ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ [10] [PDF]

Zitiervorschau

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ

ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΟΥ

ΑΠΑΝΤΑ

ΤΑ

ΕΡΓΑ

10

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

ΚΕΙΜΕΝΟΝ

- ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ - ΣΧΟΛΙΑ Ύπό

ΘΕΟΔΩΡΟΥ

ΖΗΣΗ

'Ύ φηγητοϋ Θεολ. Σχολής

R

ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

1

101

'Επόπται ΠΑΝ. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ

Καθηγηταi

&

ΣΤΕΡ. Ν. ΣΑΚΚΟΣ

Πανεπιστημίου

'ΕπιμεληΊ.ιιi ΘΕΟΔ.

Ν. ΖΗΣΗΣ

Ύφηγητης

ΒΑΣ. Σ. ΨΕΥΤΟΓΚΑΣ Διδάκτωρ

Θεολ.

tf\>, ιιΕiς το tν άpχrj ην ό λόγος», «Κατα Σαβελλιανων και 'Αpεtου καt

'Ανομοίων>>, και ιι'Ότι ούκ έ:σ-:-ιν αίτιος των κακών ό Θεός». Αί έπιστολα!. 8ημοσιε1;ονται είς τον 1ον 7όμον της παρούσης έκ86σεως σ. λtαι είς τον ?ον, σ.

28 έ.

146

έ., αι 8ε όμι­

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

10

σις του Κατα Εύνομίου ερyου του Βασιλείου, ένι~ ~~ παρουσίασις του fΙερt άyίου Πνεύματος εργου προτάσσεται του κειμένου και της

' μεταφρασεως

tl-I

'

' - 2 αυτου

'

'

.

'

""'

..

θ εοτητα

πιστις εις την

του .ι.Χ ριστου

'

και

- αγιου ( '

'

ΙΙ νευ-

του

ματος οιακηρύσσεται είς πολλα σημε'ια της Ι{. Δια.Οήκης και ή παράθεσις σχετικων χωρίων οεν είναι ένταuθα άπαραίτητος. Οί.

πιστοι των πρώτων μεταχριστιανικων γενεών οεν προβληματί­ ζονται έπt του θέματος. Και είς τα κείμενα των 'Αποστολικών Ι Ι1 ατερων

',

η:

ε'°'αΚΟΛΟU

'

παραμενη

θ

- ακ ' 6μη

).

ει

τυ

Ι

\

νεον

1

χριστιανικον

'

~'

λ υτρωτικον \ μηνυμα. 1 Σ ημασιαν

οεν

Τ ειχεν

\

μηνυμα

( η

να

' κατανοησις

των άληθειων της πίστεως οια του νου, άλλ' ή βίωσις της προσ­

φερομένης

σωτηρίας,

ή

άπόλαυσις των

προσφερομένων

έν

τη

Έκκλησί~ άyαθων, ένθα κατα lνα παράοοξον, μυστηριώοη τρόσυνετε λ ειτο

-

πον,

'

'

μια

'

'λλ αyη α

\

'

ανακαινισις,

μια

..,

της

'

αν θ ρωπιvης

'

φύσεως. Λύτη ή άλλαγή, ή έμπειρία του θείου, ή βίωσις της θεο­

ποιούσης ουνάμεως του Πνεύματος, ητο μία άναφηλάφησις

του

Χριστου κατα το πρότυπον του Θωμα. (Ο &να.στας Χριστος ητο έντόνως παρ ων είς την 'Εκκλησίαν

και ό κάθε πιστός, ζων --:ο

θαυμα της μεταμορφώσει~ς του, ήοϊ>νατο να έπαναλαμβιΧΨ(( «ό Κυρ ιός μου καl ό Θεός μου>) 3 • ' Ι Ε υστοχως

θ' α

'

-

\

ημποpουσε

\

κοcνεις

Ι παρομοιαση

να

\

την

ζ

\

ωην

αύτην της 'Εκκλησίας των πρC:)των yενεων προς την έν τφ παρα-

'

~ οεισιp

ζ ωην '

. .,

των πρωτοπ λ' αστων.

' (

(Ο 'Α~' σαμ

Ε'' ''ζ (υν υα ε

και η

του κλίματος του Θεου, ~σαν «οίκεϊοιη προς τον Θεον ,

'

τz:τpυφων))

' ι y \ rι 'Ι"' r ,Ε εyεμι~ε την υπαρςιν των. ~φ

'

Θ εον,

\

και

,ι λ

ο

η

(

η

\ επιχειρησουν ' '

να

S"' Ι

rl

υπαpζις

\

να

(

λ' εyουν

t .ως

-

αυτου,

\

τον

οι

,

των

'

Π ατερες.

(Η

'

'

εντος

και

«χα-

,

' '

κατα7pυφησις αυτη

,

..,

rr , ι ζ ~ f \ οσον εγνωρι ον uια της πειρας τον '

Ι ~ ~

επροσιυε

')

μετα β α ,ουν

'

εις

'

την

Ι

παρουσιαν

'

'

αντικειμενον

'

του,

,

~

,

υιατι

ερευνης

'

και

γνώσεως οια του νου, ή όποία προϋποθέτει χωρισμον και άπόστασιν

S"' \ μεταζυ

γνώσεως

t.

' γινωσκοντος

είσήχθη

Βλ σ.

257

εξωθεν

' και

γινωσκομ έ νου;

ύπο

παρόντος -;όμου.

του

to

οιαβ6λου·

3.

Ίω.

'

πειρασμος

..

της

«οιανοιχθήσονται

20, 28.

ΕΙΣΑΙΏΓΗ

( -

( οφ ' θ α λ μοι'

υμων

'

' εσεσ ,, θ ε ως (

οι

11

θ εοι

και

'

'

'

κα λ ον

γινωσκοντες

και

πονηρόν» 4 •

Καθ' δμοιον τρόπον και. είς την ζωην της πρώτης 'Εκκλησίας οεν &ρ"(t)σε να έμφανισθη ό πειpασμος της γν(~σεως. (Ο Χριστια-

'

'ξηπ λ'θ νισμος ε ω η

'

'

'

ενωρις

'

('

εντος

'

ενος κοσμου,

ι ο

ι ~ 'r οποιος ητο

συνη θ ι-

σμένος, λόγ4> της έπ' αύτου μακpας κυριαρχίας του έλληνικου

/ \ παντα ' ' κpισιν ' ' ε''λ εγχον. ')( τα εις και \. ι / θ \ ' ' \ \ ' ( ( 'ζ θ υpα εν σοφοι ειpωνευοντο την χριστιανικην πιστιν, ως αρμο ουΙ ' χpιστιανικον ' ομως ,, ' σαν μονον εις γpαιας και αγpαμματους. Τ ο κη-

, πνευματος,

t β α λλ η υπο

' να

'

'

\

,ι ~

"' ειχεν

pυγμα

ηοη

'

!

~ f

~

\

κεpσησει

και

Ι

,ι

πεπαισευμενους

~

ανσpας,

(

(

-

οι οποιοι

ήμπορουσαν να οιαλεχθουν προς τους έκπpοσό)πους της κοσμικης σοφίας. Οι 'Απολογηται κατ' άρχήν, κυρίως ομως οί ουο μεγάλοι

έκπpόσωποι της Ώριγέ:νης, f

έπιχειpουν

να

Ι

\

πιστεως,

Τ ι'θ ενται

άλεξανορινης

οείξουν '

να γεφυρωσουν το f/ ουτι,}ς αιt

θεολογικης

μετα

το

ξ'

υ

σχολης

εϋλογον

Ι

Κλήμης

της \

και

χpιστιανικης f

f

πιστεως και γνωσεως χασμα.

β ασεις ' - θ εο λ ογησεως, / ' ' uσον ~ ( θ pΊ;σκευτικΊJ\ της εφ Ί1

έμπειρία οιεpευναται ύπο του λόγου, και αί άλήθειαι της πίστεως ' ' ι ' , γινονται αντικει.μενον εpευνης. Ι κ απου

,

θεν πειραστής. , γενους

t ως

"'

\

Ι

':!'

\

I λ

'

' /~

ι

''"'

εκει κοντα ειχε στησει και πα ιν την ενεσpαν ο εζωcΗ

οιοασκαλία των 'Α.πολογητων και του '!.lpι-

πpοσπα'θ εια

~'

~ «σισοναι

λ'ογον

'

παντι

-

τφ

'

"'

αιτουντι»

5 .:J, 1 το

και γpαφικως οικαιολογημένη, οεν άφίστατο οε των ύπο της θείας &.ποκαλύψεως τιθεμένων πλαισίων. Το στοιχείον της

«ϋβρεωςη,

της αύτονόμου οηλαοη προσπαθείας καταvοήσεως, καί, οια του άνθρωπίνου μόνον λόγου, έpμηνείας του περιεχομένου. της πίστεως, '

ι

ενεφανισ

θ

'

'

ι

Ι

ι

(\

Τ~

Ι

ι

..,

'

η εις τας αιpεσεις ως εν εισος νεας πτωσεως του αν

ο

ι

pω-

που έκ της παραοεισίου ζωης της πρώτης 'Εκκλησίας. Δεν άρ­ κουνται πλέον πολλοι είς την άπλότητα της εύαγγελικης πίστεως

και είς την παpάοοσιν των 'Αποστόλων, παρατηρεί ό Βασίλειος, &λλ' ύποκινουμενοι ύπο του έχθpου της άληΟείας οιαβόλου, έπι­

χειpουν, στηριζόμενοι είς την κοσμιΚ'ην σοφίαν, να νοθεόσουν την

4.

Γέν.

3, 5.

5.

Α' llέ-:-p.

3, 15.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΙ

12 καθαρότητα και

' Σ αφεστατα ρα

λλη λ 'ι ζ ει

(

ο

Μ . 'Αθ ανασιος '

' '

'

'

αυτον προς

' ' β ο λ ος ηπατησε t ' αιρεσεις

άπλότητα της

'

τον

Ε

την

,,

υαν

διδασκαλίας του

'

αναφερ

6μενος εις '

\

και

t ο

'

,ι ~

'

ι.σιος

'

τον

Ε υαν ''

συμ β ου λ ευοντα την

'

Π νευματοζ

,

επενοησε

πα-

(Ο

~ σια-

''

,

•

''Α ρειον οφιν.

