM aralığında doğrusallık saptanmıştır. Teşhis ve tayin alt sınırı belirlenerek, gün içi ve günler arası tekrar edilebilirlik çalışmaları ile doğruluk ve geri kazanım çalışmaları yapıldı.  Geliştirilen bu metotlar tenoksikamın farmasötik dozaj formlarına yardımcı maddelerin girişimi söz konusu olmadığı için herhangi bir ayırmaya gerek duymadan başarılı bir şekilde uygulandı. Anahtar Kelimeler : Tenoksikam, Voltametri, Çok Duvarlı Karbon Nanotüp, Modifiyeli Camsı Karbon Elektrot Kaynakça [1] D.S. Guzmán-Hernández, M.T. Ramírez-Silva, M. Palomar-Pardavé, S. Corona-Avendano, A. Galano, A. Rojas-Hernández, M. Romero-Romo, Electrochimica Acta,  59, (2012), 150-155. [2] G. A. Rivas, M. D. Rubianes, M. C. Rodriguez, N. F. Ferreyra, G.L. Luque, M.L. Pedano, S. A. Miscoria, C. Parrado, Talanta, 74, (2007), 291-307. [3] M. E. Ghica, Y. Wintersteller, C.M.A. Brett, J Solid State Electrochem, 17, (2013), 1571-1580.

191

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN029) YENİ BİR ASENAT (AsV) İYON SEÇİCİ ELEKTROT HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI GÜLER SOMER 1, ÜMMÜHAN TAŞKOPARAN YILMAZ 1, ŞÜKRÜ KALAYCI 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışmada hazırlanması kolay, arsenat iyon derişimine duyarlı yeni bir katı hal iyon seçici elektrot hazırlandı[1-2].  Bu elektrodun bileşiminde kullanılan tuzlar katı haldeki Cu2S,  Ag3AsO4 and Ag2S tuzlardır. Burada Ag3AsO4 elektrodun temel bileşenidir. Ölçümler,  oda sıcaklığında yapılmış ve 0.1M NaNO3 ortamında yapılarak sabit iyon şiddeti sağlanmıştır.[3] Elektrot cevabı, değişik bileşimdeki elektrotlar hazırlanarak arsenat iyon derişimine karşı ölçülmüştür. En büyük eğim 40 % Ag3AsO4, 30 % Cu2S and 30 % Ag2S ile elde edilmiştir. Bu elektrot,  arsenat derişimine doğrusal cevap vermiştir. Analitik yönden yararlı potansiyel aralığı 10-6-10-1 M ve doğrusal kısımdaki eğim on katlık bir arsenat konsantrasyonu değişimi için 19 ± 2mV olarak bulunmuştur. Elektrodun ömrü günde 4-5 kez kullanıldığında en az 2 yıl olup, cevap süresi 20-30 saniyedir. Çok rastlanan iyonların girişim etkisi of pH ( 6-10) aralığında çalışılmıştır [4]. Bu elektrot ile biradaki arsenat iyonu tayin edilmiştir [5]. Anahtar Kelimeler : İyon Seçici Elektrot, Arsenat (As V), Tayin Kaynakça [1]  S. Kundu, S. Kumar Ghosh, M. Mandal, T. Pal, A. Pal, Talanta, 58, (2002), 935-942. [2]  N. M. Melo Coelho, C. Parrilla, M. L. Cervera, A. Pastor, M. de la Guardia, Anal.      Chim. Acta, 482, (2003), 73-80. [3] G. Somer, Z. Almas, J. Elec. Anal. Chem., 593, (2006), 179-184. [4] G. Ekmekci, G. Somer, Talanta, 49, (1999), 91-98. [5] G. Ekmekci, S.Kalayci, G.Somer, Sensors and Actuators B 101 (2004), 260-264.  

192

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN030) ANKARA ÇEVRESİNDEKİ KAPLICA SULARINDA FLORÜR VE İYODÜRÜN HAZIRLADIĞIMIZ SEÇİCİ ELEKTROTLAR İLE TAYİNİ ŞÜKRÜ KALAYCI 1, GÜLER SOMER 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

İyot, biyolojide önemli bir elementtir. İyot yetersizliği memleketimizde fazla görülen Guatr›ın oluşmasına neden olmaktadır. Guatr tiroitin büyümesidir. Tiroid bezi tiroksin denen ve yapısında iyot bulunan bir hormon üretmektedir. Hammadde yokluğu nedeniyle, üretim azaldığında hipofiz bezi tiroidi uyarmakta ve tiroid yeterli tiroksini üretebilmek için fazla çalışmağa ve dolayısıyla büyümeğe başlamaktadır. İnsanlar iyot gereksinimlerinin, % 10 unu suyla temin ederler. Florür, diş çürümelerine karşı dişi koruyan en önemli maddedir. Florür , diş üzerinde oluşan bakteri tabakasını yok eder, çürümeye karşı dişleri koruma altına alır. İnsanlar florürü en çok sudan alırlar[1]. Bu çalışmada laboratuarda hazırladığımız iyodür seçici membran elektrot [2] ve florür seçici katı hal elektrotlar [3] kullanılarak; Ankara çevresindeki kaplıca sularında bulunan  iyot ve florür miktarlarını tayin edildi. Florür ve iyodür sonuçları Orion marka elektotlarla elde edilen sonuçlarla karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler : İyon Seçici Elektrot, Katı Elektrot, Membran Elektrot, Florür, İyodür, Tayin Kaynakça [1]  Ş. Kalaycı, G. Somer, Fluoride, 2003, 36 (4) , 267 - 270 . [2]  Ş. Kalaycı, G. Somer, G. Ekmekçi, Sensors and Actuators B , 2001,81 (1) , 122 - 127 . [3]  G. Somer, S. Kalayci, İ. Başak, XVIII. Ulusal Kimya Kongresi ( Kars ) , 2004 , 44.

193

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN031) BAZI ALG TÜRLERİNDEKİ İNORGANİK ANYONLARIN İYON KROMATOGRAFİK YÖNTEMLE TAYİNİ KÖKSAL PABUÇCU 1, ÖMER IŞILDAK 1 1

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Akuatik ortamlarda geniş yayılım gösteren algler, biyosorpsiyon özelliklerinden dolayı bulunduğu ortamlardaki iyonları bünyelerinde toplamakta ve çevresel çalışmalarda biyoindikatör olarak değerlendirilmektedirler [1,2]. Bu araştırmada, Tokat civarındaki akuatik ortamlardan izole edilip mikro kültürü yapılan Phormidium laminoscium ve Schizotrix fuscescens türlerinde mevcut anyonların (flor, klor, brom, nitrit, nitrat, sülfat, klorat, fosfat, kromat ve oksalat) analizi İyon Kromatografik yöntemle tayin edildi. Literatürde algler üzerine yapılan bazı iyon tayin çalışmaları bulunmasına rağmen, bu alg türlerinin iyon içeriği konusunda herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmamız bu açıdan önem arz etmektedir. Anyonların iyon Kromatografik ayırımları için DionexIonPac AS 9-HC analitik ve IonPac AG 9-HC koruyucu kolon kullanıldı. Enjeksiyon hacmi 25 µL ve akış hızı 1 mL/dak. Belirlendi. Hareketli faz olarak 20 mM sodyum karbonat kullanıldı ve bütün ölçümler oda sıcaklığında (25-2 °C) gerçekleştirildi [3-4]. Ayırımlar yaklaşık 20 dakika içerisinde gerçekleştirildi. Bu şartlar altında inorganik iyonların standart karışım çözeltileri kullanılarak ayırımları sağlandı. İyonların alıkonma zamanları Çizelge 1’de verilmiştir. Anyonlar

Alıkonma zamanları (tR), (minutes)

F-

3.34

CrO42-

3.75

CI

5.38

-

NO2

6.74

Br-

8.49

-

CIO3-

9.15

NO3

9.79

PO43-

12.38

SO42-

13.94

C2O4

18.29

-

2-

Anahtar Kelimeler : Akuatik Alg, İyon Analiz, İyon Kromatografi Kaynakça [1] N. Sağlam, N. Cihangir, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, [2] R. Hamutoğlu, A.B. Dinçsoy, D. Cansaran-Duman, S. Aras, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 69(4), (2012), 235-53. [3] E. Bozanta, G. Ökmen, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 4 (2), (2011), [4] Ö. Işıldak,Journal of Analytical Chemistry, 64(12), (2009), 1242–1246 [5] A.K. Artaches, B. Paull, P.N. Nesterenko, P. Soisungnoen, R. Burakham and S. Srijaranai, Chromatographia, 78, (2015), 179–187.

194

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN032) KARBONİK ANHİDRAZ ENZİMİNİN SİİRT TİFTİK KEÇİSİ KARACİĞER DOKUSUNDAN SAFLAŞTIRILMASI KARAKTERİZASYONU VE İNHİBİSYON ÇALIŞMALARI EMRAH YERLİKAYA 1, HASAN KARAGEÇİLİ 1, RAMAZAN DEMİRDAĞ 2, MUSTAFA OĞUZHAN KAYA 1 1 2

SİİRT ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Biyolojik sistemlerde önemli bir yere sahip olan karbonik anhidraz (CA) (E.C:4.2.1.1) CO2 hidrasyonunu (CO2 + H2O ↔ HCO3− + H+) tersinir olarak katalizleyen ve çinko içeren bir metaloenzimdir [1]. Doğada CO2 ve HCO3ün birbirine fiziksel dönüşümleri yavaştır. Karbonik anhidraz enzimi yüksek verimiliği ile fotosentez, solunum, pH hemostazı ve iyon taşınması gibi pek çok biyolojik sürecin temelidir [2]. Karbonik anhidraz enzimleri afinite kromatografi yöntemi ile başarılı bir şekilde koyun, balık ve insan dokularından saflaştırılmıştır [3,4]. Bu çalışmada ise karbonik anhidraz enzimi Sepharose-4B-L-tirozin-sülfanilamid afinite kolonu kullanılarak Siirt Tiftik Keçisi böbrek dokusundan 1930,84 spesifik aktivite ile % 57,28 verimle 80,55 kat saflaştırıldı. SDS-PAGE ile enzimin saflığı doğrulandı. Tris-HCI tamponu kullanılarak enzimin optimum iyonik şiddeti 25 mM, optimum pH’sı 8,0, stabil pH’sı 7,0 ve optimum sıcaklığı 40 ºC olarak tespit edildi. Saflaştırılan enzim üzerine bazı metal iyonlarının inhibitör etkileri incelendi. İnhibisyon gösteren metallerin IC50 değerleri bulundu. Bu çalışma 2014-SİÜSYO-02 koduyla Siirt Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : İnhibisyon, CA, Saflaştırma, Karaciğer Kaynakça [1] T.N. Patel, E.J. Swanson, A.A. Park, S. Banta. Biochem Eng J. 82 (2014) 48– 52. [2]  B.K. Kanth, S.Y. Jun, S. Kumari, S.P. Pack. Process Biochem. 49 (2014) 2114–2121. [3] R. Demirdağ, E. Yerlikaya, M. Şentürk, Ö.İ. Küfrevioğlu. C.T. Supuran. J Enzym Inhib Med Chem, 28-2  (2013) 278-282. [4] R. Demirdağ, E. Yerlikaya, Ö.İ. Küfrevioğlu.  J Enzym Inhib Med Chem, 27-6 (2012) 795-799.

195

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN033) SUSAM VE KETEN TOHUMU ÖRNEKLERİNDEKİ L-ARJİNİN AMİNOASİDİNİN MİSEL ELEKTROKİNETİK KAPİLER ELEKTROFOREZLAZER İNDÜKLENMİŞ FLORESANS DEDEKTÖR İLE TAYİNİ ZEYNEP KALAYCIOĞLU 1, MELDA AKAY 1, BEDİA ERİM 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Arjinin hücre bölünmesinde, yaraların iyileşmesinde, vücuttan amonyak atılmasında, bağışıklık sisteminde ve hormonal dengede önemli rol oynayan bir aminoasittir [1]. Biyosentetik döngüde yeterli miktarda arjinin üretilmediği için beslenme yoluyla vücuda alınmalıdır. İyi beslenmeyen ve bazı fiziksel sorunları olan bireylere arjinin içeren gıdalar tüketmeleri önerilmektedir [2, 3]. Ceviz, fındık, susam, ayçiçeği, esmer pirinç, kuru üzüm, hindistan cevizi, badem, tahıllar, tavuk, çikolata, mısır ve yulaf zengin arjinin kaynaklarıdır [4]. Bu çalışmada, L-arjinin aminoasidi, yeni bir misel elektrokinetik kromatografisi (MEKC) yöntemi ile tayin edilmiş ve lazer indüklenmiş floresans dedektör ile dedekte edilmiştir. Türevlendirici (FITC) konsantrasyonunun seçilmesi için arjinin mol sayısının 1-2 ve 3 katları denenmiş ve en uygun konsantrasyon 3 kat FITC olarak belirlenmiştir. Ayrım, 20 mM borat tamponunda, yüksüz bir yüzey aktif madde olan Brij-35’in aynı konsantrasyondaki ilavesi ile 5 dakikada gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen analiz yöntemi ile arjinin için literatürde CE-LIF yöntemleri ile ulaşılan en düşük belirleme sınırına inilmiştir. LOD değeri 0,10 nM ve LOQ değeri 0,33 nM olarak bulunmuştur. Yöntemin doğrusal kalibrasyon aralığı, 0,5 nM-1000 nM aralığında, 0,999  korelasyonla tespit edilmiştir. Gün içi ve günler arası tekrarlanabilirlik değerleri, düzeltilmiş pik alanlarının bağıl standart sapma sonuçlarına göre sırasıyla %2,15 ve %3,85’tir. Yöntem, susam ve keten tohumu örneklerindeki arjinin tayininde uygulanmış ve örneklerdeki ortalama arjinin miktarları sırasıyla 0,015 mg/100 g ve 0,012 mg/100 g olarak bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : MEKC, LIF, Brij-35, L-Arjinin Kaynakça [1] J. K. Stechmiller, B. Childress, L. Cowan, Nutrition in Clinical Practice, 20, (2005), 52-61. [2] H. Tapiero, G. Mathé, P. Couvreur, K. D. Tew, Biomedicine & Pharmacotherapy, 56, (2002), 439–445. [3] D. MacKay, A. L. Miller, Altern Med Rev, 8, (2003), 359-77. [4] D. T. Efron, A. Barbul, Nutrition, 16, (2000), 73-4.

196

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN034) KAPİLER ELEKTROFOREZ-LAZER İNDÜKLENMİŞ FLORESANS DEDEKTÖR İLE L-LİZİN AMİNOASİDİNİN TAYİNİ: GIDA ÖRNEKLERİNE UYGULANMASI ZEYNEP KALAYCIOĞLU 1, MERVE SUNA 1, BEDİA ERİM 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Lizin, beslenme yoluyla doğal olarak edinilen bir aminoasittir [1]. Yeterli dozlarda alındığında bu aminoasidin herpes virüsünün gelişmesini yavaşlatması veya durdurmasının yanı sıra virüs kopyalanmasını engellediği bilimsel olarak birçok deneyde kanıtlanmıştır [2, 3]. Balık, süt ve süt ürünleri, et, peynir, maya, yumurta, soya ürünleri ve protein yönünden zengin tüm yiyeceklerde lizin aminoasidi bulunur [4]. Bu çalışmada, L-lizin aminoasidinin kalitatif ve kantitatif tayini için kapiler elektroforez yöntemi geliştirilmiştir ve lazer indüklenmiş floresans dedektör ile dedekte edilmiştir. Kapiler elektroforez sistemine lazer indüklenmiş floresans (LIF) dedektörün dahil edilmesiyle floresans özellik gösteren maddelerin çok duyarlı tayini mümkün kılınmıştır. Çalışmada floresans özellik göstermeyen lizin molekülünün türevlendirici ajanı olarak 488 nm’de uyarılabilen ve 520 nm’de emisyon yapabilen floresein isotiyosiyanat (FITC) molekülü kullanılmıştır. Uygun FITC konsantrasyonunun seçilmesi için lizin derişimi:FITC derişimi 1:1, 1:2 ve 1:3  olacak şekilde karışımlar hazırlanmış ve en uygun oranın 1:2 olduğu tespit edilmiştir. Ayrım, 10 mM β-CD içeren 20 mM borat pH=9,0 tamponunda 6 dakikada  gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen analiz yöntemi ile lizin etkin bir şekilde tayin edilirken, kullanılan β-CD ile floresan duyarlılığın artması sonucu, lizin için literatürde CE-LIF yöntemleri ile ulaşılan en düşük belirleme sınırına inilmiştir. LOD değeri 0,16 nM ve LOQ değeri 0,54 nM olarak bulunmuştur. Yöntemin doğrusal kalibrasyon aralığı, 0,6 nM-1000 nM aralığında olup lizinin güvenilir analizini gerçekleştirecek düzeydedir. Yöntem, çörek otu örneklerine uygulandığında örneklerdeki ortalama lizin düzeylerinin 2,98 g/100 g olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler : LIF, β-CD, Lizin, Çörek otu Kaynakça [1] W. Pfefferle, B. Möckel, B. Bathe, A. Marx, Advances in Biochemical Engineering/Biotechnology, 79, (2003), 59-112. [2] A. R. Gaby, Altern Med Rev., 11, (2006), 93-101. [3] V. R. Young, P. L. Pellett, American Journal of Clinical Nutrition, 59, (1994), 1203-1212. [4] Url-1 , “Lizin İçeren Yiyecekler”, alındığı tarih: 10.04.2015

197

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN035) PARABEN SÜBSTİTÜE SİKLOTRİFOSFAZEN BİLEŞİKLERİNİN YENİ BİYOSENSÖR CİHAZI İLE DNA ETKİLEŞİM ANALİZLERİ ZEHRA ÖLÇER 1, YILDIZ ULUDAĞ 2, ELİF ŞENKUYTU 1, SAADET ELİF İNCİR 1, GÖNÜL YENİLMEZ ÇİFTÇİ 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

TÜBİTAK

[email protected] Kanser, dünyada ölüme en fazla neden olan hastalıktır, DNA’nın kendisini düzensiz kopyalaması ve hücre bölünmesi olarak da ifade edilir. Antikanserojen ilaçlar geliştirilirken, hastalığın bu özelliği göz önünde bulundurulur ve DNA yıkımı yapacak, bölünen hücreleri hızla öldürecek moleküller dizayn edilmeye çalışılır [1]. Antikansorejen özellik gösteren birçok yeni bileşik sentezlenmesine rağmen, bu bileşiklerin yan etkileri maalesef giderilememektedir. Bu sebeple, araştırmalar bu alanda hızla devam etmektedir ve minimum yan etkili, yeni ilaçların geliştirilmesi gereklidir. İnorganik heterohalkalı bileşik ailesinin en önemli gruplarından olan siklotrifosfazenlerin, N3P3Cl6, diğer çalışma alanlarının yanısıra, anti-kanser aktiviteleriyle ilgili çalışmaları dikkat çekmektedir [2,3]. Bu çalışmada, yeni paraben sübstitüe siklotrifosfazen bileşikleri, ilk defa sentezlendi, yapıları kütle spektrometresi, 31P, 1H, NMR spektroskopisi ile aydınlatıldı. DNA üzerine etkileri, temeli yeni bir tarama metoduna dayanan otomatize bir biyosensör cihazı ile incelendi. MiSens biyosensör cihazı içerisindeki yeni dizayn edilen sensor çipi ve gerçek zamanlı elektrokimyasal ölçüm yapabilen (REPTM) analiz sistemiyle DNA etkileşimini inceler [4,5]. Kanser tedavisinde etkin olabilecek siklotrifosfazen bileşiklerinin hızlı bir şekilde ön-taraması yapıldı, bu bileşikleri etkilerine göre gruplandırabilmek amacıyla biyosensör cihazı kullanıldı. Bu çalışma ile, DNA üzerinde etkin olduğu tespit edilen kimyasalların, ileri çalışmalarda in vitro analizleri ile de hedefli bir şekilde tetkik edilebilme imkanı bulunabilecektir. ***Bu çalışma Gebze Teknik Üniversitesi’nin BAP-2013-A013 numaralı proje ve TÜBİTAK-BİLGEM S569000 numaralı proje desteği ile gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Siklotrifosfazen, Paraben, DNA Etkileşim, Biyosensör Kaynakça [1]     J.T. Fox, S. Sakamuru, R.L. Huang, N. Teneva, S.O. Simmons, M.H. Xia, R.R. Tice, C.P. Austin, K. Myung, PNAS, 109, (2012), 5423-5428. [2]     H. Akbas, A. Okumus, Z. Kilic, T. Hokelek, Y. Suzen, L.Y. Koc, L. Acik, Z.B. Celik, Eur. J. Med. Chem., 70, (2013), 294307. [3]     T. Yildirim, K. Bilgin, G.Y. Ciftci, E.T. Ecik, E. Senkuytu, Y. Uludag, L. Tomak, A. Kilic, Eur. J. Med. Chem., 52, (2012), 213-220. [4]     Y. Uludag, M.S. Sagıroglu, A Ersoy, A. Edis, S. Budak (2014) Patent No: PT 2014/3992, 7.04.2014. [5]     Z. Ölcer, E. Esen, A. Ersoy, S. Budak, D.S. Kaya, M.Y. Gök, S. Barut, D. Üstek, Y. Uludag, Biosens. Bioelectron., 70, (2015), 426-432.

198

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN036) DENDRİMERİK FOSFAZEN ÇEKİRDEKLİ TNT VE RDX TAYİNİNE DUYARLI FLORESANS SENSÖR GELİŞTİRİLMESİ VE ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ EMRAH ÖZCAN 1, BÜNYEMİN ÇOŞUT 1, SERKAN YEŞİLOT 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son zamanlarda gelişen teknoloji ve genişleyen endüstri uygulamaları nedeniyle, gerek adli ve cezai soruşturmalarda gerekse askeri alanlarda patlayıcı madde kalıntılarının hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde tayin edilmesine duyulan ihtiyaç her geçen artmaktadır[1]. İyon mobilite spektrometresi, gaz kromatografisi, elektron yakalama dedektörlü kütle spektrometrisi gibi birçok analitiksel metot patlayıcı madde analizinde kullanılmasına rağmen bu yöntemlerin anlık görüntüleme imkânı sağlamamaktadır, pahalıdırlar, gözlenebilme sınırları yüksektir ve hassasiyetleri nispeten düşüktür. Bu nedenle patlayıcı madde analizi ve takibi için yeni yöntemlerin geliştirilmesi kimya alanında büyük öneme sahiptir[2]. Sensör alanındaki araştırmalar ve teknolojik yatırımlar gün geçtikçe artmaktadır. Kimyasal sensör olarak kullanılan maddeler kimyasal reaksiyon yoluyla seçimli olarak bir dizi analite yanıt veren, nitel ve nicel olarak analitin belirlenmesini sağlayan sistemlerdir. Kimyasal analizlerde optik tekniklerin kullanımı sensörler içinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu tip sensörlerin kullanımı patlayıcıların toprak ve patlama sonrası enkaz kalıntılarında çevresel ve kriminolojik amaçlar için hızlı ve düşük maliyetli olmasından dolayı önem kazanmıştır[3]. Bu çalışma da, patlayıcı özellikteki maddeler olarak en yaygın kullanıma sahip olan TNT ve RDX için hassasiyeti ve seçiciliği yüksek olan floresans sensör özelliği gösterebilecek dendrimerik fosfazen bileşiğinin tasarımı ve özelliklerinin incelenmesi planlandı. Elde edilen ürünün yapısı MALDI-TOF kütle spektrometresi, 1H, 13C ve 31P NMR ölçümleri yöntemleriyle yapılan incelemelerden elde edilen verilerle aydınlatıldı. Sensör özellikleri de floresans spektrometresi yöntemleriyle incelendi[4]. Anahtar Kelimeler : Enerjetik malzemeler, TNT, Floresans Sensör, Halkalı Fosfazenler, Floresans Sönümleme Kaynakça [1] B. Valeur, I. Leray, Coord. Chem. Rev., 205, (2000), 3-40. [2] S. Wang, W. Shen, Y.L. Feng and H. Tian, Chem. Commun., (2006), 1497-1499. [3] J.F. Callan, A.F. De Silva and D.C. Magri, Tetrahedron, 61, (2005), 8551-8588. [4] D.T. McQuade, A.E. Pullen, T.M. Swager, Chem. Rev. 100, (2000), 2537-2574.

199

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN037) LAKTOPEROKSİDAZIN YENİ İNHİBİTÖRLERİNİN ARAŞTIRILMASI; BENZOHİDRAZİDLER SONGÜL BAYRAK 1, ZEYNEP KÖKSAL 2, AYKUT ÖZTEKİN 3, HASAN ÖZDEMİR 1 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

2

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FEN Fakültesi

3

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Laktoperoksidaz LPO (E.C.1.11.1.7), süt ve tükürük gibi biyolojik sıvılar içinde bulunan antibakteriyel özelliklere sahip bir redoks enzimidir [1,2]. LPO H2O2 tarafından güçlü oksidan ve bakterisit maddeleri oluşturmak için, tiyosiyanat gibi halojenürler ve pseudohalojenürlerin oksidasyonunu katalize eder [3]. Bu çalışmada inhibitör olarak hidrazon schiff baz bileşiklerinden (4-Amin-N-[(1Z)-amin(piridin-3-il)metilliden]benzohidrazid, 4-Amin-N-[(1Z)-amin(piridin-2-il)metiliden]benzohidrazid ve 4-Amin-N-[(1Z)-amin(furan-2-il)metiliden]benzohidrazid) türevlerinin sığır LPO enzimi üzerine inhibisyon etkisi araştırıldı. Bu bileşikler yüksek derecede antibakteriyal, antikonvulsant ve antitüberkülor aktiviteye sahiptir [4-6].

Amberlite CG-50 H+ reçinesi ve afinite kromatografisi tekniği kullanılarak LPO enzimi 476,10 kat, %60,60 verimle saflaştırıldı ve hidrazon moleküllerinin LPO enzimi üzerine inhibisyon çalışmaları yapılarak Lineweaver-Burk grafikleri çizildi bu grafiklerden IC50, Ki ve inhibisyon tipleri belirlendi. LPO enzimi üzerine yarışmasız inhibisyon gösterdiği tespit edilen moleküllerin IC50 değerleri sırasıyla 30,13 mM; 40,76 µM ve 69,30 µM olarak Ki değerleri ise sırasıyla 6,58 mM; 21,32 µM ve 2,69 µM olarak bulundu. Bu moleküllerin LPO enziminin yeni inhibitörleri olduğu ilk kez tespit edilerek en kuvvetli inhibisyon etkisini 4-Amin-N-[(1Z)-amin(furan-2-il)metiliden]benzohidrazid molekülünün gösterdiği bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Laktoperoksidaz, İnhibisyon, Benzohidrazidler Kaynakça [1]. M. M. Cals, P. Mailliart, G. Brignon, P. Anglade, B.D. Ribadeau, Eur. J. Biochem., 198 (1991),733–739. [2]. R. Kumar, K.L. Bhatla, Acta Crystallograp., 51, (1995), 1094. [3]. K. D. Kussendrager and A. C. M. van Hooijdonk, Brit. J Nutr., 84, (2000), 19-25. [4]. G.-B. Cao, Acta Crystallograp., 65, (2009), 2415. [5]. D.-S. Yang, Acta Crystallograp ., 65, (2009), 2864. [6]. P. V. Bernhardt, P. Chin, P. C. Sharpe, J. Y. C. Wang & D. R. Richardson, J. Biol. Inorg. Chem., 10, (2005), 761–777.

200

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN038) BALIK LARVALARININ BESLENMESİNDE KULLANILAN ARTEMİA (ARTEMİA SP) NAUPLİLERİNİN YAĞ ASİDİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNDE TİCARİ ZENGİNLEŞTİRİCİLERİN ETKİSİ ERDEM AKKUŞ 1, UMUR ÖNAL 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Ülkemizde akuakültür endüstrisi, su ürünleri üretimindeki payını her geçen yıl arttırarak hızla gelişmektedir. Özellikle deniz balıkları üretimindeki gelişmeler sonucu çipura ve levrek balıkları üretimi 2002 yılında 26.020 tondan, 2013 yılında 103.613.6 tona ulaşmıştır [1]. Larval deniz balıkları yetiştiriciliğinde önemli sorunlardan biri erken dönemlerdeki yüksek mortalite oranıdır. Yüksek mortalitenin hastalık ve su kalitesi gibi etkenleri olmasına karşın en önemli faktör beslenmeye bağlı sorunlardır. Yumurtadan çıktıktan sonra, son derece küçük (3-4 mm) olan balık larvalarına besinsel maddelerin etkin şekilde iletilmesi sorunludur. Bu sorun ticari larva üretiminde “canlı yemler”  olarak bilinen zooplanktonların besin olarak kullanılmasıyla kısmen aşılmaktadır. Bununla birlikte, canlı yemlerin besinsel kompozisyonu “zenginleştirme” adı verilen ve özellikle yağ asitleri başta olmak üzere balık larvalarının ihtiyaç duyduğu birçok besinsel madde bakımından iyileştirilmelidir [2]. Bu amaçla balık kuluçkahanelerinde çeşitli ticari ürünler kullanılmakla beraber ticari ürünlerdeki formülasyon farkları, zenginleştirme sonucunda canlı yemlerin besin kompozisyonlarında önemli farklılıklar yaratmakta ve bu değişkenlikler larvaların büyüme ve hayatta kalmasını olumsuz etkilemektedir [3]. Bu çalışmada, kuluçkahanelerde yaygın olarak kullanılan 4 farklı ticari ürün ile zenginleştirilen Artemia salina nauplilerinin besin kompozisyonundaki zamana bağlı değişimler incelenmiştir. Bu amaçla zenginleştirmenin başlamasından itibaren 3, 6, 12, 18 ve 24 saat sonra örnekler alınmıştır, ve deniz balıkları için esansiyel kabul edilen başta dokosakeksaenoik asit (DHA), eikosapentaenoik asit (EPA; 20:5n-3)  linoleik asit (LA; 18:2n-6), linolenik asit (LNA; 18:3n-3),  ve araşidonik asit (AA; 20-4n-6) [4-5] olmak üzere yağ asidi kompozisyonundaki değişimler gaz kromotografisi ile tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan ticari ürünlerin markaları açıklanmamış ancak A, B, C ve D harfleri ile kodlanmıştır. Sonuçlar, farklı ürünlerle zenginleştirilen Artemia nauplilerinin yağ asidi kompozisyonlarında zamana bağlı önemli farklılıklar olduğunu göstermiştir. En yüksek DHA oranı, A ürününde %29.08 ile 24 saat sonunda ulaşılırken en düşük oran  %1.67 ile C ürününde elde edilmiştir. En yüksek EPA oranı, B ürününde %5.62 ile 24 saat sonunda ulaşılırken en düşük oran %1.14 ile A ürününde elde edilmiştir. Buna karşın, ARA oranları zenginleştirmeye bağlı olarak önemli değişiklikler göstermemiş ve tüm ürünlerde yalnızca %0.43 ile 0.69 arasında değişim göstermiştir.  DHA/EPA oranları 24 saat sonunda A, B, C ve D ürünleri için sırasıyla %5.24, 1.35, 0.35 ve 2.06 olarak tespit edilmiş ancak bu oranlar zamana bağlı olarak değişim göstermiştir. Farklı ürünler ile zenginleştirilen Artemia nauplilerin benzer besin içeriklerine sahip olmaması larval yetiştiricilikte karşılaşılan değişken başarı oranlarını etkileyen önemli bir faktör olabilir. Besinsel yetersizlikler ayrıca düşük büyüme oranları ve deformasyon gibi sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir. Kullanılan ürüne özgü olarak canlı yemlerdeki zamana bağlı besin kompozisyonu değişiminin bilinmesi bu sorunların azaltılmasına yönelik yeni yaklaşımlar geliştirilmesini sağlayabilir. Anahtar Kelimeler : Larval Balık Besleme, DHA, EPA, AA, Zenginleştirme, Yağ Asidi, Canlı Yem Kaynakça [1] TUIK., 2013. Su Ürünleri İstatistikleri, www.tuik.gov.tr [2] W. Barclay, S. Zeller, Journal of the World Aquaculture Society, 27(3), 1996, 314-322. [3] G.C. Liddy, S. Kolkovski, M.M. Nelson, P.D. Nichols, B.F. Phillips, G. B. Maguire, Aquaculture nutrition, 11(5),  (2005), 375-384. [4] A. Kanazawa, Aquaculture, 155(1), (1997), 129-134. [5] J.R. Sargent, L. McEvoy, A. Estevez, G. Bell, M. Bell,  J. Henderson, D. Tocher, Aquaculture, 179(1), (1999), 217-229.

201

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN039) SODYUM SÜLBAKTAMIN KARBON PASTA ELEKTROT (CPE) YÜZEYİNDE ELEKTROKİMYASAL KARAKTERİZASYONU VE DİFERANSİYEL PULS VOLTAMETRİSİ (DPV) İLE BAKIR (II) İYONU TAYİNİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI FEVZİ KILIÇEL 1, SANİYE ÖZCAN 2, İBRAHİM ENDER MÜLAZIMOĞLU 3 1 2

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 3

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Oldukça kapsamlı bir literatür taramasından sonra başlanılan bu çalışmada amaç, öncelikle farmakolojide gerek antibiyotiklerin (ampisilin, penisilin) aktivitesini arttırmak [1, 2], gerekse bakterilerin etkinliğini yok etmek amacıyla çok sık kullanılan ve çok önemli bir yere sahip olan sülbaktam ilacının elektrokimyasal özelliklerinin araştırılması ve herhangi bir elektrokimyasal aktiviteye sahip ise bu özellik nerelerde ve nasıl kullanılabileceğini tayin etmekti. Yapılan çeşitli sulu ortam ve susuz ortam modifikasyon ve elektrokimyasal aktivite tayini çalışmalarında sülbaktamın doğrudan bir elektrokimyasal aktivitesine rastlanılmamıştır. Madde elektrokimyasal olarak inaktif özellik göstermesinden dolayı bir çok elektroanalitik teknik denenmesine rağmen var olan koşullarda sadece Cu(II) metaline karşı diferansiyel puls voltametrisinde (DPV) oldukça spesifik sonuçlar vermiş, M tayin sınırına kolaylıkla ulaşılmıştır. Bu madde ilaç olmasından dolayı doğa için zararsız bir organik madde olarak doğadaki Cu(II) iyonlarının çevre ve kirlilik analizlerinde kolay, hassas ve iyi bir seçici modifiye elektrot olarak kullanılabileceği kanaatine varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Antibiyotik, Sülbaktam, Voltametri, DPV, CPE, EIS, Bakır (II) iyonu. Kaynakça [1] A.S., Levin, C.E., Levy, A.E.I., Manrique, E.A., Medeiros ve S.F., Costa, Treated with Ampicillin/Sulbactam, International Journal of Antimicrobial Agents, 21(1), (2003), 58-62. [2] M.A., Yerdel, E.B., Akin, S., Dolalan, A.G., Turkcapar, M., Pehlivan, I.E., Gecim ve E., Kuterdem, The Randomized, Double-Blind, Prospective Trial, Annals of Surgery, 233(1), (2001), 26.

202

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN040) POLİ (4-AMİNOBENZEN SÜLFONİK ASİT) İLE MODİFİYE EDİLMİŞ CAMSI KARBON ELEKTROTTA KUERSETİN’İN ELEKTROKATALİTİK YÜKSELTGENMESİ BEDRETTİN SELVİ 1, MURAT SADIKOĞLU 2, ÜMİT İLAY SOYLU 3, SELEHATTİN YILMAZ 4, FERDA ESER 3, ADEM ÖNAL 3 1

4

GAZİOSMAPAŞA ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ 2

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ

3

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ [email protected]

Kuersetin birçok bitkinin kabuklarında yaygın olarak bulunan kimyasal bir pigmenttir. Diyetlerdeki önemli bir flavanoid olan bu madde, elma kabuğu, soğan ve çayda bolca bulunur. Bilimsel birçok araştırma, kuersetin’in insan sağlığı üzerinde farklı yararlı etkilerinin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Antikanser aktivitesi, anti-ülser etkileri, anti-allarji aktivitesi, katarakt önleme, antiviral aktivite gibi etkiler göstermektedir [1,2]. Kuersetin’in elektroaktif olması sebebiyle son yıllarda voltametrik tekniklerle tayini yaygın olarak yapılmaktadır [3,4]. Bu çalışmada ticari olarak temin edilen analitik saflıktaki kuersetin’in elektrokimyasal özelliğinden yararlanılarak, kolon kromatografisi ile soğan kabuğundan ayrılan kuersetin’in miktarı belirlendi. Kuersetin’in 1x10-3 M stok çözeltileri 0,1 M fosfat tamponu (pH 4-10) içeren deiyonize suda hazırlandı. Daha sonra stok çözeltilerden uygun hacimler alınarak seyreltik bir seri çözeltileri hazırlandı. Elektrokimyasal çalışmalar bir potansiyostat (VersaSTAT3, Princeton Applied Research, USA) cihazıyla yapıldı. Parlatılarak temizlenmiş camsı karbon elektrot ve poli (4-aminobenzen sülfonik asit) ile modifiye edilmiş camsı karbon  (poli(4-ABSA/GC))  elektrot çalışma elektrodu olarak kullanıldı. Üçlü elektrot sistemli cihaz ünitesinde dönüşümlü voltametri (CV) tekniği ile kuersetin’in elektrokimyasal yükseltgenme davranışı incelendi. Poli(4-ABSA/GC) elektrodun kuersetin’in yükseltgenmesinde elektrokatalitik etki gösterdiği anlaşıldı. Yapılan pH taramasında keskin ve maksimum akımdaki pikin elde edildiği çalışma ortamı belirlendi ve optimum şartlar olarak seçildi. Akım türünün belirlenmesi için farklı tarama hızlarında CV voltamogramlar alındı. Tarama hızının karekökü-akım (v1/2–ip) ve tarama hızının logaritması-akımın logaritması (logv-logi) grafiklerinin eğim ve korelasyon katsayılarından akım türü belirlendi. Diferansiyel Puls Voltametri (DPV) tekniği ile kuersetin’in kantitatif tayini yapıldı. Konsantrasyon-akım değerlerinden kalibrasyon grafiği oluşturularak tayin sınırları tespit edildi ve soğan kabuğunda bulunan kuersetin’in miktarı belirlendi Anahtar Kelimeler : Kuersetin, Voltametri, 4-Aminobenzen Sülfonik Asit, Modifiye Edilmiş Camsı Karbon Elektrot Kaynakça [1] A.M. Oliveria Brett, M.E. Ghica, Electroanalysis, 15, (2003), 1745 -1750. [2] G.-P. Jin, J.-B. He, Z.-B. Rui, F.-S. Meng, Electrochimica Acta, 51, (2006), 4341- 4346. [3] B. Pierozynski, D. Zielinska, Int. J. Electrochem. Sci., 5, (2010), 1507-1515. [4] G. Chen, H. Zhang, J. Ye, Analytica Chimica Acta, 423, (2000), 69 -76.

203

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN041) DİSİYANAMİDO KÖPRÜLÜ YENİ 1D CU (II) KOORDİNASYON POLİMERİNİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU ÇİĞDEM HOPA 1, İSMAİL ÇOKAY 2 1

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ 2

YOK

[email protected] Koordinasyon polimerleri özellikle metal-metal veya metal-ligant-metal köprü bağlantılarından oluşan makromoleküler yapılar olup bir, iki veya üç boyutlu yapıda olabilirler. Bu malzemeler farklı manyetik özellikleri, nonlineer optik davranışları, katalitik etkinlikleri nedeniyle kimya, biyoloji ve materyal bilimi gibi farklı alanlarda geniş uygulama alanlarına sahip olup, sentezleri ve dizaynları konusunda çalışmalar son zamanlarda bir çok bilimsel çevrede ilgi odağı haline gelmiştir [1-3]. Bu tip bileşiklerin sentezinde köprü yapıcı ligandların kullanılması kilit noktadır.  Büyük bir yalancı halojenür ligandı olan disiyanamid, üç potansiyel N donörüne sahiptir ve metal iyonuna çok farklı köprü yapıcı koordinasyon modlarında bağlanabilmesi nedeniyle tek çekirdekli, çok çekirdekli, 1D, 2D ve 3D supramoleküler yapılar gibi çok farklı tipte bileşiklerin dizaynına olanak sağlar [4].      Bu çalışmada salisilaldehit ve 2,2-dimetil-1,3-propandiamin’in reaksiyonundan ONNO tipi Schiff bazı N,N’bis(salisiliden)-2,2-dimetil-1,3-propandiamin (H2L-DM) ligandı hazırlandı. Köprü yapıcı disiyanamid (Dca) ligandı kullanılarak H2L-DM’nin Cu(II) kompleksi sentezlendi.  Kompleksin yapısı çeşitli fizikokimyasal yöntemler ve  tek kristal X-ışını tekniği ile aydınlatıldı.  

Anahtar Kelimeler : Koordinasyon Polimeri, Diyanamid, Schiff Bazı, Spektroskopi Kaynakça [1]D. Sadhukhan, A. Ray, R.J. Butcher,  C.J. Gómez García, B. Dede, S. Mitra S, Inorganica Chimica Acta, 376, (2011), 245-254. [2]K. Bhar, S. Chattopadhyay, S. Khan, R.K. Kumar, T.K. Maji, J. Ribas, B.K. Ghosh, Inorganica Chimica Acta, 370, (2011), 492–498. [3]P. Talukder, S. Shit, A. Sasmal, S.R. Batten, B. Moubaraki, K.S. Murray, S. Mitra, Polyhedron, 30, (2011), 1767-1773. [4]S.R. Batten, K.S. Murray, Coord Chem Rev,  246, (2003), 103-130.

204

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN042) (BENZOFURAN-2-İL)(3-FENİL-3-METİLSİKLOBÜTİL)KETOKSİM, (BENZOFURAN-2-İL)(3-METİL-3-MEZİTİLSİKLOBÜTİL)KETON TİYOSEMİKARBAZON VE 1,3-BİS(2-KLORBENZOİL)İMİDAZOLİN-2-TİYON İLE H2O2’NİN BAZI DOKULARDA KARBONİK ANHİDRAZ AKTİVİTESİ ÜZERİNE İN VİVO ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI RAMAZAN DEMİRDAĞ 1, MÜSLÜM KUZU 1, AHMET ÖZKAYA 2, VEYSEL ÇOMAKLI 1, ZAFER ŞAHİN 3, UĞUR DARDAĞAN 2, KADER UZUN 2, MURAT KOCA 2 1

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ 2

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ 3

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Karbonik anhidraz (Karbonat hidroliyaz E.C.4.2.1.1) bütün organizmalarda yaygın olarak bulunan ve aktif bölgesinde Zn2+ iyonu içeren bir metaloenzimdir [1]. CA enzimi eritrositlerin yanı sıra pek çok dokuda pH düzenleyici enzim olarak karakterize edilmiştir. Başta asit-baz dengesi olmak üzere birçok metabolik olayda rol oynamaktadır [2]. Benzofuran türevli maddeler farmasötik açıdan önemli moleküllerdir. Heterosiklik bileşiklerin önemli bir sınıfını oluşturan benzofuran türevlerinin önemli biyolojik özelliklere sahip olduğu bilinmektedir [3,4].Çalışma kapsamında organik sentez ürünleri olan (Benzofuran-2-il)(3-fenil-3-metilsiklobütil) ketoksim (A), (Benzofuran-2-il)(3-metil-3-mezitilsiklobütil)keton tiyosemikarbazon (T) ve 1,3-bis(2-klorbenzoil)imidazolin-2-tiyon (B) ile H2O2’nin (H) erkek Wistar albino sıçan karaciğer, eritrosit, kalp ve böbrek dokularında karbonik anhidraz enzim aktivitesi üzerine in vivo etkileri incelendi. Bu amaçla kontrol grubu, organik sentez maddelerinin her biri için ayrı gruplar, H2O2 grubu ve organik sentez ürünleri ile H2O2 kombinasyon grupları oluşturuldu. Elde edilen veriler kontrol grubuna göre değerlendirildi. Anahtar Kelimeler : Karbonik Anhidraz, in vivo, Hidrojen Peroksit Kaynakça [1] C.T. Supuran and A. Scozzafava, Curr. Med. Chem, 1, (2001) 61-97.  [2] C.T. Supuran and A.Scozzafava, Eur J Med Chem, 35, (2000), 867-874. [3] V. Ugale, H.Patel, B. Patel, S. Bari, Arabian Journal of Chemistry, (2012), doi:10.1016/j.arabjc.2012.09.011 [4] C.Kirilmis, M.Ahmedzade, S.Servi, M. Koca,  A.Kizirgil,  C.Kazaz,  European Journal of Medicinal Chemistry, 43, (2008), 300-308.

205

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN043) GC-IDMS YÖNTEMİ İLE BİYODİZELDE YAĞ ASİDİ METİL ESTERLERİ TAYİNİ HASİBE YILMAZ 1, SİMAY GÜNDÜZ 1, MİNE BİLSEL 2, GÖKHAN BİLSEL 2, AHMET CEYHAN GÖREN 2 1

TÜBİTAK UME

2

TUBITAK-UME

[email protected] Biyodizel; kanola, ayçiçek, soya, aspir gibi bitkilerin tohumlarıyla hayvansal yağların, etanol/metanol gibi kısa zincirli alkoller ve belirli katalizörlerle transesterleşme tepkimesi sonucunda elde edilen ve yakıt olarak kullanılabilen bir üründür. Tepkime sonrasında metil esterler ve gliseroller oluşmaktadır [1,2,3]. Biyodizel, düşük maliyetli üretimi ve dışa bağımsız üretim olanakları sunması sebebiyle benzin ve dizelin çok pahalı olduğu ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Şekil 1. GC-MS/MS Kromatogramı Bu çalışmada yağ asitlerinin (Palmitik asit, Linoleik asit, Linolenik asit, Stearik asit ve Oleik asit) döteryum izotoplu metil esterleri sentezlenerek GC-FID, GC-MS ve NMR yöntemleri ile karakterize edilmiştir.  Sentezlenen izotoplu yağ asidi metil esterlerinin iç standart olarak kullanıldığı bir GC-IDMS yöntemi geliştirilerek metod validasyonu yapılmıştır (Şekil 1). Çalışmada biyodizel içerisinde belirli yağ asidi metil esterlerinin belirlenmesi için SI izlenebilir bir GC-IDMS yöntemi geliştirilmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler : Biyodizel, GC-IDMS, NMR, GC-FID Kaynakça [1] J. T. Bernert,  C. J. Bell, J. E. McGuffey and P. P. Waymack, Journal of Chromatograpy, 578, (1992), 1-7. [2] Y. Li, X. Zhang and L. Sun, Energy Conversion and Management, 51, (2010), 2307-2311. [3] P. Cao, M. A.  Dube and A.Y. Tremblay, Biomass and Bioenergy, 32, (2008), 1028-1036.

206

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN044) DİSPERSİF KATI FAZ EKSTRAKSİYONU VE SELÜLOZ/GRAFEN OKSİT KOMPOZİTİ KULLANILARAK RODYUMUN SU, CADDE TOZU VE KONVERTÖR ÖRNEKLERİNDE TAYİNİ EMRE YAVUZ 1, ŞERİFE TOKALIOĞLU 1, MEHMET KAÇER 1, HALİL ŞAHAN 1, ŞABAN PATAT 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Grafen ve grafen kompozitleri adsorpsiyondaki mükemmel özelliklerinden dolayı katı faz ekstraksiyonunda adsorban olarak kullanılmaktadır. Grafen çok yüksek spesifik yüzey alanına (teorik değeri 2630 m2/g) sahiptir [1]. Grafen genellikle oksijen içeren hidroksil, epoksi ve karboksil fonksiyonel grupları içeren grafen oksidin indirgenmesiyle elde edilir [2]. Grafen oksidin bol oksijen içeren grupları, grafen tabakaları arasındaki van der Waals etkileşimlerini önemli derecede etkilemekte ve onu önemli ölçüde hidrofilik yapmaktadır. Grafen oksit, metal iyonları veya organik bileşikler ile hidrojen bağı oluşumu ya da elektrostatik etkileşim için zengin fonksiyonel gruplar sağlar. Bu sebeple grafen oksit bazlı hibrit multifonksiyonel malzemeler, fonksiyonalize karbon nanotüp gibi pahalı nano malzemelere göre daha uygulanabilirdir [3-5]. Bu çalışmada selüloz/grafen oksit kompoziti sentezlendi ve rodyumun çeşitli örneklerden atomik absorpsiyon tayini öncesinde dispersif katı faz ekstraksiyonu için etkili bir adsorban olarak kullanıldı. Ekstraksiyon şartları; pH, adsorban hacmi, adsorpsiyon ve elüsyon etkileşim süresi, santrifüj hızı ve süresi, elüent türü, derişimi ve hacmi, örnek hacmi ve matriks girişimleri optimize edildi. Geliştirilen yöntem basit hızlı ve ucuzdur. Rodyum için geri kazanım değerleri ≥%95’dir. Elüsyon 10 mL 2.5 mol L-1 H2SO4 ile kolaylıkla yapılmıştır. Adsorpsiyon ve elüsyon etkileşim süreleri 30s ve 60s olarak bulunmuştur. Metodun gözlenebilme sınırı 7.8 µg L-1 ve kesinlik (% BSS) %1.6 olarak bulunmuştur. Metodun doğruluğu için SRM 2556 (Used Auto Catalyst Pellets) standart referans madde analizi ve gerçek örneklerde geri kazanma çalışması yapılmıştır. Optimize edilen metot, rodyumun çeşitli su (içme suyu, kuyu suyu, atık su ve deniz suyu), katalitik konvertör ve cadde tozu örneklerinden ön-deriştirilmesi için uygulandı. Anahtar Kelimeler : Selüloz/Grafen Oksit Kompozit, Dispersif Katı Faz Ekstraksiyon, Rodyum:FAAS Kaynakça [1] X. Wu, H. Hong, X. Liu, W. Guan, L. Meng, Y. Ye, Y. Ma, Sci. Total Environ., 444, (2013), 224-230. [2] D. Han, L. Yan, W. Chen, W. Li, P.R. Bangal, Carbohyd. Polym., 83, (2011), 966-972. [3] Q. Liu, J. Shi, G. Jiang, TRAC-Trend. Anal. Chem., 37, (2012), 1-11. [4] K. Zhang, V. Dwivedi, C. Chi, J. Wu,  J. Haz. Mat., 182, (2010), 162-168. [5] E. Yavuz, Ş. Tokalıoğlu, H. Sahan, Ş. Patat, RSC Adv., 3, (2013), 25640-25647.

207

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN045) KARATURP (RAPHANUS SATİVUS L.) PEROKSİDAZ ENZİMLERİ ÜZERİNE AROMATİK HİDRAZİNLERİN İNHİBİSYON KİNETİKLERİNİN İNCELENMESİ ZÜLEYHA ALMAZ 1, NASTARAN SADEGHİAN 2, AYKUT ÖZTEKİN 3, HASAN ÖZDEMİR 2 1

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ 2

3

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Peroksidazlar (POD)  (E.C. 1.11.1.7) hem grubu ihtiva eden hidrojen peroksit ve bazı indirgeyiciler arasındaki redoks reaksiyonlarını katalizleyen enzimlerdir. Peroksidazlar bitkilerde birçok hücresel süreçte rol oynar[1,2]. Endüstriyel olarak kullanılma potansiyeli yüksek POD lerin tek basamakta doğal kaynaklardan yüksek oranda saflaştırılması güncel araştırma sahalarından biridir [3]. Bu çalışmada bitkisel kaynaklı peroksidazların afinite kromatografisi tekniği ile yüksek verimde saflaştırılması çalışmalarına katkı sağlamak amacı ile hidroksil ve nikotinik gruplar içeren hidrazin türevleri üzerine POD enziminin inhibisyon kinetiklerinin detayli araştırılması hedeflenmiştir.  Karaturp peroksidaz (POD) enzimi,  CNBr ile aktive edilmiş Sepharose-4B-tirozin-4-amino benzohidrazid afinite kolonundan saflaştırıldı [4]. Enzimin saflık dereceleri sodyum dodesil sülfat-poliakrilamit jel elektroforezi (SDS-PAGE) ile kontrol edildi. Daha sonra, 2-amino-5-hidroksi benzohidrazid, 4-amino-3-hidroksi benzohidrazid, 6-amino-nikotinikhidrazid, 6-amino-5-bromo nikotinikhidrazid molekülleri saflaştırılan enzim üzerinde in vitro olarak test edildi. Enzim üzerinde dönüşümlü inhibisyon etkisi gösteren moleküller için IC50 ve Ki değerleri belirlendi ve böylece POD enzimi için yeni inhibitörler bulundu. Bulunan yeni inhibitörlerin POD enzim saflaştırılmasında ligand olarak kullanılma potansiyelleri belirlendi. Çalışmalar sonucunda 6-Amino-Nikotinikhidrazid, molekülünün IC50 değeri 99 mM ve Ki değeri 52,2645 ± 17,34 mM olarak tespit edildi. Anahtar Kelimeler : Karaturp POD, İnhibisyon Kinetiği, Kaynakça [1]. A.Rompel, M. Albers, J.I. Naserı, C. Gerdemann,. Biochimica et Biophysica Acta, 1774 (2007), 1422–1430. [2]. M.V. Miranda, M.L. Magrı, R.B. Cabrera, L. Fernandez, Ve O. Cascone, Latin American Applied Research, 33 (2003), 6771. [3]. L, J. N Rodriguez, J. C Espin, F. del Amor, J. Tudela, V. Martinez, A. Cerda, Canovas,F  GarciaJourmal Agricaltural Food Chemistry, 48 (2000), 1537–1541. [4]. R. Kalin, A. Atasever, H. Ozdemir, , Food Chemistry, 150 (2014), 335-340

208

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN046) 131I İLE İŞARETLİ EUGENOL’ÜN RADYO KROMATOGRAFİK YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ EMİNE DERVİŞ 1, BUSE ÇETKİN 2, VOLKAN TEKİN 1, AYFER YURT KILÇAR 1, ZUMRUT BIBER MUFTULER 1 1

EGE ÜNİVERSİTESİ NÜKLEER BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 2

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Günümüzde yapılan araştırmalarda, bitkilerdeki bazı içeriklerin çeşitli kanser türleri ve hastalıkları önleyici ve tedavi edici olduğu tespit edilmiştir. Özellikle, tüm dünya mutfaklarında baharat olarak kullanılan karanfil, yüzyıllardır alternatif tıpta ağrı kesici ve lokal  antiseptik olarak tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Nükleer tıpta kullanılan bazı radyonüklidlerin, hedef kanserli dokular tarafından seçici olan bitki kökenli bileşikler ile bu dokulara yönlendirilebilir oldukları bilinmektedir [1-2]. Karanfil bitkisinin ana bileşenlerinden biri olan Eugenol (EUG) bileşiğinin, antioksidan, antimutajen, antigenotoksik, antimikrobiyal, iltihap önleyici ve antikanser özelliklere sahip olduğu yapılan çalışmalarda rapor edilmiştir [3-5]. Bu çalışmada, karanfil tomurcukları etanol ile ekstrakte edilerek, Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi (HPLC) methodu ile EUG bileşeni saf halde elde edilmiş ve Nükleer Tıpta görüntüleme ve tedavi amaçlı sıklıkla kullanılan 131I radyonüklidi ile iodojen yöntemi kullanılarak radyoişaretlenmiştir. Radyoişaretli EUG bileşiğinin (131I-EUG) kalite kontrolü ve stabilite çalışmaları radyokromatografik yöntemler [Yüksek performanslı sıvı radyo kromatografi (HPLRC) ve ince tabaka radyo kromatografi (TLRC)] kullanılarak yapılmıştır. Deneysel sonuçlar radyoişaretleme veriminin % 95’in üzerinde olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın literatürde mevcut radyoişaretli bitki kökenli bileşiklere, örnek bir çalışma teşkil edeceği düşünülmektedir Anahtar Kelimeler : Eugenol, Karanfil, I-131, Radyokromatografi Kaynakça 1. K. Bapat, G.J. Chintalwar, U. Pandey, V.S. Thakur, H.D. Sarma, G. Samuel, M.R.A. Pillai, S. Chattopadhyay, M. Venkatesh, Appl Radiat Isot 2005, 62,  389–393. 2. V. Tekin, F.Z. Biber Muftuler, A.Yurt Kilcar, P. Unak, J Radioanal Nucl Chem., 2014, 302, 225-232. 3. D. Slamenova, E. Horvathova, L. Wsolova, M. Sramkova, J. Navarova, Mutat Res, 2009, 677, 1–2, 46–52.  4. X. Kong, X. Liu, J. Li, Y. Yang, Curr Opin Complement Alternat Med 2014, 1, 8-11. 5. I. Masae, M. Keiko, Y Masataka, Food Chem Toxicol, 2005, 43, 3, 461-6.

209

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN047) KANGAL BALIĞININ (GARRA RUFA) GÖZ DOKUSUNDAN KARBONİK ANHİDRAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI VE BAZI METAL İYONLARININ İNHİBİSYON ETKİLERİNİN İNCELENMESİ ÜMİT MUHAMMET KOÇYİĞİT 1, İLHAMİ GÜLÇİN 2 1

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ 2

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Karbonik anhidraz (Karbonat hidroliyaz, E.C.4.2.1.1), canlı organizmada hemen hemen her dokuda görülebilen, aktif bölgesinde Zn2+ iyonu içeren ve canlı sistemlerde CO2’nin hidratasyonu ve HCO3-’ın dehidratasyonu reaksiyonlarını tersinir olarak katalizleyen önemli bir metaloenzimdir. Bu enzim, ilk olarak 1933’te sığır eritrositlerinden izole edilmiştir. Daha sonradan, birçok farklı bitkisel ve hayvansal dokudan saflaştırılmış ve karakterize edilmiştir [1-2].  Çalışmamızda Sivas›ın Kangal ilçesinin Kavak köyü yakınlarındaki termal ve derelerde yetişen sardalyaya benzeyen, sırtı gümüş, karnı gri renkte olan Kangal kalığı (Garra rufa) kullanılmıştır. Bu balıklar yaklaşık 3 ile 10 cm arası büyüklüğe sahip olup, insanlarda cilt üzerindeki ölü deri tabakasını ve genetik bir cilt hastalığı olan Atopik dermatit’i temizlerler. Bu esnasında balığın salyası deri altına yayılarak ve bunun da Psoriasis cilt hastalığını (Sedef) iyileştirdiği söylenilmektedir [3]. Bu çalışmada Kangal balığının göz dokusundan saflaştırılan CA enzime üzerine Co, Cd, Cu, Pb ve Fe gibi bazı metal iyonlarının inhibisyon etkileri incelendi. Bu amaçla, öncelikle Kangal balığının göz dokusundan CA enzimi Sepharose-4B-L-Tirozin-Sülfanilamid afinite kromatografisi kullanılarak 388,9 kat saflaştırıldı. İnhibisyon çalışmalarında enzim aktivitesi 348 nm’de spektrofotometrik olarak ölçüldü [4-5]. Sonuç olarak bu iyonlarının 0,91-40,77 mM aralığında IC50 değerleri ve 0,60±0,82-59,93±32,84 mM aralığında da Ki değerlerine sahip olduğu belirlendi. Anahtar Kelimeler : Karbonik anhidraz, İnhibisyon, Kangal Balığı Kaynakça [1]   Berg, J.M., Tymoczko, J.L., Stryer, L.,. Biyokimya. Palme Yayıncılık,  (2014), 241-247, Ankara. [2]   Boztaş, M., Çetinkaya, Y., Topal, M., Gülçin, İ., Menzek, A., Şahin, E., Tanc, M., Supuran, C.T. J. Med. Chem., 58, (2015), 640650. [3]   http://tr.wikipedia.org/wiki/Kangal_bal%C4%B1%C4%9F%C4%B1 [4]   Göksu, S., Naderi, A., Akbaba, Y., Kalın P., Akıncıoğlu, A., Gulcin, İ., Durdaği, S., Salmas, R.E. Bioorg. Chem., 56, (2014), 75–82.

210

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN048) KARBONİK ANHİDRAZ ENZİMİNİN KANGAL BALIĞININ (GARRA RUFA) KAS DOKUSUNDAN SAFLAŞTIRILMASI VE BAZI METAL İYONLARININ ENZİM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ÜMİT MUHAMMET KOÇYİĞİT 1, İLHAMİ GÜLÇİN 2 1

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ 2

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Tüm canlı türlerinde mevcut olan ve üzerinde en çok çalışma yapılan enzimlerden biri olan karbonik anhidraz (CA, karbonat hidroliyaz, E.C. 4.2.1.1) canlı sistemlerde pH düzenleyici olarak rol alan bir enzimdir. CA enzimi suda yaşayan canlılar da dahil olmak üzere birçok bitki, mantar, böcek, sıçan ve memeli dokuları gibi geniş bir canlı topluluğunda bulunmuş ve saflatırılmıştır [1-2]. Bu çalışmada Sivas yöresi için turizm ve sağlık sektörleri açısından önemli bir değer olan ve doktor balıklar olarak da bilinen Kangal kalığı (Garra rufa) üzerinde çalışma yürütülmüştür. Kangal balıklarının en önemli özelliği insanların cilt ve tenleri üzerindeki ölü deri tabakasını ve genetik bir cilt hastalığı olan Atopik dermatit’i kemirmeleridir. Kemirme esnasında salyası deri altına karışmakta ve bunun da Psoriasis cilt hastalığını iyileştirdiği söylenilmektedir [3]. Karbonik anhidraz enzim ailesi aktif bölgesinde çinko iyonu (Zn2+) içeren bir metaloenzim ailesidir. Karbondioksitin (CO2) bikarbonat (HCO3-) ve protona (H+) dönüşümünü katalizler [4]. Bu çalışmada; Kangal balığının kas dokusundan saflaştırılan CA enzime üzerine Co, Cd, Cu, Pb ve Fe gibi bazı metal iyonlarının inhibisyon etkileri incelendi. Bu amaçla, öncelikle Kangal balığının kas dokusundan CA enzimi Sepharose-4B-L-Tirozin-Sülfanilamid afinite kromatografisi kullanılarak 203,3 kat saflaştırıldı. İnhibisyon çalışmalarında enzim aktivitesi, kromojenik Para-nitrofenilasetat substratı kullanılarak 348 nm’de spektrofotometrik olarak ölçüldü [5]. Sonuç olarak bu metal iyonlarının; 0,33-46,21 mM aralığında IC50 değerleri ve 0,25±0,05-26,09±9,04 mM aralığında da Ki değerlerine sahip olduğu Lineweaver-Burk grafiklerinden hesaplandı. Anahtar Kelimeler : Karbonik Anhidraz, İnhibisyon, Kangal Balığı Kaynakça [1]  Atasever, A., Özdemir, H., Gülçin, İ., Küfrevioglu. Ö.İ. Food Chem. 2013, 136, 864-870. [2] Balaydın, H.T., Soyut, H., Ekinci, D., Goksu, S., Beydemir, S., Menzek, A., Sahin, E. J. Med. Chem. 2012, 27, 43-50. [3] http://tr.wikipedia.org/wiki/Kangal_bal%C4%B1%C4%9F%C4%B1 [4] Boztaş, M., Çetinkaya, Y., Topal, M., Gülçin, İ., Menzek, A., Şahin, E., Tanc, M., Supuran, C.T. J. Med. Chem. 2015, 58, 640-650.

211

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN049) BİYOJENİK AMİNLERİN İLETKENLİK DEDEKTÖRÜ KULLANILARAK KAPİLER ELEKTROFOREZ YÖNTEMİ İLE AYRILMASI VESELİNA ADIMCILAR 1, NEVİN ÖZTEKİN 1, BEDİA ERİM 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Biyojenik aminler amino asitlerin dekarboksilasyonu sonucu meydana gelen düşük molekül ağırlıklı organik bileşiklerdir. Meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunmalarının yanında proteince zengin ve fermente edilmiş gıdaların üretimi, işlenmesi ve depolanması sırasında da oluşmaktadırlar. İnsan vücuduna gıdalarla dışarıdan alınırlar. Biyojenik amin içeriği yüksek gıdaların fazla tüketilmesi, baş ağrısı, bulantı, ishal, terleme, kızarıklık, hiper ve hipotansiyon gibi çeşitli rahatsızlıklara neden olmaktadır. Gıdalarda biyojenik amin varlığı hem gıda bozulması hem de gıda güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yüzden gıdalarda biyojenik aminlerin belirlenmesi için hızlı ve güvenilir metotların geliştirilmesi önemlidir [1,2]. Kapiler elektroforez (CE) yüksek ayırma etkinliği, kısa analiz süresi, kolay yöntem geliştirme, düşük miktarda elektrolit ve numune tüketimi gibi avantajlara sahip bir ayırma metodudur. CE’de en çok kullanılan dedektörler UV ve floresans detektörleridir. Son yıllarda temassız iletkenlik dedektörü (CCD) elektroforetik yöntemler için alternatif bir teknik olarak kullanılmaya başlanmıştır. Organik baz olan biyojenik aminler belli şartlarda katyonik olmaları nedeniyle, elektroforetik ayrılmaları katyonlar gibi gerçekleşir. Biyojenik aminlerin analizinde kullanılan yöntemların çoğunda, onların düşük UV absorpsiyonları nedeniyle türevlendirme işlemlerine ihtiyaç vardır. Türevlendirme  işleminden sonra analitlerin dedeksiyonu için UV ve floresans dedektörler  kullanılmaktadır. Türevlendirme işlemi için uzun sürlere ihtiyaç vardır.  Fakat biyojenik  aminler CE-CCD metodu  ile direkt olarak tayin edilebilirler [3-5]. Bu çalışmada, CE-CDD yöntemiyle biyojenik aminlerin ayrılması ve tayini için direkt bir yöntem geliştirilmiştir. Direkt dedeksiyon yönteminin avantajı bir türevlendirme basamağının  olmaması ve analitlerin doğrudan basit  bir elektrolit içine injekte edilmesidir. Bu çalışmada spermidin, kadaverin, histamin ve putresinin ayrılması ve süt ürünleride ki tayini sıarasında tampon çözelti kompozisyonu %0,01 Metil Hidroksi Propil Selüloz ve 15 mM Hidroksi izobütirik asit olarak belirlenmiştir. pH’ı 3,57 olan tampon çözelti en iyi ayrımı sağlamışken ayrım voltajı 20 kV olarak tespit edilmiştir. Geliştirilen yöntem gıda ürünlerindeki biyojenik amin ayrımı ve tayinine başarı ile uygulanmıştır. Yöntemin dedeksiyon limiti 22,79-31,60 ng/mL aralığında tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : CE, İletkenlik Detektörü, Biyojenik Amin Kaynakça [1] A. R. Shalaby, Food Res. Int. , 29, (1996), 675–690. [2] I. Al Bulushi, S. Poole, H. C. Deeth, G. A. Dykes, Crit.Rev. Food Sci. , 49, (2009), 369–377. [3] S. Başkan, F. Tezcan, S. Köse, N. Öztekin, F. B. Erim, Electrophoresis, 31, (2010), 2174–2179. [4] P. Kubáň, P. C. Hauser, Analytica Chimica Acta, 607(1), (2008), 15-29. [5] C. Johns, M.C. Breadmore, M. Macka, M. Ryvolova, P.R. Haddad, Electrophoresis, 30, (2009), 553-567.

212

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN050) YABAN ARISI (SCELİPHRON DESTİLLATORİUM) TÜRÜNÜN GELİŞİM EVRELERİNDE BESLENMENİN YAĞ ASİDİ KOMPOZİSYONUNA ETKİSİ YAŞAR GÜLMEZ 1, MAHFUZ ELMASTAŞ 1 1

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Böceklerde yağ asitleri yapısal bileşenler olduğu kadar, enerji sağlama, bağışıklık, üreme, hormon gibi çok çeşitli fizyolojik olaylarda önemli rol oynamaktadır [1,2]. Böcekler yağ asitlerini doğrudan besinle almakta veya de novo olarak sentezlemektedir. Linoleik ve linolenik asidin birçok böcek için esansiyel olduğu bilinmektedir. Yağ asidi kompozisyonu genellikle laboratuar ortamında yetiştirilebilen böceklerde ortaya konmuş olup, çoğu böcek için tam olarak bilinmemektedir (3-5). Bu çalışmada doğal ortamlarından alınan Sceliphron destillatorium (Insecta: Hymenoptera) türünün larva, pupa ve erginleri ile avları olan örümceklerin yağ asit kompozisyonu incelenmiştir. Numunelerde hexan ekstraksiyonu ile lipidler elde edilmiştir. Yağ asidi kompozisyonu metil esterleri oluşturulduktan sonra FID detektörlü Gaz Kromatografisi ile analiz edilmiş, sonuçlar yüzde olarak hesaplanmıştır. Örümcekleri yiyerek beslenen larvaların ve larvadan gelişen pupaların yağ asit kompozisyonu büyük oranda besinleri olan örümceklerle benzerlik göstermekte, ancak çiçek nektarı ile beslenen erginlerle önemli farklılıklar bulunmaktadır. Analiz sonuçlarına göre toplam doymuş yağ asitleri larvada % 22.45, pupada % 23.44, erginde % 20.63 ve örümcekte % 25.93 olarak; toplam doymamış yağ asitleri ise larvada % 77.55, pupada % 75.77, erginde % 79.36 ve örümcekte % 80.42 olarak bulunmuştur. Belirlenen yağ asitlerinden oleik ve linoleik asitlerin miktarı tüm gruplarda toplam yağ asitlerinin % 60’ından fazlasını oluşturmaktadır.  Anahtar Kelimeler : Sceliphron destillatorium, Yağ Asidi, Gaz Kromatografi Kaynakça [1] L.I. Gilbert, H. Chino, J. Lipid Res. 15, (1974) 439-456. [2] N.N. Sushchik, Y.A. Yurchenko, M.I. Gladyshev, O.E. Belevich, G.S. Kalachova, A.A.      Kolmakova, Insect Science 20, (2013) 585–600. [3] S.N. Thompson, J.S. Barlow, Annals of the Entomological Society of America, 67(4), (1974) 627-632(6). [4] L.E. Canavoso, Z.E. Jouni, K.J. Karnas, J.E. Pennington, M.A. Wells, Annu. Rev. Nutr. 21, (2001) 23–46. [5] M. Murata, S. Tojo, Eur. J. Entomol. 99, (2002)  221-224.

213

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN051) ÜRE VE TİYOÜRE SÜBSTİTÜE CYCLEN BİLEŞİKLERİNİN SENTEZİ VE İYON ALGILAYICI ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HATİCE İNEGÖL 1, HAVA ÖZAY 2 1 2

MEB HASAN ALİ YÜCEL ANADOLU LİSESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda artan sanayileşme var olan su kaynaklarında bulanan anyon ve katyon içeriğinin her geçen gün artırması nedeniyle iyonik türlerin görsel olarak belirlenmesi ve kantitatif tayinleri için optik algılayıcıların geliştirilmesi oldukça ilgi çekici bir alan haline gelmiştir [1]. İyonik türler arasında anyonların bir algılayıcı tarafından tayini, bazı anyonların yaşayan organizmalarda metabolik proseslerdeki rollerinden dolayı supramoleküler kimyada önemli bir yer tutmaktadır [2,3]. Anyonlarla etkileşebilecek kısmen asidik NH protonları nedeniyle anyon algılayıcı olarak literatürde çok sayıda üre ve tiyoüre türevi sentezlenmiştir [4]. Bu çalışmada literatürde daha önce sentezlenmemiş, azomakrosiklik yapı içeren üre ve tiyoüre türevi bileşikler (1) ve (2), cyclen ile 4-nitrofenil izosiyanat ve 4-nitrofenil izotiyosiyanat bileşiklerinin reaksiyonundan  sentezlendi (Şekil 1). Bileşiklerin yapısı FT-IR, NMR ve MS teknikleri kullanılarak aydınlatıldı. Ayrıca bileşiklerin florür, siyanür ve asetat anyonlarına karşı kolorimetrik ve spektrofotometrik birer algılayıcı olarak davrandıkları belirlendi.  

Şekil 1. Bileşik (1) ve (2)’nin yapısı Anahtar Kelimeler : Üre, Tiyoüre, Cyclen, Anyon Algılayıcı Kaynakça [1] V. Kumar, M.P. Kaushik, A.K. Srivastava, A. Pratap, V. Thiruvenkatam, T.N. G. Row, Analytica Chimica Acta, 663, (2010), 77–84. [2] W. Huang, Z. Chen, H. Lin, H. Lin, Journal of Luminescence, 131, (2011), 592–596. [3] R. M. Duke, T. Gunnlaugsson, Tetrahedron Letters, 51, (2010), 5402–5405. [4] Y. Zhou, J. F. Zhang, J. Yoon, Chemical Reviews, 114, (2014), 5511–5571.

214

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN052) GYPSOPHİLA BİTLİSENSİS’İN ANTİOKSİDANT ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ MESUT IŞIK 1, MUSTAFA KORKMAZ 1, ERCAN BURSAL 2, İLHAMİ GÜLÇİN 3, EKREM KÖKSAL 1, HATİCE TOHMA 1 1 2

ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ 3

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Oksidatif stres birçok hastalığın mekanizması açıklamak için öne sürülmüştür (1). Kronik oksidatif stresin proteinler, lipitler ve nükleik asitler üzerine olumsuz etkileri sayısız çalışmalara gösterilmiştir (2,3). Antioksidanlar ise oksidatif hasarı ve dolasıyla hücresel hasarı önlediği, bunun sonucunda hastalıkların ilerlemesini durduğunu önerilmiştir. Birçok bitkinin meyvenin ve sebzenin antioksidant aktivitesi çalışılmıştır, fakat Gypsophila bitlisensis’ in antioksidant özellikleri henüz araştırılmamıştır. Bu yüzden, çalışmamızda FRAP, DPPH ve CUPRAC metotlarını kullanarak Gypsophila bitlisensis’ in antioksidant özellikleri belirledik (4). Trolox and α-tokoferol’ü standart olarak kullandık. Ayrıca örneğin fenolik içeriklerini belirledik. Sonuçlar Gypsophila bitlisensis’ in önemli bir antioksidant aktiviteye ya da feneolik içeriğe sahip olmadığı gösterdi.  Bu sonuçlara dayanarak Gypsophila bitlisensis’ in in vitro olarak anlamlı bir antioksidant kapasiteye sahip olmadığı çıkarılabilir.  Anahtar Kelimeler : Gypsophila Bitlisensis , Antioksidant, FRAP, CUPRAC Kaynakça [1] Cichoż-Lach, H., & Michalak, A. World journal of gastroenterology: WJG, 20(25), (2014), 8082. [2] Aruoma, O. I. Journal of the American Oil Chemists’ Society,75(2), (1998) 199-212. [3] Evans, M. D., Dizdaroglu, M., & Cooke, M. S.. Mutation Research/Reviews in Mutation Research, 567(1), (2004)1-61. [4] Koksal, E., Bursal, E., Dikici, E., Tozoglu, F., & Gulcin, I. Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5(2), (2011) pp. 21 7-222. 

215

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN053) LC-IDMS YÖNTEMİ İLE SOYA SOSUNDA BENZOİK ASİT, METİL PARABEN VE BUTİL PARABEN TAYİNİ SİMAY GÜNDÜZ 1, HASİBE YILMAZ 1, GÖKHAN BİLSEL 1, İLKER ÜN 1, AHMET CEYHAN GÖREN 1 1

TÜBİTAK UME

[email protected] Benzoik asit ve parabenler (Şekil 1) gıda, ilaç, kozmetik ürünlerinde koruyucu olarak sıklıkla kullanılan organik moleküllerdir. Özellikle bakterisid, fungisid özellikleri ve düşük maliyetleri nedeniyle nemlendirici, şampuan, diş macunu gibi kozmetik ürünlerinde; ilaçlarda; meyve suları, ketçap, soya sosu gibi çeşitli soslarda ve birçok gıda ürününde kullanılmaktadırlar [1, 2].

                   

  

Şekil 1.  (a) Paraben (para-hidroksibenzoat) (b) Benzoik asit  Şekil 2.  Parabenler ve Benzoik aside ait LC-MS/MS kromatogramı Parabenler ve benzoik asidin yüksek miktarlarda tüketilmesi insan sağlığını olumsuz olarak etkilemektedir bu nedenle özellikle gıda maddelerinde kullanılması birçok ülkede sınırlandırılmıştır. Parabenlerin antimikrobiyal aktiviteleri ester grubundaki alkil zincirinin uzunluğuna bağlı olarak artmakla birlikte sudaki çözünürlükleri nedeniyle kısa zincirli esterlerin kullanımı tercih edilmektedir.  Özellikle gıda kontrol laboratuvarlarında sıklıkla analiz edilen bu ürünler için kalite kontrol ve metod validasyonunda kullanılmak üzere sertifikalı referans malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır.Bu çalışmada soya sosunda benzoik asit, metil paraben ve butil paraben tayini için LC-IDMS yöntemi geliştirilerek metod validasyonu yapılmıştır (Şekil 2). İç standart olarak kullanılmak üzere metil ve butil paraben döteryum izotoplu olarak sentezlenmiş ve NMR, LC-MS yöntemleri ile karakterize edilmiştir. Q-NMR yöntemi kullanılarak kullanılan parabenlerin saflıkları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : LC-IDMS, Soya Sosu, Benzoik Asit, Metil Paraben, Butil Paraben Kaynakça [1] A. C. Gören, G. Bilsel, A. Şimşek, M. Bilsel, F. Akçadağ, K. Topal, H. Özgen, Food Chemistry, 175, (2015), 273-279. [2] J. X. Zhang, M. M. Miao, X. M. Niu, J. Z. Li, Y. Han, K. Q. Zhang, C. M. Zhang, Asian Journal of Chemistry, 26, 16 (2014), 5082-5086.

216

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN054) TEKİRDAĞ DOĞAL FLORASINDA BULUNAN KIZILCIK (CORNUS MAS L.) BİTKİSİNİN ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ AYŞE MAKASCI AFACAN 1 1

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışmada, Tekirdağ  doğal florasında yetişen kızılcık bitkisinin antioksidan aktivitesi çalışılmıştır. Çalışmada bitkisel ürünler ve gıdaların antioksidan kapasitesini belirlemek için kullanılan yöntemlerden β-karoten linoleik asit ve CUPRAC yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca yapılan çalışmada dört farklı çözücüetanol, metanol, aseton ve hegzan  kullanılarak  ekstraksiyon işlemine tabii tutulmuş ve birbirleri ile kıyaslanmıştır. Kızılcık (Cornus mas L), Umbelliflorae takımının Cornaceae familyasına ait, çok yıllık odunsu bir bitkidir (Pırlak ve Güleryüz, 1997). Kızılcık sert çekirdekli bir meyvedir. Anavatanı, Anadolu, Kafkasya ve Avrupa olup ülkemizin sahil bölgelerinde, genelde tarla ve bahçe kenarlarında tek veya birkaç ağaç halinde veya ormanlık alanlarda doğal olarak yetişmektedir (Kalyoncu, 1999; Didin ve ark., 2000). Yaz sonu ile sonbahar başlarında olgunlaşan kızılcık meyveleri, oval, kırmızı renkli, tatlı, iyi aromalı ve yaklaşık olarak zeytin iriliğindedir. Meyve rengi türlere bağlı olarak koyu kırmızı, kiraz kırmızısı, pembe, sarı ve yeşildir (Didin ve ark., 2000; Klimenko, 2004) . Anahtar Kelimeler : Cornelian Cherry Meyveleri,Cornus Mas L. ,Antioksidan Aktiflik, Β-Karoten Linoleik Asit ve CUPRAC Method. Kaynakça [1]  M. Didin, A. Kızılaslan,  ve H. Fenercioğlu, Gıda. 25, (2000), 435-441. [2]  L.  Pırlak,  ve M. Güleryüz,  Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak Yay.(1997) 753-763. [3]  H. Kalyoncu,   Karadeniz Bölgesinde Tarımsal Üretim ve Pazarlama Sempozyumu. 15-16 Ekim, Samsun,(1999) 131-137. [4]  S. Klimenko,    J. Fruit Ornam. Plant Res.12,(2004) 93-98. (5) Baytop T. Publications of Istanbul University, (1984) p. 305.

217

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN055) NAFAZOLİN HİDROKLORÜR’ÜN ELEKTROKİMYASAL DAVRANIŞI VE ADSORPTİF SIYIRMA YÖNTEMİ İLE TAYİNİ TUĞÇE ÇETİNKOL 1, FUNDA OZTURK 1 1

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

IUPAC adı 2-(naftalen-1-ylmetil)-4,5-dihidro-1H-imidazol olan, 246,73 gmol-1 molekül ağırlığına sahip nafazolin hidroklorür; alfa adrenerjik etkinliği olan simpatomimetik bir ajandır. Mukozaya uygulandığında damar daraltıcı etkisiyle şişme ve benzeri rahatsızlıkları azaltır. Nafazolin hidroklorür sporcu bünyelerinde tespit edildiği taktirde doping sayılmaktadır bu nedenle biyolojik sıvılarda tayini oldukça önemlidir[1]. Elektrokimyasal tepkimeler ile biyolojik tepkimeler arasındaki benzerliklerin yanında elektrot ve metabolizma mekanizmalarının da benzer ilkelere sahip olmasından dolayı son yıllarda elektro analitik yöntemler ilaç etken maddelerin analizinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır[2]. Elektro analitik yöntemlerin, ilaç etken maddelerin analizinde kullanılmasının bir diğer nedeni de düşük derişimlerde farmasötik analizlerin yapılabilmesi, numunelerin kolayca ve çok kısa bir sürede hazırlanabilmesi, az miktarda numune gereksinimi, analiz süresinin kısa olması, ortamda bulunan safsızlıkların analiz sonucunu etkilememesidir[3]. Literatür incelendiğinde nafazolin hidroklorür tayini için çeşitli yöntemler geliştirildiği görülmektedir. Spektrofotometrik yöntem Cheholu’s ve ark.[4], kapiler elektroforez Marchesini ve ark. [5] ve HPLC-MS yöntemi Saito ve ark. [6] tarafından bildirilmiştir. Bu çalışmada Al2O3 nanopartiküllü karbon pasta elektrotta nafazolin hidroklorürün elektrokimyasal davranışı incelenerek, biyolojik sıvılarda tayini için yöntem geliştirildi. Çalışmanın ilk bölümünü oluşturan nafazolin hidroklorür’ün elektrokimyasal davranışı pH 7,00’de Britton-Robinson tamponunda dönüşümlü voltametri yöntemi ile incelendi. Nafazolin hidroklorür’ün serumda tayini için kare dalga adsorptif sıyırma voltametri yöntemi geliştirildi. Geliştirilen bu yöntemde, nafazolin hidroklorür derişimlerine karşı gözlenen pik akımlarının grafiğe geçirilmesiyle elde edilen kalibrasyon grafiğinin 1,00 × 10-8 molL-1- 3,0 × 10-5 molL-1 aralığında doğrusal olduğu görüldü. Geliştirilen yöntem için LOD ve LOQ değerleri hesaplandı. Bu sonuçlardan sonra, geliştirilen yöntemin insan serumunda nafazolin hidroklorür tayinine uygulanabilirliği standart ekleme ve doğrudan kalibrasyon yöntemleri ile araştırıldı. Son olarak doğruluk, kesinlik, tekrar edilebilirlik ve seçicilik gibi parametreler incelenerek yöntemin validasyonu yapıldı. Anahtar Kelimeler : Nafazolin Hidroklorür, Elektrokimya, Al2O3 Nanopartikülleri, Karbon Pasta Elektrot Kaynakça 1.   R. H. Wopschall, I. Shain, Anal. Chem., 39 (1967) 1514-1517. 2.   P.Zuman, ve M. Brezina, 2th Ed., New  York, Intersence Publishers, 22 (1962) 215-219 3. N. Sayed, M. Hegazy, M. Abdelkawy, R. Abdelfatah, Bull. of Fac. of Pharm., 51 (2012) 57–68. 4. P. Chocholouš, D. Šatínskı, P. Solich, Talanta., 70 (2006) 408-413. 5. A. F Marchesini, M. R Williner, V. E Mantovani, J. C Robles, H. C Goicoechea, J. Pharmceut. Biomed., 31 (2003) 39-46. 6. T. Saitoa, S. Moritaa, I. Kishiyamab, S. Miyazakib,  A. Nakamotoc, M. Nishidad, A. Namerad, M. Nagaod, S. Inokuchi, J. Chromatogr. B., 872 (2008) 186-190.

218

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN056) İLAÇLARDA ve BİYOLOJİK ORTAMLARDA ZnO NANOPARTİKÜLLÜ KARBON PASTA ELEKTROT ile VOLTAMETRİK KARVEDİLOL TAYİNİ EMRE GÜVEN 1, FUNDA ÖZTÜRK 1 1

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Hipertansiyon olarak da bilinen yüksek kan basıncı; tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de oldukça yaygın olarak görülen ve önemini her geçen gün artırarak hissettiren bir sağlık sorunudur. 1-(9H-karbozol-4-yloxy)-3-[[2-(2-methoxy phenoxy)ethyl] amino]-2-propanol olarak adlandırılan karvedilol hipertansiyon tedavisinde kullanılan bir ilaç etkin maddesidir. Karvedilol alfa1, beta ve 2 adrenerjik reseptör blokaj özelliği olan bir adrenerjik reseptör blokörüdür. Basit formülü C28H32N2O10 ve molekül ağırlığı 556,56 gmol-1 dir. Voltametrik yöntemler elektrokimyasal olarak aktif olan türlerin tayini için ekonomik, hızlı, güvenilir yöntemlerdir. Karvedilolün farmasötik örneklerde ve biyolojik sıvılarda tayini için çeşitli spektrofotometrik ve kromatografik yöntemler geliştirilmiştir [1-6]. Literatür incelendiğinde karvedilolün biyolojik sıvılarda ve tablette tayini için az sayıda voltametrik yönteme rastlanmıştır [7-8]. Bu çalışmada, hipertansiyon tedavisinde kullanılan karvedilol’ün elektrokimyasal davranışı çinko oksit (ZnO) nanopartiküllü karbon pasta elektrot yüzeyinde, Britton-Robinson tamponunda dönüşümlü voltametri yöntemi ile incelendi. Karvedilolün adsorpsiyon özellikleri incelenerek yükseltgenme reaksiyonunda aktarılan elektron sayısı, difüzyon katsayısı gibi bazı elektrokimyasal parametreleri hesaplandı. Karvedilolün farmasötik örnekler ve serumda tayini için kare dalga anodik adsorptif sıyırma voltametri yöntemi geliştirildi. Kare dalga anodik adsorptif sıyırma voltametri yöntemi ile elde edilen pik akımı derişim grafiğinden doğrusal çalışma aralığı 7,4×10-8 mol.L-1 – 4,1×10-6 mol.L-1 olarak belirlendi. Geliştirilen yöntem için alt tayin sınırı ve gözlenebilme sınırı değerleri hesaplandı. Farmasötik ve biyolojik numunelere uygulanan bu yöntemle, güvenilir, tekrarlanabilir, yüksek doğruluk ve kesinliğe sahip sonuçlar elde edildi. Bu çalışmalar sonucu geri kazanım, tekrarlanabilirlik, doğruluk ve kesinlik gibi parametreler kullanılarak yöntemin validasyonu yapıldı. Anahtar Kelimeler : Karvedilol, Kare Dalga Anodik Adsorptif Sıyırma Voltametrisi, Zno Nanopartikülleri, Karbon Pasta Elektrot Kaynakça 1.       L. X. Xu, N. Hui, L.Y. Ma, H.Y. Wang, Spectrochim. Acta Part A., 61 (2005) 855-859. 2.       N. L. Arfaj, H. Abdine, M. A Sultan, Int. J. Biomed. Sci., 3 (2007) 132-137. 3.       X. Wen, F. Tan, Z. Jing, Z. Liu, J. Pharm. Biomed. Anal., 34 (2004) 517-523. 4.        R. Gannu, V. V. Yamsani, Y. M. Rao, J. Liquid Chromatogr., 30 (2007) 1677-1685. 5.        N. Shadjou, M. Hasanzadeh, L. Saghatforoush, R. Mehdizadeh, Electrochim. Acta., 58 (2011) 336–347. 6.       M. Machida, M. Watanabe, S. Takechi, S. Kakinoki, J. Chromatogr. B. Analyt. Biomed. Life Sci., 798 (2003) 187-191. 7.        A. Radi, T. Elmogy. Farmaco., 60 (2004) 43-46. 8.        B. Doğan, S.A. Özkan, Electroanal., 22 (2005) 2074-208.

