2011 Kırım Özerk Cumhuriyeti bölge raporu [PDF]

Zitiervorschau

2011

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ TEMEL BÖLGE GÖSTERGELERİ RAPORU [Şubat, 2012] [T.C. Odesa Başkonsolosluğu Başkonsolsoluğu Ticaret Ataşeliği]

T.C.T.C. Odesa Başkonsolosluğu T.C. Odesa Odesa Başkonsolosluğu Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Ticaret Ataşeliği [Şubat 2012] Ticaret Ataşeliği [Şubat 2012]

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

İ Ç İ N D E K İ L E R KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ TEMEL GÖSTERGELERİ Kırım Özerk Cumhuriyeti Haritası Kırım Özerk Cumhuriyeti Nüfusu Kırım'ın Kısa Tarihçesi SİYASİ YAPI ve YÖNETİM Parlamento Seçimleri Ukrayna Devlet Başkanlığı Seçimleri Kırım Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Kırım Özerk Cumhuriyeti İcra Komiteleri Kırım Tatar Milli Meclisi Kırım Özerk Cumhuriyeti Yerel Gelişim Ajansı KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ 2011 Yılı Temel Ekonomik Göstergeleri Kırım Özerk Cumhuriyeti 2012 Gelişim Programı KÖC Gayri Safi Bölgesel Hasılasının Kompozisyonu Şehir ve Bölgelerinin Gelişmişlik ve Sahip Oldukları Potansiyel Bakımdan Gruplandırılması 2011 Yılında Kırım Ekonomisinde Yaşanan Gelişmeler Perakende Ticaret ve Restoran Sektörü KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ DIŞ TİCARETİ 2011 Yılı Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti Mal İhracatında İlk On Ülke (2011 Mal İthalatında İlk On Ülke (2011) 2011 Dış Ticaretinin Ülkelere Göre Dağılımı Mal Dış Ticaretinin Fasıllara Göre Dağılımı 2011 TÜRKİYE- KIRIM DIŞ TİCARETİ Türkiye - Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti Türkiye- Kırım Özerk Cumhuriyeti Hizmet Dış Ticareti Kırım Hizmet Ticaretinin Fasıllara Göre Dağılımı YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KÖC’e Kümülatif Olarak En Çok Yatırım Yapan İlk On Ülke Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Sektörlere Dağılımı Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Şehir ve Bölgelere Göre Dağılımı KÖC’ Tarafından Yabancı Ülkelere Yapılan Yatırımlar KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ SANAYİSİ KÖC 2003-2010 Yılları Temel Sanayi Ürünleri Üretim Hacimleri TARIM ve HAYVANCILIK Canlı Hayvan Varlığı İNŞAAT SEKTÖRÜ MADENCİLİK ENERJİ ULAŞTIRMA ve TAŞIMACILIK Demiryolu Limanlar Havayolu TURİZM

SAYFA 4 6 7 8 9 9 9 10 11 11 11 13 14 15 15 15 16 17 17 17 18 18 19 24 25 25 25 27 28 28 29 29 30 30 32 34 35 36 36 37 37 38 38 40 41

2

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Turizm ve Dinleme Merkezleri Kırım’da Turizmi Geliştirmeye Yönelik Faaliyetler KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ YER ADLARI ÖNEMLİ ADRESLER Yararlanılan Kaynaklar

42 43 45 45 49

3

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ TEMEL GÖSTERGELERİ KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ (KÖC) I. GENEL KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ KİMLİK KARTI 26,1 bin km2 Yüzölçümü 1.962.794 (01.01.2012) Nüfus Şehir Nüfusu 1.232.178 Kırsal Kesim Nüfusu 730.616 Km2’ye 75 kişi Nüfus Yoğunluğu Simferepol, Kerç, Yevpatoriya, Feodosiya, Yalta Başlıca Şehirleri Kuzeyde Herson Bölgesi, Güneyde Karadeniz ve Azak Komşuları Denizi Etnik Yapı (%) Rus 60-70 Tatar 10-12 Ukraynalı ) 10-15 Nüfusun Dinlere Göre Dağılımı (%) Ortodoks Hıristiyan 42,0 Müslüman 28,1 Protestan 23,0 Katolik ve diğerleri 5,0

Kırım Özerk Cumhuriyeti, Karadeniz’in kuzeyi ile Azak Denizi’nin güneyinde yer alan bir yarımadadır. Kırım, Kerç yarımadası ile doğuya doğru uzanmaktadır. Kuzeye doğru çorak bozkırlar hafif engebeler ile 1000-1500 metreye kadar yükselmektedir. Dikenli fundalıkları, koyun ve keçi üretimiyle Akdeniz’i andırmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık Yalta’da 13 derecedir. Kırım Nüfusunun büyük çoğunluğunu Rus asıllılar oluşturmakla birlikte, Kırım Tatarları ve Ukraynalılar oldukça yoğun nüfusa sahip bulunmaktadır. Resmi dil Ukraynacadır. Ancak, çok yaygın şekilde Rusça konuşulmaktadır. Türkçe’nin Kırım Tatar lehçesi bölgede en çok konuşulan üçüncü dil durumundadır. 16 şehir, 56 kasaba ve 956 köyün yer aldığı Kırım yarımadasında 100’den fazla etnik kökene mensup halk yaşamaktadır. Kırım’ın kuzeyinde ılımlı iklim, güneyinde ise astropikal iklim hüküm sürmektedir. Güney kıyı boyunca Yalta, Aluşta, Simeiz, Gurzuf, Miskhor, Livadiya, Foros gibi sağlık turizmi bölgeleri bulunmaktadır. Kırım’ın en ünlü dağları arasında Kırım, Karadağ, Yalta dağları ve Martyan burnu yer almaktadır. Kırım Yarımadası'nın en geniş yeri; Kafkasya'yı Kırım'dan ayıran Kerç Boğazı'nın batı sahilinden Tarhankut burnuna kadar olan 320 kilometre uzunluğundaki alandır. En kuzey noktadan en güney noktaya kadar olan uzunluğu 200 kilometredir. Kırım yarımadasının yüzölçümü yaklaşık 26.100 km²dir. 4

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

Kırım sahillerinin uzunluğu toplam 1.000 kilometre kadardır. Girintili çıkıntılı körfez ve koylara sahip olduğu için liman sayısı oldukça fazla olup, deniz ulaşımına elverişlidir. Azak Denizi'ne kıyısı olan arazi düz ve çoraktır. Kırım’ın başlıca akarsuları; Salgır, Karasu, Çorgana, Belbek, Kaçı, İndalve Kuzey Bulganak'tır. Ayrıca Akçokrak, Akmelez, Alma, Angora, Aşlama, Arpat, Tınaz, Uçansu, Uskutsu, Uluözen, Çurçur ve Kara Özen gibi dere ve çaylarla bahçe ve bostanlar sulanmaktadır. Kırım’da bulunan 1.657 adet çay ve akarsuyunun 150'si sürekli akmakta olup, çoğunluğunun uzunluğu 10 kilometreden daha kısadır. Bölgede bulunan akarsuların büyük çoğunluğu görece daha nemli olan dağlık bölgelerden doğduktan sonra, güneye ve doğuya akarak denize dökülür. Kırım’ın en uzun akarsuyu olan Salgır, kuzeybatı yönünde Sivaş Tuz Gölüne dökülmektedir. Bölgenin kuzey batısındaki 2/5’lik bölümünde ve Kerç yarımadasında akarsu bulunmamaktadır. Sivastopol'dan Feodosiya'ya kadar uzanan Kırım dağlarının en yüksek noktası, güneydeki sıradağlar olan Yayla Dağları’dır. Roman-Koş adı da verilen bu dağ, denizden 1.545 metre yüksekliğe kadar ulaşmaktadır. Güney yalısının Aya burnundan Karadağ'a kadar uzanan kısmını soğuk ve sert kuzey rüzgarlar koruyan Yayla dağlarının yüzeyi ormanlık ve kayalıktır. Yayla dağlarının uzunluğu 150 kilometre ve genişliği 50 kilometre. Bu dağların doğusunda geniş boğazları olan daha alçak dağlar yer almaktadır. Yayla dağlarının batı uçunda yer alan Sivastopol şehri ile doğu ucunda bulunan Feodosiya limanları, dağlarla bozkır arasında kalan alanda yer aldıkları için kuzey rüzgarlarına açık bulunmaktadır. Kırım yarımadasının kuzey kısmında ılıman kara iklimi hakimdir. Ortalama sıcaklık Ocak ayında 1-2 derece, Temmuz ayında 24 derecedir. Güney sahillerinde ise tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Güney sahillerinde ortalama sıcaklık Ocak ayında 4 derece, Temmuz ayında ise 26 derecedir. Kırım, Ukrayna'nın yıl boyunca en çok güneş alan bölgesidir. Temmuz ayı yılın en çok güneş ışığı alınan ayıdır. Özellikle, Yevpatoriya çevresindeki step kıyı bölgesi, deniz esintilerinin ve dağların olmaması nedeniyle çok fazla güneş ışığı almaktadır. Isı ve nemlilik miktarları ile Kırım, dünyadaki tarımsal alanlar içinde önemli bölgelerden birisi olarak kabul edilmektedir. Kırım topraklarının büyük kısmında görülen uygun hava sıcaklığı sayesinde buğday, mısır ve birçok meyve çeşidinin yetiştirilmesine imkan sağlamaktadır. Kırım yarımadasının coğrafi ve iklim koşulları, sağlık ve yaz turizminin gelişmesinin de en önemli sebepleri arasında yer almaktadır. Bölgede 100 adet maden suyu kaynağı ve 22 adet şifalı çamur kaynağı bulunmaktadır. Kırım’ın kıyı şeridinin uzunluğu toplam 1.120 kilometre olup, 517 kilometre uzunluğunda plaja sahiptir. Kırım’da toplam 11.500 adet tarihi ve kültürel anıt bulunduğu bildirilmiştir.

5

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ HARİTASI

Haritadaki Yeri 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Şehir Adı Aluşta Simferepol Canköy Armyansk Feodosiya Kerç Evpatoriya Krasnoperekopsk Sak Sudak Yalta Sivastopol

Haritadaki Yeri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

KÖC Bölgeleri (Rayonlar) Bölge Adı Sivastopol Bölgesi Simferopol Bölgesi Akşeyh Bölgesi Bahçesaray Bölgesi Canköy Bölgesi Pervomaysk Bölgesi Sovetskiy Bölgesi Kirovsk Bölgesi Krasnoperekopks Bölgesi Belogorsk Bölgesi Krasnovardisk Bölgesi Sak Bölgesi Nijnegorsk Bölgesi Lenin Bölgesi

6

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

Kırım Özerk Cumhuriyeti Şehir Simferepol Aluşta Armyansk Canköy Evpatoriya Kerç Krasnoperekopsk Sak Sudak Feodosiya Yalta Bahçesaray Rayon (Bölge) Belogorsk Canköy B. Kirovsk B. Krasnovardeysk B. Krasnoperekopsk B. Leninsk B. Nijegorsk B. Pervomaysk B. Rozdolnensk B. Sak B. Simferepol B. Sovetskiy B. Çernomrosk B.

Yıllar

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

1 Ocak 2012 Tarihi İtibarıyla Toplam Nüfus Şehir Nüfusu Kırsal Nüfus 1.962.794 1.232.178 730.616 359.992 52.279 24.905 36.502 123.326 145.862 29.937 24.065 30.483 105.232 141.367 90.713

359.833 34.728 22.491 36.502 123.326 145.862 29.937 24.065 16.460 94.008 139.946 32.718

159 17.551 2.414 0 0 0 0 0 14.023 11.224 1.421 57.995

64.080 74.418 53.893 90.875 29.641 63.299 50.787 35.652 34.433 77.816 157.069 34.228 31.940

25.285 5.866 16.545 22.218 0 23.047 9.515 9.006 10.716 6.544 22.564 9.957 11.039

38.795 68.552 37.348 68.657 29.641 40.252 41.272 26.646 23.717 71.272 134.505 24.271 20.901

YILLARA GÖRE KÖC NÜFUSU Toplam (Bin Kişi) Şehir Nüfusu Kırsal Kesim Nüfusu 2.221,0 1.403,3 817,7 2.199,8 1.389,4 810,4 2.169,1 1.368,0 801,1 2.138,6 1.345,3 793,3 2.109,9 1.325,8 784,1 2.079,0 1.304,4 774,6 2.050,7 1.284,1 766,6 2.033,7 1.274,3 759,4 2.018,4 1.265,9 752,5 7

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Yıllar

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

YILLARA GÖRE KÖC NÜFUSU Toplam (Bin Kişi) Şehir Nüfusu Kırsal Kesim Nüfusu 2.005,1 1.258,6 746,5 1.994,3 1.254,0 740,3 1.983,8 1.248,6 735,2 1.977,1 1.244,8 732,3 1.971,1 1.240,5 730,6 1.967,3 1.237,7 729,6 1.965,3 1.235,8 729,5 1.962,8 1.232,2 730,6

Kırım'ın Kısa Tarihçesi MÖ VII.yy - Kimmer ve İskitler hakimiyeti MÖ V. yy - Azak denizi çevresinde Kimmerios Bosporos Krallığı MS III. - IV.yy - Önce Gotlar sonra Hunlar Kırım'ı ele geçirdi MS VIII.yy - Hazarların hakimiyeti MS XI.yy - Kuman hakimiyeti MS XIII. yy - Moğol , Tatar-Türk hakimiyeti MS XV.yy ilk yarısı - Kırım Hanlığı'nın kuruluşu 1475 - Osmanlı nüfuzuna giriş 1783 - Rus İşgali 1854 - 1856 Kırım Savaşı 1917 - 1918 Kırım Tatar Halk Cumhuriyeti 1921 - Kırım Özerk Sovyet Cumhuriyeti 1941 - Alman işgali 1944 - Rusların yeniden Kırım'ı ele geçirmesi ve 18 Mayıs 1944 tarihinde Kırım Tatarlarının sürgünü 1954 - Kırım Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlandı. 1967 - Kırım Tatarlarına itibarları iade edildi ancak Kırım'a dönüş izni verilmedi. 1988 - Kırım Tatarlarına dönüş izni verilmesi ve özellikle Özbekistan'dan Kırım'a göçlerin başlaması 1991- 20 Ocak 1991 tarihinde yapılan referandum sonucu Ukrayna’ya bağlı olarak Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin kuruluşu 1991 - 26 Haziran 1991 tarihinde Kırım Tatar Milli Meclisi'nin açılması 2012 - 20 Ocak 2012 tarihinde Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin 20. Kuruluş Yılı Kutlamaları yapılmıştır.

8

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği SİYASİ YAPI ve YÖNETİM Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Verhovnaya Rada’sının 12.02.1991 tarihli kararı ile Kırım Özerk Sosyalist Cumhuriyeti kurulması karara bağlanmış olup, Kırım Yüksek Sovyeti’nin 26.02.1992 tarihli 7. Oturumunda Ukrayna’ya bağlı olarak “Kırım Özerk Cumhuriyeti” adıyla kurulması kabul edilmiştir. Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin yönetim organları arasında Parlamento (Verhovnaya Rada) ve bakanlar kurulu ile temsil eden hükümet yer almaktadır. Bakanlar Kurulu Başkanı (Başbakan) Parlamento tarafından, Ukrayna Devlet Başkanı ile uzlaşma yoluyla atanmaktadır. Bakanlar Kurulu üyeleri parlamento tarafından parlamentonun görev süresi için atanmaktadır. Kırım Özerk Cumhuriyeti 26 birimden oluşmaktadır. Birimlerin mülki amirleri Kırım Özerk Cumhuriyeti Başbakanı’nın teklifi ile Ukrayna Devlet Başkanı tarafından atanmaktadır. Belediye Başkanları ise yapılan mahalli seçimlerle doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Kırım Özerk Cumhuriyeti 20 Ocak 1991 tarihinde yapılan referandum sonucu kurulmuştur. Yapılan referandumda Kırım halkının yüzde 93’ü Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin Ukrayna’ya bağlı otonom bir cumhuriyet olarak kurulması yönünde oy kullanmıştır. Parlamento Seçimleri 2010 yılında gerçekleştirilen seçimlere Kırım’da kayıtlı seçmenlerin yüzde 47,7’sikatılmış olup, seçimlerde toplam 729.648 seçmen oy kullanmıştır. Yüzde 3 seçim barajının uygulandığı seçim sisteminde altı siyasal parti seçim barajının üzerinde oy alabilmiştir. Kullanılan oyların partilere göre dağılımı ve elde ettikleri sandalye sayıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ PARLAMENTOSU SEÇİM SONUÇLARI Parti Aldığı Oy Sayısı (%) Sandalye Sayısı Bölgeler Partisi 357.030 48,9 32 Komünist Partisi 54.172 7,4 5 Ukrayna Hareket Partisi 51.253 7,0 5 Birlik Partisi 38.514 5,3 3 Rusya Birliği 29.343 4,0 3 Güçlü Ukrayna 26.515 3,8 2 Geçersiz Oylar ve Diğer Partiler 199.164 23,6 Ukrayna Devlet Başkanlığı Seçimleri 17 Ocak 2010 tarihinde yapılan Ukrayna Devlet Başkanlığı seçimlerinin birinci turunda Kırım’da kayıtlı seçmenden toplam 983 bin kişi oy kullanmıştır. Birinci tur seçim sonucunda devlet başkanı adaylarının aldıkları oy sayıları ve yüzdeleri ile oyların adaylara göre dağılımı ilişik tabloda gösterilmiştir.