,,

και

6

επ

λ

'

'

ασε

ταζ

7.

Μία δε των άληθειων, ή δποία ένωρlς έτέθη ύπο κρίσιν, ητο ή θεότης του Λόγου. Δια τους ,Έλληνας, οί δποίοι έφαντά.ζοντο

'

τον

Θ ' ~ εον

'

εντε λ"' ως υπερ β ατικον,

'

(

'~

'

'

ουσεμιαν

'

προς τον κ

6σμον εχοντα "

σχέσιν, ή πίστις είς την ένανθρώπησιν τοϋ Θεου και είς την δρα­ σιν αύτου έν τφ κ6σμιμ ητο άδιανόητος. Το μεταξu Θεου και ' κοσμου

Ι ' ' ' χασμα επιχειρων να γεφυρωση

ΙΤλατων Ι ' ' ~ , εισαγει σευτε-

( ο

ρον θεόν, δημιουργηθέντα ύπο του πρι:)του·

είζ αύτον

άπο~ί~ει

τό gργον του δημιουργου. ιο ύπερβατικος Θεος παραμένει άπροσ­ πέλαστος μέσα είς τον κ6σμον των ίδεων. ιο έλληνιστης 'Ιουδαίος φι λό σοφος

)

,.., φ r.Λων

εις

\

την

'

Ιθ προσπα ειαν

\

του

να

συν

θl ι:::ση

'

'

την

επι-

κρατουσα.ν έν τη έλληνικη σκέψει ίδέαν περt Θεοϋ !i)ς ύπερβατικης άπροσ(~ΠΟU

άρχης, και την βιβλικην αποψιν περι Θεου, ώς ένερ­

γως ~ρωντος έν τι~ κόσμιμ, διατηρεί το ύπερβατικον του Θεου,

,

'λλ' α α

συγχρονως

'

φερει

' '

αυτον

) επικοινωνιαν ' '

,

εμμ έ σως

εις

\

προς

\

τον

κόσμον δεχόμενος, οτι ουτος ένεργεΙ δια μεσαζουσων δυνάμεων, ύψίστη των όποίων είναι ό Λόγος. 'Ανάλογοι προσπάθειαι κατα­ βάλλονται και είς τον χωρον του Μέσου Πλατωνισμου και είς τα ποικίλα συστήματα των Γνωστικών. 1' ει.ναι

/ _). l Όευς

,, ον

, λ ι απο υτως

ι

υπερ

β

Κατα τον Πλουταρχον,

,

ατικον·

t

,

η

l πρυς

f

επικοινωνια

ό

, τ9ν

κόσμον έπιτυγχάνεται δι' έν~ιαμέσων οντων, του Λόγου, των δευ-

'

τερων

....

θ εων

'

και

..

των

'

~ σαιμονων.

'

Αιι

ώνομάσθησαν ύπο των Γνωστικών αίωνες

A tι

' ό πειραι απ

'

'

αυται

-

της

,

~ ενσια.μεσοι

'

φι λ οσοφιας

8

'

\

α.υται

'

~ συναμεις

•

'

προς

'

επι/λυσιν

....

-;ου

προ-

6. 'Ανατpεπτικος '1 , l . ? . Κατα Άpειανων 1, ? - ~8. Βλ σχετικώς ήμετέραν μελέτην (('Άνθρωπος και κ,Sσμο:; έν τf. οίκονομίq: του Θεοϋ κατα τόν ίεpον Χpυσόστομον)), •Ανάλεκ-;-α Βλατάδων 9, Θεσ}νίκη 1971, σ. 63 έ.

ΕΙΣΑΓΩΓ11

βλήματος των σχέσεων

Θεου και κόσμου

ρίπτουσαι το

βάρος

είς την aιαφύλαξιν της ύπερβατικότητος του Θεου aια της είσα­ γωγης ένaιαμέσων δντων, κατωτέρων του Θεου και aημιουργη-

θέντων '

t

υπ

,

,

....,

rf

αυτου,

ινα

Ιλ μεγα ως

f

επηρεασαν

\

τας

~

I

οημιουργησουν

(

1

'

υποτιμωσας,

ο

'

εν

1

συνεχει~

.,,

λ' ιγον

η

πο

λ

/

υ,

\

τον κ

l

τυ

6σμον,

πρ

6σω-

πον του Λόγου aιaασκαλίας. Τοιαυται είναι αί άπο~εχόμεναι το σύστημα της ύποτάξεως του Υίου είς τον Πατέρα τάσεις

dinatio ),

μεταξυ

των

όποί.ων

κατατάσσονται

και

(Subor-

αί σχετικαι

άπ6ψεις των 'Απολογητών και του Ώριγένους. Είς τους τελευ­

ταίους aεν εχομεν βεβαίως Υ.ρνησιν τηζ θε6τητος του Υίου, ην

,

,

&.ποοεχονται. ~,

εκπεφρασμενως

Δ,εν

'f

ει.χεν

'

'

εισετι

'

ανακινη

e- ' η

το

πρόβλημα οϋτε είχεν έμπεaωθη ώρισμένη όρολογία, και aια τουτο aεν aιστάζουν aι' άπολογητικας άνάγκας να προβάλουν μίαν κοσμο­ λογικην θεt}ρησιν του Λόγου, να ύπερτονίσουν aηλαaη τον ρόλον

του ώς όργάνου της aημιουργίας, έπr. τη

'

\

..

της t

....

χαλ ως

...

c ο

l πρυς '

21.

'

σκοπους

Β ασι'λ ειος

λεγ 6μενα

,}_

γνωσιν,

αυτον ως εντε

' Τ ους των

του

α.φ

1. τυν

'

' απο'":)ενωση ' ~ '

,

~\ οε να

ετερου (

1

' «αγεννητον»

'

τον

ΓΙ ατερα κοινωνιας 1

1

((γεννη-

και'

' να

λt , \ ,}_ ό ως ετερουσιον και α.ν μοιον.

'

και

'

\

προ θέ σεις

τας

.. '

αναιρει εν

εκ θ' ετων

'

'

την

'

1 ' Ε ' υνομιου

'

'

-

πρωτοις τα περι των ορ θ' ην

'

Έπιφανίου, Πανάριον

Βασιλε(ου, Άνατρεπτικδς

..

του

?6, 4. 1, 12, σ. 80

'

εν

'

προκειμενeρ

Σωκράτους, Έκκλ

~ Ι οιαγνωσας

θ ειων '

'

'

ονομα-

~ ~ σιοασχαr,.ιαν,

... '

cΙστορLα

4, ? .

παρόντος τόμου. Είς τας άπόψεις

των αύτας οί Άνόμοω~ έπηρεάσθησαν έκ του Άριστο-;έλους, οσ·ης δέχεται

οτι ό νοϋς είναι θείας προελε1;σεως καt καθαρα ένέργεια, περιέχει δε έν αύτφ πάσας τας μορφας των ~ντων. Βλ Π. Χρήστου, Ίωάννου Χρυσοστόμου, Περι άκαταλήπτου του Θεοϋ, 'Αθηναι

1953,

σ.

13

έ.

22. Πρβλ Π. Χρήστου~ αυτόθι, σ. 15. Ρ. Grosse a1s Theologe, Nijmegen 1943, σ. 52. 23. 'Ανατρεπτικος 1, 5-6.

Β.

Scheve, BasiJius der

21

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

παρουσιάζει την &συνέπειαν αύτου έν τη άποΒοχη του άγεννήτου ι

ιζ

,

ως εκφρα

,

,. ,

""'

..,

' ,

'

'

- ,

Θ θέ ~ w εου και εκ τει τα περι του αου-

οντος την ουσιαν του

νάτου της γνώσεως της ούσ(ας, 3ια να 3είξη κατόπιν οτι οί 5ροι άγέννητος και γεννητός, μολονότι 3εν χρησιμοποιουνται δπο της

Γραφης και ώς έκ τούτου κακώς τα έχρησιμοποίησεν δ Εύνόμιος, ε!ναι Βυνατδν να έκληφθουν όρθο~όξως ύπο των εύσεβως φρονούν­

των προς Βήλωσιν της δμοουσιότητος του Τίου προς τον Πατέ­ ρα 24.

Είς

'

την

Όνοματοκρατίαν

ι

θ"' εια ον

τα

ι

,

συνωνυμους

, 6ματα

,

'λ αμ β' εκ ανουσαν

την

.J. ι ιχντιτασσει

εκφρασεις

Πραγματισμbν

του Εύνομίου

(Nominalismus) ι ως Β

(

ο

, κενας 'λ

ασι

' περιεχομενου ι

ff

ειος

και,

ενα

μετριασμενον

( Realisrnus), την αποψιν ΒηλαΒη 6τι τα θεία όνό­

ματα έκφράζουν τι πραγματικον και άληθώς έν τφ Θεφ δπάρχον. Ε Τι.ναι

μ

6νον υποκεr.μενικαι ( '

'

!! υσα

παραστασεις

πεpι'

..

Θ w εου

λ εγομεν t

η εκφράζουν τι πραγματικον έν αύτφ; 'Ο Βασίλειος έν πρώτοις κάμνει Βιάκρισιν μεταξο των έννοιων που σχηματίζομεν Βια τα δπαρκτα πράγματα καt των έννοιων που σχηματίζομεν Βια τα 1

' ανυπαρκτα

0(ι

1

και'

' ανυποστατα.

'

μυ θ οποιοι

'

και

οιt

ζ ωγριχφοι L

συ λ

-

λαμβάνουν πολλάκις και προβάλλουν παραστάσεις, τας όποίας μόι

η

ται

ειναι

,,

τ

\

' ι επενοησε

, φαντασια

νον

)

«επινοιαι

'

χωρις

/

να

ανυποστατων

..,

ι

t

υπαρχουν

Α'Υ

πραγματικως.

