Πολιτικά (1975 - 1976) [PDF]

Zitiervorschau

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

® Εκδόσεις θεμέλιο ΕΠΕ, 1980 Ακαδημίας 63, τηλ. 360 81 80, Αθήνα

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΑ •

·

1975 - 1976

ΘΕΜΕΛΙΟ

« . . . Ε ι δε μη λέγω φίλα, ουχ ήδομαι, το δ ’ ορΟόν ε ζ είρ η χ ' όμω ς» [ . . . κι αν δε λέω πράγματα ευχάριστα, λυπάμαι, είπα όμω ς το σω στό] Σοφοκλής, Τραχίνιαι, στ. 273

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρό/Λγος

13

1975 ΛΑΟΦΟΒΙΑ; Ανοιχτό γράμμα στον κ. Πρωθυπουργό

17

«ΚΑΘΑΡΟΝ ΥΔΩΡ»... Αξιοι «θεράποντες» και ανάξιοι θεράποντες

24

ΟΙ ΣΦΙΓΓΕΣ Δημοκρατική παρρησία και αφασία

30

Η ΣΥΝΤΑΓΗ θεωρία και πρακτική των πραξικοπημάτων

36

Η ΑΡΑΧΝΗ Κοινά μυστικά των μυστικών υπηρεσιών

44

ΔΗΜΟΙ ΚΑΙ ΜΙΣΟΔΗΜΟΙ Ένα «θεμέλιο της Δημοκρατίας» χωρίς θεμέλια

51

ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΙΣ ΚΑΙ «ΝΕΑ ΤΑΞΙΣ» Οι γέφυρες του ολοκληρωτισμού

55

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ

66

ΟΙ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ όταν παίζουν με τη φωτιά αριστεριστές και κράτος

81

ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΑΡΚΟΠΕΔΙΟ Συζυγία μοναρχίας - δικτατορίας και ευλογία της προστασίας

87

Ο «Ι.Δ.Ε.Α.» ΑΠΟ ΜΕΣΑ Αυτοπροσωπογραφία ενός «ιερού» εσμού

94

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

10

Η ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ Για να εισβάλει η βασιλική καμαρίλα

103

Ο ΣΩΡΕΙΤΗΣ Αντιδημοκρατικοί νόμοι και θεσμοί

110

Η «ΣΤΙΓΜΗ» 'Οταν η Δικαιοσύνη δικαιώνει τους αδικητές

127

Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΧΟΣ Του κύκλου τα γυρίσματα...

133

ΤΑ «ΣΥΝ» ΚΑΙ ΤΑ «ΠΛΗΝ» Συγκομιδή ενός χρόνου

138

Η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΥΡΕΜΒΕΡΓΗ» Κριτήρια δύο εγκλημάτων

143

ΒΙΒΛΟΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ Απριλιανών μύθων αποκαλύψεις

IS2

Ο ΛΑΚΚΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΚΟΡΠΙΟΥΣ Βασανιστήρια - το οξυγόνο της τυραννίας

158

ΤΟ ΘΡΑΣΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΟΥ Η «δήλωση» και η αυτοδιάψευση

166

ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ Ο μετριασμός και το «μέτρον»

176

Η ΜΕΤΑ-ΔΙΚΗ Η αλυσίδα των ενοχών

183

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ

209

Ο «ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ» Δεξιάς και Δικτατορίας

216

1976 ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑΤΑ Μπρος στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα-μας

225

ΤΑ ΑΡΓΥΡΙΑ «Αντιαμερικανισμός» και αμερικανικόν υθρεολόγιον και ανθολόγιον

230

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ Και «παιδικές αρρώστιες»

239

ΟΙ ^ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΙ» ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΡΩΜΕΝΟΙ Τά κίνητρα της εκστρατείας

243

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΧΑΣΜΟΥ;

252

ΤΟΥ '2 1 ... Μύθοι και αντι-μύθοι

260

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

II

ΟΙ ΑΓΧΟΝΕΣ Μικροί τίμιοι και μεγάλοι δήμιοι

269

ΗΓΕΤΕΣ. . . . Οδηγοί ή σφαγείς λαών;

276

ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ θεριά και Γιάννηδες

282

ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ Καταστροφή του λόγου και του Λόγου

289

Ο ΘΕΡΙΣΜΟΣ Η «πολιτική της δολοφονίας» και η δολοφονία της πολιτικής

294

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ Μνημεία και μνήμες

299

Η ΟΜΠΡΕΛΑ Οι «Σωματοφύλακες» μετά είκοσιν έτη

307

ΝΗΣΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ Προστασίες, συμμαχίες και συμπαιγνίες

315

ΟΙ «ΜΠΡΑΒΟΙ» Ολιγαρχικές «εταιρίες» και αμαρτωλές «σωτήριες»

322

Ο ΚΛΕΨΑΣ ΤΟΥ ΚΛΕΨΑΝΤΟΣ Σχόλιο στην κυπριακή τραγωδία

328

ΠΥΡ, ΚΕΡΔΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ Οι Ερινύες του Ποσειδώνα

339

ΟΙ ΒΕΡΝΑΡΔΟΙ Πορφύρες και χρυσοθήρες

345

«ΚΡΙΣΕΙΣ» ΚΑΙ ΥΠΟΚΡΙΣΙΕΣ Αποκατάσταση των διωκτών και διωγμός των διωγμένων

358

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ-ΤΗΣ Τί είδους πολίτες θέλουμε να «κατασκευάσουμε»;

370

ΤΑ «ΙΔΑΝΙΚΑ» Νέοι Πρόεδροι και παλιά προβλήματα

374

ΤΑ ΠΛΗΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΟΠΛΑ Δυνάμεις και αντι-δυνάμεις της Δημοκρατίας

380

Π Ο Σ Η « δ ι ά ρ κ ε ι α » μ π ο ρ εί να έχει η π ο λιτική αρθρογραφία, που αναλύει, σχολιάζει, κρίνει την ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α ; Και μά­ λιστα, σ τη ν εποχή-μας, μ ε την καθημερινή, καταρρα κτώ δη αλλη λο­ διαδοχή τω ν γεγονότω ν, που κάνει τόσο γρήγορα το επίκαιρο ανε­ πίκαιρο. «παλιό» το «νέο», πριν καν προφ τάσει να ολοκληρω θεί; Α υτό το σχεδό ν ακαριαίο «γέρασμα» του Π αρόντος, αντιστρατεύεται, φυσικά, τη συγκέντρω ση π ο λιτικώ ν άρθρων σε β ιβ λ ίο -π ο υ αναπότρεπτα κυκλο φ ο ρ εί πολύν καιρό αφού τα γεγονότα έχουν γίνει μακρινή πια μνήμη. Κι ω στό σ ο , η «επιστροφή» σε κείμενα αυτού του είδους δεν είναι ίσω ς άχρηστη. Π ρώ τα-π ρώ τα, επειδή η αρθρογραφία καθρεφτίζει και α πηχεί το κλίμα τη ς επ οχής, τις συνθήκες και το «σφ υγμό»-της - που προεκτείνονται και πέρα α π ' την επικαιρότητα . Α π ο τελ εί, μ ’ άλλα λόγια, την «άμεση ιστορία» του καιρού-της - αν ιστορία είναι όχι η χρονογραφία, αλλά η ανατομία τω ν αιτίω ν που κινούν τις αν­ θρώ πινες πράξεις . . . Κι έπειτα - τ ο ση μ α ν τικό τερ ο - αναζητεί (π ρ έ­ πει ν ’ αναζητεί) τις γενικότερες « συνιστώ σες» τη ς διαχρονικής ζω ής και πορείας του τόπου, που α υ τ έ ς καθορίζουν τη διαμόρ­ φωση τω ν διαφόρω ν φάσεων του ιστορικού γίγνεσθαι. Χ ω ρίς ετούτη την πλατύτερη και βαθύτερη θεώ ρηση, το Σ ή μερα μένει ανερμήνευτο και το Α ύριο ανεξιχνίαστο. Κι οι πο λίτες «απορούν» για το π ρώ το και βρίσκονται απαράσκευοι για το δεύτερο. Τα άρθρα του τόμου αυτού πρω τοδημοσιεύτηκαν σ το «Βήμα», το 1975 κ α ί 1976 την περίοδο όπου θεμελιω νόταν η μ ετα δ ικτα τορική πολιτεία-μας. Σ ’ έναν άλλον τό μο , θα συγκεντρω θούν άρθρα του 1977-1979 - τ η ς περιόδου όπου διαμορφώ θηκε, θετικά και αρνητικά, η πολιτεία αυτή. Έ νας ακόμα τό μο ς -χ ρο ν ο λο γικά πρώ τος τη ς σει­ ράς α υ τή ς - θα περιλάβει άρθρα του 1965-1967 - τ ο υ «προπαρα­

14

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

σκευα στικο ύ σταδίου» τη ς απριλιανής δ ικ τα το ρ ία ς- καθώ ς και του 1974, που σημαδεύεται α π ’ την κατάρρευσή-της και τη «μεταπολί­ τευση». Κίνητρο τω ν άρθρων αυτώ ν ήταν, και είναι, να συμβάλουν -ό σ ο μπ ο ρο ύ ν - σ τη ν προσπάθεια για την οικοδόμηση σ ω στής π ο λ ι ­ τικής Δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς στο ν τόπο-μας - μ ε απώ τερο, όμω ς, σ τό χο την πρα γμάτω ση γνήσιας κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς Δ η μ ο κ ρ α ­ τ ί α ς . Α ν δεν προηγηθεί η πρώ τη, η δεύτερη μένει ανέφικτη. Α ν δεν ακολουθήσει η δεύτερη, ακόμα κι η πρώ τη νοθεύεται α π ' τις αντίρροπες δυνάμεις, που μ άχονται για να διατηρηθεί η ακινησία και η καθυστέρηση, όπου εδράζεται η δική-τους ύπαρξη. Η προσπάθεια τούτη, όμω ς, δεν μ π ο ρ εί να καρπίσει, αν δεν συν­ ειδητοποιήσει ο καθένας-μας τις π ο λλαπλές « δ ο υ λ ε ί ε ς » , που μας βαραίνουν σαν τό πο , λαό και άτομα. Δουλείες, που μας έχουν επιβάλει όχι μόνο οι ιστο ρικές συνθήκες, η θέση και οι πολύμορφες εξαρτήσ εις τη ς χώ ρας-μα ς, αλλά και οι «μύθοι», οι σ κ οταδισμοί, η έλλειψ η αυτογνω σίας και αλληλογνω σίας, που πονηρότατα κα λλ ι­ έργησαν και καλλιεργούν όσοι ψ ω μίζονται α π ' την άγνοια, τις αυ­ ταπάτες, την αβουλία τω ν λαών. Α λ λ ά και πάρα πέρα: κανενός τόπου η απαλλαγή α π ' όποιες «δου/χίες» δεν είναι αληθινά απο τελεσ ματικ ή και ασφαλισμένη, αν ό λ ο ι οι άνθρωποι δεν λυτρω θούν απ ’ τη δυναστεία του φόβου, τη ς ανάγκης και της αμοιβαίας δυσπιστίας. Η έφεση τω ν άρθρων αυτώ ν να βοηθήσουν σε μιά τέτοια συνείδητοποίηση, δικαιο λο γεί -ελ π ίζ ο υ μ ε - την τω ρινή έκδοσή-τους. Μ .Π Α .

1975

Λ Α Ο Φ Ο Β Ι A; Ανοιχτό γράμμα στον κ. Πρωθυπουργό «Στο λαό απόθεσα την πια τη-μου και στις αρετές που είχαν τα μάτια-μου δει». W. WORDSWORTH, The Prelude, βιΗλ. X, στ. 11. Κύριε Πρόεδρε, ΧΕΙ ακόμα στ’ αυτιά-μας η τόσο εύστοχη, αποφθεγματική-σας φράση, μετά τον πρώτο προς Θεσσαλονικείς λόγο-σας, της 31 Αυγούστου 1974: «Η ηγεσία συνήθως οδηγεί. Αυτή τη φορά, όμως, ακο­ λουθεί τον λαό». Κι από τότε, δεν πάψατε να εξαίρετε την «αξιοθαύμα­ στη πολιτική ωριμότητα του λαού-μας», όπως θυμάστε και θυμόμαστε. Ούτε, βέβαια, μετανιώσατε γΓ αυτή την απότιση φόρου τιμής. Οι Έ λ ­ ληνες σας έδωσαν «μεγάλη και ενθουσιώδη πλχιοψηφία» -τη μεγαλύτε­ ρη, μάλιστα, που πήρε ποτέ κόμμα σ' ελεύθερες εκλογές- και σεις ο ίδιος, πριν 20 μέρες, τονίσατε πως ό,τι κατορθώσατε «το επετύχατε με την αμέριστη συμπαράσταση του λαού... για την οποία και τον ευγνωμονεί­ τε». ΓΓ αυτό ακριβώς, α π ο ρ ο ύ μ ε . Απορούμε πώς, ύστερ’ από τόσες, δικαιότατες, εκδηλώσεις θαυμασμού κι ευγνωμοσύνης, το Σχέδιο Συν­ τάγματος που η κυβέρνησή σας έχει υποβάλει στη Βουλή, αποπνέει τόση δ υ σ π ι σ τ ί α στο λαό ή, απλούστερα, τόση λ α ο φ ο θ ί α. Για­ τί μόνον έ τ σ ι μπορούμε να χαραχτηρίσουμε -δυστυχώς!- και πάμπολλες επιμέρους διατάξεις και το όλο πνεύμα του Σχεδίου και τη στάση γενικά της κυβέρνησης στο μέγα τούτο θέμα.

Η

Δ ε ν είναι, τάχα, λαοφοβία η κυβερνητική επιμονή να χαραχτηρίζει τη σημερινή Βουλή αναθεωρητική κι όχι συντακτική; Ύ στερ’από τό­ σες δοκιμασίες και περιπέτειες, οι Έ λληνες προσδοκούσαν, απ' το πρώτο ελεύθερο Κοινοθούλιό-τους, ένα Σύνταγμα πραγματικά κι από κάθε άποψη κ α ι ν ο ύ ρ ι ο -ένα Σύνταγμα που θ' αποτελούσε α π ό 2

18

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛίΙΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

σ τ α γ μ α της πολύχρονης μη πολυώδυνης πείρας τού τόπου... α ν τ ί δ ο τ ο για τις αιτίες που προκάλεσαν όλ’ αυτά τα δεινά... θ ώ ρ α κ α τ ακόμα. Που οι τεράστιες εξαιτίας-του πληγές χαίνουν ακόμα. Που οι εγκληματίες μένουν ακόμα ατιμώρητοι. Που (χάρη στην ατιμωρησία) υψώνουν θρασύτατα το κεφάλι - οι ίδιοι και τα φερέφωνά-τους. Που προσπαθούν (με συνωμοσίες, σκευωρίες και συκοφαντίες) να ναρκοθε­ τήσουν τα θεμέλια της Δημοκρατίας, για ν’ αναστήσουν τη βασιλεία της τυραννίας, της ατασθαλίας και της προδοσίας...

Ο

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

67

Ο ,Τ Ι , προπάντων, διακρίνει την απριλιανή «εθνεγερσία» (κι ολό­ κληρη τη δικτατορική επταετία) είναι το π ο ι ό ν -της. Κάθε-της πρά­ ξη, κι όλες μαζί, στοιχειοθετούν ένα πελώριο «κατ’ εξακολούθησιν και κατά συρροήν» κ α κ ο ύ ρ γ η μ α , όχι μόνο ε θ ν ι κ ό και π ο λ ι ­ τ ι κ ό , αλλά και καθαυτό π ο ι ν ι κ ό . Τα σκοτεινά «έργα»-της κι οι ανήλιαγες «μέρες»-της είναι πασί­ γνωστα. Ωστόσο («χάριν μνήμης και παραδείγματος»), θ’ ανθολογή­ σουμε εδώ μερικά απ’ τα πιο κατάφωρα «αδικήματά»-της (τί φτωχές που ’ναι ώρες-ώρες, οι λέξεις!), καρυκεύοντάς-τα, όχι τόσο με των «εμπαθών» Ελλήνων τις μαρτυρίες, όσο με των «απαθών» ξένων (ή «Ανθελλήνων») τις κρίσεις, αλλά και με των ίδιων των «συμπαθών» πρωταιτίων τις ομολογίες.

Το

ΚΥΡΙΟ χαρακτηριστικό και όπλο της δικτατορίας, απ’ την πρώτη ώς την ύστατη ώρα-της (μα και τώρα, ακόμα) ήταν κι είναι η ΑΠΑΤΗ. Είχαν, άλλωστε, προπονηθεί, χρόνια και χρόνια, σ’ αυτό το άθλημα οι «σωτήρες»-μας, με τους ΙΔΕΑ και τις Σίες, με τις «πρεσβεί­ ες» της Αεροπορίας και τους ΑΣΠΙΔΕΣ, με τις πλαστές δολιοφθορές στον Εβρο και τους δόλιους εμπρησμούς στην Ομόνοια... Ετσι, συν­ επέστατα, η πρώτη-τους εκδήλωση, που πάνω-της στηρίχτηκε ολό­ κληρο το ειδεχθές οικοδόμημα του πραξικοπήματος, ήταν μιά πολλα­ πλή α π ά τ η και π λ α σ τ ο γ ρ α φ ί α : Στις 2 το πρωί της 21.4., όλες οι μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεων έπαιρναν επείγον σήμα από το Γενικό Επιτελείο, με τη διαταγή να τεθεί αμέσως σ’ εφαρμογή το Σχέδιο «Προμηθεύς», επειδή «κατάστασις πολιορκίας εκηρύχθη κ α τ ’ ε ν τ ο λ ή ν του Β α ο ι λ έ ω ς και του Υ π ο υ ρ γ ι κ ο ύ Σ υ μ β ο υ λ ί ο υ » . Τέσσερις ώρες αργότερα -όπω ς θυμούνται όλοι οι Ελληνες- το ρα­ διόφωνο έφερνε το χαρμόσυνο άγγελμα: «Λάγω τής δημιουργηΟείσης έκρυθμου καταστάσεως, αι Ε ν ο π λ ο ι Δ υ ν ά μ ε ι ς ανέλαβον από του μεσονυκτίου την διακυβέρνησιν της χώ­ ρας». Παράλληλα -και υπό τους ήχους στρατιωτικών εμβατηρίων και της «Ρεζεντά»- μεταδιδόταν «Βασιλικόν Διάταγμα», που εκήρυττε το Στρατιωτικό Νόμο, «λόγω των απειλούντων την δημοσίαν τάζιν και την ασφάλειαν της χώρας κινδύνων». Κι από κάτω: «Κωνσταντίνος - Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως - Τα μέλη». Μόνο που, τόσο το σήμα, όσο και το «Βασιλικόν Διάταγμα» ήταν μιά καθαρή (που λέει ο λόγος) π λ α σ τ ο γ ρ α φ ί α : ούτε ο Κωνσταν­ τίνος, ούτε κανένας Πρόεδρος και κανένα «μέλος», το είχαν υπογρά­ ψει:

68

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΠΡΓΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος είπε ρητά αργότερα (στο διάγγελμά-του της 13.12.1967) πώς «... η κατάστασις της 21ης Απριλίου ε π λ α σ τ ο γ ρ ά φ η σ ε ακόμη και το όνομά-μου». Κι ένας από τους «πρωταιτίους» ομολόγησε: «Εχρησιμοποιήσαμε το όνομα του βασιλέως, δια να έχομεν όλα τα Σώ­ ματα Στρατού με το μέρος-μας...»'. Ά λ λο τόσο «γνήσιες» ήταν κι οι υπογραφές του «Προέδρου της Κυθερνήσεως» και των «Μελών». Αφού -απλούστατα- όταν μεταδιδό­ ταν τό «Β.Δ.», κυβέρνηση δ ε ν υ π ή ρ χ ε : Ο πρωθυπουργός της προηγουμένης Π. Κανελλόπουλος και πολλοί υπουργοί-του είχαν σ υ λ λ η φ θ ε ί. Και η καινούρια, «Εθνική Κυβέρνηση» Κάλλια και Σία δεν ορκίστηκε παρά στις 4 μ.μ. της μέρας εκείνης - δηλαδή ο χ τ ώ ώ ρ ε ς μ ε τ ά την πρώτη μετάδοση του «Β.Δ.» απ’ το ραδιόφωνο... Ετσι, οι συνωμότες ε ξ α π ά τ η σ α ν τ ο Σ τ ρ α τ ό , παρουσιάζον­ τας το παράνομο πραξικόπημά-τους σαν «νόμιμο» έργο του Κωνσταν­ τίνου και της κυβέρνησης Κανελλοπούλου, κι ε ξ α π ά τ η σ α ν τ ο λ α ό , σερβίροντας το ληστρικό εγχείρημά-τους σαν «πατριωτικό» έργο των Ενόπλων Δυνάμεων, με την έγκριση βασιλιά και κυβέρνησης! Αυτής της ολκής η απάτη ήταν το «εν-δυό, εν-δυό» (όπως θά ’λεγε ο Παττακός), που θα ρύθμιζε όλα τα βήματα της «Ελλάδος Ελλήνων Ουτιδανών»... Φ Υ Σ ΙΚ Α , το ίδιο απατηλά ήταν και τα π ρ ο σ χ ή μ α τ α που επι­ στράτευσε το «συνδικάτο του πραξικοπήματος», για να δικαιώσει την αρπαγή. Τρία ήταν, βασικά, τα προσχήματα αυτά: Α) Η «αναρχία», το «χάος» και η «διαφθορά» της Δημοκρατίας «Κλίμα αναρχίας και χάους... μας ωδήγησεν εις το χείλος της καταστρο­ φής». ισχυριζόταν ο αδαμάντινος εκείνος θεμιστοπόλος Κ. Κάλλιας στο διάγγελμά-του της 21.4. Και, πέντε μέρες αργότερα, προσφωνών­ τας το πρώτο «υπουργικό συμβούλιο» της χούντας, τον σιγοντάριζε -ποιός άλλος;- ο Κωνσταντίνος: « Π ρ ά γ μ α τ ι , η Ελλάς κατά τον τελευταίον καιρόν εδοκιμάσθη σκλη­ ρότατα. Οι δημοκρατικοί θεσμοί του πολιτεύματος είχον υ π ο σ κ α φθή...» Και ξεχνούσε», βέβαια, πως ο «υποσκάψας» το δημοκρατικό πολί­ τευμα ήταν ε κ ε ί ν ο ς ο ί δ ι ο ς ! (Παρένθεση: Σχετικά με τις «αντιρρήσεις» του Κωνσταντίνου στο πραξικόπημα και με τη λιγόωρη «δυστροπία»-του, υπάρχει μια χαραI. -S iA lntschtZ titm f. 24.4.1967.