9

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 17 Ocak 2010 Tarihinde Yapılan Birinci Tur Devlet Başkanlığı Seçimi KÖC Sonuçları ADAY ALDIĞI OY SAYISI (%) Viktor Yanukoviç 600.331 61,13 Yuliya Timoşenko 117.483 11,96 Sergey Tigipko 107.792 10,97 Petr Siminenko 44.206 4,50 Arseniy Yatsenyuk 25.149 2,56 Diğer 47.577 4,84 Seçimin birinci turunda mevcut adayların hiç birisinin Ukrayna genelinde devlet başkanı seçilmek için gerekli olan oy oranına ulaşamaması nedeniyle, 7 Şubat 2010 tarihinde yapılan ikinci tur seçime, seçim kuralları uyarınca birinci turda en çok oy alan iki aday; Viktor Yanukoviç ve Yuliya Timoşenko katılmıştır. Adayların ikinci tur devlet başkanlığı seçiminde Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde aldıkları oy sayıları ve yüzdeleri aşağıda gösterilmiştir. 7 Şubat 2010 Tarihinde Yapılan İkinci Tur Devlet Başkanlığı Seçimi KÖC Sonuçları ADAY OY YÜZDESİ Viktor Yanukoviç 78,25 Yuliya Timoşenko 17,32 Geçersiz Oy 3,23 Ukrayna genelinde ve Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde bir sonraki parlamento seçimleri 2012 Ekim ayında, Ukrayna devlet başkanlığı seçimi ise 2015 Mart 2015 ayında yapılacaktır. yapılacaktır. KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ BAKANLAR KURULU Bakanlar Kurulu Başkanı Başbakanlık görevini yürütmektedir. 17 Ağustos 2011 tarihinde bir önceki Başbakan Vasiliy Georgiyeviç Çartı’nın vefatı nedeniyle boşalan başbakanlık makamına, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç tarafından 08 Kasım 2011 tarihinde Anatoliy Vladimiroviç Mogilev atanmıştır. 21 Şubat 2012 tarihi itibarıyla, Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde bulunan bakanlıklar ile bakanlık görevini icra eden zevat aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Kırım Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başbakan Başbakan Birinci Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Ekonomik Gelişim ve Ticaret Bakanı Sayfiye ve Turizm Bakanı Bölgesel Gelişim, Konut ve Sosyal Hizmetler Bakanı Maliye Bakanı Sosyal Politika Bakanı Tarım Politikaları ve Gıda Bakanı Eğitim, Bilim, Gençlik ve Spor Bakanı Sağlık Bakanı Kültür Bakanı

Anatoliy Vladimiroviç Mogilev Pavel Nikolayeviç Burlakov Aziz Refatoviç Abbullayev Olga Maksimovna Udovina Svetlana İosifovna Verba Aleksandr Sergeyeviç Liyev Sergey Borisoviç Brayko Nikolay Leonidoviç Skorik Yelena Borisovna Semiçastnaya Valeriy Nikolayeviç Kravets Vitalina Alekseyevna Dzoz Aleksandr Samuiloviç Kanevskiy Alena Aleksandrovna Plakida

10

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ İCRA KOMİTELERİ Kırım Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna bağlı olarak toplam on adet icra komitesi faaliyette bulunmaktadır. Komitelerin faaliyet alanları ve başkanları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. KÖC Komiteleri ve Komite Başkanları KOMİTE KOMİTE BAŞKANI Ulaşım ve İletişim Komitesi Nikolay Viktoroviç Çerevkov Yakıt, Enerji ve İnnovasyos Politikası Komitesi İgor Aleksandroviç Zosimov Tabii Kaynaklar Komitesi Aleksandr İvanoviç Çabanov İnşaat ve Mimarlık Komitesi Andrey Aleksandoviç Lyaşevskiy Milletler ve Deport Edilen Vatandaşlar Komitesi Edvard Mugarremoviç Dudakov Kültür Varlıklarını Koruma Komitesi Larisa Nikolayevna Opanasyuk Su Yönetimi İnşaat ve Sulu Tarım Komitesi İgor Valentinoviç Vayl Enformasyon Komitesi Vadim Aleksandroviç Volçenko Çevre Koruma Komitesi Yevgeniy Grigoryeviç Bubnov Ormancılık ve Avcılık Komitesi İgor Aleksandoviç Katsay

KIRIM TATAR MİLLİ MECLİSİ Kırım Tatar Milli Meclisi Kırım'da yaşayan Kırım Tatarları'nın en yüksek temsil ve yürütme organıdır. Kırım Tatarlarının sürgünden anavatanlarına geri dönmeye başlamalarını müteakiben 26 Haziran 1991 tarihinde Simferepol’de II. Kırım Tatar Milli Kurultayı'nın I. Toplantısı'nda alınan kararla kurulmuştur. Kurultay’ın I. Toplantısında Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanlığı görevine oy birliği ile seçilen Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu halen bu görevini sürdürmektedir. Kırım Tatar Milli Meclisi; Meclis Başkanlığı ve Yardımcılıkları, Sosyo-Ekonomik ve İnsani Siyaset İdaresi, Basın Merkezi, Hukuk Servisi, Yerel ve Bölgesel Meclis Faaliyetlerini Koordineİdaresi, Protokol Servisi, Siyasi ve Hukuki İşler İdaresi, Toplumsal ve Uluslararası Kuruluşlar ve Basın ile İlişkiler İdaresi, Komisyonlar ve Çalışma Grupları, Sekreterlik ve Vatandaş Kabul Odası birimleri şeklindeki idari yapılanması ile çalışmalarını yürütmektedir. Kırım Tatar Milli Kurultayı tarafından seçilen 33 üyeden teşekkül eden Kırım Tatar Milli Meclisi, Kırım Tatarları'nın haklarını, Ukrayna Merkezi Hükümeti, Otonom Kırım Yönetimi ve tüm Uluslararası Toplum Örgütleri nezdinde temsil etmektedir.

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ YEREL GELİŞİM AJANSI Kırım Özerk Cumhuriyeti Yerel Gelişim Ajansı Avrupa Birliği’nin desteğiyle, resmi olarak 2010 yılı ortasında kurulmuş olup, Kırım’ın sosyo-ekonomik gelişimine yönelik faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamak ve planlamak konularında çalışmalarını sürdürmektedir. Ajansa teknik yardımlar Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programları çerçevesinde sağlanmaktadır. Avrupa Birliği ajansın kuruluşu ve gelişimine 1,5 milyon Euro tutarında maddi yardım sağlamıştır. BM ajansa daha çok teknik yardım sağlamaktadır. 11

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Kırım Özerk Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı, 2011 yılında Türkiye tarafından Kırım’da yürütülen dört uluslararası teknik yardım projesi için toplam 8,1 milyon Grivna (yaklaşık 1 milyon Dolar) sağladığını açıklamıştır. 2011 yılında Kırım’da yürütülen 92 adet uluslararası teknik yardım projesi çevresinde toplam olarak 92,41 milyon Grivna tutarında maddi yardım gerçekleştirilmiştir. 2011 yılında Kırım’a yapılan yardım miktarı 2010 yılana göre yüzde 150 oranında artış göstermiştir. 2011 yılında söz konusu projeler için; ABD 39 milyon Grivna, Almanya 16,7 milyon Grivna, Türkiye 8,1 milyon Grivna, Avrupa Birliği 8,1 milyon Grivna ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı (BM) 5,8 milyon Grivna tahsis etmiştir. Anılan tahsisatların; 30,6 milyon Grivna’lık kısmı altyapı, 19,4 milyon Grivna’lık kısmı sağlık, 14,1 milyon Grivna’lık kısmı ise yerel gelişim alanlarında kullanılmıştır.

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ Kırım Özerk Cumhuriyeti tıpkı diğer Ukrayna bölgelerinde de olduğu gibi ağır sanayiye dayalı ve teknolojik bakımdan yetersiz bir ekonomik miras devralmıştır. Kırım’ın son yıllarda karşılaştığı ekonomik sorunlar yapısal karakterlidir; sanayi sektöründe yetersiz yeniden yapılanma, hantal devlet yapısı, sınırlı vergi tabanı, kamusal alanda aşırı düzenleme, rüşvetin ekonomik hayata önemli ölçüde girmiş olması, reforma ihtiyaç duyan gıda, hafif sanayi ve tarım sektörleri. Bu olumsuz faktörlerin etkisiyle ekonomik faaliyetlerin yaklaşık olarak yarısı kayıt dışı kalmaktadır. Bölge ekonomisinin yeniden yapılandırılmasında ve reformlarda gecikmeler olmuştur. Sektörlerde çeşitlenme aşamalı olarak gerçekleşmiş, Rusya ve Asya pazarlarındaki güçlü talebe bağlı olarak metaller ve kimyasallar sektörlerinde oluşan üretim artışları sayesinde ekonomide görece düzelme 2000’li yıllarla beraber başlamıştır. Özelleştirme ve yabancı sermaye diğer bölgelere göre yavaş gelişmiştir. 1990’larda üretimdeki düşüşler ve neticesinde yaşanan ekonomik küçülme ve beraberindeki hiper enflasyon süreci nüfusun büyük bölümünün yaşam standardını düşürmüştür. Yoksulluk yaygın olmakla birlikte başta Simferepol ve diğer büyük kentlerde yaşayan nüfusun küçük bir bölümü refah artışı sağlamış, “yeni zengin” bir kesim oluşmuştur. Söz konusu kesim ve yoksullar arasındaki gelir farkı giderek açılmaktadır. Kırım, sosyo-ekonomik gelişim açısından Ukrayna’nın 25 bölgesi arasında dördüncü sırada yer almaktadır. Devlet finansmanı, şirketlerin faaliyetleri sonucunda elde edilen iktisadi sonuçlar, yatırım, dış ticaret, tüketici piyasası ve şirketlerin faaliyetleri sonucunda elde edilen iktisadi sonuçlar bakımından da Ukrayna bölgeleri arasında ilk 10’a girmektedir.

12

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ 2011 YILI TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Sanayi Ürünleri Satış Hacmi ( mal ve hizmet)1 (Milyon Grivna)

Artış Hızı (%) 2010 2011 Yılı Aralık 2009 Yılına Yılına Göre 2010 Kasım Aralık Göre Yılı 2011 2010 2011Yılı

2011

16.665,6

х

х

х

х

Sanayi Üretim Endeksi

х

-1,1

-3,5

4,3

10,5

Tarımsal Üretim Endeksi

х

х

х

10,5 2

-4,6

209,2

16,6

7,7

4,0

5,1

Süt (Bin Ton)

329,9

18,0

-4,0

-6,5

-3,9

Yumurta (Milyon Adet)

782,8

6,7

-37,4

-3,4

6,3

İnşaat İşleri Hacmi (Milyon Grivna)

2.218,0 3

х

х

-3,7

-18,2

Yük Taşıma Hacmi (Milyon Km/ton)

7.093,6

12,6

4,3

3,3

7,6

Taşınan Yolcu Sayısı (Milyon/ km)

6.712,2

-4,6

6,7

5,0

6,8

Mal İhracatı1 (Milyon ABD Doları)

600,1

х

х

15,1

36,6

Mal İthalatı1 , (Milyon ABD Doları)

1.349,8

х

х

375,1

71,0

-749,7

х

х

х

х

Perakende Ticaret Hacmi (Milyon Grivna)

29.254,3

х

х

16,3

8,4

Çalışanların Ortalama Maaşları (Grivna)

2.263,0 1

-0,9

15,4

15,1 1

20,7

20,5

14,2

5,7

х

х

х

0,3

6,0

6,0

Hayvansal Ürünler Üretimi (Sivastopol şehri dahil) Et (canlı kesimlik hayvan) (Bin Ton)

Denge (+, -) 1(Milyon ABD Doları)

Dönem Sonu İtibariyle Kayıtlı İşsiz Sayısı (Bin Kişi) TÜFE 1

9,6

Ocak-Kasım. 2 Ön veri. 3 Büyük ve orta büyüklükteki işletmelerin kısa vadeli raporlarına göre

Kırım, elektrik faturalarının ödenme oranı, yabancı sermaye yatırımları, hizmete alınan konutlar, ihracat hacmi artışı, yerel bütçelerin büyüme temposu, perakende satış hacmi gibi toplam 21 unsur açısından da ilk 10’da yer almaktadır. Kırım Özerk Cumhuriyeti sahip olduğu olumlu iklim şartları ve teknolojik üretim potansiyeli bakımından Ukrayna’nın önde gelen bölgeleri arasında yer alırken, kişi başı gayri safi bölgesel üretim düzeyi bakımından ise Ukrayna’da bulunan 25 bölge arasında ancak 15. sırada yer almaktadır.

Kırım Özerk Cumhuriyeti 2012 Gelişim Programı Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosu tarafından 29 Aralık 2012 tarihinde Kırım’ın Ekonomik ve Sosyal Gelişim Programını kabul edilmiştir. Söz konusu program, Kırım’da yeni şirketlerin kurulması, bu şirketlerin ürünlerinde tüm sosyal kesimden vatandaşlar için 13

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği uygun fiyatların sağlanması ve ürünlerin insan sağlığına uygun olmasının sağlanması hedeflenmektedir. Kırım’da mevcut sorunların çözümüne yönelik olarak toplam 15,6 milyar Grivna (yaklaşık 1,95 milyar Dolar) tutarında bütçeye sahip 880 adet faaliyetin icrası planlanmıştır. Söz konusu faaliyetler arasında 100 adet yatırım projesi de bulunmaktadır. Programlar için Kırım bütçesinden 660,5 milyon Grivna ayrılmıştır. Diğer taraftan, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in direktifi doğrultusunda hazırlanan ve 12 Ağustos 2010 tarihinde kabul edilen Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin 20112020 Yılları Ekonomik ve Sosyal Gelişim Strateji Planı uyarınca da 2020 yılına kadar Gayri Safi Bölgesel Hasıla’nın 2010 yılına göre 1,8 kat, verimliğinin 1,8 kat, çalışanların ücretlerinin 2,4 kat, ana sermaye yatırımlarının ise 3,8 kat artışı öngörülmektedir.

KÖC Gayri Safi Bölgesel Hasılasının Kompozisyonu

(%) 65,9 34,1

Hizmet Sektörü Üretim Sektörü Üretim sektörü içinde yer alan başlıca sektörler Sanayi üretimi Tarımsal üretim İnşaat sektörü Balıkçılık Kırım’da hizmet sektörü toplam gayri safi hasılanın yüzde (Ukrayna ortalaması yüzde 56,4)

18,4 8,7 6,5 0,5 65,9’unu teşkil etmektedir.