J. πραγμιχτων»·

\ και

υ-

έ

προκειμ νου

περι αύτων ομως, έφ' οσον άπετυπώθη εις τον νουν ή παράστασις, t!

οταν

κατ

6πιν

\

τα~

'

εν

θ

f

υμουμz

θ

\

α

και

\

τας

'

Ιζ

εκφρα

ωμεν

~

\

οια

-

του

λό

-

γου, Βεν έξαφανίζονται αοται μαζt με τας λέξεις, άλλ' έξακολου-

.... θ ουν

'

να

'

παραμενουν

'

'

εις

την

'

~ οιανοιαν.

(

1 'Ε' αν

'

αι

φαντασιαι

'

και

'

τα

ψεύ3η έξηφανίζοντο εύθδς ώς τα έπροφέραμεν, θα &ξιζε να λέγη

'

κανεις

'~

.. '

(

'

ψ ευοη, παρατηρει ειρωνικως ~ ~l. αι( επι' ' ο Β ασι'λ ειος. 'Ε αν ο~

νοιαι των άνυπάρκτων πραγμάτων εχουν περιεχόμενον, ~στω και

~'

ψ ευοες,

πο

'

λ'

'

1

~

.....

\

\

'

,

-

(

υ περισσοτερον ισχυει τουτο οια τας επινοιας των υπαρ-

κτων πραγμάτων, μεταξυ των όποίων και ό Θεός. Ποίαν σημα­ σίαν -gχει ή «έπίνοια» έπ' αύτων; 'ΑΒυνατεί δ άνθρώπινος νους 'β η να συ λλ α

'

24.

'

..,

\

~ οια μιας και καθ'

Λόγο:; Β'.

(

ο λ οκ ληριαν την

'

\

'

""'

'

φυσιν των πραγμα-

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

22

των. Δια τουτο έπt τη βάσει των έ,JτUΠιi}σεων τας όποίας προσκομι'ζ ουν

αισ θ ησεις

(

'

τικειμενον

' ' ' επι

'

αι

'

εις

προ β αινει

' ' αφαιρεσεις. ' ' Δ ιαιρει,. , το' αν' εις ( 6τητας, υχι ~ r1 ' θ αιρετως ' ' λλ' εν υμως αυ α

μ έ ρους

έπt τη βάσει πραγματικών ίaιοτήτων του άντικειμένου. Το σωμα του άνθρώπου, λόγου χάριν, έκ πρώτης έντυπώσεως φαίνεται άπ

- Ε'ις λ ουν.

'

'

την

~ υμως

συνεχειαν

(

...

' '

~ λ'υει αυτο ο νους σια

'

εις μ έ ρη,

~ σια-

κρίνει το χρωμα, το σχημα, την στερεότητα, το μέγεθος. Άποτυ-

-

... ' τα' που

'

'

πουνται ταυτα εις την

'

ραν

/

~ οιανοιαν

πpοφ έ ρομεν,

' ~'

καταστρ έ φονται χα'θ ε

και οεν

~6 τι ανταποκρινονται ' '

οι

φο-

'

'

εις πραγματικας

ίaιότητας του πράγματος. Και ή ίοέα του σίτου ε!ναι έκ πρώτης

(

'

'~ 6τητας, επινοου' ...

~'

"Ψ εως απλ"" ο η· επειση 1. και πο λλ' α υν

J!. ( σι.τος ,, υμως ο εχει πο λλ' ας ισι

~ σι.α

'~ ' ισιοτητας, ' ' που' εσκεφ ' , θ η μεν σια ~ ' τυν i ... Τ'ον ονομα ' 'ζ ομεν καρπ 6ν, 'uτr:ι..ν αυτα σιτον. ι Ι έ V. i θέ ' \ "' \ \ ωριμαση, σπ ρμα υταν τυν τωμεν εις την γην χα.τα την καιμεν

'

6ματα

'

' '

'

' '

να εκφρασωμεν

'

αυτας ταc;

νούργιαν καλλιέργειαν, και τροφήν, οιότι είναι κατάλληλος προς ~ ' σιατροφην

του

' σωματος.

Ολ ας

fl

' '

τας

' ~ , ... , τ ι , , 1. σαμεν μεν οια του νου και ειναι ως εκ τουτου χα.τι

έκφράζουν

δμως

πραγματικας

'

' 6 υποκειμενικ ν,

'ισι ~ ό τητας

'

αυτας

ίaιότητας

των

τας

'

επενοη-

ι

άντικειμένων, αί

όποίαι οεν έξαφανίζονται μαζι με τον ηχον των λέξεων και ώς

έκ τούτου ε!ναι ~ννοιαι με άντικειμενικον περιεχόμενον. 'Εν συνε-

''

,

',,

χει; αναπτυσσει την

l

τυν

"~

ισιον

'

τροπον

'

την

απο

ψ

,.

ιν

rL

υτι

,

'(Γ και η ραφη

'

«επινοιαν»·

(

ο

~,~

(

ισιος

ο

,. ,

'

χρησιμοποιει. κατα

κ

1

υριος

π.χ.,

~

\

σια

\

να

aηλώσn την σωτηριώοη χάριν, χρησιμοποιεί οια τον έαυτόν του

aιάφορα όνόματα άναλόγως προς την οιαφοραν των ένεργειων \

και

\

την

Ι

σχεσι.ν

1 πρυς

\ τα

' Ι ευεργετουμ.ενα

·

'

! ζ

ονομα

ει

ff

ουτως

t

\

εαυτον

θόραν, όοόν, αρτον, αμπελον, φως. Το αύτο ίσχυει και περl του

Θ εου·

'

~,~ αποσισομεν

'

εις

\

τον

'

Θ 1-ι εον

~ σιαφ

6ρους ισιοτητας, '~ ι

\ τας

ι Ι οποιας

σχηματίζομεν με τον νουν μας, έπl τη βάσει των σχέσεων του Θεου προς τον κόσμον και της οιαφορας του έξ α1jτaυ. Ούaεις

&μως ήμπορεί να άρν·ιιθη δτι έκαστον των θείων όνομάτων και έχει έπινοηθη και είναι συγχρόνως έκφρασις αύτου το όποίον ' ι ι ' ' πραγμαη. υπαρχεr. εις τον

25.

'Ανατρεπτικός,

Θ .. ε ό ν 25 .

1, 6 - ? ,

σ.

58

ι

Αύτ6θι

1, 7,

σ. 611·

προσόντος~)). 'Ο Χ. 'Αν8pουτσος έξέφpασεν αρτ.στα τ-~ν σχεττ.κην 8ι8ασκαλίαν λέγων οτι ν

'

/

αισχιστω1 1

ι: εαvτφ

\ την

Ι

περιφαι1 εια~ι

t

κτuJ-

γαρ δ6ξα, φησίν, εν τfί αίσχύ1η-; αυτώνJ>), την εκ του

γράψαι α μηδεις αλλος τετόλμηκε πώποτε φιλοτιμίαν των dπο­ κειμένων τοίς ευσεβέσιν άγαθru·ν προτιμ·,7σας, ύπ' όδό-μτα τέως

λαλοvμένην την βλασφημίαν επ·ήρθη δημοσιεϋσαι τψ λαμπρϊ[>

20 τούτφ συντάγματι, dρχηγος και πρωτοστάτης ολης αίρέσε(ι>ς άναeρηθijναι φιλοτιμούμενος. rΌνπερ oiJν και ευθύ1,ειν πρόκει­ ται ήμίν εν τφ παρόντι. ι: Ενος δε κακου έν dμφοτέροις ύπάρ­

χοντος, δήλον ώς έν τφ μαθητfl τψ κατηρτισμένφ και ό διδά-

1.

Πeρl άμφοτέρων βλ etσαyωyην παρόντος τόμοv, σ.

16 έ.

-ιο ;>Αέ­

τιος πρlν elσeλθt;t etς ταs τάξεις τοϋ κλήροv ήσκει τά έπαyyέλματα τοϋ σι­ δηροvρyοϋ καl τοϋ χρvσοχόοv. (Ο σχeηκόs ύπαινιyμος τοϋ Βασιλείου δέv σκοπeϊ την ύποτ{μησιν των έπαyyελμάτων αύτων, άλλά μαλλον θeλeι να

τονίσr,ι την eλλeιψιv έπαρκοϋs προπαρασκεvηs του άνδρας

eis τό να άσχοληθij

μe τόσον ύψηλά θέματα. 'Ο Έπιφάv1ος πράγματι παρατηρεί πeρi αύτοϋ.

«Οvτος ό 'Αeτιος κατα τόν κοσμικόv λόyοv άπαίδevτοs ην εωs της τeλeίαs

1.

ΑΝΑΤΡΕΙΙΨΙΚΩΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΎ' ΕΙ"'ΝΟ~rΙΟΎ'

Α'

31

τοιοv είδοvς λογομαχίας, δέχθηκα, στηριζόμενος εις την yνω­ σιν ποu μου εδωσεν ό Κύριος, να σταθω είς το πλεvρον της άληθείας καi να έλέyξω το ψεύδος. Πιστεύω δε ότι έκ τριων άyαθων θα έπ1τvχω τούλάχιστον ΤΟ ενα· δηλαδη ό ελεyχός μοv η θα άπομακρVV1J την πλάνην απ' αvτοuς ποu ήδη εχοvν

έμπέσει είς αύτην η θα προφvλάξτ:1 εν τιvι μέτρΑρίμιvοv

(Ρίμινι) και οί της

ot

έπ{σκοποt της Δύσεως

, Αvατολfίς

eίς την Σελεύκeιαv.

Είς τήv Σeλεύκε1αv έφάvη σαφώς ή διάσπασις τοv "Αρειανισμού εtς μeρ{δας·

1.

ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΙ{ΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΤ ΕΤΝΟ11ΙΟΤ Α'

37

,Ώστε αν έyvωρίζαμεv τοvς σvκοφάvτας θά ςεφεύyαμεv εvι '

τους

εις

if

πάντιοv

στερον

ύμiiς,

'

/;.