219

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN057) KARE DALGA KATODİK ADSORPTİF SIYIRMA VOLTAMETRİ YÖNTEMİ İLE MONTELUKAST SODYUM TAYİNİ BERNU ÇÖLKESEN 1, FUNDA ÖZTÜRK 1, PINAR ESRA ERDEN 2 1

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ 2

ANKARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Astım dünyada 300 milyon kişiyi etkilediği tahmin edilen ciddi bir sağlık sorunudur. Astım tedavisinin temel amacı, semptomları ve atakları azaltarak solunum fonksiyonlarını iyileştirerek hastalığın kontrolünü sağlamaktır. [1]. Montelukast sodium, 1-[({(R)-m-[(E)-2-7chloro-2-quinoly)vinly]-a[o-(1-hydroxyl-1-ethylethyl)phenethyl]benzyl}thio) methyl]cyclopropaneacetate sodium kronik astım ve alerjik rinit tedavisinde kullanılır ve sisteinil lökotrien reseptörü güçlü ve seçici bir antagonistidir. Bu çalışmada ZnO nanopartikülleri ile modifiye edilmiş karbon pasta elektrot kullanılarak sodyum montelukastın tablette ve biyolojik sıvılarda tayini için voltametrik yöntem geliştirildi. Literatürde, montelukast sodyumun tablette ve biyolojik sıvılarda tayinine yönelik birçok spektrofotometrik, kromatografik, potansiyometrik, elektrokimyasal çalışma bulunmaktadır. [2-8]. Bu çalışma literatürde montelukast tayininde kullanılan elektrokimyasal çalışmalardan, katı çalışma elektrodu yüzeyinde kare dalga katodik syırma voltametri yönteminin kullanılması ile ayrılmaktadır. Çalışmada sodyum montelukastın elektrokimyasal davranışı çinko oksit nanopartiküllü karbon pasta elektrot yüzeyinde, Britton-Robinson tamponunda dönüşümlü voltametri yöntemi ile incelendi. Adsorpsiyon özellikleri incelenerek indirgenme reaksiyonunda aktarılan elektron sayısı, difüzyon katsayısı gibi bazı elektrokimyasal parametreler hesaplandı. Kare dalga katodik adsorptif sıyırma voltametri yöntemi ile elde edilen pik akımı derişim grafiğinden doğrusal çalışma aralığı 1,0×10-8 mol.L-1 – 1,28×10-6 mol.L-1 olarak belirlendi. Yöntem sodyum montelukast tayini için tablet ve biyolojik sıvı örneklerine uygulandı. Kare dalga katodik adsorptif sıyırma voltametri yöntemi ile sodyum montelukastın tablet örneklerinde ve biyolojik sıvılarda tayin edilebilirliği görüldü. Bu çalışmalar sonucu geri kazanım, tekrarlanabilirlik, doğruluk ve kesinlik gibi parametreler kullanılarak yöntemin validasyonu yapıldı. Anahtar Kelimeler : Montelukast Sodyum, Kare Dalga Katodik Adsorptif Sıyırma Voltametrisi, Zno Nanopartikülleri, Karbon Pasta Elektrot Kaynakça 1. A. Yorgancıoğlu, Toraks Dergisi., 2 (2000) 58-68. 2. J. V. K. Shanmukha, P. S. Geeta, S. V. M. Vordhan, D. Ramachandran, Der Pharm. Chem.,  4 (2004) 720-724. 3. H. Ochiai, N. Uchiyama, K.Hara, T. Kamei, J. Chromatogr. B Biomed. Sci. Appl., 713 (2004) 409-414. 4. Y. Shakalisava, I. Regan, J. Sep. Sci., 31 (2008) 1137-1143. 5. K. N. Patel, S. S. Pancholi, Der Pharm. Chem., 3 (2011) 135-140. 6. N. Aslan, P. E. Erden, E. Canel, E. Kılıç, Bulgarian Chem. Comm., 46 (2014) 497-502. 7. I. Alsarra, M. Al-Omar, E.A. Gadkariem, F. Belal, II Farmaco., 60 (2005) 563-567. 8. A. F. Alghamdi, Port. Electrochim. Acta., 32 (2014) 51-64. 9. G.Yıldız, Z. Aydoğmuş, J. M. Kauffman, Electroanal., 25 (2013) 1796-1802.

220

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN058) NANO BOYUTLU Mn3O4 ADSORBANI VE VORTEX YARDIMLI KATI FAZ EKSTRAKSİYONU İLE ÇEŞİTLİ GIDA ÖRNEKLERİNDEN BAKIR VE KURŞUNUN ÖN-DERİŞTİRİLMESİ EMRE YAVUZ 1, ŞERİFE TOKALIOĞLU 1, HALİL ŞAHAN 1, ŞABAN PATAT 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Nano materyaller yüksek spesifik yüzey alanı ve yüksek yüzey enerjisine sahip olup, mükemmel elektrik, absorpsiyon, manyetik ve katalitik özellikler göstermektedir. Çoğu nano materyallerin temelini oluşturan nano partiküller (1-100 nm) kimya, elektronik, ilaç, biyoloji ve malzeme bilimleri gibi birçok alanda anlamlı bir etkiye sahiptir. Nano partiküllerin fiziksel, malzeme ve kimyasal özellikleri onların bileşimine, boyutuna ve dış yüzey yapısına bağlıdır. Bu malzemelerin yüksek yüzey/hacim oranı, yüzey modifikasyonunun yapılabilmesi ve uygun termal özellikleri geniş çapta analitik uygulamalarına olanak sağlamaktadır. Boyutun küçülmesi büyük yüzey alanına, boyut ile ilgili eşsiz optik özelliklere ve yüksek yüzey reaktivitesine sebep olur. Nanomateryallerin spesifik özelliklerinden biri nanopartikül atomlarının yüzeyde yüksek oranda bulunmasıdır. Yüzey atomları doymamıştır, diğer atomlarla bağlanabilir ve bunlar yüksek kimyasal aktiviteye sahiptir. Bu sebeple nano boyutlu malzemeler yüksek kapasite ile birçok metal iyonunu adsorplayabilir [1-4]. Bu çalışmada nano boyutlu süngerimsi Mn3O4 sentezlenmiştir ve karakterize edilmiştir. Malzemenin karakterizasyonu, X-ışını difraksiyonu, taramalı elektron mikroskopisi, raman spektroskopisi, Brunauer, Emmett ve Teller yüzey alanı ve Zeta potansiyel ölçümü ile gerçekleştirilmiştir. Nano boyutlu malzeme çeşitli gıda örneklerindeki kurşun ve bakırın vorteks yardımlı ayırma ve zenginleştirilmesi için etkin bir adsorban olarak kullanılmıştır. Bakır ve kurşun alevli atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayin edilmiştir. Adsorpsiyon ve elüsyon için etkileşim süresi üç dakikadır. Optimum şartlar altında bakır ve kurşunun gözlenebilme sınırı değerleri 2.6 μg L-1 ve 3.0 μg L-1 olarak bulunmuştur. Yöntemin kesinliği (% BSS) ≤ 3.2% dir. Metodun doğruluğu için standart referans maddelerin analizi (BCR-482 Licken ve SRM 1573a Tomato Leaves) ve gıda örneklerinde geri kazanma çalışmaları yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Nano Boyutlu Süngerimsi Mn3O4, Katı Faz Ekstraksiyonu, FAAS Kaynakça [1] E. Yavuz, Ş. Tokalıoğlu, H. Şahan, Ş. Patat, Talanta, 115, (2013), 724-729. [2] E. Yavuz, Ş. Tokalıoğlu, H. Şahan, Ş. Patat, Talanta, 128, (2014),  31-37. [3] D. R. Miller, S. A. Akbar, P. A. Morris, Sensor Actuat. B-Chem., 204, (2014), 250-272. [4] M. Hua, S. Zhang, B. Pan, W. Zhang, L. Lv, Q. Zhang, J. Hazard. Mater., 211-212, (2012), 317-331.

221

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN059) LC-IDMS İLE SERUMDA KREATİNİN TAYİNİ MİNE BİLSEL 1, AHMET CEYHAN GÖREN 1, HASİBE YILMAZ 1, GÖKHAN BİLSEL 1 1

TUBITAK-UME

[email protected] Kreatinin kas kasılması için gerekli olan kreatinden türeyen bir bileşiktir. Kas metabolizmasının önemli bir son ürünü olan bu madde böbreklerden idrarla tamamen ve değişmeden atılır. Böbrek işlevleri bozulmuşsa bu atılım yavaşlar ve kanda kreatinin yükselir Kreatinin testi genellikle böbrek fonksiyonlarını ve hastalıklarını değerlendirmek için yapılır. Serum ve idrarda kreatinin ölçümü için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir [1-4]. Doğru, duyarlı ve güvenilir ölçümler ise ancak uygun metotların ve sertifikalı referans malzemelerin kullanılması ile sağlanabilir. Bu çalışmada LC-MS/MS yöntemi ile serumda Kreatinin bileşiği tayini yöntemini kapsamaktadır. Geliştirilen yöntemde izotop seyreltme kütle spektrometre (IDMS) tekniğinin kullanılmışıdır. İç standart olarak D3 izotoplu Kreatinin kullanılmıştır. Sonuç olarak, serumda kreatinin derişimi 7,47 ± 0,074 (µg/g) olarak belirlenmiştir (Şekil 1).

Şekil1. Kreatinin Kromatogramı Anahtar Kelimeler : LC-IDMS , Kreatinin Tayini Kaynakça [1] A.Krishnegowda , N. Padmarajaiah, K. Ananthanraman, K. Honnur, j.arabjc, DOI:10.1016, (2013) [2] A.Dask, A. Sawhney,  J.Pharm Biomed Anal, 29, (2002), 939-945 [3] P.Edwards, Randviir, E.Craig,  Banks, Sensors and Actuators B, 183, (2013), 239-252 [4]  L.Macneil, L. Hill, D. MacDonald, L.Keefe, J. F.Cormier, D.G. Burke, T.Smith Palmer, Journal of Chromatography B, 827,(2005), 210-215   

222

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN060) NİTROSO -R- SALT İLE DOYURULMUŞ MANYETİK AMBERSORB 563’ ÜN ESER DÜZEYDEKİ BAZI METAL İYONLARININ KATI FAZ EKSTRASİYONUNDA KULLANIMI MUSTAFA SOYLAK 1, ZELİHA ERBAŞ 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sentetik adsorbsiyon reçineleri katı faz ekstraksiyonunun eser metal tayininde oldukça popülerdir. Değişik formlardaki reçineler yüksek yüzey alanları ve diğer özelliklerinden dolayı ayırma zenginleştirme çalışmalarında sorbent olarak kullanılmaktadır. Bu reçinelere manyetik özellik kazandırılması ile bunların çözelti ortamından bir mıknatıs yardımıyla kolaylıkla ayrılması bunların katı faz ekstraksiyonunda adsorban olarak kullanılmasında büyük avantajlar sağlamaktadır [1-2]. Manyetik özellik kazandırılmış ve Nitroso -R- Salt ile doyurulmuş ambersorb reçinesi eser düzeyde bulunan Pb(II), Cu(II), Ni(II), Cd(II) ve Mn(II) iyonlarının katı faz ekstraksiyonu ile zenginleştirilmesinde adsorban olarak kullanılmıştır. Yöntemin optimizasyonu için pH, elüent cinsi, örnek hacmi ve matriks etkileri gibi parametreler model çözelti ortamında incelenmiş ve optimize edilmiştir. pH 8.0’ de Pb(II), Cu(II), Ni(II), Cd(II) ve Mn(II) iyonları adsorban üzerinde kantitatif olarak geri kazanılmıştır. Elüsyon işlemi sonrası son hacimdeki analit derişimleri alevli atomik absorbsiyon spektrometresi ile ölçülmüştür.   Anahtar Kelimeler : Nitroso -R- Salt, Manyetik Ambersorb 563, Atomik Absorbsiyon Spektrometresi Kaynakça [1] İ. Narin, Y. Sürme, M. Soylak, M. Doğan, Journal of Hazardous Materials, B136, (2006), 579–584. [2] İ. Narin, M. Soylak, Talanta, 60, (2003), 215-221. [3] S. Khan, T. G. Kazi, M. Soylak, Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy , 123, (2014), 194199. [4] A. Mirabi, Z. Dalirandeh, A. S. Rad, Journal of Magnetism and Magnetic Materials, 381, (2015), 138-144.

223

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN061) ESER DÜZEYDEKİ Co(II)’ NİN SUPRAMOLEKÜLER TEMELLİ SIVI FAZ MİKROEKSTRAKSİYONU ZEID ALOTHMAN 1, MOHAMMED HABİLA 1, NASSER M. AL-HARBİ 1, ERKAN YILMAZ 2, MUSTAFA SOYLAK 2 1

KRAL ADBULLAH ÜNİVERSİTESİ 2

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışmada, çeşitli su örneklerinde bulunan Co(II) iyonlarının alevli atomik absorpsiyon spektrometresi ile tayinleri öncesi matriks ortamından ayrılması ve zenginleştirilmesi için supramoleküler çözücü oluşumuna dayanan bir sıvı faz mikroekstraksiyonu yöntemi geliştirilmiştir [1-7]. Supramoleküler çözücü oluşumu için 1-Dekanol ve tetrahidrofuran’ dan oluşan ekstraksiyon çözücüsü kullanılmıştır. Çözelti ortamında bulunan Co(II) iyonlarının ekstraksiyon fazına kantitatif ekstraksiyonu için pH 6.5’ te N-Benzoil-N,N-diizobutiltiyoüre kompleksleştirici olarak kullanılmıştır.   Co(II) komplekslerini içeren örnek çözelti ortamına 1-Dekanol/Tetrahidrofuran’ ekstraksiyon sıvısının enjeksiyonundan sonra kompleksin ekstraksiyon fazına geçmesini kolaylaştırmak için vorteks ile karıştırma işlemi yapılmıştır. Yöntemin optimizasyonu çalışmaları 10 mL’ lik model çözeltilerde gerçekleştirilmiştir. Yöntem üzerinde etkili olan analitik parametreler (pH, kompleksleştirici miktarı, supramoleküler çözücü türü, vorteks karıştırma zamanı, matriks etkisi ve örnek çözelti hacmi). Kobalt gözlenebilme sınırı (GS) ve tayin sınırı sırası (TS) ile 1.29 µgL-1 ve 3.88 µgL-1’ dir. Yöntem için elde edilen % Bağıl standart sapma (% BSS) değeri 3.2 %’ dir. Geliştirilen yöntemin doğruluğu sertifikalı referans madde analizi ve ekleme-geri kazanma çalışmaları ile kontrol edilmiştir. Geliştirilen yöntem optimum şartlar altında su örneklerinde bulunan kobalt’ ın ayrılması, zenginleştirilmesi ve tayini için başarı ile uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler : Supramoleküler Çözücü Kaynakça [1] E. Yilmaz, M. Soylak, Talanta 126, (2014), 191–195. [2] A. Ballesteros-Gómez, S. Rubio, D. Pérez-Bendito, J. Chromatogr. A, 1216, (2009) 530–539. [3] F. Rezaei, Y. Yaminia, M. Moradi, B. Daraei, Anal. Chim. Acta 804, (2013) 135–142. [4] A. Moral, M.D. Sicilia, S. Rubio, J. Chromatogr. A 1216, (2009) 3740–3745. [5] S. García-Fonseca, A. Ballesteros-Gómez, S. Rubio, D. Pérez-Bendito, J. Chromatogr. A 1217, (2010) 2376–2382. [6] E.M. Costi, M.D. Sicilia, S. Rubio, J. Chromatogr. A 1217, (2010) 6250–6257. [7] F. JoséLópez-Jiménez, S. Rubio, D. Pérez-Bendito, Food Chem. 121, (2010) 763–769. 

224

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN062) KLİNİK ÖLÇÜMLERDE KULLANILAN 25-OH-VİTAMİN D2/D3 SRM’i KARAKTERİZASYON ÇALIŞMALARI GÖKHAN BİLSEL 1, HASAN ÖZGEN 2, SEDA DAMLA HATİPOĞLU 1, ALPER İŞLEYEN 1, KEVSER TOPAL 1, BİLGİN VATANSEVER 1, AHMET CEYHAN GÖREN 1 1 2

TUBITAK-UME

ZİVAK TEKNOLOJİ

[email protected] Hastalıkların erken teşhis ve tedavisinde en doğru veriye en kısa zamanda ulaşmak büyük önem taşımaktadır. Biomarker olarak bilinen belli bir hastalıkta özel olarak salgılanan ya da miktarında artış görülen biyomoleküller erken tanı ve teşhiste kullanılırlar [1]. Dünyada veTürkiye’de önemli bir sağlık sorunu olan ve birçok hastalıkla doğrudan ilişkisi bulunanVitamin D eksikliği tanısını hızlı, duyarlı ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirebilecek yeni yöntemlere gereksinim bulunmaktadır. 25-OH Vitamin D2/D3 metabolitlerinin ölçülmesi vücutta vitamin D durumunun belirlenmesinde klinik bir belirleyici olarak kabul edilmiştir [2]. Doğru, güvenilir ve izlenebilir ölçümler ise ancak uygun metotların ve sertifikalı referans malzemelerin kullanılması ile sağlanabilir. Referans Malzeme üretim aşamasında, analitlerin karakterizasyonu için geçerli kılınmış analitiksel metot gereklidir. Bu çalışmada, serum örneklerinin karakterizasyon çalışmaları 25-OH-Vitamin D2/D3 metabolitlerinin doğrudan SI birimlerine izlenebilirlik sağlayan birincil ID-LC-MS/MS (izotop seyreltme sıvı kromatografi sıralı kütle spektroskopi) tekniği ile gerçekleştirildi. Serum örneği izotopça zenginleştirilmiş standart ile ağırlıkça (metrolojik tartım gerekliliklerini uygulayarak) karıştırılıp örnek hazırlama basamağından (çözünürleştirme ve ekstraksiyon) sonra ID-LC-MS/MS [3] ile ölçümleri gerçekleştirildi, karşılaştırma metodu olarak HPLC-UV kullanıldı. Metodun geçerli kılınması çalışmaları [4] (algılama sınırı, tayin sınırı, doğrusal aralık, tekrarlanabilirlik, ara kesinlik, geri kazanım, seçicilik, sağlamlık ve gerçeklik parametreleri) tamamlandıktan sonra serum örneklerinin karakterizasyon çalışmaları ISO 34’e göre gerçekleştirildi. Buna göre serum örneklerinin karakterizasyon ID-LC-MS/MS sonuçları, 25-hidroksi vitamin D2 derişimi (50,09 ± 1,48) ng/g (k = 2, norm) ve 25-hidroksi vitamin D3 derişimi (48,85 ± 2,62) ng/g (k = 2, norm) olarak belirlenmiştir. Karakterizasyon HPLC-UV ölçüm sonuçları ise 25-hidroksi vitamin D2 derişimi (50,19 ± 2,27) ng/g (k = 2, norm) ve 25-hidroksi vitamin D3 derişimi (48,60 ± 1,80) ng/g (k = 2, norm) olarak belirlenmiştir.  Anahtar Kelimeler : 25-OH-Vitamin D2/D3, SRM Kaynakça [1] E.N. Brody, L. Gold, R.M. Lawn, J.J. Walker, D. Zichi, Expert Reviews Ltd, ISSN 1473-7159, 2010. [2] A.M. Wallace, S. Gibson, A. de la Hunty, C. Lamberg-Allardt, M. Ashwell, Steroids, 75, (2010), 477-488. [3] S. S. C. Tai, M. Bedner, K.W. Phinney, Anal Chem. 1; 82(5), (2010) 1942-1948. [4] I. Shah, A. Petroczi, D. P Naughton, Chemistry Central Journal, 6:112, (2012), 1-16. [5] ISO Guide 34, International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland, (2009).

225

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN063) (E)-2[(3,5-BİS(TRİFLOROMETİL)FENİLİMİNO)METİL]-4-KLOROFENOL’ ÜN ANTİMİKROBİYAL, KOLOROMETRİK SENSOR VE DNA’YA BAĞLANMA ÖZELLİKLERİ NURAY YILDIRIM 1, NESLİHAN DEMİR 1, MUSTAFA YILDIZ 1, HÜSEYİN ÜNVER 2 1 2

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ [email protected]

         Anyonların tanınması için birçok kemo ve kolorometrik sensorler sentezlenmiştir [1-2]. Şüphesiz ki bunlar içinde en kullanışlı olanı kolorometrik sensorlerdir. Bunlar çok kısa sürede ve gözle görülebilir tepkiler verdiği için oldukça kullanışlıdır. Özellikle imin bileşiklerinde sensor özelliklerinin bileşikteki tautomerik formlar üzerinde hidrojen bağı yaparak oluştuğu belirtilmiştir [3-5]. İmin kompleksleri DNA ile interkalasyon, kısmi interkalasyon, elektrostatik veya kovalent bağ ile bağlanarak etkileşebilir. DNA kompleks tarafından hidrolitik veya oksidatif yolla yarılmaya uğratılır [6].

Bileşiğin kristal yapısı           Bu çalışmada başlık bileşiğinin bakteri ve mayalara karşı minumum inhibisyon konsantrasyonu (MIC) mikrodilüsyon yöntemi ile test edildi. DNA ile etkileşimi UV-VIS yöntemi ile, anyon sensör özellikleri hem kolorometrik, hemde spektrometrik olarak ölçüldü.  Sonuç olarak bileşiğin antimikrobiyal aktivite gösterdiği, DNA’ya elektrostatik ve interkalatif olarak bağlandığı, ayrıca CN-, AcO-, H2PO4- ve OH- anyonlarına karşı sensor özeliği gösterdiği bulundu. Anahtar Kelimeler : Kolorimetrik Sensor, Antimikrobiyal Aktivite, DNA’ya Bağlanma Kaynakça [1] Y. Zhou, J.F. Zhang, J. Yoon, Chem Rev, 114, (2014), 5511-5571. [2] S. Dalapati, M.A. Alam, S. Jana, S. Karmakar, N. Guchhait, Spectrochim Acta A, 102 (2013), 314-318. [3]  Y.P. Li, H. Lin, Z.S. Cai, H.K. Lin, Mini-Rev Org Chem, 8, (2011), 25-30. [4] B. Barare, M. Yıldız, G. Alpaslan, N. Dilek, H. Ünver, S. Tadesse, K. Aslan, Sens. Act.: B. Chem., 215, (2015), 52-61.  [5] M. Yıldız, Ö. Karpuz, C. T. Zeyrek, B. Boyacıoğlu, H. Dal, N. Demir, N. Yıldırım, H. Ünver,  J. Mol. Struct., 1094, (2015), 148-160.  [6] T. Gupta, A. K. Patra, S. Dhar, M. Nethaji, A. Chakravarty, J. Chem. Sci., 117, (2005), 123-132.

226

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN064) ULEKSİTİN BENZOİK ASİT ÇÖZELTİSİNDE ÇÖZÜNME KİNETİĞİ KADİR KARAKAŞ 1, MEHMET TUNÇ 1 1

VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bor cevherlerinin çeşitli işlemlere tabi tutularak işlenmesi  sonucu bor ürünleri elde edilmektedir. Borik asit bu bor ürünlerden bir tanesidir ve kullanım alanlarının fazlalığından dolayı en önemli bor ürünlerinden biridir. Borik asit bor cevherlerinin asitler ile çözündürülmesi sonucu elde edilmektedir.[1-3] Uleksitin benzoik asit çözeltisi içinde çözünme kinetiği bugüne kadar incelenmemiştir. Yapılan bu çalışmada uleksitin benzoik asit çözeltisinde çözünme kinetiği incelendi. Çözünme işleminde; tane boyutu, asit konsantrasyonu, katı-sıvı oranı, reaksiyon sıcaklığı, ve karıştırma hızı parametre olarak seçildi. Artan asit konsantrasyonu ve reaksiyon sıcaklığı ile çözünme hızının arttığı, katı- sıvı oranı ve tane boyutunun azalmasıyla çözünme hızının arttığı, karıştırma hızının ise çözünme hızına önemli bir etkisinin olmadığı bulundu.Benzoik asit çözeltisinde uleksitin tamamen çözündüğü deneysel olarak bulundu. Çalışmada uleksitin tamamen çözündüğü SEM ve XRD analizleri ile desteklendi.  Anahtar Kelimeler : Uleksit, Benzoik Asit, Kinetik, Borik Asit Kaynakça 1 M. Tunç, S. Yapıcı, M. M. Kocakerim, A. A. Yartası,  2001.   Chem. Biochem. Eng. 15, (2001).175-180. 2 C. Özmetin, M. M. Kocakerim, S. Yapıcı, A. A.Yartası,  Ind.  Eng. Chem.Res. 35, (1996). 2355-2359. 3 H. Temur, A. A. Yartaşı, M. Çopur, M. M. Kocakerim,  Ind. Eng. Chem. Res., 39,  (2000).  4114-4119.

227

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN065) İYONİK SIVI DAĞILIMLI SIVI SIVI MİKROEKSTRAKSİYON İLE ESER DÜZEYDEKİ EVROPYUM’UN SPEKTROFOTOMETRİK TAYİNİ YUNUS EMRE ÜNSAL 1, MUSTAFA SOYLAK 2, MUSTAFA TÜZEN 1 1

GAZİSOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ 2

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Evropyum bir nötron adsorplayıcı ve böylece nükleer santrallerde  kullanılır, yani nükleer reaktörlerinde  kontrol çubuklarında kullanılır. Evropyum  fosforları, televizyon tüplerinde parlak kırmızı renk vermesinde kullanılır. Sokak  lambalarında daha güçlü aydınlatma sağlamak için düşük miktarda civalı lambalara eklenir. Evropyumun herhangi bir biyolojik rolü bilinmemekle beraber evropyumun tuzlarının yutulmasında zehirlenmelere sebep olmaktadır [1-4]. Bu çalışmada, iyonik sıvı-ultrasound based-dispersif sıvı-sıvı mikroekstraksiyon kombinasyonu ile eser düzeydeki Evropyum Uv-vis Spektrofotometresi ile tayini için gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen bu metodun optimizasyonu için gerekli bazı parametreler, örnek çözeltisinin pH’sı, 1-Butil-3-metil-imidazolyum heksafluorofosfat iyonik sıvı hacmi, kloroform hacmi, 1-(2-pyridylazo)-2-naphthol miktarı, ultrasonik banyo zamanı, soğutma zamanı, santrifüj hızı ve zamanı, tuz etkisi araştırıldı. Eu iyonunun geri kazanımı üzerine bazı alkali, toprak alkali ve bazı metal iyonlarının etkileri de incelendi. Geliştirilen bu metot için zenginleştirme faktörü 165 olarak bulundu. Eu için gözlenebilme sınırı, 0.68 μg/L hesaplandı. Bu çalışmanın doğruluğunu test etmek amacıyla analit ekleme-geri kazanım metodu ve % 95-101 geri kazanım değerleri elde edildi. Bu çalışma çeşitli çevre örneklerine başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler : Evropyum, İyonik Sıvı, Uv Visible, Kaynakça [1] N. Mahalakshmi Sita, T. Prasada^Rao, C.S.P. Iyer, A.D. Damodaran,  Talanta  44,  3, (1997)  423–426. [2] S. Yamada, K. Kano, T. Ogawa, , Analytica Chimica Acta  134,  (1982), 21–29,  [3] S.-X. Zhanga, S. Murachia, T. Imasaka, M. Watanabe,, Analytica Chimica Acta,  314, 3, (1995),  193–201. [4] S. Liawruangrath,  S. Sakulkhaemaruethai Talanta, 59,   (2003),  9–18.

228

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN066) BİTKİSEL YAĞLARDA TRİGLİSERİT TAYİNİ İÇİN YENİ BİR YAKLAŞIM: Ag+HPLC TEKNİĞİ İLE YÖNTEM GELİŞTİRİLMESİ VE MERKEZİ KOMPOZİT DİZAYN İLE OPTİMİZASYONU FATMA NUR ARSLAN 1, HÜSEYİN KARA 2 1

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ 2

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sunulan bu çalışma ile; bitkisel yağların trigliserit bileşiminin tayini için, kompleks oluşum mekanizması esas alınarak ayrımların gerçekleştirildiği gümüş iyon sıvı kromatografi (Ag+-HPLC) tekniği kullanılarak yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Çalışmada, önerilen yöntemin optimizasyonu ve önemli deneysel faktörler arasındaki ilişkiyi hesaplamak için kemometrik merkezi kompozit dizayn (CCD) kullanılmıştır. Ag+-HPLC yönteminin optimizasyonu için; numune miktarı, sıcaklık, hareketli faz akış hızı faktörleri arasındaki ilişki 5 seviyeli deneysel tasarım ile incelenmiştir. Cevap fonksiyonu olarak analizler sonucu hesaplanan; Rs, α, k’ ve N değerleri kullanılmıştır [1, 2].

Şekil.1. Ag+-HPLC tekniği ile trigliserit tayin yöntemi optimizasyonu için uygulanan deneysel tasarım çalışmasına ait 3-B yüzey grafikleri Elde edilen veriler ile 3B-yüzey grafikleri oluşturulmuş ve optimum deneysel parametreler; 2,5.10-2 mg numune miktarı, 20°C sıcaklık ve 1 mL/dk akış hızı olarak tespit edilmiştir [2, 3]. TEŞEKKÜR: Sunulan bu çalışma, 112T373 nolu TÜBİTAK-1001 ve 12401045 nolu S.Ü. BAP araştırma projelerinden sağlanan destekler ile gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Ag+-HPLC Tekniği, Bitkisel Yağ, Trigliserit, Merkezi Kompozit Dizayn Kaynakça [1] R.O. Adlof, Journal of separation science, 18 , (1995), 105–107. [2] F. Santinelli, P. Damiani, W. W. Christie Journal of the American Oil Chemists Society, 69, (1992), 552–556. [3] F.N. Arslan, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Bilim Dalı, (2011- devam ediyor). [4] H. Kara, 112T373 nolu Tübitak-1001 Araştırma Projesi, Kimya Biyoloji Araştırma Geliştirme Grubu , (2012- devam ediyor).

229

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN067) ADAÇAYI ÖRNEKLERİNDE CE-LIF İLE RİBOFLAVİN TAYİNİ GÖRKEM GEZEK 1, BEDİA ERİM 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Riboflavin olarak da bilinen B2 vitamini; enerji üretimi, enzim fonksiyonu, normal yağ asidi ve aminoasit sentezi için önemli bir vitamin türüdür ayrıca suda eriyen vitaminlerden olan Vitamin B2 güneş ışığına ve alkaliler karşı dayanıksızdır. Serbest radikallerin toplayıcısı olan glutathion′un üretimi için ihtiyaç duyulur. Bu çalışma çeşitli adaçayları içerisindeki Vitamin B2 ‘nin LİF dedektör ile kombine edilmiş kapiler elektroforez cihazında hassas dedeksiyonuna dayanır. Bu kombinin birçok avantajı vardır bunlar ayırma hızı, yüksek etkinlik, düşük örnek hacmi ve düşük analiz maliyetidir ayrıca LIF dedektörü adaçayı örneklerinde riboflavin içeriği belirlenmesinde düşük dedeksiyon limitleri için hızlı ve tekrarlanabilirliği yüksek bir sistemdir.[1-4] Adaçayları doğada bulunabilen genellikle Anadolu bölgelerinde yetişen ve insan sağlığına önemli etkileri bulunduğu tespit edilmiş bitkilerdir.B2 vitamini eksikliğinde protein oluşması azalır ve derice yaralar, sinirsel bozukluklar ve göz bozuklukları ortaya çıkar.[5] Adaçaylarından riboflavin sıcak su ile ekstrakte edilerek alındı.Ekstarkte işlemi için kaynar suyun içine adaçayı örnekleri toz halinde eklenerek 5 dakika sıcak su banyosu içinde demlenmeye bırakılmıştır.Ön hazrılık işlemi uygulanmadan direk olarak filtre edilerek kapiler kolona injekte edilmiştir. Ayırma tamponu olarak Ph 9.5 olan borat seçilmiştir. Riboflavin dedeksiyonu 5 dakikadan az bir sürede gerçekleşmiştir. Literatürdeki adaçayı çalışmalarında RF değerleri 2.46 ve 17.21 µg/g olarak belirtilmiştir. Metodumuzun LOD ve LOQ değerleri sırasıyla 8 ve 27 ppb olarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler : Kapiler elektroforez , LIF dedektör , Riboflavin, Ada çayı örnekleri Kaynakça [1] S. Uzaşçi, F.B. Erim, J. Chromatogr. A. 1338 (2014) 184-187. [2] F. Tezcan, S. Uzaşçi, G. Uyar, N. Öztekin, F.B. Erim, Food Chem. 141 (2013) 1187-1191. [3] S.Uzaşçi, S. Başkan, F.B. Erim, Food Anal. Methods. 5 (2015) 104-108. [4] S. Başkan, F. Tezcan, S.Kose, N. Öztekin, F.B. Erim, Electrophoresis. 35 (2010) 2174-2179 [5] Powers, H.J.Riboflavin (vitamin B-2) and health. American Journal of Clinical Nutriton , 77 (2003) 1352-1360. 

230

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN068) YABAN MERSİNİNDEN (VACCİNİUM MYRTİLLUS) SAFLAŞTIRILAN GLUTATYON S-TRANSFERAZ ENZİM AKTİVİTESİ ÜZERİNE BAZI KİMYASALLARIN İNHİBİSYON ETKİLERİNİN İNCELENMESİ NESLİHAN BALCI 1, FİKRET TÜRKAN 2, HALİS ŞAKİROĞLU 1 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ 2

IĞDIR ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Glutatyon S-transferaz (GST; EC 2.5.1.18) metabolizmada, endojen ve ekzojen kaynaklı oluşan ksenobiyotiklerin uzaklaştırılmasında çok önemli bir role sahiptir [1-4]. Ksenobiyotiklerin çoğu lipofiliktir ve kolayca absorbe edilebilirler. GST izoenzimleri ksenobiyotiklerin detoksifikasyonu ve dokuların oksidatif zarardan korunması için önemlidir. Bu enzimler; kemoterapik ilaçlar, çevresel karsinojenler, endojen moleküller olmak üzere ksenobiyotiklerin geniş bir spektrumunu detoksifiye ederler[2-5]. Ksenobiyotiklerin enzimatik detoksifikasyonu III farklı fazda gerçekleşmektedir. Faz I ve II lipofilik değişimi içerir. Faz III’de daha fazla suda eriyebilen nonpolar ksenobiyotikler ve dolayısıyla daha az toksik olan metabolitlerin hücreler tarafından daha kolay elemine edilmesini sağlar. GST’ın katalizledigi temel reaksiyon: GSH + R-X → GSR + HX şeklindedir [3]. Bu çalışmada GST enziminin yaban mersininden (Vaccinium myrtillus) saflaştırılması, karekterizasyonu ve bazı kimyasalların enzim aktivitesi üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Saflaştırma işlemi için öncelikle yaban mersininden homojenat hazırlandı. Saflaştırma işlemi Glutatyon-Agaroz afinite kromatografisi ile tek basamakta gerçekleştirildi. GST enziminin saflığını kontrol etmek için SDS-PAGE elektroforezi  uygulandı. Enzim aktivitesi Awasthi’nin metoduna göre ölçüldü. Enzim ile ilgili kinetik çalışmaları olarak optimum pH, optimum sıcaklık, optimum iyonik şiddet, stabil pH ile GSH ve CDNB için KM ve Vmax çalışmaları yapıldı. Enzimin optimum pH’ sı K-fosfat tamponunda 7,2; optimum sıcaklığı 50 0C, optimum iyonik şiddeti 0,001 mM, olarak bulundu. Enzim aktivitesi üzerine Askorbik Asit (Vitamin C), Kumarin, Sitrik Asit, Sodyum Sülfit, Sodyumazid’in inhibisyon etkileri incelenerek IC50 ve Ki değerleri  hesaplandı. Sonuç olarak bu moleküllerin GST enzimini inhibe ettiği gözlendi. Anahtar Kelimeler : Glutatyon S-Transferaz, İnhibisyon, Glutatyon, Yaban Mersini Kaynakça [1] S. Güvercin, M. Erat, H. Şakiroğlu, Protein & Peptide Letters, 15, (2008), 6-12. [2] E. Akkemik, P. Taser, A. Bayindir, H. Budak, M. Ciftci, Environmental Toxicology an Pharmacology, 34, (2012), 888-894. [3] Z. Chun-hua, W. Ze-ying, J. Ting, G. Ying, Rice Science, 20(3), (2013), 173-178. [4] J. Booth, E.Boyland, P. Sims, Biochem. J., 79, (1961), 516-524. [5] R. Demirdag, E. Yerlikaya, O.I Küfrevioglu, C. Gundogdu, Journal of Enzyme Inhibition and Medicinal Chemistry, 28(5), (2013.), 911-915.

231

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN069) BİTKİSEL YAĞLARDA LİPİT TAYİNİ İÇİN NP-HPLC-ELSD TEKNİĞİ İLE YÖNTEM GELİŞTİRİLMESİ HÜSEYİN KARA 1, FATMA NUR ARSLAN 2, AYÇA NESİBE ŞAPCI 1, ASLAN TAŞ 1, HACER KAPLAN 3, HATİCE KÜBRA KARA 4, FATMA DURU 1 1 2

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ 3

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ 4

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sunulan bu çalışma ile; bitkisel yağlarda mevcut lipit türlerinin tayini için NP-HPLC tekniği ve buharlaştırmalı ışık saçılım dedektör (ELSD) kullanılarak yeni krmatografik yöntemler geliştirilmiştir. Farklı özellikte HPLC kolonları kullanılan analizlerde; triolein, diolein, monoolein, oleik asit, α-, β-, ɣ-, δ- tokoferol, stigma sterol,  stearyl  stearate lipit standartları ve ayçiçek yağı numuneleri kullanılmıştır. Optimum deneysel parametrelerin belirlenmesinde; sabit ve hareketli faz özelliği, sıcaklık, akış hızı ve ELSD parametrelerine ait veriler incelenmiş, ayırmalarda verimliliği belirleyen; Rs, α, k’ ve N değerleri hesaplanarak sonuçlar değerlendirilmiştir [1].

Şekil.1. NP-HPLC-ELSD tekniği ile gerçekleştirilen lipit standartlarına ait kromatogram Optimum deneysel parametreler; LiChrosphere 100°A diol kolon (250x4 mm,5 µm), hekzan–HAc (99:1.0,v/v)(A) ve hekzan–izopropanol–HAc (84:15:1.0, v/v/v) (B) ile oluşturulan gradient program, 40°C sıcaklık, 1 mL/dk akış hızı ve N80°C,E40°C,1.5 SLM gaz akışı olarak tespit edilmiştir [2, 3]. Sunulan bu çalışma, 112T373 nolu TÜBİTAK-1001 ve 12401045 nolu S.Ü. BAP araştırma projelerinden sağlanan destekler ile gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Bitkisel yağ, Lipit, NP-HPLC, ELSD Kaynakça [1] M. A. Cert, W. Moreda ve M.C. Pe´rez-Camino, Journal of Chromatography A, 881, (2000), 131–148. [2] F. N. Arslan, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Bilim Dalı, (2011- devam ediyor). [3] H. Kara, 112T373 nolu Tübitak-1001 Araştırma Projesi, Kimya Biyoloji Araştırma Geliştirme Grubu , (2012- devam ediyor).

232

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN070) BİS(İMİNO) POLİETER BİLEŞİKLERİNİN BİYOLOJİK AKTİVİTE VE DNA’YA BAĞLANMA ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI NURAY YILDIRIM 1, NESLİHAN DEMİR 1, EVREN TAN 1, MUSTAFA YILDIZ 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

         Polieterler düz zincirli ve halkalı bileşiklerdir. Düz zincirli olanlar podand, halkalı olanlar ise makrosiklik eter olarak bilinir [1a,b,c]. Günümüz kimya araştırmalarının en çok tartışılan ve önemsenen alanını oluşturan makrosiklik eterler literatüre 20. yüzyılın ikinci yarısında girmiştir. Makrosiklik bileşikler ve kompleksleri canlıların biyolojik aktivitelerine ve tıp alanına da önemli katkılar sağlamıştır. Vücuttaki yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerekli olan sodyum ve potasyum iyonlarının hücre içerisindeki hareketlerinin anlaşılması, kanserli hücrelere karşı reaktif olarak kullanılması, beyinde bir nörotransmiter olan asetilkolin maddesinin işlevinin arttırılması, canlı metabolizması için gerekli çeşitli enzimlere benzer özelliklerde enzimlerin sentezlenmesi bu bileşikler sayesinde gerçekleştirilmiştir. Nükleik asitlerle etkileşime girebilen yeni moleküllerin araştırılması ve tasarlanması, kemoterapide DNA’ ya bağlanabilen yeni antikanser ilaçların geliştirilmesi günümüzde araştırmacıların üzerinde çok çalıştığı konulardan biridir. Biyolojik özelikleri dikkate alındığında, hastalıklarla mücadelede yeni ilaçların geliştirilebilmesi için potansiyel ajanlar olmaları nedeniyle imin bileşiklerinin biyolojik aktiviteleri ve DNA ile etkileşimleri oldukça önemlidir [2-3].

Bu çalışmada polieter bisamin bileşiğinin çeşitli aldehitler ile reaksiyonundan, bis(imino) polieter bileşikleri elde edilerek yapıları aydınlatıldı [4]. Bileşiklerin antimikrobial aktiviteleri çeşitli bakteri ve mayalara karşı mikrodilüsyon metodu ile incelendi. Ayrıca DNA ile etkileşimi UV-VIS spektroskopisi ve agaroz jel elektroforez yöntemi ile araştırıldı. Sonuç olarak bileşiklerin hem bakteri, hem de mayalara karşı oldukça etkili olduğu ve DNA’ ya interkalatif olarak bağlandığı bulundu. Anahtar Kelimeler : Polieter, DNA’ya bağlanma, DNA kırma, Mikrodilüsyon Kaynakça [1]  a) C. J. J. Pedersen, Am. Chem. Soc., 89 (1967 7017-7036. b) C. J. J. Pedersen, Am. Soc. Chem. Soc., 92 (1970) 391-394. c) C. J. J. Pedersen, Science, 241 (1988) 536-540. [2]  X. Qiao, Z. Y. Ma, C.Z.Xie, F. Xue, Y.W. Zhang, J.Y. Xu, Z.Y. Qiang, J.S. Lou, G.J. Chen, S. P. Yan, J. Inorg. Biochem., 105 (2011) 728-737. [3] M. Yıldız, Ö. Karpuz, C. T. Zeyrek, B. Boyacıoğlu, H. Dal, N. Demir, N. Yıldırım, H.Ünver, J. Mol. Struct., 1094 (2015) 148-160.  [4] E. Tan, Yüksek Lisans Tezi, ÇOMÜ, Fen. Bil. Enst. 45 Sayfa, (2014).

233

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN071) SÜT YAĞI NUMUNELERİNDE TOKOFEROL MİKTARININ NP-HPLC-FLD TEKNİĞİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ HACER KAPLAN 1, HÜSEYİN KARA 2, AYÇA NESİBE ŞAPCI 2, FATMA DURU 2, FATMA NUR ARSLAN 2, ASLAN TAŞ 2, HATİCE KÜBRA KARA 4 1

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ 2

3

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ 4

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Sunulan bu çalışma ile; ticari olarak satılan farklı süt numunelerinden ekstrakte edilen yağlarda, mevcut tokoferol miktarının NP-HPLC tekniği kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır [1,2,3]. Farklı markalara ait süt numunelerinden; etil alkol ve petrol eteri:dietileter (50:50, v/v) karışımı ile yağ ekstraksiyonları gerçekleştirilmiş ve elde edilen yağlar analiz süresine kadar -4°C’de muhafaza edilmiştir. Tarafımızdan geliştirilip/optimize edilen NP-HPLC yöntemi ile gerçekleştirilen analizlerde; LiChrosphere 100°A diol kolon (250x4 mm,5 µm), hekzan–izopropanol (99,4:0,6,v/v), 20°C sıcaklık ve 0,75 mL/dk akış hızı değerleri kullanılmıştır. Tokol türlerinin tayini amacıyla, HPLC sisteminde floresans dedektör (FLD) kullanılmış, λex=295 nm ve λem=330 nm’de dedeksiyon gerçekleştirilmiştir.

Şekil.1. NP-HPLC-FLD tekniği ile gerçekleştirilen tokoferol tayinine ait kromatogram Elde edilen analiz sonuçları incelendiğinde; süt yağı numunelerinde tokol türlerinden sadece α-tokoferol izomeri tespit edilmiş ve α-tokoferol izomeri miktarının, 645,19 mg/kg süt ila 5139,15 mg/kg süt değeri aralığında değiştiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Tokoferol, NP-HPLC, Süt yağı Kaynakça [1] J.A. Bell, J.M. Griinari ve J.J. Kennelly, Journal of Dairy Science , 89 , (2006), 733–748. [2] F. J. Rupérez, D. Martı́n, E. Herrera ve C. Barbas, Journal of Chromatography A, 935, (2001),  45–69. [3] G. Panfili, A. Fratianni ve M. Irano, J. Agric. Food Chem., 51, (2003), 3940–3944.

234

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN072) YENİ BİR İYON ALGILAYICININ TASARIMI, SENTEZİ VE ÖZELLİKLERİ MEMDUH BİLMEZ 1, MELEK PAMUK ALGI 1, FATİH ALGI 1 1

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Moleküler algılayıcılar, analiz edilen bileşene karşı özel hazırlanmış bir numunenin derişiminden yararlanarak elde edilen kimyasal bilgiyi analitik olarak yararlı bir sinyale dönüştüren sistemlerdir. Canlı hücrelerde iyon derişimlerindeki nispeten küçük değişikliklerin dahi çok önemli veya belirgin fizyolojik etkileri görülebilir. Dolayısıyla, floresans algılayıcılar çok hassas ve biyolojik sistemler için oldukça uygundurlar [1-2]. Elde edilen yeni floresans bileşiklerin ileri teknolojik ve çevresel uygulamalardaki önemi oldukça büyüktür [3-5]. Bu çalışmada, yeni bir bileşik tasarlanmış, sentezlenmiş ve bu bileşiğin yapı ve özellikleri spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır. Bu bileşiğin çeşitli  iyonlara karşı duyarlı floresans bir algılayıcı olarak işlev görüp göremeyeceği test edilmiş olup bu türden pratik uygulamalardaki etkinliği araştırılmıştır. Bu çalışma TÜBİTAK (112T668 nolu proje) ve Aksaray Üniversitesi tarafından desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : İyon Algılayıcı Kaynakça [1]   B. Valeur, Molecular Fluorescence, Wiley-VCH: Weinheim, Germany, (2001). [2]   A.P. De Silva et al. Chem. Rev., 97, (1997), 1515-1566 [3]   M. P. Algi, O. Okay, European Polymer Journal, 59, (2014), 113-121. [4]   M. Pamuk, F Algi, Tetrahedron Letters, 53, (2012), 7010-7012. [5]   M. P. Algi, Z. Öztaş, F. Algi, Chem. Commun., 48, (2012), 10219-10221.

235

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN073) POLİAZİN TÜREVLERİNİN SENTEZİ VE SENSÖR OLARAK KULLANIMI AHMET KARAÇELİK 1, MURAT YOLCU 1, İBRAHİM SARPER KARAMAN 1, SAİM TOPÇU 1 1

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Bir azin türevi olan metilen mavisi ile elde edilen elektroaktif polimer olan Poli(metilen mavi)’si biyokimyasal bileşiklerin analizinde mediatör olarak kullanımı yaygındır[1-3]. İletken polimerin elektrokimyasal olarak sentezlenmesi, karakteristik özelliklerinin belirlenmesi ve bu elektroaktif polimerin ilaç etken maddelerinin potansiyometrik tayininde kullanılabilirliğinin araştırılması hedeflenmiştir. İlaç etken maddesi olarak yaygın kullanım alanına sahip asetilsalisilik asit seçilmiştir. Asetilsalisilik asit seçilmesinin temel nedeni ise suda rahatlıkla çözünebilir bir yapıya sahip olması ve sentezlenecek olan elektroaktif polimerle güçlü hidrojen bağı yapabileceği düşünülmüştür. Çalışmada 3.5x10-4 M Metilen mavi’si pH 8,1 fosfat tamponunda (0,05 M) potansiyodinamik tarama ile elde edilmiştir. Dönüşümlü voltametri de -0,6 ile +1,2 volt aralığında yirmi çevrim ile camsı karbon elektrot üzerinde biriktirilmiştir.  Elektrokimyasal sentez sırasında aspirinin yapıya hapsolması ile elektrot yüzeyinin çözeltideki aspirin konsantrasyonuna karşı duyarlı hale geldiği tespit edilmiştir. Bu duyarlılığın 1x10-7 – 1x10-2 M aralığında doğrusal olduğu belirlenmiştir.  Anahtar Kelimeler : Polimerizasyon, Metilen mavisi, Azin Kaynakça [1] S. Cosnier, A. Karyakin, Electro-polymerization, 2, (2010), 189-203. [2] A. A. Karyakin, E. E. Karyakina, W. Schuhmann, H. L. Schmidt, S. D. Varfolomeyev, Electroanalysis, 6, (1994), 821-829. [3] Y. Zhou, H. Xian, F. Li, S. Wu, Q. Lu, Y. Li, L. Wang, Electrochimica Acta, 55, (2010), 5905-5910. [4] Z. Wang, H. Li, J. Chen, Z. Xue, B. Wu, X. Lu, Talanta, 85, (2011), 1672-1679.

236

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN074) TİROZİN KİNAZ İNHİBİTÖRLERİ OLAN ERLOTİNİB, CANERTİNİB VE BOSUTİNİB’İN STRES KOŞULLARINDAKİ BOZUNMA ÜRÜNLERİNİN LCMS/MS YÖNTEMİ İLE TAYİNİ SÜLEYMAN GÖKCE 1, SİNEM KILIÇASLAN 1, NURULLAH ŞANLI 1 1

UŞAK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Kanser, vücut hücrelerinin kontrolsüz veya anormal bir şekilde çoğalarak komşu dokuları işgal etmesi veya kaynağını aldığı organdan daha uzak bir yere, kan veya lenf yoluyla yayılması (metastaz) sonucu oluşan bir hastalıktır. Kanser olgularının çoğunda protein kinazların delesyon, mutasyon veya amplifikasyona bağlı olarak işlevlerinde artışlar tespit edilmekte ve kinazların inhibisyonu ile kanser gelişiminin durdurulabildiği veya yavaşlatabildiği yapılan çalışmalarda belirtilmektedir. Bu çalışmada; özellikle lösemi, göğüs ve akciğer kanseri tedavisinde kullanılan trozin kinaz inhibitörlerinden Erlotinib, Canertinib ve Bosutinib’in stres koşulları altındaki bozunma ürünleri, LC-MS/MS yöntemi kullanılarak tayin edilmiştir. Bir ilaç maddesinin safsızlık profili ve kararlılığı, güvenlik değerlendirmesi ve üretim sürecinde çok önemlidir. Stress testleri, etkin maddelerin zorlanmış koşullardaki parçalanma ürünleri ve parçalanma mekanizmaları hakkında bilgi edinmek için yapılır.[1]   Bu konu ile ilgili literatürler ve kaynaklar incelendiğinde bu bileşiklerin bozunma ürünlerinin analitik tespiti ile ilgili yeterli çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yüzden çalışılan bileşiklerin tayini için güvenilir ve kullanışlı bir yöntemin geliştirilmesi gereklidir. Bu amaçla, etken maddelerin asidik, bazik, oksidatif, termal ve fotolitik koşullardaki bozunma ürünleri m/z değerleri ve parçacık örneklerine dayanarak tespit edilmiştir.[2-3] Analizlerde Zorbax Rapid Resolution Eclipse Plus C18 kolonu kullanılmıştır. Mobil faz olarak 20:80 (v/v) asetonitril – su (% 0,1 formik asit) kullanılmıştır. Kütle analizlerinde ESI LC-MS/MS tekniği ile pozitif iyon modda bozunurluk ürünleri belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Erlotinib, Canertinib, Bosutinib, Kanser, Trozin Kinaz İnhibitörleri, LC-MS/MS Kaynakça [1] Edgar C. Nicolas, Thomas H. Scholz. 1998. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 16(1998) 825-836 [2] Nielka P. Van Erp, Djoeke Wit, Henk-Jan Guchelaar, Hans Gelderblom, Trees J. Hessin, Jan den Hartigh. (2013). Journal of Chromatography B, 937, Pages 33–43 [3] Joachim Ermer, Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 18 (1998) 707-714

237

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN075) α-NAFTOL BENZEİN GRUBU İÇEREN METALSİZ, Co(II) VE Zn(II) FTALOSİYANİN BİLEŞİKLERİNİN ELEKTROKİMYASAL, İN-SİTU SPEKTRO ELEKTROKİMYASAL VE İN-SİTU ELEKTROKOLORİMETRİK ÖZELLİKLERİNİN VE METAL İYONLARI İLE ETKİLEŞİMİNİN SPEKTROSKOPİK YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ MELTEM BETÜL SAĞLAM 1, ALİ RIZA ÖZKAYA 2, ÜMMÜHAN OCAK 1, HAKAN ALP 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

MARMARA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Ftalosiyaninler, ilk kez 1907’de tesadüfen elde edilmiş, yapısı 1930’larda aydınlatılmış olan çok önemli bir bileşik sınıfıdır [1]. Periferal pozisyonlarda değişik sübstitüentler içeren ftalosiyaninler teknolojide kullanılan birçok materyalin temel yapıtaşını oluşturur. Ftalosiyaninlerin gösterdikleri yüksek simetri, düzlemsellik ve elektron delokalizasyonu gibi özellikler sebebiyle ilginç katalitik, elektronik ve optik aktivitelere sahiptirler. Bu gibi özellikleri bu komplekslere elektrofotografi, optik veri toplanması, gaz sensörleri, sıvı kristal, lazer teknolojisi ve boyamaddeler gibi çok geniş bir uygulama alanı açmıştır [2-4].    Bu çalışmada, başlangıç maddesi olarak α-naftolbenzein içeren ftalonitril türevi sentezlenerek [5], ftalonitril birimlerin tetramerizasyonu sonucu metalsiz, Co(II) ve Zn(II) ftalosiyaninlerin sentezi gerçekleştirilmiştir. Sentezlenen bu kompleks bileşiklerin yapıları aydınlatıldıktan sonra sonra elde edilen ftalosiyanin bileşiklerinin siklik voltametre ve  differensel pulse voltametre teknikleri kullanılarak elektrokimyasal ve spektrokimyasal özellikleri [6] ve bu bileşiklerin Cu+2,Mn+2, Cd+2, Co+2, Ag+, Zn+2, Ni+2, Fe+3 iyonları ile etkileşimi Uv-vis spektrofotometri ve spektroflorimetrik titrasyonlarla [7] incelenmiştir. Anahtar Kelimeler : Ftalonitril; Ftalosiyanin; Tetramerizasyon; Elektrokimya;Spektroskopi Kaynakça [1] F.H. Moser , A.L. Thomas, Phthalocyanines, CRC Press, Boca Raton, FL, Vols 1 and  2, 1983. [2] A. Gouloumis, T. Torres, Org Lett, 1(1999), 1807. [3] P. Ka-Wo, Y. Yan, L. Xi-You, K.P.N. Dennis, Organometallics, 18(1999), 3528. [4] M. Hanack, M. Lang, Advanced Materials, 6(1994), 819-833. [5] M. Özçeşmeci, J. Org. Chem., 767(2014), 16-21. [6] M.B. Kılıçaslan, H. Kantekin, A. Koca, Dyes and Pigments, 103(2014), 95-105. [7] J. Bourson, B. Valeur,  J. Phys. Chem., 93(1989), 1871

238

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN076) 2-AMİNO-6-SULFAMOİLBENZOTİYAZOL TÜREVİ KARBOKSİLİK ASİTLERİN Fe(III) KOMPLEKSLERININ SENTEZLENMESİ VE KARAKTERİZASYONU HALİL İLKİMEN 1, CENGİZ YENİKAYA 1, NAGEHAN TÜRKEN 1, MİNE CUKURBAĞ 1, ARZU BÜYÜKTAŞLI 1 1

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sulfamoil grubu içeren bileşiklerin, antimikrobiyal, antidiyabetik, antienflamatuar, enzim inhibitörü, antagonist özellikleri, enfeksiyon tedavisi, sıtma tedavisi, ağrı kesici, menisküs ve romatizma tedavisi gibi çalışma alanlarında bol miktarda kullanıldığını literatürde görebilmekteyiz [1-3]. 2-Aminobenzotiyazol türevlerinin antibakteriyel, antitümör, antiviral, antifungal, antiglutamat-antiparkinson, antelmintik aktivite, anti-inflamatuar aktivite ve enzim inhibitörü (aldoz redüktaz, monoamin oksidaz, lipoksijenaz, siklooksijenaz, asetilkolin esteraz, trombin, proteaz, H+-K+ ATPaz, HCV helikaz, karbonik anhidraz) gibi biyolojik özellikleri olduğu bilenmektedir [4,5]. Bu çalışmada, ilk olarak 2-amino-6-sulfamoilbenzotiyazol (SMABT) ile ftalik anhidritin (FİT) veya maleik anhidrit (MAL) tepkimesinden 2-((6-sulfamoilbenzotiyazol-2-il)karbamoil)benzoik asit (HSMABTFİT) ve 4-Okso-4-((6-sulfamoilbenzotiyazol-2-il)amino)but-2-enoik asit (HSMABTMAL) bileşikleri sentezlenmiş ve sonra bu bileşiklerin Fe(III) metal kompleksleri sentezlenmiştir. HSMABTFİT ve HSMABTMAL bileşiklerin yapıları 1H-NMR, 13C-NMR, FT-IR, UV-Vis metotları ile aydınlatılmıştır. Amorf halde elde edilen geçiş metal komplekslerinin yapıları ise, ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik sonuçları dikkate alınarak önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler : 2-((6-sulfamoilbenzotiyazol-2-il)karbamoil)benzoik asit, 4-okso-4-((6-sulfamoilbenzotiyazol-2-il)amino)but-2-enoik asit, metal kompleksi. Kaynakça [1] C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, H. Ilkimen, H. Çelik, O. Büyükgüngör, Bioorg. Med. Chem., 18(2), (2010), 930-938. [2] C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, H. Ilkimen, B. Çınar, O. Büyükgüngör, J Enzyme Inhi. Med. Chem., 26(1), (2011), 104– 114. [3] CT. Supuran, F. Briganti, S. Tilli, W.R. Chegwidden, A. Scozzafava, Bioorg. Med. Chem., 9, (2000), 703-714. [4] A. Gupta, S. Rawat,. J.Current Pharm. Research, 3, (2010),13-23. [5] MA. Selim, MA. Raslan, MA. Khalil, SM. Sayed. J. Chim. Chem. Soc., 47, (2000), 527-533.

239

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN077) 2-((4-SULFAMOİLFENİL)KARBAMOİL)BENZOİK ASİTİN Fe(III) VE Zn(II) KOMPLEKSLERİNİN SENTEZLENMESİ VE KARAKTERİZASYONU HALİL İLKİMEN 1, CENGİZ YENİKAYA 1, ARZU BÜYÜKTAŞLI 1, MİNE CUKURBAĞ 1, NAGEHAN TÜRKEN 1 1

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sulfamoil grubu içeren bileşiklerin, antimikrobiyal, antidiyabetik, antienflamatuar, enzim inhibitörü, antagonist özellikleri, enfeksiyon tedavisi, sıtma tedavisi, ağrı kesici, menisküs ve romatizma tedavisi gibi çalışma alanlarında bol miktarda kullanıldığını literatürde görebilmekteyiz [1,2]. 2-(4-sulfamoilfenilkarbamoil)benzoik asit Bergmann  tarafından 1941 yılında sentezlenmiştir [3]. Bu asitin literatür taraması yapıldığında herhangi bir geçiş metal kompleksine rastlanmamıştır. Ancak bu asitin karbonik anhidraz enzimi üzerine iyi derecede inhibisyon etkisini Scozzafava ve arkadaşları tarafından 2001 yılında incelenmiştir [4]. Bu çalışmada, ilk olarak sülfonilamid (SA) ve ftalik anhidritin (FİT) tepkimesinden 2-((4-sulfamoilfenil)karbamoil) benzoik asit (HSAFİT) bileşiği sentezlenmiştir. Bu bileşiğin 2-aminobenzotiyazol ile proton transfer tuzu (HABTSAFİT) ve bunların geçiş metal kompleksleri (Fe(III) ve Zn(II)) sentezlenmiştir. HSAFİT ve HABTSAFİT bileşiklerinin yapıları 1H-NMR, 13C-NMR, FT-IR, UV-Vis metotları ile aydınlatılmıştır. Amorf halde elde edilen geçiş metal komplekslerinin yapıları ise ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik sonuçları dikkate alınarak önerilmiştir. Bu çalışma TÜBITAK 2209-Universite Ögrencileri Yurt Içi/Yurt Dışı Arastırma Projeleri Destekleme Programı-A (1919B011400452) kapsamında 2014-1 dönemde desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler : 2-(4-Sulfamoilfenilkarbamoil)Benzoik Asit, 2-Aminobenzotiyazol, Proton Transfer, Metal Kompleksi. Kaynakça [1] C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, H. Ilkimen, H. Çelik, O. Büyükgüngör, Bioorg. Med. Chem. 18(2), (2010), 930-938. [2] CT. Supuran, F. Briganti, S. Tilli, W.R. Chegwidden, A. Scozzafava, Bioorg. Med. Chem. 9, (2000), 703-714. [3] F. Bergmann, Haskelberg L. J American Chemical Society, 63, (1941), 2243-2245. [4] A. Scozzafava, F. Mincione, L. Menabuoni, CT. Supuran, Drug Design and Discovery, 17(4), (2001), 337-348.

240

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN078) 3-(3-SULFAMOİLFENİLKARBAMOİL)AKRİLİK ASİT VE 2-AMİNOPİRİDİN TÜREVLERİNİN PROTON TRANSFER TUZLARI İLE Cu(II) KOMPLEKSİNİN SENTEZLENMESİ, KARAKTERİZASYONU VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ HALİL İLKİMEN 1, CENGİZ YENİKAYA 1, METİN BÜLBÜL 1, GÖZDE İMDAT 1 1

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sulfamoil grubu içeren bileşiklerin, antimikrobiyal, antidiyabetik, antienflamatuar, enzim inhibitörü, antagonist özellikleri, enfeksiyon tedavisi, sıtma tedavisi, ağrı kesici, menisküs ve romatizma tedavisi gibi çalışma alanlarında bol miktarda kullanıldığını literatürde görebilmekteyiz [1-5]. Bu çalışmada, ilk olarak 3-aminobenzensülfonilamid (mabs) ile maleik anhidritin (mal) tepkimesinden 3-(3-sulfamoilfenilkarbamoil)akrilik asit (Hmabsmal) bileşiği sentezlenmiştir. Daha sonra Hmabsmal bileşiği ile 2-aminopiridin (2ap), 2-amino-3-metilpiridin (2a3mp) ve 2-amino-4-metilpiridin (2a4mp) proton transfer tuzları hazırlanmıştır. Hmabsmal ve proton transfer tuzlarının Cu(II) geçiş metal kompleksleri sentezlenmiştir. Hmabsmal ve proton transfer tuzlarının yapısı elementel analiz, 1H-NMR, 13C-NMR, FT-IR, UV-Vis metotları ile aydınlatılmıştır. Amorf halde elde edilen geçiş metal komplekslerinin yapıları ise elementel analiz, ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, termal analiz, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik sonuçları dikkate alınarak önerilmiştir. Ayrıca, sentezlenen maddelerin insan eritrosit hCA I ve hCA II izoenzimleri üzerindeki inhibisyon etkilerini belirlemek üzere in vitro çalışmalar yapılmıştır. Yeni sentezlenen maddelerin izoenzimlerin hidrataz ve esteraz aktivitesini inhibe ettiği tespit edilmiştir. Bu maddelerin inhibisyon değerlerinin kontrol bileşiği asetazolamid (AAZ) değerleri ile kıyaslanabilir büyüklükte olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Sulfamoilfenilkarbamoilakrilik Asit, 2-Aminopiridin, Proton Transfer, İnhibisyon. Kaynakça [1] M.M. Demirel, B.Ceyhan, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezleri (2013) . [2] F. Bergmann, D. Schapiro, J Org Chem, 7(5), (1942) 419-423. [3] C. Yenikaya, M. Sarı, M. Bülbül, H. İlkimen, B. Çınar, O. Büyükgüngör, J. Enzyme Inhib. Med. Chem., 26, (2011) 104– 114. [4] C. Yenikaya, M. Sarı, H. İlkimen, M. Bülbül, O. Büyükgüngör, Polyhedron, 30, (2011) 535-541. [5] N. Büyükkıdan, C. Yenikaya, M. Sarı, R. Keşli, H. İlkimen, M. Bülbül, O. Büyükgüngör, J Coord. Chem., 64, (2011) 33533365.

241

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN079) İN VİTRO ORTAMDA BAZI FLAVONOİDLERİN PİRUVAT KİNAZ ENZİMİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI ŞEVKİ ADEM 1, ABDULSELAM ASLAN 2, ISHTİAQ AHMED 3, ÇAĞLAR GÜLER 1, RAMAZAN DEMİRDAĞ 2, MÜSLÜM KUZU 2, VEYSEL ÇOMAKLI 2 1 2 3

ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ

KARLSRUHE INSTİTUTE OF TECHNOLOGY [email protected]

Piruvat kinaz (ATP: pyruvate 2-O-phosphotransferase, EC 2.7.1.40)  glikoliz yolunun en son reaksiyonu olan fosfoenol piruvatın piruvata dönüşümünü katalizleyen bir enzimdir[1]. 2 farklı kromozomdaki PKLR ve PKM genleri tarafından kodlanan ve alternatif splicing mekanizması ile farklılaşan 4 farklı izoenzimi vardır. [2, 3]. Flavonoidler benzo-y-pyrone yapısına sahip polifenolik bileşiklerin büyük bir grubunu oluştururlar ve halihazırda bitkilerde bulunurlar. Flavonoidler phenylpropanoid yoluyla sentezlenirler [4]. Flavonoidlerin antimikrobiyal, antibakteriyel, antifungal, antiviral, antiülser, antiinflamatuar, antidiabetik, hepatoprotektiv özelliklerinin olduğu belirtilmiş ve merkezi sinir sistemi ile kardiyovasküler sisteme etkileri bildirilmiştir [5].Bu çalışmada flavonoid türü bileşiklerin farklı türevlerinin enzim aktivitesi üzerindeki etkisi in vitro olarak araştırılmıştır. Bazı maddeler için IC50 ve AC50 değerleri hesaplandı. Anahtar Kelimeler : PKM2, Kanser,İnhibisyon,Aktivasyon, Flavonoid Kaynakça [1.] B.Altenberg, K. O. Greulich, Genomics, 84, (2004),1014-1020. [2.]S.Mazurek, C. B.Boschek, F.Hugo, E. Eigenbrodt, Seminars in cancer biology, 15, (2005), 300-308. [3.]T.Noguchi, K.Yamada, H.Inoue, T.Matsuda, T. Tanaka, Journal of Biological Chemistry, 262,        (1987), 14366-14371. [4] S.Kumar and K.P. Pandey 2013, The ScientificWorld Journal, (2013) doi.org/10.1155/2013/162750 [5] A.R.Tapas, D.M.Sakarkar and R.B. Kakde, Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 7, (2008) ,1089-1099.

242

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN080) Zn(II), Fe(II) ve Pd(II) METAL KOMPLEKSLERİNİN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE TEMEL OPTİK PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ NEVİN TURAN 1, KENAN BULDURUN 1, BAYRAM GÜNDÜZ 1, NAKİ ÇOLAK 2 1

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ 2

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Bu çalışmada öncelikle Metil 2-(2-hidroksi-3-metoksibenzilidenamino)-6-metil-4,5,6,7-tetrahidrotieno[2,3-c]piridin-3-karboksilat ligandı ve bu ligandın Zn(II), Fe(II) ve Pd(II) kompleksleri sentezlenerek karakterize edildi [1]. Sentezlenen metal komplekslerinin kimyasal yapısı Şekil 1’de gösterilmektedir. Sentezlenen ligand ve bu ligandın metal komplekslerinin optik ölçümleri, oda sıcaklığı ve 200-1100 nm aralığında alındı. Alınan optik ölçümler yardımıyla ligand ve Zn(II), Fe(II) ve Pd(II) metal komplekslerinin temel optik parametreleri olan yasak enerji aralığı ve kırılma indisi değerleri belirlendi. Ligand ve Zn(II), Fe(II) ve Pd(II) metal komplekslerinin kırılma indisi değerleri, farklı molariteler ile kontrol edildi ve bu malzemelerin tek osilatör enerjisi, dispersiyon enerjisi, M-1 ve M-3 momentleri ve optik osilatör gücü gibi parametreler, Wemple-DiDomenico denklemi kullanılarak hesaplandı. Literatürdeki, mevcut benzer çalışmalarla karşılaştırılarak optik teknolojisinde kullanılabilme olasılıkları araştırıldı [2-4].

Şekil 1. Sentezlenen metal komplekslerinin kimyasal yapısı Anahtar Kelimeler : Sentez, Spektroskopi, Optik Özellikler Kaynakça 1. N. Turan and M. Sekerci, Synthesis Reactivity Inorganic, Metal-Organic Chemistry, 39, (2009), 651-657. 2. A. Iwan and D. Sek, Prog. Polym. Sci., 33, (2008), 289-345. 3. B. Gündüz, N. Turan, E. Kaya and N. Çolak, Synthetic Metals, 184, (2013), 73-82. 4. B. Gündüz, N. Turan and E. Kaya, Polymer Bulletin, 71, (2014), 2945-2961. 

243

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN081) SÜTTE SÜLFONAMİD BİLEŞİKLERİNİN LC-IDMS YÖNTEMİYLE TAYİNİ IŞIN AYDIN ÜNSAL 1, TANER GÖKÇEN 2, AHMET CEYHAN GÖREN 2, MURAT TAŞAN 3 1

GEBZE TARIM İLÇE MÜDÜRLÜĞÜ 2 3

TÜBİTAK UME

NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sülfonamidler veterinerlikte enfeksiyöz hastalıkların sağaltımında ve gıda değeri olan çiftlik hayvanlarının büyümelerini ve verimlerini teşvik edici olarak kullanılmaktadırlar. Bu tür uygulamalar, hayvansal kaynaklı gıdalarda sülfonamid kalıntılarına yol açmaktadır. Antibiyotik kalıntı varlığı, alerjik reaksiyon, patojenik bakterilerde antibiyotik direncinin artması, çeşitli hematolojik, gastrointestinal ve nörolojik hastalıklara sebep olurlar [1]. Ayrıca sülfonamidler potansiyel kanserojendirler [2]. Tüm bu tehlikeli ve ciddi problemlerden dolayı da, gıda maddelerinde ilaç kalıntılarının tespiti tüketiciler için önemli bir konudur. Amerika, Avrupa ve daha birçok ülkede hayvansal kaynaklı gıdalardaki maksimum kalıntı limiti 100 µg/kg olarak belirlenmiştir [3]. Kalıntı analizinde, LC/MS/MS yüksek seçiciliği, belirleyiciliği ve hassasiyeti ile en uygun kalıntı analiz cihazlarındandır. LC/MS/MS ile kalıntı sülfonamid analizlerinde daha doğru ve kesin sonuçlar için İzotop Seyreltme Kütle Spektrometrisi metodu (IDMS) referans metot olarak kabul edilmektedir [4]. Araştırmanın amacı sütte mevcut olan sülfonamid bileşiklerini tayin etmeye yönelik metrolojik izlenebilirliği sağlanmış primer bir yöntem geliştirmektir. Geliştirilen metodun güvenilirliğini ispatlamak için validasyon prosesinin uygulanması, belirsizlik hesabının yapılması ve izlenebilirliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Metodun ön işleminde ekstraksiyon, ölçüm kısmında sıvı kromatografi / tandem kütle spektrometre kullanılması tasarlanmıştır. Bu kantitatif metodun piyasada bulunan sütlere uygulanması hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler : Sülfonamid, IDMS, LC-MSMS Kaynakça [1] D. Kim, J. Choi, J. Kim, D. Lee, Journal of  Liquid Chromatography & Related Technologies, 26, (2003), 1149–1159. [2] W. Niessen, Journal of Chromatography A, 812, (1998), 53. [3] Z. Cai, Z. Yu, H. Pan, X. Tie, Y. Ren, Journal of Chromatography A, 1200,  (2008), 144-155. [4] S. Chan, M. Kong, Y. Wong, S. Wong, D. Sin, Journal of Agriculture Food Chemistry, 55, (2007), 3339-3345.

244

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN082) CM-CRDS (Combustion Module-Cavity Ring-Down Spectroscopy) CİHAZI KULLANILARAK BALDA C4 ŞEKER TAYİNİ İBRAHİM KIVRAK 1, ŞEYDA KIVRAK 1, ERŞAN KARABABA 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Besin değeri açısından önemi büyük olan bal, sınırlı temini ve görece pahalı bir ürün olması nedeniyle hilelere, taklit ve tağşişlere açık bir üründür. Bala hiçbir katkı maddesi katılamayacağı ve balın insan sağlığını tehdit eden düzeyde hiçbir madde içeremeyeceği Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’nde açıkça belirtilmiştir. Ancak balın saflığı hem ticari açıdan hem de sağlık açısından büyük önem taşıyor olsa da çok miktarda üretilen sahte ve suni ballar nedeniyle, hem gerçek bal üreticisi ürününü iyi fiyata satamamakta, pazarlardaki genel bal kalitesini düşmekte, hem de tüketici kandırılmış olmaktadır. Yaygın yöntemlerden biri, şeker kamışı veya şeker pancarından elde edilen sakkarozun asitle inversiyonu sonucunda üretilen şeker şuruplarının ve mısır şurubunun veya yüksek fruktozlu mısır şuruplarının bala katılması ile yapılan hilelerdir [5]. Ancak yapılan bu sahtecilik CM-CRDS cihazı ile C13 izotop ve C4 şeker miktarı tayini ile saptanabilmektedir[1-4]. Baldan izole edilen protein için kararlı karbon izotopu oranının değeri, karşılaştırılan balın kararlı karbon izotopu değerine bir standart sağlar. Böylece, elde edilen bu değerler arasındaki fark (Uluslararası Kararlı Karbon İzotop Oranı Standart Metodu-ISCIRA İndeksi) baldaki C4 şeker içeriğinin ölçümünü verir[1-5]. Bal ve protein aynı cihazda Combustion Module-Cavity Ring-Down Spectroscopy (CM-CRDS) ile analiz edilir. Yapılan çalışmada 17 farklı orijine sahip bal numunesi çalışılmış ve tüm örneklerin balda protein ve ham bal delta C13 değerlerinden hesaplanan C4 şekeri oranlarının % 7’nin altında olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Çam Balı, C4 Şeker, ISCIRA, CM-CRDS Kaynakça [1] M.F. Cengiz, M.Z. Durak, M. Ozturk, LWT-Food Sci. Techno. 57, (2014), 9-15. [2] A. Guler, H. Kocaokutgen, A.V. Garipoglu, H. Onder, D. Ekinci, S. Biyik, Food Chem. 155, (2014), 155-160. [3] M. Tosun, Food Chem, 138, (2013), 1629-1632. [4] A. Simsek, M. Bilsel, A.C. Goren, Food Chem. 130, (2012), 1115-1121. [5] İ. Kıvrak, J. Liq. Chromatogr. Relat. Technol. 38, (2015), 855-862.

245

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN083) ERICA MANIPULIFLORA BİTKİSİNDEN ELDE EDİLEN PÜREN BALI ve POLENLERİNİN UPLC-ESI-MS/MS İLE FENOLİK PROFİLLERİNİN BELİRLENMESİ İBRAHİM KIVRAK 1, ŞEYDA KIVRAK 1, MANSUR HARMANDAR 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bal, eski uygarlıklardan günümüze yaygın olarak üretilen ve tüketilen ayrıca hastalıkların tedavisinde kullanılan mucizevi doğal bir gıda ürünüdür. Bal daha çok tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Ancak bal bünyesinde karbohidratlar, amino asitler, vitaminler, mineraller, fenolik bileşikler, enzimler gibi birçok maddeyi ihtiva etmektedir[1]. Fenolik bileşik içeriği, duyusal özellikleri ve antioksidan aktiviteleri ballarının önemli kalite parametrelerini oluşturmaktadır[2-5]. Ancak Püren bal ve polenlerinin kendilerine özgü fenolik bileşik içeriği ile ilgili çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, UPLC-ESI-MS/MS cihazı kullanılarak, Muğla ve yöresinde sonbahar mevsiminde çam balı ile aynı anda üretimi yapılan, püren bal ve polenlerinin fenolik bileşik profilleri araştırılmıştır. Ultra performanslı sıvı kromatografisi ve sıralı kütle spektrometrisi (UPLC-ESI-MS/MS) bal ve polen örneklerinin tek tek fenolik bileşiklerinin belirlenmesinde kullanılabilecek en güncel cihazlardandır. UPLC-ESI-MS/MS cihazında 32 adet fenolik bileşik tanımlanmıştır. Çalışılan bal ve polen numunelerinde ise 23 tane fenolik bileşik tespit edilmiştir. Püren balında gentisik asit (223.30 ± 2.11 mg/kg), 3,4-dihidroksibenzoik asit (124.55 ± 1.54 mg/kg) ve şiringik asit (111.88 ± 1.07 mg/kg) tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Fenolik Bileşikler, Püren Balı, Gentisik Asit, UPLC-ESI-MS/MS Kaynakça [1] I.C.F.R.  Ferreira, E. Aires, J.C.M.  Barreira, L.M.  Estevinho, Food Chem. 114, (2009),1438-1443. [2] J.M. Alvarez-Suarez, S. Tulipani, S. Romandini, E. Bertoli, M. Battino, Med. J. Nutrition Metab. 3, (2010), 15-23. [3] J.M. Alvarez-Suarez, F. Giampieri, M. Battino, Curr. Med. Chem. 20, (2013), 621-638. [4] S. Bogdanov, T. Jurendic, R. Sieber, P. Gallmann, J. Am. Coll. Nutr. 27, (2014), 677-689. [5] I. Sergiel, P. Pohl, M. Biesaga, Food Chem. 145, (2014), 404-408.

246

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN084) KİMYASAL RAFİNASYON PROSESİNİN AYÇİÇEK VE MISIR YAĞININ LİPİT BİLEŞİMİ ÜZERİNE ETKİSİNİN NP-HPLC TEKNİĞİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ FATMA DURU 1, HÜSEYİN KARA 1, FATMA NUR ARSLAN 2, AYÇA NESİBE ŞAPCI 1, ASLAN TAŞ 1 , HACER KAPLAN 3, HATİCE KÜBRA KARA 4 1 2

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ 3

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ 4

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ, [email protected]

Sunulan bu çalışma ile; kimyasal rafinasyon prosesi süresince, ayçiçek ve mısır yağının lipit içeriğinde meydana gelen değişimlerin, NP-HPLC tekniği kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Tarafımızdan geliştirilip/ optimize edilen deneysel parametreler kullanılarak (LiChrosphere 100°A diol kolon (250x4 mm,5 µm), hekzan–HAc (99:1.0,v/v) (A) ve hekzan–izopropanol–HAc (84:15:1.0, v/v/v) (B) ile oluşturulan gradient program, 40°C sıcaklık, 1 mL/dk akış hızı ve N80°C; E40°C;1.5 SLM gaz akışı) gerçekleştirilen analizlerde; farklı rafinasyon kademelerinden alınan yağ numunelerindeki değişimler incelenmiştir. Ham, yıkama, nötralizasyon, ağartma, vinterizasyon ve doedorizasyon kademelerinden alınan yağ numuneleri, lipit bileşimi yönünden karakterize edilmiştir.[1] Elde edilen veriler değerlendirildiğinde; kimyasal rafinasyon süresince ayçiçek yağında esterleşen türlerin 75,31% artış, trigliserit türlerinin 5,49% azalma, serbest yağ asidi, digliserit ve monogliserit türlerinin 20,87% artış, diğer lipit türlerinde ise 17,97% azalma gösterdiği tespit edilmiştir. Rafinasyon süresince mısır yağında ise; esterleşen türlerin 78,11% artış, trigliserit türlerinin 5,21% azalma, serbest yağ asidi, digliserit ve monogliserit türlerinin 18,70% artış, diğer lipit türlerinin 7,72% azalma gösterdiği belirlenmiştir. [2,3] Anahtar Kelimeler : Rafinasyon,Ayçiçek Yağı,Mısır Yağı,Lipit,NP-HPLC Tekniği Kaynakça [1] C. Silversand , C. Haux,  Journal of Chromatography B, 703, (1997), 7-14. [2] F. N . Arslan, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Bilim Dalı, (2011- devam ediyor). [3] H. Kara , 112T373 nolu Tübitak-1001 Araştırma Projesi Kimya  Biyoloji Araştırma Geliştirme Destek Gurubu , (2012- devam ediyor).

247

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN085) IĞDIR AK ŞEFTALİSİNDEN POLİFENOL OKSİDAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI, İMMOBİLİZASYONU VE KARAKTERİZASYONU AYŞE TÜRKHAN 1, ÖZLEM FAİZ 2, ELİF DUYGU KAYA 1 1 2

IĞDIR ÜNİVERSİTESİ

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Polifenol oksidaz enzimi birçok meyve ve sebzede bulunan ve bitkinin hastalıklara karşı direncinin artmasına neden olan bir metaloenzimdir. Polifenoloksidaz enzimi; krezolaz veya monofenolaz aktivitesi olarak bilinen, monofenollerin hidroksilasyonuyla ο-dihidroksifenollere yükseltgenmesi (E.C.1.14.18.1) ve katekolaz veya difenolaz aktivitesi olarak bilinen, ο-dihidroksifenollerin, ο-kinonlara yükseltgenmesi (E.C.1.10.3.2) olmak üzere iki tür reaksiyonu katalizler. Reaksiyon sonucunda oluşan ο-kinon bileşikleri reaktif ara ürünlerdir ve hızlı bir şekilde enzimatik olmayan oksidasyon reaksiyonları ile melanin pigmentlerine dönüşürler[1-5]. Özellikle gıda endüstrisinde enzimatik kararmaya sebep olması nedeniyle polifenol oksidaz enzimi gıda teknologlarının dikkatlerini üzerine çekmiş ve enzimatik kararmanın önlenmesi amacıyla üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bu nedenle enzim aktivitesine etki eden parametrelerin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Polifenol oksidaz enzimi, melanin oluşumunda görev alması nedeniyle tıbbi alanda da dikkatleri üzerine çekmiştir. Fenol varlığı suda tat ve koku olarak anlaşılabilir. Fenol içeren suların içilmesi böbrek bozukluklarına, ağır sarsıntılara ve hatta ölümlere neden olabilir. Özellikle PPO çeşidi olan tirosinazın toksik olan fenolik bileşikleri kinonlara çevirerek uzaklaştırabileceği düşünülmüş ve bu alanlar geniş çalışmalar yapılmıştır [6].   İmmobilize enzimlerin sahip olduğu avantajlar, enzim mühendisliği olarak da bilinen enzim teknolojisi, analiz, tıp ve ilaç, organik kimya gibi alanlarda kanıtlanmıştır [6]. Çalışmamızda  gıda endüstrisi, malzeme endüstrisi ve klinik uygulamalar açısından önemli olan polifenoloksidaz (PPO) enzimi Iğdır yerli şeftalisi olan Ak çeşidinden afinite kromotografisi yöntemi ile sepharose-4B-L-tirosin-paminobenzoik asit afinite jeli kullanılarak 3,64 verim ile 85,15 kat saflaştırılmıştır. Saflığını kontrol etmek ve molekül kütlesini tespit etmek amacıyla, Doğal ve SDS poliakrilamid jel elektroforezi yapılmıştır. Doğal elektroforez jelinin bir kısmı coomassie brillant blue R-250 ile diğer kısmı L-DOPA ile boyanmış sonucunda tek band gözlenmiştir. İmmobilizasyonu gerçekleştirilmiştir. Serbest ve immobilize enzimin optimum pH ve sıcaklık, Km ve Vmax kinetik sabitleri, pH kararlılığı, ısıl kararlılığı, inhibisyonu gibi bazı biyokimyasal özellikleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler : Polifenoloksidaz, Afinite Kromatografisi, İnhibisyon, İmmobilizasyon Kaynakça [1] O. Arslan, M.Erzengin, S. Sinan, O. Ozensoy, Foodc hem., 88, 3. (2004), 479-484. [2] J. Cabanes, F. Garcia-Canovas, F. Garcia-Carmona, Biochimica et Biophysica Acta, 917, (1994),190-197.     [3] L.G. Fenoll, J.N. Rodriguez-Lopez, R. Varon, P.A. Garcia-Ruiz, F. Garcia-Canovas, J. Tudela, Biological Chemistry, 381,  (2000), 313-320. [4] J.C. Espin, H.J. Wichers, Biochimica et Biophysica Acta, 1554, (2001), 289-300. [5] E. Laurila, R. Kervinen, R. Ahvenainen, Postharvest New and Information, 9, (1998), 53. [6] K. Mosbach, Biochemical Division, Chemical Center, (1976).

248

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN086) SPİRONAKTON VE FUROSEMİD’İN FARMASÖTİK PREPARATLARDA EŞ ZAMANLI TAYİNİ İÇİN RP-HPLC TEKNİĞİ İLE YÖNTEM GELİŞTİRİLMESİ VE MERKEZİ KOMPOZİT DİZAYN İLE OPTİMİZASYONU AYÇA NESİBE ŞAPCI 1, HÜSEYİN KARA 1, HATİCE KÜBRA KARA 2, HACER KAPLAN 3, FATMA NUR ARSLAN 4, ASLAN TAŞ 1, FATMA DURU 1

3 4

1

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

2

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ

NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sunulan bu çalışma ile; farmasötik preparatlarda spironakton ve furosemid etken maddelerinin eş zamanlı tayini için, RP-HPLC tekniği kullanılarak yeni bir yöntem geliştirilmiştir [1,2]. Yöntemin optimizasyonu ve deneysel faktörler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla, kemometrik merkezi kompozit dizayn (CCD)’dan faydalanılmıştır. Nucleodur 100-5 C18 ec (100x4,6mmx3.5 µm) HPLC kolon ve DAD (245 nm) kullanılarak gerçekleştirilen analizlerin optimizasyonu için; %ACN miktarı, sıcaklık ve hareketli faz akış hızı faktörleri arasındaki ilişki 5 seviyeli deneysel tasarım ile incelenmiştir. Cevap fonksiyonu olarak analizler sonucu hesaplanan; Rs, α ve N değerleri kullanılmıştır [3].

Şekil.1. RP-HPLC tekniği ile spironakton ve furosemid etkenlerinin eş zamanlı tayini için uygulanan deneysel tasarım çalışmasına ait 3-B yüzey grafikleri Elde edilen veriler ile 3B-yüzey grafikleri oluşturulmuş ve optimum deneysel parametreler; 77,5% ACN miktarı, 12,5°C sıcaklık ve 1,25 mL/dk akış hızı olarak tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Spironakton, Furosemid, RP-HPLC, Merkezi Kompozit Dizayn Kaynakça [1] R. G. Brereton, Analyst, 122, (1997), 1521–1529. [2] I. Baranowska,  A. Wılczek, ve J. Baranowskı,  Journal of Analytical Sciences, 26, (2010), 755-759. [3] T. Lundstedt, E. Seifert, L. Abramo, B. Thelin, Å. Nyström, J. Pettersen, ve R. Bergman, Journal of Chemometrics and Intelligent Laboratory Systems, 42, (1998), 3 –40.

249

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN087) ÇİĞDEM BİTKİSİNDEN PROTEAZ ENZİMİNİN TANIMLANMASI VE SÜTÜ ÇÖKTÜRME AKTİVİTESİNİN ARAŞTIRILMASI SAFİNUR ÇELİK 1, ESEN TAŞĞIN 1 1

BAYBURT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Proteinleri ve peptidleri parçalayan enzimler proteaz olarak adlandırılmaktadır. Proteaz enzimleri peynir üretimi gibi gıda endüstrisinin farklı dallarında kullanılmaktadır (1). Peynir üretiminin temel basamağı ise sütün çöktürülmesidir. Süt proteini olan kazein, proteaz enzimleri ile parçalanmakta ve böylece peynir üretilebilmektedir (2). Çok yıllık ve yumrulu bir bitki olan çiğdem Türkiye’nin birçok bölgesinde yetişmekte ve Türkiye’de birçok endemik türü bulunmaktadır. Yumruları çiğ olarak veya pişirilerek yenilebilmektedir.  Çiğdemin endemik bir türü olan ve Erzurum’da da yetişen Crocus biflorus, yumrularıyla birlikte toplandı, proteaz enziminin saflaştırılması ve karakterizasyonu için kullanıldı. Çiğdem yumrularından elde edilen homojenat ve saflaştırılan proteaz enzimi peynir yapımının ilk basamağı olan sütün çöktürülmesinde kullanıldı.   Çiğdem yumruları sıvı azotta parçalandı ve tampon çözelti ile homojenat hazırlandı. Proteaz enziminin aktivitesinin belirlenmesinde kazein substrat olarak kullanıldı (3). Proteaz enzimi, amonyum sülfat çöktürmesi ve iyon değişim kromatografisi kullanılarak saflaştırıldı. Saflaştırılan enzimin optimal sıcaklığı ve pH’sı belirlendi. Enzim aktivitesi üzerine farklı metal katyonlarının etkisi araştırıldı. Enzimin farklı substratlara (albümin, hemoglobin, kazein ve jelatin) olan afinitesi tespit edildi. Saflaştırılıp karakterize edilen enzim ve homojenatın sütü çöktürme aktiviteleri araştırıldı (4). Anahtar Kelimeler : Proteaz, Çiğdem, Süt Çöktürme Kaynakça [1] S.R. Morcelle, N.O. Caffini ve N. Priolo, Fitoterapia, 75, (2004), 480-493. [2] M.H.T. Calcavanti, M.F.S. Teixeira, J.L. Lima Filho ve A.L.F. Porto, Bioresource Technology, 93, (2004), 29-35. [3] S. Fadyloglu, Nahrung/Food, 45, (2001), 143-146. [4] E.V. Pontual , B.E.A. Carvalho, R.S. Bezerra, L.C.B.B. Coelho, T.H. Napoleao, P.M.G. Paiva, Food Chemistry, 135, (2012), 1848-1854.