Tarım Merkezleri: Kırım’ın toplam tarımsal üretiminin yüzde 62’si Krasnogvardesk, Canköy ve Simferopol bölgelerinde gerçekleştirilmektedir. Sanayi Merkezleri: Kırım’ın toplam sanayi üretimin yüzde 60’ı ile mal ve hizmet ihracatının yüzde 80’i Simferepol, Krasnoperekopsk, Armyansk, Kerç ve Fedodosiya şehirleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Taşımacılık Merkezleri: Demiryolu: Canköy, Simferopol, Feodosiya, Kerç Karayolu Taşımacılığı: Krasnoperekopsk, Canköy, Simferepol, Kerç Deniz Taşımacılığı: Çernomorsk, Yevpatoriya, Yalta, Feodosiya

14

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

KÖC Şehir ve Bölgelerinin Gelişmişlik ve Sahip Oldukları Potansiyel Bakımdan Gruplandırılması SosyoEkonomik Gelişmişlik Seviyesi Bakımından Yüksek

Orta

Düşük

Sahip Olunan Potansiyel Bakımdan Yüksek Orta

Yalta, Aluşta, Fedodosiya Simferopol Bölgesi, Sak Bölgesi, Simferopol şehri, Yevpatoriya

Bahçesaray Bölgesi

Düşük

Sudak

-

Krasnogvardeysk Bölgesi, Canköy Bölgesi, Krasnoperekopsk Bölgesi, Kirovsk Bölgesi, Çernomorsk Bölgesi, Kerç şehri

Pervomaysk Bölgesi, Razdolnensk Bölgesi

Leninsk Bölgesi

Belogorsk Bölgesi, Nijegorsk Bölgesi

2011 YILINDA KIRIM EKONOMİSİNDE YAŞANAN GELİŞMELER 2011 yılında inşaat sektörü hariç olmak üzere Kırım reel ekonominin tüm kilit sektörleri istikrarlı bir büyüme göstermiştir. Sadece, inşaat sektöründe yılın ikinci yarısından itibaren büyüme hızının yavaşladığı ve azaldığı görülmektedir. 2010 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti ekonomisinde sanayi sektörü lokomotif sektör rolünü oynarken, 2011 yılında lokomotif sektör rolünü; yolcu/kargo taşımacılığının, perakende ticaretin, tarımsal üretimin, yerli ve yabancı yatırımcıların yatırım faaliyetlerinin aldığı görülmektedir. 2010 yılına göre yüzde 19 oranında sağlanan bitkisel üretim artışı, tarım sektörünün 2011 yılında yüzde 10,5 oranında büyümesini sağlamıştır. Sanayi ürünlerinin üretim hacmi 2010 yılına göre yüzde 4,3 oranında artış göstermiştir. Perakende ticaret hacmi artış hızı 2010 yılı artış hızının iki katına ulaşarak, yüzde 16,3 oranında artış göstermiştir. Ulaşım sektöründe yolcu taşımacılığı yüzde 5 kargo, yük taşımacılığı da yüzde 3 oranında artış göstermiştir. Kırım İstatistik Kurumu verilerine göre, 2011 yılında 2010 yılına göre inşaat sektöründe yüzde 6,2 oranında daralma meydana gelmiş olup, inşaat sektöründe yüzde 84,3’lük paya sahip olan inşaat şirketlerinin faaliyetlerindeki azalma sektördeki daralmanın en önemli etkeni olarak gösterilmektedir. İletişim ve enerji hattı şirketleri yüzde 49,9, yol, havalimanı ve spor tesisi yapan şirketler yüzde 40,5, köprü ve tünel yapan şirketlerin yüzde 22,5 oranında iş hacmi kaybı yaşadıkları görülmektedir. Kırım İstatistik Kurumu analizlerine göre, inşaat sektöründe yüzde 55,4’lük paya sahip olan konut inşaatı konusunda faaliyet gösteren şirketler iş hacimlerini 2010 yılına göre yüzde 11,3 oranında artırmıştır.

15

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Genel olarak, 2011 yılında Kırım ekonomisinde temel sanayi sektörlerinde yaşanan istikrarın, yatırım faaliyetleri artış hızının ve işgücü piyasasında görülen iyileşmenin ön plana çıktığı görülmektedir. Çalışabilir nüfusun işsizlik oranı 1 Ocak 2012 itibarıyla yüzde 1,7, ILO normlarına göre ise işsizlik oranı 6,4 seviyesinde bulunmaktadır.

PERAKENDE TİCARET VE RESTORAN SEKTÖRÜ KÖC İstatistik Servisi tarafından açıklanan verilere göre, 2011 yılında tüketim mallarının satış hacmi 2010 yılına göre, yüzde 16,4 oranında artış göstererek, 30,3 milyar Grivna düzeyine çıkmıştır. 2011 yılında perakende ticaret hacmi ise 2010 yılına göre, yüzde 16,3 oranında artış göstererek, 29,3 milyon Grivna seviyesinde gerçekleşmiştir. Kırım, perakende ticaret hacmi bakımından Ukrayna’nın tüm bölgeleri arasında 10. sırada yer almaktadır. 2010 yılında 13. sırada yer almıştı. Kırım’da tüketim mallarının büyük çoğunluğu tüzel kişilere ait şirketler üzerinden perakende satış ağı vasıtasıyla satılmaktadır. 2011 yılında perakende ticaret hacmi 29.254,3 milyon Grivna olarak gerçekleşmiş olup, bu rakam 2010 yılına göre yüzde 16,3 oranında bir artışı ifade etmektedir. Perakende ticaret hacminde pazar ve marketlerin payı yüzde 35,7 seviyesinde bulunmaktadır. 2011 yılında restoran sektöründe faaliyette bulunan şirketlerin iş hacimleri 2010 yılına göre yüzde 16,8 oranında artarak, 1.036,2 milyon Grivna olarak gerçekleşmiştir.

MALİYE 2011 yılının 11 ayı itibarıyla, Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren şirketlerin yüzde 41,1’i zarar etmiştir. Zarar etme oranları; inşaat sektöründe (yüzde 50,5), sanayi sektöründe (46,3), sağlık ve sosyal yardımlaşma sektöründe (44,6),

44,11 gayrimenkul,

kiralama, mühendislik, müşavirlik sektöründe (44,11) olarak beyan edilmiştir.

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ DIŞ TİCARETİ Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti Kırım Devlet İstatistik Servisi’nin verilerine göre, 2011 yılında KÖC’ün ihracat hacmi 2010 yılına göre yüzde 20,3 oranında artış göstererek, 677,5 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ithalatı ise yüzde 348,0 gibi yüksek bir oranda artış göstererek, 2010 yılındaki 327,3 milyon ABD Doları seviyesinden 1.466,0 milyon ABD Doları seviyesine çıkmıştır.

16

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 2011 yılında Kırım’ın toplam mal dış ticaret hacmi 2010 yılına göre yüzde 171,0 oranında artarak, 2010 yılındaki 890,5 milyon ABD Doları seviyesinden, 2.143,5 milyon ABD Doları seviyesine çıkmıştır. 2011 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti 143 ülkeyle dış ticaret ilişkisi gerçekleştirmiş olup, Kırım’ın 2011 yılı ihracatında Rusya Federasyonu (yüzde 29,4), Belarus (yüzde 6,7), Almanya (yüzde 5,9), Kazakistan (yüzde 4,2), Türkiye (yüzde 4,0), Hindistan (yüzde 3,9) oranlarla en önemli payları alan ülkeler olmuşlardır. MAL İHRACATINDA İLK ON ÜLKE (2011) Ülke (Milyon ABD Doları) Rusya Federasyonu 193,2 Beyaz Rusya 43,9 Almanya 41,2 Türkiye 35,0 Kazaristan 28,2 Hindistan 24,5 ABD 24,4 Norveç 22,5 Çin 18,0 Panama 14,3

Kırım’ın 2011 yılı mal ihracatında; kimya ve kimyasal sanayi ürünleri yüzde 54,4 oranında (boyalar yüzde 33,5, inorganik mamuller yüzde 16,9, gübreler yüzde 3,1), mekanik ve elektrikli makineler yüzde 13,3 oranında, mineral ürünler yüzde 11,9 ve taşıt araçları yüzde 7,7 oranında paya sahiptir. Kırım’ın 2001 yılı ithalatında; Çin Halk Cumhuriyeti (yüzde 42), Almanya (yüzde 23,6) , Rusya Federasyonu (yüzde 4,2), Türkiye (3,8), Makedonya (3,3), Macaristan (yüzde 3,0), ve İngiltere (yüzde 2,9) ilk sırayı alan ülkeler olmuşlardır. Kırım’ın 2011 yılı ithalatında; makine ve makine yapım tezgahlarının hacmi yüzde 71,3 oranında, elektroteknik tesisat hacmi yüzde 60,4 oranında, mekanik makinelerin hacmi yüzde 10,9 oranında artış göstermiştir. Önceki yıla göre Çin halk Cumhuriyeti’nden yoğun şekilde yapılan elektrik tesisatı ithalatı dolayısıyla Asya ülkelerinin Kırım’ın ithalatındaki payı 8,7 kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Avrupa ülkelerinden yapılan mal ithalat hacmi ise 4,3 kat artış göstermiştir. MAL İTHALATINDA İLK ON ÜLKE (2011) Ülke Çin Almanya Endonezya Rusya Federasyonu Türkiye Makedonya Macaristan

(Milyon ABD Doları) 570,3 321,3 122,0 71,0 55,4 47,4 46,8 17

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği İngiltere İtalya Kazakistan

39,0 29,0 24,6

2011 yılında Kırım’ın ithalatında genel olarak, elektrik makineleri, gemi, kazan, demir ve çelikten eşya, inşaat malzemeleri, mineral yakıtlar, petrol ve petrol ürünlerinin payının artığı görülmektedir.

2011 KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ MAL DIŞ TİCARETİNİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI İHRACAT 2011 YILI

İTHALAT

2010 Yılına Göre Değişim (%)

(Bin) ABD Doları

2010 Yılına Göre Değişim (%)

(Bin) ABD Doları

DENGE

Toplam

677.466,3

20,3

1.466.047,7

348,0

-788.581,4

BDT

297.732,8

39,8

115.369,1

52,4

182.363,7

8.065,

159,5

1.493,0

-42,8

6.57,5

43.912,0

49,9

6.622,8

96,3

37.289,2

Ermenistan

2.782,9

99,1

889,2

16,1

1.893,7

Kazakistan

28.201,5

88,8

24.565,9

91,9

3.635,6

Kırgızistan

602,9

-3,2

-

-

602.9

8.891,1

36,0

3.965,3

30,2

4.925,8

193.232,4

31,0

71.037,1

38,6

122.195,3

Tacikistan

1.214,0

119,6

-

-

1.214.0

Türkmenistan

1.104,7

- 32,9

6.477,0

251,8

-5.372,3

Özbekistan

9.726,0

32,2

318,0

10.069,8

9.408,0

166.493,1

-4,0

550.582,2

298,6

-384.089,1

971,2

61,5

5.513,5

53,3

-4.542,3

30,6

-71,8

309,4

51,7

-278,8

1.145,2

-57,1

632,0

31,5

513,2

-

-

484,0

-

-484,0

744,5

16,1

38.972,1

1.949,0

-38,227,6

Yunanistan

2.310,8

60,4

3.031,9

33,1

-721,1

Danimarka

3.685,5

-28,9

528,4

54,3

3.157,1

Estonya

1.514,3

-3,9

746,1

- 35,2

768,2

İrlanda

2.232,6

409,9

143,3

111,2

2.089,3

Azerbaycan Beyaz Rusya

Moldova Rusya Federasyonu

Avrupa Avusturya Belçika Bulgaristan Bosna Hersek İngiltere

18

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği İspanya

9.008,8

20,7

1.356,7

101,8

7.652,1

13.277,1

-9,2

28.970,1

43,7

-15.693,0

13,8

-

47.414,5

-

- 47.400,7

Letonya

2.686,9

- 35,2

300,0

-26,1

2.386,9

Litvanya

1.658,3

88,9

2.052,1

601,2

-393,8

Hollanda

10.880,9

-76,0

3.325,3

-78,0

7.555,6

Almanya

41.210,2

62,6

321.252,9

457,6

-280.042,7

Norveç

22.521,0

-33,3

300,5

-7,6

22.220,5

Polonya

2.288,9

53,1

13.195,2

42,8

-10.906,3

Portekiz

101,3

1.729.0

2.074,9

19,0

-1.973,6

Romanya

4.985,2

264,4

922,6

1.112,6

4.062,6

Sırbistan

3.493,8

87,4

1.050,9

-1,7

2.442,9

Slovakya

9.242,4

115,2

9.330,7

75,3

-88,3

Slovenya

751,4

121,0

502,4

-77,0

249,0

Macaristan

12.840,3

316,3

46.762,0

6.585,6

-33.921,7

Finlandiya

1.049,1

135,7

6.719,0

23,2

-5.669,9

10.988,0

42,5

3.745,0

63,2

7.243,0

148,2

-38,4

251,6

2.256,0

-103,4

4.227,5

- 27,6

4.205,0

135,1

22,5

375,5

698,1

5.231,3

101,3

-4.855,8

İsveç

1.594,1

59,5

1.23,9

1,8

362,2

Asya

140.441,0

27,8

784.752,1

685,6

-644.311,1

2.518,6

269,6

-

-

2.518,1

Vietnam

425,8

-88,0

0.1

-

425,7

Hong Kong

136,2

276,8

180,4

-37,9

-44,2

Gürcistan

6.251,0

103,8

3.721,9

-47,9

2.529,1

İsrail

4.627,0

325,9

2.668,2

27.1

1.958,8

Hindistan

24.474,0

-14,1

899,6

-88,2

23.574,4

Endonezya

1.082,3

-

122.047,8

-

-120.965,5

İran

5.573,5

3,2

79.2

177,4

5.494.3

Çin

17.991,2

1.151,1

570.325,0

1.638,6

-552.333,8

Güney Kıbrıs

1.002,9

-92,9

5.985,7

-

-4.982,8

Güney Kore

10.181,5

40,4

1.524,5

72,1

8.657,0

119,5

156,8

-

-

119.5

İtalya Makedonya

Fransa Hırvatistan Çek Cumhuriyeti İsviçre

Bangladeş

Moğolistan

19

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Birleşik Arap E.

2.578,8

28,2

64,7

6,8

2.514,1

Pakistan

1.182,3

96.7

398,5

428,8

783,8

Suudi Arabistan

3.379,4

224,4

-

-

3.379.4

Suriye

5.382,4

93,7

19.221,9

94,1

-13.839,5

820,6

19,8

-

-

820.6

Tayvan

11.611,5

168,3

428,6

-19,6

11.182,9

Tayland

12.43,1

314,9

9.5

-24,0

1.233,6

Türkiye

34.984,0

28,0

55.420,8

48,7

-20.436,8

Filipinler

1.194,1

0,7

40,7

-

1.153,4

Japonya

3.450,9

96,6

1.067,2

140,6

2.383,7

Afrika

1.380,4

77.7

1.474,9

265,1

12.331,5

Mısır

4.414.9

-27,6

46,0

23,4

4.368,9

Libya

6.164,3

-14,0

-

-

6.164,3

-

-

322,0

31,6

-322,0

Nijerya

525,3

145,7

-

-

525,3

Güney Afrika

860,7

-54,3

38,8

27,7

821,9

1.297,7

182,4

-

-

1.297,7

119,0

-43,4

27,2

15,0

91,8

Amerika

57.066,4

21,2

13.831,0

5,4

43.235,4

Arjantin

1.996,3

119,8

1.525,8

148,3

470,5

Brezilya

7.602,4

- 50,7

1.952,4

- 57,1

5.650,0

Kanada

6.409,7

23,1

1.068,5

242,4

5.341,2

Kostarika

392,0

26,2

40,1

186,5

351,9

Meksika

564,1

18,5

70,7

-

493,4

Panama

14.318,6

156,2

326,3

7.500,7

13.992,3

249,9

75,5

-

-

249.9

24.427,4

34,5

6.812,1

4,1

17.615,3

402,0

2, 2

112,6

- 76,5

289,4

1.926,6

-10,1

-

-

1.926,6

662,4

86,5

-

-

662,4

1.262,9

2,7

-

-

1.262,9

Singapur

Fas

Tanzanya Tunus

Portoriko ABD Şili Okyanusya Avustralya Yeni Zelanda

20

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

2011 YILI KIRIM MAL DIŞ TİCARETİNİN FASILLARA GÖRE DAĞILIMI İHRACAT (Bin 2010 Dolar) yılına göre (%) TOPLAM 01 CANLI HAYVANLAR 02 ETLER VE YENILEN SAKATAT 03 BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUSAKCALAR,DIGER OMURGASIZLAR 04 SUT VE SUT MAMULLERI,KUS VE KUMES HAY.YUMURTALARI,BAL VB. 05 TARIFENIN BASKA YERINDE YER ALMAYAN HAYVANSAL MUSTAHSALLAR 06 CANLI BITKILER VE CICEKCILIK MUSTAHSALLARI 07 YENİLEN SEBZELER ve BAZI KÖK YUMURTALAR 08 YENILEN MEYVALAR,KABUKLU YEMISLER,TURUNCGIL VE KAVUN KABUGU 09 KAHVE,CAY,PARAGUAY CAYI VE BAHARAT 10 HUBUBAT 11 HUBUBAT 12 YAGLI TOHUM VE MEYVALAR,SANAYI BITKILERI,SAMAN,HAYVAN YEMI 13 LAKLAR,SAKIZLAR,BITKISEL OZSU VE HULASALAR 15 HAYVANSAL VE BITKISEL YAGLAR VE BUNLARIN MUSTAHSALLARI 16 ET,BALIK,KABUKLU HAYVAN,YUMUSAKCA VB HAYVANSAL MUSTAHZARLAR 17 SEKER VE SEKER MAMULLERI 18 KAKAO VE KAKAO MUSTAHZARLARI 19 ESASINI HUBUBAT,UN,NISASTA,SUT TESKIL EDEN MUSTAHZARLAR 20 SEBZE,MEYVA,BITKI PARCALARI,SERT KABUKLU YEMIS KONSERVELERI 21 YENILEN CESITLI GIDA MUSTAHZARLARI 22 MESRUBAT,ALKOLLU ICKILER VE SIRKE 23 GIDA SANAYII KALINTI VE DOKUNTULERI,HAZIR HAYVAN GIDALARI 24 TUTUN VE TUTUN YERINE GECEN ISLENMIS MADDELER 25 TUZ,KUKURT,TOPRAK VE TASLAR,ALCILAR VE CIMENTO 26 METAL CEVHERLERI,CURUF VE KUL 27 MINERAL YAKITLAR,MINERAL YAGLAR VE MUSTAHSALLARI,MUMLAR 28 INORGANIK KIMYASAL MUSTAHSALLAR,ORGANIK,INORGANIK BILESIKLER