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

69

χτηριστική μαρτυρία: του λαλίστατου Παττακού, που λέει: «Είναι φανερό όχι ο βασιλεύς δεν ήταν ότι δεν ήθελε την επανάστασιν αλλ'απλώ ς ή θ ε λ ε τ η ν ε π α ν ά σ τ α σ ι ν να τ η ν κ ά ν η α υ τ ό ς » 2. Αυτά για τον «δημοκράτη βασιλέα» απ’ τον δημοκρατικότατο ταξίαρχο...). Κ ά π ω ς διαφορετική γνώμη απ’ τον εστεμμένο και τους προστατευομένους-του, είχαν μερικοί άλλοι. Στην πρώτη μεταπριλιανή δήλωσή-του (27.9.67), ο κ. Π. Κανελλόπουλος έλεγε: «θεωρώ αβάσιμον τον ισχυρισμόν ότι με το πραξικόπημα της 21.4. εξήλθεν η χώρα από το χάος. Τούτο δεν είναι αληθές, διότι απλούστατα δ ε ν υ π ή ρ χ ε χά ος». Ακόμα πιό αδιάβλητος μάρτυρας, η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Δι­ καιωμάτων του Ανθρώπου» (σ’ έκθεσή-της, το Νοέμβριο 1969) δεχό­ ταν πως «μία περίοδος πολιτικής αστάθειας είχε ακολουθήσει την κρίση του Ιου­ λίου 1965, αλλά κ α ν έ ν α ς κ ί ν δ υ ν ο ς δεν α π ε ι λ ο ύ σ ε τη ζ ω ή τ ο υ έ θ ν ο υ ς . Το επιχείρημα ότι οι απεργίες και οι διαδηλώσεις είχαν διαταράξει την δημοσία τάξη, είναι επίσης α β ά σ ιμ ο . Η κατάσταση δεν ήταν διαφορετική, στο σημείο αυτό, απ' ό,τι α ' άλλες χώρες της Ευρώπης, στην ίδια περίοδο... Δεν υπάρχει κ α μ μ ι ά α π ο λ ύ τ ω ς έ ν δ ε ι ξ η ότι κάποια σοβαρή αναταραχή απειλούσε την ασφάλεια του κράτους». Απ’ την άλλη, ο Βρεταννός βουλευτής Robert Edwards, δήλωνε στο Συμβούλιο της Ευρώπης (30.1.1969): «Είναι ψ έ μ α ότι η ελληνική κοινωνία είχε διαφθαρεί. Αντίθετα, μιά α ν α γ έ ν ν η σ η χάραζε στην Ελλάδα, πριν απ ’ το πραξικόπημα. Η λογο­ τεχνία, η τέχνη, το θέατρο βρίσκονταν σε πλήρη άνθιση... Ένα μεγάλο ρεύμα ενθουσιασμού διέτρεχε τη νεολαία, που πίστευε, όλο και πιό πολύ, στους δημοκρατικούς θεσμούς και στις πολιτιστικές αξίες...» Γιατί, τότε, το «επιχείρημα» περί «χρεωκοπίας της Δημοκρατίας»; Την εξήγηση δίνει η έκθεση του Αγγλου βουλευτή Siegman, απεσταλ­ μένου του Συμβουλίου της Ευρώπης (22.1.1968, §90): «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι περισσότερες δικτατορίες... δικαιολόγη­ σαν την ύπαρξή-τους με τις δήθεν αδυναμίες και την δήθεν ανικανότητα του δημοκρατικού και κοινοβουλευτικού συστήματος ». Και ο δεύτερος απεσταλμένος του Συμβουλίου Ευρώπης, ο Ολλαν­ δός βουλευτής (και τώρα υπουργός των Εξωτερικών) Van der Stoel, διευκρίνιζε στην πρώτη έκθεσή-του (7.5.1968, §29): «Δεν μπορούμε να μην συγκρίνουμε την εκστρατεία κατά του κοινοβου­ λευτισμού. που έχουν εξαπολύσει (οι στασιαστές), με τις ανάλογες εκ­ 2. Βλ. Σολ. Γρητοριάβη, Ιστορία της Δικτατορίας (1967-1974), Αθήνα, Καχόκουλος, 1975, σ*λ. 87. Και του ίδιου. Ιστορία της συγχρόνου ΕΜάΙος (1941-1974). Αθήνα, Κακό­ βουλος, 1975. τομ. Ε σβΛ.. 96.

70

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

στρατείες του φασισμού στην Ιταλία, πριν και μετά την κατάλυση του κοι­ νοβουλευτικού καθεστώτος το 1922, και του νατσισμού στη Γ tρ μανία, πριν και μετα την πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης το 1933». Γ ιατί α υ τ ό ακριβώς ήταν το «κάρφος εις τον οφθαλμόν» των συν­ ωμοτών και των εμπνευστών-τους: η άνοδος της Δημοκρατίας κι η πο­ λίτικο - πνευματική «αναγέννηση». Α υ τ ή ν έπρεπε να «θέσουν εκπο­ δών» με κάθε μέσο, αρχίζοντας με το ψ έ μ α . Και το ψέμα τούτο το αναμάσησαν ανεξάντλητα (και το αναμασούν ακόμα τα κύμβαλάτους), πιστεύοντας -όπω ς λέει ο Siegman στην έκθεσή-του- πως «ένα ψέμα φτάνει ώς την άκρη του κόσμου πριν η αλήθεια προφτάαει καν να φορέσει τις μπότες-της»... Β) Ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» Προσφωνώντας τον Κωνσταντίνο στις 26.4.1967, ο εθναμύντωρ Κόλλιας έλεγε: «Από μακρού χρόνου... προητοιμάζετο σατανικώς υπό των εχθρών της Ελλάδος... μία επανάστασις κατά του κρατούντος πολιτειακού και κοινω­ νικού καθεστώτος... Εις τα άντρα της αναρχίας ανευρέθησαν και κατεσχέθησαν προ δύο ημερών επιτελικά σχέδια της τοιαύτης επαναστάσεως, ήτις επέκειτο να εκραγή με αιματηρός συνεπείας...». Ακριβέστερος -ή αφελέστερος- ο Παπαδόπουλος έφτασε να καθο­ ρίσει, την άλλη μέρα, και τον όγκο του «κομμουνιστικού οπλοστασί­ ου»: «Πρόκειται περί υλικού, το οποίον δια να μεταφερθή από τους χώρους όπου ευρέθη, εχρειάσθησαν 70 ο χ ή μ α τ α των τριών τόννων»... Περιεργότατα, οχτώ μήνες αργότερα, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος (σέ δηλώσεις-του στη Ρώμη, μετά το «αντιπραξικόπημά»-του) δ ι έ ψ ε υ δ ε τον «πρωθυπουργό»-του και τον «υπουργό»-του: «Παρά τους ισχυρισμούς της, η στρατιωτική κυβέρνησις δεν κατόρθωσε να προσκομίση κ α μ μ ί α ν α π ό δ ε ι ξ ι ν περί υπάρζεως κάποιας παρα­ νόμου ενόπλου ομάδος, η οποία ήτο έτοιμη να επαναστατήση». (Φυσικά: αφού η μ ό ν η «παράνομος ένοπλος ομάς» ήταν ε κ ε ί ν η η ίδ ια ! ) . Πώς, όμως,καλλιεργήθηκε ο φόβος του «κομμουνιστικού κινδύνου», που οι «εθνοσωτήρες» τον εκμεταλλεύθηκαν κατά κόρον, πριν και μετά το πραξικόπημα; Το εξήγησε ο κ. Π. Κανελλόπουλος, που την «κομμουνιστοφοθία»-του (όπως εκδηλώθηκε στο Συμβούλιο του Στέμ­ ματος της 1.9.1965) δεν έκαναν, και δεν παύουν, να επικαλούνται οι πατριδοκάπηλοι: «Αισθάνομαι την υποχρέωσιν να δηλώσω ότι γρήγορα επληροφορήθην πώς ε χ α λ κ ε ύ ο ν τ ο και πώς δ ι ω χ ε τ ε ύ ο ν τ ο εις τον Βασιλέα και εις εμέ και εις άλλους, αι ψ ε υ δ ε ί ς πληροφορίαι περί συγκεντρώσεως

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

71

όπλων εις χείρας των κομμουνιστών. Υπάρχουν κείμενά-μου (υπόμνημα προς τον Βασιλέα και μία μακρά επιστολή προς τον κ. Καραμανλή), που καταδεικνύουν ότι μόνον δια βραχύ χρονικόν διάστημα ε ί χ α π έ σ ε ι κ α ι ε γ ώ θ ύ μ α των “εγκύρων" π λ η ρ ο φ ο ρ ι ο δ ο τ ώ ν , των οποίων οι σκοποί απεκαλύφθησαν αργότερα»\ Ποιοί ήταν οι «πληροφοριοδότες» που χάλκευαν τις ψευδείς ειδή­ σεις, και π ο ι ο ί οι σκοποί-τους, το μάθαμε και το αποστηθίσαμε εφτά ολόκληρα χρόνια... Αλλά και ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως στην αποστατική κυβέρ­ νηση Στεφανοπούλου (1965 - 66), Α. Αποστολάκος, δήλωνε στις αγ­ γλικές εφημερίδες (5.2.1969): «Κατά τους 18 μήνες της υπουργίας-μου, έγιναν λεπτομερείς έρευνες για την ανεύρεση όπλων μεταξύ των κομμουνιστών και των συνοδοιπόρωντους. Οι έρευνες αυτές είχαν επεκταθεί ώς τα βουνά της Ελλάδος. Αλλά δ ε ν β ρ έ θ η κ ε ο ύ τ ε έ ν α ό π λ ο . Αντίθετα με όσα ισχυρίζεται η χούν­ τα, δεν υπήρχε κ α ν έ ν α ς κ ί ν δ υ ν ο ς να καταληφθή η εξουσία από τους κομμουνιστάς». Ταυτόσημη είναι και η άποψη του τότε αρχηγού της ΚΎΠ, αντιστρατήγου Κ. Παπαγεωργόπουλου : «Ο ισχυρισμός-των ότι έσωσαν την πατρίδα από την κομμουνιστικών επικράτησιν, νομίζω ότι δ ε ν ε υ σ τ α θ ε ί . .. » 4. Ενας ακόμη μάρτυρας, ένας ακόμα τότε (και τώρα) υπουργός, ανασκεύασε (10.3.1969) τα ψεύδη των «πληροφοριοδοτών»: ο κ. Ε. Αβέρωφ: « Δ ε ν υ π ή ρ χ ε κομμουνιστικός κίνδυνος τον οποίον η τότε κυβέρνησις (Κανελλοπούλου) δεν ήτο εις θέσιν ν’ αντιμετώπιση. Το υπουργικόν συμβούλιον είχε συμφωνήσει π α μ ψ η φ ε ί ότι παρόμοιος κίνδυνος ήτο ανύ­ παρκτος - και το υπ' αριθ. 2 πρόσωπον εις την κυβέρνησιν εκείνην ήτο ο κ. Π ι π ι ν έ λ η ς , ο σημερινός υπουργός των Εξωτερικών (της δικτατο­ ρίας)». Και ακριβώς ο ίδιος ο Πιπινέλης -τηλαυγής αστήρ της αυλικής «καμαρίλας» και της δικτατορικής «ιδεολογίας»- δεν μπόρεσε ν’ απο­ κρύψει πόσο «αχαμνό» ήταν το «κομμουνιστικό επιχείρημα» των πατρώνων-του. Μιλώντας, λίγο μετά την υπουργοποίησή-του, με τον απεσταλμένο του *Monde», Michel Tatu, ομολόγησε πως η χούντα «ενεργήσασα την κατάλληλον στιγμήν (sic), ευρίσκεται ταυτοχρόνως ε ι ς α δ υ ν α μ ί α ν ν' απόδειξη ότι η παρέμβασΐς-της ήτο αναγκαία»6! Κατηγορηματική είναι, και στο σημείο αυτό, η έκθεση της «Ευρω­ παϊκής Επιτροπής των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου»: 3. 'Βήμα.. 22.12.1972. 4. Γράμμα-του, 19.12.1972. 5. -Le Monde·. 17.12.1967.

72

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

«Το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν κατόρθωσε, για να στηρίξει τους ισχυρισμούς-της, να παρουσιάσει παρά ι σ χ ν ό τ α τ ε ς ε ν δ ε ί ξ ε ι ς . . . αποτελεί την καλύτερη απόδειξη ότι δ ε ν υ π ή ρ χ ε κίνδυνος "κομμουνι­ στικής ανατροπής” ή καταλήψεως της εξουσίας με βίαια μέσα». Φυσικά, τα «70 οχήματα» του πρωτοστάτη των πρωταιτίων, ούτε τα είδε, ούτε τα ξανάκουσε κανένας. Και προσφυέστατα, οι *Times» του Λονδίνου παρατηρούσαν: «Είναι βέβαιο πως ο κίνδυνος μιάς κομμουνιστικής επανάστασης ήταν α π α τ η λ ό ς . Ετσι, τ ο κ α θ ε σ τ ώ ς θ ε μ ε λ ι ώ θ η κ ε π ά ν ω σ ’ έ ν α ψ έ μ α . Κ α ι σ υ ν ε χ ί ζ ε ι ό π ω ς α κ ρ ι β ώ ς ά ρ χ ι σ ε » 9... Γ) Η «κατάρρευση της οικονομίας» Οι διαπρεπείς οικονομολόγοι της δικτατορίας διατείνονταν πως το πραξικόπημα έσωσε την Ελλάδα απ’ την οικονομική καταβαράθρωση. Ο διαπρεπέστερος απ’ όλους, ο Παπαδόπουλος, έλεγε λ.χ. στο «μήνυμά»-του της 31.12.1967: «Ενεκα της επικρατησάσης κατά τα τελευταία έτη πολιτικής ασυναρτη­ σίας, η Ελλάς είχε περιέλΟει ας τοιαύτην κατάστασιν από οικονομικής απόψεως ώστε ν' α π ε ι λ ή τ α ι α μ έ σ ω ς η υ π ό σ τ α σ ί ς - τ η ς » . Περιεργότατα, οι ξένοι «συνάδελφοί»-του τον δ ι α ψ ε ύ δ ο υ ν ρ η τ ό τ α τ α . Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας για το 1966, διαπίστωνε: «Η οικονομική κατάσταση της Ελλάδος παρουσίασε α ξ ι ο σ η μ ε ί ­ ω τ η ά ν ο δ ο ... Τα δημόσια οικονομικά βελτιώθηκαν αισθητά και επιτρέ­ πουν σημαντική αύξηση των δαπανών για δημόσιες επενδύσεις. Η αύξηση του εθνικού εισοδήματος ξεπερνά το 8%, το γενικό ισοζύγιο παρουσιάζει ελαφρό π λ ε ό ν α σ μ α .. .» 7. Ακόμα πιο κατηγορηματικός είναι ο κορυφαίος Αμερικανός οικο­ νομολόγος καθηγητής Paul Samuelson (βραβείο Νομπέλ): «Η απάντηση (στο ερώτημα αν η ελληνική οικονομία βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού) είναι α π ό λ υ τ α α ρ ν η τ ι κ ή . Οι στατιστικές απο­ καλύπτουν ότι: Ο ρυθμός αυξήσεως του εθνικού εισοδήματος ήταν τ α χ ύ ­ τ ε ρ ο ς από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης... Το κατά κεφαλήν εισόδημα υ ψ ώ θ η κ ε γρηγορότερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες... Ο ρυθμός οικο­ νομικής αναπτύξεοις αφήνει πίσω τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ, και φθάνει στο επίπεδο της Ιαπωνίας και του Ισραήλ... Η πρόοδος αυτή δεν έφερε πληθω­ ρισμό. Οι τιμές έμειναν σταθερές»9. Απ’ α υ τ ή την «οικονομική καταστροφή» έσωσαν την Ελλάδα οι 6. .Times., 4.7.1969. 7. O.C.D.E., Eludes iconomiques: Grice (Αχρίλιος 1967), σελ. ί. 8. .Newsweek.. 22.5.1967.

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

73

απριλιανοί λαμπηδόνες - γιά να την οδηγήσουν στο «θαύμα», που όλοι ξέρουμε κι όλοι πληρώνουμε πολυειδώς και πολυτρόπως... Π ο ι α , λοιπόν, ήταν η π ρ α γ μ α τ ι κ ή αιτία π ο ι ό ς ο α λ η θ ι ­ ν ό ς στόχος του πραξικοπήματος; Ο μεγάλαυχος Παττακός το αποκάλυψε ωμά στις 9.5.1967: «Εκάναμε την επανάστασιν δ ι ά να ε μ π ο δ ί σ ω μ ε ν τ α ς ε κ λ ο ­ γά ς» ! Ακόμα ωμότερα ξεκαθάρισε τις πατριωτικές προθέσεις της 21.4. ο μεγάτιμος Πιπινέλης, μιλώντας στους Ελληνες πρεσβευτές στη Δυ­ τική Ευρώπη (26.8.1969): «Η επανάστασις δεν εγένετο μόνον δια να εμποδισθή ο κομμουνισμός, αλλά δ ι ά ν ' α π ο φ ε υ χ Ο ή ο έ λ ε γ χ ο ς τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς α π ο τ η ν λ .■ϊ κ ή ν Ο έ λ η σ ιν » ! Λπλά και καθαρά: η «επανάστασις» δεν έγινε για να σωθεί ή Ε λ ­ λάδα απ’ τους εχθρούς-της, αλλά για να σωθεί απ’ τους Ε λ λ η ν ε ς !

2. Η βία και ο τρόμος «... θα συνεχίσωμεν με απόλυτον προσήλωσιν εις τας αρχάς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας του ατόμου, της αξίας της ελευθερίας-του και της εν ειρήνη ζωής-του...». Γ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (14.12.1968) «Οποιος ασχολείται με τα δικαιώματα του ανθρώπου και με την αξι­ οπρέπειαν του ανθρώπου εις την Ελλάδα, είναι κομμουνιστής». ΣΤ. ΠΑΤΤΑΚΟΣ, στον άγγλο βουλευτή Μ. Rose (Σεπτ. 1968).