250

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN089) KROMAT- SEÇİCİ PVC MEMBRAN ELEKTROT HAZIRLANMASI TUĞÇE GÖVER 1, AYÇA DEMİREL ÖZEL 2, ESİN CANEL 2, SERKAN ERDEMİR 3, MUSTAFA YILMAZ 3, ESMA KILIÇ 2 1

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

2

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

3

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Çevresel problemlerin giderek artması nedeniyle son yıllarda ağır metallerin tayini oldukça önem kazanmıştır. Cr(III)’ün eser miktarları memelilerdeki glikoz ve lipit metabolizması için gerekli iken Cr(VI) ve bunun indirgenmesi ile oluşabilen Cr(IV) ve Cr(V) insanlar ve hayvanlar için mutajenik, genotoksik ve kanserojen etkiye sahiptirler. Cr(VI) içeren kromat ve dikromat anyonlarının yüksek toksikliğe sahip olmaları, toprak ve suda sanayi atığı olarak bulunmaları bu iyonları önemli kirleticiler haline getirir. Krom tayini için kullanılan enstrümental yöntemlerde genellikle toplam krom türlerinin miktarı ölçülür. Buna karşın, iyon-seçici elektrotlar ile Cr(III) veya Cr(VI)’nın ayrı ayrı ve doğrudan tayini mümkün olabilir. Bu çalışmada, bir kaliks[4]aren bileşiği olan “5,11,17,23-tetra(t-bütil)-25,26,27,28-tetra(4-propilimidazol asetamit)kaliks[4]aren” kullanılarak kromat iyonuna duyarlı bir anyon-seçici elektrot geliştirildi. Elektrodun potansiyometrik cevabına, poli(vinil klorür), iyonofor, plastikleştirici ve iletkenlik artırıcı oranının ve/veya cinsinin etkisi incelendi. Optimum bileşimdeki membranlar kullanılarak hazırlanan kromat-seçici elektrotlarla aşağıdaki elektrokimyasal hücre oluşturuldu: Çift Temaslı Referans Elektrot //Analit Çözeltisi / Membran / İç Dolgu Çözeltisi / Ag, AgCl Bu elektrotların pH=5,0 ve 6,0’da sırasıyla 1,0×10-1-1,0×10-5 M ve 1,0×10-1-1,0×10-4 M çalışma aralığında Nernstian eğime yakın cevap verdikleri görüldü. Ayrıca elektrotların ömrü, cevap süresi, çeşitli anyonlara karşı seçicilik katsayıları belirlendi. Önerilen elektrodun kromatla yapılan titrasyonlarda indikatör elektrot olarak kullanılabileceği gözlendi. Sonuç olarak, bu çalışmada kullanılan kaliks[4]aren bileşiğinin kromat-seçici elektrot için iyi bir iyonofor olduğu söylenebilir. Çalışmanın devamında, demir içeren ilaçlarda demir tayini ve krom ile ilgili türlemenin yapılabilirliği incelenecektir. Anahtar Kelimeler : İyon-Seçici Elektrot, Polimerik Membran, Potansiyometri Kaynakça [1] H.E. Kormalı Ertürün, M. Yılmaz, E. Kılıç, Sensors and Actuators B, 127, (2007), 497-504. [2] M. R. Ganjali, Z. Rafiei-Sarmazdeh, T. Poursaberi, S. J. Shahtaheri, P. Norouzi, Int. J. Electrochem. Sci., 7, (2012), 19081916. [3] M.S. El-Shahawi, H.M. Al-Saidi, A.S. Bashammakh, A.A. Al-Sibaai, M.A. Abdelfadeel, Talanta, 84, (2011), 175-179.  [4] P. R. Wittbrodt, C. D. Palmer, Environ. Sci. Technol., 29, (1995), 255- 263.

251

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN090) KARBONİK ANHİDRAZ İNHİBİTÖRLERİ OLARAK BAZI SÜLFONAMİD TÜREVLERİ TANER GÖKÇEN 1, FERİDE MELİKE AL 2, MERYEM TOPAL 3, İLHAMİ GÜLÇİN 4, TURAN ÖZTÜRK 5, AHMET CEYHAN GÖREN 1 1 2

TÜBİTAK UME

UNİVERSİTY OF APPLİED SCİENCES 3

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ 4

5

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Aerobik metabolizmanın son ürünü karbon dioksit (CO2)’tir. Memelilerde CO2 kana salınarak akciğerlere taşınır ve solunum yoluyla uzaklaştırılır. Alyuvarlarda, bulunduğu sürece CO2 su ile tepkimeye girer. Bu tepkimenin ürünü, proton kaybederek bikarbonat iyonuna (HCO3-) çevrilen karbonik asit (H2CO3)’tir (pKa:3,5). CO2’in hidrasyonu ve HCO3-ın dehidrasyonu sıklıkla hızlı süreçlerde ve kısmen de taşınım süreçlerinde birleşmiştir [1]. CA, solunum esnasında CO2/HCO3- dengesini ve taşınmasını, pH ve CO2 dengesini düzenlemenin yanı sıra birçok doku yada organdaki elektrolit salınımını, ürogenez, lipogenez, glukoneogenez ve biyosentetik reaksiyonlarda önemli görevleri olan bir enzim ailesidir [2,3].

Şekil 1. Sentezlenen sülfonamitlerin genel görünümü Yeni sentezlenen sülfonamitler (Şekil 1.) için hCA I ve hCA II izoenzimleri üzerindeki inhibisyon etkileri in vitro şartlarda çalışılarak IC50 ve Ki değerleri belirlendi. Bu amaçla referans molekül olarak AZA (Asetazolamit) kullanıldı. Buna göre sitozolik hCA I izoenziminin üzerine yeni sentezlenen sülfonamitlerin Ki aralığı 2,62-136,54 nM iken sitozolik ve dominant hCA II izoenzimi üzerine bu bileşiklerin Ki aralığı 8,85-210,58 nM olarak belirlendi. Anahtar Kelimeler : Karbonik Anhidraz, Enzim, Sülfonamid Kaynakça [1] M. Boztaş, Y. Çetinkaya, M. Topal, İ. Gülçin, A. Menzek, E. Şahin, M. Tanc, C.T. Supuran, J. Med. Chem., 58 (2015), 640650. [2] M. Senturk, I. Gulcin, A. Dastan, O.I. Kufrevioglu, C.T. Supuran, Bioorg. Med. Chem., 17, (2009), 3207-3211. [3] A. Innocenti, S.B. Öztürk Sarıkaya, I. Gülçin, C.T. Supuran, Bioorg. Med. Chem., 18, (2010), 2159-2164.

252

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN091) BAZI EUGENOL TÜREVLERİNİN ASETİLKOLİNESTERAZ ENZİMİ ÜZERİNE İNHİBİSYON ETKİLERİ FEVZİ TOPAL 1, İLHAMİ GÜLÇİN 2, MURAT GÜNEY 3, ARİF DAŞTAN 2 1

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ 2

3

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Eugenol (4-allil-2-metoksifenol) bir metoksifenol zincirine kısa bir karbon zinciri bağlanması ile oluşur. Karanfil yağının %80-95 kadarı Eugenolden ibarettir ve birçok biyolojik aktiviteye sahip olduğu bilinmektedir [1]. Diğer taraftan asetilkolinesteraz enzimi (AChE) başta sinir ve kas dokularında olmak üzere birçok merkezi ve periferal dokuda yaygın olarak bulunur. Ana görevi ise asetilkolini, asetik asit ve koline hidrolizleyerek sinir iletimini durdurmaktır. AChE fonksiyonlarının kaybı sinaptik aralıklarda asetilkolinin birikmesine neden olur ve bunun sonucunda kas paralizi, nöbet ve asfiksiye bağlı ölüm meydana gelir [2,3]. Serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi diğer nörotransmitter bu enzimden etkilenmezler ve sinaptik boşluk tarafından absorbe edilirler ve merkezi sinir iletiminde ise önemli rol oynarlar.

Böylece elektron taşıyıcıların önü sürekli açılır ve iletimde herhangi bir aksama yaşanmaz. AChE inhibitörleri, beyinde AChE’ın asetilkolini parçalama etkisini durdururlar. Bu durum asetilkolin düzeylerini yükseltir [4]. Bu çalışma kapsamında bazik ortamda sentezlenen dört farklı eugenol türevlerinin AChE üzerine inhibisyon etkileri incelendi. Takrin molekülü AChE için pozitif kontrol olarak kullanıldı. İnhibisyon çalışmaları Ellman metoduna uygun olarak yapıldı. Buna göre Ki değerleri 90.10-379.57 nM aralığında olduğu belirlendi. Anahtar Kelimeler : Eugenol, asetilkolinesteraz Kaynakça [1] İ. Gülçin, Journal of Medicinal Food, 14, (2011), 975-985. [2] H. Göçer, A. Akıncıoğlu, N. Öztaşkın, S. Göksu, İ. Gülçin, Arch Pharm. 346, (2013), 783-792. [3] A. Akıncıoğlu, M. Topal, İ. Gülçin, S. Göksu, Arch Pharm. 347, (2014), 68-76. [4] H. Göçer, A. Akıncıoğlu, S. Göksu, İ. Gülçin, C. T. Supuran, J. Enzyme Inhib. Med Chem. 30, (2015), 316-320.

253

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN092) KISMEN VE TAMAMEN PİPERİDİN SÜBSTİTÜE SPİRO-FOSFAZEN TÜREVLERİNİN DENEYSEL VE KURAMSAL SPEKTROSKOPİK ANALİZİ CELAL TUĞRUL ZEYREK 1, SERHAN PEKTAŞ 2, SELEN BİLGE KOÇAK 2, HÜSEYİN ÜNVER 2, ÖMER ÇELİK 3 1

TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU 2

ANKARA ÜNİVERSİTESİ 3

DİCLE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Çeşitli teknolojik uygulamalara ve tıbbi öneme sahip olan halkalı fosfazenler [N=PR2]n (n=3, 4, 5, … ve R=organik, anorganik veya organometalik grup), trivalent azot ve pentavalent fosfor atomlarına sahip olan ve her bir fosfor atomuna iki yan grubun (R) bağlı olduğu anorganik bileşiklerdir. Bu çalışmada, kısmen (1) ve tamamen piperidin (2) sübstitüe fosfazen türevlerinin spektroskopik özellikleri, hem deneysel olarak FTIR, 1H, 13C ve 31P NMR yöntemlerinden yararlanılarak hem de teorik olarak Yük Fonksiyoneli Kuramı (YFK-DFT) ve ab-initio Hartree Fock (HF) yöntemi kullanılarak karşılaştırılmalı olarak incelendi. Bileşiklere ait FTIR spektrumu, KBr pelletleri ile Mattson 1000 FTIR spectrometresi, 1H ve 13C NMR spektrumu Varian Mercury 400 MHz FT spektrometresi ve 31P NMR spektrumu Bruker DPX FT-NMR 500 MHz spektrometresi  kullanılarak elde edildi. Kuramsal çalışmalar için Gaussian 09 ve GausView paket programları kullanıldı [1,2]. Fosfazen türevleri (1 ve 2)’ ye ait kuramsal çalışmalarda başlangıç geometrisi olarak X-ışınları kırınımmetresi verilerinden elde edilen koordinatlar kullanıldı. Moleküllere ait geometri optimizasyonları, B3LYP fonksiyoneli ile 6-311+g(2d,p) baz seti kullanılarak elde edildi. Kuramsal IR ve NMR spektrumlarını elde etmek için 6-311+g(2d,p) ve 6-311++g(d,p) baz fonksiyonları kullanıldı [3,4]. Her bir titreşim kipi, VEDA 4 programı ile potansiyel enerji dağılımları hesaplanarak belirlendi [5]. Ayrıca elde edilen titreşim bandları, görsel olarak GausView programı ile kontrol edildi. Kimyasal kayma değerlerinin belirlenmesi için gauge invaryant atomik orbital (GIAO) yaklaşımı kullanıldı [6]. Bununla birlikte, bileşiklerin enerjisi, yük dağılımı, dipol momenti, moleküler elektrostatik potansiyelleri ve sınır orbitalleri (HOMO ve LUMO) belirlendi. Fosfazen türevleri (1 ve 2)’ nin deneysel ve kuramsal FTIR ve NMR sonuçları arasında iyi bir uyum olduğu görüldü.

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 113Z861 numaralı proje ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Fosfazen, FTIR, NMR, DFT, HF Kaynakça [1] M. J. Frisch, G. W. Trucks, H. B. Schlegel, G. E. Scuseria, M. A. Robb, J. R. Cheeseman, G. Scalmani, V. Barone, B. Mennucci, G. A. Petersson, H. Nakatsuji, M. Caricato, X. Li, H. P. Hratchian, A. F. Izmaylov, J. Bloino, G. Zheng, J. L. Sonnenberg, M. Hada, M. Ehara, K. Toyota, R. Fukuda, J. Hasegawa, M. Ishida, T. Nakajima, Y. Honda, O. Kitao, H. Nakai, T. Vreven, J. A. Montgomery, J.E.P. Jr., F. Ogliaro, M. Bearpark, J. J. Heyd, E. Brothers, K. N. Kudin, V. N. Staroverov, R. Kobayashi, J. Normand, K. Raghavachari, A. Rendell, J. C. Burant, S. S. Iyengar, J. Tomasi, M. Cossi, N. Rega, J. M. Millam, M. Klene, J. E. Knox, J. B. Cross, V. Bakken, C. Adamo, J. Jaramillo, R. Gomperts, in, Gaussian, Inc., Wallingford CT, 2009. [2] R. Dennington, T. Keith, J. Millam, in, Semichem, Inc., Shawnee Mission, KS, (2009). [3] H.B. Schlegel, J Comput Chem, 3 (1982) 214‒218. [4] C.Y. Peng, P.Y. Ayala, H.B. Schlegel, M.J. Frisch, J Comput Chem, 17 (1996) 49‒56. [5] J.P. Merrick, D. Moran, L. Radom, J Phys Chem A, 111 (2007) 11683‒11700. [6] R. Ditchfie, Molecular-Orbital Theories of NMR Chemical-Shifts, Chem Phys Lett, 15 (1972).

254

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN093) KANTİTATİF NMR İLE 4-HİDROKSİPROLİNİN SAFLIK TAYİNİ VE METOT VALİDASYONU MUHİDDİN ÇERGEL 1, İLKER ÜN 2, AHMET CEYHAN GÖREN 2 1 2

TÜBİTAK

TÜBİTAK UME

[email protected] Kantitatif NMR [1] uygulamaları özellikle modern NMR cihazlarının gelişmesi ve laboratuvarlardaki yerlerini alması ile bir çok alanda kullanılır hale gelmiştir. İlaç endüstrisinde, referans malzemelerin üretiminde, gıda analizlerinde ve insan sıvılarındaki metabolitlerin tayininde hızlı, pratik ve güvenilir sonuçlar vermesi nedeniyle çokça tercih edilir hale gelen kantitatif NMR, maliyet düşüşleri ile birlikte gelecekte çok daha fazla ilgi görecektir. Kantitatif NMR analizleri ile bir bileşiğin saflığının belirlenmesi mümkün olduğu gibi bir karışımın veya matrisin içerisindeki miktar ve konsantrasyonunun tayini de mümkündür. Kantitatif NMR, belirsizlik bileşenlerinin tam olarak belirlenmesi ve hesaplanabilmesi nedeniyle birincil metot olarak kabul edilmektedir. Günümüzde yüksek manyetik alana sahip cihazlar ve gelişen yazılımlar kullanılarak % 0.1 ve altında belirsizlik değerleri ile saflık tayini yapılabilmektedir. Yapılan analizlerde referans olarak sertifikalı referans malzeme kullanıldığı takdirde izlenebilirlik zinciri içerisinde sonuç verilmiş olmaktadır. Bu sayede elde edilen değer, literatürde tanımlı metodu geçerli kılma çalışmaları [2] ve belirsizlik hesaplamalarının [3] yapılması ile birlikte tüm dünyaca kabul edilir hale gelmektedir. 4-hidroksiprolin, grubumuz tarafından gıda takviyelerindeki tip II kolajenin miktar tayini amacıyla  geliştirilen metotta standart olarak kullanılmıştır [4]. Bu bağlamda izlenebilir ve doğru sonuçlar elde edebilmek için kantitatif NMR analizlerinden elde edilen sonuçlar hesaplamalara dahil edilmiştir. Bu çalışmada, 4-hidroksiprolinin saflık tayini, metodu geçerli kılma çalışmaları ve belirsizlik bileşenlerinin hesaplamaları detaylı olarak verilmiştir.  Anahtar Kelimeler : qNMR, Saflık, Validasyon, 4-Hidroksiprolin Kaynakça [1] S.K. Bharti, R. Roy, Trends in Analytical Chemistry 35 (2012), 5-26. [2] F. Malz, H. Jancke, Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 38 (2005), 813–823. [3] T.S. Al-Deen, D.B. Hibbert, J.M. Hook, R.J. Wells, Accred Qual Assur, 9 (2004), 55-63. [4] B. Vatansever, M.O. Senal, M. Akgoz, A.C. Goren, Analytical and Bioanalytical Chemistry, 407 (2015), 1981-1987.   

255

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN094) PİROGALLOLÜN ANTİOKSİDAN KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ VE ASETİL KOLİN ESTERAZ ENZİM AKTİViTESİ ÜZERİNE İNHİBİSYON ETKİSİNİN İNCELENMESİ S. BEYZA ÖZTÜRK SARIKAYA 1 1

GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Fenolik bileşikler ve daha yaygın olarak kullanılan ismi ile polifenoller bitkilerde fazla miktarda bulunan, meyve ve çiçeklere renklerini veren, benzen halkasına hidroksil bağlı kimyasal bileşiklerdir [1]. Literatürlerde fenolik bileşiklerin antioksidan aktiviteyle ilişkilendirildiği ve lipit peroksidasyonunda önemli bir rol oynadığı bildirilmektedir [2]. Antioksidan kapasitelerine bağlı olarak, kalp rahatsızlıkları, kanser gibi hastalıkların önlenmesinde ve tedavi edilmesinde olumlu etkilere sahip olduklarından dolayı fenolik maddelere olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Çalışmamızda bir polifenol olan avakado ve kayısı gibi meyvelerde bulunan pirogallolün öncelikli olarak antioksidan ve radikal giderme aktivitesini değerlendirmek amacıyla ABTS•+, DPPH·, DMPD•+, O2•- ve H2O2 giderme aktiviteleri, Fe2+ şelatlama aktivitesi, ferrik tiyosiyonat metodu kullanılarak total antioksidan kapasitesi ayrıca Cu2+ ve Fe3+ indirgenme kapasitesi çalışılmıştır. BHA, BHT α-tokoferol ve troloks referans antioksidanlar olarak kullanılmıştır. Sonuç olarak çok iyi antioksidan kapasiteye sahip olduğu gözlenen pirogallolün çalışmanın ikinci kısmında asetil kolin esteraz (ACE) enzimi aktivitesi üzerine inhibisyon etkisi incelenmiştir. Bilindiği üzere Alzheimer hafıza kaybına bağlı olarak en sık yaşlılarda görülen bir hastalıktır ve hastalıkta erken teşhis önemlidir. Son zamanlarda hastalığın tedavisi için takrin, galantamin gibi ACE inhibitörlerine ilgi oldukça fazladır [3].  Çalışmamızda substrat olarak 3 mM asetil tiyokolin iyodür kullanılarak Ellman et al. 1961 metoduna [4] göre pirogallolün kinetik çalışması yapılmış, IC50 ve Ki değerlerleri hesaplanmış ve inhibisyon türü belirlenmiştir. Aynı işlemler ACE ın inhibitörü olduğu bilinen takrin bileşiği içinde yapılmış ve sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler : Pirogallol,Asetil Kolin Esteraz, İnhibitör, Antioksidan Kaynakça [1] S.B.  Ozturk Sarıkaya, I Gulcin, C.T. Supuran, Chem. Biol. Drug Des. 75, (2010), 515–520. [2] G.C. Yen, P.D. Duh, C.L. Tsai, J. Agric. Food Chem.41, (1993) 67-70. [3] İ. Orhan, F.S. Şenol, U. Koca, T. Erçetin, G. Toker, Turk J. Biol. 35, (2011) 111-115. [4] G.L. Ellman, K.D. Courtney, V. Andres, R.M. Featherstıne, Biochem. Pharmacol. 7, (1961) 88–95.

256

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Analiz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-AN096) TİP 2 DİYABETİK HASTALARIN SERUM VE İDRAR ÖRNEKLERİNDE BAZI ANYONLARIN İYON KROMATOGRAFİSİ İLE TAYİNİ FATİH AHMET ERULAŞ 1, İBRAHİM YILMAZ 2, EMİR DÖNDER 3, FİKRET KARATAŞ 3, HABİBE ÖZMEN 3 1 2

SİİRT ÜNİVERSİTESİ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ 3

FIRAT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarda, çevresel kirliliklerde, ilaçların metabolizasyonu sırasında ortaya çıkan metabolitlerde, yiyecek ve içecek maddelerinin dayanıklılığının arttırılması amacıyla kullanılan katkı maddelerinde canlı üzerinde bir çok olumsuz etkiye sahip oldukları bilinen bazı anyonların (Fˉ, Clˉ, Brˉ, BrO3ˉ, NO2ˉ, NO3ˉ, PO43ˉ, SO42ˉ) bulunduğu tespit edilmiştir[1,4]. Bu amaçla; Tip 2 Diyabet teşhisi konmuş 30 hasta ile 30 kişilik kontrol grubundan temin edilen serum ve idrar örneklerinde Fˉ, Clˉ, Brˉ, BrO3ˉ, NO2ˉ, NO3ˉ, PO43ˉ, SO42ˉ iyonlarının miktarları iyon kromatografisi kullanılarak tayin edilmiştir. Hasta ve kontrol grubuna ait örneklerdeki değerler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Ede edilen sonuçlara göre; hasta grubuna ait serum örneklerinde Fˉ, Brˉ, BrO3ˉ, NO2ˉ, NO3ˉ, PO43ˉ, SO42ˉ anyonlarının konsantrasyonun kontrol grubuna göre yüksek olduğu buna karşılık Clˉ anyon konsantrasyonunun kontrol grubunda yüksek olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte Br-, PO43ˉve SO42ˉ iyonlarının konsantrasyonlarının hasta grubuna ait serum örneklerinde kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde (p25 g/10dk) malzeme kullanımı sonucu kalıp dolum sürelerini %5-10 oranında hızlandırmak, Karbondioksit salınımını düşürmek, Yakıt tüketimini %5-7 oranında düşürmek. Projede dolum analizleri (moldflow) ile tasarım doğrulama yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Termoplastik, Polimer, Mikrohücresel Yapı Kaynakça [1]. R. Elshereef, J. Vlachopoulos, A. Elkamel, Engineering Computations Emerald Article: Comparison and analysis of bubble growth and foam formation models, (2009) [2]. G.Kotzev, S. Djoumaliisky, M.Krasteva, M. Iliev, E. Perez, M. Luisa, Effect of Sample Configuration on the Morphology of Foamed LDPE/PP Blends Injection Molded by a Gas Counterpressure Process (2007) [3]. S.H. Yetgin, H. Ünal, Polimer Esaslı Köpük Malzemeler, (2008) [4]. E. Dervishi, Z. Li, V. Saini, R. Sharma, Y. Xu, M. K. Mazumder, A.S. Biris, S. Trigwell, A.R. Biris, D. Lupu, D. Saini, Multifunctional Coatings with Carbon Nanotubes for Electrostatic Charge Mitigation, (2008) [5]. X. Zeng, X. Xu, P. M Shenai, E. Kovalev, C. Baudot, N. Mathews, Y. Zhao, Characteristics of the Electrical Percolation in Carbon Nanotubes/Polymer Nanocomposites, (2011)

718

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA113) PES/PCZ KOMPOZİTİNİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU MEHMET AKİF KÜÇÜKKAYA 1, Belkis USTAMEHMETOGLU 1, ESMA SEZER 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda iletken polimerlerin kullanım alanlarının genişlemesiyle iletken polimerler, metaller için önemli bir alternatif haline gelmişlerdir[1]. Fakat bu polimerlerin erimez ve çözünmez oluşları, istenilen amaca yönelik şekillendirilmelerini engellemekte ve kullanım alanlarını sınırlamaktadır. Bu problemi aşmak üzere başvurulan yollardan biri, iletken polimerlerin tekstil taşıyıcı üzerine kaplanmasıdır [2]. İletken teksitller elektrokardiogram (EKG) (3), elektromanyetik kalkanlama uygulamaları ile askeri (4) ve sportif  alanda (5), otomotiv (6) sektöründe kullanılmaktadır. Bu çalışmada farklı çözelti ortamlarında ve farklı dopant anyonları kullanılarak poliester (PES) tekstil taşıyıcı üzerine iyi kapasitif özelliğe sahip polikarbazol (PCz) sentezlenerek kompozitin iletkenlik değerlerinde ve mekanik özelliklerinde sinerji elde edilmesi hedeflenmiştir. FT-IR analizi sonucunda PC’ün  karakteristik pikinin PES/PCz kompozitinde  görülmesi,  DMA test sonucuna göre PES/PCz kompozitinin PES tekstile göre daha yüksek akma mukavemetine sahip olması, SEM görüntülerinden PES/PCz kompoziti yapısının PES yapısından farklı olarak, aynı şartlarda elde edilen PCz homopolimerinin görüntüsüne benzemesi, PES/PCz kompozitinin oluştuğunu desteklemektedir.

Kaplanmamış PES tekstil

PES/ PCz

PCz

Anahtar Kelimeler : Poliester, Polikarbazol, İletken Tekstil Kaynakça [1]. T. A. Skotheim, J. Reynolds, R.L. Elsenbaumer, Handbook of Conducting Polymers, second edition, (2007). [2]. Ucar N., Demirsoy N., Onen A., Karacan I., Kızıldag N., Vurur O. F., Sezer E., Ustamehmetoglu B., (2015), DOI 10.1007/ s10853-014-8748-4. [3]. Masa ISHIJIMA, Long Term Cardıopulmonary Monıtorıng in Bed without  Subjecct Awareness, 1996,  18th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society,1.1.6: Home Healting Monitoring,s 65-66. [4]. Halina Aniołczyk,   Joanna Koprowska,  Paweł Mamrot,  Joanna Lichawska.  Application of Electrically Conductive Textiles as Electromagnetic Shields in Physiotherapy,2004, FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe Vol.12, No 4,  s 47-50. [5].   Thomas HOLLECZEK, Ales RUEGG, Holger HRAMS, Gerhard TROSTER. Textile Pressure Sensors for Sports Applications, SENSORS 2010, s 732-737. [6]. Bhavin CHAMADIYA, Stephan HEUER,  Manfred WAGNER, Ulrich G. HOFMANN. Textile Capacitive Electrocardiography for an Automotive Enviroment, 2011  Biomedical Electronics and Devices, s 422-425.

719

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA115) ALTIN NANOPARTİKÜL MODİFİYE SENSÖRLERLE İMPEDİMETRİK DNA HİBRİDİZASYON TAYİNİ MERVE MUTİ 1, MİHRİCAN MUTİ ERDEM 1, ARZUM ERDEM GÜRSAN 2 1

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ 2

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Nükleik asit analizine dayanan elektrokimyasal DNA biyosensörlerinin tasarımında, nanoteknolojinin gelişmesiyle birlikte nanomalzemelerin kullanımı artmıştır ve bu sayede daha duyarlı ve seçimli biyosensör platformları geliştirilmiştir [1-5]. Çalışmada tek kullanımlık olması nedeniyle, biyosensör çalışmalarında büyük avantaj sağlayan kalem grafit elektrotlar kullanılmıştır. Nanomalzeme ile modifiye edilmiş tek kullanımlık elektrot hazırlamak için önce grafit elektrodun yüzeyi elektroaktif özellikteki 2-Amino-5-mercapto-1,3,4-thiadiazole (AMT) molekülü ile modifiye edilmiş sonrasında altın nanopartiküllerin (AuNP) AMT molekülündeki tiyol gruplarıyla etkileştirilerek elektrot yüzeyine kararlı bir şekilde bağlanması sağlanmıştır. 

Şekil: AMT molekülünün yapısı AuNP ve AMT ile modifiye edilmiş elektrotların yüzey karakterizasyonu taramalı elektron mikroskopi (SEM) tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. AuNP ve AMT ile modifiye edilmiş biyosensör yüzeyinde Hepatit B virüsünü (HBV) temsil eden DNA dizisine dayalı DNA hibridizasyonunun tayini için elektrokimyasal empedans spektroskopi (EIS) tekniği kullanılmıştır. AuNP modifiye kalem grafit elektrot ile hibridizasyon varlığında hedef DNA dizisinin tayin sınırı 0.86µg/mL olarak bulunmuştur. Hedef DNA yerine tek bazı farklı mutasyonlu dizi (MM) ve rastgele DNA dizisi (NC) kullanılarak biyosensörün seçimliliği test edilmiştir.  Anahtar Kelimeler : Altın Nanopartikül, DNA Hibridizasyon, Tek Kullanımlık Sensörler Kaynakça [1] J. Wang, Nucleic Acids Res. 28, (2000), 3011-3016. [2] A. Erdem, Talanta 74, (2007), 74, 318-3325. [3] J. Liu, M. Tian, Z. Liang, Electro Chimica Acta, 113, (2013), 186-193. [4] M. Muti, A. Erdem, A. E. Karagözler, M. Soysal, Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 93, (2012), 116– 120. [5] M. Muti, S. Sharma, A. Erdem, P. Papakonstantinou, Electroanalysis, 23, (2011), 272–279.

720

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA116) MEKANİK DAYANIMI YÜKSEK İPEK FİBROİN KRİYOJELLERİ BERKANT YETİŞKİN 1, OĞUZ OKAY 1 1

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Doku Mühendisliğinde biyouyumlu ve biyobozunur malzemelerle çalışmak oldukça önemlidir. İpek fibroin, biyouyumluluğu ve biyobozunurluğunun yanında sahip olduğu iyi mekanik özellikleri bakımından doku mühendisliğinde kullanılmaya uygun bir doğal polimerdir. [1] Hidrojeller, yumuşak dokulara benzeyen yapılarından dolayı, doku mühendisliğinde iskelet malzeme olarak kullanıma uygundur. Ancak, geleneksel hidrojeller mekanik olarak dayanıksızdırlar. Hidrojellerin mekanik dayanımını arttırmak için “kriyojelasyon” ve “çift ağyapılı jel” teknikleri gibi yöntemler geliştirilmiştir. [2, 3] Bu çalışmada, makrogözenekli ve mekanik olarak dayanıklı fibroin iskeletleri kriyojelasyon tekniği ile üretilmiştir. Jellerin mekanik dayanımını arttırmak amacıyla, tek ağyapılı fibroin kriyojelinin yanında, ikinci ağyapıda değişen fibroin konsantrasyonlarında ( ağ/hac olarak % 4,2’den % 28,6’ya) çift ağyapılı fibroin kriyojelleri ve ayrıca üç ağyapılı fibroin kriyojeli üretilmiştir. Jelleşme reaksiyonları -18 °C’de, kimyasal çapraz bağlayıcı olarak görev yapan 1,4 bütandioldiglisidil eter (BDDE) varlığında gerçekleştirilmiştir. BDDE ile fibroin zincirleri üzerindeki hidrofilik kısımlar birbirine bağlanmakta ve fibroin zincirinin hareketliliği azalmaktadır. Bunun sonucunda hidrofobik kısımlar arasında β-tabakalar meydana gelmekte ve fibroin jeli oluşmaktadır. [4] Anahtar Kelimeler : İpek Fibroin, Hidrojel, Kriyojel Kaynakça [1] C. Vepari, D.L. Kaplan, Prog. Polym. Sci. 32, (2007), 991-1007. [2] O. Okay, VI Lozinsky, Adv. Polym. Sci. 263, (2014), 103-157 [3] Y. Na, T. Kurokawa, Y. Katsuyama, H. Tsukeshiba, J.P. Gong, Y. Osada, S. Okabe, T. Karino, and M. Shibayama, Macromolecules, 37, (2004), 5370-5374. [4] F. Ak, Z. Oztoprak, I. Karakutuk, O. Okay, Biomacromolecules, 14, (2013), 719-727 

721

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA117) MEDİKAL MALZEMELERİN KAPLANMASINDA KULLANILMAK ÜZERE HEXAMETİLEN DİİZOSİYANAT VE GALLİK ASİT TEMELLİ BİYOUYUMLU POLİÜRETANLARIN HAZIRLANMASI ENSAR EREL 1, BURHAN ATEŞ 1, SÜLEYMAN KÖYTEPE 1, MERVE GÖKŞİN KARAASLAN 1, CANPOLAT GÜRSES 1, SEVGİ BALCIOĞLU 1, SELAM GÜLGEN 1 1

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Biyomedikal malzemelerin çeşitli polimerler ile kaplanması özellikle biyouyumluluğun arttırılması gibi önemli avantajlar sağlaması nedeniyle oldukça popülar yöntemler arasındadır [1].  Bu çalışma medikal malzemelerin kaplanmasında kullanılabilecek biyouyumlu poliüretanların hazırlanmasını içermektedir. Aşağıda belirtilen reaktifler poliüretanların sentezinde kullanılmıştır: non-aromatik hexametilen diizosiyanat, gallik asit ve polietilen glikol 200 (PEG). Poliollerdeki PEG-Gallik asit monomer ünitelerinin oranları sırasıyla 95:5, 90:10 ve 85:15’tir. Poliüretanların yapısal karakterizasyonu FTIR (Şekil 1A), DSC, DTA, TGA (Şekil 1B) ve dinamik temas açısı yöntemleri kullanılarak yapılmıştır. Poliüretanlar düşük camsı geçiş sıcaklığı (Tg) ve yüksek termal kararlılık sergilemişlerdir. Poliüretanlardaki gallik asit içeriği arttıkça polimerlerin Tg değeri artmaktadır. Ayrıca bu poliüretanlardan hazırlanan filmlerin UV-Vis absorbsiyon değerleri ölçülerek transparan özellikleri de belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler : Medical, Poliüretan, Kaplama Kaynakça [1] E. Dayyoub. C. Hobler et al., Mater.Sci. and Eng.,  33, (2013), 3018–3024. [2] JL. Harding, MM. Reynolds, Trends in Biotechnology, 32(3), (2014), 140-146. [3] H. Murataa, B.-J. Changa, et al., Surface Science, 570, (2004), 111-118 [4] B. Butruk, M. Trzaskowski, T. Ciach, Mater. Sci. and Eng.:C, 32, (2012), 1601-1609

722

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA118) KARBOHİDRAT ESASLI YENİ MONOMERLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU SELİN YILDIRAN 1, GÖKHAN KÖK 1, YEŞİM SALMAN 1 1

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Karbohidratlar doğada çokça bulunan doğal ürünlerdir.  Güneş enerjisi sayesinde yenilenebilir materyaller olarak ve sürdürülebilir şekilde sürekli üretilebilirler. Bu açıdan bakıldığında, karbohidratların biyobozunur polimerlerin sentezi için yapı taşı olarak kullanılabilmesi yeşil ve sürdürülebilir bir kimya endüstrisi büyük önem arzetmektedir [1]. Ayrıca, polimerlerin karbohidratlarla türevlendirilmesi, bize biyomateryal geliştirme ve ilaç dağılımı uygulamaları için de çok önemli fırsatlar sunar. Bu amaçla literatürde şeker türevi polimerlerin çok çeşitli biyomedikal uygulamalarda kullanıldığı örnekler karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan en göze çarpanları; grip [2,3], AIDS [4], Alzheimer [5] ve kanser [6] gibi hastalıklarının tedavisinde kullanılan karbohidrat esaslı polimerleri rapor eden çalışmalardır. Bu çalışmada da D-glukoz, D-galaktoz ve D-mannoz gibi kolay bulunur monosakkaritlerle türevlendirilmiş yeni dört farklı monomerin sentezi ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir. Sentezlenen monomerlerle elde edilecek polimerlerin çevre ve biyomedikal alanlardaki uygulamaları ile ilgili çalışmalar halen devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler : Karbohidrat, Monomer, Şeker Kaynakça [1] M. N. Belgacem, A. Gandini, Monomers, Polymers and Composites from Renewable Resources, (2008). [2] S. K. Choi, M. Mammen and G. M. Whitesides, J. Am. Chem. Soc. 119, (1997), 4103–4111. [3] A. Spaltenstein, G. M. Whitesides, J. Am. Chem. Soc. 113, (1991), 686–687. [4] T. Yoshida, T. Akasaka, Y. Choi, K. Hattori, B. Yu, T. Mimura, Y. Kaneko, H. Nakashima, E. Aragaki, M. Premanathan,N. Yamamoto and T. Uryu, J. Polym. Sci., Part A: Polym. Chem. 37, (1999), 789–800. [5] Y. Miura, K. Yasuda, K. Yamamoto, M. Koike, Y. Nishida, K. Kobayashi, Biomacromolecules 8, (2007), 2129–2134. [6] L. W. Seymour, D. R. Ferry, D. J. Kerr, D. Rea, M. Whitlock, R. Poyner, C. Boivin, S. Hesslewood, C. Twelves, R. Blackie, A. Schatzlein, D. Jodrell, D. Bissett, H. Calvert, M. Lind, A. Robbins, S. Burtles, R. Duncan and J. Cassidy, Int. J. Oncol. 34, (2009), 1629–1636.

723

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA119) POLİETİLEN GLİKOL+SU, MONO PROPİLEN GLİKOL+SU VE POLİETİLEN GLİKOL+ MONO PROPİLEN GLİKOL+SU SİSTEMLERİNİN KİNEMATİK VİSKOZİTELERİNİN BELİRLENMESİ ALPAY ŞAHİN 1, UFUK GÜNDÜZ 1, GİZEM KÖSEOĞLU 1, ÖZLEM TOPÇU 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Suda çözünen polimerler, sanayide ve teknolojide yaygın kullanım alanlarına sahiptir. Polietielen glikol ve mono propilen glikol çeşitli  kullanım özellikleri sebebiyle üzerlerinde en çok bilimsel amaçlı çalışmalar yapılan suda çözünen polimerlerdir.  Bu çalışmada sulu polietilen glikol,  sulu mono propilen glikol ve polietilen glikol+mono propilen glikol+su çözeltilerinin kinematik viskozite değerleri  30, 35, 40, 45, 50, 55 ⁰C sıcaklıklarda,  ve %1 - %6 polimer konsantrasyonu aralıklarında  belirlendi.  Moleküler kütlesi 3350 olan polietilen glikol ve  moleküler kütlesi 76 olan propilen glikol numuneleri kullanıldı.  Elde edilen deneysel veriler kullanılarak modelleme çalışmaları yapılmışdır. Yapılan bu modelleme çalışmalarında, literatürde polietilen glikol+dextran+su sistemleri için önerilmiş olan denklikler kullanılmıştır [1,4]. Modelden hesaplanan kinematik viskozite değerlerinin deneysel veriler ile uyum içerisinde olduğu gözlenmiştir. Bu nedenle hesaplanan bağıl hatalar çok düşüktür. Bu çalışmamızda, daha önceden önerdiğimiz viskozite modellerinin, yeni polimer sistemlerine uygunluğunu belirlemiş olduk. Anahtar Kelimeler : Kinematik Vizkozite, Polietilen glikol, Mono Propilen Glikol Kaynakça [1]  U. Gündüz, Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications,  680, (1996) 263–266. [2]  U. Gündüz, Journal of Chromatography B: Biomedical Sciences and Applications,  743, (2000) 181–185. [3] Ninni, L., Burd, H., Fung, W.H., Meirelles, J.A. J. Chem. Eng. Data, 48, 324-329, (2003). [4] Gunduz, U. Journal of Chromatography (B), 807, 157-161, (2004).

724

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA120) POLİSTİREN İLE POLİ(METİL METAKRİLAT)’IN KARIŞABİLİRLİKLERİNİN VİSKOZİMETRİK VE SPEKTROFOTOMETRİK YÖNTEMLER İLE İNCELENMESİ SATILMIŞ BASAN 1, NURCAN DURAN 1 1

HİTİT.ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Bu çalışmada, polistiren (PS) ile poli(metil metakrilat)’ın (PMMA) karışabilirlikleri viskozimetrik ve spektrofotometrik yöntemler kullanılarak incelenmiştir. Bunun için, önce PS ve PMMA’nın 0.4 g/dL, 0.6g/dL, 0.8g/dL ve 1 g/ dL derişimlerinde toluendeki çözeltileri ayrı ayrı hazırlanmıştır. Daha sonra, %0, %20, %40, %60, %80 ve %100 oranında PMMA içeren çözelti karışımları hazırlanmıştır. Ubbelohde viskozimetrede çözücünün, saf polimer çözeltilerinin ve polimer karışımlarının 25°C, 30°C ve 35°C deki akış süreleri ölçülmüştür. Huggins bağıntısına göre çizilen grafiğin eğiminden bulunan ve karışabilirlik ölçütü olarak kabul edilen Db değerlerine göre her bir derişimde ve sıcaklıktaki PS ile PMMA’nın karışabilirlikleri değerlendirilmiştir [1]. 25°C, 30°C ve 35°C de edilen verilerin değerlendirilmesine göre, 0.4 g/dL derişimde ve %60 PMMA içeren karışımlar ile 0.6 g/dL ve %80 PMMA içeren karışımlarda PS ile PMMA toluen çözeltisinde karışabilir bulunmuştur. Viskozimetrik çalışmada kullanılan çözeltilerden eşit miktarlarda alınarak Petri kaplarında döküm usulüne göre karışım filmleri hazırlanmış ve her bir örneğin FT-IR spektrumları kaydedilmiştir. PS deki hidrojenler ile PMMA da bulunan oksijen atomları arasındaki etkileşmeler  nedeniyle, PS nin spektrumunda görülen C-H gerilmesindeki ve PMMA’nı spektrumunda görülen C=O gerilmesindeki kaymalar PS ile PMMA’nın çalışma koşullarında karışabildiklerinin kanıtı olarak değerlendirilmiştir[2,3]. Anahtar Kelimeler : PMMA, PS, Karışabilirlik, Viskoizmetrik Yöntem, Spektroskopik Yöntem Kaynakça [1] D. İmren, A. Boztuğ, S. Basan, Mat. Res. Innovat. 10.2, (2006),187-192  [2] S. Basan, S. Yüce, 12. Ulusal Kimya Kongresi, Bildiri Özetleri,  7-11 Eylül 1998 EDİRNE, 625. [3] V. Sevinç, PVC / PMMA Blendlerinin Karışabilirliğinin Viskozimetrik ve Spektroskopik Yöntemler İle İncelenmesi, SAÜ Fen Bilimleri Dergisi, 9. Cilt 1. Sayı, (2005).

725

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA121) DANSİL YAN GRUPLARINA SAHİP STİREN POLİMERLERİNİN SENTEZİ VE ELEKTROEĞİRİLMİŞ NANOFİBERLERİNİN ÜRETİLMESİ SÜMEYRA BAYIR 1, ASLI ÇELEBİOĞLU 2, MESUT GÖRÜR 3, ERDİNÇ DOĞANCI 4, TAMER UYAR 2, FARUK YILMAZ 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

3

BİLKENT ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ 4

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Elektroeğirilmiş polistiren nanofiberler taşıdıkları fonksiyonel gruplara bağlı olmak üzere doku mühendisliği, filtrasyon, iyon değişimi, enzim tutuklanması, sensörler, katalizör tutuklanması ve kompozit malzemeler gibi birçok alanda kullanılabilmektedir [1]. Floresans özellikteki nanofiberler yüksek yüzey alanına sahip olmaları, yüksek duyarlılık ve hızlı cevap verme özelliklerinden dolayı optik kimyasal sensör uygulamalarında tercih edilmektedirler [2]. Bu çalışmada, tıkla (click) kimyası yöntemi kullanılarak floresans özelliğe sahip dansil fonksiyonel grubu içeren stiren polimerleri sentezlendi ve basit, kullanışlı ve etkili bir yöntem olarak kabul edilen elektroeğirme yöntemi [3] ile bu polimerlerin nanofiberleri hazırlandı (Şekil 1). Polimerlerin kimyasal yapıları 1H NMR ve FT-IR analiz teknikleriyle doğrulandı ve elde edilen nanofiberlerin morfolojik özellikleri taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile incelendi.

Şekil 1. Dansil grubu içeren polistirenin sentezi ve elektroeğirilmiş nanofiberlerinin üretilmesi Yazarlar maddi desteğinden dolayı TÜBİTAK’a teşekkür ederler (S.B., M.G., T.U ve F.Y., 113Z577; A.Ç., 113Y348). Ayrıca T.U. kısmı desteği için TÜBA-GEBİP’e teşekkür eder. Anahtar Kelimeler : Nanofiber, Dansil, Polistiren, Elektroeğirme Kaynakça [1] C. Shin, G.G. Chase, D.H. Reneker, Colloids and Surfaces A: Physicochemical and Engineering Aspects, 262, (2005), 211215. [2] Y. Yang, H. Wang, K. Su, Y. Long, Z. Peng, N. Li, F. Liu, Journal of Materials Chemistry, 21, (2011), 11895-11900. [3] V. Hasirci, E. Vrana, P. Zorlutuna, A. Ndreu, P. Yilgor, F.B. Basmanav, E. Aydin, Journal of Biomaterials Science, Polymer Edition, 17, (2006), 1241-1268.

726

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA122) LAKTİD ve GLİKOLİD MONOMERLERİNİN HALKA AÇILMA POLİMERİZASYONUNDA FARKLI KATALİZÖRLERİN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI FİGEN AYNALI 1, ERDİNÇ DOĞANCI 2, FIRAT KAYABAŞI 1, ZEYNEP MÜNTEHA ŞAHİN 1, FARUK YILMAZ 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Polilaktik asidin doğal kaynaklardam eldesi biyouyumlu olması ,doğada uzun süre kalmadan bozunması ve bozunma ürünlerinin çevreyi kirletmemesi polilaktik asidi ilgi çekici bir malzeme haline getirmiştir. Polilaktik asidin ilaç salınım sistemi,gıda ambalajlama ,cerrahi dikiş ipliği, 3D printer ,biyobozunur çöp torbaları, alışveriş poşetlerine,biyomedikal kadar  bir çok alanda etkin kullanıldığı görülmektedir. Koordinasyon yerleştirme mekanizması zayıf lewis asidi ve metal oksijen kovalent bağına sahip metal alkoksitlere dayanır. Bu mekanizmanın temel başlatıcıları alüminyum kalay zirkonyum, çinko, magnezyum alkoksitlerdir. Bu mekanizmanın avantajı monomer/başlatıcı oranı üzerinden molekül ağırlığının kontrolünün kolay olmasıdır ve yüksek sıcaklıkta razeminasyonu azaltmasıdır [1,2,3,4]. Bu çalışmada kalay(II) oktoat, alüminyum(III) isopropoksit, çinko(II) laktat olmak üzere üç farklı katalizör kullanılarak  laktid ve glikolid monomerlerinin halka açılma polimerizasyonu gerçekleştirilmiştir.  Sentezlenen polimerlerin  stereokimyası 1H NMR ile, molekül ağırlıkları ise 1H NMR, GPC ile incelenmiştir. 

Şekil1. Polilaktidin farklı katalizörlerle sentezi Bu çalışma Gebze Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (2014-A-06) ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Laktid, Glikolid, Halka Açılma Polimerizasyonu Kaynakça [1] H-J.Lee, Y.Xie, Y-M.Koo, N-HL.Wang, Biotechnology Progress, 20, (2004), 179–192. [2]H. Tsuji, Macromolecular Bioscience, 5, (2005), 569–597.  [3] X.Zhang, DA. Macdonald,  MFA. Goosen,  KB. Mcauley, Journal of Polymer Science Part A: Polymer Chemistry, 32, (1994), 70-2965. [4] S-H.Hyon, K.Jamshidi,  Y. Ikada, Biomaterials, 18, (1997), 1503–1508. 

727

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA123) TEMPO KARARLI RADİKALLERİ İÇEREN DÖRT KOLLU YILDIZ POLİMER SENTEZİ ve LİTYUM İYON PİLLERDEKİ UYGULAMALARI MESUT GÖRÜR 1, MUHAMMET AYDIN 2, FARUK YILMAZ 2 1

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ 2

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Taşınabilir elektronik cihazların günlük hayatımızda kullanımının artması bu cihazların ihtiyaç duyduğu enerji depolama sistemlerinin de geliştirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarttı. Mevcut enerji depolama sistemleri sahip oldukları bazı sorunlardan (zehirli madde içermeleri, uzun şarj edilme süreleri, mevcut kapasitelerinin tekrar şarj edildikçe azalması) dolayı yeni nesil cihazların enerji ihtiyaçlarını tam karşılayamamaktadır [1]. Buna çözüm olarak önerilen enerji depolama sistemleri arasında organik radikal piller (ORP) çevre dostu olmaları ve çok sayıda şarj-deşarj döngüsü boyunca sağladıkları yüksek enerji yoğunluğu sebebiyle araştırmacıların dikkatini çekmişlerdir [2,3]. Organik radikal piller günümüz metal içerikli pillerin aksine, enerji üretmek için elektron alıp verebilen redoks-aktif bileşikler kullanırlar [4]. Ayrıca, tamamen organik kaynaklara dayalı elektrot-aktif malzemelerin geliştirilmesi ile katlanabilir ekranlar, giyilebilir cihazlar ve entegre devreli akıllı kartlar gibi uygulamalara enerji desteği sağlayacak esnek pillerin üretimi mümkün olacaktır. Bu çalışmada, ORP’lerde katot-aktif malzeme olarak kullanılmak üzere TEMPO kararlı radikalleri taşıyan dört kollu poli(2,2,6,6-tetrametilpiperidiniloksi-4-il metakrilat) (PTMA) yıldız polimeri (P2) sentezlendi (Şekil 1) ve hazırlanan pillerin kapasite özellikleri incelendi.

Şekil 1. Dört kollu (PTMA) yıldız polimerinin (P2) sentezi Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir (Proje No: 114Z302). Anahtar Kelimeler : Organik radikal piller, TEMPO, Lityum iyon piller, Yıldız polimerler, Enerji depolama sistemleri Kaynakça [1]. T. Janoschka, M. D. Hager, and U. S. Schubert, Adv. Mater. 2012, 24, 6397–6409. [2]. M. Aydın, B. Esat, C. Kılıc, M.E. Kose, A. Ata, F. Yılmaz, Eur. Polym. J. 47 (2011), 2283-2294. [3]. L. J. Fu, H. Liu, C. Li, Y. P. Wu, E. Rahm, R. Holze, H. Q. Wu, Solid State Sciences2006, 8, 113. [4]. M. Winter, and R. J. Brodd, Chem. Rev. 104, 4245–4269 (2004).

728

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA124) TEMPO KARARLI RADİKALLERİ İÇEREN BENZEN MERKEZİNE SAHİP ALTI KOLLU YILDIZ POLİMER SENTEZİ VE LİTYUM İYON PİLLERDEKİ UYGULAMALARI MUHAMMET AYDIN 1, MESUT GÖRÜR 2, FARUK YILMAZ 1 1 2

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Mobil teknolojinin hayatın her alanına girdiği günümüzde çevre dostu malzemeler kullanılarak hafif ve düşük maliyetli şarj edilebilir pillerin üretimi konusunda çalışmalar olanca hızıyla devam etmektedir. Taşınabilir teknolojik cihazların gelişimi birçok açıdan pil sistemlerinin gelişmesine bağlıdır [1]. Portatif cihazlarda en çok kullanılan şarj edilebilir piller nikel-kadmiyum (Ni-Cd), nikel-metal hidrür (Ni-MH) ve lityum-iyon pillerdir. Fakat bu piller, içerdikleri ağır metallerden dolayı çevreye olan zararları, uzun şarj edilme süreleri ve mevcut kapasitelerinin tekrar şarj edildikçe azalması gibi aşılması gereken birçok problemlere de sahiptir. Buna karşılık, redoks aktif grup olarak kararlı organik radikallere sahip makro moleküllerin elektrot materyali olarak kullanıldığı organik radikal pillere (ORP) ilgi çevre dostu olmaları ve çok sayıda şarj-deşarj döngüsü boyunca sağladıkları yüksek enerji yoğunluğu sebebiyle giderek artmaktadır [2,4]. Geleneksel metal içeren pillerdeki iyon transferi yerine, ORP’ler elektron transferi ile çalışırlar [5,6]. Bu çalışmada ORP uygulamalarında katot-aktif malzeme olarak kullanılmak üzere TEMPO kararlı radikalleri taşıyan altı kollu poli(2,2,6,6-tetrametilpiperidiniloksi-4-il metakrilat) (PTMA) yıldız polimeri (P2) sentezlendi (Şekil 1) ve elde edilen pillerin kapasite özellikleri incelendi.

Şekil 1. Benzen merkezli altı kollu PTMA yıldız polimerinin (P2) sentezi. Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir (Proje No: 114Z302). Anahtar Kelimeler : Organik radikal piller, TEMPO, Lityum iyon piller, Yıldız polimerler, Enerji depolama sistemleri Kaynakça [1]. T. Janoschka, M. D. Hager, and U. S. Schubert, Adv. Mater. 2012, 24, 6397–6409. [2]. M. Aydın, B. Esat, C. Kılıc, M.E. Kose, A. Ata, F. Yılmaz, Eur. Polym. J. 47 (2011), 2283-2294. [3]. L. J. Fu, H. Liu, C. Li, Y. P. Wu, E. Rahm, R. Holze, H. Q. Wu, Solid State Sciences2006, 8, 113. [4]. Y.-H. Wang, M.-K. Hung, C.-H. Lin, H.-C. Lin, J.-T. Lee, Chem.Commun. 2011, 47, 1249 – 1251. [5]. M. Winter, and R. J. Brodd, Chem. Rev. 104, 4245–4269 (2004). [6]. M. S. Whittingham, Chem. Rev. 104, 4271–4301, (2004).

729

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA125) TiO2-ZnO NANOPARTİKÜLLERİ İLE ELEKTROÇÖKTÜRÜLMÜŞ NİKEL NANOKOMPOZİT KAPLAMALARIN ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU SIDIKA YILDIRIM 1, ONUR BARDAKÇIOĞLU 1, TÜLAY KOÇ DELİCE 1, TUNCAY DİKİCİ 2, MUSTAFA TOPARLI 1, ERDAL ÇELİK 1, IŞIL BİRLİK 1, FUNDA AK AZEM 1 1 2

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Yüzey mühendisliği araştırmalarında son yıllarda yapılan çalışmalar ticari malzeme olarak çeşitli sektörlerde kullanılan düşük karbon çeliklerinin yüzeylerini geliştirmek üzerinedir. Mekanik özellikleri geliştirmek için yüzeylerin üzerine saf metaller, kompozitler, seramikler ve alaşımların kaplanması çalışmaları yapılmaktadır. Bu kaplamaların yapılması için elektroçöktürme, kimyasal buhar biriktirme, iyon imlantasyon, lazer ışını biriktirme ve plazma yöntemi gibi çeşitli yöntemler geliştirilmiştir [1]. Nikel kaplamanın elektroçöktürülme işlemi ile elde edilmesi korozyon direnci gibi malzeme özelliklerini geliştirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Nikel ile kaplanmış yüzeyin sertlik ve aşınma direnci gibi mekanik özelliklerinin düşük olduğu görülmektedir ve bunu geliştirmek için nikelin metal olmayan malzemeler ile birlikte kaplanması araştırılmaktadır [2]. Son yıllarda, elektroçöktürme yöntemi ile üretilen kaplamaların ikinci faz nanopartikülleri ile birlikte çöktürülmesi nanokompozit kaplamaların mekanik özelliklerinin geliştirilmesini sağlamaktadır [3]. Metal matriks içinde seramik, polimer ve metal partiküllerinin elektroçöktürülmesi ile yüksek aşınma direnci ve korozyon direncine sahip kompozit kaplamalar üretilmektedir [4]. Ni-Al2O3, Ni-TiO2, Ni-ZrO2, Ni-SiO2 and Ni-SiC içeren çeşitli kompozit kaplamalar üzerine çalışmalar bulunmaktadır [3]. Bu çalışmada TiO2 ve ZnO nanopartiküllerini içeren nikel banyosu kullanılarak kaplama işlemi yapılmıştır. Elde edilen kaplamaların yapısal, mekanik ve korozyon özelikleri incelenmiştir.  Bu çalışma TÜBİTAK 113R023 numaralı projesi ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Nikel kaplama, Elektroçöktürme, Nanokompozit, ZnO Kaynakça [1] M. Rostami, A. Fahami, B. Nasiri-Tabrizi, R. Ebrahimi-Kahrizsangi, A. Saatchi, Applied Surface Science 265, (2013), 369 - 374. [2] G. Parida, D. Chaira, M. Chopkar, A. Basu, Surface & Coatings Technology 205, (2011), 4871 - 4879. [3] W. Chen, Y. He, W. Gao, Surface & Coatings Technology 204, (2010), 2487 - 2492. [4] C.S. Lin, C.Y. Lee, C.F. Chang, C.H. Chang, Surface & Coatings Technology, 200 (2006), 3690 - 3697.

730

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA126) BİYOJENİK YÖNTEM İLE Ag/Cu HİBRİT NANO PARTİKÜLLERİN DNA ADSORBE EDİLMİŞ GRAFEN OKSİT ÜZERİNDE SENTEZLENMESİ VE KARAKTERİZASYONU MÜŞERREF ARSLAN ÖÇSOY 1, İSMAİL ÖÇSOY 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Hibrit nanopartiküller birden fazla bileşenden oluşurlar. Bu malzemeler tek bileşenden oluşan nano malzemelere göre daha üstün fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptirler[1]. Ayrıca bir çok biyomolekül nano partikül sentezlemede platform olarak kullanılmkatadır [2-4]. Bu çalışmada, gümüş ve bakır iyonlarının DNA üzerinde çekirdeklemsini sağlayarak Ag/Cu hibrit nanopartiküllerin grafen oksit üzerinde sentezlenmesi başarı ile gösterilmiştir. Bu hibrit mazlemeler SEM, TEM, UV-Vis ve Zeta Potensiyal ile karakterize edilmiştir. Biyojenik sentez yönetmi kullanılarak klasik sentez teniklerinin sebep olduğu toksisiteyi elimine etmek bu çalışmanın temel amaçlarındandır. Kullanılan yöntem ile kısa sürede (1 saat) oda sıcaklığında Ag/Cu@GO hibrit nano yapılar sentezlenmiştir. DNA bu sistemde bir şablon görevi görürken, grafen oksit bir platform görevi görerek oluşan Ag/Cu nanopartiküllerin agrigasyonunu engelemiştir.  Anahtar Kelimeler : Hibrit Nano Malzemeler, Grafen Oksit, DNA Kaynakça [1] I. Ocsoy, B. Gulbakan, T. Chen, G. Zhu, Z. Chen, MM. Sari, L. Peng, X. Xiong, X. Fang, W. Tan, Adv. Mater.  25, (2013), 2319–2325. [2] W. U. Dittmer , F. C. Simmel, Appl. Phys. Lett. 85, (2004), 633-635. [ 3 ] R. Schreiber , S. Kempter , S. Holler , V. Schüller , D. Schiffels ,  S. S. Simmel , P. C. Nickels , T. Liedl, Small. 7, (2011), 1795-1799. [4] I. Ocsoy, M. L. Paret, M. Arslan Ocsoy, S. Kunwar, T. Chen, M. You and W. Tan, ACS Nano.  7,(2013), 8972-8980.

731

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA127) LAKKAZ-İNORGANİK HİBRİT NANOFLOWER SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU NALAN ÖZDEMİR 1, İSMAİL ÖÇSOY 1, İSMAİL YILMAZ 1, CEVAHİR ALTINKAYNAK 1 1

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bilindiği üzere enzimler yüksek katalitik verimlilik, yüksek seçicilik, düşük toksisite ve suda çözünme gibi özellikleri sayesinde kimya, biyokimya, biyomedikal, ilaç, gıda, tekstil vb çok farklı alanlarda geniş uygulama alanları bulmaktadırlar [1]. Hücre dışında doğal konformasyonlarını çok kolay kaybeden bu biyomoleküllerin, serbest formlarının etkinlik süresinin kısa olması ve reaksiyon ortamından ayrılmasının ve tekrar kullanılmasının zor olması gibi dezavantajları pek çok alanda uygulamalarını sınırlamaktadır. Pratikte kullanılabilmeleri için, özellikle endüstriyel biyokatalizörler olarak, aktivitelerinin, kararlılıklarının ve geri kazanımlarının arttırılması gerekmektedir. Bu amaçla enzim immobilizasyonu başta olmak üzere pek çok farklı yöntem kullanılmaktadır [2].  Son birkaç yıldır farklı bir immobilizasyon yöntemi olarak protein-inorganik çiçek benzeri şekilli (flower-like, nanoflower) hibrit yapıların sentezi dikkat çekmektedir [3, 4]. Bu çalışmada, lakkaz-Cu2+ hibrit nanoflower yapıların sentezi ve karakterizasyonu yapılmıştır. Sentezlenen hibrit yapıların protein enkapsulasyon yüzdeleri ~%98 olarak hesaplanmıştır.  Hibrit yapılardaki enzim aktivitesinin ve kararlılığının serbest enzime göre dikkat çekici ölçüde arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca FT-IR (Fourier-transform infrared spectroscopy) (FT-IR), XRD (X-ray diffraction) ve EDX (energy-dispersive X-ray spectroscopy) analizleri yapılmış ve SEM görüntüleri de alınmıştır. Anahtar Kelimeler : Lakkaz, Enzim Aktivitesi, İmmobilizasyon, Hibrit Yapılar Kaynakça [1] B. Somtürk, R. Kalın and N. Özdemir, App. Biochem. Biotechnol., 173, (2014) 1815–1828. [2] B. Somtürk, M. Hançer, I. Ocsoy and N. Özdemir, Dalton Transactions, (2015) DOI:10.1039/C5DT01250C [3] J. Ge, J. Lei and R.N. Zare, Nature Nano. 7, (2012), 428–432. [4] L. Wang, Y. Wang, R. He, A. Zhuang, X. Wang, J. Zeng and J. G. Hou, J. Am. Chem. Soc., 135, (2013) 1272−1275.

732

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Malzeme

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-MA128) NANAO BOYUTTA TİTANYUM DİOKSİT SENTEZİ VE ÇEŞİTLİ KATKI MADDELERİNİN ETKİSİ HÜLYA BAYRAKTAR 1, EMEL AKYOL 1, ÇAĞLA ÇIBUK 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Küçük boyuttaki Titanyum dioksit (TiO2) molekülleri genellikle nanoteknolojik araştırmalar ve özellikle kirliliği giderici özelliklerinden dolayı kozmetik, boya, gıda, cam, ilaç, tekstil sanayii gibi endüstrilerde kullanılır [1,2].  Nano boyuttaki TiO2 kullanımı; fotokatalitik kaplamalı yüzeylerdeki bakteri, küf ve mantar oluşumunu engeller. Beton kaplama ve boyada TiO2 kullanılması; havadaki insan sağlığını tehdit eden uçucu organik bileşiklerin absorblanarak temiz bir hava oluşmasını sağlar [3,4].  TiO2 parçacıklarının pek çok yararına rağmen ; parçacıkların çevresel ve insan sağlığı üzerindeki etkileri tam olarak bilinmemektedir [2,4,5]. TiO2 parçacıkları toksik özelliklerde olabilir ve bu toksik özellikler çeşitli katkı maddeleri kullanılarak azaltılabilir. Nano TiO2; sol-gel, buhar faz-alevlenme, kimyasal buhar birikimi, yüksek sıcaklık oksitlenmesi, sıvı faz metotları gibi pek çok yöntemle sentezlenebilir. Bu çalışmada alev transferi ve TiCl4 sulu çözeltilesinin hidrolizi yöntemleri kullanılmıştır. Bir alev oluşturulmasına dayanan alev transferi yöntemi ile küçük boyuttaki parçacıklar yüksek sıcaklığın etkisiyle mikrometal tozlarından ayrılır [6].  TiCl4 sulu çözeltilesinin NaOH çözeltisi ile hidrolizi; sıvı fazda TiO2’nin sentez yöntemlerindendir [1]. Küçük boyuttaki titanyum dioksit (TiO2) parçacıkları çeşitli katkı maddelerinin varlığında sentezlenmiştir. Titanyum alkoksitlerin hidrolizi ve basit alev transferi yöntemleri bu çalışmada nano boyutta TiO2 üretimi için kullanılmıştır. Polivinil butiral (PVB), alcinat ( alginic asit) , polietil glikol (PEG), Poliyakrilik asit (PAA), Polivinil sülfonik asit (PVSA), Polistrenesülfonik asit (PSSA); farklı konsantrasyonlarda nano TiO2 büyümesinde etkili katkı maddeleri olarak seçilmiştir. Sentezlenen nano boyuttaki TiO2 örneklerinin fotokatalitik aktivitesi metilen mavisi çözeltisine UV ışık uygulanmasıyla belirlenmiştir. Taramalı Elekron Mikroskopu (SEM), X-ray diffraksiyonu (XRD) ve FT-IR ölçümleri; sentezlenen TiO2’in morfolojik ve karakteristik özelliklerinin karakterizasyonu için kullanılmıştır.  Sonuçlar göstermiştir ki katkı maddeleri TiO2 parçacıklarının boyut ve fotokatalitik özelliklerinde etkili olmuştur.  Anahtar Kelimeler : nano boyutta TiO2 sentezi, katkı maddeleri, UV ışık altında fotokatalitik etki, nano TiO2 karakterizasyonu, nano TiO2sentezi Kaynakça [1] E. Hadjoudis, I. M. Mavridis, Chem. Soc. Rev. 33, (2004), 579-581.L. Wang, Z. Yuan, T.A.Materials Chemistry and Physics. 133, (2012),304 – 310. [2] V. Svorcik, Z. Makajova, N. S. Kasalkova et. al., Carbon, Vol. 69, (2014), 361-371. [3] A.Kumar, A. K. Pandey, S.S. Singh, R. Shanker ve A., Chemosphere 83 ,(2011) ,1124–1132. [4] J.Llop, I, Estrela-Lopis, R.F. Ziolo et. al., Part. Part. Syst. Charact. 31, (2014), 24–35. [5]C.Buzea, I.Pacheco, ve K. Robbie, Biointerphases 2, (2007), 17-71. [6] Y.K. Mishra, I. Paulowicz R. Adelung et. al., Part. Part. Syst. Charact. 30, (2013), 775-785.

733

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri YÜZEY VE KATALİZ

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ001) YENİ N2N2 DONÖRLÜ SPİRO-BİNO-SPİRO (sbs) TRİMERİK FOSFAZEN TÜREVLERİNİN SENTEZİ, SPEKTROSKOPİK ÖZELLİKLERİ, KRİSTAL YAPILARI ve LANGMUİR-BLODGETT TEKNİĞİ KULLANILARAK ULTRAİNCE FİLMLERİNİN HAZIRLANMASI NURAN ASMAFİLİZ 1, ZEYNEL KILIÇ 1, MEHMET CİVAN 2, TUNCER HÖKELEK 2 1 2

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Hekzaklorosiklotrifosfazen (N3P3Cl6, trimer), fosfazen kimyasının en çok çalışılan halkalı bileşiğidir [1]. Sübstitüe fosfazen bileşikleri, trimer halkasındaki Cl atomlarının farklı gruplar ile nükleofilik sübstitüsyon reaksiyonları sonucunda oluşmaktadır [2,3]. Bu çalışmada, öncelikle izoftalaldehit ile uygun alifatik diaminlerin etkileştirilmesi ve indirgenmesi ile N2N2 donörlü dört dişli aminler sentezlenmiştir. Daha sonra bu tetraaminlerin trimer ile olan reaksiyonlarından kısmen sübstitüe spiro-bino-spiro (sbs) fosfazen bileşikleri (1-4) elde edilmiştir. Bileşik 1-4’ün aşırı miktarda pirolidin ile etkileştirilmesinden tamamen sübstitüe trimerik fosfazen türevleri sentezlenmiştir. Bileşiklerin yapıları element analizi, MS, FTIR ve tek boyutlu 13C, 1H, 31P NMR teknikleri kullanılarak aydınlatılmıştır. Ayrıca, iki adet sbs-trimerik fosfazen türevinin katı hal yapıları X-ışınları kristallografi yöntemi ile aydınlatılmıştır. Sentezlenen bileşiklerin, ultra-ince film biriktirme tekniği olan LB film tekniği ile LB ince filmleri üretilmiştir. Bunun için öncelikle örneklerin tekkatman davranışları incelenmiştir. Ardından bileşiklerin uygun konsantrasyonda çözeltileri hazırlanıp LB film üretimi gerçekleştirilmiş ve bu filmlerin yapıları karakterize edilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Trimer, Dört Dişli Aminler, Spektroskopi, Kristal Yapı, LB Film Kaynakça [1] M. Gleria, De Jaeger, Applicative Aspect of Cyclophosphazenes, (2004) Nova Science Publishers, New York. [2] M. Işıklan, N. Asmafiliz, E.E. Özalp, E.E. İlter, Z. Kılıç Z, B. Çoşut B, S. Yeşilot, A. Kılıç, A. Öztürk, T. Hökelek, L.Y. Koç, L. Açık, E. Akyüz, Inorg Chem, 49, (2010), 7057–7071. [3] N. Asmafiliz, Z. Kılıç, T. Hökelek, L. Açık, L.Y. Koç, Y. Süzen, Y. Öner, Inorg Chim Acta, 400, (2013), 250–261.

735

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ002) CELITE 545’E SARIKIZ MANTAR LAKKAZ’ININ İMMOBİLİZASYONU VE REAKTİVE VİOLET TEKSTİL BOYASINI GİDERME AKTİVİTESİ GÜLÇİN AKAGÜN 1, SEVİLAY İNAL 2, HÜLYA YAĞAR 1 1 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ,

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Lakkazlar (E.C.1.10.3.2; p-difenol: oksijen oksidoredüktaz), difenolik bileşikleri oksijen varlığında oksitleyen bakır kofaktörlü oksidoredüktazlardır [1]. Lakkazlar, kağıt, tekstil ve petrokimya endüstrisinin atıkların detoksifikasyonunda, topraktaki ksenobiyotik maddelerin, herbisit, pestisitlerin yok edilmesinde, bazı su arıtma sistemlerinde temizleme ajanı olarak, anti-kanser ilaçlarının üretilmesinde katalizör olarak kullanılmaktadır. Tekstil boyarmaddelerini gidermedeki etkin potansiyelleri nedeniyle immobilize lakkazlar çevresel sorunlara karşı yeni yaklaşımlar sağlayarak arıtma sistemleri için tercih sebebi olabilirler [2]. Lakkaz izolasyonu için en iyi biyolojik kaynak funguslar olup; son zamanlarda şapkalı mantarlar da bu amaçla kullanılmaktadır [3]. Bu çalışmada lakkaz kaynağı olarak yenilebilir mantarlardan sarıkız mantarı (Cantharellus cibarius) kullanıldı. Mantarlardan izole edilen lakkaz, üçlü faz sistemiyle (TPP) kısmen saflaştırıldı[4] ve Celite 545’e (Diatome toprağı veya Kieselgur) adsorpsiyon yönteminin iki farklı uygulamasıyla (asetonla çöktürme ve glutaraldehitle çapraz bağlama) immobilize edildi [5]. İmmobilize lakkazın tekstil boyalarından Reaktive Violet boyarmaddesini giderme aktivitesi çalışıldı [6]. Serbest ve immobilize enzimlerin lakkaz aktiviteleri substrat olarak ABTS kullanılarak belirlendi. İmmobilizasyon verimleri asetonla çöktürülmüş immobilize enzim (IL1) için % 94.99, glutaraldehitle çapraz bağlanmış immobilize enzim (IL2) için % 98.83 olarak belirlendi. Lakkaz aktiviteleri ise; serbest enzim, IL1 ve IL2 için sırasıyla 59.98 U/ml, 50.68 U/mg ve 64.03 U/mg; Reactive Violet boyarmaddesini giderme aktiviteleri ise sırasıyla % 98,96, % 97.66 ve % 93.26 olarak belirlendi. Elde edilen sonuçlara göre; serbest ve immobilize lakkazların Reaktive Violet boyarmaddesini giderme aktivitesi çok yüksektir ve bu boyarmaddenin kullanıldığı tekstil endüstrisi atık sularının arıtımında sarıkız mantar lakkazının yüksek uygulama potansiyeli taşıdığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler : Celite 545, Reaktive Violet, Lakkaz Kaynakça [1] T. Kudanga, G.S. Nyanhongo, G.M. Guebitz, S. Burton, Enzyme and Microb. Technol. 48, (2011), 195-208. [2] S.R. Couto, J.L. T. Herrera, Biotechnology Advances. 24, (2006), 500–513. [3] G.Q. Zhang, Y.F. Wang, X.Q. Zhang, T.B. Ng ve H.X. Wang, Process Biochem. 45, (2010), 627–633. [4] A. Şen, M. Eryılmaz, H. Bayraktar, S. Önal, Sep. Purif. Technol. 83, (2011), 130-136. [5] Satar, R., Husain, Q., Biochem. Eng. Journal. 46, (2009), .96-104. [6] V.V. Kumar, M.P. Kumar, K.V. Thiruvenkadaravi, P. Baskaralingam, P.S. Kumar ve S. Sivanesan, Bioresource Technology, 119, (2012), 28–34. [7] K.S. Shin, Y.J. Lee, Arch. Biochem. Biophys. 384(1), (2000), 109–115.

736

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ003) SUZUKİ C-C BAĞ OLUŞUMUNA O-KARBOKSİMETİL-KİTOSAN-SCHİFF BAZI-Pd(II) KOMPLEKSİNİN KATALİTİK ETKİSİ TALAT BARAN 1, AYFER MENTEŞ 1, EDA AÇIKSÖZ 1 1

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Suzuki çapraz-bağlama reaksiyonları, baz ve çözücü ortamında katalizör varlığında aril halojenür ve aril boronik asit arasındaki bağlanma tepkimesi olarak bilinir [1]. Paladyum kompleksleri, C-C bağ oluşumu için uzun zamandır çalışılmaktadır [1-4]. Karboksimetil kitosan, doğada neredeyse sadece tek katyonik polisakkarit olan suda çözünmeyen kitosanın kloro asetik asit ile muamelesi ile sentezlenir ve suda çözünmesi sağlanmış olur [5]. Suzuki çapraz bağlama reaksiyonlarında karboksimetil kitosan Schiff bazı türevlerinin Pd(II) kompleksleri katalizör olarak kullanımındaki ilginin artışının sebebi; kolayca sentezlenebilir, çevre-dostu, yeniden kullanılabilir ve yapılarının ayarlanabilmeye uygun olmasıdır [3]. Bu çalışmada, O-karboksimetil kitosan Schiff bazı Pd(II) komplekslerinin katalitik özellikleri çeşitli Suzuki çapraz-bağlama C-C bağ oluşumundaki tepkimeleri incelenmiştir. Sentezlenen maddeler1H NMR, GC-MS teknikleri kullanılarak yapıları karakterize edilmiştir. Desteğinden dolayı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu  (TÜBİTAK; Proje No: 113Z296), Aksaray Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyonu’na (proje numarası: 2012-20) teşekkür ederiz. Anahtar Kelimeler : Suzuki Çapraz Kenetleme, Karboksimetil Kitosan, Schiff Bazı, Pd(II) Kompleks Kaynakça

[1] R. Rossi, F. Bellina, A. Carpita, Synthesis, 15, (2004), 2419– 2440. [2] J. Liebscher, LX. Yin, Chem. Rev., 107, (2007), 133–173. [3] E. Guibal, Prog.Polym.Sci., 30, (2005), 71-109. [4] E. Sin, S.-S. Yi, Y.-S. Lee, J. Mol. Catal. A Chem., 315, (2010), 99-104. [5] T. Baran, A. Menteş, H. Arslan, Int. J. Biol. Macromol., 72, (2015), 94–103.

737

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ004) H2S’ÜN SEÇİCİ KATALİTİK OKSİDASYONU İÇİN HAZIRLANAN CeO2 KATALİZÖRÜNÜN KALSİNASYON SICAKLIĞININ AKTİVİTEYE ETKİSİ H. MEHMET TAŞDEMİR 1, YAVUZ YAĞIZATLI 1, SENA YAŞYERLİ 1, NAİL YAŞYERLİ 1, GÜLŞEN DOĞU 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] H2S gazı, çevresel etkileri ve korozif özelliğinden dolayı açığa çıktığı prosesten güvenilir bir şekilde uzaklaştırılmalıdır [1–4]. Bu çalışmada H2S’ün seçici katalitik oksidasyonu ile elementel kükürt eldesi (H2S + 1/2O2 → S + H2O) için Ce-O katalizörleri kompleksleştirme yöntemi ile sentezlenmiş ve aktivite testleri gerçekleştirilmiştir. Sentezin son aşaması olan kalsinasyon işlemi 300–450°C sıcaklık aralığında (350°C için: CeO2-350) gerçekleştirilerek H2S’ün seçici katalitik oksidasyonunda aktiviteye etkisi araştırılmıştır. Hazırlanan katalizörlerin BET yüzey alanları kalsinasyon sıcaklığının artışı ile azalmıştır. XRD desenlerinde “cerium(IV) oxide, CeO2” yapısı gözlenmiştir ve kristal boyutu sıcaklık artışı ile beraber artmıştır. Katalizörlerin aktivite testleri dolgulu kolon reaktör sisteminde stokiyometrik gaz besleme oranında (100 mL/dakika akış hızı) ve 250°C sıcaklıkta gerçekleştirilmiştir. 150 dakika reaksiyon çalışmaları sonunda elde edilen H2S dönüşümü ve kükürt seçiciliği değerleri Şekil 1’de verilmektedir. En yüksek H2S dönüşümü 300°C sıcaklıkta kalsine edilen CeO2-300 katalizöründe %78 olarak belirlenirken, kükürt seçiciliği bütün kalsinasyon sıcaklıkları için %97’den yüksek elde edilmiştir.

Şekil 1. Farklı sıcaklıklarda kalsine edilen CeO2 katalizörleri ile elde edilen H2S dönüşüm ve elementel kükürt seçilikleri TÜBİTAK’a 114M185 No’lu proje ile sağladığı destek için teşekkür edilir. Anahtar Kelimeler : H2S, Seçici Oksidasyon Reaksiyonu, Ceo2, Kalsinasyon Sıcaklığı Kaynakça 1. D.D. Eslek Koyuncu, S. Yasyerli, Industrıal & Engineering Chemistry Research, 48, (2009), 5223–5229. 2. S. Yasyerli, G. Dogu, T. Dogu, Catalysis Today, 117, (2006), 271–278. 3. X. Zhang, G. Dou, Z. Wang, L. Li, Y. Wang, H. Wang, Z. Hao, Journal of Hazardous Materials, 260, (2013), 104–111. 4. AA. Davydov, V.I. Marshneva, M.L. Shepotko, Applied Catalysis A: General, 244, (2003), 93–100.

738

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ005) METİSİLİNE DİRENÇLİ STAPHYLOCOCCUS AUREUS’DAN YENİ BİR LİPAZIN ENDÜSTRİYEL ÖLÇEKTE KULLANIMI İÇİN KLONLANMASI VE İMMOBİLİZASYONU AİŞE ÜNLÜ 1, AZİZ TANRISEVEN 1, AYHAN ÇELİK 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Hidrolitik tepkimeleri katalizleyen hidrolazlar grubunda yer alan lipazlar, endüstriyel enzim pazarının %10’una sahiptir ve bu pay giderek artış göstermektedir. Lipazlar çok sayıda esterleşme, transesterleşme ve hidroliz tepkimelerini düşük sıcaklıkta katalizlerler (Şekil 1). Kimyasal olarak üretilemeyen özel bileşiklerin üretimini stereo ve bölgesel spesifik olarak gerçekleştirirler. Stafilokok lipazlar geniş substrat seçiciliği gibi enzim özelliklerinin yanı sıra patojenik proseste stafilokokların oluşturdukları hastalıkların önlenmesinde ajan olarak kullanılabilirler [1, 2].

Şekil I. Lipazlar tarafından gerçekleştirilen çeşitli reaksiyonlar (1) hidroliz, (2) esterifikasyon, (3) alkolizasyon, (4) asidilizasyon, (5) interesterifikasyon, (6) aminolizasyon [Referans [3]’den uyarlanmıştır] Bu çalışmada, mezofilik kaynaklı bir bakteri olan metisiline dirençli Staphylococcus aureus’dan (MRSA) yeni bir lipaz (SaLip35) enzimi yüksek miktarda ekspresyonunu sağlayacak pET vektör sistemine klonlanmış ve elde edilen rekombinant enzim ticari bir matriks olan  “İmmobead 150A” üzerine kovalent olarak immobilize edilmiştir[4, 5]. İmmobilize enzimin tekrar kullanılabilirliği, depo kararlılığı, pH-aktivite, sıcaklık-aktivite ve organik çözücülere karşı stabilite özellikleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler : İmmobilizasyon, Metisilin Dirençli Staphylococcus Aureus (MRSA), İmmobead 150 A, Rekombinant Enzim Teknolojisi Kaynakça [1]  T. Sakinc, B. Kleine, S. G. Gatermann, Fems Microbiol Lett, 274, (2007), 335-341. [2]  V. Prabhawathi, T. Boobalan, P. M. Sivakumar, M. Doble, Plos One, 9, (2014), e96152. [3]  P. Villeneuve, J. M. Muderhwa, J. Graille, M. J. Haas, J Mol Catal B-Enzym, 9, (2000), 113-148. [4]  A. Unlu, A. Tanriseven, I. Y. Sezen, A. Celik, Biotechnol Appl Biochem, 10.1002/bab.1316, (2014), n/a. [5]  C. R. Matte, R. Bussamara, J. Dupont, R. C. Rodrigues, P. F. Hertz, M. A. Ayub, Appl Biochem Biotechnol, 172, (2014), 2507-2520

739

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ006) Ag(I)-N-HETEROSİKLİK KARBEN KOMPLEKSLERİNİN PROPARGİL AMİN SENTEZİNDEKİ KATALİTİK AKTİVİTELERİ RAFET KILINÇARSLAN 1, AHMET KUNDURACIOĞLU 1, NAİM SADIÇ 1, BEKİR ÇETİNKAYA 2, EMİN ERDEM 1 1

PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ 2

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] N-Heterosiklik karbenlerin (NHCs) metal kompleksleri; homojen ve asimetrik katalizde ki başarılı uygulamalarından dolayı geniş bir araştırma konusu olmuştur [1]. Bunlar arasında Ag(I)-NHC kompleksleri; yapısal çeşitlilikleri, transmetalasyon ajanı olarak yaygın kullanımı [2] ve etkili biyolojik aktivitelerinden [3] dolayı özel bir öneme sahiptir. Bununla birlikte, gümüş bileşikleri ile ilgili, C-C ve C-E (E=hetero atom) bağlarının oluşumunu katalizlemek için değişik kullanımlarına yönelik bilgiler olmasına karşın [4] kimyasal katalizde Ag(I)-NHC komplekslerinin kullanımı ile ilgili çalışma sınırlıdır.

Bu çalışmada, NHC öncüsü olarak kullanılan imidazolyum tuzları (1) kullanılarak, bunların bazik nitelikteki gümüş tuzu ile etkileştirilmesi ile Ag(I)-NHC metal kompleksleri (2) hazırlanmıştır. Bu komplekslerin alkin, aldehit ve amin üç bileşenli eşleşme tepkimesi yoluyla [4], propargil aminlerin sentez tepkimesindeki katalitik aktiviteleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler : NHC, Karben, Gümüş(I), Propargil Amin, Katalizör Kaynakça 1. (a) S.P., Nolan, Acc. Chem. Res., 44 (2011) 91-100; (b) Bourisou, D., Guerret, O., Gabbai, F. P., Bertrand. G., Chem. Rev., 100, 39, 2000. 2. J.C., Garrison, W.J., Youngs, Chem. Rev., 105 (2005) 3978. 3. L., Mercsa, M., Albrecht, Chem. Soc. Rev., 39 (2010) 1903-1912. 4. C.-H., Cheng, D.-F, Chen, H.-B., Song, L.-F., Tang, J. Organomet. Chem., 726 (2013) 1-8.

740

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ007) BAKIR İNDİYUM DİSELENÜR (CIS) YARI-İLETKENİNİN ELEKTROKRİSTALİZASYONU VE FAZ OLUŞUMLARININ İNCELENMESİ SERKAN GÜRBÜZ 1, SEMA MEMİŞ 1, SEZAİ SARAÇ 2, MELEK EROL 3 1 2

TÜBİTAK MAM KE

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (İTÜ) 3

TÜBİTAK MAM

[email protected] Bakır İndiyum Galyum Diselenür (CIGS) esaslı ince film teknolojileri son yıllarda yüksek performansta güneş hücrelerinin elde edilmesinde kullanılmakta olup, pazar payı giderek artmaktadır [1]. CIGS ve CIS yarı-iletkenlerinin elektrokimyasal yöntemle üretimi, makaradan makaraya üretim için uygun olmasından, düşük anapara maliyetleri ve enerji giderlerinden dolayı önem arz etmektedir [2]. Fakat elektrokimyasal yöntemle üretilen filmler polikristal veya amorf fazda elde edilmektedir [3-6]. Bu yüzden kristal kalitesinin artırılması için filmlerin yüksek sıcaklıklarda ısıtılması gerekmekte, bu durum ise esnek taban olarak kullanılan polimerik malzemelerin kullanımını engellemektedir [7]. Bu sorunu aşmanın yollarından bir tanesi elektrokimyasal sentez esnasında kristal kalitesinin arttırılmasıdır [8]. Bu çalışma ile molibden kaplı cam altlıklar üzerinde CIS yarı-iletkeninin elektrokimyasal yolla sentezi gösterilmektedir. Elektro-kristalizasyon esnasında indirgenme potansiyeli, tuz konsantrasyonu ve pH gibi parametrelerin kristal kalitesine etkileri çalışılmış ve elde edilen filmler X-ışını diffraktometresi (XRD) ve SEM-EDS teknikleri ile incelenerek filmlerin kristal kalitesi araştırılmıştır. Yapılan çalışmalarda literatürde bir ilk olarak 17 nm’nin üzerinde kristalit boyutuna sahip ince filmler elde edilmiş, ayrıca farklı koşullarda ikincil bir faz oluşumu (wurtzite) tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Bakır İndiyum Diselenür, Elektrokristalizasyon, XRD, Wurtzite Kaynakça [1]    M.A. Green, K. Emery, Y. Hishikawa, W. Warta, Prog. Photovoltaics, 18 (2010), 346-352. [2]    C.J. Hibberd, E. Chassaing, W. Liu, D.B. Mitz, D. Lincot, A.N. Tiwari, Prog. Photovoltaics, 18 (2010), 434-452. [3]    M. Kemell, M. Ritala, H. Saloniemi, M. Leskelä, T. Sajavaara, E. Rauhala, J. of The Electrochemical Soc., 147 (2000), 1080-1087. [4]    K.T.L. De Silva, W.A.A. Priyantha, J.K.D.S Jayanetti, B.D. Chithrani, W. Siripala, K. Blake, I.M. Dharmadasa, Thin Solid Films, 382 (2001), 158-163. [5]    E.A. Hernandez-Pagan, W. Wang, T.E. Mallouk, ACS Nano, 5 (2011), 3237-3241. [6]    M. Benaicha, N. Benouattas, C. Benazzouz, L. Ouahab, Sol. Energy Mater. & Sol. Cells, 93 (2009), 262-266. [7]  C.A. Wolden, J. Kurtin, J.B. Baxter, I. Repins, S.E. Shaheen, J.T. Torvik, A.A. Rockett, V.M. Fthenakis, E.S. Aydil, J. Vac. Sci. Technol. A, 29 (2011), 030801-1. [8]  D. Lincot, Thin Solid Films, 487 (2005), 40-48.

741

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ008) EVSEL ATIK NİTELİKLİ ÇAY POSASINDAN AKTİF KARBON ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU VEYİS SELEN 1, ŞEYDA TAŞAR 1, MELTEM ÇAKMAK 1, AHMET ÖZER 1, DURSUN ÖZER 1 1

FIRAT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Aktif karbon yüksek yüzey alanı, uygun gözenek boyut dağılımı ve yüzey kimyası nedeniyle pek çok endüstride (gıda, ilaç, sağlık, atık su, kimyasal, petrol, madencilik, nükleer, otomotiv vs.) yaygın olarak kullanılan bir adsorbandır. Aktif karbon üretmek amacı ile yapısal olarak yeterli miktarda karbon içeriğine sahip, kolay ve ucuz temin edilebilen tüm katı hammaddeler değerlendirilebilmektedir. Son yıllarda ekonomik değeri olmayan atık biyokütle kaynaklarından (hurma çekirdeği, antep fıstığı kabuğu, kayısı çekirdeği, erik çekirdeği, şeker pancarı küspesi vs.) aktif karbon üretimi üzerine çalışmalar yapılmaktadır [1-3]. Bu bağlamda alternatif atık biyokütle arayışları sürmekle birlikte halihazırda üretilmekte olan aktif karbonların kalitesinin arttırılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Trabzon Ticaret Borsası (2013) [4] raporuna göre ülkemizde kişi başı yıllık 2.9 kg kuru çay tüketiminin olduğu, FAO (2013) [5] raporuna göre ise Türkiye’nin kuru çay üretiminin 145 bin ton/yıl, tüketiminin ise 139 bin ton/yıl olduğu ifade edilmektedir. Mevcut veriler ışığında ülkemiz için değerlendirilmesi gereken “atık çay posası rezervinin” oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Bu yönleri ile çay posasının aktif karbon üretimi için uygun bir hammadde kaynağı olarak değerlendirilmesi için bu çalışma yapılmıştır. Bu kapsamda yürütülen çalışma toplumun kullanamadığı ulusal kaynakların, etkin ve verimli değerlendirilebilmesine olanak sağlaması yönüyle önem arz etmektedir. Yürütülen çalışmada, ticari bir değere sahip olmayan evsel atık nitelikli çay posasından kimyasal (Na2CO3, K2CO3, MgCO3, KOH, NaOH) aktivasyon ile aktif karbon üretilmiştir. Yerel işletmelerden temin edilen evsel atık nitelikli çay posası, önce atmosferik şartlarda daha sonra 80 °C’de etüvde kurutulmuş, yüksek devirli bir öğütücüde öğütülmüş ve -50 +100 mesh partikül boyutuna sahip fraksiyonu çalışmalarda değerlendirilmiştir. Hammadde/aktifleştirici belirli oranda karıştırılıp sulu süspansiyonlar hazırlanmış 70 °C’de 3 saat süresince manyetik karıştırıcı yardımı ile 150 rpm karıştırma eşliğinde homojen bir karışım elde edilmiştir. İşlem sonrası örnekler 80 °C’de etüvde 12 saat bekletilmiştir.  Statik ve izotermal şartlarda kül fırınında 15 dakika süre ile gerçekleştirilen flash piroliz (karbonizasyon) deneylerinde, deneysel tasarım metodolojisine göre hazırlanan deney prosedürü gereğince karbonizasyon süreci yürütülmüştür. Karbonizasyon sonucu elde edilen katı ürünler 0.5 M HCI çözeltisi ile 60 °C sıcaklıkta manyetik karıştırıcı yardımı ile 150 rpm’lik karıştırma hızında yıkanmış, asitle yıkama işlemi sonucu katı bakiyede kalan klor iyonlarını uzaklaştırmak için  saf su ile ile yıkama işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen aktif karbonların karakterizasyonu FTIR, BET ve proximate (kısa) analizleri ve yığın yoğunluğu tayini ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma sonuçları evsel atık nitelikli çay posasının aktif karbon üretmek için bir hammadde kaynağı olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Ayrıca aktivasyon amacı ile kullanılan aktifleştiricilerin etki mekanizmalarının (gözenek gelişimine yol açan reaksiyon mekanizmalarını) farklı olduğu ve farklı gözenek boyutunda ürün oluşumunu destekledikleri belirlenmiştir. Bu nedenle; hangi aktifleştiricinin kullanılması gerektiğine, aktif karbonun spesifik kullanım sahası düşünülerek karar verilmesinin uygun olduğu sonucuna varılmış ve yapılacak çalışmalara bu veriler ışığında yön verilmiştir. Anahtar Kelimeler : Aktif Karbon; Çay Posası; Kimyasal Aktivasyon; BET Yüzey Alanı Kaynakça [1] C. Bouchelta, M. Mohamed Salah, B. Odile, B. Jean-Pierre, , J. Anal. Appl. Pyrol., 82, (2008),70-77. [2] R. L. Tseng, J. Hazard. Mater., 147, (2007), 1020-1027. [3] H. Demiral, G. Gündüzoğlu,  Bioresource Technol., 101, (2010), 1675-1680. [4] Trabzon Ticaret Borsası raporu, 2013, “Türkiye’de değişen çay tüketim alışkanlığı” (http://www.tb.org.tr). [5] FAO raporu, 2013, “Türkiye’nin kuru çay üretim ve tüketim miktarı” (http://www.fao.org).