τούς Ι

ε1 1 τε~\,ομε~ιοvς,

τε \

μη

-

νυν

τιμ

πλήθει διακρί1ιε-ιν έθέλεt}J τijς αληθείας το ψεύδος, τfJ πλείονι μοίρq, το κρείτrον συ·J 1 άπτοντας· μ}ίτε μην αξt(vμασι προσέ­

χοντας άμαvρουσθαι τη1 1 διά~1 οιαν' η τn τάξει τϊvν προλαβό11 20 των τδ πλέον νέμοντας, άποφράττει1 1 τας ακοας τοϊς ύστέροις. ΒΑΣ.

Tl

λέγεις; Λ1i; ~•είμωμεν το πλέον τοίς Π(!ολαβούσι;

μη αlδεσθ(ομεν το πληθος τιο~• τε νϊn1 όντω11 Χριστιαν(ον_, και tΊ I τιυν οσοι γεγονασιν

7.

' ' αφ

7

\

'

\

ου κατηγγ έλ η το Ε, ..ιυαγγε'λ ιον; μη λ ογι-

Σχεηκως yράφeι ό Θεοδώρητος· «Τότε της μέv Κωvσταντιvοv,τό­

λεωs >Εκκλησίας ό Εύδόξtος τvραvνητου σιωπq,,

tf

\

ινα μrι

::,

αγυ-

5 μ1,άστοις ταίς ακοαίς προσβάλλων απίΘα~ιο1, έαυτcΗ' και δυσ'δ

παρα

!

εκτοv

δ

\

καταστησυ·

την

\

ε

-

Ι

των

Ι

πατερω1'

πιστι1,

προ

β Ιλ

α

-

λεται, η δια τ17v μεσότητα τϊuν έν αvτfι ρrιμάτοJ'JJ., οf,τε τι. έναν­ τί(υμα προς την δλην του λόγου αι,τ{[> κατασκευην παρe ξεο·

έμελλε., και ακολουΘ11σειν ρq.δίως έ1 1 έξηγιίσεως εί'δει μετάγο1 1 τι

10 τοιι λόγον έφ' α προιjρηται. ('Ως δε dληθ1] τα,[Jτα, δηλο}} α-ύτόθtΨ. 'ΕκΘέμενος γαρ αύτt7ν, ευΘ1';ς έπιπηδij, τfΊ έξηγ1ίr1ει, προψάr1ει χρώμενος αλλn τέ τινι, και δτι ουκ εξαρκεί προς την διάλ~;σιν

του εγκλ-,ίματος. Τίνος oi51· l!JJεΚFV avτ1)1J προεβάλου, αλλ' οι,κ ευ

υς

'() '

επ '

'

εκ ει νους '

f

\

Τλ() ες τους λ ογους, Ι

η

>· και\ μα θ σν-

20 τας δτι ουκ έκ τiϋν διδαy μάτων τού Ι{υρίου ήμϊuν 'Ιησού Χρι­ στού εστι τα λεγόμεvα, της α~'Jτου φιυνijς {yπσμνησθη11αι, δτι ((Όταν λαλfί το ψεΠδσς, έκ τώ11 lδίο>ν λαλεί>)· και τσύτrρ τ(!)

18.

Έvταϋθα ή λέξις «εξις» δεν εχeι την εvvοιαv της σvvηθe{ας, άλλα κv­

ριολeκττκως σημαίνει τηv κατοχηv (έκ τοϋ εχω), την κτησιν έvος πράγμα­ τος η μιας Ιδιότητος. 'Αντίθετος εννοια έv προκειμέv't) εΊvαι ή στέρησις. Ταv­

τα ώs δ ίδιος δ Βασίλειος έv σvvεχείςχ παρατηρεί άναπτύσσει δ 'Αριστοτέ­ λης, έκ τοϋ δποίοv ήvτλησεv δ Εvvόμιος. Κατηyορίαι

15

πλείοvας τρόποvς λέγεται· η yαρ ώς ~ξιv καl διάθεσιν

«Λέγεται δε ετεροv ~τέρ't) άντ1κεϊσθαι τετραχωs

...

...

οίοv τvφλότης καt όψις». Βλ. καi Μεταφvσικα

β· «Το έχειν κατα

... ».

Αύτόθτ

11 β·

η ώς στέρησις καl εξιs

1022

β. Το λεγόμενον

έvταvθα ότι αi στερήσεις ερχοvται δεύτερα~ ώς πρός τας εξεις, ότι άκολοv-

'1.

Α:\ΥΛΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΑΠUΛΟΓΗΤΙΚΟϊ' Eϊ'NU\lIOY Α'

Διότι αvτος που όφείλeι

πολλα

δεν

φαίνεται

71

περισσότερον

evyvώμωv με το vό: άvταποδίδ1j μόνον το εvα· αποδεικνύεται μαλλοv ύπερβολ1κά άyvώμωv με ΤΟ να άποστερi) τα πολλά.

'Έτσι λοιπόν, δπως τα πονηρό: θηρία, πιάνεται είς τας παγίδας των τεχνασμάτων πού κρvφα κατασκεvάζει, καi με αvτα έλέyχεται

,

περισσοτεροv.

9.

Προσέξτε τώρα τί λεyει eίς την σvvέχειαν τοϋ λόyοv.

Άφοϋ, ώς νομίζει, άπέδειξεv δτι είναι άδύvατοv vό: έξηyηθ'Q κατ) έπίvοιαv το άyέvvητοv, προσθέτει.

ΕΥΝ. Ούτε δμως κατα στέρησιv πρέπει να έvvοηθ'Q

το

άyεvvητοv, αν θέσωμev ώς βάσιν δτι αί στερήσεις σημαίvοvv φv­

σικας έλλείψεις και άκολοvθοvν τας εξeις 18 •

ΒΑΣ. Δεν ε'fvαι δvσκολοv να άποδείξω ότι αvτα τά άv­ τ λεϊ έκ της κοσμικης

σοφίας, ή όποία σvvετέλεσev εiς το

vό:

έκτραπ'Q καi να προ;3άλη αύτό:ς τας καινοτομίας. Διότι τά περi εξεως και στερήσΞως άvήκοvv είς τον

)Αριστοτέλη,

είς τας Κα­

τηγορίας αvτοϋ, δπως έπιyράφεται το σχeτικοv βιβλίον, δ­ πως ήμποροvv vά μαρτvρήσοvv δσοι τάς άvέyvωσαv, εvθα λέ­ γει δτι αί στερήσεις εΤvαι δεvτεραι ώς πpός τας εξεις 19 • Είς

ήμας δε θα ητο άρκeτόv, άφοϋ έδείξαμεv ότι δεν στηρίζεται εiς τήv διδασκαλίαv τοϋ Πνεύματος, άλλ' eίς την σοφίαv των άρ­ χόvτωv τοϋ αiωvος τούτοv, vά τοϋ φωvάξωμΕv τά λόyια τοv

ψαλμοϋ, δτι «μοv άνέπτvξαν φλvαρίας οί παράνομοι, Κύριε, που δεν σvμφωvοϋv προς τον νόμον σοv» 20 • 'Αφοϋ δε έμάθαμεv

δτι τα λεyόμεvα δεν πηyάζοvv άπο τηv διδασκαλίαv τοv

Kv-

pίov ήμωv 'Ιησοϋ Χριστοϋ vά τοv ύπεvθυμίσωμεv τοv ίδίοv

τοϋ Kvpίov τους λόyοvς, δτι «δταv κηρύσσ1j το ψΞϋδος, όμιλεί θοϋν τας εξεις, σημαίνε1 δη πρέπει να προΟπάρχ1) ή εξιs δια να άκολοvθήσ'Ι)

ή στέρησιs. Δεν ήμποροvμεν δηλαδη να λέyωμεν οτι στερείται κάπο1ος κάτι, ποv δεν το εχε1 έκ φvσεως «νωδόν ΤΕ yάρ, λέyομεν καί τvφλοv

ov τό μή εχον οψ1ν,

ov ΤΟ

μη εχον όδόντας

άλλα τό μή εχον ότε πέφvκεν έχειν- ηνό: yό:ρ

έκ yενετηs ούτε όψιν ούτε όδόνταs έχει, άλλ' ού λέγεται νωδα οvδε τvφλά». Κατηyορίαι

19.

12

α.

Βλ. προηyοvμένην ύποσημεiωσιν.

20.

Ψαλμ.

118, 85.

.... ')

ΒΑΣΙΛΕΙΟϊ'

l\l.

1-

. τρόπφ τους πολλο1'>ς τών λόγιον έαυτοίς συντεμεϊ1,, εντεiJθεJΙ

πiiσι καταφανες ποι1;σαντας, δτι ουδεμία 17μίν πρός αύτοvς κοι­ νωνία. αΤίς γαρ συμφώνησις . ."Κριστψ πρός Βελίαρ; η τlς μερις

rr1να

\ ., Ι πιστφ μετα απιστου; JJ.

\

\

δ ε μη δ ο'ξ ωμεν δ ι

' αποριαν ' Ι 'λ Ι ε εγχων

5 είς την σιωπην καταφεύγειν, φέρε, και περι τούτω1, βραχέα διαλεχθώμεν .. Πολλά, ώ Εύ1,όμιε, τώ1,, περι Θεού λεγομένων, \ κατα

' τον

$! uμοιον

~ ορuJμεν

:, Ι εκφερομενα

ό αθάνατος, ό αόρατος. Ι το,

'

και

' Ι αγεννητος.

Ε' ι

Ι

τυπο1,,

ί"

οιον

r

ο

•Ι

αφ

θ

αρτος,

Τού δε αυτού τύπου τιθέμεθα είναι

\ ovv ,.