Σ’

ΑΥΤΗΣ της λογής τους «εθνεγέρτες», σ’ αυτής της ποιότητας τους «εθναγύρτες» και σ ’ αυτού του είδους τα καθεστώτα, σύντροφος της απάτης αναπόσπαστος κι αναπότρεπτος είναι πάντα η β ί α και η τ ρ ο μ ο κ ρ α τ ί α . Ακραία χρήση του δίπτυχου αυτού έκανε, όπως ήταν απόλυτα φυσικό, η απριλιανή δικτατορία - τυπικό δείγμα της τυραννίας,όπου «η βία βρίσκει το μοναδικό της καταφύγιο στό ψέμα, και το ψέμα το μόνο-του στήριγμα στη βία»... Π ρ α ΞΗ βίας ωμής, το πραξικόπημα της 21 Απριλίου, δεν μπορούσε να επιζήσει παρά ανάγοντας τη βία σέ καθεστώς. Τα δ ι κ α ι ώ μ α τ α τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ κ α ι τ ο υ π ο λ ί τ η ήταν, φυσικά, ο πρώτος στό­ χος των σφετεριστών - και κ α τ α ρ γ ή θ η κ α ν με το πρώτο «Διάταγμά»-τους, που κήρυξε το Στρατιωτικό Νόμο. Για την π λ α ­ σ τ ό τ η τ α του Διατάγματος αυτού, μιλήσαμε πιο πάνω. Αλλά η

74

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

απάτη δεν τελείωσε εκεί. Η Β' Συντακτική Πράξη (5.5.67), που κήρυξε και «επίσημα» τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας, όριζε στο 5ο άρθρο-της: «Η ισχύς της παρούσης... π α ύ ε ι άμα τη δ η μ ο σ ι ε ύ σ ε ι τ ο υ νέο υ Σ υ ν τά γ μ α το ς » . Το «νέο Σύνταγμα» (τό «δημοκρατικώς ανεπίληπτον», κατά τον τότε και τώρα «θεωρητικό» της δικτατορίας0) δημοσιεύτηκε μετά το «αδι­ άβλητο» εκείνο δημοψήφισμα της 29.9.1968, όπου το 91,87% των Ελ­ λήνων «παρέσχε την ανεπιφύλακτον υποστήριξίν-του προς την Επανάστασιν» (κατά τον τότε και τώρα μισθοδοτούμενον απ’ το ΕΙΡΤ κεκράκτην της δικτατορίας10). Και όμως: ο Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ό ς Νόμος δ ι α τ η ρ ή θ η κ ε αμετακίνητος π έ ν τ ε ο λ ό κ λ η ρ α χ ρ ό ν ι α - κατά π α ρ ά β α σ η της Συντακτικής Πράξης του ί δ ι ο υ του καθεστώτος!... Εκτός αν δεχτούμε την «ερμηνεία» του έγκριτου νομομαθούς I. Λαδά, που δήλωνε, απ’ τις 26.4.1968, στον κ. Van der Stoel: «Δεν δέχομαι την άποψη ότι υπάρχει στρατιωτικός νόμος: δεν υπάρχουν τάνκς στους δρόμους και τα πάντα είναι ήρεμα και γαλήνια. Ποτέ η Ελλάδα δεν γνώρισε παρόμοια ηρεμία»! Και πώς να μην επικρατεί ηρεμία σ’ ένα κράτος, όπου «δεν υπάρχουν πολίτες, αλλά υπήκοοι»", σ ’ ένα καθεστώς που «χλευάζει τη δικαιοσύνη και όπου βασιλεύει η τυραννία»'2; Ειδικοί, ωστόσο, στις μακάβριες φάρσες, οι κινηματίες έφτασαν να διορίσουν (1.7.1969) έναν Κυβερνητικό Επίτροπο, που αποστολή-του -λ έε ι- ήταν «η π ρ ο ά σ π ι σ ι ς τ ω ν π ο λ ι τ ι κ ώ ν δ ι κ α ι ω μ ά ­ τ ω ν » . Κι ο επίτροπος αυτός δεν ήταν άλλος απ’ τον στρατηγό Σ. Βελλιανίτη, τον άλλοτε αρχηγό της ΓΔΕΑ, που « ε ίχ ε δ ι α τ ά ζ ε ι π λ ή θ ο ς σ υ λ λ ή ψ ε ω ν » '3'.... Ο ίΟ Μ Α Δ ΙΚ Ε Σ κ αι αυθαίρετες σ υ λ λ ή ψ ε ι ς .άλλωστε, ήταν η πρώ­ τη εκδήλωση βίας των απριλιανών κατά των πολιτών και των πολιτι­ κών. Ο ίδιος Λαδάς (διοικητής, τότε, της ΕΣΑ) διηγήθηκε στό “Spiegel’': «Εφήρμοσα ένα σχέδιο πολυ απλό, διαβολικό ('sic)... Εντός 20 λεπτών, όλοι οι πολιτικοί, στρατιωτικοί και αναρχικοί είχαν συλληφθεί»'4. Ακόμα πιο διαφωτιστική, όμως, ήταν μιά πρόσθετη δήλωσή-του, στην ίδια συνέντευξη: «Σαν διοικητής της Ε ΣΑ, ανέλαβα την προετοιμασία των συλλήψεων α π ό το τ έ λ ο ς τ ο υ 1966»... 9. 'Ελάθιρας Κόσμος». 18.7.1968. 10. Δηλώσεις Βυρ. Σταματόκουλσυ, 30.9.1968. 11. Jean Meyniud, Rapport sur /’ abolition de lademocratie en Crier. Montreal. 1967,σελ. 98. 12. .Observer., 20.8.1967. 13. -New York Times., 18.9.1969. 14. -Spiegel.. 30.9.1968.

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

75

Τόσο «αυθόρμητο» ήταν το πραξικόπημα, ώστε τα «διαβολικά» πλάνα-του είχαν καταστρωθεί, σ ’ όλες τις λεπτομέρειές-τους, π έ ν τ ε μ ή ν ε ς ν ω ρ ίτ ε ρ α ! . .. Πόσα κύματα συλλήψεων ακολούθησαν από τότε, το γνωρίζουν οι Ελληνες οδυνηρά. Φυσικά, το «έντιμον καθεστώς» (ο κ. Γκίκας έφη) αμφισβητούσε πάντα τους αριθμούς των συλλήψεων, όταν δεν διέψευδε τις ίδιες τις συλλήψεις16. Αλλά την πιο παταγώδη αυτοδιάψευση την πρόσφερε ο «καθαρός» Λαδάς, μιλώντας, δυό χρόνια αργότερα, σε ξένους δημοσιογράφους: «Γνωρίζετε, κύριοι, ότι ο αριθμός των (μέχρι τούδε) συλληφθέντων, δεν υπερβαίνει το 1% του πληθυσμού της Ελλάδος;». Και αφού ο πληθυσμός της Ελλάδας είναι 8.500.000, ο αριθμός των συλληφθέντων -κατά την αγγελικήν ομολογία του συνταγματάρχη χειροπεδάρχη- έφτασε μ ό λ ι ς τις 85.000... Μ ο ν α δ ι κ ή πόρτα εξόδου απ’ τις φυλακές και τα στρατόπεδα εκτοπίσεων ήταν, πάντα, η επαίσχυντη εκείνη « δ ή λ ω σ ι ς μ ε τ α ν ο ί α ς » -που δεν είχε,βέβαια, επινοηθεί απ’ την απριλιανή δικτατορία, αλλ’ απ' την πρεσβύτερη κι αντάξια αδελφή-της, την δικτατορία της 4ης Αυγούστου, και είχε -αλίμονο!- χρησιμοποιηθεί και «επί δη­ μοκρατικών κυβερνήσεων»... Τις «δηλώσεις» αυτές, η «Διεθνής Αμνηστία» τις στηλίτευε σαν την « π ιο α π ά ν θ ρ ω π η μέθοδο του κα­ θεστώτος... που σκοπός-τους ήταν να σ υ ν τ ρ ί ψ ο υ ν το η θ ι κ ό του κρατούμενου»™. Αλλά τον πιο ανελέητο χαρακτηρισμό-τους περιέχει ένα παλιότερο -ελληνικό, αυτό- κείμενο: «Χιβάδες πολιτών ε τ α π ε ί ν ω σ ε (η δικτατορία του Μεταξά) με τας διαβοήτους εκείνος "δη/χύσεις μετανοίας", τους μετέβαλεν εις η θ ι κ ά ρ ά κ η και εκαλλιέργησεν εις αυτούς την ψυχολογίαν ανθρώπου, ο οποίος διά να εξαγνισθή απο μίαν λιποψυχίαν, μεταβάλλεται εις α ν τ ι κ ο ι ν ω ν ικ ό ν κ α ι μ η δ έ ν ισ τ ι κ ό ν σ τ ο ιχ ε ίο ν » . Και τα έγραφε αυτά (3.2.1945) ο τότε αρθρογράφος της «Ε/χυθερίας», ου μην αλλά και, πρόσφατα, «υφυπουργός» Προεδρίας και έπειτα «υπουργός» Παιδείας της απριλιανής δικτατορίας -που ίνδαλμά-της, ιδεατό και ανδριαντοποιημένο, ήταν ο Μεταξάς17!... Κ α ι τ’ όνομα μόνο του πρώτου, και ύστατου, τόπου εξορίας -τη ς Γ υ ά ρ ο υ - φτάνει για να φέρει ρίγος φρίκης σε χιλιάδες Ελλήνων. Άφθονες, και πολύ γνωστές, είναι οι εφιαλτικές μαρτυρίες για τον τόπο και για τις συνθήκες διαβίωσης, απο εκείνους που τα γνώρισαν 15. Βλ. έκθεση Siegman κλκ. 16. Amnesty laernaional. έκθεση της 27.1.1968. 17. Βλ. θεοφ. Παπακωνσταντίνου, Εναντίον του ράματος, Αθήναι, Αετός 1949. σελ. 147.

76

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

και ά λ λ ο τ ε και π ρ ό σ φ α τ α , θ α περιοριστούμε, λοιπόν, σε μιάν αδιάβλητη ξένη περιγραφή: της γνωστής Αμερικανίδας συγγραφέως Edita Morris: «Την εποχή των Ρωμαίων, οι κατάδικοι σε θάνατο στέλνονταν στη Γ ι>άρο, an' όπου δεν ζαναγύριζαν ποτέ. Ο Τιβέριος -ένας απ’ τους σκληρότε­ ρους Ρωμαίους αυτοκράτορες- αποφάσισε, απο ανθρωπισμό, να καταργή­ σει αυτό το κάτεργο... Στο νησί εκείνο, που το δέρνουν οι άνεμοι και τα κύματα, δεν υπάρχει ίχνος έμψυχης ή φυτικής ζωής, μόνο βράχια που ψή­ νονται α π’ τις ακτίνες ενός θανατερού ήλιου...»'6. (Και μια «χαρίεσσα» σ υ μ μ α χ ι κ ή νότα: ο αξιωματικός του Πο­ λεμικού Ναυτικού Κ. Μαρώτης-Λάνας, καταθέτοντας στο Στρα­ σβούργο στις 28.11.1968, βεβαίωσε: «Για τη μεταφορά 7.000 προσώπων στο στρατόπεδο της Γυάρου, που χωρά μόλις 2.000, χρησιμοποιήθηκαν π λ ο ί α τ ο υ Ν Α Τ Ο » ...). Φυσικά, η «επιεικής και μεγαλόψυχος Επανάστασις» (κατά τον τότε και τώρα «θεωρητικό» της1·) είχε διαφορετικές «αισθητικές» απόψεις απ’ τον Τιβέριο, την Μόρρις και τους άλλους «ανθέλληνες». Ο Παττακός λ.χ. δήλωνε στις 19.10.1967: «Επιστρέφω από την Γυάρο. Το τοπίον είναι ειδυλλιακόν (sic)... Οι εξ­ όριστοι διάγουν γενικώς ευχάριστον ζωήν...». Και ο αδέκαστος δικαστικός και «πρωθυπουργός» Κάλλιας υπερθε­ μάτιζε (19.10.1967): «Οι εκτοπισθέντες χαίρουν αρίστων συνθηκών διαβιώσεως, καλυτέρων εκείνων που είχαν εις τας οικίας-των»!... ( Α υ τ έ ς , φαίνεται, τις «άριστες συνθήκες» που εξασφάλισαν στους αιχμαλώτους-τους, θα είχαν κατα νουν οι Ελληνοχριστιανοί του Κο­ ρυδαλλού, όταν αξίωναν, πριν δυό μήνες, να τους *διασφαλισθούν όροι ανάλογοι προς τον εν ελευθερία βίον-των»20. Δηλαδή, θωρακισμένα αυ­ τοκίνητα και κάστρα στο Λαγονήσι;). Α λ λ α το ψευδολόγο θράσος των βιαστών έφτανε στο σημείο ν’ αμφισβητούν ακόμα και αυτή την ύ π α ρ ξ η π ο λ ι τ ι κ ώ ν κ ρ α ­ του μ ένω ν: «Δεν υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι στην Ελλάδα -βεβαίωνε, στις 29.5.1967, ο Παττακός, που «ο λόγος αυτού η αλήθεια εστί»-. Υπάρ­ χουν μόνον κομμούνιαταί, φυλακισμένοι δ«' εγκλήματα κατά των νόμων του κράτους». Διαφωνώντας με τον ταξίαρχό-του σχετικά με τον όρο «πολιτικοί κρατούμενοι», ο αιώνιος Λαδάς συμφωνούσε μαζί-του στην ουσία, μι­ λώντας με τον κ. Van der Stoel (26.4.1968): 18. 'L t Monde.. 3.6.1976. 19. · Ελεύθερος Κόσμος», 18.7.1969 20. Ο.*., 23.3.1975.

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΑΝΘΟΘΕΣΜΗ

77

«Οι πολιτικοί κρατούμενοι είναι κομμουνισταί, οι οποίοι διέπραξαν εγ­ κλήματα και εσκότωσαν ανθρώπους...». Αλλά και τους δύο τους δ ι έ ψ ε υ δ ε, λίγο αργότερα ( 11.7.1968), ο αρχηγός τους και αρχιχειρουργός Παπαδόπουλος: «Τα υπ’ όψιν άτομα ο ύ τ ε υ π ό κ α τ α δ ί κ η ν , ο ύ τ ε υ π ό δ ι κ α σ τ ι κ ή ν δ ί ω ζ ι ν διατελούν. Διατελούν απ/.ιύς υπό ένα διοικητικόν περι­ ορισμόν, προκειμένου να μη πέσουν και "σπάσουν το πόδι-των"». Τ ί ήταν, όμως, οι πολιτικοί κρατούμενοι και γ ι α τ ί κινδύνευαν να «σπάσουν το πόδι των#; Ο πρόεδρος του αυστριακού Σοσιαλιστικού Κόμματος και άλλοτε πρωθυπουργός, Bruno Pittermann, είχε την περι­ έργεια και την ευκαιρία να ερευνήσει το θέμα, μιλώντας, στις 3.5.1967, με τον «υπουργό» Εσωτερικών: «-Αλλά είστε Χριστιανός- είπε στον Παττακό - ανήκετε στην ορθό­ δοξη εκκλησία, που δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ των ανθρ. 29.5.1975.

Η ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ

109

οψηφία της πλειοψηφίας!), σ’ αυτό το θέμα και σ’ άλλα όχι λιγότερο καίρια, έτσι ώστε ν’ ανατρέπονται, α σ υ ζ η τ η τ ί και απνευστί, ακόμα και άρθρα που η ίδια η Συμπολίτευση είχε ψηφίσει... Ο ΐ Ελληνες απολάκτισαν τη μοναρχία απ’ τη μεγάλη πύλη του μόνου αδιάβλητου Δημοψηφίσματος της ιστορίας-μας. Οι θρονοδιάκονοι κατάφεραν, με μιά διαβλητή ψηφοφορία, ν’ ανοίξουν στα τείχη της Δημοκρατίας μια Κερκόπορτα για να περάσει ο «Παλαιολόγος»τους... Οι Ελληνες τον έδιωξαν με το καταυγάζον φως της μέρας. Οι Εφιάλτες της «Νέας Δημοκρατίας» έδρασαν στο σκότος της νύχτας «κλεπτών yap η νυζ, της αλήθειας δε το φως»'*. Αυτή η αλήθεια πρέπει να ξανάρθει στο φως. Αν η Βουλή, τα κόμ­ ματα, η κυβέρνηση έχουν κάποιον αυτοσεβασμό και κάποιο σεβασμό στο λαό που τους τίμησε, πρέπει με κάθε τρόπο ν’ ακυρώσουν το «πραξικόπημα» υπέρ της δυναστείας που τόσο μας ατίμωσε... [8.6.1975].

16. Ευριπίδης, Ifiyeraa ev Ταύρον;, σι. 1026.

Ο ΣΩΡΕΙΤΗΣ Αντιδημοκρατικοί νόμοι και θεσμοί «Προς τας πολιτείας τους νόμους δει τίΟεσθαι... αλλ' ου τας πολιτείας προς τ ους νόμους» [«Πρέπει να προσαρμόζονται οι νόμοι στα πολιτεύματα, κι όχι τα πολιτεύματα στους νόμους»]· ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Πολιτικά, 1298α, 15 «Ο νόμος έχει χρέος να διαφεντεύη την κοινήν ελευθερίαν όλου του έθνους και εκείνην του κάθε ανθρώπου... εναντίον της καταθλίψεως (.καταπιέσεως) και της δυναστείας των διοικητών». ΡΗ ΓΑ£, Τα Δίκαια του ανθρώπου, άρΟρ. 9 I ΕΛΛΗΝΕΣ φορολογούμενοι λένε πολύ συχνά και πολύ δί­ καια: «Ετσι και μπεί ένας έκτακτος φόρος δεν καταργείται πια, ακόμα κι όταν έχει περάσει η έκτακτη περίσταση που τον είχε επιβά­ λει» (σεισμοί λ.χ., λιμοί, πόλεμοι ή άλλες καταστροφές κι αφαιμάξεις τύπου «βασιλικής πρόνοιας»)· Το ίδιο -και χειρότερο- μπορείς να πεις και για έναν άλλον, ακόμα πιο σοβαρό, τομέα: τους α ν τ ι λ α ϊ κ ο ύ ς , α ν τ ι δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ο ύ ς , κ α τ α π ι ε σ τ ι κ ο ύ ς θεσμούς, νόμους και διατάξεις. Ετσι κι επιβληθούν, σε κάποιαν «ιστορική» στιγμή, για ν’ αντιμετωπίσουν μιάν «έκτακτη ανάγκη», όχι μόνο μ έ ν ο υ ν (κι όταν έχει π ε ρ ά σ ε ι η «ανάγκη» και χ ω ρ ί ς ανάγκη), αλλά και πληθαίνουν, αυξαίνουν, παίρνουν όλο και μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η δ ύ ν α μ η κ ι έ κ τ α σ η . . . απο απλοί νόμοι, γίνονται Ψηφίσματα, Συνταγματικές διατάξεις, θεσμοί κ α τ ά κ τ η σ η αμετακίνητη των κρατούντων και « σ υ ν ε ί δ η σ η » των κρατούμενων...

Τ Ο ΦΑΙΝΟΜ ΕΝΟ δεν αποτελεί ελληνικό

μονοπώλιο. Αφού, αιώνες κι αιώνες, οι λαοί όλου του κόσμου πάλαιψαν για ν’ αποσπάσουν απ’ τους μονάρχες και τους δυνάστες δικαιώματα κι ελευθερίες (τα περι­ λάλητα «δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη»), τώρα, τα τελευ­ ταία προπάντων πενήντα χρόνια, παρουσιάζεται μιά ολότελα αντίρ­

ο ΣΩΡΕΙΤΗΣ

III

ροπη στροφή του ρεύματος, που καταντά διαστροφή, αν όχι κατα­ στροφή, αυτών των κατακτήσεων: το κράτος ψαλιδίζει, όλο και πιό πολύ, τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, για ν’ αμυνθεί εναντίον κ ά π ο ι ω ν κινδύνων, που προέρχονται απο κ ά π ο ι ε ς κατηγορίες πολιτών, που κατά κ ά π ο ι ο ν τρόπο το «απειλούν» - είτε με τις (τε­ τελεσμένες ή εικαζόμενες) πράξεις-τους, είτε με τις (μαντευόμενες) προθέσεις-τους, είτε και μόνο με την ιδεολογία-τους. Αναπότρεπτη συνέπεια: τα μέτρα, που το κράτος παίρνει εναντίον αυτών των «ειδι­ κών κατηγοριών» στο όνομα του «κοινωνικού συνόλου» και του «εθνικού συμφέροντος», πλήττουν, αργά ή γρήγορα, το σ ύ ν ο λ ο τ ω ν π ο λ ι τ ώ ν και ζ η μ ι ώ ν ο υ ν το εθνικόν συμφέρον. Και φτάσαμε, σήμερα, στο σημείο, οι πολίτες, που άλλοτε αγωνίζονταν για να κ ε ρ δ ί σ ο υ ν δικαιώματα, να μάχονται για ν α μ η χ ά σ ο υ ν δικαι­ ώματα κερδισμένα... Μιάν αληθινή ανθοφορία τέτοιων διατάξεων, που παγιώνονται και θεμελιώνονται εσαεί, γνώρισαν και γνωρίζουν όλες, λίγο-πολύ, οι χώ­ ρες του καιρού-μας. Τα «έκτακτα μέτρα» και τα στρατοδικεία, οι εκτο­ πίσεις και τα «στρατόπεδα συγκεντρώσεως», οι «ανακριτικές» βαναυ­ σότητες και τα βασανιστήρια, οι τροχοπέδες στις συνδικαλιστικές ελευθερίες και τα φίμωτρα στην ελευθερία γνώμης, γνώσης κι έκφρα­ σης, η πολιτική κατασκοπεία κι η κατάχρηση της πολιτικής επιβο­ λής, η επίταση της κοινωνικής ανισότητας κι η επέκταση των προνο­ μίων του χρήματος... είναι οι πιο χτυπητές α ν τ ι φ ά σ ε ι ς των δημο­ κρατιών που, ώρες - ώρες, φτάνουν ώς την α ν α ί ρ ε σ η της Δημο­ κρατίας. Α Υ Τ Η η « π α ρ α κ μ ή τ ω ν ε λ ε υ θ ε ρ ι ώ ν » δεν είναι ανεξήγητη. Αποτελεί καρπό της αδιάκοπης αλλαγής του «συσχετισμού των κοι­ νωνικών δυνάμεων», που σφραγίζει τις διάφορες φάσεις του ιστορικού γίγνεσθαι, κι όπου οι άλλοτε «αδύνατοι» κατορθώνουν να εκτοπίσουν τους ώς τότε «δυνατούς», για ν’ αντιμετωπίσουν κι αυτοί με τη σειράτους την απειλή των καινούριων «αδύνατων». Η απόσπαση όλο και περισσότερων ελευθεριών και διακαιωμάτων ήταν (και είναι) ο στόχος αυτής της παμπάλαιης πάλης. Οι « ε υ γ ε ν ε ί ς » αγωνίζονταν να πάρουν προνόμια απ’ τον α π ό λ υ τ ο μ ο ν ό ρ χ η (παράδειγμα, η αγγλική Magna Carta του 1215), αλλά, όταν το πέτυχαν, είδαν μιάν άλλη, «κατώτερη», τάξη, την α σ τ ι κ ή, να διεκδικεί τα ίδια δικαιώματα στο όνομα των ίδιων «ιδανικών» και συμφε­ ρόντων. Κι όταν η α σ τ ι κ ή τάξη κατάφερε ν’ αποχτήσει τα δικαι­ ώματα αυτά (με τη Γαλλική Επανάσταση και τις άλλες που ακολούθη­ σαν), βρέθηκε μπροστά σ ’ άλλες «κατώτερες» τάξεις, την ε ρ γ α τ ι κ ή και την α γ ρ ο τ ι κ ή , που αξίωναν κι εκείνες το δίκιο-τους στο όνομα του Δίκιου... Τα όπλα που οι εκάστοτε «κρατούμενοι» χρησι­