742

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ009) SÜPERHİDROFİLİK POLİMER+SİLİKA NANO-KOMPOZİT MALZEME SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU OSMAN YALÇIN 1, UĞUR CENGİZ 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Birçok farklı alanı etkileme potansiyeline sahip olan nanoteknoloji yardımıyla süperhidrofilik özellikli akıllı yüzeyler geliştirilmiştir. Süperhidrofilik (süper su-seven) yüzeyler, üzerinde su ile 5° ve altı temas açı veren yüzeyler olarak tanımlanırlar [1]. Süperhidrofilik yapıların kaplama yöntemleri ile şeffaf bir şekilde cam yüzeylere kaplanması mümkün olduğundan dolayı bu şekilde elde edilen kaplamaların pek çok uygulama alanları bulunmaktadır. Ayna yüzeyi, araç camlarının iç yüzeyleri gözlük ve benzeri cam yüzeyler süperhidrofilik yüzeyle kaplandığında yüzey üzerinde buğulanmayı engellemektedir.[1-4]  Bu çalışmanın amacı, ticari polimerler olan Polivinilalkol (PVOH) ve Polietilenglikol (PEG) polimerleri kullanılarak ışık geçiren, buğulanmayan yüzeylerin üretilmesidir. Çalışmada, farklı molekül ağırlıklarında (31, 130 ve 186 kg/mol) PVOH ve PEG (4 kg/mol) polimerleri kullanılmıştır. PVOH polimeri hacimce %40-60 (su-etanol) çözelti karışımında, PEG ise THF çözücüsü içerisinde hazırlanmıştır. Kolloidal kompozit çözeltiler, polimer çözeltiler içerisine hidrofilik silikalar (Wacker Kimya- HDK N20) ağırlıkça karışım içerisindeki polimer miktarına göre ilave edilir. Hidrofilik silikalar eklenmeden önce içerisindeki nem uzaklaştırmak için 105 0C’de 1,5 saat boyunca etüvde kurutulurlar. Kurutma işlemi sonrası hidrofilik silikalar polimer çözeltisinde kullanılan çözücüler içerisine alınır ve karışıma 400 watt gücünde 10 saniye ultrasonik prop ile ultrases uygulanır. Elde edilen homojen dispersiyon polimer çözeltisi ile karıştırılarak (PVOH)+Silika Partikül nano kompozit çözeltisi hazırlanır. Hazırlanan kompozit çözeltiler cam yüzey üzerine 1000 rpm hızında dönerek kaplama metodu ile kaplanır ve kompozit ince filmler elde edilir. Filmler 1 gün vakum etüvünde oda sıcaklığında kurutulur ve su temas açısı ile ıslanma özellikleri, AFM ile yüzey pürüzlülükleri ve SEM ile yüzey morfolojileri karakterize edilir. Kompozit koloidal çözeltiler önce bir gün oda sıcaklığında daha sonra bir gün 35oC vakum etüvünde bekletilerek nano-kompozit toz partiküller elde edilir. Kompozit nano partiküller FTIR, XRD, DSC ve TGA ile termal ve yapısal karakterizasyonu yapılmıştır. Çalışmada polimer molekül ağırlığının kompozit film ıslanma özellikleri üzerine etkisi ve nano kompozit partiküllerin termal özelliklerinin nasıl değiştiği incelenmiştir.  Aşağıda şekilde artan silika oranı ile PEG-Silika kompozti filmlerin temas açı değişimi görülmektedir. 

Şekil 1’ de görüldüğü gibi, ağırlıkça PEG polimerinin %50 oranından silika eklendiği zaman kompozit film su temas açısı değeri 5o altına düşmektedir ve su yüzey üzerinde tamamen yayılmıştır.   Bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimince Desteklenmiştir. Proje Numarası: FBA-2014-140 Anahtar Kelimeler : Süperhidrofilik, Buğulanmayan yüzey, Transparanlık, Nano- Kompozit Kaynakça [1] J. Drelich, E. Chibowski, D.D. K. Meng, Terpilowski. Soft Matter, 7 (2011), 9804-9828. [2]Chang C.C., Huang F.H., Chang H.H., Don T.M., Cheng C.C., Cheng L.P., Langmuir, 28 (2012), 17193−201. [3] X . Du, X. Liu, H. Chen, J. He, J. Phys. Chem. C, 113(2009), 9063–70. [4] X. Liu, J. He, J. Phys. Chem. C, 113 (2009), 148–52. 

743

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ010) BAKTERİYAL PULLULANAZ’IN (FONTİBACİLLUS PULLULANOLYTİCUS DSHK107T) PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ FARKLI SİLİKA DESTEKLERE İMMOBİLİZASYONU VE KARAKTERİZASYONU DİLEK ALAGÖZ 1, DAMLA SİHAY 1, DENİZ YILDIRIM 1, HATİCE KORKMAZ GÜVENMEZ 1, SEYHAN TÜKEL 1 1

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Pullulanaz (pullulan 6-glukanohidrolaz, EC 3.2.1.41), pullulan, nişasta, amilopektin ve β-limit dekstrinde, α-1,6 glikozidik bağlarını hidrolizleyen bir enzimdir [1,2]. Pullulanazlar nişastanın sakkarifikasyonu, iplik endüstrisinde haşıl sökme işlemleri, deterjan endüstrisinde nişasta içeren leke çıkarıcıların hazırlanması, kağıt endüstrisinde kağıt hamurunun kirişlendirilmesi gibi alanlarda kullanılan önemli endüstriyel enzimlerdir [3,4]. Bu çalışmada, topraktan izole edilerek tanılanmış, Fontibacillus pullulanolyticus DSHK107T’dan elde edilen pullulanaz florosil (magnezyum silikat) ve nanosilika destek materyallerine immobilize edildi. Serbest ve immobilize pullulanaz örnekleri üzerine pH’nın ve sıcaklığın etkisi araştırıldı. Ayrıca, serbest immobilize pullulanaz örneklerinin termal kararlılıkları ve immobilize pullulanaz örneklerinin tekrar kullanım kararlılıkları araştırıldı. Pullulanaz aktivitesi, pullulanın parçalanması ile açığa çıkan indirgen şekerin 3,5-dinitrosalisilik asid (DNS) yöntemi ile ölçülmesi esasına dayanmaktadır [5]. İmmobilize enzimler birbiriyle kıyaslandığında nanosilika desteğe immobilize edilen pullulanazın, florosil desteğe immobilize edilen pullulanaz’dan 3 kat daha fazla aktivite gösterdiği belirlenmiştir. Pullulanazın iki farklı destek materyaline immobilizasyonu pullulanazın termal kararlılığını arttırmıştır. Böylece, immobilize pullulanazlar serbest enzime göre yüksek sıcaklıklarda aktivitesini daha uzun süre koruduğu için özellikle nişasta endüstrisinde yüksek sıcaklık gerektiren hidroliz işlemlerinde potansiyel kullanım alanlarına sahip olacaktır. Ayrıca immobilize pullulanazların tekrar tekrar kullanılabilmeleri de endüstriyel uygulamlarda önemli ekonomik katkılar sağlayabilir. Anahtar Kelimeler : Pullulanaz, İmmobilizasyon, Silika Destek, Karakterizasyon Kaynakça [1] K. Buchholz, J. Seibel, Carbohydr. Res., 343, (2008), 1966-1979. [2] M. Nisha, T. Satyanarayana, Appl. Biochem. Biotechnol., 174, (2014), 2594-2615. [3] B.D. Jensen, B.E. Norman, Proc. Biochem., 1, (1984), 397-400. [4] S. Elleuche, C. Schröder, K. Sahm, G. Antranikian, Curr. Opin. Biotechnol., 29, (2014), 116-123. [5] M.J. Bailey, Appl. Microbiol. Biotechnol., 29, (1988), 494-496.

744

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ012) METANIN OKSİDATİF BİRLEŞME (OCM) REAKSİYONU İÇİN KULLANILAN MNXOY-NA2WO4/SİO2 KATALİZÖRÜNÜN KATALİTİK PERFORMANSI VE YAPISI ÜZERİNE DESTEK MALZEMESİ VARYASYONUNUN ETKİLERİ MAHMUT YILDIZ 1, REINHARD SCHOMÄCKER 2 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

2

BERLİN TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Büyük miktarlardaki doğal gaz rezervleri, azalan ham petrol rezervlerine en önemli alternatiflerden biri olarak değerlendirilmektedir. Çıkarıldığı coğrafi bölgeye bağlı olarak rezervlerin bileşimleri farklılıklar göstermesine rağmen, doğal gazın en büyük bileşeni her zaman için metan bileşiğidir. Bununla birlikte, metanın taşınması ve değerli ürünlere dönüştürülmesi henüz tam olarak çözülememiş bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Ayrıca, yatırım maliyeti ve enerji konularında elde edilebilecek tasarruflar sebebiyle, doğrudan dönüşümler dolaylı dönüşümlerden daha çok gelecek vaadetmektedir. Bu sebeple, metan dönüşümü için doğrudan bir yol olan metanın oksidatif birleşme (OCM) reaksiyonu, hem akademik dünyada hem de endüstride büyük ilgi görmektedir. Söz konusu reaksiyon, 1982 yılından bu yana yoğun bir şekilde araştırılmış ve üzerinde yapılan çalışmalar günümüzde de yoğun bir şekilde devam etmektedir [1-3]. Çok sayıda katalizörün araştırılmasına rağmen, aktif, seçici ve stabil katalizörlerin eksikliğinden dolayı OCM reaksiyonunun endüstriyel bir proses uygulaması henüz gerçekleştirilememiştir. OCM araştırmalarında en fazla çalışılan katalizör Li/MgO olmuştur. Fakat bu katalizör, şiddetli deaktivasyondan zarar görmektedir ve bu sebeple de, sanayiye uygulanması açışından uygun bir katalizör değildir [4]. Öte yandan ise uygulama potansiyeli umut verici olan MnxOy-Na2WO4/SiO2 katalizörü, kanıtlanmış uzun süreli stabilitesi ve uygun katalitik performansı sebebiyle oldukça ilgi çekmektedir [5]. Bu çalışmada, MnxOy-Na2WO4/SiO2 katalizörüne destek malzemesi varyasyonu (ZrO2, Fe2O3, TiO2, Al2O3, MgO, vb.) uygulanarak, hazırlanan katalizörlerin OCM reaksiyonundaki katalitik aktiviteleri araştırıldı ve uzun süreli stabilite deneyleri gerçekleştirildi. Al2O3, Fe2O3, TiO2-rutil, SiC ve özellikle SiO2, uygun destek malzemeleri olarak öne çıktılar, fakat Al2O3 için tam oksidasyon reaksiyonun daha baskın olduğu görüldü [6]. Silikanın en uygun destek malzemesi olarak anlaşılması sonucuna dayanarak çeşitli tiplerdeki SiO2 desteklerinin MnxOy-Na2WO4/SiO2 katalizörünün aktivitesi, seçiciliği ve stabilitesi üzerine etkileri de incelendi. Ayrıca, seçilen üç katalizör (farklı silika destekli ve farklı performanslar gösteren), in-situ ve ex-situ X-ışını kırınımı faz analizi, BET yüzey alanı, XPS yüzey kompozisyonu, SEM yüzey görüntüleme, EDX yüzey haritalama ve parçacık büyüklüğü dağılımı analizleri ile detaylı bir şekilde karakterize edildi. On bir farklı SiO2 destekli katalizörlerin çoğunun performanslarında büyük farklılık gözlenmedi. Fakat bunlardan ikisi, en iyi ve en kötü performanslı katalizörler olarak tespit edildiler. Daha ayrıntılı katalitik aktivite test sonuçları, SiO2 destekli katalizörlerin performansının önemli oranda SiO2 destek malzemesine bağlı olduğunu ortaya çıkardı. Çalışmada kullanılan diğer bütün silika destekli katalizörlerin performansına kıyasla, SBA-15 düzenli mezogözenekli silika malzemesi destekli katalizörün performansının çok daha iyi olduğu gösterildi.

Anahtar Kelimeler : Metan, Etilen, Etan, MnxOy/Na2WO4/SiO2, OCM, Seçici Oksidasyon, Oksidatif Birleşme, SiO2, SBA-15 Kaynakça [1] J.H. Lunsford, Catal. Today 63 (2000), 165-174. [2] A. Holmen, Catal. Today 142 (2009), 2-8. [3] R. Horn ve R. Schlögl, Catal. Lett. 145 (2015), 23-39. [4] S. Arndt, U. Simon, S. Heitz, A. Berthold, B. Beck, O. Görke, J.D. Epping, T. Otremba, Y. Aksu, E. Irran, G. Laugel, M. Driess, H. Schubert ve R. Schomäcker, Top. Catal. 54 (2011), 1266-1285. [5] M. Makri ve C.G. Vayenas, Appl. Catal. A-Gen. 244 (2003), 301-310. [6] M. Yildiz, U. Simon, T. Otremba, Y. Aksu, K. Kailasam, A. Thomas, R. Schomäcker ve S. Arndt, Catal. Today 228 (2014), 5-14.

745

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ013) SENTEZ GAZINDAN DOĞRUDAN DİMETİL ETER ÜRETİMİ: ÇİFT FONKSİYONLU KATALİZÖR GELİŞTİRİLMESİ BARIŞ KİRİŞ 1, MUZAFFER YAŞAR 1, GAMZE BEHMENYAR 2, REFİK ALİBEYLİ 2 1 2

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ [email protected]

Son yıllarda enerji ihtiyacının artması ve fosil yakıtların çevre kirliliği üzerindeki olumsuz etkileri nedeni ile alternatif enerji kaynakları alanında yapılan çalışmalar hız kazanmıştır. Dimetil Eterin (DME) petrol temelli dizel yakıtlara göre daha yüksek setan sayısı, LPG (sıvı petrol gazları) ile yakın özelliklere sahip olması ve çevre üzerindeki olumlu etkileri, petrole alternatif yakıt olarak kullanımının ve yaygınlaşmasının önemini ortaya koymuştur [1]. DME üretimi dünyada yaygın olarak metanolün dehidratasyonu ile gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde, birinci aşamada doğal gaz, petrol ve kömürden elde edilen sentez gazından metanol üretilmekte, ikinci aşamada ise metanol DME’ ye dönüştürülmektedir. Bu sürecin esas kusurları, iki aşamalı olarak farklı katı katalizörler üzerinde gerçekleştirilmesi ve birinci aşamada ciddi termodinamik kısıtlamaların olmasıdır. Bu durum elde edilen DME’ nin üretim maliyetini ciddi oranda artırmakta dolayısıyla ekonomik açıdan yaygın olarak kullanımını kısıtlamaktadır [2]. Günümüzde sentez gazının tek aşamada doğrudan DME’ ye dönüştürülmesi üzerine dünya çapında ciddi araştırmalar yapılmaktadır [3-5]. Yüksek performansa sahip çift fonksiyonlu katalizörlerin geliştirilmesi ve uygulanması bu yöntemin teknolojik ve ekonomik açıdan en önemli problemlerindendir. Bu çalışmada, sentez gazından doğrudan DME üretimi için yüksek verimliliğe ve seçimliliğe sahip çift fonksiyonlu katalizörlerin sentezlenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla, asidik konumlara sahip γ-Al2O3, HZSM-5 ve doğal zeolit (klinoptilolit) ile modifiye edilmiş Cu, Zn ve Al (6:3:1) tabanlı çift fonksiyonlu değişik katalizörler sentezlenmiştir. Klinoptilolit, kullanılmadan önce çok kademeli ön işlemlere tabi tutulmuştur. Katalizörlerin sentezlenmesinde çöktürme, emdirme vb. gibi farklı yöntemler kullanılmıştır. Sentezlenmiş katalizörler kurutma (120 oC, 4 s), kalsinasyon (350 oC, 4 s) ve reaktör içerisinde hidrojenle indirgeme işlemlerinden sonra aktivite testlerine tabi tutulmuşlardır. Katalizörlerin incelenmesi, sürekli çalışabilen laboratuvar deney sisteminde 250-300 oC sıcaklık ve 30-50 bar basınçta sabit yataklı paslanmaz çelik reaktöre beslenen % 95 H2+CO (H2:CO=2:1) ve % 5 CO2 karışımı ile gerçekleştirilmiştir. Aktivite testleri sonucunda, katalizörlerin karbon monoksit dönüşümüne etkisi ve DME seçimlilikleri incelenmiştir. Ayrıca katalizörlerin özellikleri XRD, BET, SEM vb. gibi etkin yöntemlerle karakterize edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Sentez Gazı, Dimetil Eter, Çift Fonksiyonlu Katalizör Kaynakça [1] T. Ogawa, N. Inoue, T. Shikada, Y. Ohno, Journal of Natural Gas Chemistry, 12, (2003), 219-227. [2] D. Jin, B. Zhu, Z. Hou, J. Fei, H. Lou, X. Zheng, Fuel, 86, (2007), 2707-2713. [3] A. Hadipour, M. Sohrabi, Chemical Engineering Journal, 137, (2008), 294-301. [4] Q. Ge, Y. Huang, F. Qiu, S. Li, Applied Catalysis A: General, 167 , (1998), 23-30 [5] N. Khandan,  M. Kazemeini, M. Aghaziarati, Appl. Petrochem Res.,1, (2012), 21–27.

746

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ014) BAZI YENİ ZİRKONYUM METAL ORGANİK KAFES YAPILARIN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE SENTEZ SONRASI METALLENDİRİLMELERİ SELÇUK DEMİR 1, NURAY BİLGİN 1, H. MERVE ÇEPNİ 1, FATİH YILMAZ 1, HİROYASU FURUKAWA 2 1 2

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ UNİVERSİTY OF CALİFORNİA, BERKELEY [email protected]

Metal-Organik Kafes Yapılar (MOF) gaz depolama, kataliz ve farklı uygulama alanlarından dolayı son yıllarda üzerinde çok çalışılan gözenekli ve fonksiyonel bir malzeme türü olup istenen amaca uygun olarak hazırlanabilmektedirler [1-5]. Bu çalışmada katalizör olarak kullanılabilecek, düğüm noktalarında Zr6O4(OH)4 metal kümeleri içeren ve 6,6ʹ-dimetil-2,2ʹ-bipiridin-5,5ʹ-dikarboksilato ve/veya 4,4ʹ-bifenildikarboksilato köprü ligantları içeren zirkonyum esaslı yeni kafes yapılar sentezlenmiş ve karakterize edilmiştir. Kafes yapılar X-ışınları toz kırınım verilerinden hareketle benzetilmiştir (Şekil 1). Yaklaşık 2000 m2/g Brauner-Emmett-Tellar (BET) yüzey alanlarına sahiptirler. XRD, EDS ve XPS analizleri sentez sonrası metalleme işleminin başarılı olduğunu göstermektedir. Hazırlanan kafes yapıların H2, CH4 ve CO2 adsorpsiyon ve desorpsiyon izotermleri de kaydedilmiştir.

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 112T956 proje numarası ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Metal-Organik Kafes; Kataliz; Yüzey; Adsorpsiyon Kaynakça [1] H. Furukawa, K.E. Cordova, M. O’Keeffe, O.M. Yaghi, Science, 341, (2013), 1230444. [2] H. Li, M. Eddaoudi, T.L. Groy, O.M. Yaghi, J. Am. Chem. Soc., 120, (1998), 8571–8572. [3] H. Li, M. Eddaoudi, M. O’Keeffe, O.M. Yaghi, Nature, 402, (1999), 276–279. [4] H.C. Zhou, J.R. Long, O.M. Yaghi, Chemical Reviews, 112, (2012), 673-674. [5] P. Kumar, V. Bansal, A. Deep, HY. Kim, J Porous Mater, 22, (2015), 413-424. 

747

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-YÜ015) HBeta VE Cu-Zr/Beta ZEOLİT KATALİZÖRLERİ ÜZERİNDE 2-METİL NAFTALİNİN METİLASYONU İLE 2,6-DİMETİL NAFTALİN SENTEZİ FATİH GÜLEÇ 1, ALİ KARADUMAN 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Polietilen naftalat (PEN) polietilen teraftalat (PET)’a alternatif ve PET’ten çok daha iyi özellikler gösterebilen (daha iyi camsı geçiş sıcaklığı, oksijen geçirgenliği, oligomer ekstraksiyonu, UV absorbansı) nispeten yeni bir polimerdir. PEN sentezi ana girdilerinden olan 2,6-Naftalin dikarboksilikasit sentezinde kullanılan 2,6-Dimetil naftalinin (2,6DMN) yüksek seçimlilikte elde edilememesinden dolayı PEN’in fiyatı yüksek olmakta ve PET ile rekabet edememektedir. Son zamanlarda 2,6-DMN’in seçimliliğini artırmaya yönelik çalışmalar artmıştır[1-3]. Yapılan çalışmalarda katalizör olarak özelikle mezo gözenekli zeolit katalizörlerin üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada, 2-Metil naftalinin (2-MN) metanol ile metilasyonu, proton formundaki HBeta ve kütlece %5-5 oranında Cu-Zr bimetali emdirilmiş Beta (Cu-Zr/Beta) zeolit katalizörleri üzerinde gerçekleştirilerek, sıcaklık ve boşluk hızının 2-MN dönüşümü ve 2,6-DMN sentezindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen amaç doğrultusunda, 2-MN’in metilasyonu, içerisinde 2ml katalizör bulunan sabit yatak reaktörde gerçekleştirilmiştir. Besleme akımı olarak, 1:5:5 oranında hazırlanmış 2-MN:Metanol:Mezitilen model karışımı kullanılmıştır. Model karışım sisteme 3 farklı boşluk hızında (1, 2, 3 st-1) beslenmiş ve reaksiyon 3 farklı sıcaklıkta (400°C, 450°C, 500°C) gerçekleştirilmiştir. Reaktör çıkışında ürünler ceket kısmında etilen glikol dolaştırılan bir yoğunlaştırıcıda yoğunlaştırıldıktan sonra Thermo Finnigan marka GC-MS cihazında analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, elde edilen gaz kromotogramlarından kütlece %2-MN dönüşümü, 2,6-DMN verimliliği, 2,6-DMN/2,7-DMN oranı ve 2,6-DMN seçimliliği hesaplanmıştır. HBeta zeolit katalizöründe sıcaklık artışıyla 2-MN dönüşümü artmış ancak boşluk hızı artışıyla yüksek oranda düşmüştür. Yapıya Cu-Zr bimetalinin emdirilmesiyle düşük boşluk hızlarında (1st-1) dönüşüm değerleri düşerken, yüksek boşluk hızlarında (2st-1 ,3st-1) yükselmiştir. Çalışmada ulaşılan en yüksek dönüşüm oranı 500°C’de boşluk hızının 1 st-1 olduğu durumda HBeta üzerinde %80 dir. 2,6-DMN seçimliliği ve 2,6-DMN verimliliği açısından da yapıya Cu-Zr emdirilmesi ile belirtilen değerlerin arttığı gözlemlenmektedir. 2,6-DMN/2,7-DMN oranı, hem HBeta hemde Cu-Zr/Beta zeolit katalizörleri için 1.0 değerinin üzerinde elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler : 2,6-Dimetilnaftalin, 2-Metilnaftalin, Zeolit Katalizör, Beta Zeolit, Metilasyon, Polietilen Naftalat. Kaynakça [1] Z. Chen, G. X. Wen, W. Y. Nan, W. X. Sheng, S. C. Shan, Chinese Chemical Letters, 18, (2007), 1281-1284. [2] L. Jin, X. Zhou, H. Hu, B. Ma, Catalysis Communications, 10, (2008), 336-340. [3] L. Zhao, H. Wang, M. Lui, X. Guo, X. Wang, C. Song, and H. Lui, Chemical Engineering Science, 63,(2008), 5298-5303. 

748

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ001) YENİ AMİT FONKSİYONLU KATYONİK GEMİNİ YÜZEY AKTİF MADDENİN FİZİKO-KİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ İKBAL SARIKAYA 1, HALİDE AKBAŞ 2, MESUT BOZ 2, SELÇUK BİLGEN 1, SİNEM KASAPOĞLU 2

1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda Gemini yüzey aktif madde olarak da bilinen dimerik yüzey aktif maddeler akademik ve çeşitli endüstriyel uygulamalarda oldukça ilgi görmektedir [1]. Bu yüzey aktif maddeler iki hidrofilik baş grup, iki hidrofobik grup ve bir bağlayıcı gruptan meydana gelmektedir. Monomerik yüzey aktif maddelerle karşılaştırıldıklarında farklı moleküler yapıları ve üstün özelliklerinden dolayı gemini yüzey aktif maddelerle olan çalışmalar giderek önem kazanmaktadır [1-4]. Bu çalışmada, yeni bir katyonik gemini yüzey aktif madde olan N1,N6-bis(3-dekanamidopropil)-N1,N1,N6,N6-tetrametilheksan-1,6-diamonyum bromür sentezlenmiş ve karakterize edilmiştir. Farklı konsantrasyon ve farklı sıcaklıklarda gemini yüzey aktif madde çözeltilerinin Kritik Misel Konsantrasyonu (KMK), yüzey gerilimi, viskozitesi, yoğunluğu ve agregasyon sayısı gibi çeşitli fiziko-kimyasal özellikleri ölçülmüş ve belirlenmiştir. Ayrıca, bu özelliklerin yanı sıra yüzey aktif madde çözeltilerinde oluşan misellere ait ΔG°m,, ΔSm°, ΔH°m gibi termodinamik özellikler incelenmiştir.   Anahtar Kelimeler : Katyonik Gemini Yüzey Aktif Madde, Kritik Misel Konsantrasyon, Agregasyon Sayısı, Yüzey Gerilimi Kaynakça [1] S.Zhu, F.Cheng, J.Wang and J-G. Yu, Colloids and Surfaces A, 281, (2005), 35. [2] H. Akbaş, A. Elemenli, M. Boz, Journal of Surfactants and Detergents, 15, (2011), 33-40 [3] H. Akbaş, M. Boz, A. Elemenli, Fluid Phase Equilibria, 370, (2014), 95-100 [4] M. Pisarcik, F. Devinsky, I. Lacko, Colloids and Surfaces A, 172, (2000) 139–144.

749

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ002) KARBONDİOKSİT TUTUCU ADSORBANLAR İÇİN OPTİMUM ÖZELLİKLERE SAHİP MEZOGÖZENEKLİ SİLİKA ELDESİ ŞERİFE SARIOĞLAN 1, ELİF ERDAL UNVEREN 2, BAHAR ÖZMEN MONKUL 2, NESRİN ÖZENİR 2 1 2

TÜBİTAK

TÜBİTAK MAM

[email protected] Mezo gözenekli silika yapıları yüksek yüzey alanı, büyük por dağılımı, por hacmi ve ısısal kararlılığı ile adsorbanlarda en yaygın kullanılan destek malzemeleridir [1]. Bu konuda birçok literatür bilgisi bulunmasına rağmen mezogözenekli silika sentez yöntem ve koşullarının  adsorban üzerine etkisine yönelik bir çalışmaya literatürde rastlanmamıştır. Bu çalışmada karbondioksit tutucu katı amin esaslı adsorbanlarda destek malzemesi olarak kullanılan 3 farklı yapıdaki mezo gözenekli silikanın (MCM-41, SBA-15 ve KIT-6) literatürde bilinen farklı yöntemlerle, farklı koşullarda sentezleri gerçekleştirilerek [2-6]  en iyi sentez yönteminin belirlenmesi hedeflenmiştir. Yöntem belirleme sırasında maliyet, verim, işlem kolaylığı ve ürün özellikleri göz önünde bulundurulmuştur. XRD, FTIR ve Autosorb cihazları kullanılarak sentezlenen destek malzemelerinin kimyasal ve yüzeysel özellikleri karakterize edilmiştir. Daha sonra, destek malzemelerine değişik oranlarda karbondioksit tutucu amin  kaynağı olarak tetraetilenpentamin (TEPA) immobilize edilmiştir. Elde edilen katı amin esaslı adsorbanların FTIR, TGA, Autosorb, SEM ve XRD cihazları kullanılarak karakterizasyonları gerçekleştirilmiştir. Adsorbanların CO2 adsorpsiyon/desorpsiyon davranışları ve CO2 tutma kapasiteleri saf CO2 beslemesi ile 75°C’de TGA analizi ile incelenmiş ve sonuçlar literatür ile karşılaştırılmıştır. Her bir destek malzemesi için optimum sentez yöntemi, reaksiyon süresi ve sıcaklığı belirlenmiştir.  

Şekil 1. Hidrotermal Yöntemle Mezogözenekli Silika Sentezi Anahtar Kelimeler : Karbondioksit Adsorpsiyonu, Katı Amin Esaslı Adsorban, Mezogözenekli Silika, Tetraetilenpentamin Kaynakça [1] C.H. Yu, C.H. Huang, C.S. Tan; Aerosol and Air Quality Research (2012) 12: 745–769. [2] N. K. Alias Int. J. Chem. Env. Eng. (2010) (1), s. 85-90. [3] K. S. Mat, Universiti Teknologi Malaysia (2009). [4] R. K.-W. Ryong, Journal of Phys. Chem. B (2005) (109), s. 23263-23268. [5] M. A.-M. Teymour, Int. Nano Lett. (2011) (1), s. 34-37. [6] X. C. Xu, Energy & Fuels (2002) (16), 1463-1469.

750

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ003) AMİT FONKSİYONLU KATYONİK GEMİNİ SURFAKTANT SENTEZİ VE TENSİYOMETRİK YÖNTEMLE İNCELENMESİ SEMRA KOCAOĞLU 1, HALİDE AKBAŞ 1, MESUT BOZ 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected]  Gemini surfaktantlar olarak ta bilinen dimerik surfaktantlar, tek molekülde bağlayıcı bir grup ile iki hidrofilik baş grup ve iki hidrofobik alkil zincirinin birleşmesinden meydana gelirler. Monomerik surfaktantlara nazaran daha fazla yüzey aktivite ve performans gösterdiklerinden dolayı bu tip surfaktantlarla yapılan çalışmalar giderek önem kazanmaktadır [1]. Bu çalışmada, yeni bir amit fonksiyonlu katyonik Gemini surfaktant olan N ,N –bis(3-dodekan amido propil)-N ,N ,N ,N -tetrametildekan-1,10-diamonyum bromür sentezlendi, saflaştırıldı ve karakterize edildi.Monomerik surfaktant CTAB (hekzadesiltrimetilamonyum bromür) ile gemini surfaktanttın etkileşimleri incelendi. Yüzey gerilimi değerleri KSV Sigma 702 tensiyometresi kullanılarak ölçüldü.Gemini surfaktant ve karışık surfaktant çözelti sisteminin (Gemini-CTAB) farklı sıcaklık ve konsantrasyonlarda çizilen yüzey gerilim-konsantrasyon-sıcaklık grafiklerinden faydalanılarak kritik misel konsantrasyonu (KMK), maksimum yüzey alan konsantrasyonu (Γ ), yüzey basınç KMK(Π ), molekül başına en düşük yüzey alan değeri (A ), miselleşme Gibbs serbest enerjisi (  ) ve adsorpsiyon standart Gibbs enerjisi ( ) değerleri hesaplandı. Karışımdaki CTAB’ nın mol kesri artarken Γmax değerlerinin arttığı ve A min. değerlerinin azaldığı görülür. CTAB ‘ nin mevcudiyetinden dolayı su yapısındaki değişiklikler ve arayüzeyde CTAB nın bulunuşu bu değişimleri açıklar ve CTAB nın mol kesri artarken KMK noktasındaki yüzey basıncı olan  ’ nın azaldığı görülür. Bu yüzey aktivitedeki azalış demektir [2]. Bu azalış karışımdaki  gemini surfaktant moleküllerinin çözünürlüğü ile ilgilidir. ( ) değerleri, ( )değerlerinden daha negatif bulundu. Bu, misel tek sıra halinde oluştuğunda, çalışma sulu ortamda miselleşme aşamasında yüzeydeki monomer haldeki surfaktant moleküllerinin aktarılması için yapılacak iş olduğunu ifade etmektedir [3]. Sıcaklık artışıyla KMK değerinde artma ve maksimum yüzey alanı konsantrasyonunda azalma gözlenirken, molekül başına en düşük yüzey alan değeri belli sıcaklıkta daha fazla artış gösterdi [4].

Şekil 1. (a) Katyonik gemini surfaktanttın sentez şeması (b)Katyonik gemini surfaktanttın farklı sıcaklık ve konsantrasyonlarda yüzey gerilimi grafiği  Anahtar Kelimeler : Katyonik Gemini Surfaktant,Tensiyometrik Yöntem Kaynakça [1] H. Akbaş, A. Elemenli, M. Boz, J. Surface Deterg., 40, (2012), 15-33. [2] F.Khan, U.S.Siddiqui, M.A.Rub, I.A. Khan and Kabir-ud-Din, Journal of Molec. Liquids, 191,(2014), 29-36. [3] B.Sohrabi, A. Bazyari, M.Hashemianzadeh, Colloids Surf.A:Physicochem. Eng. Aspects, 364,(2010),87-93. [4] Z. Zhang, P. Zheng, Y. Guo, Y. Yang, Z. Chen, X. Wang, X.An and W.Shen, Journal of Colloid and Interface Sci., 379,(2012), 64-71. 

751

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ004) KATYONİK CTAB YÜZEY AKTİF MADDESİNİN KRAFFT NOKTASINDAKİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ FERİDE YÜREK 1, HALİDE AKBAŞ 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected]    Krafft sıcaklığı iyonik yüzey aktif maddelerin sulu çözeltide misel oluşumundan dolayı çözünürlüklerinin hızla artmaya başladığı sıcaklık olarak tanımlanır. Bu davranış, miseller yüksek derecede çözünebilir özellik gösterirken, monomer haldeki yüzey aktif maddenin sınırlı çözünürlüğe sahip olması ile açıklanır. Krafft sıcaklığının altında yüzey aktif maddenin çözünürlüğü miselleşme için yetersizdir.    Bu çalışmada, yüzey aktif madde olarak Setiltrimetilamonyum bromür (CTAB) kullanılmıştır. Kondüktometrik ölçümler WTW inoLAB Cond  740  kondüktometre kullanılarak alınmıştır. Ölçülen iletkenlik değerleri ve sıcaklık arasında  çizilen grafiklerden yararlanarak Krafft noktaları bulunmuştur (Şekil 1).    Krafft noktası üzerine NaCl, NaI, KCl, , KI, KNO3, NH4Cl, NH4Br ün .elektrolitlerin etkisi 0.01-0.1 molar   aralığında beş farklı konsantrasyonda incelenmiştir. Krafft noktalarının değişimi incelendiğinde yüzey aktif maddenin Krafft noktası konsantrasyon arttıkça lineer bir şekilde azaldığı gözlenmiştir. Krafft noktası üzerine Na+ iyonunun K+ iyonundan, Cl- iyonunun ise NO3- iyonundan daha fazla etkisi olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler : CTAB, Krafft Noktası,Elektrolit Etkisi,Konduktometre, Miselleşme. Kaynakça [1] H. Akbaş, A. Elemenli, M. Boz, Journal of Surfactants and Detergents, 15, (2011), 33-40 [2] J. C. Roy, Md. Nazrul Islam. G. Aktaruzzaman , Journal of Surfactants and Detergents, 17, (2014), 231-242 [3] S. J.Holder, B. C. Sriskantha, S. A. Bagshav, I. J. Bruce, Journal of Colloid and Interface Science, 367, (2012), 293-304

752

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ005) YENİ ÇİFT- ZİNCİRLİ KATYONİK SURFAKTANTLARIN FİZİKOKİMYASAL VE TERMODİNAMİK DAVRANIŞLARI SİNEM ENGİN ÖZDİL 1, HALİDE AKBAŞ 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Surfaktantların sudaki çözeltilerinin bazı özellikleri incelenmiş ve geniş uygulama alanları bulmuştur. Surfaktantlardan deterjan, şampuan, ilaç, pestisit, herbisit, gıda, kozmetik, boya, tekstil gibi alanlarda geniş ölçüde faydalanılır [1-2]. Bu çalışmada ‘‘m-0-m’’ (m= 10, 12 and 16) olarak ifade edilen N, N-dialkil-N,N-dietil amonyum bromür yeni çift-zincirli katyonik surfaktantlar laboratuvarımızda sentezlenmiş, saflaştırılmış ve karakterize edilmiştir. Yapı analizleri nükleer magnetik rezonans ( 1H NMR, 13C NMR) teknikleri ve safsızlıkları yüzey gerilim metodu kullanarak gerçekleştirilmiştir. Yeni çift-zincirli katyonik surfaktantlar bir hidrofilik baş grup ile iki hidrofobik alkil zincirinin biraraya gelmesiyle oluşmuştur. Bu surfaktantlar, monomerik surfaktantlarla karşılaştırıldığında daha düşük kritik misel konsantrasyonu (KMK), daha iyi çözünürlük, köpük oluşturma, ıslatma ve adsorpsiyon yeteneğine sahip olduğu gözlenmiştir. Sentezlenen surfaktantların miselleşme davranışları iletkenlik ölçümleri ile sıcaklığın fonksiyonu olarak konduktometri kullanarak incelenmiştir. İletkenlik ölçümlerinden faydalanılarak (KMK), iyonlaşma derecesi (α) ve Gibbs serbest enerjisi (ΔGº) 25 ºC ile 50 ºC sıcaklık aralığında bulunmuştur [3]. Hidrofobik alkil zincir uzunluğu arttığında KMK’nın düştüğü ve iyonizasyon derecesi (α)’nın arttığı gözlenmiştir. KMK’daki azalışa hidrofobik molekül üzerindeki dipol moment neden olmuştur [4].  Çift-zincirli katyonik surfaktantların KMK değerlerinin, monomerik surfaktantlardan daha düşük olmasının nedeni surfaktantların agregasyon özelliği ile açıklanmaktadır [5]. Ayrıca surfaktantın alkil grubu artarken Gibbs serbest miselleşme enerjisinin (ΔGº ) daha negatif olduğu bulunmuştur.    Anahtar Kelimeler : Katyonik Surfaktantlar, Konduktometrik Metod, Hidrofobik Alkil Zinciri, Kritik Misel Konsantrasyonu. Kaynakça [1]  H. Akbaş A. Elemenli, M. Boz, J. Surfact Deterg, 15, (2012), 33-40. [2]  Ç. Batıgöç, H. Akbaş, M. Boz, J. Chem. Thermodynamics, 43, (2011), 1349-1354. [3]  H. Akbaş, A. Elemenli, Ç. Batıgöç, M. Boz, Asian Journal of Chemistry, Vol.24, 12, (2012), 5749-5752. [4]  Z. Wang, G. Li, X. Zhang, R. Wang, A. Lou, Colloids and Surfaces, A, 197, (2002), 37-45. [5]  Y. Wang, E. F. Marques, Journal of Molecular Liquids, 142, (2008), 136-142.

753

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ006) KİL DESTEKLİ MAGNEZYUM FERRİT NANOKATALİZÖRLERİN HAZIRLANMASI VE KARAKTERİZASYONU YILDIRAY ALDEMİR 1, ELİF ANT BURSALI 1, MÜRÜVVET YURDAKOÇ 1 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Magnetik nanotanecikler, yüksek katalitik aktiviteyi sahip oldukları ve bir magnet yardımıyla tepkime ortamından kolaylıkla uzaklaştırılabildikleri için heterojen kataliz alanında yaygın olarak kullanılırlar [1-3]. Magnetik ayırma, katalizör kaybına yol açan süzme, çöktürme gibi klasik yöntemlere göre kolay ayırma, ucuzluk, katalizörün yeniden kullanımı, zaman ve uygulama açısından üstünlük sağlayarak katalizör ömrünü arttırır [4-7]. Ferritler arasında nano magnezyum ferrit, yüksek-yoğunluklu kayıt ortamı, adsorpsiyon, sensör ve magnetik teknolojilerde kullanım potansiyeli olduğundan önemlidir. Fotoelektriksel özelliği, düşük mıknatıslanma doygunluğu, yüksek öz direnç, tekdüzelik ve yinelenebilir özelliklerinden dolayı organik sentezlerde geniş kullanım alanı bulur [1, 8]. Bu çalışmada, doğal Enez/Edirne bentoniti ve organo-bentonit destekli MgFe2O4 nano kürecikleri birlikte çöktürme metodu ile FeCl3.6H2O, FeCl2.4H2O ve Mg(OAc)2.4H2O kullanılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan katalizörler, X-ışınları kırınımı (XRD), fourier dönüşümlü infrared spektroskopisi (FTIR), termogravimetrik analiz (TG/DTG), Magnetometrik analiz (VSM) ve yüzey taramalı elektron mikroskobu (SEM) yöntemleriyle karakterize edilmiş ve birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Katalizörlerin özgül yüzey alanları Brunauer-Emmett-Teller (BET) yöntemiyle belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Magnetik Nanotanecikler, Heterojen Kataliz, Bentonit Kaynakça [1] M. Sheykhan, H. Mohammadnejad, A. Jafar, J. Akbari, A. Heydari, Tetrahedron Lett., 53, (2012), 2959-2964. [2] V. Polshettiwar, R.S. Varma, Green Chem., 12, (2010), 743–754. [3] M.J. Jacinto, O.H.C.F. Santos, R.F. Jardim, R. Landers, L.M. Rossi, Appl. Catal. A, 360, (2009), 177–182. [4] Z. Ullah, S. Atiq, S. Naseem, J. Alloys Compd., 555, (2013), 263–267. [5] P. D. Stevens, J. Fan, H. M. R. Gardimalla, M. Yen, Y.Gao, Org. Lett., 7, (2005), 2085–2088. [6] H. M. R. Gardimalla, D. Mandal, P. D. Stevens, M. Yen, Y. Gao, Chem. Commun., (2005), 4432–4434. [7] A-H. Lu, W. Schmidt, N. Matoussevitch, H. Bönnemann, B. Spliethoff, B. Tesche, E. Bill, W. Kiefer, F. Schuth, Angew. Chem., 43, (2004), 4303–4306. [8] A. Pradeep, P. Priyadharsini, G. Chandrasekaran, Magn. Magn. Mater. 320, (2008), 2774–2779.

754

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ007) KOMPLEKS İÇEREN BENTONİT TAŞIYICILI KATALİZÖRLERİN HAZIRLANMASI ELİF ANT BURSALI 1, BURCU YILMAZ 1, ÖZGE ÖZTÜRK 1, HÜSEYİN DURMAZ 1, MÜRÜVVET YURDAKOÇ 1 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Killer çoğunlukla yüzey veya yüzeye yakın şartlarda ısısal ya da kimyasal değişimler sonucu oluşurlar. Volkanik küllerin sağladıkları bazik çözeltilerde volkanik kayaçların bozunmasıyla temel bileşeni montmorillonit olan bentonit türü killer oluşmaktadır [1,2]. Killer, bol bulunmaları ve ucuz olmaları nedeniyle kimyasal tepkimelerde doğrudan katalizör ya da katalizör destek katısı olarak sıklıkla kullanılmaktadırlar [3,4]. Geçiş metal kompleksleri tek başına veya katı destek maddeleri üzerine taşınarak çeşitli tepkimelerde, homojen ve heterojen katalizörler olarak kullanılmaktadır. Bu katalizörlerin aynı zamanda, hazırlama kolaylığı, şekil seçiciliği, geri dönüşümü, ürün saflaştırması gibi avantajları da bulunmaktadır [4-6]. Bu çalışmada, katalizör hazırlanmasında taşıyıcı olarak doğal Enez/Edirne bentoniti ile aktif bileşen çinkonun, klorür tuzu, asetil aseton ve p-aminobenzoik asit ligandları içeren kompleksleri kullanılmıştır. Hazırlanan katalizörler, X-ışınları kırınımı (XRD), fourier dönüşümlü infrared spektroskopisi (FTIR), termogravimetrik analiz (TG/DTG) ve yüzey taramalı elektron mikroskobu (SEM) yöntemleriyle karakterize edilmiştir. Ayrıca Brunauer-Emmett-Teller (BET) yöntemiyle özgül yüzey alanları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Katalizör, Bentonit, Çinko Kompleksi Kaynakça [1] R.E. Grim, Clay Mineralogy, 2nd Ed., McGraw-Hill, New York, (1968). [2] S. Yariv, H. Cross, Structure and surface acidity of clay minerals, Marcel Dekker, Inc., New York, (2002). [3] E.M. Araujoa, T.J.A. Melo, L.N.L. Santana, G.A. Neves, H.C. Ferreiraa, H.L. Lira, L.H. Carvalhoa, M.M. Avila, M.K.G. Pontes, I.S. Araujo, Mater. Sci. Eng., 112, (2004),175-178. [4] C. Pereira, S. Patrício, A. R. Silva, J. Colloid Interface Sci., 316, (2007), 570-579. [5] C. Pereira, A.R. Silva, A.P. Carvalho, J. Pires, C. Freire, J. Molecular Catal. A, 283, (2008), 5-14. [6] S. Coşkun, Z. Taşçı, M. Ulusoy, M. Yurdakoç, Turk. J. Chem., 38, (2014), 600-610.

755

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ008) CANTHARELLUS CIBARIUS LAKKAZ’ININ ALJİNAT VE ALJİNAT/KARAGENAN JEL KARIŞIMINDA İMMOBİLİZASYONU VE BOYAR MADDE GİDERME AKTİVİTESİ SEVİLAY İNAL 1, GÜLÇİN AKAGÜN 2, HÜLYA YAĞAR 2 1

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

İmmobilize enzimlerin proses esnasında kolayca geri kazanım ve yeniden kullanılabilme avantajları nedeniyle endüstride kullanılma potansiyeli olan enzimlerin immobilizasyonuna yönelik ilgi devam etmektedir [1]. Lakkazlar (EC.1.10.3.2) fenolik substratların büyük kısmının oksidasyonunu katalizleyen, bakır içeren oksido-redüktaz enzimleridir. Lakkazlar dekolorizasyon ve detoksifikasyon özelliklerinden dolayı; tekstil endüstrisinde boyar maddelerin giderilmesi, şarap endüstrisinde fenolik bileşiklerin uzaklaştırılması, deterjan endüstrisinde boyar maddelerin transferi işlemlerinde kullanılır [1,2]. Bu çalışmada lakkaz kaynağı olarak Cantharellus cibarius (sarıkız mantarı) adlı şapkalı mantar kullanıldı. Cantharellus cibarius lakkazı, aljinat jelde ve aljinat-karagenan jel karışımında tutuklama yöntemiyle immobilize edildi [3]. İmmobilizasyon işlemlerinde jel karışımlarının kullanılması daha iyi özellikli tutuklama materyalleri sağlayabildiğinden çalışmada aljinat-karagenan jel karışımı bu amaçla seçildi [4-5]. Damlatma çözeltisi olarak aljinat jel için CuCl2, aljinat-karagenan jel karışımı için KCl/CuCl2 kullanıldı. Tutuklama yöntemiyle immobilize edilen lakkazın, Reactive Orange tekstil boyasını giderme aktivitesi çalışıldı. Protein tayinleri Bradford yöntemiyle gerçekleştirildi [6]. Serbest enzim için lakkaz aktivitesi 69.6 EU/ml, aljinat jelde tutuklanan lakkaz (ILA) için 50.7 EU/ml ve aljinat-karagenan jel karışımında tutuklanan lakkaz (ILAK) için ise 54.6 EU/ml olarak bulundu. İmmobilizasyon verimleri ILA için % 72.8, ILAK için ise % 68.1 olarak belirlendi. Çalışılan enzim preparatlarının Reactive Orange boyasını giderme aktiviteleri; serbest enzim için % 80, ILA için % 82.05 ve ILAK için ise % 82.32 olarak belirlendi. Tüm enzim preparatlarının Reactive Orange boyasını başarıyla gidermiş olduğu görülmüş olup, tekstil atık sularının arıtımında yeniden kullanılabilirlik ve sürekli proseslere uygulanabilirlik avantajı nedeniyle özellikle immobilize preparatların daha avantajlı olduğu düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler : Cantharellus Cıbarıus, İmmobilizasyon, Lakkaz Kaynakça [1] D.S. Arora, R.K. Sharma, App. Biochem. Biotechnol. 160, (2010), 1760-1788. [2] M.F. Fernandez, M.A. Sanroman, D. Moldes, Biotechnology Advances 31(8), (2013) 1808-25. [3] F. Şahin, G. Demiral, H. Tümtürk, Int J. Biol Macromolecules, 37, (2005)148-153. [4] D. Norouziana, S. Javadpoura, N. Moazamib, A. Akbarzadeha, Enzyme Microb. Technol. 30, (2002), 26–29. [5] D. Norouzian, A. Hosseinzadeh ,D.N. N. Inanlou Moazami, World J Microbiol and Biotechnol. 15, (1999), 501–2. [6] M.M. Bradford, Anal. Biochem. 72, (1976), 248-254.

756

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ009) 2-(4-METOKSİFENİLAMİNO)-2-OKSOETİL METAKRİLAT LB İNCE FİLMLERİN KARAKTERİZASYONU VE GAZ SENSÖR UYGULAMALARI NEVİN ÇANKAYA 1, YASER AÇIKBAŞ 1, CENGİZ SOYKAN 1, MATEM ERDOĞAN 2, RİFAT ÇAPAN 2 1 2

UŞAK ÜNİVERSİTESİ

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışmada, 2-(4-metoksifenilamino)-2-oksoetil metakrilat (MPAEMA) monomeri yeni sentezlenmiş olup, FTIR, 1H and 13C NMR spektroskopileri ile karakterize edilmiş [1,2] ve gaz sensör maddesi olarak seçilmiştir. Gaz sensörleri uygulamalarında, Langmuir-Blodgett (LB) ince film tekniği kullanılarak birçok organik ince film üretilmiş [3] ve LB filmlerin zararlı organik buharlara karşı hassasiyeti araştırılmıştır [4]. Kullanılan maddeler arasında monomer türevlerine ait gaz sensör uygulamaları literatürde sınırlı sayıdadır. Kuartz kristal ve kuartz cam yüzey üzerine LB ince film tekniği kullanılarak üretilen ince filmlerin homojenliği, UV-görünür spektrometresi ve QCM (Kuartz Kristal Mikrobalans) sistemi kullanılarak incelenmiştir. Kuartz kristal yüzey üzerine kaplanmış MPAEMA LB ince filmlerin tabaka başına düşen frekans değişimi ve madde miktarı sırasıyla 20.30 Hz/tabaka ve 763.54 ng/ tabaka olarak hesaplanmıştır. LB ince film sensörünün organik buharlara (kloroform, diklorometan, aseton, benzen ve toluen) duyarlılığı, hassasiyeti ve tepkisi QCM yardımıyla incelenmiş ve ince film sensörünün kloroform buharına daha duyarlı olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler : 2-(4-Metoksifenilamino)-2-Oksoetil Metakrilat (MPAEMA), LB İnce Film; Gaz Sensör. Kaynakça [1] N. Çankaya, K. Demirelli, Journal of the Chemical Society of Pakistan, 33(6), (2011), 884-892. [2] C. Soykan, A. Şahan, F. Yakuphanoğlu, Journal of Macromolecular Science, Part A: Pure and Applied Chemistry, 48, (2011), 169–176. [3] Y. Açıkbaş, M. Evyapan, T. Ceyhan, R. Çapan, Ö. Bekaroğlu, Sens. Actuators B,  135, (2009), 426-429. [4] Y. Açıkbaş, R. Çapan, M. Erdogan, F. Yukruk, Sens. Actuators B, 160, (2011), 65-71.

757

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ010) KALSİYUM BENTONİT ÜZERİNE BSA PROTEİNİNİN ADSORPSİYONU MAYA KUMCU 1, DİLEK DURANOĞLU 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Protein adsorpsiyonu biyoloji, biyomedikal, biyoteknoloji ve çevre bilimi gibi birçok alanda önemli rol oynamaktadır. Yapay implantlar, protein saflaştırma teknikleri, biyosensörler ve ilaç salınım sistemleri uygulamaları içinde, katı yüzeydeki proteinlerin etkisi biyoteknolojide yaşanan gelişmelerde büyük artışa yol açmıştır [1]. Bazı durumlarda ultrafiltrasyon membranlar ve ısı değiştiricilerde kirlenmeyi en aza indirmek için protein adsorpsiyonu kullanılır. Van der Waals ve elektrostatik kuvvetler, hidrofobik etkiler, hidrojen bağları, protein-yüzey ve protein-protein etkileşimleri protein adsorpsiyonunda kritik rol oynar [2]. Bu çalışmada, kalsiyum bentonit (CaB) üzerine Sığır Serum Albumin (BSA) proteininin adsorpsiyonu araştırılmıştır. 80-85%  montmorilonit içeren CaB, taramalı elektron mikroskobu, X-ışını kırınımı spektroskopisi, pH titrasyon metodu ve zeta potansiyeli ölçümleri ile karakterize edilmiştir. Protein adsorpsiyon süreci farklı konsantrasyon ve pH değerlerinde incelenmiştir. Denge adsorpsiyon verileri Langmuir ve Freundlich adsorpsiyon modellerine uygulanmıştır. Gerek pH’ın etkisinin incelenmesi gerekse numunelerin zeta potansiyeli ölçüm sonuçları beraber değerlendirildiğinde BSA’nın CaB üzerine adsorpsiyonunda Van der Waals kuvvetlerinin ve hidrofobik etkilerin başlıca rol oynadığı görülmüştür.  Anahtar Kelimeler : BSA, Adsorpsiyon, Kalsiyum Bentonit Kaynakça [1] M. Alkan, Ö. Demirbaş, M. Doğan, O. Arslan, Surface Properties of Bovine Serum Albumin – Adsorbed Oxides:  Adsorption, Adsorption Kinetics and Electrokinetic Properties, Microporous and Mesoporous Materials, 96 (2006),  331–340. [2] J. Han, P. Silcock, A.J. McQuillan, P. Bremer, Bovine Serum Albumin Adsorption on N-methyl-d-glucamine Modified Colloidal Silica, Colloids and Surfaces A: Physicochemical and Engineering   Aspects, 349 (2009), 207-213. 

758

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ011) DEMİR-FTALOSİYANİN TETRASÜLFONAT KATALİZÖRLÜĞÜNDE KARVAKROL OKSİDASYONU VE TİMOKİNON ELDESİ TUĞÇE GÜNAY 1, YASEMİN ÇİMEN 1, RUKİYE BENGÜ KARABACAK 1, HAYRETTİN TÜRK 1 1

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Timokinon koyu sarı renkli kristallere sahip uçucu bir monoterpen kinondur. Bu bileşik çörekotu, kekik (Nigella sativa L.) ve Monarda fistulosa L. bitkilerinde ana bileşen olarak bulunmaktadır [1]. Timokinonun antitümor ve antioksidant etkilerinin yanı sıra kalp, karaciğer ve böbrek hasarlarına karşı koruyucu özellik gösterdiği yapılan araştırmalar ile bilinmektedir [2]. Bu sebeple timokinonun karvakrol gibi kimyasal bileşiklerden eldesi dikkat çekici çalışma konularından birisidir. Bu çalışmada Weber [3] prosedürüne göre hazırlanmış demir-ftalosiyanin tetrasülfonat (FePcTS) katalizörlüğünde potasyum peroksimonosülfat (KHSO5) aktif bileşenine sahip okzon tuzu varlığında 8:1 metanol:su karışımı içerisinde karvakrolün oksidasyonu çalışılmıştır. Öncelikle optimum oksidasyon koşulları (zaman, substrat ve katalizör miktarı, oksidant türü ve miktarı) belirlenmiştir. Tipik bir oksidasyon reaksiyonu için 2,0×10-3 M [FePcTS] sulu çözeltisi (0,5 mL, 1,0×10-3 mmol) ve 7,5×10-2 M karvakrolün metanol içerisindeki çözeltisi (4,0 mL, 0,300 mmol) reaksiyon balonuna alınmış ve üzerine okzon (0,600 mmol KHSO5 aktif bileşenini içeren 0,1844 g katı) eklenmiştir. Reaksiyon ortamında oluşan timokinon karakterizasyonu GC-MS ve NMR teknikleri kullanılarak yapılmış, miktar tayini ise GC analizleri yardımıyla saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler : Karvakrol, Katalizör, Metalo-Ftalosiyanin, Oksidasyon, Timokinon Kaynakça [1] Buckingham, J., 2008. Dictionary of Natural Products on DVD, Version 17.1. Chapman and Hall/CRC: Boca Raton, FL, US. [2] Badary, OA; Nagi, MN; Al-Shabanah, OA; Al-Sawaf, HA; Al-Sohaibani, MO; Al-Bekairi, AM, Canadian Journal of Physiology and Pharmacology 75 (12), (1997), 1356. [3] Weber, J.H. ve Busch D.H., Inorganic Chemistry, 4, (1965), 469.

759

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ012) ALDOKSİM GRUBU İÇEREN BAZI RUTENYUM(II) KOMPLEKSLERİNİN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE KATALİTİK SU OKSİDASYONU ÜZERİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ ALİ TUNA 1 1

ISTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected] 

Koordinasyon kimyasında ligand olarak kullanılan ve C=N grubu içeren bileşikler, 1864 yılında Schiff tarafından ilk olarak sentezlendiği için “Schiff Bazları” olarak anılırlar. Schiff bazları ‘’ RCH=NR’’ genel formülüyle gösterilebilir. Buradaki R’ grubu bir Hidroksil (-OH) grubu ihtiva ediyorsa bu yapılara ‘’ aldoksim ‘’ denir. Bu çalışmada Su moleküllerinin katalitik bir parçalanma sonucu Hidrojen ve Oksijen gazlarına dönüşümü incelenmektedir. Bu dönüşümü sağlayan Aldoksim gubu ihtiva eden Rutenyum(II) Kompleklerinin katalizör etkisi, Hidroksil grubu içermeyen Schiff bazı türevleri ile kıyaslandığında, daha iyi bir sonuç vermektedir [1-2]. Aldoksim grubunun ektisi iki şekilde ifade edilebilir. Bunların ilki, Su tutma ve merkez metal iyonuna yaklaştırma özelliğidir. İkinci etkisi ise, Rutenyum kompleksine bağlı olan su molekülündeki bir adet Hidrojeni kendisine çekmesi ile merkez Rutenyum atomu +2 değerlikten, +3 değerliğe yükseltgenir ve ortama 1 adet elektron vermesidir. Bu işlem gerçekleştiğinde artık suyun katalitik parçalanması döngüsü başlar ve ortama Su girdikçe bu olay belirli bir türe devam eder. Tekrar eden bu devir sayısı TON ( Turn Over Number ) olarak ifade edilir. Bu sayının tanımı bilimsel olarak, bir mol katalizöre eş değer parçalanan su molekülü veya oluşan Hidrojen/Oksijen miktarı olarak ifade edilebilir [3-5].  

Anahtar Kelimeler : Rutenyum, Katalizör, Hidrojen, Kompleks, Schiff Kaynakça [1] Jared J. Paul, Elizabeth T. Papish, Douglas B. Grotjahn, Eur. J. Inorg. Chem. 2014, 676–689. [2] Zong, R.; Thummel, R. P. J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 12802−12803. [3] Licheng Sun Inorg. Chem. 2012, 51, 3388−3398 [4] Duan, L.; Xu, Y.; Tong, L.; Sun, L. ,ChemSusChem 2011, 4, 238−244 [5] D. E. Polyansky, J. T. Muckerman, J. Rochford, R. Zong, R. P. Thummel, E. Fujita, J. Am. Chem. Soc. 2011, 133, 14649

760

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ013) BAZI RUTENYUM(II)-BİPİRİDİN KOMPLEKSLERİNİN SENTEZİ, 2D-NMR (COSY) SPEKTROSKOPİSİ İLE KARAKTERİZASYONUN VE KATALİTİK AKTİVİTESİNİN İNCELENMESİ ALİ TUNA 1 1

ISTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Rutenyum bileşikleri, koordinasyon kimyasında sıklıkla karşılaştığımız ve birçok reaksiyonda katalizör etkisi göstermektedir. Bu çalışmada Su moleküllerinin katalitik bir parçalanma sonucu Hidrojen ve Oksijen gazlarına dönüşümü söz konusudur. [Ru(cym)Cl2]2 bileşiğinin, 2,2’-bipiridil yani bipiridin ve 2,6-dipikolinik asit ile oluşturduğu kompleksin katalitik aktivitesi incelenmektedir. Katalitik etkileşme sonucunda merkez Rutenyum atomu +2 değerlikten, +3 değerliğe yükseltgenir ve ortama 1 adet elektron verir. Böylece artık suyun katalitik parçalanması döngüsü başlar ve ortama Su girdikçe bu olay belirli bir süre devam eder. Tekrar eden bu devir sayısı TON ( Turn Over Number ) olarak ifade edilir. Bu sayının tanımı bilimsel olarak, bir mol katalizöre eş değer parçalanan su molekülü veya oluşan Hidrojen/Oksijen miktarı olarak ifade edilebilir [1-5]. Oluşan bu Rutenyum kompleksinin yapısının tayinin 2D-NMR yani COSY ve Infrared (IR) Spektroskopisi ve ile tayin edildi ve katalitik etkisi Döngüsel Voltametri (CV) ile incelendi.Böylece bu yapının uygun bir katalizör olarak kullanılabileceği sonucuna varıldı.          

Anahtar Kelimeler : Rutenyum, Katalizör, COSY, Kompleks, Katalizör Kaynakça [1] Duan, L.; Xu, Y.; Tong, L.; Sun, L. ,ChemSusChem 2011, 4, 238−244 [2] Zong, R.; Thummel, R. P. J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 12802−12803. [3] Licheng Sun Inorg. Chem. 2012, 51, 3388−3398 [4] Jared J. Paul, Elizabeth T. Papish, Douglas B. Grotjahn, Eur. J. Inorg. Chem. 2014, 676–689. [5] D. B. Grotjahn, Top. Catal. 2010, 53, 1009.

761

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ014) YENİ NESİL KATALİZÖRLER; RELİTE-EXC8D VE SMOPEX-101 VARLIĞINDA ESTERLEŞME REAKSİYON ÇALIŞMALARI EMİNE EKİNCİ 1, HİLAL SÜRMELİOĞLU 1, NURAY OKTAR 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Asidik bir katalizör varlığında karboksilli asitlerin alkollerle yaptığı reaksiyonlar sonucunda oluşan esterler, özellikle ilaç ve kozmetik sanayinde saf ve nitelikli kimyasalların üretiminde kullanılan önemli kimyasal bileşiklerdir. Esterleşme reaksiyonlarında, asidik karakterli katı katalizörler homojen katalizörlere kıyasla daha çok tercih edilmektedirler. Katı asit katalizörlerin kullanımının en önemli avantajları arasında; reaksiyon ortamından kolaylıkla ayrılması dolayısıyla düşük maliyetlerde üretim ve tekrar kullanılabilirlik sayılabilir [1-4].Çalışmanın amacı, ticari yeni nesil katalizörler; Relite-EXC8D ve Smopex-101’in asetik asit ile etanolün esterleşme reaksiyonunda aktivitelerinin incelenmesidir. Asetik asit ve etanolün esterifikasyon reaksiyonu ile boya ve deri sanayinde çözücü olarak kullanılan etil asetat üretimi gerçekleştirilmiştir. Reaksiyon sonucunda bir mol ester oluşurken bir mol de su oluşmaktadır. Bilindiği gibi tersinir reaksiyonlar olan esterleşme reaksiyonlarında ürünlerden birinin uzaklaştırılması tepkimeyi ürünler lehine ilerletecektir. Yapılan çalışmada ayrıca reaksiyonda oluşan suyun bir kısmının tutulması amacıyla Zeolit-5A kullanılmış ve denge dönüşümüne etkisi incelenmiştir. Reaksiyon çalışmaları sıvı fazda kesikli otoklav reaktörde 1000 rpm karıştırma hızında gerçekleştirilmiştir. Reaktan ve ürün analizi,  alev iyonlaşma dedektörlü ve HP-Innowax kapiler kolon donanımlı Agilent 6890 marka Gaz Kromotografi (GC) cihazıyla gerçekleştirilmiştir. Sıcaklığın ve reaktan molar oranının, reaksiyon hızı ve ürün dönüşümüne etkisini incelemek amacıyla farklı sıcaklıklarda (30, 50 ve 70 ºC) ve farklı reaktan bileşimlerinde (etanol/asetik asit molar oranı; 1/1, 1/2 ve 4/1) deneyler gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalarda Smopex-101’in Relite-EXC8D katalizörüne göre aktivitesinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Smopex-101 varlığında 70ºC reaksiyon sıcaklığında ve 4/1 etanol/asetik asit molar oranında gerçekleştirilen deneysel çalışmalarda yaklaşık 160 dakikada %86 asetik asit dönüşümüne ulaşılmıştır. Endotermik bir reaksiyon olan asetik asidin etanolle esterleşmesinde sıcaklıkla birlikte denge dönüşümü artmaktadır. 30 ve 50 ºC reaksiyon sıcaklıklarında Smopex-101 varlığında  %27 ve %56 asetik asit denge dönüşümlerine 80-100 dakika gibi kısa bir sürede ulaşıldığı görülmüştür. Dengeyi ürünler yönüne kaydırarak daha yüksek dönüşümler elde etme amacıyla 50 ºC reaksiyon sıcaklığında Smopex-101 varlığında su tutucu Zeolit-5A adsorbenti belirli oranlarda (katalizör/ adsorbent kütlece; 1/1,1/2 ve 1/4) kullanılmıştır. Asetik asit dönüşümü bu çalışmalar sonucunda (katalizör/adsorbent; 1/2) %56’dan %86’ya yükselmiştir. Katalizör karakterizasyon çalışmaları aktivite sonuçlarını destekler niteliktedir. Anahtar Kelimeler : Esterleşme, Etanol, Asetik Asit, Katı Asit Katalizörler, Zeolit-5A Kaynakça [1] G. D. Yadav, P. H. Mehta,Ind. Eng. Chem. Res.,33, (1994),  2198-2208. [2] B. R. Jermy, A. Pandurangan, J. Mol. Catal. A: Chem., 237, (2005), 146-154. [3] T. A. Peters, N. E. Benes, A. Holmen, J. T. F. Keurentjes, App. Catal. A: General, 297, (2006), 182-188. [4] E. Ekinci, Gliserin Esterifikasyon Reaksiyonu için Katalizör Sentezi, Karakterizasyonu ve Performanslarının İncelenmesi, Doktora Tezi, (2013).

762

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ015) YENİ BİR OKSİDATİF KATALİZÖR ve UYGULAMALARI TETRAKİS (2,4,6-TRİMETİLPRİDİN) GÜMÜŞ DİKROMAT (T-TMPSDC) SEMİH DERSİN 1, FATMA AYDIN 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Organik bileşiklerin yükseltgenmesi sadece canlı sistemler için değil aynı zamanda analitik, sentetik ve endüstriyel alanlarda da büyük önem taşır. Bileşiklerin yükseltgenmesi fonksiyonel grup değişimi ile gerçekleşmektedir. Bu değişimi sınırlama seçimli yükseltgeme olarak tanımlanmaktadır. Organik bileşiklerin seçimli yükseltgemesinde oksidatif katalizörün özelliği ve ortamın çözücü şartı oldukça önemlidir. Bu amaçla aprotik ortam reaksiyonu için sentezlenen katalizörler her geçen gün artmaktadır. Bunların başında yer alan önemli reaktiflerden bazıları pridinyum klorokromat (PCC)[1], pridinyum florokromat (PFC)[2], Pridinyum dikromat (PDC) [3], 3-Karboksipridinyum trikloroasetatokromat (CPTCAC) [4], Tetrakispridinyum gümüş dikromat (TPSDC) [5] örnek olarak verilebilir. Bu reaktiflerin özelliği oksidasyon sistemleri oksokromik-amin komplekslerine dayanmakta ve birçok oksidatif reaksiyonlarda geniş bir uygulama alanları bulunmaktadır. Bu çalışmada, yeni bir yükseltgen olan Tetrakis(2,4,6-trimetilpridin)Gümüş Dikromat (T-TMPSDC) bileşiği sentezlendi. Bileşiğin yapısı, XRD, SEM-EDS, FT-IR, Ms spektroskopisi ile aydınlatıldı.  Bileşik çeşitli alkollerin ve arenlerin yükseltgenmesinde kullanıldı. Çözücü şartları değiştirilerek deneysel verim incelendi. 

Bu çalışma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından  (BAP-FYL-2014/191) desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Oksidatif Katalizör Kaynakça [1]   E.J. Corey, J.W. Suggs, Tetrahedron Lett., 31, (1975) 2647-2650. [2]   M.N. Bhattacharjee, M.K. Chauduri, H.S. Dasgupta, N. Roy, D.T. Khathing, Synthesis, 7 (1982) 588-90. [3]   E.J. Corey, G. Schmidt, Tetrahedron Lett., 5, (1979) 395-402. [4]   F. Aydin., R. Özen, J. Chem. Res. 4 (2005), 224-226. [5]   H. Firouzabadi, A. Sardarian, H. Garibi,  Synthetic Commun., 14, (1984) 89-94.

763

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ016) ÇAM FISTIĞI TOHUMUNDAN (PİNUS PİNEA) LİPAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI VE KİNETİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ GÜLAY KILAR 1, METİN BÜLBÜL 1 1

DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ gulaykı[email protected]

Pinaceae familyasında yer alan fıstıkçamı (pinus pinea) Ege, Akdeniz sahilleri, Portekiz, ispanya, İtalya, Girit ve Türkiye’de yayılış gösteren çam türüdür[1]. Halk arasında çam fıstığı (pinus pinea)  dolmalık fıstık olarak bilinir[2]. Halkın ihtiyaçları için bitkisel ilaçlarda; antiviral, antimikrobiyal ve antikansorejen etkileri nedeni ile tıpta ve farmokolojide doğal hammadde olarak bitki tohumları kullanılmaktadır[3]. Tohumların iyi bir besin kaynağı olması ve insan sağlığı açısından önemli olması yönüyle bu çalışmada Manavgat yöresi çam fıstığı tohumlarından lipaz enzimi saflaştırılmıştır. Lipaz enzimleri gliserol ile yağ asitlerinden oluşan esterlerin hidrolizini sağlayan yada lipitlerin ester bağlarının oluşumunu katalizleyen enzimler olarak bilinirler[4]. Bu çalışmada sanayide alternatif bir kaynak olabileceği yönü düşünülerek lipaz enzimi saflaştırılması hedeflenmiştir. Çam fıstığı( Pinus pinea)  tohumları önce yağsızlaştırılıp daha sonra amonyum sülfat çöktürmesi ile proteinler çöktürülmüştür. Elde edilen homojenat çözeltisinden tuzların giderimi amacıyla diyaliz işlemi uygulanmıştır. Jel filtrasyon kromatoğrafisi ile lipaz enzimi saflaştırılıp, saflığı SDS-PAGE ile doğrulanmıştır. Katalitik özelliklerini incelemek amacıyla da Km ve Vmax, optimum sıcaklık, optimum pH, stabil sıcaklık, stabil pH, depo kararlılığı gibi değerleri bulunarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler : Çam Fıstığı, Lipaz, Saflaştırma, Karakterizasyon, Kinetik Kaynakça [1]  R.Anşin, Z.C.Özkan, Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, K.T.Ü., 167, (1997), 19. [2] C. Nergiz, İ. Dönmez, Chemical Composition and Nutritive value of ( pinus pineaL.) Seed. Food Chemistry,  86, (2004), 365-368. [3] E.T.N. Bisanda, W.O. Ogola, J.V. Tesha,. Characterisation of tannin resin blends for particle, Cement&Concrete Composites 25, (2003), 593-598. [4] N.Akbulut, “Pamuk Tohumundan (Gosspium hirsutum L.) Lipaz Enziminin Saflaştırılması Ve Karakterizasyonu,” Dumlupınar üniversitesi Fen-Bilimler Enst. Y.LisansTezi Kütahya, (2014), 27.

764

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ018) ENZİM-MİMİK MODELİ OLABİLECEK YENİ KALİKSAREN TÜREVLERİNİN HAZIRLANMASI BEGÜM TABAKCI 1, SERKAN ERDEMİR 1, MUSTAFA TABAKCI 1 1

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kaliksarenler fenol ile formaldehitin bazik ortamdaki kondensasyon reaksiyonu ile sentezlenebilen makrosiklik bileşiklerdir. Bu bileşikler supramoleküler kimyanın üçüncü jenerasyonu olarak bilinen, türevlendirilebilme çeşitlilikleri ve konformasyonel özellikleri sayesinde geniş bir uygulama alanına sahip bileşiklerdir [1-2]. Bu uygulamalardan birisi de enzim-mimik çalışmalarıdır [3-4]. Bu çalışmada kaliksaren temelli yeni enzim-mimik modellerinin geliştirilmesi amaçlandı. Bu amaçla farklı kaliksaren türevleri sentezlendi ve karakterize edildikten sonra bu türevlerin p-nitrofenil asetat substratının hidrolizinde enzim-mimik özellikleri (Şekil 1) araştırıldı. Sonuçlar Michaelis-Menten grafikleri ile değerlendirildi ve elde edilen grafiklerden sentezlenen yeni kaliksaren türevlerinin enzim-mimik olarak katalitik özelliklerinin oldukça iyi olduğu sonucuna varıldı. Bu çalışma BAP 11401109 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Kaliksaren, Enzim-Mimik, Kataliz Kaynakça [1] B. Tabakci, A.D. Beduk, M.Yilmaz, J. Appl. Polym. Sci. 125 (2012), 1012-1019. [2] M. Harbeck, D. D. Erbahar, I. Gürol, E. Musluoğlu, V. Ahsen, Z. Z. Öztürk, Sensor.Actuat. B-Chem. 155, (2011), 298-303. [3] S.J. Seog, N.D. Sung, R.S. Hynes, J. Chin, Inorg. Chem. 35 (1996), 7472-7473. [4] O. Seneque, M.N. Rager, M. Giorgi, O. Reinaud, J. Am. Chem. Soc. 122 (2000), 6183-6189.

765

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ020) BALIK TÜRLERİNDEKİ ESER METAL İYONLARININ CONGO RED İLE AMBERLİTE XAD-7 ÜZERİNDE AYRILMASI VE ZENGİNLEŞTİRME SONRASI AAS İLE BELİRLENMESİ GÜZİN ALPDOĞAN 1, NEVİM SAN 1, DİLA KAYA 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Eser element tayinlerinde analiti matriksten ayırıma ve zenginleştirme yöntemleri, duyarlılığı ve tayinin doğruluğunu artırmak için yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu amaçla sayısız zenginleştirme teknikleri geliştirilmiştir. En yaygın olarak kullanılan zenginleştirme yöntemleri; immobilizasyon, sıvı-sıvı ekstraksiyonu, elektro analitik metot, iyon değiştirme, buharlaştırma, birlikte çöktürmedir.Eser element tayininde kullanılan bu yöntemler içinde immobilizasyon en yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biridir. Bu amaçla XAD kopolimerleri, aktif karbon, iyon değiştirme reçineleri, kelat reçineleri ve çeşitli kopolimerler kullanılır. Yüksek saflıkta elde edilebilmeleri, geniş yüzey alanları, geniş pH aralığında adsorpsiyon yapabilmeleri, elusyon tekniklerine uygunlukları ve dayanıklı olmaları amberlit türü reçinelerin zenginleştirme yöntemlerinde sıkça kullanılmalarına neden olmuştur [1-4].  Bu çalışmada balık örneklerinde eser miktarda bulunan Cu(II), Ni(II), Fe(III), Zn(II), Cr(III), Cd(II) ve Pb(II) iyonlarının ayrılması ve zenginleştirilmesi için bir yöntem önerilmiştir. Bu yöntem metal iyonlarının alevli AAS ile belirlenmeden önce Congo Red ile tutturulmuş Amberlite XAD-7 reçinesi kolonunda adsorplanmalarına dayanır. Sorpsiyonun kalitatif olduğu pH aralıkları Cu ve Ni için 6,0-9,0; Fe için 5,5-8,0; Zn ve Cd için 6,0-8,5 ve Pb ile Cr için 7,0-9,0 olarak belirlenmiştir. Aynı anda alıkonma için optimum pH’ın 7,5 olduğu bulunmuştur. Cu(II), Ni(II), Fe(III), Zn(II), Cr(III), Cd(II) ve Pb (II) için reçinenin sorpsiyon kapasitesi sırasıyla 0,89; 0,72; 0,82; 0,61; 0,53; 0,84 ve 0,78 mg/g olarak hesaplanmıştır. Elüent olarak asetonda hazırlanmış 1M HNO3 çözeltisi kullanıldığında yedi katyonun da aynı anda belirlenebilmesi mümkündür. Bazı elektrolitlerin tolerans sınırı da ayrıca incelenmiştir. Elde edilen en yüksek zenginleştirme faktörü 300’dür. Bu yöntemin hassasiyeti altı deneme sonucunun bağıl standart sapmasının incelenmesiyle hesaplanmıştır ve incelenen yedi elementin tümü için %6’nın altında bulunmuştur. Önerilen yöntemin doğruluğu standart referans maddenin (NRCC-DORM 2 Dogfish muscle) analizi ile yapılmış ve gerçek balık örneklerindeki metal iyonlarının belirlenmesi için uygun olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Metal İyonları, Zenginleştirme, AAS, Congo Red, Adsorpsiyon Kaynakça [1] D. Mendil, M. Tüzen, M. Soylak , J. Haz. Mat, 152, (2008), 1171. [2] Y. Liu, Y. Guo,S. Meng, D. Yang, B. Din, Microchim. Acta,194, (2005), 95- 102. [3] B. Aşçı, G. Alpdoğan, S. Sungur, Analytical Letters, 39, (2006), 997. [4] M. Tüzen, M. Soylak, Analytica Chimica Acta, 504, (2004), 325.

766

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ021) BAKIR(I) İYODÜR ESASLI METAL-ORGANİK KAFES YAPILAR SELÇUK DEMİR 1, H. MERVE ÇEPNİ 1, NURAY BİLGİN 1, MALGORZATA HOŁYŃSKA 2, FATİH YILMAZ 1 1 2

RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ

FACHBEREİCH CHEMİE AND WİSSENSCHAFTLİCHES ZENTRUM FÜR MATERİALWİSSENSCHAFTEN UNİVERSİTÄT MARBURG, GERMANY [email protected]

Son yıllarda çeşitli gazları ve molekülleri depolama, kataliz, ayırma-saflaştırma, lüminesans algılama v.b. amaçlar için çokça araştırılan gözenekli ve fonksiyonel malzemeler metal-organik kafes yapı (MOF) ya da gözenekli koordinasyon polimerleri olarak tanımlanmaktadır [1-4]. Bu çalışmada bakır(I) iyodür ve piridin-3,5-dikarboksilik asit kullanılarak solvotermal yöntemle iki yeni kafes yapı sentezlenmiş ve değişik yöntemlerle karakterize edilmiştir. Yapıları X-ışınları tek kristal kırınım yöntemi ile aydınlatılan kafes yapılar Cu+ katyonları, piridin-3,5-dikarboksilato ve iyodür anyonları ile akua ligantı içermektedir (Şekil 1). Düşük sıcaklık azot adsorpsiyon-desorpsiyon izotermleri hazırlanan bileşiklerin gözenekli yapıda olduğunu doğrulamaktadır. Kafes yapılardan bir tanesi [Cu2I2] birimlerinin oluşturduğu  7.7 x 9.2 Å çapındaki boşluklarda [Cu(MeCN)4]+ katyonları bulundurmaktadır.

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 112T956 proje numarası ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Metal-Organik Kafes; Bakır; Adsorpsiyon, Yüzey Kaynakça [1] H. Furukawa, K.E. Cordova, M. O’Keeffe, O. M. Yaghi, Science, 341, (2013), 1230444. [2] S. Demir, H.M. Çepni, Y. Topcu, M. Hołyńska, S. Keskin, Inorganica Chimica Acta, 427,  (2015), 138-143. [3] H. Li, M. Eddaoudi, M. O’Keeffe, O.M. Yaghi, Nature, 402, (1999), 276–279. [4] H.C. Zhou, J.R. Long, O.M. Yaghi, Chemical Reviews, 112, (2012), 673-674.

767

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ022) Fe-ZSM5 KATALİZÖRÜ ÜZERİNDE NAFTALİNİN METANOL İLE METİLASYONU AYŞE AYDIN 1, FATİH GÜLEÇ 1, EMİR HÜSEYİN ŞİMŞEK 1, AYSEL NİFTALİYEVA 1, ALİ KARADUMAN 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Naftalinin metilasyonu ile metil naftalinler ve dimetil naftalinler gibi değerli kimyasallar üretilebilmektedir[1-2]. Naftalinin metilasyonu ile üretilebilecek ürünlerin içinde özellikle iki bileşen çok önemlidir. Bunlar 2-Metilnaftalin (2-MN) ve 2,6-Dimetilnaftalin (2,6-DMN)dir. 2-MN’in önemi 2,6-DMN ve K vitamini üretiminde kullanılmasından gelmektedir. 2,6-DMN ise Polietilen naftalat (PEN) üretiminde kullanılan ekonomik değeri yüksek bir bileşiktir. PEN,  Polietilen teraftalat (PET)’a alternatif yeni bir polimerdir. Bu polimerin, ısıl dayanımı, oksijen geçirme direnci, oligomer ekstraksiyon değeri ve radyasyon direnci gibi özellikleri PET’ten çok daha iyidir.  Özellikle, yüksek sıcaklık direnci nedeniyle organik hafıza kartı gibi elektrik ve elektronik teknolojisinde uygulama alanı bulmaktadır. Ancak, PEN üretiminde 2,6-DMN basamağının karmaşık ve pahalı olması bu polimeri de pahalı yapmakta ve yaygın kullanımının önüne geçmektedir. Bu yüzden bu konu üzerine literatürde yoğun çalışmalar yapılmaktadır[1-2]. Bu çalışmanın amacı, naftalinden çıkarak metilleme ile naftalin türevlerini olan 2-MN ve 2,6-DMN seçimliliği üzerine Fe-ZSM5 katalizörünün etkisine bakmaktır. Deneysel çalışmalarda, kütlece %10 Fe tuzunun ıslak emdirme yöntemi ile hazırlanmış Fe-ZSM5 katalizörü üzerinde, sıcaklık ve boşluk hızı ile Naftalin dönüşümü, MN seçimliliği, 2-MN seçimliliği, DMN seçimliliği, 2,6-DMN seçimliliği, 2-MN/1-MN oranı, 2,6-DMN/2,7-DMN oranına bakılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, naftalinin metilasyonu 2g Fe-ZSM5 katalizörü üzerinde iç çapı 10mm olan sabit yatak reaktörde gerçekleştirilmiştir. Besleme akımı olarak molce 1:3:10 oranında hazırlanmış, naftalin (hammadde), metanol (metilasyon ajanı) ve 1,2,4-trimetilbenzen (çözücü) karışımı kullanılmıştır. Belirtilen reaktörde rekasiyon farklı boşluk hızlarında (0.5, 1, 1.5, 2, 2.5, 3 st-1) ve farklı sıcaklıklarda (450°C ve 500°C) gerçekleştirilmiştir. Deneysel çalışmalardan elde sıvı ürünler 60 metre ZB-1MS kapiler kolonu olan Thermo Finnigan marka GC-MS cihazında analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, Naftalin dönüşümü, MN seçimliliği, 2-MN seçimliliği, DMN seçimliliği, 2,6-DMN seçimliliği 2-MN/1-MN oranı, 2,6-DMN/2,7-DMN oranı hesaplanmıştır. Genel olarak sıcaklık arıtışı ile naftalin dönüşümünün arttığı, boşluk hızı artışı ile azaldığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : 2,6-Dimetilnaftalin, Naftalin, 2-Metilnaftalin, Zeolit Katalizör, ZSM-5, Metilasyon, Polietilen Naftalat. Kaynakça [1]J. N. Park, J. Wang, C. W. Lee, S. E. Park, Bull. Korean chem. Soc., Vol.23, 7, (2002), 1011-1013. [2]W. Wu, W. Wu, O. V.Kikhtyanin, L. Li, A.V. Toktarev, A.B. Ayupov, J.F. Khabibulin, G.V. Echevsky, H. Juan, Applied Catalysis A:General, 375, (2010), 279-288. [3]L. Jin, Y. Fang and H. Hu, Catalysis Communications, 7, (2006), 255-259. 

768

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Yüzey ve Kataliz

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-YÜ023) 2-METİL NAFTALİNDEN 2,6-DİMETİL NAFTALİN ÜRETİMİNE Pd-Y ZEOLİT VE Rb-Y ZEOLİT KATALİZÖRLERİNİN ETKİSİ AYSEL NİFTALİYEVA 1, FATİH GÜLEÇ 1, ALİ KARADUMAN 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

2,6-Dimetil naftalin, polietilen naftalat (PEN) polimerinin üretiminde maliyeti artıran en önemli bileşiktir. Bilindiği gibi PEN üstün özellikleri olmasına rağmen maliyeti yüzünden PET ile rakabet edememektedir. 2,6-DMN üretimi üzerine yapılan çalışmalar 2-MN den katalitik olarak üretimi üzerine yoğunlaşmış ve katalizör olarak da mezogözenekli zeolit yapıları kullanılmaktadır[1-4]. Bu çalışmada kullanılan Y zeolite (Yüzey alanı=780 m2/g, SiO2/Al2O3=30) Zeolyst (ABD) firmasından temin edilmiştir. Katalizör hazırlanmasında öncelikle Y zeolit 5:1 oranında γ-Al2O3 ilave edilerek pelletlenmiştir.  Sonra katalizöre metal yüklemede ıslak emdirme yöntemi kullanılarak kütlece % 0.1 Pd ve % 0.1Rb metallerinin nitrat tuzları Y zeolit pelletleri ile 24 saat süre emdirme işlemine tabi tutulmuştur.  Sonrasında katalizör 4 saat 120°C’de kurutma işleminin ardından 6 saat 550°C’de kalsinasyona tabii tutulmuştur. Bu şekilde hazırlanan katalizörlerin testi sabit yataklı bir reaktörde yapılmıştır. Reaktör çıkışında ürünler -10°C’de etilen glikol ile çalışılan sirkülatör ile yoğunlaştırılmıştır. Reaktörde, hazırlanan Pd-Y ve Rb-Y katalizörleri üzerinde 2-MN’in metanol ile metilasyonu ve 2-MN’inin disproporsiyonu tepkileri incelenmiştir.  Reaksiyon sonucunda elde edilen sıvı ürünler ThermoFinnagan DSQ 250 markalı GC-MS cihazında (ZB-1 MS kapiler kolon, 60 metre) analiz edilmiş ve oluşan ürünler tanımlanmıştır. Yapılan çalışmada 2-MN dönüşümüne, 2,6-DMN verimine, 2,6-DMN/2,7-DMN oranına ve 2,6-DMN seçimliliğine metal yüklemenin, sıcaklığın, boşluk hızının etkisi incelenmiştir.  Deneysel çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre, 2-MN dönüşümü, sıcaklık artışı ile arttığı boşluk hızı artışı ile azaldığı belirlenmiştir. Rb-Y ve Pd-Y zeolit katalizörleri için metilasyon çalışmalarında ulaşılan en yüksek dönüşüm değerleri sırasıyla %66 ve %47 dir. Ulaşılan en yüksek 2,6-DMN verimliliği, Rb-Y zeolit için 3.07, Pd-Y zeolit için 1.68 dir. 2,6-DMN/2,7-DMN oranı, çalışılan iki katalizörde ve her iki reaksiyon türünde de 1.0 değerinin üzerindedir. 2,6-DMN seçimliliği incelendiğinde Rb-Y zeoliti için seçimlilik %16, Pd-Y zeolit için ise %12 dir. Seçimlilik metilasyon reaksiyonlarında disproporsiyon reaksiyonlarına oranla çok daha yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak, hem 2-MN dönüşümü hemde 2,6-DMN verimi ve seçimliliği açısından Rb metalinin Pd metalinden daha aktif olduğu ve 2,6-DMN üretimi açısından metilasyon reaksiyonlarının daha etkili olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : 2,6-Dimetilnaftalin, 2-Metilnaftalin, Y Zeolit, Metilasyon, Disproporsiyon, Polietilen Naftalat. Kaynakça [1]Park, J., Wang, J., Lee, C., Park, S., Bull. Korean Chem. Soc. 23, (2002), 1011-1013. [2]Lijun, J., Xiaojiang, Z., Haoquan, H., Bin, M., Catalysis Communications. 10, (2008), 336–340. [3]Pu, S.B. ve Inui, T., Applied Catalysis A: General, 146, (1996), 305-316. [4]Wang, Y., Xu, L., Yu, Z., Zhang, X. ve Liu, Z., Catalysis Communications, 9, (2008), 1982-1986.