Pay (%)

(Bin Dolar)

İTHALAT 2010 yılına göre (%)

Pay (%)

677.466,3

20,3

100,0

1. 466. 047,7

348,0

100,0

65,6

-4,4

0,0

850,8

-0,3

0,1

225,5

141,0

0,0

31,3

-98,3

0,0

103,7

-61

0,0

4.509,6

37,6

0,3

1.046,9

1. 396,2

0,2

84,6

-

0,0

51,1

9 010,3

0,0

273,6

2.806,9

0,0

370,4

13,8

0,1

888,5

-30,3

0,1

78,6

-89,4

0,0

7.550,2

31,1

0,5

30,8

-85,5

0,0

23.473,0

12,1

1,6

214,7 12.558,0 179,3

260,5 -34,8 28,2

0,0 1,9 0,0

7,6 338,5 3,0

114,9 886,1

0,0 0,0 0,0

2.477,7

-45,8

0,4

158,5

-44,1

0,0

105,8

91,3

0,0

44,8

-38,1

0,0

9.167,4

66,7

1,4

90,4

90,4

0,0

2.094,3

-58,1

0,3

152,6

96,3

0,0

80,2 1.266,0

30,3 49,5

0,0 0,2

27,4 0,2

-

0,0 0,0

572,5

68,2

0,1

229,3

37,3

0,0

144,4

104,7

0,0

138,4

1,1

0,0

633,0 14.343,5

3.594,1 -2,8

0,1 2,1

1.967,4 14.699,8

47,8 27,0

0,1 1,0

686,9

-35,6

0,1

0,7

-

0,0

40,0

-

0,0

800,9

-34,1

0,1

7.304,5

438,5

1,1

38.323,8

109,6

2,6

63.915,9

1.037,7

9,4

-

-

-

6.342,9

-13,7

0,9

25.746,0

71,2

1,8

109.396,6

28,2

16,2

3.138,2

-57,9

0,2

21

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 29 ORGANIK KIMYASAL MUSTAHSALLAR 30 ECZACILIK URUNLERI 31 GUBRELER 32 DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN HULASA,BOYA,MACUN,SAKIZLAR 33 UCUCU YAGLAR,REZINOITLER,PARFUMERI,KOZMETIKLER VB 34 SABUNLAR,YUZEY AKTIF ORGANIK MADDELER,YIKAMA-YAGLAMA MADDE. 35 ALBUMINOID MADDELER,TUTKALLAR,ENZIMLER VB 36 BARUT,PATLAYICI MADDELER,PIROTEKNI MAMULLERI,KIBRIT VB 37 FOTOGRAFCILIKTA,SINEMACILIKTA KULLANILAN ESYA 38 MUHTELIF KIMYASAL MADDELER 39 PLASTIK VE PLASTIKTEN MAMUL ESYA 40 KAUCUK VE KAUCUKTAN ESYA 42 DERI ESYA,SARACIYE ESYASI,SEYAHAT ESYASI,BAGIRSAKTAN ESYA 43 DERI EŞYA 44 AGAC VE AGACTAN MAMUL ESYA;ODUN KOMURU 45 MANTAR VE MANTARDAN ESYA 46 HASIR;SAZ VE BENZERI ORULEBILEN MADDELERDEN MAMULLER 48 KAGIT VE KARTON;KAGIT HAMURUNDAN KAGIT VE KARTONDAN ESYA 49 BASILI KITAP,GAZETE,RESIM VB BASKI SANAYI MAMULU,EL YAZMALARI 51 YUN,KIL,AT KILI;BUNLARIN IPLIK VE DOKUMALARI 52 PAMUK 54 DOKUMAYA ELVERISLI SUNI VE SENTETIK LIFLER 55 SENTETIK VE SUNI DEVAMSIZ LIFLER 56 VATKA,KECE,DOKUNMAMIS MENSUCAT,OZEL IPLIK,SICIM VE MAMULLERI 57 HALILAR VE DIGER DOKUMAYA ELVERISLI MADDEDEN YER KAPLAMALARI 58 OZEL DOKUNMUS MENSUCAT,DANTELA,DUVAR HALILARI,ISLEMELER 59 EMDIRILMIS,SIVANMIS,KAPLANMIS MENSUCAT,BUNLARDAN TEKNIK ESYA 60 ORME ESYA 61 ORME GIYIM ESYASI VE AKSESUARLARI 62 ORULMEMIS GIYIM ESYASI VE AKSESUARLARI 63 MENSUCATTAN MAMUL DIGER ESYA,KULLANILMIS ESYA,PACAVRALAR 64 AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB ESYA VE AKSAMI 65 BASLIKLAR VE AKSAMI 66 SEMSIYE,BASTON,KAMCI,KIRBAC VE BUNLARIN AKSAMI

299,2 275,1 22.633,2

2,8 7.476,4 89,9

0,0 0,0 3,3

2.569,4 5.310,1 -

-36,3 -64,7 -

0,2 0,4 -

222.407,3

32,1

32,8

1.280,6

-4,3

0,1

4.662,3

19,9

0,7

1.857,8

39,7

0,1

9,0

50,6

0,0

2.832,7

90,4

0,2

1,2

173,1

0,0

35,6

6,5

0,0

1,3

-68

0,0

456,6

263,8

0,0

-

-

-

5,4

-89,2

0,0

349,4 3.008,8 45,2

969,1 27,3 -52

0,1 0,5 0,0

2.275,9 18.538,7 5.255,1

74,5 35,2 68,8

0,2 1,3 0,3

11,9

9,8

0,0

16,1

-55,8

0,0

-

-

-

12,2

-

0,0

259,3

172,1

0,0

7.959,1

6,8

0,6

0,8

-90,3

0,0

2.070,9

19,4

0,1

-

-

-

332,9

12,3

0,0

59,4

-2,0

0,0

4.504,0

5,6

0,3

879,1

1,1

0,1

289,2

39,2

0,0

28,2

-

0,0

73,5

-0,2

0,0

0,0

-

0,0

31,6

96,5

0,0

0,1

-

0,0

930,1

202,2

0,1

-

-

-

1.562,0

188,2

0,1

60,9

256,2

0,0

205,2

16,0

0,0

-

-

-

26,1

-9,6

0,0

0,2

-

0,0

240,1

42,3

0,0

250,6

386,0

0,0

250,4

-15,5

0,0

-

-

-

4.410,7

381,1

0,3

268,2 4,1

-14,4 -46,6

0,1 0,0

418,4 1.920,1

-31,8 -6

0,0 0,2

3,0

-90,8

0,0

1.486,0

-24,3

0,1

1,9

-8,3

0,0

296,4

-57,6

0,0

1,3

-82,9

0,0

9,0

-89,3

0,0

-

-

-

27,3

-80

0,0

22

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 68 TAS,ALCI,CIMENTO,AMYANT,MIKA VB MADDELERDEN ESYA 69 SERAMIK MAMULLERI 70 CAM VE CAM ESYA 71 INCILER,KIYMETLI TAS VE METAL MAMULLERI,MADENI PARALAR 72 DEMIR VE CELIK 73 DEMIR VEYA CELIKTEN ESYA 74 BAKIR VE BAKIRDAN ESYA 75 NIKEL VE NIKELDEN ESYA 76 ALUMINYUM VE ALUMINYUM ESYA 79 CINKO VE CINKODAN ESYA 80 KALAY VE KALAY MAMULLERI 81 DIGER ADI METALLER,SERMETLER,BUNLARDAN ESYA 82 ADI METALLERDEN ALETLER,BICAKCI ESYASI,SOFRA TAKIMLARI 83 ADI METALLERDEN CESITLI ESYA 84 NUKLEER REAKTORLER,KAZAN;MAKINA VE CIHAZLAR,ALETLER,PARCALARI 85 ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR,AKSAM VE PARCALARI 86 DEMIRYOLU ULASIM ARACLARI VB,AKSAM VE PARCALARI 87 MOTORLU KARA TASITLARI,TRAKTOR,BISIKLET,MOTOSIKLET VE DIGER 88 HAVA TASITLARI,UZAY ARACLARI,AKSAM VE PARCALARI 89 GEMILER,SUDA YUZEN TASIT VE ARACLAR 90 OPTIK,FOTOGRAF,SINEMA,OLCU,KONTROL,AYAR CIHAZLARI,TIBBI ALET. 91 SAATLER VE BUNLARIN AKSAM VE PARCALARI 94 MOBILYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRIK YAPILAR 95 OYUNCAKLAR,OYUN VE SPOR MALZEMELERI,AKSAM VE PARCALARI 96 CESITLI ESYA 97 SANAT ESERLERİ 98 LİMANLARDA ALINAN MALLAR DİĞERLER

47,0

-85,1

0,0

1.267,1

119,2

0,1

254,3

-27,6

0,1

1.029,8

-30,4

0,1

110,5

186,2

0,0

2.921,3

-1,9

0,2

-

-

-

478,1

14,0

0,0

41,8 19.058,0 155,6 21,7 12,6 -

-92,8 21,5 13,9 94,9 -

0,0 2,8 0,0 0,0 0,0 -

11.348,4 63.422,4 4.537,4 32,0 10.203,3 4,8 15,4

0,7 594,0 46,7 -60,9 10,1 109,0 -41,5

0,8 4,3 0,3 0,0 0,7 0,0 0,0

52,0

-

0,0

38,0

-59,4

0,0

3.982,7

15,4

0,6

275,4

-54,3

0,0

4.953,2

-25,4

0,8

3.374,9

80,3

0,3

71.131,9

27,8

10,5

155.533,8

130,5

10,6

15.720,9

1,0

2,3

820.896,5

4.565,3

56,0

13.713,0

45,1

2,0

1,5

-99,0

0,0

170,5

-71,7

0,1

2.569,1

4,2

0,2

578,3

-55,8

0,1

81,6

-79,2

0,0

46.191,4

-53,4

6,8

158.631,0

-

10,8

1.602,5

-65,6

0,2

18.927,4

-20,1

1,3

87,5

-43,7

0,0

692,0

81,5

0,0

261,8

209,0

0,1

3.992,5

-44,9

0,3

831,2

16,3

0,1

420,9

-28,2

0,0

27,0

156,7

0,0

725,7

-15,1

0,1

9.443,7 -

32,5 -

1,4 -

17,0 13.573,0 19,1

211,1 -79,9

0,0 0,9 0,0

23

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

2011 YILI TÜRKİYE- KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ MAL DIŞ TİCARETİ Türkiye - Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti (Milyon ABD Doları) Yıllar İhracat Değişim İthalat Değişim Hacim Değişim Denge (%) (%) (%) 55,42 48,7 34,98 27,9 90,4 39,9 20,44 2011 37,26 21,5 27.34 2,2 64,6 11,85 9,92 2010 2011 yılında Türkiye-Kırım Özerk Cumhuriyeti dış ticareti hacmi 2010 yılındaki 64,6 milyon ABD Doları seviyesinden, yüzde 39,9 oranında artış göstererek, 90,4 milyon ABD Doların olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında Türkiye’nin Kırım’ın toplam mal dış ticaretindeki hacmindeki payı yüzde 7,8 oranındadır. 2011 yılında ülkemizin Kırım Özerk Cumhuriyeti’ne gerçekleştirmiş olduğu mal ihracatı 2010 yılına göre, yüzde 48,7 oranında artış göstererek, 55,42 milyon ABD Doları seviyesine çıkmıştır. 2011 yılında ülkemizin Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin toplam mal ithalatındaki payı yüzde 3,8 seviyesindedir. 2011 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti’nden gerçekleştirmiş olduğumuz mal ithalatı önceki yıla göre, yüzde 27,9 oranında artarak, 37,26 milyon ABD Dolarına çıkmıştır. 2011 yılında ülkemizin Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin toplam mal ihracatındaki payı yüzde 4,0 seviyesinde bulunmaktadır.

2011 YILI TÜRKİYE- KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ HİZMET DIŞ TİCARETİ

2011 yılında Türkiye-Kırım Özerk Cumhuriyeti hizmet dış ticareti hacmi 2010 yılındaki 309,0 bin ABD Doları seviyesinden, yüzde 625 gibi yüksek bir oranda artış göstererek, 1.943,2 bin ABD Dolarına çıkmıştır. 2011 yılında ülkemizin Kırım Özerk Cumhuriyeti’ne gerçekleştirmiş olduğu hizmet ihracatı 2010 yılına göre, yüzde 2.130,0 oranında yüksek bir artış göstererek, 716,1 bin ABD Doları seviyesine çıkmıştır. 2011 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti’ndengerçekleştirmiş olduğumuz hizmet ithalatı önceki yıla göre, yüzde 455,0 oranında artarak, 1.227,1 bin ABD Dolarına çıkmıştır. Türkiye - Kırım Özerk Cumhuriyeti Hizmet Dış Ticareti (Bin ABD Doları) İhracat Değişim İthalat Değişim Hacim Değişim Denge (%) (%) (%) 716,1 2.130 1.227,1 455 1.943,2 625 -511,0 2011 33,6 8,7 275,4 33,6 309,0 25,5 -241,8 2010 Yıllar

Ülkemiz ile Kırım Özerk Cumhuriyeti arasındaki hizmet dış ticaretinde ülkemiz aleyhine 511 bin ABD Dolarlık açık bulunmaktadır. 24

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ 2011 YILI HİZMET DIŞ TİCARETİ

Ülke Grupları

2010 Yılına Göre Değişim (Bin Dolar) (%)

2010 Yılına Göre Değişim Denge (%) (Bin Dolar)

(Bin Dolar)

Toplam

319.514,3

16,0

39.983,5

8,6

279.530,8

BDT

164.364,0

37,4

5.225,7

73,4

159.138,3

Avrupa

50.50,9

123,9

86.41,4

162,5

41.09,5

Asya

38.37,0

79,7

24.586,1

98,5

13.650,9

Türkiye

1.227,1

93,4

716,1

455,0

511,0

Afrika

8.095,8

67,4

0,6

29,1

8.095,2

56.704,4

108,4

1.529,1

43,3

55.175,3

1.467,8

57,7

0,6

32,8

1.467,2

Amerika Avustralya ve Okyanusya

HİZMET İHRACATINDA İLK ON ÜLKE (Milyon ABD Doları) Ülke Rusya Federasyonu 142,0 Panama 24,2 İngiltere 20,8 Kıbrıs Rum Kesimi 13,7 Türkiye 12,5 Beliz 9,6 Kazakistan 8,5 Virgin Adaları (İng. 8,5 Beyaz Rusya 7,5 ABD 7,1 HİZMET İTHALATINDA İLK ON ÜLKE Ülke (Milyon ABD Doları) Kıbrıs Rum Kesimi 23,6 Rusya Federasyonu 5,1 Almanya 3,2 Sırbistan 1,4 İngiltere 1,3 Türkiye 0,7 Bahama Adaları 0,7 Yunanistan 0,6 Bulgaristan 0,5

25

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

2011 YILI KIRIM HİZMET DIŞ TİCARETİNİN FASILLARA GÖRE DAĞILIMI İHRACAT (Bin Dolar)

TOPLAM

2010 yılına göre (%)

İTHALAT Pay (%)

(Bin Dolar)