112

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

μοποιούν εναντίον των κρατούντων, περνάνε στα χέρια ν έ ω ν « κ ρ α τού μ εν ον», μόλις οι παλιοί «κρατούμενοι» γίνουν, αυτοί, κρα­ τούντες... Ολα όσα ονομάζουμε «δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη» (και που διατυπώθηκαν σε Διακηρύξεις και Καταστατικούς Χάρτες, απο δω και 200 χρόνια) είναι, βασικά, τρόπαια της αστικής τάξης στον αγώνα-της κατά της μοναρχίας και της «αριστοκρατίας». Μ’ αυτά και χάρη σ’ αυτά, τη θέση της « φ ω τ ι σ μ έ ν η ς (φιλελεύθερης, τάχα) μ ο ν α ρ χ ί α ς » , πήρε η φ ι λ ε λ ε ύ θ ε ρ η , π ο λ ι τ ι κ ή , δ η μ ο κ ρ α τ ί α . Μια δημοκρατία, όμως, όπου «δήμος» ήταν μ ό ν ο η αστική τάξη κι όπου μ ό ν ο αυτή είχε πραγματικές ελευθερίες κι ουσιαστικά δικαιώματα. Το μέγα πλήθος των αποχειροθίωτων εργαζό­ μενων έμενε έ ξ ω απ’ τη Χαναάν, έξω απ’ τη «γη της επαγγελίας» του πολιτικού, κοινωνικού κι οικονομικού βίου. Και φυσικά, άρχισε ευθύς αγώνα, για να εκπορθήσει το «νυμφώνα» -γ ια να μετατρέψει τη φιλε­ λεύθερη, πολιτική δημοκρατία σε κ ο ι ν ω ν ι κ ή , π ρ α γ μ α τ ι κ ά δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή , δ η μ ο κ ρ α τ ί α , όπου «δήμος» θα ήταν ό λ ο ι οι εργαζόμενοι, κι όχι μόνο οι έμπορευόμενοι, οι επιχειρηματίες κι οι εισοδηματίες. Η αντίδραση των καινούριων κρατούντων ήταν (κι είναι) βίαιη. Παλιός ο νόμος: «είναι πάντα σκληρός ο κάθε καινούριος αφέντης» [«άπας δε τραχύς όστις αν νέον κρατή»'], επειδή ίσα - ίσα μόλις έχει με μόχθους καταχτήσει τα προνόμιά-του και θέλει με κάθε τρόπο να τα διαφυλάξει απ’ τους «επιδρομείς». Οσο περισσότερο ύψωναν ετούτοι τη φωνή, τόσο πιο πολύ χαμήλωνε ο «νέος αφέντης» το λάβαρο των «ελευθεριών»... κι όσο περισσότερο δυνάμωναν ετούτοι τον αγώνα, τόσο πιο πολύ αποδυνάμωνε εκείνος το τείχος των «δικαιωμάτων» που προστατεύουν τον πολίτη απ’ τις αυθαιρεσίες του κράτους και των κρατούντων. Οι «ελευθερίες» δεν εξυπηρετούσαν πια τους «καινούρι­ ους αφέντες» -τις είχαν καταχτήσει... τα «δικαιώματα» δεν αποτελούσαν πια αίτημά-τους- τα είχαν αποχτήσει. Αντίθετα, τώρα, γίνονταν όπλο κι αίτημα των ά λ λ ω ν , που διεκδικούσαν κι απειλούσαν τα «κεκτημένα» -γΓ αυτό κι έπρεπε να πολεμηθούν και ν’ αφοπλισθούν. Πόλεμοι εξωτερικοί ή εμφύλιοι, θερμοί ή ψυχροί, κατοχές κι επα,το έδειξε η εγκλημα­ τική τραγωδία της Κύπρου και η τραγελαφική ιλαροτραγωδία της επιστράτευσης... ΛΟΓΟΣ: «Το διαρρεύσαν έτος (1974 - 75, υπήρξεν έτος) εκθεμελιώσεων και οπιοθοδρομήσεως». Α Ν ΤΙΛΟ ΓΟ Σ: Ενώ, βέβαια, η επταετία ήταν η χρυσή εποχή της «θεμελιώσεως και εμπροσθοδρομήσεως» -μ ε τα κολοσσιαία ελείμματα και τα αβυσσαλέα σκάνδαλα, με τα πελώρια υπερκέρδη μερικών προ­ νομιούχων τεχνικών εταιριών, με την «κολυμθήθρα του Σηλωάμ» των «κοσμοϊστορικών» συμβάσεων (Litton, Macdonald, Ωνάσης κλπ.), που έγιναν καταθόθρα δισεκατομμυρίων, με το όργιο των «χαριστικών και επισφαλών δανείων, διά τα οποία είχον ενδιαφερθεί κυβερνητικοί παράγον­ τες ή πρόσωπα συνδεόμενα με αυτούς» (Μ. ΡΟΥΦΟΓΑΛΗΣ32). ΛΟΓΟΣ: «Απεβ/χψαμεν εις την α ν α μ ό ρ φ ω σ ι ν τ η ς πολιτικής ζω­ ής...» Α ΝΤΙΛΟ ΓΟ Σ: Κ αιτην«αναμόρφωσιν»αυτήθα τή πραγματοποιούσαν «ευγονιστές» όπως ο Ιωαννίδης, που «έχει νοοτροπίαν δ ε ο μ ο φ ύ λ α ­ κ α» και «π ρ ό δ ω σ ε τους πάντας και τα πάντα» (Μ. ΜΠΑΛΟΠΟΥΛΟΣ33), που δίδασκε τους νεοσύλλεκτους ΕΣΑτζήδες πως «η β ία είναι η Ψυχή της Ελλάδος» και πως «η ΕΣΑ είναι για την Επανάσταση ό,τι είναι για το σώμα η ψυχή και το πνεύμα»3*... ο Ρουφογάλης που υπήρξε «α ισ χ ρ ό ς ο ρόλος-του -καθώς και της Κ Υ Π - εις την πο^τικήν, δημοσίαν

29. 30. 31. 32. 33. 34.

Ο.π. Συνέντευξη στον Eric Rouleau, -Le Monde·, 13.10.1973. Ο.π. Εκθεση ΚΥΠ. «Ταχοδρόμος», 29.8 και 12.9.1974. Απολογία-του στη δίκη των κρεάτων, 14.6.1975. Συνέντευξη του βασανιστή Μ. Στάικου, · New York Times·, 11.1.1975.

ΤΟ ΘΡΑΣΟΣ TOY ΠΑΡΘΟΥ

173

και ιδιωτικήν ζωήν της χώρας-μας» (ΠΑΝ. ΜΑΚΑΡΕΖΟΣ3*)... ο Ανδρουτσόπουλος, ο Ασλανίδης, ο Τοτόμης, ο Ματθαίου, ο Τσάκωνας, ο θάνος, που κατηγορούνται για καταχρήσεις, υπεξαιρέσεις, απάτες, και πλαστογραφίες υπαρκτών και ανύπαρκτων διπλωμάτων... Ο Σ Ο ΓΙΑ την περαιτέρω « π ο ρ ε ί α ν » του «εγχειρήματος», υπήρχαν και εκεί πανέτοιμα και πανέντιμα σχέδια: ΛΟΓΟΣ: «Σκοπός-μας ήτο να παραδώσωμεν το ταχύτερον δυνατόν την εξουσίαν εις τον Λαόν... Εμμονος (και ειλικρινής) πρόθεσίς-μας ήτο η μετάβασις εις την ομαλότητα». ΑΝ ΤΙΛΟ ΓΟ Σ: «Λεν θα ημπορούσα να σας πω αν τα ελατήριά-του (του Παπαδόπουλου), απορρέουν από δημοκρατικός πεποιθήσεις ή από πολιτικήν υ σ τ ε ρ ο β ο υ λ ί α ν » (Σπ. ΜΑΡΚΕΖΙΝΗΣ3·). «Μπορεί να αποβλέπη εις δ ι α ι ώ ν ι σ ι ν του καθεστώτος-του. Μπορεί, αφού είναι Πρόεδρος να επωφεληθεί...» (Σπ. ΜΑΡΚΕΖΙΝΗΣ37). Αλλωστε, πόσο ομαλή θα ήταν αυτή η «ομαλότης» το είχε πει ο ίδιος ο «αρχηγός»: «H Επανάστασις επιθυμεί να αποτε/χσει ο ρ γ α ν ι κ ό ν κ α ν ό ν α της δημοσίας ζωής και εις το μέ'/J.ov»**... «Οργανικόν κανόνα» με τα κ α ν ό ν ι α , βέβαια... ΛΟΓΟΣ: « Ο υ δ έ π ο τ ε ετάξαμεν ως σκοπόν-μας την εγκαΟίδρυσιν τ υ ρ α ν ν ί α ς...». ΑΝ ΤΙΛΟ ΓΟ Σ: «Πρέπει να δίδωμεν εις τας καταστάσεις το πραγματικόν-των όνομα: Λεν έχομεν δημοκρατίαν. Εχομεν δ ι κ τ α τ ο ρ ί α ν » (Θ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ3·). Και τ ί ε ί ν α ι δικτατορία, το εξηγεί ο ίδιος: «Ουσιώδη γνωρίσματα της δικτατορίας είναι ότι δεν λογοδοτεί εις κα­ νένα και ότι δεν υπάρχει αντικειμενικός περιορισμός της χρονικής διαρκείας-της»*0. Οπως, ακριβώς, και το καθεστώς-«του»... Ο ίδιος πάλι έχει δώσει την πιστότερη εικόνα της «ιδανικής» δικτα­ τορίας -τη ς μεταξικής-, που στάθηκε το πρότυπο και το ίνδαλμα των πατρώνων-του: «... Εσκότωσε την ψυχήν του λαού με σατανικήν μεθοδικότητα... Εξηυτέλισεν ολόκληρον το έθνος... Χιλιάδας ανθρώπων υπεχρέωσε να τον χει­ ροκροτούν... Χιλιάδας πολιτών εταπείνωσε με τας διαβοήτους εκείνος "δη­ λώσεις μετανοίας”.... Χιλαάδας Ελλήνων διέφθειρε με το τεράστιον δίκτυον 35. 36. 37. 38. 39. 40.

Γράμμα-του στο «Βήμα». 1.9.1974. Συνέντευξη σε Ε. Rouleau, ο.π. Συνέντευξη στο -Spiegel*. Βλ. «Ακρόπολις». 28.10.1973. Διάγγελμα 21.4.1973. Βλ. «Βραδονή». 5.5.1973. Πολιτική Αγιογή. Αθήναι, 1970, σελ. 120.

174

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

χαφιεδισμού, το οποίον ήπλωαεν εφ ’ ολοκλήρου της χώρας... Ε νέκρωσε την πολιτικήν ζωήν της Ελλάδος. Εσταμάτησε την φυσιολογικήν κυκλοφο­ ρίαν των αξιών, η οποία αποτελεί προϋπόθεσιν κάθε υγιούς κοινωνίας. Κατεδίωξε τας ιδέας. Εσάρκασε την έννοιαν της ελευθερίας με πλαδαρά αναμααήματα μουσολινικής επιχειρηματολογίας...»41. Το «πορτραίτο» τούτο του μεταξικού «πολιτισμού» ισχύει, φυσικά, κατά γράμμα, και για τον απριλιανόν τοιούτον. Αν, τώρα, αυτά όλα δ ε ν είναι τυραννία, τότε σίγουρα και ο Παπαδόπουλος είναι Δημο­ σθένης μαζί και Π ερικλής και Αριστείδης ο δίκαιος... Κ.ΑΙ ΑΦΟΥ, αδίστακτα, έπαιξε τό ρόλο του ψευδομάρτυρα για το παρελθόν, ο «αρχηγός» δεν διστάζει να υποδυθεί αδιάντροπα και τον ο σ ι ο μ ά ρ τ υ ρ α του παρόντος: Σπεύδει, πρώτα, να κομπάσει πως «το έργον-του ζη εις την μνήμην ό/Μν των Ελλήνων» -και, πραγματικά, ζει και θα ζει εσαεί, όπως ακρι­ βώς η χολέρα του 1854, το «αίσχος» του 1897 ή η φρίκη της Κατο­

χής-

Οδύρεται, έπειτα, για την απόπειρα «εξοντώσεώς-των (των απριλι­ ανών) ως πολιτικών αντιπάλων» -αλλά, τότε, γιατί δεν τόλμησε να κά­ νει εκλογές, τον καιρό της «παντοδυναμίας»-του, ώστε να εξοντώσει α υ τ ό ς τους αντιπάλους-του;... Φρίττει, ύστερα, για το «πρωτοφανές κύμα ύβρεων, χλευασμών, χυδαι­ οτήτων και συκοφαντιών» που «εξαπελύθη εναντίον-των» - τ ό σ ο πρω­ τοφανές, ώστε δεν φτάνει ούτε το «εν δεκάκις χιλιοστόν» των όσων εξήμεσε, α υ τ ό ς και οι συν αυτώ, κατά των πολιτικών και κατά του ελληνικού λαού ολόκληρου... Κατηγορεί, ακόμα, τον πρωθυπουργό ότι «υπηγόρευσε την ετυμηγο­ ρίαν της δικαιοσύνης» και «μετέτρεψε την Βουλήν εις "λαϊκόν δικαστήριον", διά πρωτοφανούς παραβιάσεως γραπτών και αγράφων κανόνων δικαί­ ου» - α υ τ ό ς , που είχε μετατρέψει τα Στρατοδικεία-του σε «αντι λαϊκά δικαστήρια» και τη Δικαιοσύνη σε «στυγνόν όργανον της τυραννίας-του»... Θρηνεί, επιπλέον, για την «απάνΟρωπον, άδικον και αυθαίρετον αυτήν μεταχείρισιν» - α υ τ ό ς , που στάθηκε η Μούσα και η Ηγερία της τόσο ανθρωπιστικής, δίκαιης και νομότυπης μεταχείρισης των Ελλήνων από τους θηριόμορφους και θηριόψυχους σμπίρους-του της Ασφά­ λειας και της ΕΣΑ... Απειλεί, τέλος, πως: «θα ηδυνάμεθα, διά προσκομίσεως συγκλονιστι­ κών στοιχείων, τα οποία διαθέτομεν, να ανατρέψωμεν άρδην ολόκληρον το οικοδόμημα των διωκτών-μας». Αλλά ΔΕΝ τα προσκομίζει - όχι βέ­ βαια, για να μην «διασπάση το Εθνος ανεπανορθώτως», όπως λέει ο μέ41. 'EUoBipioM, 3.2.1945.

ΤΟ ΘΡΑΣΟΣ TOY ΠΑΡΘΟΥ

175

γας εθνοθάπτης -, αλλά επειδή, απλούστατα, τα στοιχεία αυτά είναι τ ό σ ο υ π α ρ κ τ ά , όσο και τα «70 οχήματα των τριών τόννων» με τα εξίσου «συγκλονιστικά» στοιχεία για την «επικειμένην (το 1967) κομ­ μουνιστική ν εξέγερσιν» - που κ α ν έ ν α ς δεν τα είδε και κανένας δεν τα ξανάκουσε π ο τ έ πιά... Α Λ Λ Α το πιο «γκροτέσκο» μέρος του μεγαλειώδους αυτού κειμένου είναι ο Επίλογός-του: «Ανήσυχοι διά τα μελανά νέφη. τα οποία έχουν συσσωρευΰεί εις τον ΕλΜ/νικόν ουρανόν, απευΟυνόμεΟα προς τον Ελληνικόν Λαόν και τον καλούμεν εις συναγερμόν διά την υπεράσπισιν των τιθεμένων υπό αμφισβήτησιν απαραγράπτων δικαίων της Ελλάδος, διά την διάσωσιν του φιλελευθέρου αστικού καθεστώτος, το οποίον οδηγείται βαθμιαίας εις κατάλυσιν υπό του εκτραχηλισθέντος κομμουνισμού, και διά την κατάπνιζιν των δημιουργηθέντων ήδη, λόγω της κομματικής εμπαθείας, σπερμάτων ενός νέου ολέ­ θριου διχασμού». Είναι αληθινά συγκινητικό να τα λέει αυτά ο άνθρωπος που α π ε μ π ό λ η σ ε τα «απαράγραπτα δίκαιά»-μας με τις απανωτές προδοσίες-του (αφοπλισμός Κύπρου κλπ.).·. που οργίασε επιβάλλον­ τας το πιο α ν ε λ ε ύ θ ε ρ ο κι ε κ τ ρ α χ η λ ι σ μ έ ν ο καθεστώς της Ιστορίας-μας... που συσσώρευσε όχι νέφη αλλά κ α τ α ι γ ί δ ε ς ολέ­ θρου στον ελληνικό ουρνό... και που μόνο έ ν α κατόρθωσε: να ε ν ώ σ ε ι όλους τους Ελληνες - ε ν α ν τ ί ο ν - τ ο υ... [24.8.1975]

ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ Ο μετριασμός και το «μέτρον» «Νομίζω τε δύο τα εναντιώτατα εοβοολία είναι, τάχος τε και οργήν, ων το μεν μετά ανοίας φιλεί γίγνεσθαι, το δε μετά απαιδευσίας και βραχύτητος γνώμης» [«Και νομίζω πως δύο πράγματα, πάνω απ' όλα, εμποδίζουν να πάρεις σωστήν απόφαση, η σ π ο υ δ ή και η ο ρ γ ή : την πρώτη συνοδεύει συν­ ήθως η απερισκεψία, τη δεύτερη η αμάθεια και η στενή αντίληψη»]. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, Γ', 42 Ο ΡΑΠΙΣΜΑ kcu ο γρίφος εξακολουθούν να ερεθίζουν και να ταλανίζουν τους Ελληνες μιά βδομάδα τώρα: ρ ά π ι σ μ α κατά της Δικαιοσύνης, που η απόφασή-της κονιορτοποιήθηκε, πριν καν γί­ νει τελεσίδικη... ρ ά π ι σ μ α κατά του ελληνικού λαού, που την ιερή αξίωσή-του για κολασμό των απριλιανών ενόχων, είχε περίτρανα δι­ καιώσει κι επικυρώσει το Εφετείο. Και γ ρ ί φ ο ς για την στάση της Κυβέρνησης, που, όχι «έσπευσε», αλλά ε κ ά λ π α σ ε να δώσει χάρη στους θανατοποινίτες του Κορυδαλλού, υποσκελίζοντας τις νόμιμες διαδικασίες κι υποκαθιστώντας τα αρμόδια δικαστικά όργανα, «κατ' ανεπίτρεπτον παράβασιν του Συντάγματος»'. Κι είναι τόσο σκοτεινός κι άλυτος αυτός ο γρίφος, ώστε παραμερί­ ζει και το άλλο ερώτημα: «πρέπει ή όχι να ε κ τ ε λ ε σ θ ο ύ ν ο ι θανα­ τικές ποινές;». Η πρώτη αστραπιαία κυβερνητική ανακοίνωση προκάλεσε, το ίδιο αστραπιαία, μετάθεση βάρους και μετάβαση ενδιαφέρον­ τος: από κείνη τη στιγμή, το μέγα π ο λ ι τ ι κ ό π ρ ό β λ η μ α , για τους Ελληνες, δεν αποτελούν πια οι αχρείαστες κεφαλές των αρχιπρω-

Τ

I. Σύμφωνα με την υχ- αριθμ. 14)4.10.1965 γνωμοδότηση του τότε Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, η χορήγηση χάρης κ ρ ι ν γίνει η αχόφαση τ ε λ ε σ ί δ ι κ η (κριν. δη­ λαδή κρίνει ο Αρειος Πάγος τις τυχόν αναιρέσεις) αχοτελεί ιαηκίτρατον αύμβασιν της ικτιϊιοτικής ίζουσίας ος το έργον της όικαατικής· και ·παράβαοιν του Συντάγματος». Κι ο εισαγγελέας χου γνωμοδότησε έτσι. δεν ήταν άλλος - ώ της ειρωνίας!- αχ’ τον Κ. Κόλλια. τον χρώτο «χρωθυχουργό» της δικτατορίας! (Βλ. *Βήμα·. 26.8.75).

ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ

177

ταίτιων, αλλά οι ανεξιχνίαστες β ο υ λ έ ς και π ρ ο θ έ σ ε ι ς που εμ­ φωλεύουν στις κεφαλές της εξουσίας -και που δίνουν λαβή σε μύριες όσες υποθέσεις, εικασίες κι ανησυχίες. Ολες οι ανακοινώσεις που μας επιδαψιλέυσαν οι «κυβερνητικοί κύκλοι»2 δεν μπόρεσαν να προσφέ­ ρουν κ α μ ι ά πειστική απάντηση στην αρχική απορία, καμιάν αποτε­ λεσματική εκτόνωση στη «διαρκή» δυσφορία. Ολες οι «καθησυχαστικές» εξηγήσεις δημιουργούσαν, κάθε φορά, καινούριες, ακόμα πιο ανησυχαστικές, «παρεξηγήσεις»· Και οι Ελληνες -σα ν άλλοι Φάουστ-, ύστερ’ από «τόσα φώτα», μείναμε αφώτιστοι «ωσάν και πρώΕτσι, οι πολίτες που «φύσει ορέγονται του ειδέναι», επιδόθηκαν σε ατέρμονες ιχνηλασίες, για να θρούν το «μίτο» του μυστηρίου. Κι έτσι, είδαν το φώς ένα πλήθος «ερμηνείες», που τις «επικρατέστερες» μπο­ ρούμε να τις «βασανίσουμε» με τη λογική-μας - όπως οι κυβερνητικές ανακοινώσεις μας βασάνισαν με τη Σολομωνική-τους.