769

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri ÇEVRE VE ENERJİ

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE001) SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ İÇİN ENZİMATİK YAKIT HÜCRELERİNİN TASARLANMASI MUHAMMET SAMET KILIÇ 1, ŞEYDA KORKUT 1, BAKİ HAZER 1 1

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sürdürülebilir enerji üretimi, gün geçtikçe enerji talebinin artışı ve enerji üretiminde kullanılan yakıt kaynaklarının hızla tükenmekte olması sebebiyle son zamanlarda tercih edilmektedir [1-2]. Bu amaçla araştırmacılar daha çok atıklarda bulunan potansiyel yakıt olarak kullanılabilecek maddelerden enerji üretimine yönelmişlerdir. Enzimatik yakıt hücreleri son zamanlarda özellikle elektrik enerji üretimi için temiz teknolojiler sınıfında yerini almaya başlamıştır fakat bu teknolojilerin, yenilenebilir kaynaklardan elektriksel güç üretimleri düşüktür [3-4]. Enzimatik yakıt hücrelerinin performansı bütünüyle elektrot konfigürasyonuna bağlıdır. Elektrot yüzeyinde bağlı bulunan enzim miktarı, enzim yapısı, elektrot materyali, elektron transferini hızlandıran maddelerin ortamda bulunması, bu maddelerin tür ve konsantrasyonları, çalışma ortamının pH değeri, destek elektrolit konsantrasyonu, elektrot yüzey alanları, elektrot yüzeyinde sentezlenen/polimerleştirilen polimer filmlerin yapısı (iletkenliği, enzim bağlama kapasitesi vb.) sistem performansını etkileyen ana parametrelerdir. Enzimatik biyoyakıt hücreleri için sözü geçen parametrelerin optimize edilmesi biyolojik yakıt hücrelerinden kaydadeğer elektrik enerjisi üretimi için zorunludur [5]. Bu çalışmada enzimatik yakıt hücrelerinin performanslarının iyileştirilmesi için yapılması gereken işlemler ve dikkat edilecek hususlar detaylıca incelenmiştir.  Enzimatik yakıt hücresinin çalışma şekli Şekil 1’de şematize edilmiştir.

Bu çalışma 112Y100 numaralı TÜBİTAK projesi tarafından finansal olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Enzimatik Yakıt Hücresi, Sürdürülebilir Enerji, Enzim Kaynakça [1] S. A. Neto, A. R. De Andrade, J. Braz. Chem. Soc., 24, (2013), 1891-1912. [2] B. Mecheri, A. Geracitano, A. D’Epifanio, S. Licoccia, ECS Transactions, 35, (2011), 1-8. [3] E. H. Yu, K. Scott, Energies, 3, (2010), 23-42. [4] M. H. Osman, A. A. Shah, F. C. Walsh, Biosens. Bioelectron., 26, (2011), 3087-3102. [5] M. S. Kilic, S. Korkut, B. Hazer, E. Erhan, Biosens. Bioelectron., 61, (2014), 500-505.

771

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE002) SÜPERKRİTİK SIVILAŞTIRMA YÖNTEMİYLE AVOKADO ÇEKİRDEĞİNDEN BİYOYAĞ ELDESİ HALİL DURAK 1, TEVFİK AYSU 1 1

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Biyokütle kaynaklı hammaddeler ısıl, biyolojik ve fiziksel birçok yöntemle daha değerli enerji formlarına dönüştürülebilmektedir. Biyokütleden elde edilen biyo yağ ın geleneksel kullanıma göre birçok avantajı vardır. Öncelikle yüksek enerji yoğunluğuna, kolay depolama ve kolay taşınabilme özelliğine sahiptir. Biyo yağ yakıt maddesi olarak direkt olarak motorlarda, türbinlerde ve yanma birimlerinde kullanılabilir. Biyokütleden biyoyakıt üretimi için gazlaştırma, piroliz ve sıvılaştırma gibi birçok termokimyasal yöntem kullanılmaktadır [1,2]. Süperkritik şartlarda sıvılaştırma işlemi 250-400 C sıcaklık aralığında yüksek basınç altında (4-5 MPa) lignoselülozik yada diğer organik materyallerin çözücü ortamında termal olarak bozulma işlemidir. Süperkritik sıvı ekstraksiyonunda çözücü olarak aseton, etanol, metanol, 2-propanol gibi organik çözücülerin yanında su da kullanılabilmektedir [3]. Yapılan bu çalışmada biyokütle kaynağı olarak avokado çekirdeği kullanılmıştır. Avokado çekirdeği meyveden ayrılmış ufak parçalara bölünmüş ve gölgede kurutulmuştur. Daha sonra bu örnekler öğütülerek toz haline getirilmiştir. Denemeler 75 mL kapasiteli paslanmaz çelik reaktörde yapılmıştır. Denemeler 250, 270 ve 290 oC de aseton ve etonol çözücüleri ile  KOH, ZnCl2 katalizörleri kullanılarak yürütülmüştür. Denemeler sonunda en yüksek verim 290 oC de aseton çözücüsünde ZnCl2 katalizörü varlığında %76.90 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca denemeler sonunda elde edilen biyo yağ ın GC-MS, FTIR ve elementel analizi yapılarak ham maddenin enerji değeri ile karşılaştırılmıştır. GC-MS analizi ile en yüksek sayıda bileşik 270 ve 290 oC de aseton çözücüsünde sırasıyla 170 ve 195 farklı türde bileşik olarak tespit edilmiştir. Ham maddenin dulong formülüne göre enerji değeri 14.85 Mj/kg olarak hesaplanmıştır. Elde edilen biyo yağın enerji değeri ise 290 oC de yapılan denemeler için 22.01 Mj/kg ile 28.12 Mj/kg arasında bulunmuştur. Elde edilen biyo yağ için hesaplanan enerji değerleri ham maddeye kıyasla daha yüksektir. Süperkritik sıvılaştırma yöntemi ile avocado çekirdeğinden daha değerli ve yüksek enerjili kimyasallara dönüştürülebileceği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Biyokütle, Süperkritik Sıvı Ekstraksiyonu, Avokado Kaynakça [1] H. Durak, T. Aysu, Bioresource Technol. 166, (2014), 309-317. [2] H.S. Heo, H.J. Park, J.I. Dong, S.H. Park, S.kim, D.J. Suh, Y.W.Suh, S.S. Kim, Y.K. Park, Journal of Industrial and Engineering Chemistry​16, (2010), 27-31. [3] X.Z. Yuan, H. Li, G.M. Zeng, J.Y. Tong, W. Xie, Energy. 32, (2007), 2081–2088.

772

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE003) BİYODİZEL ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI BİR TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN BENZETİMİ CANAN ORANLI 1, SÜLEYMAN KARACAN 1 1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Biyodizel, kolza (kanola), ayçiçeği, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucunda açığa çıkan yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Dizel yakıtlar birçok alanda kullanılmakta ve ülke ekonomisinde önemli bir yer teşkil etmektedir. Petrolün her geçen gün azalması, petrol krizleri ve çevre bilincinin artması ile yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgi artmıştır [1]. Biyodizel petrol içermez; fakat saf olarak veya her oranda petrol kökenli dizelle karıştırılarak yakıt olarak kullanılabilen dizel motorları için alternatif bir yakıttır. Biyodizel, yağlı yapısı, yenilenebilir olması,biyobozunur olması, daha az yanmamış hidrokarbon, sülfür ve CO2 emisyonu, daha düşük parlama noktası gibi özelliklerinden dolayı petrol kökenli dizel yakıta göre üstünlük göstermektedir [2].  Tepkimeli damıtma (RD) kimyasal reaksiyonun ve ayırma işleminin tek bir ünitede gerçekleşmesi ile meydana gelir. Tepkimeli damıtma özellikle bitkisel yağ  transesterleşmesi veya  ardışık kimyasal reaksiyonlar olduğu durumlarda geleneksel reaktör ve ayırma ünitelerinin birlikte olduğu proseslerin bir alternatifidir. RD’nin geleneksel ardışık proseslere göre önemli avantajları yüksek kimyasal dönüşüm oranı, düşük sermaye ve minimum işletim maliyetidir[3-4]. Yapılan simülasyon çalışmaları sonucunda biyodizel üretmek için transesterleşme ve esterleşme reaksiyonlarının tepkimeli damıtma kolonunda yapılmasının enerji ihtiyacını düşürdüğü ve alkol/yağ oranını azalttığı görülmüştür. Tepkimeli damıtma sayesinde düşük reaksiyon verimi, düşük ürün saflığı ve korozyon gibi sorunlar çözülebilmektedir. Anahtar Kelimeler : Biyodizel, Tepkimeli Damıtma, Benzetim Kaynakça [1] W.H. Liew, M.H. Hassim, K.S. Ng Denny, Clean Techn Environ Policy 16, (2014), 1431– 1444. [2] K. Prasertsit, C. Mueanmas, C. Tongurai. Chemical Engineering and Processing, 70, (2013), 21–26. [3] A.A. Kiss, C.S. Bildea, J Chem Technol Biot , 87, (2012), 861–879. [4] M. Klöker,  YE. Kenig, A. Hoffmann, P.  Kreis, and A. Gorak,Chemical Engineering and  Processing, 44, (2005), 617-629.

773

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE004) N-HEKZADEKAN’IN KOMPLEKS KOASERVASYON METODUYLA ARAP ZAMKI-KİTOSAN KABUK İÇERSİNDE MİKROKAPSÜLASYONU KASIM AKSOY 1, CEMİL ALKAN 2 1

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ 2

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bu çalışmada, n-hekzadekan içeren mikrokapsüller faz değişimi yoluyla ısı enerjisi depolama malzemesi olarak kompleks koaservasyon yöntemiyle üretilmiştir. Bu yöntemde,  polianyon ve polikatyon polimerlerin pH değişimine bağlı olarak kompleks oluşturması neticesinde çekirdek madde etrafında polimerce zengin duvar oluşumu gerçekleştirilmektedir. Kompleks koaservasyon yönteminde en önemli nokta sistemin pH’ının polianyon polimerin negatif, polikatyon polimerinde pozitif yüklü olacağı pH aralığının seçimidir. Böylelikle makromolekül olan polianyon ve polikatyon polimerlerinin oluşturduğu kompleks yapı daha sonra, duvar yapıyı oluşturacak şekilde hazırlanan emülsiyon sisteminde çapraz bağlayıcı madde ile bağlanmaktadır. Birçok doğal polimer bu metoda uygundur [1-2]. Çalışmada mikrokapsüllerin duvar yapısını oluşturmak için polikatyon polimer olarak kitosan, polianyon polimer olarak arap zamkı kullanılmıştır. Çalışmada emülsiyon oluşturmak için HLB (Hidrofilik-Lipofilik Denge) değeri sırasıyla 8,6 (Span 20), 15,0 (Tween80), 15,6 (Tween 40) ve 16,7 (Tween 20) olan suda kısmen çözünebilen yüzey aktif maddeler kullanılmıştır. Mikrokapsül üretiminde duvar oranı 1:1 olarak belirlenmiş olup, duvar/çekirdek oranı ise 1:1,5 olarak kullanılmıştır. Daha önceki çalışmalarımızda kitosan ve sodyum alginat duvarlı faz değiştiren madde içeren mikrokapsülleri kompleks koaservasyon metoduyla üretimi gerçekleştirilmiştir [3-4]. Çalışma sonunda elde edilen mikrokapsüllerin parçacık büyüklüğü analizi, SEM ile morfolojileri, FT-IR spektroskopisi ile kimyasal yapıları, DSC ile ısı depolama ve yayma özellikleri belirlenmiştir. SEM ve parçacık boyutu analiz sonuçlarına göre mikrokapsüller küresel yapıya ve ortalama 39,02-35,70 µm parçacık boyutuna sahiptirler.  DSC sonuçlarına göre ise, polimer oranı 1:1 olan kapsüller ortalama 14,9 oC’de 116,2-20,4 J/g ısı depolarken 15,6 oC’de -86,4-22,3 J/g ısı yaymaktadırlar. Anahtar Kelimeler : Mikrokapsül, Komplek Koaservasyon, Faz Değişim Malzemesi, N-Hekzadekan, Kitosan, Arap Zamkı. Kaynakça [1] Holme, I., Internetional Dryer, (2003),9-13. 83 [2] Aggarwal, A. K., Dayal, A. ve Kumar, N., Microencapsulation processes and applications in textile processing,Colourage,(1998) August, 15-24. [3] K.Aksoy and C.Alkan,8th International Conference Textile Science-TEXSCI 2013,(2013),50-51,September 23-25,Liberec,Czech Republic [4] K.Aksoy , C.Alkan, V. Ulusal Polimer Bilim Ve Teknolojisi Kongresi, (2014),26-27,(Eylül 1-4,Tokat, Türkiye.

774

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE005) YÜKSEK SICAKLIK PEM YAKIT PİLLERİ İÇİN POLYBENZİMİDAZOL/ GRAFEN OKSİT KOMPOZİT MEMBRANLARIN GELİŞTİRİLMESİ YILSER DEVRİM 1, KÜBRA PEHLİVANOĞLU 2 1 2

ATILIM ÜNİVERSİTESİ

TEKSİS İLERİ TEKNOLOJİLER [email protected]

Geleceğin temiz enerji teknolojisi olarak görülen Hidrojen enerjisi dünyamızda ve Türkiye’de enerji sorunu çözümü için gündemde olan önemli bir alternatif enerji kaynağıdır. Yakıt pilleri, elektrokimyasal tepkimeler ile hidrojendeki kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren cihazlardır. PEM yakıt pilleri düşük çalışma sıcaklığında yüksek verim elde edilmesi, sessiz çalışması ve saf suyun dışında herhangi bir atık ortaya çıkarmamasından dolayı en çok ilgi çeken yakıt pili türüdür [1-3]. PEM yakıt pillerinde en fazla kullanılan membran türü iletkenliği nem içeriğine bağlı olan perflorosulfonik asit bazlı membranlardır. Ancak uzun süreli kullanımlarda, yakıt pili ortamında elektrotlardaki katalizörün CO zehirlenmesini önlemek ve verimi arttırmak için yüksek çalışma sıcaklıkları gerekmektedir. Yüksek çalışma sıcaklıklarında yakıt pili membranındaki nem kaybı nedeniyle membranların iletkenli azalmakta ve bu durum yakıt pili veriminin düşmesine neden olmaktadır [4]. Yüksek sıcaklık PEM yakıt pili uygulamalarında en fazla kullanılan membranlar fosforik asit yüklü polibenzimidazol (PBI) membranlardır. Bu membranların fosforik asit ile yüklendiklerinde proton iletkenlikleri artmakta ve nemsiz ortamda çalışabilmektedirler. Ancak bu membranların en önemli dezavantajı uzun süreli uygulamalarda  mekanik dayanımlarının azalması  ve membran iletkenliğini sağlayan emdirilmiş fosforik asitin yapıdan çıkmasıdır. PBI bazlı kompozit membranlar bu sorunun çözülmesi için kullanılan alternatiflerden birisidir [5-7]. Sunulan çalışma kapsamında PBI/ grafen oksit (GO)  kompozit membranlar hazırlanmış ve yüksek sıcaklık PEM yakıt pili performansları belirlenmiştir. Çalışmada ilk olarak PBI polimeri ve GO sentezlenmiş ve karakterize edilmiştir. İkinci aşamada farklı oranlarda PBI/GO kompozit membranlar hazırlanmış ve FTIR, TGA, XRD, SEM, EDS analizleri, proton iletkenlik ölçümleri, ve mekanik testler ile analiz edilmiştir.  PBI/GO kompozit membranların yakıt pili çalışmaları için ultrasonik kaplama yöntemi ile Membran Elektrot Ataçları (MEA) hazırlanmıştır [8]. Çalışmada hazırlanan her bir elektrot 0.4 mg/cm2 Pt/C katalizör içermektedir. Elektrotlar kompozit membranlarının her iki yüzeyine sıcak baskılama yapılarak birleştirilmiş ve MEA’ler yakıt pili testlerine hazır hale getirilmiştir. Hazırlanan PBI/GO kompozit membranlı  MEA’ler 5 cm2 aktif alana sahip tekli bir yakıt pili ile PEM yakıt pili test istasyonunda hidrojen ve hava gazları kullanılarak 160-200oC çalışma sıcaklığı aralığında karşılaştırmalı olarak belirlenmiştir.   Anahtar Kelimeler : Yakıt Pili, Proton Değişim Membran, Polibenzimidazol Kaynakça [1] R. He, Q. Li, G. Xiao,JN. Bjerrum, Journal of Membrane Science, 226, (2003), 169-184. [2] H. Namazi, H. Ahmadi, Journal of Power Sources, 196, (2011), 2573–2583. [3] Q. Li, R. He, J.O. Jensen, N.J. Bjerrum, Fuel Cells 4, (2004), 147–159. [4] D. Ergun, Y. Devrim, N. Bac, I. Eroglu, Journal of Applied Polymer Science, 124, (2012) E267-E277. [5] Z.G. Shao, P. Joghee, I.M. Hsing, Journal of Membrane Science, 229, (2004) 43. [6] J. Lobato, P. Canizares, M.A. Rodrigo, J.J. Linares, Electrochimica Acta,52, (2007), 3910–3920. [7] Y. Oono, A. Sounai, M. Hori, Journal of Power Sources, 189, (2009), 943–949.

[8]Y. Devrim, S. Erkan, N. Baç, I. Eroglu, International Journal of Energy Research, 37, (2012), 16748-16758.

775

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE006) ULTRASONİK KAPLAMA YÖNTEMİ YÜKSEK SICAKLIK PEM YAKIT PİLİ ELEKTROTLARININ HAZIRLANMASI VE OPTİMİZASYONU YILSER DEVRİM 1, KÜBRA PEHLİVANOĞLU 2, HÜSEYİN DEVRİM 2 1 2

ATILIM ÜNİVERSİTESİ

TEKSİS İLERİ TEKNOLOJİLER [email protected]

Günümüzde enerji ihtiyacının büyük ölçüde karşılandığı fosil yakıt kaynakların azalması ve fosil  yakıtların çevre üzerindeki olumsuz etkileri  temiz ve alternatif enerji kaynaklarına yönelmeyi zorunlu kılmıştır [1]. Hidrojen yüksek enerji yoğunluğu sebebiyle önemli bir alternatif enerji taşıyıcısıdır. Hidrojenin yakıt olarak kullanıldığı yakıt pilleri yüksek verimliliğe sahip, temiz ve çevreye zarar vermeyen enerji dönüşüm teknolojileridir [2]. Yakıt pilleri elektrokimyasal araçlar olup, içinde meydana gelen kimyasal reaksiyonun enerjisini doğrudan elektrik enerjisine çevirir. Atık olarak su ve ısı elde edilmesi, düşük emisyonları ve sessiz çalışmaları nedeniyle yakıt pillerine olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Yakıt pilleri içerisinde Proton değişim membran (PEM) yakıt pilleri pek çok uygulama alanı olması ve modüler yapıları nedeniyle üzerinde en fazla çalışma yapılan yakıt pili türüdür [3,4]. Yüksek sıcalıklarda çalışma PEM yakıt pilleri için CO toleransını arttırma ve oksijen indirgenme reaksiyonunun kinetiğini hızlandırma açısından yararlıdır [5]. PEM yakıt pilinin en önemli bölümü proton geçirgenliğinin sağlandığı membran elektrot atacı (MEA) yapısıdır. PEM yakıt pillerinin ana bileşeni olan MEA, iki adet anot ve katot elektrotu ve membranın birleştirilmesi ile oluşturulmaktadır. Hazırlanan MEA’in performansı kullanılan katalizör, membran ve elektrot hazırlama yöntemine bağlı olarak değişmektedir. MEA hazırlamada boyama, elektrobiriktirme, kimyasal buhar biriktirme, püskürtme farklı ve katalizör aktarımı gibi çeşitli yöntemler kullanılabilmektedir. Bu yöntemlere ek olarak son yıllarda ultrasonik kaplama yöntemi ile gaz dizüzyon elektrotların hazırlanması ile ilgili çalışmalar başlamış ve yüksek performans elde edilmiştir. Ultrasonik kaplama yöntemi diğer yöntemler ile karşılaştırılığında, yüksek homojenlik, malzeme kaybının olmaması, tekrarlanabilirliğinin yüksek olması ve çok ince kapalamaların yapılabilmesi nedeniyle öne çıkmaktadır [6]. Sunulan çalışma kapsamında polibenzimidazol membranlı yüksek sıcaklık PEM (YS-PEM) yakıt pilleri için ultrasonik kaplama yöntemi ile farklı bileşimlerde gaz difüzyon elektrotlar (GDE) geliştirilmiştir. Çalışmada ilk olarak 160-200oC sıcaklık aralığında çalışan YS-PEM yakıt pillerinde kullanılması için farklı molekül ağırlıklarında poli(2,2’-m(fenilen)-5,5’’bibenzimidazol polimeri sentezlenmitir. Çalışmada sentezlenen PBI polimeri iler döküm yöntemi kullanılarak membranlar hazırlanmış ve proton iletkenliği sağlanması için fosforik asit ile yüklenmiştir. Hazırlanan membranlar FTIR, TGA, XRD, SEM, EDS analizleri ve proton iletkenlik ölçümleri, asit yükleme mekanik testler ve tekli yakıt pili performansları ile karakterize edilmiştir. Çalışma kapsamında karbon kağıt gaz difüzyon tabakası (GDL) katalizörler ultrasonik kaplama yöntemi ile kaplanarak gaz difüzyon elektrotlar (GDE) hazırlanmıştır. GDE hazırlanmasında Pt/C ve Pt-Ru/C ticari katalizörler kullanılmış ve YS-PEM yakıt pili çalışmaları için elektrotlar 5 tabakalı olarak hazırlanmıştır. Gaz difüzyon tabakası üzerine ultrasonik kaplama yapılarak anotta Pt-Ru/C katalizör, katotta ise Pt/C ticari katalizörler farklı katalizör yüklemelerinde kaplanarak elektrotlar hazırlanmıştır. Katalizör içeriği 1-1.5 mg/cm2 katalizör yükünde incelenmiştir. Çalışma kapsamında ayrıca elektrot yapısındaki bağlayıcı ve fosforik asit miktarı da incelenmiş ve optimum performans veren MEA’lar belirlenmiştir. Hazırlanan elektrotların YS-PEM yakıt pili performanları hidrojen ve hava gazları kullanılarak PEM yakıt pili test istasyonu kullanılarak 160-200oC aralığında belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Pem Yakıt Pili, Ultrasonik Kaplama, Polibenzimidazol Kaynakça [1] G. Sandstede, E.J. Cairns, V.S. Bagotsky, K. Wiesener, Handbook of Fuel Cells (Eds. Vielstich W., Lamm, A., Gasteiger, H. A.), 1, (2003), 145-218. [2] S. Galbiati, A. Baricci, A. Casalegno, R. Marchesi, International Journal of Hydrogen Energy, 38 (2012), 6469-6480. [3] A. Chandan, M. Hattenberger, A. El-kharouf, S. Du, A. Dhir, V. Self, B.G. Pollet, A. Ingram, W. Bujalski, Journal of Power Sources, 231, (2013), 264-278. [4] F. Seland, T. Berning, B. Borresen, R. Tunold, Journal of Power Sources, 160 (2006), 27-36. [5] J.A. Asensio, E.M. Sanchez, P. Gomez-Romero, Chem. Soc. Rev., 39, (2010), 3210-3239. [6] Y. Devrim, S. Erkan, N. Baç, I. Eroğlu, International Journal of Hydrogen Energy, 37, (2012), 16748-16758.

776

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE007) KATALAZ AKTİVİTESİ ÜZERİNE ALPHA CYPERMETHRİN VE DELTAMETHRİN PESTİSİTLERİN ETKİSİ HALUK ULUCA 1, HASAN KARADAĞ 1 1

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Alpha Cypermethrin, sentetik pyrethroid sınıfından olan popüler bir insektisittir. Bu yeni insektisit olan Alpha Cypermethrin, ürün koruma amacıyla tarımda, veterinerlikte ve evle ilgili böcekleri öldürmede büyük miktarlarda  kullanılmaktadır[1-2]. Deltamethrin de sentetik pyrethroid sınıfından olup, tarımda, ev haşerelerinin kontrolünde, yiyeceklerin korunmasında,  hastalık yapan böceklerin kontrolünde dünya çapında kullanılmaktadır [3]. Bu çalışmada 0 ppm’den 500 ppm’e artan deltamethrin ve alpha cypermethrin pestisit derişimi ile sığır karaciğer katalaz (CAT) ile etkileştirilmiş ve katalaz aktivitesinin inhibisyona uğradığı görülmüştür. Deltamethrin’in 25, 50, 100, 250 ve 500 ppm etkisinde CAT enzim aktivitesindeki yüzde azalışların sırasıyla 7,3; 16,9; 25,5; 40,7 ve 62,7 ppm olduğu hesaplanmıştır. Alpha cypermethrin’in 25, 50, 100, 250 ve 500 ppm etkisinde CAT enzim aktivitesindeki yüzde azalışların sırasıyla 2,3; 3,0; 10,2; 13,8 ve 16,3 olduğu hesaplanmıştır. Deltamethrin ve alpha cypermethrinin CAT’ı yarışmasız (non-kompetetif) olarak inhibe ettiği bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Alpha Cypermethrin, Deltamethrin, Katalaz, İnsektisit. Kaynakça [ 1 ] S. Manna, D.Bhattacharyya, T. K. Mandal and S. Das. Iranian J Pharmacol Ther. 5 (2), (2006), 163-166. [ 2 ] B. Wielgomas, J. Krechniak. Polish J. of Environ. Stud. 16 ( 1), (2007), 91 - 95. [ 3 ] M. I. Yousef, T. I. Awad, E. H. Mohamed, Toxicology, 227, (2006), 240 – 247.

777

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE008) Cd(II)’ NİN CEVAP YÜZEY YÖNTEMİ KULLANILARAK HYDROXYAPATİTE İLE ADSORPSİYONUNUN MODELLENMESİ. OLCAY KAPLAN İNCE 1, MUHARREM İNCE 1, VAHAP YÖNTEN 1, NAGİHAN M. KARAASLAN 1 1

TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde endüstrinin hızla gelişmesi ve yaşam standartlarının yükselmesiyle birlikte, kadmiyum (Cd(II)) gibi ağır metallerin kullanım alanları da giderek artmaktadır. Hızlı sanayileşme ve nüfus artışına bağlı olarak yaşam alanlarımızın çeşitli atıklarla kirletilmesi çevre kirliliğini son yıllarda ciddi boyutlara ulaşmasına neden olmuştur. Bu atıkların başlıcaları da ağır metallerdir. Bu nedenle ağır metallerin içme ve atık sularda bulunmasına müsaade edilen sınır değerler belirlenmiştir. Ağır metallerin giderimi için günümüzde en çok kullanılan yöntemlerden birisi de ağır metallerin adsorpsiyon yöntemi ile uzaklaştırılmasıdır [1-3]. Bu çalışmada kirletici ve zararlı bir metal olan Cd(II)’ n atık sulardaki adsorpsiyonu, Cevap Yüzey Yöntemi (CYY) kullanılarak optimize edildi. CYY bağımsız parametreler arasında matematik ve istatiksel bir ilişki kurarak ilgili prosesin optimizasyonunu sağlar. Çalışmada adsorban olarak atık kabul edilen Hidroksiapatit (HA, Yumurta kabuğu) kullanıldı. Bu materyal belirli proseslerden geçirilerek yüzey alanı arttırılıp 120 mesh’ ten küçük hale getirildi. Optimizasyon için 4 çeşit etkin bağımsız parametre seçildi. Bunlar pH (x1), etkileşme süresi (x2), numune hacmi (x3x4) ve adsorban miktarı(x4)’ dır. Bu parametrelerin cevap üzerindeki etkileri incelenerek sonuçlar elde edildi. Laboratuvarda gerçekleştirilen 30 adet deneyden sonra (a) eşitliğinde de görüldüğü gibi uygun bir quadratik  model oluşturularak optimum şartlar hesaplandı. Kullandığımız HA maksimum 923 mg/g Cd(II) adsorpladı. Bu giderim maksimum  pH 9.5’ te, 350 mL numune hacmi, 50 dakikalık zaman ve 0.30 g adsorban miktarı baz alınarak hesaplandı. Çalışmamızda kuadratik model ve üç boyutlu grafiklerle Cd(II) adsorpsiyonu tanımlandı. Aynı zamanda çalışmalarımızın hangi adsorpsiyon izotermlerine uyduğuna dair hesaplamalar yapılarak Langmuir ve Freudlich[4,5] Adsorpsiyon izotermlerine uygunluğu araştırıldı. Cd (II) adsorpsiyonu % =  763.8667+ 358,6083x1 + 17.61667 + 346.375 x3 – 215.817x4 +  7.9125x1x2 + 189.45x1x3  – 99.675x1x4   – 35.375x2x3  – 53.65x2x4  + 47.0125 x3x4  – 107.0438x12 – 38.1188x22  – 41.4438x32  + 39.64375x42                                           (a) Sonuç olarak elde edilen model ve denklem ile atık sulardaki Cd(II) giderimi hem ekonomik hem de zamandan tasarruf edilerek optimize edildi. Bununla beraber Langmuir ve Freudlich Adsorsiyon İzoterm katsayıları bulunarak  hangi modele uyduğu saptandı [4, 5].  Bu çalışma TÜNİBAP MFTUB014-01 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, Kadmiyum, Cevap Yüzey Yöntemi, Hidroksiapatit, Kaynakça [1] G.D Matos, M.A.Z Arruda, Process Biochem. 39, (2003), 81–88. [2] Ö. ETCİ, Yüksek Lisans Tezi, Gebze, 2008. [3] A.G. El-Said, N.A. Badawy, and S.E. Garamon, Am J Sci, 6, (2010) 400-4009. [4] I. Langmuir, J. Am. Chem. Soc. 40, (1918), 1361–1403. [5] H.M.F. Freundlich,  J. Phys. Chem. 57, (1906), 385–471.

778

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE009) POLİVİNİLİDİN FLORİD BAZLI TiO2 KATKILI POLİMERİK KOMPOZİT MEMBRANLARIN SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU VE YAKIT HÜCRESİ PERFORMANSI ALPAY ŞAHİN 1, İRFAN AR 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Proton değişim membranlı yakıt hücreleri (PDMYH), güç üretimi gerektiren mobil ve sabit uygulamalarda, hücre verimi ve sıfır emisyon değerinden dolayı geniş bir şekilde kullanılmaktadır. Yüksek güç yoğunluğu, düşük sıcaklıkta kısa sürede devreye girmesi, yüksek verimliliği, dayanıklılığı ve sessiz çalışma özelliklerinden dolayı PDMYH’leri diğer yakıt hücresi tiplerinden ayrılmaktadır [1-5]. PDMYH’nin de en önemli bileşeni proton değişimini sağlayan membrandır. Bu çalışmada fosfolanmış polivinilidin florid (PVDf) bazlı, TiO2 katkılı kompozit membran sentezi amaçlanmıştır. Farklı katkı oranlarında (%1-25) TiO2, PVDf filmlerine emdirme yöntemiyle katılarak membranlar sentezlenmiş daha sonra su tutma kapasitesi, şişme özelliği, FT-IR analizleri, mekanik dayanım, termal dayanım ve  fenton testleri ile empedans analizleri kullanılarak membranların özellikleri belirlenmiştir. %8 TiO2 katkılı membranlardan diğer membranlara göre daha yüksek proton iletkenlik değeri (80°C’de 20 mS.cm-1) elde edilmiştir. Daha sonra tekli yakıt hücresi (single cell) deneyleri gerçekleştirilmiş ve maksimum güç yoğunluğu 60°C’de 48 mW.cm-2 olarak belirlenmiştir. Yakıt hücresinde yapılan dayanıklılık testlerine göre ticari olarak kullanılan nafyon membranın açık hücre potansiyeli (OCV) 120 dakika sonunda 0,7’den 0,68’e düşerken, %8 TiO2 katkılı kompozit membranın OCV değeri 0,8’den 0,78’e düşmüştür. Elde edilen bu sonuçlar bu çalışmada sentezleri gerçekleştirilen membranların dayanıklılık ve yakıt hücresinde kullanılabilirlikleri açısından umut verici olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Proton Değişim Membranlı Yakıt Hücreleri , Kompozit Membran, Polivinilidin Florid Kaynakça [1] J. Zhang, Z. Xie, J. Zhang, Y. Tang, C. Song, T. Navessin, J Power Sources 160, (2006), 872-891. [2] S V. Mehta, J.S. Cooper, J Power Sources. 114, (2003), 32-53. [3] Y. Sone, M. Ueno, S. Kuwajima, J Power Sources 137, (2004), 269-276 [4] Rinaldi, R. Marchesi, J J Fuel Cell Sci Tech. 4, (2006), 231-237. [5] E. Romero-Pascual, J. Soler, Int J Hydrogen Energy. 39, (2014), 4053-4059.

779

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE010) MARMARA DENİZİ ANYONİK YÜZEY AKTİF MADDE VE TOPLAM ORGANİK KARBON DAĞILIMI MÜRŞİDE SUR 1 1

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Organik maddelerin oldukça reaktif kısmını oluşturan ve endüstride, evsel temizlik ürünlerinin formülasyonunda kullanılan yüzey aktif maddeler, bu ürünlerin çok kullanılmasıyla atık sulara ve bu suların taşınmasıyla doğrudan veya dolaylı olarak nehirlere ve denizlere ulaşırlar. Yüzey aktif maddeler, yapılarındaki hidrofobik ve hidrofilik kısımlar nedeniyle yüzeyde birikme eyilimde olup su yüzeyini kapladıklarında suyun havalanmasını engeller ve organik kaynaklardan gelen kirliliğin daha yavaş yok olmasına neden olurlar. Organik maddeler (OM) deniz tabanına ulaştıklarında bentik ekosistem için besin kaynağı olurlar, ancak yüksek konsantrasyonlarda sedimanda ve üzerindeki su tabakasında oksijen kaybına sebep olabilirler. Bu nedenle, organik maddelerle ilgili olarak toplam organik karbon miktarları ekolojik risk tahminlerinde ve kirlilik indikatörü olarak kullanılmaktadır [1].     Bu çalışmanın amacı; Marmara Denizi kıyı sularında iki sezon toplanan örneklerde anyonik yüzey aktif madde (AYM) ve dip yüzey sedimentindeki toplam organik karbon (TOK) dağılımlarını belirleyerek organik maddelerden kaynaklanan kirliliğin değerlendirmesini yapmaktır. Konsantrasyonlar AYM için 0.04 - 0.31 mg/l, TOK için 0.47 – 4.03 % arasında ölçülmüştür. Genel olarak, kış sezonunda maksimum Tekirdağ kıyısında olmak üzere dip sularında yüzey sularından daha yüksek AYM tesbit edilmiştir. Gönen Deresi yakınlarından alınan su örneklerinde diğer derelere göre daha yüksek AYM ölçülmüştür. Bu yüksek değerler özellikle kış mevsiminde derelerden oluşan girdilerin seyrelme dışında, konsantrasyonları arttırıcı yöndeki etkisini göstermiştir. Deniz suyundaki AYM konsantrasyonları çoğu istasyonda özellikle dip sularında kronik toksik etki değerinin (>0.1 mg/l; [2]) üzerindedir. TOK ise bölgedeki bazı çalışmalardan [3] daha düşük ve çoğunlukla [1] de belirtilen risk teşkil etmeyen  (3%) yükseklikte saptanmıştır. Sonuçlar, deniz suyundaki AYM ve sedimanda TOK birikiminin mevsime, bölgelere ve endüstriyel, evsel boşaltım içeren antropojenik kaynaklara ve uzaklığına göre değiştiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Deterjan, TOK, Kirlilik, Antropojenik Kaynakça

[1] EPA U.S. Environmental Protection Agency 2002. Mid-Atlantic Integrated Assessment (MAIA) Estuaries 1997-98: Summary Report, EPA/620/R-02/003,115 pp. Reprinted from http://www.epa.gov/emap2/maia/html/docs/Est4.pdf

[2]Ying, Guang-Guo, (2006). Fate, behaviour and effects of surfactants and their degradation products in the environment. Environment International 32, 417-431. http://www.sciencedirect.com [3] Pekey, H.; Karakaş, D.; Ayberk, S.; Tolun, L.; Bakoğlu, M. (2004). Ecological risk assessment using trace elements from

surface sediments of İzmit Bay (Northeastern Marmara Sea) Turkey. Marine Pollution Bulletion,  48 : 946-953.  http://www. sciencedirect.com/science/article/pii/S0025326X0300540X

780

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE011) KAPATILMIŞ MADEN SAHALARININ ÇEVRESEL ETKİLERİNİN İZLENMESİ : ARTVİN KUVARSHAN BAKIR MADENİ MUSTAFA UMUT KONANÇ 1, ADEM ASAN 2, FUNDA ERŞEN BAK 1, MELAHAT ÖZCAN 1, KAZIM ONUR DEMİRARSLAN 1 1 2

ARTVİN ÇORUH ÜNİVERSİTESİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Artvin, Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü’nde yer alan ve Türkiye yüzölçümünün (783.577 km2) % 0.9’u kadar bir yer kaplayan ilimizdir. Yüz ölçüm olarak az yer kaplayan bir il olmasına rağmen, içerdiği polimetal maden yatakları ve zuhurları bakımından (bakır-kurşun-çinko-altın-gümüş) oldukça zengindir. Metalik maden yatakları, volkanojenik masif sülfit tip (Cu-Pb-Zn), damar tip (Pb-Zn), epitermal tip (Au) ve skarn tip yataklar şeklinde sınıflandırılır. İlde yer alan maden yataklarından biri de damar tip maden yatağına sahip olan Kuvarshan bakır madenidir [1]. Türkiye’nin ilk bakır madeni olan Kuvarshan Bakır Madeni maden çalışmalarına, 1905 senesinde, Almanya’da büyük elektrik fabrikaları sahibi olan B. Siemens tarafından başlanılmıştır. Araştırma ve işletme çalışmaları 1917 yılında durdurulmuş; 1921-1928 tarihleri arasında tekrar işletilmeye  devam edilmiştir. 1937 mayısında Etibank tarafından revize edilerek  tekrar faaliyete alınmış olan Kuvarshan Bakır madeni;.1937-1945 yılları arasında faliyetlerini sürdürmüştür.[2,7]İşletmenin kapatılması üzerinden yarım yüzyıldan fazla zaman geçmesine  rağmen hala çevresel sorunların ve kirliliğin devam ettiği görülmektedir. Bu amaçla yapılan çalışmada Kuvarshan Bakır Madeni’nin işletilmesi sırasında oluşan hava kirletici emisyonların yayılımı, hava kirliliği modelleme programı kullanılarak tespit edilmiş ve dağılım haritaları oluşturulmuştur. Oluşturulan bu haritalardan yararlanılarak çalışma alanında emisyonlar nedeniyle kirlenmiş bölgeler belirlenmiştir. Tespit edilen bu noktalardan, bitki, toprak ve ağaç numuneleri alınmıştır. Alınan bu örnekler üzerinde; maden kaynaklı oluşan ağır metal birikimi ve bu birikimin bitki anatomisi üzerindeki olası değişiklikleri hakkında incelemeler yapılmıştır. Ayrıca çalışmanın desteklenmesi için aynı noktalardan alınan toprak ve bitki numuneleri üzerinde makro besin elementlerinin belirlenmesine yönelik incelemeler yapılmış ve bu incelemeler sonucunda organik madde, azot ve kükürt miktarında referans alana göre farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Alınan bitki örneklerinde Cu, Zn, Ni, Cd, Pb, Mn, Cr ve As araştırılmış, sonuçlar Cu: 1,695-2,146 mg/kg; Zn: 92,05-98,87 mg/kg; Ni: 0-0192 mg/kg; Cd: 0 mg/kg; Pb: 0 mg/kg; Mn: 25.41413,6 mg/kg; Cr: 1.224-1.441 mg/kg ve As: 0-6.969 mg/kg arasında bulunmuştur. Alınan toprak örneklerinde ise Cu: 36,71-1247 mg/kg; Zn: 109,6-868,5 mg/kg; Ni: 0-34,78 mg/kg; Cd: 0-397,1 mg/kg; Pb:0-1995 mg/kg; Mn: 700-2958 mg/kg; Cr: 28,46-45 mg/kg ve As: 0-17630 mg/kg arasında bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Maden Sahası,Ağır Metal Kirliliği Kaynakça [1] S. Kekelia, M. Kekelia, Z. Otkmezur, N. Özgur, C.Moon, MTA Dergisi 129, (2004),1-14 [2] V. Kovenko, M.T.A Mecm, (1942), 230-266 [3] P.VVıjkerslotth, M.T.A Mecm, (1946), 102-120 [4] R. Popovic, M.T.A Dergisi. 129, (2004), 17-28 [5]ZANKL, H. M.T.A. Rap.(1959) [6] A. Kraeff, MTA Bull, (1963), 45-60 [7] V.Vujanovic, M.T.A, (1969), 21-35

781

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE012) İLETKEN POLİMER/KİTOSAN/PT KOMPOZİT YAPILARI İLE MODİFİYE EDİLEN CAMSI KARBON ELEKTROTTA ELEKTROKATALİTİK HİDROJEN ÜRETİMİ DİDEM BALUN KAYAN 1, MERVE İLHAN 1, DERYA KOÇAK 1 1

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde dünya enerji ihtiyacı, birincil enerji kaynağı olan fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Fosil yakıtların kaynaklarının sınırlı olması, fiyatlarının sürekli artması, yenilenebilir olmaması, yanma ürünü olarak başta CO2 gibi sera gazlarının yayılması gibi nedenlerden dolayı fosil yakıtların yerini alabilecek alternatif enerji kaynaklarına olan ihtiyaç artmıştır. Bu alternatif enerji kaynaklarının başında bir enerji taşıyıcısı olarak hidrojen gelmektedir. Dünyada bol miktarda bulunan hidrojen, temiz ve ideal bir yakıt (taşıyıcısı) olarak geleceğin enerji kaynağı olarak düşünülmektedir. Hidrojenin enerji taşıyıcısı olarak kullanılması daha ekonomik ve çevre dostu bir yoldur [1,2]. Suyun elektrolizi yüksek saflıkta hidrojen üretimi için ideal bir tekniktir. Ancak düşük elektrot verimliliği, sistemde oluşan aşırı gerilimler ve buna bağlı olarak yüksek enerji tüketimi yöntemin geniş çapta uygulanmasını sınırlar. Bu nedenle son yıllarda düşük aşırı gerilime sahip, kararlı ve yüksek katalitik aktiviteye sahip yeni modifiye elektrotlar geliştirmek üzere çalışmalar yapılmaktadır. Böylelikle hidrojen üretiminde yüksek katalitik etkinlik gösteren metal nanopartiküller, iletken polimerlerinde destek ortamı sağlamasıyla elektrot yüzeyine biriktirilerek katalitik olarak aktif materyaller oluşturabilirler [3]. Bir biyopolimer olan kitosan ise inert oluşu, yüksek mekanik dayanıklılığı, biyolojik olarak parçalanabilmesi, yüksek kaliteli film oluşturabilmesi, düşük maliyeti, diğer materyallerle kompozit oluşturabilmesi gibi özelliklerinden dolayı iletken polimerlerin sentezinde destek olarak kullanılmaktadır [4]. Bu çalışmada, sudan elektrokimyasal olarak hidrojen elde etmek amacıyla poli(anilin-ko-o-anisidin)/kitosan/ Pt elektrokatalizörü geliştirilmiştir. Bu amaçla camsı karbon elektrotta kitosan varlığında elektropolimerizasyon yöntemiyle poli(anilin-ko-o-anisidin)/kitosan kompozit filmi elde edilmiştir. Elde edilen kompozit yapı üzerine hidrojen üretiminde yüksek katalitik aktivite gösterdiği bilinen platin nanopartiküllerin ayrışması sağlanarak hazırlanan elektrot malzemesi üzerinde hidrojen oluşumu tepkimesi incelenmiştir. Kompozit elektrotların elektrokatalitik aktiviteleri, dönüşümlü voltametri, Tafel polarizasyon eğrileri ve elektrokimyasal impedans spektroskopisi ile incelenmiş, elde edilen elektrokatalizörlerin yüzey morfolojileri taramalı elektron mikroskobu (SEM) yöntemiyle aydınlatılmıştır. Anahtar Kelimeler : Hidrojen Üretimi, Elektrokataliz, İletken Polimer, Camsı Karbon Elektrot Kaynakça [1] A. Damian, S. Omanovic, Journal of Power Source, 158, (2006), 464–476. [2] R. Creţu, A. Kellenberger, N. Vaszilcsin, International Journal of Hydrogen Energy, xxx, (2013), 1-10. [3] A. Döner, E. Taşkesen, G. Kardaş‚ International Journal of Hydrogen Energy, 39, (2014), 11355-11359. [4] J. B. Raoof, R. Ojani, S. A. Esfeden, S. R. Nadimi, International Journal of Hydrogen Energy, 35, (2010), 3937–3944.

782

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE013) SEDİMENT İÇERİSİNDE PBDE BİLEŞİKLERİNİN TAYİNİ İÇİN VALİDE EDİLMİŞ GC-IDMS YÖNTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ BURCU BİNİCİ 1, AHMET CEYHAN GÖREN 1 1

TÜBİTAK UME

[email protected] PBDE ve PBB bileşikleri yangın geciktirici olarak polimerik yapılara, tekstil ürünlerine ve yapı malzemelerine eklenen brom içeren organik bileşiklerdir. Bulundukları yapıya kimyasal olarak bağlanmadıkları için çevre havasına kolayca salınabilmektedirler. Yapısal olarak çevresel ortamlarda, gıdalarda ve biyolojik ortamlarda birikme özelliğine sahiptirler ve canlılarda endokrin ve sinir sistemini etkilemektedirler [1-2]. PBDE bileşiklerinin hava, su, su ekosistemindeki canlılar ve sedimentte tespit edildiğini gösteren birçok çalışma vardır [2-3]. Kalıcılık ve kirletici özelliklerinden ötürü kullanımı başta Avrupa Birliği olmak üzere birçok ülke tarafından yasaklanmıştır veya denetim altına alınmıştır [4-5]. Yapılan çalışmada PBDE bileşiklerinin sediment örneğinde tayinine ilişkin yöntem geliştirilmiştir. Geliştirilen yöntemin literatürdeki yöntemlerden farkı, üstünlüğü kantitatif tayin için izotop seyreltme kütle spektrometri (IDMS) tekniğinin kullanılmasıdır. Ayrıca analizler GC-MS/MS ile gerçekleştirilmiştir. Yöntemin validasyonu ve belirsizlik değerlendirmesi yapılmıştır. Yöntem geliştirilirken sözü geçen tüm bu işlemler, güvenilir sonuç elde etmeyi sağlayan araçlardır. Kalıcı organik bileşikler sınıfına giren PBDE lerin doğru tayin ve denetiminin yapılabilmesi için güvenilirliği sağlanmış yöntemlere ihtiyaç vardır. Bu çalışma ile bu ihtiyaç sağlanmaktadır. Geliştirilen yöntemin LOQ değeri 1,4-1,9 µg/kg aralığındadır. Geri kazanımı  %88-96, bağıl belirsizlik değerleri ise % 9-13 arasındadır. Anahtar Kelimeler : GC-IDMS, PBDE, Sediment Kaynakça [1]    J. Xu, Z. Gao, Q. Xian, H. Yu, J. Feng, Environ. Pollut. 157, (2009), 1911-16 [2]    M. Osako, Y.J. Kim, S. Sakai, Chemosphere. 57, (2004), 1571-79 [3]    D.r. Oros, D. Hoover, F. Rodigari, D. Crane, J. Sericano, Environ. Sci. Technol, 39, (2005) 33-41. [4]    Directive 2003/11/EC. [5]    Directive 2002/95/EC

783

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE014) PLEUROTUS OSTREATUS DAN ÜRETİLEN LAKKAZ VE MANGAN PEROKSİDAZ ENZİM AKTİVİTELERİ ÜZERİNE TWEEN-80 ETKİSİNİN İNCELENMESİ ŞEYMA ÖZÇIRAK ERGÜN 1, RAZİYE ÖZTÜRK ÜREK 2 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ 2

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Enzim üretiminde, özellikle büyük-ölçekli üretimlerde, köpükkırıcılar veya deterjanlar kullanılır. Deterjanlar ortamdaki poliaromatik bileşiklerin çözünmesini kolaylaştırdığı için kullanımlarına ihtiyaç duyulur. Tween 80 ise noniyonik bir deterjan olup fungusların hücre duvar yapısını morfolojik olarak değiştirerek protein salınımını arttırdığı bilinmektedir [1, 2, 3]. Bu çalışmada, küçük-ölçekli üretimlerde de böyle bir etkinin varlığını saptamak için, karbon kaynağı glukoz ve nişasta olan derin kültür fermentasyon koşullarında (DKF) değişen Tween 80 derişimlerinin (% 0,1; % 0,05; % 0,025, v/v) Pleurotus ostreatus tarafından üretilen lakkaz ve mangan peroksidaz enzim aktivite düzeylerine etkisi incelendi. Ayrıca inkübasyon periyoduna bağlı olarak pH, kuru kütle, indirgen şeker (glukoz), azot ve protein düzeyleri de belirlendi. Elde edilen sonuçlara göre; hem glukoz hem de nişastanın varlığında da maksimum Lak ve MnP aktiviteleri, % 0,05 Tween-80 derişiminde 10.günde saptandı. Glukozun varlığında, maksimum Lak ve MnP aktiviteleri sırasıyla 359; 726 U/L iken, karbon kaynağı nişasta olarak kullanıldığında maksimum Lak aktivitesi 153 U/L, MnP aktivitesi ise 271,6 U/L olarak belirlendi. Protein değerleri incelendiğinde, enzim aktivite sonuçları ile benzer eğilim gözlendi. Elde edilen bu sonuçlara göre, karbon kaynağı olarak nişasta veya glukoz kullanıldığında P. ostreatus DKF ortamında Tween 80 nin pozitif bir yönde etkisi saptanmadı. Ayrıca nişasta ile bulunan enzim aktivite sonuçları glukoza göre, daha düşük düzeylerde belirlendi. Bunun sebebi ise mikroorganizmanın karbon kaynağı olarak bir monosakkarit olan glukozu, polisakkarit olan nişastaya göre daha kolay kullanabiliyor olmasıdır. Elde edilen sonuçlara göre, değişen derişimlerde non-iyonik deterjan olarak Tween 80 nin büyüme ortamında bulunmasının ligninolitik enzim üretimlerine incelenen bu koşullarda önemli bir etkisinin olmadığı sonucuna varılabilir. Anahtar Kelimeler : Tween-80, Nişasta, Glukoz, Derin Kültür Fermentasyon, Lakkaz, Mnp Kaynakça [1] G. Rancaño, M.  Lorenzo, N. Morales, S.R.  Couto,  M.A. Sanromán, Process  Biochem, 39,  (2003), :467–473. [2] F. Bettin,  Q. Montanari, R. Calloni, T.A. Gaio, M. M. Silveira, A.J. Dillon, Journal of industrial microbiology & biotechnology, 36(1), (2009), 1-9.   [3] M. Tellez-Tellez, F.J. Fernandez, A.M. Montiel-Gonzalez, C. Sanchez, G. Diaz-Godinez.  Appl Microbiol Biotechnol, 81, (2008), 675-679.  

784

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE015) ORGANO-MMT (DTMA/MMT) KULLANILARAK SULU ORTAMDAN ANYONİK ASİD RED 17 BOYA GİDERİM ETKİNLİĞİNİN ADSORPSİYON VE SONİKASYON PROSESLERİ İLE İNCELENMESİ ÖZKAN AÇIŞLI 1 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Yüksek oranda suda çözünen sentetik boyaların üretimleri esnasında %10-20’lik kısmın artık sularda kaldığı tahmin edilmektedir. Ayrıca % 50’ye yakın bir kısmı da boyama işlemi esnasında kaybolmaktadır [1]. Sulu çözeltilerdeki boyaların uzaklaştırılmasında geleneksel kimyasal ve biyolojik prosesler uygulanmaktadır. Fakat boyaların çoğunun biyodegrasyonun yüksek olması, ışığa ve oksidasyona karşı son derece dirençli olması sebebiyle bu prosesler yeterince etkili olamamaktadırlar [2-3-4-5]. Adsorpsiyon işlemi; maliyetin ucuz olması, bağımsız çalışma kolayllığı, adsorpsiyon kapasitesinin yüksek olmasından dolayı atık sulardaki renk giderimin de etkin bir metod olarak kullanılmaktadır [6]. Diğer bir metod olan sonikasyonda son birkaç yıl içinde organik kirleticilerin molekül yapılarını bozmada yaygın olarak kullanılmaktadır . Sulu ortamdan atık giderimin de etkili ve ucuz bir materyal olan sepiyolit, zeolit, montmorillonit, smektit, bentonit, alunit ve perlit gibi killer kullanılmaktadır [7-8-9-10]. Bu araştırmada katyonik surfaktant ile modifiye edilmiş katyon değişim kapasitesi yüksek bir anyonik kil olan  Çankırı kilinin; biyolojik bozunmaya karşı son derece dirençli ve suda çözünebilen bir boya olan Asit Red 17’nin sulu ortamdan uzaklaştırılması amaçlandı. Kilin modifiyesi için dodesil trimetil amonyum bomür (DTMA) kullanıldı. Asit red 17 nin modifiye kil üzerine adsorpsiyon ve sonikasyon proseslerinde; başlangıç boya konsantrasyonu, pH, temas süresi, adsorbent dozu ve tuz etkisi incelendi. Ayrıca XRD, FTIR ve SEM kullanılarak karakter analizleri yapıldı. Yapılan incelemelerde anyonik kil yüzeyinin katyonik surfaktant ile homojen bir şekilde kaplanıp modifiye olduğu, kil yüzeyinin pozitif yüklendiği, böylece anyonik boya Asid Red 17’nin sulu ortamdan giderilebildiği görüldü. Böylece katyonik surfaktantlar ile modifye edilmiş killerin  adsorpsiyon özelliklerini geliştirdiği gözlemlendi. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon; Sonikasyon; Dodesil Trimetil Amonyum Bromür; Asid Red 17 Kaynakça [1] R. Easton . The dye maker’s view. P. Cooper (Ed.), Colour in Dyehouse Effluent, Society of Dyers and Colourists, The Alden Press, Oxford (1995), 9–21. [2] . H. Metivier-Pignon, C. Faur-Brasquet, P. Le Cloirec Sep. Purif. Technol. 31 (1), (2003), 3. [3]. J. Orthman, H.Y. Zhu, G.Q. Lu, Sep. Purif. Technol. 31 (1), (2003), 53. [4] P. Waranusantigul, P. Pokethitiyook, M. Kruatrachue, E.S. Upatham, Environ. Pollut. 125 (3), (2003), 385. [5] C. Namasivayam, R.T. Yamuna, D.J.S.E. Arasi, Sep. Sci. Technol., 37 (10) (2002), 2421. [6] Guisti, D.M., Conway, R.A., Lawson, C.T., Activated carbon adsorption of petrochemical. Journal WPCF,1974. 210-250. [7] P.K. Malik Dyes Pigments, 56 (3), (2003), 239. [8] M. Özacar, İ.A. Şengil. J. Hazard. Mater., 98 (1–3), (2003), 211. [9] M. Doğan, M. Alkan. Chemosphere, 50 (4), (2003), 517. [10] T. Robinson, B. Chandran, P. Nigam, Bioresour. Technol., 85 (2), (2002), 119.

785

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE017) LİTYUM-HAVA BATARYALARINDA YÜKSEK PERFORMANSLI KATOT KATALİZÖRÜ OLARAK İNDİRGENMİŞ GRAFEN OKSİTE DESTEKLENMİŞ MPD (M: Co, Ni VEYA Cu) ALAŞIM NANOPARTİKÜLLERİ MELİKE SEVİM 1, TANSEL ŞENER 2, EMİNE KAYHAN 2, ÖNDER METİN 1 1 2

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ

TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ [email protected]

Lityum-iyon bataryaları taşınabilir elektronik cihazlarda uzun yıllardır kullanılmakta olup, elektronik pazarında büyük bir market payına sahiptir. Ancak artık Li-iyon bataryalarının enerji yoğunlukları (150-250 Wh.kg-1) günümüz teknolojisinde taşınabilir cihazların enerji ihtiyacını karşılamak için bile yeterli değildir. Daha önemlisi geleceğin teknolojisi olarak düşünülen ve şuan günlük hayatımıza giren elektrikli araçlar için gerekli olan yüksek enerji ihtiyacını karşılamaktan çok uzaktadır. Bu nedenle Li-iyon bataryalarının yerini alabilecek yüksek depolama kapasitesine sahip ve uzun ömürlü yeni bir batarya sistemine gereksinim vardır [1]. Bu bağlamda son yıllarda çalışmalar yüksek spesifik enerji yoğunluklarıyla (1000-1500 Wh.kg-1) dikkat çeken Li-hava bataryaları (LHB) üzerine yoğunlaşmıştır [2-5]. Bu çalışmada literatürde ilk kez tekdüze dağılımlı bimetalik geçiş metal nanoparçacıkları (NP) LHB’ de katot aktif malzeme olarak kullanılmıştır. Bimetalik geçiş metal NP’lerin sentezi için azot gazı altında sıcaklık kontrolüne imkan sağlayan özel tasarım dört boyunlu cam reaktör kullanıldı. Tekdüze parçacık boyutu dağılımlı MPd (M: Co, Ni veya Cu) alaşım nanopartikülleri: paladyum(II) asetilasetonat ile diğer birinci sıra geçiş metalinin M(II) asetilasetonat veya M(II) asetat (M: Co, Ni veya Cu) başlangıç tuzlarının morfolin boran veya boran tersiyer bütilamin kompleksleri ile oleyilamin içerisinde eş-zamanlı indirgenmesi yolu ile sentezlendi. Belirtilen sentez reçetesi ile boyutları sırasıyla 3.5, 3.4 ve 3.0 nm olan Co3Pd7, Ni3Pd7 ve CuPd kolloidal NP’leri başarıyla sentezlendi. Sıvı faz kendiliğinden biriktirme yöntemi ile indirgenmiş grafen okside (İGO) desteklenen MPd alaşım NP’leri LHB’da aktif katot malzemesi olarak 100 mA•g-1 tarama hızında test edildi. Spesifik deşarj kapasiteleri iGO-CuPd için 4407 mA•h.g-1, iGO-Co3Pd7 için 3158 mA•h.g-1 ve iGO-Ni3Pd7 için 2512 mA•h.g-1 olarak bulundu. Hazırlanan katot elektrotların LHB’de ömrü ilk 10 çevrimde iGO-CuPd için 130 saat, iGO-Co3Pd7 için 100 saat, iGO-Ni3Pd7 için 180 saat olarak bulundu. Ni3Pd7 ilk 10 çevrimde en yüksek toplam kapasiteye 8175 mA•h.g-1 sahip olarak bimetalik NP’ler için en aktif katot malzemesi olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Paladyum, Alaşım Nanopartiküller, Elektrokatalizör, Li-Hava Bataryaları Kaynakça [1]J. M. Tarascon, M. Armand, Nature 414,(2001), 359-367. [2]A. Rahman, X. Wang, J. Appl. Electrochem. 44, (2014), 5-22. [3]B. Scrosati, J. Garche, J. Power Sources 195, (2010), 2419–2430 [4]A. Kraytsberg, Y. Ein-Eli, J. Power Sources 196, (2011), 886-893.  [5]B. Sun, X. Huang, S. Chen, P. Munroe, G. Wang, Nano Lett. 14,  (2014), 3145–3152.

786

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE018) MODİFİYE EDİLMİŞ SOYA KÜSPESİ İLE BASIC BLUE 3 BOYAR MADDESİNİN SULU ÇÖZELTİLERDEN GİDERİMİ VEYİS SELEN 1, MELTEM ÇAKMAK 1, ŞEYDA TAŞAR 1, AHMET ÖZER 1, DURSUN ÖZER 1 1

FIRAT ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde endüstrileşmenin artışı çevresel olarak bir takım problemleri de beraberinde getirmektedir. Özellikle tekstil atık sularının oluşturduğu kirlilik insanoğlu ve diğer tüm canlılar için tehdit edici boyutlardadır.  Boyarmaddelerin genellikle sentetik kökenli olması, karmaşık aromatik moleküler yapıları, birden fazla çift bağ ve değişik fonksiyonel gruplar içermesi boyar maddelerin kararlı yapıda olmasını sağlamakta ve doğada biyolojik olarak bozunabilirliğini daha da zorlaştırmaktadır. Ayrıca atık sularda bulunan boyarmaddelerin canlılar üzerinde toksik etkilerinin olduğu ifade edilmektedir [1,2]. Bu sebeple boyar madde içeren atık sularının çevreye verilmeden önce insan ve canlı sağlığına olumsuz etkilerini minimuma indirmek için arıtılması önemlidir [3]. Atık sulardan boyarmaddelerin gideriminde; kimyasal oksidasyon [4], membran filtrasyonu  [5], koagülasyon ve flokülasyon [6], ters ozmos [7] ve adsorpsiyon [2, 8] gibi farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde adsorpsiyon, sahip olduğu yüksek boyarmadde giderim potansiyeli ve proses işletim maliyeti açısından diğer arıtım prosesleri arasında öne çıkmaktadır. Gerçekleştirilen çalışmada, Basic Blue 3 (BB3) boyarmaddesinin, soya küspesinin sodyum hidroksit ve sitrik asit ile kimyasal modifikasyonu sonucu elde edilen modifiye adsorbent (MSK) kullanılarak sulu çözeltilerden giderimi üzerine başlangıç pH’ı (6, 8, 10, 11), sıcaklık (293, 303, 313, 323 K), başlangıç boyarmadde konsantrasyonu (25, 50, 75, 100, 125 mg/L) ve adsorplayıcı konsantrasyonu (0.15, 0.25, 0.35, 0.5 g/L) gibi parametrelerin etkileri temas süresine bağlı olarak incelenmiştir. MSK ile BB3 boyarmaddesinin gideriminde optimum başlangıç pH değeri 10.0 olarak tespit edilmiştir. Sıcaklığın etkisinin incelendiği deneylerde, çözelti sıcaklığının 293 K’den 323 K’e çıkarılmasıyla adsorplanan BB3 boyarmaddesinin miktarı 73.4 mg/L değerinden 83.7 mg/L değerine artmıştır. MSK konsantrasyonunun 0.15 g/L değerinden 0.5 g/L’ye arttırılmasıyla BB3 boyarmaddesinin adsorpsiyon verimi % 56.2’den % 87.6’ ya artmış, adsorpsiyon kapasitesi ise 93.6 mg/g’dan 39.8 mg/g’a düşmüştür. Başlangıç konsantrasyonu 25 ile 150 mg/L arasında değişen BB3 boyarmadde çözeltilerinin farklı sabit sıcaklıklarda (293, 303, 313, 323 K) MSK ile temas ettirilmesi sonucunda elde edilen denge verileri Langmuir ve Freundlich adsorpsiyon izotermlerine uygulanmıştır. Langmuir izoterm verilerini kullanarak termodinamik parametreler (ΔH°, ΔG°, ΔS°) hesaplanmış ve hesaplanan proses entalpisi (ΔH°) doğrultusunda prosesin endotermik olduğu sonucuna varılmıştır. BB3 boyarmaddesinin adsorpsiyonunun farklı sabit sıcaklıklarda, süreye bağlı olarak incelendiği deneylerin sonuçları yalancı I. ve yalancı II. dereceden kinetik modellere uygulanarak modele ait kinetik sabitler ortaya konmuş ve adsorpsiyon prosesinin yalancı II. dereceden kinetik modele daha iyi uyduğu belirlenmiş ve BB3 boyarmaddesinin adsorpsiyon prosesine ait aktivasyon enerjisi 4.66 kJ/mol olarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon; Adsorpsiyon İzotermleri; Adsorpsiyon Kinetiği; Basic Blue 3; Modifiye Soya Küspesi Kaynakça [1] RM Gong, M Li, C Yang, YZ, Sun, J. Chen, J Hazard Mater,  121, (2005), 247-250. [2] V Selen, D Özer, Fırat Univ. Journal of Science 24(2), (2012), 63-75. [3] AG Ling,  LY, Lee J.F, Journal of Hazardous Materials, 152, (2008), 337-346. [4] O Turgay, G Ersoz, S Atalay, J Forss, U Welander. Sep Purif Technol, 79, (2011), 26-33. [5] TH Kim, C Park, S Kim. J Clean Prod, 13, (2005), 779-786. [6] SS Moghaddam, MRA Moghaddam, M. Arami, J Hazard Mater, 175, (2010), 651-657. [7] SK Nataraj, KM Hosamani, TM Aminabhavi, Desalination, 249, (2009), 12-17. [8] V Dulman, SM Cucu-Man, J Hazard Mater, 162, (2009), 1457-1464.

787

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE019) Mg@SBA-15 SORBENTLERİNİN KARAKTERİZASYONU VE KARBONDİOKSİT TUTMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ DILSAD DOLUNAY ESLEK KOYUNCU 1, SENA YAŞYERLİ 1, NAİL YAŞYERLİ 1, SELDA TAŞÇI 1, SEMRA DAMLA ALBAYRAK 1, ÇAĞLA AYBÜKE DEMİRCAN 1, MUSTAFA CENK SEVİM 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sera gazları arasında büyük öneme sahip olan karbondioksit (CO2) gazının atmosfere verilmeden tutulması ve karbon kaynağı olarak değerlendirilmesi araştırmaların yoğunlaştığı bir konudur [1-4]. Literatür çalışmalarında MgO esaslı sorbentlerin düşük sıcaklıkta CO2 tutulması için etkin sorbentler olduğu ve MgO ile CO2 tutulmasının fiziksel ve kimyasal olarak gerçekleştiği belirtilmektedir [5]. MgO sorbentinin CO2 gazı ile kimyasal olarak tutulması aşağıdaki tersinir reaksiyon ile verilmektedir [6]. MgO(k)+CO2(g)↔MgCO3(k)  ∆H300K= -106,1 kj/mol    ∆G300K=-52,7 kj/mol          CO2 gazının tutulmasında kullanılabilecek, yüksek tutma kapasitesine sahip, kararlı sorbentin geliştirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada, Mg içerikli SBA-15 destekli sorbentler hazırlanmıştır. Çalışmada, hidrotermal yöntemle sentezlenen SBA-15 malzemesine, Mg metali emdirme yöntemiyle ilave edilmiştir. Kütlece %30 ve %40 Mg içeren 30Mg@SBA-15 ve 40Mg@SBA-15 sorbentleri hazırlanmıştır. Ayrıca 40Mg@SBA-15 sorbentinin yüzey bazikliğinin artırılabilmesi amacıyla potasyum metali kütlece %20 oranında yapıya eklenerek 20K40Mg@SBA15 sorbenti hazırlanmıştır. Hazırlanan sorbentlerin yapısal ve fiziksel özelliklerinin belirlenmesi için yürütülen karakterizasyon çalışmalarında XRD, BET, CO2-TPD ve EDS analizleri gerçekleştirilmiştir. Sorbentlerin  CO2 tutma deneyleri %4 CO2+He gaz karışımı ile 30 cm3/dk toplam akış hızında, 0,5 g sorbent kullanılarak, sürekli akış sabit yatak reaktör sisteminde ve 100 0C sıcaklıkta gerçekleştirilmiştir. BET analizi ile mezogözenekli yapıya sahip olduğu belirlenen SBA-15 destek malzemesinin yüzey alanı değeri 1007 m2/g olarak belirlenmiştir. Metal ilavesi ile malzemenin yüzey alanı değeri düşmektedir. 30Mg@SBA-15, 40Mg@SBA-15 ve 20K40Mg@SBA-15 sorbentlerinin yüzey alanı değerleri sırasıyla 156 m2/g, 71 m2/g ve 7 m2/g olarak bulunmuştur.  Sorbentlerin yüzey bazikliğinin belirlenmesi için yapılan CO2-TPD analizinde K ilavesi ile sorbentin yüzey bazik özelliğinin arttığı belirlenmiştir. Sorbentlerin CO2 tutma kapasiteleri, çıkış konsantrasyonunun zamana karşı değişimlerini içeren “breakthrough” eğrileri ile değerlendirilmiştir. En yüksek CO2 tutma kapasitesi 0,17 mmol CO2/g sorbent olarak 40Mg@SBA-15 sorbentiyle elde edilmiştir. Yüzey bazik özelliği yüksek olan 20K40Mg@SBA-15 sorbenti yüksek CO2 tutma kapasitesi göstermemiştir.     Anahtar Kelimeler : Mg, Sba-15, Karbondioksit Tutma Kaynakça [1] C. Song, Catalysis Today, 115, (2006), 2-32. [2] Z. Yong, V. Mata, A. E. Rodrigues, Separation and Purification Technology, 26, (2002), 195–205. [3] G. D. Pirngruber, S. Cassiano-Gaspar, S. Louret, A. Chaumonnot, B. Delfort, Energy Procedia, 1, (2009), 1335-1342. [4] T. Dogu, D. Varisli, Turk Journal of Chemistry, 31, (2007), 551-567. [5] A. Chakradhar, U. Burghaus, Surface Science, 616, (2013), 171–177. [6] Y. Duan, D. C. Sorescu, The Journal of Chemical Physics, 133, (2010),  074508.

788

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE020) DEMİR-PORFİRİNLE MODİFİYE EDİLMİŞ MEMBRAN TASARIMI OSMAN CAHİT DEMİRCİ 1, FARUK CAN 1, FABİENNE DUMOULİN 1, ELİF ERHAN 1, PINAR ERGENEKON 1 1

GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda arıtım teknolojileri içerisinde kendisine giderek genişleyen bir uygulama alanı bulan membranlar yüzey modifikasyonları ile farklı özelliklere sahip olabilmektedir [1]. Membranların yüzeyine NO (nitrik oksit) bağlama özelliği kazandırılarak NOx (NO +NO2) kontrol teknolojilerinde kullanılması mümkün olabileceği ve literatürde bazı metal-porfirinlerin bu iş için uygun olabileceği görülmektedir [2]. Özellikle demirin NO ile kompleks oluşturduğu da bilinmektedir [3]. Porfirinler dört metilden (-CH=) köprüsüyle birbirine bağlı dört pirol halkasından oluşan düzlemsel bir molekül sistemidir ve çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere farklı fonksiyonel gruplar bağlanarak sentezlenebilmektedir [4]. 114Y125 nolu Tübitak projesi kapsamında gerçekleştirilen bu çalışmada NO ile kompleks oluşturma özelliği kazandırılmış polyamid membran geliştirilmiştir. İlk olarak 5-(4-carboxyphenyl)-10,15,20-(triphenyl) ironporphyrin, sentezlenerek karakterize edilmiştir. Sentezlenen demir porfirinin karboksil gruplarının, membran yüzeyinin aktifleştirilmesiyle açığa çıkan amin grupları ile bağlanması sağlanarak polyamid membran yüzeyinin demir porfirin ile kaplanması aşamaları gerçekleştirilmiştir. NOx gideriminde kullanılması düşünülen modifiye membran karekterize edilerek NO ile kompleks oluşturma potansiyeli değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Demir-Porfirin, Porfirin, Membran Tasarımı Kaynakça [1] E.M.V. Wagner, A.C. Sagle, M.M. Sharma, Y-H La, B.D. Freeman, J. Membrane Sci., 367, (2011), 273–287. [2] F. Bedioui, N. Villeneuve, Electroanal., 15, (2003), 5-18. [3] S. Fujii, K. Kobayashi, S. Tagawa, T. Yoshimura, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 19, (2000), 3310–3315. [4] Z-C. Sun, Y-B. She, Y. Zhou, X-F. Song, K. Li, Molecules, 16, (2011), 2960-2970.

789

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE021) Li-HAVA PİLLERİ İÇİN KARBONNANOTÜP TEMELLİ KATOTLARIN ÜRETİMİ EDİP BAYRAM 1, MERVE BİLGE ADANALI 1 1

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Gelişen teknoloji, artan hareketlilik ve çevre duyarlılığı nedenleri ile elektrikli ve hibrit elektrikli otomobiller üzerine yapılan çalışmalar ve yatırımlar gün geçtikçe artmaktadır. Bu otomobillerin yaygınlaşmalarının önündeki en büyük engel ise henüz yüksek enerji ve güç yoğunluğuna sahip, ekonomik ve şarj edilebilir pil veya bataryaların geliştirilememesidir [1]. Lityum-Hava pilleri, Lityum temelinde teorik olarak 13200 Wh/kg [2] gibi çok yüksek enerji yoğunluğuna sahip olması nedeni ile elektrikli ve hibrit elektrikli otomobillerde kullanılma ihtimali olan en güçlü aday teknolojidir. Bir Li-Hava pilinin enerji ve güç yoğunluğuna etki eden en önemli bileşen katottur [1,3]. Bu çalışmada, aktif karbon kumaşı (ACC) Nikel köpük ve/veya çok duvarlı karbon nanotüpten (MWCNT) oluşan katotlar üretilmiştir. MWCNT’ler elektroforetik depolama (EPD) tekniği ile ACC yüzeyine tutundurulmuştur. Üretilen elektrotlar, taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile karakterize edilmiş ve 100 V’luk DC gerilimi, EPD için optimum gerilim olarak belirlenmiştir. Üretilen elektrotların katot kapasitesi, anot olarak Li folyo ve elektrolit olarak propilen karbonat içinde çözülmüş 0.1 M LiPF6 ‘in kullanıldığı pil sisteminde belirlenmiştir. En yüksek katot kapasitesi, ACC-MWCNT elektrotunun katot olarak kullanıldığı pilde, 1350 mAh/g karbon olarak belirlenmiştir (Şekil 1). Liiyon pillerle kıyaslandığında, ilk deşarj işlemi için enerji kapasitesinde yaklaşık 8 katlık artış sağlanmıştır. Sonuçlar, gelecek çalışmalar açısından ümit vericidir.

Şekil 1. Üretilen katotlar kullanılarak oluşturulan Li-Hava pilinin 50 mA.g-1 akım yoğunluğunda elde edilen şarj/ deşarj profilleri Anahtar Kelimeler : Li-Hava, MWCNT, Elektroforetik Depolama, Enerji Depolama, Aktiflenmiş Karbon Kumaş Kaynakça [1] S.D. Beattie, D.M. Manolescu, S.L. Blair, Journal of Electrochemistry Society 150, (2009), A44-A47. [2] R. Padbury, X. Zhang, Journal of Power Sources 196, (2011), 4436-4444. [3] P.G. Bruce, S.A. Freunberger, L.J. Hardwick, J.M. Tarascon,  Nature Materials 11, (2012), 19-29. [4] A. Débart, A.J. Peterson, J. Bao, P.G. Bruce, Angew. Chem. Int. 47, (2008), 4521-4524.

790

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE022) OKSİJEN İNDİRGEME REAKSİYONLARINI İÇEREN UYGULAMALARDA KULLANILABİLECEK AZOT KATKILANMIŞ GRAFEN TEMELLİ ELEKTROKATALİZÖR ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU EDİP BAYRAM 1, MERVE BİLGE ADANALI 1, GİZEM YILMAZ 2 1 2

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

NORTHEASTERN UNİVERSİTY [email protected]

Yakıt pilleri ve Metal-Hava pillerinde meydana gelen ve hücre polarizasyonun önemli bir bölümünü oluşturan oksijen indirgeme reaksiyonlarını (ORR) kolaylaştıracak, ucuz ve ticari elektrokatalizörlerin geliştirilmesi, bu teknolojilerin gelişmesi ve ticarileşmesinde hayati önem taşımaktadır [1,2]. Azot katkılanmış karbon malzemeler arasında özellikle azot katkılanmış grafen (N-GN), yüksek ORR aktivitesi [2], göreceli düşük maliyeti [3] ve yüksek metanol toleransı [4] nedeniyle Pt temelli elektrokatalizörlere alternatif olarak gösterilmektedir [2,3]. Bu çalışmada, öncelikle organik sol-jel metodu kullanılarak grafen oksit (GO) ve melamin jel karışımı elde edilmiş, ardından bu karışımın Ar atmosferinde, 1050 o C’ de pirolizi ile azot atomlarının grafen plakalarına kovalent olarak bağlanması sağlanarak N-GN elde edilmiştir. Melamin molekülleri, bir yandan jelleşme sırasında grafen plakalarının yeniden bir araya gelmesini engelleyerek spesifik yüzey alanın (SBET) etkili bir şekilde (585 m2.g-1) artmasını sağlamış, diğer yandan da yüksek azot içeriği ile katkılama için azot kaynağı olarak görev yapmıştır. Elde edilen ürün, taramalı elektron mikroskobu (SEM), Raman spektrometresi, X-ışını fotoelektron spektroskopisi (XPS) ve X-ışını kırınımı (XRD) teknikleri ile karakterize edilmiştir. N-GN’nin elektrokatalitik ORR aktivitesi 0.1 M HClO4 çözeltisinde çalışma elektrotu olarak döner disk elektrotun kullanıldığı sistemde doğrusal taramalı voltametri ile belirlenmiştir (Şekil 1). Sonuçlar ticari Pt katalizörü ile karşılaştırıldığında, Pt’ye yakın başlangıç potansiyeli ve yüksek elektrokimyasal yüzey alan nedeniyle daha yüksek sınır akım yoğunluğu değerleri elde edilmiştir.

Şekil 1. N-GN, GO ve ticari Pt/C elektrokatalizörlerin O2 ile doyurulmuş 0.1 M HClO4 çözeltisinde ve 1600 rpm de elde edilen doğrusal taramalı voltammogramları. Anahtar Kelimeler : Azot Katkılanmış Grafen, Oksijen İndirgeme, Yakıt Pili, Elektrokatalizör Kaynakça

[1] M. Winter, R. J. Brodd, Chemical Reviews, 104, (2004), 4245–4269. [2] Y. Zheng , Y. Jiao , M. Jaroniec , Y. Jin , S. Z. Qiao, Small, 8, (2012), 3550–3566.   [3] C.T.J. Low, F.C. Walsh, M.H. Chakrabarti, M.A. Hashim, M.A. Hussain, Carbon, 54, (2013), 1-21. [4] C. Zhu, S. Dong, Nanoscale, 5, (2013), 1753–1767.   

791

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE024) 2D METAL-ORGANİK YAPILI [Cu(TMA)(Phen)H20].3H2O KOMPLEKSİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ VE HİDROJEN DEPOLAMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ ZEYNEL ÖZTÜRK 1, GÖKSEL ÖZKAN 2, ABDURRAHMAN ASAN 1, DURSUN ALİ KÖSE 1, ONUR ŞAHİN 3 1

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

2

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

3

SİNOP ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Mevcut enerji sistemlerine alternatifler arasında öne çıkan hidrojen enerjisi sisteminin yaygın kullanımı önünde bariyer etkisi gösteren hidrojenin depolanması probleminin çözümü için yüzey etkileşimli fiziksel adsorpsiyon önem kazanmaktadır. Metal-organik kafes (MOF) yapılı bileşikler, tekrar eden birimlerden oluşan koordinasyon bileşikleridirler [1]. Ayrıca yüksek poroziteye sahip ve 400˚C sıcaklıklara kadar bozunmadan kalabilmektedirler [2].  Bu özellikleriyle MOF’lar hidrojenin deoplanabileceği uygun bir ortam olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 1,10 fenantrolin (Phen) ve 1,3,5 benzen trikarboksilik asit (TMA) içeren Cu(II) kompleksinin solvotermal sentez yöntemine göre sentezlenip yapısal bazı özelliklerinin belirlenmesi, devamında ise hidrojen depolama özelliklerinin incelenmesidir. Sentezlenen bileşiğin deneysel olarak kristal yapısı XRD analizi ile belirlendikten sonra, moleküler yapının ve kristal yapının HOMO ve LUMO’ları belirlenmiş (Şekil a, b) ve kıyaslanmıştır. Yapının poroz yapısı (Şekil c, d) karakterize edilip hidrojen depolama karakteristiği ve kapasitesi belirlenmiştir. Çalışmalara göre kristal yapıda tekrar eden birimlerin HOMO ve LUMO’ları daha düşük enerjili olduğu, kristal yapının içerisinde tüm yapı boyunca boşluklu kanalların olduğu ve 77 K/1 bar basınçta kütlece % 1,3 hidrojen depoladığı belirlenmiştir. Aynı şartlarda MOF-74’ün kütlece % 1,8 hidrojen depoladığı bildirilmiştir [3].  Anahtar Kelimeler : Metal-Organik Kafes Yapılı Bileşikler, MOF, Hidrojen Depolama, Moleküler Simulasyon Kaynakça [ 1 ] Yaghi, O.M., Li, H., Journal of American Chemical Society, 117, 10401 - 10402, 1995 [ 2 ] Rowsell, J.L.C., Yaghi, O.M., Microporous and Mesoporous Materials, 73, 3 - 14, 2004 [ 3 ] J. L. C. Rowsell and O. M. Yaghi,  Journal of American Chemical Society, 128 (4), 1304 - 1315, 2006.

792

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE025) ELBİSTAN LİNYİTİ, TORF VE ATIK PİRİNANIN KATALİTİK OLMAYAN KOŞULLARDA AYRI AYRI SIVILAŞTIRILMASI SONUCU OLUŞAN ÇARLARIN KARAKTERİZASYONU MEHMET ALİ ÇOŞKUN 1, MESUT KARTA 1, HÜSEYİN KARACA 1, TOLGA DEPÇİ 1 1

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Günümüzde enerji ve temel kimyasal hammadde kaynağı olarak önemli ölçüde fosil yakıtlar kullanılmaktadır, fosil kaynakların kullanılması çevreyi önemli ölçüde kirletmektedir. Aynı zamanda, fosil yakıtların da rezervleri sınırlıdır. Bundan dolayı, özellikle hem temel kimyasal hammadde hem enerji kaynağı olarak kullanılan petrolün yerine alternatif yeni bir yakıtın elde edilmesi gerekmektedir [1]. Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yapılan projeksiyonlara göre, mevcut enerji politikaları ve enerji arzı tercihlerinin devam etmesi durumunda, toplam enerji talebinin 2005-2030 yılları arasında %49 artarak 11,4 milyar Ton Petrol Eşdeğerliğinden (TEP) 17,0 milyar TEP düzeyine ulaşacağını göstermektedir [2]. Bu çalışmada, yukarıda belirtilen darboğazların aşılması ve aynı zamanda mevcut fosil enerji kaynakları ve çeşitli biyokütle türlerinin etkin bir şekilde değerlendirilmesi için, Türkiye linyit rezervinin yaklaşık %30’unu oluşturan Elbistan linyiti ve biyokütle olarak torf ve atık pirina kullanılarak doğrudan sıvılaştırma yöntemi ile yeni bir sıvı yakıt elde edilmesi araştırılmıştır. Sıvılaştırma verimi üzerinde etkili olan basınç, çözücü/katı oranı, sıcaklık, süre, karıştırma hızı, gaz türü, katalizör türü ve derişim gibi proses parametreleri belli aralıklarda optimize edilecektir. Sıvılaştırma işlemi sonucunda sıvı, katı ve gaz ürünler oluşmaktadır. Bu çalışmada, katı ürünlerin (çarlar) kül içerikleri belirlenmiştir. Çünkü elde edilen katı yakıtın kül içeriklerine göre değerlendirme yöntemlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bugüne kadar yapılan sıvılaştırma çalışmalarında yalnız linyit kullanılarak sıvılaştırma işlemleri yapılmıştır [3, 4]. Sıvılaştırma işlemi sonunda oluşan çarların nem ve kül analizleri yapılmıştır. Elbistan linyitinin sıvılaştırma işlemi sonucunda elde edilen çarlarının % çar külleri Tablo 1’de verilmiştir. Sıvılaştırma deneylerinde, inert gaz olarak azot gazı, başlangıç basıncı 20 bar, sıcaklık 400 0C, reaksiyon süresi 60 dk. ve sıvı/katı oranı 3/1 olarak sabit alınmış ve tanecik boyutu -20+35 mesh; -35+70 mesh; -70+100 mesh ve -100 mesh alınmıştır. Sıvılaştırma işlemi sonucunda elde edilen çarların kül içeriklerine göre, tanecik boyutunun azalması ile kül içeriğinin artmakta dolayısıyla, toplam dönüşüm artmaktadır. Elde edilen çarların değerlendirilmesi için, doğrudan yakıt olarak ya da biyokütle ile birlikte kullanılarak gazlaştırılması ve sıvılaştırılmasının uygun olacağı düşünülmektedir. Tablo 1. Farklı tanecik boyutlarında sıvılaştırılan Elbistan linyitinden elde edilen çarların kül içerikleri Tanecik Boyutu

Örnek Türü

% Çar Külü

-20 +35 mesh

Linyit

   71.4000

-35 +70 mesh

Linyit

   70.6600

-70 +100 mesh

Linyit

   74.7400

-100 mesh

Linyit

   79.4700

Anahtar Kelimeler : Biyokütle, Kömür Sıvılaştırma, Hidrokarbon içerikli biyokütlelerin değerlendirilmesi Kaynakça [1] Türkiye’de enerji kaynakları ve çevreye etkileri TASAM stratejik rapor no:14, NİSAN 2006 [2] DODİ K. Türkiye de yenilenebilir enerji  (kaynakları-kullanım-alanları-muhasebesi) 2010 [3] Karaca, H., Kartal, Ö.E., Akın, S., and Hasçakır, B., “Niğde-Ulukışla bitümlü şistinin kesikli bir reaktörde katalitik ve katalitik olmayan koşullarda sıvılaştırılması”, TÜBİTAK MAG-104M181’ nolu Proje, 2007, Ankara. [4] Karaca, H., and Koyunoğlu, C., “Co-liquefaction of Elbistan lignite and biomass. Part I: Theeffect of theprocessparameters on theconversion of liquefactionproducts”, EnergySourcesPart A, 32, 495-511, 2010.

793

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE026) ELBİSTAN LİNYİTİ, TORF VE ATIK PİRİNANIN KATALİTİK OLMAYAN KOŞULLARDA SIVILAŞTIRILMASI HÜSEYİN KARACA 1, MEHMET ALİ ÇOŞKUN 1, MESUT KARTA 1, TOLGA DEPÇİ 1 1

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Güneş, rüzgâr, jeotermal ve biyokütle gibi kaynaklara karşın halen enerji kaynağı olarak geniş çapta ticari kullanım sürecindeki kömür, petrol, doğal gaz gibi fosil enerji kaynakları öncelikle kullanılmaktadır [1]. Bundan dolayı, temel hammadde ve enerji gereksinimini karşılama eğilimlerinden biri de rezervleri yüzyıllarca yetebilecek olan kömür ve biyokütlenin gazlaştırma ya da sıvılaştırma yöntemi ile yeni sıvı yakıt ve enerji kaynağı olarak kullanılması yönündedir. Çeşitli kömür sıvılaştırma proseslerinde amaçlanan, ürünlerin ve bu ürünleri gerçekleştirmek üzere uygulanan yöntemlerin oldukça farklı olmaları nedeniyle bir çok proses geliştirilmiştir [2, 3-5]. Ancak bütün kömür türleri için aynı etkinlikte çalışan bir sıvılaştırma prosesi henüz gerçekleştirilememiştir [2, 3]. Bu çalışmada, Elbistan linyiti, torf ve atık pirina türlerinin ayrı ayrı inert atmosfer ve katalitik olmayan koşullardaki sıvılaşma verimleri üzerine tanecik boyutunun etkisi incelenmiştir. Sıvılaştırma deneylerinde, inert gaz olarak azot gazı, başlangıç basıncı 20 bar, sıcaklık 400 0C, reaksiyon süresi 60 dk. ve sıvı/katı oranı 3/1 olarak sabit alınmış ve tanecik boyutu -20+35 mesh; -35+70 mesh; -70+100 mesh ve -100 mesh alınmıştır. Sıvılaştırma çalışmalarında çözücü olarak geri kazanılan tetralin kullanılmıştır.   Elde edilen sonuçlarına göre, en uygun tanecik boyutu linyit için -100 mesh, torf için -20 +35 mesh ve pirina için ise -20 +35 mesh tespit edilmiştir. Tablo 1. Tanecik boyutunun toplam dönüşüm üzerine etkisi

  Tanecik Boyutu -20 +35 mesh -35 +70 mesh -70 +100 mesh -100 mesh

Örnek Türleri ve Toplam Dönüşümler (%, kuru temel) Elbistan Linyiti Pirina Torf 58.97  90.21 90.71 51.93  89.50 87.32 58.65  85.15 88.34 69.24  86.67 90.33

Anahtar Kelimeler : Kömür sıvılaştırma, Biyokütle, Tanecik Boyutu, Toplam Dönüşüm Kaynakça [1] Dayday, N. ve Göktepe, B.G. Bilim Ve Ütopya, Serler Matbaası. Sayı:127, 15-57 (2005). [2] Keklik, İ., Acar, M. ve Yılmaz, M. (Danışman: Yrd.Doç.Dr.Hüseyin Karaca) Elbistan linyiti ve kavak talaşının sıvılaştırılması üzerine proses parametrelerinin etkisi, Bitirme tezi, Malatya, (2004). [3] Karaca, H. Katalizör emdirme yöntemi ile bazı Türk linyitlerinin sıvılaştırılması. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, (1998). [4] Wang, L., and Chen, P., Chemical Engineering and Processing, 43, 145-148 (2004). [5] Karaca, F., and Bolat, E. Co-processing of Turkish lignite with a cellulosic waste material. 1. The effect of co-processing on liquefaction yields at different reaction temperatures. Fuel Processing Technology, 64, 47-55 (2000).