2010 yılına göre (%)

DENGE Pay (%)

319.514,3

16,0

100,0

39.983,5

8,6

100,0

279.530,8

929,3

250,1

0,3

-

-

-

929,3

16.469,2

-9,1

5,2

2.571,9

9,3

6,4

13.897,3

İNŞAAT

7.357,4

33,7

2,3

2.377,7

173,1

6,0

4.979,7

TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET, ULAŞTIRMA ARAÇLARI TİCARETİ VE ONARIMI

1.303,8

-

0,4

-

-

-

1.303,8

OTEL VE RESTORAN HİZMETLERİ

39.040,5

25,0

12,2

330,9

94,9

0,8

38.709,6

184.501,1

11,0

57,7

11.527,0

-8,1

28,8

172.974,1

240,4

259,4

0,1

40,8

-55,3

0,1

199,6

17.115,4

29,2

5,4

11.269,6

56,4

28,2

5.845,8

105,4

1027,1

0,0

11.378,5

-15,8

28,5

-11.273,1

4.248,6

2,1

1,3

484,6

1145,9

1,2

3.764,0

43.856,2

22,0

13,7

-

-

-

43.856,2

4.347,0

536,2

1,4

2,5

-91,8

0,0

4.344,5

TARIM AVCILIK VE BUNA BAĞLI HİZMETLER İİŞLEME SANAYİ

ULAŞTIRMA VE HABERLESME FİNANS HİZMETLERİ LEASING VE TAŞINMAZ MAL İŞLEMLER DEVLET YÖNETİM HİZMETLERİ EĞİTİM SAĞLIK GÜVENLİĞİ VE SOSYAL YARDIM UMUMİ, ÖZEL VE KOLEKTİF HİZMETLERİ

26

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI

Kırım Özerk Cumhuriyeti Ekonomik Kalkınma ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Kırım’a 2010 yılında toplam 47 değişik ülkeden 125,7 milyon ABD Doları tutarında doğrudan yabancı yatırım yapılırken, 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde 48 değişik ülkeden Kırım'a yapılan doğrudan yabancı yatırım miktarı, 2010 yılının aynı dönemine göre çok yüksek bir seviyede artış göstererek, 336,5 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 01 Kasım 2011 tarihi itibarıyla, Kırım’a yapılan doğrudan yabancı yatırım miktarı kümülatif olarak 1,15 milyar ABD Dolarına ulaşarak bu alanda bir rekor kırmıştır. Yine, 2011 yılının ilk 9 aylık döneminde Kırım’a yapılan yabancı sermaye yatırımlarının hacmi yılbaşına göre, yüzde 41,3 oranında artış sağlayarak, anılan dönemde Ukrayna’da bölgeler arasında kaydedilen en yüksek yabancı sermaye artış hızına sahip olmuştur. 01 Kasım 2011 tarihi itibarıyla, Kırım’da kişi başına düşen doğrudan yabancı yatırım miktarı 2010 yılındaki 417,0 ABD Doları seviyesinden, kişi başı 172,1 ABD doları artarak, 589,1 ABD Doları seviyesine çıkmıştır.

01.10.2011 Tarihi İtibarıyla KÖC’e Kümülatif Olarak En Çok Yatırım Yapan İlk 10 Ülke Miktar (ABD Doları) Toplam 1.152.053,0 Rusya Federasyonu 304.252,7 Kıbrıs Rum Kesimi 247.714,4 Avusturya 191.701,2 Hollanda 80.639,3 Virjin Adaları (İng.) 75.661,8 İngiltere 55.419,9 ABD 32.650,0 Seyşel Adaları 32.199,0 Fransa 28.373,2 Özbekistan 22.245,7 Beyaz Rusya 13.080,8 68.115,0 Diğer Ülkeler

Dağılım (%) 100,0 26,4 21,5 16,6 7,0 6,6 4,8 2,8 2,8 2,5 1,9 1,1 6,0

Kırım’a yabancı sermaye yatırımı yapan ilk 10 ülke incelendiğinde, Rusya Federasyonu’nun yüzde 26,1 oranındaki yatırımla birinci sırada olduğu görülmektedir. İkinci sırada Kıbrıs Rum Kesimi bulunurken, Avusturya’nın Activ Solar firması tarafından Simferopol Bölgesi Perovo köyünde kurulan güneş enerjisi santraline yaptığı yatırımla 2011 yılında üçüncü sıraya yükseldiği görülmektedir. Kıbrıs Rum Kesimi, Virjin Adaları ve Seyşel Adaları’nın en çok yabancı yatırım yapan ilk on ülke listesinde yer almaları, ilginç bir durum olarak görülmektedir. Söz konusu ülkelerden Kırım’a yapılan yabancı sermaye yatırımlarının aslında Ukrayna kaynaklı sermayeler olup, o ülkelerde faaliyet gösteren off-shore şirketler üzerinden yeniden Ukrayna’ya getirildiği düşünülmektedir.

27

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

01 Mart 2012 tarihi itibarıyla, Türk yatırımcılar tarafından Kırım’a kümülatif olarak yaklaşık 7 milyon ABD Doları tutarında yatırım yapıldığı tahmin edilmekte olup, Kırım’a yapılan en büyük ve en önemli Türk yatırımları Erbek İnşaat ve 2,5 milyon ABD Doları ile unlu mamuller ve bisküvi üretimi konusunda faaliyet gösteren bir Türk yatırımcı tarafından gerçekleştirilmiştir. Ukrayna’da yürürlükte olan mevcut kanunlar uyarınca, Ukrayna topraklarında kurulan ve kuruluş sermayesinde yabancı yatırımcı payı en az yüzde 10 olan şirketler ve yabancı yatırımlar “yabancı sermaye yatırımı” olarak değerlendirilmektedir. Ukrayna'da ekonomik ve ticari faaliyetlerde bulunan yabancılar ve yabancı yatırımcılar, Ukrayna Kanunlarında ve Ukrayna'nın uluslararası anlaşmalarında aksi belirtilmedikçe, Ukrayna vatandaşların sahip olduğu hak ve sorumluluklara sahiptir.

01.01.2011 Tarihi İtibarıyla Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Sektörlere Dağılımı Sektör Miktar (Milyon Dolar) İnşaat 227,5 Sanayi Üretimi 183,2 İşleme Sanayi 134,0 Madencilik 9,0 Elektrik, Gaz ve Su Üretimi ve Dağıtımı 40,2 Leasing ve Taşınmaz Mal İşlemleri 114,6 Ulaştırma ve İletişim 94,0 Sağlık ve Sosyal Yardım 69,1 Otelcilik ve Restorancılık 67,5 İşleme Sanayi Yatırımlarının Sektörlere Dağılımı Kimya ve Petrokimya Sanayi 102,1 Makine Üretimi 16,2 Gıda,İçecek ve Tütün 15,2 Ürünleri

Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının kümülatif olarak şehir ve bölgelere göre dağılımı incelendiğinde, yüzde 38,6 oranı ve 314,5 milyon ABD Dolar ile Simferepol şehrinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Simferepol şehrinin ardından Yalta şehrinin yüzde 23,7 oran ve 194 milyon ABD Dolar ile ikinci sırada olduğu görülmektedir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 01.01.2011 tarihi itibarıyla kümülatif olarak şehir ve bölgelere göre dağılımı tablosu aşağıda verilmiştir.

28

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

01.01.2011 Tarihi İtibarıyla Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Şehir ve Bölgelere Göre Dağılımı (Milyon Dolar) 2009 Dağılım (%) 2010 Dağılım (%) KÖC (Toplam) 718.429,1 100,0 815.565,5 100,0 Şehirler Simferepol 273.910,0 38,1 314.468,4 38,6 Aluşta 45.164,6 6,3 47.625,4 5,8 Armyansk 46.095,6 6,4 46.234,4 5,7 Yevpaporiya 19.395,7 2,7 21.084,5 2,6 Kerç 11.955,4 1,7 22.172,5 2,7 Krasnoperekopsk 60.627,1 8,5 60.042,7 7,4 Sak 1.944,2 0,3 1.823,5 0,2 Sudak 17.434,7 2,4 21.267,1 2,6 Feodosiya 15.475,6 2,2 13.722,2 1,7 Yalta 176.661,9 24,6 193.684,8 23,7 Bölgeler Bahçersaray 5.927,0 0,8 8.708,7 1,1 Belogorod 3.577,8 0,5 13.997,4 1,7 Canköy 34,9 0,0 194,4 0,0 Kirovsk 3,9 0,0 256,3 0,0 Kranogvardeysk 8.799,2 1,2 12.881,9 1,6 Kranoperekopsk 1.635,3 0,2 1.860,5 0,2 Lenin 1.616,8 0,2 1.589,2 0,2 Pervomaysk – – 2.024,7 0,2 Rozdolnenskiy 193,6 0,0 190,8 0,0 Sak 6.269,9 0,9 6.462,3 0,8 Simferopol 20.092,5 2,8 22.476,2 2,8 Sovetskiy 1.603,5 0,2 1.603,7 0,2 Çernomorsk 9,9 0,0 1.193,9 0,2

KÖC TARAFINDAN YABANCI ÜLKELERE YAPILAN DOĞRUDAN YATIRIM Kırım tarafından dünya ülkelerine yapılan doğrudan yabancı yatırım miktarı kümülatif toplam olarak 01.10.2011 tarihi itibarıyla 2.283,3 bin ABD Dolarına ulaşmıştır. Kırım’dan en çok yabancı sermaye yatırımı 2.007,5 bin ABD Doları ile Polonya’ya ve 217,8 bin ABD Doları ile Avusturya’ya yapılmıştır.

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ SANAYİSİ KÖC’de gerçekleştirilen sanayi üretiminin yaklaşık olarak yüzde 33’ünü gıda ürünleri üretimi, yüzde 24’nü elektrik enerjisi, doğal gaz, su üretimi ve dağıtımı, yüzde 22’sini kimya sanayi ürünleri, yüzde 12’sini makine sanayi, yüzde 5’ini madencilik sanayi ürünleri oluşturmaktadır.

29

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Gıda ürünleri üretiminde alkollü içecek üretimi yüzde 40 ile ilk sırayı alırken, ikinci sırada yüzde 30 ile et ve et ürünleri üretimi bulunmaktadır. Değirmencilik ürünleri üretimi ise yüzde 8 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Ukrayna’nın toplam şarap ve konyak üretiminin yüzde 30’u, dondurulmuş et üretiminin yüzde 25’i, pirinç üretiminin yüzde 80’i ile makarna üretiminin yaklaşık yüzde 10’u Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde gerçekleştirilmektedir. Kimyasal ürün ihracatı KÖC’ün toplam ihracatının yüzde 50’sini teşkil etmesinin yanı sıra Armyansk ve Krasnoperekopsk şehirlerindeki istihdamın büyük bir bölümünü de sağlamaktadır. 2011 yılında sanayi üretimi 2010 yılına göre toplam olarak yüzde 4,3 oranında artış göstermiştir. Ancak, sanayi üretiminde yaşanan artış hızının 2010 yılındaki yüzde 10,5 oranındaki artış hızının altında kaldığı görülmektedir. Maden sanayisinde 2011 yılının dördüncü çeyreğinde, 2010 yılının aynı dönemine göre yüzde 12,0 gibi üretim artış hızına ulaşılması neticesinde, 2011 yılında maden sanayi üretim hacmi 2010 yılına göre yüzde 1,2 oranında artış göstermiştir. Yakıt ve enerji ürünleri hariç olmak üzere, mineral üretimi yüzde 11,6 oranında bir artışa ulaşmıştır. Hidrokarbon üretim hacmi yüzde 0,7 oranında düşüş göstermiş olup, 2011 yılında 12,2 bin ton petrol, 267,3 bin metreküp kum, 1,9 milyon ton kürek taşı üretimi gerçekleştirilmiştir. 2011 yılında işleme sanayi üretim hacmi yüzde 4,8 oranında artış göstermiştir. Gıda, içecek ve tütün mamulleri üretimi yüzde 6,0 oranında düşüş göstermiştir. 2011 yılı içerinde, 135,9 bin ton un, 26,1 bin ton tahıl, 6,4 milyon ton süt, 5,6 bin ton süt bazlı gıda ürünü, 9,3 bin ton makarna, 1,6 bin ton taze veya soğutulmuş sığır ve dana eti, 5,0 milyon dekalitre üzüm şarabı, 1,8 milyon dekalitre alkolsüz içecek, 60,9 bin ton taze veya soğutulmuş kümes hayvanı eti ve sakatatı, 58,6 bin ton ekmek, 20,6 bin ton sucuk, 3,8 bin ton taze veya soğutulmuş domuz eti, 2,2 bin ton yarı et mamulü (kümes hayvanı etleri dahil), 1,1 bin ton tereyağı üretilmiştir. 2011 yılında hafif sanayi ürünleri üretim hacmi yüzde 35,8 oranında düşüş göstermiştir. 2011 yılında 33,7 bin adet tane yatak çarşafı, 4,2 milyon adet erkek gömleği, 6,1 bin çift ayakkabı üretilmiştir. 2011 yılında kimya ve petrokimya sanayi ürünleri üretimi yüzde 6,3 oranında artış gösterirken, temel kimya ürünleri üretim hacmi yüzde yaklaşık olarak 6,0 oranında artış göstermiştir. Diğer ametal mineral ürünlerinin üretim hacmi ise 2010 yılına göre yüzde 9,4 oranında artış kaydetmiştir. 2011 yılında makine sanayiinde yüzde 23,9 gibi yüksek bir oranda üretim artışı sağlanmıştır. Yıl içerisinde 1,1 milyon adet çeşitli motor ve hidrolik ve pnömatik lineer hareket güç ünitesi, 2,9 milyon adet alçak voltajlı elektrik donatım aleti üretimi gerçekleşmiştir. 2011 yılında Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde elektrik üretim ve dağıtım hacmi 2010 yılına göre yüzde 6,0 oranında artış göstererek, toplam 827 milyon Kilowat/saat enerji üretimi gerçekleştirilmiştir. Termik santrallerde 761 milyon Kilowat/saat, rüzgar santrallerinde ise 45 milyon Kilowat/saat tutarında elektrik üretimi yapılmıştır. Makina sanayi ürünleri KÖC’nin toplam ihracatının yüzde 35’ini oluşturmakta olup, OAO Zavod Fiolent”, “OAO Selma”, “ZAO Uksnab”, OOO Kerçenskiy Streloçniy Zavod” bu 30

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği alanda öne çıkan firmalardır. Ayrıca, gemi yapımı ve onarımı konusunda “OAO Zaliv” ve Kerç Gemi Onarım Tersanesi de Cumhuriyetin önde gelen kuruluşları arasında yer almaktadır.

KÖC 2003-2010 Yılları Temel Sanayi Ürünleri Üretim Hacimleri 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Madencilik ...

...

...

17,8

15,9

13,9

14,1

13,0

...

...

...

1.276,7

...

...

...

...

480,5

637,6

631,6

655,9

763,3

717,3

475,5

332,7

57,4

316,8

509,1

548,2

228,1

145,1

...

...

1.973,6

2.348,5

1.024,9

1.189,1

1.368,4

1.362,7

1.167,9

1.561,1

Sığır ve dana eti, taze (ikili) veya soğutulmuş (Ton) Taze domuz eti (ikili)taze veya soğutulmuş (Ton) Taze koyun (ikili) eti taze veya soğutulmuş (Ton) Kümes hayvanlarının eti ve diğer ürünleri, taze veya soğutulmuş (Ton) Kümes hayvanlarının eti ve diğer ürünleri, dondurulmuş (Ton) Sucuklar (Ton)

2.610,0

2.298,6

3.285,5

5.641,8

6.822,2

5.639,2

3.293,8

2721,4

1.489,0

1.480,0

1.567,7

2.928,2

4.631,5

5.173,4

4.008,9

4.058,3

247,0

183,6

111,6

78,1

96,7

87,3

65,4

94,5

31,3

48,5

56,5

48,1

51,7

52,8

53,3

55,4

215,0

4,749,0

7.941,0

19.945,0

22.841,0

13.926,0

...1)

...1)

2.563,0

2.651,0

3.724,0

5.268,0

7.673,0

14.405,0

16.720

20.350,0

Meyve ve sebze suları, nektarları (Ton) Sebze, konserve meyve suyu (Ton) Reçel, meyve jöle, meyve veya fındık püresi ve ezmesi (Ton) Rafine edilmemiş ayçiçeği yağı, t Sıvı işlenmiş süt (Ton) Tereyağı (Ton)

8.180,6

4.593,9

4.870,3

6.695,8

9.382,9

7.287,2

1417,0

978,0

814,8

530,6

210,5

290,0

48,1

106,0

521,0

...