Η ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ «ΔΕΣΜΕΥΣΕΩΝ»: Ο Κ. Καραμανλής - λ έε ι- είχε αναλάθει την υποχρέωση να μην διωχθούν οι απριλιανοί εγκληματίες ή, τουλάχιστο, να μην τους επιβληθούν θανατικές ποινές. Η Κυβέρ­ νηση αποκρούει, φυσικά, σαν «αβάσιμον και συκοφαντικόν», ακόμα και τον «υπαινιγμόν» για οποιεσδήποτε «υποχρεώσεις και όρους». Κι έχουμε κάθε λόγο να το πιστέψουμε, γιατί οι κυβερνώντες-μας «είναι, όλοι, τίμιοι πολίτες». θυμόμαστε, ωστόσο, κάποιον υπαινιγμό του κ. Π. Κανελλόπουλου σε μιά συνέντευξη που έδωσε πέρσι στην Oriana Fallaci3. Εξηγώντας την ανάθεση της πρωθυπουργίας στον κ. Καραμανλή κι όχι στον ίδι­ ον, ο κ. Κανελλόπουλος είπε τότε: «Εγώ έθεσα π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο υ ς ό ρ ο υ ς από εκείνον». Κι ότι «κάποιος» όρος είχε σχέση με τη δίωξη των πραξικοπηματιών, καταφαίνεται απ’ τη συνέχεια: «Λέγεται πως ένας απ’ τους λόγους που οι στρατιωτικοί προτίμησαν τον κ. Καραμανλή από σας, είναι ότι εσείς αγωνιζόσαστε σκληρά για την τ ι μ ω ρ ί α το ν στρατιωτικών», επιμένει η κ. Fallaci... «Για να βοηθήσω αυτό το δυσκολότατο πείραμα. δη/Λδή την κυβέρνηση, οφείλω... ναι, οφεί­ λω.. ν- αποφύγω ν' αποκριθώ σε παρόμοιες ερ(υτήσεις», απαντά ο κ. Κα­ νελλόπουλος, μη απαντώντας, αλλά κ α ι α π α ν τ ώ ν τ α ς . . . Θυμόμαστε, ακόμα, τί είπε ο Ιωαννίδης σ’ έναν επισκέπτη του Κο­ ρυδαλλού - σύμφωνα, τουλάχιστο, με το «Spiegel* του περ. Ιουνίου: «Παρέδκοσα την εξουσία στους πολ.ιτικούς έπειτα απ' τη δ ι α β ε β α ί 2. Βλ. τις κυβερνητικές ανακοινώσεις (23. 24. 25, 26.8.75) και την συνέντευξη Τύκου, κου έδωσαν ο υκουργός δικαιοσύνης κ. Κ. Στεφανάκης κι ο υφυκουργός Προεδρίας κ. Π. Λαμπρίας (25.Η.75). 3. · E uropeo 3.8.74 (και «Βήμα», 8.8.74). 12

178

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ω σ η ότι οι μόνες μεταβολές στο στρατό, θα ήταν η μετάθεση τεσσάρων αξιωματικών, ότι θα δοθεί γ ε ν ι κ ή α μ ν η σ τ ί α και ότι δ ε ν θα δ ι · ω χ θ ε ί κ α ν έ ν α ς αξιωματικός της επαναστάσεως»*. Και με τον ισχυρισμό του Ιωαννίδη συντάσσεται -τί περίεργο!- το εν παντί φερέφωνο της δικτατορίας, που έγραφε, δυό μέρες πριν εκδοθεί η απόφαση, επιχειρώντας βέβαια να επηρεάσει(!) το δικαστήριο: «θα εθεωρείτο (:η επιβολή θανατικής ποινής) παράβασις α υ τ ο ν ο ­ ή τ ο υ υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ω ς του κ. Καραμανλή να μ η η ρ ο β ή ε ι ς δ ι ­ ώ ξ ε ι ς , εφ’ όσον η Εξουσία του παρεδόθη από τας Ενόπλους Δυνάμεις. Σ υ μ φ ω ν ί α ρ η τ ή δ ε ν υ π ή ρ ξ ε. Αλλά ε ξ υ π α κ ο ύ ε τ α ι»Λ... Φυσικά, η αξιοπιστία εκείνων που έχουν κάνει «πιστεύω»-τους τα βασανιστήρια και το ψεύδος, ή δόγμα-τους το «Πιστεύω» του πρωτοψευδολόγου Παπαδόπουλου, είναι λιγότερο από μηδαμινή. Αλλά η αξιοπιστία του κ. Κανελλόπουλου, που είναι, κι εκείνος, «τίμιος πολί­ της»:

Η ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ «ΠΙΕΣΕΩΝ»: Η Κυβέρνηση -λ έε ι- πιέσθηκε επι­ τακτικά απ’ τους «ξένους» να μην εκτελέσει τους θανατοποινίτες. Η ίδια αποκρούει κι αυτή την εκδοχή, επειδή «είναι γνωστόν ότι ουδαμό9εν δέχεται πιέσεις και παρ' ουδενός επηρεάζεται». Κι έχουμε κάθε λόγο να το πιστέψουμε, γιατί οι κυθερνώντες-μας «είναι, όλοι, τίμιοι πολί­ τες». θυμόμαστε, ωστόσο, τις... σαμπάνιες που άνοιγαν στο στρατηγείο της C1A, γιορτάζοντας το ευφρόσυνο γεγονός ότι πρώτη φορά γινόταν πρωθυπουργός ευρωπαϊκής χώρας ένας πράκτοράς-τους, «και μάλιστα πράκτορας με τακτικό μηνιάτικο μισθό» (όπως βεβαιώνει ο αποστάτης συνάδελφός-του Philip Agee·)... θυμόμαστε, ακόμα (και χωρίς, φυσικά, ν’ αμφισβητούμε ούτε στιγμή «την προσωπικήν και εθνικήν φιλοτιμίαν του Προέδρου της Κυβερνήσεως») πόσο πεισματικά προστατεύουν οι «ξένοι» τους πειθήνιους πράκτορές-τους, ακόμα κι όταν «ατυχήσουν». Οχι, βέβαια, από ευγνωμοσύνη ή στοργή («δεν αγαπάνε το φαρμάκι όσοι το χρειάζονται»), αλλά από απλή π ρ ό ν ο ι α : η εγκατάλειψη ενός πράκτορα στην (κακή) τύχη-του, θα ψύχραινε το ζήλο των άλλων και θα δυσκόλευε τη στρατολογία καινούριων... θα έκανε επιφυλακτικούς και άθυμους τους πρώτους, διστακτικούς κι απρόθυμους τους δεύτε­ ρους. Η προστασία, λοιπόν, των πρακτόρων αποτελεί «υπαρξιακή» α ν ά γ κ η για τους πρακτορευόμενους. Κοινός ο τόπος: οι άγραφοι νόμοι του υποκόσμου είναι πολύ πιο άτεγκτοι απ’ τους γραφτούς νό­ μους του ευκόσμου κράτους... 4. ·Νέα*. 9.6.75. 5. · Ελεύθερος Κόσμος». 21.8.75. 6. Εε συνέντευξή-του.

ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ

Η

179

ΕΚΔΟΧΗ ΤΗΣ «ΗΡΕΜΙΑΣ»; Η Κυβέρνηση -λέει (και, αυτή τη φορά, λέει η ίδια)- εμφορούμενη από «υψηλόν αίσθημα πολιτικής ευθύ­ νης»... «έσπευσε να λάβη Οέσιν... διά να διαφυλαχθή η ηρεμία των πολιτών» και να μην προκληθεί «σύγχυσις εις την κοινήν γνώμην και ποικίλοι αντι­ δράσεις. με περιεχόμενον είτε Οετικόν ειτε αρνητικόν». Κι έχουμε κάθε λόγο να το πιστέψουμε, γιατί οι κυθερνώντες-μας «είναι, όλοι, τίμιοι ποΜτες». Θυμόμαστε, ωστόσο, με πόσην ή ρ ε μ η ι κ α ν ο π ο ί η σ η δέχτη­ καν ό λ ο ι οι Ελληνες την απόφαση του Εφετείου. Κ α μ ι ά σύγχυση, καμιάν ανησυχία, καμιάν αναταραχή δεν προκάλεσε η γαλήνια, πανέντιμη, πεντακάθαρη φωνή τής Δικαιοσύνης, που ήχησε, στις 1.15' του Σαββάτου, ανάμεσα στους γυμνούς τοίχους του Κορυδαλλού. Εί­ χαν, όλοι, την ηρεμία της ήσυχης συνείδησης και της δικαίωσης. Οι μόνοι «ανήσυχοι» ήταν οι καταδικασμένοι - όχι βέβαια επειδή τους έτυπτε η συνείδηση, αλλά επειδή έτυπτε την πόρτα-τους ο αποσπασματάρχης... Αντίθετα, θ ύ ε λ λ α σύγχυσης, αντιδράσεων, ανησυχιών, φόβου ακόμα, εξαπέλυσε η ίδια η Κυβέρνηση, μιάν ώρα αργότερα, με την πρώτη ανακοίνωσή-της. Και θύελλα τόσο μεγάλη, ώστε η Αντιπολί­ τευση - έστω και «ανευθυνολογούσα»- να μιλά για «πολιτική κρίση», και η κοινή γνώμη - έστω και «μωρολογούσα»- να έχει αποδυθεί στις πιό βίαιες κρίσεις κι επικρίσεις. Π ο ι ό ς ά λ λ ο ς , όμως, ευθύνεται γι’ αυτή την «ανευθυνολογία», τη «μωρολογία» και την αναταραχή απ’ την ί δ ι α την Κυβέρνηση, που τις προκάλΐσε «εκ του μη όντος»; Οι μόνοι ήρεμοι, τώρα, είναι οι «συχωρεμένοι» κι όσοι ομόλογοί-τους ελπίζουν σε παρόμοια συχώρεση. Κάτι παραπάνω, μάλιστα: ο «μετριασμός» υποδαύλισε την αμετροέπεια, την προπέτεια, την ιταμότητα, τη χυδαιότητά-τους, και τους επιτρέπει να κομπάζουν πάλι ασύστολα, παρασταίνοντας τα «ηρωικά θύματα» στον Κορυδαλλό ή προπηλακί­ ζοντας τα μαρτυρικά θύματά-τους στο Στρατοδικείο... Α υ τ ώ ν , λοιπόν, τις «αρνητικές αντιδράσεις» φοβήθηκε η Κυβέρνη­ ση; Η μήπως των «στιγμιαίων» συνεργατών-τους, που είναι δ ι α ρ κ ώ ς υπόδικοι στο αόρατο δικαστήριο της εθνικής συνείδησης; Η των θαυμαστών, οραματιστών και διαφημιστών του απριλιανού παράδει­ σου, του καθαρτήριου των στρατοδικείων και του κολαστήριου της ΕΣΑ; Δεν ξέρει η Κυβέρνηση τι απειροελάχιστο ποσοστό της κοινής γνώμης αντιπροσωπεύουν όλοι αυτοί συλλήβδην; Κι αν αμφιβάλλει, δεν έχει παρά να ρίξει μιά ματιά στο Δελτίο Τύπου: απ’ τις S36.000 φύλλα της συνολικής κυκλοφορίας των αθηναϊκών εφημερίδων (στην Αθήνα και Πειραιά, 17 ώς 24.8.75), η αναλογία του μοναδικού, «δεδη­ λωμένου», φιλοχουντικού εντύπου μόλις ξεπερνά το 3 (τρία)%... Γιά να μην «στενοχωρήσει», λοιπόν, αυτό το 3% των «ακραιφνώς σκεπτομένων Ελ/jjvajv», προτίμησε η Κυβέρνηση να «δηλητηριάσει» (κατά τη δική-της έκφραση) το 97% των π ρ α γ μ α τ ι κ ά σ κ ε π τ ό μ ε ν ω ν Ελλήνων;

180

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΏΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

Η

ΕΚΔΟΧΗ ΤΗΣ «ΕΥΘΙΞΙΑΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ»: Η Κυβέρνηση -λ έε ι- δεν θέλησε να εκτελέσει αξιωματικούς για να μη «θιγεί» η ευ­ αισθησία των Ενόπλων Δυνάμεων. θυμόμαστε, ωστόσο, με πόσην έμφαση ο Πρωθυπουργός έκανε, στις 28.10.74, «σ α φ ή δ ι α χ ω ρ ι σ μ ό ν των Ενόπλων Δυνάμεων και των ελάχιστων εκείνων αξιωματικών, οι οποίοι κατέλυσαν τας ελευθερίας του λαού και (οδήγησαν την χώραν εις οδυνηράν περιπέτειαν». Και είχε, βέ­ βαια, πέρα για πέρα δίκιο, γιατί «είναι τίμιος πολίτης». Μπορεί, λοιπόν, σήμερα, η Κυβέρνηση να καταλύει αυτόν τον αυ­ τονόητο διαχωρισμό; Μπορεί να ταυτίζει, ε κ ε ί ν η, τις Ενοπλες Δυ­ νάμεις με τις δυνάμεις της τυραννίας και της προδοσίας; Μπορεί να παγιδεύεται και να παίζει, ε κ ε ί ν η , το παιχνίδι των σφετεριστών που, οχτώ χρόνια τώρα, κρώζουν, ψευδέστατα καί απατηλότατα, πως «η Επανάστααις εγκατεστάθη δια της ομογνώμου αποφάσεως των Εν­ όπλων Δυνάμεων»; θ α ήταν το ίδιο σαν να προσυπέγραφε την προχτεσινή συκοφαντική κι αναίσχυντη «δήλωση» του αρχιβασανιστή του Μ πογιατιού και άξιου αναστήματος της δικτατορίας, στο Στρατοδι­ κείο: «Ο Γ κ ό ρ ο ς ε ί ν α ι ό λ ο ι ο ι Ε λ λ η ν ε ς α ξ ι ω μ α τ ι κ ο ί » 7\ Αλλά είμαστε βέβαιοι πως ό λ ο ι οι αξιωματικοί θα το θεωρούσαν ύβρη βαρύτατη να θεωρούνται «συνάδελφοι» κι «αλληλέγγυου) με τον «υπόκοσμο των επιόρκων» και το βαρβαρόκοσμο των ανιεροεξεταστών.

Η ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ «ΦΟΒΟΥ»: Η Κυβέρνηση -λ έ ε ι- απειλήθηκε πως κάποια κατάλοιπα, κάποιοι τοποτη ρητές της χούντας στο Στρατό, θα ξεσηκώνονταν αν εκτελούσε τους αρχισυνωμότες. Εδώ πια το πέλαγος είναι βαθύ κι απέραντο. Γ ιατί, την εκδοχή αυτή, την τροφοδότησε, περιεργότατα, η ί δ ι α η κυβέρνηση, μιλώντας για «αντιφατικός, ίσως δε και ε π ι κ ι ν δ ύ ν ο υ ς δ ι ε ρ γ α σ ί α ς » , που θα προκαλούσε η «σύγχυσις», που προκάλεσε (τάχα) η απόφαση... Εξ­ ηγώντας τη γριφώδη αυτήν έκφραση, ο υφυπουργός Προεδρίας είπε πως «είναι ε ν δ ε χ ό μ ε ν ο νά περιλαμβάνωνται και μ ε μ ο ν ω μ έ ν ο ι α ξ ι ω μ α τ ι κ ο ί και γενικώς α ν ε ύ θ υ ν α σ τ ο ι χ ε ί α » . . . Εξηγώντας, την άλλη μέρα, την εξήγηση, η κυβέρνηση «διευκρίνισε» πως «οι φράσεις αυτές ουδόλως αφορούν συγκεκριμένους ή -πολύ περισσότερο- εν­ τοπισμένους κινδύνους, που δήθεν προέκυφαν», πρόσθετε ωστόσο πως «φροντίζει, κατά την εξελικτικήν πορείαν της Δημοκρατίας, να μ η ν ε π α ν α δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί κ ι ν δ ύ ν ο υ ς » ... Κι εξηγώντας την εξήγηση της εξήγησης, ξαναεξηγούσε, την παράλλη, πως «έλαβεν υπ’ όψιν-της ό λ α τα ε ν δ ε χ ό μ ε ν α και την Οέσιν εις την οποίαν ευρίσκονται τα οξύτατα προβλήματα της χώρας, τελούντα εις εξελικτικήν π ο ρ ε ί α ν η οποία 7. «Παρέμβασή»-!» στη δικάσιμο της 29.8.75.

ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ

181

ς είναι να διορίση προωΟυπουργόν ακόμη και τον κ η π ο υ ρ ό ν τ ου»; ... Θεωρία που την εφάρμοσε, άλλωστε, κατά γράμμα ο γιόςτου, δέκα χρόνια αργότερα, χρίζοντας πρωθυπουργούς τους περιβολά­ ρηδες της αποστασίας...

22. « New York Times », 10.7.1967. 23. Σταυριανός, ο.κ.. σελ. 175. 24. Πυρομάγλου. ο.κ.. σελ. 263. 25. Φρήμαν, ο.κ., σελ. 66. 26. Ο.κ.. σελ. 210-211. 13

194

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

Α Υ Τ Η ΤΗΝ ΠΑΓΚΥΡΙΑΡΧΙΑ φρόντισε το «πλέγμα» να τη θω­ ρακίσει με τα δ ό γ μ α τ α που σημειώσαμε πιο πάνω: ταύτιση του «Εθνους» με το ημεδαπό σκέλος του «πλέγματος» (σ’ αντίθεση με το Λαό) κι εθνική ανάγκη διεθνούς «αλληλεγγύης». Ετσι, τα δύο σκέλη του «πλέγματος» αναγορεύονταν σε «ταμπού», άχραντα και άμωμα, που κάθε προσβολή εναντίον-τους, ακόμα κι αμφισθήτησή-τους, ισοδυναμούσε με «εθνική προδοσία». Κι έτσι, φιλοτεχνήθηκαν τα περι­ βόητα εκείνα πλεγματικά «στεγανά» (θρόνου και «συμμάχων»), που κανένας λαϊκός βέβηλος δεν είχε το δικαίωμα, όχι να τα θίξει, αλλά ούτε να τ’ ακραγγίξει κάν. Για να είναι, όμως, ακόμα πιο κατοχυρωμένο το «πλέγμα», για να είναι ακόμα πιο αδιαπέραστα τα «στεγανά»-του, χρειάζονταν και δυό άλλα αγχέμαχα όπλα: ένα εθνικό δ υ ν α μ ι κ ό στήριγμα κι ένα «εθνικό ι δ ε ο λ ο γ ι κ ό » επιχείρημα. Το πρώτο, το πρόσφερε ο Σ τ ρ α τ ό ς , το δεύτερο ο Α ν τ ι κ ο μ μ ο υ ν ι σ μ ό ς . Στα τρία σημεία αιχμής και κρίσης προπάντων (1935-36, 1944-45, 1965-67), αλλά και σ’ όλη τη σαραντάχρονη περίοδο της ακμής-του, το «πλέγμα» χρησιμοποίησε τα δυο αυτά όπλα εξαντλητικά κι εξοντω­ τικά για τους αντιπάλους-του -κα ι για τον τόπο. Ο ΣΤΡΑΤΟΣ (ΚΑΙ ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ) Τ ό σ ο οι δυο δικτατορίες, όσο και η μεταπολεμική βασιλεία του «πλέγματος» θα ήταν αδύνατο να επιβληθούν και να επιβιώσουν, αν δεν είχαν μεταβάλει τις Ενοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας σε ό ρ γ α ν α και φ ύ λ α κ ές-το υς. Κανένας δεν αγνοεί, βέβαια, πόσο μισητός ήταν στους Ελληνες ο τεταρταυγουστιανός «πολιτι­ σμός»: ακόμα κι οι εδώ εκπροσωποι της θρεταννικής τ ρ ο φ ο ύ-του δεν έπαυαν να τονίζουν την « α ν τ ι δ η μ ο τ ι κ ό τ η τ α του καθεστώτος... εξαιτίας της τυραννικής και αυταρχικής μεταχειρίσεως των αντιπάλων και επικριτών-του»27... Κανένας δεν αγνοεί πως, μετά την απελευθέρωση, το ημεδαπό σκέ­ λος του «πλέγματος» (η Δεξιά) αγκιστρώθηκε, δυο ολόκληρες δεκα­ ετίες, στην εξουσία, μόνο χάρη στην ξενική προστασία και σε προ­ εκλογικά και μετεκλογικά τεχνάσματα και μαγγανείες... Κανένας, τέ­ λος, δεν αγνοεί τα «ενθουσιώδη» αισθήματα, που έτρεφαν οι Ελληνες για την απριλιανή δικτατορία: ακόμα κι ο ίδιος ο Παττακός ομολο­ γούσε: « Δεν μας ακολουθεί ο Στρατός, 6εν μας ακολουθούν οι νέοι, δεν μας 27. Εκθέσεις κλκ. του Γενικού Προξένου της Αγγλίας στη Θεσσαλονίκη Howl (21.12.1939), του κρεσθευτή Palairct (20.1 και 20.2.1940), του στρατιωτικού ακολούθου Blood (19.2.1940) κ.α. Ap/tia Φορϋν Οφφις. σελ. 9. 29. 32. 36. 62).