'

μεν

στερητικα

τινες

.,

\

'ζ ονομα ουσι

τα

10 τοιαϋτα, ού προς ήμας ό λόγος. Ο,ϋτε γαρ ί~σμεν τεχνολογίας λέξειυν, ούτε τους είδότας ζηλούμεν. Πλ1ίν γε δη δτι ούπερ αν τεθώσιν αί λοιπαι φωναι ας απηριθμησάμεθα, τού αύτού

είναι φήσομεν και την τού αγε~1 V'}}του προσηγορίαν.

r Ως

τοί-

1,υν το αφθαρτον τδ μη προσεϊναι τφ Θεϊρ φθοραν σημαίνει·

15

\

\ '

I

r

\

και το αορατον, το υπερ

β

' Ι ' \ \ δ 1 θ λ αινειν αυτον πασαν την ια των οφ α

-

μών κατάληψt1J* και το dσιbματο1 1 , το μη ύπάρχειν αύτοiJ τριχη

\ δ ιαστατην

1

την

' / ουσι.αν·

και\

το\

Ι α'θ ανατον,

το\

Ι μη δ εποτε

δ ια'λυσιν

αυτψ προσγεν11σεσθαι · οϋτω φαμέν και τό άγέννητον δηλούν τό γέννησιν αυτϊp μη προσείναι.

El

μεν οιδν μηδεν τούτων στε-

20 ρητικόν των όνομάτων, ουδε έκείνο.

δε έπ' εκείνων δlδιος

El

τδ κατα στέρησιν λέγεσθαι, επι της τού dγενν'ίίτου προσηγο­ ρίας ού συγχωρείς, εlπέ, τίJΙος μεν έξεcυς προλαβούσης στέ­

ρησιν έμφαίνει το αφθαρτον; πώς δε ούχι το ϊσον αυτψ δύναται

\ αγεννητον; ' '

το

\

'

'Αλλ α περι μονη1.' Ι Ι \ λ ε'ξ ι1 1 κακοτεχνει, ταυτην την

25 διότι εντεύθεν αύτϊρ αί dφορμαι της ασεβείας ηρτηνται. ~, !να δ ε'

\

σαφες

'

-

αυτου

\

το

Ι

τεχ1,ασμα

Ι

γενηται,

rι

ουτο1

Ι

ποιησατε·

t\

ους

'

\

επι

τού dγεννήτου γυμνάσει λόγους, δτι ουτε κατ' έπίνοιαν dνθρω­ πLνην, οi}τε κατά στέρησιν εϋλογό~1 εστι περι Θεού λέγεσθαι,

21.

Ίω.

8, 44.

1.

ΑΝΛΤΡΕΙΙΤΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΊ'

E1~NOMJ01

Λ'

7~

άφ) έαvτοv» 21 • Με αvτον τον τρόπον θα σvντομεύαμεν τόν λό­ γον, άφοv ετσι θα εδείχναμεν δτ1 δεν εχομεν οvδεμίαν προς αύ­

τον σχέσιν. «Διότι ποία σχέσις υπάρχει μεταξu Χριστοv και διαβόλου; ποίος σίινδεσμοs μεταξu πιστού και άπίστοv; » 22 • Δια να μη φανij δμως δτι, έπειδη δεν εvρίσκομεν βάσιν

81)

ελεy­

χον, καταφεύyομεν είς τήν σιωπήν, εμπρος ας όμ1λήσωμεν σvν­

τόμως καi περi αύτων. Πολλά, Εvνόμιε, άπο αvτα που λέyο­

μεν περi του θεοϋ εκφέρονται κατό: τόν αvτόν τύπον, δπως ό άφθαρτος, ό άθάνατος, ό άόρατοs. Είς τόν αvτον τύπον πι­

στεύομεν ότι άνήκει καi τό, άyέννητος. "Αν δε ώρισμένοι τα όνομάζοuν αυτό: στερητικά,

αvτό δεν μας ένδιαφέρει. Διότι

οvτε yνωρίζομεν να τεχνολοyοvμεν τό:s λέξεις, οvτε ζηλεύομεν

αύτοvs που γνωρίζουν. Μόνον που όπου καi αν καταταyοvν οί άλλοι όροι που άναφέραμεν, θα δεχθοvμεν ότι εiς τον αύτόν τύπον άvήκε1 καi ή 6νομασία άyέvνητοs. "Οπωs λοιπον το άφθαρτον σημαίνει την άποuσίαν τηs φθορας είς τον θεόν, καi

το άόρατον ότι ξεπερν~ οδτος πασαν σίιλληψίν του δια των όφθαλμων, καi τό άσώματον δτι ή ούσία του δεν εχει τό:ς τρείς διαστάσειs, καi το άθάνατον ότι δεν πρόκειται ποτε νά διαλuθij

οδτος, ετσι πιστεύομεν ότι και τό άyέννητον φανερώνει δτι

δέν υπάρχει είς αvτον το γνώρισμα της γεννήσεως. "Αν λοι­ πον κανένα άπο τό: ονόματα αυτό: δεν είναι στερητικόν, τότε

οvτε εκείνο είναι. 'Άν όμως δϊ' εκείνα έπιτρέπεις να όνομάζων­ ται στερητικά, δια την όνομασίαν άyέννητος δμως δεν έπι­ τρέπεις, πές μοv ποία εξις προηγήθη ώστε το άφθαρτον νό: σημαίν1j την στέρησιν; Διατί δε να μή έξισώσωμεν προς αύτο και το άyέννητον; )Επιμένει όμως δολίως είς αύτην μόνον την

λέξιν, διότι άπ) αύτην έξαρτωνται αί άφορμαi της άσεβείας

του. Διό: να yίν,:t δε φανερον το τέχνασμά του, κάντε το ~ξης τα έπιχειρήματα που θα σοφισθ~ δια το άyέννητον, ότι δη­ λαδή δεν είναι όρθον προκειμένου περi τοϋ θεοv οvτε κατ" έπίνοιαν άνθρωπίνην να εκλαμβάνεται

22.

Β' Κορ.

6, 15.

οuτε κατά στέρησιν,

1.

ΑΝΑΤl>ΕΠΤΙΚΟ~ ΑΠΟΛΟΓΙ-ΙΤΙΚΟΥ

EYI\;0:\IIOl'

Α'

?5

αύτα άφοϋ τα μεταφέρετε eίς κάποιο άλλο άπ' αυτό: ποv λέyο­ μεv πeρi τοv Θeov, προσέξτε καi θα διαπιστώσετε δτι έφαρμό­ ζοvv άπολύτως είς το καθένα. Καi αν θέλετε, ας μεταφέρωμev τοvς λόyοvς τοv και ας τοvς έφαρμόσωμev εiς το άφθαρτοv. (Όταν δε λέyωμεv αφθαρτον, νομίζω ότι δεν πρέπει να τό έκ­ λαμβάvωμeν κατ' έπίνοιαν άvθρωπίvηv· άλλα να το έπeκτεί­ vωμev eίς τον ίδιον τον Θeov ώς κάτι ποv όφείλομev περισσό­

τερον άπ' δλα, προκε1μέvοv να όμολοyήσωμεv τί είναι είς την

ουσίαν τοv ό Θεός- ovτe δμως κατό: στέρησιv να έκληφθij τοv­ το, αν θέσωμev ώς βάσιν ότι αί στερήσεις σημαίvοvv φvσικό:ς

έλλeίψε1ς καi άκολοuθοvν τό:ς εξeις. Διατί vό: άρμόζοvv πιο πο­

λv εiς το άyέvvητον αvταi αί σκέψεις παρό: είς το αφθαρτοv' καί yεvικως εις κάθε όvομασίαv ποv εκφέρεται κατα τόv ίδιον

τύπον; Άπο τα άλλα όvόματα δμως κανένα δεν τον έξvπηρε­ τeϊ eiς την άσέβeιαν. Δια τοvτο δεν μνημονεύει καθόλοv τα άλ­

λα, μολονότι ε{vαι άvαρίθμητα τα όvόματα ποv λέyομεν περi

τοv Θeov.

1Ο.

Τ ό πραyt-1α εχeι ώς έξης. Δεν υπάρχει εvα μόνον όνομα

ποv vό: άρκiJ να πeριλάβ1J δλην την φύσιν τοv Θεοv καi να την εξαyyeίλ1J ίκαVΟίΤΟιητικά· πολλα όμως μαζv καi διάφορα, με ξeχωριστην το καθένα σημασίαν, συναποτελοvv μίαν άμvδρό:v μεν έvτελως καi μ1κροτάτηv ώς προς το δλον εvvοιαν, ποv εiς

ή μας όμως ε{vαι άρκετή. Άπό τα όvόματα λοιποv ποv λέyομεv

περl τοv Θεοv, άλλα μεν φαvερώvοvv τα γνωρίσματα ποv εχει ό Θεός, άλλα δε άvτιθέτως τα γνωρίσματα ποv δεν εχει. Και άπο τας δύο δμάδας παίρvομεν μίαν ιδέαν περi τοv Θεοv, καi άπο την άρvησιv αύτωv ποv δεν εχει καi άπο την όμολοyίαv αvτωv

ΠΟV

εχει.

(Όταν

έπί

παραδείγματι

τον

όvομάζωμεv

άφθαρτοv ~ με εμφασιv λέyομεv είς τοvς έαvτούς μας η είς τοvς

άκροατάς, ότι μ11 vομίζ1Jς πώς ό Θεος vπόκειται είς φθοράv. Καi όταν τον όνομάζωμεv άόρατοv, λέyομεν, μη vομίσ1Jς ότι

γίνεται οδτος άvτιλ ηπτος με την αίσθησιν της δράσεως, και

όταν άθάvατοv, μη σκεφθiJς ποτε ότι θα άποθάv1J κάποτε ό Θεός. 'Έτσι λοιπόν καi όταν τον όvομάζωμεv άyέvvητοv, λέ-

.\Ι.

?6 τ

1

.. εου-

Θ

-

το ειvαι του

llA~IΛEI Ο ϊ'

ι

\

κ

~ 1 ομισης.

rιλ

'J::

αι ο

ως, ε.,

Ι

r-

Ι

δ δ

εκαστου τουτοJv

ι

α-

σκόμεθα, μη εlς απρεπείς έJινοίας εv ταίς περι Θεού ύπολ17ψεσι καταπίπτεο,. Ovκovv ίνα το εξαίρετο1} lδίωμα του Θεού έπι­

γνώμεν,

άπαγορεύομεν

dλλ,ίλοις έν τοίς περι

Θεού λόγοις,

5 μ1) καταφέρειν τας διανοίας εlς α μη δεί, ϊνα μ'ιίποτε οlηθϊσσο· έv τών φθαρτών, ή εν των δρατώ1 1 , ή εν τών γεννητώ,.,, τον Θεο~1 Ι

('

('

,,

υπαρχειν οι αν

θ

ηΩ

ρωποι.