4.723,2

998,0

805,7

483,6

1.007,2

1.260,0

22,0

13,0

2.289,0

2.864,8

1.362,8

2.178,1

1.216,4

402,4

536,0

208,4

10.252,0

8.149,0

8.441,3

9.354,7

10.965,0

12.101,4

10.609,8

10.631,6

20.57,0

2.110,0

2.016,0

1.962,1

2.148,0

1.612,3

1.068,8

1.067,8

1.875,0

1.961,1

1.855,1

1.771,2

1.915,0

2.114,3

1.729,2

1.551,0

534,0

733,0

1.105,0

1.371,4

1.139,3

1.179,8

1.137,3

988,8

Ham Petrol (Bin Ton) Doğal Gaz, (Milyon m3) Kireç taşı, Alçılı ve Kireçli Kaymak Taşı (Bin m3) Doğal kumlar (Bin m3) Çakıl taşı, kırma taş (Bin m3)

İşleme Sanayi

Taze mayalanmamış ve süzme peynir (Ton) Yağlı peynirler (Ton)

31

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 10.407,0

11.291,5

11.404,9

11.811,7

13.559,3

12.740,5

10.517,1

7.832,6

120.009,0

124.005,4

131.744,9

131.163,4

153.287,2

Bulgur (Ton)

15.844,8

10.476,5

7.548,4

17.044,5

29.056,6

169.481, 5 31.234,6

160.580, 7 26.077,7

144.810, 7 37.356,3

Ekmekçi ürünleri (Ton)

87.695,0

84.206,0

80.923,5

73.082,3

71.390,3

69.614,1

65.205,1

61.352,3

294,5

614,0

1.160,5

1.338,1

2484,5

2.504,3

1.114,7

...

11.121,0

10.425,0

11.805,1

12.171,4

12.011,3

13.000,8

11.522,7

10.878,7

Ekşi süt ürünleri (Ton) Un, t

Beyaz çikolata dahil kakao içermeyen şekerleme ürünleri (Ton) Makarna (Ton)

191,0

420,0

644,0

765,0

1.063,9

1.331,1

1.038,9

731,0

3.588,03

7.168,63

8.523,5

5.571,1

4.415,6

5.424,8

4.369,1

4.594,2

Üzüm şarabı (Bin Dal.) Alkolsüz içecek (Bin Dal.) Yatak çarşafları (Bin Adet) Alt triko (Bin Adet)

3.006,0

3.044,9

3.866,8

5.091,0

6.333,3

6.760,6

7.846,0

7.377,1

9.054,0

4.602,3

6.812,5

5.251,8

6.607,5

4.544,7

3.004,6

2.673,9

31,8

234,8

262,7

230,3

445,4

254,2

92,2

26,7

4,5

3,1

11,1

7,1

8,6

7,3

3,9

12,4

Ayakkabı (Bin Adet) 6 mm aşan kalınlığında biçilmiş veya parçalanmış kereste (Bin m3) Ahşaptan yapılan pencere, kapı, bunların çerçeveleri, kapı eşikleri (Bin m3) Oluklu kağıt ve kartondan yapılmış kutu ve çantaları (Bin m3) Kağıt ve kartondan yapılmış okul ve kırtasiye ürünleri (Ton)

61,5

55,4

26,5

21,1

27,6

20,6

18,0

10,1

3,6

3,9

37,8

36,0

10,9

9,9

4,9

5,1

41,5

31,2

19,8

14,7

12,5

10,5

7,1

3,5

3.293,4

3.342,8

3.540,9

1.470,1

1.582,9

2.708,5

3.091,3

7.221,2

721,5

696,0

734,6

1.071,3

738,8

705,7

615,3

518,8

Deterjan ve temizlik malzemeleri (Ton) Uçucu yağlar (Ton)

2.344,0

2.440,0

1.745,0

1.453,0

1.235,0

1.466,0

1705,0

1912,0

45,6

57,0

53,5

36,2

25,0

24,0

27,7

76,7

Etilen, propilen, vinil klorid diğer polimerden yapılmış katı borular, hortumlar ve fitingler (Ton) Ateşe dayanaklı olmayan keramik

396

209

1.710,0

3.610,0

6,117,0

4.970,0

1.290,0

1.865,0

23,3

21,2

26,6

28,5

20,8

17,0

8,9

11,5

Konyak (Bil.dal) Vodka ve diğer sert alkollü içecek, bin.dal (alkol oranı yüzde 45.4 vol az olan içecek ispirto; likör, cin, üzüm şarabı hariç meyveden imbikte çekilen ispirtolar

32

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği inşaat tuğlası (Milyon Adet) Çimento, yapay taş veya inşaat betonundan yapılmış blok ve tuğlalar (Milyon Adet) Çimento, beton veya yapay taştan prefabrike inşaat yapılarının öğeleri, (Bin m3) Kullanıma hazır beton karışımları (Bin Ton)

5,5

6,7

7,9

8,1

12,5

12,7

4,6

3,5

76,2

80,7

73,1

96,1

108,2

84,0

36,6

26,0

260,1

402,9

379,8

720,7

993,8

1.213,0

605,7

511,3

1.556,0

1766,1

2.183,0

2.628,0

3.316,0

4.531,9

5.029,6

...1)

9.627,0

11.099,0

11.639,0

11.201,0

9.224,0

11.399,0

5.829,0

6.866,0

9.419,0

14.085,0

14.522,0

11.674,0

7.867,0

5.414,0

2.939,0

3.147,0

Yemek ve mutfak takımları; diğer ev eşyaları; demir, bakır ve alüminyumdan yapılmış bunların parçaları (Ton) Ofis mobilyası (Adet) Konut içinde kullanılan ahşap mobilyalar (Adet)

Elektrik enerjisi, gaz ve su üretimi ve dağıtımı Elektrik enerjisi – Yıl/ Milyon KWT

432,9

472,6

705,4

598,7

714,6

737,2

584,3

842,0

TARIM ve HAYVANCILIK Isı ve nemlilik miktarları ile Kırım, dünyadaki tarımsal alanlar içinde önemli bölgelerden birisi olarak kabul edilmektedir. Kırım topraklarının büyük kısmında görülen hava sıcaklığı; buğday, mısır ve birçok meyvenin rekoltesini ve üzümlerin aktif büyümelerini artırmaktadır. Büyükbaş ve küçükbaş besi hayvanı ve tavukçuluk potansiyeli açısından da çok zengin olan Yarımada'da besi hayvanı yetiştirmeye müsait açık alanlar oldukça fazladır. Uzmanlar Yarımada'yı, coğrafyayı geniş ölücüde yansıtan iki bölüme ayırmıştır. Kuzey kısmı Avrasya stepi, dağlık güney kısım ise Akdeniz benzeri kabul edilmiştir. Akdeniz olarak adlandırılan alanın bitki örtüsü, steplerle karşılaştırıldığında daha zengin ve çeşitli olduğu görülmektedir. KÖC’de tarımsal üretimin yüzde 50,1’i bitkisel, yüzde 49,9’u hayvancılık olmak üzere hemen hemen eşit bir dağılım göstermektedir. Bitkisel üretim genelde tarım kuruluşları tarafından gerçekleştirilirken, hayvancılığın daha çok kırsal kesimde yaşayanlar tarafından yapıldığı gözlenmektedir. KÖC’de ekilebilir alan 2010 yılı başı itibarıyla 897,9 bin hektar olarak açıklanmıştır. 2010 yılında sulanabilir tarımsal alan 207 bin hektara ulaşmıştır. Ekilebilir alanlarda ağırlıklı olarak tahıl ve baklagiller üretimi gerçekleştirilmektedir. Tahıl üretimi (yüzde 61,97), patates üretimi (yüzde 15,31) ve sebze üretimi (yüzde 14,85) 33

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

KÖC’de 4.845 hektar arazi tarım alanı özelliğini yitirmiş olup, ıslah çalışmalarının yapılması gerekmektedir. 2011 Yılındaki Gelişmeler Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde ön verilere göre, 2011 yılında tarım ürünleri üretim kapasitesi 2010 yılına göre yüzde 10,5 oranında artış göstermiş bulunmaktadır. 2011 yılında toplam 1930,8 bin ton hububat üretimi gerçekleştirilmiş olup, bu rakam 2010 yılına göre yüzde 37,5 oranında bir artışı ifade etmektedir. Kırım’da gerçekleştirilen hububat üretiminin 1.390,0 bin tonluk kısmı zirai işletmelerde, 540,8 bin tonluk kısmı ise köylerde yapılmıştır. 2011 yılında yaşanan hububat üretim artışının, hektar başına 10.7 kental verim düzeyine çıkılmasına bağlı olduğu belirtilmektedir. 2011 yılında ayçiçeği rekoltesi 2010 yılına göre yüzde 56,0 oranında artarak 56,4 bin tona ulaşmıştır. Ayçiçeği üretiminde yaşanan artışın ayçiçeği ekilen alanların 28,1 bin hektar daha artırılmasından kaynaklandığı görülmektedir. 2011 yılında patates üretimi 2010 yılına göre yüzde 27,4 oranında artış göstererek, 100,6 bin tona ulaşmıştır. Sebze üretimi 2010 yılına göre, yüzde 8,5 oranında artışla 432,5 bin tona çıkarken, meyve üretimi yüzde 13,8 oranında azalarak 99,7 bin tona inmiştir. Üzüm üretimi ise 2010 yılına göre yüzde 12,1 oranında artış göstererek, 125,4 bin tona çıkmıştır. Halen, 2012 sezonu için tahıl, yemlik ve kanola üretimine yönelik olarak 586,2 bin hektar alanda ekim işlemi yapılmış olup, ekim yapılan arazi 2011 yılına göre yüzde 6,7 oranında bir artışı ifade etmektedir. Kırım’da 2011 yılında; 209,2 bin ton et (2010 yılına göre yüzde 4,0 oranında artış), 329,9 bin ton süt (2010 yılına göre yüzde 6,5 oranında düşüş), 782,8 milyon adet yumurta (2010 yılına göre yüzde 3,4 düşüş), 1.170 ton yün (2010 yılına göre yüzde 18,1 oranında düşüş ) üretimi gerçekleştirilmiştir. Kırım’da faaliyet gösteren zirai işletmelerde gerçekleştirilen et üretimi yüzde 5,4 oranında artış gösterirken, aynı işletmelerde süt üretimi yüzde 0,6 oranında, yumurta üretimi yüzde 3,5 oranında, yün üretimi ise yüzde 25,4 oranında düşüş göstermiştir.

Canlı Hayvan Varlığı 1 Ocak 2012 itibarıyla, büyük baş hayvan sayısı 146,9 bin baş olup, 2011 yılının aynı dönemine göre yüzde 2,5 oranında artış göstermiştir. Büyük baş hayvanlar içerisinde yer alan inek sayısı yüzde 1,3 oranında düşüş göstererek 73,5 bin başa inmiştir. Zirai işletmelerde beslenen büyük baş hayvan sayısı toplam olarak yüzde 6,1 oranında, inek sayısı ise yüzde 8,5 oranında azalırken, köylerde çiftçiler tarafından beslenen büyük baş hayvan sayısı toplamda yüzde 4,6 oranında artış göstermiş, inek sayısında ise yüzde 0,5 oranında düşüş yaşanmıştır. Kırım’da domuz sayısı 181,1 bin baş olup, domuz sayısı 2011 yılı başına göre yüzde 2,2 düşüş göstermiştir. Koyun ve keçi sayısı toplam olarak yüzde 5,1 oranında artarak, 329,3 bin başa çıkmıştır. Küçük baş hayvan sayısı zirai işletmelerde yüzde 9,2 oranında düşerken, çiftçiler tarafından yapılan besicilikte yüzde 6,8 oranında artış göstermiştir. 34

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla, kümes hayvanı sayısı 1 Ocak 2011 tarihine göre 3,1 oranında azalarak 11.945,6 bin olarak belirlenmiştir. Bu rakam zirai işletmelerde yüzde 5,4 oranında, köylerde ise yüzde 0,3 oranında artış göstermiştir 1 Ocak 2010 tarihi itibarıyla büyükbaş hayvan sayısı 176,1 bin olarak açıklanmıştır. Büyükbaş hayvan varlığının yaklaşık yüzde 80’i ile kümes hayvanlarının yüzde 44,7’si özel şahıslara aittir. Et üretiminin yüzde 51,2’si ve yumurta üretiminin yüzde 90’ı, zirai tarım kuruluşları tarafından, süt üretiminin yüzde 90’ı ile yün üretiminin yüzde 88’i köylerde gerçekleştirilmektedir.

İNŞAAT SEKTÖRÜ 2011 yılında KÖC’de faaliyet gösteren işletmeler ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen inşaat işleri hacmi 2010 yılına göre yüzde 3,7 oranında azalarak, toplam 2.218,0 milyon Grivna olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılına göre 2011 yılında inşaat işlerinin hacminin düşmesinin konut/tesis ve altyapı inşası konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerin işlerinin daralmasından kaynaklandığı görülmektedir. Toplam inşaat faaliyetleri içerisinde söz konusu şirketlerin payı yüzde 84,3 seviyesinde bulunmaktadır. Kırım’da faaliyet gösteren ve enerji boru hattı ve iletişim nakil hatlarının döşenmesi konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacimlerinde yüzde 49,9 oranında, havaalanı ve spor tesisleri inşası konusunda faaliyet gösteren şirketlerin iş hacminde 40,5 oranında, köprü, üstgeçit, tünel yapımı konusunda faaliyet gösteren şirketlerin iş hacimlerinde ise yüzde 22,5 oranında düşüş yaşanmıştır. Diğer taraftan, yukarında zikredilen alanların dışında kalan diğer inşaat işlerinde faaliyet gösteren şirketlerin iş hacimlerinde toplam 2,5 misli artış yaşanmıştır. Nitekim, toplam inşaat hacminde yüzde 55.4 paya sahip olan konut ve yapı inşası konusunda faaliyette bulunan inşaat şirketlerinin iş hacimlerinde 2011 yılında 2010 yılına göre yüzde 11,3 oranında artış yaşandığı görülmektedir. İnşaatların teknik donanımı konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacimlerinde yüzde 6,9 oranında artış kayıt edilmiştir.

MADENCİLİK Enerji dışı madencilik Halen, inşaatlarda kullanılan yapı taşları ile inşaatlarda kullanılan kum, çakıl üretimine yönelik olarak toplam 153 adet maden faaliyettedir. Ancak, mevcut madenler bölgenin inşaat malzemesi ihtiyacını karşılayacak potansiyele sahip bulunmamaktır. HİDROKARBON Karadeniz ve Azak Denizi’nde bulunan hidrokarbon kaynaklarının tahmini rezervi 1,6 milyar ton olarak açıklanmıştır. Söz konusu kaynaklar 1,5 trilyon metre küp doğal gaz enerjisine eş değer olarak değerlendirilmektedir. Aynı zamanda KÖC’de bulunan hidrokarbon kaynakları Ukrayna’nın toplam hidrokarbon kaynaklarının yüzde 30’unu oluşturduğu ve şimdiye kadar bölgedeki hidrokarbon kaynaklarının ancak yüzde 4’lük kısmının işlendiği belirtilmektedir. 35

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği KÖC haricinde, Ukrayna hidrokarbon kaynaklarının yüzde 60’dan fazla kısmı çıkarılmış durumdadır.

DOĞAL GAZ Halen ön görülen doğal gaz üretim hacmi yıllık 2,2 milyar metre küp olup, 2020 yılında üretim hacminin yıllık 5-6 milyar metre küp seviyesine çıkabileceği belirtilmektedir. Kırım ve Karadeniz ve Azak Denizi’nin su alanından çıkarılan doğal gaz Ukrayna’nın doğal gaz ihtiyacının yüzde 55’ini, petrol ise ihtiyacının yüzde 5’ini karşılamaktadır.