Η ΜΕΤΑ-ΔΙΚΗ

195

ακολουθούν οι καθηγηταΐ, δεν μας ακολουθούν οι υπάλληλοι, δεν μας ακο­ λουθεί ο Λαός, δ ε ν μ α ς α κ ο λ ο υ θ ε ί κ α ν ε ί ς » 2*... Οση, λοιπόν, κι αν ήταν η « έ ξ ω θ ε ν καλή προστασία», αυτά τα λαομίσητα καθεστώτα και οι «λαοπρόβλητες» κυβερνήσεις είχαν απόλυτην ανάγκη κι ε σ ω τ ε ρ ι κ ο ύ προστάτη και προμάχου: του Στρατού, φυσικά, και των Σωμάτων Ασφαλείας. Αλλά Στρατού και Σωμάτων Ασφαλείας «δικών-τους», απαλλαγμένων από κάθε «ύποπτο» στοιχείο και από κάθε αντι-πλεγματική υποψία. Και σ’ αυτόν τον «εξ­ αγνισμό» επιδόθηκαν με μένος ιερό κι ακαταπόνητο. Τους βοήθησαν, άλλωστε, και τα λάθη των αντιπάλων-τους, που τό «πλέγμα» τ’ αξιοποίησε στο έπακρον: Τα θενιζελικά κινήματα του 1933 και 1935 έγιναν αφορμή να «σφαγιασθούν» 2.000 δημοκρατικοί αξιωματικοί, και να παραμεριστούν έτσι τα ένοπλα εμπόδια για την επιβολή και την επιβίωση της βασιλο-μεταξικής δικτατορίας. Κι ήταν τόσος ο φόβος του δεσποτικού καθεστώτος (και του «πλέγματος») για τους ένστολους αντιπάλους-του, ώστε όχι μόνο «εξόρισε τους κ α λ ύ ­ τ ε ρ ο υ ς Ελληνες αξιωματικούς στα νησιά»**, αλλά και, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ο Μεταξάς «απέρριψε την προσφορά 600 δημοκρατικών αξι­ ωματικών» να πολεμήσουν στο αλβανικό μέτωπο, επειδή το «αντιμοναρχικό-τους παρελθόν τους έκανε α ν ε π ι θ ύ μ η τ ο υ ς », καθώς είπε ο ίδιος ανερυθρίαστα στον αρχηγό της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής, στρατηγό Haywood30. Ετσι, έν’ απ' τα βαρύτερα εγκλήματα της «4ης Αυγούστου» ήταν ότι υποβίβασε το Στρατό από «Ενοπλο τμήμα του Λαού» σε έ ν ο π λ ο φ ύ λ α κ α τ ο υ « έ θ ν ο υ ς » -ταυτίζοντας, φυσικά, το τελευταίο με τον σατραπικό ε α υ τ ό-τ η ς. « Από της στιγμής εκείνης, ο κρατικός μηχανισμός και αι ένοπλοι δυνά­ μεις έπαυον να είναι ελληνικοί, υπό την ευρείαν αυτών έννοιαν, και μετεβάλλοντο εις καθαρώς κ α θ ε σ τ ω τ ι κ ό ς λ»31. • Για να διατηρήσει, όμως, τον «καθεστωτικό» χαρακτήρα τ ω ν Ενόπλων Δυνάμεων, για να τις εγκλωβίσει στον υπηρετικό ρόλο των πραιτωριανών ενός «ιδανικού» (δηλ. αντιδημοκρατικού) θρόνου κι ενός «εθνικού» (δηλ. αντιλαϊκού) καθεστώτος, η αυγουστιανή δικτα­ τορία έκανε ένα ακόμα βαρύτερο έγκλημα: όρθωσε τ ο Σ τ ρ α τ ό α ν τ ι μ έ τ ω π ο τ ο υ Λ α ο ύ , εμπνέοντας στον πρώτο π ε ρ ι φ ρ ό-

2H. Βλ. κατάθεση στρατηγού Κατσιιόήμα στη δίκη των «πρωταιτίων». 2.8.1975. Βλ. καί την προς «αδελφόν Γεώργιον» έκθεση του Παττακού, πιο πάνω σε).. 170. Τό πλήρες κεϊμενό-της. στην 7. Στ^ .-ιτηγού Ζαφβιρόκουλου, Ο αντισυμμοριακάς αγών, σελ. 153-155.

206

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

άγιους ιππότες του α ν τ ι κ ο μ μ ο υ ν ι σ μ ο ύ , στρατολογήθηκαν οι κατά καιρούς μ ά σ τ ι γ ε ς του τόπου-μας. Η πιο φαεινή ιθαγενής έκ­ φραση του «πλέγματος» - η άκρα Δεξιά, το «υγιέστερον», λέει, «τμήμα του έθνους» - ήταν εκείνη που μας χάρισε τους δικτάτορες και τους προβοκάτορες, τους πεμπτοφαλαγγίτες και τους συνθηκολόγους του 1941, τους δοσιλόγους και τους ταγματασφαλίτες της κατοχής, τους ληστοσυμμορίτες και τους οικονομικούς σαλταδόρους του μεταπολέμου, τους κινηματίες του 1951 και τους πραξικοπηματίες του 1967, τους τραμπούκους και τους βασανιστές, τους αυλοθεράποντες και τους ξενοθεράποντες, τούς δουλαγωγούς του λαού-μας και τους προαγωγούς του τόπου-μας... Ε κ ε ί και σ’ α υ τ ο ύ ς, άλλωστε, βρήκε μεταλλείο ανεξάντλητο η α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή «προστασία» κι ο ψ υ χ ρ ό ς π ό λ ε μ ο ς -που στηριζόταν στην ίδιαν ακριβώς αντικομμουνιστική υστερία. Από τον Truman ώς τον McCarthy, κι απ’ τον Dulles ώς τον Kissinger, το ίδιο ερυθρό φόβητρο κραδαίνεται πάνω απ’ τα κεφάλια των λαών για να θεμελιώνεται, απαρασάλευτη, η αμερικανική και νατοϊκή «κηδεμο­ νία». Επιγραμματικά όσο και κυνικά, κατά τη συνήθειά-του, το διατύ­ πωσε πέρσι ακριβώς ο πολύς κ. Kissinger: «Λεν βλέπω διατί πρέπει να μένωμεν αδιάφοροι παρατηρηταί, όταν μία χώρα βαδίζει προς τον κομμούνιαμόν, εξ αιτίας της α ν ε υ θ υ ν ό τ η τ ο ς τ ο υ λ α ο ύ - τ η ς»*8! Για να «σώσει», λοιπόν, τις χώρες απ’ τους «ανεύθυνους λαούςτους, η Αμερική χρησιμοποιεί «τα πιο αντικομμουνιστικά στοιχεία, ακόμα και τα π ιο δ ι ε φ θ α ρ μ έ ­ ν α » , γιατί α υ τ ά «θεωρεί πιο χρήσιμα στην αυτοκρατορία-τηςη". Και τέτοια στοιχεία -«χρήσιμα» όσο και «διεφθαρμένα»- είχε να προσφέρει άφθονα στους νέους αυθέντες η ελληνική «εθνικοφροσύνη». Μ’ α υ τ ά το «πλέγμα» συγκροτούσε πάντα το «παρακράτος»του, που θύει και απολύει -α π ’ το κοσμικό παρακράτος της Αυλής και των «υψηλών κύκλων» ώς το υποκοσμικό παρακράτος της «Καρφί­ τσας» και των τρικύκλων... Φυσικά, το παρακράτος μένει ταπεινό «π α ρ ά-» στις «ομαλές», κοινοβουλευτικές περιόδους. Οταν τα προσωπεία πέσουν και η τυραν­ νία επιβληθεί απερίφραστη, το παρακράτος γ ί ν ε τ α ι κ ρ ά τ ο ς , και τη θέση των «ανεπίσημων» Σούρληδων και Γκοτζαμάνηδων παίρνουν οι «επίσημου> Ιωαννίδηδες και Θεοφιλογιαννάκοι. Η μέθοδος, μιά φορά, μένει η ίδια: κινδυνολογία, συκοφαντία, τρο­ μοκράτηση, εξόντωση. Ο στόχος μένει ο ίδιος: να διχάσουν τους πο­ λίτες σε «υγιείς» και σε «μιάσματα», και να εντάξουν στα δεύτερα 68. «New York Times», 26.9.1974. 69. σ . Julien, L Empire amiricain, Παρίσι. Gnssd, 1968, sel. 342.

207

Η ΜΕΤΑ-ΔΙΚΗ

όλους όσοι δεν ενδίδουν και καταδίδουν τις «πλεγματικές σειρήνες». «// ελληνική κυβέρνηση - έγραφε πριν 29 χρόνια η «Herald Tribune» της Νέας Υ όρκης- έχει επιτρέψει να παρουσιάζεται η δημοκρατία σαν αδιαχώριστη απ' τον κομμουνισμό, και αυτός σαν συνώνυμος με κάτι μεταξύ βιασμού και ληστείας»70... Και το τέχνασμα τούτο δεν έπαψε να χρησιμοποιείται, τέσσερις δε­ καετίες τώρα, με την ίδια ζέση και την ίδιαν αποτελεσματικότητα. Τα μυθεύματα της απριλιανής και κάθε άλλης χούντας -γ ια κατασκοπεία στην Αεροπορία, για σαμποτάζ στόν Εβρο, για «ένοπλες κομμουνι­ στικές στρατιές», για χιλιάδες «ρωσικά όπλα» και για «επερχόμενα σοβιετικά υποβρύχια»- η ιθαγενής Δεξιά τα «πίστευε», επειδή ή θ ε λ ε να τα πιστεύει, επειδή είχε σ υ ν η θ ί σ ε ι να τα πιστεύει, επειδή τη θ ό λ ε υ ε να τα πιστεύει -όταν δεν τα κ α τ α σ κ ε ύ α ζ ε η ίδια. Κι όχι μόνο τα πίστευε, αλλά και τα έκανε φλογερό-της φ λ ά μ π ο υ ρ ο στον κομματικό-της αγώνα -πολύ δικαιολογημένα, άλλωστε, αφού, χωρίς τις αντικομμουνιστικές πυροβολαρχίες, δεν θα είχε ούτε σφεντόνα για να πολεμήσει τους αντιπάλους-της. Κι έχουμε τόσο πολύ διαποτιστεί απ’ την σκόπιμα καλλιεργημένη αντικομμουνιστική ιδεοληψία, ώστε ακόμα και οι πιο νηφάλιοι πέ­ φτουμε θύματα-της. Παράδειγμα, η δίκη των «πρωταιτίων», που κατα­ ναλώθηκε κυριότατα, όχι στο εθνικό έγκλημα της 21 Απριλίου, αλλά στη διακρίβωση αν υπήρχε πραγματικά «κομμουνιστικός κίνδυνος» το 1967. Λές και οποιοσδήποτε κίνδυνος, πραγματικός ή όχι, δίνει το δικαίωμα σε οποιονδήποτε, στρατηγό ή λοχία, ημιονηγό ή «ηγεμόνα», να καταλύει τις ελευθερίες του λαού για να τον «σώσει από τον εαυτόν-του»... Αν συνεχιστε'ί η εμμονή σε τέτοιες έμμονες ιδέες, θ’ ανοίξουν πάλι κάποια μέρα οι κερκόπορτες στους επίβουλους, μιά και θα τους έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα να θεωρούν «επικίνδυνη» τη λαϊκή θέληση όταν αυτή δεν συμφωνεί με τη δική-τους βούληση, και να καταργούν την «αντεθνική» πρώτη για να επιβάλλουν την «εθνική» δεύτερη...

ΕΠΙΜΥΘΙΟ Ο ι απριλιανοί δικτάτορες είναι μύριες φορές ένοχοι για όλα σχεδόν τα εγκλήματα που προβλέπει (και που δ ε ν προβλέπει) ο Ποινικός Νόμος. Αλλά οι δικτάτορες κι οι δικτατορίες δεν είναι καρποί «παρθενογενεσίας». Γεννιούνται απ’ τις πολιτικές, κοινωνικές κι οικονομι­ κές συνθήκες, κατασκευάζονται (όταν χρειάζονται) απ’ τα τερατογόνα

70. . New York Herald Tribune.. 17.9.1944S.

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

«πλέγματα» των συμφερόντων, που αποτελούν τις εφτά πληγές κάθε λαού, καιρού και τόπου. Αν α λ η θ ι ν ά θέλουμε να μην ξαναγίνει «ποτέ πια δικτατορία» στη χώρα-μας, δεν φτάνει, βέβαια, να τιμωρήσουμε μερικούς αποδι­ οπομπαίους, όσο άξιοι για χίλιες τιμωρίες κι αν είναι. Γ ιατί σ ’ α υ τ ό ακριβώς αποβλέπει το «πλέγμα»: να κολασθούν οι χτεσινοί σμπίροιτου και να μείνει άθικτο κι ακόλαστο εκείνο. Πρέπει, λοιπόν, να συν­ ειδητοποιήσουμε πως ο μ έ γ α ς κ α ι μ ό ν ι μ ο ς έ ν ο χ ο ς είναι τα «πλέγματα» συμφερόντων που τόσα πλήγματα καταφέρνουν κατά του λαού-μας -κ ι α υ τ ά να χτυπήσουμε και ν’ αφανίσουμε. Αν το κατανοήσουμε αυτό κι αν καταπολεμήσουμε εκείνα, μπο­ ρούμε να ελπίσουμε πως θα βάλουμε «λαμπρό θεμέ^ο -φαεννάν κρηπίδ' ελευθερίας»7' . Αν όχι, δεν θά μας φταίει κ α ν έ ν α ς ά λ λ ο ς για τα όποια μελλοντικά παθήματά-μας, και δεν θα μας επομένει παρά να θρηνούμε, πλατωνικά, επειδή «ημείς αυτοί ημάς αυτούς και ενικήσαμεν και ηττήθημεν»72... [7,14. 21 και 28.9.1974]

71. Πίνδαρος, διθύραμβοι, ακοσκ. 63. 72. Πλάτην, MaHtroς, 24} CD.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ «Αλλο γλαύξ, άλλο κορώνη φθέγγεται...»

ΑΘΕ φορά που οι νέοι-μας ξεσηκώνονταν κατά της απριλιανής τυραννίας, κραύγαζαν σταθερά, μόνιμα, επίμονα: «Ψωμί - Παι­ δεία - Ελευθερία». Καίρια και δίκαια. Γιατί οι τρεις αυτές λέξεις περικλείνανε και περικλείνουν το « δ έ ο ν » για κάθε πολίτη και κάθε κοι­ νωνία: την ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή υπόσταση, την π ν ε υ μ α τ ι κ ή υπόστα­ ση, την π ο λ ι τ ι κ ή υπόσταση. Η εξασφάλιση της μιάς χωρίς τις άλλες, παράγει ή κατοικίδια ή τυφλοπόντικες ή υποζύγια. Και δεν είναι τυχαίο ότι η αρχή του τέλους της δικτατορίας σήμανε όταν το «καθεστώς» συγκρούσθηκε θίαια με το «σύνθημα» -στη Νο­ μική Σχολή πρώτα, στο Πολυτεχνείο έπειτα: ε κ ε ί απογυμνώθηκε, αποκαλύφθηκε κι αποκεφαλίσθηκε. Το δίδαγμα δεν έπρεπε να μείνει άγονο κι άχρηστο για κείνους που επωμίσθηκαν την αποκατάσταση της Δημοκρατίας μετά την ιουλιανή «αλλαγή». Κι είν’ αλήθεια πως το «υπουργείο των 70 ημερών» έκανε ό,τι μπορούσε, μέσα στα περιορισμένα περιθώρια που είχε. Αλλά το υπουργείο των 12 μηνών κάνει ό,τι μπορεί για το α ν τ ί θ ε τ ο , μέσα στην απεριόριστη ασυδοσία που έχει εξασφαλίσει. Δε χρειάζεται να θυμίσουμε την εργώδη δραστηριότητά-του ή τη σκανδαλώδη αδράνειά-του: απο τη διατήρηση όλου του χουντικού επιτελείου στο παρασκήνιο του υπουργείου και στο προσκήνιο της εκπαίδευσης, ώς τη διαφύλαξη όλου του αντιδημοκρατικού οπλοστα­ σίου στη δομή της Παιδείας και στη λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η προχτεσινή απειλή της Ο.Λ.Μ.Ε. πως «θα κλείσουν τα σχολεία αν δεν πραγματοποιηθεί ο εκσυγχρονισμός κι εκδημοκρατισμός της εκπαιδεύσαυς»' μαρτυρεί με πόσην ακηδία αντιμετωπίζει το υπουρ­ γείο την Παιδεία και τους λειτουργούς-της. Κι αν ήθελε κανένας να

Κ

1..Βήμα,. 4.12.1975. 14

210

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

συνοψίσει τα «πεπραγμένα»-του ενός χρόνου, θα μπορούσε να πει, χωρίς δόση υπερβολής, ότι δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ ν δ ρ ά σ η , α λ λ ά αντίδραση .

Τ Α ΔΥΟ νεότατα

«κατορθώματά»-του βεθαιούν του λόγου το ασφα­ λές: η α σ τ υ ν ό μ ε υ σ η των καθηγητών και μαθητών των γυμνασίων που ευαγγελίσθηκε ο υφυπουργός Παιδείας (Καραπιπέρης) και ή π α ρ α π ο μ π ή στο Πειθαρχικό Συμβούλιο ενός καθηγητή του Κολε­ γίου Αθηνών (Γερ. Βανδώρου), επειδή δ ε ν εξύμνησε το Μεταξά δηλαδή, επειδή είπε γ υ μ ν ή την ιστορική αλήθεια για τον πόλεμο του 1940 - 41*. Μπορεί τα «επεισόδια» αυτά ν' αποτελούν απλές «περιπτωσιακές περιπτώσεις» - όπως θά ’λεγε, με την απαράμιλλη σαφήνειά-του, ο παράκλητος πολλών σ η μ ε ρ ι ν ώ ν μανδαρίνων της Παιδείας-μας3. Είναι, ωστόσο, χαραχτηριστικά της ό λ η ς π ο λ ι τ ε ί α ς του υπουρ­ γείου και, ειδικότερα, του υφυπουργού-του: μιάς πολιτείας που, κα­ τρακυλώντας απο γκρεμό σ' άλλο γκρεμό, δε μπορούσε παρά να οδη­ γήσει στη φ ί μ ω σ η και στη σ π ί λ ω σ η της Παιδείας. Γιατί φιμώ­ νεται η Παιδεία όταν «χαφιεδίζεται» και σπιλώνεται όταν ευνουχίζε­ ται.

Το ΒΑΣΙΚΟ, λοιπόν, και γενικό ερώτημα, που αναπηδά -α π ’ αυτά κι απ’ όλα τ’ άλλα- είναι: τ ί σ τ ό χ ο υ ς έ χ ε ι τ ά ξ ε ι γ ι α τ η ν Π α ι δ ε ί α η κ υ θ έ ρ ν η σ ή - μ α ς ; Να παράγει έλλογα όντα ή άλογα καματερά; να κατασκευάζει συνειδητούς πολίτες ή ασύνειδους τερμίτες; να τους φορτίζει με γόνιμη μάθηση ή με άγονη ημιμάθεια; · Αν π ρ α γ μ α τ ι κ ά ήθελε τα πρώτα, θα θυμόταν πως η Παιδεία, και μάλιστα η Μέση, παίζει πρωταρχικό κι αποφασιστικό ρόλο στη δια­ μόρφωση σωστών, ελεύθερων κι υπεύθυνων πολιτών. Ε κ ε ί -αν η Παιδεία είναι η «πρέπουσα»- ο αυριανός πολίτης «εθίζεται» όχι μόνο να μαθαίνει αλλά και να κ ρ ί ν ε ι , όχι μόνο ν’ ακούει αλλά και να σ κ έ φ τ ε τ α ι , όχι μόνο να είναι άτομο αλλά και μ έ λ ο ς του κοινω­ νικού συνόλου και να ε ν δ ι α φ έ ρ ε τ α ι για το σύνολο. Αλλά -θα πουν οι απολογητές της αστυνόμευσης και των «πειθαρ­ χείων»- οι μαθητές των γυμνασίων δ ε ν είναι ακόμα ώ ρ ι μ ο ι να κρίνουν και να σταθμίζουν. Και «ξεχνάνε» οι αγαθοί-μας πως ε κ ε ί βρίσκεται η π α γ ί δ α : τη διακήρυξη της «ανωριμότητας των νέων» δεν τη χωρίζει παρά έ ν α θ ή μ α απ’ τη διακήρυξη της «ανωριμότη­ τας» ο λ ό κ λ η ρ ο υ τ ο υ λ α ο ύ . Και σ ’ α υ τ ή την «ανωριμότητα» στηρίχτηκαν πάντα οι εθνοσωτήρες κι οι εθνοκάπηλοι... κι α υ τ ή 2. -Βήμα». 5 και 9.12.1975. 3. Βλ. την αχολογία του Γ. Παχαδόκουλου στη δίκη για το Πολυτεχνείο, 11.12.1975.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ

211

στάθηκε το μέγα «πιστεύω» κι «επιχείρημα» των απριλιανών εθναγυρ­ τών. Χαρακτηρίζοντας αποφθεγματικά ανώριμους τους Ελληνες κι ανωριμότερους τους νέους, κρατούσαν για λογαριασμό-τους την εξ αποκαλύψεως αποστολή να «σώσουν» αυτούς -και να χρυσώσουν εαυ­ τούς. Μιά στιχομυθία απ’ την προχτεσινή απολογία του «πρώτου ανδρός της 21ης Απριλίου»- δίνει την πεμπτουσία αυτής της δόλιας επι­ χειρηματολογίας: - Ποιός σας ανέθεσε να σώσετε τον ελληνικό λαό; - Μ ό ν ο ς - μ ο υ το α π ε φ ά σ ισ α ! «Μόνος-του», γιατί αυτός ο «ώριμος» ή ξ ε ρ ε , ενω εμείς οι «ανώ­ ριμοι», οι «αεί παίδες», δ ε ν ξέραμε... Μ' ανάλογο τρόπο «αποφάσι­ σε» ο κ. Υφυπουργός να «σώσει» τη νεολαία-μας; «Ξεχνάνε», ακόμα, οι σοφοί κι οι δοκησίσοφοί-μας πως ή «άσκη­ ση» των πολιτών (αν π ο λ ί τ ε ς θέλουμε να φτιάξουμε) πρέπει ν’ αρ­ χίζει απ' τα π ι ο ν ε α ν ι κ ά χρόνια, για να καρπίσει στα πιο «ώρι­ μα»... «Ξεχνάνε» πως ο ι π ρ α γ μ α τ ι κ ά σοφοί τονίζουν, αιώνες τώ­ ρα: «Παιδεία είναι η διαπαιδαγώγηση απ' την παιδική ηλικία στην αρετή, που σε κάνει να επιθυμείς και ν’ αρέσκεσαι να γίνεις τέλειος πολίτης, και να ξέρεις να άρχεις και να άρχεσαι με δικαιοσύνη» [«την προς αρετήν εκ παί; Γ ι α τ ί μας βοήθησαν με το Δόγμα Τρούμαν, γ ι α τ ί ξόδεψαν εδώ τόσα δισεκατομμύρια δολλάρια, γ ι α τ ί μας άνοιξαν τις πύλες του Ατλαντικού Ανακτόρου -έστω κι αν μας έκλεισαν στο δω­ μάτιο υπηρεσίας; Την απάντηση -δραματικά απλή, όπως όλες οι πραγματικότητεςτην δίνουν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες του «Ανακτόρου». Στις προκαταρ­ κτικές συζητήσεις για το Δόγμα Τρούμαν, ο τότε διευθυντής του Γρα­ φείου Μεσανατολικών και Αφρικανικών Υποθέσεων, Loy Henderson, δήλωνε απερίφραστα στον Ελληνα αντιπρόσωπο: «Οι ΗΠΑ έχουν επίγνχιχιη ότι η μελλοντική Οέση-τους στη νοτιανατολακή Ευρώπη και σε ο λ ό κ λ η ρ ο τ ω ν ε υ ρ ω π α ϊ κ ό χ ώ ρ ο . Οα ε ξ-

11 «Βήμα», 10.3.1973. 13. «Καθημερινή», 16.3.1975.