794

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE027) BİYOGAZ REFERANS GAZ KARIŞIMLARININ HAZIRLANMASI VE SERTİFİKALANDIRILMASI ERİNÇ ENGİN 1, TANIL TARHAN 1 1

TÜBİTAK UME

[email protected] Biyogaz enerji olarak dünyada gittikçe gelişen bir öneme sahiptir. Doğalgaza alternatif çevre dostu bir seçenek olarak karşımıza çıkan biyogaz sera gazı emisyonlarının azaltılmasına da katkı sağlamaktadır. Biyogaz üretimi için başlıca üretim yöntemleri olarak fermantasyon ve biyokütleden gazlaştırma sayılabilir. Bu çalışmada fermantasyonla üretilen biyogazın makro bileşenlerinin hazırlanması ve bunların uluslararası karşılaştırma kapsamında karakterizasyonu anlatılacaktır. Biyogaz temel olarak metan, azot ve karbondioksitten oluşmaktadır. Bunun yanında az miktarlarda oksijen ve hidrojen de içermektedir. Bazı biyogazlarda 100 ppm civarında etan ve propana da rastlanmıştır. Avrupa Komisyonu M/475 no’lu talimatı [1,2] çevre dostu gazların kullanımı için Avrupa Standardizasyon Komitesine biyogaz ve biyometanla ilişkili olarak doğalgaz şebekelerine enjeksiyon ve ulaşım yakıtı olarak kullanmak üzere bildirmiştir. Bu bildirim üzerine CEN özellikleri belirlenmiş biyometan geliştirmek için çalışma başlatmıştır. Bu özellikler: a. Araçlarda yakıt olarak kullanılmak üzere bir Avrupa standardı haline gelecek olan biyometan geliştirilmesi, b. Yüksek ya da düşük kalorifik değerli gazların taşınmasında doğalgaz boru hatlarına enjekte edilmek üzere kullanılacak biyometan teknik özellikleri ya da EN standartlarının tanımlanması. Özellikler ve standartlar bir metot geliştirilmesini (GC-MS, C-izotop analizi veya eşdeğer bir metot) içermekte olup bu metot boru hatlarındaki biyojenik metanın hacmini bulmak üzere kullanılacaktır. Bu tarz özelliklerin belirlenmesinde ölçümlerin güvenilir kılınması açısından  metrolojik olarak izlenebilir metotlar ve referans malzemeler kullanılmak durumundadır. Hatırı sayılır oranda parametre için bu metotlar ve referans malzemeler hala eksiktir. Bahsedilen biyometan özellikleri ile uyumluluk değerlendirmeleri için güvenilir ölçümler ve belirsizlikleri önşart olma özelliğini korurken bu uyumluluk değerlendirmeleri ise ticaret ve biyogaz kullanımları için önşarttır. Tüm bu bilgiler ışığında CCQM (Madde Miktarı Danışma Komitesi) tarafından düzenlenen K-112 Biyogaz Bileşimi konulu laboratuvarlararası karşılaştırmasına ve FP7 EMRP (Avrupa Metroloji Araştırma Programı) tarafından desteklenen ENG54 “Metrology for Biogas” isimli araştırma projesine TÜBİTAK UME olarak dahil olunmuş olup, yukarıdaki bilgiler doğrultusunda katkıda bulunulacaktır. Bu çalışmada, bahsedilen karşılaştırma ve araştırma projesi kapsamında biyogaz referans gaz karışımlarının hazırlanması ve ölçümleri üzerine bilgiler paylaşılacaktır. Anahtar Kelimeler : Biyogaz, Referans Gaz Karışımı, CRM Kaynakça [1]  Directive 2009/28/EC of the European Parliament and of the Council on the promotion of the use of energy from renewable sources, Brussels, 23 April 2009. [2] European Commission, Directorate-general for energy, M/475 EN, Mandate to CEN for standards for biomethane for use in transport and injection in natural gas pipelines, Brussels, 8 November 2010.

795

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-ÇE028) SÜLFOLANMIŞ POLİ(VİNİL ALKOL)’ÜN SENTEZİ VE PROTON DEĞİŞİMLİ MEMBRAN OLARAK KULLANILMASI SATILMIŞ BASAN 1, MEDİNE AKŞİT 1 1

HİTİT.ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Temiz, yenilebilir ve sürdürülebilir enerji kaynakları olarak öne çıkan en önemli yaklaşımlardan biri olan yakıt hücreleri içinde en çok proton değişimli membran (PDM) yakıt hücreleri ilgi çekmektedir. PDM yakıt hücrelerinin en önemli elemanı ise, proton iletim özelliğine sahip polimerik membranlardır[1,5]. Bu nedenle çalışmada, PDM yakıt hücrelerinde kullanılmak üzere değişik oranlarda sülfolanmış poli(vinil alkol) (PVOH) esaslı polimerik membranlar hazırlanmış ve iletkenlikleri ölçülmüştür. Çalışmada ilk olarak PVOH’ün  %10 luk sulu çözletisi hazırlanmıştır. Daha sonra elde edilen belli miktardaki PVOH çözeltisine 0.05, 0.25, 0.5 ve 0.75 g sırasıyla antrokinon-2,6-disülfonik asit (AKDSA), 4-aminonaftalin-1-sülfonik asit(ANS) ve fosfotungistik asit (FTA)  eklenerek çözününceye kadar karıştırılarak ısıtılmıştır. Bu şekilde hazırlanan %1, %5, %10 ve %15 lik AKDSA, ANS ve FTA çözeltileri bir petri kabına dökülerek kurutulmak suretiyle filmler hazırlanmıştır. Ayrıca MA-ST kopolimeri de diaminlenerek proton iletkenliği incelenmiştir. Elde edilen sülfolanmış PVOH filmler H2SO4 çözeltisinin elektrolizi ile elde edilen oksijen ve hidrojenin verildiği bir yakıt hücresinde membran olarak kullanılmış ve oluşan potansiyel farkları ölçülmüş ve zaman karşı grafiğe geçirilmiştir. Bunlardan AKDSA ve ANS derişim %10 dan %15 ‘e çıktığında yakıt hücresinden elde edilen potansiyel fark arttığı halde FTA de tersine azalmıştır. Bu çözeltilerden en iyi sonuç %10 ve %15 lik çözeltilerden alındığı için, bu filmlerden elde edilen sonuçları kıyaslanması aynı grafikte gösterilmiştir.

Şekil 1. AKDSA,ANS,FTA,AKDSA+ANS ile MA-ST-Diamin Membranlarından elde edilen potansiyel farkların zamanla değişimi Anahtar Kelimeler : Poli(Vinil Alkol), Antrokinon-2,6-Disülfonik Asit (AKDSA), 4-Aminonaftalin-1-Sülfonik Asit(ANS) Ve Fosfotungistik Asit (FTA) Kaynakça [1] Srinivasan,S., Dave, B.B, Murugesamoorthi, K.A , Fuel Cell Sysytems, (1993), 65-69.  [2] Penner, S.S,  Appleby, AJ, Baker, BS, Bates, JL, LB  Buss, LB.  Energy, 20 (5), (1995), 331-470. [3] Çetinkaya, M., Karaosmanoglu, F.,  IV. Güneş ve Diger Yenilenebilir Enerjiler Sergisi ve Sempozyumu, İzmir, (2003),1-3.  [4] Stone, C., Morrison A.C., Solid State Ionics, 152, (2002):1-9. [5] Martins, C.R., Ruggeri,G., De Paoli, M. A., J. Braz.Chem.Soc., 145, (2003),797-802. 

796

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE001) ÇEŞİTLİ FONKSİYONEL GRUPLU REÇİNELERLE Zn2+ VE Pb2+ İYONLARININ SORBSİYASI. MAHNUR CAFERLİ 1, ALİADDİN ABBASOV 1 1

AZERBAYCAN MİLLİ BİLİMLER AKADEMİSİ [email protected]

Diaminosirkə asit, bis-pikolilamin, karboksil ve sulfoturşu fonksiyonel gruplu Diaion CR-11, Dowex M-4195, KB4P-2 ve KU-2x8 reçineleri ile Zn2+ ve Pb2+ iyonlarının sorbsiyasının kıyaslamalı denge ortamı, kinetiği ve desorbsiyası öğrenilmiş, kinetik bilgilerden süreçleri nitelendiren termodinamik parametreler hesaplanmış, alınan sonuçlara göre tüm durumlarda seçilen şartlar altında sıcaklığın ayrılması ve entropiyanın azalması ile seçiciliğin entalpiya amili ile yönetildiği tespit edilmiştir.Tüm durumlarda ikivalentli metal iyonları H+ ile değiştiğinden değişim sabitinin değeri    formülünden hesaplanmıştır. Termodinamik parametrelerin hesaplanmasında reçine fazasının ideallığı kabul edilmiş, dolayısıyle sorbsiya olunmuş iyonların reçine fazasında aktivitesi katsayıları dikkate alınmamıştır. Tüm durumlarda konsantrasyon değişim sabitinin değeri reçinelerin doygunluk derecesine bağlı olarak önemli ölçüde değişer. Belirlenmiştir ki, aynı katılıklı solüsyonlar sorbsiya zamanı reçinenin sorbsiya yaptığı iyona göre seçiciliği ne kadar yüksektirse , sürecin hızı ve reçinenin tutumu da buna paralel olarak yükseliyor. Diaion CR-11 reçinesi ile öğrenilen iyonların sorbsiyası zamanı kurşun iyonlarının Zn2+ iyonları ile kiyaslamada daha iyi yutulması gözlenmiştir. Sorbsiya izotermlərinin analizi hem A-P½-nin (A-reçinenin yuttuğu iyonun miktarı; mg/g, P -dağılım katsayısı; sm³/g) hattı bağımlılığını, hem de Lengmyür ve Freyndlih denklemleri ile yazılabilir kabarık izotermlerin olduğunu belirlemiştir. İkinci durumda Lengmyür ve Frendlih denklemlerinin somut izoterm için uygun formları teklif edilmiştir.Her iki iyonun ortak olduğu solüsyonlar dağılım katsayılarının değeri hesaplanmış, Diaion CR-11 reçinesinde Pb2+ , un, kalan reçinelerde ise Zn2+ , un üstünlüğü tespit edilmiştir Kinetik verilerin analizi ve “Kinetik hafıza” yönteminin uygulanmasını uygun  seçilen konsantrasyon aralığında (C0 = 1,0 gMe/L) süreçlerin iç difüzyonun denetiminde olduğu tesbit edilmiştir.Reçinelerin iyonlarla dolmasına paralel ekzotermikliğin azalması görülmüştür. Isı akımı intensivliğinin azalması, düşüncemizce, sorbsiya olunan iyonların reçine tanelerinin içine difüzyonu zamanı ek enerji kullanımı ile bağlıdır.Aktivite enerjisinin büyük değerlerle karakterize edildiği ortamlarda sıcaklığın yükselmesi ile sorbsiya hızının da paralel yükselmesi belirlenmiştir.Yüksek hızla ve seçicilikle vukubulan sorbsiya süreçlerinde hesaplanan termodinamik kemiyyetlerin değerleri çok küçülmüştür [1]Zn2+ ve Pb2+ iyonları ile işlenmiş reçinelerin desorbsiyası çeşitli katılıklı nitrat asit çözeltileri öğrenilmiş, 0.4-0.5 N katılıklı asitin daha etkili desorbent olduğu tesbit edilmiştir. Aşağı katılıklı asitlerle elyuatın tutumununn büyük olması, daha katı asit çözeltilerinden yararlanırken  reçinelerin oksidasyonu ve dastruksiyası gözlenir [2].Sulfoturşu kruplu KU-2x8 reçinesi dışında kalan reçineler yaklaşık yakın kapasiteyle karakterize  edilmelerini ve kolay desorbsiya yetenekleri bakımından akıntı sularını Zn2+ ve Pb2+ iyonları temizlemekte başarıyla kullana bilirler [3].Öğrenilen tüm sistemler için süreçlerin dengesini, kinetiğini, termodinamikasını ve desorbsiya rejimini nitelendiren değerler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler : reçine, denge, kinetigini, termodinamik parametre, izoterm, Lengmyür ve Frendlih denkleme Kaynakça [1]. G.E.Boyd, A.W.Adamson, L.S.Myers. The exchange adsorption of ions from aqueous solutions by organic Zeolites. //. Kinetics J. Am. Chem. Soc. V.69(11), (1947), p. 2836-2848.  [2]. A.I.Sengupta, Y.Zhu. “Metals sorption by chelating polymers: a unique role of ionic strength.” AIChE J. 38(1), (1992), p.153-157.  [3]. V.Claudia, A.B.Diniz,  S.T.Virginia, A.Ciminelli, M.Fiona, B.Doyle,  Hydrometallurgy, V. 78,  (2005), p.147-155.

797

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE002) ZnCl2 İLE KİMYASAL AKTİVASYON METODU KULLANARAK KARPUZ KABUĞUNDAN (CİTRULLUS LANATUS) AKTİF KARBON ÜRETİMİ OSMAN ÜNER 1, ÜNAL GEÇGEL 2, YÜKSEL BAYRAK 2 1

KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ 2

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Sanayi atıkları ve bilinçsizce kullanılan kimyasallar  (toksik metaller, sürfaktanlar, boyalar vs.) herhangi bir işlemden geçirilmeden yaşadığımız alanlara boşaltılmış ve boşaltılmaya devam etmektedir [1-3]. Bu alanlardan en çok etkilenen ise doğal su kaynaklarımız, akarsular, nehirler, denizlerimiz ve burada yaşayan canlılardır. Sulu çözeltilerden bu zararlı kimyasalları uzaklaştırmada ucuz, etkili ve pratik olduğundan dolayı, biyolojik atıklardan fiziksel, kimyasal veya fizikokimyasal metotlarla elde edilen aktif karbonların kullanıldığı adsorpsiyon metodu son zamanlarda önem kazanmıştır [4]. Daha önceki çalışmalarda sulu çözeltilerden toksik metaller ve boyaları uzaklaştırmak için karpuz kabuğu (KK) adsorbent olarak kullanılmış, ancak karpuz kabuğundan herhangi bir yöntem kullanılarak aktif karbon elde edilmediği tespit edilmiştir [5-6]. Elde edilen aktif karbonların adsorpsiyon kapasitesini etkileyen önemli parametrelerden biriside sahip oldukları yüzey alanıdır. Bu çalışmada yüksek yüzey alanına sahip aktif karbon elde etmek amacıyla öğütülüp kurutulmuş karpuz kabukları ZnCl2 yardımı ile kimyasal aktivasyon metodu kullanılarak aktive edilmiştir. Aktivasyonda en uygun şartları belirlemek için KK/ZnCl2 oranları (ağılık/ağırlık), karbonlaştırma sıcaklıkları ve süreleri değiştirilmiş ve bunun sonucunda elde edilen aktif karbonlar için yüzey ve gözenek ölçüm cihazı (Micrometrics TriStar II) yardımıyla yüzey alanı ve gözenek hacimleri tespit edilerek en uygun aktivasyon şartları belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca karpuz kabuğundan elde edilen aktif karbonunun (KKAK), sulu çözeltiden metilen mavisinin uzaklaştırılmasındaki etkinliği incelenmiştir. Boyanın KKAK üzerine adsorpsiyonunda en yüksek verimi elde etmek için boya konsantrasyonu, pH, sıcaklık, çalkalama süresi ve aktif karbon miktarı araştırılıp tespit edilmiştir. Boya moleküllerinin sulu fazdan katı bir yüze geçişleri adsorpsiyon izotermleri, kinetik ve termodinamik parametreler yardımı ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar bize KKAK’nin atık sulardan boya moleküllerinin uzaklaştırılmasında etkili bir adsorbent olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, Aktif Karbon, Metilen Mavisi Kaynakça [1] V. K. Gupta, D. Pathania, N.C. Kothiyal, G. Sharma, J. Mol. Liq, 190, (2014), 139–145. [2] I. Friha, F. Feki, Z. Bouallagui, S. Sayadi, Desalination and Water Treatment, 53, (2015), 1012–1017. [3] J.M. Fernández, I. Navarro-Blasco, A. Duran, R. Sirera, J.I. Alvarez, J. Env. Man. 140, (2014), 1-13. [4] C. Deepika, S. Dipak, P. Anjani, Eur. Chem. Bull. 11, (2013), 880-886. [5] R. Lakshmipathy, N.C. Sarada, Int. J. Miner. Process. (2013). [6] R. Lakshmipathy, N. A. Reddy, N.C. Sarada, Desalination and Water Treatment, (2014), 1-10.

798

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE003) Bovine Serum Albüminin (BSA) Aktif Karbon Üzerinde Adsorpsiyonu SUAT TÜYSÜZ 1, ÜNAL GEÇGEL 2, OSMAN ÜNER 3, YEŞİM YEŞİLOĞLU 1 1 2

 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ, ARDA MESLEK YÜKSEK OKULU

 KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ, FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ, KİMYA BÖLÜMÜ

3

[email protected] Aktif karbon, endüstride elektrokimyasal cihazlarda tedavi, filtrasyon ile arıtma, katalizörler ve elektrot malzemeleri gibi uygulamalarda en çok tercih edilen adsorbentlerden biridir [1]. Adsorpsiyon süreçlerinde aktif karbonun ortak kullanım nedenleri; yüksek spesifik yüzey alanı, gelişmiş iç delik yapısı, değişken yüzey kimyası özellikleridir [2]. Aktif karbon, genellikle fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki yöntem ile elde edilir. Fiziksel aktivasyonu ile karşılaştırıldığında, kimyasal aktivasyon; tek bir adımda üretim,  düşük maliyet, yüksek verim ve daha yüksek aktif yüzey alanı, olarak aktive edilmiş karbon önemli avantajlar içerir [3]. Adsorpsiyon için aktif karbon etkin bir şekilde üretilebilir, ancak uygulamaları yüksek üretim maliyetleri nedeniyle sınırlıdır. Birçok araştırmacı düşük maliyetli aktif karbon üretmek için ceviz kabuğu, badem kabuğu, fındıkkabuğu, kayısı çekirdeği [4], hindistan cevizi kabuğu, yer fıstığı kabuğu, bambu tozu, gibi tarımsal atıklar kullanmışlardır. Tıp, analitik kimya ve farmakolojide, ilaç için yeni biyokatalizörlerin ve protein saflaştırma gibi aktive edilmiş karbon üzerinde protein tutma, düşük maliyet ve etkinlik için büyük önem taşımaktadır, [5]. Bu çalışmada, atık bir ürün olan iğde çekirdeklerinden kimyasal yöntem kullanılarak elde edilmiş aktif karbon üzerinde BSA adsorpsiyonu incelenmiştir. Adsorpsiyon üzerine adsorbant konsantrasyonu, sıcaklık, pH, temas süresi ve BSA konsantrasyonunun gibi faktörlerin etkileri araştırılmıştır. Ayrıca, aktif karbon üzerinde BSA adsorpsiyonun mekanizması, adsorpsiyon izotermleri ve kinetik kullanılarak açıklanmıştır. Elde edilen sonuçlar iğde çekirdeğinden elde edilen aktif karbonun BSA için oldukça etkili bir adsorbent olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Aktif karbon, Bovine serum Albümin, Adsorpsiyon Kaynakça  [1]. H. Valdes, M. Sanchez-Polo, J. Rivera-Utrilla, and C. A. Zaror, Langmuir, 18, (2002), 2111-2116. [2]. Z. X. Jiang, Y. Liu, X. P. Sun, F. P. Tian, F. X. Sun, C. H. Liang, W. S. You, C. R. Han, and C, Li, Oils Langmuir, 19, (2003), 731-736. [3]. M. A. Lillo-Rodenas, J. P. Marco-Lozar, D. Cazorla-Amoros, and A. Linares-Solano, J. Anal. Appl. Pyrolysis, 80, (2007), 166-174. [4]. A. Aygün, S. Yenisoy-Karakaº, and I. Duman, Microporous and Mesoporous Materials, 66, (2003), 189–195, 2003. [5]. I. V. Sheveleva, A. V. Voit, and L. A. Zemskova, Chemistry for Sustainable Development, 14, (2006) 295-299.

799

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE004) Metilen Mavisinin Sulu Çözeltiden Aktif Karbon İle Uzaklaştırılması ÜNAL GEÇGEL 1, OSMAN ÜNER 2, BARIŞ KOCABIYIK 3  TRAKYA ÜNİVERSİTESİ, ARDA MESLEK YÜKSEK OKULU

1

 KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ, FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ, KİMYA BÖLÜMÜ

2

 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

3

[email protected] Geçmişten günümüze teknolojinin gelişmesi ile beraber tekstil endüstrisi de en fazla gelişen ve büyüyen alanlardan biri olmuştur. Bu endüstrinin temel hammaddelerinden biri tekstil boyalarıdır. Dünya genelinde yaklaşık olarak yılda 10000 ton tekstil boyası kullanılmakta ve ancak bu miktarın %1’lik kısmı herhangi bir arıtmaya tabi tutulmadan akarsu ve nehirlere boşaltılmaktadır [1]. Metilen mavisi katyonik bir boya olup boyama endüstrisi, kimya, biyoloji ve tıp bilimlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Herhangi bir kişi metilen mavisine maruz kaldığında, kişide çok ciddi sağlık sorunları görülebilir [2].  Metilen mavisi gibi toksik birçok tekstil boyasının atık sulardan uzaklaştırılmasında adsorpsiyon, koagülasyon, ultra filtrasyon, ters ozmos gibi yöntemler kullanılmaktadır [3]. Ancak bu yöntemler içinde, adsorpsiyonun diğerlerine göre ekonomik ve etkinlik bakımından ciddi avantajları bulunmaktadır. Son zamanlarda adsorpsiyon işleminin daha ekonomik olması için adsorplayıcı olarak kullanılan aktif karbonlar, atık biyomateryallarden elde edilmeye çalışılmaktadır [4-6]. Aktif karbon, fiziksel ve kimyasal aktivasyon yöntemleri kullanılarak elde edilebilir.  Bu çalışmada aktif karbon, katalpa ağacı meyvesinden kimyasal aktivasyon metodu kullanılarak elde edildi. Kimyasal aktivasyon çinko klorür yardımı ile yapıldı ve en uygun çinko klorür konsantrasyonu yüzey alanı ölçümleri ile tespit edildi. Elde edilen aktif karbon sulu çözeltiden metilen mavisinin uzaklaştırılmasında kullanıldı. Boya adsorpsiyonu üzerine sıcaklık, pH, başlangıç boya konsantrasyonu ve adsorbent konsantrasyonu gibi faktörlerin etkileri incelendi. Ayrıca adsorpsiyon izotermleri, kinetiği ve termodinamiği ile ilgili çalışmalar yapıldı. Elde sonuçlar, katalpa ağacı meyvesinden elde edilen aktif karbonun adsorpsiyon için oldukça uygun bir adsorbent olduğunu gösterdi. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, metilen mavisi, aktif karbon Kaynakça [1] M. T. Yagub, T. K. Sen, H. Ang, Water Air Soil Pollut, 223, (2012), 5267-5282. [2] P. S. Kumar, K. Romalingam, K. Sathishkumar, Korean Journal of Chemical Engineering, 28 (2011), 149-155. [3] T. Robinson, G. McMullan, R. Marchant, P. Nigam, Bioresour. Technol. 77, (2001), 247-255. [4] M. A. Ahmad, N. Ahmad, O. S. Bello, Water Air Soil Pollut, 225, (2014), 1-18. [5] I. Ozdemir, M. Şahin, R. Orhan, M. Erdem, Fuel Processing Technology, 125, (2014), 200-206. [6] C. T. Weber, E. L. Foletto, L. Meili, Water, Air and Soil Pollution, 224, (2013), 1427.

800

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE005) YOĞURT SUYUNUN ÇEVRE KİRLİLİĞİ AÇISINDAN KİRLİLİK PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ GÜLAY TOPRAK 1, SEVAL SEVGİ KIRDAR 1, EMEL GÜZEL 1 1

MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Süt Endüstrisinde temel kirleticiler; çeşitli şekillerde kanala dökülen süt, peyniraltı suyu, süzme yoğurt üretiminde açığa çıkan yoğurt suyu, yayık altı, tereyağı yıkama suyu, salamura çözeltileri ve temizleme sularıdır. Çevre kirliliği açısından kullanılan su miktarı değil, sudaki atık madde bileşimi ve konsantrasyonu önem kazanmaktadır. Süt ürünlerinin işlenmesinden kaynaklanan atıksular yüksek miktarda yağlar, süt proteinleri, laktoz, laktikasit, deterjanlar ve sanitasyonda kullanılan maddeleri içeririler. Süt endüstrisi atıkları BOİ, KOİ, ve uçucu maddeler bakımından evsel atıksudan daha zengindir[1]. Geleneksel Türk ve Anadolu beslenme kültürünün vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan torba yoğurt, yemek kültürümüzün en eski ve en önemli öğelerinden    biridir [2]. Süzme yoğurt üretiminde temel prensip yoğurdun serum fazının uzaklaştırılmasını sağlayarak su içeriğini azaltmak, ürün dayanımını artırmaktır [3, 4].Süzme yoğurt üretiminde yoğurdun yaklaşık % 33’ü torbada tutulurken, %67’ si serum olarak dışarı atılmaktadır. Yoğurt serumunun, yayıkaltı suyu ve peyniraltı suyu gibi besleyici bir değeri vardır. Süzme yoğurt üretimi sırasında açığa çıkan yoğurt suyu(serum) herhangi bir şekilde değerlendirilmeden ve/veya arıtılmadan alıcı ortama verildiğinde, alıcı ortama yüksek oranda kirliliğe ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır [5,6]. Bu çalışma ile Süt Endüstrisinde temel kirleticilerden birisi olan yoğurt suyunun, içerdiği organik maddeler nedeniyle atık madde bileşimi ve bunların konsantrasyonu ile kirlilik parametrelerini belirlemek amaçlanmıştır. Burdur ilinde Süzme yoğurt işleyen işletmelerden temin edilen yoğurt suyu örneklerinin ortalama yağ, protein, laktoz, KM  ve pH değerleri  sırasıyla, % 0.36, 0.73, 3.68, 5.57 ve 4.21 olarak tespit edilmiştir. Yoğurt suyu örneklerinin KOİ değeri  ise, 38223  mg/L olarak bulunmuştur. Sonuç olarak serum kuru maddesinin yaklaşık % 9’unu protein ve yağ, geri kalan % 91’lik oranı mineral maddeler ve laktoz oluşturmaktadır. Bu nedenle yoğurt suyunun atık olarak çevreye verilerek içerdiği organik yük nedeniyle kirlilik oluşturması engellenebileceği gibi, peyniraltı suyunda olduğu gibi çeşitli teknolojik yöntemlerle içerdiği besin maddeleri geri kazanılmak suretiyle de süt ürünleri ve diğer gıda maddelerinin üretiminde yardımcı madde olarak kullanılabilecektir. Böylece hem üretim sırasında elde edilen ürünün kullanımı gerçekleşebilecek, hem de ekonomik kayıplar azaltılabilecektir. Bu çalışma 2209/A  Üniversite öğrencileri yurt içi araştırma projeleri destek programı kapsamında destek almıştır. Anahtar Kelimeler : Çevre, Kirlilik, Süt Endüstrisi Atıkları, Yoğurt Suyu Kaynakça [1] G, Lai, R.D. Verma, Indian Dairyman, 41(9), (1989), 469-474. [2] S.S. Kırdar, Gıda, 27(1), (2002), 59-64 [3] S.S. Kırdar, Süt Ürünleri ve Teknolojileri Dergisi, 12 (2008),55-56. [4] H. Yaygın, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:75 (1999). [5] C.Nergiz, K. Seckin, Food Chem, 61(1998), 13-16. [6] S.S.Kırdar, İ.Gün, SDÜ Fen Bil.Ens. Derg, 11, (2007), 26-28

801

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE006) KATALAZ AKTİVİTESİ ÜZERİNE CYPRODİNİL VE FLUDİOXONİL PESTİSİTLERİN ETKİSİ FADİL ÖZHAN 1, HASAN KARADAĞ 1 1

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Katalaz (CAT), antioksidan bir enzimdir. CAT, hidrojen peroksidin su ve oksijene parçalanmasını katalizler[1]. Bu çalışmada, CAT’ın optimum sıcaklığı, 35 oC (308 K) olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada Switch 62,5 WG’nin aktif bileşenlerinden olan Cyprodinil (4-cyclopropyl-6-methly-N-phenylpyrimidin-2-amine) dünya tarımında çok geniş kullanım alanına sahip bir mantar ilacıdır. Bu pestisit özellikle asma, tahıl ve sebze gibi bitkilere etki eden patojenlere karşı kullanılmaktadır[2] ve Fludioxonil ise (4-(2,2-difluora-1,3-benzodioxol-4-yl) pyrrole-3-carbonitrile) fenilpirol grubuna dahil olup antifungal özellikte bir bileşiktir[3], [4]. Bu fungisit oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olup, meyvelerde, sebzelerde ve tahıllarda bulunan zararlılara karşı etkilidir[5] . Switch 62,5 WG, % 37,5 Cyprodinil ve % 25,0 Fludioxonil içerir [6]. Fludioxonil Cyprodinil ile karıştırılarak püskürtme şeklinde kullanıldığında Botrytis cinerea’ ya karşı etkilidir [7]. 0 ppm’den 500 ppm’e artan Cyprodinil ve Fludioxonil pestisit derişimi ile sığır karaciğer katalaz aktivitesi inhibisyona uğramıştır. Cyprodinil’in katalaz’ı yarışmalı (kompetitif) olarak inhibe ettiği, Fludioxonil’in katalaz’ı yarışmasız (non-kompetitif) olarak inhibe ettiği bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Cyprodinil, Fludioxonil, İnhibisyon, Pestisit ve Katalaz Kaynakça [1] Çimen, Ç., Öter Ç., Demir H. ve Savran A. (2005). Yüzüncü Yıl Ünv., Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, VAN YYÜ Vet. Fak. Derg., 16 (1): 19 [2] Z.H. Ma, and Z.Y. Ye, (1997). World Pestic., (03): 12–13. [3] M. Gasztonyi, and H. Lyr, (1995). In: Lyr, H. ed., 2nd Edition, Gustav Fischer Verlag, Jena, Stuttgard and New York, 389-414. [4] K. Kojima, Y.S. Bahn and J. Heitman (2006). Microbiology 152: 591–604. [5] P. Ackerman, G. Knauf-Beiter, and R. Zeun (2007). In: Kramer, W. and Schirmer, U. Eds., Modern Crop Protection Compounds, Wiley-VCH Verlag, GmbH and Co. KGaA, Weinheim, 2: 468-580. [6] H. Karadağ (2007). Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana, 21. [7] L. Kanetis, J. E. Adaskaveg, and H. Foster, (2006). Supplement 96, 58.

802

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE008) SELÜLOZ ASETAT ÜZERİNE İMMOBİLİZE EDİLEN BİOADSORBANT ASPERGİLLUS NİGER KULLANILARAK Pb(II) İYONUNUN BİOADSORBSİYONUNUN İNCELENMESİ BEKİR SITKI ÇEVRİMLİ 1, FATİH AHMET ÖZCAN 2, HARUN ÇİFTÇİ 3 1 2

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 3

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Fungi sınıfında kategorize edilen Aspergillusniger fermantasyon sanayinde sitrik asit üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bundan dolayı biyo kütle olarak adlandırılan öldürülmüş Aspergillusniger bütün çalışmalarda yetecek kadar elde edildi ve saklandı. Biyo kütle destek materyali olarak kullanılan selüloz asetat üzerine (immobilisazyon) tutturuldu[1].Biyo kütle tutturulmuş selüloz asetat 60 C0 24 saat bekletildi, daha sonraki çalışmalarda kullanılmak üzere uygun ortamda muhafaza edildi. Biyo kütle tutturulmuş selüloz asetatın, 0,2 gram biyo kütle içeren miktarı[2]. 1cm çapında ve 20 cm uzunluğundaki kolona uygun şekilde dolduruldu. Biyoadsorpsiyona akış hızının etkisi bilindiğinden peristaltik pompa kullanılarak en uygun akış hızı belirlendi[3,4]. Belirlenen en uygun akış hızında biyoadsorpsiyona pH ‘nın etkisi ve iyonik şiddetin etkisi de incelendi[5]. Çalışmalarda elde edilen çözeltilerdeki kurşun(II) nin derişimi Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi (AAS) ile tespit edildi[6]. Anahtar Kelimeler : Aspergillus Niger, Biyo Kütle, Pb(II), Ağır Metal Kaynakça [1] S. Baytak, A. Rehber Türker, B. S. Çevrimli, Journal Separation  Science, 28,18, (2005), 2482-2488. [2] M. Yüce, H. Nazır, G. Dönmez, Biosens Bioelectron, 26, (2010), 321–326. [3] M. Yüce, H. Nazır, G. Dönmez, Bioresource Technology, 101, (2010), 7551–7555. [4] F. Pagnanelli, S. Mainelli, L. Toro, Hydrometallurgy, 80, (2005), 107–125. [5] A. Celekli , M.Yavuzatmaca, H. Bozkurt, Chemical Engineering Journal, 152, (2009),  139–145. [6] H. Ucun, Y.K. Bayhan, Y. Kaya, A. Cakici, O.F. Algur, Bioresource Technology, 85, (2002),  155–158.

803

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE009) METİLEN MAVİSİ BOYAR MADDESİNİN CYSTOSEİRA BARBATA KULLANILARAK GİDERİLMESİ YELİZ ÖZÜDOĞRU 1, TOLGA GÖKSAN 1, MELEK MERDİVAN 2 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ 2

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Dünyada, endüstriyel gelişmeye bağlı olarak toksik ağır metallerle ve boyar maddelerle çevre kirliliği artmaktadır [1]. Daha çok tekstilde, plastikde, konservede ve yiyeceklerin paketlenmesinde kullanılan boyar maddelerin pek çoğu toksik hatta kanserojen özellik göstermekte ve canlı organizmalar için tehlike arz etmektedir [2]. Bu nedenle atık sularda bulunan bu kirleticilerin arıtılması gerekmektedir [3]. Son yıllarda, boyar maddelerin sulardan uzaklaştırılması için, diğer yöntemlere göre daha avantajlı olan biyosorpsiyon yönteminin kullanımı önem kazanmıştır [4]. Biyosorbsiyon yönteminde kullanılan canlılardan birisi de alglerdir. Alglerin, içerdikleri polisakkarit, amino, hidroksil, karboksil ve sülfat gibi fonksiyonel gruplara sahip olmaları nedeni ile boyar maddeleri bağlama kapasitelerinin fazla olduğu belirlenmiştir [5]. Ayrıca, makro alglerin elde edilebilirliğinin daha kolay ve ucuz olması nedeni ile kullanımı yaygınlaşmıştır. Yapılan çalışmalarda, biyosorbsiyon olayına pH, süre ve adsorblanan maddenin başlangıç derişiminin de etki ettiği görülmüştür [6]. Bu bağlamda, çalışmamızda, metilen mavisi boyar maddesinin Cystoseira barbata’nın biyosorpsiyon özellikleri kullanılarak giderilmesine çalışılmıştır. Çalışmada, esmer alglerden C. barbata Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Dardanos Yerleşkesi’nin iskele kısmından toplanmış, epifitlerinden ayıklanarak temizlenmiştir. Algler, distile su ile yıkanıp, 600C’de etüvde kurutulmuş, elekten geçirilerek biyosorpsiyon denemelerine hazır hale getirilmiştir. Biyosorbisyon denemeleri için,  stok metilen mavisi çözeltisinin 6 farklı konsantrasyonda çözeltileri hazırlanmıştır. pH denemeleri için, C. barbata’ya farklı pH’larda bulunan 10 ppm’lik metilen mavisi boyar maddesi ilave edilip, sıcaklık ayarlı çalkalamalı su banyosunda oda koşullarında çalkalanmıştır. Farklı çalkalama süresinin biyosorbsiyon kapasitesine etkisi incelenmiştir. Yapılan derişim denemeleri ile de maksimum adsorbsiyon kapasitesi belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Boyar Madde, Cystoseira Barbata, Biyosorbsiyon Kaynakça [1] D.Caparkaya ve L. Cavas, Acta Chimica Slovenica, 55(3), (2008), 547-553. [2] M. M. El Jamal ve M.C. Ncibi, Acta Chimica Slovenica, 59(1), (2012), 24-31. [3] N. Nagarani, H. Vahitha, A.K. Kumaraguru, Toxicological & Environmental chemistry, 94(7), (2012), 1259-1271. [4] M. C. Ncibi, B. Mahjoub, S. Mongi, Journal of Hazardous Materials, 139(2), (2007), 280-285. [5] M. Kousha, E. Daneshvar, M.S. Sohrabi, M. Jokar, A. Bhatnagar, Chemical Engineering Journal, 192(0), (2012), 67-76. [6] Y. Ozudogru, Fresenius Environmental Bulletin, 22(12a), (2013), 3725-3729.

804

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE010) FARKLI KOŞULLARDA ÜRETİLEN AKTİF KARBONLARIN HİDROJEN GAZI DEPOLAMA KAPASİTESİNİN GRAVİMETRİK YÖNTEMLE İNCELENMESİ HACER DOLAŞ 1, MERVE ABACIOĞLU GAYBERİ 1, ALİ İHSAN ÖZTÜRK 1, FATİH ASLAN 1, MUSTAFA ÖZDEMİR 2 1 2

HARRAN ÜNİVERSİTESİ

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

 Fosil kaynaklı enerji üretim ve kullanımı, insan ve çevre sağlığı üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmektedir (Sera etkisi). Bu etkiyi azaltmak için yenilenebilir enerji türlerinden biri olarak Hidrojen Enerjisi kullanımı uygun görülmekte ancak, depolanması kısıtlamalar getirmektedir. Bu kısıtlamayı en aza indirmek için daha önce yapılan çalışmalarda aktif karbon [1-3], karbon nano fiberlerde [4], MWNTs‘de [5] ve SWNTs türleri üzerinde[6] hidrojen adsorpsiyonunu incelemiştir. Bu çalışmada, farklı koşullarda üretilmiş aktif karbon (AC) yüzeyinde adsorpsiyona dayalı H2 gazı depolama kapasitesi AC türü, H2 gazı basıncı ve AC miktarı gibi faktörler açısından incelenmiştir. Deneylerde H2 kaynağı olarak 1 g NaBH4 ile hazırlanan 50 ml çözeltiler kullanıldı. Elde edilen sonuçlara göre, 1344 m2/g’ lık bir yüzey alanına sahip AC5 isimli aktif karbonun, 20 barlık basınçta 0,37g H2 gazı adsorpladığı belirlendi. Gözenekli yapının H2 gazı adsorpsiyonu üzerinde etkin rol oynadığı belirlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlar AC’ lerin SEM görüntüleri ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : NaBH4 Çözeltisi, H2 Gazı Depolama, Aktif Karbon, Aktif Yüzey Alanı Kaynakça [1].  A.J. Kidnay, M.J. Hiza, Adv. Cryog. Eng. 12, (1967), 730. [2].  C. Carpetis, W. Peschka, Int. J. Hydrogen Energy, 5, (1980), 539. [3].  R.K. Agarwal,  J.S. Noh,  J.A. Schwarz,  P. Davini,  Carbon  25,  (1987), 219. [4].  C.C. Ahn,   Y. Ye,   B.V. Ratnakumar, C. Whitham, R.C.Bowman,B. Fultz, Appl. Phys. Lett. 73, (1998), 3378. [5].  P. Chen, X. Wu, J. Lin, K.L. Tan, Science 285, (1999), 91. [6]. A.G. Rinzler, J. Lui, H. Dai, P. Nikolaev, C.B. Huffman, F.J. Roderi- guez-Macias, P.J. Boul, A.H. Lu, D. Heymann, D.T. Colbert, R.S. Lee, J.E. Fischer, A.M. Rao, P.C. Eklund, R.E. Smalley, Appl. Phys. A 67, (1998), 29.

805

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE011) ASPİR BİTKİSİ TOHUMUNDAN FARKLI YÖNTEMLER VE ÇÖZÜCÜLER İLE YAĞ ELDESİ VE YÖNTEMLERİN KIYASLANMASI FETHİYE TAKADAŞ 1, ONUR DÖKER 1 1

MERSİN ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Temel besin maddelerinden biri olan yağ, insan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. Dünyadaki artan nüfus ile birlikte üretilen yağ miktarı insanlar için gerekli olan yağ miktarını karşılayamamaktadır. Nüfus artışı ile birlikte, Türkiye’nin bitkisel yağ açığı her geçen yıl ürkütücü boyutlarda artış göstermektedir. Bu nedenle bitkisel yağ üretimine katkıda bulunacak ve yağ açığımızın giderilmesinde etkili olacak yeni yağ bitkileri ile ilgili yapılan çalışmalar üzerinde önemle durulması gerekir. Kanola yağı, soya fasulyesi yağı, bezir yağı gibi bazı bitkisel yağlar alternatif oluşturmaktadır [1]. İçerdiği linoleik asit miktarı ve kalitesi açısından aspir yağı bu bitkiler yanında önem kazanmaktadır. Aspir tohumundan elde edilen yağ, yemeklik yağ olarak kullanılmaktadır ve kalitelidir. İnsan sağlığı açısından önemli olan toplam doymamış yağ asitleri oranı çok yüksektir. Bu oran %90 - 93 civarındadır (Ayçiçeğinde bu oran %86’dır) [2]. Aspir yağı yemeklik yağ olarak kullanımının dışında, biyodizel üretimi, kozmetik sektörü gibi çeşitli kullanım alanları mevcuttur.  Ayrıca sentetik boyaların insan sağlığına olumsuz etkilerinden dolayı yasaklanması üzerine doğal boyalara yönelim artmıştır. Bu açıdan aspir çiçeklerinin taç yaprakları doğal gıda boyası (Natural Red 26) olarak büyük önem taşımaktadır [2]. Aspir bitkisi gerek tohumundan yemeklik yağ, gerekse yapraklarından boyar madde eldesinden dolayı önemli bir bitkidir [3]. Aspir yağı eldesinde çeşitli yöntemler kullanılır. Sokslet ekstraksiyonu, ultrasonik ekstraksiyon, mikrodalga ekstrasksiyonu, soğuk pres, süperkritk akışkan ekstraksiyonu gibi yöntemlerle aspir tohumundan bitkisel yağ elde etmek mümkündür. Her bir yöntemin kendi içerisinde avantaj ve dezavantajları vardır. Bitkisel yağların eldesinde uygun yöntemin ve çözücünün belirlenmesi çok önemlidir Bu çalışmada aspir tohumundan ultrasonik ekstraksiyon ve sokslet ekstraksiyonu yöntemi ile yağ elde edilecektir. Çözücü olarak beş farklı çözücü (etanol, hekzan, aseton, petrol eteri, dietil eter) kullanılacaktır. Öncelikle TSE’ye uygun olarak aspir tohumlarında nem tayini yapılacaktır. Ardından tanecik büyüklüğünü küçültmek amacıyla aspir tohumları öğütülecektir. Öğütülen aspir tohumları uygun tanecik büyüklüğünü elde etmek için elek analizi yapılacaktır. Uygun tanecik büyüklüğü seçilen tohumlardan geleneksel bir yöntem olan sokslet ekstraksiyonu ve gelişmekte olan bir yöntem olan ultrasonik ekstraksiyon ile yağ elde edilecektir. Süreçlerin işletme parametreleri göz önüne alınarak optimum koşullar belirlenecektir. Elde edilen sonuçlara göre yöntem verimliliği ve çözücü farklılığının etkisi incelenecektir. Elde edilen yağlar gaz kromatografisinde analiz edilerek yağ asitlerinin kompozisyonu belirlenecektir.   Anahtar Kelimeler : Aspir, Sokslet, Ultrasonik Kaynakça [1] Süer, İ, E., Bazı Aspir Çeşitlerinde Farklı Gelişme Dönemlerinde Yapılan Sulamaların Verim ve Bazı Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 101 s., (2011).   [2] http://www.mku.edu.tr/getblogfile.php?keyid=1022 (2015) [3] Bozkırlı, D, O., Aspir Çiçeğinden Süperkritik Karbondioksit Ekstraksiyonu ile Doğal Boya Eldesi ve Uygulabilirliği, Gazi Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 70 s., (2007).

806

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE012) MANYETİK KARAKTERLİ KİTOSAN-PRİNA BİYOMATERYALİ KULLANILARAK SULU ÇÖZELTİLERDEN KURŞUN(II) İYONLARININ GİDERİMİ FATİH SAYIN 1, SİBEL TUNALI AKAR 1, SEMA ÇELİK 1 1

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kurşun her ne kadar endüstride sıkça kullanılsa da, sulu çözeltiye karışan atıkları çok düşük derişimlerde bile besin zincirine katılıp, canlı yaşamı açısından birçok probleme sebep olabilmektedir. Akü imalatı, ses yalıtımı, boyacılık endüstrisi atıksuları kurşun iyonlarını içerebilmektedir. Bunun yanında benzin ve böcek öldürücü ilaçların kullanılmasıyla gibi aktivitelerle yayılmakta, atmosferdeki yoğunluğu gün geçtikçe artmaktadır [1]. Kurşun, termal kararlılığa sahip olduğundan, çevrede bozulmadan kalabilmekte, kansızlık, beyin hasarı, zekâ geriliği, böbrek rahatsızlığı, kısırlık, iştahsızlık, kusma ve halsizliğe neden olabilmektedir. Kurşunun, arsenikten sonra en tehlikeli ağır metal olduğu bilinmektedir. Bu nedenlerden dolayı kurşun içeren atıksuların arıtımı oldukça önem arz etmektedir [2,3]. Toksik etkiye sahip ağır metallerin uzaklaştırılması amacıyla çeşitli fizikokimyasal yöntemler (adsorpsiyon, biyosorpsiyon, kimyasal çöktürme, iyon değişimi vb.) kullanılmaktadır [4]. Biyosorpsiyon prosesi maliyetinin düşük olması, işlemlerin basitliği, seçici kirlilik giderimine olanak sağlaması, tekrar tekrar kullanılabilmesi ve daha az atık oluşturması gibi avantajlarıyla geleneksel su arıtım yöntemlerine iyi bir alternatiftir. Kullanılan materyal canlı olmadığından, toksik atıklardan etkilenmez, besin zincirine ihtiyaç duymaz ve uzun süre saklanabilir [5]. Bu çalışmada, kitosan ile immobilize edilmiş prina kullanılarak manyetik özellikli bir sorban sistemi hazırlanmıştır. Sorban miktarı, çalkalama hızı ve süresi, iyonik şiddet, başlangıç pH’ı ve metal iyonu derişimi gibi bazı deneysel koşulların biyosorpsiyona etkisi incelenmiştir. Çalışmalar çözeltinin orijinal pH’ında gerçekleştirilmiş ve 100 mg/L başlangıç derişimindeki kurşunun %99,80 verimle giderimi gerçekleştirilmiştir. Biyosorpsiyon dengesi kısa bir sürede (45 dk) kurulmuş, 0,02-0,20 M aralığındaki tuz (KNO3) derişiminin biyosorpsiyon verimine önemli bir etkisi olmadığı gözlenmiştir. Sonuç olarak, bir fabrikasyon atığı olan prinanın sulardan kurşun giderimi için, maliyeti düşük, etkin ve kolay elde edilebilen alternatif bir sorban olduğu düşünülmektedir. Santrifüjleme ve süzme gibi ek işlemler gerektirmemesi, manyetik sorban kullanımının önemli bir avantajıdır. Bu Çalışma ESOGÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından 201419008 Proje Numarasıyla Desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler : Ağır Metal, Atıksu, Biyosorpsiyon, Kitosan, Manyetik, Kurşun, Prina Kaynakça [1] M.S. Schwartz, J.L. Benci, D.S. Selote, A.K. Sharma, A.G.Y. Chen, H. Dang, H. Fares, O.K. Vatamaniuk, Plos One, 5 (3), (2010), 1-11. [2] E. Pehlivan, T. Altun, S. Cetin, M.I. Bhanger, J. Hazard. Mater., 167 (1-3), (2009), 1203–1208. [3] G. García-Rosales, A. Colín-Cruz, J. Environ. Manage., 91 (11), (2010), 2079–2086. [4] H. Eccles, Trends Biotechnol., 17(12), (1999), 462–465. [5] S.T. Akar, Y.Y. Balk, O. Tuna, T. Akar, Carbohyd. Polym., 94 (1), (2013), 400–408.

807

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE013) SİLİKA MİKROKÜRELERİN SÜPERKRİTİK CO2 ORTAMINDA HAZIRLANMASI VE Pb(II) İYONLARININ ADSORPSİYONUNDA KULLANILMASI ERSİN BAŞARAN 1, TUĞBA ALP 1, ADNAN ÖZCAN 1, ÖZER GÖK 1, ASİYE SAFA ÖZCAN 1 1

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Endüstriyel atıkların çevreye salınması sonucu sularda meydana gelen kirlilik, doğayı ve tüm canlıları tehdit eden bir problem haline gelmiştir. Son yıllarda araştırmacılar bu problemi çözmek amacıyla çevre dostu yeni teknolojiler bulmak için çaba sarfetmektedir [1]. Bu bağlamda süperkritik akışkan teknolojisi yeni ve etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Süperkritik akışkan, sıcaklığı ve basıncı kritik değerlerin üzerinde olan bir faz olarak tanımlanmaktadır. Süperkritik akışkan olarak kullanılan çevre dostu karbondioksitin, inert olması, ucuz olması, yanıcı olmaması, kritik koşullarının düşük olması (31oC ve 73,8 atm), apolar olması, sıcaklık veya basınçta yapılan küçük değişikliklerle yoğunluk, difüzyon katsayısı, viskozite ve çözünürlükte büyük değişiklikler göstermesi gibi üstün özellikleri bulunmaktadır [2]. Süperkritik akışkan ortamının çevre ile tamamen uyumlu olması örneğin; çeşitli sentezlerin gerçekleştirilmesine de olanak sağlamaktadır. Metal oksit malzemeler, bu yöntemle sentezlenebilmekte ve çeşitli parametreler kontrol altında tutularak uygun ve homojen bir yüzey elde edilebilmektedir. Bu metal oksit mikroküreler yüksek yüzey alanına sahip olup, sulu ortamdaki kirliliklerin adsorpsiyon yöntemiyle uzaklaştırılmasında etkili bir adsorban olarak kullanılabilmektedir [3,4]. Bu çalışmada, süperkritik CO2 ortamında sentezlenen silika mikrokürelerin morfolojisi farklı analiz yöntemleriyle belirlenmiştir. Elde edilen mikroküreler, Pb(II) iyonlarının sulu ortamdan gideriminde kullanılmıştır. Kesikli sistemde Pb(II) iyonlarının adsorpsiyonuna başlangıç pH’sının, denge süresinin ve sıcaklığın etkileri araştırılmıştır. Sonuçlara göre, Pb(II) iyonlarının gideriminde silika mikroküreler için en yüksek adsorpsiyon miktarı pH 5,5’ta ve 20 oC sıcaklıkta 130,92 mg g-1 olarak bulunmuştur. Ayrıca adsorpsiyon dengesine 5 dk gibi kısa bir sürede ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, Mikroküre, Süperkritik CO2 Kaynakça [1] S. Standeker, A. Veronovski, Z. Novak, Ž. Knez, Desalination, 269, (2011), 223-230. [2] R. Sui, A. Rizkalla, P.A. Charpentier, Micropor. Mesopor. Mat., 142, (2011), 688-695. [3] A.S. Özcan, Ö. Gök, A. Özcan, J. Hazard. Mater., 161, (2009), 499-509. [4] A.S. Özcan, B. Erdem, A. Özcan, Colloid Surface A, 266, (2005), 73-81.

808

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE014) GERÇEK ATIKSUDAN FUNGAL BIYOSORBAN ILE RENK GIDERIM TASARIMI FATİH SAYIN 1, SİBEL TUNALI AKAR 1, TAMER AKAR 1  ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ

1

[email protected] Tekstil başta olmak üzere kâğıt, kozmetik, gıda ve boya gibi çeşitli endüstrilerin atıksuları,  içerdikleri sentetik azo boyarmaddeler ile çevreyi kirletmektedir. Azo boyarmaddeler genel olarak karmaşık ve kararlı aromatik moleküler yapıya sahip ve biyolojik bozundurulmaları oldukça zor olan bir kirletici grubunu oluşturmaktadır.  Reaktif sarısı 2 (RS2), azo boyarmaddeler grubundan olan, parlak renkli, suda çözünebilen reaktif bir boyarmaddedir. Bu tür boyarmaddeler düşük derişimlerinde dahi sulara renk vermekte, bu da suyun ışık geçirgenliğini, sudaki oksijen çözünürlüğünü ve fotosentezi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca mutajenik ve kanserojen etkilere de neden olabilmektedir. Bu olumsuz etkilerinden dolayı bu tür boyarmaddeleri içeren atıksular çok iyi arıtılmalı ve gerektiğinde ek yöntemler ile arıtım yöntemleri desteklenmelidir. Bu amaçla en sık kullanılan sorban aktif karbon olmakla birlikte ekonomik kaygılardan dolayı son yıllarda bitkiler, mantarlar ve bakteriler gibi daha ucuz alternatif sorbanların alternatif kullanımı araştırılmaktadır [1-3]. Yüzey cevap yöntemi, matematiksel ve istatistiksel yöntemlerin deneysel model oluşturmak amacıyla beraber kullanıldığı, çeşitli süreçlerin optimizasyonunda kullanılabilen bir yöntemdir. Bu yöntem ile basit deneysel modeller ile sistem modellenebilir, sistem yanıtını etkileyen birçok parametre bir arada ve eşzamanlı bir şekilde incelenebilir. Bu sayede yapılan analiz için hem zamandan hem maliyetten kazanç sağlanabilir [3,4]. Bu çalışmada, RS2 ile kirletilmiş gerçek atıksuyun arıtımı için Thamnidium elegans’ın kullanım potansiyeli incelenmiştir. Çalışmada, deneysel tasarım modelleme ve optimizasyon yöntemi uygulanmıştır. pH, sorban miktarı ve çalkalama süresi gibi süreç değişkenleri Box-Behnken dizayn matriksli yüzey cevap yöntemi kullanılarak araştırılmış ve optimum değerler sırasıyla; 2,01, 0,0632 g ve 39,28 dk olarak belirlenmiştir. Bu değerler kullanılarak, fungal biyokütlenin biyosorpsiyon veriminin %99,42 olduğu gözlenmiştir. Elde edilen veriler, bazı kinetik ve izoterm modelleri ile değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Atıksu, Biyosorban, Biyosorpsiyon, Boyarmadde, Box-Behnken, Reaktif Sarısı 2, Yüzey Cevap Yöntemi Kaynakça [1] T. Akar, A.Kulcu, S.T. Akar, Chem. Eng. J., 221, 461–468. [2] D. Podstawczyka, A. Witek-Krowiak, K. Chojnackab, Z. Sadowskia, Bioresource Technol., 160, (2014), 161–165. [3] S.T. Akar, F. Sayin, S. Turkyilmaz, T. Akar, Environ. Sci. Pollut. R., 21 (22), (2014), 13055-13068. [4] R.H. Myers, D.C. Montgomery, C.M. Anderson-Cook, Response Surface Methodology: Process and Product Optimization Using Designed Experiments, Wiley, 3, (2009), 704 p.   Bu çalışma ESOGÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Tarafından 201519D07 Proje Numarasıyla Desteklenmiştir.

809

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE015) MANYETİK KİL ÜZERİNE SULU ÇÖZELTİLERDEN Cd (II) ADSORPSİYONU SİBEL TUNALI AKAR 1, İREM ERYÜREKLİ 1, DİLEK YILMAZER 1, TAMER AKAR 1 1

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Ağır metal kirliliği günümüzde küresel bir endişe konusu olup bu tip kirlilikler çoğunlukla insan aktiviteleri ve hızlı sanayileşme sonucu oluşan atıkların su ortamına verilmesinden kaynaklanır. Ağır metaller, biyoyıkım yoluyla daha zehirsiz formlara dönüşmediğinden canlı dokularda birikme eğilimindedirler [1]. İnsanların ağır metallere maruz kalmaları sonucunda böbrek fonksiyon bozukluğu, hipertansiyon, karaciğer ve akciğer hasarı, kanser ve genetik hasarlar gibi olumsuz durumlar gözlenebilir [2]. Tüm bu istenmeyen durumlar göz önüne alındığında çevre ve canlı sağlığı adına ağır metal barındıran atıksuların çevreye verilmeden önce arıtılması oldukça önemlidir. Membran filtrasyon, iyon değişimi, kimyasal çötürme, süperkritik akışkan ekstraksiyonu, birlikte çöktürme ve çeşitli adsorbanlar üzerinde adsorpsiyon gibi fiziksel ve kimyasal arıtma teknolojileri ağır metallerin atıksulardan giderilmesinde yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemler arasında adsorpsiyon yüksek verimlilik, uygulama kolaylığı ve ekonomik olmakla birlikte çevre dostu bir yöntem olması nedeniyle son zamanlarda tercih edilen bir yöntem olarak ön plana çıkmıştır [3,4]. Bu çalışmada montmorillonit k 30 kil türüne manyetik özellik kazandırılmış ve manyetik adsorban ile Cd2+ iyonunun sulu çözeltilerden giderimine yönelik en uygun koşuular araştırılmıştır. Hazırlanan adsorban süreç sonunda  sulu ortamdan santrifüjleme yapılmaksının kolayca ayrılmıştır. Adsorpsiyona pH etkisi 1,0-8,0 aralığında incelenmiş ve herhangi bir pH ayarlaması yapılmasına gerek kalmadığı görülmüştür. Farklı adsorban miktarları kullanıldığında en yüksek biyosorpsiyon verimi 5,6 g/L ile elde edilmiştir. Dört farklı sıcaklıkta (20 ºC, 30 ºC, 40 ºC ve 50 ºC)  gerçekleştirililen adsorpsiyon çalışmaları sonunda, sıcaklığın süreci kayda değer olarak etkilemediği görülmüştür. Kısa sayılabilecek bir denge süresi ise sürecin ekonomi boyutuna bir katkı olarak ortaya konmuştur.   Anahtar Kelimeler : Manyetik, Kil, Adsorpsiyon, Bakır Kaynakça [1]  U. Kumar, M. Bandyopadhyay, Bioresour. Technol., 97 (2006), 104–109. [2]  W. M. Ibrahim, J. Hazard. Mater., 192 (2011), 1827– 1835. [3] Z. Wang, E. Nie, J. Li, Y. Zhao, X. Luo, Z. Zheng, J. Hazard. Mater., 188 (2011), 29–36. [4] T. Akar, S. Tunalı, Miner. Eng., 18 (2005), 1099–1109.

810

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE016) ŞEKER ÜRETİM PROSESİ KALINTISINDAN HAZIRLANAN MODİFİYE BİYOSORBAN İLE SULU ORTAMDAN REAKTİF BOYARMADDE GİDERİMİ SİBEL TUNALI AKAR 1, SEMA ÇELİK 1, DİLEK YILMAZER 1, YASEMİN YETİMOĞLU BALK 1, TAMER AKAR 1 1

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Çeşitli endüstriyel faaliyetlerin sonucu oluşan boyarmadde içeren atıksuların yeterince işlem görmeden sucul ortamlara verilmesi, su kaynaklarının bu tip organik kirleticilerle kirlenmesine neden olmaktadır. Toksik özellikte olan boyarmadde içerikli sular çevre ve canlı sağlığı üzerinde önemli tehdit unsuru oluşturmaktadır [1]. Hızla artan dünya nüfusu ve kullanılabilir su kaynakları göz önüne alındığında bu tür atıksuların arıtılması önemli araştırma konuları arasında yer almaktadır [2]. İyon değişimi, koagulasyon, flokulasyon, ters osmoz, ultrafiltrasyon gibi geleneksel yöntemler içerdikleri bazı teknik ve ekonomik dezavantajlar nedeniyle zaman zaman yetersiz kalabilmekte ve bu durum alternatif çözüm arayışlarına zemin hazırlamaktadır. Günümüzde çevre biyoteknolojisinin önemli alanlarından biri olan biyosorpsiyon, boyarmadde içeren atıksuların arıtılmasında önemli bir alternatif potansiyeli taşımakta ve bu alandaki çalışmalar çevresel uygulamalarda umut vaat etmektedir [3−5]. Bu çalışmada, renk giderimine yönelik etkili bir biyosorban hazırlanması hedeflenmiştir. Şeker fabrikası yan ürünü olan şeker pancarı küspesi katyonik yüzey aktif madde (Tetrabütilamonyumbromür) ile modifiye edilerek hazırlanan biyosorban ile sulu ortamdan Reaktif Sarısı 2 (RS2) boyarmaddesinin giderimine yönelik optimum pH, biyokütle miktarı, süre ve başlangıç boyarmadde derişimi koşulları araştırılmıştır. Biyosorpsiyonaa pH etkisi pH 2,0-10,0 aralığında çalışılmış olup en uygun ortam pH’ sı 2,0 olarak belirlenmiştir.  Biyosorpsiyona biyokütle miktarı etkisi 0,4-4,0 g L-1 aralığında incelenmiştir. En uygun biyokütle miktarı 3,2 g L-1, biyosorpsiyon denge süresi ise 50 dakika olarak belirlenmiştir. Optimum koşullarda modifiye biyosorbanın biyosorpsiyon verimi %96,07 olarak kaydedilmiştir. Süreç bazı izoterm modelleriyle incelenmiş, maksimum tek tabakalı biyosorpsiyon kapasitesi 7,201x10-5 mol g-1 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak, endüstriyel bir boyarmaddenin sulu ortamdan ekonomik ve etkili bir şekilde giderimine yönelik alternatif bir modifiye biyosorban geliştirilmiştir. Bu çalışma ESOGÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir (Proje No:201219019). Anahtar Kelimeler : Modifiye Biyosorban, Biyosorpsiyon, Reaktif, Boyarmadde, Reaktif Sarısı 2 Kaynakça [1] S. Papic, N. Koprivanac,  A.L. Bozic, A. Metes, Dyes and Pigments, 62  (2004), 291−298. [2] E. Türkel, B. Kanıgür,  Kayseri I. Atıksu Sempozyumu, Kayseri, (1998), 342-346, 451 s. [3] G.M. Gadd, Environmental Biotechnology, 11 (2000), 271-279. [4] G.M. Evans, J.C. Furlong, Chichester West Sussex: J. Wiley, (2003),285 p. [5] H.J. Jördening, J. Winter, (2005), Weinheim: Wiley-VCH, 463 p.

811

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE017) YENİLİKÇİ VE ÇEVRE DOSTU BİR UYGULAMA OLARAK LEMNAKİTOSAN BAZLI BİO-SORBENTLERİN BOR (B) İÇEREN ATIK SULARIN ARINDIRILMASI İÇİN KULLANILMA POTANSİYELİNİN ARAŞTIRILMASI ONUR CAN TÜRKER 1, TALAT BARAN 1 1

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Bu çalışmada, iyi bir Bor(B) akümülasyon kapasitesine sahip olduğu bilinen Lemna gibba L. (Lemnaceae) bitkisi [1] [4] ile yüksek B absorbe edebilme özelliğine sahip kitosan absorbenttini bir arada kullanarak sudaki fazla B’un yenilikçi, çevre dostu ve sürdürülebilir bir şekilde atık sulardan arındırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, doğada yüzey sularında bolca gözlemlediğimiz Lemna gibba L bitkisi toplanmış, aynı zamanda laboratuar koşullarında kitosan boncukları oluşturulmuştur [2] [3]. Laboratuar koşullarında farklı konsantrasyonlarda simule edilmiş yüzey suları hazırlanmış ve oluşturulan sistemlere uygulanmıştır. Sistemlerden 1,4 ve 7 gün sonunda su örnekleri alınmış ve bunların ICP analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler çok değişkenli istatistiksel programlar kullanılarak değerlendirilmiş ve Lemna-kitosan bazlı sistemlerin arıtma performansları tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre sudaki B konsantrasyonunun artmasıyla birlikte Lemna-kitosan bazlı sistemlerin B giderim oranlarının arttığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte sistem içerinde kitosan polimerinin bulunması bitkilerde B toksisite septomlarının azalmasına neden olmuştur. Bu sonuçlar doğal ya da antropojenik kaynaklı olarak B kirliliğine maruz kalan sucul ekosistemlerin fazla B’dan arındırılması için Lemna-kitosan bazlı sistemlerin yenilikçi, çevre dostu ve sürdürülebilir olarak kullanılabileceğini konusunda önemli fikirler sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler : Biosorbent, Bor, Bor Giderimi, Lemna Gibba, Kitosan Kaynakça [1] Böcük, H, Yakar, A, Türker, O.C., Ecological Indicators. 29, (2013) 32-141. [2] Baran, T, Menteş A, Arslan, H., International Journal of Biological Macromolecules. (2014) DOI: 10.1016/j. ijbiomac.2014.07.029.  [3] Demey, H., Vincent, T., Ruiza, A.M, Sastre, E., Guibal, E., Chemical Engineering Journal. 244, (2014), 576-586. [4] Sasmaz, A ve Obek, E. 5, (2009), 564-1567.

812

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE018) AYÇİÇEK SAPI ÜZERİNE İMMOBİLİZE EDİLEN BOLETUS EDULİS LAKKAZI İLE TEKSTİL ATIK SULARININ RENKLERİNİN GİDERİLMESİ DİDEM TUNCAY 1, HÜLYA YAĞAR 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Tekstil endüstrisinin yoğun olduğu bölgelerde çevreye bırakılan tekstil atık suları, ekosistem için geri dönüşümü zor, ciddi sorunlar yaratmaktadır [1]. Bu atık sular, sentetik boyarmaddelerin yanında etilendiamintetraasetik asit (EDTA), hidrojen peroksit, polivinil alkol  (PVA) ve Tween 80 gibi çeşitli kimyasallar ve ayrıca önemli miktarda kalsiyum, magnezyum, bakır, demir, krom gibi metal iyonlarını içermektedir [2-3]. Tekstil atık sularının renk giderimi ve degradasyonu için ise elektron alıcısı olarak moleküler oksijeni harcamaları ve ürün olarak sadece su açığa çıkarmaları gibi nedenlerden dolayı lakkazların (EC 1.10.3.2) kullanımı oldukça yaygındır [4]. Bu çalışmada, Boletus edulis mantarından izole edilen ve üçlü faz ayırma tekniği (TPP) ile kısmi olarak saflaştırılan lakkaz, tarımsal atık ürünlerinden biri olan ayçiçek sapına immobilize edildi [5-8]. İmmobilize lakkaz sistemi ile Reaktif Kırmızı-239 (RR-239) tekstil boyarmaddesinin rengini gidermek için optimum koşullar belirlendi. RR-239 için hazırlanan renk giderme sistemine; PVA, EDTA, Tween 80,  ,  , , , , çözeltileri eklenerek etkileri ayrı ayrı incelendi. Renk giderimi için belirlenen optimum koşullarda (pH 2.0, 40 ˚C, 50 mg immobilize enzim, 100 mg/L boya konsantrasyonu), immobilize sistem RR-239’ un rengini 1 saat sonunda % 92 oranında giderdi. Tekrar kullanılabilirlik çalışmasında, immobilize lakkazın boya giderme aktivitesinin 12. döngü sonunda % 50’sini koruduğu görüldü. Ayrıca immobilize sistem ile işlem gören RR-239 boyarmaddesinin biyodönüşümü UV-VIS spektrofotometre ile görüntülendi. İmmobilize lakkazın renk giderme aktivitesini 10 mM  ve  arttırırken, 10 mM iyonu, 10 mM Tween 80 ve 1000 mg/L PVA’ nın azalttığı belirlendi. Anahtar Kelimeler : Lakkaz, Boletus Edulis, İmmobilizasyon, Ayçiçek Sapı, Tekstil Atık Suları, Renk Giderme Kaynakça [1] O.J., Hao, H., Kim, P .C., Chiang, Crit. Rev. Environ. Sci. Technol. 30, (2000), 449. [2] S. Gedikli, P. Aytar, A. Çabuk, A. Ünal, N. Kolankaya, A.Ü. Bilim ve Tekn. Dergisi 1, (2010), 59-70. [3] K.  Harazono,  K.  Nakamura,  Chemosphere 59, (2005), 63–68. [4] S. R. Couto, J. L. T. Herrera, Biotechn. Adv. 24, (2006), 500–513. [5] G. Q.  Zhang,  Y.  F.  Wang,  X.  Q.  Zhang,  T.  B.  Ng,  H.  X.  Wang,  P. Biochem. 45, (2010), 627-633. [6] V.  V.  Kumar,  V.  Sathyaselvabala,  M. P.  Premkumar,  T.  Vidyadevi,  S.  Sivanesan, J. Mol. Cat. B: Enz. 74, (2012), 63-72. [7] R.  O.  Cristóvãoa,  A.  P.  M. Tavaresa,  A.  I.  Brígidab,  J.  M. Loureiroa,  R.  A.  R.  Boaventuraa,  E.  A.  Macedoa,  M. A.  Z.  Coelho, J. Mol.  Cat.  B:  Enz.72, (2011), 6–12. [8] A. M. Da Silva, A. P. M. Tavares, C. M. R. Rocha, R. O. Cristovao, J. A. Teixeira, E. A. Macedo, P. Biochem. 47(7),  (2012), 1095-1101.

813

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE019) BRILLIANT CRESYL BLUE BOYAR MADDESİNİN SULU ORTAMDAN XAD-7 REÇİNE ÜZERİNE ADSORPSİYONU DİLA KAYA 1, NUR ECE GÖKGÖZ 1, SEMİH SAYGI 1, NEVİM SAN 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Endüstriyel işlemlerde kullanılan boyar maddeler çoğunlukla sentetik olup atıksuların kanserojen, mutajen ve biyodegrade olmayan özellik kazanmasına sebep olurlar [1]. Son yıllarda “yeşil kimya” uygulamalarının önem kazanmasıyla bu tür zararlı maddelerin sulu ortamdan uzaklaştırılması için pek çok yöntem geliştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Adsorpsiyon işlemi de etkin olarak kullanılmakta olan yöntemlerden biridir [2]. Adsorban olarak doğal veya sentetik malzemeler kullanılabilmektedir [3,4]. Sentetik reçineler polimerik esaslı, zehirsiz, kimyasal olarak inert, modifiye edilebilen, yıllarca bozunmadan oda koşullarında saklanabilen ve rejenere olabilen malzemelerdir. Bu çalışmada, Brilliant Cresyl Blue (BCB) boyar maddesinin, ticari reçine olan Amberlite XAD-7 üzerindeki adsorpsiyonu kesikli sistemde incelenmiştir. Amberlite XAD-7 reçinesi polar karakterli (dipol moment= 1,8) olması nedeniyle sulardan yüklü boyaların uzaklaştırılmasında oldukça etkindir. Adsorbanın etkinliğini belirleyebilmek için Langmuir ve Freundlich izotermleri çizilmiş ve bunlara ait katsayılar hesaplanmıştır. Bunun yanında reaksiyon parametrelerinin optimizasyonu amacıyla kirletici başlangıç konsantrasyonu, reçine miktarı, temas süresi ve pH değerleri deneysel olarak değiştirilerek en etkin olanının bulunması amaçlanmıştır. Farklı sıcaklıklarda yapılan denemelerden yararlanılarak reaksiyonlara ait termodinamik veriler (ΔH, ΔG, ΔS) hesaplanmıştır. Adsorpsiyon izotermlerinin yanısıra reaksiyon kinetiği yalancı birinci mertebe ve yalancı ikinci mertebe kinetik modelleri kullanılarak incelenmiş ve mekanizmanın hangi modeli izlediği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, Boyar Madde, Polimerik Adsorban, Adsorpsiyon Kinetiği, İzotermler Kaynakça [1] E. Bulut, M. Özacar, İ.A. Şengil, J. Haz. Mat, 154, (2008), 613-622. [2] D.R. Pompeu, F.G. Moura, E.M. Silva, H.  Rogez, Seperation Sci. Tech, 45, (2010), 700-709. [3] R. Gong, M. Li, C. Yang, Y. Sun, J. Chen  J. Haz. Mat. B 121 (2005) 247–250 [4] R. Gong, Y. Sun, J. Chen, H. Liu, C. Yang,  Dyes and Pigments 67 (2005) 175-181

814

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE020) SULU ÇÖZELTİLERDEN Cr3+ ve Cr6+ METAL İYONLARININ POLİMER ESASLI HİDROJELLER ile GİDERİLMESİ TUBA ERŞEN DUDU 1, DUYGU ALPASLAN 1, MEHTAP ŞAHİNER 2 1

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 2

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Doğada bulunan metal iyonları radyoaktif olsun veya olmasın toksik özelliğe sahip oldukları için yaşayan tüm organizmaları tehdit eder. Organik kirleticilerin aksine metal iyonları zararsız son ürünlere dönüşmezler. Bu yüzden özellikle su ve atık sulardan ağır metalleri uzaklaştırmak tüm canlıları korumak için esas kaygıların başında gelir [12]. Bundan dolayı, çevresel kuruluşlar ve endüstriler toksik atıkları kontrol etmek ve çevresel etkilerini minimuma indirmek için yeni metodlar geliştirmekteler. Biyolojik arıtım, filtrasyon, membran ayırma, ileri oksidasyon prosesleri, elektrokimyasal metodlar ve adsorpsiyon prosesleri geliştirilen metodların önemli bir kısmını oluşturmaktalar [3-4]. Yapılan çalışmada, anyonik ve katyonik özellikteki makro boyutta hidrojeller sentezlenmiş ve Cr3+ ile Cr6+ iyonlarının sulu ortamlardan giderimi amaçlanmıştır. Öncelikle çalışmada 2-acrylamido-2-methyl-1-propansulfonic acid sodium salt (AMPS) monomeri ile birlikte yardımcı monomer 3-acrlylamidopropil-trimethyl ammonium chloride (APTMACl) kullanılarak, çapraz bağlı hopolimerlerin ve kopolimerlerin sentezi ve karakterizasyonu yapılmıştır. Çapraz bağlı polimerler (makrojeller, poli(AMPS), poli(APTMACl), poli(AMPS-ko-APTMACl)) UV polimerizasyon tekniği ile hazırlanmıştır. Sentezlenen çapraz bağlı makrojellerin şişme davranışı deiyonize su ve farklı pH ortamlarında araştırılmıştır ve Thermogravimetric Analysis (TGA) ve Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) anlizleri ile yapısal karakterizasyonları yapılmıştır. Ayrıca metal iyonu absorpsiyonu üzerine derişim ve pH gibi parametrelerin etkisi incelenerek absorpsiyon izotermleri araştırılmıştır. Absorpsiyon çalışması sonucunda maksimum absorpsiyon kapasitesinin Cr (VI) için p(APTMACl) hidrojelinde 723.409 mg/g ve Cr (III) için p(AMPS) hidrojelinde 322.7887 mg/g olduğu tespit edilmiş. İzoterm çalışmaları sonucunda Cr (VI) absorpsiyonunun Freundlich izotermine uyduğu, Cr (III) absorpsiyonunun ise p(AMPS-ko-APTMACl) ve p(APTMACl) için Langmuir ve p(AMPS) için Freundlich izotermine uyduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Absorpsiyon, Hidrojel, Krom (III), Krom (VI), UV fotopolimerizasyon Kaynakça [1] M. Prasad, S. Saxena. Journal of Environmental Management, 88, (2008), 1273-1279. [2] R. Akkaya, U. Ulusoy. Journal of Hazardous Materials, 151 (2008), 380–388. [3] A.T. Paulino, L.A. Belfiore, L.T. Kubota, E.C. Muniz, V.C. Almeida, E.B. Tambourgi. Desalination, 275, (2011), 187-196. [4] S. Deng, R. Bai. Water Research, 38, (2004), 2423-2431.

815

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE021) ANYONİK VE KATYONİK ÖZELLİKLERE SAHİP HİDROJELLERİN, SENTEZİ, KARAKTERİZASYONU ve ARSENİK METAL İYONU ABSORPSİYONU DUYGU ALPASLAN 1, TUBA ERŞEN DUDU 1, MEHTAP ŞAHİNER 2 1

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 2

EGE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Yumuşak, esnek, elastik ve su tutucu yapısı ile hidrojeller çoğu materyal dizaynların da zorunlu mühendislik materyali olarak kullanılır. Tüm bunların yanı sıra hidrojel matrisleri içerisinde spesifik uygulamalar için kullanılabilen bol miktarda fonksiyonel grupların olması ve çok yönlü olma, kolay sentezlenebilme ve istenilen boyutlarda hazırlanabilme özelliklerinden dolayı tarım, tıp, gıda endüstrisi, biyoteknoloji ve çevresel uygulamalar gibi pek çok alanda öne çıkan materyaller arasında gelir [1-5]. Literatürde arsenik gibi pek çok ağır metalin giderilmesi yönünde pek çok araştırma mevcuttur. Ancak hidrojeller gibi doğal ve sentetik polimerlerin kullanılması yönünde çalışmalar henüz yapılmaya başlanmıştır [4-5]. Bu çalışmada ise hem anyonik hem de katyonik özellik gösteren hidrojellerin sentezlenmesi ve bu jellerin arsenik (V) (As (V)) metal iyonunun giderilmesinde kullanılması amaçlanmıştır. Başlangıçta 2-acrylamido2-methyl-1-propansulfonic acid sodium salt (AMPS) monomeri ile birlikte yardımcı monomer 3-acrylamidopropiltrimethyl ammonium chloride (APTMACl) kullanılarak, çapraz bağlı hopolimerlerin ve kopolimerlerin sentezi ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir. Çapraz bağlı polimerler (makrojeller, poli(AMPS), poli(APTMACl), poli(AMPS-ko-APTMACl)) UV polimerizasyon tekniği ile hazırlanmıştır. Sentezlenen çapraz bağlı makrojellerin şişme davranışı deiyonize su ve farklı pH ortamlarında araştırılmış ve Thermogravimetric Analysis (TGA) ve Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR) anlizleri ile yapısal karakterizasyonları yapılmıştır. Ayrıca As (V) metal iyonu absorpsiyonu üzerine derişim ve pH gibi parametrelerin etkisi incelenerek absorpsiyon izotermleri elde edilmiştir. Sentezlenen hidrojeller içerisinde en iyi şişme davranışının %16954 oranında p(AMPS) hidrojelinde olduğu gözlenmiştir. Ayrıca farklı pH ortamlarında jellerin şişme davranışları araştırılmış ve jellerin geniş bir pH aralığında iyonlaştığı tespit edilmiştir. As (V) absorpsiyon çalışması sonucunda maksimum absorpsiyon kapasitesinin p(APTMACl) hidrojeline ait olduğu ve absorpsiyonun Freundlich izotermine uyduğu sunucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Absorpsiyon, Arsenik (V), Hidrojel, UV Fotopolimerizasyon Kaynakça [1] N. Şahiner. Progress in Polymer Science, 28, (2013), http://dx.doi.org/10.1016/j.progpolymsci.2013.06.004. [2] S.A. Pooley, B.L. Rivas, A.L. Carcamo, G.C. Pizarro. Polymer Bulletin, 62, (2009), 469-485. [3] K.T. Nguyen, J.L. West. Biomaterials, 23, (2002), 4307–4314. [4] K.A. Smeds, M.W. Grinstaff. Journal of Biomedical Materials Research, 54, (2001), 115–121. [5] N. Sahiner, O. Ozay, N. Aktas, D.A. Blake, V.T. John. Desalination, 279, (2011), 344–352.

816

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE022) UŞAK DERİ FABRİKALARI KAYNAKLI SU ATIKLARININ KİMYASAL ANALİZİ OSMAN GENÇ 1, YASEMİN SUNUCU KARAFAKIOĞLU 1 1

UŞAK ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Türkiye’de ekonomik açıdan büyük önem taşıyan deri endüstrisi, çevre açısından önemli miktarlarda kirlilik yaratan bir endüstri dalıdır [1,2]. Ham derinin mamul deri haline gelmesi için uygulanan belli başlı işlemler; budama, ayıklama, yıkama, kavaleta, kireçleme, sülfürleme, kıl giderme, kireç giderme, piklaj, sepileme, tıraş, yıkama, nötralizasyon, boyama, yağlama, kurutma, tavlama, iskefe, zımpara ve finisajdır [3]. Deri endüstrisinde, ham deri işlenirken çok fazla miktarda su, kireç, sodyum sülfür, amonyum sülfat, sodyum klorür, krom tuzları gibi kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Sonuçta çevre açısından tehdit unsuru oluşturacak boyutlarda sıvı ve katı atıklar ortaya çıkmaktadır. Deri atıksuları bileşenlerinden dolayı arıtılması zor atıksulardır [1]. Bunun yanında krom, sülfit, sülfat konsantrasyonlarının yüksek olması, atıksularda yüksek kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) oluşumuna neden olmaktadır. Bu parametreler aneorobik prosesleri de inhibe etmektedirler [4,5]. Bu çalışmada Uşak ilinde bulunan deri fabrikalarının atık sularının incelenmesi amaçlanmaktadır. Uşak Deri Organize Sanayi Atık suları üzerinde yoğunluğun az olduğu yaz aylarında ve yoğunluğun çok olduğu kurban bayramı sonrasında analizler yapılmıştır. Arıtma tesisine giriş atıksuyunda, kimyasal arıtma işleminden sonraki atıksuda, biyolojik arıtmaya maruz kalan atıksuda ve tesisten çıkış atıksuyunda, askıda katı madde, kimyasal oksijen ihtiyacı, renk, toplam azot, fosfat fosforu, toplam krom, pH, bulanıklık ve yağ gres içeriği parametreleri hem sabah hem de akşam olmak üzere beşer kez ölçülmüştür. Arıtma tesisine giriş ve tesisten çıkış atık sularını, su kirliliği kontrolü yönetmeliğindeki deşarj standartlarıyla karşılaştırdığımızda arıtma tesisi sayesinde sonuçların düşük çıktığı, ayrıca kimyasal ve biyolojik arıtma sonrası değerlerinin tesise giriş değerlerine göre azaldığı bulunmuştur. Sonuç olarak çevreyi, doğal su kaynaklarını ve canlı sağlığını etkileyen deri endüstrisinin negatif etkilerini azaltmak için daha etkili olabilecek arıtma tesislerine ihtiyaç vardır. Anahtar Kelimeler : Deri Sanayi, Endüstriyel Atıksu, Kirlilik, Uşak ili. Kaynakça [1] A., Toptaş, Deri Teknolojisi, (1993) İstanbul. [2] C. Özdemir, Ş. Dursun, M.E. Argun, M. Karataş, S. Doğan, R. Özcan ve S. Çiçek, “Deri Endüstrisi Atıksularındaki Krom (VI) Arıtımında Alternatif Yöntemler”, 1. Ulusal Deri Sempozyumu, Ege Ünv., (2004), 353 - 358, İzmir. [3] EPA, “Development Document for Effluent Guidelines and standard for the paint Formulating” (1979) EPA-440/1 – 79/049b, U.SA. [4] D.G., Bailey, M.H., Tunick, A.A., Friedman, G.D. Rest, “Anaerobic Treatment of Tannery Waste”, Proceedings Ind Waste Conf., 38, (1984), 673.  [5] G. Macchi, M. Pagano, M. Santari, G. Tiravanti, “A Bench Scale Study on Chromium Recovery from Tannery Sludge”, Water Research, 25, (1991) 1019. 

817

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE023) SULU ORTAMDA BULUNAN ANTİBİYOTİK KALINTILARININ (ERİTROMİSİNİN) ÇEŞİTLİ ADSORBENTLER İLE GİDERİMİNİN ARAŞTIRILMASI. MUSTAFA TAMER UZUN 1, SELMAN İLTERİŞ YILMAZ 1, MEHMET UĞURLU 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Eritromisin, doğal olarak Saccharopolyspora erythraea tarafından üretilen makrolid türü bir antibiyotiktir [1,2]. Zou ve diğerleri (2009), Escherichia Coli (E. Coli) bakterileri üzerinde yaptıkları mühendislik çalışmaları ile Eritromisinin bir türevi olan Benzil Eritromisin elde etmişlerdir. Suya ve toprağa sızan antibiyotik kalıntıları, yüksek konsantrasyonlarda toksik özellikler göstertmekte, düşük konsantrasyonlarda ise dirençli bakteri suşlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır; bu nedenle antibiyotikler, çevre ve insan sağlığı açısından önemli bir tehdit haline gelmektedir [3,4]. Antibakteriyel özelliklerinden dolayı, antibiyotiklerin biyolojik ayrışmaya karşı dayanıklılığı açıktır. Bunun yanısıra, bakteriyel direnç gelişimi de söz konusu olduğundan [3,4], antibiyotiklerin atık sulardan giderilmesi gerekmektedir. Adsorpsiyon; ucuz ve etkili bir arıtım yöntemi olmasının yanısıra diğer arıtım işlemleri ile beraber kullanılabilmektedir [5]. Sunulan çalışmada, Eritromisin çözeltisi kullanılarak adsorpsiyon yöntemi ile atıksudan giderim çalışmaları yürütülmüştür. Çalışmada adsorbent olarak aktif karbon, aktif sepiyolit ve bitkisel materyal olan bağbudama atığı kullanılmıştır. Deneysel çalışma sürecinde süspansiyon pH’sı, sıcaklık, katı/sıvı oranı ve zaman parametre olarak seçilmiştir. İncelenen tüm parametrelerde atık suda meydana gelen Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) ve toplam organik karbon miktarlarında meydana gelen değişimler incelenmiştir. Optimal şartlar 200 ppm başlangıç konsantrsyonu, 1.0 g/L katı/sıvı oranı ve pH=9 olarak bulundu. Tüm deneylerde aktif karbonunun performansının çok yüksek olduğu görüldü. Aktif karbon, düşük konsantrasyon deneylerinde %98 giderim gösterdi. Aktif sepiyolit ve bağ budama atığının giderim oranları genel olarak %10 ila %30 arasında değiştiği görüldü. Aktif sepiyolitin genel olarak bağ budama atığına yakın ve görece yüksek bir giderim göstermekle birlikte, yüksek konsantrasyon ve düşük pH’da bağ budama atığının sepiyolite göre daha fazla giderim sağladığı gözlendi. Anahtar Kelimeler : Adsorbsiyon, Antibiyotik, Aktif Karbon, Sepiyolit, Bağ Budama Atığı Kaynakça [1] X. Zou, H. Hang, J. Chu, Y. Zhuang, S. Zhang, Bioresource Technology 100, (2009), 3358–3365 [2] M. Jiang, B. A. Pfeifer Metabolic Engineering 19, (2013), 42–49 [3] M. Topal, G. Uslu, E.I. Arslan Topal, E. Öbek, BEÜ Fen Bilimleri Dergisi 1(2), (2012), 137-152. [4] A. Özaslan (2009); Adana İçme Suyunda Fekal Koliform Düzeyinin Belirlenmesi ve Antibiyotik Dirençlilik Frekansı, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üni. (Adana) [5] K. M. Kestioğlu, M. Yalılı, B. Naharcı, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 10(1), (2005), 23-32

818

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE024) POLİMER/KİL HİBRİT MALZEMELERİN HAZIRLANMASI VE SULARDAN AĞIR METAL UZAKLAŞTIRILMASINDA KULLANMI EROL ALVER 1, AYŞEGÜL ÜLKÜ METİN 2, HAKAN ÇİFTÇİ 2 1 2

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Son yıllarda organik ve inorganik bileşenler içeren hibrit malzemelerin kullanımına ilgi önemli ölçüde artmıştır. Hibrit materyaller ile bileşendeki her bir malzemenin olumlu özelliklerini bir araya getirerek fiziksel ve fonksiyonel özellikleri iyileştirilmiş yeni bir malzeme elde edilebilir [1]. Örneğin inorganik malzemelerin mekanik dayanımı ile polimerik malzemelerin esnekliği birleştirilebilir ve bu şekilde mekanik ve termal olarak dayanıklı bir malzeme elde edilebilir [2,3].  Kitosan kitinin deasetillenmesi ile elde edilen, ekonomik olmasının yanısıra  biyouyumlu, biyobozunur ve toksik olmayan doğal bir polimerdir [4,5]. Polivinilpirolidon (PVP), ile kitosanın capraz bağlanma etkisi artırılarak mekanik özellikleri geliştirilebilir [6]. Doğal killer ekonomik,  doğada bolca bulunan ve yüksek katyon değiştirme kapasitesine sahiptirler [7]. Polimerik malzemelerin fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini iyileştirmek için kullanılabilirler. Bu çalışmada kitosan/PVP ve zeolit karışımı ile çapraz bağlı küreler elde edildi ve bu malzemenin ağır metal uzaklaştırmadaki etkinliği araştırıldı. Anahtar Kelimeler : Hibrit, Kitosan, Polivinilpirolidon, Kil Kaynakça [1] W. Wang, J. Wang, Y. Kang, A. Wang, Compos. Pt. B-Eng. 42, (2011), 809-818. [2] M.A. Tasdelen, W.V. Camp, E. Goethals, P. Dubois, F.D. Prez, Y. Yagci, Macromolecules 41, (2008), 6035-6040. [3] R.Y. Lin, B.S. Chen, G.L. Chen, J.Y. Wu, H.C. Chiu, S.Y. Suen, J. Membrane Sci. 326, (2009), 117-129. [4] E.S. Dragan, M.V. Dinu, D. Timpu,  Bioresour. Technol. 101, (2010), 812−817. [5] R. Jothiramalingam,S.L. Lo, L.A Phanthi, Ind. Eng. Chem. Res. 49, (2010), 2557−2561. [6] M. Zeng, H. Xiao, X. Zhang, X. Sun, C. Qi, B. Wang, J. Macromol. Sci. Phys. 50, (2011), 1413-1422. [7] M. Qiu, C. Qian, J. Xu, J. Wu, G. Wang, Desalination 243, (2009), 286-292.