ELEKTRİK ENERJİSİ Alternatif Enerji Kaynakları KÖC’de alternatif elektrik üretiminin her geçen gün arttığı görülmektedir. 4 devlet kuruluşu tarafından işletilen 543 adet rüzgar santralinin toplam elektrik enerjisi üretim kapasitesi 63,1 MWT dolayındadır. Güneş Enerjisi KÖC’de güneş enerjisinden elektrik üretimi için uygun alt yapıya sahip olup, güneş ışınımının yıllık ortalaması 1400 KWT/m2 olarak ölçülmüştür. Bazı bölgelerde yıllık güneş alma saati 2.170 ile 2.400 saat arasındadır. Enerjide alternatif yollar arayan Ukrayna Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde 2011 yılında dev bir yatırım gerçekleşmiştir. Avusturyalı Activ Solar, Simferopol bölgesi Perovo köyünde kurduğu güneş enerjisi santralinin 20 MW gücündeki 5. bölümünü tamamlayarak Çin’in Golmud Solar Park’ın ardından bu santrali dünyanın en büyük ikinci güneş santrali konumuna getirmiştir.. Şirketin yayımladığı bilgiye göre,5. bölümünün inşaatı tamamlandıktan sonra gücü 100 MW’a yükselen Badana güneş enerji santrali, gücü 97 MW olan Kanada’daki Sarnia güneş santralini geride bırakmıştır. Activ Solar şirketi daha önce de Kırım’ın Sak bölgesi Cagakuşçi (Ohotnikovo) köyünde 80 MW’lık bir santral kurmuştu. Perovo köyünde 200 hektardan fazla alana kurulan güneş santrali yaklaşık 440 bin fotovoltaik modülden oluşmaktadır. Tesis, çevreyi kirletmeden yılda 132,5 milyon KWh değerinde enerji üretmesi öngörülmektedir. . Tesis, havaya salınan karbondioksit miktarının yılda 105 bin ton azaltılmasını sağlayacak. Söz konusu tesisin inşaatı 7 ayda tamamlanmıştır. ULAŞTIRMA ve TAŞIMACILIK Kırım'ın deniz kıyısı boyunca yapılan ulaştırma yolları Rusya, Ön Asya ve Güney Avrupa ülkeleri ile çok kullanışlı bağlantılar kurulmasını sağlamıştır. Yarımada'da nehir taşımacılığı hariç her tür taşımacılık gelişmiştir. Kırım'ın deniz kapıları Sivastopol, Yalta, Yevpatoriya ve Kerç'dir. Bu limanlar aracılığı ile başta Rusya Federasyonu'nun Krasnodar Bölgesi, Gürcistan, Volga-Donskoy gemi kanalları yoluyla Hazar Denizi, Beyaz Deniz ve Baltık Denizi ile, Türkiye'de; Trabzon, Samsun, İstanbul ve Çanakkale limanları, Romanya'nın Köstence limanı ve diğer ülke limanları ile bağlantı kurulmaktadır. KÖC içi taşımacılıkta nehir taşımacılığı hariç tüm taşımacılık türlerinden yararlanılmaktadır.

36

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Yük taşımacılığında, yüzde 73,8’lik oranla karayolu taşımacılığı ilk sırayı alırken, demir yolu ile taşınan yüklerin oranı yüzde 17,8’de kalmaktadır. Yüklerin yalnızca yüzde 8,4’lük kısmı deniz ve hava yolu ile taşınmaktadır. Karayolu taşımacılığının yüzde 55,6’sını yolcu taşımacılığı oluştururken, yolcu taşımacılığında yüzde 28,5’lik payla troleybüs ile taşınan yolcular ilk sırayı almaktadır. KÖC topraklarında göreceli olarak gelişmiş otoyolu ağı bulunmaktadır. Toplam karayolu uzunluğu 8.505 km olup, 6.184 kilometresi devlet karayolu niteliğindedir. Bölgede 236’sı şehirler arası olmak üzere toplam 541 güzergahta karayolu taşımacılığı gerçekleştiren toplam 185 firma bulunmaktadır. Bölgede ayrıca 60 adet irili ufaklı otobüs terminali faaliyette bulunmaktır. 2011 yılında KÖC’de faaliyette bulunan tüm taşımacılık şirketleri tarafından 12,4 milyon ton yük taşıması gerçekleştirilmiştir. 7.093,6 milyon km/ton tutarında yük taşıması yapılmıştır. 2010 yılına göre, yük nakli yüzde 13,1 oranında, yük taşıma hacmi ise yüzde 3,3 oranında artış göstermiştir. 2011 yılında demiryolu ile taşınan yük miktarı 2010 yılına göre yüzde 19,0 oranında artarak 7.110,9 bin tona, yük taşıma hacmi ise yüzde 2,7 oranında artarak 6.215,5 milyon km/tona çıkmıştır. 2011 yılında karayolu ile gerçekleştirilen yük taşımacılığının toplam hacmi 2010 yılına göre yüzde 6,3 oranında azalarak, 464,4 milyon ton seviyesine inmiştir. 2011 yılında boru hatlarıyla taşınan doğal gaz hacmi 1.592,0 bin ton, nakliye işleri 265,7 milyon km/ton olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu rakamlar 2010 yılına göre sırasıyla, yüzde 8,3 ve 4,0 oranında artışı ifade etmektedir. 2011 yılında gerçekleştirilen nehir yoluyla taşınan yük hacmi 2010 yılına göre yüzde 19,6 oranında artarak, 798,1 bin tona yükselmiştir. 2011 yılında deniz yoluyla gerçekleştirilen yük taşımacılığı 2010 yılına göre, yüzde 15,0 oranında artış göstererek 14,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Taşınan yolcu sayısı; 2010 yılına göre, yüzde 13,4 oranında artarak 2011 yıl sonu itibarıyla, 69,3 milyon kişiye ulaşmıştır. 2011 yılında karayolu taşımacılık şirketleri tarafından taşınan yolcu sayısı 2010 yılına göre yüzde 5,7 oranında azalarak 132,0 milyon kişiye düşmüştür. Troleybüs ile taşınan yolcu sayısı 101,3 milyon kişidir. Yolcu taşımacılığının yüzde 93,8’i şehir ulaşımı ile sağlamaktadır. Tramvay ile taşınan yolcu sayısı 2010 yılına göre yüzde 8,7 oranında azalarak 12,9 milyon kişi olarak belirlenmiştir. Deniz ve nehir taşımacılığı ile taşınan yolcu sayısı 2010 yılına göre yüzde 6,8 oranında artarak 1.196,8 bin kişiye çıkmıştır. 2011 yılında demir yolu ile taşınan yolcu sayısı ise 2010 yılına göre yüzde 0,1 oranında artış göstererek, 21,9 milyon kişiye çıkmıştır.

37

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği DEMİRYOLU Kırım Dinyeper Demiryolu Müdürlüğü tarafından işletilen 262,1 km.si elektrifikasyon sistemli toplam 645,3 km uzunluğunda demiryolu ağı bulunmaktadır. Bölgenin en önemli tren istasyonları Simferepol, Feodosiya ve Kerç tren istasyonlardır. LİMANLAR Bölgede Yevpatoriya, Kerç, Feodosiya ve Yalta şehirlerinde dört adet büyük deniz ticaret limanı ve iki adet ro-ro seferlerinin yapıldığı liman bulunmaktadır. KÖC limanlarında toplam iskele önü uzunluğu 3.083,0 metre tül olup, toplam 290 adet iskele bulunmaktadır. Ukrayna genelinde yer alan 18 önemli deniz ve ticaret limanının dördü Kırım’da yer almaktadır. KÖC’de bulunan limanların işlem ve taşıma kapasitesi bakımından Ukrayna limanları içerindeki payı 2010 yılı sonu itibarıyla yüzde 8,87 seviyesindeyken, 2011 yılı sonu itibarıyla bu pay yüzde 11,3 seviyesine çıkmış bulunmaktadır. Yevpatoriya Deniz ve Ticaret Limanı Konum: Kırım yarımadasının Yevpatoriya körfezinde yer almaktadır. Özellilleri: Liman 6,6 hektar alan üzerinde kuruludur. Toplam İskele uzunluğu 938,7 metredir. Yolcu iskelelerinin uzunluğu ise 438 metredir. Limanda yer alan feribot terminalinde Ro-Ro gemilerinin yanaşması için gerekli alt yapı ve donanım mevcuttur. Hizmetler: Kum, büyük tonajlı araçların aktarılması, metal, hurda demir vs. yüklemesi yapılabilir.) • Yük taşınması • Yaz seyrüseferinde yolcu taşınması • Donanma bakımı Web site: http://www.emtp.com.ua/ * Kerç Deniz ve Ticaret Limanı Konum: Kerç koyunda bulunmaktadır. Özellilleri: Limanda 2 işleme-taşıma kompleksi vardır. 9 adet iskele bulunan limanda toplam iskele uzunluğu 1.784,0 metredir. 200,0 metre uzunluğu gemiler kabul edebilmektedir. Hizmetler: Güçlü yükleme tekniğine, kullanışlı yaklaşım yoluna , kapasitesi büyük depolara sahiptir. Web site: http://www.kerchport.com/ * Yalta Deniz ve Ticaret Limanı Konum: Güney Kırım yarımadasının Yalta körfezinde bulunmaktadır. Özellilleri: Yolcu terminali, yük- yolcu lterminalleri mevcuttur. Hizmetler: Liman onarım ve her türlü dizel motorlu gemi bakımı, yolcu ve yük gemisi kabulü. Web site: http://www.yaltaport.com.ua

38

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

KÖC’de bulunan limanlara ilişkin yük işlem hacimlerine ilişkin veriler aşağıda yer alan tablolarda sunulmuştur. Kırım Özerk Cumhuriyeti Deniz Ticaret Limanları Yük İşlem Hacimleri (Bin Ton) Liman 2011 2010 Değişim (%) Evpatoria 1.793,8 1.216,2 47,5 Kerç 6.273,2 4.859,0 29,1 Feodosia 3.920,1 3.180,6 23,3 Yalta 171,3 106,2 61,3 KÖC Limanları Toplamı 12.158,4 9.372,0 29,7 Ukrayna Limanları Toplamı 107.641,5 105.600,1 1,6 Kırım Özerk Cumhuriyeti Deniz Ticaret Limanlarından Transit Taşınan Yük Hacmi (Bin Ton) Liman 2011 2010 Değişim (%) Evpatoria 217,5 162,8 33,6 Kerç 4.057,7 1.378,1 194,4 Feodosia 2.488,5 2.123,5 17,2 Yalta 0,0 0,0 0,0 6.763,7 3.664,4 KÖC Limanları Toplamı Ukrayna Limanları 39.844,3 33.092,8 20,2 Toplamı

Liman

Kırım Özerk Cumhuriyeti Deniz Ticaret Limanları İhracat Taşımacılığı İthalat Taşımacılığı (Bin ton) (Bin ton) 2011 2010 Değişim 2011 2010 Değişim (%) (%)

Evpatoria Kerç

146,6 2.077,9

96,3 3.343,7

52,2 -37,9

164,2 96,2

123,2 67,2

33,3 43,2

Feodosia Yalta KÖC Limanları Toplamı

1.344,3 0,0 3.568,8

944,0 0,0 4.384,0

42,4 0,0 -22,8

87,3 0,0 347,7

109,4 0,0 299,8

-20,2 0,0 15,9

Liman Evpatoria Kerç Feodosia ICC Yalta KÖC Limanları Toplamı

Kabotaj (Bin ton) 2011 2010 1.265,5 833,9 0,7 0,5 0,0 3,7 171,3 106,2 1.437,5 944,3

Değişim (%) 51,8 40,0 0,0 61,3 52,2

39

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

HAVAYOLU KÖC’ün havacılık alanında faaliyette bulunan başlıca kuruluşları; “Uluslararası Simferepol Havaalanı”, “Kerç Aeroport”, Kırım Devlet Kuruluşu “Universal-Avia” ve Havayolu firması “Veteran”dır. Simferepol Uluslararası Havaalanı hemen hemen her tür uçağın iniş kalkış yapmasına elverişli olup, aralarında “Türk Hava Yolları” da olmak üzere, “Özbekistan Havayolları”, “Aeroflot”, “GTK Rossiya”, “Aerosvit”, “Ukrayna Havayolları”, “S7”, “ArmAvia”, “Donbass”, “Mars RK”, “Windrose” ve “El-Al” uçak şirketleri tarafından düzenli uçuşlar gerçekleştirilmektedir. Canköy Askeri Havalanı içerisinde yerleşik olarak faaliyet gösteren “Veteran” firması havayolu ile yük taşımacılığı ve uçak bakımları konusunda faaliyette bulunmaktadır. TURİZM Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin doğal ormanlar, mineral sular, tedavi çamuru, akarsular, göller ve deniz kıyısının bulunduğu bütün bölgeleri, turizm için değişik imkanlar sunmaktadır. Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin denize yakın alanlarından oluşan güney bölgesi turizm imkanları bakımından en zengin bölgedir. KÖC’ün kıyı şeridi uzunluğu toplam 1.120 km olup, 517 km uzunluğunda plaja sahiptir. KÖC’de toplam 11.500 tarihi ve kültürel anıt bulunmaktadır. KÖC’nin toplam turizm ve dinlenme tesislerinin yüzde 50’si, sanatoryumlarının yüzde 75’i ve toplam yatak kapasitesinin yüzde 60’ı Yalta, Aluşta, Yevpatoriya ve Sak şehirlerinde bulunmaktadır. KÖC bünyesinde Ukrayna’nın sahip olduğu toplam turizm ve dinlenme tesislerin yüzde 30’u bulunmaktadır. Bölgedeki mevcut şifalı çamur yataklarının sayısı 14 olup, toplam rezervi 25 milyon metreküp civarındadır. Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde 100’den fazla maden suyu kaynağı ve 200’den fazla maden suyu kuyusu bulunmaktadır. Halen spa kaynaklarının sadece yüzde 3,5’u işletilmektedir. KÖC’de toplam alanı 146,2 bin hektar tutarında 154 sit alanı yer almaktadır. Sit alanlarının toplam alan içindeki yüzde 5,6 oranıyla Ukrayna ortalamasının bir hayli üzerindedir.

YILLAR

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Turizm tesislerinde Konaklayan Sayısı 374.631 420.391 482.182 570.235 334.856 359.609 335.322 392.709 351.235 254.203 284.367

Toplam Turist Sayısı KÖC’den Ukrayna Dışına Vatandaşları Çıkan Sayısı 128.145 4.056 152144 1.833 161.363 1.755 200.590 2.064 110.702 2.486 113.387 4.110 94.967 6.561 128.009 8.753 114.108 9.464 84.801 7.162 107.535 9.992 Yabancı Ülke

Yerli Turist Sayısı 242.430 266.414 319.064 367.581 221.668 242.112 233.794 255.947 227.663 162.240 166.840

40

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

Kırım Özerk Cumhuriyeti Turizm Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, 2010 yılında Kırım’ı 5 milyon 719 bin turist ziyaret ettiği bildirilmiştir. 2010 yılında Kırım’a Rusya’dan gelen turist sayısı 2009 yılına göre yüzde 2,8 oranında artarak, toplam turistler arasında yüzde 35,2 oranında paya sahip olmuştur. Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in talimatı doğrultusunda KÖC’de faaliyet gösteren kamuya ait sağlık ve sayfiye merkezlerinin KÖC Bakanlar Kurulu’nun denetimine geçmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir. 2010 yılında Kırım’da tatil yapanların sayısı geçen yıla göre yüzde 15 oranında artış göstermiştir. 2010 yılında Kırım sanatoryumlarında bir milyon kişinin dinlendiğini (yüzde 5,4’lük artış) bildirilmiştir. Kırım Parlamentosu tarafından16 Şubat 2011 tarihinde, 2011-2020 yılları yat turizmini geliştirme konsepti kabul edilmiştir. Söz konusu konsept uyarınca, Kırım’ın uluslararası düzeyde yat turizmi merkezi haline getirilmesi hedeflenmektedir. Bu çerçevede, yarımadanın kıyılarında turizm alt yapısının geliştirilmesi çerçevesinde, 11 adet yat marinası ve 4 adet yat durağının inşa edilmesi planlanmaktadır. Diğer taraftan, mevcut gemi yapım sanayisinin küçük tekne imalatı ve tamirlerini de gerçekleştirebilecek şekilde dizayn edilmesiyle, bölgede yat filosunun büyütülmesi de öngörülmektedir. Turizm ve Dinleme Merkezleri 2011 tarihi itibarıyla Kırım’da 411 adeti sezonluk olmak üzere toplam 656 konaklama tesisi bulunmaktadır. KÖC’de Sovyetler Birliği döneminde edinilen alışkanlıklarla sağlık sanatoryumlarında konaklamalar hala güncelliğini korumakta olup, KÖC’teki sanatoryumların yatak kapasitesi 119 bin adet civarındadır. Sanatoryumların Yalta ve SakskoYevpatoriya bölgelerinde yoğunlaştığı görülürken, pansiyon ve oteller daha çok Aluşta, Yalta, Sudak, Feodosiya, Simferepol ve Bahçesaray kıyılarında yoğunlaşmıştır. YILLAR

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Turizm tesislerinde Konaklayan Sayısı 374.631 420.391 482.182 570.235 334.856 359.609 335.322 392.709 351.235 254.203 284.367

Otel Sayısı Oda Sayısı Odaların Toplam Alanı (m2) Otellerde Konaklayan Kişi Sayısı (Bin Kişi)

Toplam Turist Sayısı KÖC’den Yabancı Ülke Ukrayna Dışına Vatandaşları Çıkan Sayısı 128.145 4.056 152144 1.833 161.363 1.755 200.590 2.064 110.702 2.486 113.387 4.110 94.967 6.561 128.009 8.753 114.108 9.464 84.801 7.162 107.535 9.992 2006

Yerli Turist Sayısı 242.430 266.414 319.064 367.581 221.668 242.112 233.794 255.947 227.663 162.240 166.840

2004

2005

2007

2008

2009

74 5.724 12.289

78 5.982 12.710

81 6.464 13.542

82 6.777 13.987

93 7.188 14.839

96 7.384 15.324

2010 104 7.523 15.839

302,1

256,6

282,5

340,8

377,4

292,7

310,5

41

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Söz konusu bölgeler turizm, dinlenme tesisleri ve sağlık hizmetleri alanlarında yatırım yapmak isteyenler için dikkatle incelenmesi gereken bölgelerdir. Bölgede “sanatoryum” olarak adlandırılan ve sağlık turizmine yönelik olarak çalışan tesisler faaliyette bulunmaktadır.