δ

στε

\

Ι

('

'

-

'

ια τουτων γε απα~1 των των απη-

γορευμένων ονομάτων, οίονει dπάρvησίς τις έστι τού dλλοτρίου, διαρθρουμένης ήμ6Ύι1 τijς διανοίας, και τας περι τcυν μiι προσό11 ,ιο τω~'

\

τον

αυτιp ύπολήψεις Θ εον, Ι

\

και

αποτιθεμένης.

\

δ' ικαιον,

οσα τοιαύτα. ~ Ως

Πάλι~},

'

\

δ ημιουργον,

και

άγαθο1 1 λέγομε~ 1 Ι

και

κριτην,

''λλ α

και

α

\

επ' εκείνων dθέτησίν τινα και άπαγό­

oiJ-v

ρευσι~,, τών rlλλοτρίω11 το·ϋ Θεοϋ εσ1;μαινο1., αί φω1 1 αί, οϋτcος

έ~ιταύθα θέσt1 1 και {}παρξιν τύ)V οlκείων τιp Θεrp και πρεπόν-

15 τως περι αυτον θεωρουμένων άποσημαί1,ουσιν . ., Εκ τοί1..1~ψ έκα­ τέρου τού είδους iών προσηγοριών διδασκόμεθα, ή περl τών !

;;ιροσο~•τω~•, Ι

προσεστι.

f!/

οτι

11'οΙ

!

"

προσεστιν, \

\

η

τω1-'

-

\

έ

'

-

περι

Ι

\

μη

('/

προσοντων, I

)

οτι

\

γε μ·ην αγ ννr;τον, των μη προσοντων εστι σημαν-

τικόν· δηλοί γαρ το μη προσείναι γέννησιν τιp Θεφ.

2οδ ε\

,ι

\

μη

Ι

'

,r

,

\

"

Τούτο

Ι

'

-

ειτε αφαιρετικον, ειτε απαγορευτικο1.• η αρνητικον τι τοιου-

τον fJαύλοιτό τις προσαγορε·ύειν' ου διοισόμεθα. Γ'Οτι δε ου τcti1J ύπαρχό11των τιμ Θει~ σημα1 1 τικόν έστι το dγέ1Ψητον, άρκούν­ τιvς ο lμαι δηλοϋσθαι τοίς εlρημένοις. ~ Η δε ουσία οvχ εν τι ' προσοντων ι ' ι ' λλ' των μη εστι:v, α

' \ '

αυτο το

-

Τ Θ εου, οπερ rι ειναι του

..

25 τοίς μη οi5σι καταριθμεί·μ παρανοίας έστi τ1]ς dνωτάτcv. Ι

('

'

Ι

'

-

\

Τ

γαρ η οvσια εv τοις μη ουσι,

σχο

λ

?7-

~,

"λλ

γε α1} α

-

ο τι τωJ'

λ

'

Η,'

El Ι

εγομε-

ι,ων ε'ίη. Δέδεικται δε αρα το άγέννητον τοίς μη προσούσι συν­ τεταγμέvο11· ιί1στε 'ψευδης ό τιθέμε1•ος της ούσ!ας αvτιjς είναι

τ17ν φωνην ταιSτη1 1 δηλωτικιί~•.

1.

,..,

Α~ΑΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΑΙΙ0ΛΟΓΗΤ1ΚΠ1' ΕΥ~ΟΜΙΟΎ' Λ'

Ι

... /

yομεν· μη νομίσης ότι ή ύπαρξις τοv Θεοv έξαpταται άπό κά­ ποιαν άpχην ή αίτίαν.

Γενικώς δέ από τό καθένα έξ αvτων

διδασκόμεθα να μη υποπίπτωμεv είς απpεπεϊς έvvοίας ώς πpός

την καταvόησιv τοv Θεοϋ. Δια να yvωρίσωμεv λοιπόν τό χα­ pακτηριστικόv τοv Θεοv ίδίωμα,

άπαyορεύομεv μεταξύ μας,

όταν όμιλωμεv περi Θεοϋ, vό: πηyαίvη ό vοϋς μας είς έκεϊvα ποv δεν πρέπει, ώστε να μη vομίσοvv οί αvθρωποι ότι ό Θεός

είvα1 εvα έκ των φθαρτών η εvα έκ των όpατωv η ενα έκ 'Των yεvvητωv όντων. 'Ώστε μέ όλα αvτα τα άpvητικα όvόματα,

γίνεται κατα κάποιον τρόπον μία άπάpvησις των ξένων στοι­ χείων, διαμορφώνεται ή σκέψις μας και άπομακρύvει τας iδέας πού δέv άρμόζοvv είς αvτόv. 'Εξ άλλοv όvομάζομεv τόv Θεόv

άyαθόv καi δίκαιον καi δημιοvρyόv καi κριτηv και αλλα παρό­ μοια. 'Όπως δε εις τα πpοηyούμεvα αi λέξεις έσήμαιvαv απόp­

p1ψ1v και &pvησιv των ξένων προς τόv Θεόv στοιχείων, ετσι καi έδω σημαίvοvv θέσιν και ύπαρξιv αvτωv ποv εΤvαι οίκεϊα πp6ς τόν Θεόv καί άpμόζει να άποδίδωvται είς αυτόν. Άπό τό

καθένα εΙδος λοιπόν των όvομάτωv διδασκόμεθα η πεpi αυτωv που όπάpχοvv ότι ύπάpχοvv, ή πεpi αvτωv ποv δεν ύπάpχοvv ότι δεν υπάpχοvv. Το αyέvvητοv λοιπόν, σημαίνει αvτο πού

δεν όπάpχeι είς τόv Θεόv· φανερώνει δηλαδη ότι δέv υπάρχει

yέvvησις εiς τον Θεόv. Αυτο δε είτε θέλει να τό όvομάσ1J κανεις J

f

αφαιpετικοv,

Η

ε1τε

)

\

απαyορεvτικοv

>\

η

l

κατι

f

τετοιο

J

ι

αρvητικοv,

δεν θα εχωμεv άvτίρρησιv. f'Οτι όμως τό άyέvvητοv δεν σημαί­ νει κάτι πού ύπάpχει εiς τόv Θεόν, vομ{ζω ότι εyιvε σαφες με αυτα πού έλέχθησαv.

CH

ουσία όμως δεν εΙvαι κάτι άπ' αvτα

πού δεν ύπάρχοvv είς τον Θεόv, άλλ' εΙvαι ή iδια ή όvτότης τοv Θεοϋ, καi το να την άπαριθμfj καvεiς μεταξύ αυτωv ποv δεν υπάρχοvv εΙvαι το άκρον άωτον του παραλοyισμοϋ. Διότι

αν ή ουσία άvήκει είς αυτό: πού δεν υπάρχοvv' δύσκολα θα ύπηρχε κάτι άλλο άπ' αύτα που λέyομεv περi τοϋ Θεοv. 'Ε­

δείχθη λοιπόν ότι το άyέvvητοv σvyκαταλέyεται μεταξύ αv­ τωv ΠΟV δεν ύπάρχοvv· ώστε ψεύδεται αυτός ποv υποστηρί­ ζει ότι ό όρος αvτος δηλώνει την ουσίαν.

78

ΒΛΣΙΛΕfΟΥ

I\f.

C'o

11.

δ' ε,

"ι "ι επ

!"

ως

" Ι ατοπφ

-

Ι Ι στερησο 1

\

τcρ

κατα

λ' θ ι::γεσ α,

τι

περι Θεοv δ~,σχεραίνων, επι. το εΔσεβέστερον δήθεν καταφεύ-

\'

,,

\

.,,

'θ

γει, το εις αυτην την ουσιαν τι

εσ

ο

,,,

\

'1

αι το αγεν1 1 ητον, και σv,,α ΝοJ•

1:1Ζαυτcρ τοv λόγον προς το κεφάλαιο~,, οϋτιο γράφει. ΕΥΝ

ur:

ο

.

Ι

σι.1 1 ,

"ι

μητε

' -

vκovJ', Ι

(

μερει

fJ'

' /

ει

μητε

)

κατ

\

/

αμερης γαρ

., .,

,

)

Ι

!

,

'

\

:>!

ι

ι

1

'

1

.,

\

\

\

-

)\

·15 .

Ι

,

Ι

τα,υτω,

τη1 1

τιον ο

-

\

συσι.αν

'

μεν \

\

"ξ

f

προσεχεtJJ \

υπαρχον

α

ι!'

(

eτερον

α-

γc1[) και μ(51 1 ος (1γt\·-

( εlς

Ι

r,

., \ ,,

\

,.

ι

- αγειΨητον ' Ι

Θ εuυ

...

τΟ'υ -

!

\

1

!/ uτι

ιον,

"

,

01,ι

'

ων, οτι αυτο rιν ειη ουσ,α αγε1-'-

,

αγεννητον την

.,,

τη1 1

κατα

rιλ

,

ου μην το

Ι

C"

... εου-

,

φαιην·

κακεt~'(p

'

f/

ως

Ι

'

Θ

'

δε Ι

αυτος αv τοι

\

'Εγω

\

!"

στερη-

' ι , ., ' ι "J ι:,ι ' αποσπασας, εις αυτη11 συνη/~ασeν, ως φετο, τηι 1

σιαν· ειπων περι του 1 1 ητος.

-

κατα

Ηγαγε τον λόyο1• έφ' cΪ έβJύλετο, και πα1•ταχόθFΨ

' αγε1η, ' ητο~

το

Ι

'

,

αvτfρ

Ι

\

μητε

αυτο αΊ' ειη ουσια αγε1Ψητος.

Β..4Σ.