819

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE025) ATIK SULARDAKİ BOYA GİDERİMİNİ SAĞLAMAK İÇİN AKTİF KARBON KUMAŞ KULLANIMI FİRDEVS MERT 1, NUMAN HODA 1 1

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde 100.000’in üzerinde sentetik boya ticari olarak kullanılmakta ve yılda 700.000 ton boya üretimi yapılmaktadır. Gerek üretim, gerekse kullanım sırasında arta kalan boya miktarı göz önünde bulundurulduğunda renkli atık suların çevresel açıdan ne kadar önemli olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır [1]. Boyaların pek çoğu canlılar için zehirli kimyasallar içermektedir. Bunun dışındaki bir takım boyalar ise, zehirli olmamalarına rağmen estetik olarak kötü görünmelerinin yanında, deşarj edildikleri sularda güneş ışığının su içerisinde geçişine izin vermediklerinden fotosentez oluşumunu da engellemekte ve ekosisteme zarar vermektedir[2]. Atık sulardan boyaların uzaklaştırılmasında koagülasyon/flokülasyon, yükseltgeme veya ozonlama, adsorpsiyon işlemleri gibi yöntemler kullanılmaktadır[3-6]. Adsorpsiyon, adsorban maddenin geri kazanılabilmesi ve rejenere edilerek sisteme geri döndürülebilirliği nedeni ile atık sulardan boya gideriminde iyi sonuç veren bir yöntemdir. Adsorban madde olarak ise uçucu küller, turba-reçine yerfıstığı kabuğu, yumurta kabuğu, talaş gibi pek çok madde kullanılmıştır, ancak geniş kullanım alanına sahip adsorban aktif karbondur[7-9]. Aktif karbonlar yüksek yüzey alana ve mikro-gözenek yapısına sahip olmalarından dolayı yüksek adsoptif, ve desorptif özellikler göstermektedirler. Aktif karbonların tarih boyunca kullanımları toz ve granüler formlarında olmuştur. Son yıllarda ise aktif karbon kumaşı aktif karbonun yeni bir formu olarak geliştirilmiştir.  Aktif karbon kumaşı mikro ve makro gözeneklere sahip olmalarından dolayı granüler ve toz aktif karbonlara göre daha fazla adsorpsiyon kapasitesine ve kinetiğine sahiptirler. Bu çalışmada metilen mavisi ve rihadamin B boyar maddelerinin gideriminde aktif karbon kumaşı kullanılmıştır. Denemelerde ayrıca iki boyar maddenin ayrı ayrı çözeltilerinin ve karışımlarının yarışmalı adsorpsiyon oranları incelenmiştir.  Anahtar Kelimeler : Aktif karbon kumaşı, Atık su, Metilen mavisi, Rihadamin B Kaynakça [1] K.İ . Kapdan, F. Kargı, Turk J Engin Environ. Sci. 24, (2000), 161-169.[ 2] K.K.H. Choy, J.F. Porter, G. Mckay, Chemical Engineering Journal, 103, (2004), 133-145. [3] M. Koch, A. Yediler, D. Lienert, G. Insel, A. Kettrup, Chemosphere, 46, (2002), 109-113. [4] P.K.Malik, S.K. Saha, Sep.Purif.Technology, 31, (2003), 241-250. [5] K.M. Majewska-Nowak, Journal of Membrane Science, 68, (1992), 307-317. [6] P.C.C. Faria, J.J.M. Orfao, M.F.R. Pererira, Water Research 38,  (2004), 2043-2052. [7] K.Ravikumar, K. Pakshirajan, Chemical Engineering Journal, 105, (2005) 131-138. [8] R. Gong, Y. Sun, J. Chen, H. Liu, C. Yang, Dyes And Pigments, 67,(2005) 175-181. [9] V.K. Garg, R. Gupta, A.B.Yadav, R. Kumar, Bioresource Technology, 89, (2003), 121-124.

820

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE026) ROSSO KEMASET 2B VE METİLEN MAVİSİ’NİN DOĞAL ATIKLAR ÜZERİNE BİYOSORPSİYONU YAKUP EKER 1, ONUR YEL 2 1

GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ 2

ATATÜRK BİLİM VE SANAT MERKEZİ [email protected]

Hızlı nüfus artışı, sanayileşme ve plansız kentsel büyüme nedeniyle temel yaşam ihtiyacı olan su kaynakları büyük zarar görmektedir[1]. Bu su kirliliğin nedenlerinden birisi de, tekstil endüstrisinde kullanılan boyar maddelerdir. Sentetik boyalar tekstil, boya, kâğıt ve baskı endüstrilerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde 100.000’in üzerinde sentetik boya ticari olarak kullanılmakta ve yılda 700.000 ton boya üretimi yapılmaktadır [2]. Renkli atık suların doğrudan alıcı ortam ile deşarj edilmesi kanserojen maddelerin oluşumuna ve fotosentetik bakterilerin güneş ışığından faydalanmasını engellemeleri nedeniyle çevre için oldukça zararlı olabilmektedir [3]. Bu çalışmada, yer fıstığı kabuğu tozu ile tavuk kemiği tozunun Metilen Mavisi ve Rosso Kemaset 2B boyar maddesinin giderimi üzerine çeşitli değişkenler incelenmiştir. Deneyler sonucunda süzüntülerin UV spektrofotometresinde absorbansları ölçülerek konsantrasyonları belirlenmiştir. Yapılan çalışmada yer fıstığı kabuğu tozunda Rosso Kemaset 2B boyar maddesinde en yüksek giderim oranı, 200 ppm’de 5g yer fıstığı kabuğu tozunun 300 dakika etkileşimi sonucunda % 88, Metilen Mavisi deneylerinde ise; yer fıstığı kabuğu ile yapılan deneylerde 4 gram adsorban miktarı 60 dakika süre 200 ppm’de % 99 giderim tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Biyosorpsiyon, Metilen Mavisi, Rosso Kemaset 2B, Boyar madde Kaynakça [1]  A. Krysztafkiewicz, S. Binkowski, T.Jesionowski, Applied Surface Science,199,(2002), 31-39. [2] M.A. Mohammed, A. Shitu and A. Ibrahim, Research Journal of Chemical Sciences,4(1), (2014),91-102. [3] O. S. Bello, I. A. Bello and K. A. Adegoke, S. Afr. J. Chem.,66, (2013), 117-129.  [4] A. L. Prasad and T. Santhi, Sustain. Environ. Res, 22(2), (2012), 113-122.

821

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE027) OROTİK ASİT İLE 1,10 FENANTROLİN İÇEREN KARIŞIK LİGANT KOMPLEKSLERİNİN HAZIRLANMASI YAPILARININ TAYİNİ VE HİDROJEN DEPOLAMA ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ BANU ÖZTÜRK 1, ZEYNEL ÖZTÜRK 1, DURSUN ALİ KÖSE 1 1

HİTİT ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Artan dünya nüfusu ve azalan doğal enerji kaynakları, sürdürülebilir alternatif enerji kaynaklarının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Hidrojen enerji sistemi depolanabilir olması ve nakil hatlatına ihtiyaç duymaması sebebiyle öne çıkmakta, ancak hidrojenin depolanma problemi sistemin yaygın kullanımını engellemektedir. Metal-organik kafes (MOF) yapılı bileşikler, içerisinde metal bulunan kristalin ve yüksek poroziteye sahip koordinasyon bileşikleri olarak tanımlanmaktadır [1]. MOF yapılı bileşikler özellikle isteğe bağlı formlarda ve gözenek büyüklüklerinde sentezlenebilmeleri, yüksek porozite ve 400˚C sıcaklıklara kadar termal kararlılıkları ile ön plana çıkmaktadırlar [2].  Bu çalışmadaki amaç yeni MOF yapılı bileşikler sentezleyip hidrojen depolama amacıyla kullanılabilirliğinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda farklı kimyasal formlarda metal-organik kompleksler hazırlanıp, yapıları tayin edildikten sonra, bileşiklerin hidrojen depolama performansları belirlenmiştir. Çiftdişli dianyonik metal oratat kompleksleri Şekil a’daki denkleme göre gerçekleşmiştir. Sentez verimleri % 82-89 aralığında değişen komplekslerin karakterizasyonu UV-vis, FT-IR, termal ve tek kristal-XRD analizleriyle gerçekleştirilmiştir (Şekil b). 77 K ve 100 bar basınçta gerçekleştirilen hidrojen depolama analizine göre örnekler kütlece % 2,5-4 aralığında hidrojen depolayabilmektedirler (Şekil c). 4-vinil piridin ve ogzalato ligandları içeren geçiş metali komplekslerinin aynı koşullarda kütlece % 4 - 5 civarında olduğu bildirilmiştir [3]. 

Anahtar Kelimeler : Metal-Organik Kafes Yapılı Bileşikler, MOF, Hidrojen Depolama Kaynakça [ 1 ] Yaghi, O. M., Li, H., Journal of American Chemical Society, 117, 10401 - 10402, 1995 [ 2 ] Rowsell, J. L. C., Yaghi, O. M., Microporous and Mesoporous Materials, 73, 3 - 14, 2004 [ 3 ] Ozturk Z., Andac, O., Ulusal Kimya Muh. Kong. UKMK - 9, 2010

822

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE028) ÇANAKKALE BOĞAZI’NDA DAĞILIM GÖSTEREN BAZI MAKRO ALGLERDEN BİYOYAKIT ÜRETİMİ LATİFE CEYDA İRKİN 1, HAVA ÖZAY 1, HÜSEYİN ERDUĞAN 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde dünya nüfusunun giderek artması ve bu nüfusun gereksinimi olan enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılan fosil bazlı yakıtların yaydığı CO2 gazının atmosferde birikimi sonucu karşı karşıya kalınan küresel iklim değişikliği yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimi kaçınılmaz kılmaktadır. Bu açıdan yenilenebilir enerji kaynakları arasında yer alan algal biyokütleden biyoyakıt üretimi yüksek potansiyeli olan ve her geçen gün önem kazanan alternatif bir yöntemdir. Biyoyakıtlar yenilenebilir çevre dostu, ısı, güç ve alternatif motor yakıtı olarak kullanıma uygun nitelikte alternatif yakıtlardır. Ülkelerin sosyo-ekonomik gelişimi, kaynak çeşitliliği ve arz güvenliği için önemlidir [1-3]. Bu çalışmada Çanakkale Boğazı’nda dağılım gösteren Chlorophyta ve Ochrophyta grubuna ait Ulva rigida C. Agardh ve Cystoseira barbata (Stackhouse) C. Agardh taksonlarında biyoyakıt üretim potansiyeli araştırılmıştır. Çalışma sonunda elde edilen veriler göz önünde alındığında algal biyokütlenin biyoyakıt üretiminde kullanılabilirliği önem taşımaktadır. Algler sahip oldukları yağ içerikleri, doğal ortamlarında hızlı gelişmeleri ve üretilebilmeleri için gereken alan ihtiyacının düşük olması nedeniyle yenilenebilir enerji kaynağı olarak yüksek potansiyele sahip canlılardır [4,5]. Bu sebeple yenilenebilir enerji kaynakları arasında büyük önem taşıyan biyoyakıt üretiminde alglere gereken önemin verilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler : Makroalg, Çanakkale Boğazı, Biyokütle enerjisi, Biyoyakıt Kaynakça [1] K. Vijayaraghavan, K. Hemanathan,  Energy Fuels, 23, (2009), 5448–5453. [2] R. Maceiras, M. Rodriguez, Applied Energy, 88, (2011), 3318–3323. [3] T. Suganya, N. N. Gandhi, S. Renganathan, Bioresource Technology, 128, (2013), 392-400. [4] G. Khola, B. Ghazala, Pak. J. Bot, 44, (2012), 379-381. [5] M. Hannon, J. Gimpel, M. Tran, B. Rasala, S. Mayfield, Biofuels, 1, (2010), 763-784.

823

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE029) SULU ORTAMDA BULUNAN ANTİBİYOTİK KALINTILARININ (OKSİTETRASİKLİNİN) ÇEŞİTLİ ADSORBENTLER İLE GİDERİMİNİN ARAŞTIRILMASI MUSTAFA TAMER UZUN 1, SELMAN İLTERİŞ YILMAZ 1, MEHMET UĞURLU 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

      Oksitetrasiklinin, streptomyces rimosos türü bakteriler tarafından üretilmekte olan bir antibiyotiktir [1]. Antibiyotiklerin hayvanlar için veteriner ilacı olarak veya büyüme maksatlı kullanımı neticesinde gübreler aracılığıyla toprağa ve dolaylı olarak yeraltı sularına geçerek çevreye yayılma riski bulunmakta olup, kalıntıları yüksek konsantrasyonlarda toksik olmanın yanısıra düşük konsantrasyonlarda bakterilerin direnç geliştirmesine imkân sağlamaktadır [2]. Bunun neticesinde, çevreye yayılan antibiyotik maddelere karşı dirençli bakteri suşları ortaya çıkmakta olup, bu durum çevre ve insan sağlığı açısından önemli bir tehdit oluşturmaktadır [3,4]. Bu maddelerin biyolojik ayrışmaya karşı dayanıklılığı dikkate alındığında, kalıntılarının atık sulardan giderilmesi oldukça önemlidir. Tek başına ucuz ve etkili bir arıtım yöntemi olmasının yanısıra; diğer arıtım işlemlşeri ile beraber kullanılmaya imkân sağlaması [5] açısından bu çalışmada ilaç etken maddenin adsorpsiyon ile giderilmesi üzerine çalışılmıştır. Yapılan çalışmada deneyler Oksitetrasiklin Dihidrat çözeltisi üzerinde yürütülmüştür. Adsorbent olarak toz aktif karbon, termal aktifleştirilmiş sepiyolit ve Manisa yöresinden toplanan bağ budama atığı kullanılmıştır. Tüm deneylerde aktif karbonunun performansının çok yüksek olduğu görüldü. Deneysel çalışmada, Optimal şartlar 200 ppm başlangıç konsantrsyonu, 1.0 g/L katı/sıvı oranı ve pH=8 olarak bulundu ve en yüksek giderim oranları aktif karbon için elde edildi. Aktif karbon için giderim oranı genel olarak %87’nin üzerinde olmakla birlikte, yalnızca 400ppm başlangıç konsantrasyonu için %64.6’ya gerilediği görüldü. Bir atık olarak nakil masrafı dışında maliyeti bulunmayan bağ budama atığı; yüksek bir performans sergilememiş ve sepiyolitin genel olarak bağ budama atığına yakın bir giderim göstermekte olduğu görülmüştür. Bağ budama atığı düşük pH çalışmalarında pH=3 için %31.8 oranında giderim ile sepiyolitten (%27.7) daha yüksek bir giderim göstermiş olup, diğer deneylerde sepiyolit genel olarak daha yüksek performans sergilemiştir. Anahtar Kelimeler : Adsorbsiyon, Antibiyotik, Oksitetrasiklin, Aktif Karbon, Sepiyolit, Bağ Budama Atığı Kaynakça [1] M. Oskay, A.U. Tamer, e-Journal of New World Sciences Academy 4(2), (2009), 5A0008 [2] M. Topal, G. Uslu, E.I. Arslan Topal, E. Öbek, BEÜ Fen Bilimleri Dergisi 1(2), (2012), 137[3] A. Özaslan, Adana İçme Suyunda Fekal Koliform Düzeyinin Belirlenmesi ve Antibiyotik Dirençlilik Frekansı, Yüksek Lisans Tezi, (2009), Çukurova Üni. (Adana) [4] Teknovet İlaç San. Ve Tic. Ltd. Şti., Teknomycin LA 200 prospektüsü (2005) [5] K. M. Kestioğlu, M. Yalılı, B. Naharcı, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 10(1), (2005), 23-32    

824

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE031) AMONYAKTAN HİDROJEN ÜRETİMİNDE KULLANILMAK ÜZERE NANOYAPIDA METAL OKSİT KATALİZÖRLERİN GELİŞTİRİLMESİ DİLEK VARIŞLI 1, İBRAHİM ETHEM DOGANAY 1, BETÜL ÖZDEMİR 1, TUGBA YILMAZ 1, SEVİM OKAN 1, BURAK ERKAL 1, MERVE ORUÇ 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Son dönemlerde hidrojen, önemli bir temiz enerji kaynağı olarak görülmektedir. Hidrojen üretiminde bilindik yöntemlerde genel olarak hidrokarbonlar hammadde olarak kullanılmakta olup, bu durum hidrojen ile birlikte COx bileşenlerinin yan ürün olarak eldesine neden olmaktadır. Hidrojenin en yaygın kullanım alanlarından biri yakıt hücreleri olup, işlemin yüksek verimle gerçekleştirilmesinde hidrojenin saflığı büyük önem arz etmektedir. Ancak buhar yapılandırma, kısmi oksidasyon ya da gazlaştırma işlemleri gibi yöntemlerle hidrojen üretiminde ortaya çıkan COx bileşenleri, yakıt hücrelerinin verimliliğini ciddi oranda düşürmektedir. Bu nedenle hidrojenin hidrokarbon dışı kaynaklardan üretimi önem kazanmıştır. Amonyak, hidrojen içeriği yüksek, kolaylıkla taşınabilen ve depolanabilen bir kimyasal olup, parçalanma reaksiyonu ile COx içermeyen hidrojen üretilmektedir [1-6]. Bu çalışmamızda amonyaktan hidrojen eldesine yüksek aktivite verebilecek nitelikte nanoyapıda metal oksit katalizörlerin sentezi, katakterizasyon ve aktivite testlerinin yapılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda Nikel oksit yapıları içeren farklı malzemeler (mezogözenekli silika yapısında bulunan MCM-41, alumina oksit ve seryum oksit) ile desteklenmiş katalizörler emdirme yöntemi ile hazırlanmış olup yapısal özellikleri XRD, Azot fizisorpsiyon, SEM-EDS gibi tekniklerle ile belirlenmiştir. Sabit yataklı akış reaktöründe yapılan aktivite testlerinde bu ucuz geçiş metali ile hazırlanan katalizörlerin amonyaktan hidrojen eldesinde oldukça aktif olduğu belirlenmiştir, örneğin seryum oksit ile desteklenmiş nikel yüklü katalizörün 600oC reaksiyon sıcaklığında 60 ml/dak saf amonyak akışı ile gerçekleştirilen deneylerde toplam dönüşümü sağladığı görülmüştür. Ayrıca belirtilen yöntem diğer ucuz metallerle örneğin demir ve kobalt ile yeni katalizörlerin hazırlanmalarına uygulanmış ve aktivite testleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, rutenyum gibi pahalı soy metallerin oldukça yüksek aktivite verdiği bu temiz hidrojen eldesinin yaygınlaşması için gereken bir şart olan daha düşük maliyet konusunda önemli adımlar içermektedir. Anahtar Kelimeler : Amonyak, Hidrojen, Metal Oksit, Destekli Katalizör, Temiz Enerji Kaynakça [1] S.F. Yin, Q.H. Zhang, B.Q. Xu, W.X. Zhu, C.F. Ng, C.T. Au, Journal of Catalysis, 224 (2004) 384-396. [2] J. Zhang, H. Xu, Q. Ge, W. Li, Catal. Commun., 7 (2006) 148-152. [3] Y. Li, S. Liu, L. Yao, W. Ji, C.T. Au, Catal. Commun,. 11 (2010) 368-372. [4] D. Varisli, N.G. Kaykac, Applied Catalysis B: Environmental, 127, (2012), 389-398. [5] D. Varisli, E.E. Elverisli, International Journal of Hydrogen Energy, 39, (2014), 10339-10408. [6] D. Varisli, T. Rona, International Journal of Chemical Reactor Engineering, 10, (2012), A56

825

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE032) SULARDA BULUNAN KROM (III) İYONLARININ YUMURTA KABUKLARI İLE ADSORPSİYONU ÇAĞLA AK 1, UTKU TÜMTÜRK 1, MÜJGAN OKUR 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected]

Metalurji, elektrokaplama, deri tabaklama, madencilik ve cevher işleme, kağıt sanayi gibi endüstriyel alanlarda kullanılan ağır metaller, insanlara ve sucul çevredeki canlılara toksik ve kanserojen etkilerinden dolayı önemli çevre kirleticileri arasındadırlar [1,2].  Krom doğal sularda Cr (III) ve Cr (VI) olmak üzere iki farklı oksidasyon yükünde bulunmaktadır .  Cr (VI), Cr(III) ‘den daha toksiktir. Buna karşılık  Cr (III) canlılar için gerekli bir element olmasına rağmen  sularda fazla miktarlarda bulunduğunda sucul yaşam için tehlikelidir (1). Ağırmetallerin endüstriyel atıksulardan giderimi için kimyasal çöktürme, koagulasyon, iyon değişimi gibi metotlar uygulanmasına rağmen bu metotların bir takım kısıtlamalara sahip olması son zamanlarda yeni metotlara olan ilgiyi arttırmıştır [3]. Genellikle aktif karbon, silika jel, doğal ve sentetik zeolitler toksik ağır metallerin gideriminde yaygın olarak kullanılan sorbentlerdir. Yumurta kabukları gözenekli bir yapıya sahip olması nedeniyle sulardan ağır metal gideriminde adsorplayıcı olarak kullanılabilecek bir malzemedir. Bir yumurta kabuğunda yaklaşık 7000-17000 arasında gözenek bulunmaktadır [4]. Bu  çalışmada sularda bulunan  krom (III)’ün yumurta kabukları kullanılarak adsorpsiyonu incelenmiştir. Yumurta kabukları öncelikle yıkanıp kirinden arıtılmış, daha sonra kurutulup porselen havanda öğütülmüştür. İki farklı yumurta kabuğuyla yapılan bu çalışmada öğütülen yumurta kabuklarının yarısına 900 0C’de 2 saat süre ile kalsinasyon işlemi uygulanmış ve diğer yarısına hiçbir işlem uygulanmadan direk kullanılmıştır. Her iki yumurta kabuğu ile yapılan çalışmalarda adsorbent miktarı (0,2-2,0 g/L) ve başlangıç krom (III) derişiminin (50-350 mg/L) krom adsorpsiyonuna  etkisi gözlenmiştir. Deneysel çalışma çalkalamalı su banyosunda, 100 rpm çalkalama hızında ve 25 0C sıcaklıkta gerçekleştirilmiştir. Deneyler süresince belli zaman aralıklarında alınan örneklerdeki krom (III) derişiminin belirlenmesi için Alevli Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi kullanılmıştır. Elde edilen deneysel sonuçlara göre kalsine edilmiş yumurta kabukları ile krom (III) adsorpsiyonu daha kısa sürede tamamlanmış (yaklaşık 10 dakika) ve daha yüksek giderim verimleri elde edilmiştir.  Anahtar Kelimeler : Krom(III), Adsorpsiyon, Yumurta Kabuğu Kaynakça

[1]K. Chojnacka, Journal of Hazardous Materials 121, (2005),167-173. [2]E. Kalıpcı, S. Şahinkaya, S. Aras, M. Öztürk, Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2(1), (2013), 20-25. [3]P.H. Jai, J.S. Wook, Y.J. Kyu, K.B. Gil, L.S. Mok, Journal of Environmental Sciences 19, (2007), 1436-1441. [4]M.F. Elkady, A.M. Ibrahim, M.M. Abd El-Latif, Desalination, 278, (2011), 412-423.

826

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE033) POLİAMFOLİT HİDROJELLERİN TEKSTİL BOYALARININ AYNI ANDA UZAKLAŞTIRILMASINDAKİ KULLANIMI SEMA EKİCİ 1, GAMZE GÜNTEKİN 1 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Endüstriyel ilerlemenin insanlığa sunduğu en büyük zarar; su kirliliği olup, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının gün geçtikçe daha da kullanılamaz hale gelmesi ve su canlılarının yaşamlarının tehdit altında olması bu durumun önemini ortaya koymaktadır [1-2]. Su kirliliğinin nedenlerinden birisi de; tekstil fabrikalarından denetimsiz olarak çevreye bırakılan atık sulardır. Farklı kimyasal yapıya sahip çoklu boyar madde etken türlerini içeren tekstil atık sularının temizlenmesinde; hidrojellerin adsorban olarak kullanıldığı ve basitliği nedeniyle adsorpsiyon; çok tercih edilen bir tekniktir [3-5]. Akıllı materyallerin bir alt gurubu olan poliamfolit hidrojeller; iyonik yan gruplar içermeleri nedeniyle bulundukları ortamın özellikleri (pH, elektrik akımı) değiştirildiğinde şişme, büzüşme, bükülme, dönme gibi tersinir deformasyonlar gösterirler [6-7]. Bu çalışmada; çevre atık sularında bulunabilecek remazol tipi tekstil boyar maddelerinin uzaklaştırılabilmesi amacıyla poliamfolit hidrojeller sentezlenmiştir. Her ikisi de iyonik nitelikte olan 3-akrilamidopropiltrimetil amonyum klorür ve akrilik asit monomer bileşeni olarak, N,N’-metilenbisakrilamid ise çapraz bağlayıcı olarak seçilmiş, hidrojeller çözeltide radikalik polimerleşme tepkimesine göre hazırlanmıştır. Silindirik geometride hazırlanan poliamfolit hidrojellerin karakterizasyonu; farklı pH ve iyonik şiddete sahip çözeltilerde yapılan kütlece şişme çalışmaları ve infrared spektroskopisi ile irdelenmiştir. Çapraz bağlı iyonik hidrojellerin ağ yapı parametreleri bulunmuş ve sıcaklığın ağ yapı parametrelerine olan etkisi incelenmiştir. Remazol Brillant Blue R (RBB-R) ve Remazol Brillant Orange 3R (RBO-3R) tekstil boyar maddelerinin poliamfolit hidrojellere adsorpsiyonu; tekli ve ikili boya çözeltilerinden farklı sıcaklıklarda  çalışılarak adsorpsiyon izotermleri oluşturulmuş ve adsorpsiyon termodinamiği incelenmiştir. Hazırlanan silindirik poliamfolit hidrojellerin pH ve iyonik şiddete duyarlı diğer bir deyişle ortama duyarlı jeller olduğu; kinetik ve denge şişme çalışmaları sonucu anlaşılmıştır. Ağ yapı parametreleri sıcaklıkla değişen bu hidrojellerin tekstil boyar maddelerini sadece tekli bulundukları ortamdan değil, karışım olarak bulundukları ortamdan da aynı adsorplama kapasitesi ile uzaklaştırabildikleri görülmüştür. Ekzotermik nitelikteki adsorpsiyon sürecinin çalışılan koşullarda kendiliğinden gerçekleştiği hesaplanan termodinamik parametrelerden anlaşılmıştır. Bu çalışma ÇOMÜ-BAP 2009/120 nolu proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Poliamfolit Hidrojel, Çapraz Bağlanma, Adsorpsiyon, Tekstil Boyası Kaynakça [1] T. Robinson, G. McMullan, , R. Marchant, and P. Nigam, Bioresource Technology, 77, (2001), 247-255. [2] H. Jing, H. Song, Z. Liang, G. Fuxing, and H. Yuh-Shan, Fresenius Environmental Bulletin, 19, (2010), 11a. [3] R. Bhattacharyya and S. Kumar Ray, Polymer Engiinering & Science, 53, (2013), 2439-2453. [4] R. Bhattacharyya, S.K. Ray, Journal of Industrial and Engineering Chemistry, 20, (2014), 3714-3725. [5] S. Ekici, G. Güntekin, and D. Saraydın, Polymer-Plastics Technology and Engineering, 50, (2011), 1247-1255. [6] S.E. Kudaibergenov and V.B. Sigitov, Langmuir, 15, (1999), 4230-4235. [7] X. Kun, Y. Tan, Q. Chen, H. An, W. Li, L. Dong, and P. Wang, Journal of Colloid and Interface Science, 345,(2010), 360368

827

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE034) TRAKYA BÖLGESİNDE KALICI ORGANİK KİRLETİCİLERİN (POP’s) YÜZEY SULARI VE TOPRAKTAKİ VARLIKLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ KENAN SEZER 1, HİLMİ İBAR 1, FERHAT KARABULUT 1 1

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Yapılan çalışmada Trakya Bölgesinde sanayi faaliyetlerinin yoğun olduğu Çorlu- Çerkezköy ilçeleri alanında alınan sediment, toprak ve yüzey suyu numunelerinde kalıcı organik kirletici bileşikler (POP’s) sınıfında yer alan Organoklorlanmış Pestisitler (OCP) ve Poliklorlanmış Bifenillerin (PCB) analizleri yapıldı. Analizler, hedef analitler için optimize edilen mikrodalga ve katı faz ekstraksiyonu sonrası GC-MS cihazının kullanımı ile gerçekleştirildi. Yüzey sularında gerçekleştirilen analizlerin sonuçlarında tek olarak tayin edilen OCP bileşiği Endosulfan Sulfate için ortalama 0.9±0.1ng/L ‘den 1.1±0.1 ng/L’ye kadar konsantrasyon  aralığında değişkenlik gösterdi ve PCB-28 bileşiği için ortalama 0.8±0.01 ng/L konsantrasyon değeri elde edildi. Sediment ve toprak analizleri OCP bileşikleri ile birlikte PCB bileşikleri için geniş ng/g aralığında yüksek konsantrasyon değerleri gösterdi; 0.23±0.01ng/g ( 4,4’DDE) ve 1091±115ng/g (β- Heptachlor Epoxide),  0.3±0.05 ng/g ( PCB-153) ve 12.9±0.9 ng/g (PCB-194) aralığında konsantrasyon değerleri saptandı. İçme sularının analizinde muhtemelen bizim cihazımızla elde edilen LOD ve LOQ değerlerinin göreceli yüksek olması sonucunda ne PCB bileşikleri ne de OCP bileşiklerinin tayini gerçekleştirilemedi. Yorumlanan analiz sonuçları OCP bileşiklerinin 20 tanesinden 17 tanesi için kalitatif ve kantitatif analiz sonuçları verirken PCB bileşiklerinin 12 tanesinden 8 tanesi hem kalitatif hem de kantitatif olarak tayin edildi. Sonuçlar seçilen bölgedeki sediment, toprak ve yüzey sularındaki OCP ve PCB kaynaklı kirlenmenin birincil derecede zayıf kontrol edilen endüstriyel emisyondan kaynaklandığını ortaya koymaktadır[1-5]. Anahtar Kelimeler : Kalıcı Organik Kirleticiler, Organoklorlanmış Pestisitler, Poliklorlanmış Bifeniller, Çevre, GC-MS. Kaynakça [1] M. Porta, E. Puigdomenech, F. Ballester, J. Selva, N. Ribas-Fito, S. Lıop, T. Lopez, Environment International, 34, (2008), 546-561. [2] G. Dai, X. Liu, G. Liang, X. Han, L. Shi, D. Cheng, W. Gong,  Journal of Environmental Sciences, 23, (2011), 1640-1649. [3] United States Environmental Protection Agency, Persistent Bioaccumulative and Toxic Chemical Program. http:www.epa. gov/pbt/index.htm, (2009). [4] O.S. Fatoki, R.O. Awofolu, Journal of Chromatography A, 932, (2003), 225-236. [5] J. Curren, S. Bush, S. Ha, S-L. Stenstrom, IH. Lau, IH. S,  Science of The Total Environment, 409, (2011), 2525-33.  

828

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE035) HIFUEL 120 KATALİZÖRLÜĞÜNDE ASETİK ASİTİN BUHARLI REFORMLANMA REAKSİYONU BİRCE PEKMEZCİ 1, NURBANU ÇAKIRYILMAZ 1, HÜSEYİN ARBAG 1, NURAY OKTAR 1, GÜLŞEN DOĞU 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected]

Fosil yakıtların aşırı kullanımı önemli çevre problemlerine ve kaynakların hızla tüketimine neden olmaktadır. Son zamanlarda gelişen teknoloji ile birlikte araştırmacılar, yenilenebilir ve temiz enerji kaynakları için çalışmaktadır. Hidrojen, temelde temiz bir enerji kaynağı olması nedeniyle gündeme gelmiştir [1-2]. Biyoatıkların pirolizi sonucunda elde edilen sıvı ürünlerin (asetik asit) katalitik reformlanması sonucunda yüksek miktarda hidrojen üretiminin gerçekleştiği görülmüştür [3-4]. Bu çalışmada, asetik asitin buharlı reformlanma reaksiyonunda HifuelR-120 ticari katalizörü kullanılarak hidrojen üretimi için optimum reaksiyon şartları belirlenmeye çalışılmıştır. Yanı sıra Hifuel katalizörünün bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenebilmesi amacıyla karakterizasyon çalışmaları (BET yüzey alanı ölçümü, XRD, ICP-MS, vb.) gerçekleştirilmiştir. XRD analizi sonucunda katalizör yapısında CuO, Al2O3 ve ZnO olduğu belirlenmiştir. Katalizörün azot adsorpsiyon/desorpsiyon izotermleri Tip–4’e uygun bulunmuş ve mezo gözenekli yapıda olduğu anlaşılmıştır. BET analizi sonucunda Hifuel katalizörünün yüzey alanı 77 m2/g ve gözenek çapı 2.5 nm bulunmuştur. Çalışmada kullanılan katalizörün içeriği ICP-MS (endüktif eşleşmiş plazma kütle spektrometresi) kullanılarak belirlenmiştir. Yapılan reaksiyon çalışmaları sonucunda hidrojenin yanı sıra karbon monoksit, karbon dioksit, metan gibi yan ürünler de gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Hifuel, Reformlanma, Hidrojen Kaynakça [1] Haryanto, A., Fernando, S., Murali, N., Adhikari, S. Energy & Fuels, 11, (2005), 2098– 2106. [2] Assaf, P.G.M., Nogueira, F.G.E., Assaf, E.M., Catalysis Today, 213, (2013) 2-8. [3] Basagiannis, A.C., Verykios, X.E., International Journal of Hydrogen Energy,  32, (2007), 3343-3355. [4] Hu, X., Zhang, L., Lu, G., Applied Catalysis A: General, 427, (2012), 49-57.

829

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE036) TEKSTİL ATIK SULARINDAKİ BOYAR MADDELERİN KRİYOJEL-MAYA KOMPOZİT SİSTEMİ İLE GİDERİMİ CEREN OKTAR 1, SİNAN AYDIN 1 1

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Endüstriyel atıksular çevre kirliliğinin önemli unsurlarından biridir. Ağır metal iyonları, boyalar çevresel ortamda kalıcı ve zehirli kirleticilerdir [1]. Literatürde, endüstriyel atık suların kirliliğin giderilmesi için önerilen tekniklerin arasında, adsorpsiyon; yüksek etkinliği, kolay uygulanabilmesi, düşük maliyet ve zengin adsorban çeşitliliği nedeniyle en çok kullanılanlar arasındadır [2]. Son zamanlarda biyolojik moleküllerin saflaştırılması/uzaklaştırılması için süpermakrogözenekli monolitik kolonların kromatografi ortamı olarak hazırlanmasına yönelik çalışmalar literatüre girmiştir. Makrogözenekli monolitik hidrojeller, diğer bir deyişle kriyojeller, gözenek çapı 200 µm’ye kadar çıkan, birbirleriyle bağlantılı gözeneklere sahip yeni nesil polimerik malzemelerdir [3]. Kriyojeller kısmen donmuş ortamda radikalik polimerizasyon ile hazırlanmaktadır [4-6]. Kriyojeller geniş gözenekli yapıları sayesinde düşük basınç düşmesine neden olmakta ve yüksek viskoziteye sahip ortamlarda (atık sularda olduğu gibi) çalışma problemini ortadan kaldırmaktadır. Bütün bu avantajlarına karşın jel matriksinde geniş gözeneklerin varlığı ve dolayısıyla düşük yüzey alanı nedeniyle kriyojellerin adsorpsiyon kapasitesi düşüktür. Ayırma işlemlerinde süpermakrogözenekli kriyojelin bağlama kapasitesini artırmak büyük öneme sahiptir. Bu amaçla kriyojel yapısına nano-mikro, partiküllerin gömülmesi etkili yaklaşımlardan birisidir [7,8] Bu çalışmada, literatürden farklı olarak yeni bir yaklaşımla atık sulardan toksik etki oluşturan çeşitli boyaların uzaklaştırılabilirliğinin araştırılması için modifiye manyetik mayalar pHEMA kriyojel matris içine gömülerek kompozit membranlar sentezlenmiş, FTIR ve SEM ile karakterize edilmiştir. Karakterizasyon işleminden sonra boya adsorpsiyon çalışmaları farklı başlangıç boya derişimlerinde ve pH’larda incelenmiştir. Anahtar Kelimeler : Kriyojel, Adsorpsiyon, Boya, Maya Kaynakça [1] Z. Aksu, Process Biochem., 40 (2005) 997–1026. [2] B.E. Reed, W. Lin, M.R. Matsumoto, J.N. Jensen, Water Environ. Res. 69, (1997), 444-462. [3] H. Yavuz, R. Say, M. Andaç, N. Bayraktar, A. Denizli, Biomagn. Res. Technol., 2, (2004), 5-13. [4] V. I. Lozinsky, I. Y. Galaev, F. M. Plieva, I. N. Savina,  Trends in Biotechnol., 21, (2003), 445-451. [5] C. Babaç, H.Yavuz, I.Y. Galaev, E. Pişkin, A. Denizli,  React. Funct. Polym., 66, (2006), 1263-1271. [6] P. Arvidsson, F.M. Plieva, V.I. Lozinsky, I.Y. Galaev, Mattiasson, B., J. Chromatogr. A, 986, (2003), 275-290. [7] N. Bereli, G. Şener, E.B. Altıntaş, H. Yavuz, A.Denizli,  Materials Science and Engineering C, 30, (2010), 323-329. [8] M.L. Noir, F. Plieva, T. Hey, B. Guieysse, B. Mattiasson, B., J. Chromatogr. A, 1154, (2007), 158-164.

830

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE037) BAKIR İYONLARININ DİATOMİT ÜZERİNDEKİ ADSORPSİYON DENGE ÇALIŞMALARI İHSAN ALACABEY 1, ALİ RIZA KUL 2, AHMET SELÇUK 2, VEYSEL BENEK 2, HÜSEYİN ALKAN 3

1

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 3

DİCLE ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Diatomit (SiO2.nH2O), algler sınıfından su canlıları olan diatomelerin silisli kabuklarının birikimiyle oluşmuş fosil karakterli, açık renkli, yumuşak, hafif sedimanter kayadır. Yapısında oluşma ortamının koşullarına bağlı olarak genellikle kil, volkanik kül, kum ve organik kalıntılar bulundurur. Sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özellikler nedeniyle filtre yardımcı malzemesi, dolgu malzemesi, izolasyon malzemesi, absorban, aşındırıcı ve yüzey temizleyici olarak pek çok sanayi alanında kullanılmaktadır. Yüksek geçirgenliği ve gözenekliliği sayesinde aktive edilmiş karbona ucuz bir alternatiftir (1). Zehir etkisi gösteren maddeler, suda düşük konsantrasyonlarda bulunmaları durumunda bile insan sağlığına zarar vererek hastalıklara ve hatta ölümlere yol açabilmektedir. Eser miktarda bile toksik etki yapabilen bu maddeler arasında en önemli grubu; gümüş, arsenik, berilyum, bakır, kadmiyum, krom, kurşun, mangan, civa, nikel, selenyum, vanadyum, çinko gibi elementler oluşturmaktadır. Söz konusu elementlerin büyük bir bölümü ağır metal grubuna girmektedir (2,3). Kapasitesi ve uygulama alanları göz önünde bulundurulduğunda sanayi faaliyetlerinin yol açtığı ağır metal kirliliği, başta insan olmak üzere diğer bütün canlıların hayatını ciddi ölçülerde tehdit eder bir hal almıştır (2). Bakır insan vücudu için önemli bir madde olmasına rağmen aşırı dozda alınması ya da vücudda gerektiğinden fazla bulunması durumunda karaciğer ve böbrekte tahribat yaparken, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına yol açmakta ve de anemiye neden olmaktadır. Aşırı miktarda bakıra maruz kalmış olan insanlarda Wilson Hastalığı çok büyük risk oluşturmaktadır (4). Adsorpsiyon izotermlerinin belirlenmesi, adsorpsiyon prosesinin dizaynı için çok önemlidir. Dengedeki adsorplayıcı ile adsorplanan arasındaki ilişki, adsorpsiyon izotermleri ile tanımlanabilir. Denge çalışmalarının yapılması, adsorplayıcının kapasitesini belirleme de ve özellikle yüzey özelliklerinin açıklanmasında önem taşıyan adsorpsiyon izoterm sabitlerinin tayini için gereklidir. Bu çalışmada; bakır iyonlarının  Diatomit üzerindeki adsorpsiyon dengesi incelenmiştir. Katı faz ile sıvı faz arasındaki dinamik denge 110 dakikadan sonra ulaşıldığı belirlenmiştir. Deneysel veriler Langmuir ve Freundlich adsorpsiyon modelleriyle belirlenmiştir. 308 K’de ΔG°: -1,2880 kj/mol, ΔH°: 18,8425 kj/mol, ΔS°: 0,00634 kj/mol.K olarak Termodinamik parametreler hesaplanmıştır. ΔG’nin negatif çıkması reaksiyonun kendiliğinen gerçekleştiğini gösterir.

Anahtar Kelimeler : Diatomit, Bakır, Kimyasal Denge, Çevre Kaynakça 1. Alacabey, İ., 2006. Bazı Ağır Metallerin (Kobalt, Krom, Kadmiyum) Doğal ve Aktive Edilmiş Çaldıran Diatomiti (Çaldıran/ Van) Üzerindeki Adsorpsiyon Denge Çalışmaları (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. 2. Benli, S., 2003. Sulardaki Kurşun(II), Bakır(II) ve Çinko(II) İyonlarının Dolgulu Kolonlarda Adsorpsiyonla Giderilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 3.Topbaş, T., Brohi, R.A., Karaman, M.R.,1998. Çevre Kirliliği. T.C. Çevre Bakanlığı Yayınları, Ankara, 35-61, 41-44, 111-112. 4.Önal, Ö., 2005. Aktif Karbon ve Çekirdek Kabuğunda Ağır Metal Adsorpsiyonu (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

831

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE038) AKTİF KARBON ÜZERİNE KROM(III) İYONLARININ ADSOPRSİYON KİNETİĞİ ALİ RIZA KUL 1, SALİH ALKAN 2, İHSAN ALACABEY 3, ALİ SAVRAN 1 1

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 2

3

ORDU ÜNİVERSİTESİ

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Birçok ülkede endüstriyel atık sularının oluşturduğu çevre kirliliği önemli bir sorun haline gelmiştir. Çevre kirliliğine neden olan ve insan sağlığını tehdit eden inorganik ve organik atıkların giderilmesinde adsorpsiyon; kimyasal çöktürme, koagülasyon, iyon değişimi, biyosorpsiyon gibi etkin yöntemlerden biridir. Son yıllarda araştırmacılar atık suların adsorpsiyonuna dayalı arıtma proseslerinde ekonomik ve sağlığa zararsız olan adsorban kullanımı ile ilgili araştırmalar yapmaktadırlar. Ağır metaller, organik pigmentler, radyoaktif elementler gibi bazı kimyasalların adsorpsiyonunda killer, doğal zeolitler, aktive edilmiş karbon ve diatomit adsorban olarak çalışılan materyallerdendir. İnorganik kirlilikler, özellikle ağır metal iyonları su kirliliğinin büyük bir bölümünü oluştururlar. Pek çoğu toksik ve kanserojen özellikte olup suya karıştıklarım zaman insan sağlığını ve su kaynaklarındaki doğal yaşamı ciddi şekilde tehdit ederler. Sanayinin birçok dalında ham materyallerin işlenmesinde ağır metaller kullanılır [1]. Krom(Cr), kayalar, hayvan, bitki, toprak, volkanik toz ve gazlarda doğal olarak bulunan bir element olup, çevrede birkaç formu olabilir. Bunlardan en yaygını; CrO, Cr+3, Cr+6’dır. Çelik üretiminde, alaşım yapımında, metal endüstrisinde, krom kaplamada ve paslanmayı kontrol edici madde olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda boya, tuğla ve deri endüstrisi ile gıda koruyucu madde olarak kullanılmaktadır. Kromun farklı tipleri organizmalarda farklı toksik etkilere sahiptir [Alacabey, İ., 2006; ATSDR, 2003]. Adsorpsiyon işlemini daha etkin ve az maliyetli bir hale getirmek için bir çok araştırmacı ucuz ve yenilebilir adsorbanlar bulmaya çalışmaktadır. Maliyet azalımı ve etkinlik için öngörülen yollardan biri adsorpsiyonun doğasının anlaşılmasıdır (2). Adsorpsiyon, adsorban yüzeyinde biriken madde konsantrasyonu ve çözeltide kalan madde konsantrasyonu arasında bir denge oluşuncaya kadar devam eder. Gazlar için konsantrasyon genellikle mol yüzdesi veya kısmi basınç olarak verilir. Çözeltiler içinse konsantrasyon kütle birimleri olarak verilir (mg/l, ppm v.s.) [1]. Aktif karbon, büyük kristal formu ve oldukça geniş iç gözenek yapısı ile karbonlu adsorbanlar ailesini tanımlamada kullanılan genel bir terimdir. Aktif karbonlar, insan sağlığına zararsız, kullanışlı ürünler olup, oldukça yüksek bir gözenekliliğe ve iç yüzey alanına sahiptirler. Aktif karbonlar, çözeltideki molekül ve iyonları gözenekleri vasıtasıyla iç yüzeylerine doğru çekebilirler ve bu yüzden adsorban olarak adlandırılırlar [2, 3]. Yaptığımız çalışmada kullandığımız aktif karbon elma kabuklarının ZnCl2 ile aktivasyonu ve ardından inert ortamda (N2’lu ortam) yakılmasıyla elde edilmiştir. Elde edilen aktif karbonların, farklı sıcaklık (298, 308, 318 K) ve konsantrasyonlarda (50, 75, 100 ppm) farklı zaman periyotlarındaki Cr(III) iyonlarıyla etkileşmesi sonucunda elde edilen deneysel verilerden;

Çizelge 1. Yakınlaştırılmış birinci dereceden kinetik verileri (75 ppm) 298 308 318

0,0354 0,0351 0,0351

20,2344 22,0333 25,2124

34,7071 33,6112 33,4991 832

0,8266 0,7988 0,7842

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

 

298 308 318

      Çizelge 2.Yakınlaştırılmış birinci dereceden kinetik verileri (75 ppm) 0,0055 0,0048 0,0041

34,8688 33,6654 33,4750

34,7071 33,6112 33,4991

 

0,9985 0,9969 0,9956

için veri değerlerinden yağtığımız kesikli prosesin yakınlaştırılmış ikinci dereceden kinetik modele uyduğu hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon Kinetiği, Aktif Karbon, Krom(III), Çevre Kirliliği, Adsoprsiyon Kaynakça [1]. Alacabey, İ., 2006. Bazı Ağır Metallerin (Kobalt, Krom, Kadmiyum) Doğal ve Aktive Edilmiş Çaldıran Diatomiti (Çaldıran/ Van) Üzerindeki Adsorpsiyon Denge Çalışmaları (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. [2]. An, D., Guo, Y., Zou, B., Zhu, Y., Wang, Z., 2011. A Study on the Consecutive Preparation of Silica Powders and Active Carbon from Rice Husk Ash. Biomass and Bioenergy, 35: 1227 – 1234. [3]. Doğan, A., Arda, Ü., Acarser, M. S., Tümer, O. K.,  Çalışkan, Ö.,  Yener, H. B., Helvacı*, Ş. Ş., 2014. Pirinç Kabuğu Külünden Silika ve Aktif Karbon Üretimine Önişlemlerin Etkileri. 11. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi. 2-5 Eylül 2014, Eşkişehir.

833

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE039) ZnCl2 İLE KİMYASAL AKTİVASYONA UĞRATILAN ELMA KABUĞUNDAN ELDE EDİLMİŞ AKTİF KARBON ÜZERİNE NİKEL İYONLARININ ADSORPSİYON DENGESİ, İZOTERM VE KİNETİĞİ ALİ RIZA KUL 1, İHSAN ALACABEY 2, SEVDA OCAK 1, HASAN ERGE 1 1 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Çevre kirliliği insanların doğaya hükmetme ihtirasının bir sonucu olarak her geçen gün artmaktadır. Bunların başında gelebilecek olanda ağır metal kirliliği gelmektedir. Aktif karbon, büyük kristal formu ve oldukça geniş iç gözenek yapısı ile karbonlu adsorbanlar ailesini tanımlamada kullanılan genel bir terimdir. Aktif karbonlar, insan sağlığına zararsız, kullanışlı ürünler olup, oldukça yüksek bir gözenekliliğe ve iç yüzey alanına sahiptirler. Aktif karbonlar, çözeltideki molekül ve iyonları gözenekleri vasıtasıyla iç yüzeylerine doğru çekebilirler ve bu yüzden adsorban olarak adlandırılırlar [1, 2]. Nikel tabiatta nadiren elementel halde bulunur. Litosferin % 0.01’den çoğunu oluşturur. Nikel tuzları metal kaplama işlerinde kullanılır. Yüzey ve yeraltı sularına kaplama banyolarından yapılan deşarj, sulardaki nikel miktarını artırır. Çelik parçalarının bakır alaşımlı ve alüminyum alaşımlı parçalarının kaplanmasında elektrolit çökelti halinde kullanılır. Elektrikli ısıtıcı bobinlerin, mıknatısların, kimya sanayinde, cerrahi ve fizik aletlerinin yapımında, paranın üretiminde atık olarak çevreye nikel verilir. Nikelden yapılmış eşyalar alerjiye neden olabilirler. Alg ve balıklar için toksiktir. İnsanlara ise sulu yiyeceklerden geçer ve zamanla akciğer, bağırsak, deri gibi dokularda birikebilir. Nikel rafinasyon işçileri üzerinde yapılan bir çalışmada, mide ve akciğer kanserine yakalanma oranının yüksekliği dikkate alınması gereken bir konudur [3, 4, 5] Ağır metallerin temizlenmesinde adsorpsiyon, yaygın bir yöntemdir. Bundan dolayı Adsorpsiyon izotermlerinin belirlenmesi, adsorpsiyon prosesinin dizaynı için çok önemlidir. Yaptığımız çalışmada Nikel iyonlarının aktif karbon üzerindeki adsorpsiyon dengesinin 90 dakikadan sonra ulaştığı belirlenmiştir. Farklı ( 293, 303, 313 K) sıcaklıklarda kesikli sistemde sorpsiyon kinetik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Kesikli sistemde alınan deneysel veriler;

 

Çizelge 1.Yakınlaştırılmış ikinci mertebe kinetik verileri  

293 303 313

 

  0,0090 0,0023 0,0048

36,4796 41,9355 41,9852

35,6053 38,3066 40,4188

0,9996 0,9960 0,9988

Yakınlaştırılmış ikinci mertebe kinetik modele uygun olduğu hesaplanmıştır. 303 K’de ΔG: -2,989 kj/mol, ΔH: 20,3569 kj/mol ve ΔS: 0,0770 kj/mol.K  olarak hesaplanmıştır. ΔG’nin negatif çıkması reaksiyonun kendiliğinden gerçekleştiğini gösterir. Langmuir ve Freundlich adsorpsiyon izotermlerinden; Freundlich adsorpsiyon izotermine uyduğu görülmüştür. qm değerlerinin sıcaklık artıkça artma eğiliminde olduğu, bu eğiliminde adsorpsiyon prosesinin endotermik olduğuna işaret etmektedir. Anahtar Kelimeler : Aktivasyon, Aktif Karbon, Nikel, Denge, Ağır Metal Kaynakça [1]. Doğan, A., Arda, Ü., Acarser, M. S., Tümer, O. K.,  Çalışkan, Ö.,  Yener, H. B., Helvacı*, Ş. Ş.,  11. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi. 2-5 Eylül 2014, Eşkişehir. [2].  An, D., Guo, Y., Zou, B., Zhu, Y., Wang, Z., Biomass and Bioenergy, 35, (:2011), 1227 – 1234. [3]. Anonymous, Standart Methods for the Examination of Water and Wastewater. Sixteenth Edition, APHA, AWWA, WPCF. Washington. [4]. Cebe, M., . Fizikokimya. Cilt I, Uludağ Üniversitesi, Bursa.(1987). [5]. Çokadar, H., İleri, R., Ateş, A., İzgi, B.,  Arıtım Dünyası, 13, (1999),.77-83.

834

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE040) BARDAKÇI KİLİ ÜZERİNE RHODAMİN-B’NİN ADSORPSİYON KİNETİĞİ ALİ RIZA KUL 1, İHSAN ALACABEY 2, NUR AKMAN ALACABEY 1, HALİL DURAK 1 1 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kil, muayyen bir kristal bünyesine sahip, tabiî, toprağımsı, ince taneli, muayyen miktarda su katıldığı zaman plâstikliği artan bir malzemedir. Son zamanlarda geliştirilen yeni teknikler sayesinde yapılan yoğun araştırmalar sonucu killerin, başlıca kil minerali olarak bilinen bir mineral grubunun bir veya daha fazla üyesinin son derece küçük, kristal yapısına sahip parçacıklarından müteşekkil olduğu anlaşılmıştır [1]. Rhodamine B suda yüksek oranda çözülebilen boyarmaddedir. Genel olarak bazik özellikler taşıyan boyar madde grubunda yer almakla birlikte Rhodamine B amfoterik özelliği bulunmaktadır. Böylelikle boyar maddelerin rengini veren kromofor grupları molekülün katyon grubunu oluşturmaktadır. Rhodamine B, yaygın olarak tekstil endüstrisinde, gıda endüstrisinde, ilaç endüstrisinde ve mikrobiyolojik çalışmalarda renklendirici olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte florasan etkisi nedeni ile suyollarının takibi amacı ile hidrojeolojik çalışmalarda kullanılmaktadır [2,3]. Yapılan araştırmalar Rhodamine B’nin, ağızdan alındığında veya deri ile teması durumunda insan ve hayvan sağlığına zararlı olabileceğini göstermiştir. Deri ile temas halinde ciltte, gözde ve solumada tahrişlere sebep olmaktadır. Yapılan deneysel çalışmalarda kanser riski taşıdığı, üreme ve sinir sistemini etkilemesinin yanı sıra kronik toksiksiteye sebep olduğu ispatlanmıştır [2-6]. Bu çalışmada Rhodamine B’nin kil ( Bardakçı/Van) minerali üzerindeki adsorpsiyonu incelenmiştir. Sıcaklık 298 – 318 K’de 30, 40, 50 ppm Rhodamine B stok çözeltilerinin farklı zaman periyotlarındaki değerler üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Katı faz ile sıvı faz arasındaki dinamik denge 140 dakikadan sonra ulaşıldığı belirlenmiştir. Kesikli sistemde alınan deney verileri yakınlaştırılmış birinci ve ikinci mertebe kinetik modellere uygulanmıştır. Çizelge 1. Yakınlaştırılmış birinci dereceden kinetik verileri 298 308 318  

0,0064 1,8336 8,1950 0,0023 1,1166 9,2600 0,0806 1,9072 10,3700       Çizelge 2.Yakınlaştırılmış birinci dereceden kinetik verileri

0,3050 0,0204 0,3054  

298 308 318

0,0111 0,0117 0,0092

0,9992 0,9990 0,9988

8,4290 9,5555 10,6523

8,1950 9,2600 10,3700

Deneysel verilerin yakınlaştırılmış ikinci mertebe kinetik modele yukarıdaki verilerden görüldüğü gibi ( bulunmuştur.

: 0,9992)

Anahtar Kelimeler : Çevre ve Sağlık, Adsorpsiyon, Kinetik, Boyar Madde, Kirlilik Kaynakça [1]. Alacabey, İ., Doğal ve Aktive Edilmiş Van Gölü Sediment (Dip Çamuru) Örneklerinin Bazı Ağır Metallerle Adsorspsiyonunun İzoterm ve Termodinamik Analizi (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. (2014). [2]. Baran, E.,  Tekli ve İkili Sistemde Zeolit Yüzeyine Malachite Green ve Rhodamine B’nin Adsorpsiyonunun Araştırılması ( Yüksek Lisans Tezi). 7 Aralık Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kilis. (2012). [3]. Richardson, S.D., Wilson, C.S., Rusch, K.A., . Ground Water, 42, (2004), 677-688. [4]. Kornbrust, D., Barfknecht, T., Environmental Mutagenesis, 7, (1985), 101-120. [5]. Mirsalis, J.C., Tyson, C.K., Steinmetz, K.L., Loh, E.K., Hamilton, C.M., Baleke, J.P., Spalding, J.W., Environmental and Molecular Mutagenesis, 14, (1989),155–164. [6]. Shimada, T., Yamazaki, H., Mimura, M., Inui, Y., Guengerich, F.P.,  Journal of Pharmacology and Experimental Therapy, 270, (1994),414-423.

835

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE041) ELMA KABUKLARINDAN ELDE EDİLEN AKTİF KARBON ÜZERİNE BAZI AĞIR METALLERİN [Cr(III)] ADSORPSİYON DENGE ÇALIŞMALARI ALİ RIZA KUL 1, İHSAN ALACABEY 2, NİLGÜN ONURSAL 3, HÜLYA KOYUNCU 4 1 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ 3 4

SİİRT ÜNİVERSİTESİ

ANKARA ADLİ TIP KURUMU [email protected]

Birçok ülkede endüstriyel atık sularının oluşturduğu çevre kirliliği önemli bir sorun haline gelmiştir. Çevre kirliliğine neden olan ve insan sağlığını tehdit eden inorganik ve organik atıkların giderilmesinde adsorpsiyon; kimyasal çöktürme, koagülasyon, iyon değişimi, biyosorpsiyon gibi etkin yöntemlerden biridir. Son yıllarda araştırmacılar atık suların adsorpsiyonuna dayalı arıtma proseslerinde ekonomik ve sağlığa zararsız olan adsorban kullanımı ile ilgili araştırmalar yapmaktadırlar. Ağır metaller, organik pigmentler, radyoaktif elementler gibi bazı kimyasalların adsorpsiyonunda killer, doğal zeolitler, aktive edilmiş karbon ve diatomit adsorban olarak çalışılan materyallerdendir. İnorganik kirlilikler, özellikle ağır metal iyonları su kirliliğinin büyük bir bölümünü oluştururlar. Pek çoğu toksik ve kanserojen özellikte olup suya karıştıklarım zaman insan sağlığını ve su kaynaklarındaki doğal yaşamı ciddi şekilde tehdit ederler. Sanayinin birçok dalında ham materyallerin işlenmesinde ağır metaller kullanılır [1]. Adsorpsiyon işlemini daha etkin ve az maliyetli bir hale getirmek için bir çok araştırmacı ucuz ve yenilebilir adsorbanlar bulmaya çalışmaktadır. Maliyet azalımı ve etkinlik için öngörülen yollardan biri adsorpsiyonun doğasının anlaşılmasıdır. Adsorpsiyon, adsorban yüzeyinde biriken madde konsantrasyonu ve çözeltide kalan madde konsantrasyonu arasında bir denge oluşuncaya kadar devam eder. Gazlar için konsantrasyon genellikle mol yüzdesi veya kısmi basınç olarak verilir. Çözeltiler içinse konsantrasyon kütle birimleri olarak verilir (mg/L, ppm v.s.) [1]. Aktif karbon, büyük kristal formu ve oldukça geniş iç gözenek yapısı ile karbonlu adsorbanlar ailesini tanımlamada kullanılan genel bir terimdir. Aktif karbonlar, insan sağlığına zararsız, kullanışlı ürünler olup, oldukça yüksek bir gözenekliliğe ve iç yüzey alanına sahiptirler. Aktif karbonlar, çözeltideki molekül ve iyonları gözenekleri vasıtasıyla iç yüzeylerine doğru çekebilirler ve bu yüzden adsorban olarak adlandırılırlar [2, 3]. Bu çalışmada; Krom(III) iyonlarının ZnCl2 ile aktive edildikten sonra inert ortamda yakılan elme kabuklarından elde edilen Aktif Karbon üzerindeki adsorpsiyonu incelenmiştir. 300 dakikadan sonra kesikli prosesin dengeye ulaştığı 298 K’de % 92.83, 308 K’de % 91.11, 318 K’de ise % 90.00 verimlilikte adsorplandığı hesaplanmıştır. Langmuir ve Freundlich izoterm parametlerinin hesaplandığı eğrilerden elde edilen verilerden sıcaklık arttıkça qm değerlerinin aktif karbonlar için artma eğiliminde olduğu görülmüştür. Bu eğilim adsorpsiyon prosesinin endotermik olduğuna işaret etmektedir.  

 

Langmuir

 

 

Freundlich

 

298 308 318

1,1370 1,1981 1,2220

151,9174 221,0878 219,2608

0,9516 0,4390 0,9862

1,2729 1,1878 1,1744

2,5540 2,2349 2,1310

0,9914 0,9724 1,0000

Langmuir ve Freundlich parametlerinin hesaplanması için çizilen eğrilerde korrelasyon faktörü Freundlich izoterminde daha yüksek R2 değerleri elde edilmiştir. Krom(III) iyonlarının aktif karbon üzerindeki sorpsiyonu, lineer olmaması nedeniyle Freundlich izotermine daha iyi uyum sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler : Ağır metal, Krom, Çevre, Adsorpsiyon, Aktif Karbon

836

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

Kaynakça [1]. Alacabey, İ., . Bazı Ağır Metallerin (Kobalt, Krom, Kadmiyum) Doğal ve Aktive Edilmiş Çaldıran Diatomiti (Çaldıran/ Van) Üzerindeki Adsorpsiyon Denge Çalışmaları (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, (2006). [2]. An, D., Guo, Y., Zou, B., Zhu, Y., Wang, Z., . Biomass and Bioenergy, 35, (2011), 1227 – 1234. [3] Doğan, A., Arda, Ü., Acarser, M. S., Tümer, O. K.,  Çalışkan, Ö.,  Yener, H. B., Helvacı*, Ş. Ş., 11. Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi. 2-5 Eylül, Eşkişehir.2014.

837

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE042) RHODAMİN-B’NİN KİL (BARDAKÇI/VAN) MİNERALİ ÜZERİNDEKİ ADSORPSİYON DENGESİ VE TERMODİNAMİK PARAMETRELER ALİ RIZA KUL 1, NURHAYAT ATASOY 1, İHSAN ALACABEY 2, SEMA KAPTANOĞLU 1 1 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Birçok ülkede endüstriyel atık sularının oluşturduğu çevre kirliliği önemli bir sorun haline gelmiştir. Çevre kirliliğine neden olan ve insan sağlığını tehdit eden inorganik ve organik atıkların giderilmesinde adsorpsiyon; kimyasal çöktürme, koagülasyon, iyon değişimi, biyosorpsiyon gibi etkin yöntemlerden biridir. Son yıllarda araştırmacılar atık suların adsorpsiyonuna dayalı arıtma proseslerinde ekonomik ve sağlığa zararsız olan adsorban kullanımı ile ilgili araştırmalar yapmaktadırlar. Ağır metaller, organik pigmentler, radyoaktif elementler gibi bazı kimyasalların adsorpsiyonunda killer, doğal zeolitler, aktive edilmiş karbon ve diatomit adsorban olarak çalışılan materyallerdendir. İnorganik kirlilikler, özellikle ağır metal iyonları su kirliliğinin büyük bir bölümünü oluştururlar. Pek çoğu toksik ve kanserojen özellikte olup suya karıştıklarım zaman insan sağlığını ve su kaynaklarındaki doğal yaşamı ciddi şekilde tehdit ederler. Sanayinin birçok dalında ham materyallerin işlenmesinde ağır metaller kullanılır [1]. Kil, muayyen bir kristal bünyesine sahip, tabiî, toprağımsı, ince taneli, muayyen miktarda su katıldığı zaman plâstikliği artan bir malzemedir. Son zamanlarda geliştirilen yeni teknikler sayesinde yapılan yoğun araştırmalar sonucu killerin, başlıca kil minerali olarak bilinen bir mineral grubunun bir veya daha fazla üyesinin son derece küçük, kristal yapısına sahip parçacıklarından müteşekkil olduğu anlaşılmıştır [1]. Rhodamine B suda yüksek oranda çözülebilen boyarmaddedir. Genel olarak bazik özellikler taşıyan boyar madde grubunda yer almakla birlikte Rhodamine B amfoterik özelliği bulunmaktadır. Böylelikle boyar maddelerin rengini veren kromofor grupları molekülün katyon grubunu oluşturmaktadır. Rhodamine B, yaygın olarak tekstil endüstrisinde, gıda endüstrisinde, ilaç endüstrisinde ve mikrobiyolojik çalışmalarda renklendirici olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte florasan etkisi nedeni ile suyollarının takibi amacı ile hidrojeolojik çalışmalarda kullanılmaktadır [2,3]. Yapılan araştırmalar Rhodamine B’nin, ağızdan alındığında veya deri ile teması durumunda insan ve hayvan sağlığına zararlı olabileceğini göstermiştir. Deri ile temas halinde ciltte, gözde ve solumada tahrişlere sebep olmaktadır. Yapılan deneysel çalışmalarda kanser riski taşıdığı, üreme ve sinir sistemini etkilemesinin yanı sıra kronik toksiksiteye sebep olduğu ispatlanmıştır [2-6]. Bu çalışmada Langmuir ve Freundlich parametrelerinin hesaplanması için çizilen eğrilerde korrelasyon faktörü R2 > 0,6611 bulunmasına karşın Freundlich izoterminde daha düşük R2 > 0,3054 değerleri elde edilmiştir. Bilindiği gibi adsorpsiyon proseslerinde ortamın pH’sı çok önemli bir faktördür. pH adsorbentin yüzey yükünü ve adsorbatın iyonlaşma derecesine etki etmektedir. Bu çalışmada Rhodamine B’nin Bardakçı kili üzerindeki sorpsiyonuna pH etkisi incelenmemiştir. Farklı pH’larda tekrarlanacak çalışmalarla bu sorpsiyon proseslerine daha fazla açıklık getirilebilir. 140. Dakikadan sonra dengeye ulaştığı ve 308 K’de (50 ppm) %72,98 olarak kil mineralinin Rhodamine B’yi adsorpladığı bulunmuştur. ΔG : -2,5443 kj/mol, ΔH : 18,3667 kj/mol ve ΔS : 0,0677 kj/mol.K olarak bulunmuştur. Anahtar Kelimeler : Kil, Adsorpsiyon, Termodinamik parametreler, Rhodamine B, Çevre Kirliliği Kaynakça [1]. Alacabey, İ.,  Doğal ve Aktive Edilmiş Van Gölü Sediment (Dip Çamuru) Örneklerinin Bazı Ağır Metallerle Adsorspsiyonunun İzoterm ve Termodinamik Analizi (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van,(2014). [2]. Baran, E., . Tekli ve İkili Sistemde Zeolit Yüzeyine Malachite Green ve Rhodamine B’nin Adsorpsiyonunun Araştırılması ( Yüksek Lisans Tezi). 7 Aralık Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kilis.(2012). [3]. Richardson, S.D., Wilson, C.S., Rusch, K.A., Ground Water, 42, (2004), 677-688. [4]. Kornbrust, D., Barfknecht, T., Environmental Mutagenesis, 7, (1985), 101-120. [5]. Mirsalis, J.C., Tyson, C.K., Steinmetz, K.L., Loh, E.K., Hamilton, C.M., Baleke, J.P., Spalding, J.W.,  Environmental and Molecular Mutagenesis, 14, (1989),155–164. [6]. Shimada, T., Yamazaki, H., Mimura, M., Inui, Y., . Guengerich, F.P., Journal of Pharmacology and Experimental Therapy, 270,(1994), 414-423.

838

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE043) BENTAZONUN BADEM KABUĞUNA ADSORPSİYONUNUN BOX-BEHNKEN DENEYSEL TASARIMI KULLANILARAK OPTİMİZASYONU BARIŞ DİLER 1, DİLEK KILIÇ APAR 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Tarım endüstrisinde pestisitler tarımsal ürünlerin yabani otlar, böcekler, akaritler ve funguslar gibi bitki hastalıkları ve bitki zararlılarından korunmasında ve aynı zamanda ürün kaybının minimize edilmesinde ve ürün kalitesinin arttırılmasında kullanılmaktadır. Pestisitler, 1940’lardan bu yana kullanılmakta olup, artan dünya nüfusuna ve beslenme sorunlarına paralel olarak kullanımları her geçen gün artış göstermektedir [1-3]. Pestisitlerin yoğun kullanımı nedeniyle, tarım alanında oluşan pestisit süzülmesi ve sızması, ayrıca pestisit üretimi yapan endüstrilerin atık sularının dikkatsiz ve bilinçsiz şekilde çevreye salınımı sonucunda, su kaynaklarında pestisit kontaminasyonu oluşmaktadır. Bu endüstrilerin atık sularının pestisit konsantrasyon seviyeleri zaman zaman 500 mg/L gibi yüksek ve tehlikeli değerlere ulaşabilmektedir [4]. Hem insanlara hem de çevreye zararlı olan pestisitlerin su bünyelerine bulaşması dünya çapında çok ciddi bir problem olarak görülmektedir. Bu yüzden, sulu çözeltilerden pestisit giderimi birçok araştırmacı tarafından çalışılan bir konudur. Sulu çözeltilerden atık giderimi için kullanılan birçok yöntem mevcuttur. Bu yöntemler arasında, adsorspsiyon yüksek verim ve kolay uygulanabilirlik avantajlarından dolayı en çok kullanılan prosestir. Adsorpsiyon proseslerinde adsorbentin ucuz ve etkili olması amaçlanmaktadır. Adsorpsiyon proseslerinde aktif karbon en çok kullanılan adsorbenttir [5]. Çok geniş yüzey alanına ve birçok organik kirletici için çok yüksek adsorpsiyon kapasitesine sahip olmalarına karşın ticari olarak üretilen aktif karbonlar oldukça pahalıdır. Bu nedenle gelecek vadeden ucuz alternatif adsorbentlerin bulunması araştırmacıların ilgisini çeken başka bir konudur. Bentazon, biber, yer fıstığı, fasülye, pirinç ve nane gibi bitkileri, bitkilerin yetiştirilmesi sırasında oluşan yabani ve hasır otlarından koruma işleminde kullanılan bir herbisittir ve son zamanlarda kullanımının çok artması nedeni ile su bünyelerine karışarak ekolojiye, insanlara ve canlılara ciddi bir tehdit oluşturmaktadır [5]. Gerçekleştirilen bu çalışmada, bentazonun sulu çözeltilerden adsorpsiyon yöntemi ile giderimi amaçlanmıştır. Çalışmada alternatif adsorbent olarak tarımsal bir atık olan badem kabukları kullanılmış ve Box-Behnken Deneysel Tasarım yöntemi uygulanarak prosesin optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler : Adsorpsiyon, Optimizasyon, Bentazon, Box-Behnken Tasarımı, Badem Kabuğu Kaynakça [1] O. Tiryaki, R. Canhilal, & S. Horuz, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(2), (2010), 154-169. [2] M. Karakaya, N. Boyraz, Ekoloji Çevre Dergisi, 1(4), (1992), 11-15. [3] J. C. Hening, A. C. Davis, W.B. Robinson, Food Technology, 8(5), (1954), 227-229. [4] Y. Güneş, İ. TALINLI, İTÜ DERGİSİ, 17(2), (2010), 79-86. [5] J.M. Salman, B. H. Hameed,, Journal of hazardous materials, 175(1), (2010), 133-137.

839

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE044) KATYONİK BOYARMADDELERDEN HAZIRLANAN ATIK SUYUN PERFLOROKARBON ESASLI POLİMER İLE GİDERİLMESİNİN İNCELENMESİ REYHAN ÖZDOĞAN 1, MİTHAT ÇELEBİ 1, ÖZGÜR CEYLAN 1, ABDÜLKADİR TEPECİK 1, MEHMET ARİF KAYA 1 1

YALOVA ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Katyonik boyarmaddeler organik bazların hidroklorürleri şeklinde veya asetat tuzları şeklinde bulunurlar. Bazik olarak etki ettiklerinden sulu çözeltide boyarmaddenin katyonu elyafın anyonik gruplarıyla birlikte elyaf-boya tuzunu meydana getirirler. Katyonik boyarmaddeler başlıca poliakrilonitril olmak üzere yün ve pamuk elyafının boyanmasında kullanılırlar [1, 2].  Atık sulardan katyonik boyarmaddelerin uzaklaştırılmasında polimerik malzemeler flokülasyon ve adsorpsiyon malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, endüstride kullanılan üç farklı katyonik boyarmaddeden (Basic Blue 41, Basic Red 46, Basic Yellow 28) bazik karakterde atık su çözeltisi hazırlandı [3]. Farklı pH ve sıcaklıklarda perflorakarbon esaslı polimer ile atık su giderimi gerçekleştirilerek yüzde atık su giderimi ve kimyasal oksijen ihtiyacı değerleri hesaplandı. Optimum atık su giderme koşulları istatistiksel modelleme yapılarak belirlendi. Anahtar Kelimeler : Atık Su Giderimi, Katyonik Boyarmadde, Perflorokarbon, Adsorpsiyon, İstatistiksel Modelleme Kaynakça [1] İ. Başer, ve Y., İnanıcı. Boya Kimyası, (1990), Marmara Üniversitesi Yayını, 482, İstanbul. [2] M. Çelebi. Tekstil Atık Su Boyalarının Biyobozunma ile Giderilmesi, (2013), Kısaltılmış Doktora Tezi, İstanbul Sanayi Odası Yayınları. [3] R. Bhatnagar, H. Joshi, I. D. Mall. Electrochemical treatment of acrylic dye-bearing textile wastewater: optimization of operating parameters, Desalination and Water Treatment, 52, (2014), 111-122.

840

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Çevre ve Enerji

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-ÇE045) BAKIR İYONLARININ MANGAN İLE AKTİVE EDİLMİŞ DİATOMİT ÜZERİNDEKİ ADSORPSİYON DENGE ÇALIŞMALARI İHSAN ALACABEY 1, ALİ RIZA KUL 2, HÜSEYİN ALKAN 3, AHMET SELÇUK 2, SALİH ALKAN 4 1

MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ 2

YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ 3

DİCLE ÜNİVERSİTESİ

4

ORDU ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Çevre kirliliğine neden olan ve insan sağlığını tehdit eden inorganik ve organik atıkların giderilmesinde adsorpsiyon; kimyasal çöktürme, koagülasyon, iyon değişimi, biyosorpsiyon gibi etkin yöntemlerden biridir. Son yıllarda arastırmacılar atık suların adsorpsiyonuna dayalı arıtma proseslerinde ekonomik ve sağlığa zararsız olan adsorban kullanımı ile ilgili araştırmalar yapmaktadırlar. Ağır metaller, organik pigmentler, radyoaktif elementler gibi bazı kimyasalların adsorpsiyonunda killer, doğal zeolitler, aktive edilmiş karbon ve diatomit absorban olarak çalışılan materyallerdendir. Diatomit (SiO2.nH2O), algler sınıfından su canlıları olan diatomelerin silisli kabuklarının birikimiyle oluşmuş fosil karakterli, açık renkli, yumuşak, hafif sedimanter kayadır. Yapısında oluşma ortamının koşullarına bağlı olarak genellikle kil, volkanik kül, kum ve organik kalıntılar bulundurur. Sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özellikler nedeniyle filtre yardımcı malzemesi, dolgu malzemesi, izolasyon malzemesi, absorban, aşındırıcı ve yüzey temizleyici olarak pek çok sanayi alanında kullanılmaktadır. Yüksek geçirgenliği ve gözenekliliği sayesinde aktive edilmiş karbona ucuz bir alternatiftir [1].Bakır insan vücudu için önemli bir madde olmasına rağmen aşırı dozda alınması ya da vücudda gerektiğinden fazla bulunması durumunda karaciğer ve böbrekte tahribat yaparken, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına yol açmakta ve de anemiye neden olmaktadır. Aşırı miktarda bakıra maruz kalmış olan insanlarda Wilson Hastalığı çok büyük risk oluşturmaktadır [2].Adsorpsiyon izotermlerinin belirlenmesi, adsorpsyon prosesinin düzenlenmesi için çok önemlidir. Dengedeki adsorplayıcı ile adsorplanan arasındaki ilişki, adsorpsiyon izotermleri ile tanımlanabilir. Denge çalışmalarının yapılması, adsorplayıcının kapasitesini belirleme de ve özellikle yüzey özelliklerinin açıklanmasında önem taşıyan adsorpsiyon izoterm sabitlerinin tayini için gereklidir. Bu çalışmada bakır iyonlarının doğal ve aktiflenmiş (Mn-Diatomit) üzerindeki adsorpsiyon dengesi incelenmiştir. Katı faz ile sıvı faz arasındaki dinamik denge 120 dakikadan sonra ulaşıldığı belirlenmiştir. 293-323 K’de doğal ve aktiflenmiş diatomitler ile çalışmalar yapılmıştır. Doğal ve aktive edilmiş diatomit ile yapılan çalışmalarda diatomit yüzeyinde tutunan madde miktarlarının zamanla değişimi incelenmiş ve aktiflenmiş diatomitte yaklaşık % 90 adsorpsiyon değerine ulaştığı hesaplanmıştır. Langmuir Freundlich sabitleri belirlenmiş ve hangi modelin deneysel verilere daha iyi uyum sağladığı araştırılmıştır.  Anahtar Kelimeler : Diatomit, Bakır, Adsorpsiyon İzotermi, Ağır Metal, Adsorpsiyon Kaynakça [1]. Alacabey, İ., 2006. Bazı Ağır Metallerin (Kobalt, Krom, Kadmiyum) Doğal ve Aktive Edilmiş Çaldıran Diatomiti (Çaldıran/Van) Üzerindeki Adsorpsiyon Denge Çalışmaları (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. [2].Önal, Ö., 2005. Aktif Karbon ve Çekirdek Kabuğunda Ağır Metal Adsorpsiyonu (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

841

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri GIDA VE DOĞAL ÜRÜNLER

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI001) BİTKİSEL YAĞLARDA FINDIKYAĞI TESPİTİNDE LAWESSON’S REAKTİFİNİN KULLANILMASI ERDAL ERTAŞ 1 1

TÜBİTAK-MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ [email protected]

Lawesson’s reaktifi (LR) 2, literatürlerde karbonil fonksiyonel grubu tiyoketon fonksiyonel gruba dönüştürmede [1], farklı sülfür içeren heterosiklik bileşiklerin sentezinde yaygın olarak kullanılmaktadır [2, 3-5]. Gıda alanında  ilk kez fındık yağı içeren bitkisel kaynaklı  yağların tespitinde reaktif olarak kullanılmıştır. 

Bu çalışmada, fındık yağında doğal olarak oluşan ve diğer bitkisel yağlarda mevcut olmayan filberton 1 bileşiğin LR 2 ile reaksiyonu sonucu  FLR 3 bileşiği elde edilerek rutin HPLC-UV tekniği ile tanımlaması sağlanmıştır. 4-8 nolu bileşikler çalışmada internal standard olarak kullanılmıştır.

Çalışmalar sonucunda,  %1 ve yukarısı natural fındık yağı ve %15 ve yukarısı rafine fındık yağı  diğer bitkisel yağlarda olması durumunda  tespit edilebilmektedir.  Anahtar Kelimeler : Lawesson’s Reagent, Raklit Tağşiş, Fındık Yağı, Yabancı Yağ Aranması Kaynakça [1]. Ozturk T., Ertas E., Mert O., Chemical Review, 2007,107, 5210. [2]. Campaigne, E. Chem. Rew., 1946,39,1. [3]. Cava, M. P., Levinson, M.I. Tetrahedron, 1985, 41, 5061. [4]. Brillon, D. Sulfur rep. 1992, 12, 297. [5]. Ozturk T., Tetrahedron Lett. 1996,37, 282            [6]. Ertas E., Demirtas İ., Ozturk T., Beilstein Journal of Organic Chemistry, 2015,11, 403. 

843

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI002) PROGESTERON BİLEŞİĞİNİN ASPERGİLLUS CLAVATUS KÜFÜ İLE BİYOTRANSFORMASYONU KUDRET YILDIRIM 1, ALİ KURU 1 1

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Steroidlerin mikrobiyal biyotransformasyonları yüksek regioseçicilikleri ve stereoseçicilikleri sebebi ile çok daha önemli fonksiyonlara sahip farmakolojik bileşiklerin sentezi için dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bilinen mikrobiyal biyotransformasyonların etkinliklerini artırmak, kullanılabilir yeni mikroorganizmalar ve reaksiyonlar bulmak için çalışmalar yoğun olarak sürdürülmektedir [1]. Aspergillus mikotoksinleri, patojenitesi, temel ökaryotik genetik ve biyoteknolojik çalışmalardaki yaygın kullanımı sebebi ile oldukça önemli bir küf cinsidir [2].  Aspergillus cinsi toprak, su ve çürüyen bitkiler üzerinde yaygın olarak gözlenen türlere sahiptir. Bazı Aspergillus türleri insanlar ve hayvanlar için patojeniktir [3]. Aspergillus clavatus küfü genellikle toprak ve gübreden izole edilen, etkin bir şekilde depolanmamış pirinç, mısır ve meyve suları gibi gıda ürünlerinin bozulmasına sebeb olan filamentli bir küftür. Aspergillus clavatus  ayrıca patulin, territrem B, brevianamid F, sitokalasin E ve K gibi çeşitli mikotoksinleri üreten bir türdür [4]. Bu çalışmada, bir steroid hormon olan progesteron bileşiğinin Aspergillus clavatus MRC 200607 ile inkübasyonu gerçekleştirildi. Progesteron inkübasyonu  neticesinde 15β-hidroksiprogesteron ve 11α,15β-dihidroksiprogesteron metabolitleri elde edildi. Çalışmadan elde edilen metabolitler kolon kromatografisi ile saflaştırılırken, yapı tayinleri ise progesteron ile metabolitlerin NMR ve IR spektrumları karşılaştırılarak gerçekleştirildi.   Anahtar Kelimeler : Aspergillus Clavatus, Progesteron, Biyotransformasyon Kaynakça [1] M. V. Donova, O. V. Egorova, Appl. Microbiol. Biotechnol. 94, (2012),1423-1447. [2] R. A. Samson, S-B. Hong, J. C. Frisvad, Med. Mycol. 44, (2006) 133-148. [3] S. K. Lee, H-G. Kang, K-J. Na, J-I. Han, J. Equine Vet. Sci. 32, (2012), 835-839. [4] J. Varga, J. C. Frisvad, R. A. Samson, Stud. Mycol. 59, (2007), 89-106.

844

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI003) LİNALOOL BASKILI POLİMER SENTEZİ BAHA ÖNDEŞ 1, MERT SOYSAL 2 1

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ 2

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Moleküler baskılanmış polimerler, üç boyutlu çapraz bağlı polimerik yapı içerisinde hedeflenen molekül veya iyon için seçici tanıma bölgelerine sahip, yeni nesil akıllı malzemelerdir. Bu üç boyutlu çapraz bağlı polimerik malzemeler, fonksiyonel ve çapraz bağlayıcı monomerlerin, ilgilenilen kalıp molekülün etrafında polimerizasyonu ile elde edilirler. Polimerizasyondan sonra kalıp molekül polimerden uzaklaştırılır, böylece şekil, boyut ve fonksiyonel gruplar açısından hedef analitin tekrar bağlanabileceği tanıma bölgeleri oluşturulur. Bu teknik ile sentezlenen baskılanmış polimerler kararlı ve sağlam malzemeler olmalarının yanında, analite çok seçicilik gösterirler. Son yıllarda moleküler baskılanmış polimerler bu üstün özellikleri nedeniyle ayırma, sensörler v.b. uygulamalarda büyük ilgi çekmektedirler [1,2].

Antik çağlardan itibaren esansiyel yağlar bir çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Esansiyel yağlar başta monoterpenler, sesquiterpenler ve bunların  oksijen türevleri olan fitokimyasallardır. Linalool, bir çok çiçek ve baharatlı bitkilerde bulunan bir terpen türüdür [3,4]. Sahip olduğu çiçeksi koku sayesinde kozmetik sektöründe sıklıkla kullanılmaktadır. Kalıp molekül olarak linalool molekülünün kullanıldığı molekül baskılı polimerler, literatürde ilk kez bu çalışma ile sentezlenmiştir. Linalool baskılı polimer; metakrilik asit ile linalool ön kompleksleşme meydana getirilmiştir. Bu karışıma çapraz bağlayıcı olarak etilenglikol dimetakrilat (EGDMA) ve başlatıcı ilave edilerek polimerizasyon işlemi yapılmıştır. Polimerizasyon 60 °C sabit sıcaklıktaki yağ banyosunda sabit hızdaki mekanik karıştırıcıda 24 saat süreyle yapılmıştır. Polimerizasyon tamamlandıktan sonra reaksiyona girmeden kalan monomer, başlatıcı ve çözücü yıkama ile uzaklaştırılıp, polimerik partiküller vakum etüvünde kurutulmuştur. Elde edilen polimer, grafit tozu ile farklı kütle oranlarında karıştırılarak karbon pasta elektrotlar hazırlanmış ve bu elektrotlar ile linalool yükseltgenme sinyali voltametrik olarak incelenmiştir. Ayrıca polimer ile modifiye edilmiş elektrotların baskı molekülünün bulunduğu veya baskı molekülünün uzaklaştırıldığı durumlardaki elektrokimyasal davranışları ve duyarlılığı incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler : Linalool, Molekül Baskılı Polimer, Voltametrik Sensör, Karbon Pasta Elektrot Kaynakça [1] J. L. Urraca, M. C. Moreno-Bondi, A. J. Hall, B. Sellergren, Analytical Chemistry, 79, (2007), 695-701. [2] F. Vandevelde, T. Leichle, C. Ayela, C. Bergaud, L. Nicu, K. Haupt, Langmiur, 23, (2007), 6490-6493. [3] I. Lung, M. Stan, O. Opriş, M. L. Soran, Analytical Letters, 48, (2015), 567-574. [4] P. F. Martins, H. H. R. Medeiros, P. Sbaite, M. R. W. Maciel, Seperation and Purification Technology, 116, (2013),385-390.

845

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI004) QUENCHER-CUPRAC VE QUENCHER-FOLIN METODLARI KULLANILARAK HÜMİK ASİTLERİN TOPLAM ANTİOKSİDAN KAPASİTELERİNİN TAYİNİ ŞEYDA KARADİREK 1, JÜLİDE HIZAL YÜCESOY 1, REŞAT APAK 2 1 2

YALOVA ÜNİVERSİTESİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Hümik asitler bitki ve hayvan artıklarının hümifikasyonu sonucu oluşan önemli bir biyokaynaktır [1]. Farklı fonksiyonel grup(amin, karboksil gibi) ve yapılardan(monosakkaritler gibi ) oluşmuş bir polimer zincire sahip olup doğal polielektrolitlerdir. Hümik maddeler aynı zamanda organik maddenin canlı organizması haricinde en stabil olduğu formdur [2]. Polifenolik hidroksil grupları sayesinde antioksidan özellik gösterirler [3]. Günümüzde tarım alanında suni gübreye alternatif olarak kullanılmaktadır. Toplam antioksidan kapasitelerinin değerlendirilmesi bunların gıda, eczacılık gibi alanlarda kullanımlarının yolunu açacaktır. Literatürde, daha çok antioksidan özelliğe sebep grupların tayinine yönelik çalışmalar yer almaktadır. Sınırlı sayıdaki antioksidan kapasitesi tayini ise  ABTS metodunun kullanımına yöneliktir [4-5]. Bu çalışmada QUENCHER-CUPRAC ve QUENCHER-FOLIN yöntemleri kullanılarak farklı çözücü sistemlerinde 5 ayrı hümik asit örneğinin toplam antioksidan kapasiteleri tayin edilmiş, CUPRAC ve FOLIN metodlarından elde edilen veriler arasında lineer korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu çalışmada QUENCHER-CUPRAC yöntemi ilk defa denenmiş, QUENCHER-FOLIN yöntemi ise hümik asitlere ilk defa olarak uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler : Hümik Asit, Antioksidan Kapasite, CUPRAC, FOLIN Kaynakça [1] R.Österberg, L.Shirshova, Geochim. Cosmochim. Acta, 61 (1997), 4599-4604. [2] S.Khil’ko, I.V. Efimova, O.V.Smirnova, Solid Fuel Chem.,  45 (2011), 367-371. [3] M.Yamamoto, A.Nishida, K.Otsuka, T.Komai, M.Fukushima, Bioresource. Technol., 101 (2010), 4456-4460. [4] H.Ünlü, H.Ö.Ünlü,. Karakurt Y., J. Food Agric Environ., 8, (2010), 434 - 438 [5] A.Schlichting, D.L.Rimer, K.U Eckhardt, S.Heumann, G.D.Abbott, P.Leinweber, Soil Biol. Biochem. 58 ( 2013), 16-26.