312

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

α ρ τ η 0 ε ί από την επιτυχία του σχεδίου αυτού»14... Αμετακίνητη έμεινε, από τότε, αυτή η συγκινητική «εκτίμηση» για τη χώρα-μας και για τους γείτονές-μας: Ο άλλοτε υπουργός Αμύνης των ΗΓΙΑ, R. McNamara, εξηγεί πως «η Ελλάς, η Τουρκία και το Ιράν εκπληρώνουν σημαντικό ρόλο π ρ ο κ ε χ ω ρ η μ έ ν η ς ά μ υ ν α ς , καθώς βρίσκονται ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και στα λ ι μ ά ν ι α και τις π ε τ ρ ε λ α ι ο π η γ έ ς της Μέσης Ανατολής»15... Ο (επίσης άλλοτε -πόσ οι «άλλοτε»!) Πρόεδρος Nixon, τόνιζε στις 27.7.72: «Χωρίς την βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία, δεν μπορούμε να έχουμε βιώσιμη πολιτική σωτηρίας του Ισραήλ»... Και, πριν ένα μόλις μήνα, ο ναύαρχος Elmo Zumwalt, αρχηγός του Ναυτικού Επιτελείου Επιχειρήσεων (και περιπαθής θαυμαστής της απριλιανής χούντας) υποστήριζε πως «είναι αδύνατο να εκτελχσει ο Εκτος Στόλος κανονικά τον προορισμότου, χωρίς την δυνατότητα να χρησιμοποιεί τα ελληνικά λιμάνια»1*... Τ α ΠΡΑΓΜΑΤΑ, λοιπόν, είναι ξεκάθαρα, από καιρούς τώρα. Και συνεπής μ’ αυτή την «καθαρότητα» είναι και η στάση του ΝΑΤΟ απέ­ ναντι στα ε σ ω τ ε ρ ι κ ά κ α θ ε σ τ ώ τ α των «εταίρων»-του: Μονα­ δικό κριτήριο για την αξία και τη θιωσιμότητά-τους αποτελεί η πίστη-τους, δηλαδή η υποταγή-τους, στη Συμμαχία. « // Ελλάς και η Τουρκία -κρίνει το Αμερικανικό Συμβούλιο Ασφα­ λείας- αποτελούν “βουλώματα μπουκάλας” (ή φελλούς;) στη Μεσόγειο και γι'αυτό είναι απαραίτητη η σ τ α θ ε ρ ή ν ο μ ι μ ο φ ρ ο σ ύ ν η - τ ο υ ς προς το Ν Α Τ Ο »17. . Και, φυσικά, π ο ι ό καθεστώς μπορεί να είναι πιο «νομιμόφρον» από ένα καθεστώς που «φτιάχτηκε» απ’ τους εργολάθους της Συμμαχίας ή που, μη έχοντας καμιά λαϊκή θάση, στηρίζεται στις «βάσεις» και μόνο; Π ο ι ά κυβέρνηση μπορεί να είναι πιο «νομιμόφρων» από μιά κυβέρνηση που έχει κάνει «ιδεολογία»-της την χωρίς όρους υπο­ ταγή στην όποια ξένη κηδεμονία; Και π ο ι ά τάξη μπορεί να είναι πιο «νομιμόφρων» απ’ την τάξη που έχει άμεσα συμφέροντα απ' τη συνεργασία με τους κηδεμόνες; Απ’ το 1952 κιόλας, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ποθούσαν για την Ελ­ λάδα μια κυβέρνηση «ισχυρή και σταθερή» -δηλαδή, ισχυρά και στα­ θερά νατοϊκή. Κι έφτασαν, οι αμερικανοί πρεσβευτές να υπαγορεύουν ακόμα και εκλογικά συστήματα για να φέρουν στην εξουσία τον 14. Οικονόμου-Γκούρας, ο.κ., και Xydis, ο.*., σελ. 479. 15. Στο θιθλίο-του The Essence of Security, Λονδίνο, 1968. 16. Ομιλία-του στο Αμερικανικό Πανεκιστήμιο της Ουάσιγκτον, «Βήμα», 4.5.1976. 17. Αναφορά 1.11.1965.

Η ΟΜΠΡΕΛΑ

313

παράκλητό-τους, στρατάρχη Παπάγο... Φυσικά, αποκορύφωμα «ισ­ χύος και σταΟερότητος» στάθηκε,15 χρόνια αργότερα, το δικτατορικό καθεστώς -που, γ ι’ αυτό, και υποστηρίχθηκε ένθερμα και έκθυμα απ’ τη Συμμαχία. «Οι υποχρεώσεις που μας επιβάλ/xi το ΝΑΤΟ είναι πολύ πιο σημαντικές απ' το είδος κυβερνήσεως που υπάρχει στην Ελλάδα ή από τη γνώμη-μας γι' αυτό», δικαιολογήθηκε τότε ο υπουργός Αμύνης Cl. Clifford18. Πολύ λιγότερο «διπλωμάτης», ο ναύαρχος Zumwalt δεν έκρυψε τις προτιμήσεις-του: «Το δημοκρατικό Ισραήλ διασώθηκε το 1973 μόνο χάρη στην ύπαρξη της φ α σ ι σ τ ι κ ή ς Πορτογαλίας όπου προσγειώνονταν τα αεροπλάνα της αμερικανικής αερογέφυρας, της φ α σ ι σ τ ι κ ή ς Ισπανίας όπου ανεφοδιάζονταν τα αεροπλάνα-μας, και της φ α σ ι σ τ ι κ ή ς Ελλάδος, που από τα λιμάνια-της ενεργούσαν ο Εκτος Στόλος και οι νηοπομπές»'*... Οπερ έδει δείξαι για την χρησιμότητα των φασιστικών καθεστώ­ των...

Τ ΩΡΑ, όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν είναι πια φασιστικές, η φασιστική Ισπανία ψυχοραγεί, η νοτιανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας κλυδωνίζεται απ’ την ελληνοτουρκική ρήξη, η Ιταλία θ’ αποκτήσει μεθαύριο αριστερή ή μισο-αριστερή κυ­ βέρνηση. Ολόκληρη η μεσογειακή «κοιλία» της Συμμαχίας έχει απο­ γυμνωθεί... Εξασθενημένο κιόλας στο κέντρο-του απ’ την αποχώρηση της Γαλ­ λίας το 1966 και στο θορρά απ’ τη ρήξη Αγγλίας - Ισλανδίας για το μπακαλιάρο, το ΝΑΤΟ μοιάζει σήμερα θαριά «πληγωμένο». Κι ένα πληγωμένο «θηρίο» είναι πολύ πιο επικίνδυνο. Γι’ α υ τ ό και οι αδί­ στακτες υπονομεύσεις της πορτογαλικής επανάστασης, γ ι’ α υ τ ό και οι αδιάντροπες παρεμβάσεις στις ιταλικές εκλογές, γ ι’ α υ τ ό κι η κυνική «σκλήρυνση» απέναντι στην Ελλάδα. «Πρέπει να σωθεί ό,τι μπορεί να σωθεί»... πρέπει οι δημοκρατικές (τί να γίνει;) κυβερνήσεις να «συμμορφωθούν», πρέπει να στραφούν όσο γίνεται πιο «δεξιά» -αφού δεξιά σημαίνει αφοσίωση στην «αφομοίωση με το ΝΑΤΟ»... Τις φανερές απειλές κατά των Ιταλών, τους ωμούς εκβιασμούς κατά των Ελλήνων (Ε.Ο.Κ., βοήθεια στην Τουρκία κλπ.) δεν τις υπαγορεύει τόσο ο φόβος «διαρροής των νατοϊκών απορρήτων», ούτε η έγνοια για τη «συμμαχική ικανότητα» της Τουρκίας. Αλλά η επιτακτική «ανάγ­ κη» να εξασφαλισθεί η υ π α κ ο ή των συμμάχων και να παρεμποδισθεί η άνοδος στην εξουσία α ν υ π ά κ ο υ ω ν κυβερνήσεων... Μέσα στο πλαίσιο αυτό μπορούν να ενταχθούν και πολλές απ’ τις 18. «New York Times». 22.10.1968. 19. Στην mo κάνω ομιλία-του.

314

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ε σ ω τ ε ρ ι κ έ ς ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς στον τόπο-μας. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ έχουν, περισσότερο παρά ποτέ, συμφέρον να ενισχύουν τα ακροδεξιά, φιλομοναρχικά και φασιστικά στοιχεία, για να τα χρησιμοποιούν σαν « μ ο ν ά δ ε ς π ί ε σ η ς » κατά της κυβέρνησης -ώστε να εξασφαλισθεί η όλο πιο δεξιά απόκλισή-της, η ανάνηψή-της απ’ το «αμάρτημα» του Αυγούστου 1974 (έξοδος απ’ το ΝΑΤΟ) και η σταθερή συμμόρφωσήτης με τις επιταγές-τους. Και ξέρουμε καλά, από πολύχρονη νατοϊκή πείρα, π ώ ς ασκούνται αυτές οι πιέσεις και π ώ ς μεθοδεύονται αυτές οι «συμμορφώσεις» καί «εκπαραθυρώσεις»... Η ε π α γ ρ ύ π ν η σ η , λοιπόν, που συσταίνει ο Πρωθυπουργός είναι πραγματικά απαραίτητη. Ο χι τόσο επαγρύπνηση για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης, όσο επαγρύπνηση για την επιτήρηση των (πολύ πιο επικίνδυνων) οργάνων της «διεθνούς τάξης» -που δεν είναι παρά η τάξη των «κυρίων» και των «θηρίων»... Π Ρ Ι Ν 24 χρόνια, είχαμε την τύχη να στεγασθούμε κάτω απ’ την ομ­ πρέλα της Ιυμμαχίας. Στο διάστημα αυτό, μουσκευτήκαμε ως το κόκκαλο μέσα στο βούρκο του εξευτελισμού και του εξανδραποδισμού, της υποτέλειας και της εκβίασης, της έξωθεν αδικίας και της έσωθεν τυραννίας... Σήμερα -μ ε τον πόλεμο «προ των πυλών»-μας και με τον πυρηνικό όλεθρο «εντός των τειχών»-μας- έχουμε φτάσει στην άκρη της α β ύ σ σ ο υ , κάτω πάντα απ’ την ομπρέλα της συμμαχικής προσ­ τασίας. Ετσι που, μόνο ένα αλεξικέραυνο μπορεί να σώσει τους «φελ­ λούς» απ' το σωτήριο αλ£ξιθρόχιο... [13.6.1976]

ΝΗΣΟΙ Π ΑΡΑ ΛΛ Η ΛΟ Ι Προστασίες, συμμαχίες και συμπαιγνίες «Υμείς δε, πλουσιότεροι πάντων όντες, πολλά και αισχρά ένεκα κερδέων (: κερδών) πεποιήκατε». ΞΕΝΟΦΩΝ, Ελληνικά, Β, 4, 40. Ο ΣΗΜ ΕΡΙΝΟ «μαρτύριο» της Κύπρου -και της Ελλάδας- δεν είναι βέβαια, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία-μας, που αφΟονεί σε σελίδες μαρτυρικές: για ένα σχεδόν αιώνα μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, η άλλη μεγαλόνησος, η Κρήτη, γνώρισε την ίδια «σταύρωση» -που στάθηκε και της Ελλάδας ο «Γολγοθάς». Οι ο μ ο ι ό τ η τ ε ς που παρουσιάζουν οι δραματικές δοκιμασίες των δύο νησιών, είναι «πολλά διδακτικές» -γ ια όσους, βέβαια, βλέπουν την Ιστορία, όχι σαν αλυσίδα νεκρών κατορθωμάτων και παθημάτων, αλλά σαν ζωντανή πηγή διδαγμάτων.

Τ

Π Α ΣΙΓΝ Ω ΣΤ Ο είναι, φυσικά, πως η γεωγραφική - στρατηγική θέση των δύο νησιών στάθηκε η αιτία των δεινών-τους και δεινών-μας. Για τους σημερινούς «συμμάχους»-μας, η Κύπρος αποτελεί «βάση - κλει­ δί» στην Ανατολική Μεσόγειο («αβύθιστο αεροπλανοφόρο», κατά τη σύγχρονη ορολογία), που «πρέπευ> οπωσδήποτε να βρίσκεται στην κατοχή-τους ή στον απόλυτο έλεγχό-τους. Ε τ σ ι ακριβώς έβλεπαν οι αλλοτινοί «προστάτες»-μας την Κρήτη - έ τ σ ι , άλλωστε, τη βλέπουν και οι «σύμμαχοί»-μας τ ώ ρ α . Γ ια τις Μεγάλες Δυνάμεις του καιρού εκείνου, η ίδια η ηπειρωτική Ελλάδα είχε πολύ μικρότερη σημασία απ’ το νησί - ορμητήριο προς την Αίγυπτο, τη Μέση Ανατολή ή την Πόλη: «Η Κρήτη είναι το ωραιότατον βασίλειον του κόσμου σύμπαντος», έλεγε ο Αγγλος ναύαρχος Malcolm στον «μνηστήρα» του ελληνικού θρόνου Ερνέστο Κοβούργο1. Και τον ποιητικό οίστρο-του δεν τον εμπνέανε, I. Γ. Φιλαρέτου, SevoKparia και Baaiitia tr EXU& (1897), Αθήνα, Εχικαιρότητα, 1973, σελ. 133.

316

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

θέθαια, οι «φυσικές καλλονές» της Κρήτης, αλλά η σ τ ρ α τ η γ ι κ ή «καλλονή»-της. «Την νήσον ταύτην διαρκώς υποβλέπει η άπληστος Αγγλία -έγραφε ο ιστορικός Επαμ. Κυριακίδης-. Τούτου ένεκα, η Αγγλία, κατά την ίδρυσιν του Ελληνικού Βασιλείου, επέτυχε παν τί σθένει ίνα μ η σ υ ν ε ν ω θ ε ί η Κρήτη προς το Ελληνικόν Βασίλειον... Επεθύμει δηλονότι η Αγγλία ν ’ αποτελέση η Κρήτη αυτόνομον η γ ε μ ο ν ί α ν υπό την αγγλικήν π ρ ο σ τ α ­ σ ί α ν»2. Ο «μισέλλην» Αγγλος υπουργός των Εξωτερικών Aberdeen έγραφε, το 1830, ωμότατα στον πρεσθευτή-του στην Πόλη, Stratford Canning: «Η βρεταννική κυβέρνησις ο υ δ έ π ο τ ε θ α ε π ι τ ρ έ ψ ε ι , όπως η σπουδαία αύτη νήσος περιέλθει εις το κράτος του Καποδιστρίου, είτεοιασδήποτε d /Jj/ς δυνάμεως»... Ενώ ο «φιλέλλην» ναύαρχος Codrington, ο Αγγλος πρωταγωνιστής της ναυμαχίας του Ναυαρίνου, παραδεχόταν αδίστακτα πως «η Αγγλία εποφ()αλμιά την Κρήτην»3. Ούτε η Ρωσία, άλλωστε, ούτε η Γαλλία είχαν λιγότερο λαίμαργη όραση: τόσο οι διάφοροι Τσάροι, όσο και ο μεγαλοφάνταστος Ναπο­ λέων «ο μικρός» (ο Γ , θέθαια) ορέγονταν τη μεγαλόνησο που, κατά τα λόγια του τελευταίου, «αποτελεί την οδόν την άγουσαν εις την Κωνσταντινούπο^ν»4, ενώ κατά την κρίση των πρώτων, αποτελούσε τη γέφυρα για το «ανατολικό όραμά»-τους. Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1896, ένας ξένος διπλωμάτης εμπι­ στευόταν στον Γ. Φιλάρετο: «Αναμφισβητήτως επιβραδύνεται σκοπίμως η απελευθέραχτις της Κρή­ της, διότι, από της συστάσεως του βασιλείου της Ελλάδος, η Αγγλία εποφθα/.μιά αυτήν... Η Αγγλία π ο θ ε ί κυρίως τον κόλπον της Σ ο ύ δ α ς . Δια την αγγλικήν διπ/Μματίαν, η Κρήτη ομοιάζει καρύδι, του οποίου καρ­ πός μεν είναι η Σούδα, φλοιός δε ολόκληρος η λοιπή νήσος»5. Η «οδός» και η Σούδα, οι «καρποί» και τα «τσόφλια», ήταν -από τότε- στην ημερησία διάταξη της διπλωματικής κηπουρικής...

Η ΜΕΘΟΔΟΣ για την καταθρόχθιση του «καρυδιού» δεν παρουσί­ αζε καμιά πρωτοτυπία. Οι «Δυνάμεις» -κ ι ιδιαίτερα, η Α γγλία- υ π ο ­ δ α ύ λ ι ζ α ν τους απελευθερωτικούς πόθους των Κρητικών -γ ια ν’ αποσπάσουν το νησί απ' την οθωμανική αυτοκρατορία- και τους σ υ ν τ ρ ί θ α ν ε μόλις οι απελευθερωτικοί αγώνες έπαιρναν τροπή «αταίριαστη» με τα συμφέροντα των «μεγάλων». 2. Ιστορία του συγχρόνου Ελληνισμού. Αθήναι, 1892, τομ. Α , σελ. 439. }. Μελετοκούλου, Η ευρωπαϊκή διπλωματία tv Ελλάόι. Αθήναι, 1888, σελ. 69. 4. Φιλάρετος, ο.κ.. σελ. 202. 5. Γ. Φιλαρέτου, Σημαώσας αχό του 73ου υψώματος, Αθήναι, 1928, σελ. 319-320.

ΝΗΣΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ

317

Ετσι έκανε λ.χ. η Αγγλία το 1841, όταν η Κρήτη «μεταβιβάστηκε» σαν υποζύγιο απ’ την αιγυπτιακή στην τουρκική κυριότητα. Για να πετύχει τον πάγιο στόχο-της -τη ν «προστασία» του νησιού- η θρεταννική κυβέρνηση ε ν θ ά ρ ρ υ ν ε την κρητική εξέγερση. Αλλά σαν ήρθε η ώρα ν' αποφασίσουν για την τύχη-τους, οι Κρητικοί αποκρίΟηκαν ορθά - κοφτά στον Αγγλο ναύαρχο: «Εμείς , ενώ καρπωτές της υγρής Κολχίδας θα είναι ξανά, οι «δυνατοί» και οι θύτες. Η θαλασσινή «Νέ­ μεση», λοιπόν, θα τιμωρήσει τους ά φ τ α ι γ ο υ ς και θα ψωμίσει τους φ τ α ί χ τ ε ς , κι αντί ν’ αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη, θα πληΟύνει ακόμα πιο πολύ την αδικία... Κι όμως... Σε τελευταία ανάλυση, είμαστε ό λ ο ι σ υ ν έ ν ο χ ο ι σ ’ όλα όσα γίνονται. Ενοχοι, επειδή ανεχόμαστε αυτή την «τάξη του κό­ σμου», που αφανίζει τον κόσμο κι αλλοτριώνει τον άνθρωπο, για να πλουτίζει ο «υψηλός κόσμος» των αρπακτικών απανθρώπων. Ενοχοι, επειδή δεν εξεγειρόμαστε μπροστά στην αναίσχυντη εκμετάλλευση και την ανενδοίαστη καταστροφή της ζωής, της κοινωνίας, της φύσης. Ενοχοι, επειδή δεν ακούμε τις σειρήνες του κινδύνου που, τόσον και­ ρό, τόσοι και τόσοι σημαίνουν... Και, για να μη γυρίσουμε πολύ μα­ κριά πίσω, θα θυμίσουμε μόνο τί έλεγαν, πριν τέσσερα μόλις χρόνια, «ειδήμονες», που ούτε η επιστημοσύνη-τους, ούτε η «νομιμοφροσύνη»-τους μπορεί ν’ αμφισβητηθούν: «Μικρό κόκκινο βιβλίο» είχε χαρακτηρισθεί, τότε, ένα κείμενο που είχε κυκλοφορήσει ο (κάθε άλλο παρά «επαναστάτης») Sicco Mansholt, πρόεδρος της Επιτροπής των Βρυξελλών και «υπ’ αριθ. 1 ευρωκράτης». Ενα κείμενο, που στηριζόταν σε μιάν ακόμα πιο «αδιάβλητη» έκθεση: των ερευνητών του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασσαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.). Και τόσο εκείνος όσο κι αυτοί, έφταναν σε συμπε6. Ακόσχ. I Diehl, 71-76. Και σε θεόγνι, Eijr/tim. Λ ’ 227. 7. Πλούτος, στ. 193.

11ΥΡ, ΚΕΡΔΟΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ

343

ρύσμαχα, που θα έπρεπε να χαραχτούν με πύρινα γράμματα στις μνή­ μες όλων-μας: «Αν δεν πραγματοποιηθούν κυριολεκτικά επαναστατικές αλλαγές στον τ/>όπο παραγωγής, κατανάλνκτης και διαβίωσης, ο "βιομηχανικός πο­ λιτισμός"-μας οδεύει αναπότρεπτα προς .την κατάρευση, κω η ανθρωπό­ τητα προς αλ./ηλ,οεξοντιύσεις χωρίς προηγούμενο στην Ιστορία», έλεγαν οι ερευνητές του Μ.Ι.Τ. Κι ο Mansholt υπερθεμάτιζε: «Η τρομαχτική σπατάλη πρώτων υλών... η λεηλασία του περιβάλλον­ τος... η δηλητηρίαση και καταστροφή του φυσικού πλ.ούτου της γης... από μονοπώλ.ια που δεν έχουν ά/.λο γνώμονα παρά το δικό-τους συμφέρον... οδηγούν στην πιο βάρβαρη ερήμωση του πλανήτη-μας, για χάρη βραχυχρό­ νιων κερδοσκοπικών υπολογισμών. Σταματήστε αυτή την καταστροφή/». Και το συμπέρασμα έβγαινε, καταπελτικό, από μόνο-του: «Ο κ α π ι τ α λ ι σ μ ό ς , ο κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ ό ς τ ρ ό π ο ς π α ρ α γ id γ ή ς -είτε ιδκοτικός, είτε κρατικός- ε ί ν α ι α σ υ μ β ί β α σ τ ο ς μ ε τ η ν ε π ι β ί ω σ η τ η ς α ν θ ρ ω π ό τ η τ α ς » 8. Αλλά κι αυτά, όπως και τόσα άλλα, έμειναν φωνές θοώντων εν τη ερήμω -προπάντων για κείνους που κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο υ ν ερήμους... Και το πιο δραματικό είναι πως, στην καινούρια σύγκρουση που αρχί­ ζει τώρα στη θαλασσινή αρένα, η «μητρόπολη» του σοσιαλισμού δεί­ χνει την ίδιαν αδηφαγία με του καπιταλισμού τους μητροπολίτες... Θ α λ α ς ς ο γ ε ν ν η μ ε ν ο ι και θαλασσοθρεμμένοι, θαλασσόλουστοι και Οαλασσόχαροι, θαλασσοπόροι και θαλασσομάχοι, εμείς οι Ελληνες νιώθουμε και δοκιμάζουμε, όσο λίγοι άλλοι, την καινούρια τραγωδία, και την τιμωρία, της θάλασσας. Πολύ απλοϊκός και πολύ ανεύθυνος θα ήταν, θέθαια, όποιος θα βλεπε την τωρινή κρίση στο Αιγαίο σαν περιστασιακό επεισόδιο ανάμεσα σε δυό όμορες χώρες κι όχι σαν π τ υ χ ή του πελώριου παγ­ κόσμιου αγώνα για τα υποθαλάσσια μεταλλεία, όπου αποδύθηκαν κιόλας τα διεθνή μονοπώλια. Η Μεσόγειος, η θρυσομάνα των πολιτι­ σμών, η «παρ' ημίν θάλασσα», η «καθ' ημάς θάλασσα»6, δεν μπορούσε να υστερήσει και σε τούτο το (επαχθές) προνόμιο: να γίνει, κι αυτή, πεδίο των πιο μυσαρών και των πιο αδίστακτων κερδοσκοπικών ανταγωνι­ σμών. Κανένας δεν αμφιβάλλει πια πως η ίδια η υπόστασή-μας απειλείται τώρα. Γ ιατί κανένας δεν αμφιβάλλει πως, πίσω απ’ τις «κρουαζιέρες» του «Χόρα» κι απ’ τους λεονταρισμούς των Χορ - Χορ- αγάδων της Αγκυρας, στέκονται οι Μολώχ της διεθνούς κερδολατρείας, που δεν γνωρίζουν ούτε «δίκαια θαλάσσης», ούτε εθνικά ή ανθρώπινα δικαι­ 8. Βλ. «Nouvel Observateur», 10.4.1972. 9. Πλάτων, Φαίδων, 113α, και Πολύβιος, laxopia. Α, 3, 9.

344

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ώματα. Και που μετατρέπουν τα «διεθνή σώματα», σε «Συμβούλια Α φ ε λ ε ί α ς» για τους «μικρούς», και σε «Οργανισμούς Ηνωμένων Ε κ β ι α σ μ ώ ν » των «μεγάλων»... Κι αφού α υ τ έ ς είναι, το δίχως άλλο, οι πραγματικές διαστάσεις της «κρίσης του Αιγαίου», αποτελεί έσχατη ακρισία κι ασυχώρετη αφροσύνη ν’ αποθέτουμε τις ελπίδες-μας (και, μάλιστα, α π ο κ λ ε ι ­ σ τ ι κ ά ! ) σ' ε κ ε ί ν ο υ ς ίσα-ίσα που ενορχηστρώνουν τις εναντίον-μας απειλές και σκηνοθετούν τις εναντίον-μας επελάσεις. Κανένας δεν επικαλείται για σωτήρες τους ολετήρες-του και για αιμο­ δότες τους αιμοπότες-του... [5.9.1976]

ΟΙ Β Ε Ρ Ν Α Ρ Δ Ο Ι Πορφύρες και χρυσοθήρες «Και του αργυρίου ταπείνωσα επακούσεται τα πάντα» ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ, 10, 19 ΜΟΛΥΝΣΗ απ’ το κέρδος και το κέρδος απ’ τη μόλυνση1 έχουν και την άλλη όψη-τους: την η θ ι κ ή μόλυνση της πο­ λιτικής και οικονομικής ζωής του κόσμου-μας. Μιλάμε, φυσικά, για τα πελώρια σκάνδαλα χ ρ η μ α τ ι σ μ ο ύ και δ ω ρ ο δ ο κ ι ώ ν «κορυ­ φαίων προσωπικοτήτων» σ ’ όλα τα πλάτη της γης, μ’ επίκεντρο την τόσο απλόχερα χρυσοδότρα αμερικανική εταιρία αεροπλάνων «Lock­ heed». Δεκαεφτά χώρες (για την ώρα) έχουν προσβληθεί απ’ τις αναθυμι­ άσεις αυτού του «σκανδάλου του αιώνα». Το καίριο χαραχτηριστικό της δυσώδους ετούτης ιστορίας είναι πως τα «υψηλά πρόσωπα» (εστεμμένοι, στρατιωτικοί, θιομήχανοι, πολιτικοί κλπ.) που χρηματί­ στηκαν και χρησιμοποιήθηκαν σαν «μεσάζοντες» και «αβανταδόροι» της φιλόπτωχης εταιρίας, ανήκουν ό λ α στον ευγενή κόσμο του πιο «συντηρητικού» διεθνούς κατεστημένου -εκείνου ακριβώς που αγωνί­ ζεται για τις ιερές α ξ ί ε ς «της πίστεως, της πατρίδος, της τιμής»και των τιμών του χρηματιστηρίου... Λεπτομέρεια αμελητέα, φυσικά, ότι ο ιδεαλιστικός αυτός κύκλος περικλείνει και άτομα που θήτευσαν στα χιτλερικά Ε ς - Ε ς (όπως ο Βερνάρδος της Ολλανδίας και ο Ιταλός Camillo Corichiani) ή που έχουν καταδικασθεί σαν ε γ κ λ η μ α τ ί ε ς π ο λ έ μ ο υ (όπως ο Γιαπωνέζος Γιοσίο Κοντάμα). Τί σημασία έχει το ζοφερό παρελθόν μπρος στο χρυσοφόρο καί χρυσογόνο παρόν; Λεπτομέρεια ακόμα πιο ασήμαντη ότι, σ’ αυτό το δίκτυο των δ ω­ ρ ο δ ο χ ε ί ω ν φιγουράρουν δ ι κ τ ά τ ο ρ ε ς και δικτατορίδια των

Η

I. Βλ. σελ. 339-344.

346

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

τεσσάρων ηπείρων (ανάμεσά-τους και στελέχη της «όικής-μας» χούν­ τας, φυσικά!) ή ένθερμοι προστάτες κι επίδοξοι ν ο ν ο ί των επίδοξων όιαδόχων-τους (όπως ο αρχηγός της γερμανικής «Χριστιανοκοινωνικής Ενώσεως», Frantz-Josef Strauss). Για του χρυσού την πίστη την αγία, είναι θεμιτή κάθε ένωση και κάθε συμμορία... Λεπτομέρεια, τέλος, αναπότρεπτη ότι, πίσω απ' τη δωροφορία της «Lockheed» αποκαλύφθηκε η παρουσία της αιώνιας CIA -που έδινε πολύτιμες (κυριολεκτικά) πληροφορίες στις πολυεθνικές εταιρίες, και εντολές για τις πωλήσεις και τις προμήθειες. Η CIA στάθηκε, πάντα, ο ευεργετικός Προμηθέας όλων των αβρών επιχειρήσεων και επιχειρη­ ματιών. Και, καθώς ειπώθηκε εύστοχα, «,μυστικές υπηρεσίες και δια­ φθορά βαδίζουν πάντα χέρι - χέρι»*... Ω ς τ ο ς ο , η πιο οριακή περίπτωση, στο Πάνθεο των «μπαξισοφάγων» της «Lockheed», μένει ο Βερνάρδος της Ολλανδίας. Οριακή επει­ δή: α) είναι «εστεμμένος», στέκεται δηλαδή στην ψηλότερη κορφή της εξουσίας και της «ευγένειας»... θ) είναι «βασιλικός σύζυγος» της πλουσιότερης γυναίκας του κό­ σμου. (Σε 54 δισεκατομμύρια δραχμές υπολογίζεται η περιουσία της Τζουλιάνας, που τη διαχειρίζεται α υ τ ό ς και την έχει επενδύσει σε πολυεθνικές εταιρίες και διεθνή τραστ)... γ) είναι «δαιμόνιος μπίζνεσμαν» και κατέχει θέσεις σε 300 πολυ­ εθνικές εταιρίες... δ) είναι στυλοθάτης της «Διεθνούς των υγιώς σκεπτομένων ηγετών». Και, ειδικά, πρόεδρος και ψυχή της μυστηριώδους «Λέσχης Bilderberg»3, που ιδρύθηκε το 1954 και που συγκεντρώνει τους «αριστείς» του διεθνούς κεφαλαίου και της αντιδραστικής πολιτικής (εν οις και τον ημέτερον «υπουργόν» της χούντας, Π. Πιπινέλην!). Στόχος αυτής της πολυδύναμης «πολυεθνικής αόρατης κυβέρνησης» είναι η κυριαρ­ χία πάνω στην οικονομική και πολιτική ζωή του κόσμου, η καταπο­ λέμηση της «σοσιαλμανίας» και η υποδαύλιση του ψυχρού πολέμου -που, όλα, αποδίδουν καρπούς παχυλούς στους εμπόρους των όπλων και του θερμού θανάτου... ε) είναι φίλος και συνεργάτης σεσημασμένων απατεώνων, πρακτό­ ρων και πλαστογράφων... στ) είναι - μ ' όλα τα 65 χρόνια-του- διαπρεπής γλεντζές και «πλαίημπόυ», άνθος και κόσμημα του διεθνούς κοσμικού κοσμοπολιτι­ σμού... 2. Observer», 29.8.1976. 3. Η «Λέσχη» βαφτίστηκε έτσι. από το όνομα του γερμανικού ξενοδοχείου, όπου συν­ εδρίασαν για πρώτη φορά οι ιδρυτές-της.

ΟΙ ΒΕΡΝΑΡΔΟΙ

347

Οι επιδόσεις, λοιπόν, του «πρίγκιπα» δεν ήταν μόνο οικονομικές, (ΐλλά και πολιτικές. Σωστότερα: ήταν κ α ι πολιτικές, ε π ε ι δ ή ήταν οικονομικές -αφού η Πολιτική δεν είναι παρά η Οικονομία σ τ η ν εξουσία (και γ ι α την εξουσία), και αφού η «μεγάλη πολιτική» είναι έκφραση της «μεγάλης οικονομίας» και των μεγάλων οικονομημάΑπορούν, όμως, οι ταπεινοί θνητοί π ώ ς αυτός ο «αριστοκράτης» και πλουτοκράτης, ο χαριτόβρυτος και χρυσόβρυτος, «καταδέχτηκε», για ένα ευτελέστατο εκατομμύριο δολλάρια, να γίνει αργυρώνητος «πλασιέ» των Αμερικανών οπλεμπόρων. Οσοι απορούν, ωστόσο, αγνοούν ή ξεχνούν πως ένα από τα εγγενή χαρακτηριστικά των λογής - λογής « ε σ τ ε μ μ έ ν ω ν » είναι η α κ ό ­ ρ ε σ τ η χ ρ η μ α τ ο μ α ν ί α-τους. Ακόμα κι ο τόσο συντηρητικός Ησίοδος τους αποκαλούσε « β α σ ι λ ε ί ς δ ω ρ ο φ ά γ ο υ ς » * . Κι από τότε, τ ί π ο τ α δεν μπορεί και δε φτάνει να «πληρώσει» τον απύθμενο Πίθο της απληστίας-τους. Εστω κι αν οι «πιστοί-τους υπήκοοι» πλη­ ρώνουν πανάκριβα, σε χρήμα και σε αίμα, τη βασιλική χρηματολαγνεία... Παράδειγμα, ο δ ι κ ό ς - μ α ς «θρόνος», κι ιδιαίτερα η δυνα­ στεία των «Gliicksburg», στα εκατό χρόνια της χρυσοδάκτυλης δράσης-της. Π Ρ Ι Ν ακόμα πατήσει στη χώρα «του», ο Γεώργιος Α' έδωσε δείγμα τρανταχτό της φιλοχρηματίας-του. Για ν’ «αποδεχθεί» το ελληνικό στέμμα,αξίωσε (Απρίλης 1863),εκτός από «κατάλληλον βασι/ακήν χορη­ γίαν», να του δοθεί και «ι σ ό β ι ο ς σύνταξις εκ των προσόδων της Επτάνησου». Τελικά, (κατα)δέχτηκε να γίνει «βασιλεύς των Ελλήνων», «υπό τον όρον της π ρ ο σ ω π ι κ ή ς και ι σ ο β ί ο υ προικίσεώς-του (sic) υπό των τριών Δυνάμεων εκ 12.000 λιρών, εκτός της βασιλικής χορη­ γίας»9. Μ’ άλλα λόγια, ο βασιλικός «γαμπρός»-μας φρόντιζε να α σ φ α ­ λ ι σ τ ε ί δ ι α β ί ο υ σ α ν ε σ τ ε μ μ έ ν ο ς , ακόμα κι αν οι «υπήκοοί»-του τον εκθρόνιζαν ύστερ’ από δέκα ή δύο χρόνια. Την ανάρρησή-του στον ελληνικό «θρόνο», την είδε σαν ευκαιρία «ανάρ­ ρωσης» των οικονομικών-του -και μάλιστα ισόβιας!... Δωρεές δημόσιων κτημάτων, προίκες απ’ το δημόσιο ταμείο, φορο­ λογικές απαλλαγές, μέγαρα και επαύλεις και «περίπτερα»® -που τ' αξίωναν επιτακτικά κι εκβιαστικά οι «σεπτοί ημών βασιλείς» απ’ τις κυβερνήσεις της «Ψωροκώσταινας»- αύξησαν και πλήθυναν κατακό4. Εργα και ημέραι, στ. 39 και 263. 5. Γ. Φιλαρέτου, Ξενοκρατία και Baoiia'a «ν Ελ/Μι (1897), Αθήνα, 1973, σελ. 146. 6. Ο.*, σελ. 251, 274.

348

ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ρυφα την (ανύπαρκτη, αρχικά) περιουσία της δυναστείας, έτσι που σήμερα να υπολογίζεται σε 9-10 δισεκατομμύρια δραχμές... Και είναι εξοργιστικά δραματικό ότι, στις παραμονές του επαίσχυν­ του πολέμου του 1897, το π τ ω χ ε υ μ έ ν ο κράτος ξόδευε 2,5 με 3 εκατομμύρια δραχμές για τη... βασιλική θαλαμηγό «Αμφιτρίτη», π α ρ α μ ε λ ώ ν τ α ς ε ξ α ι τ ί α ς - τ η ς τ ι ς πιο απαραίτητες επισκευές των πλοίων του Π ο λ ε μ ι κ ο ύ Ναυτικού7! ΠΡΟ Δ ΡΟ Μ Ο Σ του Βερνάρδου, άλλωστε, ο Γεώργιος συνδύαζε πάντα το τερπνόν μετα του ωφελίμου: τη λατρεία του χρήματος με τη λα­ τρεία των «διασκεδάσεων», τη χρυσή ζωή με τη «γλυκειά ζωή». Γι’ αυτό κι ο Κλεάνθης Τριανταφύλλου τον σάρκαζε στο «Ραμπαγά»-του: «... στο Φάληρο στρωμένος, το ρίχνεις όξω. Βασιλιά, και δεν πλερώνεις νοίκι\» Ενώ σ ’ ένα άλλο ποίημά-του, αναθυμόταν τις αρετές του πρώτου βασι­ λιά της αρχαίας Αθήνας, του Κάδρου -γ ια να στηλιτεύσει, «κατ’ αντι­ διαστολήν», τον Δανό «διάδοχό»-του: «Μηδ' είχες μαύρο δαίμονα φριχτής φιλαργυρίας, μήτ" έδενες κομπόδεμα για ώρες εξορίας...»® Οι ετήσιες «διακοπές» του Γεώργιου στο Aix-les-bains (κοσμική λουτρόπολη και «χαρτοπαίγνιο» των βασιλέων, μαζί) στερούσαν την Ελλάδα όχι μόνο απ’ τον «ηγεμόνα»-της (προσωρινά) αλλά και από άφθονο χρήμα (ανεπιστρεπτί). Κι ήταν τόσο κοινό μυστικό αυτές ο «διαφυγές», ώστε έγιναν και θέμα θεατρικής σάτιρας: το καλοκαίρ του 1895 λ.χ. στο «παριλίσσιο» Θέατρο Ορφανίδη, η Γαλλίδα τραγου­ δίστρια και χορεύτρια Jeanne d’ Anas κι ένας «τύπος» της τότε ΑΘγ νας, ο βαυαρός έμπορος Mayfait, εμφανίστηκαν σ’ ένα «τολμηρό» νού μερο, όπου κοροΐδευαν τα καινούρια, κακοφτιαγμένα, νικέλινα εικο σάλεπτα, τραγουδώντας: «Το νόμισμα το νικελόν είναι από μαύρον τενεκέν, και τον αληθινόν χρυσόν τον πήραν εις το Αιξ-λε-Μπαίν» Ο υπαινιγμός για τις βασιλικές ατασθαλίες ήταν τόσο ξεκάθαρος, ώστε η αστυνομία έκανε έφιππη επέλαση στο θέατρο και οδήγησε τους δράστες στα κρατητήρια -για να μην ενοχληθεί η ευαισθησία του α λ η θ ι ν ο ύ δράστη·... 7. Ο.κ.. σελ. 281. 8. Κλ. Τριανταφύλλου, Τα τραγούδια τον Ραμχαγά, εκιμέλεια Δ. Ταγκόκουλου, Αθήνα, 1922, σελ. 41 {·Βασιλιά\») και 48 {«Στον Κόόρο»), 9. Βλ. θ . Βελλιανίτη, Πρόλογος στο λεύκωμα θέμα; Αννινος. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1924, σελ. 14, και άρθρο του ίδιου στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιίαα, τομ. Β', σελ. 276.

ΟΙ ΒΕΡΝΑΡΔΟΙ

349

Α Λ Λ Α αυτά ήταν ανώδυνα «αστεία» μπρος στις μεγαλόπνευστες «επιχειρήσεις» του Γεωργίου, που έφτασαν στο τερατώδες αποκορύφωμά-τους με τον οικτρό ψευτοπόλεμο του 1897. Οπ