Yıllar

SPA Sanatoryum ve Pansiyonların Sayısı Toplam

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

139 135 133 137 140 146 147 145 145 141 142 141 140 141 142 144 143

Yatak Sayısı (Bin)

60,2 57,6 59,4 60,7 59,9 57,0 57,5 56,6 55,8 55,6 54,5 53,8 55,0 54,1 55,5 56 , 0 56,3

Önleyici Tedavi Yapılan Sanatoryumların Sayısı Toplam

12 10 10 9 9 10 8 6 6 6 5 5 5 4 3 2 2

Yatak Sayısı (Bin)

0,7 0,6 0,3 0,4 0,5 1,1 0,5 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3

Tatil ve Dinlenme Evlerinin Sayısı Topla m

115 119 122 125 125 107 110 121 119 129 136 131 131 130 131 129 126

Yatak Sayısı (Bin)

37,3 38,6 36,2 35,6 34,6 27,6 28,2 28,5 27,3 29,6 29,3 28,9 30,0 29,9 28,0 28,4 28,1

Diğer Türdeki Dinlenme Tesislerinin Sayısı Toplam

203 187 203 252 255 256 268 268 279 291 286 288 280 278 278 273 273

Yatak Sayısı (Bin)

31,9 29,7 31,4 30,2 28,9 31,1 35,9 38,7 39,9 42,3 43,1 43,2 36,8 36,8 35,8 35,7 35,5

Çocuk Sağlık Kamplarının Sayısı Toplam

302 301 290 336 391 257 278 319 409 497 613 640 638 665 570 598 723

Yatak Sayısı (Bin)

26,9 25,6 27,3 28,5 27,2 26,2 26,1 28,8 30,7 32,9 33,9 33,4 33,3 32,3 30,7 34,0 33,5

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ’NDE TURİZMİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK FAALİYETLER Ukrayna Başbakan Yardımcısı ve Altyapı Bakanlığı tarafından, 05 Şubat 2012 tarihinde KÖC Bakanlar Kurulu Toplantısında Kırım’ın batı sahilinin turistik bölge olarak geliştirilmesinin öngörüldüğü “Kırım’ın Antalya’sı” projesinin tanıtımını yapılmıştır. 2013 yılına kadar tamamlanması planlanan söz konusu proje kapsamında Yevpatoriya ile Sak şehirleri arasında bir turistik beldenin kurulması öngörülmektedir. Proje ile beldede toplam 20 bin yatak kapasiteli otel, konut ve eğlence tesislerinin inşa edilmesi planlanmaktadır. Ancak, yeni turistik beldenin genel planının henüz hazırlanmadığı açıklanmıştır. Anılan proje kapsamında, Simferepol-Yevpatoriya karayolunun yenilenmesi de öngörülmektedir. İnşaat işlerine turizm beldesinin açılmasının planlandığı döneme yakın bir tarih olan 2013 yılı sonbahar aylarında başlanması planlanmaktadır. Kırım’ın batı sahilinin geliştirilmesinin öngörüldüğü projelerin hayata geçirilmesi için 5 milyar ABD Dolarına ihtiyaç duyulduğu, anılan miktarın 1,2 milyar Dolarlık kısmının Ukrayna Devlet Bütçesinden alınmasının planlandığına ilişkin haberler medyada yer almıştır. AB’den Kırım’da 5 Milyon Euro Tutarında Turizm Projesi Avrupa Birliği (AB) Ukrayna’ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde turizmi geliştirmeye yönelik olarak geliştirilen turizm projesine 5 milyon Euro tutarında yardım sağlayacak. 42

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Kırım Özerk Cumhuriyeti ile AB’nin anlaşmaya vardığı projenin tanıtımı 2 Mart 2012 tarihinde Uluslararası Kırım Turizm Fuarında yapılmıştı. Projeyi, ihale yoluyla belirlenen, İrlanda, İtalya ve Hollanda’dan uluslararası danışmanlık şirketlerinin oluşturduğu “GDSI Ltd.” konsorsiyumun gerçekleştireceği açıklandı. Söz konusu proje ile AB’nin Kırım’ın turizm altyapısına hazırlanmasına yönelik yasal reformlara katkıda bulunulması ile turizmde nitelikli uzman ihtiyacının karşılanması ve bölgedeki turizm faaliyetlerinin yılın 12 ayına yayılması amaçlanıyor. Proje çerçevesinde koordinasyonun sağlanması ve turizm çalışanlarının eğitimi için özel bir merkez kurulacak. Bütçeden, 3,5 milyon Euro danışmanlık hizmetleri, stratejik planların oluşturulması ve çeşitli faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için harcanacak. Geri kalan 1,5 milyon Euro ise bu faaliyetlerde gerekli araç gereçlerin alımında kullanılacak.” Kırım Eski SSCB Ülkesi Televizyonlarında Turizm Reklamları Vermeyi Planlıyor Kırım Turizm Bakanlığı, Kırım’a komşu ülkelerden daha fazla turist çekebilmek amacıyla Rusya, Belarus ve Baltık ülkeleri televizyonlarında yayımlanacak televizyon reklamları için 2 milyon Grivna (yaklaşık 250 bin dolar) tutarında bütçe ayırmayı planlıyor. Kırım Sayfiye ve Turizm Merkezinin verdiği bilgiye göre, söz konusu bütçenin 1 milyon Grivnası Rusya’da ve 500’er bin Grivnası da Beyaz Rusya ve Baltık ülkelerinde yapılacak televizyon reklamlarına ayrılacak. Söz konusu televizyon reklamlarının yarımadanın turizm alanında Türkiye ve Mısır ile rekabet etme yolunda atacağı ilk adım olarak görülmektedir. Yevpatoriya’da Kırım Savaşı Müzesi Yevpatoriya’da Kırım Savaşı (1853-1856) Müzesinin inşaatı hazırlıklarına başlanmış bulunuyor. Yevpatoriya Belediye Şurasının verdiği bilgiye göre, halen müzenin inşaatı için proje ve keşif çalışmaları yürütülmektedir. Yapımına 1 Nisan 2012 tarihinde başlanacak müze ile yöreye daha çok turist çekilmesinin hedeflediği belirtildi.

ÖNEMLİ TURİZM FUARLARI Kırım EMITT 2012 Turizm Fuarına katıldı 16.’sı l 9-12 Şubat 2012 tarihleri arasında İstanbul’da düzenlenen EMITT 2012 Fuarında Kırım Özerk Cumhuriyeti’ni Turizm Bakan Yardımcısı Nikolay Marinov başkanlığında Kırım’da faaliyette bulunan önemli seyahat acenteleri temsil etti. Kırım’ın tatil tesislerini, tedavi merkezlerini ve tarihi yerlerinin tanıtımı başarıyla gerçekleştirilmiştir.

43

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği 21. Uluslararası Kırım Turizm Fuarı 29 Şubat-2 Mart 2012 tarihleri arasında Yalta’nın Yalta-Inturist otelinde yapılacak 21. Kırım Turizm Fuarı, bölgenin en büyük turizm fuarı olma özelliğine sahiptir. Anılan fuara T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Müsteşarı başkanlığında 25 adet Türk tur operatörü katılmıştır. Fuara Türkiye’nin yanı sıra Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, Rusya ve Ukrayna’dan da katılım gerçekleşmiştir.

44

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği

Türkçe Simferopol Sivastopol Kerç Yevpatoriya Yalta Feodosiya Canköy Krasnoperekopsk Aluşta Bahçesaray Sak Armyansk Belogorsk Sudak Primorsk Gvardeysk Şçolkino İnkerman Oktyabrsk Gaspra Çernomorsk Gresovsk Krasnogvardeysk

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ YER ADLARI Ukraynaca Rusça Tatarca Сiмферополь Симферополь Aqmescit Севастополь Севастополь Aqyar Керч Керчь Kerç Євпаторiя Евпатория Kezlev Ялта Ялта Yalta Феодосiя Феодосия Feodosiya Джанкой Джанкой Canköy Красноперекопськ Красноперекопск Krasnoperekopsk Алушта Алушта Aluşta Бахчисарай Бахчисарай Bağçasaray Саки Саки Saq Армянськ Армянск Ermeni Bazar Бiлогiрськ Белогорск Qarasuvbazar Судак Судак Sudaq Приморський Приморский Hafuz Гвардiйське Гвардейское Sarabuz Щолкiне Щёлкино Şçolkino Інкерман Инкерман İnkerman Октябрське Октябрьское Büyük Onlar Гаспра Гаспра Gaspra Чорноморське Черноморское Aqmeçet Гресiвський Грэсовский Gresovskiy Красногвардiйське Красногвардейское Qurman

ÖNEMLİ ADRESLER * Ekonomik Gelişim ve Ticaret Bakanlığı Adres: 95005, Simferepol, Pr. Kirova, 13 / AR Crimea - Ukraine Telefon ve Faks:: +38 0 652 54-43-28 E-posta: [email protected] Web site: http://www.minek-crimea.gov.ua Kırım’ın Yatırım Portalı: http://www.invest-crimea.gov.ua * Sayfiye ve Turizm Bakanlığı Adres:95034, Simferepol, ul. Kievskaya, 77/4 / AR Crimea - Ukraine Telefon ve Faks:: +38 0 652 54-46-68 Web site: http://www.crimea.gov.ua/ E-posta: [email protected] * Bölgesel Gelişim, Konut ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Adres:95021, Simferepol, Ul. Zalesskaya 12 / AR Crimea - Ukraine Telefon: +38 0 652 69-42-46; Faks:+38 0 652 544-315; 45

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği E-posta: [email protected]; Web site: http://minregiongkh.ark.gov.ua/ * Maliye Bakanlığı Adres:Simferepol, ul. R. Lyuksemburgг, 4 / AR Crimea - Ukraine Telefon: +38 0 652 27-44-15 Faks:+38 0 652 54-57-71 E-posta: [email protected] Web site: http://www.minfin.ark.gov.ua/ * Sosyal Politika Bakanlığı Adres: 95000, Simferepol, ul. Gorkogo, 7 / AR Crimea - Ukraine Telefon+38 0 652 27-65-03 Faks:+38 0 652 54-75-62 E-posta: [email protected] Web site: http://msp.ark.gov.ua/ * Tarım Politikaları ve Gıda Bakanlığı Adres: 95034, Simferepol, ul. Kievskaya, 81 / AR Crimea - Ukraine Telefon+38 (0 652) 25-01-36 Faks:+38 (0 652) 27-88-85 E-posta: [email protected] Web site: http://minagro.crimea.ua * Eğitim, Bilim, Gençlik ve Spor Bakanlığı Adres: 95000, Simferepol, per. Sovnakomovskiy, 3 / AR Crimea - Ukraine Telefon+38 0 652 27-52-32 Faks:+38 0 652 27-61-33 E-posta: [email protected] Web site: http://mon-ark.gov.ua

* Sağlık Bakanlığı Adres:95028, Simferepol, ul. Semaşko 8 / AR Crimea - Ukraine Тelefon / Faks: +38 0 652 27-40-00 E-posta: [email protected] ; Web site: http://mz-ark.gov.ua/ * Kültür Bakanlığı Adres:95005, Simferepol, Ul. Gorkogo 15 / AR Crimea - Ukraine 46

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği Telefon: +38 0 652 54-44-85; Faks:+38 0 652 27-66-57; E-posta: [email protected]; Web site: http://www.mincult-crimea.gov.ua/ ** KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ KOMİTELERİ Ulaşım ve İletişim Komitesi Adres: 95005, Simferepol, Pr.Kirova, 13, Oda No: 442 / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 54-42-63, +38 0 652 27-32-33 Faks:+38 0 652 54-56-05 E-posta: [email protected] Web site: http://www.reskomtrans.ark.gov.ua/ * Yakıt, Enerji ve İnnovasyos Politikası Komitesi Adres: 95053, Simferepol, Ul. Kievskaya, 1а / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 543-908, 543-909 Faks:+38 0 652 544-214, 544-569 E-posta: [email protected] Web site: http://minenergy.ark.gov.ua/ * Tabii Kaynaklar Komitesi Adres: 95038, Simferepol, Ul. Keçkemetskaya, 114 / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 22-40-95 Faks:+38 0 652 22-73-61 E-posta: [email protected] Web site: http://rescomzem.gov.ua * İnşaat ve Mimarlık Komitesi Adres: 95001, Simferepol, Ul. Lenina 17 / AR Crimea - Ukraine Telefon+38 (0652) 25 60-46; Faks:+38 (0652) 56 91 93; E-posta: [email protected]; Web site: http://reskomstroy.ark.gov.ua/ * Milletler ve Deport Edilen Vatandaşlar Komitesi Adres: 95044, Simferepol, Ul. Trubaçenko, 23-а / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 (0 652) 59-88-25, 59-88-41 Faks:+38 (0 652) 59-88-36 E-posta: [email protected] Web site: http://reskomnac.ark.gov.ua

47

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği * Kültür Varlıklarını Koruma Komitesi Adres: 95011, Simferepol, Ul. Gogolya 14 / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 24-76-62 E-posta: [email protected] Web site: http://monuments-crimea.gov.ua * Su Yönetimi ve Sulu Tarım Komitesi Adres: 95034, Simferepol, Ul. Kievskya 77/4 / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 594-227 Faks:+38 0 652 275-726 E-posta: [email protected] Web site: http://www.vodhoz.crimea.ua * Enformasyon Komitesi Adres: 95000, Simferepol, Ul. Gorkogo 5 / AR Crimea - Ukraine Telefon:+38 0 652 27-56-55 Faks:+38 0 652 27-56-55 E-posta: [email protected] Web site: http://www.kicenter.crimea.ua * Çevre Koruma Komitesi Adres: 95038,Simferepol, Ul. Keçkemetskaya 198 / AR Crimea - Ukraine Telefon: +38 0 652 25-44-63 E-posta: [email protected] Web site: http://www.arhus.crimea.ua * Ormancılık ve Avcılık Komitesi Adres: 95005, Simferepol, Ul. Gavena, 2 / AR Crimea - Ukraine Telefon ve Faks: +38 0 652 44-27-19 E-posta: [email protected] Web site: http://www.comleshos.crimea-portal.gov.ua * KIRIM TATAR MİLLİ MECLİSİ Adres: Simferepol, Ul. Şmidta 2 / AR Crimea - Ukraine Telefon: +38 0 652 27 35 26 Web sitesi: http://www.qtmm.org * Kırım Özerk Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Odası Adres: 95013, Simferepol, Ul.Sevastopolskaya 45 /AR Crimea - Ukraine Telefon: +38 (0652) 499-731 Faks: +38 (0652) 44-58-13 48

T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği E-posta: [email protected] Web sitesi: http://www.cci.crimea.ua

Sivastopol Sanayi ve Ticaret Odası Adres: 99011, Sivastopol, Ul. Velyka Morskaya 34, / AR Crimea - Ukraine Telefon: +380-692 540644, 543536 Faks: +380-692 540644 E-posta: [email protected] Web sitesi: http://www.stpp.org.ua

KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ HARİTASI

49