1ο

,t

"

,

ε1 1

μητε

πλούς γάρ}_, μ,ήτε παρ' α-vτο1 1 έτερον νητο; )

Ι

επι1'οιαν,

1Ψνοιαν

το (

Ι

'

\

\

αμερες Ι

,

"Ι

ουσιαν.

αμερες

και. t

τF-

γαρ

ειι,αι

και

"

\

"[;'

Ι

.ι'..Πftτα με1 1 !"

\

το

απ

,

λ

-

uυi',

\

εστι

\

το

μη

εκ μερών συγκείμε1,ον, και δπλοvν ώσαύτιuς Τ() μη εκ :πλειόJ 1 (t)1' τ·η~, σι1στασιν εχο1} }, ούτος ό)ς διαφέρο1 1 τα τιρ ύποκειμέ1•φ διfστησι1 1

' '

α'λλ η'λ ων.

απ

\ ...

Ετ ιτα

'

'

'

Uι"'ταγορευει

μη

-

,,.

δ ειν

καταμερι":,FΗ'

'

\

Ι Ι τι αυτου ' ' έννητο1', το'δ' ιι: τον Θ εοv, μη δ' ε το μεν αγ ε γενν·ητον υπο-

:..::>()

Ι :πτευειν· 1

'

μη

δ'

/

το αγεν1 1 ητον.

'Τ αυ

'

-

εγκεισ

71ουτ(ο1 Ι

1

δ

θ

αι

'

ύ)ς

ετερον

Ι

.,

!"

\

l!f

εν '

(' Ι ετεριμ

_,

ε το ματαιο1 1 αποκ~•ω

δ

I

f"

νομι'-:>εο 1

.,

Ι

ιεΛεγχει1•.

'

-

αΊ.:τcρ

"Ε,

οικF

γάρ πως συΝ:ξομοιουσθαι τ(p ματαιολογούντι ό αγτιλέγο>1 1 • ,,:'Jιr5Περ, ο lμαι, ό σοφος παρεγγυq. Σολομfhν, μ,η ilποκρίνασθαι τζιJ ''Ι

\

\

'

Ι

Ι

'

αφρο1 1 ι κατα τη1 1 εκεινου αφροσυνην

.

rJ"' \ \ Ι ' I .ι. ους γαρ μητε ει.ρημεvους

~5 μ1ίτε λεχθέντας ποτε λόγους ύπο δι.αlρεσο, Ιjγαγεν, ϊνα δόξ77 ι}ν πολλοίς τοίς άπηριθμημένοις, καθ' ε~ια μό1,01 1 τρόπον;, οlκείr!)ς 'l::

'

εςευρισκειν

23.

Παροιμ.

,

'

Λεγομε1•01 1

26, 4·

'

το

'

'

α.γε1ινητο1,.

~Η

-

μι.ν

δ

\

ε

,ι ισιuς

, Ι πιιει.01 1 ος

«Μη άποκρίvου άφροvι προς τηv έκείvου άφροσύvηv,

ίvα μή όμοτος yέv'I) αύτt:;,».

'J.

ΑΝΑΤ{)ΕΠΤΙΚΟΣ ΛΠΠΛΟΓΙ-ΙΊΊΚΟΤ

ET~O.\lTOY

Α'

79

11. Αvτ6ς λοιπ6ν που δvσανασχετεϊ λέyων ότι εΊναι &το-· πον να λέyωμεν κάτι περi του Θεοv κατα στέρησιν, καταφεύγει εiς τ6 εvσεβέστεpον δηθεν, είς το να τοποθετfj το άyέννητον είς την ουσίαν του Θεοv. Σvνοψiζων δε τό: λεγόμενά τοv είς

το κεφάλαιον yράφε1 τό: έξης. ΕΥΝ. "Αν λοιπον το άyέννητοv δεν είναι ούτε κατ' έπί­ νοιαv, ούτε κατό: στέpησιν,

ούτε ώς

μέρος (διότι

είναι άμεpης

ό Θεός), ούτε ώς κάτι διακεκριμένον έντ6ς αvτοv (διότι εlναι άπλοvς),

οvτε ώς κάτι διακεκριμένον πλησίον αvτοv

(διότι

ενας καί μόνον εlναι ό άyέννητος), τότε ό Θεος εΙναι ουσία άyέv­ νητος.

ΒΑΣ. 'Έφερε τον λόyον έκεί σπασεν

:)

'

απο

-

παντοv

\

το

)

,

ποv

αyεννητον,

ήθελε καi '

το

l

άφοv άπέ-

σvνεκεντρωσεν,

.,

οπως

έπίστεvεν, εiς την ίδίαν την ουσίαν με το νό: είπfj περl του Θεοv των όλων ότι αvτος είναι οvσία άyένvητος. Και έyώ ό ίδιος βε­ βαίως θα ήμποροvσα νό: δεχθω ότι ή ουσία τοϋ Θεοϋ εΙναι

άyέννητος, όχι δμως ότι τό άyέννητον εΙναι ή ουσία. "Επειτα άξίζει νό:

άπλοϋv,

πpοσέξ-r;~

έvφ

κανείς καi

τοϋτο, δτι το άμερες και

ταvτίζονται ένvοιολοyικως

ΤΟ

(διότι άμερες είναι

αvτο που δεν άποτελείται άπ6 μέρη, κα\ άπ λοϋv έπίσης αvτ6 που δεν συντiθεται άπο πολλό: μέρη), αvτ6ς τα ξεχωρίζει με­

ταξv των, ώσό:ν νό: διαφέροvν κατό: βάσιν. 'Έπειτα άπαyοpεύει να καταμερίζωμεν τόν Θεον καi νό: ύποθέτωμεν δτι έν μέρει

εΙvαι άyέννητος, έν μέρει δε yεννητός- ούτε πάλιν νό: νομίζωμεν δτι τό άyέννητον υπάρχει έντ6ς αvτοv ώς κάτι ξεχωpιστόν. Τό:ς άνοησίας αvτό:ς διστάζω να τό:ς έλέyξω, διότι θεωρείται

ώς έξομοιούμενος προς τον άvοητολοyοϋvτα αvτος που έπ1χειρεί νό: τον έλέyξτ:1. Διό: τοϋτο ό σοφός Σολομών συνιστ~ νομίζω, νό: μη άπαντςχ κανεiς είς τόν

άνόητον

κατερχόμενος

εiς το έπίπεδοv της άφροσύvης τοv 23 • Διότι πράγματα ποv δεν εχοvν ποτε λεχθη τα ύπέβαλεν είς διαίpεσιν, διό: να φανfj δτι μεταξv τόσων άλλων που άπηρίθμησε, μόνον κατό: ενα τρό­

πον κατανοείται 6pθως το άyέννητον. :ιιlσως νό: έχρειαζόμεθα εκτενείς λόyοvς δια νά παpοvσιάσωμεν το ψευδός τοv καi νό:

RΑΣΙΛΕΙΟϊ'

l\,J.

RO

l!δει λόγου προς τ .η1) τού ψεύδους παράστασι1 1 , και προς το δεΊ­

ξαι, δτι περ ουκ ουσία Θεού το άyέννητον, εΊπερ τα έ1 1 τfi διαιρέσtι παρ' αϊJτου απηριθμημέvα μη σαφώς έξελ-J7λεγκτο. Εί γαρ lσχυΤ

-

t!

ρως ειχεν ο

λ Ι

' rι " ' οyος αvτφ, οτι ουτε κατ

' / ,, \ Ι επι,νοιαν οvτε κατα στf-

5 ρησιν λαμβ&νεται το αyέννητον, ουδ' Ο'Vτ(υ μεv αν πάντως ακο­ λουθίαν εlχε το συναγ6μενον. Τlς γαρ

§,,

ανάγκη, ύπο

17

τϊvν

απηριθμημένων τ·rρ1 άγε~,νησίαν πεσείν; Ον μημ dλλ' έπει,δη ''

'

ως

-

ουκουμ

10

"λλ

α

Ι

t!.,

αvτος

Ι

αναyκαιως

'Ι'

ει

μητε

'

κατ

-

-

συνημμεναν

:ι:ιι

Ι

επινοια1 1 ,

'Ι

ον τινα τιω.ι απηρι

θ

τοις

μιητε

I

Ι

\

επιφερει Ι

/

κατα

,(

Ι

,

προαγουση•

στερησιν, '

\

μητε

'

,ι

2}

Ι

Ι

το, \

κατα Ι

.,

μημενcω 1 τρυπαν, αυτο αν ειη ουσια αγε1 1 -

νητος· οϋτως 't7μείς άντιστρέψαντfς ε'ίπιυμεν, δτι, οvκούν έπειδ-J} κατ

:, επινοιαν ' /

θ

-

εωρειται,

\

Ι

και

'

στερητικον

,ι

\

εστι

το

'

ομομα,

\

αυχι

ουσία του Θεού το άγέννητον. ι:, Εcος γαρ ουκ έλέγχει τα εlρη­

μέ,να,

15

ούδε

'δ ι ου εμιαν

9 1.....

, /

οvσι.αν

ταίς

' αυτψ

προτάσεσιν

' χιυρα1,

Ολ ως δ ε, 1

t'f

'ξ

ε

το'

Ι

εvρηκεναι,

tι t εςεt

/'

τηJΙ

lσχιJν

α.ποδίδωσιμ,

ι σv11αγομε~'ον.