846

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI005) KARADENİZ BÖLGESİ KESTANE BALLARININ TOPLAM FENOLİK İÇERİKLERİ, ANTİOKSİDAN AKTİVİTELERİ VE DNA HASARINI ÖNLEME ETKİNLİKLERİNİN İNCELENMESİ MELEK ÇOL AYVAZ 1, BELDE ÖMÜR 1, DİLEK KABAKÇI 2, FİGEN AKSU 1 1 2

ORDU ÜNİVERSİTESİ

ORDU ARICILIK ARAŞTIRMA İSTASYONU MÜDÜRLÜĞÜ [email protected]

Son yıllarda, sağlıklı diyet ve değerli doğal besinler ile ilişkili olarak balın popülaritesi artmaktadır [1]. Balın yararlı rolü kısmen antibakteriyel ve antioksidan aktivitesi sayesindedir [2]. Kestane balının en lezzetli ve yüksek kaliteli ballardan biri olduğu ve astım ve solunum hastalıkları için iyi bir etnik tedavi edici olduğu bilinmektedir [3]. Ayrıca kestane balı acı tadı ve koyu rengi ile diğer ballardan ayrılmaktadır [4,5]. Koyu renkli balların yüksek miktarda antioksidan içerdiği bilinmektedir [6]. Kestane orman ekosistemleri Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi kıyılarında önemli miktarda alan kaplamaktadır ve bu bölgede kestane balı üretimi dikkat çekmektedir. Ordu Üniversitesi BAP birimince desteklenen çalışmada kestane balının terapötik amaçla kullanımına ilişkin sahip olması gereken antioksidan etkinliğinin tespiti amacıyla Artvin, Bartın, Düzce, Giresun, Kastamonu, Ordu, Rize, Sinop, Trabzon ve Zonguldak illerinden temin edilen 49 bal örneğinin su ve metanol ekstraktlarının toplam fenolik içerikleri Folin-Ciocalteu metodu [7], toplam antioksidan aktiviteleri ise fosfomolibdenyum metoduna [8] göre belirlenmiştir. Ayrıca ekstraktların DPPH serbest radikalini süpürme ve Fe(III) iyonunu indirgeme (FRAP) kabiliyetleri de incelenmiştir. Antioksidanların lipoprotein ve DNA gibi biyomoleküllerin reaktif oksijen türleri tarafından maruz kaldıkları indirgeyici oksidatif hasarı önleyebileceği düşünülmektedir [9]. Bu sebeple antioksidan aktiviteye sahip olduğu tespit edilen bal örneklerinin hidroksil radikali ile indüklenen DNA hasarını önleme etkinlikleri de agaroz jel elektroforezi tekniği ile incelenmiş ve bal numunelerinin %28’inin DNA hasarını belirgin şekilde önlediği gösterilmiştir. Kestane balı örneklerinin çalışmada karşılaştırma yapabilmek amacıyla kullanılan çiçek ve ormangülü bal numunelerine oranla daha yüksek düzeyde antioksidan aktiviteye sahip olduğu ve terapötik amaçla kulllanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler : Kestane Balı, Fenolik İçerik, Antioksidan Aktivite, DPPH, FRAP, DNA Hasarını Önleme Aktivitesi Kaynakça  [1] L. Castro-Vázquez, M.C. Díaz-Maroto, C. de Torres, M.S. Pérez-Coello, Food Res. Int. 43, (2010), 2335–2340. [2] A. Rosa, C.I.G. Tuberoso, A. Atzeri, M.P. Melis, E. Bifulco, M.A. Dessi, Food Chem. 129, (2011), 1045–1053. [3] F. Orhan, B.E. Sekerel, C.N. Kocabas, C. Sackesen, G. Adalioğlu, A. Tuncer, Ann. Allerg. Asthma Im. 90, (2003), 611–615. [4] L.P. Oddo, M.G. Piazza, A.G. Sabatini, M. Accorti, Apidologie, 26, (2004), 453–485. [5] Y. Yang, M.J. Battesti, N. Djabou, A. Muselli, J. Paolini, P. Tomi, J. Costa, Food Chem. 132, (2012), 2144–2154. [6] A.M. Aljadi, M.Y. Kamaruddin, Food Chem. 85, (2004), 513-518. [7] V.L. Singleton, J.A. Rossi, Am. J. Enol.Viticult. 16, (1965), 144-158. [8] S. Silici, O. Sagdic, L. Ekici, L. Food Chem. 121, (2010), 238–243. [9] I. Gulcin, M.E. Buyukokuroglu, M. Oktay, O. Kufrevioglu,  J. Ethnopharmacol. 86, (2003), 51–58.

847

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI006) AMİODARON İLE OLUŞTURULAN BÖBREK HASARINDA U VİTAMİNİNİN KORUYUCU ROLÜ İSMET BURCU TÜRKYILMAZ 1, REFİYE YANARDAĞ 1

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Günümüzde ani ölüm riskini azaltarak kalp rahatsızlıklarını önlemek amacıyla antiaritmik ilaçlar yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Amiodaron (2-butil-3-(3’,5’-diiyodo-4’-α-dietil amino etoksi benzoil)-benzofuran), yapısında iyot ihtiva eden bir benzofuran türevi olup, antiaritmik ilaçların III. sınıfına dahildir [1]. Bu ilaç, başta karaciğer olmak üzere, akciğer, böbrek, testis, lens, beyin ve kas gibi doku ve organlarda ve gastrointestinal sistemde birikerek ciddi yan etki ve toksisite oluşturmaktadır [2]. U Vitamini, (S-metil metiyonin sülfonyum klorür), lahana türleri başta olmak üzere, domates, ıspanak, mısır, kereviz, sarımsak gibi birçok yiyecek ve çiçekli bitkilerde bulunan kükürtlü bir bileşiktir ve antilipidemik, antiülser, antidepresan ve antioksidan gibi özelliklere de sahiptir [3]. Bu çalışmada, amiodaron ile oluşturulan böbrek hasarına karşı U vitamininin etkisi incelendi. Çalışmamızda, 3.5-4 aylık Sprague-Dawley türü erkek sıçanlar kullanıldı ve dört gruba ayrıldı. Grup I: (kontrol grubu) 7 gün boyunca mısır yağı verilen sıçanlar; Grup II: 7 gün boyunca U vitamini (50 mg/kg) verilen sıçanlar; Grup III: 7 gün boyunca 100 mg/kg dozunda amiodaron verilen sıçanlar; Grup IV: 7 gün boyunca amiodaron (100 mg/kg) verilmesinden 1 saat önce U vitamini (50 mg/kg) verilen sıçanlar. Amiodaron ve U vitamini sıçanlara gavaj yöntemi ile verildi. 8. günde bir gece aç bırakılan sıçanların anestezi altında, böbrek doku örnekleri alındı. Böbrek doku örneklerinde protein karbonil [4] ve ileri düzeyde okside protein ürünleri miktarları [5] ile paraoksonaz [6] aktivitesi tayinleri yapıldı. Çalışmamızdan elde edilen sonuçlara göre, amiodaron verilen grupta kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, böbrek protein karbonil ve ileri düzeyde okside protein ürünlerinin miktarlarında artış ve paraoksonaz aktivitesinde ise azalma tespit edildi. Amiodaron grubuna U vitamini verilmesi ile bu etkiler tersine çevrildi. Bu sonuçlara göre, amiodaron ile oluşturulan böbrek hasarında, U vitamininin koruyucu bir ajan olarak etki gösterdiği söylenebilir. Anahtar Kelimeler : Amiodaron, Böbrek, U Vitamini Kaynakça [1] R.J. Ruch, S. Bandyopadhyay, P. Somani, J.E. Klaunig, Toxicol. Lett., 56 (1991) 117-126. [2] E. Kapatou, A. Skyrlas, M.G. Agelaki, C. Pantos, T.M. Kolettis, V. Malamou-Mitsi, J. Physiol. Pharmacol., 61 (2010) 671677. [3] B.B. Sokmen, S. Tunali, R. Yanardag, Food Chem. Toxicol., 50 (2012) 3562-3566. [4] R.L. Levine, D. Garland, C.N. Oliver, A. Amici, I. Climent, A.G. Lenz, B.W. Ahn, S. Shaltiel, E.R. Stantman, Methods Enzymol., 186 (1990) 464-478. [5] V. Witko-Sarsat, M. Friendlander, C. Capeillere-Blandini, T. Nguyen-Khoa, A.T. Nguyen, J. Zingraff, P. Jungers, B. Descamps-Latscha, Kidney Int., 49 (1996) 1304-1313. [6] C.E. Furlong, R.J. Richter, S.L. Seidel, A.G. Motulsky, Am. J. Hum. Genet., 43 (1988) 230-238.

848

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI007) GÜZ YEMİŞİ (ELAEAGNUS UMBELLATA THUNB.) MEYVE VE YAPRAK EKSTRAKTLARININ ANTİOKSİDANT AKTİVİTELERİNİN ARAŞTIRILMASI TEVFİK ÖZEN 1, SEMİHA YENİGÜN 1 1

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ

[email protected]  Güz yemişi (GY) Elaeagnaceae ailesi Elaeagnus cinsine ait bir iğde çeşididir[1]. GY, kanamayı durdurucu, uyarıcı ve öksürük, kalp hastalıklarında tedavisinde kullanılmaktadır[2]. Çalışmasında, GY meyve ve yapraklarının su, metanol, etanol, etilasetat, aseton ve hekzan ekstraktlarıda fenolik, flavonoid, antosiyanin, β-karoten, likopen, askorbik asit analizleri, toplam antioksidant, indirgeme gücü, lipid peroksidasyonu inhibisyonu, deoksiriboz, metal şelat, hidrojen peroksit, hidroksil radikali, süperoksit anyonu, serbest radikal ve ABTS.+ radikali giderme testleri yapıldı. Antioksidant testlerinde BHA, BHT, troloks, TBHQ, E vitamini ve askorbik asit kullanıldı[3]. Elde edilen ekstraklardan fenolik madde içeriği GY yaprakta yüksek olduğu belirlendi. Farklı konsantrasyonlardaki ekstraktların aktiviteleri konsantrasyona bağlı arttığı ve ekstraktların aktiviteleri standartlardan etkili olduğu belirlendi (Şekil 1).

 Şekil 1. GYY ekstrelerinde toplam fenol içeriği ve süperoksit giderme aktivitesi sonuçları Bu çalışma  TÜBİTAK 114Z683 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Antioksidant Aktivite, Güz Yemişi (Elaeagnus Umbellata Thunb.), Fenolikler Kaynakça [1] C. Stark, Restoration and Reclamation Review, 6(3), (2000), 1-6. [2] C. Parmar, M.K. Kaushal, In Wild Fruits of Sub-Himalayan region, (1982), pp. 23-25. [3] I. M. Fordham, R. H. Zimmerman, B. M. Clevidence,B. Black, Acta Hort. 626, (2003), 437-439. [4] T. Ozen, I. Demirtas, H. Aksit, Food Chem., 124, (2011), 58-64. 

849

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI008) THYMUS CARİENSİS UÇUCU YAĞININ KİMYASAL BİLEŞENLERİ VE RADİKAL GİDERİM AKTİVİTESİ SELÇUK KÜÇÜKAYDIN 1, GÜLSEN TEL ÇAYAN 1, MEHMET EMİN DURU 1, MEHMET ÖZTÜRK 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Thymus (Lamiaceae) türleri ülkemizde “kekik” yaygın adıyla bilinmekte olup çay ve gıda katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Thymus cinsinin 38 türü ve 64 alt türü ülkemizde yayılış göstermektedir. Bu türlerin 20 si endemiktir [1]. Thymus türleri bu familyanın tipik özelliklerini yansıtırlar, kozmopolittirler ve tipik Akdeniz elemanlarıdırlar. Uçucu yağ içerikleri bakımından zengin önemli türler ihtiva ederler. Her dem yeşil, otsu ve/veya çalımsı formdadırlar ve Güney Akdeniz ve Asya’nın tipik bitkileridir. Ayrıca Kuzey Afrika’da da yayılış gösterirler [2]. T. cariensis bitkisi, Muğla-Fethiye yolunun 43. Kilometresi Karabörtlen mevkiinde Temmuz 2013’de çiçeklenme döneminde herbaryum hazırlama koşulları dikkate alınarak toplandı. Klevenger aparatı kullanılarak uçucu yağı elde edildi. GC ve GC-MSD sistemleri kullanılarak uçucu yağın kimyasal bileşenleri, DPPH serbet radikali, ABTS katyon radikali kullanılarak da radikal giderim aktivitesi belirlendi [3]. Toplamda uçucu yağda 38 bileşen tespit edildi ve bunların hepsinin yapısı aydınlatıldı. Germakren D (% 33,59), Karvakrol (% 14,86), β-karyofilen (% 6,21) ve borneol (% 6,04) majör bileşikler olarak bulundu. 800 µg/mL konsantrasyonda, % 12,28 DPPH serbest radikal giderim aktivitesi gösterirken, aynı konsantrasyonda % 72,01 ABTS katyon radikal giderim aktivitesi gösterdi. Sonuçlar standart antioksidan olarak kullanılan BHA ve α-tokoferol ile karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler : Thymus Cariensis, Uçucu Yağ, DPPH Aktivitesi, ABTS Aktivitesi Kaynakça [1] P.H. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Supplement 1, (1988), Edinburgh University Press, Edinburgh. [2] Könemann, The Illustrated A-Z of over 10,000 Garden Plants and How to Cultivate them, (1999), Botanica, Gordon, 885. Cheers Publication: Hong Kong. [3] G. Tel, M. Öztürk, M.E. Duru, M. Harmandar, G. Topçu, Food Chem. Tox. 48, (2010), 3189-3193.

850

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI009) TRİCHOLOMA FRACTİCUM (BRİTZELM.) KREİSEL MAKROMANTARININ ANTİOKSİDAN VE SİTOTOKSİK AKTİVİTESİ EBRU EROL 1, ERHAN KAPLANER 1, MEHMET ÖZTÜRK 1, MEHMET EMİN DURU 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Mantarlar yeni farmasötik ürünlerin en geniş kullanılan kaynaklarından biridir [1]. Bu nedenle makromantarlar, modern tıp için çok önemli bir ilaç kaynağı oluşturmaktadır. Aynı zamanda tıbbi mantarlar, kanseri önleyici ve bağışıklık sistemini güçlendirici (immunomodüler) polisakkarit kaynaklarıdır [2-3]. Tricholoma türlerinden Tricholoma matsutake Sing. (Pine-mushroom), dünya üzerinde en değerli mantar türlerinden biri olup üzerinde çok bilimsel çalışma vardır. Özellikle anti-aging ürünlerinin ve immunomodülatörlerin elde edilmesinde kullanılır. Bu nedenle, Türkiye’de bol yetişen Tricholoma fracticum türünün antioksidan ve sitotoksik aktivitelerini incelemeyi amaçladık.  Bu çalışmada, Tricholomataceae ailesine ait olan ve ülkemizde doğal olarak yetişen Tricholoma fracticum (Britzelm.) Kreisel türünün sitotoksik etkileri ve polisakkarit ekstresinin antioksidan aktiviteleri araştırıldı. Bu amaçla, uygun dönemlerde toplanan mantar kurutulup toz haline getirildikten sonra oda şartlarında sırasıyla petrol eteri, aseton, metanol ile maserasyon ve ardından sıcak su ile infüzyon yapıldı. Elde edilen infüzyona, hacminin üç katı oranda etanol eklendi ve alkolde çözünmeyen polisakkaritler çöktürüldü. Alkolde çöken kısma HWEP, çözünen kısma HWES adları verildi. T. fracticum polisakkaritlerinin antioksidan aktivitesi, β-karoten renk açılımı, ABTS katyon radikali giderimi, CUPRAC ve metal kelat etkisi yöntemleriyle spektroskopik olarak belirlendi. Tüm ekstrelerin sitotoksik aktivitesi ise fibroblast (L929), göğüs kanser hücresi (MCF-7) ve akciğer kanser hücrelerine (H1299) karşı WST-1 metodu ile incelendi. Elde ettiğimiz sonuçlara göre; ekstrelerin fibroblast, MCF-7 göğüs ve H1299 akciğer kanser hücrelerinde sitotoksik etkiye sahip olduğu belirlendi. Sitotoksisitenin konsantrasyona bağlı olarak değiştiği ve konsantrasyon arttıkça toksisitenin de arttığı izlendi. Özellikle, polar ekstrelerin fibroblast hücre canlılığı, apolar ekstrelere göre daha fazladır. Petrol eteri, aseton, metanol, HWEP  ve HWES ektreleri H1299 kanser hücrelerine karşı ED50 değerleri sırasıyla 38, 30, 15, 80 ve 40 µg/mL olarak hesaplandı. Aynı ekstreler MCF-7 hücresine karşı ED50 değerleri 18, 15, 7, 70 ve 9 µg/ mL bulundu. Genel orak bakıldığında fibroblastlara göre % canlılığın çok daha yüksek olduğu görüldü. Tüm antioksidan aktivite testlerinde HWES ekstreleri HWEP ekstrelerine göre daha iyi aktivite gösterirlerken her ikisi içinde en iyi aktivite β-karoten-linoleik asit ve ABTS katyon radikali giderim aktivitelerinde gözlendi. Her iki ekstre demir(II) iyonunu 0,8 mg/mL de %80’in üzerinde bağlayarak çok iyi derecede metal bağlama aktivitesi verdiler.  Bu çalışma TUBITAK-SBAG-113R012 numaralı proje tarafından desteklenmiştir.  Anahtar Kelimeler : Tricholoma Fracticum, Sitotoksik Aktivite, Polisakkarit Kaynakça [1]   Tong H., Xia N., Feng K., Sun G., Gao X., Sun L., Jiang R., Tian D., Sun X. Bioresource Technol. 100, (2009),1682–1686. [2]   Mau J. L., Lin H. C., Song S. F. Food Res Int. 35, (2002), 519-526.  [3]  Gao Q., You L., Zhao M. Shipin Gongye Keji, 33, (2012), 298-302.

851

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI010) TRİCHOLOMA İMBRİCATUM POLİSAKKARİT EKSTRELERİNİN ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ ERHAN KAPLANER 1, EBRU EROL 1, MEHMET ÖZTÜRK 1, GÜLSEN TEL ÇAYAN 1, MEHMET EMİN DURU 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Yenilebilir mantar türlerinden elde edilen lektinlerin, polisakkaritlerin, polisakkarit-peptitlerin, polisakkarit-protein komplekslerinin, lanosten tipi triterponoidlerin, fenolik ve flavonoit yapılı bileşiklerin antikanser, antioksidan, antitümör, antiviral, antibakteriyal, antifungal, antiinflamatuar, immunomodulatör aktiviteleri ve kolesterol düşürücü etkileri vardır [1]. Bu amaçlarla Ganoderma lucidum mantarının infüzyonu dünyada kullanılmaktadır. Bu konuda patentlenmiş ürünlerde bulunmaktadır[2]. Bu çalışmada Anadolu’da doğal olarak yayılış gösteren ve ticari potansiyeli olan Tricholoma imbricatum mantarının polisakkaritleri elde edildi ve antioksidan aktiviteleri belirlendi. Kurutulmuş ve öğütülmüş mantar örnekleri sırasıyla petrol eteri, aseton, metanol çözücüleri oda koşullarında  ekstraksiyonları yapıldıktan sonar, kalıntı kurutuldu ve 80 o C sıcak su ile infüzyonu alındı. Infuzyon süzüldükten sonra üzerine hacimce 3 kat etanol eklendi ve molekül ağırlığı yüksek olan polisakkaritlerin çökmesi sağlandı. Çöken polisakkaritler (HWEP) santrifüj ile ayrıldıktan sonra geride kalan sıvı kısımdaki çözücü karışımı döner buharlaştırıcı ile uzaklaştırıldı. HWES elde edildi [3-5]. Polisakkaritlerin antioksidan aktiviteleri β-Karoten renk açılımı (lipid peroksidasyonu inhibisyonu), DPPH serbest radikali giderimi, ABTS katyon radikali giderimi, Cu (II) indirgeme (CUPRAC) ve metal bağlama gücü yöntemlerine göre belirlendi. Genel olarak HWES ekstresi HWEP ekstresinden daha yüksek antioksidan aktivite gösterdi. T. imbricatum HWES ekstresi 0.8 mg/mL konsantrasyonda % 86,63±1,15 lipid peroksidasyonu inhibisyonu gösterirken, aynı konsantrasyonda ABTS+ katyon radikalini % 68,99±2,42 inhibisyonla gidermektedir. Metal bağlama bakımından ise aynı konsantrasyonda HWES ekstresi % 73,72±0,18  inhibisyonla en yüksek aktiviteye sahiptir. Bu çalışma TÜBİTAK 113R012 numaralı proje ile desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Tricholoma İmbricatum, Polisakkarit, Antioksidan, Doğal Ürün Kaynakça [1] H. Tong, N. Xia, K. Feng, G. Sun, X. Gao, L. Sun, R. Jiang, D. Tian, X. Sun, Bioresource Technol. 100, (2009), 1682–1686. [2] M.-F Moradali, H. Mostafavi, S. Ghods, Int. Immunopharmacol. 7, (2007), 701–724 [3] MA. Murcia, M. Martinez-Tome, AM. Jimenez, AM. Vera, M. Honrubia, Parras P. J. Food Prot. 10, (2002), 1614–1622. [4] I. Palacios, A. García-Lafuente, E. Guillamón, Villares A. Carbohydr Res. 358, (2012), 72–77. [5] A. Villares, A. García-Lafuente, E. Guillamón, Mateo-Vivaracho L. Bioact Carbohydrates Diet Fibre 2, (2013), 15–21.

852

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI011) TRİCHOLOMA FOCALE MANTARININ ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİ MEHMET HÜSEYİN SİNGEÇ 1, ERHAN KAPLANER 1, EBRU EROL 1, MEHMET ÖZTÜRK 1, AZİZ TÜRKOĞLU 1 1

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ [email protected]

İnsanlar mantarları gıda yada tıbbi olarak çok eski yıllardan beri kullanmaktadırlar [1]. Bu nedenle yenilebilir mantarlar özellikle Asyalı araştırmacıların, iki bin yıldan buyana ilgi odağı olmuştur [2]. Mantarlar iyi bir vitamin ve mineral kaynağıdır ve özel lezzeti ve aroması nedeniyle birçok ülkede ve ülkemizde tercih edilirler. Mantarlar özellikle dengeli beslenmede önemli besinler haline gelmişlerdir [3,4]. Mantarlar gıda olarak kullanılmasının yanı sıra  oldukça büyük miktarda A, C vitaminleri ve β-karoten taşımaları, hepsinin de antioksidan aktivite göstermesinden dolayı, koruyucu etkiye sahip olabileceği rapor edilmiştir [4]. Günümüzde de mantarlar yiyecek ve yeni farmasötik ürünlerin en geniş kullanılan kaynaklarından biridir. Bu çalışma ile daha önce üzerinde kimyasal bir araştırma yapılmamış ve Anadolu’da doğal olarak yayılış gösteren ve ticari potansiyeli olan Tricholoma focale mantarının antioksidan aktiviteleri belirlendi. Antioksidan aktivite β-Karoten-linoleik asit, DPPH serbest radikali giderimi, ABTS katyon radikali giderimi, Cu (II) indirgeme (CUPRAC) ve metal bağlama yöntemleriyle test edildi. Bu amaçla, toz haline getirilen mantarlar oda şartlarında petrol eteri, aseton, metanol ve devamında sıcak su ile ekstre edildi. Su ekstresi, hacminin 3 katı kadar etil alkol ile çöktürüldü [5]. Çöken kısma HWEP çözünen kısma ise HWES adı verildi. Elde edilen fraksiyonların antioksidan aktivitelerine göre, β-karoten-linoleik asit yönteminde, 100 µg/mL konsantrasyonda en iyi aktiviteyi % 80.14 inhibisyon ile aseton ekstresi gösterdi. DPPH serbest radikal ve ABTS katyon radikali giderimine göre metanol en yüksek inhibisyona sahipken  HWES ekstreleri ise ikinci düzeyde aktivite göstermektedir. CUPRAC yönteminde aseton ekstresi en yüksek aktivite gösterirken bu sonuç, β-karoten-linoleik asit yöntemiyle elde edilen verilerle paralellik göstermektedir. Metal bağlama aktivitesinde ise HWES ve HWEP polisakkarit ekstreleri öne çıkmaktadır. Bu çalışma TÜBİTAK 113R012 numaralı proje tarafından desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Tricholoma Focale, Antioksidan Aktivite, Doğal Ürün, Kaynakça [1] H. Tong, N. Xia, K. Feng, G. Sun, X. Gao, L. Sun, R. Jiang, D. Tian, X. Sun, Bioresource Technol. 100, (2009), 1682–1686. [2] QL. Huang, Y. Jin, LN. Zhang, CK. Cheung, JF. Kennedy, Carbohydrate Polymers 70, (2007), 324-333. [3] N. Çağlarirmak, K. Ünal, S. Ötleş, Mycology Applicada International 14, (2002), 1–5. [4] K. Ünal, S. Ötleş, N. Çağlarirmak, Acta Alimentaria, 25, (1996), 257–266. [5] I. Palacios, A. García-Lafuente, E. Guillamón, Villares A. Carbohydr Res. 358, (2012), 72–77.  

853

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI012) DEĞİŞKEN IŞIK ŞİDDETİ ve SICAKLIK PARAMETRELERİNDE BİYOKÜTLE VE FENOLİK MADDE SENTEZİ AYCA ATA 1, ALPER BARAN SÖZMEN 1, BİKEM ÖVEZ 1 1

EGE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Mikroalgler, ile gerçekleştirilen tarama ve izolasyon çalışmaları sonucunda kimya, gıda ve farmasötik endüstrileri tarafından hammadde olarak kullanılabilecek yağ asitleri, steroller, fenolik bileşikler, enzimler, polisakaritler, ve pigmentler de dahil olmak üzere 15,000 üzerinde biyokimyasal bileşen belirlenmiştir [1]. Bu bileşenlerin sentezinde, türün ihtiyaç duyduğu kimyasal ve fiziksel koşullar göz önüne alındığında, kültür ortamında kullanılan besleyici elementler ve derişimleri, tuzluluk oranı, ışık şiddeti, sıcaklık, pH gibi faktörler büyüme ve biyokimyasal yapı üzerinde önemli değişikliklere neden olabilmektedir [2]. Bu kapsamda literatürde Chlorella sp. ve C. vulgaris türleri ile yapılan biyokimyasal çalışmalar yoğunlukta olup [3, 4]; C. miniata türü ise atık sulardan Cr(VI) ve Cr(III) uzaklaştırılması üzerine olan araştırmalarda kullanılmıştır [5]. Bu çalışmada amaç, E.Ü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarında sabit şartlarda yetiştirilmiş olan mikro alg (Chlorella miniata) türünün büyüme ve fenolik madde sentezinin ışık şiddeti ve sıcaklık değişimi altında incelenmesidir. Proteose ortamında yapılan yetiştirme çalışmaları termal kabin içerisinde farklı ışık şiddeti ve sıcaklıklarda yürütülmüştür. Optik yoğunluk, kuru madde ve klorofil-a tayinleri ile üreme takibi yapılmıştır. Elde edilen biyokütleden, hegzan çözgeni kullanılarak Soxhlet ekstraksiyon yöntemi ile fenolik madde ekstraksiyonu gerçekleştirilmiştir. Özütün gallik asit eşdeğerliği cinsinden toplam fenol miktarı spektrofotometrik yöntem ile belirlenmiştir. Yetiştirme parametreleri altında, kuru madde miktarı değişimi Yüzey Yanıt Yöntemi kullanılarak modellenmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada; biyokütlenin fenolik madde sentezi açısından optimum yetiştirme koşulları belirlenmiş olup, bu veriler ile sürdürülebilir ve endüstriyel boyuta taşınabilecek bir çalışmanın altyapısı sağlanmıştır. Bu çalışma TÜBİTAK 2241-A-Sanayi Odaklı Lisans Bitirme Tezi Destekleme Programı kapsamında desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Chlorella, Fenolik Madde, Yetiştirme, Işık Şiddeti, Sıcaklık, Yüzey Yanıt , Modelleme Kaynakça [1] V. Pasqueta, J. Chérouvriera, F. Farhata, V. Thiérya, J. Piota, J. Bérardb, R. Kaasb, B. Seriveb, T. Patricec, J. Cadoretb, L.Picota, Process Biochem. 46 (2011), 59-67. [2] M. Koller, A. Kuhr, G. Braunegg, Algal Res. 6 (2014), 52-63. [3] R. Sharma, G. P. Singh, V. K. Sharma, Plant Pathol Microb. 3 (2012), 1-6. [4] Y. Lee, Y. Huh, W. Farooq, J. Chung, J. Han, H. Shin, S. Jeong, J. Lee, Y. Oh, J. Park, Bioresource Technol. 137 (2013), 74-81. [5] X. Han, Y. Gong, Y. Wong, N. Y. Tam, Ecotoxicology 4 (2014), 742-748.

854

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI013) PRUNUS SPİNOSA L. BİTKİSİ (MEYVE, ÇİÇEK, YAPRAK) ÖZÜTLERİNİN SİTOTOKSİK ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ MERVE KURT 1, MEHMET AY 1, ESRA TOKAY 2, FERAY KÖÇKAR 2 1

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ 2

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Prunus spinosa L. bitkisi antosiyaninler, glikozitler, flavanoidler, fenolik bileşikler ve antioksidanlar gibi birçok fitokimyasallar bakımından zengin olmasıyla insan sağlığı açısından önemli antioksidan, antikanser, antimikrobiyal özellikler taşıyan bileşenleri içermektedir. Prunus spinosa L. bitkisi (meyve, çiçek, yaprak) özütlerinin sitotoksik etkilerinin belirlenmesi kapsamında; bitki örneklerinin doku kültüründe kanserli ve sağlıklı hücre hatlarında sitotoksik etkilerinin araştırılması ve antikanser aktivitelerinin belirlenmesi hedeflenmiştir[1,2]. Hekzan, diklorometan, etilasetat ve metanol çözücülerine ait meyve çiçek ve yaprak özütleri ile maserasyon meyve özütü olmak üzere 13 farklı özüt HUVEC ( Human Umbilical Vein Endothelial Cell line) ve Hep3B hücre hatlarına uygulanarak sitotoksik etkileri incelenmiştir. Bunun için her bir özüt için 0,1 g tartılarak 2 mL DMSO ilave edilmiştir. Her bir özüt için sırasıyla; 50 mg/mL 25 mg/mL 12,5 mg/mL 6,25 mg/mL, 125 mg/ mL olmak üzere beş farklı derişimde çözeltiler elde edilmiştir. 200 µL lik kuyucuklardaki derişimin sırasıyla; 1 mg/ mL, 0,5 mg/mL, 0,25 mg/ mL, 0,0625 mg/ mL olacak şekilde uygulamalar yapılmıştır. Kontrol grubu olarak %2 DMSO kuyucuklara uygulanmıştır. MTT çözeltisi uygulanarak hücrelerin 550 nm dalga boyunda soğurma değerleri ölçülmüş, verilerin grafiksel ve minitab programı ile istatiksel analizi yapılmıştır [3]. Sonuç olarak, meyve çiçek ve yaprak hekzan, diklorometan, etilasetat ve metanol özütleri ile maserasyon meyve özütünün HUVEC hücre hattı için sağlıklı hücrelerde toksik özelik göstermediği, Hep3B hücre hattı için, kanserli hücrelerde 24 ve 48 saat inkübasyon sürelerinden sonra MeOH çiçek özütünün 0.25 mg/ mL derişimde; MeOH meyve ve yaprak ile etilasetat çiçek, meyve, yaprak özütlerinde ise 1 mg/mL derişimde inhibitör etkileri olduğu ve antiproliferasyon etki gösterdikleri belirlenmiştir. Bu çalışma ÇOMÜ BAP FYL 2014-212 numaralı proje ile desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler : Prunus Spinosa L., Özüt, Sitotoksik Etki Kaynakça [1] M. K. Sakar; R. Engelshowe and A. U. Tamer, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 12(2), , (1992), 59-63. [2] Y. Kumarasamy , P.J. Cox , M. Jaspars , L. Nahar and S.D. Sarker, Fitoterapia ,75, (2004), 77–80. [3] Y. Yamada and K. Azuma,  Antimicrobial Agents and Chemotherapy, (1977), 743-749.

855

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(S-GI014) SCENEDESMUS OBLİQUUS TÜRÜNÜN FENOLİK YAPIDAKİ AKTİF BİLEŞENLERİ İLE ANTİOKSİDAN VE ANTİBİYOFİLM ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ SEVİLAY CENGİZ 1, K. BETÜL SOLMAZ 1, GÜLÜMSER DOĞANLI 1, NUR BOZBEYOĞLU 1, NAZİME DOĞAN 1 1

PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ [email protected]

    İnsanlığın var oluşundan bu yana gıda, ilaç, kozmetik vb pek çok alanda karasal bitkilerden yararlanılmış, günümüzde ise üzerinde daha az araştırma yapılmış olan sucul organizmalara giderek artan bir ilgi gösterilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada zengin protein/yağ içerikleri, çeşitli olumsuz çevre koşullarına adaptasyonlarının yüksek olması ve yüksek büyüme hızları nedeniyle S. obliquus türü kullanılmıştır [1,2]. Çalışmanın amacı S. obliquus türünün antioksidan kapasitesi ve test mikroorganizmaları olarak kullanılan bakterilerin (Staphylococcus aureus ATCC 25923, Staphylococcus aureus ATCC 29213 ve Staphylococcus aureus ATCC 33862) biyofilm oluşturma yetenekleri üzerine inhibisyon etkisini belirlemek ve bu etkilerin fenolik yapıdaki sekonder metabolitlerle ilişkisini değerlendirmektir.             Çalışmada kullanılan S. obliquus türü 30 ± 2 °C sıcaklıkta, 12 saat aydınlık/12 saat karanlık fotoperiyodu uygulanarak, Bold Basal ortamında yetiştirilmiştir. Belirli bir doygunluğa ulaşan tür hasat edilerek, elde edilen biyokütle -52 °C›de liyofilizatörde kurutulmuş, daha sonra kurutulan örneklerin su ve etanol ekstraktları hazırlanmıştır. Örneklerin toplam fenolik içeriği Folin-Ciocalteu yöntemiyle antioksidan kapasitesi DPPH yöntemiyle ve test mikroorganizmalarının biyofilm oluşturma yetenekleri üzerine inhibisyon etkisi ise kristal viole yöntemiyle belirlenmiştir [3,4].              Elde edilen sonuçlar; S. obliquus türünden hazırlanan su ekstraktının toplam fenolik bileşen içeriğinin daha yüksek olduğunu (S.obliquussu: 47,97 mg GAE/g ekstrakt, S.obliquusetanol: 22,20 mg GAE/g ekstrakt), buna karşın etanol ekstraktının DPPH radikal sönümleme etkisinin daha güçlü olduğunu göstermiştir (IC50(su): 2273,7 µg/mL, IC50(etanol): 938,7 µg/mL). Bu durum etanol ekstraktında DPPH ile reaksiyonu çok daha uzun sürelerde gerçekleşen bileşenlerin varlığının bir göstergesi olabileceği gibi su ektraktında bulunan yöntem ile girişim yapan farklı yapıdaki bileşenlerin de göstergesi olabilir. Yapılan HPLC analizleri gallik asit, p-kumarik asit, kuersetin ve sinnamik asitin her iki ekstraktta, kafeik asit ve hesperidinin sadece su ekstraktında, buna karşın vanillik asit, ferulik asit ve rutin hidrat bileşenlerinin de sadece etanol ekstraktında bulunduğunu göstermiştir. Ayrıca, S. obliquus türünün her iki ekstraktının da test bakterileri üzerine farklı oranlarda antibiyofilm etkiye sahip olduğu ve konsantrasyon arttıkça biyofilm inhibisyon yüzdesinin de arttığı belirlenmiştir.   Bu çalışma Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 0651.TGSD.2014 numaralı teknogirişim projesi olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Antioksidan, Fenolik Bileşen, Mikro Alg, Scenedesmus Obliquus, Staphylococcus Aureus. Kaynakça [1] M. Arumugam, A. Agarwal, C.A. Arya, A. Ahmed,  Bioresour. Technol. 131, (2013), 246–249. [2] T.M. Mata, A.C. Melo, M. Simoes, N.S. Caetano, Bioresour. Technol. 107, (2012), 151-158. [3] P. Terpinc, B. Čeh, N.P. Ulrih, H. Abramovič, Ind. Crop Prod. 39, (2012), 210-217. [4] J.H. Merritt, D.E. Kadouri, G.A. O’Toole,  John Wiley and Sons, Inc. 1B.1.1–1B.1.17 (2005).  

856

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI001) BAKTERİ AŞILAMALARININ TRİTİKALE YAPRAKLARINDA ANTİOKSİDAN ENZİM AKTİVİTELERİ ÜZERİNE ETKİLERİ MUSTAFA ERAT 1, HÜLYA ÖZTÜRK DOĞAN 1, RAMAZAN ÇAKMAKÇI 1 1

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Bitkisel gelişimi teşvik eden, biyolojik ajan ve biyolojik gübre olarak kullanılan mikroorganizmalara bitki gelişimini teşvik eden rizobakteriler adı verilmektedir.  Rizobakteriler, fosfor ve demir gibi besin elementlerinin alınabilmesi,  azot fiksasyonu, auksin, sitokinin ve gibberallin gibi bitkisel hormonların üretilmesi ve bitki etilen düzeyinin azaltılması gibi mekanizmalarla bitki gelişmesini teşvik etmekte ve düzenlemektedirler [1,2]. Bu çalışmada bazı rizobakterilerin tritikale (Triticum Aestivum L.) bitkisindeki bazı antioksidan enzim aktiviteleri üzerindeki etkileri incelendi. Antioksidan savunma sisteminde önemli olan glutatyon metabolizması enzimlerinden glutatyon redüktaz (GR, EC 1.8.1.7) ve glutatyon S-transferaz (GST, EC 2.5.1.18) ile pentoz fosfat yolunun dönüşümsüz enzimleri olan glukoz 6-fosfat dehidrogenaz (G6PD, EC 1.1.1.49) ve 6-fosfoglukonat dehidrogenaz (6PGD, EC 1.1.1.44) enzimleri çalışıldı. Tritikale bitkisine Bacillus atrophaeus RC55, Pseudomonas putida 3/10, Paenibacillus polymyxa RC05, Bacillus pumilus 39/4, Bacillus lentus 29/6, Bacillus megaterium  RC07; Bacillus subtlis RC63, Pseudomonas fluorescens T26, Bacillus subtilis, 3/3 ve Pseudomonas fluorescens RC77 bakterileri inokule edilerek  büyütüldü [3]. Yetiştirilen tritikale bitkisinden ve kontrolden alınan yaprak numuneleri uygun tampon içerisinde homojenize edilerek enzim aktiviteleri tayin edildi. Bacillus pumilus 39/4, Bacillus lentus 29/6 dışındaki 8 bakteri inokulasyonu, GR aktivitesini %30-%72 oranlarında yükseltti. GST aktivitesi Bacillus atrophaeus RC55, Bacillus subtilis, 3/3 ve Pseudomonas fluorescens RC77 bakterileri dışındakiler tarafından önemli derecede artırıldı. Bacillus lentus 29/6 dışındaki tüm ajanlar G6PD aktivitesini yükseltirken, 6PGD aktivitesi en çok Pseudomonas putida 3/10 tarfından pozitif etkilendi (%41). Elde edilen sonuçlar, uygulanan bakterilerin tritikale bitkisinde antioksidan savunma sitemini güçlendirebileceğini ve bitkinin stres faktörleri ile başa çıkmasını kolaylaştırabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Tritikale, Rizobakteri, Antioksidan Enzim Aktiviteleri Kaynakça [1] R. Cakmakçı, M. Erat, B. Oral, ÜG. Erdoğan, F. Şahin, J. Hortic. Sci. Biotech. 84, (2009), 375-380. [2] R. Çakmakçı, MF. Dönmez, Y. Ertürk, M. Erat, A. Haznedar, R. Sekban, Plant Soil 332, (2010), 299-318. [3] R. Çakmakçı, M. Turan, M. Güllüce, F.Şahin, Int. J. Plant Product. 8, (2014), 163-181.

857

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI002) JELATİN ÜRETİMİNDE KULLANILMAK ÜZERE MALUS COMMUNİS (ELMA) PEKTİNİNİN TAGUCHI METODU İLE OPTİMİZASYONU NİL BARAN ACARALI 1, SEMA SAĞIR 1, MERVE DEMİRTAŞ 1, HEDİYE İREM ÖZGÜNDÜZ 1, HANİFİ SARAÇ 1 1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Pektin bitkisel kaynaklı bir stabilizör olup, her meyve ve sebzede farklı nitelik ve miktarlarda bulunmaktadır. Elma posası, portakal kabuğu, ayçiçeği tablası ve şeker pancarı küspesi gibi tarımsal endüstri artıkları önemli miktarda pektin içermektedir. Pektin ilaç, kağıt, tekstil ve en önemlisi gıda sektöründe [1] jel yapıcı, stabilizör olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde pektin ihtiyacının tamamı ihracat yoluyla sağlanmaktadır. Bilinçli ve helal tüketimin etkisiyle ülkemizde de pektinin üretimi [2] ve tüketimi her geçen gün artmakta ve jelatin için uygun bir kaynak olarak görülmektedir. Endüstriyel olarak çok geniş kullanım alanına sahip olan jelatinin gerek ülkemizde gerekse tüm dünyada ihtiyacı her geçen gün artmaktadır [3]. Ana maddesi olarak büyükbaş hayvan derisi, kemikleri ve domuz derisi kullanılmaktadır. Son yıllarda, jelatin üretiminde vejetaryan, helal ürün tüketimi için uygun yöntemlere başvurulmaktadır [4]. Bunlardan biri, bitkisel kaynaklı jelatin üretimidir. Pektin oranı yüksek bitkilerle [5] yapılan deneysel çalışmalarda jelatin üretimi için proses parametrelerinin seçimi önem arz etmektedir. Bu çalışmada öncelikle gıda olmak üzere, farklı endüstriyel alanlarda kullanılan hayvansal kaynaklı (büyükbaş, domuz kaynaklı) jelatin için, artan talebe cevap verebilmek adına (helal gıda vb.) bitkisel kaynaklı jelatin üretimi için kullanılacak pektinin optimizasyonu yapılmıştır. Optimizasyon çalışmaları sonucunda en etkin parametreler (sıcaklık, süre vb.) yüksek kalite ve düşük maliyeti hedefleyen Taguchi deneysel istatistik metodu kullanılarak tespit edilmiştir. Optimizasyon çalışması sonucunda elde edilen optimum değerlerle, elmadan pektin üretiminin (Şekil 1) başarıyla gerçekleştirildiği görülmüştür.

Şekil 1. Üretilen pektin Anahtar Kelimeler : Pektin, Jelatin, Taguchi Kaynakça [1] A. Wikiera, M. Mika, A. Starzyn´ska-Janiszewska, B. Stodolak, Food Chem., 172, (2015), 675–680. [2] X. Wang, Q. Chen, X. Lü, Food Hydrocolloid., 38, (2014), 129-137. [3] N. Arslan, Gıda, 19(3), (1994), 187-192. [4] A. A. Karim, R. Bhat, Trends Food Sci. Techn., 19, (2008), 644-665. [5] C. Gamonpilas, J. Krongsin, P. Methacanon, S. M. Goh, J. Food Eng., 152, (2015), 17-23.

858

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI003) SPİRULİNA PLATENSİS DE PS II AKTİVİTESİ VE METABOLİTLERİ ÜZERİNE MAGNEZYUM ve BAKIRIN ETKİLERİ YUSUF KERİMOĞLU 1, RAZİYE ÖZTÜRK ÜREK 1 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

 Siyanobakteriler yeryüzündeki yaşamın en temel formları olup basit prokaryotik hücreleriyle fotosentez yapabilirler ve geniş bir habitatta gelişip farklı koşullarda yaşayabilirler. Spirulina platensis, büyük biyokütle üretimi yanında birçok metabolitin potansiyel kaynağına sahip siyanobakterilerden biridir [1-2].  Çalışmada, farklı magnezyum (0-4 mM) ve bakır (0-5 µM) derişimlerinin S. platensis’in biyokütle, klorofil a, fikobiliproteinler (CPC ve APC), karotenoidler (β-karoten, β-kriptoksantin, zeaksantin, lutein), malondialdehid (MDA), prolin ve metal içeriğinin yanı sıra PS II aktivitesine etkisinin incelenmesi hedeflenmiştir. En yüksek biyokütle, Mg (0.8 mM) ve Cu (0.5 µM) içeren kontrol koşullarında 49,1 mg/mL olarak saptanırken protein düzeyi de 0.5 µM Cu da inkubasyon periyodu boyunca daha yüksek belirlendi. CPC, APC ve klorofil a düzeyleri farklanan Mg konsantrasyonlarıyla değişmesine karşın, kontrol bakır konsantrasyonunda inkübasyon süresince CPC ve APC temel fraksiyondu ve de daha yüksek klorofil a düzeyleri elde edildi. 12. günde, artan Mg derişimleri karotenoid üretimini desteklerken, artan Cu konsantrasyonları karotenoid düzeyinde azalışa neden oldu. Bakır olmayan koşulda en yüksek değeri 2396,73 µg/mL olan β-karoten, temel karotenoid fraksiyonu olarak belirlendi [3]. Bununla birlikte, kontrol koşullarının üstünde veya altındaki metal derişimlerinde daha yüksek MDA içeriği saptandı [4-5]. İncelenen koşullarda, kültivasyon periyodunun ilk günlerinde daha yüksek prolin artışı saptanırken aşırı ve yetersiz Mg ve Cu derişimleri, PS II aktiviteleri üzerinde azalışa neden oldu. Bu durum özellikle yüksek derişimli metallerin, pigment sentezini inhibe ederek ya da pigment degradasyonunu arttırarak PSII yi etkilemiştir şeklinde yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler : Karotenoidler, Fikobiliproteinler, Klorofil A, S. Platensis, Magnezyum, Bakır, PSII Aktivitesi. Kaynakça [1] A.A. El-Banna, A.M.A. El-Razek, A.R. El-Mahdy, Food Nutr. Sci., 3, (2012), 64-71. [2] M. Saleha, D.W. Dharb, P.K. Singhb, Res. Biotech., 2, (2011), 67-74. [3] P. Botella-Pavia, M. Rodriguez-Concepcion, Phys. Plant., 126, (2006), 369–381. [4] R. Öztürk Ürek, L. Tarhan, Turk. J. Bot., 36, (2012), 369-377. [5] M. Choudhary, U.K. Jetley, M.A. Khan, S. Zutshi, T. Fatma, Ecotox. Env. Safety, 66, (2007), 204–209.

859

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI004) ÇİRİŞ BİTKİSİNDEN (EREMURUS SPECTABİLİS BİEB.) HAZIRLANAN SULU EKSTRENİN ANTİOKSİDAN AKTİVİTESİNİN ARAŞTIRILMASI BERTAN BORAN BAYRAK 1, REFİYE YANARDAĞ 1 1

ISTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Ülkemiz doğal florasındaki bazı bitki türlerinden olan çiriş (Eremurus spectabilis Bieb.) Zambakgiller (Liliaceae) familyasına ait dünyada 50 farklı türü olan bir bitkidir. Eremurus türleri Asya, Ortadoğu, Afganistan, İran, Tacikistan, Lübnan ve Türkiye’de yetişmektedir. Eremurus’un Türkiye’de Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde doğal olarak yetişen E. spectabilis ve E. cappadocicus olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Bu türlerden  ülkemizde en çok bulunan E. spectabilis’tir. Çiriş, bu bölgelerdeki halk tarafından sebze olarak tüketilen bir bitkidir [1, 2]. Çalışmamızda çirişin sulu ekstresinin antioksidan aktivitesi, indirgeme gücü [3], hidroksi radikal giderme aktivitesi [4], ABTS radikal giderme aktivitesi [5], DMPD radikal giderme aktivitesi [6], süperoksit anyon radikal giderme aktivitesi [7], ferri iyonu redükleyici antioksidan parametre (FRAP) [8] ve metal kelatlama aktivitesi [9] yöntemleri kullanılarak incelendi. Sulu ekstrede ayrıca, toplam fenolik bileşik [10] ve total flavonoit madde miktar tayinleri [11] de yapıldı. Sonuçlar doğal standart antioksidanlar ile (askorbik asit, epikateşin, gallik asit ve α-tokoferol) ve sentetik (butillenmiş hidroksianisol, Troloks) antioksidanlar ile karşılaştırıldı. Antioksidan aktivitenin ekstrenin konsantrasyonuyla doğru orantılı olarak arttığı gözlendi.  Elde edilen bulgulara göre çirişin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler : Çiriş, Antioksidan Aktivite Kaynakça [1]   C. Hu, Q. Kong, D. Yang, Y. Pan, Carbohydr. Polym. 84 (2011) 402-406. [2]   P. Wandelbo, Flora Iranica, (1982), 151  Graz, Austria, p. 6-30. [3]   M. Oyaizu, Jpn. J. Nutr. 44 (1986) 307-315. [4]   S. Sakanaka, Y. Tachibana, Y. Okada, Food Chem. 89 (2005) 569-575. [5]   M.B. Arnao, A. Cano, M. Acosta, M., Food Chem. 73 (2001) 239-244. [6]   V. Fogliano, V. Verde, G. Randazzo, A. Ritieni, J. Agr. Food Chem. 47 (1999) 1035-1040. [7]   F. Liu, V.E.C. Ooi, S.T. Chang, Life Sci. 60 (1997) 763-771. [8]   I.F.F. Benzie, J.J. Strain, Anal. Biochem. 239 (1996) 70-76. [9]   E.A. Decker, B. Welch, J. Agr. Food Chem. 38 (1990) 674-677. [10] K. Slinkard, V.L. Singleton, Am. J. Enol. Viticult. 28 (1977) 49-55. [11] J. Zhishen, T. Mengcheng, W. Jianming, Food Chem. 64 (1999) 555-559.

860

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI005) FINDIKTAN İZOLE EDİLEN ÜREAZIN ÇEŞİTLİ TAŞIYICILAR ÜZERİNE İMMOBİLİZASYONU SEVİM TUNALI 1, REFİYE YANARDAĞ 1 1

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ [email protected]

İmmobilize enzimler gıda endüstrisinde, çevre şartlarının kontrol edilmesinde ve birçok biyoanalitik ve biyomedikal alanda termal kararlılık, kullanım kararlılığı, kataliz kirliliği olmadan ürün eldesi gibi üstünlükleri nedeniyle serbest enzimlere tercih edilmektedir [1,2]. Üreaz (üre amidohidrolaz, E.C.3.5.1.5) tıbbi amaçlı uygulamalar için immobilizasyon sistemlerin geliştirilmesinde en çok kullanılan enzimlerin başında gelir. İmmobilize üreaz yapay böbrek diyalizlerinde, üre-enzim elektrodlarında, toprak ve suların biyolojik aktivite tayinlerinde ve kozmetik gibi tıbbi ve endüstriyel alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle son yıllarda üreazın immobilizasyonuna yönelik çalışmalar giderek artmaktadır [3,4]. Bu çalışmada fındıktan (Corylus maxima Miller) otuz kez saflaştırılmış üreaz enzimi kullanıldı ve alümina, Amberlit IRA-900 ve deniz kumu üzerine immobilize edildi. İmmobilize üreazların optimum pH, optimum sıcaklık, enzim taşıyıcı miktarının aktiviteye etkisi, optimum reaksiyon suresinin tayini, ve organik ve anorganik bileşiklerin etkileri gibi kinetik özellikleri incelendi. Bu işlemlerde protein miktar tayini Bradford, enzim aktivitesi ise Weaterherburn yöntemine göre spektrofotometrik olarak tayin edildi [5,6]. Elde edilen sonuçlarda immobilize enzimin saflaştırılmış enzimle benzer kinetik özellikler gösterdiği sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler : Fındık, Üreaz, İmmobilizasyon Kaynakça [1]   J. F. Liang,  Y.T. Li, V.C. Yang, J. Pharm. Sci. 89, (2000), 979-990. [2]   G. F. Bickerstaff, Immobilization of Enzymes and Cells Human Press, Totowa, (1997), 1-11. [3]   A. M. Kayastha, N. Das, Biochem. Educ. 27, (1999), 114-117. [4]   K. D. Begum, H. A. Mottola, Anal. Biohem. 142, (1984), 1-6. [5]   M. M. Bradford, Anal. Biohem. 72, (1976), 248-254. [6]   M. W. Weathernburn, Anal. Chem. 39, (1967), 971-974.

861

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI006) SOYA BİTKİSİNDEKİ ANTİOKSİDAN ENZİM AKTİVİTELERİNİN KURAKLIK STRESİNDE ABSİSİK ASİT VE SALİSİLİK ASİT İLE DEĞİŞİMLERİ ESEN TAŞĞIN 1, AYNUR BABAGİL 2, HAYRUNNİSA NADAROĞLU 2 1

BAYBURT ÜNİVERSİTESİ

2

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kuraklık gibi çevresel stresler, membran ve DNA’da hasara sebep olan reaktif oksijen türlerinin (ROS) üretiminin artmasına  yol açar ve bu durumda hücre ölümü ile sonuçlanır [1]. Bitkiler, kuraklık ve diğer stres koşullarını tolere etmek için çeşitli adaptasyon mekanizmaları geliştirmişlerdir [1,2]. Oksidatif streslere karşı en etkili mekanizmalardan birisi olan GR (Glutatyon reduktaz), POX (peroksidaz) ve CAT (katalaz) gibi antioksidant enzimler tarafından bitkilerdeki ROS uzaklaştırılır. Su stresi ile bir bitki hormonu olan absisik asitin (ABA) miktarının arttığı aynı zamanda çok sayıda stres koşullarına bitki adaptasyonunda bir stres sinyalcisi olarak çok önemli rol oynadığı bilinmektedir. Birçok bitki türünde ABA tarafından bazı antioksidan enzimlerin aktivitelerinin artırıldığı gösterilmiştir [3]. Zengin A ve D vitamin kaynağına sahip olan soya bitkisindeki (Glycine max  L.) bazı antioksidant enzim seviyelerinin birçok stres koşulu ile değişimleri birkaç çalışma ile izlenmiştir [4,5]. Bu çalışmada ise, kuraklık stresine maruz kalan soya bitkisinde oksitadif reaksiyon ürünlerinin uzaklaşmasında önemli bir role sahip olduğu kabul edilen GR ve diğer antioksidant enzimlerden POX ve CAT aktivitelerindeki değişim ve bu değişimlerde ABA ve SA (salisilik asit)’nın rolü belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, soya tohumları belirlenmiş koşullarda [4] büyütülmüş ve iki gerçek yaprak çıktıktan sonra, bitkilerin bir kısmı kontrol grupları olarak ayrılmış diğer grup ise 2 hafta süre ile susuz bırakılmıştır. 2 hafta sonunda hem normal şartlarında büyütülen hem de kuraklık stresine maruz bırakılan gruptaki bitkilerin yarısı ABA (100 μmol/L) ve SA (25 μmol/L)  ile ayrı ayrı muamale edilmiştir. 2 gün sonra deneysel çalışmalarda kullanılmak üzere tüm gruplardan kesimler alınmıştır [3,6]. Çalışma sonucunda, kuraklık stresi ve ABA’in soya bitkisindeki GR aktivitesini önemli ölçüde artırarak bitkiye etkili bir kuraklık toleransı kazandırdığı gözlenmiştir [7]. CAT ve POX aktiviteleri de kuraklık stresi ve ABA’dan önemli ölçüde etkilenmişler,  yine bu enzim aktivitelerinin normal koşullarda yetişen kontrol gruplarına kıyasla kuraklık stresinde arttıkları gözlenmiştir. Kuraklık stresi muameleli yapraklar üzerine SA uygulaması aktivitelerde önemli bir artışa sebep olmuştur. Ayrıca kuraklıkla artan membran stabil indeksi  (MSI)  değerlerinin ABA ve SA uygulaması ile azaldığı gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler : Buğday, Kuraklık, Absisik Asit, Salisilik Asit, Antioksidan Enzimler Kaynakça [1] Ş.Kuşvuran, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. (2010). [2] A. Reddy, K.V. Chaitanya, P.P. Jutur, K. Sumithra, Environme. Experimen. Botany 52, (2004) 33-42,. [3] M. Jiang and J. Zhang, Journal of Experimental Botany, 53 (379), (2002) 2401-10,. [4] M.R. Simaei, A. Khavari-Nejad, F. Bernard, American Journal of Plant Sciences 3, (2012) 1495-1503. [5] ACF. Vasconcelos, Z. Xunzhong, E H. Ervin, J. Castro Kiehl, Sci. Agric. (Piracicaba, Braz.), 66 (3) (2009) 395-402. [6] E. Tasgın , Ö. Atıcı, B. Nalbantoğlu, L.P. Popova,  Phytochemistry, 67, (2006) 710-715,  [7] A. Bano, F. Ullah, A. Nosheen,  Plant Soil Environ., 58, (4), (2012)181–185. 

862

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI007) TRACHYSTEMON ORİENTALİS (L.) G. Don BİTKİSİNİN FARKLI KISIMLARININ ANTİOKSİDAN AKTİVİTELERİNİN İNCELENMESİ SERAP AYAZ SEYHAN 1, SEZGİN AYDEMİR 1, AYFER TOZAN BECEREN 1, SEVCAN GÜL AKGÜN 1 1

MARMARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Türkiye’de Trachystemon G. Don cinsi Boraginaceae familyasına ait tek bir türü Trachystemon orientalis (L.) G.Don ile temsil edilmektedir [1]. Bu bitki türü Dünyada Doğu Bulgaristan ve Batı Kafkasya’da Türkiye’de ise Karadeniz Bölgesi’nde dağılım göstermektedir. Trachystemon orientalis’in çiçekleri, sapları ve yaprakları besin maddesi olarak kullanılmaktadır [1,2]. Bitki, tanen, uçucu yağ, nitrat tuzları, müsilaj, saponin ve rezin taşımaktadır. İdrar arttırıcı, yumuşatıcı ve ateş düşürücü etkilere sahiptir. Halk arasında kan temizleyici olarak bilinir. Kaldırık bitkisinin allelopatik ve antiviral, antiosidant aktivite gösterdiği yürütülen çalışmalarda bildirilmiştir [2,4]. Bu çalışmada, Trachystemon orientalis bitkisinin yaprak, gövde ve çiçek kısımlarından hazırlanan metanol ekstrelerinin total fenolik bileşik miktarı Folin-Ciocalteau yöntemi ile gallik asit eşdeğeri olarak tespit edilmiştir. Antioksidan kapasitelerinin belirlenmesi için DPPH radikal giderme aktivitesi yöntemi kullanılarak ölçümler yapılmış ve sonuçlar Trolox eşdeğeri olarak tespit edilmiştir. Trachystemon orientalis bitkisinin yaprak, gövde ve çiçek kısımlarından elde edilen metanollü ekstrelerin hepsinin antioksidan aktivite gösterdiği ve bu ekstrelerin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Orientalis (L.) G. Don, Toplam Fenolik Bileşik, Antioksidan Aktivite Kaynakça [1] Ö. A. Akçin, N. Kandemir, Y. Akçin, Turkish Journal of Botany, 28, (2004), 435-442. [2] A. Karagöz, G. Cevahir, T. Özcan, N. Sadıkoğlu, S. Yentür, A. Kuru, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, (2002). Eskişehir. Web’de yayın tarihi: (Haziran 2004). [3] M. Özkurt, M. Yılar, H. Önen, Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, (2007) p-137. [4] M. Yılar, A. Onaran, Y. Yanar, S. Bergüzar, İ. Kadıoğlu, Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech, (2014), 19-27.

863

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI008) KALDİRİK (TRACHYSTEMON ORİENTALİS (L.) G. DON) BİTKİSİNİN SULU EKSTRAKTLARININ ANTİOKSİDAN AKTİVİTE VE TOPLAM FENOL İÇERİKLERİNİN BELİRLENMESİ SEZGİN AYDEMİR 1, SERAP AYAZ SEYHAN 1, SEVCAN GÜL AKGÜN 1, AYFER TOZAN BECEREN 1 1

MARMARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Kaldirik (Trachystemon orientalis (L.) G. Don), Türkiye’de Marmara ve Karadeniz bölgesinde yetişen ve bu bölgelerde sebze olarak yaygın olarak kullanılan bir bitkidir [1]. Literatürde, kaldirik’in balgam söktürücü, terletici, idrar söktürücü ve ateş düşürücü etkiye sahip olduğu belirtilmektedir [2,3]. Kaldirik’in bu etkilerinin antioksidan aktiviteden ileri gelebileceği düşünülebilir. Bu çalışmada, kaldirik bitkisinin yaprak, gövde ve çiçek kısımlarından hazırlanan sulu ekstrelerinin total fenolik bileşik miktarı Folin-Ciocalteau yöntemi kullanılarak gallik asit eşdeğeri olarak tespit edilmiştir. Antioksidan kapasitelerinin belirlenmesi için DPPH radikal giderme aktivitesi yöntemi kullanılarak ölçümler yapılmış ve sonuçlar Trolox eşdeğeri olarak tespit edilmiştir. Kaldirik bitkisinin yaprak, gövde ve çiçek kısımlarından elde edilen sulu ekstrelerin hepsinin antioksidan aktivite gösterdiği, bu etkinin en fazla bitkinin yaprak kısmında en az ise çiçek kısmında olduğu saptanmıştır ve bu ekstrelerin doğal bir antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler : Kaldirik, Trachystemon Orientalis (L.) G. Don, Toplam Fenolik Bileşik, Antioksidan Aktivite Kaynakça [1] A. Onaran, M. Yılar, Journal of Food, Agriculture & Environment, 10 (2012), 287-291. [2] A. Karagöz, G. Cevahir, T. Özcan, N. Sadıkoğlu, S. Yentür, A. Kuru, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, (2002). Eskişehir. Web’de yayın tarihi: (Haziran 2004) [3] M. Özkurt, M. Yılar, H. Önen, Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, (2007) p-137.

864

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI009) BİTKİSEL ÇAYLARIN HAZIRLANMASINDA SICAKLIĞIN BİYOAKTİVİTE ÜZERİNE ETKİSİ SEZGİN AYDEMİR 1, SERAP AYAZ SEYHAN 1, SEVCAN GÜL AKGÜN 1, GÜLDEN ZEHRA OMURTAG 1, NUSRET ERDOĞAN 1 1

MARMARA ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Çevre kirliliği, endüstriyel gazlar, UV ve X ışınları gibi etkenlere maruziyet sonucu ve vücudumuzda gerçekleşen oksijenli solunum esnasında oluşan serbest radikaller, özellikle reaktif oksijen türleri (.OH, H2O2 vb.) oldukça aktif bileşikler olup; DNA, proteinler, lipidler, enzimler gibi biyomakromoleküllerle etkileşerek hücrelerde oksidan hasara neden olurlar. Antioksidan maddeler ise serbest radikallerin neden olduğu bu oksidan hasara karşı hücreleri koruyarak bir savunma mekanizması oluşturur. Günümüzde kanser, Parkinson hastalığı, immün sistemin baskılanması, kardiyovasküler ve nörolojik hastalıklar gibi birçok hastalığın mekanizmasında serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stres rol oynar. Antioksidan maddelerin büyük bir kaynağını bitkiler oluşturmaktadır ve bitkilerin ikincil metabolitleri olan fenolik bileşikler, Vitamin C ve Vitamin E önemli antioksidan maddeler sınıfındadır. Bitkisel çaylar, içerdikleri biyoaktif bileşikler nedeniyle özellikle kış aylarında soğuk algınlığı ve nezle gibi viral hastalıklara karşı bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla sıklıkla tüketilmektedir [1,2]. Bu çalışmada poşet çay şeklinde piyasada ticari olarak satılan bitkisel çaylarda (on farklı bitkisel çay; kuşburnu, yeşil çay, papatya, tarçın-karanfil, zencefil-limon, papatya, adaçayı, rezene, elma ve ıhlamur) sıcaklığın biyoaktivite üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. 60°C ve 95°C’de bitkisel çaylar 5dk süre ile hazırlanarak elde edilen ekstraktlar ile toplam fenolik madde tayini ve DPPH radikali temizleme aktivitesi ölçümleri spektrofotometrik olarak yapıldı. İstatistiksel analiz için SPSS 11.0 for windows software programı kullanıldı. 60°C ve 95°C’de hazırlanan bitkisel çaylar arasında biyoaktivitenin çok fazla değişmediği,  95°C’de aktivitenin biraz daha yüksek olduğu belirlendi. Anahtar Kelimeler : Bitkisel Çaylar, Biyoaktivite, Toplam Fenolik Madde Kaynakça [1] I. Paur, M. H. Carlsen, B. L. Halvorsen, R. Blomhoff, Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects, Chapter 2 Antioxidants in Herbs and Spices: Roles in Oxidative Stress and Redox Signaling, 2nd ed.,  (2011), 11-37. [2] J. Oh, H. Jo, A. R. Cho, S. J. Kim, J. Han, Food Control, 31-2, (2013), 403-409.

865

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI010) TERMOFİLİK GEOBACİLLUS TF16 SUŞUNDAN SAFLAŞTIRILAN FİTAZIN KİTOSAN DESTEK MATERYALİNE İMMOBİLİZASYONU, İMMOBİLİZE ENZİMLERİN KARAKTERİZASYONU VE DOĞAL BİR BESİN KAYNAĞINDAKİ FİTAT PARÇALAMA ETKİNLİĞİNİN İNCELENMESİ YAKUP ŞİRİN 1, NAGİHAN SAĞLAM ERTUNGA 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Fitaz enzimi, fitatın daha az fosforillenmiş inositol fosfatlara ya da bazı durumlarda inositole sıralı hidrolizini katalizleyen fosfataz sınıfı enzimlerdir. Böylece fitatın yapısındaki inositol ve organik fosforun, ayrıca şelat yapmış iyonların açığa çıkmasını sağlar. Bu da özellikle tahıl ve hububat orijinli besinlerin veya gıda katkılarının besinsel değerinin artmasını sağlar. Türkiye’de fitazlar ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde az sayıda çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmaların çoğu da mevcut ticari fitazların yem katkısı olarak kullanımı ve bu durumun hayvan gelişimi üzerine etkisinin incelenmesi şeklindedir. Bunun dışında birkaç fungal birkaç da bakteriyel kökenli fitaz enzimi ile çalışma yapılmış olup çalışılan bu enzimlerin optimum şartları veya ekstrem şartlara dayanıklılıkları gıda sanayinde kullanım potansiyellerinin düşük olduğunu göstermektedir. Bu çalışma, özellikle gıda ve yem sektöründe kullanım potansiyeli olabilecek ve termofilik Geobacillus TF16 suşundan saflaştırılan fitaz enzimi kitosana % 40 verimle kovalent olarak bağlanarak immobilize edilmiştir. İmmobilize enzimin serbest enzime kıyasla optimum pH ve sıcaklık değerleri sırası ile 4,0’ten 5,0’a ve 85 °C’den 95 °C’ye değişmiştir.  Buna ilave olarak immobilize enzim geniş bir pH aralığında (pH 4,0-7,0) ve daha yüksek sıcaklık değerlerinde de (100-105 °C) % 80’nin üzerinde aktivite göstermiştir. İmmobilize enzimin ısıl kararlılığı incelendiğinde 4 ve 95 ºC’de 24 saat sonunda aktivitesini %80 oranında, 35 ºC’de 24 saat sonunda ise %60 oranında korunduğu görülmüştür. İmmobilize enzimin kinetik verileri incelendiğinde Km ve Vmax değerleri sırasıyla 2,38 mM ve 3401 U/mg olarak bulunmuştur. Serbest enzimin Vmax değerleri ile karşılaştırıldığında yaklaşık 10 katlık bir artış olduğu görülmüştür. Son olarak soya sütü fitatını hidroliz performansı çalışılarak hayvan yemi üretim proseslerine uygunluğu incelenmiştir. Literatür ile karşılaştırıldığında immobilize enzimin birçok fitaz enzimine nazaran oldukça yüksek sıcaklık optimumuna, maksimum hıza ve ısıl kararlılığa sahip olduğu görülmüştür. Bu çalışma 214Z190 nolu proje kapsamında gerçekleştirilmekte olup TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler : Fitaz, İmmobilizasyon, Kitosan, Geobacillus TF16 Kaynakça [1] R.Zuo, J. Chang, , Q. Yin, , L. Chen, Q. Chen, X. Yang & H. Feng, Mic. research, 165 (4), (2010), 329-335. [2] M. Sümengen, S. Dinçer ve A. Kaya, Turk J. Biol., 36, (2012), 533-541. [3] M. Sümengen, S. Dinçer ve A. Kaya, Food Biotechnology, 27, (2013), 105-118.

866

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI011) TERMOFİLİK GEOBACİLLUS TF16 SUŞUNDAN FİTAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI, KARAKTERİZASYONU VE DOĞAL BİR BESİN KAYNAĞINDAKİ FİTATI PARÇALAMA ETKİNLİĞİNİN İNCELENMESİ EMRE DOKUZPARMAK 1, NAGİHAN SAĞLAM ERTUNGA 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Fitaz enzimi, fitatın daha az fosforillenmiş inositol fosfatlara ya da bazı durumlarda inositole sıralı hidrolizini katalizleyen fosfataz sınıfı enzimlerdir. Böylece fitatın yapısındaki inositol ve organik fosforun, ayrıca şelat yapmış iyonların açığa çıkmasını sağlar. Bu da özellikle tahıl ve hububat orijinli besinlerin veya gıda katkılarının besinsel değerinin artmasını sağlar. Bundan dolayı günümüzde fitaz gıda ve yem sanayinde yüksek bir yüzde ile kullanım payına sahip bir enzimdir[1]. Türkiye’de fitazlar ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde az sayıda çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmaların çoğu da mevcut ticari fitazların yem katkısı olarak kullanımı ve bu durumun hayvan gelişimi üzerine etkisinin incelenmesi şeklindedir. Bunun dışında birkaç fungal birkaç da bakteriyel kökenli fitaz enzimi ile çalışma yapılmış olup çalışılan bu enzimlerin optimum şartları veya ekstrem şartlara dayanıklılıkları gıda sanayinde kullanım potansiyellerinin düşük olduğunu göstermektedir[2-3]. Bu çalışma, özellikle gıda ve yem sektöründe kullanım potansiyeli olan, yerel kaynaklı bir enziminin ticari olarak üretilebilmesi amacı ile planlanmıştır. Çalışma kapsamında, termofilik Geobacillus TF16 suşundaki fitazı saflaştırılmış, karakterize edilmiş ve soya sütü fitatı hidrolizi incelenmiştir. Bu amaçla yapılan çalışmalarda, elde edilen ham enzim özütü öncelikle %60 amonyum sülfat çöktürmesi ile kısmı saflaştırıldı. Daha sonra fitaz enzimi DEAE Sepharose iyon değişim kolonuna tabi tutularak %31 verim ile yaklaşık 5 kat saflaştırılmış oldu. Saflaştıştırılan enzimin kinetik ve karakterizasyon çalışmaları yapılarak, fitaz enziminin optimum sıcaklığının 85oC ve optimum pH’sının 4,0 olduğu bulundu. Km ve Vmaks. değerleri sırasıyla 1,31mM ve 526,28 U/mg olarak hesaplandı. Ayrıca fitaz enziminin saklama sıcaklığı olan 4oC, vücut sıcaklığı olan 37oC ve optimum sıcaklık olan 85oC’deki ısıl kararlılığı ve soya sütü fitatını hidrolizleme performansı çalışılarak hayvan yemi üretim proseslerine uygunluğu incelenmiştir. Bu çalışma, 214Z190 nolu proje kapsamında gerçekleştirlmekte olup TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler : Fitaz, Saflaştırma, Geobacillus sp. Kaynakça [1] R.Zuo, J. Chang, , Q. Yin, , L. Chen, Q. Chen, X. Yang & H. Feng, Mic. research, 165 (4), (2010), 329-335. [2] M. Sümengen, S. Dinçer ve A. Kaya, Turk J. Biol., 36, (2012), 533-541. [3] M. Sümengen, S. Dinçer ve A. Kaya, Food Biotechnology, 27, (2013), 105-118.

867

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI012) TERMOFİLİK BİR BAKTERİ OLAN GEOBACİLLUS SP. TF16’DAN ENDÜSTRİYEL ÖNEME SAHİP KSİLANAZ GENİNİN KLONLANMASI, EKSPRESYONU VE KARARKTERİZASYONU ÜMMÜHAN ÇAKMAK 1, NAGİHAN SAĞLAM ERTUNGA 1 1

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Önemli ticari enzimler arasında yer alan ksilanazlar, gıda, tarım, kâğıt ve kâğıt hamuru sanayisinde kullanılmalarının yanı sıra atık sistemlerinde ve yenilenebilir yakıtlarda kullanılmaktadır. Ayrıca bu sanayilerin çevreye verdiği olumsuz etkileri de azaltmaya da yardım etmektedir (1). Bu çalışmada termofilik bir bakteriden endüstriyel öneme sahip ksilanaz geninin klonlanması, ekspresyonu ve karakterizasyonu amaçlanmıştır. Geobacillus sp. TF16 suşundan 996 bç’lik ksilanazı kodlayan genin baz dizilimi belirlenmiş ve bu DNA parçası pET-28a(+) vektörüne klonlandıktan sonra, Escherichia coliBL21(DE3)pLysS hücresine aktarılarak ksilanaz ekspres edilip nikel afinite kromatografisi ile saflaştırılmıştır. SDS-PAGE ile 39,8 kDa’luk tek bir bandın varlığı tespit edilmiş (2) ve HPLC ile rekombinant enzimin molekül ağırlığı 119,2 kDa olarak belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre enzimin homotrimerik yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca enzimin amino asit benzerliğine göre familya 10 glikozil hidrolaz sınıfı bir enzim olduğu belirlenmiştir (4;5). Enzim aktivite tayini DNS metodu kullanılarak yapılmış  (3) ve enzim en yüksek aktiviteyi ksilan varlığında göstermiştir. Enzimin optimum pH ve sıcaklığı sırası ile 8,5 ve 55 °C olarak bulunmuştur. Saf enzim 4, 40, 55 ve 70 °C’lerdeki sıcaklıklarda belli süre inkübe edildip optimum şartlarda aktivite tayini yapılmış, 55 °C’de 2 saat sonunda aktivitenin % 50 oranında, 40 ºC’de 14 gün sonunda % 80 oranında ve 4 °C’de 14 gün sonunda % 90 oranında korunduğunu tespit edilmiştir. Ayrıca enzimlerin bazik pH değerlerinde daha kararlı olduğu tespit edilmiştir. Optimum şartlar altında gerçekleştirilen kinetik çalışmalar sonucu enzimin  K0,5 ve Vmaks değerleri sırası ile 1,75 mg/ ml ve 30,9 µmol.dak-1.mg-1olarak bulunmuştur. pET-28a(+) vektörüne klonlanıp Escherichia coli BL21(DE3)pLysS hücresinde oldukça yüksek oranlarda ekspres edilen rekombinant protein ve 4 °C’de uzun süre depolanabilmesine rağmen yüksek sıcaklıklarda aktivitesini kaybetmeye başlamaktadır. Rekombinant enzimin farklı destek materyallerine immobilize edilmesi ile hem ısıl kararlılığı artırılabilir hem de tekrar kullanılabilirliği sağlanarak endüstriyel potansiyeli olan bir enzim elde edilebilir. Bu çalışma FDK-2015-5188 nolu proje kapsamında gerçekleştirilmekte olup KTÜ-BAP tarafından desteklenmektedir. Anahtar Kelimeler : Geobacillus Sp. TF16, Rekombinant, Ksilanaz, Klonlama, Saflaştırma, Karakterizasyon Kaynakça 1. P. Pellerin, M. Gosselin, J. P. Lepoutre, E. Samain, P. Debeire, Enzyme and Microbial Technology, 13, (1991), 617–621. 2. J. Sambrook, , E.F. Fritsch, T. Maniatis, Cold Spring Harbor, (1989). 3. G.L. Miller, Analytical Chemistry , (1951), 426-428. 4. http://blast.ncbi.nlm.nih.gov/Blast.cgi, Basic Local Alignment Search Tool, (2015). 5. http://www.expasy.ch/tools/dna.html, Translate Tool, Expasy, (2015).

868

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI013) ÖRNEK HAZIRLAMA YÖNTEMİNİN ANTİOKSİDAN AKTİVİTE ÜZERİNE ETKİSİ PORTULACA OLARECEA L.ÖRNEĞİ (SEMİZOTU) AYLİN YURDAGÜL 1, ARİFE ALEV KARAGÖZLER 1 1

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ [email protected]

Yüksek antioksidan özellik gösteren bitkisel besinlerin daha çok tüketilmesi son yıllarda hastalıklardan korunma veya metabolizmayı güçlendirme yöntemi olarak önerilmektedir. Bunun için, sayısız endemik ve endemik olmayan ve besin veya destek maddesi olarak kullanılan bitkiler antioksidan kapasiteleri açısından incelenmektedir . Antioksidan kapasitesi ölçümü için ilk adım örnek hazırlama aşamasıdır. Bu aşamada genellikle izlenen yol bitkiyi toplama, yıkama, kurutma, boyut küçültme, çözgen ekstraksiyonu ve uygun antioksidan aktivite ölçüm yöntemi uygulama sırasını takip eder. Bitki örneğine örnek hazırlama aşamasında uygulanan işlemlerin spesifik bir antioksidan parametrenin büyüklüğü üzerine etki edebileceği konusunda rapor edilmiş çalışmalar vardır . Bu çalışmada antioksidan kapasitesi belirlenmek üzere seçilen yabani Portulaca olarecea L. (Semizotu) örneğinin yaprakları iki farklı yöntem kullanılarak hazırlandı. Birinci yöntemde toplanıp yıkanan ve ayıklanan yapraklar sıvı azot içinde dondurularak parçalandı ve etüvde 40 oC’de 24 saat kurutuldu ve daha sonra boyut küçültmek üzere öğütüldü. Aynı örneğin diğer yarısı ise dondurularak liyofilizatörde 24 saat kurutulduktan sonra öğütüldü. Örnekler polaritesi farklı üç çözgen (su, metanol, etanol) ile 24 saat ekstrakte edilerek çözgen uzaklaştırıldı ve hazırlanan ekstraktlarda CUPRAC, Toplam Fenolik Madde miktarı ve İndirgeme Gücü tayini yapıldı. Çalışılan üç yöntemde de liyofilizatörde dondurularak kurutma yöntemi ile hazırlanan örneklerin aktiviteleri daha yüksek ölçüldü. Sonuçlar daha önce Tuberaria lignosa bitkisi kullanılarak yapılan çalışma ile uyumlu bulundu. Bu çalışma ADÜ BAP tarafından yüksek lisans tez projesi olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : P.Oleracea L., Antioksidan, Örnek Hazırlama, CUPRAC, Toplam Fenolik Bileşik, İndirgeme Gücü. Kaynakça [1]  Adom, K.K., Liu, R.H., (2002), J. Agr. Food Chem., 50, 6182-6187. [2]  Karadeniz, F., Burdurlu, H.S., Koca, N., Soyer, Y., (2004), Turk J Agric For., 29, 297-303. [3]  Pinela, J., Barros, L., Duenas,  M., Carvalho, AM., Santoz-Buelga. C., Ferreira, IC., (2012), Food Chem., 135(3):1028-35. [4] Maisuthisakul, P., Pongsawatmanit,  R., 2004,  Kasetsart  J.(Nat. Sci), 38:8-14.

869

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI014) KİNZİ (CORİANDRUM SATİVUM L.) KİMYASAL İÇERİĞİ, ANTİOKSİDANT, ÜREAZ, ASETİLKOLİNESTERAZ VE BÜTİRİLKOLİNESTERAZ İNHİBİSYON AKTİVİTELERİNİN ARAŞTIRILMASI TEVFİK ÖZEN 1, SEMİHA YENİGÜN 1, MEHMET TOKA 1 1

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Anavatanı Anadolu ve Kafkasya olan kinzi (Coriandrum sativum L.) Asya ve Avrupa’da doğal olarak bulunmaktadır. Kinzi iştah açıcı, gaz söktürücü, barsak ve diyabetik hastalıklarının tedavisinde etkilidir [1,2]. Çalışmasında, yaprak, meyve ve çiçeklerinin su, metanol, etanol, etilasetat ve hekzan ekstraktlarıda fenolik, flavonoid, antosiyanin, analizleri ve toplam antioksidant, indirgeme gücü, lipid peroksidasyonu inhibisyonu, metal şelat, süperoksit anyonu, serbest radikal giderme testleri yapıldı [3]. Elde edilen ekstraktlarda üreaz, asetilkolinesteraz ve bütirilkolinesteraz inhibisyon aktiviteleri belirlendi [4,5]. Antioksidant testlerinde BHA, BHT, troloks, C ve E vitamini kullanıldı. Ekstraktlardan yüksek oranda fenolik bileşikler, indirgeme gücü, serbest radikal giderme aktivitesi (Şekil 1), üreaz inhibisyonu, galantamine göre asetilkolinesteraza ve bütirilkolinesteraza etkili olduğu belirlendi.

Şekil 1. Kinzi farklı kısımlarının toplam fenol içeriği ve serbest radikal giderme aktivitesi Bu çalışma OMÜ BAP PYO.FEN.1904.13.003 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Kinzi Coriandrum Sativum L. Antioksidant, Üreaz, Asetilkolinesteraz , Bütirilkolinesteraz Kaynakça [1] T. Baytop, İstanbul Ünv.Ecz.Fak.,40, (1984), s20. [2] N.L. Pathak, S.B.Kasture, N.M.Bhatt, D.R.Jaimik. J. Applied Pharm. Sci., 1(4), (2011), 20-25 [3] T. Ozen, I. Demirtas, H. Aksit, Food Chemistry, 124, (2011), 58-64. [4] G.L. Ellman, K.D.Courtney, V.Andres, R.M.Featherstone, Biochem. Pharm., 7, (1961), 88-95. [5] M.W. Weatherburn, Anal. Chem, 39(8), (1967), 971–974.

870

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI015) NAR (PUNİCA GRANATUM L.) MEYVESİNİN KABUK, ÇEKİRDEK, ÇİÇEK EKSTRAKTLARININ KİMYASAL İÇERİĞİ, ANTİOKSİDANT, ÜREAZ, ASETİLKOLİNESTERAZ VE BÜTİRİLKOLİNESTERAZ İNHİBİSYON AKTİVİTELERİNİN ARAŞTIRILMASI TEVFİK ÖZEN 1, SEMİHA YENİGÜN 1, MEHMET TOKA 1 1

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Nar (Punica granatum L.) nargillere ait, tropik ve subtropik bölgelerde yaygın bir meyve ağacıdır [1]. Nar ishal, tüberküloz, cüzam, karın ağrısı ve ateşin kontrolünde kullanılır [2]. Çalışmasında, nar meyve kabuk, çekirdek ve çiçeklerinin su, metanol, etanol, etilasetat ve hekzan ekstraktlarıda fenolik, flavonoid, antosiyanin, analizleri, toplam antioksidant, indirgeme gücü, lipid peroksidasyonu inhibisyonu, metal şelat, süperoksit anyonu, serbest radikal giderme testleri yapıldı [3]. Ayrıca ekstrelerde üreaz, asetilkolinesteraz ve bütirilkolinesteraz inhibisyon aktiviteleri belirlendi [4,5]. Antioksidant aktivite testlerinde BHA, BHT, troloks, E vitamini ve askorbik asit kullanıldı. Antioksidant testlerinde BHA, BHT, troloks, C ve E vitamini kullanıldı. Ekstraktlardan yüksek oranda fenolik bileşikler, indirgeme gücü, süperoksit giderme aktivitesi (Şekil 1), üreaz inhibisyonu, galantamine göre asetilkolinesteraza ve bütirilkolinesteraza göre etkili olduğu belirlendi.

         Şekil 1. Nar farklı kısımlarının toplam fenol içeriği ve indirgeme gücü aktivitesi Bu çalışma OMÜ BAP PYO.FEN.1904.13.006 numaralı proje olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler : Punica Granatum L. ,Fenolikler, Antioksidant, Üreaz, Asetilkolinesteraz , Bütirilkolinesteraz Kaynakça [1] N.Öztürk, M.R.Ulusoy, E.Bayhan, Türk Entomol. Derg., 29(3), (2005), 225-235. [2] G.K. Aseri, N. Jain, J. Panwar, A.V.Rao, P.R. Meghwal, Scientia Horticulturae, 117, (2008), 130-135. [3] T. Ozen, I. Demirtas, H.Aksit, Food Chem., 124, (2011), 58-64. [4] G.L.Ellman, K.D.Courtney, V.Andres, R.M.Featherstone, Biochem. Pharm., 7,(1961), 88-95. [5] M.W. Weatherburn, Anal. Chem., 39(8),(1967),971–974.

871

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI016) ANADOLU PROPOLİSLERİNDEN ELDE EDİLEN UÇUCU YAĞLARIN KİMYASAL KOMPOZİSYONU VE İN VİTRO ANTİKANSER ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI SELAM GÜLGEN 1, MERVE GÖKŞİN KARAASLAN 1, ÜNZİLE KELEŞTEMUR 1, SEVGİ BALCIOĞLU 1, MEHMET SİNA İÇEN 1, SELİM ERDOĞAN 1, BURHAN ATEŞ 1 1

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Propolis, bal arılarının kovanlarını korumak için ürettiği bir karışım olup çok yönlü kullanım alanlarına sahiptir [1,2]. Propolisin toplanma bölgesine bağlı olarak içerdiği bileşikler ve oranları da değişmektedir. Bunun nedeni farklı çevrelerdeki bitki familyalarının dolayısı ile farklı bitki salgılarının propolis kaynağı olabilmesidir [3,4]. Propolisin kimyasal bileşiminin coğrafi farklanma göstermesi Anadolu bölgesine ait propolislerin araştırılması gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada Anadolu’nun Konya, Kırklareli, Kastamonu ve Malatya gibi farklı illerinden toplanan propolis örneklerinin uçucu yağ içeriklerinin GC-MS ile belirlenmesi ve antikanserojen özelliklerinin MCF-7 meme kanseri hücre hattında incelenmesi amaçlanmıştır. GC-MS sonuçlarına göre yüksek oranda bulunan uçucu yağlar sırası ile Konya yöresinde δ–selinene (%19,88), nerolidol (%13,46), α-copaen-11-ol (%9,28), Kırklareli yöresinde α-bisabolol (%25,45), neoisolongifolene (%14,44), valencene (%4,16), Kastamonu yöresinde δ–selinene (%7,54), α-terpineol (%6,71), β-caryophyllene (%6,24) ve Malatya yöresinde δ–selinene (%1,62), decanal (%0,82) olarak tespit edilmiştir. Ayrıca propolislere ait uçucu yağların antikanser özelliğinin belirlenmesinde MCF-7 hücrelerinde MTT testi kullanılmış ve hücre canlılığı sonuçları ile IC50 değerleri belirlenmiştir (Tablo 1). En yüksek antikanser özellik Konya yöresine ait propolis uçucu yağlarında IC50 değeri 108,61 µg/mL olarak belirlenmiştir. Antikanser özellik Kırklareli, Kastamonu ve Malatya yöresine ait uçucu yağlar olarak sıralanmıştır. Hesaplanan uçucu yağların antikanser özelliği GC-MS sonuçlarındaki uçucu yağ içerikleriyle paralellik göstermiştir. Sonuç olarak propolislerin hem GC-MS ile belirlenen içeriklerinde hem de antikanser özelliklerinde yöresel farklılığın oldukça önemli olduğu ortaya konmuştur.  Tablo 1. Propolislere ait uçucu yağların MCF-7 hücreleri üzerindeki IC50 (µg/mL) değerleri

 

Yöreler IC50 (µg/mL)

  Konya   108,61

  Kırklareli   169,03

  Kastamonu   173,62

  Malatya   197,48

Anahtar Kelimeler : Propolis, Uçucu Yağ, Gc-Ms, Hücre Kültürü, Antikanser, Mcf-7 Kaynakça [1] A.H. Banskota, Y. Tezuka, I.K Adnyana, Phytomedicine, 8, (2001), 16–23. [2] K. Bosio, C. Avanzini, A. D’Avolio, O. Ozino, D. Savoia, Lett. Appl. Microbiol. 31, (2000), 174-177 [3] O.Y. El-khawaga, T.A. Salem, M.F. Elshal, Clinica Chim Acta, 338, (2003), 11-6. [4] A. Fernandes JR, L. Leomil, A.A.H. Fernandes, J.M. Sforcin, Journal of Venomous Animals and Toxins, 7, (2001), 73-182.

872

27. Ulusal Kimya Kongresi

Sözlü (S-) ve Asılı (A-) Bildiri Özetleri Gıda ve Doğal Ürünler

23-28 Ağustos 2015 / Çanakkale

(A-GI017) TUNCELİ DAĞ SARIMSAĞI SULU ETANOL EKSTRAKTININ RAT KALP DOKUSU ANTİOKSİDAN ENZİM DÜZEYLERİ VE LİPİD PEROKSİDASYONU ÜZERİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ TÜRKAN KUTLU 1, KASIM TAKIM 1, MERVE KARAASLAN 1 1

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ

[email protected] Reaktif oksijen türlerinin organizmanın yapısal ve fonksiyonel biyomoleküllerini etkilemesi oksidatif stres olarak ifade edilmektedir. Oksidatif stres altındaki biomoleküller okside olarak fonksiyonel bozulmaya uğrarlar [1]. Antioksidanlar, hücrelere zarar veren reaktif oksijen ve azot türlerini, etkin bir şekilde indirgeyerek düşük toksisiteli veya toksik olmayan ürünlere dönüştürürler. Organizmalarda bulunan bu zararlı bileşiklerin varlığı, sağlıklı bir yaşam için antioksidanları hayatın vazgeçilmez bir parçası haline getirmektedir [2]. Tunceli Sarımsağı (Allium tuncelianum) [3] bir bitki türü olup Dünya’da sadece Tunceli ilinde ve özellikle Munzur Dağları eteklerinde yer alan Ovacık ve Pülümür ilçelerinde yaygın olarak bulunan endemik bir bitki türüdür [4]. Bu çalışmada, Tunceli Dağ Sarımsağı sulu etanol ekstraktının rat kalp dokusu antioksidan enzim düzeyleri ve lipid peroksidasyonu üzerine etkisini belirlemek üzere Wistar albino tipi dişi ratlar kullanılmıştır. Her grupta 8 adet (n= 8) hayvan olmak üzere 5 grup oluşturulmuştur. Bu gruplar ise şu şekilde düzenlenmiştir; Normal diyetle beslenen kontrol grubu, 20 mg/ Kg vücut ağırlığı dozunda tek seferde intraperitonal olarak 7,12-DMBA verilen hastalık grubu, 7,12-DMBA’ ya ilaveten uygulama dozu 250 ve 500 mg/ Kg/Gün dozunda olacak şekilde Tunceli Dağ Sarımsağı verilen Tunceli Dağ Sarımsağı grupları ve 200 mg/Kg (haftada iki kez) olacak şekilde E vitamini verilen grup.  Bu şekilde 30 gün boyunca hayvanlar beslenmiş ve sonra kesilip kalp dokuları alınmış ve bu dokular üzerinde; MDA, Katalaz (CAT) ve Süpeoksit Dismutaz (SOD) enzimlerinin düzeyleri ve GSH düzeylerinin kontrol grubuna göre değişimi incelenmiştir. Yapılan deneylerin sonucunda Tunceli Dağ Sarımsağı’nın yüksek derişimini (500 mg/Kg) alan grubun kontrol grubuna göre değişimi şu şekilde olmuştur; katalaz (CAT) aktivite düzeylerinde anlamlı bir artış (P