\

το

" θ αι οιεσ

ποσης

έαvτού

- tπι ' '

του

~

Θ .. εοv-

1

παντω1-•

f

vπ,:ρηφανιας

)

\

εστι

' '

α-υτην

'

την

Ι

\

και

φvσιωσειος;

.Σ'χεδο,ν γαρ Και αυτο1-1 αποκρύπτουσι τfι μεγαληγορίq. το1 1 εlπόν­

τα·

((' Επάνιυ

των αστρων Ο·,Jσομαι τοv θρό·νον μovJ>" οϊ γε ουχι

20 αστέρων, ,JJ ούρα11ου κατατολμcuσι1 1 , άλλ' αυτην έμβατεύεtJ' τού Θ εου-

-

τω~1

('!λ ω'J, ο

'

'

Ι 1 οvσια1

τηι•

'λ α~ονευονται. ?Ι α

'Et:ςετασωμεν Ι

\ γαρ

αυτόν, πόθεν ai,τijς φησιν εν περι11οίq. γεγε1 1 ijσθαι. ''Άρ' έκ τ·i7ς

\

ήμίν ύποβάλλει. 'Αλλ' έκ τ1jς διδασκαλίας τού Πνεύματος;

11οί-

fl αvτη

το\

'J ει,ναι

' τον

Θ εσ~1 ,

'

'J 1 εο αι

' ! 1 οιας; εν1

'Αλλ'

.. '

τιΙ

κοινης

ου

το

25 ας_; η τής που κειμένης; Ουχ ό μέν μέγας Δαβίδ, φ τα άδηλα και τα κρύφια τ·ης έαvτού σοφίας έδ17λωσεν ό Θεός, φανερώς όμολογεί της γνώσε(ος το άπρ6σιτον, λέγων·

((' Εθαvμαστώθη

ή γνώσίς σου εξ έμου, εκραταιώθη· ου μη δύνcομαι προς αύτ·ιίν));

24.

)Ησ.

14, 13.

25.

Ψαλμ.

138, 6.

1.

ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΎ' ΕΎ'ΝΟJ\,1101 Α'

81

δείξωμεν ότι δεν ταvτiζeται προς τήν οvσίαv τοv Θεοϋ το άyέν­ νητον, αν δεν διηλέyχοντο φανερα αvτα που εχει άπαpιθμήσeι είς την διαίρεσιν. Διότι, αν -i)το ίσχvροv το επιχείρημά τοv ότι δεν εκλαμβάνεται το άyέννητον ούτε κατ, έπίνοιαν ούτε κατα στέρησιν, δεν θα ύπηρχε λόyος να άκολοvθήστ:1 το συμπέρασμά

τοv. Διότι τί είναι αύrο ποv άναyκάζει να σvyκαταλεy~ ή άyεννησία ώς ενα μεταξv αvτων ποv αριθμούνται;

όμως αvτος

συνδέει

'Επειδή

άναyκαστικως τήν άyεννησίαv προς τα

προηyοίιμενα καi συμπεραίνει ότι αν αvτή δέν είναι οvτε κατ,

έπίνοιαν οvτε κατα στέρησιν

OVTE κατα κάποιον άλλον τρό­

πον άπο αυτοvς ποv άπαριθμοϋνται, τότε ό Θεος eΤvαι οvσία αγέννητος, δια τοvτο εμείς θα τά άντιστρέψωμεν καi θα eίπω­ μεν οτι, έπειδη λοιπον το άyέννητον έκλαμβάνεται κατ' brί­

νοιαv καi είναι στεpητικον όνομα, δια τοvτο δεν είναι ή οίισία τοϋ Θεοv το άyέννητον. Διότι μέχρις οτοv δεν διεpεvν~ αvτα ποv

έλέχθησαν

καί

δεν

δίδει

δύναμιν

άποδεικτικήν

είς

τάς

προτάσεις τοv, το συμπέρασμά τοv είναι άτοπον.

12.

Γενικώς ομως το νά νομίζοvν οτι εύpηκαν την ίδίαν

την ουσίαν

τοϋ Θεοϋ

επαρσιν προδίδει;

των

ολωνt πόσην

Ξεπερνοuν είς κομπορρημοσύνην καί τον

διάβολον ποv είπε· «θά στήσω τον

άστρα»

24 •

ύπερηφάνeιαν καί

θρόνον μοv

επάνω eiς τά

Διότι αvτοι δεν έπι χειpοvν αύθαδως vα φθάσοvν

τα άστρα μόνον η τον

ουρανόν, άλλ'

vπερηφανείιονται ότι

εχοvv κατακτήσει τήν ίδίαν την ουσίαν τοϋ Θεοu. '"Ας τον έξε­ τάσωμεν ομως δια νά iδοϋμεν τί λέγει διά το πως κατώpθωσε να την καταvοήσ7J. Μήπως ώδηyήθη έκτης κοινης έvvοίας; Αύ­ τη όμως άπλως vποβάλλει τήν iδέαν της ύπάpξeως τοϋ Θeοϋ, δεν μας λέyει όμως τί είναι είς τήν οvσίαν τοv. Μήπως έκ της

διδασκαλίας τοίί Πνεύματος;

ευρίσκεται;

Ποία όμως eΙvαι αvτή καί ποv

Έδω εχομεν τον μέyαν Δαβίδ, είς τον δποίον δ

Θeος εφανέρωσε τα μuστικα της σοφίας τοv, να δμολοyfj φα­ νερώς το άπρόσιτον της yνώσεως τοίί Θεοv καί vά λέy,:1 · «μοv είναι πολv θαυμαστή ή yνωσίς

δεν ήμπορω νά τήν φθάσω»

25 •

σοv και

πολv υψηλή·

(Ο Ήσαtας δε ποv άντίκpvσε 6

ΒΑΣΙΛΕΙΟΊ"

!vI.

82 'Ησαίας δέ, ό

lv

θεωρίq. τijς δόξης τού Θεού γενόμενος, τί περι

τής θείας ουσίας έδιίλωσεν ·ιjμ ί1·; ός γε έ·ν τfi περι Χριστού προ­

φητείq. διαμαρτύρεται λέγctJν·

(f

Trμ 1 γενεαν αυτού τίς διηγ17σε­

ται;)). Τί δε το σκεύος τ1Jς εκλογής Παύλος, ό λαλού1 1 τα έχων

5 έν έαυτψ τόν Χριστόν, ό εως τρίτου άρπαγεις ουρανού, ό τα άρρητα άκούσας ρήματα, θ. ουκ έξόν άνθρώπφ λαλησαι, τίνα

ήμίν περι ούσίας Θεοϋ διδασκαλία,,, αφijκεν; δς γε, δτε εlς τους μερικοvς τ·ης οlκονομίας διέκυ'ψε λόγους, οlον lλιγγιάσας πρΔς

το τ-,jς θεωρίας dδιεξόδευτον,

iκεf1 1 ην έξεβόησε τ1}ν φιω1,171,·

,ιο ((ΤΩ βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσε(tJς Θεού• ώς dνεξε'

El

Ι κρι.ματα

'

ρευνητα

τα

'

-

\

αυτου

"'

α-ι 1 ε

και

ξ

t'

'

\

,

-

t'δ Ι αι ο οι αυτου. JJ.

ιχνι.αστοι

δε ταύτα το ίς εlς το τijς Παύλου γνώσεως μέτρον εφθακόσιν

ανέφικτα, πόσος ό τfJφος τών έπαγγελλομένιον εlδέναι τού Θεοv την ο{Ίσtαν; Ους ήδέως αν έριυτήσαιμι περι τ1Jς γijς έφ' 17ς έστα-

,15

\

σι,

:t

και

αφ

~

:t

ης

/

γεγονασι,

t

τι

"J

ποτε

Ι

,..,εγουσι;

Ι

το,α

'}

-

\

α~,της

την

,

ου-

σlαν άπαγγέλλουσιν ήμίν; ϊ1,α εαν α.ρα περι τών χαμαι και ύπδ

τοίς ποσι κειμένυ)ν αναντιρρήτως ήμίν διαλεχθώσι, τότε αυ­ τοίς και περι τών επέκεινα πάσης έννοίας διατεινομέ·νοις πι­ στεύσωμεν. Τίς ο?Jν της γης ή ουσία; ποίος τρόπος της καταλ-ιί-

20 ψεως;

:, Αποκρο 1 άσθωσαν

ήμί1), πότερον λόγος έφίκετο ταύτης,

ή αίσθησις; και εl μεν την α?σθησιν φήσουσι, ποίq. των αlσθ1ί1

σεων

'

εστι

κατα

λ

'

ηπτη;

t'o ,

ρασει;

'Αλλ

,

α

1

χρωματυJ11

,

,

.,

εστι1 1

αντι-

ληπτικη αvτη. 'Αλλ' άφ'fj; Καί αϋτη σκληρότητος και άπαλ(J­

τητος, και θερμού και ψυχρού, και τών τοιούτων εστl διακρι') r:: / .... ;.> τικ,η,

,:

υπενεχ

(i)V

1j

26.

~δ

?'

ων θ

ου Ι

εις.

\ αν "

εν

π

\

τις Ι

:, '

ουσιαν

ερι γευσεως

δ'

,ι

ειποι,

'

:t

'

μη

.,

ει.ς

,ι

εσχατο1, Ι

\

'

παραvοιας \

ε και οσφρησεως, τι χρη και f

λ'

ι:γεο,;

μέν, χυμrv1 1 • ή δε έτέρα, τϊίjι, ατμώ11 T1}J' ά1 1 τfληψt1' lfχεr.

Ήσ.

53, 8.

1.

Α~ΑΤΡΕΠΤΙΚΟ~ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΎ' ΕΎ'ΝΟJ\1101 Α'

τηv δόξαν τοv Θεοv, τί μας λέγει δια τηv θείαv ουσίαν;

83 Είς

τηv πeρl Χριστοv προφητeίαv διακηρvσσeι καi λέyει· «Ποίος θα έξιστορήστ:1 τηv καταyωyήv τοv; » 26 • Τ ό σκεύος δέ της έκ­

λοyης, ό Παvλος, που μέσα του ώμιλοvσεv ό Χριστός, ΠΟ\J άvηpπάyη μέχρι τοv τρίτου ουραvοv καί άκοvσεv άρρητα ρή­ ματα που δεv μπορεί vα τα έκφράσ1) ό άνθρωπος, τi μας έδί­

δαξε περl της ουσίας τοv Θεοϋ; Αυτός λοιπόν, δταv έξήταζε

τας λεπτομeρείας τοv σχεδίου της σωτηρίας, ώσαv vα κατελή­ φθη άπο iλιyyov, διότι δέv εΟρισκε διέξοδοv εiς

τας σκέψεις

τοv, έκραύyασe καi eiπev έκείvοvς τούς λόγους